Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Yamaram Chicham
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
Achuar-Shiwiar
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
Achuar-Shiwiar
Publicado por
© LA LIGA BIBLICA 2008
a॰1.5 (Josué 2.1;6.17; Hebr. 11.31; Sant. 2.25) b॰1.5 (Rut 4.13-17) c॰1.6 (2.Sam. 12.24)
5
ͅҡľΎॷ1ٍॷ2 6
nuna nekaa, pengker nintintin asa, aints Wikitjai apunka tusa, ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фڏ
ainau nuna nekaawarai tusa, takamtaik miayi. Turamtai Jerusalénnum
uuk inaisatas wakerimiayi. 20ॸTu nintimias Йӕʮӕɗ͑ӕѸȍ̲Ѹȍ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ффڏ
pujamtai, Yuse awemamuri Josén miayi. 4ॸTura asaramtai apu Herodeska
karanam wantintukmiayi. Tura chicharak: sacerdote juuntri ainaun mash untsuk,
—Joséya Davidta weariya, ame tura Moisésa chichame nuikiartin
ËȍɗËȍѸ̲ӕфӕ̲ͅфɞʮЙфӕ˔ӕՓɗ͑ɗҡڏ ainauncha mash irur:
mek natsaamtsuk jeemin jukita. Yuse —¿Tuning akiinatnuita Cristoa? —tu
Wakani aitkamu asa japruki. 21ॸTura iniasmiayi. 5ॸTu iniam, Yuse chichamen
asamtai uchin jurertatui. Turamtai nu etserin tu aarmau asamtai aiminak:
uchikia aints ainaun tunaanumia —Belén yaktanam Judá nungkanam
uwemtikratin asamtai, nu uchikia Jesús nuni akiinatnuitai. Cristo akiinatniuri
inaikiatatme, —timiayi. Nuna naaringkia pachis aarmauka nuwaitai:
Uwemtikiartin taku tawai.ॹe 6 Yus chichaak: “Judá nungkanam
22ॸNu turunatnunka yaanchuik Yuse yakat Belén tutai mianchauka
chichamen etserin aarmia nunisang achatnuitai. Antsu nu yaktanam
umikmiayi. Nu aarmauka nuwaitai: juun apu akiinatnua nuka Israela
23ॸ“Antuktaram. Nawan aintsjai tumichu weari ainaun inartinuitai. Tura
japruktinuitai. Tura asa uchin jurertinuitai. asamtai nu yaktaka chikich
Tura uchin Emanuel inaikiatnuitai.” Nuna yakat Judá nungkanam aa nuna
ta nuka “Yus iijai pujawai” taku tawai.ॹf nangkamasang juun atinuitai,”
24ॸTuramtai José shintar, Yuse awemamuri Yus timiayi. Tu aarmawaitai, —tusar
timiaun miatrusang umikmiayi. Tura Marín aimkarmiayi.ॹh
ni jeen jukimiayi. 25ॸTura uchi eemkauri 7ॸTu aiminamtai, apu Herodes nekataj
2
1ॸHerodes Judea nungkanam apu —Nuni wetaram. Turaram uchi
pujai, Jesús Belén yaktanam Judea pujatsuash tusaram, tenapkesrum
nungkanam akiinamiayi. Jesús akiinau nekaataram. Tura wainkaram umisrum
d॰1.18 (Luc. 1.27-38) e॰1.21 (Luc. 1.31) f॰1.23 (Isa. 7.14) g॰1.25 (Luc. 2.21)
h॰2.6 (Miq. 5.2)
7 ͅҡľΎॷ2
antuk, José nuni wetan shamiayi. Tura 7ॸTuramtai fariseo ainau, tura saduceo
3
1ॸJesús tuke Nazaretnum pujamtai, krumka, atumi tunaaringkia inaisaram
imiakratin Juan Judea nungkanam ukuktaram. 9ॸAtumka nangkamrum: Iikia
taa, numi atsamunam Yuse chichamen Abrahama uchirinji, tura asar Yuse
etsermiayi.ॹk aintsri ainiaji tarume. Antsu wikia
2ॸTura aints ainaun chicharak: tajarme: Yuska ju kaya tepa junaka juki:
—Yus aints ainaun nayaimpinmaya Juka Abrahama weari ati tusa, ningki
inartin kinta jeau asamtai, atumi tunaari wakerakka turamnawaitai. 10ॸAtumka
inaisaram tuke Yus nemarkataram, numi nerechua nunisketrume. Tura aints
—timiayi.ॹl jachan juki numi nerechun ajak nuna
3ॸYaanchuik Juankun pachis Yuse kanawen charur epeawai. Yuska nu
chichame etserin Isaías aarmia nuna aintsua nunisketai. Atumi tunaari inait
miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka nakitakrumka, ͑ľ˔Ѹфӕ̲ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗڏ
nuwaitai: trume.ॹo 11ॸAtumi tunaari inaisaram Yus
Numi atsamunam aints taa kakar umirkataram tusan, wikia aya entsanmak
chichaak: imiajrume. Antsu wína ukurun winitata
“Aints ainau apu wekaasatniun jintan nuka wína nangkatusang kakaram atatui.
tupin iwiarina nunisrumek atumi ninti Wikia mianchau asan, natsaamakun ni
iwiarataram,” timiayi. Tu aarmawaitai.ॹm sapatrin takuschatnuitjai. Yuse Wakani
4ॸJuan kamiyu uren kachumnuyayi. Tura ֤ӕѸ͑ӕɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑Йɗҡф̲˔ҡڏ
peetirincha nuwap najanamun peeyayi. trume. Antsu Yus umirchau
Tura manchincha yuyayi. Tura wapasa ainautirminka ji kajintrashtinnum
yumirincha uminuyayi. 5ॸTura Yuse japramatatrume.ॹp 12ॸNiisha Yusnau
chichamen etsermatai, Jerusalénnumia ainaun, tura Yusen umirchau ainauncha
aints ainau, tura Judea nungkanmaya akantratnuitai. Aints trigon pakawa
ainausha, ҡӕфˇΎфĀ͑ľ͑ҡѸ̲͑ф˔Ëȍɗڏ nunisang turatnuitai. Trigo jingkiajincha,
chu pujuinausha untsuri Juan etsermaun tura saapencha akankatas pear su su
antukartas kaunkarmiayi. 6ॸTura aints umpui jingkiajinak juwawai tura jeanam
ainau: Yus wína tunaarun sakturat tusar ni ukuawai. Antsu saapen epeawai. Yuscha
tunaarin etserkaramtai, Juan nu aints ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ɗɗ͑ӕɗ͑ӕ͑˔͑ɗʮľľ͑ʮӕ˔ɗфҡɗڏ
ainaun Jordánnum imaimiayi. nuitai. Antsu niin umirchau ainaunka ji
j॰2.23 (Luc. 2.39) k॰3.1 (Juan 1.6-8) l॰3.2 (Mat. 4.17) m॰3.3 (Isa. 40.3) n॰3.7 (Luc. 3.7)
o॰3.10 (Mat. 7.19) p॰3.11 (Hech. 1.5)
9 ͅҡľΎॷ3ٍॷ4
jiinki, Jordán entsanam wína imiatti tusa pengker yaktanam Jerusalén tutainum
Juankun werimiayi. 14ॸTura wainiat Juan umamiayi. Tura Yus seatai juun jea yakí
Jesúsan imaichmin nekapeak chicharak: wajakmanum iwiak, 6ॸataksha nekapsatas
—Ame nekasam wína imiatmin ayatum chicharak:
¿wína imiatit tusam winam? —timiayi. —Nekasam Yuse Uchiritkumka, ҡѸľ˔ľ͑ǣڏ
15ॸTu iniam Jesús ayaak: kim yakiiya ayaarta. Yuse chichamesha tu
—Ja ai, yamaikia imiatia. Yus aarmawaitai: “Yus ni awemamuri irunun
turataram turamin asamtai, nuka mash amin waitmakarti tusa inartinuitai.
umikminuitji, —timiayi. Tamati Juan Turamtai nawemin kayan tukumkai tusar,
Jesúsan imaimiayi. 16ॸTura imiaim, Jesús Yuse awemamuri ainau ni uwejejai
entsanmaya jiinki, nayaim uranniun achirmakartatui” tu aarmau asamtai,
wainkamiayi. Turamtai Yuse Wakani tsekengkim yakiiya ayaarta, —timiayi.ॹs
yapangma tumau Jesúsa muuken 7ॸTamaitiat Jesús ayaak:
4
1ॸYuse Wakani Jesúsan engkemtuau 9ॸTura Satanás chicharak:
q॰4.1 (Hebr. 2.18;4.15) r॰4.4 (Deut. 8.3) s॰4.6 (Sal. 91.11-12) t॰4.7 (Deut. 6.16)
u॰4.10 (Deut. 6.13)
ͅҡľΎॷ4 10
v॰4.11 (Hebr. 1.14) w॰4.12 (Mat. 14.3; Marc. 6.17; Luc. 3.19-20) x॰4.13 (Juan 2.12)
y॰4.16 (Isa. 9.1-2) z॰4.17 (Mat. 3.2)
11 ͅҡľΎॷ4ٍॷ5
Jesús nu aints ainaun tsuwarmiayi. asataram tinu ainaunka pachis Yus: Wína
25ॸTura asamtai Galilea nungkanmaya ӕËȍɗфɗ͑Փɗҡɗ̲ɗӕѸфՓфѸфҡɗ͑ӕɗڏ
ainau, tura Decápolis yaktanmaya tai.
