Vous êtes sur la page 1sur 498

NIOSPA MEKA FENA

JESUCRISTOÕNOA

El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma yaminahua
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma yaminahua

Primera edición, 2003


Segunda edición, 2008

Publicado por
© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar


públicamente la obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la
Liga Bíblica (pero no de una manera que sugiera que
tiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para fines
comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar
o generar una obra derivada a partir de esta obra.
CONTENIDO

Mateo           · · · · · · · · · · · ·  Mt.     · · · · · · · · · · ·   5


Marcos     · · · · · · · · · · · ·  Mr.     · · · · · · · · · · ·  67
Lucas   · · · · · · · · · · · · ·  Lc.         · · · · · · · · · · · 102
Juan         · · · · · · · · · · · · ·  Jn.       · · · · · · · · · · · 164
Los Hechos             · · · · · · · · ·  Hch.         · · · · · · · · · · 208
Romanos   · · · · · · · · · · ·  Ro.     · · · · · · · · · · · 262
1 Corintios   · · · · · · · · · ·  1 Co.     · · · · · · · · · · 292
2 Corintios   · · · · · · · · · ·  2 Co.     · · · · · · · · · · 325
Gálatas   · · · · · · · · · · · ·  Ga.     · · · · · · · · · · · 344
Efesios       · · · · · · · · · · · ·  Ef.           · · · · · · · · · · · 355
Filipenses           · · · · · · · · · ·  Fil.       · · · · · · · · · · · 365
Colosenses     · · · · · · · · · ·  Co.       · · · · · · · · · · · 372
1 Tesalonicenses             · · · · · ·  1 Ts.       · · · · · · · · · · 379
2 Tesalonicenses             · · · · · ·  2 Ts.       · · · · · · · · · · 384
1 Timoteo         · · · · · · · · · ·  1 Ti.         · · · · · · · · · · 387
2 Timoteo         · · · · · · · · · ·  2 Ti.         · · · · · · · · · · 395
Tito  · · · · · · · · · · · · · ·  Tit.     · · · · · · · · · · · 401
Filemón           · · · · · · · · · · ·  Flm.           · · · · · · · · · · 405
Hebreos           · · · · · · · · · · ·  He.     · · · · · · · · · · · 407
Santiago       · · · · · · · · · · ·  Stg.   · · · · · · · · · · · 430
1 Pedro             · · · · · · · · · · ·  1 Pe.       · · · · · · · · · · 439
2 Pedro · · · · · · · · · · · ·  2 Pe.       · · · · · · · · · · 448
1 Juan         · · · · · · · · · · · ·  1 Jn.       · · · · · · · · · · 453
2 Juan         · · · · · · · · · · · ·  2 Jn.       · · · · · · · · · · 460
3 Juan         · · · · · · · · · · · ·  3 Jn.       · · · · · · · · · · 461
Judas   · · · · · · · · · · · · ·  Ju.       · · · · · · · · · · · 463
Apocalipsis           · · · · · · · · ·  Ap.     · · · · · · · · · · · 466
Mateo Jesúsnoa Yoikĩ Keneni

yonomaxikakĩ. Mã sorarofãfe ato


Jesucristo ãfe xinifãfe anefo ifitanaifono israelifo Babilonia ano
(Lc. 3.23-38) fonifo. Jeconíasri iyonifo. Jeconías ãfe

1
1 Ẽ mato yoinõ a taeyoi ipaonifo extofori kainifo.
Jesucristo ãfe xinifo. Jesucristo ãfe 12 Nãskata Babilonia anoax fake

xini David. Nã David ãfe xini Abraham. fetsafori kainifo. Jeconías ãfe fake
Nãfo Jesucristo ãfe xinifo taeyoi Salatiel ini. Salatiel ãfe fake Zorobabel
iyopaonifo. ini. 13 Zorobabel ãfe fake Abiud ini.
2 Nã Abraham ãfe fake Isaaca ini. Abiud ãfe fake Eliaquim ini. Eliaquim
Isaaca ãfe fake Jacobo ini. Jacobo fake ãfe fake Azor ini. 14 Azor ãfe fake Sadoc
Judá ini. Ãfe extofori ini. 3 Judapa fake ini. Sadoc ãfe fake Aquim ini. Aquim ãfe
Fares fe Zara ini. Ãto afa Tamar ini. fake Eliud ini. 15 Eliud ãfe fake Eleazar
Fares ãfe fake Esrom ini. Esrom ãfe fake ini. Eleazar ãfe fake Matán ini. Matán
Aram ini. 4 Aram ãfe fake Aminadab ini. ãfe fake Jacobo ini. 16 Jacobo ãfe fake
Aminadab ãfe fake Naasón ini. Naasón José ini. Nã José ãfe ãfi ini, María. Nã
ãfe fake Salmón ini. 5 Salmón fake Booz María fake ini, Jesús. Jesús ãfe ane fetsa
ini. Booz ãfe afa Rahab ini. Booz ãfe Cristo ini.
fake Obed ini. Obed ãfe afa Rut ini. 17 Abraham ãfe fenafo ichapa ini, nã

Obed ãfe fake Isaí ini. 6 Isaí ãfe fake David kainitĩa catorce inifo Abraham
xanĩfo David ini. Xanĩfo David ãfe fake ãfe fenafo. Askatari nã David ãfe fenafo
Salomón ini. Salomón ãfe ãfa fene ichapa ini. Nãskano David ãfe kaifo
fetsaya iyopaoni, Urías. yora fetsafãfe Babilonia ano ato iyonifo
7 Salomón ãfe fake Roboam ini. ato yonomaxikakĩ. Babilonia ano ikanax
Roboam ãfe fake Abías ini. Abías ãfe David ãfe fenafo catorce inifo. Askatari
fake Asa ini. 8 Asa ãfe fake Josafat ini. David ãfe fenafo Babilonia anoax anã
Josafat ãfe fake Joram ini. Joram ãfe fenifo ãto mai ano. Mã fenixakakĩ David
fake Ozías ini. 9 Ozías ãfe fake Jotam ini. ãfe fena fetsafori kainifo catorce inifo.
Jotam ãfe fake Acaz ini. Acaz ãfe fake Askatari Cristo kaini.
Ezequías ini. 10 Ezequías ãfe fake
María Jesucristo kãini
Manasés ini. Manasés ãfe fake Amón ini.
(Lc. 2.1-7)
Amón ãfe fake Josías ini. 11 Josías ãfe
fake Jeconías ini; ãfe extofori ini. Mã 18 Ẽmato yoinõ ea nikakapo afeskax
Jeconías rama xanĩfo ikaino, Babilonia Jesucristo kãinimakĩ. José fe María
anoxõ xanĩfãfe ãfe sorarofo nĩchini yoinãyonifo fianãxikakĩ. Fianãyofafomano
israelifo ato ifitanõfo anã ato Niospa Yõshi Sharapa María fake

5
MATEO 1, 2 6

nanemani. 19 José Nios Ifofasharakõiax kĩfixomis ãfe xanĩfofo fenõfo ato yõkaxiki.
sharakõi ini. Nãskaxõ José María Askatari a Moisés yoikĩ kirika keneni
yõapainima yorafãfe ferotaifi. keskara ato tãpimamisfo ato kenamani ato
Fomãxopaoni. Nãskaxõ tsoa yoixoma José yõkaxiki. “¿Fanĩax Cristo kãixiimẽ?” ato
María enepaini. 20 Nãskano José ãfe faito kemanifo iskafakakĩ: “Belén anoax iki,
namapa õini Niospa ãfe ãjirinĩ yoiaito. Judea mai anoax,” fanifo. “Niospa meka
Yoikĩ iskafani: “José, rateyamafe María fe yoimisto nãnori kirika keneyoni a
fianãxiki. Na fake nanea Niospa Yõshi inõpokoai yoikĩ Niospa shinãmanaino.
Sharaõxõ akaki. 21 María fake feronãfake fii Iskafakĩ keneni:
kiki. Mĩ anekĩ Jesús faxikai. Nãato ato 6 Belén, Judá mai anoax pishtakõi.

ifipakenakaki. Nãskaxõ afe yorafo ãto Akka pexe rasi fetsafo efapakõifo.
chaka soaxoxii kiki ato nimapakexakĩ,” ixõ Askafiax Belén sharafinakõia ixii
ãjirinĩ José yoini. mãmãi israelifo ãto xanĩfo finakõia
22-23 Chanĩmakõi nãskakõi nã Nios kãixiaino Belén anoax. Nãskakẽ ãfe
yoimisto yoini keskarakõi. Iskafakĩ inakõifo israelifo ãto xanĩfokõi ixii,
kirika keneyoni Niospa shinãmanaino: ixõ kirikaki keneni Niospa meka
Kẽro xotofake feronãfake fe yoimisto Niospa shinãmanaino,” fanifo.
imisma fake onixii. Fake feronãfake 7 Nãskakẽ Herodes a fishi tãpimisfo

fixõ anekĩ Emanuel faxii, ato yõkani onexõ tsõa nikayamanõ:


ixõ yoini. (Akka nõko mekapa Emanuel “¿Afetĩa fishi mã õitamẽ?” ato fani.
fakĩ, “Nios nofe ika,” ixõ nõ yoimis.) 8 Nãskaxõ ato nĩchini Belén ano.
24 Mã ãjirinĩ yoiano José moinãkafani. Herodes tãpipaikĩ, “Belén ano fotakãfe a
Nã ãjirinĩ yoia keskafakĩ, José María fini. fake tãpixikakĩ. Mã fichixõ ea
Mã fixõ ãfe pexe ano iyoni. 25 Mã afe yoifexikakĩ ẽri akiki inimaikanõ,” ato
fĩanãx afe chotanãnima ãfe fake kãiyonõ. fani ãa ato pãrakĩ.
Mã fake kãiano anekĩ Jesús fani. 9 Ato askafaino fonifo. Fokakĩ fishi

rekẽ kaino chĩfafainifo. Nãskax fishi


Feronãfakefo fishi tãpikõimisfo nẽteni nã fake yome ano. 10 Nã fishi anã
a xini oaikirinoax mai fetsa anoax õikanax inimakõinifo. 11 Nãskakanax
Jesús õipai fenifo pexe mẽra ikifaikaxõ fake yome

2
1 Herodes xanĩfo ikano Jesús kãini fichinifo afa María yafi. Mã fichikaxõ
Belén pexe rasi anoax, Judea mai ratokonõ mai chachipakefofãnifo, a
anoax. Nãskano a xini oaikirinoax mai fakeki inimakakĩ. Nãskakaxõ ãto kafo
fetsa anoax feronãfakefo fishi tãpikõimisfo fẽpekaxõ afama mĩshti sharakõifo Jesús
fenifo Jerusalén ano. 2 Nokotoshikaxõ inãnifo. Oro minikãta, pirofomãri
yõkanifo: “¿Fanĩmẽ a rama kãia judeofãfe mininifo a nõ koofatiro pirofomã nakas
ãto xanĩfo ikai? Mã nõ õia ãfe fishi oaito. sharakõi. Askatari pirofomã fetsari ãfe
Nãskakẽ nõ oa Jerusalén ano xanĩfo õiyoi. ane mĩra inãnifo. 12 Nãskakẽ namakẽ
Nõ akiki inimai nõ oa, ‘Mĩ nõko xanĩfokõi,’ Niospa ato yoiano anã Herodes ano
ixõ yoipaikĩ,” fanifo. fonifoma. Fai fẽtsa fonifo ãto mai ari.
3 Askafaifono fetsafãfe yoiaito nikakĩ
María feta José Jesús
Herodes shinãchakakõini xanĩfo iki kiki
ichokinifo Egipto mai ari
ixõ. Askatari keyokõi Jerusalén anoafãferi
shinãchakakõinifo. 4-5 Akka Herodes judeo 13 Askata
a fishi tãpimisfo mã foaifono,
inima. Nãskaxõ ato kenamani a ato Nios José namakẽ, Niospa ãfe ãjirinĩ yoini:
7 MATEO 2, 3

“Moinãkafafe. Mĩ ãfi feta mĩ fake yome Israel ano anã fonifo. 22 Mã fõkakĩ
ichokitãfe Egipto mai ari. Nãri ikiyoxiki nikanifo ato yoiaifono Herodes fake
nã ẽ mato yoiaino mã anã onõ. Herodes Arquelao mã xanĩfokẽ Judea anoax.
na fake yome fenai kiki retepaikĩ,” Nikai José rateni Judea ano kapai.
Niospa ãjirinĩ José fani namakẽ. Nãskaito anã ãjirinĩ José yoini namakẽ
14 Nãskata moinãkafata, nã fakishi iskafakĩ: “Galilea mai ano katãfe,” fani.
fonifo María fe José ãto fake Jesús iyoi Nãskafaino fonifo Galilea ano ãfe ãfi fe
fokani Egipto ano. 15 Egipto ano José fe Jesús iyokani. 23 Nãskax nokonifo
María ipaonifo mã Herodes naano Nazarete pexe rasi ano. Nãno inifo.
fexixakakĩ. Nãskakẽ Egipto ano Nãnori taeyoikõi Niospa meka
iyopaonifo. Niospa meka yoimisto yoimisfãfe yoiyonifo, “Cristo Nazarete
nãnorikõi kirika keneyoni Niospa ano imis,” fakakĩ, a inõpokoai yoikakĩ.
shinãmanaino iskafakĩ: “Ẽfe fake ẽ kena Nãskakõini.
Egipto anoa,” ixõ Niospa meka yoimisto
kirika keneni. Juan Maotista tsõa istomaxõ ato yoini
(Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
Fakefo retenõfo Herodes ato manamani
3
1 Jesús Nazarete ano ikano Juan ato
16 Fishi
tãpimisfo Herodes fomãkani. maotisafapani tsõa istoma ixõ
Fai fẽtsa foafono nikai, Herodes Judea mai anoxõ. Nãnoxõ Niospa meka
õitifishkikõini. Fishi tãpimisfãfe taeyoi ato yoipaoni. 2 Nãnoxõ ato yoipaoni
Herodes yoiyonifo ato yõkaito iskafakĩ: “Yorafãfe, anã Nios shinãkãfe.
iskafakakĩ: “Afetĩama nõ nã fishi õikĩ Mãto chaka xatekõikãfe, a mã
taefati, mã xini rafe aka,” fanifo. chakafamis shinãmakikãfe. Niospa meka
Nãskakẽ Herodes sorarofo ato nikakõikãfe. Mã chaima nõko Ifo Nios oi
manamani fake feronãfake xini rafe kiki nõko xanĩfo finakõia ixii kiki,” ixõ
akafo, yome mĩshtifoya ato retenõfo, Juan ato yoipaoni fãsikõi.
Belén anoafo retekãta, a Belén pasotai 3 Isaías kirika kenekĩ yoiyoni a

ikafori ato retenõfo. 17-18 Nãskara taeyoi inõpokoai yoikĩ Niospa shinãmanaino.


Jeremías Niospa shinãmanaino kirika Iskafakĩ yoini:
keneyoni a inõpokoai yoikĩ. Iskafakĩ Tsõa istoma anoxõ yorafo yoixii
keneni: akiki feaifono. Iskafaki ato yoixii: “Mã
Ramã anoxõ nikanifo fãsikõi nõko Ifo oi kiki. Nãskakẽ
oiaifono. Raquel oiaito nikanifo ãfe itipinĩsharakãfe. Ãfe fai sharafaxokãfe.
fake manoi, mã ãfe fake nano. Mãto chaka xatekãfe,” ixõ ato yoiaito
Oiyayamafe fafiaifono nishpanima, nikaxikani,
ixõ Jeremías keneni. ixõ Isaías kirika keneyoni Juanoa yoikĩ.
Nã Jeremías yoini keskara mã 4 Akka Juan ãfe rapati kamĩcho fichi

askakõia. kishi faxõ safepaoni. Ãfe sĩtorari fichi koiro


19 Mã Herodes naano Niospa ãjirinĩ safepaoni. Nãskaxõ tseo pipaoni, fonari
afianã José yoini namakẽ iskafakĩ: apaoni. 5 Nãskano Jerusalén anoafo yafi
20 “Moinãkafafe. Mĩ ãfi feta mĩ fake Judea anoafo fenifo Juan nikai fekani. A
iyotaxiki Israel mai ano. A fake yomefo faka Jordán chaima ikafori fenifo. 6 Mã
retepaimisfo mã naafoki,” fani. fẽkaxõ Juan yoinifo a afara chakafamisfo.
21 Nãskafaino moinãkafani José. Ãfe Nãskaxõ ãto chaka xatepaiyaifono Juan
ãfiri mõini ãfe fake yafi. Nãskakanax ato maotisafapani faka Jordán anoxõ.
MATEO 3, 4 8

7 Nãskaifono fariseofo xanĩfo metsamafo afama mĩshti fatiro, ẽ atiroma keskara.


feaifono, saduceofo xanĩfo metsamafori Akka ẽ afaama. Mã Nios chanĩmara faino
fenifo Juan ano. Ichapakõi fenifo, “Nokori aato ãfe Yõshi Shara mato mẽra naneyoi.
Juan nashimanõra,” ikanax. Juan ato õikĩ Akka tsõa Nios chanĩmara fayamaito,
ato iskafani: “¿Afeskai mã ea ano oimẽ? ¿Ẽ Niospa mato omiskõimaxii. 12 Akka yõra
mato maotisafapanõ mã oimẽ? ¿Tsõa mato ãfe tarepa aros fanaxõ mã pachiano
yoiamẽ? Mã shinãiraka nõ chiifã mẽra topitiro. Nãskaxõ katotiro a sharafo fixõ a
katirora ixõ nãskax mã maotisapaimẽ, nõ chakafo potaxõ koofatiro. Nãskarifakĩ a
chiifã mẽra kayamanõra ikax. Maa, mãkai chipo oaito a chanĩmara faafo yafi a
afaa tãpiama, askax mã maotisatiroma. Mã nikakaspamisfo ato paxkanãfaiyoi.
Nios Ifofaima. Mã oa shano keskara mãto Nãskaxõ a chanĩmara faifo a ika ano ato
õiti chakakõi. Nãskaxõ mã Satanás ifofaa. iyoxii afe isharapakexanõfo. Akka nã
Nãskakẽ kaxpa ẽ mato maotisafatiroma nikakaspamisfo chiifã mẽra ato potano
mãmãi Satanás fisti shinãito. Ãa fẽtsa mato anoax omiskõipakenakafo. Chiifã
pãratiro nõ maotisanõ nõ chiifã mẽra mẽranoax omiskõi xatenakafoma,” ixõ
kaimakai Nios nikayamafiax ixõ mato Juan ato yoini.
pãrano mã chiifã mẽra katiro fetsa afaa
tãpiamato mato pãrano. Askara Niospa Juan Jesús maotisafani faka Jordán anoxõ
mato ifitiroma mãkairoko shinãito, ẽroko (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22)
mato maotisafaano. 8 Mãto chaka xatekãfe, 13 Askata Galilea anoax Jesús kani
Nios shinãkãfe. Mã Nios shinãito ẽ mato faka Jordán ari Juan maotisafanõ.
maotisafapakai. 9 Ẽ mato anã yoinõ 14 Akiki nokoaino Juan Jesús iskafani:

nikakapo. Mã shinãtiro: ‘Nã Abraham nõko “Jesús, ¿afeskakĩ ẽ mia


xini ipaoni, õiti sharayaxõ Nios maotisafatiromẽ? Akka mĩroko ea
shinãpaoni.’ Akka mã shinãkĩ: ‘Nõmãi atironõ,” fani.
Abraham fenaxõ nõ shara shinãi,’ ixõ mã 15 Askafaino Jesús kemani iskafakĩ:

shinãkĩ mã shinãsharaima. Askara “Epa Niospa noko yoia keskara keyokõi


shinãyamakãfe. Akka mãto õitinĩ mã nõ nikakõitiro. Nãskakẽ ea mĩa
chaka shinãfi mã chanĩ. Nikasharakõikãfe, maotisafatiro,” fani.
ẽ mato yoinõ. Na tokiri Niospa onifaxõ Jesús askafaino, Juan Jesús
nĩchikẽ mã õitiro Abraham ãfe fena inõ. maotisafani. 16 Nãskata Jesús faka
Nãskakanax Abraham fakefo itirofo na mẽranoax fininãkafãnaino nai
tokiri õikĩ Nios shinãkanax. Akka mãkai fepekemetani. Ariax Niospa Yõshi Shara
anori shinãima mã mã chanĩ: ‘Abraham akiki fotoni, oa rifi keskara Jesús õiaino.
shinãpaoni keskara nõ shinãira,’ ikax. 17 Askaino nai mẽraxõ Ãpa yoiaito

Askara shinãyamafi Satanás fisti ifofafiai. nikani iskafaito: “Mĩ ẽfe Fakekõi ẽ mia
10 Akka fana fimiyamaito ifãfe reratiro. Ãfe noikõi. Ẽ mikiki inimasharakõi,” ikaito
tapori tsekaxõ koofatiro anã niyamanõ. nikanifo.
Nãskarifakĩ mã Nios nikakaspaito a
omiskõipakenakafo mẽra Niospa mato Satanás chakata Jesús afara
potaxii mã chaka xateaxma mã chakafamapaini
isharayamaito. 11 Nãskakẽ ẽ mato (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13)

4
maotisafai mãto chaka mã xatepaiyaito 1 Nãskaino Niospa Yõshi Sharapa

Nios Ifofapaikĩ. Akka nã ea keskarama mã Jesús iyoni tsõa istoma anoxõ


chaima oi kiki, nã sharafinakõia. Aato Satanás afara chakafamapainõ.
9 MATEO 4

2 Mã cuarenta nia oxax Jesús 11 AskafainoSatanás Jesús makinoax


fonãikõini afaa pishta piyamax. 3 Nãno kaino Niospa ãfe ãjirifo akiki fotonifo
Satanás akiki nokoni. Mã akiki nokoxõ pimaxikakĩ.
ifofamapaini. Askatari chakafamapaini.
Iskafakĩ yoini: “Mĩ Niospa Fakemãkĩ na Galilea anoxõ Jesús ato yoikĩ taefani
tokirifo pãa fapo,” fani. (Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15)
4 Askafaito Jesús kemani: “Maa, na mĩ 12 Akka mã Juan sorarofãfe karaxa

ea yoiai keskara ẽ akima. A nõ piai fisti mẽra ikimana nikata Jesús Galilea mai
nõ shinãima nipaikĩ. Akka Epa Niospa ano anã oni. 13 Nazarete anoax
ãfe meka fisti shara nõ shinãtiro. Capernaúm ano nokoni ano ixiki. Nã
Nãskara Niospa meka yoimisto keneni,” Galilea ĩa kesemẽ Capernaúm ini.
Jesús fani. Nãnori yora fetsafori osia ini.
5 Jesús askafaino Satanás iyoni Zabulonõfo fe Neftalifo ano ikafo ini.
Jerusalén ano a Nios kĩfiti pexefã 14-16 Isaías kirika kenekĩ yoini keskakõi

mãmãkĩa. 6 Nãnoxõ yoini iskafakĩ: “Mĩ Jesús nãno ipaoni. Isaías kirika kenekĩ
Niospa Fakekõiaxroko mĩ niriax iskafani:
ichopakekafanikai. Mĩ ichopakekafanax Zabulonõfo fe Neftalifo ãto mai
mĩ afeskaimakai. Nã Niospa meka ano ikafo ĩa Galilea ano. Faka Jordán
kirikaki keneaki iskai: ‘Niospa ãfe ãjirifo okiri chai poketa nãno judeofoma
yoixii mia kexenõfo.’ Askatari kirika fakish mẽra ika keskara, Niospa meka
keneano iskaki: ‘Mĩ ãto mifiki pakeaito nikakatsaxakakima. Fakish mẽra ika
mia achixikani kiki mĩ tokiriki keskara ifiakaxõ, oa koshi penai
pakenõma,’ kirika kenea iskaki,” keskara õixikani. Fakish mẽra
Satanás Jesús fani. ipafikeranaxakakĩ atoki penarisatani,
7 Askafaito anã Jesús kemani: “Akka ixõ Isaías a inõpokoai yoikĩ Jesúsnoa
na kirika keneano yoinifo iskafakĩ keneni. Nãskarifiai omiskõipakenakafo
Niospa meka: ‘Nõa nõ meka fetsafaxõ mẽra ikeranafo. Askafikeranafono atoki
nõ yoitiroma: “Ẽ afara afeskarafaito, ea Jesús nokoaitĩa nã Ifofaafo tii ato
Niospa kexei,” ixõ nõ shinãtiroma. nimapakenaka.
Akka, “Niospa ea amapaiyai keskara nã 17 Anoxõ Jesús ato yoikĩ taefakĩ

fisti ẽ atiroki Niospa ea kexenõ,” ixõ iskafani: “Mã chaima nõko Ifo Nios
shinãkãfe,’ ikaki na kirika keneano,” xanĩfo finakõia oi kiki. Nãskakẽ
Jesús fani. shinãmitsayanã mãto chaka xatekãfe.
8 Askata Satanás Jesús iyoni mãchifã Afaa chakafatamaroko Niospa meka
mãnãnẽ. Arixõ õimani nã maifo tii nikakõikãfe,” ixõ Jesús ato yoini.
sharafinakõia. 9 “Õipo. Mĩ ea ratokonõ
mai chachixõ, ‘Mĩ ẽfe ifoki,’ mĩ ea faito Jesús cuatro feronãfake kenani
na maitio keyokõi ẽ mia inãtiro mĩ ãfe tarafanãfãnẽ foe fimisfono ãfe
ifo inõ,” fani. inakõi inõfo
10 Askafaito Jesús kemani: “Satanás. (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11)
Emakinoax katãfe. Ẽ mia ifofaimakai. 18 Ato yoita Jesús Galilea ĩa kesemẽ
Na kirika kenea ano Niospa meka kani. Kakĩ fichini Simón yafi onefetsa
yoimisto iskafani: ‘Nã nõko Ifo Nios fisti Andrés. Simón ãfe ane fetsa Pedro
nõ ratokonõ mai chachixõ nõ yoitirokĩ, ipaoni. Nã rafeta tarafanãfãnẽ fimisfo
nã fistimãi nõko Ifokẽ,’ ” fani. inifo, ãto tarafanãfã faka naki
MATEO 4, 5 10

poteaifãfe. 19 “Efe fokãfe. Mãfi 3 “Fẽtsa ãto shinã mẽraxõ shinãkĩ iskafax:
tarafanãfãnẽ fimiskĩ. Mã foe ichapa rasi ‘Ẽakai ẽ isharatiroma. Ẽ Nios yopakõi,’
tarafanãfãnẽ fiai keskari fakĩ iskaratĩari ikaito Niospa inimamaxii mãmãi Nios Ifo
mã ekeki yora ichapa efexii ẽ ãto Ifo sharafaino ãfe fakekõi inõ.
inõ,” ixõ Jesús ato yoini. 20 Ato 4 “Fetsa shinãmitsakõifiaino chipo

askafaino tarafanãfã fafaikani afe fonifo. Niospa noikĩ inimamaxii.


21 Askata ori chaimashta kaxõ Zebedeo 5 “Fetsa kakapaimisma imisno Niospa

fake raferi fichini, Santiago yafi Juan. inimamasharaxii. ‘Keyokõi maitio atonã
Nã rafeta ãto apa feta kanõa nakixõ ixii,’ ixõ Niospa yoiyoni keskara atonãri
tarafanãfã itipinĩ fanifo, kishifakãkĩ. Nã ixii.
raferi, “Efe fokãfe,” Jesús ato fani. 22 Ato 6 “Fẽtsa Niospa meka noikõikĩ Niospa

askafaino ãto apa kanõa ano nĩchifainifo ato imapaiyai keskara shara ipaikõikani,
Jesús fe fokakĩ. nã keskarafo Niospa ato inimamaxii.
7 “Fẽtsa fetsafori noikĩ ato sharafaito
Jesús yora ichapafo tãpimani Niospa tãpia. Nãskakẽ ari Niospa noikĩ
(Lc. 6.17-19) axosharapakenaka inimamakĩ.
23 Mã askafaxõ afe foafono nã Galilea 8 “Fẽtsa Nios shinãsharakĩ, ãfe õiti mẽra

anoafo kafãsakĩ Niospa meka ato yoini. afaa chaka shinãtama Nios fisti shinãkĩ
Judeofãfe ichanãti pexe mẽraxõ Jesús chipo Nios õixii. Nãskax inimakõixii.
ato Niospa meka shara yoisharakĩ 9 “Akka noikaspa faatanãifono

iskafani: “Itipinĩsharakãfe. Nios nonoax fẽtsafãfe ato raenã faano, nãfo Niospa
mãto xanĩfo ipai kikĩ,” ixõ ato ato yoikĩ iskafaxii: ‘Mã ẽfe fakefo,’ ixõ
yoifofãsafani. Askatari a isinĩ ikaifo ato yoiaino inimakõixikani.
fetsa fetsatapafo ato sharafãpani. 10 “Fẽtsa Nios Ifofasharapaiyaino,
24 Askafaano nikakaxõ Siria mai anoafo fetsafãfe ato omiskõimafiaifono, Epa
isinĩ ikaifo akiki efenifo ato Niospa kexesharakõiano nãskakẽ
sharafapanõ. Isinĩ ikaifo fetsa inimakõixii.
fetsatapafo akiki efenifo. A yõshi chaka 11-12 “Mã ea Ifofakẽ fetsafãfe mato

ãto mẽra naneafori ato sharafani. A ĩchakani, mato omiskõimayanã askatari


nĩsoaifori efeta, a finimismafori efeta, a matoõnoa meka chaka yoikani meka fetsa
chatofori efenifo. Ato keyokõi fetsatapafo. Nã mato chakafaifo keskafakĩri
sharafapani. 25 Askafaito yorafã rasichi mãto xinifãfe nã Niospa meka ato
chĩfafainifo. Atiri Galilea anoax fonifo, yoixomisfori ato chakafapaonifo. Nãskakẽ
atiri Decápolis anoax fonifo, atiri inimasharakãfe eõxõ matori chakafakani
Jerusalén anoax fonifo, atiri Judea kiki. Mã askaito Niospa afara sharafo mato
anoax fonifo, atiri faka Jordán okirinoax mekexona nai mẽranoa mãtonã inõ,” ixõ
fekãta Jesús chĩfafainifo. Jesús afe imisfo ato yoini.

Machi mãnãnẽxõ Jesús ato yoini “Mã tashi keskarata askatari mã pena
(Lc. 6.20-23) keskara,” ixõ a Ifofaafo Jesús ato yoini
(Mr. 9.50; Lc. 14.34-35)
5
1-2 Yorafãrasi akiki feaifono õi Jesús
ato paxafãini kaax, machi pochinĩ 13 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mãfi

tsaoni. Tsaoano ãfe meka tãpipaimisfo nono mai anoax tashi keskaraki.
akiki fenifo. Ãfe meka nikai fekani. Akiki Nãskakẽ shinãkãfe. Tashi sharakẽ nõ
feafono ato yoikĩ iskafani: meetiro. Akka tashi sharayamakekai nõ
11 MATEO 5

shara meetiroma. Nãskarakai tsoa tsõa fetsafatiroma. Askatari afaa nõ


pishta fichipaima. Mã paispakẽ anã nõ potatiroma. Akka mã keyokõi
pitiroma. Nãskakẽ nõ potatiro. mitokomeano, mai fe nai keyoxii. Mã
Nãskarifiai mã tashi keskara. Mã nono afama mĩshtifo keyoano nõ anã Moisés
mai ano isharaino yorafãfe mato õikani mekari nõ yopaxima. 19 Akka fẽtsa
inimatirofo. Askafixõ mã Nios anã Moisés meka nikasharayamaxõ fetsafori
Ifofasharayamaito matoõxõ tsõakai ato meka chaka tãpimanaino
tãpitirofoma Niospa meka shara. Mã nikakaspamisfo a Moisés keneni
tashi paispa keskarakẽ mato potatirofo. keskara. Nã feronãfake Epa Nios ika
Iskafakĩ yoitirofo: ‘Mã chakafoki nonoax ariax anã afaa itiroma. Nãskafekẽ fẽtsa
fotakãfe. Mãkai afaama,’ ixõ yoitirofo. Niospa meka nikasharataifakĩ fetsafori
14 “Nãskatari mã oa luz peeikai Niospa meka xafakĩa yoiax Epa Nios ika
keskarakĩ. Akka pexe rasi mãchi keya anoax afe xanĩfo itiroki. 20 Askano nã
mãnãnẽnoax onetiroma. Chai ixõ fariseofo fe a Moisés yoikĩ kirika keneni
penakõi nõ õitiro. Nãskarifiai matoõxõ keskara ato tãpimamisfo, ‘Nõfi
yorafãfe xafakĩa eõnoa nikatirofo. sharakõi,’ ifiamisxakakĩ Niospa yoini
15 Nãskafakĩri tsõakai fakishaino keskara keyokõi nikafoma. Akka a
õipaifikĩ luz fepotiroma. Tapo kamaki Moisés yoikĩ keneni keskara
luz õtaxõ kẽsho fepotiroma. nikakõikanaxma tsoa Epa Nios ika ari
Askatamaroko tapo kamaki fomãkĩa nõ nokotirofoma,” ixõ Jesús ato yoini.
õtaxõ tsãotiro a pexe mẽra ikafãfe
õisharanõfo. 16 Nãskarifiai isharakãfe. “Õitifishkiyamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini
Mã askaito mato õikakĩ tãpitirofo mã (Lc. 12.57-59)
eõnoax xafakĩa isharakẽ. Askata mãto 21 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã
Epa Nios nai mẽra ikano aõnoa yoikĩ mã nikamiskĩ a Moisés nõko xinifo ato
iskafaxikani: ‘¡Aicho! Na yorafo yoipaoni keskara. Iskafakĩ ato yoini:
Niosnoax isharakõimisfo. Ãto Nios ‘Tsoa reteyamakãfe. Mã fetsa retekẽ
sharakõi,’ ixõ yoixikani,” Jesús ato fani xanĩfofo ano mato iyotirofo matori
yoikĩ. kopikiri retematirofo,’ ixõ nõko xinifãfe
yoinifo. 22 Mẽstekõi anori yoifinikẽ ẽ
Jesús ato yoini a Niospa shinãmanaino mato meka fetsari mẽstekõi yoinõ. Ea
Moisés keneniõnoa nikasharakõinõfo nikasharakãfe. Fẽtsa fetsa ĩchaito mĩ
17 Anã Jesús ato yoini: “Mã shinãiraka xanĩfofo ari iyotiro a omiskõimanõ.
iskafakĩ: ‘A Moisés Niospa Askatari fẽtsa fetsa chakafai iskafakĩ:
shinãmanaino keneni, askatari a Niospa ‘Mĩ afaa tãpiama. Mĩ tatimakõi,’ faito
meka yoimis fetsafãferi kirika kenenifo Niospa a omiskõipakenakafo mẽra
afo Jesús noko nikamakaspai,’ ixõ mã chiifã mẽra potatiro anoax
shinãiraka. Anori shinãyamakãfe. Ẽkai omiskõipakexanõ.
Moisés feta a Niospa meka yoimis 23-24 “Nãskakẽ mã Nios kĩfiti pexefã

fetsafãfe kenenifo keskara ẽ potayoi mẽraxõ mã kĩfipaikĩ mã iskafaki shinãino:


onima. Askatamaroko nã kenenifo ‘Ooa, ẽ fetsa chakafaa ẽ raefama,’ ixõ
keskara ẽ ato tãpimaxii ẽ fotoni nai shinãkĩ, anã Nios kĩfixoma nã mã Nios
mẽranoax. 18 Akka ẽ mato xafakĩa yoi. inãpaifafãinai fetsa ano koshi fotakãfe.
Ea nikasharakãfe. Nai fe mai Akiki nokoxõ yoisharafe anã mikiki raenõ.
keyoyoamano a Moisés yoini keskara Nãskaxõ anã mã Epa Nios kĩfitiro.
MATEO 5 12

25 “Mã fetsa nimiano matoki oxõ mato ãfe ãfi potaxikĩ a potayoxoma iskafatiro
iskafatiro: ‘Mĩ ea nimia. ¿Afetĩa mĩ ea kirika kenexõ: “Ẽ anã mia fipaima. Ẽ
kopifaimẽ? Mĩ ea kopifayamaito ẽ mia mia eneikai,” ixõ kenexotiro,’ ixõ
xanĩfo ano iyoikai,’ mato faito, xanĩfo ano Moisés ato yoini. 32 Akka anori Moisés
kayoxoma koshi raefakãfe. Akka mã yoifinikẽ anã meka fetsari ẽ mato yoinõ.
askafayamaino xanĩfo ano mato iyotiro. Mã Tsõa ãfe ãfi chotayamafiano, feronãfake
mato iyoano xanĩfãfe policia yoitiro iskafakĩ: ãfe ãfi eneano nã kẽro feronãfãke fetsa
‘Na feronãfãke fetsa nimiakĩ kopifaamaki, fe chotanãi chakanai. Askatari
karaxa mẽra ikimafe,’ fatiro. 26 Ẽ mato feronãfake fẽtsa nã kẽro fĩax chakanai
paraima. Fẽtsa mato karaxa mẽra ikimanano ãfe ãfikõima chotai,” ixõ Jesús ato
mã fena tseketiroma. Akka nã mã nimia yoini.
kopifatĩa mã tseketiro,” ixõ Jesús ato yoini.
“A mã yoiyomis keskara akãfe,”
“Mãto ãfikõima chotapaiyamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini
Jesús ato fani 33 Askata anã Jesús ato yoini: “Mã mã
27 Anã Jesús ato yoini: “Mã mã nikamis a nikamis a Moisés nõko xinifo yoini
nõko xini Moisés yoini keskara. Iskafakĩ ato keskara. Ato iskafakĩ yoipaoni: ‘A mã Nios
yoini: ‘Mãto ãfima chotayamakãfe. Askatari yoiyomis keskara axosharakãfe. A mã
kẽromãri mãto fenema chotamayamakãfe,’ yoiyomis keskara Epa Niospa mã nikakĩ
ixõ ato yoini. 28 Nãskara chanĩma. Nãskakẽ akka mã ayamano nã chakakõi itiro,’ ixõ
ẽri mato yoi, fẽtsa ãfe ãfima õikĩ ãfe shinã Moisés nõko xinifo yoini. 34 Akka nãnori
mẽraxõ shinãi: ‘Ẽ na kẽro chotapai,’ ixõ ato yoifinikẽ, ẽri mato yoisharanõ.
shinãkĩ ãfe shinã mẽraxõ chotai. Nikakapo. Mã fetsafo yoiyomis keskara
29 “Akka mãto fẽro õikĩ mã chakafatiro. axosharakãfe. Iskafakĩ yoiyamakãfe: ‘A ẽ
Nãskakẽ afara chaka õiyamakãfe afara mato yoiyoa keskara ẽ axii. Ẽ mato yoiyoa
chakafaxikakima, nã nõko fero tsekaxõ nõ keskara ẽ ayamaino Epa Niospa ea
õitiroma keskafakĩ. Mã mãto chaka omiskõimatiro,’ ixõ yoiyamakãfe. Askatari,
xateyamax omiskõipakenakafo mẽra mã ‘A ẽ mato yoia keskara ẽ akẽma keyokõi
katiro. Akka mã mãto chaka xateax mã Nios nai mẽraxõ ea omiskõimatiro,’ ixõ
ika ari kaax mã afe ipaxatiro. Askara shara. yoiyamakãfe. Akka nai mẽranoax Epa Nios
30 Nãskarifakĩ mãto mẽke kayakai aõxori xanĩfo finakõia iki. Nãskakẽ anori nõ
mato afara chakafamakẽ, mextemekãfe. Mã yoitiroma. 35 Askatari, ‘A ẽ mato yoiyoa
askafax shara mã itiroki. Nãskarifakĩ mãto keskara ẽ ayamaino nono mai anoafãfe ea
chaka xatekãfe nã mã mextemea keskaraxõ. omiskõimatiro,’ ixõ anori yoiyamakãfe.
Akka mã mãto chaka xateyamax, nã Keyokõi mai ano Epa Niosnã. Askatari, ‘A ẽ
omiskõipakenakafo mẽra mã katiro. Akka mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino a
mã mãto chaka xateax, Nios ari mã kaax afe Jerusalén anoafãfe ea omiskõimatirofo,’
mã ipaxatiro. Askara shara,” ixõ Jesús ato ixõ anori yoiyamakãfe. Nã Jerusalén nõko
yoini. xanĩfo finakõi Niosnã. 36 Askatari, ‘A ẽ
mato yoiyoa keskara ẽ ayamaino ẽfe mãpo
Feronãfake ãfe ãfi fe ea omiskõimatiro,’ ixõ yoiyamakãfe. Akka
enẽnãtirofoõnoa Jesús ato yoini nõa nõko mãpo shinãxõ nõko foo nõ
(Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) fetsafatiroma oxo inõ, askatari fiso inõ.
31 AnãJesús ato yoini: “Nãskatari Epa Nios fistichi askafatiro. 37 Akka fetsafo
Moisés nõko xinifo yoini iskafakĩ: ‘Fẽtsa parayamakãfe. ‘Ẽ mia axõikai,’ ixõ axokãfe.
13 MATEO 5, 6

Askatari, ‘Ẽ mia axõima,’ ixõ axoyamakãfe. fake ikikai. 46 Akka a mato noiaifos mã ato
‘A ẽ yoiyoa keskara ẽ ayamaino afaa ranã noia fetsafo noiyamata askarakai sharama.
ea omiskõimatiro,’ ixõ anori yoiyamakãfe. Akka yora chakafo a ato paraxõ kori
Mã askara yoikĩ mã chakafai,” ato fani. ichapa ato fĩamisfori aska famis. Mã
askaino Nios matoki inimaima. 47 Mato fe
“Tsoa kopiyamakãfe,” Jesús ato fani yorafos mã noia askarakai afaama. Akka a
(Lc. 6.29-30) Nios Ifofaafomari nãskarifiakani aa ranãri
38 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã mã noinãkani. 48 Nãskakẽ Epa Nios nai mẽraxõ
nikamiski a nõko xinifo Moisés yoini. yorafo noiai keskafakĩ mãri yorafo keyokõi
Iskafakĩ ato yoini: ‘Fẽtsa mato fero tsẽkaito, noikãfe. A Epa Niospa shinãsharamis
kopikiri mã fero tsẽkatiro. Askatari mato keskafakĩ mãri askafakãfe,” ixõ Jesús ato
piti tẽkeaito, pitiri mã tẽketiro,’ ixõ Moisés yoini.
yoini. 39 Akka nõko xinifo anori
yoifinifono, ẽ mato meka fetsa yoinõ. Ea “Afaamaisfori ato noikĩ afara ato
nikakapo ẽ mato yoinõ. Fẽtsa mato inãsharakãfe,” Jesús ato fani

6
chakafayanã mato tapasaito, ‘Takai fetsari 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã
ea afe,’ fakãfe mato tãpinõfo mã ato fetsafo sharafaino, ‘Nã feronãfake
kopiyamaito. 40 Fẽtsa mia xanĩfo ano iyoxõ sharakõi ea fanõfora,’ ixõ anori
mia rapati fĩapaiyaito, inãfe fotanõ. Mĩ shinãyamakãfe yorafãfe ferotaifi. Mã
chõpari inãfe. 41 Xanĩfo iyamakĩ soraronõ, askaino yorafãfe, ‘Sharara,’ mato
‘Ea pisha chaima foxõikafe,’ mato fafiaito, fafiaifono, akka Epa Nioskai matoki
mã chai foxotiro. 42 Akka fẽtsa mato inimatiroma. Nãskaxõ mato afaa
afarafo yõkaito inãkãfe. ‘Ea inãyope,’ mato inãtiroma. 2 Nã ãa keparanãmisfo keskara
faito inãfe fĩshkoyamakãfe,” ixõ Jesús ato iyamakãfe. Afãfe nõko kaifãfe ichanãti
fani. pexe mẽraxõ afaamaisfo afara ato
inãmisfo, ‘Sharara noko fanõfora,’ ikaxõ.
“Mato noikaspafiaifono mãroko ato Askatari fofãsakakĩ afaamaisfo ato afara
noikãfe,” Jesús ato fani inãfofãsafamisfo, ‘Noko yoisharanõfora,’
(Lc. 6.27-28, 32-36) ikaxõ. Akka askafiaifono Niospa ato afaa
43 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Askatari inãxima. 3 A afara yopaifo mã afara inãkĩ
mã mã nikamis a nõko xinifo yoipaonifo tsoa yoiyamakãfe tsõa tãpiyamanõ. 4 Akka
keskara. Iskafakĩ ato yoipaonifo: ‘Mãto tsõa õiyamaino a afaamaisfo mã ato inãino
kaifo noikãfe. Akka a mato noikaspaifo ato Epa Nios matoki inimani. Nãskaxõ mato
kopikiri noikaspakãfe,’ ixõ nõko xinifo afara axosharatiro,” ixõ Jesús ato yoini.
yoipaonifo. 44 Anori yoifinifono, akka ẽ
mato yoi a mato noikaspaifo ato kopikima “Epa Nios kĩfikĩ iskafakãfe,”
ato noikãfe. Askatari ato axosharakãfe. ixõ Jesús ato fani
Askatari a mato omiskõimamisfo Epa Nios (Lc. 11.2-4)
ato kĩfixokãfe. 45 Mã askafai Niospa fake 5 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Mã Epa

mã iki. Akka Niospa xini onifani yora Nios kĩfiaitĩa a chanĩmisfãfe kĩfimisfo
chakafoya, yora sharafo ato chaxanõ. keskara iyamakãfe. Akka afãfe nõko
Askatari oiri imani nã yora sharafoya a kaifãfe ichanãti pexe mẽraxõ yorafãfe
yora chakafori ato onifaxoni. Nãskakẽ mãri ferotaifi Epa Nios kĩfimisfo: ‘Noko
a mato chakafaifoya a mato sharafaifo õinõfora,’ ikaxõ. Epa Nios shinãtamaroko
keyokõi ato noikãfe. Nãskax mã Niospa ato õimapaikani. Yorafãfe ato õiaifono
MATEO 6 14

askamisfo. Akka Epa Nios atoki inimaima. ikani yorafãfe ato õikani. Askatari
Nãskakẽ ato afara shara inãxiima. 6 Akka foaromekanima yorafãfe ato õinõfo.
mãri ato keskara iyamakãfe. Mã Nios kĩfikĩ Nãskakẽ Epa Niosnoa shinãkanima.
tsõa mato õiyamaino nãnoxõ Epa Nios Askaifono Epa Nios atoki inimaima.
kĩfikãfe. Mãto pexe kene mẽra ikixõ tsõa Nãskakẽ ato afaa inãima. Akka mãri foni
mato õiyamaino nãnoxõ Epa Nios kĩfikãfe. tenei ato keskara iyamakãfe. 17-18 Akka mã
Akka yorafãfe mato õiyamafiaino Epa Nios foni tenei mã Nios shinãyanã mã
fistichi mato nikatiro. Nãskakẽ matoki fechokometiro. Askatari fõxti mã
inimai. Nãskaxõ afara shara mato inãxii. foaromesharatiro. Nãskakẽ Epa Nios
7 “Akka a Nios chanĩmara faafãfema fistichi tãpitiro yorafãfe tãpiafomano. Mã
kĩfimisfo keskayamakãfe. Nãfãfe askaito yorafãfe tãpitirofoma mã foni
mẽxotaima nã meka fisti yoiri famisfo. ‘Nõ teneaito. Akka Epa Nios fistichi tãpitiro.
na meka fisti yoirifaito noko Epa Niospa Nãskakẽ Epa Nios matoki inimatiro.
nikai,’ ixõ shinãmisfo. Askafiaifonokai Askatari mato afara shara inãxii,” ixõ Jesús
Niospa a keskara meka nikapaima. 8 Akka ato yoini.
mãri ato keskara iyamakãfe. Mã Epa
Niospa tãpiakĩ mã afara yopaito, mã “Epa Nios ika anoxõ afara sharakõifo
yõkayoamano. 9 Akka mã kĩfikĩ iskafatiro: mato mekexona,” ixõ Jesús ato yoini
Epa Niosi, mĩ fisti sharafinakõia. Mĩ (Lc. 12.33-34)
nai mẽra ika. Nõ mia noikõi. 10 Nai mẽra 19 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nono
mefe ikafo mĩ ato yoiaito mia mai anoxõ afama mĩshti ichapa
nikakõimisfo. Akka nono mai anoxori nã mekeyamakãfe. Mato nakaxa pĩaino mã
mĩ noko amapaiyai keskara nõ atiro. Na fenotiroki. Askatari chakanai fetsetiro.
nono mai ano ikafãfe keyokõichi mia Askatari yometsofo mãto pexe mẽra
Ifofanõfo. 11 Nã pena tii a nõ piai noko ikixõ mãto afama mĩshtifo keyokõi mato
inãfafãife nõ afaa yopayamanõ. 12 Nõ fĩano mã fenotiro. 20 Akka afama mĩshti
afara chakafaito nõko chaka noko noitama Nios noikãfe. Nã mato yoini
soaxõfe nã noko chakafaifãfe nõ ato keskara akãfe. Mã akiki nokoaito nã
raefai keskafakĩ. 13 Nokoki Satanás chaka mato afara sharakõi mekexona mato
omayamafe, askakimaroko nomakinoa inãxii. Akka ono nai mẽraxõ afama
põtafe nõ nikayamanõ, mĩshti mato mekexona, a nakaxa mato
ixõ kĩfikĩ iskafakãfe. pĩatiroma. Askatari chakanaima.
14 “Akka fetsafãfe mato chakafaifono Askatari anã mãto pexe mẽra ikiax tsoa
mã ato raefai keskafakĩ Epa Nios nai yometsotiroma. 21 Akka mãto afama
mẽranoato mã fetsafo raefai keskafakĩ mĩshtifo noikĩ mã shinãfafãini. Nã mãto
matori chaka soaxotiro. 15 Akka mã afama mĩshtifo mã shinãfafãinai
fetsafo raefayamaito Epa Niospari mato keskafakĩ Niosri shinãfafãikãfe, a noikĩ
chaka soaxotiroma,” ixõ Jesús ato yoini. yonoxosharakãfe,” ixõ Jesús ato yoini.

Foni tenemisfoõnoa Jesús ato yoini “Nõko õiti sharakẽ nõ shinãsharakõitiro.


16 AnãJesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato Akka nõko õiti chakakẽ nõ
yoiyonõ. Mã foni tenei oa shinãmitsai shinãsharatiroma,” ixõ Jesús ato yoini
keskara mãto femãnã iyamakãfe a ãa (Lc. 11.34-36)
keparanãmisfo ikaifo keskai. Afãfe foni 22 Anã
Jesús ato yoini iskafakĩ: “Anã ẽ
tenekani ãto femãnã shinãmitsai keskara mato meka fetsari yoinõ mã tãpikõinõ.
15 MATEO 6, 7

Akka nõko fero rafeta nã rãparinĩ chai mã shinãchakaimẽ? A nõ


chaxai keskarakẽ, nõko yora shara itiro. shinãchakaitokai pena fisti noko anã
Nãskarifiai nõko fero sharano nõ nimatiroma. Nãskakẽ afaa
xafakĩa õisharatiro. Nãskatari nõ shinãchakayamakãfe.
isharakõitiro. 23 Akka nõko fero chakakẽ 28 “Askatari iskakĩ shinãyamakãfe: ‘Ooa.

nõ õisharatiroma. Fakishkõi itiro. ¿Fanĩa ẽ rapati fitiromẽ safexiki?’ ixõ anori


Nãskarifiakĩ nõko õiti mẽraxõ nõ chaka shinãyamakãfe. Akka shinãkapo afeskax
shinãkĩ nõ afara chakafamis nõ itiro. charofo foaikamakĩ. Nã charofãfe
Akka õisharakãfe. Mã Epa Nios shinãi yonokanima. Askatari xapo toro atirofoma
xafakĩa ifiaxõ ãfe meka kachikiri faxõ rapati faxikakĩ. 29 Nãskafiax charofo
mã anã xafakĩa shinãtiroma. Fakish sharamĩshti foaikani. Nãskarari xanĩfo
keskara mã itiro,” ixõ Jesús ato yoini. Salomón rapati sharafinakõia safefixõ nã
charofo finõama. 30 Akka Niospa nafefo
“Nõko afama mĩshti noisharatama nõ sharashtafo onifani. Sharafiano nõ sepakĩ
Nios noisharakõitiro,” Jesús ato fani xateano natiro. Nãskaxõ nõ koofatiro. Akka
(Lc. 16.13) Niospa nafefo finõmainĩfofã mato noikĩ mato
24 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Tsõa ãfe rapati safematiro mato kexesharaxõ. Akka
ifo rafe yonosharaxotiroma. Fetsa noikaspata, mã shinãchakakĩ mã Nios chanĩmara
fetsa noisharatiro, nã yoiai keskarakõi fasharaima. 31 Nãskakẽ shinãchakayamakãfe.
axotiro, akka a fẽtsa amapaiyai keskara Shinãkĩ iskafayamakãfe: ‘Ooa. Ẽ fonãiki a ẽ
axotiroma noikaspatiro. Nãskarifiakĩ mã kori piai keyoano, a ẽ ayairi keyoano
fisti shinãkĩ mã Nios shinãtiroma. Nãskatari koriyaxomari ẽ afaa safeima,’ ixõ anori
Epa Nios fisti shinãkĩ mã kori noitiroma,” ixõ shinãchakayamakãfe. 32 Akka nã Nios
Jesús ato yoini. Ifofaifãfema iskara shinãmisfo. A piai fisti
shinãkata, a safepaiyaifori shinãmisfo. Akka
“Epa Niospa ãfe fakefo kexesharamis,” Epa Niospa mã mato tãpia afarafo mã
ixõ Jesús ato yoini yopaito. 33 Nãskakẽ Nios mãto xanĩfoõnoa
(Lc. 12.22-31) shinãkãfe. A Niospa mato amapaiyai keskara
25 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Anã ẽ nãskara fisti shinãkõikãfe. Mã askafaito afara
mato yoisharanõ. Ea nikasharakãfe. fetsa mã yopaito Epa Niospa mato inãxii.
Shinãchakayamakãfe. Nõ afaa piyamata, 34 Nãskakẽ shinãchakayamakãfe. Yoi

afaari nõ ayaima iyamakãfe. Askatari iskayamakãfe: ‘Ooa. Ẽ tãpiama penama afara


afaari nõ safeima ixõ chaka afeskara afiaino. Ẽ nã keskara
shinãchakayamakãfe. Akka a nõ tenetiroma,’ ixõ shinãyamakãfe. Shinãkĩ
piaitokai noko imasharatiroma. Askatari iskafakãfe: ‘Epa Niospa na penata ea
a nõ safeatori nõko yora noko kexesharamis keskafakĩ penamari ea
imasharaxotiroma. 26 Akka shinãkapo. kexesharai,’ ixõ nãnori shinãkãfe,” ixõ Jesús
Peyafãfe afaa fanamisfoma. Afaari ato yoini.
topimisfoma. Askaxori afaa
“Fetsafo mekafakĩ chakafayamakãfe,”
mekemisfoma. Nãskafekẽ Epa Niospa
ixõ Jesús ato yoini
ato pimamis. Akka nã peyafo
(Lc. 6.37-38, 41-42)
afaayamafoiakẽ Epa Nios nai mẽra ikato

7
ato pimamis. Akka Niospa mato noikĩ 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ:

nã peyafo finõmainĩfofã mato “Mẽxotaima fetsafo


kexesharakõimis. 27 Nãskakẽ, ¿afeskakĩ mekafayamakãfe iskafakĩ yoikĩ: ‘Naato
MATEO 7 16

afara chakafakĩ Niospa mato inãitĩa. Nãskakẽ Epa Nios


omiskõimapainõ,’ fakĩ. Akka mã ato kĩfifafãikãfe mã kĩfiaito mato inãi kiki.
askafayamaino Niospari mato Akka nã yõkai Epa Niospa afara shara
mekafatiroma iskafakĩ yoikĩ: ‘Na yorafo inãxii. Nãskarifiakĩ fẽtsa afara shara
chakafo,’ mato fatiroma. 2 Akka mãri fenaito Epa Niospa fichimatiro.
nãato akai keskafakĩ afara mã Nãskarifiakĩ fẽtsa Epa Nios kĩfiaito
chakafaito, matori Niospa omiskõimaxii. inãsharakõixii.
Akka mã fetsafo afara inãsharakẽma 9 “Akka mãto fake mato yoa yõkaito,

Niospa matori afaa ichapa inãxima, mã ¿mã tokiri inãtiromẽ? Maa. Mãkai mãto
ato afara inãsharakõikẽma. 3 ¿Afeskakĩ fake mã askafatiroma. 10 Askatari, ¿mãto
ifi pasta pishta fetsa feronaki ikano mã fãke mato foe yõkaito mã rono
õimẽ, mãroko ifi pasta efapa inãtiromẽ? Maa. Mãkai mãto fake mã
feostamefixõ? 4 Akka, ¿mã shinãimamẽ askafatiroma. 11 Akka mã chakafixõ
a mã ifi pasta efapa feostamea? Akka, mãto fakefo kexesharaxõ afara sharafo
¿afeskakĩ mã fetsa iskafaimẽ?: ‘Yamã, ẽ mã ato inãtiro. Nãskarifakĩ Epa Nios nai
mia fixonõ a mĩ ifi pasta pishta fero mẽranoato mã afara yõkaito mato
naki ika,’ fakĩ, mãkõi mã kakamepaimis. kexesharakatsaxakĩ afara sharafo mato
Mãkai afaa tãpiama. 5 Nãskax mã inãsharaxii nã nai mẽraxõ mato
chanĩkõi mã ato parapaimis. Akka ẽ mekexona.
mato yoinõ ea nikakapo. Akka mãto 12 “Nã mã fichipaiyai keskafakĩ

fero mẽranoa a ifi pastafã mã feostamea fetsafãfe mato axosharaifono,


tsekayokãfe. Nãskaxõ õisharakĩ, a nãskarifakĩ mãri fetsafo axosharakãfe.
fetsafo ifi pasta pishta feronaki ika mã Moisés feta a Niospa meka yoimisfãfe
tsekaxotiro. Nãskarifakĩ mãto chaka nãnori yoinifo kirika kenekakĩ,” ixõ
xateyamaxõ mã fetsafo chaka Jesús ato yoini.
xatematiroma. Akka mãto chaka xatexõ
fetsafo mã chaka xatematiro. Fepoti pishtaõnoa Jesús ato yoini
6 “Ẽ meka fetsari mato yoinõ mã (Lc. 13.24)
tãpinõ. Paxta põfe nõ nami shara 13 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Meka
inãpaifiaino noko keyotiro mifiki. fetsa ẽ mato yoinõ. Nikakapo. Fepoti
Askatari kochi nõ afara shara inãino rafe iskarakĩ: Fepoti fetsa pishtaki nã
peama peamakĩ chakana fatiro. Nãskari fepoti pishta ikikãfe. Akka nã fepoti
fakĩ yorafãfe Niospa meka shara fetsa efapa. Nã fepoti efapato fai efapa
nikakaspakĩ chakafatirofo, Epa Nios kaa. Nãskakẽ nã fai efapato yora ichapa
chakafakĩ mekafakakĩ. Askaifono Epa fomisfo a omiskõipakenakafo mẽra.
Niospa meka shara anã ato 14 Akka fepoti pishta ano fai kaa, pishta

yoipaiyamakãfe,” ixõ Jesús ato yoini. fekax. Nã fai Nios ano nokoa nã fai atsõ
pishtakõi. Nãskakẽ ichapama aõ
“Nõ Epa Nios afara yõkaito noko inãtiro,” fomisfo,” ixõ Jesús ato yoini.
ixõ Jesús ato yoini
(Lc. 6.31; 11.9-13) Ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ
7-8 AnãJesús ato yoini iskafakĩ: (Lc. 6.43-44)
“Nãskakẽ ẽ mato yoi, afara fichipaikĩ 15 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ:

Epa Nios yõkakãfe mato inãi kiki. Fena “Õisharakãfe, a chanĩaifãfe mato
fena kakĩma manakãfe nã Epa Niospa paratirofokĩ: ‘Nõ Niospa meka yoimis,’
17 MATEO 7, 8

ixõ mato paratirofo. Afãfe Niospa meka ato pãramiski. Afara chaka fisti mã
yoimisfomaki. Akka afofi ovejafo famiski. Emakinoax fotakãfe,’ ẽ ato
keskarafo fikanax akka ãto shinã mẽra faxii,” ixõ Jesús ato yoini.
poomã põfefo keskarakõifo. Nãskakẽ ato
fishtayamakãfe. 16 Akka mã tãpitiro afaa Pexe rafeõnoa Jesús ato yoini
afeskafakanimãkai. Akka ifi ãfe fimioxõ (Mr. 1.22; Lc. 6.47-49)
nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ. Xopa foaikĩ 24 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka

moxaya foaitiroma. Askatari kachafi nã ea nikaito nã ẽ yoiai keskara aki, nã


moxaya foaitiroma. Nãskaxõ nõ tãpitiro yõra pexe fakĩ tãpixõ mai chai põkixõ
moxayafo õikĩ xopakairokokẽ. mai teikĩ pexe kishi nĩchitiro keskafakĩ.
Nãskarifakĩ nõ tãpitiro kachafimãi 25 Akka oi ikaino, pexe nãmã faka

moxayakẽ. 17 Akka ifi shara fimi sharaya faitiro. Askatari nẽfefakĩ pexe
itiro. Akka ifi chaka fimi chakaya itiro. afeskafatiroma. Nãskakẽ pexe
18 Nãskakẽ Ifi shara fimi chakaya paketiroma mã mai teikõikimãi pexe
itiroma. Ifi chakari fimi sharaya itiroma. kishi niano. 26 Akka nã ẽ yoiaito ea
19 Akka ififo fimi sharaya iyamaito ifãfe nikafikĩ a ẽ yoiai keskara nikaima,
reraxõ koofatiro. 20 Nãskakẽ a ato askara yora nã yora tatimato pexe fakĩ
tãpimamisfoõnoa mã ato tãpitiro mashi ano pexe fatiro keskarakõi.
sharafo iyamakani chakafo itirofo,” ixõ 27 Akka oi ikaino faka faitiro. Askatari

Jesús ato yoini. nẽfefakĩ pexe potatiro. Nãskax pexe


chakanatiro. Nãskarifiakĩ fẽtsa ẽfe meka
“Akka keyokõi fotirofoma nikafikĩ ea nikaima afofi fenoi fetsekani.
Epa Nios ika ano. Fisti rasi fotirofo,” Nãskakẽ omiskõipakenakafo,” ixõ Jesús
ixõ Jesús ato yoini ato yoini.
(Lc. 13.25-27) 28-29 Nãskata mã Jesús mekai xateano
21 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka yorafãfe nikakaxõ, “¡Kee! Nikakapo.
yora ichapato yoimis iskafakakĩ: ‘Jesús, Nato tãpikĩ finakõia, a Moisés yoikĩ
mĩ ẽfe Ifokõi,’ famisfo. Nãskafikaxõ kirika keneni keskara ato tãpimamisfo
atirito ea Ifofamisfoma. Nãskakẽ ẽfe Epa keskarama, meka sharakõi nato yoi,”
Nios ika ari nokotirofoma. Ẽfe Epa nai fanifo.
mẽra ikato nã ato amapaiyai keskara
akatsaxakakĩ nãfo ẽfe Epa ari nokotirofo Jesús yora rashkishiai sharafani
afe ipaxakakĩ. 22 Akka mã mai keyoaino (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16)

8
nã onifanifo tii keyokõi Niospa 1 Askata Jesús ato yoikĩ xateta

ichanãfaxii. Nã nikakaspamisfo tii mãchi keya ariax tisirimepakeaito


omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii. yorafãfe chĩfafainifo afe fõkakĩ. 2 Jesús
Nãskakẽ yora ichapafãfe ea yoikani kaino feronãfake isinĩ iki rashkishi
iskafakakĩ: ‘Ifo, shinãpo. Nõ mĩ aneõxõ fetseax Jesúski oni. Akiki oxõ ratokonõ
nõ yorafo yoimis. Mĩ aneõxori nõ a mai chachipakefofã yoini iskafakĩ: “Ifo,
niafaka chakafo yorafo mẽra nanea nõ ea sharafapaikĩ mĩ ea sharafatiro,” fani.
ato makinoa potamis. Mĩ aneõxori nõ 3 Askafaino Jesús ãfe mẽkemã ramãyanã

afama mĩshti famis yorafãfe atiroma yoini iskafakĩ: “Ẽ mia sharafanõ.


keskafakĩ. Noko shinãfe, Ifo,’ ixõ ea Iskaratĩa mĩ sharaikai,” faino, a
yoixikani. 23 Askaifono ẽ ato xafakĩa rashkishi fetseai koshikõi sharatani. 4 Mã
yoixii iskafakĩ: ‘Mãkai efe yorama. Mãfi sharano Jesús nĩchini iskafakĩ yoiyanã:
MATEO 8 18

“Mĩ tsoa yoiki. Akka nã ato Nios faino a mia yonoxomis mã sharaki,”
kĩfixomis ispatãfe. Nãskaxõ ovejanã fake fani.
foxõ inãfe mia retexonõ Moisés yoini
keskafakĩ. Nãskaxõ keyokõichi tãpinõfo Jesús Pedro rayos sharafani
a mĩ isinĩ imis mã mĩ sharano,” ixõ (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39)
Jesús yoini. 14 Askata Jesús Pedro pexe ano kani.

Nãno Pedro ãfe rayos yõxafo yonai oxati


Jesús sharafani romanõ xanĩfãfe kamaki raka ini. 15 Jesús õikĩ ãfe
ãfe ina yonaito mẽkemã ramãni. Ramãino ãfe yona
(Lc. 7.1-10) matsirisatani. Mã Jesús sharafaano anã
5 Askafafãini Capernaúm ano kani. yonanima. Mã sharaxõ fininãkafãta
Nãno akiki soraro xanĩfo nokoni a Jesús pimani.
yonoxomis sharafamapai. 6 Nokoxõ
yoini: “Ifo, a ea yonoxomis isinĩ iki. Ẽfe A isinĩ ikaifo Jesús ato sharafani
pexe ano rakax omiskõiferoikima,” fani. (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41)
7 Askafaino, “Ẽ kanõkĩ sharafaxikĩ,” 16 Nãskano mã xini kaino a isinĩ ikaifo
fani. Jesúski efenifo ato Jesús sharafapanõ.
8 “Ifo, ẽkai afama. Akka mĩ tsoa Atiri a niafaka chakafo ato mẽra nanea
keskarama. Mĩ finakõiakĩ ẽfe pexe ano Jesús ãfe mekapa ato makinoa
kayamafe. Mĩ mekapa a ea yonoxomis põtapakeni. Keyokõi Jesús ato
ea sharafaxõfe nonoxõ. 9 Akka eari ẽfe sharafapani. 17 Nãnori Niospa meka
xanĩfãfe yonomamis. Ẽri sorarofo yoimisto Isaías a inõpokoai yoikĩ kirika
yonomatiro. ‘Katãfe,’ ẽ faino karisatiro. kenekĩ iskafani: “Nõ isinĩ imisno Cristo
Askatari, ‘Ekeki ofe,’ ẽ faino ekeki mã noko sharafaa. Askatari nã noko
orisatiro. Nãskakẽ a ea yonoxomis afara pãefaifo nomakinoa mã noko
ea axõfe ẽ faino ea axotiro. Akka mĩ potaxona,” ixõ Isaías kirika keneni
afama mĩshti fatiroki. Mĩ mekapa a ea keskara Jesús ani.
yonoxomis ea sharafaxõfe,” ixõ yoini.
10 Askafaito nikakĩ a afe foafo Jesús ato A afe fopaimisfoõnoa Jesús ato yoini
yoini: “Kee, nikakapo. Na feronãfake (Lc. 9.57-62)
israeliyamafixõ ea chanĩmara fakĩ finakõi 18 Askata Jesús õini yorafã rasi akiki

fetsafo keskarama. Akka Israel anoafãfe ea feaifãfe. Askaifono aõxõ tãpimisfo yoini
iskafamisfoma chanĩmara fakakĩ. 11 Ẽ mato iskafakĩ: “Okiri nõ ĩamãfã pokefainõ
xafakĩa yoinõ. Na maitio ano ikafo Nios fokãfe,” ato fani. 19 Akka Jesús
chanĩmara fakanax nõko xinifo kayoamano a Moisés yoikĩ kirika keneni
Abrahamnõ Isaacanõ Jacobonõ keskara ato tãpimamis akiki oxõ yoikĩ
ichanãxikani Nios yorafo ixikakĩ. 12 Akka iskafani: “Maestro, ẽri mefe kapai nã mĩ
atiri nõko kaifo nã israelifo Niospa afe kai ari ẽri mefe kafãsaxiki,” faito,
yorafo ato imapaifiaino chanĩmara 20 Jesús kemani: “Akka maxoteneroa

fakanima. Nãskakanax Nios ika ano kiniya, peyafori naayafo akka ẽkai pexe
nokotirofoma. Niospa ato fakishifã mẽra yama,” fani.
potaxii. Anoax eaiyanã fasi omiskõixikani,” 21 Askatari a afe kafãsamis fẽtsa

ixõ Jesús ato yoini. iskafakĩ yoini: “Maestro, ea nĩchiyofe


13 Nãskata Jesús yoini soraro xanĩfo: ẽfe epa naito ẽ maifayotanõ. Chipo mia
“Mĩ pexe ano katãfe. Mĩ ea chanĩmara Ifofaxiki,” faito, Jesús kemani:
19 MATEO 8, 9

22 “Iskaratĩaea Ifofafe. Akka nã ea 30 Askafaifono chaimaxõ kõchifã


Ifofaafãfema yora nakẽ maifatirofo,” ixõ rasichi pinifo. 31 Nãskakẽ niafaka
Jesús yoini. chakafãfe Jesús iskafanifo: “Mĩ nã
feronãfake rafe makinoa mĩ noko
Jesús nefe yafi ĩamãfã poo potaimãkai kochifo mẽra noko nĩchife,”
iki meseniaito nishpa fani faifono, 32 “Fotakãfe,” Jesús ato fani.
(Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) Nãskax niafakafo feronãfake rafe
23 Nãskata Jesús kanõanãfãnẽ makinoax tsekekanax kochifo mẽra
naneinĩkafãni aõxõ tãpimisfori afe ikinifo. Nãskakẽ kochi rasi ichoax
naneinĩfofãnifo. 24 Ĩamãfã ĩamãfã mẽra keyopakeni. Nãskax ãsai
pokefainaifono atoki nẽfefã nokoni. fetseni.
Jesús kanõanãfã xaki mẽra rakax oxano 33 Askaito õikani a kochifo kexemisfo

nefeyanã ĩamãfã poo ini. Kanõanãfã ichonifo. Mã pexefo tii ano nokokaxõ
faka fospikõini. 25 Askaino aõxõ ato yoinifo: “Nã feronãfake rafe nã
tãpimisfãfe mõinifo iskafayanã: “¡Ifo, niafaka naneafo rafe mã Jesús ato
mã nõ ãsaikai! ¡Nõ ãsayamanõ moife!” makinoa niafaka põta. Askatari nõko
fanifo. kochifo mẽra ikimanano keyokõi nãfoya
26 Askafaifono, Jesús ato yoini: nõko kochifo ĩamãfã mẽra keyopakeax
“¿Afeskai mã rateimẽ? Mã ea chanĩmara ãsai fetsea,” ato fanifo. 34 Ato yoiaifono
fasharama. Nãskakẽ mã ratei,” ato fani. nikakanax keyokõi nã pexefo tii anoax
Ato askafata, fininãkafãta fãsikõi, Jesúski fenifo. Akiki nokokaxõ yoinifo:
“¡Nẽfe, nishpafe!” fata, “¡Ĩamã, “Na nõko mai anoax katãfe,” fanifo.
nishpafe!” fani. Askafaino anã ĩamãfã
feroinima. 27 Askafaito õikani yoinãnifo: Jesús yora finimisma sharafani
“¡Kee! ¿Na feronãfake afe keskaramẽ na (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)

9
nefe feta ĩamãfãnẽ ato yoiaito nikaifo?” 1 Askata Jesús kanõanãfã mẽra

ikanax yoinãnifo. nanekaini. Ĩamãfã okiri pokefaini


kaax ãfe mai ano nokoni. 2 Nãno ikano a
Feronãfake rafeta Gadara mai anoxõ feronãfake finimisma yorafãfe akiki
niafaka chakafo nanea- fono Jesús efenifo ãfe ratatinĩ ratakaxõ Jesús
ato makinoa potani sharafanõ ikaxõ. Jesús õini shinãifãfe
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) iskakakĩ na finimisma Jesús sharafai
28 Askata Jesús okiri ĩamãfã aõxõ kiki ikaxõ. Nãskakẽ a finimisma Jesús
tãpimisfo feta pokefainax Gadara mai iskafani: “Efe yorashta, inimafe.
ano nokonifo. Nãno feronãfake rafe Iskaratĩa mẽ mia chaka soaxonaki,”
niafaka yõshi chaka nanekanax Jesúski fani.
nokonifo kinĩfã mẽranoax. Nã rafe 3 Askafaino a Moisés yoikĩ kirika

mesekõi ipaonifo. Nãskakẽ yorafãfe a keneni keskara ato tãpimamisfãfe atirito


ikafo ano tsõa ato finõtiroma ipaoni nikakaxõ ãto shinã mẽraxõ shinãnifo
atoki mesekakĩ. Nã maiyafo ano nã rafe iskafakakĩ: “Natokai ato chaka
ipaonifo. 29 Nãskakẽ Jesús fichikanax soaxotiroma. Nios fistichi ato chaka
fãsikõi fiisiyanã yoinifo: “Mĩfi Niospa soaxotirokĩ. Akka nato noko feparapai,
Fakeki. Akka, ¿mĩ noko ‘Ẽ Niosra’ noko fapai,” ixõ ãto shinã
afeskafaiyoamẽ? ¿Mĩ noko mẽraxõ shinãnifo. 4 Askaifono Jesús
omiskõimaniyoamẽ?” Jesús fanifo. tãpixõ a shinãifo keskara ato yoini:
MATEO 9 20

“¿Afeskakĩ mãto shinã mẽraxõ mã nã isinĩ ikaifãfe notoro fenakani.


chaka shinãimẽ? 5-6 Ẽfi Cristokĩ ẽ yorafo Nãskafakĩri yorafãfe yoimisfo iskakakĩ:
ato chaka soaxotiro. Akka, ¿ẽ afaa ‘Ẽkai afaa chakafamisma. Nãskakẽ ẽ
fatiromẽ? Mẽ mia chaka soaxona ẽ afaa yopaima ẽfe chaka ea soaxonõ,’
fatiroraka. Askatari ẽ mia sharafaa ẽ imisfo. Nãskakẽ ẽ ato chaka
fatiroraka,” ato fani. “Akka ẽ mato soaxotiroma. Akka fetsafãfe yoikĩ
tãpimanõ ẽ Niosxõ mato chaka iskafaifono: ‘Ẽ afara chakafamis.
soaxotiro nono mai anoxõ.” Nãskata Nãskakẽ a ẽ imis keskara ẽ anã ipaima,’
Jesús a feronãfake finimisma yoini: ikaifono ẽ ato chaka soaxotiro. Akka nã
“Fininãkafata mĩ rakati fifaini mĩ pexe nõ sharakõi ikaifoõnoax ẽ onima. Akka
ano katãfe,” Jesús fani. ẽ oni a yora chakafo ãto chaka ato
7 Jesús askafaino a finimisma soaxoxiki. Akka ẽ mato yoipai mã
fininãkafãta ãfe pexe ano kani. 8 Askaito tãpinõ a Niospa ato shinãmanaino
õikani yorafo ratei fetsenifo. “¡Kee, iskafakĩ kenenifo: ‘Mã yoinãfo retexõ ea
õikapo! Nios tsoa keskarama. Fãsi inãxiki mã koamis mãto chaka soapaikĩ,
sharakõi. Nõ õimisma keskara mã noko askara ẽ fichipaima. Akka ẽ fichipai
rama õimana. Niospa Yõshi Sharaõxõ na fetsafo mã ato noikĩ mã ato
feronãfake finimisma Jesús ãfe mekapa sharafaxõaito,’ ixõ kenenifo.
mã sharafaa. Askatari ãfe chakari mã “Akka ẽ onima a yora sharafoõnoax.
soaxona,” ikanax yoinãnifo. Askatamaroko a yora chakafoõnoax ẽ
oni ato chaka soaxoxiki,” ixõ Jesús ato
Jesús Mateo ifini aõxõ tãpimis inõ yoini.
(Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32)
9 Jesús Nã foni tenemisfofãfe Jesús yõkanifo
nãnoax kakĩ feronãfake fisti
fichini, ãfe ane Mateo, * ãfe xanĩfo kori (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39)
fixõi tsaokẽ. Nãskaito Jesús yoini: “Efe 14 Juan ãfe inafo fẽkaxõ Jesús yoinifo

kofe ẽ mia tãpimanõ,” faino Mateo iskafakakĩ: “Fariseofãfe foni tenekĩ


fininãkafã Jesús fe kani. feyafamisfo Nios shinãkakĩ. Nõri
10 Nãskafaito Mateo Jesús iyoni ãfe askafamis foni tenekĩ Nios shinãkĩ.
pexe anoxõ pikikakĩ. Askatari a yora Akka, ¿afeskakĩ mĩõxõ tãpimisfãfe foni
chakafori afe inifo a xanĩfo kori tenekanimamẽ?” fanifo.
fixomisfo. Nãfãfe ãa chanĩxõ kori 15 Askafaifãfe Jesús ato kemani:

finõmainĩfofã fimisfo inifo. Askatari a “Feronãfake ãfiyaino, yorafo ano fisti


yora fetsafo chakafamisfori fekanax ichanãkaxõ afara fetsa fetsatapafo afeta
akairi mĩsa ano Jesús fe tsaonifo a feta pitirofo inimayanã, aicho fakakĩ akiki
pixikakĩ. Jesúsxõ tãpimisfori nãno ato fe inimakakĩ. Nã kẽromã ãfe fene ano ato
tsaonifo ato feta pixikakĩ. 11 Askaito fe ikano tsõa foni tenetirofoma
õikakĩ fariseofãfe Jesúsxõ tãpimisfo inimakakĩ. Akka mã fene rẽteafono afe
yõkanifo: “¿Afeskakĩ mãto maestro nã yorafãfe shinãkakĩ foni tenetiro,” ixõ
ato kori fixomisfo feta piimẽ, a yora Jesús ato yoini.
fetsa chakafo fetari pii?” fanifo. 16 “Tsõa sama fenaya sama xini kishi
12-13 Askafaifãfe nikakĩ Jesús ato yoini: fatiroma. Nõ askafaino sama fena
“A sharafãfe notoro fenakanima. Akka samama chakanatiro. Nãskatari sama

*
9.9 Mateo ane rafeya ipaoni. Ãfe ane fetsa Leví.
21 MATEO 9

fena fe sama xini isharatiroma. xinia amis imi nesekima. Nã kẽromã


Nãskakẽri nã ẽ mato yoiai keskara mã Jesús kaito acho kaxõ a kachikirixori
nikakõixõ a mã ipaoni keskara anã mã ãfe tari kexa ramãkani. 21 “Ẽ ãfe tari
itiroma mãmãi ea nikakõiax. A mã mẽeax ẽ sharatirora,” ixõ ãfe shinã
ipaoni keskara shinãmakita nãskax mãto mẽraxõ shinãni. 22 Akka Jesús
yora fena keskara shara itiro. ifiakekafãta nã kẽro fichini. Fichita
17 Nãskarifakĩ tsõa mãmã fata koiro yoini: “Yõxashta, rateyamafe. Mĩ ea
pisha xini mẽra nanetiroma nã mãmãnõ chanĩmara faax mã mĩ sharaki,” Jesús
faraxakaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã faino nã kẽro imi neserisatani.
mãmã fata fe koiro pisha chakanatirofo. 23 Askata mã Jesús nokoax xanĩfãfe

Akka nã mãto xinifãfe mato yoimisfo pexe mẽra ikikaini. Anoxõ Jesús õia
keskara fe nã ẽ mato yoiai keskara yorafãfe ãto xãiti manenifo, yora fetsafo
õsinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai keskara oiakani sheesaifono. 24 Askaifono Jesús
Niospa meka sharakõi. Akka a mãto ato iskafani: “Nonoax fõtakãfe. Na
xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx mã fakekai naamaki. Oxaki,” ato faito Jesús
isharatiroma. Niospa mekaya meka õsanifo. 25 Ato kãimata xotofake
chaka õsinãtiroma. Nãskakẽ mã mẽtsoinĩfofãnaino koshikõi fininãkafani.
nikapaifi mã shinãsharatiroma. 26 Nãskata Jesús nã xotofake naa otoakẽ

Nãskarifakĩ tsõa mãmã fata koiro pisha nikakanax pexefo tii chanifofãsanifo.
xini mẽra nanetiroma nã mãmãnõ
faraxakaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã Fẽxo rafe Jesús sharafani
mãmã fata fe koiro pisha chakanatirofo. 27 Nãskata Jesús xanĩfãfe pexe anoax
Akka nã mãto xinifãfe mato yoimisfo kaino fẽxo rafetari chĩfafainifo
keskara fe nã ẽ mato yoiai keskara iskafayanã fãsikõi: “Mĩ nõko xini David
õsinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai keskara fenaki, noko noife,” fanifo.
Niospa meka sharakõi. Akka a mãto 28 Askafaifono Jesús pexe fetsa mẽra

xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx mã ikikaini. Nãno afe ikiafono Jesús ato
isharatiroma. Niospa mekaya meka yõkani: “¿Mã chanĩmara faimẽ a ẽ mato
chaka õsinãtiroma. Nãskakẽ mã sharafatiro?” ato faito, “Ẽje, Ifo, nõ mia
nikapaifi mã shinãsharatiroma,” ixõ chanĩmara fai,” fanifo. 29 Nãskata ato
Jesús ato yoini. fero ramãkayanã ato yoini: “Ea
chanĩmara faaxfi mã sharaikai,” ato
Jairo fake xotofake mã nakẽ Jesús fani. 30 Ato askafaino õisharanifo.
otofani. Askatari kẽromãri Jesús rapati Nãskakẽ Jesús ato yoisharani: “Ea
mẽeax sharani nikakapo. A ẽ mato sharafaa tsoa
(Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) yoiyamakãfe,” ato fani. 31 Akka ato
18 Nãnori Jesús ato yoiaino judeofãfe anori yoifekẽ nã Jesús sharafaa nã ano
xanĩfo nokoni. Jesúski nokoxõ xanĩfãfe ikafo ato yoifofãsafanifo nã rafeta.
a nãmã ratokonõ mai chachipakefofã
yoini: “Ẽfe fake xotofake rama naa. Feronãfake mekamisma Jesús sharafani
Akka mĩ kaxõ mĩ mẽkemã mĩ ramãino 32 Nã fẽxo rafe imisfo pexe mẽranoax
anã ototiro,” xanĩfãfe Jesús fani. tsekefainaifono fetsafãfe feronãfake
19 Askafaino Jesús fininãfata aõxõ mekamisma Jesúski efenifo Jesús
tãpimisfo fe kani xanĩfo acho. 20 Askatari sharafanõ. Niafaka chaka a mẽra
nãnori kẽro imi nesemisma ini, doce naneano mekamisma ini. 33 Jesús mã
MATEO 9, 10 22

feronãfake makinoa niafaka chaka Tomás, Mateo, nã Mateo Roma anoxõ


potano nã feronãfake mekamisma xanĩfo kori fixomis ini. Askatari
mekani. Nãskakẽ nã ano ikafo rateyanã Santiago fetsa, Alfeopa fake, Tadeori ini.
yoinãnifo: “¡Kee, õikapo! Na nõko mai 4 Simón fetsa nãato ãfe kaifo feta

Israel anoxõ Jesús akai keskara tsõa romanõfo potapaini anã israelifo
õimisma,” ikanax yoinãnifo. yonomayamanõfo. Askatari Judas
34 Askafaifono fariseofãfe yoinifo: “Nato Iscarioteri ifini, nãato Jesús chakafakĩ
nĩafaka xanĩfoõxõ niafaka potai,” ikanax ato achimani Jesús retenõfo. Nã tii
yoinãnifo chakafakĩ mekafakani. Jesús ifini aõxõ tãpimiskõi inõfo.

Jesús yorafo shinãkõini Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini Nios


35 Nãskakẽ Xanĩfoõnoa ato yoitanõfo
Jesús pexefo tii judeofo
ikafo ano kafãsani. Judeofãfe ichanãti (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6)
pexe mẽraxõ Jesús Niospa meka shara 5 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini

ato yoisharani iskafakĩ: “Isharakãfe. ato iskafakĩ yoiyanã: “Nã nõko


Nios mãto xanĩfokõi ipai kiki,” ixõ ato kaifomafãfe ãto mai ano foyamakani.
yoifofãsafani. Nãskaxõ a isinĩ ikaifo Askatari nã samãritanõfo ikafo anoriri
fetsa fetsatapafo ato sharafani. 36 Yorafã foyamakani. 6 Akka nã nõko kaifo
rasi akiki feaifono õikĩ Jesús ato israelifo ato mẽra fotakãfe. Nãfo oveja
shinãkõini fekaxteaifãfe õikĩ, nã ovejafo fenoafo keskarafokĩ. 7 Fokaxõ ato yoikĩ
ifomaiskanax tsõa ato kexeyamano iskafatakãfe: ‘Mã chaima nõko Ifo Nios
fofãsatirofo keskara ato õikĩ. 37 Nãskaxõ oi kiki nõko xanĩfo finakõia ixii,’ ixõ ato
a aõxõ tãpimisfo ato yoini iskafakĩ: yoitakãfe. 8 A isinĩ ikaifo ẽfe sharaõxõ
“Yora ichapafãfe ea nikayamafiaifono ato sharafatakãfe. Askatari naafono ato
ichapatoma ea yonoxokani eõnoa ato otofatakãfe. A rashkishii fetseaifori ato
yoikakĩ. Nãskakẽ mã Epa Nios kĩfikãfe a sharafatakãfe. A niafaka chakafori ãto
yonoxomisfo katonõ eõnoa ato yoinõfo. mẽra naneafo ato makinoa põtatakãfe.
38 Akka Epa Nios kĩfikãfe yorafo nĩchinõ Akka ẽfe shara kaxpa ẽ mato minia afaa
ẽfe meka ato yoitanõfo ea Ifofanõfo,” ẽ mato yõkama. Nãskari fakĩ, ato kaxpa
ixõ Jesús ato yoini. sharafatakãfe.
9-10 “Akka mã kakĩ afaa mã fokiki.
Jesús aõxõ tãpimisfo doce feronãfake ifini Mãto kori foyamata, mãto rapati fetsa
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) foyamata, mãto sapato fetsa foyamata,

10
1 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo mãto forosa foyamata, mãto mẽsteti
kenani: “Ekeki fekãfe,” ato foyamata fakãki, eõxõ ẽfe meka mã ato
faino, akiki foaifono ato yoini aõxõ tãpimani kaikai. Nãskakẽ mã afara
yorafo sharafanõfo, a niafaka chakafo yopaito mato inãtirofo mã pinõ a mato
yorafo mẽra nanea ato makinoa nikamisfãfe.
potanõfo, a isinĩ ikaifo fetsa fetsatapafo 11 “Mã pexe rasi ano nokoxõ nã

aõxõ sharafanõfo. feronãfãke Nios Ifofasharakõia fenakãfe.


2 Nã feronãfake docefãfe ãto anefo A keskara fichixõ ãfe pexe ano iyoxõ
iskarakĩ: fetsa Simón. Nã Simón ãfe ane Niospa meka ato yoisharaxikaki nã mã
fetsa Pedro. Ãfe exto Andrés. Fetsafori kaitĩa. 12 Nã pexe mẽra ikixõ ato yoikĩ
ãto ane Santiago, ãfe exto Juan, nã rafe iskafakãfe: ‘Aicho. Nõ mato õiyoa,’ ato
Zebedeo fake ini. 3 Felipe, Bartolomé, fakãfe. 13 Akka mato ifisharaino, mã
23 MATEO 10

tãpitiro nã pexe ifãfe afe yorafo Niospa mato shinãmanaino mã ato


ĩkisharamis. Nã mã yoiai keskafakĩ Epa yoisharaxii. 20 Akka mã ato yoi mã
Niospa axosharai tanaima shara inõ. mekaima Epa Niospa Yõshi Shara mekai
Akka a mato ifisharayamaifo, afãfe afe mã ato yoiaino.
yorafo ĩkisharamisfoma. Nãskakẽ nã mã 21 “Nãskatari yorafãfe ãto extofo ato

yoiai keskafakĩ Epa Niospa ato achimaxikani, yora fetsafãfe ato


axosharaima. 14 Akka pexe fetsa mẽraxõ retenõfo. Askatari ato apafãferi ãto
mato ifikaspaifono, a pexe mẽranoax fakefo ato achimakani fetsafãfe ato
mã tseketiro. Askatari pexe rasi retenõfo. Fakefãferi ãto apa yafi ãto
mẽraxori mato askafaifono, mã anoax afaki õitifishkikakĩ ato achimakani
katiro. Mã anoax tsekekaikĩ mãto fetsafãfe ato retenõfo. 22 Mã ea
taekinoa mã mapo taa taa atiro ato chanĩmara fakẽ nãskakẽ eõxõ mato
õimakĩ. Mã askafaino tãpitirofo Nios yorafãfe noikaspakani. Akka mato
atoki inimayamaino. 15 Ẽ mato paraima noikaspafiaifono mã eõnoax omiskõifikĩ
yoi. Nã pexe rasi Sodoma anoafo feta mã ẽfe meka nikasharakõiaito ẽ mato
Gomorra anoafãfe afara chakakõi kexesharakõixii Epa Nios fe mã
fapaonifo. Nãskakẽ Niospa nã ato isharapakexanõ. 23 Akka pexe rasi anoxõ
omiskõimanaitĩa ato omiskõimaxii. mato omiskõimanaifono, pexe rasi fetsa
Akka nã mato nikakaspaifo nãfo ato ano ichotakãfe. Akka ẽ mato
omiskõimaki finakõixii,” ixõ Jesús ato yoisharanõ. Ea nikasharakãfe. Mã
yoini. israelifãfe pexe rasi anoxõ keyokõi mã
ato yoiyoamano, ẽ orisaxii.
“Mato omiskõimakani kiki,” 24 “Akka a aõxõ tãpimisfãfe a ato
ixõ Jesús ato yoini tãpimamis finõtirofoma. Askatari a
16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: yonoxomisfãfe ãfe patoro finõtirofoma.
“Õikapo. Ẽ mato nĩchikai nã yora 25 Akka a aõxõ tãpimisfo a ato

chakafo mẽra. Akka nã yora chakafãfe tãpimamis keskara ikani. Askatari a


nã poomãnã ovejafo pipaitiro yonoxomisfo ãto patoro keskara itirofo.
keskafakani kiki mato. Mato askafaifono Nãskax mãri ea keskara ixii. Nãskakẽ nã
nã poomã onãyakõi keskara ikãfe eõxõ ea chakafamisfo keskafakĩ matori
tãpisharakãfe. Nã rĩfi afaa chaka chakafakakĩ finakõixikani. Nãfãfe ea
shinãmisma keskafakĩ mãri askara noikaspakakĩ ea yoimisfo iskafakakĩ: ‘Mĩ
shinãkãfe. 17 Õisharakaki. Nã yora niafaka yõshi chakafãfe xanĩfo. Mĩ
chakafãfe mato achikaxõ ãto xanĩfofo Beelzebú,’ ixõ ea yoimisfo. Ẽ mãto
ano mato iyotirofoki. Nãskakaxõ ãto Ifofekẽ ea askafamisfo. Akka matori
ichanãti pexe mẽraxõ mato askafakakĩ finakõixikani,” ixõ Jesús ato
koshatirofoki. 18 Nãskakaxõ xanĩfofo ano yoini.
mato iyotirofo eõxõ. Akka anoxõ na
meka shara eõnoa mã ato yoixii. Akka Nios fistiki nõ mesetiro
Askatari judeofomari mãto kaifomafori (Lc. 12.2-7)
na meka shara eõnoa mã ato yoixii. 26 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka
19 Akka mato achikaxõ xanĩfofo ano mato omiskõimafiaifono, atoki
mato inãifono shinãchakayamakãfe rateyamakãfe. Akka nã afara one
afeskaxõ mã ato yoisharaimãkai. yoifimisfono Niospa ato xafakĩa
Xanĩfofo ano mato iyofaifono Epa kãimaxoxii, afarari fomãpaimisfono,
MATEO 10 24

nãfori Niospa ato xafakĩa kãimaxoxii. anoris shinãkanima. Akka nã ea


27 Akka nã ẽ mato yoimis yorafãfe ato chanĩmara faifãfe shara shinãifono akka
ferotaifi xafakĩa ato yoisharakãfe. nã ea chanĩmara faafãfema afara fetsa
28 Akka mato retepaifiaifono chakafo shinãkani. 35 Akka ãfe apa ea
rateyamakãfe. Afãfe mato retefitirofono, chanĩmara faino ãfe fãke ea chanĩmara
akka mãto fero mẽsho afeska fakaspakĩ ãfe apaki õitifishkitiro.
fatirofoma. Atoki ratetamaroko, Nios Askatari ãfe ãfari ea chanĩmara faino
fistiki mesekãfe. Nãato noko retexõ ãfe fake xotofãke ea chanĩmara
nõko fero mẽsho nã omiskõipakenakafo fakaspakĩ ãfe afaki õitifishkitiro.
mẽra potatiro. Askatari ãfe fãfafa yõxafãfe ea
29 “Nãskakẽ a yora chakafo chanĩmara faino, ãfe fãfafa naetãfa ea
retemitsamisfoki atoki rateyamakãfe. chanĩmara fakaspakĩ, ãfe fãfafa yõxafoki
Epa Niospa mato kexesharai kiki. õitifishkitiro. Akka ẽ nai mẽranoax
Shinãkapo. Peya mĩshti afaayamafekẽ matoki oyamanikẽ askakeranafoma.
Epa Niospa afo shinãki. Ato 36 Eõxõ nãnorifos shinãkanima. Akka

namapaiyamaino tsõakai nã peya fetsafãfe ea chanĩmara faifono eõxõ ato


mĩshtifo retetiroma. 30 Akka ẽ mato yoi, fe yorakõifo noikaspatirofo.
Epa Niospa mãto foo fisti rasi mato 37 “Fẽtsa ãfe apa yafi ãfe afa noikĩ

tãpikakõia. 31 Nãskakẽ rateyamakãfe. Nã finakõixõ akka ea noikĩ finayamax, ea


peya mĩshtifo kexesharamis keskafakĩ, Ifofamis itiroma. Askatari fẽtsari ãfe
matori Epa Niospa kexesharakĩ fake feronãfake yafi ãfe fake xotofake
finakõiakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. noikõixõ, akka ea noikĩ finayamax ea
Ifofamis itiroma. 38 Akka fẽtsa yoitiro
“Akka atiri yorafãfe, ‘Jesús ẽfe Ifora’ iskafakĩ: ‘Ea omiskõimafiaifono ẽfe Ifo ẽ
ea famisfo yorafãfe ferotaifi. Akka potatiroma,’ ixõ yoitiro. Akka fẽtsari
atirifãferi, ‘Jesús ẽfe Ifomara’ ea famisfo,” yoikĩ iskafatiro: ‘Ea omiskõimanaifono ẽ
ixõ Jesús ato yoini Jesús Ifofaima,’ ea askafax efe
(Lc. 12.8-9) nĩpaxatiroma. 39 Akka fẽtsa iskafakĩ
32 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Yora shinãi: ‘Ẽ Jesús Ifofaito ea
fetsafãfe ferotaifi, ‘Jesús ẽfe Ifora’ ea omiskõimakanira,’ ixõ shinãkĩ, ẽfe meka
faifãfe ẽri ẽfe Epa Nios nai mẽra ika kachikiri faax, nã keskara yora naax
anoxõ, ‘Nafo efe yoraki’ ẽ ato faxii. omiskõipakenaka. Akka fetsa eõnoax
33 Akka nã yora fetsafãfe ferotaifi, ‘Jesús omiskõifikĩ ea potaxma nã keskara yora
ẽfe Ifomara’ ea faifãfe ẽri, ‘Nafo efe naax efe isharapakenaka,” ixõ Jesús ato
yorafomara’ ẽ ato faxii ẽfe Epa Nios yoini.
arixõ,” ixõ Jesús ato yoini.
Akka fetsafãfe ato sharafaxõaino,
“Akka atirifãfe ea chanĩmara faifono, Niospa afara shara inãxii
atirifãferi ea chanĩmara fakanima,” ixõ (Mr. 9.41)
Jesús ato yoini 40 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka
(Lc. 12.51-53; 14.26-27) fetsafãfe mato nikakõikakĩ eari
34 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “¿Mã nikakõikani. Askatari fetsafãfe ea
shinãimẽ maitio anoax keyokõi yorafo nikakõikakĩ ẽfe Epa Niosri nikakõikani
eõnoax inimanõfo ẽ oni? Maa. Anorima. nãatomãi ea nono mai ano ea nĩchinino.
Akka nã ẽ mato yoiai keskara tsõa 41 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafatiro: ‘Nãatofi
25 MATEO 10, 11

Niospa meka yoimiski. Nãskakẽ ẽ ãfe afeskaxõ Epa Niospa noko ifitiromakĩ.”
meka nikasharai,’ ixõ yoitiro. Akka nã 6 Nãskaxõ ato yoini: “Akka a ea

Niospa meka yoimis afara shara inãi chanĩmara fasharakõia afara fetsa
keskafakĩ ari Niospa inãsharaxii. shinãtama ekeki inimakõitiro,” Jesús
Nãskakẽ fẽtsari shinãkĩ iskafatiro: ‘Nã ato fani, Juan ina rafe.
feronãfake sharaki Niospa meka
nikasharamiski. Nãskakẽ ãfe meka ẽ Jesús ato yoini Juanoa
nikakõi,’ ixõ shinãino, nã Niospa meka 7 Nã a Juan ato nĩchia rafe mã
yoimis afara shara inãi keskafakĩ ari foaifono Jesús yorafo yoikĩ taefani
afara shara inãsharaxii. 42 Fẽtsa ea Juanoa. “¿Afeskakĩ tsõa istoma anoa
chanĩmara faxõ ea Ifofakĩ, aato shinãi Juan õifokani fonifomẽ? Juankai nã
iskatiro: ‘Ẽ Jesús Ifofamis. Nãskakẽ nẽfe tafa pei taka taka akai keskarama.
afara shara ẽ axõi,’ ixõ shinãkĩ afara Nãskarifiakĩ mã mã tãpia Juankai õiti
shara axotiro. Nãskakẽ ẽ yoinõ, ea ranãyama. 8 Akka, ¿tsoa õikai mã
nikakapo. Faka pishta mã fetsa ayamakẽ kamismẽ? Õitsai, feronãfake rapati
Niospa matori afara shara inãsharaxii,” sharakõi safekẽ õikai mã kamisraka.
ixõ Jesús ato yoini. Akka mã mã tãpia a rapati sharakõi
safemisfo xanĩfofofãfe ãto pexe anoxõ
Juan aõxõ tãpimisfo Jesúski nĩchini rapati sharakõi safetirofo. 9 Akka, ¿tsoa
(Lc. 7.18-35) õikai mã kamismẽ? Nã Niospa meka

11
1 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo yoimis õikai mã kamisraka. Akka
doce ato tãpimaxõ ato nĩchini chanĩma, nã Juan Niospa meka yoimis
yorafo Niospa meka shara ato finakõia, fetsafo keskarama. 10 Akka nã
tãpimatanõfo. Jesús mã ato yoikĩ Juanoa yoikĩ Isaías kirika keneni
keyoax ari kani, fetsafo tãpimanikai a iskafakĩ:
pexe rasi chaimashta ikafo ano. Mĩ nai ariax mai ano oyoamano,
2-3 Askatari Juan Maotista karaxa mẽra nã ẽfe meka yoimis ẽ nĩchi taefakĩ
ixõ nikani Jesús Apa Niosxõ yorafo mĩonoa ato yoiaino itipinĩ sharakaxõ
sharafaito. Nãskakẽ tãpisharapaini. mia nikakõinõfo,
Nãskaxõ karaxa mẽraxõ aõxõ tãpimisfo ixõ keneni. 11 Akka ẽ mato yoi ẽ mato
nĩchini Jesús ano. Mã ato nĩchia fõkaxõ paraima. Tsõakai Juan finõama. Juan
yõkanifo: “¿Mĩmẽ Cristo nã Epa Niospa yoimis keskara meka shara noko tsõa
nokoki nĩchiai, askayamai fetsa nokoki yoimisma. Juanki Nios inimakõimis.
oiraka nã nõ manai?” ixõ yõkatanõfo Akka fetsafãferi afaayamafikaxõ ea
Juan ato nĩchini. Ifofaifono Nios atoki inimakõirikai.
4-5 Mã Jesús ano nokokaxõ yõkanifo. Nãskakẽ Juan Maotista finakõifiano
Askafaifono Jesús ato kemani: “Fokaxõ fetsafãfe finõkõiafo Niospa ato õimis.
Juan yoitakãfe a mã õiyanã a mã 12 “Nã Juan ato matotisa fapanitĩa

nikafori. Yoitakãfe, mã fẽxofãfe Niospa meka nikanixakakĩ, iskaratĩari


sharakaxõ õisharakani kiki, askatari nã yorafo Nios ika ano ikipaikõikani.
chatofori mã sharakanax niafoki, a Iskakĩ shinãmisfo; ‘Nios xanĩfo ariax ẽri
rashkishiaifori mã sharafokĩ, a ãfe yora ipai afe nĩpaxakĩ. Afaa
pastofãferi mã nikasharakani kiki, a pishtakai ea nẽtefatiroma ẽ ãfe yora
namisfori mã otoafoki, a afaamaisfãferi inõ,’ ixõ shinãmisfo. 13 Akka Juan
Niospa meka shara nikakani kiki oniyamano taeyoi nã Niospa meka
MATEO 11 26

yoimisfo feta Moisésri keneni iskafakĩ: “Ooa, Corazin anoafãfe Betsaida anoafo
‘Nã noko ifimis nõko Xanĩfo fe, mã omiskõi finakõixii. Akka Tiro
finasharakõi oxii,’ ixõ kenenifo. Akka nã anoxõ Sidón anoxori nã ẽ mato õimana
Niospa meka yoimisfãfe kenenifo keskara, ẽ ato õimanano ãto chaka
keskara nãnorikõi Juan ato yoini. xatekaxõ Epa Nios Ifofakeranafo. ‘Ooa,
14 Niospa meka yoimisto keneni iskafakĩ: nõ afara chakafamiskĩ iskaratĩa nõ anã
‘Ẽ matoki Elías nĩchixii,’ ixõ Niospa Nios Ifofai,’ iyanã rãfikaxõ ãto rapati
yoini. Akka mã ãfe meka chanĩmara chapo safekaxõ chii mãpo raish
fapaikĩ mã tãpitiro nã Juan Elías akeranafo fetsafãfe ato õinõfo. 22 Akka
keskarari. 15 Mã ea nikatirokĩ ea Niospa Tiro anoafo yafi Sidón anoafori
nikakãfe. Ẽfe meka mãto shinã mẽra ato omiskõimafiakĩ ato
nanekãfe,” ato fani. omiskõimasharaima, akka matoroko
16 Nãskaxõ anã ato yoini: “Iskaratĩa na omiskõimakĩ finakõixii. 23 Akka, ¿nõ
niyoafo afe keskarafomãki ẽ mato yoinõ Capernaúm anoax nõ nai mẽra kai Epa
mã tãpinõ. Nã fakefo ãto kaxeti anoax Nios ari ixõ mã shinãimẽ? Maa. Nã
kaxekakĩ ãto yamafo kenatirofo tai tai omiskõipakenakafo mẽra ẽ mato potaxii.
iyanã. Akka mã ãto yamafo nokokanax Akka yõra atiroma keskara afara shara ẽ
a ato yamafãfe fichipaiyaifo keskai tsoa mato ispafiano mãto chaka mãkai
kaxesharayamaino ato yoitirofo xateama. Akka nã ẽ mato õimana
iskafakakĩ: 17 ‘Nõ nõko xãiti maneaino keskara Sodoma anoafo ẽ ato
akka mã mairamisma. Askatari õimamiskẽ ãto chaka xatekeranafo.
shinãmitsayanã nõ fanãikaino mã Nãskakẽ keyokeranafoma. Askatari ãto
oiamisma,’ ixõ ato yoitirofo. Akka mãri pexefã rasi keyokeranama. 24 Ẽ mato
nãskariai mã tsoaki inimamisma. yoinõ. Afetĩara Epa Niospa nã
18-19 Nãskafakĩri Juan yafi ea mã chanĩmara faafoma ato omiskõimani.
mekafai. Juankai pikĩ finapaimisma nã Nã Sodoma ano ipaonifo omiskõixikani.
õiai pishta pimis, askatari fimi ene pae Akka mãfi omiskõi finakõixii,” ixõ Jesús
pishta ayamisma. Nãskakẽ aõnoa mã ato yoini.
yoia iskafakĩ: ‘Nã Juan niafaka yõshi
chakaya,’ mã famis. Akka ẽ yorakõi ẽ “Ekeki fekãfe ẽ mato shinãmasharanõ,”
Niospa Fakekõi piyanã ẽ ayasharamis. ixõ Jesús ato yoini
Akka mã ea iskafakĩ yoimis: ‘Jesús (Lc. 10.21-22)
ichapakõi piimis, askatari pae ayamis,’ 25 Ato askafata Jesús Apa kĩfini iskafakĩ:
mã ea famis. ‘Nãskax yora chakafo fe “Epa, ẽ mia aicho fai. Keyokõi nai
rafemis, a romanõ xanĩfo kori fixomisfo mẽranoafoya nono mai anoafo mĩ ãto Ifo.
feri rafemis,’ mã ea famis. Akka ẽ shara Mĩ sharafinakõi. Akka atirifãfe kirika kene
imis ea Niospa ea shinãmanaino. Juanri tãpifikaxõ mia Ifofakaxoma. Iskafakĩ
shara imis Niospa shinãmanaino. shinãmisfo: ‘Tsoa fetsakai noko keskarama.
Yorafãfe noko õikĩ tãpitirofo,” ixõ Jesús Nõ tãpikõia,’ ixõ shinãmisfo. Akka nãfo mĩ
ato yoini. meka mĩ ato tãpimanima. Akka nã kirika
kene tãpikaxoma, mia Ifofaifono nãfo mĩ
Pexe rasi anoxõ Jesús nikakaspanifo meka shara mĩ ato tãpimani, 26 nã mĩ
(Lc. 10.13-15) fichipaiyai keskafakĩ,” ixõ Jesús yoini.
20-21 Askata
anori ato yoita Jesús nã 27 Askata anã Jesús ato yoini iskafakĩ:

pexe rasi anoafo ato yõani iskafakĩ: “Epa Niospa a tãpia keskara eari
27 MATEO 11, 12

keyokõi tãpimani, ẽmãi ãfe Fakekẽ. Iskafakĩ yoini: ‘Nios kĩfiti pexefã mẽra a
Akka tsõakai ea tãpiama, ẽfe Epa ato Nios kĩfixomisfãfe yonotirofo nã
fistichi ea tãpikõia. Nãskarifakĩ tsõa ẽfe pena tenetitĩa. Nãskakẽ afaa
Epa tãpiama, akka eres fisti ẽ tãpikõia. chakafakanima,’ ixõ Moisés keneni.
Akka nã fetsafori ẽ ato tãpimanaino 6 Nios kĩfiti pexefã sharafiano akka ẽ na

nãfãferi Epa Nios tãpitirofo. 28 Akka mã pexefã finõkõia. 7-8 Epa Niospa


shinãchakakõikĩ ea kĩfikãfe. Nãskaxõ shinãmanaino Niospa meka yoimisto
mã ea chanĩmara fasharayanã mã ea Oseas kirika keneni iskafakĩ: ‘Mã
nikasharaito a mato fekaxtefai ẽ mato yoinãfo inafo retexõ ea inãxikĩ, mã
potaxotiro anã mã shinãchakayamanõ. koofamis ea shinãkĩ nã shara. Askafiano
29 Akka ea shinãkõikĩ eõxõ mã fetsafo noikĩ, mã ato sharafaxõaito ẽ
tãpisharakõitiro. Ẽ mato noikĩ õimis nã sharafinakõia,’ ixõ kirika
fenãmãshta ẽ mato yonomamis keneni Niospa shinãmanaino. Niospa
tenemasharayanã. Nãskaxõ mã anã noko yoimis keskara mã tãpisharaxõ,
shinãchakatiroma. 30 Akka a ẽ mato mã ato yoikĩ chakafakeranama. Nãskakẽ
amapaiyai keskara anã fekaxma. ẽ mato yoi iskafakĩ, ẽfe Epa Niospa ea
Nãskakẽ anã mãto õiti fekaxtetiroma,” nãmã nĩchini xanĩfofinakõi ẽ inõ.
Jesús ato fani. Nãskakẽ ẽ yoitiro afaa nõ atiromakĩ
pena tenetitĩa. Ẽ mato yoi na ẽfe inafãfe
Nã judeofãfe pena tenetitĩa Jesúsxõ akaifo keskara shara,” ixõ ato yoini.
tãpimisfãfe aros keskara metesfenifo
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) Feronãfake mẽke yõshiya Jesús sharafani
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
12
1 Askata judeofãfe ãto pena
tenetitĩa Jesús aõxõ tãpimisfo fe 9 Nãskata Jesús nãnoax kaax judeofãfe
tarepa kani. Aõxõ tãpimisfãfe fonãikakĩ ãto ichanãti pexe mẽra ikitoshini.
aros keskara meteskaxõ pii fonifo. 10 Nãno feronãfake ãfe mẽke yõshia ini.
2 Fariseofãfe õikakĩ Jesús yoinifo: “Õipo, Nãskakẽ fariseofãfe Jesús yõkanifo afara
Jesús. Iskaratĩa nõko pena teneti. Akka chakafaito yõaxikakĩ. Iskafakĩ yõkanifo:
Moisés noko yoini na pena tenetitĩa tsõa “Maestro, pena tenetitĩa, ¿nõ yora
pishta yonotiroma. Akka mĩ inafãfe sharafatiromẽ?” ixõ yõkanifo.
yonokani na aros keskara meteskakĩ,” 11 Askafaifono Jesús ato kemani

ixõ yoinifo. iskafakĩ: “Mã ovejayaxõ mãto oveja kini


3 Ato askafaifono Jesús ato kemani: mẽra pakeano, ¿mã pena tenetitĩa mã
“Akka, ¿a nõko xini Davidõnoa kirika ifirisafatiromamẽ?” ato fani. 12 “Akka
kenenifo keskara mã õimismẽ David yorafo sharafinakõiafo, oveja
afaa afeska fanimẽ ãfe inafo feta keskarafoma. Nãskakẽ yorafo nõ shinãkĩ
fonãikõikĩ? 4 Nãskaxõ Nios kĩfiti pexefã pena tenetitĩa nõ ato sharafatiro.
mẽra ikikaixõ a mẽranoa pãa ato pikĩni Nãskaxõ nõ afaa chakafaima. Na pena
fonãikõikĩ ano afaayamano. Akka nã tenetitĩa yorafo nõ sharafakĩ Epa Niospa
pãa nã judeofo ato Nios kĩfixomisfonã õia shara,” ixõ Jesús ato yoini.
ini. Nãskakẽ fetsafãfe nã pãa tsõa 13 Nãskata a feronãfake mẽke yõshiya

pitiroma ini. Nãnori Niospa Moisés Jesús yoini iskafakĩ: “Mẽshafe,” faino,
yoifinino akka fonãikõikĩ David pini a nã feronãfake mẽke yõshiya
afe rafeafo feta. 5 Akka, ¿a Moisés mẽshatanaino ãfe mẽke sharatani. Nã
keneni keskarari mã tãpiamamẽ? takai fetsa keskara shara ini. 14 Nãskata
MATEO 12 28

fariseofo mã tsekekanax yoinãnifo: Akka, ¿namẽ David ãfe fena nã Epa Niospa
“¿Afeskaxõ nõ Jesús ato achimatiromẽ katoni, nãmẽ na nõ manai?” ikax
retenõfo?” ikanax yoinãnifo. yoinãnifo.
24 Askafaifãfe nikakaxõ fariseofãfe yoinifo:
Epa Niospa shinãmanaino Isaías keneni “Maa. Natokai Epa Niosxõ niafaka chaka
Jesúsnoa a inõpokoai yoikĩ potatiroma. Akka nã niafaka chakafãfe ãto
15 Jesús nãnoax kani mã tãpiax xanĩfo nã Beelzebúxõ ato makinoa niafaka
retepaiyaifono. Nãskakẽ anoax kaino chaka potai,” ikax yoinãnifo.
yorafã rasichi chĩfafainifo. Akka a isinĩ 25 Askafaifono Jesús tãpini a shinãifo

ikaifo Jesús ato sharafapani. 16 Akka ato keskara. Nãskaxõ ato yoini: “Yorafo
sharafaxõ ato yoini: “Ẽ Niospa Fakekĩ tsoa paxkanãkanax ãa ranã retenãi keyotirofo.
yoiyamakãfe,” ato fani. 17 Nãskarakõi Isaías Askatari pexe rasi anoax ãa ranã retenãi
kirika keneni Niospa shinãmanaino keyotirofo. Nãskax isharatirofoma ãa ranã
Jesúsnoa. 18 Iskafakĩ keneni: retenãtirofo. 26 Nãskarifiakĩ Satanás ãfe
Õikapo. Nakĩa ea yonoxomis ẽ niafaka chakafo potaxõ anã afaa afeska
katoni. Ẽ aõ noikõi. Ẽ akiki inimakõi. Ẽfe fatiroma. 27 Akka mã ea iskafai: ‘Nato
Yõshi Shara ẽ afe rafemamis. Nã niafaka xanĩfoõxõ niafaka chakafo ato
maifotio ano ikafãfe ãfe meka makinoa potai,’ mã ea fai. Akka ea
nikasharaifono ẽ ãto chaka soaxotiro efe yoikapo, ¿tsõaõxõ mãto inafãfe niafaka
yora inõfo. 19 Nakai yora fetsafo fe chakafo potafomakĩ? Akka, ‘Niosxõ nõko
feratenãxima. Meka mitsisipato ato inafãfe niafaka chakafo potafo,’ ixõ mã ea
yoima. 20 Akka tafa kerexma ẽ xatexima. yoitiro. Nãskakẽ mã tãpitiro ẽri Niosxõ
Askatari chii ketesharayamaito ẽ niafaka chakafo potaino. 28 Akka ẽ niafaka
nokafaxima. Askatamaroko ẽ ketefaxii. chakafo Niospa Yõshi Sharaõxõ ato
Nãskarifakĩ yorafãfe ẽfe meka makinoa potaino mã tãpitiro a Niospa
nikapaifikakĩ nikasharayamaifono ẽ ato matoki nĩchiai mã nokoano. Nãskakẽ
potaima. Ato potatamaroko ẽ ato yorafãfe ea Ifo sharafaxii.
axosharai ea Ifo sharafanõfo. 21 Nãskakẽ 29 “Ẽ anã mato yoinõ, nikasharakãfe. Akka,

keyokõi maitio ano ikafãfe yoixikani ¿afeskaxõ yorafãfe feronãfake mitsisipakõi


iskafakakĩ: “Nã fistichi noko ifitiro nõ ãfe pexe kene mẽranoa ãfe rapatifo
aõnoax Epa Nios fe nĩpaxanõ,” ixõ fĩatirofomẽ? Akka rapati fĩakakĩ achixõ
yoixikani. metexkere akaxõ ãfe rapati fĩatirofo.
Nãskara Isaías yoikĩ kirikaki keneni. Askafakaxõ fĩaifonokai ato afeska fatiroma.
Nãskarakõi nõ õi Isaías keneni. 30 “Akka fetsa efe rafepaikima ea

nikakaspatiro. Akka fẽtsa ẽfe meka


Yora fetsafãfe, “Jesús niafakaõxõ nikakaspai ea noikaspai. Nãskakẽ
ato sharafaira,” fanifo fetsafãferi ea Ifofaifono fichikaspakani.
(Mr. 3.20-30; Lc. 11.14-23; 12.10) Askakimaroko emakinoa ato
22 Askata Jesúski feronãfake fẽxo efenifo. paxkanãfapai Epa Nios Ifofayamanõfo.
Askatari mekamisma ini. A mẽra niafaka 31 “Nãskakẽ ẽ mato yoi. Fẽtsa afara

chaka naneano Jesús sharafanõ akiki fetsafo chakafakẽ Niospa ãfe chaka
efenifo. Nãskakẽ Jesús a fẽxo õimasharani, soaxotiro. Askatari fẽtsa afara chaka
askatari mekamasharani anã mekanõ. yoiaino Niospa ãfe chaka soaxotiro. Akka
23 Askafaito õikani yoinãnifo: “¡Kee! ẽfe Yõshi Shara chakafakĩ mekafaito,
Õikapo. Jesús afama mĩshti shara fatiro. Niospa ãfe chaka soaxonakama. Ãto chaka
29 MATEO 12

neepakenaka. 32 Askatari fẽtsa Niospa Fake Jesús iskafanifo: “Maestro, nõ õipai tsõa
yorakõi chakafaino Epa Niospa ãfe chaka atiroma keskara mĩ faito,” ixõ yoinifo.
soaxotiro. Akka fẽtsa Epa Niospa Yõshi 39 Askafaifono Jesús ato kemani: “Mãfi

Shara mekafakĩ chakafaino, Epa Niospa ãfe afara chaka shinãyanã mã Nios kachikiri
chaka soaxonakama. Ãto chaka famis. Nãskakẽ, ‘A tsõa atiroma keskara
neepakenaka. Nã naitĩari ãfe chaka aõ noko ispafe,’ mã ea fai. Akka nã Jonás
neepakenaka,” ixõ Jesús ato yoini. ini keskara nã fisti mã õixii. 40 Akka nã
Jonás ini keskai ẽri askai. Jonás fafĩnõa
Ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ xaki mẽra tres nia ini. Nãskarifiai ẽri
(Lc. 6.43-45) mai mẽra maiax tres nia ixii. 41 Akka
33 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka fatora penata nã Niospa yorafo keyokõi
shinãkapo. Ifi shara ãfe fimi sharakõi ichanãfaitĩa ato yoixii fatofãfe
itiro. Akka ifi chaka ãfe fimiri chaka chanĩmara faafomakĩ, akka fatofãferi
itiro. Ififo ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe nikakaspakanimãkai. Nãskakẽ nã Nínive
keskaramãkĩ. 34 Akka mãfi keyokõi anoafãfe mato yoixikani iskafakakĩ:
chakakõi, nã rono pae keskarakõi mã. ‘Jonáspa noko Niospa meka yoiaito
Nãskaxõ meka shara mã yoitiroma nikaxõ nõko chaka xatexõ nõ Niospa
mãmãi chakakõixõ. Nã mãto shinãmã meka chanĩmara fani. Akka mã Niospa
mã shinãi keskafakĩ chakai mã Fake nikafikĩ mãto chaka mã
mekamis. 35 Nãskarifakĩ yora sharapa xatemisma,’ ixõ mato yoixikani. Akka ẽ
meka shara yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi Jonás finõfekẽkai mã ea nikapaimisma.
shara shinãkĩ. Akka yora chakapari 42 Askatari okirinoax nã nafa kẽro ãto

meka chaka yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi xanĩfo ipaoni nõko xanĩfo Salomón
chaka shinãkĩ. Nãskaxõ nã ãfe õiti õipai chai inoaxkõi oni. Afara sharafo
mẽraxõ shinãi keskara yoitiro. 36 Akka ẽ tãpikõia nikaferani oni. ‘Afara shara ea
mato yoinõ. Fatora penata keyokõi tãpimanõ,’ ikax akiki oni. Akka ẽ nã
Niospa ato ichanãfai tãpikõixõ ato Salomón ẽ finõfekẽ, mãkai ea
yoixiki fatofãfe chanĩmara faafomãkĩ, nikapaima. Akka keyokõi mã mai
akka fatofãferi nikakaspakanimakĩ. keyoano Niospa noko yoixii fatofomãkĩ
Nãskatari nã shinãtama chaka sharafo fatoforimãkĩ nikayospafo.
yoimisfori Niospa ato shinãmaxii kiki. Askatari nã kẽromã mato yoixii iskafakĩ:
37 Akka mã mãto mekaoxõ mã Nios ‘Mãfi chakakõifokĩ. ¿Afeskakĩ mã
ispatiro mã isharamãkĩ, askayamai mã Niospa Fake nikakaspamismẽ? Mãto
isharamamãkĩ. Nãskax isharax mã afe xanĩfo Salomón tãpikõia keskafakĩ nãato
nipanaka. Askatari mã meka chaka keyokõi tãpikõifiano. Akka ẽ Salomón
yoimisno nã omiskõipakenakafo mẽra nikaikai chaikõi ẽ kani. Akka mãkai nã
mato potaxii. Mãto mekapa mato Jesús mato fe ifiakẽ mã nikakaspamis
omiskõimaxii,” ixõ Jesús ato yoini. nãato tãpikõifekẽ,’ ixõ mato yoixii,” ixõ
Jesús ato yoini.
Yora chakafãfe, “Tsõa atiroma keskara
noko ispafe nõ mia chanĩmara fanõ,” Anã niafaka chaka yoraki nanetiro
ixõ yõkanifo (Lc. 11.24-26)
(Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) 43-44 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ
38 Askatafariseofo feta a Moisés yoikĩ mato yoinõ meka fetsafaxõ. Niafaka
kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe chaka feronãfake makinoax tsekeax
MATEO 12, 13 30

kafãsatiro tsõa istoma ano 5 Nãskata fimi exe ranãri makexfoki


fenafofãfofãitiro ano tsaoxõ tenepaikĩ. pakei fetseni mai shara anoma. Nãskakẽ
Akka tsoa fichixoma niafaka chakata samamakõi fimi exe foaipaini. 6 Akka
anã shinãtiro: ‘A ẽ anoax tsekeita ano ẽ mã foaipaiyaito xinĩ namani, yosipanã,
anã kapai,’ itiro. Mã nokoxõ õia nã ãfe tapokairoko mai mẽra kasharakẽ.
feronãfake nã pexe xaka mãtsomea Foaikax, samama nani xinĩ tsasifaano.
keskara shara ini. 45 Nãskakẽ nã nĩafaka 7 Ranãri fimi exefo moxafo mẽra pakei

afe niafaka siete efetiro nã chaka fetseni. Moxafo mẽranoax moxafoya


finakõiafo, nãfo nã feronãfake mẽra iki foaipaiyaito moxafãfe namani. 8 Akka
fetsenõ. Nãskakẽ nã feronãfake chaka fimi exe ranãri mai shara ano pakeni.
finakõi itiro a iypaoni keskarama,” ixõ Nãskax foaisharax fimi ichapayakõi ini.
Jesús ato yoini. Fetsa cien fimiya ini, fetsari sesenta
fimiya ini, fetsari treinta fimiya ini. 9 Mã
Jesús õifekani ãfe afanõ ãfe extonõ fenifo pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe,” ato
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) fani.
46 Jesúsyorafo yoiaino ãfe afanõ ãfe
extonõ akiki fenifo afe mekapaikani, Meka fetsafaxõ yorafo yoixõ a aõxõ
pexe emãiti nikaxõ mananifo. 47 Fẽtsa tãpimisfo xafakĩakõi ato yoini
yoini: “Mĩ efanõ mĩ extonõ emãiti niafo (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10)
mefe mekapaikani,” fani. 48 Askafaino 10 Nãskata Jesúski a aõxõ tãpimisfo
kemakĩ: “¿Fatomẽ ẽfe efa keskarafo ẽfe fẽkaxõ yõkanifo: “¿Afeskakĩ meka
exto keskarafori?” ato fani. fetsafaxõ mĩ yorafo yoimẽ? Meka
49 Nãskata a aõxõ tãpimisfo yoini xafakĩa mĩ ato yoimisma,” ixõ yõkanifo.
mẽtoxõ: “Nafo ẽfe efafo keskarafo, ẽfe 11 Askafaifãfe Jesús ato kemani: “Akka

exto keskarafori ẽ ato õi. 50 Akka nã ẽfe afeskaxõ Epa Niospa afe yorafo ĩkinãmakĩ
Epa nai mẽra ikato ato amapaiyai ẽ mato fisti tãpimanõ. 12 Akka nã Niospa
keskara akaifo nãfofi ẽfe extofo ẽfe meka nikasharakõiaifo ãfe Yõshi Shara ãto
chikofori ẽfe efafori,” ixõ Jesús ato mẽra naneano nãato ato tãpimasharakõixii
yoini. kiki. Nãskaxõ mã tãpikĩ finasharakõi. Akka
nã nikasharayamaifãfe tãpisharakanamax
Jesús ato yoini meka fetsafaxõ nãfo fenokõixikani. 13 Nãskakẽ meka
fimi exe saamisnoa fetsafaxõ ẽ ato yoi. Akka õifikakĩ
(Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) tãpikanima. Askatari nikafikakĩ

13 nikasharakanima. 14 Nãnori a Niospa meka


1 Askata na pena fisti Jesús pexe

mẽranoax tsekekaini kaax, yoimisto Isaías kirika keneni a inõpokoai


ĩamãfã kesemẽ tsaoni. 2 Nãno tsaoano yoikĩ. Iskafakĩ yoini:
yorafã rasi akiki fenifo, ãfe meka nikai Nikataifafiafikakĩ nikakanima.
fekani. Akka Jesús kanõanãfã xaki mẽra Õifikakĩ tãpikanima. 15 Nã yorafo ãto
tsaoxõ ato yoiaino nikanifo, ĩamãfã mapo kerexkõifo. Askatari ãto pacho
kesemẽxõ. 3 Askata meka fetsafaxõ fẽstokõifo. Askatari ãto fero fepoa
afama mĩshti Jesús ato yoini iskafakĩ: keskarafo. Nãskaxõ ẽfe meka
“Feronãfake fistichi fimi exe saafoni ãfe chanĩmara fakanima. Nãskakẽ ẽ ãto
nõxati mẽra kẽchoxõ fokĩ. 4 Fimi exe chaka soaxotiroma,
saafoikaino ranãri fai nẽxpakĩa ixõ Niospa yoini keskara Isaías kirika
pakeaino a kachikirixori peyafãfe pini. keneni.
31 MATEO 13

16 “Akka mãkai ato keskarama. Ẽ mato keskara itiro, fẽtsari nikasharakõi nã


yoia keskara mã nikasharamis. Ẽ mato fimi exe sesenta keskara itiro, fẽtsari
tãpimanai keskara mã tãpisharakõia. nikakõisharakĩ nã fimi exe treinta
17 Shinãkapo. Mã õimis keskara a Niospa keskara itiro,” ixõ Jesús ato yoini.
meka ato yoimisfo feta a Nios Ifofamis
fetsafãferi õipaifikakĩ õipaonifoma. A ẽ Meka fetsafaxõ afara fetsa ato
mato yoimis keskara nikasharapaifikakĩ tãpimaxiki anã Jesús ato yoini
nikapaonifoma,” ixõ Jesús ato yoini. 24 Anã Jesús meka fetsafaxõ afara fetsa
ato tãpimaxii ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato
Jesús meka fetsafaxõ fimi exe saamisnoa yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe
ato yoini ato tãpimasharakõixiki keskara ixikanimãkai. Ifokõi faafo afe
(Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) keskaramãkĩ ẽ mato anã yoinõ. Nã
18 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã ẽ yorafãfe Nios Ifokõi faafãfe fimi exe
mato meka fetsafaxõ yoiai nã fimi exe shara fana keskarafo. 25 Akka tare ifo ãfe
saamisfoõnoa ẽ mato yoikai. inafo fe oxano, a ato noikaspamis
Nikasharakãfe tãpixikakĩ. 19 Atiri fimi fakishi kaxõ a fana shara ano fana
exe fai kesemẽ pakeaino peyafãfe pinifo. chakafanafaini kani. 26 Akka nã fana
Nãskafakĩri fẽtsa Nios Xanĩfoõnoa shara foaikĩ pei sharayakõi foaini.
nikafikĩ Niospa meka nikasharayamaito, Askatari fana chakari foaini. 27 Nãskata
nã Satanás chakata Niospa meka fĩatiro. a tare ifoki ãfe inafo fokaxõ yoinifo: ‘Ifo,
20-21 Akka atiri fimi exe makex mẽra fana shara mĩ tarepa mĩ fanafiano, akka,
pakeax, foaipaifiaito xinĩ namani, ãfe ¿fanĩax na fana chaka foaikamẽ?’ ixõ
tapo mai mẽra ikikẽma. Nãskafakĩri yõkanifo.
fẽtsa taefakĩ Niospa meka nikai 28 “Askafaifono nã tare ifãfe ato yoini:

inimayotiro. Akka afara chaka nokoaino ‘Nã noko noikaspamisfãfe fanafo rakikĩa,’
anã inimatiroma, anã Nios Ifofayamaino ato faito ãfe inafãfe yoinifo: ‘¿Na fana
Niospa meka anã ãfe shinã mẽra chaka nõ tsekatiromẽ?’ fanifo. 29 Akka a
nanetiroma. 22 Akka atiri fimi exe tare ifãfe ato yoini iskafakĩ: ‘Maa, fana
moxafo mẽranoax foaikax yosinima. chaka tsekapaikĩ fana sharari mã tsekatiro.
Nãskari fakĩ fẽtsa Niospa meka 30 Nãskanõki. Nã fana sharafoya yosiyonõ

nikasharamax, nãskaxõ afara fetsa nã fana shara ãfe fimi topiaifotĩa, ẽ mato
shinãkĩ, ãfe shinã mẽraxõ yoixinõ iskafakĩ: “Na fana chakafo
shinãchakakõitiro. Nãskaxõ kori xatekãfe. Xatexõ mextexõ koaxikaki.
ichapakõi noikĩ, ‘Ẽ kori ichapayax ẽ Nãskata nã fana sharafos ẽfe tapas mẽra ea
inimatiro,’ ixõ shinãkĩ Niospa meka anã faxoxikakĩ,” ’ ixõ a tare ifãfe ato yoitiro
shinãima. Nãskakẽ Niospa meka nikafikĩ keskafakĩ, nãskarifakĩ Epa Niospa mato
afara fetsafo shinãino, afaa Niospa paxkanãfaxii ea Ifofaafo ẽ ato ifixii. Akka
axotiroma. 23 Akka atiri fimi exe mai ea Ifofayamafo chiifã mẽra ẽ ato nĩchixii,”
shara anoax foaikax mã yosiax fimi Jesús ato fani.
ichapaya ini, ãfe fimi cien ini, fetsari ãfe
fimi sesenta ini, fetsari ãfe fimi treinta Mostaza exeõnoa yoikĩ meka
ini. Nãskafakĩri fẽtsa Niospa meka fetsafaxõ Jesús ato tãpimani
nikakõikĩ Niospa meka nanexõ (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
nikasharakõitiro. Akka fẽtsa Niospa 31-32 Askataanã Jesús meka fetsafaxõ
meka nikakõisharakĩ nã fimi exe cien ato yoini iskafakĩ: “Afe keskaramãkĩ
MATEO 13 32

Nios xanĩfãfe noko ĩkinã ẽ mato yoinõ. noko yoia nã fana chakaõnoa nõ
Nã fimi exe mostaza yõra ãfe tarepa tãpiama. Anã noko xafakĩa yoife nõ
fanatiro. Akka nã mostaza exe pishtakõi. tãpisharanõ,” ixõ yoinifo.
Akka mã yosiax efapakõi itiro fana 37 Askafaifono Jesús ato kemani: “A fana

fetsafo keskarama. Nãskakẽ peyafãfe ãfe shara fanamisfo keskara ẽkĩa,” ato fani.
teshpafo ano naa faxõ too fatiro. 38 “Akka a tare ẽ yoiai mã tãpitiro nã

Nãskari fakĩ taefakĩ pishta mã Epa Nios maitio ẽ yoi. Akka nã fimi exe shara ẽ
Ifofayotiro. Nãskaxõ fisti rasichi mã yoiai nã Nios Ifofamisfo ẽ yoi. Akka nã
Ifofayotiro. Akka chipo ichapakõichi fana chakafo ẽ yoiai nã Satanás ifofamisfo
atirofo Nios Ifofakakĩ,” ixõ ato yoini. ẽ yoi. 39 Akka nã noko noikaspamisto fimi
chakafana ẽ yoiai, a Satanás ẽ yoi. Akka nã
Meka fetsafaxõ pãa faraxika fimi exe topiaifo ẽ yoiaito mã nikai, mã
keskaraõnoa Jesús ato yoini mai keyoaino ẽ yoi. Akka a fimi exe
(Lc. 13.20-21) topimisfo ẽ yoiaito mã nikai, nã Niospa ãfe
33 Askata anã Jesús meka fetsafaxõ ato ãjirifo ẽ yoi. 40 Nã fana chakafo xatekaxõ
yoini iskafakĩ: “Afe keskaramãkĩ Nios chĩi koatirofo keskai, nãskarifiaxikani nã
xanĩfãfe noko ĩkinã ẽ mato yoinõ. Nã omiskõiai nokoaitĩa omiskõixikani mã mai
kẽromã pãa fakĩ levaduraya arinã osixõ keyoaino. 41-42 Nãskarifakĩ ẽfe ãjirifo ẽ
kamosakano faraxitiro keskara. nĩchixii a afara ato chakafamamisfoya a
Nãskarifiakĩ nõ õitiroma. Yorafãfe afara chaka tãpimisfori ato chii xoisai mẽra
Niospa meka ãto shinã mẽra naneano ato potanõfo anoax oiayanã
nõ õiyamafiaino ãto õiti fetsafakanax omiskõipakexanõfo. 43 Akka nã Niospa
Nios keskara shara itirofo,” ixõ Jesús meka nikasharakõiaifo, Epa Nios ika anoax
ato yoini. nã xinĩ chaxai keskara shara ixikani. Mã
pachoyakĩ ẽfe meka nikasharakĩ mãto
Afama mĩshtikiri yoikĩ meka fetsafaxõ shinã mẽra nanekãfe,” ato fani.
Jesús ato yoipaoni
(Mr. 4.33-34) Afara sharakõi oneaõnoa yoikĩ meka
34 Askatari fetsafaxõ Jesús ato tãpimani
Jesús nã yorafã rasi yoini
meka fetsafaxõ afara fetsa ato tãpimaxii. 44 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato

Akka meka fetsafaxõ Jesús mẽxotaima yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afe
ato yoipaoni. 35 Akka nã Niospa meka keskara ixikanimãkai. Feronãfãke tare ano
yoimisto a inõpokoai yoikĩ kirika kenekĩ yonokĩ orokĩ afara sharafinakõia fichixõ
keskakõifakĩ Jesús nãskakõi fani. nã fichia ano anã oneni. Nãskaxõ ãfe
Iskafakĩ keneni Jesúsnoa yoikĩ: afama mĩshti keyokõi ato minixõ mã kori
Ẽ ato meka fetsafaxõ yoixii. fixõ nã mai fini nã afara sharakõi ãfenã
Niospa keyokõi onifanitĩa nãskatari a inõ. Nãskarifiakĩ mã Nios Ifokõifapaikĩ mã
nikamisfoma ẽ ato tãpimaxii, fichikõipaitiro,” ixõ Jesús ato yoini.
ixõ Jesúsnoa yoikĩ keneni.
Makex oxo fakkai fakkaisai
Jesús nã fana chakafoõnoa ato tãpimani keskaraõnoa ãfe ane perlaõnoa,
36 Askata yorafã rasi makinoax Jesús meka fetsafaxõ Jesús ato tãpimani
pexe mẽra ikikaini. Mã pexe mẽra 45-46 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ

kaano, aõxõ tãpimisfãfe anã yõkanifo mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax
ato yoisharanõ. “Ifo, meka fetsafaxõ mĩ afe keskara ixikanimãkai. Yora fistichi
33 MATEO 13, 14

fenafofãfofãimis perla ato inãxii. Akka ãfe mai anokõi nokoni. A judeofãfe ãto
nã perla sharafinakõia mã fichixõ ãfe ichanãti pexe mẽraxõ ato yoikĩ taefani
afama mĩshti keyokõi ato minixõ kori ano. Nãnoxõ yorafãfe iskafanifo: “¡Kee,
fixõ nã perla sharakõi fini. Nãskarifiakĩ nikakapo! ¿Fanĩxõ iskara tãpixõ yoimẽ
nõ Epa Nios Ifofasharapaikĩ nõko afama askatari nã tsõa atiroma keskara fai?
mĩshtifo nõ shinãmakitiro Epa Niosmãi ¿Fanĩxõ iskara tãpiamẽ?” fanifo. 55 “Nã
sharafinakõikẽ,” ixõ Jesús ato yoini. mĩsa famisto fakeki. Ãfe afa María. Ãfe
extofo mã nõ õimis. Santiago ikaino,
Anã meka fetsafaxõ riniõnoa José ikaino, Simón ikaino, Judas ikaino,
Jesús ato tãpimani nãfo ãfe extofo,” fanifo. 56 “Ãfe poifori
47 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ nofe imisfo. Nõfi Jesús tãpia. Nãkai
mato yoinõ nã Nios xanĩfokõi ika anoax afama. Akka, ¿afeskaxõ afama mĩshti
afe keskara ixikanimãkai. Nã rini faka fatiromẽ?” ikax yoinãnifo.
mẽra potexõ foe fetsa fetsatapafo 57 Nãskakẽ nikakaspanifo. Akka Jesús

fitirofo keskara ixikani. 48 Akka nã rini ato yoini iskafakĩ: “Keyokõi nã maitio
mã foe fospikõiano, nã rinipa fimisfãfe anoxõ Niospa meka yoimis nikatirofo.
faka ketokonõ rini ninifotirofo. Faka Akka nã ãfe maikõi anoxõ
ketokonõ tsaoxõ foefo katotirofo. Nã nikapaitirofoma. Nãskakẽ mã ea
sharafo fẽta mẽra nanekaxõ nã chakafo nikakaspamis,” ixõ ato yoini.
potatirofo. 49 Nãskarifiaxii nõko mai 58 Nãskakẽ anoxõ afama mĩshti ato

keyoaino. Nãskatari Niospa ãfe ãjirifãfe õimanima tsõakairoko nikaito.


noko paxkanã faxii nã chakafoya nã
sharafo. 50 Akka nã chakafo nã chii Juan Maotista nani
xoisai mẽra ato potaxii. Nãnoax oiayanã (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9)

14
omiskõipakenakafo,” ato fani. 1-2 Nãskatari Galilea anoa nã
xanĩfo Herodes ini. A Jesús
Afara fena sharakõi yafi afara shara afama mĩshti faito nikaxõ ãfe inafo
xiniõnoa Jesús ato yoini yoini iskafakĩ: “Akka nã Juan Maotista ẽ
51 Nãskaxõ Jesús ato yõkani: “¿Nã ẽ ato textemayamea mã anã otoa. Mã
mato yoiai keskara mã mã nikaimẽ?” otoxõ tsõa atiroma keskara afama
ato faito, “Ẽje, a mĩ noko yoiai nõ mĩshtifo fai,” ixõ shinãni.
nikai,” faifono anã Jesús ato yoini: 3-4 Akka Herodes Juan reteyoamano
52 “Akka pexe ifãfe pexe xaki mẽra ãfe Juan yõani iskafakĩ: “Xanĩfo Herodes,
afara shara onekatsaxakĩ nã fena yafi nã mĩ exto Felipe mĩ ãfe ãfi Herodías mĩ
xini ato ispatiro. Nãskarifiakĩ a Moisés fĩa. Askara chakakõi,” nãskafani.
yoikĩ kirika keneni keskara ato Nãskakẽ Herodes akiki õitifishkini.
tãpimamisfãfe mã Nios Ifokõi faifono, Nãskaxõ ãfe sorarofo achimani karaxa
Nios xanĩfoõnoa ato yoitirofo. Akka mẽra ikimaxii.
meka xiniõxõ meka fena sharari mã 5 Akka Herodes Juan retepaifi yorafoki

tãpitiro,” ato fani. meseni yorafãfemãi chanĩmara faifono


Juanmãi Niospa meka ato yoimiskẽ.
Jesús Nazarete anoxõ nikakaspanifo Nãskakẽ Herodes shinãni iskafakĩ: “Ẽ
(Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) Juan retekẽ eari yorafãfe retetirofo,” ixõ
53 AskataJesús mã meka fetsafaxõ ato shinãni. 6-7 Akka Herodes ãfe cumpleaño
yoikĩ keyoax nãnoax kani. 54 Mã kaax ikaino, yorafo ato ichanãfani.
MATEO 14 34

Ichanãfono nã Herodías fake xomaya ato faito, 17 kemanifo: “Nõ nono cinco
ares mairani yorafãfe ferotaifi ato pãaya, askatari foe rafes,” fanifo.
inimamai. Nãskakẽ Herodes yoikĩ 18 Askafaifono Jesús ato yoini: “Ea

iskafani nã xomaya yorafãfe ferotaifi, fixotakãfe,” ato fani.


“Mĩ afara fichipaiyai keskara ea yõkafe 19 Nãskaxõ yorafã rasi yoini fasi ano

ẽ mia inãnõ,” ixõ yoini. 8 Nãskakẽ nã tsaonõfo. Askata foe rafe yafi cinco pãa
kẽro xomayato ãfe afa ano kaxõ yõkani tsomaxõ nai foisinĩfofã Apa Nios kĩfini
iskafakĩ: “¿Ẽ afaa Herodes yõkatiromẽ?” iskafakĩ: “Aicho, Epa, mĩõxõ ẽ ato
faito ãfa yoini iskafakĩ: “Juan Maotista pimai. Mĩ sharakõi,” fata, pãa kaxketa
ãfe mapo textexõ ea sapaki rataxõ ea foe rafeya osixõ aõxõ tãpimisfo inãni a
fexõfe fafe,” fani. yorafo ato inãketsanõfo. 20 Nãskax
9 Askafaito nikai xanĩfo Herodes pikanax mãyakõinifo. Akka nã
shinãmitsani. Shinãmitsayanã ãfe shinã chetefaafo doce fẽta fospini. 21 Nã piaifo
mẽraxõ shinãni iskafakĩ: “¡Ooa! Ẽ Juan cinco mil feronãfakefos ini. Kẽrofãferi
ato textemapaima. Akka yorafãfe fakefo feta pinifo.
nikaifono mẽ na kẽro xomaya yoia.
Nãskakẽ ẽ Juan ato textemapaiyamafikĩ Jesús ĩamãfã femãkĩa kani
ẽ ato textemani,” ixõ shinãni. 10 Nãskaxõ (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21)
xanĩfãfe ãfe sorarofo yoini: “Juan 22 Mã cinco mil yorafo pimata Jesús

textexõ ãfe mapo ea fixotakãfe,” ixõ aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ:


yoini. 11 Ato askafaino fõkaxõ sorarofãfe “Kanõanãfãnẽ nanekãfe, okiri ĩamãfã
Juan textekaxõ ãfe mapo sapaki pokefaitaxikãkĩ,” ixõ ato yoini. Jesús
ratakaxõ fenifo. Fẽkaxõ nã kẽro xomaya kayoxoma yorafo nĩchiaino aõxõ
inãnifo. Nãatori ãfe afa inãni. tãpimisfo fonifo. 23 Mã yorafo nĩchita,
12 Nãskakẽ Juan inafo fẽkaxõ ãfe yora mãchi keya ari arese kani arixõ Apa
fõkaxõ maifanifo. Mã askafakaxõ Nios kĩfikai. Mã fakishaino, ares fisti
Jesúski nokokaxõ yoinifo. ano ini. 24 Akka a aõxõ tãpimisfo
kanõanãfãnẽ mã chai foafono, nẽfefaino
Jesús cinco mil feronãfakefo ato pimani ĩamãfã poikĩ ato katimafani. 25 Akka mã
(Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) penaino Jesús ĩa femãkĩa atoki kaito
13 Askata Herodes sorarofo Juan tsõa tãpinima. 26 Nãskata tãpikanamax
textemana nikai Jesús ares fisti kani aõxõ tãpimisfo Jesús ĩamãfã femãkĩa
kanõanãfãnẽ tsõa istoma ano. Mã Jesús kaito fichikanax tai tai iyanã
ato makinoax kaa nikakani pexe rasi ratekõinifo, niafakara ikanax.
anoax yorafã rasi fãi fonifo. 14 Mã 27 Askaifono Jesús ato yoini:

kanõanãfã makinoax fotoxõ akiki yorafã “Rateyamakãfe, ẽki,” ato fani.


rasi foaito fichini. Ato õikĩ ato 28 Ato askafaino Pedro kemani: “Ifo,

shinãkõini. Nãskaxõ a isinĩ ikaifo ato mĩmãkĩ eari kenafe ẽri ĩamãfã femãkĩa
sharafapani. kanõ mia ari,” Pedro fani.
15 Mã yãtapakeaino aõxõ tãpimisfo akiki 29 “Ofe,” Jesús fani. Nãskakẽ Pedro

nokokaxõ yoinifo: “Mã yãtapakei kiki nono kanõanãfã makinoax fotopakekafã


afaamakĩ yorafo nĩchife a piaifo fitanõfo ĩamãfã femãkĩa Jesús ari kani. 30 Kapaifi
pexe rasi anoafo,” ixõ yoinifo. nefeaito õi nefe kerexkõi mei mesekõini.
16 Askafaifono Jesús ato kemani: “Maa. Nãskakẽ ĩamãfã mẽra ikipakekafakĩ
Fokanima kiki. Mãroko ato pimakãfe,” fãsikõi kenani: “¡Ifo, ea ifife!” fani.
35 MATEO 14, 15

31 Askaito Jesús koshikõi ãfe mẽke Niospa yoini. 5-6 Nãnori Niospa yoifinikẽ
achixõ yoini: “Mĩkai ea chanĩmara mãfi ato mẽstekõi nofe yorafo mã ato
fasharama. ¿Afeskakĩ mĩa chanĩmara tãpimamismaki. Akka mã ato yoimis
faimamẽ?” ixõ Jesús yoini. iskafakĩ: ‘Mãto epa yafi mãto efa mã
32 Askata nã rafe kanõanãfã mẽra yoikĩ iskafatiro: “Epa, na kori ẽ mia
naneinĩfofanaifono nefe nishpatani. inãkerana. Nãskafixõ mẽ kori keyoa ẽ
33 Nãskakẽ nã kanõanãfã mẽra naneafãfe Nios inãkĩ. Nãskakẽ ẽ mia anã afaa
Jesús nãmã ratokonõ mai inãtiroma,” ixõ mã ato yoitiro. Nãskaxõ
chachipakefofã yoinifo: “Chanĩma, mĩfi mãto epafo mã shinãmakĩa keskara mã
Niospa Fakeki,” ixõ yoinifo. itiro,’ ixõ mã ato yoimis parakĩ.
Askafixõ mã ato tãpimasharamisma. A
Jesús Genesaret anoafo a isinĩ kirikaki yoikĩ Niospa meka kenenifo
ikaifo ato sharafani anori mã yoimisma. Nã mãto xinifo
(Mr. 6.53-56) ipaonifo keskara fisti mã tanamis. A
34 Akka ĩamãfã pokefaikani Genesaret Niospa yoini keskara mã akima. 7 Mãfi
mai ano nokonifo. 35 Nãskata nã ano keparanãmiski. Matoõnoa yoikĩ Niospa
ikafãfe yorafãfe Jesús tãpirisafanifo. meka yoimisto Isaías kirika keneni
Nãskakẽ nã chai ikafori ato yoinifo chanĩmakõi iskafakĩ:
akairi tãpinõfo. Nãskakẽ a isinĩ ikaifo 8 Nã yorafãfe eõnoa yoisharafikakĩ

Jesúski efenifo. 36 Nãskakẽ Jesús ãto shinã mẽraxõ ea shinãkõiafoma.


yõkanifo: “¿Nõ mia tari kexa maikiri 9 Ãa kaxpa ichanãkanax fanãimisfo ea

pishta ramãkatiromẽ nõ sharaxiki?” kĩfiyanã. A ato tãpimanaifo yorafãfe


fanifo. Nãskakẽ Jesús tari ramãkanax shinã keskarafo. Akka askarakai
sharai fetsenifo. Niospa shinãma,
ixõ Isaías keneni, Niospa
Jesús ato yoini afeskai shinãmanaino.”
yorafo chakafomakĩ 10 Nãskata Jesús yorafo kenaxõ ato
(Mr. 7.1-23) yoini iskafakĩ: “Ea nikasharakõikãfe

15 tãpisharakõixikakĩ ẽ mato yoinõ. 11 Na


1 Askata fariseofo fe a Moisés
yoikĩ kirika keneni keskara ato mã piaito choshta keskara mato
tãpimamisfo Jerusalén anoax Jesúski imatiroma. Askatamaroko yorafãfe ãto
fẽkaxõ yõkanifo: 2 “¿Afeskai na mĩõxõ shinã mẽraxõ chaka shinãkani, askatari
tãpimisfo a nõko xinifo ipaonifo chakai mekaifono choshta keskara
keskakanimamẽ? Akka a nõko xinifãfe Niospa ato õi,” Jesús ato fani.
yoinifo keskara tãpifikaxõ pixikakĩ 12 Askata aõxõ tãpimisfo fõkaxõ Jesús

mechokomekeranafo,” ixõ yoiaifãfe yõkanifo: “Ifo, ¿mĩ tãpiamamẽ fariseofo


Jesús ato kemani: õitifishkikani nã mĩ yoiaito nikakani?”
3 “Akka, ¿afeskakĩ mãri mãto xinifo ikaxõ yoinifo.
ipaonifo keskara mã tanapaimẽ? 13 Askafaifono Jesús ato kemani meka

Nãskaxõ a Niospa yoini keskara mã fetsafaxõ: “Tare ifãfe afara chakafo


nikatama nã mãto xinifãfe yoimisfo fanatiroma. Askatamaroko a chaka
keskara mã nikamis. 4 Akka Epa Niospa foaikaino tsekaxõ potatiro. Nãskarifakĩ
yoikĩ iskafani: ‘Mãto epa yafi mãto efa ẽfe Epa nã nai mẽra ikato afarafo
nikasharakãfe. Akka a ãto apa yafi ãto fanayamaxõ, ãfe tapo tsekaxõ potaxii
afa chakafaifo ato retemakãfe,’ ixõ anã afaa inõma. 14 Akka fariseofo
MATEO 15 36

nikayamakãfe. Nã fẽxo keskarafoki. nãfo oveja fenoa keskarafo. Akka yora


Akka fẽxo afe fẽxo iyopai xato mẽra fetsafo ano ea nĩchinima,” ato askafani.
paketiro. Nãskarifiakĩ nã fariseofãfe 25 Akka nã kẽro Jesús nãmã ratokonõ

Niospa meka tãpikaxoma fetsafo mai chachipakefofãyanã iskafakĩ yoini:


tãpimatirofoma. Nãskakẽ ato fe Nios ari “Ifo, ẽfe fake ea sharafaxope,” fani.
nokotirofoma,” ixõ Jesús ato yoini. 26 Askafaino Jesús kemani meka
15 Ato askafaito Pedro Jesús yoini: “A fetsafaxõ: “A fakefãfe piai fĩaxõ nõ
na mĩ yoia keskara meka fetsafaxõ noko paxta inã, askarakai sharama,” fani.
yoisharafe nõ tãpisharanõ,” fani. 27 Jesús askafaito nã kẽromã kemani:
16 Askafaito Jesús kemani: “¿Afeskakĩ “Ẽje, Ifo. Akka paxtafãfe pitirofo a ifãfe
mãri mã nikasharaimamẽ? 17 Akka nõ piai ãfe potofo mĩsa nãmã keyo
afara piano nõko ato mẽranoax pakeaito,” fani.
payokomeano nõ aya safatiro. Nãatokai 28 Askafaito Jesús yoini nã kẽro: “Mĩ

mato chakana fatiroma. 18 Akka a mãto ea chanĩmara fakõini fetsafo keskarama.


shinãmã shinãxõ mã afara chaka Akka nã mĩ ea yoiai keskara ẽ mia
yoiaino nãato mato chakana fatiro. axonõ,” ixõ Jesús nã kẽro yoini.
19 Akka yorafãfe afara chakafakakĩ ãto Askafaino ãfe fake xotofake
shinã mẽraxõ chaka shinãtirofo, ato shararisatani.
retetirofo, askatari ãto ãfima
chotatirofo, askatari kẽro fetsa Jesús yora ichapa sharafani
kaxefatirofo, askatari yometsotirofo, 29 Askata Jesús anoax aõxõ tãpimisfo
askatari chanĩtirofo, askatari ato fe kaax ĩa Galilea kesemẽ nokoni.
ĩchatirofo. 20 Akka mechokomexoma mã Nãskata machi keya mãpefainax tsaoni.
piaino Epa Niospa choshta keskara mato 30 Nãno yorafã rasi akiki fenifo. Nã isinĩ

õima. Akka yorafãfe ãa shinãkaxõ afara imisfo akiki efenifo Jesús ato sharafanõ.
chakafatirofo. Nãskakẽ Epa Niospa ato Fetsa chãto ini, fetsari fẽxo ini, fetsari
õi choshta keskara,” ixõ Jesús ato yoini. mifi yõshia ini, fetsari mekamisma ini.
Nãskakẽ fetsa fetsatapafo a isinĩ ikaifo
Xotofake judeoyamafixõ Jesús Jesús keyokõi ato sharafani. 31 Ato
chanĩmara fakõini sharafaino õikani yorafo yoinãnifo:
(Mr. 7.24-30) “¡Kee! Õikapo. Iskarakai nõ õimisma.
21 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo fe kani Nã mekamisfoma mã mekakani. A mifi
nã pexe rasi Tiro fe Sidón chaimashta yõshiafori mã sharafo. Nã chatofori mã
ano. 22 Askata kẽro fisti Canaán mai ano nisharakani. Nã fẽxofãferi mã
ikatsaxakĩ judeo kaifoma Jesús ano õisharakani. Jesús afama mĩshti fatiro.
kani. Kaxõ fãsikõi yoikĩ kenani iskafakĩ: Akka nõfi israelifokĩ nõko Nios fãsi
“Ifo, mĩ David fenaki, ea shinãfe. Ẽfe sharakõi,” ikanax yoinãnifo.
fake xotofakeshta niafaka chakata
omiskõimamiski,” ixõ yoini. Jesús cuatro mil feronãfakefo pimani
23 Askafaito nikafikĩ Jesús kemanima. (Mr. 8.1-10)
Nãskakẽ ãfe inafãfe fõkaxõ yoinifo: “Ifo, na 32 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo kenaxõ
kẽro yoife katanõ. Nocho okĩ noko yoini: “Ẽ na yorafo shinãkõi, nono tres
fekaxtefafei kiki. Fãsikõi fiisiki kiki,” fanifo. nia mã efe ikafono, nonoxori afaa
24 Askafaifono Jesús ato yoini: “Ẽfe pikanima. A piaifo mã keyoa. Akka afaa
Epa Niospa ea nĩchini judeofos ano, pimaxoma ãto pexe ano ẽ ato nĩchiano
37 MATEO 15, 16

fonãikani afaa pikanaxma fai nẽxpakĩa Nai foiskĩ mã tãpitiro oi feyamai feima
paketirofo,” ixõ Jesús ato yoini. rakikĩa mã fatiro. Askafixokai nã Niospa
33 Akka ato askafaino aõxõ tãpimisfãfe mato yoiai keskara mã chanĩmara
kemanifo: “Akka, ¿afeskaxõ a nõ piai nõ faima. Nãskakẽ mã ea tsõa atiroma
fichitiromẽ na yorafo ato pimaxikĩ nono keskara fafe, nõ õinõ mã ea famis. Akka,
tsoa ikama?” fanifo. ¿afeskakĩ mã tãpiamamẽ Epa Niospa
34 Askafaifono Jesús ato yõkani: “¿Afe noko ikĩfiano?” ato askafani yoikĩ. 4 “Na
tii mã pãayamẽ?” ato faito, “Siete pãa yora chakafãfe ea chanĩmara faafãfema
pishta, foe ichapamashtari,” fanifo. õipaikani ẽ Niosxõ afara shara ẽ ato
35 Nãskata nã yorafo nãmã tsaonõfo ispanõ. Akka ẽ ato õimanima. Akka
Jesús aõxõ tãpimisfo ato yoini. Jonás fafĩnõfãnẽ xeaitano fafĩnõfãnẽ
36 Nãskata Jesús siete pãa yafi foeri xaki mẽra tres nia ini. Nãskakẽ Niospa
tsomaxõ Apa Nios kĩfini: “Aicho Epa, Jonás kãimani fafĩnõfãnẽ xãki mẽranoax
mĩõxõ ẽ ato pimaikai. Mĩ fãsi tsekeinõ. Nãskakẽ a tsõa atiroma
sharafinakõiaki,” fata, pãa kaxketa, keskara ẽ mato ispaima,” ato fata ato
foeri tekenãfaxõ aõxõ tãpimisfo ato makinoax Jesús kani.
inãni nã yorafã rasi ato miniketsanõfo.
37 Nãskakẽ keyokõichi pikanax “Fariseofo feta saduceofãfe anorima
mãyakõinifo. A pikĩ chetefaafo siete fẽta yoimisfoki ato nikayamakãfe,”
fospikõia ini. 38 Akka nã pãa piafo Jesús ato fani
cuatro mil feronãfakefos inifo. (Mr. 8.14-21)
Kẽrofãferi fakefoyaxori ato feta pinifo. 5 Nãskano Jesúsxõ tãpimisfãfe okiri
39 Nãskata Jesús yorafo yoini fõtanõfo ĩamãfã pokefaini fõkakĩ a pii foaifo
ãto pexe ano. Nãskata Jesús kanõanãfã shinãmakifainifo. Nãskakaxõ shinãnifo:
mẽra naneinãkafani aõxõ tãpimisfo fe. “Kee, ¿nõ afaa piikaimẽ? A nõ piikai mã
Mã naneinãkafãta aõxõ tãpimisfo fe mai nõ shinãmakikerani,” ikanax yoinãnifo.
fetsa ano kani, Magdala ano. 6 Nãskakẽ Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã

fariseofo feta saduceofãfe ãto pãa


Fariseofo feta saduceofãfe, “Tsõa atiroma faraxati keskara fiyamakãfe,” ixõ ato
keskara noko ispafe nõ mia chanĩmara yoini.
fanõ,” ixõ Jesús yõkanifo 7 Ato askafaito nikakani aõxõ
(Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) tãpimisfo yoinãnifo: “¿Afeskakĩ Jesús

16
1 Askata Magdala mai ano Jesús noko yoimẽ fariseofo feta saduceofãfe
nokoano fariseo fe saduceofo ãto pãa faraxati fiyamakãfe noko fai?
Jesús õifokani fonifo afara Akka nõ pãa feama. Nãskakẽ pãanoa
chakafamapaikani. Nãskakaxõ yoinifo: noko yoiraka,” ikax yoinãnifo.
“Mĩ Niospa Fakemãkĩ tsõa atiroma 8 Akka mã tãpixõ Jesús ato yoini:

keskara noko ispafe nõ mia chanĩmara “¿Afeskai nõ pãayamara mã ikimẽ?


fanõ,” fanifo. Nãskakaxõ Jesús afara Akka mã ea chanĩmara fasharama,” ato
chakafamapainifo. 2 Askafaifono Jesús fani. 9 “Mãkai ea tãpisharama. Akka,
ato kemani: “Mã yãtapakeaino xini iki ¿mã shinãimamẽ cinco pãa kaxkexõ
sharapakekõikai, ‘Penama oi ikima,’ mã cinco mil feronãfakefo ẽ ato pimati?
famis. 3 Akka mã penaino nai choshtakõi Akka, ¿afe tii fẽta pãa fospia ikitamẽ?”
õikĩ, ‘Oi iki kiki,’ mã famis. Akka nai ato fani. 10 “Askatari, ¿mã shinãimamẽ
choshtakẽma õikĩ, ‘Oi ikima,’ mã famis. nã siete pãa kaxkexõ cuatro mil
MATEO 16 38

feronãfakefo ẽ ato pimati? Akka, ¿afe tii yorafo ẽ ato imaxii. Nãskax
fẽta texefafo mã fitamẽ? 11 Akka, ¿mã ichanãxikani ea fanãkani ekeki
tãpiamamẽ pãanoa ẽ mato yoima? Nã inimakani. Yõshi chakafãfe Nios
fariseofoya saduceofoõnoa ẽ mato yoi,” noikaspakakĩ ato namapayanã ato
Jesús ato fani. xatemapaifiaifono tsoa xatetiroma. Nã
12 Nãskakẽ tãpinifo Jesús ato yoiaito. ea Ifofaafo xatenakafoma ea fanãkani.
Akka nã pãa faraxitiõnoa Jesús ato Tokiri efapanãfã pĩtsikiki tsõa
yoinima. Nã fariseofãfe saduceofo feta tararatiroma keskara ixikani. 19 Akka
ato anorima tãpimapaiyaito Jesús ato fẽtsa chamisi fepoti fẽpetiro yorafo pexe
yoini. mẽra ikimaxikĩ. Nãskarifiakĩ ẽ mia yoi
mĩ yorafo eõnoa mĩ ato tãpimaxii ea
“Mĩ Cristo mia Niospa ifini nokoki Ifofanõfo. Akka mĩ ato yoiaito
nĩchixii mĩ nõko xanĩfo finakõia inõ,” nikakõikanax efe yora itirofo Epa Nios
ixõ Pedro Jesús yoini fe ipaxakakĩ. Nãskai mĩ chamis keskara
(Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) itiro. Nã mĩ õiai fato sharakõimãkĩ mĩ
13 Askata Jesús aõxõ tãpimisfo fe mai ato yoitiro: ‘Nã sharakõi mã atiro,’ ixõ
fetsa ari nokoni, Cesarea Filipo mai ano. mĩ ato yoitiro. Nã sharakõi mĩ õiai, Epa
Nãnoxõ aõxõ tãpimisfo yõkani iskafakĩ: Niospari sharakõi õi. Askatari mĩ õikai
“Yorafãfe, ¿afaa ea fakanimẽ ẽ tsoamẽ?” fato chakamakĩ, mĩ ato yoitiro: ‘Na
ato fani. chaka mã atiroma.’ Nãskara mĩ yoiaino,
14 Ato askafaito kemanifo iskafakakĩ: Epa Niospari nã chaka õitiro.”
“Fetsafãfe, ‘Juan Maotistara’ mia fakani. 20 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini:

Fetsafãferi, ‘Elíasra’ mia fakani. “Tsoa yoiyamakãfe ẽfi Cristokĩ,” ato


Fetsafãferi mia iskafakani: ‘Nã Niospa fani.
meka ato yoimis nã Jeremíaskĩa,
askayamai nã Niospa meka ato yoimis “Chipo ea retexikani,” Jesús ato fani
fetsa rakikĩa,’ mia fakani,” fanifo aõxõ (Mr. 8.31-9.1; Lc. 9.22-27)
tãpimisfãfe. 21 Akka anã meka fetsafaxõ Jesús ato
15 “Akka, ¿mã, ea tsoara faimẽ?” ato yoinima. Xafakĩakõi a aõxõ tãpimisfo
faito, Pedro kemani iskafakĩ: 16 “Mĩfi ato yoini achiyoafomano: “Ẽ Jerusalén
Cristoki, nã Nios nĩpanakato Fakekõi,” ano kai. Nãnoxõ a ato Nios kĩfixomisfãfe
fani. ãto xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika
17 Askafaito Jesús kemani iskafakĩ: keneni keskara ato tãpimamisfãferi,
“Simón, mĩfi Jonáspa fakeki. Niospa askatari nõko kaifãfe ãto xanĩfofofãferi
mia noixõ mia sharafaxõa. Akka ẽ ea omiskõimaxikani. Ea ato
Niospa Fakekẽ tsõa mia tãpimanama. retemafiafono, tres nia oxata ẽ anã
Ẽfe Epa Niospa nã nai mẽra ikato ãa otoxii,” ixõ ato yoini. 22 Askafaino Pedro
mia tãpimana. 18 Ẽ mia anã yoinõ. Mĩfi Jesús ori iyoxõ yoini iskafakĩ: “Ifo,
Pedroki,” ixõ Jesús yoini. Akka israeli askayamafe. Miakai retekanima kiki,”
mekapa Pedro Tokirinĩfã nõ fatiro. Tsõa fani.
tokiri efapa pĩtsi itiroma. Nãskaxõ Jesús 23 Pedro askafaino Jesús

anã yoikĩ iskafani: “Mĩ ea yoia: ‘Mĩ texkeakekafãni. Nãskaxõ iskafakĩ yoini:
Cristo, nã Nios nĩpanakato Fakekõi,’ mĩ “Satanás, emakinoax katãfe. Mĩ ea
ea faa. Nã mĩ yoia keskaraõxõ fetsafãfe xĩtipaikai a Niospa ea amapaiyai ẽ
arifi chanĩmara faxikani. Nãskaifãfe efe anõma. A Niospa shinãi anori mĩ
39 MATEO 16, 17

shinãima. Akka nã yorafãfe shinãi rapatiri oxokõi itani oa luzpa chaxa


keskara mĩ shinãi,” fani. keskara. 3 Nãskakẽ nãnoa Moisés yafi
24 Askafata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: Elías õinifo Jesús fe mekaifãfe. 4 Askaito
“Fatora fetsa ẽfe inakõi ipaikĩ ãakõi Pedro Jesús yoini: “Ifo, sharakõi ano nõ
apaiyai keskara anã atiroma. Nã ẽ yoiai oa. Akka, ¿mĩ fichipaimẽ ẽ tres tapas
keskara nikakõitiro. Nãskakẽ iskatiro: fanõ? Mia fetsafaxota, Moisés
‘Ẽfe Ifoxõ ea retefiaifono ẽkai ẽfe Ifo ẽ fetsafaxota, Elías fetsafaxota, ẽ fanõ,”
potapakenakama,’ ixõ shinãtiro. 25 Akka ixõ Pedro yoini.
fẽtsa ãa shinãtiro iskakĩ: ‘Ẽ Nios Ifofaito 5 Akka Pedro askafaino kõinĩ ato

ea retetirofo. Nãskakẽ ẽ Nios Ifofaima,’ keyokõi maipakefofãni. Nã kõi


ixõ shinãtiro mesekĩ. Askara yora naax mẽranoax Nios mekaito nikanifo iskaito:
ẽfe Epa ano katiroma. Akka nã ea Ifofaa, “Nafi ẽfe Fakeki ẽ fichisharapaikõi. Ẽ
eõxõ reteafono ẽ ifixii efe ĩpaxanõ akiki inimakõi. A nikakõikãfe,” ikaito
eamãi Ifofamiskẽ. 26 Akka fatora fetsa nikanifo. 6 Nikakani Jesúsxõ tãpimisfo
nono mai anoax kori ichapaya ratekõiyanã feopakefofãnifo. 7 Askaifono
ikatsaxakĩ mã naax aya katiroma. Ea Jesús ato ano kaxõ ato ramãyanã ato
Ifofayamax koriya ifiyakatsaxakĩ Epa yoini: “Finikãfe. Ratekakima,” ato fani.
Nios ano katiroma. Nãskakẽ afama 8 Nãskakẽ foisinĩfofãkakĩ anoa tsoa

mĩshtifoya iyopaofinixakĩ nã õinifoma, Jesús fisti nikẽ õinifo.


omiskõipakenakafo mẽra mã kaax anã 9 Nãskata machi keya ariax anã

aya itiroma. Nãskakẽ ãfe afaraforikai tisirimepakenifo mã fekani. Tisirimepakekĩ


Nios inãtiroma afe ĩpaxakĩ. 27 Akka ẽfi Jesús ato yoifeni: “A mã õia keskara mã
Niospa Fakekĩ yorakõiri. Nãskakẽ tsoa yoiki. Ẽ naax mẽ anã otoano mã ato
sharafinakõia chaxapakefofãxii ẽfe yoitiroki,” ixõ Jesús ato yoini.
ãjirifo fe nai mẽranoax mai ano okĩ. Mẽ 10 Nãskakẽ a aõxõ tãpimisfãfe Jesús

oax ẽ ãto xanĩfo finakõia ẽ ixii. Nãskakẽ yõkanifo iskafakakĩ: “A Moisés yoikĩ kirika
nã afara shara famisfo ẽ ato keneni keskara ato tãpimamisfãferi
inãsharakõixii ẽ atoki inimakõikĩ. Akka iskafakĩ yoinifo: ‘Cristo oyoamano Elías
nã afara chakafamisfo afara shara ẽ ato rekẽ oi taexii kiki,’ ixõ yoimisfo. Akka,
inãsharakõima. Ẽ ato omiskõimaxii. 28 Ẽ ¿afeskakĩ iskara yoimẽ?” fanifo.
mato yoi ẽ xanĩfo finakõia ixii. Akka mã 11 Askafaifãfe Jesús ato kemani:

atirito ea Ifofaxõ nayoxoma mã “Chanĩma, Elías rekẽ oi taei nãato keyokõi


õiyotiro,” ixõ Jesús ato yoini. itipinĩsharafaiyoi ãto chaka xatenõfo.
12 Akka ẽ mato yoinõ mã Elías ifana mãkai
Jesús ãfe femãnã fetsa keskara ini, tãpiama. Nãskakẽ nã apaiyai keskafakakĩ
fafekõini. Ãfe rapatiri oxokõi ini chakafanifo. Nãskarifakĩ ea
(Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) omiskõimakani,” ixõ Jesús ato yoini.

17
1 Askata seis nia mã finõano 13 Nãskakẽ aõxõ tãpimisfãfe tãpinifo

Jesús aõxõ tãpimisfo tres iyoni. Juan Maotistaõnoa Jesús ato yoiaito.
Pedro iyota, Santiago iyota, Santiago
Jesús feronãfake naetapa
ãfe exto Juanri iyoni. Ranãri ato
niafaka chaka põtaxoni
nĩchifaini. Nãskaxõ mãchi keya
(Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43)
mãmãkĩa ato iyoini. 2 Nãnoax ãto
ferotaifi Jesús fetsa keskara ĩtani. Ãfe 14 AskataJesús a aõxõ tãpimisfo fe mã
femãnã fafekõini xini keskara. Ãfe mãchifã ariax fotoano yorafã rasi akiki
MATEO 17, 18 40

fenifo. Akka feronãfake fistichi ratokonõ pexefã anoxõ ato kori fĩamisfãfe Pedro
mai chachipakefofã Jesús yoini: 15 “Ifo, õifokaxõ yõkanifo: “¿Mĩ Ifãfe
ẽfe fake shinãfe. Ẽfe fake nĩsoi kopifaimamẽ na Nios kĩfiti pexefã nã
omiskõimiski. Nãskakẽ chii naki ato kori fixomisfãfe?” Pedro fanifo.
pakeyanã faka mẽra pakemiski. 16 Akka 25 “Ẽje, kopifai,” Pedro ato fani.

mĩ inafo ano ẽfe fake ẽ efefekẽ mĩ Askata Pedro pexe mẽra ikikainaito
inafãfe ẽfe fake ea sharafaxomisfoma,” Jesús yoini iskafakĩ: “Simón, ¿afe keskara
fani. mĩ shinãimẽ? ¿Xanifãfe nã maitio anoa ãfe
17 Askafaito Jesús kemani: “Ooa. kaifo kori fĩaimẽ, askayamakĩ yora fetsafo
Mãkai ea tãpisharama. Mã afara ato fĩairaka?” ixõ Jesús Pedro yõkani.
shinãmis. Akka afetĩakai ẽ matoki 26 Askafaito Pedro kemani: “Yora fetsafo

onima. ¿Afetĩakai mã ea tãpimẽ? Niri nã fĩatiro,” fani. “Ẽje, chanĩma,” Jesús ini.
fake efekãfe,” Jesús ato fani. “Akka ãfe kaifãfe kopifatiroma. 27 Akka
18 Nãskakẽ Jesús nã feronãfake nokoki õitifishkiyamanõfo ĩa ano kaxõ
naetapa makinoa niafaka chaka potani. mĩshkimãtãfe. Nã mĩ fafĩ mĩshkimãna ãfe
Nãskax sharakõi itani nã feronãfake axfa mẽranoa mĩ kori exe fichikai.
naetapa. Nãskakẽ nã Nios kĩfiti pexefã kori
19 Nãskaxõ aõxõ tãpimisfãfe Jesús fixomisfo nõ ato kopifaikai,” ixõ Jesús
yõkanifo: “Akka, ¿afeskakĩri nõ niafaka Pedro yoini.
yõshi chaka potatiromamẽ?” ixõ yõkanifo.
20 Askafaifono Jesús ato yoini: “Akka mã “Akka, ¿tsoakaimẽ sharafinakõia?” inifo
ea nikaima. Ẽ mato yoinõ, ea nikakapo. (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48)

18
Akka mã ea pishta nikaxõ mã na machi, 1 Akka nãskatari aõxõ tãpimisfo

‘Nonoax tsekekainax mai fetsa ari katãfe,’ fõkaxõ Jesús yõkanifo: “Akka,
mã faino na machi tsekekaitiro. Ea nõ mia Ifofamiski, ¿fatomẽ finakõia?”
nikakõixõ nã mã apaiyai keskara mã atiro. ixõ yõkanifo.
21 Akka na keskara niafaka chaka mã foni 2 Askata Jesús fake yome kenaxõ ato

tenekĩ Nios shinãkĩ mã Epa Nios kĩfiyanã nẽxpakĩa nĩchini. 3 Nãskaxõ ato yoini: “Ẽ
mã potatiro,” ixõ Jesús ato yoini. mato pãraima. Iskara mã shinãtiroma: ‘Ẽ
keyokõi finõfakĩ,’ mã itiroma. Akka fake
Anã Jesús ato yoini:
yome kakapaitiroma. Akka mã shinã
“Chipo ea retexikani,” ixõ
fetsafaax na fake yome keskara mã itiro.
(Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45)
Mã askayamaxõ mã Nios Ifofatiroma.
22-23 Askata aõxõ tãpimisfo fe Galilea 4 Akka Nios Ifo sharakõi faax nã Nios

ano ichanãxõ ato yoini: “Ea achikaxõ nikakõiaifo fake yome keskarafo, askatari,
ãto xanĩfofo ano ea iyoxikani, afãfe ea ‘Nõ tsoama,’ ixõ shinãifo nãskarafo
retenõfo. Akka ea retefiafono tres nia sharafinakõiafo. 5 Akka fatora fẽtsa ẽfe
oxata ẽ anã otoxii,” ixõ Jesús ato yoini. aneõxõ na fake yome noikĩ nãatori ea
Ato askafaito nikakani aõxõ tãpimisfo noisharakõi,” ixõ Jesús ato yoini.
shinãmitsakõinifo.
Noko fẽtsa afara chakafamaino
Nã Nios kĩfiti pexefã ano ãfenã mesekõi itiro
yonomisfãfe ato kori yõkanifo (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2)
24 Askata
Jesús aõxõ tãpimisfo fe 6 Jesúsanã yoini iskafakĩ: “Akka nã ea
Capernaúm ano nokoaino a Nios kĩfiti rama Ifofai fetsafãfe ato afara
41 MATEO 18

chakafamaino õikĩ, nã keskarafo ato Ẽ mato mẽstekõi yoinõ. Epa Niospa ãfe
achixõ tokirinĩfãya tenextifaxõ fakafã ãjirifãfe nã rama ea Ifofaafo ato
noa mẽra potatirofo ãsanõfo fetsafo anã kexesharafafãimis. Nã ãjirifo Epa Nios
ato afaa chakafamayamanõfo. Nã fe imisfo. Nãskakẽ ãfe fakefo
keskara shara ikerana,” ato fani. kexesharamis. 11 Akka nã yorafo fenoafo
7 Askafata Jesús aõxõ tãpimisfo yoini ẽ ãto chaka soaxoniyoi ẽ oni
iskafakĩ: “Mẽxotaima ea chanĩmara isharapakexanõfo.
faafãfema yorafo chakafamapaimisfo. 12 “Akka, ¿afaa mã shinãimẽ?

Akka fẽtsa fetsafo chakafamax omiskõi Feronãfake fetsa cien ovejaya itiro.
finakõixikani. Nãskakẽ fisti a makinoax fenoano nã
8-9 “Akka mãto mẽkemã mato afara noventa y nueve anã kãimatiroma nã
chakafamatiro, askayamãkĩ mãto tãe fenoa fenakĩ. 13 Ẽ mato chanĩma yoinõ.
mato afara chakafamatiro, askayamãkĩ Mã oveja fisti fichiax inimaifinakõitiro.
mãto fẽro mato chakafamatiro. Akka nã fenoamafoki inimatama nã
Nãskaino mãto chaka xatekõitakãfe anã fenoitaki mã fichiax inimaifinakõitiro.
chakafayamaxii. Oa mãto mẽke xateta 14 Nãskarifiai Epa Nios nã nai mẽranoato

pota keskara itaxikakĩ, oa mãto tae nã rama Ifofaifo keyokõi ato noisharai
xateta pota keskara itaxikakĩ, oa mãto ato õikĩ. Askatari tsoa pishta fenopaima
fero fetoshimea keskarakõi itaxikakĩ ãfe fakefo,” ato fani.
afaa mã chakafayamanõ. Akka mã mã
mẽke fisti potax anã afaa chakafayamai Jesús chanĩmara faa fẽtsa
mã Epa Nios fe isharapakenakaki. Nã mia chakafaito mĩ raefatiro
keskara sharakõi. Nã mãto mẽke mã (Lc. 17.3)
xateama keskaraxõ mã aõ chakafaino, 15 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka
nã omiskõipakenakafo mẽra mã kanaka meka fetsa ẽ mato yoinõ. Ea chanĩmara
ari chiifã nokanakama mẽra. Nã mãtonã famis fẽtsa mia chakafakẽ mĩ yoitiro
chaka finakõia ixii. Nãskatari mãto tae iskafakĩ: ‘Yamã, mĩ ea chakafaa,’ ixõ mĩ
fisti xatea keskara mã sharafinakõia mã yoitiro. Mĩ askafaito mia nikaxõ, ‘Ẽje.
isharapakekõitiro. Nãskax, mã Ea mĩa chakafa. Ea anã raefafe,’ ixõ mia
askayamaino nã omiskõipakenakafo yoiaito mĩ afe rae faatanãtiro. 16 Nã mĩ
mẽra mã ipanakaki ari chiifã askafafiaito mia nikakaspaito feronãfake
nokanakama mẽra. Nãskatari mãto fẽro fisti kenafe, askayamakĩ rafe kenafe nã
chakafaino, mã fetoshimeax mã rafetari nikanõfo mia chanĩmara
isharapakenakaki. Mã askayamax fero faimãkai. 17 Nãskatari atori nikayamaito
rafeyax nã omiskõipakenakafo mẽra mã nã ea Ifofaafo ichanãfo anoxõ ato yoife
kaxii nã chiifã nokanakama mẽra,” ato mia tãpinõfo. Nã ichanãfo anoxõ mĩ
askafani. yoiaito mia nikayamaito mĩ iskafakĩ
yoitiro: ‘Na feronãfãke Epa Nios
Oveja fenoaõnoa Jesús meka Ifofafiax nã Nios Ifofaafoma keskara ika.
fetsafaxõ ato yoini Nãskatari nã ato pãraxõ ato kori
(Lc. 15.3-7) fĩamisfo keskarakõi,’ ixõ mĩ yoitiro.
10 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Nã 18 “Ẽ mato chanĩma yoi. Nã mã õiai

rama ea Ifofaõnoa fakefo keskara fato sharakõimãkĩ mã ato yoitiro: ‘Nã


shinãkĩ iskafayamakãfe: ‘Na rama Jesús sharakõi. Nãskara nõ atiro,’ ixõ ato
Ifofaafokai afaafoma,’ ixõ yoiyamakãfe. yoitiro. Nãskara mã sharakõi õi Epa
MATEO 18, 19 42

Niospari shara õi. Askata mã õikai fato A mĩ ea nimia ẽ anã shinãima. Mĩ ea


chakamakĩ, mã ato yoitiro: ‘Na chaka. nimia ẽ keyokõi sofai mĩ anã ea
Nãskara nõ atiroma,’ ixõ ato yoitiro. niminõma. Kasharatãfe,’ ixõ yoini.
Nãskara mã õikĩ chakamakĩ, ‘Na chaka 28-29 Nãskakẽ xanĩfãfe pexe mẽranoax

nõ atiroma,’ ixõ mã yoiaino, Epa kakĩ, ãfe yama fichini, nãato ichapama
Niospari nã chaka õitiro. pishta nimia ini. Nãskakẽ fichixõ
19 “Askatari fetsari ẽ mato yoinõ, ea testopa achixõ temo temosayanã yoini:
nikakõikapo. Fatora mã rafeta nono mai ‘Mĩ ea nimia ea kopifarisafãfe,’ fani. Mã
anoxõ mã shinãsharaxõ, mã Epa Nios eneano ratokonõ mai chachipafofã
afara yõkaiyanã mã kĩfiaito ẽfe Epa nai yoini, ‘Ea manayofe ẽ mia inãnõ,’ fani.
mẽranoato mato afara inãsharaxii. 30 Askafaito nikakaspakĩ karaxa mẽra
20 Akka rafe iyamakani tres yora ea ikimani a mẽraxõ kopifanõ. 31 Nãskakẽ
shinãkani eõnoax ichanãkaxikani ẽri ato ranãri shinãmitsakõikakĩ a õiaifo ãto
fe ichanãxii,” ixõ Jesús ato yoini. xanĩfo yoifokani fonifo. 32 Nãskakẽ
21 Askata Pedro akiki kaxõ Jesús yõkani: xanĩfãfe kenaxõ mã oano yoini: ‘Mĩ
“¿Ifo, oato ea noikaspakĩ ea chakafamis, chaka finakõia. Akka ẽ mia askafatima
afe tii fakĩ ẽ yoitiromẽ ẽ raefaxiki? ¿Siete mĩ ea nimifiano, “A ẽ mia nimia ẽ mia
fakĩ ẽ yoitiromẽ?” faito, 22 Jesús kemani: kopifanõ ea manayofe,” mĩ ea faito,
“Maa. Siete fakĩ mĩ yoitiroma. Mẽxotaima 33 akka mĩri mĩ yama mĩ shinãkerana nã

mĩ yoitiro,” fani. ẽ mia noikĩ shinãti keskafakĩ,’ ixõ


xanĩfãfe yoini. 34 Nãskax õitifishki
Jesús anã meka fetsafaxõ ato yoini finakõikĩ xanifãfe nã ãfe ina karaxa
feronãfake fẽtsa a afeta yonomis mẽra ikimani anoax omiskõi finakõinõ
raefapainima nã nimia kopifayanã.
23 Anã Jesús ato yoini: “Nõ Epa Nios 35 “Ẽfe Epa nai ari ikato matori

Ifofaxõ nõ fetsafo raefatiro, Epa Niospa askafaxii fetsafo mã raefayamaito mato


mato raefamis keskafakĩ. Nã ẽ mato yoiai omiskõimaki,” ixõ Jesús ato yoini.
keskara nikakapo mã tãpinõ mã rae
faatanãino. A xanĩfãfe ato yonomamis Feronãfake ãfe ãfi fe enẽnãtirofoõnoa
kenani ato yoixii afe tii mã nimiamakĩ. Jesús ato yoini
24 Xanĩfãfe taefakĩ afe rafea kenani (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18)
ichapakõi nimiano. 25 Akka a nimia koriya
19
1 Mã ato yoikĩ keyota Jesús aõxõ
inima afaa kopifatiroma ini. Nãskakẽ tãpimisfo fe Galilea anoax kakĩ
xanĩfãfe iskafani: ‘Mĩ koriyama mĩ kori faka Jordán pokefainax Judea mai ano
nokotiroma mĩ ea kopifapanã. Akka ẽ mia nokoni. 2 Nãskakẽ yorafã rasichi
xanĩfo fetsa inãi mĩ ãfe ina inõ ea kori chĩfafãinifo. Nãrixõ nã isinĩ ikaifo ato
inãnõ. Mia inãta mĩ ãfi inãta mĩ fakefo sharafapani.
inãta mĩ afama mĩshtifo keyokõi ea inãi mĩ 3 Nãskakẽ fariseofo akiki fẽkaxõ

ea aõ kopifanõ,’ ixõ xanĩfãfe yoini. chakafakĩ mekamapainifo. Nãskaxõ


26 Nãskakẽ ãfe inapa ratokonõ mai yõkanifo iskafakĩ: “Nõko xinifãfe Niospa
chachipakefofã yoini: ‘Ifo, ea manayofe. A meka yoikĩ kenenifo keskafakĩ, ¿feronãfãke
ẽ mia nimia ẽ mia chipo kopifaikai,’ ixõ ãfe ãfi enepaikĩ enetiromẽ afeskaraito?”
yoini. ixõ yõkanifo. 4 Askafaifono Jesús ato
27 “Askafaito nikakĩ xanĩfãfe kemani: “¿A Moisés kirika keneni mã
shinãkõini. Nãskaxõ yoini: ‘Rateyamafe. õimismamẽ? Iskafakĩ keneni: ‘Niospa
43 MATEO 19

keyokõi onifani. Feronãfake yafi kẽro Nios kĩfixonõ. Akka a Jesúsxõ


onifakĩ taefani. 5-6 Mã askafaxõ iskafakĩ tãpimisfãfe ato iskafanifo: “Mãto fakefo
yoini: “Feronãfake mã ãfiyax ãfe apa yafi efexõ nõko Ifo fekaxtefayamakãfe,” ato
ãfe afa makinoax paxkatiro ãfi fe fianãxiki. fanifo.
Nãskakẽ ãfe ãfi fe yora fisti keskara 14 Ato askafaifono Jesús ato yoini:

itirofo,” ’ ixõ Niospa yoinino Moisés “Ato enekãfe nã fakefo ekeki fenõfo. Ato
keneni. Nãskakẽ anã yora rafema, yora nẽtefayamakãfe. Ẽfe Epa Nios xanĩfo ika
fisti keskara ikani ãfe ãfi fe. Nãskakẽ ari na fakefo keskarakõifoki,” ixõ ato
feronãfãke ãfe ãfi enetiroma Niospamãi yoini. 15 Nãskaxõ fakefo mãmãpaketa
ato fianãmano,” ixõ Jesús ato yoini. Jesús nãnoax kani.
7 Ato askafaino yõkanifo: “Akka, ¿afeskakĩ

Moisés yoinimẽ iskafakĩ? ‘Feronãfãke ãfe ãfi Feronãfake naetapa kori ichapayax
eneyoxoma kirika kenexõ yoitiro iskafakĩ: “Ẽ Jesús fe mekani
anã mia fipaima. Ẽ mia enei,” ’ ixõ yoitiro (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30)
Moisés fani,” fariseofãfe Jesús fanifo. 16 Feronãfake naetapa fistichi Jesús
8 Askafaifono Jesús ato yoini: “Akka mãri õikaxõ yõkani: “Maestro, mĩ sharaki, ea
mãto xinifo keskara mã Niospa meka yoife afaa shara ẽ afeska fatiromakĩ Nios
nikakaspamis. Akka Moisés yoini nõ kẽro xanĩfo fe ipaxaki,” ixõ yõkaito, 17 Jesús
enetiro. Akka Niospa taefakĩ anori kemani: “¿Afeskakĩ sharara mĩ ea faimẽ?
shinãnima. 9 Ẽ mato yoinõ. Akka fẽtsa ãfe ãfi Akka Nios fisti sharafinakõia. Nios xanĩfo
enetiroma fetsa fe chotanãyamafiano. Akka fe mĩ ipaxapaikĩ a Moisés yoini keskara mĩ
fẽtsa ãfe ãfi enexõ kẽro fetsa fia askara nikasharakõitiro,” faito, 18 “¿Fatomẽ ẽ
sharama, chakafai. Askatari a kẽro fenẽ enea nikanõ?” faito, Jesús yoini iskafakĩ: “Nã
fẽtsa fia askarari sharama, chakafai,” ixõ Moisés yoini keskarakõi mĩ nikakõitiro.
Jesús ato yoini. Iskafakĩ yoini: ‘Ato reteyamakãfe. Askatari
10 Askara nikakakĩ Jesús a aõxõ mãto ãfima chotayamakãfe. Askatari atoki
tãpimisfãfe yoinifo: “Akka nã mĩ noko yometsoyamakãfe. Askatari chanĩ
yoiai keskara nikakanax, fianãfoma yoiyamakãfe. Askatari kaxpa ato
askara shara itirofo,” ikaxõ yoinifo. parayamakãfe. 19 Askatari mãto epa yafi
11 Askafaifono Jesús ato kemani: “Na ẽ mãto efa nikasharakõikãfe, ato sharafakãfe.
yoiai keskara atirifãfe nikasharatirofoma. Askatari a mã chaima nikari
Akka nã Niospa ato shinãmanai tiitos noisharakõikãfe a mã mã noimeai
shinãkanax nãfo shara itirofo fianãkanamax. keskafakĩ,’ ” ixõ Jesús yoini.
12 Akka yõshikõi kãiax mã yosiax 20 Askafaito a kori ichapayato kemakĩ

ãfiyatiroma. Akka fetsafori ato oxkofĩxotirofo iskafani: “Nã mĩa yoiai keskara mẽ
ãfiyanõfoma. Akka fetsafãferi Epa Nios fisti nikakõimis. Akka, ¿afaa fetsari ẽ
nikakõipaikakĩ, nã fisti nikakõitirofo. nikamamẽ?” faito, 21 Jesús kemani: “Mĩ
Nãskakẽ afo ãfiyapakenakafoma,” ixõ Jesús isharakõipaikĩ, mĩ afama mĩshtifo ato
ato yoini. minitãfe. Kori fixõ nã afaamaisfo ato
inãketsatãfe. Nãskakẽ nai mẽranoax
Jesús fakefo chishtoxõ ato mãmãyanã afama mĩshtifoya mĩ ixikai. Mã mĩ kori
Epa Nios kĩfixopakeni ato inãketsata anã oxõ ea Ifofasharafe,”
(Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) ixõ Jesús yoini.
13 Atoaskafaino yorafãfe ãto fakefo 22 Askafaito nikai nã feronãfãke

Jesúski efenifo ato mãmãpakeyanã ato shinãchakakõi tooxinima kori


MATEO 19, 20 44

ichapayamãiyaxõ ato inãkaspai. Nãskax anã meka fetsafaxõ ẽ mato yoinõ. Ea


Jesús makinoax kani. nikasharakãfe. Nã tare ifo mã
23 Nãskaxõ Jesús aõxõ tãpimisfo yoini: “Ẽ fakishparikõi kani yorafo fenaikai ãfe
mato pãraima, fekaxkõi yora kori ichapayato tare ano yonoxonõfo. 2 Ato fichixõ ato
Epa Nios Ifofapaia. 24 Akka anã ẽ mato yoinõ yoini iskafakĩ: ‘Ẽ mato pena fisti
meka fetsafaxõ. Camello akoja kini mẽra yonomapai. Akka nã ẽ ato kopifamis tii
ikipaifi ikitiroma, fekaxkõi, efapamãiax. mã pena fisti yonoano ẽ mato kopifai,
Nãskarari yora kori ichapayato Nios Ifofapai, ¿nãskara sharamẽ?’ ato faito, ‘Ẽje,
fekaxkõi ãfe afama mĩshtifomãi shara,’ fanifo. Nãskaxõ ãfe tare ari ato
potakaspakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. nĩchini. 3 Askata rama xini keyaino tare
25 Ato askafaito nikakakĩ a aõxõ ifo anã kakĩ õia plaza anoxõ ranãrito
tãpimisfãfe tãpipainifo. “¡Kee! ¿Afeskax nõ manaifono yonopaikakĩ tsõa ato
Nios fe ipaxatiromẽ?” ikanax yoinãnifo. yonomayamaino. 4 Askaifono tare ifãfe
26 Askaifãfe õikĩ Jesús ato yoini: ato yoini: ‘¿Mãri ẽfe tare ano
“Yorafokai ãa ifimetirofoma. Nios fistichi yonopaimẽ nã ẽ ato kopifamis keskafakĩ
yorafo ifitiro. Niospa afama mĩshtifo fatiro, ẽ mato kopifanõ?’ ato faito nikakata
yorafãfe atiroma keskara,” ixõ ato yoini. atiri fonifo yonoi fokani. 5 Askata tare
27 Ato askafaito nikakĩ Pedro yoini: “Ifo, nõ ifo anã xini keya kaxõ õia ranãrito
mefe okĩ nõko afama mĩshtifo nõ õiferani nõ mananifo yonopaikakĩ. Nãskakẽ afori
mefe oni. Akka, ¿afaa nõ fiimẽ?” fani. nĩchini ãfe tare ano. Askata mã xini
28 Askafaito Jesús ato kemani: “Ẽ mato kaino anã kaxõ õia ranãritori
pãraima. Keyokõi ẽ ato ĩkinãno manaifono. Nãfori nĩchini yonotanõfo.
sharafinakõia ea õixikani, ẽfe Epa Nios 6 Askatari yãtapishtakõi plaza ano anã

keskara sharakõi ẽ ikaito. Akka mãmãi ea kaxõ õia nãnoa ranãri ato fichitoshini
Ifofasharakatsaxakĩ nai mẽranoax mã efe yonopaiyaifãfe. Nãskaxõ ato yõkani:
xanĩfofo ixii. Mã nõko kaifo israelifãfe ãto ‘¿Afaa nonoxõ mã afeskafaimẽ
xanĩfori mã ixii. Nã doce nofe yorafo israelifo yonokima?’ ato faito kemanifo, 7 ‘Tsõa
mã ato ĩkipakenakakĩ. 29 Akka yora fẽtsa noko yonomayamaino nõ iki,’ fanifo.
eõxõ ẽfe meka sharaõnoa ato yoikakĩ ãfe Askafaifono ato yoini: ‘Mãri ẽfe tare ano
pexe õifaini, askatari ãfe onefetsafori õifaini, yonotakãfe,’ ato fani.
ãfe poifori õifaini, ãfe apari õifaini, ãfe afari 8 “Nãskata mã fakishano nã tare ifãfe afe

õifaini, ãfe ãfiri õifaini, ãfe fakefori õifaini, xanĩfo yoini iskafakĩ: ‘Ea yonoxonaifo ato
ãfe tareri õifaini, akka nãato afama mĩshtifo kenafe ato kopifanõ. Nã rama ikiafo ato
fixii. Nãskatari mã naax Nios fe ipanaka. kopifakĩ taefafe. Askata nã iki taeafo chipo
30 Akka iskaratĩa yora ichapafãfe ato ato kopifaxiki,’ fani. 9 Akka yãtapishtakõi
finõpaikani, nõ finakõiara ikaxõ, akka chipo ikikaxõ yonoafo nãfo ato kopifani nã pena
fenotirofo. Akka a ato finõpaiyamaifo fisti yonoafo kopifamis keskafakĩ. 10 Akka
iskaratĩa Niospa ato finakõia imaino Nios fe nã yonoi iki taeafãfe shinãnifo: ‘Nõ kori
ipanakafo,” ixõ ato yoini. ichapa fira,’ ikaxõ, askafikaxõ nã fetsafãfe
fiaitiri finifo. 11 Nãskakẽ mã ato kopifaino,
A yonomisfokiri yoikĩ meka fetsafaxõ nã tare ifo mekafakakĩ yõachẽpenifo.
Jesús ato yoini 12 Iskafakĩ yoinifo: ‘Akka nã rama fẽkaxõ

20
1 Anã Jesús ato yoini: “Afe yonoafo mã ato kopifaa nã mã noko
keskaramãkĩ Epa Niospa kopifaa keskafakĩ. Akka nõ xini pae
keyokõi ato ĩkinã mã Ifosharafaino, ẽ meeyanã nõ yonoa nĩskayanã nã pena tii,’
45 MATEO 20

fanifo. 13 Akka nã tare ifãfe fisti kemani: yõkapaikĩ. 21 Askafaito Jesús yõkani:
‘Efe yorashta, ẽ mia chakafakĩ mekafaama. “¿Afaa mĩ fichipaimẽ ẽ mia axonõ?”
Akka mẽ mia kopifaa nã mĩ pena fisti faito, nã kẽromã yoini: “Ifo, nã mĩ
yonoa. Nã pena fisti ẽ ato kopifamis tii ẽ xanĩfo finakõia ikaitĩa ẽfe fake raferi
mato kopifai ẽ mato faaki. Nã sharaki mã mefe xanĩfo inõfo ato xanĩfo imafe. Nã
ea faaki,’ fani. 14 ‘Akka ẽ mia kopifanõ, xanĩfãfe tsaoti ano mĩ tsaoano ẽfe fake
nakĩa mĩ kori. Katãfe mĩ pexe ano. Akka rafe takairafe mefe ketaxamei tsaonõfo,”
nã rama ikikaxõ yonoafo nã ẽ mia inãi fani.
keskafakĩ atori ẽ inãi. 15 Nã ẽ inãpaiyai 22 Askafaito Jesús nã kẽromã fake rafe

keska fakĩ ẽ ato inãtiro, ẽfe korimãiyakẽ. yoini: “Mã tãpiama a mã ea yõkai
Akka, ¿afeskai mĩ ekeki õitifishkikimẽ ẽ keskara. ¿A ẽ omiskõixiai keskara mãri
fetsafo inãsharaino?’ ixõ yoini. omiskõitiromẽ?” Jesús ato faito
16 Nãskarifakĩ Epa Niospa nã taefakĩ kemanifo: “Ẽje, nõri tenetiro,” fanifo.
chanĩmara faafo ato inãi keskafakĩ nã rama 23 Askafaifãfe Jesús ato yoini:

chanĩmara faifo nãfori ato inãsharaxii. “Chanĩma, mãri mã omiskõixii. Akka


Akka Epa Niospa yora ichapa kena a ika ẽkai tsoa yoitiroma, ‘Efe ketaxamei
ano fonõfo. Nãskakẽ Epa Niospa ato tsaofe efe rafexii’ ixõ. Akka ẽfe Epa Nios
kenafiaito tsõa nikayamaito nã Ifofaafos fistichi yoitiro. Nã Niospa ato katoafos
ato ifixii,” ixõ Jesús ato yoini. nãfo afe ketaxamei tsaotirofo efe
rafexikakĩ,” ixõ ato yoini.
Anã Jesús ato yoini: “Mã chaima ea 24 Nãskakẽ a aõxõ tãpimis rafeta
retekanira,” ixõ askafakĩ yõkaifãfe a aõxõ tãpimisfo
(Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) fetsafãferi nikakakĩ, “¿Afeskai oa iskai
17 Askata Jesús Jerusalén ari fãi kakĩ a rafe mekakanimẽ?” ikaxõ a rafe
aõxõ tãpimisfo kenaxõ ato yoini iskafakĩ: meepainifo. 25 Askaifono Jesús ato
18 “Ea nikakãfe. Mã mã õikai iskaratĩa kenaxõ ato yoini: “Mã mã tãpia yora
Jerusalén ano nõ mãpei kaikai. Nãnoxõ ea fetsafãfe ãto xanĩfofo afe keskarafomãkĩ.
achikaxõ ea ato inãkani, a Nios ato Nã xanĩfãfe mitsisipakõixõ ato
kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo, askatari a yonomamis. A xanĩfo fe rafeafãferi ato
Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato yoimisfo iskafakakĩ: ‘Nõri mãto xanĩfo.
tãpimamisfo anori ea iyoxikani. Nãnoxõ, Nõ mato yoiaito mã noko afara
‘Mã mĩ naikai,’ ixõ ea yoixikani kiki. axorisafatiro,’ ixõ fãsikõi ato yoimisfo.
19 Nãskakaxõ yora fetsafo nõko kaifoma ea 26 Akka mã ranã askayamakãfe.

inãkani ea kamaketsayanã ea Askatamaroko fatora fetsa mã xanĩfo


koshaketsakani. Nãskakaxõ ifi cruz ikaki ipai ato yonoxomis keskara mã itiro.
ea mastakani. Akka ea askafafono tres nia 27 Askatari fatora fetsari xanĩfo ipaikĩ

oxata ẽ anã otoxii Epa Niospa ea iskafakĩ shinãtiro: ‘Ẽkai afaama.


otofaano,” ixõ ato yoini. Nãskakẽ ẽ fetsafo axosharapai. Nã
apaiyaifo keskara ẽ ato axosharai,’ ixõ
Ãfa ãfe fake rafe Jesús yoixoni shinãtiro. 28 Akka ẽri anori shinãima, ẽfe
(Mr. 10.35-45) Epa Nios ariax ẽ nãmã fotoni
20 Zebedeo fake rafe Juan fe Santiago feronãfakekõi ixiki, ẽ Niospa Fakefekẽ
ini. Nã rafe ãto afa fe Jesús ano fonifo. ea afara axonõfo ẽ onima.
Mã Jesúski nokoxõ nã kẽromã ratokonõ Askatamaroko fetsafo ẽ ato afara
mai chachipakefofãni Jesús afara shara sharafaxoxiki ẽ oni. Ẽ atoõnoax naxiki ẽ
MATEO 20, 21 46

oni Satanás chaka ãto ifo inõma,” ixõ Pexe rasi Sión anoafo ato yoikãfe
Jesús ato yoini. iskafakĩ: “Õikapo. Mãto xanĩfokõi mã
matoki oi kiki. Xanĩfofiax afama
Jesús yora fẽxo rafekõi sharafani keskara oi kikĩ. Burro fake kamaki
(Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) tsaoa na feronãfakekai
29 Askata Jericó anoax Jesús aõxõ kakapaimisma,”
tãpimisfo fe kaino yorafã rasichi ixõ Niospa meka yoimisto kirika keneni.
chĩfafainifo. 30 Akka fai kesemẽ fẽxokõi 6 Nã Jesúsxõ tãpimisfãfe mã fõkaxõ nã

rafe tsaonifo. Nãnoxõ Jesús fãi kaito ato yoia keskara fanifo. 7 Nãskata burro
nikakaxõ nã rafeta kenanifo iskafakakĩ: fake yafi ãfe afa iyonifo. Nãskaxõ burro
“Ifo, David fenapa, noko shinãfe,” kate kamaki ãto sama fanifo. Nãskakẽ
fãsikõi fanifo. Jesús a kamaki tsaoinãkafãni. 8 Yora
31 Askafaifono nã yorafã rasichi ato ichapakõi inifo. Nãfãfe ãto rapatifo
iskafanifo: “Nõko Ifo kakafa fonifo fai nẽxpakĩa. Ranãritori
fekaxtefayamakãfe,” ato faifono, akka epe pei xatekaxõ kakafanifo. 9 Akka nã
nã fẽxokõi rafe fãsikõi kenanifo: “Ifo, rekẽ foaifo fe a acho foaifo fãsikõi
David fenapa, ¡noko shinãfe!” fanifo. mekafonifo. Tai tai fokani. “¡Aicho!
32 Askafaifono Jesús nẽteakekafani. ¡Nõko xanĩfo David ãfe fena nokoki oi
Ato kenaxõ ato yõkani nã fẽxokõi rafe: kiki! ¡Sharafinakõia nokoki oi kiki
“¿Afaa mã fichipaimẽ ẽ mato axonõ?” Niospa nĩchiano nai mẽraxõ! ¡Nõko Ifo
ixõ ato yõkani. Nios sharafinakõia!” ikanax tai
33 Ato askafaito kemanifo: “Ifo, nõ fẽro taifonifo.
õisharapaikõi,” fanifo. 34 Jesús ato shinãkĩ 10 Nãskata Jesús Jerusalén ano kaito

ãto fero mẽeni. Ãto fero mẽeaino nã õikani yorafo ratei fetsenifo
fẽxokõi rafeta ãto fẽro õirisafatanifo. õiakefaikani. “¿Tsoamẽ na?” ikanax ãa
Nãskakaxõ Jesús chĩfafainifo. ranã yõinãi fetsenifo. 11 Askaifãfe nã
Jesús fe foafãfe ato kemanifo: “Nafi
Jesús nokoni Jerusalén ano Jesúski Niospa meka ato yoimis.
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) Nazarete anoa Galilea mai ano imis,”

21
1 Nãskata mã Jerusalén chaima ixõ ato yoinifo.
fokanax pexe rasi Betfagé ano
Jesús a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ
nokonifo machi Olivos ano. Nãnoxõ Jesús
a ato inãifo ato potani
a aõxõ tãpimis rafe nĩchini, 2 ato
(Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
iskafayanã: “Mẽstekõi fotakãfe oa ono pexe
rasi ano. Nãnoa burro nexekẽ mã fichi 12 Mã fotoax Nios kĩfiti pexefã mẽra

kaikai ãfe fake fe nexekẽ. Nãskakẽ tẽpexõ Jesús ikitoshini. Ikikaixõ õia a mẽraxõ
ea efexotakãfe. 3 Anoxõ yora fẽtsa mato yorafãfe ãto afama mĩshtifo ato
yõkaito: ‘¿Afeskakĩ mã burro tẽpeyoamẽ?’ miniketsakani inifo kori fikani.
mato faito, yoikĩ iskafakãfe: ‘Nõko Ifãfe Askafaifãfe õikĩ Jesús ato põtaketsani a
fichipaiyaito nõ ifixoniyoa. Akka samama ato afama mĩshtifo miniaifo, a ato
nõ mia nĩchixoniyoikai,’ fakãki,” a aõxõ fĩaifori potani. A kori fĩanõnãifo anoari
tãpimis rafe fani. ãto mĩsa põtakĩ ato nãpakaketsani.
4 Nã Niospa meka yoimisto kirikaki Askatari a ato rifi miniaifori ãto
kenekĩ yoini keskakõini Jesús. 5 Iskafakĩ tsaotifori ato põtaketsani. 13 Askafata ato
keneni: yoini iskafakĩ: “Niospa shinãmanaino
47 MATEO 21

Isaías Niospa meka keneni iskafakĩ: ‘Mã xanafaa keskafakĩ. Nãskarifakĩ na


ẽfe pexefã mẽraxõ mã ea kĩfitiro,’ ixõ machiri mã yoitiro iskafakĩ: ‘Nonoax
keneni. Akka nã yometsofãfe pexe tsekekainax fakafã mẽra paketãfe,’ mã
keskara mã famis,” ixõ Jesús ato yoini. faino fakafã mẽra paketiro. 22 Mã Epa
14 Ato askafaino a Nios kĩfiti pexefã Nios chanĩmara fakõixõ mã afara
ano fẽxofo, chatofo Jesúski fenifo. kĩfiaito mato inãtiro,” ixõ ato Jesús
Nãskakẽ anoxõ Jesús ato sharafani. yoini.
15 Jesús askarafo ato sharafaino õikani.

Akka nã Nios ato kĩfixomisfãfe ãto “¿Tsõa mia nĩchinimẽ mĩ xanĩfo inõ?” ixõ
xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika Jesús yõkanifo anoxõ achipaikakĩ
keneni keskara ato tãpimamisfãfe õinifo (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8)
afama mĩshtifo Jesús akaito. Askatari 23 Ato askafata Nios kĩfiti pexefã mẽra
fakefo Nios kĩfiti pexefã mẽranoaxri tai ikikaini. Nã Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ
tai ikaifãfe nikanifo iskaifãfe, “¡Aicho! ato tãpimanaino, nã ato Nios
¡Nã Jesús David ãfe fena sharafinakõia!” kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe judeo
ikaifãfe nikakani õitifishkinifo. anifofo fonifo. Akiki fõkaxõ yõkanifo
16 Nãskakakĩ Jesús yoinifo iskafakakĩ: iskafakakĩ: “¿Tsõa mia nĩchinimẽ?
“¿Oaiskai mĩ nikaimẽ yoiaifo keskara ¿Tsõa mia yoiamẽ mĩ iskafanõ?” ixõ
faifãfe?” Jesús ato kemani: “Ẽje, mẽ yõkanifo.
nikai,” ato fani. “Akka a kirika keneano, 24-25 Askafaifono Jesús ato kemani:

¿mã õimismamẽ? Iskafakĩ kenenifo, “Ẽri mato yõkanõ. Ea yoikapo ẽ nikanõ.


Niospa ato shinãmanaino: ¿Tsõa Juan nĩchinimẽ ato maotisafakĩ
Fake yomefãfe mia fanãkani, mĩ ato faka mẽra ikimapakenõ? Niospa
ato fanãimaino, nĩchiyamakĩ yorafãfe nĩchiniforaka.
ixõ kenenifo,” Jesús ato fani. Akka mã ea kemaito, ẽri mato yoikai
17 Askafakĩ ato yoita ato makinoax tsõaõxõ ẽ iskafaimãkai.”
kani pexe rasi ano Betania ano. Nãno Ato askafaino, ãa ranã mẽenãpai
oxafistishini. fetsayanã. Shinãnifo iskakakĩ: “Niospa
Juan nĩchini nõ faito noko yoikĩ
“Fana higuera, mĩ anã iskafatiro: ‘¿Akka afeskakĩ mã Juan
fimiyanakama,” Jesús fani nikamismamẽ?’ noko fatiroki,” ikanax
(Mr. 11.12-14, 20-26) yoinãnifo. 26 “Akka nõ iskafatiroma:
18 Mã penano Jerusalén ano anã okĩ ‘Yorafãfe Juan nĩchinifo,’ nõ fatiroma.
Jesús meea fonãikõini. 19 Mã anã kakĩ Nõ yorafoki mesei keyokõichi shinãkani
Jesús õini a fana higuera fai kesemẽ Niospa shinãmanaino Juan ato
nikẽ. Nãskakẽ akiki kaxõ ãfe fimi fenani yoipaoni,” ikanax xanĩfofo yoinãnifo.
pipaikĩ. Akka fimiya inima, ãfe pei fisti 27 Nãskakaxõ Jesús yoinifo iskafakakĩ:

ini. Nãskakẽ yoikĩ iskafani: “Anã mĩ “Nõ tãpiama,” faifono Jesúsri ato kemani
fimiyanakamaki,” faino koshikõi nã iskafakĩ: “Ẽri mato yoima tsõa ea
higuera xanarisatani. nĩchinimãkĩ ẽ iskafanõ,” Jesús ato fani.
20 Askaito õikakĩ aõxõ tãpimisfãfe

yõkanifo: “Kee, ¿afeskai na ifi Meka fetsafaxõ feronãfake


xanarisatanimẽ?” ikaxõ, 21 yõkaifono rafeõnoa Jesús ato yoini
Jesús ato kemani: “Ẽ mato pãraima mã 28 Jesús
ato yoini: “Meka fetsafaxõ ẽ
ea nikakõixõ mãri atiro na ẽ ifi higuera mato yoinõ. Feronãfake fisti fake
MATEO 21 48

naetapa rafeya ini. Nãskaxõ ãfe fake ãfe inafo ichapakõi nĩchini. Mã foafono
iyoa yoini: ‘Ẽfe tare ano kaxõ ea nã tare kexemisfãfe ato askari fanifo.
yonoxotãfe,’ fani. 29 Askafaito ãfe fãke 37 “Mã ato askafapaxõ ãfe fakekõi

kemani: ‘Ẽ kapaima,’ fani. Askafiax mã nĩchini aõnoa shinãchakatama, ‘Ẽfe fake


shinãx kani. nikatirofokĩ,’ ixõ. 38 Akka mã ãfe fake
30 “Askata ãfe fake chipokori yoini kaito fichikanax nã tare kexemisfo aa
iskafakĩ: ‘Mĩri kaxõ ẽfe tare ano ea ranã yoinãnifo: ‘Nato ãfe apa naano na
yonoxotãfe,’ fani. Askafaito nãato fanafo fixii kiki. A nari retekape na ãfe
kemani iskafakĩ: ‘Ia, epa. Ẽ yonotanõkĩ,’ fanafo nõkonã inõ,’ inifo. 39 Nãskakata
fafiax kanima. 31 Akka, ¿fatoto a ãfe ãpa achinifo. Mã achikaxõ tare pasotai
fichipaiyai keskafakĩ axonimẽ?” ato iyokaxõ retenifo. 40 Akka, ¿mã tare ifo
faito, “Iyoato axoni,” fanifo. Nãskaxõ oxõ a tare kexemisfo ato
Jesús ato yoini: “Ẽ mato pãraima. Nã afeskafatiromẽ?” ixõ Jesús ato yõkani.
xanĩfo kori fĩxomisfo fe, nã kẽro 41 Ato askafaito kemanifo: “Ato

chotaferomafo ãto chaka xatekanax mã retetiro ato noitama yora chakafokẽ.


Epa Nios Ifofakõikani. Akka mã afaa Nãskaxõ tare ifãfe yora fetsafo ãfe tare
afeskafaxoma mã Epa Nios Ifofaama. inãtiro, nãfãfe inãnõfo nã ãfenã tiiri mã
32 Akka Juan ato maotisafamis oni ato ãfe fana fimifo pachiano,” ixõ yoinifo.
tãpimaxiki afeskax mã itiromãki, Niospa 42 Nãskata Jesús ato yoini meka

fichipai keskara. Akka mãkai Juan fetsafaxõ: “¿Na kirika kenea anoa mã
nikamisma. Akka nã xanĩfo kori anemismamẽ? Iskafakĩ kenenifo:
fĩxomisfo feta nã kẽro chotaferomafãfe Tokiri pexe fapaikakĩ nã pexe
nikakõinifo. Akka mãto chaka mã famisfãfe na tokiri chakara ixõ
xateama mã afara fetsafo shinãmis,” ixõ potafiafono, fetsafãfe fichikaxõ na
Jesús ato yoini. tokiri sharakõi ikaxõ akiki pexe
fatirofo. Nãskarifiakĩ xanĩfofofãfe,
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a ato ‘Nakai afama,’ ikaxõ Niospa Fake
yonoxomis chakafoõnoa õikaspamisfo. Askafafiaifono Niospa
(Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) ãfe Fake katoni nõko Ifo inõ. Nãskakẽ
33 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ea nõ akiki inimakõi,
nikakapo ẽ mato meka fetsafaxõ yoinõ. ixõ kirika ano kenenifo,” Jesús ato fani.
Tare ifãfe ãfe tare ano uva fanani. 43 “Nãskakẽ ẽ mato yoi, taeyoi Nios fe

Fanaxõ akiki keneakeni. Nãskaxõ mai rafexõ ãfe meka mã ato yoiyomis.
põkini a mẽraxõ uva tsinĩxiki. Askatari Askafixõ mã ea nikakaspai. Nãskakẽ
pexe keya fani anoxõ kexexiki tsõa Epa Niospa fetsafo yoi ãfe meka ato
mẽeyamanõ. Mã askafakĩ fetsaxõ ato tãpimanõfo afeska faxõ Nios Ifo
inãni nã uva tare kexenõfo. Nãskata mai sharakõifatiromakĩ. 44 Akka tokiriki fetsa
fetsa ari kani. 34 Akka nã fimimistĩa mã pakeki aõ xao teketiro. Akka tokiri
ãfe fanafo pachiaino, a yonoxomisfo yoraki pakekĩ yamakõi fatatiro.
nĩchini a kexexonafo ato yõkaxõ nã Nãskarifiakĩ ẽ Niospa Fakekõixõ a ea
ãfenã tiiri fixotanõfo. 35 Akka nã tare nikakaspaifono ẽ ato omiskõimaxii,” ixõ
kexexonafãfe a xanĩfo yonoxomis Jesús ato yoini.
achikaxõ fisti seteketsanifo. Askatari 45 Akka nã Nios ato kĩfixomisfo ãto

fetsari retenifo. Askatari fetsari tokirinĩ xanĩfofo feta fariseofãfe nikanifo Jesús
tsakaketsanifo. 36 Nãskakẽ tare ifãfe anã meka fetsafaxõ ato yoiaito. Nãskakaxõ
49 MATEO 21, 22

tãpinifo Jesús atoõnoa yoiaito. chakafori efenifo. Nãskakẽ xanĩfãfe ãfe


46 Nãskakaxõ achipainifo. Akka fãke ãfiyaino yorafo pexe fospikõinifo.
achipaifikani mesenifo yorafãfemãi 11 “Nãskakẽ xanĩfo pexe mẽra ikikaini

chanĩmara faifono Jesús Niospa meka yorafo feaito itipinĩsharafaxõ ato rapati
ato yoimiskẽ. Nãskakẽ achinifoma sharakõi ato inãketsani safenõfo ãfe
achipaifikakĩ. fãke fista akaino. Xanĩfo ikikaini ato
õikai mã sharakõi safeketsafomakĩ.
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a Akka fistichi rapati shara safea inima,
feronãfake ãfiyaino inimayanã chapokõi safea fichini. 12 Akka a rapati
piaifoõnoa yoikĩ shara safeama fichixõ yoini: ‘¿Afeskakĩ
(Lc. 14.15-24) mĩ rapati sharakõi safeax mĩ oamamẽ

22
1 Anã Jesús meka fetsafaxõ ato ẽfe fãke ãfiyafiaino?’ Askafaino nã
yoini iskafakĩ: 2 “A Epa Nios feronãfake tooxinima. 13 Nãskaxõ
xanĩfo ika ano iskaraki ẽ mato yoinõ. xanĩfãfe a yonoxomisfo yoini: ‘Na
Nikakãfe. Nã xanĩfãfe ãfe fake ãfi fiaino feronãfake otexkere ata metexkeraxõ
fista axoxiki. 3 Akka xanĩfãfe a fakishifã mẽra potakãfe, anoax
yonoxomisfo nĩchini ato yoitanõfo omiskõipakexanõ eaiyanã,’ ixõ ato
fenõfo. Akka mã fõkaxõ ato yoiaifono yoini. 14 Nãskarifiai Epa Niospa yora
fekaspanifo. 4 Nãskaxõ anã a yonoxomis ichapa kenai a ika ano fenõfo nã ãfe
fetsafo nĩchini ato iskafayanã: ‘Ato yoikĩ Fake Ifofaifo tii afe ipanakafo,” ixõ
iskafatakãfe: “Mã xanĩfãfe ãfe fãke Jesús ato yoini.
ãfiyaino mã itipinĩsharakõi faa pixiki.
“¿Xanĩfo nõ kori inãtiromẽ noko
Ãfe fakka efapa mã ato retemana.
yõkaito?” ixõ Jesús yõkanifo
Askatari fakka fake xoakõiari ato
(Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26)
retemana. Mã keyokõi itipinĩsharafakĩ,
kookãfe pixikakĩ,” ’ ato fani. 5 Akka ato 15 Nãskata mã Jesús ato yoiaito nikakata

askafaifono ato fe fekaspanifo. Fetsa ãfe mã fokanax fariseofo yoinãnifo:


tare ari kani. Fetsari kani ãfe afama “¿Afeskaxõ nõ Jesús afara chaka
mĩshti minikai. 6 Atirifãfe nã xanĩfãfe yoimatiromẽ? Afara chaka noko yoiaito nõ
inafo ato achikaxõ ato seteketsayanã ato yõaxiki,” ikanax yoinãnifo. 16 Nãskafakata
retenifo. 7 Nãskakẽ xanĩfo ãto inafo nĩchinifo, Herodes ãfe inafoya
õitifishkifinakõini. Nãskaxõ ãfe sorarofo iskafakĩ yoitanõfo: “Maestro, mã nõ tãpia
nĩchini a retemitsamisfo ato reteyanã mĩ chanĩmakõi yoimis. Nã Epa Niospa
ãto pexefori ato kõakĩ mĩtokakõitanõfo. noko shinãmapaiyai keskarakõi mĩ noko
8 Nãskaxõ xanĩfãfe a yonoxomis fetsafo yoimis yorafãfe mĩõnoa afara chaka
yoini ato iskafakĩ: ‘Mẽ itipinĩshara faa yoifiaifono. Afara mĩ yoipai mĩ
ẽfe fãke ãfiyaino pixiki. Akka nã ranomisma. Keyokõi nãskarafos mĩ ato
chakafo ẽ ato kenamanafo yoimis. 17 Nãskakẽ noko tãpimasharafe.
fekaspakõiafokĩ. 9 Akka mãri fotakãfe nã Akka chanĩmamakĩ noko yoife na romanõ
pexe rasi ano. Nãria ato fichixõ nã mã xanĩfo nõ kopifatiromakĩ askayamakĩ nõ
õiaifo ato yoikãfe fenõfo pii fenõfo, ẽfe kopifatiroma rakikĩa,” fanifo. Jesús
fãke ãfiyaino,’ ixõ ato yoini. 10 Nãskakẽ chakafamapaikakĩ askafanifo.
a yonoxomisfo fai fẽtsa fonifo. Mã 18 Askafaifãfe õikĩ Jesús tãpini

fõkaxõ yora ichapafo fichikaxõ ato feparapaiyaifãfe. Ato yoini:


efenifo. Yora sharafo efeta yora “Feparamisfãfe, ¿afara chaka mã ea
MATEO 22 50

yoimapaimẽ eõnoa afara chaka tãpiama. Nãskaxori Niospa akai keskara


yoipaikĩ? 19 Akka mãto kori exe ea ãfe sharaõxõ ari mã tãpiama. Na mã ea
ispakãfe a aõ mã xanĩfo kopifamis,” ato fanĩrira yoiai,” ato fani. 30 “Akka yorafo
fani. Ato askafaito kori exe fisti nakanax anã otokanax anã
fõxonifo. 20 Nãskaxõ Jesús ato yõkani: ãfiyatirofoma. Kẽrofori anã
“¿Tsõa femãnã na keskaramẽ? ¿Tsõa feneyatirofoma. Nãskakanax ãjirifo
aneri na kori exe ano keneamẽ?” ixõ ato keskara itirofo nai mẽranoax. 31 Akka,
yõkaito, 21 kemanifo iskafakakĩ: “Nõko ¿a yorafo naax otoxiaifo Niospa yoini
xanĩfo César keskara,” fanifo. Nãskakẽ keskara, a kirika keneano mã
Jesús ato yoini: “Akka na kori exe õimismamẽ? 32 Iskafakĩ Niospa yoini:
Césarnãkẽ César inãkãfe, akka Niosnãkẽ ‘Ẽfi mĩ xinifãfe ãto Nioskõiki, Abraham
Niosri inãkãfe,” ixõ Jesús ato yoini. ikaino Isaaca ikaino Jacobo ikaino,’ ixõ
22 Ato askafaito nikakani, ratekõiyanã. Niospa yoini. Akka yorafo mã nafiafono
“Kee. Ãfe mekakai tsõa finõtiroma,” naafoma keskara Epa Niospa ato õimis.
ikanax a makinoax fonifo õifaikani. Niospa yoini iskafakĩ: ‘Ẽkĩa ãto Nioskõi,’
ixõ Niospa yoini.” Nãskara Jesús
“¿Yora naax anã otoax afeskatiromẽ?” keyokõi ato yoini.
ixõ Jesús yõkanifo 33 Saduceofãfe nikanifo Jesús ato
(Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) askafaito, “¡Aira! ¡Nikakapo! Jesús
23 Nãskatari afia pena fisti saduceofo sharakõi yoi,” ikanax yoinãnifo.
fenifo Jesús õifekani. Nã saduceofãfe
yoimisfo iskafakakĩ: “Yora naaxkai anã “Akka, ¿fato meka sharafinakõiamẽ,
afeskax ototiroma,” ixõ shinãmisfo. nã Niospa shinãmanaino Moisés ato
Nãskakaxõ Jesús yõkai fekani fenifo yoiniraka?” ikaxõ fariseofãfe
iskafakakĩ: 24 “Maestro, Moisés yoini Jesús yõkanifo
iskafakĩ: ‘Feronãfake naano ãfe ãfi feta (Mr. 12.28-34)
fake akamax, one fẽtsa nã kẽro fitiro, ãfe 34 Nãskakẽ saduceofo Jesús ato meka

ãfi inõ. Mã fixõ afeta fake atiro ãfe õchi xatemanaito nikakaxõ fariseofo
fake inõ,’ ixõ Moisés noko yoikĩ keneni. ichanãkanax Jesús ano fenifo. 35 Akka
25 Akka nõ mia yoikĩ taefanõ. Noko nikafe feronãfake fisti a Moisés yoikĩ kirika
chipo noko yoixiki. Akka nã nane tii siete keneni keskara ato tãpimamis ini. Nãato
inifo, feronãfake. Ãto ochi iyoa ãfiyai taeni. Jesús fanĩrira kemamapaikĩ yõkani,
Mã ãfiyax afeta fake akamax nani. Mã ãfe 36 “Maestro, ¿fato meka

ochi naano chipokoto fini. 26 Nãskarifiai nã sharafinakõiamẽ, nã Niospa


chipokori nani afeta fake akamax. shinãmanaino Moisés keneniraka
Nãskatari chipoko fẽtsari fini, nãri nani sharafinakõia?” faito,
afeta fake akamax. Nãskakanax akikinoax 37-38 Jesús yoini iskafakĩ: “Moisés yoikĩ

nai keyonifo afeta fake akanamax. taefani iskafakĩ: ‘Nõko Ifo Nios
27 Nãskata mã nai keyoafono nã kẽrori noikõikãfe nõko õitifoyaxõ, nõko
chipo nani. 28 Akka, ¿a yorafo mã otokaxõ mãpori shinãsharakõita, nõko yõshi
nai mẽraxõ, fatoto nã kẽro fixiimẽ, nã sharafoyaxori.’ Nã mekafi
fistimãi fĩpakaxõ?” ixõ yõkanifo. sharafinakõiakĩ nã Moisés yoini keskara.
29 Askafaifono Jesús ato kemani: 39 Nãskatari nã ẽ mato taefakĩ yoia

“Mãkai afaa tãpiama. Nã kirika ano keskarakõiri nãno fetsari, a mia chaima
Niospa meka yoikĩ kenenifokai mã nikari noisharafe a mĩa mĩ noimeai
51 MATEO 22, 23

keskafakĩ ixõ Moisés keneni. 40 Moisés akãtama afara fetsafo amisfo. Nãskakẽ
noko yoini keskai afeskax nõ shara mãri ato keskara iyamakãfe. 4 Ãto
itiromãki. Askatari a Niospa meka patoronõ ato yoitiro iskafakĩ: ‘Na efekõi
yoimisfãfe yoinifo keskai afeskaxri nõ pefexõ fõtakãfe,’ ato fafiaxõ ẽri
askatiromakĩ. Akka nõ askasharapai nã foyoikanõ ato fatiroma. Nãskarifiakĩ a
meka rafe nikakõisharax nõ Moisés keneni ato tãpimamisfo feta
askasharakõitiro,” ixõ Jesús ato yoini. fariseofãfe mato afara fekaxkõi yoimisfo
afeskax Epa Nios fe mã itiromãkĩ Epa
“Akka, ¿tsõa fenamẽ Cristo?” Nios matoki inimanõ ikaxõ. Nãskafikaxõ
ixõ Jesús ato yõkani mato afara axosharamisfoma. 5 Afama
(Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) mĩshti sharafo apaikani yorafãfe noko
41 Fariseofo afe ichanãyoafono, 42 Jesús õinõfora ikaxõ kakapaiyanã. Niospa
ato yõkani: “Akka, ¿nã Niospa katoa nã meka kirikaki kenekata koiro kafo
Cristoõnoa, afaa mã shinãimẽ? ¿Tsõa pishta fakãta a mẽra Niospa meka
fenamẽ?” ato faito kemanifo: “David ãfe nanekaxõ ãto fishpi ano nẽtamisfo.
fenakĩa,” fanifo. 43 Nãskata Jesús ato Askatari ãto põya anori nẽtamisfo.
yoini: “David Niospa Yõshi Sharapa Askatari tari kepanãtia chainipa
shinãmanaino nõko Ifo Cristoõnoa safemisfo sharakõira noko fanõfo ikaxõ.
kirikaki keneni iskafakĩ Cristo 6 Askatari sharakõi anoxõ pipaimisfo,

oyoamano. Ẽ mato yoinõ mã askatari tsaoti sharakõi anori


shinãkõinõ: tsaopaimisfo ichanãti pexe anoax,
44 Epa Niospa ẽfe Ifo yoini keyokõichi noko õinõfora ikanax.
iskafakĩ: ‘Mĩ efe xanĩfokõi ĩpanakaki. 7 Nãskakata nã yora ichapa rasi ano

Akka nã mia noikaspaifo mĩ ato fopaikani noko finõkakĩ noko


finõkõinõ ẽ ato mĩnãmã nĩchikai,’ yoisharakakĩ, ‘Maestro noko fanõfora,’
ixõ Epa Niospa yoinino David kirika ikanax.
keneni. 8 “Akka mã, ‘Maestro, noko fakãfe,’ ato
45 “Akka, ¿afeskai Cristo David ãfe fayamakãfe. Akka keyokõi mã yora fisti
fena itiromẽ, nã David Cristo ẽfe Ifora keskara. Tsoa fetsakai finama. Akka mãto
fafiapaonino?” Jesús ato fani. Maestro fisti finakõiaki. 9 Nãskakẽ iskaratĩa
46 Ato askafaino nikakakĩ tsõakai nono mai anoxõ tsoa Ẽpa fayamakãfe. Akka
pishta kemanima. Nãskakẽ akiki nõko Epa Nioskõi nai mẽra ikaki. Nã fisti
ranokakĩ anã tsõa afaa pishta yõkanima. Epa nõ fatiroki. 10 Askatari tsoa
ifofayamakãfe. Akka nã Epa Niospa katoni
Jesús ato yõani fariseofoya a Moisés fisti na Cristo fisti mã Ifofatiro. 11 Nã fatora
yoini keskara ato tãpimamisfo fetsa xanĩfo ipai nã ato yonoxomis keskara
(Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) itiro. Nãskaxõ ato afara axosharatiro. 12 Akka

23
1 Mã askafata Jesús yorafo yoini fatora fẽtsa ato finõpaiyaito a keskara Niospa
aõxõ tãpimisfoya: 2 “A Moisés ato nãmã nĩchitiro anã afaa inõma. Akka a
yoikĩ kirika keneni keskara ato shinãi iskai: ‘Ẽkai afama, ẽ fetsafo finõpaima,
tãpimamisfo feta fariseofãfe a Moisés ẽ ato keskarama,’ ixõ shinãito Niospa fetsafo
yoini keskara mato tãpimakani. 3 Akka finõmainĩfofã sharakõi nĩchitiro,” ixõ Jesús
ato nikakãfe. Nã mato yoiaifo keskara ato yoini.
akãfe. Akka nãfãfe nã yoiaifo keskara 13 Nãskata Jesús a Moisés yoikĩ kirika

akanima. Nãskakẽ nã yoiaifo keskara keneni keskara ato tãpimamisfoya


MATEO 23 52

fariseofo yoini iskafakĩ: “Moisés meka ato yoiyoa keskafakĩ ato axokãfe,’ ixõ
ato tãpimamisfãfe, mãri fariseofãfe ea mã ato yoimis. 17 Mã tatimakõifo,
nikasharakãfe. Mãfi ato pãrapaimiski. askatari mã fẽxo keskarakõifo. Akka,
Mãkai a mã yoia keskara mã ato ¿fato sharafinakõiamẽ? Nã Nios kĩfiti
yoimisma. Mã ato xĩtimis Epa Nios pexefã mẽranoa oro raka sharafinakõia,
Ifofayamanõfo. Mãri mã Nios askayamai Nios kĩfiti pexefã raka
Ifofamisma. Nã Nios Ifofapaiyaifo mã sharafinakõia. Akka oro ares rakax
ato xĩtimis. ¡Ooa! Epa Niospa mato fãsi shara itiroma. Akka Nios kĩfiti pexefã
omiskõimaxii. mẽramãi rakax shara itiro.
14 “¡Ooa! Mã omiskõikai, Moisés meka 18 “Nãskarifiakĩ, ‘Nã ẽ mato yoiyoa

ato tãpimamisfãfe fariseofo fe. Mã ato keskara ẽ ayamaito nã a kamakixõ


yoimiski iskafakĩ: ‘Nõ mato afara shara yoinã koati mĩsamãfãnẽ ea
faxõira,’ ixõ mã ato pãramis. Akka kẽro omiskõimatiro,’ ixõ yoimisfo. Akka mã
ifomafa mã pãraxõ mã pexe fĩamis. fariseofãfe, anorima mã ato yoikĩ
Nãskaxõ mã Nios kĩfikĩ mã chaikõi iskafamis: ‘Nã mĩsamãfã aneõxõ mã ato
kĩfimis yorafãfe sharakõi shinãnõfora yoiyomis keskafakĩ mã ato axoyamafixõ
ixõ. Nãskakẽ Epa Niospa mato fãsi shinãchakayamakãfe. Askatari nã
omiskõimaxii. mĩsamãfã kamakixõ yoinã koaki nã
15 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni yoinã aneõxõ mã ato yoiyomis keskara
keskara ato tãpimamisfãfe, mã akãfe,’ ixõ mã ato yoimis.
omiskõixii fariseofo fe! Akka mã 19 “Akka mã fẽxo keskarakõi. Akka,

judeofoma ari kafãsamis ato yoikai ¿fato sharafinakõiamẽ? Nã afarafo mã


noko keskara inõfora ikax, nõ mato Nios inãi raka sharafinakõia, askayamai
Niospa meka tãpimanõra ixõ. Askafixõ a kamakixõ yoinã koati mĩsamãfã raka
mã ato yoisharamisma. Nãskakẽ mato sharafinakõia. Akka nã yoinã ina ares
nikakanax mato keskarari ikani kiki. Mã shara itiroma. Askafiax nã shara, mãmãi
chakakõifo nãfori chakafinakõia ikani mã Nios inãno mĩsamãfã anoxõ koakĩ.
kiki. Nãskakẽ mã nakanax Epa Nios ari Nãskakẽ nã yoinã inapa nã koati
foxikanima. Mato fe nã mĩsamãfã finõama. 20 Akka nã koati
omiskõipakenakafo mẽra foxikani. mĩsamãfã aneõxõ afara yoiaito nã koati
16 “¡Ooa! Niospa mato omiskõimaxii, mĩsafã fistiõnoa aneima. Akka nã
mã ato mẽstekõi yoimiskẽma. Mã mĩsamãfã kamaki rakaõnoari yoi.
tãpiamafixõ mã ato paramiski ato 21 Akka nã Nios kĩfiti pexefã aneõxõ

tãpimapaikĩ. Mã fẽxo keskarakĩ fẽxo afe afara yoikĩ Nios kĩfiti pexefã fistiõnoa
fẽxo iyoikai nã rafe fenotirofo. yoima. Akka Niosri a mẽra ikano mã
Nãskarifiakĩ Niospa meka yoi. 22 Akka nã nai aneõxori mã afara
anoriyamafiano mã ato paramiski yoikĩ, nai fistiõnoa mã yoima. Nã Nios
iskafakĩ mã ato yoikĩ: ‘Ẽ mato paraima. Xanĩfo nai mẽra ika anoafori mã yoi.
Nãskakẽ ẽ mato yoi, nã ẽ mato yoiyoa 23 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni

keskara ẽ ayamaito Nios kĩfiti pexefãnẽ keskara ato tãpimamisfãfe fariseofo feta!
ea omiskõimatiro,’ mã imis. ‘Akka nã Ea nikakapo. Mãfi ato parapaimiski.
Nios kĩfiti pexefã aneõxõ mã yoiyoa Mãto afama mĩshtifo mã Nios inãpaifikĩ
keskafakĩ mã ato axoyamaxõ a Niospa afara fetsa yoia keskara mã
shinãchakayamakãfe. Askafixõ nã Nios shinãmisma. Mã mãto fana mĩshtifo nã
kĩfiti pexefã mẽranoa oro aneõxõ mã korãtorofo fana fetsa mĩshtifori mã Nios
53 MATEO 23

inãmis. Akka fetsafo mã ato yonomaxõ õikani. Akka mãto shinã mẽraxõ mã
afara fichipaifiaifãfe mã ato noikima mã shara shinãima. Afara chakakõifo mã
ato afaa inãmisma. Epa Niospa yoini shinãmis, ato mã parakõimis.
keskafakĩ mã ato noima. Akka a mã 29 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni

yoiai keskara tsõa mãto meka keskara ato tãpimamisfãfe, fariseofo


chanĩmara fatiroma. Nãskaxõ mãto fana feta! Mã ato parapaimis. Nãskakẽ
mĩshtifo mã Nios inãfikĩ a Niospa yoia Niospa mato omiskõimakĩ finakõixii. Nã
keskara mã shinãima. 24 Akka mã nã mãto xinifo a Niospa meka yoimisfo
fẽxo afe fẽxo iyotiroma keskarafo. fetsafãfe ato retenifo maiafo ano mã
Nãskarifiakĩ mãri mẽstekõi tokiri famis a mãto xinifo namisfo ato
shinãsharaima yorafo Niospa meka shinãxikĩ. Nãskaxori a maiafo mãnão
tãpimapaifikĩ. Nãskaxõ afara sharakõifo charofori mã famis yorafãfe õikakĩ na
mã ato tãpimasharamisma. Akka afara mẽra sharakõira fanõfora ixõ. 30 Nãskaxõ
sharama mã ato tãpimamis. Akka nãpe mã yoimis iskafakĩ: ‘Nõko xinifãfe a
pishta mãto kecho mẽra naneano, mã Niospa meka ato yoimisfo retenifo
fixõ mã potamiski. Akka nã camello keskafakĩ nõri niyoxõ nõ ato
efapakõi mã potakaspakĩ mã ayamis. retekeranima,’ ixõ mã yoimis. 31 Akka nã
25 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni mã yoiai keskara chanĩma. Mãto
keskara ato tãpimamisfãfe fariseofo feta! xinifãfe ato chakafakĩ ato retenifo. Mãri
Mã ato parapaimiskõi. Akka mãto kecho ato keskarakõifo. 32 Nã Niospa matoki
yafi mãto sapa femãkĩa fisti nĩchiari mã retexii. Akka nã mã apaiyai
chokasharafikĩ, oke mẽrakai mã keskafakĩ ayotakãfe.
chokasharamisma, nachoshtax pisikõi 33 “Mã afara chakafa fafafãini. Nãskakẽ

itiro. Nãskarifiakĩ mã yorafo õimapai mã rono keskarafo. Mã chakafa fafafãini.


nafo sharafora noko fanõfora ixõ. Akka Mã rono paekapato fake keskarakõifo.
mãto shinã mẽraxõ mã shara Nãskakẽ mã omiskõipakenakafo mẽra mã
shinãyamafikĩ, oa choshta pisi kaxii. Akka afeskax mã faki ichotiroma.
keskaraxõ. Nãskaxõ afarafo mã ato Askatari tsõakai mato nẽtefatiroma.
fĩamis fetsafo ratexõ. Askatari mareskõi 34 Nãskakẽ a Niospa meka yoimis ẽ matoki

mã shinãkĩ, ichapakõi fichipaikĩ mã nĩchikai. Askatari a Niospa meka


icha icha famis. Nãskakẽ Epa Niospa tãpisharakõixõ shinãsharakõimisno ẽ
mato omiskõimakõixii. 26 Fariseofãfe, nĩchikai. Nãskatari a Moisés yoikĩ kirika
mãkai mẽstekõi shinãsharamisma. Akka keneni keskara ato tãpimamisfori ẽ matoki
iskaratĩa mãto shinã mẽraxõ nĩchixii. Nãskakẽ atiri mã ato retexii.
shinãsharakãfe, isharakõixikakĩ. Anã Askatari fetsafori ifi cruz ikaki mã ato
afaa chaka shinãkakima. Nãskaxõ mã mastaxii nanõfo. Askatari fetsafori mãto
yorafo ĩkisharakõitiroki. ichanãti pexe mẽraxõ mã ato koshaxii.
27 “¡Ooa, a Moisés yoikĩ kirika keneni Nãskakĩ mã ato omiskõimakõixii.
keskara ato tãpimamisfãfe, fariseofo Nãskaxori fetsafori mã ato chĩfafofãsa faxii
feta! Mãfi ato parapaimiski. Mãfi nã ato omiskõimayanã. 35 Nãskakẽ Epa Niospa
mafa kini keskaraki. Akka mafa kini matori omiskõimaxii nã mãto xinifãfe nã
femãkĩa oxo sharakõi nõ õifiaino oke yora sharafo retenifono. Akka taefakĩ nã
mẽra sharama. A namisfãfe ãto xaofo Abel sharafiano ãfe õchi reteni. Askatari
fospikõia pisia fetsa fetsatapafo. fetsafori sharafiafono ato retenifo. Chipori
28 Nãskarari shara keskara yorafãfe mato mã xini ichapa finõano nã Zacarías,
MATEO 23, 24 54

Berequías fake, mãto xinifãfe retenifo. Nã tãpimisfo akiki fonifo yõkaxikakĩ


Zacarías feronãfake sharafiano Nios kĩfiti iskafakakĩ: “Nõ tãpipai mĩ noko yoinõ
pexefã chaimashtaxõ koati mĩsamãfã afetĩa iximẽ a mĩ yoiai keskai. Afeskaxõ
nakirafexõ retenifo. Nãskakẽ Niospa nõ tãpitiromẽ a mĩ anã oxiai mã mai
atoõxõ mato omiskõimaki finakõixii. keyoaino noko yoife,” fanifo.
36 Akka chanĩma ẽ mato yoinõ. Na yorafo 4 Askafaifono Jesús ato kemani:

iskaratĩa niyoafo Niospa ato omiskõimaki “Kexemesharakani mã ato nikaino mato


finakõixii,” ixõ Jesús ato yoini. afara chakafamatirofoki. 5 Yora ichapa
fẽkaxõ, ‘Ẽ Cristora,’ ixõ mato
Jesús Jerusalén anoafo ato shinãi oiani paraxikani. 6 Nãskaxori mã nikaxii
(Lc. 13.34-35) yorafo retenãifãfe chai inoax. Nãskatari
37 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “¡Ooa, nonoaxri askaxikani retenãkani. Askara
Jerusalén ano ikafãfe! Mãfi a Niospa meka õi, rateyamakãfe. Nã ẽ mato yoimis
yoimisfo mã ato retemiski. Askatari aõnoa keskakõi kiki. Nãskafiax nõko mai fena
ãfe meka shara yoitanõfo Niospa mato ano keyoxima kiki, chipo ixii. 7 Akka yorafo
nĩchiafori mã ato tokorinĩ tsakakĩ retemis. mai fetsa anoax mẽenãpaiyaifono yora
Oa takaranã ãfe fakefo ãfe pei nãmã fetsafori mai fetsa anoax retenãxikani.
onetiro keskafakĩ ẽ mato kexepaifiaito mã Askatari fonãiki finakõixikani afaa
ea nikakaspamis. Mãfi ekeki omismakĩ ẽ pikanima. Nãskatari nã mai fetsa anoax
mato ĩkipanã. 38 Akka õikapo, iskaratĩa anã mai naya naya ixii. Askatari pae
tsõa mato kexeima nã mã imis anoa. 39 Ẽ finakõia fetsa fetsatapafo nokoxii kiki.
mato yoinõ, iskaratĩakai mã ea anã õima. 8 Akka taei nã omiskõiaifo, askai

Nã ẽ oaitĩa mã ea õixii. Nã ẽ nai mẽranoax fetsexii.


ẽ oaitĩa mã yoikĩ iskafaxii: ‘Nafi Niospa 9 “Nãskata mato achikaxõ fetsafo mato

nokoki nĩchia. Fãsi sharafinakõia Epa inãxikani mato omiskõimanõfo.


Niospa na shara fapanaka,’ ixõ mã eõnoa Nãskaxõ mato retenõfo. Nãskaxõ
yoixii,” ixõ Jesús ato yoini. keyokõi nã mai tio anoxõ eõxõ mato
noikaspaxikani. 10 Nãskatari yora
Jesús ato yoini: “Na Nios kĩfiti ichapafãfekai ea anã chanĩmara
pexefã pãoixii,” ixõ fakanima. Nãskakanax ãa ranã noikaspa
(Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) faatanãxikani. Nãskakaxõ yora fetsa

24 yõsixikani ato achinõfo. 11 Nãskatari


1 Nãskata Jesús Nios kĩfiti pexefã

mẽranoax tsekekainaino, aõxõ yora ichapafo ãa chanĩxikani iskakani:


tãpimisfo akiki fẽkaxõ yoinifo iskafakakĩ: ‘Ea Niospa shinãmani kiki ẽ Niospa
“Ifo, õipo. Nõko Nios kĩfiti pexefã sharakõi,” meka mato yoinõ,’ iki ãa chanĩxikani.
fanifo. 2 Askafaifono Jesús ato yoini: “Na mã Nãskaxõ yora ichapafo ato pãraxikani.
õiai, akka ẽ mato pãraima anãkai tokirifo 12 Nãskaxõ ato chakakõi faxikani. Ato

petsanãmẽxima, keyokõi pãoixii. Na noimisfo keskafakĩ atirififãfe anã ato


tokirifori maoi fetsexii,” ato fani. noisharaxikanima. 13 Akka nã ea
shinãmakixoma ea shinãkõiai nãfi ẽfe
Afaa afeskaximãkai mã chaima nõko mai Epa Nios fe ipaxatiroki. 14 Nãskakẽ na
keyoaino Jesús ato yoini meka shara Jesúsnoa nikaxakani Jesús
(Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) noko nãxonikẽ Epa Nios xanĩfo anoax
3 Askata
fonifo mãchifã Olivos ano. nõ afe ĩpaxanõ. Na maifo tii ano ato
Nãno Jesús tsaoni. Nãskakẽ aõxõ yoiaifono, chipo nõko mai keyoxii.
55 MATEO 24

15 “Nã Niospa meka yoimisto Daniel a ichanãtiro. Nãskari fakĩ keyokõichi ea


inõpokoai yoikĩ keneni iskafakĩ: ‘Nios tãpixikani ẽ oaito,” ato fani.
kĩfiti pexefã mẽra afara chakakõi
faxikani,’ ixõ kirika keneni. Nãskakẽ na “Niospa Fake fotoaino afe keskara
kirika kenea anexõ tãpikãfe. 16 Nã iximãkai,” ixõ Jesús ato yoini
chakafinakõia õikanax, nã Judea anoafo (Mr. 13.24-37; Lc. 17.26-30, 34-36; 21.25-33)
machi keya ano ichorisatakãfe. 29 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka
17 Askatari ãfe pexe mãmãkĩa tsaoxõ ato nã penatari, nã omiskõiaifo mã
fichiax koshikõi fotopakekafã ãfe afaa keyoano, xini fakishkõi ixii, õxeri anã
fiamax ichotiro. 18 Askatari a ãfe tare chaxaxima. Fishifori nai mẽranoax
ano yonoaito anã oxõ ãfe rapati pakei fetsexii, askatari nã nai mẽranoafo
fitiroma. 19 Askatari a kẽro fake naneafo naya naya iki fetsexii. 30 Nãskatari
fe a fake yome pishta chocho amaifo õixikani nai mẽranoax afara afeskaraito
omiskõixikani mãmãi yorafo mã tãpinõ ẽ fotoaitĩa. Nãskatari keyokõi
omiskõifinakõiaifono. 20 Akka Epa Nios nã maitio anoax ratei fetseyanã
kĩfikãfe iskafakĩ: ‘Epa Niosi, noko oiaxikani. Nãskatari ea õixikani ẽ nai
omiskõimayamafe nõko pena tenetitĩa mẽranoax nai kõinĩ fotoiyoaito. Ẽ
askayamai yõtaino matsi meexikakĩma,’ sharafinakõia ẽfe sharaõnoax ẽ fotoaito
ixõ yoikãfe. 21 Askatari a omiskõiaifo ea õixikani. 31 Nãskatari ẽfe ãjirifori ẽ
nokoxii, taeyoi askakatsaxakĩma. Nã yoixii ãto maneti fãsikõi manekakĩ chãi
Niospa yora onifakĩ taefanitĩa tsõa chãisafanõfo a nikakanax efe yorafo a ẽ
askara õiyomisma. Askatari anã tsoa ato katoa ichanãnõfo. Chai inoax fisti
chipo omiskõinakama. 22 Akka a rasi efe yorafo fexikani nãno fistiax
omiskõiaifo nõko Ifãfe xateyamano, tsoa ichanãxikakĩ.
nikeranama nai keyokeranifo. Akka afe 32 “Akka shinãkapo ẽ mato yoinõ. Mã

yorafo ato noikĩ omiskõinõfoma xateni yõkkafiaino mã tãpitiro ãfe pei


atomãi katonixakĩ. sirikiaito. Nãskakẽ ãfe peifo
23 “Akka fẽtsa mato yoikĩ iskafaino: keyopakeaito õikĩ mã tãpitiro mãmãi
‘Õikapo, nakĩa Cristo,’ mato fayanã, ‘Oa chaima xiniaito. 33 Nãskarifiakĩ afarafo
onokĩa, õikapo,’ mato faito afeskaraito õikĩ mã tãpitiro mẽ chaima
nikayamakãfe. 24 Akka nã chanĩmisfo oaino askai fetsexii. 34 Ẽ mato pãraima ẽ
fekani, ẽ Cristora ixikani, nãfo nõ mato yoikõi, na ẽ mato yoiai keskara
Niosxõ nõ mato yoira ikani. Nãskakaxõ nono mai anoxõ yorafãfe nayokaxoma
tsõa atiroma keskara fakani Satanás õiyokani. 35 Akka nai fe mai keyoi. Akka
yõshixõ mato parapaikakĩ. Nã Niospa ẽfe meka fisti keyonakama, nã ẽ mato
ato katoafori nãfo ato parapaikani. 25 Mẽ yoiai keskakõi.
mato yoikai iyoamano shinãsharakãfe. 36 “Afetĩara nai mẽranoax ẽ oxii
26 Nãskakẽ mato parapaikani: ‘Cristo mã tsõakai tãpiama. Nã ãjirifãfe nai mẽra
tsõa istoma ano oa,’ ikaxõ. Nãskakẽ ari ifiakaxõ tãpiafoma. Ẽrikai tãpiama. Ẽfe
foyamakãfe. Askatari mato iskafakani: Epa Nios fistichi tãpia. 37 Akka nã Noé
‘Õikapo, na Cristo na pexe mẽra,’ mato niyoano ini keskai, nãskarifiaxii ẽ anã
faifãfe ato nikayamakãfe. 27 Akka nã oaino. 38 Nãskata fakafãnẽ ato
kana peikĩ fafetanaito nõ õitiro keskara, maiyoamano, Noé kanõanãfã mẽra ikini,
nãskarifiai ẽ oxii xafakĩakõi ea õixikani yorafo pikãta, ayakãta fĩanãkãta
ẽ oaito. 28 Akka nã naafo ano ishpifo ikaifono. 39 Akka tsõa shinãyamaino mã
MATEO 24, 25 56

faka faipafaxõ keyokõi ato ãsakĩ nã penata ãfe xanĩfo nokorisatani. 51 Mã
mitokõini. Nãskarifiaxii ẽ oaino ea oxõ nã yonoxomis omiskõimaxii. Nã
shinãtama afara chakafaifono. yora keparanãmisfo fomisfo mẽra
40 Nãskatari feronãfake rafeta ãto tare potaxii. Nãskakẽ anoax oiaiyanã
ano yonokani. Fetsa ea ari kai omiskõipakenaka,” ixõ Jesús ato yoini.
yamarisatatiro. Akka fetsa nẽtetiro nã
omiskõipakenakafo mẽra kaxiki. Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini diez
41 Nãskarifiai kẽro rafeta xiki renekani. xotofake xomayaõnoa

25
Fetsa ea ari kai yamarisatanaino akka 1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ:
fetsa nẽtetiro nã omiskõipakenakafo “Ẽ mato yoinõ meka fetsafaxõ
mẽra kaxiki. mã tãpinõ ẽ anã oxii a Nios
42 “Nãskakẽ itipinĩsharakãfe oa mã Ifofaafoõnoax afe keskara ixikanimãkai.
moinãkafanai keskakãfe. Akka mã Akka nã diez xotofake xomayafãfe ãto
tãpiamaki afetĩara ẽ anã oxikai. rãpari fifaikani fonifo. Feronãfãke rama
43 Nãskakẽ mãri nã keskara ãfiyaino afe fista mẽra foxikakĩ manai
tãpisharakãfe. Akka pexe ifãfe mã fokani fonifo. 2 Akka nã cinco
tãpixõ afetĩa yometso nokoimãkai ixõ xomayafãfe shinãsharanifoma,
ãfe pexe itipinĩshara fatiro mã moixõ, a itipinĩnifoma. Akka nã cincofãferi
mẽra ikiax yometsoyamanõ. shinãsharanifo. 3 Akka nã
44 Nãskarifiai mãri itipinĩsharakãfe. shinãsharaifãfema ãto rãpari foiyakakĩ
Akka oimara ixõ mã ea manayamaino ẽ ãto kirosĩ fonifoma anã fospifaxikakima.
matoki nokorisatani,” ixõ Jesús ato 4 Akka nã shinãsharakõiaifãfe ãto

yoini. manishomoki kirosĩ fonifo. Askatari ãto


rãpari fonifo. 5 Akka feronãfake fena
Ina shara yafi ina chakaõnoa Jesús yoini
nokoyamaino, mã fakishaino, oxakatsa
(Lc. 12.41-48)
ikani. Nã kẽro xomayafo oxanifo.
45 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ 6 Nãskakẽ yame nakekafanaino nikanifo

mato yoinõ afe keskaramãkĩ a kenaifãfe iskaifono: ‘¡Mã nã feronãfake


yonoxomis shara mã tãpinõ. Xanĩfãfe oi kiki! ¡Moinĩfofãkãfe, ifixikaki!’ ato
mai fetsa ari kakĩ, a yonoxomis ãfe pexe faifono. 7 Nãskakẽ nã kẽro xomayafo
ano nĩchifaini nãnoxõ a yonoxomis moinĩfofãkata itipinĩ fakĩ fetsanifo ãto
fetsafo a piaifo pena tii ato inãfafainõ. rãparifo õtaketsakakĩ. 8 Nãskata nã cinco
46 Mã mai fetsa ari katani oxõ õitoshini a xotofake shinãsharaifãfema nã cinco
yonoxomisto mã yonoxosharakõiano. xotofake shinãsharaifo ãto kirosĩ pishta
Nãskakẽ akiki inimakõini a yonoxomisri yõkanifo: ‘Noko kirosĩ pishta inãkãfe.
inimakõini mãmãi yonoxosharakõiax. Nõko rãpari otasharaima kiki,’ ato
47 Ẽ mato paraima. Nãskaxõ ãfe xanĩfãfe fanifo.
mã xanĩfo imaxõ ãfe afama mĩshtifo 9 “Ato askafaifono nã xotofake

kexexonõ inãtiro. 48 Akka nã yonoxomis shinãsharaifãfe ato kemanifo ato


chakapa shinãtiro: ‘Ẽfe xanĩfo fena iskafakakĩ: ‘Maa. Nõ mato inãtiroma,
oimara,’ ixõ. 49 Nãskaxõ a yonoxomis nõri afaa otatiroma. Akka mã kaxõ fitiro
fetsafori ato seteketsani. Askatari nã a kirosĩ miniaifo anoa fitakãfe mãtonã
pãemisfo fe rafexõ ato feta piyanã faxikakĩ,’ ato fanifo. 10 Akka nã cinco
askatari ato feta ayayanã. 50 Iskaratĩa ẽfe xotofakefãfe kirosĩ fiifofãfono nã
xanĩfo oimara ixõ manasharayamaino manaifo feronãfake nokoni. Nãskakẽ nã
57 MATEO 25

cinco xotofakefo shara shinãmisfo nã mia inãoxõ mĩ yonosharakõia. Nãskakẽ


feronãfake mã nokoaino afe pexe mẽra ẽfe afama mĩshtifo ichapakõi ẽ mia anã
ikinifo afeta fista ayanã pixikãki. inãi mĩ ea kexexonõ. Nãskakẽ nã ẽ
Nãskakaxõ pexe fepoti feponifo. inimai keskariai mĩri inimafe,’ ixõ yoini.
11 Nãskano nã xotofakefo kirosĩ fitakani 22 “Nãskatari a yonoxomis fetsari chipo

anã fenifo. Mã fẽkaxõ iskafakĩ oni, nã dos mil kori fini. Oxõ yoini iskafakĩ:
yoitoshinifo: ‘Xanĩfo, noko fepoti ‘Xanĩfo, mĩ ea dos mil kori inãni. Akka ẽ
fẽpexõfe nõ ikikanõ,’ faifãfe, 12 ato finõmainĩfofã anã dos mil faxõ ẽ fia. Nakĩa
kemani: ‘Maa. Ẽkai mato õimisma, ẽ mĩ kori,’ fani. 23 Nãatori askafaito ãfe
mato ikimatiroma,’ ato fani. xanĩfãfe yoini: ‘Aicho, mĩ ea yonoxomis
13 “Nãskarifiakĩ mãri isharakõixõ ea sharakõi. Nã ẽ mia inãoxõ mĩ
manasharakõikãfe. Afetĩara ẽ anã yonosharakõia. Nãskakẽ ẽfe afama
matoki oxikai tsõa tãpiamaki,” Jesús ato mĩshtifo ẽ mia anã kexemani. Nãskax mĩri
fani. nã ẽ inimai keskariai mĩri inimafe,’ fani.
24 “Nãskata a yonoxomis fetsari oni nã
Meka fetsafaxõ koriõnoa Jesús ato yoini mil kori fini. Mã oxõ ãfe xanĩfo yoini:
(Lc. 19.11-27) ‘Xanĩfo, ẽ tãpia mĩ feronãfake mitsisipakõi.
14 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ anã A mĩ fanama anoa mĩ fimis. Askatari a mĩ
mato yoinõ Nios xanĩfo iskaraki. saakama anoafori mĩ fimis. 25 Nãskakĩ ẽ
Feronãfake mã mai fetsa ari kakĩ a mesekĩ ẽ mia kori maifaxõa. Nakĩa mĩ
yonoxomis kenaxõ yoini ãfe kori kori,’ faito ãfe xanĩfãfe kemani: 26 ‘Mĩ ea
kexexonõ. 15 Akka a yonoxomis fetsa yonoxomis chakakõi. Askatari mĩ xanikõi.
inãni cinco mil. A yonoxomis fetsari Akka, ¿mĩ shinãmẽ a ẽ fanama anoafo fita,
inãni dos mil, fetsari inãni mil. Akka nã a ẽ saakama anoafori ẽ fimis? 27 Nãskakĩ
kori kexekĩ tãpia ichapa inãni. Akka a nãnori mĩ shinãkĩ mĩ kori banco ano ea
kori kexekĩ tãpisharafomari ichapa ato fãxõama anã oxõ ẽ kori ichapa fikerana
inãnima. Nãskax kani mai fetsa ari. mã ẽfe kori ichapano ẽ anã fikerana,’ fani.
16 Akka ãfe ina fetsa nã cinco mil fiato 28 Nãskaxõ nã anoafo ato yoini: ‘Nã

nã kõri afama mĩshti fini. Nãskaxõ anã feronãfake nã mil kori fĩakãfe fetsa
cinco mil fini ãfe afama mĩshtiõxõ. inãxikakĩ nã kori diez milya,’ ato fani.
17 Nãskafakĩri nã dos mil kori fiato 29 Akka nã afara ichapaya ichapayakõi

nãatori nãskarifani afianã dos mil kori itiro. Nãskaxori ãfe afara ranãri anã
fikĩ. 18 Akka nã mil kori fiato nãato kori meketiro. Akka nã afaa ichapayama ãfe
oneni ãfe xanĩfo mekexokĩ. Mai kini afara fĩatiro anã afaa ichapaya iyamanõ.
mẽra maifani. 30 Nãskata a yonoxomis chaka mã potaxõ
19 “Akka mã samarakax anã oni ãto fakishifã mẽra nĩchini nã fakishi mẽranoax
xanĩfo. Mã oxõ a yonoxomisfo nã tres ato oiaiyanã omiskõipakexanõ,” ixõ Jesús ato
yõkani afe tii kori fixofafomãkĩ. 20 Nãskakẽ yoini.
nã cinco mil kori fini akiki oi taeni.
Nãskaxõ ãfe xanĩfo kori inãni iskafakĩ Mã mai keyoaino nã
yoiyanã: ‘Xanĩfo, mĩ ea cinco mil kori inãti. omiskõipakenakafoõnoa Jesús ato yoini
Akka ẽ finõmainĩfofã anã cinco mil faxõ ẽ 31 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ mato

fia. Õipo. Nakĩa mĩ kori,’ fani. anã yoinõ, ea nikakapo. Ẽ nai mẽranoax
21 “Askafaito ãfe xanĩfãfe yoini: ‘Aicho, oni. Ẽ Niosfiax feronãfakekõi ẽ oni. Ẽ anã
mĩ ea yonoxomis sharakõi. Nã pishta ẽ nai mẽranoax fotoyoi, ẽ xanĩfokõi oxii ẽfe
MATEO 25, 26 58

ãjirifo fe keyokõi ẽ oxii, ea kemataima chakakõikĩ. Chii xoisai mẽra fotakãfe


mapoi fetsexikani. Askatari efe xanĩfãfe anoax omiskõixikaki. Nã ẽ chii xoisai
tsaoti ano tsaoxikani. Keyokõi itipinĩ fani mẽranoax Satanás chaka fe
sharafinakõia õixikani. 32 Nãskatari yorafo ãfe yõshi chakafori anoax afe
keyokõi nã maitio anoafo ẽfe ferotaifi omiskõinakafo. 42 Akka ẽ fonãikaito mã
ichanãxikani. Nãskakẽ ẽ ato paxkanã faxii ea pimamisma. Askatari ẽ nõamãikaito
nã oveja kexemisto ãfe ovejafoya ãfe mã ea ayamamisma. 43 Askatari ẽ
cabrafo paxkanã fatiro keskafakĩ. 33 Nã ãfe pexemaisax kafãsaito, “Nono nõko pexe
inafo kexemisto ãfe inafo paxkanã fakĩ ãfe mẽra ife,” mã ea famisma. Askatari mã
ovejafos ãfe põya kayakai aõri nĩchixii. ea rapati inãmisma. Askatari karaxa
Askatari ãfe cabrafori ãfe põya mishkiori mẽranoa mã ea õikamisma. Askatari ẽ
nĩchixii. Nãskarifiakĩ ẽ yorafo keyokõi ẽ isinĩ ikaito mã ea õikamisma,’ ixõ ẽ ato
paxkanã faxii. Nã ea Ifofaafos ẽfe põya yoixii.
kayakai aõri ẽ ato nĩchixii, akka a ea 44 “Ato askafaito yorafetsafãfe

Ifofaafomafori ẽfe põya mishkiori ẽ ato yõkaxikani iskafakakĩ: ‘Ifo, ¿afetĩa nõ


nĩchixii. 34 Nãskaxõ mẽ xanĩfoxõ ẽ ato mia õimismẽ mĩ fonãikaito, askatari a
yoixii nã ẽfe põya kayakai aõrinoafo ekeki mĩ nõiamãikaito, askatari mĩ
fekãfe, ẽfe Epa Niospa mato inimamamiski. pexemaiskẽ, askatari mĩ rapatimaiskẽ,
Nãskakẽ ẽfe Epa Xanĩfo anoa mã afara askatari a mĩ isinĩ ikaito, askatari a mĩ
fikai nã mai onifaitĩa mato yoiyoni karaxa mẽra ikikẽ nõ mia tanamisma nõ
keskara. 35 Akka ẽ fonãikaito mã ea mia õikaspamis?’
pimamis; ẽ nõamãikaitori mã ea 45 “Ea askafaifono ẽ Xanĩfokõixõ ẽ ato

ayamamis; ẽ pexemaisax kafãsaitori, ‘Nono kemaxii iskafakĩ: ‘Ẽ mato paraima. Nã


ẽfe pexe ano ofe nono oxaxiki,’ mã ea omiskõiaifo mã ato tanamisma nafokai
famis. 36 Askatari ẽ rapatimaiskẽ mã ea afaafoma ixõ askatari eari mã
inãmis; ẽ isinĩ ikaitori mã ea kexesharamis; tanamisma,’ ixõ ẽ ato yoixii. 46 Nãskakẽ
ẽ karaxa mẽra ikikẽri kaxõ mã ea õimis. nãfo nã omiskõipakenakafo mẽra
37 “Ẽ ato askafaito ea yõkaxikani foxikani. Akka nã ea Ifofaafo efe
iskafakãkĩ: ‘Ifo, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ mĩ nĩpanakafo,” ixõ Jesús ato yoini.
fonãikaito, akka mĩ fonãikaito nõ mia
pimamis? Askatari, ¿afetĩa nõ mia õimismẽ “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?”
mĩ nõamãikaito, akka mĩ nõimãikaito nõ ixõ shinãnifo
mia ayamamis? 38 Askatari, ¿afetĩa nõ mia (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)

26
õimismẽ pexemaisax mĩ kafasaito, akka nõ 1 Nãskata mã ato yoikĩ keyota

mia pexe inãmis ano mĩ oxanõ, askatari mĩ Jesús aõxõ tãpimisfo yoini:
rapatimaiskẽ akka nõ mia rapati inãmis? 2 “Mã mã tãpiakĩ oxa rafeta Pascua fista
39 Askatari, ¿afetĩa mĩ isinĩ ikaito nõ mia ikiki. Nãskatari Pascua fistatĩa ea
õimismẽ? Askatari, ¿afetĩa karaxa mẽranoa achikani fetsafãfe ea mastanõfo,” ixõ
nõ mia õikamismẽ?’ ixõ ea yõkaxikani. Jesús ato yoini.
40 “Ea askafaifono ẽ ato kemaxii: ‘Ẽ 3 Nãskakẽ a Niospa meka yoimis

mato paraima, nã fetsafo omiskõiaino xanĩfofo fe a judeo anifofo ichanãnifo


mã tanaima isharaxõ eõxõ mã axomis.’ Caifás pexe anoax. Nã Caifás ato Nios
41 “Askatari na ẽfe põya mishkiorinoa kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo ini. 4 Nãno
ẽ ato yoikĩ iskafaxii: ‘Na ẽfe põya ichanãkanax yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ
mishkiorinoa emakinoax fotakãfe mã Jesús achitiromẽ paraxõ retexiki?”
59 MATEO 26

ikanax yoinãnifo. 5 Nãskakanax inãtiro,” fanifo. 16 Nãskaxõ Judaspa


yoinãnifo: “Fistatĩakai nõ achitiroma shinãkĩ taefani: “¿Afeskaxomãi ẽ Jesús
yorafã rasi mekai fetsekani nokoki ato achimanõ?” ixõ shinãni.
õitifishkitirofo,” ikanax yoinãnifo.
Mã chaima reteaifono Jesús aõxõ
Kẽromã Jesús shinãkĩ ãfe mapoki tãpimisfo feta yãtapake pini
pirofomã nachini (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30;
(Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) 1 Co. 11.23-26)
6 Nãskata Jesús Betania ano ini Simón 17 Akka nã Pascua fistatĩa pãa
pexe ano. Nã Simón “Rashkishiai” faraxatimais pipaonifo. Nãskata mã fista
fapaonifo. 7 Jesús nãnoxõ piaino kẽro pakeano aõxõ tãpimisfo akiki fokaxõ
fisti akiki kani pirofomã manishomo yõkanifo: “¿Fanĩ mĩ fichipaimẽ ano
sharakõikĩ foikai nã manishomo ãfe ane kaxõ nõ itipinĩ fanõ, anoxõ Pascuatĩa
alabastro. Akka nã pirofomã kopikõi ini. yãtapake pixiki?” fanifo.
Jesús mĩsa ano tsaoxõ piaino, nã 18 Askafaifono Jesús ato kemani

kẽromã ãfe mapoki pirofomã nachini. iskafakĩ: “Oa pexe rasi ano fotakãfe.
8 Askafaito õikani Jesúsxõ tãpimisfo Nãnoa feronãfake fetsa fichixõ yoitakãfe
õitifishkiyanã iskanifo: “¿Afeskakĩ nã iskafakĩ: ‘Nõko Ifãfe noko yoia nõ mia
pirofomã shara mĩ nachimẽ? 9 Mĩ ato yoiyonõ iskafaki: Mẽ chaima naikai.
minixõ mĩ kori ichapa fixõ a afaamaisfo Nõko fistatĩa mĩ pexe anoxõ eõxõ
mĩ ato inãkerana,” fanifo. tãpimisfo feta ẽ pii kaikai,’ ixõ
10 Askafaifãfe nikakĩ Jesús ato yoini: yoitakãfe,” ato faano, 19 nãskafakĩ
“¿Afeskakĩ na kẽro mã fekaxtefaimẽ? Na yoinifo nã ãto Ifãfe ato yoia keskafakĩ.
ea iskafai sharaki,” ato fani. 11 “Akka nã Nãnoxõ itipinĩ fanifo Pascua fistatĩa
afaamaisfori mato fe ipanakafo. Akka pixikakĩ.
eakai mẽxotaima mã ea anã õima. 20 Jesús mã fakishaino pexe ano
12 Akka na kẽromã ea iskafakĩ ẽfe yoraki nokoax mĩsa ano tsaoni a aõxõ
pirofomã nachia ea itipinĩsharafakĩ ea tãpimiskõifo fe. 21 Nãnoxõ piyanã ato
iskafa ea maifasharaxinõfo. 13 Ẽ mato yoini: “Ẽ mato pãraima, fatora mã fẽtsa
pãraima, fanĩxõra na meka shara eõnoa ea mã ato achimafainaka,” ato fani.
yoikakĩ nã mai tio anoxõ na kẽromã ea 22 Ato askafaito nikai

iskafaõnoa yoixikani. Askatari na shinãmitsakõinifo. Nãskaxõ


kẽroõnoa shinãpakenakafo, yõkaketsanifo: “¿Ẽraka, Ifo?” fakĩ
shinãmakiyamaxikakĩ,” ixõ Jesús ato fetsanifo.
yoini. 23 Askafaifono Jesús ato kemani: “Nã

efeta sapakinoa pãa momoxõ piaito


Judaspa aõxõ tãpifikatsaxakĩ nãato ea ato achimaxii. 24 Ẽ Niospa
Jesús ato achimani Fakekõifiax ẽ yorakõi. Nã eõnoa yoikĩ
(Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) kirika kenenifo keskakõi fakĩ ẽ
14 Nãnori Jesús ato yoiaino a aõxõ asharakõitiro. Akka nã feronãfãke ea ato
tãpimis fetsa, ãfe ane Judas Iscariote, nã achimafiax akairi omiskõikõixii. Akka
kani nã ato Nios kĩfixomis xanĩfofo ano. nã feronãfake shara ikerana
15 Mã kaxõ ato yoini: “¿Afe tii mã ea fakeyamanixakĩ,” ixõ Jesús ato yoini.
kori inãtiromẽ ẽ mato Jesús achimanõ?” 25 Nãskakẽ Judaspa nã ato

ato faito yoinifo: “Treinta nõ mia achimanaito yõkani: “Maestro, ¿ẽraka?”


MATEO 26 60

faito, “Ẽje, nã mĩ yoiai keskarakĩa,”


Jesús fani. Getsemaní anoxõ Jesús Apa Nios kĩfini
26 Nãskakaxõ piaifono Jesús pãa (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46)
tsomainĩfofã Apa Nios kĩfini. Mã Apa 36 Nãskata Jesús kani aõxõ tãpimisfo
kĩfita pãa kaxkeketsaxõ aõxõ tãpimisfo fe Getsemaní ano. Nãnoxõ ato yoini:
inãni ato iskafayanã: “Na ẽfe nami “Nono tsaokãfe onĩ chaimashta kaxõ ẽ
keskara pikãfe,” ato fani. Epa Nios kĩfiyotanõ,” ato fani.
27 Ato askafata kechokinoa fimi ene 37 Akka Pedro iyoni, Zebedeo fake rafe

tsomainĩfofãxõ Apa Nios kĩfini. Nãskaxõ yafi. Nãskaxõ ãfe yora meeni
aõxõ tãpimisfo ato ayamani ato shinãmitsakõiyanã fekaxteaito. 38 Anoxõ
iskafayanã: “Na fimi ene ayakãfe,” ato ato yoini: “Ẽfe yõshi shinãmitsai
fani. 28 Nãskaxõ ato yoini: “Nafi ẽfe imi napaiyaito ẽ meikai. Nono nẽtekãfe
keskaraki. Akka nã ẽ mato yoiyoni oxakakima mãri efeta õisharaxikakĩ,”
keskai mẽ nai. Nãskakaxõ ẽfe imi ato fani.
õikaxõ tãpitirofo Epa Niospa yoiyoni 39 Ato askafata Jesús ares fisti ori

keskafakĩ yora ichapafo ẽ ato chaka chaimashta kani. Nãnoax maikiri


soaxonõ. 29 Akka anã ẽ mato yoinõ ẽ anã fepepakekafata ãfe fishpi mai tiisani.
mato feta fena na fimi ene ayaima. Mã Nãskaxõ Apa kĩfini iskafakĩ: “Epa, na ẽ
mã nai mẽra kano ẽ mato feta anã fimi omiskõiai ekeki nokoyamafe. Akka nã ẽ
ene ayaxii ẽfe Epa xanĩfo anoxõ,” ixõ apaiyai keskafakima. Nã mĩ ea
Jesús ato yoini. amapaiyai keskafafe,” fani.
40 Nãskata anã anoris oni aõxõ
“Ẽ Jesús õimisma,” tãpimisfo ano. Oxõ ato õia oxafo inifo.
Pedro ixiaino Jesús ato yoini Nãskaxõ Pedro yoini: “¿Mã efeta pishta
(Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) oxa tenetiromamẽ?” ato fani.
30 Nãskakata mã fanãiki xatekata 41 Nãskafata anã yoini: “Moikaxõ Epa

machi Olivos ano fonifo. 31 Nãnoxõ Nios kĩfikãfe Satanás chakata mato
Jesús ato yoini: “A na fakishi keyokõi chakafamapaiyai keskara axikakima.
mã ea shinãmaki fetsei. Nãnori kirika Chanĩma, nã Epa Niospa mato
kenenifo iskafakakĩ: ‘Ãfe ifo reteaifono, amapaiyai keskara mãto shinã mẽraxõ
ãfe ovejafo ichoi fetsetirofo,’ ixõ kirika mã apaifikĩ mã atiroma. Akka mãto
kenenifo,” ato fani. 32 “Akka ea yora pachikõikĩ,” ato fani.
retefiafono ẽ otoax ẽ Galilea ano rekẽ 42 Ato askafata anã kani Apa Nios

kai mã kayoamano,” ato faino, 33 Pedro kĩfikai iskafakĩ: “Epa, ea mĩa


kemani: “Keyokõi shinãmakifiaifono, omiskõimayamakĩ ea mĩa
akka ẽkai mia shinãmakima,” fani. omiskõimatiroma. Akka nã mĩ ea
34 Askafaito nikakĩ Jesús yoini: “Ẽ mia amapaiyai keskafafe,” fani.
pãraima na fakishi takara fene 43 Nãskata anã oxõ ato fichitoshini

keofamano, ‘Ẽ Jesús õimismara,’ mĩ ea aõxõ tãpimisfo oxafono, oxa paemei


fai tres fakĩ,” fani. fetsoafono. 44 Nãnoa ato õifaini kaxõ anã
35 Askafaito nikakĩ anã Pedro kemani: Apa Nios kĩfini, afia yoitana keskafakĩ.
“Maa. Mia retefiaifono ẽ mefe nai. Ẽ 45 Nãskata Jesús anã oni aõxõ tãpimisfo

õimismara ẽ mia faima,” fani. Pedro ano. Mã oxõ ato yoini: “¿Aimã oxamẽ
askafaito nikakakĩ keyokõichi aõxõ tenekõiyanã? Akka iskaratĩa a ea ato
tãpimisfãfe askafakĩ fetsanifo. achimaniyoai mã chaima oi kiki. Yora
61 MATEO 26

chakafãfe ea achifenõfo ato efei kiki.


46 Fininĩfofãkãfe nõ kanõ. Mã chaima oi Xanĩfo finakõiafo ano Jesús iyonifo
kiki a ea ato achimaniyoai,” Jesús ato (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71;
fani. Jn. 18.12-14, 19-24)
57 Mã Jesús achikaxõ a ato Nios
Jesús achinifo kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo Caifás ãfe pexe
(Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) ano iyonifo. A xanĩfofo fe a Moisés yoikĩ
47 Jesús ato yoiaino Judas nokoni, nã kirika keneni keskara ato tãpimamisfo
Judaspa Jesúsxõ tãpifikatsaxakĩ, yorafã fe a judeo anifofo fe nã tsaoafo ano
rasifo fe oni. Nã yorafo kenofoya ifi Jesús iyonifo. 58 Pedro chai ixõ õini faki
xatefoya fenifo, a ato Nios kĩfixomisfãfe Jesús iyoi fokanimãkai. Nãskaxõ ato
ãto xanĩfofo feta judeofãfe ãto chĩfafoni. Nãskata nã ato Nios
xanĩfofofãfe ato nĩchiafono. 48 Judaspa kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe pexe emãiti
nã ato efeaito ato yoiyoni iskafakĩ: “A ẽ ano Pedro nokoni. Mã nokoax nãno
kokoki tsoo akaito õikĩ tsaoni nã pexefã kexemisfo fe anoxõ
achirisafaxikãki,” ato fani. Jesús afeska fakanimãkai õixiki.
49 Mã Jesús ano nokoxõ Judaspa 59 Nã Nios kĩfixomis xanĩfofo feta a ato fe

iskafakĩ yoini: “Maestro, ¿mĩmẽ?” rafeafãfe Jesús noikaspakakĩ, “¿Afaa nõ


fatishoni. Nãskaxõ kokotoshini. fatiromẽ Jesús afaa chakakõi faamakĩ nõ
50 Askafaito õikĩ Jesús kemani: “Efe yora, retexiki?” ixõ shinãnifo. 60 Akka Jesús afaa
nã mĩ apaiyai keska farisafafe,” fani. chakafayamafiano, yora ichapafãfe ãa
Askafaito õikakĩ nã Judas fe foafãfe chakafakakĩ mekafanifo parakĩ. Akka
Jesús achinifo. 51 Akka Jesús achiaifãfe aõnoa afaa chaka nikanifoma. Nãskakẽ
õikĩ a aõxõ tãpimis fẽtsa ãfe keno feronãfake raferi mekafai fekani fenifo.
chainipa tsekainĩfofã a ato Nios 61 Nã rafeta yoinifo: “Mã nõ nikaita Jesús

kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ina paxteni. iskaito: ‘Ẽ na Nios kĩfiti pexefã ẽ pão fatiro.
52 Askaito õikĩ Jesús yoini: “Mĩ keno Nãskata tres nia oxata ẽ anã pexefã fatiro,’
fafe. Akka nõ kenopa retenãino ikaito nõ nikaita,” fanifo nã rafeta ãa
kenopari noko retetirofo. 53 ¿Mĩ parakakĩ.
tãpiamamẽ Epa Nios ẽ yoiaito iskaratĩa 62 Askafaifono a ato Nios kĩfixomis

ãfe ãjirifo ichapakõi ea nĩchixotiro ea xanĩfo fininĩkafãta Jesús yõkani: “¿Mĩ


kexei fenõfo?” fani. 54 “Ẽ iskaratĩa ãjiri kemamitsaimamẽ afamẽ na mĩõnoa
kenano ea kexeaifono ẽ naima. Akka nã meka chaka yoiaifo?” ixõ yoini.
Niospa meka yoikĩ kirika kenekĩ yoinifo 63 Akka Jesús tooxinima. Nã Nios ato

keskai ẽ naikai,” Jesús ato fani. kĩfixomis xanĩfãfe yoini iskafakĩ: “Nã
55 Askaifono õikĩ Jesús yorafo yõkani: Nios nipanakato mia õi kiki mĩ yoikai
“¿Afeskai kenofoya ifixatefoya mã oamẽ chanĩmakõi, noko yoife mĩmãkĩ Cristo
ea achiyoi oa ẽ yometso keskarakẽ? Niospa Fake,” fani.
Pena tii ẽ mato fe itiani Nios kĩfiti 64 Askafaito nikakĩ Jesús kemani: “Nã

pexefã mẽraxõ ẽ mato tãpimani, akka mĩ ea yoiai keskarakĩa, ẽkĩa Niospa


mãkai ea achipaimisma. 56 Akka nã Fake. Ẽ mato yoinõ. Akka mã ea õixii
eõnoa yoikĩ kenenifo keskafakĩ mã ea ẽfe Epa ketaxamei ãfe põya kayakai aõri
achi,” ixõ Jesús ato yoini. ẽ tsãokẽ xanĩfo finakõia ẽfe Epa fe.
Ato askafaino aõxõ tãpimisfo Jesús Askatari mã ea õixii nai kõi mẽranoax ẽ
õifaikani. Ichoi fetsenifo a makinoax. anã fotofaito,” Jesús ato fani.
MATEO 26, 27 62

65 Ato askafaito nikakakĩ a Nios ato yoikĩ tres faxii: ‘Ẽ Jesús õimismara,’ mĩ
kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ãfe rapati ixii,” ixõ Jesús yoita keskara Pedro
faxteni yorafãfe tãpinõfo Jesús yoiaito shinãtani. Nãskata Caifás pexefã
nikakaspakĩ. Askafata yoini: “Na mẽranoax kãikainax oiai finakõini.
feronãfãke ãfe meka chakakõi Nios
chakafakĩ mekafai. Mã nõakõi nõ nikakĩ Pilato ano Jesús iyonifo
noko anã tsõa yoitiromaki nõ tãpinõ,” (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32)
ato fani. 66 “¿Afe keskara mã shinãimẽ?”
27
1 Nãskata mã penaino keyokõi a
ato faito keyokõichi kemanifo: ato Nios kĩfixomis xanĩfofo fe
“¡Nanõki!” fanifo. judeo anifofo yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ
67 Mã fenexkaxõ ãfe femãnãki kemo Jesús retetiromẽ?” ikanax yoinãnifo.
mechoketsayanã koshaketsanifo. Atirito 2 Nãskakaxõ metexkere akaxõ Jesús

fepasketsanifo. 68 Iskafakĩ yoiyanã: iyonifo Pilato ano. Nã Pilato ãto xanĩfo


“Mĩkai Cristomãkĩ, noko yoife tsõa mia yora fetsa Roma anoa ini.
koshaketsamakĩ,” fanifo.
Judas nani
“Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ini 3 Judaspa Jesús ato achimaxõ
(Mr. 14.66-72; Lc. 22.56-62;
reteaifãfe õikĩ shinãmitsayanã ato
Jn. 18.15-18, 25-27)
treinta kori exe inãni, a ato Nios
69 Pedro nãno ato fe pexefã emãiti kĩfixomis xanĩfofoya judeo anifofo. 4 Ato
tsaoano, nãno kẽro xomaya a xanĩfo iskafayanã: “Ẽ chakafaa, Jesús afaa
yonoxomis akiki kaxõ yoini: “Mĩri Jesús chakafayamafiamiskẽ. Paraxõ ẽ ato
fe kafãsamis Galilea anoax,” faito, achimana retenõfo,” ato faito kemanifo:
70 Pedro kemani, yorafãfe õiaifono “Nõkai aõnoa afaa shinãchakaima. Mĩa
iskafakĩ: “Ẽkai Jesús õimisma. Ẽkai afaa mĩ shinãchakakõi,” fanifo.
tãpiama tsoaraõnoa mĩ yoi,” fani. 5 Askafaifãfe nikai nã Nios kĩfiti pexefã
71 Nãskafata pexe fepoti ano kani. mẽraxõ ato nãmã kori exe saafaini kaax
Nãnoa kẽro xomaya fẽtsari fichixõ ãari tenexemeax Judas nani.
fetsafo yoini: “A nari Jesús fe Nazarete 6 A ato Nios kĩfixomis xanĩfofofãfe anã

anoax kafãsamis,” fani. kori finifo iskayanã: “Na kori exe imi
72 Askafaino anã Pedro kemani: “Maa, foano mã chakanaki. Nãskakẽ a kori fati
nã mĩ yoiai keskara Niospa tãpia ẽ na mẽra nõ nanetiromaki,” ikax yoinãnifo.
feronãfake õimisma,” fani. 7 Nãskakanax yoinãnifo: “A na kõri nõ
73 Nãskafaino nã anoafãfe Pedro ano mai finõ ano yora fetsafo maifaxiki. Nã
fõkaxõ yoinifo: “Chanĩma, mĩri Jesús fe neo kesho fakakĩ neo fimisfo anoa nã
rafemis mã nõ mia nikai mĩ mekaito, nã mai nõ finõ,” ikanax yoinãnifo.
keskara,” fanifo. 8 Nãskakẽ nã mai anekĩ fetsafanifo. “Imi
74 Nãskafaifono Pedro ato yoikĩ taefani Mai,” fanifo. Akka iskaratĩari, “Imi
iskafakĩ: “Ẽ mato paraima, Niospa ea õi Mai,” famisfo. 9 Nãskakẽ nã Niospa
ẽ chanĩkẽ Niospa ea omiskõimatiro. meka yoimisto Jeremías a inõpokoai
Niospa tãpia ẽ mato yoikõi nã yoikĩ kirika keneni keskakõini. Iskafakĩ
feronãfake ẽ õimisma,” ixõ ato yoini. yoikĩ keneni:
Pedro askaino takara keoinãkafani. Kori exe treinta fixikani nã
75 Nãskaino Pedro shinãni nã Jesús yoita israelifãfe yoinifo keskafakĩ.
keskara. “Takara keoyoamano mĩ ato 10 Nãskakẽ nã kõri kesho faxii mai
63 MATEO 27

fimisfo anoa nã mai finifo nã Niospa yorafo ato yoinifo iskafakakĩ: “Jesús
ea yoiyoni keskafakĩ, kãiyamanõ. Akka Barrabás kãinõ. Jesús
ixõ Jeremías keneni. ato retemanõ Pilato yoikãfe,” ato fanifo.
21 Askaifãfe xanĩfo Pilato anã ato yõkani:
Pilato xanĩfãfe Jesús yõkani “Fato mã fichipaimẽ ẽ mato kãimaxonõ
(Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) ea yoikãfe,” ato faito, “Barrabás
11 Jesús iyonifo Pilato xanĩfo ano. Mã kãimafe,” fanifo.
iyoafono nãnoxõ yõkani iskafakĩ: 22 Anã Pilato ato yõkani: “Akka, ¿ẽ

“¿Mĩmẽ judeofãfe xanĩfo?” faito Jesús Jesús nã Cristo famisfo ẽ afeska faimẽ?”
kemani: “Ẽje, nã mĩ ea yoiai ato faito, keyokõichi kemanifo: “¡Ifi
keskarakĩa,” fani. cruz ikaki mastamafe!” fanifo.
12 Akka nã ato Nios kĩfixomis xanĩfofo 23 Askafaifãfe nikakĩ Pilato ato yoini:

feta judeo anifofofãfe, “Mĩ chakakõi “Akka, ¿naato afaa chakafamẽ?” ato
famis,” pãrakĩ fanifo. Askafaifono Jesús fani.
ato kemanima. 13 Nãskakẽ Pilato yõkani: Ato askafaito nikakakĩ fãsikõi yoinifo:
“¿Mĩ nikaimamẽ mia chakafakĩ “¡Mastafe!” fanifo.
mekafaifãfe?” fani. 24 Akka Pilato õia tsõa nikakanima
14 Askafaito nikakĩ, Jesúskai pishta inifo. Yorafã rasi fãsikõi mekanifo.
kemanima. Nãskakẽ xanĩfo Pilato, “Kee, Nãskakẽ ãfe ina faka fixotanõ nĩchini.
¿afeskai ea kemaimamẽ?” ixõ shinãni. Askata mechokomeni yorafãfe ferotaifi
õinõfo ato iskafakĩ yoiyanã: “Ẽkai
Pilato ato yoini Jesús retenõfo afaamaki na feronãfake ẽ retepanã. Mã
(Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16) mã apaikai akãfe. Eõnoax naima kiki.
15 Akka Pascua fistatĩa xanĩfo Pilato yora Matoõnoax nai kiki,” ato fani.
fisti karaxa mẽranoa kãimapaoni. Nã 25 Ato askafaito yorafãfe kemanifo:

yorafãfe kãimapaiyaifo ato kãimaxopaoni. “Akka nõ akikai retekĩ nõ tenetiroma


16 Akka nã karaxa mẽra ika feronãfake nokoõnoax nai. Nõko fakefoõnoaxri
chakakõi ini, ãfe ane Barrabás ini. nai,” fanifo.
17 Nãskakẽ yorafo ichanãfono Pilato ato 26 Nãskakẽ Pilato Barrabás ato

yõkani: “¿Fato mã fichipaimẽ ẽ mato kãimaxoni. Nãskata mã Jesús ato


kãimaxonõ? ¿Barrabás iyamai Jesús nã koshamata ifi cruz ikaki mastatanõfo
Cristo nã Niospa nĩchini ẽ kãimatiromẽ?” ato yoini.
ato fani. 27 Askata sorarofãfe Jesús iyonifo
18 Akka mã Pilato tãpia ini judeo xanĩfãfe pexefã ano. Nãnoax sorarofo
xanĩfãfe shinãchakaito nõ anã xanĩfo ichanãkanax Jesús kemataima
itiromara ixõ, a ano Jesús iyoaifono. niakenifo. 28 Nãskakaxõ ãfe rapati
19 Nã xanĩfãfe tsaoti kamaki tsaoxõ Pilato pẽkakaxõ, rapati õshi nana safemanifo,
shinãino, ãfe ãfinĩ ãfe ina nĩchini Pilato xanĩfãfe tari keskara. 29 Nãskatari moxa
yoitanõ: “Mĩ ãfinĩ ea yoia ẽ mia yoinõ chainipafo maiti fãkaxõ maimanifo. Ãfe
iskafakĩ: ‘Na feronãfãke afaa mẽke kaiyakai aõriri ifi chati
chakafamismakĩ afeska fayamafe. Ẽfe tsomamanifo. Nãskakaxõ ãfe ferotaifi
namapa aõxõ chakakõi ẽ namakĩ,’ mia ratokonõ mai chachipakefofã ãto xanĩfo
faa,” ãfe inapa fani. feyakanakõi keskarakaxõ
20 Akka nã ato Nios kĩfixomisfãfe ãto kaxemetsamakõi fanifo, iskafakĩ: “Mĩ
xanĩfofo feta judeo anifofofãfe ãfe sharakõi. Mĩfi judeofãfe ãto xanĩfo,”
MATEO 27 64

fanifo kaxefakakĩ. 30 Nãskakata akiki fetsafo ififitiroxakĩ, akka ãakai ifimeima.


kemo mechokata, afia ifi xate tsoma A nafi israelifãfe ato xanĩfokĩ, akka ifi
fĩakaxõ aõ mapoki koshanifo. 31 Mã cruz ikakinoax fotoano nõ chanĩmara
kaxemetsama fakaxõ, tari õshi fĩakata, fai. 43 A naato Nios shinãmis. Mẽxotaima
Jesús ãfe rapatikõi safemakaxõ iyonifo noko yoimis: ‘Epa Nios ẽfe Epakõira,’
mã mastai fokakĩ. noko famis. Akka chanĩmamakĩ Niospa
noikĩ ifimãkai nõ õinõ,” ixõ mekafakĩ
Jesús ifi cruz ikaki mastanifo chakafanifo.
(Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) 44 Nãskaxõ nã yometso rafeya
32 Anoax fõkakĩ, feronãfake fisti mastafono fẽtsa chakafakĩ mekafakĩ
fichinifo ãfe ane Simón. Nã Simón ĩchani.
Cirene anoa ini. Nãskaxõ yoinifo: “Na
Jesús ifi cruz ika foxõi afe,” fanifo. Jesús nani
33 Nãskakata nokonifo machi ãfe ane (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30)
Gólgota ano. (Nã ãfe ane fetsa Mapo 45 Nãskata xini keya nã mai tio

Xao fanifo.) 34 Nãnoxõ fimi ene moka fakishifãkõi itani. Nãskax mã xini kaino
osia Jesús ayamapainifo. Akka Jesús mã anã penani. 46 Nãskata mã penano Jesús
meexõ ayakaspani. fãsikõi ãfe mekapa kenai iskani: “Elí,
35 Nãskata mã Jesús mastakaxõ ãfe Elí, ¿lema sabactani?” Nõko mekapa
rapati fĩanifo. Sorarofãfe makex iskafakĩ yoini: “Ẽfe Nios, Ẽfe Nios,
tokoronõ tsakaketsakaxõ nãskakaxõ ¿afeskakĩ mĩa ea potamẽ?” fani.
sakka sakka anifo kanãnõnãkakĩ. Nã 47 Nãskaito nã ano niafãfe nikakakĩ

kanãto Jesús tari fõani. Nãskaxõ Jesús iskafanifo: “Nikakapo, nã ato Niospa
rapati fetsa fĩanifo. 36 Mã Jesús meka yoipaoni Elías kenai kiki,” fanifo.
mastakanax nãno tsaonifo anoxõ 48 Nãskaito nikafaini fetsa ichoni xapo

kexexikakĩ. 37 Nãskaxõ ãfe mapo keskara fiikai. Nã xapo keskara fimi ene
mãnãori tafaraki kenexõ mastanifo. Mã kachaki momoxõ tafa xate kaxkexõ
retekaxõ kenekĩ iskafanifo: “Jesúsfi akiki aõ nẽtaxõ ayamapaini. 49 Askafaito
judeofãfe xanĩfoki,” ikaxõ kenenifo. ranãrito yoinifo: “Enefe. Elías nai
38 Jesús yafi yometso rafe mastanifo, mẽranoax fotoxõ ifimãkai nõ õinõ,”
fetsa ãfe põya kayakai aõri ata, fetsari fanifo.
ãfe põya mishkiori anifo. 39 Nã ano 50 Anã Jesús fãsikõi ea ini. Nãskax

finõfãifãfe ĩchayanã ãto mapo rafe nani. 51 Mã Jesús natanaino, sama nami
rafeanifo. 40 Iskafakĩ yoinifo: “Mĩ yoimis Nios kĩfiti pexefã mẽranoax naki rafekõi
ẽ Nios kĩfiti pexefã pãofaxõ ẽ tres nia faxtepakekafãni fomãkĩanoax. Nãskatari
oxata ẽ anã axii pexefã fakĩ mĩ imiski, mai naya naya ini. Tokirinĩfãfori kaxkei
akka mĩ ifimetiromãkĩ mĩa ifimefe. Mĩ fetseni. 52 Nãskakẽ a maiafo anoax kini
Niospa Fakemãkĩ na ifi cruz ikakinoax fepekemetani. Akka a Nios Ifofaafo
fotopakekafãfe,” fanifo. nakatsaxakakĩ otoinĩfofãnifo.
41 Nãskariakani akiki 53 Nãskakata maiafo anoax fonifo. Mã

kaxemetsamanifo a ato Nios Jesús otoitano, Jerusalén ano fonifo.


kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe a Moisés Nãnoxõ yora ichapafãfe õinifo.
yoikĩ kirika keneni keskara ato 54 Nãskata soraro xanĩfãfe a afeta

tãpimamisfo a judeofãfe ãto xanĩfofori Jesús kexeafo feta õinifo mai naya naya
ãa ranã yoinãnãkani iskanifo: 42 “Naato ikaito afarafori afeskara ikaito. Nãskakẽ
65 MATEO 27, 28

ratekõiyanã yoinãnifo iskayanã: fatirofoki. Akka ẽ otoxira ikax a


“Chanĩma, na feronãfake Niospa Fake chanĩmiskĩ. Nãskakẽ mã otoara ikaxõ
ika,” fanifo. ato parakĩ finakõitirofoki,” fanifo.
55 Kẽrofãferi chaimashta nikaxõ õinifo. 65 Askafaifono Pilato ato yoini: “Nakĩa

Kẽro ichapafãferi Jesús fe fopaonifo sorarofo. Ato iyotakãfe. Fokaxõ mafa


Galilea anoax ato afara axosharamisno. kini kexesharatakãfe nã mã apaiyai
56 Nã tiixõ Jesús õinifo. María keskafakĩ,” ato fani. 66 Nãskakanax
Magdalena ikaino María fetsari ikaino, fonifo. Mã fõkaxõ itipinĩ fanifo nã mafa
nã María Jacobo feta José ãto afa ini. kini. Nãskata nã aõ fepoa tokirinĩfã
Askatari kẽro fetsari ini Zebedeo ãfe ãfi. sichopa marakka fanifo. Nãskakaxõ ano
Ãfe fake rafe Santiago fe Juan ini. sorarofo nĩchitakani fenifo anoxõ
Keyokõichi Jesús õinifo chaimashta kexesharanõfo.
nikaxõ.
Jesús otoni
Jesús makex kini mẽra maifanifo (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)
(Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
28
1 Judeofãfe ãto pena teneti
57 Akka mã fakishaino feronãfake kori safaro mã finõano, nãskata
ichapaya fisti kani ãfe ane José. Nã José nomĩkonõ fakishparikõi fonifo a Jesús
Arimatea mai anoa ini. Nãatori Jesús maia ano. María Magdalenanõ María
Ifofamis ini. 58 Nã José xanĩfo Pilato ano fetsanõ fonifo a Jesús maia ano
kaxõ Jesús ãfe yora yõkani maifai axiki. õifokani. 2 Nãskata samamakõi fãsikõi
Nãskakẽ Pilato ato yoini Jesús ãfe yora mai naya naya ini, nõko Ifo Niospa ãfe
inãnõfo. 59 Nãskata José mã Jesús yora ãjiri nai mẽraxõ fotomanaino. Mã fotota
fixõ, sama oxosharakõipa rakoni. a Jesús maia ano kaxõ, a aõ fẽpoita
60 Nãskaxõ makex kini a tsoa tokirinĩfã fepeta a kamaki tsaoni. 3 Nã
maiyomisma mẽra ratani. Nã makex nõko Ifo Niospa ãfe ãjiri fafekõini, nã
kini fakĩ José ayoni. Nãskata nã Jesús kana peeikai keskara. Ãfe rapati
maifaa ano makex kini tokirinĩfanẽ oxofinakõi ini. 4 Askaito õikani sorarofo
fepofaini kani. 61 Akka María Magdalena choayanã ratekõinifo. Nãskakanax oa
fe María fetsa nãno nẽtekanax a Jesús naa keskara nãmã pake pakefofãnifo.
maia ano tsaokaxõ õinifo. 5 Akka nã nõko Ifo Niospa ãfe ãjirinĩ nã

kẽro rafe yoini: “Rateyamakãfe. Mẽ


Sorarofãfe Jesús maia ano kexenifo tãpiakĩ mã Jesús fenaiyoaki a
62 Mã askaitano, judeofo ãfe pena mastaitafo,” ato fani. 6 “Nonomaki, mã
tenetitĩa a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto otoaki a mato yoimis keskai. Õifekapo,
xanĩfofo fe fariseofo fonifo Pilato a rãtaitafo ano. 7 Koshikõi fõkaxõ aõxõ
õifokani. 63 Mã fõkaxõ yoinifo tãpimisfo yoirisafatakãfe iskafakĩ: ‘Mã
iskafakakĩ: “Xanĩfo, mã nõ shinãi na otoaki. Galilea ano kai kiki mã
feronãfake chanĩmisto nayoxoma yoikĩ kayoamano. Nãnoa mã õikaikai ato
iskafamis: ‘Ẽ naax tres nia oxata ẽ yoitakãfe. Mẽ mato yoikai
otoxii,’ ixõ yoimis. 64 Nãskakẽ mĩ shinãmakiyamakãfe,’ ” ato fani.
sorarofo nĩchife a maia ano kexeyonõfo 8 Ato askafaito nikafaikani nã kẽro

tres nia aõxõ tãpimisfo fakishi fẽkaxõ rafe koshikõi fonifo nã Jesús maita
ãfe yora fiyamanõfo. Fĩakaxõ yorafo anoax. Ratefiyanã ãto shinã mẽra
yoitirofo iskafakĩ: ‘Mã Jesús otoaki,’ ato inimakõinifo aõxõ tãpimisfo
MATEO 28 66

chanifaifokani ichonifo. 9 Ichoaifono 15 Nãskakaxõ sorarofãfe mã kori


Jesús atoki nokorisatani nã kẽro rafeki. fĩkaxõ, mã fõkaxõ nã ato yoiafo
Nãskaxõ, “Mẽ oi,” ato fani. Ato keskafakĩ ato yoinifo. Nãskakẽ nã
askafaino nã kẽro rafe Jesúski fõkaxõ maitio anoxõ nikaketsanifo. Iskaratĩari a
akiki inimakakĩ ratokonõ mai keskara chanĩmara famisfo judeofãfe.
chachipakefofã ãfe fitax ano achinifo.
“Mĩ sharakõi,” fanifo. 10 Nãskaxõ ato Jesús aõxõ tãpimisfo yoini aõxõ
yoini: “Rateyamakãfe. Fokaxõ ẽfe extofo keyokõi yoifofãsafatanõfo
ẽ yoimis keska fakĩ ea ato yoixotakãfe (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23)
Galilea ano fotanõfo. Nãnoa ea 16 Nãskakanax Jesús aõxõ tãpimisfo

fichifokani kiki,” ixõ ato yoini. once fonifo Galilea ano, nã Jesús ato
yoiyomis keskai fonifo mãchifã ari.
Sorarofãfe ato yoinifo 17 Nãskakata Jesús õikakĩ, “Aicho, mĩ
11 Mã nã kẽro rafe foaifono, nã Jesús nõko Ifo Jesús nõ mia noikõi,” fanifo.
maia ano kexekanax soraro ranãri fonifo Akka Jesús otoano ranãrito chanĩmara
pexe rasi ano. Mã fõkaxõ a ato Nios fanifoma. 18 Nãskaifono Jesús atoki kaxõ
kĩfixomis ãto xanĩfofo yoinifo nã õiafo ato yoini: “Ẽfe Epa Niospa ea yoia nai
keskara. 12 Nã xanĩfo ano fonifo. Nã mẽranoafoya nono mai anoafori ẽ ato
anifofo fe mekai fokani, ato fe yoinõ. 19 Akka nã maitio ano yorafoki
yoinãsharaxikaki. Nãskakaxõ sorarofo fotakãfe ato yoixikakĩ ea Ifofasharanõfo.
kori ichapakõi inãnifo. 13 Ato iskafanifo: Nãskaxõ ẽfe Epa aneõxõ ato
“Ato iskafakakĩ yoitakãfe: ‘Nõ maotisafapatakãfe. Ẽfe aneõxori ato
fakishchãi oxano Jesús ãfe inafo fẽkaxõ askafatakãfe, ãfe Yõshi Sharaõxori ato
ãfe yora yometsoanafo,’ ato fatakãfe. askafatakãfe. 20 Nãskaxõ ato
14 Mã ato askafaito xanĩfãfe nikaxõ mato yoisharakãfe nikasharakõinõfo nã ẽ
afara faito, nõ yoisharanõ mato afeska mato yoia keskara. Akka ẽ mato fe
fanõfoma,” ato fanifo. mẽxotaima ipanakaki,” Jesús ato fani.
Marcos Jesúsnoa Yoikĩ Keneni

koiro safepaoni. Nãskaxõ tseo pipaoni,


Juan Maotista tsõa istomaxõ ato yoini fonari apaoni. 7 Nãskaxõ Juan ato
(Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) mẽxotaima yoipaoni: “Nã ea keskarama

1
1 Ẽ mato meka shara yoinõ mã chaima oi kiki, nã sharafinakõia.
Jesucristoõnoa. Nã Jesucristo Aato afama mĩshti fatiro, ẽ atiroma
Niospa Fakekõi. keskara. Akka ẽ afaama,” ixõ ato
2 Afetĩama nã Isaías Niospa yoipaoni Jesúsnoa yoikĩ. 8 “Akka ẽ mato
shinãmanaino Jesucristoõnoa yoikĩ fãka mẽra ikimapakea maotisafakĩ.
kirika keneni iskafakĩ: Akka nã rama oaito ãfe Yõshi Shara
Mĩ nai mẽranoax nãmã mato mẽra naneyoi,” ixõ Juan ato yoini.
fotoyoamano nã ẽfe meka yoimis ẽ
Juan Jesús maotisafani faka Jordán anoxõ
atoki rekẽ nĩchixii mĩõnoa ato yoinõ,
(Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22)
itipinĩsharanõfo chipo mia
nikasharaxikani kiki, 9 Nãskano Jesús kani Nazarete anoax,

ixõ Epa Niospa ãfe Fakeõnoa yoinino Isaías Galilea mai ano. Nãnoxõ faka Jordán
keneni. 3 Askatari anã keneni iskafakĩ: anoxõ Juan ato maotisafani.
Tsõa istoma anoxõ yorafo yoixii 10 Nãskafaino Jesús fakanakinoax

akiki feaifono iskafakĩ ato yoixii nã fininãkafã õia nai fepekemeaito õini.
ẽfe meka yoimisto ato yoixii iskafakĩ: Akiki Niospa Yõshi Shara fotoiyoi oa rifi
“Itipinĩsharakãfe. Mã chaima nõko Ifo keskara oni. 11 Nãskaino nai mẽranoax
oi kikĩ. Mãto chaka xatekãfe mekaito nikani iskafakĩ yoiaito: “Mĩ ẽfe
isharaxikãki,” ixõ ato yoixii, Fakekõi, ẽ mia noikõi. Ẽ mikiki
ixõ Juanoa yoikĩ Isaías kirika keneni. inimasharakõi,” ixõ yoiaito nikani.
4 Nãnorikõi Juan ato yoini tsõa istomaxõ
Satanás chakata Jesús afara chakafamapaini
yorafo ato maotisafayanã. Ato iskafakĩ
(Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13)
yoiyanã: “Anã Nios shinãkãfe mãto chaka
xateyanã ẽ mato maotisafanõ Epa Niospa 12 Nãskata Niospa Yõshi Sharapa Jesús

mãto chaka mato soaxonõ,” ixõ Juan ato iyoni tsõa istoma ano. 13 Nãri cuarenta nia
yoini. 5 Nãskakẽ keyokõi Judea anoax ini, yoinãfo mẽra. Nãrixõ Satanás afara
feaifono, Jerusalén anoaxri fenifo, ato chakafamapaiyaito ãfe ãjirifãfe kexenifo.
yoiaito nikai fekani. Nãnoxõ a afara
chakafamisfo yoiaifono, Juan ato Galilea anoxõ Jesús ato yoikĩ taefani
maotisafapani faka Jordán anoxõ. (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15)
6 Akka Juan ãfe rapati kamĩcho fichi 14 Akka mã Juan karaxa mẽra

kishi faxõ safepaoni. Ãfe sĩtorari fichi ikimaitafono Jesús kani Galilea ano

67
MARCOS 1 68

Niospa meka shara yorafo yoikai. 15 Ato 24 Iskafakĩyoini: “¿Afeskakĩ mĩ noko


yoikĩ iskafani: “Nõko Ifo Nios mã fekaxtefaiyoamẽ, Jesús Nazarete
chaima matoki oi kiki, xanĩfofinakõi a anoato? ¿Mĩ noko a omiskõipakenakafo
ixii. Mãto chaka xatekãfe anã Nios mẽra mĩ noko potaiyoamẽ? Ẽ mia
nikakõisharaxikakĩ. Ãfe meka sharari õimisnõ, mĩ sharakõinõ Niospa mia
nikakõikãfe chanĩmara fayanã.” nĩchiano,” fani.
25 Jesús niafaka yõshi chaka iskafakĩ
Jesús cuatro feronãfake kenani yoini: “Askayamafe. Na feronãfake
tarafanãfãnẽ foe fimisfono ãfe makinoax tsekekaitãfe,” faino, 26 niafaka
inakõi inõfo yõshi chakata feronãfake choamata,
(Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) fãsikõi mekainãkafata a makinoax
16 Ato askafakĩ yoita Jesús Galilea ĩa tsekekaini. 27 Askaito õikani, yora rasi
kesemẽ kani. Kakĩ fichini Simón yafi ratei fetseyanã ãa ranã yoinãi fetsenifo
onefetsa Andrés. Nã rafeta tarafanã iskakani: “¿Tsoamẽ na? Na
fimisfo inifo, ãto tarafanãfã faka naki tãpisharakõixõ ato yoiai nã xanĩfãfe
poteaifãfe. 17 Jesús ato yoini iskafakĩ: tãpisharakõixõ ato yoiai keskara. Nã
“Efe fokãfe. Mãfi tarafanãfãnẽ fimiskĩ. niafaka yõshi chakafãferi nikakani ato
Mã foe ichapa rasi tarafanãfãnẽ fiai yoiaito,” ikanax yoinãnifo.
keskari fakĩ iskaratĩari mã ekeki yora 28 Nãskakẽ keyokõichi nikaketsanifo

ichapa efexii ẽ ãto Ifo inõ,” ixõ Jesús ato Galilea mai anoxõ nã Jesús aka keskara.
yoini.
18 Ato askafaino tarafanãfã fafaikani Jesús Simón Pedro rayos sharafani
afe fonifo. (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39)
19 Anã orishta fãi katapaikĩ Jesús õia 29 Nã ichanãti pexe mẽranoax Jesús
Santiago onefetsa Juan fe nia ini. Nã tsekekaini. Santiagonõ, Juannõ
rafeta ãto apa feta kanõa nakixõ fonifo, Simón feta Andrés ãfe pexe
tarafanãfã itipinĩ fanifo, kishifakãkĩ. ano. 30 Akka nãno Simón ãfe rayos
20 Nã raferi Jesús ato kenaino nã rafeta yõxafo yonai raka ini. Nãno rakano
ãto apa Zebedeo yafi ãfe inafoya ato Jesús yoinifo. 31 Jesús akiki kaxõ ãfe
nĩchifainifo. Ãto kanõari õifainifo Jesús mĩfi fininĩfofanaino a yonai koshikõi
fe fokãkĩ. sharatani. Mã sharaxõ pĩchani ato
pimaxii.
Nã feronãfake niafaka nanea ini
(Lc. 4.31-37) A isinĩ ikaifo Jesús ato sharafani
21 Jesús (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41)
aõxõ tãpimisfo fe kaax
Capernaúm ano nokoni. Pena tenetitĩa 32 Mã xini kaino a isinĩ ikaifoya a
nã ichanãti pexe mẽra Jesús ikikaixõ ato niafaka chaka naneafo Jesúski efenifo.
yoikĩ taefani. 22 Ato yoiaito nikakĩ 33 Nãskakẽ nãnoafo keyokõi yorafo

yorafã rasichi Jesús õiketsanifo. “¡Kee! ichanãnifo nã pexe fepoti anoax. 34 Jesús
Nikakapo. Nato tãpikĩ finakõia, a ato sharafani yora ichapa pae fetsa
Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato fetsatapafãfe ikaifono. Niafaka chakafori
tãpimamisfo keskarama, meka sharakõi ato mẽra naneano ato makinoa põtani.
nato yoi,” fanifo. 23 Judeofãfe ichanãti Akka Jesús niafakafo mekamanima
pexe mẽraxõ yora mẽra niafaka yõshi mãmãi tãpiafãfe Jesúsmãi Niospa
chaka nanexõ Jesús fãsikõi mekafani. Fakekẽ.
69 MARCOS 1, 2

yoifofãsafani. Nãskakẽ Jesús anã pexe


Jesús ichanãti pexe mẽraxõ Apa Niospa rasi ano ikixõ ato yoitiroma ini. Xafakĩa
mekasharaõnoa ato yoini nini, tsõa istoma ano. Nãskafiaino pexe
(Lc. 4.42-44) rasi anoafo akiki fenifo õifekani.
35 Mã chaima penaino, Jesús
fininãkafã pexe rasi mẽranoax Jesús yora finimisma sharafani
tsekekaini tsõa istomaxõ Apa Nios (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26)
kĩfikai. 36 Mã Jesús ato makinoax
2
1 Mã samaraka pishtata Capernaúm
penaino kaano Simón ãfe rafeafo fe kani ano anã oni Jesús. Mã nokoano,
Jesús fenaikai. 37 Mã fichikaxõ yoinifo “Mã Jesús anã oa ãfe pexe ano,” fanifo.
iskafakakĩ: “Keyokõichi mia fenakani,” 2 Nãskakata Jesús fe anã ichanãnifo pexe

fanifo. mẽraxõ. Jesús nikakani. Pexe ano


38 Askafaifãfe nikakĩ Jesús ato kemani fospikõikanax ãfe emãiti ninifo ãfe
iskafakĩ: “Nõ chaima fetsa ano kanõ fepoti ano ikitiroxakãkima. Nãnoxõ
fokãfe, anoxori nõ ato Niospa meka Jesús ato tãpimani Niospa meka. 3 Mã
tãpimanõ. Nãskakẽ ẽ oa,” ato fani. ato tãpimanaino feronãfake cuatro
39 Nãskakẽ Jesús kafãsapaoni nã nokotoshinifo. Yora finimisma ãfe
Galilea pexefo tii ano Niospa meka xefapa efenifo. 4 Mã xĩtiafono
shara ato yoifofãsafai ichanãti pexe ikitirofoma, Jesús ano nã yora
mẽraxõ. Fanĩma mĩshtixõ niafaka yõshi finimisma efepaiyaifono ikitirofoma ini.
chakafo ato makinoa ato potafofãsafai. A pexe sapa mãnãoxori paitinĩ
mãpekaxõ fotomanifo ãfe xefapa
Jesús yora rashkishiai sharafani ratakaxõ. Risfi rafeta nexati fãkaxõ a
(Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) mãnãoxori kini fakaxõ, nã finimisma
40 Feronãfake fetsa isinĩ iki rashkishi fotomanifo, ãfe xefapa. 5 Jesús ato õikĩ
fetseax Jesúski oni. Akiki oxõ ratokonõ tãpikõia ini. “Naato nõko yama noko
mai chachipakefofã yoini iskafakĩ: “Ea sharafaxotiroki,” faifono Jesús tãpini.
mĩa sharafapaikĩ, ea mĩa sharafatiro,” Nãskafaifono a finimisma Jesús yoini
fani. iskafakĩ: “Efe yorashta, mĩ chaka mẽ
41 Askafaito nikakĩ Jesús shinãkõini, mia soaxona,” Jesús fani.
omiskõiaito. Nãskaxõ ãfe mẽkemã 6 A Moisés yoikĩ kirika keneni keskara

ramãyanã yoini iskafakĩ: “Ẽ mia ato tãpimamisfãfe ranãrito ano tsaoxõ


sharafanõ. Iskaratĩa mĩ sharaikai,” faino, nikakĩ shinãnifo. 7 Nãnoxõ shinãnifo:
42 a rashkishi fetseai koshikõi sharatani. “¿Afeskai Jesús mekaimẽ iskai? Tsõa
Nãskax sharakõi ini. 43-44 Mã sharano noko chaka soaxotiroma. Nios fistichi
Jesús nĩchini iskafakĩ yoiyanã: “Mĩ tsoa noko axotiro. ¿Jesús ãa shinãimẽ Nios?”
yoiki. Akka nã ato Nios kĩfixomis ixõ shinãnifo.
ispatãfe. Nãskaxõ ovejanã fake foxõ 8 Askafaifãfe Jesús ato tãpini ãto shinã

inãfe mia retexonõ Moisés yoini mẽraxõ shinãifãfe. Jesús ato yoini:
keskafakĩ. Nãskaxõ keyokõichi tãpinõfo “¿Afeskai mã iskara shinãimẽ?” ato fani.
a mĩ isinĩ imis mã mĩ sharano,” ixõ 9-10 “Akka ea Niospa shinãmani. Nãskakẽ

Jesús yoini. ẽ mato õimanõ Niosxõ na feronãfake ẽ


45 Jesús askafakĩ yoifiano, akka nã sharafatiro. Tsõa iskara atiroma, Niospa
feronãfake mã kaxõ ato yoifofãsafani. shinãmanai fistichi atiro. Nãskakẽ ẽ na
“Õikapo, mã Jesús ea sharafaa,” ixõ ato feronãfake sharafa mã tãpinõ Niosxõ ẽri
MARCOS 2 70

ãfe chaka soaxotiro,” ixõ ato yoini.