ainausha, tura Jerusalén yaktanmaya 10ॸTura aints Yuse wakeramurin
5
1ॸAints timiá untsuri kaunkaru Փɗҡфɗ͑˔ЙѸŃËȍɗËȍɗ̲͑ҡɗѸȍՓфѸҡɗڏ
asaramtai, Jesús nu aints ainaun nuitrume.ॹd 12ॸYaanchuik atum
ukuki, mura waka nuni keemsamiayi. akiintsurmining, Yuse chichamen etserin
Turamtai ni nuiniatiri ainausha nuni ainauncha nunisarang pasé awajin
wakaar, nijai tsaniasar keemsarmiayi. armiayi. Tura asar atumnasha nunisarang
2ॸTura keemsaramtai, Jesús nuiniatan pasé awajtaminamtaisha, atumsha
nangkamamiayi. nunisrumek wait wajau asaram, ͑ֆɗ̲ڏ
pinam Yusnum pujustinuitrume. Tura
Aints warastinun pachis etserkamuri asaram pengker nintimsaram pujustaram.
(Luc. 6.20-23) Tura nukap warastaram,” Jesús timiayi.ॹe
3ॸNunia Jesús ni nuiniatirin nuiniak:
Weea tumawaitrume tusa nuikiartamuri
“Aints ainau: Iikia nekasar Yuse Wakani
(Marc. 9.50; Luc. 14.34-35)
yuumaji, tu nintimsar pujuinauka Yusnum
tuke pujusartin asar warasartinuitai. 13ॸNunia
Jesús ataksha nuiniak:
4ॸTura ni tunaarin nintimsar wake “Atumka weea tumawaitrume. Weesha
mesekar juutinak pujuinauka Yus ni tuke wakeruktinuitai. Tura wee
ҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕф̲ӕѸфՓфѸфҡɗ͑ӕɗڏ ̲ɗËȍӕ̲͑ǣ˔عɗҡɗӕфҡ˔ѸȍֆЙ˔ҡɗڏ
tai. nuita? Wee michumangka, waríksha
5ॸTura jampechu ainaun Yus yamaram itiurkachmin asamtai, aints ainau nuna
nungkanam pujusarti timiau asar aanum aints wekaatainum japawar
warasartinuitai.ॹa ukukmiaun nawejai najainawai. Turamu
6ॸTura yaparinawa nunisarang tura asaramtai atumsha Yus umirtsuk
kitaminawa nunisarang Yuse wakeramurin pujakrumningkia, Yuska atumin wee
najanawartas wakerinauka, Yus turuwarti michu aanum japamua nunisang japrama
tusa yaingmau asar warasartinuitai. ukurmaktinuitrume.
7ॸTura chikich ainaun wait anentin 14ॸ“Atumka ju nungkanam paaniua
ainaunka Yuscha niincha nunisang wait nunisrumek pujau asaram, aints ainaun
anentamu asar warasartinuitai. paan nintimtikratnuitrume. Atumka
ֆ˔ҡ̲ӕф̲͑͑ӕѸȍЙ͑Փɗ͑˔ҡڏ
nuitrume. Tura asamtai atumsha yakta Kajernaikiamun pachis etserkamu
nunisrumek anumkachminuitrume.ॹf (Luc. 12.57-59)
15ॸkɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔͑ҡɗɗ͑˔ՓфËȍɗ͑ǣ͑͑ڏ 21ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:
tuuka nintimrairap. Tura Yuse chichamen Yusen waring achat susatasrumsha ni jeen
etserin ainau aarmaurincha sakartas wayaakrumningkia, nuni wayaaram,
taawitai, tuuka nintimrairap. Wikia atumi yachí kajertaminak pujuinau
nunaka turashtatjai. Antsu Moisésa aneakrumka, 24ॸYus susatasrum wakerarme
aarmaurin tura Yuse chichame etserin nuka ukukrum, atumi yachí jiistaram.
ainau aarmaurincha nekasan umiktasan Tura nijai chichasrum tsangkurnairataram.
taawitjai. 18ॸNunasha tajarme: ͮֆɗ̲Йɗڏ Nuniangka waketkiram, Yus susatasrum
sha tura nungkasha meseatsaing, Moisésa wakerarme nuka Ni susataram.
aarmauringkia pengké kichkisha 25ॸ“Atumka tumaashitkurmeka, chikich
f॰5.14 (Juan 8.12;9.5) g॰5.16 (Marc. 4.21-23; Luc. 8.16-17; 11.33; 1.Ped. 2.12)
h॰5.18 (Luc. 16.17) i॰5.22 (Ex. 20.13; Lev. 24.17; Deut. 5.17) j॰5.26 (Yus tunau jiistin kinta
jeatsaing, atumi tunaaringkia inaisaram tsangkutrurta titaram, taku timiayi.)
13 ͅҡľΎॷ5
k॰5.27 (Ex. 20.14; Deut. 5.18) l॰5.30 (Mat. 18.8-9) m॰5.32 (Mat. 19.9; Marc. 10.11-12;
Luc. 16.18; 1.Cor. 7.10-11) n॰5.35 (Lev. 19.12) o॰5.37 (Mat. 23.16-22; Sant. 5.12)
ͅҡľΎॷ5ٍॷ6 14
yapaijkum ni naisha akarkata,’ tinu armiayi. yumincha tuke akupawai. 46ॸTura asamtai
Atumka nu etsermau antukmiarume. atumin anenminak pujuinau nuke
39ॸAntsu wikia atumin tajarme: Pasé aints aneakrumningkia, ¿Yus atumin:
ainau yapaijtsuk asataram. Antsu aints ‘Nekasrum pengke aintsuitrume,ٔҡӕф̲ҡڏ
atumi yapiin awaturminamtaisha, atumka tuak? Atsa. Antsu kuikian juu ainau tunau
ֆЙɗʮҡѸӕ˔ҡӕѸȍՓҡɗҡҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ҡڏ ainayat, niin aneenauncha nunisarang
kataram.ॹp 40ॸAints tumaashnum akirkata aneenawai.ॹr 47ॸTura atumi weari
tusa, atumi wejmakri jurutramataikia, ainaujaing chichaakrumka ¿Yusen
ҡӕ̲ɗЙӕ͑ËȍӕфɗѸȍʮӕ˔ɗҡɗҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ҡڏ umirchau ainau nuna nangkamasrumek
kataram. 41ॸTura aints atumin inatmak: ‘Ju pengker nintimsarmek pujaram? Atsa,
mermaka kichik kilómetro entsatrukta,’ Yusen umirchau ainausha ni weari
turamataikia, jimiarchik kilometrosha ainaujai chichainawai. 48ॸTura asamtai
pengker nintimsaram nuka entsatkataram. atumi Apaachiri nayaimpinam puja nujai
42ॸTura aints: ֤ӕӕ̲̲ӕфѸӕфӕѸҡҡӕф̲ҡɗڏ metek nekas pengker ataram,” Jesús
kia, ni yuumamuri surittsuk susataram. timiayi.ॹs
Tura aints atumin: ՠфɗф̲ľѸȍҡѸ͑ǣ˔ڏ
trukta turamataisha, surittsuk ikiastaram,” Pengker aa nu turataram timiauri
6
Jesús timiayi. 1ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:
“Atumka: Aints ainau wína pengker
Nemasem aneeta timiauri
turamurun wainkarat tu nintimsarmeka
(Luc. 6.27-28, 32-36)
pengker aa nuka turuwairap. Tu
43ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: nintimsaram chikich ainaun pengker
“Yaanchuikia aints ainau chichainak: awajsamin wainiat, atumi Apaachiri
‘Ame irutkamurmek aneeta. Antsu nayaimpinam puja nuka atumin
nemasmeka suwirpiaku jiista,’ tinu pengkerka awajtamsashtinuitrume.ॹt
armiayi. Atumka nu tamau antukmiarume. 2ॸ“Tura asamtai yuuminak pujuinau
44ॸAntsu wikia tajarme: Atumi nemase yaingkrumsha, chikich ainausha antukarat
ainau aneetaram. Tura atumin pasé tusaram etserkairap. Antsu aints ainau
chichartaminamtaisha, Yus yainmakti wina mash jiirsar: Pengke aintsuitme,
titaram. Tura atumin suwirpiaku turutiarat tu nintimsar, iruntai jeanam
jiirminamtaisha pengker awajsataram. wajasar tura jinta wekaasar: Yuuminak
Tura atumin jiyatminamtaisha, tura pasé pujuinaun yayaajai, tusar etserinawai.
awajtaminamtaisha, nu aints pachisrum Antsu wikia nekasan tajarme: Chikich
Yus seattiaram.ॹq 45ॸTu pujakrumka atumi ainau nuna jiisar: Nuka pengke aintsuitai
Apaachiri nayaimpinam puja nuna tinau asaramtai, Yuska nu aintsnaka
wakeramuri umiu asaram, nekasrum ni pengkerka awajsashtinuitai. 3ॸTura asamtai
uchiri ainiarme. Yus aints ainaun mash yuuminak pujuinaun yuumamuri
wait anentau asa, ЙѸŃɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ̲͑ڏ susamsha: ‘Yuumamurin susamjai,’ tutsuk,
sha, tura pengke aints ainamunmasha tsaa aints kichkisha ujakairap. 4ॸAntsu
tsantrati tusa tuke tsangkatawai. Tura takamtaik uukrum chikich ainau
Yusen umirin ainamunmasha, tura Yusen yuumamuringkia susataram. ҽӕф˔фӕ̲ڏ
umirchau ainamunmasha yumi jiturti tusa ningkia atumi Apaachiri mash aintsun
p॰5.39 (Lam. 3.30) q॰5.44 (Rom. 12.14) r॰5.46 (1.Juan 4.21) s॰5.48 (Deut. 18.13)
t॰6.1 (Mat. 23.5-7)
15 ͅҡľΎॷ6
u॰6.6 (Luc. 18.10-14) v॰6.13 (1.Cor. 10.13) w॰6.15 (Mat. 18.23-35; Marc. 11.25-26)
ͅҡľΎॷ6 16
warinchu ainau sengka wári mesratin aya Yusek aneetaram. Antsu mai
asaramtai, ҡӕфՓфɗ͑ËȍӕѸȍ̲ľ͑ǣ˔˔фڏ aneakrumka nuka yumtinuitai,” Jesús
tin asaramtai, tura kasa ainau jea timiayi.
wayaawar kasamkartin asaramtai, kuik
kiaungkairap. 20-21ॸAntsu nayaimpinmaka Yus ni uchirin wainui
warinchu atsuinau asaramtai nuningkia (Luc. 12.22-31)
mamurchatnuitrume, ҡӕфՓфɗ͑Ëȍӕф̲ľڏ 25ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Tura
sha mengkakashtinuitai. Tura kasa ainau asamtai tajarme: Warinak yuwataj, tura
kasamkartas wayaachartinuitai. Tura warinak umurtaj, tura warinak entsartaj
asamtai atumka nukap wakerarme nuka tusaram, nuke nintimsarmeka pujusairap.
atumi nintijai tuke nintimsaram pujarme. Yus tuke iwiaaku pujustaram tusa,
ҽӕфѸф̲عɗҡɗӕф˔͑ľ˔Ѹ͑͑ֆɗ̲Йɗڏ pujutan suramu asa, atumi yutairincha,
nam jeataj? tu nintimsaram pujustaram,” tura atumi entsatirincha suramsatatrume.
Jesús timiayi.ॹx 26ॸChingki yakí nanamin ainau itiur
7
1ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Yus aints ainau yawaa kajeawa nunisarang
wínaka wait wajaktiniun surusai ainawai. Yawaa kajeu yutan pengker aa
tusaram, chikich aints pachisrum pasé nunaka suamaitiat, aintsun esaitas
chichakairap. 2ॸAtumka chikich ainau wakerawai. Tura Yuse chichamen
pachisrum pasé chichaakrumningkia, antutan nakitinau kúchia nunisarang
֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑Ѹӕф̲Ѹҡڏ ainawai. Kúchi nintinchau asar, shaakun
nuitrume. Tura atum chikich ainau najarar tsuringmin ainawai. Tura asamtai
pengker awajkurminkia Yuscha nunisang ˔әËȍɗɗ͑ӕѸȍ˔˔ɗ˔͑ӕ˔ѸӕѸѸȍҡɗڏ
atumin pengker awajtamsatatrume. 3ॸTura nuitai,” Jesús timiayi.
chikich aints tunaun jumchik takau
Yus tuke seataram timiauri
asamtai, ҡӕ̲˔ҡӕ͑ӕ͑ӕ˔Йҡ˔ӕҡɗڏ
(Luc. 11.9-13;6.31)
trumsha ¿waruka nu aintcha tunaawaitai
tarume? ҽӕ͑ӕЙËȍɗѸфӕ̲ËȍɗËȍڏ 7-8ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Aints
krumka, aints ni jiin tsetsee juun engketu warinak seamina nunaka juwinawai.
wainiat, nunaka waintsuk chikich aintsu Tura warinak eaina nunasha waininawai.
jiin tsetseen tuupchin engketun wainak, Tura wináʮɗҡɗ͑ӕ͑˔Փɗҡɗ͑ӕфҡɗ͑ڏ
nuna jiij pujurua tumawaitrume. 4ॸTura wai. Tura asamtai tuke Yus seataram.
atumi tunaari nukap aa nu nintimtsuk Turakrumningkia atumi yuumamurmin
pujayatrum ¿chikicha tunaari jumchik aa suramsatnuitrume. ҽӕф֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕڏ
nuka pachisrumsha atumsha itiur rin nekaatasrum wakerakrumningkia,
chichastarmek? Tu pujakrumka aints ni Yuska nunasha nekamtikramatnuitrume.
8
1ॸˇľѸәѸ͑ӕ̲ӕф̲͑ֆՓ͑ǣ˔ľ̲͑ڏ —timiayi.
tai, aints ainau untsuri 10ॸTamati Jesús nuna antuk, nukap
e॰7.23 (Sal. 6.8) f॰7.28 (Marc. 1.22; Luc. 4.32) g॰8.4 (Lev. 14.3-13)
ͅҡľΎॷ8 20
9
1ॸTu tinam Jesús nunia aints ainaun —Wína nemartusam wina nuiniatir ata,
ukuki, kanunam engkema tumajin —turutmiayi.
kating ni pujamu yaktanam wemiayi. Turutmatai wikia: Ayu tusan wajakin
2ॸTura nuni jeamtai aints pimpirun Jesús Jesúsan nemarkamiajai.
ͅҡľΎॷ9 22
tsaniasar kuikian juu ainau untsuri, tura mun etserkamiayi. Tura etserak:
judío umirkatin chichaman umikchau —Aints yamai nuwan nuwatak ni
ainausha, tura Jesúsa nuiniatiri ainausha amikrijai tsanias pujamtai ¿ni amikri
nijai iruntrar yuwaarmiayi. 11ॸYuwaar ijarmawar wake mesekar pujusarminkai?
umisaramtai, fariseo ainau wína jearun Atsa, antsu aints yamai nuwan
Jesús iruntramunam yuwaun wainkaru nuwatkaun jukiartin kinta jeamtai,
asar, Jesúsa nuiniatiri ainaun iniinak: nuniangka ni amikri wake mesekar
—¿Atumin nuitamin warukaya kuikian ijarmawartinuitai. Wikia wína nuiniatir
juu ainaujai iruntrar yuwawa? Tura ainaujai iruntran pujamtai, nuka
¿waruka judío umirkatin chichaman ijarminatsui. Antsu wína jurukiaramtai,
umikchau ainaujai iruntrarsha yuwawa? nuniangka ijarmawartinuitai.
—tiarmiayi.ॹj 16ॸ“Chikich chichamsha antuktaram:
12ॸTu tinam Jesús nuna antuk aimiak: Wejmak arut jaankamtai, ju nungkanam
—kɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡڏ aints kichkisha tarachin yamarman
nunka yuuminatsui. Antsu najaiminak nujtuk aparchamnawaitai. Nu turamka
pujuinauka tsuwakratnun yuuminawai. nunia nijaram, yamaram tarach setur
13ॸWikia pengke aintsuitjai tinaunka: tuupich wajayi. Tura asa arutri
Nintimaurum yapajiataram titasnaka chingkiana, nuna nangkamasang nukap
tachawitjai, antsu tunaawitjai tinaun: jaankatnuitai. 17ॸUmuti vino tutai yamai
ͮɗ͑ҡɗ̲ӕфӕ̲ֆЙʮɗф̲֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡڏ kariauka nuwap aparmau mamurunam
ram titasan tawitjai. Tura asamtai yarakchatnuitai. Nu turamka, vino kariak
atumsha werum Yuse chichame aarmawa wapakrak nuwap aparmaun pujkatnuitai.
nu nekaaram, nunaka taku tawai tusaram ҽӕфЙӕʮ˔͑ӕՓЙЙф̲ӕ̲ľѸľфҡɗ͑ӕɗڏ
nuimiartaram. Nu chichamka nuwaitai. tai, tura vino ukaratnuitai. Antsu vino
Yus chichaak: ‘Tangku ainauka maaram yamaram aa nu nuwap najanamu
wina surustaram tusanka wakeratsjai. yamarmanam kantsejai kantsermanum
Antsu aints ainau wait anentrataram yaraktinuitai. Turamka vino yamaram
tusan wikia wakerajai,’ timiayi. Tu ayat, nuwapen pujkashtinuitai, tura vino
aarmawaitai, —Jesús timiayi.ॹk ukarashtinuitai,” Jesús timiayi.ॹlॸॹm
j॰9.11 (Luc. 15.1-2) k॰9.13 (Mat. 12.7) l॰9.17 (Josué 9.4) m॰9.17 (Nu nuikiartutai
chichaman etserak, yamaram chichaman wi nuiniarja nunaka arut chichamjaingkia
pachimrachminuitai taku timiayi.)