Nãskafata anã yoini feronãfake Nã foni tenemisfofãfe Jesús yõkanifo
finimisma, 11 “Fininãkafãfe. Mĩ xefa (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39)
fifaini, mĩ pexe ano katãfe,” fani. 18 Juan
Maotista ãfe inafãfe ãto
12 Askafaino fininãkafani. Fininãkafaxõ feyafati ipaoni fisti rasi pikakĩ
ãfe xefa fifaini, ãfe pexe ano kaito pipaonifoma foni tenemisfo ipaonifo
keyokõichi õinifo. Nãskakaxõ, “¡Aicho, Nios shara shinãkakĩ. Nã fariseofo
Nios sharakõi! Na keskara nõ õimisma, nãskarari ipaoni ãto feyafati. Nãskakẽ
sharakõi,” fanifo. yora fetsafãfe Jesús yõkanifo
tãpipaikakĩ, “Jesús, ¿afeskakĩ mĩ inafãfe
Jesús Leví ifini aõxõ tãpimis inõ mẽxotaima piimẽ? Juan ãfe inafãfe foni
(Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) tenekaninõ Nios shinãsharakakĩ.
13 Nãskax Jesús anã kani ĩa efapa ano. Askatari fariseofãferi foni tenekaninõ.
Anoxõ yora ichapa rasichi õinifo. Akka, ¿afeskai mĩõxõ tãpimisfo
Nãnoax Jesúski ichanãnifo. Nãnoxõ ato askaramamẽ?” fanifo.
tãpimani. 14 Nãnoax kakĩ Jesús finõfãikĩ 19 Askafaifãfe anã Jesús ato yoini:

Leví * õini, a yonoai ãfe tsaoti mĩsa ano “Feronãfake ãfiyaino, yorafo ano fisti
tsaoxõ, ato keyokõi kori fĩaito. Nã Leví ichanãkaxõ afara fetsa fetsatapafo afeta
ãto kori fĩamis ini ãfe xanĩfo minixiki pitirofo inimayanã, aicho fakakĩ akiki
Roma anoa. Leví Alfeo fake ini. Jesús inimakakĩ. Akka feronãfãke ãfi fikĩ foni
õixõ yoini: “Leví, efe kafe ẽ mia tenetiroma. Askafixõ inimakĩ pitiro.
tãpimanõ,” fani. Askafaino Leví afe 20 Akka mã fene rẽteafono ãfe yorafãfe

kani. shinãkakĩ foni tenetirofo,” Jesús ato


15 Nãskax Jesús aõxõ tãpimisfo fe kani fani. (“Nãskakẽ ẽ nono ikano inimakĩ
Leví ato kenano a anoxõ pii fokani. Ato eõxõ tãpimisfãfe efeta pimisfo. Akka mẽ
kori fĩamisfo fe yora chakafori a Moisés naano ea shinãkakĩ tsõa pitiroma eõ
keneni nikamisfomafãferi Jesús feta noikakĩ,” ato fani.)
pinifo. Yora ichapa Jesús fe foafofãinifo. 21 Askata anã fetsa ato yoini: “Tsõa sama

Nãskakẽ yora ichapakõichi Leví pexe fenaya sama xini kishi fatiroma. Nõ
mẽraxõ pinifo. 16 Nãskakẽ a Moisés yoikĩ askafaino sama fena samama chakanatiro.
kirika keneni keskara ato tãpimamisfo Nãskatari sama fenafe sama xini
nãfori fariseofo inifo. Afãfe Jesús õinifo isharatiroma. Nãskakẽri nã ẽ mato yoiai
yora chakafo feta piaito. Nãskaxõ a keskara mã nikakõixõ a mã ipaoni keskara
Jesúsxõ tãpimisfo yõkanifo: “¿Afeskakĩ anã mã itiroma mãmãi ea nikakõiax. A mã
mãto maestro na ato kori fĩxomisfo feta ipaoni keskara shinãmakita nãskax mãto
piimẽ? Yora chakafo fetari pii,” ato yora fena keskara shara itiro. 22 Nãskarifakĩ
faifono, 17 Jesús nikaxõ ato yoini: “A tsõa mãmã fata koiro pisha xini mẽra
sharafãfe notoro fenakanima, a isinĩ nanetiroma nã mãmãnõ faraxakaino
ikaifãfemari notoro fenakanima. Akka toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã mãmã fata fe
nã isinĩ ikaifãfe notoro fenakani. koiro pisha chakanatirofo. Akka nã mãto
Nãskakẽri ẽ ato yora sharafos kenatapa xinifãfe mato yoimisfo keskara fe nã ẽ
ikerani ẽ oama. Nã yora chakafo ẽ ato mato yoiai keskara osinãtiroma. Nã ẽ mato
tãpimaniyoi ẽ oanõ,” ato fani. yoiai keskara Niospa meka sharakõi. Akka

*
2.13 Leví ane rafeya ipaoni. Ãfe ane fetsa Mateo.
71 MARCOS 2, 3

a mãto xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx yoitiro. Nãskakẽ ẽ mato yoi ẽfe inafãfe
mã isharatiroma. Niospa mekaya meka afaa chakafakanima aros keskara
chaka osinãtiroma. Nãskakẽ mã nikapaifi meteskakĩ pena tenetitĩa fonãiki
mã shinãsharatiroma. Nãskarifakĩ tsõa finakõikaxõ,” ato Jesús fani.
mãmã fata koiro pisha xini mẽra
nanetiroma nã mãmãnõ faraxakaino Feronãfake mẽke yõshiya Jesús sharafani
toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã mãmã fata fe (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11)

3
koiro pisha chakanatirofo. Akka nã mãto 1 Jesús anã ikikaini judeofãfe ãto
xinifãfe mato yoimisfo keskarafe nã ẽ mato ichanãti pexe mẽra. Nãno feronãfake
yoiai keskara osinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai mẽke yõshiya ini. 2 Aas õinifo, judeofãferi.
keskara Niospa meka sharakõi. Akka a “Jesús sharafaimãkai nõ õinõ na pena
mãto xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx tenetitĩa,” fanifo yõaxikakĩ. 3 Askata Jesús
mã isharatiroma. Niospa mekaya meka yoini nã feronãfake mẽke yõshiya:
chaka osinãtiroma. Nãskakẽ mã nikapaifi “Fininãkafata ano nife nakirafe,” fani.
mã shinãsharatiroma.” 4 Askata yorafo yõkani: “¿Afaa nõ afeska

fatiromẽ pena tenetitĩa? ¿Shara nõ atiromẽ?


Nã judeofãfe pena tenetitĩa Jesúsxõ
¿Chaka nõ atiroraka? ¿Nõ ifitiromẽ? ¿Nõ
tãpimisfãfe aros keskara metesfenifo
retetiroraka?” ixõ ato yõkani.
(Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5)
Ato askafaito tsõa kemanima. 5 Ato
23 Jesús aõxõ tãpimisfo fe kani a feratexõ Jesús ato õini, yora fetsafoõnoax
judeofãfe tenetitĩa. Tarepa kakĩ ãfe inafãfe shinãyamaifãfe. Askatari Jesús shinãmitsani.
aros keskara meteskaxõ fikaxõ pinifo. Shinãmitsaxõ yoikĩ iskafani feronãfake:
24 Nãskafaifãfe fariseofãfe õikakĩ ato “Mẽshafe,” fani. Askata nikax mẽshatani.
iskafanifo: “Õipo. ¿Afeskakĩ mĩ inafãfe na Mẽshatanaino sharatani. 6 Askaito õikani
aros keskara metesfekanimẽ na pena fariseofo õitifishkinifo. Tsekefainifo ichanãti
tenetitĩa tsõa yonotiroma ixõ Moisés noko pexe anoax. Taefakakĩ shinãnifo:
yoifinino?” fariseofãfe fanifo. “¿Afeskafaxõ na Jesús nõ retetiromẽ?” fanifo.
25 Ato askafaifono Jesús ato kemani: Herodes ãfe inafo feta shinãnifo.
“Akka, ¿a nõko xini Davidõnoa kirika
kenenifo keskara mã õimismamẽ? ¿David Yora ichapa ini ĩamãfã ano
afaa afeska fanimẽ ãfe inafo feta 7 Askata Jesús anã kani aõxõ tãpimisfo fe
fonãikõikĩ? 26 Nãskakẽ David Nios kĩfiti ĩamãfã kesemẽ ano. Nãskakẽ Galilea
pexefã mẽra ikikaini. Akka nã Nios kĩfiti anoafo yora ichapa rasi fonifo. Jesús
pexefã anoax Abiatar nã ato Nios chĩfafainifo. 8 Mã yorafãfe nikakanax
kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo ini. Akka nã Nios fonifo, nã Jesús ato sharafaino nikafaikani
kĩfiti pexefã mẽranoa David pãa pini a pãa fonifo Jesús ari. Judea anoafori, Tiro yafi
tsõa pishta pifiatiromano. Akka nã ato Sidón anoafori fonifo. Jesús ano nokonifo.
Nios kĩfixomisfãfe arese a pãa pimisfo ini. 9 “Kayakõi yorafo fei kiki,” ato fani

Nãskafekẽ nã pãa David pini a afe foafori aõxõ tãpimisfo Jesús. “Ea shoi aki
ato pikĩni. fetirofoki, ea kanõa fexokãfe ẽ nanenõ,”
27 “A Niospa taefakĩ feronãfake onifani. ato fani. 10 Jesús ichapa yora rasi
Askata teneni. Nã feronãfake Niospa sharafaino, nãskakẽ na yora isinĩ ikani
tenemani, pena tenetitĩa yonoyamanõ. akiki fenifo Jesús shinãfãikani
28 Nãskakẽ Niosxõ ẽ yoitiro na pena ramãpaikani ato sharafanõ. 11 Nãskaino
tenetitĩa ẽmãi xanĩfokõixõ afeskaimãkai ẽ a niafaka chakafoyafãfe Jesús õinifo.
MARCOS 3 72

Nãskakẽ Jesús fichikanax ichapa õikĩkakĩ, pitirofoma inifo.


feopakefofãnifo Jesús nãmã. “Jesús mĩ 21 Jesús afe yorafãfe tãpinifo mã pexe

Niospa Fakekõiki,” niafaka naneafãfe mẽra kaano fõkaxõ Jesús anoa


fãsikõi fanifo. ifipainifo. Yoiaifãfe nikakakĩ ifipainifo
12 Askata Jesús ato yoini: “Tsoa fõkaxõ Jesús anã shinãsharaima faifãfe.
yoiyamakãfe ẽ Niospa Fakeki,” ato fani. 22 Askatari a Moisés yoikĩ kirika

keneni keskara ato tãpimamisfo


Jesús aõxõ tãpimisfo doce feronãfake ifini Jerusalén anoax Jesús ano feafono ato
(Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) yoini: “Na Jesús nã niafaka chakafãfe
13 Nãskata Jesús mãchi keya mãpeni. ãto xanĩfoõxõ nã Beelzebú ãfe shara
Ari kakĩ aõxõ tãpimisfo ichapa ato miniano aõxõ ãto niafaka põtai,” fanifo.
kenani ato yoixiki arixõ tãpinõfo. 23 Jesús nikakĩ ato kemani meka fetsafaxõ:

Askata Jesús ano fonifo aõxõ tãpimisfo. “¿Afeskax Satanás ãa potametiromẽ? Ãa


14-15 Feronãfake doce faxõ ato ifini, afe itiroma. 24 Nãskakẽri yorafo paxkanãkanax
rafeafono ato nĩchixiki aõnoa ãfe meka ãa ranã retenãi keyotirofo. Askatari pexe rasi
shara ato yoitanõfo, nãfãfe yorafo anoax ãa ranã retenãi keyotirofo. Nãskax
makinoa niafaka yõshi chakafo ato isharatirofoma ãa ranã retenãtirofo. 25 Fetsari
potaxotanõfo. Nãskata nãfo ato aneni, nã nofe yorafo mĩshti paxkanãtirofoma.
“Ẽfe meka yoimisfo” ato fakĩ. 16 Nã tii Paxkanãx keyotirofo. 26 Nãskakẽri Satanás
ato ifipakeni fisti rasi. Taefakĩ Simón ãfe inafo fe paxkanãtiroma. Paxkanãx
ifini. Ãfe ane fetsafaxoni, Pedro keyotiro anã xanĩfo itiroma.
kenaxiki. Simón ikaino, 17 Jacobo yafi 27 “Askatari feronãfake mitsisipakõi taefakĩ

ãfe onefetsa Juan kenani, ãto apa metexkere akaxoma tsoa ãfe pexe mẽra
Zebedeo ini. Jesús ato ane fetsa kenani ikitiroma ãfe afama mĩshti fĩaxikakĩ.
Boanerges fakĩ. Nõ askafatiro, “Yora Nãskarifiakĩ nõ yora nexaxõ ãfe afara nõ
finakõia oa nai tiri ikai keskara” fakĩ. fĩatiro keskafakĩ, nãskarifakĩ ẽ Satanás
18 Askatari Andrés kenani, Felipe ikaino, nexaxõ Niospa Yõshi Sharaõxõ ẽ Satanás ãfe
Bartoloméri ikaino, Mateori ikaino, ina põtatiro.
Tomásri ikaino, Jacobo fetsari ikaino, 28-29 “Chanĩma ẽ mato yoikõi, keyokõi

Alfeo fake. Askatari Tadeori ikaino, chaka Niospa soaxotiro. Askatari keyokõi
Simón fetsari ikaino. Na Simón nãskara meka chakari Niospa soaxotiro. Askafixõ
ipaoni nã yora xanĩfo chakafapaikĩ, fẽtsa yoixõ, ‘Jesús Niospa Yõshi Sharaõxõ
potapaikĩ fetsafo feta. Mã ato makinoax askara ato sharafatiroma, Satanás ãfe
ota Jesús fe rafeni. 19 Askatari Judas yõshioxõ ato sharafai,’ askafaito Niospa ato
Iscarioteri ifini. Nã Judás Iscariote Jesús ãfe chaka soaxotiroma, ãto neepakexanõ,”
fe iyopaoni. Nãskaxõ chipo chakafakĩ ato fani Jesús.
ato achimani Jesús retenõfo. Nã tii 30 Anori yorafãfe yoini: “Jesús yõshi

Jesús ifini aõxõ tãpimiskõi inõfo. chakaya,” fanifo. Nãskakẽ Jesús ato yoini
Epa Niospa Yõshi Sharaõxõ ato sharafai.
Yora fetsafãfe, “Jesús niafakaõxõ ato
sharafaira,” fanifo Jesús õifekani ãfe afanõ ãfe extonõ fenifo
(Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10) (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21)
Nãskata mãchifã ariax fotota, ãfe 31 Jesús ãfe afanõ onefetsanõ nokonifo

inafo fe ikikaini pexe mẽra. 20 Anã yora a Jesús ano. Mã nokokanax pexe mẽra
rasi ichanãfatishoni. Askaito õikĩ, yora ikinifoma. Xafakĩa ninifo pexe emãiti.
73 MARCOS 3, 4

Nãnoxõ yora fetsa nĩchinifo Jesús mai shara ano pakeni. Nãskax
yoitanõfo. 32 A Jesús foaketifaya foaisharax fimi ichapayakõi ini. Fetsa
kekanax tsaoafãfe yoinifo: “Jesús, mã treinta fimiya ini. Fetsa sesenta fimiya
mĩ efanõ mĩ extonõ nokoafo. Mia ini. Fetsari cien fimiya ini.”
yõkakamekani,” fanifo. 9 Nãskaxõ Jesús ato yoini: “Mã
33 Askafaifãfe ato Jesús kemani: “Ẽfe pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe,” ato
efanõ, ẽfe poinõ, ẽ ato fistis shinãima. fani.
Yora fetsafori ẽ ato shinãi efe yora
keskarafo. ¿Tsoamẽ ẽfe efa, ẽfe extofori? Meka fetsafaxõ yorafo yoixõ a aõxõ
¿Mã tãpipaimẽ tsoamãki ẽfe efa, ẽfe tãpimisfo xafakĩakõi ato yoini
extofori? Ẽ mato yoinõ,” ato fani. (Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10)
34 Askafaxõ Jesús õini a tsaoafo. 10 Mã yora ichapa rasi foaifono Jesús
Nãskaxõ ato yoini: “Nã ea Ifofaifo, ea ares nẽteni, akka nã foafãfema a aõxõ
nikaifo efe yorafo. Nakĩa ẽfe extofo, ẽfe tãpimisfo docefo fe nẽteafãfe yõkanifo.
efafo,” nãskafani. 35 “Nã Niospa “¿Afaa mĩ noko yoipaiamẽ meka
fichipaiyai mã akaino Niospa mato fetsafaxõ?” faifono, 11-12 Jesús ato
fichipaiyai keskarifakĩ nã ẽfe extofo, ẽfe kemani, “Epa Niospa a ika anoxõ afe
chikofo, ẽfe efa keskara,” ato fani Jesús. yorafo ato ĩkinãi afe keskaramãkĩ ẽ
mato xafakĩa yoinõ. Akka fetsafo meka
Jesús ato yoini meka fetsafaxõ fetsafaxõ ẽ ato yoiaki. Akka õifikakĩ
fimi exe saamisnoa tãpikanima nikafikakĩri
(Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8) nikasharakanima. Nios Ifofakaspakani.

4
1 Nãskata anã Jesús ato tãpimani ĩa Nãskakẽ Niospari ato chaka
kesemẽxõ. Nãskakẽ yora ichapa soaxotiroma.”
ichanãnifo Jesús ano. Nãskaifono Jesús
kanõa ĩa ketokonõ rakano aõ Jesús meka fetsafaxõ fimi exe saamisnoa
naneinĩkafanax tsaoni. Akka yorafo ĩa ato yoini ato tãpimasharakõixiki
ketokonõ tsaonifo. 2 Nãskaxõ Jesús ato (Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15)
tãpimani afama mĩshti meka fetsafaxõ. 13 Nãskata ato yoini: “¿Nã ẽ ato meka
Ato yoikĩ iskafani: fetsafaxõ yoiai mã tãpiamamẽ? Akka,
3 “Ea nikakãfe ẽ mato yoinõ,” Jesús ¿afeskakĩ fẽtsa nikatiromẽ? 14 Nã fimi
ato fani. “Feronãfake fistichi fimi exe exe fanamis, nã Niospa meka yoimis
saafoni ãfe nõxati mẽra kẽchoxõ fokĩ. keskara. 15 Akka ranãri yora fetsafo fimi
4 Fimi exe saafoikaino ranãri fai exe fai nẽxpakĩa pakea keskarafo Niospa
nẽxpakĩa pakeaino a kachikirixori meka nikafikani. Akka Niospa meka mã
peyafãfe pini. 5 Nãskata fimi exe ranãri nikafiaifono Satanás ato xĩtitiro
makexfoki pakei fetseni mai shara peyafãfe fimi exe pitiro keskafakĩ.
anoma. Nãskakẽ samamakõi fimi exe 16 Fetsafo nã fimi exe tokirifo mẽra

foaipaini. 6 Akka mã foaipaiyaito xinĩ pakeax foaipaiyai keskarafo. Niospa


namani, yosipanã, ãfe tapokairoko mai meka nikai akiki inimakõikĩ nikayotiro.
mẽra kasharakẽ. Foaikax, samama nani 17 Akka nã fimi exe foaikax ãfe tapo mai

xinĩ tsasifaano. 7 Akka ranãri fimi exe mẽra ikikẽma xinĩ namatiro keskafakĩ.
moxafo mẽra pakeni. Nãskakẽ moxafo Nãskarifakĩ fẽtsa taefakĩ Niospa meka
foaikĩ namani. Nãskakẽ fimi exe foaikax nikai inimayotiro. Akka afara chaka
fimiyamax nani. 8 Akka fimi exe ranãri nokoaino anã inimatiroma anã Nios
MARCOS 4 74

Ifofatiroma, Niospa meka anã ãfe shinã


mẽra nanekema. 18-19 Akka atiri fimi exe Jesús meka fetsafaxõ yoini,
moxafo mẽranoax foaikax yositiroma fimi exe yositiroõnoa
keskarafo. Nãskariatirofo Niospa meka 26-29 Nãskata Jesús anã ato yoini. “Epa
shara nikasharakanaxma. Akka fẽtsa Nios xanĩfãfe noko ĩkinã iskaraki. Nã
afarafo shinãkĩ ãfe shinã mẽraxõ feronãfãke fimi exe mai shara ano fana
shinãchakakõitiro. Nãskaxõ kori keskaraki. Mã fanax oxatiro fakishi,
ichapakõi noikĩ, ‘Ẽ kori ichapayax ẽ akka penata yonotiro. Nãskakẽ ifãfe
inimakõitiro,’ ixõ shinãkĩ Niospa meka õiyamaino ares fimi exe yositiro.
anã shinãima. Nãskakẽ Niospa meka Nãskakẽ mai mẽranoax fimi exe ãfe
nikafikĩ afara fetsafo shinãino afaa tapo foaikax yositiro. Mã yosiax efapa
Niospa axotiroma. 20 Akka atiri fimi exe itiro, nãskata chipo fimitiro. Nãskata mã
mai shara anoax foaikax fimi ichaya ini. fana fimi pachiano, ifãfe topitiro mãmãi
Ãfe fimi treinta ini, fetsari afe fimi pachiano,” ixõ Jesús ato yoini.
sesenta ini, fetsari ãfe fimi cien ini.
Nãskafakĩri fẽtsa Niospa meka nikakõikĩ Mostaza exeõnoa yoikĩ meka
nikasharakõitiro. Akka fẽtsa Niospa fetsafaxõ Jesús ato tãpimani
meka nikakõisharakĩ nã fimi exe treinta (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19)
keskara itiro, fetsari nikasharakõikĩ nã 30 Askata anã Jesús ato yoini iskafakĩ:

fimi exe sesenta keskara itiro, fẽtsari “Afe keskaramãkĩ Nios xanĩfãfe noko ĩkinã
nikasharakõikĩ nã fimi exe cien keskara ẽ mato yoinõ. 31 Nã mostaza exe yõra ãfe
itiro,” ixõ Jesús ato yoini. tarepa fanatiro. Akka nã fimi exe pishtakõi
fetsafo keskerama. 32 Akka nã fimi exe
Meka fetsafaxõ rãpariki Jesús aõxõ
fanax, mã yosiax efapakõi itiro fana fetsafo
tãpimisfo yoini
keskarama. Nãskakẽ mã teshpapafai
(Lc. 8.16-18)
fetseano peyafãfe ãfe teshpafo ano naa
21 Nãskatari ato yoini. “Akka tsõa fatiro. Nãskarifiakĩ taefakĩ ichapatoma
rãpari otaxõ kafo mẽra nanetiroma, Nios Ifofayotirofo. Akka chipo ichapafãfe
askatari a ika nãmã tsãotiroma Ifofakõitirofo,” ixõ Jesús ato yoini.
chaikairoko chaxanõ. Akka nõ rãpari
fomãkĩa tsãofaano chai chaxatiro. Afama mĩshtikiri yoikĩ meka
Nãskakẽ õisharakõitirofo. 22 Nãskarifiakĩ fetsafaxõ Jesús ato yoipaoni
nõ afaa pishta onetiroma, nõ onefiano (Mt. 13.34-35)
keyokõichi tãpitirofo. Nãskarifiakĩ a 33 Nãskatari meka fetsafaxõ Jesús ato

fomãyomisfo Niospa xafakĩa faxii. 23 Mã tãpimani Niospa meka shara keyokõi
pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe,” ixõ tãpikanimãkai. 34 Akka meka fetsafaxõ
Jesús ato yoini. Jesús mẽxotaima ato yoipaoni. Akka nã
24 Nãskaxõ anã ato yoini. “Nikakapo, ẽ aõxõ tãpimisfo xafakĩakõi ato yoipaoni.
mato yoinõ. Akka a ea nikakĩ
finasharakõiai, Niospa tãpimasharakõi. Jesús nefe yafi ĩamãfã poo
25 Akka nã tãpia nã Epa Niospa tãpimakĩ iki meseniaito nishpa fani
finasharakõi. Akka fetsa ẽ tãpisharakõia (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25)
ifiaxõ nikamiskẽma, askara yora nã 35 Mã yãtapakeaino nã pena fisti Jesús

tãpia pishta Niospa anã fĩatiro,” ixõ aõxõ tãpimisfo yoini: “Nõ okiri ĩamãfã
Jesús ato yoini. pokefainikanõ, fokãfe,” ato fani.
75 MARCOS 4, 5

36 Nãskata nãno yorafo nĩchifainifo, tsakamepaoni. 6 Akka chai ixõ Jesús


Jesús iyoifokakĩ. Nãskakanax kanoãnãfã fichiax, akiki farekekeranax aõ ferotaifi
mẽra nanefainifo. Mã foaifono ratokonõ mai chachipakefofãni.
kanõanãfã fẽtsari fokãkĩ yorafãfe ato 7-8 Fãsikõi yoini fiisiyanã. “¡Ea afeska

chĩfafainifo. 37 Ĩamãfã pokefainaifono fayamafe, Jesús! Mĩ Nios Sharapa


nãno atoki nẽfefãkõi nokoni. Atoki Fakekĩ, ẽ mia yoi Niospa mia õi kiki ea
nẽfefãkõiaino ĩamãfã pooiyanã omiskõimayamafe,” fani. Nãskai
kanõanãfã faka fospikõini. 38 Akka Jesús mekani, akka Jesúsmãi iskafakĩ yoiano:
oxano kanõanãfã chipo kamaki rakax, “Niafaka yõshi chakata, na feronãfake
ãfe tẽkesati kamaki tẽkesameax. Oxakẽ makinoax tsekekaitãfe,” mãmãi faano.
aõxõ tãpimisfãfe mõinifo iskafayanã: 9 Askafaito Jesús yõkani: “¿Mĩ afe

“¿Ifo, mĩ noko shinãimamẽ mã nõ anemẽ?” faito, nãato kemani: “Ẽfe ane


ãsaikai?” faifono, 39 Jesús fininĩkafãta, Legión nõmãi ichapax,” fani.
“Nẽfe, nishpafe,” fata, “Ĩamã nishpafe,” 10 Nãskaxõ nã nĩafaka Jesús yoini

fani. iskafakĩ: “Mai fetsa ari noko


Nãskafaino nefe nishpani anã nĩchiyamape,” fani. 11 Akka nã chaima
feroinima ĩa fe nefe. 40 Nãskata chipo mãchifã mãnãnẽxõ kochifãfe pinifo.
Jesús aõxõ tãpimisfo yoini. “¿Afeskai 12 Nãskakẽ niafaka yõshi chakafãfe

mã rateimẽ? ¿Mã ea chanĩmara iskafanifo: “Kochifo mẽra noko nĩchife,


fasharamamẽ?” ato fani. kochifo mẽra nõ ikinõ,” faifono,
41 Ato askafaino, akka aõxõ tãpimisfo 13 kochifo mẽra Jesús ato nĩchini.

ratekõiyanã ãa ranã yoinãnifo iskakani: Nãskakẽ niafaka yõshi chakafo


“¡Kee! ¿Na feronãfake afe keskaramẽ na feronãfake makinoax tsekekainax
nefe feta ĩamãfãnẽ ato yoiaito nikaifo?” kochifo mẽra iki fetseni. Nã niafaka
ikanax yoinãnifo. chakafo dos mil ini. Nã niafakafo
kochifo mẽra ikiano kochifo ichoax
Gadara anoxõ Jesús feronãfake mãfãfã ariax ĩamãfã mẽra keyopakeax
makinoa niafaka rasi potani ãsai fetsenifo.
(Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39) 14 Askaito õikani nã kochifo kexeafo

5
1 Nãskata okiri ĩamãfã pokefaikanax ichoi fetsenifo. Mã fokaxõ a pexe rasi
nokonifo, Gadara mai ano. anoafo ato yoinifo, a pexe rasi pasotai
2 Nãskata Jesús kanõanãfã makinoax ikafori ato yoinifo nã õiafo keskara. Ato
fotopakekafanaino, nã feronãfake askafakĩ yoiaifono nikakani yõrafã rasi
niafaka yõshi chaka nanea nãno akiki fenifo kochifo ãsaito õipaikani. 15 Mã
oni. Nã feronãfake nã maiafo kinĩfã nokokaxõ õiafo nã feronãfake tsaoa ini
mẽranoax oni. 3 Mai kinĩfã mẽra ipaoni. rapati shara safeax, mã shinãsharai a
Tsõa nexatiroma ipaoni kaninãnã makinoax mã niafaka yõshi chaka
nexafiaifono. 4 Akka mẽxotaima tsekeano. Nãskaito õikani yõrafã rasi ratei
kaninãnã otexkere ata metexkere ata fetsenifo. 16 Nã Jesús niafakafo kochifo
fafiaifono, kaninã tesa tesa aki mẽranoa potaito õikaxõ ãto kaifo yoifokani
fetsapaoni. Tsõakai afeska fatiroma fonifo. 17 Nãskakẽ yorafãfe yoinifo
ipaoni. 5 Nãskata penata kafãsata iskafakakĩ: “Jesús, nonoax katãfe, nõ mia
fakishchãiri kafãsapaoni, mãchifã ariri õipaimakai,” fanifo.
mãpepaoni maiafo anori kinĩfã mẽra 18 Mã Jesús kanõanãfã mẽra

kapaoni. Nãskata fiisiyanã tokirinĩ ãa naneinãkafanaino, nã feronãfake


MARCOS 5 76

niafakaya ikato, “Ẽri mefe kapai,” fani. iskafakakĩ: “¿Mĩ meimamẽ yorafãfe mia
19 Nãskafaino, “Maa, mĩ efe katiroma. shoiakifetsakaxõ mia pitsikinaifãfe?
Mĩ pexe ano katãfe. Mĩ kaifofo fe kaxõ ¿Afeskakĩ mĩ noko yõkaimẽ tsõa ea
mefe yorafo ato yoitãfe a nõko Ifãfe mia ramãmẽ?” ixõ fanifo.
sharafa, mĩo noikĩ mia sharafaki,” ixõ 32 Askafaifono Jesús aa kemataima

Jesús yoini. õiakeni, tãpixiki tsõa ramãmãkĩ.


20 Askafaito nikafaini nã feronãfake 33 Nãskaino nã kẽromã ratei choayanã a

kani. Kaxõ nã pexe rasi anoafo ato sharafaa mã tãpixõ, akiki kaxõ ratokonõ
yoini, nã Decápolis anoafo nã Jesús mai chachipakefofã yoini: “Ẽ mia tari
sharafaa keskara. “Aira, nikakapo, kexa ramãkax mẽ shara,” ixõ yoita a
¿afeskax sharamẽ?” iki fetsenifo. isinĩ itianiri yoini. 34 Nãskafaito Jesús
yoini: “Yõxashta, mã mĩ shara ea
Jairo fake xotofake mã nakẽ Jesús chanĩmara faax. Nãskakẽ tanaima katãfe
otofani. Askatari kẽromãri Jesús rapati a mĩ isinĩ imis mã mĩ sharaki,” fani.
mẽeax sharani 35 Jesús mekai xateamano nã xanĩfo
(Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) Jairo pexe anoax fetsafo akiki fẽkaxõ
21 Askafata Jesús mã kanõanãfãnẽ yoifekani fenifo. Iskafakĩ yoinifo: “Mã
ĩamãfã pokeferani oano yõrafã rasi ano mĩ fake naaki anã nõko Ifo
ichanãnifo. Akka Jesús ĩamãfã ketokonõ fekaxtefayamafe,” faifono, 36 akka Jesús
nẽteni. 22 Akka nãno nã ichanãti pexe ato nikakima, iskafakĩ nã xanĩfo Jairo
anoa xanĩfo fisti akiki oni, ãfe ane Jairo. yoini: “Ratekima, ea chanĩmara fafe,”
Jesús fichiax a nãmã feopakekafani. ixõ yoini.
23 Nãskaxõ yoini iskafakĩ: “Mã ẽfe fake 37 Nãskaxõ Jesús, “Tsoa nofe kaima

xotofake nai kiki. Mĩ mẽkemã ea kiki,” ato fani. Pedro iyota, Santiago
rãmãxoniyofe, sharax ninõ,” ixõ iyota, ãfe exto Juan iyota ato fani.
yoiaino, 24 Jesús afe kani, yõrafã rasiri 38 Nãskata mã Jairo pexe ano nokokaxõ

afe fonifo. Afe fokakĩ shoiakĩ fetsanifo. õiafo yorafo oiakani fiisinifo nã fake
25 Nã yõrafã rasi mẽra kẽro fisti ato fe xotofake manokani mã naano.
kani, doce xinia aka ini isinĩ iki, imi 39 Nãskata pexe mẽra ikikaixõ ato yoini

nesemisma ini. 26 Omiskõitiani sharapai iskafakĩ: “¿Afeskai mã oiai fiisikimẽ? Na


notorofo mẽra katiani, mã kori potakĩ fakekai nakeroko oxanõ,” ato fani.
mitotiani ini. Tsõa pishta sharafatiroma 40 Ato askafaito yorafãfe Jesús

ini, askatamaroko isinĩ iki finakõini. õsaketsanifo. Askafaifono pexe xaki


27-28 Nã kẽromã Jesúsnoa yoiaifãfe mẽranoa keyokõi Jesús ato kãimani.
nikani. Nãskakẽ yõrafã rasi foaifono ato Nãskaxõ apa yafi afa iyoni, a afe foafori
acho kaxõ ãfe tari kexa ramãkani. “Ẽ ãfe afe fonifo. Nãskakanax nã fake xotofake
tari kexa ramãkax ẽ sharatiroraka,” ixõ raka ano ikifainifo. 41 Nãskata Jesús
ãfe õiti mẽraxõ shinãni. 29 Nãskaxõ ãfe mẽkemã mẽtsoinĩfofã yoini:
tari kexa ramãkaxõ meea ãfe imi “Xotofakeshta, ẽ mia yoikai
koshikõi nesetani. Nãskaxõ ãfe yora fininĩkafãfe,” faino, 42 koshikõi
meea mã sharakõia meeni. 30 Jesús mã fininĩkafãni, nã xotofake doce xinia aka
tãpixõ ãfe sharaõnoax nã kẽro mã ini. Mã fininãkafãnax kani. Nãskaito
sharano, yõrafã rasi mẽra fesoakekafã õikani yorafo ratei fetsenifo. “¡Kee,
ato yõkani: “¿Tsõa ea tari ramãkamẽ?” õikapo! ¿Afeskaxõ otofamẽ?” fanifo.
ato faito, 31 a aõxõ tãpimisfãfe yoinifo 43 Nãskaxõ Jesús ato yoini: “Mã tsoa
77 MARCOS 5, 6

yoiki na fake xotofake nakẽ ẽ otofakĩ,” 9 Nãskax fotakãfe mãto sapato fistiya,
ato fani. Nãskaxõ, “Pimakãfe na fake mãto rapati fetsari mã fokiki.”
xotofake,” ato fani. 10 Nãskaxõ ato yoini: “Mã pexe fetsa

mẽra ikiax nãno nẽtekãfe, nã mã anoax


Jesús Nazarete anoxõ nikakaspanifo kaitĩa. 11 Akka fatora pexe rasi anoxõ
(Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30) mato ifikaspayanã mato nikakaspaifono

6
1 Nãskata Jesús nãnoax kani ãfe anoax tsekekãfe mãto taekinoa mapo
maikõi ano. A aõxõ tãpimisfori afe taa taa ayanã. Mã askafaino tãpinõfo
fonifo. 2 Nãskata pena tenetitĩa ichanãti Nios atoki inimayamaino. Ẽ mato
pexe mẽraxõ ato yoikĩ taefani. Anoxõ parakima yoi. Nã pexe rasi Sodoma
Jesús ato yoiaito nikakani yorafo ãa anoafo feta Gomorra anoafãfe afara
ranã yoinãkani iskanifo: “Aira nikakapo, chakakõi fapaonifo. Nãskakẽ Niospa nã
¿Fanĩxõ iskara tãpikĩ finakõiamẽ? ato omiskõimanaitĩa ato omiskõimaxii.
Tãpikĩ finakõixõ afama mĩshtifo fai tsõa Akka nã mato nikakaspaifo nãfo ato
atiroma keskafai,” ikanax ãa ranã omiskõimaki finakõixii,” ixõ Jesús ato
yoinãnifo. 3 “¿Akka namamẽ a mĩsa yoini.
famis? María fake Santiagonõ Josénõ 12 Nãskakẽ Jesúsxõ tãpimisfo anoax

Judasnõ Simónnõ ãto ochi. ¿Akka mã fonifo yorafo yoifokani. “Mãto chaka
õimamẽ afe chikofori nono nofe ikafo? xatekaxõ Nios Ifofakãfe,” ato fayanã.
Nãskakẽ nõ nikapaiyaitoroko,” fanifo. 13 Ato makinoa ichapa niafaka chakafo
4 Askafaifono Jesús ato yoini iskafakĩ: potanifo. A isinĩ ikaifoya ato
“Na mai tio anoxõ a Niospa meka sharafayanã xiniyaxõ ato mãmãyanã.
yoimis nikakõitirofo aõnoa
Juan Maotista nani
yoisharakõiyanã. Akka ãfe maikõi
(Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9)
anoxõ nikatirofoma, ãfe kaifofo feta afe
yorakõifãfe.” 14 Xanĩfo Herodes nikani Jesúsnoa
5 Nãskakẽ arixõ afama mĩshti fapaifikĩ yoiaifono aõnoa fanĩma mĩshtixõ
anima. Akka a isinĩ ikaifo fisti rasi ato yoifofãsafaifono. Nãskakẽ Herodes
ramãino sharai fetsenifo. 6 Nãskata Jesús shinãkĩ iskafani: “Mã Juan Maotista
shinãni: “¿Afeskakĩ ea chanĩmara otoita, nãskakẽ ãfe sharaõxõ ato
fakanimamẽ?” ixõ tsõa nikayamaino. sharafai,” ixõ shinãni.
Nãskakẽ pexe rasi chaima ano Jesús 15 Akka fetsafãfe yoikĩ iskafanifo: “Nã

kafãsani ato tãpimafofãsafai. ato Niospa meka yoimis Elíaskĩa,”


faifono, fetsafãferi yoikĩ iskafanifo:
Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini Nios “Nato Niospa meka ato yoimis, nã
Xanĩfoõnoa ato yoitanõfo afetĩama Niospa meka ato yoipaonifo
(Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) keskafakĩ,” ixõ yoiaifono.
7 Nãskata aõxõ tãpimisfo doce kenani. 16 Nãskafakĩ yoiaifãfe nikai Herodes

Ato kenaino akiki feafono rafe rasi faxõ iskani: “Nãkĩa Juan, mẽ ato
ato nĩchini: “Eõxõ niafaka yõshi chakafo textemafiaitano mã anã otoa,” ixõ
ato makinoa põtatakãfe,” ixõ ato yoini. shinãni.
8 Nãskaxõ anã ato yoini: “Fãi kakĩ, mã 17 Herodes Juan reteyoamano yoikĩ

afaa fokiki, akka mãto mẽsteti fisti mã iskafani: “Mĩ exto ãfi fĩayamafe,” faito
fotiro. Mãto pishari mã fokiki a mã nikakĩ, Herodes akiki õitifishkiki ãfe
piairi mã fokiki mãto koriri mã fokiki. sorarofo yoini achikaxõ metexkere
MARCOS 6 78

akaxõ karaxa mẽra ikimanõfo. Akka nã 28 Nãskakẽ soraro karaxa mẽra kaxõ,
Herodías Felipe ãfe ãfi ini, nã Felipe Juan textexõ ãfe mapo sapaki feni.
Herodes ãfe exto ini. Akka nã Herodes Nãskaxõ nã kẽro xomaya inãno, nãatori
Herodías fe fĩanãni. 18 Akka Juan ãfe afa inãni.
Herodes yoini: “Na mĩ exto ãfi mĩ 29 Nãskakẽ Juan ãfe inafãfe nikanifo

fĩatiroma,” ixõ yoiaino, 19 nãskakẽ mã texteafono. Nãskakẽ ãfe yora fonifo


Herodías Juan noikaspakõikĩ retepaini. maifaxikakĩ.
Akka retepaifikĩ retetiroma ini. 20 Akka
Herodes Juanki rateni mãmãi tãpiax Jesús cinco mil feronãfakefo ato pimani
Juanmãi feronãfake sharakõikẽ Nios (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
Ifofasharakõia. Nãskakẽ kexesharakõini. 30 Mã askano a aõnoa yoimisfãfe afe

Nãskakẽ ãfe ãfinĩ noikaspafiaito ichanãkaxõ yoinifo a atanaifo keskara


nikafikĩ, “¿Ẽ afeskaimẽ?” ixõ shinãta, ato tãpimayanã. 31 Askafaifãfe nikakĩ
Herodes Juan nikakõini. 21 Akka Jesús ato yoini: “Niri fekãfe tsõa istoma
Herodías mã ato Juan retematiro ini, ano nores kaxõ nõ teneyonõ,” ato fani.
Herodes ãfe cumpleaños ikaino. Yorafo mẽxotaima atoki feaifono,
Nãskakẽ Herodes fista akĩ afe nãskakẽ pitirofoma inifo. 32 Nãskakẽ
xanĩfofoya soraro xanĩfofoya Galilea Jesús aõxõ tãpimisfo fe kanõanãfãnẽ
anoa xanĩfofori ato ichanãfani. tsõa istoma ano kani. 33 Akka mã fõkaxõ
22 Nãskaifono Herodías fake xomaya yorafãfe Jesús kaito õikakĩ tãpinifo.
fista ikaino ikikainax ares yorafãfe Nãskakẽ nã pexe rasi anoafo nã aõxõ
õinõfo mairani. Mairaito õikĩ Herodes tãpimisfo fe kai ari ichonifo. Jesús aõxõ
inimani, a afeta piaifori inimanifo tãpimisfo fe nokoamatai nokoi taenifo.
askafanifo. Nãskakẽ nã xanĩfãfe nã fake 34 Mã nokoax Jesús kanõanãfã makinoax

xomaya iskafani: “Ea yõkafe a mĩ fotopakekafã õia yõrafã rasi õini. Ato
fichipaiyai, ẽ mia mininõ,” fani. 23 “Mã fichixõ ato shinãkõini, nã oa ovejafo
na yorafãfe õikani ẽ mia pãraima a mĩ ifomais keskara ato õikĩ. Nãskaxõ afama
fichipaiyai keskara ea yõkafe ẽ mia mĩshtifo ato yoisharakõini. 35-36 Nãskakẽ
mininõ,” ixõ yoini. mã yãtapakeaino aõxõ tãpimisfo akiki
24 Askafaino nã xomaya kãikaixõ afa fõkaxõ yoinifo: “Mã yãtapakei kiki nono
yoini iskafakĩ: “¿Ẽ afaa xanĩfo tsoa ikamakĩ. Na yorafo nĩchife pexe
yõkatiromẽ?” faito ãfa kemakĩ iskafani: rasi ari yafi a pexe pasotai ikafo ari
“Juan textexõ ea ãfe mapo inãfe fafe,” fokaxõ a piaifo fitanõfo,” faifono, akka
fani. Jesús ato kemani: 37 “Askakakĩma
25 Nãskata nã xomaya anã ikikaixõ mãroko ato pimakãfe,” ato faito,
xanĩfo yoini iskafakĩ: “Iskaratĩa sapaki kemanifo iskafakakĩ: “¿Mĩ shinãimẽ na
rãtaxõ Juan Maotista textexõ ea ãfe yorafo pimaxiki kaxõ a piaifo dos
mapo inãfe,” fani. cientos kori exenẽ pãa nõ ato fixotanõ?”
26 Askafaito nikai xanĩfo faifono, 38 Jesús ato yoini: “¿Afe tii mã
shinãmitsakõini, Juan shinãi. “Akka na pãayamẽ? Fokaxõ õiyotakãpo,” ato
yorafãfe nikaifono mẽ na kẽro xomaya faito, mã fokaxõ õitakakĩ yoinifo
yoia. Nãskakẽ ẽ ato Juan iskafakakĩ: “Nãno cinco pãa yafi foe
textemapaiyamafikĩ ẽ ato textemani,” rafes,” fanifo.
ixõ shinãni. 27 Nãskakẽ ãfe soraro 39 Nãskakẽ ato yoini: “Ichanãfaxõ na

nĩchini, Juan textexõ ãfe mapo fixotanõ. yorafo yoikãfe fasi ano tsaonõfo,” ato
79 MARCOS 6, 7

fani. 40 Ato yoikĩ askafaifono keyokõi


tsaoi fetsenifo, fetsa ano cien ini, fetsa Jesús Genesaret anoafo a isinĩ
ano cincuenta ini. 41 Nãskata Jesús cinco ikaifo ato sharafani
pãa yafi foe rafe tsomainĩfofã, nai (Mt. 14.34-36)
foisnĩfofã Apa Nios aicho fani. Nãskata 53 Jesús aõxõ tãpimisfo feta ĩamãfã
mã pãa kaxkeketsaxõ aõxõ tãpimisfo pokefainax Genesaret mai ano nokoni.
inãni, yorafori ato inãnõfo. Askatari foe Nãno ĩamãfã ketokonõ kanõanãfã
raferi keyokõi ato inãnifo pinõfo. nexanifo. 54 Nã kanõanãfã mẽranoax
42 Nãskakẽ mã keyokõichi pikanax fotopakefofãnaifono, yorafãfe tãpinifo.
mãyakõinifo. 43 Nãskakẽ a chetefaafo 55 Mã tãpikanax pexe rasi pasotai ichoi

pãa yafi foe doce fẽta fospikõiya ini. 44 A fetsenifo. Nãskakaxõ a isinĩ ikaifo, rãtati
cinco pãa piaifo cinco mil feronãfakefos kamaki rãtakaxõ ato efenifo Jesús ano.
inifo. 56 Nã Jesús kai ari fanĩma mĩshtixõ, a

isinĩ ikaifo fai nẽxpakĩa ato rãtanifo.


Jesús ĩamãfã femãkĩa kani Nãfãfe, “Noko ramãmafe nõ mia tari
(Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) kexa ramãkanõ,” fanifo. Nã ramãifo tii
45 Mã yorafo pimata Jesús aõxõ sharai fetsenifo.
tãpimisfo yoini iskafakĩ: “Kanõanãfãnẽ
nanekãfe okiri ĩamãfã pokefaitaxikãki Jesús ato yoini afeskai yorafo
Betsaida ano rekẽ nokotaxikakĩ. Ẽ chakafomakĩ
fenakaimakai, ẽ na yorafo nĩchiyonõ,” (Mt. 15.1-20)
ixõ ato yoini. 46 Mã yorafo nĩchita mãchi
7
1 Nãskata fariseofo fe a Moisés yoikĩ

keya ari arese kani arixõ Apa Nios kirika keneni keskara ato
kĩfikai. 47 Mã fakishaino ĩamãfã nakirafe tãpimamisfo Jerusalén anoax Jesús ano
kanõanãfã ini. Akka Jesús kanima, ares fenifo. 2-3 Nãfãfe õinifo Jesúsxõ
fisti nẽteni. 48 Jesús õini aõxõ tãpimisfãfe mechokomexoma piaifãfe, a
tãpimisfãfe tõfeaifãfe nẽfefanẽ ato ãto xinifãfe yoinifo keskayamaifono.
katima faino ĩamãfã pooiki Nãskakẽ ato mekafanifo. Akka
mesenikõiaino, mã penaino. Nãskakẽ fariseofãfe keyokõi judeofo ãto xinifãfe
Jesús atoki kani ĩamãfã femãkĩa. Akka yoipaoni keskapaonifo. Piamax taeyoi
ĩamãfã femãkĩa kakĩ oa ato finõfainai mechomepaonifo chipo pixakakĩ. 4 Akka
keskara ini. 49-50 Ĩamãfã femãkĩa kaito a afarafo ato miniaifo anoax fekanax, a
õikakĩ niafakara ixõ shinãkani. Tai tai ato xinifãfe yoinifo keskai
inifo. Nãskakẽ keyokõichi õikani mechokomekaxoma pitirofoma. Ãto
rateaifono. Akka Jesús ato yoini xinifãfe afarafo feyafapaonifo keskai
iskafakĩ: “¿Afeskai mã rateimẽ? Ẽki nãfori askapainifo. Ãto kechofoya, ãto
rateyamakãfe,” ato fani. jarafoya ãto ochamefetifoya, ãto rakoti
51 Nãskata kanõanãfã mẽra naneinãkafã, chokapaonifo ãto xinifãfe apaonifo
nẽfefã nishpafani. Nẽfefã nishpafaito keskara.
õikakĩ a aõxõ tãpimisfãfe, “¡Kee! ¿Afeskaxõ 5 Nãskakẽ fariseofo feta a Moisés yoikĩ

nẽfefã nishpafaimẽ?” fanifo. 52 Akka kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe


Jesúsnoa tãpiyonifoma, Jesús afama mĩshti Jesús yõkanifo: “¿Afeskakĩ na mĩõxõ
fatiroxakĩ cinco pãa cinco mil feronãfakefo tãpimisfãfe a nõko xinifãfe yoinifo
ato pimafiitano. Niospa Fake fiano ãto õiti keskara nikakanimamẽ na
mẽraxõ tsõa shinãnima, tãpiyonifoma. mechokomexoma piaifofaifãfe?”
MARCOS 7 80

6-7 Jesús ato kemani iskafakĩ: “Nã yõkanifo: “A mĩ yorafo yoia keskara


Niospa meka yoimisto Isaías matoõnoa nokori yoife nõ tãpinõ,” faifono, ato
yoini iskafakĩ: yoikĩ iskafani: 18 “¿Afeskakĩ mãri mã
Na yorafãfe afaa tãpiafoma ato nikasharaimamẽ? ¿Mã tãpiamamẽ afara
feparapaimisfo. Na yorafãfe eõnoa nõ piato nõko xaki mẽraxõ noko
yoisharafikakĩ, akka ãto õiti mẽraxõ chakafatiroma? 19 Akka a nõ piai nõko
ea shinãsharafoma. Ãakõi õiti mẽra kaima, nõko ãto mẽra kai, mã
ichanãkanax fanãikani ea kĩfiyanã. A nõko ãto mẽranoax payokomeano chipo
yorafo tãpimanaifo keskarakai ẽfe nõ aya safatiro.”
mekama. Ãakõi shinãkaxõ ato “Akka a nõ piai chakama, keyokõi
yoikani, shara,” ixõ ato yoini. 20 Nãskaxõ anã ato
ixõ Isaías Niospa meka keneni. yoini: “Akka mãto shinãmã shinãxõ mã
8 Nãskakẽ a Niospa yoini keskara mã afarafo chakafatiro. 21-22 Nãskakẽ ãto
shinãkima, a mãto xinifãfe yoini shinã mẽraxõ shinãkakĩ, yorafãfe afara
keskara mã shinãmis. chakafo shinãmisfo. Feronãfakefãfe ãto
9 “Nã mã shinãpaiyai keskara fisti mã ãfima chotaifono, kẽrofãferi ãto fenema
shinãpai. Nãskakẽ a Niospa mato yoini chotamamisfo. Nãskata yometsokata,
keskara mã anã nikapaima. 10 Akka ato retemisfo. Askatari kẽro fetsafo
Moisés yoini iskafakĩ: ‘Mãto epa yafi kaxefakãta, fetsafo chakafakĩ,
mãto efa nikasharakãfe. Akka a ãto apa mekafakãta; afara fetsafo chakafakãta,
yafi ãto afa chakafaifo ato retekãfe,’ ixõ ato pãrakãta, a afara apaiyaifo fisti
yoini. 11-12 Anori kenekĩ yoifinino, akka akãta, a fetsafãfe fiaiti fipaikãta, ãa
mã yoikĩ iskafamis: ‘Feronãfãke ãfe apa chanĩkãta, ãa kakapaikãta, askatari
yafi ãfe afa yoikĩ iskafatiro: “Ẽ mato shinãsharamisfoma. 23 Nã afara chakafo
afaa inãtiroma, nã ẽfenãfo mẽ Nios ãto shinã mẽraxõ shinãifo keskafakĩ
inãkĩ ixõ yoitirofo,” ’ mã famis. Nãskata nãato ato chakafaxii,” ixõ ato yoini.
a Niospa yoini anori mã ato yoimisma
mãto epa yafi mãto efa kexeshakãfe Xotofake judeoyamafixõ Jesús
ifiano. Akka mã ato yoimis iskafakĩ: chanĩmara fakõini
‘Anã mãto epa yafi mãto efa mã afaa (Mt. 15.21-28)
inãtiroma,’ ixõ mã ato yoimis. Na shara. 24 Nãskata nãnoax pexe rasi Tiro ano
13 Nãskakẽ a Niospa yoini anori yoitama, Jesús kani. Mã kaax pexe fetsa mẽra
a mãto xinifãfe yoipaonifo anori fisti mã ikini, ano ikikẽ tsõa tãpiamanõ. Akka
ato yoimis. Nãskaxõ afara fetsafo mã nãno ikiax onetiroma ini. 25 Nãnoa
famis, Niospa mekakõi mã yoimisma,” koshikõi tãpinifo, nãskakẽ nã fake
ixõ Jesús ato yoini. xotofake niafaka naneato ãfe afa Jesús
14 Nãskaxõ Jesús yorafo kenaxõ ato yoini ano kaxõ a nãmã ratokonõ mai
iskafakĩ: “Keyokõichi ea nikasharakõikãfe chachipakefofãni. 26 Nã kẽro xoko fetsa
tãpisharakõixikakĩ ẽ mato yoinõ. 15 Nã nõ Sirofenicia mai anoa ini. Nãskakẽ Jesús
piaitokai noko chakana fatiroma, akka ano kani. Kaxõ yoikai iskafakĩ: “Ẽfe fake
nõko shinã mẽraxõ nõ afara chakafo xotofake makinoa niafaka yõshi chaka
shinãito noko chakanafatiro. 16 Mã potaxõfe,” fani.
pachoyakĩ nikasharakãfe,” ato fani. 27 Askafafiaito nikakĩ Jesús yoini
17 Nãskata Jesús yorafo nĩchifaini pexe iskafakĩ: “Ãa fakefãfe pikĩ taefayonõfo.
mẽra ikini, nãnoxõ a aõxõ tãpimisfãfe Enefe, a fakefãfe piai fĩaxõ nõ paxta inã,
81 MARCOS 7, 8

askarakai sharamaki,” faito, 28 nã Nãskaifono Jesús aõxõ tãpimisfo kenaxõ


kẽromã kemani iskafakĩ: “Ẽje Ifo, a mĩ yoini iskafakĩ: 2 “Ẽ na yorafo shinãkõi,
ea yoiai keskara mẽ nikai. Akka nono tres nia mã efe ikafono, nonoxori
paxtafãfe pitirofo a fakefãfe piai ãfe afaa pikanima. A piaifo mã keyoa. 3 Akka
potofo mĩsa nãmã keyo pakeaito,” faito, afaa pimaxoma ãto pexe ano ẽ ato
29 Jesús yoini iskafakĩ: “Chanĩma, mĩ ea nĩchiano, fonãikani afaa pikanaxma fai
kemasharakõia. Nãskakẽ mã mĩ katiro, nẽxpakĩa paketirofo. Atiri chai inoax
mĩ fake xotofake makinoax mã niafaka feafoki,” ato faino, 4 a aõxõ tãpimisfãfe
yõshi chaka mã tsekeaki,” fani. kemanifo: “Akka, ¿afeskaxõ nõ ato
30 Nã kẽro mã ãfe pexe ano nokoxõ õia pimatiromẽ? ¿Fanĩa nõ afaa fitiromẽ,
ãfe fake xotofake raka ini, a makinoax nonokai tsoa ikama?” faifono, 5 anã Jesús
mã niafaka tsekeano. ato yõkani: “Akka, ¿afe tii mã pãayamẽ?”
ato faito, “Siete pãakĩa,” fanifo.
Jesús feronãfake pãstokõi ita 6 Nãskakẽ Jesús, “Yõrafã rasi nãmã
mekamisma sharafani tsaokãfe,” ato fata, siete pãa
31 Jesús Tiro mai anoax tsekekainikakĩ, tsomainĩfofã. Apa Nios aicho fata, pãa
Sidón yafi pexe rasi Decápolis finõfaini kaax, kaxke pakexõ aõxõ tãpimisfo inãni.
Galilea ĩamãfã kesemẽ nokoni. 32 Nãno Nãfãferi nã yorafo inãnifo pinõfo.
yorafãfe feronãfake mekamisma ita pãstokõi 7 Nãskata foe ichapama ranãri ini.

iyonifo. Mã iyokaxõ yoinifo iskafakakĩ: “Mĩ Nãskakẽ atoõxõ Jesús Apa Nios aicho
mĩfi mãmãfe nikamismaki pãstokĩ,” faifono, fata, aõxõ tãpimisfo foe inãni a yorafori
33 Jesús a fisti ori iyoni, yorafo makinoa. ato inãnõfo. 8 Nãskakẽ keyokõichi
Nãskaxõ ãfe mĩfi ãfe pacho kini mẽra meeini. pikanax mãyakõinifo. A pikĩ chetefaafo
Askafatari ãfe mifiki kemo mechota ãfe ana siete fẽta fospikõia ini. 9 A piafo yorafo
ramãkani. 34 Nãskafata nai foisnĩfofã xakaita ichapakõi inifo, cuatro mil inifo.
yoini iskafakĩ: “Efata,” fakĩ. (Akka nõko Nãskaxõ Jesús ato nĩchini fotanõfo.
mekapa nõ yoimis iskafakĩ: “Papeita 10 Nãskata Jesús a aõxõ tãpimisfo fe

nikasharafe,” faki.) kanõanãfã mẽra naneinãkafanax


35 Nãskafaino, nã pãsto ãfe pãcho Dalmanuta mai ano kani.
nikasharakõini. Ãfe anari sharakõitani,
nãskax meka sharakõini. 36 Nãskafata, Fariseofãfe, “Jesús, tsõa atiroma
“Mã tsoa yoiki,” Jesús ato fafiaino, keskara noko ispafe nõ mia
askatamaroko ato yoikĩ finakõifofãsa chanĩmara fanõ,” ixõ yõkanifo
fanifo. 37 Nãskakẽ, “¡Kee, õikapo! (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56)
¿Afeskaxõ iskara sharafaimẽ?” ikata 11 Nãno fariseofo akiki fenifo afe

iskafakĩ yoinifo: “A pastofo ato yoinãi fekani, feparaxõ yõkapaikani.


sharafaino mã nikakani, a Iskafakĩ yoinifo: “Tsõa atiroma
mekamisfomari mã ato sharafaino mã keskafakĩ afama mĩshtifo fakĩ noko
mekakani,” ikanax yoinãnifo. ispafe nõ mia chanĩmara fanõ mĩ Nios
ariax oamãki,” faifono, 12 Jesús fãsi
Jesús cuatro mil feronãfakefo pimani xakainãkafã ato yoini iskafakĩ:
(Mt. 15.32-39) “¿Afeskakĩ na yorafãfe tsõa atiroma

8
1 Nãskata pena fetsa yorafã rasi anã keskafakĩ noko ispafe ea fakanimẽ? Ẽ
Jesúski fenifo ãfe meka nikai fekani. mato pãraima a Nios fistichi atiro
Nãskata a piaifori ano afaa inima. keskara ẽ mato ispaima,” ixõ ato yoini.
MARCOS 8 82

13 Ato
askafata mã ato makinoax kai mechanafayanã ãfe mẽkemã ramãni
kanõanãfã mẽra naneinãkafã okiri iskafakĩ yõkayanã: “¿Mã mĩ afara
ĩamãfã pokefaini kani. õitiromẽ?” faito, 24 nã fẽxo mã õisharaki
iskafakĩ yoini: “Ẽ õi na feronãfakefo oa
“Fariseofo feta saduceofãfe anorima ififo kafanai keskara,” faito, 25 Jesús anã
yoimisfoki ato nikayamakãfe,” ãfe mẽkemã fero ramãkani. Nãskafaano
Jesús ato fani nã fẽxo mã sharaxõ õisharakõini.
(Mt. 16.5-12) Nãskaxõ keyokõi xafakĩakõi
14 Akka mã fõkakĩ, a pifofaifo õisharakõini. 26 Nãskakẽ Jesús ãfe pexe
shinãmaki fainifo. Akka nã kanõanãfã ano nĩchini iskafakĩ yoiyanã: “Mĩ anã
mẽra pãa fisti ini. 15 Askaifono Jesús ato pexe rasi ano kakiki, mĩ pexekõi ano
yoini: “Õisharakãfe. Fariseofãfe Herodes katãfe, mĩ tsoa yoikĩ,” fani.
feta pãa faraxakafo piyamakãfe,” ato
fani. “Mĩ Cristo mia Niospa ifini nokoki
16 Ato askafaino, a aõxõ tãpimisfo ãa nĩchixii mĩ nõko xanĩfo finakõia inõ,” ixõ
ranã yoinãnifo iskakani: “¿Afeskakĩ Pedro Jesús yoini
noko iskafaimẽ? Nõkai pãa yama,” (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21)
ikanax yoinãnifo. 27 Nãskafata Jesús a aõxõ tãpimisfo fe
17 Nãskaifono mã tãpixõ Jesús ato pexe rasi Cesarea Filipo pasoato fonifo.
yoini iskafakĩ: “¿Afeskai nõ pãayamara Fãi kakĩ Jesús ato yõkani: “¿Ea afaa
mã ikimẽ, mãto õiti mẽraxõ mã yorafãfe faimẽ?” ato faito, 28 aõxõ
shinãsharaimamẽ? 18-19 Feroyafiaxõ mã tãpimisfãfe kemanifo iskafakakĩ:
õi sharaima, pachoyafiaxori mã “Fetsafãfe Juan Maotistara, mia fakani.
nikasharaima. ¿Akka mã shinãimamẽ? Fetsafãferi Elíasra mia fakani.
A cinco pãa cinco mil yorafo ẽ ato Fetsafãferi nã ato Niospa meka yoipaoni
pimaita akka, ¿a chetefaafo afe tii fẽta fetsa rakikĩa mia fakani,” ixõ yoinifo.
fospia mã fiitamẽ?” ato faito kemanifo: 29 “Akka, ¿mã ea tsoara faimẽ?” ato

“Doce fẽta ikita,” fanifo. faito, Pedro kemani iskafakĩ: “Mĩ Cristo
20 “Askatari a siete pãa cuatro mil mia Niospa ifini nokoki nĩchixii mĩ nõko
yorafo ẽ ato pimaita, akka, ¿afe tii fẽta xanĩfo finakõia inõ,” faito, 30 Jesús yoini
fospia mã fiitamẽ?” ato faito, “Siete iskafakĩ: “Eõnoa tsoa yoiyamakãfe,”
ikita,” fanifo. “Askatari, ¿nã siete pãa ẽ fani.
kaxkeketsaxõ ẽ ato minita cuatro mil
feronãfake, afe tii fẽta texefafo mã “Chipo ea retexikani,” Jesús ato fani
fiitamẽ?” ato fani. “Sietekĩa,” fanifo. (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27)
21 Askafaifono ato yoini iskafakĩ: “¿Ai 31 Nãskata Jesús ato yoikĩ taefani
mã tãpiamamẽ?” ato fani. iskafakĩ: “Ẽ chipo omiskõi finakõixii.
Askatari ea õikaspakakĩ ea potaxikani,
Jesús yora fẽxo Betsaida anoxõ sharafani judeofãfe ãto xanĩfofo feta a Nios ato
22 Nãskatamã Betsaida ano kĩfixomis xanĩfofãfe a Moisés yoikĩ
nokoafono, yora fẽxo Jesús ano iyonifo. kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe.
Mã iyokaxõ iskafakĩ yoinifo: “Jesús, na Askatari ea retexikani, akka ea
feronãfake ramãfe,” faifono, 23 Jesús ãfe retefiafono tres nia oxata ẽ anã otoxii,”
mẽkemã nã fẽxo mẽtsoinĩfofã pexe rasi ato fani. 32 Nãskakẽ xafakĩakõi ato yoini.
pasoatai iyoni. Nãrixõ ãfe kemõ ãfe fero Ato yoikĩ askafaito ori iyoxõ Pedro
83 MARCOS 8, 9

yoini iskafakĩ: “Ifo, askayamafe mia fafekõini oxo finakõia ini, mã


retekanima kiki,” faito, 33 anã Jesús patsasharafikakĩ tsõa askafatiroma ini.
fesoakekafã aõxõ tãpimisfo õiyanã 4 Nãnoa Elías yafi Moisés õinifo Jesús fe

iskafakĩ Pedro yoini: “Emakinoax katãfe, mekaifono. 5 Nãskaifono Pedro Jesús


Satanás. A Epa Niospa shinãi keskara mĩ yoini iskafakĩ: “Ifo, sharakõi ano nõ oa.
tãpiamaki. Akka nã yorafãfe shinãifo Nono nõ tres tapas fanõ, fetsa mia
keskara mĩ shinãikai,” fani. axota, fetsa Moisés axota, fetsa Elías
34 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfoya axota, nõ fanõ,” fani.
yorafo kenaxõ ato yoini iskafakĩ: 6 Akka aõxõ tãpimisfo ratekõinifo.

“Fatora fetsa ẽfe inakõi ipaikĩ ãakõi Nãskakẽ Pedro tãpinima a yoiai keskara,
apaiyai keskara anã atiroma. Nã ẽ yoiai shinãyamaino yoini. 7 Nãskaifono kõinĩ
keskara nikakõitiro. ‘Ẽfe Ifoxõ ea ato maipakefofãni. Nã kõi mẽranoax
retefiaifono ẽkai ẽfe Ifo ẽ mekai iskaito nikanifo: “Nafi ẽfe
potapakenakama,’ ixõ shinãtiro. 35 Akka Fakekõiki ẽ aõ noikõi. Nãskakẽ
fẽtsa ãa shinãtiro iskakĩ: ‘Ẽ Nios Ifofaito nikasharakõikãfe,” ikaito nikanifo.
ea retetirofo. Nãskakẽ ẽ Nios Ifofaima,’ 8 Askaito nikafikakĩ, a kemataima

ixõ shinãtiro mesekĩ. Askara yora naax õiafo ano ato fe tsoa inima, Jesús fisti
ẽfe Epa ano katiroma. Akka nã ea Ifofaa, ares ato fe ini.
ẽfe meka yoiaito askayamãkĩ eõxõ 9 Nãskata mã mãchi keya ariax fotoxõ,

reteafono ẽ ifixii efe ĩpaxanõ eamãi “A mã õia keskara mã tsoa yoiki. Ẽ naax
Ifofamiskẽ. 36 Akka fatora fetsa afara mẽ anã otoano mã ato yoitiro,” ixõ ato
ichapayakõi ikatsaxakĩ, anã ãfenã yoini. 10 Nãskakẽ tsoa yoitama. Ares fisti
itiroma. Mã naax omiskõipakenaka. ãto õiti mẽraxõ shinãnifo mã tãpifikaxõ.
37 Akka, ¿nĩpaxakĩ yorafãfe afe tii Naax ẽ anã otoxira nokofaito nõ
kopifatirofomẽ? Maa, afaa tãpiama ikanax yoinãnifo.
kopifatirofoma. 38 Akka fatora fetsa eõ 11 Nãskaxõ Jesús yõkanifo, iskafakakĩ:

rãfikĩ, ẽfe meka sharari yoikaspai yora “¿Afeskakĩ a Moisés yoikĩ kirika keneni
chakafãfe ferotaifi ẽri aõ rãfikĩ yoikĩ keskara ato tãpimamisfãfe iskafakĩ
iskafaxii: ‘Ẽ na yora õimisma,’ ẽ faxii ẽfe yoimisfomẽ Elías rekẽ oi taexii?” ixõ
Ẽpa sharafoya fotoxõ, ẽfe ãjiri sharafori yoimisfo faifono, 12 ato kemakĩ iskafani:
efe fotopakefofãxikani,” ixõ ato yoini. “Chanĩma, Elías rekẽ fotoi taexii, nãato

9
1 Askatari anã Jesús ato yoini ato yoisharaxii itipinĩsharanõfo. Akka,
iskafakĩ: “Ẽ mato pãraima, fatora ¿afeskakĩ kirika ano kenenifomẽ, a ẽ
fẽtsa nono efe iyoxõ nayoxoma ẽfe Epa omiskõixiai yorafãfe ea chakafakakĩ ea
xanĩfo finakõia õiyoxikani ãfe potaifono? 13 Akka ẽ mato yoinõ mã
sharaõnoax oaito,” ixõ ato yoini. Elías ifana. Nãskakẽ nã apaiyai
keskafakakĩ chakafanifo. Nãnori aõnoa
Jesús ãfe femãnã fetsa keskara ini, yoikĩ kirika kenenifo,” ixõ ato yoini.
fafekõini. Ãfe rapatiri oxokõi ini
(Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36) Jesús feronãfake naetapa niafaka
2 Nãskata chaka põtaxoni
mã seis nia finõta, Jesús
(Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43)
mãchi keyakõi ari mãpekĩ ãfe ina tiis
ato iyoni. Pedro iyota, Santiago iyota, 14 Nãskata mã Jesús fe fõtakakĩ a

Juan iyota ato fani. Nãriax ãto ferotaifi Jesúsxõ tãpimis fetsafo ano nokokaxõ
Jesús fetsa keskara ini. 3 Ãfe rapati õitoshinifo yõrafã rasifo fe a Moisés
MARCOS 9 84

yoikĩ kirika keneni keskara ato yõshi chakata, na fake mĩ mekamatama,


tãpimamisfo fe ato fe feratenãifãfe. mĩ nikamamismaki, ẽ mia yoikai na
15 Nãskaifono Jesús oaito fichikanax fake makinoax tsekekaitãfe, nãskax mĩ
akiki keyokõi farekefaikaxõ, “Kee, mã anã a mẽra ikiki,” faino, 26 niafaka yõshi
Jesús oi kiki,” ikaxõ yoisharanifo. chaka fãsikõi fiisini. Nãskakĩ nã fake
16 Askaifono Jesús ato yõkani iskafakĩ: anã choamani. Nãskata mã fake
“¿Afeskai mã ato fe feratenãimẽ?” ato makinoax tsekekaikĩ oa naa keskara
faino, fẽtsa kemani iskafakĩ: 17 “Maestro, fafãini. Nãskakẽ iskafakĩ yoinifo: “Mã
ẽfe fake ẽ mikiki efea, niafaka chaka a naa raka,” faifono, 27 akka Jesús ãfe
mẽra nanexõ mekamamismano. 18 Nã mẽkemã mẽtsota fininĩfofanaino nã
kapaiyai arixõ, niafaka chakata achiano feronãfake niinãkafãni.
paketiani. Ãfe axfapa fãkox 28 Nãskafata Jesús pexe mẽra

keyopaketiani, askatari ãfe piti ikikainano, anoxõ a aõxõ tãpimisfãfe a


yeyexamis, askatari charishi fetsemis. fisti yõkanifo: “Akka, ¿afeskakĩri nõ
Mẽ mĩ inafo yoia a makinoa niafaka niafaka yõshi chaka potatiromamẽ?” ixõ
yõshi chaka põtanõfo. Akka mĩ inafãfe yõkaifono, 29 Jesús ato kemani: “Na
atirofoma,” faino, 19 Jesús kemani: keskara niafaka mã potakĩ Epa Nios
“Mãkai ea chanĩmara faima. Mã afara kĩfita foni teneyanã Nios shinãkĩ mã
shinãmis. Akka afetĩakai ẽ nono mato fe potatiro. Akka mã askayamaxõ mã
itianima. ¿Afetĩakai mã ea nikaimẽ? potatiroma,” ato fani.
Niri nã fake efekãfe,” faino, 20 nãskakẽ
Jesús ano nã fake iyonifo. Akka nã Anã Jesús ato yoini: “Chipo ea
nĩafaka mã Jesús tãpixõ, nã feronãfake retexikani,” ixõ
anã choamanaino anã nãmã pakeni. (Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45)
Nãskakẽ tarame tarame iyanã ãfe 30-31 Nãskata Jesús nãnoax a aõxõ
axfapa fãkox keyopakeni. tãpimisfo fe kakĩ Galilea finõfaini. Akka
21 Nãskaxõ Jesús apa yõkani iskafakĩ: Jesús ato tãpimakaspani, “Ea
“¿Afetĩa fichinimẽ?” iskaifaito, apa tãpiyamanõfora,” ixõ. A aõxõ
yoini iskafakĩ: “Afetĩa fichinima. tãpimisfoosmãi ato tãpimakĩ iskafakĩ
Yomeax fichini. 22 Mẽxotaima na niafaka ato yoini: “Ea achikaxõ ãto xanĩfofo ano
chakata iskafaino, chiinaki paketa ea iyoxikani, afãfe ea retenõfo. Akka ea
fakanaki pakemis, retepaikĩ iskafaino. retefiafono tres nia oxata ẽ anã otoxii,”
Nãskakẽ mĩ sharafatiromakĩ sharafafe, ato faito, 32 tsõa tãpinima a ato yoiai
noko shinãkĩ ẽfe fake ea sharafaxõfe,” keskara. Yõkapai akiki ranonifo.
faino, 23 Jesús yoini: “¿Afeskakĩ ẽfe fake
mĩa ea sharafaxotiromamẽ mĩ ea faimẽ? “Akka, ¿tsoakaimẽ sharafinakõia?” inifo
Ea chanĩmara faifono ẽ ato afama mĩshti (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48)
faxotiro,” fani. 33 Nãskata pexe rasi Capernaúm ano
24 Nãskakẽ nã fake ãpa fãsikõi mekani nokonifo. Nã pexe anoxõ Jesús ato yõkani:
iskafakĩ yoini: “Ẽ mĩa chanĩmara fai, ea “¿Afeskai fai anoax mã feratenãmẽ?” ato
axõfe ẽ mia chanĩmara fakĩ finakõinõ,” faino, 34 tsoa tooxinima, akka fai
ixõ yoiaino, 25 yõrafã rasi ichanãfono nẽxpakĩanoax feratenãi iskakanax:
Jesús õini, Jesús feronãfake makinoa “¿Tsoakai sharafinakõiamẽ?” ikanax.
niafaka potaito õipaikani. Nãskakẽ 35 Nãskakẽ Jesús tsaoxõ a aõxõ

Jesús niafaka iskafakĩ yoini: “Niafaka tãpimisfo doce kenaxõ ato yoini:
85 MARCOS 9, 10

“Fatora fẽtsa ato finõpai nã yorafãfe ãto mã mĩ oxtemeax Epa Nios ari mĩ katiro
ina keskara itiro, nãskakẽ keyokõi ato afe ĩpaxakĩ. Akka mĩ oxtemeamax tae
axosharakõitiro,” ixõ ato yoini. rafeyax chiifã mẽranoax mĩ
36 Nãskata ato nẽxpakĩa fake yome omiskõipakenaka, anoax xenafo
nĩchita, chishtoinĩfofã ato yoini: nayamaino, chiiri nokanakama anoax.
37 “Akka fatora fẽtsa ẽfe aneõxõ na fake 47 Askatari mĩ fẽro mia afara

yome noikĩ nãatori ea noisharakõi. Nã chakafamakẽ tsekafe. Nãskax mĩ fero


ea noisharaito ea fisti noima, nã ea fistiax Epa Nios xanĩfo ano mĩ katiroki.
nĩchiniri noisharai,” ixõ Jesús ato yoini. Akka mĩ fero rafeyax chiifã mẽranoax
mĩ omiskõipakenaka. 48 Anoax xenafo
Fẽtsa noko noikaspatama noko sharafai nayamaino chiiri nokanakama anoax.
(Mt. 10.42; Lc. 9.49-50) 49 “Nãskakẽ chiifã mẽranoax keyokõi
38 Ato askafaito Juan yoini: “Maestro, omiskõipakenakafo. 50 Akka tashi shara.
mã nõ õia oa feronãfake fistichi mĩ Akka mã nami tashiya ayamaxõ, afeska
aneõxõ niafaka chaka potaito. Nãskakẽ faxõ mã anã sharafatiromẽ, mã anã
mĩ nofe rafemismaki, askafayamafe mĩ sharafatiroma, chakanatiro. Nãskakẽ oa
yorafo makinoa niafaka potatiromaki nõ tashi keskara ikãfe isharakõiax. Fetsafo
faa,” faito, 39 Jesús kemani iskafakĩ: ato yoisharaxikakĩ anã afaa
“Askafayamakãfe. Akka nã ẽfe aneõxõ chakafanõfoma.”
afama mĩshtifo faxõ chipo ea chakafakĩ
mekafatiroma. 40 A noko chakafakĩ Feronãfake ãfe ãfi fe enenãtirofoõnoa
mekafaima, nofe rafesharai. 41 Akka Jesús ato yoini
fẽtsa mato shinãkĩ, nato Cristo Ifofaki (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18)

10
ixõ mato faka ayamanaito, askara 1 Nãskata Jesús Capernaúm
Niospa afara inãsharatiro. Chanĩmakõi ẽ anoax tsekekainax Judea mai
mato yoi,” ixõ ato yoini. ano kani. Nã Jordán faka ketokonõ,
nãnoxõ anã yorafo ichanãfaxõ anã ato
Noko fẽtsa afara chakafamaino yoini, ato yoimis keskafakĩ. 2 Ato yoikĩ
ãfenã mesekõi itiro askafaino fariseofo Jesús ano fenifo.
(Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) Akiki fẽkaxõ chakafakĩ mekamapaikani.
42 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Na Nãskaxõ yõkanifo iskafakĩ: “Nõko
fakefãfe ea chanĩmara faifono, xinifãfe Niospa meka yoikĩ kenenifo
fatorafãfe ato afara chakafamaifono, keskafakĩ, ¿feronãfãke ãfe ãfi enepaikĩ
tokirinĩfaya tenextifaxõ fakafã nõafã enetiromẽ?” ixõ yõkaifono, 3 Jesús ato
mẽra mã ato potatiro ato anã afaa kemani: “Moisés mato kirika kenexokĩ,
chakafamanõfoma. 43-44 Akka mãto ¿fanĩri mato yoinimẽ?” ato faito,
mẽkemã mato afara chakafamaino iskafakĩ yoinifo: 4 “Moisés kenekĩ
mextemekãfe. Akka mã mã mextemeax iskafani: ‘Fẽtsa ãfe ãfi enepaikĩ taefakĩ
Epa Nios ari mã katiro afe nĩpaxakĩ. kirika kenexotiro iskafakĩ: “Ẽ mia anã
Akka mifi rafeyaxõ mã afara chakafaax fiima, mĩ anã ẽfe ãfi ikima,” ’ ixõ mã
chiifã xoisai mẽranoax mã yoitiro noko fani,” ixõ yoiaifono, 5 Jesús
omiskõipakenaka, a chiifã nokanakama ato kemani iskafakĩ: “Moisés iskafakĩ
anoax. Anoax xenafo nayamaino, chiiri mato yoini: ‘Mãkai afaa tãpiama mãto
nokanakama anoax. 45-46 Askatari mĩ tãe õiti kerexkõi,’ ixõ mato yoini. 6 Akka
mia afara chakafamaino oxtemefe. Akka taekõifakĩ, Niospa feronãfake yafi kẽro
MARCOS 10 86

onifani. 7-8 Nãskakẽ feronãfake mã afeskatiromakĩ Nios xanĩfo fe ipaxakĩ,”


ãfiyax ãfe apa yafi ãfe afa makinoax ixõ yõkaito, 18 Jesús kemani: “¿Afeskakĩ
paxkatiro ãfi fe fianãxiki. Nãskakẽ ãfe sharara mĩ ea faimẽ? Akka Nios fisti
ãfi fe yora fisti keskara itirofo. Nãskakẽ shara. 19 Niospa shinãmanaino a Moisés
anã yora rafema, yora fisti keskara ikani yoini keskara mã mĩ tãpia. Iskafakĩ
ãfe ãfi fe. 9 Nãskakẽ feronãfãke ãfe ãfi yoini: ‘Ato reteyamakãfe, askatari mãto
enetiroma Niospamãi ato fianãmano,” ãfima chotayamakãfe, askatari kẽromãri
ixõ ato yoita, 10 mã pexe mẽra ikiano, mãto fenema chotamayamakãfe,
anã a aõxõ tãpimisfãfe yõkanifo: “A mĩ askatari atoki yometsoyamakãfe,
yorafo rama yoiai keskara nokori yoife,” askatari chanĩ yoiyamakãfe, askatari mã
faifono, 11 Jesús ato yoini iskafakĩ: kaxpa ato pãrayamakãfe, askatari mãto
“Akka fẽtsa ãfe ãfi enexõ kẽro fetsa fixõ epa yafi mãto efa nikasharakõikãfe,’ ”
afe ikĩ a fikĩ taefani chakafai. 12 Askatari ixõ Jesús yoini.
feronãfake ãfe ãfi enexõ fetsa fixõ fetsa 20 Askafaito nã feronãfake kemani

fe ikĩ ãfe ãfi chakafai,” ixõ Jesús ato iskafakĩ: “Maestro, nã mĩa yoiai keskara
yoini. mẽ nikamis yomexõ,” faito, 21 nikakĩ
Jesús õiyanã aõ noiyanã iskafakĩ
Jesús fakefo chishtoxõ ato mãmãyanã kemani: “Nãno afara fisti mĩ tãpiama.
ato Epa Nios kĩfixopakeni Kaxõ mĩ afarafo minixõ kori fixõ nã
(Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) afaamaisfo ato inãketsatãfe. Nãskakẽ
13 Askatari yorafãfe ãto fakefo Jesúski nai mẽranoax afama mĩshtifoya mĩ
efenifo ato mãmãpakeyanã ato Epa Nios ixikai. Mã mĩ kori ato inãketsata anã
kĩfixonõ. Akka a Jesúsxõ tãpimisfãfe ato oxõ ea Ifofasharafe,” ixõ yoini.
iskafanifo: “Mãto fakefo efexõ nõko Ifo 22 Askafaito nikai nã feronãfake

fekaxtefayamakãfe,” ato faifono, shinãchakakõi tooxinima kori


14 nikakĩ Jesús ato iskafani: “Ato enekãfe ichapayamãiyaxõ ato inãkaspai. Nãskax
na fakefo ekeki fenõfo, ato Jesús makinoax kani.
nẽtefayamakãfe. Ẽfe Epa Nios xanĩfo ika 23 Nãskaito Jesús aa kemataima

ari na fakefo keskarakõifoki,” ixõ ato õiakexõ, aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ:
yoini. “A yora afama mĩshti ichapaya Nios
15 “Ẽ mato pãraima, mã Epa Nios xanĩfo ano katiroma, fekax pishta,” ixõ
xanĩfo nikayamax na fakefãfe ea nikaifo ato yoiaito, 24 nikakakĩ ãfe inafãfe: “Kee,
keskafakĩ, Epa Nios xanĩfo ika ari mã ãfe meka nõ tãpitiroma,” ixõ
katiroma,” ixõ ato yoita, 16 fakefo tãpipainifo. Askaifono anã Jesús ato
chishtoinĩfofã ato mãmãpakeyanã: “Epa yoini iskafakĩ: “Ẽfe fakefãfe, fekax
Niospa, na fakefo sharafafe,” fani. pishta afama mĩshtifoya ikatsaxakĩ mã
Nios Ifofapaia. 25 Mãraki camello akoja
Feronãfake naetapa kori ichapayax kini mẽra ikipaifi ikitiro, fekaxkõi
Jesús fe mekani efapamãiax. Nãskarari yora afama
(Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) mĩshti ichapayato Nios Ifofapai,
17 Mãaskafata mã Jesús kaino fekaxkõi ãfe afama mĩshtifomãi
feronãfake fetsa ichoax akiki nokoni. potakaspakĩ,” ixõ Jesús ato yoini.
Mã akiki nokoxõ ratokonõ mai 26 Ato askafaito nikakakĩ a aõxõ

chachipakefofã yõkani iskafakĩ: tãpimisfãfe tãpipainifo. “¡Kee! ¿Afeskax nõ


“Maestro mĩ sharaki, ea yoife ẽ afaa Nios fe ipaxatiromẽ?” ikanax yoinãnifo.
87 MARCOS 10

27 Askaifãfe õikĩ Jesús ato yoini: kaxemetsama fayanã, ekeki kemo


“Yorafokai ãa ifimetirofoma. Nios mechoketsayanã ea koshaketsakata ea
fistichi yorafo ifitiro. Niospa afama retekani. Akka ea askafafiafono tres nia
mĩshtifo fatiro, yorafãfe atiroma oxata ẽ otoxii,” ixõ ato yoini.
keskara,” ixõ ato yoini.
28 Ato askafaito nikakĩ Pedro yoini: Santiago feta Juan Jesús yõkanifo afe
“Ifo, nõ mefe okĩ nõko afama mĩshtifo xanĩfo ipaikakĩ
nõ õiferani nõ mefe oni,” faito, 29 Jesús (Mt. 20.20-28)
kemani iskafakĩ: “Ẽ mato paraima, fẽtsa 35 Santiago fe Juan, Zebedeo fake rafe
eõxõ ẽfe meka sharaõnoa ato yoikakĩ ini. Nã rafeta Jesús ano fõkaxõ iskafakĩ
ãfe pexe õifaini, ãfe onefetsafori õifaini, yoinifo: “Maestro, na nõ mia yoiai
ãfe poifori õifaini, ãfe apari õifaini, ãfe keskafakĩ noko axõfe, nõ mia yõkaikai,”
afari õifaini, ãfe fakefori õifaini, ãfe faifono, 36 ato yõkani: “¿Ẽ mato afaa
tareri õifaini, 30 nãato niyoxõ afama afeska faxotiromẽ?” ato faito, 37 anã
mĩshtifo fitiro, Niospa inãino, pexefoya yoinifo iskafakakĩ: “Mĩ xanĩfokõikĩ
ita, onefetsafoya ita, poifoya ita, afafoya nokori xanĩfo imafe, nõ mefe xanĩfo inõ.
ita, fakefoya ita, tarefoya ita itiro. Nãfo Takai fetsa ẽ tsaofaino, takai fetsari ẽfe
Niospa inãsharafiano omiskõixii. ochi tsaonõ,” faifono, 38 Jesús ato yoini
Nãskafiax chipo Epa Nios fe ipanaka. iskafakĩ: “Na mã ea yõkai keskara mã
31 Akka iskaratĩa yora ichapafãfe ato tãpiama. ¿Na ẽ omiskõiai keskai mãri
finõpaikani, nõ finakõiara ikaxõ, akka mã omiskõitiromẽ?” ato faino,
chipo fenotirofo. Akka a ato 39 kemanifo iskafakakĩ: “Ẽje, nõri nõ

finõpaiyamaifo iskaratĩa Niospa ato tenetiro,” faifono, Jesús ato yoini


finakõia imaino Nios fe ipanakafo,” ixõ iskafakĩ: “Chanĩma, nã ẽ teneai
ato yoini. keskafakĩri, mã tenetiro
omiskõifinakõifikĩ. 40 Akka efe
Anã Jesús ato yoini: “Mã chaima ea ketaxamei tsaopai tsoa efe ketaxamei
retekanira,” ixõ tsaotiroma. Ẽfe Epa Nios fistichi tãpia.
(Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) Nã Epa Niospa katoafo ano efe
32 Askafakĩ ato yoita Jerusalén ari tsaotirofo,” ixõ ato kemani.
kani. Jesús rekẽ kaino aõxõ tãpimisfo 41 Askafaifãfe nikakani a aõxõ

acho fonifo. “Kee, ¿afeskai nõko Ifo tãpimisfo diez atoki õitifishkinifo,
Jerusalén ano kaimẽ?” ikanax Santiago yafi Juan mepaikani.
ratekõinifo. Nãskaifono a aõxõ 42 Askaifono akka Jesús ato kenaxõ ato

tãpimisfo tii ato kenaxõ Jesús ato yoini yoini iskafakĩ: “Mã mã tãpia, yora
iskafakĩ: “Iskaratĩa afaa afeskaimãkai ẽ fetsafo xanĩfokaxõ fãsikõi mekayanã ato
mato yoinõ. 33 Mã mã õikai, iskaratĩa yonomamisfo. A xanĩfo fe rafeafãferi ato
Jerusalén ano nõ mãpei kaikai. Nãnoxõ yoimisfo iskafakakĩ: ‘Nõri mãto xanĩfo.
ea achikaxõ a ato Nios kĩfixomis Nõ mato yoiaito mã noko afara
xanĩfofo yafi a Moisés yoikĩ kirika axorisafatiro,’ ixõ fãsikõi ato yoimisfo.
keneni keskara ato tãpimamisfo ea ato 43-44 Akka mã ranã askayamakãfe.

inãkani kiki. Anoxõ ea iskafakani: ‘Na Askatamaroko fatora fetsa mã xanĩfo


Jesús ato chakafamiskĩ retekãfe,’ ixõ ea ipai, ato yonoxomis keskara mã itiro.
yoikãta, yora fetsafo ano ea iyokani 45 Akka ẽri anori shinãima, ẽfe Epa Nios

afãfe ea retenõfo. 34 Nãfãfe ea ariax ẽ nãmã fotoni feronãfakekõi ixiki,


MARCOS 10, 11 88

ẽ Niospa Fakefekẽ ea afara axonõfo ẽ machi Olivos ano. Nãnoxõ Jesús a aõxõ
onima. Askatamaroko fetsafo ẽ ato afara tãpimis rafe nĩchini. 2 Ato iskafakĩ
sharafaxoxiki ẽ oni. Ẽ atoõnoax naxiki ẽ yoiyanã: “Mẽstekõi fotakãfe oa ono
oni. Satanás chaka ãto ifo inõma ẽ oni,” pexe rasi ano. Nãno mã nokoxõ mã fichi
ixõ Jesús ato yoini. kaikai burro fake nexekẽ tsoa aõ
nimisma. Tẽpexõ ea efexotakãfe.
Jesús Bartimeo fẽxokẽ sharafani 3 Anoxõ mato yõkaifono iskafakaki:
(Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) ‘¿Afeskakĩ mã burro tẽpeimẽ?’ mato
46 Nãskata Jericó pexe rasi ano faifono, iskafakĩ ato yoikãfe: ‘Nõko Ifãfe
nokonifo. Nãnoax mã Jesús fichipaiyaito nõ ifixoniyoa, samama
tsekekainaino, aõxõ tãpimisfo fe yõrafã mato nĩchixoni kiki,’ ixõ ato yoikãfe,”
rasi afe fonifo. Fokãkĩ yora fẽxo fai Jesús a aõxõ tãpimis rafe fani.
ketokonõ tsaoa fichinifo, ãfe ane 4 Askata mã fõkaxõ fichitoshinifo

Bartimeo, Timeo fake ini. Nãno fai burro pexe fepoti ano nexekẽ emãiti
ketokonõ tsaoxõ ato kori yõkatiani ini. fainaki fichixõ tẽpexõ efenifo.
47 Nãno fai ketokonõ tsaoxõ nã fẽxo 5 Nã ano ikafãfe ato iskafanifo: “¿Afaa

nikani Jesús Nazarete anoa kafani mã afeskafaimẽ? ¿Afeskakĩ mã burro


faifãfe. Nãskafaifãfe nikai nã fẽxo tẽpeimẽ?” ato faifono, 6 nã Jesús ato yoia
fãsikõi fiisini, iskafakĩ yoini: “¡Jesús keskafakĩ ato kemanifo: “Ia. Iyoxotakãfe,”
mĩfi David fenaki, ea shinãfe!” fani. ato fanifo. 7 Nãskata Jesús ano burro
48 Askafaito, “Nõko Ifo efekãta, ãfe kate kamaki ãto rapati
fekaxtefayamafe,” fanifo. Askafafiaifono kakafanifo. Nãskafafono a kamaki Jesús
fãsikõi fiisini, iskani: “¡David fenapa, ea tsaoinãkafãni. 8 Akka mã Jesús kaino
shinãfe!” faito nikai. yorafãfe ãto rapatifoya epe peifo xatekaxõ
49 Nãskakẽ Jesús nẽteakekafã ato yoini kakafaxõ fonifo akiki inimakakĩ.
iskafakĩ: “Ea kenaxokãfe,” ato faino, 9 Akka nã rekẽ foaifãfe a acho foaifo

kenanifo iskafakĩ yoiyanã: “Inimayanã fãsikõi tai taifonifo. Iskafa fonifo:


fininãkafãfe, Jesús mia kenakĩ,” ixõ “¡Aicho, nã sharafinakõia nokoki oi kiki,
yoiaifono, 50 nikakĩ ãfe tari rashkita nõko Ifo Niospa nokoki nĩchiano!
potata koshikõi niinãkafã ichotiri 10 Nõko xini David xanĩfo ipaoni keskai,

ichotiri ita Jesús ano oni. mĩri nõko xanĩfo ixiki oa. ¡Aicho! ¡Nios
51 Mã akiki oano Jesús yõkani: “¿Ẽ sharakõi!” ixõ yoinifo.
mia afeska fanõ ea mĩa yõkamẽ?” faito, 11 Nãskata Jesús mã Jerusalén ano

nã fẽxo kemani: “Maestro, ẽfe fero ẽ nokoax, Nios kĩfiti pexefã mẽra ikixõ, a
sharafapai,” faino, 52 Jesús yoini mẽranoafo õifofãsafani. Nãskata nãnoax
iskafakĩ: “Mã mĩ katiro, ea chanĩmara tsekekaini kaax a aõxõ tãpimisfo docefo
faax, mã mĩ sharaki,” fani. Naskafaino fe Betania ano kani, mã yãtapakeaino.
nã fẽxo õisharakõitani. Mã sharaxõ
Jesús fãi kaino chĩfafaini. “Fana higuera, mĩ anã
fiminakama,” Jesús fani
Jesús nokoni Jerusalén ano (Mt. 21.18-19)
(Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) 12 Pena fetsa mã Betania anoax okĩ

11 Jesús mea fonãikõi fini. 13 Nãskakẽ chai


1 Nãskata Jesús fe fokakĩ
Jerusalén chaima fonifo. Nãno ixõ fana higo nikẽ õini, peifoya ini.
pexe rasi Betfagé fe Betania chaima ini, Kaxõ õini fimiyamakĩ, akka kaxõ õia
89 MARCOS 11

fimiya inima ãfe peifos ini. Nã pãraima. Mãto õiti mẽraxõ mã Nios
fimiyamaitĩa õini. 14 Nãskakẽ Jesús fana nikakõixõ na mãchifã mã yoikĩ
higo yoikĩ iskafani: “Anã tsõa mĩ fimi iskafatiro: ‘Nonoax tsekekainax fakafã
pinakama,” faito, ãfe inafãfe nikanifo. mẽra paketãfe,’ mã faino fakafã mẽra
paketiro. Nã mã yoiai keskai
Jesús a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ nãskakõitiro. 24 Nãskakẽ ẽ mato yoi,
a ato inãifo ato potani afara mã fichipaikĩ mã Epa Nios
(Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) chanĩmara faxõ mã kĩfiaito mato inãtiro,
15-16 Nãskata anã Jerusalén ano mãtonã inõ. 25 Akka mã Epa Nios kĩfikĩ,
nokonifo. Nãnoax Jesús anã Nios kĩfiti fetsaki mã õitifishki iyoxõ ĩkisi
pexefã mẽra ikitoshini. Ikitoshixõ õia a raefayokãfe, Epa Nios nai mẽranoato
mẽraxõ afarafo ato miniaifono xafakĩa mãto chaka mato soaxonõ. 26 Akka mã
ato kãimani, a ato fĩaifori askafani fetsafo raefayamaito, matori Epa Niospa
xafakĩa kãimakĩ. A ato kori inãifo nai mẽraxõ mãto chakafo mato
anoari mĩsafo ato põtaketsani, askatari a soaxotiroma,” Jesús ato fani.
ato rifi miniaifo anoari ãto tsaotifori ato
põtaketsani. “Nã Nios kĩfiti pexefã “¿Tsõa mia nĩchinimẽ mĩ xanĩfo inõ?” ixõ
mẽraxõ tsõa afaa ato inãtiroma,” ixõ Jesús yõkanifo anoxõ achipaikakĩ
fãsi mekainãkafã ato yoini. 17 Ato (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8)
tãpimakĩ iskafakĩ ato yoini: “Niospa 27 Nãskata Jerusalén ano anã fenifo.
meka yoikĩ iskafakĩ kirikaki kenenifo: Nãnoax Nios kĩfiti pexefã mẽra Jesús
‘Na ẽfe pexefã anoxõ keyokõichi nã kafãsaino, nãno akiki fenifo. A ato Nios
maitio ano ikafãfe ea kĩfitirofo,’ ixõ kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe, a Moisés
kenefinifono, akka nã yometsofãfe pexe yoikĩ kirika keneni keskara ato
keskara mã famis,” ixõ ato yoini. tãpimamisfo, judeofãfe ãto xanĩfofori
18 Ato askafaito, a ato Nios kĩfixomis fenifo. 28 Anoxõ yõkanifo iskafakakĩ:
xanĩfofo feta, a Moisés yoikĩ kirika “¿Tsõaõxõ mĩ iskafaimẽ, tsõa mia
keneni keskara ato tãpimamisfãfe yoiamẽ mĩ iskafanõ?” ixõ yõkaifono,
nikanifo. Nãskakẽ afeskaxoma Jesús 29-30 Jesús ato kemani iskafakĩ: “Ẽri mato

retepainifo, retepaifikani mesenifo, yõkanõ ea yoikapo ẽ nikanõ. Ea mã


yorafãfemãi nikakõiaifono a yoiai yoiaito ẽ mato yoikai tsõaõxõ ẽ
keskara, “Aira, na keskara meka nõ iskafaimãkai. Akka, ¿tsõa Juan
nikamisma, ãfe meka sharakõi,” ikaxõ. nĩchinimẽ ato maotisafakĩ ato faka mẽra
19 Akka mã fakishaino Jesús a aõxõ ikimapakenõ? Niospa nĩchiyamakĩ
tãpimisfo fe Jerusalén anoax anã kani. yorafãfe nĩchiniforaka ea yoikapo,”
31 ato faino ãa ranã mẽenãpaiyanã
Fana higuera xanani iskanifo: “Nõ kemakĩ iskafaino: ‘Niospa
(Mt. 21.20-22) nĩchini,’ nõ faino noko yoikĩ iskafai:
20 Askano anã pena fetsa finõfãikakĩ ‘Akka, ¿afeskakĩ mã Juan
õinifo, nã fana higuera mã xanano ãfe nikamismamẽ?’ 32 Akka nõ iskafakĩ
tapofoya. 21 Nãskakẽ Pedro shinãkĩ Jesús yoitiroma: ‘Yorafãfe Juan nĩchinifo,’ ixõ
yoini iskafakĩ: “Maestro, õipo na nõ yoitiroma, yorafoki nõ mesei nokoki
higuera mĩ kamafofãita mã xana,” faito, õitifishki itirofo.” Akka yorafãfe
22 Jesús kemakĩ iskafakĩ: “Nios keyokõichi tãpiafo Niospa
nikakõikãfe,” ato fani. 23 “Akka ẽ mato shinãmanaino Juan ato yoipaoni.
MARCOS 11, 12 90

33 Nãskakẽ yoikĩ iskafanifo: “Nõ 10-11 “Akka, ¿a kirika kenekĩ iskafanifo


tãpiama tsõara Juan nĩchini,” faifono, mã anemismamẽ?:
Jesúsri ato yoikĩ iskafani: “Ẽri mato Tokiri pexe fapaikakĩ nã pexe
yoitiroma tsõaõxõ ẽ iskafaimãkai,” ixõ famisfãfe na tokiri chakara ixõ
ato yoini. potafono, fetsafãfe fichixõ na tokiri
sharakõi ikaxõ akiki pexe fatirofo.
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a ato Nãskarifiakĩ xanĩfofofãfe, ‘Nakai
yonoxomis chakafoõnoa afama,’ ikaxõ Niospa Fake
(Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19) õikaspamisfo. Askafafiaifono Niospa

12
1 Anã Jesús ato yoini meka ãfe Fake katoni nõko Ifo inõ. Nãskakẽ
fetsafaxõ iskafakĩ: “Feronãfake nõ akiki inimakõi,
fẽtsa ãfe tare ano uva fanani. Fanaxõ ixõ kirika ano kenenifo,” Jesús ato fani.
akiki keneakeni. Akiki keneakexõ mai 12 Nãskakẽ Jesús achikaxõ karaxa

põkini a mẽraxõ uva tsinĩxiki. Askatari mẽra ikimapainifo, mã tãpikaxõ meka


pexe keya fani anoxõ kexexiki tsõa fetsafaxõ atoõnoa yoiaito. Akka
mẽeyamanõ. Mã askafakĩ fetsaxõ a ano achipaifikani yorafoki mesekani a
yonofaifo ato inãyoni. Nãskafata mai makinoax fonifo.
fetsa ari kayoni. 2 Nã fimimistĩa mã ãfe
“¿Xanĩfo nõ kori inãtiromẽ noko
fana pachiaino, ãfe ifãfe a yonoxomis
yõkaito?” ixõ Jesús yõkanifo
nĩchini, a kexexonafo ato yõkaxõ ãfe
(Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26)
fana fimifo fixotanõ nã ãfenã tiiri.
3 Akka ãfe kaifo fichikaxõ nã fana 13 Nãskakẽ chipo fariseofãfe Herodes

kexeafãfe achikaxõ seteketsakaxõ, afaa feta afe yorafo Jesús ano nĩchinifo,
inãkaxoma afaamaiskõi nĩchinifo. fanĩrira Jesús ato yoiaito afãfe yõanõfo
4 Nãskata nã tare ifãfe anã a yonoxomis ãto xanĩfofo yoikakĩ. 14 Nãskakẽ mã
fetsa nĩchini. Akka nãri ĩchaketsayanã akiki fẽkaxõ nãfãfe yõkanifo iskafakakĩ:
tokirinĩ mapoki tsakakĩ imi “Maestro, mã nõ tãpia a mĩ yoiai anori
tofeketsafono oni. 5 Nãskano afianã chanĩmakõi mĩ yoimis. Epa Niospa noko
fetsari nĩchiano nãa retenifo. Mã shinãmapaiyai anorikõi mẽstekõi mĩ
reteafono ranãfaxõ ato nĩchini, nãfori noko yoimis. Afara yoipai mĩ
ato seteketsayanã, ranãri ato retenifo. ranomisma, afarikai mĩ fomãmisma, na
6 “Mã ato askafafono, nãno ãfe fake fisti yorafãfe yoiaifo anori mĩ nikatama, a
ini, nã aõ noikõiai. Nãskakẽ chipokõi fakĩ shinãifo anori mĩ shinãmisma.
ãfe fake nĩchini: ‘Ẽfe fake nikatirofokĩ,’ ixõ. Askatamaroko Epa Niospa meka shara
7 Akka mã ãfe fake nĩchia kaito fichikanax mẽstekõi mĩ yoimis. Akka chanĩmamakĩ
nã tare kexemisfo yoinãnifo iskakani: ‘Nato noko yoife na romanõ xanĩfo nõ
ãfe apa naano na fanafo fixii kiki, a nari nõ kopifatiromakĩ askayamakĩ nõ
retenõ na tare nõkonã inõ,’ ” ikanax kopifatiroma rakikĩa,” ixõ yõkaifono,
yoinãnifo. 8 Nãskakẽ achikaxõ mã retekaxõ 15 Jesús tãpini feparapaiyaifãfe, nãskaxõ

tare pasotai potanifo. ato yoini iskafakĩ: “¿Afeskakĩ mã ea


9 Nãskakẽ Jesús ato yõkani: “Akka, ¿a feparapaimẽ?” ato fata, “Ea kori exe
tare ifãfe ato afeska fatiromẽ? Kaxõ a fisti fẽxokãfe, ẽ õinõ,” ato faino, 16 kori
tare kexemisfo ato retekĩ mitoxõ fetsafo exe fisti fẽxofafono, nã kori exe õiyanã
ãfe tare inãtiro afãfe kexexonõfo,” ixõ Jesús ato yõkani: “¿Tsõa femãnã na
Jesús ato yoini. keskaramẽ? ¿Tsõa aneri na kori exe ano
91 MARCOS 12

keneamẽ?” ato faino, kemanifo mẽraxõ Moisés yoini iskafakĩ: ‘Ẽfi mĩ


iskafakakĩ: “Nõko xanĩfo César keskara,” xinifãfe ãto Nioskõi, Abraham ikaino,
faifono, 17 Jesús ato yoini iskafakĩ: Isaaca ikaino, Jacobo ikaino,’ ixõ
“Akka na kori exe Césarnãkẽ César Niospa yoini. Akka Niospa naafoma
inãkãfe, akka Niosnãkẽ Niosri inãkãfe,” keskara ato õi, aõnoax keyokõi niafono.
ato faino, “¡Kee! ¡Nikakapo! Ãfe meka Akka mãkai afaa tãpiama mã mã
finakõia tsõakai finõtiroma,” ikanax chanĩmis,” ixõ Jesús ato yoini.
rateyanã yoinãnifo.
“Akka, ¿fato meka sharafinakõiamẽ, nã
“Yora naax anã otoax, ¿afeskatiromẽ?” Niospa shinãmanaino Moisés ato
ixõ Jesús yõkanifo yoiniraka?” ikaxõ fariseofãfe
(Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) Jesús yõkanifo
18 Nãskakẽ (Mt. 22.34-40)
saduceofo Jesús õifokani
fonifo. Nã saduceofãfe yoimisfo 28 A Moisés yoikĩ kirika keneni

iskafakakĩ: “Yora naaxkai anã afeskax keskara ato tãpimamis Jesús ano
ototiroma,” ixõ yoimisfo. Nãskakẽ mã nokoni, Jesús anoax ato fe yoinãino
fokaxõ yõkanifo iskafakakĩ: mãmãi tãpixõ Jesúsmãi ato
19 “Maestro, Moisés noko kirika kemasharakõiaino. Nãskaxõ akairi
kenexoni iskafakĩ yoikĩ: ‘Feronãfake yõkani: “Akka, ¿fato meka
fetsa ãfiyax natiro afeta fake akamax, sharafinakõiamẽ, nã Niospa
akka nã kẽro ifomafa onefẽtsa fitiro, shinãmanaino Moisés keneniraka
afeta fake axiki nã fake nã onefetsa sharafinakõia?” ixõ yõkaito, 29 Jesús
naitanã inõ.’ 20 Akka nã nane tii siete kemani iskafakĩ: “Niospa yoini iskafakĩ:
feronãfake inifo. Ãto ochi iyoa ãfiyai ‘A sharafinakõia ẽ mia yoinõ nikapo. Nã
taeni, mã ãfiyax afeta fake akamax nani. israelifo nikasharafe, nõko Ifo Nios fisti
21 Nãskata nãa chipoko fẽtsa nã kẽro nõko Ifokĩ anã ano fetsamaki. 30 Nõko
ifomafa fini. Nãskarifiai nãari nani afeta Ifo Nios noisharakõikãfe nõko
fake akamax. Afianã chipoko fẽtsari fini, õitifoyaxõ, nõko yõshi sharafoyaxori
nãari nani afeta fake akamax. 22 Nãskakẽ noikãfe. Nõko mapo mẽraxori
nã siete feronãfakefãfe nã kẽro shinãsharakãfe, nõko kerex
fĩpakanax, afeta fake akanamax nai sharafoyaxõ,’ ixõ nã meka shara Moisés
keyonifo. Chipokõitani nã kẽrori nani. keneni. 31 Nã ẽ mato taefakĩ yoia
23 “Nãskakẽ mã otokaxõ, ¿fatoto nã keskarari nãno fetsari. ‘Nã mato chaima
kẽro fiximẽ, nã fistimãi fĩpakaxõ?” ixõ nikari noisharakõikãfe a mã mã
yõkaifono, 24 Jesús ato kemani: “Mãkai noimesharakõiai keskafakãfe.’ Na meka
afaa tãpiama. Na Niospa meka yoikĩ rafe sharafinakõia Niospa yoini,” ixõ
kenenifokairoko mã õikatsaxakĩ. Niospa Jesús ato yoini.
ãfe sharaõnoari mã õimisma. 25 Yorafo 32 Naskafaito a Moisés yoikĩ kirika

nakanax mã anã otokanax, anã keneni keskara ato tãpimamisto yoini


ãfiyatirofoma, anãri ãto ãfi feta fake iskafakĩ: “Mĩ yoikõi. Maestro,
atirofoma. Askatamaroko nã ãjiri nai chanĩmakõi mĩ yoimis. Nãno Nios fisti,
mẽranoafo keskara itirofo. 26-27 Akka, ¿a anã ano a keskara fetsama. 33 Askatari
yorafo nakanax anã otoxiaifoõnoa yoikĩ iskafakĩ mĩ yoia, mãto õitifoyaxõ Nios
Moisés kirika kenekĩ yoiniõnoa mã noikõikãfe, mãto shinã sharafoyaxori
anemismamẽ? Niospa fana koofai askafakãfe, mãto yõshi sharafoyaxori
MARCOS 12, 13 92

askafakãfe, mãto kerexfoyaxori ipaikani. Yora ichapafo ano


askafakãfe, a mato chaima nikafori fofãsapaimisfo noko yoisharakõinõra
noisharakõikãfe, a mã mã noimeai ikanax, nãfo kakapaimisfo. 39 Nãfãfe
keskafakĩ askatari a afarafo nõ Nios inã, ichanãti pexe mẽraxõ tsaoti sharakõi
nãfo nõ finõinĩfofana sharakõikĩ. A nõ fenamisfo noko õinõfora ikaxõ. A piaifo
afara koakĩ nõ Nios inãfori nãfori nõ anoaxri ano tsaopaikakĩ sharakõi ano
finõinĩfofana nõko õitifoyaxõ nõ Nios tsaopaimisfo. 40 Nãskarafãfe kẽro
noikõikĩ,” ixõ mĩ yoia fani. ifomafafo ato pexe fĩamisfo, nõ mato
34 Askafakĩ yoisharaito nikakĩ Jesús Nios kĩfixonira ikaxõ chaikõi Nios
yoini iskafakĩ: “Epa Niospa afe yorafo kĩfimisfo atoki kaxemetsamapaiyanã.
imasharai keskara mĩri mĩ tãpiax mĩ afe Nãfo omiskõi finakõixikani Epa Niospa
nĩpanaka,” ixõ yoiaito, nikakakĩ tsoa ato omiskõimanaino,” ixõ Jesús ato
anã tooxinima. Askata anã tsõa yoini.
yõkanima.
Kẽro ifomafa afaamais fixõ
“Akka, ¿tsõa fenamẽ Cristo?” Epa Nios inãsharakõini
ixõ Jesús ato yõkani (Lc. 21.1-4)
(Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) 41 Nãskata Jesús tsaoxõ õini yorafãfe a
35 JesúsNios kĩfiti pexefã mẽraxõ ato kori naneti mẽra kori naneaifãfe Nios
tãpimayanã ato yõkani iskafakĩ: “Akka, kĩfiti pexefã mẽraxõ. Akka nã afama
¿afeskakĩ a Moisés yoikĩ kirika keneni mĩshti ichapayafãfe kori naneti mẽra
keskara ato tãpimamisfãfe na Cristo kori ichapa nanenifo. 42 Nãskafaifono
David ãfe fenara fakanimẽ? 36 Akka nãno kẽro ifomafa nokoni. Nã kẽro
Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino nã ifomafa afaamais fixõ ãfe kori exe rafe
David yoini iskafakĩ: nã kori naneti mẽra ãfe kori nanekĩ
Epa Niospa ẽfe Ifo yoini iskafakĩ: mitofaito Jesús õini.
‘Mĩ efe xanĩfokõi ĩpanakaki. Akka nã 43-44 Nãskafaito õikĩ Jesús aõxõ

mia noikaspaifo mĩ ato finõkõinõ ẽ tãpimisfo kenaxõ iskafakĩ ato yoini:


ato mĩ nãmã nĩchikai.’ “Chanĩma ẽ mato yoikõi, nã kẽro
ixõ Niospa yoinino David keneni. ifomafa afaamaisfixõ fetsafo
37 “Akka, ¿afeskai Cristo David ãfe finõmainĩfofã ãfe kori exe rafe nã kori
fena itiromẽ, nã David Cristo ẽfe Ifora naneti mẽra nanea. Akka nã kori
fafiapaonino?” ichapayafãfe nã kori naneti mẽra mã ãto
Nãskakẽ yõrafã rasi inimanifo Jesús kori nanefikakĩ tsõa keyo naneama.
ato yoiaito nikakani. Akka nã kẽro ifomafa afaamaisfixõ nã
kori naneti mẽra ãfe kori nanekĩ
Jesús ato yõani a Moisés yoikĩ kirika mitokõia. Nãskakẽ a piai anã afanã
keneni keskara ato tãpimamisfãfe fitiroma,” ixõ Jesús ato yoini.
anorima ato yoiaifono
(Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) Jesús ato yoini na Nios
38 Nãskano kĩfiti pexefã pãoixii ixõ
Jesús ato yoiyanã iskafakĩ
ato yoini: “Õisharakakĩ a Moisés yoikĩ (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6)

13
kirika keneni keskara ato tãpimamisfo 1 Mã Jesús a Nios kĩfiti pexefã

tari chainipa safekanax fofãsamisfoki, mẽranoax tsekeano, a aõxõ


askatari nafãfe tãpikõiara noko fanõfora tãpimis fẽtsa yoini iskafakĩ: “Maestro,
93 MARCOS 13

õipo, nõko Nios kĩfiti pexefo tokirifo yoikãfe, nã mai tio anoafo. 11 Akka mato
petsanãmeakea sharashtakõifo,” ixõ achikaxõ mato iyoxikani, xanĩfofo mato
yoiaito, 2 Jesús kemani iskafakĩ: “¿Mã inãxikakĩ. Shinãchakayamakãfe nõ ato
mĩ õimẽ na Nios kĩfiti pexefo? Akka, afaa faikaimẽ iyamakãfe. Mã afaa
¿na tokirifo anã petsanamexima chipo shinãpaimakai, nã Niospa mato
maoi fetsexii anãkai na tokirifo shinãmapaiyai anori mã ato yoikai.
petsanãmexima?” ixõ Jesús ato yoini. Akka mã mekaimakai Niospa Yõshi
Shara mekai kiki. 12 A yorafãfe ãto
Afaa afeskaximãkai mã chaima extofo yora fetsafo ato achimaxikani ato
nõko mai keyoaino Jesús ato yoini retenõfo. Ato apafãferi ãto fakefo yora
(Mt. 24.3-28; Lc. 17.22-24; 21.7-24) fetsafo ato achimaxikani. Nãskarifiakĩ
3 Nãskakata machi Olivos ano fonifo, ãto fakefãfe ãto apakõifo ato chakafakĩ
anoxõ õiafo Nios kĩfiti pexefã chaima mekafaxikani, yora fetsafãfe ato
ini. Nãno Jesús tsaoano, Pedro ikaino, retenõfo. 13 Akka eõxõ keyokõichi mato
Santiago ikaino, Juan ikaino, Andrés noikaspaxikani. Akka mato
ikaino one yõkanifo tsõa ato noikaspafiaifono mã eõnoax omiskõifiki
nikayamanõ iskafakakĩ: mã ẽfe meka nikasharakõiaito ẽ mato
4 “Nõ tãpipaikai noko yoife. Na mĩ kexesharakõixii Epa Nios fe mã
yoiai keskai afetĩa iximãkai, afeskaxõ nõ isharapakexanõ.
tãpitiromakĩ. Askayoamano afaa nõ 14 “Nã Niospa meka yoimisto Daniel a

õitiromakĩ noko tãpimafe,” faifono, inõpokoai yoikĩ kirika keneni Nios kĩfiti
5-6 Jesús ato kemani iskafakĩ: pexefã mẽra afara chakakõi faxikani kiki
“Kexemesharakani mã ato nikaino mato ixõ yoikĩ. (Nãskakẽ na kirika kenea anexõ
afara chakafamatirofokĩ. Yora ichapafo tãpikãfe.) Nã chakafinakõia õikanax, nã
fekani kiki, ẽfe aneõnoa mato yoikĩ Judea anoafo machi keya ano
iskafakani kiki. ‘Ẽ Cristoki,’ ikaxõ yora ichorisatakãfe. 15 Askatari ãfe pexe
ichapafo ato pãrapaikani kiki. mãmãkĩa tsaoxõ ato fichiax koshikõi
7 “Akka yorafo retenãifãfe nikai fotopakekafã ãfe afaa fiamax ichotiro.
rateyamakãfe. Nã ẽ yoiai keskai 16 Askatari a ãfe tare ano yonoaito anã oxõ

nãskakõixii. Akka fena nõko mai ãfe rapati fitiroma. 17 Askatari a kẽro fake
keyoima, chipo ixii. 8 Akka yorafo mai naneafo fe a fake yome pishta chocho
fetsa anoax mẽenãpaiyaifono, yora amaifo omiskõixikani mãmãi yorafo
fetsafori mai fetsa anoax retenãxikani. omiskõifinakõiaifono. 18 Askatamaroko mã
Nãskaifono mai fetsa anoax mai naya Epa Nios kĩfikãfe mato kexesharanõ ichoxõ
naya ixii. Askatari fonãiki finakõixikani yõtaino matsi mexikakĩma. 19 Askatari a
afaa pikanima. Askatari mekai omiskõiaifo nokoxii, taeyoi
finakõixikani. Nãskai omiskõi taexikani. askakatsaxakĩma. Nã Niospa yora onifakĩ
9 “Akka mãroko kexemesharakãfe. taefanitĩa tsõa askara õiyomisma. Askatari
Mato achikaxõ xanĩfofo mato inãkani anã tsoa chipo omiskõinakama. 20 Akka a
kiki, nãskakaxõ mato koshakani kiki omiskõiaifo nõko Ifãfe xateyamano, tsoa
ichanãti pexe mẽraxõ. Xanĩfofofãfe nikeranama nai keyokeranifo. Akka afe
ferotaifi mato iyoxikani. Eõxõ mato yorafo ato noikĩ omiskõinõfoma xateni
askafaifono, mã ato yoisharakõixikai. atomãi katonixakĩ.
10 Akka a omiskõiaifo nokoyoamano efe 21 “Akka fẽtsa mato yoikĩ iskafaino:

ĩpaxanõfo ẽfe meka sharaõnoa ato ‘Õikapo nakĩa Cristo,’ mato fayanã: ‘Oa
MARCOS 13, 14 94

onokĩa, õikapo,’ mato faito kexexonõfo. Nãskaxõ ato yono


nikayamakãfe. 22 Akka nã chanĩmisfo inãketsani yononõfo, akka fẽtsa ãfe pexe
fekani, ẽ Cristora ixikani, nãfo nõ fepoti anoxõ kexesharayanã mananõ
Niosxõ nõ mato yoira ikani. Nãskakaxõ yoini. 35-36 Nãskarifiai mãri
tsõa atiroma keskara fakani Satanás kexemesharakãfe, mã tãpiamaki fatora
yõshixõ mato pãrapaikakĩ. Nã Niospa penata ẽ matoki nokorisatanikai. Xini
ato katoafori nãfo ato pãrapaikani. kaino nokoyamata, yamenakefanaino
23 Akka õisharakãfe afetĩama keyokõi iyamata, takaranã akaino iyamata,
mẽ mato yoiyomiski,” Jesús ato fani. fakishparikõi ẽ matoki nokotiroki.
Iskaratĩa oimara ea faax mã oxakẽ ẽ
Niospa Fake fotoaino afe keskara mato fichitoshitiroki, nãskakẽ
iximãkai ixõ Jesús ato yoini itipinĩsharaxõ ea yonoxosharakãfe
(Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) isharakõixõ. 37 Nã ẽ mato yoiai
24-25 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: keskafakĩ, keyokõi ẽ yorafo yoi
“Akka nã penatari, nã omiskõiaifo mã itipinĩsharakãfe ixõ ẽ ato yoi,” Jesús ato
keyoano, xini fakishkõi ixii, oxeri anã fani.
chaxaxima. Fishifori nai mẽranoax
pakei fetsexii, askatari nã nai mẽranoafo “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?”
naya naya iki fetsexii. 26 Askatari ea ixõ shinãnifo
õixikani nai mẽranoax nai kõifoya ẽ (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)

14
fotoaito sharafinakõia ẽfe sharafoya ẽ 1 Mã chaima oxa rafeta ãto fista
fotoxii. 27 Nãskatari ẽfe ãjirifo ẽ nĩchixii Pascua ikaino, nã fistatĩa pãa
a ẽ ato katoafo ato ichanãfatanõfo, a faraxatimais pipaonifo, nã Niospa ãjirinĩ
chai ikafo ekeki efenõfo. Ejipto anoxõ ãto fake iyoafo rẽtenima
28 “Akka shinãkapo ẽ mato yoinõ. Mã shinãkakĩ. Nãskaifono a ato Nios
yõkkafiaino mã tãpitiro ãfe pei kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a Moisés
sirikiaito. Nãskakẽ ãfe peifo keyopaito yoikĩ kirika keneni keskara ato
õikĩ mã tãpitiro mãmãi chaima xiniaito. tãpimamisfãfe, afeskaxoma Jesús
29 Nãskarifiakĩ afarafo afeskaraito õikĩ pãrapainifo pãrakaxõ retexikakĩ. 2 Akka
mã tãpitiro mẽ chaima oaino askai achixõ retepaifikani, iskanifo:
fetsexii. 30 Ẽ mato pãraima ẽ mato “Fistatĩakai nõ achitiroma yorafã rasi
yoikõi, na ẽ mato yoiai keskara nono mekai fetsekani nokoki õitifishkitirofo,”
mai anoxõ yorafãfe nayokaxõma ikanax yoinãnifo Jesús retepaifikani.
õiyokani. 31 Akka nai fe mai keyoi. Akka
ẽfe meka fisti keyonakama, nã ẽ mato Kẽromã Jesús shinãkĩ ãfe
yoiai keskakõi. mapoki pirofomã nachini
32 “Afetĩara nai mẽranoax ẽ oxii (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)
tsõakai tãpiama. Nã ãjirifãfe nai mẽra 3 Akka Jesús Betania ano ini, Simón

ifiakaxõ tãpiafoma. Ẽrikai tãpiama. Ẽfe pexe ano. Nã Simón “Rashkishiai”


Epa Nios fistichi tãpia. fapaonifo. Nãato pexe ano Jesús mĩsa
33 “Nãskakẽ mã itipinĩsharayanã kamaki tsaoano, nãno akiki kẽro fisti
kexemesharakãfe Epa Nios kĩfiyanã. Mã oni manishomo “alabastro” foikai. Na
tãpiamaki afetĩara ẽ oxikai. 34 Akka manishomo mẽra xinia pirofomã osia
feronãfake fẽtsa fakira chaikakĩ, akka nanea nakas sharakõi ini, ãfe ane
kayoxoma a yonoxomisfo yoini ãfe pexe “nardo.” Nã pirofomã kopipaekõi ini, na
95 MARCOS 14

manishomo ãfe fepoti fepexõ aõxõ tãpimisfãfe Jesús yõkanifo. “¿Fanĩ


maneakefofã Jesús ãfe mapoki nachini, mĩ fichipaimẽ ano kaxõ nõ itipinĩ fanõ,
nã kẽromã. 4 Askafaito õikani nã anoafo anoxõ Pascuatĩa yãtapake pixiki?” ixõ
õitifishkiyanã ãa ranã yoinãnifo yõkaifono, 13 nãskakẽ Jesús aõxõ tãpimis
iskakani: “¿Afeskakĩ na kẽromã na rafe nĩchini, iskafakĩ ato yoiyanã: “Pexe
pirofomã sharakõi chakanafaimẽ? 5 Ato rasi ano fotakãfe. Nãnoa feronãfake fisti
minixõ, aõxõ kori ichapa fixõ a mã fichikaikai keshoki faka tetsaomexõ
afaamaisfo ato inãkerana,” ikaxõ nã foikaino, nã feronãfake fe fõtakãfe.
kẽro feratenifo. 14 Akka nã feronãfake ikiai ano afe ikixõ,
6 Askafaifãfe õikĩ Jesús ato yoini iskafakĩ: nãnoa pexe ifo yõkakãfe iskafakĩ: ‘Nõko
“Enekãfe. ¿Afeskafakĩ na kẽro mã Maestro noko yoikĩ iskafaa: “Nã pexe ifo
fekaxtefaimẽ? Na ea iskafai sharakĩ,” ato yõkakãfe, ¿Fato kene mẽraxõ Pascua
fani. 7 “Akka nã afaamaisfori mato fe fistatĩa eõxõ tãpimisfo feta yãtapake ẽ
ipanakafo, fatora penata mã ato pitiromãkĩ?” ixõ yõkakãfe.’ 15 Mã
sharafaxopaikĩ mã ato sharafaxotiro. Akka askafakĩ yõkaito pexe kene efapa
eakai mẽxotaima mã ea anã õima. 8 Akka fomãkĩanoa mato ispai kiki mã
na kẽromã ea iskafakĩ ea sharafa. Ẽ itipinĩkõia. Nãno noko
nayoamano taefakĩ ẽfe yoraki pirofomã itipinĩsharafaxokãfe,” Jesús aõxõ
nachia. 9 Ẽ mato pãraima, fanĩxõra na tãpimisfo rafe fani.
meka shara eõnoa yoikakĩ nã mai tio 16 Ato askafaino aõxõ tãpimis rafe

anoxõ na kẽromã ea iskafaõnoa yoixikani. fonifo. Mã fokanax pexe rasi ano


Askatari na kẽroõnoa shinãpakenakafo, nokonifo. Mã nokokaxõ nã Jesús ato
shinãmakiyamaxikakĩ,” ixõ Jesús ato yoini. yoia keskarakõi fichitoshinifo. Nãnoxõ
itipinĩ fanifo Pascua fistatĩa pixikakĩ.
Judaspa aõxõ tãpifikatsaxakĩ 17 Mã fakishaino Jesús aõxõ tãpimis
Jesús ato achimani docefo fe nokonifo. 18 Mã fokaxõ mĩsa
(Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) ano tsaoxõ piaifono Jesús ato yoini. “Ẽ
10 Nãskafakĩ Jesús ato yoiaino nã afe mato pãraima fatora na mã efeta piai
rafemis fetsa nã docefo anoa, nã Judas fẽtsa mã ea ato achimafainaka,” ato
Iscariote a ato Nios kĩfixomis xanĩfofo fe faino, 19 nikakani shinãmitsakõiyanã
mekaikai kani. Mã kaxõ ato yoini iskafakĩ: maikiri fepepakefofãnifo. Nãskakanax
“¿Afe tii mã ea kopifatiromẽ ẽ mato Jesús ãa ranã yoinãnifo iskakani: “¿Tsoamẽ,
achixonõ?” ato faito, 11 nikakani ẽraka?” Fetsari iskani: “Õitsai, ẽraka,”
inimakõiyanã yoikĩ iskafanifo: “Nõ mia iki fetsenifo.
kori ichapa inãikai,” faifono, nãskakẽ 20 Askaifono Jesús ato kemani: “Nã mã

Judaspa shinãni: “Afeskaxomãi ẽ Jesús ato docefo anoafãfe, nã mã efeta sapaki piai
achimanõ,” ixõ shinãni. fẽtsa mã ea yõaikai ea achinõfo. 21 Nã
Niospa meka yoiki, eõnoa yoikĩ
Mã chaima reteaifono Jesús aõxõ kenenifo keskai ẽ askakõi. Akka na
tãpimisfo feta yãtapake pini feronãfãke ea ato achimafiax akairi
(Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; omiskõikõixii. Akka na feronãfake shara
1 Co. 11.23-26) ikerana fakeyamanixakĩ,” ixõ Jesús ato
12 Akka nã fistatĩa pãa faraxatimais yoini.
pipaonifo. Afia penatari Pascua fistatĩa 22 Piaifono Jesús pãa tsomainĩfofã.

ovejanã fake retexõ pinifo. Nãskano Apa Nios kĩfiki aicho fata, mã
MARCOS 14 96

kaxkepakexõ ato inãni, iskafakĩ ato


yoiyanã: “Na ẽfe nami keskaraki Getsemaní anoxõ Jesús Apa Nios kĩfini
pĩkãfe,” ato fani. (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46)
23 Nãskata mã Apa Nios aicho faxõ, 32 Nãskakata nã ifi mapoa ãfe ane
kecho tsomainĩfofã ato inãni. Nãskakẽ Getsemaní ano nokonifo. Nãnoxõ Jesús
mã ato inãno keyokõichi ayanifo. aõxõ tãpimisfo yoini iskafakĩ: “Nono
24 Nãskaxõ ato yoikĩ iskafani: “Nafi ẽfe tsaokãfe. Ẽ Epa Nios kĩfiyotanõ,” ato
imi keskaraki. Mẽ naino ẽfe imi foxii. fani.
Keyokõi yorafãfe afara chakafamisfono 33 Akka Pedro iyota, Santiago * iyota,

ẽ atoõnoax naikai. Ẽ askaino Niospa ato Juan iyota ato fani. Nãskaxõ ãfe yora
potapakenakama. Ẽ ato naxõi ãto chaka meeni shinãmitsakõiyanã
ato soaxoxiki. 25 Ẽ mato pãraima. Ẽ mato fekaxtekõiaito, 34 nãskakĩ ato yoini: “Ẽfe
yoikõi ẽ anã mato feta na fimi ene yõshi shinãmitsakõi napaiyaito ẽ
ayaima. Mẽ nai mẽra kai. Nã ẽfe Epa meikai. Nono nẽtekãfe, akka mã oxaki,”
Nios xanĩfokõi ika anoxõ ẽ anã mato ato fani.
feta na fimi ene shara ayaxii,” ixõ ato 35 Nãato askafata ori chaimashta Jesús

yoini. ares kani. Nãnoxõ ratokonõ mai


chachipakefofã Apa Nios kĩfikĩ iskafani:
“Ẽ Jesús õimisma,” “Epa, ea mĩa kexetiromakĩ ea kexefe ea
Pedro ixiaino Jesús ato yoini reteaifono ẽ omiskõinõma. 36 Epa, mĩ
(Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) keyokõi tãpiakĩ. Ea mĩa ifipaikĩ ea mĩa
26 Nãskata mã fanãiki xatekata machi ifitiro ẽ omiskõinõma. Akka nã ẽ
Olivos ano fonifo. 27 Nãskata Jesús ato apaiyai keskafakĩma nã mĩ ea amapaiyai
yoini iskafakĩ: “A na fakishi keyokõi mã keskafafe,” Apa fani.
ea shinãmakĩ fetsei. Akka kirika ano 37 Nãskata mã aõxõ tãpimisfo ano oxõ

kenekĩ iskafakĩ yoinifo: ‘Ãfe ifo õia oxafo ato fichitoshini. Nãskaxõ
reteaifono, ãfe ovejafo ichoi fetsetirofo,’ Pedro yoini: “Simón, ¿mã mĩ oxamẽ?
ixõ kirika ano kenenifo,” ato fani. ¿Afeskakĩ mĩ pishta oxa tenetiromamẽ?
28 “Akka ea retefiafono mẽ otoax Galilea 38 Moikaxõ Epa Nios kĩfikãfe Satanás

ano ẽ nokoi taexii mã nokoamano,” ixõ chakata mato chakafamapaiyai keskara


ato yoini. axikakima. Chanĩma, nã Epa Niospa
29 Ato askafaito nikakĩ Pedro kemani. mato amapaiyai keskara mãto shinã
“Akka keyokõi shinãmakifiaifono ẽkai mẽraxõ mã apaifikĩ mã atiroma. Akka
mia shinãmakima,” ixõ yoiaito, 30 nikakĩ mãto yora pachikõikĩ,” ixõ Jesús Pedro
akka Jesús yoini iskafaki: “Ẽ mia yoini.
pãraima na fakish fistichi takara keoi 39 Ato askafata anã kani Apa Nios kĩfikai

rafeyamano, ‘Ẽ Jesús õimismara,’ mĩ ato a yoitana keskafakĩ. 40 Nãskata anã oxõ ato
fai tres fakĩ.” fichitoshini aõxõ tãpimisfo oxafono, oxa
31 Askafaito nikakĩ anã Pedro kemani. paemei fetsoafono, a Jesús ato yoiai
“Maa. Mia retefiaifono ẽ mefe nai. Ẽ keskara tãpikaxoma tsõa kemanima.
õimismara ẽ mia faima,” fani. 41 Nãato askafata anã ato makinoax kani

Pedro askafaito nikakakĩ keyokõichi orishtaxõ Apa Nios kĩfikai. Mã Apa Nios
askafakĩ fetsanifo. kĩfitani oxõ ato yoitoshini iskafakĩ: “¿Ai

*
14.33 Santiago ãfe ane fetsa Jacobo ini.
97 MARCOS 14

mã oxamẽ tenekõiyanã? Moikãfe. Akka ano. Nãskakẽ keyokõi anofistiax


iskaratĩa a ea ato achimaniyoai mã chaima ichanãnifo a ato Nios kĩfixomisfãfe ãto
oi kiki. Yora chakafãfe ea achifenõfo ato xanĩfofo fe a judeofãfe ãto xanĩfofo a
efe ikiki. 42 Fininĩfofãkãfe nõ kanõ. Mã Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato
chaima oi kiki a ea ato achimaniyoai,” tãpimamisfori ato fe inifo. 54 Akka Pedro
Jesús ato fani. acho kakĩ chai ixõ õifoni. Nãskata a ato
Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe pexe
Jesús achinifo emãiti nokoni. Nãnoax a Nios kĩfiti
(Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) pexefã kexemisfo fe chii ketefax ato fe
43 Jesús ato yoiaino Judas nokoni, nã yooni.
Judaspa Jesúsxõ tãpifikatsaxakĩ, yorafã 55 A ato Nios kĩfixomis xanĩfofofãfe a

rasifo fe oni. Nã yorafo kenofoya ifi ãto xanĩfofinakõiafo fe iskai yoinãnifo:


xatefoya fenifo, a ato Nios kĩfixomisfãfe “Afeskaxomãi nõ pãranõ na Jesús afara
ãto xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika chakafara ixõ retexiki. Akka afaakai
keneni keskara ato tãpimamisfãfe, a xanĩfo chakafa nõ nikaima,” inifo.
fetsafãferi ato nĩchiafono. 44 Judaspa nã ato 56 Nãskaifono yora ichapafãfe, “Na Jesús

efeaito iskafakĩ ato yoiyoni: “A ẽ kokoki afara chakafaito nõ õia,” ixõ


tsoo akaito õikĩ koshi achirisafaxikãki pãraketsanifo. Askafafiakakĩ anoris
metexkere axõ iyotaxikãki,” ixõ ato yoini. yoiketsanifoma. Ãa chanĩ fetsenifo.
45 Nãskata Judas mã Jesús ano nokoxõ 57 Askafaifono ranãri fininĩfofãkãta ãa

iskafakĩ yoini: “¿Maestro, mĩmẽ?” ixõ mekafakakĩ chakafakĩ fetsanifo


kokotoshini. 46 Nãskafaito õikakĩ nã iskafakakĩ: 58 “Nõ nikaino na feronãfake
Judas fe foafãfe Jesús achinifo. iskaita: ‘Na Nios kĩfiti pexefã yorafãfe
47 Akka Jesús achiaifãfe õikĩ a aõxõ tãpimis akafo ẽ pãofaxii. Nãskata tres nia oxata
fẽtsa ãfe keno chainipa tsekainĩfofã, a ato ẽ anã fetsafaxii, anã yorafãfe efeta
Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ina paxteni. akanima, eres fisti ẽ aki,’ ixõ yoiaito nõ
48 Nãskakẽ Jesús yorafo yoini iskafakĩ: nikaita.”
“¿Afeskai kenofoya ifi xatefoya mã oamẽ ea 59 Askafakĩ yoifikakĩ tsõa anoris

achiyoi oa ẽ yometso keskarakẽ? 49 Pena tii ẽ yoinifoma, ãa chanĩ fetsenifo.


mato fe itiani Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ ẽ 60 Nãskafaifono a ato Nios

mato tãpimani, akka mãkai ea kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ato nẽxpakĩa


achipaimisma. Akka nã eõnoa yoikĩ kenenifo niinãkafã iskafakĩ Jesús yõkani: “¿Mĩ
keskafakĩ mã ea achi,” ixõ Jesús ato yoini. kemamitsaimamẽ afamẽ na mĩõnoa
50 Ato askafaino aõxõ tãpimisfo Jesús meka chaka yoiaifo?” ixõ yoini.
õifaikani. Ichoi fetsenifo a makinoax. 61 Askafaino akka Jesús tooxinima,
51 Akka naetapa fistichi sabanãnã pishtakai kemanima. Afianã a ato Nios
rakoxõ Jesús chĩfafainaito õikakĩ kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe iskafakĩ
achinifo. 52 Akka achiaifono ãfe sabanã yõkani: “¿Mĩmẽ Cristo? ¿Nã Nios
potafaini chitoria ichoni. nipanakato ãfe Fakemẽ, mĩ?”
62 Askafaito nikakĩ Jesús kemani: “Ẽje,
Xanĩfo finakõiafo ano Jesús iyonifo ẽkĩa Niospa Fake. Akka mã ea õixii ẽfe
(Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Epa ketaxamei ãfe põya kayakai aõri ẽ
Jn. 18.12-14, 19-24) tsãokẽ xanĩfo finakõia ẽfe Epa fe.
53 Nãskakẽ Jesús achikaxõ iyonifo a Askatari mã ea õixii nai kõi mẽranoax ẽ
ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe pexe anã fotofaito,” Jesús ato fani.
MARCOS 14, 15 98

63 Askafaito nikakĩ a Nios ato 72 Pedro nãskaino anã takara


kĩfixomisfãfe ãto xanĩfãfe ãfe rapati keoinãkafãni. Nãskaino Pedro shinãtani
faxteni fetsafãfe tãpinõfo nã xanĩfo nã Jesús iskafakĩ yoita keskara: “Taeyoi
õitifishkikaito. Nãskaxõ ato yoini takara keofi rafeamano, ‘Ẽ Jesús
iskafakĩ: “Mã nõakõi nõ nikakĩ noko anã õimismara,’ mĩ ea faxii tres fakĩ,” ixõ
tsõa yoitiromaki nõ tãpinõ. 64 Mã mã yoitano, nã shinãtani Pedro shinãmitsai
nikakĩ na feronãfake ãfe mekapa Nios oiakõini.
chakafakĩ mekafaito. Akka, ¿nõ
afeskafaimẽ?” ato faito keyokõichi, Pilato ano Jesús iyonifo
“Nanõki,” fanifo. (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38)

15
65 Nãskakata mã fenexkaxõ ãfe 1 Mã penaino a ato Nios

femãnãki kemo mechoketsayanã kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo


koshaketsanifo iskafakĩ yoiyanã: “Tsõa ichanãnifo, a judeofãfe ãto xanĩfofo fe, a
mia koshamakĩ tãpipo noko yoixiki,” Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato
faifono, a Nios kĩfiti pexefã tãpimamisfori ato fe inifo. Nã xanĩfo
kexemisfãferi fepasketsanifo. fetsafori a ato rafeafori ato fe inifo.
Nãskakaxõ Jesús metexkere akaxõ
“Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ini
iyokaxõ Pilato inãnifo. 2 Mã iyoxõ
(Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62;
inãfono Pilato yõkani iskafakĩ: “¿Mĩmẽ
Jn. 18.15-18, 25-29)
judeofãfe xanĩfo?” askafaito, Jesús
66-67 Pedro pexefã emãiti ato fe kemani: “Ẽje, nã mĩ ea yoiai
tsaoano, nãno akiki a xanĩfo yonoxomis keskarakĩa,” Jesús fani.
xomaya nokoni. Nãno ato fe chii 3 Nãskaino nã ato Nios kĩfixomisfãfe

ketefaax tsaoax yooaito õikĩ, iskafakĩ ãto xanĩfofofãfe ãa pãrakakĩ


yoini: “Mĩri Nazarete anoax Jesús fe yõaketsanifo. 4 Nãskafaifono anã Pilato
kafãsamis,” faino, 68 akka Pedro iskafakĩ yõkaxõ iskafakĩ yoini: “¿Mĩ ato
kemani: “Ẽkai Jesús õimisma. Ẽkai afaa kemaimamẽ mĩõnoa afara chakafo
tãpiama tsoaraõnoa mĩ yoi,” fata, yoifiaifono?”
pexefã kãiti ano Pedro 5 Askafaito nikakĩ Jesús tooxanima.

nasteinĩfofãnaino, takara keonãkafãni. Nãskakẽ Pilato shinãni iskafakĩ: “Kee,


69 Afianã nã xanĩfo yonoxomis xomayato ¿afeskakĩ ea kemaimamẽ?” ixõ shinãni.
Pedro õiki, nãnoafo iskafakĩ ato yoini: “A
na feronãfake Jesús fe rafemis õikapo, a nã Pilato ato yoini Jesús retenõfo
Jesús Nazarete anoa fe kafãsamis,” fani. (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16)
70 Akka Pedro anã iskani: “Maa, ẽkai 6 Akka Pascua fistatĩa Pilato karaxa

Jesús fe rafemisma,” ini. Nãskaino nã mẽranoa nã xinia tii fisti rasi ato
anoafãfe anã Pedro yõakakĩ iskafanifo: kãimapaoni mãmãi askafakĩ
“Chanĩma, mĩri Jesús fe rafemis. Mĩri feyafakatsaxakĩ. Nã yorafãfe
Galilea anoakĩ mĩ mekai nã Jesús mekai kãimapaiyaifo ato kãimaxopaoni. 7 Akka
keskarakĩ,” faifono, 71 akka Pedro ato nã karaxa mẽra feronãfake ãfe ane
yoikĩ iskafani: “Ẽ mato pãraima, ẽ Barrabás ika ini. Nãato fetsafo feta yora
chanĩaito ea Niospa omiskõimatiro. retemis ini nã ãto xanĩfo ato põtapaikĩ.
Niospa tãpia chanĩmakõi ẽ mato yoi. 8 Akka yorafo fenifo. Mã fẽkaxõ Pilato

Ẽkai na Jesús õimisma tsoaraõnoa mã yõkanifo mãmãi askafakĩ


yoi,” Pedro ato fani. feyafakatsaxakakĩ.
99 MARCOS 15

9 Askafaifono Pilato ato kemani: “¿Mã Alejandro feta Rufo ãto apa ini. Pexe
fichipaimẽ judeofãfe ãto xanĩfo ẽ rasi pasotai inoax oaito, fichikaxõ
kãimanõ?” ato fani. yoinifo iskafakakĩ: “Na Jesús ãfe cruz
10 Akka Pilato tãpini a ato Nios foxõikafe,” fanifo.
kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofofãfe Jesús 22 Nãskaxõ Jesús iyonifo ãfe ane

chakafakĩ mekafaifono anã yorafãfe Gólgota ano. Ãfe ane fetsa Mapo Xao
noko nikakanimara ikaxõ, fanifo. 23 Nãnoxõ fimi ene osia mokakõi
nãskakaxomãi akiki efekaxõ inãfono. Jesús ayamapainifo. Akka Jesús
11 Akka a ato Nios kĩfixomis ãto ayakaspani. 24 Nãskafakaxõ mastanifo.
xanĩfofofãfe fãsikõi yorafo mekamanifo: Mã mastakanax sorarofo makex
“¡Noko Barrabás kãimaxõfe!” ikaxõ tokoroya kaxenifo. Nã potakĩ kanãto ãfe
Pilato yoinifo. rapati fĩani. Nãskafakaxõ keyofĩanifo.
12 Askafaifono Pilato ato yõkani: “Akka, 25 Rama xini keyaino Jesús mastanifo.

¿na judeofãfe ãto xanĩfora mã fai ẽ afeska 26 Mã mastakaxõ a mãnão tafaraki kenenifo

fatiromẽ?” ato faito, 13 kemakakĩ fãsikõi iskafakakĩ: “Judeofãfe ãto Xanĩfokõi,”


iskafanifo: “¡Mastafe!” fanifo keyokõichi. ikaxõ a mãnão kenenifo. 27 Nãskakaxõ
14 Askafaifono Pilato ato yoini iskafakĩ: Jesús yafi yometso raferi mastanifo, fetsa
“Akka, ¿na feronãfãke afaa chakafamẽ?” ãfe põya kayakai aõri ata, fetsari ãfe põya
ato faino, anã fãsikõi mekainĩfofãnifo: mishkiori anifo. 28 Afetĩama aõnoa yoikĩ
“¡Mastafe!” fanifo. keneyonifo iskafakĩ yoinifo: “Nã yora
15 Nãskafaifono yorafãfe sharakõi chakakõifo keskarakõi ixõ aõnoa
fanõfo Pilato ato Barrabás kãimaxoni. yoixikani,” ikaxõ kenenifo. Chanĩmakõi.
Nãskata mã Jesús ato koshamata, ato Nãskakõi fanifo aõnoa yoikakĩ.
nĩchixoni ifi cruz ikaki mastatanõfo. 29 Nã ano finõfãifãfe ĩchayanã ãto mapo
16 Nãskakẽ sorarofãfe xanĩfãfe pexe rafe rafe ayanã iskafanifo: “Iskafakĩ mĩ
emãiti Jesús iyonifo, nãnoax sorarofo yoimis: ‘Nã anoxõ Nios kĩfiti pexefã ẽ pão
ichanãnifo. 17 Nãskakaxõ ãfe rapati axii. Nãskaxõ tres nia oxata ẽ anã axii,’ ixõ
pẽkakaxõ, rapati õshi nana safemanifo, mĩ yoimis. 30 Mĩ ifimetiromakĩ mĩa ifimefe
moxa maiti fakaxori maimanifo. na ifi cruz ikakinoax fotopakekafãfe,”
18 Nãskakaxõ fãsikõi mekafanifo faifono, 31 nãskarifakĩ a ato Nios
iskafakakĩ: “¡Aicho, mĩfi judeofãfe ãto kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ
xanĩfo!” ikaxõ kaxemetsama fanifo. kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe
19 Nãskatari tafa xatenẽ mapoki askafanifo akiki kaxemetsamapaikakĩ.
koshaketsayanã akiki kemo Nãskax ãa ranã yoinãkani iskanifo: “Nato
mechoketsanifo. Nãskakata akiki ratokonõ fetsafo ififikatsaxakĩ, akka aakai ifimeima.
mai chachipakefofã kaxemetsama fanifo. 32 A na Cristo israelifãfe ãto xanĩfo, iskaratĩa
20 Nãskai mã akiki kaxemetsamakaxõ a nõ õipanã afeskai ifi cruz ikakinoax
rapati õshi nana safemanafo fĩakaxõ fotopakekafanimamẽ, nãskaito nõ chanĩmara
ãfenãkõi safemanifo. Nãskakaxõ iyonifo faikai,” ikaxõ, nã ayafi mastafori
mã ifi cruz ikaki mastaifokakĩ. ĩchaketsanifo.

Jesús ifi cruz ikaki mastanifo Jesús nani


(Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30)
21 Mã Jesús iyoifokakĩ feronãfake 33 Nãskata xini keya nã mai tio
Cirene anoa fichinifo, ãfe ane Simón. fakishifãkõitani. Nãskax mã xini kaino
MARCOS 15, 16 100

anã penani. 34 Nãno xini rakano fãsikõi José sama sharakõi fixõ nã samapa
Jesús kenani iskai: “Eloi, Eloi, ¿lema Jesús ãfe yora rakoni. Nãskaxõ a makex
sabactani?” fani. Nõko mekapa iskafakĩ kini fanifo mẽra rãtani. Nãskaxõ
yoini: “Ẽfe Nios, ẽfe Nios, ¿afeskakĩ mĩ makexefanẽ nã kini feponi. 47 Akka
ea potaimẽ?” fani. María Magdalena feta María José ãfe
35 Nãskaito nã ano niafãfe nikakakĩ afa nã maifaafo anoxõ õinifo.
iskafanifo: “Nikakapo, nã ato Niospa
meka yoipaoni Elías kenai kiki,” fanifo. Jesús otoni
36 Nãskaito nikafaini nãnoa fetsa (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)

16
ichoni xapo keskara fiikai. Nã xapo 1 Mã pena teneti finõano María

keskara fimi ene kachaki momoxõ tafa Magdalena ikaino, María fetsa
xate kaxkexõ akiki nẽtaxõ ayamapaini, Jacobo ãfe afa ikaino, Salomé ikaino, nã
iskafakĩ ato yoiyanã: “Enekãfe nõ õinõ tiito pirofomã fonifo, Jesús ãfe yora
Elías oi kiki fotomaniyoi,” ixõ ato yoini. raish akĩ foxikaki. 2 Fakishparikõi fonifo
37 Nãskakẽ Jesús fãsikõi eaita nani. mã pena teneti finõano nãskanax a
38 Nãskakẽ sama nami Nios kĩfiti pexefã Jesús maia ano nokonifo, mã xini
mẽranoax naki rafekõi faxtepakekafãni keyaino. 3 Mã nokokanax ãa ranã
fomãkĩanoax. 39 Nãskaito õikĩ nã soraro yoinãkani iskanifo: “¿Tsõa na kini anoa
xanĩfãfe Jesús eaita naito õikĩ tokiri noko fẽpexotiromẽ?” ikanax
chaimashta nĩxõ iskafakĩ yoini: yoinãnifo.
“Chanĩma, na feronãfake Niospa Fake 4 Akka õiafo a kini aõ fepoitafo a

ika.” tokirinĩfã, mã fepekemea ini, anã fepoa


40 Askatari kẽrofãferi chai nikaxõ inima. 5 Nãskakẽ nã kini mẽra ikifaikakĩ
õinifo. Nãno ato fe María Magdalenari õiafo. Nã kini mẽra naetapa tsaoa ini,
ini, María fetsari ini, Jacobo feta José nã nõko põya kayakai aõri. Rapati
ãto afa ini. Saloméri ato fe ini. 41 Nã chainipa oxokõi safeax, nãskaito õikani
kẽrofãfe Jesús chĩfamisfo inifo, ratekõinifo. 6 Nãskaifono nãato ato yoini
pimaxikakĩ Jesús Galilea ano ikano. iskafakĩ:
Nãnori kẽro fetsafo inifo, Jerusalén “Rateyamakãfe, Jesús Nazarete anoa
anoax afe foitaxakakĩ. mã fenaikai nã ifi cruz ikaki mastaitafo
mã otoaki anã nonomaki. Õikapo a
Jesús makex kini mẽra maifanifo
rãtaitafo ano. 7 Fokaxõ aõxõ tãpimisfo
(Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
yoitakãfe, Pedrori yoikakĩ mã
42 Penama safaro ikaino judeofãfe nokoamano nã Galilea ano nokoi taei
itipinĩfapaonifo, nã safaromãi ãto teneti kai kiki. Nã mato yoifafaina keskara
penakẽ, nã yãtapake 43 José oni, nã nãrixõ mã õikaikai,” ixõ ato yoiaino,
Joséri judeofãfe ãto xanĩfo. Nãato Nios 8 nãskakẽ nã kẽrofo fonifo nã kini anoax

xanĩfo manapaoni, nã José finakõixõ ato yoiaito nikafaikani. Ratei choayanã


Pilato ano ikikaixõ Jesús ãfe yora ato yoinifoma, mesemãiakaki.
yõkani. 44 Askafakĩ yõkaito nikai Pilato
rateni, “¿Mã Jesús naamẽ?” ikax. Jesús María Magdalenaki nokoni
Nãskaxõ soraro xanĩfo kenani yõkaxiki (Jn. 20.11-18)
mã Jesús naamakĩ. 45 Nãskafaito soraro 9 Mã pena nomĩkonõ fakishpari Jesús

xanĩfãfe yoini: “Mã naakĩa,” faito, Pilato otoitaxaki, María Magdalenaki nokoi
Jesús ãfe yora José inãni. 46 Nãskakẽ taeni, nã María makinoa siete niafaka
101 MARCOS 16

yõshi chakafo Jesús põtani. 10 Nãato ĩpaxanõfo. 16 Akka na meka shara


kaxõ a afe rafemisfo ato yoikai kani a chanĩmara fakanax, faka mẽra iki
õia keskara. Kaxõ ato õia maotisameax ẽfe Epa Nios fe
shinãmitsakani oiaifãfe ato õini. 11 “Mã nĩpanakafo. Akka na meka shara eõnoa
nõko Ifo Jesús otoakĩ mẽ õiaki,” ixõ ato chanĩmara fayamakanax, nãfo
yoiaito, tsõa chanĩmara fanima. omiskõipakenakafo. 17 Akka nã ea
chanĩmara faifãfe, ẽfe aneõxõ ato
Jesús aõxõ tãpimis rafeki nokoni makinoa niafaka yõshi chakafo
(Lc. 24.13-35) potatirofo. Nãskakanax meka fena
12 Mã askata fetsa keskarax Jesús aõxõ sharapa mekatirofo. 18 Nãskakaxõ rono
tãpimis rafeki nokoni fãi foaifono. 13 Nã tsomatirofo nãskakaxori rao paekõi
rafetari a afe rafemisfo yoifokani fonifo. ayakanax afeskatirofoma. A isinĩ ikaifori
“Mã nõ Jesús õiaki,” ato faifono, tsõa ato ramãifono sharatirofo,” ixõ Jesús
ato nikanima. ato yoini.

Jesús aõxõ tãpimisfo yoini aõxõ keyokõi Jesús nai mẽra kani
yoifofãsafatanõfo (Lc. 24.50-53)
(Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) 19 Nãskafakĩ ato yoita, nõko Ifo Jesús
14 Nãskata chipo Jesús aõxõ tãpimis ronoinãkafãni nai mẽra kai. Mã nai
oncefoki nokoni, mĩsa ano tsaoxõ mẽra kaax Apa Nios ketaxamei tsaoni
piaifono. Mã atoki nokoxõ iskafakĩ ato afe xanĩfokõi ixiki. 20 Mã Jesús nai mẽra
yoini: “¿Afeskakĩ mã ato chanĩmara kaano aõxõ tãpimisfo fonifo. Nã mai tio
famamẽ mẽ otofiano nã ea õiafãfe mato anoafo aõnoa meka shara yoifokani afe
yoiaifono?” 15 Nãskaxõ ato yoikĩ nĩpaxanõfo. Nõko Ifãfe ato axõfaino
iskafani: “Nã mai tio ano fokaxõ na aõxõ aõnoa meka shara yoikõinifo, tsõa
meka shara eõnoa keyokõi ato yoitakãfe atiroma keskafakĩ aõxõ afama mĩshtifori
mẽ otoakĩ ãto chaka ato soaxoxiki efe fanifo. Nã tii.
Lucaspa Jesúsnoa Yoikĩ Keneni

shara shinãi ikafono. 7 Akka Elisabet


Lucaspa kirika keneni Jesús fake fimisma ipaoni. Nãskaxõ mã
nõko mai ano ipaonino yõxafoxõ fake fipaonima fene feta.

1
1-4 Teófilo,ẽ mia kirika kenexõ Nãskax fene anifoaino nãri askani
manamani, mĩ tãpinõ. Mã mĩ tãpia yõxafoi.
Jesús nõko mai ano ipaoni. Nõko mai 8 Nãskakẽ ãto xanĩfãfe ato yoini, Abías

ano ikano yorafãfe õipaonifo. Akka nã yorafo: “Nã Nios kĩfiti pexefã mẽra
fakenitĩa õiaifono yosini. Nãfãferi yonomisfo mã tsekefaini fokani kiki.
õikaxõ yora fetsafo yoipaonifo akairi Mãri ikiferakãfe,” ato fani. Ato
Jesúsnoa tãpinõfo. Ato yoiaifãfe askafaino a mẽra ikifaikaxõ yononifo.
nikakakĩ akairi kirika kenepaonifo Zacaríasri a mẽra ato fe ikikaixõ ato feta
afeskai nofe Jesús ikimamẽ ikaxõ. yononi. 9 Nios kĩfiti pexefã mẽra
Nãskarifiakĩ ẽ mia kirika kenexoni, nã ikifaikanax yoinãnifo iskakani:
Jesús tãpiafo yõkaxõ. Efe yorashta “¿Iskaratĩa tsõa na pirofomã shara
Teófilo, nãskakẽ ẽ mia kirika kenexõ koofaimẽ nõ õinõ?” inifo. Askaifono ãfe
manamani, nã mia Jesúsnoa yoiaifono xanĩfãfe Zacarías yoini: “Mĩ koofafe na
nikakĩ mĩ chanĩmara fanõ. nakas Niospa xeteax inimanõ,” fani.
Akka nãskara feyafapaonifo, pirofomã
Ãjirinĩ yoini, Juan Maotista kãiyoamano nakas shara koofapaonifo. 10 Zacarías
5 Jesús fakeamano Zacarías iyopaoni pirofomã shara koofaino yorafãfe emãiti
Judea mai ano ãfe kaifo fe. Ari ikano nikaxõ Nios kĩfinifo. 11 Yorafãfe
Herodes ãto xanĩfo finakõia ipaoni. Nã emãitixõ Nios kĩfiaifono, Zacarías
Zacarías ãfe xini ane ipaoni Aarón. Nã pexefã xãki mẽraxõ pirofomã koofaino
Aarón ãfe fena Zacarías ipaoni. Akka ãfe ãjiri nĩtani, pexe xaki mẽra pirofomã
ãfi Elizabetri Aarón fena ipaoni, ãto koofai kesemẽ ãfe põya kayakai aõri.
xinimãi Aarónkẽ. Nã Aarón ãfe fenafãfe 12 Nãskakẽ ãjiri nikẽ fichiax Zacarías

ato Nios kĩfixopaonifo ãto kaifofo. mesta itani. 13 Rateaino Niospa ãfe
Zacaríasri ato kĩfixopaoni Aarón ãfe ãjirinĩ yoini: “Zacarías, rateyamafe. Mã
fenamãi axõ. Nã Zacarías ãfe kaifo feta Niospa mia nikakĩ mĩ kĩfiaito mã mĩ
yonopaoni, Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ ãfinĩ fake feronãfake fii kiki. Mĩ fake
Abíasfo feta. 6 Zacarías ãfe ãfi feta kãiano anekĩ Juan mĩ faxikai. 14 Mã mĩ
Niospa meka nikasharakõipaonifo, nã fakeyax mĩ inimaxikai. Yorafori akiki
Niospa meka yoikĩ kenenifo keskafakĩ. inimakõixikani. 15 Niosri akiki
Akka nã Niospa yoiai keskafakĩ inimasharakõixii. Fãsi finakõia Niospa
nikasharakõiaifono Niospa ato õini, õixii, Niospa Yõshi Sharapa

102
103 LUCAS 1

shinãmanaino. Nãskakẽ afaa pae pishta pexefã mẽranoa õiax mĩ iskaimẽ?”


ayaxima. 16 Nãskaxõ mã yosixõ Niospa fanifo. Askafaifono ato yoipaifi
meka ato yoixii ãfe kaifo israelifo ãfe mekanima. Mekapaikĩ ãfe mĩfis ato
fenafo, Niospa meka ato yoiaino ãto yoini a õia.
chaka xatenõfo. Ãto chaka xatekaxõ 23 Nãskai anã mekaima Zacarías ãfe

Nios fisti nikakõinõfo. 17 Nõko Ifo xanẽnẽ kani mã yonokĩ keyoax.


oyoamano taeyoi Niospa Juan nĩchixii 24 Nãskata mã Zacarías ãfe pexe ano

ãfe meka ato yoinõ. Akka Juan ãfe nokoano ãfe ãfinĩ chipo fake naneni. Mã
shara nã Elíasnã ipaoni keskara ixii fake naneax faki kafãsapaonima nã ãfe
Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino. xanẽnẽ fisti ipaoni cinco oxe ani ãfe
Afe yorafo ato tãpimaxii. Nãskaino ãto xanenẽxõ. 25 Nãskaxõ mã postoxõ yoini:
apafo fe ãto fakefo anã noinãxikani. “Aicho, mã Niospa ea sharafakĩ ẽ fake
Askatari nã Niospa meka finõ ẽ yõxafofiakẽ. Niospa ea fake fima.
nikakaspamisfãfe akairi ãto chaka Aicho, iskaratĩa ẽ anã yorafoki
xatekaxõ Nios Ifofaxikani rãfinakamaki mẽ fakeyakĩ,” Elizabet ini.
shinãsharaxikakĩ. Nãskakẽ Juanoax ãfe
kaifo itipinĩsharaxikani Niospa Fake Ãjiri fotopakekafãni, María yoiyoi
atoki nokoaitĩa ifisharaxikakĩ,” ixõ 26 Elisabet mã fake nanekĩ seis oxe
ãjirinĩ yoini. akano Galilea mai ano Niospa anã
18 Askafaito nikakĩ yoini: “¿Afeskai ẽ nĩchini ãfe ãjiri Gabriel, Nazarete pexe
fakeyatiromẽ? Ẽkai anã fake atiroma ẽ rasi ano. 27 Nãskakẽ Niospa ãfe ãjiri
anifokõi. Ẽfe ãfiri nãskarari yõxafokõi. María ano fotopakekafãni yoiyoi.
Afeskaxõ afeta nõ anã fake fitiroma,” Fotopakekafaxõ yoini. Nã María
fani. fenemais ini. Feronãfake fetsa fe
19 Askafaito nikakĩ ãjirinĩ kemani: oxamisma. María fenemais ikano José
“Ẽkĩa Gabriel, ẽ Nios fe ika. Ea nĩchiano apa yõkani, María fixiki. Nã José ãfe
ẽ oa. Nikapo, ãfe meka shara ẽ mia xini David ipaoni. Nã David ãto xanĩfo
yoinõ. Mã mĩ ãfinĩ fake feronãfake fii finakõia ipaoni. Akka José María
kiki. 20 Akka, nã ẽ mia yoiaito mĩ ea fiyoamano ãjiri fotopakekafãni, María
nikakaspax mĩ anã mekaima. Mã mĩ ano. 28 Fotopakekafãxõ María yoini: “Mẽ
fake kãiano mĩ mekaxii. Nãskax mĩ oi mia yoiyoi, Nios mikiki inimai mefe
mekamais iyoi. Akka Niospa ea fake ika,” fani.
fimatiroma ẽmãi anifokẽ mĩ ifiaito 29 Askafaino María shinãpaini: “¿Afaa

Niospa mia fake fimatiro. Nã ẽ mia ea yoipaimẽ, na ea iskafai?” ixõ


yoiai keskafakĩ Niospa mia askafaxii. Nã shinãpaini. 30 Shinãpaiyaito anã ãjirinĩ
Niospa mia apaiyaitĩa mia askafaxõi yoini: “Rateyamafe. Mia Niospa
kiki,” ãjirinĩ fani. noisharai kiki mia sharakõi õi kiki,
21 Ãjiri fe Zacarías pexe xaki mẽranoax mikiki inimasharai kiki. 31 Mã mĩ fake
yoinãino yorafo pexe emãiti nikanax feronãfake fikai. Mã mĩ fake kãixõ anekĩ
yoinãnifo, Zacarías fena kãiyamaino Jesús mĩ faxikai. 32 Mĩ fake xanĩfo
pexe xaki mẽranoa. “¿Afeskai Zacarías finakõia Niospa imaxii. Ãfe xini David
samarakaimẽ pexe mẽranoax? Afetĩakai keskara ixii. Nios nã nai mẽra ikato ãfe
ikiyama,” faifono 22 Zacarías kainãkafani Fakekõi faxii. 33 Nãskakẽ mĩ Fake xanĩfo
Nios kĩfiti pexefã xakĩ mẽranoax anã finakõia ixii. Mĩ kaifãfe xanĩfo ipanaka.
mekanima yõkapaifiaifono. “¿Afaa Anã xanĩfoi xatenakama,” fani.
LUCAS 1 104

34 Askafaito María kemani: “¿Afeskakĩ ixõ mĩ yoita. Nãskakẽ Niospa meka


ẽ fake fitiromẽ ẽ feneyaxoma, ea tsõa nikai mĩ inimasharakõi,” ixõ Elisabet
tanamismano?” María ini. yoini.
35 Askafaito ãjirinĩ kemani: “Niospa 46 Nãskafaito María kemani:

ãfe Yõshi Shara mikiki oxõ mia fake Ẽfe õiti mẽraxõ ẽ shinãkĩ iskafai,
nanemaxii. Nãskax nã fake kãiax Niospa nõko Ifo tsoa keskaramãkĩ. Nõko Ifo
Fakera faxikani. Akka na fake kãiax Nios fãsi sharakõi. 47 Akiki ẽ
sharafinakõia fisti ixii. 36 Nã mĩ yaya inimakõiaino ea anã potanakama, ẽ
Elisabet ‘Fake fitiromara’ fafiamisfono afe ipanaka, ea kexepakenaka, ea ifixii
mã fake nanea seis oxe aka yõxafofiaxõ. ẽ afe ĩpaxanõ. 48 Ẽ nã yonoxomis, ẽ
37 Nãskakẽ nã apaiyai keskara fakĩ afaa tãpiamafekẽ nã Niospa ea noikõi.
Niospa afama mĩshti fatiro. Miari fake Nãskakẽ yorafãfe yoipakenakafo: “Nã
fimatiro mĩ fenemaisfikẽ,” ãjirinĩ fani. María Niospa inimamakõia,” ixõ
38 Ãjirinĩ askafaino, “Nãskafinõ, ẽ fake yoipakenakafo. 49 Nios fãsi
finõ, ẽ Nios nikamiskĩ. Nã ea amapaiyai sharafinakõia. Afaa pishta
keskafanõ ẽ Nios itixomafamiski,” fayamatiroma. Afama mĩshti fatiro, ea
nãskafani. sharakõi faxõa. Niosfi sharakõiki.
María askafaino ãjiri anã nai mẽra Afaa chakafamisma Niosfi nãskarakõi.
kani. 50 Nãskara yorafãfe yoitirofo: “Ẽ Nios

nikasharapaikõiaito, ẽ nikakaspaitori
María kani Elisabet õikai ea chakafatiro. Nãskax ẽ akiki
39 Nãskata nã pena fisti mã Niospa mesetiro. Akiki mesekĩ ẽ Nios
ãjiri kaano María itipinĩ fata koshi kani nikasharakõi,” ixõ yoiaito nã keskara
ãfe yaya õikai Judea mai ari. Judea mai yorafo Niospa ato noikĩ ato
ari mãchifãfo mẽra kaax pexe rasi ano shinãpakenaka. 51 Akka Nios
nokoni. 40 Mã nokoax Zacarías ãfe pexe nikakaspakĩ ãto õiti fekaxtefakani,
mẽra ikitoshini. Mã nokoxõ María ãfe “Tsõa afaa tãpikeroko ẽ akai
yaya yoitoshini. “Yaya, ẽ oi mia õiyoi,” keskafakĩ,” ixõ ãto õiti fekaxtefatirofo.
fatishoni. 41 Ãfe rare askafatishonaito Nãskaifono Niospa ato fenomatiro.
Elizabet nikani. Ãfe rare askafaito Nãskara ato õimatiro afaa
nikakĩ Elisabet xakĩ mẽraxõ ãfe fake tãpiamafãfe. Akka Niospa ãfe shinãmã
tokko tokko ani. 42 Nãskata Niospa Yõshi afama mĩshti famiski. Afaa pishta
Sharapa shinãmanaino Elisabet onãni Niospa fayamatiroma. Nãfi
mã María fake naneano. Nãskakẽ fãsi mitsisipakõikĩ tsoa keskarama. Nãato
yoini iskafakĩ: “María, Niospa mia afara mĩshti fatiro. 52 Nãato xanĩfofo
inimamasharakõi. Fato xotofake fetsakai potano anã tsoa xanĩfo itiroma. Akka
iskafaima mia fisti inimamakõi. Mĩ fake nã afaayamafo Niospa ato sharakõi
feronãfake chipo kãiano Apa Niospa imatiro. 53 Akka fetsafãfe Nios
akiki inimakõikĩ kexesharakõixii. shinãifono Niospa ato kexesharatiro.
43 Nõko Ifokõi mĩ fake ixii. Akka, ¿mĩ ea Ãfe shinãmã ãto õiti mẽra ato
ano oamẽ, nõko Ifãfe afafiax ẽkai shinãmatiro inimanõfo. Akka fẽtsa
afaakeroko ẽakõi ẽ ikanõ? 44 Akka mĩ ea shinãkĩ iskafai: “Ẽ iskaratĩa shara ẽ
yoiaito nikakĩ ẽfe xakĩ mẽraxõ ẽfe fake afara fetsa anã shinãima Niospa afara
ea tokko tokko aka, mikiki inimakĩ. fetsa ea anã shinãmanima ẽ anã Nios
45 Niospa meka nikakõikĩ, ‘Nẽ askanõki,’ fe rafepaima,” ixõ shinãito askara
105 LUCAS 1

yora Niospa anã tanaima. Afaa pishta õikaxõ yoinifo: “Õikapo. Mã anea Juan
tãpikanamax yorafo askatirofo. fakĩ. Ãfe ane Juan ixii,” fanifo, apa feta
54 Niospa noko kexesharapakenaka ãfe ãfa aneaito shinãpainifo. 64 Nãskata
nõko kaifo israelifãfemãi ãfe fake ane keneta Zacarías mekani.
yonoxomisfono. Noko Anã mekamais inima, mã mekaya ini.
shinãmakinakama mẽxotaima noko Mã mekayaxõ ato yoini: “Nios
noipakenaka nã yoini keskafakĩ. sharakõi,” ato fani. 65 Mã Zacarías
55 Niospa nõko xini Abraham yoikĩ mekaito õikani ratenifo. Mã ratekanax
iskafani: “Mĩ kaifo efe yorafo fokani yoinãi fetsenifo. Nãskakanax mã
ipanakafo. Askatari mĩ fenafo ẽ ato fokani Judea mai ari fokani yoinãfonifo:
kexesharapakenaka,” ixõ Niospa nõko “Mã Zacarías ãfe fake aneax mã mekai.
xini Abram yoini, Mã ãfe ãfinĩri fake fikatsaxakima, mã
ixõ María fani. fake fia,” ikanax yoinãi fetsenifo.
56 Nãskax María Elizabet ano ipaoni 66 Yoinãi fetsekaxõ shinãnifo: “Nã fake

tres oxe ani anoxõ. Tres oxe ata anã afeskaimãkai nõ õinõ shinãya iki kiki,
María ãfe xanẽnẽ oni. Niospamãi shinãmasharaino,” ikaxõ
shinãnifo.
Juan Maotista kãini
57 Mã Zacarías fanãini
María ãfe xanẽnẽ oano Elisabet
fake feronãfake kãini. 58 Mã fake kãiano 67 Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino
ãfe kaifãfe a chaima nikafãfe tãpinifo. Juan ãfe apa Zacarías yoini:
“Mã Elisabet fake kãia nõko Ifo Niospa 68-69 Ẽfe kaifo israelifãfe nõko

mã Elisabet aõ noikĩ fake fimismano mã Niosfi sharakõikĩ, nãfi nõko Ifokõikĩ.


fake fima,” nãskafanifo. Askafakanax Nõko chaka noko soaxoxii. Nõko xini
akiki inimanifo. 59 Mã fake kãitaxakĩ David ãfe fena finakõia ixii. Nã David
ocho nia oxano Zacarías pexe ano nõko xinifãfe ãto xanĩfo ipaoni. Nã ãfe
yorafo fonifo. Fake õikai fokani ãfe fena Niospa nĩchia noko ifipakexanõ
foshki repa xateyanã nãskaramãi afe nõ ĩpaxanõ. Nãskakẽ noko
feyafakatsaxakakĩ. Fokaxõ yoinifo: “Ãfe shinãmakinakama. 70 Nãskakaxõ ato
apa anekiriri nõ anenõ Zacarías fakĩ,” yoipaonifo, nã ato Nios yoixomisfãfe
fanifo. 60 Nãskafaifono ãfa ato yoini: Judea mai anoafo. 71 Niospa ato
“Maa, ẽ aõ aneima, Zacarías ẽ faima. shinãmanaino yoipaonifo noko
Afeskakĩkai apa anekiri ẽ anetiroma. Ẽa kexesharano afanã noko
ẽ anei Juan fakĩ,” ato fani. afeskafanõma noko õikaspaifono ixõ
61 Ato askafaito yoinifo: “¿Tsõa anekiri yoinifo. 72 Nã noko yoiaifãfe nõ ato
mĩ aneimẽ? Anokai ãfe xinifo Juanma. nikapaoni keskafakĩ noko Niospa
Ãfe apa nõ yõkanõki,” fanifo. kexesharapakenaka noko noikĩ. Nã
62 Akka nã fãke apa mekamais ita noko yoipaonifo keskai Nios noko
pastori ini. Nãskakaxõ apa yõkanifo. shinãmakimisma. 73 Nãskaxõ nõko xini
Mẽkemã ato yoini: “¿Afe ane mĩ fake mĩ Abraham Niospa yoini iskafakĩ: “Mĩ
faimẽ?” fanifo. 63 Askafaifono ato yoini kaifo efe yorafo ipanakafo. Nãskakẽ
mẽkemã: “Ea kirika inãkãfe, ẽ mato mĩ fena ẽ ato nĩchixoni ãto xanĩfo
kenexonõ,” ato askafani. Kirika inãfono finakõia inõ. Nãskaxõ keyokõi ato
kirikaki kenekĩ: “Ẽ ãfe ane Juan fai,” ixõ ifixii afe ĩpaxanõfo. 74 Nãato nã mato
kirikaki keneni. Mã kirikaki keneano õikaspaifo ato paxkaxii anã mato
LUCAS 1, 2 106

afeskafanõfoma,” ixõ Niospa yoini. ikanax. Nã Nazarete pexe rasi Galilea


Noko askafaino nõ ãfe inafoax nõ anã mai anoa ini. Nãnoax José fe María
mesetiroma nokomãi nõko Ifãfe ĩkikẽ. fonifo, José ãfe xini Davidmãi Belén
75 Nõ ãfe ina kayakõikẽ nõko õiti noko anoax kãinino. Nã Belén Judea mai
shara faxoxii aa noiax nõ anoa ini. 5 Nãskakẽ María fe José fonifo
isharakõipakexanõ, ãto ane kenei fokani. María fe José mã
ixõ Zacarías ato yoini. yoinãfo ini fianãxikakĩ.
76 Nãskata Zacarías ãfe fake yome Fianãyokanamax María fe José kani. Nã
pishta yoini: María tsoa pishta tanamisma ini, akka
Anifoshta, nõko Nios finakõia nõ Niospa Yõshi Sharapa fake nanemani.
mãnão nikõina. Akka mĩ yosixõ 6 Mã María Belén ano nokoano fãke pãe

Niosnoa mĩ ato yoixoxii. Taefakĩ mĩ fani mã kãiki. 7 Mã fake kãiax fakeyai
ato yoixonano chipo nã nõko Ifo taeni. Ãfe fake feronãfake ini. Akka ãto
finakõia oxii. Nãskakẽ itipinĩkãfe mã fakka inafãfe piai mẽra fonifo. Anoax
nõko Ifo oi kiki mĩ ato faxii. María fake kãini. Mã fake kãixõ sama
77 Nãskakẽ mĩ ato tãpimaxii mã nõko faxte pishta rakoni. Askata ãfe fake
Ifo oaino afe yorafo ato chaka rãtani a fakkafãfe piai kamaki.
soaxoniyoi. 78 Akka Niospa noko
shinãino ãfe Fake finakõia nai Ãjirifo oveja kexemisfoki nokoni
mẽranoax nokoki oi nõko õiti noko 8 Nã María fakishi fake kãiano oveja
sharafaxoxiki. Oa fakishpari xini koshi kexemisfãfe fasifo mẽraxõ ãto ovejafo
kafanai keskafakĩ nõko õiti xafakĩa kexeshinifo pexe rasi pasotaixõ. 9 Ãto
sharakõi noko faxoxiki, 79 anã fakish ovejafo kexeshinaifono Nios ariax ãfe
keskara nõko õiti inõma. Nãskax nai ãjiri atoki fotokĩ chaxapakefofãni.
nõ mesetiroma noko Niospa nĩchiano chaxapakefofãni. Mã
shinãmasharaino, Niospa ãjiri nĩchiakĩ inifo chaxatanaito
ixõ Zacarías ato yoini. fichikanax ratekõinifo. 10 Nãskaifono
80 Nãskax Zacarías ãfe fake yosini ãjirinĩ ato yoini: “Rateyamakãfe. Ẽ mato
Niospa ãfe shinãmã shinãmasharaino. meka shara yoiyoaki nikax mã inimai
Nãskax ares tsõa istoma ano ipaoni, nã finakõinõ. Askatari yorafãferi nikakanax
Niospa meka israelifo ato yoikĩ akairi keyokõi inimakõinõfo. 11 Iskaratĩa
taefaitĩa. fotoxõ ẽ mato yoiyoa. Nã fakishi mã
mãto Ifo Cristo mã kãia mãto Ifokõi
María Jesucristo kãini mato ifixiki mã afe ĩpaxanõ. Nã mãto
(Mt. 1.18-25) xini David kãini anoaxri kãia mãto

2
1 Nã Jesús kãiyaitĩa romanõ ãfe Ifokõi. 12 Ẽ mato yoinõ nikakapo
xanĩfãfe César Augusto ãfe yorafo afeskaxõ mã tãpitiromakĩ nã fake ãfe
nĩchini nã maitio anoafo ato tanãkaxõ afa rapatinĩ rakoxõ rãta fakkafãfe piai
ãto anefo kenenõfo afe tii yorafomakĩ. ano fichixõ mã tãpitiro nã mãto Ifo
2 Taefakĩkõi kirika kenenifo ãto anefo finakõia,” ixõ ãjirinĩ ato yoini.
keyokõi. Akka Siria mai anoafãfe ãto 13 Ato yoikĩ xatetanaino atiri Niospa

xanĩfãfe ane Cirenio ipaoni. 3 Nãskakẽ ãfe ãjiri ichapakõifo atoki


keyokõi fonifo ãto mai anoxõ ãto ane fotopakefofãni. Fotopakefofãkata
kenei fokani. 4 Nãskaifono María feri inimakõi Nioski fanãinifo. Inimakata
José kani Belén ari, Nazarete ano iskafakĩ yoinifo:
107 LUCAS 2

14 Nios sharakõi nai mẽra ika. Nã a Moisés yoini keskafakĩ a Nios ato
ato fichipaiyai tii nono mai anoax kĩfixomis rifi rafe iyamai nopoxpoiki
ikafo ato shinãmasharai inimanõfo, rafe inãnifo retexõ Nios kĩfixonõ
ixõ yoinifo. nãnorimãi Moisés yoipaonino.
15 Mã yoikanax anã nai mẽra fonifo. 25 Nã Jerusalén anoa feronãfake Nios

Mã nai mẽra ãjirifo foafono, “Nõ õinõ,” Ifokõi faa ini, ãfe ane Simeón. Nãato
inifo, “Chanĩmamakĩ nõ õinõ, fokapo Nios Ifo sharakõi faxõ kĩfitaifapaoni.
Belén ano na nõko Ifo Niospa ãfe ãjirifo Niospa Yõshi Sharapa Simeón ĩkinãno,
nĩchiano noko yoiafo keskara nõ õinõ nãato Cristo manapaoni, ãfe kaifo
fokapo,” ixõ yoinifo. israelifo ifinõ Niospa Yõshi Sharamãi
16 Nãskata nã oveja kexemisfo fonifo. afe ikano. 26 Niospa Yõshi Shara a mẽra
Mã fokakĩ ichokaxõ fichitoshinifo María naneano a mẽraxõ tãpimani iskafakĩ:
yafi José. Nãno ãto fake yome rãtafono “Mĩ fena naima na Niospa nĩchiai nõko
fakkafãfe piai mẽra fasi mẽra rakakẽ Ifo Cristo mĩ õiyoi mã mĩ õiax mĩ naxii,”
õinifo. 17 Nã fake yome õiafo tiito ato ixõ tãpimani, Niospa Yõshi Sharapa
yoifofãsafanifo. 18 Nã oveja kexemisfãfe Simeón. 27 Nãskata Niospa Yõshi
ato yoiaifãfe nikakakĩ, “Aira, ¿afeskakĩ Sharapa shinãmanaino Nios kĩfiti pexefã
iskara shara noko yoikanimẽ?” inifo. mẽra ikikaini. Nãnori José fe María ãto
19 Nãskakẽ María nã nika keskafakĩ ãfe fakeya ikifainifo, Moisés yoini keskafakĩ
õitinĩ fãsi shinãfafãini. 20 Nãskakata nã ãto fake ispaxakakĩ. Mã ikiafono,
oveja kexemisfo ato yoitakani anã ato 28 Simeón atoki oxõ inimayanã Jesús

ovejafo ano fenifo. “Aicho, Nios yome pishtakẽ chishtoinĩfofãni, mã


sharakõikĩ nã noko yoia keskafakĩ mã tãpixõ. Nãskafaxõ Nios yoisharani
nõ õitanikai,” ikanax ãa ranã yoinãnifo. iskafakĩ:
29-31 Ifo, ea mĩa yoimis keskafakĩ
Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ apa feta ãfa ãto mẽ õi. Aicho, mẽ akiki inimakõiax mẽ
fake Jesús Nios ispanifo naikai ẽfe Ifo õiax. Nãatofi noko ifixii
21 Mã ocho nia oxano Jesús foshki kiki nõ afe ĩpaxanõ. Keyokõichi nõ
repa xatenifo. Nãskafakaxõ anenifo Ifofanõ mĩ nokoki nĩchia. 32 Nãskata
Jesús fakakĩ, nã ãjirinĩ yoiyoni mĩ nõko kaifo yamafiano mia
keskafakĩ María fake naneyoamano. shinãkatsaxakakĩma mĩ fãkeoxõ mia
22 Moisés israelifo yoini iskafakĩ: “Kẽro tãpikõikani. Akka nõ israelifo mefe
fake kãiax fena faki kafãsatiroma. yorafo nõ tãpikõixii, nã fakeõnoa
Askatari Nios kĩfiti pexefã mẽra fena Niospa nokoya rafemanano. Aõxõ nã
ikitiroma cuarenta nia oxa finõaxma,” noko yoimis keskafakĩ noko axoxii,
ixõ ato yoini. Akka mã cuarenta nia oxa Simeón fani.
finõano José fe María fonifo. Jerusalén 33 Ato askafaito nikakĩ María feta José

ano iyoifokani ãto fake Nios kĩfiti ãto õitinĩ shinãnifo: “Aira, nõkai nafo
pexefã mẽraxõ Apa Nios ispaxikakĩ. meka nikamisma,” ixõ shinãnifo. 34 Akka
23 Nãnori Niospa shinãmanaino Moisés Simeón Niospa Yõshi Sharapa
kirikaki keneni iskafakĩ: “Fake kãi taexõ shinãmanaino ato yoisharani. Nãskaxõ
feronãfakekẽ mã Nios ispatiro ãfenã ãfe afa yoini: “Nã mĩ fake chanĩmara
inõ,” ixõ ato yoipaonino, José feta fakanax nõko kaifofo israelifo
María ãto fake Jesús iyonifo Jerusalén inimatirofo. Aõnoax isharapakexakakĩ.
ano. 24 Nãskakẽ José fe María mã fokaxõ Akka nõko kaifo fetsafori afe
LUCAS 2 108

rafeyamakanax omiskõipakenakafo. fista aki fokani. 42 Jesús mã doce xinia


Nãskakẽ yora ichapafãfe chanĩmara akano apa feta ãfa iyonifo, amisfo
fakani. Akka fetsafãferi chanĩmara keskafakakĩ fista akifokakĩ. 43 Mã fista
fakaxõ mã shinãkani. 35 Akka a ãto õitinĩ keyoano María fe José fenifo, ãto pexe
shinãifo keskafakĩ onetirofoma. Akka shinãferakani. Akka Jesús nẽteaito apa
fẽtsa ãa shinãkĩ a shinãi keskara feta ãfa tãpinifoma, mãmãi ato fe kaira
onetiroma. A shinãyamaifori ikaxõ tsõa tãpinima. 44 Mã ato fe kaira
onetirofoma. Xafakĩakõi ato õitiro. ikanax tãpiamax fãi fonifo. Fãi fokãta
Nãskakẽ mĩ fake aa noikaspakaxõ shinãnifo akka nõko fake akka inifo.
chakafaxikani. Askafaifãfe õi aõnoax mĩ Nãskata apa feta ãfa fenani. Fenayanã
omiskõixii shinãi. Nã kenopa mĩ õiti afe yorafoya a afe rafemisfo yõkani:
xatea keskara mĩ meexii omiskõikĩ,” “¿Mã nõko fake õimamẽ?” ato fani.
Simeón fani. 45 “Maa, nõ mĩ fake õima. Niri oama,”
36 Nãnori kẽro fistiri ini, ãfe ane Anã. fanifo. Ato askafaifono ãfe apa fe ãfe afa
Nãatori Niosnoa yoini, a inõpokoai yoikĩ. anã anori nẽtefaikani anã fonifo. Afianã
Akka nã Anãmã apa Fanuel ini. Ãfe kaifo fõtanifo Jerusalén ari. Mã nokokaxõ
Aser nafafo ini. Akka nã Anã yõxafokõi ini. fenafofãsafanifo.
Xomayakõi feneyayoni, siete xinia afeta 46 Nãskata mã tres nia oxakata

akax fene nani. Nãskakẽ anã Anã feneya fichinifo nã judeofãfe Nios kĩfiti pexefã
ipaonima. 37 Ares ikax yõxafokõi ini mẽranoa nã ato tãpimamisfo fe tsaoxõ
ochenta y cuatro xinia ani feneyaxoma. nikaino. Ato nikayanã ato yõkapakeni a
Nãskakẽ Anãmã mẽxotaima Nios kĩfipaoni, ato tãpimamisfo. 47 Ato askafaino
pena fisti foni teneyanã. Nios kĩfiti pexefã nikakakĩ, “Nikakapo, ¿na fãke yomefixõ
mẽranoax Anã askapaoni. 38 Nãskata María afeskakĩ mekakĩ tãpisharakõiamẽ? Ato
fe José Simeón fe yoinãifono Anãri atoki kemasharakõi,” fanifo. 48 Ato askafaino
oni. Oxõ nãnoa Jesús fichini. Fichita akiki afa feta ãpa fichinifo. “Nono tsaofekẽ nõ
inimani. Inimayanã Epa Nios iskafani: fenai nõko fake,” fanifo. Nãskata ãfa
“Aicho Epa Niosi, iskaratĩa mĩ Fake mĩ kenatoshini: “Kõkaishta, ¿afeskai mĩ
nokoki nĩchiaki nofe rafemis ĩpaxanõ,” ixõ nẽteamẽ? Mã mĩ noko ratekõia epa yafi.
yoini. Mã õixõ Anãmã Jerusalén anoafo Afeskara ikara nõ mia faa. Nãskakẽ nõ
ato yoini a na manamisfoki israelifo ato mia fenafei nono ato fe tsaoxõ mĩ
ifinõ. “Mẽ nõko Ifo õiaki mã nokoki yoifiaino,” fanifo.
nokoaki,” Anãmã ato fani. 49 Askafaifono ato kemani apa yafi afa:

“¿Afeskakĩ mã ea fenaimẽ? ¿Ea mã


Nazarete ano anã fenifo tãpiamamẽ nã ẽfe Epa Niospa pexe
39 Nãskata María feta José Jesús Nios mẽra ẽ ikikẽ nã ẽfe Epa ea yoiai keskara
ispatakani, nã Niospa yoipaoni keskai anã ẽ faito?” ixõ Jesús ato yoini.
ãto mai ano fenifo, Nazarete pexe rasi ano. 50 Ato askafaito apa feta ãfa tãpinima.
40 Nãnoax Jesús mitsisipakõi yosini María 51 Nãskata apa feta ãfa iyonifo

fake. Afama mĩshti tãpiakõi ini. Niospa aõ Nazarete pexe ari ato xanẽnẽ. Nãskata
noikĩ shinãmasharani. mã nokoxõ María shinãni ãfe fakeõnoa.
Nãskaxõ Jesús apa feta ãfa yoiaito ato
Jesús Nios kĩfiti pexefã mẽra ikini yomeax nikakõisharapaoni ato shinãkõikĩ.
41 Nãskaxnã xinia tii Jesús ãfe afa fe 52 Nãskata Jesús yosikõini, ãfe õiti

apa Jerusalén ano fopaonifo. Pascua sharakõia. Mã ãfe mãpo afama mĩshti
109 LUCAS 2, 3

shinãkõi ini. Nãskax yosini. Nãskaito keskafakĩ Juan yoifofãsafani. Nãnorikõi


õikani yorafo akiki inimakõinifo. Niosri Isaías kirika keneni a Juan
akiki inimakõi ini. mekanõpokofai yoikĩ:
Tsõa istoma ixõ yorafo yoixii
Juan Maotista tsõa istomaxõ ato yoini akiki feaifono. Iskafakĩ ato yoixii: “Mã
(Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28) nõko Ifo oi kiki. Nãskakẽ

3
1-3 Akka mã yosixõ Zacarías fãke ato itipinĩsharakãfe, ãfe fai sharafaxokãfe.
Nios yoipaoni tsõa istoma anoxõ. Mãto chaka xatekãfe. 5 Nã xexa naxpe
Tsõa istoma ano yora ichapa akiki chakafo ano mai forosharakõi fanõfo.
fonifo nikaxikakĩ, nãskakẽ Zacarías fãke A machifo anori sapa sharakõi fanõfo.
ato Nios yoiaino. Nãnori Tiberio xanĩfo Nãskatari ãfe fai mẽstesharakõi
finakõia ipaoni, Roma anoax. Nãskakẽ faxonõfo. A xexa naxpefo ano mai
aa ranã ikanax ãto pexefo anoax xanĩfo forosharafaxonõfo sapa sharakõi inõ
ikaxõ ato ikĩpaonifo. Pexe fisti rasi nõko Ifofai. 6 Mã nõko Ifo Niospa
anoax xanĩfo iki fetsepaonifo. Judeofãfe nĩchiano oxõ a shinãifo ato ifiyoi afe
ãto xanĩfo ini pexe fetsa anoax ãfe ane ĩpaxanõfo. Nãskakẽ keyokõichi
Poncio Pilato. Askata pexe fetsa anoaxri õixikani,”
ãto xanĩfo fetsa Galilea anoax Herodes ixõ yoinõpokoi kiki nã yõra, ixõ Isaías
ato xanĩfo ini. Akka Feliperi xanĩfoxõ kirika keneyoni, Juannoa yoikĩ.
pexe rasi anoa rafe kexepaoni. Itoria 7 Nãskakẽ nã Isaías ato yoipaoni

ano kexeta Traconite ano kexeta keskafakĩ Juan ato yoipaoni, mã chaima
fapaoni. Akka nã Felipe ãfe exto ipaoni Jesús oaino. Ato Juan yoikĩ iskafapaoni,
Herodes. Nãskatari pexe fetsa anori a nikakani akiki yora ichapa feafono:
xanĩfo fetsa ipaoni ãfe ane Lisanias “Noko Juan maotisafanõ faka mẽra
Abilinia anoax. Akka ãto xanĩfo finakõia ikimakĩ nõ chiifã mẽra kayamanõ,”
ipaoni Tiberio. Nãato keyokõi ikanax akiki feafono Juan ato yoini
kexepaoni. Mã xanĩfokĩ catorce xinia iskafakĩ: “¿Afeskai mã ea ano oimẽ? ¿Ẽ
akano Zacarías fake Juan tsõa istoma mato maotisafapanõ mã oimẽ? ¿Tsõa
ano ixõ Niospa meka yoipaoni. Askatari mato yoiamẽ? Mã shinãiraka nõ chiifã
judeofo yoipaoni ãto mai ano ixõ, mẽra katirora ixõ nãskax mã
yorafãferi ato Nios kĩfixopaonifo. Akka maotisapaimẽ, nõ chiifã mẽra
Anás fe Caifás ãto xanĩfo ipaonifo. kayamanõra ikax. Maa, mãkai afaa
Nãskakẽ nã Zacarías ãfe fake Juan tãpiama, askax mã maotisatiroma. Mã
Judea mai ano ipaoni. Akka mã yosiax Nios Ifofaima. Mã oa shano keskara
tsõa istoma ikẽ Niospa yoini aõxõ ato mãto õiti chakakõi. Nãskaxõ mã Satanás
yoinõ iskafakĩ: “Mãto chaka xatekãfe, a ifofaa. Nãskakẽ kaxpa ẽ mato
mã afara chaka shinãi keskara anã maotisafatiroma mãmãi Satanás fisti
shinãyamakãfe. Niospa mato yoiai shinãito. Ãa fẽtsa mato pãratiro nõ
keskara nikakõikãfe. Mã nikakõiaito maotisanõ nõ chiifã mẽra kaimakai Nios
Niospa mato chaka soaxotiro. Mã nikayamafiax ixõ mato pãrano mã chiifã
askaito ẽ mato maotisafatiro, faka mẽra mẽra katiro fẽtsa afaa tãpiamato mato
ikimapakekĩ mãto chaka mã xatenõ ato pãrano. Askara Niospa mato ifitiroma
ispaxiki ixõ ato yoitãfe,” ixõ Niospa mãkairoko shinãito, ẽroko mato
nĩchiano Juan ato yoifofãsafani faka maotisafaano. 8 Mãto chaka xatekãfe,
Jordán arixõ. 4 Afia Isaías ato yoipaoni Nios shinãkãfe. Mã Nios shinãito ẽ mato
LUCAS 3 110

maotisafapanõ. Ẽ mato anã yoinõ Mãto xanĩfori pãrayamakãfe. Nã


nikakapo. Mã shinãtiro: ‘Nã Abraham xanĩfãfe mato inã tiiya inimakãfe,” ixõ
nõko xini ipaoni, õiti sharayaxõ Nios ato yoini.
shinãpaoni.’ Akka mã shinãkĩ: ‘Nõmãi 15 Nãskata yorafãfe õinifo Juan mekaito.

Abraham fenaxõ nõ shara shinãi,’ ixõ “¿A naamẽ Cristo?” ixõ ãto õiti mẽraxõ
mã shinãkĩ mã shinãsharaima. Askara shinãnifo. 16 A shinãifo keskara mã tãpixõ
shinãyamakãfe. Akka mãto õitinĩ mã Juan ato yoini: “Ẽkai Cristoma. Nãskakẽ ẽ
chaka shinãfi mã chanĩ. mato maotisafapai. Akka nã chipo oaito
Nikasharakõikãfe, ẽ mato yoinõ. Na ãfe Yõshi Shara mato mẽra naneyoi. Nã
tokiri Niospa onifaxõ nĩchikẽ mã õitiro sharafinakõia, ea keskarama. Aato afama
Abraham ãfe fena inõ. Nãskakanax mĩshti fatiro, ẽ atiroma keskara. Akka ẽ
Abraham fakefo itirofo na tokiri õiki afaama,” ixõ Juan ato yoini. Mã chaima
Nios shinãkanax. Akka mãkai anori Jesús oaito yoikĩ ato askafani. 17 Nãskaxõ
shinãima mã mã chanĩ, ‘Abraham ato yoipakeni: “Mã Nios shinãito mato
shinãpaoni keskara nõ shinãira’ ikax. ifixii. Akka a shinãyamaifo ato ifixiima.
Askara shinãyamafi Satanás fisti Afãfekairoko ifofaifono nãfo chiifã mẽra
ifofafiai. 9 Akka fana fimiyamaito ifãfe ato potano anoax omiskõipakenakafo” ato
reratiro. Ãfe tapori tsekaxõ kooatiro anã fani.
niyamanõ. Nãskari fakĩ mã Nios 18 Nãskatari meka shara ato yoini, ãto

nikakaspaito a omiskõipakenakafo mẽra õiti mẽra ato nanemapaikõini ãto chaka


Niospa mato potaxii mã chaka xatenõfo. “Mã nõko Ifo Jesucristo chaima
xateaxma mã isharayamaito,” ixõ Juan oi kiki, shinãsharakõikãfe,” ixõ ato
ato yoini. yoitaifapaoni. 19-20 Askatari xanĩfo Herodes
10 Ato Juan askafaito nikakakĩ yoini: “¿Afeskakĩ mĩ exto ãfi fĩaitamẽ?
kemanifo: “¿Chanĩmamẽ? ¿Na mĩ yoiai Askatari mĩ ato chakafafofãsafai,” fani
keskara tãpiaxma nõ afeskatiromẽ? Juan. Askafaito nikakĩ Herodes akiki
¿Afeskaxõ a keskara shara nõ õitifishkixõ achixõ karaxa mẽra ikimani.
shinãtiromẽ?” faifãfe anã ato yoini: 11 “A
yora omiskõiaito afaamais oxõ mato Juan Jesús maotisafani faka Jordán anoxõ
rapati yõkatoshiaito mã inãtiro mã (Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11)
rapati rafeyaxõ. Askatari yora fonãiki 21 Akka Herodes karaxa mẽra

oaito mã pimatiro,” ato Juan faito nĩchiyoamano Juan ato maotisafapani.


nikanifo. Jesúsri mã yosiaito nãri maotisafani. Mã
12 Xanĩfo kori fixomisfãferi Juan maotisafaano fininãkafãta Apa Nios kĩfini.
yõkanifo: “Maestro, ¿nõ afeskatiromẽ, 22 Apa kĩfiaino nai mẽranoax oa rifi

mĩ noko maotisafanõ?” fanifo. keskara ãfe Yõshi Shara fotopakekafãni


13 Askafaifono ato yoini: “Mãto akiki. Fotopakekafanaino nai mẽranoax
xanĩfãfe a tii mato yoiyamafiano mekaito nikani iskaito: “Mĩ ẽfe Fakekõi ẽ
finõmainĩfofã mã kori fitiroma,” ato mia noikõi. Ẽ mikiki inimasharakõi,” ixõ
fani. Apa Jesús yoiaito nikani.
14 Nãskatari sorarofãferi yõkanifo:

“Akka, ¿nõ afeskatiromẽ?” ixõ yõkanifo. Jesucristo ãfe xinifãfe anefo


Askafaifono ato yoini: “Ato kori fĩapiakĩ (Mt. 1.1-17)
shinãyamakãfe. Askaxori ato ferateni 23 Jesucristomã treinta xinia axõ
mitsisipayamakãfe. Ato askafayamakãfe. taefakĩ ato yoini Apa Niospa meka.
111 LUCAS 3, 4

Yorafãfe José fakera fafiaifono Niospa xinifo. Akka ãto fenafo mã kaiafo. Adán
Fake ini. Nãskafiax nãato chata ipaoni ãfe apa Nios ini, nãatomãi onifakẽ.
Elí. 24 Elí apa Matat ini. Matat apa Leví
ini. Leví apa Melqui ini. Melqui apa Satanás chakata Jesús afara
Jana ini. Jana apa José ini. 25 José apa chakafamapaini
Matatías ini. Matatías apa Amós ini. (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)

4
Amós apa Nahúm ini. Nahúm apa Esli 1 Mã Juan Jesús maotisafaano

ini. Esli apa Nagai ini. 26 Nagai apa Maat Niospa Yõshi Sharapa iyoaino faka
ini. Maat apa Matatías ini. Matatías apa Jordán anoax kani. Tsõa istoma ano
Semei ini. Semei apa Josec ini. Josec kani, Niospa Yõshi Sharapa iyoaino
apa Judá ini. 27 Judá apa Joanán ini. mãmãi Niospa Yõshi Shara ãfe õiti mẽra
Joanán apa Resa ini. Resa apa naneano. 2 Nãskata Jesús ares kafãsani,
Zorobabel ini. Zorobabel apa Salatiel tsõa istoma ano cuarenta nia oxax afaa
ini. Salatiel apa Neri ini. 28 Neri apa pishta piaxma. Nãskakẽ Satanás akiki
Melqui ini. Melqui apa Adí ini. Adí apa kani. Mã akiki nokoxõ ifofamapaini.
Cosam ini. Cosam apa Elmadam ini. Nãskaxõ afara chakafamapaini. Nãskata
Elmadam apa Er ini. 29 Er apa Josué ini. mã cuarenta nia oxax Jesús fonãikõini,
Josué apa Eliezer ini. Eliezer apa Jorim afaa pishta piaxma. 3 Nãskaito õiki
ini. Jorim apa Matat ini. 30 Matat apa Satanás yoini iskafakĩ: “Mĩ Niospa
Leví ini. Leví apa Simeón ini. Simeón Fakemãkĩ na tokiri pãa fapo,” fani.
apa Judá ini. Judá apa José ini. José 4 Nãskafaito Jesús kemani: “Maa, na

apa Jonam ini. Jonam apa Eliaquim ini. mĩ ea yoiai keskara ẽ akima. A nõ piai
31 Eliaquim apa Melea ini. Melea apa fisti nõ shinãima nipaikĩ. Akka Epa
Mena ini. Mena apa Matata ini. Matata Niospa ãfe meka shararoko nõ shinãtiro.
apa Natán ini. 32 Natán apa David ini. Nãskara Niospa meka yoimisto keneni,”
David apa Isaí ini. Isaí apa Obed ini. Jesús fani.
Obed apa Booz ini. Booz apa Sala ini. 5 Nãskata Jesús fe Satanás yamaris

Sala apa Naasón ini. 33 Naasón apa iakekẽfofãnifo. Mãchifã mãnãnẽ fokani.
Aminadab ini. Aminadab apa Admín ini. Nãrixõ Satanás Jesús nã maitio ispani.
Admín apa Arni ini. Arni apa Esrom ini. 6-7 Nãskaxõ Satanás yoini: “Õipo, ea mĩa

Esrom apa Fares ini. Fares apa Judá ini. ifofaxõ mĩ ea yonoxonaito na mĩ õiaifo
34 Judá apa Jacobo ini. Jacobo apa keyokõi sharashtakõifo ẽ mia inãtiro.
Isaaca ini. Isaaca apa Abraham ini. Nãskakẽ keyokõichi ãto ifo mĩ itiro.
Abraham apa Taré ini. Taré apa Nacor Nafo ẽfenãkõifo. Õipo, na maitio ẽ ato
ini. 35 Nacor apa Serug ini. Serug apa inãpaiki ẽ ato inãtiro atonã inõ,”
Ragau ini. Ragau apa Peleg ini. Peleg Satanás fani.
apa Heber ini. Heber apa Sala ini. 36 Sala 8 Nãskafaito Jesús kemani: “Maa, ẽ

apa Cainán ini. Cainán apa Arfaxad ini. mia ifofaima. Nios fisti nõko Ifokõi.
Arfaxad apa Sem ini. Sem apa Noé ini. Nãskakẽ nõ ratokonõ mai chachixõ nõ
Noé apa Lamec ini. 37 Lamec apa yoitiro aato noko shinãmanõ. Nãskaxõ
Matusalén ini. Matusalén apa Enoc ini. nõ yoitiro iskafakĩ: ‘Mĩfi nõko Ifoki nõ
Enoc apa Jared ini. Jared apa mia shinãi,’ ixõ nõ yoitiro. Nãskarafi
Mahalaleel ini. Mahalaleel apa Cainán kirika ano keneakĩ,” Jesús fani.
ini. 38 Cainán apa Enós ini. Enós apa Set 9 Jesús askafaito Satanás anã Jesús

ini. Set apa Adán ini. Nãskanifo ãto iyoni a Nios kĩfiti pexefã mãmãkĩaxõ
LUCAS 4 112

yoixiki iskafakĩ: “Mĩ Niospa 18 Niospa Yõshi Shara emẽra


Fakekõiaxroko mĩ niriax naneano ea nĩchini ẽ ato yoinõ ãfe
ichopakekafanikai. 10 Mĩ meka shara a afaamaisfo, “Niospa
ichopakekafãnax mĩ afeskaimakai. Nã mato noisharai,” ixõ, “A Satanás
Niospa meka kirikaki keneaki iskai: chaka ifofaafo a chaka potakãfe, mato
‘Niospa ãfe ãjirifo yoixii mia kexenõfo.’ mẽra nanepaiyaito anã a chaka
11 Askatari kirika keneano iskaki: ‘Mĩ ãto nikayamakãfe isharakõixikakĩ,” ixõ ẽ
mifiki pakeaito mia achixikani kiki mĩ ato yoinõ; askatari nã fẽxofori ẽ ato
tokiriki pakenõma,’ kirika kenea iskakĩ,” fero sharafaxonõ aõ õisharanõfo:
Satanás Jesús fani. nãskatari nã omiskõikakĩ afaa
12 Satanás askafaito afianã Jesús shinãifoma nãfori ẽ ato
kemani: “Nõa nõ meka fetsafaxõ nõ shinãmasharanõ; 19 askatari ẽ ato
yoitiroma, ‘Ẽ afara afeskarafaito, ea yoisharanõ afetĩa Epa Niospa afe
Niospa kexei,’ ixõ nõ shinãtiroma. Akka, yorafo ifimãkai,
‘Niospa ea amapaiyai keskara nã fisti ẽ ixõ Jesús aneni. 20 Niospa meka mã
atiroki Niospa ea kexenõ,’ ixõ shinãkãfe, yoikĩ xatexõ kirika fẽpoxõ feronãfake
ikaki na kirika keneano,” Jesús fani. fetsa inãni, tsaopakekafãxõ ato yoixiki.
13 Jesús askafaito nikai Satanás kani, Ato askafaito aas õiketsanifo.
Jesús afeskafatiroma mei. Anã oxõ 21 Nãskata ato yoini: “Ẽ fakeyoamano

Satanás Jesús afara chaka Isaías eõnoa yoipaoni keskafakĩ


shinãmaniyoxiki ikaini kani. Jesús afara iskaratĩa mẽ mato kirika anexona,” ato
chakafamapaifikĩ chakafamanima. Akka Jesús fani.
Jesús finakõia ini Satanás mãnão nia. 22 Ato askafaito nikakakĩ: “¡Aira!

Nikakapo, ãfe meka sharakõi. José


Galilea anoxõ Jesús ato yoikĩ taefani fakefixõ ¿afeskakĩ iskara yoimẽ?” fanifo.
(Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15) 23 Askafaifono Jesús ato yoini: “Mã ea
14 Nãskata Jesús Galilea ano anã kani, iskafairaka: ‘Mĩ ato Capernaúm anoa
Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino. sharafaito nõ nikamiski mĩa anoi
Mã nokokẽ Galilea anoxõ yorafãfe sharamefe. Nãskakẽri nã mĩ yoiai
nikanifo mã Jesús nokoa ikaxõ. keskafakĩ nonoafori ato sharafafe mia
15 Nãskata mã nokoxõ judeofãfe ichanãti õixõ nõ mia chanĩmara fanõ,’ ixõ mã ea
pexe mẽraxõ ato yoini. Nãskaito õikani, yoipairaka,” Jesús ato fani.
akiki inimasharakõinifo. “Na feronãfake 24 Anã Jesús ato yoini: “Chanĩma ẽ mato

ãfe meka sharakõi,” fanifo. yoikõi. Ãto pexekõi anoxõ noko


iskafatirofo mã nõ na õimis koshikai afaa
Jesús Nazarete anoxõ nikakaspanifo tãpiama na Niospa meka yoipaiyai aa
(Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6) chanĩ noko fatirofo. 25 Chanĩma ẽ mato
16 Nãskata nã yosini ano kani Nazarete yoikõi. Kirika kenekĩ nõ anetiro iskafakĩ.
ano. Nãskax safaronõ judeofãfe ichanãti Elías nõko mai ano ipaoni. Israel mai ano
pexe mẽra ikini mãmãi askai ari ikano akiki oi inima. Arixõ tres xinia
feyakatsaxakĩ. Ikikainax tsaoni. Nãskata ata seis oxe ani, oi manakĩ. Nãskakẽ israeli
niinãkafã kirika fita aneni. 17 Nãskata yorafo fonãiki finakõinifo, afaa pikanima.
afia Niospa shinãmanaino Isaías kirika Ari kẽro ifomafa fenemais ichapa inifo
keneni inãnifo anenõ. Nã kirika fepexõ omiskõikani. 26 Nãskafixõ Epa Niospa nõko
aneni iskafakĩ: xini Elías ato ano nĩchinima.
113 LUCAS 4

Askatamaroko Sarepta pexe rasi Sidón mai Iskarakai nõ tsõa õimisma. ¿Afeskaxõ
ano nĩchini kẽro ifomafa fisti nĩchini iskafaimẽ, na feronãfake makinoa
pimanõ. Niospa nĩchiaino chai kani. niafaka potai? Meka finayakõikẽ
27 Askatari yora fetsafo israelifãfe mai nĩafaka nikafainikai,” yorafãfe fanifo.
anoax ichapakõifo rashkishikani inifo. 37 Askafaito õikaxõ yorafãfe pexe tii

Akka Elías Niospa meka yoimisto aa anoafo yoifofãfofãinifo Jesús yora


rashkishiaifo ato sharafapaonima. makinoa niafaka potaito õikaxõ.
Askatamaroko nã Siria mai anoa fistikõi
sharafani. Ãfe ane Naamán. Nã Naamán Jesús Pedro rayos sharafani
Siria mai anoa ini, israeli inima,” Jesús ato (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)
yoini. 38 Askakaini Jesús judeofãfe ichanãti
28 Jesús ato askafaito nikakani yorafo pexe anoax tsekekainax Simón pexe
ichanãti pexe anoax akiki õitifishkinifo. mẽra ikini. Nãnoax Simón rayos yõxafo
Akiki õitifishkikaki achinifo. 29 Achikaxõ yonai finakõini. Nãskaito õikakĩ Jesús
iyonifo Nazarete pasotai mafa keyakõi yoixonifo: “Na yonai sharafafe,” fanifo.
ano Jesús iyopainifo arixõ potapaikakĩ. 39 Askafaifono nã kẽro yõxafo yonai
30 Potapaifiaifono Jesús ato rãfiferani. mãnão kãta Jesús kãtipakekafãta yoini
Nãskax ato makinoax kani. iskafakĩ: “Mĩ yona nishpafe,” faino
samamakõi ãfe yona nishpatani.
Nãnori feronãfake niafaka Nãskata mã yonai nishpata, fininĩkafãta
chaka nanea ini itipinĩshara fani ato pimaxiki.
(Mr. 1.21-28)
31 Jesús Capernaúm ano kani, Galilea A isinĩ ikaifo Jesús ato sharafani
mai ano. Nãnoxõ pena tenetitĩa Apa (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34)
Niospa meka ato yoini. 32 Ato yoiaito 40 Akka mã xini kaino nã isinĩ ikaifo
nikai iskanifo: “¡Kee! Nikakapo. Nato fetsa fetsatapafo Jesús ano efenifo.
tãpikĩ finakõia, meka sharakõi nato Nãskakẽ Jesús ãfe mẽkemã ato
yoi,” ikanax aa ranã yoinãnifo. mãmãpakeaino sharai fetsenifo.
33 Judeofãfe ichanãti pexe mẽraxõ 41 Ranãri nã isinĩ ikaifo mẽranoax

yora mẽra niafaka yõshi chaka nanexõ niafaka chakafo tsekeni. Fãsikõi
Jesús fãsikõi mekafani. 34 Iskafakĩ yoini: mekayanã iskafanifo: “Mĩfi Niospa
“¿Afeskakĩ mĩ noko fekaxtefaiyoamẽ, Fakekĩ,” fanifo. Niafakafãfe askafaifono
Jesús Nazarete anoato? ¿Mĩ noko a kerexkai Jesús ato põtapakeni. Nãskaxõ
omiskõipakenakafo mẽra mĩ noko ato mekatima fani mãmãi tãpiafãfe
potaiyoamẽ? Ẽ mia õimisnõ, mĩ nãmãi Cristokẽ.
sharakõinõ Niospa mia nĩchiano,” fani.
35 Nĩafaka askafaino Jesús yoini: Jesús ichanãti pexe mẽraxõ Apa Niospa
“Mekayamafe. Na feronãfake makinoax mekasharaõnoa ato yoini
tsekekaitãfe,” ixõ mitsisipakõikai Jesús (Mr. 1.35-39)
niafaka nĩchini. 42 Mã penaino Jesús tsekekaini, pexefã
Jesús askafaino nĩafaka yora fia kekẽfofã rasi anoax tsõa istoma ano kai.
potafaini yorafãfe ferotaifi nãskax Nãskaino yorafãfe fenanifo. Nãskakanax
tsekekaikĩ afeskafanima. akiki nokokaxõ nẽtefapainifo ato
36 Askafaito õikakĩ yorafãfe iskafanifo: makinoax kayamanõ. 43 Askafaifono
“Chanĩma, Jesús afama mĩshti fatiro. Jesús ato yoini: “Akka, ẽ Niospa meka
LUCAS 4, 5 114

shara ato yoifofãfofãni pexe fetsafo ano mẽra ato nanexonano. 10 Akka nã Simón
afe keskaramãkĩ Epa Nios xanĩfãfe noko fe rafeafo inifo, Santiago fe Juan ãto
ĩkinã. Nãskakẽ Epa Niospa ea nĩchini, ẽ apa Zebedeo ini. Nãskakẽ Jesús Simón
ato yoinõ.” yoini: “Rateyamafe. Iskaratĩa yorafo ẽfe
44 Nãskakẽ kafãsakĩ Jesús Niospa Yõshi Sharaõxõ mĩ ekeki efeikai,” fani.
meka ato yoifofãsafani, ichanãti pexe 11 Nãskakata ãto kanõanãfã fõkata

mẽraxõ Judea mai anoxõ. ĩamãfã kesemẽ nexakata mã Jesús fe


fõkakĩ ãto afama mĩshti õifainifo.
Jesús foe rasi tarafanãfã mẽra ato fospi
faxoni, tsõa atiroma keskafakĩ Jesús yora rashkishiai sharafani
(Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20) (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45)

5
1 Pena fetsa Jesúsxõ foe rasi finifo 12 Pena fisti pexe rasi ano Jesús ikano
ĩamãfã ketokonõxõ Genesaret nãno feronãfake isinĩ iki rashkishi
anoxõ. Askafaito õikani yora rasi akiki fetseax akiki oni. Mã akiki oxõ ratokonõ
fenifo. Niospa meka niakai fekani. mai chachipakefofã yoini: “Ifo, ea
2 Jesús nãnoa kanõanãfã rafe rakakẽ sharafapaikĩ mĩ ea sharafatiro,” faito,
fichini, nã kanõanãfã mẽranoax mã 13 Jesús ãfe mẽkemã ramãyanã yoini

fotokaxõ ifofãfe ato tarafanãfã iskafakĩ: “Ẽ mia sharafanõ. Iskaratĩa mĩ


chokaifono. 3 Nãskakẽ nã kanõanãfã sharaikai,” faino a rashkishi fetseai
fetsa mẽra Jesús naneinãkafani, nã koshikõi sharatani. 14 Mã sharano Jesús
Simonã mẽra. Nãskaxõ yoini: “Eaya nĩchini iskafakĩ yoiyanã: “Mĩ tsoa yoiki.
fenãmãshta kanõanãfã pitsikife,” fani. Akka nã ato Nios kĩfixomis ispatãfe.
Nãskata kanõanãfã mẽra tsaoxõ yorafo Nãskaxõ ovejanã fake foxõ inãfe mia
yoikĩ taefani. 4 Mã ato yoikĩ xatexõ retexonõ Moisés yoini keskafakĩ.
Simón yoini: “Nã ĩa noa ano kanõanãfã Nãskaxõ keyokõichi tãpinõfo a mĩ isinĩ
fotakãfe. Anoxõ mãto tarafanãfã potaxõ imis mã mĩ sharano,” ixõ Jesús yoini.
foe fixikakĩ,” fani. 15 Jesús askafaito aõnoa mẽxotaima
5 Askafaito Simón kemani: “Maestro, nikakĩ finakõinifo. Nãskakanax yora
fakishchãi nõ yonoshina tarafanãfãnẽ kaya akiki fenifo nikakani, a isinĩ
fipaikĩ. Akka nõ fiama. Akka mĩ noko ikaifori ato sharafapanõ. 16 Nãskax Jesús
yoikai ẽ tarafanãfã potenõ,” fani. ato makinoax kani, a tsõa istoma anoxõ
6 Mã ãto tarafanãfã potekaxõ foe Apa Nios kĩfikai.
ichapakõi finifo. Oa tarafanãfã faxteai
keskara meenifo. 7 Nãskakaxõ nã ato fe Jesús yora finimisma sharafani
rafeafo ato kenanifo, kanõanãfã (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12)
fetsaõnoa, ato feta fii fenõfo. Nãskakaxõ 17 Pena fetsa Jesús ato yoiaino nãno
nã kanõanãfã rafe foe rasi fospikõi fariseofo tsaoafo inifo. A Moisés yoikĩ
faafono nã kanõanãfã rafe faka kirika keneni keskara ato tãpimamisfori
fospikõiax foefoya ikikerani. 8 Nãskara inifo. Pexe rasi Galilea anoax fekãta
õikĩ Simón Pedro Jesús nãmã ratokonõ Judea anoax fẽkata Jerusalén anoax
mai chachipakefofã yoini: “Ifo, fẽkata inifo. Nãnoxõ Niospa ãfe shara
emakinoax katãfe, ẽ feronãfake Jesús ato õimani, a isinĩ ikaifo ato
chakakĩ,” fani. sharafapakĩ. 18 Nãskakata feronãfakefo
9 Simón askaito õi a ãfe rafeafori nokonifo. Feronãfake finimisma ratatinĩ
ratekõinifo Jesús foe ichapa tarafanãfã rataxõ iyoifokani. Nãskakata pexe mẽra
115 LUCAS 5

ikimapainifo, Jesús ano iyopaikakĩ. ãfe xanĩfo kori fixomisto ãfe ane Leví *
19 Akka afeskaxma ikitiroma inifo, ini. Akka nã ato kori fixomis ano tsaoa
yorafo ichapakõimãiyakẽ ikipanãfãfe. ini. Nãskakẽ Jesús yoini: “Efe kafe,”
Nãskakanax pexe fomãkĩa inanifo. fani.
Nãrixõ nã finimisma ratatinĩ ratakaxõ 28 Nãskafaino Leví fininãkafãta ãfe

fotomapakefofãnifo, yorafãfe ferotaifi afama mĩshtifo õifaini Jesús fe kani.


Jesús nia nãmã. 20 Jesús õini shinãifãfe 29 Nãskata chipo Leví ãfe pexe anoxõ

iskakakĩ na finimisma Jesús sharafai fista efapa ani Jesús noisharakõiyanã.


kiki ikaxõ. Nãskakẽ a finimisma Jesús Yora ichapa rasiri afe inifo. Nã xanĩfo
yoini: “Efe yorashta, mẽ mia chaka Roma anoa kori fixomisfo. Yora fetsafori
soaxona,” fani. afe inifo. Nãno ato fe mĩsa ano tsaonifo.
21 Nãskafaito õikakĩ, a Moisés yoikĩ 30 Akka nã fariseofo feta a Moisés yoikĩ

kirika keneni keskara ato tãpimamisfo kirika keneni keskara ato tãpimamisfãfe
feta fariseofãfe shinãnifo iskakakĩ: Jesúsxõ tãpimisfo mekafakĩ taefanifo.
“Akka, ¿na tsoamẽ na chanĩai Nios Ato iskafanifo: “¿Afeskakĩ ato feta pita
chakafakĩ mekafayanã? Akka Nios ato feta ayata mã faimẽ? Na ato kori
fistichi ato chaka soaxotiro,” fanifo. fixomisfo feta na yora chakafo fetari mã
22 Akka Jesús tãpini askafaifono. pii,” ato faifono, 31 Jesús ato kemani: “A
Nãskaxõ ato yõkani: “¿Afeskakĩ iskara sharafãfe notoro fenakanima, a isinĩ
mã shinãimẽ? 23 Akka, ¿ẽ afaa fatiromẽ? ikaifãfemari notoro fenakanima. Akka
Mẽ mia chaka soaxona ẽ fatiroraka, nã isinĩ ikaifãfe notoro fenakani. 32 Akka
askayamakĩ mẽ mia sharafaa ẽ a yora sharafoõnoax ẽ onima. Nã afara
fatiroraka,” ixõ ato yoini. 24 “Akka ẽ chakafakanax shinãmitsaifoõnoax ẽ oni,
mato tãpimanõ Niosxõ ẽ ato chaka ato chaka soaxoxiki Epa Nios Ifofanõfo,”
soaxotiroki nono mai anoxõ,” ato fani. ato fani.
Nãskaxõ a finimisma yoini: “Ẽ mia yoi,
fininĩkafãta mĩ rakati fifaini mĩ pexe Nã foni tenemisfofãfe Jesús yõkanifo
ano katãfe,” fani. (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22)
25 Nãskafaino a finimisma fininãkafani 33 Iskafakĩ
Jesús yoinifo: “Akka Juan
yorafãfe ferotaifi. Nãskaxõ a kamaki inafãfe, fariseofãferi foni tenekõiyanã
rakamis ãfe rakati fifaini ãfe pexe ano Epa Nios kĩfikĩ chai yoimisfo. Akka mĩ
kani. Epa Nioski inimayanã. “Aicho, inafãfe mẽxotaima piyanã ayakani,”
Epa Nios sharafinakõia,” faafoni. faifono,
26 Finikainaito õikani ratei fetsenifo. 34 Jesús ato kemani: “Akka yorafo matoki

Nãskakanax, “¡Aicho, Epa Nios feafono mã ato foni tenematiroma,


sharafinakõia!” inifo. Ratekõiyanã feronãfake ãfiyai. Nã feronãfake mato fe
iskafakĩ yoinifo: “Akka mã nõ õi afama ikano inimakõikĩ mã ato feta pitiro. 35 Akka
mĩshti shara fai,” fanifo. nã feronãfake ato makinoa iyoafono ãfe
yorafãfe shinãkakĩ foni tenetirofo.
Jesús Leví ifini aõxõ tãpimis inõ Nãskarifiakĩ eõxõ tãpimisfãfe inimakakĩ
(Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17) pitirofo. Akka mẽ ato makinoax kaano ea
27 Mã askafata Jesús tsekekaikĩ õini, a shinãkakĩ tsõa pitiroma,” ixõ Jesús ato
ãfe xanĩfo Roma anoa kori fixomis. Nã yoini.

*
5.27 Leví ane rafeya ipaoni. Ãfe ane fetsa Mateo.
LUCAS 5, 6 116

36 Nãskafata afianã Jesús ato yoini iskafakĩ, fonãikakĩ piifonifo. 2 Nãskakẽ fariseofãfe
meka fetsafaxõ: “Tsõa sama fenaya sama xini ato yõkanifo: “¿Afeskakĩ mã na aros
kishi fatiroma. Nõ askafaino sama fena keskara metesfeimẽ na pena tenetitĩa
samama chakanatiro. Nãskatari sama fena fe tsõa yonotiroma ixõ Moisés noko
sama xini isharatiroma. Nãskakẽri nã ẽ mato yoifinino?” fariseofãfe ato fanifo.
yoiai keskara mã nikakõixõ a mã ipaoni 3 Ato askafaifono Jesús ato kemani,

keskai anã mã itiroma mãmãi ea nikakõiax. “Akka, ¿a nõko xini Davidõnoa kirika
A mã ipaoni keskara shinãmakita nãskax kenenifo keskara mã õimismẽ David
mãto yora fena keskara shara itiro. afaa afeska fanimẽ ãfe inafo feta
37 Nãskarifakĩ tsõa mãmã fata koiro pisha fonãikõi? 4 Nãskax a Nios kĩfiti pexefã
xini mẽra nanetiroma nã mãmãnõ farax mẽra ikikaini. A mẽra ikikaixõ pãa
akaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ nã mãmã fata fichixõ pini, nã pãa Nios inãmisfo.
fe koiro pisha chakanatirofo. Akka nã mãto Nãskaxõ ãfe inafori inãni akairi pinõfo,
xinifãfe mato yoimisfo keskara fe nã ẽ mato akka nã Nios ato kĩfixomisfãfe ares nã
yoiai keskara osinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai pãa pifiamisfono. Akka fonãikĩ finakõikĩ
keskara Niospa meka sharakõi. Akka a mãto David nã pãa pini ãfe inafo feta. 5 Akka
xinifãfe mato yoimisfo anori shinãx mã ẽfe Epa Niospa ea katoni. Nãskakẽ eres
isharatiroma. Niospa mekaya meka chaka fisti ẽ yoitiro a nõ atiro keskara na pena
osinãtiroma. Nãskakẽ mã nikapaifikĩ mã tenetitĩa,” ixõ Jesús ato yoini.
shinãsharatiroma. 38 Nãskarifakĩ tsõa mãmã
fata koiro pisha xini mẽra nanetiroma nã Feronãfake mẽke yõshiya Jesús sharafani
mãmãnõ farax akaino toxamãiyanõ. Nãskakẽ (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6)
nã mãmã fata fe koiro pisha chakanatirofo. 6 Pena fetsa pena tenetitĩa Jesús

Akka nã mãto xinifãfe mato yoimisfo ikikaini judeofãfe ichanãti pexe mẽra
keskara fe nã ẽ mato yoiai keskara anoxõ ato yoixiki. Anoxõ ato yoiaino,
osinãtiroma. Nã ẽ mato yoiai keskara Niospa nãno ato fe feronãfake ãfe põya kayakai
meka sharakõi. Akka a mãto xinifãfe mato aõri ãfe mẽke yõshiya ini. 7 A Moisés
yoimisfo anori shinãx mã isharatiroma. yoikĩ kirika keneni keskara ato
Niospa mekaya meka chaka osinãtiroma. tãpimamisfo feta fariseofãfe õinifo, na
Nãskakẽ mã nikapaifikĩ mã pena tenetitĩa na mẽke yõshiya Jesús
shinãsharatiroma. 39 Akka mãmã pae sharafaimãkai ikaxõ, afara chakafaira
ayatiakaxõ anã tsõa fata ayapaitiroma. ixõ yõapaikakĩ.
Nãskariai iskatirofo: ‘Nã ẽ ipaoni keskara 8 Akka Jesús mã tãpia ini a shinãifo

afianã ẽ askapai, ẽfe xinifãfe ea yoimisfo keskara. Nãskaxõ a feronãfake mẽke


keskara shara nã fisti ẽ shinãi. Akka meka yõshiya yoini: “Fininãkafãta ato nẽxpakĩa
fetsa chaka ẽ nikapaima. Askatari meka fena nife,” faino, nã mẽke yõshiya fininãkafãta
chaka ẽ shinãima,’ ixõ shinãmisfo niini. 9 Nãskaxõ Jesús ato yoini: “Ẽri mato
fariseofãfe,” Jesús fani. yõkanõ. Akka, ¿pena tenetitĩa afaa nõ
afeskafatiromẽ, shara fayamakĩ nõ
Nã judeofãfe pena tenetitĩa Jesúsxõ chakafatiroraka? Askatari ato ifiyamata,
tãpimisfãfe aros keskara metesfenifo nõ ato retetiroraka,” ato fani. 10 Nãskaxõ
(Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28) keyokõi ato õiakeni, a kemataima tsaoafo.

6
1 Nã pena tenetitĩa Jesús aõxõ Nãskata a feronãfake mẽke yõshiya yoini:
tãpimisfo fe tarepa kani. Kakĩ aõxõ “Mẽshafe,” faino nã mẽke yõshiya
tãpimisfãfe aros keskara meteskaxõ meshatani. Nãskax mẽke sharakõia ini.
117 LUCAS 6

11 Akka nã fariseofo fe a Moisés keneni Nios Ifofaax afe mã ipaxatiro nõko


tãpimisfo akiki õitifishkinifo. Nãskax ãa xanĩfokõimãiyakẽ. Nãskakẽ mã
ranã yoinãnifo: “¿Nõ Jesús inimatiro.
afeskafatiromẽ?” ikanax. 21 “Nã yorafãfe fonãikĩ pipaiyaifo

keskafakĩ mãri mã Nios


Jesús aõxõ tãpimisfo doce feronãfake ifini Ifofasharakõipaiyaito mãto õiti mẽra ãfe
(Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19) meka shara nanetiro, mã
12 Pena fetsa Jesús kani mãchi keya ano inimasharakõinõ. Iskaratĩari omiskõi mã
Apa Nios kĩfikai. Arixõ fakishchãi Apa oiafiax chipo mã inimai fitsakõitiro Nios
Nios kĩfishini. 13 Mã penano a aõxõ fe ipaxakĩ,” ixõ Jesús ato yoini.
tãpimisfo ato kenani. Nãnoxõ doce faxõ 22 Anã Jesús ato yoini: “Inimakõikãfe

ato katoni, aõnoa ato yoimisfo inõfo. 14 Nã yorafãfe mato noikaspaifono mato
feronãfake docefãfe ãto anefo fetsa Simón potayanã. Askatari mato ĩchaifono,
ini, ãfe ane fetsa Jesús faxoni Pedro fakĩ; askatari mato õikaspaifono askatari
fetsari Andrés ini, nã Simón exto; fetsari mato anekĩ chakafaifono. nãskakẽ
Santiago ini; fetsari Juan ini; fetsari Felipe inimakãfe eõxõ mato askafakani kiki.
ini; fetsari Bartolomé ini; 15 fetsari Mateo 23 Nãskakẽ mato askafaifono inimai

ini; fetsari Tomás ini; fetsari Santiago ini, finasharakõikãfe. Nãskaxõ a nai mẽraxõ
nã Alfeo fake; fetsari Simón ini. Nãato ãfe Niospa afara sharafo mato mekexona
kaifo feta romanõfo potapaipaoni, anã mã fixikai. Akka nã mato chakafaifo
israelifo yonomanõfoma. 16 Fetsari Judas keskafakĩ ãto xinifãferi nã Nios ato
ini, nã Santiago fake; fetsari Judas Iscariote yoixomisfo chakafapaonifo ato
ini, nãato Jesús ato achimani. Nã tii Jesús omiskõimayanã,” ixõ Jesús ato yoini.
ifini doce faxõ aõxõ tãpimisfo inõfo. 24 Akka nã kori ichapayafo Jesús ato

yoini iskafakĩ: “Ooa. Iskaratĩa mã kori


Jesús yora ichapafo tãpimani ichapayax mã inimakõi. Akka chipo
(Mt. 4.23-25) naax mã omiskõipakenaka, Nios
17 Jesús mãchi keya ariax fotoni, aõxõ Ifofamax kori fisti shinãkatsaxakĩ.
tãpimisfo fe a mai sapa shara ano. Nãnoax 25 “Ooa. Iskaratĩa afara ichapayax mã

aõxõ tãpimisfo mã ichanãfo inifo. Yora inimakõiyoi; akka chipo mã fonãixii.


fetsafori ato fe inifo, Judea mai anoax, Askatari iskaratĩa mã fitsakõiyoi; akka
Jerusalén anoaxri feafo ini fãkafã chipo shinãmitsai mã oiaxii.
kesemẽnoaxri. Tiro anoa fekãta Sidón 26 “Yorafo sharakõira mato faifono, mã

anoaxri fenifo. Ãfe meka nikaxikakĩ Jesúski inimakõimis. Mãto xinifori


fenifo, aa isinĩ ikaifori ato sharafapanõ. 18 A nãskapaonifo, nõ Niospa meka tãpikõikẽ
niafaka chakata ato fekaxtefaito ato makinoa noko yoisharakõikanira ikanax ãa
Jesús potano sharai fetsenifo. 19 Nãskakẽ chanĩfikani,” Jesús ato fani.
yorafãfe Jesús ramãpaikani, ãfe sharaõxomãi
“Mato noikaspafiaifono mãroko ato
Jesús ato sharafapaino.
noikãfe,” Jesús ato fani
Nã inimaifo yafi a inimaifoma (Mt. 5.38-48; 7.12)
Jesús ato yoini 27 Nãskata anã Jesús ato yoini: “Akka
(Mt. 5.1-12) mã ea nikaito ẽ mato yoi. A mato
20 Jesús aõxõ tãpimisfo õikĩ yoini noikaspaifo ato kopikima ato noikãfe.
iskafakĩ: “Afaamaisfiax mã inimakõitiro. Askatari ato axosharakãfe. 28 Mato
LUCAS 6 118

chakafaifãferi ato yoisharakãfe. Askatari Niospa omiskõimapainõ,’ fakĩ. Akka mã


a mato omiskõimamisfo Epa Nios ato ato askafayamaino Niospari mato
kĩfixokãfe. 29 Akka fẽtsa mato tapasaito, mekafatiroma iskafakĩ yoikĩ: ‘Na yorafo
‘Takai fetsari ea afe,’ fakãfe. Askatari chakafo,’ mato fatiroma. Akka yorafo fe
fẽtsa mato tari fĩaino ãa fotanõ inãkãfe, rafesharaxõ ato raefakãfe. Mã askaino
rapatiri mato fĩaito inãkãfe ãa fotanõ. Epa Niospa matori raeshara faxii mã
30 Akka fẽtsa mato afara yõkaito inãkãfe. yorafo fe rafesharano. 38 Fetsafo afara
Askatari fẽtsa mato afara fĩaito inãsharakõikãfe. Mã fetsafo afara
ferateyamakãfe. 31 Nã mã fichipaiyai inãsharakõikẽ, matori Niospa afara
keskafakĩ fetsafãfe mato axosharaifono, ichapa sharakõifo inãxii. Akka mã
nãskarifiakĩ mãri fetsafori axosharakãfe. fetsafo afara inãsharakẽma Niospa
32 “Akka mã ato noikĩ nã mato noiaifos mã matori afaa ichapa inãxima, mã ato
ato noia, askarakai sharama. Yora chakafori afara inãsharakõikẽma,” Jesús ato fani.
nãskariakani; nã ato noiaifos ato noikani. Mã 39 Jesús meka fetsafaxõ ato yoini

askainokai, ‘Mã afarafo shara faa,’ ixõ Niospa iskafakĩ: “Akka yora fẽxo afe fẽxo
mato yoima. 33 Askatari mã ato afara iyopaikĩ iyotiroma, mai xato mẽra
axoshara nã mato afara axosharaifos, paketiro. Nãskari fakĩ fẽtsa Niospa meka
askarakai sharama. Nãskariakani yora tãpixoma mato yoitiroma. Askara yorafo
chakafori. ‘Mã afara sharafo shara faa,’ ixõ yoiyamakãfe, mato anorima yoitirofoki.
Niospa mato yoima. 34 Akka mã ato kori 40 Akka a aõxõ tãpimisfãfe a ato

inãxõ mã ato shinãkõimis nokomãi tãpimamis finõtirofoma. Akka mã


kopifakõikanira ixõ; akka na yora fetsafãfe tãpisharakõikanax ãto maestro keskara
ea afaa kopifatirofoma. Nãskakẽ ẽ ato afaa itirofo.
inãpaima ixõ mã shinãkĩ mã afaa inãma, 41 “¿Afeskakĩ ifi pasta pishta fetsa

askara sharama. Nãskarifiakani yora chakafo feronaki ikano mã õimẽ, mãroko ifi
kori inãnõnãmisfo nokomãi pasta efapa feostamefixõ? 42 Akka, ¿mã
kopifasharakõikanira ikanax. 35 Akka ẽ mato shinãimamẽ a mã ifi pasta efapa
yoinõ, nikakapo. A mato noikaspaifãfe feostamea? Akka afeskakĩ mã fetsa
mãroko ato noikãfe, ato shara fakãfe. Afara iskafaimẽ: ‘Yamã, ẽ mia fixonõ a mĩ ifi
ato inãxõ ea kopifafe iyamakãfe. Mã askai pasta pishta fero naki ika,’ fakĩ, mãkõi
Epa Nios ari mã nokoaito matoki inimayanã mã kakamepaimis. Mãkai afaa tãpiama.
afara sharafo mato inãxii. Nãskax mã Nios Akka a mã ifi pastafã feostamea mã
Sharapa fake mã iki. Nãfi tsoa keskaramãki tsekayokãfe. Nãskaxõ mã mã õisharakĩ a
sharafinakõiaki. Epa Nios sharakõi tsõa fetsa feronaki ika mã fixosharatiro.
fayamafiaino ato noikõi. Nã yora chakafori Nãskari fakĩ mã chaka xateyamaxõ mã
ato noi. 36 Nãskakẽ mãri ato noikõikãfe, nã fetsafo chaka xatematiroma. Akka mãto
Epa Niospa ato noikõiai keskafakĩ,” ixõ Jesús chaka xatexõ fetsafo mã chaka
ato yoini. xatematiro,” ixõ Jesús ato yoini.

“Fetsafo mekafakĩ chakafayamakãfe,” ixõ Ifi ãfe fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ
Jesús ato yoini (Mt. 7.17-20; 12.34-35)
(Mt. 7.1-5) 43 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ifi
37 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: shara fimi chakaya itiroma. Ifi chakari
“Mẽxotaima fetsafo mekafayamakãfe fimi sharaya itiroma. 44 Akka ififo ãfe
iskafakĩ yoikĩ: ‘Nato afara chakafakĩ fimioxõ nõ tãpitiro afe keskaramãkĩ.
119 LUCAS 6, 7

Moxaya õikĩ nõ tãpitiro. Na keoimara 4-5 Ato askafaino mã fokaxõ Jesús


nõ fatiro. Nãskari fakĩ nõ tãpitiro yoinifo iskafakakĩ: “Oa soraro xanĩfãfe
moxaya õikĩ, nari uvamara nõ fatiro. nofe yora yamafixõ noko axosharamis
45 Nãskari fakĩ yora sharapa meka shara ikaxõ chikishta,” fanifo. “Noko keyokõi
yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi shara noikõimis nãato ichanãti pexe noko
shinãkĩ. Akka yora chakapari meka faxoni. Nãskakẽ ãfe ina mĩ
chaka yoitiro, ãfe õiti mẽraxomãi chaka sharafaxotiro,” judeofãfe Jesús fanifo.
shinãkĩ. Nãskaxõ nã ãfe õiti mẽraxõ 6 Askafaifono Jesús ato fe kani. Akka

shinãi keskara yoitiro.” Jesús mã pexe chaima faikaino, nã


soraro xanĩfãfe afe rafeafo nĩchini
Pexe rafeõnoa Jesús ato yoini yoitanõfo iskafakĩ: “Ifo, ẽ mia
(Mt. 7.24-27) fekaxtefaima. Ẽkai afaama. Akka mĩ
46 Nãskaxõ anã Jesús ato yoini: “Akka, tsoa keskarama. Mĩ finakõiakĩ ẽfe pexe
¿afeskakĩ mã ea Ifofafiakĩ, a ẽ mato ano kayamafe. 7 Akka ẽkairoko afaax
yoiai keskara mã akimamẽ? 47 Ẽ mato nãskakẽ ẽ mikiki kaama. Akka mĩ
yoinõ afe keskarafomãkĩ nã ea nikaifo, mekapa a ea yonoxomis ea sharafaxõfe
nãfãfe nã ẽ ato yoiai keskara amisfo. nonoxõ. 8 Akka eari ẽfe xanĩfãfe
48 Nã yõra pexe fai keskara, pexe fakĩ yonomamis. Ẽri sorafofo yonomatiro.
mai chai põkixõ mai teiki nokoxõ pexe ‘Katãfe,’ ẽ faino karisatiro. Askatari,
kishi nĩchiano. Mã faka faikĩ faka ‘Ekeki ofe,’ ẽ faino ekeki orisatiro.
poikõikĩ pexe afeskafatiroma pexemãi Nãskakẽ a ea yonoxomisri afara ea
kerexkõikẽ. Nãskarifiakĩ yõra ea axõfe ẽ faino ea axotiro. Akka mĩ afama
Ifofasharakõixõ afara afeskara afiaito mĩshti fatirokĩ. Mĩ mekapa a ea
shinãchakatiroma. 49 Akka nã ẽ yoiaito yonoxomis ea sharafaxõfe,” ixõ yoini.
ea nikaito nã ẽ yoiai keskara akima, nã 9 Askafaito nikakĩ a afe foafo Jesús ato

yora tatimato pexe fai keskara. Pexe yoini: “Kee, nikakapo. Na feronãfake
fakĩ tãpixoma pexe kishi israeli yamafixõ ea chanĩmara fakĩ
nĩchisharamano, a nãmã faka faikĩ finakõi, fetsafo keskarama. Akka Israel
potatiro. Nãskax mã pexe pãoikax anoafãfe ea iskafamisfoma chanĩmara
chakanakõitiro. Nãskarifiakĩ fẽtsa ẽfe fakakĩ,” ato fani.
meka nikafikĩ ea nikasharaima. Nãskakẽ 10 Ato Jesús askafaino a sororo xanĩfo

omiskõipakenakafo,” ixõ Jesús ato fe rafeafo mã ãto pexe ano fokaxõ õiafo
yoini. a yonaito õifainafo mã shara
fichitoshinifo.
Jesús sharafani romanõ
xanĩfãfe ãfe ina yonaito Jesús otofani kẽro ifomãfa fake
(Mt. 8.5-13) 11 Mã askafata Jesús kani pexe rasi ãfe

7
1 MãJesús yorafo yoikĩ xateax ane Nain ano. Ãfe inafo fe kaino yora
Capernaúm ano kani. 2 Nãno soraro ichapafori afe fonifo. 12 Mã pexe rasi
xanĩfo romanõ ini. Nãato a yonoxomis chaima fãi kakĩ õini a naa iyoifofaifono
fichisharapaikõimis yonaifinakõi maifaifokakĩ. Kẽro ifomafa nã ãfe fake
nakerani. 3 Nãnoxõ nã soraro xanĩfãfe fisti ini. Nã kẽro ifomafa fe yora
nikani Jesúsnoa yoaifono. Nãskaxõ ichapafo afe fonifo. 13 Nã kẽro ifomafa
judeo anifofo nĩchini Jesús yoixotanõfo oiaito õikĩ, Jesús shinãkõikĩ yoini
a yonoxomis sharafaxoyonõ. iskafakĩ: “Oiayamafe,” fata, 14 Jesús
LUCAS 7 120

kaxõ a kamaki rataxõ iyoi foaifo namisfori mã otoafoki, a afaamaisfãferi


ramãni. Akka nã iyoi foaifo nãno Niospa meka shara nikakani kiki
nẽtenifo. Nãskata nã naita Jesús yoini: afeskaxõ Epa Niospa noko ifitiromakĩ.
“Naetapa, ẽ mia yoi, fininĩkafãfe,” faino, 23 Akka a ea chanĩmara fasharakõia
15 fininĩkafãni. Nãskakẽ a naita afara fetsa shinãtama ekeki
fininãkafã tsaota mekani. Nãskaxõ Jesús inimakõitiro,” Jesús ato fani, Juan ina
afa yoini: “Nakĩa, mĩ fake,” fani. 16 Nã rafe.
naita Jesús otoa õikani. Yorafo ratei 24 Nã Juan ato nĩchia rafe mã foaifono

fetsenifo. Nãskakaxõ Nios Jesús yorafo yoikĩ taefani Juanoa,


yoisharakõinifo iskafakakĩ: “Epa Niosfi iskafakĩ ato yoikĩ: “¿Afeskakĩ tsõa
finakõiakĩ ãfe meka yoimis nokoki istoma anoa Juan õifokani fonifomẽ?
nokoa,” fanifo. Nãskatari yoikĩ Juankai nã nẽfe tafa pei takka takka
iskafanifo: “Epa Nios nokoki nokokõia, akai keskarama. Nãskarifiakĩ mã mã
afe yorafo kexesharaxiki,” fanifo. tãpia Juankai õiti ranãyama. 25 Akka,
17 Nãskakẽ Judea anoxõ keyokõi ¿tsoa õikai mã kamismẽ? Õitsai,
nikaketsanifo, aa kematai ixori feronãfake rapati sharakõi safekẽ õikai
nikaketsanifo a naita Jesús otofakẽ. mã kamisraka. Akka mã mã tãpia a
rapati sharakõi safemisfo xanĩfofofãfe
Juan aõxõ tãpimisfo Jesúski nĩchini ãto pexe anoxõ rapati sharakõi
(Mt. 11.2-19) safetirofo. 26 Akka, ¿tsoa õikai mã
18 Juan karaxa mẽraxõ nikani Jesús kamismẽ? Nã Niospa meka yoimis õikai
ato sharafaito Apa Niosxõ. Nãskaxõ ãfe mã kamisraka. Akka chanĩma, nã Juan
ina rafe kenani. 19 Nãskaxõ ato nĩchini Niospa ina finakõia fetsafo keskarama.
Jesús ano fotanõfo mã ato nĩchia fokaxõ 27 Akka nã Juanoa yoikĩ Isaías kirika

yoinõfo iskafakĩ: “¿Mĩmẽ Cristo nã Epa keneni iskafakĩ:


Niospa nokoki nĩchiai, askayamai fetsa Mĩ nai ariax mai ano
nokoki oiraka nã nõ manai?” ixõ fotoyoamano nã ẽfe meka yoimis ẽ
yoitanõfo Juan ato nĩchini. 20 Mã Juan nĩchiki taefai mĩõnoa ato yoiaino
ato nĩchia fokaxõ Jesús yoinifo: “Juan itipinĩsharakaxõ mia nikakõinõfo,
Maotista noko nĩchia nõ oa mia ixõ keneni. 28 Akka ẽ mato yoi, ẽ mato
yõkaiyoi, mĩmakĩ a Niospa nokoki pãraima. Tsõakai Juan finõama. Juan
nĩchia, askayamakĩ fetsa nõ manairaka,” yoimis keskara meka shara noko tsõa
fanifo. 21 Jesús anoxõ yora ichapa yoimisma. Juanki Nios inimakõimis.
sharafapani, a isinĩ ikanaifo sharafata, a Akka fetsafãferi afayamafikaxõ ea
omiskõifinakõiafo sharafata, a niafaka Ifofaifono Nios atoki inimakõi. Nãskakẽ
chaka ato mẽra nanea ato makinoa Juan finõkõiafo Niospa ato õimis.”
potata, a fẽxofo ato fero sharafaxõaito 29 Keyokõichi Juan nikanifo, a xanĩfo

õinifo. Roma anoa kori fixomisfãferi nikanifo.


22 Nãfo askafata Jesús ato kemani Nãskakẽ Juan ato maotisafapani mãmãi
iskafakĩ: “Fokaxõ Juan yoitakãfe a mã tãpikõiafãfe Nioskairoko chanĩmiskẽ.
õiyanã a mã nikafori. Yoitakãfe, mã 30 Akka nã fariseofo fe a Moisés yoikĩ

fẽxofãfe sharakaxõ õisharakani kiki, kirika keneni keskara ato tãpimamisfo


askatari nã chatofori mã sharakanax afo maotisakaspanifo Juan yorafo
niafoki, a rashkishiaifori mã sharafokĩ, a maotisafapaino. Nã Niospa ato yoipaiyai
pastofãferi mã nikasharakani kiki, a keskara nikakaspanifo.
121 LUCAS 7, 8

31 Nãskaxõ anã ato yoini: “Iskaratĩa na fetsa ẽ mia yoipai,” faito nã Simón
niyoafo afe keskarafomãkĩ ẽ mato yoinõ mã fariseo kemani: “Ea yoife, Ifo,” fani.
tãpinõ. 32 Nã fakefo ãto kaxeti anoax 41 Askafaito nikakĩ Jesús yoini

kaxekakĩ ãto yamafo kenatirofo tai tai iyanã. feronãfake rafeõnoa meka fetsafaxõ:
Akka mã ãto yamafo nokokanax a ato “Nã feronãfake rafeta a ato kori minimis
yamafãfe fichipaiyaifo keskai tsoa niminifo. Fẽtsa nimini quinientos nã
kaxesharayamaino ato yoitirofo iskafakakĩ: kori ane denarios. Fẽtsari nimini
‘Nõ nõko xaiti maneaino akka mã cincuenta. 42 Afeskaxoma kopifatiroma
mairamisma. Askatari shinãmitsayanã nõ inifo. Akka nã ato kori minimisto ea
fanãikaino mã oiamisma,’ ixõ ato yoitirofo. kopifakãfe ato fanima. Ato shara fani nã
Akka mãri nãskariai mã tsoaki inimamisma. rafe. Akka ea yoife fatoto noikĩ
33 Akka Juan Maotista oni. Atokai pikĩ finasharakõimãkai,” faito, 43 Simón
finapaimisma, askatari afaa pae ayamisma. kemani: “Ẽtsa, nã ichapa nimiato noikĩ
Akka mã yoimis iskafakĩ: ‘Juan niafaka yõshi finakõi rakikĩa,” faito, Jesús yoini: “Ẽje,
chakaya,’ mã famis. 34 Akka ẽ Niospa Fakekõi mĩ yoisharakõiaki.”
oni. Piyanã ẽ ayamis. Akka ea mã iskafakĩ 44 Nãskaxõ nã kẽro õiyanã Jesús Simón

yoimis: ‘Jesús ichapakõi piimis, askatari pae yoini: “¿Mã mĩ na kẽro õimẽ? Akka ẽ mĩ
ayamis,’ mã ea famis. ‘Nãskax yora chakafo pexe mẽra ikikẽ mĩ ea faka inãma, ẽ aõ
fe rafemis, a romanõ xanĩfo kori fixomisfo ochokomepanã. Akka na kẽromã oiayanã
feri rafemis,’ mã ea famis. 35 Akka ẽ shara ẽfe taeki ãfe fẽo tosiyanã ea õchoa.
imis Niospa ea shinãmanaino. Juanri shara Nãskaxõ ãfe fõo ea otekere aka. 45 Akka mã
imis Niospa shinãmanaino. Yorafãfe noko nõ feyai askafimisno, mĩ ea tamoki tsoo
õikĩ tãpitirofo,” ixõ Jesús ato yoini. akama. Akka na kẽromã ikitoshixõ ẽfe tae
pemãkĩa tsoo akĩ xateama. 46 Akka mã nõ
Jesús Simón pexe ano kani. feyai askafimisno mĩkai xinĩ ẽfe mapoki
Nã Simón fariseo ini mĩa matekere akama. Akka na kẽromã ẽfe
36 Fariseo fistichi pikĩxiki Jesús iyoni. Afe taeki pirofomã nachia. 47 Akka ẽ mia yoi,
Jesús kani ãfe pexe ano nãno mĩsa ano na kẽro chaka finakõikẽ mẽ ãfe chaka
tsaoxõ piaino. 37 Nãnoa nã kẽro soaxona, ea noikõiaito. Akka fẽtsari afaa
chotaferomato nikani nãno ato fe ixõ. Nã chakafai finamano mẽ ãfe chaka pishta
fariseo pexe anoxõ Jesús pii ano, nãno nã soaxofiano ea noisharaima,” ixõ Jesús
kẽro nokoni, manishomo oxokõiki yoini.
pirofomã foikai. 38 Mã nokoax oiayanã 48 Nãskaxõ a kẽro yoini: “Mẽ mia

Jesús ãfe tae resotai nitishota chaka soaxona,” fani. 49 A ato feta
tsaopakekafãni. Tsaoax oiaino Jesús ãfe tae piaifori nãno ato fe inifo. Nãskax aa
pichiki ãfe fẽotoshini. Nãskaxõ ãfe fõo ranã yoinãnifo. “¿Tsoamẽ na ato chaka
otekere ayanã ãfe tae tsõokakata akiki soaxonai?” ikanax yoinãnifo. 50 Nãskaxõ
pirofomã nachini. 39 Nã fariseo a Jesús afianã Jesús nã kẽro yoini iskafakĩ: “Ea
iyoato na kẽro askaito õikĩ ãfe õiti mẽraxõ mĩa chanĩmara faito ẽ mia chaka
shinãni: “Na feronãfake Niospa meka soaxonaki, kasharatãfe,” ixõ Jesús yoini.
yoikatsaxakitsi tãpi kiki na kẽro afe
keskaramakĩ na ãfe tae ramãkai, nã kẽro Kẽrofãfe afara Jesús axosharapaonifo

8
chakakõi,” ixõ ãfe õiti mẽraxõ shinãni. 1 Mã askafata pexe rasi mẽra Jesús
40 Nãskara ãfe õiti mẽraxõ shinãito kafãsapaoni. Afe keskaramakĩ Apa
Jesús yoini nã fariseo: “Simón, afara Nios xanĩfoõnoa ato yoifofãsafai. Nã
LUCAS 8 122

doce feronãfake aõxõ tãpimisfo afe yorafo ĩkinãmãki, ẽ mato tãpimasharai


fofãsapaonifo. 2 Kẽro ranãri Jesús fe afe keskaramãki. Akka fetsafo meka
fofãsapaonifo, mãmãi ato sharafaano fetsafaxõ ẽ ato yoi. Nã ẽ ato yoiai
ato makinoa niafaka yõshi chaka potakĩ, õisharafikakĩ õisharafoma. Nikafikakĩri
a isinĩ ikaifori ato sharafani. Nãnori ato nikasharafoma,” ixõ Jesús ato yoini.
fe ini ãfe ane María Magdalena. Nã
María Magdalena makinoa Jesús siete Jesús meka fetsafaxõ fimi exe saamisnoa
niafaka potani. 3 Nãskata Juanãri ato fe ato yoini ato tãpimasharakõixiki
ipaoni, Cuzapa ãfi. Nã Cuzapa Herodes (Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20)
yonoxopaoni. Susanãri ato fe ipaoni. 11 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Na meka

Nãskatari nã kẽro fetsafãferi Jesús yafi fetsafaxõ ẽ mato yoiai iskarakĩ nikakapo.
aõxõ tãpimisfo ato kori inãpaonifo. Na fimi exeõnoa ẽ mato yoiai, fimi
exeõnoa ẽ mato yoima. Niospa mekaõnoa
Jesús ato yoini meka fetsafaxõ ẽ mato yoi. 12 Akka na fai nẽxpakĩa fimi
fimi exe saamisnoa exe pakea peamatirofo keskafakĩ,
(Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9) nãskarifiakĩ Niospa meka nikapaiyaifono
4 Pexe rasi anoax yora rasi fenifo, Satanás chakata ato nikatima fatiro afe
Jesús õifekani. Nãskakẽ yora kaya iyamapakexanõfo. 13 Akka nã fimi exe
ichanãfono meka fetsafaxõ Jesús ato makex mẽra pakeax foaitiro keskariakĩ,
yoipakeni iskafakĩ: 5 “Feronãfake fistichi nãskarifiakĩ fẽtsa Niospa meka
fimi exe saafoni ãfe nõxati mẽra nikapaisharakõiyotiro. Akka nã fana tapo
kẽchoxõ fokĩ. Ãfe tarepa ãfe fimi exe foaisharama keskaraxõ nikafikĩ
saakaino ranãri fai nẽxpakĩa pakeaito nikasharaima. Nãskaxõ afara afeskaraino
peamanifo, ranãri peyafãfe xẽani. 6 Akka samamashta kachikiri fatiro. 14 Akka nã
mã foaipaiyaito xinĩ namani, yosipanã, moxafo mẽra fimi exe pakea keskarafori a
ãfe tapo airoko mai mẽra kasharakẽ. ea nikaifo. Akka ea nikafikani, nã
Foaikax samama nani xinĩ tsasifaano. moxafãfe fanafo namai keskarafo, ãto
7 Ranãri fimi exefo moxafo mẽra pakei shinã mẽraxõ afara sharafo shinãkakĩ.
fetseni. Moxafo mẽranoax moxafoya Nãskakakĩ a Niospa ato amapaiyai keskara
foaipaiyaito moxafãfe namani. 8 Akka shinãkanima. Nã fimi exemais keskarafo.
fimi exe ranãri mai shara ano pakeni. 15 Akka nã fimi exe mai shara ano pakea

Nãskax foaisharax fimi ichapayakõi ini keskara. Nãskarifiakĩ yora õiti sharayato
fetsa cien ini,” ixõ Jesús ato yoini. itipinĩsharaxõ ea nikasharai, Niospa meka
Nãskaxõ anã fãsi ato yoini: “Mã chanĩmara fakõini, nã fimi exe ichapaya
pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe,” ato keskarakõixõ. Nãskasharakõikaxõ fetsafo
fani. Niospa meka nikamasharakõikani fetsafãfe
chanĩmara fanõfo,” ixõ Jesús ato yoini.
Meka fetsafaxõ yorafo yoixõ a aõxõ
tãpimisfo xafakĩakõi ato yoini Meka fetsafaxõ rãpariki Jesús aõxõ
(Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12) tãpimisfo yoini
9 A (Mr. 4.21-25)
aõxõ tãpimisfãfe Jesús yõkanifo:
“Noko yoisharafe, nõ mia 16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka

nikasharamakĩ afaa mĩ yoiamãki meka rãpari õtaxõ tsõa kẽsho fepotiroma,


fetsafaxõ,” faifãfe 10 ato yoini: “Ẽ mato askatari a ika nãmãri tsõa tsãotiroma.
yoinõ Epa Nios xanĩfãfe afeskaxõ afe Askakimaroko fomãkĩa tsãotirofo, chai
123 LUCAS 8

chaxasharakõikẽ fetsafãfe ikikaxõ aõxõ tãpimisfo rateyanã ãa ranã


õisharakõinõfo. 17 Nãskarifiakĩ a afara yoinãnifo iskakani: “¡Kee! ¿Na
oneyomis chipo xafakĩakõi õixikani. feronãfake afe keskaramẽ na nefe feta
Nãskatari a afara fomãyomisfo Niospa ĩamãfãnẽ ato yoiaito nikaifo?” ikanax
xafakĩakõi ato faxoxii keyokõichi yoinãnifo.
õinõfo. 18 Nãskakẽ nikakõisharakãfe.
Akka a ea nikakĩ finasharakõiai Niospa Gadara anoxõ Jesús feronãfake
tãpimasharakõi. Akka fetsa ẽ makinoa niafaka rasi potani
tãpisharakõia ifiaxõ nikamiskẽma, (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)
askara yora nã tãpia pishta Niospa anã 26 Nãskata Gadara mai ano nokonifo,

fĩatiro,” ixõ Jesús ato yoini. nã ĩamãfã Galilea okiri. 27 Mã nokoax
Jesús kanõanãfã makinoax
Jesús õifekani ãfe afanõ ãfe extonõ fenifo fotopakekafanaino, pexe rasi makinoax
(Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) feronãfake niafaka yõshi chaka nanea
19 Jesús yorafo yoiaino ãfe afanõ ãfe akiki oni. Rapati safekatsaxakima. Pexe
extonõ akiki fenifo afe mekapaikani. mẽrari ikatsaxakĩma. Akka nã maiafo
Akka akiki fotirofoma inifo, yora ichapa mafa kini mẽra ano ika ini. 28 Nãskakẽ
fospikõimãiyafono. 20 Nãnoa fẽtsa Jesús Jesús fichita a nãmã ratokonõ mai
yoini: “Mĩ efanõ mĩ extonõ emãiti niafo chachipakefofã fãsikõi fiisiyanã yoini:
mia õipaikani.” 21 Askafaino Jesús “¡Ea afeska fayamafe, Jesús! Mĩ Nios
kemani: “Akka nã ẽfe Epa Niospa meka Sharapa Fakeki ẽ mia yoi mĩ ea
nikakõiaifo nãfofi ẽfe efafo ita ẽfe omiskõimayamafe,” fani. 29 Nãskafakĩ
extofoki,” ixõ ato yoini. yoini mãmãi Jesús a makinoa niafaka
yõshi chaka potaino, mẽxotaimamãi a
Jesús nefe yafi ĩamãfã poo mẽra niafaka yõshi chaka nanemisno.
iki meseniaito nishpa fani Nãskaito yorafãfe kaninãnã metexkere
(Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) ata otexkere axõ kexefiafono, nãfo
22 Pena fetsa Jesús kanõanãfãnẽ tesaketsafaini ichopaoni. Nãskakẽ
naneinĩkafã aõxõ tãpimisfo yoini: “Nõ niafaka yõshi chakata nã feronãfake
okiri ĩamãfã pokefainõ fokãfe,” ato tsõa istoma ano iyopaoni.
faino afe fonifo. 23 Mã ĩamãfã 30 Nãskaito Jesús yõkani: “¿Mĩ afe

pokefainaifono kanõanãfã xaki mẽra anemẽ?” faito, nãato kemani: “Ẽfe ane
rakax Jesús oxani. Nãno atoki Legión,” fani, a mẽramãi niafaka yõshi
nẽfefakõiyanã ĩamãfã poo ini. Nãskaino chaka ichapa nanekẽ. 31 Nãskaxõ niafaka
kanõanãfã faka fospikõini mesekõi ini yõshi chakafãfe Jesús yoinifo: “A
mã kanõanãfã ikikerani. 24 Nãskakẽ aõxõ omiskõipakenakafo kinĩfã mẽra noko
tãpimisfãfe Jesús mõinifo iskafayanã: potayamape,” fanifo.
“Ifo, mã nõ natarameikai, moife,” 32 Akka nãno mãchi keya anoxõ

faifono, Jesús fininãkafã nefe yafi kochifãfe pinifo. Nãskakẽ niafaka yõshi
ĩamãfã poo ikaito ãfe mekapa nishpa chakafãfe Jesús yoikakĩ iskafanifo:
fani. Nãskax anã ĩamãfã poo inima, “Noko kochifo mẽra nĩchife,” faifono
sharakõi ĩtani. Jesús kochifo mẽra ato nĩchini.
25 Askafaifono aõxõ tãpimisfo yoini: 33 Nãskakẽ niafaka yõshi chakafo

“¿Afeskai mã rateimẽ? ¿Mã ea feronãfake makinoax tsekefaini kochifo


chanĩmara faimamẽ?” ato faino, akka mẽra iki fetseni. Kochifãfe pifiai ĩamãfã
LUCAS 8 124

mẽra keyopakei fetseax ãsai fetseni, xotofake fisti ini, doce xinia aka. Nã
keyokõi. xotofake mã nakerakõini. Jesús Jairo fe
34 Askaito õikani a kochifo kexeafo kakĩ meea yorafãfe shoiakĩ fetsafo
ichoi fetsenifo, a pexe rasi anoa ato meeni afe fokakĩ.
chanifai fokani. Askatari a pexe rasi 43 Nãnori kẽro ato fe kani. Na kẽro imi

pasotai ikafori ato chanifanifo. nesekima, doce xinia amis. Notoro


35 Askaito nikakani yõrafã rasi fenifo kopifakĩ ãfe kori keyotiani. Tsoa pĩshta
kochifã rasi ãsaito õifekani. Nokokaxõ sharafatiroma ini. 44 Nã kẽromã aa
õiafo Jesús nãmã a feronãfake niafaka kachikiri kaxõ ãfe tari kexa Jesús
yõshi chaka nanea tsaoa ini, mã a ramãkani. Tari kexa ramãkaino koshikõi
makinoa Jesús niafaka yõshi chakafo ãfe imi nesetani. 45 Nãskakẽ Jesús ato
põtano. Rapati safeta mã shinãsharakõia yõkani: “¿Tsõa ea ramãmẽ?” ato faito,
ini. Nãskakẽ yorafo ratei fetsenifo. 36 Nã keyokõichi yoinifo: “Nõ mia ramãma,”
feronãfake makinoa Jesús niafaka yõshi fanifo. Ato askafaito Pedro yoini: “Ifo,
chaka potaito, õiafãfe ato yoinifo yorafãfe mia shoiaki fetsakaxõ mia
afeskax sharamãkĩ a feronãfake niafaka pitsikinafo,” faito, 46 afianã Jesús ato
yõshi chaka nanea. 37 Keyokõi yorafãfe yoini: “Fatora mã fẽtsa ea ramã. Akka
nã Gerasa anoafãfe nikakaxõ mẽ tãpia fatora fetsa ẽfe sharaõnoax mã
ratekõiyanã. “Nonoax katãfe,” faifono, shara,” ixõ ato yoiaino, 47 nikai nã kẽro
Jesús kanõanãfã mẽra naneinãkafanax ratekõini. “¿Mã ea tãpiaromẽ?” ikax
kani. 38 Nã feronãfake a makinoax ratekõiyanã Jesús ano kaxõ ratokonõ
niafaka yõshi chakafo tsekeato, “Ẽri mai chachipakefofã yoini yorafãfe
mefe kapai,” faito, akka Jesús, “Mĩ efe ferotaifi nãatomãi ãfe tari kexa
katiroma. Nono mĩ nẽtetiro. 39 Akka mĩ ramãkaxõ. “Ẽ mia tari kexa ramãkata
pexe ano kaxõ a mia Niospa axõa mẽ shara,” ixõ yoini.
keskara yorafo yoifotãfe,” fani. 48 Askafaito Jesús yoini: “Yõxashta,

Nãskafaino nã feronãfake kaxõ nã mã mĩ shara mĩmãi ea chanĩmara faax.


pexe rasi anoafo ato yoifofãsafani nã Nãskakẽ tanaima kasharatãfe,” fani.
Jesús axõa keskara. 49 Jesús nã kẽro yoiaino, yora fistichi oxõ

Jairo yoini: “Mã mĩ fake xotofake naaki. Anã


Jairo fake xotofake mã nakẽ Jesús nõko Ifo fekaxtefayamafe,” faito, 50 nikakĩ
otofani. Askatari kẽromãri Jesús Jesús yoini: “Ratekima. Ea chanĩmara fãfe
rapati mẽeax sharani mĩ fake naamakĩ otoi kiki,” fani.
(Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) 51 Mã pexe ano nokoxõ, tsoa Jesús
40 Nãskafaferani Jesús anã oni ĩamãfã ikikinima. Akka Pedro kaino Santiago
pokeferani. Jesús nokoaito fichikaxõ kaino Juan kaino inifo nã fãke apa fe
akiki inimakõiyanã yorafãfe ifinifo fokani, nã fãke afari ato fe kani. 52 Pexe
keyokõichimãi manakakĩ. 41 Akka nãno mẽra ikifaikaxõ õiafo keyokõi oiakani
feronãfake ãfe ane Jairo akiki nokoni. fiisinifo shinãkani nã fake xotofake mã
Nã Jairo Niospa meka yoimis xanĩfo naano. Akka Jesús ato yoini:
ipaoni nã judeofãfe ichanãti pexe “Oiayamakãfe. Na fake xotofake naamakĩ
sinãgoga anoax. Nã Jairo Jesús nãmã oxaki,” ato faino, 53 keyokõichi
ratokonõ mai chachipakefofã fãsikõi õsaketsanifo, tãpifikaxõ nã fake xotofake
yoini ãfe pexe ano kanõ, 42 ãfe fake mã nafiano. 54 Nãskaxõ Jesús mẽkemã
xotofake napaiyaino. Akka nã Jairo fake mẽtsoinĩfofã fãsikõi yoini: “Xotofakeshta,
125 LUCAS 8, 9

fininãkafãfe,” faino, 55 mã otoax nã tsoamẽ na aõnoa yoiaifo afama mĩshti


xotofake koshikõi fininãkafani. Nãskaxõ faito,” ixõ Herodes Jesús õipaikõini.
ato yoini nã xotofake pimanõfo. 56 Nãskakẽ
apa fe afa ratekõinifo. “¡Kee! ¿Afeskaxõ Jesús cinco mil feronãfakefo ato pimani
otoamẽ?” ikanax inimakõiyanã. (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14)
Nãskaifono ato yoini: “Tsoa yoiyamakãfe 10 Nã Jesúsnoa yoimisfãfe mã fẽkaxõ

nã mãto fake xotofake nakẽ mẽ otoaki,” yoitoshinifo a atanaifo keskara.


ixõ ato yoini. Askafaifãfe nikakĩ ato tiis iyoni, pexe
rasi ãfe ane Betsaida chaima tsõa istoma
Jesús aõxõ tãpimisfo nĩchini Nios ano. 11 Akka mã yorafãfe tãpikanax
Xanĩfoõnoa ato yoitanõfo Jesús kaino, nãskakẽ chĩfafainifo. Akiki
(Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13) foafono Jesús ato ifini. Apa Nios

9
1 Jesús aõxõ tãpimisfo doce ichanãfani. xanĩfoõnoa ato yoiyanã a isinĩ ikaifori
Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: “Ẽfe ato sharafapani.
sharaõxõ ato makinoa niafaka fetsa 12 Mã yãtapakeaino, aõxõ tãpimisfo

fetsatapafo põtatakãfe, a isinĩ ikaifo ato doce akiki fẽkaxõ yoinifo: “Yorafo
sharafayanã. 2 Askatari Nios xanĩfoõnoa ato nĩchife fokaxõ tenetanõfo a piaifo
yoitakãfe, a isinĩ ikaifori ato sharafayanã. fenayanã fonãikani kiki, pexe rasi ano
3 Afaa mã fokiki, mãto mẽstetiri mã fokiki, fokãta a chaima ikafo anori fotanõfo.
mãto pishari mã fokiki, a mã piikairi mã Akka nono afaamaki,” faifono, 13 Jesús
fokiki, koriri mã fokiki, rapati fetsari mã ato yoini: “Ato pimakãfe,” ato faito
fokiki. 4 Akka nã mã õiai pexe fetsa anoxõ kemanifo: “Nõko pãa cinco pishta foe
mato ifiaifono, nãno iyokani, nã mã anoax raferi,” fanifo. “Akka, ¿mĩ shinãimẽ na
kaitĩa. 5 Akka fatora pexe rasi anoxõ mato yorafo pimaxiki a piaifo nõ ato
ifikaspaifono, anoax tsekekaikĩ mãto fixotanõ?” ixõ yoinifo. 14 Akka nãno
taekinoa mã mapo taa taa atiro ato cinco mil feronãfakefo inifo. Akka Jesús
õimaxiki. Mã askafaino tãpitirofo Nios aõxõ tãpimisfo yoini: “Cincuenta faxõ
atoki inimayamaino,” ixõ Jesús ato yoini. ato tsãoketsakãfe,” ato fani.
6 Nãskata Jesúsxõ tãpimisfo fonifo, pexe 15 Ato askafaifono keyokõi tsaoi

fetsafo mẽra ato yoifokani. Fokaxõ ato fetsenifo. 16 Askata Jesús cinco pãa
yoisharakõinifo. Nios nikasharakõikãfe ato tsomainĩfofãni foe rafeya. Nãskaxõ nai
fayanã a isinĩ ikaifo ato sharafanifo. foisnĩfofã Apa Nios kĩfini iskafakĩ:
“Aicho Epa, mĩoxõ ẽ ato pimai. Mĩ
Juan Maotista nani sharakõi,” fata, pãa kaxketa foe rafeya
(Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) osixõ aõxõ tãpimisfo inãni a yorafo ato
7 Xanĩfo Herodes nikani Jesúsnoa inãketsanõfo. 17 Nãskakẽ yorafãfe
yoiaifono afama mĩshti akaito. ¿Tsoamẽ a pikanax mãyakõinifo. Akka nã chete
feronãfake? ixõ shinãni. Akka yoinifo: “Mã faafo doce fẽta fospini.
Juan afianã mã otoa,” fanifo. 8 Fetsafãferi
“Mĩ Cristo mia Niospa ifini nokoki
yoinifo: “Nã ato Niospa meka yoipaonikĩa
nĩchixii mĩ nõko xanĩfo finakõia inõ,” ixõ
Elías,” fanifo. Fetsafãferi yoinifo: “Nã nõko
Pedro Jesús yoini
xinifo ato Niospa meka yoipaonikĩa afianã
(Mt. 16.13-19; Mr. 8.27-29)
mã otoa,” ixõ yoinifo. 9 Askafaifono
Herodes ato yoini: “Maa, akai Juanma. Mẽ 18 Pena fetsa Jesús Apa Nios arese

Juan ato textemayamea. Akka na nõ nikai kĩfini. Akka aõxõ tãpimisfo afe inifo.
L 126

Nãskaxõ ato yõkani: “¿Yorafo afaa aya itiroma. Ãfe afarafori Nios
ikanimẽ ẽ tsoamãki?” ixõ ãto yõkani. inãtiroma afe ipaxakĩ. 26 Akka fatora
19 Ato askafaito kemanifo iskafakakĩ: fetsa eõ rãfikĩ ẽfe meka sharari
“Fetsafãfe Juan Maotistara, mia fakani. yoikaspaito, ẽri aõ rãfikõixii ẽ yoikĩ
Fetsafãferi Elíasra mia fakani. iskafaxii: ‘Ẽ na yora õimisma,’ ẽ faxii.
Fetsafãferi mia iskafakani: ‘Nã nõko Ẽfe sharafoya mẽ oax ẽfe Epa
xinifo ato Niospa meka yoipaonikĩa mã sharafoyari ẽ oxii, ẽfe ãjiri sharafori efe
otoa,’ mia fakani,” aõxõ tãpimisfãfe fotopakefofãxikani. 27 Ẽ mato pãraima,
fanifo. 20 “Akka mã, ¿ea tsoara faimẽ?” fatora mã fetsa nayoxoma nono efe
ixõ ato yõkani. Ato askafaito Pedro iyoxõ ẽfe Epa xanĩfo finakõia mã
kemani iskafakĩ: “Mĩ Cristo nã Niospa õiyoxii,” ixõ Jesús ato yoini.
mia nĩchini mĩ nõko Xanĩfo finakõia
inõ,” fani. Jesús ãfe femãnã fetsa keskara ini,
fafekõini. Ãfe rapatiri oxokõi ini
“Chipo ea retexikani,” Jesús ato fani (Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8)
(Mt. 16.20-28; Mr. 8.30-9.1) 28 Askata ocho nia mã finõano ato
21 NãskataJesús aõxõ tãpimisfo yoini: yoikĩ keyota, Jesús mãchi keya
“Tsoa yoiyamakãfe ẽfi Cristoki,” ato mãpefaini arixõ Apa Nios kĩfikai. Ãfe
fani. 22 Nãskata aõxõ tãpimisfo yoini ina tres iyoni. Santiago iyota Juan iyota
iskafakĩ: “Ẽ chipo omiskõifinakõixii. Pedro iyota ato fani. 29 Apa Nios
Askatari ea õikaspakakĩ ea potaxikani, kĩfiaino, ãfe femãnã fetsa keskara ĩtani.
judeofãfe xanĩfofo feta a Nios ato Ãfe rapati oxokõi ini fafekõiyanã.
kĩfixomis ãto xanĩfofofãfe a Moisés 30 Akka nãno feronãfake rafe akiki

yoikĩ kirika keneni keskara ato nokokanax afe mekanifo. Mã


tãpimamisfãferi. Askatari ea retexikani. nafianixakĩ Moisés fe Elías inifo. 31 Nã
Ea retefiafono, tres nia oxata ẽ anã rafeta chaxapakefofãnifo. Mã fotokanax
otoxii,” ato fani. Jesús fe ketaxamei nikaxõ yoinifo nã
23 Nãskata keyokõi ato yoini iskafaki: Jerusalén anoax Jesús omiskõixiai
“Fatora fetsa ẽfe inakõi ipaikĩ ãakõi reteaifono. 32 Nãskata Pedronõ
apaiyai keskara anã atiroma. Nã ẽ yoiai Santiagonõ Juannõ oxapaifikakĩ
keskara nikakõitiro. Pena tii iskatiro, ea oxatenekõinifo. Jesús fafekõiaito õinifo
Ifofapai: ‘Ẽfe Ifoxõ ea retefiaifono ẽkai nã feronãfake raferi õinifo Jesús fe
ẽfe Ifo ẽ potanakama,’ ixõ shinãtiro. niafãfe. 33 Mã Moisés fe Elías Jesús
24 Akka fẽtsa ãa shinãtiro iskakĩ: ‘Ẽ Nios makinoax foaifono, Pedro yoini: “Ifo,
Ifofaito ea retetirofo. Nãskakẽ ẽ Nios sharakõi ano nõ oa. Nono nõ tapas fanõ,
Ifofaima,’ ixõ shinãtiro mesekĩ. Askara tres fakĩ. Mia fetsafaxota Moisés
yora naax ẽfe Epa ano katiroma. Akka fetsafaxota Elías fetsafaxota nõ fanõ,”
nã ea Ifofaa, eõxõ reteafono ẽ ifixii efe fani. Akka Pedro tãpinima a yoiai
ĩpaxanõ eamãi Ifofamiskẽ. 25 Askatari keskara shinãfenokõini. 34 Pedro mekai
fatora fetsa nõko mai anoax afara askaino ato kõinĩ maipakefofãni. Ato
ichapayakõi ikatsaxakĩ mã naax aya kõinĩ maipakefofãnaito õikani
katiroma. Ea Ifofayamax koriya ratekõinifo. 35 Nã kõi mẽranoax mekai
ifiakatsaxakĩ Epa Nios ano katiroma. iskaito nikanifo: “Nafi ẽfe Fakekõikĩ ẽ
Akka afama mĩshtifoya iyopaofinixakĩ aõ noikõi. Nãskakẽ nikasharakõikãfe,”
nã omiskõipakenakafo mẽra kaax anã ixõ yoiaito nikanifo. 36 Mã mekai askai
127 LUCAS 9

nishpatanaino, Jesús ares nikẽ õinifo. shinãmakikãkĩma. Fetsafãfe ea ato


Akka tsoa yoitama ares fisti ãto õiti achimaxikani kiki,” ixõ ato yoini.
mẽraxõ shinãnifo. Nãskaxõ tsoa 45 Akka tsõa tãpinima a ato yoiai

yoinifoma nã õiafo keskara. keskara Niospamãi ato shinã mẽraxõ ato


shinãtima faino. Nãskai ranonifo Jesús
Jesús feronãfake naetapa yõkapaikani ato xafakĩa yoipanã.
niafaka chaka põtaxoni
(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) “Akka, ¿tsoakaimẽ sharafinakõia?” inifo
37 Pena (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)
fetsa mãchi keya ariax mã
Jesús aõxõ tãpimisfo fe fotoano, yõrafã 46 Nãskata chipo aõxõ tãpimisfo ãa

rasi akiki fenifo õipaikani. 38 Nãnoxõ ranã feratenãnifo, “Akka, ¿fato nõ fetsa
yõrafã rasi mẽraxõ yora fistichi fãsikõi sharafinakõimẽ?” ikanax. 47 Nãskaxõ a
Jesús yoini: “Ifo, ẽfe fake ea õixoniyope. aõxõ tãpimisfãfe shinãifo keskara mã
Nã fisti ẽfe fakeki. 39 Niafaka chaka a Jesús tãpixõ fake yome ifixõ
mẽra nanexõ, fãsikõi fiisimamiski, chishtoinĩfofãni. 48 Nãskata aõxõ
mesta mesta imayanã ãfe axfapari fãkox tãpimisfo yoini: “Akka fatora fẽtsa ẽfe
potamamiski. Chakakõi famis a aneõxõ na fake yome noikĩ nãatori ea
makinoax tsekekaspayanã. 40 Akka mĩ noisharakõi. Nã ea noisharaito ea fisti
inafo mẽ yoia ẽfe fake makinoa niafaka noima, nã ea nĩchiniri noisharai. Akka
yõshi chaka potakãfe ẽ ato fafiaino akka fatora mã fetsa ãto ina keskaraxõ mã
tsõa atiroma,” fani. yorafo shara faa, nãfi sharafinakõiakĩ,”
41 Askafaino Jesús kemani: “¡Ooa! ixõ Jesús ato yoini.
Mãkai ea tãpisharama. Mã afara
shinãmis. Akka afetĩakai ẽ matoki Fẽtsa noko noikaspatama noko sharafai
onima. ¿Afetĩakai mã ea tãpimẽ?” Jesús (Mr. 9.38-40)
ato fani. Nãskaxõ yoini: “Niri mĩ fake ea 49 Ato askafaito Juan yoini: “Ifo, mã

efexõfe,” Jesús apa fani. 42 Nãskata ãpa nõ õia oa feronãfake fistichi mĩ aneõxõ
Jesús ano efeaino, nã fake nĩafaka fia niafaka chaka potaito. Nãskakẽ,
kekẽfofã anã nãmã potani, anã ea ea ‘Askafayamafe,’ nõ faa. ‘Mĩ nofe
imapaikĩ. Akka Jesús fãsi mekainãkafã rafemismaki mĩ niafaka chaka yorafo
iskafani: “Nĩafaka mĩ chaka chakakõikĩ, makinoa potatiroma,’ ixõ nõ yoia,” fani.
nã feronãfake makinoax tsekekaitãfe,” 50 Askafaito Jesús kemani:

fani. Nãskax nã feronãfake sharakõi “Askafayamakãfe, noko chakafatama,


ĩtani. Nãskaxõ apa ĩnãni. “Nakĩa mĩ noko sharafai askara sharaki,” fani.
fake,” fani.
43 Askafaito õikani ãa ranã yoinãnifo: Jesús Santiago yafi Juan mekatima fani
“Aira, Niospa afama mĩshti atiro,” 51 Mã chaima Jesús Apa Nios ari nai
ikanax ãa ranã yoinãnifo. mẽra kaino tsõakai nẽtefatiroma ini
mãmãi tãpikẽ a Jerusalén anoax noko
Anã Jesús ato yoini: “Chipo ea
nãxoxiai Apa Niospa yoiyoni keskai.
retexikani,” ixõ 52 Nãskaxõ fetsafo rekẽ nĩchini, mã
(Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)
fokaxõ pexe rasi Samãria anoxõ
Jesús nã feronãfake sharafaito õikaxõ itipinĩsharafaxonõfo a nokoikai anoxõ.
shinãifono, Jesús aõxõ tãpimisfo yoini, 53 Akka samãritanõfãfe ato ifikaspanifo,
44 “Ẽ mato yoiaito nikakõisharakãfe, mãmãi tãpikaxõ Jerusalén anoamãi
LUCAS 9, 10 128

foaifono. 54 Ato askafaifãfe a aõxõ yonoxokani eõnoa ato yoikakĩ. Nãskakẽ


tãpimisfo rafeta Santiago feta Juan mã Epa Nios kĩfikãfe a yonoxomisfo
õinifo. Nãskaxõ yoinifo: “Ifo, mĩ noko katonõ eõnoa ato yoinõfo. 3 Akka mã
yoife nõ atoõxõ Epa Nios kĩfinõ na pexe fotakãfe, ẽ mato nĩchikai yora chakafo
rasi anoafo nai mẽranoax chii pakeki mẽra nãfãfe mato chakafapaikani. Oa
ato kooakĩ mitonõ,” ixõ yoinifo. 55 Akka chaxo poomãnã pipaitiro keskafakĩ,
Jesús anã ato yoini: “Anori matori askafapaikani eõnoax mã
shinãyamakãfe. Mã shinãi keskara ẽ isharafiakẽ yora chakafãfe mato
shinãimakai,” ixõ ato yoini. 56 Askafata chakafapaikani. 4 Ato mẽra kakĩ mãto
pexe rasi fetsa ari fonifo. forosa foyamakãfe, mãto koriri
foyamakãfe, mãto sapatori foyamakãfe.
A afe fopaimisfoõnoa Jesús ato yoini Fokãkĩ yorafo finõfãikakĩ nẽteax ato fe
(Mt. 8.19-22) mekakakĩma. 5 Pexe fetsa mẽra ikixõ
57 Fãi foaifono feronãfake fistichi Jesús taefakĩ ato yoisharakãfe iskafakĩ:
yoini iskafakĩ: “Ifo, ẽri mefe kapai nã mĩ ‘Niospa mato sharafanõ mã
kai ari ẽri mefe kafãsaxiki,” faito, isharakõinõ,’ ixõ ato yoikãfe. 6 Akka nã
58 Jesús kemani iskafakĩ: “Maxoteneroa pexe mẽra ika fetsa isharakõikẽ nã
kiniya, peyafori naayafo. Akka ẽkai Niospa shara fakõini. Akka a mã ato
pexeyama,” fani. 59 Nãskaxõ Jesús anã yoiai keskara nikakaspaifono Niospa ato
feronãfake fetsa yoini: “Efe kafe,” faito, inimamaima. Nãskakẽ fenokani. Akka
akka nãato kemani iskafakĩ: “Ifo, ea mã ato yoiai keskarakõinoax mã afaa
manayofe ẽfe epa naito ẽ maifayotanõ,” fenoima. Epa Niospa mato sharafakõini.
faito, 60 Jesús kemani: “Askakima ea 7 Nãskata pexe rasi mẽra nokoax pexe

Ifofafe. Akka nã ea Ifofaafãfema yora fetsa mẽra oxayamakãfe. Nã mã nokoa


nakẽ maifatirofo. Akka mĩ efe koofe ẽfe anoxõ mato pimayanã mato
Epa Nios xanĩfoõnoa ato ayamanaifono pikãfe. Akka Niosxõ
yoifofãsafaxiki,” fani. 61 Akka anã fẽtsari yonomisfo nã afara yopaifo ato
yoini iskafakĩ: “Ifo, ẽ mefe kapai, akka inãtirofo. Nãskakẽ pexe fetsafo mẽra iki
ea manayofe ẽfe pexe ano kaxõ ẽ ato foa foayamakãfe. 8 Mã nokoaito pexe
yoisharayotanõ,” faito, 62 Jesús kemani rasi anoxõ mato ifiyanã mato pimaifono
iskafakĩ: “Akka fẽtsa ea pikãfe. 9 Nãnoxõ a isinĩ ikaifo eõxõ ato
yonosharaxofiakĩ a apaoni keskara anã sharafakãfe, iskafakĩ yoiyanã: ‘Epa Nios
aki, askara yorakai itipinĩsharama. xanĩfo finakõi afe yorafo ĩkixikĩ mã
Nãskakẽ ẽfe Epa Nios xanĩfo ano chaimashta oi,’ ixõ ato yoikãfe. 10 Akka
katiroma,” ixõ Jesús yoini. pexe rasi ano mã mã nokoano anoxõ
mato ifikaspaifono, anoax tsekekãikĩ ato
Jesús setenta y dos yorafo nĩchini pexe iskafakãfe: 11 ‘Nã mãto pexe rasi anoax
rasi ano fotanõfo nõko tae ano mapo neano, nõ taa taa

10
1 Nãskata Jesús anã setenta y akano anã nõko neima. Nãskarifiakĩ mã
dos yorafo katoni. Nãskaxõ rafe noko nikakaspaino mãto chaka nõko
rasi faxõ ato nĩchini nã pexe rasifo mẽra neima, mãto nei. Akka shinãsharakãfe
fanĩma mĩshti fotanõfo chipo akairi Nios xanĩfo mãto Ifo ipai mã
atoki kaxiki. 2 Nãskaxõ ato yoini chaimashta matoki oi kiki,’ ixõ ato
iskafakĩ: “Yora ichapafãfe ea yoikãfe. 12 Akka ẽ mato yoi, nã
nikayamafiaifono ichapatoma ea omiskõiai nokoaitĩa, na pexe rasi anoa
129 LUCAS 10

ato omiskõimaniyoi nã Sodoma anoafo noikaspamis Satanás chaka mã


ani keskafakĩ finõmainĩfofã ato finõkõinõ, mato afeskafanõma. 20 Akka
omiskõimakĩ finakõiyoi,” ixõ Jesús ato inimayamakãfe niafaka yõshi chaka
yoini. potax. Akka mã nai mẽraxõ Epa Niospa
mãto anefo ãfe kirikaki keneaki, nã
Pexe rasi anoxõ Jesús nikakaspanifo sharafinakõia,” ixõ Jesús ato yoini.
(Mt. 11.20-24)
13 Anã “Ekeki fekãfe ẽ mato shinãmasharanõ,”
Jesús ato yoini iskafakĩ: “¡Ooa!
Corazin anoafãfe Betsaida anoafo fe mã ixõ Jesús ato yoini
omiskõifinakõixii. Akka Tiro anoxõ (Mt. 11.25-27)
Sidón anoxori nã ẽ mato õimana 21 Ato askafata, Jesús Apa Yõshi

keskara, ẽ ato õimanano ãto chaka Sharaõnoax inimakõikĩ yoini iskafakĩ:


xatekaxõ Epa Nios Ifofakeranafo. ‘¡Ooa! “Epa Niosi, keyokõi nai mẽranoafoya
Nõ afara chakafamiskĩ iskaratĩa nõ anã nono mai anoafo mĩ ãto Ifo. Mĩ
Nios Ifofai,’ iyanã rãfikaxõ ãto rapati sharafinakõia. Akka atirifãfe kirika kene
chapo safekaxõ chii mãpo raish tãpifikaxõ mia Ifo fakaxoma. Iskafakĩ
akeranafo fetsafãfe ato õinõfo. 14 Akka shinãmisfo: ‘Tsoa fetsakai noko
Niospa Tiro anoafo yafi Sidón anoafori keskarama, nõ tãpikõia,’ ixõ shinãmisfo.
ato omiskõimafiakĩ ato Akka nãfo mĩ meka mĩ ato tãpimanima.
omiskõimasharaima, akka matoroko Akka nã kirika kene tãpikaxoma mia
omiskõimakĩ finakõixii. 15 Akka, ¿nõ Ifofaifono nãfo mĩ meka shara mĩ ato
Capernaúm anoax nõ nai mẽra kai Epa tãpimani, nã mĩ fichipaiyai keskafakĩ.
Nios ari ixõ mã shinãimẽ? Maa. Nã Nãskakẽ ẽ mia aicho fai,” ixõ yoini.
omiskõipakenakafo mẽra ẽ mato 22 “Ẽfe Epa Niospa a tãpia keskara eari

potaxii,” ixõ Jesús ato yoini. keyokõi tãpimani ẽmãi ãfe Fakekẽ.
16 Nãskata Jesús anã aõxõ tãpimisfo Akka tsõakai ea tãpiama, ẽfe Epa
yoini: “Nã mato nikaifãfe, eari fistichi ea tãpikõia. Nãskarifiakĩ tsõa ẽfe
nikasharakani. Akka nã mato Epa tãpiama, akka eres fisti ẽ tãpia.
nikakaspaifãfe, eari nikakaspakani. Nã Akka nã fetsafori ẽ ato tãpimanaino
ea nikakaspaifãfe nã ea nĩchiniri ẽfe nãfãferi Epa Nios tãpitirofo,” ixõ Jesús
Epari nikakaspakani,” ixõ Jesús ato ato yoini. 23 Anã aõxõ tãpimisfoki oxõ
yoini. ato fisti yoini: “Nã mã õiai keskara
õikanax fetsafori inimakõikani. 24 Akka ẽ
Anã fenifo setenta y dos feronãfakefo mato yoi, Niospa meka yoimisfo feta
Jesús ato nĩchitano xanĩfofofãfe nã ẽ mato yoiai keskara
17 Nã setenta y dos feronãfakefo anã õipaifikakĩ õipaonifoma. Nã mã nikai
fenifo, inimakõiyanã. Mã fẽkaxõ keskarari nikapaifikakĩ nikapaonifoma.”
iskafakĩ yoinifo: “Ifo, niafaka chakafãfe
noko nika mĩ aneõxõ yorafo makinoa nõ Meka fetsafaxõ samãritanõ sharaõnoa
potaino,” faifono, 18 Jesús ato kemani: Jesús ato yoini
“Ẽje, mẽ õia Satanás nai mẽranoax 25 Feronãfake fisti a Moisés yoikĩ
pakeaito oa kana piishikai keskara. 19 Ẽ kirika keneni keskara ato tãpimamis
mato ẽfe shara inã, ẽfe sharaõnoax mã Jesús fe mekaikai kani. Jesús ea
kaito rono feta nĩfo mato kemaimãkai ixõ yõkaikai: “Ifo, ¿ẽ
chachiyamanõ. Nãskaxõ nã noko afeskatiromẽ Nios fe ĩpaxakĩ?” ixõ
LUCAS 10, 11 130

yõkaito, 26 Jesús kemani: “Akka, ¿a sharafani,” ixõ yoiaito, Jesús iskafani:


Moisés keneni ano anexõ mĩ õimismamẽ “Mĩri ato noikĩ askafafe,” fani.
afaa ikamãkĩ?” faito, 27 a Moisés keneni
tãpiato kemani iskafaki: “Nõko Ifo Nios Marta feta María pexe ano Jesús kani
noikõikãfe nõko õitifoyaxõ nõko yõshi 38 Nãskata Jesús fãi kai pexe rasi mẽra
sharafoyaxori nõko kerex sharafoyaxõ nokoni, nãno kẽro ãfe ane Marta ika ini
nõko mãpori shinãsharakõikãfe, askatari nãato ãfe pexe ano ifini. 39 Akka nã
a mia chaima nikari noisharafe a mĩa Marta ãfe chiko fistiya ini, ãfe ane
mĩ noimeai keskafakĩ ixõ Moisés María. Nã María Jesús nãmã tsaoni a
keneni,” faito, 28 Jesús kemani: “Mĩ ea Jesús yoiai keskara nikakõixikĩ. 40 Akka
kemasharakõia, mĩ askafai mĩ Nios fe Martakai nikanima. Pĩchani Jesús
ĩpaxatiro,” ixõ Jesús yoini. pimapaikĩ. Nãskakẽ Jesúski kaxõ yoini:
29 Akka nã Moisés keneni ato “Ifo, ¿ea mĩa shinãimamẽ eres fisti ẽ
tãpimamisto shinãni, mĩ isharakõimisra pĩchai ẽfe chikokai efeta akima? Ea
ea Jesús fanõra ixõ. Nãskaxõ Jesús yoixõfe efeta anõ,” faito, 41 akka Jesús
yõkani: “Akka, ¿tsoamẽ ea chaima kemani: “Marta, mĩ fekaxtei afarafo
nika?” faito, 30 Jesús yoini: “Ẽ mia yoinõ shinãi. 42 Akka nã sharafinakõia María
mĩ tãpinõ. Feronãfake fisti Jerusalén nikakõisharai. Nãskakẽ ẽfe meka shara
anoax Jericó ari fãi kaito, yometsofãfe nikaito tsõa xĩtitiroma,” ixõ Jesús yoini.
achikaxõ rapati fĩanifo. Nãskakẽ
seteketsakata nasharakẽma fai kesemẽ “Epa Nios kĩfikĩ iskafakãfe,”
rãtafainifo. 31 Nãskano nã ato Nios ixõ Jesús ato yoini
kĩfixomisri nã fai fistichi kani. Akka (Mt. 6.9-15; 7.7-11)

11
kakĩ õia fai kesemẽ rakakẽ õifikĩ 1 Pena fetsa Jesús Apa Nios
tanafainima. 32 Nãskano feronãfake fetsa kĩfini. Mã kĩfikĩ xateano aõxõ
levita arifi okĩ õia rakakẽ õini, nãatori tãpimis fistichi yõkani: “Ifo, afeskaxõ
kakĩ finõfaini. 33 Akka feronãfake fisti Epa Nios nõ kĩfitiromakĩ noko tãpimafe,
Samãria anoax nã fai fistichi akairi Juan aõxõ tãpimisfo tãpimani
chipo kakĩ, mã fichixõ aõ noikõikĩ keskafakĩ,” faito,
shinãkõini. 34 Nãskata akiki kaxõ, a ãfe 2 Jesús yoini: “Akka mã kĩfikĩ

tsefefo ano xini yafi uva ene osixõ aõ iskafatiro:


tereaki fetsani. Nãskaxõ taxta fakĩ Epa Niosi, mĩ fisti sharafinakõia.
fetsaxõ, ãfe kamayo kamaki tsaoinĩfofã Keyokõichi mia Ifofanõfo mĩ ãto
iyoni, pexe mẽraxõ kexeshiyoni. xanĩfo finakõia inõ ato
35 Nãskata pena fetsa nã feronãfake ĩkisharakõipakexakĩ. 3 Nã pena tii a nõ
samãritanõ ãfe kori exe rafe tsekaxõ nã piai noko inãfafãife nõ afaa
pexe ifo kopifani iskafakĩ yoiyanã: ‘Na yopayamanõ. 4 A noko chakafaifo nõ
feronãfake ea kexexõfe. Mĩ kexesharakẽ ato raefa keskafakĩ nõko chakari noko
ẽ mia anã kopifaiyoxikai,’ ixõ yoini. soaxõfe. Satanás noko afara
36 Akka na feronãfake tresnoa ẽ mia chakafamapaifiaito nokoki
yoipai. Akka, ¿fato aõ noikõinimẽ na kematimafafe,
feronãfake omiskõiai, a noko chaima ixõ kĩfikãfe,” Jesús ato fani.
nika nõ noitiro keskafakĩ?” ixõ yoikaito, 5 Nãskafata anã Jesús ato yoini:
37 a Moisés keneni tãpiato kemani “Õitsai, fatora mã fetsa mã yamayano,
iskafakĩ: “Nã noikõiaito akiki kaxõ mato yama yamenakẽ kafanaino mãto
131 LUCAS 11

pexe ano kaxõ mato yoikĩ iskafaino: “¡Kee! Õikapo, mã mekai,” yorafo iki
‘Yamã, tres faxõ ea yoa inãpe. 6 Mã ẽfe fetsenifo. 15 Akka atirifãfe yoinifo
yama rama noi kiki chai inoax ẽfe pexe iskafakakĩ: “Na Jesús nã niafaka
ano, ẽ afaayamaki afaa ẽ pimatiromaki,’ chakafãfe ãto xanĩfoõxõ nã Beelzebúxõ *
ixõ mato yõkaito, 7 kemakĩ mãto pexe ato makinoa niafaka yõshi chakafo
mẽraxõ mã iskafatiroma: ‘Ea potai,” ikanax yoinãnifo.
fekaxtefayamafe. Ẽfe pexe fepoti 16 Fetsafãferi chakafamapai kakĩ

fetaoxikakĩ ẽfe fakefo fe ẽ oxaki. Finixõ yoinifo iskafakakĩ: “Nios feta nai
ẽ mia afaa inãtiroma,’ ixõ mã yoitiroma. mẽraxõ afara fetsafo noko õimafe,”
8 Ẽ mato yoi, fininãkafã afara ãfe yama faifono, 17 akka Jesús tãpini a shinãifo
inãkaspafikĩ inãtiro fekaxtefaito nã keskara. Nãskaxõ ato yoini: “Keyokõi
fichipaiyai tii. mai tio anoax ãa ranã retenãkani
9 “Nãskakẽ ẽ mato yoi, afara fichipaikĩ keyotirofo. Nãskarifiai pexe fisti mẽra
Epa Nios yõkakãfe mato inãi kiki. Fena ikanax ãa ranã noikaspa faatanãkani
fenakãkĩma manakãfe nã Epa Niospa paxkanãtirofo anã ano fistikai tsoa
mato inãitĩa. Nãskakẽ Epa Nios itiroma. 18 Nãskarifĩakĩ Satanás ãfe yõshi
kĩfifafãikãfe mã kĩfiaito mato inãi kiki. chakafo potaxõ anã afaa afeskafatiroma.
10 Akka nã yõkai Epa Niospa afara shara Akka ãfe yono keyoano anã ãfe yõshi
inãxii. Nãskarifiakĩ fẽtsa afara shara chaka afe itiroma. Nã ẽ mato yoi, akka
fenaito Epa Niospa fichimatiro. mã yoikĩ iskafai: ‘Satanás yõshi
Nãskarifiakĩ fẽtsa Epa Nios kĩfiaito chakaõxõ niafaka potai,’ mã ea fai.
inãsharakõixii. 19 Akka askafiano, akka, ¿tsõa ãfe shara
11 “Akka, ¿fatora fẽtsa mã ãto epaxõ mãto inafo inãno niafaka chakafo
mãto fakefo mã rono ato inãtiromẽ potamisfomẽ? Nãskakẽ atoõxõ mã
mato foe yõkaito? Maa. Mãkai mãto tãpitiro akka mã eõnoa
fake mã askafatiroma. 12 Mãto fake mato shinãsharamisma. Akka Niosxõ mãto
takaranã too yõkaito, ¿nifo mã inafãfe niafaka potamisfo. 20 Akka ẽ
inãtiromẽ? Maa. Mãkai mãto fake mã niafaka yõshi chakafo potatiro Niospa
askafatiroma. 13 Akka, mã chakafixõ Yõshi Sharaõxõ ato makinoa. Nãskakẽ
mãto fakefo kexesharaxõ afara sharafo mã tãpitiro a Niospa atoki nĩchiai mã
mã ato inãtiro. Nãskarifiakĩ Epa Nios nokoano. Nãskakẽ yorafãfe ea
nai mẽra ikato ãfe Yõshi Shara mato Ifofasharakõixikani.
inãsharakõixii mã yõkaito,” Jesús ato 21 “Akka feronãfake mitsisipakõichi

fani. marayaxõ ãfe pexe kexekõiano tsõa ãfe


afaa fĩatiroma. 22 Akka fetsa nã mitsisipa
Yora fetsafãfe, “Jesús niafakaõxõ ato finakõia oxõ achixõ metexkere axõ ãfe
sharafaira,” fanifo afarafo fĩaitokai anã afeskafatiroma.
(Mt. 12.22-30; Mr. 3.20-27) Nãskax paxkanãi fetsetirofo.
14 Nãskata Jesús niafaka yõshi chaka 23 “Akka fetsa efe rafekaspakĩ ea

potani feronãfake makinoa chakafai. Nãskakẽ nãfãfe fetsafo ea


mekamamismano. Mã a makinoax Ifofamakaspakani ato paxkanã fakani
niafaka tsekeano, nã mekamisma Epa Nios Ifofayamanõfo,” ixõ Jesús ato
mekainĩkafani. Mã mekaito õikani, yoini.