23 ͅҡľΎॷ9
n॰9.34 (Mat. 10.25;12.24; Marc. 3.22; Luc. 11.15) o॰9.35 (Mat. 4.23; Marc. 1.39; Luc. 4.44)
ͅҡľΎॷ9ٍॷ10 24
10
1ॸTura Jesús ni nuiniatiri doce waisha takutsuk aintsarmek wetaram.
(12) ainautin untsurmak: Atumka Yuse chichame takau asakrumin,
“Iwianchrintin jiirkiram akupkataram, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡӕ̲͑Ѹȍֆӕфҡ̲ҡ͑ӕɗڏ
tura sungkurintin ainausha, ҡӕф͑ʮɗ̲ɗڏ trume.ॹs
nak pujuinausha mash tsuwartaram,” 11ॸ“Tura asaram chikich yaktanam
p॰9.36 (Marc. 6.34) q॰9.38 (Luc. 10.2) r॰10.4 (Hech. 1.13) s॰10.10 (1.Cor. 9.14;
1.Tim. 5.18) t॰10.14 (Hech. 13.51-52)
25 ͅҡľΎॷ10
mantamawartas wakerutminamtaikia,
Yusen umirkaru ainaunka chikich yaktanam tupikiaktaram. Atumka
nakitrartinuitai timiauri Israel yakat ainamunam wína chichamur
16ॸNunia ataksha iin chichartamak: etserat umiatsrumning, ՓɗѸȍɗ͑ҡѸӕҡɗҡڏ
“Aneartaram. Wisha atumin uwijaya nak Yus akupkamu asan ataksha
nunisrumek arumin, ʮӕӕ͑ֆՓЙӕʮ̲ӕڏ taratnuitjai. Wi taja nuka nekasaintai.
nam akupajrume. Tura asaram napia 24ॸ“Nuniasha tajarme: Aintsu nuiniatiri ni
u॰10.15 (Gén. 19.24-28; Mat. 11.24; Luc. 10.4-12) v॰10.16 (Luc. 10.3)
w॰10.20 (Marc. 13.9-11; Luc. 12.11-12;21.12-15) x॰10.22 (Mat. 24.9; Marc. 13.12-13;
Luc. 21.16-19) y॰10.25 (Mat. 9.34;12.24; Marc. 3.22; Luc. 6.40;11.15) z॰10.26 (Marc. 4.22;
Luc. 8.17)
ͅҡľΎॷ10ٍॷ11 26
11
nuwasha ni nukurijai kajernaikiartinuitai. 1ॸJesús ni nuiniatiri doce (12)
a॰10.33 (2.Tim. 2.12) b॰10.39 (Mat. 16.24-25; Marc. 8.34-35; Luc. 9.23-24;17.33;
Juan 12.24-25) c॰10.40 (Luc. 10.16; Juan 13.20)
27 ͅҡľΎॷ11
ainaun nuiniartas tura Yuse chichamen Juan wainkaram, chikich aints Yuse
etserkatas wemiayi. chichamen etsernun nangkamasang
2ॸImiakratin Juan kársernum engkeamu pengke aints wainkamiarume. 10ॸJuankun
pujus, Cristo turamurin pachis chichaman pachis yaanchuik Yuse chichame etserin
antuku asa, ni nuiniatirin chicharak: aarmia nuka nuwaitai: ‘Nintimrataram.
—ˇľѸәѸՓɗ͑˔ф̲ËȍɗËȍ̲͑ľ˔фҡӕڏ Yus Mesíasan chicharak: k̲ľՓľҡѸ̲ɗڏ
taram, —tusa akupkamiayi. 3ॸAkupkamu ning jintimin iwiarati tusan, wína
asar Jesúsan jeariar iniinak: akupamurun eemkan akupajai timiayi.’
—¿Yus uwemtikiartinun akupkatnuitjai Tu aarmawaitai.ॹd
tímia nuka amekitam? عk̲ľËȍӕɗҡ˔ӕ̲ڏ 11ॸ“Nekasan tajarme: Yuse chichame
d॰11.10 (Mal. 3.1) e॰11.15 (Mal. 4.5; Mat. 17.10-13; Marc. 9.11-13)
ͅҡľΎॷ11 28
tura kuikian juu ainau amikrintai jiistin kinta jeamtai, atumka Sodoma
turutinawai. Tura waininayat Yusen yaktanmaya ainau nangkamasrumek
umirin ainau Yuse nekamtairin jukin nukap wait wajaktinuitrume,” Jesús
asar: ¿Warukaya nunasha tinawa? tusar timiayi.ॹg
nekainawai,” Jesús timiayi.
Wini winiram ayamsataram timiauri
Pasé yaktanmaya ainaun chicharkamuri (Luc. 10.21-22)
(Luc. 10.13-15) 25ॸNuniangka Jesús Yusen seak:
20ॸNuniangka Jesús chikich chikich “Apaachiru, ameka mash nayaimpinmaya
yaktanam Yuse kakarmarijai wainchatai ainau Apurinme. ҽӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ
takatan untsuri takasu waininayat, nu maya ainau Apurinme. Tura asam aints
yaktanmaya ainau ni tunaarin ningki nintimsar: َՠɗ˔ɗ͑ľ˔ӕɗ͑ҡѸӕɗҡڏ
inaisacharu asaramtai, Jesús nu aints jai,’ tinauka ju chichaman nekaacharti
ainaun chicharkamiayi. Tura chicharak: tusam uukuitme. Antsu uchia nunisarang
21ॸ“Corazín yaktanmaya ainautirmin, nintiminau ju chichaman paan
Betsaida yaktanmaya ainautirmincha nekaawarti tusam nekamtikiawaitme.
aneartaram tajarme. Atumka nukap wait Tura asakmin maaketai tajame. 26ॸkЙڏ
wajaktinuitrume. Tiro yaktanmaya ainau, chiru, tu ati tau asakmin, maaketai
tura Sidón yaktanmaya ainausha Yusen tajame,” timiayi.
umirchau ainayat, Yuse kakarmarijai 27ॸTura Yusen sea umis, ataksha aints
f॰11.22 (Am. 1.9-10) g॰11.24 (Gén. 19.24-28; Mat. 10.15; Luc. 10.12)
h॰11.27 (Juan 1.18;10.14-16)
29 ͅҡľΎॷ11ٍॷ12
chicharak: —عkҡӕ̲ɗӕՓɗʮфɗՓ̲͑ֆф̲ҡɗڏ
—¿Waruka tuusha chichaarme? kia atum ainautirmesha ayamtai kintati
¿Yaanchuik apu Davidta turamuri ashiitai tusarmeka wechaintrumek?
pachisrum aujchaukitrum? Nuka ni kҡӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲͑ӕӕՓɗʮ˔Ѹȍɗɗҡ͑ӕɗڏ
aintsri ainaujai tsukaminak, 4ॸYus seati trume tajarme.ॹm 12ॸTura aints uwijan
juun jeanam wayaawar, Yus inaktustin nangkamasketai. Tura asamtai ayamtai
pang aya sacerdote yutairi asamtai, kintati aints wait anentamuka nekas
chikich aintska nunaka yuwachminun pengkeraitai, —timiayi.
wainiat, Davidcha nuna yuwak ni aintsri 13ॸNunia uwejen mutchau aintsun
i॰11.29 (Juan 14.15; 1.Juan 5.1-3) j॰12.4 (Lev. 24.9; 1.Sam. 21.1-6) k॰12.5 (Núm. 28.9-10)
l॰12.7 (Mat. 9.13) m॰12.11 (Luc. 14.5)
ͅҡľΎॷ12 30
13
—Iwianch aintsnum engkema pujuu 1ॸNu kintati Jesús jeanmaya jiinki,
nunia jiinkin asa, aints atsamunam ʮӕӕ͑˔ӕËȍֆ͑ҡ̲ľ͑˔ľľ̲Ѹڏ
wekaas nuni ayamsatatkama tujintak: miayi. 2ॸTura aints untsuri kautkaram,
Ataksha waketkitaj tu nintimratnuitai. ˇľѸәѸ˔͑ӕ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲͑ӕ͑ɗ˔ľľ̲Ѹ̲ڏ
44ॸTura asa chichaak: Wi jiinkimiaja nuni tai, aints ainau kucha kaanmatkarin
waketkitjai tusa nu aintsnum waketki, jea wajasarmiayi.ॹu
itarka tumaun pakuichau pengker 3ॸTurinamtai untsuri nuikiartutai
itiur inartinuita tusar, chikich ainau paan chichame etserin ainau, tura pengké aints
nekaachmin wainiatrum, atumka paan ainau untsuri atum waintrume nunasha
nekamtikiamuitrume. 12ॸTura asamtai Փɗ͑˔фҡѸՓ˔ľфɗ͑ֆҡՓɗ͑˔Ëȍфڏ
Yuse chichamen antinak nekasar pengker miayi. Tura atum antuwearme nunasha
nintinam ukusar, nukap nintimrar antukartas wakerinayat antukcharmiayi.
pujuinaunka chikich chichamnasha nuna Tura atumka wi turamu wainkau asaram,
͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣ֤ӕѸЙ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ͑ӕɗڏ tura wína chichamur antuku asaram,
tai. Antsu chikich ainau wina chichamrun nekasrum warastinuitrume,” Jesús
jumchik antinayat, antutan nakitinau turammiaji.ॹx
asar, jumchik antukarmia nuka ataksha
wári kajinmakiartinuitai.ॹv Arak tsaamramun taja nunaka
13ॸ“Tura asamtai nu aints ainau wína takun tajai tusa etserkamuri
(Marc. 4.13-20; Luc. 8.11-15)
chichamrun paan nekatan nakitinau asar,
ni jiijaingkia paan waininayat, Փɗ̲͑ɗڏ 18ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡڏ
v॰13.12 (Mat. 25.29; Marc. 4.25; Luc. 8.18;19.26) w॰13.15 (Isa. 6.9-10; Juan 12.39-40;
Hech. 28.26-27) x॰13.16 (Luc. 10.23-24)
ͅҡľΎॷ13 34
y॰13.31 (Yuse aintsri ainausha mianchau ainayat, mostaza nunisarang nukap yujarartinuitai,
taku timiayi.)
35 ͅҡľΎॷ13
tai chichamchaujaingkia aints ainaun tura tunau takau ainauncha mash irurarti
nuinichmiayi. 35ॸJesús aints ainaun tu tusan awematnuitjai. Ajan takau ainau
nuiniaru asa, yaanchuik Yuse chichame nupaan yaruakar keemakartas jinum
etserin aarmaurin miatrusang umikmiayi. japinawa nunisarang Yuse awemamuri
Nu aarmauka nuwaitai: ainau tunau ainaun irurartinuitai.
“Aints ainaun nuikiartutai chichamjai Nungka amuamunam tu atinuitai. 42ॸTura
ujaktinuitjai. Yus nu nangkamtaik tunau ainaun ji tuke kajintrashtinnum
͑ɗ͑ҡɗ̲ф̲ɗ͑ӕ͑ɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍڏ chumpiawaram, nuni wait wajainak
minun wainiatnak, wikia aints ainaun ʮӕӕҡɗ͑˔ҡӕф͑ɗ͑˔ҡľфҡɗ͑˔̲ҡѸ̲Ѹфڏ
chichasan nekamtikiatnuitjai,” tu tinuitai. 43ॸTura Yuse wakeramuri
aarmawaitai. umirkaru ainau ni Apaachiri Yuse
pujutirin jear, tsaa jiitsumir tsantua
Nupaa trigojai pachimramun pachis taku nunisarang pujusartinuitai. Atumka wi
tawai tusa etserkamuri ľҡѸľф̲ӕф͑ҡӕ˔ӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲фҡڏ
36ॸJesús aints ainaun ukuki, jea ram,” Jesús turammiaji.
wayaamtai, ni nuiniatiri ainautisha jea
Kuri uukmaun pachis etserkamuri
wayaar Jesús chicharkur: “Nupaa trigojai
pachimramu ajanam araamu nuikiartutai 44ॸNunia Jesús ataksha iin nuitamak:
chichamka nuwaitai tusam ujakratkata,” “Yusnum pujustinun pachis chikich
timiaji. nuikiartutai chicham antuktaram.
37ॸTakurin Jesús iin airmak: Yusnum pujustinka kuri kajunam
“Ayu, anturtuktaram. Wikia aints chumpiar nungka taimunam uukmawa
ayatun Yus akupkamu asan, aints trigo tumawaitai. Tura asamtai nu kajun
jingkiajin araawa nunisketjai. 38ॸTura uukmia nuka jakamtai, chikich aints
ajan pachisan taja nunaka mash nungkan tai kajun aneachmaun wainak
nungkanmaya ainaun takun tajai. Tura urak jiis waras, nunia ataksha epeni
trigo jingkiaji taja nunaka Yusen nungkajai yukuar ni jeen waketki, ninu
nekasampita tinu ainaun takun tajai. aa nuna mash suruk, nunia kuikiancha
Antsu nupaa pasé aa nuna pachisan taja mash irur, nu kuikiajai ajanka sumawai.
nunaka Satanásan umirkaru ainaun takun Tura ajan sumaku asa, nu kajuka
tajai. 39ॸAints nupaan pasé araamia nuna niinuitai,” Jesús turammiaji.ॹz
pachisan taja nunaka Satanásan takun
tajai. Tura trigon juukmaun pachisan taja Shaak akikian pachis etserkamuri
nunaka nungka amuamunam Yus aints 45ॸNunia Jesús ataksha nuitamak:
ainaun mash irurmanum ni takatrin “Kichnasha tajarme: Yusnum pujustin
jiistin takun tajai. Tura ajan takau ainaun pachisrum chicham antuktaram. Aints
pachisan taja nunaka Yuse awemamuri shaakun sumin shaak nekas akik shiiram
ainau aints pasé ainaun, tura pengker wawiknumia jukimun eaktinuitai. 46ॸTura
ainauncha irurtinuitai takun tajai. wekaa wekaaka kichik shaakun timiá
40-41ॸWikia aints ayatun Yus akupkamu akikian wainak, sumaktatkama kuikiari
asan, Yuse awemamuri ainaun akupkan, jeachu asamtai, ninu aa nunaka mash
chikich aintsun tunau takamtikin ainaun, suruk, nujai nu shaakun sumaktinuitai.
z॰13.44 (Nu kajuka Yusnum pujustinua tumawaitai. Yusnum pujustinka mash nungkanam aa
nuna nangkamasang timiá pengkeraitai, taku timiayi.)
ͅҡľΎॷ13ٍॷ14 36
14
—Yus aints ainaun nayaimpinmaya 1ॸJesúsan pachisar untsuri
a॰13.52 (Atumsha wína chichamur paan antuku asaram, nu aintsua nunisrumek yaanchuik
antukmiarume nusha, tura yamai antukurme nusha chikich ainau nuiniartaram, taku timiayi.)
b॰13.57 (Juan 4.44)
37 ͅҡľΎॷ14
miayi. Tura jiaamak apu Herodesan timiá —Ju aints ainauka wecharminuitai.
pengker awajam, 7ॸnuka nawantan Antsu atumek ni yuwatniuri susataram,
chicharak: “Yusjai nekasan tajame: Waring —turammiaji.
achat ame seatkumningkia, nunaka 17ॸTurammatai iikia chicharkur:
15
27ॸTu takurin Jesús chichartamak: 1ॸTura fariseo ainau Moisésa
yamaikia tujintajai.’ 6ॸTu tinu ainauka ni inaktustas wakerayat, jinta weenak mai
aparincha, tura ni nukurincha yaaitsuk waanam iyaartinuitai, —turammiaji.ॹd
pujusartinuitai tarume. Tu tinu asaram 15ॸTurammatai Pedro Jesúsan chicharak:
atumi juuntri tinu armia nu umiktasrum, —Aintsu jangken waring achat waya
Yus winia chichamur umirtuktaram tímia nujaingkia tunauka wajaschatnuitai, tame
nuka inaiyarme. 7ॸWaitrin ainautiram, nuka ¿warí pachismea tame? Nuka paan
yaanchuik Yuse chichame etserin Isaías ujakratkata, —timiayi.
atumin pachis aarmia nuka nekasaintai. 16ॸTama Jesús chichartamak:
f॰15.27 (Nu chichamka Israel ainau Yuse aintsri asaramtai, Israel ainaun yaingtinka inaitsuk
winasha yainkata, taku timiayi.)