*
11.15 Satanás ãfe ane fetsa Beelzebú.
LUCAS 11 132

nĩchia na yorafã rasi ãfe meka shara ẽ


Anã niafaka chaka yoraki nanetiro ato tãpimanõ. 31 ¿Mã shinãimamẽ nã
(Mt. 12.43-45) kẽro xanĩfo chai inoax kani Salomón
24 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ tãpisharakõiano nikaikai? Akka mãkai
mato yoinõ mã tãpinõ. Niafaka chaka ea nikamisma ẽ Salomón finõkõifiano
feronãfake makinoax tsekeax tsõa nono efe ifiaxõ. Akka nã Niospa yorafo
istoma ano kafãsatiro anoxõ tenepai. keyokõi ichanãfaitĩa ato yoipakexii
Akka anoxõ tsoa fichiamax niafaka fatofo afe ipanakafomakĩ, fatofori a
chakata anã shinãtiro iskakĩ: ‘A ẽ anoax omiskõipakenakafo mẽra fokanimãkai.
tsekeita ano anã kapa,’ ixõ shinãtiro. Nãskaifono nã kẽro xanĩfo Salomón
25 Mã kaxõ õia nã feronãfake nã pexe nikaikai chai inoax kanito mato yoikĩ
xaki mẽra mãtsomea keskara sharakõi iskafaxii: ‘Mã chakakõifo mã Jesús
õitiro itipinĩsharakõia. 26 Nãskakẽ nã nikakaspamis,’ ixõ mato yoixii. 32 ¿Mã
nĩafaka afe niafaka siete efetiro nã shinãimamẽ nã Nínive anoafãfe Jonás
chakafinakõiafo, nãfo nã feronãfake Niospa meka ato yoiaito anã Nios
mẽra iki fetsenõ. Nãskakẽ nã feronãfake nikakõinifo? Akka mãkai ea nikamisma
chakafinakõia itiro a iyopaoni ẽ Jonás finõkõifiano nono efe ifiaxõ.
keskarama.” Akka nã Niospa yorafo keyokõi
ichanãfaitĩa ato yoipakexii fatofo afe
Niospa meka nikakani ipanakafomãkĩ, fatofori a
inimasharakõitirofo omiskõipakenakafo mẽra fokanimãkai.
27 Nãskata Jesús anori ato yoiaino Nãskaifono nã Nínive ano ipaonifãfe mã
kẽro fistichi yorafã rasi mẽraxõ fãsikõi ãto chaka xatekaxõ mato yoikĩ
yoini iskafakĩ: “Mĩ efa mikiki inimakõi iskafaxikani: ‘Mã chakakõifo mã Jesús
mia fake fixõ mĩ yome pishtakẽ mia nikakaspamis,’ ixõ mato yoixikani,”
chocho amayanãmãi mia pexkoax,” ixõ Jesús ato fani.
fãsikõi yoiaito, 28 Jesús kemani: “Akka
“Nõko õiti sharakẽ nõ shinãsharakõitiro.
nã Niospa meka nikasharakõiai nãfi
Akka nõko õiti chakakẽ nõ
inimai finasharakõi kiki,” ato fani.
shinãsharatiroma,” ixõ Jesús ato yoini
Yora chakafãfe Jesús yõkanifo: “Tsõa (Mt. 5.15; 6.22-23)
atiroma keskara noko ispafe nõ mia 33 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka
chanĩmara fanõ,” ixõ yõkanifo tsõa rãpari otaxõ tsõa istoma
(Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) tsãotiroma. Askatari tsõa kesho
29 Yorafã rasi Jesúski feafono anã ato fepotiroma. Askatamaroko fomãkĩa
yoini iskafakĩ: “Na keyokõi yorafo tsãotirofo chai chaxasharakõikẽ a mẽra
chakakõifo. Tsõa atiroma keskafakĩ ẽ ikiaifãfe õinõfo. 34 Akka mãto afama
afara afeskarafanõ õipaikani ea Niospa mĩshtifo noikĩ mã shinãfafãini. Akka
nĩchiamãkĩ tãpixikakĩ. Akka a keskara nõko fero rafeta nã rãparinĩ chai chaxai
õipaifikakĩ õikanima. Nã Jonás ini keskarakẽ, nõko yora shara itiro.
keskara fisti õixikani. 30 Akka Epa Nãskarifiai nõko fero sharano nõ
Niospa Jonás Nínive pexe rasi ano xafakĩa õisharatiro. Nãskatari nõ
nĩchini ãfe meka shara ato tãpimatanõ isharakõitiro. Akka nõko fero chakakẽ
Epa Nios Ifofanõfo mã ãto chaka nõ õisharatiroma, fakishkõi itiro.
xatekaxõ. Nãskarifiakĩ Epa Niospa ea 35 Akka õisharakãfe mã Epa Nios shinãi
133 LUCAS 11

xafakĩa ifiaxõ ãfe meka kachikiri faxõ noko õisharanõfora ikax. Askatari
mã anã shinãsharatiromaki, fakish yorafãfe noko finõkakĩ noko
keskara mã itiro. 36 Akka mã xafakĩa yoikõisharanõfora ikax.
isharakõiano, mãto õiti mẽra oa fakish 44 “¡Ooa! Mãfi nã yora naa

keskara itiroma. Mã xafakĩa keskarafokĩ. Nã yora maia ano kaxõ nõ


shinãsharakõitiro rãpari otaxõ mato pisi xetetiroma keskarafo mã oke mẽra
xafakĩa chaxa keskara shara mã itiro,” pisifiano. Nãskarifiakĩ mãto õiti
Jesús ato fani. chakafiano mato õikakĩ sharara mato
famisfo,” ixõ fariseofo Jesús yoini.
Jesús ato yõani fariseofoya a Moisés yoini 45 Jesús ato askafaito, a Moisés yoikĩ
keskara ato tãpimamisfo kirika keneni keskara ato tãpimamisto
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47) kemani iskafakĩ: “Maestro, anori mĩ
37 Mã Jesús ato yoikĩ xateano fariseo yoikĩ nokori mĩ ĩchayanã yoi,” faito,
fistichi iyoni ãfe pexe ano pikĩxikĩ. 46 akka Jesús yoini: “¡Ooa a Moisés yoikĩ

Nãskakẽ Jesús ãfe pexe mẽra ikikainax kirika keneni keskara ato
mĩsa ano tsaoni. 38 Akka nã fariseo tãpimamisfãfe! Akka mãto kaifofo yoikĩ
shinãni Jesús mechokomeyamaito ãto mã iskafamis: ‘Moisés keneni keskara
xinifãfe yoipaonifo keskai. Akka taeyoi nikakõikãfe,’ ixõ mã ato yoifikĩ akka
mechokomepaonifo, chipo pixikakĩ. mãri nikasharakõimisma. Askatamaroko
39 Akka nõko Ifãfe Jesús mã tãpixõ yoini a Moisés yoini keskara finõmainĩfofã mã
askara shinãito: “Mã fariseofo ato yoimis mato nikakanax askanõfo.
mechokomesharafixõ, akka mãto shinã Nã mã ato yoiai keskara apaifikakĩ tsõa
mẽraxõ afara sharafo mã shinãima. atiroma. Akka mãri mã ato afaa
Yora fetsafo mã noima, afara fetsa axomisma.
fetsatapafo noikĩ mãto shinã mẽraxõ 47 “¡Ooa! Mãfi nã Niospa meka

afara chakafo mato mẽra fospikõia. yoimisfo maiafo anoxõ mã afarafo


40 Akka mã anorima shinãmis. ¿Mã onifamiski ato shinãxikĩ. Akka nãfo
tãpiamamẽ tsõa nõko yora femãkĩa mãto xinifãfe retepaonifo. 48 Akka mã
onifata, nõko õiti mẽrari onifanimẽ? mã nikakĩ tãpikõia a mãto xinifãfe
41 Nãskaxõ a yora afaamaisfo afara ato apaonifo keskara. Akka mãto xinifãfe
inãkãfe. Mã askafakĩ yorafo mã õimatiro ato retepaonifo. Akka a maiafo anoxõ
mãto õitinĩ mã Nios shinãkĩ. Nãskax mã mã afarafo onifamis yorafãfe õinõfo.
isharakõitiro, Nios matoki inimanõ. Nãskarafo mã ato õimani nã mãto
Nãskaxõ a Niospa mato amapaiyai xinifãfe apaonifo keskara, mãri ato fe
keskara mã atiro. ixõ mã ato feta askafakerana.
42 “¡Ooa, fariseofãfe! Mãto afarafo atiri 49 “Nãskakẽ Niospa atoõnoa tãpixõ

mã Nios inãmis. Mãto fanafori atiri mã iskafakĩ yoini: ‘A ẽfe meka yoimisfo yafi
inãmis. Askafixõ mã fetsafo mã ato eõxõ yonomisfo fetsa ẽ ato nĩchixii.
shinãmisma, askatari mã ato Akka ranãri ato reteyanã ranãri ato
sharafamisma. Askatari mã Nios omiskõimakani.’ 50-51 Nãskakẽ na yorafo
noikõiama. Akka nã mãto fanafo mã iskaratĩa niyoafo Niospa ato
Nios inãmis keskafakĩ fetsafori omiskõimaxii atoõxõ. Nã Niospa mai
noikõikãfe Niosri noikõiyanã. onifaki taefanitĩa Abel sharafiano ãfe
43 “¡Ooa, fariseofãfe! Ichanãti pexe õchi reteni. Nãskatari xinia fetsa
anoax tsaoti sharakõi ano mã tsaopaimis finõmata a Niospa meka yoimisfo ato
LUCAS 11, 12 134

retepaonifo. Nãskata chipokõi fakakĩ kãimaxoxii keyokõichi tãpinõfo,” ixõ


Zacaríasri retenifo. Nã Nios kĩfiti pexefã Jesús ato yoini.
chaimashtaxõ koati mĩsamãfã
nakirafexõ retenifo. Akka ẽ mato yoi na Akka Nios fistiki nõ mesetiro
yorafo iskaratĩa niyoafo Niospa ato (Mt. 10.26-31)
omiskõimaxii atoõxõ. 4 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Efe
52 “¡Ooa a Moisés yoikĩ kirika keneni yorafãfe, ẽ mato yoi. Mato
keskara ato tãpimamisfãfe! Niospa meka retepaifiaifono rateyamakãfe. Akka
shara oa onea keskara mã faa yorafãfe mãto yora nafiaino mãto fero mẽsho
tãpinõfoma. Mãkai Niospa meka naima kiki. 5 Akka ẽ mato yoi, tsoaki mã
tãpisharama. Nãskaxõ fetsafãfe mesetiroma, atoki mesetamaroko Nios
nikapaifiaifono mã ato nikatimafai. fistiki mesekãfe. Nãato noko retexõ
Nãskakẽ Niospa mato omiskõimakĩ nõko fero mẽsho nã omiskõipakenakafo
finakõixii,” ixõ Jesús ato yoini. mẽra potatiroki. Nãskakẽ akiki
53 Ato Jesús askafakĩ yoiaino, a Moisés mesekãfe.
yoikĩ kirika keneni keskara ato 6 “Akka ẽ mato yoi mã tãpinõ. Na

tãpimamisfo fe fariseofo akiki cinco peya mĩshtifo minixõ mã kori


õitifishkiki finakõinifo. Nãskakaxõ ichapa fiima. Ãfe exe rafes mã fii.
fekaxtefayanã afara ichapakõi yõkanifo, Askatamaroko Niospa keyokõi peya
54 afara ato yoiaito nikakaxõ yõaxikakĩ. mĩshtifo noi. Atokai shinãmakĩnakama.
Nãskakaxõ yõkanifo xanĩfofo Peya mĩshtifo afaamafiakẽ Niospa ato
yoipaikakĩ. noi. Keyokõi Niospa ato shinãpakenaka.
7 Akka ẽ mato yoi, Epa Niospa mãto foo
Jesús ato yoikĩ iskafani: “Ato fisti rasi mato tãpikakõia. Nãskakẽ
feparapaimis iyamakãfe,” ixõ ato yoini rateyamakãfe. Nã peya mĩshtifo
(Mt. 10.26-27) kexesharamis keskafakĩ matori Epa

12
1 Nãskakẽ yorafã rasi akiki Niospa kexesharakĩ finakõiakĩ,” ixõ
fekanax ichanãnifo. Shoiki Jesús ato yoini.
fetsenifo yora ichapakõi mãiyakanax.
Nãskakẽ Jesús aõxõ tãpimisfo yoikĩ Akka atiri yorafãfe, “Jesús ẽfe Ifora,” ea
taefani, ato iskafakĩ: “Õisharakãfe famisfo yorafãfe ferotaifi. Akka atirifãferi,
fariseofãfe nafo sharafora noko fanõfora “Jesús ẽfe Ifomara,” ea famisfo
ikaxõ mato anorima yoimapaikani kiki (Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
sharafoyamafikaxõ. Nãfo 8 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka ẽ

feparamitsapaimisfokĩ. Nãskakẽ mãri mato yoi yorafãfe ferotaifi, ‘Jesús ẽfe


ato keskara iyamakãfe. Ifora,’ ea faifono, ẽri, ‘Nafo efe yorafo,’ ẽ
2 “Akka nã afara one yoifimisfono ato faxii Epa Niospa ãfe ãjirifãfe ferotaifi.
Niospa ato xafakĩa kãimaxoxii, afarari 9 Akka nã yorafãfe ferotaifi, ‘Jesús ẽfe

fomãpaimisfono nãfori Niospa ato Ifomara,’ ea faifono, ẽri Niospa ãfe ãjirifãfe
xafakĩa kãimaxoxii. ferotaifi, ‘Nafo efe yorafomara,’ ẽ ato faxii.
3 “Nãskakẽ a yora fetsafo fomãfai ares 10 “Akka Niospa Fake chakafakĩ

shinãmisfo, nãfori Niospa xafakĩa faxii. mekafaifono Niospa ato chaka


Nã pexe kene mẽraxõ pexe fepoti soaxotiro. Akka Epa Niospa ãfe Yõshi
tserexõ afara one yoimisfori, nãfori Shara chakafakĩ mekafaifono Epa
Niospa pexe kachiori ato xafakĩa Niospa ato chaka soaxonakama.
135 LUCAS 12

11 “Nãskata ichanãti pexefo ano mato ichapaya ikatsaxakĩ Nios shinãtama.


iyoaifono, askayamakĩ xanĩfofo ano Akka Niospa õiaino anã afaya itiroma,”
mato iyoaifono, shinãchakayamakãfe ato fani Jesús.
afeskaxõ mã ato kemaimãkai afaa mã
ato faimãkai. Epa Niospa mato “Epa Niospa ãfe fakefo kexesharamis,”
shinãmasharai kiki. 12 Akka a mato ixõ Jesús ato yoini
chakafakĩ mekafaifono Epa Niospa (Mt. 6.25-34)
Yõshi Sharapa mato shinãmasharaino 22 Nãskata chipo Jesús aõxõ tãpimisfo
mã ato kemasharai,” ixõ Jesús ato yoini. yoini iskafakĩ: “Ẽ anã mato yoisharanõ.
Ea nikasharakãfe. Shinãchakayamakãfe.
Yora afama mĩshti ichapayax mesekõixii 23 Akka a nõ piaitokai noko
13 Nãnoa fẽtsa Jesús yoini: “Ifo, ẽfe imasharatiroma. Askatari a nõ safeatori
ochi ea yoixõfe ãfe afama mĩshtifo ea nõko yora noko imasharaxotiroma.
paxkaxonõ,” faito, 14 Jesús kemani: “Efe 24 Shinãkapo. Nã peyafãfekai afaa

yorashta, tsõakai ea nĩchima ẽ ato yoinõ fanamisfoma, afarikai topimisfoma.


ãto afama mĩshti paxkanãnõfo,” ixõ Askatari afari mekemisfoma. Nãskafekẽ
yoita. 15 Nãskaxõ anã yoini: “Mã Epa Niospa ato pimamis. Akka Niospa
kexemesharakãfe afarafo ato nã peyafo finõmainĩfofã matoroko
fichipaiyamakãfe, ayafixõ finõmafãi kexesharakõimis. 25 Nãskakẽ, ¿afeskakĩ
fipaiyamakãfe. Nã nõ yopaifo mã shinãchakaimẽ? A nõ
shinãyamakãfe, afama mĩshtiõnoaxkai shinãchakaitokai pena fisti noko anã
nõ isharatiromaki. Nõko afama nimatiroma. 26 Akka afaa
mĩshtifãfekai nõko õiti noko shinãyamakãfe. A nõ shinãitokai noko
inimamaxotiromaki,” ixõ Jesús ato nimatiroma. Nãskakẽ afaa
yoini. shinãyamakãfe.
16 Nãskaxõ anã meka fetsafaxõ ato 27 “Akka shinãkapo afeskax charofo

yoini: “Feronãfake fetsa afama mĩshti foaikamakĩ. Na charofãfe yonokanima.


ichapaya ini. Ãfe tare ano yonosharaxõ Askatari xapo toro atirofoma rapati
afama mĩshti fanano ichapakõi ini. faxikakĩ. Nãskakẽ ẽ mato yoi, na
17 Nãskakẽ nã feronãfake afama mĩshti charofo sharafiano xanĩfo Salomón
ichapayato iskafakĩ shinãni: ‘¿Ẽfe rapati sharafinakõi safefixõ na charofo
yonofo ẽ afeskafaimẽ? Fanĩkai ẽfe finõama. 28 Akka Niospa nafefo shara
yonofo ẽ fatiroma,’ ixõ shinãni. mĩshti onifasharafiano nõ sepakĩ
18 Nãskaxõ anã shinãni: ‘Ẽje, mẽ shinã ẽ xateano natiro. Nãskaxõ nõ koofatiro.
afeskafaimãkai. Nã ẽ ano afama Akka charofo finõmainĩfofã Niospa
mĩshtifo famis ẽfe pexe nasaxõ anã mato noikĩ mato rapati shara
efapafai, nãno ẽfe fana fimifo mekexiki safematiro, mato kexesharaxõ. Akka mã
ẽfe afama mĩshtifoya. 19 Nãskaxõ ẽfe shinãchakakĩ mã Nios chanĩmara
shinãmã ẽ shinãi iskafakĩ: “Nẽ afama fasharaima. 29 Nãskakẽ shinãkĩ
mĩshti mekekõia nã xiniai tii rakakõikai iskafayamakãfe: ‘Ooa, ẽ afaa piimẽti a ẽ
pixiki, ayayanã inimasharakõiyanã.” ’ piai keyoano, askatari ẽ afaa ayaima,’
20 “Nãskaito Niospa iskafakĩ yoini: ixõ shinãyamakãfe. 30 Akka nã Nios
‘Mĩkai afaa tãpiama. A na fakishi mĩ nai, Ifofaifãfema iskara shinãmisfo. A piai
akka, ¿na mĩ mekeafo tsoanã ikimẽ?’ fisti shinãkata, a safepaiyaifori
fani. 21 Nãskariatiro a yora afama mĩshti shinãmisfo. Akka Epa Niospa mã mato
LUCAS 12 136

tãpia afarafo mã yopaito. 31 Nãskakẽ keskara tãpisharakãfe. Akka pexe ifãfe


mãroko Nios xanĩfoõnoa shinãfafãikãfe. mã tãpixõ afetĩa yometso nokoimãkai
Mã askaito afara shara Niospa mato ixõ ãfe pexe itipinĩshara fatiro, a mẽra
inãxii kiki,” ixõ Jesús ato yoini. ikiax yometsoyamanõ. 40 Nãskarifiai
mãri itipinĩsharakãfe. Akka oimara ixõ
“Epa Nios ika anoxõ afara sharakõifo mã ea manayamaino ẽ matoki
mato mekexona,” ixõ Jesús ato yoini nokorisatani,” ixõ Jesús ato yoini.
(Mt. 6.19-21)
32 Anã Ina shara yafi ina chakaõnoa Jesús yoini
Jesús ato yoini iskafakĩ: “Efe
yorafãfe, rateyamakãfe, Epa Niospa (Mt. 24.45-51)
mato kexesharaikiki. Akka Epa Niospa 41 Nãskaito Pedro yõkani: “Ifo, ¿noko

ãfe afama mĩshti mato inãsharai fisti meka fetsafaxõ mĩ yoiamẽ,


inimakõikai mato inãsharai. 33 Mãto askayamakĩ keyokõi mĩ noko yoiamẽ?”
afama mĩshtifo minixõ kori fiyokãfe. A ixõ Pedro yoikaito, 42 Jesús kemani: “Mã
yora afaamaisfo ato inãxikakĩ. Mã tãpinõ ẽ mato yoi afe keskaramãkĩ ina
askaino Niospa nã ika anoxõ mato shara ãfe xanĩfãfe ãfe afama mĩshti
afama mĩshti mekexona. Nãfokai kexemafaini mai fetsa ari kakĩ nã ãfe
keyonakama, tsoarikai yometsotiroma. pexe anoafo ato kexesharaxonõ ato
Askatari nakaxari mato pĩatiroma, Epa pimasharayanã, nã ãfe xanĩfo fena
Niospamãi mato mekexonano. 34 Akka oyamaino. 43 Mã mai fetsa ari katani oxõ
mãto afama mĩshti shinãkĩ nã fisti mã õitoshini a yonoxomisto mã
shinãi. Akka mã Nios fisti shinãkĩ nã yonoxosharakõiano. Nãskakẽ akiki
fistiri mã shinãkõitiro mãmãi noikõikĩ. inimakõini a yonoxomisri inimakõini
Nãskax mã afe isharapakexatiro,” ixõ mãmãi yonoxosharakõiax. 44 Ẽ mato
Jesús ato yoini. pãraima. Nãskaxõ ãfe xanĩfãfe mã
xanĩfo imaxõ ãfe afama mĩshti kexexonõ
Ĩkisi itipinĩsharakãfe inãtiro. 45 Akka nã ãfe xanĩfo
35 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: yonoxomisto, ‘Ẽfe xanĩfo fena oimara,’
“Nãskakẽ itipinĩsharakãfe mãto rapati ixõ shinãkĩ, a yonoxomis fetsafo
safesharakõita mãto rãpariri sẽteketsani, kẽrofoya. Nã pãemisfo fe
õtasharakõikãfe. 36 Nã ãfe ifo rafexõ ato feta piyanã, askatari ato feta
yonoxomisto ãfe ifo manatiro keskakãfe ayayanã, askatari ato fe pãeyanã.
pexe fetsa ari kaax, ãfiyatani oaino. Mã 46 Iskaratĩa ẽfe xanĩfo oimara ixõ

nokoaito ãfe fepoti koshi fepexoxiki, mã manayamaino, nã pena fistichi ãfe


nokoxõ fepoti ramãtoshiaino. xanĩfo nokofiaino mã nokoxõ a
37 Nãskaifono ãto ifo atoki yonoxomis omiskõimatiro, nã yora
inimasharakõitiro, manasharakõiaifono. chakafo fomisfo mẽra potakĩ.
Akka ẽ mato yoikõi ãto ifãfe mĩsa ano 47 “Akka a yonoxomisto mã tãpia ãfe

ato tsãotiro atoki inimayanã. Nãskaxõ ifãfe fichipaiyai keskara, nãskakẽ mã


ato pimatiro atoki inimasharakõiyanã. tãpifiax itipinĩsharama, nãskakẽri
38 Nãskakẽ inimasharakõitirofo ãto nikasharaima, nãskakẽ ãfe ifãfe
ifomãi manasharakõikanax, yamenake omiskõimayanã koshaketsatiro. 48 Akka
kafanaino nokoaino, askayamai a yonoxomis fẽtsa ãfe ifãfe yoia keskara
penanaki kafanaino nokoainori akiki tãpixoma afara chakafakẽ ãfe ifãfe
inimasharakõitirofo. 39 Nãskakẽ mãri nã omiskõimafiakĩ, omiskõimasharanima.
137 LUCAS 12, 13

Nãskarifiakĩ Niospa fetsa ichapa oaima anorinoax nẽfefã oaino, mã


tãpimaxõ ichapari yõkaxii. Iskafakĩ a ẽ xiniaira mã fatiro. Chanĩma, nãskatiro.
mia yoia keskafakĩ, ¿fetsafo mã mĩ ato 56 Akka mãkai afaa tãpiama, mãkõi mã

tãpimasharamẽ? ixõ yõkaxii. Akka kakamepaimis a mã yoiai keskara mã


fetsafo tãpimasharamano Niospa yoifikĩ mã chanĩmara famisma. Mã nai
omiskõimakĩ tãpimaxii,” ixõ Jesús ato foiskĩ mã yoimis oi feira mã famis.
yoini. Askara tãpifixõ mãkai a Niospa mato
yoiai keskara mã chanĩmara fapaima.
“Akka atirifãfe ea chanĩmara faifono, Iskaratĩa afara afeskarafiaitokai mã
atirifãferi ea chanĩmara fakanima,” ixõ tãpiama,” ixõ Jesús ato yoini.
Jesús ato yoini
(Mt. 10.34-36) Fẽtsa mia chakafaito raefarisafafe
49 Anã (Mt. 5.25-26)
Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ
keyokõi maifo tii anoa ãto chaka 57 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka,

xatemaniyoi ẽ oa. Atirifãfe ea ¿afeskakĩ mã shara shinãimamẽ a


chanĩmara faifono, fetsafãferi ea sharafinakõia? 58 Akka fẽtsa mato yoikĩ
chanĩmara fakanima. Nã chanĩmara iskafaino: ‘Mĩ ea chakafaa. Ẽ xanĩfo
faamafo Niospa ato omiskõimaxii. Ẽfe yoikai,’ ixõ mato yoiaino, xanĩfo ari
Epa Niospa ea mai ano yonomanai kayoamano koshi raefakãfe. Akka mã
keskara iskaratĩa keyokõi shara ikerana. askafayamaino nã xanĩfãfe ãfe sorarofo
50 Akka matoõnoax naxii ẽ oni. Akka ẽ yoitiro nã sorarofãfe mato karaxa mẽra
nayoamax ẽ omiskõixii. Nãskakẽ ẽ ikimanõfo. 59 Ẽ mato paraima. Fẽtsa
omiskõifinakõita ẽ naxii. 51 Akka, ¿mã mato karaxa mẽra ikimanano mã fena
shinãimẽ ẽ oni nono mai anoax eõnoax tseketiroma. Akka nã mã nimia
inimanõfo? Maa. Askarakaima. Akka ẽ kopifatĩa mã tseketiro,” ixõ Jesús ato
mato yoi nã ea chanĩmara faafãfe shara yoini.
shinãifono, akka a ea chanĩmara
faafãfema shara shinãkanima, afara Nõko chaka xatexõ nã Jesús noko
chaka shinãkani. 52 Akka iskaratĩa nã amapaiyai keskara fisti nõ atiro

13
pexe fisti mẽra cinco yorafo ikaxõ 1 Nãskaino yorafo Jesúski fokaxõ

anorisfo shinãkanima, paxkanãtirofo. yoinifo iskafakĩ: “¿Mã mĩ


Trespato nã rafe noikaspaifono, nã tãpiamẽ na Pilato yorafo ato retemanita
rafetari nã tres noikaspatirofo. 53 Apa ãfe Galilea anoafo yoinã retekaxõ Nios kĩfiti
fake noikaspaino ãfe fakefãferi ãfe apa pexefã mẽraxõ Epa Nios inãifono ãto
noikaspatiro. Ãfe ãfari ãfe fake xotofake imifo yoinãnã imifoya osita?” ixõ
noikaspaino ãfe fake xotofãkeri ãfe afa yoinifo. 2 Askafaifãfe Jesús ato yoini
noikaspatiro. Askatari ãfe fãfa yõxafãfe iskafakĩ: “¿Mã shinãimẽ na Galilea
ãfe fãfa naetafa noikaspaino ãfe fãfa anoax na feronãfakefo naitafo? ¿Yora
naetafari ãfe fãfa yõxafo noikaspatiro.” chakakõifo keskarakanax ãto kaifo
keskarakanaxma chakafinakõiax naitafo
Nai foiskĩ nõ tãpitiro
ixõ mã shinãimẽ? 3 Maa. Askarama.
(Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13)
Akka mãri mãto chaka xateyamaxõ mã
54 Nãskata Jesús yorafo yoini iskafakĩ: Nios Ifofayamax nã ikaifo keskai mãri
“Nai foiski nai kõi õikĩ nai choshtakẽ oi mã narisatiro mato reteaifono. 4 ¿Akka
feira mã faino oi itiro. 55 Akka nã xini mã shinãimẽ nã feronãfake
LUCAS 13 138

dieciochonoa atoki pexe keya ãfe ane 15 Askafaitonõko Ifo Jesús kemani
Siloé atoki pakeano nanifo? ¿Mã iskafakĩ: “Mãkai afaa tãpiama, mãkõi
shinãiraka: ‘Nãfo chakafinakõia nanifo mã kakapaimis, akka pena tenetitĩari
Jerusalén anoafo keskaraxma,’ ixõ mã mã yonomis mãto yoinã inafo mã
shinãimẽ? 5 Maa. Askarama. Chanĩma ẽ tẽpemis ato faka ayamanikakĩ. 16 Akka
mato yoi. Akka mãto chaka mã na kẽro Abraham ãfe fena Satanás
xateyamaxõ mã Nios Ifofayamax, mãri chakata finitima famis isinĩ imayanã
mã omiskõipakenaka.” dieciocho xinia amamis. ¿Akka afeskakĩ
na pena tenetitĩa na kẽro ẽ
Meka fetsafaxõ higuera fimimaisnoa sharafatiromamẽ?” ixõ Jesús ato yoini.
Jesús ato yoini 17 Nikakani a Jesús noikaspamisfo
6 Jesús meka fetsafaxõ ato yoini iskafakĩ: rãfipainifo. Akka yorafo inimakõinifo nã
“Feronãfake fistichi ãfe tarepa higuera kẽro Jesús sharafaito õikani.
fana ini. Nãskax õikai kani mã fimiyamãkĩ,
kaxõ õini fimimais ini. 7 Nãskakẽ yoini a Mostaza exeõnoa yoikĩ meka fetsafaxõ
tare kexemis. ‘Õipo mã tres xinia afiax na Jesús ato tãpimani
fana higuera fimiyama. Ẽ ãfe fimi (Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32)
fichipaifiaino fimiyama. Ichakanõ rerafe, 18 Nãskata Jesús anã ato yoini iskafakĩ:

ano fimi fetsa nõ fananõ,’ fani. “Afe keskaramakĩ Nios xanĩfãfe noko
8 “Akka ifãfe askafaino a tare ĩkinã ẽ mato yoinõ. Nikakapo iskarakĩ:
kexexomisto kemani: ‘Ifo, na xinia fisti 19 Oa mostaza exe feronãfãke ãfe tarepa

manayofe. Ẽ a nãmã orosharata ẽ mai fana keskarakĩ. Mã foaikax efapakõiax


tatsispo sharayonõ. 9 Õitsai, ẽ askafaano ifi tio itiro. Mã efepakõiano peyafãfe ãfe
fimisharatirokĩ. Akka fimiyamaito mĩ ea põyamã naa fatirofo. Nãskarifiakĩ mã
reramanõ,’ ixõ a tare kexemisto yoini.” taefakĩ fisti rasichi mã Epa Nios
Ifofayotiro. Akka chipo ichapakõichi mã
Jesús pena tenetitĩa kẽro Epa Nios Ifofatiro,” ixõ Jesús ato yoini.
petoko sharafani
10 Nãskano pena tenetitĩa ichanãti pexe Meka fetsafaxõ pãa faraxika
mẽra kaxõ Jesús ato yoini. 11 Nãnori kẽro keskaraõnoa Jesús ato yoini
ini isinĩ itiani dieciocho xinia amis, niafaka (Mt. 13.33)
chakata isinĩ imamis nã kẽro sharamisma 20 Afianã Jesús ato yoini: “Afe
ini petoko itiani. 12 Nãnoa Jesús õikĩ keskaramakĩ Nios xanĩfãfe noko ĩkinã ẽ
kenaxõ yoini iskafakĩ: “Yõxafoshta, mã mĩ mato yoinõ. 21 Nã kẽromã pãa fakĩ
shara isinĩ itiyanixakĩ,” fani. levaduraya harina osixõ kamosakano
13 Nãskaxõ ãfe mẽkemã ramãino, faraxitiro keskara. Nãskarifiakĩ nõ
koshikõi nã kẽro sharakõitani. Nãskaxõ, õitiroma. Yorafãfe Niospa meka ãto
“Epa Nios fãsi sharakõi,” nã kẽromã fani. shinã mẽra naneafono nõ õiamafiaino
14 Nãskakẽ Jesús pena tenetitĩa kẽro ãto õiti fetsafakanax Nios keskara shara
sharafaino, nã ichanãti pexe anoa xanĩfo itirofo,” ixõ Jesús ato yoini.
õitifishkikĩ yorafo yoini iskafakĩ: “Seis nia
nõ yonotiro, akka na pena tenetitĩa tsõa Fepoti pishtaõnoa Jesús ato yoini
yonotiroma. Nãskakẽ seis nia otafe (Mt. 7.13-14, 21-23)
sharaxiki, akka na pena tenetitĩa tsõa mato 22 Jerusalénano fãi kakĩ, Jesús pexe
sharafatiroma,” xanĩfãfe ato fani. rasi anoafo ato yoini a pexe rasi pasotai
139 LUCAS 13, 14

ikafo anoafori ato yoifoni. 23 Ato 32 Jesús ato kemani: “Fokaxõ ea


askafaito fistichi yõkani: “Ifo, ¿fisti rasi Herodes yoixotakãfe aato ato pãramiski.
Niospa ato ifimẽ?” faito Jesús kemani, Ẽ fena nonoax kaimakai. Iskaratĩa na
24 “Pexe fepoti atsokẽ ikipaifikani tsoa yorafo sharafayanã penamari ẽ ato
ikitiroma. Akka ẽ mato yoi yora makinoa niafaka chakafo ẽ ato põtaikai.
ichapakõi ikipaifikani ikitirofo. A isinĩ ikaifori ẽ ato sharafapaikai. Mã
Nãskarifiai ẽfe Epa ika ano ikipaifikani ato askafakĩ keyota nã ẽ kapaiyai ari ẽ
ikitirofoma. Nãskakẽ ãfe meka kaikai. 33 Akka iskaratĩa ẽ yonoyoi, pena
tãpisharakãfe a mẽra ikisharaxikakĩ. fetsari ẽ yonoi, akka a Niospa meka ato
Akka yora ichapato ẽfe Epa yoimis Jerusalén makinoax na sharama.
nikafikatsaxakakĩ, tsõa Ifofamax a ika 34 “¡Ooa Jerusalén ano ikafãfe! Mãfi a

ano ikipaifikani tsoa ikitiroma. Niospa meka yoimisfo mã ato retemiski.


25 Nãskakẽ pexe ifo fininãkafã ãfe pexe Askatari aõnoa ãfe meka shara
fepoti fepotiro. Nãskakẽ mã pexe emãiti yoitanõfo Niospa mato ano nĩchiafori
nĩxõ mã kenakĩ iskafatiro: ‘Ifo, noko mã ato tokorinĩ tsakakĩ retemis. Oa
fepoti fepexõfe,’ mã faino mato kemakĩ takaranã ãfe fakefo ãfe pei nãmã onetiro
iskafatiro: ‘Ẽkai mato õimisma mãkai keskafakĩ ẽ mato kexepaifiaito mã ea
efe yorama tiiri fakiranoax mã oa,’ ixõ nikakaspamis. Mãfi ekeki omismakĩ ẽ
mato yoitiro. mato ĩkipanã. 35 Akka õikapo, iskaratĩa
26 “Nãskakẽ mã yoikĩ taefakĩ iskafaxii: mato anã tsõa kexeima na mã imis
‘Nõ mefeta pita nõ mefeta ayamis, askatari anoa. Ẽ mato yoi anã mã ea õima. Akka
mĩ noko yoiaito nõ nikamis,’ mã faxii. nã ẽ anã oiaitĩa mã ea õixii. Mã yoikĩ
27 “Mã askafaino mato kemakĩ iskafaxii: iskafaxii: ‘Nafi Niospa nokoki nĩchia fãsi
‘Mẽ mato yoi ẽ mato õimisma fakiranoax sharafinakõia Epa Niospa na shara
mã oa. Emakinoax fotakãfe mã yora fapanaka,’ ixõ mã eõnoa yoixii,” ixõ
chakafo mato faxii.’ 28 Mato askafaino Jesús ato yoini.
anoax mã oiayanã mã omiskõi fetsexii,
Abrahamnõ Isaacanõ Jacobonõ a Niospa Jesús a isinĩ imis sharafani põya rafe
meka yoimisfonõ ato õi Nios xanĩfo ika faraxita kishi raferi faraxikẽ

14
anoa ato õi. Nãskakẽ ato makinoa Niospa 1 Nãskakẽ pena tenetitĩa Jesús

mato potaxii. 29 Akka yorafo nã mai ano kani nã fariseo xanĩfãfe ãfe pexe
keyokõi ikanax fetsa fetsatapafo fexikani anoxõ pikai. Akka nãnoxõ fariseo
Nios xanĩfo anoxõ afe tsaoxõ pixikakĩ. fetsafãfe õinifo Jesús afaa afeska
30 Nãskakẽ fetsafo iskaratĩa Nios nikafikani faimãkai nõ õinõ ikaxõ. 2 Nãskano
afe rafeafoma, akka a chipo nikaifo nãnori ãfe ferotaifi feronãfake fisti isinĩ
Ifofakanax afo afe rafetirofo. Akka fetsafãfe imis ini põya rafeki faraxika ita kishi
nikakĩ taefafianixakakĩ Ifofakanamax a rafeki faraxika ini. 3 Nãskakẽ Jesús ato
rama nikaifo keskarakanax afe yõkani, a Moisés yoikĩ kirika keneni
ipaxatirofoma,” ixõ Jesús ato yoini. keskara ato tãpimamisfoya fariseofo:
“¿Na pena tenetitĩa a isinĩ ikaifo nõ ato
Jesús Jerusalén anoafo ato shinãi oiani
sharafatiromẽ, askayamakĩ nõ ato
(Mt. 23.37-39)
sharafatiromaraka?” ixõ ato yõkaito,
31 Nãskata fariseofo Jesús ano fẽkaxõ 4 akka tsõa tooxanima. Nãskakẽ Jesús a

yoinifo iskafakakĩ: “Nonoax katãfe isinĩ ikai mẽtsoinĩfofã sharafani.


Herodes mia retepai kiki,” faifono, Nãskaxõ yoini: “Mã mĩ sharaki, katãfe,”
LUCAS 14 140

fani. 5 Nãskaxõ fariseofo Jesús ato yoini chãtofoya a fẽxofori ato pikĩfe.
iskafaki: “Akka, ¿fatora mã fẽtsa, mãto 14 Nãskakẽ mĩ ato askafaax mĩ
fake iyamãi mãto yoinã ina kini mẽra inimakõitiro. Akka afãfe mia
pakeano mã koshi ifirisa fatiromamẽ kopifatirofoma, akka mĩ ato askafaito
pena tenetitĩa?” ato faino, 6 tsõa Niospa mia inimamasharaxii naax mĩ
kemanima. anã otokẽ,” ixõ Jesús yoini.

Feronãfake ãfiyaino fista ayanã Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini feronãfãke
pitirofoõnoa Jesús ato yoini mã a piai mã itipinĩsharakõi faxõ ato
7 Nãskata Jesús õini mã fẽkaxõ tsaoti pimapaiyaiõnoa yoikĩ
sharakõi fikanax mĩsa ano tsaofaifãfe. (Mt. 22.1-10)
Nãskaifãfe õikĩ Jesús meka fetsafaxõ ato 15 Ato askafaito nikakĩ fẽtsa a mĩsa ano
yoini iskafakĩ: 8 “Akka fẽtsa fista ayanã tsaoato Jesús yoini iskafakĩ: “Ifo,
kẽro fĩkĩ mato kenano, tsaoti sharakõi inimasharayanã Epa Nios xanĩfãfe
ano tsaoyamakãfe. Akka mato keyokõi yorafo ĩkinãi anoax ato fe
keskarama nã feronãfake sharafinakõia ikanax fãsi inimasharakõitirofo,” ixõ
pexe ifãfe kenano oax nã tsaoti sharakõi yoiaito, 16 Jesús yoini iskafakĩ:
ano tsaotiroki. 9 Akka pexe ifãfe fetsa fe “Feronãfake fistichi a piai sharakõi faxõ
oxõ mia yoikĩ iskafatiro: ‘Na feronãfake yora ichapa kenamani afeta pii fenõfo.
tsaoti inãfe,’ mia faino mĩ rãfikõiyanã 17 A piai mã itipinĩshara faxõ a

kaax chikayakõi mĩ tsaotiro. 10 Akka yonoxomis nĩchini ato yoitanõ iskafakĩ:


askatamaroko mia fẽtsa kenamana kaax ‘Kookãfe pixikakĩ. Mã ẽfe xanĩfãfe
ori chikayakõi mĩ tsaoyotiro. Akka nã itipinĩshara faki,’ ixõ ato yoitanõ.
mia kenamanato mã oxõ mia yoinõ 18 “Ato askafaino, akka keyokõichi

iskafakĩ: ‘Efe yorashta, na tsaoti yoinifo iskafakakĩ: ‘Nõ kayotiroma,’ ixõ


sharakõi ano tsaoyofe,’ mia faino, yoinifo. Akka a yoikĩ taefato yoini
nãskakẽ mĩ inimasharakõitiro yorafãfe iskafakĩ: ‘Ẽ rama mai fiaki ẽ õiyotanõ. Ẽ
ferotaifi a mefe mĩsa ano tsaofafãfe mia mia yoikai ẽ mefe kayotiromaki,’ ixõ
õiaifono. 11 Akka fatora fẽtsa ato yoini. 19 Fẽtsari yoikĩ iskafani: ‘Ẽ rama
finõpaiyaito a keskara Niospa ato nãmã diez faxõ fakka fiaki yonomaxii ẽ
nĩchitiro anã afaa inõma. Akka a shinãi õiyonõ sharamakĩ. Nãskakẽ ẽ mefe
iskai: ‘Ẽkai afama, ẽ fetsafo finõpaima, ẽ kayoi kaimakai,’ ixõ yoini. 20 Fẽtsari
ato keskarama,’ ixõ shinãito Niospa yoikĩ iskafani: ‘Ẽ rama kẽro fia. Ẽ mefe
fetsafo finõmainĩfofã sharakõi katiroma,’ ixõ yoini.
nĩchitiro,” ixõ Jesús ato yoini. 21 “Nãskakẽ a yonoxomisto oxõ nã
12 Ato askafata a ato pimairi Jesús yoiafo keskafakĩ ãfe ifo yoini, a
yoini iskafakĩ: “Mĩ ato pimakĩ mĩ yonoxomisto yoiaito nikai
yamafoos ato pikĩyamafe, mĩ extofoosri õitifishkikõini. Nãskakẽ afianã a
ato pikĩyamafe, mĩ kaifoosri ato yonoxomis yoikĩ iskafani: ‘Nã mĩ
pikĩyamafe, a mia chaima nikafori kori kapaiyai ari kaxõ pexe rasi pasotainoa
ichapayafori ato pikĩyamafe. Akka ato ifitãfe a afaamaisfoya, a nipaikĩ
afãferi kopikiri mia pikĩtirofo, nãskakẽ ranãifo ifita fẽxofori ifita chatofori ifita
mã pimanãsharakõitiro. ato fatãfe,’ ixõ nĩchini.
13 Askatamaroko mĩ fista ayanã a yora 22 “Mã ãfe ifãfe nĩchia katani. Okĩ

afaamaisfoya a nipaikĩ ranãifo yoitoshini, iskafakĩ yoini: ‘Ifo, nã mĩa


141 LUCAS 14, 15

yoia keskafakĩ mẽ ato yoitani. Akka mã yoitiro. 33 Nãskarifiai fatora mã fetsa


fekani, mã fefiakanax mĩ pexe mãto afarafo mã potayamax ẽfe ina mã
fospikanima,’ faito, 23 afianã ãfe ifãfe itiroma,” ixõ Jesús ato yoini.
yoini iskafakĩ: ‘Na fãi kaxõ ato
yoirisafafe a chaima ikafoya, nãskaxõ Akka tashi sharakẽma nõ pitiroma
ato yoikĩ iskafafe: “Ẽfe ifãfe pexe mẽra (Mt. 5.13; Mr. 9.50)
ikikãfe afeta pixikakĩ,” ato fafe ẽfe pexe 34 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka

fospikõinõfo. 24 Akka ẽ mato yoi nã shinãkãpo. Tashi sharakẽ nõ tsopeitiro.


yorafo taefakĩ ẽ ato pimapaiyoa ẽfe Akka tashi sharayamakẽ nõ
pexe anoxõ efeta pinõfo akka afãfe anã tsopeitiroma, paispa chakakẽ.
efeta pinakafoma,’ ixõ pexe ifãfe 35 Askarakai tsõa fichipaima. Potatirofo.

yoitiro,” ixõ Jesús ato yoini. Nãskariakakĩ ea Ifofayamakakĩ ea tsõa


Ifofasharakanima chakakõi ea fakani.
Jesús Ifofai omiskõifikani isharakõitirofo Akka mã pachoyakĩ ea nikasharakãfe,”
(Mt. 10.37-38) ixõ Jesús ato yoini.
25 Yora ichapafãfe Jesús chĩfaifono
atokiri fesoakekafã ato yoini: 26 “Fẽtsa Oveja fenoaõnoa Jesús meka
ea Ifofapaikĩ ea noikĩ finakõitiro. Ãfe fetsafaxõ ato yoini
apanõ ãfe afanõ ãfe ãfinõ ãfe fakefonõ (Mt. 18.10-14)

15
ãfe extonõ ãfe chikonõ ato noifikĩ 1 Nãskakẽ nã xanĩfo Roma kori
earoko noikĩ finakõiama, askatari ãa fĩxomisfo fe yora chakafo
anoi noimei ea noisharakõitama Jesúski fenifo ãfe meka nikai fekani.
nãskakẽ a keskara eõxõ tãpimis itiroma. 2 Nãskaifono fariseofo feta a Moisés
27 Akka ẽ cruznoax mato nãxoxii. yoikĩ kirika keneni keskara ato
Nãskakẽ ea tsõa yoikĩ iskafaima: tãpimamisfãfe Jesús mekafakakĩ
‘Iskaratĩa ẽ Jesús Ifofai. Nãskakẽ ẽ nai iskafakĩ yoinifo: “Õikapo nato yora
omiskõifikĩ ẽ shinãchakaima,’ ixõ tsõa chakafo ifimis, askatari ato feta pimis,”
anori yoiaxma, nãskakẽ ẽfe ina ixõ yoinifo.
itirofoma. 3 Askafaifono Jesús ato yoini meka
28 “Akka fatora fẽtsa mã pexe fapaikĩ fetsafaxõ mã tãpixõ iskafakĩ: 4 “Fatora
ĩkisi mã shinãyotiromamẽ afe tii xepa mã fetsa cien oveja inayano fisti ato
peimãki õixiki aõ pexe fakĩ mitoxiki. makinoax fenoano, nã noventa y nueve
29 Akka mã pexe fapaikĩ mã xepa pei mã anã fasifo mẽra nĩchitiro. Nãskaxõ
ichapama fixõ mã mitotiroma. Nãskakẽ nã oveja fenoa fisti mã fenatiro
nã õiaifãfe mato kaxemetsama fatirofo. shinãmitsakõiyanã. Nã mã fichiaitĩa
30 “Mato iskafakĩ yoiyanã: ‘Kee, fetsafo kãimaxiki. 5 Mã fichiax ãfe oveja
õikapo, na feronãfãke pexe fafiakĩ akka fenoaki akiki inimakĩ tepapiinĩfofã
pexe fakĩ mitoama.’ 31 Nãskarifiakĩ tepokomexõ iyotiro. 6 Nãskax mã ãfe
xanĩfo fẽtsa afe xanĩfo fetsa fe pexe ano nokoxõ ãfe yamafoya a
retenãpaikĩ shinãtiro a diez mil chaima nikafo yoitiro iskafakĩ: ‘A ẽfe
soraroyato a veinte mil soraroya oveja fenoa. Mẽ fichiakĩ efe inimakãfe,’
retetiromakĩ. 32 Nãskakẽ afe ixõ ato yoitiro. 7 Nãskakẽ ẽ mato yoi,
retenãtiroma meekĩ, xanĩfo fetsa nãskarifiai inimakõikani nã nai mẽra
oyoamano meka fomatiro iskafakĩ yoikĩ: ikafo fẽtsa ãfe chaka xatekõiano Jesús
‘Nõ retenãimakai, nõ raenãnõ,’ ixõ Ifofakĩ. Akka nã noventa y nueve
LUCAS 15 142

yorafokiri nai mẽranoax atokiri yonoxopai,’ ixõ yõkaito ãfe tarepa


inimakani, afomãi isharakõipaonifono nĩchini ãfe kochifo pimaxonõ. 16 Nãskata
nono mai ano ikanax. Akka nã fonãikõifikĩ a kochifãfe piai maropei
feronãfake chakafinakõi iyopaonixakĩ xaka pisharapaikõini tsõakairoko afaa
ãfe chaka xatekõiano akiki pimaino.
inimaifinakõikani nai mẽranoax,” ixõ 17 “Nãskakĩ iskafakĩ shinãni: ‘Ẽfe epa

Jesús ato yoini. yonoxomisfãfe ẽfe ẽpa pexe anoxõ pikĩ


finasharakõiyanã texefamisfo. Akka ẽ
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini kẽromã ãfe nonoax fonãiki finakõi mẽ nairokomẽ,’
kori exe fenoa fĩaoxõ ixõ shinãta, 18 ‘Mia iskaratĩa afianã ẽfe
8 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: ẽpa pexe ari kapa. Mẽ kaxõ iskafakĩ ẽfe
“Nãskarifiai kẽro kori exe diezyaano epa yoi kaikai, “Epa, ẽ Nios chakafata
fisti pakeano ãfe pexe mẽra rãpari otaxõ miari ẽ chakafamis. 19 Nãskakẽ iskaratĩa
fenakĩ õisharata mãtsokĩ fichitiro. ẽfe fakera mĩa ea fatiroma. Mia
9 Nãskata mã fichixõ, ãfe yamafoya a yonoxomisfo keskara mĩ ea fatiro,” ’ ixõ
chaima ikafoya ato ichanãfatiro. shinãta, 20 ãfe ãpa pexe ari fãi kani.
Nãskaxõ ato yoikĩ iskafatiro: ‘¡Aicho! A Nãskakẽ chai inoax oaito ãfe ãpa fichini
ẽfe kori exe fenoa mẽ fichiaki efe shinãmãi fakĩ. Nãskax akiki koshi
inimakãfe,’ ixõ ato yoitiro. farekekãi akiki nokota chishtoinĩfofã
10 Nãskarifiakĩ ẽ mato yoi. kokoketsani.
Nãskarifiakani Epa Niospa ãfe ãjirifo 21 “Nãskafaito ãfe fãke ãfe apa yoikĩ

inimakani fẽtsa ãfe chaka xateax a anã iskafani: ‘Epa, ẽ Nios chakafata miari ẽ
ipaoni keskara iyamaito õikani,” ixõ chakafamis. Nãskakẽ ẽfe fakera mĩa
Jesús ato yoini. fatiroma,’ ixõ apa yoini.
22 “Apa askafaino akka ãfe ãpa a
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini apa ãfe yonoxomis yoini ato iskafakĩ: ‘Koshikõi
fake raefatiroõnoa yoikĩ rapati fenasharakõi fĩxokãfe ẽfe fake ea
11 Jesús afianã ato yoini iskafakĩ: safemaxokãfe, askatari anĩcho sharari
“Feronãfake fisti fake rafeya ini. 12 Akka safemakãfe, askatari sandalia sharari
nã chipokoto apa yoikĩ iskafani: ‘Epa, safemakãfe,’ ato fata, 23 ‘Fãkka fake
mã mĩ chaima nakĩ a mĩa inãxiai ĩkisi xoakõiari ifitakãfe retexikakĩ nõ pinõ
ea inãfe,’ fani. Nãskakẽ ãpa ãfe afama fista ayanã. 24 Akka na ẽfe fake mã nani
mĩshti ato paxkaketsaxoni. keskara ikatsaxakĩ mã anã ekeki
13 “Nãskano pena fetsa ãfe fake nokoaki. Mã fenofinino mã nõ anã
chipokoto ãfe afama mĩshti ato fichiaki,’ ixõ akiki inimakĩ fista axoni.
inãketsani kori fixiki. Mã kori fiax 25 “Akka ãfe fake iyoato ãfe tare ano

chaikõi kani mai fetsa ari. Nãrixõ ãfe yonofai okĩ nikaferani pexe chaima
kori potakĩ mitoni mẽxotaima pãekĩ nokoiyokĩ mõsika maneyanã
kẽro chota feromafo fe ikĩ. 14 Akka mã mairaifono. 26 Nãskakẽ a yonoxomis
ãfe kori potakĩ keyoano, nã mai anoaxri fetsa kenaxõ yõkani ãfe ãpa pexe anoxõ
fonãikõinifo. Nãskakẽ nã mai anoax nã afaa afeskafakanimãkai. 27 Askafaito a
feronãfakeri chipo omiskõini yonoxomisto yoini: ‘Mã mĩ exto nokoa.
afaamaisax. 15 Nãskakẽ kaxõ nã mai Nãskakẽ ãpa fakka fake xoa sharakõia
anoa feronãfake fetsa yono yõkani ato retemana afeskaxma mĩ exto
yonoxopaikĩ, iskafakĩ yoini: ‘Ẽ mia sharakõi nokoano,’ ixõ yoini.
143 LUCAS 15, 16

28 “Akka ãfe ochi iyoa akiki õitifishkiki niminõfoma. Ẽ ato askafaino ãto pexe
finakõini. Nãskakẽ pexe mẽra ikinima. anoxõ ea ifinõfo ẽfe ifãfe ea potano,’ ixõ
Nãskaino ãfe apa ãfe pexe mẽranoax shinãni.
kãinãkafani ãfe fake yoiyoi mã ãfe fake 5 “Nãskaxõ fisti rasi ato kenapakeni

chipoko nokoano, ‘Mã mĩ exto nokoaki. afe tii ãfe ifo nimiafomãki ato yoixiki.
Nõko pexe mẽra ikikofe,’ fani. 29 Ãpa Nã akiki kai taea yõkakĩ taefani: ‘¿Afe
askafaino apa kemani iskafakĩ: ‘Shinãpo tii mĩ ẽfe xanĩfo nimiamẽ?’ ixõ yõikaito,
epa, ẽ mia yonoxomis keskaraxõ, ¿afe tii 6 kemani iskafakĩ: ‘Ẽ nimia xini ene cien

xinia ẽ mia yonoxomismẽ? Ea mĩa galon,’ faito, a xanĩfo fẽtsa yoini


yoiaitokai ẽ mia nikakaspamisma, akka iskafakĩ: ‘Nã mĩ nimia potaxõ nono
eakai cabranã fakeshta mĩa inãmisma tsaoxõ fetsa arisafafe cincuenta faxõ
retexõ piyanã ẽfe yamafo feta ẽ fista kenefe,’ fani.
apanã. 30 Akka mĩ fake mã nokoa nã mĩ 7 “Nãskaxõ fetsari yõkani: ‘Akka mĩri,

kori inãni kẽro chotaferomafoki potakĩ ¿afe tii nimiamẽ?’ faito, atori yoini
keyotani. Nãskafikẽ mĩ fãkka fake iskafakĩ: ‘Cien saco de trigo ẽ nimia,’
xoashara retexona,’ faito, 31 ãpa kemani: faito, ari yoini iskafakĩ: ‘A mĩ nimia
‘Anifoshta, mĩkai ea potamisma, mĩ efe potaxõ fetsa arisafafe ochenta faxõ
itiani. Akka na ẽfenãfo mĩnã, keyokõi kenefe,’ fani.
iki kiki. 32 Akka iskaratĩa nõ fista aki mĩ 8 “Nãskakẽ a ãfe ina chakapa ãa

extoki inimayanã. Akka mĩ exto naa shinãxõ akai keskara ãfe xanĩfãfe
keskara ikatsaxakĩ, mã anã ekeki nokoa tãpikõini. Nãskakẽ yoini iskafaki: ‘Mĩ
afeskaxma, mã afetĩama fenofinino anã tãpikõia, nãskakẽ fetsafãfe mia sharara
oaito nõ fichia,’ ixõ ãpa ãfe fake iyoa fakani,’ ixõ yoini. Nãskarifiakĩ a Nios
yoini,” ixõ Jesús ato yoini. Ifofaafãfema tãpikĩ finakõiafo ato
pãrakĩki, ãa shinãkaxõ. Akka a Nios
Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini, Ifofaafo askarafoma, ato pãratirofoma.
xanĩfokõichi afe xanĩfo yõaniõnoa yoikĩ Chanĩma fisti yoitirofo.

16
1 Jesús afianã aõxõ tãpimisfo 9 “Ẽ mato yoinõ, mã afama mĩshti

yoikĩ iskafani: “Feronãfake fetsa ichapayaxõ a afaamaisfo ato inãkãfe,


afama mĩshti ichapayato feronãfake mã ato askafakẽ mato yoisharanõfo.
fetsa afe xanĩfo inõ yoini. Nãskaxõ Nãskakẽ mã mã naxõ mã anã kori
nikani ãfe afama mĩshti ãfe inapa yopatiroma mã Nios ari nokoaito nã mã
kexesharaxokẽma. 2 Nãskakẽ ãfe kori inãmisfãfe mato yoikĩ iskafatirofo:
xanĩfãfe kenaxõ yoikĩ iskafani: ‘¿Afamẽ ‘Aicho, mĩ noko shara famis. Iskaratĩa
a mĩõnoa ea mĩa yoiai? Akka a mĩ nono Nios ano mĩ nofe ipanaka,’ ixõ
yonofaiõnoa ea yoife. Akka iskaratĩa mĩ mato yoitirofo.
anã efe xanĩfo ikima,’ ixõ yoini. 10 “Akka nã isharakõixõ afara
3 “Askafaito nikakĩ ãfe inapa ichapama kexesharakõimis nõ tãpitiro
shinãkõini: ‘¿Ẽ afeskaimẽ? Iskaratĩa ẽfe afara ichapa kexesharakõitirokẽ. Akka
xanĩfãfe ea anã yonomanima, mã ea nã isharaxoma afara ichapama
potai. Ẽkai afeskaxõ anã yonotiroma kexesharamisma nãri nõ tãpitiro afara
kerexkai ẽ tarepanã. Nãskatari ẽ anã ichapa kexesharakõitirokẽma. 11 Akka
afaa yõkapaima ẽ rãfitiro. 4 ¡Choo! Mẽ nono mai anoxõ ãto afarafo
shinãi. Nã ẽfe ifo nimiyafo ẽ ato kexesharayamaifono, Niospa ato afara
xekaxopakefofãni anã ichapa sharakõifo inãpaifikĩ anã ato afaa
LUCAS 16 144

inãtiroma. 12 Nãskarifiakĩ Niospa mato Nãatori chakafai ãfe ãfimakõi fe ikĩ,”


afara shara inãpaifikĩ mato inãtiroma. ixõ Jesús ato yoini.
13 “Nãskarifiakĩ tsõa ãfe ifo rafe

yonoxosharatiroma. Akka fetsa Feronãfake fetsa afama mĩshti ichapaya


noikaspata fetsa noisharatiro, nã yoiai ikaino akka Lázaro afaamais ini
keskarakõi axotiro, akka a fẽtsa 19 Nãskata afianã Jesús ato yoini

amapaiyai keskara axotiroma iskafakĩ: “Feronãfake fetsa afama mĩshti


noikaspatiro. Nãskarifiakĩ mã kori fisti ichapaya ini, rapati sharakõi safea.
shinãkĩ mã Nios shinãtiroma. Nãskatari Nãskaxõ pena tii fista apaoni
Epa Nios fisti shinãkĩ mã kori pisharakõiyanã inimakõikĩ. 20-21 Nãnori
noitiroma,” ixõ Jesús ato yoini. feronãfake afaamais ini ãfe ane Lázaro,
14 Akka nã fariseofãfe kori yorafoki koyoi fetseax tsaoni a yora
noikõimisfono Jesús atoõnoa yoiaito afama mĩshti ichapayato ãfe pexe fepoti
nikakani akiki kaxemetsamanifo. ketokonõ. Nã feronãfake afaamaisyato
15 Askafaifono Jesús ato yoini: “Mãfi nõ shinãni iskafakĩ: ‘Na feronãfake afama
sharafora imiski yorafãfe ferotaifi, akka mĩshti ichapayato a piai ea inãpainõra,’
mã askafiaito Epa Niospa mato tãpikõia. ixõ shinãni. Nãskaino paxtafo akiki kaxõ
Akka yorafo mã pãratiro nafo sharafoki ãfe koyofo tãxoketsani.
mã ato fatiro, mã ato askafaino Niospa 22 “Nãskax Lázaro nani. Mã nakẽ

mã mato tãpixõ mato iskafai: ‘Nafo ãjirifãfe ãfe fero mẽsho iyonifo
chakakõifo,’ ixõ mato yoi,” Jesús ato Abraham fe ikikanõ Nios xanĩfo ano.
fani. Nãskatari a yora afama mĩshti
ichapayari nani. Nãri nakẽ maifanifo.
A Moisés yoini keskara sharafiano Nios 23 Nãskakẽ a yora afama mĩshti ichapaya
xanĩfãferoko ato finõkõinĩfofana omiskõikõini chiifã mẽranoax a yorafo
16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: naax fomisfo anoax. Nãnoxõ foisnĩfofã
“Moisés Niosxõ yoini keskafakĩ, a chai inoa Abraham yafi Lázaro fichini.
Niospa meka yoimisfãferi yoinifo 24 Nãskakẽ fãsikõi Abraham kenani

keskara Juan mato yoini. Nãskakẽ meka iskafaki: ‘¡Epa Abraham, ea shinãfe! Ea
shara Nios xanĩfoõnoa Juan ato yoini Lázaro nĩchixõfe ãfe mifi rechoko fãka
iskafaki: ‘Mãto chaka xatekãfe anã a mã mechanafaxõ ea ana mechana faxoyonõ.
ipaoni keskara iyamakãfe Nios xanĩfo Nonoax ẽ omiskõi finakõikai na chiifã
ari ikixakakĩ.’ mẽranoax,’ ixõ yoiaito, 25 akka Abraham
17 “Akka chanĩma, maife nai koshikõi kemakĩ iskafani: ‘Ẽfe fãke, ¿mĩ
keyotiro. Akka a Moisés yoini keskakõi, shinãimamẽ nayoamax mĩ
Niospa meka shara keyonakama,” ixõ isharakõiyopaoni inimakõiyanã? Akka
Jesús ato yoini. Lázaro isharakõipaonima.
Omiskõipaoni. Nãskakẽ iskaratĩa
Feronãfake ãfe ãfi fe enẽnãtirofoõnoa nonoax isharakõia inimasharakõiyanã,
Jesús ato yoini akka mĩ omiskõikõi. 26 Nãskakẽ afeskax
(Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) mia ari tsoa katiroma, mĩrikai afeskax
18 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka noko ano otiroma. Na mafa kinĩfã
fẽtsa ãfe ãfi enexõ, fetsa fia sharama. mesekõi afeskaxõ nõ finõtiroma. Mãri
Chakafai. Askara sharama. Askatari mã afeskaxõ arixori finõtiroma,’ ixõ yoiaito,
fenẽ enea feronãfake fẽtsa fĩari sharama. 27 nã afama mĩshti ichapayato anã yoini
145 LUCAS 16, 17

iskafakĩ: ‘Ẽ mia yoi epa Abraham mĩ chanĩmara fai finõmainĩfofã noko


Lázaro nĩchinõ ẽfe ẽpa pexe ano 28 a ẽfe yoisharafe nõ mia chanĩmara fakõinõ,”
exto cinco ikafo ano, anoxõ Niospa ixõ yoiaifono, 6 Jesús ato kemani: “Akka
meka ato yoinõ nikakõinõfo akairi nono mã ea nikakõixõ na ifi efapa mã yoikĩ
feyamanõfo nonoax omiskõi fetirofoki,’ iskafakerana: ‘Mĩ tapofoya tsekekainax
ixõ yoini. fakafã mẽra pakeax anã foaife,’ mã
29 “Askafaito Abraham yoini iskafakĩ: faino anã foaitiro.”
‘Afãfefi mã kirika kene õiafoki a Moisés
feta a Niospa meka yoimisfãfe kenenifo. Ãfe xanĩfãfe yoiai keskafakĩ a
Nã õikaxõ tãpisharakõinõfo,’ ixõ yoiaito, yonoxomisto axosharakõitiro
30 a afama mĩshti ichapayato anã kemani 7 Nãskaxõ anã ato Jesús yoini iskafakĩ:

iskafakĩ: ‘Mẽ tãpia, Epa Abraham, akka a “Na meka fetsari ẽ mato yoinõ nikakakĩ.
yora naax otoato atoki oxõ ato yoiaito Fatora fetsa mã inayaxõ mãto inapa
nikakõitirofo,’ ixõ yoiaito, 31 anã Abraham mãto tare ano yonoxotani oaino
yoini iskafakĩ: ‘Akka a Moisés feta Niospa askayamakĩ fakkafo kexetani oaino
meka yoimisfãfe yoinifo keskara akka, ¿mã iskafakĩ yoitiromẽ: ‘Pexe
nikakaspakaki. Nãskarifiakĩ tsõa mẽra ikikerafe tsaoxõ pixiki,’ mã
nikatiroma a yora otoato ato yoiaito,’ ixõ fatiromẽ? 8 Maa, mã askafatiroma.
Abraham yoinino,” Jesús ato fani. Askafatamaroko mã yoitiro iskafakĩ: ‘Ea
pĩchaxõfe ẽ pinõ, mã nafakẽ ea yoixii ẽ
Noko fẽtsa afara chakafamaino ãfenã pikĩ taefanõ, mĩ chipo axiki,’ ixõ mãto
mesekõi itiro ina mã yoitiro. 9 Nãskatari ãfe inapa nã
(Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42) ãfe xanĩfãfe yoia keskafakĩ mã

17
1 Jesús aõxõ tãpimisfo yoini axosharakõiano iskafakĩ yoima: ‘Aicho,
iskafakĩ: “Mẽxotaima a ea ea mĩa axosharakõia,’ ixõ yoima.
Ifofaafãfema yorafo afara 10 Nãskarifiakĩ mãri a Niospa mato yoia

chakafamapaimisfo. Akka fẽtsa fetsafo keskarakõi fakĩ iskafakĩ yoikãfe: ‘Nõkai


afara chakafamax omiskõifinakõixii. 2 Akka afama, nõa shinãxõ nõ afaa akima.
ato askafamayoamano, tokiriya tenexti Nõko Ifãfe noko yoia keskafakĩ nõ aki,’
faxõ fakafã nõafã mẽra potatirofo a ea ixõ yoikãfe,” Jesús ato fani.
rama Ifofaifo ato afaa chakafamayamanõ.
Nãskara shara,” ato fani. Jesús diez feronãfake
3 “Kexemesharakãfe. Fẽtsa mia chakafaito sharafani rashkishi fetseaito
yoisharafe anã mia chakafanõma. Mĩ yoiaito 11 Jerusalén ano fãi kakĩ Jesús Samãria

nikakĩ iskafakĩ shinãnõ: ‘Chanĩmarokomẽ ea yafi Galilea xatsokama rafe finõfaini.


yoisharakõi ẽ anã askanõma,’ ixõ shinãito 12 Nãskax Jesús pexe rasi pasotai nokoni.

raefaxõ yoisharafe. 4 Akka anã mia chakafakĩ Nãno mã nokoano chai ixõ diez
mekafaxõ, ea raefafe ixõ mẽxotaima mia feronãfake nã rashkishi fetseaifãfe
yoiri faito akiki õitifishkikĩma mĩ yoisharaxõ õikakĩ kenanifo fãsikõi. 13 Akka iskafakĩ
mĩ raefatiro,” ixõ Jesús yoini. fãsikõi yoinifo: “Jesús, Maestro, noko
shinãfe,” faifono, 14 Jesús ato õikĩ ato
Nõ chanĩmara faito Niospa noko afama yoini iskafakĩ: “A ato Nios kĩfixomisfo
mĩshti faxotiro ano fotakãfe, a mã shara ato ispaxiki,”
5 Nãskata a aõnoa yoimisfãfe Jesús ato faino, mã fokani koshikõi a isinĩ
yoinifo iskafakakĩ: “Ifo, nõ mia ikaifo sharai fetsenifo.
LUCAS 17 146

15 Akka fistichi ãfe yora sharakõi 25 Akka ẽ taei omiskõifinayoxii yorafãfe


meekĩ anã akiki oxõ fãsikõi yoikĩ ea õikaspaifono nã ea õikaspaifotĩa.
iskafani: “¡Aicho, fãsi Nios sharakõi! Mã 26 Akka nã Noé niyoano ini keskai

ea sharakõi faki,” ixõ yoini. 16 Nãskafata nãskarifiaxii ẽ anã oaino. 27 Akka yorafo
Jesús ferotaifi ratokonõ mai pikãta ayakãta fĩanãkãta ikaifono, mã
chachipakefofã maikiri fepopakekafã. Noé kanõanãfã mẽra ikiano faka
“¡Aicho Jesús, mĩ ea sharafaa! ¡Mĩ fãsi faipafãino, keyoi ãsai mitokomenifo.
sharakõi!” ixõ yoini. Akka nã feronãfake Nãskarifiaxii ẽ oaino ea shinãtama afara
Samãria anoa ini. chaka shinãifono.
17 Askafaito Jesús yoini: “¿Akka diez 28 “Nãskarifiani nã feronãfake Lot

feronãfake ikafomamẽ a ẽ ato sharafa niyoano, yorafo pikãta, ayakãta, afarafo


isinĩ ikaifono? ¿Akka fakimẽ ranãri a fĩkãta, afarafo ato minikãta ãto tarepa
nueve feronãfake? 18 ¿Akka na afarafo fanakãta pexe fakãta ikaifono,
feronãfake fisti efe yora yamafixõ ekeki 29 akka Lot mã Sodoma anoax tsekeano,

oxõ Nios aicho faiyoamẽ?” ixõ Jesús oa oi ikai keskara nai mẽranoax atoki
yoini. 19 Nãskaxõ nã feronãfake yoini chiifã pakeaino keyokõi koofi
iskafakĩ: “Fininĩkafãfe kãtaxiki. Mĩ ea mitokomenifo.
chanĩmara fakõinax mã mĩ sharaki,” ixõ 30 “Nãskarifiaxii ẽ oaino, ea

Jesús yoini. shinãkãtama nã ipaiyai keskara


shinãifono. 31 Nãskarifiakĩ ẽ oaino fetsa
Nios xanĩfãfe keyokõi yorafo ãfe pexe fomãkĩa tsaoxõ anã ãfe afara
ĩkinãino afe keskara iximẽ fipai ãfe pexe mẽra ikitiroma ãfe afara
20 Nãskano fariseofãfe Jesús yõkanifo fixiki. Askatamaroko ichotiro.
iskafakakĩ: “¿Afetĩa nono mai anoax Nãskarifiai a ãfe tarepa yonofai anã ãfe
yorafãfe ato xanĩfo iximẽ Nios?” ixõ pexe ano katiroma ãfe afara fixiki.
yõkaifono, Jesús ato kemani: “Nios 32 Akka nã Lot ãfe ãfiõnoa shinãkãfe. Nã

xanĩfãfe ato ĩkinãino nõ õitiroma. kẽromã ãfe afarafo shinãi ifiakẽkafã


21 Tsõakai yoima iskafakĩ: ‘Nakĩa, õipai narisatani keskai mãri askatiroki.
õikapo,’ askatari, ‘Oa onokĩa, õikapo,’ Askayamakãfe. 33 Akka fẽtsa shinãkĩ
mato faima. Akka Nios xanĩfo mato iskafai: ‘Ẽ Jesús Ifofaito ea
mẽra ixõ mã mato shinãmani nõ omiskõimakaniraiti,’ ixõ shinãkĩ ẽfe
õiyamafiaino,” ixõ ato yoini. meka kachikiri fai. Nã keskara yora
22 Nãskaxõ ãfe inãfo yoini iskafakĩ: “Ẽ naax omiskõipakenaka. Akka aa eõnoax
samama mato makinoax kai. Mẽ mato omiskõiai naax efe isharakõipakenaka.
makinoax kaano anã mã ea õima. Ea 34 “Akka ẽ mato yoi, yora rafe nã fakishi

õipaifikĩ mã ea shinãkõixii iskayanã, mishkitiro fistichi oxakanax ẽ oaino fetsa


‘Nõko Ifo nofe imis keskara nõ õipaikõi,’ efe kaino fetsa nẽtetiro. 35 Nãskarifiai kẽro
ixõ mã ea yoifikĩ a keskara mã anã rafeta xiki renekani. Fetsa ea ari kai
õima. 23 Akka mato fetsafãfe pãrakĩ yamarisatanaino akka fetsa nẽtetiro nã
iskafakani: ‘Nakĩa Cristo,’ mato fata, ‘Oa omiskõipakenakafo mẽra kaxiki.
onokĩa,’ mato faifãfe, akka ato 36 Nãskatari feronãfake rafeta ãto tare ano

nikayamakãfe ãa mato pãrakani kiki. yonokani, fetsa ea ari kai yamarisatanaino,


24 Akka ẽ nai mẽranoax oi oa kana peiki fetsa nẽtetiro nã omiskõipakenakafo mẽra
fafetanaito nõ õitiro keskara, nãskarifiai kaxiki,” ixõ ato yoiaino, 37 yõkanifo
ẽ oaito mã ea õixii ẽ chaxaferanaito. iskafakakĩ: “Ifo, ¿faki fokanimẽ?” ixõ
147 LUCAS 17, 18

yõkaifono ato kemani iskafakĩ: “Mã keskarama,” ixõ shinãmisfoõnoa Jesús


tãpitiro a afara naa ano ishpifo fotofaifãfe. ato yoini iskafakĩ: 10 “Feronãfake rafe
Nãskarifiaxii ẽ fotofaino a ea Ifofamisfo fonifo Nios kĩfiti pexefã mẽra anoxõ
ekeki ferisaxakani,” ixõ Jesús ato yoini. Nios kĩfi fokani. Fetsa fariseo ini. Fetsari
ãfe xanĩfo kori fixomis ini. 11 Nã fariseo
Meka fetsafaxõ kẽro ifomafaõnoa yafi arese nĩxõ kĩfikĩ iskafani: ‘Epa Niosi, ẽ
xanĩfo Jesús ato yoini fetsafo keskarama. Akka fetsafo

18
1 Jesús anã ato yoini meka fetsafaxõ yometsomisfo, chakakõifo, askatari ato
ato tãpimaxiki, Epa Nios mẽxotaima ãfima chotamisfo. Akka ẽkai nã ãfe
kĩfikani xokenãyamanõfo. 2 Ato yoikĩ xanĩfo kori fĩxomis keskarama. Nãskakẽ
iskafani: “Nã pexefã rasi anoxõ xanĩfãfe Nios ẽ mia aicho fai. 12 Na semãnã tiifi ẽ foni
shinãtama yorafori noimisma. 3 Nã pexefã tenekĩ rafefa fafafãini mia shinãkĩ. Akka
rasi anori kẽro ifomafa ika ini. Nãskakẽ nã nã ẽ fiairi ẽ mia paxkaxõ fafãini,’ ixõ
kẽro ifomafa mẽxotaima a xanĩfoki kapaoni fariseo Epa Nios kĩfini. 13 Akka a ãfe
yoikĩ iskafaikai: ‘A ea noikaspamisto ea xanĩfo kori fĩxomis ori chai nini. Nãri
chakafai kiki ea yoixõfe ea anã chai nĩxokai nai foispainima.
chakafayamanõ,’ ixõ yoifiaito, 4 nã xanĩfãfe Askatamaroko shinãmitsayanã Epa Nios
nikakaspayanã tooxanima. Nã kẽro ifomafa yoini iskafakĩ: ‘¡Ooa! Epa Niospa, ẽ mia
fekaxtefafiaino akka nãskaxõ xanĩfãfe chakafamiski. Eõ noikĩ ea sharafafe ẽ
shinãni iskakĩ: ‘Ẽ Nios shinãima, yorafori ẽ chakakĩ,’ fani. 14 Ẽ mato yoi nã ãfe
noima. 5 Akka na kẽro ifomãfa ea fekaxtefai xanĩfo kori fixomis ãfe pexe ano oni mã
kiki, ẽ yoisharaxonõ anã a chakafaito Niospa ãfe chaka soaxonano. Akka nã
fekaxtefayamanõ, mẽ yoixonano anã ea fariseo ãfe chaka soaxonima. Nãskarifiai
fekaxtefaima kiki,’ ixõ xanĩfãfe yoini.” fetsa ãa anoi yoimesharai: ‘Ẽ sharara,’
6 Iskafakĩ Jesús ato yoini: “A xanĩfo imiskẽ chipo Niospa afaa imatiroma.
chakapa yoini keskara nikasharakãfe. Akka fẽtsa shinãkĩ iskafai: ‘Ẽfi afarafo
Chakafixõ nã kẽro ifomafa fekaxtefaito chakafamiski,’ ixõ shinãito nã keskara
axosharaniki. 7 Akka Nioskai nã xanĩfo chaka yora Niospa chaka soaxotiro afe
keskarama. Akka, ¿Niospari ãfe yorafo ato ĩpaxanõ,” ixõ Jesús ato yoini.
afara axosharatiromamẽ? Noko nikaikai
Jesús fakefo chishtoxõ ato mãmãyanã ato
fekaxtetiroma penachãi yafi fakishchãi
Epa Nios kĩfixopakeni
kĩfiaifono ato nikakaspatiroma.
(Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16)
¿Askayamakĩ, ‘Ea manayokãfe,’ ixõ ato
yoitiromẽ? 8 Maa. Akka ẽ mato yoi mã 15-16 Nãskatari yorafãfe ato fake mĩshti

manamiskẽ koshi mato afara shara faxoxii. Jesúski efenifo ato mãmãpakeyanã ato Epa
Akka a mato chakafamisfo ẽ ato Nios kĩfixonõ. Akka nã Jesúsxõ tãpimisfãfe
omiskõimaxii. Akka, ¿ẽfe Epa ariax anã ẽ ato iskafanifo: “Mãto fakefo efexõ nõko Ifo
nãmã fotoaitĩa ea chanĩmara faifãfe ẽ fekaxtefayamakãfe,” ato fanifo. Ato
õitoshiximẽ?” ixõ Jesús ato yoini. askafaifono Jesús ato yoini: “Ato enekãfe na
fakefo ekeki fenõfo. Ato nẽtefayamakãfe. Ẽfe
Meka fetsafaxõ fariseofoya a ato kori Epa Nios xanĩfo ika ari na fakefo
fĩamisfo Jesús ato yoini keskarakõifoki,” ixõ ato yoini. 17 “Ẽ mato
9 Jesús meka fetsafaxõ ato yoini ato pãraima, mã Epa Nios xanĩfo nikayamax na
tãpimaxiki. “Ẽfi sharaki, ẽkai afaa fakefãfe ea nikaifo keskafakĩ, Epa Nios ika ari
chakafamisma yora fetsafokai ea mã katiroma,” ixõ Jesús ato yoini.
LUCAS 18 148

mĩshtifo nõ õiferani nõ mefe oni,” faito,


Feronãfake naetapa kori 29 Jesúskemani iskafakĩ: “Ẽ mato yoikõi,
ichapayax Jesús fe mekani fẽtsa Nios xanĩfoõxõ ato yoikakĩ ãfe
(Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31) pexe õifaita ãfe apa yafi ãfe afa õifaita
18 Xanĩfo fetsa Jesús ano oxõ yõkani ãfe onefetsafo õifaita ãfe ãfi õifaita ãfe
iskafakĩ: “Maestro, mĩ sharaki, ea yoife fakefo õifaita ixõ, 30 nãato afama
ẽ afaa afeska fatiromãki Nios xanĩfo fe mĩshtifo fixii. Nãskatari mã naax Nios fe
ipaxaki,” ixõ yõkaito, 19 Jesús kemani: ipanaka,” ixõ Jesús ato yoini.
“¿Afeskakĩ sharara mĩ ea faimẽ? Akka
Nios fisti shara. 20 A Niospa yoini Anã Jesús ato yoini:
keskara mã mĩ tãpia. Iskafakĩ yoini: ‘Mĩ “Mã chaima ea retekanira,” ixõ
ãfima chotayamafe; askatari yora (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34)
reteyamafe; askatari yometsoyamafe; 31 Jesús aõxõ tãpimis tiis doce kenani.
askatari chanĩyamafe mã kaxpa ato Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: “Iskaratĩa
pãrayamakãfe. Nãskaxõ mãto epa yafi mã nõ Jerusalén ano kaikai. Nãnoax nã
mãto efa nikasharakãfe,’ ” ixõ yoiaito, Niospa meka yoimisfãfe eõnoa yoikĩ
21 nã feronãfake yoini iskafakĩ: “Nã mĩa kenenifo keskakõi kaikai ẽ. 32 Nãnoxõ
yoiaifo keskara mẽ nikamis naetapaxõ,” yora fetsafo ea ato achimakani kiki.
faito, 22 askafakĩ yoiaito nikakĩ Jesús Nãfãfe ea kaxemetsama fayanã ea
kemani iskafakĩ: “Nãno afara fetsa fisti ĩchakani kiki ekeki kemo
mĩ tãpiama. Akka mĩ afarafo minixõ mechoketsayanã. 33 Ea koshaketsakata
kori fixõ nã afaamaisfo ato minife. ea retekani. Akka ea askafafiaifono tres
Nãskax nai mẽranoax mĩ afama nia oxata ẽ otoxii,” ixõ ato yoini.
mĩshtifoya ixikai. Nãskafata efe koofe,” 34 Ato askafakĩ yoiaitokai tsõa

ixõ yoiaino, 23 akka nã feronãfake Jesús tãpinima. Mã nikafikakĩ tsõa


askafaito nikai, shinãchakakõi tãpisharanima, Niospa Yõshi Sharapa
tooxinima, afama mĩshti ichapayax. ato shinãmayoamano.
24 Shinãmitsaito õikĩ Jesús ato yoini:

“A yora afama mĩshti ichapaya Nios Jesús yora fisti fẽxokõikẽ


xanĩfo ano katiroma, fekax pishta. Jericó anoxõ sharafani
25 Mãraki camello akoja kini mẽra (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)
ikipaifi ikitiro fekaxkõi efapamãiax. 35 Mã chaima Jesús Jericó ano nokoi
Nãskarari yora afama mĩshti ichapayato kakĩ, yora fẽxo fai ketokonõ tsaokẽ
Nios Ifofapai fekaxkõi ãfe afama fichini, anoxõ ato kori yõkaito.
mĩshtifomãi potakaspakĩ,” ixõ Jesús ato 36 Nãnoxõ nã fẽxo fai ketokonõ tsaoxõ

yoini. nikakĩ yorafã rasi fofãnaifãfe ato yõkani:


26 Ato askafaito nikakakĩ a aõxõ “¿Afaa afeskafakanimẽ?” ato faito,
tãpimisfãfe tãpipainifo. “¡Kee! ¿Afeskax 37 yoinifo: “Jesús Nazarete anoa kafani,”

nõ Nios fe ipaxatiromẽ?” ikanax fanifo. 38 Askafaifono nikai fãsikõi


yoinãnifo. 27 Jesús ato kemani: “Akka kenani iskai: “Jesús mĩfi David fenakĩ,
yorafokai ãa ifimetiroma, Nios fistichi ea shinãfe,” fani.
yorafo ifitiro. Niospa afama mĩshti 39 Askafaito nã rekẽ foaifãfe iskafanifo:

fatiro. Tsõakai afama mĩshti fatiroma, “Nõko Ifo fekaxtefayamafe,” fafiaifono,


Nios fistichi atiro,” ato faito, 28 Pedro akka nã fãsikõi kenai iskani: “¡David
yoini: “Ifo, nõ mefe okĩ nõko afama fenapa, eõ noife!” faito nikai, 40 Jesús
149 LUCAS 18, 19

nẽteakekafã ato yoini iskafakĩ: “Ea yoini. Nãskaxõ nãnoafo ato yoini: “Na
ifixotakãfe oaiskai kenariai,” ato faito feronãfake Abraham ãfe fena. Abraham
ifixotanifo. Mã oano Jesús yõkani Nios nikakõipaoni keskafakĩ natori Nios
iskafakĩ: 41 “¿Ẽ mia afeskafatiromẽ?” nikakõi. 10 Akka ẽ oni ẽfe Epa Nios
faito, nã fẽxo kemani iskafaki: “Ifo, ẽ anoax a fenoafo ato fenayanã ato
oĩsharapai afeskaxõ ẽ õisharatiroma,” ifiyoi,” ixõ ato yoini.
faito, 42 Jesús yoini iskafaki: “Ea mĩa
chanĩmara faax mã mĩ shara. Nãskaxõ Meka fetsafaxõ koriõnoa Jesús ato yoini
mã mĩ õisharai,” fani. (Mt. 25.14-30)
43 Nãskafaino nã fẽxo õisharakõitani. 11 Nã yorafãfe nikanifo Jesús ato

Nãskax Jesús fe kakĩ, “Aicho mã ea yoiaito mãmãi Jerusalén chaima


Niospa sharafaki, Nios fãsi sharakõikĩ,” faifokakĩ, “Mã Nios xanĩfo chaima
ikax afe kaino yorafãfe õikakĩ akairi, nokoira,” ixõ shinãifono. Nãskara
“Nios fãsi sharakõi,” ikanax akiki shinãifono mã tãpixõ Jesús meka
inimakõinifo. fetsafaxõ ato yoini. 12 Iskafakĩ ato yoini:
“Nãno feronãfake fetsa xanĩfo keskara
Jesús fe Zaqueo ini. Nã feronãfake chai kani mai fetsa

19
1-2 Nãskano Jesús Jericó pexe ari, nãriax mã xanĩfo ikax opai. 13 Akka
rasi ano finõfaini. Akka nãno kayoxoma a yonoxomisfo diez kenani.
feronãfake afama mĩshti ichapaya ika Nãskaxõ ato kori ichapa inãketsayanã
ini, ãfe ane Zaqueo. A ato kori ato yoini iskafakĩ: ‘Na kõri afara ichapa
fixomisfãfe ãfe xanĩfo ini. Nãatori ãfe mã fĩkãfe nã ẽ oaitĩa,’ ixõ ato yoini.
xanĩfo kori fixomis ini. 3 Nãato Jesús 14 Akka yorafãfe ãfe mai anoxõ

õipaifiki õinima, yora ichapafãfemãi noikaspanifo. Nãskaxõ acho yora rafe


nakifafono Zaqueomãi mĩsto pishtamãi nĩchinifo iskafakĩ ato yoitanõfo: ‘Na
axõ. 4 Nãskakẽ fãi rekẽ ichoni Jesús feronãfake nõ fichipaima nõko xanĩfo
kaito õixiki. Nãskata ĩfiya inani nã Jesús inõ,’ ixõ ato yoitanõfo.
kafanai anori. 5 Jesús anori finõfãikĩ 15 “Akka askafafiaifono mã xanĩfo itani

fomãkĩa naiskĩ fichixõ yoini iskafaki: anã anoris oni ãfe mai ano. Mã nokoxõ
“Zaqueo, fotopakekafãfe. Iskaratĩa mĩ a yonoxomisfo kenamani nã ato kori
pexe ano ẽ nẽteyoikaikai,” faino, inãfaini tii, tãpixiki afe tii kori
6 koshikõi Zaqueo fotopakekafãni. fiafomãkĩ. 16 Nãskano fetsa akiki oitaexõ
Nãskakẽ akiki inimasharakõiyanã ãfe yoikĩ iskafani: ‘Ifo, a ea mĩa kori
pexe ari iyoni. inãfainitatima finõmainĩfofã kori exe
7 Nãskaito õikakĩ yora rasichi iskafakĩ diez faxõ mẽ mia fĩxõa,’ fani.
yoinifo: “¡Kee, õikapo! ¿Afeskai na yora 17 Askafaino ãfe xanĩfãfe kemani: ‘Aicho,

chakapa pexe ano Jesús iki kaimẽ?” mĩfi ea yonoxõ sharamiski. Ẽ mia afaa
fanifo. 8 Askafafiaifono Zaqueo ichapa inãyamafiano finõmainĩfofã mĩa
fininãkafã Jesús yoini iskafakĩ: “Ifo, fĩxosharakõia. Nãskakẽ pexe rasi diez
õipo. Nã afaamaisfo na ẽfenãfo ẽ ato anoa ẽ mia xanĩfo imai,’ ixõ yoini.
paxkaxonikai. Nã ẽ atoki yometsomisfo 18 Nãskatari ãfe ina fetsari akiki oxõ

cuatro veces faxõ ẽ ato inãi,” ixõ yoini. yoikĩ iskafani: ‘Ifo, a ea mĩa kori
9 Askafaito Jesús yoini iskafaki: inãfainitatima finõmainĩfofã kori exe
“Iskaratĩa mẽ mia chaka soaxona mĩ cinco faxõ mẽ mia fixõa,’ fani.
Niospa fake iki mĩ afe ĩpanaka,” ixõ 19 Nãskafaino nãri kemakĩ iskafani: ‘Mĩri
LUCAS 19 150

cinco pexe rasi anoa xanĩfo ikikai,’ fani. mato faifono ato yoikĩ iskafakãfe: ‘Nõko
20 Akka a yonoxomis fetsari akiki oxõ Ifãfe fichipaiyaito nõ ifixoniyoa,’ ato
iskafakĩ yoini: ‘Ifo, nakĩa mĩ kori ẽ mia fakakĩ,” Jesús ato fani. 32 Ato nĩchia
mekexona samapa rakoxõ. 21 Ẽ mikiki fõkaxõ õiafo nã Jesús ato yoia
mesekĩ, mĩmãi feronãfake keskarakõi fichitoshinifo.
mitsisipakõikẽ, mĩnãyamafekẽ mĩ fimis, 33 Mã burro tẽpeaifono, nã burro

askatari a mĩ fanama anoafori mĩ fimis. ifofãfe ato yõkanifo: “¿Afeskakĩ mã


Nãskakẽ ẽ mikiki mesekĩ ẽ mia kori noko burro tẽpekaimẽ?” ato faifono,
mekexona, nakĩa mĩ kori,’ ixõ yoini. 34 ato kemanifo iskafakakĩ: “Nõko Ifãfe
22 “Askafaito nikakĩ ãfe xanĩfãfe yoini fichipaiyaito nõ ifixoniyoa,” ato fanifo.
iskafakĩ: ‘Mĩ ea yonoxosharamisma, mĩ 35 Nãskaxõ burro kateki ãto rapati

chakakõi, askatari mĩ xanikõi. Mĩ kakafakaxõ efenifo Jesús ano. Nãskaxõ


mekaõxõ ẽ mia omiskõimani. Mĩ ea a kamaki Jesús tsaoinĩfofãnifo.
iskafakẽ, na feronãfake mitsisipakõi 36 Nãskakẽ Jesús tanaima kani. Akka

ãfenãyamafekẽ fimis, askatari a fanama yorafãfe ãto rapatifo fai nẽxpakĩa


anoafori fimis mĩ ea fakẽ. 23 Akka, kakafafonifo. 37 Mã chaima machi Olivos
¿afeskakĩ banco ano mĩ ea kori tisiri mekani keyokõi a aõxõ tãpimisfãfe
faxõfamamẽ mã ẽfe kori ĩchapano ea fãsikõi yoinifo iskafakakĩ inimayanã:
inãxikima, mẽ anã ẽfe pexe ano ẽ oano?’ “¡Aicho, Nios fãsi sharakõi! ¡Niosxõ
24 Nãskata nã anoafo ato yoini iskafakĩ: afama mĩshti mĩ akaito nõ oia!” fanifo.
‘Na feronãfake kori fĩakãfe nã diez faxõ 38 Iskafakĩ yoinifo akiki inimakakĩ:

finõmainĩfofã ea kori fixõa inãxikakĩ,’ “¡Aicho, nõko xanĩfo nokoki oaki!


ato faito, 25 kemakĩ iskafanifo: ‘Ifo, akka ¡Niospa nai mẽraxõ shara famafafãini!
nãatoroko mã diez faxõ finõmainĩfofã ¡Niospa yoini Jesús nõko xanĩfo inõ,
fia,’ faifono, 26 anã xanĩfãfe ato kemani: aõnoax yorafo Nios fe nĩpaxanõfo!
‘Akka ẽ mato yoi nã afara ichapaya nõ ¡Aicho, Nios fãsi finakõia!” ixõ fãsikõi
afara ichapa inãtiro. Akka a afaa yoinifo.
ichapayama, ãfe afara nõ fĩatiro anã 39 Nãskafaifono fariseofãfe yorafã rasi

afaa ichapaya inõma. 27 Askatari a ea mẽraxõ yoinifo iskafakakĩ: “Maestro, mĩ


noikaspakakĩ a ea xanĩfo fakaspafo, inafo yoife iskanõfoma,” faifono, 40 akka
fitakãfe ato retexikakĩ ẽfe ferotaifi,’ ixõ Jesús ato kemani: “Ẽ mato yoi nafãfe ea
xanĩfãfe ato yoini, ” Jesús ato fani. yoisharayamaifono, na tokirifãfe fãsikõi
eõnoa meka shara yoikeranafo,” ixõ
Jesús nokoni Jerusalén ano Jesús ato yoini.
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) 41 Mã chaima Jerusalén ano nokoax nã
28 Nãskara ato yoita Jesús kani pexe rasi anoafo ato õi, atoõnoax Jesús
Jerusalén ano a aõxõ tãpimisfo fe. 29 Mã oiani. 42 Iskafakĩ ato yoiyanã: “Ea
chaima Betfagé fe Betania ano nokoxõ chanĩmara faax mã isharapakenakaki.
machi Olivos anoxõ a aõxõ tãpimis rafe Akka mãkai tãpiama iskaratĩa Niospa
nĩchini. 30 Ato iskafakĩ yoiyanã: Fake mã nokoa. Eakai mã xanĩfo
“Mẽstekõi fõtakãfe oa ono pexe rasi ano. fapaima ẽ mato imasharapaifiaito, mã
Mã nokoxõ nãnoa burro fake nexekẽ mã ea nikakaspai. Iskaratĩa ẽ mato
fichi kaikai tsoa aõ nimisma. Tẽpexõ ea afeskafatiroma. Mã mã fenoa. 43 Fatora
efexotakãfe. 31 Anoxõ mato yõkaifono penata mato noikaspakani nã mato
iskafakĩ: ‘¿Afeskakĩ mã burro tẽpeimẽ?’ noikaspaifãfe. Nãskaxõ mato chetekaxõ
151 LUCAS 19, 20

mato mẽra ikiferakaxõ mato retekĩ ikimapakenõ? Niospa nĩchiyamakĩ


mitokani. 44 Mãto pexefori pãoiki yorafãfe nĩchiniforaka.”
fetsexii, mĩ kaifofoya mato retekĩ 5 Ato askafaino ãa ranã mẽenãpai

mitoxikani tsoa pishta ichoxima, mã ea fetseyanã shinãnifo iskakakĩ: “Nõ


nikakaspamis Niospa ea matoki kemakĩ iskafaino: ‘Niospa nĩchini,’ nõ
nĩchifiano,” ixõ Jesús ato yoini. faino noko yoikĩ iskafai: ‘Akka,
¿afeskakĩ mã Juan nikamismamẽ?’
Jesús a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ a ato 6 Akka nõ iskafakĩ yoitiroma: ‘Yorafãfe
inãifo ato potani Juan nĩchinifo,’ nõ fatiroma yorafãfemãi
(Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22) tokirinĩ tsakakakĩ noko retenõfo. Akka
45 Nãskata Nios kĩfiti pexefã mẽra keyokõichi shinãkani Niospa ato
Jesús ikikaixõ õia a mẽraxõ afarafo ato shinãmanaino, Juanmãi Niospa
miniaifãfe õikĩ ato kãimani. 46 Naskafata shinãmanaino ato yoiaino,” ikanax
ato yoini iskafakĩ: “Niospa meka yõra yoinãnifo. 7 Nãskaxõ kemanifo: “Nõ
kenekĩ iskafani: ‘Mã ẽfe kĩfiti pexefã tãpiama tsõara Juan nĩchini ato
mẽraxõ mã ea kĩfitiro,’ ixõ yoifinino, maotisafakĩ ato faka mẽra
akka nã yometsofãfe pexe keskara mã ikimapakenõ,” faifono, 8 akka Jesúsri ato
famis,” ixõ Jesús ato yoini. kemani iskafakĩ: “Ẽri mato yoima
47 Nãskata Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ tsõaõxõ ẽ iskafaimãkai,” ixõ ato yoini.
pena tii Jesús ato yoini. Ato yoifiaino a
ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta Meka fetsafaxõ Jesús ato yoini a ato
a Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato yonoxomis chakafoõnoa
tãpimamisfãfe judeofãfe ãto (Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11)
xanĩfofofãferi afeskaxoma Jesús 9 Nãskata taefakĩ Jesús yorafo yoini.
retepaikakĩ shinãnifo. 48 Akka afeskaxõ Meka fetsafaxõ ato yoikĩ iskafani:
retetiroma inifo, yorafãfemãi “Feronãfake fẽtsa ãfe tare ano uva
nikasharapaikõiaifono a Jesús ato yoiai fanaxõ fẽtsafãfe kexexonõ ato inãfaini
keskara. chai kayoni. 10 Nã ãfe fana fimimistĩa
ifãfe a yonoxomis nĩchini a kexexonafo
“¿Tsõa mia nĩchinimẽ mĩ xanĩfo inõ?” ixõ ato yõkaxõ ãfe fana fimifo fixotanõ nã
Jesús yõkanifo anoxõ achipaikakĩ ãfenã tiiri. Akka nã fana kexeafãfe
(Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) seteketsakaxõ afaamais nĩchinifo.

20
1 Pena fetsa Nios kĩfiti pexefã 11 Nãskata tare ifãfe anã a yonoxomis

mẽra Jesús ikikaini anoxõ fetsa nĩchini. Akka nãari ĩchaketsayanã


yorafo tãpimani afeskax Nios fe seteketsakaxõ afaamais nĩchinifo.
ĩpaxatirofomãkĩ. Anoxõ ato yoiaino a 12 Nãskaxõ afianã fetsari nĩchini. Akka

ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe, a mã kaano nãri imi tofeketsakaxõ
Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato tarepaxõ potanifo.
tãpimamisfo, judeofãfe ãto xanĩfofori 13 “Nãskata tare ifãfe shinãni: ‘¿Ẽ

fenifo. 2 Iskafakĩ yõkanifo: “¿Tsõaõxõ mĩ afeskafaimẽ? Ẽfe fakekõi a ẽ aõ noiai


iskafaimẽ? ¿Tsõa mia yoiamẽ mĩ mia nĩchipa, õitsai ẽfe fake
iskafanõ?” ixõ yõkanifo. nikakõitirofoki,’ ixõ nĩchini. 14 Akka mã
3 Askafaifono Jesús ato kemani: “Ẽri ãfe fake nĩchia kaito fichikanax nã tare
mato yõkanõ ea yoikapo. 4 ¿Tsõa Juan kexemisfo yoinãnifo iskakani: ‘Nato ãfe
nĩchiamẽ ato maotisafakĩ ato faka mẽra apa naano na fanafo fixii kiki. A nari nõ
LUCAS 20 152

retenõ na tare nõkonã inõ,’ ikax kopifatiromãki askayamakĩ nõ


yoinãnifo. 15 Nãskakata achikaxõ tare kopifatiroma rakikĩa,” ixõ yoinifo.
pasotai iyokaxõ retenifo. Akka, ¿afaa 23 Akka Jesús tãpini feparapaiyaifãfe.

mã shinãimẽ ato afeska faimẽ a tare Nãskaxõ mã tãpixõ ato yoini, 24 “Ea kori
ifãfe? Ẽ mato yoinõ. 16 Kaxõ a tare exe fisti ispakãfe ẽ õinõ,” ato faito
kexemisfo ato retekĩ mitoxõ, fetsafo ãfe ispaifono ato yoini iskafakĩ: “¿Tsõa
tare inãxii afãfe kexexonõfo,” Jesús ato femãnã na keskaramẽ? ¿Tsõa aneri na
fani. kori exe ano keneamẽ?” ixõ ato yõkaito
Ato askafaito nikakani iskanifo: kemanifo iskafakakĩ: “Nõko xanĩfo
“Askayamapainõra,” inifo. César keskara,” faifono, 25 Jesús ato
17 Akka askaifãfe õikĩ Jesús ato yoini: yoini: “Akka na kori exe Césarnãkẽ
“Akka, ¿afeskakĩ Niospa meka iskafakĩ César inãkãfe, akka Niosnãkẽ Niosri
kenenifomẽ? inãkãfe.”
Tokiri pexe fapaikakĩ nã pexe 26 Ato askafaito nikakani, rateyanã

famisfãfe na tokiri chakara ixõ yoinãnifo: “Kee, na yoiai keskarakai


potafiafono, fetsafãfe fichikaxõ na tsõa finõtiroma. Tãpikĩ finakõia,”
tokiri sharakõi ikaxõ akiki pexe ikanax ãa ranã yoinãnifo. Nãskakẽ
fatirofo, yorafãfe õiaifono Jesús fanĩrira
ixõ kirikaki kenenifo. 18 Akka tokiriki mekamapaifiaifono fanĩrira mekatiroma
fetsa pakekĩ aõ xao teketiro. Akka tokiri ini. “Kee, finakõia,” ikanax anã tsoa
yoraki pakekĩ renekõitatiro.” tooxinima.
19 Nã ato Nios kĩfixomisfãfe ãto

xanĩfofo feta a Moisés yoikĩ kirika “Yora naax anã otoax ¿afeskatiromẽ?” ixõ
keneni keskara ato tãpimamisfãfe Jesús Jesús yõkanifo
achipainifo karaxa mẽra ikimapaikakĩ. (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
Atoõnoa meka fetsafaxõ yoiaito 27 Nãskata saduceofo Jesús õifokani

nikakakĩ akiki õitifishkikaki. Akka fonifo. Nã saduceofãfe yoimisfo


achipaifikakĩ tsõa achinima yorafoki iskakakĩ: “Yora naaxkai anã afeskax
mesekakĩ. ototiroma,” ixõ yoimisfo. Akka nãfãfe
Jesúski fõkaxõ yõkanifo 28 iskafakakĩ:
“¿Xanĩfo nõ kori inãtiromẽ noko “Maestro, noko Moisés kirika kenexoni
yõkaito?” ixõ Jesús yõkanifo iskafakĩ yoikĩ: ‘Feronãfake fetsa ãfiyax
(Mt. 22.15-22; Mr. 12.13-17) afeta fake akamax naano one fẽtsa nã
20 Nãskakaxõ a ato feparamisfo kẽro ifomafa fitiro ãfe ãfi inõ. Mã fixõ
nĩchinifo Jesús fe yoinãtanõfo fanĩrira afeta fake atiro ãfe õchi fake inõ,’ ixõ
Jesús ato yoiaito nikakakĩ ãto xanĩfofo Moisés keneni. 29 Akka nõ mia yoinõ, nã
yoixikakĩ Jesús achinõfo. 21 Nãskakẽ naneti siete feronãfake inifo. Ãto ochi
nãfãfe yõkanifo: “Maestro, mã nõ tãpia iyoa ãfiyai taeni. Mã ãfiyax afeta fake
a mĩ yoiai anori chanĩmakõi mĩ yoimis. akamax nani. 30 Mã ãfe ochi naano
Nã mĩ ato yoiai anoriri, nokori yorafãfe chipokoto fini. 31 Nãskata nã chipoko
yoimisfo. Chanĩmakõi mĩ yoimis nã fẽtsari nã kẽro fini. Nãskarifiai nãari
Niospa fichipaiyai keskarakõi. Afara nani afeta fake akamax. Nãskakanax
yoipaikai mĩ ranomisma, mẽstekõi mĩ akikinoax nai keyonifo nã siete
ato yoimis. 22 Akka chanĩmamakĩ noko feronãfake afeta fake akanamax.
yoife na romanõ xanĩfo nõ 32 Nãskata mã nai keyoafono nã kẽrori
153 LUCAS 20, 21

chipo nani. 33 Akka, ¿fatoto mã otokaxõ


na kẽro fixikanimẽ, nã fistimãi Jesús ato yõani a Moisés yoikĩ kirika
fĩpakaxõ?” ixõ yõkaifono, 34 Jesús ato keneni keskara ato tãpimamisfãfe
kemani: “Yorafo nono mai ano anorima ato yoiaifono
niyokanax feronãfakefo fe kẽrofo (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54)
fianãyokani. 35 Akka fatorafãfe Niospa 45 Keyokõichi yorafãfe nikaifono Jesús

meka chanĩmara faafono Niospa ato aõxõ tãpimisfo yoini, 46 “Õisharakakĩ. A


imasharatiro afe ĩpaxanõfo. Akka nãfo Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato
mã otokanax feronãfakefo fe xotofakefo tãpimamisfãfe mato pãrapaikani kiki.
anã fĩanãtirofoma Nios ika ari Akka nãfo rapati chainipa safekanax
nokokanax. 36 Nãskakẽ anã tsoa fofãsapaimisfo. ‘Noko
natiroma. Ãjirifo keskara ixikani Niospa yoisharakõinõfora,’ ikanax tsaoti
fakekõifori ixikani mã otokanax. 37 Akka sharakõi fenamisfo ĩchanãti pexe anoxõ,
Moisés nikani oa fana kooai xoisai a piaifo anori sharakõi ano
keskara mẽranoax mekaito, yoikĩ tsaopaimisfo, ‘Noko õisharanõfora,’
iskafaito: ‘Mã nafianixakakĩ mã anã ikanax. 47 Nãskakaxõ kẽro ifomafa pexe
otoafo, ẽfi Abraham ikaino Isaaca fĩamisfo. Nãskatari Epa Nios chaikõi
ikaino, Jacobo ikaino, ẽ ãto Nioskõiki. kĩfimisfo, ‘Noko nikanõfora,’ ikaxõ.
Iskaratĩa efe niafo,’ ixõ yoiaito Moisés Akka nãfo chanĩmisfono Epa Niospa ato
nikani. Nãskakẽ nõ tãpitiro naax nõ anã omiskõimakĩ finakõixii,” ixõ Jesús ato
ototiro. 38 Akka Epa Niospa naafoma yoini.
keskara ato õi Epa Niosnoax keyokõi
niafo,” ixõ Jesús ato yoini. Kẽro ifomafa afaamaisfixõ
39 Nã Moisés yoikĩ kirika keneni Epa Nios inãsharakõini
keskara ato tãpimamisfãfe ranãrito (Mr. 12.41-44)

21
iskafakĩ yoinifo: “Maestro, mĩ ato 1 Jesús õini a kori ichapayafãfe

yoisharakõi,” fanifo. 40 Nãskakẽ anã tsoa kori naneti mẽra kori naneaifãfe
yõkapainima, atomãi kemasharakõiaito Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ. 2 Nãskatari
akiki rãfikakĩ. õini a kẽro ifomafa afaamaisfixõ ãfe kori
exe rafe kori naneti mẽra ãfe kori
“Akka, ¿tsõa fenamẽ Cristo?”
nanekĩ mitofaito. 3 Nãskata ato yoikĩ
ixõ Jesús ato yõkani
iskafani: “Chanĩma ẽ mato yoikõi, na
(Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)
kẽro ifomãfa afaamaisfixõ ato
41 Nãskata Jesús ato yõkani: “Akka, finõmainĩfofã inãkõia. 4 Akka na kori
¿afeskakĩ Cristo David ãfe fenara mã ichapayafãfe mã Nios inãfikakĩ tsõa
faimẽ? 42 Nã David Niospa Yõshi keyo inãma, texe faafo. Akka na kẽromã
Sharapa shinãmanaino fanãiti kirika omiskõifikĩ ãfe kori rafe potakĩ
keneni iskafaki: mitokõia. Anã afanã a piai fitiroma,” ixõ
Epa Niospa ẽfe Ifo yoini iskafakĩ: Jesús ato yoini.
‘Mĩ efe xanĩfokõi ĩpanakaki. 43 Akka
nã mia noikaspaifo mĩ ato finõkõinõ ẽ Jesús ato yoini na Nios
ato mĩ nãmã nĩchikai,’ kĩfiti pexefã pãoixii ixõ
ixõ yoini. 44 Akka, ¿afeskai Cristo David (Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2)
ãfe fena itiromẽ, nã David Cristo ẽfe 5 Nãskata a afe rafea fetsafãfe Nios
Ifora fafiapaonino?” ixõ Jesús ato yoini. kĩfiti pexefãõnoa yoinifo iskafakakĩ:
LUCAS 21 154

“Nõko Nios kĩfiti pexefã sharafinakõia. eõnoa ato yoitiro. 14 Akka kayoxoma
Tokiri petsanãmeax nã kori shinãchakayamakãfe. Ẽ mato
ichapayafãfe afara sharafofikaxõ shinãmanikai mã ato yoisharanõ. Afaa
nẽtakeafo,” ikaxõ yoiaifono, Jesús ato nõ ato faimẽ iyamakãfe. 15 Akka ẽ mato
yoini: 6 “Akka na mã õiai anãkai tokiri ato kemamasharaikai fanĩrira mato
petsanãmexima, keyokõi pãoixii. Na mekafaifono mã ato kemasharanõ.
tokirifori maoi fetsexii,” ixõ Jesús ato Nãskakẽ nã mato noikaspaifãfe mato
yoini. kemakanima, fanĩrira mã noko yoi tsõa
mato faima. 16 Akka mãto epafãfe mãto
Afaa afeskaximãkai mã chaima efafo feta mato ato achimaxikani. Mãto
nõko mai keyoaino Jesús ato yoini ochifãfe, mãto kaifofofãfe mato fe
(Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) rafemisfãferi mato askafaxikani. Akka
7 Nãskakẽ yõkanifo iskafakĩ: “Maestro, ranãri mato retexikani. 17 Akka eõxõ
¿na mĩ yoiai keskai afetĩa iximẽ? yorafãfe keyokõichi mato
¿Afeskaxõ nõ tãpitiromẽ na ixiai noikaspaxikani. 18 Akka mato
keskara?” ixõ yõkanifo. noikaspafiaifono Epa Niospa mato
8 Askafaifono Jesús ato kemani: kexesharai mato retefiaifonokai mãto
“Kexemesharakani mã ato nikaino mato fero mẽsho fenonakama. 19 Akka afara
afara chakafamatirofoki. ‘Ẽfi Cristokĩ. afeskara ifiaino ea shinãmakiyamakãfe.
Mẽ oa mãto xanĩfo ixiki,’ ixõ mato Nãskax mã efe isharapakenakaki.
pãrapaikani kiki. Nãskakaxõ afãfe 20 “Jerusalén anoafo sorarofãfe ato

yoikani kiki a ẽ yoimis keskara. Akka cheteafono mã õikĩ mã tãpitiro mã


yoiaifãfe ato nikayamakãfe. 9 Akka chaima ato reteaifono, ãto pexefori
yorafo retenãifãfe nikai rateyamakãfe. pão iki keyoi. 21 Nãskakẽ a Judea ano
Askatari a fetsafãfe ãto xanĩfofori ikafo mãchi keya ari ichotanõfo. A
potapaiyaifãfe nikairi rateyamakãfe. Nã Jerusalén ano ikafori nã pexefã rasi
ẽ mato yoimis keskakõiyoxii kiki. mẽranoax tsekenõfo. A Jerusalén
Nãskafiax nõko mai fena keyoxima, pasotai ikafori anã Jerusalén ano
chipo ixii. feyamanõfo. 22 Nã Niospa meka yoikĩ
10 “Akka yorafo mai fetsa anoax kenenifo keskakõi fakĩ Jerusalén
mẽenãpaiyaifono, yora fetsafori mai anoafo Niospa ato omiskõimani.
fetsa anoax retenãxikani. 11 Nãskaifono 23 Askatari a kẽro fake naneafo fe a

nã mai fetsa anoafo mai naya naya ixii. fake yome pishta chocho amaifo
Askatari fonãiki finakõixikani, afaa omiskõixikani mãmãi yorafo
pikanima. Askatari pae finakõia ixii nã omiskõifinakõiaifono. Nãskakẽ nã
mai fetsa anofo. Askatari nã nai Judea mai anoafo
mẽranoafori a õimismafo õixikani. omiskõifinakõixikani, Niospa ato
Ratekõixikani. omiskõimanaino. 24 Ranãri ato kenopa
12 “Akka askayoamano, mato achikaxõ retekani. Akka ranãri ato achikaxõ
fãsi mato omiskõimaxikani. Mato karaxa mẽra ato ikimakani mai
achikaxõ judeofãfe ãto ichanãti pexe fetsafo ano. Ato askafaifono nã
mẽra mato iyokani xanĩfofofãfe mato judeofoma Jerusalén ano iyokani.
yõkanõfo. Nãskakaxõ mato karaxa mẽra Akka nã Niospa ato omapaiyaitĩa
ikimakani xanĩfofofãfe. Eõxõ mato judeofo Jerusalén ano anã fexikani,”
askafakani. 13 Mato askafaifono mã ixõ Jesús ato yoini.
155 LUCAS 21, 22

fetseaino nã mai tio anoax omiskõi


Niospa Fake fotoaino afe keskara fetsexikani. 36 Nãskakẽ itipinĩsharakãfe,
iximãkai ixõ Jesús ato yoini Epa Nios mẽxotaima kĩfifafãikãfe afara
(Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37) afeskaraino omiskõixikakima. Nãskax
25 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: mã ekeki chipo nokoaino ẽ matoki
“Nãskakẽ xini fe oxe fishifori a nõ õimis inimaxikai,” ixõ Jesús ato yoini.
keskara anã iki fetseima. Fetsa keskara 37 Nãskata Jesús pena tii Nios kĩfiti

iki fetsei. Askaito õikani nono mai pexefã mẽraxõ ato yoini. Akka fakish tii
anoafo ratekõixikani. Fãkafãri poo iki machi ãfe ane Olivos ano oxatai apaoni.
meseniaito nikakani. Ratekõixikani 38 Nãskakẽ yorafã rasi pena tii akiki

nõkai iskara afaa õimisma ikanax. fepaonifo Nios kĩfiti pexefã ano. Anoxõ
26 Nãskaito õikani yorafo ratekani shinã ato yoiaito nikai fekani.
fenoyotaxikani. Afarafo afeskaraito
õikani a õiyomisfoma keskara õikani. “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?”
27 Nãskatari ea õixikani ẽ nai mẽranoax ixõ shinãnifo
nai kõinĩ ẽ fotoiyoaito. Shara finakõia ẽ (Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11;
fotoaito ea õixikani. 28 Nãskakẽ nã ẽ Jn. 11.45-53)

22
mato yoiai keskai taei afarafo 1 Mã chaima fista ikaino a Niospa

afeskaraino, inimayanã ea ãjirinĩ Egipto anoxõ ãto fake


manasharakãfe, ea chanĩmara fayanã. iyoafo retenima shinãkakĩ pãa faraxatimais
Mẽ chaima okĩ ẽ mato ifirisa fatanõ,” pipaonifo, Pascua fistatĩa. 2 Afia penata a
ixõ ato yoini Jesús. ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a
29 Nãskaxõ anã meka fetsafaxõ ato Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato
yoini iskafakĩ: “Akka shinãkãpo yõkka tãpimamisfãfe afeskaxoma Jesús pãraxõ
fiyafi ifi fetsaõnoa. 30 Ãfe pei siri ikaito retepaikani yorafoki ratenifo.
õikĩ mã tãpitiro mãmãi chaima xiniaito. 3 Nãskaifono Judas mẽra Satanás ikini. Nã
31 Nãskarifiakĩ mã tãpitiro nã ẽ mato Judasri Jesús ãfe ina ini. Ãfe ane fetsa
yoimis keskara afarafo afeskaraito õikĩ Iscariote ini. 4 Nã Judas kani a ato Nios
mã chaima Nios Xanĩfo oi kiki xanĩfo kĩfixomis xanĩfofo yafi a anoxõ Nios kĩfiti
ikiyoi nono nãmãnoax. pexefã kexemisfo xanĩfofo yoikai. Anoxõ ato
32 “Akka ẽ mato pãraima. Na afarafo ẽ yoini iskafakĩ: “¿Afeskaxõ ẽ mato Jesús
mato yoiai keskaito na yorafãfe achimatiromẽ?” ixõ ato yõkani. 5 Akiki
nayokaxoma õiyokani. 33 Akka nai fe inimayanã yoikĩ iskafanifo: “Aicho, nõ mia
mai keyoi. Akka ẽfe meka fisti kori inãi mĩ noko ato Jesús achimaxonõ,” ixõ
keyonakama na ẽ mato yoiai keskakõi. Judas yoiaifono, 6 “Ia. Ẽ mato achixonõ,” ixõ
34-35 “Nãskakẽ kexemesharakãfe mãto ato yoini. Nãskaxõ Judaspa shinãni afetĩa ẽ
õitinĩ afaa chaka shinãkakĩma. A mã ato Jesús achixotiromẽ ini. Yorafã rasichimãi
pãepaiyai fisti shinãyamakãfe. Afaa naki faafono afeskaxõ achitiroma ini.
fetsafori shinãyamakãfe. Anori shinãkĩ a
ikaifo keskakĩ mã ea chanĩmara Mã chaima reteaifono Jesús aõxõ
fatiromaki. Akka afo itipinĩsharafomano tãpimisfo feta yãtapake pini
ẽ nokorisataxii. Mãraki poomãnã (Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30;
tanasharaxma tarapa faafo mẽra 1 Co. 11.23-26)
ikiyamatiro. Mãri nãskatiro ea 7 Akka nã fista Pascuatĩa pãa faraxatimais

shinãxma. Nãskata afarafo afeskara iki pinifo. Afia penatari oveja fake retexõ Nios
LUCAS 22 156

inãpaonifo ãto xinifãfe anifo keskafakĩ. Akka 21 “Akka nã efe mĩsa ano tsaoa fẽtsa ea
mã fista pakeano, 8 Jesús Pedro yafi Juan ato achimani. 22 Akka nã eõnoa yoikĩ
nĩchini ato yoikĩ iskafayanã: “Fokaxõ kirika kenenifo keskakõi ẽ naikai. Akka
itipinĩsharafatakãfe fistatĩa nõ pinõ,” ato nã ea ato achimanai akairi omiskõi
faito, 9 kemanifo: “¿Fanĩxõ nõ finakõi,” ixõ Jesús ato yoini.
itipinĩsharafaikaimẽ?” faifono, 10 Jesús ato 23 Ato askafaito nikakani ãa ranã

kemani: “Mã mã pexefã rasi ano nokoxõ yoinãi fetsenifo: “¿Fatotokai nõ


feronãfake fisti mã fichi kaikai keshoki faka achimanimẽ?” ikanax ãa ranã yoinãnifo.
tetsaomexõ foikaino. Nã chĩfafaitakãfe fato
pexe mẽra ikikaimãkai õixikakĩ. 11 Nãnoxõ Akka, ¿tsoa sharafinakõiamẽ?
nã pexe ifo yoikĩ iskafaxikakĩ: ‘Nõko Ifãfe 24 Nãskakẽ aõxõ tãpimisfo feratenãnifo
noko yoikĩ iskafakĩ: “Fato pexe kene mẽraxõ fatokai sharafinakõiamẽ ikanax.
eõxõ tãpimisfo feta fistatĩa ẽ pitiromãki ixõ 25 Nãskaifono Jesús ato yoini iskafakĩ:

yõkatakãfe nõko Ifãfe noko faa,” mã faito, “Nã yora fetsafo xanĩfokaxõ ato
12 nãato mato ispai kiki pexe keya kene ferateyanã ato yonomamisfo. Ato
efapaya itipinĩsharakõia. Nãno askafafiakakĩ nõko xanĩfo noko afara
itipinĩsharafakãfe anoxõ nõ pinõ,’ ” Jesús ato shara faxõ fafãini ixõ nokoõnoa yoikãfe,
fani. ato famisfo.
13 Nãskata mã fokaxõ fichinifo nã 26 “Akka mãri askayamakãfe.

Jesús ato yoia keskarakõi. Nãskaxõ Askatamaroko nã sharafinakõia mãto


itipinĩ fanifo Pascua fistatĩa pixikakĩ. exto chipoko keskara ikãfe. Nã
14 Mã itipinĩshara faafono, Jesús a aõxõ chipokofãfe ãto iyoafo ato
tãpimisfo fe kaax, mĩsa ano tsaoni. yonoxosharatirofo keskara ikãfe. Akka
15 Nãskaxõ tsaoafono Jesús ato yoini: “Ẽ xanĩfo ipaikakĩ fetsafo sharafakãfe ato
mato feta pipaitiani na fista Pascuatĩa ẽ axosharaxikakĩ. 27 Akka, ¿fatokaimẽ
nayoxoma. 16 Akka ẽ mato yoikõi ẽkai anã sharafinakõia, nã mĩsa ano tsaoxõ
mato feta Pascua fistatĩa pifainakama. pimisraka, askayamai nã ato
Akka nã mã Epa Nios xanĩfo ano nokoaitĩa pimamisraka? Akka nã mĩsa ano tsaoxõ
ẽ mato feta pixii inimayanã.” piai nã sharafinakõia. Akka ẽ mato fe
17 Nãskata kecho tsomainĩfofã Apa Nios ixõ ẽ mato yonoxomis keskara ẽ imis.
kĩfikĩ, “Aicho,” fata, ato yoikĩ iskafani: “Na 28 “Akka mã efe itiani mã ea

mato tiito ayakãfe. 18 Ẽ mato yoikõi ẽ anã potamisma, na afara chakafãfe ea
mato feta na fimi ene ayaima. Akka nã ẽfe chakafafiaino. 29 Nãskakẽ ẽri mato
Epa Nios fe ẽ xanĩfo ixõ keyokõi ẽ yorafo xanĩfo imaxii, ẽfe Epa Niospa eari
ĩkixõ na fimi exe ẽ anã ato feta ayaxii,” ixõ xanĩfo imaino. 30 Akka mã efeta pita
ato yoini. efeta ayata mã faxii ẽfe mĩsa ano tsaoxõ.
19 Nãskaxõ anã pãa tsomainĩfofã, Apa Nios Nãskakẽ mã mã xanĩfoxõ nã doce nõko
kĩfikĩ aicho fata, ato pãa kaxkexopakeyanã kaifo israelifãfe mã ato ĩkixii,” ixõ Jesús
ato yoikĩ iskafani: “Nafi efe nami keskaraki. a afe rafeafo yoini.
Matoõnoax ẽ nai. Nãskakẽ nã mã piaitĩa ea
shinãfafãikãfe,” ixõ ato yoini. “ ‘Ẽ Jesús õimisma,’ Pedro ixiaino,”
20 Nãskarifiakĩ kecho tsomainĩfofã nã pixõ Jesús ato yoini
ato yoini iskafakĩ: “Na ayatiõxõ ẽ mato afara (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38)
fenashara yoi iskafakĩ: Ẽfe imi foaino ẽ 31 Nãskata nõko Ifãfe Simón yoini
matoõnoax nai mã ẽfe Epa Nios fe ĩpaxanõ.” iskafakĩ: “Simón, õipo Satanás Nios
157 LUCAS 22

yõkaxõ mato afara chakafamapai, mã ea afara chakafamapaiyai keskara


potanõ. 32 Akka ẽ mia Epa Nios kĩfixoni axikakĩma,” ixõ ato yoini.
mĩ ea nikakĩ xateyamanõ. Akka mã mĩ 41 Ato askafata ato makinoax orishta

paxkafixõ mĩ ea anã Ifofakõixõ a mefeta kaxõ Apa kĩfini ratokonõ mai


ea Ifofaafo ato yoisharafe ea chachipakefofã. 42 Apa kĩfikĩ iskafani:
Ifosharafanõfo,” ixõ yoiaito, 33 Simón “Epa, ea ifipaikĩ ea ifife ẽ omiskõinõma.
kemani: “Ĩfo, ẽ mia potanakama. Mia Akka nã ẽ apaiyai keskafakĩma, nã mĩ
karaxa mẽra ikimanaifono ẽri mefe kai. ea amapaiyai keskafafe,” Apa faino,
Mia reteaifonori ẽri mefe nai,” faito, 43 ãfe ãjiri nai mẽranoax akiki
34 Jesús kemani: “Pedro, ẽ mia yoi nokorisatani mitsisipakõi imaxiki.
iskaratĩa takara fene keoyoamano mĩ 44 Shinãmitsai finakõiyanã, Jesús Apa

ato yoi iskai: ‘Ẽ Jesús õimisma,’ ixõ mĩ kĩfini nã omiskõiai shinãyanã. Nãskaino
ato yoikĩ tres fai,” Jesús fani. ãfe nĩskaya ãfe imi mai ano tosini.
45 Mã Apa kĩfita fininãkafãta, aõxõ
“Mẽ samamashta omiskõikai,” tãpimisfo ari kani. Kaxõ õia oxafo inifo
Jesús ato fani shinãmitsai finakõikani ãto Ifo
35 Nãskafata Jesús anã ato yoini omiskõiaino. 46 Nãskaxõ ato yoini:
iskafakĩ: “Ẽ mato nĩchiyamea pishamais “¿Afeskai mã oxaimẽ? Fininĩfofãkãfe
koriri mã foyameama, sapatori mã Epa kĩfixikakĩ Satanás chakata mato
fotima. Akka ẽ mato nĩchia kaxõ ¿mã afaa chakafamayamanõ,” ato fani.
afaa yopatimẽ?” ato faito kemakakĩ
iskafanifo: “Maa. Nõkai afaa yopatima,” Jesús achinifo
fanifo. (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11)
36 Nãskata ato yoini iskafakĩ: “Akka 47 Jesús ato yoiaino yorafã rasi
iskaratĩa nã pishayato ãfe pisha foikanõ, nokotoshinifo. Nã ãfe ane Judas, nãri
ãfe koriyafi. Akka nã keno yamato ãfe Jesúsxõ tãpimis iyopaoni, nã Judas rekẽ
rapati minixõ kori fixõ, nã kõri keno oaino acho yorafã rasi fenifo. Nã Judas
fetsa finõ. 37 Akka ẽ mato yoi nã eõnoa Jesús ari kani kokoikai. 48 Askafaito
yoikĩ kirika kenenifo keskai mẽ askakõi. Jesús yoini iskafakĩ: “¿Judas, ea mĩa
Ẽ askarayamafiano ea pãrakani yora kokoxõ mĩ ea ato achimanimẽ?” fani.
chakafãfe, ‘Nato ato chakafamis,’ ea 49 Askafaito õikakĩ a aõxõ tãpimisfãfe

fakani. Nãskakẽ nã eõnoa yoikĩ kirika Jesús yõkanifo: “¿Ĩfo, nõ ato kenopa
kenenifo keskara nẽ askakõi,” ixõ ato rerapaketiromẽ?” ixõ yõkanifo.
yoiaito, 38 a aõxõ tãpimisfãfe yoinifo: 50 Nãskata fẽtsa nã ato Nios kĩfixomisto ãfe

“Ifo, nono keno rafe,” faifono, ato xanĩfãfe ina ãfe pacho kayakai aõri paxteni.
kemani: “Nã rafe inõkĩ anã nõ 51 Askafaito õikĩ Jesús yoini iskafakĩ: “Enefe.

yopaimakai. Nãskanõ,” ixõ ato yoini Nãskanõ,” fata afianã koshikõi xanĩfãfe ãfe
Jesús. ina ãfe pacho ramãkaxõ pacho tichixotani.
52 Nãskaxõ ato yoini a Nios kĩfixomis
Getsemaní anoxõ Jesús Apa Nios kĩfini xanĩfofo yafi a Nios kĩfiti pexefã kexemis
(Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42) xanĩfofo, nã anifo tiiri mã ifi feafono ato
39 Nãskata Jesús kani nã kamis keskai yõkani: “¿Afeskai kenofoya ifixatefoya mã
machi Olivos ano. Aõxõ tãpimisfori afe oamẽ ea achiyoi oa ẽ yometso keskarakẽ?
fonifo. 40 A kamis ano mã nokoxõ ato 53 Pena tii ẽ mato fe itiani Nios kĩfiti pexefã

yoini: “Epa Nios kĩfikãfe Satanás mato mẽraxõ ẽ mato tãpimani, akka mãkai ea
LUCAS 22, 23 158

achipaimisma. Akka na fakishi mã ekeki oa ãto xanĩfofonõ, a Moisés yoikĩ kirika


Satanás mãto ifono,” Jesús ato fani. keneni keskara ato tãpimamisfori ato fe
ichanãnifo. Nãskakaxõ Jesús iyonifo
“Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ini xanĩfo finakõia ano. Nãrixõ yõkanifo
(Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; iskafakakĩ: 67 “Noko yoife mĩmãkĩ
Jn. 18.12-18, 25-27) Cristo.”
54 Jesús achixõ iyonifo a ato Nios kĩfixomis Askafaifono ato Jesús kemani: “Ẽje, ẽ
xanĩfãfe pexe ano. Akka Pedro acho chipo mato faitokai mã ea chanĩmara faima.
kani. 55 Akka pexe emãiti chii ketefaax tsaoax 68 Ẽri mato yõkaito mã ea kemaima.

yoaifono Pedrori nãno ato fe tsaoax yooni. 69 Akka iskaratĩa ẽfe Epa Nios ketaxamei
56 Nãno ato fe tsaoax yooaino xanĩfo ẽ tsaosharakõi. Nãmãi fasi finakõikẽ
yonoxomis xomayato fichixõ yoini iskafakĩ: afama mĩshti atiro,” ixõ ato yoiaito,
“A nari Jesús fe imiski,” faito, 70 keyokõichi yõkanifo: “Akka, ¿mĩmẽ
57 Akka Pedro iskani: “Ẽkai Jesús Niospa Fake?” ixõ yõkaifono Jesús ato
õimisma. Mĩ ea pãrai,” faito, 58 fẽtsari kemani: “Nã mã yoiai keskarakĩa ẽ,” ato
tãpixõ yoini iskafakĩ: “Mĩfi na Jesús fe fani.
imiski,” faito, Pedro kemani: “Maa. Ẽkai 71 Ato askafaito nikakakĩ anã yoinifo

Jesús fe imisma,” fani. iskafakãkĩ: “¡Nikakapo! Nõkai anã


59 Mã askafaafo samaraka pishtano, fetsari aõnoa meka fetsa nõ nikapaima. Mã
anã iskafani: “Chanĩma, a nafi Jesús fe nõakõi nõ nika noko yoiaito,” ikanax
imiski. A na feronãfake Galilea anoa,” faito, yoinãnifo.
60 Pedro yoini iskafakĩ: “A mĩ yoiaiõnoa ẽ

tãpiama tsoaraõnoa mĩ yoi ẽ tãpiama,” Pedro Pilato ano Jesús iyonifo


faino takara keoinãkafãni. (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38)

23
61 Pedro askaito Jesús texkeakekafã 1 Nãskakata keyokõi
festani. Festanaino Pedro shinãtani nã fininĩfofãkãta Jesús iyonifo
ãfe Ifãfe yoia keskara. “A takara Pilato xanĩfo finakõia ano. 2 Nãskakata
keoyoamano, ‘Ẽ Jesús õimismara,’ ixõ judeofãfe Jesús chakafakakĩ yõanifo
mĩ ato yoi tres fakĩ,” Jesús faa nã Pedro iskafakakĩ: “Na feronãfãke nõko kaifofo
shinãtani. 62 Nãskakẽ nãnoax tsekekaini ato chakafamai iskafakĩ yoikĩ: ‘Na
kaax Pedro shinãmitsai oiai finakõini. romanõ xanĩfokõichi mato kori yõkaito
inãyamakãfe,’ ato faa. Nãskatari, ‘Ẽkĩa
Jesús kaxemetsama fanifo Cristo, ea Niospa nĩchia ẽ mãto xanĩfo
(Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) inõ. Ẽ Niospa Fake,’ noko faa,” ixõ
63 Nãskakẽ nã kexeafãfe Jesús Pilato yoinifo.
kaxemetsama fanifo koshaketsayanã. 3 Askafaifono Pilato yõkani: “¿Mĩmẽ
64 Nãskata feopokaxõ yõkanifo: “Noko judeofãfe xanĩfo?” ixõ yõkaito Jesús
yoife tsõa mia koshamakĩ.” kemani: “Ẽje, nã mĩ ea yoiai
65 Nãskakata ĩchaketsanifo afara fetsa keskarakĩa,” fani.
yõkaketsayanã. 4 Nãskafaino Pilato nã ato Nios

kĩfixomis xanĩfofo yafi nã ano niafo


Xanĩfo tiito Jesús yõkanifo yoini iskafakĩ: “Na feronãfãkekai afaa
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24) chakafaa ẽ õima,” ato fani.
66 Mãpenano a judeofãfe ãto xanĩfofo 5 Ato askafaito fãsikõi mekainĩfofã

ichanãnifo. Nã ato Nios kĩfixomisfãfe yoinifo iskafakakĩ: “Na feronãfãke ato


159 LUCAS 23

tãpimayanã pexefo tii anoa ato nokoki anã nĩchia. Mã mã õi natokai


chakafakĩ mekafamafofãsafai. Galilea afaa chakafaama napanã. 16 Akka ẽ
anoxõ ato taefamati, iskaratĩa nono omiskõimakĩ tãpimani, chipo anã
Judea anoxori ato askafamai,” ixõ nĩchixiki katanõ,” ixõ ato yoini.
yoinifo. 17 Akka Pascua fistatĩa Pilato ato

inimamapaoni yora fisti karaxa


Jesús Herodes ano iyonifo mẽranoa tsekakĩ. 18 Akka keyokõi fãsikõi
6 Askafaifãfe nikakĩ Pilato ato yoini: mekainĩfofãnifo. “¡Na chaka retefe,
“¿Chanĩmamẽ na feronãfake Galilea Barrabás noko kãimaxoxiki!” fanifo.
anoamẽ?” ato faino, 7 “Ẽje, nãnoa,” 19 Nã Barrabás karaxa mẽra ikimanifo

fanifo. Nãskaxõ xanĩfo Herodes ano pexefã rasi anoxõ romanõfãfe ãto xanĩfo
nĩchini, nã Herodesmãi Galilea anoax nõ potanõ fãsikõi mekainĩfofãkãfe ato
xanĩfokẽ. Nãskafaifono Herodes faito. Askatari ato retekẽ karaxa mẽra
Jerusalén ano oni. 8 Jesús õi Herodes ikimanifo. 20 Akka Pilato Jesús
inimakõini, mẽxotaimamãi nĩchipaikĩ, afianã yorafo yoini. 21 Ato
õipaikatsaxakĩ, aõnoa yoiaifãfe askafaito nikakakĩ yorafãfe fãsikõi
nikakatsaxakĩ afama mĩshti faito mekafainĩfofãnifo: “¡A chaka mastafe!”
õipaikĩ. 9 Nãskaxõ afama mĩshtifo fanifo.
yõkaketsani. Akka Jesúskai pishta 22 Askafaifono afianã Pilato ato yoini:

kemanima. 10 Nãskano nãnori inifo, a “Akka, ¿afaa chakafamẽ? Natokai afaa


ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe a chakafa ẽ õima. Afeskaikai natiroma.
Moisés yoikĩ kirika keneni keskara ato Akka ẽ omiskõimakĩ finata ẽ nĩchi
tãpimamisfo, nãfãfe Jesús mekafakĩ katanõ,” ato faito, 23 akka afo
chakafanifo. 11 Nãskakẽ Herodes ãfe mẽxotaima mekarianifo. “¡Mastafe!”
sorarofo feta chakakõifayanã faria fanifo. Askafaria faifono, “Mãa
kaxemetsama fanifo. Nãskakaxõ rapati akãfe,” ato fani. 24 Ato iskafakĩ, yoiyanã,
nana safemanifo nã rapati xanĩfonã. “Nã mã apaiyai keskafakãfe” ato fata,
Nãskaxõ Herodes anã Pilato ano Jesús 25 nãskaxõ nã Barrabás karaxa mẽranoa

nĩchini. 12 Nãskatari Pilato fe Herodes kãimani, “Noko kãimaxõfe,” faifono. Nã


rafe fatanãnifo. Akka taeyoi Barrabás karaxa mẽra ipaoni xanĩfofo
chakafatanãyopaonifo. potapaita ato retekatsaxakĩ. Nãskaxõ
Jesús ato inãni nã apaiyai keskafanõfo.
Pilato ato yoini Jesús retenõfo
(Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39-19.16) Jesús ifi cruz ikaki mastanifo
13 Nãskaxõ (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27)
Pilato ato ichanãfani a ato
Nios kĩfixomis xanĩfofo yafi xanĩfo 26 Mã Jesús mastaifokakĩ iyokakĩ,
fetsafo, askatari a ano ikafori ato feronãfake fisti fichikaxõ yoinifo cruz
ĩchanãfani. 14 Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: foxõikanõ. Nã feronãfake Cirene anoa
“Mã ekeki na feronãfake efea iskafakĩ ini, ãfe ane Simón. Oriax oaito fichikaxõ
yoiyanã: ‘Nato yorafo chakafakĩ cruz iyamanafono Jesús acho cruzya
mekafa,’ ixõ. Akka mãto ferotaifi mẽ kani.
yõka. Natokai afaa chakafa ẽ õima, 27 Nãskakẽ yorafã rasi kẽrofo fe

askatarikai ato chakafakĩ mekafaama a oiakani, fiisi fonifo. Acho fokani,


mã yoiai keskafakĩ. 15 Akka Herodesri shinãmitsakani ãto Ifo shinãkani.
aõnoa afaa chaka nikama. Nãskaxõ 28 Nãskaifono Jesús ato õikĩ ato yoini
LUCAS 23 160

iskafakĩ: “Kẽrofo Jerusalén anoafofãfe, a mĩ afara chakafaax omiskõiai?” fani.


eõnoax õiayamakãfe, eõnoax 41 “Akka nõ omiskõikõi chanĩmakõi

õiakĩmaroko mãa ranã oia faatanãkãfe, nõmãi afara chakafakatsaxakĩ. Akka na


mãto fakefoõnoaxri oiakãfe. 29 Akka feronãfakekai afaa chakafama na
chipo a mã omiskõiai nokoxii, nãskakẽ omiskõiai,” fani.
mã yoikĩ iskafaxii: ‘Inimakãfe a fake 42 Nãskaxõ nãato Jesús yoini iskafakĩ:

fimisfoma, mã nofe omiskõikeranaki,’ “Ifo, xanĩfo finakõixõ ea shinãfe,” faito,


ixõ mã yoixii. 30 Nãskakẽ yorafãfe machi 43 Jesús kemani: “Ẽ mia pãraima

yoikĩ taefakĩ iskafaxikani: ‘Nokoki iskaratĩakõi mĩ efe kai nã sharafinakõia


mãchifã mafakerafe noko fepoxiki nõ ari mĩ efe inimakõipakenaka,” fani.
narisanõ omiskõixikima,’ ixõ yoixikani.
31 Ẽ afaa chakafayamafiamiskẽ ea Jesús nani
iskafakani. Akka nã afara chakafakĩ (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30)
xateyamaifo omiskõimakĩ finakõikani,” 44 Nãskata xini keya nã mai tio

ixõ Jesús ato yoini. fakishifãkõitani. Nãskax mã xini kaino


32 Nãskata yora chaka raferi iyonifo anã penatani. 45 Nãskakẽ xini peinima.
Jesúsya mastaifokakĩ. 33 Nãskata a Nãskaino sama nami Nios kĩfiti pexefã
mastaifo ano nokonifo ãfe ane Mapo mẽranoax nakirafekõi faxtepakekafãni.
Xao ano. Nãnoxõ Jesús mastanifo. Yora 46 Nãskaino Jesús fãsikõi Apa kenani:

chaka rafeya fetsa takaifetsa ata, fetsari “Epa, ea ifife ẽ mia ano kanõ,” fata,
takaifetsa anifo. 34 Nãskaxõ mã nãskax nani.
mastafono Jesús Apa kĩfini: “Epa, ato 47 Nãskaito soraro xanĩfãfe õikĩ, Epa

raefafe na ea iskafaifo tsõa tãpiamakĩ,” Nios aicho fayanã iskafakĩ yoini:


Apa fani. “Chanĩma, na feronãfake afaa
Nãskano sorarofo ato kaxetiya chakafamisma,” ixõ yoini.
kaxenifo mã kanãkanax Jesús rapati 48 Nã ano niafãfe õinifo Jesús naito.

paxkanãxikakĩ. 35 Nãnoxõ yorafãfe Nãnoax fokani, oiai finakõi fonifo Jesús


õinifo. Nã xanĩfofofãfe shinãkani. 49 Akka nã Jesús õimisfãfe
kaxemetsamafaifono iskafayanã: “Nõ ano nẽtekaxõ chai nikaxõ õinifo.
õinõ nato yorafo ifimiski, iskaratĩa ãari Kẽrofãferi õinifo, Galilea anoax afe
ifimeimãkai. Niospa Fakeaxroko ãa foitaxakakĩ.
ifimei kiki a Niospa katonino,” fanifo.
36 Sorarofori Jesúski kaxemetsamanifo. Jesús makex kini mẽra maifanifo
Nãskaxõ akiki fokaxõ fimi ene kacha (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)
ayamapainifo. 37 Iskafakĩ yoiyanã: “Mĩ 50-51 Nãno feronãfake sharakõi fisti ini.

judeofãfe ãto xanĩfomãkĩ mĩari ifimefe,” Nãato Nios Ifofasharapaikõini. Ãfe ane
fanifo. José, Arimatea anoa ini judeofãfe ãto
38 Nãskaxõ ãfe mapo mãnãori tafara xanĩfo. Nã José Nios xanĩfokõi
kenekĩ iskafanifo: “Nafi judeofãfe ãto manapaoni. Nãatokai xanĩfo fetsafãfe
Xanĩfoki,” fanifo. shinãifo keskara shinãpaonima. 52 Nã
39 Nãskano nã aya mastafo fẽtsa Jesús José Pilato ano kaxõ Jesús yora yõkani
chakafakĩ mekafani iskafakĩ: “Mĩ maifai axiki. 53 Mã yõkatani oxõ cruz
Cristomãkĩ mĩa ifimeta nokori ifife,” anoa fotomaxõ sabanã fena sharakõipa
faito, 40 akka fẽtsa yoikĩ iskafani: rakoxõ iyoxõ mafa kini mẽra rãtani, a
“Askafayamafe. ¿Mĩ Nioski meseimamẽ tsoa maiyomisma mẽra. 54 Nã penata
161 LUCAS 23, 24

itipinĩshara fanifo, mã chaima safaro 12 Ato askafaifono nikai Pedro fareke


faino, 55 kẽrofo Jesús fe Galilea anoax kaini, a Jesús maita ano õikai. Kaxõ õia
foitaxakakĩ. Nãfãfe José chĩfafainifo kini mẽra a aõ rakoita sabanã fisti
afeskaxõ kini mẽra Jesús rãtaimãkai mania ini. Nãskax anã Pedro pexe ano
õifokakĩ. 56 Mã ãto pexe ano fẽkaxõ, oni, “Kee, ¿afeskaitamẽ?” ikax.
pirofomã yafi a aõ tereati
itipinĩsharafanifo. Akka kẽrofãfe Jesús Emaús ano fãi kani
judeofãfe pena tenetitĩa teneyonifo nã (Mr. 16.12-13)
Moisés yoini keskafakĩ. 13 Afia pena fistichi Jesús fe rafemisfo
rafe pexe rasi ãfe ane Emaús ano fonifo.
Jesús otoni Jerusalén fe Emaús once kilometro ini.
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10) 14 Fokakĩ yoifonifo a Jesús reteitafo.

24
1 Akkanã pena teneti safaro mã 15 Yoinãfofãifono Jesús atoki nokoax ato

finõfaano nomĩkonõ fe fãi kani. 16 Akka mã õifikakĩ tsõa


fakishparikõi fonifo a Jesús maia ano. tãpinima, Niospa ato onãtimafaino.
Pirofomã foifokani mã itipinĩshara 17 Askafofãifono Jesús ato kemani:

fakaxõ. 2 Mã nokokaxõ õiafo a kini a aõ “¿Tsoaõnoa mã yoifokaimẽ fãi kakĩ?”


fepoitafo tokirinĩfã mã fepekemea ini. ato faino tsoa tooxinima nãno nẽtenifo
3 Akka ikifaikakĩ õiafo ãto Ifo Jesús ãfe shinãmitsakõiyanã.
yora ano inima. 4 Nãskai ratekõiyanã 18 Nãskaito nã ãfe ane Cleofás kemani:

afeskamẽ ikaxõ shinãpaiyaifono, “¿Meres fisti mĩ Jerusalén ano ixõ, mĩ


feronãfake rafe ato ketaxamei nĩtani, tãpitamamẽ na rama iskaita?” faito,
ãto rapati fafekõiyanã. 5 Nãskaifono 19 Jesús kemani: “¿Afaa afeskaitamẽ?”

kẽrofo ratekõiyanã maikiri ato faito yoinifo: “Jesús Nazarete anoa


fepepakefofãnifo. Nãskaifono nã ãjiri nõ yoi, nãatofi Niospa meka yoimiskĩ.
rafeta ato yoini: “¿Afeskakĩ nã yora nia Nãskakẽ yorafo akiki inimakõimisfo,
mã fenaimẽ na yora nakẽ maifamisfo Niosri akiki inimakõimis. Niospa ãfe
mẽranoa? 6 Anãkai nonoma, mã sharaõxõ noko yoimis Niosxõ afama
otokaina. Akka shinãkapo a Galilea ano mĩshti noko faxomis. Ãfe mekapa yorafo
iyoxõ mato yoimis keskara. 7 ‘¿A yora sharafata afara sharafo noko axomis.
chakafãfe ea achikaxõ ea mastafono tres 20 Nãskafiaito a ato Nios kĩfixomis

nia oxata ẽ anã otoxira,’ mato faito mã xanĩfofo feta nõko xanĩfofofãfe achikaxõ
nikamismamẽ?” ixõ ãjiri rafeta ato ato inãitafo retekaxõ mastanõfo. 21 Akka
yoini. nã nõko kaifo israelifo romanõfo anoa
8 Ato askafaino a Jesús ato yoimis ifimis ipainõra nõ famis nõko xanĩfo
anori shinãnifo. 9 Nãskakata nã Jesús ixiki romanõfãfe anã noko
maita anoax anã fekakĩ, nã once aõxõ afeskafanõfoma. Akka mã tres nia finõa
tãpimisfoya nã fetsafori ato yoitoshinifo a naita. 22 Akka nã kẽrofo nofe ikafãfe
nã õitanaifo keskara. 10 Akka nã noko yoikakĩ noko ratekõiafo.
Jesúsnoa ato yoimiski chanifofãifo tii, Fakishparikõi a maia ano õifokaxõ õiafo
María Magdalena ikaino Juana ikaino ãfe yora ano ikama. 23 Ano ãfe yorakẽma
Santiago ãfe afa María ikaino kẽro õitakani pexe ano anã feafo. Nãskaxõ
fetsafori inifo. 11 Akka a aõxõ yoiafo a ãfe ãjiri rafeta atoki nokoxõ ato
tãpimisfãfe, “Ãa chanĩkanira,” ato yoiafo keskara iskafakĩ: ‘Jesús naama,
fanifo. Ato nikakaspanifo. iskaratĩa nia,’ ato faafono. 24 Nãskakẽ
LUCAS 24 162

nofe yora rafe chipo a maia ano fokaxõ


õiafo nã kẽrofãfe yoiafo keskarakõi ika. Jesús aõxõ tãpimisfoki nokoni
Akka Jesús ãfe yora ano ikama.” (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23)
25 Nãskafaifono Jesús ato yoini 36 Nã ato yoiaifono, Jesús ato
iskafakĩ: “Kee, mãkai afaa tãpiama, mã nakirafekõi nirisatani. Nãskaxõ ato
tatimakõi. Akka a Niospa meka yoisharakõini iskafakĩ: “Inimakõikãfe,”
yoimisfãfe yoinifo keskarakai mã ato fani.
chanĩmara faima. 26 Akka kenenifo 37 Ato askafaino ratekõinifo, “Niafaka

iskafakĩ: ‘A Niospa nĩchia Cristo chaka nokoki nokoara,” ikanax.


omiskõikõifiax, chipo Apa Nios fe 38 Askaifono Jesús ato yoini: “¿Afeskai

xanĩfokõi ixii,’ ixõ aõnoa kenenifo,” mã rateimẽ? ¿Afeskakĩ mãto õiti mẽraxõ
Jesús ato askafani. mã chanĩmara fatiromamẽ? 39 Õikapo
27 Nãskaxõ ato yoikĩ taefani a aõnoa ẽfe mẽke yafi ẽfe tae. Ẽkĩa. Ea
yoikĩ kenenifo, a Moisés aõnoa yoikĩ ramãkapo. Akka õikapo na rãfo tsefefo.
keneni yoita, a Niospa meka yoimisfãfe Akka niafakakai namiyata xaoyama, nã
aõnoa yoikĩ kenenifori; nãfo ato fe kakĩ mã ea õiai keskara,” ixõ ato yoini.
ato yoifoni. 40 Ato askafakĩ yoiyanã, ãfe mẽke toa
28 Mã chaima pexe rasi ano nokokakĩ yafi ãfe tae toa ato ispani. 41 Ato
nã rafeta shinãnifo: “Noko askafakĩ yoiaino ãto õiti mẽraxõ
finõfainikaira,” ikaxõ. 29 Akka nã rafeta shinãnifo: “Jesúsmara,” ikaxõ. Nãskaxõ
nẽtefanifo iskafakĩ yoiyanã: “Kayamafe. chanĩmara fakeratama akiki
Nono nofe nẽtefe mã yãtapakei kiki. Mã inimakõinifo. Nãskaifono Jesús ato
fakishaki,” faifono Jesús nãno ato fe yõkani: “¿Nono mã afaayamamẽ ẽ
nẽteni. 30 Nãskata mã mĩsa ano pipanã?” ato faito, 42 foe xoia pishta
tsaoafono pixakakĩ Jesús pãa inãnifo. 43 Mã fixõ ãto ferotaifi pini.
tsomainĩfofã, Apa Nios kĩfikĩ. “Aicho,” 44 Nãskaxõ afianã ato yoini: “Mẽfi mato

fata, nãskaxõ pãa kaxkepakexõ ato inãni yoiyomiskĩ mato fe iyoxõ eõnoa yoikĩ
pinõfo. 31 Ato askafaito nãskakẽ koshikõi Moisésnõ nã a Niospa meka yoimisfonõ,
Jesús tãpinifo. Akka mã tãpiafono ato eõnoa fanãiti kenenifo keskai nẽ askakõi,”
makinoax yamarisatani. Nãskakẽ anã ixõ Jesús ato yoini. 45 Nãskakẽ ãfe shinãmã a
tsõa õinima. 32 Nãskakẽ ãa rafe kenenifo keskara ato shinãmanaino
yoinãnifo: “No fe fãi okĩ a Niospa tãpikõinifo. 46 Ato yoikĩ iskafani: “Eõnoa
mekaõnoa yoikĩ kenenifo keskara noko yoikĩ kenekĩ iskafanifo: ‘Cristo a Niospa
yoifeaito nõ mea nõko õiti nĩchia mã nafiax tres nia oxata anã otoxii,’
fepeisharakõia. Ãfe meka sharakõi,” ixõ eõnoa yoikĩ kenenifo. 47 Akka ẽfe aneõxõ
ikanax yoinãnifo. ato yoikãfe. Jerusalén anoxõ ato yoikĩ
33 Nãskakanax Jerusalén ano anã taefakãfe. Nãskaxori nã maniafo tii anoafori
fenifo. Mã fẽkaxõ ato fichitoshinifo, nã ato yoifofãsafakãfe ãto chaka xatekaxõ anã
Jesúsxõ tãpimisfo once a ato fe rafeafo Nios nikasharakõinõfo, nãskaifono ãto chaka
fe ĩchanãkaxõ, 34 iskafakĩ yoiaifono: ẽ ato soaxonikai. 48 Akka nã ẽ mato yoiaito,
“Chanĩma, mã nõko Ifo otoa, mã Simón mã õiai a mã nikaifori fetsafo yoipakexakãfe.
õimana,” ixõ yoinifo. 49 Akka ẽfe Yõshi Shara ẽ matoki nĩchi ẽfe
35 Nãskaifono nã rafetari ato yoinifo nã Epa yoiyoni keskafakĩ. Akka mã nono
Jesús ato fe fãi kaito õitanaifo: “Mã nõ õia Jerusalén ano nẽteyokãfe, ẽfe shara matoki
noko pãa torexopakeaito,” ixõ ato yoinifo. nĩchiyonõ nai mẽraxõ nã ẽ mato yoiai
163 LUCAS 24

keskafakĩ mã fetsafo eõnoa mã ato yoinõ,” tãpimisfo ato kexesharapakexafe.”


ixõ Jesús ato yoini. 51 Nãskafakĩ yoiyanã ato makinoax Jesús Apa

Nios ari kani. 52 Akka a aõxõ tãpimisfãfe


Jesús nai mẽra kani iskafakĩ yoinifo: “Jesús, mĩ nõko Ifo sharakõi,
(Mr. 16.19-20) nõ mĩo noikõi,” ixõ yoikanax chipo Jerusalén
50 Nãskaxõ Jesús ato iyoni Jerusalén anoxõ ano fonifo inimakõiyanã. 53 Nãskakẽ
Betania pasotai. Nãnoxõ Jesús mẽshainãkafã mẽxotaima Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ Nios
Apa Nios yoini iskafakĩ: “Epa Niospa, eõxõ yoisharapaonifo. Nã tii.
Juan Jesúsnoa Yoikĩ Keneni

inõfo. “Mã oi,” ixõ Juan ato yoini.


Jesucristoõnoa Juan keneni 10 Oaito yorafãfe tãpinifoma. Niospa

1
1 (Ẽkĩa Juan. Iskaratĩa Jesúsxõ ato onifafiano tsõa tãpinima
Jesucristoõnoa ẽ mato yoi mã Jesús. 11 Nã mai onifani ano nokoni.
tãpinõ. Cristo ãfe ane ipaoni, Meka. Nãno nokofiaito ãfe yorafãfe, nãfãfe
Nãato Niosnoa noko tãpimani.) ifikaspanifo. 12 Askafafiaifono a
Afaa oniataima na Meka aneya ifipaiyaifãfe Jesús ato yoini iskafakĩ:
iyopaoni. Apa Nios fe iyopaoni. Nãrifi “Mã ea noikĩ chanĩmara faa. Nãskakẽ
Nioski. 2 Taefenakõi Nios fe ẽfe Epa Niospa fakefo mã itiro ea
iyopaonixakĩ, iskaratĩari afe ika. Afaa chanĩmara faax,” ixõ Jesús ato yoini.
oniamatai nã Meka aneya Apa Nios fe 13 Niospa fakefo yorafãfe fakefo

iyopaoni. 3 Aõxõ Epa Niospa keyokõi keskarama. Yorafãfe fakefo yora


onifani. Akka Jesúsmaisxõ afaa keskara, yõramãi ato fake faano. Akka
onifanima. Nãskaxõ Jesús feta Niospa Nios fistichi ato fake fatiro. Yõrakai
afama mĩshti onifani. 4 Aõnoax keyokõi Niospa fakefo fake fatiroma. Nã Jesús
niafo. Niospa yorafo tii shinãmapaiyai chanĩmara faafo tii Epa Niospa ãto
keskafakĩ Jesúsxõ ato shinãmatiro ãto shinã ato fetsafaxotiro ãfe fakefo inõfo.
õiti xafakĩakõi inõfo. 5 Ãfe õiti 14 Nãskakẽ na Meka aneya Apa Nios

xafakĩakõifiax yora chakafo mẽra ika anoax mai ano oni yorakõi ixikĩ.
Jesucristo ipaoni. Yora chakafãfe ãto Nonoax nofe iyopaoni. Apa Nios
õiti fakish keskara, shara shinãkanima. keskara sharakõi mã nõ õipaoni. Nãato
Askafiano yora chakafãfe Jesucristo yorafo noikõimis. Ãfe meka chanĩmakõi.
xĩtitirofoma yorafo shara shinãmanaino Nã fisti Epa Niospa Fakekõi. Apa Nios
ãto õiti anã fakish keskara inõfoma. imis keskara nãskakõiriai sharakõi
imiski.
Niospa Juan Maotista nĩchini ato yoinõ
6-7 Epa Juan Maotista Jesucristoõnoa ato yoini
Niospa Juan nĩchini
Jesucristoõnoa yorafo yoinõ iskafakĩ: 15 Jesúsnoa Juan ato yoini iskafakĩ:
“Ãfe õiti xafakĩakõi. Epa Niospa mato “Ea nikakãfe, õikapo. Nãõnoa ẽ mato
shinãmapaiyai keskara aõxõ mato yoimis. Iskafakĩ ẽ mato yoimis: ‘Mã oi.
shinãmatiro,” ixõ Juan ato yoini Jesús Ẽ taeyoi ofiano ea finõkõia ẽ fakeamano
chanĩmara fanõfo. amãi Apa Nios fe iyopaonixakĩ,’ ” ixõ
8 Juankai Cristoma, Niospa nĩchini Juan ato yoini.
Jesucristoõnoa ato yoinõ. 9 Cristo fistichi 16 Jesús keyokõi noko shara famiski.

yorafo shinãmatiro ãto õiti xafakĩakõi Noko noikõixõ noko sharafa fafafãini.

164
165 JUAN 1

Akka keyokõichi nõko õiti mẽstekõishara isharaxikakĩ,’ ” ixõ Juan


inimasharakõiaito nõ meemis. 17 Epa ato yoini.
Niospa noko amapaiyai keskara Moisés 24-25 Nikakata judeofãfe nã fariseofo a

yoini. Nãskakẽ Niospa noko yoini Juanki nĩchinifo yõkatanõfo iskafakakĩ:


keskara Moisés noko tãpimani. Nãskakẽ “Mĩ Cristomamamãki, mĩ
Niospa noko õimapai noko noikõi afi Elíasmamamãki nã nõ manamis Niospa
chanĩmakĩ. Nãskaxõ Jesucristo nokoki meka yoimis mĩmaraka, akka, ¿afeskakĩ
nĩchini. Jesucristo noko keyokõi noimis. mĩ yorafo faka mẽra ikimapakeimẽ
Nãskaxõ noko õimatiro Nios maotisafakĩ?” ixõ yõkakãfe ato fanifo.
chanĩmakõi. Askatari Epa Niospa noko 26 Juan ato kemani: “Ẽfi ato

noi. 18 Tsõakai Epa Nios õimisma. maotisafapaikai. Ẽ ato askafafiaino nono


Askafiax ãfe Fakekõi nã afe rafemis, fetsa nokoki nokoi. Mãkai tãpiama. 27 Ẽ
arifi Nioskõi. Apa Niosnoa noko yoimis. iskaratĩa mato Niospa meka yoifafãini.
Aõxõ nõ tãpitiro afe keskaramãki Epa Askafiano aato chipo mato yoixii. Fãsi
Nios. ea finõkõia. Ẽ afaa tãpiama ẽ
sharakeroko ẽ ãfe zapato risfi
Juan Maotista judeofãfe ãto nexaxopanã,” ixõ Juan ato yoini.
xanĩfofo yoini 28 Nã pexe rasi Betania faka Jordán
(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17) okirishtaxõ Juan ato faka mẽra
19 Nã judeofãfe ãto xanĩfofãfe ikimapakekĩ maotisafani. Nãnoax ato fe
Jerusalén anoxõ nã ato Nios kĩfixomisfo yoinãni.
nĩchinifo, Juan ano. Akka nã Levifori
ato nĩchinifo Juan yõkatanõfo: “¿Mĩ Niospa ãfe oveja fake keskara, Jesús
tsoamẽ?” fatanõfo. 29 Askata pena fetsa Juanki Jesús kani.
20 Askafaifono Juan ato kemani: “Ẽkai Jesús fichixõ Juan yorafo yoini iskafakĩ:
Cristoma. A nõ manai nõko xanĩfo ẽkai “Õikapo. Nã Niospa ãfe oveja
aama,” ato faito, 21 “¿Akka mĩ Cristoma, tetomashta keskara oa. Nato keyokõi
mĩ tsoamẽ? ¿Mĩmẽ Elías?” faifãfe, “Ẽkai yorafo chaka soaxonõ Epa Niospa nĩchia
Elíasma,” ato faito, “¿Akka mĩ nokoõnoax naxõ nõko chaka noko
Elíasmaax mĩ tsoamẽ? ¿Mĩmẽ nã nõ soaxonõ. 30 Ẽ mato aõnoa yoimis. Ẽ
manamis Niospa meka yoimis, nã mato yoia iskafakĩ: ‘Chipo oi ea
nokoki oai?” faifãfe, “Maa, ẽma,” ato keskarama finakõia, nãmãi ẽ fakeamano
fani. iyopaonixakĩ.’ Nakĩa mã oa. 31 Ẽrifi
22 Ato askafaino anã yõkanifo: “¿Akka Cristo tãpixoma yorafo maotisafapai a
mĩ tsoamẽ? Noko yoife a noko nĩchiafo nõko kaifo judeofãfe tãpinõfora,” ixõ
nõ ato yoitanõ. Mĩ tsoamãki noko Juan ato yoini Cristoõnoa yoikĩ.
tãpimafe,” fanifo. 32 Ato yoixõ anã Jesúsnoa Juan ato
23 Askafaifono Isaías kirika keneni yoini: “Niospa Yõshi Shara nai
keskara nãnorikõi Juan ato yoini mẽranoax rifi keskara Jesúski
iskafakĩ: “Niospa mato yoipaiyai fotopakekafanaito ẽ õia. 33 Ẽri õiyamano
keskara ẽ mato yoinõ. Tsõa istoma Epa Niospa ea yoiti iskafakĩ: ‘Fatofãfe
anoxõ ẽ fãsikõi mekaikai: ‘Nõko Ifo ea chanĩmara faimãkai mĩ faka mẽra ato
nokoki oxii. Ĩkisi itipinĩsharakãfe. Mã ikimapaketiro maotisafakĩ. Akka mikiki
ipaoni keskara afianã iyamakãfe. fetsa nokoano ẽfe Yõshi Shara nã
Keyokõichi mãto chaka potakãfe, feronãfakeki fotopakekafãxii. Afe
JUAN 1, 2 166

nĩtaxii. Nã mĩ õikĩ mĩ tãpixii nãato ẽfe 45 Askata Felipe Natanael fichixõ yoini:
Yõshi Shara matoya rafemaxii ãfe shinã “Moisés Niospa yoini keskara kenekĩ
shara mãto shinã mẽra nanenõ,’ ixõ ea iskafani: ‘Ẽ mãto xanĩfokõi Cristo
yoia. Epa Niospa ea anori yoiyamakẽ matoki nĩchixira,’ ixõ Niospa yoini anori
Jesús nã Niospa Fake ẽri tãpikeranama. Moisés keneni. Nãnorikõi Niospa meka
34 Askafixõ mẽ õia. Askaxõ ẽ mato yoimisfãfe kenenifo. Nãkai mã nõ fichia.
chanĩmakõi yoi nafi Niospa Fakeki,” ixõ Jesús José fake Nazarete ano ika.
Juan ato yoini. Nãõnoa Moisés feta Niospa meka yoimis
fetsafãfe kenenifo,” faito, 46 “¿Afaa shara
Jesúsxõ tãpikĩ taefanifo Nazarete anoax oimẽ?” ixõ yõkaito,
35 Pena fetsa nãno Juan aõxõ tãpimisfo “Ofe, õixikĩ,” Felipe fani.
rafe ini. 36 Afe niafono Jesús ato 47 Natanael akiki nokoaino Jesús õixõ

finõfaini. Ato finõfainaito Juan ato aõnoa yoini: “Nafi israelifãfe fakeki.
yoini: “Õikapo. Oa Niospa ina oveja Nato afaa chaka yoimisma. Chanĩmakõi
fake keskara,” ixõ Juan ato yoini. fisti shinãfafãimiskĩ. Tsoakai
37 Juan ato yoiaito nikakata Jesús pãramisma,” ixõ Jesús aõnoa yoini.
chĩfafãinifo. 38 Jesús ifiakekafã ato õikĩ 48 Askafaito nikakĩ Natanael kemani:

ato yõkani: “¿Tsoa mã fenaimẽ?” ato “¿Afeskaxõ mĩ ea õiyamafikatsaxakĩ mĩ


faito, “Maestro, ¿fanĩ mĩ ikamẽ?” ea tãpiamẽ?” faito, “Mia Felipe
faifãfe, 39 “Ono õifokãfe, ẽ mato ispanõ,” fichiyoamano ẽ mia õikĩ taefaita ifi
ixõ ato iyoni. Askata afe fokakĩ õiafo nã higuera nãmãnoa ẽ mia õita,” Jesús
ika ano afe nokoni. Mã nokoaifono mã fani. (Akka Jesús Natanael chai ixõ
xini kai ini. Nãno afe yãtapakenifo. tãpini õiyamafikĩ.)
40 Nã rafe Juan ato yoia keskara 49 Askafaito, “Maestro, mĩfi Niospa

nikakata Jesús chĩfafainifo. Fetsa ãfe fakeki. Askatari mĩfi israelifãfe ãto
ane Andrés. Nã Andrés Simón Pedro ãfe xanĩfokĩ,” faito, 50 Jesús kemani: “ ‘Mĩ ifi
exto ini. 41 Jesús ika ano nokokata higuera nãmã tsaoa ẽ mia õia,’ ixõ ẽ
Andrés ãfe ochi Simón fenaikai kani. mia yoia, ¿nã nikaxõ mĩ ea chanĩmara
Akiki nokoxõ yoini: “A Niospa nokoki faamẽ? Afara shara fetsa finakõia mĩ
nĩchia Mesías mã nõ fichia. Nã Cristora õixii. 51 Chanĩmakõi ẽ mia yoi. Ẽfi yõra
nõ famis. Õiyotãfe,” fani. 42 Askata fakefiax ẽ Niospa Fakekõi. Nai
Andrés Simón Jesúski nokokini. Akiki fepekemeano mĩ Niospa ãjirifo õixii.
nokoaino Jesús Simón yoini: “Mĩ Simón, Epa Nios ika anoax ãfe ãjiri ekeki fotota,
Jonáspa fake. Iskaratĩa ẽ mia ane mãpeinĩfofã fotota, mãpeinĩfofã ikaito
fetsafaxonõ. Nõ mia Cefas fanõ,” fani. mĩ õixii,” ixõ Jesús fani.
(Cefas nãfa mekapa yoimis Pedro fakĩ.)
Jesús ãfe mekapa fakakõifekẽ
Jesús Felipe yafi Natanael fimi ene onifani
kenani afe fonõfo
2
1-2 Tres nia oxakata Caná pexe rasi
43 “Ẽ Galilea ano kaira,” ixõ Jesús anoxõ Galilea mai anoxõ feronãfãke
shinãni. Kapaikĩ Felipe fichixõ yoini: kẽro fiaino yorafo ano fisti ichanãnifo.
“Efe kafe, eõxõ tãpisharakõixikĩ,” fani. Jesús ikaino afa ikaino Jesúsxõ tãpimisfori
Askafaino afe kani. 44 Felipenõ Andrésnõ nãfo ato kenamanafono fenifo. 3 Fimi ene
Pedronõ pexe rasi ãfe ane Betsaida ano mã netsoafono, ãfa Jesús yoini iskafakĩ:
imisfo. “Nafokai fimi eneyama,” fani. 4 Ãfa
167 JUAN 2

askafaito Jesús kemani: “Efa, ¿afeskakĩ mĩ Jerusalén ano kani. 14 Nãnoxõ Nios kĩfiti
ea yõkaimẽ afara fetsa afeskarafanõra ixõ? pexefã mẽraxõ fakkafo, ovejafo, rififo
Iskaratĩa ẽ afara fetsa fena ayoima. Tsõa afo ato minikaxõ kori finifo. Nãnori a
atiroma keskara ẽ fena akimakai,” fani. kori kãmiafamisfori tsaoafono Jesús ato
5 Askafaito Jesús ãfe ãfa a yonoxomisfo ato fichini. 15 Jesús ato fichita risfi koshati
yoikĩ iskafani: “Nã Jesús mato yoiai fata ato koshapaita a ato inafo ato
keskara faxokãfe,” ato fani. põtaketsani. Ovejafo potakĩ, fakkafo
6 Nãno tokiri kesho seis efapafo potakĩ fani. Askata yorafori potani. Mĩsa
chaimashta tsaoa ini. Treinta galon a mẽra kamaki ãto kori mãchiafo saakĩ fetsani.
ikitiro ini. Nãskata nã kesho mẽra faka Mĩsari kexkafaya kekẽfofã potani. 16 Nã
fikaxõ, judeofãfe ãto chokati mẽraxõ rififãfe ãto ifofo ato yoini: “Na mãto
chokaketsanifo. Nãskakĩ judeofãfe inafoya ẽfe Epa Niospa pexe mẽranoax
chokasharaifãfe Niospa ato õi nafo sharara fotakãfe. ¿Afeskakĩ ẽfe Ẽpa pexe mẽraxõ
ato fanõ, ãto xinifo ipaonifo keskara. mã afarafo ato miniketsaimẽ kori fixikĩ?
7 Nãskata Jesús a yonoxomisfo yoini: “Nã Afianã ẽfe Ẽpa pexe mẽranoax afarafo
keshofo mẽra faka fospifakãfe,” ato faito, inãnõnãyamakãfe kori fixikĩ. Na ẽfe Epa
faka fospikõi fanifo keshofo mẽra. 8 Askata ãfe pexe mẽranoaxkai mã afarafo
Jesús ato yoini: “A ichanãifono ato kexemis minimitsaima,” ixõ Jesús ato yoini.
na faka ayamatakãfe,” ato faino, nãskata a 17 Ato askafaito nikakata aõxõ

ato kexemis faka foxonifo. 9 A ato kexemisto tãpimisfãfe shinãnifo iskakakĩ:
ayaxõ mea faka inima fimi enekõi ini. “Chanĩma, Niospa meka nãnorikõi
Nãskakẽ tãpinima Jesús faka fetsafaano. Jesúsnoa kenenifo iskafakakĩ: ‘Epa
(Akka nã yonoxomisfãfe õinifo Jesús faka Niosi, ẽ mĩ pexe kexesharapai a mẽraxõ
fetsafaito. Nãskakẽ tãpinifo.) Nãskakẽ mia fisti shinãnõfo. Afara fetsa a mẽraxõ
tãpixoma a ato kexemisto a Jesús faka anõfoma. Afara fetsakai mĩ pexe
fetsafaa a rama kẽro fĩai foxoni. 10 Nãskaxõ mẽranoa ẽ õipaima,’ ixõ kenenifo
yoini: “Fistatĩa nã fimi ene sharakõi taefakĩ Jesúsnoa yoikĩ.”
nõ ato ayamamis. Akka nã fimi ene sharakõi 18 Jesús askafaito judeofãfe ãto

mã mitoxõ, nã fimi ene sharama chipo nõ xanĩfofofãfe yõkanifo: “¿Afeskakĩ Nios


ato ayamamis. Akka iskaratĩa fimi ene kĩfiti pexefã mẽraxõ mĩ ato potaimẽ?
sharakapakõi mĩ ato ayamani,” fani. Niospa mia yoiaito afara tsõa atiroma
11 Jesús nã pexe rasi Caná anoxõ tsõa keskara noko õimafe nõ mia chanĩmara
atiroma keskara taefaito õinifo Jesúsmãi fanõ,” ixõ yõkaifãfe 19 Jesús ato yoini:
finakõixõ tsõa afama mĩshti atiroma “Mã na pexe pãoikano afianã tres nia
keskara atiro. Nãskakẽ õikaxõ aõxõ oxata ẽ anã pexe faxii,” ixõ Jesús ato
tãpimisfãfe chanĩmara fanifo. yoini.
12 Askata Jesús afanõ ãfe extofonõ aõxõ 20 Ato askafaino, “Kee. Nõko xinifãfe

tãpimisfonõ nã pexe rasi ãfe ane Capernaúm cuarenta y seis xinia anifo Nios kĩfiti
ano fonifo. Nãno oxa ranãyonifo. pexefã fakakĩ. Akka, ¿mĩ koshikõi tres
nia pexe faimẽ?” fanifo. 21 Askafafiakakĩ
Jesús a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ a ato tsõa tãpinifoma Jesús Niospa pexeõnoa
inãifo ato potani yoinima. Aafi anofi yoimeni. 22 Askata
(Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46) Jesús nafiax oxa rafeta tres nia ĩta
13 Mãjudeofãfe ãto fista Pascua mã otoano aõxõ tãpimisfãfe shinãnifo:
chaima ikaino Jesús nã pexe rasi “Chanĩma, a Jesús ato yoita keskara, nã
JUAN 2, 3 168

pexefã pãoikaikiri keparanãkĩ, ‘Ẽfi tres yõra fake itiro. Nãskariakĩ ãfe Yõshi
nia otoxii,’ ixõ yoita. Iskaratĩa mã nõ Sharaõxõ Niospa mato õiti fetsafaano
tãpia aafi anofi yoimeita,” ixõ aõxõ mã ãfe fake itiro.) Akka Niospa Yõshi
tãpimisfãfe shinãnifo Jesús otoano. Sharapa mãto õiti fetsafayamano mã
Nãskakẽ Niospa meka kenenifo keskara Nios xanĩfo ano nokotiroma. 6 A yõra
chanĩmara fanifo. Nãskata nã Jesús ato fake fia nã keskara itiro. Nãskarifiakĩ
yoini keskara shinãkakĩ: “Chanĩmakõi Niospa Yõshi Sharapa mato fake fiano
Jesús noko yoini,” fanifo. mãri a keskara itiro. 7 Ẽ mia yoiaino mĩ
ea nikax, ‘Mĩri oa fake yome rama kãia
Jesús keyokõi yorafo tãpini keskara mĩ itiro,’ ẽ mia yoiano, ‘Aira,
23 Askata tsõa atiroma keskara afama ¿afeskax nõ afianã yometatiromẽ?’
mĩshti Jesús fani Jerusalén anoxõ fista iyamafe. 8 Nefeaito tsõa tãpitiroma
Pascuatĩa. Nãskara õikaxõ yorafã rasichi, fakirinoax oimãkai. A nefe kai ariri tsõa
“Na Cristo,” ixõ chanĩmara fanifo. tãpiama fakiri nefe kaimãkai. Nãskari
24 Askafiaifono a yorafãfe ãto shinã mẽraxõ fakĩ Niospa yorafo ãfe Yõshi Sharapa
shinãifo keskara Jesús ato tãpini. ãto shinã fetsafaano tsõa tãpitiroma,”
(“Iskaratĩa ea chanĩmara fakani. Jesús faito, 9 anã Nicodemo kemani:
Askafikaxõ chipo, ãa chanĩra, ea fakani,” “¿Afeskax nõ askatiromẽ?” ixõ fani.
ixõ Jesús ato tãpini.) 25 Yorafãfe ãto shinã 10 Askafaito afianã Jesús kemani: “Mĩ

mẽraxõ shinãifo keskara tsõa Jesús israelifo tãpimamis, ¿afeskakĩ na ẽ mia


tãpimatiroma. Areskõi Jesús onãtiro a ãto yoiai mĩ tãpiamamẽ? 11 Ẽ mia
shinã mẽraxõ shinãifo Jesús tãpikõia. chanĩmakõi yoi. Nã nõ nikafo nã nõ
Chanĩmara fayoaifãfe Jesús ato onãni õiafo nãfo nõ mato yoi. Nãskafekẽ nõ
nãskax koshi shinãmakĩ fetsenifo. mato yoiaino mã noko chanĩmara faima.
12 Nono mai anoafo afarafo afeskaraito ẽ
Jesús Nicodemo tãpimani mia yoiaito mĩ ea chanĩmara faima.

3
1 Nã feronãfake fariseo ini, ãfe ane Askatari nai mẽranoafori afeskaraito ẽ
Nicodemo. Nãri judeofãfe ãto mia yoiaito mĩ ea chanĩmara faima.
xanĩfo ini. 2 Nãato fakishi oxõ Jesús 13 “Tsoakai nai mẽra kaax anã

yõkani: “Maestro, nõ tãpia mĩ noko fototiroma. Akka ẽ fisti ẽ nai mẽranoax


tãpimanõ mia Niospa nĩchini. Mã nõ fotoa yora fakekõi ikiyoi. Ẽ afianã chipo
tãpia Nios fe rafexoma tsõa afara fetsa kaxii. 14-15 (Nõko kaifo israelifo tsõa
atiroma nã mĩ akai keskara fakĩ tsõa istomanoax chaka iyopaonifo. Nãskakẽ
atiroma,” faito, 3 Jesús kemani: “Ẽfi Niospa rono atoki nĩchini ato chachinõ.
chanĩmakõi mia yoikai. Tsoari oa fake Nãskaxõ Niospa Moisés yoini iskafakĩ: ‘Na
yome rama kãia keskaraxma Nios xanĩfo rofetaxõ rono faxõ nĩchinĩfofãfe ifiki ratãfe
ano nokotiroma,” fani. yorafãfe õikanax sharanõfo, a ato chachia
4 Askafaito afianã Nicodemo Jesús tii.’) Nãskari fakĩ ifi cruz ikakĩ ea
kemani: “¿Afeskax afianã feronãfake mastakaxõ ea nĩchinĩfofãxikani. Nãskakẽ
yometatiromẽ? ¿Mã anifofiax afeskai nã ea chanĩmara faafo tii eõnoax Nios fe
afianã ãfa xaki mẽra nanetiromẽ, fake nipanakafo,” ixõ Jesús ato yoini.
yomeax anã kãixikĩ?” ixõ Nicodemo Jesús
Epa Niospa keyokõi yorafo noi
yõkani.
5 Askafaito afianã Jesús kemani: “Fake 16 AnãJesús ato yoini iskafakĩ: “Epa
yome rama kãi fakaya kãitiro. (Nãskax Niospa keyokõi yorafo noikĩ ãfe Fake
169 JUAN 3

fisti ato nĩchixoni nai mẽraxõ nono mai Afeskaxõ mã chaka soatiromẽ ikanax
anoax atoõnoax naiyonõ. Nãskakẽ nã feratenãnifo. 26 Nãskaxõ Juan ano
chanĩmara faafo tii fõkaxõ Juan yoinifo: “Maestro, nõ mia
omiskõipakenakafoma afe nĩpanakafo. yoipai. Faka Jordán okixori mĩ Jesús
17 Niospa ãfe Fakekõi mai ano nĩchini fichita. Fichixõ mĩ noko yoita: ‘Nã
ato omiskõimatama ãto chaka Cristo Niospa noko nĩchixona nã nõ
soaxoniyonõ aõnoax isharapakexanõfo,” manamis,’ mĩ noko faita. Nãatori
ixõ Jesús ato yoini. iskaratĩa yorafo maotisafapai. Oa yorafo
18 Askata anã Jesús ato yoini iskafakĩ: keyokõi akiki fokani,” fanifo.
“Nã Niospa Fake chanĩmara faifokai 27 Askafaifono nikakĩ Juan ato kemani

omiskõipakenakafoma. Akka nã iskafakĩ: “Nios fistichi yonomatiro a


nikakaspaifo ato Niospa omiskõimaxii. yonoxonõ. Akka Niospa axoyamaino
Niospa Fake nikakaspakanax afaa afeska fatiroma. 28 Akka ẽkai
omiskõipakenakafo. 19 Pena fe fakish Cristoma. Epa Niospa ea yoia ẽ
osinãtiroma. Nãskarifiai afara chaka fe Cristoõnoa yorafo tãpimanõ ãto chaka
Niospa fake rafetiroma. Nãskakẽ Niospa xatenõfo, Cristo nokoaito chanĩmara
ãfe fake nãmã nĩchini nã yorafo pena fanõfo. Nãnori ẽ mato yoiaito mã
keskara shara inõfo ãto chaka nikamis. 29 Afianã ẽ mato yoinõ ea
xatekanax. Akka yorafãfe ãto chaka nikapo. Mã mã tãpia feronãfake ãfe
potakaspakani. Niospa ãfe fakeki yama yoikĩ iskafatiro: ‘Aicho. Na kẽro
fekaspakani. Nãskax isharakaspakani, mĩ ea yoixona iskaratĩa ẽfe ãfi iki,’ ixõ
chaka fisti shinãkani. Niospa fake yoiaino ãfe yamari aõnoax inimatiro.
õikaspakani ãto chaka xateax Nãskarifiai ẽ Cristoyamafiax fetsafãfe nã
isharaxikakima. Nãskakẽ Niospa ato Cristo Jesús chanĩmara faifono ẽri fãsi
omiskõimani. 20 Afara chaka akiki inimakõi. 30 Akka nã Cristo
fichipaiyaito Niospa Fake õikaspai. Nã finakõia. Ẽkai Cristoma. Ẽ afaa tãpiama,
chakafaifo fisti fichipaikani. 21 Nã shara Cristo finakõia. Akka ẽ afianã afaa
nipaiyaifo Niospa Fakeki fekani. Ato yoitiroma ea tanatamaroko, Cristo fisti
õimasharaxikakĩ Niospa ato nikakõinõfo,” ixõ Juan ato yoini.
imasharanõ,” ixõ Jesús ato yoini.
Jesús nai mẽranoax fotoni
Jesús Judea mai ari kani 31 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “A nai
22 Nãskata Jesús fe aõxõ tãpimisfo Judea mẽranoax nãmã fotoato nãato
mai ari fonifo. Nãno ato fe iyoni. Nãnoxõ nãmãnoafo ato finõa. Akka nã
ãto chaka potapaiyaifãfe ato nãmãnoax fakeafãfe nãmãnoa fisti
maotisafapani. 23-24 Juan karaxa mẽra yoitirofo. Akka nã nai mẽranoax fotoato
ikimayofafomano nãatori yorafo nãatofi keyokõi finõa. 32 Nãato noko
maotisafapani. Nã Enón nã Salim yoitiro a õiafo, a nikafori. Nãskakẽ fisti
chaimashta nika ini. Nãno faka noa ini. rasichi chanĩmara fakani. 33 Niospa
Nãskata nãnoxõ ato maotisafapani. Nãno meka chanĩmara fakĩ nõko õiti mẽraxõ
yorafo akiki feaifãfe ato maotisafapani. nõ tãpisharakõitiro Niospa noko
pãramisma, ãfe meka chanĩmakõi.
Juan Maotista Jesúsnoa anã ato yoini 34 “A Niospa nĩchiato Niospa meka yoi
25 Nãskata Juan aõxõ tãpimisfo ãto Niospa ãfe Yõshi Shara a mẽra naneano.
kaifo judeo fetsafo fe feratenãnifo. Nãskaxõ tãpikõia. 35 Epa Niospa ãfe Fake
JUAN 3, 4 170

noikĩ nĩchini nai mẽra ikafãfe ãto Ifo Jesús fani. 11 Nãskafaito kẽromã Jesús
inõ, nãmãnoafãferi ãto Ifo inõ. kemani: “Mĩ keshoyata mĩ risfi yama.
36 Nãskakẽ Niospa Fake chanĩmara faax Kini chaikõi, ¿afeskafaxõ mĩ faka kini
nõ afe nipaxatiro. Akka tsõa chanĩmara mẽranoa fiimẽ a noko nimasharatiro a
fayamakẽ Niospa ato mĩ ea yoiai keskara?” kẽromã fani.
omiskõimapakenaka. Akka Jesús 12 Nãskata anã kẽromã yoini: “Nõko

nikayamakanax nakanax afe xini Jacobo kini faxõ faka fixõ ayapaoni.
nĩpanakafoma fakishifã mẽranoax Ãfe fakefãferi ayapaonifo. Ãto inafori
omiskõipakenakafo.” ayamapaonifo. Nõri nã faka ayai. ¿Mĩ
nõko xini Jacobo finõamẽ?” kẽromã
Jesús kẽro samãritanõki nokoni fani.

4
1-3 Fariseofãfe nikanifo Juan yorafo 13 Askafaito Jesús kemani iskafakĩ:

maotisafapaito. Akka yora ichapa “Na faka kini mẽranoa ayax chipo
Jesús maotisafapaito fariseofãfe afianã mã nõamã iki. 14 Nãskafixõ na
nikanifo. Akka Jesúskai ato faka ẽ ato ayamani anã
maotisafapanima, nã aõxõ tãpimisfãfe nõamãkiyamanõfo. Chanĩmakõi, nã faka
ato maotisafapanifo. Aõnoa yoinifo ayakanax isharapakexanõfo,” fani.
keskai mã Jesús tãpiax aõxõ tãpimisfo 15 Askafaito kẽromã kemani: “Mĩ

fe Judea anoax Galilea ano kani. 4 Judea feronãfake shara. Na faka shara ea inãfe
mai anoax Galilea ano kakĩ Jesús ẽ ayax anã ẽ nõamãkiyamanõ ẽ afianã
Samãria finõfaini. nonoa faka fiyamanõ,” fani. (Jesús
5 Askata Samãria ano Jesús nokoni. fakakiri keparanãkĩ yoiaito nã kẽromã
Nãno nã pexe rasi ãfe ane Sicar ano tãpinima.)
nokoni. Nãno chaimashta Jacobo ãfe 16 Nãskaxõ Jesús yoini: “Mĩ fene ifitãfe

tare ipaoni. Nã tare ãfe fake José inãni afianã nẽtekaini kaxõ mĩ fene ifitãfe afe
mãmãi anifoxõ. 6 Nãnori Jacobo kini oxikĩ,” faito, 17 “Ẽkai feneyama,” faito,
fani nã kini mẽranoa faka fixikĩ. Nã faka “Mĩ chanĩmakõi yoi. Mĩkai feneyama,”
fiti ano xini keya Jesús nokoni. Chai Jesús fani. 18 “Mĩ fene cincoya mia
inoaxmãi oax xokenãi Jesús nãno tsaoni. fimisfo mĩ fenefo. Akka iskaratĩa mĩ
7-8 Jesús teneyoaino, a aõxõ tãpimisfãfe fetsa fe ika a mĩ fenema fe. Ea mĩa
a piaifo pexe rasi anoa fiifokani fonifo. yoikõi mĩ feneyama,” ixõ Jesús yoiaino,
Mã foafono nãno kẽro samãritanõ akiki 19 “Ẽ iskaratĩa ẽ mia tãpia mĩ Niospa

nokoni faka fiyoi. Faka fiti ketokonõ meka ato yoimis. 20 Nõko xinifãfe na
Jesús tsaoano akiki nokoni. Nãskaxõ machi anoxõ Nios kĩfipaonifo. Akka mĩ
Jesús a kẽro yoini: “Ea faka fexõfe ẽ kaifo judeofãfe yoimisfo iskakakĩ:
ayanõ,” fani. ‘Jerusalén anoxõ nõ Nios kĩfitiro,’ ixõ
9 Judeofo fe samãritanõfo õikaspa yoimisfo,” faito, 21 “Ẽ mia yoinõ, ea
faatanãmisfo. Ato fetakai pimisfoma. chanĩmara fafe. Na machi fisti anoxos
Nãskakẽ nã kẽromã Jesús yoini: “Mĩfi nõ Nios kĩfitiroma. Jerusalén fisti
judeoki. Ẽfi samãritanõki. ¿Afeskakĩ mĩ, anoxori nõ Nios kĩfitiroma. Akka fanĩma
‘Ea faka fexõfe,’ mĩ ea faimẽ?” faito, mĩshtixõ nõ Nios kĩfitiro. 22 Mãfi
10 Jesús kemani: “Niospa mia inãpaiyai samãritanõfoki. Nios kĩfifikĩ nõko Epa
mĩ tãpiama mĩ eari tãpiama. Akka mĩ ea Nios mã tãpisharama. Akka nõfi
yõkaito ẽ mia faka shara inãkerana. Nã judeofoki. Nõ nõko Epa Nios tãpikõia.
faka sharapa yorafo nimasharatiro,” Niospa noko tãpimani afeskaxõ yorafãfe
171 JUAN 4

ãto chaka soatirofomãki Epa Nios fe 35 Anã Jesús ato yoini: “Mãfi
ipaxakakĩ. 23 Chipo afetĩara nõ Nios iskamiski: ‘Mã nõko tarepanoax mã
kĩfikõikẽ, ãfe Yõshi Shara fistichi noko nõko xiki choshiaki. Mã cuatro oxe
tãpimatiro nõ kĩfisharanõ. Ãfe Yõshi akaki nõ finõ,’ mã imis. ¿Nãskarifiakĩ
Sharaõxõ nõ Epa Nios kĩfikõiaito mã shinãimẽ: ‘Nõ Jesúsnoa yorafo
nãskara Niospa fichipai. 24 Nios yorama. Niospa meka yoiano chipo chanĩmara
Niosfi fero mẽsho keskara sharaki. faxikani,’ ixõ mã shinãimẽ? Akka ẽ
Nãskakẽ ãfe Yõshi Sharaõxõ nõ Nios mato yoi: ‘Õikapo, mã iskaratĩa
kĩfitiro,” Jesús fani. itipinĩsharakõiafo Nios Ifofaxikakĩ,’ ato
25 Askafaito kẽromã kemani: “Mẽ tãpia fani. 36 Akka fẽtsa ãfe yama ãfe tare
a Niospa nĩchia chipo nokoki nokoxii. kexexotiro, ãfe xiki topixoxiki. Chipo
Nã ãfe ane Cristo. Nãato afama mĩshti kopifaxinõ, tare ifãfe. Nãskarifiakĩ fẽtsa
noko tãpimaxii,” faito, 26 “Ẽfi Cristoki, ẽ taefakĩ yorafo Niospa meka yoitiro. Ato
mefe mekai,” ixõ Jesús yoini. yoifiaino chanĩmara fayokanima.
27 Askata Jesús kẽro fe mekaino aõxõ Askatari chipo fetsa oxõ ato yoiaito
tãpimisfo fenifo. Fẽkaxõ õiafo Jesús a chanĩmara fakani. Nã rafe Niospa ato
kẽro samãritanõ fe mekaito õikani shara imapakenaka nã rafetamãi Niospa
ratenifo. Nãskax yoinãnifo: “ ‘¿Afeskai meka ato yoimisfono. 37 Nãskakẽ
mĩ na kẽro fe mekaimẽ?’ nõ Jesús chanĩkima mã yoimis iskakĩ: ‘Fẽtsa xiki
faima,” fanifo. Nãskata shinãnifo: “Nã fanano chipo fẽtsa nã xiki fimi fitiro.’
kẽro samãritanõ mĩ yoia keskarari Nãskarifiakĩ fẽtsa Niospa meka yoikĩ
nokori yoife, nõkai faima,” inifo. taefaano fẽtsari chipo rama oxõ nãatori
28-29 Askata nã kẽromã ãfe kesho ato chanĩmara famatiro. 38 Akka mã
potafaini ãfe pexe rasi ano kakĩ. Ãfe taefakĩ ato yoimisma iskaratĩa ẽ mato
pexe ano kaxõ ãfe yorafo yoini: “Oa nĩchia mã ato chanĩmara famanõ.
feronãfake ekeki nokoxõ ea yoia. Nã ẽ Taefakĩ fetsafãfe Niospa meka ato
afama mĩshti ẽ chakafamis mã ea tãpimani, mã ato tãpimayoamano. Mã
kãimaxõa. Nãraka Cristo, õifokãfe,” ixõ ato tãpimayoxoma koshikõi mã ato
ato iyoni. 30 Nikakata nã pexe rasi anoax chanĩmara famatiro mãmãi taefakĩ ato
Jesúski fenifo. yoiyomisfono,” ixõ Jesús ato yoini.
31 Mã kẽro kaano aõxõ tãpimisfãfe 39 Nãskata Jesús aõxõ tãpimisfo

Jesús yoinifo: “Maestro, piyofe,” yoiaino nã kẽro samãritanõ ãfe kaifo


faifono, 32 “Ẽ aya a ẽ piai. Nã ẽ piai mã yoikai kani pexe rasi ano. Kaxõ ato
tãpiama,” ato fani. 33 Ato askafaito yoini: “Oa feronãfãke mã ea tãpixõ ea
nikakani yoinãnifo: “Kee. ¿Tsõa a piai yoia nã ẽ afara amis keskara. Ea
inãfanamẽ?” ikanax yoinãnifo. õiyamafikatsaxakĩ mã ea tãpia,” ato
34 Askata Jesús ato yoini: “Ẽfe Epa fani. Ato askafaino Jesús fisti rasichi
Niospa ea nĩchini ẽ ãfe yono shara chanĩmara fanifo.
yonoxonõ. Nãato ea amapaiyai keskara 40 Askata nã kẽro nikakanax Jesúski

ẽ apai. Nã ẽ piai keskara,” Jesús ato fonifo ãfe meka nikakani. Akiki nokoxõ
fani. (“Mã nõ piax nõ anã fonãikima, nõ yoinifo: “Nofe nono iyofe,” fanifo.
shara iki. Nãskarifiai Niospa noko Askafaifono nikata Jesús ato fe oxa
amapaiyai keskara nõ iki nõko õiti rafeyoni. 41 Ãfe meka nikakaxõ yora
sharakõi iki. Nãskara noko amapaiyai ichapato chanĩmara fanifo. 42 Askata
nõ aki, a nõ piai keskara,” ato fani.) chanĩmara fakaxõ yorafãfe nã kẽro
JUAN 4, 5 172

yoinifo: “Mĩ Jesúsnoa noko yoia fisti nõ nayamanõ,” ixõ iyopaini. 50 Askafaito
chanĩmara faima. Nõakõi mã nõ ãfe Jesús kemani: “Mĩ fake namaki. Katãfe.
meka nikakõia. Nãskakẽ iskaratĩa nõ Iskaratĩa mĩ fake niaki,” Jesús fani.
chanĩmara fai. Nãato na yorafo ikafo tii Jesús askafaito nikafaini kani. 51 Mã
ato ifitiro afe ĩpaxanõfo.” nokoi kaino ãfe inafo akiki nokokaxõ
yoinifo: “Mĩ fake mã shara, anã isinĩ
Jesús sharafani xanĩfo yonoxomisto fake ikima,” fanifo. 52 Askafaifãfe ato yõkani:
43 Askata mã oxa rafeta Jesús nã “¿Fanĩ xini rakano ẽfe fake sharamẽ?”
samãritanõfo anoax Galilea ano kani. ixõ ato yõkaito, “Xini keya mĩ fake ãfe
44 Jesús Galilea anoax yosini, nãnoxori yona matsita,” fanifo. 53 Yoiaifãfe nikata
yonopaoni. Afe yorafo nãno inifo. ãpa shinãni: “Chanĩma, Jesús ea yoita
Askata Jesús ato yoini iskafakĩ: “A afe xini keya, ‘Mã mĩ fake sharaki katãfe,’
pexkonifãfe a ato Nios yoixomis yoikakĩ ea Jesús faita,” ixõ xanĩfãfe shinãni.
iskafatirofo: ‘Akai tsoama, afi nofe Nãskata na xanĩfonõ ãfinõ afe
pexkoniki,’ fatirofo,” ixõ ato Jesús yorafoyaxõ Jesús chanĩmara fanifo.
yoini. 54 Nãskata Jesús Judea anoax Galilea
45 Askata Jesús Galilea ano nokoni. ano nokoxõ afianã tsõa atiroma keskara
Jerusalén anoax Galilea ano Jesús fakĩ ato õimani. Ato õimakĩ rafe fani.
nokoamano yorafo Galilea anoax
Jerusalén ano fonifo fista aki fokani. Jesús feronãfake isinĩ imis
Nãnoxõ tsõa atiroma keskara Jesús Betesda anoxõ sharafani

5
Niosxõ ani. Nã afama mĩshti Jesús 1 Askata Jesús Galilea anoax

anoxõ akaito õinifo. Nãskakẽ Galilea Jerusalén ano kani ãfe kaifo
ano Jesús atoki nokoano akiki judeofo feta fista akikai. 2 Nãno
inimanifo: “Aicho, mã mĩ oaki,” Galilea Jerusalén ano ovejafãfe ãto kãiti ano ĩa
anoxõ fanifo. ini. Judeofãfe yoimisfo a ĩamã ãfe ane
Betesda. Nã ĩa kesemẽ pexe kafãshara
Jesús xanĩfãfe fake sharafani mĩshti tsaofafãina ini, cinco pexe.
46 Askata nã pexe rasi ãfe ane Caná 3-4 Nãno yora isinĩ imisfo ichapa rasi

ano Jesús nokoni nã Galilea mai ano. A inifo nãno rakafafãinafo. Fẽxofo,
ãfe mekapa faka fetsafani ano fimi ene chãtofo, sifitianifo nãfo isinĩ imisfo nã
keskara fakĩ nãno Jesús nokoni. Nãnoa pexe kafãshara mĩshti mẽra
xanĩfo fẽtsa Jesús õiyoi oni. Nã pexe rakafafãinafo ini. Akka Niospa ãfe ãjiri
rasi ãfe ane Capernaúm anoax oni. nã ĩa ano nokomis nã ĩa fecha fecha
Nãnoax xanĩfãfe fake isinĩ ini. axiki. Nã ĩa fecha fecha akaino nã isinĩ
47 Askata xanĩfãfe nikani Jesús Judea ikaifo nã nashi taea nashiax koshi
anoax oano Caná ano nã Galilea mai sharamisfo. Nãskakẽ nã isinĩ ikaifãfe
ano. Nikata akiki oxõ yoini: “Xanĩfo, ẽfe Niospa ãfe ãjiri manamisfo ato ĩa fecha
fake isinĩ iki nai kiki. Ẽfe fakeshta ea fecha axoyonõ nã nashi nã taea koshi
õixoni ope ẽfe fake ea sharafaxoxikĩ,” sharaxikakĩ.
ixõ iyopaini. 48 “¡Ooa! Tsõa atiroma 5 Jesús nãno nokoxõ feronãfake fichini

keskara ẽ fayamakẽ mã ea chanĩmara treinta y ocho xiniya amis finipaikĩ


fakeranama,” ixõ Jesús ato yoini. ranãmis. 6 Feronãfake finimisma fichixõ
49 Afianã nã xanĩfãfe Jesús yoini: Jesús tãpini nã feronãfake treinta y
“Xanĩfo, efe kayoikape ẽfe fake ocho xiniya amis isinĩ itiani. Nãskaxõ
173 JUAN 5

yõkani: “¿Mĩ sharapaimẽ?” ixõ yõkani. 18 Nãskakẽ fakirira shinãnifo. Nãskara


7 Askafaito kemani: “Niospa ãjirinĩ ĩa shinãkakĩ Jesús mekafanifo: “Nõko
fecha fecha akaino tsõakai ea ĩa ano xinifãfe yoini keskara nõ safaronõ afaa
iyomisma. Akka ẽ nashipaifiaino ea metiroma, akka Jesús yonoi yorafo
xĩtimisfo. Ẽkai fena nashitiroma. Nono sharafakĩ. Nãskaxõ noko yoia: ‘Nios ẽfe
tsõama ea ĩa ano iyoikaxiki,” faito, Epakõi,’ noko faa. Nãskax Nios
8 Jesús yoini: “Fininãkafã, mĩ rakati keskarakõi ipai,” fanifo. Nãskax a ranã
fifaini kasharatãfe,” Jesús fani. yoinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ Jesús ato
9 Askafaito nikai fininãkafãta ãfe rakati retematiromẽ?” ikanax yoinãnifo
fifaini kani. judeofo ãto xanĩfofo.
Nã pena safaronõ finimisma Jesús
sharafani. 10 Nãskano nã judeofãfe ãto Jesús Niospa Fakexõ nã
xanĩfofofãfe õinifo nã feronãfake Niospa akai keskara fai
finimismato ãfe rakati fifaini kaito 19 Nãskara shinãifãfe Jesús ato tãpini.

yõkanifo: “¿Afeskakĩ mĩ rakati safaronõ Nãskaxõ Jesús ato yoini iskafakĩ:


mĩ foikaimẽ? ¿Mĩ tãpiamamẽ nõko “Chanĩma ẽ mato yoinõ. Ea nikakapo. Ẽ
xinifãfe yoipaonifo safaroaino nõ afaa Niospa Fakekõikĩ ẽa ẽ afara
metiroma? Akka mĩ rakati na safaronõ afeskarafaima. Ẽfe Epa Niospa akai
mĩ fotiroma,” fanifo. 11 Askafaifono ato keskara õixõ ẽri aki. Nã fisti ẽ aki. 20 Ẽfe
kemani: “Oa feronãfãke ea sharafaxõ ea Epa Niospa ea noikõi. Nãskakĩ nã akai
yoia iskafakĩ: ‘Mĩ rakati fotãfe,’ ea faa,” keskara ea tãpimani ẽri anõ. Akka afara
ato faito, 12 “¿Tsõamẽ a feronãfake anori fetsa finakõia ea ispaxii. Askaino mã ea
mia yoia?” fanifo. 13 Finimismatokai iskafakĩ yoixii: ‘Aira õikapo. ¿Afeskakĩ
tãpinima tsõa sharafaamãki Jesúsmãi a iskara shara akimẽ?’ mã ea faxii. 21 Epa
finimisma sharafafãini koshikõi a Niospa yora naano anã otofatiro.
makinoax yorafã rasi mẽra kaano. Nãskaxõ anã nimasharatiro. Ẽri ãfe
Nãskakẽ finimismato anã õinima. Fakexõ nãskari fakĩ ẽ ato nimapaikĩ ẽ
14 Askano chipo Jesús a feronãfake ato nimatiro shara ĩpaxanõfo. 22 Epa
sharafaa Nios kĩfiti pexefã mẽranoa Niospa ato yoima fatora yora shara
fichixõ yoini: “Anã mĩ isinĩ ikima. Mã nĩpanaka, akka fatorari
mĩ shara. Anã a mĩ chakafapaoni omiskõipakenaka. Ẽfi Niospa Fakeki. Ea
keskafakĩ afianã chakafayamafe. Mĩ nĩchini ẽ yorafo yoinõ fatofomãki a afe
chaka xatefe. Mĩ chaka mĩ xateyamakẽ nĩpanakafo, akka fatoforimãki a
afaranã mia anã omiskõimatiroki,” ixõ omiskõipakenakafo. 23 Nãskaxõ yorafãfe
Jesús yoini. 15 Nãskax nã feronãfake Epa Nios yoixikani: ‘Mĩ fãsi shara. Tsõa
Jesús makinoax kani judeofo yoikai, mia finõtiroma,’ ixõ yoixikani.
“Oa Jesús ea sharafaa,” ato fani. 16 Nã Nãskarifiakĩ eari yoixikani ẽmãi ãfe
Jesús safaronõ yora sharafaa nikakanax Fakekẽ. Ea nĩchini. Akka iskaratĩa ea
judeofo ãto xanĩfofo Jesúski tsõa yoisharaima. Ẽfe Epa Niosri askari
õitifishkinifo. Õitifishkikakĩ Jesús fakani yoisharakima.
mekafakĩ chakafanifo. 17 Askafaifono 24 “Ẽ mato chanĩmakõi yoinõ. Fatoto

Jesús ato yoini: “Ẽfe Epa pena tii ẽfe meka nikasharaimãkai, akka nã ea
yonofafãini. Iskaratĩari yonoi. Ẽri ẽfe nĩchiniri, fatotori chanĩmara faimãkai
Epa yonoai keskafakĩ ẽri yonoi,” ixõ ato nãfi ẽfe Epa Nios fe nĩpanakakĩ. Akka
yoini. iskaratĩa yorafo oa naa keskara ikafo
JUAN 5 174

Nios Ifofaamax. Akka Epa Nios 34 “Ẽfi tsõa atiroma keskara fakẽ mã
chanĩmara fakanax afe ipanakafo. mã õimiski. Akka tsõa eõnoa mato
Nafiax afianã otoxikani. yoiamaito nãfo õixõ mã tãpitiro ẽ mato
25 “Ẽ afara fetsa chanĩmakõi mato chanĩkima yoimis. Nãskafekẽ Juan
yoinõ. Yorafãfe ãto õiti mẽra eõnoa mato yoimis keskara ẽ afianã
shinãsharakõiafoma oa naa keskarakõi mato shinãmani mãto chaka mã xatenõ
ikafo. Akka ẽ Niospa Fakeki. Iskaratĩa ẽ omiskõitamaroko Epa Nios fe mã
ato yoiaito ea nikakanax anã naa isharapakexanõ. 35 Juan feronãfake fãsi
keskara ikanima, efe isharapakenakafo. sharakõi. Oa rãpari fafeai keskara shara.
26 Akka tsõa Epa Nios onifanima. Akõi Fakishikakĩ nõ rãpari õtano fai
ika. Nãskarifiakĩ Epa Niospa yoia chaxasharano nõ fãi katiro. Oa rãpari
keskara ãfe Fakeri tsõa onifanima. Ẽakõi fafeai keskara shara mato Juan
ẽ ikaki. 27 Ẽfi Niospa Fakeki. Nãskakẽ ea tãpimanano mã mãto chaka xateax mã
yoia iskafakĩ: ‘Mĩ yorafo yoitiro Nios fe mã isharapakexatiro. Mato
fatofomãki efe nĩpanakafo, akka yoimis keskara mã shinãmis iskafakĩ:
fatoforimãki omiskõipakenakafo,’ ixõ ea ‘Aicho, Juan noko mẽstekõi Niospa
nĩchini. 28-29 Nãskara ẽ mato yoiaino meka yoimis. Nõ nikashara,’ ixõ mã
rateyamakãfe. Akka nã namisfãfe ẽfe shinãmis. 36 Juan eõnoa yoikõimis; akka
meka nikakani otoxikani. Afara shara ẽfe Epa Niospa Juan finõkõia. Ẽfe Epa
famisfo nikasharakõimisfo nãfo Nios ea nĩchini a apaiyai keskara ẽ anõ.
ano nĩpanakafo. Akka nã afara Iskaratĩa a ea yonomanai keskara ẽ aki.
chakafamisfo afo otokanax Akka a ẽ akai keskara õixõ mã tãpitiro
omiskõipakenakafo,” ixõ Jesús ato Epa Niospa ea nĩchini a ea yonomanai ẽ
yoini. mitonõ. 37 Epa Niospa ea matoki nĩchini.
Nãatori eõnoa yoimis. Mãkai Epa
Niospa Jesús nĩchini a Niospa ãfe meka nikamisma, askatari
apaiyai keskara famaxikĩ mã õimisma. 38 Niospa ea nĩchifinino mã
30 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka ea chanĩmara faima. Nãskax ãfe meka
ẽakõi ẽ yorafo omiskõimanima. Epa shara mãto shinã mẽra naneama.
Niospa ea yoiaino ẽ aki. Epa Niospa 39-40 “Moisés feta a Niospa meka

keyokõi tãpia. Akka ea mẽstekõi yoia yoimis fetsafãferi kenenifo keskara mã


keskara ẽ yorafo yoitiro fatofo mã õisharai mãmãi shinãkĩ iskafakĩ: ‘Ẽ
omiskõipakenakafomãki. Ẽ ato kaxpa Niospa meka anekĩ ẽ tãpitiro afeskax ẽ
omiskõimanima. Eres fistikai ẽ apaiyai Nios fe isharapakenakamãki,’ ixõ mã
keskara ẽ shinãima. Ẽfe Epa Niospa ea shinãi. Nãskaxõ a Niospa meka yoikĩ
nĩchini a apaiyai keskara ea famaxiki. kenenifo mã anefafãimis. Akka Moisés
31 Ẽakõi ẽ yoimesharaito tsõa ea tãpitiroma feta a Niospa meka yoimisfãfe eõnoa
ẽ afe keskaratiromakĩ. 32 Akka nãno yora kenefinifono mã ekeki opaima ẽ mato
fẽtsa eõnoa yoisharamis. Nãato ea imasharapanã.
chanĩmara fakẽ mãri a nikasharakõitiro. 41 “Epa Niospa ea yoikĩ iskafaino: ‘Ẽfe
33 Akka mã yorafo Juan Maotistaki fake shara,’ ea faino ẽ inimatiro. Akka
nĩchimis eõnoa nikanõfo. Juan eõnoa yorafãfe, ‘Jesús sharaki,’ ea faifono ẽ
meka shara yoimis nã yorafãfe mato askafamapaima. 42 Ẽ mato tãpikõia.
tãpimakani. ‘Jesúsfi Cristoki,’ Juan ato Mãkai Epa Nios noima. 43 Epa Niospa ea
famis. Nã nikakaxõ mato tãpimamisfo. nĩchini ẽ matoki onõ. Ẽ matoki ofiakẽ
175 JUAN 5, 6

mã ea ifipaima. Akka yora fetsa ãakõi fani. 8 Nãskafekẽ Jesúsxõ tãpimis fetsa
matoki oaito mã ifitiro. 44 Akka mã yora Andrés nã Pedro ẽxto yoini: 9 “Õipo. Na
fetsafo, ‘Na yorafo sharafora, noko fãke cinco pãa fea. Foe rafeya fea. Akka
fanõfora,’ ixõ mã ato yoimapai. Akka yora ichapato pitirofoma. Fisti rasichi
Niospa mato yoisharaino mã fichipaima. pitirofo. Nono yora ichapa rasi. Na pãa
Nãskakĩ mã Niospa meka mã pishta tsoa nokotiroma,” fani.
nikakaspai. 10 Askafaito Jesús yoini iskafakĩ: “Ato
45 “Mã ea chanĩmara fayamakẽ ẽfe Epa yoikãfe tsaonõfo,” ato fani. Nãno fasi
Nios ẽ yoima. Nãskakẽ, ‘Nã Jesús noko ichapa ini. Nã Jesús ato yoiai keskai fasi
chakafai,’ ixõ shinãyamakãfe. Mã mẽra tsaoi fetsenifo. Cinco mil
shinãmis iskakĩ: ‘Moisés meka nikai nõ feronãfakefo tsaoi fetsenifo. Kẽrofori,
Epa Nios fe nĩpanaka,’ ixõ mã shinãmis. fakefori tsaonifo. 11 Nãskax tsaofafono
Anori mã shinãfiaino Moisés Epa Nios Jesús nã cinco pãa fita Apa Nios yoini:
yoixii mãkairoko ãfe meka “Aicho, Epa,” ixõ Apa Nios yoita pãa
nikakõimiskẽ. 46 Moisés eõnoa yoikĩ yafi nã foe rafe kaxkepaketa aõxõ
keneni. Nãskaxõ Moisés ãfe meka tãpimisfo ato inãni, afãferi ato inãnõfo.
chanĩmara faxõ eari mã chanĩmara Fikaxõ pikani mãyakõinifo. 12 Nãskax
fakerana. 47 Nãskafixõ a Moisés kirika keyokõi yorafo mãyakõiafono Jesús ato
keneni mã chanĩmara faima. Nãskaxõ yoini: “Nã pãa yafi foe texefafo fikãfe
eari mã chanĩmara faima,” ixõ Jesús fẽta mẽra nanekãfe afaa pishta
judeofãfe ãto xanĩfofo yoini. fenoyamanõ,” ato fani. 13 Ato askafaito
nikakaxõ nã pãa yafi foe texefafo finifo.
Jesús cinco mil feronãfakefo ato pimani Doce fẽta fospifanifo.
(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17) 14 Nãskata Jesús ãfe mekapa foe rafe

6
1 AskataJesús anã ĩamãfã ãfe ane yafi cinco pãa ato pimaito õikanax
Galilea pokefaini. Ãfe ane fetsa yoinãnifo: “Chanĩmakõi Jesús Niospa
Tiberias. 2 Nãskaxõ Jesús isinĩ imisfo ãfe meka yoimis. Nã Epa Niospa aõnoa
mekapa ato sharafaito õikani yorafã yoipaoni. Nokoki nĩchini,” ikanax
rasichi chĩfafainifo. 3-4 Nãskaifono yoinãnifo. 15 Askafaifono Jesús tãpixõ
judeofãfe ãto fista Pascua mã chaima ãfe õiti mẽra shinãni: “Na yorafãfe ea
pakeaino Jesús mãchi keya ano nokoax kerexkai ãto xanĩfokõi ea imapaikani,”
aõxõ tãpimisfo fe tsaoni. 5-6 Nãno ixõ tãpini. Askata ato makinoax machi
tsaoafono yorafã rasi Jesúski fenifo. fetsa ari kani.
Akiki feaifãfe atokiri fesoxõ Jesús õini.
Jesús ĩamãfã femãkĩa kani
(Ato õikĩ Jesús shinãni oa yorafo
(Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52)
fonãikani rakikĩa. Nãskaxõ Jesús ãa
tãpini afeskaxõ ato pimaimãkai.) 16-17 Askata mã xini kaino aõxõ
Nãskaxõ Jesús Felipe tãpimapaikõini a tãpimisfo kanõanãfã mẽra nanefainifo
ãfe mekapa afama mĩshti atiro. Nãskaxõ ĩamãfã pokefainifo nã pexe rasi
Jesús Felipe yõkani: “¿Fanĩa afaa ato Capernaúm ano fokani. Nokoafomano
pimaxikĩ nõ fimẽ?” ixõ Jesús Felipe mã fakishaino Jesús atoki nokonima.
yõkaito, 7 nikaxõ Felipe kemani: “Kee, 18 Nẽfefaino ĩamãfã pooitifakõini.

Ifo, nõ dos cientos nia oxata yonoxõ nõ 19 Ĩamãfã chai naisti nẽxpakĩaxõ

kori fitiro akka a tiikai nokotiroma na nẽfefãnẽ ato akaino ĩamãfã


yorafã rasi nõ ato pimapanã,” Felipe pooitifakõini. Jesús ĩamãfã kamaki
JUAN 6 176

kaitokai tsõa tãpinima mã fichifikaxõ. Nios inimamapaikĩ ea chanĩmara


Tãpiamax ratekõinifo. 20 “Ẽkĩa. fakãfe,” Jesús ato faino, 30 kemanifo: “A
Rateyamakãfe,” Jesús ato fani. tsõa atiroma keskara fakĩ noko afama
21 Nãskaxõ yoinifo: “Aicho. Kanõa mẽra mĩshti ispafe nõ mia chanĩmara fanõ.
naneyofe,” fanifo. Mã Jesús naneano 31 Akka Niospa meka kenenifo iskafakĩ:

nãskax ĩamãfã kesemẽ nokorisanifo. ‘Tsõa atiroma keskara Moisés a piaifo


ato inãpaoni. Nã pena tii nai mẽranoax
Yorafã rasichi Jesús fenanifo pakepaoni a piaifo,’ ixõ kirika kenenifo.
22 Nãskaino mã penano yorafã rasi A nõko xinifãfe pipaonifo tsõa istoma
okiri ĩamãfã kesemẽ nẽtenifo. “A aõxõ anoxõ ãfe ane mãnã. Nãskakẽ mĩri a
tãpimisfo fe Jesús kaito nõ õiama. Moisés aka keskara fafe, nõ mia
Nonokai kanõa fetsama. Akka Jesús chanĩmara fanõ,” ixõ yoinifo.
nonoki,” ikanax yoinãnifo. 32 Askafaifono Jesús ato yoini: “Ẽ mato
23 Nãskatari Tiberias chaimaxõ kanõa pãraima na Moiséskai a nõko xinifãfe
rasi fenifo. A Jesús yorafã rasi ato piai ato inãnima, nai mẽraxõ Epa
pimaita ano fenifo. 24 Askatari Jesúsxõ Niospa ato inãni. Akka Epa Niospa mã
tãpimisfo ano inifoma. Jesúsri ano iskaratĩa mato mẽra nĩchia a mã piai
inima. Nãskaxõ yora rasichi Jesús keskara nai mẽraxõ mãto õiti mẽra
fenaifokani fonifo kanõanãfãnẽ nanenõ. 33 Nã fistichi yorafo
Capernaúm anoa. nimapakekõixatiro. Epa Niospa nãmã
nĩchini yorafo ato imasharapakexanõ,”
Jesúsfi a nõ piai keskaraki. Akka nõ ato faito, 34 “Ĩfo, a nõ piai noko
piaxma nõ nitiroma. Nãskarifiakĩ nõ Jesús inãfafãife a mĩ noko yoiai,” fanifo.
chanĩmara faaxma nõ afe nĩpaxatiroma 35 Jesús ato kemani: “Ẽfi nã mã piai
25 Mã fichikaxõ Jesús yoinifo: keskarakĩ. Ẽ yorafo
“Maestro, ¿afetĩa mĩ nono oamẽ?” ixõ nimasharapakexatiro. Mã nõ piax
yõkanifo. 26 Askafaifono ato kemani: mãyatiro. Nãskax nõ anã fonãitiroma.
“Chanĩmakõi ẽ mato yoi. A yõra Nãskarifiakĩ ea shinãifãfe ẽ ato
atiroma keskara ẽ mato ispafekẽ mã ea shinãmafafãini. Ẽ ato potanakama.
fenaima. Akka ẽ mato pimaino keyokõi Nãskakẽ ãto õiti mẽra inimakõitirofo.
mã mãyakõita. Nãskakẽ mã ea fenai. Askatari mã nõ faka ayax nõ anã
27 Shinãkapo. a piai fisti mã shinãfafãini. nõamãitiroma. Nãskarifiakĩ ea
Akka a mã piai pisiax payokometiro. shinãkanax efe isharapakenakafo.
Nãskaxõ mã yonofafãini a mã piai fixiki. 36 Nãskafekẽ ẽ mato yoiaito mã ea

Akka a mã piai fisti shinãyamakãfe. A ẽ nikakĩ mã ea chanĩmara faima. 37 Akka


mato inãtiro shinãkãfe. A mã piai ẽ nã ea Ifofaafo Epa Niospa ea atoya
mato inãtiro a keyonakama. Nã piax mã imasharapakenaka nãfãfemãi ea
efe isharapakenaka. Ẽfi yõra fakekõiki. Ifofakõiafono. Akka fatorafãferi ea
Ẽfe Epa Nios ekeki inimai ea katoxõ Ifofaifãfe nãfo ẽ ato kexesharapakenaka.
matoki ea nĩchini ẽ mato Ẽ ato potapakenakama. 38-39 Epa Niospa
imasharapakexanõ,” ato faino, ea nĩchikĩ ea yoini iskafakĩ: ‘Nã mefe
28 nikakakĩ yoinifo: “¿Nõ afeskatiromẽ ipaikani mefe ipanakafo tsoa pishta
Nios nokoki inimanõ?” ixõ yoinifo. fenonakama. Nãfo mã nafiamisfono mĩ
29 Askafaifãfe Jesús ato kemani: “Epa anã fotoxõ mĩ ato õtofaxii nofe
Niospa ea matoki nĩchini. Akka mã Epa nipaxanõfo. Nãskara ẽ fichipai,’ ixõ ea
177 JUAN 6

nĩchini. Nãskakẽ nã ẽa ẽ apaiyai keskara pipaofinixakĩ mã nai mitokomenifo.


faxiki ẽ mai ano onima. Akka nã ea 50-51 Ẽ nai mẽranoax ẽfe Epa Nios ika
nĩchiato ea amapaiyai keskara faxikĩ ẽ anoax oni. Ẽfi na mã piai keskaraki. Nã
mai ano fotoni. ea chanĩmara fai nãfi efe nĩpanakakĩ.
40 “Ẽfi Niospa Fakeki. Ea chanĩmara Nã nõko xinifãfe pipaonifo nai
fakanax nãfo ẽfe Epa Nios ari efe mẽranoax pakeaito aatokai ato
isharapakenakafo. Nafiafãfe ẽ afianã nimasharamisma. Iskaratĩa afianã Epa
mai ano fotoxõ ẽ ato õtofaxii Niospa nai mẽraxõ mato inãi a mã piai.
isharapakexanõfo. Nãskara ẽfe Epa Nã piax yorafo isharapakenakafo anã
Niospa fichipai,” ixõ Jesús ato yoini. nanakafoma. Ẽfi nã mã piai keskaraki.
41 “Ẽfi nai mẽranoax onikĩ a mã piai Nãskakẽ ẽ keyokõi yorafo ẽ ato nãxoxii
keskaraxõ yorafo imasharaxikĩ,” Jesús nisharapakexanõfo,” ixõ Jesús ato yoini.
ato faito nikafikaxõ chanĩmara fatama 52 Nikakani judeofo fochishpanã

judeofãfe Jesús mekafakakĩ faatanãnifo. “¿Afeskaxõ na feronãfãke


yõachepenifo: 42 “Kee, nikakapo. Na ãfe nami noko inãtiromẽ nõ pinõ?”
Jesús, ãfe apa José yafi ãfe afa María nõ ikanax yoinãnifo. 53 Jesús ãfe namikiri
õimis. Nakai afaama. Akka, ¿afeskakĩ keparanãkĩ ato yoini: “Ẽ mato pãraima.
noko yoimẽ: ‘Ẽfi nai mẽranoax Nios ika Ẽfi yõra fakekõiki. Mã ẽfe nami
ariax onikĩ?’ Nãskakẽ na meka nõ piyamata ẽfe imi ayayamata ikax mã
chanĩmara faima. Iskara meka nõ nipaxatiroma. 54 Fatorafãfe ẽfe nami
nikapaima,” ikanax yoinãnifo. 43 A ãto pikani ẽfe imiri ayakani
õiti mẽraxõ shinãifo keskara Jesús ato isharapakexikakĩ. Nãskakẽ ẽ afianã nai
onãxõ ato yoini: “Ekeki mẽranoax fotoaitĩa a namisfo ẽ ato
yõachepeyamakãfe. 44 Ẽ chanĩma. Epa otofaxii Epa Nios ari nisharapakexanõfo.
Niospa ea nĩchini. Nãskafekẽ Epa 55 Ẽfe nami na mã piai keskara. Ẽfe imiri

Niospa ãto õiti mẽra ato a mã ayatiro keskara. 56 Fatorafãfe ẽfe


shinãmayamaino ea tsõa chanĩmara nami pikani, ẽfe imiri ayakani, nãfo efe
fatiroma. Akka nã ea chanĩmara faax rafesharapakenakafo. 57 Akka ẽfe Epa
nakẽ ẽ anã nai mẽranoax fotoxõ ẽ ato nĩpanakato nãato ea nĩchini. Nãskai ẽri
otofaxii efe ĩpaxanõfo. 45 Niosnoa aõnoax nipanaka. Nãskakẽ efe
yoimisfãfe kirika kenenifo iskafakakĩ: rafesharakanax eõnoax nĩpanakafo.
‘Epa Niospa keyokõi ato tãpimaxii,’ ixõ 58 “Afianã ẽ mato yoi. Nõko xinifãfe a

kirika kenenifo. Fatora yorafãfe ẽfe Epa pipaonifo ãfe ane mãnã. Nã pifiakanax
Nios nikaifono ato tãpimaxii. Nãskaxõ mã nai keyonifo. Akka ẽfi Epa Nios
afãferi ea chanĩmara faxikani. ariax ẽ matoki oni. Ẽfi a mã piai
46 “Tsõakai Epa Nios õimisma. Eres keskarakĩ. Ea pikanax eõnoax
fisti ẽ Epa Nios õimis, ẽmãi a makinoax nisharapakenakafo,” ixõ Jesús ato yoini.
onixakĩ. 47 Ẽfi mato chanĩmakõi yoikai. 59 Judeofãfe ãto ichanãti pexe mẽraxõ

A ea chanĩmara fai ẽfe Epa Nios fe Capernaúm anoxõ ãfe meka Jesús ato
ipanaka. yoini.
48 “Ẽfi nã mã piai keskaraki. Nã ea

chanĩmara faafo tii Epa Nios fe Jesúsnoax yorafo nĩpaxatirofo


isharapakenakafo. 49 Nõko xinifo Moisés 60 Jesúsxõtãpimisfo a ranã yoinãnifo: “A
fe tsõa istoma ano ipaonifo. Nã Jesús noko yoia keskara fekaxkõi. Tsõakai
pipaonifo, ãfe ane mãnã. Akka mãnã tãpitiroma. Nõkai na keskara meka
JUAN 6, 7 178

nikamisma,” ikanax yoinãnifo. 61 Jesús ato retepaiyaifono. 2-5 Judeofãfe ãto xinifãfe


onãni a ranã yoinãifãfe. Akka atirifãfe tapas fapaonifo shinãkakĩ fista anifo.
Jesús nikapainifoma. Nãskaxõ ato yoini: Askata judeofo ichapa rasi Judea mai ari
“¿A ẽ mato rama yoia keskara mã Jerusalén anoxõ fista aki fokani fonifo. Mã
nikapaimamẽ? ¿Anã mã ea chanĩmara fista chaima ikaino Jesús Judea mai ari
faimamẽ? 62 Ẽ yõra fakekõi fiax a ẽ ipaoni kayotama, Galilea ano nẽteni. Ãfe extofori
ano nai mẽra ẽ anã kaito mã ea õiki, ¿mã nã Galilea ano afe inifo. Ãfe
ea chanĩmara faimamẽ? 63 Akka Niospa extokõifofiakaxõ Jesúskai nafi Cristoki
Yõshi Sharapa nã fistichi yorafo Niospa nĩchini ixõ tsõa chanĩmara
nimasharapaketiro. Yorafokai yõra fanifoma. Nãskaxõ yoinifo iskafakakĩ:
nimapaketiroma. Akka ẽfe Epa Niospa “Nonoax Judea mai ano katãfe nã mia
Yõshi Sharaõxõ ẽ mato yoimis. Nãskakẽ Ifofamisfãfe nã mĩ ato axomis keskara
ẽfe meka chanĩmara faax mã õinõfo. Nã mĩ amis keskara mĩ ato
nisharapakexatiro. 64 Nãskafekẽ fetsafãfekai õimanamano fetsafãfekai mia tãpitirofoma.
ea chanĩmara fakanima,” ixõ Jesús ato Nã mĩ afama mĩshti akaifo ato ispafotãfe,”
yoini. Jesús taefakĩ ato ifini. “Fatotokai ea faifãfe 6 ato kemani: “Ẽ iskaratĩa ari
chanĩmara fatama ea ato achimaximẽ,” ixõ katiroma. Ẽfe Epa ea nĩchiyoima. Akka
Jesús tãpiyoni. 65 Askaxõ anã ato yoini: “Ẽ afetĩara kapai mã katiro,” ato fani. 7 “Na
mato yoia iskafakĩ, Epa Niospa ãto õiti yorafãfekai Epa Nios yafi ea chanĩmara
mẽra ato shinãmayamaino ea chanĩmara faafoma. Nãfãfe ea noikaspakani. ‘Mãfi
fatirofoma,” ixõ ẽ mato yoia. afarafo chakafamis,’ ẽ ato famis. Nãskakẽ
66 Nãskaxõ Jesús ato yoiai keskara ea noikaspakani. Akka mato
nikakaxõ a chĩfamisfãfe Jesús potakaxõ anã noikaspakanima. 8 Akka mãri fista axiki
tananifoma. 67 Akka Jesús a aõxõ tãpimis Jerusalén ano fotakãfe. Ẽ kayoikaima. Ẽfe
doce ato ifini. Afetĩama ato ifiyoni aõxõ Epa Niospa ea nĩchiyoima,” ixõ Jesús ãfe
tãpimisfo inõfo. Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: extofo yoini.
“¿Mãri emakinoax kapaimẽ?” ato faino, 9 Mã ato yoita Galilea ano Jesús
68 Pedro kemani: “Ifo, nõ fato fetsakai nẽteni.
Ifofatiroma. Mĩ fistichi mĩ noko yoitiro
afeskax nõ isharapakexatiromãkĩ. 69 Mĩfi mĩ Jesús kani fista akikai
Nios ariax nokoki oniki. Mĩfi sharakõi 10 Nãskata mã ãfe extofo fista akikai,
Cristokĩ. Nios nã nipanakato nãato ãfe Jerusalén ano foafono Jesúsri chipo kani.
Fakekõi mĩ. Nã nõ chanĩmara fai,” askafaito, Tsõa tãpiamano onekõi Jerusalén ano kani.
70 “Ẽ mato doce feronãfake ifini mã eõxõ 11 Nãnoxõ nã judeofãfe ãto xanĩfofofãfe

tãpimis inõ. Akka ẽ mato ififinino a mato fe Jesús fenakani yoinãnifo: “¿Fanĩmẽ nã
rafea fetsa mã a mẽra Satanás chaka nanea,” feronãfake?” fanifo. 12 Nãno yora ichapa
ixõ Jesús ato yoini. 71 Nã Simón Iscariote ãfe rasi inifo. Atirifãfe iskafanifo: “Jesús
fake Judas ini. Nã Judasnoa Jesús ato yoini. feronãfake sharakõi,” ikaxõ yoinifo.
Jesús nã Judasri ififinino nãato Jesús ato Askafafiaifãfe atirifãfe yoikĩ iskafanifo:
achimani fetsafãfe retenõfo. “Maa. A feronãfakekai sharama. Yorafo
pãramis,” ikaxõ yoinifo. 13 Nãskax a ranã
Jesús ãfe extofãfe chanĩmara fanifoma yoinãnifo judeofãfe ato nikayamanõfo

7
1 Askata Jesús Galilea ano kafãsani ato judeo xanĩfofoki mesekakĩ.
tãpimafofãsafai. Judea ano 14 Fista mitokomeamano Jesús Nios

kayopainima judeofãfe ãto xanĩfofãfemãi kĩfiti pexefã mẽra ikikaini a mẽraxõ ato
179 JUAN 7

yoixikĩ. 15 Judeofãfe ãto xanĩfofofãfe tenetitĩa ẽ na feronãfake sharafaano?


nikakaxõ yoinifo: “Aira. Nikakapo. 24 Nãskakẽ a yõra afara shara fakẽ õixõ
¿Afeskakĩ na feronãfãke kenekĩ tãpikĩ yoikĩ iskafayamakãfe: ‘Nãto afara
finayamafixõ tãpifinakõiamẽ?” ikanax chakafai kiki,’ fayamakãfe. Mẽstekõi
yoinãnifo. 16 Nã yoiaifo keskara onãxõ yoisharakãfe,” ixõ Jesús ato yoini.
Jesús ato yoini: “Ẽfe shinãmã
shinãkõixõ ẽ mato yoima. Epa Niospa ea “Ẽ ẽfe Epa Nios ariax ẽ oni,”
nĩchini nã ea shinãmanai keskara ẽ Jesús ato fani
mato yoi. 17 Fatotora a Niospa yoiai 25 Askata yora rasi Jerusalén ano
keskara apaikĩ tãpitiro akka ẽa ẽ ikanax yoinãnifo: “¿A na feronãfakemẽ
shinãxõ ẽ mato yoima, Epa Niospa ea xanĩfofofãfe retepaiyaifo?” ikanax
shinãmanaino ẽ mato yoi. 18 Fatora yora yoinãnifo: 26 “Õikapo, yorafã rasichi
fẽtsa ãfe shinãmã shinãxõ ãakõi ato yoi. õifiaifono mã ato yoi. Akka tsõakai afaa
Nãato yorafo shinãmapai iskafakĩ: ‘Nã faima. Mã xanĩfofofãfe mã tãpiafo
feronãfãke mekakĩ tãpikõia, ea rakikĩa nã Cristo, a Niospa nokoki
fanõfora,’ ixõ anori ato shinãmapai. nĩchini. 27 Ẽtsa, aama rakikĩa Cristo.
Akka yõra fẽtsa ãa ãfe shinãmã shinãx Cristo oaito nõ tãpitiroma fakiranoax oi.
mekaima. A nĩchinito shinãmanaino Akka na feronãfake mã nõ tãpia fakiax
mekai, a nĩchini fisti yoisharanõfo. oamãki,” ixõ yoinifo.
Nãskakẽ nã yõra ato chanĩkima yoi, ato 28 Askafaifãfe nikaxõ Nios kĩfiti pexefã

pãraima. 19 Nõko xini Moisés Niospa mẽra ikixõ Jesús ato yoini iskafakĩ:
meka mato kenexoni. Akka mã “Chanĩma, mã mã ea tãpia ẽ fakiax
nikasharamisma. Nãskakẽ pena tenetitĩa oamẽ,” ato fani. “Akka ẽa ẽfe shinãmã
ẽ feronãfake sharafaano mã ea retepai,” shinãx ẽ oama. Akka ẽfe Ẽpa ea nĩchini.
ato faino, 20 “Kee. Tsoakai mia Nãfi chanĩmismaki. Akka mãfi ẽfe Epa
retepaima. Mĩ mẽra niafaka yõshi chaka mã tãpiama. 29 Ẽ ẽfe Epa ariax oni.
nanea,” faifãfe 21 ato kemani: “Ẽ Nãato ea nĩchini. Nãskakẽ ẽ a tãpikõia,”
feronãfake pena tenetitĩa sharafaino ixõ Jesús ato yoini.
akka mã ea yoikĩ iskafamis: ‘¿Afeskakĩ 30 Ato askafaito nikakani akiki õitifishki

Jesús pena tenetitĩa feronãfake ikakĩ achipainifo karaxa mẽra ikimapaikakĩ.


sharafaimẽ?’ ixõ mã eõnoa yoimis. 22 Ẽ Akka a reteaifo ãfe pena nokoamano
pena tenetitĩa afara shara faa keskafakĩ achipainifo. Tsõakai Jesús afeska fanima.
mãri pena tenetitĩa afara memis. Moisés 31 Nã yorafã rasichi Jerusalén anoafãfe

kirika kenekĩ yoini keskafakĩ mãri mãto yoinifo: “Tsoa fẽtsa atiroma keskara fakĩ
fake feronãfakefo rama kãikẽ mã ocho Jesús Niosxõ afama mĩshti noko ispa. Nã
nia oxano mãto fake feronãfakefo mã Jesús afama mĩshti fai tsõa atiroma keskara
foshki repa xatemis. (Akka Moiséskai fakĩ. Akka yora fetsa oax ãa iskai yoi: ‘Ẽkĩa
askara noko yoinima, nõko xinifãfe Cristo,’ iki yoi. Akka atokai afama mĩshti fakĩ
askara yoinifo.) Akka iskaratĩa pena Jesús finõtiroma,” ikanax yoinãnifo. Nãskakĩ
teneti ikaino mã mãto fake feronãfakefo Jesús chanĩmara fanifo.
mã foshki repa xatemis.
23 “Moisés yoini keskara nikakĩ pena Fariseofãfe ãto inafo nĩchinifo
tenetitĩari mã mãto fake feronãfakefo Jesús achitanõfo
mã foshki repa xatemis. Akka, ¿afeskai 32 Nãyorafã rasichi Jesúsnoa meka
mã ekeki õitifishkikimẽ na pena shara yoiaifãfe fariseofãfe nikanifo.
JUAN 7 180

Nãskaxõ judeofãfe ãto xanĩfofo feta meka yoimis a nõ manai,” ikanax


fariseofãfe a Nios kĩfiti pexefã kexemisfo yoinãnifo. 41 Atirifãferi yoinifo: “Nãfi
nĩchinifo Jesús achitanõfo karaxa mẽra Cristoki,” ixõ yoinifo. Akka fetsafãfe
ikimaxikakĩ. yoini: “Maa, nakai Cristoma. Cristokai
33 Askata Jesús ato yoini: “Ẽ anã nono Galilea anoax kãitiroma. 42 Niospa meka
mato fe samarakaima. Ẽ samamashta kenenifo keskara, ‘David ãfe fena inõ
kai a ea nĩchini shinãfãini. 34 Ẽ mato Cristo. Nã David ipaoni Belén ano.
anoax kaino mã ea fenakĩ mã ea Nãnoaxri Cristo kãixira,’ ixõ kirika
fichitiroma. A ẽ kai arikai mã kenenifo. Akka Cristokai Galilea anoax
katiroma,” ixõ Jesús ato yoini. kãitiroma,” ixõ yoinifo. 43 Nãskakẽ nã
35 Ato askafaito nikakanax judeofãfe ãto yorafãfe Jesúsnoa nikakaxõ anoris
xanĩfofo yoinãnifo: “¿Faki na feronãfake shinãnifoma. Fetsafãfe Jesús chanĩra
kaimẽ nõ fichitiroma? Nã nõko kaifo fanifo, fetsafãferi chanĩmara fanifo.
griegofo nã pexe rasi anoax paxkafainifo 44 Atirifãfe Jesús achipainifo karaxa

nãno kai rakikĩa. Nãnoxõ griegofo mẽra ikimapaikakĩ. Achipaifikakĩ tsõa


tãpimaxikĩ kai rakikĩa,” fanifo. 36 “¿Afaa Jesús afeska fanima.
noko yoipaimẽ iskafakĩ? ‘Mã ea fenafikikai
mã ea fichitiroma. Ẽ ika arikai mã Judeofo ãto xanĩfofofãfe
katiroma,’ ixõ noko yoiai. ¿Afaa noko Jesús chanĩmara fanifoma
yoipai iskaimẽ?” ikanax yoinãnifo. 45 Askata fariseofãfe ãto Nios kĩfiti
pexefã kexemisfo fenifo. Ãto xanĩfofoki
Niospa Yõshi Sharapa feaifono ato yõkanifo: “¿Afeskakĩ mã
yorafo nimapaketiro Jesús achiamamẽ noko efexoxikĩ?” ixõ
37 Askata mã fista mitokomeaino Jesús ato yoinifo. 46 Ato askafaifono ato
nã yorafã rasi mẽraxõ niinãkafã fãsi kemanifo: “Na feronãfãke ãfe meka
mekainãkafã ato yoini iskafakĩ: “Nikakapo. sharakõi, tsõa anori yoimisma,” ato
Nã mã nõamã iki faka ayapaiyai keskai fanifo. 47 Ato nikakaxõ fariseofãfe ato
ekeki fekãfe. 38 A ea chanĩmara faafãfe yoinifo: “Kee, Jesús mã matori pãra.
Niospa meka kenenifo keskara yora ãfe 48 Akka nõfi mãto xanĩfofo feta a Moisés

xaki mẽra faka poyo poyo iki netsotiroma kirika keneni nõ tãpikõiakĩ. Akka nõ
keskara shara itiro ea Ifofaax,” ixõ ãfe fatotokai nõ Jesús chanĩmara faima.
Yõshi Sharaki keparanãkĩ Jesús ato yoini. 49 Akka nã yorafãfe mã rama Jesús
39 Akka faka ato yoinima, Niospa Yõshi nikafo nãfãfe a Moisés kirika keneni
Sharaõnoa ato yoini iskafakĩ: “A ea tsõa tãpiafoma. Niospa ato
chanĩmara fai ẽfe Epa Niospa ãfe Yõshi omiskõimaxiki,” ikaxõ ato yoinifo.
Shara fe rafepakenaka,” ixõ Jesús ato 50 Askafafiaifono Nicodemo taeyoi

tãpimani Apa Nios ari kayoxoma yorafãfe nãato pena fetsa Jesúski kani fakishi
ãto xanĩfokõi ixikĩ. Nãskakẽ Jesús afara yõkaikai. Nãrimãi fariseoax
kayoamano Niospa ãfe Yõshi Shara ato fe nãskaxõ afe rafeafo yoini: 51 “Efe yora
rafeama. mĩshtichi, ẽ mato yoinõ. Nõko xinifãfe
ãto xanĩfofãfe yoinifo keskara nõ fatora
Jesúsnoa yoinifo. Askafikaxõ feronãfake nikasharayamaxõ, ‘Afara
anoris shinãnifoma chakafaira,’ nõ fatiroma iskafakĩ: ‘Nãto
40 Jesús
nikakaxõ atirifãfe yoinifo: afarafo chakafai kiki nõ omiskõimanõ,’
“Chanĩmakõi nã feronãfake Niospa ixokai nõ askafatiroma,” ato askafaino
181 JUAN 7, 8

kemanifo: 52 “Mĩ noko yoi Galilea anoxõ Jesús fininãkafã nã kẽro yõkani: “¿Nã
yoiaifo keskara. Galilea anoxõ Niospa feronãfakefo mia yõafo mã foafomẽ?
meka tãpiafoma. Shinãpo. Fato ¿Tsoa fisti nẽteamamamẽ anã mia
feronãfakekai a Galilea anoxõ Niospa yõaxikakĩma?” ixõ Jesús yõkaito, 11 “Ĩfo,
meka yoimis oama. Akka nono fistixõ tsoa pishta nẽteama,” faito, “Ẽrikai mia
Niospa meka noko yoitirofo,” ikaxõ mekafakĩ chakafaima. Iskaratĩa mĩ
Nicodemo kemanifo. katiro. Afianã mĩ chaka ipaoni keskara
53 Nãskax yoinãkanax ãto pexe rasi anã askayamafe,” ixõ Jesús nã kẽro
ano fonifo. yoini.

Kẽro ãfe fenema fe ikaito Jesús pena xafashara keskara


xanĩfofofãfe retepainifo 12 Askata mã kẽro kaano Jesús yorafã

8
1 NãskataJesús machi ãfe ane rasi yoini. Ato yoini iskafakĩ: “Ẽfi pena
Olivos ano kani. 2 Penaino Jerusalén keskarakĩ. Ẽ nã yorafo tii imasharatiro
ano nokoax anã a Nios kĩfiti pexefã shara ĩpaxanõfo, anã fakish keskara
mẽra Jesús oni. Nãno yorafã rasi afianã inõfoma. A ea Ifofai fenotiroma,” ixõ
akiki fenifo nikai fekani. Askata tsaoxõ Jesús ato yoini. 13 Nikakakĩ fariseofãfe
ato yoini. yoinifo: “Na mĩ noko yoiai anorikai tsõa
3 Ato yoiaino a Moisés yoikĩ kirika mĩõnoa noko yoima. Mĩa mĩ yoimei.
keneni keskara ato tãpimamisfo fe Akka a mĩ noko yoiaikai tsõa mia
fariseofo fenifo. Kẽro ãfe fenema fe nikatiroma,” faifãfe 14 Jesús ato kemani:
ikaito fichikaxõ Jesúski efenifo. Yorafã “Ẽ fakiax oamẽ fakiri ẽ kaimẽ mẽ tãpia.
rasi nẽxpakĩa kẽro nĩchinifo keyokõichi Akka ẽa ẽ yoimeai ẽfe meka
õinõfo. 4 Askafakaxõ Jesús yoinifo: chanĩmakõi. Askafiax fakiax ẽ oamẽ ẽ
“Maestro, na kẽromã afarafo chakafaa. fakiri ẽ kaimẽ mãkai tãpiama. 15 Mã ea
Ãfe fenema fe ikaito nõ fichia. 5 Moisés tãpixoma, mã ẽfe meka chanĩmara
iskafakĩ noko yoini: ‘Kẽro ãfe fenema fe faima. Ea tãpixoma mã ea shinãi oa
ikaito õikĩ nõ tokirinĩ tsakakĩ retetiro,’ chanĩai keskara ẽ mekaito. Mã askara
ixõ Moisés noko yoini. Akka, ¿mĩ noko shinãi Niospa mato askara anori
afaa faimẽ?” fanifo. shinãmanainoma. Ẽkai tsoa mekafakĩ
6 Nãskaxõ Jesús kemamapainifo, chakafaima. 16 Akka, ‘Na yorafãfe afara
“Fakiri noko yoimãkai,” ikaxõ ãto chakafamisfo,’ ẽa ẽ mato faima. Ẽfe Epa
xanĩfofo yoipaikakĩ. Askafaifono Jesús shinãi keskara nãnorikõiri ẽ mato yoi.
ãfe mẽkemã mai keneni. 7 Yõkarifaifono Askaxõ chanĩmakõi ẽ yoimis. Ẽfe Epa
Jesús atoki fininãkafã ato yoini iskafakĩ: nãato ea nĩchini, nã ea tãpimanai ẽ
“Fatotokai mã afaa chakafamismamẽ na yoimis. 17 Moisés mato yoini iskafakĩ:
kẽro mã tokirinĩ tsakakĩ taefai,” Jesús ‘Feronãfake rafeta nãnoris mato yoiaito
ato fani. mã nikatiro,’ ixõ mato Moisés yoini.
8 Mã ato yoixõ afianã ãfe mẽkemã mai 18 Akka ẽakõi ẽ yoimei. Akka nã ea

keneni. 9 Nãskano mã ato yoiaito nĩchinito ẽfe Ẽpari eõnoa nãnorikõi


nikakaxõ a Jesús mai keneai õikanax nã yoimis,” ato faito, 19 nikakakĩ yõkanifo:
kẽro mekafakĩ chakafamisfo fisti rasi “¿Fanĩmẽ mĩ Epa?” faifãfe, “Mãkai ẽfe
tsekefaifãinifo. Nã anifo tii foi taenifo. Epa yafi mã ea tãpiama. Ea tãpixõ ẽfe
Chipo naetapafo fonifo. Mã foafono Epari mã tãpikerana,” ixõ ato Jesús
Jesús fisti nãno kẽro fe nẽteni. 10 Nãskax yoini.
JUAN 8 182

20 Nioskĩfiti pexefã mẽraxõ ato yoini. Jesús yoini. 30 Yoiaito nikakaxõ yora
Nãno nã kene mẽra judeofãfe ãto kori ichapato chanĩmara fanifo.
naneti ini. Niospa meka yoimisfo ato
inãmisfo. Jesús ato yoiaino judeo Niospa fakefãfe Nios ãto Ifo, akka afara
xanĩfofofãfe achipainifo. Askafixõ tsõa chakafamisfãfe afara chaka ãto ifo
achinima ãfe penakairoko nokokẽ 31 Nãskaxõ Jesús a chanĩmara faafo

achipanãfãfe. yoini: “Ẽ mato yoiaito mã ea


nikasharakõiax mã eõxõ tãpimiskõifo
Jesús yorafo yoini: “Ẽ kai arikai mã mã itiroki. 32 Ẽfe meka nikakõixõ mã
katiroma,” ato fani Nios tãpitiro, Nios chanĩmisma. Askax
21 Askata Jesús afianã judeofo ãto mã isharatiro. Afara chanĩ mãto ifo
xanĩfofo yoini: “Ẽ chai mẽ kai. Ẽ kaano itiroma.”
mã ea fenafikĩ mã ea fichitiroma. Mãto 33 Ato askafaito kemanifo: “Nõfi

chaka soaxoma nãskax mã nai. Ẽ kai Abraham ãfe fenaki. Fato fetsa nõko ifo
arikai mã nokotiroma,” ixõ Jesús ato imisma. Nõkai tsõa yonomatifoma.
yoini. 22 Jesús ato askafaito nikakaxõ ¿Afeskakĩ ‘Afara chanĩ mãto ifo itiroma’
yoinifo: “¿Akõi retemeimẽ? Nã noko noko Jesús faimẽ?” fanifo.
yoiai: ‘A ẽ kai ari mã nokotiroma,’ noko 34 Askafaifãfe anã Jesús ato yoini:

fai,” ikanax judeofo xanĩfofo yoinãnifo. “Chanĩmakõi ẽ mato yoi. Nã afara


23 Jesús ato tãpixõ ato yoini: “Mãfi na chakafamisfãfe nã chaka ãto ifo ixii.
mai anoakĩ. Akka ẽfi nai mẽranoakĩ. 35 Mã mã tãpia pexe ifãfe ãfe yonomati
24 Nã ẽa ẽ yoimea keskara mãto chaka ãfe pexe mẽra ipaxatiroma. Akka ãfe
potaxma mã nai eakairoko mã ea fake fisti ãfe pexe mẽra ipaxatiro.
chanĩmara faax. Nãskakẽ afara 36 Nãskarari Niospa Fãke mato chaka

chakafaxõ mãto chaka soaxma mã naax soaxonano afara chaka mãto ifo itiroma.
Epa Nios ari mã nokotiroma. Mã mã Niospa mato fakekõifai, mã afe
naano mãto chaka mato fe ipanaka.” isharakõipakenaka. 37 Mẽ mato tãpia
25 Ato askafaito kemanifo: “¿Mĩ mãto xini Abraham. Ãfe fenafofiaxõ ẽfe
tsoamẽ?” ixõ yõkaifãfe, “Nã ẽ mato meka mã nikakaspai. Nãskaxõ mã ea
yoitaifamis ẽkĩa. 26 Matoõnoa afama retepai. 38 Ẽfe Epa amis keskara mẽ
mĩshti ẽ yoitiro. A mã afara chakafamis õimis. Nãõnoa ẽ yoimis. Mãri a mãto
ẽ yoitiro. A ea nĩchinito ea yoiaito ẽ epa mato yoimis keskara mãri yoimis,”
nikai. Nãskakẽ nã ẽ mato yoifafãini. A ato faito, 39 kemanifo: “Akka nõko xini
ea nĩchinito yoiai chanĩmakõi,” Jesús Abraham,” faifãfe, “Akka mã Abraham
ato fani. ãfe fenafokĩ ¿afeskai mã Abraham
27 Apa Niosnoa ato yoifiaitokai tsõa apaoni keskara mã amismamẽ? 40 Epa
tãpinifoma. 28 Nãskaifãfe Jesús ato yoini: Niospa ea yoimis keskara chanĩma ẽ
“Ẽfi yõra fakekõiki. Mã ea ifi cruz ikakĩ mato yoifiaino mã ea retepai.
mastaxõ mã ea fininĩfofãxõ mã ea õixii Abrahamkai mato keskara ipaonima.
ẽ tsoamãki mã ea tãpitiro. Nãskatari 41 Mãto epa akai keskara mãri mã

eõnoa mã tãpitiro ẽa ẽ mato yoimisma. amiski,” ato faito, “Nõkai Epa


Epa Niospa ea yoia keskara ẽ mato ichapayama. Nõko Epakõi fisti Nios.
yoimis. 29 Nã ea nĩchini efe ika. Eres ẽ Nõfi ãfe fakekõifoki,” faifãfe 42 Jesús ato
ikama. A ea amapaiyai keskara ẽ amiski. yoini: “Ẽfi Nios fe imiski. Ẽ Nios ariax
Nãskax ekeki inimasharamiski,” ixõ ato oni. Ẽa shinãx na mai ano ẽ onima, ẽfe
183 JUAN 8, 9

Ẽpa ea nĩchini. Akka mãto Epa Nioskẽ Abram finõkõiamẽ? ¿Mĩ shinãimẽ ‘Ẽ ato
mã ea noikerana. 43 ¿Afeskakĩ ẽfe meka finõara’ iki?” faifãfe, 54 Jesús ato
mã nikaimamẽ? A ẽ mato yoiaito mã kemani: “A ẽa ẽ yoimesharai ẽfe meka
nikakaspai. 44 Akka mãto epa Satanás. sharama. Akka ẽfe Ẽpa eõnoa yoisharai.
Mã ãfe fakekõifo. Nãskaxõ mãto epa Mã a yoimis: ‘Nõko Epa Nios,’ fakĩ.
apaiyai keskara mãri mã apai. Nãfi 55 Mãkai ẽfe Epa Nios tãpimisma. Akka

taeyoi retemitsamis iyopaoni. Afi ẽfi ẽfe Epa tãpikõia. Akka ẽ mato
iskaratĩa nãskara. Atokai afara shara keskaraxõ, ‘Ẽfe Epamara,’ ẽ fakerana
yoimisma, chanĩkõi. Ãfe shinã mẽraxõ mato keskara chanĩmis ẽ ikerana.
chanĩ fisti shinãmis. Nãskaxõ chanĩ fisti Askatamaroko ẽfe Epa Nios ẽ tãpikõia.
yoimis. Nã chanĩai shinãifãfe nã Ea yoiai keskara ẽ amis. 56 Mãto xini
chanĩmis nãfi ãto apaki. 45 Nã keskara Abram yoini: ‘Cristo oaito ẽ õixii,’ ixõ
chanĩ ẽ mato yoiyamafiaito mã ea yoi inimani. Mã ẽ oaito ea õini askax
chanĩmara famisma. 46 Ẽ afaa chakafaito fãsi inimani,” ato faito, 57 “Mĩkai
mã ea õimisma. Ẽkai afaa cincuenta xiniya akama. Mĩkai nõko
chakafamisma. Ramashara ẽ xini Abram õimisma. Afetĩakai nanima.
chanĩmisma. Ẽ askafiaito mã ea Akka, ¿afeskakĩ, ‘Ẽ Abram õimis,’ ixõ mĩ
chanĩmara famisma. 47 Nã Nios fe noko yoimẽ?” faifãfe, 58 “Chanĩmakõi ẽ
rafeafãfe Niospa meka nikatirofo. Mãkai mato yoinõ. Abram fakeamano ẽfi
Nios fe rafeama. Nãskaxõ mã ãfe meka iyopaoniki,” ixõ Jesús ato yoini.
mã nikaima,” ixõ Jesús ato yoini. 59 Askaito nikakani nã judeofãfe ãto

xanĩfofo õitifishkikaxõ tokiri fikaxõ


Abraham fakeamano Jesús tsakapainifo. Askafapaifiaifono
Cristo Apa fe iyopaoni Jesús ato makinoax yamarisatani, Nios
48 Judeofãfe Jesús kemanifo: kĩfiti pexefã mẽranoax. Kaitokai tsõa
“Chanĩma nõ yoimis. Mĩfi samãritanõ õinima.
chakaki. Askatari mĩ mẽra niafaka
chaka nanea,” faifãfe, 49 “Niafaka chaka Feronãfake fẽxo kãini Jesús sharafani

9
ẽ mẽra naneama. Ẽ ẽfe Epa Niosnoa 1 Jesús kakĩ feronãfake fẽxo
meka shara ẽ yoimis. Akka mãfi eõnoa nãskarapa kãini fichini. 2 Õikakĩ
meka chaka yoimis. 50 Askafixõ, ‘Ea aõxõ tãpimisfãfe yõkanifo: “¿Maestro,
yoisharakãfe,’ ẽ yorafo famisma. Ẽfe afeskai na feronãfake fẽxo kãinimẽ?
Epa Niospa meka shara eõnoa ato Afara chakafakatsaxakĩ ikaraka, apa
tãpimapai. Nãato ato yoitiro fatofomãki feta ãfa afara chakafamisfono ikaraka,”
yora sharafo, fatoforimãki yora chakafo. ixõ Jesús yõkanifo. 3 “Afara
51 Chanĩmakõi ẽ mato yoinõ. Nã ẽfe chakafayamafikatsaxakĩ nãskarapa fẽxo
meka nikaifo nakanamax nĩpanakafo,” kãini. Apa feta ãfari afara
ato faito kemanifo, 52 “Iskaratĩa mã nõ chakafamismano nã feronãfake fẽxo
mia tãpikõi mĩfi niafaka chakaya. Akka kãini. Nãskarapa kãini. Akka Niospamãi
mã Abraham nani, Niospa meka afama mĩshti fatirokẽ nãskax fẽxo kãini
yoimisfori mã nanifo. Nãskafikẽ mĩ ato õimasharaxikĩ. 4 Niospa ea nĩchini ẽ
noko yoia: ‘Nã ẽfe meka nikakõiaifo yonoxonõ. Nã ẽ akaitĩa ẽ yonoxotiro.
nãtamaroko nĩpanakafo,’ ixõ mĩ noko Akka fakishikai nõ yonoxotiroma.
yoi. 53 Mã nõko xini Abram nani. Niospa Nãskarifiakĩ mã nõ naxõ nõ anã Nios
meka yoimisfori mã nanifo. ¿Akka mĩ yonoxotiroma. 5 Ẽ nono mai ano iyoax ẽ
JUAN 9 184

pena keskara. Ẽ ato õimayoi afeskax tenetitĩa,” faifono, fetsafãfe ato


isharakanimãkai,” ixõ Jesús yoini. kemanifo: “Akka yora chakapa fẽxo
6 Nãskara yoita maiki kemo mechota a sharafatiroma. Yora chakapakai nãato
mai kemõ mechanafaxõ a feronãfake akai keskara fatiroma,” ikanax fariseofo
fẽxo aõ fetekere ani. 7 Askafata, “Ĩamã fochishpanã faatanãnifo. Atirifãfe
fechokometãfe,” fani. Nã ĩamã ãfe ane fariseofãfe yoinifo: “Jesúskai sharama,”
Siloé, ãto mekapa anemisfo na Siloé ãfe faifono, atirifãferi, “Jesús sharaki,”
ane “Nĩchia” famisfo. fanifo. 17 Nãskata afianã fariseofãfe a
Nãskata fẽxo ĩamã kaax fechokomeni. yora fẽxo ipaoni yõkanifo: “Mĩ noko
Fechokomexõ õiakefaini. Nãskax oni. yoia, ‘Nãto ea fero sharafaxõa,’ fakĩ.
8 Nãskata nã chaima nikafãfe a ¿Akka afaa mĩ shinãimẽ tsoamãki?”
õimisfãferi yoinifo: “Nã fẽxo tsaoax faifãfe, “Nã Nios ato yoixomisto ea
afara yõkakameaito nõ õimis. ¿Nãmẽ?” sharafaa,” ato fani.
faifãfe 9 atirifãfe, “Nãkĩa,” fanifo. 18 Ato askafaito nikakakĩ judeo

Atirifãfe yoinifo: “Akerokõi,” fanifo. fetsafãfe, “A chanĩra,” fanifo. “Na fẽxo


Nãskafikaxõ yoinifo: “Nã keskarakõi,” ipaonima,” ixõ. Nãskaxõ fariseofãfe apa
faifãfe, ato yoini: “Ẽkĩa. Ẽfi fẽxo yafi afa kenaxõ yõkanifo. 19 “¿Namẽ mĩ
iyopaoniki. Nãskafixõ iskaratĩa mẽ fake fẽxo ipaoni? Akka, ¿afeskakĩ
õisharai,” ato faito, 10 “¿Afeskaxõ mĩ iskaratĩa õimẽ?” faifãfe, 20 “Nãkĩa nõko
iskaratĩa õisharaimẽ?” faifãfe, 11 “Nã fake, nã fẽxo kãini. Mã nõ tãpia nõko
feronãfake ‘Jesúsra’ faifãfefi ãfe kemõ fake. 21 Tiiri afeskara axora mã õi nõkai
mai mechanafaxõ ea fetekere axõ: ‘Nã tãpiama. Akka fakefomaki, xiniki mato
Siloé ĩamã fechokometãfe,’ ea faano, yoitiroki afeskax sharamãki. Yõkakãfe,”
Siloé ĩamã fechokomexõ ẽ õishara,” ato afa feta ãpa ato fani. 22 Judeofoki
fani. 12 Ato askafaito nikakaxõ, mesekakĩ nãnori yoinifo. Akka judeo
“¿Fanĩmẽ a feronãfake Jesús?” faifãfe, xanĩfãfe yoiyoni iskafakĩ: “Tsõa
“Ẽtsa ẽ tãpiama. Mã fakira kaa,” ato yoitiroma: ‘Epa Niospa Jesús nĩchini
fani. nõko Ifo Cristo inõ,’ ixõ yoitiroma. Akka
askara yoixõ anã nõko ichanãti pexe
Nã fẽxo kãinito õisharaino ano ikitiroma,” judeo xanĩfãfe anori ato
fariseofãfe a yõkanifo. yoiaino nã fẽxo ipaonito ãfe afa fe ãfe
13 Askaito yorafãfe nã feronãfake fẽxo apa mesenifo. 23 Nãskaxõ ato yoinifo:
iyopaoni fariseofo ano iyonifo. 14 Jesús “Xiniki fakefomaki. Yõkakãfe,” ato
nã feronãfake pena tenetitĩa sharafani. fanifo.
15 Fariseofãfe nã feronãfake anã 24 Nãskata fariseofãfe nã feronãfake

yõkanifo: “¿Afeskax mĩ fero sharamẽ?” fẽxo ipaoni yõkanifo: “Noko yoikĩ


faifãfe, “Ea Jesús sharafaa ãfe kemõ mai iskafafe: ‘Niospa ea sharafaa,’ ife,”
mechanafaxõ ea aõ fetekere akano. Ẽ fanifo. “Jesúskai sharama. ‘Niosfi
ĩamã fechokomexõ ẽ õisharakõia,” ato sharaki,’ ife. ‘Jesús sharara,’ fayamafe.
fani. Nõ tãpia Jesús chakaki,” fanifo.
16 Nikakakĩ fariseo fetsafãfe yoinifo: 25 “Ẽtsa. Ẽ tãpiama chaka iyamai shara

“Akai Nios fe rafeama. Moisés kirika rakikĩa. Ẽ tãpia ẽ fẽxo iyopaoni ẽ


kenexõ noko yoini iskafakĩ: ‘Pena iskaratĩa õisharai. Nã fisti ẽ tãpia,” ato
tenetitĩa nõ yonotiroma,’ ixõ yoini. faito, 26 “¿Afeskafaxõ mia sharafaamẽ?”
Nãskakẽ nõ yora sharafatiroma pena ixõ yõkaifãfe, 27 “Ẽ mato yoiaito, ¿mã ea
185 JUAN 9, 10

nikamamẽ? ¿Afeskakĩ mã afianã ea Fatotora shinãi iskaito: ‘Mẽ afara


yõkaimẽ? ¿Mãri aõxõ tãpimis mã chakafamiski. Ea chaka soaxope,’ ixõ
ipaimẽ?” ato faito, 28 nikakakĩ anori shinãito ẽ ãfe chaka soaxotiro
ĩchaketsanifo. Nãskaxõ yoinifo: “Mĩfi a afianã afara chakafayamanõ. Ẽ na fẽxo
Ifofaikai. Akka nõfi Moisés meka fero sharafaxõa keskafakĩ ẽ yorafo ãto
nikamiski. 29 Nõ tãpia Moisés Nios fe chaka soaxotiro shara inõfo. Akka
mekapaoni. Nõkai na Jesús tãpiama. fetsafãfe shinãi iskakani: ‘Ẽ afaa
Fakira anoax oa afe keskarara a chakafamisma, ẽ yora sharakõi. Ẽ
feronãfake nõ tãpiama,” faifãfe anã ato tãpikõia,’ ixõ shinãkani. Askarafofi yora
kemani: 30 “¿Mã tãpiamamẽ fakira fẽxo keskarafokĩ, a ato sharafamis ano
anoax oxõ ea sharafaa ẽ fẽxokẽ? 31 Nõ fopaikanima ato sharafapanã.
tãpia yõra chakafamisfokai Niospa ato Nãskarafãfekai yoipaikanima ãto chaka
nikapaitiroma. Fatorato Nios soapaikanima. Nãskarafo
Ifofasharapai isharatiro. Nãskara Niospa fenopakenakafo,” ixõ Jesús ato yoini.
nikapai. 32 Nã Niospa mai onifani 40 Fariseofãfe a Jesús yoiai nikakaxõ

chãikai nõ afaa nikayomisma yora fẽxo yõkanifo: “Kee. ¿Mĩ noko yoimẽ nõmẽ
kãini tsõa sharafai. Akka iskaratĩa mã fẽxo?” faifãfe 41 Jesús anã ato yoini: “Mã
ea Jesús sharafaa. 33 Na feronãfake ea yoikerana: ‘Nõ fẽxo keskarafo. Mã nõ
Niospa nĩchiyamanokai afaa afara chakafamis,’ ixõ mã ea yoiaito ẽ
afeskafakeranama,” ato faito, 34 nikakani mato chaka soaxokerana. Akka mãkai
akiki õitifishkinifo. “Mĩfi chakakõi kãini. ea askafamisma. Mã yoimis: ‘Nõ
¿Afeskakĩ mĩ noko tãpimapaimẽ mĩ õisharatiro. Nõkai fenoama. Nõ sharakĩ.
chakafixõ? Anã nõko ichanãti pexe Nõkai chakama,’ ixõ anori mã yoimis.
mẽra mĩ ikitiroma. Nonoax kariskatãfe. Akka mãto chaka soaxma, mã fenokõiax
Nõkai anã mia õipaima. Anã nõko Epa Nios ika ano mã nokopakenakama,”
ichanãti pexe mẽra ikiyamafe,” fanifo. ixõ Jesús ato yoini.

Fatorafãfe Jesús chanĩmara fayamakanax Oveja keneaki keparanãkĩ Jesús ato yoini
nã yora fẽxo keskarakõifo
10
1 (Askata Jesús ato tãpimani
35 Nãskano nã fẽxo imis ãto ichanãti nãatomãi ãto kexekatsaxakĩ.
pexe mẽraxõ potaifãfe nikafaini Jesús Oveja kexemisto ãfe ovejafo kexemis
kani. Nãskaxõ fenakĩ a fẽxo imis fichini. keskari fakĩ nãskarifiakĩ Jesús ato
Fichixõ yõkani: “¿Mĩ Niospa Fake kexemis.) Nãnori Jesús ato yoini
chanĩmara faimẽ?” ixõ yõkaito, iskafakĩ: “Chanĩmakõi ẽ mato yoinõ.
36 “¿Fatomẽ ẽ chanĩmara fanõ?” faito, Yõra ovejafo kenexotiro ãfe kene mẽra
37 “Nã mĩ ea õi. Ẽkĩa,” Jesús fani. inõfo, faki fofãsanõma. Nãskata yora
38 Askafaito ratokonõ mai yometsopai ovejafo ãfe kãiti ano
chachipakefofã yoini: “Ifo, ẽfi mia ikitiroma, fomãkĩari ikitiro. 2 Akka nã
chanĩmara faikai. Mĩ fãsi sharakõi. Ẽ ovejafo kexemis nã oveja kãitinĩ
mia Ifofai. Mĩ Niospa Fakeki,” ixõ yoini. ikikaitiro. 3 Kãiti ano nokoano
39 Askata chipo afianã yorafo akiki feronãfake nã kãiti kexemisto fepoti
feafãfe Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽfe Epa fẽpexonano oveja kexemis ikitiro. Nã
Nios ika anoax ẽ nono mai ano oni. Fato oveja kexemis ikiano ãfe ovejafãfe ãfe oi
yorafomãki a ea nikayamaifo, tãpikatirofo. Nãskaxõ ãfe ovejafo ãfe
fatoforimãki a ea nikaifo ẽ ato õiyoi oni. anẽ ato kenaito ãfe ovejafãfe
JUAN 10 186

chĩfafãitirofo. 4 Nã ovejafo kexemis rekẽ keskaraki. Nãskakẽ ẽ efe yorafo ẽ ato
kaino ãfe ovejafo ãfe kene mẽranoax nãxoxii. Oveja ifãfe feronãfake fetsa
kãiferatirofo. Mãmãi ãfe oi tãpikanax kori inãtiro ãfe oveja kexexonõ.
nãskaxõ chĩfafaitirofo. 5 Akka a Nãskaxõ mã kori inãno nã feronãfãke
kexeamatokai iyotiroma, ãfe oi oveja kexesharatamaroko, kori fisti
tãpikatiro, a ato kexemisto ãfe oikairoko shinãtiro. Nãskakẽ poomã oaito fichiax
askarakẽ. Nãskakẽ a makinoax ovejafo kexetama ichotiro. Nãskaxõ
ichotirofo,” ixõ Jesús ato yoini. 6 Jesús shinãi iskakĩ: ‘Na poomã mesekõi. Na
nã ovejafoki keparanãkĩ ato yoini. Ato ovejafo ẽfenãkõima, aa poomãnã pinõ
yoiaito tsõa tãpinifoma. ẽfenãkõimakĩ. Nãskakẽ ẽ ichoikai ea
poomãnã afeska fanõma,’ ixõ shinãtiro.
Jesús noko kexesharamis Akka ovejafãfe ifokõi askarama. Ãfe
7 Nãskano Jesús afianã ato yoini: “Ẽ oveja kexesharai. Poomã oaito fichixõ
chanĩmakõi mato yoinõ. Nã ovejafo ato kexesharatiro, poomãnã ato afeska
kene mẽra ikikani nã kini fisti mẽra fanõma. Nãskaxõ shinãtiro iskakĩ: ‘Ẽfe
ikitirofo. Ẽfi na oveja kini keskaraki. Nã ovejafoõnoax ẽ natiro afokai
Epa Nios ano ikipaikani eõnoax fisti afeskatiroma,’ ixõ shinãtiro.
ikitirofo. 8 Ẽ matoki nokoamano 14-15 “Ẽfi nã ovejafãfe ifo keskara

fetsafãferi mato yoikĩ iskafakani: ‘Ẽfi sharakĩ. Ovejafo ãfe ifãfe ato tãpia
Cristoki. Ẽ mato tãpimatiro afeskax mã atomãi kexesharakatsaxakĩ. Ẽri nã ea
Epa Nios ari nokotiromãki afe ipaxakĩ,’ chanĩmara faafo ẽ ato kexesharamis. Ẽfe
ixõ anori yoikani ãa chanĩmisfo. Epa Niospa ea tãpikõia. Ẽri ẽfe Epa ẽ
Yometso keskarakõifo. A Nios tãpia. Nãskarifiakĩ a ea chanĩmara faafo
chanĩmara faifo ato pãrapaikani: ‘Noko ẽ ato tãpia. Afãferi ea tãpiafo. Nãskax ẽ
fisti nikanõfora,’ ikaxõ. Nãskakẽ Niospa atoõnoax naxii. 16 Yora fetsafãferi ea
fakefãfe ato nikakanima, ‘Noko fisti chanĩmara faxikani. Afokai nono
nikanõfora,’ ixõ ato pãrapaiyaifono. ikafoma. Mai fetsa ano ikafo. Nãfãfe ea
9 Akka ẽfi na kini kãiti keskaraki. Nã ẽfe nikasharaxikani. Nãfo ẽfe Epa ika ano ẽ
Epa Nios ika ano ikipaikani eõnoax ato iyotiro. Akka nã yora fetsafãfe a
ikitirofo afe ipaxakakĩ. Nãskatari nono ikafãferi ea chanĩmara fakanax
eõnoax isharatirofo anã fekaxtetirofoma. yora fisti keskara ixikani. Nãskax Epa
10 Akka fetsafãfe efe yorafo ato Niospa yorakõifo ixikani. Eres fisti ẽ ato
pãrapaikani: ‘Ea ifofakãfe. Ẽ mato kexesharai. 17 Ẽ ato kexeax ẽ atoõnoax
tãpimasharanõ,’ ixõ ato yoifikakĩ naxii. Nãskaito ẽfe Epa Niospa ea noi.
anorima ato pãrakani. Nãskakaxõ Naax ẽ anã otoxii. 18 A ea chanĩmara
emakinoa ato ifipaikani. Yometso faafoõnoax ẽakõi ẽ nai, ea tsõa
keskarakõifo. A ea chanĩmara faafo ato retekeranama. Ẽfe Ẽpa ea yoini keskara
kexesharapaikanima. Ato chakafata ato ẽ atoõnoax naikai. Ẽfe Epa Niospa ea
retepaikani. Akka ẽ askarama. A ea yoini keskara ẽ atoõnoax nafiax ẽ anã
Ifofamisfo ẽ ato kexesharai efe otoxii,” ixõ Jesús ato yoini.
isharapakexanõfo, nono nãmãnoaxri 19 Nikakaxõ judeofãfe chanĩmara

isharapakexanõfo. Nãskax ẽ nono nãmã fanifo. Akka atirifãfe chanĩmara


oni ato kexesharaxikĩ. fanifoma. 20 Atirifãfe yoini iskafakakĩ:
11-13 “A ea chanĩmara faifo ovejafo “Nĩafaka yõshi chaka a mẽra nanea.
keskarafo. Ẽfi nã oveja kexesharamis Afaa tãpiama. Noko yoiai nõ tãpitiroma.
187 JUAN 10

¿Afeskakĩ na feronãfake nõ ato faito, 33 “Akka na afama mĩshti mĩ


nikatiromẽ?” ixõ yoinifo. 21 Akka noko ispaõxokai nõ mia tokirinĩ
atirifãfe yoinifo: “Niafakakai a mẽra tsakaima. Akka nã mĩ meka chakaõxõ
naneama. Niafaka a mẽra naneanokai nõ mia tokirinĩ tsakapai, ẽ Nios
iskara meka shara yoikeranama. keskarara mĩ ikaito. Anã ano Nios
Nĩafakakai feronãfake fẽxo fetsama. Mĩri noko keskara yora. Akka
õimatiroma,” ixõ yoinifo. mĩ noko yoia: ‘Ẽri Nios keskara,’ iki.
Akka mĩ Nios chakafai. Nãskakẽ nõ mia
Judeofãfe ãto xanĩfofofãfe Jesús tokirinĩ tsakai,” faifãfe, 34 Jesús ato
chanĩmara fanifoma kemani iskafakĩ: “Mã iskai: ‘Anã ano
22-23 Askafafono Jesús kani judeofãfe Nios fetsama,’ mã imis. Akka nã Niospa
ãto Nios kĩfiti pexefã mẽra Jerusalén meka yoimisto kirika keneni iskafakĩ: ‘Ẽ
ano mã mechakaino. Nãno tapas mato yoi mãfi Nios keskarakõifokĩ.
keskara ini pexe kachiori. Ano Jesús Niospa mato nĩchia,’ ixõ kirika keneni,
kani. Nã tapas ãfe ane Salomón. Niospa meka yoikĩ. Akka nã meka tsõa
Nãskatari judeofãfe ãto fista anifo. Nã chanĩra fatiroma. 35-36 Akka Niospa anori
fistatĩa shinãnifo a Niospa pexe onifani. yoifiano ¿afeskakĩ mã ea yoimẽ ẽ Nios
24 Judeofãfe ãto xanĩfofo Jesúski fenifo chakafai? Akka Niospa ea nai mẽraxõ
yõkai fekani: “¿Mĩmẽ Cristoki? Noko nãmã nĩchini. Nãskakẽ ẽ mato yoitiro
yoife. ¿Afeskakĩ mĩ noko ẽfi Niospa Fakeki. 37-38 Mãkai ea
yoisharaimamẽ? ¿Afetĩakairoko mĩ noko nikapaima. Ẽfe Epa Niospa aka keskara
xafakĩa yoimẽ?” faifãfe, 25 “Ẽ mato ẽ ayamakẽ, ãa chanĩra mã ea fakerana.
yoifimiskẽ mã ea chanĩmara faima. Ẽfe Akka ẽfe Epa akai keskara ẽri akaito mã
Epaõxõ a yorafãfe atiroma keskara fakĩ yoikerana: ‘Chanĩma Epa Niospa atiro
mẽ mato ispa ẽmãi Niospa Fakexõ. keskara Jesús aki,’ ixõ mã yoikerana.
26 Akka mãkai ea chanĩmara faima Nãskakẽ a ẽ afama mĩshti akaõxõ ea
mãkairoko Ẽpa Niospa yorafoxõ. 27 A ea chanĩmara fakãfe. Ẽfe Ẽpa akai keskara
chanĩmara faifãfe ea nikasharatirofo. ẽri akaito mã ea tãpitiro ẽfe Epa fe ika,”
Mẽ ato tãpia a ea Ifofakõinafo. 28-30 A ea ixõ Jesús ato yoini.
Ifofaafoma omiskõipakenakafo mẽra 39 Nikakaxõ anã Jesús

fokani. Akka a ea Ifofamisfokai ari achipaifiaifono, ato makinoax


fokanima. Askatamaroko ẽ ato kaitokai tsõa tãpinima. Nãskakẽ tsõa
imasharapakenaka. Epa Niospa atoya ea achinima.
rafemani. Epa Niospa keyokõi ato 40 Ato makinoax kai, faka Jordán ari

finõkõia. Ẽ ẽfe Epa Nios fe nã yora fisti kani nã Juan yorafo maotisafapaoni
keskara. Nãskakẽ a ea Ifofamisfo ano. Nãno chaimashta Jesús nẽteni
emakinoa tsõa ato ifitiroma, ẽfe Epa faka kesemẽ. 41 Nãskakẽ yorafo akiki
makinoari tsõa ato ifitiroma,” ixõ Jesús fẽkaxõ yoinifo iskafakakĩ: “Jesús
ato yoini. Niosxõ afama mĩshti fakĩ noko ispa.
31 Nikakaxõ judeofãfe ãto xanĩfofofãfe Juankai askafapaonima. Askafixõ
anã tokiri fikaxõ aõ Jesús tsakapainifo Juan Jesúsnoa noko yoini
retepaiyanã. 32 Nãskafaifãfe Jesús ato chanĩmakõi,” ikanax yoinãnifo.
yoini: “Epa Niosxõ afama mĩshti ẽ mato 42 Nãskakaxõ yora ichapato Jesús

ispa tsõa atiroma keskafakĩ. Akka, Niospa fakera fakaxõ Jesús


¿afaõxokai mã ea tokirinĩ tsakaimẽ?” chanĩmara fanifo.
JUAN 11 188

yora Lázaro mã oxaki,” Jesús ato fani.


Lázaro mã nani Mã Lázaro nafiakẽ ato tãpimapainima.
(Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) Nãskakẽ shinãnifo: “Lázaro oxara,”

11 ikaxõ tsõakairoko tãpixõ. 14-15 Nãskaxõ


1 Askata feronãfake Lázaro isinĩ
ini. Nã Lázaro Betania ano ikax Jesús ato xafakĩa yoini mã Lázaro
isinĩ ini. Poi rafe fe ikax María ikaino, nakõinano: “Mã Lázaro naki. Nãskax ẽ
Marta ikaino, nã rafe ato fe ikax. 2 Nã inimaikai ẽ ano ikamano Lázaro naki.
María pirofomã sharakapa Jesús ãfe tae Akka mã ea chipo õitiro ẽ afara
pemãkĩa nachiyoni. Nãskaxõ ãfe fõo afeskarafaito. Nãskaxõ mã ea chanĩmara
otekere ani. fai. Nãskakẽ iskaratĩa nõ Lázaro ano
3 María feta Marta iskafakĩ Jesús kanõ,” ixõ Jesús ato yoini. 16 Ato
yoitanõfo ato nĩchini: “Ifo, mĩ yamakõi askafaito nikakata Tomás nã Rafe
Lázaro isinĩ iki kiki,” ikaxõ yoitanõfo. Naneni nãato Jesúsxõ tãpimis fetsafori
4 Kenamanaifãfe nikaxõ Jesús aõxõ ato yoini: “Nõ kanõ nõri afe naxikĩ,” ixõ
tãpimisfo ato yoini iskafakakĩ: “Nã ato yoini.
Lázaro isinĩ ikai naima. Akka yorafãfe
Jesús fistichi naafo ato otofatiro
õikani ẽ afara afeskarafaito. Nãskakẽ ea
tãpikani ẽmãi Niospa Fakekẽ. Nãskaxõ 17 Askata Betania ano nokoxõ Jesús
yorafãfe yoikani: ‘Epa Nios fãsi nika: “Mã Lázaro naa,” nikani. Mã
sharakõi,’ ikaxõ yoinõfo,” ixõ Jesús ato cuatro nia oxa nikani a maifaitafo mafa
yoini. kini mẽra, Betania ano. 18 Betania fe
5 Jesús poi rafeya Lázaro noikõini. Jerusalén chaima ini. 19 judeofo ichapa
6 Lázaro isinĩ ikaito nikafi Jesús oxa María fe Marta ika ano fenifo ato
rafeyoni. 7 Nãskata a aõxõ tãpimisfo ferarofai fekani, mã ãto poi naano.
Jesús yoini: “Nõ Judea mai ano nõ anã 20 Nãskata Marta Jesús oaito nikai

kanõ,” ixõ Jesús ato yoini. 8 Ato akiki nokoikai kani María pexe mẽra
askafaito kemanifo: “Maestro, nõko nĩchifaini. 21 Marta Jesúski nokoxõ
xanĩfofãfe Judea anoxõ mã mia yoini: “Ifo, mĩ nono ikanokai ẽfe exto
retekeraitafo. ¿Afeskai mĩ afianã ari nakeraitama. 22 Ẽ tãpia mĩ iskaratĩa
kapaimẽ?” ixõ yoiaifono, 9 Jesús anã ato afara fetsa mĩ Nios yõkaito mia
kemani: “Penata nõ õisharatiro. Xinĩ axorisafatirokĩ,” faito, 23 “Extofi anã otoi
chaxaino nõ õisharatiro. Nãskax nõ kiki,” faito, 24 “Ẽ tãpia nã namisfo mã
otisikax nõ paketiroma. Nãskarifiakĩ mai keyoaino afianã otoxikani. Ẽfe
pena tii Niospa ea amapaiyai keskara ea extori otoxii,” ixõ Marta yoiaino,
tãpimani. Nãskaxõ ea kexeano ẽ 25 Jesús kemani: “Eõnoax nã nafo tii

mesetiroma. 10 Akka fakishi yora kai otokani. Akka eõnoax niafori. Nã ea


xafasharayamano otisikax paketiro. chanĩmara faax nafiax anã otoxii kiki.
Nãskarifiakĩ Nios fe rafeamato 26 Nãskakẽ ea chanĩmara faax anã

tãpisharatiroma afeskax isharatiromãki. nanakama. ¿Nãskakẽ mĩ ea chanĩmara


Askax fenotiro,” ixõ Jesús ato yoini. faimẽ?” faito, 27 “Ẽje, Ifo, ẽ mia
11 Nãnori ato yoita anã Jesús ato yoini chanĩmara fai mĩmãi Cristokẽ, Niospa
iskafakĩ: “Nofe yora Lázaro mã oxakẽ ẽ fake. Nõ mia manamis. Akka nõko
mõikai,” ato faito, 12 a aõxõ tãpimisfãfe xinifãferi Cristo manapaonifo. ‘¿Afetĩa
nikakaxõ yoinifo: “Ifo, akka oxakõiax na mai ano Cristo oimẽ?’ ikaxõ nõko
naima. Chipo sharatiro,” fanifo. 13 “Nofe xinifãfe mia manapaonifo,” Marta fani.
189 JUAN 11

tãpiaki ea mĩa nikafafãimiskĩ. Nãskakĩ ẽ


Lázaro mafa kini mẽra maia õi Jesús oiani mia kĩfi na yorafãfe mia chanĩmara
28 Nãskata mã yoikĩ xateta, Marta ãfe fanõfo. Nãskakaxõ ea tãpinõfo ea mĩa
chiko María yoikai kani. Kaxõ õia a nĩchiniki.”
María fe rafeafo oiyakani inifo. Nãskata 43 Apa kĩfikĩ askafata fãsikõi Lázaro

Marta ãfe chiko María one mẽshanãxõ kenani: “Lázaro, kini mẽranoax
yoini: “Mã nõko Ifo oaki. Mia kãikerafe,” faino, 44 Lázaro kãikerani nã
kenamana, õikofe,” fani. 29 María nikata aõ rakoitafoya. Nãskaxõ ato yoini: “Na
fininãkafãta kani Jesúski nokoikai. mã aõ rakoita pekakãfe kãisharanõ,” ato
30 Jesúskai pexe rasi ano nokoama ini. fani.
Nã Marta akiki nokoano Jesús nẽteni.
31 Mã María ato fe oiafai kaino a afe “¿Afeskaxõ nõ Jesús retetiromẽ?”
oiafaiyaifãfe õinifo. “María poi maia ixõ shinãnifo
mãnãonoax oiai kai kiki,” ikaxõ (Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2)
chĩfafainifo. 45 Nãskata judeofo a María fe feafãfe
32 María Jesúski nokota ratokonõ mai Jesús Lázaro otofaito õikakĩ Jesús
chachipakefofã yoini: “Ifo, mĩ nono chanĩmara fanifo. 46 Nãskafaito õikani
ikanokai ẽfe exto nakeraitama,” María atiri fariseofoki chanifokani fonifo.
fani. 33 María oiaito Jesús õini. Judeofori 47 Ato yoiaifãfe nikakanax fariseofo fe a

a María fe feafori oiaifãfe Jesús ato õini. Nios ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo
Nãskaxõ ato shinãkõini. 34 Nãskaxõ ato ichanãnifo. Ichanãkanax yoinãnifo:
yõkani: “¿Fanĩ mã maifaitamẽ?” ato “¿Nõ Jesús afeska faimẽ? Tsõa atiroma
faino, yoinifo: “Ifo, ono nõ akitakĩa keskara fai kiki. 48 Nõ afeskafayamaino
õiyopo,” fanifo. 35 Askafaifono Jesús keyokõichi chanĩmara fakani kiki.
oiani. 36 Oiaito õikakĩ judeofãfe: Romano xanĩfokõifo fẽkaxõ noko
“Õikapo. Lázaro manoi oiai,” fanifo. yoitirofo iskafakakĩ: ‘Mãkai anã
37 Nãskaxõ fetsafãfe yoinifo: “Nã fẽxo xanĩfoma,’ noko fatirofo. Nãskaxõ nõko
sharafaita keskafaxõ, ¿afeskafakĩ kĩfiti pexefã noko põtatirofo,” ikanax
nonoxõ Lázaro sharafaitamamẽ?” yoinãnifo. 49 Nãskaifãfe Nios ato
fanifo. yoixomis xanĩfokõichi Caifás ato yoini:
“Mãfi tatimakõikĩ,” ato fani. 50 “¿Mã
Jesús Lázaro otofani tãpiamamẽ? na feronãfake fisti a
38 Nãskata Jesús anã shinãmitsani yorafoõnoax naxiai. Nãfi sharaki. Ares
Lázaro maia ano nokoax. Nã Lázaro fisti natiro nõ nanõma, nõko kaifo
maia ano nã kini tokiri efapato fepoafo fetsafori nanõfoma,” ixõ ato yoini.
ini. 39 Nãno nokoxõ Jesús ato yoini: “Na Chanĩmakõi Caifás yoini a ixiai keskara
tokiri aõ fepoa fepekãfe,” ato faito, yoikĩ.
nikakĩ Marta yoini: “Iskaratĩa mã 51 A Caifás yoiai ãa shinãkĩ yoinima.

pisiaki,” faito, 40 nikakĩ anã Jesús yoini: Niospa ãfe shinãmã shinãmanaino yoini.
“¿Ẽ mia yoiaito mĩ ea nikaimamẽ? Ea Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfokẽ Niospa
mĩa nikaino Niospa afara shara faito mĩ ãfe shinãmã shinãmanaino, “Jesús
õitiro,” fani. 41 Askafaito nikakakĩ judeofonoax naxira,” ixõ yoini.
fẽpexonifo. Fẽpexonaifono nai 52 Jesúskai judeofo fistiõnoax naima.

foisnĩfofãta Apa yoini: “Epa, ẽ mia Mai fetsa ano ikafãferi chanĩmara
kĩfiaito mĩ ea nikai. Ẽ mia aicho fai. 42 Ẽ faafono ato nãxoxii. Nãskata Niospa
JUAN 11, 12 190

fake ixikakĩ noinãkõikanax, nã yora fisti achimaxiaito yoini, 5 “Kee. ¿Afeskakĩ na


keskara ixikaki. kẽromã pirofomã shara potaimẽ? Ato
53 Nãskata nã penata judeo minixõ kori ichapa fixõ noko inãkerana
xanĩfofofãfe shinãnifo: “¿Afeskaxõ nõ a afaamaisfo nõ ato inãpanã. Nãskax
Jesús retetiromẽ?” ikaxõ pena tii shara ikerana,” Judaspa fani. 6 Anori
shinãpaonifo. 54 Mã retepaiyaifono Judaspa yoifikĩ ato kori inãkeranama.
tãpiax judeofo ano anã Jesús kanima. Nã Judasfi yometsokõi iniki. Nã
Yorafã rasi ano katamaroko pexe fisti Judaspa ãto kori kexexopaoni.
rasi ano kani, nã pexe ãfe ane Efraín Yometsofixõ nãskakẽ tsõa tãpipaonima.
ano, tsõa istoma ano. Nã aõxõ tãpimisfo Nã kori fixõ a afaamaisfo ato
fe nãno iyoni. inãkeranama, nã a kori onekerana.
55 Judeofãfe ãto fista Pascua mã 7 Nãskafaito nikakĩ Jesús Judas yoini:

chaima ikaino, yora rasi Jerusalén ano “María fekaxtefayamafe. Ẽ samamashta


fonifo, Pascua fista akifokani. Moisés naito mã tãpixõ ekeki pirofomã nachia,”
ãto xinifo yoipaoni keskai akairi ãto fani. 8 “Nã yora afaamaisfo mato fe
chaka soapaikani Nios kĩfiti pexefã ipanakafo. Nãskakẽ mã ato mẽxotaima
mẽra ikifokani, fista ikamano fonifo. afarafo inãtiro. Akka ẽkai mato fe nono
56 Nãskaifono judeofãfe Jesús fenanifo. mai ano ipanakama, ẽ mato yoi. Akka
Nãskakanax Nios kĩfiti pexefã mẽra na María iskaratĩa ea shara faa,” ato
ikinifo. Nãnoax yoinãnifo: “¿Fanĩmẽ Jesús fani.
Jesús?” ikanax yoinãnifo. “ ‘Nonoxõ
Jerusalén anoxõ Jesús fista akiyoira,’ Judeofãfe ãto xanĩfofofãfe
¿mã ikimẽ?” ikanax aa ranã yoinãnifo. Lázaro retepainifo
57 Askakaxõ judeofo ãto xanĩfofo feta 9 Nãskata judeofo ichapa rasi Jesúski
fariseofãfe ato yoinifo iskafakakĩ: “Jesús fenifo, Betania ano ikano mã tãpikanax
fichixõ noko tãpimakãfe nõ achinõ,” ato Jesús fistikai õifekani fenifoma. Lázarori
fanifo. õifekani fenifo. Nã Lázaro Jesús otofaita
nikakaxõ õipainifo. 10-11 Nã Lázaro Jesús
Kẽromã Jesús shinãkĩ pirofomã otofaita nikakaxõ judeofãfe ranãrito anã
ãfe tae pemãkĩa nachini ãto xanĩfofo tananifoma Jesús fisti
(Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9) chanĩmara fakakĩ. Nãskaifono nã

12
1 Nãskano seis nia Pascua fista xanĩfofo õitifishkikanax yoinãnifo:
mã chaima ikaino Jesús aõxõ “Jesús yafi Lázaro nõ retenõ. Jesús
tãpimisfo fe Betania ano kayoni. Nãno fistima. Lázarori nõ retenõ,” ikanax
Lázaro ika ini. Nã Lázaro nakẽ Jesús yoinãnifo.
otofani. 2 Nãnoxõ Jesús pimaxikakĩ
pĩchanifo, a Jesús fe foafãferi pinifo. Jesús nokoni Jerusalén ano
Lázarori ato feta pini. Nã Marta ato (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)
pimani. 3 Mã piafono María Jesúski oni 12 Nãskano pena fetsa judeofãfe ãto

ãfe pirofomã sharaya. Oxõ nã pirofomã fistatĩa yorafã rasi Jerusalén ano fenifo.
ãfe tae pemãkĩa nachini. Nãskaxõ ãfe Jesús nokoaito nikakani nãskax akiki
fõo otekere ani. Nãskafaano yorafãfe nã fenifo. 13 Epe pei tsomakanax akiki
pexe mẽra ikafãfe nã pirofomã sharakõi fekani. Nãskakanax fãsikõi tai tai ifenifo
xetenifo. 4 Nã Jesúsxõ tãpimis fẽtsa nã iskakani: “¡Sharafinakõi nokoki oi kiki
Judas Iscariote, Simón fake, nã ato Niospa nĩchiano! Israelifo mĩ nõko
191 JUAN 12

xanĩfo oi nokoki. ¡Sharafinakõia!” ikaxõ mekapaikanikiki. Nõ Jesús ato


fãsikõi yoinifo. 14-15 Askafaifono Jesús yoixonõ,” fani. 23 Yoiaifãfe nikakĩ Jesús
burro fakeshta kamaki tsaoax oni. ato kemani: “Ẽfi samamashta ẽfe Epa ari
Niospa meka fẽtsa keneni iskafakĩ ẽ kaikai afe xanĩfo ikikai. Akka ẽfe Epa
Niospa shinãmanaino: ari kayotama ẽ yorafonoax nayoxii.
Jerusalén ikafãfe, rateyamakãfe. 24 Akka ẽ mato tãpimani mã tãpinõ. Xiki

Mãto xanĩfo matoki oxii burro fero fisti nõ fanayamano kãitiroma.


fakeshta kamaki tsaoax, Akka nõ fanasharano foaikax ãfe fimi
ikaxõ kirika keneni. 16 Nãskafikẽ ichapa itiro. Nã nõ fana ãfe exe fisti
Jesúsnoa yoikĩ kirika keneni keskara payokometiro, akka ãfe kaya yositiro.
aõxõ tãpimisfãfe tãpiyonifoma. Akka mã Nãskarifiai ẽ matoõnoax nayamakẽ mã
reteafono otoax Apa ari kaano nãskakẽ efe ipaxatiroma. Eres fisti ẽ ipaxatiro.
aõnoa tãpinifo. Iskakakĩ shinãnifo: “Nã 25 Akka ãa fẽtsa shinãi iskai: ‘Niospa ea

Jesús nono mai anoxõ a afama mĩshti amapaiyai keskara ẽ shinãima, ẽa ẽ


axiai aõnoa yoikakĩ kirika keneyoni. apaiyai keskara ẽ shinãi,’ ixõ anori
Nõko xinifãfe Jesús fakeyoamano a shinãi fenotiro. Akka nã iskakĩ shinãi: ‘Ẽ
inõpokoai aõnoa yoikakĩ kirika keneni,” nono mai ano niyoxõ ẽ apaiyai keskara
ikaxõ Jesúsxõ tãpimisfãfe ãto õiti ẽ shinãpaima, Niospa ea amapaiyai
mẽraxõ shinãnifo. keskara fisti ẽ shinãpai,’ ixõ shinãi afi
17 Jesús Jerusalén ano nokoaino Epa Nios fe nipanakaki. 26 Akka a ea
nikakakĩ yorafã rasichi a mananifo yonoxopaikĩ ẽfe meka nikakõixõ a ẽ
õipakakĩ. Atirifãfe mã Lázaro nakẽ Jesús yoiai keskara atiro. Ea Ifofax a ẽ ika ano
otofaitano õinifo. Nãskakẽ mã Lázaro nãri efe ipaxatiroki. Ea yonoxomis a ẽ
Jesús otofaita õikanax fetsafoki yoiai keskara ea axõaito ẽfe Epa Niospa
chaninifo akairi tãpinõfo. 18 Jesús Lázaro yoixii iskafakĩ: ‘Aicho. Mĩ ẽfe Fake Jesús
mã nakẽ otofaita nikakaxõ nãfãferi nikasharamiski. Mĩ fãsi sharakõiki,’ Epa
õipainifo. Nãskaxõ fai nẽxpakĩaxõ Niospa yoikĩ iskafaxii a ea Ifofamis.
mananifo. 19 Nãskakẽ fariseofo 27 “Iskaratĩa ẽfe õiti mẽra ẽ

yoinãnifo: “Kee. Shinãkapo. Nõkai na shinãmitsai. ¿Ẽ afeskaimẽ? Akka, ‘Epa,


yorafo afeska fatiroma anã Jesús ea ifife ea omiskõimayamanõfo,’ ẽ
tanayamanõfo. Tsõakai noko anã faima. Akka ẽfe Ẽpa ea nĩchini ẽ ato
tanapaima keyokõichi yorafãfe Jesús omiskõixonõ,” ato Jesús fani. 28 Nãskaxõ
nikakõipaikani,” ikanax yoinãnifo. Jesús Apa yoini: “Epa, eõxõ ato ispafe
mĩ fãsi sharaki,” ixõ Jesús Apa yoini.
Griegofãfe Jesús fenanifo Askafaito nikakĩ nai mẽraxõ fãsikõi
20 Nãskata Jerusalén ano nã yorafã rasi Niospa kemani: “Ẽ mĩõxõ mẽ ato ispa
mẽra griegofori ato fe inifo judeofãfe ãto ẽmãi afama mĩshti shara fakĩ afianã
fista akaifono. 21 Nãnoax Felipe ano fonifo, afama mĩshti ẽ ato ispai,” ixõ yoini.
Felipe yõkai fokani. Nã Felipe Galilea mai 29 Nã yorafã rasichi anoxõ nikakani

anoax fakeni, nã pexe rasi ãfe ane Betsaida yoinãnifo. Atirifãfe yoinifo: “Mã nai tiri
anoax. Felipe ano fokaxõ griegofãfe Felipe ika,” fanifo. Atirifãfe yoinifo: “Epa
yõkanifo: “Nõ Jesús õipai noko efexõfe nõ Niospa ãjirinĩ Jesús yoia,” ikanax
afe yoinãnõ,” Felipe fanifo. yoinãnifo. 30 Nãskaifono Jesús ato yoini:
22 Askafaifãfe nikaxõ Felipe Andrés “Na meka nai mẽranoa mã nikai ea
yoini: “Na griegofo Jesús fe tãpimatama, mato tãpimaxikĩ yoia,” ato
JUAN 12 192

fani. 31 “Iskaratĩa nã ea Ifofaifoma faima. Yõra atiroma keskafakĩ mĩ ato


Niospa ato omiskõimani. Ãto ifori nã ispafiaino tsõa tãpiama,
yõshi chaka Satanás nãri ẽfe Epa Niospa ixõ Isaías a inõpokoai yoikĩ kirika
potaxii anã xanĩfo inõma. 32 Akka ẽfi keneyoni.
yõra fakekõi. Ea retekaxõ ifi cruz ikakĩ 39 Nãskakẽ tsõa Jesús nikanima.

ea mastakaxõ ea fininĩfofãxikani. Ea Askatari afianã Isaías kirika keneni a


askafaifono ẽ yorafo ẽ ato ifi efe inõpokoai yoikĩ iskafakĩ:
rafenõfo,” ixõ Jesús ato yoini. 33 Nãnori 40 A nikaiyamaifo Epa Niospa fẽxo

ato yoini nã ifi cruz ikakĩ mã keskara ato imapakenaka Niospa


mastaxiaifono ato tãpimani. meka chanĩmakõi mã tãpifikaxõ tsõa
34 Nikakaxõ yorafãfe nãno nixõ yoinifo nikayamaito. Niospa ato shinãtimafai
iskafakakĩ: “Niospa meka sharaõnoa anã shinãsharanõfoma. Nãskakẽ
kirikaki kenekĩ yoikĩ iskafanifo: ‘Cristo, Niospa meka õifikakĩ tsõa shinãima
nã Niospa nĩchia nĩpanaka nanakama,’ ãto õiti kerexkõi fakani mã nikafikaxõ.
fanifo. Akka, ¿afeskakĩ mĩ noko yoimẽ Ãto chaka xateaxma ekeki fekanima ẽ
iskafakĩ?: ‘Na yõra fakekõi retekaxõ ifi ato fetsa keskara shara fapanã,
cruz ikakĩ mastakaxõ fininĩfofãxikani,’ ixõ Niospa ato yoini. Nãnori a Jesús
mĩ noko fai. ¿Akka tsoaõnoa mĩ noko inõpokoai yoikĩ Isaías kirika keneyoni.
yoimẽ?” fanifo. 35 Askafaifono Jesús ato 41 Isaías Niospa shinãmanaino Jesús

yoini: “Ẽ nono ika pena keskara shara. tãpini xanĩfo sharakõi ikiyoai. Nãskaxõ
Nãskakẽ ẽ anã mato fe nono ifãinakama. Isaías Jesúsnoa yoini.
Ẽ mato yoiaito nikasharakãfe 42 Judeofãfe xanĩfofo atirifãfe Jesús

fenoxikakima. Pena yamaino fakish chanĩmara fanifoma. Akka atirifãfe


itiro. Nãskakẽ yora fenotiro. Tsõa fakish chanĩmara fanifo. Akka afaa tsõa
mẽra õitiroma, fãi kai fenotiro. yoinifoma fariseofoki mesekakĩ noko
Nãskarifiai a chaka shinãmis fenotiro. potayamanõra ikanax ãto ichanãti pexe
Fenokĩ tãpitiroma afeskax Nios fe mẽraxõ. 43 Yora fetsafãfe ato yoiaito
rafetiromãki. 36 Ẽ mato fe iyoano ea Ifo nafo sharakõifora nã yorafãfe atoõnoa
shara fakãfe fenoxikakima. Mã ea meka shara yoiaifono nikapaimisfo.
nikasharaino ẽ mato pena keskara shara Akka Niospa atoõnoa nafo sharakõira
fatiro, xafakĩa mã inõ. Ẽfi pena ixõ yoiaino fichisharapainifoma.
keskarakĩ. Ea Ifo shara fakaxõ mãri
fetsafo pena keskara shara fatiro mãtoxõ Jesús mekaõxõ nõ tãpia nõ chakakõifo
eari Ifo sharafanõfo,” ato Jesús fani. Mã 44 Nãskata Jesús fãsikõi mekainĩkafã ato

ato yoikĩ senẽfax, nãskax ato makinoax yoini iskafakĩ: “Nã ea chanĩmara faito ea
kaitokai anã tsõa õinima. fisti chanĩmara fatama nã ea nĩchiniri
chanĩmara fai. 45 Nãskafakĩri mã mã ea õia
Judeofãfe Jesús nikanifoma nã ea nĩchiniri mã mã õia. 46 Nono mai ano
37 Yorafãfe ferotaifi tsõa atiroma keskara fakish keskara. Nãskakẽ ẽfe Epa Nios ariax
Jesús fafiaino tsõa chanĩmara fanima nã ẽ nono mai ano ẽ oni pena keskara ikiyoi.
Niospa Fakekõi fiano. 38 Nã Isaías Niospa Fakishi tsõa õitiroma. Akka nã ea
meka ato yoipaoni. Nãato kirika keneyoni chanĩmara faito Epa Nios Ifo sharakõifatiro
a inõpokoai yoikĩ. Iskafakĩ yoini: pena keskara shara ixiki.
Ifo, nõ mĩ meka nõ ato 47 “Mã ẽfe meka nikafikaxõ ea

yoifiainokai tsõa noko chanĩmara nikayamaifono ẽkai ato omiskõimanima.


193 JUAN 12, 13

Akka ẽ mai ano oni yorafo ẽfe Ifo fixõ mĩ ea fãka ochopaimẽ?”
omiskõimatama ato ifiyoi ẽ oni efe faito, 7 Jesús kemani: “Na ẽ mato fãka
ĩpaxanõfo. 48 Akka nã iskakĩ shinãi: ochofai mĩ tãpiama. Akka mĩ chipo
‘Ẽkai Jesús Ifofapaima, askatari ãfe tãpixii,” faito, 8 anã Pedro kemani:
mekari ẽ nikapaima,’ ixõ shinãi nã ẽ “Maa, Ifo, mĩakai ea fãka
mato yoimis keskara nikayamax Nios ari õchopakenakama,” Pedro faito, anã
katama omiskõipakenakafo mẽra kaxii. Jesús kemani: “Ẽ mia õchoyamainokai
Nãskakẽ ẽ mato yoiaito mã ea mĩ efe rafetiroma,” fani. 9 Askafaito
nikayamax mã mai keyoaino mã nikakĩ Pedro yoini: “Ifo, taekis ea
omiskõipakenaka. 49 Ẽfe Epa Niospa ea chokakima ẽfe mifikiri ea afe, ẽfe
yoia keskara nãnorikõi ẽ mato yoimis. mapokiri ea mãchofe,” faito, 10 “Nã
Ẽa ẽ mato yoima. Ẽfe Epa Nios nã ea rama yora nashiax ãfe yora
nĩchinioxõ ẽ mato yoimis. 50 Mẽ tãpia choshtanatiroma, ãfe tae fisti
Epa Niospa yoia keskara chanĩmara faax choshtanatiro. Nãskakẽ nõ tae fistiki nõ
mã nĩpaxatiro. Nãskakẽ, ‘A ẽ ato yoimis chokatiro. Akka keyokõi mã choshtama,
keskara nãnori ato yoife,’ Ẽfe Epa ranãri mã shara,” ato Jesús fani.
Niospa ea famis,” ixõ Jesús ato yoini. 11 Nãnori ato yoini mãmãi tãpixõ fatoto

ato achimaximãkai.
Jesús aõxõ tãpimisfo ãto tae chokapakeni 12 Mã ato õchopaketa ãfe rapati safeni.

13
1 Mã judeofãfe ãto Pascua fista Mã ãfe rapati safeta afianã
chaima ikaino Jesús tãpini a tsaopakekafãni. Nãskaxõ ato yoini:
mai anoax Apa ari kaxiai. A Ifofaafo nã “¿Mã mã tãpiamẽ na ẽ mato fãka
nono mai anoafo ato noini. Mã õchofaito?” ato fani. 13 Nãskaxõ anã ato
atoõnoax nakĩ ato noikõini. yoini: “Mãfi, ‘Maestro,’ mã ea fayanã,
2 Jesús aõxõ tãpimisfo feta mã xini ‘Ifo,’ mã ea famis. Chanĩmakõi ẽmãi
kaino ato feta pipaini. Nãskaino nã mãto Ifo ita ẽ mãto maestrori.” 14 Askata
Judas Iscariote mẽra Satanás yõshi anã ato yoini: “Ẽ mãto Ifokĩ, askatari ẽ
chaka nanetani. Nã Simón fetsa ãfe fake mãto maestrokĩ ẽ mato fãka õchopakea
Judas Iscariote. Nã Judas mẽra niafaka oa mãto ina keskarakõixõ. Akka nã ẽ
nanexõ shinãmani iskafakĩ: “Ato mato fãka ochopakea keskariai mã ranã
tãpimafe afeskaxõ na Jesús fãka õchokome faatanãkãfe oa mãto
achitirofomãki,” ixõ Satanás shinãmani. inafo keskarax. 15 Ẽ mato õimana
3 Akka Epa Niospa ãfe Fake yoini: “Nã keskariai mãri askakãfe,” ato fani. 16 “Ẽ
nai mẽranoafoya nã mai anoafori mĩ ato mato chanĩma yoi. A yonoxomistokai
yonomatiro. Mĩ ãto xanĩfo,” ixõ Epa ãfe xanĩfo finõtiroma. Akka ẽ mato
Niospa anori yoiaito Jesús tãpini. Epa nĩchia mã fetsafo ẽfe meka yoinõ.
Nios ariax onixakĩ mã anã akiki kakĩ Nãskafixokai fetsafo ẽfe meka ato
Jesús tãpini. 4 Nãskata pikĩ keyotama yoifikĩkai mã ea finõama. Ẽ mato fãka
Jesús fininãkafã ãfe rapati pekata ãfe õchomis oa ẽ mato yonoxomis
rakotinĩ pinixemeni. 5 Nãskata faka keskaraxõ. Nãskaxõ, ‘Nõ fetsafo finõa,
tasoki manexõ a aõxõ tãpimisfo ato fãka nõ ãto inama,’ iyamakãfe,” ato Jesús
ochopakeni. Mã ato ochopakexõ ato fani. 17 “Na ẽ mato yoiaito mã nikakõiax,
otekere apani ãfe rakotinĩ. nãskax mã fãsi inimakõitiro.
6 Ato askafapakĩ Pedrori ãfe tae 18 “Nãskakẽ ẽ mato yoi, akka

chokapaiyaito yoini: “Ifo, ¿afeskakĩ mĩ keyokõiõnoa ẽ mato yoima. Ẽ tãpia


JUAN 13 194

fatomãkĩ ẽ katoa a nofe kai, askatari a 28 Nã tsaokaxõ piaifãfekai tãpinifoma


nofe kaima. Nãskakẽ ẽ mato yoi, eõnoa afeska fakĩ askafaimãkai. 29 Atirifãfe
Niospa meka yoikĩ kirika keneyonifo nõ shinãnifo: “Jesús Judas nĩchiaito
nikakĩ nõ chanĩmara fatiro. Iskafakĩ Judaspa afara fitanõ Jesús nĩchi fista
kirika keneyonifo, Niospa meka: ‘A feta ayanã pixikĩ,” ixõ shinãnifo. Akka
piai fẽtsa ea õikaspakĩ ea chakafaxii,’ atirifãferi shinãnifo iskafakĩ: “Jesús
ixõ kirika keneyonifo. Chanĩmakõi mã Judas nĩchia a afaamaisfo kori inãtanõ,”
õifainaka,” ato Jesús fani. 19 “Ea ixõ shinãnifo. Nã Judaspa ãto kori
askafayoamano ẽ mato yoiyomis. Akka kexexomis ini. 30 Nãskax Judas koshi
nã ẽ mato yoiai keskara ea askafafono kani mã fakishaino.
mã ea õikĩ, nãskakẽ mã ea chanĩmara
fatiro. 20 Ẽ chanĩkima mato yoi ẽ mato Jesús Ifofamisfo noinã faatanãtirofo
nĩchi mã ẽfe meka ato yoitanõ. Mã ato 31-32 Nãskata mã Judas ato makinoax
yoiaito nikakaxõ eari nikakani. kaano Jesús ato yoini: “Iskaratĩa ẽ naino
Nãskatari ea chanĩmara fakaxõ nã ea Epa Niospa mato õimani ẽmãi ãfe Fake
nĩchiari chanĩmara fakani,” ixõ Jesús sharakõikẽ. Nãskafiax ẽfi yõra fakekõi.
ato yoini. Ẽ afama mĩshti akaito õikaxõ, ‘Epa Nios
fãsi sharara,’ faxikani. Nãskakẽ mã
“Mã fẽtsa ea ato achimaxii,” tãpitiro ẽmãi Niospa Fakekõikẽ a
ixõ Jesús ato yoini keskara sharakõi.
(Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21; Lc. 22.21-23) 33 “Ẽfe fakefãfe, ẽkai anã nono mato fe
21 Mã yoikĩ keyota Jesús fãsi ifĩinakama. Mã ea fenaxii. Ẽ judeofo
shinãmitsakõini. Nãskaxõ xafakĩakõi ato yoita keskafakĩri ẽ matori yoi. Ẽ kai
yoini: “Ẽ chanĩma mato yoi. Fatora mã arikai mã katiroma. 34 Ẽfe meka
fẽtsa ea mã ato achimaxii,” ato faito, fenashara ẽ mato yoikai, noinãi
22 nikakani fesenãkefainifo tãpikanaxma. finakãfe. Nã ẽ mato noiai keskariai mãri
23 Afe ketaxamei tsaoa Jesús noinã faatanãsharakãfe. 35 Mã
fichisharapaikõini. 24 “Fatora mã fẽtsa noinãiyaito yorafãfe õinõfo mã eõxõ
ea mã ato achimaxii,” ato faito nikakĩ a tãpimiski,” Jesús ato fani.
Jesús fe ketaxamei tsaoa Pedro
fenãmãshta yõkani: “Tsoaõnoa “ ‘Ẽ Jesús õimisma,’ Pedro ixiaino,”
yoimãkai, yõkafe,” fani. 25 Nãskafaito Jesús ato yoini
nikakĩ a Jesús fe ketaxamei tsaoato (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34)
chaimashta fani yõkaxikĩ: “Ifo, 36 Nãskata Pedro Jesús yõkani: “Ifo, ¿faki

¿tsoaõnoa mĩ yoimẽ?” faito, 26 Jesús mĩ kaimẽ?” faito, nikakĩ Jesús kemani: “Ẽ


kemani: “Na pãa tore pishta nami ene kai arikai iskaratĩa mĩ efe kayotiroma.
mẽra mechanafaxõ ẽ inãito nãatofi ea Chipo mĩ kaxii,” faito, 37 anã Pedro kemani:
ato achimaxii kiki,” Jesús fani. “¿Afeskai iskaratĩa ẽ mefe katiromamẽ?
Nãskafaxõ nami ene mẽra pãa Mẽ iskaratĩa itipinĩshara mĩõnoax naxikĩ,”
mechanafaxõ Judas Iscariote Jesús faito, 38 anã Jesús kemani: “¿Mĩ
inãni, Simón fetsa ãfe fake. 27 Jesús pãa chanĩmamẽ? ¿Mã mĩ itipinĩsharamẽ
mechanafaxõ Judas inãino Judas mẽra naxikĩ?” Jesús fani. Nãskaxõ anã yoini:
Satanás chaka nanerisatani. Nãskaxõ “Na fakishi takara keoyoamano mĩ ea
Jesús Judas yoini: “Nã mĩ apaiyai iskafai: ‘Ẽkai Jesús õimisma,’ ixõ mĩ ato yoi
keskara farisafafe,” fani. tres fakĩ,” Jesús fani.
195 JUAN 14

axoxii, eõxõ Epa Nios sharara fanõfo.


Jesús fai keskara. Aõnoax nõ 14 Afara fetsa ẽfe aneõxõ mã Epa Nios
Nioski nokotiro yõkaito ẽ mato axotiro,” ixõ Jesús ato

14
1 Anã Jesús ato yoini: “Ẽfe yoini.
fakefãfe, mãto õiti
“Epa Nios ãfe Yõshi Shara ẽ matoki
fekaxtefayamakãfe. Nios chanĩmara
nĩchixii,” Jesús ato fani.
fata, eari chanĩmara fakãfe. 2 Ẽfe Epa ika
ano pexe ichapa sharakõifo. Ẽ mato 15 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ea
itipinĩsharafaxõi kaikai. Askarayamakẽ noikõikĩ nã ẽ mato yoiai keskai ikãfe. 16 Ẽ
ẽ mato yoikerana. 3 Ẽ kaxõ ẽ mato Epa Nios mato kĩfixoni mato fetsa
itipinĩshara faxõikai. Afianã oxõ ẽ mato nĩchixonõ, nãato mãto õiti fepeaxoyonõ.
ifiyoxii, a ẽ ika ari mato iyoxiki ari mã Nã Niospa Yõshi Shara, nãfi chanĩmismaki.
efe ĩpaxanõ. 4 Mã mã fai tãpiaki a ẽ kai Mato fe ipanaka. 17 A nikayamaifãfe
ari,” ato faito, 5 Tomás kemani: “Ifo, õitirofoma. Askatari tãpitirofoma. Akka
nõkai a mĩ kai ari tãpiama, afeskaxõ nõ mãfi mã mã tãpimiski mato femãi ikẽ.
fai tãpitiroma,” faito, 6 Jesús kemani: Nãskatari mãto shinã mẽra mato fe ika.
“Ẽfi nã fai keskaraki. Ẽfi chanĩmismaki. 18 “Akka ẽkai mato fe ikima. Askafixõ

Eõnoax yorafo nĩpaxatirofoki. Tsoakai ẽ mato potaima. Ẽ matoki anã oxii. 19 Ẽ
ẽfe Epa ika ano nokotiroma. Eõnoax anã nono ikima. A ea Ifofaifãfema anã
fisti ẽfe Epa ari nokotirofo. ea õikanima. Akka mã ea õixii, ẽ niano.
7 “Ea tãpikõixõ ẽfe Epari mã Nãskakẽ mãri efe nĩpanaka. 20 Naax ẽ
tãpikõitiro. Akka iskaratĩa mã ẽfe Epa otoaito mã ea tãpitiro ẽmãi Epa Nios fe
tãpikõikai. Nã mã ea õiai keskarari mã nĩpanakakẽ. Nãskarifiai mã efe ixii. Ẽri
ẽfe Epa mã õi,” ato Jesús faito, 8 Felipe ẽ mato fe ixii. 21 Nãskakẽ ẽ mato yoiaito
kemani: “Ifo, noko Epa Nios õimafe. Mĩ mã ea nikakõixõ mã ea fãsi noi. Ea
noko Epa Nios õimanaino nõ noixori ẽfe Epari mã noi. Askatari ẽri ẽ
inimakõitiro,” faito, 9 Jesús kemani: mato noi. Nã ẽ shinãi keskara ẽ mato
“Felipe, afetĩakai ẽ mato fe imisma. tãpimani,” ixõ Jesús ato yoini.
¿Afeskakĩ mĩa ea tãpiyomismamẽ? Ea 22 Nãskaito Judas fetsa, Judas

õikĩ ẽfe Epari mã mĩ õi. ¿Afeskakĩ: ‘Ea Iscariotema yõkani: “Ifo, ¿afeskakĩ a
Epa õimafe,’ mĩ ea faimẽ? 10 Ẽfi ẽfe Epa mia Ifofaifoma mĩ ato tãpimatama noko
fe fisti keskarakõiki. ¿Nã mĩ chanĩmara fisti mĩ tãpimanimẽ?” ixõ yõkaito,
faimamẽ? A ẽ mato yoiai ẽa ẽ mato 23 Jesús kemani: “Ea noikakĩ nã ẽ mato

yoima ẽfe Epaõnoa ẽ mato yoi. Epa yoiai keskara ea nikakõitirofo. Ẽfe Epa
Niospa nã apaiyai keskara ea famai efe ato noiaino ẽri ato noi. Nãskax nõ ato fe
imis. 11 Ẽ mato yoi ẽfe Epa efe rafea ẽri rafetiro. 24 Ea noiyamakaxokai ẽ yoia
ẽfe Epa fe rafemiski. Nãskakẽ ea keskara ea nikakanima. Na meka mã
chanĩmara fakãfe. Nã tsõa atiroma nikai ẽfe mekama, ẽfe Ẽpa meka ẽ mato
keskarafori ẽ famis nã õixõ ea yoi. Nã ea nĩchinito ãfe meka.
chanĩmara fakãfe. 25 “Mato fe iyoxõ ẽ mato yoiyofafãina.
12 “Chanĩmakõi ẽ mato yoi. Nã ea 26 Nãskaxõ Epa Niospa ãfe Yõshi Shara

chanĩmara faxõ nã ẽ akai keskarari faxii. matoki nĩchi eõxõ mato fe ixõ mãto õiti
Ẽfe Epa ari kaxõ a ẽ aka keskaramaroko mato inimamasharaxonõ. Keyokõi mato
finõmainĩfofã axikani. 13 Afara ẽfe tãpimani. Nã ẽ mato yoia keskara mato
aneõxõ ẽfe Epa mã yõkaito ẽ mato shinãmani.
JUAN 14, 15 196

27 “Ẽ mato makinoax kakĩ ẽ mato õiti chaka fimimais nõ mextexõ potatiro.
fepeaxosharafãinikai. Akka nã ea Nãskaxõ mã xinĩ tsasifaano nõ ichafaxõ
nikaifãfema mato õiti fepeaxotirofoma, nõ kofatiro. Nãskarifiai nã efe
ẽ fistichi ẽ mato axotiro. Nãskakẽ rafekaspaifo nãfo chiifã mẽra fokani.
shinãchakayamakãfe. Rateyamakãfe. 7 “Akka mã efe rafekõixõ ẽfe meka mã
28 Ẽ mato yoiaito mã mã nikai ẽ mato nikakĩ mãto õiti mẽraxõ mã shinãkĩ mã
makinoax kaikai. Askafiax ẽ anã matoki afarashta fapaikĩ ẽfe Epa Nios mã
oxii. Ea noikõiax mã ekeki inimatiro kĩfiaito mato axõi. 8 A ẽ mato amapaiyai
ẽmãi ẽfe Epa ari kaino, ẽfe Epamãi ea keskara mã akĩ nãskax eõxõ tãpimis mã
finõkõikẽ. 29 Nã ẽ mato rama yoiai iki. Mã askafaito õikakĩ Epa Nios
keskaito mã ea chanĩmara fatiro. Mẽ tãpitirofo Epa Niosmãi fãsi finakõikẽ.
mato yoi a ixiai mã õixõ mã ea 9-10 A Epa Niospa noikõiai keskafakĩ ẽri

chanĩmara fanõ. mato noikõi. Epa Niospa ea yoiai


30 “Ẽ mato mẽxotaima yoipaifiaino nã keskara ẽ afafãini. Akka ẽ afe imiskẽ ea
yõshi chakafãfe ãto xanĩfo Satanás noifafãini. Nãskafakĩri nã ẽ mato yoiaito
chaka ekeki oi. Askafixõ ea afeska mã atiro mãmãi efe ixõ. Nãskakẽ ẽ mato
fatiroma. 31 Akka ẽ Epa Nios fãsi noikõi. noifafãini.
Nãskakẽ nã ea yoiai keskai ẽ akõini. 11 “Anori ẽ mato yoi ẽ inimai.

Nãskaxõ keyokõichi ea tãpikani ẽ fãsi Nãskarifiai mãri mã inimanõ. Ẽ mato


aõ noiaito. Fininĩfofãkãfe. Nonoax nõ yoiaito mã anori akĩ mã tãpitiro ẽ mato
kanõ,” ato fani. noiaino. 12 Iskafakĩ ẽ mato yoi: Ẽ mato
noiai keskai mãri noinãkãfe. 13 Nõ
Jesúsfi fana ãfe kaya keskaraki. Akka nã fetsafo fe rafekõiax nõ aõ noikõiax nõ
fana põya keskarafo a Ifofamisfo aõnoax natiro. A mã nakĩ noiai

15 keskarakõi tsõa finõtiroma. 14 Ẽ mato


1 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ:
“Ẽfi uva ãfe kaya keskarakõiki. yoiai keskara aki mã efe rafemis mã
Akka ẽfe Epa nã uva ãfe ifo keskara. itiro. 15 Akka a mato fe rafea mã
2 Akka mã na uva ãfe põya keskarafo. tãpimatiro a mã shinãi keskara. Nã ẽfe
Nã uva põya fetsa fimiyamaito ãfe ifãfe Epa ea yoimis keskara ẽ matori
mextetiro potaxikĩ. Akka nã uva ãfe tãpimani mãmãi efe rafeano. Nãskakẽ
põya fimiyafo nã ãfe teshpa mĩshti ifãfe ea yonoxomisfora ẽ anã mato faima. Efe
xatetiro. Nãskax uva põya sharayakõi rafeafora ẽ mato faxii. 16 Mã ea
itiro fimi sharaya ixikĩ. 3 Nãskarifiakĩ mã ifiyamafiaino ẽ mato ifini ea keskara mã
ẽfe meka nikaxõ mã mãto chaka mã inõ mãtoxõ fetsafãferi ea chanĩmara
potax mã isharaxii. 4 Emakinoax fanõfo. Nãfãfe ea Ifofapanakafo efe
paxkayamakãfe. Efe rafekãfe, nã ẽ mato ipaxakakĩ. Nãskaifono mã afarashta ẽfe
fe ika keskariai. Akka uva põya fisti Epa Nios ẽfe aneõxõ mã yõkaito mato
fimitiroma ãfe kayamaisax. Nãskarifiakĩ axosharaxii. 17 Nã ẽ mato yoiai keskai
mã efe rafexoma nã ẽ mato amapaiyai noinãkãfe,” ixõ Jesús ato yoini.
keskara mã atiroma.
5 “Ẽfi nã uva ãfe kaya keskarakĩ. Akka Jesús Ifofamisfo ato noikaspakani
mã na uva ãfe põyafo keskara. Akka nã 18 AnãJesús ato yoini iskafakĩ: “Anã ẽ
efe rafekõiai ẽri afe rafekõiaino ea mato yoi mato noikaspayokanima. Akka
keskarakõiri itiro. Ẽ mato fe ikamano ea noikaspayokani. Mato iskaratĩa
mã afaa afeskatiroma. 6 Uva ãfe põya noikaspafiaifono mã tãpitiro taefakĩ ea
197 JUAN 15, 16

noikaspakani. 19 A ea Ifofaafoma fe mã chanĩmakõikĩ eõnoa mato yoixii. 27 Ẽ


ato fe rafeaito mato noikeranafo. Aa yorafo Niospa meka ato yoikĩ taefani.
ranã noinãifo keskari fakĩ matori Nãskax mã efe imiski. Nãskarifiakĩ mãri
noikeranafo. Akka mãkai ato eõnoa tãpixõ mã ato yoitiro.

16
keskarama. Ẽ mato ifini a ea Ifofaifoma 1 “A mã omiskõixiai ẽ mato

keskara mã inõma. Akka nã ea yoiyoni mã iskakĩ shinãnõma:


Ifofaafãfema mato noikaspakani. 20 Nã ẽ ‘¿Afeskai Jesús ẽfe Ifo fiano ẽ
mato yoiai keskara shinãkãfe. Ẽ mato omiskõimẽ?’ ixõ mã anori shinãkĩ mã ea
yoi iskafakĩ a yonoxomistokai ãfe ifo potapaixii, anãkai mã ea chanĩmara
finõtiroma. Akka ea omiskõimakani faxima. 2 Tãpikãfe. Mãto kaifãfe nã ea
matori omiskõimaxikani. Akka a ẽ ato Ifofaafãfema mato potaxikani mã anã
tãpimana nikakaxõ matori nikaxikani ãto ichanãti pexe mẽra ĩkinõma. Ẽ mato
mã ato yoiaito. 21 Akka mã ea Ifofaito, yoikõi anã shinãsharakanima. Fakirira
nã ea amisfo keskafakakĩ matori shinãkani iskakakĩ: ‘Nã Niospa apaiyai
askafaxikani. Akka a ea nĩchini tsõa keskara nõ faxõi. Nã Jesús Ifofaafo nõ
tãpiama. Nãskaxõ mato chakafaxikani. retei,’ ixõ anori shinãkani. 3 Ẽfe Epa
22 “Ẽ atoki oyamaxõ Niospa meka ẽ tãpiafoma eari tãpiafoma. Nãskakaxõ
ato yoiyamaito tsõa tãpikeranafoma. mato chakafaxikani. 4 Akka nã mã ea
Akka Niospa meka pishta tsõa Ifofakĩ taefanitĩa mã omiskõixii ẽ mato
nikayomisma afara chakafamisfo. famisma, ẽ mato fe ifiaxokai ẽ mato
Nãskax ãto chaka atoõ neama. afaa yoimisma. Akka iskaratĩa ẽ mato
Nãskafiaifono Niospa meka ẽ ato yoixiki yoi. Nãskakẽ mã mato
ẽ oni. Nãskakẽ tsõa iskaratĩa iskatiroma: omiskõimanaifono mã shinãxii nã ẽ
‘Tsõa ea Niospa meka yoiama.’ Askatari: mato yoimis keskara,” Jesús ato fani.
‘Ẽ afaa chakafamisma,’ itirofoma. Mã
nikafikatsaxakakĩ ãto chaka xateafoma. Niospa Yõshi Sharapa noko shinãmatiro
Nãskax ãto chaka atoõ nea. 23 Ea 5 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽfe

noikaspayanã ẽfe Epari noikaspakani. Epa ea nĩchini. Iskaratĩa ẽ anã akiki kai.
24 Niosxõ tsõa atiroma keskara ẽ ato Akka mã, ‘¿Faki mĩ kaimẽ?’ mã ea
ispamis. Askafikaxokai tsõa ãto chaka faima. 6 Ẽ mato yoiaino mã shinãmitsai.
xateafoma. Tsõa atiroma keskara ẽ faito 7 Ẽ mato yoikõi, ẽ mato makinoax kaano

õifikakĩ ea nikakanima. Nãskax shara mã shara ixii. Akka ẽ mato makinoax


ikanima. Akka ẽ afarafo shara fayamaito kayamaino Niospa Yõshi Shara matoki
ea tãpikeranafoma. Nãskax ato chaka oima. Nãskakẽ mãto õiti mato
atoõ nekeranama. Akka ẽ afarafo shara fepeaxoyoima. Nãskafiano ẽ mato
faito mã õifikaxõ ea noikaspayanã ẽfe makinoax kaxõ ẽfe Yõshi Shara ẽ
Epari noikaspakani. 25 A Niospa meka matoki nĩchixii. 8 Nã ẽfe Yõshi Sharapa
yoikĩ kirika kenenifo nẽ askakõi. Niospa nai mẽranoax oxõ a ea Ifofaafoma ato
meka yoikĩ eõnoa kirika kenenifo yoixii iskafakĩ: ‘Mã mã afarafo
iskafakakĩ: ‘Ẽ afara chakafayamafiakẽ ea chakafamiski,’ ato faxii. Nãskatari a
noikaspakani,’ ixõ eõnoa yoikĩ kirika Niospa fichipaiyai ato tãpimaxii.
kenenifo. Nãskaxõ a Nios Ifofaafoma ato yoixii
26 “Matori noikaspaifono ẽfe Epa Nios iskafakĩ: ‘Mã mã afarafo chakafamiski,
arixõ ãfe Yõshi Shara ẽ matoki nĩchixii. nãskakẽ mã omiskõi,’ ato faxii. 9 Nã ea
Nãato mato õiti fepeaxosharanõ. Nãfi Ifofaitoma afara chaka shinãi. Nãskakẽ
JUAN 16 198

ẽfe Yõshi Sharapa a afara chakafamis metiroma mãmãi ãfe fake kãiax. Nãskax
ispayoxii. 10 Ẽfi nã ẽfe Epa ea amapaiyai inimasharakõitiro mãmãi ãfe fake
keskara ẽ amiski. Nãskax ẽfe Epa ari ẽ kãisharax. 22 Nãskarifiai ẽ mato
kai anã ea õinõfoma. Nãri Niospa Yõshi makinoax kaino mã oiai omiskõixii.
Sharapa ato tãpimaniyoxii. 11 Nãskatari Nãskax ẽ anã chipo matoki oaino mã
Niospa Satanás omiskõimaniyoxiai inimakõixii. Tsõakai mato xatematiroma
Niospa ãfe Yõshi Sharapa ato mã ekeki inimaito.
tãpimaniyoxii, nã Satanás ãto xanĩfo. 23 “Ẽ naax ẽ otoax ẽ anã mato fe
12 “Ẽ mato meka ichapa yoipaifiaitokai iyamaino mã anã afara mã ea
mã tãpitiroma. 13 Nãskafikẽ Niospa yõkatiroma. Akka ẽfe aneõxõ mã Epa
Yõshi Shara matoki oxõ a Niospa ãfe Nios yõkatiro. Afarashta ẽfe aneõxõ mã
meka chanĩmakõi mato tãpimaxii. Nãfi Epa Nios yõkaito mato axoxii. 24 Ẽfe
chanĩmisma. Akka ãfe meka mato aneõxokai ẽfe Epa mã yõkayomisma.
yoitama nã ẽfe Epa shinãmanai anori Akka ẽ naax otokẽ nãskakẽ ẽfe aneõxõ
mato tãpimaniyoi. Nã afarafo afeskara ẽfe Epa mã yõkatiro. Mã yõkaito ẽfe
ixiai mato tãpimaniyoi. 14 Nãato eõnoa Epa mato inãxii. Mato inãino mã fãsi
yoisharakõixii. Nãskakẽ nã ẽ mato inimakõixii,” ixõ Jesús ato yoini.
yoimis keskara Niospa Yõshi Sharapa
mato tãpimaxii. 15 Nã ẽfe Epanãfori Jesús keyokõi finõa
ẽfenãfori. Nãskakẽ nã ẽ yoiai keskara 25 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Ẽ
ẽfe Epa ãfe Yõshi Sharapa mato mato meka fetsafaxõ yoiaito mã
tãpimaxii,” ixõ Jesús ato yoini. tãpiyomisma. Ẽkairoko xafakĩa mato
yoiaito mã tãpipanã. Akka iskaratĩa
Jesús aõxõ tãpimisfo shinãmitsafikanax xafakĩa ẽ mato yoi Epa Niosnoa mã
chipo inimaxikani tãpinõ. 26-27 Nãskaxõ mã ea noi. Ẽmãi
16 Anã Jesús ato yoini iskafakĩ: “Akka Nios ariax matoki onikẽ mã mã ea
ẽkai anã mato fe nono samarakaima. Mẽ chanĩmara faa. Nãskakẽ Epa Niospa
ẽfe Epa ari kai. Nãskakẽ mã ea õiyoima. matori noikõi. Akka, ‘Ẽ mato makinoax
Nãskafiax anã ẽ samamashta oaito mã kakĩ anã ẽ mato Epa Nios kĩfixoni,’ ẽ
ea õixii,” aõxõ tãpimisfo Jesús ato fani. mato faima. Mã mã yõkaxii ẽfe aneõxõ.
17-18 Ato askafaito nikakani yoinãnifo: 28 Ẽ Epa ariax nono mai ano oni.

“¿Afeskakĩ, ‘Ẽfe Epa ari kaito mã anã ea Nãskakẽ iskaratĩa nono mai anoax ẽfe
õiyoima,’ noko faimẽ? ‘Afianã ẽ oaito Epa ari ẽ kai,” ixõ ato Jesús yoini.
mã ea õixii,’ noko fai. Na noko yoiai 29 Ato askafaino aõxõ tãpimisfãfe

keskarakai nõ tãpiama,” ikanax kemanifo: “Aicho, iskaratĩa xafakĩakõi


yoinãnifo. mĩ noko yoikai. A mĩ noko taefakĩ
19 Nãskakaxõ yõkapaiyaifãfe Jesús ato yoiaito nõ tãpiyoitama. Anã meka
tãpini. “¿Na ẽ mato yoiai keskara mã fetsafaxõ mĩ noko yoima. 30 Iskaratĩa mã
tãpiamax mã yoinõnãimẽ?” ato fani. nõ tãpia keyokõi mĩ tãpikõia. Nõ mia
20 “Ẽ mato xafakĩa yoinõ. Mẽ yõkapaiyaito mĩ noko tãpitiro. Nãskakẽ
omiskõiaino a ea Ifofaafoma fãsi mĩ Nios ariax onikẽ nõ mia chanĩmara
inimakani. Akka mãfi ea shinãi mã oiai. fai,” ixõ yoiaifãfe 31 Jesús anã ato
Mã ea shinãi oiafiax chipo mã ekeki kemani: “¿Chanĩmamẽ mã mã ea
inimaxii. 21 Akka mã kẽro fake kãikĩ pae chanĩmara faimẽ?” ato fani. 32 Nãskaxõ
metiro. Nãskax mã fake kãixõ anã pae anã ato yoini: “Chipo mã emakinoax mã
199 JUAN 16, 17

paxkakãinikai. Mã fakirira kai. ea chanĩmara faafoõxõ fetsafãferi


Chanĩma, iskaratĩa mã emakinoax mã tãpitirofo ẽ sharakẽ.
fakirira kai. Tsoakai efe nẽteima. Mã 11 “Ẽkai anã na mai ano ikima. Ẽ

askafiainokai eres ẽ nẽteima. Ẽfe Epa fe mikiki kai. Akka nã mia Ifofaafofi nono
ẽ nẽtei. 33 Nã ẽ mato yoi mãto õiti shara na mai ano nẽtekani. Epa, mĩ fãsi
inõ. Akka nã ea chanĩmara faafoma fe sharaki. Ato kexesharafe. Mĩ aneõxõ ato
mã nono nãmã nẽtei. Nãskakẽ mato kexesharafe. Nã mĩ ea inãni tii ato
omiskõimafiaifono shinãchakayamakãfe. kexesharafe. Akka nõfi fisti keskaraki.
Ẽ Satanás yafi nã ea chanĩmara Nãfori nofe fisti keskara inõfo. 12 Ẽ ato
faafomafo ẽ ato finõkõia. Nãskakẽ ẽ fe iyoxõ ẽ ato kexeshara. Mĩoxõ ẽ ato
mato kexesharatiro,” Jesús ato fani. kexeshara, ẽ fato fenoama. Akka nã
Satanás ãfe fake fisti ẽ fenoa. Nã mĩ
Aõxõ tãpimisfo Jesús Epa Nios ato meka yoikĩ kirika keneyonifo keskarax
kĩfixoni nã fisti mã fenoa.

17
1 Nãskata Jesús nai foisnĩfofã 13 “Iskaratĩa ẽ mia ari kai. Ẽ kayoxoma

Apa yoini: “Epa, iskaratĩa ẽ ẽ ato yoiyoi nã ẽ ikai keskariai akairi


naano ato tãpimafe ẽ mĩ Fakekõiki. Mĩ inimakõinõfo. 14 Nã mĩ yoiai keskara mẽ
ato tãpimanaino ẽri ato tãpimatiro mĩ ato tãpimani. A mia chanĩmara
fãsi sharakõi. 2 Mĩ ea nĩchini ẽ ãto xanĩfo faafãfema ato noikaspakani, miamãi
inõ. Nãskaxõ mĩ ea ato inãni ẽ ato Ifofaafono. Nãskakẽ ato noikaspakani.
imasharapakexanõ. 3 Meres fisti mĩ Nãskakẽri ẽrikai ato keskarama. Akka
Nioskõi. Akka ẽfi Jesucristo nã mĩa eari noikaspakani.
nĩchini. Nã noko tãpiafo nãfo 15 “Akka ẽ mia yoima na mai anoa mĩ

nipanakafo. ato ifinõ. Akka ẽ mia yoi na mai anoa


4 “Ẽ nono mai anoxõ afarafo ẽ ato ispa, mĩ ato kexesharanõ Satanás chakata ato
mĩmãi sharafinakõikẽ. Nã mĩa yoiai afeska fanõma. 16 Nã mia Ifofaafo a mia
keskara mẽ aka. 5 Nõ mai onifamatai ẽ chanĩmara faafomafo fe, ato fe
mia keskara xanĩfo shara iyopaoni. rafetirofoma. Ẽrikai ẽ ato fe rafetiroma.
Nãskakẽ iskaratĩa ẽ mefe xanĩfo inõ ea 17 Mĩ meka chanĩmakõi. Mĩ mekapa ato

xanĩfo imafe a ẽ ipaoni keskara. sharafafe mia keskara shara inõfo. 18 Ea
6 “Nono mai anoa yorafo mĩ ea ato mĩ mai ano nĩchini ẽ mĩ meka ato
minini ẽ ato tãpimanõ mĩ afe yoinõ. Nãskarifakĩ ẽ yorafo nĩchi mĩ
keskaramãki. Nã mĩnãfofiano mĩ ea ato meka shara ato yoitanõfo. 19 Mĩa ea yoia
minini. Mĩ meka nikakõinifo. 7 A mĩ ea keskara ẽ akaino nãfãferi askari fanõfo.
yoia keskara ẽ ato yoimis. Nãfo mã 20-21 “Ẽkai ato fistiõxõ kĩfifafãinima.

tãpikõiafo. 8 A mĩa yoiai keskara ẽ ato Nã ea Ifofaafãfe ato yoiaifono nikakaxõ
yoiaito ea chanĩmara fakõikani. A ẽ mia ea Ifofaxikani. Nãskakẽ ẽ mia ato
ariax oniri mã tãpiafo. Chanĩmara kĩfixõfafãini nã nõ shinãi keskara fisti
fakani a ea mĩa nĩchini. shinãnõfo. Mĩ efe imis keskai nãfori
9 “Ẽ mia ato kĩfixõfafãini. Akka a ea nofe inõfo. Nõ ato fe tanaima niaito
chanĩmara faafoma ẽ mia ato õikakĩ a ea chanĩmara faafãfema akairi
kĩfixonima. Nã ea mĩ ato mininiõxõ ẽ chanĩmara fanõfo mĩ ea nĩchini. 22 Mĩ
mia kĩfifafãini. Ẽ mia ato kĩfixõfafãini efe imis keskai ẽri ato fe imiski. Nã nõ
nãfomãi mĩnãfokẽ. 10 Akka nã ẽfenãfori shinãi keskarafo akairi shinãnõfo. 23 Mĩ
mĩnãki. Nã mĩnãfori ẽfenã. Nãskaxõ nã efe ika keskarari ẽri ato fe ikaki. Akka
JUAN 17, 18 200

nã mĩ shinãi keskarafo nõri shinãtiro. ato yoini: “Ẽkĩa nã mã ea fenai ẽ mato


Mĩ õiti keskara nõ itiro. Akka mĩ ea faa,” ato fani. Nãskaxõ ato yoini: “Mã
atoki nĩchini. Nã mĩ ea noiai keskari ea fenamãkai na eõxõ tãpimisfo ato
fakĩ nãfori mĩ ato noikõi. Mĩ askafaino nĩchikãfe fotanõfo,” ato fani.
nã ea chanĩmara faafãfema tãpitirofo. 9 Nã Jesúsnoa yoikĩ kirika keneyonifo
24 “Epa, nã yorafo mĩ ea inãfo efe iskafakĩ: “A mĩa ea minia fato fisti
inõfo mĩ ika anoa mia keskara shara ea fenoima,” ixõ kirika kenenifo. Nãskaxõ
õinõfo. Mĩ mai onifayoxoma mĩ ea nã kirika kenenifo keskarakõi Jesús Apa
noiyopaoni. 25 Epa, mĩ fãsi sharakõi. Nã Nios kĩfini. 10 Nãskaino Pedro ãfe keno
ea chanĩmara faafãfemakai mia tsekani, ãfe keno tsiostamexõ. Mã ãfe
tãpiafoma. Akka ẽ mia tãpikõia. Mĩ ea keno fixõ nã ato Nios kĩfixomisto ãfe
nĩchini nã efe ikafãfe mã tãpiafo. 26 Mĩ xanĩfãfe yonomati paxteni. Nã xanĩfãfe
afe keskaramãki mẽ mia ato tãpimamis ãfe yonomati ãfe ane Malco ini. Nã
nã mĩ ea noiai keskari fakĩ, nãfãferi Pedro paxteni. 11 Pedro askafaito õikĩ,
fetsafo noikõinõfo ẽ ato fe ikano. “Mĩ keno fafe,” Jesús Pedro fani. “¿Mĩ
Askatari ẽ ato õimafafãini,” ixõ Jesús shinãimamẽ? Ẽfe Epa ea afara kechoki
Apa kĩfini. inã ẽ ayai,” ayatiki keparanãkĩ Jesús
Pedro yoini. “Nã ẽfe Epa Niospa apaiyai
Jesús achinifo keskara ẽ akikai,” ixõ Jesús yoipaini.
(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53)
Jesús Anás ano iyonifo
18
1 Nãskata mã Apa kĩfikĩ nishpata
(Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54; Lc. 22.54)
aõxõ tãpimisfo fe fakishi Jesús
kani, xexa Cedrón pishta pokefaini. 12 Sorarofãfe ãfe xanĩfo feta a Nios

Nãno ifi fanafãfe ãfe anefo olivos ini. kĩfiti pexefã kexemisfo feta osinãkaxõ
Olivos mẽra ikitoshinifo. 2 Judaspa ato Jesús achikaxõ metexkere anifo.
Jesús achimani kakĩ tãpini faki Jesús 13 Metexkere akaxõ Anás pexe ano

kaamãki, Olivos anomãi aõxõ tãpimisfo iyonifo. Nã Anás Caifás ãfe rayos ini. Nã
Jesús ato iyomiskẽ. 3 Nãnori Judaspa Caifás Nios ato kĩfixomis xanĩfokõi ini.
sorarofo iyoni Jesús achinõfo. Nã ato 14 Nã Caifás ãfe kaifo israelifo yoini:

Nios kĩfixomis xanĩfofofãfe askatari “Feronãfake fisti yorafoõnoax naa,


fariseofãferi Nios kĩfiti pexefã kexemisfo sharaki,” ato fani.
nĩchinifo Judas fe fõtanõfo. Chiifoya
kenofoya koshatifoya ashifoya fonifo. “Ẽ Jesús õimisma,” Pedro ini
4 Mã achifofãifono Jesús ato tãpini. Mã (Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57)
nokoafono ato yõkani: “¿Mã tsoa 15 Askata Jesús iyoaifono Pedro fe a

fenaimẽ?” ato faito, 5 “Nõ Jesús Jesúsxõ tãpimis fetsa ato acho fonifo. Mã
Nazarete anoa nõ fenai,” faifãfe, ato pexe ano nokoano nã Jesúsxõ tãpimis fetsa
kemani: “Ẽkĩa, nono ẽ ika,” ato fani. Ato xanĩfãfe mã õimis ini. Nã Jesús fe ikikaini.
askafaino nã Jesús ato achimanai 16 Akka Pedro kãiti ano nẽteni, ikinima.

Judasri nãno ato fe ini. 6 “Ẽ nono ikaki,” Akka nã Jesúsxõ tãpimis fetsa ikikaini.
Jesús ato faino, chetekiri Nãato xomaya a kãiti kexea yoini Pedrori
ifiakekafãpakei fetsenifo. 7 Nãskaxõ ikimanõ. 17 Mã Pedro ikiano nã kãiti
Jesús anã ato yõkani: “¿Tsoa mã kexemis xomayato yõkani: “¿Mĩri mĩ Jesús
fenaimẽ?” Jesús ato faino, “Nõ Jesús ãfe inamẽ?” faito, “Maa, ẽkai Jesús ãfe
Nazarete anoa nõ fenai,” faifãfe 8 anã inama,” Pedro fani.
201 JUAN 18

18 Mãfakishano matsinãkõikanax chii


ketefaax keyokõi chii yoonifo matsi Pilato ano Jesús iyonifo
meyamaxikakĩ. Nã xanĩfofo ãto (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Lc. 23.1-5)
yonoxomisfo fe a Nios kĩfiti pexefã 28 Nãskano fakishpari judeofãfe Caifás
kexemisfãfe chii ketefaax yoonifo. ãfe pexe anoxõ Pilato xanĩfo ano Jesús
Pedrori ato fe yooni. iyonifo. Nã judeofo Pilato ãfe pexe mẽra
ikitiroma inifo. Pilatokairoko judeokẽ a
Judeofãfe xanĩfãfe Jesús yõkani mẽra ikipanãfãfe. “Nõ Pilato ãfe pexe
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Lc. 22.66-71) mẽra ikiax nõ chakanatiro,” ikanax,
19 Nãskata ato Nios kĩfixomisfãfe ãto ikikaspanifo. Nã judeofo a judeofoma fe
xanĩfãfe Jesús yõkani iskafakĩ: rafexõ Pascua fistatĩa pitirofoma
“¿Fatofomẽ a mĩõxõ tãpimisfo? ¿Afaa ipaonifo. Nãskara feyafamisfo ipaonifo.
mĩ ato yoimismẽ?” faito, 20 “Ẽkai one Nãskakẽ Pilato ãfe pexe mẽra
ato yoiama. Keyokõichi ea nikanõfo ẽ ikikaspanifo. 29 Nãskaifono pexe
ato yoimis. Ẽ mãto ichanãti pexe kachiori kãinãkafã Pilato ato yõkani:
mẽranoa yafi a mãto Nios kĩfiti pexefã “¿Afaa chakafakẽ na feronãfake mã ea
mẽranoa ẽ ato yoimis. Ẽkai ẽfe meka ẽ ano efeamẽ?” ato faito, 30 “Afaa
onemisma. 21 ¿Afeskakĩ mĩ ea yõkaimẽ? chakafayamakekai nõ mikiki
Ea yõkakima a ea nikamisfo yõkafe. A ẽ efekeranama,” faifãfe, 31 ato Pilato yoini:
ato yoimis tãpiafoki,” Jesús faito, 22 a “Iyotakãfe. Mãto xinifãfe yoini
Nios kĩfiti pexefã kexemisto afe keskafakĩ omiskõimaxikakĩ. Nã keskara
ketaxamei niato fepasyanã yoini: mã feyafamiski. Afaa chakafamãki mã
“¿Afeskakĩ nõko xanĩfo mĩ anori akãfe,” ato Pilato faito, judeofãfe
yoimẽ?” faito, 23 Jesús anã kemani: kemanifo: “Akka mãto xanĩfofofãfe
“Afaa chaka ẽ yoimẽ ea yoife. Akka ẽ yoinifo nõ tsoa retekĩ mastatiroma,”
afaa chaka yoiama ¿afeskakĩ mĩ ea fanifo.
fepasimẽ?” Jesús fani. 32 Jesús aõxõ tãpimisfo taeyoi yoini
24 Askafaito nikakĩ Anás ãfe rayos keskafakĩ nãskakõi fanifo ifi cruz ikaki
Caifás ano Jesús nĩchini metexkere axõ. mastakakĩ.
Nã Caifás ato Nios kĩfixomis ãto 33 Nãskano Pilato ãfe pexe mẽra Jesús

xanĩfokõi ini. ikimani yõkaxiki. Mã ikimaxõ yõkani:


“¿Mĩmẽ judeofãfe ãto xanĩfo?” Pilato
Pedro anã ato yoini: “Ẽkai Jesús faito, 34 Jesús kemani: “¿Mĩ ea shinãimẽ
õimisma,” ato fani ẽ judeofãfe xanĩfo mia yoiaforaka?”
(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62) Jesús faito, 35 anã Pilato kemani: “¿Mĩ
25 Nãnoax Pedro ato fe chĩi yooni. ato shinãmẽ ẽ judeo? Ẽ judeoma. Akka mĩ
fe yooaito afianã Pedro yõkanifo: “Mĩfi kaifo feta mĩ xanĩfofofãfe mia ekeki
nã Jesús ãfe ina fetsakĩ,” faifãfe, “Maa, efeafo ẽ mia omiskõimanõ. ¿Mĩ afaa
ẽkai nã Jesús ãfe inama,” ato fani. chakafakẽ mia ekeki efeafomẽ? Ea
26 Ato askafaino nã paxteato afe yõra yoife,” Pilato faito, 36 Jesús kemani:
yõkani: “¿Ẽ mia õiamamẽ? Akka ẽ mia “Ẽkai na mai anoax xanĩfoma. Ẽ nonoax
õia. Nã fanafo mapoa mẽranoa Jesús xanĩfokẽ a ea Ifofaafãfe yorafo
yafi ẽ mia õia,” nã paxteato afe yõra setekeranafo ea achiyamanõfo. Akka
Pedro fani. 27 “Maa. Ẽkaima,” Pedro ẽkai na yorafãfe ãto mai anoax ẽ ãto
faino takara keoinãkafani. xanĩfoma,” Jesús faito, 37 Pilato kemani:
JUAN 18, 19 202

“¿Akka mĩ xanĩfo rakikĩa?” faito, “Nã ea yoimis: ‘Ẽfi Niospa fakeki,’ noko famis.
mĩa yoiai keskarakĩa ẽ xanĩfo. Nãskakẽ Akka nõko xinifãfe yoini: ‘Ẽ Niospa
ẽ yõra fakekõi kãini meka chanĩmakõi fakera ikai natiro,’ fanifo. Nãskakẽ na
ato yoixikĩ. A meka chanĩmakõi fisti feronãfake nayamaima,” fanifo.
nikapaiyaifãfe nãfãfe ea nikamisfo,” 8 Askafaifãfe nikai Pilato ratekõini.

Jesús faito, 38 “¿Afaamẽ a meka 9 Nãskaxõ ãfe pexe mẽra Jesús anã iyoni.

chanĩmakõi?” Pilato fani. Iyoxõ yõkani: “¿Fanĩamẽ mĩ?” faino, Jesús


kemanima. 10 Pilato anã Jesús yoini: “¿Ea
Pilato ato yoini Jesús retenõfo mĩa kemaimamẽ? ¿Ea mĩa tãpiamamẽ ẽ
(Mt. 27.15-31; Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25) xanĩfo? Ẽ mia kãimatiro, askayamai ẽ mia
Askafata Pilato pexe kachiori ato mastamatiro,” Pilato askafaino, 11 Jesús
kãinãkafani. Kãinãkafaxõ judeofo yoini: kemani: “Niospa mia xanĩfo
“Ẽ na feronãfake yõkakĩ ẽkai aõnoa afaa imayamainokai mĩ ea afeska fakeranama.
chaka nikama,” ato fani. 39 “Iskaratĩa na Akka mĩ ea ato mastamanax mĩ chaka iki.
Pascua fistatĩa ẽ yora fisti karaxa Akka nã ea mikiki efea nã chakafinakõi iki
mẽranoa ẽ mato kãimaxomis, mĩ ea reteano,” Jesús fani.
nãskaramãi mãto feyafamiskẽ. ¿Akka ẽ 12 Askafaito nikakĩ Pilato Jesús

mãto xanĩfo ẽ mato kãimaxotiromẽ kãimapaini. Kãimapaiyaino nikakani


katanõ?” ato faino, 40 fãsikõi fãsikõi judeofo mekainĩfofãkata yoinifo:
mekainĩfofãnifo: “¡Jesús tsekakima! “Fatora fetsa xanĩfo ipaikĩ nãato César
¡Barrabás noko kãimaxõfe!” fanifo. Nã xanĩfo chakafai. Akka na Jesús xanĩfo
Barrabás yometso ini. ipai. Akka mĩ Jesús kãimaxõ mĩ anã

19
1 Nãskaxõ Pilato ato yoiano nõko xanĩfo César tanaima,” fanifo.
Jesús iyonifo sorarofãfe 13 Askafaifãfe nikakĩ afianã Pilato Jesús

koshatinĩ koshaxikakĩ. 2 Askano pexe mẽranoa kãimani. Nãskax Pilato a


sorarofãfe moxa chainipafo maiti fakaxõ xanĩfãfe tsaoti ano tsaoni. Nã xanĩfãfe tsaoti
maimanifo. Akiki kaxepaiyanã nãskatari pexe emãiti ini tokiri sapa kamaki ãfe tsaotiki
tari õshi nana safemanifo. 3 Nãskax akiki tsãoni. Nã tokiri hebreofãfe ãto mekapa
kaxepai kakĩ iskafanifo: “Aicho. Mĩfi anemisfo Gabata fakakĩ. 14 Mã Pascua fista
judeofãfe ãto xanĩfoki. Mĩ mẽxotaima ikaino xini keya Pilato tsaoxõ ato yoini mã
nipanakaki,” iyanã fepasketsanifo. Jesús kãimaxõ, “Nakĩa õikapo mãto xanĩfo,”
4-5 Askafaifono Pilato Jesús pexe xaki ato fani. 15 Ato askafaino fãsikõi
mẽranoa kãimani õinõfo. Jesús tari õshi mekainĩfofãkata yoinifo: “¡Iyoxõ mastatãfe ifi
nana safeax kãikaini, moxari maiti cruz ikikakĩnoax nanõ!” faifono, “¿Mã
fakaxõ maimanafono. Nãskaxõ Pilato õipaimẽ ẽ mãto xanĩfo mastanõ?” ato Pilato
ato yoini: “Õikapo na feronãfakekai afaa faino, “César fisti nõko xanĩfokõi. Anã ano
chakafaa ẽ nikama ẽ chakafapanã,” ato nõko xanĩfo fetsama,” judeofãfe ãto
fani. 6 Ato askafaito judeofãfe ãto xanĩfofofãfe Pilato fanifo.
xanĩfoyaxõ a Nios kĩfiti pexefã 16 Askafaifono Pilato ato Jesús

kexemisfãferi fãsikõi mekafanifo: nĩchixoni iyoxõ mastatanõfo.


“¡Mastafe! ¡Mastafe!” faifono, “Mã
Jesús ifi cruz ikaki mastanifo
iyokaxõ mastatakãfe. Ẽkai aõnoa afaa
(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43)
chaka ẽ nikama ẽ chakafapanã,” Pilato
ato fani. 7 Ato askafaino judeofãfe 17 Nãskano sorarofãfe Jesús iyonifo.
kemanifo: “Akka na feronãfãke noko Iyoaifono ãakõi ifi cruz ika Jesús iyaxõ
203 JUAN 19

foni. A mastaifo ano nokoni. A mastaifo keneyonifo. Nãskakẽ sorarofo Jesús ãfe
nãno ãfe ane ini: “Mapo Xao,” fanifo tariya kaxenifo.
anekakĩ. Judeofãfe mekapa Gólgotara 25 Nãskano nã Jesús mastafo ano

fapaonifo. 18 Nãskata Jesús yafi yometso chaimashta Jesús ãfe afa nini. Ãfe afa
raferi mastanifo. Takai rafe yometso fetsari nãno nini. Nã Cleofaspa ãfe ãfinõ
rafe mastanifo. Akka Jesús nẽxpakĩa María Magdalenanõ nãno chaimashta
anifo. ninifo. 26 Nã aõxõ tãpimis fisti ãfe
19 Mã Jesús mastakaxõ ãfe mapo yamakõi a Jesús noikõipaoni afa fe
mãnãori kenenõfo Pilato ato yoini. ketaxamei nikẽ Jesús õini. Nãskaxõ
“Jesús Nazarete anoa judeofãfe ãto Jesús afa yoini: “Na feronãfakefi mĩ
xanĩfokõi,” fanifo kene kakĩ. 20 Jerusalén fakeki,” fani. 27 Nãskata nã feronãfakeri
ano yora fetsafo osiafo ichapakõifo Jesús yoini: “Nafi mĩ efaki,” fani.
inifo. Nãnoxõ Jesús Jerusalén Askafaino nikakĩ María ãfe pexe ano
chaimashtaxõ mastafo ini. Nãnoxõ iyoni kexesharaxikĩ.
Pilato meka fetsa fetsatapafo ato
kenemani Jesús judeofãfe ãto xanĩfokẽ Jesús nani
tãpinõfo. Judeofãfe ãto meka keneta, (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49)
griegofãfe ãto meka keneta, romanõfãfe 28 Jesúsnoa yoikĩ Niospa meka

ãto mekari kenenifo. 21 Nãskax judeofãfe keneyonifo keskakõini. Mã Jesús tãpixõ


ãto xanĩfofo Pilato ano fonifo yoi fokani: yoini: “Ẽ nõamãiki,” ato fani. 29 Ato
“Jesús nõko xanĩfoma. Nãskakẽ ato askafaino fimi ene kacha ocha mefetiki
kenemayamafe iskafakĩ: ‘Jesús judeofãfe tsaoano nã mĩxa fikaxõ fimi ene kachaki
ãto xanĩfokõi,’ askara ato momokaxõ Jesús ayamapainifo tafa
kenemayamafe. Akka, ‘Jesús yoimis, “Ẽ xatekĩ rõtati fakaxõ. 30 Mã fimi kacha
judeofãfe xanĩfora” imis.’ Nãnori mĩ ato ayaxõ Jesús yoini: “Keyokõi ẽfe Ẽpa ea
kenematiro,” faifãfe, 22 Pilato ato yoini: yoia keskara mẽ aka,” ato fani. Ato
“Nã ẽ ato kenemana keskara ẽ ato yoita nãskax nai tepopakekafãni.
kenemani. Ẽkai anã afaa fetsa ẽ ato
kenematiroma,” Pilato ato fani. Soraronõ Jesús ãfe pishi nãmã chachini
23 Sorarofãfe Jesús mastaifono ãfe 31 Mã Pascua fista ikaino Jesús yafi

rapati fĩanifo. Nãskax paxkanãi fetsenifo yometso rafe ifi cruz ikakĩnoa judeofãfe
Jesús ãfe rapati soraro cuatropa Jesús õikaspanifo. Nã fistatĩa ato pena
rapati finifo. Nãskata nã ãfe tari tenetitĩa ini. Nãskax mã fista ikaino
chainipari fĩanifo. 24 Nãskax yoinãnifo: Pilato ano fonifo yoi fokani iskafakakĩ:
“Nã tari nõ faxteimãkai “Mã penama nõko fista iki kiki. Nã
fetsakanãyamaxikĩ. Nãskara memashara Jesús yafi nã yometso rafe ãto fitax xao
nõ finõ,” inifo. Nãskax ãfe tariya tẽkerisa fanõfo koshi nanõfo ato yoife.
kaxenifo ãto kaxetiya. “Na finõmanato Mã penama nõko fista iki kiki nã ato
Jesús ãfe tari fii kiki,” inifo. Nãnori mastafo ano anã inõfoma nõko fistatĩa,”
Niospa meka yoikakĩ keneyonifo. A judeofãfe ãto xanĩfofofãfe Pilato fanifo.
Jesús inõpokoai yoikakĩ keneyonifo. 32 Nãskafaifono Pilato sorarofo yoini

Iskafakĩ kenenifo: “Ẽfe rapati iskafakĩ: “Ãto fitax xao ato tẽkerisa
paxkanãxikani. Askata ẽfe tari fakãfe koshi nanõfo.” Ato askafaino
chainipayari ãto kaxetiya kaxexikani. fokaxõ õiafo yometso rafe naafoma
Nã finõmanato ẽfe tari fixii,” ixõ kirika inifo. Naafomano ãto fitax xao ato
JUAN 19, 20 204

tãkenifo nanõfo. 33 Akka Jesúski fokaxõ Kaxõ õia mã mafa kini fepekemea ini.
õiafo mã Jesús naa õinifo. Nãskakẽ tsõa Nã tokirinĩfã aõ fepoitafo mã fepekemea
ãfe fitax xao tẽkenima. 34 Akka soraro ini. 2 María õifaini ichoni Pedro yafi nã
fistichi ãfe ãshi ãfe pishi nãmã Jesúsxõ tãpimis fetsa nã Jesús ãfe
chachiaino ãfe imi fakaya siini. yamakõi chanifaikai kani. Ato yoini:
35 Ẽkĩa Juan na kirika ẽ keneai nã ẽ õimis “Nõko Ifãfe ãfe yora kini mẽranoa mã
keskara ẽ mato yoi na kirika kenekĩ mã fakira oneafo nõkai tãpiama,” ato fani.
chanĩmara fanõ. Ẽfi chanĩmakõi mato yoi. 3 Ato askafaino Pedro fe a Jesúsxõ
36 Niospa meka yoimisto a Jesús inõpokoai tãpimis fetsa õifokani ichonifo. Mafa
yoikĩ kirika keneni iskafakĩ: “Ãfe xaokai kini ano õifokani. 4 Nã fẽtsa Pedro
tsõa tẽkexikanima,” ixõ kirika keneyonifo. xonõfaini rekẽ nokoikakĩ. Akka Pedro
37 Askatari, “A ãfe pishi chachiaifono chipo nokotoshini. 5 Rekẽ nokotoshixõ a
õixinõfo,” a Niospa meka yoimisto Jesús maia ano mafa kini mẽra
nãnorikõi kirika keneyoni. tẽkepakekafã naisni. Ari naiskĩ õia a aõ
rakoitafo sama mania ini. 6 Nãskata
Jesús makex kini mẽra maifanifo Pedrori chipo nokotoshini. Nokoax mafa
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56) kini mẽra ikikaini. Ikikaixõ õia aõ
38 Nãskano José Arimatea ano ikax Pilato rakoitafo mania ini. 7 A aõ mapoki
ano kani. Kaxõ Jesús ãfe yora yõkani: “Ifi marakoitafo nã fosoita ariri ãfe sama
cruz ikakĩnoa ẽ Jesús fotomapai maifaxikĩ,” mania ini chaimashta. 8 Askaino a Pedro
José faito, “Atãfe,” Pilato fani. Nã José Jesús fe kaari kini mẽra ikikaini. Ikikaikĩ õia
Ifofamis ini. Jesús Ifofafiaxõ ato yoinima. ano Jesúsma ini. Nãskaxõ chanĩmara
Judeofãfe ãto xanĩfofoki mesekĩ ato yoinima. fani. 9 A Jesús otoxiai Niospa meka yoikĩ
39 Nicodemo feta José Jesús ifi cruz ikakĩnoa kirika kenenifo tsõa tãpiyonima.
fotomanifo maifaxikakĩ. Nã Nicodemo 10 Nãskata mã õita ãto pexe ano fenifo.

Jesúski fakishi kaxõ yõkayoni. Nãato ãfe


pirofomã shara treinta kilo feni Jesús ãfe Jesús María Magdalenaki nokoni
yora raish axiki fena pisiyamanõ. Fetsa ãfe (Mr. 16.9-11)
ane mĩrra ini. Fẽtsa aneri áloes ini. Nã rafe 11 Mã foaifono María kanima. Mafa
osia ini. 40 Askano José feta Nicodemo sama kini kachiori niax María oiani. Oiayanã
oxo shara pirofomã raish axõ aõ rakonifo. nãatori kini tẽkepakekafã naiski õini.
Judeofãfe ãto kaifo maifakĩ askara 12 Niospa ãfe ãjiri rafe rapati oxokõi

feyafamisfo ini. 41 Nã ifi shara mĩshti mapoa safekanax tsaoafo ini Jesús rakaita ano.
anoxõ chaimashtaxõ Jesús mastanifo. Nãnori Nã fosoita ariri fetsa tsaoa, fetsari ãfe
mafa kini fena, tsoa a mẽra maiyomisma ini. tae ikita ariri tsaoa ini. 13 Nãskaxõ
42 Mã judeofãfe ãto pena teneti chaimashta Niospa ãfe ãjiri rafeta yoini: “¿Afeskai
ikaino mã xini kaino Jesús maifanifo. mĩ oiaimẽ?” faifono, “Ẽfe Ifãfe ãfe yora
Nãskakẽ nã mafa kini chaimashta nã mẽra mã fakira oneafo ẽ tãpiama,” ato fani.
Jesús maifanifo. 14 Nãskata María texkeakekafã õia

Jesús a kachiori niano tãpinima. 15 Jesús


Jesús otoni María yõkani: “Kẽromã, ¿afeskai mĩ
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12) oiaimẽ? ¿Mĩ tsoa fenaimẽ?” faito, María

20
1 Nãskano nomĩkonõ shinãni: “Nã fanafo kexemisra,” fani.
fakishparikõi María Magdalena Nãskaxõ María yõkani: “Mĩ ẽfe Ifãfe ãfe
kani nã Jesús mafa kini mẽra maia ano. yora fanĩ mĩ faamẽ ea yoife, ẽ afianã
205 JUAN 20, 21

nono maifanõ,” faito, 16 Jesús: “María,” tsefefo ẽ meikerana a ãfe pishi tseferi ẽ
faito, foisnĩfofã María õia nã Jesús ãfe meikerana nãskaxõ ẽ chanĩmara
fesokõi ini. Nãskaxõ María judeo fakerana. Akka ẽ ãfe tsefefo
mekapa: “Rabonĩ,” fani. Rabonĩ fakĩ, ramãkayamaxõ a mã Jesús õia ẽ
“Noko tãpimamisto,” fani. 17 Askafaino, chanĩmara faima,” ato Tomás fani.
“Ea ramãyamafe. Ẽfe Epa ari ẽ kaamaki.
Akka ea ramãkima efe yorafo ea ato Jesús aõxõ tãpimisfoki anã nokorisatani
yoixotãfe, mã ẽfe Epa Nios ari ẽ kaikai. 26 Nãskata ocho nia oxata Jesús aõxõ
Nã ẽfe Epari mãto Epaki. Nã ẽfe Niosri tãpimisfo anã kene mẽranoax
mãto Nioski, ato fatãfe,” fani. ichanãfono Tomásri nãno ato fe ini.
18 Askafaino María kaxõ aõxõ Pexe fepoti fepokõiafono Jesús atoki
tãpimisfoki nokoxõ ato yoini: “Mẽ nõko nokorisatani. Anã ato yoini: “Mãto õiti
Ifo ẽ õiaki,” ato fani. Nã ãfe Ifãfe yoia fepeakax inimasharakãfe,” ato fani.
keskara ato yoini. 27 Nãskaxõ Jesús Tomás yoini: “Ea mĩ

mĩfi ramãfe ẽfe mifi nataki. Ẽfe pishi


Jesús aõxõ tãpimisfoki nokoni nãmãri ea ramãfe. Anã ea chanĩmara
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49) fakima, ea chanĩmara fafe,” Jesús faito,
19 Nãskata nomĩkonõ mã xini kaino a 28 Tomás kemakĩ: “Mĩfi ẽfe Ifoki. Mĩfi ẽfe

aõxõ tãpimisfãfe judeofoki mesekakĩ ãto Nioski,” faito, 29 “Ea mĩa õikĩ mĩ ea
pexe fepoti feponifo ichanãkakĩ. Mã chanĩmara fai,” fani. “Akka ea
ichanãifono ãto nẽxpakĩa Jesús õiyamafikakĩ ea chanĩmara faifofi Epa
nirisatani. Ato yoini: “Mãto õiti Niospa ato shara faxii. Inimakõixikani,”
fepeakax inimasharakãfe,” ato fani. Jesús fani.
20 Ato askafata a mifiki rãfomã

mastaitafo ãfe tsefe ato ispani. A ãfe Juan kirika keneni tãpinõfo
pishiki ãshi chachitafori ato ispani. Ato 30 Akka afama mĩshti tsõa atiroma
ispaito õikani ãto Ifoki fãsi keskafakĩ Jesús aõxõ tãpimisfo ato
inimakõinifo. õimamis. Afara fetsafori Jesús aka ẽ afo
21 Afianã Jesús ato yoini: “Mãto õiti mato kenexonama. 31 Epa Niospa Jesús
fepeakax inimasharakãfe. Nã ẽfe Ẽpa ea nĩchini nõko Ifo inõ. Nãfi Niospa Fakeki.
nĩchini keskafakĩri iskaratĩa ẽ matori Ẽ mato Jesúsnoa kenexoni mã
nĩchikai,” ato fani. 22 Nãskaxõ ato yoini: chanĩmara fanõ. Chanĩmara faax mã
“Na ẽfe Epa ãfe Yõshi Shara fikãfe,” ixõ aõnoax Nios fe nĩpaxanõ.
atoki axfainãkafa ato xoõ ani. 23 “Fatora
fetsa mã ãto chaka soaxonaino Niospari Ĩamãfã kesemẽ Jesús aõxõ
ãto chaka soaxoxii. Mã ato chaka tãpimisfoki nokoni

21
soaxoyamaino atoõ chaka nepakenaka,” 1 Nãskano Jesús anã aõxõ
ixõ Jesús ato yoiax nãskax ato tãpimisfoki atoki nokoni.
makinoax kani. Ĩamãfã Tiberias kesemẽ nãno atoki
24 Ato Jesús yoiainokai Tomás ato fe nokoni. Ẽ mato yoinõ afeskax Jesús
ano inima. Nã Tomásri Jesúsxõ tãpimis onimãki.
ini. Ãfe ane fetsa “Rafe Kãini” fapaonifo. 2 Pedro fe Tomás (nã Tomás “Rafe
25 Tomás atoki oaino yoinifo: “Mã nõko Naneni” fapaonifo), Natanael Caná anoa
Ifo nokoki oaito nõ õia,” faifãfe Tomás ini Galilea mai anoa, Zebedeo fake
ato yoini: “Ẽ ãfe mifi natakinoa a rãfo raferi ini, Jesús fe rafemis raferi ato fe
JUAN 21 206

ichanãnifo. 3 Nãskaxõ Pedro ato yoini:


“Ẽ rinipa fii kaikai,” Pedro ato faino, Jesús Pedro yoini
“Nõri mefe kai,” fanifo. Nãskax fonifo 15 Mã pixõ Jesús Simón Pedro yoini:
kanõanãfãnẽ nanefainifo. Fõkata rini “Simón mĩfi Juan fakeki. ¿Na fetsa
potenifo nã rini fakishchãi potefikaxokai finõmainĩfofã mĩ ea noimẽ?” faito, “Ẽje
tsõa foe finifoma. Ifo. Mã mĩ tãpiaki ẽ mia noiaito,” Pedro
4 Mã penaino Jesús ĩamãfã kesemẽ faito, Jesús yoini: “A ea noisharaxõ a ea
atoki nokorisatani. Ĩamãfã kesemẽxõ rama Ifofaifori ato kexesharafe ea
aõxõ tãpimisfãfe tsõa Jesús tãpinifoma. Ifosharafanõfo. A oveja kexemisto ãfe
5 “¿Ẽfe fakefãfe, mã foe fiamamẽ?” ato oveja fake kexemis keskafafe ato
faino, “Nõ fiama,” fanifo. 6 Askafaifono kexekĩ,” fani.
ato yoini: “Mãto põya kayakai aõri mãto 16 Anã Jesús Pedro yõkani: “Simón,

rini potekãfe. Askafaxõ mã fitiroki,” ato mĩfi Juan fakeki. ¿Chanĩmamẽ mĩ ea


faino nikakakĩ nã ato yoiai keskafanifo noimẽ?” faito, “Ẽje, Ifo. Mã mĩ tãpia ẽ
ãto rini potekakĩ ãto põya kayakai aõri. mia noiaito” Pedro faito, anã Jesús
Nãskaxõ meafo mã foe kayakõi fia yoini: “A ea noisharaxõ ea Ifofamisfo
menifo. Ato kanõanãfã mẽra ato kexesharafe ea Ifosharafanõfo. A
nanepaikakĩ ranãnifo. 7 Nã Jesúsxõ oveja kexemisto ãfe oveja kexemis
tãpimis fẽtsa nã Jesús ãfe yamakõi keskafafe ato kexekĩ,” fani.
ipaonito Pedro yoini iskafakĩ: “¡Nãfi 17 Nãskaxõ anã Jesús yõkani: “Simón,

nõko Ifoki!” fani. Askafaito nikai Pedro mĩfi Juan fakeki. ¿Ea mĩa noikõimẽ?”
koshikõi ãfe rapati safeni nãskax ixõ Jesús yõkari faino Pedro anã
kanõanãfã makinoax ĩamãfãnaki tooxinima. Nãskaxõ anã Pedro kemani:
pakekaini ãfe Ifoki nokorisapai. “Ifo, mĩfi afama mĩshti tãpiaki. Mã mĩ
8 Nãskaito õikani atiri kanõanãfãnẽ acho tãpia ẽ mia noiaito,” fani. Askafaino anã
fonifo. Ãto rini foe fospikõiano Jesús yoini: “A ea Ifofamisfo ato
ninifonifo ĩamãfã kesemẽ chaimashta kexesharafe ea Ifofasharanõfo. 18 Ẽ mia
nokoxikakĩ. yoikõinõ. Mĩ naetapakĩ nã mĩ apaiyai
9 Mã ĩamãfã kesemẽ nokokaxõ õiafo keskara mĩ fapaoni. Askatari nã mĩ
chii mãnã mãnã ikaito õinifo. Foe yafi kapaiyai ari mĩ kapaoni. Akka mã mĩ
pãa xoimea chii ketokonõ raka õinifo. anifoax mĩ takairafe mẽshax kaxii mia
10 Askata Jesús ato yoini: “A mã rama iyoaifono a mĩ kapaiyamai ari mia
foe fia niri fekãfe,” ato fani. iyoxikani,” Jesús fani. 19 Askafakĩ Jesús
11 Akka Pedro kanõanãfãoxõ rini Pedro tãpimani afeskax naximãkai.
ninifoni ĩamãfã kesemẽ rataxiki. Mã rini Pedro Jesúsnoax naxiaino yorafãfe mã
fixõ õia foe rini mẽra fospikõia õini. tãpikaxõ, “Nios finakõia,” faxikani.
Ciento cincuenta y tres ini. Akka fõe rini Nãskano Jesús Pedro yoini: “Ea
faxtenima. 12 Askaifono Jesús ato yoini: Ifosharafafe,” fani.
“Piyoi fekãfe,” ato fani. Akka tsõa 20 Askafaino Pedro texkeakekafã Juan

yõkanima: “¿Mĩ tsoamẽ?” tsõa fanima fichini acho oaino. (Nã Juanri Jesúsxõ
mãmãi tãpikaxõ ãto Ifomãiyakẽ. tãpimis ini, Juan Jesús noikõia ini.
13 Nãskaxõ Jesús ato pimakĩ ato pãa yafi Jesús reteyoafomano aõxõ tãpimisfo
foe ato inãni. feta fakishi piyoni. Akka Juan afe
14 Mã reteafono otoitaxakĩ aõxõ ketaxamei tsaoxõ Jesús yõkani iskafakĩ:
tãpimisfoki nokoni. Tres ves ini atoki oi. “¿Ifo, tsõakai mia ato achimaximẽ?”
207 JUAN 21

fani Jesús reteyoafomano afeta pikĩ.) nimaino niyoxii nã ẽ anã oaitĩa. Akka
21 Nãskaxõ Pedro nã Juan fichixõ Jesús mĩkai Juanõnoa mĩ
yõkani: “¿Ifo, afeskax na Juan naximẽ?” shinãchakatiroma,” fani. Nãnori fisti
fani. Jesús Pedro yoini.
22 Askafaino Jesús kemani: “A ẽ 24 Ẽkĩa Juan ẽ kirika kenexõ ẽ mato

nimapaikĩ ẽ nimaino niyoxii nã ẽ anã yoi. Ẽri Jesúsxõ tãpimis. Ea Jesús


oaitĩa. Akka mĩkai aõnoa noikõia. Jesús afarafo faito ẽ õimis.
shinãchakatiroma. Askatamaroko ea Nãfo ẽ mato kenexoni. Jesús afarafo
Ifofatitaifafe. Eõnoa fisti akaito mẽ õimis. Nãskakẽ mã ẽfe meka
shinãfafãife,” fani. 23 Nãskax Jesúsxõ chanĩmara fatiro. Ẽ mato yoiaito mã
tãpimisfo ãa ranã yoinãnifo: “Juankai Jesús chanĩmara fatiro. 25 Jesús afama
nanakama,” fanifo. Askafafiaifono mĩshti fani afo yoikĩ nõ kirika kenekĩ
Jesúskai Pedro anori yoinima. Akka mitotiroma. Ẽkĩa Juan ẽ mato kirika
iskafakĩ yoini: “A ẽ nimapaikĩ ẽ kenexoni. Nã tii.
Jesúsxõ Tãpimisfãfe Apaonifo Keskara

Nãskafakĩri samama fatora penata


“Niospa ãfe Yõshi Shara matoki nĩchixii Niospa ãfe Yõshi Shara mato mẽra
kiki,” ixõ Jesús yoini aõxõ tãpimisfo naneaino mã shinã sharaya ixii.”

1
1 Teófilo,ẽ mia anã kirika kenexoni
Jesús nai mẽra kani
mia yoikĩ. Ẽfi Lucaski, mia kirika
fomai. A Jesús nai mẽra kayoxoma 6 Anãano fisti Jesús fe ichanãkaxõ
afama mĩshtifo fayanã ato tãpimapaoni yorafãfe yõkanifo iskafakakĩ: “¿Ifo,
keskara yoikĩ ẽ mia kirika kenexõ iskaratĩa nõko kaifo israelifãfe ãto
fomayoni, mĩ tãpinõ. 2-3 Mã Jesús xanĩfo mĩ ikimẽ? ¿Anã nafa nõko xanĩfo
retefiafono oxa rafeta anã otoni. Mã ixiimamẽ?” fanifo yõkakakĩ.
otoxõ aõxõ tãpimisfo ato ifixõ ato 7 Askafaifãfe Jesús anã ato yoini

tãpimani Niospa Yõshi Sharapa iskafakĩ: “Tsõa tãpiama. Epa Nios


shinãmanaino akairi fetsafo tãpimanõfo. fistichi tãpia. Afetĩara inõpokoi mã
A metasitafo ato ispaketsani a aõxõ tãpitiroma. 8 Mã tãpiyamafitirono
tãpimisfo. “Nafo ea metasitafokĩ Niospa ãfe Yõshi Shara mato mẽra
õikapo,” ato fani õikakĩ tãpisharanõfo. naneano aõxõ mã afama mĩshti tãpitiro.
Mã anã nia afia ipaoni keskara ixõ Nãskakẽ mã eõnoa ato yoitiro mẽstekõi.
tãpinõfo ato yoisharani nai mẽra Taefakĩ nã Jerusalén anoafo yoita, nã
kayoxoma. Cuarenta nia oxata ato Judea anoafo yoita, nã Samãria anoafo
tãpimasharani chipo katãxiki ato yoita, keyokõi nã maitio anoafo eõnoa
yoipakeyoni a Nios xanĩfoõnoa ato mã ato yoitiro,” ixõ Jesús aõxõ
yoisharapakeni. Nãskax Apa Nios ari tãpimisfo yoini.
kani nai mẽra. 9 Nãskata mã ato yoita Apa Niospa
4 Nai mẽra kayoxoma anã pena fetsa ifiaino nai mẽra kani. Aõxõ tãpimisfãfe
aõxõ tãpimisfo yoisharani iskafakĩ: õiaifono fininãkafã kani. Mẽstekõi
“Nonoax fakifoyoyamakãfe. Ẽ mato mãpeinĩfofani nai kõi mẽra ikikainaito
yoisharayonõ, mã nikasharanõ. Ẽfe Epa aõxõ tãpimisfãfe anã õinifoma mã
ãfe Yõshi Shara matoki nĩchixii kikĩ a ẽ kaano. 10 Nai mẽra foisaifono feronãfake
mato yoimis keskafakĩ. Mã mã rafe ato ketaxamei nĩtanifo rapati oxo
nikafafainakĩ ẽ mato yoiaito. Nãskakẽ shara safekanax ato yoinifo iskafakĩ:
na Jerusalén anoxõ manayokãfe, ẽfe 11 “¿Na Galilea anoafãfe, afeskakĩ mã nai

Epa ãfe Yõshi Shara mato mẽra mẽra foisimẽ? Mã Jesús nai mẽra kaa.
naneyonõ. 5 Juan mato maotisafakĩ faka Afetĩara anã matoki oxii. Fatora penata
mẽra ikimapakeni Niospa mãto chaka afia mã kaito õia keskara oxii kiki,” ixõ
mato soaxonano mã ato õimanõ. feronãfake rafeta ato yoini.

208
209 LOS HECHOS 1

Nõko mekapa nõ yoitiro iskafakĩ: “Imi


Jerusalén anoax aõxõ tãpimisfo Mai” fakĩ.) 20 Askata anã Pedro ato yoini
ichanãnifo iskafakĩ: “Nõko xini David a inõpokoai
12 A mãchifanẽ ãfe ane Olivos anoax yoikĩ kirika Salmos ano keneni a
Jesús ronoinãkafã nai mẽra kaito õikata Judasnoa yoikĩ iskafakĩ:
anã anoris fenifo Jerusalén ano chaima. A yõra ãfe mai ano tsoa inõma,
Un kilometro Olivos fe Jerusalén nã yoikĩ keneni. Nãskata anã yoini
tiixõ rafe ini. 13-14 Jerusalén ano iskafakĩ:
nokokata pexe mẽra ikifaikata fomãkĩa Feronãfake fetsa a yonomis ano
mãpeinĩfofãkata a ikafo ano ikifainifo. ikiakẽkafanõ,
Ano ikifaikanax ano fistiax ichanãnifo. ixõ anori yoikĩ noko kenexoni.
Pedro ikaino, Jacobo ikaino (nã Jacobo 21 “Nãskakẽ iskaratĩa a feronãfake

ãfe ane fetsa Santiago ipaoni), Juan fetsa nõ ifinõ, a nofe Judas ipaoni
ikaino, Andrés ikaino, Felipe ikaino, keskara inõ. Fatora fetsa nõ ifinõ, a
Tomás ikaino, Bartolomé ikaino, Mateo Jesús fe taefenai kafãsapaoni keskara
ikaino, Jacobo Alfeo fake ikaino, Simón nofe inõ. 22 Nã nofe ixõ õini Juan Jesús
Celote ikaino, Judas Santiago fake maotisafakĩ faka mẽra ikimanaino,
ikaino, Jesús onefetsafo ikaifono, Jesús nãskakẽ mẽxotaima nofe imis, akka mã
ãfe afa María ikaino, a kẽro fetsafori Jesús nai mẽra kaito nofeta õitakĩ,
ikaifono ano fisti ichanãnifo Nios nãskakẽ nõ ifinõ nofeta ato yoimis inõ.
kĩfikani. Nãnoxõ pena tii Nios Nofe rafexõ Jesúsnoa iskafakĩ yoinõ:
kĩfifafãinifo. ‘Mã Jesús nayofiax mã anã otofaa,’ ixõ
15 Askata pena fetsa yora rasi ciento ato yoinõ,” Pedro ato fani.
veinte ichanãnifo. Askaifono Pedro 23 Ato askafaino José Barsabás fe

niinãkafã ato yoini 16 iskafakĩ: “Efe Matías nãno inifo. Nã rafe ato ifipaikĩ,
yorafãfe, ea nikakõisharakãfe ẽ mato “¿Fato nõ ifimẽ?” ixõ shinãnifo. Nã José
yoinõ. Na Judaspafi yorafo iyoita Jesús Barsabás ãfe ane fetsa Justo. 24 Askata a
achifonõfo. ‘Fato Jesúsmãkĩ noko yoife,’ rafe ifipaifikakĩ fisti ifinifo. Nãskakẽ
faifãfe, ‘Nakĩa,’ ato faito õikakĩ achitafo. Nios kĩfinifo iskafakakĩ: “Epa Niospa,
Afia Niospa shinãmanaino nõko xini ¿fato nõ ifimẽ? Epa, mĩ nõko Ifoki.
David yoikĩ kirika kenepaoni keskafakĩ Keyokõi nõko õiti mẽra mĩ tãpikõiaki.
Judaspa ato yoita. 17 Na Judas nofe Nãskakẽ noko tãpimafe fato mĩ ifiamãki
rafemis noko akai keskari fakĩ Jesús nofeta mĩõnoa yoimis inõ. 25 Judaspa
ifini. Nãskakẽ nofeta yonoxofikatsaxakĩ Jesús ato achimaita. Nãskakẽ Judas
mã chakafakĩ yorafo ato achimanita,” naax omiskõipakenaka. Nãskakẽ
ixõ Pedro ato yoini. Judaspa anã mĩõxõ yonotiroma nofeta.
18 (Ato askafaito kori inãitafo ãa anofi Noko tãpimafe fato a Judas ipaoni
chakamenõ. Kori inãfiafono anã anoris keskara itiromãkĩ mĩõxõ ato yoimis
xanĩfofo inãita. Nã kõri xanĩfofofãfe mai inõ,” ixõ Nios kĩfinifo.
fiitafo. Askata Judas ãa tenexemeta ifiki 26 Nãskakata ãto ane rafe tokiriki

nexeax ronoinãkafãita. Ronoax ariax kenexõ kesho mẽra nanexõ


xetaori pakei mã nafaraxikax ãfe poko napakefofãnaifono fisti pakeaito õikakĩ
napakemeita. 19 Askaito nikaitafo nã ifinifo. Matías ãfe ane ini. Nãskakẽ
Jerusalén anoxõ. Anoax ãfe imi fokẽ nã Matías ifiafono nã feronãfake oncefo
mai aneitafo “Acéldama” ixõ aneitafo. feta Jesúsnoa yoimis ini.
LOS HECHOS 2 210

Roma anoax fenifo; 11 nãfo judeokõifo


Niospa Yõshi Shara ato õiti mẽra naneni ini. Akka a Roma anoax feafori

2
1 Askata judeofãfe ãto fista judeokõifoma inifo. Nãskafikaxõ mã
Pentecostés ikaino a Jesús Ifofaafo Nios Ifofakani judeofo keskara inifo.
pexe fisti mẽra ichanãnifo. 2 Anoxõ Askatari fetsafori Creta anoaxri fenifo.
nikafo nai mẽranoax oa nẽfefã oi Askatari fetsafori Arabia anoaxri fenifo.
itikikerani pexe mẽraxõ nikafo. Nõfi mai fetsa fetsatapafo anoax nõ
3 Nãskata õiafo oa chii keskara onikĩ,” ikanax yoinãnifo. “Nãskax nõ
fotopakekafãni. Oa nõko ana ichanãiyoi oa chai inoax, akka nõko
keskarafiax oa chii rekẽfo keskara mekapa mekaifãfe nõ nikai. Nãskaito
maratamefafãinafo ini. 4 Askaifono nikai nõ ratei,” ikanax yoinãnifo. “Na
Niospa Yõshi Shara ato mẽra nanetani. Galilea anoafo nõko mekakõichi
Askaino anã a meka fistichi tsoa xafakĩakõi yoikani iskakani: ‘Niospa
mekanima. Meka fetsafãfe fisti rasi afama mĩshti tãpikõia,’ ixõ noko yoikani
mekanifo Niospa Yõshi Sharapa ato nõko mekapa. 12 Afeskaxõ na yorafãfe
meka fetsafamano. nõko meka nikayamafikatsaxakakĩ noko
5 Nãskaifono judeofãferi Nios yoiaifãfe nõ ato nikasharakõi,” ikanax
Ifofapaikani Jerusalén ano ipaonifo, rateyanã yoinãnifo: “¿Afeskai
chai inoax fekanax. Nã Jerusalén ano iskafomẽ?” ikanax.
inifo mai fetsa fetsatapafo anoax 13 Askaifãfe õikakĩ a yora fetsafãfe ato

fekanax. 6 Anoxõ nikafo oa nẽfefã oai iskafanifo: “¿Afeskai na yorafo


keskara nikanifo. Askaito nikaferakani a pãekanax nõko mekapa mekakanimẽ?”
Jesús Ifofaafo ichanãfo ano ikitoshinifo. ixõ yorafãfe ato kaxemetsama fanifo ato
Tãpipaikani afaa afeskaimãkai ikanax. õsakakĩ.
Nãskata nikafo a chai inoax feafãfe ãto
Pedro Niospa meka ato yoini
mekapa mekaifãfe nikanifo, fisti rasi ãto
mekapa mekaifono. “¿Afeskaxõ nõko 14 Askaifono Pedro niinãkafã Jesúsxõ
meka tãpiafomẽ? Nikakapo,” ato fakĩ tãpimisfo oncefo feta fãsikõi
fetsanifo. Askakanax ratei fetsenifo. mekainãkafã ato yoini: “Ẽfe kaifo
7-8 Rateyanã yoinãnifo. Iskanifo: “Na judeofofãfe na Jerusalén ano ikafo feta,
Galilea anoafãfe nõko meka ea nikasharakãfe. 15 ¿Afeskakĩ pãekanax
nikayamafikatsaxakakĩ nõko meka nõko mekapa mekakanira, mã noko
tãpiafo nõ nikai. ¿Afeskaxõ tãpiafomẽ faimẽ? Nafo pãekanima. Penamakai
mai fetsanoax nõ ofiafiano? 9 Akka nõ tsoa pãeima mã rama xini keyaino. 16 Nã
Partia anoax oni. Fetsafori Media anoax mã nikai anori Niospa meka yoimisto
fenifo. Fetsafori Elam anoax fenifo. Joel kirika keneni Niospa Yõshi Sharapa
Fetsafori Mesopotamia anoax fenifo. shinãmanaino. Nã iskanõpokoai yoikĩ
Fetsafori Judea anoax fenifo. Fetsafori kirika keneni iskafakĩ:
Capadocia anoax fenifo. Fetsafori Ponto 17 A ea Ifofaifo nã maniafo tii anoa

anoax fenifo. Fetsafori Asia anoax ẽfe Yõshi Shara ãto õiti mẽra ẽ
fenifo. 10 Askatari fetsafori Frigia anoax nanexii. Nãfo askayoi mã chaima
fenifo. Fetsafori Panfilia anoax fenifo. nõko mai keyoaino. Afia penatari
Fetsafori Egipto anoax fenifo. Fetsafori mãto fenafãfe ẽfe meka yoixikani.
nã Africa fe, Cirene chaima nikakanãfo Naetapafãfe õiafo oa namakẽ õia
anoax fenifo. Akka fetsafori judeofo keskara õixikani. Anifo tiitori eõnoa
211 LOS HECHOS 2

namaxikani. 18 Askata a ea inimakõi Niospa ea kexesharaino.


yonoxomisfori feronãfakefoya Nãskakẽ ẽ yoikĩ: ‘Nios fãsi sharakõi,’ ẽ
kẽrofoya ẽfe Yõshi Shara ẽ ato mẽra fafafafãini. Ẽ Nios chanĩmara fakõini
nanei fatora penata ẽfe Yõshi afe ipaxakĩ ẽfe yora ea fena faxõano.
Sharaõxõ eõnoa ato yoinõfo. 19 Afama 27 Ea potayamaino ẽfe fero mẽsho

mĩshti tsõa õimisma afo ẽ ato ispaxii omiskõipakenakama. Ẽfe yora mai
nai arixõ, nãmãxori ẽ ato afama mẽra nẽteima. Epa Niosi, mĩ ea noi.
mĩshti ispaxii. Imi yafi chii ãfe Ẽfi mĩ fakekõikĩ, ẽfe yora mĩ pisi
kõimãfãri õixikani ẽ ato õimanaino. famaima. 28 Ẽ nafiakẽ mĩ ea
20 Askatari xinĩ anã chaxaxima, nimapakenaka. Ẽ mia ari kai, mefe
fakishkõi ixii. Oxeri oa imi keskarakõi ikax ẽ inimakõixii,
õshikõi ixii. Askata nãfo askai fetseyoi ixõ David yoini Cristoõnoa yoikĩ.
mã chaima mãto Ifo oaino. Askata mã 29 “Efe yora mĩshtichi, ea nikakãfe.

mãto Ifo nokokõiaino keyokõichi Nõko xini David ãa yoikĩ kenenima.


xafakĩa õixikani. 21 Mã askai fetseaino Jesúsnoa yoikĩ keneni. Afetĩama mã
akka nõko Ifo yoikĩ fatorafãfe David nani. Mã nõ tãpia a maia ano.
iskafaifãfe: ‘Ifo Cristo, ea shinãfe, ẽ 30 A nã askanõpokoai yoikĩ keneni.

mefe ipaxanõ,’ faifãfe ato ifixii, Niospa David yoini iskafakĩ: ‘Ẽ mia yoi
ixõ Joel kirika keneni Niospa anori na chipo kãiyai mĩ fena ẽfe Fakekõi ixii.
yoiaino,” ixõ Pedro ato yoini. Mia keskara xanĩfokõiri ixii. Ẽfi Nioskĩ.
22 Askatari Pedro anã ato yoini Ẽ mato pãraima,’ ixõ Niospa yoini.
iskafakĩ: “Israelifãfe, * ea nikakãfe. Mã Niospa yoiaito nikakĩ David chanĩmara
mã tãpia Jesús Nazarete anoa Niospa fani, tãpini Niospa pãrayamaino.
nai mẽraxõ nãmã nĩchini, nãmãxõ mato 31 Nãskakẽ David tãpixõ a inõpokoai

afama mĩshti õimanõ afara sharafo fakĩ. Cristoõnoa yoini iskafakĩ:


Mato askafaino mã tãpinõ Niospa Jesús Nafiax otoxii. Nãskax ãfe fero
nĩchinikẽ. 23 Nãskafikẽ mãfi Jesús achixõ mẽsho omiskõipakenakama, ãfe yorari
yora chakafo inãyameaki achixõ cruzki pisinakama,
mastanõfo. Akka reteyoafomano Niospa ixõ David keneni. 32 Nã David yoini
mã tãpixõ Jesús nãmã nĩchini: ‘Ẽfe Fãke keskakõifakĩ Epa Niospa mã Jesús
mato nãxoxii,’ ixõ Niospa yoini mã otoakẽ nõ õita keyokõichi. 33 Mã otoax
tãpixõ. Nãskakõikĩ mãtoõxõ yora mã nai mẽra kaa Apa Nios ano.
chakafãfe reteyameafo Niospa yoini Iskaratĩa xanĩfo finakõia Apa fe.
keskafakĩ. 24 Mã retefitafono Niospa anã Nãskaxõ Epa Niospa yoikĩ taefani
Jesús otofani. Anãkai omiskõinakama. iskafakĩ: ‘Ẽfe Yõshi Shara ẽ atoki
Anãkai nanakama. Anãkai natiroma. nĩchixikai nãmã,’ ixõ Niospa yoini.
25 Askatari a xanĩfo David afianori yoikĩ Nãskakẽ Niospa ãfe Yõshi Shara nai
kirika mẽra keneni Cristoõnoa ãfe meka mẽraxõ nãmã nĩchia. Oa nẽfefã keskara
iskafakĩ: Niospa ãfe Yõshi Shara nokoki nĩchia.
Mẽ tãpia ẽfe Ifo Nios efe itiani. Nãskakẽ nõ mãto meka
Efe ixõ efeta aki kiki. Nãskaxõ ea nikayamafikatsaxakĩ nõ meka fetsafãfe
kexei tsõa ea fekaxtefanõma. nõ mekai fetsea. Mã chai inoax oxõ mã
26 Nãskakẽ ẽfe õiti mẽra ẽ fãsi noko nika, nõ mãto mekapa mekai

*
2.22 Israelifo ãto ane fetsa judeofo ipaoni.
LOS HECHOS 2, 3 212

fetseaito. 34-35 Nãskakẽ mãri tãpikãfe, 41 Ato askafaito nikakakĩ yora rasichi


nãnori David kirika kenenikĩ Jesúsnoa chanĩmara faifãfe, ato maotisafapanifo,
yoikĩ. Ãa yoinima. David otoax nai ato faka mẽra ikimapakekakĩ. A ato
mẽra kanima. Nãskaxõ kirika maotisafaifo tres mil yorafo ini. Nãskax
kenepakekĩ yoini iskafakĩ nõko Ifo ato fe rafenifo a Jesús Ifofakakĩ
Cristoõnoa: taefanifo fe. 42 Nãskakẽ keyokõichi ato
Nono efe ife, efe xanĩfokõi ixiki. A nikakõinifo a Jesúsnoa yoimisfãfe ato
mia noikaspaifo ẽ ato mĩ nãmã yoiaifono. Nãskax Jesús Ifofaafo fe
nĩchinõ, rafesharakõipaonifo, a rama Jesús
ixõ yoini Niospa. Nãnori tãpixõ David chanĩmara faifo. Askaxõ pãa torekaxõ
yoikĩ kirika keneni,” ixõ Pedro yoini. ato pikĩpaonifo Jesús shinã kakĩ, a ato
36 Askata Pedro anã ato yoini: “Ẽri mato nãxoyamea. Nãskakẽ Nios kĩfitai
anori yoikai, israelifãfe, ẽ mato pãraima. fapaonifo pena tii ichanãkaxõ.
Mã Jesús retekĩ mã mastayamea. Akka
Niospa yoini Jesucristo nõko Ifokõi inõ,” Jesús Ifofamisfo isharakõipaonifo
ixõ Pedro ato yoini. 43 Nãskaxõ anoxõ a Jesúsnoa yoimisfãfe,
37 Ato askafaito nikakakĩ shinãnifo: nã docefãfe, afama mĩshtifo apaonifo,
“¿Afeskakĩ Jesús askafayameafomẽ?” yonaifono ato sharafata, afara fetsafori
ixõ shinãkĩ ato õitinĩ shinãketsanifo, apaonifo, nãskaxõ afama mĩshti faifãfe ato
Jesús shinãkakĩ. Askata Pedro yafi a tãpinõfo. Nãskafaifãfe õikani keyokõi
Jesúsnoa yoimis fetsafori yõkanifo: “No anoax yorafo ratenifo. 44 Jesús chanĩmara
fe yorafãfe, nõ mato nikai. ¿Nõ anã fakani pena tii ichanãnifo. Anoax ãto
afeskatiromẽ?” ixõ ato yõkanifo. afama mĩshti paxkanãi fetsexikakĩ. 45 Ãto
38 Askafaifãfe nikakĩ Pedro ato yoini: afarafo ato minikaxõ kori fixõ, a
“Iskaratĩa mãto chaka soakãfe anã anori afaamaisfo kori inãnifo tsoa afayakẽma.
shinãkakĩma. Jesús aneõxõ mato 46 Nãskata pena tii Nios kĩfiti pexefã

maotisafanõfo, faka mẽra ikimapakekĩ. mẽranoax ichanãkaxõ Nios kĩfinifo.


Mato maotisafaifono yorafãfe mato Nãskaxõ ãto pexe mẽraxõ a Jesús ato
õinõfo mã Jesucristo Ifofaito. Nãskaxõ nãxoyamea shinãkakĩ pãa torepakexõ
ãfe Yõshi Shara mato mẽra nĩchi kikĩ pinifo inimakõiyanã. 47 “Aicho, Nios fãsi
mato fe rafekõinõ. 39 Jesús yoini sharaki,” ikanax inimai finakõinifo.
iskafakĩ: ‘Fatora fetsa nõko Ifo Niospa Askaifãfe õikani a Jerusalén ano ikafãfe
ifixii ãfe Yõshi Shara ato mẽra nanexii. ato yoinifo iskafakakĩ: “Na Jesús Ifofaafo
Mãto fakefori, mãto fenafori a chai isharakõiafo,” ixõ ato yoinifo. Nãskakẽ
ikafo tiiri nã fake refonoafori Niospa ãfe pena tii a yora fetsafãferi Jesús Ifofaifono
Yõshi Shara ato mẽra nanexii Niospa Niospa ato chaka soaxoni. Nãskax nã Jesús
ato ifiano,’ ixõ noko Jesús yoini.” rama Ifofaifo fe ano fistiax ichanãnifo, ato
40 Ato askafakĩ yoita anã Pedro ato fe rafekanax.
yoini ato iskafakĩ yoiyanã: “Mãto chaka
soakãfe. Na yora nono nãmã ikafo Pedro feta Juan yora finimisma
ichapa chakakõifo chaka shinãmisfo. sharafanifo

3
Askakakĩma mãa kexemesharakõikãfe 1 Askata a Nios kĩfiti pexefã mẽra

anã askayamaxikakĩ. Mã askaito Jesús Pedro fe Juan yãtapake fonifo.


mato chaka soaxonõ mato ifixiki mã afe Yãtapakes anoxõ yorafãfe Nios
ĩpaxanõ,” ixõ Pedro ato yoini. kĩfifokani fopaonifo. 2 Nã Nios kĩfiti
213 LOS HECHOS 3

pexefã kãiti ano feronãfake finimisma nokotoshikata õiafo a finimisma Pedro


nãskarapa kãini tsaoa ini. Nã fe Juan niano ato fe nia ini ato mẽtsoax.
mẽxotaima iyopaonifo pexe fepoti ano, 12 Askaifãfe õikĩ Pedro ato yoini iskafakĩ:

nã pexe fepotinĩ afe ane “Sharashta” “Israelifãfe, ea nikakãfe. ¿Afeskax nã


fanifo. Anoxõ ikiaifãfe ato kori yõkanõ finimisma sharamẽ ixõ mã shinãimẽ?
iyopaonifo. 3 Pedro fe Juan ikifainaifãfe ¿Afeskakĩ mã noko õimẽ? Nõkai
õikĩ a finimismato ato kori yõkani sharafama. Akka Jesúsxõ nõ sharafaa,”
iskafakĩ: “Ea kori inãkãfe,” ato faito, Pedro ato fani. 13 Askata anã Pedro ato
4 Pedro feta Juan feesnifo. Pedro yoini yoini: “Nõko xinifo Abraham, Jacobo,
iskafakĩ: “Noko feisfe,” fani. Isaaca atiito Nios Ifofapaonifo. Afia
5 Askafaito, “Ea kori inãkanira,” ixõ fistichi a yonoxomis Jesús finakõia
ato feisni. 6 Ato feisaito Pedro yoini: “Ẽ imani. Nãskakẽ afama mĩshti famis.
mia kori inãima. Ẽ koriyama. Ẽ mia kori Nãskafikẽkai mã Jesús
inãkima ẽ mia sharafatiro. Nikafe, ẽ mia Ifofapaiyameama. Nãskakẽ xanĩfo Pilato
yoinõ. Jesucristo nã Nazarete ano Jesús shinãkĩ, ‘Nõ reteimakai’ fafiaito,
ipaoni ãfe sharaõnoax fininãkafãfe,” ‘Maa, nõ sharafaima, ato retemafe,’ ixõ
fani. Pilato mã yoiyamea, Jesús retenõfo.
7 Askata Pedro mẽtsoinĩfofãni aõ põya 14 Jesús õiti sharayaxõ afaa pishta

mẽste aõxori. Nãskax a finimisma chakafamisma, akka mã noikaspayamea.


fininãkafani. Pedro mẽtsoinĩfofãnaino Nãskakẽ mã Pilato yoikĩ: ‘A chaka
niinãkafãni. Askaxõ mea mã nisharakõia kãimayamafe,’ mã fayamea. Pilato Jesús
meeni a finimismato. Ãfe taefoya ãfe kãimapaifiaino a yora chakakõi
opoxko mã shara meeni. 8 Nãskax Barrabás kãimakaspakĩ. Askafaito mã
inimakõini. Askata mono mono ini. iskafayamea: ‘Barrabás kãimafe,
Mono mono ita Pedro fe Juan Jesúsroko ato retemafe,’ mã fayamea.
ikifainaifono, akairi ato fe ikikaini 15 Akka nã Jesús taefakĩ yora onifani,

ichotiri ichotiri ikani inimayanã. Nios iskaratĩari noko ĩkinã, aõnoax nõ nia.
kĩfiti pexefã mẽra ato fe ikikaini. Askata Nãskafekẽ mã reteyamea. Mã mã
mekani: “Aicho, Niospa mã ea retefiano Apa Niospa afianã
sharafaki,” ixõ Nios sharafani. 9 Askaito otofayamea. Nãskaito Juan feta nõ
yorafãfe a ichanãfo anoxõ õiketsanifo õiyamea. Mã anã otoyamea. Iskaratĩa
kafãsaito Nios yoisharayanã. 10 Askata, nia. 16 Nãskakẽ nã finimisma Jesús
“Kee, õikapo. Mã finia, na pexe kãiti ãfe chanĩmara faax mã fininãkafãna.
ane ‘Sharashta’ ano tsaotiani, a ato kori Jesúsnoax mã shara. Nãskakẽ
yõkamis. ¿Afeskax finiamẽ?” ikanax keyokõichi mã õi.
yoinãnifo, rateyanã. 17 “Nãskakẽ ẽ mato yoi, efe yora

mĩshtichi. Akka ẽfi mẽ mato tãpimiskĩ.


Nios kĩfiti pexefã kene fetsa ãfe ane Akka mã tãpixoma mã Jesús reteyamea,
Salomón anoxõ Pedro ato yoini ‘Niospa Fakemara,’ ixõ. Askata mãto
11 Pedrofe Juan kaino ato fe kani nã xanĩfofofãferi tãpiyameafoma. Jesús nõko
finimisma mã sharax. Nã Nios kĩfiti Ifokõi fiano tãpixoma reteyameafo.
pexefã kene fetsa mẽra ikifainifo. A 18 Nãskakẽ afetĩama Niospa yoini a

pexe kene ãfe ane “Salomón” ini. inõpokoai mã tãpixõ: ‘Ẽfe Fake Cristo
Askaito nikakani yorafãfe õifokani retexikani,’ ixõ Niospa yoini. Nãnori
ichonifo ano ikiafono. Nãno yorafãfe kirika kenenifo, Niospa ato
LOS HECHOS 3, 4 214

shinãmanaino. Nãskakẽ mã reteyameafo a ita nãfo atoki fekanax õitifishkinifo,


Niosnoa ato yoimisfãfe nãnorikõiri yoinifo. Pedro feta Juan mã Jesús nafiax anã
Mã askakõia. Akka Niospa mã tãpiano, mã otoita ato faifono. 3 Nãskakata yãtapakẽ
askakõifayamea. 19 Nãskakẽ mãto chaka ato achixõ karaxa mẽra ato ikimanifo.
xatekãfe. Mã afara chakafamiskĩ anã anori Fakishchãi ishinifo a mẽra. 4 Ato
shinãyamakãfe. Nãskakẽ Epa Nios fisti ikimayofafomano a yora rasi ato
shinãkãfe, mãto chaka mato soaxonõ. yoiaifono nikakakĩ ato chanĩmara
20 Nãskaxõ nõko Ifãfe mãto õiti mato fakõinifo. Afia penata cinco mil yora
inimamasharakõinõ. Nãskakẽ mato ano rasichi Jesús Ifofanifo.
Cristo Jesús Niospa anã nĩchixii, mãto 5 Pedro fe Juan karaxa mẽra ikafono,

Ifokõi mato nĩchixoxii. Ãfe Fake Cristo Jerusalén anoax judeofãfe xanĩfofo fe a
Jesús katoni mato ifimis inõ. 21 Iskaratĩa xanĩfo fetsafori, askatari a Moisés yoikĩ
Apa fe nai mẽra iyoa, oyoxoma na nãmã kirika keneni keskara ato tãpimamisfori
anoafo keyokõi Niospa fena shara fayoi. pena fetsa fakishpari ichanãnifo.
Askata chipo nãmã Jesús anã fotoxii. 6 Nãnori a ato Nios kĩfixomis xanĩfo

Nãnori a Niosnoa yoimisfãfe yoiyopaonifo finakõia ini ãfe ane Anás. Askatari a
a inõpokoai yoi kakĩ, Niospa ato xanĩfo fetsari ãfe ane Caifás ini, Juanri
shinãmanaino. 22 Moisésri nãnori yoikĩ ini, Alejandrori ini, a ato Nios
kirika keneni iskafakĩ afia Nios fistichi yoixomisfãfe ãto kaifori ato fe inifo, ano
shinãmanaino: ‘Nõko Ifo Niospa mato fisti ichanãkani. 7 Nãskaxõ Pedro yafi
mẽra fisti nĩchixii mato Nios yoixomis inõ, Juan kenanifo ato yõkaxikakĩ. Tsõaõxõ
ea ani keskafakĩ. Nãato mato yoiai anori a finimisma sharafafomãki tãpipai kakĩ
nikasharakõikãfe. 23 Akka a nikakaspaifo Pedro yafi Juan kenanifo karaxa
Niospa afe yorafo mẽra ato ifixiima. Ato mẽranoa. Mã feafono ato nakirafe
makinoa ato potaxii anã ato fe inõfoma.’ nĩchikaxõ ato yõkanifo iskafakakĩ:
24 Na iskaratĩa nõ õiai yoikĩ Samuel taefakĩ “¿Tsõaõxõ na finimisma mã
yoini a inõpokoai yoikĩ. Nãnori fisti a sharafaitamẽ?” ato fanifo.
Niosnoa yoimis fetsafãferi keyokõichi 8 Ato askafaifono Pedro ato yoini

yoinifo Niospa ato shinãmanaino. iskafakĩ Niospa Yõshi Sharapa


25 Nãskax mã mãto xinifãfe ãto fenakõifokĩ shinãmanaino: “Efe xanĩfofofãfe, efe
mã. Nãskakẽ Niospa mãto xinifo iskafakĩ anifofofãfe, ea nikakapo ẽ mato yoinõ.
yoini: ‘Mãto fenafoõxõ ẽ ato sharafai 9 ¿Tsõaõxõ nõ yora sharafatiromẽ mã

keyokõi nã maniafo tii,’ ixõ Niospa tãpipaimẽ? Na mã tãpipaiyai finimisma


Abraham yoini. 26 Nãskakẽ Niospa ãfe Fake tsõaõnoax sharamãkĩ mã noko yõkaito ẽ
Jesús nokoki nĩchini nai mẽraxõ mato yoinõ. Ea nikakãfe. 10 Tãpixikakĩ
yonoxomis inõ. Taefakĩ nokoki nĩchini israelifãferi tãpinõfo mẽstekõi ẽ mato
nõko chaka nõ xatenõ anã chaka yoisharanõ. Ea nikakãfe. Na feronãfake
shinãyamaxiki a Ifo sharafaxõ. Nãskax nõ keyokõichi õiaifo Jesús Nazarete anoato
isharakõinõ,” ixõ Pedro ato yoini. mã sharafaita. Nã mã ifi cruz ikaki
mastaitato mã Apa otoaitano nãato mã
Pedro yafi Juan xanĩfofo ano iyonifo sharafaa,” Pedro ato fani. 11 “Aõnoa

4
1-2 Pedro feta Juan Jesúsnoa yorafã yoiyokĩ yõra kirika keneni iskafakĩ
rasi yoiaifono õikani atoki fenifo, a Niospa shinãmanaino:
ato Nios kĩfixomisfo ita, a Nios kĩfiti Tokiri pexe famisfãfe, ‘Na tokiri
pexefã kexemisfo xanĩfofo ita, saduceofo chakara,’ ixõ potanifo sharafiano.
215 LOS HECHOS 4

Nãskakaxõ chipo tãpinifo nã tokiri 21 Atoaskafaifono ato yoinifo


sharafinakõifiano. iskafakakĩ: “Mã anã Jesúsnoa yoiaito
Nãskarifakĩ nã Jesucristo tokiri nikaxõ nõ mato omiskõimani,” ato
keskarafiano mã potamis fanifo xanĩfo tiito. Ato askafakaxõ ato
sharafinakõifiano. Mã mã potafiano Epa nĩchinifo yora fetsafãfemãi ato õiaifono.
Niospa ifini aõnoax mã afe yorafo inõ. A xanĩfo tiito ato koshapaifikakĩ ato
12 Anã fato yora fetsakai nãmã ikama koshanifoma yorafoki mesekakĩ. Akka a
noko shara fatiro. Jesús fistichi nõko yorafãfe, “Epa Nios sharakõira,” fanifo
õiti noko shara faxotiro nõ afe Pedro feta Juanmãi Niosxõ ato
nĩpaxanõ,” ixõ Pedro ato yoini. sharafaino. 22 A finimisma nãskara kãini
13 Ato askafaito nikakani a xanĩfofo ãa ini mã cuarenta xinia akano Pedro feta
ranã yoinãnifo: “¿Afeskakĩ iskara yoimẽ Juan sharafanifo Niospa Yõshi
kirika kenekĩ tãpisharayamafixõ? Sharaõxõ.
Ranotamakõi iskara noko yoi. ‘Na rafe
Jesús fe ipaonifo,’ ” ikanax yoinãnifo. Jesús Ifofaafãfe Nios kĩfinifo
14 Nãskaxõ õiaifono nã finimisma mã mitsisipakõi ixikakĩ
finiax ato fefotai kafãsaito õinifo mã 23 Nãskata a xanĩfofofãfe ato
sharax. Nãskakẽ na rafeta afaa nĩchiafono Pedro fe Juan fonifo mã
chakafafoma ixõ atoõnoa afaa yoitiroma ichanãxõ a ato fe rafeafo ato yoixikakĩ,
inifo nã finimisma mã shara õikakĩ. a ato Nios kĩfixomis xanĩfofo feta
15 Nãskakaxõ Pedro yafi Juan nĩchinifo anifofofãfe ato yoiafo keskara. 24 Ato
ato makinoax fotanõfo. Pedro fe Juan askafakĩ yoiaifono nikakaxõ a Jesús
mã kãifainaifono, nã xanĩfofo ãa ranã Ifofamisfãfe Nios kĩfinifo iskafakakĩ:
yoinãnifo iskakani: 16 “¿Na rafe nõ “Epa Niosi, mĩ nõko Ifo finakõiaki. Mĩ
afeska faimẽ? Akka keyokõi Jerusalén keyokõi onifani. Nai yafi mai mĩ
anoafãfe mã tãpiafo, na feronãfake onifani. Fãkafãri mĩ onifani. Nai
rafeta finimisma sharafaito õitaxakakĩ. mẽranoari mĩ onifani. Nãmãnoafori mĩ
Fato feronãfake fẽtsakai iskara onifani, fãkafã mẽranoafori mĩ onifani,
finimisma sharafatiroma. Iskarakai nõ afama mĩshtifo. 25-26 Akka nã mia
fomãtiroma. 17 Akka iskaratĩa nõ ato yonoxomis nõko xini David mĩ Yõshi
yoinõ anã Jesúsnoax mekanõfoma. Nõ Sharapa mĩ shinãmani mĩõxõ ato yoini
ato yoinõ iskafakĩ: ‘Mã anã Jesúsnoa iskafakĩ:
yoiaito nõ nikakĩ nõ mato ¿Afeskai na yorafo Nioski
omiskõimani,’ ” ikanax ãa ranã õitifishkikanimẽ? Keyokõichi yorafãfe
yoinãnifo. 18 Askaxõ ato kenanifo pexe ãa shinãkani Nios potapaikakĩ.
emãitinoa. Ato kenakaxõ ato yoinifo: Askafikaxõ potatirofoma. Ãto xanĩfo
“Anã mã Jesúsnoa afaa yoikĩ.” tiitori ano fisti ichanãkaxõ nõko Ifo
19 Ato askafaifãfe nikakĩ Pedro feta Juan Nios noikaspaxikani potapaikakĩ.
ato kemani iskafakakĩ: “¿Akka nõ tsoa Askatari a Niospa noko nĩchixoxiai
nikaimẽ? Mato nõ nikasharairaka, Cristori noikaspaxikani. Aa askara
askayamakĩ Nios nõ nikairaka. Mã shinãkakĩ,
shinãkãfe fato sharamãkĩ. 20 Nã nõ Jesús ixõ David kirika keneni mĩõxõ yoikõikĩ.
õifafaina keskafakĩ, nã noko Jesús yoiaito 27 “Iskaratĩa nãskakõi Herodes fe

nõ nikafafaina keskafakĩ nõ yoipaketiro Poncio Pilato yorafetsafo fe ichanãitafo,


enetama,” ixõ Pedro feta Juan ato yoini. israelifori ato fe ikitafo mĩ Fake Cristo
LOS HECHOS 4, 5 216

Sharafinakõia ifixõ mĩ nĩchifinino feronãfake ãfe ãfi feta shinãkaxõ ranãri


chakafakani. 28 Nã mĩ yoiyoni keskafakĩ kori finifo. Ranãri a Jesúsnoa ato
mã nãskakõi faitafo a inõpokoai mĩ yoimisfo inãnifo keyokõi mã noko inãfo
yoini keskafakĩ. 29 Epa Niosi, noko ixõ shinãnõfo.
nikãfe mĩoxõ noko noimati fakani kiki. 3 Nãskaito Pedro yoini iskafakĩ: “Ananías,

Nãskakẽ noko mesemayamafe nõ mia ¿afeskai mĩ mẽra Satanás naneamẽ mĩ


yonoxosharamiskĩ. Nãskakẽ atoki Niospa Yõshi Shara feparapainõ ranãri mã
mesetama mĩ meka shara nõ ato mĩ kori fifiaxõ mĩ tareõxõ? 4 Akka, ¿taeyoi
ranotamakõi yoinõ mitsisipakõi noko mĩ tare iyoamamẽ? Akka mã mĩ ato minia,
imafe. 30 Epa Niosi, mĩ sharaõxõ a isinĩ akka, ¿na kori mĩnãmamẽ? Nãskakẽ nã mĩ
ikaifo ato sharafafe, afama mĩshtifo ato apaiyai keskafatiro. Akka atiri mekepaikĩ
õimayanã a mia yonoxomis Jesucristo mĩ noko yoia shara ikerana. Askatamaroko
aneõxõ,” ixõ Epa Nios kĩfinifo. mĩ noko fomãpai. Mĩkai noko pãraima,
31 Mã askafakakĩ kĩfikĩ xateaifono nã akka Nios mĩ pãrapai,” ixõ Pedro yoini.
ichanãfo anoax mai naya naya ini. Nãskaino 5 Askafaifãfe nikai Ananías koshikõi

Niospa Yõshi Shara ãto mẽra naneaino nani. Askaito nikakani yorafã rasi ratei
ranotamakõi Niospa meka shara yoinifo. fetsenifo. 6 Nãskakẽ naetapafo fẽkaxõ
Ananías rakonifo mã nakẽ. Nãskafakãta
Nã afarafo keyokõi atonã ini maifaifokakĩ iyonifo.
32 Jesús Ifofaafãfe nãnori fistis shinãnifo 7 Mã askai samarakano ãfe ãfiri

ãto õitinĩ. Nãskakanax na afarafo nõkonã ikitoshini, afaa tãpiamax. 8 Nokotoshiaito


fistis ixõ tsõa shinãnima. Askakimaroko Pedro yõkani iskafakĩ: “Ea yoipo mã tare
keyokõi atonã ini. 33 A Jesúsnoa yoimisfãfe, minixõ afe tii mã kori fiamãki,” ixõ Pedro
“Nõko Ifo Jesús noko nãxofiax mã anã yõkani. Kemani a kẽroma iskafakĩ: “Nã
otoni,” ixõ ato yoinifo Niospa Yõshi noko inã tii nõ mato inã,” faito, 9 Pedro
Sharapa ato shinãmanaino. Nãskakẽ yoikĩ iskafani: “¿Afeskakĩ mĩ fene feta mã
keyokõi nã chanĩmara faafo Epa Niospa shinãxõ nõko Ifãfe ãfe Yõshi Shara mã
ato shinãmasharaino inimakõinifo. 34-35 A feparapaimẽ? Mã mĩ fene nakẽ
Jesús Ifofaafãfe atirito ãto tarefoya ãto maifatakani a pexe kachiori fekani. Õipo,
pexefo ato minikaxõ kori fikaxõ nã iskaratĩari mia iyoi fokani,” ixõ Pedro
Jesúsnoa yoimisfo ato inãnifo afãferi a yoini.
afaamaisfo ato inãnõfo tsõa afaa 10 Askafaito nikai Safira koshikõi

yopayamanõ. 36 Akka José Leví ãfe fena ini. nãtani. Pedro nia nãmã pakeni. Naetapa
Chipre anoax fakea ini. Nãskakẽ a tiito mã fene maifatakani ikiferakakĩ
Jesúsnoa yoimisfãfe ãa anenifo iskafakakĩ: õiafo mã ãfe ãfiri naa fichitoshinifo. Ari
“Yora Inimamamis” fanifo. Akka ãfe ane ififainifo maifaifokakĩ, fene ketaxamei.
kaiyakõi Bernabé ini. 37 Nã feronãfake 11 Askaito nikakani a Jesús Ifofamisfo

tareya ini. Nãato ãfe tare ato minixõ kori ratenifo. Yora fetsafori askanifo
fixõ a Jesúsnoa ato yoimisfo inãni a nikakani akairi ratei fetsenifo.
afaamaisfo ato inãnõfo.
Iskarafokai tsõa õiyomisma inifo
Ãfe ãfi feta Ananías ato feparapaini 12 Tsõaatiroma keskafakĩ nã Jesúsnoa

5
1 Akkaferonãfake fetsa ãfe ane yoimisfoõxõ afama mĩshtifo fanifo
Ananías ini. Ãfe ãfinĩ ane Safira ini. yorafãfe õinõfo. Nãskakanax keyokõi
Nãato ãfe tare ato minini kori fixii. 2 Nã ichanãnifo pexe kene ãfe ane Salomón
217 LOS HECHOS 5

anoax. 13 Atiri a Nios Ifofaafoma a Nios a mẽra ikikaixõ nõ õia ano tsoa ikama,”
Ifofaafo fe ato fe rafenifoma. Akka ato ato faifono, 24 nikakani a Nios kĩfiti
askafafiaifono yorafãfe, “Na Nios pexefã kexemisfãfe a ato xanĩfofo fe, a
Ifofaafo isharakõiafo,” ato fanifo. 14 Ato ato Nios kĩfixomisfo xanĩfokõifo ãa ranã
askaifaifono yorafãfe nõko Ifo yoinãnifo: “¡Aira! ¿Afeskax
nikakõinifo, feronãfakefo feta kẽrofãfe. tsekeafomẽ?” ikanax ratenifo.
Nãskax ichapakõi inifo. 15 Nãskakata a 25 Askaifono feronãfake fetsa atoki oxõ

isinĩ ikaifo xafakĩa ato kãimanifo ãto ato yoini iskafakĩ: “Nikakapo a mã ato
rakatiki ato ratakaxõ fãi kesemẽ, “Pedro karaxa mẽra ikimanita feronãfake
ãfe yõra ato fakish faafofãnaino rafeta, a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ mã
sharatirofora,” ikaxõ. 16 Nãskakata a ato yoikani,” ato faino, 26 a ato
chaima ikafori yora kaya Jerusalén ano kexemisfãfe ãto xanĩfo ãfe inafo fe kani
fonifo. A isinĩ ikaifo ato efeyanã a ato ifikai. Akka mã fokaxõ ato efenifo.
niafaka chakata ato mẽra nanexõ ato Nãskaxõ ato afeska fanifoma yorafoki
fekaxtefaifori ato efenifo. Nãfo a mesekakĩ tokirinĩ noko tsakatirofora
Jesúsnoa ato yoimisfãfe ato ikaxõ.
sharafapanifo. 27 Mã fokaxõ ato iyonifo a xanĩfo

finakõia ano. Nãnoxõ a ato Nios


A Jesúsnoa ato yoimisfo ato kĩfixomis xanĩfãfe ato yoini iskafakĩ:
omiskõimakõinifo 28 “Mã nõ mato yoita, ‘Anã ato Jesúsnoa
17 A Nios ato kĩfixomis xanĩfo fe yoiyamakãfe,’ nõ mato faita, akka,
saduceofo afe ikanax õitifishkinifo, ¿afeskakĩ Jesúsnoa mã ato yoirifaimẽ?
afeskakĩ noko nikakanimamẽ ikanax. Jerusalén anoafo mã ato yoiki mã mã
18 Nãskakaxõ a Jesúsnoa ato yoimisfo ato tãpimakõia. Nãskaxõ mã noko
ato achikaxõ karaxa mẽra ato ikimanifo. pãrapai nafãfe Jesús reteitafora mã
19 Akka Niospa ãfe ãjiri fakishi oxõ noko fapai, noko chakafapaikĩ.”
karaxa ãfe fepoti fepexõ ato kãimani 29 Ato askafaifono Pedro a afe rafeafo

iskafakĩ ato yoiyanã: 20 “Nonoax feta ato kemani: “Akka nõfi Nios
kãifaikaxõ a Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ nikaikai. Yorafokai nõ nikapaima.
ato yoitakãfe afeskaxõ nõko Ifo Jesús 30 Nõko xinifãfe ãto Niospa Jesús

ato ĩkitiromãkĩ,” ato fani. 21 Nã ãjirinĩ otoaita, mã mã retefitano ifi cruz ikaki
ato yoiaito nikafo keskakani mastaxõ. 31 Nãskaxõ Niospa Jesús a
penakaiama Nios kĩfiti pexefã mẽra keskara xanĩfofinakõi imani yorafo ato
ikifainifo, anoxõ ato yoixikakĩ. ifixõ ato ĩkikõipakexanõ. Nãskakẽ
Nãskaifono a ato Nios kĩfixomis israelifãfe keyokõichi Nios chanĩmara
xanĩfãfe, a afe ikafoya israeli xanĩfofo fanõfo, a afara chakafamisfono ãto
ato kenani, ano fistiax ichanãi fenõfo chaka ato soaxonõ. 32 Chanĩma mã nõ
xanĩfo finakõia anoax, anoxõ a Jesúsnoa õimis, askatari Niospa Yõshi Sharapa
yoimisfo ato ifitanõfo ato fe ichanãi mã tãpia. Akka a nikaifo Niospa ãfe
fenõfo. 22 Mã ato nĩchiafono a ato Yõshi Shara ato mẽra nanea,” Pedro ato
kexemisfo fokaxõ õiafo a karaxa mẽra fani.
tsoa inima. Nãskakẽ anã ato yoifekani 33 Ato askafaito nikakakĩ akiki

fenifo. 23 Iskafakĩ ato yoinifo: “Kaxõ nõ õitifishkiyanã ato retepainifo. 34 Akka nã


õia karaxa fetaoxikõina nõ fichitoshia, xanĩfofo fe fariseo ãfe ane Gamaliel ato fe
sorarofãfe kexekõiafono kãiti ano. Akka ini. Nãato a Moisés yoikĩ kirika keneni
LOS HECHOS 5, 6 218

keskara ato tãpimamis ini. Yorafãfe aõnoa mekafakakĩ taefanifo ato iskafakakĩ:
yoisharakõimisfo. Nãato niinãkafã ato “¿Afeskakĩ nõko kaifo a fenemaisfo a
yoini iskafakĩ: “Xafakĩa ato kãimayokãfe,” piaifo mã ato inãsharaimamẽ? Akka
ato fani. 35 Nãskaxõ ato kãimaxõ a xanĩfo mãto kaifo fisti mã ato inãi,” ikaxõ ato
fetsafo yoini: “Efe yorafãfe israelifãfe, ea mekafanifo. 2 Ato askafaifãfe nikakata a
nikakapo ẽ mato yoinõ. Mãfi na feronãfake Jesúsxõ yoimisfãfe nã docefãfe a Jesús
rafe retepaikãi, ¿afeskaito mã ato Ifofamisfo ato ichanãfakaxõ ato yoinifo
retepaimẽ? Shinãsharakãfe. Ato iskafakakĩ: “Nõ mato Niospa meka yoikĩ
retepaikakĩma,” ato fani. 36 Nãskata anã ato nõ xatetiroma a ma piai mato
yoini: “Shinãkapo, oa feronãfake Teudas paxkaxoxiki. Akka pena tii nõ mato
xanĩfo iyoni. Xanĩfo finakõia ipaiyaito Niospa meka yoifafãini,” ato fanifo.
cuatro cientos yorafãfe chĩfafainifo. Akka 3 “Efe yora mĩshtichi, feronãfakefo siete

nã mã yora fetsafãfe retenifo. Mã reteafono fenakãfe a mã piai mato inãsharanõfo.


ãfe inafo paxkanãi fetsenifo. Nãskakanax Mã mã tãpiakĩ fatofomãkĩ Niospa Yõshi
ariax keyonifo. 37 Askatari chipo ãto anefo Shara fe rafeafo. Nãfo nõ ato yonomanõ
kenekakĩ censo akaifono, Judas fetsa. a mã piai mato inãsharanõfo. 4 Akka nõ
Galilea anoa ini. Xanĩfo ipaikĩ ato yoini pena tii Epa Nios kĩfifafãinikai, ãfe
yorafãfe chĩfafãinõfo. Askafafiaino nãri meka sharari yoiyanã,” ixõ ato yoinifo.
retenifo. Nãskakẽ ãfe inafori paxkanãi 5 Ato askafaifono nikakani keyokõi

fetsenifo. 38 Nãskakẽ ẽ mato yoi na inimanifo. Nãskakata Esteban ifinifo,


feronãfake rafe ato enekãfe ato afeska nãato Nios chanĩmara fakõina ini, ãfe
fakakĩma. Akka a Niospa shinãi anori ato Yõshi Shara a mẽra naneano. Feliperi
yoiyamakakĩ, ãa ato yoikakĩ kaxpa ato ifinifo, Prócorori ifinifo, Nicanori ifinifo,
yoitirofo. Nãskakanax keyotirofo. 39 Akka Timónri ifinifo, Parmenasri ifinifo,
Nios ato fe ikano mã ato afeska fatiroma. Nicolásri ifinifo. Nã Nicolás Antioquía
Mãroko kexemesharakãfe ato chakafayanã anoa ini. Judeofãfe Nios Ifofaifo
Niosri mã chakafatiroki,” ixõ Gamaliel ato keskafakĩ Nicolás Nios shinãmis ini.
yoiaito nikanifo. 6 Ato askafakãta a ato Jesúsnoa yoimisfo
40 Ato askafaito nikakakĩ, a Jesúsnoa ano ato iyonifo. Anoxõ ato Nios
yoimisfo ato kenakaxõ ato koshakata, kĩfixoyanã ato mãmãnifo.
“Anã Jesúsxõ mã afaa yoiki,” ato fakaxõ 7 A Jesúsxõ yoimisfãfe Niospa meka

ato nĩchinifo. 41 Nãskakẽ a Niosnoa ato yoiaifono atoõxõ yorafãfe


yoimisfo xanĩfofo anoax tsekekani chanĩmara fanifo, Jerusalén anoxõ.
inimakõinifo, Niosnoaxmãi Askatari judeofãfe a ato Nios
omiskõikanax Jesúsnoa meka shara ato kĩfixomisfãferi akairi Jesús Ifofanifo.
yoikani. 42 Nãskakẽ pena tii nõko Ifo “Jesús Niospa Fakekõira,” ixõ
Cristo Jesúsnoa meka shara ato yoinifo. chanĩmara fanifo.
A Nios kĩfiti pexefã anoxõ ato yoita
pexefo anoxori ato yoifofãsafanifo. Esteban achinifo
8 Esteban Jesús chanĩmara fakõina ini.
Jesúsxõ tãpimisfãfe docefãfe feronãfake Niospa ãfe kerex shara a mẽra naneano
fetsafo siete ato ifinifo ato feta yononõfo akiki inimakõini. Nãskakẽ aõxõ afama

6
1 Nãskaifono a Jesús Ifofaifo mĩshtifofakĩ ato õimani. 9 Akka judeofo
ichapakõi inifo. Akka fetsafo a fetsafo nã ichanãti pexe mẽranoax
griego mekapa ikaifãfe, hebreofo ato ichanãpaonifo. Nã ichanãti pexe
219 LOS HECHOS 6, 7

anenifo: “Anã Ato Inafoma,” fakakĩ. ano kayoamano. 3 Iskafakĩ yoini: ‘Na
Nãfo Cirene anoafo ikaino Alejandría mai anoax tsekekaini katãfe, mefe
anoafo ikaino Cilicia anoafo ikaino yorafoya ato õifaini. Nã mĩ kai ano ẽ
fetsafori Asia anoafori nãfo ichanãkanax mia ispaikai,’ ixõ Niospa Abraham
Esteban fe feratenãnifo. 10 Meka yoini. 4 Nãskakẽ Abraham Caldea anoax
finõmapaifiaifono Niospa ãfe Yõshi tsekekaini kani, Harán ano ikikai. Mã
Sharapa Esteban ãfe õiti mẽra anoax ãfe apa naano Niospa Abraham
shinãmani. Shinãsharakõita ato yoini. efeni na mai ano, na iskaratĩa nõ ika
Ato askafaito tsõa Esteban kemanima. ano. 5 Akka Niospa afaa pishta
11 Ato askafaito nikakakĩ akiki inãyonima. Mairi fena inãnima. Akka
õitifishkiyanã yora fetsafo ato kori iskafakĩ yoini: ‘Ẽ mia na mai inãxii,’ ixõ
inãnifo ato iskafayanã: “Nõ mato kori yoiyoni. ‘Akka mã mĩ nanino mĩ fenafo
inãnõ Esteban mã pãratakãfe iskafakĩ: ẽ ato inãxii,’ ixõ Niospa Abraham
‘Na Esteban Moisés yoini keskara yoiyoni ãfe ãfi feta fake akamano.
chakafaito nõ nika, Niosri chakafayanã,’ 6 Askata Niospa anã yoini iskafakĩ: ‘Mĩ

ixõ ato yoitakãfe,” ato fanifo. 12 Mã fenafo yora fetsa keskarakanax mai
fokaxõ ato yoikĩ askafaifono, yorafo fetsa ano iyonõfo. Nãnoax ãto yonomati
õitifishkikani mekai fetsenifo, a keskarakanax omiskõikõiyonõfo
judeofãfe ãto xanĩfo fe a Moisés yoikĩ cuatrocientos xinia akani.’ 7 Nãskata anã
kirika keneni keskara ato tãpimamisfori yoini iskafakĩ: ‘Ẽ na yorafo
askanifo. Nãskakaxõ Esteban achikaxõ omiskõimani, nã ato yonomakĩ
xanĩfokõi ano iyonifo. 13 Mã iyokaxõ ãa omiskõimanaifo. Ẽ ato askafaino anoax
pãranifo ãa chanĩ fetsekakĩ iskafakakĩ: mĩ fenafo tsekefaixikani. Mã anoax
“Na feronãfãke nõko Nios kĩfiti pexefã fokaxõ nã Canaán mai anoxõ ea
mẽxotaima chakafai, askatari a Moisés nikasharakõixikani,’ ixõ Epa Niospa
yoini keskara chakafai. 14 Nãskatari, ‘Nã Abraham yoini. 8 Niospa afetĩama
Jesús Nazarete anoato nã Nios kĩfiti Abraham yoini: ‘Mĩ fake feronãfake mĩ
pexefã pãoaxii kiki,’ ikaito nõ nikamis. foshki repa xatetiro,’ ixõ yoiyoni.
Nãskatari, ‘A Moisés yoini keskara ẽ Nãskakẽ Abraham ãfe fake Isaaca mã
fetsafaxii,’ ikaito nõ nikamis,” fanifo ãa ocho nia ikano foshki repa xateni.
pãrakakĩ. Nãskarifakĩ Isaaca ãfe fake Jacobori
15 Askafaifono xanĩfofo feta a ano askafani. Nãskarifakĩ Jacobo ãfe fakefo
tsaoafãfe õiafo Esteban ãfe femãnã nã ato foshki repa xatepakeni.
ãjirinĩ femãnã keskarakõi õinifo. 9 “Jacobo ãfe fakefo nõko xinifo

ipaonifo, nãfãfe ãto exto José


Esteban ato kemasharakõini õikaspapaonifo. Nãskakaxõ Egipto

7
1 A
judeofo Nios kĩfixomis xanĩfo anoax foaifono yora fetsafo ato inãnifo
finakõiato Esteban yõkani: aõxõ kori fixikakĩ nãfãfe Egipto ari
“¿Chanĩmamakĩ a mĩõnoa yoiaifo iyotanõfo. Askafafiaifono Epa Niospa
keskara?” José potanima. 10 José omiskõiaito Epa
2 Askafaito nikakĩ Esteban kemani Niospa ifini. Nãskaxõ shinãsharamani.
iskafakĩ: “Efe yora mĩshtichi, ea Nãskakẽ Egipto anoxõ ato xanĩfokõichi
nikakapo. Nõko Nios fãsi sharakõixõ José noisharakõini. Nãskaxõ xanĩfãfe
afetĩama nõko xini Abraham yoini, José xanĩfo imani, Egipto anoxõ ãfe
Mesopotamia ano iyoano, Harán mai pexe anoax xanĩfokõi inõ.
LOS HECHOS 7 220

11 “Nãskakẽ Ejipto anoafo fe Canaán koshaito õini. Askafaito õikĩ


anoax fonãiki finakõinifo omiskõiyanã. timamapaikĩ, Moisés Egipto anoa
Nãskakẽ nõko xinifãfe afaa pinifoma. feronãfake koshakĩ reteni. 25 Askafata
12 Akka Jacobo nikani Egipto anoa a Moisés shinãni: ‘Ẽfe kaifãfe tãpikani
piaifo ichapakẽ. Nãskakẽ nãri ãfe fakefo eõxõ Niospa ato ifipai,’ ixõ shinãni.
nĩchini a piaifo fitanõfo, nã nõko xinifo. Akka tsõa tãpinima. 26 Nãskata pena
Ari fokatsaxakakĩma foitaenifo. fetsa Moisés ãfe kaifo ari kaxõ õia ãfe
13 Nãskakata afianã fonifo. Mã anã kaifo raferi setenãifãfe õitoshini.
foafono José ãfe ochifo tãpimani. Nãskaxõ ato raefapaita ato yoini
Nãskakẽ nã xanĩfo Faraón tãpini José iskafakĩ: ‘Nã yora fistifiax ¿afeskai mã
ãfe kaifo. 14 Nãskata chipo José apa setenãimẽ?’ 27 Ato askafaino a fẽtsa
kenamani Egipto ano onõ ãfe fakefo fe. seteai Moiséski õiti fishkiyanã yoini
Nã yorafo setenta y cinco inifo Egipto iskafakĩ: ‘¿Tsõa mia xanĩfo imamẽ mĩ
ano ikifeaifo. 15 Nãskakẽ Jacobo kani noko ĩkinõ? 28 ¿Akka mĩ ea retepaimẽ nã
Egipto ano ikikai. Nãnoax Jacobo nani, Egipto anoa mĩ retefaiyamea keskafakĩ?’
nãnoaxri nõko xinifori nãpanifo. ixõ yoini akiki õiti fishkiyanã.
16 Nãskakẽ Jacobo ãfe xaofo Siquem ano 29 Askafaito nikai Moisés onekaini

fonifo maifaifokakĩ. Nã mai nõko xini Madián mai ari kani. Nãri ipaoni yora
Abraham afetĩama fini, feronãfake ãfe fetsa keskarax. Nãriax ãfiyaxõ fake
ane Hamor minini. Nã mai kini mẽra feronãfake rafe ani.
nõko xinifo maifanifo. 30 “Nãrixõ Moisés mã cuarenta xinia
17 “Akka mã anoax chaima tsekeaifono akano, tsõa istoma machi Sinai chaima
nã Epa Niospa Abraham yoiyoni keskai, akiki ãjiri nokoni, oa fanafo kooai
mã Egipto anoax kaikanax fakefo keskara mẽranoax. 31 Askaito nikai
ichapakõi kainifo. 18 Nãskatari Egipto Moisés rateyanã namakẽ õia fani.
anoax nã xanĩfo fetsa finakõiato José Nãskakẽ akiki chaimashta kaxõ õipaikĩ
õimisma ini. 19 Nã xanĩfãfe nõko kaifofo nika a mẽranoax Nios mekaito nikani
ato pãrapaoni. Nãskaxõ nõko xinifo ato iskafakĩ yoiaito, 32 ‘Ẽfi mĩ xinifãfe ato
omiskõimapaoni. Ato pãraxõ ãto fakefo Nioski. Abraham ikaino Isaaca ikaino
ato potamapaoni nã fake rama kãiyaifo Jacobo ikaino ẽfi ãto Nioskõikĩ,’ ixõ
nanõfo. 20 Ato askafaino nãnoaxri Niospa yoiaito nikai Moisés rateyanã
Moisés fakeni. Akiki Epa Nios choani. Nãskakẽ anã ari naisnima.
inimakõini. Nãnoxõ apa feta ãfe afa ato 33 Nãskaito Epa Niospa yoini iskafakĩ:

pexe anoxõ kexesharapaoni. Tres oxe ‘Mĩ zapato pekafe, nã mĩ nia ano
anifo kexekakĩ. 21 Mã tres oxe akano apa sharakõikĩ. 34 Efe yorafo mẽ õia
feta ãfa fẽtamã fepoxõ faka ketokonõ omiskõiaifãfe Egipto anoax. Mẽ ato nika
ratanifo. Nãnoa Faraón fake xomayato tetsosikaifãfe. Nãskax ẽ fotoa ato ifiyoi.
fichixõ ifini ãfe fake keskarakõi inõ. Nãskakẽ iskaratĩa Egipto ano ẽ mia
22 Nãskakẽ Moisés nã Egipto anoxõ nĩchi,’ Niospa Moisés fani.
tãpiafo keskarari tãpikõini. Mã yosixõ 35 “Ãfe kaifãfe noikaspakakĩ

yoikĩ tãpisharakõia ini a xanĩfãfe yoitiro iskafafianifono: ‘¿Tsõa mia yoiamẽ mĩ


keskafakĩ. nõko xanĩfo inõ noko ĩkixikĩ?’ ixõ
23 “Mã cuarenta xinia axõ Moisés ãfe yoifinifono. Akka Epa Niospa xanĩfo
kaifo israelifo õikai kani. 24 Akka mã imaxõ nĩchini ãfe kaifo ifitanõ, ãfe
kaxõ õia Egipto anoato ãfe kaifo ãjiriõxõ. 36 Mã Moisés kaxõ Egipto anoa
221 LOS HECHOS 7

nõko xinifo ifini. Mã ato ifitani oxõ keskafãkĩ pexe fakanax ipaonifo. Nã
Moisés afama mĩshti fani tsõa atiroma Niospa Moisés yoini iskafakĩ: ‘Karpa
keskara fakĩ. Nã mai anoxõ cuarenta pexe fafe nã ẽ mia õimana keskara fakĩ,’
xinia ani. Nã ĩamãfãnẽ ãfe ane Õshi ixõ yoini. 45 Nãskakẽ mã xini ichapa
anoax tsõa istoma ipaonifo. 37 Moisés ãfe finõta nõko xinifãfe nã karpa pexe
kaifo israelifo yoikĩ iskafani: ‘Niospa finifo. Akka mã Josué xanĩfoxõ ato iyoni
fatora fetsa ea keskara mato ano nĩchixii yora fetsafo potaxõ ato mai fĩaifonõfo.
kiki. Nikasharakãfe,’ ato fani. 38 Nã Niospa ato axõfaino ato mai fĩanifo. Mã
Moisés judeofo fe tsõa istoma ano askapakeafono Davidri chipo xanĩfoni.
ipaoni. Nãnoax ãjiri fe mekani machi 46 Xanĩfo Davidki Nios fãsi inimakõini.

Sinai anoax, nã ãjirinĩ yoia keskafakĩ Nãskakẽ David Nios yoini iskafakĩ: ‘Epa
nõko xinifo yoini. Nã Moisés a noko Niosi, ẽ pexe efapa shara mia faxopai
ĩkipakexatiro Niospa meka shara fini, ano Jacobo ãfe fenafo inõ,’ ixõ yoini.
nã meka sharapa noko ĩkipakexatiro ixõ 47 Askafakĩ yoifixõ axonima, ãfe fake

ato yoini. Salomón Epa Nios pexe faxoni. 48 Akka


39 “Akka nõko xinifãfe nikakaspayanã yorafãfe pexe faxõfiafono nã Nios
chakafanifo. Nãskakanax afianã Egipto finakõia a pexe mẽra itiroma. Niospa
ano fepainifo. 40 Nãskakaxõ Aarón keyokõi ĩkinã ixõ a Niosnoa yoimisto
yoinifo iskafakakĩ: ‘Noko nios faxõfe kirika keneni iskafakĩ:
noko ĩkinõ. Fakira Moisés kaaki nõ 49 Ẽ nai mẽra ika. Nãrixõ na mai

tãpiamaki, Egipto anoa noko anoafo ẽ onifani tii keyokõi ẽ ĩkinã.


efefiitaxakĩ.’ 41 Nãskafaifãfe Aarón ato Akka, ¿afeskakĩ mã ea pexe
fakka fake keskara oro ato onifaxoni. faxotiromẽ a fisti mẽra ẽ inõ faki
Mã ato onifaxõano yoinã retexõ inãyanã kafãsaxikima? 50 Akka, ¿ẽ afama
akiki inimayanã fista axonifo. ‘Aicho, mĩshti onifanimamẽ?
nõko nios fasi sharakõi,’ fanifo ãa ixõ Niospa ato yoini.
onifakaxõ. 42 Nãskakẽ Nios ato 51 “Akka mãfi mãto xinifo keskarakĩ. Mã

makinoax paxkani iskafakĩ ato yoiyanã: nikayospakõifo Epa Niospa meka mã


‘Na fishifo nai mẽranoafo nõko niosra nikakaspakõimis, chanĩmarakai mã
mã fatiro,’ ato fani. Akka nã Niosnoa famisma. Niospa Yõshi Sharapa mato
yoimisfãfe, nãnorikõi kirikaki kenenifo yoimis mã nikakõimisma. 52 Nãskaxõ mãto
iskafakĩ: xinifãfe a Niospa meka ato yoimisfo ato
Israelifãfe tsõa istomaxõ mã mã omiskõimapaonifo. Nãfãferi retenifo, ‘A
cuarenta xinia afiaxõ mãkai yoinã retexõ sharafinakõia nokoki fotoxii kiki,’ ixõ
mã ea inãpaonima, 43 Askatamaroko mãa aõnoa yoinifo. Akka nã sharafinakõia mã
mã afara fetsa onifaxõ, ‘Nã nõko niosra,’ nokoki oano, mã achixõ ato retemayamea.
ixõ Moloc mã iyafofãsafamis. Askata 53 Niospa ãjirifoõxõ Moisés Niospa meka

mãto nios Refán ãfe fishifori mã noimis. shara mato yoifimisno mã nikakaspamis,”
Na nõko niosra ixõ mã afara onifanixakĩ, ixõ Esteban ato yoini.
akiki mã inima kakãini. Nãskakẽ ẽ mãto
na tsõa istoma anoa ẽ mato chai nĩchi, Esteban retenifo
Babilonia finõfãi, 54 Esteban ato yoikĩ askafaito nikakani
Niospa ato fani. judeofãfe Esteban noikaspakani, akiki
44 “Nãskakẽ nõko xinifãfe tsõa õitifishkikĩ finakõinifo. 55 Askafiaifono
istomaxõ nã Moisés Niospa yoini Esteban shinãchakanima mãmãi Niospa
LOS HECHOS 7, 8 222

ãfe Yõshi Shara ãfe õiti mẽra naneano. yoifofãsafanifo nã foaifo arixõ. 5 Felipe
Askata nai ari foisnĩfofãkĩ õia Niospa pexe rasi Samãria ano kani, anoxõ
ãfe shara chaxasharakõiaito õini, Jesús Cristoõnoa ato yoikai. 6 Ato yoiaito
Apa fe ketaxamei nikẽ. 56 Nãskaxõ ato nikakani yorafo ichanãkaxõ Felipe
yoini iskafakĩ: “¡Õikapo! Mã nai nikakõinifo. Askatari Niospa Yõshi
fepekemea ẽ õikai Jesucristo Apa Sharaõxõ tsõa atiroma keskafakĩ Felipe
ketaxamei niakĩ,” ixõ Esteban ato yoini. afama mĩshtifo faito õinifo. 7 Askata a
57 Ato askafaito nikakaspakõikakĩ niafaka chakafo ato mẽra nanea ato
fãsikõi fiisiyanã paopomenifo. makinoa potapakeni. Nãskakẽ niafaka
Nãskakaxõ noikaspayanã akiki fareke chakafo ato makinoax tsekei fiisiki
ferakaxõ, 58 mã achikaxõ pexe rasi fetsenifo. Askatari a finimisfoma
pasotai iyokaxõ nã Esteban yõaitafãfe sharafata chãtofori sharafani. 8 Askafaito
feronãfake naetapa ãfe ane Saulo rapati õikani a pexe rasi anoafo Felipeki
inãnifo ato kexexonõ. Nãskakaxõ chipo inimakõinifo, ato sharafapaito õikani.
Esteban tokirinĩ tsakaketsanifo. 9 Akka nã Samãria mai anoa
59 Nãskafakĩ tokirinĩ tsakaketsaifono feronãfake ãfe ane Simón ini. Taeyoi
Esteban Epa Nios kĩfini iskafakĩ: “Ifo yõfe iyopaoni, nãato Samãria anoafo ato
Jesús, ẽfe fẽro mẽsho ifife,” ixõ yoini. pãrapaoni: “Ẽ feronãfake
60 Nãskata ratokonõ mai chachipakefofã, sharafinakõiara,” ixõ. 10 Keyokõichi
fãsikõi fiisini. Iskafakĩ yoini: “Ifo, ea fakefoyaxõ anifofofãfe nikakõisharanifo
chakafakani kiki ato raefãfe,” ixõ yoiax iskafakĩ yoiyanã: “A nã yoimisfo a nato
nani. Niosxõ afama mĩshtifo fai kiki,” ixõ
yoinifo.
A Jesús Ifofaafo Saulo ato omiskõimani 11 Nãskakẽ akiki inimakakĩ

8
1 Mã Esteban reteafono Saulo nikakõipaonifo ãfe yõfeõxomãi mã ato
inimayanã: “Mã mã akakõikĩ,” ato pãrapakemiskẽ. 12 Akka askafiaifono
fani. Nãskata afia penata nã Jesús Felipe Nios xanĩfoõnoa yafi
Ifofamisfo ato omiskõimakĩ finakõinifo Jesucristoõnoa meka shara ato yoiato
Jerusalén anoxõ. Akka Jesúsxõ nikakakĩ chanĩmara fakõinifo. Nãskakẽ
tãpimisfo ichonifoma, Jerusalén ano chanĩmara faifãfe Felipe faka mẽra ato
nẽtenifo. Akka nã ato omiskõimanaifo ikimapakeni maotisafakĩ ãto chaka
ichokanax paxkanãi fetsenifo. Ranãri xatenõfo. Feronãfakefoya kẽrofoya ato
Judea mai ari foaifono, ranãri Samãria faka mẽra ikimapakeni. 13 Askatari a
ari fonifo. 2 Atiri yorafãfe a Nios Simón yõfe ifiakatsaxakĩ atori Jesús
Ifofamisfãfe Esteban maifakani oiai chanĩmara faxõ Ifofani. Askafaito õikĩ
finakõinifo aõ noikani. 3 Akka nã Saulo aari Felipe maotisafani. Nãskax nã
Jesús Ifofamisfo ato omiskõimani pexefo Simón Felipe afe kapaoni. Akka Felipe
tii mẽra ikikafãkakãini ato achixõ tsõa atiroma keskafakĩ Niosxõ afarafo
karaxa mẽra ato ikimaxiki, kẽrofoya sharafaito õikĩ yoini iskafakĩ: “Aira.
feronãfakefo. ¿Afeskaxõ iskafaimẽ?” ixõ Simón yoini.
14 Nãskaifono a Jesús fe rafemisfãfe
Niospa meka sharaõnoa Jerusalén anoxõ nikanifo Samãria anoxõ
Samãria anoa ato yoinifo yorafãfe Niosnoa meka shara chanĩmara
4 Akka nã Jerusalén anoax ichoafãfe faifãfe. Nãskakẽ Pedro yafi Juan
Jesucristoõnoa meka shara ato nĩchinifo, Samãria ari fotanõfo. 15 Mã
223 LOS HECHOS 8

Samãria ano nokokaxõ a Nios Ifofaafo Nã feronãfake xanĩfori ini. Nãato kẽro
ato Nios kĩfixonifo Niospa Yõshi Shara xanĩfokõi kori kexexopaoni Etiopía
ato mẽra nanenõ. 16 Ato mẽra Epa anoa. Nãato Jerusalén ano kaxõ Epa
Niospa Yõshi Shara naneyoamano Jesús Nios kĩfitani. 28 Mã ãfe kaifo mẽra okĩ
aneõnoax maotisanifo. 17 Nãskakẽ Pedro ãfe karo mẽra tsaoxõ kirika anefeni, nã
feta Juan ato mãmãnifo ato Nios Isaías Niosnoa yoikĩ keneni. 29 Nãskata
kĩfixoyanã. Ato askafaifono Niospa Niospa Yõshi Sharapa anã yoini Felipe:
Yõshi Shara ato mẽra naneni. “Oa karo ano katãfe,” fani. 30 Mã Felipe
18 Nãskakẽ Simón õini Niospa Yõshi akiki kaxõ nikani nã feronãfake Etiopía
Shara ato mẽra naneaito Pedro feta anoato kirika aneaito, nã Isaías keneni.
Juan ato Nios kĩfixoyanã ato Nãskaxõ yõkani: “¿Mã mĩ tãpiamẽ a mĩ
mãmãifono. Ato askafaifono õikĩ Simón aneai?” faito, 31 Etiopía anoato kemani
ato kori inãpaini. 19 Ato iskafakĩ iskafakĩ: “¿Afeskaxõ ẽ tãpitiromẽ? ¿Tsõa
yoiyanã: “Eari na kerex shara inãkãfe ea tãpimatiromẽ?” fata nãskaxõ nã
ẽri ato mãmãpakenõ Niospa Yõshi Shara feronãfãke Felipe kenani: “Ẽfe karomã
ato mẽra nanenõ,” ixõ Simón ato yoini. naneyofe efe tsaoxiki,” fani. 32 A kirika
20 Ato askafaito Pedro kemani: “A na kenea anekĩ õiai iska ini:
mĩ koriya mĩ nai, akka mĩ shinã korioxõ Oveja iyokaxõ retetirofo keskafakĩ,
a Niospa noko inãpaiyai keskara nõ ari iyonifo retexikakĩ. Ovejanã fake
fitiro. Maa, askarakaima. 21 Mĩkai afaa achikaxõ ãfe rani xateaifono feroitiroma
tãpiama na nõ Nios yonoxonai keskai ari tooxinima. 33 Rãfinĩ fanifo afaa
keskarakai mĩ nofeta atiroma. Mia chakafayamafiakẽ noikaspa kakĩ. A
Niospa tãpikõia mĩ õiti mẽraxokai mĩ xanĩfofo aõ rafanã inifoma aõ rafanã
shinãsharaima. 22 Nãskakẽ mĩ chaka itamaroko retenifo. Akka ãfe fenafãfe
xatefe a mĩ shinãi anori anã shinãkima. nikanakafoma,
Nios yõkafe mĩ kĩfiaito mia chaka ixõ Isaías keneni õini.
soaxotiroki. 23 Mẽ mia õi mĩ õitifishkiki 34 Nãskata nã xanĩfo Etiopía anoato

finaito mĩmãi chakakõiax,” ixõ Pedro Felipe yõkani: “Ea yoife ẽ tãpinõ na Niospa
yoini. meka yoimisto yoini afaa ikamãkĩ,
24 Askafaito nikakĩ Simón kemani fetsaõnoa yoikĩ kenenimãkĩ askayamakĩ ãa
iskafakĩ: “Ea Nios kĩfixõfe, nã mĩa yoiai anoi yoimekĩ kenenimãkĩ,” faito, 35 Felipe
keskafakĩ, Niospa ea yoini iskafakĩ: “Na mĩ kirika õiai Isaías
omiskõimayamanõ,” ixõ yoini. keneni a Jesucristo noko nãxoxiai yoikĩ
25 Askakãta Pedro feta Juan Samãria keneni,” fani. Nãskafaxõ Jesúsnoa meka
anoafo nõko Ifo Jesúsnoa meka shara shara yoipakeni. 36 Nãskakata fãi fokani
ato yoitakani Jerusalén ano anã fenifo. faka ano nokonifo. Nãnoxõ a xanĩfo
Etiopía anoato Felipe yoini: “Na faka õipo.
Mã fekakĩ pexe rasi anoafo Jesúsnoa ¿Na fãka mĩ ea maotisafatiromamẽ?” fani.
meka shara ato yoifenifo 37 Askafaito Felipe yoini: “Mĩ õiti
26 Nãskata Niospa ãfe ãjirinĩ Felipe mẽraxõ mĩ chanĩmara fakõinaito ẽ mia
yoini: “Fai fẽtsa kakĩma, na fãi katãfe atiro,” fani. Askafaito a feronãfãke
na fãi Jerusalén yafi Gaza finõfainaki kemani: “Ẽje, ẽ chanĩmara fai Jesucristo
tsõa istoma ari na fai kaaki,” fani. Niospa Fake,” fani.
27 Askata Felipe fininãkafãta kani. Fãi 38 Askafaito nikakĩ Felipe, “Mĩ karo

kai feronãfake Etiopía anoaki nokoni. nẽtefafe,” fani. Mã karo nẽtefakata nã


LOS HECHOS 8, 9 224

rafe fotopakefofãnifo faka ano. Nãnoxõ namakẽ õini nõko Ifãfe yoiaito iskafakĩ:
Felipe a feronãfake Etiopía anoa “Ananías,” faito, “Ẽkĩa, Ifo,” fani.
maotisafani. 39 Mã faka anoax feaifono, 11 Askafaito nõko Ifãfe yoini: “Na fai ãfe

Niospa Yõshi Sharapa Felipe iyofaino ane ‘Mẽstekõi’ ari katãfe. Mã nokoxõ
yamarisatani. Nãskakẽ a feronãfake Judaspa pexe ano yõkafe nãnoa
Etiopía anoato Felipe anã õinima. feronãfake Tarso anoa, mĩ fichikai ãfe
40 Nãskata Felipe mai fetsa, Azoto ano ane Saulo. Nãnoxõ Epa Nios kĩfi kiki.
nokoni. Nãnoax kakĩ a pexe rasi anoafo 12 Anoxõ mia namakẽ õiafai kiki, mĩ mĩfi

Jesúsnoa meka shara ato yoifoikaax, mĩ mãmãito, anã õisharaxiki,” ixõ


Cesarea ari nokoni. yoiaito, 13 nikakĩ Ananías kemani: “Ifo,
na feronãfakeõnoa ea yoiaifãfe mẽ
Saulo Jesús chanĩmara fani nikamis. Nãato keyokõi Jerusalén
Damasco ano kakĩ anoafo chakafaito a mia Ifofaafo.
(Hch. 22.6-16; 26.12-18) 14 Akka mã nono oa a ato Nios kĩfixomis

9
1 Nãskatari nã Saulo mẽxotaima ẽ xanĩfofofãfe nĩchiafono. A mia
mato reteikai ixõ ato retepaipaoni a Ifofamisfo ato karaxa mẽra nĩchixikĩ mã
Jesús Ifofaafo. Nãskakẽ a ato Nios ato ifiyoa,” faito, 15 anã nõko Ifãfe yoini
kĩfixomisfo ãfe xanĩfo ano kani. 2 Mã iskafakĩ: “Mẽ na feronãfake katoa eõnoa
kaxõ ato yoini iskafakĩ: “Ea kirika meka shara ato yoinõ mai fetsafo
kenexokãfe ẽ aya katanõ, ichanãti anoafoya ãto xanĩfofoya israelifoya ato
pexefo Damasco ano a Jesús chanĩmara yoinõ. 16 Nãskakẽ ẽ Saulo õimana
faifo ẽ ato achitanõ, feronãfakefoya eõnoax omiskõifinakõinõ,” ixõ yoini.
kẽrofoya, Jerusalén ano ato iyoxõ 17 Askafaito nikafaini Ananías kani.

karaxa mẽra ato ikimaxiki,” ixõ ato Kaax pexe mẽra ikitoshita nãnoa Saulo
yoini. 3 Akka mã pexe rasi Damasco fichitoshini. Nãskaxõ ãfe mĩfi mãmãni
chaima fãi kaino, nai mẽraxõ a iskafakĩ yoiyanã: “Saulo, ẽfi mefe
kemataima chaxatanaino, 4 Saulo yorakĩ. Nõko Ifo Jesús nã mĩ fãi oaito
pakeni. Pakexõ nikani, iskafakĩ yoiaito: mikiki nokoitato, ea nĩchia ẽ mia fero
“Saulo, Saulo, ¿afeskakĩ mĩ ea sharafaxonõ, askatari Niospa Yõshi
omiskõimanimẽ?” faito nikakĩ, 5 Saulo Shara mĩ mẽra ẽ nanenõ,” faino,
kemani: “Ifo, ¿mĩ tsoamẽ?” faito kemakĩ 18 koshikõi Saulo fero mẽranoax oa foe

iskafani: “Ẽkĩa Jesús, a mĩ ea pese keskara pakeni. Nãskaxõ


omiskõimanai. 6 Fininãkafã. Pexe rasi õisharakõitani. Nãskakẽ Ananías
ano katãxiki. Anoxõ mia yoikani kiki mĩ maotisafani faka mẽra ikimakĩ.
afaa afeska faimãkai,” fani. 19 Nãskaxõ mã pixõ meea ãfe yora
7 Akka a Saulo fe foaifo ratekõinifo sharakõi ini, anã ãfe yora pachi inima.
mekaito nikakani. Akka anoa mekaito Nãskakẽ nã Jesús Ifofaafo fe Damasco
nikafikakĩ tsoa õinifoma. 8 Nãskata ano ato fe oxa ranãyonifo.
Saulo fininãkafani. Fininãkafãta õipaikĩ
Damasco anoxõ Saulo Niosnoa yoini
anã õinima, mã fẽxoa ini. Nãskakẽ
mẽtsokaxõ iyonifo Damasco ano. 9 Nã 20 Askata Saulo ichanãti pexe mẽraxõ
Damasco ano tres nia ini õiaxma. ato yoikĩ taefani iskafakĩ: “Jesús Niospa
Askatari afaa pinima, afaari ayanima. Fakekõi,” ixõ ato yoini. 21 Ato askafaito
10 Akka nã Damasco ano Jesús Ifofaa nikakani ratei fetsenifo. Nãskaxõ yoinifo
fisti ika ini, ãfe ane Ananías. Nãato iskafakakĩ: “Akka, ¿nato Jerusalén
225 LOS HECHOS 9

anoxõ a Jesús Ifofamisfo ato iyonifo Cesarea ano. Nãnoxõ Tarso ano
omiskõimamismamẽ? Akka, ¿naamamẽ? nĩchinifo.
Mã nono oa nonoafo ato achiyoi, a Nios 31 Nãskakẽ a Jesús Ifofaafo Judea

kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo ato iyoxoni anoax ita Galilea anoax ita Samãria
axiki.” anoax ita isharakõinifo anã tsõa ato
22 Akka taeyoi Saulo ratepishtakĩ omiskõimanaimano. Anoxõ Nios
yoiyoni. Nãskaxõ feyafani fãsikõi yoikĩ. nikasharakõinifo isharakõikaxõ Niospa
Nãskaxõ mẽstekõi ato yoini Niospa ãfe Yõshi Sharapa ato axosharaino. Nãskakẽ
Fake Jesús nokoki nĩchini. Nãskakẽ a Nios Ifofaafo ichapakõi inifo.
judeofãfe Damasco anoxõ
tãpipaiketsanifo. “¿Fato nõ chanĩmara Pedro Eneas sharafani
faimẽ?” ikaxõ, “Jesucristofi Niospa 32 Nãskakẽ Pedro kafãsani a Nios
Fakekõikĩ,” ixõ ato yoiaito. Ifofaafo ato õifofãsafai. A Lida ano
ikaxõ Nios Ifofaafori ato õikai kani.
Saulo judeofoki mesei onekaini 33 Nãnoa feronãfake ãfe ane Eneas
23 Nãskata mã oxai ichapano, fichini. Rakatiani mã ocho xinia aka ini.
judeofãfe ichanãkaxõ shinãnifo: 34 Fichixõ Pedro yoini iskafakĩ: “Eneas,

“¿Afeskaxõ nõ Saulo retetiromẽ?” ikaxõ, Jesucristo mia sharafaaki fininãkafãta


24 akka Saulo tãpini yoiaifono. Pena yafi mĩ oxati itipinĩfafe,” ixõ yoiaino, Eneas
fakishchãi manaifono pexe rasi kãiti koshikõi fininãkafani. 35 Nãskakẽ Lida
anoxõ retepaikakĩ. 25 Askaito õikakĩ a ano ikafãfe, Sarón anoafãferi õikakĩ
Jesús Ifofamisfãfe Saulo fẽta mẽra nõko Ifo Jesús chanĩmara fanifo.
nanexõ kene fomãkĩaxõ risfichi fakishi
fotomanifo a tsoa niama anori. Mã Mã Dorcas naano Jesúsxõ Pedro otofani
fotomanafono onekaini. 36 Nãskaifono nã pexe rasi Jope ano
kẽro Nios Ifofaa ika ini, ãfe ane Tabita.
Saulo Jerusalén ari kani Griego mekapa Dorcas famisfo. Nã
26 Mã Saulo Jerusalén ano nokoax a kẽromã isharakõixõ ato
Jesús Ifofamisfo fe rafepaiyaito, akka axosharakõipaoni ato afara
keyokõichi omisnifo tãpikaxoma inãsharakõikĩ. 37 Nãato askafai, Dorcas
koshikairoko Nios Ifofara ikaxõ. isinĩ iki nani. Mã nakẽ chokakaxõ
27 Askaito õikĩ Bernabé Saulo iyoni Jesús fomãkĩa mãpemainĩfofã pexe kene fetsa
ãfe inakõifo ari. Nãskaxõ ato yoini ano ratanifo. 38 Akka Jope fe Lida
iskafakĩ: “Na Saulo nõko Ifo õia fãi kakĩ, chaima ini. Nã Lida ano Pedro ika ini.
nõko Ifãfe yoiaito. Nãskaxõ na Saulo Nãno ikẽ nã Nios Ifofaafãfe tãpikaxõ
Damasco anoxõ ato yoisharapakea, feronãfake rafe nĩchinifo, iskafakĩ
‘Jesús Niospa Fakekõi,’ ixõ ato yoia yoitanõfo: “Jope anoxõ mia kenafo mĩ
ranotamakõi,” Bernabé ato fani. koshi kanõ,” ixõ yoitanõfo.
28 Nãskakẽ Saulo Jerusalén ano ato fe 39 Askafaifono Pedro ato fe kani. Mã

ikax, kafãsapaoni. Nõko Ifo Jesúsnoa nokoano fomãkĩa mãpemainĩfofãnifo a


ato yoifofãsafapaoni mesetama. 29 Anoxõ Dorcas raka ano. Anoax a kẽro
ato yoiaito judeofãfe griego meka fenemaisfo oiakakĩ Dorcas nayoxoma
tãpikaxõ fochishpamanifo. Nãskakaxõ ato samafaxomis ispanifo. 40 Askaifãfe
afeskaxoma retepainifo. 30 Askafaifono a õikĩ Pedro ato kãimani. Ato kãimata
Jesús Ifofaafãfe mã tãpikaxõ Saulo ratokonõ mai chachipakefofã Epa Nios
LOS HECHOS 9, 10 226

kĩfini. Nãskata a kẽro naa õiyanã yoini 10 Nãskax fonãikõikĩ pipaini. Akka
iskafakĩ: “Tabita, fininãkafãfe,” faino, pixikakĩ mã pĩchaifono Pedro namakẽ
nã kẽromã Pedro feista nãskax õia fani. 11 Õia nai fepekemeaito õini
tsaoinãkafãni. 41 Nãskata Pedro mẽtsoxõ ariax sabanã keskara petapafã nexeax
fininĩfofãni. Nãskata a Jesús Ifofaafoya nai mẽranoax nãmã fotopakekafanaito.
a kẽro ifomafafo ato kenani ato 12 Nã sabanã petapafã mẽra yoinã fetsa

õimaxiki mã Dorcas anã otoano. fetsatapafo õini ronofoya, peyafo, afama


42 Askaito nikanifo a pexe rasi Jope mĩshti ini. 13 Nãskata mekaito nikani
anoafãfe. Nãskakẽ ichapakõichi nõko Ifo iskafakĩ yoiaito: “Pedro, fininãkafãfe.
chanĩmara fakõinifo. 43 Mã askafata Nafo retexõ pixiki,” faito nikani.
Pedro Jope pexe rasi ano oxaranãyoni, a 14 Askafaito nikakĩ Pedro kemani:

Simón anoxõ fichi shinã famis ano. “Maa, Ifo, nafo ẽ pimisma, Moisés noko
yoini nafo nõ pitiroma,” faito, 15 afianã
Pedro fe Cornelio yoiaito nikani iskafakĩ: “Niospa nafo

10
1 Nã pexe rasi Cesarea anoa shara imaki. Akka nafo chakara
feronãfake ãfe ane Cornelio ini. fayamafe,” faito nikani.
Sorarofãfe ãto xanĩfo ipaoni. Nã 16 Yoikĩ tres fata nãskax nã sabanã

sorarofo, “Italianõra,” ato famisfo. 2 Nã petapafã anã nai mẽra kaito õini.
feronãfake ãfe yorafo fe isharakõixõ Epa 17 Nãskakẽ Pedro shinãchakakõiyanã

Nios kĩfipaonifo. Nãskatari judeofo ato tãpipaini. “¿Afaa iskara Niospa ea


axosharayanã kori ichapa ato inãpaoni. yoipaimẽ na namakẽ õia keskara ẽ
Nãskaxõ Epa Nios mẽxotaima kĩfipaoni. õiai?” ixõ Pedro shinãni. Nãskaino a
3 Nãskata pena fetsa yãtapake oa Cornelio ato nĩchia fokaxõ, pexe fepoti
namakẽ õia fani, Niospa ãfe ãjiri anoxõ ato yõkanifo: “¿Fatomẽ Simón
xafakĩakõi õini akiki oxõ iskafaito: pexe?” ixõ ato yõkanifo. 18 Anoxõ fãsikõi
“Cornelio,” faito. 4 Nãskakẽ Cornelio ato yõkanifo: “¿Fanĩ Simón fetsa oxamẽ,
ãjiris õini. Nãskaxõ rateifinakõiyanã ãfe ane fetsa Pedro?” ixõ ato yõkanifo.
yõkani iskafakĩ: “¿Afaa mĩ ea yoipaikĩ 19 Oa namakẽ õia keskara õixõ Pedro

kenaimẽ, Ifo?” faito, ãjirinĩ yoini: “Mĩ shinãpaiyaino, Niospa Yõshi Sharapa
kĩfiaito mã Epa Niospa mia nikakõia, a yoini iskafakĩ: “Õipo, feronãfake trespa
yora afaamaisfo ato axosharayanã mĩ mia fenai feafokĩ. 20 Fininãkafãfe. Nã mã
ato kori inãito.” 5 Nãskaxõ yoini: “Fatora fotoax ato fe kataxiki tanaimakõi, ẽ ato
fetsa nĩchife Jope pexe rasi ano kaxõ nĩchia feafoki,” faino, 21 Pedro
Simón ifitanõfo. Ãfe ane fetsa Pedro. fotopakekafãxõ a feronãfake tii ato
6 Simón fetsa pexe ano oxaki nã Simón yoini iskafakĩ: “¿Afaa mã akiyoamẽ?
ĩamãfã ketokonõ ikaki fichi koiro fai.” Ẽrokonõ a mã ea fenai,” Pedro ato fani.
7 Askafakĩ yoiax mã ãjiri kaino, 22 Ato askafaino kemanifo: “Nõ oa nã

Cornelio a yonoxomis rafeya ãfe soraro sorarofãfe ãto xanĩfo Cornelio noko
fisti kenani nã soraronõ kexekõimis ini. nĩchiano nã feronãfakefi sharakõiki. Nios
Akka nã soraronõ Nios shinãmis ini. nikakõimis. Judeofãfe aõnoa meka shara
8 Nã ãjirinĩ yoia keskara mã ato yoixõ yoimisfo sharara famisfo, Niospa ãfe ãjirinĩ
Jope ari ato nĩchini. yoia mia kenanõ ãfe pexe ano mĩ kanõ,
9 Penama xini keya mã Jope chaima nãato mia nikasharai mĩ yoiaito,” fanifo.
faifoaifono, Pedro pexe mãmãkĩa 23 Askafaifãfe nikakĩ Pedro ato ikimani.

mãpeinĩfofãni arixõ Epa Nios kĩfikakĩ. Nãno afe oxa fistinifo, nãskata Pedro ato fe
227 LOS HECHOS 10

penama kani. A afe rafeafori Nios fetsa keskara õima, keyokõi nã yora fisti
Ifofakanax Pedro fe fonifo Jope anoax. keskara noko õi. 35 Askakimaroko nã mani
24 Mã fokanax pena fetsa Cesarea ano fetsafãferi Nios nikakõikakĩ, afarafo
nokonifo, a Cornelio ato manai ano, afe sharakõi fakanax, Epa Niospa fake itirofo.
yorafo feta. Ãfe yamakõifori ano afe inifo 36 Niospa israelifãfe fenafo meka sharaõnoa

ato kenamana fekanax. 25 Mã Pedro pexe ato yoini, inimasharakõinõfo.


ano nokoano, Cornelio ãfe pexe anoax Jesucristoõxõ ato yoini, nã nõko Ifoõxõ.
kãinãkafã Pedro ifikai kani. Mã kaxõ a 37 Mã mã nikamiski a Judea mai anoax ini

nãmã ratokonõ mai chachipakefofã: “Mĩ keskara. Taefakĩ Galilea anoxõ ato yoikĩ
fãsi sharakõira,” fani. taefani: ‘Mãto chaka xatekãfe Nios
26 Askafaito õikĩ Pedro fininĩfofãni chanĩmara fakãfe ẽ mato maotisafapanõ,’
iskafakĩ yoiyanã: “Fininãkafãfe. Ẽri ixõ Juan ato yoini. 38 Akka mã mã tãpia
yoraki mia keskara,” fani. Niospa ãfe kerex sharafoya ãfe Yõshi Shara
27 Nãskax afe mekayanã pexe mẽra ikikaikĩ Jesús mẽra naneni. Jesús afama mĩshtifo
õia yora ichapakõifo ichanã inifo. 28 Anoxõ fapaoni, ato sharafayanã a omiskõiaifo,
Pedro yoini: “Mã mã tãpia a nõko xinifãfe niafaka chakata ato omiskõimanaino.
noko yoini keskara a judeofoma fe nõ Nãskakẽ afama mĩshtifo fatiro Niosmãi afe
rafetiroma. Askatari ãto pexe mẽra nõ ikano. 39 Akka nõ õiyamea Jesús afama
ikitiroma. Akka Niospa ea tãpimana ẽ tsoa mĩshtifo faito judeofãfe ãto mai anoxõ ata
chakafatama ẽ ato noisharakõinõ. 29 Nãskakẽ Jerusalén anoxori akaito nõ õiyamea.
ea yoiaifono ẽ koshi oa, ẽ okaspama. Akka ẽ Nãskafafiaito reteyameafo ifi cruz ikakĩ
tãpipai afeskakĩ mĩ ea kenamãki,” faito, mastakaxõ. 40 Akka mã retefitafono Epa
30 Cornelio kemani iskafakĩ: “Mã cuatro nia Niospa tres nia oxata otofayamea. Nãskakẽ
finõa, a nono xini rakato ẽfe pexe anoxõ foni nokoki nokoaito nõ õiyamea. 41 Akka atiri
teneyanã ẽ Epa Nios kĩfiaino yãtapake, yorafoki nokoyameama, nokoki nokoaito
feronãfake rapati fafekõiai safeax ekeki nõ õiyamea. Afetĩamamãi Niospa noko
nokoita, 31 ea yoikĩ iskafaita: ‘Cornelio, mã katonixakĩ chanĩmakõi nõ mato yoi. Nõ a
Niospa nika mĩ kĩfiaito. A mĩ akai keskarari feta piyanã nõ afeta ayayamea mã Niospa
mã tãpia, a afaamaisfo mĩ ato afara otofayameano. 42 Nãato noko nĩchiyamea
inãsharaito,’ ea faito ẽ õita. 32 ‘Nãskaxõ pexe rasi anoafo nõ ato yoinõ iskafaki:
feronãfake tres pexe rasi Jope ano nĩchife ‘Niospa Jesús nĩchini,’ ato yoinõ
Simón ifitanõfo. Ãfe ane fetsa Pedro. A fatofomãkĩ afe nĩpanakafo mã
Simón fetsa ãfe pexe mẽra ikaki. Nã Simón nafianixakakĩ, askatari a niafori ato yoixii.
fẽtsa fichi koiro shinã famiski ĩamãfã kesemẽ 43 A Niosnoa yoimisfãfe a nã Jesús

ikaki,’ ixõ ea yoita. 33 Nãskakẽ feronãfake tres iskanõpokoai yoikĩ aõnoa yoiyonifo.
ẽ koshikõi nĩchita mia ififonõfo. Akka mĩ Iskafakakĩ yoinifo: ‘Nã chanĩmara faifono
nokoki osharakõiyanã mĩ noko aõxõ Epa Niospa ato chaka soaxotiro,’ ixõ
inimamasharakõia. Nãskakẽ keyokõi mã nõ yoinifo,” Pedro ato fani.
ichanã Niospa noko õiaino. Akka nõ nikapai
a nõko Ifãfe mia yoia keskara mĩ noko Nã judeofomafãfe Niospa
yoinõ,” ixõ Cornelio yoini. Yõshi Shara finifo
44 Pedro ato yoikĩ xateamano Niospa
Pedro ato yoini Cornelio pexe anoxõ Yõshi Shara ato mẽra naneni ãfe meka
34 Askafaito
nikakĩ Pedro yoini iskafakĩ: shara nikaifono. 45 Nãskakẽ a judeofãfe
“Chanĩma mẽ tãpikõia Niospa noko yora Jesús Ifofamisfãfe Pedro fe foitaxakakĩ
LOS HECHOS 10, 11 228

ato õinifo. Ato iskafanifo: “Aira. Õikapo. pixiki,’ ea faita. 8 Ea askafaito nikakĩ ẽ
Na nõko kaifomafo Niospa Yõshi Shara kemakĩ iskafaita: ‘Maa, Ifo. Moisés yoikĩ
ato mẽra naneakekafana,” ikax keneni keskafakĩ, nafo nõ pitiroma.
yoinãnifo. 46 Anoxõ ato nikanifo meka Nãskakẽ na yoinãfo ẽ pimisma,’ ẽ faita.
fetsapa mekaifãfe iskakani a ato 9 Ẽ askafaito afianã nai mẽraxõ iskafakĩ

kaifomafo: “Nios fãsi sharakõi,” ikanax ea yoiaito ẽ nikaita: ‘Niospa yoia nafo
mekaifãfe ato nikanifo judeofãfe. mĩ pitiroki. Pife, sharaki, chakafakĩma,’
47 Askaifãfe Pedro ato yoini: “Akka tsõa ea faito ẽ nikaita. 10 Ea yoikĩ tres fata,
na yorafo ato maotisano fayamakãfe afianã nai mẽra kaito ẽ õita. 11 Askaino
noko fatirofoma. Akka Niospa Yõshi Cesarea anoax feronãfake tres ekeki
Shara mã ato mẽra nanea, nõmẽra feitafo. Ato nĩchiafono ea fenai fekani.
naneni keskai.” Mã fekanax pexe ano nokoitafo a ẽ ika
48 Pedro ato yoini Jesucristo aneõxõ ano. 12 Nãskakẽ Niospa Yõshi Sharapa ea
ato maotisano fanõfo. Mã ato maotisano nĩchita iskafakĩ ea yoiyanã:
faafono, Pedro nĩchikaspanifo. ‘Shinãchakakĩma ato fe katãfe,’ ea faita.
“Kayamafe, nono nofe iyoxiki,” fanifo. Nãskatari a Nios Ifofaafo seis feronãfake
efe foitafo. Nãskakẽ ato fe yora
Pedro a Nios Ifofaafo yamafiax Cornelio pexe mẽra nõ
Jerusalén anoafo ato yoini ikitoshita. 13 Nãnoxõ noko Cornelio

11
1 Nã Cesarea anoafãfe Jesús yoita a ãfe pexe anoxõ ãjiri õitaxakĩ
Ifofanifo judeofo yamafikaxõ. iskafakĩ yoiaito: ‘Fatora fetsa pexe rasi
Afãfe Jesús Ifofaifãfe ato nikanifo a Jope ano nĩchife Simón ifitanõfo, ãfe
Jesúsxõ tãpimiskõifãfe. A Nios ane fetsa Pedro. 14 Nãato mia yoi kiki
Ifofamisfo fetsafãferi nikanifo. Atiixõ afeskax Nios fe mĩ ipaxatiromãkĩ, mefe
ato nikanifo ãto mai Judea anoxõ. yorafo fe,’ ixõ Niospa yoitano Cornelio
2 Askata Pedro Cesarea anoax kani ea yoita,” Pedro ato fani. 15 “Ẽ ato
Jerusalén ano. Anoxõ a Jesús Ifofamis yoiaino Niospa Yõshi Shara ato mẽra
fetsafãfe Pedro mekafanifo a Moisés naneita, taeyoi nõ mẽra naneni keskai.
keneni tãpiafãfe: “Judeofoma fe mĩ 16 Nãskakẽ ẽ shinãfaita a nõko Ifãfe noko

rafeira,” ikaxõ. 3 Iskafanifo: “¿Afeskai a yoiyamea anori chanĩma. ‘Juan ato fãka
nõko kaifoma ano mĩ kaitamẽ? Anoxõ maotisafani, akka Niospa ãfe Yõshi
ato fe rafexõ mĩ ato feta piaito nõ Shara mato mẽra nanei,’ ixõ Jesús noko
nikaita a Moisés yoini keskafakĩ nõ ato yoiyamea. 17 Epa Niospa ãfe Yõshi Shara
feta pitiroma,” fanifo. ato mẽra naneita a nõmẽra naneni
4 Askafaifãfe nikakĩ Pedro ato yoini a keskafakĩ, nõko Ifo Jesucristo nõ
namakẽ õiafaita keskara, 5 iskafakĩ: “Ẽ chanĩmara faito. Akka ẽ, ‘Mĩ Yõshi
pexe rasi Jope anoxõ ẽ Nios kĩfiyanã oa Shara ato mẽra naneyamafe,’ ẽ Nios
namakẽ õia keskara ẽ õita. Ẽ õita oa fatiroma,” ixõ Pedro ato yoini.
sabanã keskara nexeax nai mẽranoax 18 Ato askafaito nikakani a Nios

fotopakekafanaito a ẽ nia ano. 6 Askaito Ifofamisfo Jerusalén anoax anã tsoa


ẽ õia a mẽra yoinã fetsa fetsatapafo tooxinima, Nioskiroko inimanifo. Iskafakĩ
ikita askatari a xõchixaraifoya peyafori yoinifo: “Aicho, Nios fãsi sharakõi, nã noko
ẽ õita a mẽra kechokomekẽ. 7 Askata inãni keskafakĩ, ãfe Yõshi Shara ato mẽra
mekaito ẽ nikaita ea yoikĩ iskafaito: nanea, a nikakõisharakanax afe
‘Pedro, fininãkafãfe. Na fetsa retexõ ĩpaxanõfo,” ixõ yoinifo.
229 LOS HECHOS 11, 12

“Nã maitio anoax fonãiki


Antioquía anoafãfe Jesús Ifofanifo finakõixikanira,” ixõ ato yoini. Akka
19 Mã Esteban reteitafono a Jesús chanĩma, askakõini Claudio xanĩfo
Ifofamisfo ato omiskõimakĩ taefanifo. ikano. 29 Nãskakẽ a Nios Ifofaafãfe
Ato askafaifono ranãri Fenicia ari Antioquía anoxõ shinãnifo a Nios Ifofaa
ichonifo, ranãri Chipre ari fonifo, ranãri fetsafo Judea anoafo ato kori
Antioquía ari fonifo. Nãrixõ judeofo manamaxikakĩ, afe tii ato
Jesúsnoa meka shara ato yoinifo. Yora fomakanimãkai. 30 Nãskakaxõ Bernabé
fetsafo ato yoinifoma, judeofos ato yafi Saulo inãnifo ato foxotanõfo. Nãno
yoinifo. 20 Ato askafaifono a Nios a Jesús Ifofamisfo Judea ano xanĩfofo
Ifofamisfo Chipre anoax fekãta Cirene ikafo inifo. Nãfo ato kori inãnifo ato
anoaxri fenifo pexe rasi Antioquía ano. paxkaketsaxonõfo.
Mã fẽkaxõ a judeofoma nõko Ifo
Jesúsnoa meka shara ato yoinifo. Santiago retekãta Pedro
21 Nõko Ifãfe ãfe Yõshi Shara ato fe karaxa mẽra ikimanifo

12
ikano, a ãto xinifãfe ato yoipaonifo 1 Nãskaino Herodes xanĩfãfe a
shinãmakikãta nõko Ifo chanĩmara Jesús Ifofamisfo atiri ato achixõ
fakõinifo. karaxa mẽra ato ikimani ato
22 Askaifono a Jesús Ifofamisfãfe omiskõimayanã. 2 Nãskata Herodes ato
Jerusalén anoxõ ato nikanifo. Nãskakẽ yoini Santiago retenõfo kenopa. Nã
Bernabé Antioquía ano nĩchinifo. 23 Mã Santiago Juan fe nanea ini. 3 Mã
Bernabé nokoxõ õia Niospa ato Herodes Santiago ato retemanano
imasharakõia õitoshini. Askaifãfe õikĩ õikani judeofo akiki inimanifo.
Bernabé inimasharakõini. Nãskaxõ ato Askafaifãfe õikĩ Herodes ãfe inafo yoini
yoisharakõini shinãsharakõixõ. Pedrori achinõfo. Nãato askafanifo
“Isharakõixõ nõko Ifo fistatĩa pãa faraxaxoma piyanã. 4 Mã
nikasharakõikãfe,” ato fani. 24 Akka Pedro achiafono Herodes Pedro karaxa
Bernabé feronãfake sharakõi ini. Niospa mẽra ikimani. Nãnoxõ dieciseis
Yõshi Shara ãfe õiti mẽra nanea, Jesús sorarofãfe kexenifo. Herodes shinãni:
chanĩmara fakõina. Nãskakẽ yorafãfe “Mã fista senẽano chipo ẽ Pedro
aõxõ nõko Ifo Jesús chanĩmara kãimanõ yorafãfe õinõfo,” ixõ shinãni.
fakõinifo. 5 Nãskakẽ Pedro karaxa mẽra ini,
25 Mã askata Bernabé Tarso ano kani sorarofãfe kexekõiafono. Askafafiaifono
Saulo fenaikai. Mã fichixõ Antioquía a Jesús Ifofamisfãfe Epa Nios kĩfixonifo
ano iyoni. 26 Nãrixõ a Nios Ifofaafo feta Niospa kexesharakõinõ.
xinia fisti ani, yora ichapafo ato
tãpimayanã. Antioquía anoxõ taefakĩ Niospa Pedro kãimani karaxa mẽranoa
ato anenifo a Jesús Ifofaafo. 6 Nã fakish fistichi Herodes shinãni: “Ẽ

“Cristianõra,” ato fanifo. penama Pedro kãimanikai yorafãfe


27 Askaifono a Niospa ato õinõfo,” ixõ, akka karaxa mẽranoax
shinãmanaino Niosnoa ato yoipaonifo Pedro oxani soraro rafe fe cadenãnã
nãfo Jerusalén anoax Antioquía ano takai rafe metexkere ikax. Nãskaino
fonifo. 28 Mã fokaxõ fishtichi atiri sorarofãfe karaxa fepoti anoxõ
niinãkafãxõ ato yoini ãfe ane Agabo, kexeshinifo. 7 Nãskaino nõko Ifãfe ãfe
Niospa Yõshi Sharapa shinãmanaino, ãjiri akiki nokorisatani. Karaxa mẽra
LOS HECHOS 12 230

fakishfiax penasharakõi ĩtani. Nãskaxõ 17 Askaifãfeõikĩ Pedro ãfe mẽkemã


ãjirinĩ Pedro mõini ramãyanã iskafakĩ mekayamakãfe ato fani. Nãskaxõ ato
yoini: “Fininãkafãfe kataxiki,” faino yoini afeskaxõ nõko Ifãfe karaxa
koshikõi Pedro mifi inoax cadenãs mẽranoa kãimanamãkĩ. Nãskata anã ato
mepekemetani. 8 Nãskafata ãjirinĩ yoini yoini iskafakĩ: “Santiago yafi a Nios
iskafakĩ: “Mĩ rapati yafi mĩ sapato Ifofamisfo ato yoitakãfe,” ato fani. Ato
safefe,” faito nikakĩ Pedro koshi ãfe askafakĩ yoita pexe fetsa ari kani.
rapati yafi ãfe sapato safeni. Nãskaxõ 18 Akka mã penano anoa Pedro

ãjirinĩ anã yoini: “Mĩ tariri safefe efe õikanima sorarofo yoinãnifo,
kaxiki,” fani. tãpikanamax Pedro afeskamẽ ikanax.
9 Nãskafaino Pedro ãjiri acho kani. 19 Mã kãikaina nikaxõ, Herodes ato

Acho kakĩ shinãpaini: “¿Chanĩmamẽ mã fenamani, “Akka mã fenafikãki


ea ãjirinĩ kãimanamẽ? Akka ẽ namakẽ fichiyamaifono mã kexesharamaki,” ixõ
õiafai keskara ẽ õi,” ixõ shinãpaini. Herodes, “Nã sorarofo retekãfe,” ato
10 Nãskax ãjiri fe kakĩ a soraro kexei fani. Ato askafata Herodes Judea anoax
taea finõfaini. A fetsari kexea finõfaini. kani Cesarea ari ikikai.
Nãskax nã fepoti firo ano nokoxõ õia,
mã fepoti ãakõi fepekemea ini. Nãskax Herodes nani
ãjiri fe mã tsekeano fãi kaax ãjiri a 20 Herodes atoki õitifishkini Tiro pexe
makinoax yamarisatani. rasi anoafo yafi Sidón pexe rasi
11 Nãskafaito õikĩ Pedro tãpini. anoafoki. Atoki õitifishkikaino Tiro
Nãskaxõ shinãni iskafakĩ: “Chanĩma, mẽ anoa feta Sidón anoafãfe shinãnifo
õi ẽfe Ifãfe ãfe ãjiri nĩchia. Herodes feta Herodes yõkaifoxikakĩ anã atoki
judeofãfe ea retepaiyaifono ea õitifishkiyamanõ. Nãskakaxõ xanĩfo
kãimana,” ixõ shinãni. Blasto yoinifo: “Noko Herodes yoixõfe
12 Mã tãpiax Pedro María pexe ano nõ afe mekapaikai. Nokoki õitifishkiki
kani, Juan ãfe afa ano. Nã Juan ãfe ane kiki, nõ afe rafepaisharaikai anã nokoki
fetsa Marcos ipaoni. Nã María pexe õitifishkiyamanõ. Nokoki õitifishkiki afe
anoxõ yora ichapafãfe ichanãkaxõ Epa yorafo yoitiroki a nõ piai noko
Nios kĩfiaifono Pedro kani. 13 Mã kaxõ inãnõfoma,” ixõ Tiro anoafo feta Sidón
pexe fepoti anoxõ ato kenaino, nã anoafãfe Blasto yoiaifono. Nã yoiaifo
xomayato María yonoxomis ãfe ane keskafakĩ Blasto Herodes yoini.
Rode, nãato kaxõ õini tsoamãki. 14 Mã 21 Askafaito nikakĩ, “Pena fetsa ẽ ato fe

Pedro ãfe meka tãpikãta, inimakõiyanã mekanõ,” fani. Nãskata pena fetsa mã
pexe fepoti fẽpexotama ato yoikai akiki feaifono, rapati sharakõi nã
ichoni. “Mã Pedro oa. Na pexe fepoti xanĩfãfe safemis keskara safeax tsaoti
ano nia,” ato fani. 15 Ato askafaito tsõa sharakõi ano tsaoni, anoxõ ato yoixiki.
chanĩmara fanima. Iskafanifo: “Mĩ 22 Ato yoikĩ askafaino fãsikõi yorafo

chanĩ, Pedrokai oama,” faifono, “Maa, mekainĩfofãnifo. Iskafakĩ yoinifo: “Na


mẽ Pedro ãfe meka nikakõia,” ato fani. mekai yora mekaima, nios mekai,”
Ato askafaino iskafakĩ yoinifo: “Aamaki, fanifo. 23 Askafaifono nõko Ifãfe ãfe
ãfe ãjiriki,” fanifo. ãjirinĩ Herodes isinĩ imani, “Ẽ Niosma.
16 Askafaifono Pedro pexe fepoti anoxõ Nios sharakõi,” ato faimano. Nãskax
mẽxotaima ato kenani. Mã fẽkaxõ fepoti Herodes nani xenafãfe xaki mẽraxõ
fepekaxõ Pedro fichikanax ratenifo. piaino.
231 LOS HECHOS 12, 13

24 Askano Niospa meka shara Jesúsnoa Sergio Paulo fe ipaoni. Nã xanĩfãfe


ato yoifofãsafanifo akairi Niospa meka tãpisharakõia ini. Nãskaxõ Bernabé yafi
shara nikakaxõ chanĩmara fanõfo. Saulo kenamani, Niospa meka shara
25 Nãskafaifono Bernabé feta Saulo mã nikapaikõiki. 8 Akka nã yõfemã ãfe ane
yonokĩ mitokanax Jerusalén anoax fetsa griego mekapa Elimas fapaonifo.
fonifo, Antioquía ano. Juanri ato fe Nãato ãfe xanĩfo yoini: “Ato nikayamafe
kani, ãfe ane fetsa Marcos ini. mia pãrakani kiki,” fani, ea nikanõra
ixõ. 9 Nãskakẽ Saulo ãfe ane fetsa Pablo
Bernabé feta Saulo Niospa ini. Niospa Yõshi Shara a mẽra
meka ato yoikĩ taefanifo nanekõia. Nãato aas õini. 10 Nãskaxõ

13
1 Antioquía ano Jesús Ifofamisfo yoini iskafakĩ: “Chanĩchakapa nĩafaka
inifo, a Niosnoa ato yoipaonifori fake, nã sharafo mĩ noikaspamis. Mĩ
ano ato fe inifo. A Jesús Ifofaax afeskax chanĩmis ato pãrapaiyanã nõko Ifãfe
isharatirofomãkĩ ixõ ato tãpimamisfori mẽstekõi ato yoifimisno, akka anorima
ano ato fe inifo. Bernabé ikaino, Simón mĩ ato yoimis. ¿Afeskai mĩ xateimamẽ?
ãfe ane fetsa Nã Fisora fapaonifo ikaino, 11 Akka iskaratĩa nõko Ifãfe mia

Lucio a Cirene anoa ikaino, Manaén omiskõimani. Mĩ anã fẽro õima, xinĩ
xanĩfo Herodes fe yosini ikaino, nã chaxafiaino mĩ anã fena õiyonakama,”
Saulori ato fe ini. 2 Akka pena fetsa foni fani.
teneyanã nõko Ifo kĩfiaifono Epa Niospa Askafaino Elimas anã fẽro õinima.
Yõshi Sharapa ato yoini iskafakĩ: Fakish mẽra nia keskara ini. Askaxõ ato
“Bernabé yafi Saulo ato paxkanãfakãfe ẽ kenani mẽtsoxõ iyoifonõfo anã fẽro
ato katoaki eõxõ yononõfo,” ato fani. õiyamaito. 12 Nãskaito õikĩ xanĩfãfe nõko
3 Nãskata foni teneyanã mã Epa Nios Ifo chanĩmara fani. “Aira, Jesús afama
kĩfikaxõ Bernabé yafi Saulo ato mĩfi mĩshti fatiro,” ixõ yoinifo.
mãmãkaxõ Epa Nios ato kĩfixoyanã, ato
Pablo fe Bernabé Antioquía ano inifo. Nã
nĩchinifo fetsafo ari fokaxõ Epa Niospa
Antioquía Pisidia mai ano ini
meka shara ato yoitanõfo.
13 Pablo afe rafeafo fe Pafos anoax
Bernabé fe Saulo Chipre ano fonifo kanõanãfãnẽ nanefainifo pexe rasi Perge
4 Mã Niospa Yõshi Sharapa ato nĩchia ano fokani. Nã Perge Panfilia mai ano
fokanax Bernabé fe Saulo Seleucia ano ini. Nãnoax Juan anã ato fe kanima.
fonifo. Nãnoax kanõanãfãnẽ nanefainifo Nãno nẽteax anã oni, Jerusalén ano.
Chipre ano fokani. Nã ĩamãfã fakafã 14 Nã Perge anoxõ Antioquía finõfainifo,

nakirafe mai toomãfã ano fokani. 5 Mã Antioquía anoxõ shinã Pisidia chaima
fokanax pexe rasi Salamina ano ini. Nãriax pena tenetitĩa ichanãti pexe
nokokaxõ judeofãfe ãto ichanãti pexe mẽra ikifaikanax tsaonifo. 15 A Moisés
mẽraxõ Niospa meka sharaõnoa ato Niospa meka yoikĩ kirikaki keneni yafi a
yoikĩ taefanifo. Juanri ato fe kani afara Niospa ato shinãmanaino yoipaonifo
fetsa ato axoxii. keskara anekãta, a ichanãti pexe
6 Nã ĩamãfã nakirafe mai toomãfã kexemisfo xanĩfofofãfe Pablo yafi
anoa ato yoikãta, Pafos ano fonifo. Bernabé ato yoini iskafakakĩ: “Nõko
Nãnoa judeo yõfe fichinifo ãfe ane kaifo rafeta mã noko afara yoipaimãkai
Barjesús. Nã chanĩkõi ipaoni ẽ Niosxõ noko yoikãfe, noko inimamaxikakĩ,” ixõ
yoira iki. 7 Nã yõfe Barjesús xanĩfo ato yoinifo.
LOS HECHOS 13 232

16 Ato askafaifono Pablo niinãkafã nõko xanĩfo ikiyoi. Akai ea keskarama.


atokiri mẽshainãkafã mekayamakãfe ato Ato afama mĩshti tãpia. Atokai afaa
fani. Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: “Ea chakafamisma,’ ixõ ato yoini.
nikakãfe ẽfe kaifo israelifãfe yora 26 “Ẽfe kaifo mĩshtichi, mãfi Abraham

fetsafo feta mã nofeta Epa Nios fenafokĩ, ea nikakapo a ẽfe kaifomafo


kĩfipaimãkai ẽ mato yoisharanõ. feta ẽ mato yoinõ. Mãfi Epa Nios
17 Israelifãfe ãto Niospa taefakĩ nõko chanĩmara fapaikai. Nã meka sharaõnoa
xinifo katoni afe yora inõfo. Nãskakẽ nikakãfe Epa Niospa ãfe Fake nĩchiniki
Egipto anoax kainifo yora fetsafo mẽra noko ifipakexanõ. 27 Nã Jerusalén ano
iyokanax Ejipto mai anoax. Nãskakẽ ikafãfe ãto xanĩfofo feta tãpinifoma
chipo Epa Niospa ãfe kerex sharaõxõ Jesús tsoamãki. A inõpokoai yoikĩ
Ejipto anoa ato iyoni. 18 Nãskakẽ Niospa aõnoa kirika kenenifori tsõa
meka tsõa nikasharayamafiaifono, tãpiyameama, pena tenetitĩa ichanãti
Niospa ato kexepaoni cuarenta xinia pexe mẽraxõ anefikakĩ. Nãskakaxõ
tsõa istoma anoxõ. 19 Nãskata Niospa reteyameafo nã aõnoa yoikĩ kenenifo
Canaán mai anoxõ siete faxõ mani keskakõifakĩ. 28 Afaa chakafaito
fetsafo ato potani, nõko xinifo a mai ato õiyamafikakĩ retepaikakĩ. ‘Ato
inãxiki. 20 Nãskakẽ cuatrocientos retemafe,’ yorafãfe Pilato fanifo.
cincuenta xinia ayonifo. Fena Canaán 29 Nãskakẽ nã aõnoa yoikĩ kirika

mai ano fonifoma. Mã cuatrocientos kenenifo keskakõifakĩ, mã


cincuenta xinia finõta xanĩfoya inõfo askafayameafo retekaxõ ifi cruz
Niospa ato yoini. ikakinoa fotomapakefofãkaxõ mafa kini
“Nãskatari chipo nã Niospa meka ato mẽra maifanifo. 30 Akka mã mafa kini
yoimisri Samuel xanĩfo ini. 21 Nãskakẽ, mẽra maifafiafono Epa Niospa
‘Xanĩfo finakõia nõ fichipai noko ĩkinõ,’ otofayamea. 31 Mã oxa ranãta a Galilea
ixõ yoinifo. Nãskakẽ Niospa Saúl anoax Jerusalén ano afe foitafãfe atoki
cuarenta xinia imani xanĩfokĩ. Akka nã nokoaito õiyameafo. Nãfãfe judeofo
Saúl ãfe apa Cis ini, Benjamín ãfe kaifo. Jesúsnoa ato yoikani.
22 Nãskata Epa Niospa Saúl tsekani anã 32-33 “Nãskakẽ na meka shara aõnoa nõ

xanĩfo iyamanõ. Akka Epa Niospa David mato yoi, Epa Niospa nõko xinifo yoini
xanĩfo inõ imani. Nãskaxõ yoini keskafakĩ. Mã noko askafaxokõia nõ ãto
iskafakĩ: ‘Isaí ãfe fãke David mã ea fenafokẽ. Nãskakẽ Epa Niospa mã
inimamakõi nã ẽ apaiyai keskafaki retefitafono Jesús otoayamea. A kirika
nãato akõini,’ ixõ yoini. 23 Nã David ãfe Salmo ano kenea iskai:
fena ini Jesús. Epa Niospa nai mẽraxõ Mĩ ẽfe Fake. Iskaratĩa ẽ mia nima,
nãmã nĩchini israelifo ato ifipakexanõ ixõ kenenifo. 34 Niospa afetĩama yoiyoni
nã yoiyoni keskafakĩ. 24 Askatari Jesús iskafakĩ:
oyoamano israelifo Juan Jesúsnoa meka Mĩ nafiano ẽ mia otofaxii mĩ yora
shara ato yoini iskafakĩ: ‘Mãto chaka pisiyamanõ,
xatexõ Nios Ifofakãfe maotisaxakakĩ ixõ yoinino, nãnorikõi aõnoa kirika
fetsafãfe tãpinõfo mã mãto chaka mã kenenifo:
xateano,’ ixõ ato yoini. 25 Askata mã Chanĩma, nã ẽ David yoini
Juan chaima nakĩ, ato yoini: ‘¿Mã keskafakĩ ẽ mia sharafai,
shinãimẽ ẽ Cristokẽ? Maa, ẽkai aama. ixõ Niospa yoini. 35 Nãskakẽ ana aõnoa
Akka a Cristo samama oi a nõ manai yoikĩ yõra keneni iskafakĩ:
233 LOS HECHOS 13, 14

Epa Niosi, mĩ Fake mĩ kexesharai yafi Bernabé ato nikaifono. Nãskakẽ


ãfe yora pisinõma, õitifishkikõinifo. Nãskaifono judeofo
ixõ keneni. 36 Chanĩma, David nayoxoma Pabloki õitifishkiyanã mekafakĩ
ato ĩkiyopaoni, Niospa yoiaino. Nãskax chakafayanã ĩchanifo. 46 Ato askafaifono
chipo nani ãfe xinifo nãpa keskai, nã ãfe Pablo feta Bernabé mesetama ato
xinifo mai anori David maifanifo. Anoax kemanifo ato iskafakakĩ: “Nõ mato
ãfe yora pisini. 37 Akka Jesús mã nafiakẽ Niospa meka sharaõnoa yoikĩ
Epa Niospa otoani. Ato ãfe yora taefafiaino, mã nikakaspamis.
pisinima. 38-39 Efe yora mĩshtichi, mã nõ Nikakaspaxkai mã Epa Nios fe
mato yoimis mãri tãpisharakãfe, mãto ĩpanakama. Nãskakẽ nã judeofoma nõ
chaka mã soapaimãkai Jesúsxõ mã ato yoikai. 47 Nãskakẽ nõko Ifãfe noko
atiro. Mã chanĩmara faito aõxõ Epa nĩchini iskafakĩ yoiyanã:
Niospa mato chaka soaxotiro. Akka a Ẽ mato nĩchi oa luzpa keyokõi
Moisés noko yoinioxõkai nõko chaka nõ chaxa keskara faxõ, eõnoa mã ato
soatiroma. 40 Kexemesharakãfe a yoifotanõ, efe ĩpaxanõfo. Maifo tii
inõpokoai yoikĩ Niospa meka yoimisfãfe anoa na chai ikafo ari kaxõ mã ato
kenenifo keskai mã askatiroki. Iskafakĩ yoitanõ,”
yoinifo: ixõ noko nĩchini.
41 Akka ẽ yoiaito mã ea 48 Ato askafaifono nikakani, a

nikakaspai, ekeki kaxemetsamayanã. judeofoma inimakõinifo. Nãskaxõ


Nãskakẽ ẽ afarafo akaito õiax yoinifo iskafakakĩ: “Nõko Ifãfe ãfe meka
rateyanã mã nai iskarafo nõ õimisma sharakõi,” fanifo. Nãfãfe chanĩmara
ikax. Nãskakẽ mã chanĩmara famisma, fakõinifo a Niospa ato katoafo afe
fetsafãfe mato yoifiaifono, ipanakafora ikaxõ. 49 Nãskakẽ nã mai
ixõ kenenifo,” ixõ Pablo ato yoini. anoafo, nõko Ifãfe ãfe meka sharaõnoa
42 Mã Pablo afe rafeafo fe judeofãfe ato yoifofãsafanifo. 50 Ato askafaifono
ãto ichanãti pexe mẽranoax judeofo nã kẽrofo isharakõimisfo fe
tsekefainaifono, nã judeofofãfema ato mekanifo, a pexe rasi anoa xanĩfofo feri
iskafanifo: “Mã noko yoia keskafakĩ inifo. Nãskakaxõ ato yoinifo Pablo yafi
pena teneti fetsatĩa noko anã Bernabé ato chakafakĩ ato omiskõimata
yoifaixakãfe,” ixõ ato yoinifo. 43 Mã a mai anoxõ ato potanõfo. 51 Ato
ichanãti pexe anoax ichanãi xateafono, askafaifono Pablo feta Bernabé ãto
judeofo feta yora fetsafãfe a Epa Nios sapato tsekakaxõ taatakanifo yorafãfe
Ifofaafo keskafakĩ akairi Epa Nios ato tãpinõfo. Nãskanax Pablo fe Bernabé
Ifofapaikani ato fe fonifo, Pablo fe Iconio ari fonifo. 52 Akka nã Nios
Bernabé foaifono. ato fe foaifono ato Ifofaafo inimakõinifo, Epa Niospa Yõshi
iskafanifo: “Nofe yora mĩshtichi, Niospa Shara ato fe ikano, mã Pablo fe Bernabé
mato yoiai anori tãpisharakãfe. Niospa foaifono.
mato afara sharafaxõfai keskara
shinãkãfe inimayanã,” ato fanifo. Pablo fe Bernabé Iconio ano inifo

14
44 Nãskata afianã pena fetsa pena 1 Mã fokanax Pablo fe Bernabé
tenetitĩa, pexe rasi anoax yora Iconio ano nokonifo. Nãnoax
ichapakõifo ichanãnifo nõko Ifãfe ãfe judeofãfe ichanãti pexe mẽra ikifainifo.
meka shara nikakani. 45 Nãskaifono Nãnoxõ Niospa meka sharaõnoa ato
judeofãfe ato õinifo yõrafã rasichi Pablo yoiaifono ato nikakõisharayanã ato
LOS HECHOS 14 234

chanĩmara fanifo, judeofãfe yora fetsafo nõko nioskõi Hermes,” fanifo. 13 Zeus
feta. 2 Askaifono judeofãfe ato kĩfiti pexeya ini pexe rasi chaima, pexe
nikakaspakakĩ, a judeofoma ato yoinifo efapa ini. Nã mẽraxõ na nõko niosra
iskafakakĩ: “Ato nikayamakãfe ãa ikaxõ Nioskõima kĩfipaonifo. Nã pexe
chanĩkani kiki,” ato fanifo Pablo yafi mẽra yonomisto Pablo yafi Bernabé
Bernabé nikanõfoma. 3 Ato shinãmaxõ fakkafoya charofo fexonifo.
askafafiaifono Pablo fe Bernabé nãno Nãfãfe yorafo feta mã niosra ixõ ato
ato fe iyopaonifo. Nãnoxõ nõko Ifoõxõ fakka retexopainifo ato inãxikakĩ.
mesetamakõi ato yoipaonifo. “Nõko 14 Akka ato askafaifono Bernabé feta

Ifãfe noko chaka soaxotiro Nios fe nõ Pablo mã tãpikaxõ, ãto rapati faxtenifo,
ĩpaxanõ,” ixõ ato yoinifo. Nãskaxõ ato niosra faifono ãto õiti mẽraxõ
afama mĩshtifo fakakĩ ato ispanifo. shinãkõikaki. Nãskakaxõ ato mẽra
Askafaifono Niospa ato noikĩ ato õimani ikifaikata fãsikõi ato yoinifo
aõxõ ato yoinõfo. 4 Akka yorafãfe pexe 15 iskafakakĩ: “¿Afeskafakĩ mã noko na

rasi Iconio anoxõ anoris shinãnifoma. rafe niosra mã noko faimẽ? Nõkai
Ranãrito judeofo chanĩmara faifono, niosma. Nõri mato keskara, nõ mato
ranãritori Pablo yafi Bernabé chanĩmara meka shara yoiyoi oa na afarafo nõko
fanifo. niosra mã famis a chakafo mã potanõ a
5 Nãskaifono judeofo yora fetsafo fe chakafokai afama. Nãskaxõ nã Nioskõi
xanĩfofo fe yoinãnifo, Pablo yafi nĩpanaka Ifokõi fakãfe, nai yafi mai
Bernabé ato tokirinĩ tsakakĩ fakafãri onifaniki. Nai mẽranoafo
omiskõimaxikakĩ. 6-7 Ato onifata, nono mai anoafo onifata
askafapaiyaifono Pablo feta Bernabé mã fakafãri mẽranoafo onifani. 16 Nã
tãpikanax Iconio anoax Listra ano iyopaonifãfe afara chakafakĩ
fonifo, nãnoax Derbe ano fonifo. Nã xateafomano Epa Niospa ato
pexe rasi Listra fe Derbe Licaonia mai xatemanima ãa anõfo. 17 Nãskafiaifono
ano ini. Nãskakẽ nãnoafo Niospa meka Niosxõ afarafo sharafakakĩ ato õimanifo,
sharaõnoa ato yoifofãsafanifo. tãpinõfo Nios tsoamãki. Akka nãato
mato oi imaxona, mãto fanafori mato
Listra anoxõ tokirinĩ Pablo tsakaketsanifo fofaimasharaxona, a mã piairi mato
8 Listra ano feronãfake finimisma ika inãsharataifa, mã inimasharakõinõ,”
ini, kafãsamisma chatomãiax. Pablo feta Bernabé ato fani.
Nãskarapa kãini tsaoa ini. 9 Pablo 18 Ato askafakĩ yoifikakĩ ato

yoiaito nikai. Nãskaito Pablo aas õikĩ xatematiroma inifo, ato fakka
shinãni na feronãfake Jesús retexopaiyaifono nõko niosra ixõ ato
sharafatiroraka chanĩmara faito ixõ inãpaikakĩ.
shinãni. 10 Nãskaxõ fãsikõi yoini 19 Ato askafaifono judeofo Antioquía

iskafakĩ: “Fininãkafãfe,” faino, koshikõi anoax fekãta Iconio anoax fenifo. Ato
fininãkafãnax kafãsani. 11 Pablo pãrai fekani, “Pablo feta Bernabé mato
askafaito õikani, yorafo Licaonia pãrakani,” ixõ ato yoinifo. Ato
mekapa mekanifo iskakani: “Aicho, na askafaifono Pablo tokirinĩ
nios rafe nokoki fotoaki yora tsakaketsanifo. Mã nõ reteara ikaxõ
keskarakanax,” ikanax yoinãnifo. xarafokaxõ pexe rasi pasotai potanifo.
12 Nãskakaxõ Bernabé na nõko nios 20 Askafaifono a Jesús Ifofaafo a mãnão

Zeus fakaxõ, Pablori ato yoiaito, “Na niakekaxõ õiaifono Pablo fininãkafani.
235 LOS HECHOS 14, 15

Askata finikaini pexe rasi mẽra anã iskafakakĩ: “Moisés noko yoini iskafakĩ:
kani. Nãskata nãnoax pena fetsa ‘Foshki repa xateyamax nõ Nios ano
Bernabé fe Derbe ano kani. katiroma,’ ixõ noko yoini. Nãskakẽ nã
21 Derbe anoxõ Niospa meka Moisés noko yoini keskai nõ askamis,”
sharaõnoa ato yoiaifono yõrafã rasichi ixõ ato yoinifo. 2 Ato askafaifãfe nikakĩ
ato nikakaxõ Nios Ifofasharakõinifo. Mã Pablo feta Bernabé, “Maa, askarakaima.
ato yoikanax Listra ano fenifo, nãnoax Fanĩrira mã yoi,” ato fakanax ato fe
Iconio ano fenifo, nãnoax Antioquía ano feratenãnifo. Ato askafaifono Pablo yafi
nokonifo. 22 Nãriafo a Nios Ifofaafo ato Bernabé a Jesús Ifofamisfo fetsafori ato
yoifofãsafakakĩ ato inimamakõinifo, katokaxõ Jerusalén ari ato nĩchinifo a
“Isharakõikãfe Nios nikakõisharayanã. Jesúsxõ ãfe meka ato yoimisfoya a Nios
Epa Nios xanĩfo fe ipaxakakĩ, nai mẽra Ifofaafo ato kexemisfo ato yõkatanõfo
oyoamano nono mai anoax mã omiskõi chanĩmamakĩ.
finakõitiro,” ixõ ato yoinifo. 23 Nãskatari 3 Nã Nios Ifofaafãfe Antioquía anoxõ

Pablo feta Bernabé a Nios Ifofaafo ato nĩchiafo fokakĩ, Finicia yafi Samãria
anoafo a ato kexeaifo xanĩfofo katonifo, finõfãikakĩ ato yoifainifo: “A
Nios chanĩmara fakõinafono. Mã foni judeofofãfema Nios Ifofakakĩ mã ãto
teneyanã Epa Nios kĩfikaxõ iskafakakĩ: chaka xateafora,” ixõ ato yoiaifono
“Epa Niospa, ato kexesharafe mia nikakani a Nios Ifofaafo inimakõinifo.
chanĩmara fakani kiki,” ixõ yoinifo. 4 Mã Pablo fe Bernabé Jerusalén ano

nokoafono, a Jesús Ifofaafo feta a


Pablo fe Bernabé anã Antioquía ano fenifo Jesúsxõ ãfe meka yoimisfo feta a ato
nã Antioquía Siria mai ano ini kexemisfofãferi ato ifinifo, ato
24 Mã anoax fokakĩ Pisidia finõfãikanax iskafayanã: “Aicho, mã nokoki
Panfilia ano nokonifo. 25 Nãskakata Perge osharakĩ,” ixõ ato yoiyanã. Ato
anoxõ Niospa meka sharaõnoa ato yoikata, askafaifono anoxõ ato yoinifo a Niosxõ
Atalia ano fonifo. 26 Nãnoax kanõanãfãnẽ afama mĩshtifofamisfo. 5 Ato askafaifono
fonifo Antioquía ano anã fokani. Nã nikaxõ fariseofãfe Jesús Ifofakaxõ ato
Antioquía anoxõ ato nĩchinifo. “Niosnoax iskafanifo: “Judeo yamafikaxõ Nios
fokaxõ ato yoisharatakãfe,” ixõ ato Ifofakaxõ ãto foshki repa xatetirofo
nĩchiyameafono ato yoitakani anã fenifo. Moisés yoini keskafakĩ,” ixõ ato yoinifo.
27 Mã Antioquía ano nokoafono a Jesús 6 Nãskaifono a Jesúsxõ ãfe meka ato

Ifofamisfo ato fe ichanãfono anoxõ ato yoimisfo fe ato kexemisfo fe ichanãnifo


yoinifo a Niospa ato feta afama mĩshti aka tãpixikakĩ a yoiaifo keskara. 7 Mã ichapa
keskara. Iskafakĩ ato yoinifo: “Nõko Ifãfe a yoinãfono Pedro fininãkafã ato yoini
judeofoma ato chanĩmara famaino mã iskafakĩ: “Efe yora mĩshtichi, mã mã ea
Ifofaafo,” ixõ ato yoinifo. 28 Nãskakanax tãpia afetĩama Niospa ea katoni, mato
Pablo fe Bernabé nã Nios Ifofaafo fe nãno mẽranoa ãfe meka shara a judeofoma ẽ
ato fe iyopaonifo. ato yoinõ, akairi chanĩmara fakanax afe
ĩpaxanõfo. 8 Niospa a shinãifo keskara
Jerusalén anoax a Jesús Ifofaafo tãpikõia. Nãato ato tãpimani afe yora
ichanãnifo inõfo. Nãskaxõ ãfe Yõshi Shara ato mẽra

15
1 Nãskaifono feronãfakefo Judea nanei, a nõmẽra naneni keskafakĩ.
anoax Antioquía ano fonifo. Mã Nãskakẽ keyokõichi tãpitirofo Niospa
nokokaxõ a Jesús Ifofamisfo ato yoinifo ato ifiaito. 9 Niospa atoya yora fetsa
LOS HECHOS 15 236

keskara noko õima, nã yora fisti keskara afara fetsa kerexkai amatiroma.
noko õi. Nã noko ani keskafakĩ ãto 20 Askatamaroko nõ ato kirika kenexõ

chakari mã ato soaxona chanĩmara fomanõ iskafaki yoikĩ:


faifono. 10 Akka mãto xinifãfe a Moisés Na nõko niosra ikaxõ afara
yoini keskara nikakõipaonifoma. onifakaxõ nami inãfo piyamakãfe.
Nãskarifiakĩ mãri mã nikakõimisma. Askatari mãto ãfima chotayamakãfe.
Akka a Moisés yoini keskara Kẽromãri ãto fenemafo
nikakõiyamafikatsaxakĩ, ¿afeskakĩ a chotamayamanõfo. Askatari yoinã yafi
judeofoma Jesús Ifofafiafono a Moisés afara inafakaxõ tetoxakafo ãfe imi
yoini keskara nikakõikãfe mã ato foyamaito piyamakãfe, ãfe imiri
famismẽ? Nãskakẽ afãferi ayayamakãfe,
nikakõitirofoma. Akka Jesús fistichi ixõ nõ ato kirika kenexõ fomanõ
noko nimafitirono, ¿afeskakĩ mã judeofoma. 21 Nã taeyoi ato yoipaonifo
chanĩmara faimamẽ? 11 Akka Moisés keskafakĩ, iskaratĩari pexefo anoxõ a
yoini keskarato noko nimatirora ixõ mã Moisés ato yoipaoni keskafakĩ ato
shinãmis. Akka nõko Ifo Jesús nõ yoikani. Mẽxotaima ichanãti pexe
chanĩmara faito, noko noikõixõ noko mẽraxõ pena tenetitĩa nã kirika
ifitiro afe nõ ĩpaxanõ. Nãskarifiakĩ a anemisfo.”
judeofoma ato ifitiro chanĩmara
faifono,” ixõ Pedro ato yoini. A judeofoma ato kirika kenexõ fomanifo
12 Nãskakẽ anã tsoa tooxinima, ato 22 Nãskakata a Jesúsxõ ato yoimisfãfe
nikakani. Akka Pablo feta Bernabé ato a ato kexemisfãferi a Nios Ifofaafãferi
yoinifo a Niospa atoõxõ afama mĩshtifo shinãnifo a Nios Ifofaa fetsafo
faa, judeofoma mẽraxõ. 13 Mã yoikĩ katoxikakĩ, Antioquía ano ato
xateafono, Santiagori ato yoini iskafakĩ: nĩchixikakĩ Pablo fe Bernabé foaifono.
“Efe yora mĩshtichi, eari nikakapo ẽ Judas yafi Silas ifinifo, nã Judaspa ãfe
mato yoinõ. 14 Simón Pedro noko ane fetsa Barsabás ipaoni. Na feronãfake
yoiyamea Epa Niospa a judeofoma ato rafe isharakõiafo a Nios Ifofaafãfe ato
noikĩ mã ato katoa ãfe yorafo inõfo ixõ fapaonifo. 23 Nãskakaxõ mã foaifono ato
noko yoiyamea. 15 Nãnorikõi a kirika keneni inãnifo ato foxotanõfo,
inõpokoai yoikakĩ a Niosnoa yoimisfãfe iskafakĩ ato yoikaxõ:
kenenifo. Iskafakĩ yoinifo na kirika Nõfi Jesúsxõ ãfe meka
keneano: yoikatsaxakĩ, ato kexemisfo feta a
16 Nãskata ẽ anã oxii a David ãfe Jesús Ifofaafo nõ mato kirika kenexõ
kaifãfe ea anã shinãtama chaka fomai, mã tãpinõ. Efe yora mĩshtichi,
shinãifono, ato chaka soaxoxiki. Ato mã nõko kaifoyamafekẽ nõ mato
õiti fepeaxosharayanã isharakõinõfo meka shara fomai, Antioquía anoa
ea anã Ifofakanax. 17 Ea õikakĩ fomata Siria anoa fomata Cilicia anoa
fetsafãferi ea fenanõfo nã maitio ikafo fomata nõ mato fai. 24 Mã nõ tãpia
feta nã ẽ ato katoafãfe ixõ Epa Niospa yora fetsafo nonoax foitafo nõ ato
yoini. 18 Nõko Ifãfe afetĩama afama nĩchiyamafiano, mã foitaxakakĩ mato
mĩshti tãpiyoni, yoikakĩ ãto mekapa mato
ixõ aõnoa yoikĩ kenenifo. fekaxtefakani, fanĩrira mato yoikakĩ
19 “Nãskakẽ ẽ shinãkĩ iskafai, nõko nõ ato anori yoiyamafekẽ fanĩrira
kaifãfema Nios Ifofapaiyaifono nõ ato mato yoiaifono mã ato tãpipai.
237 LOS HECHOS 15, 16

25 Nãskakẽ ichanãxõ nõ shinã nẽteni. Judas fisti kani. 35 Akka Pablo fe


feronãfake fetsafo katoxiki noko Bernabéri fonifoma, Antioquía ano
anoax fokaxõ mato õitanõfo. A nõ ato nẽtenifo anoxõ fetsafo feta nõko Ifoõnoa
noiai Bernabé yafi Pablo nõ katoa. meka shara yoixikakĩ.
26 Nã Bernabé feta Pablo nõko Ifo

Jesucristoõnoa ato yoipaifiaifono ato Pablo afianã kani Jesúsnoa meka shara
retepaimisfo ato nikakaspakakĩ. pexefo tii ari ato yoikai
27 Nãskakẽ Judas yafi Silas nõ nĩchia 36 Mã askakãta Pablo Bernabé yoini
mã fokaxõ mato yoisharakõinõfo nã iskafakĩ: “A Nios Ifofaafo nõ anã ato
nõ mato kenexona keskafakĩ. 28 Nã õikanõ fokãfe pexe rasi anoafo a nõko
Niospa Yõshi Sharapa shinãi keskafakĩ Ifoõnoa meka shara nõ ato yoikĩ
nãnorikõi nõ shinãi. Afaa fetsa nõ taefaniano afeskax ikafomãki.”
mato yoipaima. Akka nã 37 Bernabé Juan iyopaini ato fe kanõ, nã

sharafinakõia nõ mato yoipai mã Juan ãfe ane fetsa Marcos ipaoni.


nikanõ: 29 Na nõko niosra ikaxõ afara 38 Akka Pablo iyokaspani. Nã Marcosmãi

onifakaxõ yoinã retexõ inãfo Panfilia anoax ato makinoax


piyamakãfe. Askatari ãfe imi nẽteyameano, ato feta yonokaspakĩ.
ayayamakãfe. Yoinã ina fakaxõ 39 Askai feratenãkanax anoax

tetoxakafo ãfe imi foyamaito paxkanãfainifo. Bernabé Marcos Chipre


piyamakãfe. Askatari mãto ãfima ano iyoikai kanõanãfãnẽ nanekaini.
chotayamakãfe, kẽrofãferi ãto fenema 40 Akka Pablo Silas ifini afe kaxiki, afeta

chotamayamanõfo. Akka nã nõ mato Niospa meka shara ato yoi axiki.


yoiai anori mã nikasharakõiax, mã Askaito õikakĩ a Jesús Ifofamisfãfe ato
isharakõikai. Nã tii nõ mato yoi na Nios kĩfixonifo fosharakõitanõfo Niospa
kirikaki kenexõ, ato kexesharanõ. 41 Mã fokakĩ Siria yafi
ixõ ato yoinifo. Cilicia anoafo Jesúsnoa meka shara ato
30 Nãskakaxõ Jerusalén anoxõ ato yoifofãsafanifo, a Nios Ifofaafãfe
nĩchiafono Antioquía ano fonifo. Mã Jesúsnoa tãpisharakõinõfo
fokaxõ a Nios Ifofaafo ato ichanãfakaxõ inimasharaxikakĩ.
kirika kenea ato inãnifo. 31 A Nios
Ifofaafãfe kirika anexõ õikani, Timoteo ato fe kani Pablo feta Silaspa
inimaifinakõinifo, “Aicho, noko kirika Niospa meka sharaõnoa ato yoikai
kenexõ manamakakĩ noko foaifono
inimamasharakõikani,” ikanax. 32 Judas
16
1 Pablo fe Silas pexe rasi Derbe

yafi Silas Niospa ato shinãmanaino ano nokonifo, nãnoax Listra ano
Niospa meka tãpikaxõ Niosnoa meka fonifo. Nãnoa Nios Ifofaa fetsa ãfe ane
shara ato yoikakĩ ato inimakõiyanã ato Timoteo fichinifo. Ãfe afa Judea kẽro
nikamasharakõinifo ãto mekapa a Nios ini, Nios Ifofa, akka ãfe apa griego ini.
Ifofaafo. 33 Nã Antioquía ano ato fe 2 Nã Nios Ifofaafãfe Listra anoxõ Iconio

iyopaonifo. Nãno ato fe ikafono nã Nios anoafãferi, “Na Timoteo feronãfake


Ifofaafãfe ato nĩchinifo iskafakĩ ato sharakõira,” fanifo. 3 Pablo Timoteo
yoiyanã: “Tanaima fosharatakãfe,” ato iyopaini afe kanõ. Akka iyoyoxoma ãfe
faifono, tanaimakõi fosharakõinifo a foshki repa xatemani, judeofãfe
anoxõ ato nĩchiameafo ano. 34 Akka Silas mekafayamanõfo, mãmãi tãpikaxõ
anã Jerusalén ano kanima nãno ato fe Timoteo ãfe apamãi griegokẽ. 4 Askata
LOS HECHOS 16 238

mã fokakĩ a pexe rasi anoafo a Jesús ane Lidia ini pexe rasi Tiatira anoa. Nã
Ifofamisfo ato yoifainifo, nã Jesúsxõ ãfe kẽromã sama fexta nana sharakõi ato
meka yoimisfo feta, a Jesús Ifofamisfo minimis ini. Askatari Nios shinãkõimis.
ato kexemisfãfe Jerusalén anoxõ ato Nãskaxõ Pablo Jesúsnoa yoiaito
yoitafo anori. 5 Ato yoiaifãfe nikakani a nikakõisharaito õikĩ nõko Ifãfe ãfe õiti
Jesús Ifofamisfãfe Jesús chanĩmara fakĩ fepeaxosharakõini. 15 Nãskaito õikĩ afe
finasharakõinifo. Askatari a Jesús yorafoya maotisafanifo faka mẽra
Ifofaifo ichapakõi kainifo pena tii. ikimakĩ. Nãskaxõ noko yoini iskafakĩ:
“Mã ea iskafaikai, mĩ nõko Ifo ifofaki
Pablo namakẽ õia keskara fani feronãfake mã ea faikai, ẽfe pexe ano oxai fekãfe,”
Macedonia anoa noko fani. Noko askafaino nõ nẽteyoni.
6 Akka Niospa Yõshi Sharapa, Asia mai 16 Nãskata pena fetsa a Nios kĩfimisfo

ari ato nĩchikaspani, arixõ Jesúsnoa ano nõ kaino nãno nokoki xomaya
meka shara ato yoipaifiaifono. Nãskakẽ nokoni niafaka chaka a mẽra naneano.
Frigia yafi Galacia finõfainifo. 7 Fokanax Nãato ato õnãxomis ini. Ãto inakõima
Misia mai xatea ano nokonifo. Nãnoxõ ini, ãa ato onãxomis. Aõxõ kori ichapa
Bitinia ano fopaikakĩ shinãnifo, ari fimisfo ini. 17 Nã xomayato noko
fopaiyaifono Jesús ãfe Yõshi Sharapa chĩfafaini Pablo fe nõ kaino fãsikõi
ato nĩchikaspani. 8 Nãskakẽ Misia mekayanã noko yoifoni iskafakĩ: “Na
finõfaini fokanax Troas ano nokonifo. feronãfakefofi Nios nã keyokõi finõato
9 Nãnoxõ Pablo fakishi namakẽ õia fani, ãfe inakõifoki. Afeskax nõ Nios fe
feronãfake Macedonia anoato nĩxõ yoikĩ ipaxatiromãki noko yoi feafo,” ixõ
iskafaito: “Nono Macedonia ano ofe yoini.
noko tãpimaxiki,” ixõ yoiaito õini. 18 Pena tii noko askafafofãsa fani.
10 Nãskara õixõ Pablo ato yoini iskafakĩ: Noko askafaito Pablo mã fekaxtexõ anã
“Itipinĩkãfe nõ Macedonia ano kanõ, teneyamakĩ, ifiakekafã nã niafaka yõshi
Niospa ari noko nĩchipai kiki arixõ chaka xomaya mẽra nanekẽ iskafani:
Jesúsnoa meka shara nõ ato yoinõ,” “Jesucristoõxõ ẽ mia yoikai na xomaya
noko fani. makinoax tsekekaitãfe,” fani. Askafaino
a makinoax niafaka chaka tsekekaini.
Pablo fe Silas Filipos ano inifo 19 Pablo askafaito õikakĩ, akka a
11 Nã Troas anoax nõ kanõanãfãnẽ xomayato ãfe ifofãfe shinãchakakõinifo
nanekaini ĩamãfã nakirafe mai toomãfã anã afaakema, anãkairoko aõxõ kori fikani.
ano kai ãfe ane Samotracia ano. Nãnoax Nãskakaxõ akiki õitifishkikakĩ Pablo yafi
kaax pena fetsa Neápolis ano nõ nokoni. Silas achikaxõ xanĩfo finakõia ano iyonifo.
12 Nãnoax nõ anã kani Filipos ano. Nã 20 Nãskakaxõ xanĩfofo ano ato iyokaxõ

Filipos ano romanõ xanĩfokõifo ipaonifo iskafakĩ ato yoinifo: “Na judeo rafeta nõko
nãnoa ãto pexe rasi sharafinakõia ini, pexe rasi anoa ato chakafakĩ mekafakani.
nã Macedonia mai ano. Nãno nõ oxa 21 Nõ mato yoisharaira ikaxõ nã imisfo

ranãyoni. 13 Nãnoax pena tenetitĩa pexe keskapaikĩ anori ato yoipaikani. Akka nõa
rasi anoax nõ tsekekainikax faka nõ chanĩpaima, askara yoikĩ nõ feyafaima
ketokonõ nõ kani, nõ shinã anoxõ nõmãi romanõfoxõ,” ixõ ato xanĩfofo
judeofãfe Nios kĩfikanira ixõ. Nãno yoinifo.
tsaoxõ Niosnoa meka shara kẽrofo nõ 22 Ato askafaifãfe nikakani yorafã rasi

yoini ano ichanãfono. 14 Nãnoa fetsa ãfe atoki õitifishkinifo Pablo yafi Silaski.
239 LOS HECHOS 16, 17

Nãskakaxõ ãto xanĩfofofafẽ ato yoinifo ikimapakekakĩ Jesús chanĩmara faifono.


ato rapati fĩakaxõ ato chati koshanõfo. 34 Nãskaxõ ãfe pexe ari ato iyoxõ ato
23 Ato koshakĩ finakaxõ karaxa mẽra ato pimani. Nãskax ãfe ãfi fe ãfe fakefo fe
ikimanifo. Nãskakaxõ a karaxa kexea inimakõini Nios chanĩmara fakõikanax.
yoinifo ato kexesharakõinõ 35 Nãskata penama xanĩfofofãfe ãto

tsekeyamanõfo. 24 Yoikĩ askafaifãfe sorarofo nĩchinifo a karaxa kexeafo ato


nikakĩ, a karaxa kexemisto oke mẽra yoitanõfo Pablo yafi Silas ato
chaikõi ato ikimaxõ tafara rafe kãimanõfo. 36 Nã karaxa kexeato Pablo
oyatamaxõ ato tsãoni. yoini iskafakĩ: “Xanĩfofofãfe ea yoiafo ẽ
25 Ato askafafono Pablo fe Silas mato kãimanõ. Mã mã tanaima
yamenakekafanaino Epa Nios kĩfiyanã kasharatiro,” faino, 37 Pablo a ato
fanãinifo. Askaifono a ato fe karaxa kexeafo yoini iskafakĩ: “Nõri
mẽra ikafãfe ato nikanifo. 26 Nãskaifono romanõfofiano noko koshaketsafo
fãsikõi mai naya naya ikĩ, nã karaxa yorafãfe ferotaifi, noko
pexe simĩto posa posa akõini. yõkasharakaxoma. Nãskakaxõ noko
Nãskafaino ãfe fepotifo fepekemei karaxa mẽra ikimanafo. Akka, ¿afeskakĩ
fetseni. Nãskaino a karaxa mẽra ikafo one mã noko kãimapaimẽ? Ãakõi noko
cadenãs mepekemei fetsenifo. 27 Askaino kãimani fenõfo ato yoitakãfe,” Pablo ato
a karaxa kexea moinãkafã õia mã fani.
karaxa ãfe fepoti fepekemei fetsea õini. 38 Ato askafaito nikakakĩ mã fokaxõ

Askaito ãfe espada tsekata ãa sorarofãfe ato xanĩfofo yoinifo. Ato


retemepaini, mã tsekeafora ixõ shinãi. yoiaifono nikakani ratenifo: “Nõri
28 Askaito Pablo fãsikõi yoini iskafakĩ: romãnõfora,” ato faifãfe nikakanax.
“Mĩa retemeyamafe. Nõ faki kaamaki,” 39 Ato askafaifono xanĩfofo mã fokaxõ

faito nikakĩ. ato iskafanifo, Pablo yafi Silas: “Nõ


29 A karaxa kexeato ãfe soraro fẽtsa, mato tãpiama mãri romanõfo fekẽ nõ
“Ea kirosĩ otaxõ fexõfe,” fani. Mã mato koshaketsaxõ karaxa mẽra nõ
fexoano koshikõi ichoni choayanã ratei, mato ikimanaki. Na karaxa mẽranoax
nãskax Pablo fe Silas niafono ato nãmã kãikãfe, nõko pexe rasi anoax
ratokonõ mai chachipakefofãni. fõtaxikakĩ,” ato fanifo. 40 Mã karaxa
30 Nãskata fininãkãfe mã ato kaimaxõ mẽranoax kãikanax Pablo fe Silas Lidia
ato yõkani iskafakĩ: “¿Afeskaxõ ẽfe pexe ano fonifo. Nãnoxõ a Nios Ifofaafo
chaka ẽ soatiromẽ Nios fe ipaxakĩ?” ixõ Jesúsnoa meka shara ato yoikakĩ ato
ato yõkani. inimamakõinifo. Nãato yoikĩ
31 Ato askafaito nikakakĩ kemanifo askafakanax ato makinoax fonifo.
iskafakakĩ: “Nõko Ifo Jesucristo
chanĩmara fafe Ifokõi faax mefe yorafo Tesalónica anoax mekai fetsenifo

17
fe mĩ afe nĩpanakakĩ,” fanifo. 1 Pablo fe Silas mã fokakĩ,
32 Nãskakaxõ nõko Ifoõnoa meka Anfípolis yafi Apolonia
shara yoinifo, a afe ikafori ãfe pexe finõfãikanax, Tesalónica ano nokonifo.
mẽranoa ato yoinifo. 33 Ato askafaifono Nã Tesalónica ano judeofãfe ichanãti
nã fakish fistichi nã karaxa kexemisto a pexe ini. 2 Pablo nã imis keskai pena
ato koshafo ano ato fãka chokani. Ato tenetitĩa ichanãti pexe mẽra kapaoni.
askafaino ãfe ãfiyafi ãfe fakefoya ato Tres simãnã anoxõ ani, anoax ato fe
maotisafanifo, ato faka mẽra feratenãyanã a kirika ano Niospa meka
LOS HECHOS 17 240

kenenifoõnoa ato yoiyãna. 3 Anoxõ ato anoafo keskara inifoma. Ato


yoini: “A Cristo omiskõiax nani. Mã nikasharapaikõikakĩ Niospa meka shara
nafiakẽ anã Epa Niospa otoani. Nã nikakõinifo. Nãskakata pena tii kirika
Jesúsnoa ẽ mato yoikai nãfi Cristoki,” fepekaxõ õinifo a ato yoiafo keskara
ixõ Pablo ato yoini. chanĩmamãkĩ. 12 Nãskakẽ judeofãfe
4 Ato askafaifãfe nikakakĩ atiri Jesúsnoa chanĩmara fakõinifo. Askatari
judeofãfe Jesús chanĩmara fanifo. Mã griegofãferi chanĩmara fakõinifo.
Jesús chanĩmara fakanax ato fe rafenifo. Kẽrofãferi nikakõinifo a feronãfakefãfe
Askatari griegofãferi Nios chanĩmara nikaifo keskafakĩ.
fakaxõ Nios fãsi sharakõi fanifo, nã 13 Akka judeofãfe Tesalónica anoxõ

kẽrofo xanĩfofo feta. 5 Askaifãfe õikani nikanifo Pablo Niosnoa meka shara
judeofo noko anã nikakanimaraka Berea anoafo ato yoiaito. Nãskakanax
ikanax, Pablo yafi Silas mepaikani Berea ari fonifo, mã ari fokaxõ ato
õitifishkinifo. Nãskakaxõ a yora xani yoinifo Pablo mekafakĩ chakafanõfo.
chakafo ato fenaifokani fonifo, Pablo 14 Ato askafaifono, akka a Jesús

yafi Silas chakafakakĩ mekafanõfo, Ifofamisfãfe Pablo koshikõi katanõ


fetsafãfe pexefo tii anoxõ ato nikanõfo. nĩchinifo fakafã kesemẽ ano. Akka
Nãskakanax Jasón pexe ano fonifo Timoteo fe Silas fonifoma. Berea ano
Pablo yafi Silas fenaifokani, ato nẽtenifo. 15 Akka a Pablo fe fofaifo, afe
kãimaxikakĩ yorafãfe ato fonifo pexe rasi Atenas ano. Nãnoax anã
omiskõimanõfo. 6 Akka Pablo yafi Silas feaifono Pablo ato yoini iskafakĩ:
anoa ato fichikaxoma, Jasón yafi a Nios “Timoteo yafi Silas ea ato yoixotakãfe
Ifofamis fetsafo ato achikaxõ ãto koshi ekeki fenõfo,” ixõ ato yoini.
xanĩfofo ano ato iyonifo. Mã ato
iyokaxõ fãsikõi ato iskafanifo: “Na Pablo Atenas ano ini
feronãfakefãfe fanĩma mĩshtixõ ato 16 Pablo Timoteo yafi Silas Atenas
chakafafofãsafamisfo. Akka mã noko anoxõ ato manayanã õia Atenas anoxõ
ano feafo. 7 Na Jasón ãfe pexe mẽra ato afarafo ichapakõifo onifakaxõ, “Na nõko
ikimana. Nafãfe a romanõ xanĩfãfe niosra,” faifãfe õi. Ãfe õiti mẽraxõ
yoimis anori anã nikakanima. Akka shinãchakakõini. 17 Nãskakẽ Pablo nã
nãno nõko xanĩfo fetsa ãfe ane Jesús judeofãfe ichanãti pexe mẽranoax
ikani,” ixõ ato yoinifo. judeofo fe a judeofoma fe a Nios
8 Ato askafaifãfe nikakani xanĩfofo sharara faifo fe yoinãni. Nãskatari a
õitifishkikĩ metsamanifo, noko anã pexe emãiti niax yoinãifo mẽxotaima
nikakanimara ikanax. 9 Akka Jasón feta Pablo Jesúsnoa ato yoini. 18 Ato yoiaino
fetsafãfe a xanĩfofo ato kori inãfono ato yora fetsafo akiki fenifo afe
kãimanifo. feratenãxikaki. Nãfãfe shinãnifo
iskakakĩ: “Nã nõ apaiyai keskafakĩ nõ
Pablo fe Silas Berea ano fonifo atiro noko inimamanõ,” ixõ shinãnifo.
10 Nãskakata fakishi Pablo fe Silas Nãfãfe ãto anefo epicureofo. Ranãri
Berea ano fotanõfo koshikõi ato iskanifo: “Afara afeskara afiaino nõ
nĩchinifo. Mã Berea ano nokokanax tenetiro,” ixõ shinãnifo. Nãfãfe ãto
judeofãfe ichanãti pexe mẽra ikifainifo. anefo estóicofo. Nãfo epicureofo fe
11 Nã judeofãfe Pablo feta Silaspa ato estóicofo Pablo fe feratenãnifo. Iskafakĩ
yoiaifono ato nikakõipainifo, Tesalónica yoinifo: “Na mekakĩ finamisto ¿afaa
241 LOS HECHOS 17, 18

noko yoipaimẽ?” ixõ yoiaifono, tãpimamisfãfe kenenifo iskafakakĩ: ‘Nõ


fetsafãferi iskafanifo: “Nios fetsafoõnoa Niospa fenakõifo,’ ixõ yoinifo. 29 Akka
noko yoipai rakikĩa,” ixõ yoinifo. nõ Niospa fenafofiaxõ, nõ shinãtiroma
Nãskafakĩ fetsanifo. Pablo Jesúsnoa Nios na yorafãfe afarafo onifaafo
meka shara ato yoifiaito, mã Jesús keskara inõ, ãa shinãxõ yorafãfe
nafiax anã otoyamea ixõ ato yoifiaito onifaafo keskara. 30 Askafiaifonokai
nikakaspakakĩ. 19 Nãskakaxõ Areópago Niospa ato afeska fanima. Akka
ano Pablo iyonifo a anoax mẽxotaima iskaratĩa keyokõi ato yoi ãto chaka
ichanãkaxõ afarafo yoimisfo ano. xatekaxõ chanĩmara fanõfo. 31 Nãskakẽ
Nãnoxõ yõkanifo iskafakakĩ: “Nõ tãpinõ Niospa tãpiyoni afetĩa ato
na mĩ yoiai anori meka fenakõiki noko ichanãfaimãkai, a ato omiskõimanaitĩa,
yoife. 20 Na mĩ noko yoiai anori nõ fatofo sharafomãkĩ askayamai fatofori
nikamismaki. Afaa ikamãkĩ noko yoife chakafomãkĩ. Nã feronãfake katonioxõ
nõ tãpinõ,” fanifo. 21 Nã Atenas anoafo ato askafaxii. Akka mã nafiakẽ Ãpa
feta yora fetsafãfe anoxõ õikakĩ otofaito keyokõichi õinifo,” ato faito,
nikapaikõinifo a nikaifo keskara ato 32 a Jesús naax otoita nikakani, akiki

yoixikakĩ. kaxemetsamanifo. Ranãrito yoikĩ


22 Nãskaxõ nã ichanãmisfo ãfe ane iskafanifo: “Mã nõ nikakĩ a mĩ noko
Areópago anoxõ Pablo ato nẽxpakĩa yoiaito, anã pena fetsa noko yoifaixãfe,”
niinãkãfe ato yoini: “Atenas anoafãfe, fanifo.
ea nikakapo, mẽ mato õi mã Niosnoa 33 Askafaifono a ichanãfo anoax Pablo

nikapaikõiaito tãpipaikõiyanã. 23 Nã mã kani. 34 Akka Pablo mã kaino atiri afe


nios kĩfimis ano kafasakĩ mẽ õia. Nãnoa fonifo Jesús chanĩmara fakanax.
ẽ fichia na nõko niosra ixõ mã afara Dionisiori nãno ato fe ini, nã Dionisio
onifanixakĩ mã akiki kenekĩ iskafakẽ: Areópago anoxõ ato fe ichanãxõ ato
‘Nõ na nios õimisma,’ ixõ mã aõnoa yoimis ini. Kẽrori nãno ato fe ini, ãfe
yoikĩ keneni. Nã nios õikatsaxakĩma mã ane Dámaris, kẽro fetsafori ano ato fe
kĩfimis, nãõnoa ẽ mato yoi. inifo.
24 “Nã Niospa keyokõi onifani, afama

mĩshtifo nai mẽranoafoya mai anoafo Pablo Corinto ano ini

18
onifani ato Ifo ixikĩ. Nã Nios yorafãfe 1 Nãskata Pablo Atenas anoax
pexe faafo mẽra ikama. 25 Askatari ea kaax Corinto ano nokoni.
afaa axokãfe ikima. Akka nãato keyokõi 2 Nãnoa feronãfake ãfe ane Aquilaki

noko nima. Nõ xakainõ noko nefefaxoni, nokoni. Nã feronãfake Ponto pexe rasi
afara fetsafori ani. anoa ini. Rama Italia anoax ãfe ãfi
26 “Askata feronãfake fisti onifakĩ Priscila fe nokoita ini, nã Italia anoa ãto
taefani, nãnoax nã maniafo tii kainõfo, xanĩfãfe ãfe ane Claudio ato potaitano.
nã mai tio ano ipaxakakĩ. Nãskaxõ ato Ato iskafayanã na judeofo Roma anoax
yoini, afe tii xinia akanimãkai fanĩra fõtanõfo ixõ. Nãskakẽ Pablo ato õikai
ikaxõ. 27 Nãskakẽ Niospa yorafo onifani kani. 3 Nã Pablo nã akaifo keskafakĩ
keyokõichi fenanõfo tãpipaikakĩ. Akka akairi pexe fakãki tãpia ini, karapa pexe
fenakĩ fichitirofo. Chanĩma, Nios chai fakĩ. Nãskakẽ nãno ato fe nẽteni, ato
ikama, noko chai faama. 28 Akka feta yonoxiki. 4 Nãskakẽ nãnoax
Niosnoax nõ nia. Akka Niosyamakẽkai mẽxotaima pena tenetitĩa ichanãti pexe
nõ nikeranama. Akka nã mato mẽra kapaoni. Anoxõ judeofoya a
LOS HECHOS 18 242

judeofoma ato Jesúsnoa meka shara iyonifo. 13 Iskafakĩ ãto xanĩfo yoinifo:
nikamapai chanĩmara fanõfo. “Na feronãfãke ato pãrafofãsafai, yoipai
5 Akka Silas fe Timoteo mã Macedonia mã Nios kĩfiki iskafatiro ixõ. A Moisés
anoax akiki nokoafono Pablo Jesúsnoa yoini anori ato yoima, fakirira ato yoi,”
meka shara judeofo ato yoifofãsafani: ixõ yoinifo.
“Jesúsfi Cristoki Niospa katoni ãfe 14 Pablo mã ato kemapaiyaito nã

Fakekõi inõ,” ixõ ato yoini. 6 Ato xanĩfo Galión judeofo yoini iskafakĩ:
askafaito nikakakĩ judeofãfe Pablo “Na feronãfãke afara chakafakẽ,
iskafanifo: “Jesúskai Cristoma. Mĩa mĩ askayamakĩ ato retekẽ mã ea yoiaito ẽ
chanĩ,” fakaxõ Pablo ĩchaketsanifo. mato nikakerana. 15 Akka nã mãto
Askafaifãfe nikakĩ Pablo ãfe rapatiõnoa xinifãfe yoipaonifo keskaraõnoa mã
atoki mapo taa taani mã anoax kakĩ ori yoita, a mãto kaifãfe ãfe aneõnoa yoita,
fetsa ari ato iskafafãini: “Ẽ Niospa meka a Moisés yoini keskaraõnoa mã yoi.
mato yoipaifiaito mã ea nikakaspai. Akka nã mã apaiyai keskafakãfe, ẽ
Mãto shinãmã mã iki. Nãskax naax mã aõnoa afaa tãpipaimakai. 16 Nãskakẽ
Nios fe nĩpanakama. Ẽ mato nonoax fotakãfe,” Galión xanĩfãfe ato
yoisharapaifiaito mã ea nikakaspai. fani. 17 Ato askafa fokaxõ Sóstenes
Nãskakẽ na judeofoma ari ẽ kai ariafo achinifo nã ichanãti pexe anoa xanĩfo.
ato yoixiki,” ixõ Pablo ato yoini. Mã achikaxõ nãri seteketsanifo xanĩfãfe
7 Nãato askafata ãto ichanãti pexe ferotaifi. Akka nã xanĩfo Galión aõ
anoax kãikaini feronãfake ãfe ane Ticio rafanã inima.
Justo pexe ano kani. Nãato Epa Nios
shinãkõikĩ kĩfipaoni. Nã ato ichanãti Pablo anã Antioquía ano kani Niosnoa
pexe chaima ika ini. 8 Feronãfake Crispa meka shara ato yoikai. Taeyoi kai
ichanãti pexe anoa ãto xanĩfo ini. Nãato rafenixakĩ anã kai fistini
ãfe ãfi feta ãfe fakefoyaxõ nõko Ifo 18 Pablo Corinto ano oxaranãyoni.

nikakõiyanã chanĩmara fani. Askatari Nãnoax a Nios Ifofaafo makinoax kani


nã Corinto anoafãferi chanĩmara Priscila fe Aquila afe fonifo. Nãskakata
fakõinifo, Pablo Jesúsnoa meka shara kanõnãfãnẽ nanefainifo Siria mai ano
ato yoiaito. Nãskakẽ chanĩmara faifono fokani. Mã fokanax akka Cencrea anoax
ato maotisafakĩ faka mẽra ato kanõanãfã mẽra nanexoma Pablo ato
ikimapakenifo. 9 Nãskano fakish fetsa testemayoni. Akka Pablo Nios yoiyoni:
Pablo namakẽ õia fani, nõko Ifãfe “Ẽ mĩõxõ afara axii, mĩ ea õiaino,” ixõ
yoiaito iskafakĩ: “Ratekima mẽxotaima yoini. Akka mã axõ ato testemani
ẽfe meka sharaõnoa ato yoi xateyamafe. tãpinõfo. Ẽ Nios afara afeskarafaxõara
10 Ẽ mefe ikaki mia tsõa afeska faima ikax. 19 Nãskata mã fokanax Efeso ano
kiki. Na pexe rasi ano efe yorafo ichapa nokonifo. Nãno Pablo ato nĩchifaini
ikafokĩ,” ixõ yoini. 11 Nãskakẽ Pablo Aquila yafi Priscila, ichanãti pexe mẽra
Corinto ano nẽteni. Anoxõ xinia fisti kakĩ nãanoax judeofo ichanãfono ato fe
finõmata oxe seis ani. Nãnoxõ yoinãxiki. 20 Nãnoxõ nẽtefapainifo.
mẽxotaima Niospa meka ato yoipaoni. “Kayamafe nono nofe iyofe,” fanifo.
12 Akka Acaya mai anoax Galión Askafaifono akka Pablo nẽtekaspani.
xanĩfo finakõia ini. Nãnoax judeofo 21 “Maa, ẽ nẽtetiroma, mẽ kai,” ato fani

ichanãnifo Pablo achixikãki. Mã iskafakĩ ato yoiyanã: “Epa Niospa ea


achikaxõ ãto xanĩfo finakõia ano nĩchiaino anã oxõ ẽ mato õiyoxii.”
243 LOS HECHOS 18, 19

Nãato askafata Pablo kanõanãfãnẽ Ifofamisfo fichitoshini. 2 “¿Mã Nios


naneinãkafani Efeso anoax mã kai. 22 Mã Ifofaxõ Niospa Yõshi Shara mato mẽra
Cesarea ano nokoax, Jerusalén ano kani mã nanenimẽ?” ixõ Pablo ato yõkaito,
a Nios Ifofaafo ato yoisharaikai. Mã ato kemanifo iskafakakĩ: “Maa, nõkai aõnoa
yoita anã kani Antioquía ano. 23 Nãno afaa nikayomisma, Niospa Yõshi
ato fe ikatsaxakĩ, nãnoax anã kani Sharakai nõ nikamisma,” fanifo.
Niospa meka sharaõnoa ato 3 Askafaifãfe nikakĩ anã Pablo ato

yoifofãsafaikai. Galacia anoxõ ato yoikĩ yõkani: “¿Afeskai mã maotisanimẽ?” ato


taefata, Frigia anoxori ato yoini. A Nios faito, kemanifo iskafakakĩ: “Juan noko
Ifofaafo ato inimamakõini, Niosnoa yoinino nõ ini,” ixõ yoinifo.
meka shara ato yoikĩ. 4 Askafaifono anã Pablo ato yoini

iskafakĩ: “Juan ato maotisafani afara


Apolos Efeso anoafo Niosõnoa chakafakatsaxakakĩ ãto chaka
meka shara ato yoini xatepaiyaifono Nios Ifofapaikakĩ.
24 Nãskaifono Efeso ano judeo fisti Iskafakĩ ato yoiyanã a chipo oxiai
nokoni ãfe ane Apolos pexe rasi Alejandría nikakõisharaxikãfe ixõ ato yoini,
anoa ini. Nãato Niospa meka yoikĩ kirika Jesúsnoa yoikĩ,” ato Pablo fani.
kenenifo tãpikõia ini, xafakĩakõi ato 5 Pablo ato yoikĩ askafaino, nikakani

yoimis. 25 Nãato nõko Ifo Jesúsnoa nõko Ifo Jesús ãfe aneõnoax maotisanifo
tãpikõixõ ato yoini, inimakõikai nã tãpia fetsafãfe tãpinõfo. 6 Askaifono õikĩ Pablo
anori xafakĩakõi Jesúsnoa ato yoini. ato mãmãpakeaino Niospa Yõshi Shara
Askafixõ Jesúsnoa tãpisharaxõ nã Juan ato ato mẽra naneni. Nãskakanax meka
maotisafakĩ faka mẽra ato ikimani nã fisti fetsapa mekai fetsenifo. Niosnoa meka
tãpia ini. 26 Nãskata Apolos ichanãti pexe shara nikakaxõ ato yoinifo. 7 A ato mẽra
mẽraxõ ranotamakõi ato yoiaito nikakĩ. Niospa Yõshi Shara nanea, doce
Aquila feta Priscila kenakaxõ ori iyokaxõ feronãfake ini.
Niospa meka tãpimasharakõinifo 8 Nãskaifono Pablo nãno ato fe ikax

nikasharakõinõ. mẽxotaima ichanãti pexe mẽra kapaoni.