41 ͅҡľΎॷ16
—Ь͑ǣ˔ʮɗ̲͑˔ɗ͑Ѹ˔фɗ͑ҡӕф̲ҡѸӕڏ
Fariseo ainau saduceo ainaujai: Wainchati jiash, —tunaimiaji.
takat wainkatasar wakeraji timiauri 8ॸTu chichaakur pujarin Jesús nuna
(Marc. 8.11-13; Luc. 12.54-56) antuk iin chichartamak:
16
1ॸJesús nuni jeamtai, fariseo ainau —¿Waruka pang kajinmakmiau
saduceo ainaujai iisha nekaatai pachisrumsha chichaarme? ¿Waruka
tusar taarmiayi. Tura taar Jesúsan wína chichamrusha nintimtsuksha
seainak: pujarme? 9ॸ¿Pang cinco (5) amia nujai
—Nayaimpinmaya kakarmarijai cinco warang (5,000) aints yuramuka
wainchati takat turata. Iisha wainkatasar nuka aneaktsurmek? Tura ampintramuri
wakeraji, —tiarmiayi.ॹg ¿warutam changkina jukimiarume nusha
2ॸTu tinam Jesús ayaak: ٘kҡӕ̲ËȍɗËȍڏ aneaktsurmek?ॹj
krum: ‘Tsaa jeaak nayaim kapantin 10ॸ“¿Nuniasha pang siete (7) amia nujai
g॰16.1 (Mat. 12.38; Luc. 11.16) h॰16.4 (Mat. 12.39; Luc. 11.29) i॰16.5 (Luc. 12.1)
j॰16.9 (Mat. 14.17-21) k॰16.10 (Mat. 15.34-38)
ͅҡľΎॷ16 42
l॰16.16 (Juan 1.49;6.68-69) m॰16.18 (Pedroka kaya taku tawai.) n॰16.19 (Juan 20.23)
o॰16.21 (Mat. 17.23;20.19;27.63; Marc. 8.31;9.31;10.33-34; Luc. 9.22;18.31-32)
p॰16.25 (Mat. 10.38-39; Luc. 14.27)
43 ͅҡľΎॷ16ٍॷ17
aints ainaun inartatja nunaka wijai juni nuiniatiri ainaun akatar akupak:
tsaniasar pujuinauka jatsuk waitkartatui, —Aints ayatun Yus akupkamu asan,
—Jesús turammiaji. wikia jakamunmaya nantaatsain atum
waitkarume nuka pengké etserkairap,
Jesúsa yapaijmiamamuri —timiayi.
(Marc. 9.2-13; Luc. 9.28-36) 10ॸTama ni nuiniatiri ainausha Jesúsan
17
1ॸSeis (6) kinta nangkamaramtai, iniinak:
Jesús Pedroncha, ҡӕфґ͑ҡɗǣΎ͑ڏ —¿Moisésa chichame nuikiartin
cha, tura ni yachiin Juannasha akanak ainausha warukaya Mesíaska taatsaing,
juki, mura juunnum wakarmiayi. 2ॸTura Elías eemak tatinuitai tinawa?
wakaarai, Jesús aneachmau yapaijmiama —tiarmiayi.
jiitsumir wajaun wainkarmiayi. Tura 11ॸTu tinam Jesús aimiak:
q॰16.27 (Sal. 62.11-12; Eze. 33-20; Mat. 25.31; Rom. 2.6) r॰17.5 (Mat. 3.17; 2.Ped. 1.17-18)
s॰17.12 (Mal. 4.5) t॰17.13 (Mat. 11.14; Marc. 9.11-13)
ͅҡľΎॷ17 44
turataram tinu asamtai, mura nekas juun —Nekasar chikich ainau kuikiarin
wainkaram, nu mura chicharkuram: ‘Juni juriinawai, —tamati Jesús chicharak:
mengkakam ataksha atu tsapuitia,’ —Nekasam tame. ʊɗ͑ӕ͑ǣ˔фɗ͑˔ɗɗ͑ӕڏ
takurminkia turunamnawaitai. Aints tikia akiimiakchatnuitji. 27ॸAntsu iin
18
1ॸNu kintati ni nuiniatiri ainauti pujustinnum jeatin timiá pengkeraitai.
Jesús tarir chicharkur: Antsu mai uwejtuk, tura mai nawentuk ji
—¿Yuse pujutiri nayaimpinmaka aints kajintrashtinnum jeatnuka timiá paseetai.
ainau jeartinua nuka chikich ainaun 9ॸTura atumi jiijaisha tunau aa nu
w॰18.1 (Luc. 22.24) x॰18.5 (Marc. 10.15; Luc. 18.17) y॰18.9 (Mat. 5.29-30)
z॰18.11 (Luc. 19.10)
ͅҡľΎॷ18 46
apuka nuna antuk, nu aints utitaram tusa, nunisketai. Tura Yus tu tinu asamtai,
ni aintsrin akupkamiayi. Tura itaaramtai, aints kichkisha nuwarin japashtinuitai,
nu aintsun chicharak: ‘Netsetme. Wína ҡӕф͑ӕՓѸȍ˔ɗËȍ˔ɗѸȍɗѸȍфɗ͑ӕ˔ӕ˔Ëȍҡڏ
wait anentrurta turutu asakmin, ҡӕ̲Ѹȍڏ nuitai, —Jesús timiayi.ॹc
num mash akirtsuk asata tusan 7ॸTama chicharinak:
inaisamjame. 33ॸ¿Wi amin wait anentajme —Tura Moisés chichaak: Aints papin
ɗ͑ҡѸ̲ľ˔Ëȍɗ˔ɗËȍ̲ɗ͑ҡӕ̲Ѹȍ̲ɗф̲ӕڏ aar: Nuwarun ukuajai tusa, nuna nuwarin
sha waruka wait anentsuksha waitkame?’ nu papin susa ukuktinuitai ¿waruka nuka
timiayi. 34ॸTura nu aintsun kajerak suntarin timiayi? —tiarmiayi.
untsurak: ‘Juka achikrum tumashrin 8ॸTu tinam Jesús aimiak:
chicharkur:
Nuwa japashtinun pachis etserkamuri —ͮľ˔Ѹ͑ӕՓʮЙфӕ˔ӕ˔Ëȍ̲͑Փɗҡڏ
(Marc. 10.1-12; Luc. 16.18) matikia, nuwasha nuwatkachminuitai,
19
1ॸJesús nuna tina ukuki Galilea —timiaji.
nungkanmaya jiinki, Jordán 11ॸTu takurin Jesús airmak:
—Ame uchi muuken achikiam Yus —Ame tame nunaka uchiwach asanak
seatrita, —tusar itariarmiayi. Tinamtai ni tuke mash umikuitjai. ¿Nuniasha warina
nuiniatiri ainauti chicharkur: umiktinuitja? —timiayi. 21ॸTu iniam Jesús
—¿Waruka apusha waitkarme? ayaak:
—timiaji. 14ॸTu tarin wainiat Jesús —Nekas pengker ata takumka, ame
chichartamak: wariram aa nu mash surukta. Tura
—Uchi irunu wini winiarat tusaram kuikian yuuminau susata. Nunia wína
tsangkatruktaram. Aints ju uchia nemartusta. ҽӕф˔ӕ̲͑ľ˔Ѹ̲͑ֆɗ̲Йɗڏ
nunisarang nintimsar pujuinauka Yuse nam yuumatsuk pujustinuitme, —timiayi.
pujutirin nayaimpinam jeartinuitai. Tura 22ॸJesús tama nu natsaka nuna antuk,
f॰19.28 (Mat. 25.31) g॰19.30 (Mat. 20.16; Marc. 10.31; Luc. 13.30)
ͅҡľΎॷ20 50
nukuri Jesúsan seatas tikishmatramiayi. asan, aints ainau wina yainkarat tusanka
21ॸTuramtai Jesús iniak: tachamiajai, antsu aints ainaun yaingtaj
h॰20.16 (Mat. 19.30; Marc. 10.31; Luc. 13.30) i॰20.19 (Mat. 16.21;17.23;27.63)
j॰20.27 (Luc. 22.25-26)
51 ͅҡľΎॷ20ٍॷ21
tusan taawitjai. Tura aintsun untsuri ‘Ii Apuri yuumau asamtai juwaji. Tura
angkanmamtikiawartasan mantuwarti wári wainkitatui,’ titaram, —Jesús
tusan taawitjai, —Jesús turammiaji.ॹk timiayi.