27 Nãskakẽ Apolos Acaya mai ano Anoxõ tres oxe ani. Niospa meka
kapaiyaito nikakĩ a Nios Ifofaafãfe sharaõnoa ato yoiyanã ranotama, anoxõ
iskafanifo: “Nõ a Jesús Ifofamisfo kirika Nios xanĩfoõnoa ato tãpimapaikõikĩ.
kenexõ fomanõ mia ifisharakõinõfo,” ixõ 9 Ato askafafiaino atirifãfe

yoinifo. Apolos mã Acaya mai ano kaxõ, nikakaspakakĩ yorafãfe ferotaifi


ato yoisharakõini. Ato askafaito nikakani mekafakĩ chakafanifo iskafakakĩ: “Nõkai
Niosnoax inimasharakõinifo. 28 Nãnoxõ Jesús chanĩmara faima. Aõnoaxkai Epa
õiaifo judeofo Apolos yoini: “Jesús Niospa Nios ari nõ katiroma,” ixõ yoiaifono,
Fakemara,” faifono. Akka nã kirika Pablo ato makinoax kakĩ a Nios Ifofaafo
keneaõxõ Apolos ato yoini iskafakĩ: “Nã nõ ato iyoni, feronãfake ãfe ane Tirano a
manai Cristofi Niospa Fakeki,” ixõ anoxõ ato tãpimamis ano. Nãnoxõ a
xafakĩakõi ato yoiaito tsõa kemanima. chanĩmisfo anoxõ pena tii Pablo
Jesúsnoa meka shara ato yoipaoni.
Pablo Efeso ano oni 10 Anoxõ Pablo Niospa meka sharaõnoa

19
1 ApolosCorinto ano iyoano, ato yoikĩ xinia rafe ani. Nã Asia mai ano
mãchi keya ari fai tãpiato kaax ikafãfe nikasharakõinifo Niospa meka
Efeso ano Pablo nokoni. Nãnoa Nios sharaõnoa. Judeofo feta a
LOS HECHOS 19 244

judeofofãfema nõko Ifo Jesúsnoa meka Jerusalén ano ẽ kaikai, Jerusalén anoax
shara nikapaonifo. 11 Nãskakẽ Niospa Roma ano ẽ kaikai,” ixõ shinãni.
Pabloõxõ afama mĩshtifo fakĩ ato ispani. 22 Nãskaxõ a afeta yonomisfo rafe
12 Nãskakẽ yorafãfe ãto payõiro iyamata Macedonia ano ato nĩchini Timoteo yafi
ãto sama faxte pishta Pablo ãfe yora Erasto. Akka Pablo Asia ano nẽteyoni.
ramãkanifo. Nãskafata mã fokaxõ a isinĩ
ikaifoya a niafaka chaka naneafo ato Efeso anoax yorafo mekai fetsenifo
ramãnifo. Ato askafaifono a isinĩ ikaifo 23 Nãskaifono nã Efeso anoafo mekai
fe a niafaka chaka naneafo sharai fetsenifo: “Jesúsfi Niospa Fakekĩ aõnoax
fetsenifo. nõ Nios ari katiro,” Pablo ato faino,
13 Nãskaifono atiri judeofãfe 24 nãno feronãfake ãfe ane Demetrio ini.

fofãsakakĩ niafaka chakafo yorafo Nãato yonokĩ afarafo kori exe keskara
makinoa põtanifo pexefo tii fofãsakakĩ. oxokõi onifapaoni. Nã feronãfãke afara
Jesús ãfe aneõxõ niafaka chakafo yorafo onifakĩ tãpikõia ini. Nãskaxõ kẽro õitsa
makinoa ato põtapainifo. Iskafanifo: onifani, na nõko niosra ixõ ãfe ane
“Niafaka chakafãfe, Jesús aneõxõ Pablo Artemisa. Ranãfaxõ kẽro õitsa fakĩ
noko yoimiski, akka nõ mato yoikai ato kafãshara mĩshtifo onifani. Nãskakẽ a
makinoax tsekefaitakãfe,” ato fanifo. afeta yonofaifãfe aõxõ kori ichapa
14 Nãskafapaonifo nã judeo ãfe fake fipaonifo. 25 Nãskaxõ Demetrio ato
sietipa, nã judeo ãfe ane Esceva ini. Nã ichanãfani, a afeta yonomisfo ato
ato Nios kĩfixomisfãfe ãto xanĩfo ini. iskafayanã: “Efe yora mĩshtichi, mã mã
15 Ato askafaifono a niafaka yõshi chaka tãpiakĩ nõko nios Artemisa yora keskara
yora mẽra naneato ato kemani iskafakĩ: onifaxõ, aõxõ nõ kori ichapa fimiski.
“Ẽ Jesús õimis, askatari Pablori ẽ tãpia. 26 Akka mã mã õimis nikayanã, na Pablo

Akka, ¿mã tsoamẽ?” ato fata, 16 nã ato yoifofãsafamis iskafakĩ: ‘Na yorafãfe
niafaka yõshi chakayato ato rapati niosra ixõ onifaafo, akai niosma,’ ixõ
faxteyanã, fãsikõi ato achixõ ato ato yoi. Mã yora ichapafãfe chanĩmara
seteketsayanã ato imi tofeni. Nãato fakõinafo ato yoiaito nikakakĩ. Na Efeso
askafakĩ fetsaino pexe mẽranoax anoafos ato yoiama, Asia mai anoafori
yorioma ichonifo. 17 Nãato askafaano ato yoimis. 27 Na Pablo yoiai keskara
Efeso anoxõ judeofãfe yora fetsafo feta mesekõi, ẽ shinãchakakõi. Anã noko
nikakani ratenifo. Nãskakaxõ, “Nõko Ifo tsõa kori inãyamaino nõ fenotiro, na
Jesús fãsi sharakõi,” fanifo. nõko nios Artemisa anã tsõa kĩfitiroma,
18 Nãskakaxõ a Jesús chanĩmara nã maitio ikafãfe Asia mai anoxõ
famisfãfe fẽkaxõ a afara chakafapaoni kĩfimisfo. Askatari a nõko nios kĩfiti
xakakĩ yorafãfe ferotaifi yoinifo. 19 Askatari pexefã mẽranoax anã ichanãtirofoma,”
a yõfe tãpiafãfe ãto kirika fẽkaxõ yorafãfe ixõ Demetrio ato yoini.
ferotaifi koanifo, mã Jesús Ifofakaxõ. Nã 28 Demetrio ato askafaito nikakani

kirika kene õiafo kopikõi ini, como Pabloki õitifishkiyanã fãsikõi yoinifo
cincuenta mil ini. 20 Nãskakẽ nõko Ifãfe ãfe iskafakakĩ: “¡Na Artemisa Efesio anoafo
mekashara nikaketsanifo Jesús Ifofamisfãfe nã sharafinakõiafo, tsoa keskarama!”
ato yoiaifãfe, ãfe kerex sharaõxõ afama ikanax fãsikõi mekai fetsenifo.
mĩshtifo fakakĩ. 29 Nãskakanax pexe rasi anoax fekaxtei
21 Nãskafata Pablo shinãni Macedonia fetsenifo. Nãskakaxõ Gayo yafi Aristarco
yafi Acaya ano kaxiki. “Nãnoax achinifo. Nã rafe Macedonia anoa inifo,
245 LOS HECHOS 19, 20

Pablo fe feitafo. Nãskakaxõ a yora kaya anoxõ mã yoitiro. 40 Mã iskaratĩa ato
ichanãfo ano ato iyonifo. 30 Ato chakafai keskafakĩ xanĩfofofãfe nikaxõ
askafaifono Pablo ato mẽra ikipaini nokori askafatirofo. Na yorafãfe afaa
arixõ yorafo yoixiki. Akka a Jesús chakafayamafiamisfono, afeskakĩ mã
Ifofaafãfe Pablo nĩchikaspanifo, “Mia yõachepeimẽ xanĩfofofãfe noko faifono
retetirofoki,” ikaxõ. 31 Askatari a Pablo nõ ato kematiroma,” ixõ a xanĩfo
fe rafemisfãfe, xanĩfofofãfe Asia mai kenexomisto ato yoini.
anoxõ ato yoinifo, Pablo yoitanõfo ato 41 Ato yoikĩ askafata ato nĩchiaino

mẽra ikiyamanõ. 32 Nãskakẽ ãa ranã fonifo.


ichanãkanax fãsikõi mekanifo. Atirifãfe
fetsa anori yoinifo. Nãskaifono ranãrito Pablo Macedonia ano kata
tãpinifoma afeskai ichanãfomãkĩ. Grecia ariri kani

20
33 Nãskaifono judeofãfe shinãnifo, na 1 Mã mekakani nishpafono
yorafo chakai mekai taeafora noko Pablo a Nios Ifofaafo kenani ato
fakanira ikaxõ. Nãskakaxõ Alejandro yoisharaxiki. Mã ato yoisharata, ato
pĩtsikinifo õiaifono ori nĩxõ ato makinoax kani Macedonia ari kai. 2 Mã
yoitakãfe ikaxõ. Nãskafaifono Alejandro kaxõ nãriafo Jesúsnoa meka shara ato
niinãkafã mẽshaxõ ato yoini iskafakĩ: yoifofãsafakĩ a Nios Ifofaafo ato
“Mekayamakãfe, ẽ mato yoisharanõ,” inimamakõini. Nãskata Grecia ano
ixõ Alejandro ato yoini. 34 Akka mã nokoni. 3 Nãnoxõ tres oxe ani anoax
tãpikaxõ Alejandro judeokẽ, fãsikõi ãa kanõanãfãnẽ Siria ano kapaikĩ, nikani
ranã mekai fetsenifo, iskakani: “Na judeofãfe kexeafono retepai kakĩ.
Efeso anoafãfe ãto Artemisa Nãskakẽ fãi kakĩ, Macedonia anã
sharafinakõia,” ikaxõ. finõfaini. 4 Mã kaino feronãfake ranãri
35 Askaifãfe õikĩ a xanĩfo kenexomisto, afe fonifo. A feronãfake fetsa ãfe ane
“Mekayamakãfe,” ato fani. Ato askafaito Sópater Berea anoa ini. Ãfe apa ane
anã tsoa mekanima. Nãskaxõ ato yoini Pirro ini, Aristarcori ini, Segundori ini,
iskafakĩ: “Efesofo anoafãfe ea nã Segundo Tesalónica anoa ini. Fetsari
nikasharakãfe. Keyokõichi tãpiafo nõfi Gayo, Derbe anoa ini. Fetsari Timoteo
Efeso anoafokĩ, nã ãto nios Artemisa ãfe ini. Askatari Tíquico fe Trófimo Asia
kĩfiti pexefã nõ kexemis. Nã onifafo nai mai anoa inifo. Nã tii Pablo fe fonifo.
mẽranoax pakeafori nõ kexemis. 5 Nã tii rekẽ fokaxõ Troas anoxõ noko
36 Nãskakẽ ãa chanĩkanira tsoa itiroma. mananifo. 6 Akka mã fista senẽano chipo
Nãskakẽ anã mekayamakãfe, afaa nõ kani. Nã fistatĩa pãa faraxaxoma
afeskafapaiyamakãfe shinãsharaxoma. pimisfo ini. Nãskata Filipos anoax
37 Akka na feronãfakefo mã ato efea afaa kanõanãfãnẽ nõ kai cinco nia mã nõ
chakafayamafiafono, askatari na pexefã oxax Troas ano nõ atoki nokoni. Nãno
mẽranoa tsõa afaa oneyamafiano, nõ siete nia oxayoni ato fe.
askatari na nõko nios Artemisa tsõa
chakafakĩ mekafayamafiano mã ato Troas ano õikai Pablo kani
efea. 38 Akka na Demetrio afeta 7 Nãskatamã pena nomĩkoaino nõ
yonomisfo feta, a ato chakafapai ichanãni pãa kaxke mĩshtixõ pixiki a
xanĩfofo ano ato iyotiro, anoxõ ato Jesús noko nãxoyamea shinãkĩ. Anoxõ
yõkanõ afaa chakafafomakĩ. 39 Nãskaxõ Pablo a Nios Ifofaafo yoini, mã penama
afara fetsa mã yoipaikĩ nã ichanãfo kaxiki yamenake kafanaino ato yoikĩ
LOS HECHOS 20 246

xateni. 8 Nãnoax pexe kene keya nõko Ifo yonoxoni. Ẽ mato yoi ẽ oiatiani
fomãkĩa anoax nõ ichanãni, a rãpari Nios mato Ifo sharafamapai. Askatari ea
ichapa õtai fetsea anoax. 9 Nãskaino omiskõimanaifono ẽ omiskõimis
naetapa ãfe ane Eutico pexe kene judeofãfe ea askafaifono. 20 Akka ea
fomãkĩa ãfe naisti anori tsaoni. Pablo askafafiaifono Jesúsnoa meka shara ẽ
ato chaikõi yoiaino nã naetapa mato yoikĩ xateima. A meka
oxakatsaini. Nãskax mã oxachãi kaax sharakapafo ẽ mato yoimis.
pexe kene fomãkĩakõinoax pakeax nakẽ Ranotamakõi ẽ mato yoimis, ichanãti
chishtoinĩfofãnifo. 10 Nãskakẽ Pablo pexe anoxõ yoita a mãto pexekõifo
fotopakekafã chishtoinĩfofã nã naetapa anoxori ẽ mato yoimis. 21 Judeofo yoita
ikõni, ato iskafakĩ yoiyanã: a judeofomari mẽ yoimis ãto chaka
“Rateyamakãfe, naamaki,” ato fani. xatekaxõ Nios Ifofanõfo nõko Ifo
11 Nãskafata anã pexe fomãkĩa Pablo Jesucristori chanĩmara fakõinõfo.
mãpeinĩfofãxõ ato pãa kaxkeketsaxoni 22 “Akka iskaratĩa Jerusalén ano ẽ kai,

ato feta pixiki. Nãskaxõ ato yoikĩ pena Niospa Yõshi Sharapa ea nĩchiaino. Ẽ
fani. Mã penano Pablo kani. 12 Ato tãpiama arixõ ea manafo ea
askafaino nã naetapa nafiax mã otokẽ afeskarafakani. 23 Akka mẽ tãpia Niospa
afe yorafãfe xanẽnẽ iyonifo. Askafakĩ Yõshi Sharapa ea yoiaito, pexe rasi
Pablo ato inimamakõini. anoxõ ea karaxa mẽra ikimakaxõ ea
omiskõimakani. 24 Akka ea
Troas anoax Pablo Mileto ano kani askafafiaifono ẽ shinãchakaima. Nã Epa
13 Akka nõ kanõanãfãnẽ rekẽ kani, Aso Niospa ea amapaiyai keskara fisti ẽ
anoxõ Pablo ifixiki. Akka noko iskafakĩ shinãi. Epa Niospa keyokõi yorafo
yoini: “Ẽ fãi kaikai rekẽ fokãfe,” ixõ noikõi na meka shara ato yoitãfe ea
noko yoini. 14 Nã Aso anoa noko fichiax fani. Nã ea yoini keskara ẽ apai.
nofe feronãfãke kani. Nãskax Mitilene 25 “Ẽ mato mẽraxõ Nios xanĩfoõnoa ẽ

ano nõ nokoni. 15 Nãskata nãnoax nõ mato yoimis. Akka mẽ tãpikõia anã mã


tsekekainax pena fetsa Quío mai nõ ea õinakama. 26 Nãskakẽ ẽ mato yoipai.
finõfaini kaax pena fetsa Samos fai Na fetsafãfe ea nikakaspamisfo ẽ ato
fototai nõ nokoni. Anã anoax kaax pena yoipaifiaito tsõa ea nikamisma. Nãskax
fetsa pexe rasi Mileto ano nõ nokoni. omiskõixikani. Nãskakẽ ẽ ato
16 Akka Pablo Asia ano afeskafatiroma, mẽ ato yoimis. 27 Mẽ
samarakapainima. Efeso anori mato yoimis a Niospa fichipaiyai
kakaspani, Jerusalén ano koshi nokopai keskafakĩ ẽ mato yoikaspamisma.
ato feta fista Pentecostés apai. 28 Nãskakẽ kexemesharakãfe, a Nios

Ifofaafori ato kexesharakãfe. Niospa


A Nios Ifofaafo ato kexemisfo Efeso Yõshi Sharapa mato ĩkinãki, a Nios
anoafo meka shara Pablo ato yoini Ifofaafo mã ato kexesharanõ. Jesús
17 Mileto anoxõ Pablo ato kenamani, nokoõnoax nai ãfe imi foniki. 29 Mẽ
Efeso anoxõ Nios Ifofaafo ato kexemisfo. mato makinoax kaano, chipo a fanĩrira
18 Mã feafono ato iskafani: “Mã mã ea yoimisfo chakafo fekani mato fanĩrira
õimis ẽ isharakõiaito nã ẽ oitachãi. Na yoipaikani. Oa poomãnã chaxo fichixõ
Asia mai anoxõ ẽ afaa afeska fama ẽ pitiro keskafakĩ mato pãrapaikani mã
isharakõia Jesúsnoa meka shara mato anã Jesús shinãnõma. 30 Afianofi mã
yoi. 19 Mẽxotaima ẽ mato mẽra itiani, fetsa mã ranã mã pãranõnãxii nõ Niospa
247 LOS HECHOS 20, 21

meka tãpiara ixõ mã ato pãraxii, a Nios fichini Fenicia ano kaino, não nõ
Ifofaafãfe mato nikanõfo. nanekaini. 3 Kakĩ fakafã nakirafe Chipre
31 Kexemesharakõikãfe, akka shinãkapo. mai toomãfã nõ õifaini. Nã Chipre mai
Tres xinia ẽ ani Niospa meka sharaõnoa nõko põya mishkiori ini. Nã finõfaini
mato yoikĩ. Penata yoita, fakishi yoikĩ ẽ kaax Siria ano nõ nokoni. Nãnoxõ pexe
mato famis, Niospa meka sharaõnoa ẽ rasi Tiro fai fototai nokoxõ kanõanãfã
mato yoi ẽ oiamis. mẽranoa afama mĩshtifo mãpemanifo.
32 “Akka efe yora mĩshtichi, iskaratĩa ẽ 4 Nãnoa a Nios Ifofaafo nõ ato fichini,

Epa Nios kĩfi mato kexesharanõ, a mato nãno nõ ato fe siete nia oxani. Nãfãfe
noiai keskafakĩ ãfe meka shara mato Pablo yoinifo Niospa Yõshi Sharapa ato
mẽra nanenõ. Nãato ãfe kerex sharaõxõ shinãmanaino iskafakakĩ: “Jerusalén
ãfe meka shara mato inãtiro mato mẽra ano kayamafe. Anoxõ mia retepaikani
nanesharanõ askatari a yoiyoni kiki,” ixõ yoinifo. 5 Askafaifono mã siete
keskafakĩ afe yorakõifo ato afara nia finõta nõ anoax kaino, keyokõi ãto
inãsharakõitiro afe ĩpaxanõfo. 33 Ẽakõi ẽ ãfifo fe ãto fakefo fe nofe fonifo pexe
afaa fipaimisma, askatari ẽ mato kori rasi pasotai. Nãnoxõ nã mãshifã anoxõ
yõkamisma, rapatiri ẽ tsoa yõkamisma. ratokonõ mai chachipakefofã nõ Epa
34 Askatamaroko ẽfe mifikõichi ẽ Nios kĩfini. 6 Nãskata mã nõ kakĩ nõ ato
yonofaito mã mã õimis, a ẽ fichipaiyai yoisharaketsata, kanõanãfã mẽra nõ
fixiki, a efe ikafori ato inãxiki. 35 Mẽ naneinãkafani, akka atii anã fenifo ãto
mato õimamiski afeskaxõ mã pexe ano.
yonotiromãki, a omiskõiaifo ato 7 Nãskata kanõanãfãnẽ nõ kai Tiro ano

axosharayanã. Nõko Ifo Jesús ãfe meka nõ nokoni, nãnoax kaax Tolemaida ano
sharaõnoa shinãyanã fetsafãfe noko nõ nokoni. Nãnoax a Nios Ifofaafo fe nõ
afara inãino nõ inimatiro keskai, ‘Nõri ato fe yoinãsharakõini, askatari nãno nõ
fetsafo afara inãsharai nõ ato fe oxa fishtiyoni. 8 Nãskata nãnoax
inimaifinakõitiro,’ ixõ nõko Ifãfe noko kaax pena fetsa Cesarea ano nõ nokoni.
yoini,” Pablo ato fani Efeso anoafo. Nãnoax Felipe pexe ano nõ kani. Nã
36 Mã ato yoikĩ askafata ratokonõ mai Felipe Niospa meka shara yoimis ini. A
chachipakefofã Pablo ato Epa Nios Jesús Ifofaafãfe afetĩama Felipe ifinifo
kĩfixoni. 37 Anoax keyokõi oiayanã Pablo Jerusalén anoxõ a piaifo ato paxkaxonõ.
ikõketsayanã kokoketsanifo. Seis feronãfake fetsafoya Felipe ifinifo
38 Shinãmitsakõinifo: “Ẽ anã mato ato feta yononõ. Nãato pexe ano nõ
õinakamara,” ato faino, askakãta afe nẽteni. 9 Felipe fake xotofake cuatro
fakafã kesemẽ fonifo Pablo kaito inifo fenemais. Nãfãfe Niospa Yõshi
õifokani. Nãskax Pablo kanõanãfãnẽ Sharapa ato shinãmanaino ato
nanekaini mã kai. yoipaonifo. 10 Nãno nõ oxa ranãni, nãno
Judea anoax feronãfake ãfe ane Agabo
Pablo Jerusalén ano kani nokoki nokoni. Nãato Niosnoa yoimis

21 ini, a inõpokoai yoikĩ. 11 Mã noko ano


1 Anoa a Nios Ifofaafo nõ ato
õifaini, kanõanãfãnẽ nõ nokoxõ, Pablo ãfe nanexemeti fĩata, aõ
nanekaini kaax Cos ano nõ nokoni. metexkere ita aõ otexkere ini. Nãskaxõ
Anoax kaax pena fetsa Rodas ano nõ ato yoini iskafakĩ: “Niospa Yõshi
nokoni, anã anoax kaax Pátara ano nõ Sharapa ea yoi Jerusalén anoxõ
nokoni. 2 Nã Pátara anoxõ kanõanãfã nõ judeofãfe na nanexemeti ifo
LOS HECHOS 21 248

iskafaxikani. Nãskaxõ yora fetsafo anã askayamakãfe,’ ixõ mĩ ato yoimiskẽ.


inãxikani,” ixõ Agabo ato yoini. 22 Akka, ¿nõ afeskaimẽ, yorafãfe
12 Noko askafaito nikakĩ Cesarea nikakani mã mĩ nono oano? 23 Akka nã
anoafo feta, “Jerusalén ano kayamafe,” nõ mia yoiai keskafe. Na cuatro
nõ Pablo fani. 13 Askafaifono Pablo noko feronãfakefãfe Nios yoiafoki iskafakakĩ:
kemani iskafakĩ: “¿Afeskakĩ mã ‘Epa Niosi, mĩ noko yoia keskai nõ
oiaiyanã mã ea shinãmitsamanimẽ? Mẽ askakõikai,’ ixõ yoiafoki. 24 Akka na
itipinĩshara ea nexayamakakĩ ea cuatro feronãfake fe Nios yoiti pexefã
retekani Jerusalén anoxõ, nõko Ifo mẽra katãfe, nõ imis keskai ato fe ife
Jesúsxõ ea askafakani,” Pablo noko mãto chaka soaxikakĩ. Mĩ ato kopifaxõfe
faito, 14 nõ anã afaa fanima noko mato testeaifono. Mĩ ato askafaito
nikayamaito. Nãskaxõ nõ yoini iskafakĩ: õikakĩ keyokõichi tãpitirofo a mĩõnoa
“Nõko Ifãfe nã mia apaiyai keskafanõ,” yoiaifo ãa chanĩkani. Askatamaroko
ixõ nõ yoini. mĩri a Moisés yoini keskara mĩ
15 Mã askata nõ itipinĩ fani, nãskax nõ nikakõimis. 25 Akka a judeofofãfema a
Jerusalén ano kani. 16 Nõ kaino a Nios Jesús Ifofaafãfe mã chanĩmara
Ifofaafo ranãri nofe fonifo Cesarea fakõinafo. Akka mã nõ ato kirika
anoax. Nãfãfe noko iyonifo feronãfake kenexona iskafakĩ: ‘Nõ nami pitiroma
ãfe ane Mnasón pexe ano, nã Mnasón na nõko niosra ixõ afara onifakaxõ
Chipre anoa ini. Nãato afetĩama Nios fetsafãfe inãfono. Askatari yoinãfo ãfe
Ifofakĩ taefani. Nãskaxõ ãfe pexe anoxõ imiri nõ ayatiroma. Askatari yoinã ina
noko ifini ano nõ oxanõ. fakaxõ tetoxakafo ãfe imi foyamaitori
ãfe nami nõ pitiroma, askatari nõko
Pablo Santiago õikai kani ãfima nõ chotatiroma, kẽromãri ãfe
17 Mã nõ Jerusalén ano nokoano a fenema chotamatiroma,’ ixõ nõ ato
nofeta Jesús Ifofamisfãfe noko ifinifo yoia,” Pablo fanifo.
nokoki inimakõiyanã. 18 Askata pena
fetsa Pablo nofe kani Santiago õikai. A Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ Pablo achinifo
Nios Ifofaafo ato kexemisfori nãno inifo. 26 Nãskafaifono nã cuatro feronãfake
19 Mã atoki nokoxõ Pablo ato Pablo ato iyoni. Nãskata pena fetsa ato
yoisharakõini. Nãskaxõ ato yoipakeni a fe Nios kĩfiti pexefã mẽra ikini, ãto
Niospa aõxõ a judeofoma ato chanĩmara chaka soaxikakĩ. Nãskata a Nios kĩfiti
famakõikẽ. pexefã mẽra ikikaini xanĩfo yoixiki a
20 Ato yoiaito nikakakĩ, “Nios fãsi Epa Niospa yoini keskara afetĩa
sharakõi,” fanifo. Nãskaxõ Pablo yoinifo keyoimãkai, nã tiitori yoinã retexõ Epa
iskafakakĩ: “Nofe yorashta, nõ mia Nios inãpaikakĩ.
yoisharapai, mã mĩ õimiski na judeofãfe 27 Mã siete nia ikano judeofo Asia mai

ichapakõichi mã nõko Ifo Jesús anoax fokaxõ Nios kĩfiti pexefã anoa
chanĩmara fafiakaxõ, nãfãfe a Moisés Pablo õikakĩ yorafo yoinifo Pablo
yoini keskara nikapaikõimisfo. 21 Nãfãfe chakafakĩ mekafanõfo. Ato askafaifono
yoiafo judeofo a yora fetsafo mẽra ikafo Pablo achinifo. 28 Mã Pablo achikaxõ
mĩ ato yoikẽ iskafaki: ‘A Moisés yoini fãsikõi ato yoinifo iskafakakĩ:
keskara nikayamakãfe,’ ixõ mĩ ato “Israelifãfe, nofeta nãkifẽkape, a na
yoikẽ, ‘Askatari mãto fakefo foshki repa feronãfake kafãsakĩ yorafo ato
xateyamakãfe, askatari a mã imis keskai pãrafofãsa famiski. Nõko maifo tii anoa
249 LOS HECHOS 21, 22

ato chakafakĩ yoimiski. Askatari a mekatiromẽ?” faito soraro xanĩfãfe


Moisés noko yoini anori nikayamakãfe kemani iskafakĩ: “¿Griego mekapa mĩ
ato fai. Askatari nõko Nios kĩfiti pexefã mekatiromẽ? 38 Akka, ¿mĩmamẽ a Ejipto
chakafakĩ mekafai. Askatari nõko Nios anoa afetĩama xanĩfo potapaiyanã
kĩfiti pexefã sharafinakõifiano chakafaa, cuatro mil yorafo tsõa istoma iyoni?”
a mẽra nõko kaifoma griego yorafo ixõ xanĩfãfe yõkani.
ikimana,” fanifo. 29 Akka taeyoi Pablo 39 Askafaito nikakĩ Pablo kemani

õinifo pexe rasi ano nã Trófimo fe iskafakĩ: “Maa, ẽma. Ẽfi judeoki. Ẽfi
kafãsaito. Nã Trófimo Efeso anoa ini. Na Tarso anoax fakeakĩ nã pexe rasi Cilicia
Pablo nõko Nios kĩfiti pexefã mẽra mẽranoax. Akka na yorafo ẽ ato yoinõ
Trófimo ikikinaki ixõ shinãnifo aa ea yoife,” faito, 40 nã soraro xanĩfãfe,
yamafiano. “Mĩ ato yoitiro,” fani. Nãskafaino Pablo
30 Nãskakẽ pexe rasi anoax mekai kipiti ano niinãkafã mẽshainãkafã,
fetsenifo, nãskaifono yorafo nikaferakani “Mekayamakãfe,” oinoma ato fani. Mã
ichonifo. Nãskakaxõ Pablo achikaxõ Nios ato nishpafaxõ hebreo mekapa iskafakĩ
kĩfiti pexefã mẽranoa kãimanifo. Nãskata ato yoini:

22
Nios kĩfiti pexefã koshikõi feponifo. 1 “Efe yora mĩshtichi, ea nikakãfe ẽ
31 Nãskaxõ mã chaima reteaifono, romanõ mato yoinõ ea chakafafo keskara,
anoa sorarofãfe ãto xanĩfãfe nikani pexe ea anã chakafayamanõfo,” ixõ ato yoini.
rasi Jerusalén anoafãfe yõachẽpeaifãfe. 2 Hebreo mekapa ato yoiaito nikakani,
32 Nãskaifãfe nikakĩ a soraro xanĩfãfe a afe tsoa pishta tooxinima. Askaifono Pablo anã
rafeafoya ãfe sorarofo ichanãfani. Nãskax ato yoini, 3 “Ẽri judeo. Tarso anoax ẽ fakea,
ato fe koshikõi ichoni yorafo mẽra, a Cilicia mai anoax. Akka ẽ nono Jerusalén
soraro xanĩfo ãfe sorarofo fe kaito õikakĩ anoax yosia, ẽfe maestro Gamalielxõ ẽ
anã tsõa Pablo seteketsanima enerisafanifo. tãpia. Na Moisés nõko xinifo yoipaoni
33 Nãskata a soraro xanĩfãfe mã Pabloki anori ẽ yoimis. Mẽxotaima ẽ shinãkõimis
kaxõ mã achixõ, cadenãs rafeta ato ẽfe õitifoyaxõ ẽ Nios Ifofapaikĩ. Nã mã
metexkere amani. Nãskaxõ chipo yõkani Nios Ifofapaiyai keskafakĩ ẽri askafapaoni.
tsoamãki, askatari afaa afeska faamãki. 4 Taefakĩ a Jesús Ifofaifo ẽ ato omiskõimakĩ
34 Akka askafaino yorafo fanĩrira mekai ẽ ato retepaipaoni. Nãskaxõ ẽ ato achixõ
fetsenifo anoris yoinifoma. Nãskai mekai karaxa mẽra ẽ ato ikimapaoni,
fetseaifono soraro xanĩfãfe tãpitiroma ini. feronãfakefoya kẽrofo. 5 A ato Nios
Nãskaxõ sorarofo mẽra ato iyomani. 35 Mã kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo feta a xanĩfo
chaima sorarofo mẽra nokoikaino, anoxõ fetsafãfe mato yoitirofo nã ẽ mato yoiai
yorafãfe retepaiyaifono, sorarofãfe Pablo keskara. Nãfãfe ea kirika kenexõ inãnifo,
chishtokaxõ iyonifo yorafãfe afeska nofe yorafo judeofo Damasco anoafo ẽ ato
fanõfoma. 36 Nãskakẽ keyokõi acho fokani foxotanõ. Nãskax ẽ ari kani a Nios Ifofaafo
fãsikõi mekafonifo. “Aa chaka ato fenaikai, ato achixõ Jerusalén ano ato
reterisafakãfe,” ato faafonifo. efexiki anoxõ ato omiskõimaxiki,” ixõ
Pablo ato yoini.
Askafaifono yorafãfe ferotaifi
Pablo ato yoini Pablo afeskaxõ Jesús Ifofamãki ato yoini
37 Asorarofo ika mẽra mã (Hch. 9.1-19; 26.12-18)
ikimanaifono, a sorarofãfe ãto xanĩfo 6 Anã Pablo ato yoini iskafakĩ: “Akka
Pablo yõkani: “¿Ẽ mefe pishta fãi kaikĩ mẽ chaima Damasco faikaino,
LOS HECHOS 22 250

nãnoxõ xini keya oa luz keskarato nai mẽra ẽ kani anoxõ Nios kĩfikai. Nãnoxõ
mẽraxõ ea chaxakõitani. 7 Ea askafaino ẽ ẽ õia oa namakẽ õia ẽ fani. 18 Ẽ nõko Ifo
nãmã pakeni. Nãskaxõ mekaito ẽ nikani, õini ea iskafaito: ‘Nã Jerusalén anoax
ea iskafaito: ‘Saulo, Saulo, ¿afeskakĩ mĩ koshi tsekekaitãfe, mĩ eõnoa yoiaito mia
ea omiskõimanimẽ?’ ea faito. 8 Ea tsõa nikaima kiki,’ ea fani. 19 Ea
askafaito ẽ yõkani iskafakĩ: ‘¿Mĩ tsoamẽ, askafaito ẽ kemakĩ iskafani: ‘Ifo, mã ea
Ifo?’ ẽ faito ea kemani iskafakĩ: ‘Ẽkĩa tãpiafo nã ichanãti pexe mẽranoafo
Jesús Nazarete anoa, nã mĩ ea kaxõ ẽ ato achixõ karaxa mẽra ẽ ato
omiskõimanai,’ ea fani. 9 A efe foaifãfe ikimapaoni a mia Ifofaifo. Askatari ẽ ato
luz keskarato ea chaxatanaito õikani koshaketsapaoni. 20 Askatari a mĩ inakõi
ratenifo. Akka a ea yoi mekaito tsõa Esteban reteaifono, ẽri nãno ato fe ini
nikanima. 10 Ea askafaito ẽ yõkani reteaifono. Nãskaxõ ẽ ato rapati
iskafakĩ: ‘¿Ifo, ẽ afeskatiromẽ?’ ẽ faito, kexexoni.’ 21 Ẽ askafaino nõko Ifãfe ea
nõko Ifãfe ea iskafani: ‘Fininãkafãta yoini: ‘Fininãkafãta fãi katãfe, mai
Damasco ano katãfe. Anoxõ ẽ mia yoi fetsafo ari chaikõi ẽ mia nĩchikai a
kaikai mĩ afaa afeskafaimãkai,’ ea fani. judeofoma ari,’ ea fani,” ixõ Pablo ato
11 Akka anã ẽ fẽro õitiroma ini, nã luzpa yoini.
ea fechaxki mã ea fẽxoano. Nãskakẽ a
efe foaifãfe ea mẽtsoxõ Damasco ano Soraro xanĩfãfe Pablo kexeni
iyonifo. 22 Ato askafaito nikakani, akka fãsikõi
12 “Nãno feronãfake ãfe ane Ananías yorafo mekainĩfofãnifo: “Na feronãfake
ika ini. Nãato Nios nikakõixõ a Moisés chaka retefe anã niyamanõ,” fayanã
yoini keskara nikakõipaoni. Nãnoxõ chakafakĩ mekafanifo. 23 Nãskakakĩ
judeofãfe Damasco ano ikaxõ aõnoa õitifishkikĩ finayanã fãsikõi mekakakĩ
yoisharapaonifo. 13 Ẽ Damasco ano ãto rapati taa taa ayanã fomãkĩa mapo
nokoano ekeki Ananías oni ea õiyoi. Mã saakĩ fetsanifo. 24 Askafaifãfe nikakĩ a
ekeki oxõ ea iskafani: ‘Efe yorashta soraro xanĩfãfe ato yoini Pablo karaxa
Saulo, anã õife,’ ea faino koshikõi ẽ anã mẽra ikimanõfo, koshaketsakaxõ,
fẽro õini. Nãskaxõ ẽ õisharakõini. nãskafaifono ato yoinõ afeskai a yorafo
14 Anoxõ ea yoini iskafakĩ: ‘Nõko xinifãfe akiki chakai mekakanimãkai. 25 Akka mã
ãto Niospa mia katoa, a mia amapaiyai metexkereakaxõ koshapaiyaifono, a
keskara mĩ tãpinõ. Askatari ãfe Fake soraro xanĩfo fẽtsa Pablo yoini iskafakĩ:
sharafinakõia mĩ õinõ, ãfe meka “¿Tsõa mia yoiamẽ mã romanõ koshanõ
sharafinakõia nikayanã. 15 Nãskaxõ mĩ xanĩfo yõkaxoma?”
ato yoixii Niosnoa, nã maniafo tii anoa, 26 Askafaito nikai a soraro xanĩfo ãfe

nã mĩ õiaifoya, nã mĩ nikaifo. 16 Nãskakẽ xanĩfokõi yoikai kani iskafakĩ: “¿Mĩ


samarakakima koshikõi fininãkafãta afeska faimẽ, na feronãfakeri nofe
maotisafe faka mẽra ikipakekafãfe nõko romanõ?”
Ifãfe ãfe aneõxõ mia chaka soaxonõ,’ ea 27 Askafaito nikakĩ soraro xanĩfokõi

fani” ixõ Pablo ato yoini. Pablo ano kani yõkaikai. “¿Mĩ
chanĩmamẽ mĩ romanõmẽ?” ixõ
Pablo ato yoini a judeofoma mẽra Epa yõkaito, “Ẽje, ẽri romanõki,” Pablo fani.
Niospa nĩchini 28 Askafaito nikakĩ a xanĩfãfe yoini
17 AnãPablo ato yoini iskafakĩ: “Mẽ iskafakĩ: “Ẽ romanõ ixiki kori ichapa ẽ
Jerusalén ano anã oax, Nios kĩfiti pexefã ato inãni, akka taeyoi ẽ romanõ
251 LOS HECHOS 22, 23

iyopaonima,” faito nikaki, Pablo kemani chakafakĩ mekafakani, yora naax anã
iskafakĩ: “Akka ẽfi romanõkõiki,” fani. ototirora ixõ ẽ chanĩmara faino.”
29 Ato askafaito nikakani a koiro fichi 7 Pablo ato yoikĩ askafaito nikakani,

koshapaiyaifo a makinoax fonifo. Nã fariseofo fe saduceofo ãa ranã


soraro xanĩfãfe mã tãpiax Pablo feratenãnifo. Nãskakanax ichanãkanax
romanõkõikẽ nikai ratekõini cadenãnã paxkanãnifo. 8 Akka saduceofãfe
ato metexkerekamax. yoimisfo: “Naax nõ anã ototiroma,”
famisfo. Askatari anokai ãjirima
Judeofãfe ãto xanĩfãfe anorikai nõko yõshima famisfo. Akka
ferotaifi Pablo yoini fariseofãfe keyokõi chanĩmara famisfo.
30 Nãskata pena fetsa soraro 9 Nãskakanax fãsikõi mekainĩfofãnifo,

xanĩfokõichi tãpipaikõikĩ judeofãfe akka nãno ranãri inifo a Moisés yoikĩ


aõnoa afaa yoiafomãkĩ, a cadenãnã kirika keneni keskara ato tãpimamisfo.
menexafo mẽpeni. Nãskaxõ ato Nãfo fariseofo inifo, nãfãfe
ichanãfani a Niosnoa ato yoimisfo ato niinĩfofãkaxõ yoinifo iskafakakĩ: “Na
kexemisfoya, a xanĩfokõifo. Nãskaxõ feronãfakekai afaa chakafama. Õitsai,
Pablo kãimaxõ ãto ferotaifi nĩchini. yõshi sharapa yoiyamãki Niospa ãjirinĩ

23
1 A xanĩfofo õikĩ Pablo ato yoini yoia rakikĩa,” ixõ yoinifo.
iskafakĩ: “Efe yora mĩshtichi, nã 10 Ato askafaino fãsikõi mekai

Epa Niospa ea yoikĩ taefani keskai, nẽ xatenifoma. Nãskakaxõ Pablo achikaxõ


askakõimis. Ẽfe õiti mẽraxõ ẽ Nios nini nini akanaifono nã soraro xanĩfo
shinãkõiyanã ẽ sharakõimis,” ixõ ato ratekõini. Nãskakẽ ãfe sorarofo
yoini. kenamani, ato anoa ifixõ anã ãfe pexe
2 Akka Ananías ato Nios kĩfixomis ãfe ano iyoikaxiki.
xanĩfo ini. Nãato a Pablo ketaxamei nia 11 Nã fakishi Pabloki nõko Ifo nokoxõ

yoini Pablo apasnõ. 3 Askafaito õikĩ iskafakĩ yoini: “Pablo, inimafe. Na


Pablo kemani iskafakĩ: “Epa Niospa mia Jerusalén anoafo eõnoa mĩ ato yoimis
koshai mĩkai afaa tãpiama. Mĩ ano keskafakĩ na Roma anoafori ato yoife,”
tsaoxõ mĩ ea pãrai a Moisés yoini fani.
keskara nikaimara ixõ. Akka mĩroko a
Pablo retexikakĩ itipinĩsharanifo
Moisés yoini keskara nikakaspakĩ, mĩ ea
ato apasmana,” ixõ Pablo yoiaino, 4 a 12 Nãskata pena fetsa ranãri judeofo
anoxõ õiaifãfe Pablo iskafanifo: yoinãnifo Pablo retexikakĩ. “Nõ Pablo
“¿Afeskakĩ a ato Nios kĩfixomis xanĩfo retexoma nõ foni tenekĩ taefanõ, afaa
mĩ chakafakĩ mekafaimẽ?” faifono, piamata afaari nõ ayaimakai, noko Niospa
5 Pablo ato yoini: “Efe yora mĩshtichi, ẽ retetiroki. Akka mã Pablo retexõ chipo nõ
tãpiama nato ato Nios kĩfixomis pixikai,” ikanax yoinãnifo. 13 Cuarenta
xanĩfofiano. Akka kirika ano kenekĩ feronãfakefo anori yoinãnifo. 14 Nãskakata
iskafanifo: ‘Mãto xanĩfo chakafakĩ nã feronãfakefo fonifo a ato Nios
mekafayamakãfe,’ ixõ yoinifo,” ixõ kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe a judeofãfe
Pablo ato yoini. ãto xanĩfofo ikafo ano. Iskafakĩ ato
6 Nãskaxõ mã tãpixõ ano fisti yoifokani: “Nõ yoia iskafakĩ: ‘Pablo
ichanãfono saduceofoya fariseofo fãsikõi reteyoxoma, nõ foni teneyoi nõ afaa
Pablo ato yoini: “Efe yora mĩshtichi, ẽri piyamata afaari nõ ayaima. Nõ
fariseo, ẽfe kaifofori fariseofo. Akka ea askayamaino Epa Niospa noko retetiro,’
LOS HECHOS 23, 24 252

ixõ nõ yoia,” fanifo. 15 “Akka iskaratĩa mã 24 Nãskata kamayori ato itipinĩfamani a

na xanĩfo fetsafo feta, na soraro xanĩfo kamaki Pablo tsaoax kanõ. Nãskaxõ ato
yoikãfe mato ano penama Pablo efenõ. yoini kexesharata iyotanõfo xanĩfo Félix ano.
Feparaxõ yoikĩ iskafakãfe: ‘Nõ Pablo 25 Nãskaxõ kirika kenexõ ato inãni a xanĩfo

yõkasharapaikai noko nĩchixõfe nõ yõkanõ Félix foxotanõfo iskafakĩ kenexõ:


afaa aõnoa yoiafomãkĩ,’ ixõ yoikãfe. Oaito 26 Efe xanĩfo Félix, ẽkĩa Claudio

õikĩ nõ achixõ reterisafanõ,” fanifo. Lisias, ẽ mia kirika kenexõ fomai mia
16 Nãskaifono Pablo ãfe pĩaka nikani nõ yoisharayanã. 27 Na feronãfake judeofãfe
Pablo retenõ ikaifono. Nãskax sorarofo mẽra achixõ retepaiyaifono, akka ẽ nikaita ẽri
kani anoa ãfe koka Pablo yoikai. 17 Mã Pablo romanõki ikaito, nãskaito nikakĩ ẽfe
nikaxõ, soraro xanĩfo fetsa kenaxõ yoini sorarofo fe kaxõ ẽ ifita. 28 Afaa
iskafakĩ: “Na naetapa xanĩfokõi ano iyotãfe, chakafaamakĩ ẽ tãpipaikĩ, judeo xanĩfofo
afara yoipai kiki,” fani. ichanãfo ano ẽ iyoita. 29 Anoxõ ea
18 Nã soraro xanĩfãfe ãfe xanĩfokõi yoiaifãfe ẽ nikaita, na Pablo a Moisés
kenaxõ yoini iskafakĩ: “Na karaxa mẽra yoini keskara shinãima ea faifãfe. Akka
ikato Pablo ea kenaxõ ea yoia na naetapa ẽ afaakai chakafama retepanãfãfe, askatari
mikiki efenõ afara mia yoipai kiki,” faito, karaxa mẽra ikimapanãfãfe. 30 Akka mẽ
19 nã xanĩfokõichi nã naetapa mẽtsofaixõ a tãpia judeofãfe ea feparapaiyaifãfe Pablo
fisti iyoxõ orixõ yõkani: “¿Afaa mĩ ea retepai kakĩ. Nãskakẽ ẽ mikiki nĩchi. A
yoipaimẽ? Ea yoife,” faito, 20 nã naetãpa Pablo chakafaifori nãfori ẽ mia ari nĩchi,
yoini iskafakĩ: “Mã judeofo yoinãfo, mia afaa Pablo chakafamãkĩ mia yoinõfo. Nã
yoixikakĩ mĩ penama a xanĩfofo ichanãfo tii ẽ mia yoi efe xanĩfãfe,
ano mĩ ato Pablo iyoxonõ. Mia ixõ keneni.
feparapaikani nõ Pablo yõkasharapai 31 Ãto xanĩfãfe ato yoia keskafakĩ

aõnoa nõ nikasharapai mia fai fekani. kexesharakõixõ, fakishi Pablo iyonifo


21 Akka mia askafaifono ato nikayamafe. Antípatris ano. 32 Askata pena fetsa
Cuarenta feronãfakefo fai nẽxpakĩa sorarofo atiri nẽteferakani ãto pexe ano
kexekaxõ ẽfe koka manafoki achikaxõ fenifo a tãe foaifo. Akka a kamayonõ
retexikakĩ. Nõ Pablo retexii nõ foni tenekĩ foaifo Pablo fe fonifo. 33 Mã Cesarea ano
taefanõ afaa piyamata afaari nõ ayaimakai. nokokaxõ xanĩfo ano Pablo iyonifo, a
Nõ askayamaito Epa Niospa noko ãto xanĩfãfe kirika kenexõ manamana,
retetiroki. Akka mã Pablo retexõ chipo nõ nã xanĩfo Félix inãnifo. 34 Mã a kirika
pikai ikax yoinãfo, mã itipinĩkõikaxõ mia kene anexõ, nã xanĩfãfe Pablo yõkani:
manafo mĩ ato afafaimãkai,” ixõ nã “¿Mĩ fanĩamẽ?” faito, “Ẽ Cilicia anoa,”
naetãpa yoini. Pablo faito nikakĩ, 35 anã yoini iskafakĩ:
22 Askafaito nikakĩ a soraro xanĩfãfe “A mia mekafakĩ chakafaifo mã fẽkaxõ
nã naetapa nĩchini, “Na ea mĩa yoiai mĩõnoa yoiaifãfe ẽ nikanõ mia afaa
anori tsoa yoiyamafe,” fayanã. fakanimãkai ẽ ato manayonõ,” ixõ yoini.
Nãskaxõ sorarofo yoini Herodes xanĩfo
Pablo xanĩfo Félix ano nĩchinifo ika ano iyoxõ Pablo kexesharakõinõfo.
23 Nãskaxõ a soraro xanĩfokõichi afe xanĩfo

rafe kenaxõ ato yoini dos cientos sorarofo Pablo xanĩfo Félix yoini

24
yoixõ nĩchinõfo, askatari setenta kamayonõ 1 Mã
cinco nia oxata nã ato Nios
fotanõfo, askatari dos cientos sorarofo kĩfixomis xanĩfokõi, ãfe ane
ashifoya fotanõfo Cesarea ari fõkani fakishi. Ananías, Cesarea ano oni. Judeofãfe ãto
253 LOS HECHOS 24

xanĩfo fetsafo fe feronãfake fetsari ato fe mẽranoax ẽ tsofe feratenãito ea tsõa


kani, ãfe ane Tértulo, nãato ato õimisma. 13 Na yorafokai ãa kaxpa
yoixomis ini. Nãfo xanĩfo ano fonifo, chanĩtirofoma, ẽ afaa chakafaitokai ea
Pablo chakafakĩ mekafaxikakĩ. 2 Mã õiafoma. 14 Akka ẽ mia yoitiro nõko
nokoafono xanĩfãfe Pablo ifitanõfo ato xinifãfe ãto Nios ẽ shinãkĩ ẽ kĩfimis.
yoini. Mã efeaifono nã Tértulo Pablo Nõko Ifo noko yoipaoni keskafakĩ akka
yõani. Iskafakĩ nã xanĩfo Félix yoini: na yorafãfe ãa chanĩra ea famisfo. Akka
“Aicho xanĩfo, mĩ noko ĩkinã nõ a Moisés yoikĩ kirika keneni nãri ẽ
isharakõiaki. Aicho mĩ tãpisharakõiaki chanĩmara fakõimis. A Niospa ato
nõko maitio anoafo mĩ ato shinãmanaino yoipaonifori, nãfori ẽ
yoisharakõimis noko chakafanõfoma. chanĩmara fakõimis. 15 Akka na ea
3 Fanĩmã mĩshtixõ mĩ askafaito nõ yõaifãfe a yora sharafoya yora chakafo
nikamis. Nãskakẽ mĩ noko sharafamiskẽ nafono Niospa ato otofaxii chanĩmara
nõ mikiki inimasharakõimis. 4 Akka ẽ famisfo keskafakĩ ẽri nã akaifo
mia yoikĩ, ẽ mia chai samaratapaimakai. keskafakĩ chanĩmara famis. 16 Nãskakẽ
Nõ mia yoiaito noko pishta nikayofe. mẽxotaima ẽ isharapaikõimis,
5 Na feronãfake mã nõ õimis ato shinãsharakõita. Niospa mã ea õimis,
fekaxtefamis, fakima mĩshtifo kafãsakĩ yorafãferi mã ea õimisfo.
ato pãrafofãsafakĩ judeofãfe anoris 17 “Mai fetsa ari kafãsakĩ mẽ xini

shinãnõfoma. Askatari ãto xanĩfo ichapa akatsaxakĩ, ẽfe mai ano ẽ oita a
nazarenõfo ato mekamamis. 6 Askatari afaamaisfo ato kori inãyoi, askatari a
nõko Nios kĩfiti pexefã chakafakĩ Nios kĩfiti pexefã mẽraxõ Nios afara
mekafaito nikakĩ nõ achita. 7 Akka nã inãxiki. 18 Epa Niospa noko yoini
sorarofãfe ãto xanĩfo Lisias nomakinoa keskarakõi ẽ faa. A nõ imis keskai nẽ
kerexkai ifita. 8 Anoxõ noko yoikĩ askakõikĩ Epa Niospa ferotaifi afaa
iskafaita: ‘Mãri Cesarea ano fotakãfe chakafatama ẽ isharakõia. Akka yora
afaa Pablo chakafamãkĩ, a xanĩfo ichapa ano efe ikafoma. Askatari anoax
yoixikakĩ.’ Nãskakẽ nõ mia ano oa. tsoa fãsi mekaitama. Akka atiri judeofo
Yõkaxõ mĩ tãpitiro nã afara chakafakẽ Asia mai anoax fenixakakĩ ea õiafo.
aõnoa nõ yoiai keskara,” ixõ yoiaifono, 19 Nãfãfe ẽ afara chakafaito ea õifikaxõ
9 judeofãferi ano fisti ichanãkaxõ, ¿afeskai afo feafomamamẽ, nonoxõ ea
nãnoriri yoinifo: “Chanĩma,” fanifo. yõaxikaki a ẽ afara chakafaito õiafo
10 Askafaifãfe nikakĩ xanĩfãfe Pablo ãfe keskara? 20 Akka afo feyamaifono, nã
mẽkemã, “Mekafe,” faino, Pablo nonoafo mĩ ato yõkatiro ẽ afaa
niinãkafã yoini iskafakĩ: “Inimakõikai ẽ chakafaito ea õiafomãki judeofãfe ãto
mia yoi ẽ afaa chakafamisma. Mẽ tãpia xanĩfofofãfe ferotaifi. 21 Akka ẽ anoxõ
na mai anoafãfe mĩ ãto xanĩfokõi, mã fãsikõi mekainãkafã ẽ ato yoita iskafakĩ:
mĩ xini ichapa aka xanĩfokĩ. 11 Akka mĩ ‘Yora naax anã ototiro,’ ixõ ẽ chanĩmara
ato yõkaxõ mĩ tãpitiro ẽ oxa ichapama faito, mã ea chakafakĩ mekafai ixõ ẽ ato
doce nia ẽ ika na Jerusalén ano ẽ oita yoita,” Pablo xanĩfo fani.
anoxõ Epa Nios kĩfixikĩ. 12 Ẽ tsofe 22 Akka na Félixpa Jesúsnoa tãpia ini.

feratenãito ea õimisfoma, Nios kĩfiti Nãskaxõ shinãni iskafakĩ yoiyanã: “Mã


pexefã mẽraxori ẽ tsoa mekafamisma, soraro xanĩfo Lisias oxõ ea
ichanãti pexe mẽraxori ẽ tsoa yoisharaiyonõ ẽ tãpisharanõ mĩ afaa
mekafamisma, askatari a pexe rasi chakafaamãkĩ,” ixõ yoini.
LOS HECHOS 24, 25 254

23 Nãskaxõ xanĩfo Félixpa soraro 6 Festo Jerusalén ano oxa ranãyoni.


xanĩfo fetsa yoini anã Pablo karaxa Nãskata Cesarea ano anã oni. Nãnoxõ
mẽra ikimayonõ a ãfe yorafãfe pena fetsa a xanĩfofo tsaomisfo anoxõ
pimapaikakĩ õipaiyaifãferi ato ikimanõ. tsaoxõ ato yoini Pablo ifitanõfo. 7 Mã
24 Mã oxa ranãta xanĩfo Félix anã oni Pablo oano õikakĩ, judeofãfe Jerusalén
ãfe ãfi Drusila fe. Nã ãfe ãfi judeo kẽro anoax fẽkaxõ, akiki fokaxõ mekafakĩ
ini. Nãskaxõ Félixpa anã Pablo chakakõi fanifo. Askafaifono, “Afaa
kenamani. Mã oxõ Pablo ato yoiaito Pablo chakafamãkĩ ea yoikapo,”
nikanifo Jesús meka shara afeskaxõ nõ xanĩfãfe ato faito, tsoa afaa inima
Jesucristo Ifofatiromãkĩ. 25 Akka Pablo Pablokairoko afaa chakafaito õikanax
yoini afeskax nõ isharatiromãkĩ, ãamãi noikaspakakĩ. 8 Askafaifãfe nikakĩ
askatari afeskax nõa nõ Pablo ato kemani iskafakĩ: “Ẽkai afaa
kexemesharatiromakĩ. Jesús Ifofaxma chakafama, a Moisés judeofo yoini
naax omiskõipakenakafo ixõ yoiaito keskarari ẽ chakafamisma, a anoxõ Nios
nikai Félix ratekõini. Nãskaxõ yoini kĩfiti pexefãri ẽ chakafamisma, askatari
iskafakĩ: “Iskaratĩa katãfe ẽ mia anã romanõ xanĩfori ẽ chakafakĩ
kenaxikai afaa afeska fayamakĩ,” ixõ mekafamisma.”
yoini. 9 Askafaito nikakĩ judeofãfe nõko
26 Pablo askafaito nikakĩ Félixpa xanĩfo Festo sharakõira fanõfo Pablo
shinãni ea Pablo kori inãno ẽ kãimatiro yõkani iskafakĩ: “¿Mĩ Jerusalén ano
ixõ. Nãskakĩ mẽxotaima kenapaoni afe kapaimẽ? Anoxõ ẽ õikanõ mĩ afaa
mekaxiki. 27 Nãskakĩ anoxõ xinia rafe afeska famãki.”
anifo. Nãskatari Félix tsekeni anã xanĩfo 10 Askafaito nikakĩ Pablo kemani: “Ẽ

inima, fetsa ini xanĩfoi, ãfe ane Porcio ari katiroma mĩrimãi romanõfãfe
Festo. Akka Félixpa karaxa mẽranoa xanĩfokẽ nonoxõ ea yõkatirofo. Mã mĩ
Pablo kãimanima, judeofãfe aõnoa tãpia, ẽ judeofo chakafamisma. 11 Akka ẽ
yoisharakõinõfo. afara chakakõifaito ea õikaxõ ea
retetirofo. Ea retekanira ikax ẽ meseima.
Festopa ferotaifi Pablo yoini Akka ẽ afaa chakafayamaito ãa ea

25
1 Festo nokoni xanĩfo ixiki. Mã pãrakaxõ ea ari nĩchitirofoma ea
tres nia ikax Cesarea anoax retenõfo. Akka ẽ xanĩfo finakõia César
Jerusalén ari kani. 2 Nãrixõ a ato Nios ano ẽ kapai anoxõ ea yõkanõ.”
yoixomisfãfe ãto xanĩfofofãfe a judeo 12 Askafaito nikakĩ Festopa a afe

xanĩfofo feta Pablo chakafakĩ rafeafo feta yoini: “Mã mĩ yoiaki xanĩfo
mekafanifo. 3 Nãskaxõ Festo yõkanifo finakõi ari katãfe arixõ mia xanĩfãfe
Festopa ato yoinõ Jerusalén ano Pablo yõkanõ,” fani.
iyotanõfo. Akka atiito shinãnifo fai
Xanĩfo Agripa ano Pablo iyonifo
nẽxpakĩaxõ nõ Pablo retenõra ikaxõ.
4 Askafaifãfe nikakĩ akka Festopa ato 13 Mã ano ikatsaxakĩ pena fetsa xanĩfo
kemani iskafakĩ: “Pablo Cesarea ano Agripa ãfe chiko Berenice fe Cesarea
karaxa mẽra ika. Akka ari mẽ samama ano fonifo Festo fe mekasharai fokani.
kai,” ato fani. 5 Nãskaxõ ato yoini 14 Nãri oxa ranãifono, Festopa

iskafakĩ: “Nãskakẽ mãto xanĩfofo Pabloõnoa xanĩfokõi iskafakĩ yoini: “Na


Cesarea ano efe fotirofo, na Pablo afaa karaxa mẽra feronãfake fisti ika Félixpa
chakafaamakĩ arixõ yoixikakĩ.” ikimayameano. 15 Ẽ Jerusalén ano ikano
255 LOS HECHOS 25, 26

a Nios ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofo fe nofe ichanãfãfe na feronãfakekĩa


judeofãfe ãto xanĩfofo ekeki fẽkaxõ õikapo. Judeofãfe ekeki efeafo aõnoa
Pablo chakafakĩ mekafaitafo iskafakĩ ea afara chaka yoiyanã. Jerusalén anoxõ
yoiyanã na feronãfake omiskõimafe ea chakafamisfo, nono Cesarea anoxori
faitafo. chakafamisfo. Mẽxotaima fãsikõi
16 “Ea askafaifono ẽ ato yoikĩ iskafaita: mekayanã retefe ea famisfo. 25 Akka afaa
‘Nõ romanõfãfe askara feyafamisma chakafakai ẽ õima ẽ retepanã. Akka
nikasharaxoma nõ tsõa retetiroma. A iskaito ẽ nika: ‘Ẽ xanĩfo yoipai ẽ afaa
chakafakĩ mekafaifo fe ato fe chakafamãkĩ ea yoinõ,’ ixõ Pablo
yoinãmano, afeskakĩ aõnoa yoikĩ yoiaito ẽ nika. 26 Akka afaa
chakafakĩ mekafakanimãkai.’ 17 Nãskakẽ chakafaitokai ẽ õiama, aõnoa yoikĩ ẽfe
mã nono Cesarea ano feafono, pena xanĩfo ẽ kirika kenexõ ẽ fomapanã.
fetsa mẽ xanĩfoxõ a xanĩfofo tsaomisfo Nãskakẽ mato ano ẽ Pablo efea mĩmãi
ano tsaoxõ, ẽ ato manamayamea Pablo xanĩfo finakõikẽ. Efe xanĩfo Agripa, mĩ
ifitanõfo. 18 Akka afaa chakafaamakĩ ea Pablo yõkaxõ mĩ ea yoitiro nãnori yoikĩ
yoikapo ẽ ato fafiaino, tsõa aõnoa afaa ẽ xanĩfo kirika kenexõ fomanõ. 27 Akka ẽ
chaka ea yoiama. Afara chakafakĩ finakẽ shinã askara sharama na feronãfake
ea yoikanira ixõ ẽ shinãfiaino. 19 Akka xanĩfo ari nõ nĩchitiroma tãpixoma afaa
aõnoa yoikĩ iskafaifãfe ẽ nikaita: ‘Na aõnoa yoiafomãki.”
Pablo Niosnoa yoimisfo anori yoima, a
feronãfake Jesús mã nafianino, mã anã Pablo xanĩfo Agripa ano kaxõ yoini a
otoyamea,’ ixõ yoimisfaifãfe ẽ nikaita. aõnoa chakafakĩ yoiafo keskara

26
20 Ẽ afeskaimẽ na yoiaifoõnoakai ẽ 1 Nãskakẽ xanĩfo Agripa Pablo

tãpiama ixõ ẽ shinãita. Nãskaxõ ẽ Pablo yoini iskafakĩ: “Mĩ yoitiro


yõkaita, Jerusalén ano kapaimãkai afeskakĩ mia chakafakĩ mekafafomãkĩ,”
xanĩfãfe anoxõ yõkanõ a aõnoa yoiaifo faito Pablo mẽshainãkafã ato yoini
keskara. iskafakĩ: 2 “Xanĩfo Agripa, ẽ inimakõi mĩ
21 “Ẽ askafaito ea Pablo yoikĩ iskafaita: ferotaifi yoi na judeofãfe eõnoa afara
‘Ẽ anã Jerusalén ano kapaima. Nonoxõ chaka yoiafo keskara yoi, na eõnoa
ẽfe xanĩfokõichi ea yõkatiro,’ ixõ ea yoiafo keskara mĩ chanĩmara fanõma.
yoita. Ea askafaito ẽ ato yoita anã Pablo 3 Akka mĩ xanĩfokõi mã mĩ õimis, nã

karaxa mẽra ikimanõfo, nã ẽ nĩchiaitĩa,” judeofo imis keskai nõ yoinãito.


ixõ Festopa yoiaito, 22 Agripa yoikĩ Nãskakẽ ẽ mia yoi, fekaxtekima mĩ ea
iskafani: “Ẽri na feronãfake nikayonõ,” ixõ Pablo yoini.
nikasharapaikõi,” ixõ Agripa yoiaito,
Festopa kemani iskafakĩ: “Mĩ penama Pablo Jesús Ifofamax isharayopaonima
nikatiro,” fani. 4-5 AnãPablo ato yoini iskafakĩ:
23 Nãskata pena fetsa Agripa ãfe chiko “Keyokõi judeofãfe tãpikõiafo a ẽ ato
Berenice fe rapati sharakõi safekanax mẽranoax imis keskara, ẽfe mai anoxõ
xanĩfãfe pexe mẽra ikinifo. Soraro tãpikãta, Jerusalén anoxori tãpiafo.
xanĩfofo fe a pexe rasi anoa xanĩfofori Askatari mã tãpiafo, akka mia
ato fe ikinifo. Nãskaifono Festopa Pablo yoipaikakĩ mia yoitirofo, ẽri fariseo. Nã
ifitanõfo ato yoini. 24 Mã Pablo efeafono nõko xinifãfe noko yoipaonifo keskara ẽ
Festopa xanĩfo Agripa iskafakĩ yoini: nikakõimis. 6 Epa Niospa nõko xinifo
“Efe xanĩfo Agripa, a xanĩfo fetsafori yoini keskafakĩ, a yora naax anã
LOS HECHOS 26 256

ototirora ixõ ẽ chanĩmara faito, ea Saulo, ¿afeskakĩ mĩ ea omiskõimanimẽ?


chakafakakĩ mato ano ea efeafo. 7 Ẽfe Ea mĩa iskafai, mĩakõi mĩ chakamei oa
kaifo judeofãfe nã doce xoko fetsafãfe, fakka ifiki chachixõ pae meetiro keskai.’
nã Epa Niospa yoiyoni keskara 15 “Ea askafaito nikakĩ ẽ kemakĩ

õipaikakĩ manamisfo. Nãskakẽ Epa Nios iskafaita: ‘¿Ifo, mĩ tsoamẽ?’ ẽ faito, nõko
kĩfimisfo, penata kĩfita fakishi kĩfikĩ Ifãfe ea kemakĩ iskafaita: ‘Ẽkĩa Jesús, ea
famisfo. Nãskarifiakĩ ẽri õipaikĩ ẽ mĩa omiskõimamis. 16 Fininãkafãfe ẽ
manaino, na judeofãfe ãa ea pãrakakĩ ea mikiki nokoaki mĩ ea Ifofanõ. Askatari
chakafakĩ mekafamisfo. 8 ¿Afeskakĩ mã na mĩ õiai keskara mĩ ato yoinõ, a ẽ mia
chanĩmara faimamẽ, Niospa yora nakẽ chipo õimanai keskarari. 17 Ẽ mia
otofafiatirono?” ixõ Pablo ato yoini. kexesharaxii judeofãfe mia
retepaiyaifono, yora fetsafãferi mia
Pablo ato yoini a Jesús Ifofaafo ato askafaifono ẽ mia kexesharaxii. Nãskakẽ
omiskõimapaonixakĩ ato mẽra ẽ mia nĩchi. 18 Nãskakẽ ato
9 Anã Pablo ato yoini iskafakĩ: “Ẽa mẽra ẽ mia nĩchi, eõnoa mĩ ato yoinõ
shinãxõ a Jesús Ifofaafo ẽ ato anã fakish mẽra nia keskara inõfoma,
omiskõimapaoni. Nã Jesús Nazarete ano askatamaroko penata nia keskara shara
ikano, ãfe ane nikakaspakĩ ẽ inõfo, Satanás chakata ato yoiaito anã
chakafapaoni. 10 Jerusalén anoxõ ẽ ato nikayamanõfo, askatamaroko Nios
askafapaoni. A Nios ato kĩfixomisfãfe Ifofanõfo. Nãskakaxõ ea chanĩmara
ãto xanĩfofofãfe ea yoiafono a Nios fakaxõ afara chakafakatsaxakakĩ ãto
Ifofaafo ichapakõifo ẽ ato karaxa mẽra chaka xatekanax Niospa yoini keskai efe
ikimapaoni. Ato reteaifonori nõ ato ĩpaxanõfo,’ ixõ Jesús ea yoini,” ixõ
retenõ ẽ ato fapaoni. 11 Mẽxotaima ẽ ato Pablo ato fani.
omiskõimapaoni, anã Jesús sharara
fayamakãfe ixõ. Nã ichanãti pexefo Jesucristo yoiaito namakẽ õia
mẽraxõ ẽ ato askafapaoni. Ẽ atoki keskarafaxõ Pablo nikakõini
õitifishkikĩ finakõikĩ pexe rasi fetsafo 19 Anã Pablo ato yoini iskafakĩ: “Ẽfe
mẽra kaxori ẽ ato omiskõimapaoni,” ixõ xanĩfo Agripa, ẽ nikakaspanima a ẽ
Pablo ato yoini. namakẽ õia keskarafaxõ nĩi mẽraxõ ea
yoiaito. 20 Damasco anoxõ ẽ ato yoikĩ
Pablo yoini afeskaxõ Jesús Ifofamãki taefani Jesúsnoa meka shara ato yoikĩ.
(Hch. 9.1-19; 22.6-16) Nãskata Jerusalén anoafori ẽ ato yoini,
12 Anã Pablo ato yoini iskafakĩ: Judea mai anoafori ẽ ato yoini. Askatari
“Nãskakẽ achixõ ẽ ato omiskõimapai a judeofoma ẽ ato yoini iskafakĩ: ‘Mãto
pexe rasi Damasco ano ẽ kani, a Nios chaka xatekãfe Nios Ifosharakõifaxikakĩ,
ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfofofãfe ea askaxori afarafo shara fakĩ ato õimakãfe
yoikaxõ ea nĩchiafono. 13 Xanĩfo mato chanĩmara fanõfo mã Nios
Damasco ari fãi kakĩ ẽ õini xini keya nai Ifofasharakẽ,’ ixõ ẽ ato yoiaito,
mẽraxõ chaxatanaito oa xinĩ chaxa 21 judeofãfe ea achinifo Nios kĩfiti pexefã

keskara inima, chaxakĩ finakõini. Ea mẽraxõ ea retepainifo. 22 Akka ea


kemataima chaxakõia ini, a efe fofaifori retepaiyaifono Epa Niospa ea
ato askafani. 14 Noko askafaino nõ nãmã kexesharani, iskaratĩari ẽ isharakõia
pakeni. Askata ãfe meka ẽ nikani hebreo Niosnoa ato yoiyanã. A xanĩfokõifoya a
mekapa ea yoiaito iskafakĩ: ‘Saulo, afamafori ẽ ato yoimis. Afaa fetsa ẽ
257 LOS HECHOS 26, 27

yoimisma. A ato Niospa shinãmanaino afeskakĩkai retetirofoma, askatari


Moisés feta yoipaonifo anori fisti ẽ afeskai karaxa mẽra itiroma.”
yoimis. 23 Iskafakĩ ato yoipaonifo, na 32 Nãskaxõ Agripa Festo yoini iskafakĩ:

Niospa nĩchia Cristo omiskõiax naxii. “Na feronãfake nõ kãimakerana, ẽ


Mã nafiax anã otoxii, mã otoxõ ato xanĩfo César ari kaimakai noko faino,”
yoisharax afeskax Epa Nios fe ixõ Agripa Festo yoini.
ipaxatirofomãkĩ, judeofoya a
judeofoma,” ixõ Pablo ato yoini. Pablo Roma ari nĩchinifo

27
1 Nãskakẽ shinãkaxõ Italia ano
Pablo Agripa shinãmapaini
noko nĩchinifo. Pablo yafi a afe
akairi Jesús Ifofanõ
karaxa mẽra imisfo soraro xanĩfãfe ãfe
24 Pablo yoikĩ askafafiaino, Festopa ane Julio ato kexenõ. Nã sorarofo,
mekatimafani iskafakĩ yoini: “Pablo, mã “Xanĩfo finakõia kexemisfo,” ato
mĩ fekaxtekõia mẽxotaima kirika fisti famisfo. 2 Nãnoax kanõanãfãnẽ nõ
anekĩ tãpikõiax,” fani. nanekaini. Nã kanõanãfã Adramitio fai
25 Askafaito nikakĩ Pablo kemani fotoa anoax oaino mã itipinĩkõiax Asia
iskafakĩ: “Ẽfe xanĩfo Festo, ẽ fai fotoa ano kaino. Aristarcori nofe ini,
fekaxtemisma. Askatamaroko na ẽ yoiai nã Aristarco Tesalónica anoa ini,
anori sharakõi, chanĩmakõi ẽ mato yoi. Macedonia mai anoa. 3 Nãnoax kaax
26 Na ẽ mato yoiai anori nõko xanĩfo pena fetsa Sidón fai fotoa ano nõ
Agripa mã tãpikõia a ẽ Jesúsnoa yoimis nokoni. Nãnoxõ soraro xanĩfãfe ãfe ane
anori. Nãskakẽ xafakĩakõi ãfe ferotaifi ẽ Julio nãato Pablo noikõikĩ iskafani:
yoi, akka mẽ tãpia na ẽ yoiai anori “Mefe yorafo kaxõ õitãfe afãfe nã mĩ
nãatori mã tãpia. Nã ẽ yoiai anori ẽ fichipaiyai keskara mia inãnõfo,” ixõ
nikamisma mã itiroma onekai ẽ yoini. 4 Nãskata Sidón anoax nõ anã
yoimisma. 27 Ẽfe xanĩfo Agripa, a Niospa kanõanãfãnẽ kaino, nẽfefanẽ noko
ato shinãmanaino yoipaonifo keskara, akaino nã fakafã nakirafe mai toomãfã
¿mĩ chanĩmara faimẽ? Akka ẽ tãpia mĩ ãfe ane Chipre aõri nõ kani, takai
chanĩmara fai,” ixõ Pablo Agripa yoini. fetsaxomãi noko nẽfefanẽ katimafaino.
28 Askafaito nikaki Agripa kemani 5 Askata mã nõ kakĩ Cilicia yafi Panfilia

iskafakĩ: “Mã mĩ ea chanĩmara fakafã kesemẽkõi nõ finõfaini. Askata


famakerana Jesús Ifofafe,” ixõ yoini. pexe rasi Mira ano nõ nokoni. Nã pexe
29 Askafaito anã Pablo yoini: “Iskaratĩa rasi Mira Licia mai anoa ini.
iyamai afetĩara ea keskara mĩ inõ ẽ 6 Nãnoxõ a soraro xanĩfãfe kanõanãfã

fichipai, askatari nã mã ea nikaifo fetsa fichini Alejandría anoax okẽ. Nã


keyokõi ea keskara mã inõ. Nõko Ifo kanõanãfã Italia anoax kaino, não noko
Jesús Ifofai nãskafiax karaxa mẽra mã naneni aõ nõ kanõ. 7 Fenãmãshta kai nõ
ikiyamanõ ẽ imis keskai. Nãnori ẽ mato oxa ranãkõini, nõ kanõanãfã tõfei nõ
Epa Nios kĩfixomis,” ixõ Pablo ato yoini. xokenãkõini. Nãskax pexe rasi Gnido
30 Ato askafaito nikai xanĩfokõi okiri nõ nokoni. Anoxõ nẽfefãnẽ noko
fininãkafani, xanĩfo fetsa fe, Bereniceri anã akaino, pexe rasi Salmona okiri nõ
ato fe askani, a ano tsaoafori ato fe finõfaini. Nã Creta anoa fakafã nakirafe
fininĩfofãnifo. 31 Nãskakanax ori fokanax mai toomãfã okiri nõ kayakeni.
ãa ranã yoinãkani iskanifo: “Na 8 Nãskata nẽfefãnẽ noko katimafaino nõ

feronãfãkekai afaa chakafama samarakakõi nõ fekaxtekõini. Nãskata


LOS HECHOS 27 258

nõ nokoni pexe rasi ãfe ane Buenos afeskarafakafãnaki nõtanifo, nato nã


Puertos ano. Pexe rasi Lasea chaima ini. noko iyopaiyai ari noko iyoikanõra
9 Nãskai mã nõ ano samarakõiano, mã ikaxõ. 18 Akka pena fetsa anã nokoki
mechakaino fakafã pooiki meseniaito nẽfefani, nãskakẽ nã kanõanãfã
õikĩ anã katiroma meeki Pablo ato yoini mẽranoa ãto afama mĩshtifo fakafã naki
10 iskafakĩ: “Xanĩfofofãfe, nõ katiromaki potaketsanifo. 19 Askakãta mã tres nia
mesekõi iki kiki mẽ tãpiaki. Na ikano nẽfefã nishpayamaito õi kakĩ ãto
kanõanãfã yafi nõko afama mĩshtifo nõ risfifoya ãto firofo, ãto fitifo, ãto
fenotiro, askatari nõri nõ ãsai samafo, fakafã naki potakĩ mitonifo.
fetsetiroki,” 11 ato faino akka tsõa Pablo 20 Nãskai nẽfefã nishpayamaino xini yafi

nikanima. Akka na kanõanãfãnẽ ifãfe fishifo nõ õitiroma ini, nẽfefanẽ noko


yoini: “Maa. Nõ meseima, nõ ãsaima. õitimafaino. Nãskatari anã afaa nõ
Nõ kanõ fokãfe,” ato fani. Ato askafaino shinãnima mã nõ ãsai fetseira ikax.
nã sorarofãfe ãto xanĩfãfe nã 21 Nãskakĩ mã nõ foni tenekĩ ranã

kanõanãfãnẽ ifo nikani. Nã rafeta Pablo faano, Pablo niinãkafã noko yoini
nikanifoma. 12 Akka nã fai fototai shara iskafakĩ: “Efe yora mĩshtichi, nõ
inima anoxõ mechaka finõpaifiaifono afeskakeranama na Creta anoax fena
nãskakẽ anoxõ shinãnifo: “Nõ nonoax foyamakãfe ẽ mato fafiaino mã ea
kanõ Fenice ano,” ixõ shinãnifo. Nã nikaitama. Nõko afama mĩshtifokai nõ
pexe rasi Fenice Creta mai anoa ini. fenokeranama, mãrikai
omiskõikeranama. 22 Nãskakẽ
Nẽfefanẽ fakafã anoxõ ato ani rateyamakãfe. Mã ãsaimakai. Kanõanãfã
13 Nãskaxõ shinãnifo: “Anã nẽfefaima fisti fakafã mẽra iki kiki. 23 Na fakishi
kiki, fenãmãshta nefei kiki na nẽfe nõ Niospa ãfe ãjiri ekeki nokoakĩ Niospa
kanõ,” ikax yoinãnifo. Nãskata nãnoax nĩchiano, nã Niosfi ẽfe Ifokõikĩ, nã ẽ
mã nõ kakĩ Creta ketokonõkõi nõ yonoxomis. 24 Ea iskafakĩ yoiakĩ: ‘Pablo,
finõfaini. 14 Akka mã nõ kaino chipo rateyamafe. Mĩ xanĩfo César ano kaikai
nokoki nẽfefãkerakĩ, fakafã pooiki ato mia yõkanõ mĩ afaa chakafamãkĩ.
kanõanãfã rafe rafe ani. 15 Noko Mĩoxõ Epa Niospa na kanõanãfã mẽra
askafaino fakafã ketokonõ nõ mefe foaifo ato kexesharai kiki
kapaifiaino, noko katimafani. Nãskakẽ afeskakanima kiki,’ ixõ ea yoiaki.
nã nẽfefanẽ nã iyopaiyai ari noko iyoni. 25 Nãskakẽ ẽ mato yoikai efe yora
16 Noko askafaino nã fakafã nakirafe mai mĩshtichi, ratekakima inimakãfe. Epa
tõo efapama ãfe ane Cauda nõ finõfaini. Niospa ea yoiai keskara ẽ chanĩmara
Nãno nõ finõfainaino anã noko nẽfe fãsi fakõimiski. Mẽ tãpiaki tsoa ãsaima kiki
anima. Nãskakẽ a kanõa kafãshara mã ea ãjirinĩ yoiaki. 26 Akka fakafã
chirotamea fãsi kerexkai kanõanãfã xaki nẽxpakĩa mai toomãfã anoax nõko
mẽra nanenifo. 17 Mã askafakaxõ risfi kanõanãfã tooxai kiki,” ixõ Pablo ato
efapato kanõanãfã nexasharakõinifo ato yoini.
nẽfe toõxayamanõ. Nexakaxõ ãto sama 27 Mã nõ catorce nia finõta fakafã ãfe ane

poteti pekakaxõ kanõanãfã mẽra Adriático ano nõ nokoni. Nãskakẽ nãnoxõ


rãtanifo, nẽfe noko iyoyamanõ nã mashi nẽfefanẽ nã noko iyopaiyai ari noko
ãfe ane Sirte ano ikaxõ, “Nẽfe noko iyoikaino, nã fakish fistichi yamenake
fakirira iyoikanõra,” ikaxõ. Nãskakaxõ kafanaino a kanõanãfã mẽra yonomisfo
kanõanãfãki nexakaxõ ãto yoinãnifo: “Mã nõ mai ano nokoikaira,”
259 LOS HECHOS 27, 28

ikanax. 28 Nãskakaxõ ãto tanãtinĩ faka mashi fichikaxõ, “Ono nõko kanõanãfã
noamãkĩ ixõ meenifo. Mã meekaxõ õiafo nõ rĩtiaki kanõ,” inifo. 40 Nãskakata a aõ
treinta y seis metros ini, askata afianã ori kanõanãfã nexea ãfe risfi xatekaxõ
fokaxõ meeafo veintisiete metros ini. nãnoa õifainifo. Nãskatari ãto fitifo
29 Nãskakaxõ mesekakĩ nõ tokirinĩfakĩ pekaketsanifo kanõanãfã mẽstekõi
nokoi katirora ikaxõ, cuatro faxõ ãto iyoikanõ. Nãskata afianã kanõanãfã
firopafãfo nexakaxõ kanõanãfãki chenexti rechokoki ãto samapafã poteinĩfofãnifo
fakaxõ fakafã naki potanifo, noko nẽfefanẽ ato nẽfe iyoikanõ. Nãskax mã fõkakĩ
iyoyamanõra ikaxõ. Nãskakaxõ Epa Nios mashi chaima fanifo. 41 Akka mã
kĩfinifo koshi penanõra ikaxõ. fofaifono kanõanãfãnẽ mashi tsakax
30 Nãskaifono akka a kanõanãfã mẽra nãno rakani. Refokirixori mashi
yonomisfo onefaipainifo kanõanãfã tsakakõia ini, pishta feroitiroma.
mẽranoax. Nãskakẽ a kanõanãfã mẽranoa Nãskakẽ aõ chipokirinoax toxai fetseni
a kanõa kafãshara fotomapainifo. Nõ fãsikõi fãkafã poo ikaino.
firopafãfo nexaxõ kanõanãfã renexte faxõ 42 Nãskaino sorarofãfe a karaxa mẽra

nõ fakanaki potaira ikaxõ ato imisfo ato retepainifo, tsoa pishta


feparapainifo. 31 Nãskaifono Pablo soraro ichoyamanõ. “Keyokõi nõ ato retenõ,”
xanĩfo yoini, ãfe sorarofoya iskafakĩ: “Nafo ikax yoinãnifo. 43 Akka a sorarofãfe ãto
kanõanãfã mẽra nẽteyamaifono tsõa mato xanĩfãfe Pablo retepaikĩma, “Ato
anã iyoyamaino, mã ãsai mitokomei,” ato reteyamakãfe,” ãfe sorarofo fani.
faino, 32 sorarofãfe a aõ kanõa Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: “Fatoto mã
fotomapaiyaifo risfi xatenifo a kanõa faka feakĩ tãpiamãkĩ faka feafaitakãfe
fakanaki pakeano fãka fõtanõ. mashi ano nokoxikakĩ. 44 Akka a faka
33 Nãskata mã penaino Pablo shinãxõ feakĩ tãpiafoma tii na kanõanãfã kaxkẽ
ato yoini afara pishta pinõfo. Iskafakĩ aõ nonoax fonõfo,” ixõ soraro xanĩfãfe
ato yoini: “Mã nõ nomĩko rafe akaki ato yoini.
nẽfefã nishpaira ixõ, manayanã a mã Nãskakẽ keyokõi ãsaxma mashi ano
pimis keskafakĩ mã afaa piamaki. 34 Ẽ nokonifo.
mato yoikai pikãfe. Nõ piax shara nõ
itiroki anã mãto yora kerex inõ. Nõ Pablo mai toomãfã ãfe ane Malta ano ini

28
afeskaimakai,” ixõ ato yoini. 1 Mã nõ keyokõi fãkafã kesemẽ
35 Ato yoikĩ askafata pãa tsomainĩfofã nokoxõ, nõ tãpini nã fãkafã
ãto ferotaifi, Epa Nios kĩfikĩ iskafani: nẽxpakĩa mai toomãfã ãfe ane Maltakẽ.
“Aicho Epa Niosi, mĩ noko kexesharaki,” 2 Nãnoxõ keyokõi noko ifisharakõinifo.

fata ato pãa pikĩni. 36 Ato askafaino Nãnoax nokoki oi ikaino, matsikõi ini.
inimakõiyanã anã ratekakĩma akairi Nãskakẽ anoxõ chii ketefakaxõ,
pinifo. 37 Akka nã kanõanãfã mẽra “Yoofẽkãfe,” noko fanifo. 3 Pablo nãnoxõ
docientos setenta y seis yorafo nõ ini. karoya shano ikõferani chii ketefakĩ. Mã
38 Mã pii mãyakõikãta ato trigofo fakafã chii ketefaino chii xanamei shano
naki potanifo, kanõanãfã xaka inõ. kãikerani oxõ mifiki chachini. Mã mifiki
chachiax aõ neetani. 4 Pablo ãfe mifi shano
Kanõanãfã ikini
ronokẽ õikani ãa ranã iskai fetsenifo: “A na
39 Mãpenaino a kanõanãfã mẽra feronãfãke ato retemis rakikĩa. Fakafã
yonomisfãfe, mã mai fichifikaxõ tsõa anoax nokosharafiaino, mã Niospa shano
tãpinima. Akka a fakafã chitotanã anoa chachimana nai rakikĩa,” ikanax yoinãnifo.
LOS HECHOS 28 260

5 Akka Pablo metashkiri itakĩ shano nõ kaino nõ Roma ano nokoyoamano a


chii nẽxpakĩa potani. Shanopa Jesús Ifofamisfãfe Roma anoxõ
chachifiano Pablo paemenima. nikaketsanifo. Nãskakẽ nokoki
6 Nãskakẽ keyokõichi õiketsanifo nokoifekani fenifo. Atiri pexe rasi Foro
faraxinãkafanax naira ikaxõ. Akka de Apio anoax fenifo, atiri pexe rasi
faraxiyamaito õikakĩ, iskafanifo: “Nakai Tres Tabernas anoax nokoki nokonifo.
retemitsamisma, nafi nioski,” ikanax Askaifãfe õikĩ Pablo Epa Nios kĩfikĩ
yoinãnifo. iskafani: “Aicho Epa Niosi, mĩ yorafo
7 Anoxõ shinã nã xanĩfo Publio chaima ekeki nĩchiaki,” fani inimakõiyanã.
ika ini. Nãnori yorafo afe ikafo ini. Nã 16 Mã nõ Roma ano nokoano, xanĩfãfe

xanĩfãfe ãfe pexe anoxõ noko ato yoini pexe fetsa mẽra ares Pablo inõ,
ifisharakõixõ noko pĩchasharakõixoni, anoxõ soraro fistichi kexenõ.
tres nia ano nõ oxaino. 8 Nãnoax Publio
ãfe apa isinĩ iki rakani, yonayanã chixoi. Roma ano Pablo ini
Nãskaino Pablo õikai kaxõ Epa Nios 17 Mã nokoitaxakakĩ ano tres nia ixõ,
kĩfixota ãfe mĩfi mãmãsharani. 9 Pablo Pablo judeofo xanĩfofo Roma anoa ato
sharafaito nikakanax a isinĩ ikaifori nã kenamani fenõfo. Mã fekanax
ika anoax feafono Pablo ato ichanãfono Pablo ato yoini iskafakĩ:
sharafapani. 10 Ato askafaito õi kakĩ “Efe yora mĩshtichi, ea nikakapo ẽ mato
anoxõ afama mĩshtifo noko inãketsanifo. yoinõ. Ẽkai judeofo chakafakĩ
Nãskata mã nõ ato makinoax kai mekafamisma. A nõko xinifo ipaonifo
kanõanãfã mẽra nõ naneikainaino, anã keskarari ẽ chakafakĩ mekafayamafiakẽ,
afama mĩshtifo noko inãnifo a nõ kakĩ ea achikaxõ Jerusalén anoxõ romanõfo
pifoikai. ano ea nĩchinifo. 18 Nãnoxõ mã ea
yõkakaxõ, ea nĩchipainifo, ẽkairoko
Pablo Roma ano nokoni afaa chakafakẽ ea retexikakĩ. 19 Ea
11 Nãskata anoxõ mã nõ tres oxe akax, askafaifono, akka judeofãfe ea
kanõanãfã mẽra nõ naneinãkafãni. Nã iskafayameafo: ‘A chaka kãimayamafe,’
kanõanãfãnẽ nã mai anoxõ mechaka ea faifono, ẽ xanĩfofo yoini iskafakĩ: ‘Ẽ
finõmani. Nã kanõanãfã Alejandría anoa xanĩfokõi César ano kapai ato ea yoinõ,
ini. Nã kanõanãfã recho koki afarafo ẽ afaa chakafayamafiakẽ efe yorafãfe
tsaoxõ fonifo na nõko niosra ikaxõ, fetsa eõnoa yoiafo keskara,’ ixõ ẽ ato yoini.
ãfe ane Castor ini, fetsari Pólux ini. 20 Ẽ mato kenamana mato fe yoinãxiki.
12 Nãskax nõ nokoni Siracusa fai fotoa Akka mã mã nikai ẽfe kaifo israelifãfe,
ano, nãno nõ tres nia oxayoni. 13 Nãnoax nã noko nimamis Niospa Fake nõ
kanõanãfãnẽ nõ anã kai fakafã ketokonõ manamis. Nãskakẽ mã mã ea õi nonoxõ
pishtakõi nõ kaax Regio ano nõ nokoni. ea metexkere akafono,” ixõ Pablo ato
Nãnoxõ pena fetsa nẽfefãnẽ noko ani a yoiaito, 21 nikakakĩ iskafanifo:
xini oaikirinoaxma oxõ. Nãskakẽ “Judea anoxõ mĩõnoa tsõa noko kirika
nãnoax kaax pena fetsa nõ nokoni kenexõ femama. Nofe yorafo judeofori
Puteoli ano. 14 Nãnoa a Jesús Ifofaafo nõ ariax fẽkaxõ mĩõnoa afaa chaka noko
ato fichini nãfãfe noko yoikĩ iskafanifo: yoiafoma. 22 A mĩ yoiai keskara nõ tãpipai,
“Nono nofe oxa ranãyokãfe,” noko akka mã nõ nikamiski, a maniafo tii anoxõ
fanifo. Nãskata nãnoax ato makinoax a Jesús Ifofamisfo chakafakĩ ato
kaax chipo Roma ano nõ nokoni. 15 Mã mekafamisfokĩ,” ixõ ea yoinifo.
261 LOS HECHOS 28

23 Nãskakata, “Pena fetsa nõ mefe nikafikakĩ shinãsharakanima, ãto õiti


ichanãfainakaki,” fanifo. Nãskakẽ yora fẽstokõi. Mã õifikakĩ tãpipaikanima,
ichapakõi a Pablo ika ano fenifo nikai na ẽ yoiai keskara chanĩmakõi
fekani. Mã feafono Pablo ato yoikĩ õifikakĩ. Askatari nikakõiafoma ẽ ato
yãtafani, Nios xanĩfoõnoa ato yoikĩ. chaka soaxopanã efe nĩpaxanõfo,
Afeska faxoma Jesúsnoa ato ixõ Niospa Yõshi Sharapa Isaías yoini.
nikamapaikõini, a Moisés keneniõnoa 28 Na ẽ mato yoiai keskara tãpikãfe, Epa

ato yoita, a Niospa ato shinãmanaino Niospa noko nimapaiyai keskara mã


kenenifoõnoari ato yoini. 24 Pablo ato nikayamaino a judeofoma ẽ ato yoi
yoiaito ranãrito nikanifo, akka afãfe ea nikakõixikani,” ixõ Pablo ato
ranãritori nikakaspanifo. 25 Nãskakẽ ãa yoini.
ranã fochishpanã faatanãnifo ares 29 Pablo ato yoikĩ askafaino, judeofo

shinãkanima. Nãskakata mã mã fokani ãa ranã feratenãfonifo.


fopaiyaifono Pablo ato yoini iskafakĩ: 30 Anoxõ Pablo xiniya rafe ani. A pexe

“Isaías chanĩmakõi ato yoipaoni Niospa ifo Pablo kori inãni a mẽra ixiki.
shinãmanaino. Nãõxõ Niospa Yõshi Nãnoxõ ato ifisharapaoni õikai fofaifono
Sharapa mãto xinifo yoini, iskafakĩ: ato yoisharayanã. 31 Nãnoxõ
26 Kaxõ mĩ kaifo yoitãfe iskafakĩ: ranotamakõi ato yoini afeskaxõ Epa
‘Mã mã nikakõifikĩ mã nikasharaima; Nios xanĩfãfe noko ĩkitiromãki. Nõko Ifo
mã mã afara sharafo õifikĩ mã Jesucristoõnoari ato yoiaito tsõa
õisharaima.’ 27 Mã na yorafãfe xatematiroma ini. Nã tii.
Pablo Roma Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

Mato noikĩ mãto shinã mẽraxõ mato


Pablo Jesús Ifofaafo Roma anoafo kirika shinãsharamanõ. Epa Nios feta nõko Ifo
kenexõ fomani Jesucristo mato askafanõ.

1
1 Roma anoafãfe, ẽ mato kirika
Pablo a Jesús chanĩmara faafo Roma
kenexõ fomai. Ẽkĩa Pablo, ẽ
anoafo ato õipaini
Jesucristo yonoxomis. Niospa ea nĩchini
ẽ aõnoa yoimis inõ, ãfe meka shara 8 Ẽmato yoinõ. Nikakapo. Keyokõichi
Jesúsnoa yoinõ. a maitio anoafãfe mato yoimisfo, mã
2 Niospa ãfe Fake nokoõnoax Jesús chanĩmara faito õikakĩ. Nãskakẽ,
naiyonõpokoai tãpixõ a Niospa meka “Aichora,” ẽ Nios famis. Jesucristoxõ,
yoimisfãfe meka kenenifo. Jesúsnoa “Aichora,” ẽ famis. 9 Ẽfi Nios
meka shara yoinifo. 3 Niospa Fakeõnoa yonoxokõikai. Chanĩmakõi ẽ
meka shara kenenifo a inõpokoai yonoxonikai. Ẽ feparanima. Ãfe
keskafakĩ. Jesús Niospa Fakekõifiax Fakeõnoa ẽ meka shara yoimis. Pena
David ãfe xini ini. Nã David nõko tiifi ẽ mato Nios kĩfixõfafãini. Niospa
xinifãfe ãto xanĩfokõi ipaoni. 4 Niospa tãpia. 10 Ẽ mato õisharapai. Nãskaxõ ẽ
afama mĩshti fatiroxakĩ nõko Ifo Nios kĩfifafãini ẽ mato ano kapaikĩ.
Jesucristo otofani. Otofaxõ ato õimani Akka ẽ kai, ẽ kayamai ẽ kaima. A
nãmãi Niospa Fakekẽ. Niospa ãfe Niospa ea nĩchipaiyaino ẽ katiro. 11 Ẽ
shinãmã ãfe Yõshi Sharaõxõ ãfe Fake mato õisharapai. Õikaxõ ẽ mato Niospa
otofani. Ato õimani Jesúsmãi ãfe meka yoipai. Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ
Fakekẽ. 5 Jesucristoxõ noko noi. Noko ẽ mato yoipai mã chanĩmara fakĩ
noikĩ ãfe shinã noko inãni. Nãskaxõ finakõinõ Jesús Ifo sharakõi faxiki.
noko nĩchini Jesúsnoa yoimis nõ inõ. A 12 Nãskax Jesúsnoax nõ inima faatanãnõ.

judeofomari a xoko fetsafori afãferi Mã Jesús chanĩmara faino ẽ inimatiro.


Jesús chanĩmara fanõfo nõ yoiaino. Nãskarifiakĩ ẽ chanĩmara faino mã
Jesús chanĩmara fakaxõ inimatiro.
nikasharakõinõfo. 6 Mãri mã mã 13 Efe yorafãfe, ẽ mato tãpimapai mã

Jesucristo chanĩmara faito mato nĩchini tãpinõ afeskaxma ẽ matoki kapai ẽ


mã afe yorafo inõ. katiroma mei, ẽ kamisma. Mẽ kãta
7 Roma anoafãfe, ẽ mato kirika kenexõ katamis ifiakeranax afara fetsa aki ẽ
fomai. Niospa mato noixõ mato ifini kamisma, mato ari kapaifi. Mai fetsa
mato chaka soaxoxiki afe yorafo mã inõ. aria ichanãmisfo judeofoma nãfo ẽ Jesús

262
263 ROMANOS 1

ato chanĩmara fama. Nãskari fakĩ ẽ õifikakĩ iskafakĩ yoipaikanima: “Nios


matori askari famapai. 14 Jesús ea yoia ẽ fistichi keyokõi onifani. Aicho, Nios
ãfe meka keyokõi ato yoinõ. Nã kirika finakõia,” ikaxõ shinãpaikanima.
kenekĩ tãpiafo ita a kirika kenekĩ Nãskakaxõ ãto shinã mẽraxõ afara
tãpiamafori ẽ ato yoikai. Nafafoya a shinãsharakanima. Afara chaka fisti
nafamafori ẽ ato yoitiro. Ẽ ato yoiaito shinãkani ãto õiti fakish keskara ikaxõ.
nikakakĩ Jesús chanĩmara fanõfo. 22 “Nõfi tãpikõiaki,” ifiakaxõ tsõa
15 Nãskari fakĩ ẽ Jesúsnoa mato Roma shinãsharaima. 23 Niosfi sharakõikĩ shara
anoari yoikapaimis. enenakama. Nãfi isharapakenakakĩ.
16 Jesúsnoa meka shara yoipaikai ẽ Isharakõifiaito Ifofapaikanima. Askata
ranotiroma. Ãfe meka xafakĩa shara. yorafo isharayamaino yora fetsafãfe
Noko Niosnoa tãpimatiro a tsõa atiroma afara yora keskara onifakaxõ, “Na nõko
keskara Niospa atiro. Nõ chanĩmara Niosra,” ikaxõ kĩfimisfo Nioskõi
faito Jesucristoxõ Niospa noko chaka kĩfikaspakakĩ. Yoinã keskara onifakaxõ,
soaxotiro nõ afe ĩpaxanõ, nõ peya keskara onifakaxõ, rono keskarari
fenoyamaino. Taefakĩ judeofãfe onifakaxõ, nãskarafo onifakaxõ, “Na
nikakõinifo. Akka iskaratĩari nõko Niosra,” ikaxõ kĩfimisfo.
judeofomafãferi nikakani afe ipaxakakĩ. 24 Askafaifãfe õikĩ Niospa anã ato
17 Nã Jesúsnoa meka sharaõxõ Niospa Ifofamaima. Nã chakafapaiyaifo fisti
noko õimatiro. Nõ Jesús chanĩmara akaifãfe õikĩ Niospa ato xatemanima.
faito Niospa nõko chaka noko soaxotiro. Nãskax ãa ranã fekaxte faatanãkani.
Nãnori kenenifo iskafakakĩ: “A Jesús 25 Nios fistifi chanĩmismaki. Nã

chanĩmara fakõinaifo Niospa ãto chaka chanĩyamafimiskẽ tsõa Ifofapaima nã


ato soaxõ afaa chakafamisma keskara fisti nõko Nios sharakõifiano. Niospa
ato õi. Nãskax shara ipanakafo Nios fe.” keyokõi onifafianino tsõakai Ifofapaima.
Akka nã Niospa onifanifo, “Nã nõko
Keyokõi yorafo chakamisfo niosra,” ikaxõ kĩfitaifamisfo. Tsõakai
18 Niospa meka nikakaspaifãfe a Nioskõi Ifofapaima, mẽxotaima
chakafamisfo Niospa ato õimani ato sharafinakõia ifiamiskẽ. Nãskakẽ, “Epa
omiskõimakĩ. Niospa meka Niosi, mĩ sharafinakõia,” ikaxõ yoikani.
chanĩmakõifiano nikakaspakata yora Askapakexapainõfora.
fetsafori ato Niospa meka chanĩmara ato 26 Askafaifãfe õikĩ Niospa ato chaka

famakaspakani. 19 Nõko Nios afe xatexonama, afara chakafapaiyaifo fisti


keskaramãkĩ tãpipaikĩ nõ tãpitiro. Akka akaifãfe. Niospa noko onifani feronãfake
Niospa noko õimamis. 20 Nõ Nios yafi kẽro, kẽro feronãfake fe inõ.
õiyamafixõ nõ tãpitiro Niospa keyokõi Askafafianino kẽro rafe fichinãpaikani
onifani, nãmãi Nioskõi ixõ. Nã Niospa chaka ikani. 27 Askatari feronãfake rafe
onifani õikĩ nõ tãpitiro tsoa fẽtsa fichinãpaikanax chotanãkani, kẽro
keyokõi atiroma. Nios fistichi atiro, tanatama. Askax chaka ikanax
afama mĩshti. Nãskakẽ Nios omiskõikani.
nikakaspaifãfe Nios chanĩmara 28 Nãskakakĩ chaka fisti shinãpaikani.

fapaikanima, a onifani õifikakĩ. Nãskakẽ Anã Nios shinãpaikanima. Askaifãfe õikĩ


Niospa ato omiskõimani nãfãfe Nios Niospa ato potai nã apaiyai keskara fakĩ
tãpipaikanima. Akka tãpipaikĩ chaka fisti shinãnõfo. 29-31 Chaka fisti
tãpikeranafo. 21 A Niospa onifani feyafakanax chaka shinãkani. Chaka
ROMANOS 1, 2 264

faatanãi xatekanima. Feronãfakefãfe ãto afara chakafaito. 4 Niospa mato noi. Mã


ãfima fichipaikĩ chotamisfo. Kẽrofãferi chakafafiaito mato omiskõimarisafaima.
ãto fenema fichipaikĩ chotamamisfo. Mato noikikai mato omiskõimapaima.
Nãskaxõ afara shara ãa atonã fisti Nãskakẽ, “¿Nã ẽ ipaiyai keskara ẽ iki,” ixõ
fipaikani. Fetsafo chakafakĩ xatekanima. mã shinãimẽ? Askara shinãyamakãfe.
Fetsafo xĩtipaimisfo. Yora retemitsamis Niospa mato noikĩ mato shinã fetsafaxopai
ita, setemitsamis ita, feratenã mãto chaka mã xatexõ ãfe meka mã
faatanãmisfo. Õitifishkikĩ feyafamisfo. nikasharakõinõ. 5 Niospa mato shinã
Ato pãrafofãsafamisfo. Ato fetsafaxopaifiaito mã nikayospakõi. Mãto
noikaspamisfãfe fetsafonã fĩapaikakĩ. õiti mã kerexfaxõ mã Nios nikakaspai.
Ato noikaspamisfo. Chanĩmisfo fetsafo Mãkai mãto shinã mã fetsafapaima mãto
pãramisfo. Nios noikaspayanã tsoa chaka mã xatexiki. Mã askafiaino iskaratĩa
noimisfoma. Ĩchamitsamisfo. Niospa mato omiskõimayoima. Akka mã
Kakapaimisfo, ãa kakamepaimisfo. mai keyoaino mato omiskõimaxii
Afara fetsa chaka shinãi iskakani: “Afaa mãkairoko mãto chaka xateano. Nã
chaka fetsa ẽ afeska faimẽti,” ixõ keyokõi yora chakafo ato
shinãkani. Ãto apa yafi ãto afa omiskõimanaitĩari nãnori matori
nikakaspakani. Afara shara omiskõimaxii. Niospa mẽstekõi noko õi.
shinãkanima. A yoiai keskara amisfoma. Nãskakẽ nã yora chakafo ato omiskõimani.
Ãa chanĩmisfo. Tsoa noikanima. Nãskaxori nã yora chakafo ato
Õitifishkikax fetsaki raemisfoma. omiskõimaxõ noko õimaxii. 6 Nã nõ imis
32 “Askakanax nakanax keskara Niospa tãpikõia. Nãskax nõ naano
omiskõipakenakafo,” ixõ Niospa anori keyokõi noko kopifaxii mã nõko mai
yoini. Niospa yoia keskara ãto shinã keyoaino. 7 Yora fetsafãfe shara shinãmisfo
mẽraxõ tãpifikaxõ afara chaka a Niospa ato amapaiyai keskara apaikĩ.
xatemisfoma. Askata fetsafãfe afara Niospa ato inimamatiro. Askatari Nios fe
chakafaifãfe õikani atoki inimamisfo. ipaikani. Askara yorafo Nios fe ipanakafo.
8 Akka yora fetsafãfe nã apaiyai keskara
Niospa mẽstekõi noko õixõ yoitiro: “Nãto shinãkani. Niospa meka nikakaspakani.
afaa chakafamisma. Akka natori Chaka fisti shinãkani. Askarafoki Nios
chakafamis,” noko fatiro atoki õitifishkixõ ato omiskõimani. 9 Nã

2
1 Ẽfe kaifo judeofãfe, ẽ mato yoinõ. Mã chakafamisfo nãfo keyokõi omiskõixikani,
fatorafãfe yoi iskakĩ: “Na keskara judeofo, judeofomari omiskõixikani afara
yorafãfe afara chakafaifo chakafakanax. 10 Nã Nios chanĩmara faafo
omiskõipakenakafo,” ixõ mã shinãmis. tii Niospa ato imasharaxii a keskara inõfo.
Anori shinãfikĩ mãri ato keskarari afara Nãskaxõ ato yoixii iskafakĩ: “Mãfi sharaki.
chakafamis. Nãskata, “Nõ afaa Mã ea nikasharakõia. Nãskax mã efe
chakafamisma,” mã itiroma. 2 Mã nõ tãpia, isharapakenaka,” Niospa ato faxii. Nãnori
Niospa ato tãpikõia a yorafãfe chaka judeofo yoixii. A judeofomari ato yoixii
shinãifo. Nãskakẽ ato omiskõimaxii. askafakĩ. 11 Niospa õia nãskarafos õi yorafo,
Niospa tãpikõixõ chanĩmakõi yoi. 3 Mã, a judeofo õita a judeofomari nãskarafos õi.
“Nato afara chakafara,” ixõ mãri mã aki. 12 Akka a Moisés kirika keneni

¿Nãskakĩ mã shinãimẽ: “Niospa noko tãpiamato afara chakafaax


omiskõimanima,” ixõ? Akka nãskakẽ ẽ omiskõipakenaka. Nios fe ipanakama.
mato yoi. Niospa matori omiskõimani mã Askatari a Moisés kirika keneni tãpiato
265 ROMANOS 2

afara chakafaax nãri omiskõipakenaka. inõfoma,” ixõ mã shinãi. 20 “Nã afara


Nãnori Moisés kenekĩ yoini: “A afara shara tãpiamafori nõ ato tãpimatiro,”
chakafamisfo omiskõipakenakafo,” ixõ mã iki. Nãskatari, “Nã rama tãpiaifori
Moisés kirika keneni. 13 A Moisés kirika nõ ato yoitirora,” ixõ mã shinãi. Mã
keneni keskara nikafikakĩ nikakaspaifo. shinãi iskafakĩ: “Mã nõ Moisés keneni
Afokai Niospa shara ato õima. Akka nã tãpikõia. Nãskaxõ nõ ato yoitiro noko
Moisés kirika keneni keskara chanĩmara fanõfo,” ixõ mã shinãi. 21 A
nikakõiaifo, “Sharafora,” Niospa ato Moisés keneni keskara mã ato yoifikĩ,
faxii. 14 Moisés Niospa meka a ¿afeskakĩri mãri mã nikakõimamẽ?
judeofoma ato kirika kenexonima. “Atoki yometsoyamakãfe,” mã ato fafiai
Askafekẽ a Moisés keneni keskara mãri mã yometsoi. 22 “Mãto ãfima fe
judeofomafãfe tãpiamafikaxõ ãa iyamakãfe,” mã ato fafiax mãri mãto
tãpikõikaxõ shara shinãkani. Nãskakaxõ ãfima fe mã chotanãmis. Askatari yora
a Moisés keneni tãpiafo keskara ikafo fetsafãfe afara onifakaxõ, “Na nõko
tãpiamafikanax. 15 Moisés keneni niosra,” famisfo. Askafafiaifono mã ato
tãpiamafikaxõ shinãsharaifono fetsafãfe yoimis: “Anã ano Nios fetsama. Nios
ato õitirofo Moisés keneni keskara fisti. Afara yora faxõ, ‘Na nõko niosra,’
Niospa ato shinã mẽra ato shinãmana. fayamakãfe,” mã askafamis. Mã ato
Akka sharafakaxõ shinãkakĩ iskafatirofo: askafafiai ãto nios kĩfiti pexefã
“Ẽ afaa chakafama,” ixõ shinãtirofo. mẽranoax mã yometsomis. 23-24 Mãfi
Akka afara chakafaxõ shinãkani yoikĩ iskafamis: “A Moisés Niospa meka
iskatirofo: “Oashta, ẽ afara chakafaa,” kirika keneni nõ tãpikõia,” nã
ixõ shinãtirofo. Nãskaxõ anã afaa kakapaimisfo keskara mã imis.
chakafapaikanima. 16 Niospa nõko õiti Askafafiaxõkai a Moisés keneni keskara
mẽraxõ nõ shinãito noko tãpikõia. mã akama. Mã askayamaito õikakĩ
Jesucristori noko tãpia. Akka yorafãfe judeofomafãfe yoikĩ iskafamisfo:
nõko õiti mẽraxõ nõ shinãito noko “Niospa afe yorafo judeofo isharafoma.
tãpiafoma. Nãskakẽ mã nõko mai Nãskakẽ Niosrikai sharama,” ixõ
keyoaino Niospa noko yoikĩ iskafaxii yoimisfo. Askafakĩ matoõxõ Nios
mãmãi noko tãpixõ: “Nafo sharafo. chakafaifo. Nãnori Niospa meka yõra
Akka nafori chakafo,” noko faxii. kirika keneni.
Nãskara ẽ yorafo yoimis. 25 Moisés judeofo kirika kenexoni

iskafakĩ: “Mãto fake feronãfakefo foshki


Moisés judeofo Niospa meka kenexoni repa xatekãfe mato tãpinõfo mã
17 Ea nikakapo, efe yorafãfe. ¿Mã judeofokẽ,” ixõ Moisés kirika keneni.
shinãkĩ iskafatiromẽ? “Nõrifi nõ Mãto fake foshki repa mã xatefixõ nã
judeofoki. Moisés keneni keskara mã nõ Niospa mato yoini keskara mã
tãpia. Nõfi Niospa afe yorafoki,” mã nikayamaito Niospa mato õi judeofoma
imis. 18 Moisés kenenioxõ Niospa mato keskara. Niospa yorafo mã itiroma mã
amapaiyai keskara mã tãpitiro. Askatari judeofofiax. Nãskarari nã Epa Niospa
mã asharakõikĩ mã tãpitiro. 19 Akka mã noko yoini keskara mã ikaito Niospa
shinãmis iskafakĩ: “A Moisés keneni mato õi judeokõifo keskara.
tãpiafoma yora fẽxo keskarafo. Nãskakẽ 26 Judeofoyamafixõ Niospa meka

nõ ato tãpimasharatiro ãto õiti xafa nikaifono Niospa judeofo keskara ato õi
shara inõfo, anã fakish keskara afe yorafo keskara. 27 Nã judeofoma
ROMANOS 2, 3 266

foshki repa xateyamafikaxõ a Moisés chanĩmisma. Yorafãfe keyokõichi noko


Niospa meka yoikĩ kirika keneni pãrafiaifono akka Niospa noko
tãpiyamafikaxõ nã Niospa yoini keskara pãramisma. Nã David Niospa meka
chanĩmara fakanax nãskarafofi yoikĩ kirika keneni iskafakĩ:
sharafoki mato keskarama. Akka mãfi Niospa ãfe meka mẽstesharakõi
judeofofixõ a Moisés kirika keneni yorafãfe õinõfo. A shara shinãifo
tãpifixõ mã nikakõima. Moisés mato Niospa ato sharafaxõi. Akka a chaka
Niospa meka yoikĩ kirika kenexofianino shinãifo Niospa ato tãpimakĩ
mã nikasharakõima. 28 Mãfi judeofo omiskõimaxii,
kãinikĩ. Nãskaxõ mã foshki repa ixõ David yoikĩ kirika keneni.
xatemis. Akka mã judeofofixõ a Niospa 5 Nios fistifi sharakõiki. Nõkai a

yoini keskara mã nikaima. Nãskax mã keskarama. Nãskakẽ nõ chakafaito


judeokõifo keskarama. Mã mãto yorafãfe õikakĩ shinãtirofo iskafakakĩ:
feyafatifixõ mãto chaka mã xatemisma. “Nios iskarama, Niosfi sharakõikĩ. Na
Nãskaxkai mã Niospa afe yora ikima. yorafãfe afara chakafakani. Akka Niospa
29 Moisés kirika kenekĩ yoini keskafakĩ afaa chakafamisma,” ixõ shinãtirofo.
judeofãfe ãto fakefo foshki repa Nãskaxõ Nios sharara fakani. Akka
xatemisfo ato tãpinõfo judeokõifokẽ. nãskaxõ ãa yora fẽtsa shinãtiro iskakĩ:
Akka judeofo atirifãfe Nios “Ẽ afara chakafaito õikakĩ yorafãfe
shinãkanima. Nãfofi judeomakõifo yoitirofo: ‘Akka Nios iskarama, Nios
keskara. Nãfokai Niospa afe yorafoma. shara.’ Nãskakẽ ẽ chaka shinãi yorafãfe
Akka judeofo atirifãfe Nios shinãkani. Nios sharakõi õinõfo ea keskarama.
Nãfofi judeokõifokĩ. Nãfofi Niospa afe Nãskakẽ Niospa ea omiskõimatiroma ẽ
yorafokĩ. Niospa Yõshi Sharapa noko chakafafiaito,” ixõ yora fẽtsa shara
õiti fetsafaxõano Nios keskara shara shinãima. Nãskara shinãkĩ yõra shinãi
ikafo. A Moisés kirika kenenito noko keskara shinãi, Niospa shinãi keskara
õiti fetsafaxotiroma. Niospa Yõshi shinãima. 6 Nios chakama. Nios
Sharapa noko õiti fetsafaxotiro. Akka mẽstekõi ika. Akka mẽstekõi iyamaxõ
yorafãfe, “Mĩfi sharakĩ,” noko yorafo yoikeranama iskafakĩ: “Nafo
fayamafiaifono Niospa, “Mĩ sharakĩ,” sharakõifoki. Ẽ ato sharafaxõi. Akka
noko fai. nafori chakafo. Ẽ ato omiskõimani,” ixõ

3
1-2 ¿Nõ judeofoxõ nõko fakefo nõ Niospa yoikeranama mẽstekõi iyamaxõ.
foshki repa xatemiskẽ sharamẽ? 7 Yora fẽtsa ãa shinãi iskatiro: “Yorafãfe

Ẽje, shara itiro. Akka nõfi judeofo fake ea yoitirofo ẽ chanĩaito õikakĩ.
kãiniki. Moisés Niospa meka yoikĩ noko Iskafakakĩ ea yoitirofo: ‘Mĩ Nios
kirika kenexoni. Nãskakẽ nõ inimai nõ keskarama. Nios chanĩmisma. Nios
judeofo. Efe yora mĩshtichi, shinãkapo. mẽstekõi ika,’ ixõ ea yoitirofo. Akka ẽ
Epa Niospa nã yorafo tii yoipaiyai chanĩaito õikakĩ fetsafãfe, ‘Nios
keskara nõko kaifo taeyoi ato yoiyoni. sharakõi, mia keskarama,’ ea faxikani.
Noko tãpimanai keskarari nõ yora Nãskakẽ ẽ shinãtiro iskafakĩ, Niospa ea
fetsafori nõ ato tãpimanõ ãfe meka. yoitiro iskafakĩ: ‘Mĩ afara chakafafiaito
3 Akka nõko kaifãfe atirifãfe Niospa ẽ mia omiskõimaxima,’ ea Niospa
meka ifo shara fayamaifono akka fatiro,” ixõ ãa yõra anori shinãi. Anori
Niospa a yoiai keskara amis. 4 Yorafo Niospa yoiyamafiano ãa shinãi askatiro.
chanĩmisfo. Akka Nios ramashara 8 Iskafakakĩ yoipaikani: “Nõ afara
267 ROMANOS 3

chakafanõkãfe. Nõ afara chakafaito chakafamismaki. Ẽ shara imis,” tsoa


õikakĩ yorafãfe, ‘Nios sharara,’ fanõfo,” itiroma. Akka Niospa noko yoitiro
ixõ yoipaikani. “Nã Pablori anori iskafakĩ: “Mãri afara chakafamiski,”
yoimiski nõ afara chakafanõ,” ixõ keyokõi noko fatiro. 20 Nãskakẽ Niospa
yoikani. Ãa chanĩmisfo. Ẽkai anori meka a Moisés noko kenexoni nõ
yoimisma. Epa Nios chanĩmisma. Nã nikapaifiaito, Niospa noko yoikĩ
keskara yorafo ato omiskõimaxii. iskafatiroma: “Mã shara imiski,” noko
fatiroma. Akka tsõa ãfe meka
Nõ keyokõichi chakafamis nikasharakõima. Ãfe mekaoxõ nõ
9 “Nõ judeofo sharakõifo. Akka nã tãpitiro keyokõichi nõ chakafamisfo.
judeofoma sharafoma,” ẽ faima.
Askatamaroko ẽ iskafakĩ yoimis: “Nõfi Jesucristo chanĩmara faax nõ Nios fe
nã judeofoma õitsa, nãskarafos nõ. Nõ ipaxatiro
keyokõichi afara chakafamis. Nãskakẽ 21-22 Iskaratĩa Niospa noko afara fetsa

Niospa ato yafi noko omiskõimaxii noko tãpimana. Noko xafakĩa õimana afeska
tãpimakĩ,” nãnori ẽ yoimis. 10 Niospa faxõ noko imasharatiromãkĩ a keskara
meka yoikakĩ kirika kenenifo iskafakakĩ: shara nõ inõ. Moisés kenenioxõ noko
Tsoa pishtakai nã Niospa yoia shara imaima. Akka nõ Jesucristo
keskara famisma. 11 Tsoa pishtakai Nios chanĩmara fakẽ Niospa noko shara
shinãpaikanima. Tsõakai Nios imatiro Jesúsmãi noko nãxonikẽ nõko
tãpipaisharakanima. 12 Tsoa pishtakai chaka noko soaxoxiki. Nãnori Niospa
anã Nios Ifofapaikanima. Afara chaka meka Moisés yoikĩ kirika keneni. Niospa
fisti fapaikani. Afara sharakai tãpiafoma. meka yoimisfãferi nãnoriri kenenifo. Nã
Tsõa pishtakai sharafamisma. Fato keyokõichi Jesucristo chanĩmara faifo
fistichikai shara Ifofaima. 13 Yora naax Niospa ato shara imai. Judeofo,
maiax fepekemeax pisi kãitiro. judeofomafori Niospa shara imatiro
Nãskarifiakĩ nõko axfapa meka chaka Jesús chanĩmara faifãfe. 23 Keyokõichi
fisti nõ yoimis. Mã nõ ato pãrakĩ mã nõ chakafamis. Tsoa Nios
feyafamis. Nã rono paekapato noko keskarama. Nios sharakõi. Afaakai
chachiano nõ paemetiro keskarari nõko chakafamisma. A keskarakai tsoama.
meka chakaõnoax omiskõixikani. 14 Nõ 24 Nãskakẽ Niospa noko noikĩ nõko

ato fekaxtefapaikĩ meka mitsisipato fisti chaka noko soaxotiro nõ Jesucristo


nõ mekamis. Nõ ato ĩchari famis. 15 Tsoa chanĩmara faino. Akka Jesucristo nõko
afayamafekẽ nõ ato retepaimis. 16 Nõa chakaõnoax noko nãxoni. Nãskaxõ nõko
kafãsakĩ nõ ato omiskõimafofãsafamis. chaka noko soaxoni. Nõ afaa
Nõa nõ ato fekaxtefaafofãsafaki. 17 Yora kopifatiroma Niospa noko shara imanõ.
fetsafokai nõ ato raefapaimisma ato fe 25 Ãfe Fake Jesucristo nĩchini ãfe imi

isharaxikima. 18 Nõko shinã mẽranoaxkai foax nõõnoax nanõ nõko chaka noko
Nioski nõ rateima. Ãfe meka nõ soaxoxiki. Nãskaxõ Niospa noko
nikapaima. Nõko chaka nõ xatepaima, omiskõimanima. Nõ Jesús chanĩmara
ixõ nãskara yoikĩ kirika kenenifo. faino Niospa nõko chaka noko soaxoni
19 Mã nõ tãpia a Niospa yoia keskara nõ shara inõ. Nãskaxõ nõ õitiro Nios
Moisés noko kirika kenexoni. Akka sharakõi. Jesús nayoamano
tsõakai Niospa meka nikakõimisfoma. chakafafiaifono Niospa teneyoni. Ato
Nãskaxõ tsõa yoitiroma iskakĩ: “Ẽfi afaa omiskõimayonima Niospamãi tãpixõ ãfe
ROMANOS 3, 4 268

Fãkemãi chipo ato nãxoxiaino Niosmãi sharafaito nãskakẽ ẽ mia ifitiro mĩ efe
mẽstekõi ixõ. 26 Jesús nõko mai ano oax yora inõ,” ixõ Niospa anori yoinima.
noko nãxoni. Nãskakẽ nõ chanĩmara Akka Niospa anori yoiano Abraham
faito Niospa nõko chaka noko soaxoni yoikerani: “Ẽ afara sharafaito ea Niospa
noko imasharai. Nãskaxõ Niospa noko chaka soaxona,” ixõ yoikerani ãa
õimasharai amãi mẽstekõi ixõ. kakapaikĩ. Akka anori Niospa yoinima,
27 Nãskaxõ tsõa yoitiroma iskafakĩ: nã Niospamãi mã ãfe chaka soaxonano
“Ẽfi sharaki, fetsafo keskarama. Nãskax chanĩmara faito. 3 Niospa meka yoikĩ
ẽ Nios fe ipanaka,” ixõ tsõakai Moisés kirika keneni iskafakĩ: “Abraham
yoitiroma. Moisés kirika kenekĩ yoini Nios chanĩmara faito Niospa ãfe chaka
keskara nikafixõ tsõa anori yoitiroma. soaxoni. Nãskakẽ Niospa yoini iskafakĩ:
Jesucristo noko nãxoni nõko chaka ‘Mĩ afaa chakafamisma keskara ẽ mia
noko soaxoxiki nõ shinãsharanõ. õi,’ Niospa fani.” Nãskakẽ Moisés kirika
Nãskakẽ nõ Jesús chanĩmara faino, keneni. 4 Akka feronãfãke yora fetsa
“Jesús nõko chaka noko soaxoni nõ afe yonomaxõ kori inãtiro, kaxpa inãtiroma.
ĩpaxanõ,” ixõ nõ yoitiro. 28 Nãskakẽ anã 5 Akka nõ afara sharafaõxokai Niospa

nõ mato yoi. Jesucristo nõ chanĩmara nõko chaka noko soaxonima, nõ afaa


fakẽma a Moisés kirika keneni keskara chakafamisma keskara noko õixiki.
nõ ifofafiaito nõko chaka noko Askatamaroko nõ Jesús chanĩmara faito
soaxonima. Akka nõ Moisés meka Niospa nõko chaka noko soaxotiro.
nikaito Niospa, “Mĩ afara sharafamiski,” 6 Nãskarari David yoini iskafakĩ: “Mã

noko fatiroma. Akka nõ Jesús Nios chanĩmara faito oa afaa


chanĩmara faito, “Mĩ Jesúsnoax chakafamisma keskara Niospa mato
isharakõimis,” noko fatiro. õitiro a Moisés keneni keskara mã
29 Nãskakẽri, ¿Niospa judeofo fisti ato nikakõiyamafiaito. Nãskax mã
ifitiromẽ afe yora inõfo? Maa, inimatiro.” David anã yoini iskafakĩ:
judeofomafori ato ifitiro Jesús 7-8 Fatora yora Niospa ãfe chaka

chanĩmara faifono afe yora inõfo. soaxonano inimatiro Niospamãi


30 Niosfi fistiki. Judeofori, õiaino afaa chakafamisma keskara.
judeofomafãferi Jesús chanĩmara Mã Niospa yora ãfe chaka soaxõ
fakanax Nios fe nipanakafo ato chaka Niospa anã shinãchakaima a yõra
soaxonano. 31 ¿Nõ Jesús chanĩmara faxõ afara chakafapaoniõnoa. Nãskax yora
a Moisés kirika keneni nõ potatiromẽ? inimakõitiro Niospamãi mã ãfe chaka
Maa, nõ potatiroma. Jesús chanĩmara soaxonano,
faxõ a Moisés Niospa meka yoikĩ kirika ixõ David yoini kirika kenekĩ.
keneni nikakĩ nõ chanĩmara fatiro. 9 ¿Nã judeofo fisti Niospa ãto chaka

ato soaxotiromẽ? Maa, anorima.


Abraham Nios chanĩmara fakõini keskara Judeomafãferi Nios chanĩmara faifãfe
yorafãferi keyokõichi Nios chanĩmara ato chaka soaxotiro afori inimanõfo.
fatirofo Nãskakẽ Niospa meka yoimisto kirika

4
1 Akka nõko xini Abraham ipaoni keneni iskafakĩ: “Abraham Nios
keskara ẽ mato yoinõ. 2 Abraham chanĩmara faito Niospa sharakõi õini,”
afara sharafaõxokai Niospa ãfe chaka ixõ a Niospa meka yoimisto kirika
soaxonima. Akka Nios chanĩmara faito keneni. 10 Akka taeyoi Abraham foshki
Niospa ãfe chaka soaxoni. “Mĩ afara repa xateyoamano Niospa yoini iskafakĩ:
269 ROMANOS 4

“Mĩ ea chanĩmara fai nã mĩ afaa yoiyamanino nõ nikayospa ikeranama.


chakafamisma keskara ẽ mia õi,” Niospa Akka iskaratĩa nõ nikayospakõifo mã
fani. 11 Nios chanĩmara faito Niospa nõmãi Moisés kirika keneni tãpiax.
Abraham ãfe chaka soaxoni afaa 16 Taeyoi Niospa Abraham yoiyoni

chakafamisma keskara õixiki. Nãskaxõ Nios chanĩmara faino. Nãskakẽ Niospa


chipo Abraham foshki repa xatenifo afama mĩshti axoni a yoiyoni keskafakĩ.
fetsafãfe tãpinõfo Nios chanĩmara faino. Niospa Abraham afaa yõkanima afama
Akka taeyoi Abraham Nios chanĩmara mĩshti axosharaxõ. Akka Abraham ãfe
fani askayoxoma. Nãskaxõ chipo foshki fenafori Niospa ato noikĩ nãskaxõ afama
repa xateni. Taefakĩ Abraham Nios mĩshtiri ato axosharai a yoiyoni
chanĩmara fani Niospa fake ixiki. keskafakĩ. A Moisés yoini keskara
Nãskano a chipo Nios chanĩmara faifo nikakõiaito Niospa afama mĩshti
Abraham ãfe fenafo. “Abraham nõko axosharanima. Akka Nios chanĩmara
xini ipaoni,” fatirofo. Abraham keskara faito Niospa axosharani. Nãskarari a
nõ foshki repa xateyamafixõ nõ Nios Abraham keskarafo Nios chanĩmara
chanĩmara faito Niospa noko chaka faifori Niospa ato shara faxõi. Akka
soaxotiro afaa chakafamisma keskara Abraham nõko xinikĩ nõmãi Nios
noko õixiki. 12 Abraham askayoxoma chanĩmara fai Abraham ipaoni keskara.
Nios chanĩmara fani. Nãskaxõ foshki 17 Niospa Abraham yoini keskafakĩ, yora

repa xateni. Nã Abraham judeofãfe ãto fẽtsa kirika kenekĩ iskafani: “Nã yora
xini ipaoni. Judeofo a Nios chanĩmara ichapakõifo ãto apa keskarakõi mĩ inõ,”
faafãfe nãfãfe ãto xinikõi Abraham ixõ kirika keneni. Abraham Nios
nafãferimãi Nios chanĩmara fakanax. chanĩmara fani. Askaxõ Abraham nõko
epa keskara Niospa õi. Niospa nã
Niospa noko yoiai keskara noko axõi namisfori anã otofatiro. Nãskaxõ Niospa
13 Niospa Abraham yoini: “Ẽ mia yafi afama mĩshti onifatiro tsõa õimismafo.
mĩ fenafo keyokõi ẽ mato mai inãikai,” Nãskakẽ Abraham Nios chanĩmara fani.
fani. A Moisés kirika keneni Abraham 18 Nãskax Abraham anifokõi ini anã

nikaito Niospa mai inãnima. Akka Nios fake atiromaxakĩ. Nios chanĩmara faito
chanĩmara faito Niospa mai inãni. Niospa yoini: “Mĩ chipo fake fixii. Mĩ
Nãskaxõ Abraham Nios chanĩmara faito fenafori ichapa rasi kaixikani,” ixõ Epa
Niospa ãfe chaka soaxoni, afaa Niospa yoini keskara Abraham
chakafamisma keskara shara õikĩ. chanĩmara fani. Nãskax, “Yorafãfe ãto
14 Fetsafãfe anorima shinãtirofo xini mĩ iki,” Niospa fani. 19 Nãskax
iskafakakĩ: “Nõ Moisés kirika keneni Abraham anifokõi ini. Cien xiniya aka.
nikaito Niospa a yoiai keskara noko Sara ãfe ãfiri yõxafokõi ini. Anã
axotiro. Akka Jesús fisti nõ chanĩmara yõxafoxõ fake fitiroma ini. Nãskafixõ
faito Niospa noko axotiroma. Kaxpa nõ Abraham Nios chanĩmara fani. “Ẽ
Jesús shinãi,” ixõ anorima shinãtirofo. anifokõi, ẽ anã fake fitiroma,” ixõ
Akka nõroko Jesús chanĩmara faito Abraham shinãnima. “Akka Niospa tsõa
Niospa yoia keskara noko axosharatiro atiroma keskara fatiro,” ixõ Abraham
Jesúsmãi nõko Ifoxõ. 15 Akka Niospa shinãkĩ Nios chanĩmara fani. 20 “Mĩ ãfi
meka a Moisés yoini keskara nõ Sara fake nanexii,” ixõ Niospa yoini.
nikayamaito Niospa noko Niospa nãskara yoiaito nikakĩ Abraham
omiskõimatiro. Akka Niospa noko afaa Nios chanĩmara fani. Niospa
ROMANOS 4, 5 270

askafafiaino, “Ẽfe ãfi yõxafokõia. Anã noikõikĩ ãfe Yõshi Shara nõko shinã
fake nanetiroma,” ixõ Abraham mẽra noko nanexotiro.
shinãnima. “Niospa ea yoia keskara ea 6 Akka nõa nõko chaka nõ

axotiro. Aicho, Nios fãsi sharakõi,” fani. soametiroma. Nãskakẽ Niospa ãfe Fake
21 Niospa axõai keskara fakĩ Nios nĩchipaiyaitĩa nai mẽraxõ nãmã nĩchini
chanĩmara faxõ Abraham afaa fetsakai yora chakafoõnoax naaxinõ. 7 Tsõakai
shinãnima. 22 Nãskakẽ Niospa yoini: “Mĩ yora fetsa nãxopaitiroma sharafiano.
ea chanĩmara fai afaa chakafamisma Ẽtsa, itiro rakikĩa yora nai yora
keskara ẽ mia õi,” Niospa fani. sharafoõnoax. 8 Akka nõ chakafokẽ
23 Niospa Abraham askafaniõnoa yõra Niospa ãfe Fake nĩchini noko nãxonõ.
kirika keneni iskafakĩ: “Nios chanĩmara Nãskakẽ nõ tãpitiro Niospa noko
faifãfe afaa chakafamisfoma keskara noikõiai. 9 Askax nõõnoax naano ãfe imi
Niospa ato õi,” ixõ Abrahamnoa fisti foni. Nõ chanĩmara fakẽ afaa
kirika kenenima. A Nios chanĩmara faifo chakafamisma keskara noko õi noko
Niospa ato õi afaa chakafamisfoma chaka soaxõ. Akka nõ chakakẽ Jesús
keskara mãmãi ãto chaka soafono. nõõnoax nani. Nãskakẽ iskaratĩa mã nõ
24 Nokori askara kenexoni nõ Nios chanĩmara fakĩ finakõia. Anã nokoki
chanĩmara faito. “Nõko Ifo Jesús Nios õitifishkikĩ noko omiskõimaxima.
naafiakẽ Niospa otofani,” nõri 10 Askata nõ Nios noikaspaino ãfe Fãke

chanĩmara fakẽ, afaa chakafamisma noko nãxoni Nios fe nõ rafenõ. Nãskax


keskara Niospa noko õi. 25 Nõko nõ iskaratĩa Jesús afe yorafo nõ afe
chakaõnoax Jesús nani nõko chaka noko rafekõia. Askaxõ noko sharafakĩ finakõi.
soaxoxiki. Askata mã otofaano aõnoax Jesús nakẽ Niospa anã otofani, nõri afe
afaa chakafamisma keskarafo nõ ixii. nipaxanõ. 11 Akka nõ Nios noikaspayoni.
Iskaratĩa mã nõko Ifo Jesucristoõxõ
Nõ Nios chanĩmara faito afaa noko raefaa nõ afe isharakõia. Nãskakẽ
chakafamisma keskara Niospa noko õi Jesús Nioski noko inimamasharakõia.

5
1 Nõko Ifo Jesucristo nõ chanĩmara
Adáõxõ yorafãfe keyokõichi chakafamisfo.
fakẽ nõko chaka noko soaxonano
Akka Cristo nõko chaka noko soaxotiro
aõnoax nõ Nios fe isharapakexatiro. 2 Nõ
Jesús chanĩmara faito noko noikĩ Niosya 12 Niospa nã feronãfake Adán taefakĩ

noko rafemani. Nãskakẽ, “Ẽ Nios ikano onifani. Nã Adán taefakĩ afara


kaax ẽ a keskara shara itiro,” ixõ nõ chakafani. Nãskakẽ aõxõ afara
shinãi nõ akiki inimakõitiro. 3 Askatari chakafapafo. Nã Adán afara
Jesúsnoax omiskõi nõko shinã mẽra nõ chakafaniõnoax keyokõi nõ natiro
inimakõitiro. Askax nõ a keskara nõ nõmãi keyokõichi afara chakafaax.
itiro. Omiskõifiaito Jesús ãfe shinãmã 13-14 Mã Adán afetĩama naniano Moisés

nõko shinã mẽra noko mitsisfamaxotiro Niospa meka yoini kirika keneni afe
nõ tenenõ. 4 Akka Jesúsnoax omiskõikĩ keskara nõ niimãkai. Akka Niospa
nõ tenei nõ yora finakõia ipainãkafatiro Moisés yoiyoamano keyokõichi
anã chaka shinãyamaxiki. Nãskakẽ Nios chakafayopaonifo. Nãskax mã nai
nokoki inimai. Nokoki inimaino nõ keyonifo. Fetsafãfe chakafafiakaxõ
tãpia nõ afe ĩpaxanõ. 5 Nõ askara shinãi Moisés kirika keneni tãpipaonifoma.
nõ rãfitiroma Niospamãi a yoia keskara Askafafiaifãfe oa afaa chakafamisfoma
noko axõaino. Akka noko Niospa keskara Niospa ato õini tsõakairoko ãfe
271 ROMANOS 5, 6

meka tãpikẽ. Adán keskarafoma. Adán nikakaspakĩ taefani. Nãskax Adán


Niospa meka tãpifiax nikayospani. nikayospakõi taeyoi ini. Keyokõichi
Nãskaxõ Adán chakafakĩ taefani. aõxõ nõ chakafapamis. Akka nã Cristo
Nãskarifiakĩ yorafãfe keyokõichi fistichi ares Nios nikakõimis. Afaakai
chakafamisfo. Akka nãskax mã nai chakafamisma. Nãskakẽ nã chanĩmara
keyokani, Adánmãi taeyoi nanikẽ. faafo tii aõnoax afaa chakafamisma
Nãskarifiai Cristo oni yora keskarafo ipanakafo.
chakafoõnoax naiyoi. Nãskakẽ yorafo 20 Moisés Niospa meka yoikĩ ato kirika

aõnoax nĩpaxatirofo. kenexoni afara chakaõnoa tãpinõfo.


15 Akka Jesucristo Adán keskarama. Akka nã Moisés ato kenexoni mã
Adán Nios nikakaspax nani. Nãskakẽ õifikakĩ a Niospa ato yoia keskara tsõa
nõri aõnoax natiro. Akka Jesúsxõ nikakõikanima. Keyokõichi afara
Niospa yorafo noikõikĩ ato chakafamisfo. Mã chakafakĩ finafiafono
imasharapakenaka afaa chakafamisma Niospa ato noisharakõixõ ãfe Fake atoki
keskaramãi ato õikĩ. Akka nã Adán nai nĩchini ato chaka soaxonõ. 21 Afara
taeni afara chakafaax. Nãskax yorafo chaka fisti shinãkani namisfo. Akka
Adánnoax nãpanakafo. Akka Jesús Niospa noko noikõia. Nãskakẽ ãfe Fake
Ifofakanax Jesús fistiõnoax keyokõi Jesús noko nãxoni nõko chaka noko
isharapakenakafo. Jesúsxõ Niospa ato soaxoxiki. Nãskakẽ nõ Jesús chanĩmara
raefatiro a chanĩmara faafo tii. 16 Adán faito Niospa afaa chakafamisma keskara
afara chakafaniõnoax yorafo nai noko õi. Noko chaka soaxonano nõ afe
keyotirofo. Nãskatari ãto chakaõnoaxri ipanaka.
nai keyotirofo. Akka nõ keyokõichi
chakafakẽ Niospa noko omiskõimatiro. Cristo nia keskara nõri afe nĩpatiro

6
Nã Adán ani keskarakai Cristo afaa 1 Akka yorafãfe atirito shinãkakĩ
chakafamisma. Mã nõ keyokõichi afara iskakani: “Nõ afara mẽxotaima
chakafamiskẽ Jesucristoõxõ Niospa chakafafiaino Epa Niospa noko noikĩ
noko noikĩ nõko chaka noko soaxotiro nõko chaka noko soaxotiro. ¿Nãskakẽ
afaa chakafamisma keskara noko õikĩ. nõ afara chakafa fafafãitiro,” ixõ anori
Omiskõitamaroko nõ afe shinãkani sharamẽ? Maa, sharama.
isharapakexanõ. 17 Adán ãfe 2 Nãskakẽ afara chaka shinãyamakãfe.

chakafoõnoax keyokõi nakani. Akka Nõ Jesús chanĩmara faxõ mã nõko


Cristo fisti nokoõnoax nani nõ aõnoax chaka nõ pota. A nõ ipaoni keskara nõ
Nios fe nĩpaxanõ Niospamãi noko shara anã shinãpaima. 3-4 Mã mã tãpia noko
õiaito. Jesucristoõxõ Niospa noko noixõ maotisafani nõ fetsafo õimanõ. Nãskax
noko nimapakenaka. Nãskakẽ noko nõ a Jesús fe naa keskara nõ chaka
askafaxõkĩ Jesús Adán finõkõia. ipaoni keskara anã shinãima. Nãskakẽ
18 Nãskakẽ ẽ mato yoiai keskara nã nõko chaka soapaikĩ nõ Jesús
feronãfake Adán ãfe chakaõxõ keyokõi chanĩmara faino noko maotisafani.
Niospa noko omiskõimani. Akka Jesús nokoõnoax naano maifanifo.
Jesúskai afaa chakafamisma. Nãskakẽ Nãskax nõ afe naa keskarax nõri maia
nã chanĩmara faafo tii Nios fe keskara. Akka Jesús naax otoinãkafata
nĩpanakafo. Nãskakẽ nã afaa Apa ari kani. Nõri nono mai anoax
chakafamisma keskara Niospa ato imai. Jesúsnoax ari nõ katiro. Askaxõ Apa
19 Akka nã feronãfake Adán Nios Niospa mã Jesús otofaxõ noko õimani
ROMANOS 6 272

nãatomãi afama mĩshti fatiroxakĩ. Nõko Epa Niospa mato noikĩ ares fisti mato
õiti noko fetsafaano a nõ ipaoni keskara ifitiro mã afe ĩpaxanõ. Akka nã Moisés
nõ anã itiroma, a keskara sharakõi nõ kirika keneniõnoaxkai mã Nios fe
ipai. ipaxatiroma.
5 Cristo nõkoõnoax nani. Nã nõ

chanĩmara faax nõ afe rafetiro. Nãskakẽ Epa Niospa mato amapaiyai keskara mã
Jesucristo nakẽ Apa Niospa otofani nikakõiyanã mã yonoxokõitiro
keskafakĩri anã otofatiro, a keskara 15 Moisés yoini keskara nõ nikaito Epa
shara nõ inõ. 6 Jesús mastanifo nõko Niospa noko nimasharaima. Akka Cristo
chaka noko soaxonõ. Nõri Jesús fe nõ chanĩmara faito noko noikĩ noko
masta keskarakõi anã chakafapaima. nimasharatiro. Nã fisti nõko Ifo itiro
Nãskarifiai nõ Jesús Ifofaax nõ afe naa noko chaka soaxonano. Nãskatari, ¿nõ
keskara. Nãskaxõ nõ anã chaka afara chakafa fafafãitiromẽ Niospa noko
shinãima. Afara chakafo nõko ifoma. noikĩ nõko chaka soaxonõ? Maa, nõ
7 Akka yõra nãxokai anã chaka afaa chakafatiroma. 16 Mã tãpia ãfe
shinãtiroma. Nãskarifiai nõri chaka yonomatixõ mãto ifo nikakõiyanã mã
shinãtiroma afara chakakairoko nõko yonoxotiro. Nãskarifiakĩ mã katotiro
ifokẽ. fatomãkĩ mãto Ifo. Epa Nios mã
8 Nõ Cristo fe naa keskaraxõ nõ Jesús nikakõitiro ãfe yonomati ixii, askayamai
chanĩmara faax nõ afe isharapakenaka chaka mã katoax mã ãfe yonomati mã
nãmãi nõ chanĩmara faax. 9 Mã nõ tãpia itiro. Chaka katoax mã naax mã
Cristo mã nafiano Niospa otofani. omiskõixii, mã Nios fe nipanakama.
Nãskax anã natiroma. Anãkai afeskax Askatamaroko Epa Nios nikakõiax mã
Cristo natiroma. 10 Akka nai fistinixakĩ afe isharapakenaka. 17 Mã afara chaka
nõko chaka noko soaxoni anã afara ifofaax ãfe yonomati mã ipaoni. Akka
chaka nõko ifo inõma. Nãskakẽ iskaratĩa iskaratĩa mã mã Epa Nios Ifofaa. Mato
Cristo mã nia. Nãskaxõ nã Niospa yoimis keskara mãto shinã mẽraxõ mã
apaiyai keskafai. nikakõimis. ¡Aicho! Mã mã Epa Nios
11 Mãri Cristo fe naa keskara. Nãskakẽ Ifofaano mato nimasharamis.
iskaratĩa mã shinãtiro iskakĩ: “Ẽ chaka 18 Nãskakẽkai afara chaka anã mãto ifo

ipaoni keskara anã shinãpaima. Nãskax itiroma anã mato yonomatiroma. Akka
ẽ iskaratĩa Jesucristoõnoax Epa Nios fe iskaratĩa afara shara fisti mãto ifo itiro.
rafe kakaini ea amapaiyai keskara Mãfi ãfe inakõifoki. 19 Ẽ mato meka
axiki,” ixõ anori shinãkãfe. 12 Nãskaxõ fekax yoima, mãto ifoõnoa ẽ mato yoinõ
afara chaka anã ifofayamakãfe afara mã tãpisharakõinõ. Chaka fetsa
chaka mato famapai kiki a keskara mã fetsatapafo mãto ifo ipaoni. Nãskaxõ mã
anõma. 13 Nãskax Niosnoax isharakãfe. afara chakafakĩ finakõipaoni. Akka
Afara chaka mato famapaifiaito iskaratĩa Epa Niospa ãfe inafo, mã. Anã
nikayamakãfe. Afara chakafamis afara chakafayamakãfe afara shara fisti
iyamakãfe. Nios Ifofakãfe mato mãto ifo inõ.
sharafanõ. Iskafakãfe: “Nios ẽfe Ifokõixõ 20 Taeyoi afara chaka mãto ifo ipaoni.

ea amapaia keskara ẽ aki sharafakĩ.” Nãskakẽ afara shara mã shinãpaonima


14 Akka anã afara chakapa mato afeska mãto ifo ipanã. 21 ¿Mã ipaoni keskara
fatiroma. Afara chaka anã mãto Ifo sharamẽ? ¿Mato imasharapaonimẽ?
itiroma mã mã Cristo chanĩmara faano. Maa, a nõ ipaoni keskarakai anã afokai
273 ROMANOS 6, 7

nõ shinãpaima. Afo nõ shinãi nõ rãfitiro. nõko ifoma. Askatamaroko ãfe Yõshi


Nã chakafo xateyamax nã nõ naitĩa nã Sharaõxõ Niospa noko amapaiyai
omiskõipakenakafo mẽra nõ katiro. keskara noko amatiro. A fisti nõ Ifofai, a
22 Nãskakẽ iskaratĩa afara chaka anã Moisés keneni keskara ifofayopaonixaki
mãto ifoma. Epa Nios mãto Ifo. Mãfi ãfe anã nõ ifofatiroma.
yonomatifoki. Mã ãfe yonomatifokẽ
mato sharafa fafafãini a keskara shara Moisés kenenioxõ nõ tãpia nõ chakafamis
mã inõ mã afe ĩpaxanõ. 23 Nã afara 7 Iskafakĩ shinãyamakãfe. A Moisés
chaka nõko ifono, ¿afanã noko noko kenexoni, chakara fayamakãfe.
kopifaimẽ? Akka aõnoax nõ naax nõ Akka Moisés Niospa yoini keskara
omiskõipakenaka. Akka Jesucristo nõ keneyamanikẽkai nõ chakafamis nõ
Ifofaino Epa Niospa noko afaa kopi tãpikeranama. Moisés keneni iskafakĩ:
yõkaima nõ afe nipaxanõ. “Yora fetsanã afara fĩapaiyamakãfe. Nõ
yora fetsanã fĩapaikĩ nõ chakafai,”
Nõ anã chaka ifofaxoma Moisés anori keneyamanikẽ nõ
nõ Cristo Ifofatiro tãpikeranama. 8 Moisés anori keneni

7
1 Efeyorafãfe, mã mã tãpia nõko tãpifixõ nõko õiti chakakõikẽ nõ
xanĩfokõichi noko yoia keskara nõ shinãsharaima. Nõkonãyamafekẽ nõ
nikatiro. Nõ niyoxõ nõ nikatiro. Akka fichipaimis. Afara chakafori nõ fichipai.
mã nõ naxõ nõ anã nikatiroma. Akka Moisés Niospa meka
2 Nãskarifiai kẽromã ãfe fene niyoano keneyamanikẽkai nõ nikayospa
enetiroma. Akka mã fene naano fetsa fe ikeranama. 9 Niospa meka tãpixoma
fianãtiro ixõ anori Moisés yoini Niospa afara chakafafiakĩ nõ shinãma. Askata
meka. 3 Akka fene niyoanokai kẽromã chipo nõ ãfe meka tãpifixõ nõ akama a
fene eneta fetsa fe fianãtiroma. Askarafi noko yoia keskara. Nãskafaxõ ãfe
chakakĩ. Chota feroma itiro. Akka fene mekaõxõ a nõ afara chakafamis nõ
naano kẽro feronãfake fetsa fe fianã tãpitiro. 10 Niospa yoia keskara akax nõ
askara shara, ixõ Moisés keneni. nipaxatiro. Niospa yoiai keskara nõ
4 Akka mã fenẽ naxõ anã ãfe ãfi akima mã tãpifiax, askax nõ omiskõi.
yonomatiroma. Nãskarifiakĩ mã Cristo “Moisés keneni keskara ayamax nõ
fe naa keskarax a Moisés kirika keneni natiro,” ixõ nõ shinãmis. 11 “Epa Niospa
anã mã nikatiroma. Akka mã Cristo fe noko yoia keskara nõ aki. Nãskai nõ
naa keskarax mã yora fena sharakõi Nios fe nipanaka,” ixõ nõ shinãfikĩ nõ
itiro Cristo mãto Ifono. Mã Cristo naax afara chakafakĩ nõ xateama. Akka
otoinãkafanax Nios fe ipanaka. Nãskaxõ chakapa noko pãrai. Nãskakẽ nõ tãpia
afara shara mato amatiro mã Nios nõko chakaõnoax nõ omiskõi nõ Nios fe
yonoxonõ. 5 Nõ Cristo Ifofamatai afara nĩpanakama.
chaka fetsa fetsatapafo nõ ayopaoni. 12 Moisés keneni keskara sharakõi

Moisés keneni keskara atama nõ chaka nãmãi Niospa meka. Niospa meka
fisti shinãpaipaoni. Nã chakaõnoax nõ mẽstekõi, chanĩmakõi. 13 A Moisés
naxii. 6 Cristo noko nãxoni nõko chaka keneni sharafianokai a keneni keskara
noko soaxoxiki nõ fena shara keskara nõ nikasharamisma. Moisés kenenioxõ
inõ. Nãskakẽ nõ Cristo Ifofaax mã nõ afe nõ tãpitiro nõ chakafamis. Moisés
naa keskarakõi. Nõ afe naa keskarax nõ keneni õifikĩ, ¿afeskafaxõ nõko chaka
yora fena shara iki. Afara chaka anã nõ potatiromẽ? Nãskax nõ naax nõ
ROMANOS 7, 8 274

omiskõipakenaka. ¿Moisés keneniõnoax chaka xatetiroma. 24 Nãskakẽkai ẽ


nõ omiskõipakenakamẽ? Maa, inimaima. Ẽ shinãchakai. Ẽfi feronãfake
askarama. Akka nõ Nios nikakaspax nõ chakakĩ. Ẽ inimaima. Ẽfe shinã mẽraxõ
omiskõipakenaka. A Moisés keneni ẽ afara chakafaax ẽ omiskõixii. Ooa.
sharakõi, Niospa meka. Moisés ¿Tsõa nõ Ifofatiromẽ nõko Ifokõi inõ,
keneniõxõ nõ tãpia nõ nikayospakõi. Nõ afara chaka anã nõko ifo inõma?
Niospa meka nikakõimisma. Nãskax nõ 25 Aicho Epa Nios. Ẽfe Ifokõi

chakakõi. Jesucristoõxõ ẽfe chaka ẽ xatetiroki.


Iskaratĩa ẽ tãpia Niospa meka nõ
Nõakõi nõko chaka xatepaifikĩ ifofapaifikĩ afeska faxõ nõa nõ atiroma
nõko shinã mẽraxõ nõ xatetiroma. nõko shinã mẽramãi chakakẽ. Akka
Nõko shinã mẽra chakakõi Jesucristoõxõ nõ atiro.
14 A Moisés Niospa Yõshi Sharapa
shinãmanaino noko kenexoni. Niospa Niospa Yõshi Sharaõnoax nõ ika

8
meka nõ shinãyamai nõ sharama. Afara 1 Akka Jesucristo nõko Ifono nõ afe
chakafi nõko ifokĩ nõ ãfe yonomati. yora. Nãskakẽ Epa Niospa noko
15 ¿Afeskai nõ iskamismẽ? Nõkai yoima iskafakĩ: “Mã chaka. Ẽ mato
tãpiama. Nõ sharafapaiyai keskara nõ omiskõimanõ. Emakinoax fotakãfe
akima. Akka nõ akaspafiakĩ nõ aki. omiskõipakenakafo mẽra nãnoax mã
16 Moisés keneni keskara nõ nikapai, “Nã omiskõipakenaka,” ixõ noko
meka shara,” shinãkĩ. Askara shinãfiki yoipakenakama mãmãi nõko chaka
nõ akima. Nã afara chakafapaiyamafikĩ noko soaxõ, 2 Jesucristoõxõ Niospa ãfe
nõ aki. 17 Nõakai nõ afara chakafapaima. Yõshi Sharapa noko nimasharai anã
Akka nõko shinãmã nõ shinãkĩ nõ afara chaka nõko ifo inõma, nõ
chakafamis. Afara sharafapaifikĩ nõ omiskõipakexanõma. 3 Moisés yoini
shinãsharaima, nõko shinã mẽramãi keskara nõ tãpifiano aato noko
chakakõikẽ. 18 Mã nõ tãpia nõko shinã imasharatiroma nõko chaka noko
mẽra sharama. Isharapaifi nõ itiroma. soaxotiroma. Akka Epa Niospa
19 Akka a nõ akai keskara sharama. Nã shinãyoni ãfe Fake nai mẽraxõ mai ano
sharafapaifikĩ nõ amisma. Nã afara nĩchixiki ari noko keskara yora inõ.
chakafapaiyamafikĩ nãskara nõ amis. Noko keskarafiaxokai nõ amis keskara
20 Nãskakĩ a nõ akaspai nõ aki. Nõakõi afaa chakafamisma. Akka noko nãxoni
nõ afara chakafapaima. Nõ chaka anã afara chaka nõko ifo inõma.
potapaifikĩ nõ potatiroma nõko shinã 4 Nãskata iskaratĩa nõ Niospa Yõshi

mẽramãi chakakõikẽ. 21 Akka nõ Shara Ifofaax aõxõ Moisés yoini keskara


askamiski. Nõ sharafapaifiaito nõko nõ nikatiro. Nõ Niospa meka
shinã mẽraxõ afara chakapa noko ifofasharakõitiro.
fakirira shinãmapai nõ shara 5 Akka nõ chaka xateyamano afara

shinãnõma. Nõ keyokõi askamis. chakapa noko amapaiyai keskara fisti


22-23 Nõa nõ iskafai: “Aicho. Niospa nõ atiro. Akka Niospa Yõshi Sharapa
noko yoiai keskara shara,” ixõ nõ noko ĩkinãno nã noko amapaiyai
shinãfi nõ nikayospamis afara keskara fisti nõ atiro. 6 Nã apaiyaifo
chakapamãi noko fekaxtefaito. Niospa keskara fisti shinãkanax afo nakanax
meka nõ tãpifiax nõ nikayospamis. Nõa anã otokanax omiskõipakenakafo. Nios
nõ sharafapaiyai keskara nõ atiroma. Nõ fe ipanakafoma. Akka Niospa Yõshi
275 ROMANOS 8

Shara ato mẽra naneano nã apaiyai Aõxõ nõ yoitiro iskafakĩ: “Epa Nios, mĩ
keskara Niospa Yõshi Sharaõxõ atirofo. ẽfe Epa,” ixõ nõ yoitiro. 16 Nõko shinã
Nãskax isharapakenakafo mẽraxõ Niospa Yõshi Sharapa noko yoi
shinãsharakata. 7 Fetsafãfe Nios iskafakĩ: “Mĩ Epa Niospa Fakekõi,” ixõ
noikaspakani Niospa ato yoia keskara noko yoi. 17 Nõ Niospa fakekẽ nã noko
nikapaikanima. Ãto shinã mẽraxõ afara yoia keskara noko inãtiro. Nõfi nõ
chaka fisti shinãkani. Nãskaxõ Niospa Niospa fakekẽ nã ãfe Fake Cristo ani
ato yoia keskara nikatirofoma. 8 Nã ãto keskara nokori inãtiro. Nõõnoax
shinãmã shinãifo keskara fisti shinãkakĩ omiskõifinixakĩ iskaratĩa nai mẽranoax
Niospa ato amapaiyai keskara Apa Nios fe xanĩfokõi. Nãskarifiai nõri
atirofoma. Afara chaka ifofaifono Nios aõnoax omiskõiax nõ nai mẽra Epa Nios
atoki inimaima. ano nokoano noko sharafinakõia imaxii
9 Akka mãkai askarama. Mãto shinã nõ afe isharapakexanõ, a keskara shara
mẽraxõ afara chakapa mato nõ inõ. Akka afe yorafo Niospa ato
shinãmanima. Akka Niospa Yõshi Shara sharafaxõi nãfomãi ãfe fakefokẽ.
mãto shinã mẽra nanexõ mato
shinãmasharamis. Akka Niospa Yõshi Niospa fakefo Jesús fe isharapakenakafo
Shara mãto shinã mẽra naneyamaino 18 Nõ iskaratĩa omiskõiyofiax nõ chipo

mã Cristo fe rafetiroma. 10 Cristo mato fe Jesús fe isharapakenaka. A keskara


rafefiaino afara chakaõnoax mãto yora sharafinakõi noko imai. Tsõa õimisma
nai. Mãto yora nafiano mãto fẽro mẽsho keskara sharafo noko õimaxii. A nõ
naima Nios fe nipanaka Niospamãi afaa omiskõipaoni anã nõ shinãima. 19 Epa
chakafamisma keskara mato õiaino. Niospa ãfe fakefo otofaxii a keskara
11 Mã Jesús naano Niospa otofani. Nãato sharakõi ato imaxii. Akka nã Niospa
ãfe Yõshi Shara mãto shinã mẽra nanea. onifanifãfe manakani õisharapaikõikakĩ
Nãskarifiakĩ mãto yora naano ãfe Yõshi afe keskarafo ato imaimãkai. 20-21 Niospa
Sharaõxõ Niospa anã mato otofatiro ãfe fakefo sharakõi ato õimaxii.
mãto yora fenasharakõi inõ. Nãskatari a onifanifori sharakõi ixii.
12 Efe yora mĩshtichi, Niospa Yõshi Anã afaa chaka ixiima. Afarafo anã
Shara nofe rafeaino Epa Niosnoa nõ payokomepakenakama. Akka iskaratĩa
shinãtiro noko amapaiyai keskara akĩ. A nã Niospa onifanifo
nõ afara chakafamiskai anã nõ payokomepakenakafo
shinãpaitiroma noko Niospa amapaiyai askayamapaifiaifono. Nãskaxõ Niospa
keskara akĩ. 13 Akka a nõ apaiyaifo yoini: “Adán afara chakafaõnoax
keskara fisti shinãx nõ omiskõipakenaka keyokõi payokomepakenaka.” Akka
nai. Akka nãskafixõ Niospa Yõshi Niospa ãfe fakekõifo akiki nokoaifono
Sharaõxõ afara chakafakĩ nõ xatexõ anã ato yora fetsafaxoxii anã
chaka nõ shinãtiroma. Nõ Epa Nios fe payokomenõfoma, afara chakafãfe ato
nisharapakenaka. fekaxtefanõma. Nãskarifiai Niospa
14 Niospa Yõshi Sharapa noko onifanifori nã Niospa fakekõifo keskara
shinãmanaino nõ Niospa fakefo iki. shara ixii, anã payokomepakenakama.
15 Ãfe Yõshi Sharapa noko 22 Kẽromã fake kãikĩ pae meyotiro. Mã

shinãmasharapai nõ anã mesenõma. Mã kãixõ anã pae metiroma. Nãskarifiai a


nõfi Niospa Yõshi Shara fĩaki. Nã ãfe Niospa onifanifo omiskõiyokani. Akka
Yõshi Sharaõxõ ãfe fakefo noko ima. mã Niospa ato fetsafaano anã
ROMANOS 8 276

omiskõixikanima. 23 Akka nõ Niospa soaxoni isharanõfo, afaa chakafamisma


fakefo ãfe Yõshi Shara nofe rafeaino nõ keskara ato õixii, ato chaka soaxonano
tãpitiro nõ Nios ikano kaax nõ ãfe Fake sharakõi keskara inõfo.
isharakõixii. Akka iskaratĩa nõ isinĩ iki 31 Noko askasharafaino ¿nõ fakiri

fekaxtei. Nãskakẽ nõ manasharai Epa yoitiromẽ? Epa Niospa noko


Nios ika ano noko ifinõ nõ ãfe fakefokẽ sharafakõinaino afara chakafãfe noko
a keskara shara noko imanõ. Nãskatari chakafamatiroma. 32 Epa Niospa noko
nõko yora fena sharakõi noko imai anã noikĩ ãfe Fake Jesús timamanima noko
nõ isinĩ inakama. Anãkai nõ nanakama. naxonõ. Nãskanixakĩ noko axosharatiro
24-25 Nãskara nõ shinãi nõ akiki nokoaito nã apaiyai keskara nõ anõ. 33 Epa Niospa
noko fetsafaxii a keskara shara nõ inõ. noko katoni nõ afe yora inõ. Nãskaxõ
Nãskax nõ afe ipanaka. Chanĩmara faxõ nõko chaka noko soaxonano afara
inimayanã nõ manasharatiro fena chakafamisma keskara noko õixiki.
fenakima nã nõ akiki nokoaitĩa. Akiki Askano fetsafãfe mĩ chakara noko
nokoxõ nõ anã manatiroma mãmãi nõ faifono nõ ato ifofaima. 34 Jesucristo
õikĩ. noko nãxokẽ Ãpa otofani. Iskaratĩa Apa
26 Nãskarifiakĩ Epa Niospa ãfe Yõshi Nios ika ano ika Apa feta ato keyokõi
Sharapa noko axosharafafãini. Afeskaxõ ĩkinã. Epa Nios noko kĩfixõfafãini. Nã
nõ Epa Nios kĩfisharatiromẽ nõkai chanĩmakõikẽ tsõa, “Mĩ afara
tãpiama. Akka ãfe Yõshi Shara nõ mẽra chakafamiski. Nãskax mĩ
nanexõ noko shinãmanaino nõ omiskõipakenaka,” noko tsõa fatiroma.
kĩfisharatiro. Noko noikĩ noko kĩfixoni. 35 Tsõakai Jesucristo nomakinoa

Noko kĩfixonai keskarakai tsõarikai potatiroma noko noiyamanõ. Nõ


kĩfitiroma. 27 Ãfe Yõshi Sharapa shinãi omiskõikãi, nõko shinã mẽra fekaxtekãi,
keskara Epa Niospa tãpikõia. Keyokõi nõ Jesúsnoa yoiaito noko omiskõimafãi,
nõko shinã mẽrari nõ shinãi keskara noko fonãimafãi, nõ rapati yopafãi,
tãpikõia. Epa Niospa noko amapaiyai noko mesemafãi noko retepaifãi,
keskara nãnori ãfe Yõshi Sharapa a keyokõi afãfekãi Cristo nomakinoa
chanĩmara faafo tii ato kĩfixomis. potatirofoma noko noiyamanõ. 36 Niospa
meka yoikĩ David kirika keneni iskafakĩ:
Jesúsxõ nõ keyokõi finõkõitiro Epa Nios, pena tii mĩõxõ noko
28 Akka nõ tãpia Epa Niospa noko retepaikani. Nõ oveja keskara. Ifãfe nã
katoni a apaiyai keskara nõ anõ. Nõ Epa oveja itipinĩfasharai retexiki.
Nios noiaino afarafãfe noko Nãskarifiakĩ a mĩõxõ noko
afeskarafafiaino afoxõ Epa Niospa noko chakafaifãfe noko retepaitirofo,
axosharai. 29 Nõ Jesús Ifofayoamano Epa ixõ kirika keneni. 37 Noko askafafiaifono
Niospa tãpiyoni fatofomãkĩ a chanĩmara keyokõi nã chakafo nõ finõkõitiro Jesús
faifo. Akka chanĩmara fayoafomano noko noiaino. 38-39 Jesucristo nõko
shinãni iskafakĩ: “Nafo ẽfe Fake keskara Ifonokai afanã Epa Nios nomakinoa
ẽ ato imaxii,” ixõ shinãyoni. Niospa ãfe potatiroma anã noko noinõma. Nã ẽ
Fake iyoa Jesús. Nãskaxri nõri ãfe fake chanĩmara fakõini. Epa Niospa noko
chipoko ixii. 30 Tãpiyoni nõ ãfe fakefo noiaino afanã noko afeska fatiroma anã
ixinõ. Askano nõko shinã mẽraxõ noko noko noinõma. Nõ nafiakẽkai
yoini: “Ẽfe Fake chanĩmara fakãfe,” nomakinoa afanã Nios potatiroma. Nõ
noko fani. Fatora anori yoixõ ato chaka niyoanori nomakinoa tsõa paxkatiroma.
277 ROMANOS 8, 9

Ãfe ãjirifãferikai nomakinoa kãini, Niospa Fakekõifiax. Nãskax arifi


paxkatirofoma. Yõshi chakafãferikai nõko xinifãfe ãto fena. Nãfi yorafãfe ãto
nomakinoa paxkatirofoma. Afarafo Ifokĩ, nãatomãi keyokõi ato ĩkikẽ.
iskaratĩa ikaifãferikai nomakinoa Nãskakẽ, “Nios fãsi finasharakõia,” nõ
paxkatirofoma. Inõpokoaifãferikai fapaxanõ. Askapainõ.
nomakinoa paxkatirofoma. Afara 6 Epa Niospa noko yoisharayoni

chakafãfe ãto xãnifofofãferikai keskara judeofo atirito chanĩmara


nomakinoa paxkatirofoma. Nã nai ari fayamafiaifono ãfe meka chanĩmakõi.
ikafãfe, mai ano ikafãferikai nomakinoa Afe yorafo yoiyoni keskara axii. “Nã
paxkatirofoma. Epa Niospa nõko Ifo judeofo Israelifãfe ãto fenafo ẽ katoa efe
Jesucristoxõ noko noi. Nãskakẽ keyokõi yora inõfo,” ixõ Niospa yoini.
onifanifãferikai nomakinoa Askafafiano atirito Nios chanĩmara
paxkatirofoma anã noko noinõma. famisfoma. Nãskakẽ afe yorakõi keskara
Niospa ato õima. 7 Nãskarifiakakĩ
Niospa judeofo katoni afe yora inõfo Abraham apaoni keska fakĩ ãfe fena

9
1 ẼCristo fe rafexõ ẽ mato mẽstekõi atirifãfe Nios chanĩmara famisfoma.
yoi. Ẽ mato pãraima. Niospa Yõshi Afokai Niospa yorakõifoma. Akka
Shara ẽ mẽra naneano ẽfe shinãmã Niospa Abraham yoini iskafakĩ: “Mĩ
shinãkĩ chanĩma ẽ mato yoi. 2 Ẽ mato fakekõichi Isaaca ãfe fakefo mĩ
yoi iskafakĩ, ẽfe kaifo atirito Cristo fenakõifo ixii, mĩ fake fetsafãfe ãto
Ifofaafoma. Nãskakẽ ẽfe shinã mẽra ẽ fakefori mĩ fenakõifo ixiima,” ixõ yoini.
atoõnoax omiskõi kakaini. Ẽ ato 8 Nãskano nõ tãpitiro Abraham ãfe

shinãkõikĩ finamis afomãi efe yorafokẽ. fenafo atiri ãfe fakekõifo Niospa ato
3 Nãskakẽ ẽ shinãmis iskafakĩ: “Epa õima. Akka Niospa Abraham yoiyoni ãfe
Niospa, ẽfe kaifo nã israelifo ẽ ato ãfinĩ Sara fake fixiai. “Nã fakefi mĩ
axopai fenoyamanõfo, mefe nipaxanõfo fakekõi ixii. Mĩ fakẽ ãfe fakefori mĩ
omiskõipakenakafo mẽra fonõfoma. fenakõifo ixii,” fani. Nã yoini keskara
Nãskaxõ Cristo makinoa ea potãfe ato Abraham Nios chanĩmara fani. Nã
potakima ẽ ato omiskõixonõ afo Abraham Nios chanĩmara fai keskafakĩri
omiskõipakexanõfoma. Nã ẽ fichipai ẽfe Nios chanĩmara faifono nãfofi Niospa
kaifo judeofo Cristo fe ĩpaxanõfo,” ixõ ẽ fakekõifoki. 9 Abraham ãfe ãfinĩ Sara
shinãmis. 4 Nõ judeofo, Jacobo ãfe fake naneamatai Epa Niospa yoiyoni
fenafo. Epa Niospa noko ifini ãfe fakefo iskafakĩ: “Xinia fẽtsa ẽ anã mikiki
nõ inõ. Nãa Nios sharafinakõixõ nõko nokoxii. Nãskano mĩ ãfi Sara fake kãixii
kaifo israelifo ato õimapaoni. “Ẽ mato feronãfake,” ixõ Niospa Abraham yoini.
afara sharafaxõikai. Cristo nã oxiai 10 Nãskata Sara ãfe fake kãini.

judeokõi ixii. Aõxõ ẽ mato Nãskaxõ aneni, Isaaca fakĩ. Nãskakẽ nã


sharafaxõikai,” ixõ Niospa yoini. Isaaca nõko xini. Isaaca naetapaxõ
Nãskara Moisés Niospa meka yoikĩ Rebeca fini ãfe ãfi inõ. Rebeca fake rafe
israelifo ato kirika kenexoni nikanõfo. naneni. Nã fake rafeta ãto apakõi Isaaca
Nãskaxõ ato tãpimani afeskaxõ Nios ipaoni. 11-12 Rebeca fake kãini fake rafe
kĩfitirofomãki ichanãxõ. Nãskata afara naneax. Esaú kãi taeni. Chipo Jacobo
sharakõi ato axoxiai keskara ato ini. Akka kãiyoafomano tsõa tãpiyonima
yoiyoni. 5 Judeofãfe xinifãfe Epa Nios fatoto shara shinãimãkai, fatotori chaka
Ifofasharapaonifo. Cristori judeo fake shinãimãkai. Nãskano Niospa fisti
ROMANOS 9 278

katoni afe yora inõ. Kãiyoafomano 19 Nãskakẽ fẽtsa shinãtiro iskafakĩ:


Niospa ãto afa yoiyoni iskafakĩ: “Mĩ “¿Afeskakĩ Niospa noko yoitiromẽ afara
fake chipokoto ãfe ochi yonomaxii,” chakafamisfora fakĩ? Akka nãato noko
fani. Akka Niospa nã apaiyai keskara amai nã apaiyai keskarafakĩ. Nãskakẽ
fatiro, yorafãfe apaiyai keskara Niospa noko omiskõimatiroma nõ
faima. Askano nõ tãpitiro Niospa a nikayospaito,” ixõ fẽtsa yoitiro.
inõpokoai keskara shinãyoni nãskarakõi 20 Askafayamafe. ¿Afeskakĩ mĩ Epa Nios

aki. 13 Nãskara Niospa meka yõra kemapaimẽ? Mĩfi yoraki. Aafi Nioski nã
kirikaki keneni iskafakĩ: “Ẽ Jacobo ifipai apaiyai keskara atiro. Akka a Niospa
efe yora inõ. Esaú ẽ fichipaima,” fani. onifatokai yoikĩ iskafatiroma:
14 Nãskakẽ ¿iskara nõ yoitiromẽ, “¿Afeskafakĩ mĩ ea iskara onifaamẽ?”
“Niospa mã fake fisti katoa ixõ yoitiroma. 21 Kẽromã kesho rafe faxõ
kãiyoafomano, afaa chakafayoafomano nã apaiyai keskara fatiro. Kesho fetsa
fisti mã katoa akka fetsa katoama mẽra afara shara nanetiro, fetsa mẽrari
õixoma. Nãskakẽ Niospa afara chaka nanetiro. Akka na kẽsho
shinãsharaima,” ixõ nõ shinãtiromẽ? iskafatiroma: “¿Afeskakĩ mĩ ea iskara
Maa, anori nõ shinãtiroma. Akka Niospa faamẽ?” ixõ yoitiroma.
tãpisharakõia. Nã apaiyai keskara fatiro. 22 Nãskarifiakĩ Epa Niospa keyokõi

Nã fichipaiyai katotiro. 15 Niospa Moisés yorafo onifafiaxõ atiri ato potatiro ãfe
yoini iskafakĩ: “Nã ẽ axopaiyai ẽ meka nikakaspaifãfe. Fenãmãshta ato
axosharaikai. Nãskarifiakĩ nã ẽ yoiyofiaito nikayospamisfo. Nãskakẽ
noipaiyai ẽ noisharaikai,” ixõ Niospa anã teneima, mã atoki õitifishkikĩ ato
yoini. 16 Askatari nõ Nios nikasharatama omiskõimaxii. Nãskaxõ yorafo ato
nõakõi nõ afe yora isharapaiyaito õimapai ato potakĩ omiskõinõfo chaka
askara noko axõima. Askatamaroko fisti shinãifãfe. 23 Akka nõfi ato
Niospa noko noikĩ noko ifitiro afe yora keskarama. Noko Niospa noikĩ noko
nõ inõ, nãatomãi noko õiti tãpikaxõ. tãpimamis. Nãskatari noko
Nãskaxõ noko noikĩ nã apaiyai keskara itipinĩsharafamai inimakõikai nõ nai
shara axõi. 17 Moisés kirika keneni mẽra shara afe ĩpaxanõ. Noko
iskafakĩ: “Epa Niospa Egipto anoa ãto askafamakĩ yorafo õimani nã noiaifo
xanĩfo yoini iskafakĩ: ‘Ẽ mia xanĩfo Niospa ato noikõia. 24 Noko judeofo fisti
imapaikĩ ẽ mia xanĩfo imani mĩoxõ nã Niospa katonima nõ afe ĩpaxanõ. Akka
maitio ikafãfe tãpinõfo ẽ afama mĩshti judeofomafori ato katoni. 25 Nãnori
faito. Akka mĩ afara chakafaito ẽ mia Oseas Niospa meka yoikĩ kirikaki keneni
potai mĩ anã xanĩfo inõma. Ẽ mia iskafakĩ:
askafaito õikakĩ eõnoa ato yoitirofo nã Fetsafo judeofomari ẽ katoxii efe
maitio ikafãfe: “Nios tsoa keskarama ãfe yorafori inõfo. “Ẽ mato noi,” ẽ ato
shinãõxõ mã Faraón pota,” ixõ eõnoa yoiyamafikatsaxakĩ, ẽ ato yoixii
yoitirofo,’ ixõ Niospa Faraón yoini.” iskafakĩ: “Ẽ mato noikõi,”
18 Akka shinãkapo. Nã Niospa ato ixõ Epa Niospa yoini keskara Oseas
noipaiyai ato noikĩ axosharatiro. kirikaki keneni. 26 Askata anã keneni
Nãskarifiakĩ fẽtsa afara chakafakĩ iskafakĩ:
xateamano Niospa ãfe õiti nikayospakõi Niospa judeofoma ato iskafani:
imatiro afaa shinãpaiyamai keskara “Mãkai efe yorafoma,” ato fayoni.
imatiro. Nãskata chipo anã Epa Niospa ato
279 ROMANOS 9, 10

ifixii afe yora inõfo. Nãskakẽ yorafãfe keskaraõnoax isharapaikĩ ãto chaka
ato yoixikani iskafakakĩ: “Nafo Niospa soapaikani Niospa ato shara õinõ. Akka
fakefo. Epa Nios finakõia afama Moisés yoinioxõ Niospa ato chaka
mĩshti fatiro,” soaxotiroma. Ẽ mato afara fetsa anã
ixõ yoixikani. 27 Isaías israelifoõnoa yoinõ. Tokiri fai nẽxpakĩa rakano
yoini iskafakĩ: “Na Israel ãfe fenafo finõpai akiki nõ otisikainãi nõ paketiro.
ichapakõifo ixii oa makex mĩshtifo nõ Nãskarifiakĩ Jesús finõpaiyaifãfe
tanãtiroma tiikõi. Nãskarifiai judeofo chanĩmara fakanima afe nĩpãxakakĩma.
ichapakõi kaixikani. Askafikaxõ fisti Akka nã yorafo oa nõ tokiriki otisikai
rasichi Nios Ifofaxikani Nios fe paketiro keskarafo. Nãskakĩ Jesús
ipaxakakĩ. 28 Nãskaxõ nã yoiyoni finõpaikakĩ shinãchakatirofo. Akka tsõa
keskara nã maitio ikafãfe nã chanĩmara Jesús finõtiroma. 33 Nãnori Isaías Niospa
faafoma. Nõko Ifãfe ato omiskõimaxii meka yoikĩ kirika keneyoni iskafakĩ:
anã ato manayoima ãto chaka Nikakapo, judeofãfe ãto pexe rasi
potayonõfo,” ixõ Isaías yoini. 29 Isaías ano Niospa tokiri keskara nĩchixii
yoiyoni keskara nãskakõi. Nãskata anã yorafo akiki otisikĩ shinãchakaxinõfo.
yoini iskafakĩ: Nã tokiri efapaki yorafo otisikani
Nõko Ifo finasharakõia nõko paketirofo. Akka nãskarari nã
fenafo fetsafo ifini afe ĩpaxanõfo. Jesucristo chanĩmara faafo tiikai
Askafayamafiano anã judeofo paketirofoma. Anã shinãchakakanima,
ikeranama. Akka nõ nai keyokerana ixõ Jesúsnoa Isaías kirika keneni. Akka
Sodoma anoa fe Gomorra anoafo ini Jesús nã tokiri efapa keskarakõi.

10
keskai, 1 Efe yora mĩshtichi, ẽfe kaifo ẽ

ixõ Isaías kirika keneni. shinãkĩ finakõi. Ẽ ato Nios


kĩfixõfafãini Jesús chanĩmara fanõfo,
Nã judeofoma na meka shara Nios fe ĩpaxanõfo. 2 Mẽ tãpia nãfãfe Epa
Jesúsnoa Pablo ato yoini Nios tãpisharapaikani. Nãskafikakĩ a
30 Nãskakẽ ẽ mato yoi. Nã Niospa ato tãpimapaiyai keskara
judeofomafãfe shinãyonifoma shinãkanima. Ãa ãto shinãmã fisti
iskafakakĩ: “Nõko chaka nõ soapai,” ixõ shinãxõ akani. 3 Jesúsxõ Epa Niospa ãto
shinãyonifoma. Akka iskaratĩa Cristo chaka ato soaxotiro afaa
chanĩmara faifãfe Epa Niospa mã ato chakafamisfoma keskara ato õixiki.
chaka soaxona afaa chakafamisma Akka nã Jesús ato chaka soaxotiro
keskara ato õixiki. 31 Akka ẽfe kaifo nikakaspakani. Ãakõi shinãkanax shara
israelifãfe Epa Niospa Moisés yoini ipaikani. 4 Iskakakĩ shinãkani: “Moisés
keskara ifo sharafapainifo. Nãskaxõ keneni keskara nõ nikakõiaito Niospa
shinãnifo iskafakakĩ: “A Moisés keneni noko chaka soaxotiro afaa
nõ ifofasharaito Niospa noko shara chakafamisma keskara noko õixiki.
õitiro,” ixõ shinãfiaifono Moisés Nãskax nõ afe ĩpaxanõ,” ixõ ãakõi
kenenioxõ Niospa ato chaka shinãkani. Akka Moisés kenenioxõ nõko
soaxotiroma ato shara õixiki. chaka nõa nõ soametiroma afaa
32 ¿Afeskakĩ Niospa ato shara õimamẽ? Ẽ chakafamisma keskara ixii Niospa noko
mato yoinõ. Afãfekairoko Jesucristo õinõ. Askatamaroko Moisésxõ nõ
chanĩmara faifono ato chaka soaxopanã. Cristoõnoa tãpitiro. Nãskakĩ nõ
Askatamaroko Moisés ato yoini Jesucristo chanĩmara faax aõnoax nã
ROMANOS 10 280

afaa chakafamisma keskarakõi nõ itiro ĩpaxanõfo,” ixõ kirikaki keneni.


nõ Nios fe ipaxakĩ. Nãskakĩ nõ Cristo 12 Judeofo feta judeofomafãferi Cristo
fisti Ifofatiro. Nõ anã Moisés keneni chanĩmara faifono ãto Ifo itiro. Niospa
nikatiroma. ato õia nã yora fisti keskarafo,
nãskarafos ato õi. Nãskaxõ fatotora
Jesús yorafoõnoax ato nãxoni yõkaito Niospa axosharakõifafãini aõ
5 Moisés kirika kenekĩ iskafani: “Epa noikõikĩ. 13 Nãnorikõi Joel yoikĩ kirika
Niospa noko yoini keskara ẽ kirika keneni iskafakĩ: “Fatotora nõko Ifo
keneni. Fatora fẽtsa nã meka ifo chanĩmara faxõ yoikĩ iskafaito: ‘Mĩ ẽfe
sharakõi fai isharakõixii, afaa Ifoki, ea ifife ẽfe chaka ea soaxoxiki,’
chakafaamax. Akka mãfi Nios fe faito ãfe chaka soaxotiro afe ĩpaxanõ,”
ikõisharapakenakaki. Akka nã Niospa ixõ Joel kirika keneni.
yoini keskara nõ ifo sharakõi fatiroma. 14 Akka tsõa Jesús Ifofaxoma, “Ea ifife

Askakimaroko nõ Cristo chanĩmara fai ẽfe chaka ea soaxoxiki,” ixõ tsõa


Niospa noko shara õinõ, nõ afe yõkatiroma chanĩmara faxoma. Akka
ĩpaxanõ.” 6-8 Askata anã kirika kenekĩ Jesúsnoa nikakatsaxakĩma afeska faxõ
iskafani: “Niospa noko yoini afeskax nõ chanĩmara fatirofoma. Tsõakairoko
shara itiromãkĩ. Nõ Cristo chanĩmara Jesúsnoa ato yoimiskẽ nikapanãfãfe.
faito nõko chaka noko soaxotiro afaa 15 Akka Niospa ato nĩchiyamaino tsoa

chakafamisma keskara noko õixiki. Nã katiroma Niospa meka shara ato


Cristo meka shara nõko shinã mẽra yoixikakĩ. Ãkai fotirofoma. Nãnori Isaías
ikakĩ. Nõ aõnoa tãpixõ nõ ato yoimis. kirika keneni iskafakĩ: “A meka shara
Akka iskara shinãyamakãfe: ‘¿Tsoa nai yoi feai sharakõi,” ixõ yoini.
mẽra katiromẽ Cristo fotomaxiki nõ 16 Ẽ mato yoinõ Niospa mã yorafo

chanĩmara fanõ?’ Akka tsoakai nai mẽra nĩchini Cristoõnoa meka shara ato
katiroma Cristo fotomaxiki. Askatari yoitanõfo. Niospa meka yoisharafiaifono
iskafakĩ shinãyamakãfe: ‘¿Afeskaxõ mã judeofo atirifãfe ato nikapaikanima.
Cristo naafianikẽ mai mẽranoa nõ Nãnori Isaías kirika keneni iskafakĩ:
ifitiromẽ?’ ixõ shinãyamakãfe. Akka “Ẽfe Ifãfe, nõ ato yoiaito tsõa chanĩmara
iskaratĩa Niospa meka nõ mẽra ikakĩ,” faima,” ixõ yoini. 17 Nãskano Cristoõnoa
ixõ kirikaki Moisés keneni. Nãnori nõ meka shara yoiaito nikakakĩ fetsafãfe
mato yoimis. 9 Akka, “Jesús ẽfe Ifoki,” chanĩmara fatirofo.
nõ ato fakĩ nõ shinãtiro iskafakĩ: 18 “Akka, ¿judeofãfe nã meka shara

“Chanĩma, Jesús nafianikẽ Apa Niospa Jesúsnoa nikamisfomamẽ?” ixõ fẽtsa ea


otofani,” ixõ nõ shinãito nõko chaka yõkaito, ẽ kematiro iskafakĩ: “Ẽje, mã
noko soaxotiro nõ afe ĩpaxanõ. 10 Akka nikamisfo.” Nãnori David yoini kirika
nõko shinã mẽraxõ nõ chanĩmara fakẽ kenekĩ iskafakĩ:
Epa Niospa nõko chaka noko soaxotiro Nã maifo tii anoafãferi nã meka
afaa chakafamisma keskara noko õixiki. shara mã keyokõichi nikamisfo,
Askatari, “Jesucristo ẽfe Ifoki,” ixõ nõ ixõ David kirika keneni. 19 Mã
ato yoiax nõ afe ipanaka. shinãiraka iskafakĩ: “Akka judeofãfe na
11 Nãnori Niospa meka yoikĩ yõra meka shara Jesúsnoa mã nikafikakĩ
kirika keneni iskafakĩ: “A Jesucristo nikasharamisfomara,” ixõ mã shinãi
Ifofakanax anã ãto ifo fetsa fenakanima. rakikĩa. Akka ẽ mato yoi iskafakĩ, mã
Cristo fistichi ato nimasharatiro afe nikamisfo nã meka shara Jesúsnoa.
281 ROMANOS 10, 11

Mẽxotaima mã nikafikakĩ chanĩmara Shinãkapo. Nõko xini Elías israelifoõnoa


faafoma. Akka israelifomafãfe Nios yoikĩ kirika keneni iskafakĩ: 3 “Ẽfe Ifãfe,
nikakatsaxakakĩma mã rama aõnoa a mĩ meka shara yoimisfo mã ato
nikafo. Moisés Niospa meka yoikĩ kirika retemisfo. Askatari a mĩsa kamakixõ
keneni iskafakĩ: mia kĩfimisfo mã potafo. Iskaratĩa ẽ
Nã judeofoma efe yora fistichi mia Ifofai. Anã ano tsoama. Eari
iyopaonifoma. Akka iskaratĩa ẽ ato retepaikani,” ixõ Elías Nios yoini.
noikõikĩ ẽ ato ifi efe yora inõfo. Ẽ ato 4 Nãskafaito nikakĩ Epa Niospa ¿afaa

askafaito õikakĩ judeofãfe ato fanimẽ, Elías? Iskafakĩ kemani: “Maa.


noikaspaxikani ato xĩtipaikakĩ. Meres fistikai mĩ ea chanĩmara faima.
Askatari, “Na judeofomafãfe afaa Akka nãno mĩ kaifo siete mil yorafãfe
tãpiafoma, judeofãfe ato fafiaifono ẽ ea chanĩmara fakaxõ afaa fetsakai
ato ifi efe yora inõfo. Nãskakanax ifofaafoma. Akka yorafãfe onifanifo ãfe
judeofo atoki õitifishkixikani,” ixõ ane Baal, ‘Akai nõko niosra,’
Niospa yoini, famisfoma,” ixõ Niospa Elías yoini.
ixõ Moisés kirika keneni. 20 Chipo 5 Nãskarifiakĩ iskaratĩari ẽfe kaifo fisti

Isaíasri Niospa meka yoikĩ kirikaki rasichi mã Nios Ifofaafo, Niospamãi


keneni iskafakĩ: afetĩama ato noikĩ ato katoyonino afe
A judeofomafãfe akõi ea yora inõfo. 6 Niospa noko noikõisharakĩ
fenayamafikatsaxakakĩ chipo ea noko ifi nõ afe yora inõ. Akka nõ afara
fichixõ ea chanĩmara fakanax efe sharafaõxokai noko ifima. Niospa noko
ipanakafo. Askatari, “Niosnoa noko afaa kopi yõkaima noko ifixiki. Akka
tãpimafe,” ixõ ato ãakõi noko ifi noko noisharakĩ. Nãskakẽ
yoiyamafikatsaxakakĩ. Akka chipo ẽ nõ afara sharafatiroma noko ifinõ. Akka
ato tãpimaxii, a nõ kopifa keskara noko õikĩ ãakõi
ixõ Niospa yoini keskara Isaías keneni. noko ifikeranama. Nãskakẽ noko afaa
21 Askafiaifono ẽfe kaifoõnoa Niospa kopi yõkaima ãakõimãi noko ifixõ.
yoini iskafakĩ: “Nã pena tiixõ ãto shinã 7 Akka ẽfe kaifo israelifo fisti rasichi

mẽraxõ ẽ ato yoimis iskafakĩ: ‘Ekeki Nios fenapaonifo afe rafexikakĩ,


fekãfe,’ ixõ ẽ ato shinãmafiaino ekeki nãfomãi Niospa katoyonino afe yora
fepaikanima. Nikayospamisfo,” ixõ inõfo. Akka israeli fetsafãfe Nios
Niospa yoini keskara Isaías kirika nikakaspapaonifo Nios fe rafekaspakakĩ.
keneni. Akka a Nios nikakaspaifãfe ãto õiti
kerexkõifakaxõ nikakaspakani. 8 Nãnori
Niospa israelifo noikõi Niospa meka kirika kenekakĩ iskafanifo:

11
1 Mã iskafakĩ shinãiraka: “Epa “Epa Nios nikakaspakani nã oxafo
Niospa afe yorafo israelifo mã keskarafo afaa shinãkanima. Askatari oa
pota,” ixõ mã shinãiraka. Mã askaito ẽ yora fẽxo keskara ipaikani. Nãskaxõ
mato kematiro iskafakĩ: “Maa, ato Nios nikakõipaikanima. Askafaifãfe Epa
keyokõi potama. Nãskaxõ eari potama Niospa ãfe meka shara ato tãpimanima.
ẽri israeli. Akka Abraham fe Benjamín Iskaratĩari nãskakani,” ixõ yõra kirikaki
ẽfe xini. Nãskax ẽ israelikẽ ea Niospa keneni. 9 Askatari David kirika keneni
potama,” ixõ ẽ mato kematiro. 2 Epa iskafakĩ:
Niospa afe yora inõpokoaifo israelifo A Nios nikakaspaifãfe shinãkani
ato katoyonixakĩkai ato potamisma. iskafakakĩ: “A nõ piai ichapa ita nõko
ROMANOS 11 282

afama mĩshtifori ichapa. Nãskakẽ Niospa ato potani anã afe yorakõi
Niospa noko shara õi,” ixõ shinãkani, inõfoma. Akka nã maifo tii anoafãfe
Nios nikayamafikakĩ. Akka nõko Cristo chanĩmara fakanax Nios fe
afama mĩshtiõxõ Niospa noko shara rafekani. Nãskakẽ ẽfe kaifãferi Cristo
õima nõ afe ĩpaxanõ. A Nios chanĩmara faifono Niospa anã ato ifi afe
nikakaspaifo ãto afama mĩshtiõnoax yora inõfo. Nãskakanax sharakõi
fenoxikani afama mĩshtifo shinãifãfe. ixikani. Nã yora naax otoa keskara
Niospa ato omiskõimaxii. 10 Oa yora itirofo, inimakõikani. 16 Nãskaxõ ẽ anã
fẽxo keskara inõfo. Askarafãfe Nios mato yoinõ pãakiri keparanãkĩ iskafakĩ:
nikayamaifono oa yora afara efekõi Pãa kaxke pishta Niosnã ikano keyokõi
pefea keskara Niospa ato imanõ, ãfenã itiro. Nãskatari ifi ãfe tapo ãfenã
ixõ David kirika keneni a Nios ikano ãfe teshpafori keyokõi Niosnã
nikakaspaifoõnoa yoikĩ. itiro. Nãskarifiakĩ ẽfe kaifãfe Jesucristo
chanĩmara fakakĩ taefanifo fisti rasichi.
Judeofomafãferi Jesús chanĩmara Nãskakẽ ãto fenafãfe Nios Ifofakanax
fakanax afe ipanakafo chipo afe yora ixikani chanĩmara
11 Akka, ¿Niospa afe yorafo israelifo fakanax.
ato potapakenakamẽ? Maa, ato keyokõi 17 Ẽ mato afara fetsa anã yoinõ mã

potaima. Akka nã israelifãfe Cristo tãpinõ. Ẽfe kaifo judeofo ifi olivo ãfe põya
chanĩmara famisfomano a keskarafo. Nã ifi põya fimioma ifãfe
israelimafãferi mã Jesucristo chanĩmara mextexõ potatiro. Nãskaxõ ifi olivo fetsa
fakani. Ifofaifono Niospa ato ifi afe yora nã nii mẽra nia ãfe põya fetsa fĩaxõ
inõfo. Akka nã israelifomafãfe mã Cristo tichixotiro nã olivo kayakõiki. Nãskarifiakĩ
chanĩmara faifono israelifãfe ato õikakĩ judeofãfe Jesucristo chanĩmara fayamaito
akairi Jesucristo chanĩmara fapaikani Niospa mã ato pota. Akka mã judeofoma.
afe ipaxakakĩ. 12 Ẽfe kaifãfe, afara Mãfi nã ifi olivo nii mẽra nia keskarafokĩ.
chakafamisfo Jesucristo Nã ifi ifoyama keskarafo, mã. Nãskax mã
Ifofapaimisfoma. Akka Epa Niospa nã Epa Niospa yora ipaonima. Akka Jesucristo
maitio anoafo Jesucristoõnoa ato mã Ifofaito Niospa mato ifi afe yora mã
tãpimanano chanĩmara fakanax afe inõ. Nãskata nã ifi olivo mã ãfe põya
ipanakafo. Nãskaxõ Niospa ato shara tichiax ãfe tapo mẽranoax yosiaino
faxõi, inimakõinõfo. Askatari ẽfe kaifo foaisharatiro. Nãskarifiakĩ nã judeofãfe ãto
judeofãferi chipo Jesucristo chanĩmara xinifãfe mekaõxõ mã Niosnoa
fakanax inimai finakõixikani Niospa ato tãpisharakõiafo nã ifi olivo yosiai
sharafaxõano. keskaraxõ. 18 Iskara shinãyamakãfe: “Nõ
13 Akka mã ẽfe kaifoyamafiano Epa sharakẽ noko Niospa ifia. Akka judeofo
Niospa ea mato mẽra nĩchini Jesúsnoa ẽ chakafokẽ Niospa mã ato pota,” iyamakãfe.
mato yoinõ. Ẽ inimakõi Epa Niospa ea Shinãkapo. Mãfi ifi ãfe põya keskarafo. Ifi
katoni ẽ mato ano onõ. 14 Ẽ mato põyakai ãfe tapomais nitiroma, xanatiro.
yoiaino mã Cristo chanĩmara fayanã mã Ifi põyafo aõ tapoõnoax nia. Nãskarifiakĩ
inimakõiaito mato õikakĩ ẽfe kaifãferi judeofo ãto xinifãfe Nios tãpinifo taefakakĩ.
Jesucristo chanĩmara fapaikani, mato Atoõxõ mãri Nios tãpitiro.
keskara ipaikakĩ. Nãskarakõi ipainõfora. 19 Mã shinãiraka iskakĩ: “Ifi põya
15 Shinãkapo. Ẽfe kaifo judeofãfe chakakẽ, ifãfe mextexõ põtatiro.
Jesucristo chanĩmara fayamaifono Nãskarifiakĩ judeofãfe Jesucristo
283 ROMANOS 11

chanĩmara fayamaifono Niospa ato potani. shinãnõ, nã ẽ mato yoiai keskara mã


Akka nõ judeofo keskarama nõ Jesucristo tãpiax kakapaimis mã inõma, mã
chanĩmara faax nõ afe ipanaka,” ixõ mã iskanõma: “Nõ israelifo keskarama, nõ
shinãiraka. 20 Nã mã yoiai keskara sharafinakõia,” mã inõma. Chanĩma,
chanĩmakõikĩ kexemesharakãfe. Akka iskaratĩa ẽfe kaifo israelifãfe ãto õiti
judeofãfe chanĩmara fayamaifãfe Epa kerexkõixõ Niospa meka shara Jesúsnoa
Niospa ato potani. Nã judeofo potani nikakaspakani. Akka israelifãfema Jesús
keskafakĩ Epa Niospa matori potatiroki. chanĩmara faafono Niospa ato ifini afe
Kexemesharakãfe, mã anã Jesús chanĩmara yora ato imaxii. Nãskatari ẽfe kaifãferi
fayamaito matori potatiroki. Nãskakẽ anã Nios chanĩmara faifãfe Niospa anã
kakapaiyamakãfe. Mã Jesús chanĩmara ato ifixii afe yora inõfo. 26 Akka
fayamax mã fenotiroki. 21 Judeofãfe Nios keyokõichi israelifãfe Jesús chanĩmara
chanĩmara fakĩ taefafianifono chipo ãto faifãfe Epa Niospa ato ifixii afe yora
fenafãfe chanĩmara fayamaifãfe Niospa ato inõfo. Nãnori Isaías kirika keneni
potani. Mãri mã chanĩmara fayamaito iskafakĩ:
matori potatiroki. Nõko Ifo Sión anoax oxii nõko
22 Akka shinãkapo. Niospa noko chaka noko soaxoxiki nõ afe ĩpaxanõ.
noifiaino nõ nikayamaino noko tãpimatiro Nã nõko Ifo israeli yora ixii. Nãato
omiskõimakĩ. Nãskakẽ judeofãfe israelifo ifiyoi anã afara chaka ãto ifo
chanĩmara fayamaifãfe ato omiskõimakĩ inõma,
ato potai. Akka Niospa mato noikĩ afe yora ixõ Isaías kirika keneni. 27 Askata Isaías
mato imai. Nãskakẽ mato noiai keskara Niospa meka anã yoini iskafakĩ:
shinãfafãikãfe. Chanĩmara fafafãikãfe. Mã Ẽ ato yoiyoni keskara ẽ ãto chaka
askafayamaino matori potatiro. 23 Ẽfe kaifo ato soaxoxii,
judeofãfe anã chaka shinãkakima, Jesús ixõ Niospa yoini Isaías kirikaki keneni.
chanĩmara faifono anã afe yora Epa Niospa 28 Jesúsnoa meka shara judeofãfe

ato imatiro. Ifi mextexõ anã ãfe põya nikakaspakani, noikaspakakĩ. Akka mã
tichixotiro anã foainõ. Nãskarifiakĩ Epa judeoma. Nãskakẽ Epa Niospa mato
Niospa anã ato ifitiro afe yora inõfo. sharafaxõa ãfe meka shara Jesúsnoa mã
24 Mãkai judeofoma. Judeofo ifi olivokõi chanĩmara fanõ. Akka judeofãfe ãto
keskarafo. Akka mã judeoma. Mã nã olivo xinifo Niospa yoini iskafakĩ: “Ẽ mato ifi
nii mẽra nia keskara. Olivokõi ãfe ifãfe nã mã efe yora inõ,” ixõ ato yoini. Nãskakẽ
nii mẽra olivo ãfe põya xatexõ olivokõiki ãto xinifoõxõ Niospa ato noi, ãfe
tichitiro foaisharanõ. Nãskarifiai mã fenafori noikõi. 29 Epa Niospa ẽfe kaifo
Niospa yora ipaonima. Akka iskaratĩa Epa ãfe afama mĩshti inãxixakĩ yoiyoni
Niospa mato ifia mã afe yorafo inõ. keskara anã fetsafaima afetĩamamãi ato
Nãskakẽri ẽfe kaifo anã Niospa ato ifiyonixakĩ. Nãskakĩ ato
ifipaisharakĩ ifitiro afe yora inõfo. Jesús potapakenakama. 30 Akka mã
chanĩmara faifãfe afe yorafo ato imatiro. judeoyamafixõ mã Epa Nios
nikayopaonima. Akka iskaratĩa mã anã
Epa Niospa judeofo anã nikayospa ipaima. Nãskakẽ Niospa mato
ato ifixii afe yora inõfo sharafaxopai mã chanĩmara faito. Akka
25 Efe yora mĩshtichi, mãfi israelifoma. ẽfe kaifo judeofo ato sharafaxopaifiaito
Meka fetsaõnoa mã nikamisma ẽ mato nikakaspapaonifo. Nãskakẽ mã
tãpimanõ mãto shinã mẽraxõ mã chanĩmara faito Epa Niospa mato noikĩ
ROMANOS 11, 12 284

mato sharafaxõi. 31 Nã mã Nios Niospa mato imapaiyai keskara fisti


nikakaspayopaoni keskakani ẽfe kaifofo. shinãkãfe. Afaa fetsa shinãyamakãfe.
Nãskafiaifono nã mato noiai keskari fakĩ Niospa mato shinãmana keskara fisti
atori Niospa noikõi. Nãskakẽ chipo Epa matoõnoa shinãkãfe. Mẽstekõi
Nios anã shinãxikani. 32 Epa Niospa matoõnoa shinãkãfe. Mã Nios
yoini tãpixõ iskafakĩ: “Yora keyokõichi chanĩmara fakĩ shinãkãfe iskakĩ: “Ea
chakafamisfo, nikayospafo,” ixõ yoini. Niospa imapaiyai keskara ẽ ipai,” ixõ
Askafiaifono ato noikĩ ato chaka shinãkãfe. 4 Ẽ mato afara fetsa ẽa yoipai.
soaxoxii afe ĩpaxanõfo. Nõko yora fistifiano nõ põyayai fetsea.
Askata nõ feroyata, pachoyata, nã nõ
Nios sharafinakõia fisti askai fetsea. Nãskaxõ nãfãfe nõ
33 ¡Aicho! ¡Nõko Nios sharakõi! Afama afara fetsafo atiro. 5 Nãskarifiai nõko Ifo
mĩshti tãpikõia. Shinãsharakõia. Ãfe Cristo fistikõi. Akka nõfi ãfe põya
shinã mẽraxõ yorafoõnoa shinãi keskara keskarata, ãfe fero keskarata, ãfe tae
tsõa tãpitiroma. Aato akai keskara tsõa keskarata nõ iki fetsea yora fisti fiax.
tãpitiroma. 34 Tsõa nõko Ifãfe shinãi 6 Epa Niospa noko amapaiyai keskara

keskara tãpitiroma. Tsõarikai nõko Ifo nõ aõxõ fetsafo axosharatiro. Mã nõ


tãpimatiroma. 35 Tsõarikai nõko Ifo afaa Nios Ifofaano a noko imapaiyai keskara
inãma noko niminõ. 36 Ares ãfe shinãmã noko imaketsai fẽtsa ãfe meka ato
shinãxõ afama mĩshti onifani. Keyokõi yoinõfo, fẽtsari ato tãpimanõ, fẽtsari
ãfenã. Aõnoax nipanaka. Nãskakẽ, “Nios afaamaisfori ato inãnõ. Nãskarafo noko
sharakõira,” fapanakafo. Askapainõ. imaketsai. Mã nõ Nios Ifofaano noko
noikĩ noko katoa noko amai keskara nõ
Afeskax Niospa ãfe yonomati nõ itiromãkĩ anõ. Noko fetsafo katoa ãfe shinãõxõ

12
1 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato fetsafori ãfe meka nõ ato yoinõ.
yoisharapaiyai keskara akãfe. Nãskakẽ mã mato katoano mã
Epa Niospa mato noikĩ mato chanĩmara faxõ mato yoiai keskara
sharafamiski. Nãskakẽ mãri inãmekãfe fetsafori ato yoisharakãfe. 7 Mã mato
mãto Ifo inõ, ãfe yonomati ipaxakakĩ. fetsafo katokẽ ãfe shinãõxõ fetsafori
Mã askaino anã afara chaka mãto ifo axosharafafãikãfe. Mato fetsafo katokẽ
itiroma, Nios mãto Ifo iki. Shinãkapo. ãfe shinãõxõ ãfe meka ato
Mã mẽste shinãsharakõikĩ Nios noiyanã tãpimasharakãfe. 8 Mato fetsafo katokẽ
sharafakãfe. Mã askafaino Nios matoki aõxõ fetsafo õiti ato fepeaxõfafãikãfe.
inimakõitiro. 2 Nios Ifofaafãfema shinãi Mato fetsafo katokẽ afara yopaifo
keskara shinãyamakãfe. Mã shinãpaoni inimayanã ato inãsharakãfe. Mato
keskara anã shinãyamakãfe. Iskaratĩa fetsafo katokẽ ãto xanĩfo mã inõ.
Niospa mãto shinã mẽra fetsafapaiyai Nãskakẽ Niospa shinãmana keskara ato
keskara shinãkãfe. Afaa fetsakai mã yonomasharakãfe. Xanĩfo mẽsteshara
shinãtiroma. Mã askakĩ mã tãpitiro ikãfe. Nã mato katokẽ ãfe shinãõxõ
Niospa mato imapaiyai keskara omiskõiaifo ato noikĩ inimayanã ato
sharafinakõi. Mato imapaiyai keskara axosharakãfe.
mã ikaino matoki inimatiro.
3 Epa Niospa ea noikĩ ea yoia ẽ mato Afeskax Nios Ifofaafo itirofomẽ
tãpimanõ. Nãskakẽ ẽ keyokõi mato 9 “Ẽ
mato noira,” ifiata ato
yoisharapai. Kakapaimis iyamakãfe. pãrayamakãfe. Yorafo noikõikãfe. Afara
285 ROMANOS 12, 13

chakafo noikaspakãfe. Afara shara yoikakĩ kenenifo iskafakakĩ: “Mato


noisharakãfe. Afo potayamakãfe. 10 Nã chakafaifo ẽ ato omiskõimanikai,” ixõ
mã Nios chanĩmara faafo tii noinãkãfe. kirika kenenifo. Epa Niospa yora
Mato fe yorakõifo fe mã noinãmis chakafo ato omiskõimaxii. Mãkai ato
keskariai noinõnãkãfe. A mã mã omiskõimatiroma. 20 Ato kopitamaroko
nõimeai keskariai fetsafori ato nã mato noikaspaifo fonãikaifãfe ato
noisharakãfe. “Fetsafo finakõiaki, ẽ pimakãfe. Nõamã ikaifãfe ato
finakõiyamaki,” ixõ ato sharafakãfe. ayamakãfe. Ma askafaito õikani, “Noko
11 Nõko Ifo yonoxoni xaniyamakãfe. kopikanimara,” ikanax rãfipainõfo.
Niospa Yõshi Sharaõxõ inimakãi 21 Askata fetsafãfe mato

yonosharaxokãfe. 12 Epa Niospa mato chakafapaifiaifãfe mãri kopikiri ato


sharafaxoxiai keskara shinãkãfe. Nãfo chakafayamakãfe. Chaka ifofayamakãfe.
shinãi inimakãfe. Akka omiskõifi fena Askatamaroko afara sharafatitaifakãfe.
fenayamakãfe. Epa Nios kĩfikĩ Askafakĩ mã chaka potatiro.
xateyamakãfe. 13 Nios Ifofaafãfe afara
yopaifono ato inãkãfe. Fetsafo Nõ xanĩfofo nikakõitiro

13
pimasharakãfe. Pexe yopaifãfe mãto 1 Epa Niospa yoini keskara nã
pexe mẽra ato ikimakãfe. Ato maitio ikafãfe xanĩfofo
kexesharakãfe. katotirofo. Akka xanĩfo finakõia nikata
14 Mato omiskõimanaifãfe ato afe rafeafori nikakõikãfe Niospa ato
kopiyamakãfe. Nios kĩfikãfe iskafakĩ: xanĩfo imaino. Akka Niospa xanĩfo ato
“Epa Niospa ato chakafayamafe ato imayamaino itirofoma. 2 Niospa noko
sharafafe,” ixõ Epa Nios kĩfikãfe. yoini iskafakĩ: “Mãto xanĩfofo
Nãskaxori ato ĩchayamakãfe. nikakõikãfe.” Akka mãto xanĩfo mã
Askatamaroko ato sharafaxokãfe. nikakaspakĩ Niosri mã nikakaspai. Mã
15 Inimaifono mãri inimakãfe. Ato nikakaspaito mato omiskõimaxii. 3 Akka
sharafaifono aõnoax inimakãfe. nõ isharaxkai nõ xanĩfoki mesetiroma.
Oiaifono mãri shinãmitsayanã ato Akka nõ isharayamax nõ xanĩfoki
shinãkãfe. Omiskõiaifono mãri atoõnoax mesetiro. Xanĩfoki mesexikima
omiskõikãfe. 16 Afe feratenãkakĩma Epa isharakãfe. Mã askaito mato
Niospa mato shinãmapaiyai keskara fisti chakafatama matoõnoa yoisharanõfo.
anori shinãkãfe. “Ẽ ato keskarama,” 4 Xanĩfofo Epa Nios yonoxomis

iyamakãfe. Xanĩfofo fisti fe rafepaimis keskarafo mato axosharakani. Akka mã


iyamakãfe. Afaayamafo feri rafekãfe. “Ẽ afara chakafaax xanĩfoki mã mesetiro. A
tãpia keskarakai fetsafãfe tãpiafoma,” xanĩfoafo afokai kaxpa xanĩfoafoma,
ixõ anori shinãyamakãfe. mato omiskõimatirofo. Nãfofi Niospa
Kakapaiyamakãfe. õimati keskarafokĩ afara chakafaifãfe
17 Mato chakafafiaifãfe ato ato omiskõimatirofo. 5 Akka mãto
kopiyamakãfe. Ãto ferotaifi isharakãfe, xanĩfofo nikakõikãfe mato
“Nios chakara,” fayamanõ. 18 Keyokõi omiskõimayamanõfo. Mãto shinã
yorafo fe rafepaisharakãfe. Mã aska mẽraxõ shinãsharaxikakĩ. Ato
sharafapaifiaino fetsafo mato fe nikayamakĩ mã shinãtiro iskafakĩ: “Ooa,
rafesharapaikanima. 19 Efe yora ẽ nikayospakõi. Nãskax ẽ shinãmitsaito
mĩshtichi, fẽtsa mato chakafafiaito ato ẽ mei,” ixõ mã shinãtiro xanĩfofo
kopiyamakãfe. Epa Niospa meka nikayamax.
ROMANOS 13, 14 286

6 Mãto xanĩfofo Nios yonoxomisfo fetsafãfe monokakĩ afara chakafaifo


keskarafo pena tii mato yonoxokani mã mẽra foyamakãfe. Chaka fetsa
isharanõ. Nãskakẽ mato kori yõkaifãfe fetsatapafo ayamakãfe. Pãeyamakãfe.
ato inãkãfe aõxõ mato axosharanõfo. Askatari mãto ãfima chotayamakãfe.
7 Mã ato nimixõ ato kori inãkãfe. Kẽromãri mãto fenema
Askatari ato noisharata ato chotamayamakãfe. Afara chaka fetsafo
noisharakãfe. shinãyamakãfe. Feratenã
faatanãyamakãfe. Fetsa xĩtipaimis
Nõ nõinõnãtiro iyamakãfe. 14 Askatamaroko nõko Ifo
8 Tsoa nimiyamakãfe. Askatamaroko Jesucristo fe rafekãfe. Jesús ika keskara
noinãkãfe. Noinãi eneyamakãfe. Nã nõ mãri ikãfe afara chakafakĩma. Afara
yorafo noiaiõxõ Epa Niospa yoini chaka mã shinãpaiyai keskara
keskarakõi nõ amis. 9 Noko yoikĩ ayamakãfe.
iskafani: “Mãto ãfima fe iyamakãfe.
Kẽrofori mãto fenema feri iyamakãfe. Mato fe yorafo a Nios Ifofaafo mekafakĩ
Retemitsapaiyamakãfe. chakafayamakãfe

14
Yometsoyamakãfe. Fetsa pãrayamakãfe. 1 Meka fetsa ẽ mato yoinõ.
Fetsa fĩapaiyamakãfe,” ixõ noko yoini. Fetsafãfe Jesús Ifofafiakaxõ ãfe
Afara fetsafori noko yoini. Nõ yorafo meka tãpisharakanamax mato fe
noikĩ na Epa Niospa yoini keskara nõ ichanãifono, “Aicho, nofe ichanãi
ato chakafaima. Nãskakẽ a mĩa mĩ fekãfe,” ato fakãfe. Mã shinãi keskara
noimei keskari akĩ fetsafo ato noife. anori shinãyamaifono ato fe
10 Nõ fetsafo noikõixõ nõ ato feratenãyamakãfe. Ato mekafakĩ
chakafatiroma. Akka nõ ato noikõikĩ chakafayamakãfe. 2 Mato mẽra ixõ fẽtsa
Niospa yoini keskara nõ aki. Nõ ãto ãfi yoitiro iskafakĩ: “Ẽ Jesús chanĩmara
fe nõ ipaima. Askatari nõ ato noikõixõ faxõ keyokõi ẽ pitiro,” ixõ yoitiro. Akka
nõ atoki yometsoima. Askatari nõ ato fẽtsa yoikĩ iskafatiro: “Ẽfi Jesús
pãraima. Akka nõ ato noiaiõxõ Niospa chanĩmara fakĩ ẽkai nami pitiroma. Ẽ
noko yoia keskara nõ atiro. fanafo fisti pitiro,” ixõ yoitiro Jesús
11 Nã Jesús fena oyoaima chãi ẽ meka tãpisharaxoma. 3 Fẽtsafãfe nami
taefakĩ Jesús Ifofani. Akka iskaratĩa pikĩ a nami pimisfoma ato mekafakĩ
nõko Ifo Jesús mã chaima oi. Nãskakẽ ẽ chakafatiroma. Ato yoikĩ iskafatirofoma:
mato yoiai keskara akãfe. Oxakatsa ikai “Mã afaa tãpiama. Nõ nami pia shara,
keskara iyamakãfe. Oxakatsa ikĩkai nõ noko chakafatiroma. Nami shara,” ato
yonosharatiroma. Nãskakẽ xanikakĩma fatirofoma. Nãskarifiakĩ nã nami
Jesús yonosharaxokãfe pimismato a nami pimisfo ato mekafakĩ
itipinĩsharaxikakĩ. 12 Mã penaino chakafatiroma. Ato yoikĩ iskafatiroma:
samamakõi penatiro. Nãskarifiakakĩ mã “Nafãfe nami pikakĩ chakafakani,”
nõko Ifo chaima oaino fakish mẽra ika ixokai atoõnoa yoitirofoma. Akka Epa
keskara iyamakãfe. Mãto chaka Niospa keyokõi nãskarafo noko ifi nõ
xatekõikãfe. Jesús ika keskara mãri ãfe fakefo inõ. Nãskakẽ fetsafo mekafakĩ
xafakĩa ikãfe afara chakafaxikakima. chakafayamakãfe. 4 Jesús Ifofaafokai
13 Isharakõikãfe penano nõ õisharatiro mãto inafoma. Akka afãfe Epa Nios
pakexikima. Nãskarifiakĩ Jesús Ifofaax yonoxomisfo. Nãskakẽ ato mekafakĩ
nõ isharakõitiro afaa chakafatama. Akka chakafayamakãfe. Epa Niospa ato
287 ROMANOS 14

yoitiro. A chakafaifo ato iskafatiro: “Mã chipo Nios ikano nõ akiki nokoi kaikai.
chakafai,” ixõ ato yoitiro. Askatari a Askatari noko yoixii nõ afara
sharafaifo, “Mã sharafai,” ato fatiro. sharafayamakẽ nõ chakafamiskẽ.
Akka a chaka shinãifo Niospa ato 11 Isaías Niospa meka yoikĩ kirika

tãpimatiro isharanõfo anã chaka keneni.


shinãnõfoma. Niospa yoini iskafakĩ:
5 Akka a Nios Ifofaafo fetsafãfe “Chanĩmakõi ẽ nia. Chanĩmakõiri
shinãkani iskafakakĩ: “A judeofãfe keyokõi maifo tii anoafo ekeki
tenetitĩa nõ ichanãtiro Jesús shinãi,” ixõ nokoxikani. Ekeki ratokonõ mai
anori shinãkani. Akka fetsafãferi chachikaxõ yoixikani: ‘Epa Niospa, mĩ
shinãkani iskakakĩ: “Nã pena keyokõi chanĩmakõi, mĩ Nioskõi,’ ixõ ea
shara nõ ichanãtiro Jesús shinãi,” ixõ keyokõichi yoixikani.”
shinãkani. Nãskaxõ nã ãto shinãmã 12 Akka keyokõichi Epa Niospa ferotaifi

shinãifo keskara shara. Nã shinãifo nõ amis keskara nõ yoixii. Nõ shinãmis


penata ichanãtirofo Jesús shinãkani. keskarari nõ yoixii.
Akka mã shinãi keskara shinãyamaifono
ato mekafakĩ chakafayamakãfe. 6 “Na Fetsafo afara chakafamayamakãfe
judeofãfe tenetitĩa nõ ichanãtiro Jesús 13 Nãskakẽ a mato feta Jesús
shinãi,” ixõ shinãifãfe, nãfãfe nõko Ifo chanĩmara faafo mekafakĩ
Jesús Ifofasharapaikani. Akka a nã chakafayamakãfe. Iskafakĩ shinãkãfe:
fatora penata nõ ichanãtiro Jesús shinãi “Nõ afara chakafaito õikaxõ akairi
ikaifãferi, nãfãfe nõko Ifo Jesús chakafatirofo. Nãskakẽ nõ afaa
Ifofasharapaikani. Askatari fetsafãfe chakafapaima akairi afaa
shinãkani: “Nõ nami pitiro. Aicho, Epa chakafayamanõfo.” 14 Jesús ẽfe Ifokẽ ẽ
Niospa mĩ noko nami inã nõ pinõ,” ixõ mato yoisharapai. Keyokõi a nõ piaifo
shinãkani. Nãfãferi nõko Ifo Jesús shara nõ pitiro. Nã ẽ chanĩmara fakõini.
Ifofasharapaikani. Akka fetsafãferi nã Nãskafiano fetsafãfe shinãkani
nami piyamaifãfe nãfãferi nõko Ifo iskafakakĩ: “Na piaifo nõ pixõ nõ chaka
Jesús, “Aicho,” fatirofo. Nãskaxõ nãfãfe shinãtiro,” ixõ shinãkani. “Nõ nami
Nios shinãsharapaikani. 7-8 Nõ niyoxõkai pitiroma,” ixõ shinãfikakĩ mã nami
nõa nõ apaiyai keskara fisti nõ pikani. Nãskaxõ chaka shinãkani.
shinãtiroma. Epa Niospa noko 15 Mato feta fẽtsa Jesús chanĩmara faito

amapaiyai keskara nõ shinãtiro. Nõfi ãfe ferotaifi a nami pitiroma piyamakãfe


ãfenãfoki. Nãfi nõko Ifokĩ. A nõ naitĩari ãfe shinã mẽraxõ shinãchakanõma. A
nõko Ifo Jesús niyoxõ nõ Ifofasharapai noikõixõ mã ãfe ferotaifi pitiroma. Nõko
nokoki inimanõ. A nõ naitĩari nõko Ifo Ifo Cristo aõnoaxri nani. Nãskakẽ a
nõ shinãtiro nõmãi ãfenãkõixõ. pitiroma pikĩ mã fetsa
9 Cristo noko nãxoni. Mã maifafono shinãchakamatiro. Nãskakẽ ãfe ferotaifi
otokainixakĩ. Iskaratĩa mã nia. Nãskakẽ piyamakãfe Jesús kachikiri faax
nõ nayoamax nõko Ifo iki. Mã nõ naaxri fenoyamanõ. 16 “A ẽ akai keskara
nõko Ifo ixii. 10 ¿Afeskafakĩ mato feta chakama,” ixõ mã shinãfiaino fetsafãfe
chanĩmara faafo mã mekafakĩ askara shinãkanima. Iskafakĩ shinãkani:
chakafaimẽ? ¿Afeskafakĩ mã fetsaõnoa “Na mã akai keskara chaka,” mato
mã shinãchakaimẽ? “Aakai afaamara,” faifono mã xaterisafatiro matoxõ
ixõ mã shinãi. Shinãkapo, keyokõi nõ shinãchakayamanõfo. 17 A nõ piaito
ROMANOS 14, 15 288

Niospa yora noko imatiroma. Askatari a feratenãtama. Nõa nõ apaiyai keskara


nõ ayaito Niospa yora noko imatiroma. fisti nõ atiroma. Nã Jesús chanĩmara faa
Akka Nios nõko xanĩfokõino ãfe Yõshi fetsafori noikĩ nõ ato axotiro ãto shinã
Sharaõnoax nõ sharakõi. Nõko õiti mẽra inimamakĩ shara inõfo Jesús Ifo
fekaxteima nõ inimakõitiro. 18 Nõko Ifo sharafakõinõfo. 3 Shinãkapo. Nõko Ifo
Cristo nõ nikasharaino Epa Nios nokoki Cristo aafi apaiyai keskara fisti
inimasharatiro. Yorafãferi nokoõnoa shinãpaonima. Aõnoa Nios yoimisto
shinãsharatirofo. kirika keneni iskafakĩ: “Epa, ẽ mia
19 Nãskakẽ Jesús chanĩmara fai fetsafo fe nikakõia. Akka mia chakafakakĩ eari
isharakõikãfe. Jesúsnoa yoinõnãkãfe a chakafakani,” ixõ kirika keneni
keskara shara ixikakĩ. 20 Niospa yoini Cristoõnoa yoikĩ. 4 Niospa meka
keyokõi a nõ piai shara. Nãskafekẽ kenepakenifo noko tãpimaxikakĩ. Ãfe
fetsafãfe, a Nios tãpisharafãfema shinãkani meka nõ chanĩmara faxõ afara chaka
iskafakakĩ: “Afara fetsa nõ pixõ nõ finõkõixõ nõ tenekõinõ. Ãfe mekaõxõ
chakafai,” ixõ shinãifono ãto ferotaifi afara nõko õiti nõ fepeaxõ nõ tãpitiro nõko
piyamakãfe. Akka mã ãto ferotaifi piaino Ifo fe nai mẽra chipo nõ afe ipanaka anã
mato õikakĩ ãto shinã mẽra afara chakapa noko omiskõimanõma.
shinãchakatirofo. Nãskaxõ anã Jesús 5 Noko afara chakapa afeskarafafiaito

Ifofasharatirofoma. 21 Mã nami piaito Epa Niospa noko mitsisfamatiro nõ


fetsafãfe mato õikĩ shinãchakatirofo. tenenõ nõko õiti fepeaxokĩ. Nãskakẽ mã
Nãskaxõ anã Jesús Ifofatirofoma. Nãskakẽ Jesús Ifofasharaino mato nãnori fisti
ãto ferotaifi afaa piyamakãfe. Askatari mã shinãmatiro. 6 Nãskakẽ nõko Ifo
mãmã ayaito õikakĩ fetsafãfe Jesucristo ãfe Apa nõ yoisharai. Nãskax
shinãchakatirofo. Nãskaxõ anã Jesús nã meka fistipa nõ mekai keskarakõi
Ifofatirofoma. Nãskakẽ anã ayayamakãfe. Epa Nios yoisharakĩ nã yora fisti
Afara fetsafori akĩ mã ato keskara.
shinãchakamatiro, nãskakẽ xatekãfe Jesús
Ifofanõfo. 22 Nãskaxõ mã shinãi keskara Niospa meka shara judeofoma yoinifo
mares shinãkãfe. Epa Nios fisti mã yoitiro. 7 Cristonokoki inimakĩ noko ifini afe
Mã Nios chanĩmara faxõ mãto shinã mẽra yorafo nõ inõ. Nãskakẽ mãri fetsafo fe
shinãsharakĩ mã iskafatiro: “Chanĩma, ẽ yõra faatanãkãfe. Mã askaino Niosnoa
akai keskara chakama,” ixõ shinãkĩ mãto shinãsharatirofo. 8 Ẽ mato yoinõ
shinã mẽra mã inimatiro. 23 Nãskaxõ fẽtsa Jesucristo mai ano oni judeofo ato
Niospa meka tãpisharaxoma shinãtiro yonoxomis keskara ikiyoi. Niospa nõko
iskafakĩ: “Nafo pikĩ ẽ chakafairakaiti,” ixõ xinifo yoiyoni keskara Cristo oni.
shinãfikĩ akairi pikĩ chakafatiro. Afara Nãskakẽ Niospa nõko xinifo yoini
fetsafori shinãkĩ iskafakĩ: “Nafo akĩ ẽ keskara chanĩmakõikẽ nõ tãpitiro.
chakafairakaiti,” ixõ shinãkĩ akairi akĩ 9 Akka judeofomaõnoaxri Jesús oni.

chakafatiro. Nãfãferi chanĩmara faxõ yoixikani


iskafakakĩ: “Aicho, Epa Niospa noko
Nã mã apaiyai keskara fatama fẽtsa apaia noikĩ ãfe Fake nokoki nĩchini. Epa Nios
keskara axokãfe shara,” ixõ yoixikani. Nãnori David

15
1-2 Jesús chanĩmara fakõixõ a kirika keneni iskafakĩ:
Niospa meka tãpisharafoma nõ Epa Niosi, ẽ mĩõnoa ato
ato fenãmãshta yoitiro ato fe yoisharaxii, a judeofoma. Ẽ mia
289 ROMANOS 15

fanãki, “Aicho, Nios shara,” ẽ mia 17 Nãskakẽ ẽ inimakõi nõko Ifo


faxii, Jesucristomãi ea katonikẽ Epa Nios ẽ
ixõ kirika keneni. 10 Anã Niospa meka yonoxonõ judeofoma Niospa meka ẽ ato
yoikĩ kirika keneni iskafakĩ: yoinõ. 18 Ẽa ẽ ato yoima. Cristo ea
Judeofoma nã judeofo fe inima shinãmanaino ẽ ato yoimis. Nãskakẽ a ẽ
faatanãkãfe. Mãri ato fe Niospa yora ato yoimis keskara Epa Niosnoa
ixii, nikakõimisfo. 19 Ãfe Yõshi Sharapa ea
ixõ kirika keneni. 11 Anã kirika keneni shinãmanaino a tsõa atiroma keskara ẽ
iskafakĩ: ato õimana. Nã maitio Jerusalén anoafo
Maitio anoafãfe, nõko Ifoõnoa yoita Ilírico anoafori ẽ ato yoini.
yoisharakãfe. Keyokõi nã maifo tii Keyokõi nã meka shara Cristoõnoa ẽ ato
ikafãfe nõko Ifo fanãkãfe, yoifofãsafamis. 20 Ẽkai a yora fetsafãfe
ixõ kirika keneni. 12 Isaías aatori iskafakĩ Cristoõnoa yoimisfo ari ẽ kapaimisma.
kirika keneni: A Cristoõnoa nikamisfoma ano ẽ
Nõko xini Isaí ãfe fena na maitio kapaimis ato tãpimaxiki. 21 Nãnori Isaías
ikafãfe ãto xanĩfo ixii. Shinãxikani Niospa meka keneni iskafakĩ:
iskafakakĩ: “Nã fistichi Nios ika ano Tsõa aõnoa nikayomisma chipo
noko ifitiro nõ afe ĩpaxanõ, nõ anã nikakaxõ tãpinõfo,
nanakama,” ixõ shinãxikani, ixõ keneni.
ixõ Isaías kirika keneni Cristoõnoa
yoikĩ. Pablo Roma ano kapaikĩ shinãni
13 Epa Nios chanĩmara faxõ nõko Ifo 22 Akka ẽ mato ari kapaimis. Ẽ mato
oxiaino nõ manai. Epa Niospa noko õikapaifi ẽ kamisma. Afara fẽtsa ea
shinãmani iskafakĩ: “Chanĩma, nõko Ifo katimafamis. 23 Nãskafixõ iskaratĩa
oxii noko ifixiki nõ afe ĩpaxanõ,” ixõ Jesúsnoa mẽ ato yoikĩ mẽ mitoa.
noko shinãmani. Nãskakẽ ẽ mato Nãskax mẽ itipinĩa mato ari kaxiki. Mẽ
kĩfixomis Niospa mato inimamanõ. xini ichapa amis mato õikapaikĩ.
Askatari mãto shinã mẽra mato Mẽxotaima ẽ mato ari kapaimis. 24 Ẽ
shinãmasharai mã afeskatama mã España ari kai ẽ mato ano nẽteyoxii
isharanõ mato axosharai. Mã Nios mato fe mekaxiki nõ yoinõnãsharaxiki.
chanĩmara faano ãfe Yõshi Sharapa Mato anoax ẽ kaito a ẽ yopai ea
mato axosharai mã isharanõ. inãxikãfe ẽ España ari nokosharanõ.
25 Akka iskaratĩa ẽ Jerusalén ano
Pablo Jesucristoõnoa judeofoma ato yoini kayoikai. Jesús chanĩmara faafãfe ea
14 Efe yora mĩshtichi, mẽ tãpia mã nĩchikani a Jerusalén anoxõ Jesús
noinã faatanãito Jesúsnoa mã tãpisharai chanĩmara faafo ẽ ato kori inãnõ.
mã yoinõnãsharatiro. 15-16 Niospa ea 26 Macedonia anoxõ a Jesús chanĩmara

noikĩ ea katoni Jesucristo ãfe yonomati faafãfe Jerusalén anoafo a Jesús


ẽ inõ, ãfe meka shara ẽ mato tãpimanõ. chanĩmara faafo ato kori inãpainifo.
Nãskakẽ ẽ ranotama anã aõnoa ẽ mato Acaya anoxori Jesús chanĩmara fakaxõ
shinãmasharai kirika kenekĩ. Akka ato kori inãpainifo a afaamaisfo.
Niospa ea nĩchini judeofoma ẽ ato Jesús Nãskakẽ ea kori inãnifo ẽ ato inãtanõ.
Ifofamanõ. Mã Jesús Ifo sharafaxõ, mãto 27 Inimayanã ato inãpaikakĩ ato yoinifo

chaka mã soax a keskara shara mã inõ. iskafakakĩ: “Jerusalén anoax Jesúsnoa


Nãskax Epa Nios matoki inimakõi. yoimisfo nokoki fenifo Jesúsnoa meka
ROMANOS 15, 16 290

shara noko yoi fekani. Akka nokoki anoxõ Cristo chanĩmara fakĩ taefaniki.
feyamanifono na meka shara nõ 6 Maríari mato yonosharaxomiski aari ea

nikakeranama. Nãskaxõ nõ afarayaxõ yoisharaxokãfe. 7 Efe yora raferi


nõ ato inãpai ato sharafakĩ,” ixõ yoinifo. Andrónico yafi Junias ea ato
28 Nãskata ẽ ato kori inãfainikai yoisharaxokãfe. Nã rafe efe karaxa mẽra
Jerusalén anoax España ari kakĩ. ikinifo. A Jesúsnoa yoimisfãfe a
Nãskaxori ẽ Roma anoa ẽ mato rafeõnoa yoisharamisfo. Ẽ Jesucristo
õifainikai. 29 Mẽ tãpia ẽ mato ano chanĩmara famatai nã rafeta chanĩmara
nokoxõ nõko Ifoxõ ẽ mato yoisharaxii fakĩ taefanifo.
mãto shinã mẽra mã inimanõ. 8 Ampliatori ẽ noishara nãatomãi nõko
30 Efe yora mĩshtichi, meka fetsari ẽ Ifo Ifofasharakõiaito. Aari ea
mato yoipai. Mã nõko Ifo Jesucristo yoisharaxokãfe. 9 Urbano efeta
noixõ ãfe Yõshi Sharaõxõ ea noikãfe. Ea Jesucristo yonoxomis. Nãrifi ea
Nios kĩfixokãfe ẽ yonosharaxonõ afanã yoisharaxokãfe. Efe yorashtari Estaquis
ea afeska fanõma. 31 Ea kĩfixokãfe Epa nãri ea yoisharaxokãfe. 10 Apeles
Niospa ea kexenõ Judea anoafãfe a feronãfake sharakõi. Epa Nios akiki
Jesús chanĩmara faafãfema ea afeska inimamis. Nãatori Jesucristo
fanõfoma. Ea kĩfixokãfe a Jesús yonosharaxomis. Nãri ea
chanĩmara faifo Jerusalén anoafo ẽ ato yoisharaxokãfe. Aristóbulo yafi afe
kori inãino inimakõikai finõfo. 32 Mẽ ato yorafori ea ato yoisharaxokãfe. 11 Efe
inãkĩ mitoano Epa Niospa ea nĩchiano ẽ yorashtari Herodión ea yoisharaxokãfe.
inimayanã matoki nokoxinõ. Nãskata nõ Narciso yafi afe yorafãferi nõko Ifo
yoinõnãsharaxinõ nõko õiti mẽra chanĩmara faafo, afori ea ato
inimayanã. 33 Epa Nios mato fe inõ. yoisharaxokãfe. 12 Trifena yafi Trifosari
Akka Niospa noko imasharatiro nõ ea ato yoisharaxokãfe. Nã kẽro rafeta
isharanõ. nõko Ifo yonosharaxomisfo. Nofe yora
Pérsidari ea yoisharaxokãfe. Nã
Pablo ato meka fomani kẽromãri nõko Ifo yonosharaxomiski.

16
1-2 Nofe yora Febe, Cencrea 13 Nõko Ifãfe Rufori katoni afe yora inõ.

anoax matoki nokokẽ Nã Rufo ãfe afa ẽfe efakõi keskara. Ea


sharafakãfe. Nã kẽromã nõko Ifo kexesharamis. Nã raferi ea ato
Ifofasharakõimis. Cencrea anoxõ a Nios yoisharaxokãfe. 14 Asíncrito ikaino
Ifofaafo ato sharafaxomis. Yora fetsafori Flegonte ikaino Hermas ikaino Patrobas
ato afara yopaito axokãfe. ikaino Hermes ikaino nãfãfe nõko Ifo
3 Aquila ãfe ãfi Prisca nã rafe efeta chanĩmara faafo. A fetsafãferi nõko Ifo
Jesucristo yonosharaxomisfo. Ea ato chanĩmara fakanax ato fe ikafori ea ato
yoisharaxokãfe. 4 Yorafãfe ea yoisharaxokãfe. 15 Filólogo ikaino Julia
retepaiyaifãfe nã rafeta ea ikaino Nereo ikaino ãfe poi Olimpas
kexesharamisfo ea reteyamanõfo. Ẽfe ikaino keyokõi a nõko Ifo chanĩmara
kaifomari nã Jesús chanĩmara faafãfe fakanax ato fe ikafori ea ato
ichanãkaxõ yoimisfo iskafakĩ: “Aquila yoisharaxokãfe.
yafi Prisca nõ atoki inimasharakõi,” ixõ 16 Keyokõi ichanãkanax yoinõnã

yoimisfo. 5 Ãto pexe anoaxri ichanãkaxõ faatanãsharakãfe noinõnãsharaxikakĩ.


ea ato yoisharaxokãfe. Efe yorakõiri Nã maitio ikafãfe a Cristo Ifofaafãfe
Epeneto ea yoisharaxokãfe. Nãatofi Asia mato yoisharapaikani.
291 ROMANOS 16

17 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato yoinõ 23 Gayopa pexe mẽra ẽ ikẽ ea kexemis.
nikakapo. Mato fe ichanãmis fetsafãfe Jesús chanĩmara faa fetsafori Gayopa
mato afara chakafamapaikani anã mã pexe mẽranoax ichanãmisfo. Nãfãferi
Jesúsnoa shinãnõma. Akka nõ mato mato mekashara fomakani. Na Erasto
mẽstekõi tãpimanai keskara nãfãfe mato pexe rasi anoa ato kori kexexomisto
anori yoikanima. Akka fakirira mato mato mekashara fomai. Askatari nofe
yoipaikani anã mã Jesús shinãnõma. yora fetsari Cuarto nãatori mato
Nãskax ato fe rafeyamakãfe, mato mekashara fomai.
pãratirofokĩ. 18 Afãfekai nõko Ifo 24 Nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ mato

Cristoõxõ yoimisfoma. Nãfãfe afara sharafanõ. Askapainõ.


fipaiyaifo fistis shinãmisfo. Niospa meka
tãpisharafoma ãto meka fistiõxõ ato Mã ato yoikĩ enekĩ Niosnoa ato yoisharani
pãrapaikani ato anorima shinãmaxikakĩ. 25-26 Epa Niospa mato kexesharanõ.
19 Keyokõichi mã nikafo nõko Ifo mã Ẽ Jesucristoõnoa mato yoimis keskara
Ifofasharakõikẽ. Nãskakẽ ẽ matoki ãfe shinãmã mato shinãmatiro mã
inimakõini. Afara sharafoõnoa Ifofasharanõ. A iyopaonifãfekai tsõa
tãpikõikãfe. Mã afara chakaõnoa Jesucristoõnoa tãpiyopaonifoma.
tãpiyamakãfe. Afoõnoa shinãyamakãfe. Akka iskaratĩa keyokõichi mã tãpiafo.
20 Epa Niospa mato imasharatiro mã Epa Niospa nã nipanakato noko
isharanõ. Nãato Satanás mato nãmã nĩchini Jesucristoõnoa nõ ato yoinõ.
potai anã mato afeskafanõma. Nõko Ifo A ixiainoa Epa Niospa ato yoini
Jesucristo mato sharafaxopainõ. nãnorikõi kirika kenenifo. Nã maitio
21 Nã Timoteo efeta Jesús yonoxomisto ikafãfe Jesús chanĩmara fayanã
mato mekashara fomai. Askatari Lucio nikasharatirofo.
ikaino Jasón ikaino Sosípater ikaino 27 Nõko Ifo Jesucristoxõ keyokõichi

nãfãferi mato mekashara fomakani. Niosnoa yoisharapakenakafo. Nõko


Nãfo efe yorakõifo. Nios fistichi keyokõi tãpikõia.
22 Nã Terciori mato mekashara fomai. Askapainõ.
Nãato ea kirika kenexona. Nã tii ẽ mato yoi.
Pablo Corinto Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

tãpisharakõitiro. Akka ãfe shinãõxõ


Pablo Jesús chanĩmara faafo Corinto xafakĩa mã yorafo mã yoisharatiro.
anoafo kirika kenexõ ato fomani Jesucristoõnoa mã ato yoisharatiro. 6 Nõ

1
1 Ẽkĩa Pablo, ẽ mato kirika kenexõ mato Jesúsnoa yoini keskara nikakĩ
fomai. Nofe yora feta nã Jesús mãto õiti fetsafaxõ a keskara shara mã
Ifofamis feta, ãfe ane Sóstenes, efeta ixii. Nãskakẽ mã Jesús chanĩmara faxõ
mato kirika kenexoni. Epa Niospa ea mã mã ato õimana. 7 Nãskakẽ Epa
katopaikĩ ea katoni ãfe meka shara Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ mato
Jesucristoõnoa ẽ yoifofãsafanõ. 2 Akka imapaiyai keskara mã iki. Nios
Jesucristo ea nĩchini ẽ ãfe meka shara chanĩmara faa fetsafo nãskarifiakani
keyokõi maifo tii ẽ ato yoifofãsafanõ. Niospa mato shinãmasharaino. Nãskakẽ
Corinto anoafãfe mãfi Niospa fakefoki. mã nõko Ifo Jesucristo fe ipaikõikĩ mã
Nãskakẽ ẽ mato kirika kenexõ fomai. manasharai nã nokoaitĩa õixikĩ.
Mã mẽxotaima ichanãmis Niospa meka 8 Oyoxoma mato kexesharayoi. Ãfe

shara tãpisharakõixikĩ. Niospa mato kerex shara mato inãyoi mã


katoni Jesucristoõnoax mã afe yora Ifofasharano. Nãskakẽ nokoõxõ yoixii
shara inõ. Mato fisti katonima, a iskafakĩ: “Mãfi efe ipanakaki, ẽ mato
shinãifori keyokõi ato katoni mato fe chaka soaxonano. Nãskakẽ tsõa mato
Niospa yora inõfo. Nã mai fetsa iskafatiroma: ‘Mã chakakõifoki,’ mato
anoafãfe nõko Ifo ãto Ifori. 3 Mato noikĩ tsõa fatirofoma,” ixõ mato Jesús yoixii.
mãto shinã mẽraxõ mato 9 Epa Niospa mato katoni ãfe Fake nõko

shinãmasharanõ. Epa Nios feta nõko Ifo Ifo Jesucristo fe mã rafenõ. Epa Nios
Jesucristo mato askafanõ. chanĩma, noko yoiai keskara aki.

Jesucristo afara sharafo noko axotiro Corinto anoxõ Jesús chanĩmara faafãfe
4 Mẽ anoris shinãnifoma
tãpia Jesucristo mato noikĩ
afarafo mato tãpimani ãfe õiti keskara 10 Efe
yora mĩshtichi, ẽ mato
mã inõ. Nãskara tãpixõ ẽ Epa Nios kĩfikĩ yoisharapai. Nõko Ifo Jesucristo ea
iskafa fafafãini: “Aicho Epa Niosi, mĩ yoiaino ẽ mato yoi nãnorifos mã
Corinto anoafo afara sharafo shinãnõ, mã fetsa shinãnõma. Jesucristo
Jesucristoõxõ mĩ ato tãpimanaki,” ixõ ẽ mato shinãmapaiyai keskara fisti
kĩfifafãini. 5 Chanĩma, Jesucristo mato fe shinãkãfe. 11 Efe yora mĩshtichi, mẽ nika
rafesharaino aõxõ mã Niosnoa a Jesucristo mato shinãmapaiyai

292
293 1 CORINTIOS 1

keskara fisti mã shinãima. Cloépa afe nõko chaka noko soaxoxikĩ, ixõ noko
yorafo nono fẽkaxõ ea yoiafo mã yoipaiyaifãfe nõkai chanĩmara fatiroma.
feratenã faatanãito. 12 Akka mã atiri Ãa chanĩkani,” ixõ shinãmisfo.
iskai fetsei: “Nõfi Pablo ifofamiski. Noko Nãskakanax nãfo fenokõikani.
tãpimanai keskara kayakaikõi nõ Omiskõipakenakafo mẽra fokani. Akka
nikamis. Fetsafãfekai kayakai nõ Jesús chanĩmara faito noko
shinãkanima,” ixõ mã yoimis. Askatari nimapakenaka nõ afe ĩpaxanõ. Niospa
fetsafori iskakani: “Nõfi Apolos ãfe shinãõxõ Jesús noko nãxoni nõko
ifofamiski,” ixõ mã yoimis. Askatari chaka noko soaxoxiki. Afara fẽtsakai
fetsafori mã iskamis: “Nõfi Pedro noko nimatiroma nõ afe nĩpaxanõ.
ifofamiski,” ixõ mã yoimis. Askatari 19 Akka Niospa meka kirikaki kenekĩ

fetsafori mã iskamis: “Nõfi Cristo iskafanifo:


Ifofai,” ixõ mã yoiketsamis. Fẽtsa yoikĩ iskafatiro: “Nõ
13 Efe yora mĩshtichi, ¿afeskai mã tãpikõia. Nõko mãpo shinãsharafãi nõ
feratenãimẽ? Askarakai sharama. Cristokai afara fetsafo fatiro nõfi
anori noko shinãmanima feratenãyanã tãpisharakõiakĩ,” ixõ shinãfikakĩ afaa
anorima nõ shinãketsanõ. Cristokai ãfe tãpiafoma. Askarafofi ẽ ato õimanikai
shinã ranãyama. Mẽstekõi fisti noko afãfe shinãifo keskarakai ẽ ato
yoimis. Akka, ¿afeskakĩ “Nõ Pablo ifofaira” shinãmanima. Nãfãfekai afaa
mã ato faimẽ? Ẽkai mato ifi cruz ikakĩnoax tãpimisfoma. Ãa shinãmisfo,
nãxonima. Cristo fistichi mato ifi cruz ixõ Niospa yoini.
ikakĩnoax nãxoni mã Ifofanõ. Askatari ẽkai 20 Akka, ¿fanĩmẽ a nõ kirika kenekĩ

tsoa faka mẽra ikimakĩ maotisafama ea tãpiakõiara imisfo? Akka tãpifikaxõ a


ifofanõfo. 14 Nãskakẽ ẽ inimai. Ẽkai tsoa Niospa shinãi keskara shinãkanima.
maotisafama. Akka Crispo yafi Gayo nã Nãfofi Niospa ato õimaxii afaa
rafes ẽ maotisafa Cristo Ifofaifãfe õikĩ. tãpiafoma keskara fakĩ. “Nõfi afama
15 Nãskakẽ tsõa yoitiroma iskafakĩ: “Pablo mĩshti tãpikõiaki,” ifiaifãfe Niospa afaa
ãfe aneõnoax ẽ maotisameni. Nãskakẽ ẽ tãpiama keskarafo ato imai. 21 Tsõa
Pablo ifofai,” ixõ tsõa shinãtiroma. 16 Chõõ, pishtakai ãto shinãmã Nios
iskaratĩari ẽ rama shinãi. Estéfanas yafi afe tãpitirofoma. Nios fistichi keyokõi
yorafori ẽ ato maotisafani. Ẽ shinãyoama ẽ tãpisharakõia. Nãskakẽ nõ ato yoimis
tsoa fetsa maotisafamara ẽ ika. 17 Cristokai iskafakĩ: “Niospa tãpikõixõ ãfe Fake
ea yoiama ẽ yorafo maotisafapanõ. Akka Jesucristo nĩchini noko nãxonõ nõko
ea yoia ẽ aõnoa meka shara ẽ mato yoinõ. chaka noko soaxoxikĩ,” ixõ nõ ato
Ẽa shinãxõ ẽ mato yoima. Ẽa shinãxokai ẽ yoimis. A Nios chanĩmara faafãfema
mato Jesucristo chanĩmara famatiroma. yoikĩ iskafamisfo: “Jesús chanĩmara
Jesucristo mato ifi cruz ikakĩnoax nãxoni faifãfe aõnoa anorima yoimisfo,” ato
mato chaka soaxoxikĩ. Cristo mekaõxõ famisfo. Akka nã Jesús chanĩmara faifo
Niospa mato chanĩmara famatiro. Niospa ato chaka soaxoni afe
nipaxanõfo. Nã nõ mato yoimis.
Epa Niospa keyokõi tãpikõia afara fetsa 22 Akka ẽfe kaifo judeofo iskamisfo:
apaikĩ atiro. Cristoõxõ noko õimayopaoni “Niospa nai mẽraxõ afama mĩshti noko
18 Nãskakẽ Jesús ato nãxoni nikakanax õimanaito chipo nõ Jesús chanĩmara
a chanĩmara faafãfema yoikĩ iskafakani: fatiro,” ixõ shinãmisfo. Akka nã
“Jesús ifi cruz ikakinoax noko nãxoni judeofomafãferi afama mĩshti
1 CORINTIOS 1 294

tãpipaikani. Afeskaxõ Niospa yorafo soametirofoma. Akka Epa Nios fistichi


imasharaimãkai tãpipaikani. Askatari afama mĩshti fatiroxakĩ noko chaka
afeskaxõ Jesús yorafo ãto chaka soaxotiro.
soaxonamãkĩ nãri tãpipaikani. Afama 26 Efe yora mĩshtichi, Niospa rama

mĩshti ãa shinãkakĩ tãpipaikani. Akka mato katoano afe keskara mã


tãpitirofoma. Nãskakẽ iskamisfo: “Noko iyopaonimãki. Shinãkapo. Mã fisti
Jesucristoõnoa yoiaifono nõ tãpitiroma, rasichi mã kirika kene tãpia mã ipaoni.
fekaxkõi. Nãskakẽ nõ Jesús chanĩmara Askatari mã xanĩfo ipaonima. Nãskax
faima. Nã afara nõa nõ shinãi nã nõ mã finakõia mã ipaonima. Akka nã
chanĩmara fai,” ixõ yoimisfo. 23 Nãnori Jesús chanĩmara faafãfema yoikĩ
shinãfiaifono nõ yoikĩ iskafamis: iskafamisfo: “Afãfekai afaa tãpiafoma,”
“Jesucristo ifi cruz ikakinoax noko ixõ mato yoimisfo. 27 Mato
nãxoni noko chaka soaxoxikĩ,” ixõ nõ askafafiaifono Epa Niospa mato katoni
yoimis. Akka ẽfe kaifãfe judeofãfe yoikĩ afe yora mã inõ. Matoõnoa yoimisfo
iskafamisfo: “Ifi cruz ikakĩ mastafo iskafakakĩ a Jesús Ifofaifãfema:
askarakai nõko Ifo itiroma. Akka “Afãfekai afaa tãpiafoma.
Cristokai afeskax natiroma,” ixõ Shinãsharakanima,” ixõ yoimisfo.
judeofãfe shinãmisfo. Nãskatari yora Askatari shinãmisfo iskakakĩ: “Nõfi
fetsafo Cristoõnoa nikakani akiki afama mĩshti fatiroki. Akka a Jesús
kaxepaikani iskamisfo: “Tsõakai askara chanĩmara faifo pachikõifo, kerexkai
chanĩmara faima. Akka tsoa fẽtsakai shinãtirofoma. Nõ atiro keskara
noko nãxotiroma,” ixõ yoimisfo. atirofoma,” ixõ shinãmisfo. Mato
24 Askafiaifono nã chanĩmara faifo tii askafafiakakĩ chipo mato tãpitirofo.
Niospa ato katoni afe ipaxanõfo. Niospa mato afara shara tãpimanaino
Judeofo yafi judeofomari Cristoõxõ Epa õikani rãfipaitirofo. 28 Nãskakẽ
Niospa ato katoni chanĩmara faifãfe. shinãkani iskakakĩ: “Jesús chanĩmara
Nãskakẽ ãfe shinã sharaõxõ ato nima. faifo afãfekai afaa tãpiafoma. Nãskakẽ
Atofi keyokõi tãpikõiaki Cristoõxõ noko nõ ato õipaima,” ixõ matoõnoa mato
nima nõ afe nipaxanõ. 25 Jesús yoifiaifono Niospa mato katoni afe yora
chanĩmara faafãfema yoikĩ iskafamisfo: mã inõ. “Mãkai afaama,” mato
“Jesucristo noko nãxoni,” ixõ yoifikakĩ fafiaifono Niospa mato katoni mã ato
anorima shinãmisfo, ãa chanĩkakĩ. õimanõ akka afãfekairoko afaa
“Akka yora mapo sharayato Cristo tãpiafoma. 29 Akka tsõa pishtakai Niospa
chanĩmara fatiro,” ixõ yoimisfo a Jesús ferotaifi yoitiroma iskafakĩ: “Ẽ tsoa
chanĩmara faafãfema. Akka anorima keskarama. Ẽ shara shinãi fetsafo
yoifiafono Niospa ãfe Fake Jesús noko keskarama,” ixõ yoitiroma. 30 Niosnoax
nĩchixoni noko nãxoyonõ. Nãskax Jesucristo afe yorafo mã inõ.
Niospa ãfe shinã a chanĩmara faafãfema Jesucristoõxõ noko mẽstekõi tãpimani
ãto shinã keskarama. Aatofi mẽstekõi ãfe õiti keskara noko imaxii. Noko
shinãmis. Akka nã chanĩmara faafãfema nãxoni noko chaka soaxoxiki nõ afe
yoimisfo iskafakakĩ: “Nõ tãpikõia,” ixõ nĩpaxanõ. 31 Nãskakẽ nõ Jesús
yoifikakĩ yoisharamisfoma. Anorima chanĩmara faaxkai nõ kakapaimis
shinãmisfo. “Nõ afama mĩshti fatiro,” itiroma. Niospa meka yoikĩ yõra kirika
ifiakakĩ fetsafo nimasharatirofoma. keneni iskafakĩ: “Akka tsoakai ãa
Askafikata aforikai ãa chaka yoimesharatiroma iskai: ‘Ẽ afama mĩshti
295 1 CORINTIOS 1, 2

tãpikõia,’ ikax ãa kakapaitiroma. shinãifo keskara shinãkanaxma. 7 A nõ


Askatamaroko nõ yoisharatiro nã afara mato iskaratĩa Niosxõ yoia tsõa
sharafo nõko Ifãfe aka,” ixõ kirika ano tãpiyopaonima. Niospa mai
yõra keneni. onifayoxoma shinãkĩ iskafani: “Ẽfe Fãke
ato chipo nãxoxii nã chanĩmara faafo tii
Jesucristo ifi cruz ikakĩ mastanifo Pablo ato nimapakexixakĩ,” ixõ shinãni. 8 Ẽ na
ato yoini Corinto anoafo meka mato yoiai keskarakai xanĩfofofãfe

2
1 Efe
yora mĩshtichi, ẽ matoki tãpiyopaonifoma. Nãskaxõ Jesús
nokofenaxõ yõra shinãõxõ ẽ mato retenifo. Akka tãpikaxokai tsõa nõko Ifo
Niospa meka yoiyameama. Niospa ãfe Cristo ifi cruz ikaki mastakeranifoma.
shinã fistiõxõ ẽ mato yoiyamea. Ẽa Nã nõko Ifo Cristo sharafinakõia. 9 Akka
shinãxõ ẽ mato yoiyameama. Niospa ea yõra kirika kenekĩ iskafani:
shinãmanaino ẽ mato yoiyamea. 2 Ẽ Afama mĩshti shara Niospa ato
matoki oyoxoma ẽ shinãkĩ iskafani: axoxii. Tsõa õiyomisma sharafo ato
“Jesucristo ifi cruz ikakinoax noko axoxii. A tsõa nikayomisma ato axõfãi
nãxoni, nã fisti ẽ ato yoixikai. Afaa fetsa a tsoa pishta ãto shinã mẽraxõ
ẽ ato yoitiromaki,” ixõ ẽ shinãyamea. shinãyomisfoma nãfo ato axosharaxii.
3 Askata mẽ nokoax ẽ matoki A ato noiaifo ato itipinĩshara faxoxii,
ratekõiyamea. Nãskakĩ rateyanã ẽ nãskara yoikĩ Niospa meka yõra kirikaki
shinãyamea iskafakĩ: “Ẽ mitsisipama ea keneni. 10 Nã kirika kenekĩ yoinifo
õikakĩ ea nikakaspatirofo,” ixõ ẽ keskarakõi Epa Niospa ãfe Yõshi
shinãyamea. 4 Nãskakẽ ẽ mato Sharapa noko õimani. Ãfe Yõshi
Jesucristoõnoa yoimis ẽfe shinãmã Sharapa keyokõi tãpikõia. Epa Niospa
shinãxõ ẽ mato yoitamaroko Niospa shinãi keskarari ãfe Yõshi Sharapari
Yõshi Sharapa ea shinãmanaino ẽ mato tãpikõia.
yoiyamea. Ẽ mato yoiaino aõxõ mã 11 Yõra ãfe shinã mẽraxõ ãa shinãitokai

Jesús chanĩmara fayamea. 5 Akka yõra tsõa tãpitiroma. Akka ares fisti tãpitiro.
shinãõxõ mã Jesús chanĩmara Nãskarifiai Epa Niospa shinãi keskara ãfe
fayameama. Niospa shinãõxõ mã Yõshi Shara fistichi tãpikõia. 12 Epa Niospa
chanĩmara fayamea. ãfe Yõshi Shara nokoki nĩchini noko
tãpimapaiyai keskara noko tãpimanõ.
Niospa Yõshi Sharapa noko Akka nã chanĩmara faafãfema Niospa
shinãmasharatiro meka nikakanima. Nãfãfe shinãi
6 Nãskakẽ a Niospa meka keskarakai Niospa noko shinãmanima.
nikasharaifãfe mã tãpiafo nõ Niospa 13 Nãskakẽ yorafãfe noko tãpimanifo

Yõshi Sharaõxõ xafakĩakõi nõ ato keskara nõ mato yoitamaroko Niospa


yoiaito. Nãskaifono fetsafãferi kirika Yõshi Sharapa nõko shinã mẽraxõ noko
kene tãpisharakõifikaxõ Niospa shinãi shinãmana keskara nõ mato yoimis. Ãfe
keskara tsõa anori shinãima. Ãto meka chanĩmakõi fisti. Nãskakẽ nõri
shinãõxõkai Niospa meka nõ mato aõxõ nõ mato chanĩmakõi Niospa
yoima. Ãto xanĩfofofãfe shinãifo mekakõi tãpimani. Nã meka shara mã
keskararikai nõ mato yoima. Akka ãto nikamis mãmãi Niospa Yõshi Shara
xanĩfofo mã chaimashta tsekekani. Anã mato fe rafeano.
afo xanĩfo ikanima. Nã xanĩfofofãfe 14 Akka fetsafo Niospa Yõshi Shara fe

shinãifo keskara mã keyoi. A shara rafeyamano nãfãfe Niospa Yõshi


1 CORINTIOS 2, 3 296

Sharapa yoiai keskara nikakaspakani. afaakai pitiroma. Nãskarifiakĩ Niospa


Nãskaxõ iskafatirofo: “Tsõakai nã meka meka mã nikapaifikĩ ãfe meka mã
chanĩmara faima. Akka nã shara nikasharatiroma. Nãskakẽ ãfe meka
shinãifãfe chanĩmara fakanima,” ixõ ichapa ẽ mato yoiyotiroma. Ãfe meka
shinãkani. Akka Niospa Yõshi Sharapa fetsafori ẽ mato yoipaifiaino mã
shinãi keskara tsõa tãpiama. Nãskakẽ nikasharaima. Nãskax mãkai
Niospa Yõshi Shara ato fe rafeyamano a itipinĩsharapaima Niospa meka
yoiai keskara tãpiafoma. Akka Niospa nikasharaxikima. 3 Mãfi nã Niospa Yõshi
Yõshi Shara fistichi ato tãpimatiro Shara fe rafeama keskarafokĩ. Nãskaxõ
chanĩmara faifono. 15 Akka fatora fetsa fetsafo mã ato xĩtipai mã ato keskara
Niospa Yõshi Shara afe ikano Niospa ipaikĩ. Nãskax mã fochishpanã faatanãi
tãpimapaiyai keskara tãpitiro. mã ika. Nãskaxõ yõra shinãi keskara mã
Fatoforimãkĩ chaka shinãifo, askatari shinãi. Akka Niospa Yõshi Sharapa mato
fatoforimãkĩ shara shinãifo Niospa shinãmapaiyai keskara mã shinãima.
Yõshi Sharapa ato tãpimatiro. Nãskakẽ 4 Mã fatora fetsafãfe yoikĩ iskafai: “Nõfi

a Niospa Yõshi Shara fe rafeyamato a Pablo ifofakĩ. Pablo fistichi noko


Jesús chanĩmara faifo ato tãpitirofoma. tãpimasharatiro,” ixõ mã yoimis. Akka
16 Akka Isaías kirika keneni iskafakĩ: fetsafãferi mã yoikĩ iskafai: “Nõfi Apolos
Tsõakai nõko Ifãfe ãfe shinã ifofakĩ. Apolos noko shara yoitiro,” ixõ
mẽraxõ shinãi keskara tãpitiroma. mã yoimis. Nãskax mã fochishpanã
Tsõakai nõko Ifo tãpimatiroma, faatanãpai. Nãskaxõ yõra shinãi keskara
ixõ kirika keneni. Askafiaifono nã nõ mã shinãi. Askarafokai Niospa Yõshi
Cristo chanĩmara faifãfe a shinãi Sharapa mato shinãmanima.
keskara nõ tãpitiro nõ afe rafexõ. 5 Akka askayamakãfe. Nõ afaama.

Akka Apolos fetakai nõ afaa tãpiama.


Corinto anoafo Niospa Yõshi Nõkai Nios keskarama. Akka nõfi ãfe
Shara fe rafeafoma inaki. Nãskaxõ nõ mato Jesús

3
1 A fake rama kãiatokai afaa chanĩmara famani. Nõko Ifo Niospa
tãpitiroma. Mã yosixõ tãpitiro afara noko katoni noko yonomapaiyai keskara
fetsa. Nãskarifiai a rama Jesús Ifofaifãfe nõ yonoxonõ. 6 Ẽ mato iskafakĩ yoipai.
Niospa meka tãpisharafoma a fake yome Yora fẽtsa taefakĩ xiki fanatiro. Fetsafãfe
rama kãia keskarafo. Nãskarafo mã a nãmã orometirofo foaisharanõ.
Jesús mãto Ifo fiano ranãrito ãfe meka Nãskafixokai nã rafeta xiki
mã tãpisharama. Mã rama Jesús foaimatirofoma. Nios fistichi xiki
Ifofayamafiai oa rama Jesús Ifofaifo foaimasharatiro. Nãskarifiakĩ ẽ mato
keskarafo, mã. Niospa meka mã mã taefakĩ Jesucristo chanĩmara famani.
nikafikatsaxakĩ a yoiai keskara mã Chipo Apolos Cristoõnoa mato yoini ãfe
nikasharama. Ooa efe yora mĩshtichi, meka mã nikasharakõinõ. Nõ mato
mãfi Niospa meka nikamisma yoiaino Nios fistichi mãto shinã mẽraxõ
keskarafoki, rama Jesús Ifofaifo keskara. mato shinãmasharatiro ãfe meka mã
Mãfi nã Niospa Yõshi Shara fe rafeama tãpisharakõinõ. 7 Nã ẽ mato yoiaito mã
keskarafo. Nãskakẽ ẽ mato Niospa meka nikai keskara Apolos feta nõ afaa
tãpimasharatiroma mãkairoko tãpiama. Akka Nios fistichi yorafo
itipinĩsharakẽ nikasharaxikima. 2 Fake shinãmasharatiro ãfe meka
yome rama kãiato chocho fisti atiro, tãpisharakõinõfo. 8 Akka taefakĩ fetsafo
297 1 CORINTIOS 3

Jesús chanĩmara famano, a chipo ato akiki oro kenetiro. Fẽtsari akiki tokiri
yoiaitori nãnorikõiri ato yoi. Nã sharakõi kenetirofo. Askatari fẽtsari
rafetamãi nãnorikõi shinãkakĩ akiki ifi kerexma kenetirofo. Fẽtsari
Niospamãi ato shinãmanaino. Nãskakẽ xepa pei akiki kenetirofo. Fẽtsari tafa
ato Jesúsnoa yoixikani a Ifofasharanõfo. akiki kenetiro. Nãskakẽ nã pexe
Nãskatari Niospa a yonoxonafo ato kooaino pexe ano ikafo ichotirofo
afara inãxii. Fetsa ichapa inãta fetsafori kooyamaxikakĩ. Akka pexe kishi
ichapama inãxii yonoxosharafomano. kerexkõi akiki keneafo oro akiki
9 Efe yora mĩshtichi, ẽ meka fetsa mato keneta, roe taxo akiki keneta, tokiri
yoipai. Tarepa ifo fistifiano fetsafãferi sharari akiki keneafono kootirofoma.
yonoxotirofo. Askatari pexe ifo fistifiano Akka nã ifi kerexma kootiro. Xepa
fetsafãferi yonoxotirofo. Nãskarifiai peifori kootiro. Tafari kootiro.
mãfi Niospa ãfe tare keskarafokĩ. 13 Nãskarifiai Nios nã pẽxe ifo

Askatari mã ãfe pexe keskara. Nios fisti keskara. Niospa meka yoimisfo nã
mãto Ifo. Akka nõri Apolos feta pexe ifo pexe faxõaifo keskarafo.
yonoxomiski. Noko yoiai keskara nõ Fetsafãfe shara faxomis, fetsafãferi
mato tãpimasharani ãfe meka mã shara faxomisma. Nãskaxõ anã oaitĩa
nikasharakõinõ. Cristo noko õimaxii nã nõ axomis
10 Ẽ mato yoinõ afeska faxõ pexe keskara fatofo keyonakamakĩ. Akka
fatirofomãki. Taefakĩ ãfe kishi fatofori nipanakafomãkĩ. Noko
kerexkõi fikaxõ nĩchitirofo. Mã kishi õimaxii afeskaxõ nõ Nios
nĩchikaxõ aõxõ yonotirofo. yonoxonamãki. Fẽtsa Jesús
Nãskarifiai mãfi pexe keskaraki. Akka Ifofasharaxoma ãa shinãxõ Niospa
nõ mato Niospa meka tãpimani nã meka ato yoisharaima, tãpisharaxoma
pexe faifo keskara. Cristofi pexe kishi ato yoisharatiroma. A yoiai keskara
keskaraki. Nã ãfe kishiõnoax pexe sharama, ifi kerexma keskara,
nitiro. Nãskarifiakĩ Cristo mato nimai. samama keyotiro. Akka fẽtsa Niospa
Ea Niospa tãpimashara keskarari mekakõi ato yoi. Niospa
taefakĩ ẽ mato yoiaito mã Cristo shinãmanaino ato tãpimani. Nã tokiri
Ifofani. Askatari fetsafãferi nãnorikõi kerexkõi keskara keyotiroma.
mato yoikani mã Cristo Ifofasharanõ. 14 Nãskatari fatotora Nios

Nãskata nã fetsafo ẽ ato yoimis yonosharaxonano Niospa afara shara


iskafakĩ: “Shinãsharata ato mẽstekõi inãsharaxii nã Jesús oaitĩa. 15 Akka
yoisharakãfe,” ixõ ẽ ato yoimis. 11 Ẽ fatotorari Nios yonosharaxonamano
mato taefakĩ Cristoõnoa yoini mã Niospa afara shara inãima. Nãskafiax
Ifofanõ. Akka tsõakai mato yoikĩ Nios fe ipanaka. Ãa kaxpa
iskafatiroma: “Ẽ mato meka fetsa yonokatsaxakĩ akka ãfe yono keyoxii.
tãpimanõ mã chanĩmara faax Nios fe 16 Akka, ¿mã tãpiamamẽ mã Niospa

ĩpaxanõ,” ixõ tsõa mato anori pexe keskarakõi? Ãfe Yõshi Shara mato
yoitiroma. Jesucristo fistichi noko mẽra ika. 17 A Nios ika anokai afaa
nimasharatiro nõ Nios fe ĩpaxanõ. chakama. Nãskakẽ ãfe Yõshi Shara mato
12 Afara fetsa anã ẽ mato yoinõ, ea mẽra ikano õisharakãfe chaka shinãi
nikakapo. Fẽtsa pexe fakĩ kishi iyamakãfe. Mã afe nĩpaxanõ Niospa
kerexkõi nĩchitiro. Akka fẽtsari akiki mato katoni afe yora mã inõ. Nã
rofetaxõ kerexkõi kenetirofo. Fẽtsari Ifofaafo tii ato shara imai. Akka fatotora
1 CORINTIOS 3, 4 298

ato anorima yoikĩ ato afara mã afe ĩpaxanõ. Keyokõi Niosnã,


chakafamaino Niospa kopikiri askatari nã Niosnãri mãtonã. Iskaratĩa
omiskõimaxii. afara sharafo ikai aõxõ Niospa mato
shara faxõi. Nã chipo ixiaifori aõxori
Cristo noko tãpimasharatiro Niospa mato shara faxoxii. Keyokõi a
18 Efe yora mĩshtichi, iskafakĩ Niospa onifanifo mãtonãri. Nãskakẽ
shinãyamakãfe: “Nã Jesús chanĩmara mãri ãto ifo ixii. 23 Akka Cristofi mãto
famafãfe kirika raiskakĩ afama mĩshti Ifokĩ. Cristori ãfe Ifori Nios.
tãpisharakõiafo. Nõri ato keskaraxõ
anori shinãkĩ tãpikõia,” ixõ anori shinãi Cristo yonoxomisfãfe afeskaxõ
mã pãrameyamakãfe. Jesús chanĩmara yonoxotirofomãki

4
famafãfe shinãkakĩ iskafakani: “Nã 1 Akka mã nokoõnoa shinãkĩ
Jesús chanĩmara faafãfe iskafatiro: “Nafãfefi Cristo
shinãsharakanima,” ixõ nokoõnoa yonoxomisfokĩ,” ixõ nokoõnoa yoikãfe.
yoimisfo. Matoõnoa anori yoifiaifono Cristoõnoa meka shara tsõa
Niospa mato mẽstekõi shinãmasharapai nikayomisma Epa Niospa nõko shinã
mã shinãtiro. 19 Nã Jesús chanĩmara mẽraxõ noko shinãmanaino nõ atori
famafãfe shinãkani iskafakakĩ: “Nõfi tãpimani. 2 Akka ãfe inafãfe ãfe ifo
mẽstekõi shinãsharakĩ,” ifiaifãfe Niospa nikakõitirofo. Ãto ifãfe ato yoia keskara
ato õia mẽstekõi shinãsharakanima. axosharatirofo. Akka nõfi Cristo ãfe
Tatima keskarafo ato õi. Nãnori yõra inafoki. Niospa noko yoini iskafakĩ: “Ẽ
Niospa meka yoikĩ kirika keneni mato yoia keskara ato yoikãfe ato
iskafakĩ: “Nã Jesús chanĩmara famafãfe fomãkakĩma. Ato yoikãfe xanikakĩma,”
ãa shinãkani iskakakĩ: ‘Nõfi tãpikĩ ixõ noko yoimis. 3 Nios fistichi
finakõiaki,’ ixõ shinãkakĩ Nios tãpikõiakĩ nã ea yoia keskara ẽ aki.
pãratirofoma. Ãakõi anori pãramekani. Akka yorafãfe ea mekafakĩ chakafakani.
Nãskakanax fenoafo,” ixõ Niospa meka Akka fetsafãferi ea yoisharakani.
yõra kirikaki keneni. 20 Anã David kirika Nãskanõki ãa ea mekafanõfo. Ẽ ãto
keneni iskafakĩ: “ ‘Nõfi tãpisharakõiaki,’ yonomatimaki. Akka ẽ Niospa
ifiaifãfe nõko Ifo Niospa ato tãpikõixõ yonomatiki. Akka Nios fistichi tãpia ẽ
yoikĩ iskafatiro: ‘Nafãfekai mẽstekõi yonoxosharakõiaito. Yorafãfekai
shinãsharafoma, tatima keskarafo,’ ” ixõ tãpiafoma. Ẽrikai tãpiama. 4 Ẽfe shinã
David kirika keneni. mẽraxõ ẽ shinãi iskafakĩ: “Ea Niospa
21 Nãskakẽ anã yoi iskayamakãfe: “Na yoiai keskara ẽ aki,” ixõ ẽ anori
feronãfãke a noko tãpimamisto ãfe shinãfiaino nõko Ifo fistichi ea tãpikõia
meka fisti mẽstekõi, sharakõi,” ixõ anori a ea yoia keskara ẽ ayamakĩ ẽ akima.
anã shinãyamakãfe. Niospa ato 5 Cristo anã oyoamano iskafakĩ

shinãmayamainokai tsõa mẽstekõi yoiyamakãfe: “Nãfãfekai Nios


shinãkeranama. Nios fistioxõ nõ mato yonosharaxokanima,” ixõ anori
mẽstekõi yoitiro mã tãpisharakõinõ. yoiyamakãfe. Akka yora fẽtsa shinãi
Keyokõi Niosnã, nã Niosnãri mãtonã. keskara tsõa tãpiama. Shinãkapo. Nõko
Nãskakẽ aõxõ mato shara faxõi. 22 Ẽ Ifo anã oaitĩa keyokõichi noko õiaifono
ikaino, Apolos ikaino, Pedro ikaino nõ nõko shinã mẽraxõ nõ shinãmis keskara
Nios yonoxomis. Ãfe meka nõ mato nõko Ifãfe ato õimaxii. Anãkai nõ afaa
yoimis mã nikasharanõ. Askatari naax pishta nõ fomãxiima, Niospamãi
299 1 CORINTIOS 4

keyokõi tãpikõikẽ. Nã nõ afara shara nõ mã ea famis. Askatari, “Nõ Jesús Ifofakĩ


one axomis tsõa õiyamaino, askatari nã nõ tãpisharakõia,” mã imis. Askafixõ mã
nõ afara chakafamis nãfo keyokõi tãpisharakõiama. Nãskaxori mã ea
Niospa noko kãimaxoxii. Askatari nõ yoimis, “Na Pablo afaa afeska fatiroma.
afara shara faino Niospa noko yoikĩ Akka nõ afarafo nõ atiro,” mã imis.
iskafaxii: “Aicho. Ẽ mato yoia keskara Askafixõ mã askafatiroma. Mã shinãkĩ
mã amis. Mã sharakõi,” ixõ noko yoixii. sharakõi mã meei. Akka ea mã õia ẽ
6 Efe yora mĩshtichi, nãnori ẽ mato yoi afaamakõi mã ea õimis. 11 Akka
mã isharanõ. Yõra kirika keneni keskara iskaratĩari nõfi fonãiyanã nõamaikĩyanã
a Niospa yoiai nã fisti ẽ aki. Nã Apolosri rapati shara safeyamata nõ imis.
Epa Niospa yoia keskara fisti aki. Nõ Askatari noko koshamisfo. Akka
askafaito mã noko õixõ nõ akai keskara pexemais ixõ Niospa meka fisti nõ ato
mãri akãfe. Nãskakẽ iskayamakãfe: “Nã yoifofãsafamis. Nãskax nõ omiskõi.
noko yoimisto ãfe meka sharafinakõia, 12 Nãskaxõ nõ kerexkai yonotiro a nõ

fetsafo keskarama. Akka nõ fetsafo piai fixiki. Nãskatari yorafãfe noko


nikapaima,” ixõ anori shinãyamakãfe. mekafakĩ chakafaifono ato
7 Akka Niospa keyokõi noko onifani. Nõ kopitamaroko nõ tenemis. “Jesús mato
Nios fistiõxõ afara fetsa nõ ato shara faxopainõ,” ixõ nõ yoimis. Noko
sharafaxonõ. Nãskaxõ, “Nã ẽ akai omiskõimafiaifono nõ tenemis.
keskarakai tsõa atiroma,” ixõ 13 Askatari noko ĩchaifãfe ato

shinãyamakãfe. Nãskax kakapaimis kopitamaroko Niospa meka shara nõ ato


iyamakãfe. yoimis. Nãskakẽ iskaratĩa noko
8 Mã shinãkĩ iskafamis: “Nõ Niospa chakafakani, “Mãfi nã afamafo
meka tãpikõia. Nõ fetsafo finõkõia. keskarakĩ, nã afara chaka potafo
Nãskaxõ nõ anã tsoa fichipaima noko keskara,” ixõ nokoõnoa yoimisfo.
tãpimanõ. Nõfi Cristo fe xanĩfo 14 Nãskakẽ ẽ mato nãnori yoikĩ kirika

keskaraki. Nõ yorafãfe ãto ifo kenexõ ẽ mato rãfimapaima.


keskarakĩ,” ixõ mã shinãi. Nãskapainõra Askatamaroko ẽ mato shinãmasharapai.
mã xanĩfokõifo iki. Mã xanĩfokõifo Akka mãfi ẽfe fakekõifo keskarafoki. Ẽ
ikaino nõri mato fe xanĩfo ikerana. Akka mato noikõi. Nãskakẽ ẽ mato
nõ xanĩfoma. Noko tsõa ifofaima. 9 Ẽ yoisharapai anã mã anorima
afara fetsa mato yoipai, nikakapo. shinãyamanõ. 15 Yora ichapato mato
Karaxa mẽra ikiafo ato retematirofo. Cristoõnoa tãpimakani. Akka ẽ taefakĩ
Yora ichapafãfe õiaifono ato mato Cristoõnoa tãpimayoni. Nãskakẽ
retematirofo. Nãskarifiakĩ nõri ato mã Cristo chanĩmara fani. Eõnoax mã
keskara. Noko Jesús nĩchini nõ aõnoa Niospa fakekõifo. Nãskatari ẽ mãto epa
meka shara nõ ato yoinõ. Nõ Jesúsnoa keskarakõi. Fetsafãfe Cristoõnoa mato
yoiax nõ Jesúsnoax omiskõiaino tãpimafiaifono afokai mãto epa
keyokõi yorafãfe noko õikani. Niospa keskarama. Akka ẽ fisti mãto epa
ãfe ãjirifãferi noko õikani. Nõ yora keskarakõi. 16 Nãskakẽ nã ẽ ikai
mitsisipama noko õikani, nõkairoko keskakãfe. Ẽ Nios Ifofasharai keskafakĩ
xanĩfofo keskarakẽ. Nõ ãto nãmã mãri askafakãfe. 17 Nãskakẽ ẽ Timoteo
rakakõia noko õikani. matoki nĩchikai. Ẽ Timoteo Cristo
10 Nãskakẽ ẽ Jesucristo Ifofamis. Akka chanĩmara famaki taefani. Nãskax ẽfe
mã ea yoimis: “Pablo afaa tãpiamara,” fake keskarakĩ. Ẽ aõ noikõi. Nõko Ifo
1 CORINTIOS 4, 5 300

Jesús yoiai keskarakõi nikakõi. Ẽ chaka xateyamax anã mato fe ichanãito


Jesucristo Ifofai keskara Timoteo mato potakãfe anã mato fe ichanãyamanõ.
shinãmaxii mã shinãmakinõma. Nã 3-5 Ẽ mato fe iyamafiaxõ ẽ mato

chanĩmara faafo pexe rasi tii anoafo ẽ shinãkõi. Ẽ ano mato fe iyamafiaxõ nã
ato tãpimani keskara Timoteori mato feronãfake afeskaimãkai mẽ tãpikõia. Ẽ
tãpimaxii. mato anoxõ yoikĩ iskafakerana: “Mã
18 Mẽ tãpia mã ranãrito shinãkĩ iskafai: Jesucristo shinãyanã ichanãino Niospa
“Pablo Timoteo nokoki nĩchi nokoki ãfe Yõshi Sharaõxõ nã feronãfake ãpa
mesekĩ. Ãakai nokoki opaima. Akka nõ ãfi fe imiskẽ mato makinoa potakãfe
keyokõi tãpikõia. Nõ Pablo yopaima,” Satanás ifofaafo mẽra inõ. Nãskakẽ
ixõ mã shinãi. Askai mã kakapaimis. Satanás nã feronãfake omiskõimanõ.
19 Anori mã shinãfiaino ẽ samamakõi ẽ Nãskaxõ Satanás nã apaiyai keskara
mato ari kaikai. Niospa ea yoiaino ẽ faxii nã feronãfake. Nãskafaino
samamakõi mato ari kai. Mẽ mato ano omiskõixii. Satanás omiskõimanaino ãfe
nokoõxõ ẽ tãpixii nã kakapaimisfãfe chaka xatepaixii Jesús anã Ifofapaikĩ
Niospa Yõshi Sharaõxõ yoikanimãkai, anã omiskõiyamaxiki. Mã ãfe chaka
ãakõi yoimisfomãkĩ. 20 Nios nõko Ifono xateano nõko Ifo Jesucristo anã oaitĩa
nõ meka fisti yoitamaroko ãfe shinã nã feronãfake ifixii afe ipaxanõ anã
sharaõnoax nõ isharatiro. 21 Nãskakẽ nã omiskõinõma,” ixõ ẽ mato yoikerana ẽ
ẽ matoki nokoaitĩa ãfe shinã sharaõnoax mato fe ixõ.
ẽ matoki nokoxii. Mẽ nokoxõ ẽ tãpixii 6 Ooa, mã iskamis: “Nõ sharakõi,” ixõ

afeskax mã ikamãkĩ. Mã chaka mã shinãfikĩ mãkai nã feronãfake mato


xateyamakẽ Niosxõ ẽ mato tãpimaxii mẽranoa mã potapaima afara
omiskõimakĩ. Akka mãto chaka mã chakafafiaito. ¿Mã tãpiamamẽ, yora
xatekẽ ẽ mato noikõikĩ fenãmãshta ẽ fistichi mato mẽra ixõ afara chakafaito
mato yoisharaxii. Nãskakẽ ẽ matoki mã xatemayamax aõnoax keyokõi mã
nokoxõ ẽ mato omiskõimayamano chaka itiro? 7 Ẽ mato afara fetsa yoipai.
fenãmãshta oi tsii faxõ ẽ mato yoixii ea Nikakapo. Kẽromã pãa fakĩ levadura
yoikãfe fato mã fichipaimãkai. aya osiano keyokõi faraxitiro. Pishta
aya osiano keyokõi faraxitiro.
Jesús chanĩmara fafiakaxõ afara Nãskarifiakĩ fẽtsa mato mẽraxõ afara
chakafakani chakafaito mã xatemayamax aõnoax
(Hch. 9.1-19; 22.6-16) keyokõi mã chaka itiro. Nãskakẽ nã

5
1 Mẽ nika mato mẽraxõ feronãfake yora fistichi afara chakafaito potakãfe
fistichi afara chakafaito. Akka, mato mẽraxõ anã afara chakafayamanõ,
¿afeskakĩ mã yoimamẽ anã afaa mã fena keskara ixikakĩ. Akka Niospa
chakafayamanõ? Nã feronãfake ãpa ãfi Fake, Jesucristo, noko nãxoni nõko
fe oxakĩ chakafai. Askara chakakõi. Nã chaka noko soaxoxiki. Nãskakẽ mã afaa
Nios chanĩmara faafoma tsoa chakafamisma keskara. 8 Nãskaxõ a nõ
askamisma. 2 Ooa. Nã feronãfãke mato chakafapaoni anã nõ shinãpaima.
mẽraxõ afara chakafai aõnoa Fetsafo fekaxtefayamata ato pãrayamata
rãfipaikanima, “Nõ sharakõifora,” ixõ meka chanĩmakõi fisti nõ ato yoitiro.
mã yoimis kakapaiyanã. Akka, ¿afeskakĩ 9 Ẽ mato kirika kenexoyoni iskafakĩ:

nã feronãfakeõnoa mã “Feronãfakefo ãto ãfima fe imisfo.


shinãchakaimamẽ? Akka nãskaxõ ãfe Askatari kẽrofori ãto fenema fe imisfo.
301 1 CORINTIOS 5, 6

Askarafo yorafo fe rafeyamakãfe.” feronãfãke mato mẽraxõ afara


10 Akka a Jesús Ifofaafoõnoama ẽ mato chakafamis yoikãfe anã mato fe
kenexoyonima. Nã Jesús Ifofaifoõnoa ẽ ichanãyamanõ ãfe chaka xateyamax,”
mato kenexoni. Akka faki pishtakai ixõ kirika keneni.
iyamafoma a Jesús Ifofaifoma. Nãskakẽ
nõ ato fe imis. Fakira kaxõ nõ õimis A Nios Ifofamisfo rafeta fẽtsa chakafaino
nãriri ikafo a Jesús Ifofaafoma. Nõ ato fẽtsa chakafayamafiaito, askara
fe ifiaxõ afãfe akaifo keskarakai nõ achixõ a xanĩfo Nios Ifofaama ano
amisma. Afãfe ãto ifo Satanás. Nãskaxõ iyotiroma ato yoinõ

6
ãto chaka xateafoma. Chaka fetsa 1 A mato feta Nios Ifofaafo ato

fetsatapafo amisfo. Nãskaxõ ãto ãfimafo yõayamakãfe xanĩfofo yoikĩ a


chotamisfo. Kẽrofori nãskarifiamisfo ãto xanĩfofofãfe Nios Ifofaafomaki.
fenema fe chotanãkani. Afama mĩshti Askatamaroko nã Nios Ifofaafo ano ato
fipaikata ãfenãfoma fipaimisfo. iyokãfe ato yõkanõfo mato
Nãskatari yometsokõifo imisfo. chakafafomakĩ. 2 Akka, ¿mã tãpiamamẽ
Nãskakata nioskõiyamafekẽ, “Na nõko mã Nios Ifofaxõ mã nõko Ifo nokoaino
niosra,” ikaxõ afara kĩfimisfo. mã xanĩfo keskara mã ixii? Nãskaxõ mã
Nãskafaifono nõ ato feta afaa ato yoixii fatofomãkĩ shara imisfo.
chakafamisma. Nãskafikẽ nõ ato fe imis. Askatari mã yoixii fatofomãkĩ chaka
Nõ ato makinoax faki paxkatiroma. imisfo Niospa ato omiskõimanõ.
11 Akka mã efeta Nios Ifofaino ẽ mato Nãskakẽ iskaratĩari fẽtsa pishta
kirika kenexoyoni. Nãskakẽ fatotora chakafaano mã ranã yoinõnãsharakãfe
yoikĩ iskafatiro: “Ẽri mato feta xanĩfofoki chanikakĩma. 3 Askatari mã
Jesucristo Ifofai,” ixõ yoifixõ ãfe ãfima Nios feta yoixii ãfe ãjirifo fatofãfe
chotamis. Kẽrofori askari amisfo ãfe sharafafomãkĩ, askatari fatofãferi
fenema fe chotanãmisfo. Askatari afama chakafafomãkĩ Niospa ato omiskõimanõ,
mĩshti fichipaimisfo. Atonãma a chakafamisfo. Nãskakẽ iskaratĩa mã
fipaimisfo. Nioskõiyamafekẽ afara mã ato õi fatofomãkĩ chakafo
kĩfimisfo. Yora fetsafo chakafamisfo. fatoforimãkĩ sharafo. Nãskakẽ mã ranã
Pãemisfo. Yometsomisfo. Askarafo fe mã yoinõnãsharakãfe xanĩfofoki
rafeyamakãfe. “Nõ Jesús Ifofaira,” chanikakĩma a xanĩfofãfe Nios
ifiakaxõ afara chakafamisfokĩ. Askarafo Ifofaafomaki. 4 A mato feta shara
fe rafeyamakãfe. shinãifo mã ato ifitiro mato
12-13 Nã Jesús Ifofaifãfema afara yoisharanõfo, mã fochishpanã
chakafaifãfe nõ ato yoitiroma faatanãino. Akka a Jesús Ifofaafoma mã
omiskõinõfo. Akka Nios fistichi ato ato ifitiroma. 5 Afaa tãpiafoma mã ato
yoitiro iskafakĩ: “Mã afara chakafamis. ifiax mã rãfitiro. Akka, ¿a shara shinãifo
Nãskaxõ mãto chaka mã xateyamaito ẽ mato fe ikafomamamẽ? Ẽje, nãno ikafo
mato omiskõimaxii,” ixõ Niospa ato a shara shinãifo. Nãskakẽ ato ifikãfe
yoitiro. Akka nõ ato yoitiroma. Nãskakẽ mato yoisharanõfo mã fochishpanã
Niospa noko yoia nã Nios Ifofaa faatanãino. 6 Akka mã fochishpanã
fetsafãfe afara chakafaifono nõ ato faatanãx, mã raenã faatanãsharamisma.
yoitiro ãto chaka xatenõfo Askakimaroko mã ato yõaxõ nã Nios
omiskõixikakima. Akka Niospa meka Ifofaafoma ano mã ato iyomis
yõra kirikaki keneni iskafakĩ: “Nã xanĩfofofãfe ato yõkanõfo.
1 CORINTIOS 6 302

7 Mã ranã mã fochispanã faatanãx nã ẽ apaiyai keskara ẽ atiro, afaa


Nios Ifofaafomaki mã atoki chanimis. chakama,” ixõ mã yoiraka. Ẽje,
Akka askarakai sharama. Nãskakẽ Jesús nãnorikõi. Askatamaroko afara shara
Ifofaa fẽtsa mato chakafaito fetsa fekẽ ẽ aki ẽ ifofatirora ixõ ẽ
kopitamaroko a Jesús Ifofaafomaki mã apaima. 13 Askatari mã yoiraka iskafakĩ:
chanitiroma. Nãskax mã shara itiro. “Niospa nõko xãki noko onifaxoni a nõ
Askatari a Jesús Ifofaa fẽtsa matoki piai nõ pinõ. Nãskaxori a nõ piai noko
yometsoano nã Jesús Ifofaafomaki mã onifaxoni,” ixõ mã yoimis. Akka chipo
chanitiroma ãa matoki yometsonõfo. Niospa a nõ piai yafi nõko xãki
Nãskax mã shara itiro. 8 Akka mã ranã yamafaxoxii nãatomãi a nõ piai noko
mã yometso faatanãmis chaka onifaxonixakĩ. Chanĩmakõi Niospa noko
faatanãyanã. Askatari mato fe yorafori onifani nõ afe rafepakexanõ. Niospakai
mã ato chakafamis. nõko ãfima fe nõ inõ noko onifanima.
9 ¿Mã tãpiamamẽ a yora afara Kẽrofori ãto fenema fe inõ ato
chakafamis Nios xanĩfo ano katiroma? onifanima. Askatamaroko Niospa nõko
Nãskakẽ mãri mã pãrameyamakãfe. Mã yora noko onifaxoni nõ nõko Ifo fe nõ
afara chakafaax Nios xanĩfo ano mã rafepakexanõ, Jesús ãfe ina nõ inõ,
katiromaki. Akka nã ãto ãfima nãskata Jesús nõko Ifo inõ. 14 Nõko Ifo
chotamisfo Nios xanĩfo ano fotirofoma. Jesús mã nafianikẽ Epa Niospa ãfe shinã
Askatari kẽrofori ãto fenema sharayaxõ otofani. Nãskarifiakĩ ãfe
chotamamisfo Nios xanĩfo ano shinã sharayaxõ nokori otofaxii.
fotirofoma. Nãskatari nioskõiyamafekẽ 15 ¿Mã tãpiamamẽ nõ Cristo Ifofaax nõ

afara fetsa fichipaikĩ, “Na nõko niosra,” ãfe yorakõi? Nãskaxõ nõ nõko ãfima
ixõ fichipaimisfo. Afokai Nios xanĩfo chotatiroma nõmãi Jesús afe yorakõixõ.
ano fotirofoma. Askatari feronãfakefo aa 16 Niospa meka yoikĩ yõra kirika kenekĩ

ranã chotanãpaimisfo. Kẽrofori nãskari iskafani: “Feronãfake kẽro fe ikaino nã


amisfo aa ranã chotanãpaikani. Afokai rafe yora fisti keskarakõi itirofo,” ixõ
Nios xanĩfo ano fotirofoma. 10 Askatari keneni. ¿Mã tãpiamamẽ, nã mãto ãfima
yometsomisfo, atonãma fipaimisfo, fe mã ikĩ yora fisti keskara mã itiro?
pãemisfo, ĩchamitsamisfo, Nãskakẽ mãto ãfima fe iyamakãfe mã
nikayospamisfo, afara fẽtsa fĩatiaxõ ato chakanatiroki. Askatari kẽrori fene fetsa
pãraxõ afara fetsa fĩamisfo. fe itiroma. 17 Nãskax nõ nõko Ifo Jesús
Nãskarafokai Nios xanĩfo ano fe rafeax nã yora fisti keskara nõ ixii.
fotirofoma. 11 Mã askapaonixakĩ Niospa ãfe Yõshi Shara nokoya
iskaratĩa mã mã Niospa afe yorafo. rafemaxii. Nãskax nõko fero mẽsho nã
Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ mãto chaka fisti keskara ixii Niospa Yõshi Shara fe
mato soaxona nõko Ifo Jesucristo mã rafeax.
Ifofaito. Mãto chaka mato soaxoyanã 18 Nãskakẽ mãto ãfima fe

ãfe õiti keskara shara mato imai. ipaiyamakãfe. Askatari kẽrofori mãto
Askafaxõ afaa chakafamisfoma keskara fenema fe ipaiyamakãfe. Askara
mato õi. shinãyamakãfe. Askapaikakĩma ato
makinoax ichotakãfe mãto ãfima fe
Nõ Cristo fe rafexõ nõ chakafatiroma ixikakĩma. Mã chakanatiroki. Askatari
12 Akka mã yoiraka iskafakĩ: “Cristo kẽrofori ichotakãfe mãto fenema fe ipai
ẽfe Ifo. Nãskakẽ a Niospa yoiyamano nã kakĩma mã chakanatiroki. Akka mãto
303 1 CORINTIOS 6, 7

ãfima mã chotakĩ mãto yora mã ea keskara kẽromais ikanax shara


chakanafatiro. Askatari afara chaka itirofo. Niosnoax ẽ ãfiyamax ẽ isharai. Ẽ
fetsa akĩ mãto yora mã shinãchakaima. Ẽ inimakõi. Akka
chakanafatiroma, afara chaka afiafikĩ Niospa ea kẽromais ima keskarakai ato
mã chakanatiroma. 19 ¿Mã tãpiamamẽ askafaima. Fetsafo Niosnoax ãfiyafo.
Niospa Yõshi Shara nofe ika? Nõko yora Fetsafori kẽromaiskanax nã ẽ ikai
ãfe pexe keskarakõi. Nãskakẽ Niospa keskariai inimatirofo.”
Yõshi Shara nõmẽra ika nãmãi nõko 8 Akka iskaratĩa nã kẽromaisfo yafi

Ifofaax. Nãskax mãkõi mã fenemaisfo ẽ ato yoinõ. Feronãfakefo ea


ifofametiroma. Akka Nios mãto Ifo. keskara kẽromais itirofo. Askatari
20 Jesucristo mato nãxoni mãto Ifo ixikĩ. kẽrofori fenemais itirofo. Askara shara.
Nãskax mã ãfe inakõifo. Nãskatari Nios Askatari ãto fene ato makinoax namis,
mãto Ifokõi. Nãskax mãto yora Niosnã. afo anã feneyatirofoma. Ea keskara
Nãskakẽ Niosnã ixosharakãfe Niospa shara itirofo. 9 Akka feronãfake ares ixõ
mato imapaiyai keskara. Mã askafaito teneyamai kẽro fe ipaikĩ fatora kẽro fe
õikakĩ fetsafãfe, “Nios sharara,” fatirofo. oxatiro. Askara sharama. Askatamaroko
ãfiyatiro tanaima shara ixikĩ, anã kẽro
Afeskax feronãfake ãfi fe isharatirofomẽ fetsafo fe ipaixikĩma.

7
1-2 Mã ea kirika kenexõ femakĩ mã
Feronãfãke ãfe ãfi potatiroma, nãskarari
ea yõkaita. Nãskakẽ nã mã ea yõkai
kẽromãri ãfe fene potatiroma
keskara ẽ mato yoisharapai mã tãpinõ.
Feronãfãke kẽromaisax shara itiro. 10-11 Askata iskaratĩa feronãfake ãfiya ẽ

Askafiax ãfiyapai ãfiyatiro yoipai, xotofãke feneyari ẽ yoisharapai.


chakafaxikĩma. Nãskax feronãfakefo Ẽa ẽ mato yoima. Nõko Ifoõxõ ẽ mato
ãfiyatirofo. Xotofakefori feneyatirofo. yoi iskafakĩ, kẽromã fene enetiroma. Mã
Nãskara shara. 3-4 Feronãfake mã ãfiyax fene eneax fetsa fe fianãtiroma. Ares
ãfe yora anã ãfenã fistima. Ãfe ãfinãri itiro. Akka askayamai anã feneki
itiro. Nãskarifiai kẽro mã feneyax anã kematiro. Askara shara itiro. Askatari
ãfe yora ãfenã fistima. Ãfe fenenãri itiro. feronãfãke ãfi enetiroma.
Nãskakẽ ãfinĩ ãfe fene afe ipaiyaito fene 12 Nãskakẽ iskaratĩa keyokõi ẽ mato

ranĩtiroma. Nãskatari fenẽri ãfe ãfi afe yoisharapai. Na meka ẽ mato yoiai
ipaiyaito ranĩtiroma. 5 Nãskakẽ Niospa ea yoiyamafekẽ ẽa mẽstekõi
ranĩnõnãyamakãfe. Akka nãskaxõ mã shinãkĩ ẽ mato yoi. Feronãfãke Jesús
shinãtiro iskafakĩ: “Nõ Epa Nios Ifofaino ãfe ãfinĩ Jesús Ifofaxoma fene
kĩfiyonõ, nõ paxkanõnãx oxa noikĩ fene enepaiyamaino fenẽ ãfe ãfi
ranãyoxikĩ. Chipo anã nõ kemãnãxikĩ,” potatiroma. 13 Askatari ãfe ãfinĩ Jesús
ixõ mã yoitiro. Nãskafiax chai Ifofaino fenẽ Jesús Ifofaxoma ãfe ãfi
samarakayamakãfe. Mã samarakaino enepaiyamaino ãfinĩ fene enetiroma.
Satanás mato chakafamatiro mã kẽro 14 Feronãfãke Nios chanĩmara faimano

fetsa fe ipaitirokĩ. Nãskarifiai kẽrori ãfe ãfinĩ Nios chanĩmara faino ãfe
feronãfake fetsa fe ipaitiro. Afe ipaikĩ ãfiõxõ Niospa nã feronãfake shara
chakafatiro. faxotiro. Nãskaxõ ãfe ãfinĩ Jesús Ifofaito
6 Ẽ mato, “Fianãkãfe,” ixõ ẽ mato õikĩ ãfiõxõ fenẽ Jesús Ifofatiro.
yoima. Akka mã fianãpai mã fianãtiro. Nãskatari kẽromã Jesús Ifofayamaino
7 Askata ẽ shinãkĩ iskafai: “Feronãfakefo fenẽ Jesús Ifofaino feneoxõ Niospa nã
1 CORINTIOS 7 304

kẽro shara faxotiro. Akka feronãfake fe xatetiroma Niospa noko ifinõ. 19 Akka
ãfi enenãifono ãto fakefo shara nõ foshki repa xatemisma askatari nõ
itirofoma. Akka enenãyamaifono Niospa foshki repa xatemis nãskara shara. Akka
ãto fakefo shara õitiro. 15 Akka nõ askanokai, “Mã chakafaa,” noko
feronãfãke Jesús Ifofayamakẽ ãfinĩ Niospa faima. Askatari nõ askamanori,
Jesús Ifofaito fenẽ enepaikõikĩ enetiro. “Mã chakafaa,” noko Niospa faima. Nã
Nãskax kapaiyaito nẽtefayamafe. judeofo imis keskarakai nõ itiroma noko
Katanõ. Mã nẽtefaino fekaxtetiroki. Niospa ifinõ. Askatamaroko Niospa
Askatari kẽromã Jesús Ifofayamakẽ fenẽ noko yoini keskara nã fisti nõ atiro.
Ifofaito kẽromã enepaikõikĩ enetiro. 20 Akka nã Niospa mato ifini keskarakõi

Kapaiyaitori nẽtefayamafe. Katanõ. Mã ikãfe. 21 Mã fẽtsa yonomati ikatsaxakĩ


nẽtefaino fekaxtetiroki. Niospa noko shinãchakayamakãfe. Nãskarakõi ikãfe.
katoni nõko shinã mẽraxõ afanã noko Akka mãto ifãfe mato nĩchipaiyaino,
fekaxtefanõma nõko õiti tanaimakõi “Fotakãfe anã yonoxoxikakĩma,” mato
shara inõ. 16 Kẽromã Jesús Ifofaxõ ãfe faino mã katiro. 22 Akka nõko Ifo Jesús
feneri Jesúsnoa tãpimatiro ãfinĩ fene mato ifini. Mato ifiyoamano ranãri mã
yoiaino fenẽ Ifofai rakikĩa nõ ãto yonomati iyopaoni. Iskaratĩari mã
tãpitiroma. Feronãfãkeri Jesús Ifofaxõ ãto yonomati mã ato yonoxomis. Mã
ãfe ãfiri Jesúsnoa tãpimaino Ifofai askafixõ mã Jesús Ifofaano, Jesús mãto
rakikĩa, nõ tãpitiroma. chaka mato soaxonano, ãfe
17 Nã nõko Ifo Jesús mato ima keskara yonomatikõifo mã iki. Nãskaxõ tsõa
nãskara ikãfe. Akka Niospa mato ifini mato iskafatiroma: “Mãkai Jesús afe
nã Jesús mato ima keskara mã inõ. yorafoma,” tsõa mato fatiroma. Akka
Askatari nã Nios Ifofaafo tii Nios kĩfiti ranãritokai mã tsõa yonoxomisma.
pexefã anoafoya nã maitio anoafori Askafiax mãri Jesús Ifofaax mãri ãfe
nãnorikõi ẽ ato yoimis. 18 Iskafakĩ ẽ ato yonomatikõifo. 23 Epa Niospa ãfe Fake
yoimis. Judeofo Niospa ato yoini Jesucristo noko nĩchixoni noko
keskarakõi ãto fake feronãfakefo foshki nãxoyonõ nãskax nõko Ifo inõ. Nãskax
repa xatepaonifo. Akka mato foshki mã afe yorakõifo. Nã fisti mãto Ifokõi.
repa xatenifono Jesús Ifofaxõ shinãkĩ Nã fistichi mẽstekõi mato
mã iskafatiroma: “Iskaratĩa ẽ Jesús shinãmasharatiro. Askaxõ fetsafo
Ifofai. Nã fistichi ẽfe chaka ea ifofayamakãfe mato
soaxonano ẽ afe ĩpaxanõ. Ooa, ¿afeskakĩ shinãmasharatirofomaki. 24 Efe yora
ea foshki repa xatenifomẽ, ẽ mĩshtichi, Niospa mato ifiano nã mã
askayamapaifiaino? Aatokai ẽfe chaka ipaoni keskara ikãfe Epa Nios mato fe
ea soaxotiroma. Nãskakẽ ẽ foshki repa ikaino.
xateama keskaraxõ ẽ ato fomãi,” ixõ
shinãyamakãfe. Akka mãto foshki repa Feronãfake ãfimaisfoya kẽrofo
mã mato xatenifono fenemaisfoõnoa Pablo yoini
shinãchakayamakãfe. Askatari mã Jesús 25 Akka iskaratĩa afara fetsa anã ẽ
Ifofaxõ iskakĩ shinãyamakãfe: “Judeofo mato yoipai mã ea yõkaita.
ãto xinifãfe ato yoini keskara ẽ ipai. Ẽ Feronãfakefo ãfimaisfoya kẽrofo
foshki repa xatepai nã Moisés yoini fenemaisfoõnoa ẽ mato yoi. Ẽ mato
keskara ẽ ixikĩ,” ixõ anori yoiai keskara nõko Ifãfe ea yoiyamafixõ
shinãyamakãfe. Nõ foshki repa ea noikĩ ea nĩchini ẽ ãfe ina inõ.
305 1 CORINTIOS 7

Nãskakẽ ẽ mato yoiai keskara mã mato, “Ãfiyayamakãfe,” faima. Askatari


chanĩmara fatiro. 26 Iskaratĩa afara xotofakefori, “Feneyayamakãfe,” ẽ ato
mesekõikĩ noko omiskõimani. Nãskakẽ faima. Ẽ mato mẽstekõi imapai nõko Ifo
mã ãfimais ika shara. Nios Ifofaafãfema fisti mã shinãkĩ finakõinõ, mã afara
noko omiskõimapaikani nõ Jesús fetsa shinãnõma. Askaxõ ẽ mato yoia
Ifofakẽ. 27 Akka ãfiyakaxõ mãto ãfi keskara feronãfake ãfimaisto ãfe Ifo
eneyamakãfe. Askatari ãfimaisxõ kẽro inimamapai. Akka feronãfãke ãfiyaxõ
fenayamakãfe. 28 Akka mã kẽroyaxõ mã ãfiri inimamapai. Ãfinĩ afara yopaito
chakafatiroma. Kẽrofori fenẽ shinãchakakĩ ãfi fixotiro. Nãskakĩ
feneyakatsaxakĩma mã feneyaxõ mã ãfe Ifo fistikai shinãtiroma. Nãskaxõ ãfe
chakafatiroma. Askata mã feneyax Ifo inimamapaikĩ ãfiri inimamapai.
askatari feronãfake mã ãfiyax mato Askatari xotofake fenemaisto ãfe Ifo
omiskõimanaifono mã omiskõitiro. Jesús fisti yonoxosharapai. Afara
Nãskaxõ mato omiskõimatirofo mã fetsakai shinãima ãfe Ifo fisti shinãi.
Jesús chanĩmara faino. Nãskakẽ ẽ mato Niospa amapaiyai keskara fisti aki.
yoisharapai mã omiskõiyamanõ. Akka xotofake feneyaxõ ãfe feneri
29 Askatari ẽ mato iskafakĩ yoipai, efe inimamapaikĩ afara fetsafori shinãtiro
yora mĩshtichi. Nõko Ifo Jesús mã ãfe Ifo Jesús fisti shinãkĩma.
chaima oi kiki. Nõko Ifo nõ yonoxokĩ nõ 36 Nãskakẽ meka fetsari ẽ mato yoi.

chai faima. Nãskakẽ nõ nõko Ifo Feronãfãke taefakĩ xotofake yoiyoxõ


yonoxosharakõipai. A ãfimaisfãfe nõko fichisharapaikĩ chipo fitiro ãfe ãfi inõ.
Ifo yonoxosharakõitirofo kẽro Shinãkĩ iskafatiro: “Mẽ afetĩama afe
shinãkima. Askatari nã ãfiyatori nõko mekaitakĩ, mia fipa,” shinãchakayamaxiki
Ifo yonoxosharatiro nã ãfimaisfãfe ixõ fitiro, chaka shinãyamaxiki. Nãskafakĩ
yonoxonaifo keskafakĩ. 30 Askatari nã afaa chakafaima. 37 Askatari feronãfake
shinãchakaifãfe nõko Ifo fẽtsa shinãkĩ iskafatiro: “Ẽfe Ifo ẽ
yonosharaxotirofo nã yonoxosharapaiyai keskara ẽ ãfiyaxõ ẽ
shinãchakaifãfema yonoxonaifo axotiroma. Nãskakẽ ẽ ãfiyaima mẽ
keskafakĩ. Nãskatari nã inimaifãfema yoifixõ,” ixõ anori shinãkĩ afaa
nõko Ifo yonoxosharatirofo nã chakafaima. Tsõa kerexkai, “Ãfiyafe, mã
inimaifãfe yonoxonaifo keskafakĩ. mĩ yoiaki,” fayamaino nã feronãfãke
Askatari nã afara fiaifãfe shinãtirofo xotofake fe fianãtiroma Nios
iskafakĩ: “Na nõkonãma, akka na nõko yonoxosharaxii. 38 Akka feronãfake nã
Ifonã,” ixõ shinãtirofo. Akka nõko Ifo xotofake fe fianãsharatiro. Akka nã
shinãkõikĩ nõ yonotiro. 31 Nõko Ifo Jesús xotofake fe fianãima nõko Ifo
mã chaima oi kiki. Nãskakẽ nõko mai yonoxosharatiro. Nãskarari shara itiro.
anoxõ nõ yonosharafafãinõ nã nõ yopai 39 Askata meka fetsari ẽ mato yoi. Ãfe

fixiki. Nãskafixõ afama mĩshtifos fene naamanokai kẽromã fene


shinãkima nõko Ifokõiroko nõ enetiroma fetsa fe fianãxiki. Akka mã
shinãkõinõ. Keyokõi mai anoafo fene naano fetsa fe fichinãpai afe
keyoxikani. Nãskakẽ Jesús nõ shinãkĩ fianãtiro nã Nios Ifofaa fe. Askara shara.
finakõikĩ afama mĩshti fipaikĩ nõ 40 Nãskatari ẽa ẽ shinãkĩ iskafai. Mã fene

shinãtiroma. naano fetsa fe fianãmax nãskarari


32-35 Ẽ mato anori yoi mãto shinã sharakõi itiro. Ẽ shinãi Niospa Yõshi
mẽraxõ afaranã mato fekaxtefanõma. Ẽ Sharapari nonorikõi mato yoipai.
1 CORINTIOS 8 306

tãpia Epa Niosfi fistiki. Fetsakai anoma.


Nioskõima onifakaxõ yorafãfe kĩfipaonifo. Nãato keyokõi onifani. Nokori onifani
Nãskaxõ nami inãpaonifo atoõnoa nõ ãfe fakefo inõ. Nãskatari nõko Ifo
Pablo yoini Jesucristori fisti. Anã ano fetsama.

8
1 Mã ea yõkaito ẽ mato yoisharatiro. Nãskaxõ Niospa ãfe Fake feta keyokõi
Yora fetsafãfe afara onifakaxõ, “Na onifani. Aõnoax nõ nitiro.
nõko niosra,” ikaxõ nami inãmisfo. 7 Nã ẽ mato yoiai keskara fisti rasichi

Askata anã nã nami fikaxõ ato inãmisfo Jesús chanĩmara faifãfe tãpiafoma.
yorafãfe pinõfo. Akka yorafãfe ãto Shinãmisfo iskafakakĩ: “A fetsafãfe afara
niosnã nõ nami pia, shara. Nõ piamari, onifafo, nã ãto nioskõi nia,” ixõ
shara. Nãskaxõ nõ afaa chakafaima. yoimisfo niyamafiakẽ. Akka ãto xinifãfe
Akka mã yoikĩ iskafamis: “Mã nõ tãpia nãnori ato yoipaonifo. Nãskakẽ
nõ ãto niosnã nami pia, shara. Akka nõ shinãkani iskakakĩ: “Nã ãto niosnã nõ
piamari, shara,” mãmãi shinãkĩ nami pixõ nõ Nioskõi chakafatiro,” ixõ
Nioskõimara ixõ. Akka mã fatora shinãtirofo. Akka mã pikaxõ ãto shinã
fetsafãfe shinãkĩ iskafamis: “Ẽfi mẽraxõ shinãchakatirofo: “Mã nõ
tãpikõiaki. Nã ẽ shinãi keskara ẽ chakafara,” ikaxõ. 8 Anori
mẽstekõi shinãi. Ẽ fetsafo keskarama. Ẽ shinãfiaifonokai a nõ afara piatokai
apaiyai keskara ẽ atiro,” ixõ mã yoimis. Nios yafi noko rafemasharatiroma. Nios
Askara yoi kakapaimis mã itiro. Askara makinoa noko potatiroma. Afara
shinãkĩkai nõ fetsafo inimamatiroma. onifakaxõ, “Na nõko niosra,” ikaxõ
Askakimaroko nõ yorafo noixõ nõ ãto nami inãfo nã nami nõ piamanokai
õiti fepeaxosharakõitiro Jesús noko shara imatiroma. Askatari noko
Ifofasharanõfo. Nãskakẽ nõ ato chakafatiroma. Nãskatari mã nõ pianori
inimamatiro. 2 Askatari fatora fẽtsa noko chakafatiroma. Nãskatari noko
shinãkĩ iskafamis: “Ẽfi afama mĩshti shara imatiroma.
tãpiakĩ,” ixõ anori yoifikĩ atiri afaa 9-12 Nãskakẽ mato feta Nios Ifofaafo

tãpiama. 3 Akka fatora fẽtsa Nios afaa chakafamayamakãfe. Mã shinãi


noiaino nãskarifakĩ Niospa aõnoa iskafakĩ: “Nõ keyokõi pitiro. Afara
yoitiro iskafakĩ: “Nã ea noiai mẽ onifakaxõ, ‘Na nõko niosra,’ ikaxõ nami
tãpikõia. Nãfi efe yoraki,” ixõ yoitiro. inãfo. Nã nami nõ pitiro nã
4 Nãskaxõ yorafãfe afara fetsa onifafokairoko Nioskõikẽ. Akka mã nõ
onifakaxõ, “Na nõko niosra,” ikaxõ na nami pixokai nõ ãto nios chanĩmara
nami inãifo. Nã nami nõ pitiro. Nã faima. Akka mã nõ tãpia Nioskõima.
shara. Nõ chakafaima. Akka nõ piamari, Akka pixõ Nioskõi nõ chakafaima.
shara. Akka mã nõ tãpia a afara fetsa Jesúsri nõ kachikirifaima,” ixõ mã
yorafãfe onifafo akai afama. Nã shinãi. Mã anori shinãfiaino Jesús Ifofaa
onifafotokai afaa tãpiama. Akai fetsafãfe anori tãpiafoma. Tãpiamaifono
õitiyama. Ãfe mãporikai afaa nã nioskõimato kĩfiti pexefã anoxõ mã
shinãtiroma. Akai Niosma. Akka Nioskõi piai fisti mã pipai mãkai ãto nios
fisti. 5 Jesús Ifofaafãfema yoikĩ ifofapaima, nãskakĩ mato õikakĩ akairi
iskafamisfo: “Nios ichapa. Nai apaikani. Akka mã mã tãpia yorafãfe
mẽranoafoya mai anoafoya nios ãto niosnã nõ nami pia shara, chakama.
ichapakõi,” ixõ yoimisfo. Akka nã ãto Akka fetsafãferi Nios Ifofafiakaxõ
nios ichapafiax Nioskõifoma. 6 Mã nõ yoimisfo iskafakakĩ: “Ãto niosnã nõ
307 1 CORINTIOS 8, 9

nami pia sharama, nõ chakafatiro,” ixõ shinãyamakãfe. Ẽ mato yoiaito mã nõko


yoimisfo. Nãskaxõ mã nami piaito Ifo Jesús chanĩmara fai. Nãskakẽ mã
fetsafãfe mato õikakĩ akairi afãfe nami tãpitiro chanĩma Niospa ea nĩchini ẽ
pitirofo. Nãskaxõ mã nami pikaxõ chipo mato Jesúsnoa yoinõ.
shinãtirofo iskafakakĩ: “Ooa, mẽ nami 3 A ea ĩchakakĩ mekafaifono iskafakĩ ẽ

pixõ ẽfe Ifo Jesús ẽ chakafaa ẽmãi ãto ato kematiro: 4 Fetsafãfe Jesúsnoa
niosnã nami pixõ. Nã nami pikĩ ẽ ãto yoiaito nikakakĩ afaa kopi yõkaxoma
nios sharafai. Ẽ ãto nios ifofai õitsai. kaxpa ato pimamisfo. Akka ẽ mato
Ooa, ẽ chakafaa,” ixõ shinãtiro. Askaxõ Jesúsnoa yoiaito nikakakĩ, ¿eari afaa
ãfe shinã mẽraxõ shinãchakakõitiro mã kopi yõkaxoma kaxpa eari
nami piaito õikakĩ akairi pikaxõ. pimatirofomamẽ? 5 Ẽ akai keskafakĩ
Nãskakẽ mã chakafamatiro. Askafakĩ Pedrori Jesúsnoa yoifofãsafamis. A
Cristori mã chakafai. Mã mã tãpia afara Jesús nĩchiafãfe fetsafãferi Jesúsnoa ato
onifakaxõ, “Na nõko niosra,” ikaxõ yoifofãsafamisfo. Jesús ãfe extofãferi ato
nami inãifo nã pixokai mã chakafaima yoifofãsafamisfo. Nãfo kẽro Jesús
nã onifafokairoko Nioskõikẽ. Akka Ifofaafo fe fianãkaxõ Jesúsnoa ato
fetsafãfekai tãpiafoma. Afãfe shinãkani: yoifofãsafaifono ãto ãfifori ato fe
“Nã nami pixõ nõ chakafatiroki,” ixõ fofãsamisfo. ¿Nãfãfe ãto ãfifãfe Jesús
shinãmisfo. Akka mã piaito õikakĩ akairi Ifofaafo fe fianãfo keskari ẽri nã kẽro
pikaxõ shinãchakatirofo. Mã akai Jesús chanĩmara faa fe ẽ fianãtiromamẽ
keskafakĩri shinãkani. Akka mã nã nami eferi kafãsanõ? 6 ¿Afeskakĩ ẽ Bernabé
piyamainokai akairi pikeranafoma. feta nõ mato Jesúsnoa yoifikĩ nõ
Shinãchakakeranafoma. Nãskakẽ mato yonoimẽ, a nõ yopai yafi a nõ piai
fe yorafo noikõixõ mã nã nami pitiroma fixikĩ? Akka fetsafãfe Jesúsnoa mato
ato chakafamaxikima. Akka atoõnoaxri yoifikakĩ yonokanima nõ akai keskafakĩ.
Cristo naniki. 13 Nãskakẽ nõ nami pixõ Akka afara yopaifono mã ato inãmis.
Jesús Ifofaa fetsafo nõ ato Akka a nõ yopai kaxpa nõ fimisma,
chakafamatiro. Nãskakẽ ãto niosnã nõ yonoxõ nõ fimis. 7 Anã meka fetsari ẽ
nami pitiroma fetsafo mato yoinõ. Sorarofãfe kaxpa
chakafamayamaxikĩ. Nãskakẽ nõ fetsafo yonokanima. Ãto xanĩfãfe a piaifo ato
chakafamapaima. Nofeta Jesús Ifofaa inãkani. Askatari ato kori inãkani.
fetsafo noikĩ nõ afaa chakafamapaima. Nãskarifakĩ yora tare fanamisto ãfe tare
foaisharano ãfe yono pitiro. Askatari
Niospa Pablo nĩchini ãfe meka ato yoinõ fakka kexemistori ãfe fakka chocho

9
1 Nios fistifi ẽfe Ifokĩ. Nã ea fĩaxõ ayatiro. Nãskarari a Jesúsnoa
yonomapaiyai keskara ẽ atiro. yoimisfãfe a piaifo fitirofo pixikakĩ tsõa
Tsõakai ea yonomatiroma. Jesús ea kopifaxoma.
nĩchini ẽ aõnoa yorafo yoinõ. Akka 8 Nã ẽ mato yoiai keskara yõra

nõko Ifo Jesús mẽ õisharakõini. Aõnoa ẽ mekama. Akka Moisés nãnori kirika
mato yoiaito mã chanĩmara fani. keneyoni Niospa meka yoikĩ. 9-10 Moisés
Nãskakẽ nõko Ifo Jesús ẽ yonoxonaõxõ Niospa meka kenekĩ iskafani: “Nã fakka
Jesús mã Ifofai. 2 Fetsafãfe shinãkakĩ keskara nexakaxõ xiki peama peama
iskafamisfo: “Niospakai Pablo nĩchiama amamisfo ãfe xaka potaxikakĩ. Nãskakẽ
Jesúsnoa noko tãpimanõ,” ixõ anori ifãfe renextiroma xiki xaka pinõ ifomãi
yoimisfo. Fetsafo mekaino anori yonoxokĩ,” ixõ Moisés Niospa meka
1 CORINTIOS 9 308

yoikĩ kirika keneni. Akka fakkaõnoa yoitiroma kakapaiyanã. Akka Niospa ea


Niospa yoinima. Yorafoõnoari yoini. Nã katoxõ ea nĩchini ẽ Jesúsõnoa ẽ
Jesús yonoxomisfoõnoa yoini. Nãskaxõ yoifafãinõ. Akka ẽ Jesúsõnoa
afaa kopifaxoma fitirofo yopaifo yoiyamaito Niospa ea omiskõimatiro.
Niosnoa ato yoikakĩ. Askatari fetsafãfe 17 Ẽ yoikĩ iskafamis: “Epa Niosi, mĩ

tare kexexõ shinãtirofo iskakakĩ: “Ẽ na Fakeõnoa ẽ yoipai,” ixõ ẽ yoikẽ Epa


tare kexeakĩ nãskakẽ ẽ tarepanoa afama Niospa ea afara inãtiro. Akka ẽa ẽ
mĩshti fipa,” ixõ shinãtirofo. Nãskarifakĩ yoima. Niospa ea nĩchini Jesúsnoa ẽ ato
a Niospa meka ato yoimisfãfe a piai yoinõ. Nãskakẽ nã ea yoini keskara ẽ
fitirofo. 11 Nãskarifakĩ nokori kopikiri a ato yoimis. 18 Akka ẽ Niospa meka shara
nõ yopai mã noko kaxpa inãtiro afaa yoimiskẽ, ¿afaa ea Niospa inãimẽ? Ato
kopi yõkaxoma. 12 Fetsafãfe Jesúsnoa Niospa meka yoixokai ẽ afaa ato
mato yoiaifono nikakĩ nã yopaifo mã yõkamisma. Askaxorikai ẽ ato yoimisma
ato inãmis. iskafakĩ: “Niospa mato yoikẽ Jesúsnoa ẽ
Akka nõ mato taefakĩ yoiyoni. mato yoifafainaito a ẽ yopai ea
Nãskakẽ mã noko afama mĩshti inãtiro inãnõfora,” ixokai ẽ ato yoimisma. Akka
fetsafo finõmainĩfofã. Mã noko afama ẽ Niospa meka ato yoipai afaa
mĩshti inãfitirokẽ nõ mato afaa yõkaxoma. Nãskax ẽ inimasharakõi Epa
yõkamisma. Nãskaxõ nõ tenemis. “Nõ Niospa ea inimamaino.
ato kori yõkaito anã noko 19 Ẽkai tsõa yonomatima. Nãskafiax

nikapaitirofoma,” ixõ nõ shinãmis. ẽakõi ẽ mãto yonomati keskarakõi.


Nãskakẽ nõ mato afaa yõkapaimisma. Nãskakẽ keyokõi yorafo ẽ axosharapai
13 ¿Mã tãpiamamẽ? Nõko kaifo judeofo ato Jesús chanĩmara famaxikĩ. Nãskax ẽ
na Nios kĩfiti pexefã mẽra femisfo a yorafãfe ãto yonomati keskaraki. Akka
piaifo. Nã piaifo Nios inãxikakĩ. nã Nios Ifofaafoma ẽ ato fe rafemis ãto
Nãskakẽ a Nios kĩfiti pexefã mẽra feyafati shara keskara ixõ ẽ ato yoiaito,
yonomisfãfe a piai kaxpa pimisfo tsõa Jesús Ifofanõfo ẽ Niospa meka yoiaito.
kopifaxoma. 14 Nãskarifakĩ nõko Ifãfe 20 Ẽfe kaifo judeofo fe ẽ ikax nã ikaifo

yoini iskafakĩ: “Fẽtsa ẽfe meka shara keskari ẽri ato keskara ipai. Ẽ ato
fetsafo yoiaito nikakakĩ nã nikaifãfe a keskara ikaito ea õikakĩ Jesús
yopaifo ato inãtirofo,” ixõ nõko Ifãfe chanĩmara fatirofo. Nõko xini Moisés
yoini. 15 Nãnori nõko Ifãfe yoifinikẽ ẽ nõko kaifo yoipaoni keskarakai iskaratĩa
mato afaa pishta yõkamisma. Mato anã ẽ nikaima. Akka ẽ nikayamafikĩ a
Niospa meka yoifikĩ ẽ mato kirika kene Moisés yoipaoni keskara nikamisfo fe
fomaima: “Ea kori inãnõfora,” ixõ. ẽri ato fe ixõ Moisés yoini keskara ẽri
Nãskakẽ tsõa ea yoikĩ iskafatiroma: askai ato Jesús chanĩmara famaxikĩ.
“Pablo ato kori fĩapaikĩ ato 21 Nãskakẽri nã Moisés yoini keskara

Jesucristoõnoa yoimis,” ixokai tsõa nikaifoma fe ẽ ato fe ixõ nã Moisés yoini


eõnoa anori yoitiroma. “Akka Pablo ato keskara ẽ akima ato Jesús chanĩmara
kori fĩamiski ato Jesucristoõnoa yoikĩ,” famaxikĩ. Ẽ nãskafafiamiskẽ Cristo ea
ea mã faito ẽ rãfipaitiro. Nãskaxõ ẽ yoini keskara ẽ amis. Ẽ nikasharaxõ nã
mato afaa pishta yõkamisma: “Pablo fisti ẽ kachikiri fatiroma. 22 Jesús
kori fia,” mã ea fanõma. 16 “Ẽ mato afaa chanĩmara faafãfe ranãrito Niospa meka
yõkatama Jesúsnoa ẽ mato yoimis. tãpisharayokanima. Ẽ nã keskarafo fe
Nãskakẽ ẽ sharafinakõiakĩ,” ixokai ẽ ikax ẽri ẽ ato keskara ipai eari Jesús
309 1 CORINTIOS 9, 10

tãpimasharanõ. Nã ea tãpimana keskara


ẽri ato tãpimasharanõ. Nãskatari fatora Judeofãfe Nios chakafapaoni
fetsafo fe ẽ ikax ẽ ato keskarari ẽ ipai. keskara iyamakãfe

10
Eõxõ Jesús chanĩmara fakanax afe 1 Efe yora mĩshtichi, tãpikãfe.
isharapakexanõfo. 23 Nãskakẽ ẽ askafakĩ Nõko xinifo Egipto anoax fonifo.
ẽ ato Jesucristoõnoa tãpimasharai nã Akka Niospa nai kõi nãmã pishta ato
chanĩmara faifono ẽri ato fe inimai fotomaxoni a õiax nõko kaifo judeofo
finakõitiro. acho fonifo. Niospa nã nai kõiõxõ ato
24-25 Akka mã mã tãpia nã naetapafo iyopaiyai ari ato iyoni. Ato iyoikaino nã
xonõnõnãxikakĩ ichotirofo yora ĩamãfã ãfe ane Õshi ano nokonifo.
ichapafãfe ato õiaifono. Akka nã koshi Nãnoxõ nõko kaifo judeofo Niospa ato
fistichi ato xonõtiro. Nãskakẽ akiki ĩamãfã nẽxpakĩa rafe ato paxkaxotani
xanĩfo inimakĩ afara shara fetsa inãtiro. anori pokefainõfo. 2 Moisés ato rekẽ
Nãskakẽ kerexkai ichotirofo fetsafo tanaxoni. Akka nõko kaifo judeofo
xonõpaikani. Akka ichoyokanaxma tae Moisés acho fonifo. Nã Moisés
fenai ichoyofofãfofãitirofo feyafaxikakĩ chanĩmara fakanax afe rafepaonifo.
xokenãxikakima. Nãskarifakĩ nõko Ifo Nãskakẽ nai kõi nãmã pishta kaino
Jesús kerexkai yonosharaxokãfe afara Moisés nãmã ato iyoni. Ĩamãfã
chakafo fayamaxikakĩ. Akka Niospa pokeifokani mã ĩamãfã nakirafekõi
mato yoiaito nikakĩ akãfe Jesús feyafaxõ shinãtanano. Nãskakẽ pokefainifo
Ifofaxikakĩ mã akiki nokoaitĩa mato ĩamãfã nẽxpakĩa. Mã ãfe kaifo ato
afara shara inãnõ. Akka nã ichokĩ ato ififani Moisés kani. 3 Askatari Niospa nai
xonõa xanĩfãfe afara shara inã keyotiro. mẽraxõ a piaifo ato potaxoni fikaxõ
Akka Niospa noko afara inã pinõfo. 4 Nãskatari ano fakamano Moisés
keyonakama. 26 Nãskakẽ ẽ Jesús fisti tokirinĩfã ãfe mẽstetinĩ ramãino faka
yonoxoni afaa fetsa shinãtama. Akka ẽa sharakõi tsekeni keyokõichi ayanõfo.
ẽ kaxpa mato yoimisma. Niospa ea Cristoõnoax faka sharakõi tsekeni
shinãmanaino ẽ mato yoimis. Naetapafo judeofãfe ayanõfo. Akka fakirira
xonõnõnãpaikani mẽstekõi ichotirofo. fofãfofãipaonifo Cristo ato fe kaino, tsõa
Nãskarari ẽ mẽstekõi ika. Ẽfe Ifãfe ea Cristo õinima. ato fe kakĩ ato axopaoni
yoiai keskarakõi ẽ iki akiki ato kexexõ. 5 Askafafiaifono Epa Nioskai
nokosharaxiki. 27 Ẽa ẽ apaiyai keskara ẽ atoki inimanima ãfe meka
akima. Ẽfe Ifãfe ea amapaiyai keskara ẽ nikayamaifono. Nãskakanax tsõa istoma
aki. Ẽ tenepaifikĩ ẽ tenetiroma Jesús anoax fofãfofãikani nikayospakanax nai
Ifofasharaxikĩ. Ẽ xokenãfiakĩ ẽ keyonifo. Nã tsõa istoma ano ato
tenetiroma Jesúsnoa yoikĩ. Jesús fistichi maifakĩ fetsanifo Niospa ato namakĩ
ea yonomatiro. Nãskakẽ ẽ fetsafori keyoano.
yoifafãini Jesús Ifofaxõ 6 Akka afãfe afara chakafapaonifo.

yonosharaxonõfo. Nãskakẽ Niospa ea Nãskakẽ atoõnoa noko tãpimani afara


yoia keskara ẽ ayamax ẽ fenotiro, afianã chakafo fapaonifo keskara nõri ayamanõ
ẽ Nios yonoxotiroma. Niospa anã ea inifo keskai omiskõixikima. 7 Afãfe afara
yonomatiroma. Ẽ fenopaima. Nãskakẽ chakafapaonifo keskara ayamakãfe.
nã ẽa ẽ apaiyai keskara ẽ akima. Ẽfe Akka nãfãfe afara fetsa onifakaxõ, “Na
Ifãfe ea amapaiyai keskara, nã fisti ẽ nõko niosra,” fapaonifo. Nãskakaxõ
aki. kĩfipaonifo. Kĩfikaxõ ãfe ferotaifi piyanã
1 CORINTIOS 10 310

ayata ikaxõ afara fetsafo fekaxtefatimafai mã chakafanõma. Mato


chakafapaonifo. Pãeyanã monopaonifo. Niospa amatiro mã tenenõ mato
“Nõko nios nokoki inimaira,” ikanax fekaxtefafiaino. Mãto õiti mato
askapaonifo. Nãskakẽ mãri ato keskara kerexfaxotiro mã Satanás nikanõma.
iyamakãfe. 8 Nãskakanax ãto ãfima fe Askatari afara afe keskararafãfe mato
ipaonifo. Askatari kẽrofori ãto fenemafo fekaxtefaino Niospa mato amatiro mã
fe ipaonifo. Askaifãfe õikĩ Niospa tenenõ mã Nios kachikirifaxikima.
veintitrés mil yorafo ato namarisafatani 14 Efe yora mĩshtichi, fetsafãfe afara

nã pena fisti. 9 Mãri ato keskara chaka onifakaxõ, “Na nõko niosra,” ikaxõ
iyamakãfe. Akka, “Nioskai nokoki fena chanĩmara faifono ato makinoax
õitifishkiyotiroma. Nãskakẽ ẽ afara paxkafaitakãfe. 15 Nãskakẽ
chakafafiaito ea Niospa shinãsharakõikãfe nã ẽ mato yoiai
omiskõimanima,” ixõ shinãyamakãfe. keskara õitsai ẽ mato pãrairaka. Akka
Akka nõko xinifãfe chakafaifãfe õikĩ anã ea yoikãfe ẽ mato pãraimãkai. 16 Mã mã
teneyamakaikĩ Niospa ato omiskõimani. tãpia Niospa meka nikai nõ ano fisti
Nãskakẽ ato mẽra rono paekõifo nĩchini ichanãmis. Nãskaxõ nõ fimi ene ayamis
ato chachinõfo. Ato chachiano ranãri Jesús noko nãxoni shinãyanã. Nã nõ
nanifo. Nãskakẽ noko tãpimai nõri Nios ayamis, “Fimi ene Jesús ãfe imira,” ixõ
chakafaito nokori omiskõimatiro. nõ shinãmis. Nãskaxõ nõ shinãtiro Jesús
10 Askatari mẽxotaima mekaifãfe õikĩ noko naxõi ãfe imi foni nõ afe nĩpaxanõ.
Niospa ãfe ãjirinĩ ranãri ato namani. Nãskakẽ nõ yoitiro iskafakĩ: “Aicho Epa
Akka mãri ato keskara iyamakãfe mato Niosi, mĩ Fãke noko nãxoni nõ afe
omiskõimayamanõ. ĩpaxanõ,” ixõ nõ yoitiro. Nãskatari pãa
11 Nã nõko xinifãfe afara torepakexõ Jesús noko nãxoni shinãkĩ
chakafapaonifoõnoa noko kenexonifo nõ pimis. “Nã pãa Jesús ãfe namira,”
noko yoisharanõ nõri ato keskara ixõ nõ shinãmis. Nãskaxõ nõ shinãtiro
iyamanõ omiskõixikima. Akka nõko Ifo Jesucristo noko omiskõixoni mastaifono
Jesús oyoamano chaima nõ ifi cruz ikakinoax. Nãskakẽ nõ afe
itipinĩsharayoi mã nõko Ifo nokoaino rafepakenaka Ifofaax. 17 Akka pãa fisti
anã nõ keskara chaka nõ ixikima. torepakexõ keyokõichi nõ pimis.
12 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafai: “Ẽkai ato Nãskarifakĩ Jesucristo fisti keyokõichi
keskarama. Ẽ afaa chakafatiroma. Akka nõ chanĩmara faax fisti keskara nõ ixii.
afara sharafo fisti ẽ amis,” ixõ anori 18 Nãskatari nõko kaifo israelifo

shinãtiro. Nãskakẽ kexemesharakãfe ato shinãkãfe. Nãfãfe ãto inafo retekaxõ


keskara iyamaxikakĩ afara chakafai. Nios inãmisfo ãto chaka soapaikakĩ.
Akka mãri Jesús Ifofasharamax mã ato Nãskatari nã israelifãfe Nios kĩfiti
keskarari mã itiro afara chakafai. pexefã mẽraxõ Nios yonoxomisfãfe nã
13 Satanás mato afara chakafamapaikĩ nami pimisfo. Nãskakanax nã fisti
mato fisti chakafamapaimisma. Keyokõi keskara imisfo ano fisti ichanãnãkaxõ
nã Nios Ifofaafori ato chakafamapaimis. pikani Nios shinãyanã. 19 Nãskakẽ ẽ
Mato chakafamapaifiaino Niospa mato mato yoi nã afara fetsa onifafo akai
yoia keskara mato kexesharatiro mã afama. Askatari afara fetsa onifakaxõ
afaa chakafanõma. Akka mato yoimis nami inãfo nã namikai afama a
keskara mato axõi mã chanĩmara faito. onifafokairoko Nioskõikẽ. 20 Akka nã
Nãskakẽ Niospa Satanás mato ichapama Jesús Ifofaafãfema Nioskõi nami
311 1 CORINTIOS 10

inãtamaroko afara fetsa onifakaxõ, “Nã 25 Fatora fẽtsa mato nami inãpai mato
nõko niosra,” ikaxõ niafaka chaka nami kori fĩaxikĩ akka pipaikĩ mã fitiro pixikĩ.
inãmisfo. Nãskakẽ mãri nami “¿Fanĩa mĩ na nami feamẽ?” ixõ
inãyamakãfe. Niafaka chaka fe mã yõkayamakãfe mã pixõ
rafeaito ẽ mato õipaima. 21 Mã nõko Ifo shinãchakaxikakĩma: “Nã nami nã mĩ
Jesús fe rafepai a niafaka chakafo fe niosnãraka,” ixõ yõkayamakãfe. Akka
rafeyamakãfe. Askaxõ nã rafe mã noko Niospa yoini iskafakĩ: “Keyokõi
ifofatiromaki. Nã Jesús Ifofaafo fe mã mã nami pitiro,” ixõ noko yoini. 26 Nõko
ato fe ichanãkaxõ pãa torexõ mã ato Ifãfe keyokõi onifani. Keyokõiri ãfenã.
feta pimis Jesús noko nãxoni shinãyanã. Nã onifani tii noko inãpai nõkonã
Nãskakẽ nã Jesús Ifofaafoma fe ato fe keyokõi inõ.
mã ichanãtiroma niafaka chakafo 27 Akka nã Jesús chanĩmara famato

nikaxikĩma. 22 Nõko Ifo Jesús fe mato pimapaiyaito mã a feta pipaiyai


rafepaifikĩ nõ niafaka chaka fe rafepaikĩ afeta pikãfe. Nãskaxõ iskafakĩ
nõ nõko Ifo Jesús nõ õitifishkimatiro. yõkayamakãfe: “¿Fanĩa na nami mĩ
Nõ askafaito noko omiskõimatiro. Akka, feamẽ? Nã mĩ niosnãraka,” ixõ
¿nõ Jesús kerexkai finõtiromẽ noko yõkayamakãfe. Yõkaxoma mã pitiro
omiskõimayamanõ? Maa, nõ Jesús shinãchakaxikima. 28-29 Askatari fẽtsa
finõtiroma. Jesús noko omiskõimanaito mato yoikĩ iskafatiro: “Ẽ mato nami
tsõa noko timamatiroma. pimai nã ẽfe niosnã,” ixõ mato yoiaito
nã nami piyamakãfe. Akka mã piaito
Nã Jesús Ifofaafo nõ ato noikõixõ nõ ato õikĩ ãfe shinã mẽraxõ shinãtiro iskafakĩ:
shinãchakamatiroma “Ajaa, na feronãfãke Jesús Ifofafiaxõ nã
23 Akka mã shinãiraka iskafakĩ: “Cristo ẽfe niosnã mã nami pii. Na
ẽfe Ifo. Nãskakẽ nã ẽ apaiyai keskara ẽ feronãfãkekai Jesús Ifofasharama,” ixõ
atiro, afaa chakama,” ixõ mã shinãiraka. ãfe shinã mẽraxõ shinãtiro. Nãskakẽ
Ẽje, nãnorikõi mã shinãmis. Nãskakẽ mãri mã nami pixõ mãto shinã mẽraxõ
afara shara shinãkĩ: “Nã chakama nõ mã shinãchakatiro: “Mã nõ chakafara,”
atiro,” ixõ mã shinãfiaino akka fetsafãfe ixõ. Akka mã mã tãpia keyokõi nõ nami
anori shinãkanima: “Chakara,” famisfo. pitiro. Nãskakẽ fetsafãfe tãpiamano ato
Nãskakẽ fẽtsa ferotaifi nõ afara pitiroma ferotaifi nã nami piyamakãfe
ato shinãchakayamaxikĩ. Chanĩma, nõ shinãchakayamanõfo. 30 Mã yoiraka
Jesús Ifofaxõ Niospa noko yoini keskara iskafakĩ: “Ẽ keyokõi nami pikĩ ẽ Nios,
keyokõi nõ pitiro. Keyokõi nami shara ‘Aichora,’ fafafafãini. ¿Akka afeskakĩ
nõ pitiro. Chanĩmakõifiano, Jesús Ifofaa fẽtsa eõnoa shinãchakatiromẽ?” ixõ mã
fetsafãfe shinãmisfo iskafakakĩ: “Ẽ nami shinãiraka.
pitiroma. Ẽ nami pixõ ẽ Jesús 31 Ẽ mato yoinõ afara mã akai shara

chakafatiro,” ixõ shinãtirofo. Nãskakẽ shinãkĩ akãfe. Niospa mato shara õinõ
nõ ato ferotaifi nõ nami pitiroma akãfe. Niosnoa shinãsharanõfo akãfe.
shinãchakanõfoma. Akka nõ ato 32 Nã mã akai keskafakĩ fetsafo

shinãchakamatama Jesús fisti nõ ato shinãchakamayamakãfe. Nõko kaifo


shinãmapai. 24 Nãskakẽ nã mã apaiyai judeofo iyamai mani fetsafo Nios
keskara fisti shinãyamakãfe. Ifofaafoya ato shinãchakamayamakãfe
Fetsafoõnoari shinãkãfe. Ato matoõxõ nõko Ifoõnoa
axosharakãfe. shinãchakanõfoma. 33 Nãskari fakĩ ẽri
1 CORINTIOS 10, 11 312

keyokõi yorafo ẽ ato shara faxopai fenefo atoki inimatirofo. 8-9 Niospa


inimanõfo. Akka nã ẽ apaiyai keskara feronãfake onifakĩ taefani. Chipo
fisti ẽ akima. Fetsafãfe afara apaiyaifo xotofake onifani. Feronãfakeõnoa
keskafakĩ ẽ ato axopai Jesucristo Niospa xotofake onifani. Kẽronoakai
Ifofakaxõ ato chaka xatekanax afe Niospa feronãfake onifanima. Akka
ĩpaxanõfo. feronãfakeõnoa xotofake Niospa onifani

11
1 Akka na Cristo akai keskara ẽri fene afara axosharanõ. 10 Nãskakẽ
aki. Akka mãri nã ẽ akai feronãfãke kẽro ĩkitiro. Kẽrofãferi ãto
keskara akãfe. fene nikakõitirofo. Nãskax Nios Ifofaafo
ichanãifono kẽrofãfe ãto marakometi
Ichanãxõ nõ Nios shinãino feronãfake fe maitirofo ãto fenefo nikakõikaxõ
kẽro afeskax itirofomãki Pablo ato yoini fetsafãfe ato õinõfo ãto fenefo
2 Mã ea shinãmiskẽ ẽ mato aicho fai nikakõiaifono. Askaifono Niospa ãfe
matoki inimakĩ. Nã ẽ mato yoimis ãjirifãfe ato õikakĩ yoitirofo iskafakakĩ:
keskara mã nõ feyafamiski. Nã mã “Niospa yoini keskara na kẽrofãfe ãto
nikafafãini. 3 Efe yora mĩshtichi, ẽ afara fenefo nikakõisharakani,” ixõ yoitirofo.
ẽ mato yoipai mã tãpinõ. Cristofi 11 Nãskax nõko Ifo fe nõ rafeax

keyokõichi nõko Ifokĩ. Nãskarari feronãfakefo fe xotofakefo nõ axõ


kẽrofãfe ãto ifo ãto fenefo. Akka Cristo faatanãsharatirofo. Akka xotofakefo
ãfe Ifokĩ Epa Nios. 4 Nãskakaxõ iskatirofoma: “Nõ feronãfakefo nõ
feronãfake Nios yoiti pexe anoxõ yopaima,” itirofoma. Askatari
yoiyanã kĩfikani marakometirofoma feronãfakefo iskatirofoma: “Nõ
Cristo shinãkani. Nõ marakomexõ nõko xotofakefo nõ yopaima,” itirofoma.
Ifo nõ noima. Nãskakẽ nõko Ifo nõ 12 Niospa taefakĩ feronãfake onifani, ãfe

rãfimatiro. 5 Askatari kẽrofãfe Nios ane Adán. Nãskaxõ xotofakeri onifani,


kĩfipaiyanã Niospa meka yoipaikani ãfe ane Eva. Adán ãfe pishi tsẽkaxõ
marakometirofo fetsafãfe tãpinõfo ãto Niospa onifani. Nãskatari xotofake fake
fenefo ãto ifokẽ. Nãskara mã nõ feronãfake kãipakemis. Akka
feyafamis. Ãto marakometimaisax xotofakefoya feronãfakefo Niospa
maxko ika keskara itirofo. Nãskaxõ ãto onifani.
fenefo rãfimatirofo. 6 Akka kẽrofãfe Nios 13 Efe yora mĩshtichi, shinãkãpo.

kĩfipaikani marakomekaspakani Xotofakefãfe mato fe ichanãkaxõ Nios


feronãfakefo keskara maxko itiro. kĩfipaikakĩ marakomexoma Nios kĩfikĩ,
Nãskakanax kẽrofo maxko ikanax ¿askara sharamamẽ? Mã ea yoitiro.
rãfipaitirofo. Nãskakẽ ato iskafatirofo: 14 Mã mã tãpia feronãfake foo

“Nã kẽrofo chakafora,” ikaxõ yoitirofo. chainipaya nõ shara õitiroma. Akka


Nãskakẽ kẽrofãfe Nios kĩfipaiyanã ãfe nõkai askara feyafamisma. Nãskakẽ
mekari yoipaikani marakometirofo. feronãfãke foo chainipa fatiroma. Foo
7 Akka feronãfakefãfe Nios kĩfipaikani chainipayax rãfitiro. 15 Akka
askayamai ãfe meka yoipai xotofakefãfe ãto foo chai faafo nã
marakometirofoma Nios keskara marakometi shara õitsa itirofo. 16 Akka
sharamãi ikanax. Askatari Nios na ẽ mato yoiai keskara ea nikakaspai
nikakõikanax ãfe õiti keskara shara fetsa efe feratenãito ẽ afaa yoipaima.
ikafo. Nãskafakĩri kẽrofãfe ãto fene Akka nã fisti ẽ mato yoimis. Xotofakefo
nikakõikanax shara itirofo. Nãskakẽ ãto marakometiro ẽ mato yoimis. Nã ẽ mato
313 1 CORINTIOS 11

yoimis keskarari Nios Ifofaa fetsafãfe


nãnorikõiri yoimisfo nã ichanãifotĩa. Jesús noko nãxoni shinãyanã
nõ piyanã nõ ayatiro
Nios yoiti pexe anoax ichanãkaxõ Corinto (Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; Lc. 22.14-20)
anoafãfe afarafo chakafaifono Pablo ato 23-24 Nãskakẽ nõko Ifo Jesús ea yoini
yoini anã askanõfoma keskara ẽ anã mato yoini. Ea tãpimani
17 Akka afara fetsari ẽ mato yoipai. Mẽ keskara ẽri mato tãpimapai. Nõko Ifo
nika Nios yoiti pexe anoax ichanãxõ mã Jesús Judaspa ato achimayoamano nã
afara chakafaito. Nãskaxõ afara shara fakish fisti aõxõ tãpimisfo fe ichanãyoni.
fatama mã afara chakafakõini. Nãskakẽ, Nãskaxõ ato feta pikĩ pãa tsomaxõ Apa
sharafora ẽ mato faima. 18 Akka mẽ nika Nios yoini iskafakĩ: “Epa Niospa, mĩ
mato anoax fẽkaxõ ea yoiaifono nã mã sharafinakõia. Mĩfi keyokõi tãpiaki.
ichanãitĩa fetsafo fe mã osinãxma ato fe Aicho,” fata pãa torepakexõ ato tii
ichanãkaspaito. Nãskax mã ato inãni. Nãskaxõ ato anã yoini iskafakĩ:
ketaxamei tsaopaitiroma. Mã ichanãxõ “Na pãafi ẽfe yoraki. Ẽfi matoõnoax
nã nõko Ifo Jesús mato nãxoni chipo naikai mato noikõiax. Mẽ naano
shinãpaifi mã ranã mã noikaspa nã mã ichanãitĩa nã mã pãa piaitĩa ea
faatanãi. Nã ẽ matoõnoa nikai keskara ẽ shinãfafãikãfe,” ixõ ato yoini. 25 Nãskaxõ
chanĩmara fai rakikĩa. 19 A mã shinãi mã piaifono anã kecho tsomaxõ ato
fisti anori mã shinãima. Nãskarafo yoini iskafakĩ ato ayamayanã: “Afara
yorafo a shinãi fisti anori shinãkanima. fena shara ẽ mato yoinõ. Nã mã ayai ẽfe
Nãskakẽ mã ranã feratenãkakĩma imi. Nãskakẽ mã ea shinãtiro. Ẽfe imi
yoinãnãsharakãfe tãpisharaxikakĩ. foyanã ẽ matoõnoax nai mã efe Epa
Fetsafãfe anori mã shinãino, nãskakẽ Nios ari ĩpaxanõ. Nã nõ akai keskara
fetsafãferi anorima shinãi. Nãskakẽ chipo akãfe mẽ naano nã mã ichanãitĩa
yoinãsharakãfe fato sharamãkĩ. 20 Ẽ anã ea shinãkĩ,” ixõ ato Jesús yoini.
mato yoisharapai. Mã Nios yoiti pexe 26 Nãskakẽ nã mã ichanãitĩa pãa piyanã

anoax ichanãxokai mã pãa piyanã ayayanã Jesús shinãfafãikãfe: “Nõko


ayayanã a noko Jesús nãxoni mã Ifãfe noko nãxoni,” shinãyanã. “Nã pãa
shinãima. Askatamaroko mã piai yafi a Jesús ãfe yora,” ixõ shinãfafãikãfe pãa
mã ayai fisti mã shinãmis. 21 Mẽ nika a piyanã. Jesús anã oaitĩa nã chanĩmara
mã piai mã feaito mares pixikĩ ichanãxõ faifo askapakexanõfo. Ẽ anã oaitĩa
ato manayoxoma. A fonãikaifokai mã nãskaras akãfe.
ato inãima. Nãskakẽ fonãikani. Askatari
mã pãemis. Askarakai sharama. 22 Akka Ichanãifo anoxõ pãa pikĩ
pipaikĩ ichanãti pexe ano kayoxoma nõ Jesús shinãtiro
ĩkisi mãto pexe anoxõ piyokãfe. Akka 27 Nãskakẽ nã mã ichanãi anoxõ mã pãa
mãto pexe anoxõ piyoxomaroko nã Nios piyanã ayayanã mã Jesús shinãtiro.
yoiti pexe ano mã femis anoxõ mares Askafafiakĩkai mãto chaka xatekaspaxõ
pixikĩ a fonãikaifo ato akĩxikima. mãri mã chakafai pãa pixõ. Akka nõko
Nãskakẽ a fonãikaifo rãfitirofo. Mã Ifãfe noko nãxoni ãfe yora omiskõiyanã ãfe
askafakĩ a mato fe ichanãfo mã imi foyanã noko nãxoni. Nãskakẽ nõ
chakafai. Mã ato noima. ¿Ẽ matoõnoa ichanãi anoxõ pãa piyanã ayayanã nõko
yoisharaimẽ? Maa. Ẽkai matoõnoa Ifoõnoa shinãkima nõ nõko Ifo nõ chakafai.
yoisharaima mãmãi ato chakafaito. 28-32 Nãskakẽ nõ ichanãyanã nõ pãa piyanã
1 CORINTIOS 11, 12 314

nõ ayatiro nõko Ifo shinãyanã. Akka Ifofaamano afara fetsa onifakaxõ, “Na
taefakĩ nõ shinãtiro iskafakĩ: “Ẽ afara nõko niosra,” ikaxõ mato chanĩmara
chakafamis,” ixõ nõ shinãtiro. Akka nõ famapaonifo. Mã chanĩmara fafiaino a
afara chakafafiaxõ Epa Nios nõ yõkayotiro onifafotokai afaa shinãtirofoma.
nõko chaka noko soaxonõ. Nãskaxõ Jesús Askaxorikai afaa pishta mato yoitiroma.
noko nãxoni nõ shinãkõitiro pãa piyanã. Nãskakẽ mã anorima shinãyopaoni.
Akka nõ askafayamaito Epa Niospa noko 3 Askata yora fetsafãfe matoki nokoxõ

omiskõimani. Akka nã ẽ mato yoiai yoitirofo iskafakakĩ: “Ẽ mato Niospa


keskara atiri mã askaima. Nãskakẽ mã meka yoinõ. Niospa Yõshi Sharaõxõ ẽ
iramanai. Ranãri mã isinĩ iki. Nãskatari mato yoi,” ixõ mato yoiaito, ¿afeskaxõ
ranãri mã mã nai. Nãskakẽ nã mã mã tãpitiromẽ Niospa Yõshi Sharaõxõ
ichanãitĩa pãa piyoxoma afara chakafaxõ mato yoimãkĩ? Ẽ mato tãpimanõ
ĩkisi Epa Nios yoiyokãfe mato chaka afeskaxõ mã tãpitiromãkĩ. Fatora yora
soaxonõ matori omiskõimayamanõ. Akka fẽtsa Jesús mekafakĩ chakafai, akai
noko omiskõimafiakĩ a Jesús Ifofaafoma Niospa Yõshi Sharaõnoax mekaima.
Niospa ato omiskõimanai keskafakĩ noko Akka, “Jesúsfi nõko Ifokĩ,” ixõ yoi
omiskõimasharaima. Akka afokai ãfe Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ yoitiro.
fakefoma. Nãskaxõ omiskõipakenakafo 4 Nã nõ Epa Nios Ifofa tii ãfe Yõshi

mẽra ato potaxii. Akka nõfi ãfe Sharapa noko amapaiyai keskara noko
fakekõifokĩ. Nõko Ifãfe noko amai. Ares fisti noko shinãmatiro aõxõ
omiskõimafiakĩ a omiskõipakenakafo mẽra nã Nios Ifofaafo fetsafo nõ ato
noko potatamaroko noko omiskõimakĩ asharaxonõ. 5 Aõxõ fetsa fetsafakĩ afo
noko tãpimani nõ anã chakafanõma. akĩ nõko Ifo nõ axotiro. Nã keyokõi Nios
33 Akka mã ichanãxõ pãa pixikĩ ranãrito chanĩmara faifo tii nõko Ifo fisti.
mã taefakĩ piimis. Nãskakẽ fetsafãfe akairi 6 Nãskakẽ Niospa nã nõ Ifofa tii noko

pipaikani afaa pitirofoma. Akka piyoxoma shinãmani aõxõ nõ fetsafo afara


ato manayokãfe fetsafo feta pixikakĩ. axosharanõ. Askatari Niospa keyokõi
Nãskakẽ mã ato manayotiro keyokõichi noko tãpimani a noko axopaiyai keskara
pitirofo. 34 Akka fatora fetsa mã fonãiki noko axõi. Nã nõko Nios fisti anã ano
ichanãyoxoma mãto pexe anoxõ mã piyotiro. fetsama. 7 Askatari nõ Nios Ifofaito noko
Nãskaxõ mã ichanãxõ mã ichapa piyamaino tãpimani ãfe Yõshi Shara nofe iki. Nofe
fetsafãferi pitirofo. Nãskaxõ mã ichanãxõ ixõ noko amatiro nã Nios Ifofaifo nõ ato
Jesús shinãkĩ ato feta mã pisharaino Niospa axosharanõ. 8 Fetsafãfe Niospa Yõshi
mato omiskõimanima. Afara ichapakõi ẽ Sharaõxõ mẽstesharakõi noko yoitiro.
mato yoipai. Nãskaxõ ẽ matoki nokoxõ Askatari fetsafãfe Niospa Yõshi
atoõnoa ẽ mato yoisharapai. Sharaõxõ tãpisharakõikĩ noko
tãpimasharatiro. 9 Askatari fetsafori
Jesús Ifofaafãfe Niospa Yõshi Sharaõxõ Niospa Yõshi Shara fistiõxõ Nios
afarafo atirofo fetsafo fe axõ chanĩmara fakanax finakõia ikafo.
faatanãsharaxikaki Askatari fetsafãferi Niospa Yõshi

12 Sharaõxõ yorafo sharafakani. 10 Askatari


1 Efeyora mĩshtichi, afara fetsa
anã ẽ mato yoisharapai. Niospa fetsafãferi Niospa Yõshi Shara fistiõxõ
Yõshi Sharaõxõ afarafo nõ atiroõnoa ẽ tsõa atiroma keskara faino, fetsafãferi
mato tãpimapai aõnoa mã Niospa Yõshi Sharaõxõ nã Niospa yoiai
tãpisharakõinõ. 2 Shinãkapo. Mã Jesús keskara noko yoiaifono, fetsafãferi
315 1 CORINTIOS 12

Niospa Yõshi Sharaõxõ tãpitiro fẽtsa 21 Nãskakẽ nõko fẽrokai mẽke yoikĩ
niafaka chakaõxõ yoimãkai askayamai iskafatiroma: “Ẽ mia yopaima,” ixõ
Niospa Yõshi Sharaõxõ yoimãkai. yoitiroma. Mãporikai tae yoikĩ
Askatari fetsafãferi Niospa Yõshi iskafatiroma: “Ẽkai mia yopaima,”
Sharaõxõ meka fetsa nikayomisma ixokai yoitiroma. Nãskafakĩri a Nios
yoitiro. Askatari fetsafãfe meka fetsafãfe Ifofaa fetsafo iskafakĩ yoiyamakãfe: “Ẽ
noko yoiaito nikafikĩ nõ tãpiyamaito mia yopaima,” ixõ yoiyamakãfe. Niospa
fetsafãferi Niospa Yõshi Sharaõxõ noko nã Ifofaafo tii noko noikõia. Nãskakẽri
yoisharatiro tãpinõfo. 11 Nã nõ Nios nõa ranã noinãkãfe. 22 Nõko yora ãfe
Ifofatifi Niospa Yõshi Shara fistichi noko afara fetsafo mitsisipayamafekẽ nãfori
amapaiyai keskara nõ atiro. Nã noko nõ yopakõi. 23 Nõko yora ãfe afara
amapaiyai keskara noko amatiro. fetsafo, sharamara, nõ fafiakĩ nãfori nõ
kexesharai. Nõko afara fetsafori nõ
Nõfi yora fisti keskaraki onesharatiro nõ rãfixikĩma. 24 Akka nõko
12 Nõko yora fistifiano nõ põyayai yora ãfe afara fetsa sharano nõ
fetsea. Askata nõ feroyata, pachoyata nã onetiroma. Niospa noko yora onifaxoni
nõ fisti askai fetsea. Nãskarifiai nõ nõ kexesharanõ. Nãskaxõ nõ yoitiro
keyokõichi Cristo Ifofaano nã fisti iskafakĩ: “Ẽfe afara ẽ yopakõi,” ixõ nõ
keskarakõi. 13 Cristo fistifiano nõfi ãfe yoitiro. Nãskafakiri fẽtsa a Nios Ifofaa
põya keskarakĩ. Atiri nõ judeofo ikaino fetsa yoikĩ iskafatiroma: “Nakai afama,”
mani fetsafori judeofoma ikaino ixõ yoifiaino Nios aõ noikõi. Nãskakẽ
yorafãfe ãto yonomatifo ikaino askatari noko onifani nã Ifofaafo tii keyokõi nõ
yorafãfe ãto yonomatifoma ikaino nõ yopakõi. 25 Niospa noko onifani nã
askai fetsea. Nã nõ Cristo chanĩmara Ifofaafo tii keyokõi nõ
faafo tii nõ afe yora ika. Niospa Yõshi kexenõnãsharatiro isharaxikĩ nãnori fisti
Sharapa noko õiti fetsafaax nõ mẽra iki. shinãxikĩ. 26 Akka nõ fanĩra moxaki
14 Nõko yora fistifiano nõ põyayai chachixõ nõ pae meetiro keyokõi nõko
fetsea. 15 Nãskakẽ nõko tãekai yoikĩ yora pãei fetsetiro. Nãskarifakĩ Jesús
iskafatiroma: “Ẽkai mẽkema. Nãskakẽ Ifofaa fetsa omiskõiaito keyokõi nõri
ẽkai ãfe afaama,” ixõ yoifi nã nõko tãeri shinãmitsatiro. Nãskafakĩ yorafãfe Jesús
nõko yoraõ nea. 16 Nãskatari nõko Ifofaa fetsa sharafakẽ keyokõi nõ afe
pachori yoikĩ iskafatiroma: “Ẽkai inimakõitiro.
feroma. Nãskakẽ ẽkai ãfe afaama,” ixõ 27 Akka nõ Cristo yora keskarakõi.

yoifi nã nõko pachori nõko yoraõ nea. Nãskax nõ ãfe põya keskarafo. Nõ
17 Akka nõko yora nõko fero fistikẽ ichapafiax nõ yora fisti keskarakõi.
afeskaxõ nõ nikakeranama. Nãskatari 28 Nãskaxõ keyokõi nã nõ Jesús Ifofaa tii

nõko yora nõko pacho fistikẽ afeskaxori Epa Niospa noko katoni aõxõ afara fetsa
nõ xetekeranama. 18 Akka Niospakai nõ anõ. Akka fetsafori taefakĩ ato katoni
askara noko onifanima. Nã apaiyai Jesucristoõnoa ato yoifofãsafanõfo.
keskara fakĩ noko onifani. Mapoya fãta Askatari fetsafori katoni ãfe meka
feroya fãta põyaya fãta pachoya fata yoimis inõfo Niospa ato shinãmanaino.
kishiya fãta noko fani. 19 Akka nõko Askatari ato katoni ato tãpimamisfo
yora afara fistiya ikanokai shara inõfo. Askatari aõxõ tsõa atiroma
ikeranama. 20 Akka nõko yora fistifiano keskara amisfo ato katoni. Askatari
nõ põyayai fetsea. Niospa Yõshi Sharaõxõ a isinĩ ikaifo ato
1 CORINTIOS 12, 13 316

sharafamisfo ato katoni. Askatari fetsafo noiyamax ẽkai afaa itiroma. Askatari ẽ
ato axomisfo ato katoni. Askatari fetsafo Nios chanĩmara fakĩ finakõixõ ẽ Niosxõ
shara yonomamisfo ato katoni. Askatari ẽ nã machi xekafitiroxaki ẽ yorafo
fetsafãfe ãfe Yõshi Sharaõxõ meka noiyamax ẽkai afaa itiroma. Ẽ ato
fetsapa yoiyomisma ato katoni ato noiyamaino Niospa ea shara õima.
yoinõ ãfe mekapa. Noko keyokõi katoni 3 Nãskatari ẽ afama mĩshti nã afaamaisfo

aõxõ yorafo nõ axosharanõ. 29 Niospa keyokõi ẽ ato inãfixõ ẽ ato noiyamax


keyokõi noko katoni a apaiyai keskara ẽkai afaa itiroma. Askatari Niospa meka
nõ anõ. Akka noko askafafianino shara ẽ ato yoiaito ea nikakaspakakĩ ea
keyokõichi Jesucristoõnoa nõ ato koaifono ẽ atoõnoax nafiakĩ ẽ ato
yoifofãsafamisma. Askaxori keyokõi noiyamax ẽkai afaa itiroma. Ẽ ato
noko katonima ãfe meka yoimisfo nõ noiyamaino Niospa ea shara õima.
inõ. Askaxori keyokõi noko katonima 4 Nõ yorafo noikõiaino noko

aõxõ ato tãpimamisfo nõ inõ. Askaxori fekaxtefaifono nõ atoki õitifishkitiroma,


keyokõi noko katonima tsõa atiroma nõ tenetiro. Nãskaxori nõ ato noikõikĩ
keskara aõxõ afama mĩshti nõ fanõ. nõ ato axosharatiro. Askaxori nõ ato
30 Keyokõi noko katonima Jesúsxõ isinĩ noikĩ nõ xĩtipaitiroma. Askatari
ikaifo ato sharafamisfo nõ inõ. Keyokõi kakapaimis nõ itiroma. Nõ yorafo
noko katonima nã meka fetsapato ãfe noikõikĩ nõ iskatiroma: “Ẽ tãpikõiaki. Ẽ
Yõshi Sharaõxõ nõ ato yoinõ. Keyokõi fetsafo keskarama,” ixõ nõ yoitiroma.
noko katonima nã meka fetsa nikaxõ nã 5 Nãskaxori nõ ato noikõikĩ nõ ato

yoia keskara nõ ato tãpimanõ. rãfinĩfaima. Askaxori nõa apaiyai


31 Nãskakẽ Niospa mato imapaiyai keskara fistis nõ shinãtiroma. Akka nõ
keskara ixõ nã Jesús Ifofaafo mã ato fetsafori nõ ato axosharatiro. Askaxori
shara faxotaifai. Niospa Yõshi Sharapa nõ ato fena feratemisma nõ itiro.
mato amapaiyai keskara nãfo Nãskaxori noko fẽtsa chakafakĩ
fichipaikãfe. Akka nãfo sharafiano ẽ mekafaino nõ shinãtaifatiroma. Afo
mato afara fetsa sharafinakõia iskaratĩa shinãtamaroko nõ aõ noisharatiro.
ẽ mato yoinõ. Ea nikasharakapo. Shara 6 Askaxori nõ ato noixõ fetsafãfe afara

finakõia Niospa noko imapaiyai keskara chakafaito õi nõ inimatiroma. Akka


ẽ mato tãpimanõ, a noko Niospa noiai afara chanĩmakõi shara nikai nõ
keskari fakĩ nõri fetsafo noisharakõinõ. inimakõitiro. 7 Askaxori afara afe
keskararafiaino nõ Nios noikĩ nõ
Nõ fetsafo nõisharakõitiro shinãchakatiroma. Nõ tenetiro. Askatari

13
1 Ẽfe mekapa ẽ yoifitiroxakĩ, ato noikõikĩ atoõnoa afara chaka
yora fetsafãfe mekapari ẽ yoiaifono nikakĩ nõ chanĩmara fatiroma.
yoifitiroxakĩ, Niospa ãfe ãjirifãfe Akka fetsafoõnoa chaka nikafixõ nõ
mekapari ẽ yoifitiroxakĩ ẽ Niosxõ yorafo tãpixoma, “Afaa
noiyamax ẽkai afaa itiroma. Nãskax ẽ chakafayamapainõfora,” ixõ nõ
mekai achakõi itiro, fetsafo fekaxtefai shinãtiro ato noikĩ. Askatari a
keskara ẽ itiro. Nãskafakĩ ẽa ẽ fetsafo mẽxotaima chakafaifoõnoa atoõnoa nõ
axomis keskara ẽ itiroma. 2 Niospa meka yoitiroma iskafakĩ: “Nãfãfe mẽxotaima
ẽ ato yoifikĩ ẽ ato noiyamax ẽkai afaa afara chakafaifono Niospa ato chaka
itiroma. Askatari fetsafãfe Niospa meka soaxotiroma,” ixõ nõ yoitiroma.
tãpiyamaino akka ẽ tãpikõifixõ ẽ ato Askatamaroko nõ iskafatiro: “Nios
317 1 CORINTIOS 13, 14

Ifofakakĩ ãto chaka xatetirofo,” ixõ nõ askaxikakĩ. Askatari Niospa Yõshi


shinãtiro ato noikĩ. Nãskaxori afara afe Sharapa afara fetsa mato amapaiyai
keskararafiaino nõ Nios noikĩ nõ keskara nõ fetsafo fe axoshara
kachikiri fatiroma. faatanãnõ, afori fichipaikãfe. Niospa
8 Nã Jesús Ifofaafãfe Epa Nios yafi yorafo Yõshi Sharaõxõ nã Niospa meka mã ato
ato noipakenakafo. Askafiaino nõko mai yoinõ fichipaikõikãfe. 2 Askatari fẽtsa
keyoaino Niospa meka yoimisfãfe anã ato Niospa Yõshi Sharaõxõ meka fetsapato
yoixikanima. Askaxori a yõra mekapama yoikĩ yorafo yoitama Niosroko yoitiro.
meka fetsapa yoimisfãfe anã meka fetsapa Niospa Yõshi Sharaõxõ yoifiaitokai tsõa
yoixikanima. Askaxori nã tãpimamisfãferi tãpitiroma. 3 Askatari fẽtsari Niospa
anã noko tãpimaxikanima. Mã nõko Ifo meka shara noko yoikĩ noko
nokoaino nõ anã ato yopaxiima noko tãpimasharatiro nõ Jesús Ifofasharanõ.
axonõfo. 9 Nãskakẽ iskaratĩa Niospa noko Askata nõko õiti noko fepeaxosharatiro
tãpimanai keskara nõ tãpisharayoama. A nõko õiti mẽra nõ inimanõ afara
Niospa meka noko yoimisfãfe keyokõi afeskarafiaino. 4 Askatari fẽtsa Niospa
tãpisharafoma. 10 Mã Jesucristo nokoaino Yõshi Sharaõxõ meka fetsapato yoikĩ ãa
nõ a keskara shara ixii. Aatofi keyokõi metiro ãfe õiti fepeaka keskara. Askatari
tãpiakĩ. A tãpia keskara nokori tãpimaxii. fẽtsa nõko mekapa Niospa meka shara
11 Akka ẽ yomeax ẽfe meka fãke meka noko yoisharaito nõ keyokõichi nikatiro.
keskara ẽ iyopaoni. Fakefãfe metiro Nãskakẽ Niospa noko yoiai keskara
keskarari ẽ meyopaoni. Fakefãfe shinãtiro nikasharax nõko õiti fepeaka keskara
keskarari ẽ shinãyopaoni. Iskaratĩa mẽ shara nõ itiro.
yosixõ fakefãfe shinãi keskara ẽ anã 5 Mã keyokõichi nã meka fetsapato

shinãima. Fakefãfe ichapa tãpiama. Akka ẽ Niospa Yõshi Sharaõxõ mã yoipainõ.


iskaratĩa mẽ yosiax fakefo keskara anã ẽ Nãskara sharafiano akka fẽtsa mãto
ikima. Iskaratĩa ẽ feronãfakekõi ẽ anã mekapa mato tãpimasharai nãfi
fakefo keskarama. 12 Feisiti fetakõikẽ nõko sharafinakõiaki. Akka fẽtsari meka
femãnã nõ õisharatiroma. Nãskarari Jesús fetsapato mato yoiaito mã nikatiroma
nõ õitiroma afe keskara ikamãkĩ. Akka nã tsõa mato yoiyamaino. Akka nã mato
oaitĩa nõ õixii afe keskaramãkĩ. Akka yoiai keskara fẽtsari mato tãpimatiro
iskaratĩa nõ tãpisharayoama. Akka Jesús mã tãpinõ. Nikai mãto õiti fepeaka
oaino nõ tãpisharakõixii. Jesús noko keskara shara itiro. 6 Efe yora mĩshtichi,
tãpikõia keskarari nõri tãpikõixii. meka fetsapato ẽ mato yoiaito mã
13 Iskaratĩa nõ Nios chanĩmara fai. Nõ Nios nikayamax nã mekakai mãtonã afama.
chanĩmara faxõ nõ manai nã oaitĩa afe Nãskakẽ nã ẽ mato yoiai keskara Niosxõ
ipaxakĩ. Nõ Nios chanĩmara fai nã shara. mãto mekakõichi ẽ mato tãpimatiro
Askatari afe ipaxakĩ nõ manaino nãri Niospa mato yoipaiyai keskara mã
shara. Askatari nõ fetsafo noikõia nãfi tãpinõ.
sharafinakõiaki. 7 Shinãkãpo, meka fetsa ẽ mato yoinõ.

Xãiti anorima maneaito nõ


Niospa Yõshi Sharapa noko amapaiyai nikasharatiroma fatomãkĩ xafakĩa
keskara anã Pablo yoini maneaifo. 8 Askatari soraro fẽtsa nã

14
1 Nã Niospa noko noiai kexemisto ãfe põõiti põõatiro ãfe
keskafakĩ fetsafori noitaifakãfe. sorarofo itipinĩsharanõfo ato
Nãskara sharakõi. Nãskara fichipaikãfe reteifoxikakĩ. Askafafiakĩ
1 CORINTIOS 14 318

põõasharamano tsõa tãpitiroma. mekapama meka fetsapa mato


Nãskakẽ tsoa itipinĩsharatiroma ato finõinĩfofãta ẽ yoimiskĩ. Nãskakẽ ẽ Epa
reteifoxikakĩ. 9 Askatari meka fetsapa Nios aicho fai. 19 Askafia a Jesús
mã fetsafo yoiaino afeska faxõkai mã Ifofaafoya fetsafori ẽ ãto yoipai ea
yoiai keskara tsõa tãpitirofoma. Mã nikanõfo. Ichanãti pexe anoxõ ato
askara mekapa mekai mãakõi mã mekai ichanãfaxõ ãto mekakõichi ẽ ato yoipai
tsõa mato nikayamafiaino. 10 Akka nã meka ichapama ẽ yoifiaito. Nãskarafi
maitio ikafo meka fetsapa mekakani. sharakĩ. Akka yõra mekapama meka
Akka nõ ato nikatiroma. Ãto kaifãfe fetsapa ẽ ato yoiaito ea nikatirofoma
meka fisti nikatirofo. Nãskax keyokõi meka ichapa ẽ ato yoifiaito. Nãskakẽ
meka shara. 11 Akka ẽfe mekapa ẽ ato mekakõichi ẽ ato yoipai ea nikanõfo.
yoiaito yora fetsafãfe tãpitirofoma. 20 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato

Ẽkairoko ãto kaifãfe mekapa yoiaito ea tãpimapaiyai keskara tãpisharakãfe.


nikafo. Akka ẽ ãto meka tãpiamax ẽ ãto Fake yomẽ tãpisharayoxoma,
kaifo keskara itiroma. 12 Nãskakẽ Niospa shinãsharatiroma. Nãskarifakĩ fake
Yõshi Sharapa mato afara fetsa yomẽ shinãi keskara shinãyamakãfe.
amapaiyai keskara nãfo mã Mẽstekõi shinãkãfe. Akka yora xinifãfe
fichipaikõitiro. Mato askafaino aõxõ nã chaka shinãtirofo. Akka fake
Jesús Ifofaafo mã ato õiti yomefãfekai chaka shinãtiroma.
fepeaxosharakõitiro Jesús Nãskakẽ fake yome keskara ikãfe. Afara
Ifofasharanõfo. Nãskara fichipaikãfe chaka tãpipaiyamakãfe. 21 Isaías Niospa
Nios yonosharaxoxikakĩ. meka yoikĩ keneni iskafakĩ:
13 Nãskakẽ Niospa Yõshi Sharaõxõ Nã israelifo ẽ ato yoifiaito ea
meka fetsapato yoikĩ Epa Nios kĩfikãfe nikakaspamisfo. Nãskakẽ ẽ ato
nã mã yoiai keskara mato tãpimanõ. Mã kaxpakõi yoimis. Nãskaifãfe õikĩ ãto
tãpisharaxõ atori mã ato tãpimatiro kaifoma ẽ atoki nĩchikẽ, ãto mekapa
akairi nikakõisharanõfo. 14 Nãskakẽ ato yoiaifãfe ato nikakanima meka
Niospa Yõshi Sharaõxõ meka fetsapato fẽtsapamãi yoiafono. Ato
nõ Nios kĩfikĩ nõko shinãmã shinãxõ nõ yoifiaifonokai ato nikakanima,
kĩfima. 15 Akka Niospa Yõshi Sharaõxõ ixõ Isaías kirika keneni Niospa meka
meka fetsapato ẽ Nios kĩfitiro. Askatari yoikĩ. 22 Nãskakẽ yõra mekapama nõ
yorafãfe mekakõichiri ẽ Nios kĩfitiro meka fetsapa ato yoiaito a Nios
keyokõichi nikanõfo. Askatari meka Ifofaafãfema noko nikatirofoma.
fetsapa fanãitiro. Askatari yorafãfe Nãskakẽ Niospa ato õimani afãfekai
mekapari ẽ fanãitiro keyokõichi Niospa meka tãpitirofoma Nios
nikanõfo. 16 Mã Niospa Yõshi Sharaõxõ chanĩmara fayamakaxõ. Akka Nios
meka fetsapa Epa Niosnoa mã yoifiaito Ifofaafãfe Niospa meka tãpitirofo.
afeskaxokai a mato fe ichanãfãfe Askata ichanãxõ ãto mekakõichi nõ ato
yoitirofoma iskafakakĩ: “Chanĩmakõi mã Niospa meka yoiaino Niospa Yõshi
yoi,” mato fatirofoma tsõakairoko mãto Sharaõxõ nikasharatirofo. Akka nã
meka tãpixõ. 17 Mã meka fetsapato Nios chanĩmara faafãfema nikasharakanima
aicho fafiakĩ fetsafo mã ato õiti ãto mekakõichi nõ ato yoifiaino.
fepeaxosharatiroma mato nikafiaifono 23 Nãskakẽ ichanãx yõra mekapama

mãmãi meka fetsapato yoikĩ. 18 Efe yora meka fetsapa mã mekaino a Nios
mĩshtichi, Niospa Yõshi Sharaõxõ yõra chanĩmara faafoma fe a mato fe
319 1 CORINTIOS 14

yoramafori mato fe ichanãxõ mato 29 Mã ichanãino nã Niospa meka


nikakakĩ shinãtirofo iskafakakĩ: yoimis rafeta Niospa meka mato
“Õikapo, nã yorafo nã afaa shinãifoma yoitirofo. A yoiai keskara nikakaxõ nã
keskarafo,” ikanax yoinãtirofo. Jesús Ifofaifãfe shinãtiro iskafakakĩ:
24-25 Nãskata mã ichanãxõ Niospa meka “Niospa Yõshi Sharaõxõ noko yoi,”
mã yoisharaito a Nios chanĩmara askayamai, “Ãa shinãxõ noko yoira,” ixõ
faafoma fe a nofe yoramafori mato shinãtirofo. 30 Askaxõ fẽtsa Niospa meka
nikakaxõ ãto õiti mẽraxõ shinãtirofo mato yoiyoaino fetsari tsaoano Niospa
iskakakĩ: “Ooa, nõri Niospa yoiai Yõshi Sharapa shinãmanaino mato
keskara nõ amisma. Niospa keyokõi yoipaikĩ yoitiro. Akka a taefakĩ yoiato
tãpikõia. Nõko shinã mẽraxõ nõ afara tsaoxõ nikatiro. 31 Nãskakẽ Niospa Yõshi
pishta fomãpaimisfo Niospa tãpikõia. Sharapa mato shinãmanai keskara fẽtsa
Chipo noko kãimaxoxii,” ixõ shinãtirofo. yoikĩ taefatiro fẽtsari chipo yoitiro.
Nãskaxõ shinãtirofo Niospa meka Askatari fẽtsari yoitiro. Nãskaifono nã
mẽstesharakõikĩ. Anori shinãkakĩ ichanãfãfe keyokõichi ato nikatirofo.
ratokonõ mai chachixõ Epa Nios Nãskaxõ ato õiti fepeaxosharakani. 32 Nã
kĩfitirofo iskafakakĩ: “Epa Niospa, mĩ Niospa meka ato yoiaito ãfe shinã
sharafinakõia. Na mia chanĩmara faafo mẽraxõ shinãtiro iskafakĩ: “Fẽtsari ato
fe mĩ ika keskai nõri mefe ipai,” ixõ yoipai kiki ikax xatetiro.” 33 Askaxõ
kĩfitirofo. ichanãxõ rafekaita ato yoiaifono tsõa
ato nikasharatiroma. Nãskakẽ ãto õiti
Pablo ato yoini nõ ichanãx nõ fekaxtefatirofo. Askarakai Niospa
afeskatiromãki fichipaima. Akka Niospa fichipai nã
26 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato yoipai ichanãfo anoxõ rafekaita ato
iskafakĩ ẽ mato tãpimapai. Mã ichanãino yoiyamaino fistichi ato yoinõ
fẽtsa mato fanãixotiro. Fẽtsari mato Niospa nikasharakõinõfo.
meka yoitiro. Fẽtsari Niospa Yõshi 34 Askatari afara fetsari ẽ mato

Sharaõxõ meka fetsapa mato yoitiro. yoisharapai. Nios Ifofaafo ichanãifo


Fẽtsari Niospa Yõshi Sharaõxõ a meka anoax xotofakefo mekatirofoma. Niospa
fetsapato mato yoiaifo mato tãpimatirofo. meka yoimisto yoiaino xotofakefãfe
Nãskakẽ nã ẽ yoiai keskara asharakãfe. nikakõitirofo. Mekatamaroko nã Niospa
Nãskax mã ranã mã õiti fepeasharatiro. meka yoiai keskara nikasharaxikakĩ.
27 Mã ichanãino yora ichapama a yõra Nãnori taeyoi Niospa meka yoikakĩ
mekapama meka fetsapa mekapai kirikaki kenenifo. 35 Nã ichanãkaxõ
mekatirofo. Nãskakẽ fetsa mekai taetiro. nikafo keskara xotofakefãfe
Askatari fetsari chipo mekatiro. Akka tãpisharaxoma ãto fene yõkapaikakĩ
meka fetsapato mato yoiaito fẽtsari mãto manayotirofo. Akka ãto pexe ano
mekapa xafakĩa mato tãpimatiro a mato nokokaxõ ãto fenefo yõkatirofo ãto
yoiai keskara mã nikasharanõ. 28 Akka yõra fenefãfe ato tãpimanõ. Nãskakẽ mã
mekapama meka fetsapato mã yoipaiyaito ichanãino xotofakefo mekaifokai
tsõa nikatiroma. Akka a ato tãpimatirofo sharama.
ano ikafomano meka fetsapa mã ato 36 Akka Epa Niospa yoipaiyai keskara

yoitiroma. Akka mãto pexe anoax mares mato fisti taefakĩ tãpimanima. Niospa
fisti mã mekatiro yõra mekapama Epa meka yoimisfo matoki fisti fenifoma
Nios fe. Niospa meka yoifekani. Fetsafori
1 CORINTIOS 14, 15 320

yoifekani fenifo. 37 Akka fatora fẽtsa mã ẽ afe niyopaonima taeyoi a fetsafo ikai
yoikĩ iskafatiro: “Nõ Niospa meka ato keskai. Ẽ askafiaino ea Jesús katoni
yoimis. Askatari nõ Niospa Yõshi chipo. Ekeki nokoxõ ea yoiaito ẽ koshi
Sharaõxõ nã Nios Ifofaafo nõ afara fetsa Ifofani. 9 Akka ẽ chakafayopaoni keskara
ato axosharatiro,” ixõ mã yoikĩ mã Jesús Ifofaa fetsafãfe chakafamisfoma.
tãpitiro nã ẽ mato kenexonai keskara Akka ẽ afara chakafakĩ finayopaoni. A
nõko Ifãfe mato yoia mã anõ. 38 Fẽtsa Jesús Ifofaafo ẽ ato omiskõimayopaoni.
anorima mato yoiaito nikayamakãfe. A afe yorafo ẽ chakafayopaonifikẽ Jesús
39 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi, nã mã ea noikĩ ea nĩchini aõnoa ẽ ato yoinõ.
ichanãi anoxõ Niospa meka ato 10 Niospa ea noixõ ea katoni a apaiyai

yoipaikãfe. Nã sharakõikĩ. Akka fẽtsa keskara ẽ anõ. Nãskakẽ nã ea amapaiyai


yõra mekapama meka fetsapa Niospa keskara mẽ amis. Akka ea kaxpakõi
Yõshi Sharaõxõ mato yoipaiyaito katonima. Nã aõxõ yonoxomisfo
xatemayamakãfe. 40 Akka mã ichanãino keskafakĩ ẽ yonoxokĩ finakõimis. Akka
fẽtsa taefakĩ yoitiro. Askatari fẽtsari ẽakõi ẽ yonoxomisma. Ea noikĩ Niospa
chipo yoitiro nã yoiaifo keskara mã ea katoni ẽ Jesús yonoxomis inõ. 11 Akka
nikasharakõinõ. Mã askaino mãto õiti ẽ Jesúsnoa yoimis iyamai fetsafãfe mato
fekaxteima. Jesúsnoa yoimis itirofo nãnori fisti nõ
mato yoimis. Nãskakẽ nã Jesúsnoa fisti
Cristo nafiax anã otoni nõ mato yoimis keskara nikakĩ mã mã

15
1-2 Efe yora mĩshtichi, iskaratĩa Jesús chanĩmara faa.
meka shara Jesúsnoa ẽ mato
Namisfo otoxikani
yoimis keskara ẽ anã mato shinãmapai.
Ẽ mato Jesúsnoa yoiaino mã chanĩmara 12 Nõ mato yoimis iskafakĩ: “Cristo
fani. Mã chanĩmara faito Jesús mato noko naxõfinixakĩ mã anã otoni,” ixõ nõ
chaka soaxoni mã afe ĩpaxanõ. Akka ẽ mato yoimis. Akka, ¿afeskakĩ atirito mã
mato yoini keskara mãkai kachikiri yoikĩ iskafamismẽ? “Yora naax anã
famisma. Akka mã kachikiri faino ẽa ototiroma,” ixõ mã anorima yoimis.
kaxpa mato yoikerani. 13 Akka yora naax ototirokẽma Cristori
3-7 Yorafãfe ea meka sharafinakõia otokeranima. Akka nõ tãpia yora naax
yoiyonifo. Nãskakẽ ẽri mato yoini ototirokẽ nãskakẽ Cristo otoni. 14 Akka
iskafakĩ: Cristo noko nãxoni nõko chaka Cristo otoyamanikẽ kaxpa aõnoa nõ
noko soaxoxiki. Akka Cristo tres nia mato yoikerana. Nãskakẽ kaxpakõi mã
maiyoni. Askata anã otoni. Mã otoax chanĩmara fakerana. Akka chanĩma
Pedroki nokoi taeni. Nãskatari chipo a Cristo naax otoni. 15 Akka Cristo
aõxõ tãpimisfokiri nokoni. Askatari nã otoyamanikẽ nõ mato pãrakerana. Akka
chanĩmara faafoki yorafã rasifokiri nõ mato yoimis iskafakĩ: “Epa Niospa
nokoni. Akka fisti rasi nãpaifono, akka Fake Jesús otofani,” ixõ nõ mato yoimis.
ranãri nanifoma. Nãskatari chipo Yora naax ototirokẽma Epa Niospa
Santiagoki nõko Ifo nokoni. Askatari a Cristo otofakeranima. 16 A naafo
aõnoa ãfe meka yoimisfoki nokoni. otoyamaino Cristori otokeranima.
8 Akka chipokõi ekeki Jesús nokoni. 17 Cristo otoyamanikẽ kaxpakõi mã

Ẽkai aõnoa afaa tãpiyopaonima. Akka chanĩmara fakerana. Mãto chaka mato
fetsafãfe mẽxotaima nikayopaonifo. soaxokeranama. 18 Akka Cristo
Nãskakẽ chanĩmara fakĩ taefanifo. Akka otoyamanikẽkai nõri naax nõ
321 1 CORINTIOS 15

otokeranama. Askax nõ afe Akka mã nõ tãpia Apa Nios fisti ãfe


nĩpakeranama. 19 Nono mai anoxõ Fake nãmã ikama nãatomãi nãmã
niyoxõ nõ shinãkĩ iskafakerana: “Ẽ naax keyokõi ato nimax. 28 Keyokõi Niospa
Cristo otoni keskai ẽri otoxii ea Niospa Fake nãmã ikafono Apaõxõ ato
otofaano,” ixõ nõ shinãfiax Cristo yonomatiro. Nãskaxõ ãfe Fãke Apa
otoyamanikẽ nãskakẽ kaxpa nõ yoixii iskafakĩ: “Epa mĩri ea
chanĩmara fakerana. Akka Cristo yonomatiro,” ixõ yoixii. Nã Apa yoiai
otoyamanikẽ chanĩmayamakẽ, “Afaa keskara nikasharakõi. Nãskakẽ Apa Nios
tãpiafoma,” noko fakeranafo nokoõnoa fistichi keyokõi yonomaxii ãto xanĩfo
shinãchakakõikeranafo. finakõimãiaxõ.
20 Akka chanĩmakõi, Cristo otoi taeni. 29 Akka yora maotisamisma naano fẽtsa

Anã naxiima. Nãskakẽ Cristo otonino nã maotisaxotiro. Nãskara mã feyafamisfo.


chanĩmara faafo nakanax otoxikani afe Akka yora naax otoyamanikẽkai tsõa ato
ipaxakakĩ. 21-22 Akka Adán Niospa maotisanoxokeranama. Tsoa otoyamanikẽ
onifakĩ taefani. Adán taefakĩ afara nõri ototiroma. Akka, ¿afeskai nõ
chakafani. Nãskakẽ afara chakafaax maotisaxonimẽ nõ otoyamafi? Akka nõ
nani. Akka nã feronãfakeõnoax keyokõi tãpia mã nõ naax nõ anã otoxiai. 30 Akka
nãpamisfo. Nãskarifiai nã feronãfake tsoa otoyamanikẽkai ẽri otokeranama.
Cristoõnoax nã chanĩmara faafo Nãskakẽ, ¿afeskai mẽxotaima Cristoõnoax
ototirofo afe nĩpaxikakĩ. 23 Cristo otoi mesekõi mẽra ẽ kafãsaimẽ ẽ otoyamafi?
taeni nĩpaxakĩ. Nã anã oaitĩa keyokõi Akka ẽ tãpia a ẽ otoxiai. Nãskakẽ
afe yorafo otofaxii afe nĩpaxanõfo. mẽxotaima ẽ Cristoõnoax mesekõi mẽra
24 Nãskatari nono mai anoafo kafãsai Cristoõnoa ato yoifofãsafai.
keyoxikani. Nãskatari Cristo keyokõi 31 Nãskakẽri ẽ fetsafo matoõnoa

xanĩfofo potaxii anã xanĩfo inõfoma. yoisharamis mãmãi eõxõ nõko Ifo
Askatari niafakafãfe ãto xanĩfofori Jesucristo mã Ifosharafaino. Efe yora
potaxii. A niafakafãfe ãto xanĩfo mĩshtichi, chanĩma ẽ mato yoi mẽxotaima
finakõiari potaxii. Cristo ato potano anã Cristoõxõ ea retepaikani. 32 Poomãnã noko
ato yonomapakenakafoma. Nãskaxõ pipaiyai keskara nã Efeso anoafãfe ea
Cristo Apa Nios yoikĩ iskafaxii: “Mã retepainifo, a Cristo nikakaspaifãfe. Akka
yorafo keyokõi ãto xanĩfo mĩ itiro. Ẽ Cristoõnoax ẽ naax ẽ otoyamax kaxpa ẽ
anã ãto xanĩfo ikima,” ixõ Apa yoixii. aõnoax nakerana. Askatari ẽ ato Cristo
25 Akka iskaratĩa Cristo nõko xanĩfo Ifofamano nakanax tsoa otoyamaino kaxpa
iyoa. Nã xanĩfo fetsafo a Cristo ẽ ato Cristo Ifofamakerana. Nõ naax anã
nikakaspaifo Niospa anã ato afaa otoyamafixixakĩ nã nõ apaiyai keskara nõ
imaxiima. Cristo nãmãri ato nĩchixii. anõkãfe. Nãskakẽ fetsafãfe yoikakĩ
Nãskatari Epa Nios xanĩfokõi ipanaka. iskafakani: “Nõ nayoxoma nõ piyanã nõ
26 Akka Niospa Satanás ayayoi inimayanã. Nõ Nios shinãtama nã
omiskõipakenakafo mẽra potaxii. Akka nõ apaiyai keskara nõ ayoi,” ixõ shinãkani
nã Satanás Adán afara chakafamanino anorima. Akka nõ naax nõ anã otoxii.
keyokõichi nõ afara chakafaax nõ Nãskakĩ nõ nayoxoma Niospa noko
napanaka. Nãskakẽ Niospa Satanás amapaiyai keskara nõ anõkãfe.
omiskõipakenakafo mẽra potano anã 33 Niosnoa yora chakafãfe mato

tsoa nanakama. 27 Nãskaxõ Niospa ãfe pãramisfo. ato fe rafeyamakãfe. Yora


Fake Cristo nãmãri keyokõi ato nima. chakafo fe mã rafeaito matori afara
1 CORINTIOS 15 322

chakafamatirofoki. 34 A mã anorima nono mai ano niyoax nõ iramanapakeax


shinãmis anã shinãyamakãfe. Chakafakĩ nõ natiro. Nõ anã otoaxkai nõ anã
xatekãfe. Atiritokai mã Nios nanakama, mitsisipa shara nõ ipanaka.
tãpisharama. Nãskax mã rãfipaitiro. 44 Nõ naano noko maifafono nõko yora

payokomei. Akka nõ otoano Niospa


Nõ naax anã nõ otoaitĩa nõko yora fetsa noko nimaxii afe ĩpaxanõfo. Akka nõ
keskara ixii mai ano niyoax nõ natiro. Akka mã nõ
35 Akka yoikĩ iskafakani: “¿Afeskaxõ naax anã nõ otoax nõko yora fetsa
Niospa naafo otofaxiimẽ? ¿Anã nõ keskara ixii. Nõ anã nanakama.
otonõ afe keskara yoraya noko 45 Niospa meka yõra kenekĩ iskafani:

imaimẽ?” ixõ yoikani. Anori yoikakĩ “Feronãfake Adán Niospa onifakĩ


afaa shinãkanima. Akka shara taefani. Onifaxõ xãka ikai fani,” ixõ
shinãsharakakĩ tãpitirofo. 36 Nõ ifi exe yõra kirikaki keneni. Akka Cristori Adán
fanano ãfe xaka payokometiro. Akka ãfe keskara feronãfake. Feronãfakekõixõ
exe oke mẽranoa pishta noko nimapakenaka. Nõ naax anã otoax
payokometiroma chipo foaitiro. Maiax nõ anã natiroma. 46 Niospa feronãfake
ãfe exe xaka naamax ãfe exe pishta Adán onifakĩ taefani. Chipo Cristori
foaitiroma. 37 Akka nõ afara fanakĩ nõ kãini noko nimapakexakĩ. 47 Niospa nã
ãfe kayafoya fanatiroma. Ãfe exe fisti nõ feronãfake Adán onifakĩ taefani. Mai
fanatiro. Mã ãfe xaka payokomeaino ãfe yorafaxõ onifani. Akka Cristo nai
exe foaitiro. Nãskax mã foaikax anã ãfe mẽranoax nokoki fotoni. Tsõakai Cristo
exe keskara itiroma. Fetsa keskara itiro. onifanima. 48 Akka nono mai anoax nõ
38 Nã ifi exe nõ fanano Niospa kãiax nõko yora Adán yora keskara. Nõ
foaimasharatiro. Nã apaiyai keskafakĩ Jesús Ifofaax nã keskara nõ ixii. 49 Nõ
fanafo fetsa fetsatapafo fai. nono mai anoax fake kãini. Nãskax nõ
39 Akka nõko yorari yoinãto yora Adán keskarakõi. Askatari nõ Niospa
keskarama. Nõko yora fetsa keskara. yora ikax nõ Jesucristo keskarakõi ixii.
Yoinãnã fetsa keskarafono peyafonãri 50 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato yoinõ nõ

fetsa keskarafo. Foenãri fetsa keskarafo. afeskax iximãkai. Nõ iskaratĩa namiya.


Akka nã yora fisti keskara Niospa noko Askatari nõ imiya. Nãskara yorayax
onifanima, fetsa fetsatapafo Niospa Nios fe nõ ipanakama. Akka nõko yora
noko onifani. 40 Akka nõko mai anoafãfe natiro nõ anã otoxixakĩ. Nõ anã otoax
ãto yorafo fetsa keskarafo. Askatari Epa nõko yora fetsa keskara ixii. Nãskakẽ nõ
Nios ari anoafori nai mẽranoafãfe ãto anã nanakama. 51 Tsõakai nikayomisma
yorafori fetsa keskarafo. Keyokõi na meka shara ẽ mato yoi. Tãpipaikĩ ea
sharafiax askarafoma. 41 Akka xini nikasharakãfe. Akka nõkai atiri naima.
ikaino oxe ikaino fishifo ikaino nã yora Askafiax nõ keyokõi fetsa keskara iki
fisti keskarama fetsa keskarafo. Nãfo fetsexii. 52 Jesús anã oaino ãfe ãjirinĩ ãfe
sharafiax askarafoma. maneti maneaino Jesús chanĩmara
42 Nãskarifiai yora naino ãfe yora faafo, a nayoamafo, fetsa keskara
payokometiro. Anã nõ otoaxkai nõko ĩtaxikani. Fetsoitanai keskarataxikani
yora payokomenakama. Nãskara shara fetsa keskara ĩtãxikani. Askatari Jesús
nõ ipanaka anãkai nõ nanakama. chanĩmara faax namisfori
43 Nõko yora maia anoax chakakõi ixii. otorisataxikani. Nãskakẽ keyokõi Jesús
Akka nõ otoax sharakõi nõ ipanaka. Nõ chanĩmara faafo tii fetsa keskara ixikani.
323 1 CORINTIOS 15, 16

Askax anã nanakafoma. 53 Nõ iskaratĩa Akka mã kori ichapama fixõ ichapamari
naino nõko yora payokometiro. mã ato inãtiro. Akka mã ichapa fixõ
Askafiano Niospa nõko yora noko ichapari ato inãkãfe. Nomĩkotĩa ichanãi
fetsafaxoxii nõ anã nanõma, nõ afe mã kori ichafatiro, ea manakima kori
nĩpaxanõ. 54 Nãnori Niospa meka ichafayokãfe. Nã ẽ matoki nokoaitĩa mã
yoikakĩ kirika kenenifo. Nã yoinifo anã kori meketiroma. Nã kori mã
keskara chanĩmakõi ixii. Iskafakakĩ ichafaa nã Jerusalén anoafo afaamaisfo
kirika kenenifo yoikakĩ: “Aicho. Anãkai mã ato fomatiro mẽ Corinto ano matoki
Niospa yorafo nanakama. Cristoõnoax oano. 3 Nãskano feronãfake sharakõifo
nõ afe isharapakenakaki,” ixõ kirika katokãfe afãfe nã afaamaisfo ato kori
kenenifo. 55 Askatari kenenifo iskafakĩ: foxotanõfo Jerusalén anoafo. Nãskatari
“Anãkai afanã noko namatiroma. ẽ Corinto ano nokoxõ Jerusalén anoafo
Anãkai nõ nai omiskõinakama,” ixõ ẽ kirika kenexõ ẽ ato fomanõ. Nã
kirika kenenifo. 56 Nõ afara feronãfake sharakõifãfe ato foxotanõfo.
chakafamisnoax nõ nai nõ omiskõitiro. Akka nã feronãfakefãfe nofeta Jesús
Nãskakẽ nã Moisés noko yoinioxõ nõ Ifofaafo. Nãskakẽ ato ifisharakãfe ixõ ẽ
tãpitiro afara chakafaax nõ natiro. Naax kirika kenei nã feronãfakefo
nõ omiskõixii. 57 Akka Jesucristo noko sharakõifãfe foxonõfo Jerusalén anoxõ
nãxoni noko chaka soaxoxiki. Nãskakẽ Jesús Ifofaafãfe ato tãpinõfo. 4 Niospa ea
nõ Jesucristo Ifofaax nõ nafiax nõ anã nĩchipaiyaino nã feronãfakefo mã katoa
otoax nõ anã nanakama. Nõ afe efe fotirofo.
nĩpanaka. Nãskakẽ nõ Epa Nios aicho
fai. Pablo Corinto ano kapaikĩ ato yoini
58 Akka efe yora mĩshtichi, afara fetsa 5 Ẽ Macedonia finõfainikai ẽ matoki
shinãyamakãfe. Niospa noko imapaiyai Corinto ano nokoikai. 6 Ẽtsa, ẽ ano mato
keskara nã fisti shinãsharakãfe. Jesús fe samaraka pishtayotiro rakikĩa.
Ifofasharakãfe. Nõko Ifo Jesús Askayamai ẽ mato feta mechaka fisti
yonoxosharafafãikãfe. Mã mã tãpia finõyotiro rakikĩa. Nãskakẽ ẽ matoki
nõko Ifoõxõ nõ yonoai kaxpa nõ nokoaino mã ea axosharayotiro.
yonomisma, nõko Ifomãi noko amakẽ. Askatari mẽ kaino mã ea nĩchitiro ẽ
Nãskakẽ nõ aõxõ ato axosharatiro nõ kasharatanõ. 7 Ẽkai mato finõfaipaima.
kaxpa ato axõima. Niospa ea nẽtefayopaiyaino ẽ mato ano
nẽteyotiro.
Nã Nios Ifofaafãfe kori ichafaxõ Nios 8 Askafiax ẽ nono Efeso ano iyoi nã
Ifofaafo fetsafo fomani nõko fista ãfe ane Pentecostés ikaitĩa.

16
1 Iskaratĩamã ea yõkaita, afara 9 Nonoxõ yorafãfe nõko Ifoõnoa

fetsa kirikaki kenexõ ẽ mato yoi. nikapaikani. Nãskakẽ ẽ nonoxõ nõko


Nios Ifofaafo Jerusalén anoafo afaamais. Ifoõnoa ẽ ato yoisharayoi chanĩmara
Ato noikĩ mã ato afara fomatiro. Akka fanõfo. Ẽ nõko Ifoõnoa ato yoifiaito
nã Nios Ifofaafo Galacia anoafo ẽ ato atirifãfe ea xatemapaikani ẽ Jesúsnoa
yoia keskara ẽ matori yoipai nã yoiyamanõ.
afaamaisfo afarafo mã ato inãsharanõ. 10 Akka ẽ nõko Ifo yonoxomis
2 Nomĩkotĩa ichanãi mã kori ichafaxõ keskafakĩ Timoteori nõko Ifo
chipo Jerusalén anoa mã ato fomatiro. yonoxomis. Nãskakẽ matoki Timoteo
Yonoxõ kori fĩta atiri mã ato inãtiro. nokoaino kexesharakãfe akiki
1 CORINTIOS 16 324

inimayanã. 11 Nãskakẽ, “Mĩ afaamara,” nokoafono. Akka mã ea axopaiyai


fayamakãfe. Nãskax mato anoax ekeki keskara nãfãfe mã ea axõafo. Mã ea
oaino nĩchisharakãfe inimayanã ekeki axotiroma mã chaikõi ika. 18 Nã tiito ea
nokonõ. Nios Ifofaa fetsafo fe ekeki inimamamisfo. Mato inimamamisfo
nokoyonõ ẽ anã ato fe rafesharanõ. keskafakĩ eari inimamamisfo. Nãskakẽ
12 Askatari iskaratĩa nofe yora atoõnoa yoisharakãfe.
Apolosõnoa ẽ mato yoi. Ẽ Apolos yoia 19 Nã nõko Ifo chanĩmara famisfãfe

iskafakĩ: “Corinto anoafo õiyotãfe,” ẽ Asia anoafãfe mato yoisharapaikani.


faito ea yoia iskafakĩ: “Ẽ iskaratĩa Aquila feta ãfe ãfi Priscila mato
kayotiroma. Niospa ea nĩchipaiyaitĩa ẽ yoisharapaikani. Mato shinãkõikani. Ãto
katiro,” ixõ ea yoia. pexe mẽranoax ato fe ichanãmisfãferi
mato yoisharapaikani. 20 Keyokõi nõko
Pablo mã mekai xatekĩ Corinto Ifo chanĩmara faafãfe nono efe ikaxõ
anoafo ato meka fomani mato yoisharapaikani. Nãskakẽri mã
13 Jesús shinãfafãikãfe chakafakakĩma. ranã yoinõnãsharakãfe.
Jesús Ifofasharakãfe. Jesús chanĩmara 21 Ẽfi Pabloki mẽ mekai xatekĩ meka

faax afara afeskarafiaito rateyamakãfe. rafes ẽ mato kenexonõ. Akka taefakĩ


Kachikirifayamakãfe. 14 Afarafo mã akai nofe yora Sóstenes ea kirika kenexona.
keskara Nios yafi yorafo noikĩ Akka iskaratĩa ẽkõi kirika mato
axosharakãfe. kenexoni mã tãpinõ.
15-16 Estéfanas afe yorafo fe Acaya ano 22 Fatotora nõko Ifo noiyamaino

ixõ nãnoxõ Jesús chanĩmara fakĩ Niospa omiskõimapainõ


taefanifo. Mã mã ato õimiskĩ. Mã mã omiskõipakenakafo mẽra potakĩ.
tãpia nãfãfe Nios Ifofaafo sharafamisfo. Nõko Ifo Jesús chaima nokopainõ.
Nã keskarafo nikasharakãfe. Nã ato feta 23 Nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ mato

yonoaifori nikasharakãfe. inimamasharakõinõ.


17 Ẽ inimasharakõi Estéfanas, 24 Ẽ nõko Ifo Jesucristoõxõ keyokõi ẽ

Fortunato, Acaicori afo ekeki mato noi. Nã tii.


Pablo Corinto Anoafo Afianã
Kirika Kenexõ Fomani

nikakõixõ mã nõko Ifo Jesús chanĩmara


Pablo Corinto anoafo yoisharani faax mã afe isharakõitiro. Nãskax mã

1
1 Ẽfe yora mĩshtichi, ẽkĩa Pablo. Ẽ inimakõitiro. Akka nõ mato yoi nõ
kirika kenexõ mato fomai mã omiskõifiaito nõko õiti Epa Niospa noko
tãpinõ. Nofeta Jesús Ifofamis Timoteo inimamaxomis. Akka mã mã noko õimis
feta ẽ mato kirika kenexõ fomai. Epa nõ omiskõiaito Epa Niospa noko
Niospa ea katopaiyaito Cristo Jesús ea axosharaito. Nãskarifiai mãri
katoni ãfe meka ẽ mato yoifofãfofãinõ. omiskõiaito Epa Niospa matori
Nios chanĩmara faafo Corinto anoafo, axosharakõixii mã tenesharakõinõ. 7 Mã
Acaya mai anoafori ẽ mato keyokõi nõ tãpia nõ omiskõiai keskai mãri nofe
yoisharai. 2 Ẽ nõko Nios mato kĩfixomis omiskõiaito Epa Niospa nõko õiti
iskafakĩ: “Epa Niospa, nõko Ifo Jesús inimama keskafakĩ matori
feta ato noikõikĩ ãto õiti inimamasharai.
inimamasharaxõfe. Askatari ato shara 8-9  Efe yora mĩshtichi, Asia mai

fafe,” ixõ ẽ matoõnoa yoimis. anoax nõ omiskõita ẽ mato yoi mã


tãpinõ. Nõ omiskõifinakõita
Pablo omiskõini tenetiroma mei nai keskarakõi nõ
3-4 NõEpa Nios yoisharanõ iskafakĩ: meita. Nãskakẽ nõ tãpitiro nãskara
“Epa Niospa, mĩ noko sharafa fafafãini. Epa Niospa noko tãpimana nõa nõ
Mĩ sharafinakõia. ¡Aicho!” ixõ nõ Epa ifimetiroma nõ omiskõiyamanõ. Epa
Nios yoinõ. Nãfi nõko Ifo Jesucristo ãfe Nios fistichi noko ifitiro. Akka nõ
Apaki. Nãatori noko noisharakõi. omiskõiaino nõ naano, nãatofi yorafo
Askatari nõ omiskõiaito noko otofatirokĩ, ixõ nõko shinã mẽraxõ nõ
inimamatiro. Akka nã nõ meemis shinãita. 10-11 Akka nõ fãsi omiskõi
keskara mei, fetsa omiskõiaito nõ nakerafiaino Epa Niospa noko ifita.
inimamatiro, nã Epa Niospa nõ Anã afetĩara noko ifixii. Askatari nõ
omiskõiaito noko inimamamis chanĩmara fakõini nokomãi
keskafakĩ. 5 Cristo ifitaifamiskẽ, mãmãi noko Epa Nios
omiskõimakĩfinakõinifo. Nãskakẽri nõri kĩfixomiskẽ. Mã noko askafaino nã
Cristoõnoax omiskõikõi. Akka Cristo Nios chanĩmara faa fetsafãfe shinãkĩ
omiskõiaito Niospa axosharakõini. iskafaxikani: “Aicho Epa Niospa, mĩ
Nãskakẽ Cristoõxori nokori Niospa Pablo yafi afe rafemisfo mĩ ato
axosharakõi. 6 Akka nõ Niospa meka ifisharakõia. Mĩ fãsi sharakõi,” ixõ
mato yoi nõ omiskõiaito mã noko yora ichapafãfe yoixikani.

325
2 CORINTIOS 1, 2 326

sharakõi. Jesúsxõ keyokõi mĩ afama


Afeskai Pablo kanimamẽ Corinto ano mĩshti famis nã mĩ yoiyoa keskafakĩ.
12 Nã nõ fakira kafãsai ariax nõ Nãskakẽ Jesús aneõxõ nõ mia aicho fai,”
isharakõimis, nõ afaa chakafamisma. ixõ nõ yoimis. 21 Askatari Epa Niospa
Niospa fichipaiyai keskara nõ amis. mato yafi noko Jesús Ifosharakõifama.
Askatari mato mẽranoax nõ Nãskatari noko katoxõ noko nĩchini ãfe
isharaifinakõimis. Nãskakẽ nõ meka yoimis nõ inõ. 22 Akka fẽtsa ãfe
shinãchakaima nõ inimasharakõi. Akka afarafo marakka fatiro fetsafãfe tãpinõfo
nõkai nõ mato pãramisma, chanĩma fisti ãfenãkẽ. Nãskafakĩri Epa Niospa ãfe
nõ mato yoimis. Niospa noko noikĩ noko Yõshi Shara nõ mẽra nanea aõxõ nõ
shinãmanaino nõ isharanõ mato tãpinõ nõ afe yoraxõ. Nãskakẽ nõ
mẽranoax. Askatari nã nõ fakira kafãsai tãpitiro afara fetsa nã noko yoiyoa
ariax nõ isharakõimis. 13-14 Ẽ mato kirika keskara chanĩmakõi noko inãxii.
kenexõ manamani tãpitiropinĩ shara 23 Ẽ mato ari kaira ixõ ẽ shinãfiitaxakĩ

faxõ fekaxma mã tãpitiro xafakĩa ẽ kaama. Epa Niospa ea tãpikõia ẽ


sharakõi. Nãskafekẽ atirifãfe chanĩkẽma. Ẽ mato ari kakerana.
tãpisharafoma ẽ afe keskaramãki. Nãskafiax ẽ kaama ẽ mato shinãkĩ. Ẽ ato
Nãskafixõ mã tãpisharai, nãskara shara ari kaxõ ẽ ato fasi yoikĩ ẽ ato
ẽ fichipai. Nãskakẽ nõko Ifo Jesús anã shinãmitsamatirora ikax nãskax ẽ mato
oaino mã nokoki inimasharaxii, nõri ari kaama. 24 Ẽ mato askafatama ẽroko
matoki inimasharanõ. mato inimamapaisharai. Ẽkai mãto ifo
15-16 Nãskakẽ ẽ shinã ẽ Macedonia ano ipaima. Akka Jesús fisti nõko Ifo. Akka
kaitĩa ẽ mato ano mãpefaixii anã ẽ mato mã mã Jesús chanĩmara faxõ mã mã
yoisharaxiki mãto õiti mẽra mã Jesús Ifo sharakõifai. Nãskakẽ ẽ mato
inimanõ. Askata nã Macedonia anoax ẽ feta Jesús yonoxopai mã inimai
oaitĩa anã ẽ mato ano mãpetiro mato fe finakõinõ, askatari mã Jesús Ifo
iyoxiki. Chipo Judea ano ea nĩchitirofo, sharakõifanõ.
ixõ ẽ shinãni. 17 Nãnori ẽ shinãfiax ẽ
2
1-2 Nãskakẽ ẽfe shinã mẽraxõ

mato ari ẽ kayoikaima. Akka mã shinãkĩ ẽ iskafayamea: “Ẽ Corinto


iskafakĩ shinãiraka: “Pablo ẽ kaira ifiax ari kapaifi ẽ kaima. Akka ẽ kaxõ ẽ ato
kaima, ¿afeskakĩ noko pãramẽ?” ixõ mã yoikĩ iskafapaima: ‘A mã afara
shinãiraka. Akka ẽkai õiti ranãyama chakafamis keskara xatekãfe,’ ixõ ẽ ato
fetsa yoikĩ, fetsa yoikĩ ẽ fapanã. Nã yõra yoikĩ ẽ ato inimamatiroma.
Jesús Ifofaamato shinãi keskara ẽ Askakimaroko ẽ ato shinãmitsamatiro. Ẽ
shinãima. 18 Nã Niospa noko pãramisma ato shinãmitsamanaino, ¿tsõa ea
keskafakĩ nõrikai mato pãramisma. inimamatiromẽ? Akka ares fisti ea
Nãskakẽ tãpisharakõia nõ mato inimamatirofo,” ixõ ẽ shinãyamea.
pãramisma. 19 Akka Timoteo ikaino 3 Nãskakẽ ẽ mato kirika kenexona, mato

Silvano ikaino ẽ ikaino Jesucristo ari kakĩma. Akka ẽ shinã, “Ẽ ato ari
Niospa Fakeõnoa nõ mato yoimis. kaxõ ẽ ato iskafaino: ‘Mã isharakõiyama
Jesucristo mekakai rafema, ãfe meka mãto chaka xatekãfe,’ ẽ ato faino
mẽstekõi. Chanĩma fisti. 20 Epa Niospa shinãmitsakõitirofo,” ixõ ẽ shinãyamea.
noko yoiyoa keskara keyokõi Cristo mã Akka mã ea nikayamaino ẽri
noko axomis. Nãskakẽ nõ keyokõichi shinãmitsakõitiro. Akka mã anã Nios
yoimis iskafakĩ: “Epa Niosi, mĩ fãsi nikakĩ anã isharakõiaino, mã ea
327 2 CORINTIOS 2

inimamasharakõitiro. Akka mẽ tãpikõia Cristoõnoa ato yoikai. Cristoõnoa


ẽ inimakõiaino mãri inimakõitiro. 4 Ẽ nikapaikõinifo. Nãskano nõko Ifãfe ea
mato kenexokĩ ẽ meyamea ẽfe õiti atoki nĩchini ẽ ãfe meka ato yoinõ.
shinãmitsakõiaito oiayanã. Ẽkai mato 13 Akka ẽ shinãni nofe yora Tito Troas

shinãmitsamapainima. Askatamaroko ẽ anoa ẽ fichikaira ixõ. Akka fichiyamax ẽ


mato kenexoni a ẽ mato noikõiai inimanima. Nãskaxõ ẽ fãsi shinãkõini.
keskara mã tãpinõ. Nãskata, “Mẽ kai,” ixõ Troas anoafo nã
nõko Ifo chanĩmara faafo ẽ ato yoita ẽ
Fẽtsa noko chakafaito nõ rae fatiro oni nono Macedonia ano.
5 Akka nã feronãfake fẽtsa ea
chakafakĩ mekafakĩ ea fisti Cristoõxõ nõ keyokõi finõtiro
shinãchakamanama, nã mã Nios 14 Aicho Epa Niosi, mĩ Cristo Jesús
Ifofaafori keyokõi mato afara chaka potamana anã
shinãchakamana. Nãskakẽ noko keyokõi afeskafanõma. Nãskakẽ nõri afe inimai
chakafakĩ mekafaa. Noko askafafiaino nõmãi aõxõ ãfe meka yoikatsaxakĩ
ẽkai na feronãfake omiskõimaki yorafãfe tãpinõfo. Akka pirofomã nakas
finapaima. 6 Akka mã ranãrito shara nachikomea nõ keyokõichi
omiskõimanakĩ nãskanõkãfe. 7 Akka a xetetiro keskafaki, nãskafakĩri Niospa
mã aka keskafakĩ anã askafakĩma rae noko nĩchiano nokoõxõ keyokõichi
fakãfe. Nãskaxõ yoisharakãfe tãpitirofo ãfe meka shara. 15 Akka nõ
inimamasharaxikakĩ anã omiskõinõma. meka shara Cristoõnoa yoimis
Akka mã askafayamaino ãfe shinã mẽra keyokõichi nikanõfo. Akka atirifãfe
shinãmitsakõitiro anã shinãsharatiroma chanĩmara fakõikani, Nios fe ipaxakakĩ.
anã Nios Ifofapaima. 8 Nãskakẽ ẽ mato Akka atirifãfe nikasharakanamax Jesús
yoiai keskafakĩ ea nikasharakãfe. “Nõ Ifofakanamax nakanax
mia noikõi. Mĩ anã nofe isharakõitiro,” omiskõipakenakafo. 16 Akka na meka
ixõ yoikãfe tãpinõ. 9 Ẽ mato kirika shara nikaifoma mã nakanax
kenexõ manamayamea tãpipaikĩ mã omiskõipakenakafo mẽra fokanax
mẽxotaima ea nikakõimãkai. 10 Mã fetsa omiskõixikani, nãfãfemãi na meka shara
raefakẽ ẽri nã raefatiro. Fẽtsa ea nã nõ afara pisikõi xetemis keskara
chakafaito ẽ mato shinãkĩ Cristo ea xetekatsaxakakĩ. Akka nã meka shara
õiaino ẽri nã raefatiro. 11 Nõ fetsa nikaifãfe nã nõ pirofomã nakas shara
raefasharakõiaino Satanás noko xetemis keskara xetemisfo. Nãskakanax
feparatiroma. Nõ tãpisharakõia Satanás Nios fe nĩpanakafo. Akka, ¿tsõa Niospa
noko kexepaikõi. Akka a Nios Ifofaafo meka Jesúsnoa yoisharatiromẽ? Akka
isharayamaino, raefayamaino, a Nios tsõa atiroma. 17 Akka fetsafãfe Niospa
Ifofaafoma tiito chakafakĩ mekafatirofo meka ato yoikakĩ kori fipaikani ãa ato
Satanás fichipaiyai keskara. Akka nõ pãrakaxõ. Nõ mato Niospa meka yoikai
fetsa raefaino Satanás noko noko kopifakãfe ikaxõ ãa ato pãrakaxõ
afeskafatiroma. ato kori fĩaifo keskafakĩ nõkai mato
askafamisma. Mã nõ tãpia nõ ãfe meka
Pablo pexe rasi Troas ano nokoax yoiaito Epa Niospa noko õisharakõi,
inimanima nãatomãi noko nĩchinixakĩ. Ãfe meka
12 Akka ẽ mato eõnoa tãpimapai. Ẽ yoikai nõ kaxetiroma, Niospamãi noko
pexe rasi Troas ano kani meka shara õiaino nõmãi Cristo ãfe inaxõ.
2 CORINTIOS 3 328

sharafiano keyokairoko nikanõfo nõ ato


Jesús ato meka fena yoimis yoipanã. Akka a Moisés yoini keskara
Pablo ato yoini keyokõi nikakanamax Nios ika ano

3
1 Askara nõ yoiaino, mã shinãiraka katiroma. Askatamaroko Niospa Yõshi
nã nõa nõ yoimesharai keskara. Sharapa noko imasharapakenaka Nios
Maa. Nõa nõ yoimesharaima. Mã chaka ika ano nõmãi Cristo Ifofakẽ.
shinãi. Akka fẽtsa yonopaiyaito fẽtsari 7-8 Epa Niospa nõko xinifo israelifo nã

fetsa kirika kene fomaxotiro fetsafãfe ato yoipaiyai keskara ato yoini
õinõfo yonosharamiskẽ. Akka, ¿mã nikanõfo. Tokiri pãraki kenexõ ato
shinãimẽ fetsafãfe nokoõnoa kirika yoini. Epa Niospa Moisés tokiri kene
kenenõfo noko yoisharakakĩ nõ inãino luz keskara fafekõini. Nãskatari
yonosharamiskẽ Niospa meka yoikĩ? Moisés femãnã fafekõini. Nãskakẽ mã
Akka nõ askara fichipaima. Akka, ¿mã Moisés mãchi keya ariax fotokẽ nõko
shinãimẽ nõ mato kirika kene yõkaito xini israelifãfe õitiroma inifo. Nãskax
kirika kenexõ mã noko inãnõ nõri fafekõifiax fenãmãshta matapakeni.
fetsafo inãnõ noko tãpinõfo nõ mato Akka Epa Niospa Moisés yoini keskara
mẽraxõ yoisharamiskẽ? Maa. Askara nõ sharakõifixõ noko imapakexatiroma.
fichipaima. 2 Akka nã kirika kenea Sharakõifixõ, akka iskaratĩa Niospa
keskara nõ fichipaima mãmãi nã kirika Yõshi Sharapa noko yoiai keskara
kenea keskarakẽ, fetsafãfe mato õitirofo nãroko sharafinakõia. 9 Akka nã Moisés
mãmãi Nios Ifofasharakẽ. Mato õikakĩ yoini keskara sharafiano nikakanamax
nokori tãpitirofo nõ Niosxõ nakanax Nios ika ano katiroma. Akka
yonosharamiskẽ. 3 Akka mã mã iskaratĩa Niospa ãfe Fake Jesúsxõ noko
isharakõia anã mã imis keskarama a chaka soaxotiro nõ afe isharapakexanõ.
Niospa fichipaiyai keskaraino. Nã noko Nã sharafinakõia afaa fetsakai
õimana Cristo mãto õiti fetsafaa fena askarama. 10 Epa Niospa Moisés yoini
keskara mã inõ. Nãskakẽ mã kirika keskara sharafiax, akka Epa Niospa
kenea keskara. Mato õixõ fetsafãfe Jesúsxõ noko axoni keskara nãroko
tãpitirofo nõ Niospa meka mato sharafinakõia. 11 Niospa meka shara
tãpimasharamiskẽ. Akka na kirika kene Moisés fiaino fafesharakõini. Mã fiax ãfe
lapisi kenemeama, askatari tokiri sapaki femãnã fafesharakõini, Moisés. Ãfe
kenemeama; Epa Nios nĩpanakato ãfe femãnã fafesharakõifiax fenãmãshta
Yõshi Sharapa mato imashara mã matapakeni. Epa Niospa Moisés yoini
isharakõinõ. keskara sharafiax, akka Epa Niospa
4 Iskafakĩ nõ yoia, mã nõmãi tãpixõ Jesúsxõ noko axoni keskara
Niospamãi noko nĩchinikẽ nõ ãfe meka keyonakama nãroko sharafinakõia.
mato yoinõ Cristo ãfe sharaõxõ nõ mato 12 Nãskakẽ mã nõ tãpikõia Epa Niospa

yoisharamis. 5 Akka nõa nõ afara shara Jesúsnoa yoini keskara keyonakama.


nõ mato yoitiroma mã isharanõ. Nãskakẽ ranotama nõ Jesúsnoa yorafo
Askatamaroko Epa Niospa ãfe Yõshi yoitiro. 13 Nõkai Moisés keskarama.
Sharaõxõ nõ fetsafo tãpimatiro Moisés ãfe femãnã fafeaino samapa
isharanõfo. 6 Niospa Yõshi Sharaõxõ na feopomeni israelifãfe õinõfoma nãskax
meka fena nõ ato yoimis Jesúsnoa nõ fenãmãshta matapakeni. 14 Akka nõko
Nios fe nĩpaxatiro. Akka a Moisés xinifãfe nikasharapaonifoma, ãto
keneniõnoa nõ ato tãpimamisma, õitimãi fẽstokõi keskarakẽ. Iskaratĩari
329 2 CORINTIOS 3, 4

nõko kaifo nãskarafori. A Moisés ato fẽxõ luz ota sharafiano õitiroma
yoini keskara ato kirika anexonaifono keskarafo. Nãskarakaxori Jesús finakõia
ato nikakaspakanax. Nãskakaxõ Epa tãpitirofoma. Nãskatari tsõa tãpitiroma
Niospa meka tãpisharatirofoma. Akka Jesús Apa keskara sharafinakõifiano.
Cristo fistichi ato shinãmatiro nã õiti 5 Akka nõkai nõa nõ nokoõnoa nõ mato

fẽstoa keskara inõfoma. 15 Iskaratĩari nã yoimisma mã noko ifofanõ.


Moisés yoini keskara ato anexonaifono Askatamaroko nõ mato yoimis
ãto õitimãi fẽstokõiano Jesucristo mãto Ifo inõ. Nõko Ifokẽ aõ
shinãsharapanãfãfe. 16 Askafikaxõ noixõ nõ yonoxosharapai. Akka nõ mato
iskaratĩa a Moisés keneni keskara anã axosharapai Cristoõnoa mã tãpinõ.
shinãkaxoma nõko Ifo chanĩmara fakaxõ 6 Niospa pena onifayoxoma fakishkẽ

aõnoa fisti shinãtirofo. Nãskakẽ anã yoini pena inõ. Nãskarari nõ Jesús
feopomea keskara ixikakima. 17 Niospa Ifofayamax nõko õiti nã fakish keskara
Yõshi Shara nõ Ifofaax nofe ikaino afaa chakakõi ipaoni. Akka Niospa
fetsa nõko ifo itiroma, noko ĩkixikĩ. Jesucristoõxõ nõko õiti mẽra noko
18 Akka nõko õitikai fẽstoa keskarama. chaxamashara aõxõ nõ tãpinõ afe
Nõko Ifãfe ãfe meka nõ keskara sharakõimãki.
nikasharakõitiro. Ãfe Yõshi Sharapa
noko ĩkixõ noko fetsafatiro a keskara Pablo yoini nõ Jesús
shara nõ inõ. Akka mã noko fetsafaano chanĩmara faax nõ isharatiro
nõ sharakõi ixii. Nãskakẽ fetsafãfe noko 7 Akka nõ afaayamafekẽ Niospa ãfe
õikakĩ tãpitirofo nõ shara isharakẽ. Nã sharakõi noko mẽra nanea nõ ãfe meka
feisiti xinĩ chaxaino fafeai keskara noko shara Jesúsnoa ato yoinõ. Akka nã
õikakĩ nõko Ifo Jesús tãpitirofo afe kesho noko keskarari akai afaama.
keskaramãki. Samama moshitiro. Moshifitirokẽ a

4
1 Akka Epa Niospa noko shinãkĩ mẽra afara sharakõi nõ nanetiro.
noko yoini ãfe meka shara Nãskarifiai nõ afaayamafiano Jesús nofe
Jesucristoõnoa nõ yoifofãfofãinõ. rafea. Nãskakẽ yorafãfe tãpitirofo
Nãskakẽ nõ shinãchakaima, nõ Niospa Niospa Yõshi Shara nõmẽra nanea. 8 Nã
meka yoiki xateima. 2 Nãskakẽ nõ afaa nõ imis keskara iskaratĩa ẽ mato yoinõ
one chakafamisma rãfixikima, a afara mã tãpinõ. Noko chakafafiakakĩ noko
one chakafamisfo keskafakĩ. Askatari nõ xatemakanima. Nãskafixõ nõ
tsoa pãramisma. Askatari nõa nõ Niospa afeskaimẽti ixõ, nõ shinãchakafikĩ mã
meka fetsafaxõ yoimisma. Akka Niospa nõ tãpia Epa Niospamãi noko
tãpia meka chanĩma fisti nõ yoimiskẽ. axosharafafainaito. 9 Noko noikaspakakĩ
Nãskakẽ mã nokoki inimasharapainõ, noko chakafapaimisfo. Nãskakaxõ noko
nã nõ afarafo shara faito õi. 3 Na meka chĩfafofãsafamisfo. Noko askafafiaifono
shara Jesúsnoa nõ yoimis Epa Niospa noko potaima. Nãskakatari
nikakaspaifono nã onea keskara. noko retepaikakĩ noko tsefeya fafiafono
Nãskakẽ tãpikanamax oa fẽstoa Epa Niospa noko kexesharamis nõ
keskarafo. Nãskakanax nayamanõ. 10 Jesús niyoano
omiskõipakenakafo. 4 Nãfofi nã niafaka retepaipaonifo keskafakĩ nokori nãskari
chaka ãto ifoxõ ato yoimis. Nãskaxõ nã fakani retepaikakĩ. Noko retepaifiaifono
õiti fẽstoa keskara ato faano na meka nõko Ifo Jesús noko kexesharai noko
shara Jesúsnoa tãpitirofoma. Nã yora retenõfoma. Nãskakẽ yorafãfe tãpitirofo
2 CORINTIOS 4, 5 330

mã Jesús nafianixakĩ anã otoax nikẽ. Akka tsõakai noko yora fenafaxotiroma.
11 Nõ Jesús yonoxonaito mẽxotaima Epa Nios fistichi noko yora fena
noko retepaikani. Akka noko onifaxotiro. Akka mã nõ nai mẽra kaax
retepaifiaifono nõko Ifo Jesús noko nõko yora fena shara ixii. Epa Niospa
kexesharai noko reteyamanõfo. Akka noko yora fena shara faxõano a anã
nõa nõ ifimetiroma nayamaxiki. keyonakama. 2 Akka nõ fekaxtemis nõko
Nãskakẽ tãpitirofo mã Jesús nafianixakĩ yora fekaxkõimei. Nõko yora fenashara
anã otoax nofe ikẽ. 12 Nãskakẽ Jesúsnoa fapai nai mẽraxõ. 3 Akka nõ naax, ¿nõko
nõ mato yoimis fetsafãfe noko fero mẽsho yoraya itiromamamẽ? Maa.
retepaifiaifono mã chanĩmara faax mã Epa Nios fisti nõ Ifofamiskẽ noko yora
afe ĩpaxanõ. fena shara faxotiro nõ afe ĩpaxanõ.
13 Akka Epa Niospa meka kirika ano yõra Nãskakẽ nõko fero mẽsho yoramais nai
keneni iskafakĩ: “Ẽ Epa Nios chanĩmara mẽranoax itiroma Epa Niospamãi noko
fakõini. Nãskakẽ Niosnoa ẽ ato yoi,” ixõ yora fena faxõano. 4 Iskaratĩa nono mai
kirikaki Niospa meka keneni yõra. ano niyoax nõko yora omiskõiyoi.
Nãskarifiakĩ nõri Niospa meka chanĩmara Askafiax nõ nayopaima. Nõ nayoamano
fakõixõ nõ mato yoi. 14 Akka mã nõ tãpia Cristo onõ noko yora fetsafaxoxiki nõ
nõko Ifo Jesús mã nafiakẽ Ẽpa Niospa anã isharapakexanõ. 5 Nã Epa Nios fistichi
õtofani afe ĩpaxanõ. Nãskakẽ Apa Jesús noko onifani nõ afe ĩpaxanõ. Nãskakẽ
otofani keskafakĩ mato yafi nokori otofaxii ãfe Yõshi Shara nõ mẽra nanea nõ
nõ afe ĩpaxanõ. 15 Akka nõ omiskõikõi tãpinõ noko yora fetsa faxoxiaino.
mato Epa Niospa meka yoi mã ãfe meka 6 Nãskakẽ nõ shinãsharafafãini nono

chanĩmara fakõinõ. Nãskakẽ yora mai ano niyoxõ, nayoxoma, nõko Ifo
ichapafãferi Epa Nios nikakõikaxõ, “Aicho, Jesús ari kayoxoma mã nõ tãpia.
Epa Niosi, mĩ fãsi sharakõi,” faxinõfo. 7 Nãskakẽ nã Jesús ika ano õiyamafikĩ
16 Nãskakẽ nõ omiskõifikĩ nõ nono mai anoxõ nõ chanĩmara
shinãchakaima. Nõko Ifokai nõ kachikiri fafafafãini. Nãskaxõ chipo nõ õixii Epa
faima. Akka nõko yorari anã kerexma Niospa noko fetsafaano. 8 Akka mã nõ
nõ omiskõiaino. Askafixõ nõko shinã tãpisharakõia Epa Niospamãi noko yora
mẽra mẽxotaima noko kerex fafafãini. fetsa inãino. Akka mã nõ nakĩ nõko
17 Akka a nõ niyoax nõ omiskõiyoai akai yora nõ ratafainikai nõ sharafinakõia
afaama, samamashta keyoi. Akka nõ ikikakĩ. Nãskakẽ nõ inimasharakõi mã
Jesúsnoax omiskõiaito a noko sharakõi nõ nai nõko Ifo Jesús femãi nõ ikikai.
imai a keskarakai tsõa õiyomisma. 9 Akka nono mai ano nõ niyoxõ nõko Ifo

Nãfori keyonakama. 18 Akka nã nõ nõ yonoxosharayopai nokoki inimanõ.


omiskõiai shinãtamaroko nã nõ Nãskatari nai mẽraxori na
õiyomisma nõ shinãi. Nios ika anoxõ fischisharapaiyai keskafakĩ nõko Ifo nõ
noko inimamapakenaka. Nãa nõ shinãi. inimamapaisharakõi. 10 Akka nã
Akka nã afaranã noko omiskõimanai chanĩmara faafo tii Cristoki nokoxikani.
samama keyoxii. Akka a Niospa noko Nãskatari noko yoipakexii nono mai ano
chipo imai keskara keyonakama. niyoxõ nõ shara famismãkĩ, askayamakĩ

5
1 Akka ẽ mato yoinõ nikakapo. Pexe nõ chakafamismãki. Akka nõ afara
xiniax pão ikax keyotiro. shara famiskẽ afara sharakõi noko
Nãskarifiai nõ naino nõko yora keyotiro inãxii. Akka nõ afara chakafamiskẽ
anã nõko fero mẽsho nõ mẽra inõma. afara shara noko inãpaifikĩ noko
331 2 CORINTIOS 5, 6

inãxima. Nãskakẽ nõ fixiima. Nãskakẽ yonosharaxotiro. Cristo ãa nokoõnoax


Jesúsxõ nõ yonopai sharakõi. nayoni. Nafiano Epa Niospa ãfe
sharaõxõ anã otofani.
Pablo yoini Cristoõnoax 16 Akka nã Jesús chanĩmara faafãfema
nõ Nios fe rafetiro fetsafoõnoa shinãifo keskarakai nõ anã
11 Akka Niospa noko yoia keskara nõ atoõnoa anori shinãpakenakama. Nõri
ayamax nõ rãfitiro. Nãskatari fetsafori anori shinãyopaoni nõ anã askapaima.
nõ ato yoipai nã Niospa ato yoiai Cristoõnoari nõ chakakõi shinãyopaoni.
keskara anõfo. Niospa noko tãpikõia Nõkai anã aõnoa anori shinãima.
nõmãi mẽstekõi yoiaito. Nõkai ato 17 Nãskakẽ Cristo nã Ifofaafo ato shinã

feparapaima. Mãri mã mã noko tãpikõia fetsafaxõa anã shinãyopaoni keskara


nõ mato pãramisma. Nõko meka inõfoma, fena keskara shara inõfo. A
mẽstekõi fisti nõ mato yoimis. Nãnori Niospa fichipaiyai keskara fena keskara
fisti mãto shinã mẽraxõ mã shinãpainõ. nõ ixii. Keyokõi fena keskara ixii. 18 Epa
12 Akka kakapai nõa nõ Niospa Cristoõxõ noko fetsafaa anã nõ
yoimesharapaima. Akka mẽstekõi fisti noikaspanõma, nõ afe rafenõ. Askatari
nõ mato yoimis, mã mã tãpia. Akka noko yoini aõxõ ãfe meka nõ ato
fetsafãfekai mato yoikõikanima mato tãpimanõ Epa Nios fe rafenõfo. 19 Epa
feparapaikani. A yoiaifo anorikai Niospa Cristoõxõ keyokõi yorafo afe
yoimisfoma ãa ãto shinã mẽraxõ rafemapai anã noikaspanõfoma.
shinãkaxõ yoimisfo kakapaiyanã. Akka Cristomãi noko nãxonikẽ Epa Niospa a
nõfi mato pãramisma, chanĩma fisti nõ nõ afara chakafamisnoa anã shinãima.
mato yoimis. Nãskakẽ mã nokoki Nã Epa Niospa noko yoia keskafakĩ
inimakõimis. Nãskaxõ mã nokoõxõ ato nãnorikõi nõ mato yoimis.
yoikĩ nokoõnoa mã ato yoisharatiro. 20 Akka Cristo noko nĩchini nõ ãfe
13 Chanĩma, nõ Nios noikĩ kerexkai nõ meka mato yoinõ. Nõ ãfe meka mato
yonoxofafãimis aõnoa fetsafãfe yoi nã Epa Niospa mato yoiai keskara.
nikasharanõfo. Akka yorafãfe nokoõnoa Epa Niospa nokoõxõ mato yoi nã Cristo
yoimisfo iskafakakĩ: “Na Pablo feta mato yoipaiyai keskafakĩ. Nãskakẽ
yonomisfãfe shinãsharamisfoma nikakõikãfe Cristo mato nãxonikĩ mato
mẽxotaima ato Niospa meka chaka soaxoxiki. Nãskakẽ Cristo Ifofaxõ
yoifofãsafamisfo omiskõifinafikakĩ,” ixõ mãto chaka xatekãfe Epa Nios fe
noko yoimisfo. Ãa noko askafanõfokĩ rafexikakĩ. 21 Akka Cristo afaa
mã nõ tãpiakĩ Niosxõ nõ yonofikai mã chakafapaonima. Nãskafikẽ Apa Niospa
ãfe meka tãpinõ. Akka nõ mẽstekõi nõko chakafo akiki nĩchini. Cristo afaa
shinãsharakĩ nõ mato yonoxosharamis. chakafayamafiakatsaxakĩ noko nãxoni
14 Cristo noko noikĩ noko yoini nõ ãfe Epa Niospa noko omiskõimayamanõ. Nã
meka shara mato yoinõ. Cristo keyokõi yora chaka keskarax nõko chakafoõnoax
yorafoõnoax naani. Nãskakẽ mã nõ naa Jesús nani. Nãskakẽ nõ Jesús Ifofaino
keskara a nõ iyopaoni keskara ixikima. Niospa noko õitiro sharakõi nã nõ afaa
15 Akka mã Jesús nayoni yorafoõnoax chakafamisma keskara, nokoki
keyokõi a keskara shara ixiki. Nãskakẽ a inimakõikĩ.

6
nõ chaka ipaoni keskara ixiima. 1 Akka nõ Nios feta yonomis ãfe

Nãskakẽ nã nõ apaiyai keskara fisti anã meka mato yoikĩ. Nãskakẽ nõ mato
nõ shinãtiroma. Cristoõnoax nõ yoisharapai Epa Niospa mato
2 CORINTIOS 6 332

noisharakõiaino, mã shinãmakiyamanõ, nokoõnoa meka shara yoifiaifono


ãfe meka mã kachikiri fayamanõ. fetsafãferi nokoõnoa meka chaka
Fetsafãfe anorima mato yoiaito yoimisfo. Akka fetsafãferi na yorafo
nikayamakãfe. Askatamaroko Jesús sharakõira noko fafiaifono fetsafãferi
meka shinãmakiyamakãfe. 2 Taeyokĩ noko ĩchamisfo. Nõ chanĩmakõi
Niospa meka yoimisto kirika keneni yoifimiskẽ noko feparamisfo ixõ
iskafakĩ Niospa yoiaino: nokoõnoa fetsafãfe yoimisfo. 9 “Pablo fe
Ẽ mato shinãito, mã ea yoiaino ẽ rafeakai tsoama. Nõkai ato õimisma,”
mato nikai mã omiskõiaino. Ẽ mato noko fafiaifono akka fetsafãfe Nios
ifinõ, ẽ mato axosharaxiki, Ifofakõikaxõ noko noikani. Nãskatari nõ
ixõ yoini Epa Niospa. Nãskakẽ napaifiax nõ nia. Noko
nikasharakãfe iskaratĩari Epa Niospa omiskõimafiakakĩ noko tsõa reteama.
noko axosharapai noko ifixii. 10 Akka nõ shinãmitsafiaito nõko Ifo
3 Nõkai mato afaa chaka yoipaima Niospa noko inimamamis. Akka
tsõa noko chakafayamanõfo. Akka nõ afaamaisfixõ nõ Niosxõ nõ fetsafo
chaka niaito õikaki a Nios chanĩmara imasharakõimis, Nios Ifo shara faifono.
faamafãfe noko mekafatirofo. Nãskakẽ Nõ afaamais keskarafiax nõ aya a
nõ afaa chakafapaima. 4 Akka nã nõ Niospa noko inãi. Akka nã keyokõi
keyokõi Niosxõ aka keskara nõ mato Niosnã nõkonãri.
õimamis nõmãi yonoxokatsaxakĩ. Noko 11 Efe yora mĩshtichi Corinto anoafãfe,

omiskõimafiaifono nõ tenekõimis. nã nõko õiti mẽraxõ nõ shinãi keskara


Askatari fekaxteifinakõita nõ nõ mato yoimis. Nõ mato fomãmisma.
tenekõimis. Noko chakakõi famisfo, Keyokõi nõko shinã mẽraxõ nõ shinãi
noko askafafiaifono nõ tenekõimis. keskara nõ mato yoimis mã tãpinõ.
5 Nãskakaxõ noko koshamisfo, askatari 12 Akka nõ mato noikaspamisma. Akka

karaxa mẽra noko ikimamisfo. Nãskatari mãroko noko noisharamisma. 13 Akka


yora chakafãfe noko noikaspakakĩ fãsi iskaratĩa ẽ mato yoi ãpa fake noisharakĩ
noko mekafamisfo. Noko askafafiaino yoitiro keskafakĩ, nokori noisharakãfe
fekaxtekõiyanã nõ yonomis. Askatari nõ nã nõ mato noiai keskafakĩ.
oxa tenekõimis. Nãskaxri nõ
fonãikõimis. 6-7 Noko askafafiaifono afaa Nã Nios chanĩmara faafãfema akaifo
chakafatama nõko õiti mẽraxõ nõ afaa keskara ayamakãfe
chaka shinãima. Nõ Cristo fe rafeaito nã 14 Nã Jesús chanĩmara faafoma fe
noko yoimis keskara mã nõ tãpia. Noko rafeyamakãfe. Akka na yora Nios
chakafafiaifono nõ atoki õitifishkitama. Ifofaafãfe shinãifo keskarakai nã yora
Fena fenakima nõ tenekõimis. Nãskax chakafãfe shinãkanima. Nãskarifiai pena
fetsafo fe rafepaikĩ nõ ato sharafa fe fakish osinãtiroma. 15 Nãskarifiakĩ
fafafãimis Niospa Yõshi Sharaõxõ nõ ato Cristo feta Satanás anoris shinãtirofoma.
askafamis ato pãrakĩma nõ ato Akka nã Cristo Ifofaafãfe fichipaiyaifo
noikõimis. Nõ askakĩ keyokõi nõ mato keskara nã Cristo Ifofaafãfema askara
õimatiro nõmãi Niospa yonomatixõ. fichipaikanima. 16 Nã Cristo chanĩmara
Satanás noko afara chakafamapaifiaito faafãfe ichanãmisfo Epa Nios kĩfinõfo.
Niospa Yõshi Sharapa nã Nios keskara Akka nã Ifofaafoma ato fe
shara noko imaino ãfe Yõshi Sharaõxõ ichanãtirofoma afara nimofo fakaxõ
nõ afara chaka potatiro. 8 Akka fetsafãfe kĩfitirofo na nõko niosra ikaxõ. Nãskakẽ
333 2 CORINTIOS 6, 7

nã rafe osinãtiroma. Akka afãfekai Epa 5 Akka nã nõ Macedonia ano


Nioskõi kĩfipaikanima. Akka Epa Nios nokoitatĩa nõ teneama, mẽxotaima
nõ mẽra ika. Nãskakẽ nõ Niospa pexe fanĩma mĩshtinoax fekaxteaifãfe õi.
keskara. Nõko Nios nia. Epa Niospa Akka nõ shinãchakakõimis. Askatari a
yoini iskafakĩ: Nios Ifofaa fetsafori nõ ato shinãkõimis,
Ẽfi ato fe ikikai, ato fe rafexikĩ. Ẽ mã nõko Ifo Jesús kachikiri faafora ixõ.
ãto Nios ikaino afo efe yora ikani, 6 Akka nã shinãmitsaifo Niospa ato

ixõ yoini. 17 Askatari Epa Niospa yoini inimamamis. Nãskakẽri nokoki Tito
iskafakĩ: nĩchiano nõ inimakõimis. 7 Akka mã
Akka nã Cristo chanĩmara nokoki Tito nokoxõ noko inimama noko
faamafãfe akaifo keskara ayamakãfe. yoia iskafakĩ: “Corinto anoafãfe ea
Ato fe rafeyamakãfe afaa inimamakõiafo,” ixõ Titopa noko yoia.
chakafaxikãkima. Mã askaino ẽ mato Askara nõ nikai nõ inimakõia. Askatari
ifikai, noko yoia mã eõnoa yoikĩ iskafakĩ: “Nõ
ixõ yoini. 18 Askatari nã afama mĩshti Pablo shinãkõi nokoki samamashta
atiroto ato yoini iskafakĩ: nokopainõ,” ixõ mã yoikẽ: “Nãskaxori
Akka ẽ mãto Epa ixii. Akka mã ẽfe nõko õitinĩ nõ shinã chanĩma nõ afara
fakefo ixii, chakafamis. Akka nõkai anã askapaima.
ixõ nõko Ifo Niospa yoini. Nõ Pablo shinãi,” ixõ mã yoiaino Titopa

7
1 Ẽfe yora mĩshtichi, Epa Niospa nã ea yoia. Nã keskara nikai ẽ inimai
noko yoiyoni keskara shara. finasharakõi.
Nãskakẽ nõ isharanõ keyokõichi nõko 8 Akka ẽ mato kirika kenexõ

chaka nõ xatenõ. Afarafãfe nõko yora manamakĩ ẽ mato shinãmitsamana.


iyamai nõko õiti mẽraxõ noko Nãskax ẽri shinãmitsakõiyoa. Akka anã
chakafamatiro nãfo nõ xatekõinõ ẽ shinãmitsaima. 9 Akka iskaratĩa ẽ
sharakõi ixiki. Nõ Epa Nios noikõiax a inimakõi. Akka ẽ mato
keskara shara nõ ipai. shinãmitsamanax ẽ inimaima. Akka mã
shinãmitsayanã mã Epa Nios kĩfiti
Corinto anoxõ chaka shinãyopaonifo. iskafakĩ: “Epa Niosi, nõ afara chakafakĩ
Akka iskaratĩa mã shara shinãkani noko raefafe nõ afara chakafamiski,” ixõ
2 Akka nã yora fisti keskara nõ inõ mã yoikĩ. Nãskakẽ ẽ inimasharakõimis.
noko noisharakãfe. Nõkai mato Mã askafaino Epa Niosri matoki
chakafamismaki. Askatari nõ mato afaa inimasharakõi. Akka ẽ mato kirika
chakafamamisma, askatari nõ mato kenexõ manamakĩ ẽ mato yoikĩ
pãramisma. 3 Ẽkai nã ẽ mato yoiai chakafaama. Askatamaroko ẽ mato
keskafakĩ mekakĩ chakafakĩ ẽ mato yoisharakõia mato axosharayanã.
yoimisma. Akka ẽ nayoxoma ẽ mato 10 Akka nõ shinãkĩ iskafatiro: “Ooa, ẽ

mẽxotaima noikõifafãini. Nãskatari mẽ afara chakafakĩ, Niosri ẽ chakafaa,” ixõ


nafiaxõ mẽxotaima ẽ mato noikõixii. shinãkĩ nõko chaka nõ xatepaitiro Epa
Nãskakẽ tsõa noko paxkanã fatiroma nã Nios Ifofapaikĩ. Nõ askaito õikĩ Epa
yora fisti keskaramãi nõ ikẽ. 4 Mã nõ Niospa noko ifitiro nõ afe ĩpaxanõ.
tãpikõia mã noko noikõiyanã, mã Jesús Nãskaxõ nõ shinãtiroma iskafakĩ: “Ooa,
Ifo sharakõi fakẽ. Nãskakẽ nõ yorafo ẽfe chaka ẽ xateama shara ẽ ikerana.
yoimis mã isharakõimiskẽ. Nãskatari nõ Niosri ẽ Ifofaama ẽ shara ikerana,” ixõ
omiskõifi nõ inimakõimis. anori nõ shinãtiroma. Akka nã
2 CORINTIOS 7, 8 334

chanĩmara faamafãfe nõ shinãi keskara inimakõi. Akka iskaratĩa mẽ tãpia nã ẽ


shinãkanima. Iskafakĩ shinãmisfo: “Ooa, mato yoiai keskara mã amiskẽ.
nõ afara chakafaa,” ixõ shinãkani ãto
õiti mẽra shinãmitsakanima Nioskai “Afarayaxõ fetsafo inãsharakãfe,” ixõ
shinãpaikanima. Nãskax nakanax Epa Pablo Corinto anoafo yoini
Nios fe ipanakafoma. 11 Akka mãkai
8
1 Akka meka fetsari ẽ mato yoinõ

askarama. Shinãkapo. Mã mãto õiti mã tãpinõ. Mã Epa Nios Macedonia


mẽraxõ mã mã shinã anã mã Nios Ifofai anoxõ chanĩmara faafono Epa Niospa
mãto chaka xatepaikĩ nã Niospa ato noikĩ ãto shinã mẽraxõ ato
fichipaiyai keskafakĩ. Nãskax mã shinãmashara fetsafori kori
ratekõia Niospa keyokõi noko inãsharakõinõfo. 2 Akka Macedonia
omiskõimaxira ikax. Nãskakẽ mã mã anoax omiskõifikakĩ Niosnoax
itipinĩkõia ika a afara chakafaifo ato inimakõikakĩ, afaayayamafiakaxõ nã
omiskõimaxiki. Nãskaxõ mã fãsikõi ato yora afaamaisfo ato afara fetsa
yoia ãto chaka xatenõfo. Nãskakẽ mã inãsharakõiafo. 3 Akka nã ẽ õia keskara
mã noko ispamãkai ato keskarama. ẽ mato yoinõ. Fetsafãfe
Nãskakẽ mã ea fichisharapaikõi ẽ mato afaayayamafiakaxõ fetsafori ato afara
õikanõ mã isharakõiyamãkĩ. 12 Akka ẽfe ato inãsharakõiafo. Ato afaa
kirika kene fixõ mã ea noiyanã mã ea fĩshkofafoma. Nãskakẽ atonã afaa
nikakõisharamis. Akka ẽ kirika ichapa nẽteama. 4 Iskafakĩ ea yoiafo ato
keneama, nã feronãfãke afara inãsharapaikĩ: “Nã Jesús chanĩmara faa
chakafaaõnoa omiskõimakãfe ixõ. fetsafãfe kori yopakani. Nãskakẽ nõri
Askatari nã feronãfãke ato afara fomasharapai,” ea faafo. 5 Nõ
omiskõimanafoõnoari ẽ kirika keneama. shinãyamea kori fistis noko inãkanira
Akka ẽ mato kirika kenexona mã tãpinõ ixõ, Jerusalén anoafo a Nios Ifofaafo ato
mã ea noimãkai. Akka mã ea foxopaikĩ. Akka noko kori inãyokaxoma
nikakõimis. Nãskaxõ mã tãpitiro mãmãi taefakĩ Nios inãyameafo, iskafakĩ
ea noikĩ Niospa ferotaifi. yoiyanã: “Ifo, nõfi mefe yorakĩ nã mĩ
13 Nãskakẽ nõ inimasharakõi, mãmãi noko afara amapaiyai keskara mĩ noko
noko noisharakõiaino nikakõisharayanã. yoitiro,” ixõ yoiyameafo. Nãnori yoikãta
Akka Titori matoõnoax nokori yoiyameafo iskafakakĩ Niospa
inimasharayamea. Nã Tito inimaito õi fichipaiyai keskafakĩ: “Nõri nõ mato
nõri inimaifinasharakõiyamea. 14 Akka nikakõinõ,” ixõ noko yoiyameafo.
Tito kayoamano ẽ yoiti iskafakĩ: “Na 6 Titopa taefakĩ mato yoiyoni iskafakĩ:

Corinto anoafo sharakõifo,” ixõ ẽ yoiti. “Mãto korifo ichafakãfe a afaamaisfo


Nãskakẽ Tito mato mẽra kaano mã Jerusalén anoafo ato inãxikakĩ,” ixõ
ifisharakõiyamea. Nãskakẽ ẽ matoõnoax mato yoiyoni. Nãskakẽ nõ Tito
rãfiyameama. Akka chanĩma fisti nõ yoiyamea iskafakĩ: “Nã mĩ yoimis
mato yoimis. Nã ẽ matoõnoa Tito yoia keskafakĩ anã ato yoife nã afaamaisfo
keskara chanĩmakõi Titopa mato õia. Jerusalén anoafo ato kori inãnõfo. ‘Mã
15 Tito matoki nokoxõ õia mã rateaito ato noikĩ mã ato kori inãtiro,’ Corinto
mato õita noko Titopa ferateneira ikax. anoafo ato yoife,” ixõ nõ Tito yoiyamea.
Nãskakẽ pishta rateyanã mã Tito 7 Akka mã Jesús chanĩmara fakĩ

nikakõita. Nãskakẽ Titopa mato shinãkĩ, finakõiyanã mã Niospa meka mẽstekõi


mato noikĩ finakõi. 16 Ẽri matoki yoimis, ãfe meka tãpisharakõiyanã.
335 2 CORINTIOS 8

Chanĩmakõi mã Jesús askai mã ranã mã kexenõnãsharax mã


yonoxosharakõiyanã mã noko isharakõitiro afaa yopaxikima. 15 Akka
noisharakõi. Nãskakẽ nã mã afarafo kirika ano Niospa meka kenea iskai:
shara faa keskafakĩ nã afaamaisfori mã “Akka nõko xinifo tsõa istomaxõ a
ato inãsharatiro. Niosxõ mã ato noikõikĩ piaifo Niospa ato inãpaoni. Akka nã
inimasharakõikai mã ato inãtiro, fetsafo ichapa fiato texefapaonima. Akka nã
finõkõinĩfofã nã mã imis keskayanã. ichapama fiatori afaa yopapaonima,”
8 Akka ẽakõi ẽ mato yoima nã ixõ kirika ano Niospa meka yõra keneni.
afaamaisfo mã ato kori inãnõ. Akka ẽ Nãskakẽ yora fetsafo nõ afara inãito,
tãpipai fetsafãfe ato kori inãpaiyai Niospari noko afara fetsafo noko inãtiro
keskafakĩ mãri ato inãpaimãkai. nõ afaa yopayamanõ.
Askayamakĩ mãto meka fistichi mã
yoiaraka nõ ato inãira ixõ. Akka Tito fe rafeafo
askakĩma mã ato noikõiyanã mã ato 16 Ẽ matoõnoa shinãkõiai keskafakĩ
inãsharatiro. 9 Mã mã tãpia nõko Ifo Titopari ãfe õiti mẽraxõ mato shinãkõi,
Jesucristo nai mẽranoax nãmã Epa Niospa shinãmanaino. Nãskakẽ nõ
fotoyoamax afama mĩshtifoya iyopaoni. Epa Nioski inimakĩ nõ aicho fai. 17 Akka
Afaakai yopapaonima. Nãskafixõ noko iskafakĩ nõ yoiyamea: “Corinto anoafo
noikõikĩ ãfe afama mĩshtifo keyokõi anã ato õitãfe ato yoisharaxikĩ,” ixõ nõ
potãferani. Nãskax nokoõnoax afaamais Tito yoiyamea. Nãnori nõ yoiaino
iyopaoni nõ aõnoax isharapakexanõ. inimayamea. “Aicho, ẽ ato ari kaikai ẽ
10 Akka nã ẽ shinãinoa ẽ mato yoinõ ato yoisharai kaikai,” ixõ noko
mã tãpinõ. Akka mã xinia fisti finõa yoiyamea. Akka ẽ shinãi nõ yoiai
mãkai inimakõiyanã kori ichafaxõ mã fistiõnoax kaima. Ãari matoki
ato inãma. Akka taefakĩ nã afaamaisfo kasharapai kai. 18 Akka nã nofeta Nios
mã ato noikĩ mã ato kori inãpaikĩ mã Ifofamis fetsa nõ Titoya nĩchi. Nã nofe
fiyamea mã mekea ato chipo inãxiki. yora, nãatori Jesúsnoa ato yoisharamis.
11 Nãskakẽ inimakõikĩ mã kori ichafakĩ Nãskakẽ aõnoa keyokõichi meka shara
taefati keskafakĩ iskaratĩari inimayanã yoimisfo. 19 Akka nã Nios chanĩmara
ato inãsharakãfe anã afaa yopanõfoma. faafo tiito ichanãkaxõ na feronãfake
Nã mã ato inãpaiyaiti ato inãkãfe. katonifo, nofeta nã kori yopaifo
12 Akka mã ato inãpaikĩ mã ato inãtiro. foxõikanõ. Nios shinãkĩ na kori nõ ato
Askatari mã afarayaxõ mã ato inãyanã nõko Ifo sharara fanõfo.
inãsharaito Epa Niospa tãpia. Askatari Askatari nõ mato feta nõ ato inãpai
mã afara ichapayaxoõma mã ato inãitori tãpinõfo nõ ato axosharapai.
nãri Epa Niospa tãpia. Nãskakẽ 20-21 Nã afaamaisfo nõ ato kori

inimakõi. foxosharapai. Nãskakẽ yorafãfe ferotaifi nõ


13-14 Akka ẽ mato iskafakĩ yoima: ato õimasharapai noko chakafakĩ
“Ichapakõi ato inãkãfe,” ixõ ẽ mato mekafayamanõfo. Na kori ichapa nõ ato
yoima. “Askatari keyokõi mã ato inãx foxosharapai noko iskafanõfoma: “Nõko
mã afayaima,” ixõ ẽ mato yoiama. Akka kori ranãri oneafo,” noko fanõfoma.
iskaratĩa mã afara ichapaya. Nãskakẽ nã Nãskakẽ nõko Ifãfe ferotaifi nã yorafãfe
afara yopaifo mã ato inãtiro. Akka mãri ferotaifiri nõ ato õimapai nõ isharakõixõ.
afara yopaito nãfãfe afara 22 Akka nã nofe yora nã Jesús Ifofamis

ichapayakaxori matori inãtirofo. Mã fetsa Tito yafi nõ mato nĩchi. Nã


2 CORINTIOS 8, 9 336

feronãfake mã nõ õimis nãato Jesús mato ano nokoxõ õia mã kori


chanĩmara fakõimis. Nofeta Jesús ichafayamano ẽ mãto rãfiaino mãri mã
yonoxosharakõimis. Akka nãato mato rãfipaitiro. 5 Nãskakẽ ẽ shinã Tito yafi
nikamis mã Jesús Ifofasharakõixõ nã afe rafeafo rekẽ mato ari nĩchixiki mato
afaamaisfo mã ato inãsharakõiaito. feta kori itipinĩfanõfo ato fomaxikakĩ nã
Nãskakẽ mato ari kapaimis mato feta afaamaisfo. Akka afetĩama mã mã
ato shara faxiki. 23 Akka mã mã Tito shinãxõ yoiyoni: “Nã afaamaisfo nõ ato
õimiski. Nãato efeta mato kori fomanõ,” ixõ. Akka ẽ mato yoiama:
yonoxosharamiski. Nã efe rafemis Jesús “Ato kori inãkãfe,” ixõ. Mãakõi mã ato
yonosharaxoxiki. Nã Jesús chanĩmara inãi. Akka nãskara shara mã ato
faafo raferi afe mato ari fokani. Akka nã inãpaiki mã ato inãtiro.
Jesús chanĩmara faafãfe ichanãkaxõ ato 6 Nãskakẽ shinãsharakãfe. Akka nõ

katonifo mato ari fonõfo. Nã rafeta Nios fimi exe fisti fanaxõ ichapa fitiroma.
Ifofasharakõimisfo. Nãskakẽ ato Akka nõ fimi exe ichapa fanano nõ fimi
katonifo mato ari fonõfo. 24 Akka mato exe ichapa fitiro. Nãskarifiakĩ nõ fetsafo
ari nokofaifãfe ato ifisharakõikãfe nã afara ichapama inãkẽ nokori Niospa
Nios Ifofaafo ato katonifo ato tãpinõfo ichapama inãxii. Akka nõ inimayanã
mã ato ifisharaito. Mã ato askafaino nã fetsafo ichapa inãito nokori Niospa
ẽ matoõnoa yoisharamis keskara ichapa inãtiro. 7 Nã ãto shinã mẽraxõ
tãpitirofo chanĩmakõikẽ. shinãifo keskafakĩ fetsafo inãtirofo.
Nãskakẽ iskafakĩ shinãtirofoma: “Ooa, ẽ
Nã Nios Ifofaafãfe Corinto anoafo feta ichapama inãpaifiaito ea yõkarifaito ẽ
Macedonia anoxõ nã Nios Ifofaa fetsafori inã.” Askatari iskafakĩ shinãtirofoma:
ato kori manamanifo “Akka ẽ inãyamaino ekeki õitifishkitiro.

9
1-2 Akka nono Macedonia anoxõ ẽ Akka ẽ inãi ekeki õitifishkiyamanõ,” ixõ
kirika kenexõ ẽ mato fomakĩ ẽ mato anori shinãyamakãfe. Askatamaroko
yoikĩ iskafapaima: “Ato kori fomakãfe,” inimayanã inãkãfe. Nã fetsafo ato afara
ixõ ẽ mato yoipaima. Akka mẽ tãpia mã inãi inimamis nã Niospa noikõi. 8 Akka
xinia fisti aka nã Jesús chanĩmara faa nã mã fichipaiyai tii keyokõi Niospa
fetsafãfe afara yopaifãfe mã ato mato inãtiro afara sharafo fetsa
inãpaiyaito. Akka ẽ Macedonia anoafo ẽ fetsatapafo mã afaa yopanõma. Askatari
yoikĩ iskafaa: “Acaya anoxori ato kori nã afara yopaifo mã ato inãno, Niospa
fomapaikani Judea anoafo,” ixõ ẽ yoia. keyokõi tãpia mato sharafa fafafãitiro
Ẽ ato askafaito nikakaxõ akairi ato kori mãri fetsafo shara fanõ. 9 Niospa meka
fomasharapaikani. 3 Nãskakẽ ẽ Tito yafi aõnoax kirikaki kenea iskai:
nã afe rafeafo ẽ matoki nĩchi nã ẽ Feronãfake sharapa nã afaamaisfo
matoõnoa yoisharai keskara afara ichapa ato inãsharamis. Nãskakẽ
chanĩmakõikẽ tãpinõfo. Ẽ Macedonia Epa Niospa nã feronãfake axosharaino
anoafo ato yoimis iskafakĩ: “Nã Corinto mẽxotaima ato afara inãsharatiro,
anoafãfe mã itipinĩshara faafo ato kori ixõ keneni. 10 Niospa fimi exefo onifani.
fomaxikakĩ,” ixõ ẽ ato yoia. Akka ẽ Tito Nãskakẽ nõ fimi exe fanatiro. Chipo
yafi a afe rafeafo ẽ nĩchi mato ano Niospa ãfe fanafo foaimasharaxotiro
nokokaxõ õinõfo nã ẽ matoõnoa ato pisharanõ. Nãskarifiakĩ mã afara
yoia keskara chanĩmamãkĩ. 4 Akka yopaito Niospa mato inãsharatiro. Afara
Macedonia anoafori efe foaifono ẽ ato fe ichapakõi mato inãno mã inimayanã nã
337 2 CORINTIOS 9, 10

Nios Ifofaafo Jerusalén anoafo mã noko yoiaito nõ õimis. Nãskafixõ noko


inãsharafafãitiro. 11 Chanĩma, Niospa kirika kenexoni mitsisipakai noko kirika
mato afaa fĩshkoima afara ichapa mato kenexonaito nõ õimis,” ixõ ea yoimisfo.
inãi mãri ato afara ichapa inãnõ. Akka 2 Ẽ matoki nokoxõ fãsi mekakai ẽ ato

nã afara yopaifo mã ato inãi nãfo nõ ato yoipaima ea nikanõfo. Askafixõ ea


foxoxii. Nãskakẽ inimayanã yoixikani nikayamafiaifono fãsi kerexkai ẽ ato
iskafakĩ: “Aicho Epa Niosi, mĩ fãsi yoitiro. Akka nã ea chakafakakĩ
sharakõi,” ixõ yoixikani. 12 Akka mã ato mekafaifo ato nikayamakãfe. Akka
afara inãsharaino nã afaamaisfãfe eõnoa yoi iskafamisfo ãa chanĩkani
fixikani. Nãskakẽ mã fĩkaxõ inimayanã iskakani: “Pablo noko yoi nã Nios
Epa Nios yoixikani iskafakakĩ: “Aicho Ifofaamafãfe yoiaifo keskara. Niospa
Epa Niosi, mĩ noko shara famis,” ixõ shinãõxõkai noko yoima,” ixõ yoimisfo.
yoixikani. 13 Mã ato afara inãsharano nã Akka ẽ matoki nokoxõ ẽ mato yoitiro nã
afaamaisfo inimakõixikani mã ato Nios Ifofaamafãfe shinãifo keskara ẽ
inãsharano. Nãskakẽ yoikĩ iskafaxikani: mato yoimisma. Niospa shinãi keskara
“Aicho Epa Niosi, nã noko afara inãifãfe fisti ẽ mato yoimis. Akka mẽ nokoxõ
mĩ meka nikasharakõimisfo. Jesús nõko fãsi mekakai ẽ ato yoixii tãpinõfo.
Ifo mia famisfo. Mĩ ato yoia keskafakĩ 3 Chanĩma, nono mai ano nõ ika nã Nios

noko inãsharafo. Fetsafori nãfãfe afara Ifofaafoma fe. Akka nã Nios chanĩmara
ato inãsharafo. Nãskakẽ mã nõ ato faamafãfe fetsafo finõpaiyaifo keskai
tãpikõia chanĩmakõi mĩ Fake Jesús ãto nõkai askamisma nã noko noikaspaifo
Ifokõi,” ixõ nã afaamaisfãfe yoixikani. ato finõxiki. 4 Akka a Nios Ifofaafoma a
14 Nãskakẽ mato Epa Nios kĩfixoxikani. Satanás nikakĩ mato chanĩkĩ
Mã Niosxõ ato afara inãsharakẽ, yoikĩ tãpimapaikani mã anã Jesús
iskafaxikani: “Epa Niosi, mĩõxõ na Ifofayamanõ. Mato pãrapaikani. “Nõ
yorafãfe noko afara inãsharafo. Aicho Nios Ifofara,” ikani. Askatamaroko nõ
Epa, nõ ato fãsi noikõi. Atori shara Nios nikakĩ nõ mẽxotaima yoimis
fafe,” ixõ mato Epa Nios kĩfixoxikani. chanĩmakõi. Nãskaxõ Nios ãfe sharaõxõ
15 Aicho Epa Niosi, mĩ Fake Jesucristo nõ ato xatematiro afara chaka anã
mĩ noko inãsharakõini nofe yoiyamanõfo. 5 Epa Niospa noko yoiaino
rafesharapakexanõ. Nãfi sharafinakõiakĩ nõ fetsafo tãpimatiro ãa chanĩaifo, “Nõ
aõnoa nõ yoisharapaikõi nõkai tãpiama Niospa meka tãpisharakõiakĩ,” ikanaifo,
afeskaxomãi nõ yoisharakõinõ. kakapaiyaifo. Akka nõ Niospa sharaõxõ
fetsafo nõ ato tãpimatiro nã chanĩmisfo
“Niospa ea nĩchini Jesúsnoa ẽ mato Niospa meka tãpisharafoma. Shara
yoinõ” ixõ Pablo ato yoini shinãfoma. Epa Nios Ifofaima. Niosxõ

10 nõ ato yoimis Nios Ifofanõfo. 6 Akka ea


1 Iskaratĩari
meka fetsari ẽ mato
yoisharapai. Efe yora mĩshtichi, Jesús nĩchini ãfe meka ẽ mato yoinõ.
ea nikasharakãfe. Jesucristokai meka Nãskakẽ mã Jesús yafi ea nikakõixõ mã
mitsisipato noko yoimisma. Noko yoikĩ anã afaa chakafayamaino ẽ mato
fenãmãshta noko yoisharamis nõ ãfe afeskafatiroma. Akka mã noko
meka nikasharakõinõ. Nãskarifiakĩ ẽri nikakaspaito ẽ mato omiskõimatiro.
Cristoõxõ mato fenãmãshta yoisharapai 7 Akka mã õikĩ shinãi oa shara

mã tãpinõ. Akka eõnoa yoikĩ keskaraxõ fetsafãfe yoiaifono iskafakĩ:


iskafamisfo: “Pablo nofe ixõ fenãmãshta “Cristo ea nĩchini ãfe meka ẽ mato
2 CORINTIOS 10, 11 338

yoinõ. Akka Pablokai ea keskarama,” nikamiskẽma. 15 Akka nã ẽ kamisma


ixõ mato yoimisfo. Akka nãfãfe anoxõ fetsafãfe ato yoiafono nõ ato yoia
shinãsharakaxõ tãpitirofo eari Cristo ixõ nõ ato yoimisma. Akka nõ mato yoi
nĩchinikẽ ãfe meka shara ẽ mato yoinõ. nã nõ mato afara axosharamis fistiõnoa.
8 Nõko Ifo Jesús ea yoimis keskara ẽ Akka nã fetsafãfe mato axomisfoõnoa
mato yoitiro. Mato afaa chakafamatama nõ yoimisma. Akka mã mã Jesús
nõko Ifo ẽ mato Ifofamasharapai mato nikasharai. Nãskapainõ. Mẽxotaima mã
õiti fẽpeaxosharaxiki. Ẽ anori mato yoi nikasharakõifafãinõ. Akka mã ea
ẽa kakapaitama, ẽroko mato ifisharakõiano mẽxotaima ẽ mato
yoisharapai. Ẽ anori mato yoikai ẽ yoisharatiro nã Niospa fichipaiyai
rãfima. 9 Akka ẽ mato kirika kenexõ ẽ keskafakĩ. 16 Nãskakẽ mai fetsa ari
mato ratepaima mã mesenõma. 10 Akka chaikõi mato finõfãi ẽ kapai Jesúsnoa
fetsafãferi eõnoa yoikĩ iskafamisfo: ato yoixiki nã Niospa meka
“Pablo noko kirika kenexokĩ noko nikamisfoma ari. Akka nãrixõ mã
feratekõiaito nõ õimis. Akka askafiax fetsafãfe ato yoiafono nõ ato yoia, nõ
nofe ikẽ nõ õia afaamakõi nõ õimis. Ãfe ipaima fetsafo imis keskai. Nõkai fetsafo
mekakai mitsisipama,” ixõ eõnoa ato yono xĩtikapaima. 17 Akka kirika ano
yoimisfo. 11 Nãnori eõnoa yoifimisfono ẽ Niospa meka kenea iskai: “Akka tsõakai
mato ari samama kaxõ ẽ ato tãpimaxii. ãa yoimesharatiroma iskai ẽ afama
Nã ẽ mato kenexona keskafakĩ mĩshti tãpikõiakĩ ikax ãa kakapaitiroma.
nãnorikõi ẽ mato yoixii. Askatamaroko nõ yoisharatiro nã afara
12 Fetsafãfe mato yoimisfo iskafakĩ: sharafo nõko Ifãfe aka,” ixõ kirika ano
“Nõfi afara tãpikõiakĩ nõ mato yõra keneni. 18 Akka fetsa ãa
tãpimasharakõitiro,” ixõ mato yoimisfo. yoimesharai akai afaama. Akikikai Nios
Nãskarafo ichanãkanax ãa ranã inimatiroma. Akka Niospa fetsa na
yoinãkani iskakani: “Noko keskarakai feronãfake sharakõi faax akiki
tsoama. Nores fisti nõ tãpisharakõia,” inimakõitiro.
ikanax kakapaimisfo. Nãfo tatimakõifo
afaakai tãpiafoma. Nãskakaxõ nãfãfe Pablo ato yõani ãa chanĩkani noko
anorima afara chaka yoimisfo. Akka Niospa nĩchiaki nõ Niospa meka
ẽkai ato keskarax ẽ sharakõi ẽ itiroma mato yoinõ imisfoõnoa
ẽroko ato keskarax. 13 Akka nõkai anori
11
1 Iskaratĩa ẽ mato yoinõ, nã yora
yoipaitiroma. Nã Niospa noko yoiai shinãsharayamaito yoiai keskara
keskara fisti nõ mato yoitiro. Noko yoini nãnorikõi ẽ mato yoifikĩkai askarakõi ẽ
ãfe meka shara fisti nõ mato yoinõ. Nã mato yoima. Nã mã ea nikamis
fisti nõ mato yoimis. Akka mã ika nã keskafakĩ iskaratĩa ea nikasharakãfe.
Niospa ea nĩchini ano. Akka ẽ kani 2 Feronãfãke kẽroyapaikĩ ãfe apa

Corinto anoxõ mato Niospa meka yõkatiro, nã kẽro fixiki ãfe ãfi inõ.
tãpimaxiki. 14 Nãskakẽ ori fetsa ari ẽ Nãskakẽ apa ãfe fake xotofake
kanima, nã ea nĩchini ano ẽ kani. Akka kexesharatiro feronãfake fetsa fe
nã nõ mato yoiai keskara chanĩmakõi. oxayamanõ. Nãskax mã fianãkanax fene
Nõkai kakapaimisma. Nã Niospa noko fes fianãtirofo feronãfake fetsafekairoko
yoiai keskara fisti nõ mato yoitiro. Akka oxakatsaxakĩ. Nãskarifiakĩ ẽ mato Nios
nõ mato Niospa meka yoikĩ taefatani Ifofamakĩ ẽ mato kexesharani.
Jesucristoõnoa meka shara mã Nãskaramãi Epa Niospa fichipaiyaino.
339 2 CORINTIOS 11

Nãskakẽ mẽxotaima ẽ mato kexesharai yõkamisma. Askatari ẽ tsoa afaa


mã fetsafo nã chanĩmisfo mã ato yõkapakenakama. 10 Cristo ãfe meka
nikayamanõ. Nãskakẽ mã nai mẽra Nios chanĩmakõi. Nãskarari nã ẽ mato yoiairi
ano kaax Cristo afe yorakõi mã ixii. chanĩmakõi. Nãskakẽ Acaya mai anoxõ
3 Nãskakẽ ẽ shinãchakakõi Satanás Eva nã ẽ mato yoiai keskara ea tsõa
ani keskafakĩ fetsafãfe matori xatematiroma. 11 Ẽ mato anori yoikĩ, ¿ẽ
pãrayamanõfo, mato pãraifono mã anã mato noimamẽ? Maa. Anorikaima
Cristo noinõma. 4 Ooa. Fetsafãfe mato Niospa tãpikõia ẽ mato noikõi.
pãrapaikani. Nõ Jesúsnoa mato yoimis 12 Nã ẽ mato yonoxomis chãi ẽ mato

keskara anori mato yoikõiyamafiaifono afaa fĩapaimisma. Iskaratĩari ẽ mato


mãkai ato xatematama mã ato afaa yõkaima. Nãskaxos ẽ mato
chanĩmara fai. Nõ Niospa Yõshi yonoxoni nã chanĩmisfo mã anã ato
Sharaõxõ meka shara Jesúsnoa nõ mato chanĩmara fanõma. Nã ẽ yonoaito
yoimis keskara anorikai afãfe õikaxõ fetsafãfe yoimisfo iskakakĩ: “Nõri
yoikanima. Jesúsnoa anorima mato Pablo yonoai keskafakĩ nõ yonoi,”
yoifiaifono mã ato xatemanama. Mã ato ifiakaxõ afãfekai ẽ yonoai keskafakĩ tsõa
nikayanã mã yoimis iskafakĩ: “Aicho, yonomisma. 13 Akka nãfo chanĩmisfo. Ẽ
mã nofe isharapainõ,” ixõ mã ato ikai keskara ipaifikani tsoa
yoimis. 5 Akka mã shinãi nãfãfe Niospa askakõimisma. “Cristo noko nĩchia
meka yoisharakõimisfora ixõ. Akka aõnoa ãfe meka nõ mato yoinõ,” ixõ
askafikaxõ ea finõfafoma. 6 Akka, ¿mã mato yoifikani afokai Cristo fe
shinãimẽ ẽ yoisharatiroma? Akka ẽ rafemisfoma. 14 Chanĩma, Satanás
Niospa meka tãpisharakõia. Nã ẽ mato nokoki nokotiro nã Niospa ãfe ãjiri
yoiai anori mẽstekõi. Mã mã ea tãpikõia fafeai õitsa. Nãskarato noko yoitiro
ẽ mato Niospa meka xafakĩakõi yoimis. iskafakĩ: “Ẽfi mato xafakĩa yoikai,” ixõ
Nã keskara ẽ mato õimafafãini. noko feparapaitiro. 15 Akka nã Satanás
7 Nã ẽ mato Niospa meka yoimis yonoxomisfori nã keskara itirofo. “Nõri
chãikai ẽ mato afaa yõkamisma. Ẽkai nõ Nios yonosharaxomis,” ixõ noko
mato afaa fĩamisma, koriri ẽ mato pãrapaikani. Nãskaifãfe õikĩ Niospa ato
yõkamisma. Õitsai, ẽ mato chakafairaka omiskõimakĩ finakõixii. Nãskakẽ nãfãfe
ẽ mato kori fĩakĩma. Akka ẽ Niospa afara chakafakanax omiskõipakenakafo.
meka shara Jesúsnoa ẽ mato yoimis
Niospa fakefo mã inõ. Ẽ mato askafai Pablo omiskõini Niospa meka
afaamais keskara ẽ imis mã Niospa yoikatsaxakĩ
meka tãpisharakõinõ. 8 Akka ẽ mato fe 16 Ẽ mato yoia keskara anã ẽ mato

ikano nã Nios chanĩmara faa fetsafãfe yoinõ: “Pablo afaa tãpiama,” ixõ eõnoa
ea kori inãnifo aõ nã ẽ fichipaiyai shinãyamakãfe. Akka ea nikapaikĩ ea
keskara ẽ finõ. Õitsai, ẽ atoki yometsoa nikayokãfe. Nã yora fetsa afaa tãpiama
keskararaka nã kori fii mato Niospa mã nikamis keskafakĩ eari
meka yoi, ẽ mato yonoxomis keskaraxõ. nikasharayokãfe. Ẽari ẽ pishta
9 Ẽ mato fe imis chãikai ẽ afara yopafikĩ yoimeyonõ. 17 Nã ẽ mato yoiai keskara a
ẽ mato fekaxtefamisma. Akka ẽa ẽ yoimesharai ẽfe Ifãfe ea anori
Macedonia anoafãfe Nios chanĩmara yoiama. Akka nã afaa tãpiamafãfe anori
faafo fẽkaxõ ea afarafo inãnifo. Akka ẽ yoimisfo. 18 Akka nã nõko Ifo chanĩmara
mato fe imis chãikai ẽ tsoa afaa faafoma ãa yoimesharaifo keskara
2 CORINTIOS 11 340

nãnori fetsafãfe mato yoimisfo. Akka tokirifãfe ea tsakakĩ fisti fanifo. Askatari
iskaratĩari ẽ mato yoi a ẽari ẽ kanõanãfãnẽ ẽ pokefainaino kanõanãfã
yoimesharai keskara. 19 Akka mã shinãi fakafã fospia ikiaino mẽ ãsakerani. Mã
mã tãpikõia. Nãskaxõ nã afaa tãpiamafo kanõanãfã fakafã mẽra ikiano nã
mã ato nikamis. Akka afeskakĩ mato kanõanãfã ãfe kaxke ẽ fakafã mãnão ẽ
anorima yoifiaifono mã ato nononi ãsaxikima. Fakish fisti ita pena
xatemamisma. 20 Mato yoimisfo ãto fistiri ẽ ini. 26 Mẽ kafãsamis, faka
yonomati keskarakõi mato fakaxõ, faiyaito mesekõi ẽ õimis; askatari
askatari mato kaxpa yonomamisfo. yometsoafãfe ea achikaxõ ea
Nãskatari mato pãramisfo, askatari mesenifaifono mẽ õimis; askatari ẽfe
mato chakafamisfo, askatari mato kaifokõifãfe ea mesenifaifono mẽ õimis;
ĩchamisfo. Mato askafaifono mã yora fetsafãferi ea mesenifaifono mẽ
tenekõimis. 21 Mato askafakakĩ õimis; pexefã rasi anoxori ea
shinãkaniraka nõ mitsisipakõira ikaxõ. mesenifaifono mẽ õimis; tsõa istomaxori
Ooa. Nõkai mitsisipama oa ato akaifo ea mesenifaifono mẽ õimis; fakafã
keskafakĩ nõri mato askafapanã. Akka anoari mesekõi mẽ õimis; “Nõri Nios Ifo
nõkai mato askafamisma nõkairoko ato sharakõifamis,” ikax a chanĩmisfãfe ea
keskaraxõ. mesenifaifonori mẽ õimis. 27 Ẽ
Akka nãfo ãa yoimesharakakĩ mato omiskõiyanã ẽ yonomis xokenãkõiyanã;
afara yoimisfo keskafakĩ ẽari ẽ askatari ẽ oxa tenekõimis; askatari ẽ
yoimesharatiro. Ooa. Nã afaa tãpiamafo fonãiyanã nomi tenekõimis; askatari ẽ
keskaraxõ anã ẽ mato yoi. 22 Akka nãfo, pimisma; askatari matsi mei ẽ
“Nõ hebreos yorafo,” ikani. Akka ẽri omiskõikõimis rapatimais ikax.
hebreo yora. Askatari, “Nõ israeli 28 Nãskarafo ẽ mei ẽ omiskõikõimis.

yorafo,” ikani. Akka ẽri israeli yora. Askatari afara fetsafoõnoaxri ẽ


Askatari, “Nõ Abraham ãfe fena,” ikani. omiskõimis. Askatari mẽxotaima ẽ mato
Akka ẽri Abraham ãfe fena. 23 Akka, shinãkõimis nã mã ichanãxõ keyokõichi
¿nãfo fistimẽ Jesucristo yonoxomisfo? mã nõko Ifo Jesús Ifofamis tii mã
Maa. Akka ẽroko yonoxokĩ finakõimis. kachikiri fayamanõ. 29 Akka ẽ nika fẽtsa
Ooa. Ẽ iskafakĩ ẽ mato yoi oa Jesús Ifofasharapaifi rateaino ẽ aõxõ
shinãsharayamaito yoiai keskaraxõ ẽ shinãchakakõitiro. Akka fẽtsa a Nios
mekai askayamapaifi. Akka nã Ifofaa afara chakafamakẽ ẽ akiki
chanĩmisfãfe mato yoikĩ iskafakani: “Nõ õitifishkikĩ rãfikõitiro. 30 Akka nã ẽ mato
Jesús yonoxokõimis. Askatari Jesúsxõ rama yoiai keskara kakapaikĩ ẽ mato
noko karaxa mẽra ikimanafo,” imisfo. yoima. Ẽ mato yoi mã tãpinõ ẽa ẽ afaa
Akka ẽroko yonokĩ finakõimis. Nãskakẽ atiroma. 31 Nã Nios fisti nõko Ifo
earoko karaxa mẽra ikimakĩ Jesucristo ãfe Apa, nãato tãpikõia ẽkai
finakõimisfo. Askatari ea koshakĩ chanĩmisma. Iskafakĩ nõ yoinõ: “Epa
finakõimisfo. Ea askafakĩ fetsaifono mẽ Niospa, mĩ sharafinakõia,” ixõ nõ
nakerakõimis. 24 Efe yora judeofãfe ea yoipakexanõ. 32 Akka Aritas xanĩfokõi
koshakakĩ cinco veces fakĩ ea iyopaoni. Nã Aritas fetsa nĩchini
koshamisfo. Nã ea koshaifo tii treinta y Damasco anoax xanĩfo inõ. Damasco
nueve ea famisfo. 25 Romano ano ẽ ikano, nãato ãfe sorarofo yoini nã
xanĩfofofãferi ãto chãti ea koshanifo tres pexe rasi anoxõ ãfe kãiti anoxõ ea
veces fakĩ. Askatari ẽfe kaifãferi kexenõfo ea achixikakĩ. 33 Akka anoxõ
341 2 CORINTIOS 11, 12

ea achipaiyaifono, nã nõko Ifo Jesús tãpikõiara ikax. Nãskakẽ Niospa


Ifofaafãfe fẽta efapa mẽra ea onekaxõ nẽtefayamano Satanás ea isinĩ imani nã
pexe rasi kene fomãkĩaxõ ea fotomanifo nõ moxaki chachiano noko mõxa
ẽ katanõ. fekaxtefai keskafakĩ ẽa ẽ
yoimesharayamanõ. 8 Nãskakẽ ẽ kĩfikĩ
Pablo ãfe namapa õiai keskara õini iskafani: “Ifo, ea sharafafe,” ixõ tres ves
Niospa tãpimanaino fakĩ ẽ yõkani. 9 Ẽ askafaito nõko Ifãfe ea

12
1 Akka ẽa ẽ yoimesharai. A ẽa ẽ kemakĩ iskafani: “Ẽ mia noi. Askafixõ ẽ
yoimesharai keskarakai akai mia sharafaima. Cristo mia axotiro na
afaama. Nãskafekẽ nõko Ifo Jesús ea pae mĩ tenenõ ẽ mefe rafekakaini. Mĩ
õimana keskara ẽ mato yoinõ. Nã ẽfe mitsisipayamafikẽ ẽ mĩõxõ ẽ ato
namapa ẽ õiai keskara ea õimana. Nã õimatiro ẽ afama mĩshti fatiro,” ixõ ea
tsõa nikamisma ea tãpimani. Nãnori ẽ kemani. Nãskakẽ ẽ isinĩ ifiai ẽ
mato yoi. 2 Mã catorce xinia finõa a inimasharakakaini. 10 Nãskakẽ ẽ
Niospa ea ifirisafayoni, ẽ Cristo fe mitsisipayamafiax Jesucristoõnoax ẽ
rafeaito õikĩ. Ẽkai tãpiama ẽfe fero inimakõi. Nãskaxõ ea ĩchaifono ẽ
mẽsho fisti nai mẽra kani rakikĩa, tenemis, afaayayamaxri ẽ inimakõimis
askayamai ẽfe yora kani rakikĩa. Nios ea omiskõimanaifonori ẽ tenemis.
fistichi tãpia a ẽ ini keskara. 3-4 Niospa Nãskatari afarafo fekaxkõifekẽ ẽ
nã ika ano ea ifirisafayoni. Nã ẽ mato tenemis. Ẽ askafakĩ ẽ mitsisipayamafixõ
yoiyoa keskara anã ẽ mato yoi. Ẽfe yora Jesucristoõxõ ẽ afama mĩshti fatiro.
iyamai ẽfe fero mẽsho fisti kani rakikĩa
Pablo nã Nios chanĩmara faafo Corinto
ẽkai tãpiama. Nios fistichi tãpia nã ẽ ini
anoafo ato shinãkõini
keskara. Nã ika anoxõ ea afara
nikamani keskara ẽ tsoa yoitiroma. 11 Akka nã yora afaa tãpiamafo ãa
Akka ea yoikĩ iskafani: “A mĩ nika yoimetirofo keskarax ẽa ẽ yoimea. Akka
keskara tsoa yoiyamafe,” ixõ ea Niospa mã eõnoa afaa yoisharama. Akka mã ea
yoini. 5 Ẽ nã õia keskara ẽ fetsafo õisharakĩ, “Nã Pablo sharakõi,” ixõ mã
yoipaima iskafakĩ: “Niospa ea fisti nã eõnoa yoiano nã sharakõi ikerana.
ika ari ea õimani,” ixõ ẽ yoitiroma. Ẽ Nãskakẽ ẽa ẽ yoimesharakõi fetsafãfe ea
anori yoipaima. Anori ẽ yoi kakapaimis tãpinõfo ẽ afe keskaramãki. Akka ẽakai
ẽ itiro. Ẽkai ẽa ẽ yoimesharapaima. ẽ afaa asharatiroma. Ẽkai afaama.
Ereskai ẽ afaa fatiroma. Nãskakẽ nã fisti Nãskafekẽ nã eõnoa afara chaka mato
ẽ yoimis inimakĩ. 6 Akka ẽa ẽ yoimisfãfe ea finõkanima. 12 Jesucristo
yoimesharai ẽ yoimetiro. Ẽ anori yoi nã ea nĩchini aõxõ ãfe meka ẽ mato yoinõ.
yora afaa tãpiamafãfe yoimisfo keskara Nãskakẽ tanaimakõi ẽ yonomis fena
ẽ yoima. Chanĩmakõi eõnoa ẽ fenakima. Nãskara ẽ yonofaino Niospa
yoimesharatiro. Akka ẽakai eõnoa ẽ afama mĩshti amis eõxõ mã tãpinõ
yoimesharapaima eõnoa shinãkĩ Jesucristo ea nĩchinikẽ. 13 Akka,
finakõinõfoma. Mã ea õimis ẽ afe ¿afeskakĩ mã iskafakĩ shinãimẽ? “Pablo
keskaramãkĩ, askatari mã ea nikamis ẽ nã Nios chanĩmara faa fetsafo ato shara
afe keskara yoimismãkĩ. fai keskafakĩ nokori shara faima,” ixõ
7 Akka Epa Niospa a ika ari ea õimani mã eõnoa yoitiroma. Akka nã Nios
keskara tsõa õimisma. Akka Niospa ea chanĩmara faa fetsafori ẽ ato shara fai
õimaniõnoax ẽa ẽ yoimesharapaitiro ẽ keskafakĩ, nãskarifakĩ ẽ mato sharafa
2 CORINTIOS 12, 13 342

fafafãini. Ẽkai mato afaa fĩapaimisma. Jesús shinãi keskafakĩ mãri mã


Askatari ẽ mato fekaxtefamisma. Ea shinãsharanõ. 20 Akka ẽ tãpiama, õitsai,
pimakape ea rapati safemayanã ẽ mato ẽ ari nokoxõ õia a ẽ yoiai keskai mã
famisma. Õitsai, ẽ mato afaa fĩapaikima isharayamakẽ ẽ mato fichikai. Askatari
ẽ mato chakafaamakĩ ea raefakãfe. ẽ matoki nokoaino õitsai, mã ekeki
14 Mẽ mato ari kai rafea. Akka inimaima rakikĩa nã mã shinãi keskai.
iskaratĩa mẽ itipinĩsharax anã ẽ mato ari Akka ẽ matoki nokoxõ õipai mã mã
kai. Ẽ mato amis keskafakĩ anã ẽ mato chaka xatexõ mã Jesús Ifofasharaino.
yõkakĩ fekaxtefaima. Ẽ mato afaa Akka ẽ matoki nokoxõ õia mã chaka
fĩapaitama ẽroko mato shinãfafãini. xateyamano ẽ shinãmitsatiro. Mã
Shinãkapo. Fakefãfekai apa yafi afa fochishpanã faatanãta, fẽtsa fiaiti mãrifi
pimatiroma. Akka afa fetaroko apa mã fipaita, fetsa mekafata, õitifishkita,
fakefo pimatiro. Akka mãfi ẽfe fakekõifo mares fisti mã fipaita, mã chanĩta,
keskarakĩ. Akka ẽ mato Niospa meka fetsafo mekafata, nõ tsoa keskarama ita,
tãpimasharakõia eõnoax mã isharanõ. isharayamata, mã askaito ẽ mato
15 Akka ẽ afarafo fikĩ mẽ kori potakĩ õipaima. 21 Nãskatari ẽ shinãchakakõi,
keyokõia, askafafiaxõ ẽ shinãchakaima, shinãyanã õitsai Niospa atoõxõ ea
askatari ẽakõi ẽ inãmei mã Niosnoax rãfimaniraka ixõ ẽ shinãi mã
isharakõinõ. Akka ẽ mato noikĩ isharayamaino. Mã askaino ẽ matoki
finasharakõifianokai õitsai mã ea noikĩ nokoax ẽ rãfikõixii mã afara chakafaino.
finasharakõimisma rakikĩa. Akka ranãri mã isharapaonima. Mãto
16 Akka ẽ mato afaa yõkamisma. Akka ãfima fe mã oxapaoni. Askatari kẽrofori
fetsafãfe mã Corinto anoafãfe eõnoa ãto fenema fe oxapaonifo. Nãskatari
yoimisfo iskafakakĩ: “Akka mã nõ tãpia afara chakafo fetsa fetsatapafo mã
Pablo mato afaa yõkamisma. Askafixõ apaoni. Akka mã xateyamaino ẽ nokoax
mato pãraxõ mato kori fĩamis, Judea ẽ mato õi ẽ shinãmitsakõixii,
anoafo ẽ ato foxotanõra,” ixõ. 17 ¿Nã rãfikõiyanã.
feronãfakefo ẽ matoki nĩchinioxõ ẽ
mato pãramẽ ẽ mato kori fĩaxiki? Maa. Pablo iskafakĩ ato yoini: “Anã afaa
18 Ẽ Tito yoini iskafakĩ: “Corinto ano chakafayamakãfe,” ixõ ato yoini

13
katãfe,” ixõ ẽ yoini. Nã nõko Ifo 1 Mẽ mato õikĩ rafe faa.

chanĩmara faa fetsafori ẽ matoki nĩchini. Iskaratĩari anã ẽ mato õikaikai.


Akka, ¿Titopa mato pãramẽ mato afara Ẽ anã mato õikaikai mã mãto chaka mã
fĩaxiki? Maa. Mẽ tãpia Titopakai mato xateamãkĩ. Akka kirika ano Epa Niospa
afaa fĩapaimisma. Nã ẽ mato fe imis meka kenenifo iskafakĩ: “Fẽtsa afara
keskai ari mato fe imis. Noko rafeta nõ chakafaito õixõ yõfaito, ‘Nato afara
mato yoimis. Nãskara fisti nõ mato chakafaa,’ ixõ rafeta yoiaifono,
afara shara faxopai noko rafe nõ mato fe askayamakĩ trespa yoiaino askayamakĩ
imis. ranãfai yoiaifono chanĩmara nõ fatiro,”
19 Mã shinãiraka ẽ mato yoiai keskara ixõ kirika ano Niospa meka kenenifo.
mã eõnoa shinãsharanõ. Maa. Nãskafakĩri ẽ mato ano nokoxõ ẽ nikai
Anorikaima. Epa Niospa nã ẽ yoiai mã afara chakafaito mã afara chaka
keskara ea nikamis Cristo ea xateyamaito. Akka ẽ mato õitiro mã
shinãmanaino. Efe yora mĩshtichi, nã ẽ chaka ikamãki, askayamai shara mã
mato yoiai keskafakĩ ẽ mato shara fapai ikamãki. 2 Akka anã ẽ mato ano kayoxõ
343 2 CORINTIOS 13

mẽ mato yoiyoni mã afara ato yonoxosharafoma,” ixõ nokoõnoa


chakafanõma. “Mã afara chakafakĩ yoikani rakikĩa. Akka noko
xateyamaino ẽ mato omiskõimaxii,” ixõ askafafiaifono mã Jesús Ifosharakõifai
ẽ mato yoiyoni. Anã iskaratĩari chai ixõ nãskara nõ fichipai. 8 Akka Niospa meka
ẽ mato yoi kirika kenexõ iskafakĩ: “Ẽ shara fistiõnoa nõ yoitiro. Aõnoakai
anã kaxõ ẽ mato õikai mã mã chaka meka chaka nõ yoitiroma ãfe mekamãi
xateamãki. Akka mã chaka xateyamaito sharakõikẽ. 9 Akka fetsafãfe nõ afama
ẽ mato omiskõimaxii. Akka tsoa noko askafakĩ shinãfiaifono nõ
pishtakai ẽ finõmaxima.” 3 Akka mã shinãchakaima. Akka mã Jesúsnoax
tãpipai Cristo eõxõ mato yoiaino. isharakõikẽ nõ fãsi inimakõitiro. Akka
Chanĩma, mã samama tãpinõ xafakĩakõi nõ mato Epa Nios kĩfixona mã a keskara
ẽ mato õimani. Akka ẽakai ẽ mato sharakõi inõ. 10 Akka ẽ mato kirika
yoima, Cristoõxõ ẽ mato yoi. Jesucristo kenexona mato ari kayoxoma mã ea
mitsisipakõikai mato tãpimani mãto nikanõ. Mẽ mato ari nokoxõ õia mã
chaka mã xatenõ. 4 Chanĩma, Jesucristo Cristo Ifo sharakõifaino ẽ mato
nokoõxõ ifi cruz ikakĩ mastaifono nã õitoshinõ. Nãskakẽ mã isharakõiaino
feronãfake pachikõi keskara ini. Niosxõ fãsi mekakai ẽ mato yoima mã
Nokoõnoax nai ãakai ifimenima. isharakõinõ. Epa Niospa ea yoia ẽ mato
Nãskafinixakĩ iskaratĩa Niospa yoisharanõ mã Nios Ifo sharakõifanõ
sharaõnoax nia. Nãskarifiai nõri isharakõixõ.
mitsisipama. Nãskafixõ Jesús feta nã
Niospa apaiyai keskara nõ atiro Epa Mã Pablo ãfe meka xatekĩ ato yoisharani
Niospa sharaõxõ. 11 Mẽ mekai xatekĩ ẽ mato yoisharai.
5 Akka mãto shinã mẽraxõ Jesús keskara isharakãfe. Ea
shinãsharakãfe chanĩmamãkĩ mã mã nikasharakãfe. Nãnori fisti shinãkãfe.
Jesús Ifofasharamãkĩ. Mãa Isharakãfe. Mã askaino Niospa mato
tãpimesharakãfe. Akka, ¿mã mã noikõikĩ mato inimamasharai ãfe Yõshi
tãpiamẽ Jesucristo mato fe ikano? Sharaõxõ mato fe ixõ. 12 Keyokõi nã mã
Askayamai mã mã chanĩmis rakikĩa nõ Nios Ifofaa tii yoinõnãsharakãfe.
Jesús Ifofaira ifiaxõ mã Ifofaama. 6 Akka 13 Keyokõi nõko Ifo Jesús chanĩmara

mã mã ea õikĩ tãpia ẽ Jesucristoõxõ faafãfe nã efe ikafãfe mato


yonosharakõimiskẽ mato mẽraxõ. Nã yoisharapaikani.
mã chanĩmara fakõipainõ. 7 Ẽ mato Epa 14 Nõko Ifo Jesucristo mato

Nios kĩfixomis mã afaa chakafanõma. axosharapai. Epa Niospari mato noikõi.


Nokoõnoa shinãnõfo ixokai ẽ Epa Nios Niospa Yõshi Shara mato fe
kĩfimisma. Iskafakĩ fetsafãfe nokoõnoa rafepakexanõ. Nã tii.
shinãkani rakikĩa: “Pablo fe rafeafãfe Ẽkĩa Pablo
Pablo Galacia Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

meka fetsama, a nikax Nios fe nõ


Galacia anoxõ Nios Ifofaafo Pablo ato ipaxatiro. Akka nã Nios Ifofaafãfema
kirika kenexõ fomani mato fekaxtefakani. Meka fetsafaxõ

1
1 Ẽkĩa Pablo, ẽ mato kirika kenexõ anorima mato yoipaikani, Cristoõnoa
fomai. Niospa ea nĩchini aõnoa meka shara mã nikapaifiaito a nikax afe
meka shara ẽ ato yoinõ. Yorafãfe ea ipaxakĩ. 8 Akka fetsafãfe Nios fe mã
nĩchinifoma, Jesucristo feta Epa Niospa ipaxanõ Niospa mekaõnoa mato
ea nĩchini. Nã Niospa Jesucristo otofani yoifikakĩ, meka fetsafaxõ anorima mato
mã nakẽ. yoikani, mã nõ mato yoifimisno. Nã
2 Mã Galacia anoxõ Nios Ifofakẽ, na keskara yorafo nã omiskõipakenakafo
nono efe ikafãfe, akairi Nios Ifofakaxõ mẽranoax omiskõipakenakafo, ẽ iyamai
efeta mato kirika kenexõ fomakani. Niospa ãjiri itiro nai mẽranoax oax. 9 Nã
3 Epa Niospa nõko Ifo Jesucristo feta ẽ taefakĩ mato yoiyoni keskafakĩ,
mato noikĩ mato sharakõi fanõ. Askatari iskaratĩa anã ẽ mato yoi. Fetsafãfe Nios
mãto õiti mẽranoax mã anã fe mã ipaxanõ Niospa mekaõnoa mato
fekaxtenõma. 4 Nõ afara chakafamisno yoifikakĩ anorima mato yoikani, mã nõ
nokoõnoax Jesús nani nõko chaka noko mato yoifimisno. Nãnori mato yoikanax
soaxoxiki, askatari nã yorafo chakafo nã omiskõipakenakafo mẽranoax
mẽranoa noko ifixiki Epa Niospa omiskõipakenakafo.
fichipaiyai keskafakĩ. 5 Nãskakẽ Nios 10 Ẽ yoiki iskafaino, yorafãfe eõnoa

sharakõi mẽxotaima fapanakafo. yoisharanõfora ixõ ẽ shinãima,


Nãskapakexapainõ. askatamaroko Niospa eõnoa yoisharanõ.
Ẽkai yorafo eõnoa shinãmasharapaima.
Anã ano meka fetsama a nikax Epa Nios fe Akka yorafo eõnoa shinãmasharapai,
nõ ipaxanõ. Akka Epa Nios fistichi noko ẽkai Cristo yonoxomis itiroma.
nimapakenaka
6 Ooa. Jesucristo ea nĩchini ãfe meka
Epa Nios potakanimara ixõ ẽ
sharaõnoa ẽ ato yoinõ
shinãmis, koshikõi kachikiri fayanã mã
potafiaino, Cristo mato noiaino Epa 11 Efe yora mĩshtichi, xafakĩakõi ẽ

Niospa mato katofinino. Epa Nios fe mato yoipai. Na meka shara


ipaikakĩ ãfe meka shara nikafiyanã, Jesucristoõnoa ẽ mato yoimis nõ afe
meka fetsa fetsatapafo nikakakĩ ipaxanõ. Na keskarakai yorafãfe ãto
kachikiri famisfo. 7 Akka anã anokai shinãmã shinãmisfoma. 12 Na meka

344
345 GÁLATAS 1, 2

shara ẽ mato yoimis keskara yorafãfe ea omiskõimakĩ noko xatemapaipaoni nõ


tãpimanifoma. Tsõarikai ea anã Jesús nikanõma,” ixõ eõnoa yoinifo.
tãpimanama. Askatamaroko nõko Ifo 24 Nãskaxõ eõxõ Epa Nios aicho fakani,

Jesucristo ea tãpimana keskara ẽ mato mã Pablo Nios Ifofara ikaxõ.


yoimis.
13 A ẽ ipaoni keskara mã mã “Na Pablori noko ani keskafakĩ Jesús
nikapaoni. Ẽmãi judeoxõ a nõko xinifãfe katoa aõnoa ãfe meka shara
yoipaoni keskara ẽ nikayopaoni. Mã mã ato yoinõ,” fanifo

2
tãpia mitsisipakõikai a Nios Ifofaafo ẽ 1 Mã catorce xinia finõta Jerusalén
ato omiskõimapaoni, anã Nios ano anã ẽ kani Bernabé fe. Titori ẽ
Ifofayamanõfora ixõ. 14 Nõko xinifo iyoni. 2 Ẽ ari kani Niospamãi ea yoiano.
judeofãfe yoipaonifo keskara ẽ Nã Jerusalén anoxõ xanĩfofo fes
nikakõini, ẽfe kaifofo ẽ ato finõkõini, ichanãxõ ẽ ato yoini a judeofoma
efe yosifinifono. Ẽ nikakõikĩ a ẽfe Niospa meka sharaõnoa afe ipaxanõfo ẽ
xinifãfe yoipaonifo keskara ẽ nikakĩ ato yoimis keskara. Nãskakẽ ẽ ato yoini:
finakõini. “A ẽ ato yoimis keskara sharamamãkĩ,
15 Akka taefakĩ Epa Niospa ea katoni ẽ mĩ shara yoimiski ea fakanimãkai,” ixõ
fakeyoamano. Ea noikõikĩ ea katoni. ẽ ato yoini. 3 Nãskakẽ tsõakai Tito afaa
Nãskakẽ ea tãpimapaikĩ ea askafani. fanima efe oiano. Tito judeoyamafiano
16 Nãskaxõ ãfe Fake ea tãpimani ãfe foshki repa xatefe tsõa fanima. 4 Nãnoa
meka shara a judeofoma ẽ ato yoinõ afe fetsafo nõ Nios Ifofara ikanax one
ipaxanõfo. Nãskakẽ ẽ rama Jesús Ifofakĩ ikikanax nofe ichanãnifo, Nios
ẽ tsoa yõkaikai kanima ea tãpimanõ. Ifofayamafiakanax. Nãfãfe yoinifo
17 Nãskakẽ Jerusalén ano ẽ kayonima a iskafaki: “Titopari foshki repa xatetiro,”
taefakĩ Jesúsnoa meka sharaõnoa ixõ yoinifo. Nãfãfe noko õipaikani ikiafo
yoimisfo ato õikai. Askatamaroko ini, chanĩmamãkĩ tãpipaikakĩ afeskax
Arabia mai ano ẽ kani. Nãskata Cristo Jesús Ifofaax nõ ikamãki. Noko
Damasco ano anã ẽ oni. anã yonomapaikani nõ Jesucristo
18 Nãskata Jerusalén ari fena ẽ Ifofanõma a Moisés yoini keskara fisti
kayonima, mã xinia tres akax ẽ kani. nikanõfora ixõ noko anã
Nãnoxõ ẽ Pedro tãpini, nãno ẽ afe oxa yonomapaikani. 5 Akka nãfãfe noko
ranãyoni quince nia ẽ ini ano oxai. yoipaiyaifono nõ ato nikamisma. Akka
19 Akka nã Jesús fe rafemisfo fetsafori ẽ nõ fichipaimis nã meka shara
õinima. Nõko Ifãfe ãfe exto Santiago chanĩmakõi Jesucristoõnoa mã
fisti ẽ õini. 20 Niospa ferotaifi ẽ mato nikakõinõ afe ipaxaki.
yoikõi, na ẽ mato kirika kenexokĩ 6 Akka a xanĩfofofãfe ẽ ato fe

chanĩmakõi ẽ mato yoi. ichanãino, “Nã mĩ ato yoiai anori


21 Nãskata chipo Siria yafi Cilicia mai sharamaki, meka fetsa shara ato yoife,”
ano ẽ kani. 22 Akka Judea mai anoxõ ea tsõa fanima. Akka afo xanĩfofofiano ẽ
Cristo Ifofafiakaxõ ea tãpiayonifoma. atoõnoa shinãchakaima. Nãskarifiakĩ
23 Ea õiyamafikatsaxakakĩ eõnoa iskafakĩ Niospa nõko femãnãõxõ noko onãima,
yoiaifãfe nikapaonifo: “A na feronãfãke akka Niospa noko tãpikõia. 7 Meka fetsa
taefakĩ noko omiskõimapaofinixaki, shara ea yoitamaroko, afãfe tãpinifo a
iskaratĩa Jesúsnoa meka shara ato Niospa ãfe meka ea yoini keskara a
yoifofãsafai. Askatari noko keyokõi judeofoma ãfe meka sharaõnoa ẽ ato
GÁLATAS 2 346

yoinõ afe ipaxanõfo. A Pedro yoini keskanifo. Nã Bernabéri ato fe askani.


keskafakĩ judeofo na meka sharaõnoa ẽ 14 Akka nõko xinifãfe Niospa meka
ato yoinõ. 8 Nã Nios fistichi Pedro sharaõnoa noko yoinifo nõ afe ipaxanõ
nĩchini judeofo mẽra ãfe meka anori Pedro nikayamaito õikĩ yorafãfe
sharaõnoa ato yoinõ. Nãatori ea nĩchini ferotaifi ẽ Pedro yoikĩ iskafani: “Mĩ
a judeofoma mẽra ẽri a judeofoma ãfe judeo. Akka a judeofoma fe mĩ imis,
meka sharaõnoa ẽ ato yoinõ. nãskax judeoma keskara mĩ imis. Akka,
9 Nãskakẽ Santiago ikaino Pedro ¿afeskakĩ a nõko xinifãfe yoipaonifo
ikaino Juan ikaino, afãfe a Nios Ifofaafo keskara a judeofoma mĩ ato yoipaimẽ,
ato ĩkikaxõ ea tãpinifo Niospa ea judeofo keskara ixõ?” ẽ Pedro fani.
nĩchinino nã meka sharaõnoa a
judeofoma ẽ ato yoinõ. Nãskakaxõ ea Judeofo a judeofoma feta Nios Ifofakanax
yafi Bernabé noko metakaxanifo. Noko Nios fe ipaxatirofo
askafakãta nokoki inimakaki noko yoikĩ 15 Akka nõ judeokõifo nõ sharakõifo

iskafanifo: “Aicho, judeofoma mẽra nõ afaa chakafakĩ finakõimisma na yora


kaxõ Niosnoa meka shara mã ato fetsafãfe amisfo keskafakĩ.
yoitiro,” noko fanifo, judeofoma mẽra 16 Askatamaroko mã nõ tãpia a Moisés

kaxõ Niospa meka sharaõnoa nõ ato noko yoini keskaraõxõ nõko chaka nõ
yoikanõ, akka afãfemãi nã judeofo soatiroma Niospa noko
Niospa meka sharaõnoa ato yoikakĩ. omiskõimanõma. Akka nõ Jesucristo
10 Akka noko yoikĩ iskafanifo: “A Ifofaito nõko chaka noko soaxotiro, nõ
afaamaisfo ato shinãmakiyamakãfe. askainokai noko omiskõimaxima. A
Afarayaxõ ato inãkãfe,” ixõ noko Moisés yoini keskara nõ shinãito nõko
yoinifo. Askara yoikĩ ea inimamanifo chaka noko soaxotiroma. Akka
ẽrimãi a afaamaisfo ẽ ato Jesucristo fisti nõ Ifofaito noko
inãsharamiskẽ. omiskõimaxima.
17 Nõfi Cristoõxõ nõko chaka nõ
“Na mĩ akai keskara sharama,” Pablo soatiroki noko omiskõimanõma.
Pedro fani Antioquía anoxõ Nãskara mã nõ tãpifixõ nõ afara
11 Akka Pedro Antioquía pexe rasi ano chakafamis. Akka nõ afara chakafaito,
kaxõ afara chakafaino ãfe ferotaifi ẽ ¿Cristo noko afara chakafamapaimẽ?
yoikĩ iskafani: “Na mĩ akai keskara Maa, askarama. Noko afaa
sharama, mĩ chakafai,” ixõ ẽ yoini. chakafamatiroma. 18 A Moisés noko
12 Akka taeyoi a judeofoma feta yoini keskara mã nõ tãpia, aõnoaxkai
pipaonifo. Nãskaifono chipo a Santiago Nios fe nõ nipaxatiroma. Jesús fistichi
fe rafeafo fenifo. Mã feafono judeofoma nõko chaka noko soaxotiro nõ afe
makinoax Pedro paxkani anã ato feta nipaxanõ. Nã nõ chanĩmara fai. Akka a
pinima a rama feafoki atoki mesekĩ mĩ Moisés keneni keskara afianã nõ nikapai
chakafai na judeofoma feta mĩ pii ea nõ fenotiro Nios fe nõ ipaxatiroma.
fatirofora ixõ. Nãskakẽ anã a judeofoma 19 Akka a Moisés yoini keskara ayamakĩ

feta pinima. Akka a judeofo rama mẽ tãpia ẽkai aõnoax isharatiroma. Ẽ


feafãfe ato yoikĩ iskafanifo: “Mã Nios ari askaino Epa Nios ekeki inimatiroma.
kapaikĩ mãto foshki repa mã xatetiro,” Nãskakẽ nãfoõxõ mẽ tãpia Cristo fisti ẽ
ixõ mẽxotaima ato yoinifo. 13 Nãskakẽ a chanĩmara faino Epa Nios ekeki
judeofori Nios Ifofakanax nã Pedro ikai inimatiro. Nãskax ẽ afe yora itiro. Akka
347 GÁLATAS 2, 3

iskaratĩa a Moisés yoini keskaraõnoa Ifofaino mato omiskõimapaonifo,


anã ẽ shinãpakenakama, atokai ea askafikĩ Niospa Yõshi Sharaõxõ mã
ĩkipakexatiroma. Askara shinãtamaroko Jesús Ifofasharamis. Akka afianã mã
Nios fisti fe ẽ rafei afe isharaxiki. Jesús Ifofayamai mãkõi kaxpa mã
20 Nõko Ifo Cristo ifi cruz ikaki Jesúsnoax omiskõipaoni. Mã
mastaifono nani keskai ẽri ẽ afe naa askayamapainõ. 5 A mã nikamis keskara
keskarakõi ini. Nãskakẽ iskaratĩa a ẽ mã mã chanĩmara fakõina. Nãskakẽ ãfe
ipaoni keskara anã ẽ ikima. A ẽ Jesús Yõshi Shara mato mẽra naneyanã, tsõa
Ifofayamax ẽ ipaoni keskara anã ẽ atiroma keskafakĩ afama mĩshti mato
shinãima. Niospa Fake Cristo ea noikõi faxõfa. Moisés kenenioxokai mato
nã ipaiyai keskakĩ ea nãxoni. Nãskakẽ ẽ askafaxõama.
chanĩmara faino iskaratĩa Cristo efe ika 6 Shinãkapo. Abraham Nios chanĩmara

a keskara shara ea imaxiki. 21 Akka Epa faito Niospa yoiyoni iskafakĩ: “Mĩ ea
Niospa ãfe Fakeõxõ ẽfe chaka ea chanĩmara faito mĩ chaka ẽ mia soaxoni
soaxoni ẽ afe nipaxanõ. Ẽkai afaa fetsa mĩ efe ipaxanõ,” ixõ yoini. 7 Nãskakẽ
shinãmisma nisharapakexakĩ, Nios fisti tãpisharakãfe nã Abraham ãfe fenafãfe
ẽ shinãkõimis Nios fe nipaikĩ. A Moisés nã Nios chanĩmara faifãfe, nãfãfe
kenenioxõ nõko chaka nõ xateax Nios fe chanĩmara fakõinafoki. 8 Epa Niospa a
nõ nipaxafiatirono Cristo noko inõpokoai keskaraõnoa tãpiyoni a nõko
nãxokeranima. Ãakõi Cristo noko kaifofofãfemari Ifofaifono ãto chaka ato
nãxokerani. soaxota ato imasharaxixakĩ. Askaifono
atoki inimakõini, akka Niospa Abraham
A Moisés yoini keskara nõ nikayamakĩ nõ yoiyoni iskafakĩ: “Ẽ mĩõxõ keyokõi nã
Jesús chanĩmara fakõinaito nõko chaka maifo tii anoafo ẽ ato sharafaxii,” ixõ
noko soaxotiro Niospa yoinino kenenifo. 9 Nãskakẽ

3
1 Efe yora mĩshtichi Galacia Abraham chanĩmara fani keskafakĩ,
anoafãfe, mãfi oa yõra akairi chanĩmara faifono Epa Niospa ato
shinãsharaima keskarafoki. Akka, ¿tsõa sharafaxõi, Abraham sharafaxoni
mato paraimẽ oa mato parakani afianã keskafakĩ.
mã shinãsharanõma? Akka nõ 10 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafai: “Moisés

xafakĩakõi mato yoimis Jesucristo ifi yoini keskara ẽ nikai ẽ isharakõi,” ixõ
cruz ikaki mastafono matoõnoax nani. shinãi afi ãfe chaka aõ nepakenaka.
Nõ mato yoisharafimisno meka fetsa Akka kirika kenekĩ yoikĩ iskafanifo:
nikakĩ mã anorima shinãmis. 2 Akka ẽ “Moisés yoikĩ kirika kenekĩ iskafakĩ
mato yõkapai mã ea yoinõ a Moisés yoinino: ‘A Moisés yoini keskara
noko yoini keskara tãpixõ mã Niospa nikayamakani ãto chaka ãto
Yõshi Shara fiamãki, askayamaki nepakenaka,’ ” ixõ yoinifo. 11 Akka fẽtsa
Jesucristoõnoa meka shara nikaxõ mã Epa Nios chanĩmara faino ãfe chaka
fiamãki. 3 Niospa Yõshi Sharaõxõ Jesús soaxota imasharakõitiro. Akka fẽtsa a
mato amapaiyai keskara mã ayopaoni. Moisés yoinioxõ ãfe chaka soapaikĩ
Akka iskaratĩa mã shinãkĩ iskafai: “A iskafakĩ shinãtiro: “Moisés noko yoini
Moisés noko yoini keskara nikax nõ keskara nõ nikaito Epa Niospa noko
isharatiro,” ixõ mã shinãmis. Ooa. imasharatiro,” ixõ shinãfiafonokai Epa
¿Afeskakĩ oa yorafãfe shinãsharaifoma Niospa a Moisés yoini keskaraõxõ ato
keskara mã shinãimẽ? 4 Mã Jesús imasharatiroma. 12 Akka mã nõ tãpia
GÁLATAS 3 348

Jesús fisti nõ chanĩmara faax Epa Nios 18 Epa Niospa Abraham yoiyoni keskara
fe nõ ipaxatiro. Akka a Moisés noko Abraham chanĩmara faito, chipo Epa
yoini keskaraõnoax nõ askatiroma. Niospa Abraham noikĩ ãakõi
Akka Moisés noko yoini iskafakĩ: “Nã axosharakõini.
Niospa noko yoini keskafakĩ mẽxotaima 19 Akka, ¿afeskai a Moisés yoini

nõ nikayamax Nios fe nõ ipaxatiroma,” keskara sharamẽ? Ẽ mato yoinõ, ea


ixõ noko yoini. nikakapo. Niospa yoiaino Moisés keneni
13 Akka a Moisés noko yoini keskara: yorafãfe tãpinõfo afeskax
“Nõ nikayamaito Epa Niospa noko isharatirofomãki, Niospa fichipaiyai
omiskõimaxira,” ixõ kenefinifono, noko keskai. Askatamaroko tsoa askamisma,
omiskõimatama, ãfe Fake omiskõimani. nikayospakõimisfo. Nãskakẽ Epa Niospa
Niospa meka kenenifo iskafakĩ: “Fatora ãfe ãjirifo yoini afãferi Moisés yoinõfo
fetsa ifi cruz ikaki mastaifono, atori Epa Moisésri yorafo yoinõ yorafãfe
Niospa omiskõimaxii akairi nikakõinõfo Abraham ãfe fena Cristo
omiskõinõfo,” ixõ kenenifo. Akka nõ oyoamano. 20 Akka Epa Niospa Abraham
afara chakafamisno Cristo nokoõnoax ifi anori yoinima. Ãfe ãjiriõxõ yoiyamata,
cruz ikakinoax nani. Noko yorafoõxori yoinima. Epa Niospa ãakõi
nãxoyamanikẽ nõ omiskõipakexakerana. yoipaiyai keskafakĩ Abraham yoini.
14 Akka Epa Niospa Abraham sharafani

keskafakĩ, judeofori Jesucristoõxõ ato ¿Afeskakĩ Epa Niospa Moisésxõ ato


sharafaxii. Nãskakẽ a chanĩmara faifo tii yoinimẽ?
ato yoiyoni keskafakĩ ãfe Yõshi Shara 21 Akka, ¿Epa Niospa a inõpokoaifo

atoya rafematiro. Akka Cristo yoiyoni keskara yafi a Moisés yoini


nokoõnoax nani Apa Nios fe nõ ipaxanõ. keskarakõiri mã shinãimamẽ? Maa. Epa
Nãskatari Niospa Abraham yoiyoni Niospa mekakai rafema. A Moisés yoini
keskafakĩ chanĩmara faifono a keskaraõxõ noko nimapakexatirokẽ Epa
judeofomari ato imasharaxii. Niospa nãfoxõ nõko chaka noko
soaxokerana nõ a keskara shara inõ.
Niospa Abraham yoiyonino Moisésri ato 22 Akka Niospa meka yoikĩ kirikaki
yoini nikanõfo kenekĩ iskafanifo: “Keyokõichi nõ afara
15 Efe yora mĩshtichi, iskaratĩa nã nõ chakafakatsaxakĩ nã nõ karaxa mẽra ika
amis keskaraõnoa ẽ mato yoi mã tãpinõ. keskarakõi,” ixõ kenenifo. “Akka
Feronãfake mã afe feronãfake yoiyoxõ Jesucristo nõ chanĩmara faito ares fisti
anã shinãkĩ fetsafatiroma mãmãi ãfe ane noko kãimatiro afara chaka nõko ifo
kenexõ. 16 Nãskarifiakĩ Epa Niospa inõma.” Nãskarakõi yoikĩ kenenifo.
Abraham yoiyoni ãfe fena fistiõnoa 23 Nãskakẽ nõ chanĩmara

yoikĩ. Ãfe fena Cristo fistiõnoa yoini. fayopaonima. Akka Cristo oyoamano a
17 Ẽ mato xafakĩa yoinõ Epa Niospa Moisés noko yoini keskaraõnoax oa
Abraham yoiyoni keskara cuatro cientos karaxa mẽra ika keskarafo nõ iyopaoni.
treinta xinia finõta Epa Niospa Moisés Akka mã Cristo oano nõ chanĩmara
yoiniki. Niospa Moisés yoinino akka faino noko kaimanano anãkai oa karaxa
Abraham yoini keskara anã mẽra ika keskara nõ itiroma. 24 Nãskakẽ
fetsafatiroma. Nã yoiyoni keskakõimis. nõ tãpitiro Epa Niospa apaiyai keskafakĩ
Nãskaxõ Epa Niospa anã shinãkĩ Moisés noko yoini. Nãskakẽ nõko ifo
fetsafanima, nã yoiyoni keskara amiski. keskara iyopaoni. Akka Cristo oaino nõ
349 GÁLATAS 3, 4

chanĩmara faino nõko chaka noko 6 Chanĩma, mãfi iskaratĩa Niospa


soaxota noko imasharaxiki. 25 Nõ fakefoki. Nãskakẽ Epa Niospa ãfe Yõshi
askafipaonixakĩ mã Cristokõi nokoano a Shara nõ mẽra naneano aõxõ nõ yoitiro
Moisés yoini keskara afianã nõko ifo iskafakĩ: “Epa Niosi, mĩfi ẽfe Epakõi,”
itiroma anãkai aato noko ĩkitiroma. ixõ nõ yoitiro. 7 Nãskakẽ iskaratĩa mã
26 Akka mã chanĩmara faax Niospa Niospa fakefo, a Moisés yoini keskara
fakekõifo mã iki mãmãi Cristo Jesús nõ anã nikaima nõko ifo inõ. Nãskakẽ
Ifokõi faxõ. 27 Keyokõi mãfi mã mã afe fakefo afara inãsharai keskafakĩ
Cristo fe rafekõiakĩ mã maotisameax matori afara inãsharaxii Jesucristoõxõ.
keskarax Niospa Yõshi Shara mato mẽra
naneano. Nãskax oa rapati fena shara Pablo a Jesús Ifofaafo ato shinãkõini
safea keskarakõi mã. 28 Epa Niospa 8 Akka taeyoi mã Nios tãpiyoamax nã
Cristoõxõ keyokõi nã maifo tii anoafo nioskõimafo mã ato nikaito mato
keyokõi nãskarafos noko õi. Judeofoya yonomayopaonifo. 9 Mã mã
a judeofoma, a ato yonomatifoya a askapaonixakĩ, akka iskaratĩa mã mã
yonomatifoma, feronãfakefoya kẽrofo, Nios tãpikõia. Epa Niospari mato
nãskarafos noko õi. Jesucristo nõko Ifo tãpikõia. Mã mã Nios tãpikõifiax,
ikano aõnoax yora fisti keskara nõ itiro. ¿afeskakĩ a mã apaoni keskafakĩ afianã
Akka keyokõichi nõ Ifofaax nõ afe mã ato yonoxopaimẽ? Afãfekai Epa Nios
yorafo. 29 Akka mã Cristo afe yorax xanĩfo ika ari mato iyotirofoma. 10 Nã
Abraham ãfe fenafori mã iki. Nãskakẽ mãto xinifãfe yoinifo keskai mã
nã keyokõi Epa Niospa Abraham askakõimis. Nãskakẽ pena safaronõ mã
yoiyoni keskara mãtonãri iki. tenemis, askatari rama oxe kãiyaino mã

4
1-2 Akka ẽ mato iskara yoipai. Apa fista amis, askatari rama xiniaino mã
naano ãfe fãke ãfe apanãfo fitiro. fista amis, askatari seis xinia finõmata
Nãskakẽ nã fake yomekẽ, fetsafãfe ãfe mãto tare mã fanamisma. Mã shinãkĩ
afama mĩshtifo kexesharaxoyokaxõ, nã iskafamis: “Nã fistatĩa nõ ato fe
fake yome yonomayotirofo. Nãskakẽ inimaino Epa Nios nokoki inimatiro,
ãpa yoini keskafakĩ ãa yosiyonõ, yora nãskaxõ nõko chaka noko soaxotiro,”
fetsafãfe ãfe afama mĩshti ixõ mã anorima shinãmis. 11 Ẽ mato
kexexoyotirofo. 3 Nãskarifiakĩ nõ Cristo shinãkõimis ẽ mato yonoxopaoni. Ẽ
Ifofayoamano nõ oa fake yome mato Jesúsnoa yoikĩ kaxpa ẽ mato
keskarakẽ nõko xinifãfe noko yoipaiyai yoipaoni rakikĩa mã shinãyamafiaino.
keskafakĩ noko yoipaonifo. Nãskakẽ ato 12 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato

yonoxomis keskara nõ iyopaoni. Nã yoisharapai ẽ akai keskafakĩ anã mã


Cristo chanĩmara faafãfema amisfo Jesús Ifofanõ. Mã Jesús Ifofai keskafakĩ
keskara noko amapaonifo nõ ato ẽri Ifofaaki. Ẽ mato fe ikano mã ea
yonoxomis keskara inõ. 4 Akka Epa chakafapaonima, askatamaroko mã ea
Niospa nã yoinitĩa, ãfe Fake nĩchini, sharafapaoni. 13 Akka mã mã tãpia Epa
kẽromã xakĩ mẽranoax kãini judeokõi Niospa ea nẽtefani taefakĩ Niospa meka
nã Moisés noko yoini keskara sharaõnoa ẽ mato yoinõ nõ afe ipaxanõ.
nikakõipaoni. 5 Akka nono mai ano oni, Akka ẽ isinĩ iki ẽ anã katiroma ini.
noko imasharaxii a Moisés yoini keskara Nãskakẽ ẽ mato ano nẽteni. 14 Ẽ isinĩ iki
nikapaimisfono, nãskax Niospa fakekõi ẽ omiskõifiaino mã ea iskafanima:
keskara nõ inõ. “Pablo isinĩ iki mesekõi nõ afe
GÁLATAS 4 350

ichanãtiroma,” mã ea fanima. yoikapo ẽ mato yoinõ. Akka, ¿a Moisés


Askatamaroko mã ea ifisharakõini oa yoini keskara mã nikamismamẽ?
Niospa ãfe ãjiri keskara õikĩ, askatari oa 22 Iskafakĩ yoikĩ kenenifo: “Abraham

Jesucristo keskara ea õikĩ mã ea fake rafeya ini. Fetsa ãfe ãfinĩ yonomati
ifisharakõini, askatari mã ea feta fake ani, fetsa ãfe ãfikõi feta ani.
kexesharakõipaoni. 15 Ẽ mato yoiaino Nã ãfe ãfikõi tsõa yonomati inima,” ixõ
mã inimapaoni. Akka, ¿afeskai iskaratĩa keneni. 23 Nã Abraham ãfe ãfinĩ
a mã ipaoni keskai anã mã yonomatinĩ fake fini, nã kẽrofãfe fake
inimaimamẽ? ¿Mã shinãimamẽ a mã ea fimisfo keskarari fake fini. Akka
noikõipaoni keskara? Ẽ afara yopaito Abraham ãfe ãfikõi yõxafokõi ini fake
mã ea inãpaoni ea noikõiyanã. Akka fitiroma. Nãskafekẽ Epa Niospa
mãto ferori tsekatiro pinĩkẽ mã ea Abraham yoiyoni iskafakĩ: “Mĩ ãfinĩ
inãkerapaoni. 16 Akka, ¿mã shinãimẽ na fake feronãfake fixii,” ixõ yoinino,
meka chanĩmakõi yoikĩ ẽ mato nãskakẽ Abraham ãfinĩ fake feronãfake
noikaspai keskara? fini. 24-25 Nã xotofake rafeoxõ Niospa
17 A Moisés yoikĩ keneni keskara yora afara fetsa noko shinãmani. Niospa
fetsafãfe mato tãpimapaikani. Nãfãfe a yoiyoni afeska faxõ yorafo ifitiromãkĩ.
shinãifo keskara mato tãpimapaikani mã Nã kẽro Agar nõ shinãino machi Sinai
ato keskara inõ. Akka a akaifo keskara mã noko shinãmani, Arabia anoa. Nã machi
ato feta aka a keskarakai sharama. ãfe ane fetsa Agar. Nã machi arixõ
Nãskaxõ nãfãfe noko paxkanã fapaikani Niospa Moisés yoini Moisésri nã
afianã mã ea nikatama afãfe mato yoiaifo israelifo ato yoinõ nikakõinõfo. Askatari
keskara mã ato nikanõ. 18 Akka fetsafãfe nã kẽro Agar nõ shinãino noko
mato sharafaifono shara itiro. Ẽ mato fe Jerusalén shinãmatiro. Nã Jerusalén ano
iyamafiano mato sharafaifono, nãskarari ikafo nõ shinãino nã Agar ãfe fakefo
sharakõi itiro. Jesucristoõxõ mato noko shinãmatiro. Nãfãfe Moisés yoini
sharafaifonori sharakõi itiro. 19 Ẽfe fakefãfe, keskara nikakanax nãfo ãto yonomati
afianã ẽ matoõnoax omiskõikĩ ẽ pae keskarafo. 26 Akka nãno kẽro fetsa
meekõi. Nã kẽromã fake kãikĩ pae meetiro Abraham ãfe ãfikõi. Ãfe ane Sara, nã
keskarakõi ẽ mei. Akka mã fake kãixõ anã nõko efakõi keskara. Nõ Sara shinãino
pae meetiroma. Nãskarifiakĩ mã Jesús Jerusalén fetsa nai mẽranoa noko
Ifofayamaino ẽ matoõxõ pae meekõitiro. shinãmatiro Epa Nios ika aria. Nãskakẽ
Akka Cristo ãfe Yõshi Shara mãto õiti mẽra chipo nõ ari ixii. Nõri Sara keskara nõ
naneano afianã ẽ mãtoõxõ pae meetiroma. ãto yonomatima, ãfe fakefori ãto
20 Ooa. Iskaratĩa ẽ ano mato fe ipainõ yonomatifoma. A Moisés yoini
afianã ẽ mato yoisharaxiki. Akka ẽ keskarakai nõko ifo itiroma. 27 Akka
tãpiama a mã shinãi keskara mã anorima kirika kenekĩ iskafanifo:
shinãi. Akka ẽ ano mato fe ixõ ẽ mato Kẽromã, mĩ fake fimismakĩ
yoisharakõikerana. inimafe, askatari mĩ fakeyamakĩ
inimayanã tai tai ife mĩ fake pae
Agar fe Sara ipaonifo meemismaki. Akka nã kẽro fenẽ
keskaraõnoa noko yoi eneyoa nãfi chipo ãfe fena
21 Niospa shinãmanaino a Moisés ichapayakõi ixii kiki, a kẽro feneya
kirika keneni keskaraõnoa mã anã finõmainĩfofã,
nikapaimãkai Nios Ifofakaspakĩ ea ixõ yoikĩ kirika ano kenenifo.
351 GÁLATAS 4, 5

28 Efeyora mĩshtichi, nõfi Isaaca Fatora fẽtsa mã foshki repa xatepai Nios
keskaraki. Epa Niospa Abraham yoiyoni fe ipaikĩ, anori shinãfikĩ nã Moisés yoini
keskai ãfe fake Isaaca chipo kãini. keskara nikakõiamax, anorima shinãx
Nãskarifiakĩ Epa Niospa yoiyoni keskai Nios fe mã nipaxatiroma. 4 Moisés yoini
nõri ãfe fakefo. 29 Nã ãto yonomati Agar keskara fisti mã nikaito mãto chaka
yõxafoxoma ãfe fake fikĩ taefani ãfe ane mato soaxotiroma. Nãskax mã Cristo fe
Ismael. Akka nã fake fimismato Sara rafeima, akka Epa Niospa mato
chipo yõxafoxõ fake fini Niospa Yõshi noifiaino mã Cristo fe rafeima, akka Epa
Sharaõxõ. Nãskano Agar ãfe fake Ismael Niospa mato noifiaino mã Cristo
iyoaxõ ãfe exto omiskõimapaoni. kachikirifai. Nãskafekẽ mato afeska
Nãskarifiakĩ Niospa Yõshi Sharaõnoax fatiroma mãto chaka mato soaxona mã
nõ Niospa fake ikaino, fetsafãfe Nios afe ipaxanõ. 5 Akka Niospa Yõshi
Ifofakaxoma noko omiskõimatirofo. Sharaõxõ mã nã tãpia, Cristoõxõ nõko
30 Akka kirika kenekĩ, ¿afaa fanifomẽ? chaka noko xoaxotiro Niospamãi noko
Kenekĩ iskafanifo: “Mĩ fake Isaaca ẽ noikõikĩ. Nãskakẽ nõ manasharai. 6 Nõ
inãxiai keskara, akka nã mãto yonomati foshki repa xateano, askayamãkĩ nõ
Agar ãfe fãke afaa fixiima. Nãskakẽ xateamano, afãfekai nõko chaka noko
mato anoxõ ãfe fakeyafi ato nĩchikãfe soaxotiroma. Akka nõ Jesucristo
afianã mato fe inõfoma,” ixõ Epa Niospa Ifofakõinaino fetsafo noko ato
Abraham yoini. 31 Nãskakẽ ẽ mato yoi noimasharakõitiro nõ ato
efe yora mĩshtichi, nõkai a ãto noisharakõinõ. Nã fisti nõ fichipai,
yonomatinĩ fake keskarafoma. chanĩmara fasharakõixii.
Askatamaroko nõfi Abraham ãfe 7 Mã Jesús Ifofasharayopaoni. Akka,

ãfikõichi fake keskarafo. Nãskaxõ nõ ¿tsõa mato yoiamẽ, na meka sharakõi


Nios Ifofaax nõ tsõa yonomati itiroma, kachikirifayanã mã anã nikanõma?
nõ Niospa fakekõifo itiro. 8 Akka Niospakai anori mato yoiama.

Ãfe Fake fisti mã chanĩmara fanõ mato


Cristoõnoax isharakãfe a mã ipaoni yoia. 9 Akka mato mẽraxõ yora fistichi
keskara chaka anã shinãkakima chaka shinãkĩ, nã fistichi keyokõi mato

5
1 Akka Cristo nokoõnoax nani a afara chaka shinãmatiro, aõxõ chakakõi
Moisés yoini keskara nõ anã mã shinãno. 10 Ẽ Nios kĩfiyanã nõko Ifo
nikanõma, nãskax anã ãto yonomati nõ ẽ chanĩmara fakõini, ẽ akai keskafakĩ
inõma. Cristo fistiõnoax nõ isharatiro, mãri chanĩmara fanõ. Akka nã mato
nãskakẽ Cristo kachikiri fayamakãfe. fanĩrira chaka shinãmanaifo Niospa ato
Mã ipaoni keskara anã iyamakãfe, nõko omiskõimaxii.
xinifãfe yoinifo keskara afianã 11 Efe yora mĩshtichi, akka eõnoa yoikĩ

nikayamakãfe ãto yonomatifo mã iskafamis: “Na Pablo yoimis nõ


ixikakĩma. foshki repa xateamax nõ Nios ari
2 Ẽ mato yoinõ, ea nikasharakapo. katiroma ixõ yoimis,” mã ea famis. Maa,
Iskafakĩ shinãyamakãfe: “Ẽ foshki repa ẽkai anori yoimisma, ẽ anori yoiaito ea
xatekema Epa Niospa ẽfe chaka ea omiskõimakeranafo. Akka ẽ yoimis:
soaxotiroma,” ixõ shinãyamakãfe. Anori “Jesucristo ifi cruz ikaki mastaifono
mã shinãito Jesús mãto chaka mato noko nãxoni, nõko chaka noko soaxoxii
soaxotiroma Epa Nios fe mã ipaxanõ. Epa Nios fe nõ ipaxanõ,” ixõ ẽ yoimis.
3 Afianã xafakĩakõi ẽ mato yoipai. Nãnori ẽ yoiaito nikakĩ nã Jesúsnoa
GÁLATAS 5 352

nikakaspamisfãfe ea omiskõimamisfo. chakafapaoni keskara nõ anã ayamakĩ


12 Akka fetsafãfe mato yoimisfo Niospa Yõshi Sharapa nõko shinã
iskafakakĩ: “Mã foshki repa xatexoma mẽraxõ noko yoiai keskara nõ
mã Nios chanĩmara faima,” ixõ fanĩrira nikakõitiro. 18 Nãskakẽ Niospa Yõshi
mato shinãmamisfo. Nãnori yoikakĩ Shara nofe rafeaino a Moisés yoini
mato fekaxtefamisfo, nãfo anã mato fe keskara anã nõko ifo itiroma noko
iyamapainõfo. yonomaxiki.
13 Efe yora mĩshtichi, Jesucristoõxõ 19 Fetsafãfe Nios nikakaspakakĩ afarafo

iskaratĩa ãfe meka fisti nikakõikãfe. chakafakani. Mã mã tãpia afe keskarafo


Afaa fetsa mato yonomayamafiaino ikafomãki. Nãskakẽ feronãfakefãfe ãto
chakafayamakãfe. Jesucristo mato ãfimafo chotamisfo. Nãskakata afara
imasharakĩ iskaratĩa nã nõ apaiyai fetsa fetsatapafo chakafamisfo.
keskara nõ atiro iyamakãfe. Akka 20 Nãskakaxõ afara yora fakaxõ na nõko

fetsafo fe axõ faatanãkãfe noinãkõiyanã. niosra ixõ kĩfimisfo. Askatari koshoiti


14 Akka Niospa Moisés yoini iskafakĩ: tãpiafo, askatari ato noikaspamisfo,
“Nã mã noimeai keskariakĩ fetsafori askatari isharakãtama õitifishkimisfo.
noisharakãfe,” ixõ yoini. Mã askafakĩ nã Nãskakaxõ atonã fisti afara apaimisfo,
Niospa Moisés yoini keskara, keyokõi askatari noikaspa faatanãmisfo nores
mã aki. Mã askafakĩ keyokõi a Niospa fisti nõ tãpikõia a nõ tãpia keskara tsõa
Moisés yoini keskara mã aki. 15 Akka mã tãpiama ikanax. 21 Nãskaxõ fetsafo afara
chakafaatanax mã keyotiro, oa paxta fĩapaimisfo, askatari pãemisfo, askatari
rafe keyonãkanax retenãtirofo keskai. pikĩfinapaikõimisfo. Nãskakaxõ afara
Nãskakẽ kexemesharakãfe fetsa fetsatapafo chakafamisfo. Ẽ mato
askaxikakĩma, a mato feta Nios yoimis a keskara chakafo Epa Niospa
nikamisfo anã mato fe ichanãtirofomaki. keyokõi ato ĩkinã ano tsoa katiroma afe
Askatari Nios kachikiri fatirofoki. ipaxakakĩ.
22 Akka Niospa Yõshi Sharapa noko
Nõko shinã mẽraxõ nõ afara ĩkinãno fetsafo nõ noikõitiro
chakafapaimis keskara yafi a Niospa inimakõiyanã, askatari nõ isharakõita
Yõshi Sharaõnoax nõ isharatiro nõ fekaxtetiroma, askatari fena
Pablo ato yoini fenakima nõ manasharakõiyotiro,
16 Akka ẽ mato yoi Niospa Yõshi Shara askatari nõ fetsafo chakafamisma itiro,
nikasharakãfe aõnoax isharaxikaki. askatari nã nõ yoimis keskara nõ atiro
Nãato mato yoitiro mã afeskaimãkai. Nã isharakõita. 23 Askatari isharakõita,
nikakõixõ afianã a mã apaoni keskara fetsafo fe feratenãtama oi tsifaxõ ato
mãto shinã mẽraxõ afara anã mã yoimis ita, askatari a Niospa fichikaspai
atiroma. 17 A nõko shinã mẽraxõ nõ atama nõa nõ kexemetiro afaa
afara chakafapaiyai keskarakai Niospa chakafaxikima. Nãskaxõ Niospa ãfe
Yõshi Sharapa shinãima. Nãskaxõ ãfe Yõshi Sharaõxõ noko yoia keskara nõ
Yõshi Sharapa noko amapaiyai keskara atiro isharaxiki. Nãskakẽ anã meka fetsa
nõko shinã mẽraxõ nõ shinãfikĩ nõkai nõ yoipaima Niospa Yõshi Sharaõnoax
askafapaimisma. Nõko shinã mẽraxõ nõ isharaxiki. Nãskakẽ anã noko tsõa
shinãpaoni keskarakai Niospa Yõshi yonomatiroma. 24 Nã Cristo chanĩmara
Sharapa anori shinãmisma. Akka nã nõ faifo tii afe yorakõifo. Jesús cruznoax
apaiyai keskafakĩ nõ atiroma. A nõ afara noko nãxoni nõko chaka noko
353 GÁLATAS 5, 6

soaxoxiki. Akka nõ naa keskaraxõ anã mẽraxõ nõ shinãtiro a nõ afara


afaa nõ chakafatiroma a nõ apaoni chakafamis keskara. Tsõakai a Niospa
keskara. Nãskakẽ nã noko Niospa noko amapaiyai keskara noko
amapaiyai keskara fisti nõ atiro. amatiroma, nõakõi nõ atiro.
25 Nãskakẽ Niospa Yõshi Shara fe nõ 6 A Niospa meka mato yoimisto afara

rafekĩ nã noko yoiai keskara nõ yopaito inãsharakãfe.


nikakõitiro. Nãskaxõ nã noko amapaiyai 7 Mãrifi anofi pãrameyamakãfe, tsoari

keskara nõ atiro. Nioski kaxemetsamapaitiroma. Akka


26 Nãskakẽ Niospa Yõshi Shara fe nõ akiki kaxemetsamapaiyaifono Niospa
rafeax kakapaimis nõ itiroma, fetsafãfe ato omiskõimatiro. Akka afara nõ
nokoõnoa yoisharanõfora ixõ ẽ mato fanaxõ mã fimiano ãfe fimi nõ fitiro.
finõkõiara iyamakãfe. Mã askakĩ fetsafo Nãskarifiakĩ Niospa meka nikayamata
mã shinãchakamatiroki. Mã askara nõ afara chakafaax nõ omiskõitiro. Akka
chakafo shinãkĩ mã shinãsharatiroma, nã Niospa noko yoia keskara nõ akax nõ
askara chakakõiki. isharakõitiro. 8 Akka fẽtsa ãfe shinã
mẽraxõ afara shinãkĩ afara chakafaax
Mã ranã axosharanõnã faatanãkãfe omiskõifinakõitiro. Akka Niospa Yõshi

6
1 Efe yora mĩshtichi, fẽtsa afara Sharapa amapaiyai keskara fẽtsa
chakafaito õikĩ, Niospa Yõshi afafãini, nãfi Niospa Yõshi Sharaõnoax
Sharayaxõ aõ noikĩ oi tsii faxõ nisharapakenakaki. 9 Nãskakẽ afara
yoisharakãfe, afara chakafakĩ xatenõ. sharafakĩ eneyamakãfe. Nãskaxõ
Meka mitsisipato yoiyamakãfe. Nãskakẽ iskafakĩ shinãyamakãfe: “Mẽ fetsafo
mãri kexemesharakãfe afara sharafayomiski iskaratĩa ẽ anã
chakafayamaxiki. 2 Nãskakẽ fetsafo fe askaimakai, ẽ anã fetsafo
afara axonõnã faatanãsharakãfe. Mã sharafatiromaki. Nãskanõ,” ixõ anori
ranã Nios kĩfinõnã faatanãkãfe. Fetsa shinãyamakãfe. Akka nõ askatama nõ
omiskõiaito aõ noikĩ inimamakãfe, inimakõikẽ nã noko inãpaiyai keskara
nãskakẽ kexenõnã faatanãsharakãfe. shara Niospa noko inãsharaxii.
Fetsa omiskõiaito Nios kĩfixokãfe 10 Nãskakẽ afeskaraifãfe õikĩ keyokõi ato

Jesúsnoa shinãmasharayanã Ifo axosharafafãikãfe. Nãskatari a Nios


sharafanõ. Mã askakĩ nã Cristo yoini Ifofaafo ato noisharayanã ato
keskara keyokõi mã akikai. axosharafafãikãfe.
3 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafai: “Ẽ
Pablo mã mekai xatekĩ ato yoisharani
sharakõi. Ẽkai tsoa yopaima ea Nios
kĩfixonõ,” ixõ shinãi. Nã keskara 11 Akka iskaratĩa ẽkõi mato kirika
yorakai afama, ãakõi pãramei. 4 Akka nõ kenexoni. Ẽfe kene efapakõikĩ õikapo.
nõko shinã mẽraxõ nõ shinãtiro nõ 12 Akka fetsafãfe mato yoipaikani

Jesús yonoxõsharaimãkai. Akka nõ iskafakakĩ: “Mãto foshki repa xatekãfe


yonoxõsharai mã nõ tãpiax nõ nõri askaraki,” ixõ mato yoimisfo. Akka
inimasharatiro. Nãskakĩ nõ shinãkĩ mato yoipaikanima a Jesucristo ifi cruz
iskafatiroma: “Na fetsafãfe afara ikakinoax noko nãxoni nõko chaka noko
chakafaifo keskafakĩ ẽ afaa soaxoxiki. Askara mato yoimisfoma,
chakafamisma,” ixõ nõ shinãtiroma. askara nõ ato yoiaito noko
5 Akka keyokõichi nõ afara chakafamis. omiskõimatirofora ikaxõ. 13 Nãfãfe mã
Nãskaxori keyokõichi nõko shinã foshki repa xatefikaxokai a Moisés
GÁLATAS 6 354

keneni keskara tsõa nikakõimisma. noko soaxotiroma. Akka nõ Ifofaito


Nãskakaxõ matori yoipaikani mãto Niospa nõko chaka noko soaxotiro fena
foshki repari mã xatenõ. Mãri nã imisfo keskara shara nõ inõ. 16 Niospa Yõshi
keskai mã ato fe askaito, nãfãfe fetsafo Sharapa Jesúsnoa noko yoia keskara mã
yoitirofo iskafakakĩ: “Nafãfe noko akẽ Epa Niospa mato inimamakõiyanã
nikakõimisfo,” ixõ ato yoitirofo. 14 Akka mato noikõi. Nãskax Niospa fakekõifo
ẽkai anori shinãpaima, nã meka shara mã iki.
fistiõnoa ẽ yoipaifafãini. Nã meka shara 17 Akka mẽ mekai xatekĩ ẽ mato

fistiõnoa ẽ yoipaikĩ ẽ iskafai: “Aicho, yoinõ. Ẽfe Ifo Jesúsnoax ẽ


Jesucristo ifi cruz ikakinoax ea nãxoni, omiskõimis, ẽfe yora toafo õikĩ mã
aõxõ a ẽ chaka shinãpaoni keskara anã tãpitiro ẽ Jesús yonosharaxonaito ea
ẽ shinãtiroma. Jesús nã ea nãxofaitĩa nã iskafamisfo. Nãskakẽ anã ea
ẽ afarafo chakafapaonifo mã Jesús fe fekaxtefayamakãfe.
naa keskarakõi. Nãskakẽ anãkai ea 18 Efe yora mĩshtichi, nõko Ifo

afeska fatiroma,” ixõ ẽ shinãtiro. 15 Nõ Jesucristo keyokõi mato noikĩ mato
Jesucristo Ifofaxõ nõ foshki repa xatea sharafa fafafãini. Nãskapainõ. Nã tii.
askarakai sharama atokai nõko chaka Pablo
Pablo Efeso Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

nãmã nĩchixoni nokoõnoax ãfe imi foax


Pablo ato yoisharani, Efeso anoafo ifi cruz ikakinoax noko nãxonõ nõ

1
1 Ẽkĩa Pablo ẽ mato kirika kenexõ sharakõi afe inõ, askatari nõko chaka
fomai. Ea Jesucristo nĩchia ẽ aõxõ nokoõnoa noko soxonõ. 8 Nãskaxõ
ãfe meka yoimis inõ, Niospa fichipaiyai Niospa noko õimana noko noisharakõikĩ
keskafakĩ. Ẽ na kirika mato fomai a Nios noko tãpimasharakõikĩ, askatari noko
Ifofaafo, Jesucristo chanĩmara faafo, shinãmakĩ finakõi. 9-10 Nãskakẽ Epa
Efeso anoafo. 2 Nõko Epa Nios feta nõko Niospa yoini afama mĩshti onifayoxoma
Ifo Jesucristo mato shinãsharanõ mato ãfe Fake xanĩfo imaxikĩ, keyokõi, nai
noikĩ mãto shinã mẽra mato mẽranoafoya, nãmãnoafoyari ãto xanĩfo
shinãmasharanõ, mãto õiti finakõi inõ. Tsoa pishta anori meka
fekaxtenõma. nikayomisma Niospa onãxõ yoini a
shinãi keskafakĩ, anori noko tãpimani
Nõ Cristo chanĩmara faito nõ tãpisharanõ aõxõ. Nãskakẽ Niospa ãa
afara sharafo noko amatiro shinãkĩ iskafani: “Nã ẽfe Fake ẽ
3 Nõko Ifo Jesucristo ãfe Apa Niospa nĩchipaiyaitĩa ẽ nãmã nĩchixii keyokõi
noko afara sharafo noko shara famai, nai mẽranoafoya, nãmãnoafori ãto
nai mẽraxõ nõ õiamafiaito nõko õiti xanĩfokõi inõ,” ixõ Niospa shinãni.
mẽra noko inimamasharai nõmãi ãfe Nãskaxõ nãnori iskaratĩa noko
fakefokẽ. Nãskakẽ nõ yoisharai nõ tãpimana.
inimasharakõi Epa Nioski. 4 Epa Niospa 11 Nõfi Cristo fakekõifokĩ. Nõ afe

mai yafi nai onifayoxoma noko katoni yorakõifo ikaito, Epa Niospa noko katoni
nõ afe ĩpaxanõ ãfe Fake Cristo keskara noko onifayoxoma ãa shinãkĩ taefani. Epa
afaa chakafamisma keskara sharakõi nõ Niospa nonori iskafakĩ shinãni: “Na ẽfe
inõ. Niospa noko noikĩ, 5 ãfe fakefo noko Fake Jesús ẽ inãi keskari fakĩ nã ẽfe Fake
fani. Anori shinãni Niospa a Jesucristo Jesús Ifofaifori ẽ ato inãira,” ixõ Epa
noko nãxoyoxiai. 6 Nãskakẽ Niospa ãfe Niospa shinãni. A Niospa shinãkĩ yoini
Fake noikõikĩ nokori nãskarifai noikĩ. keskara, nãskarifakĩ iskaratĩa mã askafaa.
Nãskaxõ noko nimasharapakenaka. 12 Akka nõ Cristo Ifofakĩ taefaxõ nõ yoikĩ

Nãskakẽ Nios sharafinakõikẽ nõ aicho iskafanõ: “Epa Niosi, mĩ fãsi sharakõi. Mĩ


fai akiki inimakĩ nokomãi afama mĩshti noko sharafamis keskara sharakõi. Tsoa
sharafo famaito Jesúsxõ. 7 Niospa noko fetsakai mia keskara sharama,” ixõ nõ
noikĩ finakõikĩ ãfe Fake Jesús noko yoinõ.

355
EFESIOS 1, 2 356

13-14 Nãskakẽ ẽ mato yoi mãkai mefe xanĩfokõi inõ. Nãskax mĩ põya


judeofoma. Nãskafixõ Niospa meka kayakai aõri mefe tsaoa. Afia mĩ Yõshi
shara Jesúsxõ mã nikakĩ mãri Shara nõ mẽra nanexõ a nofeta mia
chanĩmara fai. Mã askaito Niospa mato chanĩmara faafo tii afara fetsafo mĩ
chaka soaxona mã afe nipaxanõ. noko ispasharakĩ mĩ noko amasharakĩ.”
Nãskakẽ mãri iskaratĩa Cristo afe 21 Ãfe Yõshi Sharaõxõ Cristo ato mãnão

yorafokĩ. Anori Niospa yoikĩ taefani nĩxõ, nã nãmãnoafo ãto xanĩfo tii
keskafakĩ, ãfe Yõshi Shara nõ mẽra finõkõia. Askatari nai mẽranoafori ãto
nanea noko ĩkinõ. Noko askafaito nõ xanĩfofo Cristo ato finõkõia keyokõi.
tãpitiro ãfe shara noko inãxii. Nãskaxfi Nãskax ãto xanĩfo finakõia. Tsoa pishta
nõ Niosnoafoki. Nãskakẽ nõ tãpiama finõtiroma. 22-23 Akka Epa Niospa ãfe
afetĩara nai mẽra noko ifi. Taekõifakĩ Fake yoini keskafakĩ keyokõi mai
anori noko yoini. Nãskakẽ nã chanĩmara anoafoya nai mẽranoafo ato ĩkinã.
fakĩ nõ yoipakenaka: “Nõko Nios fãsi Nãskaxõ ãfe Fake katoni nã chanĩmara
sharakõi,” ixõ nõ yoipakenaka. faafo tii ãto Ifo inõ. Nã chanĩmara
faafofi ãfe yorakõi keskarafoki. Cristo
Pablo Epa Nios yõkani iskafakĩ: “Epa ãto mapo keskara. Akka nõko mãpo nõ
Niosi, mĩ Fake chanĩmara faafo ato shinãtiro. Nã fistichi nã chanĩmara faifo
tãpimasharafe,” fani yoitiroki, noko ĩkinãno afeskaxõ nõ
15-16 Nãskakẽ nirixõ ẽ mato nikai mã atiromãki. Akka nõ mapomaisax nõ
Jesús Ifo sharafata, a fetsafo feri a mato nitiroma. Nãskarifiai nõko Ifo
feta Nios Ifofamisfo fe mã Jesúsmaisax tsoa nitiroma. Keyokõi nã
rafesharakõiaito ẽ nikakĩ inimayanã ẽ chanĩmara faafo nofe ikafo. Nãskax nofe
nirixõ ẽ mato Epa Nios kĩfixõfafãini. rafe kakãini nã noko amapaiyai keskara
Nãskakẽ ẽ iskafa fafafãini: “Epa Niosi, nõ anõ.
na Efeso anoxõ mia noisharakata fetsafo
feri rafesharakõiafo,” ẽ fai yoikĩ. Niospa noko noikĩ noko
17 Niospa ãfe Fakekõikĩ Jesucristo. ifia nõ afe ĩpaxanõ

2
Nãskax sharafinakõia. Nãskakẽ ẽ mato 1 Taeyoi mã iyopaoni oa naa
kĩfixokĩ iskafamis: “Epa Niosi, mĩ Yõshi keskara mãto chaka soaxma.
Sharapa na Efeso ano ikafo ato 2 Nãskakẽ mã afara chakafamis, a yora

tãpimasharakõife mia xafakĩakõi chakafãfe akai keskafakĩ. Askata a nai


tãpisharakõinõfo. 18 Oa xini peisharaino mẽra ikafãfe a niafaka chakafãfe ãto
nõ fomãkĩa foiski nõ nai xanĩfãfe Satanás mato amapaiyai
xafakĩakõishara nõ õitiro keskara, mĩ keskafakĩ mã amis, Satanás ifofakĩ.
Yõshi Sharapa ato õimafe Epa Niosi, 3-4 Nõri askafapaoni, nã nõ afara

mia tãpisharakõinõfo ãto õiti mẽraxõ. chakafapaiyaifo keskara nõ apaoni.


Askatari ato tãpimafe a nõ oniyamatai Afara chaka shinãmiskõifo nõ ipaoni.
mĩ noko shinãni nono nãmãxõ mĩ Fake Epa Niospa nã nikayospamisfo ato
Jesús nõ Ifofaax nõ mefe ĩpaxanõ nai omiskõimanaitĩa ato omiskõimakõixii.
mẽra. Askatari a nõ õimismafo mĩ noko Nõri ato keskaraxõ nõ afara chakafaito
inãxiai ato õimafe. 19-20 Epa Niosi, mĩ nã ato akai keskafakĩ nokori
Yõshi Sharaõxõ mĩ afama mĩshti famis. omiskõimakerana. Akka nõ afara
Nãskaxõ mĩ Fake Cristo mĩ anã nimani chakafafiato noko omiskõimatama.
mĩ Yõshi Sharaõxõ mefe pataxamei niax Niospa noko fãsi noisharakõimis, noko
357 EFESIOS 2

shinãkõikĩ noko omiskõimapaima. Noko foshki repa nõ xatepakemis na nõ


chakafapaimisma. 5-6 Nõ Nios judeofãfe. Nãskakẽ nõ õimani afe
Ifofayoxoma nõ shinãyopaonima, chaka yorakõifoxõ. Akka a yora fetsafãfe ãto
fistis nõ shinãyopaoni, nõ foshki repa xatemisfoma. Nõ ato tãpitiro
chakafayopaoni. Niospa noko afokai Niospa ãfe yorafoma,” ixõ
noikõifiaito, nõ oniyamatai ares noko judeofãfe mato yoimis mã judeofokẽma.
Niospa õikĩ yoini: “Na ẽfe Fake Jesús 12 Akka shinãkapo. Taeyoi mãkai Cristo

Ifofaifo ẽ ato nãmã nĩchixoni mã fe iyopaonima. Epa Niospa israelifo ato


reteafono, ẽ otofaxõ, ato yafi ifixii niri katoni keskafakĩ matorikai katoyonima
nai mẽra afe ĩpaxanõfo,” ixõ Niospa mã ato fe afe yorafo ipanã. Afe yorafo
yoini ares õikĩ afe ikaifono ato yoiyoni keskafakĩ matorikai yoiyonima.
omiskõimayamaxii. Nãskakẽ nõ Mã shinãkĩ iskafani: “Ooa. ¿Nõ
nãmãnoax oa nõ afe nai mẽra ika afeskatiromẽ nõko chaka noko soaxonõ
keskara nõ nono ika nãmã. 7 Epa Nios nõ Nios fe ipaxanõ?” ixõ mã shinãpaoni.
xanĩfokõixõ Jesús yafi noko otoani noko Nãskatari nã Nios chanĩmara faafoma
noikõikĩ nõ afe nai mẽra ĩpaxanõ, nã mẽra mã iyopaoni. Mã Nios fe rafexoma
chipo fakeaifãferi tãpinõfo Epa Niospa mã tãpiyopaonima. 13 Nãskaxõ mã
noko noikõiaito. 8-9 Nios sharafinakõia. Niosnoa shinãyopaonima. Nãskafiano
Nõ Jesús chanĩmara fakẽ noko ifi nõ afe Cristo Jesús matoõnoax naino, ãfe imi
ĩpaxanõ. Akka nõa nõ ifimetiroma, Nios foni mã afe ipaxanõ. 14 Nãskakẽ
fistichi noko ifitiro noko noisharakõikĩ. Jesucristoõnoax nõ noinãtiro, ẽfe kaifo
Akka nõ afarafo shara fatokai noko israelifo fe yora fetsafo. Nãskakẽ
ifitiroma nõ afe ĩpaxanõ. Akka fetsafo nãskarafos noko shinãmasharatiro nõ
ãa chanĩkani iskatirofoma: “Ẽ afama aõnoax noinã faatanãx afianã nõ
mĩshti famis. Nãskakẽ ẽ tanaima noikaspa faatanãnõma. Nãskakẽ afanã
sharakõi Nios ano kai,” ixõ yoifiax noko anã afeska fatiroma. Iskaratĩa nõ
askara yorakai Nios ano katiroma ãamãi Cristoõnoax yora fisti keskarafo.
chanĩ Jesús Ifofaamax. 10 Nãskakẽ Epa 15 Nãskakẽ Jesús nokoõnoax nani. A

Niospa taeyoi shinãyoni Jesucristoõxõ Moisés Niosxõ keneni keskara anã noko
yorafetsafo nõ axosharakõinõ. Nãskakẽ tsõa yoitiroma. Jesucristo keyokõi noko
aa fistichi noko onifani afara fetsafo nõ nãxoni nõ afe yorafo inõ. Nãskakẽ mãri
sharafanõ aõxõ. Akka nores fisti nõ afaa judeofoyamafekẽ, mato yafi noko ifini.
sharafatiroma. Cristo Jesús Ifofaxõ nõ Nãskax a yora fisti keskarafo nõ inõ. Mã
afama mĩshti sharafatiro. Nãskakẽ nõ fetsa keskarax õitisharayakõifo nõ
taeyokĩ Epa Niospa ares õikĩ yoini. inõ noinãsharakõi. 16 Nãskakẽ Jesús ifi
cruz ikakinoax noko nãxoni. Na ẽfe
Jesucristoõnoax nõ õiti sharakõiya kaifo judeofo yafi a judeofomari Jesúsxõ
ipanaka anã nõko õiti chaka neenõma Niospa noko a yora fisti keskara noko
11 Nãskakẽ shinãmakiyamakãfe. Mã fani. Noko noisharakõikĩ nõ nikayospafo
chanĩmara fayopaonima. Nã judeofãfe iyopaofinikẽ, Jesús nokoõnoax nani.
yora fetsafo ato yoikĩ iskafanifo: “Nã Nãskakẽ Niospa noko yora fetsafoya
yora fetsafo nõko kaifoma. Akka nõfi rafema sharakõia afe yorafo nõ inõ.
Niospa yorafokĩ. Akka na yora 17 Nãskakẽ Jesús nãmã fotoxõ noko

fetsafokai Niospa yorafoma. A Niospa yoini ãfe meka shara Niospa noko ifinõ.
noko yoimis keskafakĩ keyokõi nõko Noko judeofo akai keskafakĩri, matori
EFESIOS 2, 3 358

ifia mã judeofoyamafekẽ mã Nios karaxa mẽra nĩchitifo. 2-3 Niospa ea


shinãyamafipaonino. Akka nõ judeofãfe nĩchini ẽ aõnoa ẽ mato yoinõ. Niospa
nõ Nios shinãyopaoni. Nãskakẽ iskaratĩa keyokõi yorafo ato noi, judeofo fisti ato
nõ anã noikaspa faatanãtama nõ noima. Akka a iyopaonifãfekai tsõa
nõinãsharakõi. 18 Jesús noko nãxoni tãpiyopaonima Niospa ares ato noifiaito.
nõko chaka noko soaxoxiki nõ Nios fe Nãskakẽ ẽ aõnoa ẽ mato kenexona,
rafesharakõinõ afe ipaxakĩ. Nãskakẽ pishta fakĩ. 4 Na ẽ mato kenexona õixõ,
Niospa ãfe Yõshi Shara nokoya mã tãpitiro nã ẽ tãpia keskafakĩ
rafemana na nõko kaifomafo fe nõ Cristoõnoa. Akka a nõko xinifo
rafesharakõinõ. Nãskax Epa Nios fe nõ iyopaonifãfekai tsõa tãpipaonima.
ĩpaxanõ. 5 Niospa taefakĩ tsoa tãpimayonima. Mã
19 Nãskakẽ iskaratĩa mã anã Nios iskaratĩa Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ a
chaifaama mã afe yorakõifo. Nãskakẽ aõnoa yoimisfo mã ato tãpimana.
iskaratĩa a Jesús Ifofamisfo fe a rama Askatari a ãfe mekaõnoa yoimisfori mã
Jesús Ifofaifo Niospa yorakõifo. ato tãpimana. 6 Akka na meka sharakai
20-22 Nãskax mã oa pexe sharakõi tsõa Jesúsnoa tãpiyopaonima. Akka
keskarafo. Oa tokiri nõ pexe shara faa, yora fetsafori Epa Niospa afe yorafo
afeskax paketiroma keskara. Taefakĩ nõ itirofo. Nãskakẽ iskaratĩa matori Niospa
mai põkita a mẽra tokiri nanexõ, nõ tãpimani, judeofoya yora fetsafo
pexe fatiro pakeyamanõ. Tokiri kerex Jesúsnoax Niospa fakefo mã inõ.
sharakõiki nõ atiro pexe fakĩ. Nãskakẽ Epa Niospa ãfe kaifo judeofo
Nãskarifiakĩ taefakĩ a Niospa mekaõnoa yoiyoni keskafakĩ Jesucristoõxõ akairi
ato yoipaonifãfe ato yoipaonifo Niospa fitirofo.
ato shinãmanaino. Akka chipo mã Jesús 7 Nãskakẽ a Jesús Ifofaafo ẽ ato

nãmã fotoxõ, aõxõ tãpimisfo ato ifini chakafafiaito, ea noisharakĩ Epa Niospa
aõxori a fetsafo tãpimanõfo, oa pexe ea nĩchini ẽ ãfe meka shara ato yoinõ
fisti mẽra nõ imis keskaraxõ, akairi ato ãfe Yõshi Sharaõxõ. 8 Ẽ fãsikõi Jesús
tãpimanõfo Niospa meka sharaõnoa ato chakafakĩ finakõipaoni, na fetsafãfe
yoikakĩ, atoõxori yorafãfe chanĩmara chakafakĩ finayamafiaifono. Ẽ
fanõfo. Askaxori a rama fakeaifãferi askafafiaito, ares fisti Niospa ea noikĩ ea
Jesús Ifofakanax, oa nõ pexe nĩchini aõxõ na yora fetsafo judeofoma
mitsisipakõi faano, anã paketiroma ẽ ãfe meka shara ato yoikĩ tãpimanõ
keskarakõi inõfo Jesucristo Ifofakanax. Niospa ato noisharakõiaito. Ato noikĩ
Nãskakẽ nõri Ifokõi faax, nõri anã ato shinãmakõipai. Nios fisti tsoa
paketiroma nõ keyokõichi Ifofaax. Oa keskaramakõi. Ãfe Fake Jesúsnoa
pexe sharakõi mẽra nõ ika keskara, nõ keyokõi nõ tãpitiroma. 9 Niospa keyokõi
ixii, Niospa ãfe Yõshi Shara nõ mẽra onifaxõ, ea nĩchini ẽ ato mẽstesharakõi
naneano. tãpimanõ. Tsoa pishta tãpiamano ares
fisti tãpini Jesús noko nãxoyoamatai ato
Niospa Pablo yoini a tãpimanima. 10 Nãskakẽ Niospa ea
judeofoma Jesúsnoa yoinõ nĩchini ãfe meka sharaõnoa ẽ ato yoinõ

3
1 Nãskakẽ ẽ mato Epa Nios yoixoni. akairi Nios tãpinõfo. Tãpikanax oa ato
Ẽfi judeokĩ mã ẽfe kaifoyamafekẽ ẽ fe yorakõifo keskara ixikakĩ Jesúsnoax.
mato noi. Mato noixõ, ẽ mato Mã askaito nai mẽraxõ a xanĩfo tiito
Jesucristoõnoa yoi. Nãskakẽ ea achixõ askara õikĩ tãpisharatirofo. “Chanĩma,
359 EFESIOS 3, 4

Niospa tãpikĩfinakõia,” fatirofo. 11 Afaa yoifafãini. Keyokõichi nã chanĩmara


pishta onifaataima nãnori shinãni: “Na faafo feta a inõpokoaifãferi
ẽfe Fake Cristo Jesús Ifofaifo efe yoisharapakenakafo.
yorakõifo ixikani,” ixõ yoini keskara mã Nãskapakexapainõ.
iskaratĩa askakõia. 12 Jesúsmãi noko
nãxonikẽ, nõ Ifofaax, nõ Nios fe Niospa Yõshi Sharaõnoax oa yora fistikõi
rafesharatiro mesetama noko keskara nõ itiro
potayamanõ. 13 Ẽ mato yoinõ, ea
4
1 Ẽ mato yoisharakõi. A
nikakãfe. Ẽ mato yoiaito ea nikakakĩ ea Jesucristoõnoa ẽ mato yoimis. Ẽ ato
karaxa mẽra ikimatifo. Ẽ omiskõifiaino yoiaito a Jesucristo nikakaspaifãfe ea
eõnoa shinãchakayamakãfe. Ea karaxa karaxa mẽra nĩchiafo. Ẽ mato
mẽra ikimanafoki ẽ Cristoõnoa mato yoisharanõ, ea nikasharakõikãfe. Niospa
yoiaino. Nãskafekẽ inimasharakãfe, mã mato katoni Jesucristo mã Ifosharakõi
Niospa yorafokĩ. fanõ. A ẽ mato yoiai keskai
isharakõikãfe. 2 Nãskax, “Ẽ finakõia,”
Cristo noko noi
iyamakãfe, anori shinãtama. Yora
14 Nãskakẽ nãfo shinãkĩ ẽ ratokonõ fetsafo noisharakãfe ato shinãkĩ. A fẽtsa
mai chachipakefofã ẽ Epa Nios kĩfimis. tãpisharamato mato afeskarafaito,
15 Nãmãi nai mẽranoafo feta nono mai shinãchakatama ato noisharakãfe,
anoxõ nã Ifofaafãfe ãto Epakẽ, nãato ẽfe õitifishkitama, isharakõita. 3 Niospa
fakefora noko famis. 16 Nãnori ẽ mato Yõshi Sharaõnoax nõ isharakõinõ a yora
Epa Nios kĩfixokĩ iskafamis: “Epa Niosi, fistikõiax itikini. Tanaimakõi ikãfe,
mĩ fãsi sharakõi. Maitiofo yafi nai õitifishkiki faatanãkakĩma. 4 Niospa
mẽranoafo mĩnãkõifo. Mĩ afama mĩshti noko yoimis keskai: “Isharakõikãfe,
fatiro. Mĩ Yõshi Sharaõxõ mia nõko Ifo ifofasharax, mã chaima anã
chanĩmara faafo Efeso anoafo mĩ kerex fotoiyoi kiki,” shinãi isharakãfe. A Nios
shara ato inãfe. 17-19 Nã Jesús Ifofaafo Ifofaafori oa nofe naneafo
mĩ Yõshi Shara atoya rafemafe. Mia keskarakõifoki. Nãskax isharakãfe.
tãpikĩ finakõinõfo. Askaxõ tãpinõfo mĩ Niospa ãfe Yõshi Shara askarakĩ. 5 Nõko
fãsi ato noiaito. Mĩ Fake Cristori fãsi ato Ifokõi Jesucristo. Nã fisti nõ chanĩmara
noi. Cristo noko noiai keskara tsõa fai Epa Nios fe ĩpaxakĩ. Nãskakẽ ãfe
tãpitiroma. Askafikẽ ato tãpimafe, Epa. Yõshi Shara nõ mẽra nanei. 6 Anã fato
Akka tãpikanax, mĩ ato fe rafekõiaito fetsa nõko Niosma. Nã fistikõi ãfe Fake
mia keskara inõfo,” ixõ ẽ matoõxõ Epa fe a chanĩmara faafo tiito ãto xanĩfokõi.
Nios kĩfifafãini. Nãskaxõ keyokõi onifani. Nãskakẽ a
20 Akka Epa Niospa afama mĩshti Ifofaafo ãfenãkõifo. Nãskaxõ afara
fatiro a nõ yõkai tii noko axotama sharafo noko amai nõko shinã mẽraxõ
finõmata noko axotiro. Nãato ãfe afe keskararafo noko amatiro. Ãfe Yõshi
sharaõxõ noko axotiro afama mĩshtifo. Sharaõxõ keyokõi a fichipaiyai keskara
Noko axopaiyai keskafaito nõ nõ anõ ãfe shinã noko inãi.
tãpitiroma. Finõmainĩfofãta noko shara 7 Nõ Jesús Ifo sharafaito õikĩ ãfe shara

fatiro. 21 Nãskakẽ nõ Epa Nios yoikĩ noko minia fisti rasi chanĩmara faifo nõ
iskafatiro: “Epa Niosi, mĩ sharafinakõia. ato axonõ Jesús Ifofasharakõinõfo.
Mĩ Fake Jesucristoõxõ mĩ noko Keyokõi ãfe sharaõxõ afara fetsa nã
sharafamis,” ixõ mẽxotaima nõ Jesús apaiyai keskara anõfo ato inãi. Nõ
EFESIOS 4 360

fisti keskarafiakẽ nã noko imapaiyai anã onori kai imis keskai, fakefo
keskara noko ima nõ afara axonõ. askatirofo afaa shinãsharaima. Askaxõ a
8 Nãskakẽ Niospa meka Cristoõnoa yoikĩ Niospa meka tãpisharafãfema ato
David kirika kenekĩ iskafani: yoiaifãfe nikafofãsa fatirofo. Askaxõ
Nono mai anoax Apa Nios ari tãpisharaxikakĩma Niospa mekakõi.
kaitĩa nã Ifofaafo tii ãto chaka ato Askatari a yora ãa chanĩki fanĩrira ato
soaxoni afianã Satanás ãto ifo inõma, yoimis nõ nikatiroma. 15 Fanĩrira ato
askatamaroko Ifo sharakõi fanõfo. yoitama nõ nõinãsharakõixõ Niospa
Nãskatari keyokõi nã afe yorafo ato meka mẽstesharakõi nõ ato
imapaiyai keska fakĩ ato imani aõnoax tãpimasharakõitiro. Nõ askai nõko Ifo
ishara faatanãnõfo, Jesucristo ãfe õiti keskara sharakõi nõ
ixõ keneni. itiro. 16 Jesús nõko mapo keskaraxõ
9 Nãskaxõ kenekĩ iskafani: “Nono mai noko shinãmakĩ noko yonomanaino, oa
anoax Cristo afianã Apa Nios ari kani,” afe yora keskara nõ itiro. Akka nõko
ixõ keneni. Nãnori kenenino nõ tãpitiro yora meemafiax nõ mifimais ita, nõ
Apa Nios ari kayoamano na mai ano kishimais ita, nõ pachomais ita, nõ
fotoyonino nai mẽranoax noko keskara feromais ita, ixõ nõ afaa yonotiroma,
ixiki. 10 Niospa yoiaino, fotoni. Mã afaakairoko shinãkĩ. Akka nõ mifi
reteafono ãfe Apa Niospa otoani. rafeyata, nõ tae rafeyata, nõ fero
Nãskaxõ ifini afe nai mẽra ixii. Nãskakẽ rafeyata, askai fetsexõ nõ
keyokõi nai mẽranoafofãfe nono meemasharakõixõ nõ yonosharakõitiro
nãmãnoafãferi ãto xanĩfo ixii. 11 Nãato shinãfãi, nõko yoramãi
noko katoni noko imapaiyai keskai meemasharakõikẽ. Nãskafakĩri
aõnoax nõ shara faatanãnõ. Nãskaxõ keyokõichi nõ Jesús Ifokõi faax nofe
fetsafo afe rafemisfo ato imata, nokori yorafo fe nõ isharakõitiro
nĩchi aõnoa fetsafo nõ ato yoisharanõ. noinãsharakõikai, Jesúsnoax mã noko
Fetsafori katoni nã meka shara aõnoa ãfe Yõshi Shara inãno oa ãfe yora
ato yoinõfo Jesús Ifofanõfo. Fetsafori keskara sharax.
katoni ãfe meka shara chanĩmara
faifono ato tãpimayanã ato Cristo nõko õiti noko fetsafaxõano a
kexesharanõfo ãfe meka keskarakõi nõ itiro, anã nõ
nikasharakõinõfo. 12 ¿Afeskakĩ ato ipaoni keskara ixikima
Niospa katonimẽ? Aõxõ yoinõfo Niospa 17 Jesucristo ea ĩkinã aõxõ ẽ mato
ato katoni a yora fetsafo ato yoinõ. Ea nikasharakõikãfe a Jesús
yoisharanõfo, a Jesús chanĩmara faafo Ifofamisfãfema fanĩrira chaka fisti
aa yora fisti keskara inõfo Jesús yoimisfo fanĩrira shinã kakĩ. Nãskakẽ
tãpikõikanax. 13 Afãfe Niospa Fakeõnoa tsõa shinãsharaima. Nãskakẽ ato
noko tãpimasharakõiaifono, aõxori keskara iyamakãfe. 18 Tsõa shinãima oa
fetsafori nõ ato yoikĩ tãpimasharanõ. fakishifã mẽra niafo keskarafo. Askatari
Askax keyokõi oa yora fistikõiax itikini oa feromais keskara ikafo chai õima.
nõ inõ. Askaxori Jesús afe keskaramãki Nãskakẽ tsõa tãpifãi shinãmisma. A
nõ tãpisharakõinõ. Askax oa Jesús õiti Niospa shinãi anori shinãmisfoma.
keskara sharakõi ixiki. 14 Nãskax anã oa Nãskakẽ tsõa Nios Ifofapaimisma. 19 Ãto
fakefo keskara nõ itiroma mã nõmẽra õiti kerexkõi. Askakaxõ afarafo
Niospa meka yosiano. Oa nefe onori kai, chakafakani tsoa rãfitiroma.
361 EFESIOS 4, 5

Nikayospakõimisfo, nõ finakõiara ikani noikaspai õitifishkikĩ finakõimis


nikayospakani. 20 A Jesús noiaifãfema iyamakãfe. Afaa shinãima oa õitimais
shinãifo anori mato Jesús tãpimamisma keskara ãakõi mekai keskara iyamakãfe.
fanĩrira chaka. 21 Jesús mato tãpimamis Fãsikõi yõachepemis ato ferateni
chanĩkĩ mato yoimisma. 22 A Nios iyamakãfe. Ato noikaspakĩ ato
tãpiamax mã iyopaoni anori anã ĩchayamakãfe. Mã chakara ato
shinãyamakãfe. Fanĩrira mato Satanás fayamakãfe. Mãkõi chakafakĩ ato
shinãmayopaoni mã chaka inõ. 23 Anã noikaspayamakãfe. 32 Askatamaroko ato
anori shinãtama, iskaratĩa Niospa Yõshi fe raenã faatanãsharakõikãfe, a mato
Sharapa mato shinãmapaiyai anori Niospa aka keskafakĩri Jesúsxõ ato
shinãkãfe a mã iyopaoni shinãmakikãta, raefakãfe.
isharakãfe. 24 Õiti fenashara fichipaikãfe.
Oa nõ rapati chapokõi potaxõ nõ rapati Afeskax Niospa fakefo itirofomẽ

5
fenasharakõi nõ safemis keskafakĩ, õiti 1 Mã Niospa fakefokẽ mato
fena sharaya ikãfe Niospa fichipaiyai noisharakõi. Nãskakẽ a keskara
keskai. ikãfe, Ifofasharakõi. 2 Cristo noko
25 Nãskax nõ Cristo yorafo. Nãskakẽ shinãkĩ finakõi nokoõnoax nani. Nõko
anã fanĩrira chanĩ yoiyamakãfe. Afara chaka noko soaxoni. Nãskakẽ noko
õixõ yoikõikãfe chanĩmakõi. nãxoni, aakõi nanima. Nãskaito xafakĩa
26 Mã õitifishkikĩ anã afarafo Epa Niospa õini nõko chakaõnoax nani,
chakafayamakãfe. Askata aa chai anã nõko chaka nokoõ neenõma.
õitifishkiyamakãfe. Õitifishkipai Nãskakẽ mã ranãri nõinãi
samama raekãfe xini ikiyamano. 27 Mã finasharakõikãfe.
õitifishkiriaito koshikõi Satanás mato 3 Mã Niospa fakefokĩ õisharata ikãfe.

chakafamarisafai. Askayamakãfe Isharakãi afarafo chaka shinãtama.