4ॸYuse chichame etserin yaanchuik Jesúsan
Wainmichun jimiar tsuwarmauri pachis tímia nunaka miatrusnak umiktaj tusa,
(Marc. 10.46-52; Luc. 18.35-43) nunaka timiayi. Ni timiauri tu aarmawaitai:
29ॸJesús Jericó yaktanmaya jiinmatai, 5ॸ“Sión yaktanmaya ainau antukarat
aints untsuri niin nemarkarmiayi. 30ॸNuni tusaram titaram: Jiistaram. Atumi Apuri
wekaamunam aints wainmichu jimiar wikia miajuitjai tumamtsuk, burrochinam
jinta yantamen keemsar, Jesús winawai keemas winitramui. Nuka apua nuniska
tamaun antukar untsuminak: winitramtsui, antsu burro uchiri
—Apurua, Davidta weariya, iincha wait warinchu jutainum keemas winitramui,”
anengkratkata, —tiarmiayi. tu aarmawaitai.ॹl
31ॸTu untsuminamtai aints irunu niin 6ॸTura akupkamu asar ni nuiniatiri wear,
21
1ॸJesúsni nuiniatiri ainautijai aints mash taetet wajainak inintrinak:
Jerusalénnum weakur Betfagé —¿Ausha yaachita? —tiarmiayi.
yaktanam jeamiaji. Nu yaktaka Olivo 11ॸTu inintrinamtai chikich aints aiminak:
—¿Atumsha itiur nintimrume? ¿Ajartin 2ॸ—Yus aints ainaun inawa nuka junia
taa, nu ajan takau ainaun itiurkatnuita? apua nunisketai. Apu uchiri nuwan
—timiayi. nuwatkatin asamtai, ƿestan najanamiayi.
41ॸTu iniam aiminak: 3ॸTura ni inatiri irunun aints ainau
—Nu aints timiá pasé asaramtai, wait untsukarti tusa akupkamiayi. Ԇ͑ҡѸӕ̲ɗڏ
anentsuk maawartinuitai. Nunia nu tiat nakiararmiayi. 4ॸAtaksha chikich
ajartin chikich ajan takau ainaun eak: inatiri ainaun akatar akupak: Ataksha
‘Ajar waitruktaram. Tura juuktin kinta werum untsukmau ainau ujatruktaram:
jeamtai, winar aa nuka surustaram,’ tusa Waaka ainausha mau asar, tura tangku
ajarin takakmasarti tusa akupkatnuitai, jaerusha mau asar, atum yuwatin
—tiarmiayi. yanchuk mash umismawaitai. Tura
42ॸTinamtai Jesús chicharak: asamtai nuwenmaunum winiarti, tawai
—Nekasrum tarume. ¿Nu pasé aints titaram timiayi. 5ॸTamaitiat untsukmau
ainau pachisrum atumka Yuse papirin ainau nakiararmiayi. Antsu chikich ni
aujchaukitrum? Tu aarmawaitai: ajarin jiistas wemiayi. Tura kitcha
‘Jeamin ainau kaya jean jeamkar, sumatinam wemiayi. 6ॸTura chikich
chikich kayan wainkar chichainak: Ju ainauka apu inatiri ainaun achikiar pasé
kayaka paseetai tusar japawarmiayi. awajsarmiayi, ҡӕф˔ɗËȍ͑Ѹȍ̲Փфڏ
Japinau wainiat Yuska: Nu kayaka timiá miayi. 7ॸTurinamtai apu nuna antuk kajek,
pengkeraitai timiayi. Apu Yus nunaka ni suntari ainaun chicharak: ‘Wina
wakeruku asamtai, iisha nu nintimsar aintsrun mau irunu mash maataram. Tura
pujaji.’ Tu aarmawaitai. 43ॸTura asamtai ni jeesha mash keematkataram,’ tusa
tajarme: Yusnum tuke pujustinka atumin akupkamiayi. 8ॸNi suntari ainaun
suritramak, chikich nungkanmaya ainau akupkam jiinkiaramtai, nunia ni inatiri
ҡӕ˔ľ֤ӕѸ͑ӕ̲ЙӕʮӕѸҡɗ͑˔ҡѸ͑ǣ˔̲˔ڏ ainaun ataksha chicharak: ‘Nuwenmau
muitai. 44ॸAints ainau nu kaya nekas ƿesta mash umismawaitai. Antsu nuwik
Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑˔ҡӕ˔ӕ̲˔ф˔ӕЙɗ͑˔фڏ untsukmau ainauka pasé aints asar
tinuitai. Tura nu kaya aintsnum winicharmin ainawai. 9ॸTura asaramtai
ayaarkungka, nu aintsun tsairtinuitai, yakta jinti ainamunam werum, aints
—Jesús timiayi. atum wainmauka: Nuwenmaunum
45ॸTama sacerdote juuntri ainau, tura winiarti tusaram untsuktaram,’ timiayi.
fariseo ainausha Jesús nuikiartamun 10ॸTama ni inatiri ainau jiinkiar, yakta
antukar: Iin pachitmas turamji tusar jintin wekajinaun pasé ainauncha tura
nintimrarmiayi. 46ॸTura yamaik achiktai pengker ainauncha mash untsukarmiayi.
tinayat, chikich aints ainau Jesúsan Tura asar apu jeen piakarmiayi.
pachisar: Yus akupkamu asa, nu 11ॸJea piakaramtai nu apuka untsukmau
p॰22.13 (Mat. 8.12;25.30; Luc. 13.28) q॰22.23 (Hech. 23.8) r॰22.24 (Deut. 25.5)
ͅҡľΎॷ22 56
iniastas werimiayi. Tura Jesúsan jeari ‘Juni wína untsurunini apu keemtainum
iniak: keemsam nakarsata. Tura nakarkumin
36ॸ—Nuikiartinu ¿chicham umiktin ̲ɗ͑ľ̲Ѹľ̲ɗ͑ӕ̲͑Ѹȍ͑ľЙľҡ˔ҡҡڏ
chikich chichaman nangkamasang pengker jai,’ timiayi.
aa nuka tuni aarmawaita? —timiayi. 45ॸDavidka Yus akupkatnun Mesíasan
37ॸTu iniam Jesús ayaak: pachis: ՠɗ͑kЙӕфӕɗҡɗҡɗ͑ӕՓɗ͑ɗҡфӕ̲ڏ
—Chikich umiktin chicham ainia nuna sha ¿waruka Davidta uchirintai tarume?
nangkamasang nuná eemak umiktinka —tu iniasmiayi.
juwaitai: ‘Ami Yusrum aminu Apuram 46ॸTu iniamaitiat, aints kichkisha
s॰22.32 (Ex. 3.6) t॰22.37 (Deut. 6.5) u॰22.39 (Lev. 19.18) v॰22.40 (Luc. 10.25-28)
57 ͅҡľΎॷ23
23
1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ̲ɗʮӕɗҡʮɗҡӕ̲̲ӕ͑˔֤ӕѸ˔̲ɗ͑Ëȍڏ
ainautin tura chikich aints waitai tawai. Antsu mianchawaitjai
ainauncha chicharak: tumamunka Yuska miajuitai tawai.ॹx
2ॸ—Moisésa aarmauri nuikiartin 13ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin
w॰23.7 (Mat. 6.1) x॰23.12 (Mat. 20.26-27; Marc. 9.35;10.43-44; Luc. 14.11;18.14;22.26;
Sant. 4.6; 1.Ped. 5.5)
ͅҡľΎॷ23 58
24
ɗ͑ӕѸȍ͑ӕ̲ɗ̲͑ʮɗ͑ҡф̲̲ҡ͑ӕɗڏ 1ॸJesús Yus seatai jeanmaya jiinki
c॰24.25 (2.Tes. 2.9) d॰24.28 (Luc. 17.23-24, 37; Apoc. 19.17-18) e॰24.29 (Apoc. 6.12-13)
f॰24.30 (Apoc. 1.7) g॰24.31 (1.Tes. 4.15-17) h॰24.37 (Gén. 6.5-8)
ͅҡľΎॷ24ٍॷ25 62
25
43ॸNusha nintimrataram: Jeeniuka kasa 1ॸNunia Jesús ataksha iin
nuwan nuwatkatin amia nuka tamiayi. jeamiayi. Tura jea ni inatiri ainaun
Taamtai nawan kajinmakcharu ainauka untsuk: ‘¿Kuikian wi susamiajrume nusha
nijai jeanam wayaawaramtai waitin itiurkamiarume?’ tu iniasmiayi. 20ॸTu
epeniarmiayi. 11ॸTuruawarai chikich iniam nu nangkamtaik cinco warangkan
nawan olivo macharin sumakartas jukimia nuka nuna wangtak: ‘Pai apuru,
wearusha taar: ‘Apurua, Apurua, waiti kuik cinco warang surusmiame nuna
uratrita,’ tiarmiayi. 12ॸTinamaitiat jeentin ataksha cinco warangkan kiaungkajai.
nitkaya ayaak: ‘¿Yaachitrume atumsha? Juna kiauntukjame ju jukita,’ timiayi.