Satanás nõ mẽra ikiyamanõ. Mãto ãfimafo chotayamakãfe. Kẽromãri
28 Mã yometsoyopaoni anã mãto fenemafo chotamayamakãfe.
askayamakãfe. Iskaratĩa yonokãfe a mã Askatari mares fisti afama mĩshti a mã
fichipaiyai fixikakĩ, a yora afaamaisfo fichipaiyaifo fiyamakãfe. 4 Askatari
ato inãxikakĩ afara sharafo. fanĩrira meka chaka yoiyamakãfe. Anori
29 Askata anã fanĩrira chaka shinãtama a Niospa fakefo
yoiyamakãfe. Shinãsharata isharakõikaxõ, mẽstekõi yoisharatirofo
yoisharakãfe. Mã askaito mato iskafakĩ: “Aicho Epa Niosi, mĩ noko
nikakanax ãto õiti mẽra inimanõfo. ĩkisharakõiaki,” ixõ mã yoimis. 5 Mã mã
Askatari Jesús Ifofasharanõfo. 30 Askata tãpimis yora fetsafãfe fanĩrira
Niospa ãfe Yõshi Shara nõko õiti shinãmisfo ãto ãfimafo chotamisfo ato
mẽranoa omiskõimayamakãfe afara fe oxakaxõ, kẽromãri ãto fenemafo
chakafakĩ. Askatamaroko nõko Ifãfe ãfe chotamamisfo, askara yorafo Nios ano
Yõshi Shara nokoõnoa fokanima. A afarafo noikakĩ
inimamasharakõikãfe. Ãfe Yõshi Shara fichipaimisfo, askara yorafãfe afama
nõ mẽra naneakĩ, oa koxa marakka faa mĩshtifo noikani Nios shinãtama, askara
keskarafakĩ Niospa noko askafaa nã yorafo a Nios xanĩfo ano fokanima.
Jesús anã fotoaitĩa. 6 Õisharakakĩ yora fetsafãfe anorima
31 Mãto yora mẽraxõ mato õiti mato yoipaikani fanĩrira ãa mato
fishkimamis a chaka shinãmakikãfe. Ato pãrakakĩ. Askara yorafãfe Nios
EFESIOS 5 362

nikakaspakakĩ chakafakani. Askaito õikĩ shinãpaiyamakãfe a Niospa mato


Niospa ato kopikiri chakafaxii atoki amapaiyai anori tãpisharakõikãfe.
õitifishkikĩ. 7 Nãskakẽ nã ikaifo keskara 18 Askatari anã pãeyamakãfe. Mẽxotaima

mã iyamakãfe. Afarafo ato feta pãeriai mã chakakõifo itiroki. Askaxõ


chakafakĩ, anori shinãyamakãfe. mã afaa shinãsharaima. Askatamaroko
8 Mã fanĩrira shinãyopaoni mãto õiti Niospa Yõshi Shara mato mẽra naneano
oa fakish keskara ikax, akka iskaratĩa afe rafesharakãfe mato yonomasharanõ.
mã Cristo fe rafeax a mã iyopaoni 19 Nãskakẽ mã ranã Niosnoa

keskara anã mã shinãima. Mãto õiti yoinõnãkãfe isharakõikai. Nõko xini


xafasharakõia mã ika. Nãskara shara. David mẽxotaima fanãipaoni keskariai
Mẽxotaima isharakãfe. 9 Nãskax mã mãri Nios Ifofaax aõnoax fanãikãfe mã
isharakõimis. Cristo mato ĩkinãno mãto ranã mãto õiti mẽraxõ nõko Ifo shinãi
õiti xafasharakõi mã imis. Mã inimayanã. 20 Pena tii aichora fakãfe Epa
isharakõiax shara mã itiro. Mãto õiti Niospa noko afama mĩshti faxõfaino,
mẽraxõ mẽstesharakõi mã shinãkõitiro. nõko Ifo Cristo shinãyanã nõ Ifo
Mã anori shinãxõ anã fanĩrira mã sharafanõ.
yoima. 10 A Niospa fichipaiyai keskafakĩ
tãpisharakõikãfe. Nãskakõi fakãfe. 11 Nã Afe keskara nõ itiromẽ Cristo yorafo
Nios Ifofakaspamisfãfe, afaa tãpiamafãfe 21 Cristo nikasharapai, mã ranã
afarafo chakafaifãfe õiki mãri ato feta nikanõnãsharakõikãfe.
chakafayamakãfe. Ato õitamaroko ato 22 Kẽromãri a mãto Ifo Jesús mã

yoisharakõikãfe: “Anã afaa nikasharai keskafakĩ, mãto fenefo ato


chakafayamakãfe,” ixõ ato yoikãfe. nikasharakõikãfe mato yoisharaifãfe,
12 Askatari a yora fetsafãfe one afama mãto Ifo Jesús mã nikai keskafakĩ.
mĩshti chakafafiakĩ onepaimisfo. 23 Cristo nõko xanĩfofinakõia nõ

Askarayakai nõ mekaima nõ yoi nõ nikasharai keskafakĩ, kẽrofãferi ãto


rãfitiro. 13 Akka mã fakishano nõ rãpari fenefo nikasharakani ãto xanĩfomãiyakẽ.
otaxõ, keyokõi nõ õisharakõitiro. Askatari Cristo noko ifimis nõ
Nãskarifiai a yorafãfe afarafo nikasharakõitiro oa nõ afe yorakõifo
chakafakaxõ onepaifiaifãfe, Niospa keskaraxõ. 24 Nãskakẽ kẽromã ãfe fene
meka õikĩ tãpitirofo a chakafamisfo. nikasharatiro ãfe xanĩfomãiyakẽ a nõko
14 Nãskakẽ Niospa yoimis iskafakĩ: Ifo Jesús chanĩmara faafo tiito
Afarafo mã chakafamiski nikasharaifo keskafakĩ.
moinĩfofãkãfe oa mã naa keskara ikax 25 Nõ Cristo Ifofaano noko noikõiax aakõi

fininĩfofãkãfe Cristo mãto õiti mẽra oa nokoõnoax nani. Nãskarifakĩ


fafeai keskara mato fasharanõ, feronãfakefãfe, mãto ãfifo noisharakõikãfe.
ixõ yoimiski. 26 Mã ãfe meka chanĩmara faito, oa noko
15 Nãskax isharakõikãfe. Oa Niospa fãka choka keskara faxõ noko katoni, oa
meka tãpiama keskara iyamakãfe. A nõ afaa chakafamisma keskara noko
Niospa mekaõnoa yoikĩ kenenifo anori imaxii. 27 Mã noko ifiax, nãskax nokoõnoax
isharakõikãfe. 16 Nãskakẽ a Nios nani nõko chaka noko soaxoxiki nõ
Ifofaafomafo iskaratĩa chakafinakõiafo. isharanõ. Nã anã nõko Ifo Jesús oaitĩa a
Nãskakẽ mãri isharakõikãfe ato keskara chanĩmara faafo tii noko ifixõ sharakõi
ikakĩma. A Niospa apaiyai keskara akãfe noko õixii, oa nõ afaa chakafamisma
mẽxotaima. 17 Nãskakẽ fanĩrira chaka keskara noko õixii. 28 A feronãfakefo ãa
363 EFESIOS 5, 6

noimesharaifo keskafakĩ, mãto ãfifo yonosharatiro. Nãskarifakĩ ẽfe xanĩfori ẽ


noisharakãfe. 29-30 Akka shinãkapo. Tsõa yonosharaxotiro. 6 Mãto xanĩfãfe mato
pishtakai ato yora chakafamisma. Nõko õiainos yonoxosharakakima, mato
yora nõ mesefakĩ fonãikĩ nõ pimis shara õiayamafiainori yonosharaxokãfe
nixiki. Nãskafakĩri Cristo a afe yorafo ato inimakõiyanã. Mã askaito õi inimanõ. Mã
kexesharamis mãmãi nõ afe yorakõifokẽ. mãto xanĩfo yonosharaxokĩ, nã nõko Ifo
31 A Niospa meka yoimisto keneni iskafakĩ: Cristo yonoxona keskara mã faikai. Akka
“Nãskakẽ feronãfãke kẽro fiax anã apa fe nono mai anoxõ mãto xanĩfo mã inimama
afa ikano anã ano itiroma. Paxkatiro, ãfi fe keskafakĩ, nõko Ifo Niospa mato amapaiyai
ixiki. Askax oa fisti keskara ixiki anã keskara mã axikai. Nãskax nõko Ifo Jesús
rafema,” ixõ yoikĩ keneni. 32 A Niospa ãfe yonomati ixikakĩ. 7 Inimasharakĩ
meka yoimisto keneni anori taefakĩ tsõa yonosharaxokãfe. A mã nõko Ifo
tãpinima. Mã iskaratĩa noko Niospa yonosharaxonai keskafakĩ mãto xanĩfori
tãpimasharai a nõko Ifo Cristo Ifofaafo tii yonosharaxõkãfe inimayanã. 8 Mã mã tãpia
afe yorafokanax, oa fisti keskara afe yorafo yorafãfe yonosharaifãfe õikĩ, Cristo afara
ixõ keneni. 33 Ẽ mato yoi fisti rasichi mãto sharakõifo ato inãxii, a xanĩfomais inãta a
ãfifo noisharakõikãfe. Mẽxotaima aa mã xanĩfoyari inãxii.
mã noimeai keskafakĩ mãto ãfifo 9 Nãskakẽ mã xanĩfofofãferi, a mato

noisharakãfe. Askatari kẽrofãferi ãto fenefo yonoxomisfo ato shara fakãfe. Nõ mato
noisharakõikaxõ nikasharakõinõfo. chakafaira ixõ ato ferateki

6
1 Fakefãfe, mãto epa nikasharakõikãfe koshapaiyamakãfe. Shinãkãfe, mãri
mãto efa yafi, nõko Ifo Jesús noikĩ. Ifoyakĩ a nai mẽra ika. Nõko Ifo Cristo
Nãskara sharakõi. 2-3 Epa Niospa Moisés keyokõi nãskarafos noko õi kiki.
shinãmanaino kirika keneni iskafakĩ askara
nõ nikanõ: “Mãto epa yafi mãto efa Afeskax nã nõ chanĩmara faafo tii nõ
noisharakõiyanã ato nikasharakõikãfe. Mã mitsisipasharakõi itiromẽ fetsafãfe noko
askafakĩ nono mai anoxõ xinia ranã mã aki afara chakafamapaiyaifono nõ
inimayanã,” ixõ Niospa shinãmaino Moisés afaa afeska fanõma
kirika keneni. 10 Ẽ mato yoisharanõ, ea
4 Iskaratĩa ãto apafori ẽ yoisharai. nikasharakõikãfe, efe yora mĩshtichi. Nõko
Mãto fakefo ferateyamakãfe matoki Ifo Niosnoax nõ mitsisipakõi itiro ãfe Yõshi
õitifishkiyamanõfo. Ato askafatamaroko Shara no mẽra naneano. 11 Ẽ afara
a nõko Ifãfe noko noiai keskafakĩ, mãto fetsaõnoa mato yoinõ mã tãpinõ. Sorarofo
fakefo tãpimasharakõikãfe. Fenãmãshta ãto xanĩfãfe ato yoitiro itipinĩsharanõfo
ato yoisharakõikãfe akairi Jesús fetsafãfe ato afeska fanõfoma. Nãskaxõ a
tãpisharakõinõfo. aõ xorakomeaifo kerexkõi ato inãtiro,
5 Askatari ato yonoxomisfãferi mãto maiti kerexkõiri ato inãtiro, sĩtora
xanĩfo tii ato nikasharakõikãfe, nono mai kerexkõiri ato inãtiro fetsafãfe ato
anoxõ mato yonomanaifãfe mãto xanĩfo retenõfoma. Nãskarifiakĩ Epa Niospa ãfe
tiito. Nãskakẽ mato yoiaifãfe ato Yõshi Shara mato inãpaiyaito fikãfe,
nikasharakõikãfe, nã nõko Ifo Jesús Satanás chakata mato afara
fichipaiyai keskafakĩ mã samama ato chakafamapaiyai keskara axikakĩma.
axorisa fai. Askatari mãto xanĩfãfe mato 12 Akka nõkai yorakõifo fe mẽenãima.

yonomanaito mã axosharatiro. Nãskakẽ, “Ẽ Askatamaroko nã niafaka yõshi chakafo fe


Cristoõxõ yonosharai,” ixõ nõ nõ iki, kerexkai noko afara
EFESIOS 6 364

chakafamapaiyaifono. Nãfãfe nõ ãto mapo kexesharatirofo, a ato


õiamafiaino noko afara chakafamapaikani. noikaspaifãfe ato mapoki afeskafanõfoma.
Nã niafaka yõshi chakafo ichapakõifo. Nãskarifiakĩ mã Jesús chanĩmara fakõinax
13 Nãskakẽ Epa Niospa ãfe kerex shara mã Epa Nios fe nipaxatiro. Mã askaito
mato inãpaiyaito fikãfe aõnoax niafaka chakata mato afeska fatiroma.
mitsisipakõi ixikakĩ, niafaka yõshi chakafo Sorarofãfe ãto keno fitirofo a ato
matoki nokoxõ, mato afeska fanõfoma. noikaspaifo fe aõ ato fe retenãxikaki.
Nãskaxõ nã niafaka yõshi chakafãfe mato Nãskarifiakĩ Niospa Yõshi Shara oa keno
afara chakafamapaiyaito Niospa kerex keskaraki fikãfe. Nã keno keskaraki Niospa
sharaõxõ mã finõtiro mato afaa meka shara nã mã fichipaikõi niafaka
chakafamanõfoma. Akka Niospa nã mato yõshi chaka matoki nokopaiyaito
amapaiyai keskara mã akõinax mã otimafaxikakĩ. 18 Shinãmakiyamakãfe.
isharakõitiro, niafaka chakafo mato Mẽxotaima kĩfikãfe Niospa ãfe Yõshi
makinoa potax. Nãskax Jesús fe rafexõ mã Sharaõxõ mato tãpimasharai.
afaa chakafaima. Shinãmakixoma mato shinãkõi. Nãskakẽ
14 Ẽ mato yoiai keskai sorarofo itipinĩ shinãchakayamakãfe. Mẽxotaima ato Nios
sharatirofo keskai. Mãri itipinĩ sharakãfe kĩfixokãfe a Ifofaafo ato axosharanõ.
niafaka yõshi chakafo matoki nokoxõ mato 19 Nãskaxõ eari kĩfixokãfe Niospa Yõshi

afara chakafamapaiyaifo keskara Sharaõxõ ãfe meka shara mesetama ẽ ato


axikakĩma. Epa Niospa mato amapaiyai yoinõ. Nã ãfe kaifomafoõnoaxri Jesús ato
keskara fisti akãfe isharaxikakĩ. Sorarofãfe nãxoni ẽ yoinõ tsõa tãpiyonifoma. 20 Ea
ĩkisi ãto sĩtora kerexkõi itipinĩ fatirofo Niospa nĩchini anori ẽ ato yoinõ ãfe meka
ayaxõ ãto rapati safexikakĩ. Nãskarifiai mã shara. Nãskakẽ ea karaxa mẽra ikimanifo.
isharakõiaino niafaka yõshi chakata mato Nãskakẽ ea kĩfixokãfe ẽ Niosxõ ato yoinõ
afeska fatiroma. Askatari sorarofo ãto mesetama.
safeti kerexkõichinĩ xorakometirofo, nã ato
noikaspaifãfe ãto õitiki ato pĩanõfoma. Pablo mã mekai xatekĩ Efeso
Mãri Niosnoax isharakõikãfe, nikafaka anoafo meka shara fomani
yõshi chakafãfe mãto õiti mẽraxõ mato 21 Nofe yora Tíquico ẽ aõ noisharakõi.
afaa chakafamanõfoma. 15 Oa sorarofãfe Efeta nõko Ifo Jesús yonoxomiskẽ. Ẽ
ãto sapato shara safekanax ichotirofo Tíquico mato ari nĩchixii, ẽ afe keskara
keskariai, mãri nãskari akãfe. Nãskarifiai ikamãkĩ mato tãpimanõ. 22 Nãskakẽ ẽ a
mã ato Niospa meka yoisharaikai mã mato ano nĩchikai nõ afe keskaramãki a
katiro a Niospa meka nikamisfoma mẽra. Tíquico mato tãpimanõ. Nãskakẽ mãto
Itipinĩ sharakãfe fetsafoki nokoxõ Niospa õitinĩ shinãsharai mã inimanõ mã mã
meka sharaõnoa mã ato yoiaito nikai tãpiax.
inimakõinõfo. 16 Akka sorarofãfe ãto 23 Nõko Epa Nios feta nõko Ifo

xĩtimati nã kerexkõi tsomatirofo a ato Jesucristo mãto õiti mẽra mato


noikaspaifãfe ato pĩanõfoma. Nãskarifiakĩ shinãsharamanõ mã fekaxteyamanõ.
a mato xĩtixonai mã fenai. Mã nõko Ifo Jesús chanĩmara faax, keyokõi mã
Jesús chanĩmara faino nã niafaka nõinãi fetsenõ. 24 Nã nõko Ifo Jesucristo
chakafãfe mato afara chakafamapaiyaito noipakenakafo Nios sharakõi mato
mã atiroma. Nãskakẽ nõ Jesús chanĩmara noikõipakenaka. Askapakexapainõ. Nã
fakõinaino nã nõko xĩtimati keskara itiro. tii.
17 Sorarofãfe ãto maiti kerexkõi safekaxõ Ẽkĩa Pablo ẽ mato kenexoni.
Pablo Filipos Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

noko nãxoni nõko chaka noko soaxoxiki


Pablo karaxa mẽraxõ a Nios Ifofaafo nõ afe ĩpaxanõ,” ixõ ẽ ato yoimis. 8 Epa
Filipos anoafo ato kirika kenexõ fomani Niospa tãpia keyokõi ẽ mato noikõiaito

1
1 Ẽkĩa Pablo, Timoteo feta nõ a nõko Ifo Jesucristo noko noikõiai
Jesucristo yonoxomis. Nãskakẽ nã keskafakĩ. 9 Ẽ mato Nios kĩfixokĩ
Epa Nios Ifofaafoya nã mãto xanĩfofoya iskafaxõfafãini, mã nõinãi finakõinõ,
a mato kexemisfo nõ kirika kenexõ askatari mã tãpisharakõixõ
fomai mã tãpinõ. Nã pexe rasi Filipos nikakõisharayanã mã tãpikõinõ.
anoafo nõ fomai, nãfofi Jesucristo afe 10 Nãskaxõ afara sharakõifo tãpixõ

yorafoki. 2 Nõko Epa Nios feta nõko Ifo katonõfo. Nãskakanax isharakõitirofo,
Jesucristo mato noikĩ mato sharafai kiki afaa chakakai matoõ netiroma,
mato inimamakĩ mã anã fekaxteyamanõ matoõnoari afara chaka yoitirofoma mã
mã isharakõinõ. Cristo oaino. 11 Nãskaxõ nã Jesucristo
mato sharafai keskafakĩ, mãri askafatiro.
A Nios Ifofaafo Pablo ato kĩfixopaoni Mã askaito mato õikĩ fetsafãfe mato
3 Nã ẽ mato shinãitĩa, ẽ Epa Nios yoikĩ iskafatirofo: “Aicho, nafo
aichofa fafafãini. 4 Ẽ Epa Nios kĩfikĩ isharakõiafo Epa Niosnoax. Nios fãsi
mẽxotaima inimakõikai keyokõi ẽ mato sharakõi,” ixõ yoixikani. Nãnori
kĩfixõfafãini. 5 Mã efeta Jesucristo matoõxõ ẽ Epa Nios kĩfifafãini.
chanĩmara fakĩ taefanitĩa, iskaratĩari mã
Ẽ shinãi ẽ Cristo fe rafepakenaka
efeta Niospa meka shara Jesucristoõnoa
mã ato yoimis. 6 Chanĩmakõi ẽ yoi, nã 12 Efeyora mĩshtichi, mã tãpinõ ẽ mato
Epa Niospa mãto õiti mato shara faxoni yoinõ. Ea karaxa mẽra ikimafiafono, akka
keskafakĩ nẽ askakõifa fafafãini nã ẽ mẽxotaima Niospa meka sharaõnoa ẽ ato
Jesucristo oaitĩa. 7 Nãskakẽ nãnori yoifafãini afe nĩpaxanõfo. 13 Nãskakẽ
shinãkĩ ẽfe õiti mẽraxõ ẽ matoõnoa sorarofãfe xanĩfãfe pexe anoxõ fetsafo feta
shinãfafãini, ẽmãi mato noikõikĩ nã Epa mã tãpiafo ẽ karaxa mẽra ikẽ Cristo Ifofai.
Niospa ea sharafai keskafakĩ mãrimãi 14 Ẽ karaxa mẽra ikano nã nõko Ifo Jesús

efeta meemiskẽ. Akka ea karaxa mẽra Ifofaafãfe atirifãfe Niospa meka sharaõnoa
ikimanifo. Nãskakaxõ xanĩfofofãfe ato yoikakĩ mesetamakõi inimakõikai nõko
ferotaifi ea iyomisfo anoxõ ẽ ato Ifoxõ ato yoikani.
yoisharanõ Niospa meka sharaõnoa afe 15-17 Chanĩma, fetsafãfe Cristoõnoa

ĩpaxanõfo. Iskafakĩ ẽ ato yoimis: “Jesús meka shara yoifikakĩ ea finõpaikani, ea

365
FILIPENSES 1, 2 366

shinãchakamapaikakĩ. Akka fetsafãfe ea matoõnoa nikakĩ ẽ tãpitiro mã Jesús


noikakĩ eõnoa shinãmisfo iskafakakĩ: Ifofasharaino nãskara fisti shinãkaxõ.
“Pablo karaxa mẽra ikimafiafono Epa Nãskaxõ keyokõi Niospa Yõshi Sharaõxõ
Niospa meka yoiaito tsõa xatematiroma fetsafo mã ato Jesús chanĩmara
Jesúsnoa ato yoiaito nikakõinõfo,” ixõ famaxikãki. 28 Mã askafakĩ yoiaito a
Jesúsnoa yoisharatirofo. Akka fetsafãfe mato noikaspaifãfe mato mekakĩ
Cristoõnoa yoikakĩ: “Noko xatemapaiyaifono rateyamakãfe.
nikakõinõfora,” ixõ ato yoipaikani ea Nãskakẽ mã atoki rateyamaito õikakĩ
finõpaikakĩ ẽ karaxa mẽra ikano. Akka tãpitirofo akka nãfo fenokõikani, akka
fetsafãfe ato noikakĩ ato yoisharamisfo, mã fenotama Nios fe mã nĩpanaka.
mãmãi tãpikaxõ nonoxõ ẽ Cristoõnoa 29 Epa Niospa mato sharafaxõa mã Cristo

meka shara yoimiskẽ afe nĩpaxanõfo. chanĩmara fata aõnoa mãri mã


18 Akka nãskanõ, nã yoipaiyai keskafaxõ omiskõinõ. 30 Ẽ ikai keskai mã efe
Cristoõnoa ato yoinõfo. Nãskafakĩ ato omiskõimis. Mã mã ea õipaoni ẽ
yoiaifono nikai ẽ inimakõini. omiskõiaito, iskaratĩari mã mã ea nika
19 Akka mẽ tãpia ẽ inimakõi, mã ea Cristoõnoa ẽ omiskõiaito nãskafixõ ẽ
Epa Nios kĩfixonaito nikai Jesucristo ãfe eneima Niospa meka ato yoikĩ.
Yõshi Sharapari ea axõfaino. 20 Epa
Niospa ea amapaiyai keskara akiki ẽ Cristo nono mai anoax afama
rãfitiroma. Ranotamakõi ẽ yoitiro. Ẽ iyopaofinixakĩ iskaratĩa xanĩfo finakõia

2
askafakĩ yoiaito õikakĩ fetsafãfe 1 Nãskakẽ Cristo mato inimama
Cristoõnoa shinãkõinõfo. Nãskakẽ ẽ mato noikĩ mato inimamashara ãfe
nayoamax ẽ niyoa sharakĩ. 21 Akka Yõshi Shara mato fe ika. Chanĩma,
Cristo fistiõnoax ẽ ĩpanaka, akka ẽ nairi Cristo mato noikĩ mato inimamashara
sharafinakõia, ẽ inimakõi ẽmãi Cristo fe mã mã meemis. 2 Nãskakẽ ea
nĩpaxakĩ. 22 Akka ẽ niyoxõ fetsafo Cristo inimamakõikãfe. Isharakõita keyokõichi
ẽ ato chanĩmara famatiro afe nãnorifos shinãkãfe. Mã ranã
nĩpaxanõfo. Akka ẽ fato katotiroma, nia nõinãsharakõikãfe. Nãskakẽ Jesús mato
rakikĩa shara, askayamai naa rakikĩa amapaiyai keskara fisti axikakĩ. 3 Akka
shara. Ẽkai tãpiama. 23 Akka fekaxkõi. fetsafo afara axotama a mã mã afara
Nã rafe sharafiax fato ẽ katotiroma. apaiyai keskara fisti shinãyamakãfe,
Akka ẽ napai Cristo ari kaax afe ĩpaxakĩ, askatari fetsafãfe eõnoa
nã sharafinakõia ẽ mei. 24 Akka fetsari yoisharakõinõfora ikax kakapaimis
nã sharafinakõia ẽ shinãi, mã ea yopai iyamakãfe. Askatamaroko isharakõita
Niospa meka shara ẽ mato yoinõ. 25 Mẽ fetsafoõnoa yoikĩ iskafakãfe: “Nafãfe ea
tãpia mãmãi ea yopakõiaito, askatari finõtirofoki. Akka ẽkai afama. Jesús
mẽ tãpia ẽ nayoamax ẽ mato fe iyoikai. fistichi ea imasharatiro,” ixõ fetsafo
Niospa meka shara ẽ mato yoiaino mã finõpaiyamakãfe. 4 Askatari a mã mã
inimayanã chanĩmara fakĩ mã finakõinõ. fichipaiyai keskara fisti shinãyamakãfe,
26 Nãskakẽ ẽ anã mato fe ikaino mã askatamaroko a fetsafãfe fichipaiyaifo
inimaifinakõixii Cristo Jesúsnoax. keskarafori shinãkãfe.
27 Akka shinãsharata isharakãfe. 5 Nãskaxõ nõko Ifo Jesucristo shinãi

Nãskaxõ na meka shara Jesucristoõnoa keskafakĩ mãri nãnori shinãkãfe. 6 Nãfi


chanĩmakõi yoixikakĩ. Mã askaito ẽ Nioskõikĩ Apa Nios keskara ari
mato õikanõ, askayamai chai ixõ ẽ onifafianino yoikĩ iskafapaonima: “Ẽri ẽ
367 FILIPENSES 2

Nioskõi nã ẽfe Epanãfori ẽfenã. Nãskakẽ askatari feratenãyamakãfe, 15 mã


ẽfe Epa nai mẽra ika keskariai ẽ nono isharakõiano tsõa matoõnoa afaa chaka
mai ano itiro. Ẽ askaito afanã ea afeska yoiyamanõ. Askatamaroko yora chakafo
fatiroma,” ixokai anori Jesús mẽra ikax mã isharakõiaito mato
shinãpaonima. 7 Askatamaroko Jesús ãfe õitirofo mãmãi Niospa fakekõiax afaa
sharafoya ãfe afama mĩshtifo potayoni, chakafamisma. Akka mã ato mẽra ixõ
nono mai ano oax ato yonoxomis ato õimasharakãfe, oa fakishi fishifãfe
keskara ixiki. Nãri fake feronãfake chai chaxatiro keskafakĩ. 16 Nãskaxõ
kãitiro keskai, feronãfakekõi kãini. Niospa meka sharaõnoa ato
8 Feronãfakekõi ixõ isharakõixõ Apa yoifofãfofãikãfe afe ĩpaxanõfo. Nãskakẽ
Niospa yoiai keskara nikakõiax nani. mã Cristo oaino ẽ matoõnoax
Afara chakafamis keskarax ifi cruz inimaifinakõitiro, ẽakairoko kaxpa
ikakinoax omiskõikai nani. 9 Nãskakẽ Niospa meka ẽ mato tãpimanax,
Epa Niospa xanĩfo finakõia imani, askatari ẽa ẽ kaxpa yonomisma. 17-18 Ẽ
nãatofi keyokõi finõinĩfofanakĩ. mato yoisharamis mã Jesús chanĩmara
10 Nãskakẽ Jesús keyokõi ato finõano ãfe fakõinõ. Akka Epa Nios ẽ yoitiro
ane nikakakĩ keyokõichi akiki ratokonõ iskafakĩ: “Epa Niospa, ea mĩa yoini
mai chachikaxõ yoikĩ iskafaxikani: keskafakĩ Filiposo anoafo mĩ Fake
“Jesús, mĩfi xanĩfo finakõiakĩ,” ixõ Jesúsnoa ẽ yoimis. Nã chanĩmara
yoixikani keyokõi nã nai fakõinõfo, a mĩ ato yoiai keskara
mẽranoafoyaxõ nono mai anoafãfe. akõixikani. Ẽ mia ato chanĩmara
Askatari nã Ifofax namisfãferi famaõxõ ea retexikani rakikĩa,” ixõ ẽ
askafaxikani, niafakafãferi askafaxikani. Epa Nios yoitiro. Akka ea retefiafono
11 Nãskafaifono keyokõichi tãpixikani, eõxõ mã Jesús Ifofaano ẽ inimatiro.
“Jesucristo nõko Ifora,” faifono. Nãskakẽ mãri efe inimakãfe Niospa ea
Askafakãki Apa Niosri sharafaino matoõnoax ẽ natiro.
inimamakõixikani.
Timoteo fe Ipafrodito
Jesús Ifofaafãfe ato õimasharatiro afeskax 19 Nõko Ifo Jesucristo nĩchipaiyaino ẽ
isharatirofomãki, a Jesús Ifofaafoma matoki samamashta Timoteo nĩchipai
12 Nãskakẽ ẽfe yora mĩshtichi, ẽ mato mato õikanõ. Mã anã oxõ matoõnoa ea
fe ixõ ẽ mato yoiaito mẽxotaima mã ea yoiaito nikai ẽ inimakõixii. 20 Akka
nikapaoni keskafakĩ, ea nikakĩ tsõakai efeta iskafakĩ shinãima, Timoteo
finakõikãfe iskaratĩa ẽ chai ikakĩ nono fistichi shinãi ẽ shinãi keskara.
karaxa mẽra. Jesús mãto chaka mato Chanĩma, na Timoteo mato noikõikĩ
soaxonõ isharakõita shinãsharakõikãfe matoõnoa tãpipai mã Jesús Ifo
afe ĩpaxakakĩ kachikiri fakakĩma. sharafaamãki. Akka tsoakai na Timoteo
Nãskakẽ meseyanã nikakĩ keskarama. Nãskaxõ ẽ mato noiai
finakõifafãikãfe Niospa mãto chaka keskafakĩ nãatori mato noikõi. 21 Akka
mato soaxonõ. 13 Niospa mãto shinã fetsafãfe ãakõi apaiyaifo keskara fisti
mẽraxõ mato shinãmafafãini a mato shinãmisfo. Cristo Jesús ato amapaiyai
amapaiyai keskara mã anõ. Nã apaiyai keskara amisfoma. 22 Akka mã mã tãpia
keskafakĩ, nãnori mato shinãmapai. na Timoteo isharakõixõ mato õimamis
14 Nãskatari nã mato amapaiyai efeta Niospa meka sharaõnoa ato
keskara akãfe, yõachẽpekakima, yoimis. Nã fãke ãfe apa feta yonotiro
FILIPENSES 2, 3 368

keskafakĩ na Timoteo efeta mato yoipaikani kiki. 3 Akka nõ foshki


yonosharamis. 23 Nãskakẽ Timoteo, ẽ repa xatexokai nõko chaka nõ
mato ano nĩchipai mato õikanõ. Mẽ soatiroma. Cristo Jesús noko nãxoni
tãpixõ ẽ afeskaimãkai, akka mẽ tãpixõ nõko chaka noko soaxoxiki. Niospa ãfe
mato ari ẽ Timoteo nĩchi eõnoa mato Fakeõxõ ãfe fakefo noko imatiro. Ãfe
tãpimanõ. 24 Akka ẽ nõko Ifo chanĩmara Yõshi Sharaõxõ nõ Nios yoitiro iskafakĩ:
fai, ea mato ari nĩchiaino samamashta “Nõ mia noi. Mĩ sharakõi,” ixõ nõ
kaxõ ẽ mato õikai. yoitiro. Nãskakẽ nõ akiki inimakõi ares
25 Akka ẽ shinã nofe yora Ipafrodito fisti noko nimatiro. Mã nõ tãpia nõ
mato ari nĩchipaikĩ. Fekaxfiano nãato foshki repa xateaõxokai noko afeska
efeta yonokõimis na Ipafrodito mã ekeki fatiroma. 4 Fetsafãfe yoikĩ iskafakani: “Ẽ
nĩchini, ẽ afara yopaito ea axonõ. 26 Na shara famis. Nãskax ẽ Nios fe ĩpanaka,”
Ipafrodito mato õisharapaikõi, mato ixõ shinãifono, ẽri anori shinãpaiki ẽ
shinãkõi mãmãi nikamiskẽ isinĩ ikaito. shinãkĩ finapaoni. 5 Mẽ kãiax ocho nia ẽ
27 Chanĩma, na Ipafrodito isinĩ ikõini, oxano ea foshki repa xatenifo. Ẽfi
mã nakerati. Nãskaino akka Nios aõ israelikõikĩ, ẽkai osiama. Benjamín ẽfe
noikõikĩ mã sharafaita, eari noikõiyanã. xini ipaoni, ẽfi ãfe fenaki. Ẽfe epa feta
Akka mã naano ẽ ẽfe ẽfa hebreoxomãi ea fake fiafono,
shinãmitsaifinakõikeraita. 28 Nãskakẽ ẽ nãskakẽ ẽri hebreo. Askatari fariseo ẽ
mato ari nĩchipaikõi mã inimakõinõ iyopaoni, nãskaxõ Niospa Moisés
matoki anã nokoaino, ẽri yoipaoni keskara ẽ nikakõipaoni ẽmãi
shinãmitsakõiyamaxiki. 29 Nãskakẽ fariseoxõ. 6 Askatari Niospa meka
matoki nokoaito inimayanã nikasharapaikõikĩ a Nios Ifofaafo ẽ ato
ifisharakõikãfe nõko Ifoõxõ. Nãskakẽ nã chakafapaoni. Askatari ẽ isharapaikõikĩ
mã Ipafrodito noiai keskafakĩ nã Moisés yoini keskara ẽ
keskarafori fetsafo noikõikãfe. 30 Akka nikasharakõipaoni. Nãskakẽ eõnoa yoikĩ
na Ipafrodito Cristo yonoxoni mã tsõa iskafatiroma: “Na Pablokai Moisés
nakeraita. Akka mã chai ikax ekeki yoini keskara nikakõipaonima,” ixõ tsõa
oyamaino matoõnoa omiskõinixakĩ nã yoitiroma.
Ipafrodito ekeki oyamea ea 7 Akka nãfo taeyoi ẽ õia ẽfenã

axosharaxiki. sharafinakõia iyopaoni. Akka iskaratĩa ẽ


õia afokai anã afama. Cristo Ifofakĩ afo
Jesús chanĩmara faafo a chanĩmara ẽ anã shinãima mẽ shinãmakikõia.
faafoma mẽra ikaxõ ato õimatiro afeskax Cristo fisti Ifofakĩ afe ĩpaxakĩ. 8 Akka a ẽ
isharatirofomãkĩ ipaoni keskara anã ẽ shinãima. Nãfo mẽ

3
1 Efe yora mĩshtichi, iskaratĩa nõko shinãmakikõia, afo shinãi ẽ finakõia
Ifoõnoax inimakãfe. Mẽ mato kirika ipaoni. Akka ẽ shinãi afokai afama, nã
kenexokatsaxakĩ, anã ẽ mato yoi. Akka afara chaka potamea keskarafo. Akka
mã nikakõisharanõ ẽ mato yoi. ẽfe Ifo Jesucristo fisti ẽ tãpipaikõi, nãfi
2 Kexemesharakãfe, a yora chakafo sharafinakõiaki. Ares fisti ea
fishtayamakãfe, nã paxta põfe imasharatiro, a Moisés yoini keskarakai
keskarafoki. Nãfãfe afara ẽ anã nikatiroma ea imasharanõ.
chakafamisfoki. Iskafakĩ mato 9 Askatamaroko ẽ Cristo chanĩmara faino

yoipaikani kiki: “Mã foshki repa Epa Niospa ãfe Fakeoxõ ea imasharatiro
xateyamax mã Nios ari kaima,” ixõ a keskara shara ẽ inõ. Akka ẽ Nioski
369 FILIPENSES 3, 4

nokoaino ekeki inimatiro, ẽ Cristo fisti nãskafekẽ afianã ẽ mato yoi oiayanã.
chanĩmara fakẽ ea imasharanõ. 10 Ẽ Akka fetsafãfe na ẽ mato yoiai keskara
Cristo tãpipaikõi afe rafesharaxiki. nikakaspakani. Ãto chaka xatekaspakakĩ
Niospa ãfe kerex sharayaxõ Cristo anã Jesucristo ifi cruz ikakinoax noko
otofani keskai, ẽri ãfe kerex shara mepai nãxoni nikakaspakani. Nãskakanax
a keskara shara ea imanõ. Jesucristo Jesús noikaspayanã ikafo. 19 Jesús ato
omiskõini keskai ẽri aõnoax omiskõipai. amapaiyai keskara shinãtama ãa
Jesús naani keskai ẽri askapai a keskara apaiyaifo keskara fisti shinãmisfo. Nã
ixiki, afaa chakafaxikima, askatari afaa piai fisti shinãkata, a ayai fisti
chaka shinãxikima. 11 Nãskakẽ a chakafo shinãmisfo. Feronãfakefãferi kẽrofo
kachikiri fata, nã Jesús keskara sharakõi shinãmisfo, ãto ãfifoma. Kẽrofãferi
ẽ ipai, oa yora naax anã otoa keskara feronãfake fetsafo shinãmisfo ãto
shara. fenefoma. Nãskara chakafos shinãkĩ, nã
keskara fisti tãpiafo. Akka nõ chakama,
Ẽ Jesús Ifokõi fai nã ẽ akiki nokoaitĩa nõ isharakõimis imisfo. Nãskakanax
12 Ẽ isharakõira ẽ ifiax ẽkai rãfitirofoma, nã keskarafo mã keyokani.
isharakõiama. Askatari Jesús keskara ẽ Askatari nã omiskõipakenakafo mẽra
ipaifi ẽ askakõima. Jesucristo ea fokani. 20 Akka nõfi askaramakĩ, nõ
Ifofamani ẽ a Ifofanõ. Nãskakẽ ẽ Jesús Niospa fakefokĩ nõ afe nai mẽra
Ifofakõini a keskara sharakõi ixiki. 13 Efe ĩpanaka. Akka nõ manai a noko Ifimis
yora mĩshtichi, ẽ Jesús keskara nai mẽranoax oxõ noko ifiyonõ, nõko
iyamafiai a ẽ ipaoni keskara ẽ anã Ifo Jesucristo. 21 Nãato nõko yora
shinãima. Akka ẽ Jesús fisti Ifofai. Nã chakakẽ noko fetsafaxoxii afe yora
feronãfakefo ichokani xonõnõnãkĩ keskara sharafinakõia nõ inõ. Nãskaxõ
texkeakekafã õitirofoma. Nã ifi nĩchiti ãfe kerex sharaõxõ nõko yora noko
nia ari fisti õiax ichotirofo keskariakĩ fenasharafaxoxii afara chakafo nõ
afara chaka shinãkima Jesús fisti ẽ finõinĩfofanõ.
shinãmis a keskara sharakõi ixiki.
14 Nãskaxõ afaa fetsa ẽ shinãima. Nã Nõko Ifo Jesúsnoax mẽxotaima
Cristo Jesús ẽ shinãmis Ifofapaikõikĩ. inimafafãikãfe

4
Akka Niospa ea katoni ẽ afe ĩpaxanõ, 1 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi, ẽ

Cristo Jesúsõnoax Epa Nios ari ẽ mato noikõikĩ ẽ mato õisharapai.


nokotiro, ariax a keskara sharakõi ixiki. Nã ẽ mato shinãitĩa ẽ mea ẽ
15 Mã Jesús Ifofakĩ nã ẽ mato yoimis inimakõikakãini. Nãskakẽ ẽfe fakefãfe,
keskafakĩ nãnorikõi shinãkãfe. Akka Jesús kachikiri fayamakãfe. Ifo sharakõi
fetsafãfe a ẽ shinãi keskara fakãfe.
shinãyamaifono, Niospa ato tãpimakĩ 2 Akka a xotofake rafe Evodia yafi

mẽstekõi shara ato yoixii. 16 Akka nãfo Síntiqui ẽ ato yoisharapai


nõ tãpiax, shinãsharakõita nõ mẽnãpaikakĩma isharakõinõfo nã yora
isharakõitiro, mã nõmãi Jesucristoõnoa fisti keskarakanax nõko Ifoõnoax.
tãpiax. 3 Yamã, mĩ efeta Nios yonoxomiskĩ, ẽ
17 Efe yora mĩshtichi, ẽ Jesús Ifofaa mia yoinõ nã kẽro rafe ato yoisharafe
keskafakĩ mãri Ifofakãfe. Mã nõ mato isharanõfo. Nã rafeta efeta Niosnoa
õimamiskĩ, nõ ikai keskai mãri askakãfe. meka shara yoimisfoki afe ĩpaxanõfo.
18 Mẽ mato mẽxotaima yoitaifamis, Clementeri nofeta yoimis. Fetsafãferi
FILIPENSES 4 370

efeta Niosnoa yoipaonifo. Nãskakẽ ãto mã ea manamamisma. Akka iskaratĩa ea


anefo Niospa mã kirikaki kenea afe shinãkĩ mã mã ea manamana ẽ aõ pinõ.
ĩpaxanõfo. Akka ea shinãmakiafora ẽ mato faima,
4 Nãskakẽ Jesús mãto Ifokĩ mẽxotaima ea manamatiroma meekĩ mã ea
inimakãfe. Afianã ẽ mato yoi, manamamisma. 11 Ẽ afaayayamafixõ ea
inimaifinakõikãfe. 5 Nãskakẽ afaa inãfoma ẽ mato famisma. Ẽ
isharakõikãfe keyokõichi mato õinõfo, shinãchakaima, Niospa anori ea
isharakõiafora mato fanõfo. Mã chaima tãpimana. Ẽ afaamais fiax ẽ inimatiro,
nõko Ifo oi kiki. askatari afara ichapayax ẽ inimatiro.
6 Nãskakẽ afara afeskara afiaino 12 Akka mẽ tãpia afaamaisax afeskax ẽ

shinãchakayamakãfe, askatamaroko itiromãki. Askatari mẽ tãpia a afara


mẽxotaima Epa Nios kĩfiki. A mã ichapayax ẽ itiro. Askatari mẽ tãpia
fichipaiyai keskara yõkakãfe iskafakĩ afara afeskara ifiaino ẽ inimatiro.
kĩfikĩ: “Aicho Epa Nios, mĩ ea Nãskakẽ ẽ shinãchakaima. Askatari
nikasharakõimis. A ẽ yopai keskara mãyaxri ẽ inimatiro, fonãifiairi ẽ
tãpixõ mĩ ea axosharamis,” ixõ kĩfikãfe. inimatiro. Afara mekefaxri ẽ inimatiro,
7 Nãskakẽ mã ratepaiyaito Niospa mato afaa meke fayamafiaxri ẽ inimatiro.
inimamasharakõixii. Afara afeskara 13 Afara fetsafo ẽ atiro Cristo ãfe kerex

ifiaino Niospa nõko õiti noko shara ea inãno.


inimamaxotiro. Nãskakẽ nõ tãpitiroma 14 Nãskafekẽ mã ea shinãkĩ mã ea

afeskaxora nõko õiti noko sharafa ẽ omiskõiaito. 15 Akka Filipos


inimamaxotiro. Askafiano Cristo Jesús anoxõ mã mã tãpia, nã ẽ Jesúsnoa meka
nõ chanĩmara faino noko shara yoikĩ taefanitĩa noko ifipakexanõ.
shinãmasharatiro. Afara sharafoõnoa Akka ẽ Macedonia anoax kaino, mã
shinãkãfe. Nios Ifokõifaxõ, mã ea kori manamani,
8 Efe yora mĩshtichi, ẽ kirika kenekĩ ẽmãi Niosnoa mato tãpimanano. Akka
keyokerana. Afara nã chanĩmakõi fisti fetsafãfe ea afaa manamanifoma. 16 Ẽ
shinãkãfe, askatari afara sharafos Tesalónica ano iyoano, ẽ kori yopaito
shinãkãfe, askatari nã noko mẽstekõi mã ea femayopaoni. 17 Akka ẽ shinãima
shinãmatiro shinãkãfe, yorafãfe a afara a ẽ afara fiai fisti. Askatamaroko ẽ
sharafaifo keskarari shinãkãfe, a Niospa shinãi mã ea sharafaino Niospa mato
noko axõai keskarafori shinãkãfe. sharafa fafafãinõ, mato noikĩ. 18 Nãskakẽ
Askaxõ nõko Ifo aicho fakãfe. iskaratĩa ẽ anã afaa yopaima, mẽmãi
9 Afara a ẽ mato yoiai keskara yafi a ẽ ayaxõ. Ipafrodito ea fexoyamea a mã ea
mato tãpimana keskara akãfe. Nãskaxõ manamayamea tii. Nã ẽ fichipaiyai
afara fetsa ẽ akaito mã õia keskafakĩ, tiimaroko finõmainĩfofã mã ea
mãri askafakãfe. Mã askaito õikĩ Niospa femayamea. Nã mã Nios noiai keskafakĩ
mãto õiti mẽra mato eari noikĩ mã ea femayamea. Mã ea
inimamasharakõitiro. Nãskax mato fe askafaito õi matoki Nios inimakõixii.
isharapakenaka. 19 Ẽfe Niospa nã mã fichipaiyai tii mato

inãxii. Epa Niosnã ãfe afara sharakõifo


Filipos anoafãfe kori nã ichapakõifo keyonakama, ãfe Fake
ichanãfakaxõ Pablo fomanifo Cristo Jesúsxõ mato inãsharaxii. 20 Akka
10 Ẽ
nõko Ifoõnoax inimakõi, taeyoi nõko Epa Niosfi nõko Epakõikĩ nã fãsi
mã ea kori manamayopaofinixakĩ anã sharakõi, tsoa keskarama. Ares fisti
371 FILIPENSES 4

sharakõi. Tsõakai a finõtiroma. Nã nõko Jesús Ifofaafãfe mato yoisharakani


Ifokõira nõ fapanaka. Askara ipainõra. kiki. 22 Na nono ikafãfe Nios
Ifofakanax, xanĩfo César ãfe pexe ano
Pablo mã mekai xatekĩ Filiposo anoafo yonomisfãfe afãferi mato
meka shara ato fomani yoisharakani. 23 Nõko Ifo Jesucristo
21 Eõxõ keyokõi a Cristo Jesús mato noikĩ mato sharafanõ. Nã tii ẽ
Ifofaafo ea ato yoisharaxokãfe. mato yoi.
Askatari na nono efe ikafãferi nã Pablo
Pablo Colosas Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

Akka nã Ipafras nofeta Cristo


Pablo Jesús Ifofaafo kirika kenexõ fomani, yonosharaxomis, nãskakẽ nãato
Colosas anoafo Jesucristoõnoa mato yoipaoni. 8 Nã

1
1-2 Ẽkĩa Pablo, Niospa ea nĩchini, Ipafras matoõnoa iskafakĩ noko yoiaito
aato apaiyai keskafakĩ ẽ yorafo nõ nikamis: “Na Colosas anoafo Niospa
yoinõ Jesucristoõnoa. Nofe yora Yõshi Sharaõnoax isharakõikaxõ fetsafo
Timoteo feta nõ mato kirika kenexõ noikõikani,” ixõ noko yoiaito nõ
fomai. Mã Cristo Ifofakõikẽ, pexe rasi nikamis.
Colosas anoxõ Nios nikakõiyanã. Nõko 9 Nãskakẽ nã ẽ matoõnoa nikakĩ

Epa Niospa mato noikĩ mato taefanitĩa, ẽ mato Epa Nios kĩfixokĩ
shinãfafãinõ afanã mato fekaxtefanõma xatemisma. Kĩfikĩ ẽ iskafa fafafãini:
mã isharakõinõ. “Epa Niospa, Colosas anoafo mĩ Yõshi
Sharaõxõ mĩ ato amapaiyai keskafakĩ
Pablo a Jesús Ifofaafo ato kĩfixõfafãini ato tãpimafe, mĩ ato tãpimanai
3-4 Nãnõko Ifo Jesucristo ãfe Apa Nios keskafakĩ ãto õiti mẽraxõ mia tãpikaxõ
nõ mato kĩfixõfafãini. Nõ mato kĩfikĩ mia Ifokõi fanõfo,” ixõ ẽ mato
iskafaxokĩ aicho fakĩ mãmãi nõ nikax kĩfixõfafãini. 10 Nãskaxõ nã mato
mã Cristo Jesús Ifofakõikẽ. Nãskaxõ nã amapaiyai keskara mã akaino õi Nios
Jesús Ifofaa fetsafori mã ato matoki inimakõixii. Nãskax ãfe Fake
noikõimiskẽ mã nõ nikamis. 5 Na meka keskarakõi mã itiro. Nãskaxõ mã fetsafo
shara chanĩmakõi Jesucristoõnoa mã mã sharafa fafafãikĩ mã Nios tãpiki
nikamis. Jesucristo chanĩmara faax Nios finakõitiro. 11 Akka Epa Niospa afama
ika ari mã afe ipaxatiro ixõ yoinifo mã mĩshtifo shara fatiroki, ãfe kerex shara
mã nikamis. Na meka chanĩmara mitsisipakõi mato inãtiro afara
fakõixõ fetsafo mã ato noikõimis. 6 Na afeskarafiaino aõxõ mã tenekõinõ.
meka shara Jesucristoõnoa mã nikakĩ Nãskafikĩ mã tenetiro fena fenakĩma
taefakĩ mã chanĩmara fakĩ finakõini. inimasharakõikai. 12 Nãskakẽ mã
Nãskaxõ nikakĩ mã tãpini chanĩmakõi, inimakõi. “Aicho Epa Niospa,” mã fatiro
Niospa mato noikĩ Jesucristoõxõ mãto nãatomãi noko imasharata afe yorafo
chaka mato soaxoni mã chanĩmara inãpaiyai keskafakĩ nokorimãi inãito.
faino. Nãskakẽ na meka shara, nikakani Nõri afe yorafokẽ noko inimamaxii, a
maifo tii anoafori nãskarifiamisfo. ika anokai fakishma penasharakõi.
7 Nonori nofe yora Ipafras mato yoini. 13 Nãskakẽ noko imasharakõia anã

372
373 COLOSENSES 1

fakish mẽra nõ inõma. Akka nã Satanás yorarikai mã ipaonima. 22 Nãskafikẽ ãfe


ika ano fakishifãkõi. Nãnoa Epa Niospa Fake Jesucristo nai mẽraxõ mai ano
noko ifia, ãfe Fake fe nõ ĩpaxanõ. Nãato nĩchini feronãfakekõi ikiyonõ. Nãskax
ãfe Fake noikõi. 14 Ãfe Fãke noko ifi cruz ikakinoax noko nãxoni, aõnoax
nãxonikẽ aõxõ Epa Niospa noko ifia, Epa Nios mato fe rafexõ mãto chaka
nõko chaka noko soaxoyanã. mato soaxotiro a keskara shara mã inõ.
Nãskax mã akiki nokoaito matoõnoa
Jesús noko nãxoniõnoax Nios fe nõ afaa chaka yoitiroma. Nãskaxori mã
isharapakenaka yoitiroma iskafakĩ: “Mĩ afara
15 Akka nõ Epa Nios õiyamafitirono chakafamis,” ixõ aõnoa mã afaa
ãfe Fake Jesús mai ano oni. Nãskaxõ ãfe yoitiroma. 23 Nãskano na meka shara
Fãke noko tãpimani afe keskaramãkĩ Jesucristoõnoa mã chanĩmara faxõ afara
Apa Nios. Nã ãfe Fake Jesús Apa Nios fetsa mã shinãyamaino Epa Niospa
keskarakõi, ãfe õiti keskarakõiri. Afaa matoõnoa yoipakenakama iskafakĩ: “Mĩ
oniataima Apa Nios fe nai mẽra afara chakafamis,” ixõ matoõnoa afaa
iyopaoni. 16 Ãfe Fake Jesucristoõxõ yoipakenakama. Askatamaroko mã
Niospa keyokõi onifani, nai chanĩmara faax mã inimakõiaito mato
mẽranoafoya nono mai anoafo. Nã nõ ifixii mã afe ĩpaxanõ. Mã Jesucristo ãfe
õitiromafoya, a nõ õitirofo onifani. meka shara nikakĩ taefani keskafakĩ
Askatari ãfe ãjirifo nã afe ikafo onifata, nãnorikõi keyokõi ẽ ato tãpimani. Ẽkĩa
niafakafãferi ãto xanĩfori onifani. Epa Pablo, ẽ Epa Niospa ãfe meka yoifafãini
Niospa ãfe Fake Jesucristoõxõ keyokõi Jesucristoõnoa ato yoikĩ.
onifani. 17 Afaa oniataima Cristo
iyopaoni. Ãfe kerex sharaõxõ keyokõi Niospa Pablo yoini a Jesús chanĩmara
kexesharakõimis. Nãskaxõ fishifo faafo ato yonoxonõ
kexeta, xini kexeta, oxe kexeta, nõko 24 Nãskakẽ ẽ inimai ẽ matoõnoax

mai kexeta famis. Akka nãfo omiskõifi, mãri afara afeskaraino mã


kexeyamaino, chakanai fetsekerana. Nai Cristo Ifosharakõi faano. Cristo
fe mairi chakanakerana. 18 Tsõakai Jesús nokoõnoax omiskõini keskai, ẽri nã afe
finõtiroma, afaa oniataima keyokõi rafemisfoõnoax nã Niospa fakefo
finõyopaonixakĩ, iskaratĩari keyokõi atoõnoax ẽ omiskõimis. Ẽ matoõnoax
finõa. Nãfi nã chanĩmara faafãfe ãto omiskõita iskaratĩari ẽ Cristoõnoax
Ifokõiki. 19 Nãskaxõ Epa Niospa yoikĩ omiskõimis. 25 Akka Epa Niospa ea
iskafani: “Ẽ imis keskai ẽfe Fakeri katoni, a mato yonoxomis keskara ẽ inõ,
nãskakõimis, nãskax nãri efe Nioskõi, ãfe meka shara ẽ mato yoinõ. Nãskaxõ
nõ nãskara rafekõi,” ixõ inimakai Epa ea yoikĩ iskafani: “Na maniafo tii anoa
Niospa yoini. 20 Jesús ifi cruz ikaki ẽfe meka shara Jesucristoõnoa ato
mastaifono ãfe imi foax noko nãxoni yoifofãsafafe,” ixõ ea yoini. Nãskaxõ ãfe
nõko chaka noko soaxoxiki. Nãskakẽ kaifoma mẽra ea nĩchini. 26 Na meka
aõnoax Epa Nios fe nõ anã isharatiro. shara Jesucristoõnoa nõko xinifãfe
Aõnoax keyokõi mai anoafoya nai tãpiyopaonifoma. Niospa ato
mẽranoafo afe isharatirofo. tãpimayopaonima. Akka iskaratĩa
21 Mãto õiti mẽraxõ mã Nios Niospa noko tãpimani nõ afe yorafokẽ.
noikaspayanã, mã chakakõi fapaoni. 27 Epa Niospa Cristoõnoa mato yoiyomis

Nãskata mã Nios fe rafeyamata, afe keskafakĩ keyokõi mato tãpimaxii, mato


COLOSENSES 1, 2 374

fisti tãpimatama, nã yora fetsafori ato chaikõi kaax feroitiroma keskara,


tãpimaxii. Iskafakĩ ato yoixii: “Ẽfe Fake Jesúsri nãskarakõikĩ, afe rafefafãikãfe
Cristo mato fe rafekakãini, nãskakẽ mã afaa chakafatama a keskara shara
chanĩmara fatiro a ẽ ika ano efe ipaxakĩ. ixikakĩ. Ipafras mato yoini keskafakĩ
Nã Cristo isharakõiai keskafakĩ ẽri mato pena tii nikakõikĩ Jesús chanĩmara
askafatiro mãri isharakõinõ,” ixõ mato fafafafãikãfe. Nãskaxõ pena tii Epa Nios
yoini. aichofa fafafãikãfe.
28 Nõ Cristoõnoa yoimis, keyokõi nõ 8 Nãskakẽ kexemesharakãfe, fetsafãfe

ato yoifofãsafamis keyokõi nõ ato mato pãrayamanõfo. Mã Jesús nikakõiai


yoimis nikakõinõfo. Mã isharakõiano nõ keskafakĩ anori mato yoipaikanima.
keyokõi Niospa ferotaifi nõ Akka nã mato yoiaifo keskara mã ato
õimasharapai a keskara shara ixii. nikakĩ kaxpakõi mã ato chanĩmara
29 Nãskakẽ ẽ mato yonoxokĩ fatiro. Nãfãfe Cristoõnoa yoikõikanima,
finakõifafãini, Cristo ãfe kerex shara ea nãskaxõ nã imisfo keskakakĩ mato
inãno. yoipaikani. Nã chanĩmara faafãfema

2
1 Akka ẽ mato yoipai mã tãpinõ, ẽ shinãifo anori fisti mato
mato Epa Nios kĩfixõfafãini. shinãmapaikani.
Laodicea anoafo yafi fetsafori a ea 9 Akka Cristo fe Apa Nios nãskara rafe,

õimisfoma nãfori ẽ ato Epa Nios Cristo noko keskara feronãfakekõifiax


kĩfixõfafãini. 2 Nãskaxõ ẽ mato Apa Nios imis keskara nã nãskakõini.
kĩfixõfafãini mãto õiti mẽranoax mã 10 Nãfi keyokõichi ãto xanĩfokõiki,

inimakõiyanã, mã ranã mã nõinãkõinõ. xanĩfo fetsafoya, a niafaka chakafãfe ãto


Nãska faatanãxõ Epa Niosnoa xafakĩakõi xanĩfofo finõkõinĩfofãna. Nãskakẽ mã
mã tãpitiro, akka a iyopaonifãfe Jesús fe rafexõ mã afaa fetsa yopaima.
Cristoõnoa tsõa tãpiyopaonima. 11 Askatari mã Cristo Ifofai akka

Nãskakẽ iskaratĩa xafakĩakõi mato feronãfakefãfe ãto foshki repa


tãpimapai aõnoa mã tãpisharakõinõ. xatepaonifo, nãskaramãi
3 Nãato keyokõi tãpikõia, Apa Niospa feyafakatsaxakakĩ. Akka mã foshki repa
tãpia keskafakĩ ãfe shinã mẽraxori xatefiafono mãto chaka mato
tãpikõia. Akka Epa Nios afarafo soaxotiroma. Cristo fistichi mãto õiti
sharafoyakẽ, Cristoõxõ mã tãpitiro. mato fetsafaxotiro, mãto chaka mato
4 Nãnori ẽ mato yoi, tsõa mato soaxotiro afianã a mã chaka apaoni
pãrayamanõ, meka fetsafaxõ fanĩrira keskara mã anã atama a keskara shara
mato yoipaikani kiki. 5 Ẽ mato fe mã inõ. 12 Akka mã maotisai faka mẽra
iyamafiaxõ pena tii ẽ mato shinãi. Akka mã ikinitĩa, nã mã chakafapaonifo oa
matoõnoa nikai ẽ inimakõi, mã maia keskara, askatari nã Jesús
chanĩmara fakõixõ mã Cristo maifanifotĩa a mã afara chakafapaonifo
nikakõiaito. oa maia keskarafo. Mã faka mẽra iki
maotisameax mã fininãkafãni oa Jesús
Jesucristo nõko õiti fetsafaxõfaano a fe fininãkafani shinãtsatiro mã a
keskara shara nõ inõ keskara sharakõi ixiki. Niospa ãfe kerex
6 Nãskakẽ mã nõko Ifo Jesucristo sharaõxõ afianã Jesús otofani nã nõ
chanĩmara fakõixõ, mã Ifofakõina. chanĩmara fai. Askatari mai mẽranoax
Nãskakẽ pena tii afe rafefafãikãfe. 7 Oa Jesús otonitĩa, mãri afe otoni keskara
afara fanafono ãfe tapo mai mẽra itiro, a keskara sharakõi ixiki. 13 Mã
375 COLOSENSES 2

Jesús Ifofaamax nã yora naa keskara mã pãrapaikani. Afãfe afaa


iyopaoni. Nãskaxõ mã afara õiyamafikatsaxakakĩ afama mĩshtifo
chakafapaoni mãto chaka xatexoma. yoipaimisfo. Ãto shinãmã shinãkata
Nãskafikẽ Epa Niospa Cristo otofani afe kakapaikõimisfo, Niospa shinãi
nipaxanõ. Nãskarifiakĩ matori aõxõ keskarakai shinãmisfoma. 19 Afokai
nimapakexatiro, nãskaxõ nõko chakafo Cristo fe rafepaikanima. Akka Cristo
mã noko soaxona. 14 Shinãkapo. Keyokõi nõko mapo keskara askatari nõ ãfe yora
nõ chakafamis keskara nõko chakafo keskara. Nãskaxõ nõko yora nõ
Epa Niospa noko soaxoni, anã afoõnoa kexesharax nõ mitsisipakõi itiro.
shinãyamaxii. Nãskano Niospa yoini Nãskatari nõko pono efapayafo, nõko
keskara nõ nikatama afara fetsa nõ pono mĩshti, nõko nami mẽranoax
chakafapaoni. Nãfo keyokõi nõ ichanãtirofo. Afeskatama nõ
chakafamisfo keskara kenepakea. isharakõinõ. Akka nõ Cristo fe
Askafixõ ifi cruz ikakinoa Jesús rafekõiaito Epa Niospa ãfe Fãkeoxõ ãfe
mastanifoxõ não nõko chaka noko kerex shara noko inãtiro a keskara shara
soaxoni. 15 Akka Cristo ifi cruz ikakinoax nõ inõ. Nãskarakõi noko axopai.
noko nãxonixakĩ, Satanás yafi keyokõi 20 Mã oa Cristo fe naa keskara mã

niafaka chakafo finõkõia. Nãskakẽ noko ini. Nãskakẽ iskaratĩa a mã


anã afeskafatiroma, anã nõko ifo ixõ chakafapaoni keskara mã anã akima.
noko ĩkitirofoma. Nãskakẽ Jesús ifi cruz Askatamaroko mã isharakõimis. Mã
ikakinoax naino Niospa keyokõi maifo askaito nã chanĩmara faafãfema mato
tii anoafo ato ispani na niafaka chakafo afaa yoitirofoma. Nãskafekẽ,
anã kerexfoma. ¿afeskakĩ mã ato nikaimẽ, mã ato
nikaxõ nã mato yoiaifo keskara ma
Jesús ika ari nai mẽra sharakõi nã fisti apai? Nãskakẽ ato nikayamakãfe.
fichipaikãfe 21 Nãskakẽ mato yoiki iskafapaikani:
16 Akka mãto xinifãfe ãto feyafati “Na afarafo meyamakãfe, afori
ipaoni xinia fena ikaino fista apaonifo. piyamakãfe, mato inãifonori mãto
Askatari oxe rama kãiyaino fista mẽkemã achiyamakãfe,” ixõ mato
apaonifo. Akka mato yoitirofo yoipaikani. 22 Akka na mato
iskafakakĩ: “Afaa mã pitiroma askatari yoipaiyaifo keskara Niospa anori ato
afaari mã ayatiroma. Askatari nõko yoiama. Ãa shinãkaxõ mato
pena tenetitĩa mãri tenetiro,” ixõ mato yoipaikani. Akka nã mato yoipaiyaifo
yoitirofo. Akka mã askayamaino keskara nãfo mã keyoxii, anãkai afo
fetsafãfe mato mekafakĩ ĩchatirofo. inakama. Nãskakẽ ato nikayamakãfe.
Mato askafaifono ato nikayamakãfe. 23 Chanĩma, yora fetsafãfe shinãkĩ
17 Akka nã mãto xinifãfe ãto feyafati iskafakani. Na ato yoiaifo keskara
noko õimatirofo afe keskara iximãkai a shara, nafãfe tãpikõiafo, a Niospa
Cristo oaino. Akka mã Cristo oano nã noko yoini keskarari tãpikõiafo.
fisti nõ Ifofatiro. Nã nõ feyafamis Nãskakẽ Niospa ãfe ãjirifo
keskara nõ anã atiroma. Cristo fisti nõ kĩfifafãikani. Nãskakatari ato fanĩrira
nikatiro a nõ ayopaoni keskara nõ anã mekafamisfoma, askatari ãto yorari
axikima. 18 Õisharakãfe fetsafãfe mato mese famisfoma ãa koshamemisfo.
pãrapaikani kiki iskafakakĩ: “Nõ afaa “Nafo sharakõifo,” ixõ atoõnoa
tãpiama. Ãjirifo nõ kĩfitiro,” ixõ mato yoipaikani. Akka afokai
COLOSENSES 2, 3 376

isharakõimisfoma. A afarafo 8 Mã mã askapaoniki. Akka iskaratĩa a


chakafaifo keskarakai xateafoma, chakafo shinãmakikãfe. Anã
chanĩma nãfo kakapaikõimisfoki. õitifishkiyamakãfe, anã chaka

3
1 Akka Cristo naax anã otoinãkafani shinãyamakãfe, ato chakafayamakãfe,
keskai mãri nãskariai afe ato ĩchayamakãfe, askatari mãto axfapa
otoinãkafani keskara mã itiro mã meka chaka yoiyamakãfe. 9 Nãskakẽ mã
isharakõiax afe ipaxakĩ. Cristo iskaratĩa ranã pãranõnãyamakãfe, mã taeyoi
Apa Nios fe ika afeta keyokõi ĩkinã. ipaoni keskara a chakafo mã mã
Nãskakẽ aõnoa shinãta nã mato potakõiakĩ. 10 A mã apaoni keskara anã
amapaiyai keskara aõnoa shinãfafãikãfe. atama iskaratĩa, mã mã Jesucristo fe
2 Nãskakẽ nã Niospa fichipaiyai keskara rafekõia a keskara shara ixiki. Akka Epa
fisti shinãkãfe, nãskakõixikakĩ. Akka Niospa mãto õiti mẽra fena sharakõi
nono mai anoxõ yorafãfe afara mato õi. Nãskakẽ a keskara sharakõi
chakafapaiyaifo keskafakĩ mãri mato imafafãini, aõnoa mã
askafayamakãfe. 3 Anã ẽ mato yoi Cristo tãpisharakõinõ. 11 Nõ Cristo Ifofakẽ
noko nãxoni. Akka mã oa Cristo fe naa Niospa keyokõi nãskarafos noko õi.
keskara iyoni, nãskakẽ iskaratĩa mã afe Judeofo yafi a judeofoma, a kene
rafekakaini, Epa Nios feri mã tãpiafoya a kene tãpiafomari, yorafoya
askakakãini. Nãskariai Epa Niosri mato nafafo ãto yonomatifoya a ãto
fe rafekakaini. Mã askaito tsõa mato yonomatifomari Niospa nãskarafos noko
tãpitiroma, a mã Cristo fe rafeai keskai õi. Keyokõi nõ afe yoraxõ nõ Jesucristo
ari askaxiki. 4 Cristo anã mai ano fisti yopakõi.
fotofaino mãri afe ixii. Nãato noko 12 Niospa mato noikĩ mato katoni afe

ĩkipakenaka. Nãskakẽ a keskara yorafo mã inõ. Aa keskara shara mato


sharakõi nõri afe ixii, keyokõichi imaxiki. Nãskakẽ fetsafo noikĩ ato
yorafãfe noko õixikani. sharafa fafafãikãfe. Nãskakẽ fetsafo
shinãki nã mã apaiyai keskara fisti
Nõ chaka iyopaonixakĩ iskaratĩa nõ õiti shinãtama, fetsafãfe apaiyaifo keskarari
fena sharayakõi shinãkãfe, oi tsii faxõ ato yoifafãikãfe.
5 Nãskakẽ a mã afarafo chakafapaoni 13 Nãskakẽ fetsafo fe mẽnãpaitama ato

keskafakĩ anã askafayamakãfe. Askarafo yoisharakãfe raenãsharaxikãki. Nõko


anã shinãyamakãfe. Askatari mãto Ifãfe mato raefa keskafakĩ fetsafo fe
ãfimafori chotayamakãfe, kẽrofãferi raenã faatanãsharakãfe. 14 Nãskakẽ nã ẽ
mãto fenemafori chotamayamakãfe. mato yoiai keskai, keyokõi noinãkãfe,
Nãskaxõ ato chaka shinãmayamakãfe. nõ noinãsharafinakõiaki. Nãskai nõ
Afarafori noiyamakãfe feronãfakefãfe noinãx nõ isharakõitiro, nã nõko Ifãfe
mãto ãfima fichipaiyamakãfe, kẽrofãferi noko yoini keskai nõ noinãsharakõiax
mãto fenemafo fichipaiyamakãfe. Afara nõ nãskasharakõitiro. 15 Nãskakẽ Cristo
chakafori fichipaiyamakãfe, nã mã nikasharakõikãfe mãto õiti sharanokai
fichipaiyai fisti fichipaiyamakãfe. Mã mã fochishpanã faatanãtiroma.
askakĩ Nios mã noima, nã afarafo fisti Askatamaroko aõnoax isharakõiax nã
noikĩ. 6 Askara chakafo Niospa õipaima, yora fisti keskara shara mã itiro.
nãskakẽ ato omiskõimakĩ finakõixii Nãskakẽ Epa Niospa mato katoni
nikayamaifono. 7 Nãskakẽ taeyoi aõnoax mã isharakõita fetsafo mã afeska
chakakõi mã iyopaoni Nios nikamax. fanõma. Nãskakẽ mã Epa Nios yoitiro
377 COLOSENSES 3, 4

4
iskafakĩ: “Aicho Epa Niosi, ẽfe õiti mĩa 1 Ato yonomamisfãfe, mãto
sharafaxõa,” ixõ mã yoitiro. yonomatifo ato paraxõ yonokakĩma
16 Cristo noko tãpimani keskafakĩ mãto ato noisharayanã afara sharafo ato
õiti mẽra nanekõikãfe. Nãato mato inãsharakãfe ato parakakĩma. Mã mã
ĩkinãkĩ ãfe meka tãpisharakõixõ tãpiakĩ mãri Ifoyakĩ, mãto Ifãfe nai
fetsafori yoisharakãfe isharaxikakĩ. mẽraxõ mato õifafaini kiki.
Mãto õiti mẽraxõ Nios aicho fata David 2 Nãskakẽ Epa Nios kĩfiki

fanãini keskai mãri fanãixota ãfe xateyamakãfe, kĩfikĩ afara fetsa


mekaõnoari fanãixokãfe. 17 Nãskaxõ nã shinãkakĩma, Epa Nios fisti kĩfikĩ
mã apaiyai keskafakĩ yoikãfe iskafakĩ: iskafakãfe: “Aicho Epa Niosi, mĩ ea
“Aicho, Epa Niosi. Nõko Ifo sharafa fafafãini,” ixõ kĩfikãfe. 3 Nãskakẽ
Jesucristoõxõ nã nõ apaiyai keskafakĩ nokori kĩfixokãfe, Epa Niospa fetsafo
keyokõi mĩ noko axõfafãimis,” ixõ mẽra noko nĩchiano Cristoõnoa nõ ato
yoifafãikãfe. yoisharanõ. Afãfe Cristoõnoa
nikamisfomaki. Akka ẽ Cristoõnoa meka
Nõ Jesús Ifofakõinax aõnoa nõ shara yoiaito yorafãfe ea karaxa mẽra
afeskatiromãki ikimanifo. 4 Ea Epa Nios kĩfixõfafãikãfe
18 Kẽrofãfe, mãto fenefãfe mato xafakĩakõi Jesucristoõnoa anã ẽ ato
yoiaifãfe ato nikasharakõikãfe. Nãskax yoinõ.
mã isharakõikai nõko Ifãfe mato yoiai 5 Akka nã Jesús Ifofaafoma mẽra mã

keskai. 19 Feronãfakefãfe, mãto ãfifo ikaki ato õimakãfe mã isharakõixõ.


noikõikãfe ato fe feratenãyamakãfe. Nãskaxõ nã mã atoki nokoaitĩa
20 Fakefãfe, mãto epa yafi mãto efa Jesucristoõnoa ato yoisharakãfe. 6 ato fe
nikakõikãfe. Mã askaino nõko Ifo mekakĩ meka shara fisti ato yoifafãikãfe,
matoki inimakõi kiki. 21 Epafo feta ato kaxemetsama fakakĩma ato
efafãfe, mãto fakefo ferateyamakãfe, yoisharakõikãfe, ãto õiti mẽraxõ
mãto fakefãfe shinãkĩ iskafayamanõfo: shinãchakanõfoma. Mã askakĩ nã yorafo
“Ooa, ẽfe epa feta ẽfe efa ea feratenafo,” mã ato kexesharatiro.
ixõ shinãyamanõfo.
22 Ãto yonomatifãfe, mãto ifofo ato Pablo mã mekai xatekĩ Colosas anoafo ato
nikakõikãfe nono mai anoxõ. Akka mato meka shara fomani
õiaifonos ato yonoxokakĩma, mato 7 Nofe yora Tíquico, ẽ aõ noikõi.
õiamaifonori ato yonoxokãfe. Nã mãto Ifo Nãato efeta nõko Ifo Jesús yonoxomis.
Jesucristo mã noiaino, matoki inimanõ ato Nãskakẽ aato eõnoa mato yoi kiki ẽ
yonoxosharakãfe. 23 Afara yonokĩ afeskax nono ikamãkĩ. 8 Nãskakẽ ẽ mato
inimayanã axosharakõikãfe. Nõko Ifo ari nĩchia, aato mato yoinõ afeskax
shinãkĩ ato yonoxosharakãfe. 24 Nãskakẽ nono nõ ikamãkĩ, askatari mato
shinãmakiyamakãfe mã mã tãpiaki nõko inimamasharakõixiki. 9 Nã nofe yora
Ifo chipo afara sharafo mato inãxii kiki. Mã Onĩsimõri afe kai, nãri ẽ noikõi. Nã
nõko Ifo Jesucristo yonoxosharamiski, nãfi mato fe iyopaoni, nofeta nõko Ifo
mãto Ifokõikĩ. 25 Akka nã afara Jesúsnoa yoi inimakõimis. Nã rafeta
chakafamisfo, nãfo omiskõi finakõixikani matoki noko kaxõ mato yoikani nono
afara chakafakatsaxakakĩ. Nãskakẽ Niospa afe keskaramãki.
fetsa keskarafo noko õima, nãskarafos 10 Akka na efe karaxa mẽra imisto

noko õi. Aristarcori mato meka shara fomai.


COLOSENSES 4 378

Marcosri mato meka shara fomai, nã Hierápolis anoafo ato Epa Nios
Marcos Bernabé ãfe chai. Nãskakẽ nã kĩfixõfafãini. 14 Na Lucas ato sharafamis,
Marcos matoki nokoaito ẽ mato yoia ẽ aõ noikõi. Nãato Demãs feta mato
keskafakĩ ifisharakãfe kexesharayanã. meka fomakani.
11 Na feronãfake ãfe ane Jesús nãatori 15 A Jesús Ifofaafo Laodicea anoafo ea

mato meka shara fomai, ãfe ane fetsa ato yoisharaxõfe. Nĩnfasri ea
Justo. Nãfãfe judeofo mẽraxõ Nios yoisharaxõfe, a ãfe pexe anoax Nios
Ifokõi fakaxõ efeta Nios xanĩfoõnoa Ifofakanax ichanãmisfori ea ato
yoikĩ yonomisfo. Nãskafakakĩ ea yoisharaxõfe. 16 Akka na kirika kene ẽ
inimamakõimisfo. Akka ẽfe kaifãfe mato fomai mã mã õixõ, nã Nios
nonoxõ efeta Nios yonoxomisfoma, nã ẽ Ifofaafo Laodicea anoafori ato fomakãfe
mato yoiaifo feta ẽ Niosnoa yoimis. akairi õinõfo. Mãri na kirika kene õikãfe
12 Na feronãfake Ipafrasri meka shara Laodicea anoxõ mato mana manafono.
mato fomai, nãatori Cristo yonoxomis, 17 Nãskakẽ Arquipori ea yoikĩ

nã mato mẽra iyopaoni. Nãato iskafaxokãfe: “Epa Niospa mia yoia


mẽxotaima matoõxõ Epa Nios kĩfikĩ keskafakĩ axosharakõife,” ixõ ea
iskafa fafafãini: “Epa Niosi, mĩ ato yoisharaxokãfe.
amapaiyai keskafakĩ ato amafe afaa 18  Ẽkĩa Pablo, ẽ mato kirika

fetsa shinãnõfoma. Nãskakanax mĩ Fake kenexoni. Mato yoisharakĩ, ẽfe


Jesús õiti keskara shara inõfo,” ixõ mato mifikõichi ẽ kenei. Nãskakẽ ea
kĩfixõfafãini. 13 Akka mẽ õia na Ipafras shinãmakiyamakãfe ẽ karaxa mẽraxõ
matoõxõ shinãchakakõiaito. Askatari nã ikakĩ. Niospa mato noikĩ matoõnoa
pexe rasi Laodicea anoafo yafi shinãfafãinõ. Nã tii.
Pablo Tesalónica Anoafo Kirika
Kenexõ Fomani

6 Akka nõ Jesús Ifofai keskafakĩ mãri


Pablo a afe rafeafo feta a Tesalónica Ifofani. Nãskakẽ Niosnoa meka shara nõ
anoxõ Nios Ifofaafo ato kirika mato yoiaito inimakõiyanã mã nikakõini,
kenexõ fomani Niospa Yõshi Sharapamãi mato

1
1 Ẽkĩa Pablo, nõ mato kirika kenexõ inimamakõiaino fetsafãfe mato
fomai, Silvano ikaino Timoteo omiskõimafiaifono. 7 Nãskakẽ mã
ikaino nã tiito nõ mato fomai. Nã pexe isharakõixõ mã ato õimakõia nã Nios
rasi Tesalónica anoxõ Nios Ifofaafo nõ Ifofaafo Macedonia anoafo yafi Acaya
fomai, anoxomãi Epa Nios yafi nõko Ifo anoafo. 8 Matoõxõ nõko Ifãfe meka shara
Jesucristo mã Ifokõi faafono. Epa Nios nikakĩ taefanifo Macedonia anoafo feta
feta nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ mato Acaya anoxõ. Akka anoxos nikanifoma. Nã
sharafanõ fekaxtetama mã isharakõinõ. pexe fetsafo anoxori nikanifo. Nãskaxõ mã
tãpiafo mã Nios Ifokõifakẽ. Nãskakẽ nõ
Tesalónica anoafãfe Jesús Ifokõi anã matoõnoa ato yoitiroma, mãmãi
fakaxõ ato õimanifo matoõnoa tãpikõiafono. 9 Askatamaroko
2 Mẽxotaima nõ matoõxõ Epa Nios fetsafãfe nokoõnoa ato yoimisfo iskafakãki:
aicho fakĩ nõ kĩfikĩ iskafa fafafãini. “Tesalónica anoafãfe nõko Ifo Nios
3 “Epa Niosi, na Tesalónica anoafãfe, Ifofakõinafo, nãskaxõ Pablo yafi a afe
mia noikakĩ mia yonoxosharamisfo, rafeafo ato sharafayanã a yoiaifo keskara
nãskakaxõ fena fenakãkima nõko Ifo ato nikakõimisfo. Nãskakaxõ afara fetsa
Jesús manasharamisfo nokoki anã oi onifakaxõ, ‘Na nõko niosra,’ ikaxõ anã
kiki,” ikaxõ. Nãnori pena tii ẽ mato kĩfimisfoma, Nioskõi Ifofakakĩ. Nãskakaxõ
kĩfixõfafãini. 4 Efe yora mĩshtichi, nã nipanaka Nioskõi yonoxomisfo. 10 Akka
Niospa mato fãsi noikĩ mato katoni afe nã Niospa Fake Jesús mã manakõi nai
yorafo mã inõ. 5 Nõ mato Niospa meka mẽranoax anã oaitĩa. Akka Niospa ãfe Fake
sharaõnoa yoimis afeskax nõ afe otofani. Nãato noko ifitiro a omiskõiaifo
ĩpaxatiromãki. Akka nõko mekapas nõ mẽranoax nõ omiskõinõma.”
mato yoimisma, askatamaroko Niospa
Pablo Tesalónica anoxõ
Yõshi Sharayaxõ ãfe kerex sharafoyaxõ
Jesúsnoa ato yoini
nõ mato Jesúsnoa nã meka chanĩmakõi

2
nõ mato yoimis. Akka mã mã tãpia nõ 1 Efeyora mĩshtichi, mã mã tãpia
mato fe isharapaoni. Nõ askaino mã kaxpa nõ mato õikai kanima.
Jesús Ifofakõini. Jesúsnoa nõ mato yoikai kani nikakĩ mã

379
1 TESALONICENSES 2 380

Ifofakõinõ. 2 Mã mã tãpia nõ matoki nokoõnoa tsõa afaa chaka yoitirofoma.


kayoamano na Filiposo anoafãfe noko 11 Askatari mã mã tãpia nõ mato
ĩchayanã noko omiskõimapaonifo. inimamakõimis, mã shinãmitsaitori nõ
Nãskaxõ noko xatemapaiyaifono, Epa mato askafamis inimamamis oa ãpa ãfe
Niospa ãfe kerex shara noko inãno, nõ fake inimamatiro keskafakĩ. 12 Akka nõ
ratetama na meka sharaõnoa Jesúsnoa mato yoimis mã isharakõinõ a Nios
nõ mato yoimis keskara tsõa noko Ifofaafo imis keskai. Akka nãato mato
xatematiroma. 3 Akka nõ mato yoiki katoni Jesús keskara shara mã ĩpaxanõ.
fanĩrira nõ mato yoimisma, nõ mato 13 Nãskakẽ mẽxotaima nõ Epa Nios

yoisharakõimis. Askatari nõ mato aicho fatitaifaa mãmãi noko


chakafakĩ yoimisma, askatari nõa nõ nikasharaito, nõ mato Niospa meka
mato paramisma. 4 Askatamaroko Epa sharaõnoa yoiaito. Nãskakẽ mã yoikĩ
Niospa noko katoni ãfe meka shara iskafani: “Na meka shara mã noko yoiai
Jesúsnoa nõ mato yoinõ. Akka nõkai yõra mekama, Niospa meka shara,” ixõ
yorafo nokoõnoa shinãmapaitiroma. mã yoini. Chanĩma, Niospa mekakõi nõ
Askatamaroko nokoõnoa Nios fisti nõ mato yoimis. Nãskakẽ mã ãfe meka
inimamapai, nã fistichi nõko shinã nikakĩ mã chanĩmara faino mato
mẽraxõ nõ shinãi keskara tãpikõia. 5 Mã shinãmasharai Jesús keskara shara mã
mã tãpia nõkai matoõnoa meka shara inõ. 14 Efe yora mĩshtichi, mãri
yoimisma, mãri nokoõnoa yoisharanõ. omiskõini mãto kaifãfe mato
Ẽkai mato feparamisma, “Noko afara omiskõimanaifono. Nãskarifiai nã mã
shara inãnõfora,” ixõ. Akka a ẽ mato ikai keskai a Nios Ifofaafo Judea anoxõ
yoimis keskara Epa Niospa tãpikõia, Cristo Jesús Ifofakanax omiskõikani ãto
nãato ea õifafaini. 6 Nõkai fetsafo kaifo judeofãfe ato omiskõimanaifono.
nokoõnoa yoisharakãfe nõ ato famisma. 15 Nã judeofãfe nõko Ifo Jesús retenifo,
7 Akka nõ aõnoa yoinõ noko nĩchini ãfe taefakĩ a ato Niospa meka sharaõnoa
meka shara nõ mato yoinõ. “Akka noko yoimis ato retepaonifo, nãskaxori noko
afara afeskarafaxokãfe,” ixõ nõ mato omiskõimayanã noko potanifo.
yoikerapaoni. Akka ãfa ãfe fake yome Nãskaxori Nios aicho fayamata yorafo
kexesharamis keskafaki nõ mato chakafakĩ mekafamisfo. 16 Askatari a
kexesharapaoni. 8 Nõ mato noikõikĩ judeofoma Nios fe ĩpaxanõfo nõ ato
inimakãi nõ mato Niospa meka shara yoisharapaiyaino, noko ato yoitima
yoiyanã nõa nõ inãmepaikõini, mã Nios famisfo. Nãskakẽ afaa chakafakĩ
tãpisharakõinõ. Nãskaxõ nõ mato finayamafikatsaxakakĩ mã afara
noipaoni keskafaki, iskaratĩa nõ mato chakafakĩ finakõimisfo. Akka iskaratĩa
noikĩ finasharakõimis. 9 Efe yora anã tenetiromameki Niospa ato
mĩshtichi, mã mã tãpia nõ mato mẽraxõ omiskõimaki finakõi.
yonomiski omiskõikõiyanã, a nõ
fichipaiyai fixiki, penata yonota Pablo Tesalónica anoafo
fakishchãiri nõ yonomis. Akka nõ mato anã ato õipai kapaini
afaa kaxpa fĩapaimisma, Niospa meka 17 Efeyora mĩshtichi, mã nõ mato fe
sharaõnoa mato yoiyanã. paxkanãifinixakĩ, nõa nõ shinãki mato
10 Akka mã mã noko õimis, Niospari õiamafikĩ mẽxotaima nõ mato
tãpia nõ tanaima isharakõimiskẽ mato shinãtaifai nõko õiti mẽraxõ. Akka nõ
fe a mã Nios Ifofaafo fe. Nãskakẽ kaxõ nõ mato õisharapaikõi. 18 Akka mã
381 1 TESALONICENSES 2–4

nõ mato ari kapaitaiamis, nãskaifi ẽroko Jesús Ifo sharafakĩ mã noko


mẽxotaimakõi mato ari kapaikõimis. Nõ inimamakõimis. 8 Akka mã mã Jesús
askafiaino, akka Satanás noko Ifofashara, mã anã afaa fetsa shinãima.
katimafamis. 19 Nõ mato yoimis Jesús Mã nõ tãpiax nõ inimasharakõi nõ
keskara shara mã inõ. Nãskakẽ isharakõitiro. Nãskakẽ afara afeskaraino
Jesucristo oaino keyokõichi tãpitirofo nõ tenetiro. 9 Nõ matoõnoa shinãki nõ
Jesúsmãi Ifokõi fakaxõ. Nãskakẽ Jesús Epa Nios kĩfikĩ, nõko õiti mẽranoax nõ
õiaino matoõnoax nõ inimakõixii, nõ fãsi inimakõi. Nãskakẽ nõ matoõxõ Epa
mato yoipaoni keskaramãi mã Nios kĩfiki nõ aichofa fafafãini.
nikakõimiskẽ. 20 Chanĩma, nokoõxõ mã 10 Nãskakẽ penata yoita fakishi yoita nõ

Jesús Ifofakõinafono nõ inimakõi. Nios kĩfifafãini matoõxõ, noko mato ari


Nãskakẽ Epa Nios nokoki inimakõi. nĩchiaino nõ mato õikanõ a mã

3
1-2 Nãskakẽ nõ anã tenetiroma tãpiamafo nõ mato yoixiki mã Jesús
meekĩ nõ shinãita nono Atenas ano Ifofakõinõ.
nores nẽtexiki, nãskaxõ nofe yora 11 Nãskakẽ Epa Nios feta nõko Ifo

Timoteo nĩchixiki mato õikanõ. Na Jesucristo mato ari noko nĩchipainõ nõ


Timoteori Nios yonoxomis, nãato nofeta mato õikanõ. 12 Nõko Ifãfe mato
yonomis Jesucristoõnoa meka shinãmasharaino mã noinãi finakõinõ,
sharaõnoa ato yoikĩ. Nãato mato yoikĩ fetsafori mã noisharanõ, nõ mato noiai
mato inimamasharakõitiro. 3 Nãskakẽ ẽ keskafakĩ mãri keyokõi yorafo
matoki Timoteo nĩchini: “Omiskõikãki noisharakõinõ. 13 Mã askaino Epa
anã Niospa meka nikatirofomara,” ixõ. Niospa mãto õiti mẽraxõ mato
Akka mã mã tãpia na nõ omiskõiai shinãmasharai, Jesús Ifo sharafayanã
keskara. 4 Akka nõ mato fe iyoxõ, nõ mã afaa chakafayamanõ. Mã askaino
mato yoifafãiyamea, nõ omiskõixiira nõko Ifo Jesús afe yorafoya oaitĩa mãri
fakĩ. Nõ mato yoifafãiyamea keskai mã a keskara shara ixii, Epa Niospa õiaino.
askakõia, nãskakẽ mã mã tãpia.
5 Nãskakẽ ẽ anã tenetiroma meekĩ, ẽ Afeskax isharaxõ nõ Nios inimamatiromẽ
Timoteo nĩchiyamea mato yõkatanõ, a nokoki inimanõ

4
mã Jesús Ifofapaoni keskafakĩ ai mã 1 Efe yora mĩshtichi, mẽ mekai

Jesús Ifofamãkĩ ẽ tãpipaikĩ. Akka ẽ xatekĩ ẽ mato yoinõ. Nõ mato


ratekõiyamea, “Niafaka chakata ato yoipaoni afeskax mã itiromãkĩ Nios
afara chakafamaira,” ikax. Akka nõakõi matoki inimanõ. Akka nã nõ mato
kaxpa Niospa mekaõnoa nõ mato yoipaoni keskai mã mã askakõia.
yoiyamea ikerana. Nãskakẽ anã nõ mato yoi noko
6 Akka Timoteo mã Tesalónica anoax nikakapo. Mã Nios Ifofaa keskafakĩ
anã oa mato õitani. Meka shara nõko Ifo Jesucristoõxõ Ifofakĩ
matoõnoa noko yoitoshia, mã Jesús finakõikãfe.
Ifofasharayanã mã noinãsharakõiaito. 2 Akka mã mã tãpia nõko Ifo Jesús noko

Noko yoia mã noko shinãyanã mã noko yoini keskara, nãnorikõi nõ mato yoimis.
noikõiaito, askatari mã noko 3 Akka Niospa fichipai a keskara shara mã

õisharapaikõiaito, nã nõ mato õipaiyai inõ. Nãskakẽ tsõa ãfe ãfima chotatiroma.


keskafakĩ mã noko õisharapai. 7 Nãskakẽ Kẽrofãferi ãto fenemafo chotamatirofoma,
efe yora mĩshtichi, noko Jesúsxõ 4 Askatamaroko ãfiyatirofo ãfe ãfi noiyanã

omiskõimayanã noko fekaxtefaifono mã ãfe ãfifes ixiki. 5 Nãskata afara


1 TESALONICENSES 4, 5 382

chakafapaimiskõi iyamaxikakĩ, a Nios nayoamax nõko Ifo Jesús oaino nõ rekẽ


tãpiamafãfe amisfo keskara axikakima. nai mẽra kaima, nã naitaenifo rekẽ
6 Akka Epa Niospa yoini iskafakĩ: “Fẽtsa ãfi fokani. 16 Akka nõko Ifo nai mẽranoax
fe ipaiyamakãfe. Tsoa fomãyamakãfe fetsa fotopakekafãni fãsikõi mekakeraxii
ãfi fe ixiki,” ixõ Niospa yoini. Akka nõ xanĩfo finakõimãiax. Askatari nã ãjiri
mato yoini keskai, tsoa askayamakĩ afara xanĩfo finakõiafãfe ãto mekari nõ
chakafaifono Epa Niospa ato omiskõimaxii. nikaxii. Askatari Niospa ãfe maneti chãi
7 Epa Niospa noko katonima nõ afara chãisaito nõ nikaxii. Nãskakẽ a Cristo
chakafanõ. Askatamaroko noko katoni a Ifofakanax namisfo otoi taexikani.
keskara shara nõ inõ. 8 Nãskakẽ a ẽ mato 17 Nãskata a nõ namisfoma Niospa atoya

yoimis keskara tsõa nikayamakĩ atokai noko iyoxii, nãskakẽ nai kõi mẽranoax
yora fisti nikakaspaima. Niosri nikakaspai, nõ fichinãxii. Nõko Ifori nofe ixii nai kõi
nãato ãfe Yõshi Shara mato inãfiano a mẽra. Nãskakẽ nõko Ifo fe mẽxotaima
mato amapaiyai keskara mã anõ. nõ ipanaka. 18 Nãskakẽ mã ranã inima
9 Ẽfe mekakai mã fichipaima mã ranã faatanãsharakãfe, na meka sharaõnoax.

5
noinãxiki. Epa Niospa mato tãpimani mã 1 Efe yora mĩshtichi, nõko Ifo Jesucristo

noinãnõ. 10 Mã nõ tãpia nã Nios Ifofaafo anã oaino anã nõ mato yoitiroma.
Macedonia anoxõ mã ato noikõiaito. 2 Akka mã mã tãpikõia nã oaitĩa tsõa

Nãskakẽ nõ mato yoisharapai, mã ato manasharayamaino nõko Ifo nokotiro. Nã


noiki finakõinõ. 11 Nãskakẽ isharakãfe afaa shinãima tanaima oxafono, fakishi oax
mãto õiti mẽraxõ afanã mato yometso atoki yometsotiro keskai. 3 Yorafo
fekaxtefanõma. Fẽtsa afara afeskarafaino iskaifono: “Nõkai afaa chakafamisma nõ
aõnoa shinãchakayamakãfe. Nã Niospa isharakõia,” ikaifono Epa Niospa ato
mato amapaiyai keskara fisti akãfe. omiskõimanaino pae meexikani. Oa kẽromã
Askatari mã yonotiro xanikima. Nãnori nõ fake nanexõ mã fake kãikĩ pae meetiro
mato yoimiski. 12 Nãskafakĩ mã yonotiro a keskara meexikani. Nãskakẽ nã omiskõiai
mã fichipaiyai fixiki. Kaxpa afaa ato nokoaino tsoa faki onetiroma.
yõkayamakãfe. Mã askaito a Nios 4 Akka efe yora mĩshtichi, mãkai oa

Ifofaafãfema matoõnoa shinãkõitirofo. fakish mẽra nia keskarama, askatamaroko


mã oa penata nia keskara. Nãskakẽ mã
Nõko Ifo Jesús anã oaino, manasharaito nõko Ifãfe mato
¿afe keskara ixiimẽ? fichitoshitiro. Akka nã Ifofaafoma oa
13 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato yoiai fakish mẽra nia keskarafono, atoki yora
keskara nikasharakãfe. Jesús Ifofaafo yometso oax atoki yometsoaino tsõa
nakanax afeskakanimãkai ẽ mato yoinõ, tãpitiroma keskarafo. Nãskarifiakĩ nõko Ifo
akka a Ifofaafoma ato fe yorafo naafono, oaino afaa shinãtirofoma, Ifokairoko
manomitsakani omiskõikani. Akka mã fakaxõ. 5 Akka mãfi nã penata nia keskara
askaima mãmãi Nios Ifofaax, mãmãi anã sharakõifokĩ. Mãkai oa fakish mẽra nia
õinõnãxixakĩ. Akka a Nios Ifofaafoma anã keskarafoma. 6 Nãskakẽ nã Satanás
õinõnãkanima. 14 Mã nõ tãpia Jesús nafiax ifofamisfo keskara nõ imisma, afãfe afarafo
afianã otoni. Nãskarifiakĩ mã nõ tãpia chakafaifo fisti shinãmisfo. A Jesús
Niospa atori otofaxii. Jesús anã oaino, a fotoainoa tsõa shinãmisma. Akka nõ anã
Ifofakanax namisfo. Jesús oaitĩa nõ shinãi, oa yora oxa keskara
15 Nãskakẽ nõ mato yoimis nõko Ifo nõ imisma. Oa yora moia keskara nõ imis
Jesús noko tãpimamis keskara. Akka nõ Jesús oaitĩa manai xafakĩakõi isharaxõ.
383 1 TESALONICENSES 5

7 Nã afaa shinãifoma a Satanás ifofaafo nã 15 Nãskakẽ kexemesharakãfe, fetsafãfe


fakishi oxafo keskarafo. Nãskarifiai a mato noikaspaifono ato kopiyamakãfe.
Satanás ifofaafo a afaa shinãifoma fakishi Askatamaroko noinã faatanãsharakãfe,
pãemisfo keskarafo. 8 Akka nõkai ato keyokõi yorafo sharafakãfe.
keskarama, nõfi oa penata nia keskara 16 Mẽxotaima inimafafãikãfe. 17 Pena

sharafoki. Nãskakẽ Jesús Ifokõi fata nõ tii Epa Nios kĩfifafãikãfe. 18 Afara
yorafo noikõita nã Jesús oaino nõ afeskara afiaino, Epa Nios aicho fakãfe.
manakõitiro, nõ askaito Satanás noko afaa Nãskara Niospa matoõnoa fichipai kiki
chakafamatiroma. Mãraki sorarofãfe ãto mã Cristo Jesús Ifo shara fakẽ.
rapati kerexkõi safeafono tsõa ato retetiro, 19 Niospa Yõshi Sharapa mato

ãto maiti kerexkõi safeafonori tsõa ato amapaiyai keskara xateyamakãfe.


retetiroma. Nãskarifiakĩ nõ Jesús Ifofaano, 20 Fetsafãfe Niosxõ mato yoiaifono a

ãfe Yõshi Shara nõ mẽra naneano Satanás yoiaifo keskara, “Na afamara,” ixõ ato
noko afeska fatiroma. 9 Akka Niospa nikakaspakakĩma, ato nikasharakõikãfe.
shinãnima a omiskõipakenakafo mẽranoax 21 Akka fẽtsa mato yoipaiyaito Niospa

nõ omiskõipakexanõ. Askatamaroko noko Yõshi Sharaõxõ yõkakãfe nã mato yoiai


ifini Jesucristoõxõ nõko chaka noko keskara chanĩmamakĩ askayamai chanĩ
soaxoxiki nõ afe ĩpaxanõ. 10 Akka itiroki. Akka nã meka chanĩmakõi
Jesucristo nokoõnoax nani nõ afe ĩpaxanõ. nikafafãikãfe, a meka chanĩ nikakakima.
Nayamafiax mã naaxri nõ afe nĩpanaka. 22 Afara chaka fishtayamakãfe.
11 Nãskakẽ inimayanã fetsafo ato 23 Niospa mãto yorafoya, mãto fero

inimamasharakãfe. Mẽ tãpiaki mã ato mẽshofoya mãto yõshi sharafoya Niospa


askafaino. Nãskakẽ ato fe mẽxotaima aska mato sharakõi fatiro mã fekaxtenõma.
faatanãkãfe. Nãato shara mato imatiro ãfe õiti
keskara shara mã inõ. Mato kexesharata
Pablo A Nios Ifofaafo ato yoisharani mãto õiti mẽraxori mato
12 Efeyora mĩshtichi, ẽ mato shinãmasharatiro. Askax mã sharakõi
yoisharapaikai, ea nikasharakãfe. Epa inõ. Epa Niospa mato askafaino nõko Ifo
Niospa nã Ifofaafo katoni ãfe meka Jesucristo afianã oaitĩa mato
shara mato yoinõfo. Nãfãfe nõko shinãmasharaxii. 24 Niospa mato katoni
Ifoõnoa mato yoisharamisfo nõko Ifo mã Ifofanõ. A noko yoiai keskara
mã Ifo sharafanõ. Nãskakẽ ato noiyanã Niospa noko pãratiroma, noko axotiro.
ato nikasharakãfe. 13 Nõko Ifoõxõ mato
yoisharamisfo, nãskakẽ ato Mã mekai xatekĩ Pablo ato yoisharani
nikasharakãfe, ato noisharayanã. Mato 25 Efeyora mĩshtichi, noko Epa Nios
fe yorafo fe isharakãfe, mẽenãpaitama kĩfixokãfe.
isharakõikãfe. 26 Keyokõi a nõko Ifo Jesús Ifofaafo fe
14 Askatari efe yora mĩshtichi, nõ mato yoinõnãsharakãfe.
yoisharamis iskafakĩ: A xanimisfori ato 27 Nãskaxõ Epa Niospa mato yoia

yoisharakãfe yonosharanõfo, askatari a keskara nikasharakãfe. Nã mã Ifofa tii ẽ


shinãmitsaifo ato inimamakãfe. Nãskaxõ mato kirika kenexõ fomaikai ato
a Nios Ifofasharafoma ato yoisharakãfe nikamasharakãfe.
chanĩmara fakõinõfo. Nãskaxõ ato 28 Nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ mato

noiyanã fenãmãshta mã ato sharakõifanõ. Nã tii ẽ mato yoi.


yoisharatiro. Pablo
Pablo Tesalónica Anoafo Afianã
Kirika Kenexõ Fomani

Niospa isharakõixõ mato yoikĩ iskafaino:


Pablo afe rafeafo feta Tesalónica anoxõ “Nafo isharakõiafo,” mato faino mã afe
Nios Ifofaafono ato kirika kenexõ fomani ipaxatiro. Nãskax mã mã omiskõifiax

1
1 Ẽkĩa Pablo. Silvano ikaino Timoteo chipo mã afe isharapakenaka.
ikaino nõ mato kirika kenexõ fomai. 6 Niospa mẽstekõi fisti shinãmis, a mato

Efe yora mĩshtichi, mã Epa Nios Ifofaano omiskõimamisfo kopikiri chipo Niospa ato
pexe rasi Tesalónica anoxõ, mãfi nõko Epa omiskõimaxii. 7 Nãskakẽ nõko Ifãfe mato
Nios fe rafekõiakĩ nõko Ifo Jesucristo feri tenemasharaxii mã anã omiskõinõma a
mã askakõia. 2 Nãskakẽ Epa Nios feta nõko noko akai keskafakĩ mã nõko Ifo fotoxõ.
Ifo Jesucristo mato noikĩ mato Akka nõko Ifo nai mẽranoax fotoi oa chii
sharakõifanõ, askatari mato imasharakõinõ xoisai itikikeraxii ãfe ãjiri finakõiafo fe oi.
mãto õiti mẽranoax mã anã fekaxtenõma. 8 Akka nõko Ifo oxii a Nios Ifofamisfoma

ato omiskõimaniyoi, askatari ãfe meka


Epa Niospa a yora chaka omiskõimaxii mã sharaõnoari nikamisfomano ato
Cristo anã oaino omiskõimaxii. 9 Nãfo omiskõipakenakafo,
3 Efe yora mĩshtichi, mã taefakĩ mã Nios anãkai nĩpanakafoma. Nõko Ifokai
chanĩmara fani. Nãskakẽ iskaratĩa mã õipakenakafoma, askatari ãfe shara yafi
chanĩmara fakĩ finakõia. Askatari mã rama ãfe kerex shara õipakenakafoma. 10 Akka
Nios Ifofaax mã nõinãsharakõini. Nãskakẽ nõko Ifo oaino, nã penata a Ifofamisfãfe
iskaratĩa mã nõinãifinakõi. Nãskakẽ nõ aõnoa yoisharaxikani. Nãskafaifono nã
matoõxõ Nios kĩfikĩ iskafa fafafãini: “Aicho Nios Ifofamisfãfe õiketsaxikani, akka mã
Epa Niosi, mefe yorafãfe Tesalónica mã nikamis nõ mato yoiaito.
anoafãfe mia Ifokõi faafoki,” ixõ ẽ mato 11 Nãskakẽ nõ matoõxõ Nios kĩfikĩ

kĩfixõfafãini. 4 Nãskakẽ Niospa mekaõnoa iskafa fafafãini: “Epa Niosi, mĩ ato


nõ ato yoifofãsafakĩ nã Nios Ifofaafo fe nõ imapaiyai keskafakĩ ato imasharafe mia
ato fe ichanãitĩa nõ matoõnoa ato yoimis Ifofakaxõ fetsafo sharafapaikani kiki mĩ
iskafakĩ: “Nã Nios Ifofafo Tesalónica kerex shara ato inãfe,” ixõ ẽ matoõxõ
anoafo ãto kaifo fetsafãfe ato Epa Nios kĩfimis. 12 Nãnori nõ mato Epa
omiskõimamisfo. Nãskakẽ afara chakafãfe Nios kĩfixomis, fetsafãfe mato õikakĩ
ato afeskarafafiaino a shinãtamaroko Jesús nõko Ifo Jesúsnoa yoisharanõfo
Ifokõi fakaxõ tenekõimisfo,” ixõ nõ iskafakakĩ: “Jesús afama mĩshti fatiro,
matoõnoa ato yoixomis. 5 Nãskakẽ mã nãskaxõ afe yorafo a keskara sharakõi
Jesucristoõnoax omiskõifixõ mã tãpitiro ato ima,” ixõ aõnoa yoisharanõfo.

384
385 2 TESALONICENSES 1, 2

Nãskakẽ Epa Nios feta nõko Ifo oxii Epa Niospa anã nẽtefayamaino.
Jesucristo mato noiyanã a keskara Akka oyoamano nã aõxõ afara
sharakõi mato imatiro. chakafamisfãfe fomãpaiyoxikani.
8 Nãskakẽ nã chakafinakõia mã oano,
Nã feronãfake afara nõko Ifo Jesús ãfe axfapa xoõ atakĩ
chakafamisnoa ato yoini retekĩ mapokõi fataxii. 9 Nõko Ifãfe

2
1-2 Akka nõko Ifo Jesucristo anã reteyoamano nã yora chakafinakõiato
fotofaino nã Ifofaafo tii akiki Satanáõxõ afama mĩshtifo faxii afarafo
nokoxikani afe ipaxakakĩ. Nãskafekẽ afeskarafakĩ ato parayanã. 10 Nãskaxõ
fetsafãfe mato parapaikani iskafakakĩ: afarafo afeskarafakĩ ato pãraxii a
“Jesús mã oxõ a inõpokoaifo keskara ea nikaifo, nãskakẽ nã nikakanax afe nã
tãpimana,” ixõ mato yoikani. Nãskatari omiskĩskõipakenakafo mẽra foxikani.
fetsafãferi mato yoikĩ iskafakani: “Mã Nãfãfe Niospa mekakõi nikayamakãta,
nõ nika Jesús mã oa,” ixõ mato ãfe meka sharari noimisfoma Nios fe
yoiaifono, fetsafãferi yoikĩ iskafakani: ipaxakakĩma. Nãskakẽ nã
“Pablo noko kirika kenexõ fema, ‘Jesús omiskõipakenakafo mẽra foxikani.
mã oa,’ ” ixõ mato yoipaikani, ãa 11 Nãskakẽ Niospa anã ato yoipaima ãa

chanĩkakĩ. Nãskakẽ rateyamakãfe. Ẽ ato paranõfo, a ato paramisfãfe ato


mato yoinõ. Jesús oaino nã Ifofaafo afe yoiaifo keskara nikakõiaifono.
ichanãxikani, nãskax afe ipanakafo. 12 Nãskakẽ nãfãfe Niospa mekakõi

Akka mato yoisharapaiyaito nikayamakãta, tsoarikai aõ noimisma.


nikasharakãfe. 3 Nã chanĩmisfo ato Askatamaroko afara chaka fisti
nikayamakãfe. Jesús oyoamano fichipaiyaifono Epa Niospa nã
keyokõichi Epa Niospa meka kachikiri omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii nã
fakani anã nikaxikakima. Nãskakanax ato paramisfo fe omiskõipakexanõfo.
nikayospakõi ixikani. Nãskaifono a
Niospa noko katoni nõko chaka noko
feronãfake chakafinakõia oxii. Nãato a
soaxoxiki nõ afe ĩpaxanõ
Niospa yoini keskara nikakaspakõimis.
Nãato Satanás ifofakõimis. Askafiax 13 Efe yora mĩshtichi, taekõifakĩ Epa
chipo a omiskõipakenakafo mẽra kaxii. Niospa mato noikĩ mato katoni afe mã
4 Akka a feronãfãke niyoxõ iskafakĩ ipaxanõ. Nãskakẽ ãfe Yõshi Sharaõxõ
yoixii: “Ẽ keyokõi finõa. ‘Na nõko mato ifini afe yora mã inõ, Jesúsnoa mã
Niosra’ ixõ mã kĩfimis, nãri ẽ finõa. Akai chanĩmara faino. Nãskakẽ mẽxotaima
Niosma,” ixõ ato yoita, nã Nios kĩfiti nõ Nios aicho famis mato shinãkĩ.
pexefã mẽra ikikaixõ ato yoixii iskafakĩ: 14 Nãskakẽ ãfe meka shara nõko Ifo

“Afaa fetsa kĩfiyamakãfe. Askatari afaa Jesucristoõnoa nõ mato yoiaino


fetsari noiyamakãfe. Ẽfi Nioski,” ixõ ato nokoõxõ mã mã tãpikõia. Nãskaxõ mã
pãraxii. chanĩmara faino ãfe Fake Jesucristo
5 Akka, ¿mã shinãimamẽ a ẽ mato fe otofani keskafakĩ matori õtofaxii a ika
iyoxõ a ẽ mato yoipaoni keskara? 6 Akka ano mã afe ipaxanõ.
mã mã tãpia nã chaka finakõia Epa 15 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi, nã nõ

Niospa nẽtefayoa, fena oyoyamanõ. mato yoimis anorikõi nikafafãikãfe.


Nãskafiax chipo oxii Epa Niospa anã Akka anoriyamakẽ afo nikayamakãfe.
nẽtefayamaino. 7 Nã noikaspamis Epa Nã nõ mato yoipaoni keskara nã fisti
Niospa nẽtefayoano fena oyoima. Chipo chanĩmara fayanã, a nõ mato kirika
2 TESALONICENSES 2, 3 386

kenexoki nõ mato yoini keskarari yonokaspapaonima. Askatamaroko nõ


shinãfafãikãfe. 16 Nõko Ifo Jesucristo yonokõipaoni. 8 Askatari nõ tsoa afaa
feta nõko Epa Niospa noko noikĩ, nõko kaxpa pĩapaonima. Askatamaroko nõ
õiti mẽraxõ noko inimamakõinõ. yonopaoni, penata yonota, fakishi
Nãskakẽ nõ tãpitiro noko potanakama yonota nõ fapaoni a nõ piai fĩxõ pixii
nõ afe ipaxanõ. 17 Mãto õiti mares fisti mãto kori ichapa mã
inimamakõikãfe mato imasharakõiaino. potanõma. Nõ yonokĩ askafapaoni.
Nãskaxõ afara afeskara afiaino ato 9 Niospa mekaõnoa yoinifo iskafakĩ: “Nã

yoisharakõita mã ato mato Niospa meka yoimisfãfe afara


axosharafafãixikakĩ. yopaifãfe ato inãkãfe,” ixõ kenenifo
Niospa ato shinãmanaino. Nãskakẽ,
“Noko Epa Nios kĩfixokãfe,” “Noko afara inãkãpe,” ixõ nõ mato
ixõ Pablo ato yoini yõkakerapaoni. Askatamaroko nõ

3
1 Akka efe yora mĩshtichi, mẽ mekai yonopaoni nõ mato õimakĩ a nõ akai
xatekĩ ẽ mato yoi. Noko Epa Nios keskafakĩ mãri mã yononõ. 10 Akka nõ
kĩfixokãfe, nõko Ifãfe ãfe meka shara mato mẽra ixõ nõ mato yoipaoni
mã nika keskafakĩ nõko Ifoõnoa iskafakĩ: “Akka nã yonoyamaito afaa
keyokõichi nikanõfo. 2 Askatari noko pitiroma,” ixõ nõ mato yoini. 11 Akka
Epa Nios kĩfixokãfe na yora chakafo feta matoõnoa noko yoiafo iskafakakĩ: “Na
a shinãsharaifãfema noko ranãrito yonokaspata ikafo, nãskakanax
afeskafanõfoma. Nãkakẽ Jesúsnoa nõ afaa meekatama ãa fofãsakaki ato
ato yoiaito noko nikakatama noko parafofãsa famisfo,” ixõ noko yoiafo.
xatemapaimisfoki. 3 Akka nõko Ifo 12 Nãskakẽ nõ mato yoi iskafakĩ, nõko

sharakõi, nã noko yoimis keskara noko Ifo Jesucristoõxõ mã tanaima


axomis. Nãato mato imasharapakenaka, yonosharakõinõ anã xanikima a mã
afara chakatari mato fekaxtefanõma. fichipaiyai keskara fixiki.
Askatari nãato mato 13 Efe yora mĩshtichi, a mã afarafo

kexesharapakenaka. 4 Nãskakẽ nõko sharafamis keskafakĩ xateyamakãfe.


Ifoõxõ nõ chanĩmara fai, nã nõ mato 14 Akka na kirika kenexõ nõ mato yoiai

yoimis keskara mã akaito. Nãskakẽ keskara nikakaspai, aõnoa shinãkãpo.


mẽxotaima mã askafa fafafãini a nõ Nãskakẽ afe rafepaiyamakãfe, mã
mato yoimis keskafakĩ. 5 Epa Niospa askafaino rãfinõ. 15 Nãskafiaito
mato noiai keskafakĩ nõko Ifãfe mato noikaspayamakãfe. Askatamaroko
tãpimapainõ. Cristo omiskõifikĩ teneni yoisharakãfe mato fe yora keskara fakĩ.
keskafakĩ, aõxõ mãri mã
Mã mekai xatekĩ Pablo ato yoisharani
tenesharakõifafãinõ.
16 Nõko Ifãfe nõko õiti noko
Keyokõichi nõ yonosharakõitiro inimamaxotiro. Pena tii afara afeskara
6 Efe yora mĩshtichi, nõko Ifo afiaino mato inimamatiro. Nõko Ifo
Jesucristoõxõ nõ mato yoimis. A Epa keyokõi mato fe isharanõ.
Nios Ifofaa fetsafãfe yonokaspaifono mã 17 Ẽkĩa Pablo, ẽkõi ẽfe mẽkemã kirika

ato makinoax paxkanõ a nõ mato yoimis kenexõ ẽ mato fomai yoisharakõiyanã. Akka
keskara nikakaspaifono. 7 Akka mã mã nã ẽfe kirika kenefo ẽ iskafamis kenekĩ.
tãpia a nõ imis keskara mã askapai mã 18 Nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ keyokõi

isharakõitiro. Nõ mato mẽra ixõ nõ mato sharafanõ. Nã tii ẽ mato yoi.


Pablo Timoteo Kirika Kenexõ Fomani

fakãfe, a fisti ato yoikãfe. A mãto


Pablo Timoteo yoisharani xinipao ipaoni anori mã anã shinãnõma.

1
1 Ẽkĩa Pablo. Iskaratĩa ẽ mia kirika Anorima chaka ato yoiyamakãfe. Niospa
kenexõ fomai Timoteo, ẽ mia yoikĩ. meka yoisharakãfe mẽstekõi,” ixõ ato
Epa Niospa ea katoni ẽ ãfe meka yoife.
Jesucristoõnoa ẽ ato tãpimanõ. Epa Nios 5 Niospa meka ato yoisharafe

noko ifimis, Jesucristo nõko Ifo feta ea noinãnõfo. Mĩ ato yoiaito nikakĩ ãto õiti
yoini ẽ ato tãpimanõ. Jesucristo sharafanõfo. Askatari ãto chakafo Jesús
nokoõnoax nani ares noko Epa Nios ari ato soaxonõ, anã afaa pishta chaka
iyoxii kiki. 2 Nãskaxõ ẽ mia Jesucristo shinãifomano, askatari Jesús chanĩmara
chanĩmara famaxõ, ẽ mia fakekõi faa, fakõinõfo. Nãskax keyokõi shara
Timoteo. Nãskaxõ ẽ mia yoixõ Epa Nios, faatanãkõinõfo. 6 Mã askafiax atiri
Cristo Jesús nõko Ifo feta mia yorafãfe anã shinãsharakanima. Anã ato
shinãsharanõ mĩo noikĩ, mĩ shinã mẽra noisharakanima. Nãskakĩ mẽxotaima
mia shinãmasharanõ, mĩ õiti ato mekafafofãsa fakani. Nãskakĩ anã
fekaxtenõma. ato tãpimasharatiroma, fanĩrira yoitiro.
7 Nãskaxõ a Moisés yoikĩ kirika keneni
Pablo Timoteo yoini: “Õisharakõife, ato keskara ato tãpimapaikakĩ nãfãfe
anorima tãpimapaikõikani kiki” yoimisfo iskafakĩ: “A Moisés yoini
3-4 ẼMacedonia ano kayamea taefakĩ, keskara nõ fãsi tãpikõia,” ixõ
ẽ mia yoifaini kati. Ẽ mia anã yoiaito yoifikatsaxakakĩ a yoiaifo keskara
nikasharafe. A Efeso anoax fena tãpikõiafoma.
kayamafe. Nãno ixõ mĩ efesofo ato 8 Akka mã nõ tãpia nã Moisés yoini

yoisharafe. Atiixori Niospa meka keskara shara. Mẽstekõi ato yoiaifono


anorima yoimisfokĩ. Niospa meka nikasharatirofo isharaxikakĩ. 9 Mã nõ
yoitamaroko ãto xinipao ipaoni fisti ato tãpia a yora sharafoõnoa yoikĩ Moisés
yoifafãikani. Askakani feratenãkani. kenenima. Akka nã yora chakafoõnoa
Nãskakẽ ẽ mia yoi mĩ ato yoisharanõ yoikĩ keneni. A nikayospafoõnoa yoikĩ,
iskafakĩ: “Niospa meka mẽstekõi askatari a yora chakafoõnoa yoikĩ,
yoisharakõikãfe. Mãto xinipaofãfe askatari a Niospa meka
afeskax Epa Nios ari nõ nokotiromãki nikamisfomaõnoa yoikĩ, askatari ãto
noko tãpimapaonifoma. Jesucristo noko apa yafi ãto afa retemisfoõnoa yoikĩ,
nãxoni nõko chaka noko soaxoxiki. Epa askatari a ato retemisfoõnoa yoikĩ,
Nios ano noko imaxiki nõ Jesús 10 askatari a ãto ãfimafo chotamisfoõnoa

chanĩmara fakẽ. Nã fisti chanĩmara yoikĩ, kẽrofãferi ato fenemafo

387
1 TIMOTEO 1, 2 388

chotamamisfoõnoa yoikĩ, askatari afe ĩpaxanõfo. Askafiaino na fetsafãfe


feronãfakefori aa ranã chakafakĩ finayamafiaifono ẽ fãsikõi
chotanãmisfoõnoa yoikĩ, nãskakãkĩ ãto chakafakĩ finakõipaoni. Jesús Ifofamisfo
ãfifo anã tanamisfomaõnoa yoikĩ, ẽ chakafayopaoni. 16 Nãskafiaito õikĩ
askatari yora fetsafo achikaxõ onemisfo Jesús ẽfe chaka ea soaxona. Ẽ
ato yonomaxikakĩ, askatari ãa chakafafiafimiskẽ Jesucristo ea fãsi noi.
chanĩmisfo, Niospa meka fanĩrira Ea askafaito õi kakĩ yora fetsafãfe
yoimisfo, askatari afarafo chakafamisfo, iskatirofo: “¡Õikapo! Na Pablo fãsi
afãfe Niospa meka tãpiafoma, nãskara chakafafiamiskẽ mã Jesús aõ fãsi noi,”
yorafoõnoa Moisés ato kenexoni shinãito õikĩ, “Nokori Jesús noikĩ noko
tãpinõfo afeskax isharatirofomãkĩ a ifitiro, na Pablo akai keskafakĩ, nõ afe
Niospa noko imapaiyai anori. 11 Nãfãfe ĩpaxanõ na Pablo ikai keskai Jesús fe
Niospa meka tãpisharafoma, nipanaka, nõri afe nipaxanõ,” ikaxõ
nikakanima. Epa Niospa ea yoia ẽ ãfe anori shinãtirofo.
meka mẽstesharakõi ato tãpimanõ. Ãfe 17 Anori shinãkĩ nãnori nõ yoitiro

Fake Jesucristo fãsi shara nokoõnoax iskafakĩ: “Aicho Epa Niospa, mĩ fãsi
nani nõko chaka noko soaxoxiki nõ afe sharakõi. Meres mĩ xanĩfokõi, tsõa mia
nipaxanõ. Aicho, Nios fãsi sharakõi. finõtiroma. Mĩ nanakama, mĩ nĩpanaka.
Tsõa mia õitiroma. Meres mĩ keyokõi
“Aicho, mĩ ea õia mĩ ea shinãkõia,” Pablo tãpikõia. Meres mĩ Nioskõi, anã fato
Nios fani yoikĩ fetsama.” Nãskafakĩ nõ Nios yoipakenaka.
12-14 Ẽ anorima shinãyopaoni Niospa 18 Ẽfe fake Timoteoshta, a Jesús

Fake tãpiaxma. Ẽ fãsi anorima Ifofanifãfe mia yoiaito mĩ nikamiski.


shinãpaoni iskafakĩ: “Jesús Niospa Niospa ato shinãmanaino anori mĩ
Fakekẽroko. Ãa pãrakaninõ, kerexkai ato yoisharanõ mẽstekõi, ẽri mia
yorakõifekẽ,” ixõ ẽ chakafapaoni, ẽ yoi kerexkai yoife mĩ Niospa meka
anorima shinãkĩ. Anori shinãki a Jesús nikasharakõixõ Jesús Ifofaxõ ato
Ifofamisfo ẽ fãsi ato chakafapaoni. Ẽ fãsi yoisharafe. 19 A yora fetsafãfe mã Niospa
feronãfake mesekõi ipaoni ea meka tãpifikaxõ iskaratĩa anã Nios
omispaonifo ẽ tãpisharaxma. Anorima ẽ shinãkanima. Niospa meka nikakaspakakĩ
shinãkĩ ẽ noikaspapaoni, ares ea Jesús anã chanĩmara fakanima. Fanĩrira
shinãfiaito Niospa ea noikĩ. Nãskaxõ ea shinãkani mã na meka tãpifikatsaxakakĩ.
ifisharani. Ẽ fãsi chakafafiamiskẽ ea 20 Akka a feronãfake rafe Himeneo feta

noisharai. Nãatofi ea shinãmamiskĩ ẽ aõ Alejandro iskafamisfo. Nã rafeta Nios


noinõ. Ea askafaito ẽ nikasharakẽ nõko chakafamisfo noikaspakakĩ. Askaito õikĩ ẽ
Ifo Cristo Jesús ea yora fetsafo fãsi ato yoia: “Mã mã Satanás nikakĩ, Nios
noimasharai. Aicho, ẽ Jesúski chakafakĩ, afianã Niospa mato kexeima.”
inimasharakõi ea noisharaito. Jesucristo Mã askafaito Satanás mato omiskõimatiro.
ea shinãmani iskafakĩ: “Mĩ ea noikĩ, ea Mato omiskõimanaito mã tãpitiro mã anã
shinãsharafe, mĩ ea tãpisharaxõ eõxõ mĩ Nios chakafanõma.
yonoi ato tãpimakĩ,” ixõ ea yoia.
15 Timoteo, na ẽ mia yoiai chanĩma. Afeskafaxõ nõ Nios kĩfitiromẽ

2
Keyokõichi chanĩmara fanõfo. Jesucristo 1 Timoteo, a Nios Ifofamisfo ẽ mia
nai mẽraxõ Apa Niospa nãmã nĩchini yoiai anori ato fãsi yoife. Taefakĩ
nõko chakafoõnoax noko nãxoyonõ nõ mĩ ato yoitiro iskafakĩ: “Keyokõi yorafo
389 1 TIMOTEO 2, 3

ato yoixokãfe. Afara yopaifãfe Nios ato teoti ichapa safeta, askata femãnãki
yoixokãfe. Mato Niospa axõfaito aicho keneta, foaromesharata, irosharakõita, ẽ
fakãfe akiki inimakĩ. 2 A xanĩfokõi fe afe ikaino yorafãfe, ‘Na xotofake
rafeafo keyokõi xanĩfofo ato Nios sharakõira’ ixõ ea yoinõfo,” ixõ anori
yoixokãfe mato yonoxosharanõfo shinãyamakãfe. 10 Askafatamaroko,
isharaxikãkĩ. Nãskakẽ afanã mato fetsafo axosharakãfe, Nios Ifofaxõ Nios
fekaxtefayamanõ, mã Nios õimaxikakĩ. “Na xotofake sharakõira,”
shinãsharanõ, Nios Ifofasharaxiki.” ikaxõ aõnoa yoitirofo. 11 Ano fisti
3 Nãskakẽ Nios noko ifimisto noko õikĩ ichanãkaxõ xotofakefãfe ato
noko iskafatiro: “Na ẽfe fakefo isharafo. nikakõisharatirofo. Akairi
Iskara sharakõi. Na yorafoki ẽ tãpisharaxikakĩ atoõxõ. 12 Ẽ fichipaima
inimakõira,” ixõ Niospa yoitiro. 4 Niospa xotofãke feronãfakefo Niospa meka ato
keyokõi yorafo ifisharapai, keyokõi tãpimanaino. Askatamaroko
yorafo Jesús ato nãxoni ato chaka feronãfakefãfe xotofakefo Niospa meka
soaxoxikĩ a tãpikõinõfo. 5-6 Nios fistikõi, sharaõnoa ato yoitirofo. Nãskakẽ
anã fato Nios fetsama. Nã Nios fisti ares xotofakefãfe feronãfakefo nikakõitirofo.
shara. Akka na yorafo chakakõifo. Afara 13 Akka Niospa Adán onifakĩ taefani.

chakaya shara nõ ositiroma. Akka yõra Nãskaxõ chipo Evari onifani. 14 Nãskakẽ
ato mẽraxõ afara chakafamisto Nios Satanás Eva pãrani. Adán anima pãrakĩ.
õikaspai, nikakaspakĩ. Akka nã yora Nãskakẽ xotofakefãfe
chaka askara Nios ari katiroma. nikakõisharatirofo. 15 Nãskaxõ xotofãke
Nãskakẽ Cristo Jesús nãmã na mai ano fake fixõ pexkosharatiro, Nios Ifo shara
oni yorafo nãxoxiki nõko chaka noko famaxiki. Nãskakẽ chanĩmara fatirofo.
soaxoxiki. Askafakĩ, yorafo chaka Mã askafaito Niospa ato ifitiro. Ãto õiti
soaxonano isharanõfo, ato askafaano, inimasharanõfo a fetsafo noisharakanax
Nios ari nokotirofo. Nãskakẽ nõ tãpia ato fe isharanõfo. Isharakaxõ,
Jesucristo fistichi noko Nios ari iyotiro. shinãsharakõinõfo.
Nãskakẽ keyokõi yorafo ifipai. Nãskakẽ
noko õimani Jesucristo keyokõi yorafo Afe keskara itiromẽ a Niospa
ifipai. 7 Nãskakẽ Niospa ea katoni aõnoa meka ato yoimis

3
judeofoma ẽ ato tãpimanõ nãfãferi 1 Nã ẽ mia yoiai chanĩmakõi. A

tãpinõfo. Yora fetsafoõnoaxri Jesús feronãfãke Niospa meka yoimis ipai


nani. “Eõxõ yoixiki,” ixõ Niospa ea askara sharakõi itiro. Askatari a Nios
yoini. Ẽ chanĩma, ẽ mia paraima. Ifofamisfo ato kexemis ipai askarari
Niospa ea yoini ẽ ato tãpimanõ Jesús shara. 2 Nãskakẽ nã isharakõimis ifife.
ato nãxoni chanĩmara fanõfo. Isharaito õikakĩ fetsafãfe yoitirofoma
8 Akka feronãfakefo ichanãkaxõ iskafakĩ: “Nato afara mẽxotaima
kĩfikani inimakani, keyokõi mã raenã chakafamis,” ixõ yoitirofoma. Askatari
faatanãkaxõ ato chaka Jesús soaxonano, ãfi fistiya itiro. Kẽro fetsa kaxefamisma
ãto mẽke rafe Nioskiri mẽshaxotirofo ikãi, shinãsharakõita isharakõimis ikãi,
Niospa õitiro. Askaifono Jesús ato chaka fãsi yonosharamis xanimisma ikãi,
soaxonano, nã Nios kĩfiaifãfe ato Niospa fetsafo sharafamiskõi ãfe pexe anoxõ
nikatiro. Askapainõfora ixõ ẽ yoi. yora pimamis ikãi, fẽtsa pexe yopaito
9 Nãskarifiakĩ nõ ichanãino xotofãke ãfe pexe mẽra yora ikimamis ikãi, ato
iskara shinãtiroma: “Sama shara safeta, tãpimasharamis ikãi, nãskara feronãfake
1 TIMOTEO 3, 4 390

ifife. 3 Askatari pãemisma ikãi, Nios Ifofaafo ato kexemis inõ. 11 Mã
setemitsamisma ikãi, yorafo noimiskõi askafono ãto ãfifori ato keskara sharafori
ikãi, ato chakafamisma ikãi, kori itirofo. Nãskaxõ anã ato mekafakĩ
noimisma ikãi, askara feronãfake shara chakafatirofoma. Askatari pãemismafori
katofe. 4 Ãfe ãfinõ ãfe fakefonõ afe itirofo. Askatari ãa kakapaimisfo itirofoma.
isharakõimisfo itirofokĩ. Ãfe fakefãfe Askara yorafãfe shinãsharamiskõifo itirofo.
noikakĩ nikasharakõimisfo itirofo. 12 Nãskax a Niospa meka yoimisfo fe
5 Akka askayamaito, afe yorafãfe a rafekanax ãfi fistiyafo itirofo. Nãskakanax
nikakaxoma askara yora Jesús ato pexe anoax isharakõitirofo, ãto ãfinõ,
Ifofamisfãferi a nikatirofoma. 6 Akka a ãfe fakefori afe isharatirofo, askara
rama Jesús Ifofaa a Niospa meka ato nikakõisharatirofo. 13 Nãskaxõ a Nios
yoimis askara katoyamafe. Aato shinãki Ifofaafo ato kexemisto yonosharakõiaito
iskafatiro: “Ẽ fãsi sharakõi, ẽ Niospa õikakĩ fetsafãfe õikaxõ yoisharakõitirofo
meka ato tãpimani. Tsoa fetsa ea aõnoa. Nãskaxõ a feronãfake mesetama
keskarama,” ixõ shinãi Jesús fetsafo yoisharatiro: “Cristo Jesús ea ifia,”
shinãyamafi ãa shinãi askatiro. Satanás ixõ ato yoitiro.
anori mekani: “Ẽ Nios finõikai,” ini.
Askaito Niospa nai mẽraxõ potani nãmã. Niospa meka chanĩmakõi noko yoimis.
Nãskari fakĩ a rama Jesús Ifofai, Satanás 14 Timoteo, iskaratĩa ẽ mia kenexõ fomai,

ani keskari fatiro. Nãskakẽ a ato Niospa mia ari samama kapaikĩ. 15 Akka ẽ mia ari
meka yoimis askara katoyamafe a rama fena kayamaino õikĩ na kene tãpixõ mĩ
Jesús Ifofai. 7 Akka askaito õikĩ a Nios tãpitiro afeskax itirofomãkai a Jesús Ifofaifo.
Ifofamisfãfema yoitirofo isharakõiaito Akka Nios nĩpanaka. Nãskax a Ifofamisfo
õikakĩ. Akka isharayamaito, tsõa Niospa fakekõifo afe ipanakafo. Nãskaxõ
yoisharatiroma. Askara yõra fanĩrira Niospa meka mẽstekõi ato yoisharaifãfe
chaka shinãi paketiro Satanás paraino. fetsafãferi ato nikasharakõitirofo. 16 Fetsafãfe
yoikĩ iskafatirofoma: “Niospa meka chanĩra,”
Afe keskara itiromẽ a Nios ixõ yoitirofoma. Jesús Niospa Fake
Ifofamisfo ato kexemis feronãfakekõi kãini. Niospa Yõshi Sharapa,
8 Nã a Nios Ifofamisfo ato kexemis nã “Jesús Niospa Fakekõi,” ixõ yoini. Askatari
keskara feronãfake katoxõ ifife. Nãskara Niospa ãjirifãfe Jesús õinifo Niospa
yora sharakõifo itirofo, ãto meka mẽstekõi Fakekõikẽ. Askatari yorafãferi õinifo Jesús
shara itirofo, askara yorafo pãemis Niospa Fakekõikẽ. Nãskaxõ yorafo
itirofoma, nã kori fisti shinãfafãinaifoma. tãpimakõinifo ato yoisharakõikakĩ, akairi
Nãskara feronãfake isharamisfo ifife Nios tãpisharakõinõfo. Askaifãfe yora fetsafãfe
Ifofamisfo ato kexesharanõ. 9 Na Niospa mai fetsafo arixõ nikakakĩ ato chanĩmara
meka nõ tãpiyopaonima, iskaratĩa rama nõ fanifo akairi Jesús shinãkakĩ. Nãskakẽ Jesús
Niospa meka tãpi. Nãskakẽ na feronãfãke anã nai mẽra kani Apa Nios ano.
Niospa meka nikasharakõimis ifife,
askatari afara chakafayamaino ãfe õiti Pablo yoini anã Nios shinãyamaifono
fekaxtemisma askara ifife. 10 Nã Nios
4
1 NiospaYõshi Sharapa noko
Ifofaafo ato kexemis ikimãkai mĩ õiyotiro. mẽstekõi yoikĩ iskafamis: “Jesús mã
Askarato afe keskara yonosharaimãkai mĩ chaima oaitĩa atiri yorafãfe Nios
õiyotiro asharaimãkai. Askata kachikiri fakani. ‘Ẽ Jesús Ifofaira’
asharakõiaito õikĩ, askara yora mĩ ifitiro a ifiamisxakakĩ nã nĩafaka ato pãrafiaito
391 1 TIMOTEO 4, 5

anorima ato yoimisfo. Askara anori Nios Ifofakatsaxakĩ. 9 Na ẽ mia yoiai
yoimisfãfe nikakaxõ niafaka fisti chanĩmakõi. Nãskaxõ keyokõichi
ifofamisfo,” ixõ ato yoimis. 2 Askara chanĩmara fanõfo. 10 Nãskaxõ mitsiskai nõ
yorafãfe yora fetsafo anorima yoikani Niospa meka yoifafãini. Nõ askafaito
ãa ato pãrakakĩ, õiti chakayafiakaxõ. fetsafãfe noko omiskõimatirofo a Niospa
Anori fisti shinãkĩ feyafamisfo. Nãskakẽ meka õikaspaifãfe. Askai omiskõifikĩ nõ
afara chakafakani rãfikanima. tãpikõimis Jesús iskaratĩamãi nikẽ.
3 Askarafãfe fetsafo tãpimakĩ iskafakani Nãskaxõ Jesúsmãi noko nãxonikẽ, keyokõi
ãa ato pãrakakĩ: “Niospa yoikĩ yorafoõnoax, nãskaxõ a Ifofamisfo ato
iskafamis: ‘Feronãfakefo ãfiyatirofoma. ifixii.
Askatari nami piyamakãfe,’ ixõ yoimis,” 11 Timoteo, na ẽ mia yoiai yonosharata

ato fatirofo. Akka Niospa keyokõi ato tãpimafe. 12 Nios Ifofafãi isharakõife.
onifani nõ pinõ. A Nios Ifofamisfãfe Mĩ isharakõiaito mia õinõfo, ato
pixikakĩ Nios kĩfiyotirofo. Nãskaxõ nõ õimasharakõife. Askax mĩ isharakõixiki
pitiro afama mĩshti. 4 Keyokõi a nõ Nios Ifokõi faax, ato yoisharakõife mĩ
piaifo Niospa onifakĩ sharakõi fani. meka pachi faxõ, ato noikõisharata, nãskax
Nãskakẽ nõ inimakĩ yoitiro aicho fakĩ. isharaito õikakĩ yorafãfe mia chakafakĩ
Nãskakẽ nõ pikaspakĩ chakafatiroma a yoinõfoma iskafakĩ: “Na naetapa Timoteo
nõ piaifo Nioski inimakĩ. 5 Epa Niospa fanĩrira noko yoi kiki nikayamakãfe,” ixõ
noko yoia: “Keyokõi shara,” ixõ noko mia tsõa yoitiroma. 13 Nã ẽ kayamaichãi,
yoia. Nãskakẽ nõ, “Aicho Epa Niosi, mĩ ato ichanãfaxõ Niospa meka ato anexõ, ato
noko yoinã shara inã,” nõ fai. Nãskaxõ nikamasharakĩ, ato yoisharakõife. 14 A Nios
nõ pitiro. Ifofaafo ato kexemisfãfe mia mãmãkaxõ
mia Epa Nios kĩfixonaifono Niospa mia
Afe keskara itiromẽ Jesús amapaiyai keskara mia axoni a Nios
yonoxosharamis Ifofaafo mĩ ato tãpimasharanõ ato
6 Timoteo, na ẽ mia yoiai anori mĩ kexesharayanã. Akka Epa Niospa mia
chanĩmara famis. Nãskakẽ Jesús Ifofamisfo kaxpa tãpimanimakĩ fetsafori
ato tãpimasharafe, mĩ Cristo Jesús sharafaxõfafãini xateyamafe.
yonoxomis shara ixiki. Askatari Niospa 15 Shinãfãikõi isharafe nã ẽ mia yoiai

meka mẽxotaima õife a mĩ piai keskafakĩ, keskafakĩ. Mĩ askafaito mia


fãsi shinãsharakõixiki, shara nixiki. 7 A tãpisharakõinõfo mĩ yorafo Niospa
tãpiamafãfe yoimis anori nikayamafe. meka yoiaito mia tãpisharakani. Askaxõ,
Mẽxotaima Niospa meka shinãfafãife. “Timoteo fãsi sharakõi,” ixõ mia
Askata õiti kerexfafãi Nios shinãfafãife mĩ yoikani. 16 Nãskakẽ kexemesharafe.
õiti pachi fakĩma. 8 Akka afaa meeyamai Niospa meka mẽstesharakõi ato yoife,
rakatsax nõko yora xokenãtiro. Nõ anã isharakõita. Mĩ askafai Epa Nios fe mĩ
afaa yonopaitiroma. Akka nõ mẽxotaima isharakõipakenakaki. A mia nikaifori
yonoi nõ mitsisipakõi itiro. Nãskara shara. askapakenakafoki.
Nãskafakĩri nõ mẽxotaima Niospa meka nõ
õirifakĩ, Nios kĩfirifai nõ mitsisipakõi itiro Afeskax nõ isharatiromẽ a
nõmẽra sharafinakõia. Nãskax nõ shara nõ Nios Ifofaa tii

5
itiro. Nãskatari nõ naax, nai mẽra kaax, 1 Anifo fãsi mekafata yoiyamafe. Nã

ariaxri nõ mitsisipakõi itiro mĩ epa mĩ aka keskafakĩ, oitsifafãi


sharafinakõimãi niax Nios anoax, nõmãi yoisharafe. Askatari nã naetapafori mĩ
1 TIMOTEO 5 392

ochi yafi mĩ exto aka keskafakĩ ato fakefo pexkosharakõini; askatari yora
shinãmasharata ato yoisharafe. fetsa ãfe pexe ano kaito atoki inimamis;
2 Yõxafofori nã mĩ efa mĩ aka keskafakĩri fetsafo pimamis; omiskõiaito ato
shinãsharafãi ato yoisharafe. Mĩ chiko sharafamis; ato feta amis; kẽro askara
yafi mĩ chipi mĩ aka keskafakĩ nã fistichi ãfe ane kenetiro Jesús
xomayafo sharafo feesyamafãi, askara Ifofamisfãfe a kexenõfo.
shinãtama ato yoisharafe. 11-12 Akka nã kẽro ifomafa sesenta
3 Nã kẽro ifomafafo, askata xinia akama, a keskaraki ãfe ane mĩ
fakemaisfo, askatari fafamaisfo, nãfo kenetiroma. Nã kẽromã ãa shinãkĩ
shinãmakiyamafe nã Jesús Ifofamisfãfe iskafatiro: “Jesús, ẽ mia fisti shinãpai.
kexesharanõfo. 4 Akka nã kẽro ifomafa Mia fisti ẽ yopai. Ẽ anã feneyapaima,”
fakeyakẽ, askayamai fafafoyakẽ afãfe ifiaxõ anã fetsa anori shinãtiro
kexesharatirofo. Askarifakĩ nã yome feneyapaikĩ, anã Jesús shinãtiroma. Nã
pishtakẽ ato kexesharapaonifo Niospa yoiai anori shinãima ãa chanĩ
keskafakĩri kopikiri kexesharanõfo ãfe mekatiro. Askafai ãa chanĩaito õikĩ,
fakefãferi. Nãskafaifãfe fetsafãfe õi kakĩ, askara kẽroki Nios inimatiroma.
“Nã yorafãfe Nios nikasharakani,” ikaxõ Nãskakẽ ãfe ane kenetiroma. 13 Askara
yoisharanõfo. Nãskaito õi Nios atoki kẽro fenemaisax xani itiro, pexe tii
inimai. 5 Nã kẽro ifomafa fakemais ita, õifofãsafakĩ, askai kafãsakĩ, ato
fafamais ita, fenemais ita, nãskarafãfe pãrafofãsafatiro ãa chanĩkĩ. Nãskakẽ ato
Nios fisti shinãkĩ: “Niospa ea kexei,” ixõ fekaxtefatiro. 14 Askatamaroko kẽro
shinãkĩ iskafakĩ, nã pena tii kĩfita fakish ifomafa yõxafo famatai feneyatiro. Mã
tii kĩfita famisfo Epa Nios mẽxotaima feneyaxõ fake fitiro. Fake fixõ ãfe pexe
kĩfikakĩ. 6 Nãskafiax nã ifomafa fetsa fisti anoxõ kexesharatiro.
fenemaisax kafãsatiro. Aa inimasharakõi Askafasharaito õikĩ yorafãfe chakafakĩ
nã ipaiyai keskai. Niospa meka mã mekafatirofoma. 15 Atiri kẽro
shinãmakixõ, kachikiri faax, nã mã naa ifomafafãfe Nios kachikiri fakaxõ
keskara. Shinãsharaima, chaka shinãi. Satanás ifofaafo.
7 Timoteo, keyokõi ẽ mia yoiai na kẽro 16 Timoteo, a Jesús Ifofamisto afe yora

ifomafa Jesús Ifofamisfo tãpimasharafe, ifomafakẽ, kexesharatiro. Askatari a


askara tãpikaxõ nikasharakõinõfo, ifomafafo kaifoyakẽma, fenemais ita,
fetsafãfe, “Mã chakara,” ikaxõ fakemais ita, fafamaisfo askara a Nios
yoitirofoma. 8 Akka fẽtsa afe yorafo Ifofamisfãfe ato kexetirofo.
kexesharama, ãfe pexe mẽra ikiaifãfe 17 A Nios Ifofaafãfe xanĩfofofãfe noko

ato kexeima nãskafakĩ chakafai. Aa kexesharakaxõ noko ĩkisharamisfo


keskaratokai Niospa meka nikasharama. Niospa meka noko tãpimanaifono nõ
A Jesús Ifofamato askarato afara atoki inimakĩ nõ aicho fatiro. Askatari
chakafai, akka a Jesús Ifofaafãfe afe nõ ato inãsharatiro nã afara yopaifo
yorafo kexesharakakĩma fãsi keskara finõfo. 18 Moisés kenekĩ yoikĩ
chakafamisfo. iskafani: “A ato yonomanaito ato
9 A kẽro ifomafa sesenta xini aka, ãfe yonomakĩ kopifatiro.” Askatari keneni
fene fisti fe iyopaoni nã keskaraki kirika yoikĩ fakkaki keparanãkai. Moisés
kenefe nã Jesús Ifofamisfãfe ato keneni yoikĩ iskafakĩ: “Oa fakka keskara
kexenõfo. 10 Nãskata nã kẽroõnoa nõ yonomanaino trigo ãfe xaka chona
yorafãfe yoisharamisfo; nãskata ãfe chona a fofãsafatiro nõ renextiroma
393 1 TIMOTEO 5, 6

piifofãsafanõfo. Askatari a noko chakafakĩ mekafatiroma ãto xanĩfo.


tãpimasharamis nõ kopifatiro afaa Akka ãto xanĩfo yonosharaxokima
yopayamanõ. Nãskafakĩ nõ yoitiro akiki chakafakĩ mekafaifãfe fetsafãfe ato
inimasharakĩ,” ixõ yoikĩ keneni. iskafatirofo: “Kee, na Nios Ifofamisto
19 A yora fistichi Nios Ifofamisto yonokĩ finasharaima.” Nãskarifakĩ
xanĩfoõnoa mia yoiaito, chanĩmara Niosri chakafakĩ yoi. Niospa mekari
fayamafe. Akka feronãfake rafe iyamai chakafakĩ yoi. 2 Ãfe xanĩfãfe Jesús
trespa a afara chakafaito õikaxõ, mia Ifofamiskẽ a yonoxomistori Jesús
yoiaifãfe mĩ ato nikatiro. Ifofaxõ askarato ãfe xanĩfo noikĩ
20 Askaito nikakĩ a Jesús Ifofamisfãferi shinãfãi yonosharaxotiro, akiki
ichanãkaxõ yoitirofo iskafakĩ: “A mĩ xanikima aõ noisharakõita afe nanea
chakafaa keskafakĩ anã askafayamafe. Nã õitsakõi ixõ shinãsharakõitiro ãfe
mĩ chaka shinãi, Jesús yoife na afarafo mĩ xanĩfo.
chakafakĩ fetsai, mĩ yoiaito nikakĩ Jesús Timoteo, nã ẽ mia yoiai anori Jesús
mia chaka soaxonõ.” Mĩ askafaito õikani Ifofamisfo tãpimasharafe. 3-4 Nõko Ifo
fetsafo rãfitirofo. Askaxõ afaa Jesucristo ãfe meka fãsisharakõi. Jesús
chakafapaitirofoma rãfikaspakakĩ. meka nikax oa Nios keskara nõ shara
21 Epa Nios feta Jesucristo ãfe ãjirifãfe itiro. Akka a yora fẽtsa noko anorima
mia õikani. Nãskakẽ na ẽ mia yoiai yoitiro, ãa shinãxõ. “Ẽfi fãsi
anori askafafe. A afara chakafamisfãfe tãpifinakõiakĩ, ea keskarakai tsoama,”
ãto ferotaifi yoife. Mĩ kaifofo yafi mĩ ixõ ãa yoi askara yõra afaa tãpiamafiax.
kaifofoma õikĩ, nãskarafãfe ãto chaka Ãa chanĩ askamis. Askara yora ato fe
xatenõfo ato yoife. 22 Õisharata ato feratenãtiro. Askakĩ meka shara
katofe Niospa meka ato yoimis. A kaa yoitiroma. Ãa kakapaimis askara yõrari
fisti ato katoyamafe. Ato õisharayofe ãa shinãtiro: “Ea tsõa finõyamanõra,”
taefakĩ. Mĩ õisharaxoma ato ifitiroma. ixõ ãa shinãtiro. Askara feronãfãkekai
Mĩ askara ifikẽ chipo afara chakafaira Niospa meka ato yoisharatiroma.
ixõ, fetsafãfe mia mekafakĩ Askaito õi kakĩ feratetirofo,
chakafatirofo. Nãskakẽ shinãsharafãi ife, meepaitirofo, nikakaspatirofo,
Timoteo. Afaa chakafayamafe. ĩchatirofo, noikaspatirofo, “Noko
23 Timoteo, mĩ xãki pãemiski faka fisti chakafaira,” ixõ shinãtirofo. 5 Akka a
ayakima uva ene pãepishta ayafe feratenãmisfãfe anorima fisti
sharaxikĩ. shinãmisfo. Mã Nios
24 Atiri yorafãfe afara chakafaito nõ shinãyopaofinixakakĩ anã
õitiro xafakĩakõi. Akka atirifãferi afara shinãsharatirofoma. Anã ato
chakafaifãferi nõ õitiroma. Mã yoisharatirofoma mẽstekõi. Afãfe
askafimisfono chipo nõ tãpixii Niospa shinãfo: “Nõ Nios Ifofakatsaxakĩ nõ kori
kãimanaino. 25 Nãskarifakĩ atirifãfe ichapaya itiro,” ixõ shinãmisfo anori
shara faifãfe nõ õitiro xafakĩakõi. Niospa yoiamafiano. Akka fẽtsa shinãi
Askatari fetsafãferi afara shara faifãfe iskatiro: “Ẽri a keskara shara ipai,” ixõ
nõ õitiroma. Mã askafamisfono chipo nõ shinãtiro. 6 Akka anori shinãtamaroko
tãpixii Niospa xafakĩakõi kãimakẽ afo. nõ afaamaisfixõ nõ Nios Ifofaax, nõ

6 inimasharakõitiro. 7 Na nõ fake kãiyaitĩa


1 A ato yonoxomisfãfe Jesús

Ifofamisfãfe ãto xanĩfo shinãfãi nõ afaaya pakenima. Nãskairi a nõ


yonosharaxotirofo. Askakaxõ tsõa naitĩa nõkai afaaya katiroma. 8 A nõ piai
1 TIMOTEO 6 394

yafi a nõ rapatiyax nõ inimatiro, afaa nõko Ifo efapakõi fato xanĩfo fẽtsa
anã ichapafo fichipaitama. 9 Akka atiri finõtiroma. 16 Akka tsõa onifanima, aakõi
yorafo rapati ichapaya ipaimisfãfe ares ika. Nãskax nanakama. A chaxasharai
nonori shinãkani iskamisfo: “Afara ẽ mẽra ika tsoa akiki nokotiroma. Askatari
fipaikĩ ẽ fitiro, nãskax ẽ inimatiro,” ixõ tsõa õimisma, tsõa õitiroma. Nãskakẽ
anori fisti shinãtiro. Fẽtsa kori fisti keyokõichi nõ aõnoa yoisharatiro: “Nios
fichipai samama shinãchakatiro, afara fisti sharafinakõia. Nã fistichi afara sharafo
chakafo fetsa fetsatapafo fichipaitiro. ares atiroki,” ixõ yoipakenakafo.
Kori ichapa fipaikĩ afeskaxoma askarato Askapainõ.
chaka shinãfafãini. Askara naax, a 17 A kori ichapayafo ato yoife: “ ‘Ẽ kori

omiskõipakenakafo mẽra katiro. ichapayaki tsoa ea keskarama,’ ixõ anori


10 Nãskakĩ kori fisti noi, Niospa meka shinãyamakãfe. Mãto koriõnoax
shinãtama afara chakafofa fafafãini kori inimamis iyamakãfe. Askatari mãto kori
fixikĩ. Nãskafakĩ Nios kachikiri famisfo. mato afeskafatiroma, keyotiro samama.
Askara yorafo ãto shinã mẽraxõ Askatamaroko Nios fisti shinãkãfe. A nõ
shinãkani omiskõikanax anã afara fipaiyai noko inãi noko fĩshkoima.
inimasharatirofoma. 18 Nãskakẽ mãto korioxõ fetsafo aõ

noisharakãfe. Fishkomĩtsayamakãfe.
Pablo yoini afe keskaramãki Afaamaisfo ato inãkãfe.
Nios Ifofaax nõ kerexkai ikai Fishkoyamakãfe. Inãkõikãfe. 19 Akka mã
11 Timoteo, Niospa mia katoa. Kori yafi ato inãsharaito õi Nios matoki inimai.
rapati shinãyamafe. Nios Ifofasharafe a Mato afara fãsi shara faxõi mã Nios ari
keskara ixiki, afaa chakafamisma ixiki, nokoaitĩa. Iskaratĩa mã fetsafo inãsharai
Jesús meka chanĩmara fakõixiki. Askaxõ keskari fakĩ, Niospari chipo mato
mĩ yorafo noimiskõi ixiki, Niospa meka inãsharaxii kiki. Nãskax mã Niosnoax
Ifofakĩ, akka mĩ yorafo yoikĩ oitsifafãi isharapakexatiro,” ixõ ato yoife.
yoisharafe. 12 Mia yora ichapafãfe õiaifono
mĩ ato yoimis: “Jesús ea nãxoni ẽfe chaka Pablo mã mekai xatekĩ, “Timoteo, mĩ
ea soaxoxiki. Nã Jesús ẽfe Ifo. Ẽ fãsi isharaxõ ato yoi sharafe,” ixõ kirika kene
inimai,” ixõ mĩ yoisharani. Akka anã manamani
shinãmakiyamafe. Jesús mia nãxoniki nõ 20 Nãskakẽ Timoteo, Niospa ãfe meka

afe nĩpaxanõ. Nã fistiõnoa shinãfe. Satanás shara mia tãpimani fetsafori mĩ ato
mia chaka shinãmapaiyaito nikayamafe. yoinõ. Nãskakẽ tãpisharayofe, ãfe meka
13 Ea nikasharafe Niospa keyokõi noko tãpisharaxõ fetsafo mẽstekõi tãpimaxii.
onifani noko nimaxiki. Jesucristo nã xanĩfo Akka fetsafãfe Niospa meka anorima
Poncio Pilato yoini: “Ẽfi Niospa Fakekõi,” yoimisfo. Aa ranã yoinõnãkakĩ kaxpakõi
ixõ ratekima yoini. Iskaratĩa Nios feta yoimisfo. Nãfãfe yoimisfo nõ tãpikõiara
Jesús mia õi. 14 Nãskakẽ Jesús meka ifiakaxõ tãpiafoma. Nãskakẽ ato fe
nikasharafe. Afara ẽ mia yoiai keskara afe, rafeyamafe. 21 Nãskakẽ nikayamafe.
mĩ askaito õikĩ fetsafãfe, “Timoteo Fetsafãfe nãfo nikakanax ifofakaxõ
chakafamisra,” ixõ yoinõfoma. Nãskara afe Niospa meka kachikiri fakanax, nãfo
nõko Ifo Jesucristo nokoaitĩa. 15 Nios fenoafo. Afianã chanĩmara faafoma.
fistichi Jesús nokoaitĩa tãpiakĩ ãa nĩchixiki. Nõko Ifofãfe mato noikĩ mato
Ares afara apaikĩ atiroki. Afi xanĩfo kexesharanõ. Nã tii.
efapakõiki xanĩfo fẽtsa finõtiroma. Nã Ẽkĩa Pablo.
Pablo Timoteo Afianã Kirika
Kenexõ Fomani

6 Anã shinãmakiyamafe ẽ mia mãmãxõ


Pablo Timoteo yoisharani ẽ mia Nios kĩfixoni. Nãskakẽ Niospa mia

1
1 Ẽkĩa Pablo ẽ mia kirika kenexõ katoni Jesús yoimis mĩ inõ. Mã chii
fomai. Epa Niospa fichipaiyai nokakẽ nõ anã xofisa fatiro anã
keskafakĩ Cristo Jesús ea katoni aõnoa xofisanõ. Nãskarifiakĩ mĩ anã yorafo ato
ãfe meka shara ẽ yoifofãsafanõ. Ea yoini yoipaima mã mĩ xokenãifinaxõ askara
iskafakĩ: “Keyokõi yorafo yoife iskafakĩ: meekĩ mĩ Nios kĩfitiro anã mia õiti
‘Jesucristo matoõnoax nãxoni mãto fepeaxosharanõ, mĩ anã ato yoisharanõ
chaka mato soaxoxiki nã chanĩmara inimayanã a mĩ taefakĩ ato yoini
faafo tii afe nĩpaxanõfo,’ ixõ ato yoife keskafakĩ. 7 Nãskakẽ Niospa Yõshi
nã ẽ mia yoiai keskafafe,” ixõ Jesús ea Sharapa noko yorafoki mesematama.
yoini. 2 Timoteoshta, ẽ mĩo noikĩ ẽ mia Aõxõ afama mĩshti noko amatiro.
kirika kenexõ fomai mĩ tãpinõ. Epa Nios Askatari noko ato noimasharai. Aõxori
nõko Ifo Cristo Jesús feta mia noikĩ mia noko shinãmasharatiro anã nõ
shara famanõfo. Askatari mĩ shinã mẽra chakafanõma. 8 Askafai rãfiyamafe
mia shinãmasharakõinõfo mĩ õiti Jesúsnoa yorafo yoitaifãfe rãfikima.
fekaxtenõma. Askatari eõri rãfiyamafe. Ẽ Jesucristo
ato yoirifaito ea karaxa mẽra
Ato Jesúsnoa yoisharafe ikimatifoki. Mĩri Jesús ato
3 A ẽfe xinifãfe Epa Nios tãpimasharafe; mĩ askaito, miari
yonoxosharapaonifo keskari fakĩ, ẽri a omiskõimanaifono rateyamafe.
yonoxosharai. Ẽ mẽraxõ ẽ afaa Jesúsnoax mĩ omiskõiaito, Niospa mia
shinãchakayamafai ẽ yonoxosharai. axoxii. 9 Akka Niospa ãfe Fake Cristo
Nãskakẽ ẽ mia Nios kĩfixõfafãini aicho Jesús noko nĩchixoni nokoõnoax
fakĩ. Pena tii yafi fakish tii ẽ mia Nios nãxoyonõ nõko chaka noko soaxoxiki.
kĩfixõfafãini. 4 Nãskakẽ mẽ oaino, mĩ ea Askaxõ noko shinãni afe yora nõ inõ.
shinãi oiaito ẽ mia õiferani. Nãskakẽ ẽ anã Nõ yora chakafofiakẽ Niospa noko
mia õisharapai, mia õi ẽ inimasharakõixiki. noimis. Taefakĩkõi Niospa mai
5 Taefakĩkõi mĩ chichi Loida Jesús Ifofani. onifaxoma, a inõpokoai tãpixõ, noko
Askata mĩ efa Euniceri Jesús Ifofani. Afãfe shinãni noko ifixixakĩ Jesúsxõ. 10 Jesús
Ifofasharakõimisfo keskafakĩ, mĩri noko ano oamatai Niospa noko ifipaiyai
Ifofasharai. Mẽ mia tãpia mĩ anori nõ tãpipaonima. Akka rama
Ifofasharakõiaito nãskakẽ ẽ mia yoi. iskaratĩa mã nõ tãpia noko ifimis

395
2 TIMOTEO 1, 2 396

Jesucristo noko nãxoni. Nãskax


iskaratĩari nõ nai, nõ rateima Nõ Jesús Ifofakĩ oa soraronõ ãfe xanĩfo
omiskõipakenakafo mẽra nõ kairoko. Nõ nikakõiai keskafakĩ nõri Nios
Nios ari kaax anã nõ naxima. Jesús nikasharakõitiro

2
noko chaka soaxonano nõ Nios ari 1 Timoteoshta, Jesucristo ãfe kerex
nĩpanaka. Mã iskaratĩa nõ tãpia Jesús sharaõnoax isharafe, afaa
noko nãxoni nõ chiifã mẽra kanõma chakafaxima. 2 Ẽ yorafo Jesúsnoa yoiaito
noko ifiano. mĩri ea nikafafãini. Nãskarifiai mĩ ato
11 Niospa ea katoni na meka shara chanĩmara fasharatiro. Nãskaxõ a
Cristoõnoa yora fetsafo ẽ ato tãpimanõ. feronãfakefãfe a shinã sharaifo ifife mĩ
12 Nãskakẽ ẽ karaxa mẽranoax ato tãpimaxikĩ afãferi fetsafo
Cristoõnoax omiskõifi ẽ rãfima. Ẽ Jesús tãpimanõfo.
tãpikõiax chanĩmara fayanã. Jesús ẽfe 3-4 Akka soraro õiti sharayato

chaka taefakĩ ea soaxonitĩa ẽ Epa Nios omiskõifikĩ tenetiro. Ãfe pexe


iskafakĩ yoini: “Epa Niosi, ea shinãyamata ãfe xanĩfo fisti ifofaxõ
kexesharapakexafe Jesús afianã oaitĩa,” nikasharakõi. A afara yonoai keskara
ixõ ẽ yoini keskara ea axoxii ẽ ãfe xanĩfãfe yonomanaino soraro
chanĩmara fakõini. sharapa yonosharatiro. Nãskarifakĩ
13 Na ẽ Cristo Jesúsnoa mia Niospa mia yonomapaiyai keskari fakĩ
chanĩmakõi tãpimana shinãmakiyamafe. yonosharaxõfe fanĩrira fetsa shinãkima.
Ẽ mia mẽstekõi tãpimana keskafakĩ, Jesúsnoax omiskõifi meseyamafe.
nãskari fakĩ ato tãpimafe. Cristo Jesús 5 Askatari fetsafo xonõnõnãxikakĩ ĩkisi

chanĩmara fakĩ afe rafekĩ aõxõ yorafo itipinĩsharatirofo xonõnõnãpaikani.


noife mĩ afe rafeakĩ. 14 Nã ẽ mia yoia Askatari mĩri shinãsharafai Niospa mia
keskara mĩ mẽraxõ shinãfe, yoiaito nikasharakõife. Akka mĩ
shinãmakixikima. Ãfe Yõshi Shara mĩ nikasharayamaito Niospa mia, “Aicho,
mẽra ikano mefeta aki. Õifãi, Niospa mĩ fãsi sharakõi,” ixokai mia yoitiroma.
mia yoia keskafakĩ kachikiri fayamafe. 6 Askatari feronãfãke yonosharamiskõi
15 Mã mĩ tãpia keyokõichi chanĩmara ãfe tare efapafaxõ, ĩkisi ãfe yono fitiro
faafo Asia mai anoafãfe ea õifainafo. pixikĩ. Nãskarifiakĩ mĩri Jesúsnoa
Askatari ato feta Figelo feta yonoxosharamis Jesús mikiki
Hermógenesri ea õifainafo ato fe fokãkĩ. inimakõinõ mia afara shara inãxii. 7 Ẽ
16-17 Akka Onesíforokai askanima, eõ mia yoiai keskara shinãsharafe. Nõko
rãfinima ẽ karaxa mẽra ikikẽ. Nãafi Ifãfe mato tãpimasharai kiki.
Roma ano nokoxõ pena tii ea fenafafãikĩ 8 Nãskakẽ shinãmakiyamafe Jesucristo

ea karaxa mẽranoa fichita, ea õiyoi nã naafiakẽ anã Niospa otofani noko ifimis
otitaiapaoni mẽxotaima ea õifaa õifakĩ, inõ. Nã David ãfe fena. Nãnori nã meka
ea pishta inimamani. Nãskakẽ nõko shara ẽ yoifafãimis. 9 Nã ẽ yoifiaito,
Ifãfe Onesíforo ãfe ãfinõ ãfe fakefonõ yorafãfe Jesús Ifofaafoma õitifishkikakĩ.
Efeso anoxõ ato noikĩ ato Ẽ Niospa mekasharaõnoa yoiaino ekeki
kexesharaxonõ. 18 Onesíforo Efeso õitifishkikakĩ ea karaxa mẽra ikimanafo.
anoxori ea yonosharaxopaoni, mĩfi a Ẽ afaa chakafayamafiakẽ ẽ feronãfake
õixõ tãpisharakĩ. Jesucristo anã fotoxõ chaka keskarakẽ ea karaxa mẽra
noko ichanãfaxõ Onesíforoki inimakõikĩ ikimanafo. Ea ikimafianifono Niospa
noikĩ axosharaino ẽ askara fichipai. meka Jesucristoõnoa ẽ enetiroma.
397 2 TIMOTEO 2

10 Nãskakẽ ẽ atoõnoax omiskõifikĩ ẽ payokometiro keskafakĩ, a yõra anorima


tenekõi a Jesús Ifofaafo tii ẽ ato yoikĩ yorafo ãto õiti chakana fatiro.
tãpimani chanĩmara fanõfo, Nios fe Himeneo feta Fileto askara chakakõi ato
ĩpaxakakĩ. yoimisfo. 18 A Jesús oaitĩa a namisfo anã
11 Na meka sharakõi nikafe: otoxiaifo mã nõ tãpifekẽ, a feronãfake
Nõ Jesúsnoax nakĩ nõ chanĩmara rafeta Himeneo feta Fileto anorima
faax nõ afe ĩpanaka. 12 Askatari nõ mato yoimisfo. Akka nõ tãpia mã Jesús
Jesúsnoax omiskõifikĩ nõ tenei, nõ anã fotoaino Epa Niospa nã namisfo
Jesús fe Epa Nios ariax xanĩfo otofaxii. Akka nã rafeta mato pãramisfo
ĩpanakakĩ. Akka nõ Jesús potakĩ, ãa chanĩkakĩ. Iskara mato yoimisfo: “Mã
“Niospa fakemara,” ixõ nõ askafaito finõa a mato yoimisfo keskara. A Niospa
Jesús noko yoitiro iskafakĩ: “Mã ea namisfo mã ato otofaa,” ixõ a refeta
Niospa Fakemara faito ẽri mato yoimis. Afãfe nã meka nikaxõ shinãkĩ
kopitiro iskafakĩ: Mĩ ẽfe fakema,” fakĩ iskafatirofo: “Ooa. Mã nõ nakẽ Niospa
noko fatiro. 13 Askatari nõ Jesús noko anã otofaima,” ixõ anorima
nikayamai nõ isharayamafimisno, shinãtirofo. Anori shinãkani Jesús
akka akai askarama, aroko shinãmakitirofo. 19 Akka Niospa meka
isharakõimis. Aatokai afaa chanĩ chanĩmakõi. Tokirinĩfakai tsõa
yoimisma, ãfe meka chanĩmakõi. rafetiroma. Niospa meka nãskarari.
Aakai õiti ranãyama. Tsõakai ãfe meka fetsafatiroma. A
chanĩma, nã yoimis keskara nãskarakõi.
Afe keskara a Niospa meka yoimis shara Tokirinĩfakĩ yõra keneakai tsõa
itiromẽ Nios akiki inimanõ soatiroma. Nãskarifiakĩ Niospa meka
14 Na ẽ mia yoiai anori, mefe yorafo kenenifo iskafakĩ: “Nõko Ifãfe afe yorafo
ichanãmisfo ato shinãma fafãife. Niospa tãpikõia.” Nãskakaxõ, “Afe yorafãfe a
mia xafakĩa õiaino ato yoife Niospa afara chakafamisfo keskara potatirofo,”
mekaõnoa feratenãnõfoma, feratenãkani ixõ kenenifo.
aõnoax mekanõfoma. Akka fatotokai 20 Feronãfãke ãfe pexe efapa sharakõi

yoisharaimãkai fatotori faxõ a mẽra kecho sharakõifo faa,


yoisharaimamãkai ikaxõ tsõa tãpitiroma askaxõ a kecho sharafo mẽra afara
tãpipai kakĩ. Anorima nika kakĩ tsõa sharafo fatiro. Akka a kecho chakafo
tãpitiroma. Askakani fanĩrira mekamisfo mẽra afara chakafori fatiro. 21 Mã mĩ
ãa chanĩkani. 15 Timoteo, Niospa meka chaka mĩ xatekõiax, nã fẽta xinikĩ afara
pena tii õife. Askafaxõ Niospa meka chaka potatiro keskara itamaroko. Nã
tãpisharaxõ yorafo mẽstekõi ato sapa choka keskara sharakõi mĩ itiro.
tãpimafafãife. Mĩ askaito Niospa Nãskax Jesús keskara shara mĩ ikaino
mĩõnoa yoitiro iskafakĩ: “Na ea Epa Niospa mia yonomapaiyai keskara
yonoxosharamis, ẽ akiki mĩ aõxõ afara sharafo faxotiro.
inimasharakõi,” ixõ mĩõnoa yoixiki. Mia 22 A naetapafãfe afara chakafo shinãkĩ

askafainokai mĩ aõ rãfitiroma. 16 A nã apaiyai keskara faifono mĩri


feratenãmisfo ãto meka nikayamafe. Nõ askayamafe. Anori shinãtamaroko
ãto meka nikaxõ meka mẽstekõi Niospa fichipaiyai keskara shinãfe,
Jesúsnoa nõ nikapaitiroma. Askaxõ anã Jesús chanĩmara fafãi, yorafo noikĩ,
nõ Nios Ifofapaitiroma. Chakakõi itiro. fetsafãferi shinãsharakõiaifono, Jesús
17 Oa yora faraxiki finaxõ, koofi Ifofaifo ato fe mẽstekõi isharakõife.
2 TIMOTEO 2, 3 398

23 Anã ẽ mia yoinõ, ea nikasharafe. A shinãsharakanima. “Nõri Nios Ifofai,”


feratenãifo ato nikayamafe. Ato fe ixõ ãa mato pãrakani. Askax ãa
feratenãpaiyamafe. Askara yorafo chanĩmisfo Nios Ifofayamafiakanax.
samama õitifishkitirofoki. 24 Niospa Askaifãfe õi ato fe rafeyamafe.
meka yoimisto tsoa feratetiroma. Anori 6 Askara yorafãfe a fofãsakakĩ ato

askatamaroko keyokõi yorafo ato pãratirofo a kẽro tãpisharamisfoma


noisharafãi, ato tãpimasharatiro, fanĩrira ato yoimisfo ato anorima
tenekõisharata ato yoitiro. 25 Fẽtsa yoiaifãfe. Atirifãfe noko yoikõikanira
Niospa mekakõi nikakaspakĩ meka ato famisfo. Nãskakẽ a xotofakefãfe
anorima fisti shinãito, fenãmãshta ato noko yoikõikanira ikaxõ a yoiaifo anori
tãpimasharafe. Mĩ ato askafaino ãto ato nikataifaafo. Nãskakẽ a kẽrofãfe ãa
chaka xatetirofo Niospa mefeta akaino. shinãkani iskakakĩ: “Nõ fãsi
Askaxõ Jesús chanĩmara fakõinõfo. chakakakainaito, noko
26 Nãskafakĩ anã Niosnoa tãpimasharanõfora,” ixõ shinãkani
shinãsharanõfo. Oa tarapa mẽra ikia anorima ãto shinã mẽraxõ shinãkaxõ
keskara Satanás ato fapai kiki. Nãskaxõ nãskai fekaxtetitaiafo. 7 Nãskaxõ a ato
ato amapaiyai keskafakĩ ato yonofafãini. yoimis fẽtsari ato yoiaito, nikatai fakaxõ
Akka mia nikaxõ Jesús ato ifitiro. Niospa meka sharakõi tsõa mẽstekõi
Nãskaifono Satanás afianã ato afara tãpinakafoma. A rama ikai fẽtsari
yonomatiroma. Afianã tarapa mẽra ikia yoiaito, nikakãkiri aõxõ
keskara ikanima. tãpisharapaifikakĩ, tsõa tãpinakama
Niospa mekakõi. 8-9 ¿Mã mĩ shinãimẽ
Afeskakanimãkai yorafo na mai keyoaino anori aakõi Egipto anoa xanĩfãfe Faraón

3
1 Timoteo, õisharafe. Ẽ mia yoi israelifo ato yonomapaoni, mesemaxõ?
Jesús chaima oaino fekaxkõi ixii Askaito õikĩ Niospa Moisés nĩchini afe
kiki. 2 Fetsa noitama ãakõi kexemei, yorafo israelifo mai fetsa ari ato
askatari fẽtsa ãfe kori fisti shinãfãi, iyotanõ. Ato askafaito Faraón ato
ãakõi anofi inimamis ikãi, Niosnoa nĩchikaspani. Askaino a feronãfake rafe
chaka yoimis ikãi, askaxõ ãto apa yafi ano mokaya inifo; fẽtsa ane Janes
ãto afa nikakaspamisfo ikãi, ikaino fẽtsa aneri Jambres ini, nã rafe
yonoxofiaifãfe aichora ato famisfoma Faraón fe rafeafo ini. A rafe Moiséski
ikãi, ato noikaspamisfo, Niosnoa õitifishkinifo. Nãskaxõ ãto xanĩfo
shinãtama chakakõi fistis shinãmisfo, Faraón ãa pãranifo ato Moisés
3 afe yorakõi noiyamafãi, fetsafo nikanõma. Askafaifãfe õikĩ chipo ãto
noiyamata axokaspafãi, fetsafo ãa xanĩfãfe tãpini Moisés a feronãfake
pãramis ikãi, ãa apaiyai keskafakĩ mokaya rafe finõkõia ini.
enemisma ikãi, mitsisipakõi ikãi, afara Mokayafiakaxõ afaa tãpiama inifo. Nã
mĩshti sharafo noiyamafãi, 4 askata a afe rafeta Faraón yoinifo Moisés nikanõma.
rafeafo ato chakafafãi, samama Nãskafakĩri fetsafãfe Niospa meka
õitifishkimis ikãi, “Ẽkai tsoa mẽstekõi ato nikamakaspakani.
keskarama,” ixõ yoifãi, Nios noitama Nãskakaxõ Niospa meka mẽstekõi tsõa
afara chaka fisti fakĩ ato yoima ãto shinãmã anorima shinãkani.
inimamapaimiskõi ipaikani. 5 Askata a Oa Janes feta Jambres ãto xanĩfo
Nios Ifofaafo ichanãifono ato fe anorima yoiaifono ãto xanĩfãfe ato
ichanãkaxõ Niospa meka nikafikaxõ tãpini keskafakĩ. Nãskafakĩri na
399 2 TIMOTEO 3, 4

4
iskaratĩa na anorima yoimisfo ãa 1 Timoteo, ẽ mia kaxeta yoima, nikafe.
chanĩaifãfe nõ ato tãpixii afãfe afaa Jesús oatĩa nõko xanĩfokõi ixii Apa
tãpiafoma. Nios feta, keyokõi yorafo namisfo yafi
niafori ato yoixii. Jesús chanĩmara fakanax
Mã Pablo mekai xatekĩ Timoteo afe nai mẽra nisharapakenakafo; akka a
yoisharani chanĩmara famisfoma chiifã mẽra Niospa
10 Timoteo, mã mĩ ea õisharakõimiskĩ ato potai omiskõipakexanõfo. Nãskakẽ ãfe
ẽ ato afo tãpimanaito. Mã mĩ ea õimiskĩ Fake Jesucristo feta Niospa noko õiaino ẽ
afeskax ẽ isharaimãkai, Nios fisti mia yoi iskafakĩ: 2 Niospa meka fena
inimamapaifãi, Jesús noikĩ chanĩmara fenakima ato yoife fenãmãshta shara. A
fafãi, afarafo chakafo nokoaito ẽ tenefãi, nikapaiyaifo askatari a nikakaspaifori ato
ẽ yorafo noifãi, 11 a yora chakafãfe ea yoisharafe, mĩ ato yoisharaino ãto chaka
Jesúsxõ chakafaifãfe ẽ tenefãi, askai ẽ xatenõfo Jesús Ifofasharax isharanõfo.
omiskõimis. Mã mĩ tãpia ẽ afo tenemis. Shinãsharata, Niospa meka mẽstekõi yoife.
Askatari mã mĩ tãpia a Antioquía anoa 3 A yora chakafamai nokoaino yorafãfe

ita, Iconio anoa ita, a Listra anoxõ ea Niospa mekakõi nikakaspatirofo. A


chakafafiaifãfe ẽ teneni. Nãskakẽ nã nikatamaroko meka fetsafo shinãtirofo, nã
chakafoõxõ nõko Ifo Nios ea apaiyai keskafakakĩ. Anori fisti shinãkani.
kexesharamis ẽ tenesharakõimis inõ. Nãskakanax ano fisti ichanãkaxõ anorima
12 Na ẽ mia yoiai anori chanĩma. Nõ a fetsafãferi yoiaito nikakakĩ. 4 A Niospa
Cristo Jesús fe rafesharapaiyaito a Jesús mekakõi nikakaspakani a ãto xinifãfe
noikaspamisfãfe noko omiskõimaxii. 13 A shinãpaonifo keskari fakakĩ. 5 Nãskakẽ
yora chakafãfe ãa ato pãrakani. Askatari Timoteo, õisharafe. Afara afeskaraito
chipo ato pãrakĩ finakõixikani. Nãskakẽ Niospa mekakõi Ifofasharafe; mĩ
afara chakafakĩ ato pãraifãfe õikĩ shinãfenotama anori tãpisharafe. Mia
Satanásri ato pãraxii. omiskõimanaifono tenefe. Kafãkakaikĩ
14 Nãskakẽ Timoteo, na meka Jesúsnoa yorafo Jesúsnoa tãpimafe Ifofanõfo. Nã
mĩ tãpisharai. A mia tãpimanafo mã mĩ mia Niospa yoiai keskafafe shinãfãi.
tãpikõia. Nãskakẽ mĩ tãpisharakõi. 6 Iskaratĩa eõnoa ẽ mia yoi. Anã ẽ

Anori meka chanĩmara fafe, samarakaima mẽ chaima nai ea Jesúsxõ


shinãmakikima. 15 ¿Mã mĩ shinãimẽ retexikani. 7 Mẽ yonosharakõitiani ẽfe Ifo
yomepishtaxõ mĩ Niospa meka tãpiakĩ? Jesúsxõ. Ẽ chanĩmara fatitaifaa enekima.
A mekaõnoa mĩ shinãsharamiskĩ Cristo Keyokõi Niospa ea yoiai keskara mẽ aka.
Jesús chanĩmara faax nõ afe 8 Nõko Ifokõichi ea õimis ẽ

isharapakenaka. 16 Niospa ato Ifofasharakõiaito. Nãskakẽ ẽ akiki nokoaito


shinãmanaino feronãfakefãfe kirika ato ea afarafo inãsharaxii. Eres fisti ẽ fixiima.
kenexonifo Niospa meka ato Nã nõko Xanĩfo finakõia oaitĩa keyokõi nã
tãpimaxikakĩ. Fetsafãfe afara Ifofaafãferi fixikani. Aõ noikĩ a manaifori
chakafaifono, nõ ato Niospa meka ato inãsharaxii.
tãpimasharatiro anã askayamanõfo.
Askatari nõ isharapaikõikĩ nõ Niospa Pablonõ Timoteo fisti
meka õikĩ nõ tãpitiro afeska faxõ nõ yoini kirika kenexokĩ
Jesús Ifofasharatiromãkĩ. 17 Akka Nios 9 Timoteo, ea ano orisape. 10 Demãs

Ifofamisfãfe ãfe meka nikasharakõikaxõ, afarafo fichipaikĩ ea nonoa õifaiti,


Nios yonoxosharakõitirofo. Tesalónica ano kakĩ. Askatari
2 TIMOTEO 4 400

Crescenteri kati Galacia ano. Askatari yoiyamea. Ẽ askaito ea retepaikakĩ, oa


Titori Dalmacia ano kati. 11 Akka na poomãnã noko pipaiyai keskara ea
Lucas fisti efe ika. Nãskakẽ Marcos ea fatifo ea retepaikakĩ. Ea askafafiaifono
efexõfe ea axosharaiyonõ Niospa meka ea Niospa kexesharayamea ea tsõa
ato yoikĩ. 12 Akka ẽ Tíquico Efeso ano retenõma. 18 Afara chakafo ekeki
nĩchiyamea ẽa. 13 Mĩ oaitĩa ea ẽfe rakoti nokoaito õikĩ ẽfe Ifãfe ea kexetaifa a ẽ
fexõfe a Troas ano ẽ faferati a Carpo akiki nai mẽra nokoaitĩa. Fãsi nõko Nios
pexe ano. Askata ẽfe kirikari ea fẽxota, sharakõi, tsoa fẽtsakai askafatiroma.
askatari kirika fetsari ea fẽxota a fakka Nãskakẽ tsõa nõko Nios finõtiroma.
fichisharakõi ẽ akiki kenemis, aari ea Ares fisti sharafinakõia. Nõ aõnoa
fexõfe. Ẽ afo fichipaikai. yoisharapakexanõ. Nãskapakexapainõ.
14 Na yami famis Alejandro ea fãsi

mekafamis. Aato ea chakafaito õikĩ Pablo mã mekai xatekĩ ato


Niospa kopikiri omiskõimaxii. meka shara fomani
15 Õisharafe. Alejandro miari 19 Timoteoshta, ea Prisca yafi Aquila

chakafatiroki na meka shara Jesúsnoa ea yoixõfe, keyokõi yorafo Onesíforo


nõ yoiaito noko meka xatemapai kiki. pexe ano ikafori ea yoixõfe. 20 Erasto
16 Akka ea taefakĩ xanĩfo ano iyonifo Corinto ano nẽteyamea. Trófimo isinĩ
tsõakai eõnoa yoisharanima. Akka ikĩ rakakẽ ẽ Mileto ano
keyokõichi ea õifainifo fõkakĩ. rataferayamea. 21 Nã mechaka
Askafiaifono ẽ Nios iskafakĩ yoini: “Epa, ikamano ekeki ofe. Eubulonõ,
na ea nonoa õifainaifo ato Pudentenõ, Linõnõ, Claudianõ,
chakafayamafe,” ixõ ẽ Nios yoiyamea. keyokõichi Jesús chanĩmara faafãfe
17 Ea askafafiaifono ẽfe Ifãfe Jesús ea mato yoisharapaikani.
potayameama, ea kexexõ. Ea 22 Nõko Ifo Jesucristo mefe ipaxanõ.

askafaifono ẽ ratetima ẽfe Ifãfe ea Askatari Niospa mato noikõikĩ mato


kexeano ãfe kerex ea inãno ẽ ato yoinõ. kexesharakõinõ keyokõi. Nã tii ẽ mato
A judeofomafãfe ea yõkaifãfe keyokõi yoi.
nikanõfo ẽ Niospa meka Jesúsnoa ato Ẽkĩa Pablo
Pablo Tito Kirika Kenexõ Fomani

inõfo, ato kemamisma inõfo, afaa


Pablo Tito yoisharani chakafamisfoma inõfo ãfe fakefo. 7 Nã

1
1 Tito, ẽ mia kirika kenexõ fomai. Nios Ifofaafo kexemis sharakõi itiro,
Ẽfi Pabloki, Niosfi ẽfe Ifokõiki. Nã afaa chaka shinãmisma nãmãi xanĩfoax.
ea yoiai keskamis ẽ. Jesucristo ea nĩchia Nã keskara yora mĩ katotiro nã Nios
ẽ aõnoa yoimis inõ, nã Niospa katoa Ifofaafo kexemis inõ. Nã Niospa
yorafo ẽ ato tãpimanõ afãfe Jesús shinãmanai keskara inõ aõnoa afaa
chanĩmara fanõfo. 2 Niospa mai chaka yoiyamanõfo. Askatari
onifatama shinãkĩ iskafani: “Na yorafo ẽ kakapaimis itiroma. Askatari samama
ato katoano efe rafeaifono ẽ ato õitifishki imiskai itiroma. Askatari
ĩkikõipakenaka efe ĩpaxanõfo,” ixõ pãemis itiroma. Askatari setemitsamis
shinãni. Nãskakẽ nõ Nios Ifofapaikĩ nã itiroma. Askatari yora fetsa pãraxõ kori
yoiai keskara nõ chanĩmara fatiro. Nios fĩamis itiroma. 8 Askatamaroko
ramashara chanĩmisma. 3 Aatofi noko isharakõixõ yorafo ãfe pexe nokoaito
tãpimapaiyaitĩa ãfe meka shara noko atoki inimayanã ato ifitiro. Askatari
tãpimani. Nãskakẽ iskaratĩa ea nĩchia ẽ yorafo keyokõi ato afara shara
ato ãfe meka shara yoinõ eõxõ tãpinõfo. axosharakõimis itiro. Askatari ãa
Nã Nios noko ifimis nõ afe ĩpaxanõ. kexemesharamis itiro mẽstekõi
4 Tito, ẽ mia kirika kenexõ fomai. Mĩfi isharakõiyanã. Niospa meka
ẽfe fake keskarakõikĩ, eõxomãi mĩ Nios nikasharakõipai afara chakafapaifikĩ
chanĩmara fakẽ. Epa Nios mĩ Ifofakẽ anã akima. Nãskaxõ a Niospa
mia imasharakõipakenaka mia noikĩ fichikaspaifo anã shinãima. 9 Niospa
mia shinãsharamani. Nõko Ifo meka nikasharaxõ kachikiri fayamafãi,
Jesucristori mia askafai. nã Niospa yoiai anori chanĩmara faxõ
fetsafori yoitiro. Xafakĩakõi yoitiro.
Pablo Tito Creta ano Nãskaito nikai yorafo Nioski inimanõfo.
nĩchiferani ato tãpimanõ Askatari anorima yoimisfori ato
5 Tito, ẽ mia nĩchiferati Creta ano a nõ tãpimatiro, akairi tãpinõfo.
yonofai mitoxoma mĩ chipo mitonõ. 10 Akka nã fetsafo nikayospakõimisfo

Nãskakẽ ẽ mia yoiti iskafakĩ: “Nã pexe Niospa meka ato yoiaifono
rasi anoafo kexemisfo katofe nã Nios nikakaspakõimisfo. Nãskaxõ meka
Ifofaafo ichanãfono ato kexenõ,” ixõ ẽ fetsafaxõ yoimisfo ãa fanĩrira yoikakĩ nã
mia yoiferati. 6 A Nios Ifofaafo kexemis Moisés yoini keskara fisti nõ nikanõra
katofe afaa chaka shinãmisma. Ãfi ikaxõ. Akka nã judeofo ranãri askamisfo
fistiya inõ. Ãfe fakefo Jesús tãpiafo ãa chanĩkani. 11 Nãskakẽ ato xatemafe

401
TITO 1, 2 402

ato pãranõfoma. Kori fisti fipaikakĩ fayamakãfe. Askata mãri yorafo fe


anorima chakakõi ato tãpimapaikani rafesharakãfe. Ato noikãfe. Mãto afara
kiki. Nãskakẽ ranãrito atoõxõ Jesús afeskaraito shinãchakayamakãfe, a
kachikiri fayomisfoki. finõmataroko Nios yoikãfe.” Nãskaxõ
12 A feronãfake onãyato a inõpokoai anori ato tãpimasharafe, Titopa.
keskaraõnoa Creta anoxõ yoini: “Nono 3 Askatari a yõxafo tiiri ato yoisharafe

ikafo, Cretafofi chanĩmisfokĩ, iskafakĩ: “Isharakãfe a Niospa


nikayospafo, pikĩ fisti tãpiafo, yoinã fichipaiyai keskai. Askatari mã ranã
keskara pitsikõifo xanikõifo,” fani. 13 Nã paranõnãyamakãfe. Parakĩ ato
tãpiato ato yoikõini ato pãranima. Creta chakafayamakãfe. Yõxafofiax
anoafo chakakõi ikafo. Nãskafiaifono pãeyamakãfe. Askatamaroko afara
ato yoisharafe Titopa, anã askanõfoma, sharakõifo fetsafo ato tãpimakãfe,” ixõ
Niospa yoiai keskara nikanõfo. Nãskaxõ ato yoife. Askafafe ato yoikĩ, a ranã
Niospa meka chanĩmara fanõfo. 14 Akka askanõfo. 4 Nãskafaxõ anã ato
judeofãfe ãto xinifãfe ato yoipaonifoki yoisharafe, Titopa, yõxafo tiito a
anorima, ãa chanĩkakĩ. Nãskakẽ ato naetafafo ato yoisharanõfo a tiitori
yoisharafe anã ato nikanõfoma. Askatari tãpinõfo, nãskaxõ ãto fene
a Niospa meka anã nikaifãfema ato noisharakõinõfo, ãto fakefori
yoipaiyaifono, ato yoisharafe anã ato noikõinõfo, 5 afara chakafapaifikakĩ anã
nikanõfoma. anõfoma, kexemesharanõfo, askatari ãto
15 Fetsafo õiti sharayafo, mãmãi Epa pexe anoxõ ãto fakefo kexesharakõinõfo
Niospa ato chaka xatexonano. Nãskakẽ faki fofãsapaiyamanõfo, askatari ato
afara sharafo atonã sharakõifo. Akka a noisharakõinõfo, askatari ãto fene
õiti chakayafãfe ãto shinã mẽraxõ nikakõinõfo. Nãskaifãfe õikĩ fetsafãfe
chakakõi shinãmisfo. 16 Askafiax Niospa meka chakara fatirofoma, nã
chanĩmisfo, “Nõ Nios tãpiara,” iki, tsõa kẽrofo shara niaifãfe õikĩ, Nios
Nios shinãyamafi. Askara yõra Niospa Ifofakanax. Akka kẽrofãfe Nios
meka nikakaspakĩ chakafai. Nãskakẽ nõ Ifofafiakakĩ anorima shinãifono fetsafãfe
tãpitiro askara yora Nios fe rafemisma. Niospa meka chakara fatirofo, nã kẽrofo
Askara yõra shara shinãima, afaa pishta õikĩ, chaka niaifono, Nios Ifofafiakanax.
shara fatiroma, chakakõi shinãi. Akka nã kẽrofo Nios Ifofaax shara
ikaifono õikĩ fetsafãfe Niospa meka
“Niospa meka ato mẽstekõi chakara fatirofoma. Nãskara
tãpimasharafe,” Pablo Tito fani yõxafofofãfe ato shara tãpimatirofo,

2
1 Mĩfi askaramakĩ, Titopa, mĩ ato naetafafo.
yoisharafe. Niospa meka ato 6 Askatari naetapafori yoisharafe

mẽstekõi tãpimasharafe, mia iskafakĩ: “Mãri tãpikãfe, shinãsharakãfe


nikasharanõfo. 2 Askata anifo tiiri ato isharaxikãki. Afara chakafapaifikĩ anã
yoisharafe isharanõfo. “Anã ayamakãfe, kexemesharakãfe,” ixõ ato
pãeyamakãfe,” ato fafe. Askafaxõ ato yoife, Titopa. 7 Askatari mĩri isharafe.
yoisharafe: “Mãri isharakãfe mã askaito Keyokõi yorafo shara fafe. Afeskax
õikĩ fetsafãfe mato õinõfo. Afara isharatirofomãkĩ ato õimafe. Ato Niospa
chakafapaikĩ anã ayamakãfe, meka tãpimafe, mẽstekõi ato yoisharafe,
kexemesharakãfe. Shara shinãi ikãfe. xafakĩakõi. Niospa mekaki
Mãto õitinĩ Nios shinãkĩ kachikiri kakapaiyamafe. 8 Ato meka shara yoife.
403 TITO 2, 3

Mĩ shara yoiaito, mia fetsafãfe õiti noko sharafaxõa. Nõ afe yoraxõ nõ


iskafanõfoma: “Titopa noko meka chaka afara sharafapaikĩ nõ anõ.
yoira,” inõfoma. Tsoa mefe 15 Nãskakẽ ẽ mia yoiai keskafakĩ

feratenãyamanõ. Mefe feratenãpaikani keyokõi yorafo ato tãpimafe, mia


rãfitirofo. Mĩ afara chakafaino mia tsõa Niospa shinãmanaino. Afara
õiyamanõ. chakafaifãfe ato yoisharafe, anã
9 Askatari a ato yonomatifo ato yoife askanõfoma. Niospa yoiai keskafakĩ mĩri
iskafakĩ: “Mãto xanĩfãfe mato yoiaito ato yoisharafe, inimanõfo. Mĩ ato
akiki inimayanã nikakõikãfe afe askafaito mia nikasharanõfo Niospa mia
feratenãkakima. 10 Nãskaxõ mãto xanĩfo yoiai keskarafakĩ akairi nikasharanõfo.
ãfe afara onẽyamakãfe. Shara
yonoxokãfe, ramashara mã ato Nios Ifofaafo shara nitirofo

3
pãramismakĩ. Askara õikĩ mato 1 Nãskaxõ mefe yorafo ato
tãpisharanõfo mã ato yoisharafe, Titopa, iskafakĩ: “Mãto
yonoxosharakõiaito mãmãi Niospa xanĩfofo feta nafa xanĩfãfe yoiaito
meka shara shinãkĩ.” Nãskakẽ mãtoõxõ, nikasharakãfe. Ato nikasharax a mato
“Niospa meka sharara,” fatirofo. Nã yoiaifo keskakãfe. Askatari afara
Nios noko ifimis nõ afe ĩpaxanõ. afeskaraito ato axosharakãfe. Shara
11 Epa Niospa ãfe Fake Jesús nãmã shinãkãfe. 2 Askatari ato mekafakĩ
nĩchini nokoõnoax naiyonõ nõko chaka chakafayamakãfe. Fẽtsa mato
noko soaxoyanã nõ afe ĩpaxanõ. yoipaiyaito ferateyamakãfe. Akiki
Nãskakẽ nõ tãpitiro Epa Niospa keyokõi õitifishkiyamakãfe. Ato shinãsharakãfe.
noko noikõiaito. 12 Noko noikĩ noko Fenãmãshta ato yoikãfe,” ixõ ato
tãpimani afara chakafakĩ nõ xatenõ. yoisharafe, Titopa.
Noko afara chakafamapaiyaifãfe nõ ato 3 Nãskakẽ nõri afaa shinãyopaonima.

yoitiro iskafakĩ: “Maa, ẽ anã afaa Nõko õiti mẽra nõ afaa pishta
chakafapaima. Ẽ shara nipai, ẽ anã shinãtiroma nõ ipaoni. Nõ nikayospakõi
chaka shinãpaima,” nõ ato fatiro. nõ ipaoni. Nõ chaka shinãpaoni. A nã
Nãskaxõ nõko õiti mẽraxõ a afara chaka nõ ipaiyai keskara nõ ipaoni. “E shara
nõ fichipaiyai a Niospa fichipaiyaima, shinãi, nã ẽ ipaiyai keskara ẽ iki,” ikax
nõri anã fichipaitiroma. Askara nõa nõ pãramepaoni. Nõ yora fetsa ãfe
fichipaitama a nõ shinãmakitiro. afara fichipaipaoni. Nõ ato mekafakĩ
Nãskata nõ isharakõitiro. Niospa noko chakafapaoni. Chakakõi nõ ipaoni, afaa
shinãmanai keskara fisti nõ shinãtiro. pishta nõ mekeaima. Nãskax nõ
Nãskax nõ shara nitiro. Yora fetsafãfe noikaspa faatanãpaonixakikai nõ
chaka shinãifono nõ askara shinãtiroma, xatemisma. 4 Mã nõ askapaonino, Epa
Nios Ifofaxõ. 13 Iskaratĩa nõ Jesucristo Niospa noko noikĩ ãfe Fake fisti nĩchini
manai anã oaito nõ õisharapai. Nãfi nõko chaka noko soaxoniyonõ, nõ
nõko Ifokõikĩ. Nãfi Nioski. Nõ tãpia omiskõipakexanõfoma nokoõnoax
nokoki anã oxii. Nokoki nokoaito naiyonõ. Nãskaxõ noko õimani afeskaxõ
sharafinakõia nõ õixii. Nãato noko noko noimãkai. 5 Akka nõ chaka
nãxoni nõ omiskõipakexanõma nõko shinãmiskẽ noko nãxoni nõko chaka
chaka noko soaxoxiki, nõ afe nĩpaxanõ. noko soaxoxiki, nokomãi noikõikĩ. Akka
14 Nã nokoõnoax nani. Nõko chaka nõ afara shara faõxõ noko ifima. Noko
keyokõi noko soaxõfaini. Nãskaxõ nõko noikĩ nõko õiti fetsafaxõ noko
TITO 3 404

shinãmasharai. Noko askafaano nõ niax nikayamaino anã afaa yoiyamafe.


fena keskara shara nõ itiro. Niospa Askatari anã afe rafeyamafe, ares inõ.
Yõshi Sharapa noko askafatiro. Nõa nõ 11 Mã mĩ tãpia askara yõra Nios

niax nõ askatiroma. Nõa nõ chaka Ifofaama. Niospa meka nikaima, chaka


soametiroma. 6 Nõko Ifo Jesucristo noko shinãi, õiti chakaya. Askarato afashta
nãxoni, nõko chaka noko soaxoxiki shara faima. Mã ãa tãpimekõia, yora
noko ĩkipakexakĩ. Nãskakẽ Niospa ãfe chaka.
Yõshi Shara noko inã nõ mẽra nanenõ,
fishkomĩtsatiroma. 7 Nãskaxõ noko õiti Pablo mã mekai xatekĩ ato
shara faano, nõ afe rafekõitiro nokomãi meka shara fomani
noikõikĩ. afe rafeax nõ afe 12 Askata ẽ mikiki Artemas iyamakĩ

nisharakõipakexatiro nã nõ ipaiyai Tíquico ẽ mia nĩchixoni. Mikiki nokokẽ,


keskai. ekeki ofe, Nicópolis ano. Na oi pakeaitĩa
8 Titopa, ẽ mia xafakĩakõi yoiaki. Nã ẽ ẽ shinã ẽ nono Nicópolis ano itiroki,
mia yoiai keskara chanĩmaki. Nãskakẽ mechakaino. 13 Apolos yafi Zenas
Nios Ifofaafo yoisharakõife, kexesharafe. Nã Zenasmã noko ato
shinãsharata isharakõinõfo, yora fetsafo yoixomiski, nõko xanĩfo. A rafe mato
shara fanõfo. Askara shara ikax keyokõi makinoax foaifãfe ato kexesharafe.
nõ isharatiro. 9 Nãskata fẽtsa mia Nãskaxõ afara fichipaiyaifãfe ato inãfe,
feratenãito kemayamafe. Mia iskafaito: aya fõtanõfo. 14 Askatari a Jesús Ifofaafo
“Nõko xinifo mĩ tãpiama, mĩ ea ato yoife yonomisfo inõfo, yonosharakõi
keskarama,” mia faito kemayamafe. yononõfo, yonochakama. Askarafãferi
Askata oi mitsisipato mekaito afara yopakakĩ fitirofo, yonokaxõ.
kemayamafe. Moisés yoini keskafakĩ Askarafo ato yoife xanimisfoma inõfo,
mia mekafainĩfofãnaito kemayamafe. ato afara inãxikãki a omiskõiaifo,
Mĩ kemapanã sharamaki. A noko askafai afaamaisfo.
yõra afaa tãpiamaki. Askara fe nõ 15 Na ẽfe ikafãferi ãto meka shara mia

kemanãtiromaki. fomakani, Jesús Ifofaafãfe. A noko


10 Akka fẽtsa a Jesús Ifofaafo ato shinãifori noko ato yoixõfe. Niospa ãfe
yoisharakima ãa ato pãrakĩ ato shinã shara mãto õiti mẽra nanemanõ
paxkanãfaino kenaxõ yoisharafe mia mato noikõikĩ. Nã tii ẽ mia kenexõ
nikasharaimãkai anã askanõma. Akka fomai, Titopa.
mã mĩ yoikĩ rafefafiano mia Pablo
Pablo Filemón Kirika Kenexõ Fomani

nã Cristo Jesús nõ Ifofaito noko


Pablo Filemón yoisharani inimamamis keskafakĩ. 7 Ẽ mikiki
1-2 Ẽkĩa Pablo. Na karaxa mẽraxõ ẽ inimasharakõi mĩ ato noisharakõiaito
mia kirika kenexõ fomai. Na nõko exto nikai. Nãskakẽ ẽ mikiki inimai, efe
Timoteo feta nõ mia kirika kenexõ yorashta, a Nios Ifofaa fetsafo mĩ ato
fomai. Ẽ Jesucristoõnoa ato yoiaito, ea noikĩ mĩ ato inimamasharakõiaino.
nikakaspakakĩ ea achikaxõ karaxa mẽra
Pablo Filemón iskafani: “Mĩ yonomati
ea ikimatifo. Nãskakẽ ẽ mia yoi,
Onĩsimõ eõxõ sharafafe,” ixõ yoini
Filemón, mĩfi noko keskarakĩ Niosnoa
ato yoimis. Nãskakẽ nõ mia noikõi. Nõ 8 Cristo ea ifini ẽ ãfe meka yoimis inõ.

mia kirika kenexõ fomai, mia yafi a Nãskakẽ fãsi mekainĩkafã ẽ mia
mefeta Jesús Ifofaafo a mĩ pexe anoax yoifitiroxakĩ, akka ẽ mia askafapaima
ichanãmisfori nõ mato kirika kenexõ mĩmãi fetsafo ato noiyanã mĩ ato
fomai. Akka Apia nõko poi keskara, inimamasharakõiano. 9 Ẽ mia
nãskakẽ Arquipo yafi nõ ato kirika askafatamaroko ẽ mia noikõiyanã ẽ mia
kenexõ fomai. Akka nã Arquipo noko yoipai. Ẽkĩa Pablo mẽ anifokõia ẽ Cristo
keskarari nãatori ato Niospa meka meka ato yoiaito ea nikakaspakakĩ
yoimis. 3 Niospa mato noikĩ mãto shinã karaxa mẽra ea ikimatifo. 10 Nãskakẽ
mẽra mato shinãmashara mã Onĩsimõõnoa ẽ mia yoisharapai. Na
fekaxtenõma. Epa Nios feta nõko Ifo Onĩsimõfi ẽfe fake keskaraki. Nono
Jesucristo mato askafanõ. karaxa mẽraxõ ẽ Onĩsimõ Jesús
chanĩmara famati. Nãskakẽ Onĩsimõ ẽfe
Filemón Jesús Ifofaxõ yorafo noipaoni fake keskara.
4-5 Mẽmia nika mĩ nõko Ifo Jesús 11 Akka taeyoi Onĩsimõ mia

noikõiaito, askatari mĩ chanĩmara yonoxosharapaonima. Mã


fakõinaito, askatari a Jesús Ifofaafori mĩ askayopaofinixakĩ, iskaratĩa mĩo noikĩ
ato noisharakõia keyokõi. Mĩ askaito mia axosharatiro, nã ea axõai keskafakĩ.
nikakĩ ẽ mia nirixõ kĩfixõfafãini iskafakĩ: 12 Ẽ mia anã Onĩsimõ nĩchixoni ẽ aõ

“Aicho Epa Niosi, na Filemón mia noikõifikĩ. 13 Epa Niospa meka shara ẽ
Ifofasharakõia,” ixõ ẽ mia Epa Nios yoiaito ea karaxa mẽra ikimanifono, oa
kĩfixomis. 6 Askatari mĩ Epa Nios nono efe ixõ mĩ ea kexesharamis itikixõ
Ifofasharakõiyanã mĩ ato afara na Onĩsimõ ea kexenõ ẽ fichipaikerana.
axosharakõimis ato 14 Akka ẽ mia yõkaxoma nonoxõ ea

tãpimasharakõiyanã. Nãskakẽ ẽ Epa kexenõ, ẽ nẽtefapaima. Nãskakẽ, “Na ea


Nios mia kĩfixomis mĩ tãpisharakõinõ Onĩsimõ anã nĩchixõfe,” ẽ mia faima.

405
FILEMÓN 406

Nãskakẽ na Onĩsimõ mĩ efeta kori nimiyamafekẽ ẽ mia Jesús meka


yonomapaikĩ ea kexenõ mĩ yoitiro. yoiyamano mĩ Jesús Ifofakeranama afe
15 Õitsai, Niospa anori fichipaiyaino nĩpaxakĩ. 20 Efe yorashta, ẽ mia yoi nõko
askayameaki nãskax anã mĩ yonomati Ifoõxõ ea Onĩsimõ shara faxõfe. Ẽfe õiti
keskara ikima Nios chanĩmara faax. Mĩ inimamasharakõife.
yonomatifiax mikiki onekeratiki 21 Mẽ tãpia a ẽ mia yoiai anori mĩ ea

afetĩama. Anã iskaratĩa mia ano kaax, nikasharakõi. Askatari a ẽ mia kirika
chaka ikima mefe rafesharakõi kiki. Anã kenexona õikĩ a finõmainĩfofã mĩ ea
mikikinoax faki kanakama. 16 Anã mĩ axosharai. 22 Ẽ mia anã fetsari yoi. Mĩ ea
yonomati keskarama. Iskaratĩa mã Jesús Epa Nios kĩfixotitaifanõ. Mĩ askafaino
Ifofaa. Nãskax oa mefe nanea keskara ea karaxa mẽranoa kãimanafono ẽ
mã Jesús Ifofaax. Nãskai ẽ aõ noiai mikiki samama nokotiro. Nãskakẽ ea mĩ
keskafakĩ, mĩ aõ noifinakõitiro. pexe kene ano mĩ ea itipinĩ faxotiro,
Iskaratĩa anã oa mĩ yonomati Niospa ea kãimanano ẽ ano oxaxinõ.
keskarama. Mã isharakõia oa mĩ exto
keskara, anã oa yora fetsa keskarama. Mã Pablo mekai xatekĩ ato
17 Nãskakẽ mĩ oa efe nanea keskaraxõ meka shara fomani
mĩ efeta Jesús Ifofai, ẽ mikiki nokoaino 23 Na Ipafras Cristo Jesúsnoa yoimis a

mĩ ekeki inimayanã mĩ ea ifitiro yafi ea karaxa mẽra ikimatifo, aatori


keskafakĩ, na Onĩsimõki inimayanã mia yoisharai. 24 A efeta Jesucristo
ifisharakõife. 18 Akka mia yoimis, fetsafori Marcos ikaino,
chakafaferatimãkĩ, askayamãkĩ mia Aristaroco ikaino, Demãs ikaino, Lucas
nimiferatimãkĩ ea yoife ẽ mia kopifanõ. ikaino, nã tiito mia yoisharakõikani
19 Nãnori ẽ mia yoi mia kirika kenexõ mikiki inimakãkĩ.
fomayanã. A Onĩsimõ mia nimia ẽ mia 25 Nõko Ifo Jesucristo mato noikĩ mato

kopifanõ ea chanĩmara fafe. Efe kexesharakõipainõra. Nã tii ẽ mato yoi.


yorashta, mĩ ea nimia shinãfe. Mĩ ea Ẽkĩa Pablo.
Jesúsnoa Yoikĩ Fẽtsa Hebreofo
Kirika Kenexõ Fomani

Mĩ ẽfe Fakekõi. Nãskakẽ mĩ fisti


Jesús ãfe Apaõxõ yoini. Nãskakẽ nõ ãto xanĩfo finakõia ipanakaki,
tãpitiro afe keskaramãki ixõ yoini. 6 Nãskaxõ ãfe Fakekõi mai ano

1
1 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato kirika nĩchini. Nãskata ãfe ãjirifo yoini
kenexõ fomai mã tãpinõ Jesúsnoa. iskafakĩ:
Taeyoi Epa Niospa ãfe meka nõko xinifo Keyokõichi ẽfe Fake noikõikãfe.
israelifo yoipaoni mẽxotaima. Ãfe “Mĩ fãsi sharakõi,”
ãjiriõnoa ato yoipaoni. Askatari ãfe ixõ yoikãfe. 7 Nãskata ãfe ãjirifoõnoa
namapa ato yoipaoni. Askatari ãfe meka yoikĩ iskafani:
yoimisfoxõ ato yoipaoni. 2 Akka Ẽfe ãjirifo oa nefe koshi katiro
iskaratĩa noko yoia ãfe Fakeoxõ. keskara ẽ fai, ẽfe meka yoinõfo.
Nãskakẽ nõ tãpitiro Nios afe Nãfori oa chii xoisai keskarafo.
keskaramãki. Ãfe Fakeoxõ keyokõi nai Nãskakẽ nã ẽ ato yoiai keskafakĩ afara
mẽranoafoya mai anoafoyari onifani. arisafatirofo,
Nãskafata ãfe Fake katoni nai ixõ Niospa yoini. 8 Akka afianã ãfe
mẽranoafoya mai anoafoyari nõko Fakeõnoa yoikĩ iskafani:
xanĩfo finakõia inõ. 3 Nãfi Mĩ ea keskarari. Mĩri mĩ Nioskõi.
sharafinakõiaki Apa Nios keskarakõi. Mĩ ãto xanĩfokõi ipanaka. Mĩ keyokõi
Apa Nios afe keskaramãki noko õimani. ĩkikõisharapakenaka. 9 Mĩ afara
Nãato keyokõi kexesharamis ãfe sharafo noikõimis, nã afara chakafo
mekasharaõxõ. Askatari nokoõnoax nani noikaspayanã. Nãskakẽ ẽ mia katoni
nõko chaka noko soaxoxiki a keskara mĩ ãto xanĩfo inõ. Akka ãjirifo ẽ ato
shara noko õi. Nãskakẽ nõko chaka anã inimamai. Akka ẽ mia inimamakõi,
shinãima. Nãskata mã otoax nai mẽra ixõ yoini. 10 Askata anã yoini,
kani Apa fe xanĩfokõi ixiki. Mĩri ea keskarakõi. Mĩ ãto
xanĩfokõi. Afaa oniyamatai mai yafi
Niospa ãfe ãjirifo Jesús ato finõkõia nai mĩ onifakĩ taefani. 11 Nãskakẽ nãfo
4 Nãskakẽ nõ tãpitiro Niospa Fãke keyokõi mitokomexii. Akka mĩ fisti
ãjirifo ato finõkõia. Nãskax Niospa Fake keyonakama. Nã rapati mã chapoax
xanĩfokõi Jesús. 5 Akka Niospakai ãfe keyotiro keskai mai fe nai keyoxii.
ãjirifo yoikĩ iskafamisma: 12 Rapati chapokẽ potatirofo fetsa fena

Mãfi ẽfe Fakekõifokĩ. Ẽ mãto Epaki, shara fixikakĩ. Nãskarifiakĩ mai fe nai
ato famisma. Akka ãfe Fake fisti yoikĩ anã sharakẽma mĩ anã mai yafi nai
iskafani: pãofakĩ keyotiro. Anã fenashara faxiki

407
HEBREOS 1, 2 408

fenashara inõfo. Akka mĩ fetsatiroma. fetsafakĩ yonoxonõfo. Nãskakẽ nõ


Mĩ fisti ipanaka, Niospa meka chanĩmara fai.
ixõ Epa Niospa ãfe Fake yoini.
13 Niospakai ãfe ãjirifo yoikĩ Jesucristo nono mai anoax yorakõi ikiyoi
iskafamisma: oni, feronãfakekõi askafiax Nioskõi
Mã efe xanĩfo ikikai efe 5 Akka Niospa ãfe ãjirifo yoikĩ

ketaxamei. Tsaokãfe, iskafanima: “Na mai fena anoax mã


ixokai yoimisma. Akka ãfe Fake fisti xanĩfo ixii,” ixõ yoinima. (Nãskakẽ nõ
yoini iskafakĩ: Jesúsnoa nõ shinãmakitiroma nãmãi
Mĩ efe xanĩfokõi ikano nã mia xanĩfofinakõikẽ.) 6 Akka na kirika
noikaspaifãfe anã mia afeska kenekĩ David yoikĩ iskafani Niospa
fatirofoma mĩmãi keyokõi ato ĩkikẽ. shinãmanaino:
Nã mia noikaspaifo mĩ ato ikĩxii, ẽ Epa Niosi, keyokõi mĩ onifani.
mia askafaino mĩ efe xanĩfokõi ixii, Akka nõkai afama. Nãskafekẽ mĩ noko
ixõ yoini. 14 Akka Epa Niospa ãfe ãjirifo noiyanã mĩ noko shinãmis, noko
yoini noko kexesharanõfo. Fatorafãferi kexesharayanã. 7-8 Akka mĩ ãjirifãfe
Jesús Ifofaafomãkĩ afe ipaxakakĩ. noko finõyonifo. Nãskafiano nono mai
Nãskakẽ Niospa ãfe ãjirifo yoini a anoa mĩ noko xanĩfo ima. Nãskakẽ nã
Ifofaafo kexesharanõfo. mĩ onifanifãfe noko nikakõitirofo
Nãskakẽ nõ tãpia ãjirifo Jesús mĩmãi noko xanĩfo imasharakẽ,
finõkõia. ixõ keneni. Akka keyokõi nã Niospa
onifanifo nõ ãto xanĩfo itiro. Tsoa
Jesús nokoõnoax nanixakĩ noko fetsakai xanĩfo itiroma. Askafiano
imapakenakakĩ. Nãskakẽ kachikiri keyokõichi noko nikakanima. 9 Akka mã
fayamakãfe nõ tãpia Niospa noko noikĩ nono mai

2
1 Akka Cristo ãjirifo finõkõia. ano Jesús nĩchini yorakõi inõ. Nãskakẽ
Nãskakẽ nã meka chanĩmakõi ãfe ãjirifãfe Jesús finõyonifo. Akka mã
Niospa Fakeõnoa nõ nikasharakõitiro, nokoõnoax nai omiskõixõ noko chaka
na meka shara kachikiri fayamaxiki. soaxokẽ. Epa Niospa xanĩfo finakõi
2 Niospa ãfe ãjirifo nĩchini ãfe meka imani, nãskaramãi Niospa fichipaikĩ
yorafo yoitanõfo nõko xinifãfe keyokõi noko noikĩ. 10 Epa Niospa
nikasharanõfo. Akka keyokõi onifani aõnoax keyokõi inõfo.
nikasharayamaifono Niospa ato Nãskakẽ ãfe fakefo afe
omiskõimani. 3 Akka taefakĩ Jesús isharapakenakafo. Nãskaxõ ãfe Fake
yoiyoni nokoõnoax chipo naxiai, nõko Jesús nĩchini nokoõnoax omiskõiyonõ
chaka noko soaxoxiki nõ afe ĩpaxanõ. nõ afe ĩpaxanõ. Ãfe Fake fisti
Nãnori ato yoiaito nikakaxõ a afe nokoõnoax omiskõitiro nõko chaka
rafemisfãfe noko yoinifo. Akka nõ Jesús noko soaxoxiki. Nãato Apa Nios ika ari
Ifofaino, Niospa noko ifitiro. Akka nõ noko iyoano nõ afe ipaxatiro. 11 Akka
nikayamaino Niospa noko ifitiroma. Jesús ãfe Apa Nios nãri nõko Epa.
4 Askatari Niospa afara fetsa fetsatapafo Nãskaxõ noko chaka soaxona nõ a
tsõa atiroma keskara ato ispapaoni aõxõ keskara shara inõ. Nãskaxõ rãfikima
tãpinõfo ãfe meka chanĩmakõikẽ. noko yoikĩ iskafatiro: “Nafo ẽfe fakefo,”
Askatari ãfe Yõshi Shara ato mẽra ixõ noko yoitiro. 12 Nã chanĩmara
naneni ato katoxõ nãfãfe yonokĩ fetsa faafoõnoa Jesús Apa Nios yoikĩ iskafani:
409 HEBREOS 2, 3

Epa Niosi, mĩõnoa efe yorafo ẽ afaa chakafanima. Nãskakẽ nokori


yoisharaxii. Nãskakẽ ato fe mĩõnoax ẽ Satanás afara chakafamapaiyaito Jesús
fanãixii, noko axosharatiro nõ afaa
ixõ yoini. 13 Nãskaxõ anã yoikĩ iskafani: chakafayamanõ.
Epa Niosi, ẽ mia chanĩmara faaki,
ixõ yoini. Nãskafata anã yoikĩ iskafani: Jesús Moisés finõkõia

3
Epa Niosi, nã ea chanĩmara faafo 1 Efe yora mĩshtichi, Epa Niospa
mã mĩ ea inã ẽfe fakefo inõfo, mato katoni ãfe Fakekõifo mã inõ,
ixõ Jesús Apa Nios yoini. Nãskarakõi nãskaxri mã afe xanĩfo inõ. Niospa Jesús
keneni David. nĩchini nokoõnoax nanõ. Akka nãatori
14 Nã fakefo apa fistichi ato fake Apa Nios noko kĩfixomis. Akka a ato
fafĩano nã yora fistiyata nã imi fistiya Nios kĩfixomisfo Jesús ato finõkõia.
ikafo tsoa osiama. Nãskarifiai Jesúsri Nãskakẽ Jesús shinãsharakõikãfe. 2 Akka
noko keskara yorakõi ipaoni. Yorakõi a Niospa Jesús yoini keskara, nãskara
kãinixakĩ noko nãxoni Satanás yõshi asharakõini. Nãskatari Niospa Moisés
chaka nõko ifo iyamanõ anã noko katoni israelifo Egipto mai anoa ato
namapakenõma. Nokoõnoax Jesús ifinõ, askatari ãfe meka shara ato yoinõ.
naitĩa Satanás ãfe kerex xateni anã noko Nã Niospa yoini keskarari Moisés
afeska faxima. 15 Akka Jesús nokoõnoax asharakõini. 3 Akka Moisésnoa
nayoamano yorafo nõ naira ikax yoisharafitirofono, askatamaroko
ratekõipaonifo. Askafiano mã Jesúsnoa yoisharakõitirofo. Nã pexe
nokoõnoax Jesús naxõ noko chaka sharaõnoa yoisharatirofono,
soaxona afe ĩpaxanõfo. Nãskakẽ napai askatamaroko nã pexe famisnoa
nõ anã ratetiroma. 16 Akka mã nõ tãpia yoisharakõitirofo. Nãskarifiakĩ
Jesúskai onima ãfe ãjirifo afara ato Moisésnoa yoisharafitirofono akka
axoyoi. Askatamaroko Abraham ãfe Jesúsnoaroko yoikĩ finasharakõitirofo.
fenafo nã chanĩmara faafo, Abraham 4 Ãa pexe itiroma. Akka nã pexe famisto

chanĩmara fapaoni keskafakĩ chanĩmara atiro pexesharafakĩ. Nãskarifiakĩ Epa


faifono ato afara axosharayoi oni. Niospa keyokõi onifani. 5 Akka Moisés
17 Akka Jesús noko keskara yorakõi ini. Epa Niospa ãfe yonomati ini. Niospa
Nãskakẽ nã nõ meemis keskarari arifi yoini keskafakĩ, nãskarakõi ani. Ãfe
meepaoni. Yorafãfe noikaspaifono kaifo israelifo ato yoipaoni Niospa
meepaoni paekõi. Askatari mekafaifono, meka. Askatari ato kexesharapaoni.
askatari chakafamapaiyaifono, Askatari Egipto anoa ato ifixõ ato iyoni.
meepaoni paekõi. Nãskakẽ nokoõnoa Nã Moisés apaoni keskafakĩ õikĩ
shinãi. Noko potaxikima. Nãskakẽ Epa keyokõichi tãpikõitirofo Epa Niospa ãfe
Nios noko kĩfixomis noko imasharanõ. Fake nĩchiai afe yorafo ichapakõi ifinõ
Akka nã Jesús nokoõnoax nani nõko nai mẽra afe ĩpaxanõfo. 6 Akka Jesúskai
chaka noko soaxoxiki. Nãskakẽ noko Epa Niospa ãfe yonomatima. Ãfe
Apa Nios kĩfixotiro iskafakĩ: “Epa Niosi, Fakekõi. Nãskakẽ afe yorafãfe ãto
ẽ ato nãxonikĩ ato chaka soaxõfe nã ea Ifokõi. Akka tsoamãki afe yorafo ẽ mato
chanĩmara faifo,” ixõ Apa yoitiro. yoinõ. Nõ Jesús Ifofaxõ a noko yoiyoni
Nãskaxõ noko Epa Nios kĩfixomis keskafakĩ nõ manasharai nã anã oaitĩa,
xanĩfokõi itiro. 18 Satanás Jesús nõ kachikiri fayamax nõ afe yorakõi nõ
chakafamapaini. Akka Jesús omiskõifikĩ iki.
HEBREOS 3, 4 410

Epa Niospa mato yoiai keskara


Niospa fakefo aõnoax inimakõitirofo anã fisti nikasharafafãikãfe. Mãto xinifãfe
ãto õiti fekaxtenõma Epa Nios nikakaspakakĩ ãto õiti
7-8 Akka Niospa Yõshi Sharapa yoikĩ kerexkõi fapaonifo. Nãskakẽ ato
iskafani: keskara iyamakãfe. Mãto õiti kerex
Epa Niospa mato yoiai keskafakĩ fayamakãfe. Nãskax nikayospa
nikasharakãfe. Mãto õiti iyamakãfe,
kerexfayamakãfe Niospa meka ixõ Niospa meka yoikĩ kenenifo.
nikakaspakĩ. Mãto xinifo keskara 16 Akka, ¿tsoafo Niospa tsekanimẽ

iyamakãfe. Mãto xinifo ẽ ifini Egipto Egipto mai anoa ãfe meka
anoa. Ẽ ato ififinino tsõa istoma anoxõ nikakaspakakĩ kachikiri faifono? Akka
ea nikasharanifoma. Askakimaroko Jesús keyokõi nõko xinifo Moisés Egipto mai
mato yoiai keskara nikasharakõikãfe. anoa iyoni. Nãfãfe Nios
9 Nã tsõa istoma anoxõ mãto xinifãfe ea nikakaspapaonifo. 17 Akka, ¿tsoafoki Epa
nikakaspapaonifo nã tsõa õiyomisma ẽfe Nios õitifishkinimẽ cuarenta xinia mã
yonoshara ẽ ato ispafiaino. Ano akax? Nã nikakaspayanã afara
afaamano a piaifo ẽ ato inãpaoni. chakafaifoki ini. Nãskakẽ Epa Niospa
Askatari ano fakamano, ẽ ato inãpaoni. tsõa istoma anoxõ keyokõi ato
Ẽ ato xinia ranã askafafiaino ea namapakeni. 18 Akka, ¿tsoafo Niospa
nikakaspapaonifo. 10 Nãskakẽ ẽ atoki yoinimẽ iskafakĩ? “A ẽ mato
õitifishkini. Nãskakẽ ẽ yoini iskafakĩ: “Ea inimamapaiyai keskafakĩ ẽ anã
nikatamaroko ãto õiti mẽraxõ afara askafapanakama,” ixõ yoini. Akka nã
chaka shinãmisfo. A ẽ ato shinãmapaiyai nikayospafo ato yoikĩ askafani. 19 Akka
keskarakai tsõa nikafoma.” 11 Nãskakẽ ẽ Epa Nioskai tsõa chanĩmara fanima.
atoki õitifishkikĩ ẽ atoõnoa yoini Nãskakanax a Niospa ato imapaiyai ano
iskafakĩ: “Na israelifãfe ea tsoa ikinima. Nãskakẽ tsõa anoxõ
nikakaspakani. Nãskakẽ a ẽ ato tenenima inimayanã.

4
inimamapaiyai keskafakĩ ẽ ato 1 Akka Epa Niospa noko yoiyoni

axopakenakama,” iskafakĩ: “Mã ea Ifofaino ẽ mato anã


ixõ Epa Niospa nõko xinifoõnoa yoini. inimamatiro. Akka mã ea Ifofayamakẽ ẽ
12 Efe yora mĩshtichi, õisharakãfe. mato inimamatiroma,” ixõ noko yoiniki.
Nõko xinifo keskara iyamakãfe. Mãto Nãskakẽ keyokõichi nõ Ifofanõkãfe. 2 Epa
shinã mẽraxõ mã Jesús chanĩmara Niospa noko yoia: “Ẽ mato ifipai,” noko
fayamax chakakõi mã itiro. Mã askaikai fani. Nãskarifakĩ Epa Niospa nõko xinifo
nã Nios nĩpanakãfe mã ipanakama. yoikĩ iskafani: “Ẽ mato ifipai mato
13 Askatamaroko pena tii yoinõnãsharakĩ inimamapaixikĩ anã mã fekaxtenõma,” ixõ
inimama faatanãkãfe nõko Ifoxõ ato yoini. Ato askafafiaino tsõakai
shinãsharakõixikakĩ. Afara chakafãfe nikasharanima. Kaxpakõi Epa Niospa ato
noko pãratirofoki nõ chakafanõ. Akka yoini. 3 Akka Niospa Moisés shinãmanaino
nõ nikaxõ nõ anã shinãsharatiroma. iskafakĩ kirikaki kenekĩ yoini:
Nõko õiti chakakõi itiro. Nãskakẽ ato Ea nikayamaifono ẽ atoki
nikayamakãfe. 14 Akka nõ taefakĩ Jesús õitifishkikĩ. Nãskakẽ ẽ ato fãsikõi yoia
chanĩmara fakõini keskafakĩ eneyamax iskafakĩ: “Mã ea nikayamaino ẽ mato
nõ afe ipaxatiro. 15 Akka nã kirika mai shara fetsa ano imapakenakama
keneano iskakĩ ẽ mato yoinõ, anoax mã isharanõ,”
411 HEBREOS 4, 5

ixõ ato yoini. Akka Epa Niospa keyokõi mẽra nõ õitiro. Nãskarifiai Epa Niospa
onifani. Mã keyokõi askafakĩ fetsaxõ meka fãsi finakõia. Ãfe meka shara nõ
teneni. Nãskafakĩri Niospa fichipai afe mẽra ikano aõxõ nõ tãpitiro nõ shara
yorafo isharanõfo anã fekaxteyamanõfo. ikamãki askayamai nõ chakamãki.
Iskaratĩari afe yorafo isharamapai afe 13 Epa Niospa keyokõi tãpia nõ

isharapakexanõfo. Akka nõa nõ Nios õtatiroma. A nõ afara shinãxõ nõ amis


chanĩmara faino, Epa Niospa noko keskara keyokõi tãpikõia. Akka nõri
ifisharai nõ inimapakexanõfo. 4 Akka tãpia a nõ amis keskara. Nãskakẽ nõ
kirikaki Moisés keneni pena tenetiõnoa Nios pãratiroma.
yoikĩ. Iskafakĩ keneni:
Seis nia yonokĩ Epa Niospa A Nios ato kĩfixomisfo Jesús ato finõkõia
keyokõi onifani. Nãskaxõ pena fisti 14 Akka Jesúsfi Niospa Fakekĩ. Askatari
teneni, noko Nios kĩfixomis. Nãatofi a Nios ato
ixõ keneni. 5 Askatari anã kirikaki kĩfixomisfo finõkõiaki. Nãskax nai mẽra
keneni, iskafakĩ yoikĩ: Nios ano kani. Nãskakẽ nõ kachikiri
Efe isharapakenakafoma, fatiroma nikakõisharayanã. 15 Nãatori
ixõ kirikaki kenekĩ yoini. meemis a Satanás noko afara
6 Askafiano ranãri afe chakafamapaiyai keskara. Nãskakẽ
isharapakenakafo. Akka nã Niospa meka nãato tãpia a nõ meemis keskara
nikakaspaifo afe ipanakafoma. 7 Nãskakẽ fekaxkõi. Akka Satanás Jesúsri afara
Niospa shinãmanainori chipo David chakafamapaini. Nãskafekẽ Jesús
kirika kenekĩ yoini iskafakĩ: nikanima. Nãskakẽ nokori axotiro.
Iskaratĩa Niospa meka nikakĩ 16 Nãskakẽ nõ Nioski ranokima nã nõ

mãto shinãmã shinãsharakãfe. yoipaiyai keskara nõ yoitiro. Nõ yoiaito


Anorima shinãkakima, Niospa noko noikĩ noko afara
ixõ David yoini. axosharatiro.

5
8 Mã Moisés naano, Josué israelifo iyoni 1 Ẽ mato yoinõ afeskax ato Nios

Canaán mai ano isharanõfo. Nãskaifono kĩfixomis xanĩfo itirofomãki. Nã


Niospa iskafakĩ yoini: “Nã ea Ifofaafo efe Niospa ato katoato nãato noko kĩfixonõ.
nai mẽra isharapakenakafo,” ixõ yoini. Nã Niospa katoa noko keskara yorari
9 Nãskakẽ mã nõ tãpia nõ Ifofaax, nõ afe itiro. Nãfi Nios noko kĩfixomis xanĩfo
isharapakenaka. Epa Niospa afe yorafo itiro. Nãskakẽ yorafãfe Epa Nios aicho
inimamasharapai isharapakexanõfo. 10 Epa fakakĩ a Nios ato kĩfixomisto ãfe xanĩfo
Niospa keyokõi onifaxõ inimayanã teneni. afara inãmis atori Nios inãnõ. Askatari
Nãskarifiai nõ Epa Nios ano kaax a nõ yorafãfe ãto chaka soapaikakĩ nã yoinã
iyopaoni keskara nõ anã itiroma, Niospa ina fexomisfo retexõ ato koofaxonõ Epa
noko inimamasharakõiaino. 11 Akka Niospa ãto chaka ato soaxonõ. 2 Akka
fekaxfiano nõ Nios Ifofakõitiro afe nãri noko keskarari nãatori afara
isharapakexakĩ. Akka nõko xinifãfe chakafatiro. Nãskakẽ tsõa
nikayamaito Epa Niospa ato mai shara tãpisharayamakĩ, shinãsharakima afara
inãpaifikĩ ato inãnima. Nãskakẽ nõri ato chakafaino, nã xanĩfãfe tanaima
keskara ipaima. isharaxõ ato axosharatiro. 3 Nãskaxõ
12 Epa Nios nipanaka. Nãskarifiai ãfe yorafãfe nã yoinã inafo inãino nãato
meka keyonakama, mitsisipakõi. Akka retexõ koofakĩ Epa Nios ato kĩfixomis
keno ikikõichi nami potexõ ãfe xaki Epa Niospa ãto chaka ato soaxonõ.
HEBREOS 5, 6 412

Nãskatari ãri ãfe yoinã ina retexõ tãpiaino. 12-13 Akka mã Niospa meka
koofamis ari Epa Niospa chaka soaxonõ, nikakĩ mã mã xinia ranã aka. Nãskakẽ
a noko axomis keskafakĩ. 4 Akka ãkai tãpikõixõ mã ato yoikerana. Akka mãkai
tsoa katometiroma Nios ato kĩfixomis tãpisharama. Akka a mã taefakĩ Niosnoa
xanĩfo ixii. Nios fistichi ato katotiro mã ato yoiyoni mã mã shinãmakia.
Aarón ani keskafakĩ. 5 Nãskarifiai Cristo Nãskakẽ mato anã tãpimanõfo mã ato
aari katomenima Nios ato kĩfixomis fenai. Nã fake yome chocho afiai
xanĩfokõi ixiki. Akka Apa Nios fistichi yosiaima keskarakõifo, mã. Akka fake
yoini iskafakĩ: yomẽkai afaa piyotiroma. Nãskarifiakĩ
Mĩ ẽfe Fakekõi. Nãskakẽ mĩ fisti mãri Niospa meka tãpisharaima.
ãto xanĩfo finakõia ipanakaki, Nãskakẽ mã tãpiama fato sharamãkĩ
ixõ yoini. 6 Askatari anã iskafakĩ yoini: fatofori chakamakĩ. 14 Akka nõ pena tii
Mĩfi ato Nios kĩfixomis xanĩfo Niospa meka õifafãikĩ nõ tãpikõiax
ipanakaki, nã xanĩfo Melquisedec isharakõitiro mãmãi nõ tãpiax fato
ipaoni keskara, sharamãki, fatofori chakamãki.

6
ixõ Apa yoini. 1 Akka nõkai fakefo keskarama.
7 Jesús nono mai ano ikax, mã chaima Fakefãfekai afaa tãpisharafoma.
naxiki omiskõikõini. Nãskaxõ fãsikõi Akka nõroko tãpisharakõia. Akka fetsa ẽ
mekayanã oiaiyanã Apa kĩfini iskafakĩ: mato yoipai a ẽ mato yoiyomis keskara
“Epa, mĩ keyokõi tãpia. Ea mĩa ifipaikĩ anã ẽ mato yoima. Mã nõ tãpia a nõ
ea mĩa ifitiro ẽ nanõma,” ixõ yoini. afara chakafamis. Nãskakẽ nõ
Mẽxotaima nã Ãpa amapaiyai keskara rãfikõiyanã nõko chaka shinãmakitiro.
fisti shinãkĩ Jesús ãfe Apa nikakõini. Nãskaxõ nõ Nios Ifofaino noko chaka
Nãskakẽ ãfe Ãpa tenemakõini soaxotiro nõ afe ĩpaxanõ. 2 Mã nõ tãpia
axosharakõiyanã omiskõiaino. 8 Akka noko fẽtsa maotisafaino keyokõi
Jesús Niospa Fakekõifiax omiskõini. tãpitirofo mã nõmãi Nios Ifofaino.
Omiskõifikĩ Apa nikakõini. 9 Nokoõnoax Askatari nõ tãpia noko Nios kĩfixoyanã
omiskõifikĩ Apa Niospa yoiai keskara ãto mifi noko mãmãtirofo Niospa Yõshi
nikakõini. Nãskaxõ a nikaifo ato Sharapa noko imasharanõ. Nãskatari mã
ifipakexakĩ. Nãskax noko ifimis sharakõi nõ tãpia nõ Jesús Ifofaax nõ naax nõ
imis. 10 Epa Niospa ãfe Fake Jesús anã otoxiai. Akka a Jesús
katoxõ yoikĩ iskafani: “Mĩfi nã nikakaspamisfo Niospa a
Melquisedec keskara ikikai. Nãskakẽ a omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii.
ea ato kĩfixomisfãfe ãto xanĩfokõi mĩ Nãskakẽ nãfo mã nõ tãpikõia. 3 Nãskakẽ
ipanakaki ato ĩkipakexakĩ. Nãskaxõ a a Niospa fichipaiyaino afara fetsafori nõ
eõnoa ato kĩfixomisfo xanĩfofori mĩ ato tãpitiro.
finõkõinĩfofãnakĩ,” ixõ Ãpa yoini. 4 Nãskakẽ nõ Jesucristoõnoa meka

shara nikaxõ chanĩmara faax mã naax


Õisharakõikãfe. Mã Jesús kachikiri faa Nios fe nõ ipaxatiro. Nãskatari Niospa
fãsi mesekõi itiroki Yõshi Shara noko fe iki. 5 Nãskakẽ nõ
11 Ẽmato yoia Epa Niospa Jesús katoa Niospa meka tãpisharakõiaino a Niospa
a noko Nios kĩfixomis afe xanĩfo afara shara noko yoiai nõ atiro. Askatari
finakõia ixii. Akka nãõnoa ẽ mato fetsa Niospa afara sharafo noko famapai
yoisharapai. Nãskakẽ ẽ mato anã afara sharafo nõ atiro, ãfe Yõshi
yoisharatiroma mãmãi fenãmãshta Sharaõxõ. 6 Nãskakẽ keyokõi nõ afo
413 HEBREOS 6, 7

tãpifixõ nõ Niospa Fake kachikiri faxõ finõtiroma. Ramashara ẽ chanĩmisma. Ẽ


chakafakĩ mekafaxõ, nõ anã Ifofatiroma mia yoinõ mĩ tãpisharakõinõ. Ẽ mia
mã nõmãi chakafaxõ a noko Ifimis. Anã axosharakõikai mĩ fenafo ichapakõi
tsõa noko ifitiroma. 7 Akka ẽ mato yoinõ inõfo. Akka mĩkai ato tanãtiroma mĩ
nikakapo. Oi ikaino mai mechanatiro. fenafomãi ichapakõikẽ,” ixõ Niospa
Nãskakẽ tare anoax fanafo foaisharatiro. Abraham yoiyoni. 15 Nãskakẽ Abraham
Nãskakẽ a tare yonomisfo inimatirofo fena fenakima manakõipaoni. Nã
fanafo foaisharaino Niospamãi Niospa yoiyoni keskarakõi fakĩ
imasharaino. 8 Akka nã tare fetsa chaka Abraham ãfinĩ fake fini. Ãfe fake Isaaca.
anori oi ikaino, fanasharafo foaitiroma. 16 Akka fẽtsa noko yoikĩ iskafatiro: “Ẽ

Moxa chakafo fisti foaitiro. Nãskakẽ mia pãraima ẽfe xanĩfãfe mã ea õi.
koofatirofo nã fanachakafo kooi Nãskakẽ nã ẽ mia yoiai keskara ẽ mia
mitokomenõ. Nãskarifiakĩ fẽtsa Niospa axoxii,” ixõ noko yoitiro. Nãskakẽ nõ
meka shara nikafafãifikĩ Nios chakafakĩ tãpitiro nokokairoko pãraito.
mekafaito nã keskarafo Niospa nã 17 Nãskarifiakĩ Niospa noko tãpimapai

omiskõipakenakafo mẽra potaxii. Nõ ãfe meka chanĩmakõi. A noko yoiyoni


tare shara keskarakẽ Epa Nios nokoki keskara afeskaxõ anã fetsafatiroma.
inimatiro. Akka nõ tare chaka keskarakẽ Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ: “Ẽ Nioskõi.
Epa Nios nokoki inimatiroma. Nãskakẽ Tsõakai ea finõtiroma. Nãskakẽ nã ẽ
noko omiskõimaxii. mato yoiai keskafakĩ mã ea chanĩmara
fatiro,” ixõ ato yoini chanĩmara fanõfo.
Akka mã nõ tãpia nõ Jesús chanĩmara 18 Chanĩma Niospa a noko yoiyoni
faax nõ isharakõitiro keskara mã noko õimasharakõia mã nõ
9 Efe yora mĩshtichi, mẽ matoõnoa tãpia. Nãskakẽ noko pãratiroma. Noko
tãpisharakõia. Mãkai ato keskarama. yoini iskafakĩ: “Ẽfe Fake ẽ matoki
Akka Jesús Ifofaax oa mã fãi kai nĩchixii mãto chaka mato soaxonõ mã
keskara mã Nios ari kai. 10 Akka Epa efe ĩpaxanõ,” ixõ noko yoini. Nãskakẽ
Nios sharakõi. Afaa chaka shinãmisma. nõ chanĩmara fai nã noko yoiyoni
A mã sharafamis Epa Niospa tãpia, keskara ãfe Fakeõnoax Epa Nios ano nõ
shinãmakima. Askatari mã Nios noikĩ a afe ipaxatiro. 19 Nãskaxõ anã afaa fetsa
chanĩmara famisfo mã ato axosharamis. nõ shinãtiroma. Nios makinoakai tsõa
Nãskakẽ Epa Nios shinãmakima. 11 Akka noko potatiroma. Nãskakẽ Epa Nios fe
Epa Nios kachikiri faxoma a mã akai nõ ipanaka. 20 Jesús nai mẽra kani nõ
keskararifakĩ, ato sharafakĩ mẽxotaima aõnoax chipo kanõ. Nãrixõ xanĩfokõixõ
Ifofasharakõikãfe, “Nioski nokoaitĩa nõ noko Apa Nios kĩfixõfafãini Melquisedec
afe isharapakexakĩ,” shinãkõikĩ. 12 Akka ipaoni keskaraxõ.
Epa Niospa meka shinãmakiyamakãfe.
Epa Niospa fetsafo yoini iskafakĩ: “Mã Nã Melquisedec yorafo
ea Ifofakĩ mã ea manasharaito ẽ mato Nios kĩfixomis ipaoni

7
afara shara inãxii,” ixõ ato yoini. 1 Akka Melquisedecnoa ẽ mato
Nãskarifiakĩ mãri manasharakãfe, Jesús yoinõ afe keskara ipaonimãki.
kachikiri faxoma. Mãri afara shara Melquisedec xanĩfo ipaoni pexe rasi ãfe
fixikakĩ. ane Salem anoax. Askatari ato Nios
13-14 Niospa nõko xini Abraham kĩfixomis ipaoni. Nã cuatro xanĩfofo
yoiyoni iskafaki: “Ẽkĩa mĩ Nios. Ea tsõa yometso chakafo ato ĩchoxõ Abraham
HEBREOS 7 414

ãfe pia ifitani, afama mĩshtifoya oaino, Abraham ipaoni. Nãskaxõ Abraham
nã Melquisedec Abrahamki nokoni. Melquisedec afarafo inãino Levífãfe
Nãskata Melquisedec Abraham Nios akairi inãi keskafanifo. Nõ tãpiama
kĩfixoni axosharanõ. 2 Askafaito õikĩ afetĩara nani. Nãskakẽ nia keskara nõ
Abraham Melquisedec nã afama mĩshti famis. Nã Abraham Melquisedec afarafo
fitanai ranãri inãni. Nã Melquisedec ãfe inãitĩa Abraham ãfe fena Leví anokai
ane “Asharakõimis,” famisfo. Nã Salem fakeama ini. Chipo Leví fakeni. Nãskakẽ
pexe rasi anoax xanĩfo ipaoni. Nã Salem nõ tãpitiro Melquisedec fistichi ãto xini
ãfe ane “Isharakõi,” fapaonifo. 3 Nã Abraham yafi ato finõkõia.
Melquisedec ãfe epa yafi ãfe efa nõ 11 Efe yora mĩshtichi, shinãkapo. Epa

tãpiama. Ãfe xiniforikai nõ tãpiama. Niosxõ Moisés noko yoini keskafakĩ Leví
Askatari nõ tãpiama a fake kãinitĩa. A fenafãfe noko Nios kĩfixomisfãfe noko
nanitĩari nõ tãpiama. Nãskakẽ nõ ifitirofono Niospa ãfe Fake
Melquisedec shinãkĩ Niospa Fakeri nõ nĩchikeranima Apa Nios noko kĩfixomis
shinãtiro. Nãato noko Niosnoa kĩfixomis inõ. Cristokai Leví ãfe fena Aarón
xanĩfo ipanaka. keskarama. Nã Cristo Melquisedec
4 Efe yora mĩshtichi, shinãkapo. keskarakõi. 12-14 Akka tae fenai Leví ãfe
Melquisedec xanĩfokõi ipaoni tsoa fena Aarón ini. Nã Aarón yorafo ato
keskarama. Akka Abraham israelifãfe Nios kĩfixomis ini fetsafãfe ãto xanĩfo.
taefenai ãto xini iyopaoni. Abraham Akka nõko Ifo Jesúskai Leví ãfe fenama,
sharakõi ipaoni. Askafixõ Abraham xoko fetsa ini. Nãskax Aarón keskarama.
Melquisedec afama mĩshti inãni ãfe Akka nõko Ifo Jesús Judapa fena. Nã
afaayamafekẽ. Akka Melquisedec xanĩfo Levipa chipoko Judá. Akka, “Judapa
finakõia ini Abraham sharafiano. yorafãfe yorafo ato Nios kĩfixomisfo
5 Israeli xoko fetsafo Leví ãfe fenafo Epa itirofora,” ixõ Moisés yoinima.
Niospa katoni. Nãfãfe ãto kaifo Epa Nios Askafiano Niospa ãfe Fake Jesús nĩchini
kĩfixopaonifo. Nãskakẽ Moisés yoini yorafo ato Nios kĩfixomis inõ. Nãskatari
keskafakĩ nã ato Nios kĩfixomisfo kori a Moisés yoini keskara Epa Niospa
fisti rasi ato inãpaonifo. Askatari ãto fetsafani.
afama mĩshtifori ato inãnifo ãto kaifãfe. 15 Nãskakẽ anã ẽ mato mẽstekõi
6 Akka Melquisedec Leví ãfe yoisharapai. Iskaratĩa xafakĩakõi nõ
fenayamafiano Abraham ãfe afama tãpishara Nios afara fetsa yoini keskara
mĩshtifo fetsa fetsatapafo inãni. Nãskakẽ noko Nios kĩfixomis ãfe fena Jesús,
Melquisedec Abraham yoini iskafakĩ: Melquisedec keskara nokoki nokoni.
“Abraham, mia Niospa axosharai,” ixõ 16 Akka Moisés yoini keskarakõi Leví ãfe

yoini. 7 Chanĩma, keyokõi nõ tãpikõia fenafo fisti ato Nios kĩfixomisfo


fẽtsa ato finõkõixõ ãfe mekapa ato shara itirofoki. Jesúskai Leví fenaxoma a
fatiro. Nãskakẽ nõ tãpia Melquisedec Moisés yoini keskaraõnoax noko Nios
Abraham finõkõia. 8 Nãskakẽ nã israeli kĩfixomis itiroma. Askatamaroko Niospa
xoko fetsafãfe nã Leví fenafo afama Jesús katoni noko kĩfixomis inõ. Ãfe
mĩshti ato inãfinifono nãfo mã nai sharaõxõ Epa Niospa Jesús otofani. Anã
keyonifo. Akka Melquisedec Abrahamnã nanakama. Nãskax noko Nios kĩfixomis
afama mĩshti fini. Akka Niospa meka ipanaka Niospa sharaõxõ. 17 Nãnori
yoikĩ kenenifo Melquisedec iskaratĩa nia Niospa yoiyoni David Jesucristoõnoa
keskara. 9-10 Leví fenafãfe ãto xini kenekĩ iskafani:
415 HEBREOS 7, 8

Mĩ Melquisedec keskara. Nãskaxõ sharafinakõia. Fetsafo finõkõia. Tsõakai


mĩ yorafo Nios kĩfixomis ipanaka, aõnoa afaa chaka yoitiroma. Aatokai
ixõ keneni. 18-19 Nãskakẽ a Moisés yoini afaa chaka shinãmisma yora chakafo
keskarakai nõ anã ifofaima. Nokokai keskarama. Nãskaxõ Apa Nios ika
imasharatiroma. Askatari nõko chaka anoafori ato finõkõia. Nãskaxõ a nõ
noko soaxomisma nõ Nios fe ĩpaxanõ. yopaifo noko axosharatiro. 27 Akka a ato
Akka Jesús ãfe meka askarama. Ãfe Nios kĩfixomis xanĩfo fetsafo
meka sharafinakõia. Epa Niospa Fake keskarafoma. Taefakĩ afãfe pena tii
nokoki nĩchini aõnoax nõ afe ipanaka. yoinã ina retepaonifo Epa Nios inãkakĩ
20-21 Akka Epa Niospa ãfe Fake yoini ato chaka soaxonõ. Nãskakẽ Niospa mã
keskafakĩkai Leví ãfe fenafo anori ato chaka soaxonano yora fetsafãferi ato
yoinima. Niospa yora shinãmanaino yoinã inafo inãnifo, atori Epa Niospa
iskara keneni, Niospa ãfe Fake Jesús chaka soaxonõ. Akka Jesúskai ato
yoikĩ iskafani: keskarama. Jesús ato finõkõia. Nãskakẽ
Na meka ẽ mia yoiai chanĩmakõi. Jesús nai fistini noko chaka soaxonano
Nãskakẽ ẽ anã fetsapakenakama. Ẽ Epa Nios fe nõ ipaxatiro. 28 Akka Epa
yorafãfe ãto Ifokõi. Nãskakẽ a ẽ mia Niosxõ Moisés yoini keskafakĩ
yoiai keskafakĩ yorafo mĩ ato ea yorafoõnoa Epa Nios ato kĩfixomisfo
kĩfixomis ipanaka, inõfo ãto xanĩfofo katonifo. Akka nãfofi
ixõ Epa Niospa ãfe Fake yoini. 22 Akka noko keskarafori nãfãferi afara
Apa Niospa nãnori yoinikẽ nõ tãpitiro chakafamisfo. Nãskakẽ Niospa yoiyoni
Jesúsnoax Nios fe nõ ipaxatiro. Akka keskafakĩ ãfe Fake Jesús chipo katoni
Moisés meka askarama. Aõnoax Niospa nokoõxõ Nios kĩfixomis ĩpaxanõ.
yorafo nõ itiroma. Akka Epa Niospa Aatokai afaa chakafamisma.
Moisésxõ Leví ãfe fenafo yoini keskara Isharakõimis.
sharafiano akka ãfe Fake Jesús yoini
keskara sharafinakõia. Epa Niospa meka fenasharakõi yoini Jesús
23 Akka a ãto kaifo ato Nios noko nãxonõ nõko chaka noko soaxoxii

8
kĩfixomisfo ichapafofiax afo natirofo. 1-2 Akka nã sharafinakõia nõ yoiai
Tsoa nĩpaxatirofoma. Mã fetsa nano nãfi Apa Nios xanĩfokõi ika ari afe
fetsari katotirofo atori ãfe yorafo Epa ikaki. Nãskakẽ nõ afara yoipaiyaito
Nios kĩfixomis inõ. 24 Akka Jesúskai ato nokoõxõ Apa yoipakenaka. Nãatofi
keskarama. Nãfi nĩpanakakĩ nãato noko noko Apa Nios kĩfixomis xanĩfokõikĩ.
Epa Nios mẽxotaima kĩfixomis ipanaka. Nãskakẽ a ika arikai tsõa afaa fetsa
25 Nãskakẽ Apa Niosxõ noko ifitiro nõ onifanima. Akka Nios fistichi onifani.
afe ipaiyaito nokoõxõ Apa Nios Nãskakẽ ariax Apa fe nokoõnoax
yoifafãini iskafakĩ: “Epa Niosi, ẽ ato mekakakãini. Nã ika ari nai mẽra anoa
nãxoniki, ato chaka soaxõfe. Nãskaxõ a a anoxõ Nios kĩfiti pexefã
mĩ ika ano ato imafe,” ixõ nokoõxõ Apa keskarakõifiax finakõia. Nãskakẽ nã ẽ
yoimis. Nãskakẽ a nokoõnoa Apa yoia mato kenexona keskara xafakĩakõi mã
keskafakĩ noko nãskakõi faxoxii nõ afe tãpitiro.
ĩpaxanõ. Nãskaxkai nõ 3 Nã ato Nios kĩfixomis xanĩfokõi inõfo

fenopakenakama. Niospa ato katoni afarafo yorafãfe Nios


26 Akka nã Jesúsfi noko Nios kĩfixomis inãkata finõfo. Askatari yoinã inafo fixõ
xanĩfokõikĩ. Apa Nios keskara retekaxõ koofaxõ ato kĩfixonõfo ãto chaka
HEBREOS 8, 9 416

ato soaxonõ Niospa ato katoni. Nãskakẽ nã nikayospakõi inifo. Nãskakẽ nõko Ifo
Jesús, noko Nios kĩfixomisto, nãatori Nios Niospa yoini iskafakĩ:
inãni. Yoinã ina inãnima. Askatamaroko ãa Ẽ chipo na efe yorafo israelifo yafi
noko nãxoni nõko chaka noko soaxoxiki. Judapa ãfe fenafo meka fena shara ẽ ato
Ãfe Ãpa amapaiyai keskara ani. 4 Moisés yoixii. Nã ẽ ato sharakõi axõai keskara ẽ
yoini keskafakĩ Leví ãfe fenafos israelifãfe ato õimaxii. 9 Ẽ ãto xinifo Egipto anoa
ato Nios kĩfixomis itirofo yoinã retekaxõ iyoni. Nãskaxõ ẽ ato yoisharani ẽfe meka
ato Nios inãxoxikakĩ Niospa ato chaka nikasharaifãfe ato kexesharafafãixikĩ. Ẽ ato
soaxonõ. Akka Jesúskai Leví ãfe fenama. yoisharafiaino ẽfe meka kachikiri fanifo.
Nãskakẽ Jesús nono mai ano ixõ nokoõxõ Nãskakẽ ẽ ato potani. Akka a ãto xinifo ẽ
Apa Nios kĩfimis ikeranama. Akka nai ato yoini keskarakai ẽ ãto fenafo askara ẽ
mẽra ixõ noko kĩfixomis, Niospa ato yoixiima. Askatamaroko ẽfe meka fena
katoano. 5 Akka nono mai anoxõ nã Leví shara ẽ ato yoixii ea nikasharanõfo. 10 A ẽ
fenafãfe a anoxõ Nios kĩfiti karapa pexe israelifo yoixiai kene fistiõxõ ẽ ato
mẽraxõ yonopaonifo. Nãnoxõ ãto kaifo tãpimaxima. Askatamaroko ãto shinã
israelifo tãpimapaikakĩ Nios ika ari afe mẽra ẽfe meka shara ẽ nanexii ãto õiti
keskaramãkĩ tãpinõfo. Askafixõ askarakõi mẽraxõ a kirika kenea keskara sharaõxõ
tsõa tãpiyonima. Nãskakẽ Epa Niospa shinãsharanõfo. Nã ẽ ato yoiai keskakõixii
Moisés yoini iskafakĩ karapa pexe shinãsharaxikani. Nãskakẽ ẽ ãto Epa
fayoamano: “Ẽ mia yoiai keskafakĩ a anoxõ Nioskõi ixii. Akka afo efe yorafo ixikani.
ea kĩfiti karapa pexe fafe. ¿Mã mĩ shinãimẽ 11 Akka anã fisti rasichi ato

ẽ mia machi anoxõ tãpimana keskara tãpimaxikanima. Keyokõichi ea tãpixikani.


nãskakõi fafe karapa pexe fakĩ? Nãskakẽ a Yorafo afamafãferi ea tãpiaifono,
yonomisfo tãpimafe nã ẽ mia yoiai xanĩfofofãferi ea tãpikõixikani. Nãskakẽ
keskarakõi fanõfo,” ixõ Epa Niospa Moisés anã eõnoa tsõa ato tãpimaxima akõi
yoini. 6 Akka Niospa ãfe Fake Jesús yoini keyokõichi mã ea tãpikõiafono. 12 Ẽ ato
keskarato a Moisés yoini keskara finõkõia. chaka soaxoxii afara chakafafiaifãfe.
Nãskakẽ Jesús Apa ika arixõ nokoõxõ Apa Nãskaxõ a afara chakafamisfo ẽ anã
Nios kĩfifafãini. Akka Leví fenafãfekai shinãpakenakama,
askafapaonifoma. Epa Niospa ãfe Fake ixõ Niospa yoini. 13 Nãskakẽ Niospa anã ato
Jesús yoiyoni keskarakõi ato yoimisma. yoini iskafakĩ: “Meka fena shara ẽ mato
Akka nã ato yoiyoni keskara sharafiano nã yoinõ,” ixõ ato yoini. Akka a Moisés ato
ãfe Fake Jesús yoini keskararoko yoini keskarakai anã tsõa shinãtiroma. Nã
sharafinakõia. Moisés ato yoini keskara meka xinikõi. A
7 Niospa Moisés yoini keskara nõ mekakai anã tsõa shinãpakenakama.
nikasharakõixõ nõ afara chaka nõ Nãskakẽ nã meka shinãmakipakenakafo.
fakeranama. Akka nõ nikasharakõima.
Nãskakẽ Epa Niospa aõxõ noko Karapa pexe kene fetsa mẽraxõ Epa Nios
ifitiroma. Nãskakẽ noko fetsa yoini ato kĩfixopaonifo. Akka iskaratĩa Jesús
iskafakĩ: “Ẽfe Fake ẽ nĩchixii mato noko kĩfixomis Apa Nios ika arixõ

9
nãxonõ mato chaka soaxonõ. Mã Jesús 1 Ẽmato yoinõ afe keskara yorafo
Ifofaino ẽ mato ifixii,” ixõ Epa Niospa ipaonifomakĩ. Akka Epa Niospa
yoini. 8 Akka Epa Niospa Moisésxõ yoini Moisés yoini afeskaxõ nono mai anoxõ
keskarakai tsõa askara afe yorafo ato Nios kĩfixotirofomãkĩ
nikasharakanamax nõko xinifo Niospa ato chaka soaxonõ. Akka karapa
417 HEBREOS 9

pexe fanifo a mẽraxõ Nios kĩfinõfo. Sharapa xafakĩa noko tãpimani. Akka nã
2 Akka a karapa pexe fanifo mẽra kene karapa pexe iyoano ãfe kene fetsa mẽra
rafe ini. Nã kene rekẽtana mẽra siete tsoa ikipaonima. Nã ato Nios kĩfixomis
rãpari oro otatia metax keskara ini. xanĩfokõi fisti ikipaoni Nios fe mekaxiki.
Askatari mĩsari a mẽra ini. Nã mĩsa Yorafo Epa Nios fe mekayoxoma, Nios
kamaki mẽxotaima doce pãa fapaonifo. ato kĩfixomis xanĩfo fisti yoiyopaonifo.
Nã kene rekẽtana anenifo iskafakakĩ: 9 Nãskakẽ nã ipaonifoõnoa iskaratĩa

“Nios chaimashta ika,” ixõ anenifo. noko shinãmatiro Moisés ato yoini
3 Akka karapa pexe fanifo mẽra sama keskafakĩ. Karapa pexe ano yoinã ina
namikõi nakirafekõi potexõ xĩtia ini. Nã retexõ inãpaonifo Niospa ãto chaka ato
kene chikaya anenifo iskafakakĩ: “Nono soaxonõ. Askafikanax isharapaonifoma
Nios ikõina,” ixõ anenifo. 4 Nã kene afara chakafakaxõ shinãtaifapaonifo.
rekẽtana ketaxamei mĩsa kafãshara 10 Akka Moisés ato yoini keskafakĩ a ato

oroya taxta fanifo ini. A kamakixõ nakas Nios kĩfixomisfãfe nãskakõi fanifo.
potoshara kooati ipaoni. Nãskatari kene Nãskaxõ afara shara fetsafori ato
chikaya fetsa mẽrari kafo oroya tãpimani Moisés meka. Afara pita, afara
taxtafanifo ini. Nã kafo mẽra pãa ayata mã fatiro ato fani. Askatari afaari
keskara ãfe ane mãnã kecho oro mẽra mã pitiroma, afaari mã ayatiroma ato
nanea ini. Akka Aarón ãfe chatiri nã fani. Askatari ato tãpimani afeskax
kafo mẽra naneyoamano Niospa nã mechokometirofomãki Epa Niospa ato
Aarón ãfe chati charofo onifayoni. nikakõinõ. Akka askafiaifono afãfekai
Nãskata Aarón ãfe chati chipo kafo ato chaka soaxokõitirofoma. Cristo
mẽra naneni. Nãskatari Niospa Moisés oyoamano nãnori Niospa ato yoiyoni.
ãfe meka makexki kenexõ inãni Nã Cristo naitĩa aõxõ keyokõi Niospa
nikanõfo. Nã makex para Niospa fetsafani. Nãskakẽ nõ Jesús Ifofaino,
mekaya nã kafo mẽra nanea ini. Niospa nõko chaka noko soaxotiro.
5 Nãskakẽ nã kafo mãmãkĩa Niospa ãfe Nãskakẽ a Moisés yoini keskara anã tsõa
ãjiri keskara raferi nia ini. Ãto peta ifofasharatiroma ãfe chaka soapaikĩ.
rafeta kafo fepoafo keskara ini. Nãskakẽ 11 Akka Cristo mã anã nai mẽra kaax,

nã Niospa ãfe ãjiri keskara rafeoxõ nõ noko Nios kĩfixomis xanĩfokõi ini. A
tãpitiro Nios fãsi sharakõikẽ nõko chaka Niospa noko yoiyoni keskara noko
noko soaxomis. Askafiano akka inãmis. A karapa pexe anoxõ a ato Nios
nafoõnoakai ẽ mato iskaratĩa yoitiroma. kĩfixomisfãfe ato Nios kĩfixopaonifo
6 Nãskakẽ nã Nios kĩfiti karapa pexe yorafãfe anifo. Akka Jesús noko
kene rekẽtana mẽra a ato Nios kĩfixomis ano sharafinakõia Nios
kĩfixomisfo mẽxotaima ikipaonifo anoxõ fistichimãi nai fanino. 12 Akka Cristokai
nakas potoshara koofaino ato Nios karnĩro imi fota fakka fakeshtari
kĩfixoxikaki. 7 Akka a kene fetsa mẽrari fonima. Askatamaroko nokoõnoax nakĩ
tsoa ikitiroma ipaoni. Nã ato Nios ãfe imi foax ĩkisi Apa Nios ari kani.
kĩfixomis xanĩfo finakõia fisti ikipaoni. Nãskaxkai anã Jesús nanakama.
Xinia fisti ata ikipaoni. Nãskatari Nãskaxõ nõko chaka noko soaxonano
imimais ikipaonima. Yoinã imiya ãfe Apa Nios ari nõ katiro. 13 Akka
ikipaoni nã imi Epa Nios inãxikĩ ãfe chanĩma, karnĩro yafi fakka retekaxõ ãfe
chaka soaxonõ, askatari afe yorafori ato imi fĩkaxõ nã karnĩro koofakaxõ ãfe chii
chaka soaxonõ. 8 Nãskakẽ Niospa Yõshi mapoya nã imi osikaxõ saa saa anifo
HEBREOS 9 418

Epa Niospa ato chaka soaxonõ anã Nãskata nã ifi hisopo põya pishta
choshta keskara iyamanõfo. 14 Akka texkeata fakka fake imiki momo momo
Cristokai afaa chakafamisma. Nãfi axõ nã Niospa meka kirikaki kenea a
sharafinakõia. Niospa Yõshi Shara a Niospa yoiyoni keskafakĩ fakka imi saa
nĩpanakato Jesús shinãmani. Nãskakẽ saa ani. Askatari yorafokiri fakka imi
Apa yoini iskafakĩ: “Epa, ẽ atoõnoax saani. Ato yoikĩ iskafayanã: “Na imioxõ
naikai. Nãskakẽ ẽfe imi foano eõxõ mĩ mã tãpitiro Epa Niospa noko yoiyoni
ãto chaka soaxotiro mefe yorafo inõfo,” keskara axii. Nãskax nõ afe yorafo
ixõ Apa yoini. Akka a nõ Nios itiro,” ixõ Moisés ãfe kaifo yoini.
inimamapaikĩ nõ shinãpaoni keskara nõ 21 Nãskatari nã karapa pexe a mẽraxõ

anã shinãima. Akka iskaratĩa nõ Nios Nios kĩfiti Moisés imĩ saa saa ani,
inimamapaikĩ nõ nikasharakõitiro. Nã askatari a mẽranoafori keyokõi imĩ saa
Nios nĩpanaka sharafinakõia. saa ani. 22 Chanĩma, nã Epa Niospa
15 Akka a Moisés ato yoini keskara Moisés yoini keskafakĩ Moisés imi
sharafiano tsõa nikapaonima. Afara saakano karapa pexe anoafo keyokõi ato
chakafapaonifo. Nãskakẽ nã afara chaka soaxona. Akka imi foyamaino
chakafapaonifo keskara Cristo fistichi noko chaka soaxotiroma. Anã ano fato
ato chaka soaxotiro. Akka a Moisés fetsama nõko chaka noko soaxotiro.
yoipaoni keskara anã ato yoitiroma.
Nãskakẽ Cristo oni nokoõnoax naiyoi Cristo nõkoõnoax nani
nõko chaka noko soaxoxiki nõ Nios fe noko chaka soaxoxiki
ipaxanõ. Nãskakẽ Niospa noko yoini 23 Nã anoxõ Nios kĩfiti karapa pexe

iskafakĩ: “Ekeki fekãfe ẽfe Fakeõnoax mẽranoa keskarakõifo Nios ika ari.
efe yorafo ixikakĩ,” ixõ noko yoini. Nãfoki ato Nios kĩfixomisfãfe yoinã imi
Nãskaxõ a noko yoiyoni keskara noko saanifo Niospa afo õisharanõ. Akka a
inãxii. 16-17 Iskaratĩa afara fetsa ẽ mato karapa pexe mẽranoa imifo sharafiano
yoinõ mã tãpinõ. Nõ nayoxoma nõ afãfe nõko chaka noko soaxotiroma.
yoitiro iskafakĩ ato yoikĩ: “Ẽ naano tsõa Askatamaroko nã Cristo nokoõnoax nai
ẽfe afarafo fiimãkai ĩkisi ẽ mato fistini nõko chaka noko soaxoxiki. Noko
tãpimayonõ,” ixõ nõ yoitiro. Nãskakẽ nã chaka soaxonano Nios ika ari nõ katiro,
nõ yoiyomis keskafakĩ nõ nayoxoma a keskara shara afe ipaxakĩ. Askatari
nõko afarafo fetsafo inãpaikĩ nõ yoitiro. anokai a anoxõ Nios kĩfiti karapa pexe
Akka nõ nayoamano nõko afarafo tsõa keskarama. A Nios ika ano
fena fitiroma. 18 Nãskakẽ Niosxõ Moisés sharafinakõia. 24 Akka yorafãfe karapa
afe yorafo yoini ãto yoinã inafo pexe fanifo anoxõ Nios kĩfinõfo.
reteaifono imi fonõ. Akka a yoinã Nãskakẽ a mẽra a Nios nai mẽra ika
inafãfe imi foyamaino a ato yoiyoni keskarakõi ipaoni. Akka Cristo mã otoax
keskafakĩ Niospa ato chaka a karapa pexe fanifo mẽra ikinima.
soaxotiroma. 19-20 Taefakĩ Epa Niospa Askatamaroko Apa ari nai mẽra kani.
shinãmanaino Moisés israelifo keyokõi Nãskakẽ iskaratĩa ari afe ika noko Apa
ato yoini nikanõfo. Mã ato yoikĩ mitoxõ, Nios kĩfixõfafãixiki. 25 Akka nã ato Nios
nã ifi hisopo ãfe põya pishta fini. Mã kĩfixomis xanĩfo karapa pexe kene fetsa
fixõ fakka fake imi yafi oveja imi mẽra ares fisti xinia fisti akax ikipaoni a
fakkaya osini. Nãskaxõ ifi hisopo põya mẽraxõ Nios kĩfixiki. Ãfe imikõiya a
pishta fixõ oveja raniya texkeani. mẽra ikitamaroko, yoinã imiya ikipaoni.
419 HEBREOS 9, 10

Akka Cristokai ato keskarama. Akai ẽfe yora ẽ mia inãnõ. Nãskaxõ
mẽxotaima natiroma, nai fistini Apa yorafoõnoax naxõ ẽ ato chaka
Nios ari kaxiki. 26 Akka askakatsaxakĩ soaxoxiki. 6 Akka yorafãfekai mia
Cristo nokoõnoax nai ranã ranãkerana inimamakanima yoinã ina retekaxõ
nã Niospa mai onifanichãi. Akka kooakĩ mĩ ato chaka soaxonõ,
askamisma. Jesús nai fistini ĩkisi noko ixõ yoini. 7 Akka anã mẽ mia yoia
keyokõi chaka soaxoxiki. 27 Akka iskafakĩ:
keyokõi nõ nai fetsexii. Nõ naax Mẽ nono mai ano fotoa a mĩa
keyokõi nõ akiki nokoaito noko yoixii a amapaiyai keskara ẽ axiki. Nãnorikõi
nõ niyoxõ amis keskara. Nãskakẽ a nõ mĩ meka yoimisto eõnoa yoikĩ
amis keskara noko yoiaino nã Jesús keneyoni,
Ifofaafo tii afe isharapakenakafo. Akka ixõ Cristo Apa yoini. 8 Efe yora
nã nikamisfoma omiskõipakenakafo mĩshtichi, shinãkapo. Cristo Apa yoikĩ
mẽra ato potaxii. 28 Cristo ãari inãmeax taefani iskafakĩ: “Epa, mĩõxõ Moisés ato
noko naxõi fistini. Yora ichapafoõnoax yoini keskara sharafiano mĩ anã
omiskõixõ noko nãxoni. Askafiax anã fichipaima. Akka nãato ato yoikĩ
ãfe yorafoki oxii, noko ĩkisharapakexakĩ. iskafani: ‘Yoinã inafo retekãfe ãfe imi
Nãskakẽ anã nokoõnoax nanakama foano aõxõ Niospa mato chaka
noko chaka soaxoxiki. Askatamaroko soaxonõ,’ ixõ ato yoini. Akka a yoinã
aõnoax nõ isharapakenaka. retexõ koakaxõ mia inãifãfekai afãfekai

10
1 Niospa Moisés yoini mia inimamaima,” ixõ Apa yoini.
keskaraõxõ nõ tãpitiro Cristo 9 Nãskaxõ anã yoikĩ iskafani: “Epa, ẽ

noko afarasharakõi faxoxiai. Nãskakẽ nã nono mai ano ẽ fotoni a mĩa amapaiyai
Moisés ato yoini keskarakai tsoa keskara axiki,” ixõ Apa yoini. Akka
imasharatiroma. Afia Moisés ato yoini Cristo noko nãxoni noko chaka
keskafakĩ nã xinia tii a ato Nios soaxoxiki. Nãskakẽ a Moisés ato yoini
kĩfixomisfãfe yoinã inafo retepaonifo keskara nõ anã nikatiroma nõko chaka
Niospa ato chaka soaxonõ. Askatari a Epa Niospa noko soaxonõ. Nãfo mã
Moisés yoini keskaratokai ato Niospa fetsafaa. 10 Nãskakẽ a Apa
imasharamisma Nios fe ĩpaxanõfo. amapaiyai keskai Jesucristo ãari
2 Akka a ato Nios kĩfixomisfãfe yoinã inãmeni noko nãxoxikĩ aõnoax nõ a
inaoxõ ato chaka soaxonaifono, tsõa anã keskara shara inõ. Nãskakẽ nõ anã afaa
akeranama yoinã ina retekĩ. Ãfe fetsa fichipaima mãmãi Jesús noko nai
chakaõxõ anã shinãchakakeranama. fistixonikẽ.
Nãskakẽ anã tsõa yoinã ina 11 Akka a atoõxõ Nios kĩfixomisfãfe

retekeranama. 3-4 Akka askarama. Nã pena tii yoinã ina retepaonifo Epa


xinia tii cabra ato retexonaifotĩa nã Niospa keyokõi ato chaka soaxonõ.
afara chakafamis keskara ato Askafekẽkai afãfe ato chaka
shinãmapaonifo. Akka yoinã ina imioxõ soaxopaonifoma. 12 Akka Jesucristo mã
ãfe chaka ato soaxotiroma. noko nai fistixoni noko chaka soaxoxiki.
5 Nãskakẽ Cristo mai ano fotoyoxoma Nãskakẽ nõ anã afaa fetsa yopanakama
Apa yoini iskafakĩ: noko chaka soaxonõ. Nãskakẽ mã
Epa, mĩkai fichipaima yoinã ina nokoõnoax naax Apa Nios ari kani ariax
imioxõ ãto chaka soanõfo. afe xanĩfokõi ikikai. 13 Akka mã Apa ari
Askatamaroko yorakõi mĩa ea onifani kanixakĩ iskaratĩa arixõ manai, a
HEBREOS 10 420

noikaspamisfo Apa Niospa ato potaitĩa. inimakõitiro. Nãskaxõ faka sharapa


Nãskakẽ Jesucristo Apa fe nashimana keskara noko fatiro anã afaa
xanĩfofinakõia ixii. 14 Nãskakẽ ãarifi chaka nõko shinã mẽraxõ nõ
inãmei fistixõ noko nãxoni nõko chaka shinãnõma. Nãskakẽ Nios fe rafekãfe.
noko soaxoxiki. Nãskaxõ nõ Ifofaax a 23 Akka nõ yoikĩ iskafamis: “Jesús nõko

keskara shara nõ ixii. Nãskakẽ Niospa Ifokẽ Epa Niospa a noko yoiyoni
anã afaa chaka nõkoõnoa keskara noko axoxii,” ixõ nõ yoimis.
õipakenakama. Nãskakẽ nõri a keskara Nãskakẽ afaa fetsa shinãyamakãfe. Nã
sharakõi ixii. nõ shinãi fisti shinãfafãikãfe. 24 Akka
15-16 Nãnori Niospa Yõshi Sharapa Epa Niospa noko sharafamis. Nõri nõ
noko yoiyoni iskafakĩ: shinãsharanõ afeskaxõ nõ fetsafo
Efe yorafãfe, ea Ifofaifono ãto shinãmasharatiromãkĩ nõinã
shinã mẽra ẽfe meka ẽ nanexii ãto õiti faatanãkaxõ afara axoshara faatanãnõfo.
mẽrari a ẽfe meka kenea keskara ẽ 25 Mã mã tãpia mã Jesús chaima oi.

faxii ea Ifofasharanõfo, Akka fetsafo anã ichanãmisfoma.


ixõ yoini. 17 Nãskaxõ anã yoikĩ iskafani: Nãskakẽ ato keskara iyamakãfe.
Mã ea Ifofaino ẽ anã Nãskakẽ ichanãi xateyamakãfe.
shinãpakenakama a mã chakafamisfo, Jesúsnoa mã shinãi keskafakĩ fetsafori
ixõ Niospa Yõshi Sharapa yoini. 18 Akka yoitaifakãfe mãto õiti inimasharakõinõ.
mã noko chaka soaxonano, nãskakẽ nõ 26 Fatora fẽtsa mã tãpia Jesús

anã yoinã ina inãtiroma noko chaka nokoõnoax nani nõko chaka noko
soaxonõ. soaxoxiki. Nãskara mã tãpifixõ afara
chakafakĩ nõko Ifo Jesús kachikiri fakĩ,
Nios fe rafesharakõikãfe askarakai Niospa ãfe chaka soaxotiroma.
19 Efe yora mĩshtichi, nãskakẽ nõ nai 27 Nãskarafo Niospa ato omiskõimaxii.

mẽra ikitiro Nios ano ranotama Akka Niospa ato õiaino ratei
Jesucristomãi nokoõnoax nai imi fonikẽ, finakõixikani. Nãskakẽ Niospa ato yoixii
noko chaka soaxoxiki. 20 A ato Nios iskafakĩ: “Emakinoax
kĩfixomisfo kĩfiti pexefã kene fetsa mẽra omiskõipakenakafo mẽra fotakãfe,
xinia tii ikifistipaonifo ato Nios chiifã mẽra,” ixõ ato yoixii. 28 Akka fẽtsa
kĩfixoxikakĩ. Anã iskaratĩa nõ nã Moisés yoini keskara nikakaspakĩ
yopatiroma askara. Anã afara chakafaito fẽtsa õixõ xanĩfo
askafapanakama. Akka iskaratĩa afara yoimis. Fistichi yoiyamakĩ rafeta yoitiro,
fetsa fenasharakõi Jesús noko axoni. askayamakĩ trespa yoitiro iskafaki: “Mã
Nãskakẽ mã Jesús naino nã Nios kĩfiti nõ õia nato afara chakafaito,” ixõ
pexefã kene mẽranoa sama nãmĩfã yoitirofo. Nãskakẽ xanĩfãfe yoitiro: “Na
faxtetani anã tsoa ikiyamanõ. Nãskakẽ feronãfãke afara chakafaa mã natiro,”
nãkõi nã Nioskõi nõ kĩfitiro. 21 Nõko Ifo ixõ yoitiro. 29 Akka nã Moisés yoini
Jesús nokoõxõ Apa Nios kĩfixomis keskara nikakaspaifo afo retepaonifo
xanĩfokõi. Nãskakẽ keyokõi Niospa keskafakĩ fatorafãferi Jesús
fakefãfe ãto Ifokõi. 22 Nãskakẽ nõ Jesús nikakaspamisfokẽ Niospa ato
chanĩmara fakẽ nã noko nãxonioxõ omiskõimakĩ finakõixii. Nãskakẽ nã
nõko õiti fena sharakõi noko faxotiro. yora chakafãfe shinãkĩ iskafamisfo: “Mẽ
Nãskaxõ a nõ afarafo chakafamis nikamis Jesús ea nãxoni. Nã naino ãfe
keskarafo anã nõ shinãtiroma nõko õiti imi foni. Nãskaxõ ea katoni aõnoax ẽ
421 HEBREOS 10, 11

Niospa fake inõ. Akka ẽ shinãikai ixõ kenenifo. Nãskakẽ mã Jesús


afama. Nãskakẽ ẽ Jesús Ifofapaima,” ixõ Ifofasharai keskafakĩ omiskõifikĩ
anori shinãkĩ nãato Niospa Fake tenekãfe. Epa Niospa mato inãpaiyai
nikakaspakõimis. Askara meka yoikĩ keskara aõxõ nã mato yoiyoni keskara
Niospa Yõshi Shara chakafakĩ mã fixii. 38 Nãskaxõ anã Niospa meka
mekafamis, Niospa Yõshi Sharapa kenenifo iskafakĩ yoikĩ:
sharafafiamisno noikĩ. 30 Akka mã nõ Nã ea chanĩmara fai ẽ
tãpia Niospa yoikĩ iskafani: “Afara imasharaito, nãato ea Ifofasharakõixii.
chakafaifãfe ẽ ato omiskõimaxii,” ixõ Akka nã ea kachikiri faafoki ẽ
yoini. Askatari yoikĩ iskafani a kirika inimaxima,
keneano: “A ea Ifofaafãfe afara ixõ Niospa yoini kirika keneano.
chakafaifono ẽ ato omiskõimaxii,” ixõ 39 Nãskarafãfe Jesús kachikiri fakanax

yoini. 31 Akka fatorafãfe nõko Ifo Jesús omiskõipakenakofo mẽra fokani. Akka
kachikiri fakaxõ afara chakafariafaifono nõkai askarama. Askatamaroko nõ Jesús
atonã fãsi mesekõi ixii. Nãskakẽ chanĩmara fakõimis noko
askarafo nã Nios nĩpanakato ato achixõ nimasharapakexanõ nõ afe ipaxakĩ.
ato omiskõimakĩ finakõixii.
32 Shinãkapo efe yora mĩshtichi. Mã Nios nikakõipaonifo

11
taefakĩ Jesúsnoa tãpixõ mã Ifofani 1 Akka nõ Epa Nios chanĩmara
keskafakĩ shinãmakiyamakãfe. Fetsafãfe fakõixõ a noko yoiyoni keskara
mato Jesús Ifofatimafaifono ato nikatama noko axoyoamano nõ chanĩmara fai
mã nõko Ifo Jesús Ifofasharakõipaoni. chipomãi noko axõfaito. Nãskarifiakĩ a
33 Nãskaxõ mã Jesús Ifofasharaito õikakĩ noko yoiyoni keskara nõ õiyamafixõ ãfe
fetsafãfe mato ĩchayanã mato mekaõxõ nõ chanĩmara fai. Nãskara nõ
omiskõimamisfo. Akka a Jesús Ifofamis shinãkĩ nõ Nios chanĩmara fai. 2 Nãskakẽ
fetsafori omiskõiaifono mãri ato fe nõko xinifãfe Niospa ato yoini keskara
omiskõipaimis. 34 A Jesús Ifofaa fetsafo chanĩmara fakõipaonifo. Nãskakẽ Epa
karaxa mẽra ato ikimanifo. Nãskakẽ mã Nios atoki inimakõikĩ atoõnoa meka
ato noiyanã ato inimamapai karaxa shara yoini.
mẽranoa mã ato õikai kani ato 3 Akka nõ chanĩmara faxõ nõ tãpitiro

shinãmasharata ato inimamaxiki. Niospa ãfe mekapa mai yafi nai onifani.
Nãskatari nã Jesús Ifofaafãfema mãto A nõ õiyomisfoma afarafo Niospa
afarafo mato fĩakĩ keyokõinifo. Mato onifani, akka iskaratĩa mã nõ õitiro.
askafafiaifono a shinãchakatamaroko mã Nãskakẽ ãfe mekapas keyokõi onifani.
tãpini Epa Niospa nã ika arixõ mato afara 4 Ẽ mato yoinõ nikakapo mã tãpinõ a

mekexona afokai fenopakenakama. nõko xinifo ipaonifo afe keskaramãkĩ.


Nãskara tãpiax mã inimakõini. 35 Nãskakẽ Nõko xini Abel Nios chanĩmara faxõ
a mã Jesús chanĩmara faa keskafakĩ oveja fake inãni nã Niospa yoini
kachikiri fayamakãfe. Mã kachikiri keskafakĩ. Nãskakẽ Nios akiki
fayamakẽ Epa Niospa mato sharafaxii inimakõini. Akka ãfe ochi Caínkai
noko yoiyoni keskafakĩ. Nãskaxõ afara askara inãnima. Nã Caín Nios
shara mato inãxii. 36-37 Akka Niospa meka nikakaspayanã ãfe afarafo inãpaiyaito
keneni iskai: Niospa fichikaspani. Akka ãfe exto Abel
Cristo mã chaima matoki oi, Nios chanĩmara fakõikẽ Niospa aõnoa
samarakaima, yoikĩ iskafani: “Mĩ ea chanĩmara
HEBREOS 11 422

fakõina,” ixõ yoini. Abel Nios karapa pexe fofãsafapaoni a mẽra


chanĩmara faax mã nafianikẽ nõ Abel oxaxikaki. Nãskakẽri ãfe fake Isaaca fe
shinãkĩ nõ tãpitiro Nios chanĩmara faxõ ãfe fafa Jacobo nã keskara mẽra
nõ nikasharakõitiro. Nõ askafaino Nios ipaonifo. Epa Niospa Abraham yoini
nokoki inimasharakõi. keskafakĩ nã raferi ato yoikĩ askafani: “Ẽ
5 Nõko xini Enoc aatori Nios mato mãto mai inãxii,” ixõ yoini.
chanĩmara fakõinax afe rafekõipaoni. 10 Nãskakẽ Abraham manapaoni. Akka

Nãskakẽ nayamafiakẽ a ika ari Niospa Niospa yoini keskara nã mai ano ifiaxõ
ifirisafatani. Aõnoa yoikĩ Niospa meka tãpipaoni a Nios ika ari afe ipanaka.
kenenifo iskafakĩ: “Ẽ Enoc yoiai Nãno Niospa onifanifo keyokõi
keskafakĩ ea nikakõimis. Nãskakẽ ẽ sharakõifo nãfori ãfenã ipanaka.
akiki inimakõi,” ixõ Niospa yoini. 6 Akka Nãskakẽ Abraham manapaoni.
nõ Nios nikayamakĩ nõ Nios 11 Niospa Abraham yoini iskafaki: “Mĩ

inimamatiroma. Akka nõ Nios fe ãfi Sarapa chipo fake fixii. Ãfe fake
ipaikõikĩ nõ nikakõitiro. Iskaratĩa Nios feronãfake ixii. Nãskakẽ mĩ fenafo
nia. Nãskakẽ nõ chanĩmara fatiro ichapakõi ixikani,” ixõ yoini. Akka
Niosmãi nikẽ. Askatari nõ nikapaikõikĩ Abraham anifokõi ini ãfe ãfiri yõxafokõi
chanĩmara fayanã akiki nokoaito Niospa ini fake fimisma. Nãskakẽ Abraham ãfe
noko afara shara faxoxii. shinã mẽraxõ shinãkĩ iskafani: “Epa
7 Nõko xini Noéri Nios chanĩmara Niospa ea yoiyoni keskara ea axõi.
fakõipaoni. Nãskakẽ Niospa Noé yoikĩ Nãato nã yoiai keskarakõi famis,” ixõ
iskafani: “Ẽ oi kaya imai faka faipafanõ Abraham Nios chanĩmara fani. Nãskakẽ
ãsai fetsenõfo. Nãskakẽ kanõanãfã Abraham ãfinĩ fake fini, ãfe fake
pexeya fafe. Mĩ fakefo fe mĩ ãfinõ ano feronãfake. Nãskakẽ Abraham fakeya
ikanax ãsaxikanima. Nã ẽ mia yoiai ini. 12 Akka Abraham mã anifokõia ini.
keskafafe,” ixõ Niospa Noé yoini. Akka Nãskano ãfe fenafo ichapakõifo ini.
tsõa askara õiyomisma nãskakẽ Noé Tsõa ato tanãtiroma. Nã fishifo tiikõi
chanĩmara fakĩ kanõanãfã fani ãfe askatari nã mashi exe tiikõi inifo tsõa
fakefo fe ãsaxikakima. Nã Noé Nios ato tanãtiroma. Abraham ãfe fenafo
chanĩmara faax isharakõipaoni. Akka nã ichapakõi inifo.
nikakaspaifo askapaonifoma, afãfe afara 13 Nã ẽ yorafoõnoa mato rama yoia

chakafapaonifo. Nãskakẽ Niospa ato keskara atoõnoa ẽ mato yoinõ. Nã


omiskõimani ãsanõfo. Nãskakẽ Nios fe yorafo nai mitokomenifo a Niospa ato
Noé rafeaito akiki inimakõini. yoiyoni keskara fikanaxma. Akka
8 Nõko xini Abrahamri Nios chanĩmara askafikaxõ chanĩmara fakakĩ ato shinã
fakõipaoni. Nãskakẽ Niospa Abraham mẽraxõ oa õiai keskara fanifo. Nãskakẽ
yoikĩ iskafani: “Nã ẽ mia nĩchipaiyai ari inimakõinifo. Nãskakanax yoinãnifo
mĩ katiro. Ẽ mia mai inãnõ mĩnã inõ,” iskakani: “Nonokai na mai ano nõ
ixõ Epa Niospa yoini. Akka Abraham ipanakama, mai fetsa ano nõ ixii,” ikax
tãpia inima fakiri kaimãkai. Askafiax nã yoinãnifo. 14 Akka nãnori yoiaifãfe nõ
Niospa yoia keskakõini. 9 Nãskakẽ nã tãpitiro nãskara yorafo nono mai ano
Niospa yoiyoni keskara chanĩmara faax, ipaitama Nios ika ari fopaikani afe
a Niospa nĩchia mai ano nokoax ipaxakakĩ. 15 Akka a ipaonifo ano
Abraham yora fetsafo mẽra kani. A shinãkani ãto mai ano anã fopaikani
keskarafo inima. Nãnoax pexe keskara a fokeranifo. 16 Akka ãto mai ari fopai
423 HEBREOS 11

atama Nios ika ariroko shinãnifo ari yorafo yoikĩ iskafani: “Chipo Epa
nokopaikakĩ. Nãfãfe tãpinifo Nios ika Niospa nõko fenafo nã israelifo Ejipto
ari sharafinakõia. Nãskakẽ Epa Niospa a anoa ato iyoxii kiki. Fokakĩ ẽfe xaori
ika ari ato pexe shara faxoni afe foxikani kiki. Nã ikaifo ano ea
ĩpaxanõfo. Nãskakẽ Niospa atoõnoax maifaifoxikakĩ,” ixõ ato yoiyoni.
inimakĩ ato yoikĩ iskafani: “Ẽfi mãto 23 Moisés ãfe apa feta ãfe afa Nios

Nioski,” ixõ atoõnoa yoini inimayanã. chanĩmara fakõipaonifo. Nãskakẽ


17-18 Anã Abrahamnoa ẽ mato yoinõ. Moisés yomeax sharapishtakõikẽ ãfe
Epa Niospa tãpipaini Abraham apa feta ãfe afa õini. Nãskaxori tãpinifo
chanĩmara fakĩ nã yoia keskara mã yosixõ a Niospa yoiai keskara
akimãkai. Nãskaxõ yoikĩ iskafani: “Mĩ yonosharakõixiaito. Nãskakẽ Ejipto
ina ea retexotamaroko mĩ fake fisti anoa xanĩfãfe ato yoini a israelifãfe ãto
Isaaca ea retexõfe,” ixõ yoini. Nãskatari fake feronãfake yome mĩshti keyokõi
Epa Niospa taefakĩ Abraham yoiyoni ãfe ato rẽtekĩ mitokakõinõfo. Askafiaifono
fake fisti Isaacaõnoax ãfe fenafo Moisés ãfe apa feta ãfe afa Nios
ichapakõi ixiaifo. Nã afara sharafo chanĩmara fakaxõ ratekakima tres oxe
Niospa Abraham yoiyoni keskafakĩ ãfe anifo ãto fake onekakĩ xanĩfãfe ãto fake
fake Isaacaõxõ keyokõi axoxixakĩ rẽteyamanõ.
tãpimayoni. Nãnori Niospa Abraham 24 Moisés ãfe chata keskara ini Faraón.

yoiaino ãfe fake fisti retexõ Nios Askafafiaifono Moisés askara


inãkerani. Nãskaxõ Nios chanĩmara fichikaspani. Nãskaxõ ato yoini iskafakĩ:
fakõixõ nã yoini keskakõi fani. “Xanĩfo Faraónkai ẽfe chatama. Ãfe
19 Nãskaxõ Abraham ãfe shinã mẽraxõ fakerikai ẽfe efama,” ixõ ato yoini,
shinãkĩ iskafani: “Epa Niospa ea yoia chanĩmara fanõfo israelifo ãfe kaifo ini.
iskafakĩ: ‘Mĩ fake Isaaca ea retexõfe,’ ea Moisésri Nios chanĩmara fakõipaoni.
faito ẽ shinã Niospa afama mĩshti fatiro. 25 Akka Moisés shinãni iskakĩ: “Ẽ Ejipto

Akka ẽfe fake nafiakẽ Epa Niospa anoax xanĩfãfe pexe ano ikax ẽri ato fe
samama ea otofaxotiro,” ixõ shinãni. inimasharakai xini ranã ayanã ẽ afara
Chanĩma, ãfe fake nakerani. Nãskakẽ chakafatiro Nios shinãyamakĩ. Ẽ
Abraham shinãni ãfe fake nafiakẽ askapaima,” ixõ shinãni.
Niospa otofaxotiro. Askapaitamaroko iskafakĩ shinãni: “Ẽkai
20 Akka Isaaca nãatori Nios chanĩmara ejiptofo feta afara chakafapaima,
fakõipaoni. Nãskakẽ ãfe fake feronãfake askakimaroko ẽfe kaifo fe nã Niospa
rafe yoini a inõpokoai: “Jacobo yafi inafo omiskõiaifo keskai ẽri ato fe
Esaú, chipo Epa Niospa afara shara omiskõi. 26 Ẽ Egipto anoafo ato afara
mato faxoxii,” ato fani. fĩapaikĩ ẽ ato fĩakerani. Ẽ fĩaxoma, ea
21 Nãskarifiakĩ Jacobori Nios chanĩmara mekafafiaifono Egipto anoafãfe,
fakõipaoni. Nãskakẽ mã chaima naito nãskanõ. Akka afarafoyafiax shara.
Niospa ãfe shinã mẽra shinãmanai Akka Cristo, a Niospa noko nĩchixii
keskafakĩ ãfe fafa rafe, José fake rafe, noko ifinõ, nã sharafinakõia. Ẽ
Niospa ato shara faxonõpokofai ato yoini. Cristoõnoax omiskõifiano Epa Niospa a
Ato yoita ãfe chatiki mẽstexõ Epa Nios ika arixõ ẽ nokoaito afara sharakõi ea
kĩfiyanã aicho fani. inãxii ẽ afe ĩpaxanõ,” ixõ shinãni.
22 Nã Joséri Nios chanĩmara 27 Akka Nios chanĩmara fakõinax

fakõipaoni. Nãskaxõ mã chaima nakĩ ãfe Ejipto anoax ãfe kaifo fe Moisés kani.
HEBREOS 11 424

Ejipto anoax ãto xanĩfo akiki keyotiroma. Nã Gedeón ikaino, Barac


õitifishkifiaino akiki mesetama nã ikaino, Sansón ikaino, Jefté ikaino,
xanĩfãfe mai anoax kani. Akka Nios tsõa David ikaino, Samuel ikaino nã Niospa
õiyamafitirono Moisés fisti Nios fe meka yoimis fetsafoõnoari ẽ mato
rafekõiax afe mekapaoni. Nãskakẽ nã yoipanã ẽkai yoikĩ keyotiroma.
Niospa yoini keskafakĩ enepaonima. 33 Nãskakẽ afãfe Epa Nios chanĩmara
28 Akka Ejipto anoax israelifo fakaxõ ãto sorarofo yoinifo a ato
foyoafomano Niospa Moisés yoini noikaspaifo ato retenõfo. Nãskakẽ a ato
iskafakĩ: “Mĩ kaifo yoife ovejanã fake noikaspaifo ato retepaifikakĩ
retenõfo. Nãskakaxõ nã oveja imi ãto finõkõinifo. Akka atiri xanĩfo ikaxõ ãfe
pexe fepotifo raish anõfo, askafafono yorafo kexesharapaonifo isharanõfo.
õiki ẽfe ãjirinĩ ãto fake iyoafo Nãskakẽ a Niospa ato yoiyoni keskara
rẽteyamanõ, nã Ejipto anoafo ãto fake ato axosharani. Nãskatari atiri nã Nios
iyoafo ato reteaitĩa,” ixõ Niospa yoini. Ifofaafãfema poomã mẽra ato potanifo.
Nãskakẽ Moisés nã Niospa yoia keskara Askafiaifono Epa Niospa ato
chanĩmara faxõ ãfe kaifo israelifo yoini. kexesharani poomãnã ato pinõma.
Nãskakẽ israelifãfe ãto fake iyoafo 34 Akka atiri xanĩfo chakafãfe ato yoinifo

nanima. chiifã mẽra ato potanõfo. Chii mẽra ato


29 Nãskakẽ israelifãfe Nios chanĩmara potafiafono Niospa ato kexesharani
fanifo. Nãskakaxõ nã fakafã ãfe ane koonõfoma. Atiri kenofãfe ato
Õshi pokefainifo. Epa Niospa nẽxpakĩa retepaifikakĩ tsõa ato retenima. A isinĩ
fakafã shinãfatanaino israelifãfe ikani ato yora pachikõifokẽ afori Niospa
pokefainaifono ato acho Ejipto anoafo ato mitsiskõi imani. Nãskakẽ nã ato
fonifo ato retepaikani. Mã fakafã noikaspaifãfe ãto sorarofãfe ato
nẽxpakĩa kãiyaifono Niospa atoki fakafã retepaifiaifono nãfãferoko ato ĩchonifo
yosifani. Nãskakẽ ãsai mitokomenifo. ato afeskafanõfoma. 35 Kẽrofãferi Nios
30 Akka Niospa israelifo yoini: “Nã Jericó Ifofaino, fake naano Niospa ato
pexe rasi kachiori siete nia foaketi otofaxoni anã ninõ.
fayakenõfo,” ixõ yoini. Nã pexe rasi Akka fetsafo Nios chanĩmara
kachiori simĩto kene keyakõi masoa ini. fakõinafono nã Nios Ifofaifãfema ato
Nãskakẽ israelifãfe a pexe rasi kachiori omiskõimanifo ato retekakĩ. Nãskaxõ
foaketi fayakenaifono nã Niospa yoini ato yoikĩ iskafanifo: “Mã Nios
keskara nã pexe rasi maokomei fetseni. Ifofayamaito nõ mato afeska faima mã
31 Akka keyokõi Jericó anoafo nai keyonifo. kasharatanõ. Akka mã Ifofaito nõ mato
Akka nã kẽro chotaferoma ãfe ane Rahab retei,” ixõ ato yoinifo. Ato
nã fisti nanima nãatomãi mã Nios askafafiaifono tsoa Nios shinãmakinima.
chanĩmara faax. Akka Jericó pexe rasi ano Nãskakẽ ato retenifo ato reteyoafomano
foyoafomano israeli xanĩfãfe feronãfake shinãkĩ iskafanifo: “Noko retefiaifono
rafe nĩchini ato onãti fatanõfo. Mã foafono Epa Niospa samama noko õtofatiro nõ
nã rafe Rahab ãfe pexe mẽra ato ikimani afe ĩpaxanõ,” ixõ shinãnifo. 36 Askatari a
tsõa ato fichixõ reteyamanõ. Nãskakẽ nã Nios chanĩmara faa fetsafori ato
Rahab tsõa retenima ãfe kaifo retefikakĩ. kaxemetsamafayanã ato koshaketsayanã
32 Akka, ¿anã afaa fetsa ẽ mato ato cadenãnã metexkere ata ato
yoitiromẽ? Nã yora ichapafãfe Epa Nios otexkere axõ ato karaxa mẽra ikimanifo.
chanĩmara fapaonifoõnoa ẽ mato yoikĩ 37 Askatari ranãri tokirinĩ ato
425 HEBREOS 11, 12

tsakaketsakaxõ ato retenifo, ranãri taefanikĩ afara afeskara afiaino nõ Nios


sirochonõ nakirafe ato xatenifo nanõfo, chanĩmara fakõinõ. Nãskaxõ a Apa yoia
ranãri kenopa ato retenifo, ato keskara akõipaoni. Nãskakẽ nõri a
askafaifono. Nãskakẽ nã afaamaisfãfe keskara inõkãfe. Nãskaxõ mã mastakakĩ
ano rapatiyamano oveja fichi iyamai yorafãfe ferotaifi rãfinĩ fanifo.
cabra fichi rapati fakaxõ safenifo. Ato Askafafiaifono omiskõiyanã tenekõini
retepaikakĩ ato ĩchorifaifono. Nãskakẽ mãmãi tãpiax a chipo xanĩfo ixõ Apa
omiskõikõinifo. 38 Nãskakẽ tsõa istoma Nios feta noko ifixiai inimakõiyanã Apa
anoax machi keya anoax a mafa kini Nios ika arixõ.
mẽra ikikata mai kini mẽrari ikinifo. 3 Yora chakafãfe chakafafiaifono

Akka nã Nios chanĩmara faafo a Nios tenekõini. Nãskaxõ a nokoõnoax


Ifofaafãfema ato shara fanifoma Niospa omiskõini keskara shinãkĩ matori
ato õia sharafiafono, ato omiskõimanaifono, shinãchakatama
chakafapaonifo. mãto õiti fekaxtefayamakãfe. Nãskaxõ a
39 Nãskakẽ nãfo omiskõi finafikakĩ Niospa mato amapaiyai keskara mã
Nios Ifokõi fapaonifo. Nãskakẽ Niospa enetiroma. 4 Akka yorafetsafãfe mato
atoõnoa yoikĩ iskafani: “Nafãfe ea afara chakafamapaimisfo anã mã Jesús
nikakõikani. Nãskakẽ ẽ atoki inimakõi Ifofanõma, ato nikatama mã omiskõifi
omiskõifikani isharakõimisfo,” ixõ mã omiskõi sharamisma. Akka
Niospa atoõnoa yoini. Askafikaxõ a Jesúsroko omiskõi finakõini. 5 Mã mã
Niospa ato yoiyoni keskara tsõa fiama shinãmakia keskara ẽ anã mato yoinõ.
ini. 40 Nãskakẽ Epa Niospa ato Mã ãfe fakekẽ, Epa Niospa mato yoini
manamayopaoni. Akka nõri nõ Nios keskara ãfe meka kirikano kenea iskara
chanĩmara faax nõ ato fe a Jesús ika ari fẽtsa keneni:
nõ nokoxii. Nãskakẽ yora fisti keskara Ẽfe fãke, ẽfi mĩ Ifokõikĩ. Akka nã
nõ ato fe ixii a keskara shara noko ẽ mia yoiai keskara mĩ ayamaito ẽ
imaino. Nãskaxõ ato feta anã afaa fetsa mia omiskõimani mĩ ea nikanõ, mĩ ea
nõ yopapakenakama. A Niospa yoiyoni Ifofasharanõ. Ẽ mia askafaino, akai
keskara keyokõi noko inãxii nai afamara mĩ fatiroma. Askatari
mẽraxõ. shinãchakayamafe. Tãpisharafe. 6 Nã ẽ
aõ noiai tãpimasharai aõ noikĩ. Ẽfe
Nõ Jesúsnoa shinãsharatiro fake keyokõi omiskõimani anã

12
1 Akka nõko xinifãfe Nios nikasharanõ,
chanĩmara fapaonifo. Nãskakẽ ixõ keneni a Niospa shinãmanaino. 7 Epa
nõri ato keskara nõ itiro. Nãskaxõ a Niospa mato tãpimapaiyai keskara
afara chakata noko nẽtefapaiyai keskara tãpikãfe. Nãskax omiskõifikĩ
nãfo nõ kachikiri fakõini. Nãskaxori shinãchakatamaroko tenesharakõikãfe.
afara chakafãferi samamakõi noko afara Nãskakẽ omiskõixõ mã tãpitiro mãmãi
chakafamapaitiro. Nãfo chakari nõ Niospa fakefoxõ. Apafãfe ãto fakefo
kachikiri fakõini a Niospa noko tãpimatirofo keskafakĩ Epa Niospa
amapaiyai keskara fisti axiki, fena mẽstekõi nokori tãpimani. 8 Keyokõi Epa
fenakima a noko yoiai keskara nõ Niospa ãfe fakefo ato tãpimanaito mã
axosharakõi. 2 Akka nõ Jesús fisti meemisfo. Akka Epa Niospa noko
shinãfafãinõ. Nãfi nõko Ifokõikĩ noko tãpimayamaino nõ ãfe fakekõifo
tãpimamiskõi. Akka nãato noko õimakĩ itiroma. Nãskax nõri ãfe yorafo itiroma.
HEBREOS 12 426

9 Akka nõ yomekẽ nõko epafãfe nono Kẽrofori mãto fenema fe iyamakãfe.


mai anoxõ noko tãpimapaonifo. Akka nõ naino, nõko fake iyoato nõko
Nãskakẽ nõ shinãkĩ nõ ato nikakõimis. afama mĩshti fitiro. Akka Esaú
Akka Epa Niospa noko tãpimanaino nõ shinãsharanima. Fonãikĩ ãfe exto yõkani
tenekõitiro. Nãskaxõ nã noko ãfe ẽxto pimanõ. Nãskaxõ a ãfe apa
tãpimapaiyai keskai nõ inimayanã nõ inãpaiyai shinãkima ãfe exto yoini
isharakõitiro. 10 Nõko epafãfe ãa iskafakĩ: “Epa naano ãfe afama mĩshtifo
shinãkaxõ noko tãpimamisfo nõ shara ẽ fiai ẽ mia inãnõ kopifakĩ,” ixõ yoini.
inõ. Akka mã nõ yosiano anã noko Nãskakẽ nã Esaú keskara iyamakãfe.
askafamisfoma. Nãskarifakĩ Epa Niospa Atokai Niosnoa shinãpaonima. Akka a
mẽste shinãsharakõikĩ, nokori shara Niospa mato inãpaiyai keskara
fapaikĩ noko tãpimamis a keskara shara fikaspakĩma, fikãfe. 17 Mã mã tãpia ãpa
nõ inõ. 11 Chanĩma, noko tãpimayanã afara shara inãpaiyai keskara fipaifikĩ
noko omiskõimanaino nõ shara finima. Nãskaxõ apa yõkakĩ iskafani:
meetiroma. Paekõi mei nõ ichopaitiro. “Epa, a mĩa inãpai keskara ea inãfe, ẽ
Askafixõ mã yosixõ chipo nõ shinãtiro mĩ fake iyoakõi,” ixõ oiaiyanã
Epa Niospa noko tãpimasharai, nõko yõkafiaito ãpa inãnima mãmãi
õiti inimasharatiro shara noko imaino. chipokoto fiano. Nãskakẽ õisharakãfe.
Mã Nios nikayamai mãri Esaú keskara
Nõ Niospa meka nikakaspaino itiro. Nãskakẽ Niospa mato inãpaiyai
mesekõi ixii keskara mã fitiroma.
12 Nãskakẽ afara afeskara afiaino 18 Epa Niospa a nõko xinifo yoini

shinãchakayamakãfe. Epa Niospa mato keskara iskaratĩa noko yoimisma a


tãpimapaiyai keskara fisti akãfe. keskara. Ato yoini machi ãfe ane Sión
Nãskaxõ Nios Ifofakĩ kachikiri fatama tenãmã fotanõfo anoxõ afara fetsa ato
nikasharafafãikãfe. Nãskatari ãfe meka yoixiki. Akka nã machi anoax chiifã
shara nikakĩ enepaiyamakãfe. Yora erepafãkõi, askatari kõi fakishifãkõi,
pachi keskara iyamakãfe. 13 Nãskax askatari nẽfefãkõiyanã kana piishini.
isharakõikãfe Jesús Ifofasharaxikakĩ. Mã 19-20 Nai mẽranoax maneti fãsikõi chãi

askaito õikani nã Jesús Ifo sharafaafoma chãisaito nikanifo. Nãskatari nai mẽraxõ
mato fe rafepaitirofo Jesús keskara fãsikõi ato yoiaito nikanifo ato Niospa
shara ipaikani. iskafaito: “Na machi ano tsõa
14 Nãskakẽ mẽenãpaitama keyokõi mãpetiroma. Mãpeaifãfe tokirinĩ ato
yorafo fe isharafafãikãfe. Nãskatari tsakakĩ retekãfe. Askatari yoinãfãferi
Jesús keskara shara ipaikãfe. Akka tsoa mãpeaito mã retetiro,” ixõ ato yoiaito
Jesús keskara shara iyamakani afãfekai nikanifo. Nãskakẽ ratekõikakĩ Moisés
nõko Ifo õinakafoma. 15 Epa Niospa yoinifo iskafakakĩ: “Moisés, nõ anã
noko noikõikĩ ãfe Fakeoxõ noko sharafa Niospa meka nikapaima. Mãchi ari
fafafãimis. Nãskakẽ a Niospa noko mãpei nõ narisatiro. Nãskakẽ Nios yoife
amapaiyai keskara akãfe fenoxikakima. noko anã yoiyamanõ,” ixõ israelifãfe
Askatari mãto shinãmã afaa Moisés yoinifo. 21 Akka Moisésri nã õia
shinãyamakãfe. Akka mãto shinãmã mã keskara ato yoini iskafakĩ: “Ẽri fãsi
afara shinãkĩ fetsafori mã ato afara ratekõi, tari tari iki,” ixõ ato yoini.
chakafamatiro akairi askara anõfo. 22 Akka nõkai machi Sión ano nõ
16 Nãskatari mãto ãfima fe iyamakãfe. kaima. Askatamaroko machi Sión fetsa
427 HEBREOS 12, 13

ano nõ kai, ãfe ane fetsa nã Jerusalén isharapakexatiro. Nãskakẽ aõnoa nõ


Fena ano a Nios ika ari. Nãskakẽ shinãsharayanã nõ kĩfifafãinõ. Nãskaxõ
nãnoax ãfe ãjirifo ichanãkaxõ, “Nios a noko amapaiyai keskara nõ axõaino
sharara,” fafafafãikani. Akka nã ãfe ãjiri nokoki Epa Nios inima sharakõixii.
ichapakõifo tsõa ato tanãtiroma. 29 Akka mã nõ tãpia nõko Ifo Nios nã
23 Nãnori nõ keyokõi a Jesús chanĩmara chiifã erepafãi keskara. Akka nã ãfe
faafo afe ixii. Akka nã Nios ika ari ãto meka shara nikakaspakĩ kachikiri
anefo kenea afe ĩpaxanõfo. Nãskakẽ nõri faifono Niospa chiifã erepafãi mẽra ato
nõ Nioski nokoa. Nãskakẽ noko yoixii potaxii anoax omiskõipakexanõfo.
fatofãfe Ifofakanax afe ipanakafomãki. Nãskakẽ nõ nikasharakõinõ.
Nã Ifofaafos a keskara shara ato nai
mẽraxõ imai afaa chakafamisfoma Afeskaxõ nõ Nios inimamatiromẽ
keskara inõfo. 24 Jesús noko
13
1 Mãfi Cristo afe yorafokĩ.
nãxoyoamano tsõakai nokoõnoax Nãskakẽ mã ranã nõinãi
nãxoyonima. Nãskakẽ iskaratĩa Jesús xateyamakãfe. 2 Yora fetsafori mai fetsa
noko nãxonikẽ nõ Nios fe ariax oaito mãto pexe anoxõ
isharapakexatiro. Akka nõko xini Caín ifisharakãfe. Nãskakẽri tãpixoma
onefetsa Abel reteni. Nãskakẽ Epa fetsafãfe yorayama fiano ãjirifo fiano
Niospa Caín yoikĩ iskafani: “Caín, ifimisfo.
¿afeskakĩ mĩ exto mĩ reteamẽ? Iskaratĩa 3 Nã karaxa mẽra ikafori ato shinãkãfe.

ẽ mia omiskõimani,” ixõ yoini. Abel Nãskaxõ ato õiti inimamasharakãfe.


nafianixakĩ aato noko nimapaketiroma, Askatari ato axosharakãfe. Nã mã ato fe
Jesús keskarama. Akka Jesús nanixakĩ karaxa mẽra ika keskara shinãkõikãfe.
noko nimapakenaka. 4 Feronãfakefo, mãto ãfifo fe
25 Nãskakẽ Niospa mato yoiai keskara nõinãsharakãfe. Nãskax isharakãfe.
nikakaspayamakãfe. Nã nono mai anoxõ Askatari mãto ãfima fe ipaiyamakãfe,
nõko xinifo Moisés ato yoini keskara mãto ãfi fisti fe ikãfe. Kẽrofori mãto
nikayamaifãfe Epa Niospa ato fenema fe ipaiyamakãfe, mãto fene fisti
omiskõimani. Akka Jesús Moisés fe ikãfe. Akka nã ãto ãfima fe ikaifono,
keskarama. Nios ika ariax nokoki fotoni kẽrofori ãto fenema fe ikaifono,
Niospa Fakekõiax. Nãskakẽ a Jesús noko nãskarafo Niospa ato omiskõimaxii.
yoiai keskara nõ nikayamaito nokori 5 Akka kori ichapa noiyamakãfe.

omiskõimakĩ finakõixii. 26 Akka Epa Askatamaroko inimakãfe afe tii mã


Niospa Moisés yafi nõko xinifo machi ayamakĩ. Epa Niospa yoinikĩ iskafakĩ:
Sión anoxõ ato yoikĩ ãfe mekapa mai “Ẽkai mato makinoax paxkanakama.
naya naya ani. Nãskaxõ anã ato yoini Askatari ẽ mato potanakama. Nãskakẽ a
iskafakĩ: “Anã mai fisti ẽ naya naya mã yopai ẽ mato inãxii,” ixõ yoini.
axima. Nairi ẽ naya naya axii,” ixõ ato 6 Nãskakẽ chanĩmakõi nõ yoitiro iskafakĩ:

yoini. 27 Nãskakẽ nã Epa Niospa noko Afara afeskara afiaito ẽfe Ifãfe ea
yoini keskaraõxõ nõ tãpitiro nã afara axomis. Nãskakẽ ẽ rateima, Epa
nipatirofoma, Niospa nãfo Niospamãi ea kexesharaino yorafãfe
yamafarisafataxii anã afaa inõfoma. ea afeskafanõfoma,
Akka nã Niospa ato imapaiyai fisti ixõ nõ yoitiro.
itirofo. 28 Nãskatari a Nios ika ariax mai 7 Niospa meka yoimisfãfe mato yoinifo

naya naya itiroma. Nãskakẽ nãno nõ afe keskara atoõnoa shinãfafãikãfe. Nãfãfe
HEBREOS 13 428

mato shara famisfo. Nãskakaxõ nõko Ifo 15 Jesús noko nãxonioxõ nõ Epa Nios
Jesús chanĩmara famisfo. Nãskakẽ ato aicho fai. Akka nõ yoikĩ iskafatiro:
keskara ikãfe nõ Jesús Ifofasharakõinõ. “Aicho Epa Niosi, mĩ Fake Jesús ẽfe
8 Akka Jesucristo nã ipaoni keskara Ifokõi. Aõxõ ẽ mia aicho fai,” ixõ nõ
ĩpanaka. Anãkai iskaratĩa fetsatiroma. yoitiro. 16 Askatari ato
9 Akka fetsafãfe mato anorima shinãmakiyamakãfe mã afarayaxõ a
yoipaikani, a tsõa nikamisma keskara. afaamaisfo ato inãsharakãfe. Mã ato
Nãskakẽ ato nikayamakãfe mato askafaito õikĩ Nios matoki
iskafakĩ yoipai ani kiki: “Nõko xinifãfe inimasharakõi kiki.
noko yoinifo keskara nõ nami fetsa 17 Akka nã ichanãti pexe anoxõ Niospa

piaino nõko shinã mẽra noko meka mato yoimisfo ato


shinãmasharatiro,” ixõ mato yoipai ani nikasharakõifafãikãfe. Nãskax nã mato
kiki. Akka a nõ piaitokai nõko shinã yoiaifo keskakõikãfe. Nãfãfe mato
mẽra noko shinãmasharatiroma. kexesharamisfo mã Jesús nikasharanõ.
Askatamaroko Niospa noko noixõ noko Akka nãfãferi tãpiafo Nios ari
imasharatiro a keskara shara nõ inõ. nokoaifãfe ato yõkaxii iskafakĩ: “¿Mã
10 Nãskakẽ nõ chanĩmara famis ẽfe meka mã ato tãpimasharamismẽ?”
Jesucristo ifi cruz ikakinoax noko ixõ ato yõkaxii. Nãskakẽ ato
nãxoni nõko chaka noko soaxoxiki. nikasharakãfe inimakõinõfo. Akka mã
Akka Jesucristo chanĩmara fatama nã ato nikayamaino inimatirofoma,
Moisés ato yoini keskara fisti chanĩmara shinãchakatirofo. Nãskaxõ mato
famisfo. Nãskakẽ afãfekai ato chaka axosharatiroma.
soaxotirofoma. 18 Nokori Epa Nios kĩfixokãfe. Epa
11 Akka nã Moisés ato yoini keskai a ato Niospa noko amapaiyai keskara mã nõ
Nios kĩfixomis xanĩfo fisti, ares fisti pexe apaimiski. Nãskaxõ nõko shinã mẽraxõ
kene fetsa mẽra ikipaoni, nã mẽra yoinã nõ afaa chaka shinãima. Nõ
ina imiya ikikẽ õikĩ Epa Niospa ato chaka isharapaikõi. 19 Eari Nios kĩfixokãfe
soaxonõ. Akka nã yoinãfãfe ato kaya pexe matoki ea samama nĩchinõ ẽ anã mato
rasi pasotaixõ koofapaonifo. 12 Nãskarifiai fe inõ.
Jesús Jerusalén pasotainoax noko
omiskõixokĩ ãfe imi foax noko nãxoni nõko Ato Nios kĩfixoyanã mã mekai
chaka noko soaxoxiki a keskara shara nõ xatekĩ ato yoini
inõ. 13 Akka nõri Jesús ipaoni keskara 20-21 EpaNiospa noko inimamakõimis nõ
inõkãfe a nõ ipaoni keskara anã ixikima. afaa shinãchakanõma. Nõko Ifo Jesús mã
Nãskaxõ ãfe kaifãfe potanifo keskafakĩ nokoõnoax nafiakẽ Apa Niospa otofani
nokori nofe yorafãfe potatirofo. Nãskakaxõ Jesús keyokõi finõax noko kexemis inõ.
Jesús ĩchaketsanifo keskafakĩ nokori aõxõ Jesús noko nãxoniõnoax Epa Nios fe nõ afe
ĩchatirofo. Akka Jesúsnoa chaka yora ipanaka. Nãskakẽ mã afara shara
shinãmisfo keskafakĩ nokori aõxõ yopaito Epa Niospa mato inãtiro a mato
chakafatirofo. 14 Nono mai anoax nõ apaiyai keskara shara mã anõ. Ãfe Fake
omiskõifikĩ nõ shinãchakaima, mã nõmãi Jesucristoõxõ nõko shinã mẽra noko
tãpiax nono mai ano nõ ipanakama. shinãmasharax nokoki inimakõixii.
Askatari mã nõ tãpia a Nios ika ari nokoax Nãskakẽ keyokõichi Jesúsnoa nõ
nõ afe ipanaka. Nãskakẽ nã nõ yoisharapakenaka. Nãskara sharakõi
manasharamis. ĩpanaka.
429 HEBREOS 13

22 Efe yora mĩshtichi, nã ẽ mato ichapama 24 Keyokõi ichanãkaxõ a mato Niospa


yoia keskara nikasharakãfe fena fenakãkima. meka yoixomisfo yafi a mato
Nã ẽ mato kenexona keskai mãto shinã mẽra kexemisfori nõ ato yoisharai. Akka nono
mato shinãmasharaxii kiki. 23 Ẽ mato yoipai Italia anoxori nã Nios Ifofaafãferi mato
mã nofe yorashta Timoteo iskaratĩa karaxa yoisharakani.
mẽranoax mã tsekea. Akka samamashta 25 Epa Niospa keyokõi mato noikĩ

ekeki oano ẽ afe kai mato ari. mato shara faxõfafãinõ. Nã tii.
Santiago Jesús Chanĩmara
Faafo Kirika Kenexõ Fomani

Nios yõkaito mã ea tãpimasharaki.


Judeofo paxkanãnifono Nãskakẽ ea amapaiyai keskara ea
Santiago ato kene fomani tãpimaxii,” ixõ shinãkãfe. Askatari anã

1
1 Ẽkĩa Santiago ẽ mato kirika kenexõ afaa shinãyamakãfe. Fekaxteyamakãfe.
fomai. Epa Nios yafi nõko Ifo Nãskarari nẽfefakĩ ifi fokẽ fokẽ akaito
Jesucristo ẽ ato yonoxomis. Mãfi nõ tãpitiroma fakiri kaimãkai.
Jesucristo mã Ifofamiskĩ nã maitiofo mã Nãskarifiakĩ Niospa mato tãpimafiaino
paxkanãi fetseni. Ẽ mato meka shara mã anã afara fetsa shinãkĩ mã
fomai. shinãsharatiroma. Nãskakẽ mã
fekaxtexõ mã shinãsharatiroma.
Niosxõ nõ tãpisharatiro Nãskakẽ Niospa mato afaa
2 Efeyora mĩshtichi, afara chakafo tãpimatiroma mã fekaxteaito.
nokoaino, inimasharakãfe, 9 Jesús chanĩmara fafiakani ranãri

shinãchakakakima. 3 Mã mã tãpiakĩ, ano yorafo afaamaisfo. Nãskakẽ fetsafãfe ato


afara chakafo nokoaino, mã Jesús tanakanima. “Nafokai afama,” ixõ
nikakĩ finasharakõikĩ, afara chakafo shinãkani. Askatamaroko
nikakãkima mã tenesharakõitiro. afaamaisfiafono Niospa ato iskafai:
Nãskaxõ afara chakafo mã “Mãfi ẽfe fakekõifokĩ. Keyokõi ẽfenãfo
finõinĩfofãtiro. 4 Mã askaino Jesús mato mãtonãri,” ixõ Niospa ato yoini.
imapaiyai keskara mã itiro mẽxotaima Nãskakẽ inimatirofo. 10-11 Fetsafori Jesús
mãmãi mã Jesús nikakõisharakĩ. Mã chanĩmara faafo afama mĩshtiyafo.
askakĩ afarafo Jesús mato amapaiyai Nãskakẽ feronãfake afama mĩshti
keskara mã atiro afaa chaka shinãkima. ichapayato shinãkĩ iskafatiro: “Ẽ afama
5 Akka Niospa mato amapaiyai mĩshti ichapayafekẽ ẽfe afama
keskara mã tãpixoma, Nios yõkakãfe mĩshtifãfe ea inimamatiroma. Ẽfe afama
mato tãpimanõ. Mã yõkaito mato mĩshtiõnoaxkai ẽ isharatiroma. Akka ẽfi
tãpimatiro. “Ea fekaxtefayamakãfe,” Niospa fakekõiax, ẽ afe rafepakenakakĩ.
ixokai Niospa mato anori yoima. Nãskax ẽ inimakõi,” ixõ shinãtiro. Akka
Inimayanã mato tãpimani. 6-8 Nãskata taeyoi charofo sharashta iyotiro.
mã Nios yõkakĩ iskafakĩ shinãyamakãfe: Askafiaino xinĩ tsosifaano, anã shara
“Ẽ Epa Nios yõkaito ea itiroma mãmãi xinĩ tsosifaano.
tãpimanimaraka,” ixõ anori Nãskarifiai feronãfake afama mĩshti
shinãyamakãfe. Akka nã mã yõkapaiyai ichapayato shinãtiro iskafakĩ: “Nã charo
keskara shinãkãfe. Nãskaxõ, “Aicho, ẽ ikai keskariai fatora penata ẽ natiro. Mẽ

430
431 SANTIAGO 1

nãxõ ẽfe afama mĩshti ẽ fotiroma. nãskarari ikiaito nõ õitiroma. Chipo


Askatari ẽfe afama mĩshtifãferikai ea kãiyaito nõ anã õitiro noko
afeska fatiroma,” ixõ nã feronãfãke chaxasharaito. Akka Epa Nioskai
afama mĩshtiyato shinãtiro. Nãskakẽ mã askarama. Akai fetsatiroma. Noko
ãfe afama mĩshtifoõnoax isharakõiax mẽxotaima sharakõi faxomis. Nokokai
narisatiro. chakafatiroma. 18 Niospa ares shinãyoni
iskakĩ: “Ẽfe meka chanĩmakõi nikaifono
Santiago ato tãpimani afara ẽ ato fetsafaxii ẽfe fakekõi inõfo,” ixõ
chakafamisfoõnoa Niospa shinãyoni. Nãskakẽ noko katokĩ
12 Nõko Ifãfe yoikĩ iskafayoni: “Nã ea taefani. Nãskatari a rama chanĩmara
noiaifi efe ĩpanakakĩ,” ixõ yoiyoni. faifo ãfe fakekõifo ixikani.
Nãskakẽ afara chakafo nokoki nokoaino,
nãskara teneyanã nõko Ifo Nios nõ Niospa meka mẽstesharakõi nikax
kachikiri fayamaito õikĩ nokoki askakõikãfe. Nãskakẽ mã chanĩmara
inimatiro. Nãskax a yoiyoni keskai nõ fakõinikai
afe nĩpanaka. 13 Chanĩma, keyokõichi nõ 19 Efe yora mĩshtichi, nikasharakãfe ẽ
Jesús Ifofaxõ afara chakafapaikĩ nõa nõ mato yoisharanõ. Fẽtsa mato
yoitiroma iskafakĩ: “Ea Niospa afara yoipaiyaito, nikakaspatama nikayokãfe.
chakafamapai,” ixõ nõ yoitiroma. Akka Mãri chipo fenãmãshta yoisharaxikakĩ.
Nios sharafinakõia. Afara Akka samamashta õitifishkiyamakãfe.
chakafatiroma. Tsõarikai Nios afaa Nãskakẽ nõ õitifishkiki nõ mekatiroma.
chakafamatiroma, Niosmãi 20 Mã õitifishkikikai Niospa mato afara

sharafinakõikẽ. Nãskakẽri Niospa ato sharafamapaiyai keskara mã atiroma.


afaa chakafamatiroma. 14 Nãskakẽ nõ 21 Nãskakẽ afara chakafo mã famis

afara chakafapaiyaino afara chaka nõo xatekãfe. Mã mã chaka xatexõ mã


nea. Nãskatari nõko shinã mẽraxõ nõ Niospa meka nikakõisharatiro. Nãskaxõ
afara chakafapaikĩ nõ atiro. 15 Ẽ mato mã yoikĩ iskafatiro: “Epa, mĩ meka
yoinõ, nikakapo. Kẽro fistichi fake shara emẽra nanefe ẽ mia
naneano fenãmãshta yositiro. Akka mã Ifofasharapaikai. Ẽ mia
kãiax yositiro. Mã yosiax anifoax, nikapaisharakõikai,” ixõ anori yoikãfe.
natiro. Nãskarifiakĩ nõko shinã mẽraxõ Ãfe meka shara mato mẽra naneano, a
nõ afara chakafo fapai, akka afara mato yoiyoni keskai mã afe nĩpanaka.
chakafo nõ shinãmakiyamaxõ, afara 22 Ãfe meka fisti nikakãkima nã

chakafo nõ atiro. Nãskakẽ mẽxotaima Niospa yoini keskakõiri akãfe. Mã mã


nõ afara chakafatiro. Nãskax nõ naa nikafi mã askayamai mãa mã pãramei,
keskara nõ itiro. “Nõ Nios Ifofara,” ixõ shinãkĩ. 23-24 Nã
16 Akka efe yora mĩshtichi, anorima keskarafofi iskamisfokĩ: Espejo fikaxõ
shinãyamakãfe. Niospa afaa ãto femãnã choshtakẽ õikanax
chakafatiromaki. 17 Akka Epa Niospa nai fechokomepaikani shinãmakitirofo.
mẽraxõ mẽxotaima noko Nãskarifiakani Niospa meka nikafikakĩ,
kexesharafafãini. Nãskaxõ noko afama nãskakaxõ afara chakafakakĩ xateafoma.
mĩshti onifaxoni. Xini onifata, fishifo 25 Akka fẽtsa Niospa meka shara

onifata, oxe onifata, nãfo noko nikafafãikĩ nã yoiai keskara amis,


onifaxoni, afãfe noko chaxasharanõ. shinãmakitama. Nã keskara yõra Nios
Akka oxe ikiaito nõ anã õitiroma. Fishiri chanĩmara faxõ Niospa yoiai keskara
SANTIAGO 1, 2 432

amis, nãskax inimakõimis. Shinãkĩ keskara nõri nõ shinãi,” ixõ mã yoimis.


iskafamis: “Niospa meka sharakõi. Nã Anori yoifi mã askamisma. Feronãfake
ea yoiai keskara ẽ aki,” ixõ shinãmis. Nã afaamaisya ifisharaxma Jesús shinãi
keskara yora isharakõitiro inimayanã. keskara mã shinãima.
26 Akka fẽtsa shinãkĩ iskafai: “Ẽ Jesús 5 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato noikõi.

Ifofasharai,” ifiakĩ meka chaka fisti Akka ẽ mato yoiai keskara ea


yoimis ãa pãrameyanã. Askara yõrakai nikasharakãfe. Yorafãfe afaamaisfikaxõ,
Jesús Ifofasharama. Akikikai Nios Jesús chanĩmara faifãfe ato noixõ
inimaima. Nã keskara yõrakai tsoa Niospa ato katoni afe yorakõifo inõfo.
õimatiroma afeskax isharatiromãki. Ato yoiyoni iskafakĩ: “Mã ea chanĩmara
Atokairoko Nios Ifofaxõ ato õimaxiki. fakĩ, mã ea noikõi. Nãskakẽ mã efe
27 Askatari nõ Jesús Ifofasharaxõ fakefo ipanaka ẽ xanĩfo ika ano. Nãskatari nã
apamaisfoya, kẽro ifomafafori nõ ato ẽfenãfo mãtonãri ixii,” ixõ Niospa ato
kexesharatiro, omiskõiaifãfe. Nãskatari yoiyoni. 6-7 Askafixõ a afaamaisfoya mã
nõ Jesús Ifofasharaxõ a afara chakafaifo ato ĩkisharakõima, mã ato chakafai ato
keskara nõ atiroma. Nõ aska sharaito õikaspayanã. Akka shinãkapo afe
noko õi nokoki Jesús inimatiro. keskarafomãkĩ kori ichapayafo. Nã kori
Nãskarafo nõko Ifo Jesús keskara ichapayafãfe mato omiskõimakani. Mã
sharakõi ikani. ato nimikẽ xanĩfo ano mato iyokaxõ
mato karaxa mẽra ikimapaikani.
Yora kori ichapaya fisti sharafatama a Askarafãfe nõko Ifo chakafakĩ
afaamaisfori ato sharafakãfe mekafamisfo. Akka a kori ichapayafãfe

2
1 Efe yora mĩshtichi, nõko Ifo mato noikanima ato kori fisti noi kakĩ.
Jesucristo xanĩfofinakõia. Nãskakẽ Akka, ¿afeskakĩ a kori ichapayafo mã
noko noipakenaka. Yora afama ato ifisharapaimẽ mato chakafafiaifono?
mĩshtifoya, afaamaisfoyari keyokõi Akka a afaamaisfo mã ato noikaspamis.
noko Jesús noi. Nãskatari mãri Jesús 8 Akka kirikaki Niospa meka kenekĩ

chanĩmara famis, noko Jesús noiai iskafanifo: “Nã mã noimekõiai


keskafakĩ, keyokõi noikãfe. Nã yora kori keskariakĩ fetsafori noikõikãfe,” ixõ
ichapaya fisti noikakĩma, nã yora yoinifo. Nã Niospa yoini keskara mã
afaamaisfoyari noikãfe. 2-3 Akka mã nikakõiax mã isharakõikai. 9 Akka mã
ichanãino feronãfake kori ichapaya oro fetsafo noiamax mã shara ikima, chaka
anĩcho efapa safefãi rapati sharakõi mã iki. A Niospa Moisés yoini keskara
safeax mato fe ichanãiyoi oaito, mã mã akima. Nãskakẽ, “Mã
shinãkĩ iskafatiro: “Nafi afama nikayospakõifo,” Niospa mato fatiro.
mĩshtifoyaki, nãskakẽ nõ ifisharai,” ixõ 10 Niospa noko yoiyoni iskafakĩ:

mã shinãtiro. Nãskaxõ, “Nono tsaoyofe “Keyokõi noikãfe,” noko fani. Akka


keyokõichi mia õinõfo,” mã fatiro. Mã keyokõi Niospa noko yoini keskara nõ
askafaino, feronãfake afaamais rapati nikafikĩ afara fisti nõ shinãmakixoma nõ
chapokõi safeax mato fe ichanãpaiyaito chakafai. Nãskakẽ Epa Niospa noko õi
mã iskafatiro: “Onĩ nĩxõ õife,” nã nõ afaa nikama keskara.
askafayamakĩ, “Onĩ nãmã tsaoxõ õife,” 11 Shinãkãpo. Niospa noko yoini

mã fatiro. 4 Mã askafakĩ mã chakafai. Nã iskafakĩ: “Kẽro fetsa fe oxayamakãfe.


kori ichapaya noikĩ nã feronãfake Xotofakeri feronãfake fetsa fe
afaamaisya mã ifimisma. “Jesús shinãi oxayamakãfe,” noko fani. Askatari,
433 SANTIAGO 2

“Yora reteyamakãfe,” Niospa noko fani. sharafamis. Nãskakẽ mĩ ea tãpitiro Nios


Akka kẽro fetsa fe mã ẽfe Ifokẽ.” Akka mĩ, “Ẽ Jesús chanĩmara
oxayamafikatsaxakĩ mã yora retekĩ fai,” ifiaxõ mĩ fetsafo sharafamisma.
Niospa noko yoini keskara keyokõi mã Akka, ¿afeskafaxõ mĩ ato õimatiromẽ
nikama. mĩ Jesús chanĩmara faxõ? Akka ẽ fetsafo
12 Akka Niospa noko noikĩ, ãfe meka sharafakĩ ẽ ato õimatiro ẽ Jesús
noko yoini nõ afaa chakafanõma. chanĩmara fakĩ. 19 Akka mĩ yoimis
Nãskakẽ noko yoini keskara, nõ keyokõi iskafakĩ: “Nios fisti, anã ano Nios
nikasharaito noko omiskõimanima. fetsama,” ixõ mĩ yoimis. Nãskakẽ mĩ
Akka nãfo tãpikõixõ, keyokõi nõ chanĩmara fai. Nã mĩ chanĩmara fai
nikakõixõ nõ ato yoisharatiro. Askatari keskara shara. Akka nã niafaka
fetsafo sharafakãfe, askara sharakõikĩ. chakafãferi chanĩmara fakani Nios
13 Mã askaxõ Niospa noko yoini keskara, fistikẽ. Akka chanĩmara fafiakanax
mã yorafo noiyanã ato shinãkĩ mã ato rateifinakõikani choakani mãmãi
sharafai. Mã askafaito Niospa mato tãpikanax a omiskõipakenakafo mẽra
omiskõimatiroma. Akka mã yora fetsafo Niospa ato potaxiaino. 20 Akka mĩ
mã noiyamaito Niospari mato noixoma yoimis: “Ẽ Jesús chanĩmara fai. Nãskakẽ
mato omiskõimatiro. ẽ Nios fe nĩpanaka,” ixõ mĩ shinãfikĩ, mĩ
afaa sharafamisma. Nãskakẽ mĩ
Nõ Jesús chanĩmara fakõixõ nõ fetsafori shinãsharaima. Akka ẽ mia yoisharapai.
afara sharafaxotiro 21 Akka nõko xini Abrahamnoa shinãfe.
14 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato Niospa yoini iskafakĩ: “Mĩ fake Isaaca ea
yoisharapai. Akka fẽtsa yoikĩ iskafai: “Ẽ fĩshkoyamafe,” fani. Askafaino Abraham
Jesús chanĩmara fai,” ixõ yoifixõ yorafo ãfe fake fishkomĩtsanima, ãfe
sharafamisma, askarakai sharama. fakekõifiano. Nãskakẽ Niospa Abraham
Nãskaxõ mã noko õimani mãkai Jesús õini sharakõi mãmãi nikasharakõiaino.
chanĩmara faama. Nãskakẽ mã Nios fe 22 Akka shinãpo. Abraham Nios

nĩpanakama. 15-16 Akka a Jesús chanĩmara faxõ nã yoiai keskara ani.


chanĩmara faa fetsa omiskõi Akka Abraham yoikĩ iskafanima: “Epa
afaamaisyax matoki nokoaito, mã Niospa, ẽ mia chanĩmara fafiaxõ mĩa
iskafatiro: “Mĩ rapati safesharata katãfe, yoiai keskara ẽ akima,” ixõ yoinima.
matsi meyamaxiki. Askatari pisharatãfe Askafaino akiki Epa Nios
fonãiyamaxiki,” mã fafiakĩ mãkai afaa inimakeranima. Abraham Nios
inãmisma, askarakai sharama. 17 Akka chanĩmara faxõ, Niospa yoini keskara
mã yõra nãxokai anã fetsafo afaa ani. Nãskakẽ Nios akiki inimakõini.
sharafaxotiroma. Nãskarifiakĩ fetsafãfe 23 Taefakĩ kirika kenenifo Abraham Nios

yoikĩ iskafatirofo: “Ẽ Jesús chanĩmara chanĩmara fakõinaito. Nãskakẽ


fai,” ifiaxõ fetsafo afaa sharafaxomisma Abrahamki Nios inimani. Nãskaxõ
atokai Jesús chanĩmara fakõinama. Nã Niospa yoini: “Mĩfi efe rafepakenakakĩ,”
keskarafi yora naa keskarakĩ. fani.
18 Akka fẽtsa shinãkĩ noko iskafatiro: 24 Nãskaxõ mã tãpitiro fetsa iskaito: “Ẽ

“Ẽ Jesús chanĩmara fai. Nãskakẽ Epa Nios chanĩmara fai,” ifiaxõ Niospa yoia
Nios ẽfe Ifo,” ifiaxõ fetsafokai keskara akima, askara yorakai Nios fe
sharafamisma. Akka ẽ iskafai: “Ẽri Jesús nĩpaxatiroma. Niospakai, “Ẽ mikiki
chanĩmara fai. Askatari ẽ fetsafo inimai,” fatiroma. Akka fẽtsa chanĩmara
SANTIAGO 2, 3 434

fakĩ, Niospa yoia keskara aki, nãfi Nios efapafiano nã aostamea pishta ãfe yora
fe nĩpanakakĩ. 25 Nãskarifiakĩ nã kexetiro nã kapaiyai ari kanõ. 4 Askatari
xotofãke Rahab Nios chanĩmara faxõ nã shinãkapo. Kanõa efapanãfãfiano ãfe fiti
israeli rafe ato oneni tsõa ato pishtafakeshta. Kanõa efapanãfãfiano
reteyamanõ. Rahab taeyoi chota ãfe fĩti ãfe ifãfe chiataxõ nã iyopaiyai
feromakõi iyopaoni. Mã askapaonixakĩ, ari iyotiro. Faka faipafãfekẽ, nã
chipo Nios Ifofaax sharakõi ipaoni. iyopaiyai ari iyotiro ifãfe chiataxõ.
Nãskaxõ nã israeli rafe Josué ato nĩchini 5 Nãskarifiai nõko anari efapayamafiano

Jericó anoafo ato õitanõfo onexõ. Nã nõ yoikĩ chakakõi nõ yoitiro.


rafe Rahab ato oneni tsõa ato Nãskarifiakĩ chii pishta nõ kẽtefaano
reteyamanõ. Nãskaxõ ato fai fẽtsa nefekĩ chii xoisafatiro. Nãskakĩ nõko
nĩchini fotanõfo. Nãskakẽ nã xotofake afarafo noko kõatiro. 6 Nãskarari nõko
Rahabki Nios inimani. ana pishtafiano, nõ chakai mekaino,
26 Mã nõ naano, nõko fero mẽsho nõko meka efapatiro. Nãskakẽ nõ yorafo
nomakinoax tsekeano, anã nõko yora chakana fatiro Satanás noko pãraino.
shara itiroma. Nãskarifiakĩ nõ Nios 7 Akka yoinãfo fetsa fetsatapafoya,

Ifofayamakĩ nõ isharatiroma. Nãskaxõ peyafoya, xõchixaraifori, faka mẽra


Niosxõ nõ fetsafo nõ axosharatiroma. ikafoya nõ ifofamatiro. 8 Akka nõko
Nãskaxõ nõ tãpitiro nõ Nios chanĩmara anakai tsõa ifofamatiroma noko nikanõ.
faimãkai. Nõko anã nõ mekai chakakõi imis nõ
itiro. Nã rono pae keskarakõi. Rono
Meka shara fisti yoikãfe paekapato noko chachiano nõ

3
1 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato afara omiskõitiro. Nãskarifakĩ nõko anã yora
fetsa yoinõ. Mã Niospa meka fetsa mekafakĩ, chakafakĩ, nõ
tãpifixõ nikasharaxoma mã ato omiskõimatiro. 9-10 Nã nõko ana fistichi
tãpimapaiyamakãfe. Akka nõ Niospa nõ afara chaka yoitiro. Nãskatari nã
meka nikasharaxoma nõ ato yoiaito nõko ana fistichi nõ Epa Nios yoitiro
noko nikakaxõ akairi afara iskafakĩ: “Epa Niospa, mĩ sharakõi. Mĩ
chakafatirofo. Nãskakẽ Niospa ato nõko Ifo,” ixõ nõ yoitiro. Epa Niospa
omiskõimafiakĩ, ato keyokõi yorafo onifani ãfe õiti keskara
omiskõimasharanima. Akka nokoroko inõfo. Askafixõ nõ fetsa mekafakĩ
omiskõimakĩ finai. Nãskakẽ Niospa chakafatiro, askafayamakĩ Niosnoa
meka nikasharaxoma nõ ato yoitiroma. meka shara nõ yoitiro. Efe yora
2 Akka fake yome rama finipai paketiro mĩshtichi, meka sharafekai meka chaka
kerex sharaxma. Nãskarifiakĩ nõko osia shara itiroma. 11 Mai mẽranoax faka
mekapa nõ afara chakafatiro, Nios tsekeai shara itiro, askayamai faka pota
Ifofasharaxoma. Akka fẽtsa meka chaka tseketiro. Nãskax nõko faka fiti anoax
yoikĩma meka shara fisti yoifafãini nã faka pota fe faka shara tseketiroma.
keskaratokai afaa fetsa chakafaima ãa 12 Shĩko fanax xopaya foaitiroma.

kexemesharatiro. Akka shara ifiakani Askatari sãtera fanax fãraya foaitiroma.


tsoa shara imisma, afara chakafamisfo. Askatari faka fiti anoax faka pota
3 Akka shinãkapo. Ãfe ifãfe ãfe tsekeaino, faka shara tseketiroma, nõ
kamayo renexti fatiro. Askatari afara mea shara itiroma. Nãskarifakĩ yõra ãfe
pishta aostatiro. Nãskax a kamaki shinã mẽraxõ Jesús shinãkĩ fena afaa
tsaoax ifo kafãsatiro. Akka kamayo chaka shinãyotiroma.
435 SANTIAGO 3, 4

Nios fistichi noko shinãsharamatiro Niospa fichipaiyaima fichipaiyamakãfe

4
13 Akka fẽtsa mato mẽraxõ Niospa 1 ¿Afeskai mã raenã

meka tãpisharax ãfe õiti keskara shara faatanãsharakõimamẽ? Akka mãto


ikĩ, nã keskara yõra shara ixõ mato shinã mẽraxõ afarafo mã chakafapai.
axosharafafãitiro. Nã keskara yõra ãfe Nãskax mã feratenã faatanãpai,
shinã mẽra shinãkĩ iskafatiro: “Ẽ õitifishkiyanã. 2-3 Mã afarafo fipaikĩ
afaayamafixõ ẽ Jesucristoõnoax fiamax mã õitifishkikĩ finakõikĩ mã
isharaxõ, ẽ yorafo sharafai,” ixõ fetsafo meepaiyanã mã retepaitiro. Akka
shinãtiro. Askaxõ mã noko õimani Jesús a Niospa mato inãpaiyai mã yõkama.
Ifosharafakĩ. 14 Akka mã isharaxoma, mã Nãskakẽ Niospa a mato inãpaiyai mato
fetsafãfe fiai keskara mã fipaimis, inãtiroma mã yõkayamaino. Nã afama
askatari mã finakõia ipaimis, ato mĩshtifo mã apaiyai nã fisti mã shinãi,
finõpaiyanã mã askaino mãto õiti fetsafo shinãkima. Askaxõ mã afara
fekaxtetiro. Nãskax mã isharatiroma. Nã yõkafiaito Niospa mato inãima,
afara chaka fisti mã shinãtaifa, askarafo mãkõimãi mã afarafo fipaiyaito fetsafo
shinãi, inimayamakãfe. Anori shinãi inãkima.
iskayamakãfe: “Ẽ Niospa meka 4 Akka kẽro feneyafiax feronãfake

tãpishara, ẽ ãfe õiti keskarakõi,” fetsafo fe imis keskarakõi mãri


iyamakãfe. Anori shinãkĩ mã nãskarakõi. “Jesús ẽfe Ifoki,” ifiaxõ mã
yoisharaima. 15 Mã askara chaka Jesús Ifofakõinama. Nã mã shinãi
shinãito Niospa mato shinãmanima. Mã keskara chakakõi. ¿Mã tãpiamamẽ mã
chaka shinãi keskara nã Jesús fetsafo feta afara chakafakĩ, mã Nios
Ifofaafãfema nãskarari shinãkani, noima? A Niospa fichipaiyaima, mã
Satanás ato shinãmanaino. 16 Fetsafãfe fichipaiax mã Nios fe rafetiroma mãmãi
fiai keskarari mã fipaimis, askatari mã noikaspakĩ.
ato finõpaimis, askafakĩ nã Jesús 5 Niospa ãfe Yõshi Shara nõ mẽra

chanĩmara faafo fe mã feratenãmis. naneano nõ afe rafepakenaka. Akka


Askaxori mã ato fekaxtefapaimis. shinãkapo. Nõ afara fetsa noikõikĩ nõ
Askatari afara chaka fetsa fetsatapafo Nios noisharaimano ãfe Yõshi Shara
mã ato amamis. shinãmitsatiro. Akka Niospa meka
17 Akka Niospa noko mẽstesharakõi kirikaki kenenifo iskafakakĩ: “Epa
noko shinãmasharakõitiro. Nõ shara inõ, Niospa ãfe Yõshi Shara nõ mẽra naneni.
askatari nõ fetsafo fe nõ Aõxõ noko noikĩ finakõi. Akka nõ Epa
mẽnãpaiyamanõ, tanaimakõi Nios noisharayamakĩ nõ afara fetsa
isharakõixõ fetsafo nõ noisharakõitiro noikõiaino ãfe Yõshi Shara
afara axosharayanã, askatari fetsafãfe shinãmitsatiro,” ixõ kirikaki kenenifo.
noko yoipaiyai keskara nõ nikakõitiro, Nãskakẽ kaxpa noko kenexonifoma.
askatari fetsafo omiskõiaino nõ noiyanã 6 Askatari Niospa meka kirikaki kenekĩ

nõ axosharatiro. 18 Nõ afara fanaxõ, ãfe iskafanifo: “Fẽtsa Epa Nios nikakaspakĩ
fimi nõ fitiro mã fimiyano. Nãskarifiakĩ ãa apaiyai keskara fisti aki ãa
nõ isharakõixõ a Niospa apaiyai keskara kakapaiyanã, aa keskara fekai, Epa Nios
nõ shinãsharaxõ, nõ fetsafo afe rafetiroma, akiki inimaima. Akka
shinãmasharatiro, tanaima fẽtsa Epa Nios nikapaikĩ Epa Nios fenai
isharakõinõfo. afe isharapakexakĩ. Nãskakẽ Epa Nios
SANTIAGO 4, 5 436

akiki inimatiro, askara fe Epa Nios ikamãkĩ. Ares noko ifitiro. Akka noko
rafesharatiro,” ixõ kirikaki kenenifo. ifiyamakĩ omiskõipakenakafo mẽra
Nãskakẽ Epa Niospa ãfe Yõshi Shara nõ noko potatiro. Nãskakẽ fetsafo
mẽra naneano nã fisti nõ noikõiaino pãrayamakãfe.
Epa Niospa noko axosharai nõ
Ifofasharanõ. Mãkai tãpiama a inõpokoai
7 Nãskaxõ yoikĩ iskafakãfe: “Epa afe keskara iximãkai
Niospa, mĩa amapaiyai keskara ea 13 Meka fetsari ẽ mato yoipai. Ea
amafe,” ixõ yoikãfe. Akka Satanás mato nikakapo. Mãkai afaa tãpiama fatora
afara amapaiyaito yoikĩ iskafakãfe: penata afara afeskara ifiaito mã yoimis
“Satanás, Jesucristo ẽfe Ifokĩ ea iskafakĩ: “Na penata nõ kayamai,
fekaxtefakima, emakinoax katãfe,” ixõ penama nõ kai pexe rasi ano. Anoxõ nõ
yoikãfe. Mã askafaino mato makinoax xinia fisti akikai. Anoxõ nõ kori ichapa
ichotanõ. 8 Nios Ifofasharakãfe. Mã Nios fixii nõko afarafo minixõ,” ixõ mã
Ifofasharaino mato fe rafei. Nãskakẽ yoimis. 14 Nãskakẽ anorima mã
mãto chaka xatekãfe afaa shinãkõimis. Mãkai afaa tãpiama fatora
chakafapaikakima. Akka fẽtsa Nios penata afara afeskara afiaino. Akka
Ifofasharapaifikĩ, Satanásri ifofapai, fakishpari nai nifi keyopaketiro. Nãskax
askatamaroko, Nios fisti Ifofasharakãfe. yamarisatatiro. Nãskarifiai nõ
9 Afara chakafaxõ shinãchakakõikãfe nĩpanakama. Fatora penata nõ
inimakakima. “Ẽ afara chakafaax ẽ narisatani. 15 Nãskakẽ mã yoitiro
rãfikõiaito meei,” ixõ shinãkãfe. iskafakĩ: “Niospa fichipaiyai keskara ẽ
10 Nãskakĩ Jesús yoikãfe iskafakakĩ: iki. Nãskakẽ nã apaiyai keskara ẽ aki,”
“Jesús mĩ ẽfe Ifofekẽ ẽ mia chakafaki. ixõ yoikãfe. 16 Askatamaroko mã
Ea anã chaka soaxõfe,” ixõ yoikãfe. Mã kakapaikõimis. “Ẽ afara ichapa fii,” ixõ
askafaito Niospa mato inimamai. mã yoifafãini. Niospa mato amapaiyai
Nãskakẽ noko yoixii iskafakĩ: “Ẽ mia keskara mã shinãima. Nã mã shinãi
noi. Ẽ mia anã chaka soaxonõ, mikiki keskara chakakõifo. 17 Niospa mato
inimayanã,” ixõ noko yoixii. amapaiyai keskara mã tãpifixõ mã
askara atama mã afarafo chakafamis.
Fetsaõnoa yoikĩ chakafayamakãfe
11 Niospa meka noko yoikĩ iskafakĩ Nã afama mĩshti ichapayafo
Moisés kirikaki keneni, Niospa Santiago ato yoini

5
shinãmanaino, “Nõinã faatanãkãfe,” ixõ 1 Nikakapo kori ichapayafãfe, mato

noko yoini. Nãskakẽ fetsafo Niospa omiskõimaxii. Nãskakẽ


pãrayamakãfe, ato chakafakĩ oiakãfe mã mã omiskõixikai. 2 Mãto
mekafayamakãfe. Mã ato chakafakĩ afama mĩshtifo mã payokomea. Mãto
Niospa noko yoini keskara mã akima rapati sharakõifo mã nakaxfãfe pikĩ
ato noikĩma. Akka, “Niospa meka keyoa. 3 Mãto kori mã mekemis mãtonã
chakara,” nõ fatiroma nikakaspakĩ. fisti mã fapaikĩ. Mã mekeaino mã
Askatamaroko nõ nikakõisharatiro. xinina. Nãskakẽ fetsafãfe tãpitirofo
12 Nios fistichi noko yoini afeskax nõ mãto kori mã mekea mã xininaano, tsoa
isharatiromãkĩ, ares fistimãi pishta inãxoma, mãtonã fisti mã fapaikĩ.
xanĩfokõixõ. Ares fistichi tãpikõia nõ afe Mã askafaito Niospa mato õi. Akka
keskara ikamãkĩ, shara iyamai chaka nõ mato yoikĩ iskafaxii: “Mãfi afara
437 SANTIAGO 5

fishkomĩtsamiskĩ. Mãkai tsoa noimisma. Nios atoki inimani. Askatari nõko xini
Nãskakẽ ẽ mato omiskõimaxii,” ixõ Job omiskõifikĩ teneni. Omiskõifikĩ Nios
yoixii. 4 Shinãkapo. A mato yonoxomisfo potanima. Nãskakẽ Nios Jobki inimani.
mã ato afaa inãsharamisma, mã ato Nãskakẽ Niospa Job sharafarisafatani.
feparamis finõmafãi fifiakĩ. Nãskakẽ Nãskatari Niospa Job ãfe fake fetsafoya
Epa Nios yoimisfo iskafakakĩ: “Epa ãfe ina fetsafori ichapa anã inãni.
Niospa, noko axõfe nõko patoronõ noko Nãskakẽ nõri nõ Job shinãkĩ nõ
kopifamismakĩ,” ixõ yoimisfo. tãpisharatiro Niospa noko
Askafaifono Niospa ato nikamis. Akka a noisharakõiaito.
mato yonoxomisfo mã ato 12 Efe yora mĩshtichi, ea

omiskõimanai keskara Niospa mã nikasharakapo ẽ mato yoinõ. Afara


tãpikõia. 5 Askatari mã afama chanĩma fisti yoifafãikãfe. Nãskakẽ,
mĩshtifoyax mã isharakõia, afaa “Ẽje, ẽ mia axõi,” ixõ axosharakãfe.
yopatama. Afama mĩshti ichapayata, Akka mã yoikĩ iskafakĩ: “Maa. Ẽ mia
ichapa pifãi, rapati ichapayata, nã axõima,” ixõ anori yoita ayamakãfe. Mã
afarafo mã fipaiyaifo mã fifiaxõ fetsafo askafamiskẽ keyokõichi tãpitirofo mã
mã noimisma. Fetsafo keskarama mã chanĩkima yoimiskẽ. Nãskakẽ
isharakõikẽ, Niospa mato omiskõimakĩ iskayamakãfe: “Ẽ mia pãraito, Epa
finakõixii mã fetsafo noiyamaito. Niospa ea omiskõimatiroki,” ixõ
6 Fetsafãfe afaa chakafayamafiakẽ mã yoiyamakãfe Epa Niospa mato
ato pãramis xanĩfo yoikĩ, xanĩfãfe ato omiskõimayamanõ.
retemanõ. Nãskatari ãakai afeskax 13 Fetsa omiskõikĩ Epa Nios kĩfitiro

ifimetirofoma a yorafo. kexesharanõ. Askatari fetsari inimai


fanãitiro. “Aicho Epa Niosi, mĩ fãsi
Omiskõifikĩ tenekãfe, Nios kĩfikãfe sharakõi,” ikax fanãitiro. 14-16 Askatari
7 Efe yora mĩshtichi, mã omiskõifi fena nã isinĩ ikaito Jesús chanĩmara faafo ãto
fenayamakãfe. Nõko Ifo kachikiri kexemisfo kenatiro Nios kĩfixonõfo.
fayamakãfe. Akka nõ tarepa xiki fanano Nãskakẽ ichanãkaxõ a isinĩ ikai Nios
fenãmãshta foaitiro. Nãskakẽ nõ fena kĩfixoxikakĩ. Taefakĩ a mã afarafo
fenakima. Nõ oi manayotiro. Akka mã chakafamis kãimakãfe. Nãskax mã ranã
choshiano nõ fisharakõitiro foaisharano. Epa Nios kĩfinõnãkãfe mato chaka
8 Nãskarifakĩ manasharayokãfe nã nõko soaxonõ, askatari a isinĩ ikairi
Ifo Jesús chaima nokoaitĩa. Nãskakẽ ãfe sharafanõ. Nãskakẽ a isinĩ ikai xiniyaxõ
meka kachikiri fakãkima, nikasharakãfe femãkãfe, Epa Nios kĩfixoyanã. Mã nõko
shinãchakakãkima. Ifo chanĩmara fakõixõ nõko Ifo mã
9 Efe yora mĩshtichi, feratenãyamakãfe kĩfixonaino, nõko Ifãfe a isinĩ ikai
Niospa mato omiskõimayamanõ. Nã sharafatiro. Askatari afara chakafaino
nõko Ifo Jesús chaima nokoaitĩa nã yora Niospa ãfe chaka soaxotiro. Nõ Epa Nios
chakafo ato omiskõimaniyoi. 10 Efe yora chanĩmara fakõita nõko chakafori
mĩshtichi, ẽ mato yoisharapai, keyokõi kachikiri faxõ nõ kĩfiaito noko
shinãkapo. Niospa meka yoimisfo nikakõitiro. Nõ yõkai keskara noko
Niospa meka yoikani omiskõipaonifo. afama mĩshti axotiro.
Omiskõifikani fena fenapaonifoma. 17 Nã Nios yoimis ãfe ane Elías

Nõko Ifo nikaki finakõipaonifo. Ãfe feronãfake noko keskarari ini. Nãskaxõ
meka yoikĩ enepaonifoma. 11 Nãskakẽ Epa Nios fãsikõi kĩfiaino oi inima. Kĩfikĩ
SANTIAGO 5 438

iskafani: “Epa Niosi, efe yorafãfe mia xatefe, anã Jesús Ifofaxii,” ixõ yoiaino
kachikiri faafokĩ, fena oi imayamafe, efe anã Jesús Ifofatiro. Nãskaxõ fẽtsa mã
yorafãfe anã mia Ifofayonõfo,” ixõ ãfe chakafo xatemanano, Niospa ãfe
yoini. Askafaino xinia tres ata mã xinia chaka soaxoxii. Nãskakẽ nã feronãfãke
fistiri keyoaino oi inima. 18 Askata anã afara chakafapaoni Niospa ãfe chaka
Elías Epa Nios kĩfini oi inõ. Nãskakẽ oi soaxõ, anã Niospa shinãchakaima
ranã ikaino fanafo foaisharani. fẽtsamãi taefakĩ ãfe chaka xatemanano.
19-20 Efe yora mĩshtichi, fẽtsa Niospa Nãskakẽ a omiskõipakenakafo mẽra
meka kachikiri fakĩ anã Jesús kaima. Nãskakẽri mã ato yoisharatiro
Ifofaimano, nã Jesús chanĩmara faato anã Jesús Ifofanõfo. Nã tii.
yoikĩ iskafatiro: “A mĩ afara chakafamis Santiago
Pedro Jesús Chanĩmara Faafo
Kirika Kenexõ Fomani

noko mekexona afanã afeskafatiroma,


Pedro Jesús Ifofaafo paxkanãnifono ato chakanari atiroma, askatari keyotiroma.
kirika kenexõ fomani Charofo keskarama. Charofo

1
1 Ẽkĩa Pedro. Jesucristo ea nĩchini sharashtafiax chipo otsi fetsetiro.
aõnoa ẽ ato yoimis inõ. Niospa Nãskakẽ nãfo Niospa noko mekexona
mato katoni afe yorafo mã inõ. Akka nõkonã inõ. 5 Akka mã Nios chanĩmara
mato potaifono mã Jesúsnoax fakẽ, Epa Niospa ãfe sharaõxõ mato
paxkanãnino ẽ mato kirika kenexõ kexesharafafãini nã Jesús oaitĩa mã
fomai mã tãpinõ. Ponto anoafo fomata, omiskõinõma, nã oaitĩa afe
Galacia anoafo fomata, Capadocia isharapakexakĩ a mato itipinĩshara
anoafo fomata, Asia anoafo fomata, faxoni ano.
Bitinia anoafo fomata, ẽ mato fomai. 6 Nãskakẽ mã inimai finakõikakaini,
2 Epa Niospa taefakĩ mato katoni mã afe omiskõifi nono mai anoax. Mã
yorafo inõ, ãfe Yõshi Sharaõxõ nã mato omiskõifiax chipo Jesús fe mã
amapaiyai keskara mã anõ, mã isharakõipakenaka. 7 Akka mã Jesucristo
Jesucristo nikasharakõinõ. Akka ãfe chanĩmara fakõini mã oa oro keskara.
Fãke Jesús mato nãxoni ãfe imiõxõ Akka kooaito mã õitiro orokõimãki,
mãto chaka mato soaxoxiki. Niospa chakaya osiyamaito. Nãskarifiakĩ
mato noikĩ mãto õiti mato sharafaxonõ Niospa noko tãpitiro nõ chanĩmara
ixõ ẽ matoõnoa shinãi. faimãkai, akka oro sharafiano nõroko
finõinĩfofana. Akka nã oro sharafiax
Jesucristoõnoax nõ Nios fe ipaxatiro keyotiro. Akka mã Epa Nios chanĩmara
3 Nãskakẽ nõko Ifo Jesucristo ãfe Apa fasharakõiyanã mã Jesús potayamaino
Nios nõ aicho fatiro: “Mĩ fãsi sharakõi,” Jesús anã nãmã matoki fotoax
ixõ nokomãi noikõiaino ãfe Fake inimasharakõixii. Iskafakĩ mato yoixii:
Jesucristomãi nõkoõnoax naax anã “Aicho, mĩ ea chanĩmara fakõimis. Mĩ
otonikẽ. Nãskaxõ fake yome rama kãia efe isharakõipakenaka,” ixõ mato yoixii.
keskara shara noko imai õiti 8 Mã Jesucristo noisharakõi

fenasharayakõi. Nãskakẽ nõ afe õiyamafikatsaxakĩ. Askatari iskaratĩa


isharakõipakenaka. 4 Nãskaxõ noko mã chanĩmara fakõini
ĩkisharapakenaka nõ afe ipaxanõ. Akka õiyamafikatsaxakĩ. Nãskakẽri mã inimai
nõ ãfe fakekẽ nã nai mẽraxõ noko finasharakõiyanã mã tsoa
mekexona nõkonãri ixii. Nã Niospa yoisharatiroma. 9 Nõmãi chanĩmara

439
1 PEDRO 1 440

fasharakõiax, nãskax nõ afe õi. Akka a ãfe meka nikamisfo Niospa


isharakõipakenaka. ato shara fai. Akka a nikamisfoma ato
10-11 Nã Niospa meka yoimisfãfe a omiskõimatiro. Ares fisti Epa Niospa
inõpokoai yoikakĩ Cristoõnoa meka noko õimis mẽstekõi. Nãskakẽ
shara yoipaonifo, Niospa Yõshi Sharapa isharakõikãfe nono nãmãnoax. Nãskaxõ
ato shinãmanaino. Iskafakĩ yoinifo: “A Nios shinãsharakãfe meseyanã. 18 Akka
noko noikĩ noko ifimis nokoki oxii, mãto xinifãfe mato tãpimapaonifo
mato omiskõixoxiki mã aõnoax keskarato mato nimapakexatiroma.
isharanõ,” ixõ kenenifo. Ato Mãto xinifo Nioski mesepaonifoma.
askafafiaino tsõa tãpisharapaonima Ãakõi ipaonifo. Nãskakẽ mãri ato
afeskaxoma tãpisharapaipaonifo. keskara ipaoni chaka shinãi. Mã askaito
¿Tsoamẽ noko ifimis ixiai afetĩari Niospa mato ifini mã anã chaka
oximẽ? ixõ shinãpaipaonifo. 12 Akka shinãyamanõ a mã ipaoni keskara Nios
Niospa Yõshi Sharapa ato tãpimani a shinãmax. Akka shinãkapo. Mã mã tãpia
inõpokoai yoiaifo keskara, akka afãfe a oro sharakõi mã Nios inãx mã aõnoax
niyokaxõ õiyonifoma. Akka afãfe nĩpaxatiroma. Askatari kori exe mã inãx
õiyamafiaifono mãroko mã mã õia. aõnoaxri mã nĩpaxatiroma. 19 Akka
Akka na meka shara Jesucristoõnoa Cristo fistichi noko nimatiro. Atokai
keyokõichi mã nõ nikamis. Noko afaa chakafamisma, nã oveja fake
yoiaifãfe Epa Niospa ãfe Yõshi Shara meema keskara sharakõi. Jesús noko
atoki nĩchini nai mẽraxõ Jesucristoõnoa nãxoni ãfe imi foni noko
noko yoinõfo. Nã mã nikamis keskarari imasharapakexakĩ nõ anã chaka inõma.
Niospa ãjirifãferi tãpipaikõikani. 20 Epa Niospa mai onifatama ãfe Fake

Jesús katoni noko nimapakexanõ.


Epa Niospa noko yoini Jesucristo Nãskafekẽ fetsafãfe tãpiyopaonifoma,
keskara shara nõ inõ akka iskaratĩa Epa Niospa mã mato
13 Nãskakẽ itipinĩsharakãfe tãpimana. 21 Jesucristoõxõ mã Epa Nios
shinãsharakõiyanã. Nã Niospa noko chanĩmara fai, Epa Niospa Jesucristo
noikĩ noko afara shara inãxiaitĩa otoax akiki inimakõini. Nãskakẽ mã
Jesucristo oaino. Nãskakẽ iskaratĩa chanĩmara fakõini, Nios
manasharakõikãfe. 14 Mãfi Niospa manakõiyanã afe ipaxakĩ.
fakefoki. Nãskakẽ Epa Nios 22 Akka mã mã Jesucristoõnoa meka

nikasharakõikãfe. Mato amapaiyai shara nikakõixõ anã afaa chaka


keskara mã tãpiyopaonima. Mã afara shinãyamakĩ. Mã mã isharakõixõ mã
chakafapaoni keskara anã ayamakãfe. fetsafo noikõi. Nãskakẽ mãa ranã nõinã
15 Askatamaroko afaa fetsa shinãtama faatanãsharakõikãfe mãto shinã
isharakõikãfe. Akka Nioskai afaa sharafoyaxõ shinãsharakõita. 23 Nãskakẽ
chakaya osiama. Niospa mato katoni a nã mã rama fake kãia keskara shara mã.
keskara shara mã inõ. 16 Akka Niospa Akka mãto epa feta mãto ẽfa mato fake
meka kenekĩ iskafanifo Niospa ato fifiakanax chipo natirofo. Akka Niospa
shinãmanaino: “Ẽ isharakõimiski. ãfe meka sharaõxõ fena keskara shara
Nãskakẽ isharakõikãfe,” ixõ Niospa ato noko ima, nã keyonakama. 24 Akka
shinãmanaino kenenifo. kirika ano kenekĩ iskafanifo:
17 Shinãkapo. Mã Epa Nios kĩfikĩ Epa Keyokõi yorafo fana keskarafo,
mã famis. Nãskax nõ ãfe fakefokẽ noko sharakõifikanax nã charofo keskarafo.
441 1 PEDRO 1, 2

Akka nã fanafo naino ãfe charofo Õikapo, ẽ Cristo õia ares fisti
keyopaketiro. Nãskarifiai keyokõi sharakõi. Nãskakẽ ẽ katoni efe yorafo
yorafo nĩpaxatirofoma, keyokõi afe yora inõfo. Nã tokiri mitsisipa
natirofo. 25 Akka nõko Ifãfe ãfe keskarakõiki. Nãskakẽ afe yorafo afe
mekakai keyonakama, isharakõipakenakafo. Nãskakaxõ
ixõ kenenifo. Nã mekaõnoa Cristo chanĩmara fakaxõ anã afaa
Jesucristoõnoa fetsafãfe mato yoimisfo chaka shinãpakenakafoma.
mã afe ipaxanõ. Askatamaroko afe

2
1 Nãskakẽ nã mã afara chakafamisfo inimakõipakenakafo,
xatekãfe. A mã ato pãramisfo, ixõ Niospa yoini.
askatari a mã ato feparamisfo: “Noko 7 Nãskakẽ nõ Jesús Ifofaxõ nõ shinãkĩ

sharara fanõfora,” ixõ nãfori xatekãfe. iskafatiro: “Jesúsfi nã tokiri kerex


Nãskatari a fẽtsa fiai tii fipai fekaxtemis keskarakõikĩ, nãskax sharafinakõiaki,”
iyamakãfe. Askatari fetsafo ato ixõ nõ shinãtiro. Akka a Jesús
chakafapai chanĩmis iyamakãfe. Ifofaifãfema askara shinãkanima: “Oa
2-3 Askatamaroko nã fake rama kãiato tokiri shara nõ potatiro,” keskafakani.
yosixiki chocho apaiyai keskafakĩ, mãri Akka aõnoa yoikĩ kirika kenekĩ
Niospa meka shara fichipaikãfe, oa fake iskafanifo Niospa ato shinãmanaino:
yomẽ chocho aki yositiro keska shara Oa tokiri pexe famisfãfe tokiri
ixikakĩ. Mã mã tãpiaki nõko Ifãfe mato efapa shara potafono, pexe ifãfe ato
shara faxõaito. Nãskakẽ nã Epa Niospa yoitiro iskafakĩ: “¿Afeskakĩ na tokiri
mato amapaiyai keskara fisti akãfe. efapa mã potaimẽ? Potayamakãfe,
efapa sharaki. Ẽ fichipaikai ẽ akiki
Cristo nã tokiri mitsisipa keskaraki pexe fanõ,” ixõ pexe ifãfe yoitiro,
4 Nõ pexe fakĩ tokiri mitsisipasharakõi nõ ixõ yoinifo Jesúsnoa yoikakĩ. 8 Askatari
fenatiro, pexe mitsisipa sharakõi inõ. Akka kirika kenenifo iskafakakĩ Niospa Yõshi
tokiri mitsisipakima nõ pexe faano pexe Sharapa ato shinãmanaino:
shara itiroma. Nõko Ifo Jesucristofi Tokiri efapafai nẽxpakĩa rakano
nãskarakĩ oa tokiri mitsisipakõi keskara tsõa õiamax akiki otisikaini paketirofo
shara. Nãskaxõ afama mĩshti fatiro. keskakani. Nãskarifiakani tsõa nõko
Nãskafekẽ tsõa chanĩmara famisma, nõko Ifo chanĩmara fakanaxma, oa pakeai
Ifo fichipaimisfoma. Nãskaxõ yoimisfo keskarakanax fenokanax Epa Nios ika
iskafakakĩ: “Afeskakĩkai nõ ari fopaifikani nã omiskõipakenakafo
fichipaitiroma,” ixõ yoimisfo. Akka Epa mẽra fokani,
Niospa Jesús katoni noikõikĩ nõko Ifo inõ. ixõ kenenifo. Niospa anori yoifinino
Nãskakẽ akiki fekãfe Ifofaxikakĩ. Cristoõnoa nikayamakanax
5 Nãskarifiakĩ Niospa mato tokiri pexefã fenopakenakafo. Nãnori kirika kenenifo,
keskara faxii mã afe yorafokẽ. Askatari mã Niospa ato shinãmanaino.
ato Epa Nios kĩfixomis inõ mato imaxii 9 Akka mãfi askaramakĩ. Niospa mato

afaaya osiama sharakõi mã inõ Jesúsnoax, katoni afe yorafo mã inõ. Nãfi nõko
Jesúsmãi noko nãxonikẽ. Nãskakẽ Nios Xanĩfokõikĩ mã yonoxotiro, fetsafori mã
aicho fakãfe akiki inimakõikãfe, “Epa ato kĩfixotiro Jesúsnoa ato tãpimaxiki.
Niosi, mĩ fasi sharakõi,” fayanã. 6 Akka Noko aa keskara shara imaino mã afe
kirika ano kenekĩ iskafanifo, Niospa ato yorakõi itiro. Nãskaxõ aõnoa fetsafo mã
shinãmanaino: yoisharatiro iskafakĩ: “Epa Nios
1 PEDRO 2 442

sharafinakõia afara noko sharafaxomis,” shara shinãmisfomakĩ, askatari Niospa


ixõ nõ ato yoitiro. Epa Niospa mato meka tãpiafomakĩ õikaxõ anã mato
katoni afe yorakõifo ikax xafakĩakõi mekafatirofoma mãmãi ato shara
shara mã afe ipaxanõ, anã fakish mẽra faxõaito a Niospa fichipaiyai keskafakĩ.
ika keskara mã inõma. 10 Akka mãkai 16 Jesús fisti mãto Ifokõi, akka afaa

Nios shinãyopaonima, afe yorakai mã fetsa shinãtama isharakõikãfe. Niospa


iyopaonima. Akka iskaratĩa mã afe mato amapaiyai keskara fisti shinãkãfe.
yorafo, taeyoi Niospa mato noifiaino mã Mã askax afaa fetsa mãto ifo itiroma.
tãpiyopaonima. Akka iskaratĩa mato Afaa chakafatama Nios
noikõiaito mã mã tãpia. yonosharaxõfafãikãfe. 17 Nãskakẽ
keyokõi yorafo shinãfafãikãfe. Nã Jesús
Nõ Niospa yorafo ikax nõ shara itiro Ifofaafori ato noikõikãfe. Niosnoa
11 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato shinãkõikãfe iskafakĩ: “Ẽ Nios noikõi nã
yoisharapai ea nikasharakãfe. A Nios ea yoiai keskara ẽ nikakõi. Ẽkai
Ifofaafomafo fe nõ ato fe ikax oa yora nikayospapaima ea omiskõimanõma,”
fetsa keskara nõ iki. Askafiax nõkai ato ixõ Niosnoa shinãkãfe. Nãskaxõ mãto
fe ipanakama. Akka nõroko Epa Nios fe xanĩfofo nikakaspayamakãfe, ato
ĩpanaka. Nãskakẽ nã Epa Nios nikasharakãfe.
Ifofaafoma keskara iyamakãfe. A mato
shinãmapaiyaifo keskara Cristo noko omiskõixoni keskai nõri nõ
shinãyamakãfe. Mã ato keskara itiroki, aõnoax omiskõitiro
Satanás mato chakafamapai kiki. 18 Ato yonoxomisfãfe mãto xanĩfofo
12 Nãskakẽ ato mẽranoax Jesús Ifofaax ato nikasharakõikãfe. Nã mato
isharakõikãfe. Akka afãfe mato yoikĩ sharafaifos shinãkakĩma. Nã yora
chakafamisfo fanĩrira mato mekafakakĩ. chakafãferi mato yonomamisfoki ato
Nãskakẽ ato kopiyamakãfe. Tanaimakõi nikakãfe. 19 Mã afaa chakafayamafiakẽ
ato mẽra ikãfe. Mã askaito mato õinõfo mãto xanĩfãfe mato omiskõimanaino
mã afaa chakafatama mã isharakõikẽ a Nios shinãki tenekãfe. Mã askaito Epa
Niospa keyokõi noko ichanãfaitĩa mã Niospa matoõnoa yoisharai kiki. 20 Akka
mai keyoaino. Nãskakẽ mato iskafakani: mã afara chakafakẽ mãto xanĩfãfe mato
“Aicho, na yorafo fãsi sharakõifo, nõ ato omiskõimanaino, Niospa mato iskafakĩ
chakafafiaino noko kopikanima, Niosxõ yoitiroma mã teneaito: “Mĩ afara
noko shara famisfo. Fãsi Nios sharakõi,” sharakõifaa,” ixõ mato yoitiroma mãmãi
ixõ yoinõfo. afara chakafakẽ. Akka mã afara
13-14 Nõko Ifo Jesús fichipaiyai sharafaino mato omiskõimanaifono mã
keskafakĩ, xanĩfofo nikasharakõikãfe. omiskõifinafikĩ mã tenekẽ, nõko Ifo
Askatari a noko ĩkinã nõko xanĩfo Niospa matoõnoa yoikĩ: “Sharakõifo,”
finakõia nikasharakõikãfe. A xanĩfo mato fatiro. 21 Cristo nokoõnoax
fetsafori ato nikakãfe. Nã xanĩfo omiskõikõini, nãskakẽ nõri aõnoax nõ
finakõiato ato xanĩfo imakĩ, afãfe nã omiskõitiro. Nãskax nõ aa keskara shara
afara chakafaifo ato omiskõimanõfo, itiro. 22 Cristokai afaa pishta
askatari a afara shara famisfo ato chakafamisma, askatarikai tsoa pishta
yoisharanõfo. 15 Nãskakẽ Niospa pãramisma. 23 Fetsafãfe mekafakakĩ
fichipaiyai keskafakĩ mã fetsafo afara ĩchafiaifono, atorikai kopikĩ tsoa
shara faxõfafãikãfe. Nã afaa tãpiamafãfe ĩchamisma. Askatari omiskõimanaifono,
443 1 PEDRO 2, 3

“Ẽri mato kopixii,” ixõ ato yoinima. fe isharakãfe. Mã askaito õikĩ Niospa
Askatamaroko Apaõnoa shinãkĩ mato iskafatiro: “Na kẽrofo sharakõifo ẽ
iskafani: “Epa, mĩ eõnoa tãpiaki. õi,” ixõ Niospa mato yoitiro matoki
Nãskarifakĩ mĩ ato tãpikõia. Nãskakẽ a inimayanã. 5 Nãskakanax kẽrofo ranãri
mĩ ato chipo omiskõimaxiai Nios Ifofasharakanax isharakõipaonifo.
chanĩmakõi,” ixõ Apa shinãni, Apamãi Nãskakaxõ ãto fenefo
mẽstekõi ikẽ. 24 Cristo cruznoax noko nikakõisharapaonifo. 6 Akka nã Sara ãfe
nãxoni, nõko chaka noko soaxoxiki. fene Abraham nikakõisharapaoni, “Ẽfe
Nãskakẽ nõ anã fanĩrira shinãtiro oa ifora,” fayanã. Nãskax mã isharakõiax,
yora naa keskara nõ itiro mã noko askatari mã meseyamax Sara ãfe fenafo
chaka soaxonano nõ afe keskara mã itiro.
isharapakexanõ. Mãraki yora naato afaa 7 Akka mãri feronãfakefãfe, mãto ãfifo

shinãtiro. Nãskax mẽstekõi nõ ĩkisharakõikãfe. Nã kẽrofokai


isharakõitiro. Nã noko mitsisipafomakĩ mato keskara. Nãskakẽ
omiskõixoniõnoax nõ ato kexesharakãfe, mato feta Nios
isharakõipakexanõ. 25 Akka mã taeyoi oa Ifofaafoki Niospa ato noikĩ atori ifiakĩ
oveja fenoa keskara mã iyopaoni afara afe ipaxanõfo. Nãskakẽ mãto ãfifo ato
chaka shinãi. Akka iskaratĩa mã Cristo noisharakãfe. Mã ato noiamax ato
Ifofasharakõi, mato kexesharano oa kexesharaxoma mã kĩfiaito Niospa mato
oveja kexemisto ãfe oveja kexetiro nikasharatiroma.
keskafakĩ. Nãskaxõ mato
kexesharakõiaino mã afe yora iki. Afara ato sharafaxõkani omiskõitirofo
8 Nãskakẽ isharakõixõ keyokõichi
Afeskax fene fe kẽro isharatirofomãki nãnori fisti shinãsharakãfe. Oa mato fe
Pedro ato yoini yora mã noiai keskafakĩ ato fe nõinã

3
1 Nãskarifiakĩ mãri kẽrofãfe, mãto faatanãsharakõikãfe. Ato shinãkĩ ato
fenefo nikasharakõikãfe. Nã Niospa axosharafafãikãfe. Askatari, “Nã yora
meka shara chanĩmara faifãfema mã afaa tãpiamafo ẽ finakõia,” ikaifo keskai
isharaito mato õikakĩ Niospa meka askayamakãfe. 9 Fẽtsa mato chakafaito
shara chanĩmara fanõfo, mã afaa kopiyamakãfe. Askatari mato ĩchaito
yoiyamata mã isharakõiaito õikakĩ. kopikiri ĩchayamakãfe. Askatamaroko
2 Mãto fenefãfe mato yoiaifono ato ato noisharakãfe, akka Niospa noko
nikakaspakakĩma ato nikasharakãfe. Mã katonikĩ noko sharafakĩ. 10 Niospa meka
Jesús keskara shara ikaito õikakĩ nõko yõra kenekĩ iskafani, Niospa Yõshi
Ifo chanĩmara fanõfo. 3 Akka mã Sharapa shinãmanaino:
samasharakõi safexõ, foarome Mã isharapaikĩ afara chakafo
sharakõita, teoti sharakõi safeta, yoiyamakãfe, fetsafo pãrayamakãfe.
parotameti sharakõi mã safekẽ, mato 11 Afara chakafo fishtayamakãfe, ato

tsõa tãpitiroma mã õiti sharaya iyamai makinoax fotakãfe. Askatamaroko


mã õiti chakayakẽ. 4 Akka mã Cristo afara sharafos akãfe. Afeskax mã
Ifofasharakõixõ mã ato isharatiromãkĩ nãskax isharakõikãfe
õimasharakõitiro. Mãto õiti mẽraxõ fetsafo fe. 12 A Niospa meka
shinãsharakõita, meka mitsisipato mã nikasharakõipaiyaifono Niospa ato
ato yoitiroma, tanaima sharakõi mã kexesharakõifafãini, kĩfiaifãferi ato
itiro. Fetsafo õikĩ ato yoisharakãfe, ato nikakõimis. Akka a afara
1 PEDRO 3, 4 444

chakafamisfo Niospa ato nikatama ato afe inifo, ãto ãfifo fe. Ocho inifo.
tãpimatiro ato chakafakĩ, Nãskakẽ ato fãka ãsanima Epa
ixõ yorafãfe Niospa mekaõnoa kenenifo. Niospamãi ato kexesharakẽ. Akka nã
13 ¿Mã afara ato axosharaino, akka nikayospafo ato fakafãnẽ ãsakĩ mitoni.
tsõa mato chakafatiromẽ? 14 Akka mã 21 Faka faipafãino kanõanãfã mẽra ikiax

askafiaino mato omiskõimanaifono Noé ãfe ãfi fe ãsanima. Ãfe fakefori ãto
inimai finasharakõikãfe. Nãskakẽ atoki ãfifo fe afe ikikanax ãsanifoma. Ocho
meseyamakãfe, askatari inifo. Nãskarifiakĩ fẽtsa noko
shinãchakayamakãfe. 15 Askatamaroko maotisafakĩ faka mẽra noko ikimaxõ,
nõko õiti mẽraxõ nõko Ifo kĩfikĩ noko fininĩfofanaino nõ yorafo ispai nõ
iskafakãfe: “Cristo, mĩfi ẽfe Ifokõiki. Jesús Ifofakĩ nõko chaka noko soaxonõ
Mĩkai afaa chakafamisma, mĩ sharakõi,” nõ afe ipaxanõ. Akka nã noko
ixõ yoikãfe. Askatari fetsafãfe mato maotisafafoõxokai nõko choshta nõ
iskafaifãfe: “¿Afeskaxõ mĩ tãpiamẽ mĩ soatiroma. Askatamaroko nõ Nios yõkai
Nios fe ipanaka?” ixõ mato yoiaifãfe ato nõko chaka noko soaxonõ noko
yoixikakĩ ĩkisi itipinĩsharakãfe ato ĩkipakexanõ Jesúsmãi mã naax anã
tãpimasharaxikakĩ. 16 Akka mãroko otonikẽ. Nãskaxõ nõ anã
isharakõita ato nikasharakõikãfe, mato shinãchakatama Jesucristoõxõ nõ
õinõfo mã shara ikaito. Mãto õiti shinãsharakõi Nios fe ĩpaxakĩ. 22 Jesús
fekaxtefayamakãfe. Akka mato Apa ari nai mẽra kani Apa Nios fe
chakafakĩ mekafaifãfe iskafakĩ mato xanĩfokõi ixiki. Nãskakẽ ãjirifãfe ãto
yoikanax: “Na Jesús Ifofamisfãfe afara xanĩfofofãfe Jesús finõtiroma nã
chakafamisfo,” ixõ mato yoifikanax yõshifãferi. Askatari nã yõshifãferi
rãfitirofo mãmãi isharakõikẽ. 17 Akka nõ xanĩfofiakaxõ Jesús finõtirofoma
afara shara faino fetsafãfe noko Jesúsmãi finakõikẽ.
omiskõimanaifono nõ teneaino Epa Nios
nokoki inimatiro. Akka nõ afara Epa Niospa noko ãfe shara inãi keskafakĩ
chakafaax nõ omiskõiaino nokoki fetsafori nõ sharafaxotiro

4
inimatiroma. 1 Nãskakẽ nã Cristo ãfe yora
18 Akka Cristo nokoõnoax omiskõiax omiskõini keskai, mãri nãskai
nani nõko chaka noko soaxoxiki. Anãkai omiskõixikai itipinĩsharakãfe. Akka nã
nanakama nai fistini. Sharakõifiano omiskõiato anã afaa chaka shinãtiroma
retenifo. Akka nõ chakakõifokẽ noko mãmãi ãfe chaka xatexõ. 2 Isharakõixõ
nãxoni. Apa Nios ano noko nã mã apaiyai keskara mã atiroma, nã
imapakexakĩ. Akka mã nafiax ãfe fero Niospa mato amapaiyai keskara mã
mẽsho nanima, anã otoni Ãpa Yõshi atiro. 3 Mã xini ichapa finõa, nã Jesús
Sharaõnoax. 19 Akka mã naax ãfe fero Ifofaafãfema apaonifo keskara mã
mẽsho Niospa Yõshi Sharaõnoax a ayopaoni. Nã mã afara chakafapaiyai
namisfo mẽra kayoni a tsoa tseketiroma keskara fisti mã ayopaoni. Mãto ãfimafo
ano, anoxõ yoikai. 20 Akka nãfo mã fichipaipaoni. Kẽrofori askapaonifo.
nayokanaxma taeyoi nikayospakõi Askatari mẽxotaima mã pãepaoni, ato fe
iyopaonifo. Nãskaifono Noéri nãno ato ichanãx afarafo chakafayanã ayakĩ
fe iyopaoni. Nãskakẽ Epa Niospa Noé finakõiyanã. Askatari afara fetsafo mã
manayopaoni kanõanãfã fayofaino, noikõipaoni nã Nioskõi noitama. 4 Akka
Noémãi Epa Nios Ifofakẽ. Ãfe fakefori mã anã ato fe rafeyamaxõ mã anã ato
445 1 PEDRO 4

feta afaa chakafayamaito õikakĩ. “Epa Niospa ares fisti afarafo shara
Nãskaxõ mato yoikĩ iskafatirofo: famis, atokai afaa chakafapanakama.
“Õikapo. Na yorafãfe anã nofeta afaa Ares fisti ãfe Yõshi Sharaõxõ afama
akanima,” ikaxõ mato chakafakĩ mĩshti fapanaka,” ixõ yoinõfo.
mekafatirofo. 5 Akka ato askafaifãfe
Niospa ato yoixii iskafaki: “¿Afeskakĩ Nõ omiskõifikĩ nõ tenetiro nõmãi
mãto chaka mã xatekaspakĩ na fetsafo Jesucristo chanĩmara fakĩ
mã ato chakafamismẽ?” ixõ ato yõkaxii. 12 Efe yora mĩshtichi, omiskõifikĩ
Ato askafata ato omiskõimaxii. A rateyanã shinãchakayamakãfe. Mã
niyoafoya a namisfo Niospa ato askaito Epa Niospa tãpitiro mã Jesús
omiskõimaxii, tsõa Ifofatama ãto chaka Ifokõi fakẽ. Nãskakĩ shinãkĩ
xateyamafono. 6 Nãskakẽ Epa Niospa ãfe iskafayamakãfe: “¿Afeskai ẽ
meka yoimisfo nĩchini yorafãfe omiskõimẽ?” ixõ anori shinãyamakãfe.
nayokaxoma Jesucristoõnoa meka shara 13 Askatamaroko inimakõikãfe Jesucristo

nikanõfo. Nã namisfãfe niyokaxõ omiskõiai keskai mãri omiskõifikĩ.


nikayopaonifo. Akka mã keyokõi nanifo. Askatari chipo mã inimasharakõixii
Nãskafikẽ fatora fetsafãfe Jesús Jesucristo anã nai mẽranoax fotoaino.
chanĩmara fakẽ Epa Niospa nã nia Nãskakẽ keyokõichi õixikani ãfe
keskara ato imapakenaka afe ipaxanõfo. sharafoya nai mẽranoax fotokẽ, nõko
7 Nãskakẽ meka fetsari ẽ mato yoinõ. xanĩfo finakõi ixiki. 14 Akka mã Cristo
Nikakapo. Mã chaima mai keyoi kiki. Ifo shara faino Cristoõxõ mato ĩchaifono
Nãskakẽ shinãsharakãfe, afaa chaka inimakõikãfe. Nãskakẽ Epa Niospa ãfe
shinãtama. Epa Niospa mato sharafoya ãfe Yõshi Shara matoya
shinãmapaiyai keskara fisti shinãkãfe. rafemani kiki. 15 Akka fatora mã fẽtsa
Nãskaxõ Epa Nios fisti kĩfifafãikãfe. mã afaa chakafamiskẽma mato
8 Nãskax noinã faatanãkõikãfe nõ omiskõimanaifono tenekãfe inimayanã.
noinãkõia sharaki. Fetsa noikõixõ nõ rae Askatari yometsoyamata, askatari afara
fatiro, a noko chakafai keskara anã chakafakĩ finata iyamata, askatari
shinãnõma. 9 Fetsafo mãto pexe ano fetsafãfe afara yoipaiyaifo keskara ato
nokoaito akiki inimayanã mãto pexe feta ayamakãfe omiskõixikãkima. Ato
anoxõ ifikãfe, ato mekafakĩ keskara iyamakãfe. 16 Akka nõ omiskõi
chakafaxoma. 10 A Niospa ãfe Yõshi Nios Ifofaax, nãskakẽ rãfiyamakãfe.
Sharapa noko tãpimanai keskafakĩ nõri Askatamaroko Epa Nios yoikãfe
fetsafo axosharatiro fetsafãferi Nios iskafakĩ: “Aicho Epa Niosi, ẽ mĩ Fãke
Ifofanõfo. Nãskaxõ fetsafo afara shara Jesús afe yora. Nãskakẽ nã chanĩmara
faxokĩ xateyamakãfe. A Niospa afe faafãfema ea omiskõimanaifono ẽ
yorafo noikõiai keskafakĩ mãri ato Jesúsnoax omiskõi. Aicho,” ixõ yoikãfe.
noikõikãfe. 11 Mã Niospa meka yoi, nã 17 Akka Epa Niospa yorafo keyokõi

Nioskõi mekai keskaraõxõ ato yoikãfe. tãpimaniyoi afe keskara ikafomãkĩ.


Mãto shinãmã shinãxõ ato yoikakĩma. Taefakĩ noko õikĩ taefaiyoi nõmãi afe
Askatari mã Niospa Yõshi Sharaõxõ mã yorafokẽ. Akka chipo nã Jesús
afarafo ato shara faxõfaito õikakĩ chanĩmara faafomafori ato yoixii afe
yorafãfe iskafakĩ yoitirofo: “Aicho, Epa keskara ikafomãkĩ. Akka iskaratĩa nõ
Nios sharakõi. Ãfe Fake Jesucristoõxõ omiskõiyoi, anãkai nõ omiskõinakama
afama mĩshtifo fatiro,” ixõ yoitirofo. nõ isharakõipakenaka, Epa Nios fe nai
1 PEDRO 4, 5 446

mẽra. Akka chipo nã Niospa meka inãkani kiki,” ixõ shinãyamakãfe. Anori
nikakaspamisfo omiskõi finakõixikani, shinãtamaroko ato Niospa meka
afokai anã nĩpanakafoma. 18 Niospa yoisharakãfe inimayanã. 3 Nãskata ãto
meka yoikĩ iskafakĩ kenenifo: “Nã Nios xanĩfo ipaikakĩma ato õimasharakãfe
chanĩmara faifo isharakõimisfo, Nios ari afeskaxõ Jesús Ifofasharax
foyokanaxma omiskõiyotirofo. isharatirofomãkĩ. 4 Mã askaito a noko
Nãskafikanax mã Nios ari nokokanax kexemis, nõko Ifo Jesucristo anã nãmã
anã omiskõinakafoma. Akka nã Nios fotoxõ mato õisharaxii. Nãskaxõ mato
chanĩmara faafãfema afara chakafamisfo afara shara inãxii a keyonakama.
nãfo omiskõi finakõipakenakafo,” ixõ Nãskakẽ mã afe ĩpanaka.
kenenifo. 19 Nãskakẽ nã Niospa mato 5 Nãskarifiakĩ mãri naetapafãfe anifofo

yoiai keskai mã omiskõifikĩ yafi a mato Niospa meka yoimisfo


shinãchakayamakãfe. Nãato mato nikakõisharakãfe. Naetapafãfe anifofo fe
onifaniki. Nãskakẽ yoikĩ iskafakãfe: isharakõikãfe. Nãskata mã ranã
“Epa Niosi, mĩ ea amapaiyai keskara axoshara faatanãkãfe. “Ẽ xanĩfoki,”
fisti ẽ apai. Meres fisti mĩ ea yoitiro,” iyamakãfe. Akka, “A xanĩfo nipaikani
ixõ yoikãfe. Nãskax isharakõikãfe nã kakapaimisfoki Nios atoki inimaima.
mato yoiai keskara amiski. Akka a kakapaimisfomaki Nios atoki
inimayanã ato afara axosharai ato
Afeskax isharatirofomãki a noikĩ,” ixõ kenenifo Niospa meka
Nios Ifofaafo Pedro ato yoini yoikakĩ. 6 Epa Nios finakõixõ afama

5
1 Akka nã Niospa meka nikakani mĩshti famis. Nãskakẽ kakapaimis
ichanãfono ato kexemisfo, ẽ mato iyamakãfe. Anori shinãtamaroko
yoisharapai ea nikasharanõfo. Nãskaxõ iskafakãfe: “Epa Nios finakõia. Ẽ afaa
mãto shinã mẽra ẽfe meka tãpiama,” ixõ yoikãfe kakapaimis
nanesharakãfe. Ẽri nã Jesús chanĩmara ikakĩma. Mã askaito Niospa ato mãnão
faafo ẽ ato kexemiski. Nõko Ifo Cristo mato nĩchixii xanĩfo keskara mã inõ.
omiskõiaito ẽ õini. Anã oaino ẽri afe 7 Askatari afaa shinãchakayamakãfe.

isharapakenaka. Tsõa a keskara Afaa shinãtamaroko Nios yoikãfe mato


õimisma sharakõi keyokõichi õixikani. kexesharanõ. Niospa mato noikĩ mato
Ẽri õixii a keskara sharafinakõia. kexesharaino anã mãto õiti
2 Nãskakẽ ẽ mato yoi nã Jesús fekaxtefayamakãfe.
chanĩmara faafo ichanãifono Niospa 8 Shinãsharata mẽste shinãkãfe.

mato yoini keskafakĩ ato kexesharakãfe. Satanás noko noikaspakĩ noko


Ato Niospa meka yoisharakãfe chakafapai kiki, oa poomã fonãiki
isharanõfo. Nãskaxõ shinãkĩ kafãsakĩ yoinã fenai keskaraxõ. Satanás
iskafayamakãfe: “Ooa, ẽ afara chakata noko afara chakafamapaimiski
fetsafapaifikĩ ẽ Niosxõ ato kexei,” ixõ Niosnoa tsõa shinãnõma, Satanás ato
shinãyamakãfe. Askatamaroko a Niospa chakafamaino afe yora inõfo. 9 Nã mã
fichipaiyai keskafakĩ ato kexesharakãfe omiskõiai keskariai nã nõko Ifo
ato noiyanã. Nãskakẽ, “Ea Niospa ato chanĩmara faa fetsafori maitio anoax
yoimanaino ẽ ato yoikaspai,” ixõ omiskõikani. Nãskakẽ Satanás mato
yoiyamakãfe. Anori shinãtamaroko afara chakafamapaiyaito nikayamakãfe.
inimasharayanã Niospa meka ato Mãto Ifo fistiroko chanĩmara fakãfe.
yoisharakãfe. “Ẽ ato yoiaito ea kori Afara chakafayamakãfe. 10 Niospa mato
447 1 PEDRO 5

noikõikĩ mato katoni, Cristo ika ari mã kenexoni. Na kirika ichapama ẽ mato
afe isharakõipakexanõ nã sharafinakõia kenexoni mãto õiti mato
ano. Nono mai ano mã iyoax mã aõnoax inimamasharakõixonõ mã
omiskõiyoi. Mã askaino Epa Niospa shinãsharakõinõ. Ẽ mato yoi
mãto õiti mato kerex faxõi. Nãskaxõ chanĩmakõi Niospa noko noikõi.
afara afeskara afiaino mã tenekõixõ mã Nãskakẽ nãnori fisti shinãkãfe fanĩrira
Jesucristo Ifofasharakõixii. 11 Nãatofi shinãkakima.
afama mĩshtifo fapanakaki. Nã fistichi 13 Jesús chanĩmara faafo ichanãmisfo

atiro keskafakĩ tsõa askafatiroma. Nã mẽraxõ Babilonia anoafãfe mato


fistichi askafãpanaka. yoisharakani. Ẽfe fake Marcosri mato
yoisharapai. Nãfori Niospa katoni afe
Mã mekai xatekĩ Pedro yora inõfo, noko akai keskafakĩ. 14 Mãri
ato meka shara yoini mã nõinã faatanãi yoinõnãsharakãfe.
12 Ẽfi Silvano shinãkõimis. Ẽ tãpia nã Mã Cristo yorakõifokĩ, nãskakẽ
Niospa amapaiyai keskara amiskẽ. Akka inimasharakõikãfe. Nã tii.
nã ẽ mato yoipaiyai anori ea kirika Pedro
Pedro Jesús Chanĩmara
Faafo Afianã Kirika Kenexõ Fomani

tãpikãfe. 6 Akka nã mã apaiyai keskara


Pedro Jesús Ifofaafo ato fisti shinãkakĩma, kexemesharax aõnoax
kirika kenexõ fomani isharakõita afara afeskaraino tenekõita

1 Niosnoa fisti shinãfafãikãfe. 7 Askatari


1 Ẽkĩa Simón Pedro, Jesucristo ẽ
yonoxomis. Aõnoa yorafo ãfe meka keyokõi yorafo sharafata oitsifaxõ ato
shara ẽ ato yoinõ ea nĩchini. Nãskakẽ ẽ noifafãikãfe.
mato kirika kenexõ fomai, mã mã nõko 8 Mã askafakĩ nõko Ifo Jesucristo mã

Ifo Jesús mã chanĩmara fakĩ finakõiano tãpikõitiro. Nãskaxõ nã mato amapaiyai


ẽ akai keskafakĩ. Nã nõko Ifo Nios feta keskafakĩ mã yonoxosharakõitiro. 9 Akka
Jesucristo noko ifimis nã ẽ chanĩmara mã askafayamai oa fẽxo keskara mã
famis nãmãi isharakõimiskẽ. itiro, õisharaima. Nãskakẽ mãto chaka
2 Akka Epa Nios yafi nõko Ifo Jesús mã mato soaxofiano mã anã shinãima,
mã tãpikõikẽ matoõnoa shinãkĩ mato mã mã shinãmakiax. 10 Nãskakẽ efe yora
inimamakõikĩ mãto õiti mato mĩshtichi, Niospa mato ifikĩ mato
inimamaxotiro tanaima sharakõi mã shinãmani mã afe yorakõifo mã inõ.
inõ. Nãskakẽ afe yorakõi isharapaikõikãfe.
Shinãsharata isharakõikãfe. Askafaax
A Nios Ifofaafo afeskax isharatirofomãki mã anã afara chakafo ifofaima. 11 Mã
3 Niospa noko katoni a keskara shara askaito õikĩ mato ifisharakõixii a ika
ikax nõ afe ĩpaxanõ. Nãatofi afama ano mã afe ĩpaxanõ nõko Ifo fe. Nõko
mĩshti fatiroki. Nõ Nios tãpikõikẽ afara Ifo Jesucristo noko ifimis.
nõ yopaito ãfe kerex sharaõxõ noko 12 Nãskakẽ ẽ mato shinãmafafãini, mã mã

inãxii. Nãskaxõ noko amapaiyai keskara tãpifekẽ, nãskakẽ iskaratĩa na meka shara
nõ anõ. 4 Nãskakẽ noko yoiyoni mã mã tãpixõ nã fisti mã shinãkõimis.
keskafakĩ ãfe kerex sharaõxõ afara 13 Akka ẽ nayoxoma ẽ mato yoisharafafãini,

sharakõifo noko axoxii a keskara 14 mãmãi nõko Ifo Jesucristo ea tãpimanano

sharakõi nõ inõ. Akka a nikakaspaifãfe ẽ chaima naino. 15 Nãskakẽ mẽxotaima ẽ


nã afara chakafapaiyaifo keskara fisti mato yoirifai mẽ naano nã ẽ mato yoimis
amisfo. Nãskaifono Niospa noko keskara mẽxotaima mã shinãfafãinõ.
imasharai nõ ato keskara inõma.
5 Nãskakẽ nã mato imapaiyai keskakãfe, “Cristo Niospa Fake chaxapakekafanaito ẽ
õini,” ixõ Pedro ato yoini
chanĩmara faax a keskara sharakõi
ikãfe. A keskara sharakõi mã ikaino, 16 Nõ mato yoimis nõko Ifo Jesucristo

Niosxõ mato amapaiyai keskara fisti ãfe kerex sharaõxõ afama mĩshti fatiro.

448
449 2 PEDRO 1, 2

“Anã nokoki oxii,” ixõ nõ mato yoimis. yora ichapafãfe ato nikamisfo.
A yorafãfe yoipaonifo anori nõ mato Nãskakaxõ atoõxõ Niospa mekaõnoa
yoimisma. Akka nõko ferokõichi nõ chakakõi fatirofo. Nãskakẽ a Niospa ato
õini, nõko Ifãfe chaxapakefofãnaito. shinãmapaiyai keskara shinãkanima mã
17 Askatari ãfe Apa Niospa iskafakĩ yoini: fenoafo. 3 Nãskakaxõ kori fisti
“Nafi ẽfe Fakekõikĩ ẽ aõ noisharakõi, ẽ noikõimisfo, “Nõ mato yoinõra,” ixõ
akiki inimakõi,” ixõ yoini. 18 Nõkõi mato pãrakani. Akka a afara chakafaifo
nikani nai mẽranoax mekai askaito. Nã keskara mã Niospa tãpia fatora penata
mãchifã ano nõko Ifo fe nõ ini, nã ato tãpimani omiskõipakexanõfo.
mãchifã anoxõ nõ nikani anoax Nios Afetĩama Niospa shinãyoni a yora
mekaito. chakafo ato omiskõimapakexakĩ.
19 Akka a Niospa meka yoipaonifãfe a 4 Epa Niospa ãfe ãjirifo ãto chaka ato

inõpokoai keskara yoikakĩ Jesúsnoa soaxonima afara chakafaifãfe.


kenenifo keskara nõ chanĩmara Askatamaroko chiifã mẽra ato potani,
fakõitiro. Nãskakẽ mãri mã na meka mã anoax fakishifã mẽra ĩpaxanõfo kaninãnã
chanĩmara fakõitiro. Oa rãparinĩ fakish ato metexkere axõ. Nã ato ichanãfaitĩa ato
mẽraxõ chaxatiro keskafakĩ, akka mã yoixõ ato omiskõimaxii. 5 Nãskatari nã
penano xafasharakõitiro. Nãskarifakĩ yorafo Noé niyoatĩa Niospa meka
mã Niospa meka nikasharaino Epa nikakaspaifono Niospa ãto chaka ato
Niospa mãto õiti mẽra oa pena keskara soaxonima. Askatamaroko oi kaya imani
mato fatiro. 20 Akka taefakĩ iskara faka faipafaxõ a yora chakafo ato ãsakĩ
tãpikãfe. A Niospa meka yoipaonifãfe ãa mitonõ. Akka Noé fisti ãsanima. Nã Noé
ãto õiti mẽraxõ shinãkaxõ ato yoiyopaoni iskafakĩ: “Nios sharakõikĩ
kenepaonifoma. 21 Askatari ãa ãto mãto chaka xatekãfe a keskara shara
shinãmã shinãxõ yoipaonifoma. ixikakĩ,” ixõ ato yoipaoni. Nãskakẽ Noé
Askatamaroko Niospa Yõshi Sharapa ato ãsanima afe yora sietefo fe Niospa ato
shinãmanaino nãnorikõi ato yoipaonifo. kexesharano. 6 Nãskatari Niospa pexe rasi
Nãskakaxõ a Niospa Yõshi Sharapa ato Sodoma yafi Gomorra pãoakĩ fetsaxõ
shinãmanai keskara kenepaonifo. kooakĩ mitoni, mapokõifakĩ. Nãskakẽ nã
rama chipo ixiaifãfe tãpinõfo yora chakafo
Fetsafãfe chanĩ fisti ato yoipaonifo keyokõi Niospa ato omiskõimaxiai. 7-8 Akka
(Ju. 4-13) Lot fisti nanima Niospa nimasharakõini.

2
1 Akka,
“Nõ Niospa meka mato Nã feronãfakemãi sharakõikẽ, nãato
yoinõra,” ixõ ãa nõko xinifo ato õipaoni yorafãfe anoxõ chaka shinãifãfe.
pãrapaonifo. Nãskarifiakĩ mato mẽraxõ Nã Lot fekaxtekõini, nã yora chakafo
mato pãramisfo, “Nõ Niospa meka mato askaifãfe õi. 9 Nãskakẽ nõko Ifãfe afe yorafo
yoinõra,” ikaxõ. Afãfe mato pãrakani kexesharatiro afarafo ato chakafamapaiyai
fanĩrira mato yoikani mã anã keskara anõfoma. Nãskaxõ nã afara
shinãsharanõma. Akka nõko Ifo Jesús chakafamisfo ato omiskõimakĩ nã
ato nãxoni afara chaka ãto ifo inõma. omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii anoax
Nãskakẽ a nõko Ifãfe noko tãpimapaoni omiskõipakexanõfo.
keskara chanĩmara faafoma. Nãskakẽ 10 Nãskakẽ Niospa ato omiskõimaxii ãa

nãfo Epa Niospa ato omiskõimarisafaxii shinãkaxõ afara chakakõi famisfono,


omiskõipakexanõfo. 2 Nãfãfe afara nõko Ifãfe ãfe meka sharari
chakakõifo ato tãpimanaifo keskafakĩ nikakaspamisfono. Afãfekai afaa
2 PEDRO 2 450

tãpiafoma. Mesetamakõi ato ĩchamisfo a afara chaka shinãkĩ. 16 Niospa yoiaino


nõ õimisma nai mẽranoa xanĩfo Balaam ãfe burro nã yora mekai
finakõiafo. 11 Akka nã ãjirifo keskani. Nãskaxõ ãfe ifo iskafakĩ yoini:
xanĩfofikanax afokai askamisfoma. Afãfe “¿Afeskakĩ mĩ ea koshaimẽ?” ixõ nã
tsoa ĩchamisfoma nõko Ifãfe ferotaifi. burropa yoini. Askafaito nikai Balaam
Askatamaroko yoikĩ iskafamisfo: “Ãa oa yõra shinãsharaima keskarakõi ini.
Niospa ato tãpimanõ omiskõimakĩ,” ixõ 17 Na feronãfakefo faka fiti anoa faka

shinãmisfo ãfe ãjirifãfe a yora chakafãfe netsoa keskarafo. Afaakai tãpiafoma,


chakafafiaifono ato afeska nãskaxõ Niospa meka shara noko
fapaimisfoma. tãpimatirofoma. Askatari mã oi fei kiki
12 Akka na yorafo yoinã keskarafo, ixõ, nai kõi choshta nõ õifiaino, nẽfe nai
afaa tãpiafoma. Afaa shinãima ikafo. kõi potatiro keskarafo. Nãskarakaxõ
Nãskakẽ achixõ retetirofo. Afãfe afara noko pãratirofo: “Niosnoa nõ mato
chaka yoimisfo õiyamafikakĩ, nãskakẽ yoira,” ikaxõ ãa shinãi imisfo Niosnoa
afori naxikani na yoinãfo natirofo yoikõimisfoma. Nãskakẽ Epa Niospa ato
keskakani. 13 Fetsafo potaxii fakishifã mẽra ipaxanõfo. 18 Nãfo
omiskõimakatsaxakakĩ afori chanĩkani kakapaimisfo. Nãskaxõ
omiskõixikani. Afãfe afarafo chakakõifo yoimisfo iskakani: “Nõ tãpia keskafakĩ
fakakĩ sharakõimeyokani. Akka nã mato tsõa tãpiama. Nã tsõa atiroma keskafakĩ
pãramisfo mato fe ichanãfo Jesús nõ tãpikõia,” ixõ ãa yoikani
nikayamafikatsaxakakĩ. Anoxõ mato chanĩfinamisfo. Nãskakaxõ a rama Nios
feta piyanã mato pãrapaikani. Akka Ifofapaikakĩ ãto chaka xatepaiyaifo ato
mãfi askaramakĩ mã noinãsharakõita yoitirofo iskafakakĩ: “Mĩ fẽtsa ãfe ãfi fe
ano fisti ichanãxõ mã piisharamis. Mã ika sharakĩ, nãskax mĩ afe
askafiaito a ato pãramisfo mato fe inimakõitiroki, nõ anõ kafe,” ixõ fẽtsa
ichanãpaikani mato fanĩrira chakafo iyotiro afara chakafamaxiki. 19 Afãfe
yoipaikani mã anã shinãsharanõma. iskafakĩ yoimisfo: “Mã afara shara
Inimakõiyanã nã mato pãrapaiyai fisti faõnoaxkai Nios fe mã ĩpaxatiroma.
yoipaikani. 14 Askatari kẽro fetsa õikakĩ Akka nã mã afarafo apaiyai keskafakãfe.
akiki nokofenepaikakĩ chotapaimisfo, Nã mã apaiyai keskafaino tsõa mato
chaka fisti shinãmisfo. Akka kẽromã xatematiroma inimayanã akãfe,” ixõ ato
Jesús Ifofayamaxõ ato fichipai ato fe yoikakĩ anorima ato yoikani. Afori
ixiki. Askatari a chanĩmisfãfe Jesús isharamisfoma, ãa pãramemisfo. Afara
Ifofasharamisfoma ato chakafamapai chakafo ãto ifo, nãfo Satanás inafo.
ato feta afarafo chakafanõfo ato õikakĩ. Nãskakẽ shinãsharakanima. Chaka fisti
Askatari ato afama mĩshti ato shinãmisfo. 20 Akka nõko Ifo Jesucristo
fichipaimisfo mã askara feyafamisfo. nã noko ifimis, nõ nikakõixõ nã
Niospa nã keskara yorafo ato nikaifãfema afara chakafaifo keskafakĩ,
omiskõimani omiskõipakexanõfo, yora anã afaa chakafakanima. Nã afara
chakafomãiano. 15 Nãfo fofãsakani mã chakafo makinoax paxkatirofo anã ãto
fenoafo, Niospa meka shara kachikiri ifo inõma. Akka anã afara chakafaifono
fakanax nã Balaam ipaoni keskarafo. Nã afara chakakõi ato mẽra nanetiro a
Balaam Niospa meka yoimis iyopaoni, ipaonifo keskara chakafinakõia inõfo.
Beorpa fake. Mã Niospa meka 21 Akka afo shara ikeranafo Jesús

yoipaofinixakĩ kori kaya fichipaini, nikayamakatsaxakakĩ. Akka a meka


451 2 PEDRO 2, 3

shara mã nikafikatsaxakakĩ chipo anã mitokomeni. 7 Akka mai yafi nai


kachikiri faifono ato omiskõimaki iskaratĩa ato mekeyoa, chipo ato
finakõixii. 22 Akka nõko xinifãfe Niospa koofakĩ mitokõixii. Niospa yoiaino askai
mekaõnoa kenekĩ yoikõinifo iskafakĩ: fetsexii. Nã Niospa ato ichanãfaitĩa na
“Paxta nã imis keskai ori kafãsayotiro. chiifãnẽ ato koofakĩ mitoxii nã yora
Chipo anã a anãpakea ano otiro. chakafo ato omiskõimanaitĩa.
Nãskariai kochiri mĩfamã raish iyotiro, 8 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi,

nãskax fakanaki kaax choki sharata, mã shinãmakiyamakãfe. Nõ õimiski


choki sharafiax anã chipo mĩfamã raish xiniachãikõi. Akka nõko Ifãfe õia pena
itiro.” Nãskari akani Niospa Yõshi fisti xini ichapa keskara, askatari xini
Sharaõxõ ãto chaka potakanamax ichapa pena fisti keskara õi. 9 Nãskakẽ
Satanás ãto ifo iki. Ãto chaka shinãkĩ iskafamisfo: “Nõko Ifãfe yoiyoni
xatepaifikanax afianã afara chaka mẽra keskara ikamano, akka mã yoini
paketirofo. keskara mã finõkõia,” ixõ shinãmisfo.
Askatamaroko Niospa noko noikõikĩ a
Nõko Ifo Jesús anã fotoxii omiskõipakenakafo mẽra ato potapaima.

3
1 Efeyora mĩshtichi, anã ẽ mato Fena fenakima ato manasharamis
kirika kenexõ fomai. Taeyoi ẽ mato keyokõichi ãto chaka xateyonõfo ãfe
manamayonixakĩ, nã kirika kene meka shara nikaxikakĩ
rafeoxõ ẽ mato shinãmasharapai mã omiskõipakexakakĩma.
shinãsharakõinõ. 2 Shinãkãfe, a Niospa 10 Akka nõko Ifo nokoki nokorisai tsõa

meka yoimis sharafãfe afetĩama mato manasharayamaino nã yometso nõko


yoipaonifo anori. Askatari a noko pexe ano oaito nõ tãpitiroma keskai.
ifimisto nõko Ifo Jesús ato yoiaito a Nãskarifiakĩ tsõa tãpiama afetĩara nõko
aõnoa yoimisfãfe nikakatsaxakakĩ Ifo nokorisai, itipinĩsharafomano. Mã
nãnori mato yoipaonifo keskara nõko Ifo nokoaino chãa itakõixii.
shinãkãfe. Nãskaino nai mẽranoafo koofi
3 Nãskakẽ ẽ mato yoinõ shinãkõikãfe. keyokõixii, nãskatari nono mai anoafori
Mã chaima Jesús oaino nã yora chakafo koofi keyokõixikani.
matoki fekanax nãfo matoki 11 Nã ẽ mato yoiai keskai keyokõi

kaxemetsamapaixikani kiki ãakõi askara keyoxii. Nãskakẽ tãpisharakõixõ nõko Ifo


chakafo shinãkanax. 4 Nãskaxõ mato nikasharakõikãfe. Mã mã itipinĩsharakõixõ
yõkaxikani iskafakakĩ: “A Niospa yoini a mã apaoni keskara anã mã akimakai. A
keskai, ¿afeskai Cristo oimamẽ? Akka mato amapaiyai keskara fisti mã akikai.
nõko xinifo nanifo chãikai afaa Epa Nios shinãkĩ finakõiax sharakõi ikãfe.
afeskaito nõ õimisma, keyokõi nãskara. 12 Fatora penata Jesús nokoi kiki

Nã Niospa mai onifani chãi afaa manashara fafãikãfe. Nãskakẽ fetsafo


afeskaito nõ õimisma,” ixõ yoixii. 5 Akka Jesúsnoa yoisharakãfe tãpisharakõinõfo,
nã yorafãfe mã tãpifikaxõ shinãkanima, ãto chaka xatekaxõ mã chaima Jesús oi
afetĩama Niospa nai onifafianino Niospa kiki. Mã Jesús oaino nai mẽranoafo koofi
yoiaino fakafã nẽxpakĩa mai onifani, mẽsho mẽshokõixikani. 13 Akka nai
taeyoi fakafã iyopaoni. Nãskakẽ Niospa fenashara nõ manai, mai fena yafi a
ãfe mekapa fakafã nẽxpakĩa mai Niospa yoiyoni keskafakĩ afo sharafai.
onifarisafatani. 6 Askatari fakafaipafakĩ Akka afara chakafo ano itiroma, nã
mai maiyaino keyokõi yorafo ãsai sharafos ano itirofo.
2 PEDRO 3 452

14 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi, mã mekakõi yoitama, fanĩrira yoimisfo.


Jesús manakĩ manasharafafãikãfe. Mã Nãskakanax omiskõipakenakafo.
askaito Niospa mato õi kiki ãfe 17 Efe yora mĩshtichi, a ẽ mato yoiai

Fãkeõnoax mã isharakõikẽ. Nioski keskara mã mã tãpiaki. Nãskakẽ


mesekĩma iskafakĩ shinãfafãikãfe: õisharakãfe, a chanĩmisfãfe mato
“Epa Niospa ãfe Fakeõxõ ea noi. Ẽri yoipaiyaifo anori mã ato nikaxikima.
Epa Nios noi afe rafepakexakĩ,” ixõ Mã Jesús nikakõiaito mato
anori shinãfafãikãfe. 15 Nãskakẽ mãri kexesharakõitiro. Akka a fanĩrira
fekaxtekãkima. Shinãsharata yoimisfo mã ato nikaxõ anã mã
isharakõikãfe. Õikapo. Nõko Ifo shinãsharatiroma. Nãskaxõ fanĩrira mã
samarakamis fena omisma yorafãfe ea shinãtiro. 18 Akka a noko ifimis nõko Ifo
Ifofanõfora ixõ shinãmis Epa Niospa. Jesucristo nikasharakõifafãikãfe
Nãskarifakĩ nofe yora Pablo mato tãpisharakõixikakĩ. Mato sharafapaiyai
kirika kenexoni Epa Niospa keskara a keskara shara ixikakĩ. Mãto
shinãmasharaino. 16 Nã kirika keneai õiti mẽraxõ a mato tãpimapaiyai
tii nõko Ifo anã oxii kiki ixõ aõnoa keskara tãpisharakõikãfe. Nã fisti nõ
yoikĩ mato kirika kenexoni Pablo. yoikĩ iskafatiro: “Mĩ nõko Ifo, mĩõxõ
Akka a atiri yoikĩ keneni afokai nõ afara shara nõ atiro, meres fisti mĩ
tãpisharatiroma. Akka a Niospa meka sharakõi,” ixõ iskaratĩa yoita a
tãpiamafãfe ãa fanĩrira yoimisfo a inõpokoai keskara nõ yoipakenaka.
Pablo yoikĩ keneni anori tsõa Nãskakõipakexanõ. Nã tii.
yoimisma. Nãskarifiakĩ Niospa Pedro
Juan Jesús Chanĩmara Faafo
Kirika Kenexõ Fomani

shinãima ãa chanĩ anorima yoi. Ãfe õiti


Jesús noko nimasharaino nõ afe ĩpaxanõ sharama xafakĩakõi ikama, fakish

1
1 Ẽkĩa Juan, ẽ mato kirika kenexõ keskara a Niospa yoiai anori
fomai mã tãpinõ. Jesucristo ẽ shinãyamafi. 7 Nios xafakĩakõi ikakĩ,
õimisxaki ẽ mato yoi mãri mã tãpisharanõ. afaa pishta chakafamisma. Ãfe õiti mẽra
Nã Jesucristo nõko Ifokõi tae fenakõi Nios oa fakish keskarama, xafakĩa sharakõi
fe iyopaonixakĩ. Akka Niospa afama mĩshti ika. Akka nõri afe rafekõixõ, nõ ãfe
onifamatai afe iyopaonixakĩ, chipo nãmã meka nõ mẽra nanekõixõ, Niospa shinãi
fotoxõ noko yoiaito nõ nikamis. Oa keskafakĩ nõri nõ shinãtiro. Nõ askara
yorakõi keskara nõ õimis. Mã õikĩ feyafaxõ shinãx, nã Ifofaafo fe nõ ato fe rafetiro.
nõ ramãti nõko mĩfi. Nãskakẽ noko yoiaito Nãskax nõ xafakĩakõi nitiro, Niospa
nikayamexakĩ ẽ mato yoi, noko Fake Jesúsmãi noko nãxonikẽ. Ãfe imĩ
imasharanõ nõ afe ĩpaxanõ. 2 Apa Nios nõko chaka noko soaxõfafãini keyokõi.
ariax nokoki Jesús fotoni. Fotokẽ nõ õikĩ 8 Akka nõ yoikĩ iskafamis: “Ẽ afaa

feyafani. Nãfi afeskapishta nakama, nãfi chakafamisma,” ifiax nõa nõ pãramemis.


nĩpanakakĩ. Apa Nios fe ikatsaxakĩ nokoki Nãskax nõa nõ chanĩkõimis. Nõko õiti
fotoni. Nãskakẽ nã nõ õia keskara nõ mato mẽra Niospa meka naneama. 9 Akka nõ
yoi. 3 Nõ õipaonixakĩ nõ mato yoi noko afara chakafaxõ nõko chaka nõ soapaikĩ,
yoiaito ãfe meka. Nãskakẽ nofe rafexõ nã nõ Nios yoiaito nõko chaka noko soaxotiro.
nõ shinãi keskarari mãri mã shinãtiro. Nios Keyokõi noko soaxotiro noko raefakĩ,
feta ãfe Fake Jesucristo shinãi keskafakĩ Niosmãi mẽstekõi isharakõixõ. 10 Niospa
nõri anori nõ shinãi, nõ ato fe rafekõitiro. yoimis: “Keyokõi yorafãfe chakafamisfo,”
4 Nãskakẽ ẽ mato kirika kenexõ fomai nã noko famis yoikõikĩ. Noko askafafiaino,
kirika kene õiax mã inimakõinõ. “Ẽkai afaa pishta chakafamisma, ẽ chaka
shinãima,” ixõ yoikĩ nõ Nios chanĩmara
Nios xafakĩakõi ika oa luz keskara faima, “Ãa chanĩra,” nõ Nios fai. Nãskakẽ
5 Akka noko Cristo yoiai, anori ẽ mato ãfe meka nõko õiti mẽra naneima.
yoinõ. “Oa xinĩ chai chaxaino
Jesús Apa Nios noko yoixoni
fakishtiroma keskara, xafakĩakõi Nios

2
ika. Afaa chaka afe rafemisma,” ixõ 1 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato shinãi.
Cristo noko yoimis. 6 Akka anorima Mẽ mato Jesús Ifofamaxõ ẽ mato
shinãi yora fetsafo iskakani: “Ẽ Nios fe fakefai. Mato fakefaxõ ẽ mato kirika
rafea,” ifiaxõ a Niospa yoiai anori kene fomai, mã anã afarafo

453
1 JUAN 2 454

chakafanõma, shinãsharata mã inõ. shinãtama. 11 Akka a afe yorafo


Askara Niospa fichipai. Akka nõ noikaspaifo, afokai sharama. Fakish
chakafaino Niospa fichipaima. Nãskakẽ mẽra niafo keskara. Afaakai
nõ anã afara chakafaxõ nõ nõko Ifo shinãkanima. Ãto chaka xatekaspakani.
Jesucristo nõ yoitiro anã nõko chaka nõ Askafikaxõ afaa tãpiafoma, fenokõiafo.
soapaikĩ, nokomãi nikaito. Noko nikaxõ 12 Efe fakefãfe, mãto chakafo Jesúsxõ

Apa Nios noko yoixoni iskafakĩ: “Epa, ẽ Epa Niospa mato soaxonano, nãskakẽ ẽ
ato nãxoni. Eõxõ ato chaka soaxõfe, ãto mato shinãkĩ ẽ mato kirika kenexoni.
chaka soapaikani kiki,” Apa fatiro. Nã 13 Afaa oniataima Epa Nios fisti

fistimãi mẽstekõi ixõ, afaa iyopaoni. Efe anifo tiito, ẽ mato kirika
chakafamisma. Nãskaxõ Apa Nios noko kenexoni, afe keskaramãki mã mã Epa
yoixotiro. 2 Noko nãxoni nõko chaka Nios tãpiakĩ. Mã mã tãpixõ mã
noko soaxoxiki. Noko fistima, chanĩmara famiski. Naetapafãfe, matori
keyokõiõnoax noko nãxoni. Nõko Ifo ẽ kirika kenexoni, Satanás chakata mato
Jesucristo noko nãxoni. Nõko chaka afara chakafamapaiyaito mã mã
noko soaxõfaini nani. finõfakĩ. Nãskakẽri naetapa tiito ẽ mato
3 Nãskakẽ Cristo noko yoiai keskafakĩ kenexõ fomai, mã Satanás chaka
nõ nikakõixõ nõ tãpisharakõitiro nõmãi finõano. Efe fakefãfe, ẽ mato yoikĩ
afe rafexõ. 4 Yora fetsafo iskai: “Ẽ Cristo kenexona mãmãi Epa Nios tãpikẽ.
fe rafea,” ifiaxõ ãfe meka nikama, ãa 14 Efe anifo tiito, matori ẽ kirika

akikiri kẽtapamis, mẽstekõi ikama. kenexona, mã mã tãpiakĩ, afaa


5 Akka nõ Niospa meka nikakõikĩ nõ aõ oniyataima Epa Nios fisti iyopaoni.
noikõi. Nãskafaxõ nõ tãpitiro nõ afe Naetapafãfe, matori ẽ kirika kenexona,
rafekõia, Nios fe. 6 “Mẽ Nios fe mãto õiti kerexkõifafãi Epa Nios ãfe
rafekõiaki,” ixõ yoi, a Jesús imis meka shara nikakõiyanã mã mã Satanás
keskara ikãfe. chaka finõfakĩ.
15 Akka a Niospa fichipaiyamai, nõri
Noko meka fena shara yoini nõ fichipaitiroma. Afo fichipaikĩ nõ Nios
nõinãsharakõinõ shinãtiroma. Afarafo na yora chakafãfe
7 Efe yora mĩshtichi, ẽ mato yoisharakĩ ãto shinã mẽraxõ shinãifo keskara afo
ẽ mato kirika kenexoni. Na ẽ mato yoiai fichipaiyamakãfe. Afo fichipaikĩ mã
keskafakĩ taefakĩ mã mã nikamiskĩ. Nios shinãtiroma. 16 Akka a Nios
Jesús noko yoia keskafakĩ ẽ mato shinãifoma nono nãmã ikafo ãa
kenexonõ. 8 Mã mã nikafimiskẽ, ẽ mato shinãkani iskamisfo: “Ẽa ẽ shinãxõ nã ẽ
anã fenafakĩ yoinõ chanĩma. Jesucristo apaiyai keskara ẽ atiro. Afara õikĩ ẽ
noko noikõi. Nãskari fakĩ nõ fetsafo fichipaikĩ ẽ fitiro. Ẽ tsoa keskarama. Ẽ
noikõi. Fetsafo noikĩ, nõko õiti mẽra afama mĩshti shinãi. Ea keskara
xafakĩakõi iki. Anã fakish keskara ikima. tsoama,” ixõ fẽtsa yoitiro ãa chanĩkĩ.
9 Akka, “Ẽ Nios fe rafea ẽ xafakĩakõi Aato Niospa meka shinãima, ãa shinãx
ika,” ixõ nõ yoifixõ nofe yorafo nõ askatiro. 17 Akka na afe keskararafo
noikaspamis, nõkai xafakĩakõi ikama. Niospa õikaspaifo mã afo mitokomei.
10 Akka nõroko nofe yorafo noi, nõ Nãskatari a yora chakafãfe fichipaiyaifo
xafakĩakõi iki. Nõ shinãsharata nõ ikax, mã afori mitokomei. Akka nã Niospa
nõ anã fenotiroma. Nãskakẽ nõ yoiai keskara nikakõiax nõ Nios fe
xafakĩakõi iki, afaa pishta chaka nĩpanaka.
455 1 JUAN 2, 3

mã nikakõisharaino Epa Nios fe ãfe


A yora chanĩaifo nõ nikatiroma Fake Jesús mato fe rafekõipakenaka.
18 Efe fakefãfe, mã chaima Jesucristo 25 Nãskakẽ Jesús noko iskafakĩ yoiyoni:

anã nãmã fotoiyoi mã nõ nika. Nãskakẽ “Ea yafi ẽfe Epa mã Ifofaax, mã nofe
Jesús nãmã fotoyoamano, akka nã yora nĩpanaka, anã mã nanakama,” ixõ noko
chakafãfe Cristo shinãmisfoma ãto yoini.
xanĩfo finakõia oi taei. Nãato, “Ẽ 26 Akka na yorafãfe Cristo noikaspaifo

Cristora,” ixõ noko pãrapaixii. Mã mã afãfe mato pãrapaikani. Mato anorima


tãpia nãato Jesús noikaspamis. Akka yoipaikani. Nãskakẽ ẽ mato yoisharakĩ
iskaratĩa, “Ẽ Cristora,” ikanaifo yora kirika kenexoni mã tãpikõinõ tsõa mato
ichapakõifo. Nãskakẽ mã nõri tãpia nã pãrayamanõ anorima yoikĩ. 27 Akka Epa
Cristo kayakõi samama fotoi. 19 Nã Niospa ãfe Yõshi Shara mato inãni mato
Cristo noikaspaifo nofe iyoafo, mã fe rafekõinõ. Nãskakẽ aõxõ mã mã
noikaspakani nomakinoax tsekeafo. tãpikõia. Mã anã tsoa yopaima mato
Afokai noko keskarafoma. Cristo anã tãpimanõ, ãfe Yõshi Sharapamãi
shinãkanima, mã kachikiri faafo. keyokõi mato tãpimakẽ. A mato
Nãskax nomakinoax tsekeafono nõ tãpimanai keskara chanĩmakõi, mato
tãpitiro afãfekai Cristo Ifofaafoma. Akka pãratiroma. Nãskakẽ nikakõiyanã Cristo
a Cristo ãto Ifokõikẽ nomakinoax fe rafesharakõikãfe, a Niospa Yõshi
tsekekeranafoma. Sharapa mato yoiai keskai. A Niospa
20 Akka Cristo ãfe Yõshi Shara mãto Yõshi Sharapa mato yoini keskai
õiti mẽra nanea. Nãskakẽ keyokõichi shinãmakikakĩma Cristo fe
mã mã tãpia Niospa Yõshi Sharapa mato rafesharakãfe enekakĩma.
tãpimapaiyai keskara. 21 Nãskata 28 Ẽfe fakefãfe, iskaratĩa Cristo

Jesucristo mã tãpikĩ finakõiakĩ. Tãpixõ nikakõiyanã afe rafekõikãfe, mã nãmã


mã mã chanĩmara fakĩ. Nãskakẽ ẽ mato fotofaino nõ akiki meseimakai nõmãi
kenexoni. Nãskaxõ afara mato pãraifãfe isharakõiax. Askatari nõ akiki
mã chanĩmara faima. Mã tãpia rãfimakai.
Jesucristo ramashara anorima ato 29 Mã mã tãpiakĩ Nios isharakõimiskĩ

yoimisma, nãfi chanĩmakõikĩ. 22 Yora afaa chakafatama. Nã isharakõimisfo


fetsafo iskamisfo: “Cristokai Niospa nai nãfo Epa Niospa imasharapakenaka ãfe
mẽraxõ nĩchinikeroko, akai Niospa fakefo inõ. Nafofi Epa Niospa
Fakekẽroko,” ixõ yoimisfo. Askafakaxõ fakekõifokĩ.
Epa Nios yafi ãfe Fake Jesús chanĩmara
fakanima. Afãfe Cristo noikaspakõikani. Niospa fakefo

3
23 Akka nã Cristo noikaspaifãfe 1 Epa Niospa noko noikõi. Shinãfãi
iskafakani: “Jesús Niospa Fakema,” ikãfe. “Ẽfe fakefora,” noko famis.
fakanax Epa Nios fe rafemisfoma. Akka nõ ãfe fakekõifo. Akka nã yora
Afokai Niospa yorafoma. Akka a yoikĩ fetsafãfe Jesucristo shinãifoma Nios
iskafaifo: “Jesús Niospa Fakekõi,” tãpiafoma. Nãskafakĩri nokori
fakanax nãfo Nios fe rafekani. tãpiafoma, nõ Niospa fakefofiano. 2 Efe
24 Nãskakẽ Jesúsnoa mã nikakĩ taefani yora mĩshtichi, ea nikakãfe. Nõfi
keskafakĩ, ãfe meka shara iskaratĩa Niospa fakekõifokĩ. Nãskakẽ
shinãmakiyamakãfe. Nã mã nikakĩ afe keskarara chipo noko Niospa imai
taefani keskafakĩ, mã shinãmakiyamax nõ tãpiama. Cristo fotoaito nõ õiax nã
1 JUAN 3 456

keskarakõi nõ iki, ãfe õiti keskarakõi. Niospa fakefoma. Afofi Satanás fakefoki.
3 Niospa fakekẽ nonori nõ yoi: “Ẽ Nãskakẽ Satanás fakefo nõ tãpitiro.
Jesucristo fe ipanaka. Ẽ Jesús fe ikaino Nãskafakĩri Niospa fakefo nõ tãpitiro.
ãfe õiti keskarakõi ẽ ixii,” ixõ shinãkĩ nõ
anã chaka shinãpaima. Jesucristo shinãi Nõa ranã nõ noinãtiro
keskarari nõ shinãtiro, anã chaka 11 Nãskakẽ taefakĩ mã Nios Ifofaxõ mã mã

shinãyamakĩ. nikamiskĩ mato yoiaito: “Nõa ranã nõ


4 Akka yora fetsafãfe ato chakafakakĩ, noinãsharanõ,” ixõ mato yoiaito mã mã
ãto chaka potakaspakani, a Niospa yoiai nikamis. 12 Akka nã Caín onefetsa noikaspakĩ
keskara shinãkanima, afara chaka fisti reteni keskara iyamakãfe. Askara Satanás
shinãmisfo. 5 Jesucristo nai ariax nokoki chaka fe rafea. Nãskaxõ onefetsa reteni
fotoni nõko chaka noko soaxoxiki. Akka noikaspakĩ, ẽ mato yoinõ nikakapo. A Niospa
nãatofi afaa chakafamismakĩ. Nã fistifi yoia keskafakĩ onefẽtsa Nios shinãni. Akka
finakõiakĩ. Ẽ mato yoiai keskara mã mã Caín askanima. Ãfe onefetsaki õitifishkikĩ
tãpiakĩ. 6 Nãskakẽ a afe rafeafãfe chaka reteni. A onefẽtsa Nios Ifofaito õikĩ
shinãmisfoma. Akka a õiti chakayafãfe noikaspakĩ reteni, Niosri noikaspayanã.
Jesús tãpiafoma, Jesús shinãkanima. 13 Akka mãri Jesús Ifofaito, matori

Jesús fe rafeafoma. 7 Ea nikasharakãfe, ẽ noikaspatirofo. “Ẽ Jesús Ifofaito ea tsõa


mato yoinõ. Fetsa iskatiro: “Ẽ Niospa noikaspaima kiki,” ixõ shinãyamakãfe. A mã
meka mato yoinõ,” ixõ mato Jesús Ifofaito a Jesús Ifofaafãfema mato
yoisharaima. Mato anorima tãpimapai, noikaspatirofo. 14 Nõ yorafo noikõixõ nõ
akka aa nikax mã chaka nitiro. Akka a tãpitiro nõmãi Niospa fakefoxõ. Nãskakẽ a
isharakõixõ shinãsharamis. Aa keskarafi omiskõipakenakafo mẽra katama, afe nõ
yora sharakõikĩ. A Cristo ika keskarari ipanaka. Akka a yora fetsafo noikaspai,
ari isharakõia shinãsharakõita. 8 Akka nã afokai Niospa fakema. Nios fe rafeamax afe
afara chakafamisfo Satanás fe rafeafo. ipanakama. 15 Akka a yorafo noikaspaifo
Nã Satanásmãi taeyoi õiti chakaya afofi retemitsamis keskarafoki. Afo
inino, iskaratĩari nãskara. Nãskaxõ chakakõifo. Askarafo mã mã tãpia Niospa
Satanás keyokõi yorafo afara fakefoma. Askarafo Nios fe rafeafoma. Nios
chakafamapai. Nãskakẽ Niospa ãfe Fake fe nĩpanakafoma, yorafo noikaspakanax.
nokoki nĩchini. Noko nãxoxiki nokoki 16 Akka Jesús noko noikõikĩ, noko nãxoni.

fotoni, nõko chaka noko soaxoxiki. Ãakõi nokoõnoax nani. Nãskarifiakĩ nõ


Nomakinoa Satanás potatiro noko afara fetsafo noikõiax nõ atoõnoax natiro. 17 Akka
chakafamapaiyaito. Nãskakẽ Jesucristo afama mĩshti ichapayafixõ, fetsafãfe afara
Satanás finõinĩfofana. yopaito nõ ato afaa inãmã, askara sharama.
9 Akka Niospa ãfe Yõshi Shara nõmẽra Epa Niospa noko noiai keskafakĩ, nõ ato
naneano nõ Niospa fake itiro. Nõ noima. 18 Efe yorafãfe, ea nikakõikãfe, ẽ mato
Niospa fakexõ nõ anã afaa yoinõ. Fetsafo iskakani, ãa chanĩkani: “Ẽfi
chakafapaima. Nã Niospa Yõshi Shara yorafo noikai,” ifiaxõ ato chakafakani, atokai
nõko õiti mẽra ikẽ nõ anã afaa noikanima. Akka nõfi askaramakĩ. Nõ yorafo
chakafatiroma, nõko õiti noko noisharakõixõ nõ ato shara fatiro.
fetsafaano. Nõko õiti noko fetsafaxõ, mã
Niospa noko fakefa. 10 Fetsafãfe afara Nõ Nios nikasharax nõ akiki ranotiroma
chakafamisfo, afokai Niospa fakefoma. 19 Akka nõ ato noisharakĩ nõ tãpitiro
Afofi aa ranã noinãkanima. Askarafo nõ fanĩrira chaka shinãkĩma, Jesús nõko
457 1 JUAN 3, 4

Ifokõimãiyakẽ. Anori shinãi nõ akiki kãiniki. Aafi yorakõiki,” mato faito mã


meseima. 20 Nãskafixõ nõko õiti mẽraxõ tãpitiro Niospa shinãmanaino mato
nõ shinãkĩ iskafatiro: “Ẽ afara askafakĩ yoiaito. 3 Akka yora fetsafãfe
chakafaa,” ixõ nõ shinãito Niospa noko anori yoiyamaifãfe nõ tãpitiro afãfe
õi. Noko õikĩ tãpia a nõ shinãi keskara. Jesucristo noikaspamisfo, Niospa Yõshi
Nãskakẽ nõko chaka nõ soapaiyaito Shara ãto mẽra naneama. Satanás ato
nõko chaka noko soaxotiro. Nios nõko shinãmamis. Akka a Cristo noikaspaifo
õiti keskarama. Aato keyokõi tãpia. noko ano fexikani mã mã nikamis. Akka
21 Efe yora mĩshtichi, ea nikasharakãfe. iskaratĩa mã noko ano feafo, afãfe Cristo
Nõko õitinĩ nõ shinãi iskatiro: “Ẽ Nios noikaspamisfo.
Ifofaito ẽfe chaka mã ea soaxona, mã ea 4 Akka mãroko askaramakĩ efe

shinãsharamana,” ixõ shinãi, nõ Nios fe yorafãfe, Niosfi mãto Ifokõikĩ, mãfi


rafetiro, nõ akiki nõ ranotiroma. 22 Nõ Niospa yorakõifokĩ. Ãfe Yõshi Shara mã
askaino Epa Nios nokoki inimatiro. mãto õiti mẽra nanea. Akka a anorima
Nãskakẽ nã nõ yõkai keskara noko shinãifo askarafoma, Satanás yõshi ãto
inãtiro, a noko yoiai keskaramãi nõ õiti mẽra nanea. Akka Niospa Yõshi
nikasharaito, askatarimãi nõ Shara mato mẽra naneano mã Satanás
inimamasharaito. 23 Iskafakĩ noko yoini: finõkõia. 5 Akka fetsafãfe Nios
“Ẽfe Fake Jesucristo nikasharakõikãfe,” tãpiafomano, nãskakẽ anorima ato
ixõ noko yoini. Nãskatari a noko yoini yoimisfo, Satanás ato shinãmanaino.
keskai nõa ranã nõ noinãsharai. 24 Akka Nãskakẽ Satanás ifofaafãfe ato nikamis
a Niospa noko yoini keskafakĩ nõ Satanásmãi ãto ifokẽ. 6 Akka nõfi Niospa
nikasharakõiax Nios fe nõ rafekõitiro. yorafokĩ. Nãskakẽ a Nios tãpiafãfe noko
Askatari Niosri nofe rafekõitiro. Epa nikakõitirofo nõ yoiai anori. Akka a
Niospa ãfe Yõshi Shara nokoki nĩchini. Nios Ifofaafãfema a nõ yoiai anori
Aõxõ nõ tãpitiro Epa Nios nofe ikaito. nikatirofoma. Akka nõ tãpitiro ato mẽra
Niospa Yõshi Shara naneano noko
Niafaka chakata Niospa Yõshi Shara nikasharaifono. Ato mẽra nanexõ
noikaspai. Askatari Cristo noikaspai fanĩrira ato shinãmanima. Akka a noko

4
1 Efe yora mĩshtichi, fetsafãfe mato nikaifoma ato mẽra Satanás nanea.
anorima yoiaifãfe ato Satanás ato mẽra nanexõ fanĩrira ato
nikayamakãfe. Iskafakĩ mato yoipaikani: shinãmani. Satanás chanĩ finakõia.
“Nõ mato Niospa meka yoi Niospa noko Nãskax õiti chakaya.
shinãmanaino,” ifiakaxõ anorima mato
Niospa noko noikõi
yoimisfo. Askaifono Niospa meka õikĩ
mã tãpitiro a yoiaifo keskara 7 Efe yora mĩshtichi, nõ noinãkõinõ,
chanĩmamãkĩ. Niospa Yõshi Sharaõxõ Niospa noko ato noimanõ. Nios fistichi
mato yoikanimakĩ. Akka afokai Niospa noko shinãmatiro nõ ato noinõ, a
ato afaa yoiama. 2 Nãskakẽ ẽ mato fistichimãi noko noikĩ finakõixõ.
yoisharai, ea nikakãfe. Fetsafãfe a Nãskakẽ nõ ato noikõikĩ nõ Nios tãpia
Niospa meka mato tãpimasharaito mã nõ afe yora, nõko õiti mã noko
tãpitiro. Niospa Yõshi Shara a mẽra fetsafaano. 8 Niospa yorafo noikõia.
naneano yoiaito mã tãpitiro. Iskara Nãskaxõ ato noikĩ noko tãpimatiro.
mato yoiaito: “Jesucristo fotoni Apa Akka a yorafo noiaifãfema, Nios
ariax nai mẽranoax. Nãfi yora keskara tãpiafoma. 9 Niospa ãfe Fake fisti nãmã
1 JUAN 4, 5 458

nĩchini, nãmãnoax noko nãxoyonõ. nõ Nios noikĩ finakõixõ nõ rate potatiro.


Nãskakẽ nõ afe nĩpaxatiro, nãatomãi Akka fẽtsa mesekĩ iskafai: “Niospa ea
nõko chaka noko soaxomiskẽ. Nãskakẽ omiskõimani,” ixõ shinãi aatokai noikĩ
Niospa noko õimani afeskaxõ noko finakõiama. Ato noikõiamax Nioski
noimãkai. 10 Nãskakẽ nõ Nios noi. Akka mesetiro.
nõ Nios keskarama, nõ ato noikĩ 19 Nõ Nios noiyamatai noko noikĩ

finamisma. Nios fistichi noko noikõimis. taefani. Akka noko taefakĩ noinikẽ
Noko noikõikĩ ãfe Fake Jesús nãmã iskaratĩari nõri nõ aõ noi. 20 Akka fetsafo
nĩchini noko nãxoyonõ nõko chaka iskakani: “Ẽ Nios noi,” ifiaxõ a Nios
noko soaxoxiki. Ifofaafo noima, anorima yoimisfo. Mã
11 Akka efe yora mĩshtichi, Epa Niospa afe yorafo õifikĩ atokairoko
noko noikõi. Nãskakẽ nõa ranã nõri nõ noikatsaxakakĩ, Niosri noisharakanima
noinãsharakõikãfe. 12 Akka tsoa pishta askara õiroko fakatsaxakakĩ. 21 Niospa
Nios õimisma. Nãskafiax nõ noinãino, noko yoimis: “Ea noixõ nã ea Ifofaafori
Nios nõmẽra ika. Nofe ixõ yorafo noko noikãfe,” noko famis.
noimasharatiro. 13 Niospa ãfe Yõshi
Shara nõmẽra ikimakẽ nõ tãpitiro nõ Nõ Nios Ifofakẽ tsõa noko afaa
Nios fe rafea, Nios nofe ikano. 14 Epa chakafamatiroma

5
Niospa nai arixõ ãfe Fake noko nãmã 1 Jesucristo Niospa Fakekõi. Nokoki

nĩchixoni. Ãfe Fake nãmãnoa nõ nĩchini noko nimapakexanõ, nõko


õipaoni. Õipaonixakĩ nõ ato yoimis Ifo inõ. Akka nõ a chanĩmara fai nõ
iskafakĩ: “Epa Niospa ãfe Fake noko Niospa fakefo itiro. Nãskaxõ ãfe Apa
nãmã nĩchixoni, keyokõi nokoõnoax Nios nõ noixõ, ãfe Fakeri nõ noikõitiro.
nanõ nõko chaka noko soaxoxiki noko 2 Nõ Nios noikõikĩ noko yoiai keskara nõ

ifiano nõ afe ipaxanõ.” 15 Fetsa iskai: nikai. Nãskaxõ mã nõ tãpia nõ Niospa


“Jesúsfi Niospa Fakeki,” ixõ shinãi. Aafi fakefori noikõi. 3 Nõ Nios noikõixõ ãfe
Nios fe rafeakĩ Nios afe ikano. meka nõ nikakõikĩ a noko yoiai keskara
16 Niospa noko noikõia mã nõ tãpia, nõ nikai nõ fekaxteima. 4 Nãskakẽ nõ
nõ chanĩmara faiyanã, Niospamãi noko Epa Niospa fakexõ afara chakafãfe noko
noimiskẽ. Nõ Nios chanĩmara faito nofe amapaiyai keskarakai nõ atiroma.
rafexõ noko yorafo noimatiro. Akka nõ Niospa Fake Jesucristo chanĩmara faxõ
ato noikõiaino Nios nofe ika, afe nõ afarafãfe noko afara chakafamapaiyai
rafekõia. 17 Nõ Nios noi. Nõ Nios noikĩ keskara nõ finõtiro. 5 Afara chakafo
finakõiax nõ inimatiro Jesús anã nãmã noko amapaiyaifo keskara Niospa noko
fotoano. Anã fotoxõ noko iskafatiro: amatiroma nõ anõma. Nãskaxõ
“Nã ea Ifofaafo tii ẽfe Epa Nios ari Jesucristo Niospa Fake nõ chanĩmara
fokani. Akka nã ea Ifofaafoma tii ẽfe faxõ aõxõ na chakafo nõ finõtiro anã
Epa ari fokanima, nã afaa chakafaxikima. Nã chanĩmara
omiskõipakenakafo mẽra fokani,” ato faafãfe finõtirofo.
fatiro. Ato askafaino nõkai Nioski
meseima. Nõ ranoima nõ afe rafekõi. Niospa ãfe Fakekõi noko õimani
Afe rafei nõ Jesús keskara iki, ãfe õiti 6 Mã nõ tãpia Niospa ãfe Fake

keskara nõ iki. Nãskakẽ Jesús oaitĩa nõ feronãfakekõi ini. Nã Jesús mã maotisata


akiki meseima. 18 Nõ Nios noikõiax nõ faka mẽra ikipakekafãta kainãkafanaino, Epa
akiki mesetiroma. Nõko shinã mẽraxõ Niospa yoini iskafakĩ: “Nafi ẽfe Fakeki,” ixõ
459 1 JUAN 5

yoini. Jesús naino ãfe imi foaino Apa Niospa kĩfixotiro ãfe chaka xatenõ. Akka Epa
noko tãpimani ãfe Fakemãiakẽ. Ãfe Yõshi Niospa ato nimatiro isharapakexanõfo.
Shara chanĩmisma nõmẽra nanexõ noko Askafikanax fetsafãfe oa Nios Ifofaafo
yoimis Jesús Niospa Fakekõi. 7 Nã trespato keskara iyokanax mã potakaxõ chaka
yoimisfo Jesús Niospa Fakekõi. 8 Jesús faka shinãfafãikakĩ Nios kachikiri fakõinafo.
mẽra maotisani shinãta, askatari naino ãfe Askarafokai tsõa ato nimatiroma
imi foni shinãta, askatari Niospa Yõshi nĩpaxanõfo. Naax omiskõipakenakafo
Sharapa noko yoiaino, nãnorifos nã trespa mẽra fokani. Atoõnoa Epa Nios
shinãmisfo. 9 Akka yorafãfe noko afara kĩfixokãfe ixõ ẽ mato yoiama. 17 A
yoiaito ato chanĩmara fata a Niospa noko Niospa noko yoiai keskara nõ
yoiairi nõ chanĩmara fakĩ finakõitiro. Akai nikayamaxõ nõ chaka shinãi. Askafixõ
yora keskarama, afi Nioskõikĩ. Akka ãfe anã nõ chaka xatepaiyaito õikĩ nõko õiti
Fakeõnoa noko yoiaito nõ chanĩmara noko fetsafaxotiro, nõ anã chaka
fakõitiro. 10 Akka Niospa Fake chanĩmara shinãpaiyamanõ.
faxõ Apa Niospa aõnoa yoini keskara ãfe õiti 18 Mã nõ Nios Ifofaano, noko fakefai.

mẽraxõ chanĩmara fatirofo. Nãskafekẽ ãfe Nõ ãfe fake ixõ nõ tãpia nõ anã chaka
Fakeõnoa yoimis keskara tsõa chanĩmara shinãpaima, mãmãi noko Niospa õiti
fayamaxõ, “Nios chanĩra,” fakaxõ yorafo fetsafaano. Mã nõ askano Satanás afara
fanĩrira shinãmapaikani. 11 Nãskakẽ Nios anã noko chakafamapaiyaito, Niospa
iskamis: “Ẽ mato nimasharapaketiro ẽfe Fake Fakekõichi Jesús noko ifixõ noko
Jesúsxõ,” ixõ noko iskafamis. Nãskakẽ nõ kexesharatiro. Noko askafakẽ Satanás
Jesús Ifofaax nõ afe nĩpaxatiro. 12 A Niospa noko afeska fatiroma. 19 Mã nõ tãpia nõ
Fake Ifofaifo afe nĩpaxatirofo. Akka a Niospa fake. Akka fetsafãfe Nios
Ifofaima afe nĩpaxatirofoma. nikakaspaifono, afo Satanás ato
shinãmani ãto ifo inõfo. 20 Niospa Fake
Mã mekai xatekĩ ato yoisharani nokoki oni. Noko tãpimaniyoi ãfe Apa
13 Mã Niospa Fake chanĩmara faaki. nõ tãpisharakõinõ. Ãfe Apafi mẽstekõi
Nãskakẽ ẽ mato kirika kenexoni, mã ikaki. Akka nõ Jesús fe rafeax ãfe Apa
tãpinõ mã afe nĩpanaka. feri nõ rafetiro. Nã Jesucristo Niospa
14 Nõ afara sharafo nõ fichipaikĩ, a Niospa Fake. Nãri Nioskõi. Nãskakẽ noko
noko shinãmanaino, nõ Nios yoitiro kĩfikĩ, a nimapakexatiro. 21 Efe yora mĩshtichi,
Niospa fichipaiyai keskafakĩ. Nõ askakĩ nõ Nios fisti Ifofakãfe. Satanás mato afara
tãpitiro Niospamãi noko nikasharamiskẽ. chakafamapaiyaito afe rafeyamakãfe.
15 Nãskakẽ nõ tãpitiro a nõ Nios yoiaito noko Askatari afara chakafo mã ifofapaikĩ afo
nikaito noko nikaxõ noko afara inãtiro nõ shinãyamakãfe. Nios fisti shinãkãfe.
yõkaito. Nã tii ẽ mato kirika kenexõ fomai, efe
16 Akka a Nios Ifofaa fẽtsa afara yora mĩshtichi.
chakafaito õikĩ, a Nios Ifofaa fẽtsa Nios Ẽkĩa Juan
Juan Jesús Chanĩmara Faafo
Afianã Kirika Kenexõ Fomani

Afãfe ato pãrapaimisfo Cristo


Juan a Nios Ifofaafo ato noikaspakata imisfo. 8 Mãri ato keskara
kirika kenexõ ato fomani iyamakãfe. Shinãfai ikãfe ato
1 Ẽkĩa Juan, ẽ Jesús Ifofaafo ẽ ato kexemis keskarama. Mã askakĩ mã ato Nios
ẽ mato kirika kenexõ fomai mã tãpinõ. Mã yoisharaimano tãpitirofoma, fenotirofo.
mã tãpia Niospa mato katoni afe yorafo mã Akka ato Niospa meka mẽstekõi ato
inõ. Chanĩma, ẽ mato noikõi, eres fistima, a yoisharakõikãfe Nios tãpisharakõinõfo.
Jesús Ifofaafo feta ẽ mato noikõi. 2 Nõ mato Nãskakẽ mãri afara shara a Niospa mato
noikõi Jesúsmãi nofe rafeano. Akka nã Jesús mekexona mã fitiro, mã Nios
nofe rafepakenaka. 3 Efe yorafãfe, ẽ mato yonoxosharakĩ.
yoisharanõ. Nõko Epa Nios feta ãfe Fake 9 Akka fetsafãfe a Cristo noko yoiai

Jesús noko noikõi. Nãskakẽ noko noikõiyanã keskara nikayamakaxõ anã shinãkanima,
nõko õiti mẽra noko inimamasharai, nõko ãa fanĩrira shinãkani. Afokai Nios fe
õiti mẽra nõ inimasharakõinõ. rafeafoma. Akka fetsafãfe a Cristo yoiai
4 Mẽ tãpia ẽ inimaifinakõi ranãri mã anori nikakanax Apa Nios fe rafekõikata
isharakõiaino a Epa Niospa noko yoini ãfe Fake Cristo feri rafekani. 10 Akka yora
keskai. Nãskakẽ ẽ matoki inimakõini. 5 Ea fetsa matoki oxõ Cristoõnoa yoisharaima
nikakãfe ẽ mato yoisharanõ, mã ranã fanĩrira yoi, askara fe rafeyamakãfe. “Noko
noinãkãfe. Mã mã nikamiskĩ nã mã Jesús Niospa meka yoife,” fayamakãfe.
Ifofakĩ taefanitĩa. Akka ẽa shinãxõ ẽ mato 11 Nãskakẽ askara yora mã chanĩmara fakĩ

meka fena kenexonima, mã mã nikamis. afe rafexõ afeta mã anorima yoitiro chaka
Nãskakẽ mã ranã noinãsharakãfe. 6 Nõ Nios shinãkĩ.
noikĩ a noko yoiai keskara nõ aki. Niospa
Mã Juan mekai xatekĩ ato yoisharani
taefakĩ noko yoiaito mã mã nikamiskĩ
iskafakĩ yoiaito: “Mãa ranã noinãkãfe,” ixõ 12 Ẽ
mato kirika kenexõ ichapa
noko yoiaito mã mã nikamis. fomapaifikĩ askatamaroko ẽ matoki
nokopai mato fe yoinãxiki. Ẽ matoki
Ãa anorima yoikĩ ato pãramisfo nokoano nõ inima faatanãsharanõ.
7 Aãa ato pãramisfo ato mẽra 13 Nã efe yora mĩshtichi, Nios Ifofafo

fofãsamisfo. Afãfe, “Na Jesucristo nonoax ichanãmisfo afãferi. Nã tii ẽ


Niospa Fake Apa Nios ariax oni mato yoi kirika kenexõ.
feronãfakekõi ixikĩ,” ixõ yoimisfoma. Ẽkĩa Juan

460
Juan Gayo Kirika Kenexõ Fomani

Jesús chanĩmara faafoma ato afaa


Juan feronãfake yoisharani, ãfe ane Gayo yõkamisfoma. 8 Nãskakẽ a Nios Ifofaafo
1 Efe yorashta Gayo, ẽkĩa Juan. Ẽ xini nõ ato kexesharatiro afara
ichapa amis a Nios chanĩmara faafo ẽ fichipaiyaifãfe nõ ato inãtiro. Nõ ato
ato kexekĩ. Ẽ mia kirika kenexõ fomai askafakĩ nõri ato feta Nios yonoxomis
mĩ tãpinõ. Ẽ mia noikõi. itiro.
2 Yamã, ẽ mia noikĩ Nios kĩfixõfafãini
Yora fetsa ãfe ane Diótrefes chaka ini
mĩ yonayamanõ. Mẽ tãpia mĩ õiti
sharakõi mã mĩ Nios Ifofasharai. 9 A
Niospa meka nikapaikani
Nãskakẽ ẽ mia kĩfixõfafãini mia ichanãmisfo ẽ ato kirika kenexõ
kexesharanõ mĩ afeskanõma shara mĩ fomayamea õinõfo. Akka Diótrefes ea
inõ. 3 Mẽ mia nikamis mĩ Nios nikakaspamis, “Ẽ ãto xanĩfo finakõia
potakaspakõiaito. Nãskaxõ a Ifofafo mĩ inõra,” ixõ. Nãskaxõ ea õikaspai, efe
ika anoax ekeki nokokaxõ ea rafepaima. 10 Ea mekafakĩ chakafamis,
iskafamisfo: “Nã Gayopa Niospa meka ea yafi a Niospa meka yoimisfori noko
nikasharai,” ixõ ea yoimisfo. Nã nikai ẽ chakafai. Askatari a Nios Ifofaafo fetsafo
mikiki inimai finakõi. 4 Ẽfe fakefãfe ato ifikaspamis Niospa meka ato
Jesús Ifokõifaifãfe nikai ẽ inimakõimis. yoiyamanõfo. Fetsafãfe ato ifipaifiaifono
Afara fẽtsakai ea inimamakĩ a Diótrefes ato ifimakaspamis. “Mã anã
iskafatiroma. nofe ichanãtiroma nono ikiax,” ixõ ato
5 Yamã, ẽ mia noisharai. Mẽ nika a chakafamis. Nãskakẽ ẽ matoki nokoxõ ẽ
Nios Ifofaafo yora fetsafo mĩ ato mato xafakĩakõi yoi kaikai mã
kexemis mia ano nokoaifãfe, mĩ ato tãpisharakõinõ, afeskakĩ ato
ĩkisharakõia, ato õiyamafikatsaxakĩ. chakafaimãkai. 11 Yamã, õiti chakayafo
6 Nãskakẽ na mĩ ato kexeafãfe noko keskara mĩri iyamafe. Akka a õiti
yoitafo mia yoikakĩ. Nãskakẽ na Nios sharayafo keskara mĩri ife. A ato
yoiti pexe mẽranoax ichanãkanax sharafamisfo Niospa fakefokĩ. Akka a
fanãikani mã nõ nika mĩ ato noikĩ, mĩ ato chakafamisfo Nios tãpimisfoma afe
ato ĩkisharakõia. Nãskata ẽ mia yoikĩ keskaramãki.
iskafai: Afara ato inãfe Niospa meka ato
Na yora fetsari ãfe ane Demetrio shara ini
yoinõfo pexe tii, Niospa meka ato
yoifofãsafanõfo. Mĩ askafaino Nios 12 Keyokõichi
a yoisharakani
mikiki inimai. 7 Nãfo fofãsamisfo Demetrioõnoa iskafakakĩ: “Na Demetrio
Jesúsnoa meka shara ato feronãfake sharafinakõia,” ixõ yoikani.
yoifofãsafakani. Afara yopafikãki a Nõri anori yoimis. Nõ anori yoiaito mĩri

461
3 JUAN 462

chanĩmara fatiro, mã mĩmãi noko nokosharapai. Ẽ mikiki nokoax mefe


tãpixõ. yoinõnãsharaxiki.
15 Mĩri isharafe, õiti fekaxteyamaxiki.
Mã mekai xatekĩ Juan Na efe ikafãferi mia meka shara
ato meka shara fomani fomapaikani. Mĩri a mefe ikafo noko ato
13 Ẽ mia ichapa yoipaifikĩ ẽ anã mia yoixosharafe. Nãskakẽ nã tii ẽ mia yoi
kirika ichapa kenexonima. Kaxõ ẽ mia kirika kenexõ mia fomai.
yoisharaxiki. 14 Akka ẽ mikiki koshi Ẽkĩa Juan
Judaspa Jesús Chanĩmara Faafo
Kirika Kenexõ Fomani

nãfãfe fanĩrira chakakõi mato


Judaspa ato kirika kenexoni a Nios Ifofafo yoipaikani, iskafakĩ mato yoipaikakĩ:
1 Ẽkĩa Judas, Santiago ãfe exto. Nõko “Mã Jesús Ifofaxõ nã mã apaiyai
Ifo Jesucristo ẽ yonoxomis. Ẽ mato keskara mã atiro, mãto ãfima fe mã
kirika kenexoni a Epa Niospa mato ikaino, kẽrofori ãfe fenema fe itirofo.
noikĩ mato ifini tii ãfenãkõi faxiki. Akka Nãskaxõ nã afara chaka fetsafo mã
Epa Niospa nõko Ifo Jesucristoõxõ mato apaikĩ mã atiro. Mã askafaito Niospa
kexesharafafãini. 2 Epa Niospa mato mato omiskõimatiroma,” ikaxõ fanĩrira
noikĩ, mato inimamasharakõinõ mãto mato yoipaikani. Nõko Ifo Jesucristo
õiti fekaxteyamanõ, askatari mato fisti nikakaspamisfo. Nã keskarafoõnoa
noikĩfinakõinõ. Niospa shinãmanaino keneyonifo
Niospa ato omiskõimakĩ finakõixii.
Fetsafãfe chanĩ fisti ato yoipaonifo 5 Akka mã mã tãpifekẽ anã ẽ mato
(2 Pe. 2.1-17) yoipai nõko Ifãfe Ejipto anoa israelifo
3 Efeyora mĩshtichi, nõko Ifãfe noko ato ifini anã omiskõinõfoma. Akka ato
nãxoni keskara ẽ yoi, a noko imapaiyai ififinixakĩ chipo a chanĩmara faafoma
keskai nõ chipo afe ixiai keskaraõnoa ẽ ato keyokõi reteni. 6 Nãskatari Niospa
mato kenexopaifikĩ mẽ nika mã meka ãfe ãjirifo taeyoi Nios fe
fetsa yopaito. Nãskakẽ iskaratĩa ẽ mato isharayopaonifo. Nãfãferi Epa Nios
kirika kenexoni mã Jesucristo yonosharaxoyopaonifo. Nios fe
nikakõiyanã mã shinãfafãinõ. Nãnori isharafiakatsaxakĩ atirifãfe afara chaka
Epa Niospa ãfe Fakeõxõ noko tãpimani. shinãkakĩ anã Nios Ifofapainifoma.
Nã ãfe Fakeõnoa noko tãpimani Askaifãfe õikĩ Niospa kaninãnã
keskafakĩ nã fisti nõ yopai Ifo metexkereaxõ fakishifã mẽra ato
sharafaxiki. Akka meka fetsa mato nĩchiyoni. Nãskaxõ nã nikamisfoma ato
fanĩrira yoipaiyaifãfe ato nikatamaroko omiskõimanaitĩa ato ichanãfaxõ nã
nã mato yoini keskara nã fisti omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii.
nikakõikãfe. 4 Yora chakafo mato mẽra 7 Nã Niospa ãjirifãfe afara

fõkaxõ anorima mato pãrakani chaka chakafapaonifo keskafakĩ Sodoma


tãpimapaikakĩ. Afokai Niospa yorafoma. anoafo feta Gomorra anoafãfe a pexe
Akka nõ afara chakafamisxakĩ nõ Epa rasi ano chaima ikafãferi
Nios yoiaito nõko chaka noko nãskafapaonifo afara chakafakakĩ.
soaxonano nõ afe ipaxatiro. Nãskafekẽ Feronãfakefãfe ãto ãfimafo chotaifono,

463
JUDAS 464

kẽrofãferi ãto fenemafo fe ichanãkaxõ nõko Ifo shinãmisfoma.


chotamapaonifo. Askatari feronãfakefo Fetsafo noitama ãakõi noimemisfo. “Nõ
ãa ranã chotanãpaonifo, kẽrofori mato yoi mato kexesharaxiki,” ifiakaxõ
askapaonifo ãa ranã chotanãkani. tsõa afaa yoisharamisma. Nãfo nã nai
Nãskarafo õikĩ Niospa ato omiskõimani, kõi oimais keskarafo. Nõ nai kõi fakish
chiifã tokiriya nai mẽraxõ atoki potani. õikĩ mã oi feira nõ fatiro inimayanã.
Nã askafanioxõ Niospa noko tãpimani. Akka oi iyamaino nẽfe nai kõi potano
Nã tãpixõ nõ tãpitiro fatorafãfe ãto nõ shinãchakatiro. Nã ato kexemisfo
chaka xateyamakanax nãskarifiakani, keskarafofikanax afãfe nõko Ifoõnoa
chiifã mẽranoax omiskõipakenakafo. tsõa tãpiama. Nãskatari nã yorafo nã ifi
8 Nãskarifiakĩ nã chanĩmisfãfe afara fimimistĩa fimiyamai keskarafo. Nã ifi
chaka fisti shinãfafãikani. Nãskakaxõ mã nai rafea keskarafo, mã nakẽ ãfe
afia ãto namapa õia keskafakakĩ, tapo tsekatirofo. Nãskarifiakĩ nã ato
nãskakõi fakani, ãto yora pãramisfãfe tsõa ato Jesús
chakanafakakĩ. Askatari Nios Ifofamatiroma afe nĩpaxanõfo. 13 Nãfo
nikakaspakani. Nãskakaxori Niospa oa fakafã poo ikĩ fãkox potatiro
ãjirifori ĩchamisfo. 9 Akka Niospa ãfe keskarafo. Nãskakaxõ afãfe afaa shara
ãjiri Miguel xanĩfokõifixõ atokai Satanás yoitirofoma, mẽxotaima afara chaka
ĩchanima. Mã Moisés naano Satanás yoikani rãfimisfoma. Nãfo nã fishi
Miguel fe feratenãni. Miguel Moisés ãfe keskarafo. Mã fishi nãmã pakexõ, anã
yora maifapaifiaino, akka Satanás chaxatiroma. Nãskarifiai nã mato
Moisés ãfe yora chakafapaixikĩ fipaini. pãramisfo Nios kachikiri fakanax
Askafaito õikĩ Miguel afe feratenãfikĩ fakishifã mẽra fokani, Niospa nã
ĩchanima. Yoikĩ iskafani: “Satanás, ẽ keskarafo ato tãpimakĩ ato
mia afeskafatiroma. Akka ẽfe Ifo Niospa omiskõimakõixii anoax
mia yoinõ mĩ omiskõinõ,” ixõ yoini. omiskõipakexanõfo.
10 Akka nã feronãfakefãfe mato mẽra 14 Nãskatari Enoc chipo fakeni, mã

fõkaxõ nã afaa tãpiamafikaxõ meka Adán afetĩama Epa Niospa onifanino.


chaka yoimisfo. Askatari nã apaiyai Akka Enoc ãfe xini ini Adán. Nã Enoc
keskara fisti famisfo, nã yoinãto nã chanĩmisfãfe ato
shinãsharatiroma keskarafo. Nãskakaxõ pãranõpokoxiaifoõnoa yoini. Nãskata
ãa afarafo chakafakanax aato ato yoikĩ iskafani: “Nikakapo, ẽ õia
omiskõipakenakafo. nõko Ifo oi, afe nai mẽra ikafo fe
11 Ooa. Nã Caín ini keskarato. Caín ãfe ichapakõifo tsõa ato tanatiroma afe
onefetsa noikaspapaoni. Nãskakẽ reteni. fexikani. 15 Nãskaxõ ato yoipakexii nã
Askatari nã Balaam kori fisti fichipaikĩ niyoxõ amisfo keskara. Keyokõi maitio
Nios kachikiri fani. Na yorafori anoafo nõko Ifoki fexikani, fatofomãki
nãskarafori. Nãfori nã Coré keskarafo. afe yorafo a afe ipanakafo ato õinõ,
Nã Coré ãfe xanĩfo Moisés askayamai fatoforimãkai a chanĩmara
nikakaspapaoni. Nãskakẽ nikakaspaito fayamakanax omiskõipakenakafo mẽra
Niospa reteni, nãskarifakĩ nã ato foaifo. Akka nã nikamisfoma afe
pãramisfo Niospa askari faxii yorafoma. Akka nã chakafamisfo tii ato
omiskõimakĩ. 12 Akka mã noinãkĩ yoita, niyokaxõ Nios
ayayanã mã pimis nõko Ifo shinãyanã. nikakaspapaonifoõnoa yoita, keyokõichi
Akka nã yora chakafori rãfitama mato mekafakĩ chakafamisfoõnoari ato
465 JUDAS

yoixii,” ixõ Enoc ato yoini. 16 Nãfãfe 22 Fetsafãfe iskafakĩ shinãifono: “Ẽtsa,
yõachepeyanã ato mekafamisfo. Nã chanĩma rakikĩa,” ixõ shinãifono,
chakafapaiyai keskara fisti fenãmãshta ato yoisharakãfe
shinãfafãimisfo. Askaxori fetsafo nikasharakõinõfo. 23 Oa afara chiifã
pãrakaxõ afara fĩapaimisfo ea mẽra pakeax koofaito, nõ koshi
inãsharakanira ixõ shinãfafãimisfo. firisafatiro keskafakĩ nãskarifiakĩ
fetsafãfe afara chakafaifono ato noikĩ
Nã Nios Ifofafo ato yoisharani isharanõfo yoisharakãfe Jesús chanĩmara fanõfo,
17 Efe yora mĩshtichi, nã nõko Ifo chiifã mẽra foyamanõfo. Akka yora
Jesucristoõnoa mato yoimisfãfe mato chakafinakõiafori mã ato noikĩ ato
yoinifo keskara shinãmakiyamakãfe. yoisharakãfe xatenõfo, chiifã mẽranoax
18 Iskafakĩ mato yoinifo: “Nõko Ifo mã omiskõiyamanõfo. Nãskatari nõ
chaima oaino nã Jesús Ifofaafãfema kooyoxõ rapati chakana faxõ nõ anã
mato kaxemetsama faxikani, Niospa fichipaitiroma. Nãskatari ãto chakafo
meka nikakaspakakĩ. Nãfãfe afaa noikaspaifo keskara iyamakãfe. Ato
shinãtama nã chakafapaiyaifo fisti noikõita nã afara chakafaifo keskafakĩ
shinãfafãikani,” ixõ mato yoinifo. 19 Nã ato feta ayamakãfe.
keskarafãfe mato paxkanã fatirofo,
afarafo chakafo shinãfafãikani. Askarafo Mã mekai xatekĩ Niosnoa ato yoisharani
Niospa Yõshi Shara ato mẽra naneama. 24-25 Nõko Ifo Nios fisti finakõia, nãato
20 Akka efe yora mĩshtichi, keyokõi tãpiakõia. Askatari nãato noko
kexemesharata isharakõikãfe Niospa ãfe ifimis. Ãfe kerex sharaõxõ noko
meka shara nikakõiyanã. Nãskakẽ kexesharatiro nõ fenonõma. Nãato noko
kĩfikãfe ãfe Yõshi Sharaõxõ mato inimamasharakõi nõ nai mẽra kai, afaa
imapaiyai keskara mato tãpimanõ. chakafamisma keskarax. Nã
21 Nãskakẽ Jesús Ifosharakõifakãfe, Epa sharafinakõia, efapakõi, afama mĩshti
Niospa mato noikõiaito mã mã fatiro, tsõa atiroma keskafakĩ nõko Ifo
meemiski. Nõko Ifo Jesucristo noko Jesucristoõxõ atiro. Nãskarakõi
noikõikĩ nõ nafiakẽ noko nimapakenaka mẽxotaima ĩpanaka. Nã tii.
nõ afe ĩpaxanõ. Ẽkĩa Judas
Jesucristo Juan Õimani Keskara

afanã mãto õiti fekaxtefanõma. Nãskakẽ


Afara afeskara ixiai anori nõko Ifo Jesucristo Niospa meka noko
Jesucristo Juan tãpimani yoimis chanĩmakõi. Jesúsfi Niospa

1
1-2 Efe yora mĩshtichi, iskaratĩa ẽ Fakekõifekẽ retenifo. Mã retexõ
mato kirika kenexõ fomai mã maifafiafono Apa Niospa anã otofani
tãpinõ. Ẽkĩa Juan ẽ mato kirika kenexõ anã nanakama. Fato fetsa askayomisma.
fomai. Nai mẽraxõ Epa Niospa Nãskaxõ Apa Nios fe rafexõ a xanĩfofo
Jesucristo yoini afe keskara a maitio anoafo ato ĩkixii xanĩfokõi ixõ.
inõpokoaifo nãmãnoafo a yonoxomisfo Aatofi noko noikõiakĩ, ãfe imi foax noko
tãpimaximãkai. Askafaito nikakĩ Jesús nãxoni Satanás chaka nõko ifo inõma.
ãfe ãjiri ekeki nĩchia. Anoxori ea ãjirinĩ 6 Nõ aõnoax nõ Epa Nios afe yorakõi ixõ

yoinõ afe keskara ikimãkai nãmãnoafo. noko yonomapaiyai keskafakĩ nõ anõ.


Ea õimanaito mẽ õia a inõpokoaifo Nõ askai afe yorakõifo ixõ nõri yora
xafakĩakõi. Askaito õikĩ ẽ kirika kenea a fetsafo nõ kĩfixotiro Epa Niospa noko
inõpokoaifo anori a Niospa Jesús yoia nikai. Nãskarafoskõi nõko Ifo Jesucristo
anorikõi mã tãpisharakõinõ. noko imai. Nãskakẽ keyokõi yorafãfe
3 Na ẽ mato yoiai ikataima. A aõxõ iskafakakĩ yoipakenakafo: “Aicho,
inõpokoai ẽ mato yoiai na kirika ano. tsoa fetsakai na Jesús keskarama. Nã
Nã õikani fetsafori inimanõfo. Askatari fisti sharafinakõia. Ares fisti nõko Ifo
a nikaifori chanĩmara fakanax, afori nĩpanaka. Ares fisti keyokõi yorafo ato
inimaxikani. Nã ẽ mato yoiai keskai mã ĩkipakenaka,” ixõ yoipakenakafo.
samamashta iki. Ea nikasharakãfe. Askapakexapainõ.
7 Õikapo. Oa nai kõi keskara sharakõi
Juan a ichanãmisfo anoafo siete nõko Ifo Jesús oaito keyokõi yorafãfe
Nios yoiti pexe anoa ato kirika õixikani. Askatari a retenifãferi õikani,
kenexõ fomani tãpinõfo akiki rãfixikani. Oaito õikani keyokõi
4-5 Nã Asia mai anoafo a Nios Ifofaafo yorafo a Ifofamisfomafo, “¿Afeskakĩ nõ
tii siete pexefo anoafo ẽ mato kirika Jesús Ifofamismamẽ?” ikanax oiaxikani,
kenexõ fomai. A ẽ mato yoiai anori shinãmitsakõixikani.
õisharakõikãfe. Afetĩama Epa Nios 8 Epa Niospa yoia: “Afara onifataima ẽ

niyopaofinixakĩ iskaratĩa nia. Epa Nios iyopaoni. Ẽfi nĩpanakakĩ. Afetĩara na


nĩpanaka. Ãfe Yõshi Sharari afe itiani. nõko mai keyoai eres fisti ẽ ato yoitiro.
Nãskakẽ Epa Nios feta ãfe Yõshi Nãskaxõ ẽ afama mĩshti famis. Akka ẽ
Sharapa, ãfe Fake Jesucristo mato noikĩ niyopaoni. Nãskatari ẽ nĩpanaka,” ixõ
mãto õiti mẽra mato shinãmasharapainõ nõko Ifo Niospa yoia.

466
467 APOCALIPSIS 1, 2

17 Nãskara õi ẽ pakea, oa nai keskara.


Nõko Ifo Jesucristo ãakõi oa namakẽ õiai Ẽ askaito õikĩ ea ramã ãfe mifi kayakai
keskara Juan õimani aõxori. Ẽ askaito ea yoia iskafakĩ:
9 Ẽkĩa Juan, ẽ mãto ochikõi. Nãskax “Rateyamafe. Ẽ Jesúski. Afara
mãri Jesús Ifofaax mã efe yorakĩ. Askax onifataima ẽ iyopaoniki. Ẽfi anã
mã aõnoax omiskõifikĩ, mã tenemis. nanakamaki. 18 Iskaratĩari ẽ nia. Mẽ
Nãskariai ẽri aõnoax omiskõifikĩ ẽ tenei. nafianixakĩ, iskaratĩa ẽ nia. Ẽ anã
Ẽ Niospa meka ato yoita Jesúsnoari ẽ nanakama. Ẽ anã afeska pishta nakama.
ato yoimis. Ea nikakaspakakĩ, ãto Eres fisti ẽ ato namata, chiifã mẽra ẽ ato
xanĩfãfe sorarofo ea achimaxõ, fakafã potatiro a ea nikakaspamisfo. 19 Nãskakẽ
nakirafe ea ato nĩchimana ãfe nãsimã, a mĩ taefakĩ õiafo kirikaki kenefe.
ãfe ane Patmos ano. 10 Ẽ mato yoinõ, ea Askatari na mĩ iskaratĩa õiaifori kirikaki
nikakãfe. Anoxõ iskafani. A Jesús otoni kenefe. Askatari a chipo ixiaifori kenefe.
penata, nomĩkonõ, Niospa Yõshi 20 Ẽ mia yoinõ afeskai siete fishimẽ ẽfe

Sharapa ea ĩkixõ a ea tãpimapaiyai ea mẽke kayakai aõri; askatari afeskai siete


õimana. Oa namakẽ nõ õimis keskara rãpari oro keskara otamãki. Na siete
xafakĩakõi ea õimana. Askata ea fishi mĩ õiai nãato noko shinãmamis
kachiorixori fãsikõi oa xãaiti keskarato siete Niospa meka yoimisfo Nios yoiti
ea yoiaito ẽ nika. 11 “Nã mĩ õiaifo fetsafo pexe mẽranoa ichanãmisfo. Askatari nã
kenexõfe. A kirika kenexõ Jesús siete rãpari keskara mĩ õiai nãatori noko
Ifofamisfo tii ato fomafe. A siete Nios shinãmamis siete Nios yoiti pexe
yoiti pexe anoafo Asia anoa ato fomafe, mẽranoax ichanãmisfo Nios Ifofakanax,”
afãfe õinõfo. A Nios Ifofamisfo a pexe tii ixõ ea faa.
Efeso anoafo fomata, Esmĩrnã anoafo
fomata, Pérgamo anoafo fomata, Tiatira Jesús a Ifofaafo Efeso
anoafo fomata, Sardis anoafo fomata, anoafo ato yoini taekõifakĩ

2
Filadelfia anoafo fomata, Laodicea 1 Jesús ea yoia iskafakĩ: “Efeso

anoafori nã mĩ õiaifo ato kirika kenexõ anoxõ a ea Ifofaafo a ato Niospa


ato fomafe,” ea faa. meka yoimisto na kirika ato anexonaito
12 Ea askafaito ẽ fesoakekafã ẽ õia tsõa ea nikanõfo, iskafakĩ kenexõfe: ‘Ẽkĩa mãto
yoimãkai ixõ. Ẽ õia siete oa rãpari efapa Ifo Jesús keyokõi yorafo ẽfe Epa Niospa
õta keskara oro ẽ õia. 13 Nãskai rãpari meka yoimisfo ẽ ato kexetaifaa. A ẽ
nakirafe feronãfake xanĩfo finakõia nia mato yoiai anori ea nikasharakõikãfe.
keskara ẽ õia. Ãfe tari ãfe tae fepokõia, ãfe 2 A mã ikai keskara mẽ tãpia, mẽ mato

sĩtorari orokõi aõ nonexemea ika. 14 Askata õi. Mãfi eõxõ fãsi yonosharakõimiskĩ.
ãfe foo oxokõi. Askatari ãfe fero oa chii Afara fetsa afeskara afiaito mã
keskara xafakĩakõi. (Nãskarifiakĩ tenekõimis. A yorafãfe afarafo
xafakĩakõi Jesús noko õitiro a nõ shinãi chakafamisfo anorikai mã tãpipaimisma.
keskara.) 15 Askatari ãfe taeri Akiki mã inimapaimisma afara
chaxasharakõia ika. Ãfe mekari oa oi kaya chakafaifono, nãskax mã ato fe
feaito nõ nikamis keskarakõi. 16 Ãfe põya rafekaspamis. Yora fetsafãferi mato
kayakai aõri ãfe mifi kamaki siete fishi yoikĩ iskafakani: “Cristo ea nĩchia ẽ
keskara ika. Ãfe ana keno chainipa keskara mato yoinõ,” ixõ mato yoiaifãfe, “Nõ
aostamea ika. Askatari ãfe femãnã fafekõi ato nikayonõ,” ixõ mã ato nikataifaa.
oa xini nõ õimis keskara ika. Fanĩrira mato yoiaito anã chanĩki
APOCALIPSIS 2 468

yoimara mã faima mẽ mato õia mã tãpia matoõnoa yora fetsafãfe meka


askafaito. Anorima yoi ãa chanĩmisfo chakayoiaifãfe. “Nõ judeofo, nõ Nios
mã mã tãpia. 3 Nãskax mã eõnoax Ifofamis,” ikaxõ yoiaifo afokai efe
omiskõikĩ mã tenemis ea potakaspakĩ. yorafoma. Afofi Satanás yorafoki.
4 Mã anori shara shinãfimiskẽ ẽ anã 10 Akka a inõpokoai ẽ mato yoinõ.

meka fetsari yoinõ. Taefakĩ mã ea Satanás ifofaafãfe fatora fetsa fisti mato
noiyopaonixakĩ anã iskaratĩa mã ea anã karaxa mẽra ikimaxikani mã ea
noisharaima. Mã mã ea shinãmaki shinãmakimãkai õixikakĩ. A mato
fetsea. 5 Shinãsharakãfe a mã taefakĩ mesenifaifono rateyamakãfe. Ea
shinãyopaoni anori. A ea noikĩ mã shinãmakitama nonori shinãkãfe
taefani keskafakĩ anã ea noikãfe. iskafakĩ: “Ea retefiaifono ẽ meseima, ẽ
Askatari mã ranã mã nõinãyopaoni Nios ari kai. Ẽfe Ifãfe ea potanakama. Ẽ
keskakõikãfe. Akka mã ea tanaima, oa ẽfe Ifo noikĩ finakõifafãini,” ixõ yoikãfe.
chii nokaito nõ anã kẽtefatiro Mã askax, nakẽ, ẽ mato ĩkipakenaka mã
keskafakãfe ea shinãkĩ. Mã ea efe ĩpaxanõ. 11 Mã pachoyakĩ
Ifofasharayamainokai chipo tsõa anã nikasharakõikãfe Niospa Yõshi Sharapa
mato tanaima. Mã ichanãi ano anã mato yoiaito mã Jesús Ifofakĩ. Fetsa
tsoakai mato fe ichanãima. 6 Mã askafixõ omiskõifikĩ ea shinãmakiyamaito
afara fetsa mã shara famis. A feronãfake Satanás afeskafatiroma. Nãskax naax a
ãfe ane Nĩkoraita fanĩrira yoiaito omiskõipakenakafo mẽra katiroma,’ ”
nikakakĩ atirifãfe mato anoxõ nikakaxõ, ixõ anori Jesús ea yoia a Ifofaafo
afãferi chakafamisfo keskafakĩ ẽri ato Esmĩrnã anoafo ẽ ato kenexonõ.
noikaspai. A ẽ noikaspai keskafakĩ mãri
efeta noikaspai. 7 Mã pachoyakĩ ea Jesús Pérgamo anoafo a
nikakõikãfe. Niospa Yõshi Sharapa mato chanĩmara faafo ato yoini
yoiaito nikasharakõikãfe. Satanás mato 12 Anã Jesús ea yoia iskafakĩ: “A ea

fanĩrira shinãmapaimiskĩ. A Satanás Ifofamisfo Pérgamo anoafo a ato Niospa


finõinĩfofã ea kachikiri fatama ea meka yoimis a ẽ yoipaiyai anori ẽ yoinõ
Ifofasharakõiaito, aafi Epa Nios ano ẽ ea kirika kenexõfe tãpinõfo. Iskafakĩ
ikimaxii efe isharapakexanõ,’ ” ixõ Jesús kenefe: ‘Ẽkĩa mãto Ifo Jesús ẽ mato yoi
ea yoia anori Efeso anoafo a chanĩmara mã tãpinõ. Ẽfe meka oa keno chainipa
faafo ato ẽ kenexonõ. takairafe ikikõiai keskaraxõ, ẽfe
mekapas a ea noikaspaifo tii ẽ ato
Jesús Ifofaafo Esmĩrnã anoafo ato yoini chakafatiro kopikĩ. 13 Mẽ tãpia a pexe
8 Anã Jesús ea yoia iskafakĩ: “A ea rasi Pérgamo ano mã ika. A Pérgamo
Ifofamisfo Esmĩrnã anoafo a ato Niospa anoafãfe Satanás nikakõikani. Askaito õi
meka yoimis ẽ yoinõ ea kirika kenexõfe mã mesemisma, ea Ifosharafai. “Jesús
iskafakĩ: ‘Ẽkĩa mãto Ifo Jesús ẽ mato yoi nõko Ifokõi,” ixõ mã ato yoimis. A ea
mã tãpinõ. Ea nikasharakãfe. Nã afama Ifofamis fetsa ãfe ane Antipas eõnoa ato
mĩshti onifataima ẽ iyopaoni. Iskaratĩa ẽ yoimis õikĩ mã reteafo noikaspakakĩ.
nĩpanaka. Mẽ nayofinixakĩ ẽ anã Mã reteaifãfe õifiax mã atoki meseima,
nanakama. Ẽ mato nonori yoi iskafakĩ: mã ea chai faama. Mãto õiti mẽra mã
9 Mã omiskõiaito mẽ õi. Askatari mã shinãsharakõi. “Noko retefiaifonokai
afaayafoma. Mã askafiaino ẽ mato fe nõko Ifo Jesús nõ chai faima,” ixõ mã
ikano, ea keskarari mã shara itiro. Mẽ yoimis. Anori mã shinãi sharakõi.
469 APOCALIPSIS 2

14-15 Akka nãno afara fetsa a sharama ẽ mãto ane kenea mãto ane fena ẽ mato
mato yoipai. Fatora mã fetsa a Balaam inãxii. Nãskakẽ ea tãpisharakõixikani.
afara chaka yoini keskara mã Mã õitisharayakõi ixii,’ ” ixõ Jesús anori
shinãmakikaspai. Akka taeyoi xanĩfo ea yoia a chanĩmara faafo Pérgamo
Balac israelifo chakana famapaini. anoafo ẽ ato kenexonõ.
Nãskaxõ Balaam yõkani: “¿Afeskaxõ mĩ
kaifo ẽ ato chakana famatiromẽ?” faito, Jesús a Tiatira anoafo
Balaam kemani iskafakĩ: “Mĩ ato yoitiro a Ifofamisfo ato yoini
mĩ fista mẽra ato ikikixiki. Nã mã akai 18 Anã Jesús ea yoikĩ iskafaa: “Ea
keskarari akairi anõfo. Nã nõko niosra Ifofaafo Tiatira anoafo Niospa meka ato
ixõ afara onifaxõ a mã piai mã inãmis. yoimis a ẽ yoipaiyai anori ẽ yoinõ ea
Nã israelifãfe pikanax chakananõfo kirika kenexõfe iskafakĩ: ‘Ẽkĩa ẽ mãto
mãto fista mẽranoax. Askatari ãto ãfima Ifo Jesús ẽ mato yoisharapai mã tãpinõ.
fe ikanax chakananõfo,” fani. Iskaratĩari Ẽfe fero oa chii xoisai keskara. Nãskakẽ
nãskarafori mã fisti rasi chakanafo nã ẽ mato tãpikõia. Ẽfe taeri nã keno fakka
Nicolaitafãfe ato afara chaka fakka ikai keskara. Nãskakẽ ẽ mato
tãpimanaifo keskara ikafo. 16 Nãskakẽ yoikĩ iskafai: 19 “Mẽ mato tãpia, nã mã
anã iskaratĩa askafayamakãfe. Nios afara shara famis. Mã nõinãkõi. Askatari
Ifofakãfe, anã shinãkãfe. Mãto chaka mã ea chanĩmara faxõ mã ea Ifokõi
xatekãfe shinãmitsayanã. Akka mã famis. Nãskakẽ fetsafori mã
chaka xateyamaito, ẽ matoki noisharakõimis ato kexesharayanã. Mã
samamashta nokoxõ ẽfe mekapa ẽ mato omiskõifikĩ eõxõ mã tenekõimis. Mã ea
kopikĩ chakafatiro mã omiskõinõ. Ẽfe chanĩmara fakĩ taefanitĩa mã fetsafo
mekafi oa keno ikiai keskarakõikĩ. 17 Mã sharafamis. Nãskakẽ iskaratĩari mã ato
pachoyaki ea nikakãfe. Niospa Yõshi noisharataifaa. 20 Mã mã askafimisno
Sharapa eõnoa mato yoiaito, afara fetsa ẽ mato yoinõ a ẽ
nikasharakãfe. Satanás mato fichipaiyaima mã anã fichipainõma.
chakafamapai. Fẽtsa Satanás Akka kẽro fisti mato fe ichanãxõ, ‘Ẽ
nikayamaxõ ea kachikiri faamano, nã ẽ Niospa meka ẽ mato yoinõ, ea nikakãfe,’
kexesharaxii nã ẽfe Epa israelifo ixõ mato yoipaikĩ, ẽfe mekakõi mato
kexesharani keskafakĩ. Shinãkapo. Epa yoima. Nã kẽro Jezabel fanĩrira mato
Niospa israelifãfe ãto xinifo a piaifo ato yoikĩ ãa mato pãramis. Mã Jesús
inãni fonãikaifãfe afaa piamaifãfe Epa Ifofafiamiskẽ mato pãramis iskafakĩ:
Niospa nai mẽraxõ ato põtani oa misi ‘Mãto ãfimafo chotakãfe; kẽrofãferi
keskarafo ãfe ane mãnã nã pinõfo ato mãto fenemafo chotamakãfe,’ mato
põtapaoni pena tii ato noikĩ. Nãskafakĩri famis. Askatari mato yoimis iskafakĩ:
nã ea chanĩmara faafo ea Ifo sharakõi ‘Afara fetsa yora fakaxõ, nã nõko niosra
faifo ẽ ato inãxii ẽfe Yõshi Shara ixõ, a mã piai ispaxõ nõko nios nõ
isharapakexanõfo. Ea õiyamafiaifono inãira ixõ, ano fisti ichanãxõ, mã pitiro,’
pena tii ẽ ãto õiti xafasharakõi faxotiro. ixõ na kẽro Jezabel mato yoikĩ mato
Askatari mã ea Ifo sharafaifono pãramis. 21 A kẽromã fanĩrira mato
isharakõiyanã mã ea chanĩmara faino, yoimis mẽ yoitaifamis anã
akka ẽ mato ane fetsafaxõi tsõa chakafanõma. Ẽ yoifiaitokai ãfe chaka
tãpimisma, nã fiai fistichi tãpitiro. xatepaima. 22 Ẽ yoifiaino ea nikayamaito
Tokiri oxosharakõikĩ nã tokiriki mã õikĩ ẽ isinĩ imaxii rakatsax omiskõinõ.
APOCALIPSIS 2, 3 470

Askata a fetsafori a keskara a


sharashinãifoma ãto chaka Jesús Sardis anoafo a
xateyamaifãfe ẽ ato omiskõimani. 23 A chanĩmara faafo yoini

3
kẽromã shinãi keskarari shinãifo ẽ ato 1 Askata anã Jesús ea yoia iskafakĩ:
retexii. Ẽ askafaito, õikani a ea “A ea Ifofamisfo Sardis anoafo a ato
Ifofamisfo mai fetsafo arixõ tãpitirofo ẽ Niospa meka yoimis a ẽ yoipaiyai anori
keyokõi yorafo ẽ tãpisharakõia. Mãto ẽ yoinõ ea kirika kenexõfe iskafakĩ:
õitinĩ a mã shinãi anori mẽ tãpikõia. ‘Ẽkĩa mãto Ifo Jesús ẽ mato yoi mã
Tsõakai afaa pishta ekeki onetiroma. Ẽ tãpinõ. Niospa Yõshi Shara efe ika. Ẽfi
keyokõi tãpikõia. Nãskakẽ mã afarafo Nios yoimisfãfe ãto xanĩfokõiki. Ẽ mato
shara famis ẽ mato shara faxii kopifakĩ. yoi iskafakĩ: Mã ika keskara mẽ tãpimis.
Akka a afarafo chakafamisfo ẽ ato Yorafãfe matoõnoa iskafakĩ yoimisfo:
omiskõimaxii kopikiri. 24 Efe yora “Nafo shara ikafo. Na Sardis anoafãfe
mĩshtichi Tiatira anoafãfe, mã atiri nã mã Jesús Ifofakõinafo,” ixõ matoõnoa
kẽromã mato fanĩrira yoipaiyai anori yoimisfo. Mã isharamis keskara õikani.
mã nikamisma. Satanás ato tãpimamis Mãri shinãmis iskafakĩ: “Nõ shara ikara”
keskara mã anori shinãpaima. Askara ifiax mã shara ikama. Mã ea
shara. Nãskakẽ ẽ anã mato afaa fetsa Ifofasharakõiama. 2 Akka mã mã ea
yoima. 25 Nãskakẽ ẽ anã fistiri mato yoi. shinãmakia. Askakakĩma, anã a mã
Na eõnoa mã tãpimis anori shinãyopaoni anori shinãkãfe. Mẽ tãpia
shinãmakiyamakãfe. Ẽ mato ifiyoai mã Epa Niospa mato imapaiyai keskara mã
eõnoa tãpimis anori isharakõiama. Ẽ mato yoiai keskara mã
shinãmakipaiyamakãfe. 26-28 Fẽtsa akama. Mã eõxõ asharayopaoni anã
Satanás finõkõixõ, ea fisti Ifokõifaax mã iskaratĩa mã anã askafaima. Mã ea
naax nã efe nĩpanaka. Ẽ ato xanĩfo shinãmakipai. Nãskakẽ afianã ea
imaxii. Epa Niospa ea xanĩfokõi ima shinãsharainĩfofãkãfe. 3 Nã mã ẽfe meka
keyokõi ẽ ato ĩkinõ. Nãskarifakĩ ẽ ato mãto õiti mẽra mã shinãyopaoni
xanĩfo imatiro efeta na maitio anoafo keskafakĩ anã shinãkãfe. A mã
ato ĩkinõfo, mitsisipakõixõ. Akka a chakafamis keskara shinãkakima; ea Ifo
fetsafãfe ẽfe meka shara nikakaspaifãfe shara fakãfe. Akka mã ea shinãyamaito
nõ ato omiskõimaxii. Oa nõ kesho ẽ matoki samama nokorisatiro mato
kerexkai nõ yamĩ moshaino moshitiro omiskõimaxiki. Oa yometso tsõa
keskara afeskaxõ nõ anã shara fatiroma. tãpiamano ãto pexe mẽra ikirisatiro
Nãskarifakĩ nã nikayospamisfo nõ ato keskai, ẽ matoki nokorisataxii mato
omiskõimanaitĩa tsoa pishta ato omiskõimaxiki. 4 Askafiax a mato fe
timamatiroma nanõfoma. Mã penaino, ichanãmisfo fisti rasi a Sardis ano
fishifã fisti fafeaito, keyokõichi yorafãfe ikafãfe chakafamisfoma. Nõko rapati
õitirofo. Aa keskara ẽ anã oxii ea choshtakõi nõ pekaxõ fatiro fetsa fena
õisharanõfo. Ẽ anã nokoxõ, ẽ ato yoixii shara safexiki. Nãskafakĩri atirito mã
nã ea Ifofamisfo efe isharapakexanõfo. chaka shinãpaoni keskara mã anã
29 Mã pachoyakĩ ea nikasharakãfe. shinãima, mã mã pota. Nãskaxõ
Niospa Yõshi Sharapa mato yoiai mẽstekõi mã eõnoa shinãi. Nãskaxõ
keskara nikasharakãfe,” ’ ” ixõ Jesús rapati fenasharakõi keskara ẽ mato
anori ea yoia a Ifofaafo Tiatira anoafo ẽ õitiro. Mã askano, mã ea ano nokoaito ẽ
ato kenexonõ. mato rapati oxokõi sharakõi inãxii mã
471 APOCALIPSIS 3

efe ĩpaxanõ. Mã isharakõimisxakĩ mã mã metsanima. Mato askafafiaifono ẽfe


efe rafepakenaka. Nã ẽ keskara shara meka mã shinãmakimisma. “Na Jesús
ixikãki. 5 Tsoa ẽfe meka shinãmakitama nõko Ifo,” mã ea famis. 9 Fetsafãfe
ea Ifofakaxõ, eõxõ Satanás finõkanax chanĩkakĩ mato yoimisfo iskafakĩ: “Nõ
afo efe isharakõipakenakafo. Afori ẽ ato judeofo,” ixõ mato yoimisfo. Afokai
rapati oxokõi sharakõi inãxii. Niospa afe yorafoma, Epa Nios
Askaifãferi ẽfe Epa Niospa a ea Ifofaafo chanĩmara faxoma. Afãfe Satanás
tii ãto ane tii kirikaki kenea. Nãskaxõ ifofamisfo. Nãskakẽ ẽfe Epa fe nõ ãto
ãto ane kenea kirikaki a ea Ifofaifãfe kaifoma. Afofi ãa chanĩmisfo. Shinãkãfe.
tãpinõfo efe nĩpaxakãki. Askaifãfe ẽ ãto Nã yorafo ẽ ato yoimaxii iskafakĩ
ane soanakama. Epa Nios feta ãfe yoinõfo: “Nõkai shara shinãima. Nõ
ãjirifãfe õiaifono ẽ ato yoixii iskafakĩ: afama. Chanĩma, Niospa ãfe Fake mato
“Nafofi efe yorafokĩ,” ixõ ẽ ato yoixii. noisharakõimis,” ratokonõ mai
6 Mã pachoyakĩ ea nikasharakãfe. chachikaxõ iskafakĩ mato yoixikani. 10 A
Niospa Yõshi Sharaõxõ eõnoa a ea ẽ mato yoimis anori mã isharakõia
Ifofaafãfe yoiaito nikasharakõikãfe,’ ” omiskõifikĩ mã tenekõimis ẽfe meka
ixõ anori ea Jesús yoia a Ifofaafo Sardis nikakatsaxakĩ. Mã eõnoax omiskõifikĩ
anoafo ẽ ato kenexonõ. mã tenekõimis. Nãskakẽ mã ea
shinãmakimismano ẽ mato kexesharaxii
Jesús Filadelfia anoafo a a omiskõiai nokoaino nã maitio.
chanĩmara faafo yoini Keyokõi omiskõixikani ea
7 Askata anã Jesús ea yoia iskafakĩ: “A Ifofayamakanax. 11 Ẽ anã samama oxii
ea Ifofaafo Filadelfia anoafo a ato matoki. Ea shinãmakiyamakãfe. Mã ea
Niospa meka yoimis a ẽ yoinõ ea kirika Ifofakĩ ea chaifayamakãfe. Mã ea
kenexõfe iskafakĩ: ‘Ẽkĩa mãto Ifo Jesús ẽ chaifayamaino eõxõ Epa Niospa mato
mato yoi mã tãpinõ. Ẽ afaa pishta inãpaiyai keskara mato inãi fetsafãfe
chakafamisma. Ẽ sharafinakõia. Ẽfe finõfoma. 12 Fetsa omiskõikĩ ẽfe meka
meka chanĩmakõi. Nã fichipaiyai afama shinãmakitama tenekõifai ea Ifo
mĩshti sharafo ãfe pexe ano fapaoni, sharakõi faxõ ato Satanás finõkõia.
xanĩfo David. Akka ãfe pexe fepoti Nãskakẽ a ẽfe Epa Nios ika ano, ẽ ato
chamisyano tsoa ikitiroma ipaoni, imasharapakenaka. Anoax anã faki
chamismaisax. Akka ato ikimanaino fonakafoma. Nãskakẽ ẽ afo tãpimaxii
ikitirofo. Akka ato ikimayamaino tsoa afomãi Epa Niospa yorafokẽ. Askaxõ ẽ
ikitiroma. Nãskarari mã Nios ano ikipai ato yoixii iskafakĩ: “Nono Epa Nios
mã ikitiroma ẽ mato ikimayamaino ikano, nofe mã ipanaka,” ẽ ato faxii. A
ẽmãi chamis keskaraxõ. Akka ẽ mato Niospa yorafo, judeofo, Jerusalén ano
ikimanaino mã ikitiro Nios ano. Akka ipaonifo. Akka iskaratĩa Epa Nios ika ari
fetsafãfe ikikãfe mato faifono mã Nios Jerusalén fena. Jerusalén fena nai mẽra.
ano ikitiroma. Eres fistichi ẽ mato Nai mẽra ifiax, chipo nãmã fotoxii.
ikimatiro. 8 A mã imis keskara mẽ tãpia. Akka fetsafo ea shinãmakikanaxma afo
Mã yora ichapayamafiaxõ mã ano ipanakafo. Nãskakẽ fotoxõ ẽfe Epa
shinãsharakõimis. A ẽ yoimis keskara ane ẽ atoki nẽtaxii. Askatari Jerusalén
mã ato tãpimatiro a mã amis keskara fenapa aneri ẽ atoki nẽtaxii. Askatari ẽfe
eõnoa. A ẽ yoimis anori tsõa mato ane fenari tsõa nikayomisma ẽ atoki
xĩtitiroma. Yora fetsafãfe mato yoiaifo nẽtaxii keyokõichi tãpinõfo ẽ ãto Ifokẽ.
APOCALIPSIS 3 472

13 Mã pachoyakĩ ea nikasharakõikãfe. A shinãi keskara mãkai tãpiama. Mã nã


Niospa Yõshi Sharapa ato shinãmanaino fẽxo keskarafo. Fẽxo afara õitiroma.
yoiaifo anori nikasharakõikãfe,’ ” ixõ Nãskarifiai mãri ẽfe mekakõi
Jesús ea anori yoia a Ifofaafo Filadelfia nikasharamisma. Mã yora chitoria
anoafo ẽ ato kenexonõ. keskarafo. Akka mã tãpiama mã chitoria
keskara. Yora chitoriato rapati yopai
Jesús Laodicea anoafo a chitoria ixikima. Nãskarifiakĩ mã ea
chanĩmara faafo ato yoini yopaima keskara ea yopafikĩ. 18 Akka ẽ
14 Askata anã Jesús ea yoia iskafakĩ: mato yoisharapai mã afara chakafamis
“A ea Ifofaafo Laodicea anoafo a ato keskara mã anã anõma. Ea yõkakãfe ẽ
Niospa meka yoimis a ẽ yoipaiyai anori mato tãpimanõ afeskax mã ea keskara
ẽ yoinõ ea kirika kenexõfe iskafakĩ: itiromãkĩ. Eres fisti ẽ mato imasharatiro.
‘Ẽkĩa mãto Ifo Jesús ẽ mato yoi mã Akka mã chitoria keskara. Akka ẽ mato
tãpinõ. Epa Niospa ea amapaiyai rapati safemasharatiro mã anã rãfinõma.
keskara ẽ fakatsaxakĩ ãfe meka yoinõ. Akka rapati ẽ mato yoitamaroko mã
Epa Niospa yoipaiyai keskara ẽ keyokõi afara chakafamis ẽ mato yoi. Akka ẽ
yoimis. Ẽ chanĩkima yoimis. Epa Niospa mãto õiti fetsafaxotiro ea keskara shara
onifani tii keyokõi ẽfi ãto xanĩfokõikĩ. Ẽ mã inõ. Akka a afara mã chakafamis ẽ
mato iskafakĩ yoi: 15-16 Mã amis keskara xafakĩa õia. Mã fẽxo keskarakõi imis.
mẽ tãpia. Ea kachikiri fayamakaxõ akka Nãskakẽ ea yõkakãfe ẽ mato sharafanõ,
askafixõ ẽ mato amapaiyai keskara mã ẽfe meka ẽ mato tãpimasharanõ. 19 Akka
fichipaikõiama. Askara sharama. Afara ẽ mato noiyamakĩ ẽ anori mato
matsishara nõ nĩskakĩ nõ inimayanã nõ yoikeranama. Askatamaroko ẽ mato
ayatiro. Askatari afara xana shara mã keyokõi noikõi. Nãskakẽ ẽ mato
matsikẽ nõ inimayanã ayatiro. omiskõimatiro tãpimakĩ mã chaka
Askafixokai afara katsa nõ inimayanã xatenõ. Nãskaxõ nãfori ẽ ato
ayatiroma. Katsa meei nõ anãpaketiro. yoisharapai ea Ifo shara fanõfo. Akka a
Nãskarifiai ranãri yorafo afara xana mã chaka shinãmis keskara anã
keskarafo. Ea Ifo sharakõi faafo. Akka shinãyamakãfe. Iskaratĩa ẽfe meka
ranãri afara matsi keskarafo. Ẽfe meka nikakõikãfe ẽ mato yoiai keskara
tãpisharafoma. Ẽ atoõnoax rafanã axikakĩ mãto chaka xatekãfe.
ikõini. Askafiaxkai mãkai xana yafi 20 Shinãkapo efe yora mĩshtichi. Akka a

matsi keskarama. Mã katsa keskara. yora pexe mẽra ikipaikĩ ĩkisi pexe ifo
Afara katsa meekĩ nõ anãpaketiro kenatoshitiro pexe ifãfe ikimanõ.
keskara ẽri mato askafai. Nãskakẽ ẽ Nãskarifiai ẽ mato ano nokoxõ mato
mato potaxii oa ẽ anãpakeai keskafakĩ. yoikĩ iskafaxii: “Ẽ mefe rafepai,” ixõ ẽ
17 Akka mã yoimis iskafakĩ: “Ẽ afara mato yoimis. Fẽtsa ãfe shinã mẽraxõ ea
ichapaya. Ẽ afaa yopaima. Ẽ Niospa nikaxõ ea yoi: “Ifo, emẽra ikife. Ẽ mia
mekari tãpifinakõia,” ixõ, anori mã fichipai,” ixõ anori yoiaito ẽ a mẽra
yoifiax mã tãpiama mã chaka imis. Ooa. ikiax ẽ afe rafei. Ari efe rafei. 21 Fẽtsa
Ea mã yopafikĩ mã kakapaimis. Niospa afara chakafakĩ xatexõ ea Ifosharafai nã
ãfe Yõshi Sharapa mato imapaiyai ẽfe Epa Nios ika ano efe ipasharatiro.
keskara mã ikama. Mã katsa keskarakĩ. Nãato Satanás finõa. Ẽfi xanĩfokõikĩ ari
Mã imis keskara mẽ tãpia. Akka ẽkai efe xanĩfo itiro. Ẽ Satanás yafi niafaka
askara fichipaima. Askafixõ ẽ matoõnoa chakafo finõkõia. Ẽfe Epa Nios ika ano
473 APOCALIPSIS 3, 4

afe xanĩfokõi ẽ ika. Nãskarifiai fẽtsa ãfe 6 Askatari a fesoa anori oa fakafã
chaka kachikiri fakĩ, ea Ifosharafaxii ẽ keskara fakka fakka ikaito ẽ õia, oke
ika anoax ari efe xanĩfo ipaxatiro. 22 Mã mẽra xafakĩakõi ika. Askatari a nõko
pachoyakĩ ea nikakãfe. Niospa Yõshi Ifãfe ãfe tsaoti ano a onifanifo cuatro
Sharapa ea yoiai keskara nikasharakãfe,’ ano niafo ika. Askai fero ichapayafo.
” ixõ ea anori Jesús yoia a Ifofaafo Takairafe fero neeafo. 7 Oa poomã
Laodicea anoafo ẽ ato kenexonõ. femãnã keskara fetsa ita, fetsari oa

4
1 Akka nã ea taefakĩ yoia, mẽ fakka fene femãnã keskara ita, fetsari oa
kenekĩ mitoano, ea anã yoiaito ẽ yõra femãnã keskara ita, fetsari oa tete
nika. Ea iskafaito ẽ anã õia nai mẽraxõ yoyai keskara ika. 8 Askakani ãto pei
oa pexe fepoti fepekemea keskaraxõ. Ẽ ichapa seis ika, fisti rasi pei ichapayafo.
nika afia ẽ nika keskara xãaiti ãfe oi Askai ãto fero rasi ato neei fetsea ika.
efapa keskarato ea yoia anã ea iskafakĩ: Penachãi fanãita, fakishchãiri fanãiki
“Niri ekeki mãpeferafe,” ea faa. Oa xatepakenakafoma. Fanãiyanã
namakẽ õia keskara ẽ õia ea iskafaito: iskafakani:
“Nafo ẽ mia ispanõ nafo afarafo chipo Sharafinakõia, sharafinakõia,
ixiaifo ẽ mia ispanõ,” ea faa. sharafinakõia, nõko Nios sharafinakõi.
2 Ea askafaito samama Niospa Yõshi Nõko Niospa afama mĩshti famis nã
Sharapa ea õimana ãfe tsaoti efapa apaiyaifo. Epa Nios niyopaofinixakĩ,
sharakõi ea õimana a xanĩfãfe tsaoti ano nãskakẽ iskaratĩa nia. Askatari Epa
tsaokẽ ẽ õia. 3 A ẽ õimismafo ẽ õia Nios afeska pishta nakama,
sharakõifo. Nãskakẽ ẽ tãpia. ikax fanãikaifo.
Nioskõirokomẽ ẽ faa. Askaito ẽ õia 9-10 Nãskakẽ aõnoax fanãikafo

fafesharakõiaito. Iskara ẽ õia. Tokiri iskakani: “Epa Niosi, mĩ fisti nõko Ifo.
rafe ãto ane jaspe fe cornãlinã nã Fato fetsakai na mĩ ikai keskarama. Mĩfi
rafesharakõi fakka fakka sakõini. nĩsharapakenakaki. Mĩ sharakõi. Mĩ
Nãskara ãfe femãnã ẽ õia. A ãfe tsaoti afaa pishta chakafamisma. Mĩ askaito
ano oa nãfa fai nana keskara ẽ õia nõ mia Ifofasharakõi. Aicho Epa Niosi.
fafesharakõiaito. 4 Nã nõko Ifo tsaoa ano Fato fetsakai mia keskarama,” ixõ Nios
a kematai veinticuatro tsaotifo ẽ õia. A fanãkafo. Mã askafono nã Jesús
tsaoti kamaki feronãfakefo tsaoafo Ifofamisfo veinticuatro xanĩfofo nõko Ifo
ikafo. Nã feronãfakefo Jesús Ifofamisfo Nios ãfe tsaotiki tsaoano a nãmã
ikafo. Afãfe nã ato chanĩmara faifo ato feopakefofãnafo. Feopakefofãkata, ãto
kexemisfo ipaonifo. Ãto rapati oxo maiti tsekakata feofafo Nios nãmã
sharakõifo mãmãi ato Niospa ãfe chaka mãmãi askafakatsaxakakĩ. Nãskaxõ
soaxonikẽ. Askatari xanĩfãfe maiti yoiafo iskafakakĩ: “Nõko Ifo Nios mĩ
keskara oro sharakõi safeafo ika. 5 A ãfe noko maiti inã keskari fakĩ nõri miari
tsaoti anoax kana peeitaitani oa kana mini. Mĩ noko inãfikẽ nõ mia fãsi noikĩ
piishikai keskara a mẽranoa ẽ nika. A na maitifo nõ mia mini. Meres fisti mĩ
fesoa anori siete rãpari xofisaito ẽ õia. A noko ĩkitiro. Mĩ noko ifimis. Akka mĩ
ẽ õiaino Epa Niospa ea shinãmana nõko Ifokõi itiro. 11 Mĩ afaa
iskafakĩ: “A Epa Nios tsaoano rãpari chakafatamaroko mĩ sharakõifamis.
otaito ẽ õia keskara, nãskarifakĩ Epa Akka mĩõnoa fisti nõ yoitiro iskafakĩ:
Niospa ãfe Yõshi Shara nokoki Mĩ nõko Ifokõi. Mĩ nõko Nios.
nĩchiarokomẽ nofe rafenõ,” ixõ ẽ shinã. Tsoa fetsakai mia keskarama shara.
APOCALIPSIS 4, 5 474

Mĩ isharapakenaka. Mĩkai afaa 6 Nãskakẽ nãnoa ovejanã fake ẽ õia ãfe


chakafamisma. Nãskakẽ nõ mia fãsi mãxo sieteya, ãfe ferori nãskara ika.
noi. Mĩ shinãmãs mĩ afama mĩshti Reteafo keskarafiax Niospa tsaoti ano
fatiro. Mĩ keyokõi onifani. Mĩ apaiyai nia ika. Nãnoa nã Niospa onifani
keskara mĩ keyokõi onifani ato cuatrofo feta a veinticuatro Nios
nimapakexakĩ,” Ifofaafo xanĩfofofãfe foaketefayakenafo
ixõ nã Jesús Ifofamisfãfe veinticuatro ika. Tsoa fetsakai a keskarama. Nãato
xanĩfofofãfe yoimisfo. afama mĩshti fatiro. Nã fero sietefãfe
noko shinãmani Niospa ãfe Yõshi Shara
Jesús kirika kataramea tsomaxõ ato nĩchiano keyokõi nã maitio ano inõ.
yoiyoni afeskaximãkai chipo 7 Akka Epa Niospa nã kirika ãfe mifi

5 kayakai aõri tsomakẽ Jesús fĩa. 8 Fĩxõ


1 Askata ẽ anã õia oa ẽfe namapa
õia keskara nã ẽ mato yoinõ. Nã tsomano nã cuatro Niospa onifanifo fe
mifi kayakai aõri nõko Ifo Nios tsaoano nã veinticuatro xanĩfofo Jesús
ẽ õia kirika kataramea takai rafe kenea Ifofamisfo a nãmã feopakefofãnafo.
ẽ õia, siete taxtati aõ neekẽ. 2 Niospa Nãfãfe maneti yafi kechofo tsomafo. Nã
ãjiri finasharakõia ẽ õia. Fãsikõi kechofo oro fakka fakka ikai keskara
mekayanã iskafakĩ yoia: “Na kirika mẽranoax otano ãfe kõi nofe nakas
taxtatinĩ taxta afeskaxõ tsõa õitiroma. shara nai mẽra foai keskara. Nãskarifiai
Nã xanĩfo afaa chakafamisma fistichi nã Nios Ifofamisfãfe kĩfiaifono Epa
fẽpetiro õixii. ¿Fato xanĩfãfe afaa Niospa nikamis. 9-10 Akka nã fanãikaifo
chakafamismato fẽpetiromẽ nõ õinõ?” tsõa nikayomisma fanãikani, iskakani:
ixõ yoia. Mĩ afaa chakafayamafiamiskẽ mia
3 Askafixõ tsõa fẽpetiroma nai retenifo. Mĩ noko nãxoni, mĩ imi foni
mẽranoa ikafãferi fẽpetirofoma. Satanás anã nõko ifo inõma Epa Nios
Askatari a nãmã ikafãferi, Niospa ãfe fakefo nõ inõ. Nãskakẽ mĩ fistichi
ãjirifãferi fẽpetirofoma a mẽra õixikakĩ. fitiro kirika kenea fẽpexiki noko
4 Nãskakẽ ẽ oiai finakõiyanã iskafakĩ tãpimaxiki. Mĩõnoax nã mia
yoia: “¡Ooa! Xanĩfo afaa chakafamisma chanĩmara faafo tii maifo tii anoafo
tsõa fichiama na kirika noko Niospa yora itirofo meka fetsa
fẽpexopanã a mẽra nõ õipanã,” ixõ ẽ fetsatapafãfe mekakani. Nãskakẽ
shinã. 5 Askata nã veinticuatro nãfãferi fetsafo mĩ meka shara ato
xanĩfofofãfe Jesús Ifofamis fẽtsa ea tãpimanano, mĩ ato amapaiyai
iskafaa: “Oiayamafe. Õipo. Nõko Ifo oa keskara anõfo. Askatari nã maifo tii
ono nia. Cristo fisti nõko xanĩfo finakõi. anoafo xanĩfo mefe ixikani,
Afama mĩshti atiro. Tsoa a ikax fanãikafo.
keskarakõima. Nõko xinifãfe ãto xanĩfo 11 Askatari ẽ õia Niospa ãjirifo

ipaoni David ãfe fena Jesús. David ichapakõifo tsõa ato tanatiroma
xanĩfo finakõia ipaofinikẽ, Jesús ichapakõi fanãikaifãfe ẽ ato nika. Nios
finõkõia. Keyokõi ato finõa. Satanás xanĩfo tsaoti ano nã Niospa onifaa
finõta, a xanĩfo fetsafori ato finõkõia cuatrofo fe nã xanĩfofo veinticuatrofo
Jesús. Iskaratĩa nono Epa Nios fe ika. feta nakifayakenafo. 12 Fãsikõi fanãikani
Nãskakẽ na siete taxtati Jesús noko iskafo:
fẽpexotiro nã kirika nõ õinõ. Nãskakẽ Niospa Fake Jesús oveja fake
anã oiayamafe,” ea faa. keskara yorafo nãxõa ãto chaka
475 APOCALIPSIS 5, 6

soaxoxikĩ. Akka keyokõi nã maitio 4 Nãskafaino kamayo fetsari õshi


anoafo ato ĩkitiro, keyokõi nai nokotoshia. Nã kamayo kamaki tsaoa
mẽranoafori ato ĩkitiro, nõko mai fetsari ẽ õia. Keno chainipa Niospa inã
anoafori ãfenã, keyokõi tãpikõiakĩ, aya katanõ maifo tii anoafo ato
afama mĩshti atiro, keyokõichi mĩ shinãmatanõ anã isharanõfoma
sharakõira fapanakafo. Mĩ fisti nõko noikaspa faatanãkanax retenãnõfo.
Ifo itiro. Aicho, mĩ nõko Ifo mĩ 5 Askatafata Jesús anã kirika taxtati

isharakatsaxakĩ mĩ nĩpanakara, fetsa fẽpea. Fẽpeaino nã cuatro Nios


ikax fanãikafo. onifaa fetsa ẽ nika iskafakĩ yoiaito: “Niri
13 Askata ẽ nika keyokõi nai ofe,” ikaito. Anori yoiaino kamayo fetsa
mẽranoafo tii fanãikaifono, mai fisokõi nokotoshiaito ẽ õia. A kamaki
anoafori fanãikaifono ẽ nika. Mai tsaoa aõ kilo tanati tsomax. 6 Nã cuatro
mẽranoafori ẽ nika. Fakafã anoafori Niospa onifani anoax mekaito ẽ ãfe
fanãikaifono iskakani: meka nika iskaito: “Kori texe fayamanõ,
Epa Nios ãfe tsaoti ano tsaoa, ãfe feronãfãke pena fisti yonoxõ kori fixõ
Fake Jesús oveja fake keskara, nã rafe trigo kilo fisti fikĩ kopifatiro.
nõko Ifo isharakõimisfo. Keyokõichi Askayamakĩ tres kilo xiki fitiro. Kori
mã sharakõira ato fapanakafo. Mares texefayamaxõ afaa fetsa fitiroma.
fisti mã nõko Ifo itiro. Mã afama Nãskakẽ xini yafi nã uva fimi ene
mĩshti atiro. Nãskara mã ĩpanaka, chakanafayamafe. Akka mã
ikanax fanãikafo. texefayamax mã fonãiki omiskõixii,” ixõ
14 Askatari nã cuatro Niospa onifafãfe yoia.
yoiafo iskafakakĩ: “¡Aicho! 7 Askata Jesús anã kirika ãfe taxtati

Askapainõra,” fata, nã veinticuatro fetsa fẽpea. Fẽpeaino ẽ nika na cuatro


xanĩfofo Nios nãmã feopakefofãnafo. Nios onifani fetsa, “Niri ofe,” ikaito.
Afãferi Epa Nios yafi Jesús 8 Anori askafaino kamayo fetsa

yoisharakani. pãshikõi nokotoshiaito ẽ õia. Nã


kamayo kamaki fetsa tsaoa ika ãfe ane
Nã siete taxtati Ato Namamis. Nãato yorafo namatiro.

6
1 Nãskata ẽ namakẽ õiai keskara ẽ “Ẽ yorafo namapaira,” faito, “Ẽje. Mĩ
anã õia. Jesús oveja fake keskara ato namatiro,” Niospa faa. Askafaito nã
nãato noko nãxoni nãato nã kirika ãfe ato namamisto yora fetsafoya ato
taxtati fisti fẽpeaito ẽ õia. Fẽpeaino ẽ retenãmai. Akka atiri ato fonĩ namai,
nika nã cuatro Nios onifaa fetsa fãsikõi atiri pae fetsa fetsatapafãfe ato namaxii,
mekaito nai tiri ikai keskara: “Niri ofe,” atiri yoinã põfefãfe ato yokakani. Akka
ikaito. yora kayakõi ato namaxiai ẽ õia tsõa ato
2 Askaino kamayo oxo chaima nia ẽ tanãtiroma.
õia. Nã kamayo kamaki fẽtsa kati 9-10 Nãskata Jesús ãfe kirika taxtamea

tsomax tsaoano xanĩfãfe maiti Niospa anã fẽpea. Fẽpeaino nã Niospa meka ato
maimana. Nãnoax kamayonõ kaa fetsafo yoifofãsafaifono fetsafãfe ato
ĩkipai xanĩfo ixiki. Tsoa pishtakai retefinifono mã otoafo ẽ õia. Epa Nios
nẽtefatiroma. kĩfiti mĩsa ano nã Jesúsnoax nanifo ãto
3 Askata Jesús anã kirika taxtati fetsa fero mẽshofo ichanãkanax fãsikõi
fẽpea. Fẽpeaino nã cuatro Niospa onifani mekaito ẽ nika iskai mekaifono: “Nõko
fetsa ẽ nika iskaito: “Niri ofe,” ikaito. Ifo Nios, mĩ keyokõi tãpikõia. Mĩ afama
APOCALIPSIS 6, 7 476

mĩshti fatiro. Mĩ shara famis. Mĩkai afaa tokirinĩfã nokoki pakepainõ Niospa
chakafayomisma. Mĩ chanĩmakõi. Nã noko fichinõma nõ omiskõinõma,” ixõ
mia chanĩmara faafãfema mai anoafãfe nã nikakaspamisfãfe yoiafo.
noko retemisfo. Nãskakẽ, ¿afetĩa mĩ ato
kopimẽ omiskõimakĩ?” ixõ yoiaifãfe ẽ Niospa ciento cuarenta y cuatro mil
nika. 11 Nãskakẽ nõko Ifãfe yoia isfakĩ: afe yorafo kexexii

7
“Manayokãfe. Fena fena kakĩma. 1 Nãskata ẽ anã õia oa ẽfe namapa

Fetsafori mato keskarafori eõxõ õia keskara nã ẽ mato yoinõ.


yonomisfo ixikani. Nãfori eõxõ nã yora Niospa ãfe ãjiri cuatro afe nai mẽra
chakafãfe ato retexikani. Akka mã ato imisfo ẽ õia. Fetsa xini oaikiri nia, fetsa
retekĩ mitoafono mã nakanax mato ano xini kaikiri nia, fetsa xini oaima anori
nokoxikani keyokõi. Nãskakẽ nã ato nia, fetsa xini kaima anori nia. Askano
retemisfo ẽ ato kopixii ato omiskõimakĩ nefe nishpapakekafana. Nefe
omiskõipakenakafo mẽra ẽ ato potaxii nishpapakekafanaino keyokõi maifo tii
afaramãi chakafamisfokẽ,” ixõ nõko Ifo anoa nii peifo takka takka ikama.
ato yoia. Ato yoita rapati oxosharakõi Fakafãri anã poo ikama. 2 Nã cuatro
chainipa ato inã, nãfãfemãi taeyoi Niospa ato yoiaito mai yafi fakafã
nikanifono nã Epa Nios Ifofasharamisfo chakafatirofo. Askata Epa Nios
tii ato inã. nipanakato ãfe ãjiri fetsa ẽ õia xini
12 Askata Jesús anã kirika ãfe taxtati oaikirinoax oaito, nõko Epa Nios ãfe
fetsa fẽpeaito ẽ õia. Fẽpeaino fãsikõi marakka fati feaito, a afe yorafo aõ
mai naya naya ika. Xini anã pee marakka faxii keyokõichi tãpinõfo
iyamaino, rapati fisokõichi fepoa Niospa afe yorafokẽ. Nã Niospa ãjiri okĩ
keskara ika, fakishkõi. Oxeri õshikõi imi nã cuatro Niospa ãjiri fetsafori fãsikõi
keskara ika. 13 Oa nefe kerexepato ato yoia iskafakĩ: 3 “Manayokãfe, nã
nokoki nefekĩ fana fimi yome mĩshti Nios Ifofamisfo ĩkisi ãto femãnãki ãfe
niriatiro keskara. Nãskarifiai fishifo nai anefo keneyonõ nãfãfe Nios
mẽranoax mai ano pakei fetsea. yonoxomisfoki keyokõichi tãpinõfo.
14 Askatari nai katarameake kafãkẽ ẽ anã Nãskakẽ fena ato chakana fayamakãfe.
õiama. Mãchifã fe mai toomãfã mai Mai anoafo fakafã anoafori, ififo ato
naya naya ikaino, anã ano ikama. chakana fayamakãfe. Chipo ato
15 Nãskakẽ keyokõi mai anoafo axikakĩ,” ixõ ato yoia.
ratekõiafo. Yorafãfe ãto xanĩfofori 4 Akka ẽ nika mã Niospa ãjirinĩ mã ato

sorarofãfe ãto xanĩfofori ratekõiafo; marakka faano ciento cuarenta y cuatro


afama mĩshtiyafori, yora mitsisipafori, mil judeofãfe femãnãki. 5-8 Nõko xini
ãto yonomatifori, fetsafori ifomaisfori Israel ãfe fakefo feronãfakefos doce
keyokõi nãfo ratekõiafo. A tiiri mafa inifo. Ato iyoakõichi ãfe ane Judá. Judá
kini mẽra ikiafo. A tiiri mãchi keya ano ãfe pefeta Rubén. Rubén ãfe pefeta Gad.
ichoafo tokirinĩfã nãmã oneafo. Gad ãfe pefeta Aser. Aser ãfe pefeta
16-17 Askata fiisikafo iskayanã: “¡Ooa! Neftalí. Neftalí ãfe pefeta Manasés.
Epa Nios nai mẽra ikato ãfe Fake Jesús Manasés ãfe pefeta Simeón. Simeón ãfe
fe iskaratĩa nokoki õitifishkikõina. ¿Nõ pefeta Leví. Leví ãfe pefeta Isacar.
afeskatiromẽ omiskõiyamaxiki? Tsõakai Isacar ãfe pefeta Zabulón. Zabulón ãfe
Nios timamatiroma noko pefeta José. José ãfe pefeta ato chipo
omiskõimayamanõ. Nã mãchi keya anoa fakekõi Benjamín. Nã doce feronãfake
477 APOCALIPSIS 7, 8

fisti rasi paxkakanax mã kaiafono nã omiskõiaifono Niospa ãfe Fãke Jesús ato
doce feronãfake anoa Niospa ato katoni. nãxoni ãto chaka ato soaxoxiki. Ato
Fetsa anoa doce mil faxõ ifita, fetsa chaka soaxõ mã ato imasharakõia.
anoari doce mil faxõ ifini. Nãato Nãskakẽ ato rapati oxo shara safemana.
askafakĩ fetsa doce mil faxõ ato 15 Nãskakẽ Epa Nios ano iskaratĩa afe

ifiketsani. Nãskakẽ mã afo yosikanax ikafo. Epa Niospa ato yonomana


ciento cuarenta y cuatro mil inifo. keskara axopakenakafo. Nãskakẽ ato
kexefafãini afara chaka atoki
Yorafã rasikõichi rapati oxokõi safeafo nokoyamanõ. 16-17 Niospa ãfe Fake Jesús
9 Askata Epa Nios fe ãfe Fake Jesús nã Epa Nios fe imis. Nãato ato
oveja fake keskara nã tsaoafo ano kexepakenaka. Nãskakẽ anã fonãitama,
yorafã rasi niafo tsõa ato tanatiroma. anã nomipakenakafoma. Xinĩri anã ato
Nã maitio anoafo fisti rasi anoafo, xoko pipanakama. Jesús ato kexeaino
fetsafo, meka fetsayafo ikafo, rapati inimapakenakafo. Epa Niospa ãto õiti
oxokõi chainipa safeafo ẽ õia fisti ato fepeaxoxii anã oianõfoma,” ixõ ea
rasichi epe pei tsomafãfe. 10 Nãfãfe yoia.
fãsikõi yoiafo iskafakakĩ:
Nõko Epa Nios feta ãfe Fake Jesús Nã taxtati mã keyoaino Jesús fẽpea

8
noko ifimis nõko Ifo Jesús oveja fake 1 Mã kirika ãfe taxtati keyoano

keskara nokoõnoax nani nõko chaka Jesús fẽpeaito ẽ õia namakẽ õiai
noko soaxoxikĩ nõ afe nĩpaxanõ, keskara. Nã seis taxtati taefakĩ fẽpeyoa.
ixõ yoiafo. 11-12 Nãskata nõko Ifo Akka iskaratĩari fetsari fẽpea mã
xanĩfãfe tsaoti ano tsaoano ãfe ãjirifãfe keyoaino. Fẽpeano Nios ika ano nai
foaketi fayakenafo ikafo. Nãskakẽ nã mẽranoax keyokõi nishparakafo. Media
veinticuatro xanĩfofo fe nã Niospa hora nishparakayoafo. 2 Nishparakaifono
onifanifo cuatrofo nõko Ifo tsaoano ẽ õia Niospa ãfe ãjirifo siete a ketaxamei
tsaoafo ikafo. Nãskafono nã ãjirifo nã niafãfe, nãfãfe Niospa ato yoimis
nõko Ifo tsaoano ratokonõ mai keskara anõfo. Niospa ato tii maneti inã
chachipakefofãkanax feopakefofãnafo nã ato yoiaitĩa ãto maneti chãi
Nios yoisharakakĩ iskafakakĩ: chãisafanõfo. 3 Askata Niospa ãjiri fẽtsa
¡Aicho! Chanĩmakõi, meres fisti sapa oro fakka fakka ikai keskara
mĩ isharapakemis. Meres fisti nokori tsomax Epa Nios kĩfiti ano nia ẽ õia.
mĩ imasharatiro. Mĩ keyokõi tãpia. Akka fẽtsa sapa kamaki nakas otaxõ
¡Aicho! Nã nõ yopai keskara mĩ noko naneaito ẽ õia. Nãskaxõ Nios kĩfiti mĩsa
axomis. Keyokõichi sharakõi mia ano oro kamaki sapa faa. 4 Askano ãfe
fapanakafo. Mĩ afama mĩshti fatiro. kõi nakas shara nai mẽra foa ãfe mifi
Mĩ nãskapakenaka. Nãskaroko anõkĩ, kamaki sapa tsomano. Nãskarifiai
ixõ yoiafo. Niospa yorafãfe kĩfiaifono Epa Nios ika
13 Nãskata nãnoa xanĩfo fẽtsa ea yõka: ari nokoaito nikatiro. 5 Akka ẽ anã õia
“¿Na yorafo rapati oxo chainipa safeafo Epa Niospa ãfe ãjiri yoiaino, mĩsa
tsoamẽ? ¿Fakiax feafomẽ, mĩ tãpiamẽ?” kamakinoa chii fixõ ãfe sapa kamaki
ixõ ea yõka. 14 “Maa. Ẽkai tãpiama. Mĩ chii fospi faa. Fospi fata nai mẽraxõ mai
tãpia. Mĩ ea yoitiro,” ẽ faito ea yoia ano pota. Askaino mai anoax nai fãsikõi
iskafakĩ: “Yorafo omiskõiaifono na tiiri ika pachakõi ika, kanari piishika
yorafori fãsi omiskõinifo. Akka mairi naya naya ika. Nãskakẽ nã
APOCALIPSIS 8, 9 478

9
chanĩmara faafoma tii ato 1 Askatari Niospa ãjiri fẽtsa ãfe
omiskõimaxii. maneti chãi chãisafaino nai
mẽranoax oa fishi keskara nãmã
Ãjirifãfe maneti chãi chãisafaafo pakeaito ẽ õia. Nãskata nã niafaka
6 Askata Niospa ãfe ãjirifãfe siete nã chakafo kinĩfã fakishifã mẽra ikafo ano
manetifo Niospa ato tii inã kaa. Nã kinĩfã fepotiya. A mẽranoaxkai
itipinĩsharafaafo chãi chãisafaxikãki. kãitirofoma. Akka nã nai mẽranoax
7 Askata fẽtsa ãfe maneti chãi nãmã pakea Niospa chavis inã aato
chãisafaino faka matsi tokoro efapafo kinĩfã fakishifã mẽranoa ato kãimanõ.
imia osia nai mẽranoax keyopakea. 2 Fẽpeaino mafa kinĩfã mẽranoax kõinĩfã

Chiiri imiya osia nai mẽranoax mai ano nai mẽra foa. Nãskakẽ xinĩ
pakea. Mãifã kaxke fetsa koofi keyoa chaxasharama. Nai fakishkõi ika.
ififoya. Akka ranãri texea. Akka fasifo 3 Askata nã kõinĩfã mẽranoax kõketsere

kooi keyokõia. keskara ichapa rasi mai ano fotoa.


8 Askata Niospa ãjiri fẽtsa ãfe manetiri Niospa ato põfekõi ima nifo keskara
chãi chãisafaino machi efapa chii xoisai inõfo. 4-5 Ẽ nika iskaito: “Mai anoa fasifo
keskara Niospa nai mẽraxõ nãmã pota. fanafo ififo chakana fayamakãfe. Akka
Fakafã mẽra pakea. Askaino fakafã nã Niospa yorafo femãnãki keneafo, ato
kaxke fetsa imi keskara ika. 9 Nãskakẽ tekayamakãfe. Akka nã keneamafo mã
fakafã mẽranoax fafĩfo ranãri naafo. ato tekatiro. Akka ato reteyamakãfe.
Askatari kanõanãfãfori ranãri kooafo. Ato retetamaroko cinco oxe ato amakãfe
10 Askata Niospa ãjiri fẽtsa atori ãfe ato omiskõimakĩ,” ixõ ato yoia. Nãskakẽ
maneti chãi chãisafaino fishi efapakõi kõketserefãfe ato tekafo nã chanĩmara
xofisai chii keskara nai mẽranoax pakea faafoma nifo keskara paekõi meafo
fakafo mẽra. Akka faka fetsafo mẽrari omiskõiafo. 6 Nãskakẽ kõketserefãfe
pakeama. Askatari faka poyo poyo ikai cinco oxe ato omiskõimana nã
ano pakea. 11 Nã fishifã ãfe ane Mokara chanĩmara faafomafo napaixikani,
famisfo. Nã fishi faka mẽra pakeano, tenetirofoma mekani. Askafikanax
faka moka paekõi ika. Nãskakẽ nã faka nakanima.
ayakanax yorafo ranãri nai fetseafo. 7 Iskaratĩa na kõketserefo afe
12 Askatari Niospa ãjiri fẽtsa ãfe manetiri keskaramãkĩ ẽ mato yoinõ mã tãpinõ.
chãi chãisafaino xinĩ anã chaxasharama. Kamayofo itipinĩ faax a kamaki tsaoax
Õxeri anã chaxasharama. Askatari katiro fetsafo reteikai. Nãskarifiai na
fishifãferi anã ranãrito chaxasharama. kõketserefo nã kamayo keskarafo.
Nãskakẽ penafekẽ tsõa anã õisharatiroma. Kamayo kamaki tsaoxõ fetsafo reteikai
Fakish finakõia ika. Tsõa askara fakish keskara ĩta, xanĩfãfe ãfe oro maiti maia
õiyomisma. keskara ĩta, ãto fẽso feronãfãke fẽso
13 Ẽ nãfo õiaino tetepafã keskara keya keskara ĩta, 8 ãto foo kẽrofãfe foo
yoyaito ẽ nika. Fãsikõi mekayanã yoia keskara ĩta, ãto piti poomãnã piti
iskafakĩ: “¡Ooa! Yorafãfe Nios keskara ĩta, 9 ãto xochi ano rapati
nikakaspakanax omiskõikani kerexkõi keskara safemanano ato
finakõixikani. Niospa ãjiri tres fetsafãfe tsakapaiyaifono a mẽra ikitiroma ĩta,
ãto maneti chãi chãisafaifono mai ano ãto petafo pei pei ikĩ kamayonõ karo
ikafo omiskõifinaxikani,” ixõ tetepafã keskara niniaino pachakõi ĩta, fetsafo
keskarato yoia. retenãifo keskara ĩta, 10 keyokõi
479 APOCALIPSIS 9, 10

tsitsisyafo. Ãto tsitsisi yora chachitiro niafaka chakafo ifofamisfo xateafoma.


nifo pae keskara. Ãto tsitsisi yorafo Nãskakẽ oro nimofo fakãta, a kerexkõi
omiskõimatiro. Mã oxe cinco finõano fakkai fakkaisai nimofo fakãta, keno ãfe
anã ato omiskõimatirofoma. 11 Nã kinĩfã ane bronce nimofo fakãta, ifi nimofo
fakishifã mẽra niafaka chakafo ikafo fakãta, tokiri nimofo fakãta; nãfo
anoa ãto xanĩfãfe ane israelifãfe mekapa askafaxõ, “Nãfo nõko nios. Nõ aõ noi,”
Abadón famisfo. Griego mekapari ixõ yoimisfo. Afãfe õiyamafiaifono,
Apolión famisfo. Nõko mekapari, askatari mekayamafiaifono, askatari
“Yorafo Retemis,” nõ famis. kafãsayamafiaifono, nãskakẽ afo
12 Akka taeyoi a omiskõiaifo mã kĩfimisfo. Epa Niospa nã ãto kaifo yafi
finõfiano, akka nãno raferi a finakõia yora fetsafo omiskõimafiaito õifikanax
finõama. ãto chaka xateafoma Epa Nios
13 Askata Niospa ãjiri fẽtsa ãfe maneti Ifofapaikanima. 21 Ato retekakĩ
chãi chãisafaino, Epa Nios kĩfiti oro xatemisfoma, askatari koshoiki
mĩsa shara ano fakka mãxo cuatro nia xatemisfoma, askatari ãto ãfima
ika. Nã mĩsa nakirafenoax mekaito ẽ chotamisfo, kẽrofãferi ãto fenema
nika iskafakĩ ãfe ãjirinĩ yoiaino ãfe chotamamisfo, yometsoriai xatemisfoma
maneti tsomaxõ nika. 14 “Nã cuatro nãfo xateafoma. Tsõa ãto chaka
niafaka chakafo menexemexõ nã faka xateama. Nõko Ifo Jesús Ifofaxikakima.
efapa Eufrates anoxõ manaifo ato Nãfo chakakõifikaxõ ãto chaka
mẽpetãfe fotanõfo,” ixõ ãfe ãjirinĩ yoia. xateafoma nõko Ifo Jesucristo
15 Nã tsekeafo penata Niospa ato Ifofasharaxikakima.
yoiaino ichapakõi ato retenõfo. Nãskakẽ
nã niafaka chaka cuatro Niospa Epa Niospa ãfe ãjirinĩ kirika tsoma

10
itipinĩfani mai kaxke fetsa ano ikafo ato 1 Askata ẽ õia Niospa ãfe ãjiri
retexinõfo. 16 Ẽ nika dos cientos millones fetsa mitsisipakõi nai mẽranoax
sorarofo kamayo kamaki tsaoafãfe fotoaito, nai kõiya. Ãfe maiti nãfa fai
fetsafo retexikakĩ. keskara maia. Ãfe femãnã xinĩ chaxai
17 Askata Epa Niospa oa namakẽ õia keskara. Ãfe kishi rafe chii keskara.
keskara ea õimana nã sorarofo yafi ãto 2 Kirika fepekemea tsomax nia ika. Ãfe

kamayofo ẽ õia iskara. Ãto xochi ano oa tae kayakai aõri fakafã femãkĩa paia.
chii ereai keskara kerexkõi ãto xochi Akka ãfe tae oshkiori mai ano paia ika.
ano safeafo ikafo. Askatari nanakõiri 3 Askata ãfe meka poomã efapato meka

ika, chaxtari ika a aõ xorakomeafo. keskara ẽ nika. Askatari ẽ nika naitiriki


Akka a kamayofãfe ãto mapo poomã fetseaito. 4 Mẽ nikaxõ nã yoiafo keskara
mapo keskarafo. Ãto ãxfa mẽranoax kõi ẽ kenekerana. Akka nai mẽranoax Nios
fe chii ereai keskara. 18 Chii fe kõi ika anoa meka fetsa ẽ nika ea yoiaito
xofisakĩ ãto ãxfa mẽranoax kãifaikĩ ato iskafakĩ: “Nã mĩ nika keskara ãto meka
retepakeafo yorafo ichapakõi ranãri keneyamafe. Mĩ tsoa tãpimatiroma,” ixõ
naafo. 19 Ãfe ãxfa feta ãfe tenẽri yorafo ea yoia.
retetiro. Ãfe tene rono pae keskara. Ãfe 5-7 Askata nã Niospa ãfe ãjirinĩ takai

tene mapoya ika. Não yorafo fetsa fakafã aõri paita takai fetsari mai
omiskõimana nanõfo. ano paixõ anã yoia. Epa Nios nã
20 Tsoa nayamafiaxõ ãto chaka nipanakato nai onifaa. Askatari nai
xateafoma Epa Nios Ifofaxikakĩma. A mẽra ikafo onifaa. Askatari mai onifaa.
APOCALIPSIS 10, 11 480

Mai ano ikafori onifaa. Askatari fakafã tanasharafe. 2 Akka a ketokonõ mapoafo
onifaa. Fakafã mẽra ikafori onifaa. Nã a israelifoma ato tanayamafe; afãfe na
Nioskõichi ãfe ãjiri yoia iskafakĩ: “Epa Jerusalén anoafo ato chakafakani oa
Niospa ea õiaino chanĩmakõi ẽ mato fãkka nõ afara faanano fãkka
yoi. Epa Niospa anã manaima. Ãfe ãjiri peamanaino kãitiroma keskafakani ato.
fẽtsa ãfe maneti manekĩ chãi Cuarenta y dos oxe amaxõ ato
chãisafaino Epa Niospa axiai keskara ãfe askafaxikani. 3 Nãskakẽ nã feronãfake
meka yoimisfãfe yoiaifo keskara rafe ẽ ato nĩchixii. Nã rafeta nã ẽ ato
yorafãfe tãpinifoma. Iskaratĩa a Nios yoipaiyai anori ato yoixikani. Un mil
yoimisfãfe yoinifo keskara mã dos cientos sesenta pena ato yoixikani
askakõia,” ixõ Niospa ãjirinĩ ea yoia. ẽfe meka. A rafeta ãto rapati chapokõi
8 Askata anã nai mẽranoax mekaito ẽ safexõ ato õimaxikani. A ato
nika ea yoia iskafakĩ: “Oa Niospa ãjiri chakafamisfãfe, ato õikakĩ a afara
fakafãki paita mai ano paiax nia ano chakafamisfo shinãxikani,” ixõ ea yoia.
katãfe. Nã kirika kataramea fẽpexõ 4 Nãskakẽ Niospa afe yorafo yoipaiyai

tsoma fĩatãfe,” ea faa. keskara nã rafeta yoimisfo. A rafe oa ifi


9 Askata ẽ Niospa ãjiri ano kaxõ ẽ yoia olivo keskara. Ãfe xini fospia keskariai,
iskafakĩ: “Nã kirika pishta ea inãfe,” ẽ a feronãfake rafe Niospa Yõshi Shara
faito, “Nakĩa, fife. Õixõ tãpikõife. Mã ato mẽra nanekõiafo. Askatari afia rafe
tãpikõixõ mĩ tãpitiro nã meka oa rãpari õtai keskara. Mã fakishkẽ
chanĩmakõi. Niospa meka shara. rãpari otakẽ nõ õisharakõitiro.
Askatari mĩ tãpitiro na meka yoiaifo Nãskarifakĩ nã rafeta Niospa Yõshi
keskara yorafo omiskõikani. Mĩri tãpixõ Sharaõxõ ato tãpimaxikani Niospa
mĩ fãsi shinãtiro,” ea faa. meka. Mã isharakõikaxõ ãto Ifãfe meka
10 Nãskaxõ ẽ kirika pishta fita ẽ õia. Ea ato fe yorafo yoixikani. 5 Na Niospa
yoia keskara chanĩmakõi mẽ tãpikõia. meka yoimis rafe fetsafãfe ato
Nã Niospa meka sharafinakõia. Nãskakẽ chakafapaiyaifono, ãto axfa mẽranoax
nã inõpokoai yoia keskara yorafo chii kãitiro ato koofaxii nanõfo.
omiskõixikani. Nã õiax ẽ Nãskakẽ nã rafe tsõa ato chakafatiroma.
shinãmitsakõia. 11 Ẽ askano, anã ea yoia: 6 Epa Niospa ato yoiaino, nã rafeta ãto

“Niospa afe yorafo yoipaiyai keskara mekapa oi nesefatirofo anã fena oi


anã ato yoife. Afarafo ixiai yorafoõnoa iyamanõ nã ato yoiaifotĩa. Askatari faka
yoife, manifetsafoõnoari yoife, yafi ĩa ãto mekapa fetsafatirofo oa imi
xanĩfofoõnoari ato yoife,” ea faa. keskara inõ. Askatari afara
afeskarafapaikakĩ ãto mekapas afara
Nõko Ifo Jesús yorafo yoipaiyai anori meseni fetseaifo fatirofo pae fetsa
feronãfake rafeta ato yoixikani fetsatapafori fatirofo.

11
1 Askata na tanati metro keskara 7 A feronãfake rafeta mã ato yoikĩ

ea inãyanã ea yoia iskafakĩ: senẽfaafono, a chakakõi mai kinĩfã


“Não Nios kĩfiti pexefã anoa ãfe mẽranoax Satanás shinãmanaino,
chainipa yafi ãfe xãki tanatãfe. Anoxõ tsekeinãkafã a feronãfake rafe retexii.
Nios kĩfiti mĩsari tanafe. Askatari a 8 Mã reteafono, fãi nẽxpakĩa pakeax

mẽranoax fanã ikanaifo ato tanasharafe rakaxikani nã Jesús mastanifo ano, a


afe tiito Epa Nios fanã ixokanimãkai, Jerusalén ano. Nã Jerusalén anoafãfe
askatari afe tiixori kĩfikanimãkai ato nõko Ifo Jesús ãfe meka shinãmisfoma.
481 APOCALIPSIS 11, 12

Nãskakẽ nõ aõnoa yoitiro iskafakĩ: “Na mẽra Epa Nios ika ariax fãsikõi
Sodoma ano ikafo feta Egipto ano mekaifãfe ẽ nika iskai mekaifãfe:
ikafãferi, afaa shinãpaonifoma. Nãskakẽ Iskaratĩa na nõko Ifo Cristo
chakakõi ipaonifo anoafo. Nãskarakõi xanĩfokõi iki nãmãnoax nai mẽra ika
Jerusalén anoafori.” Nãskax nã keskarari ixii nãatixõ xanĩfo ĩpanaka,
feronãfake rafe Jerusalén anoax ixõ yoiafo. 16-17 Akka nã Jesús
nakanax ãto yora fai nẽxpakĩa rakaxii. chanĩmara faafo ato kexemisfo nã
9 Nãskakẽ yora fetsafo a mai fetsa ari veinticuatro feronãfakefo tsaokanax a
ikafãfe, xoko fetsafãferi, meka Nios nãmã feopakefofã nafo Nioski
fetsayafãferi, a feronãfake rafe rakafãfe inimayanã iskafafo:
ato õixikani. Nãskafono ãto xanĩfofofãfe, ¡Aicho, mĩ fãsi sharakõiki! Mĩ afama
“Ato fena maifayamakãfe,” ixõ ato mĩshti famiski. Mĩ Yõshi Sharapa ato
yoixikani ato noikaspakõikakĩ. Nãskakẽ ĩkinã. Afama mĩshti onifaaxma mĩ
tres nia ato õixikani. 10 Askaito õikani a iyopaonixakĩ. Iskaratĩari mĩ nia. 18 A mai
mai ano ikafo atoki inimaxikani. fetsa anoafãfe mia noikaspamisfo mikiki
Askakanax atoki inimakakĩ fista axikani. õitifishkikõikakĩ mefe ikaspakakĩ. Afama
Aa ranã kaxpa afarafo inãnõnãxikani. mĩshti chakafamisfo. Askaifãfe õikĩ, mĩri
Yoikani iskaxikani: “Anã na rafeta noko ato kopikĩ ato omiskõimaxii atoki
fekaxtefakanima kiki,” ikanax õitifishkikõixõ. Akka a mia Ifofamisfo mĩ
inimasharakõikani. “Anã nõko chaka ato inãsharakõixii afara sharakõifo. Akka
noko yoikanima,” ikanax yoinãxikani. a mia yonoxoyanã mĩ meka mẽxotaima
11 Askafiaifono mã tres nia oxata yoimisfo afo mĩ ato inãsharakõiketsaxii,
nayoafono anã chipo Niospa ato otofaxii a mia chanĩmara famisfo tii; keyokõi
a feronãfake rafe. Askaito õikani a ato afaamaisfo ita, a xanĩfori a afama mĩshti
mãnão nikaxõ ato õiaifo, afo ichapayafori mĩ ato inãsharakõixii a mia
mesexikani, ratekõixikani, askaifãfe ato Ifofamisfo tii. Akka nã yorafo
õikani. 12 Askata nã feronãfake rafe chakafamisfo, mĩ ato omiskõimaxii, a
otokãta nai mẽranoax mekaito nikakani amẽranoax, omiskõimisfo mẽra mĩ ato
ato iskafaito: “Niri ekeki mãpeferakãfe,” potaxii,
ato faito nikakani a rafe ãto ferotaifi ixõ yoiafo.
ronoinĩfofãkani nai kõi mẽra 19 Askata a Nios kĩfiti pexefã nai

mãpefainifokani. Askaifãfe a ato mẽranoax fepekemeaito ẽ õia. Nãnoa


noikaspaifãfe ato õikani. 13 Askata Niospa kafo ẽ õia, nã kafo mẽra a Niospa
samama atoya mai naya naya iki israelifo yoini kirika kenea nanea ika.
finakõia. Pexefã rasi fisti rasi potaito ẽ Askatari ẽ õia kana pee ikaito nairi tiri
õia. Askaino siete mil yorafo naafo. A ikaito ẽ nika, mĩamãfanẽri mai naya naya
naamafãferi ratekakĩ Nios yoiafo, “Nios akaito ẽ õia, nai mẽranoaxri oi kaya ikaino,
mĩfi afama mĩshti fatirokĩ,” faafo. oi nami keyopakeaito ẽ õia.
14 Mã afo askayoa anã chipo

finakõixii. Kẽro yafi kapetafã keskara


nai mẽranoa Juan õini
Niospa ãjiri fẽtsa ãfe
12
1 Askata ẽ afianã ẽfe namapa õia
maneti chãi chãisa faa
keskara ẽ mato yoinõ a ea
15 Akka Niospa ãjirinĩ chipokõitakĩ nã Niospa ispaito ẽ õiafo nã inõpokoaifo
sietepa ãfe maneti chãi chãisafaino, nai õikĩ ẽ tãpinõ a tsõa õimismafo. Ẽ kẽro
APOCALIPSIS 12 482

õia ãfe rapati oa xini pee ikai keskara 10 Askaito ẽ anã nika meka efapato
safea ika nai mẽranoax. Oxe kamaki mekai iskaito: “¡Aicho! Epa Niospa mã
paiya keskara. Askatari ãfe maiti ano Satanás nirixõ nãmã potaki, mẽxotaima
fishi doce aõ neafo. 2 Askata nã kẽro mã ãakõi noko fanĩrira pãrarifaito. Nãskakẽ
chaima fake kãikĩ, fãke pãefai. Epa Niospa Satanás finõinĩfofana.
3 Askainori fetsari ẽ õia a tsõa Nãskakẽ Satanás anã nõko ifo ikima,
õiyomisma keskara nai mẽranoax. Nã anã fanĩrira noko shinãmanima, Epa
Satanás oa ronofã keskara efapanãfakõi Nios fisti nõko Ifokõi iki. Askatari ãfe
õshimãfa, askai mapo ichapayakõi siete Fake Jesucristori nõko Ifokõiri iki. Nã
mapoya, askai a ãto xanĩfokõichi maiti rafe nõko Ifokõi. 11 Nãskakẽ Jesús
sharakõi keskara maiya siete faxõ, Ifofaxõ mẽxotaima nõ yoimis niri nai
askatari ãfe mãxofori diez ika. 4 Askata mẽra oyoxoma nõ yoiyopaoni nãmãxõ
ãfe tene fininĩfofã nai mẽshanãnaino nai iskafakĩ: ‘Nõko Ifo Jesús, Niospa
mẽranoax fishi rasi pakea. (Naskarifakĩ Fakekõi, oa oveja fake keskaraxõ noko
Epa Niospa ãjirifo Satanás atiri ato nãxoni nõko chaka noko soaxoxiki,’ ixõ
chakana fama ato ĩkipaikĩ, “Ea nõ yoimis mẽxotaima. Askatari nõ
ifofakãfe,” ixõ ato feparapaikĩ. Nãskakẽ Niospa meka ato yoimis. Nãskai nõ
a keskara niafaka chakafo ato ĩkinõ meseima, ‘Noko retefiaifono, nõ
Niospa nãmã potani nãmãxõ ato ĩkinõ.) inimasharai,’ ixõ anori mẽxotaima nõ
Nãskakẽ mã kẽro chaima fake kãiyaino, yoimis. Askaxõ nõ Satanás finõinĩfofana.
a ronofãnẽ kexei ãfe fake pĩapaikĩ 12 Nãskakẽ mãri nono nai mẽranoax

kãiyaito. 5 Askata a kẽro fake kãi inimakãfe Niosnoax. Nã chanĩmara


feronãfake mitsisipakõi. Nãskakẽ yorafo faafãfe Jesúsxõ mã Satanás finõkõiafo.
manifo tii, ato kexesharakõixii ãto Akka Satanás Niospa nãmã potani nai
xanĩfo finakõia ixii. Mẽstekõi ato mẽraxõ. Askafaino õitifishkiki nãmã
yoisharakõixii nikasharakõinõfo. fotoxõ yorafo chakafapaikõi. ¡Ooa!
Askafiaito a fake yome rama afa Yorafo ono mai anoax fe fakafã
kãiyaito ronõfãnẽ pipaiyaino Niospa mẽranoaxri omiskõikani. Satanás mã
ifirisafaa nai mẽranoax afe xanĩfokõi tãpia afetĩara Jesús mai ano fotoai tsõa
inõ. 6 Askaito õifaini afa ichoachãi tsõa anã afaa chakafanõma. Nãskara mã
istoma ano a Niospa afetĩama itipinĩ tãpiax Satanás õitifishkikõikĩ keyokõi
faxoni ano Satanás afeskafanõma arixõ maifo anoafo ato chakafamapai
Niospa kexenõ cuarenta y dos oxe omiskõinõfo Jesús fe ĩpaxanõfoma,” ixõ
akaino Niospa kexesharanõ. nai mẽranoax mekaito ẽ nika.
7 Askatari ẽ anã õia Satanás ãfe inafo 13 Mã afo nikakĩ ẽ anã õia afia ẽ õiyoa

fe nã ãjiri Miguel ãfe inafo nai keskara. Mã Niospa Satanás nãmã


mẽranoax retenãpaiyaifono Satanás ato potano, Satanás shinãkĩ iskafai: “Na
finõpaiyaino. Nãskaxõ Satanás Niosri kẽro ẽ akiki nokoxõ omiskõimanikai,”
finõpaini. 8-9 Akka Satanás ato ixõ shinãki Satanás chĩfafaina.
finõpaifikĩ ato finõnima. Nãskakẽ fanĩ 14 Nãskakẽ Niospa nã kẽro tetepafã pei

itirokẽma Niospa nãmã potani ãfe keskara inã aõ katanõ tsõa istoma ano.
inafoya. Taeyoi ãjiri iyopaoni. Nãskaxõ Nã afetĩama Epa Niospa itipinĩ faxoni
nãato keyokõi yorafo maifo tii anoafo ano mã kaxõ anoxõ piinõ cuarenta y dos
ato pãramis anorima ato yoikĩ chaka oxe akĩ, nã niafaka chakata ronõfã
shinãnõfo, chaka nĩpaxakakĩ. keskarato afeskafanõma. 15 A kẽro ari
483 APOCALIPSIS 12, 13

ikano chakafapaikai Satanás ari kai. Mã Askatari oa yoinã keskara akiki


kaxõ chaima nikaxõ ãfe axfapa faka inimakakĩ fanãixokani iskafakakĩ: “Mia
siiakĩ faka faipafãnẽ iyotanõ ãsapaikĩ. keskarakai tsoama. Mĩ fãsi sharakõi.
16 Askafaito õikĩ Niospa mai kaxkexoni a Miakai tsõa chakafatiroma. Mĩ fistichi
mẽra faka faipafã ikikaitanõ a kẽro ato finõkõia,” fakaxõ yoikani fanãikakĩ.
afeskafanõma. 17 Nãskaito õi Satanás a 5 Askatari anã Nios chakakõifakĩ yoia

kẽroki õitifishkikõina. Nãskax nã iskafakĩ: “Fato fetsakai ea keskarama. Ẽ


kẽromã ãfe fakefoki kaa ato retepai, Nios finõkõia,” ikax, ãa chanĩ Nios
nãfãfemãi Niospa meka chakafakĩ finakõimis. Nãskafekẽ Niospa
nikakõisharaifono isharakõiyanã Jesús yoixii: “Cuarenta y dos oxe finõta mĩ
Ifofasharakõiyanã. 18 Askata ẽ anã õia anã afaa fatiroma xanĩfokõixõ afara
Satanás fakafã kesemẽ nia. fetsafo sharafakĩ.” 6 Nios noikaspakĩ
mekafakĩ fetsaito ẽ nika iskafaito: “Fato
Fakafã mẽranoax yoinã keskara Nioskai nai mẽra ikama. Anã ano
mesekõi kãinãkafana Niosma. Mã kaxpakõi mã Nios Ifofai,”

13
1 Askata ẽfe namapa ẽ õia ixõ yoia. “A yora namisfãfekai fato Nios
keskara afianã ẽ mato yoi. Ẽ Ifofamisma,” ato fakĩ fetsai. 7 Askatari
õiaino fakafã mẽranoax yoinã keskara Satanás ifofakaxõ ato afara
mesekõi kãinãkafanaito ẽ õia. Nã yoinã shinãmãnaino yorafãfe a Jesús
põfe keskaraõnoa ẽ mato yoinõ. Ea Ifofamisfo ato finõpaikĩ ato retepaikani
nikasharakãfe. Nã fistifiax mapo ãto xanĩfo ipaikakĩ. Askatari maitio
ichapaya, siete mapoya. Askatari ãfe anoafo, xoko fetsafo, meka fetsafoya
mãxo rasi diezya. A ãfe mãxo rasi keyokõi ãto xanĩfo ikani a feronãfake
xanĩfãfe maiti maimakĩ fetsa. Nãskaxõ xanĩfo chakakõi a Satanás yõshi a mẽra
Epa Nios mekafakĩ chakakõi faa. Ãfe nanea. 8 Askafaxõ yoisharaxikani akiki
femãnãfoki ane fetsafo chakakõifo nẽta. inimakakĩ: “Mĩ fãsi finakõia, mĩ nõko
2 Askai oa poomã keskara ãfe yora. nioskõi,” ixõ yoixikani akiki inimakakĩ.
Askatari ãfe tae oa osopa tae keskara. Askaifãfe tãpixõ nõko Ifo Niospa atoki
Askatari oa poomã axfa keskara. kirika keneama a Ifofaafãfema õikĩ. Mai
Nãskara Niospa ea õimana ẽ tãpinõ a onifataima mã tãpixõ Niospa ãto anefo
feronãfãke Satanáõxõ tãpikifinakõia, oa ãfe kirikaki keneni fatofãfe Jesús
xanĩfo finakõia keskara ixii nãmãnoax. Ifofaimãkai. Akka nã Jesús ovejanã fake
Satanás ãfe yõshi inãno ato yoimis ixii, keskara noko nãxoni noko ĩkipakexakĩ.
afama mĩshti fakĩ fetsaki ato õimaxii. 9 Mã pachoyakĩ ea nikasharakãfe.
3 Ãfe mapo fetsa ano mã mãpeafiafono 10 “Nã Satanás ifofaafãfe mato karaxa

anã otoax afianã nia. Nã mai tio anoxõ mẽra ikimakaki mato ikimaxikani.
yora rasichi õikani askaito: “Kee, Askatari mato kenopa retekakĩ mato
¿afeskax otoamẽ mã nãkõina nõ õia?” retexikani.” Nãskakẽ efe yora mĩshtichi,
ixõ yoikani. Nãskaito õikĩ ifofaxikani. shinãchakayamakãfe. Nã nõ Jesús
4 Nãskakẽ ifofakaxõ yoikani Satanás chanĩmara faafo tii nõ omiskõifikĩ, nõ
iskafakĩ: “Mĩ fãsi sharakõi. Mĩ afama tenekõixii nõko Ifo Jesús
mĩshti famis,” fakaxõ ifofakani. shinãmakitama.
“Nãskaxõ nã yora põfekõi inõ mĩ yõshi 11 Askatari ẽ anã õia oa namakẽ õia

mĩ inã nõko xanĩfokõi inõ. Nãskaxõ nõ keskara. Mai mẽranoax kãinãkafanaito ẽ


mia chai faima,” fakaxõ yoikani. õia yoinã põfe fetsa keskara. Ãfe mãxo
APOCALIPSIS 13, 14 484

tiixo pishta rafe oveja fakenã keskara.


Askai fãsikõi mekai oa poomã keskara Jesús chanĩmara faafo ciento cuarenta y
ãfe meka mẽxakõi chai potai. Askaito ẽ cuatro mil akiki fanãikani
õia. 12 Akka nã yoinã põfe taeyoi fakafã
14
1 Askata ẽfe namapa ẽ õia
mẽranoax kãiyaito afama mĩshti keskara afianã ẽ mato yoinõ. Nã
atiroxakĩ nãato yoiaino nã rama oatori Jesús ovejanã fake keskara mãchifã ãfe
afama mĩshti atiro nã fẽtsa aka ane Sión ano nia ẽ õia. Askatari ciento
keskafakĩri nãskaxõ yorafo tii ĩkitiro. cuarenta y cuatro mil afe yorafo afe
Keyokõi maifo tii anoafo ato yoia niafo ika. Ãfe ane Jesús yafi Epa Nios
iskafakĩ: “A yoinã keskara mã mapoki ãto ane femãnãki kenea ẽ õia.
rerafo mã nayofiax afianã mã otoa nã 2 Nãskatari nai mẽranoa meka efapakõi

fisti ifofakãfe. ‘Na nõko ifora,’ fakãfe,” ẽ nika. Faka põoitifã keskara ẽ nika, nai
ixõ ato yoia. 13 Afama mĩshti tsõa tiri ikai keskarari pachakõi ẽ nika. Meka
atiroma keskara ato ispa yorafãfe efapari ẽ nika yora ichapa
chanĩmara fanõfo. Nãskata yorafãfe ãto fanãikanaifono ãto manetiya ichapa rasi
ferotaifi nai mẽranoa chii fotomana. fanãikanaifãfe ẽ nika. Nã manetinĩ ãfe
14 Satanáõxõ nãskarifakĩ yorafo pãra ane arpa. 3 Fana fena tsõa nikayomisma
niosra fanõfo. Askafata ato yoia: “Nã Epa Nios ferotaifi fanãixõafo. Nãnoxori
yoinã põfe keskara retefiafono mã otoa nã cuatro Niospa onifanifãfe nikakani.
nã nimofonõfã faxõ inãkãfe a keskara Askatari nã veinticuatrofãfe nikakani.
faxõ,” ixõ ato yoia. 15 Nãnori ato yoiaino Nã ciento cuarenta y cuatro mil nono
mã nimofonõfã mãpeakano xãkaitiroma. mai anoa Jesús ato ifini, nãfãfe na fana
Askafiano Satanáõxõ xãkaima mekanõ, fena tãpitirofo. Tsoa fẽtsakai
askatari a siete mapoya mekayamaifo tãpitirofoma. 4 Nã ciento cuarenta y
ato retenõ. 16 Askata anã ato yoia cuatro mil yorafãfe nõko Ifo Jesús Ifokõi
iskafakĩ: “Maitio ikafãfe ãto mẽke famisfo. Afara chaka shinãtamaroko
kayakai aõri kenenõfo askayamakĩ ãto Jesúsnoa shinãfafãikani. Aato ato ifimis
femãnãki kenenõfo.” Nã yoinã põfe ato nãxonixakĩ Epa Nios yafi ãfe Fake
keskara fakafã mẽranoax kãiato ãfe ane Jesús Ifokõi fakanax ãfe yora inõfo. Ato
keneyamakĩ ãfe número ato kenemana. iyopaiyai ari afe fomisfo. Ato katoa afe
Keyokõi ato kenemana. Fakefo yorakaxõ ato yoiai keskara anõfo.
kenemata, xinifori kenemata, afama 5 “Nãfãfe chanĩkĩ yoimisra,” ixõkai tsõa

mĩshtifoyari kenemata, afaamaisfori atoõnoa yoitiroma. Jesúsnoax


kenemata, inafomari kenemata, inafori isharamisfo. Aõxõ afaa chakafamisfoma.
kenemana. Tsoa pishta finõmanama.
Keyokõi nã yoinã põfe keskarato ãfe ane Niospa ãfe ãjiri trespa yoiafo
atoki kenemana. 17 Tsõa nã ane 6 Askata ẽ õia Niospa ãjiri fẽtsa nai
keneyamaxõ afaa fitiroma. Askatari afaa mẽra ika fãsi keyakõi yoyakĩ keyokõi
inãmitsatiroma a piaifori tsõa fitiroma, yorafo maifo tii anoafo ato meka shara
a rapati yopaifori tsõa fitirofoma. yoia. Yorafo keyokõi yoita, xoko fetsafo
18 Nãskakẽ Niosxõ shinãsharatirofo nã tii yoita, nã meka fetsa fetsatapafãfe
yoinã põfe keskara ãfe número tãpitirofo. meka yoimisfori yoita, nã mani fetsafo
Ãfe número tãpixõ ãfe aneri tãpitirofo. Nã tiiri ato meka shara yoia. Epa Nios
yoinã põfe keskarafiax feronãfakekõi, ãfe nipanakaõnoa ato yoia. 7 Mekakĩ fãsikõi
número seiscientos sesenta y seis. ato yoia iskafakĩ: “Nios shinãkãfe.
485 APOCALIPSIS 14

Nikakõikãfe. A noikõikãfe. ‘Mĩ sharakõi, 13 Askata ẽ meka nika nai mẽraxõ ea


mĩ afama mĩshti mĩ atirora,’ fakãfe. yoiaito: “Ẽ mia yoiai keskara kenefe.
Iskaratĩa Niospa nã keyokõi Fatorafo nõko Ifo Jesúsnoax nai,
chakafamisfo ato omiskõimani. Nãato inimakõixikani,” ixõ ea yoia.
nai onifani, mairi onifani, fakafãri “Chanĩmakõi. Mã nakanax anã
onifani, faka sharari onifani. Nãskakẽ a omiskõitirofoma. Epa Niospa ato ama
noikãfe: ‘Mĩ nõko Ifo Nios sharakõi,’ keskara akõikanax, nãskakẽ
fakãfe,” ato faa. inimakõixikani. Nãfãfe fetsafo shara
8 Askata Niospa ãjiri fẽtsa mã mekai faxomisfono Nios atoki inimasharaxii.
keyoano fetsari nokotoshixõ iskafakĩ Akka Epaki nokoafono ato inãsharaxii,”
yoia: “Babilonia ano pexe rasi iyopaoni. ixõ Niospa Yõshi Sharapa yoia.
Iskaratĩa anã ano tsoa ikama. Nãnoxõ
yorafãfe afara chaka shinãpaonifo. Nã chakafamisfoki Nios õitifishkikõikĩ
Fetsafori afara chaka ato famapaonifo maifo tii anoafo ato ichanãfai ato
ato keskara inõfo. Askaifãfe Epa Niospa omiskõimaxii
ato omiskõimani anã ano inõfoma. 14 Akka ẽfe namapa õia keskara afianã
Nãskakẽ Babilonia anã anoma,” ixõ ẽ mato yoinõ. Ẽ afara fetsa õia nai kõi
Niospa ãjirinĩ nai mẽra ikato yoia. oxokõi kamaki feronãfake tsaokẽ ẽ õia.
9-11 Askata afianã Niospa ãjiri fetsari Ẽ õikĩ iskafaa: Xanĩfãfe maiti orokõi
nai mẽranoax nokotoshixõ meka fãsikõi maiya, askatari keno extea ikikõi tsoma
yoia iskafakĩ: “Fẽtsa nã yoinã põfe ika. 15 Akka ãfe ãjiri fetsa Nios kĩfiti
keskara yafi ãfe nimofo keskara pexefã anoax kaxõ fãsikõi yoia iskafakĩ:
nikakõikĩ yoimis iskafakĩ: ‘Nã ẽfe “Nã maifo tii ano mã fanafo õshia.
nioskõi,’ ixõ anori yoikĩ ãto mẽkeki Nãskakẽ iskaratĩa mã fanafo chetekani.
kenenifo, askayamakĩ ãto femãnãki na Akka mĩ keno exteato taxtexõ ichafafe,”
yoinã põfe keskarato ãfe ane keneafãfe faa. Nãnori yoifikĩ fanakõifoõnoa
Epa Nios atoki õitifishkikõixii. Nãfo yoiama. Niospa yorafoõnoa yoia
Niospa ato fãsi kerexkai omiskõimaxii. iskafakĩ: “Iskaratĩa keyokõi Jesús
Chii mẽra ato potafianokai chanĩmara faafo tii ifife Epa Nios fe ika
keyonakafoma. Jesús ãfe ãjirifo anoax ichanãkanax afe ĩpaxanõfo,” ixõ
sharakõifo feta õiaino a yoia.
omiskõipakenakafo mẽra Niospa ato 16 Askata nã nai kõi kamaki tsaoato

potaxii chakamãi famisfono, Nios ãfe kenopa fanafo taxtea keskafakĩ ãfe
nikakaspakakĩ. Pae meekakĩ sharaõxõ a chanĩmara faafo tii ifia afe
xatenakafoma. Tsõa ato ifitiroma, nã ĩpaxanõfo.
yoinã põfe keskarato ãfe ane ãto mẽkeki 17 Askata ẽ õia nai mẽranoa ãjiri

keneafono, askayamakĩ ato femãnãki fetsari Nios kĩfiti pexefã anoax kaito,
keneafo. Nãskakẽ pena tii ita, fakishchãi aatori keno extea ikiai tsomax. 18 Afianã
ita, omiskõixikani tenepakenakafoma,” ãjiri fetsari Nios kĩfiti mĩsa anoax kaa.
ixõ Epa Niospa ãfe ãjirinĩ yoia. Nãato Niospa maifo tii anoa koatiro.
12 Nãskakẽ efe yora mĩshtichi, mãto Nãatori keno extea ikiai tsomax fãsikõi
õiti inimamasharakãfe. Omiskõifikĩ mekayanã yoia: “Nã uva fimi mã
tenekãfe. Niospa noko yoini keskara pachiaki. Mextexõ ichafafe,” ixõ yoia.
akãfe. Nõko Ifo Jesús kachikiri Nãskarifakĩ Epa Niospa ãfe ãjiriõxõ a
fayamakãfe. nikakaspamisfo ichanãfaxii. 19 Nãskata
APOCALIPSIS 14–16 486

nã Niospa ãjirinĩ ãfe keno extea ikiai anoafori keyokõiõnoax mĩ ãto


tsomaxõ uva xatexõ ãfe tsinĩti mẽra xanĩfokõi ipanaka. Mĩ shinãmis
nanea ãfe ene fonõ. Nãskarifakĩ Niospa keskara mẽstekõi ikõina. 4 Ifo, keyokõi
ãjirifãfe nã Niospa meka nikakaspamisfo mikiki mesekakĩ mia
ato ichanãfai. Akka Nios atoki nikasharapainõfo. Mĩ afama mĩshti
õitifishkikõixõ ato omiskõimani. 20 Nios tsõa õiyomisma mĩ atiro. Keyokõi
ika anoxõ ato omiskõimanama. Iskafakĩ maitio anoafãfe anori yoipakexanõfo.
ẽfe namapa ẽ õiai keskara ea õimana. Mĩ fistichikai afaa chakafamisma. Mĩ
Fetsafãfe ato retexikani ãto imi ichapa shara fisti famis. Afetĩara mĩ ato
foxii. Askara tsõa õiyomisma. Ãto imifo apaiyaitĩa mĩ ato omiskõimaxii a
kamayofo tesanãkõixii. Ãto imi chaikõi chakafamisfo. Chanĩmakõi mĩ ato
trescientos kilometros foxii. Ato imi askafaxii. Keyokõichi mã fẽkaxõ mia
noakõi un metro ixii, nakirafekõi. shinãkani inimayanã fanãikani,
Nãskarifakĩ nã Epa Nios nikakaspamisfo ixõ yoiaifãfe ẽ nika.
omiskõixikani ato omiskõimanaitĩa. 5 Askata afianã ẽ õia nai mẽranoa Nios

ika anoa. Ea fẽpexona Nios ika ano ẽ


Epa Nios ãfe ãjiri siete afianã ato yoia mai õinõ. 6 Nios ika mẽranoax ãfe ãjiri siete
anoafo ato omiskõimanõ ichanãfo. Rapati oxokõi chainipa

15
1 Askata anã ẽfe namapa ẽ õia choshtama fafeai safeafo, oro õshi
keskara ẽ mato yoinõ. Afara keskarato xonexemeafo. Nãfãfe mai
fetsa tsõa õiyomisma nai mẽranoa ẽ õia. anoafo ato omiskõimakani omiskõinõfo.
Ẽ ratekõia. Akka Nios nã yora 7 Nãskakẽ nã cuatro Niospa onifaa fẽtsa

nikayospafoki õitifishkiki. Nãskakẽ ãfe Niospa ãfe ãjiri sietefo ato oro kecho
ãjiri siete ato yoia keyokõi mai anoafo inãakea. Nios nã nipanakato nã
ato omiskõimanõfo. Mã askafafono Epa Ifofaafoma mai anoafoki õitifishkikõikĩ
Niospari ato omiskõimani. Akka anã nã kechofo mẽra afara chakafo fospi faa
tsoaki õitifishkixõ, Niospa ato nãskaxõ chipo atoki ãjirifãfe
omiskõimatiroma. nachiakeaifono omiskõinofo. 8 Nios ika
2 Askata ẽ õia fakafã feroikima raka mẽra kõinĩfã nashfiai keskara. Niospa
chiiya osia keskara. Nãno yorafã rasi ãfe kerex shara a mẽra fospia. Nãskatari
niafo ika. Nã yorafãfekai yoinã põfe a mẽraxõ chaxasharai. Akka mai anoxõ
keskara ifofaafoma; ãfe nimofori nã Nios nikakaspamisfo Niospa ãjirifãfe
ifofaafoma; ãfe numerori ãto yoraki ato omiskõimakani omiskõinõfo.
keneafoma. Nãfãfe ato finõkõiafo. Nã Nãskakẽ a ato omiskõimanai xateamano
fakafã feroikima raka chiiya osia tsoa Nios ika ano ikitirofoma.
keskara a kesemẽ maniafo. Epa Nios ato
Nikayospafo Niospa ato
tii maneti inãpakea. Nã maneti ãfe ane
omiskõimani omiskõinõfo
arpa. 3 Taeyoi Nios yonoxomiskõi Moisés

16
ipaoni. Nã Moisés ãfe rãfifo finõkõiax 1 Askata Nios ika ariax fãsi

fanãini keskara nãskarifiai ãto arpa mekaito ẽ nika. Niospa ãjirifo


tsomakaxõ Jesús shinãkakĩ fanãikani a siete ato yoia iskafakĩ: “Niospa a
Moisés fanãini keskara iskafakakĩ: nikakaspamisfo mai ano ikafo atoki
Ifo, mĩfi Nioski. Mĩ afama mĩshti õitifishkikĩ nã kechofo mẽra afara
atiro. Mĩ amis keskara sharakõi. Tsoa chakafo fospi faa atoki nachitakãfe,” ixõ
fẽtsakai atiroma. Mĩ mai fetsa ato yoia.
487 APOCALIPSIS 16

2 Nikakaxõ Niospa ãjiri fẽtsa taefakĩ xiniki nachia. Akiki nachiano xini chii
ãfe kecho mẽranoa nai mẽraxõ mai ano keskara ikano yorafo koofafo. 9 Xini
nachia. Nãskatari nã yoinã põfe xanakõiaino yorafo koofafo. Kookani
keskarato ãfe ane ãto mẽkeki omiskõiafo. Mã tãpiyomisfo Niospa ato
keneyamãkĩ ãto femãnãki keneafo, ãfe omiskõimafiaino ãto chaka xateafoma.
nimofo keskarari ifofaafo nãfo kooyoi Nios Ifofatamaroko. Iskafakĩ yoimisfo:
fetsekaxõ paekõi meexikani. “Niospa noko chakafai. Nios chakakõi,”
3 Askata afianã Niospa ãjiri fẽtsa ãfe ixõ yoiafo. “Nios shara. Afama mĩshti
kecho mẽranoa nai mẽraxõ fakafãnaki fatiro,” ixõkai tsõa anori yoipaikanima.
nachia. Mã nachiano fakafã õsinãtana 10 Askatari Niospa ãfe ãjiri fẽtsa Nios

nã yora reteafono ãfe imi foa keskara. ika arixõ ãfe kecho mẽranoa nã yoinã
Nãskakẽ keyokõi nã fakafã mẽranoax põfe keskara chakakõikĩ afe ikafokiri
nai fetseafo. atoki nachia. Nachiano nã yoinã põfe
4 Askata afianã Niospa ãjiri fẽtsa ãfe keskara ifofaafo ika ano fakishkõi ika.
kecho mẽranoa nai mẽraxõ fakafoki Nãskakẽ keyokõichi paekõi meafo, aripe
nachia, askatari mai mẽranoax faka iyanã. 11 Nãskai omiskõifikakĩ ãto chaka
tsekeaifokiri nachia. Nachiaino fakafo fe xateafoma. “Niospa noko iskafai. Nios
mai mẽranoax faka tsekeaifo fe imi chakakõi,” ikaxõ ãto chaka xateafoma.
keskara osiafo. 5-6 Askatari Niospa ãfe 12 Askatari anã Niospa ãjiri fẽtsari nai

ãjiri fetsa mekaito ẽ nika. Nã faka mẽraxõ ãfe kecho mẽranoa faka efapa
kexemisto iskafakĩ yoia: “Epa Niosi, mĩ ãfe ane Eufrates kamaki nachia. Mã
tsoa onifataima mĩ iyopaoni. Nãskakẽ nachiano nã Eufrates netsorisatana.
nã mĩ iyopaoni keskarari iskaratĩari mĩ Nãskakẽ xanĩfofo xini oaikirinoax
nĩpanaka. Mĩ shara fisti amis. Aicho, fekani, mã Eufrates netsokõiano, ãto
iskaratĩa nã mia nikakaspamisfo mĩ ato sorarofo feta pokeferakani.
omiskõimani chanĩmakõi. Ãto chaka 13 Askatari ẽ niafaka chakakõifo tres

xatekaxõ mĩ Fake Jesús Ifokõi fanõfo, fexko keskara ẽ õia. Fetsa ronõfã
mĩ meka ato yoimisfori nã Jesús keskara nã Satanás ãfe ãxfa mẽranoax
Ifofaafãfema ato reteafo. Nãskakẽ nã kãikaina, fetsari nã yoinã põfe keskarato
mia Ifofaafoma mĩ kopikiri ato namai ãfe ãxfa mẽranoax kãikaina, fetsari: “Ẽ
chanĩma. Mefe yorafo omiskõimamisfo. Niospa meka ẽ mato yoimisra,” iki, a
Nãskakẽ ato kopikiri nã mia Ifofaafoma chanĩmisto ãfe ãxfa mẽranoax kãikaina.
mĩ ato omiskõimani omiskõinõfo. 14 Nã tres niafaka chakafãfe tsõa afaa

Chanĩmakõi ato omiskõimani,” ixõ õiyomisma keskara afama mĩshti yorafo


Niospa ãjirinĩ yoia. ispafo. Keyokõi xanĩfofo a ano fokani
7 Askatari Nios nai mẽra ika anoa nã ato ichanãfanõ nõko Ifo Jesús afe yorafo
kĩfiti ano fistixõ Epa Nios kĩfimisfo anoa retenõfo. Nãskatari nõko Niospa afama
ẽ fetsa nika yoikĩ iskafaito: “Nõko Ifo mĩshti famisto afe yorafo ispaxii.
Nios, mĩ ãjirinĩ yoia keskara 15 Askatari nõko Ifo Jesús ato yoiaito ẽ

chanĩmakõi. A mia nikakaspamisfo mĩ nika iskafakĩ ato yoia: “Ea nikakãfe.


ato omiskõimatiro. Chanĩma, mĩ Yometso tsõa yoiyamano koshikõi pexe
mẽstekõi ixõ mĩ ato omiskõimani,” ixõ mẽra ikirisatiro afara onexikĩ.
yoia. Nãskarifakĩ ẽ tsoa tãpimanima nã ẽ
8 Askata Niospa ãjiri fẽtsa Nios ika matoki nokoaitĩa. Ẽ matoki samamashta
arixõ ãfe kecho mẽranoa afara chaka nokorisai. Mã itipinĩsharakaxõ ea
APOCALIPSIS 16, 17 488

manasharakanax inimasharaxikani. Kẽro feromakõi keskarafo Nios


Akka tsoa itipinĩsharayamano ẽ matoki nikakaspakani. 2 Akka keyokõi xanĩfofo
nokoaitĩa keyokõi yorafãfe ea õikani maifo tii anoafo ato fe chaka imisfo.
afãfekai ea Ifofasharama. Nãskakẽ Nãskakẽ atoõnoax afori chakakõifo
rãfikõitirofo,” ixõ yoia. ikafo. Nã kẽro feromakõi keskara ikafo
16 Nãnori nõko Ifo Jesús yoifiano nã chakafakani. Akka nã Niospa ato
tres niafaka chakafãfe keyokõi xanĩfofo omiskõimaxiai keskara ẽ mia õimanõ,”
maifo tii anoafo ichanãfaa Niospa ixõ ea yoia.
yorafo retepaikĩ. Ato ichanãfai nã mai 3 Ea askafaino ẽ anã namakẽ õia

ãfe ane israelifãfe mekapa Armagedón keskara ẽ õia. Epa Niospa Yõshi
famisfo anoxõ. Sharaõxõ ãjirinĩ ea iyoa tsõa istoma ano
17 Askata Niospa ãjiri fẽtsa anã nai ea iyoa. Nãnoa kẽro ẽ õia yoinã põfe
mẽraxõ ãfe kecho mẽranoa nachia. Mã õshikõi kamaki tsaokẽ. Nã yoinã põfekõi
nachiano Epa Nios meka fãsikõi iskai: ãfe yora tiixõ ane ichapato kenea ika.
“Mẽ keyokõi aka,” ixõ yoiaito ẽ nika. Keyokõi nã anefo kenekĩ Nios mekafakĩ
18 Askatari fãsikõi kana piishikai ita, chakafaa. Nã yoinã põfe ãfe mapo
afarafo pachakõifo ita, nai tiri iki ikai sieteya. Ãfe mãxo diezya. 4 Nã kẽromã
ita, mai naya naya ita, askarafokai tsõa sama chainipa yafi nana õshi safea ika.
õiyomisma. Nã feronãfake onifakĩ Oro fakka fakka ikai keskara safea.
taefanitĩa tsõa mai naya naya iki Askatari makex keskara fakka fakka ikai
finakõiaito askara tsõa õiyomisma. sharashta yafi fetsa ãfe ane perla
19 Akka nã Babilonia anoax mai naya oxoshara, nãri safea ika. Nã kẽromã
naya ikaino mai tres kaxketani. Maifo tii kecho oro tsoma a mẽra afara chakakõi
anoari ãto pexe rasi nã mai naya naya naneato, a mẽra nanea keskara yorafo
ikaino maokomea. Nã Babilonia anoafo afara chakakõi fetsa fetsatapafo
anã Niospa shinãni afara chakafama. Ãto mẽra nanexõ ato afara
chakafamisfono. Nãskakẽ atoki chaka shinãmana. Ato pãemata,
õitifishkikõikĩ ato omiskõimani chanĩmis ato imata, ãto ãfima
omiskõinõfo. 20 Nãskatari nã mai chotamisfo ato imata, ãto fenema
toomãfã anoafo yamarisatana. Keyokõi chotamamisfo ato imata, nãskara
mãchifãfori yamarisatana. 21 Nãskatari chakakõifos ato imamis. 5 Ãfe femãnãki
oi nami matsi tokorofo efapakõi ãfe efe kenea keskara tsõa tãpimisma. Iskara
cincuenta kilo nai mẽranoax yorafoki kenea: “Babilonia anoafo tsoa
pakea. Askafiaito õikakĩ ãto chaka keskarafoma. Nã kẽro feromakõichi
xateafoma. “Nios chakakõi. Na oi nami Nios nikakaspai keskarafo. Nãskakẽ
efapakõi nokoki potai,” ixõ yoiaifãfe ẽ fetsa fetsatapafo chakafakĩ
nika. finakõimisfo,” ixõ kenea. 6 Nã kẽro
feroma keskarato Jesús chanĩmara faifo
Mai fetsa anoafo kẽro feroma keskarafo ichapakõi ato retea inimayanã. Nãskaito

17
1 Askata anã ẽfe namapa ẽ õia. õikĩ tãpia. “Choo, na kẽromãtsi ato
Afara afeskara ixiai keskara anã retemiski,” ixõ ẽ shinã. 7 Ẽ askaito
ea õimana. Nã Niospa ãjiri sietepa Niospa ãjirinĩ ea iskafaa: “¿Afeskai mĩ
kecho tsomafo ikafo akka fistichi ea ratemetsamaimẽ? Ẽ mia yoinõ, ea
yoia: “Niri ofe. Na pexe ichapa rasi nikapo. Na kẽro yafi nã yoinã
fakafãfo chaimashta anoafo chakakõifo. keskaraõnoa ẽ mia yoinõ. Na yoinã põfe
489 APOCALIPSIS 17

keskara siete mapoya askatari diez keskara nõ atiro,’ ixõ nã diez


mãxoya tsõakai askara tãpiyomisma. xanĩfofofãfe nã feronãfake yoinã põfe
Akka iskaratĩa ẽ mia tãpimani. 8 Nã keskara yoikani. 14 Nãskaxõ nã
yoinã põfe mĩ õiai yoinãkõima. Nãfi feronãfake yoinã põfe keskarato nõko
xanĩfo efapa chakakõi. Nãato Nios Ifo Jesús afe yorafoya noikaspai,
nikakaspamis. Taeyoi niyopaoni. Anã xanĩfofo fetsafãferi ato noikaspaxikani.
iskaratĩa niama. Askafiax chipo nã Nã yoinã põfe keskarato nã diez
niafaka chakafo kinĩfã mẽra ika anoax xanĩfofo feta Jesús yafi afe yorafo
kaixii. Nãnoax kãifekẽ Epa Niospa a retepaikani. Retemapaifiaifono Jesús
omiskõipakenakafo mẽra potaxii anã ato kanãxii. Niospa ato katoa afe yorafo
anoax faki kanakama. Akka nã taefakĩ kena a Ifofamisfo. Nãfãfe afara
mai onifakĩ taefanitĩa yorafãfe ãto anefo afeskarafiaito nõko Ifo kachikiri
Niospa ãfe kirika keneni, nãfo afe famisfoma. Nõko Ifo Jesús xanĩfo
ipanakafo. Akka a ãfe kirikaki ãto anefo fetsafori ato ĩkitiro. Nõko Ifo finakõixõ
keneama, afo Nios fe ipanakafoma. keyokõi ato ĩkitiro. Akka tsõakai nõko
Nãfãfe yoixikani iskafakakĩ: ‘¡Kee, Ifo Jesús finõtiroma,” ixõ nã Niospa
õikapo! Mã nafianixakĩ afianã mã otoa,’ ãjirinĩ ea yoia.
ixõ yoixikani. 15 Askano afianã ea yoia iskafakĩ:
9 “Akka fẽtsa Niosxõ mẽstekõi shinãkĩ “Na mĩ õiai nã kẽro feromakõi
nãato nã ẽ rama kenea keskara tãpitiro. keskara, fakafã femãkĩa tsaoa nã
Nã yoinã põfeõnoa ẽ mato yoinõ, ea fakafãkai fakafãkõima, askatari
nikasharakãfe. Ãfe mapo siete yorafo mai fetsa anoafo, meka
mapokõima. Nã siete mapoxõ fetsayafo. 16 Nã diez xanĩfofo feta nã
xanĩfoõnoa noko tãpimai. Nã ikafo siete xanĩfo yoinã põfe keskarato nã kẽro
mãchifã. Nãnori nã kẽro feroma ika. feroma keskarakaxõ
10 Cinco xanĩfofo anã anoma. Mã nanifo. noikaspakõixikani. Keyokõichi ãfe
Fisti iskaratĩa nia. Fetsari chipo ixii afara fĩaxikani anã aya inõma.
xanĩfoi. A chipokõi xanĩfoxiai xanĩfoi Nãskakẽ anã tsoa nã kẽro feroma
chaima. 11 Nã yoinã põfe keskara õshi ẽ keskara fe ipaikanima. Poomãnã
mia yoia, ari yoinãkõima, xanĩfo chaka retexõ koshi pikĩ keyotiro.
fetsa. Nã xanĩfo siete ipaonifo keskara Nãskafakĩri nã diez xanĩfofo feta nã
nãri chakakõi. A iyopaonikai iskaratĩa xanĩfo yoinã põfe keskarato nã kẽro
anã xanĩfoma. Nãskakẽ nãri fetsafo fe feromakõi keskara chakafaxikani
omiskõipakenakafo mẽra kai anoax anã omiskõimayanã. Askafaxõ chĩi
kãinakafoma. koofaxikani anã ninõma. 17 ‘Mĩ noko
12 “Askatari nã mãxo diez mĩ õiai yoiai keskara nõ atiro,’ ixõ nã diez
mãxokõima. Nãõxõ diez xanĩfofo noko xanĩfofofãfe xanĩfo yoinã põfe
tãpimani. Nãfo xanĩfofo iyoafoma. keskara yoikani. Akka Niospa anori
Chipo mani fetsafo anoax nã diez ãto ato shinãmana a apaiyai keskara
xanĩfofo itirofo. Na yoinã põfe keskara fanõfo. Askata taeyoi Niospa yoiyoni
fe xanĩfo ixikani. Askafikanax xanĩfoi nã inõpokoai keskara nãskarakõi ixii.
chai samaraka kanima. 13 Nãskakẽ nã 18 Na kẽro feromakõi keskara mã õiai

diez xanĩfofofãfe shinãmisfo: ‘Na yoinã kẽrokõima, akka nã pexefã rasi


põfe keskara nõko xanĩfo iki kiki,’ ixõ Babilonia keskara. Babilonia anoa
shinãkani. Nãskakẽ, ‘Mĩ noko yoiai yorafo chakakõifo. Nãfãfe manifo tii
APOCALIPSIS 17, 18 490

anoa ato ĩkinãno ato chakafakani ato Nõkai oa kẽro ifomafa keskarama. Nõ
keskara ikaxõ,” ixõ Niospa ãjirinĩ ea omiskõitiroma. Askatamaroko nõ
yoia. isharapakenaka,” ixõ kakapaimisfãfe
yoimisfo. Akka Epa Niospa ato fãsi
Ãjiri fẽtsa yoia iskafakĩ: “Iskaratĩa omiskõimani omiskõikakĩ tenẽnõfoma.
Babilonia pexe rasi mã keyoa,” ixõ yoia Akka nã ea chanĩmara faafãfe, ea

18
1 Askata anã ãjiri fetsa nai nikasharakãfe. Epa Niospa mã ato
mẽranoax mai ano fotoaito ẽ samamashta omiskõimani anã
õia. Epa Niospa yoia nã xanĩfo fẽtsari isharayamanõfo. Atiri ẽ ato namai,
afama mĩshti atiro. Nãato chaxaito atiri ẽ ato omiskõimani, a piaifori ato
maifo tii anoxõ õikani. 2 Fãsikõi yoia kẽyoi. Nãskakẽ fonãikani. Nãskatari
iskafakĩ: atiri ẽ ato koofaxii kooi fetsenõfo.
Pexefã rasi Babilonia anoafo mã Tsõa atiroma keskara Epa Niospa
keyoa, anã anoma. Iskaratĩa anã ano afama mĩshti atiro. Nãskakẽ Epa
tsoa ikama, askatamaroko niafaka Niospa mato yoi iskafakĩ: “Efe yora
yõshi chakakõifo ano ika, askatari mĩshtichi, Babilonia anoafo keskara
peya yõshi chakakõifori ano ika. 3 Nã iyamakãfe. Ato fe rafeyamakãfe. Ato
kẽro chakapa yorafo ato mãmã pae feta chakafayamakãfe ẽ ato
ayamatiro keskafakĩ, nãskarifiakĩ nã omiskõimanai keskafakĩ, matori ẽ
Babilonia anoafãfe yora fetsafo mai omiskõimanõma,” ixõ Epa Niospa ato
fetsa anoafo ato afara chakafamafo yoixii kiki,
ato keskara inõfo. Ãto xanĩfofori ato ãjirinĩ faito ẽ nika.
askafamafo. Askatari afara sharafos 9 Askano Babilonia kooaino mai fetsa

fichipaimisfo. Nãskakẽ a afama anoafãfe ãto xanĩfofofãfe õikakĩ


mĩshtifo ato minimisfo, afara manoxikani. Nãfãferi Babilonia anoxõ
ichapayakõifo, afara chakafakĩ tãpinifo. Nãskakẽ ato
ixõ yoiaito ẽ nika. Niospa inapa askara feta Epa Nios chakafakakĩ potakani
ato yoia a Niospa keyoxiai a Babilonia afara chakafaxikakĩ. Nã Babilonia anoa
anoafo. keskarafori afãfe afama mĩshti ichapa
4-8 Yoikĩ askafatanaino nai mẽranoax fimisfo. 10 Babilonia kooaino nã xanĩfofo
mekaito ẽ meka fetsa nika iskai ratekõixikani chai inoaxri fetsafo
mekaito: mesexikani.
Babilonia ano ikafãfe fãsi afara ¡Ooa! Babilonia anoafo fato yora
chakafakĩ finakõiafo. Nã afara fetsafo keskarafoma. Mã
chakafamisfo Epa Niospa ato õia tãpikõisharafikẽ samamashta Epa
chakakõifaifãfe. Nãskakẽ ato Niospa mato omiskõimani mã kooi
omiskõimaxii. Nã Babilonia anoafãfe fetsenõ. ¡Keexto! Koshikõi Babilonia
fetsafo afara chakafamamisfono afori. mã kooi keyoa. Nõri iskayamapainõ,
Epa Niospa ato omiskõimakĩ ixõ shinãkani xanĩfofofãfe ratekõiyanã.
finakõixii omiskõinõfo. Nã Babilonia 11 Nãskatari maifo tii anoafo ãto afama

ano ikafãfe ãto shinã mẽraxõ mã mĩshtifo minimisfo oiaxikani


shinãfo iskafakakĩ: “Nõ Nios yopaima. shinãmitsakani. “¡Ooa! Mã Babilonia
Afara fetsafori nõ yopaima. Nõ kooi keyoa. Iskaratĩa anã nõko afama
isharakõimis. Oa xanĩfokõi isharamis mĩshtifo noko tsõa fĩatiroma. 12 Nõko
keskara nõri nãskamis, xanĩfo keskara. oro õshishara fĩayamata, a kerexkõi
491 APOCALIPSIS 18

fakkai fakkaisai fĩayamata, nõko Nãskarifiai nã kanõanãfã ãfe ifofãfe


tokirinĩ fakeshta fakkai fakkaisai shinãkani, a kanõanãfã mẽra fomisfãferi
fĩayamata, nõko tokiri fetsa ãfe ane shinãkani, a kanõanãfã nexa
perla fĩayamata, nõko sama yonomisfãferi shinãkani, a kanõanãfã
sharafinakõia fĩayamata, nõko sama mẽra fokaxõ, ato afama mĩshti minikaxõ
nana shara fĩayamata, sama fetsa kori fimisfãferi shinãkõikani. Babilonia
fetsatapafo fĩayamata, nõko ifi nakas kooaito chai ixõ õikani manokakĩ
sharakõi fetsa fetsatapafo fĩayamata, shinãxikani. “¡Ooa! Fato pexe fetsakai
tokiri keskara kerexkõi oxosharakõi ãfe Babilonia keskarama. Na Babilonia
ane mãrfil nãato afarafo onifaa fistiõxõ kanõanãfãnẽ ãfe ifofãfe kori
fĩayamata, afe keskarara ifi sharakõifo ichapa fimisfo. Akka a aya imisfo
fĩayamata, firo shara ãfe ane bronce koshikõi mã keyoa,” ixõ a kanõanãfãõ
fĩayamata, keno fetsa ãfe ane firo yonomisfãfe yoixikani.
fĩayamata, tokiri ãfe ane mãrmõlo 20 Askaifono keyokõi Epa Nios ika

fĩayamata, nãfo kopikõifo noko anã anoafo inimakãfe. Babilonia anoafãfe a


fĩakanima. 13 Akka nõ pĩchamis afama Jesús chanĩmara faafo ato
mĩshtifoya osixõ, nã itsa sharafoya fetsa omiskõimamisfo, Epa Niospa ato kopikĩ
fetsatapafoya osixõ, afo noko tsõa omiskõimaxii. Nãskakẽ keyokõi a Jesús
fĩatiroma. Askatari a nakas shara ãfe chanĩmara faafo fe, Jesúsxõ ãfe meka
ane incienso, fetsari mĩrra, fetsari yoipaonifo fe, a Niospa meka inõpokoai
pirofomã, fetsari vinõ, fetsari xini, yoimisfori inimakãfe.
fetsari arinã, fetsari trigo, askatari nõko 21 Akka Epa Niospa ãfe ãjiri fetsa

yoinã inafori ovejari, kamayori, nõko mitsisipakõichi tokiri efapakõi


karori, yonomatifori, nãfo noko anã tsõa fininĩfofãta fakafã mẽra potaxõ yoia
fĩatiroma. 14 ¡Ooa! Babilonia anofãfe nã iskafakĩ: “Na tokiri kerexkai ẽ potai
afara fetsa fetsatapafo fichipaikakĩ anã keskafakĩ, nãskafakĩri Epa Niospa na
fitirofoma. Keyokõi afara sharafo pexe rasi anoafo Babilonia kerexkai
fichipaikakĩ mã fimis anã anoma mã omiskõimana kooi keyonõ. Mã
fenokõia anã mã fipanã. Mã afaa keyokõikanax anã ano tsoa ikima.
yopakima mã fimis. Mãkai anã fitiroma. 22 Nãskakẽ anã Babilonia anoax

Keyokõi nã mãtonã mã keyoa,” ixõ nã manetifo, xãitifo, maneti fetsafori, afo


inãmitsamisfãfe yoixikani. anã tooxikama. Askatari anã tsoa
15 Nã mai fetsa anoa fẽkaxõ afama fanãikama. Tsõakai anã ato
mĩshti minikaxõ kori ichapa fimisfãfe nikatirofoma. Askatari a yonomisfo anã
mã noko kaxõ chaima nĩxõ ato õikani, ano ikafoma. Askatari a aõ xiki reneaifo
ratekõiyanã, oiakani, askatari nõ anã nikatiroma. 23 Anã luzri
shinãmitsakõikani. 16 Yoikĩ iskafaxikani: õtapakenakama. Feronãfãke kẽro fiaino
“¡Ooa! Fato fetsakai Babilonia anoafo inimaifãfe mã nikamis keskara anã tsoa
keskarama. Ato fe yorafãfe rapati askara mã nikapakenakama. Babilonia
sharakõifo safeafo. Rapati õshi sharafo, anoa a inãmitsamisfãfe tãpikõikani.
askatari oro teoti safeafo, tokiri fakkai Nãfãfe ichapakõi fimisfo. Askatari
fakkaisai keskarari menexemeafo, koshoiti tãpixõ yora fetsafo pãramisfo.
perlari askari faafo. 17-19 Koshikõi na Askafikanax mã keyoafo.
afama mĩshtisharafo mã keyokõia,” ixõ 24 “Babilonia anoafãfe a Niospa meka

yoixikani. yoimisfo, fetsafori a Jesús chanĩmara


APOCALIPSIS 18, 19 492

faafo, fetsafori mai fetsa anoafo ato 5 Askata Epa Nios tsaoa anoa ẽ meka
retemisfo Jesús õikaspakakĩ. Niospa fetsa nika iskafakĩ yoiaito:
meka mato yoipaifiaifono mã ato Epa Nios yonoxomisfãfe
nikakaspamiskẽ, Niospa mato xanĩfofofãfe askatari afamafofãfe
omiskõimana,” ixõ Niospa ãjirinĩ yoia. mato Niospa yoia keskara mã
apaikõimis. Mãri Epa Nios yoikãfe
Nios ika anoax fanãiki iskakani: “¡Aicho! iskafakĩ: “¡Aicho! ¡Epa Niosi, mĩ
Nõko Ifo Nios sharakõi,” ikaxõ Niosnoa sharafinakõia!”
afara sharafo fanãikani ixõ yoiaito ẽ nika.

19
1-2 Askata nai mẽra ikafo
Feronãfake ãfiyakĩ fista atiro inimakĩ.
ichapakõi ãto meka ẽ nika,
Nãskarifakĩ Jesús nai mẽraxõ noko fista
fãsikõi iskaifãfe:
axoxii nokoki inimakĩ
A fetsafãfe chakafamisfo Epa
Niospa ato omiskõimani. Chanĩmakõi, 6 Askatari ẽ anã nika yõrafã rasi

ato omiskõimani. ¡Aicho! Nõko Ifo mekaifãfe nã fakafã poo ikai keskara,
Nios fãsi sharakõi. Nãato nõko chaka askatari fãsikõi nai tiri ikai keskarari ẽ
noko soaxona nõ afe nĩpaxanõ. Aõnoa nika ãto meka:
fisti nõ yoitiro iskafakĩ: “Mĩ nõko ¡Aleluya! Nõko Ifo Nios tsõa
Ifokõi. Fato fetsakai mia keskarama atiroma keskara afama mĩshti fatiro.
afara sharafamis. Mĩ sharaõxõ mĩ Nã nõko Xanĩfo finakõia. Maifo tii
afama mĩshti fatiro,” ixõ keyokõichi anoafo noko ĩkitiro. ¡Aicho! ¡Nõko Ifo
yoipakenakafo. Epa Niospa Babilonia Nios sharafinakõia! 7-8 Akka
anoafo atoõnoa iskafakĩ yoia: “Nã feronãfãke kẽro fiaino nã kẽro
Babilonia anoafo nã kẽro feromakõi inimakõi itipinĩsharatiro ãfe fene fe
keskarafo. Nã chakafamisfoõxõ maifo fianãxiki. Nãskarifiai nõko Ifo Jesús fe
tii ano ikafori ato chakafama. Nãskakẽ iskaratĩa afe yorafo afe ipanakafo.
Babilonia anoafãfe ea fãsi chakakõi Akka afe yorafo mã itipinĩsharafo afe
famisfo. Efe yorafori ato ipaxakakĩ. Akka ãfinĩ ãfe fene
omiskõimakani nanõfo. Nãskakẽ ẽ ato inimamapai itipinĩsharatiro. Sama
kopia omiskõimakĩ,” ixõ Epa Niospa fena sharakõi patsaxõ safetiro afe
yoi, fianãxikĩ. Nãskarifiakĩ nã Jesús
ixõ yoiaifãfe ẽ nika. 3 Afianã meka Ifofamisfãfe itipinĩshara fatirofo. Epa
fetsari ẽ nika nai mẽranoafãfe yoiaifãfe Niospa ato shara fapaikĩ, ato chaka
iskafakakĩ: soaxoni Jesús fe ĩpaxanõfo. Nãskakẽ
¡Aicho! Nõko Ifo fãsi sharakõi. nõ inimai. Tsoa fetsakai mia
Afaa chakafamisma. A chakafamisfo keskarama afara shara famis,
chanĩmakõi ato omiskõimani. Ato ixõ yoiafo. Niospa yorafãfe Jesúsxõ
chiifã mẽra potano afo kooi fetsafo sharafamis. Nãskakẽ Niospa ato
nishpapakenakafoma, rapati sharafinakõi safemana Jesús fe
ixõ yoiaifãfe ẽ nika. ipasharanõfo.
4 Askanori Epa Nios tsaoa ano nã 9 Askatari ãjirinĩ ea yoia: “Ẽ mia yoiai

veinticuatro xanĩfori nã Nios onifani keskara kenefe iskafakĩ: ‘Ẽfe Fake Jesús
cuatro a nãmã feopakekafakĩ iskafakĩ iskaratĩa keyokõi afe yorafo ichanãfai
yoiafo: “Askapainõ. ¡Aicho! ¡Nõko Ifo afe ĩpaxanõfo. “Niri fekãfe,” ato faino,
fãsi sharakõi!” ixõ yoiaifãfe ẽ nika. nikakanax inimakõikani. Nãskakaxõ ẽfe
493 APOCALIPSIS 19

Fake feta pikani afe ipaxakakĩ,’ ixõ Epa pãtsaxona keskarafo. 15 Ãfe axfa
Niospa yoia. Nãskakẽ Epa Nios ãfe mẽranoa keno chainipa ikiaikõi ẽ õia.
meka mã chanĩmara fatiro,” ixõ ea yoia. Akka ãfe kenoma, ãfe meka. Ãfe
10 Ea yoiaino ẽ a nãmã feopakekafana, mekapas maifo tii anoafo
“Mĩ fãsi sharakõi,” ixõ yoixiki. Ẽ nikayospamisfo omiskõimani. Maifo tii
askafaino ea yoia iskafakĩ: “Ea ato ĩkinã, fetsafo nikayospamisfo ato
askafayamafe. Ẽri Nios yonoxomiski mĩ kerexkai omiskõimakõi. Ãfe meka
axomis keskafakĩ, a Nios Ifofaa nikakaspamisfono Nios õitifishkikõini.
fetsafãferi askafamisfokĩ. Jesús mato Akka Jesúsxõ ato omiskõimani,
yoiai keskara mã kachikiri famisma. omiskõipakenakafo mẽra ato potaxii.
Nãskakẽ Nios fisti nãmã nõ feopakekafã 16 Jesús ãfe ane fetsa ãfe rapati

yoitiro: ‘Mĩ fãsi sharakõi. Mĩ ẽfe Ifokõi,’ chainipaki kenea mãnãkiri keneta
ixõ anori fisti nõ yoitiro. Nã Niospa maikiriri kenea iskafakĩ: “Xanĩfo maifo
meka yoimisfãfe yoimisfo keskarifakĩ ẽri tii anoa ãto Xanĩfo finakõia, askatari ãto
Jesúsnoa yoimis Epa Niospa ea Ifo finakõia,” ixõ kenea.
shinãmanaino,” ixõ ãjirinĩ ea yoia. 17-18 Askatari ẽ õia ãjiri fetsa xini ano

nĩxõ fãsikõi yoia iskafakĩ: “Xanĩfofo


Jesús mai ano afianã oxiai keskara yoi ikaino, sorarofo ãto xanĩfofo ikaino, ãto
11 Akka ẽ anã ẽfe namapa õia keskara xanĩfofo fe rafea ikaino, feronãfakefo
anã ẽ mato yoinõ mã tãpinõ. Epa Nios mitsisipafo ikaino, kamayofo ikaino, a
ika anoa nai mẽranoa ẽ õia. Fepoti kamayofo kamaki tsaoafo ikaino,
fepekemea keskara ẽ a mẽra õia. keyokõi Niospa meka nikakaspamisfo
Nãskara Epa Nios ika ari xafakĩakõi ẽ ikaino, ato yonomatifoma ikaino, a ãto
õia. Nãno kamayo oxokõi ẽ õia. Nã yonomatifo ikaino, yora afamafori
kamayo kamaki Jesucristo nõko Ifo ikaino, a yora finakõiafo ikaino, keyokõi
tsaoa. Ãfe ane ichapa. Ãfe ane rafeõnoa Niospa ato namaxii,” ixõ yoia. Nãskakẽ
ẽ mato yoinõ. Fẽtsa, “Nã Yoia Keskara ishpifo ato yoia: “Fekãfe ãto nami
Akõimis.” Akka ãfe ane fetsari, pixikakĩ,” ixõ nã ãjirinĩ ishpifo kena.
“Chanĩmisma.” Nãato chanĩmakõi yora 19 Askatari afianã ẽ õia a nõko Ifo

chakafo omiskõimani. Niospa meka Jesús noikaspai nã yoinã põfe keskara


nikakaspamisfono a omiskõipakenakafo yafi maifo tii anoa xanĩfofo ãfe
mẽra ato potaxii. 12 Ãfe fero rafe chii sorarofoya ẽfe namapa õia keskara ẽ
xofisai keskara. Fakishi chii xofisaino õia. Mã ichanãfo Jesús ãfe kamayo
yõra õisharatiro. Nãskarifakĩ nõko Ifãfe kamaki tsaokẽ afe yorafoya retepaikani.
yorafãfe ãto õiti mẽraxõ shinãifo 20 Akka ato retetamaroko Jesús ato

keskara tãpia. Xanĩfãfe maiti sharakõifo achia chiifã mẽra ato potaxiki. Nã ato
ichapakõi maiafo ika. Ãfe femãnãki ãfe pãramisto, “Ẽ Niospa meka mato
ane kenea. Ares fisti nã ane tãpia. yoimis,” ifiax ãa chanĩmis. Nãato na
13 Rapati chainipa safea. Nã rapati imiki yoinã põfe keskaraõxõ tsõa atiroma
momoa. Nãskara õikĩ ea shinãmana keskara famis Satanás yõshixõ. Nãskaxõ
Jesús noko nãxoni. Ãfe ane fetsari, keyokõi yorafoki kenea nã marakkaõxõ
“Niospa Meka,” famisfo. 14 Afe yorafo yoinã põfe keskara tãpixikani. Nãfãfe
nai ariax kamayofo oxokõi kamaki ãto yoimisfo iskafakakĩ: “Mĩ ẽfe nios. Ẽ mia
Ifo kachiori fokani. Ãto rapatifo oxokõi noi,” ixõ anori yoinã põfe keskara
chainipa safeafo. Nã rapati oxokõi rama yoimisfo. Akka nã ato pãramisto yõra
APOCALIPSIS 19, 20 494

atiroma keskafakĩ afama mĩshti faito otokaxõ Jesús feta maifo tii anoafo mil
nãfãfe õiafo. Nãskakẽ ato pãrakõia. Nã xinia yorafo tii ato ĩkinãfo. 5 Nãfo mã
yoinã põfe keskara fe nã ato pãramis otoafono mã mil xinia keyoano fetsafori
naafomano iriyafi Jesús ato chiifã mẽra Epa Niospa ato otoaxii. 6 Shinãkapo efe
pota. 21 Nã rafeta ãto inafo Jesús ãfe yora mĩshtichi, mato yoiai keskara.
kamayo kamaki tsaoxõ ãfe mekapa ato Noko Epa Niospa otofakĩ taefaxii. Noko
reteaino nai fetseafo. Mã naafono katoni afe yorafo nõ inõ. Epa Nios feta
ishpifo atoki ichanãkaxõ ãto nami Cristo noko yoiai keskara nõ fetsafo Epa
pikani mãyakõiafo. Nios kĩfixomis. Nõ omiskõifikatsaxakĩ
Jesúsnoax omiskõifikatsaxakĩ naax nõ
Jesús Satanás achixõ nexaxii mil xinia omiskõipakenafo mẽra kanakama.

20
1 Askata Niospa ãjiri Nios ika Askatamaroko Cristo ika anoxõ a feta
ariax fotoaito ẽ õia, chamis fetsafo nõ ĩkixii. Nãskakẽ Jesús keskara
keskara tsoma. Nã niafaka chakafo shara ikax nõ fãsi inimaxii.
kinĩfã fakishifã mẽra ikafoki atoki fepoti
Satanás kinĩfã chaikõi mẽranoa kãimayoi
fepoa keskara ẽ õia. Nã Niospa ãfe
anã yorafo pãranõ. Ato askafaino koshikõi
ãjirinĩ fepotinĩ ãfe chamis yafi kaninã
anã kinĩfã mẽra potaxii anã kãipakexanõma
efapa tsoma ika. 2 Tsomaxõ nã ronõfã
keskara achia. Nã ronõfã keskara nã 7-8 Askata mã mil xinia finõano Satanás

niafaka chakakõi Satanás. Nã achixõ kinĩfã fakishifã mẽranoa anã kãimayoxii


nexa. 3 Nãskaxõ kinĩfã fakishifã mẽra anã maifo tii anoafo ato pãrayonõ. Askata
pota. Potata akiki fepokõia mil xinia a mã kãixõ nã Nios nikakaspaifo maifo tii
mẽra inõ anã yorafo pãranõma. Mã mil anoa ato ichanãfai nã Niospa yorafo ato
xinia finõano afianã kãimayoxii retemaxii. Ichanãkani ichapakõifo. Nã Nios
samarakatama chaimashta anã mai ano nikakaspamisfo tsõa ato tanãtiroma. Gog
kafãsayonõ. anoax fekãta, Magog anoax fekãta, ikanax
4 Askata xanĩfãfe tsaotifo Epa Nios ika ichanãfo Nios nikakaspamisfo. 9 Maifo tii
anoa ẽ õia. Jesús afe yorafo yoia nã anoafo ato ichanãfaxii Niospa yorafo ikafo
tsaoti kamaki tsaoafono, “Mã yoitiro anoa ato cheteakenõfo ato retexikakĩ. Ato
fatofomãkĩ omiskõipakenakafo mẽra askafaifono Epa Niospa afe yorafo noikĩ
foaifoma, akka fatoforimãkĩ a ato ifixii. Nã yorafo Satanás ichanãfaa ono
omiskõipakenakafo mẽra foaifo.” nai mẽraxõ atoki chiifã potano nai
Askano nãnoari ẽ õia nã Jesús fetsekani anã tsoa pishta ninakama.
chanĩmara faafo yamĩ ato textenifo. Ato 10 Akka nã Satanás niafaka chakata yorafo

texteyoafomano yoiyopaonifo: “Jesús feparamiskõikẽ Epa Niospa chiifã mẽra


nõko Ifo,” fayopaonifo. Niospa meka pota. Nã taefakĩ nã yoinã põfe yafi nã ẽ
ifofamisfono, nãskakẽ ato textenifo. mato Niosnoa mato yoimisra iki a
Akka nãfãfekai nã yoinã põfe keskara chanĩmis ato mẽrari Satanás niafaka chaka
yafi ãfe nimofo yoimisfoma iskafakakĩ: Epa Niospa pota. Nã tii chiifã mẽranoax
“Mĩ nõko ifo nios. Nõ mia noi,” ixõkai omiskõikani xatenakafoma.
anori yoimisfoma. Askatari aõ ato
tãpinõfo ãto mẽke yafi ãto femãnã Jesús chanĩmara faafoma ato
kenemisfoma. Nãskakẽ nã yoinã põfe omiskõimaxii
keskara atoki õitifishkikĩ ato textemani. 11 Askataxanĩfãfe tsaoti oxokõi
Mã nai fetsefiafono Jesús ato otoani. Mã efapakõi ẽ õia. Nãno Epa Nios tsaoa.
495 APOCALIPSIS 20, 21

Akka mai fe nai anã ano ikama. inõ afe yorafo nãno afe nĩpaxanõfo.
12 Askata ẽ õia nã xanĩfofo fe nã yora 3 Askano Epa Nios tsaoa anoa meka

afamafori nakanax Epa Nios tsaoa ano achakõi ẽ nika. Yoia iskafakĩ: “¡Aicho!
niafo. Nãno niafono Epa Niospa ãfe Iskaratĩa Epa Nios yorafo fe ixikiki. Ato
kirikafo fẽpea. Kirika fetsari fẽpea. Nã mẽra ixii nãfo afe yorafo inõ, nã yora
kirikaki nã Ifofamisfo atoki kenea. Akka fisti keskara. 4 Ato kexesharaxii anã
a Ifofamisfoma atoki keneama. Akka nã tsoakai omiskõitiroma. Ato noikĩ
kirikanã ãfe ane Nĩpamisfo. Nã oiaifono Epa Niospa ato
nayoxoma apaonifo keskara kirikafo shinãmasharaxii ãto fẽo tereaxoxii anã
mẽra keyokõi Epa Niospa mã keneni. shinãchakakakima tanaima inimanõfo.
Nãskakẽ nã afara chakafapaonifo Ato kexeaino tsoakai anã natiroma,
keskara atoki kenexõ ato ispai tãpinõfo anãrikai manomitsai oiakanima,
chanĩmakõi ato omiskõimaxii. 13 Nã anãrikai paemekanima. Afara chakafo
ãsamisfo fe mai anoax namisfori iyopaoni keskarakai anã askanakama,”
askatari fetsafori nafiakanax ixõ yoia.
otoyokanima keyokõi namisfo Epa Nios 5 Askata Niospa ãfe tsaoti kamaki

ãfe ferotaifi feafo. Nã chakafamisfo tii tsaoxõ yoikĩ iskafaa: “Ẽ keyokõi


Epa Niospa ato omiskõimapakea. fenafai,” ixõ Niospa yoia. “Ẽfe meka
14 Keyokõi nã Niospa meka chanĩmakõi. Nãskakẽ nã mĩ nikai
nikakaspamisfo Epa Niospa ato chiifã keskara kenefe,” ixõ ea yoia.
mẽra pota. Mã nafianifono iskaratĩa 6 Askaxõ anã Niospa ea yoia iskafakĩ:

afianã ato chiifã mẽra potaito ẽ õia. “Mẽ aka. Iskaratĩa ẽ yoiyoni keskara mẽ
Nãnoax omiskõikani xatepakenakafoma. keyoa. Afara onifataima ẽ iyopaoni.
15 Akka nã kirika ãfe ane “Nĩpamisfo” a Afetĩara maifo tii keyoai eres fisti ẽ
mẽra Epa Niospa ãto ane kenemisma, yoitiro. Ẽ keyokõi ĩkinã. Ẽfi nĩpamiski.
nãfo chiifã mẽra pota. Nãskara ẽ õia Fetsa nõamãikĩ yoitiro iskafakĩ: ‘Ẽ faka
Epa Niospa ea õimanaino a ixiai keskara fenakõi naxikima,’ ixõ yoitiro.
mai keyoaino. Nãskarifiai fetsa ipaisharapaikõikĩ
yoitiro iskafakĩ: ‘Ẽa ẽ isharatiroma. Ẽ
Nai yafi mai fenakõi Epa Niospa onifaxii Nios yopakõi,’ ixõ anori yoiaito ẽ

21 inimakĩ ifitiro, efe ĩpaxanõ. 7 Fẽtsa ea


1 Akka nã ẽfe namapa õia

keskara Epa Niospa anã ea kachikiri fatamaroko nã naitĩa ea


õimana. Ẽ õia nai yafi mai fenakõi Ifofasharaxõ nãato keyokõi nã ẽ mia
Niospa onifaa. Nã nai yafi mai taefakĩ yoia keskara fixii. Ẽ kaxpa inãxii. Ẽ ãfe
onifani yamarisatana. Fakafãri Nios ixii. Akka ẽfe fake ixii. 8 Akka fetsa
yamarisatana. 2 Askano ẽ õia Niospa ratei eõnoax omiskõikaspakĩ ea
yorafo nãfãfe Jesús Ifo shara famisfo nai kachikiri faa, askatari fẽtsa ẽfe meka
mẽranoafo Epa Nios ika ariax fotokani. nikakaspamis, fẽtsari afara chakafo fetsa
Nãfo ikafo Jerusalén fena ano. Nã fetsatapafo xatekaspai, askatari fetsari
Jerusalén fena Nios ika ariax nãmã retemitsamis, fetsari ãto ãfima chotamis,
fotoa nãno ikafo. Fotoaifono ẽ õia fãsi askatari kẽromãri ãto fenema
sharakõi. Akka kẽromã ãfe sama chotamamis, fẽtsari koshoiti tãpiax nã
sharakõi safetiro itipinĩsharaxikĩ fene fe niafaka chakafo fe rafemis, askatari
fianãxiki. Nãskari fakĩ Epa Niospa nã fẽtsari ea noitamaroko afara fetsa noikĩ,
Jerusalén fena itipinĩshara faa sharakõi ‘Na ẽfe nioski,’ famis. Nãskakẽ askarafo
APOCALIPSIS 21 496

fe nã chanĩmisfo afokai efe Nã tanati tafa chainipa keskarafiax oro


nĩpanakafoma. Chiifã mẽra nã õshi keskara sharakõi. 16 Nã Jerusalén
omiskõipakenakafo mẽra ipanakafo. Fena ãfe kene keya senẽsharakõi. Ãfe
Anoaxkai faki fonakafoma,” ixõ Epa chainipa fe ãfe xãkĩ nãtixõ rafe. Ãfe
Niospa ea yoia. keyari nãtixori. Niospa inapa tana dos
mil dos cientos kilometro ãfe chainipa
Jerusalén Fena fe, ãfe xãkĩ, ãfe keyari. 17 Ãfe kenefo
9 Askata Niospa ãjirinĩ siete kecho keyakõi a akiki kenea sesenta y cuatro
keskara mẽra afara chakakõi fospia maifo metros. Nã Niospa ãjiri yorafãfe tanamis
tii ano nachixii ato omiskõimanõ fẽtsa keskari fakĩ nãatori metropa tana.
ekeki oxõ yoikĩ iskafaa: “¡Ofe! Ẽ mia afara 18 Nã Jerusalén Fena sharakõi. Nã

sharakõi õimanõ. Akka feronãfãke mã manishomo fẽxta nõ õimis keskara


ãfiyaxõ kexesharatiro. Nãskarifakĩ Jesús sharafiax õshi keskara. Nãõxõ Epa
chanĩmara faafo afe yorafo ifia. Ofe. Ẽ mia Niospa Jerusalén Fena onifaa. Askatari
õimanõ,” ea faa. 10-11 Askano Niospa Yõshi a kenea keyakõi nã tokirinĩ ãfe ane
Sharapa ea ĩkinãino Niospa ãjirinĩ ea jaspe Niospa onifaa. 19 Tokiri sharakõifo
machi efapa keyakõi ano ea iyoa keyokõi ẽ fetsa fetsatapafo Epa Niospa onifaa, nã
õinõ. Jesús chanĩmara faafo nã Nios ika doce tokiri kamaki nã kene keya tsaoa.
anoafo ato chaka soaxona nãfo nai Taeyoi jaspeki iyoa. Ãfe pefeta zafiroki
mẽranoa Epa Nios ika ariax fotoaifãfe ea ika. Ãfe pefetari agataki ika, ãfe pefetari
õimana. Na mãchifã keyakõi anoxõ ea esmeraldaki ika, 20 ãfe pefetari onĩceki
õimana. Nãfo ika ano ãfe ane Jerusalén ika, ãfe pefetari cornãlinãki ika, ãfe
Fena. A mẽra ikafo Jesús Ifo shara famisfo. pefetari crisolitoki ika, ãfe pefetari
Epa Niosri ato fe ika. A ato fe ika ano beriloki ika, ãfe pefetari topacioki ika,
fakkai fakkais isharai. Tokiri fakkai fakkais ãfe pefetari crisoprasaki ika, ãfe pefetari
ikai keskara sharafinakõia. Nã tokiri ãfe jacintoki ika, ãfe pefetari amãtistaki ika;
ane jaspe fẽxta shara, tokiri fetsa ãfe ane nãfo sharakõifoki nã kene Epa Niospa
cristal. Shara fakkai fakkais ikai keskara. nimainĩfofãni. 21 Nã kene keyapa ãfe
12 Nã tokiri kenea efapa Jerusalén foake tii fepotifo perla oxo efapa Niospa onifaa.
fayakena. Nã kene keyakõi doce fepotiya. Nã perla tokiri keskara oxo sharakõi. Nã
Nã doce fepoti ano Niospa ãjiri niafo perla fistiõxõ fepoti fisti onifaa. Nãskakẽ
kexesharaxikakĩ. Israel iyopaonito ãfe fake doce fepoti onifaa nã perlaoxõ. Nã
doce ipaoni. Nã docefãfe ãto fakefo Jerusalén Fena ãfe fai manishomo fẽxta
paxkanifo. Nãskakẽ fepoti tii ãto anefo sharakõi keskara oke rafe nõ õitiro.
doce kenea. 13 Nã kene keya ãfe fepoti Manishomo fẽxta keskara sharafiax oro
ichapaya. Xini oaikiri tres ikaino, xini õshi keskara shara.
kaikiri tres ikaino, xini kaima anori tres 22 Akka Epa Nios kĩfiti pexefã anoma.

ikaino, xini oaima anori tres ika fepoti Epa Niospa nã afama mĩshti fatiroxakĩ
ichapaya. 14 Nã kene keyakõi tokiri doce nõko Ifo Jesús noko fe Jerusalén Fena
efapanãfã kamaki kenea. Jesúsnoa mẽra imisfo. Askatari yorafãfe Epa Nios
yoimisfãfe ãto anefo nã tokiri doceki kĩfiti pexefã nã anã yopanakafoma.
kenea. 23 Nãskarifakĩ anã xini yafi oxe
15 Niospa ãjirinĩ nã ea taefakĩ yoiato, yopakanima Epa Nios fe Jesús ato fe
nãato tanati oro tsoma, Jerusalén Fena ikano. Epa Nios nãno ato fe ixõ ato
tanaxii, ãfe kene yafi ãfe fepoti tanaxiki. chaxaxoni. Jesúsri ato askafaxõi
497 APOCALIPSIS 21, 22

õisharakõinõfo. Anã afaa yopakanima. nõko Ifo fe ãfe femãnãki


24 Mai fetsa anoaxri fofãsatirofo Epa õinõnãfafãixikani. Ãto femãnãki ãfe ane
Niospa ato chãxano. Xanĩfofori ato nẽtamana. 5 Nõko Ifo Nios ari ikafo
Jerusalén Fena mẽra ikikaxõ a aya ato penafaxõa. Nãskakẽ anã rãpari yafi
imisfo afara sharafo inãxikani. 25 Nãno xini yopatirofoma. Anokai anã
fakishri anã ikima. Fakishpakenakama. fakishima. Nãskax afe xanĩfo ipanakafo.
Akka anã Jerusalén Fena ãfe fepotifo
fepopakenakama. 26 Akka fetsafori maifo Jesús chaima oi
tii anoax Jerusalén Fena mẽra ikikakĩ a 6 Askata Niospa ãjirinĩ anã ea yoia:
aya imisfo ato afara sharafo inãxikani. “Nõko Ifo Niospa ãfe Yõshi Sharaõxõ a
27 Akka afara chaka nã Jerusalén Fena ãfe meka yoimisfo ãto õiti mẽraxõ ato
mẽra ikitiroma. Nã chaka shinãmisfo fe tãpimamis a afara afeskara ixiai keskara
a afara chakafamisfo, a ato pãramisfori afe yorafori ato tãpimanõfo.
afo ikitirofoma. Akka Jesús ãfe kirika Nãskarifiakĩ iskaratĩa ãfe ãjiri fetsa
mẽra ãto ane keneano afe ipaxatirofo. nĩchia afara afeskara ixiai keskara a
Nãfo fisti Jerusalén Fena mẽra ikitirofo yonoxomisfo tii ato tãpimanõ. Nã ẽ mia
Jesús fe ipasharaxikakĩ. yoiai keskara chanĩmakõi. Keyokõi ẽfe

22
1-2 Askano ẽfe namapa õiai meka mã chanĩmara fatiro,” ixõ ea yoia.
keskara Niospa ãjiri fẽtsa ea 7 Akka yoikĩ iskafaa nõko Ifo Jesús

õimana afe keskaramãki Nios ika ano. yoia iskafakĩ: “Ẽ nai mẽranoax mai ano
Nios fe Jesús tsaoa anoax faka shara matoki nokorisai. Nã mĩ õia a inõpokoai
fakkai fakkaisai keskara kafani, fai a mĩ nikafori, nãfo mĩ kenetiro. Akka
nẽxpakĩa. Afara choshta a mẽra nãfo chanĩmara fakakĩ kachikiri
ikitiroma. Nãno ikafãfe nã faka shara fayamakanax inimakõixikani,” ixõ Jesús
ayapaiyaitĩa ayatirofo, nãskakẽ ea yoia.
nomipakenakafoma. (Nãskarifiakĩ nãno 8 Ẽkĩa Juan ẽ nika, askatari ẽ õia ea

Niospa noko potapakenakama noko Niospa ãjirinĩ õimanaino. Nãskakẽ ẽ a


ĩkipakenaka.) Nãnori fai nẽxpakĩa ifi nãmã feopakekafana ẽfe Ifo keskara
nia ika. Faka takai raferi nii xokoa ika. shinãi. Nãskaxõ, “Mĩ fãsi sharakõi,” ẽ
Nãno ikafãfe nã nii fimi pipaiyaitĩa fakerana. 9 Ẽ askafaito ea yoia iskafakĩ:
pitirofo. Nãskakẽ fonãipanakafoma. “Ea askafayamafe. Ẽri mia keskaraki. Mĩ
Nãskarifiai Nios nofe ikano nõ aõnoax ikaino, Jesús chanĩmara faafo ikaino,
omiskõitiroma nõ nisharapakenaka. Nã ãfe meka yoimisfo ikaino, keyokõi nã
ifi oxe tii fimimis. Ãfe pei tsasimisma mĩ rama kenea keskara chanĩmara faafo
xachoko fena shara ipanaka. Nãskarifiai fe, ẽri mato keskara nõko Ifo Nios ẽ
nã chanĩmara faafo tii maifo tii anoax yonoxomis. Akka Epa Nios fisti mĩ
Niosnoax meema sharakõi ipanakafo. Ifofatiro. Nã fisti nãmã mĩ
3 Nã Jerusalén Fena ano Epa Nios fe feopakekafatiro,” ea faa.
Jesús nofe ixii. Nõ ato fe yorakõixõ nõ 10 Askata afianã ea yoia iskafakĩ: “Nã

ato noikõixii. Nõ ãto yonoxomiskõi nõ mĩ kenea oneyamafe. Nã mĩ kenea


ixii. Atoki fanãisharayanã nõ ato keskara samama askakõi. Nãskakẽ a mĩ
yoisharapakenaka. Akka nõko mai xini kenea keskara keyokõi yorafãfe
ano afara chaka fetsa fetsatapafo imis. tãpinõfo. 11 Akka mã Jesús nokoaino nã
Akka iskaratĩa nã Jerusalén Fena ano nikakaspamisfãfe chakafakĩ
afara chaka a mẽra itiroma. 4 Nãnoax finakõixikani. Yora chakafamisfãferi
APOCALIPSIS 22 498

nãskari faxikani chakakõi fakakĩ. Akka Fena mẽra efe ipaxakakĩ,” ixõ Jesús
nã Niospa yoiai keskara amisfãfe ea yoia.
nãskarakõi fakakĩ mimakõi faxikani 17 Askano Niospa Yõshi Shara feta

Niospa yoiai keskara akakĩ. Nã Jesús Jesús afe yorafãferi yoikakĩ iskafatirofo:
keskara shara imisfo nãfori “Jesúski fekãfe,” ato faifono, fetsafãferi
isharakõixikani ãto Ifo nikakaxõ ato yoitirofo: “Jesúski fekãfe,”
ifosharakõifakani,” ixõ Niospa ãjirinĩ ea ato fatirofo. Fẽtsa nõamã ikĩ faka yopai,
yoia. faka ano katiro mã ayax anã nõamã
12 Nãskaxõ Jesús anã yoia iskafakĩ: “Ea itiroma. Nãskarifiai fẽtsa ãfe chaka
nikasharakãfe. Ẽ matoki samama xatepai, Jesúski otiro Epa Nios fe
nokorisai. Nokoxõ ẽ mato yoiyoa ipaxakĩ. Afaa inãtama Jesús chanĩmara
keskara ẽ mato inãsharaxii. Nã afara faax, afe ipaxatiro.
shara famisfo ẽ ato shara fata nã afara
chakafamisfo ẽ ato omiskõimaxii. Juan mã mekai xatekĩ Jesús
13 Afarafo onifataima ẽ iyopaoni. Ẽfi yoiai keskara keneni
nĩpamiskĩ. Ẽ niixatepakenakama. Nã 18 Ẽkĩa Juan, afara ixiai keskara ẽ
mãto mai keyoai eres fisti ẽ yoitiro,” ixõ mato kenexona. Ẽ mato kenexonai
ea yoia. keskara chanĩmakõi. Nã meka ẽ mato
14 Anã Jesús yoia iskafakĩ: “Nõ yoiai nikasharakãfe. Ẽ mato kenexona
Jerusalén Fena mẽra ikixõ, nã ifi ãfe keskara akka fẽtsa afianã meka fetsa
fimi pipaiyaitĩa nõ pitiro. Nãskarifiai nõ shinãkĩ keneax, na kirika mẽra kenea
Epa Nios fe ikaino ares fisti noko mã õiai keskara omiskõipakenakafo
nimapakexatiro. Nã Jesús chanĩmara chanĩmakõi Epa Niospa keyokõi nãfo
faafo ato chaka soaxona nãfo fisti Epa omiskõimaxii. 19 Askatari a afara
Niospa ato ikimatiro afe ĩpaxanõfo. afeskara ixiai keskara ẽ kenea fẽtsa na
15 Nãskakẽ nã yora chakakõi paxta põfe meka atiri soakẽ Epa Niospari ãfe ane
keskarafo fe, a koshoiti tãpiafo, nã soaxii ãfe kirika mẽranoa. Nãskakanax
koshoiti chanĩmara faifori, feronãfãke nã Jerusalén Fena shara mẽra
ãfe ãfima chotamis, kẽrofãferi ãto ikitirofoma. Ẽ kenea keskara soakanax
fenema chotamamisfo, retemitsamisfori, nã Epa Nios afara shara yoiyoni
Nioskõima noikĩ ifofamisfori, keskara, aya ipanakafoma.
chanĩmisfori, nã chanĩ noimisfori, 20 Jesús yoia keskara nãnori ẽ mato

askara yorafokai Jerusalén Fena mẽra kenexona. Nãato yoikĩ iskafaa:


ikitirofoma. “Chanĩma, ẽ matoki samama nokorisai,”
16 “Ẽkĩa Jesús, ẽfe ãjiri matoki ixõ yoia. Askapainõ. Nõko Ifo Jesús
nĩchia ẽ mia yoia keskara nã ea orisapainõ.
Ifofaafo tii ichanãfo anoxõ ato 21 Mã Niospa yorafo. Afara afeskara

tãpimanõ. Ẽkĩa David ãfe fena. Ẽfi nã afiaino nõko Ifo Jesús mato noixõ mãto
fishi efapa penaino õimisfo keskarakĩ. õiti mato fẽpeaxosharapainõ.
Nã fishi õikĩ nõ tãpitiro mã penaino. Askapainõra. Ẽri mato fãsi shinãi. Nã
Nãskarifiai mẽ chaima oaino tii.
tãpikanax itipinĩsharatirofo Jerusalén Ẽkĩa Juan

Vous aimerez peut-être aussi