Nekasan tajarme: Atumin pengké 21ॸTamati ni apuri chicharak: ‘Ayu,
ukuki, chikich nungkanam yaja wemiayi. kan nunak jukimia nuka tari, ni apurin
16ॸTura nu aintsu inatiri kuikian cinco chicharak: ‘Apuru, ameka nekasam
warang jukimia nuka nu kuikiajai sumak kakaram takamtikin asam, ф˔фËȍɗڏ
tura suruk takaa takaaka, ataksha kuikian tum: Juurtuktaram tinu asakmin, wisha
cinco warangkan juki irurmiayi. 17ॸæȍɗ˔ɗҡڏ nunaka nekau asan, 25ॸshamakun ami
cha nunisang kuikian jimia warangkan kuikiarmin nungkan tain uukmiajai. Pai
jukimia nuka nu kuikiajai sumak, tura juwaitai. Ame surusmiame ju jukita,’
m॰25.28 (Mat. 13.12; Marc. 4.25; Luc. 8.18) n॰25.30 (Mat. 8.12;22.13; Luc. 13.28)
o॰25.31 (Mat. 16.27;19.28;25.31) p॰25.36 (Hebr. 3.13)
65 ͅҡľΎॷ25ٍॷ26
Ëȍɗф˔ф˔фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡՓф̲ҡɗڏ
sha, atumka jiirsachmiarume,’ Nuwa Jesúsan kungkutijai ukatramuri
titinuitjai. 44ॸWi tamati nusha inintinak: (Marc. 14.3-9; Juan 12.1-8)
‘Apuru, ame tsukamamnisha, tura ame 6ॸJesús Betania yaktanam we, Simónka
chichartamak:
Jesús maatasar chicham najatamuri —¿Waruka ju nuwasha kajerarme?
(Marc. 14.1-2; Luc. 22.1-2; Juan 11.45-53) Wína aitkara juka nekas pengker
26
1ॸJesús nu nuikiartutai aitkarayi. 11ॸKuikiartichuka tuke atumjai
chichaman mash umis, ni pujuinawai. Antsu wikia atumjaingkia
͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡ˔ѸȍËȍɗËȍфҡڏ tukeka pujuschatatjai. 12ॸJu nuwaka
mak: ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗʮɗӕ˔ҡфӕфʮӕ˔ՓɗɗՓɗф͑ҡ͑ӕڏ
2ॸ—Atumsha nekarme: Pascua ƿesta run umistas, iwiaaku pujaing ukatruri.
jeatin jimiarchik kinta wajasi. Nunia wi 13ॸNekasan tajarme: Mash nungkanam
—tu iniam treinta (30) ˔ӕɗ˔ɗ͑˔ɗɗ̲ɗڏ wait wajakchamin ayat, akiinau asa
karmiayi. 16ॸNu akikiam Judas: ¿Itiurak nukap wait wajaktinuitai, —turammiaji.
Jesúsan anangkan surukaintaj? tu 25ॸTurammatai Judas ni nekas suruktin
r॰26.17 (Ex. 12.1-15) s॰26.23 (Sal. 41.9) t॰26.28 (Ex. 24.8; Jer. 31.31) u॰26.31 (Zac. 13.7;
Marc. 14.28;16.7)
67 ͅҡľΎॷ26
Tamati ni nuiniatiri ainautikia mash —Ja ai, ame tame nuka nuwaitjai. Tura
Jesúska ukukir tupikiakmiaji. asan nunasha tajame: Aints ayatun Yus
akupkamu asan, nekas kakaram aa nuna
Sacerdote juuntri pujamunam jukimuri untsurinini keemsan, ͑ӕ͑ɗ͑ֆɗ̲Йɗ͑ڏ
(Marc. 14.53-65; Luc. 22.54-55, 63-71; maya yurangmijai winamtai, winaka
Juan 18.12-14, 19-24) waitkatnuitrume, —timiayi.
57ॸAntsu Jesúsan achikiaru ainau 65ॸTamati sacerdote juuntri nuna antuk
27
1ॸTura tsawaarai sacerdote juuntri
Pedro: Jesúsnaka wainchajai timiauri
ainau judío apuri ainaujai mash:
(Marc. 14.66-72; Luc. 22.56-62;
ˇľѸәѸ̲ҡɗҡӕѸфËȍɗËȍ̲͑͑ʮ͑Փфڏ
Juan 18.15-18, 25-27)
tas iruntrarmiayi. 2ॸTura chichaman
69ॸJesúsan awatinamtai, Pedroka aanum najanawar Jesúsan jingkiawar, romano
wajai, nuwa sacerdote inatiri amia nu apuri Pilato pujamunam jeeniarmiayi.
tari Pedron wainak chicharak:
—Amesha Galileanmaya aints Jesús Judasa jakamuri
naartinjai wekainuyame nuwaapitme, 3ॸJudas Jesúsan surukmia nuka Jesúsan
—timiayi. maatai tinamun antuk napchau nintimias,
70ॸTamaitiat Pedro mash aints sacerdote juuntri irunu judío apuri
antinamunam chichaak: irunujai pujuinamunam taa, treinta (30)
—Atsa, antsu ame turutme nunaka kuikian wainkimiayi. 4ॸTura chicharak:
pengké nekatsjai, —timiayi. —ՠɗ˔ɗɗ͑ҡѸҡӕ͑фɗ͑Ëȍӕ͑Փɗ͑ɗڏ
71ॸNunia jiinkitas waitinam wajamtai, tun: Achiktaram tusan suruku asan,
chikich nuwa nuni wajainaun chicharak: tunaun turajai, —timiayi.
—Ju aintska Nazaretnumia Jesúsjai Tamaitiat aiminak:
wekainuyayi, —timiayi. —¿Iisha itiurkatjik? Amek nintimrata,
72ॸTamaitiat Pedro ataksha kakar —tiarmiayi.
chicharak: 5ॸTinamtai Judas Yus seatai juun
miayi. Tura yumin itaaramtai, aints ainau Cirene nungkanmaya aintsun Simón
mash jiiminai ikimiak: naartinun wainkar, Jesúsa krusrin
—Ju aints nekas tunaarinchau nanarsat tusar achikiarmiayi.
maatniunka wikia pachinkashtatjai. 33ॸNunia mura Gólgota tutainum
b॰27.25 (Hech. 5.28) c॰27.26 (Hech. 3.14) d॰27.35 (Sal. 22.18) e॰27.40 (Mat. 26.61;
Juan 2.19)
ͅҡľΎॷ27 72
1
1ॸYuse Uchiri Jesucriston pachis “Wína ukurun winá nuka nekas wína
Йľ͑ǣ˔ľфľҡѸľф˔̲ӕҡӕ͑͑ǣ˔̲ڏ nangkatusang kakaram atatui. Wikia nekasan
miayi. mianchau asan, tsuntsumruan sapatri
2ॸYaanchuik imiakratin Juan akiintsaing, jingkiamurin atiataj tayatun, natsaamau asan
Yuska niin pachis ni chichamen etsernun atiachminuitjai. 8ॸWikia aya entsanmak
ʊѸɞѸ͑фҡɗ͑ӕ͑͑ɗËȍɗËȍ̲ľ̲͑ҡɗ˔фڏ imiajrume, antsu ningkia Yuse Wakani atumi
miayi. Nu aarmauka nuwaitai: nintin engketramatnuitrume,” Juan timiayi.ॹb
“Nintimrataram. Yus chichaak: Ami
Jesúsa maimuri
wetintrumin weti tusan, tura ami jintimin
(Mat. 3.13-17; Luc. 3.21-22)
iwiarati tusan, wína akupamurun eemkan
akupajai,” timiayi. 9ॸJuan aints ainaun imiaak pujai, Jesús
3ॸNisha numi atsamunam taa aints Nazaret yaktanmaya Galilea nungkanmaya
ainaun chicharak: ٘ˇӕӕ͑kЙӕՓľ˔Ѹҡڏ jiinki: Jordán entsanam wína imiatti tusa
niun jintan tupin iwiarina nunisrumek Juankun werimiayi. 10ॸTura maai entsanmaya
atumi nintisha iwiarataram.” Tu jiinki, nayaim uranniun wainkamiayi. Tura
aarmawaitai.ॹa Yuse Wakani yapangma tumau ni muuken
4ॸYaanchuik aarmawa nunisang Juan winaun wainkamiayi. 11ॸҽӕф͑ֆɗ̲Йɗ͑ڏ
numi atsamunam aints ainaun entsanam maya chichaman antukmiayi. Nu chichamka
imaimiayi, tura chicharak: nuwaitai:
—Wína tunaarun Yus sakturati “Ameka wína uchiruitme, wína
tusaram, atumi nintimauri yapajiataram. anetiruitme. Amin pengker nintimtusan
Tu nintimraram maaitaram, —timiayi. pujajme,” timiayi.ॹc
5ॸTura Yuse chichamen etserkau asamtai,
Jesúsan nekapsamuri
ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ̲Ѹȍ͑ҡӕф˔ڏ
(Mat. 4.1-11; Luc. 4.1-13)
tai tusar, Juan pujamunam wearmiayi.
Tura Jerusalén yaktanmayasha aints 12ॸNuniaYuse Wakani Jesúsan aints
untsuri kaunkarmiayi. Tura Jordán atsamunam ayamiayi. 13ॸNuni pachim
entsanam taar ni tunaarin etserkaramtai, pujuinamunam cuarenta (40) kinta
Juan nu aints ainaun imaimiayi. iwianchi apuri Satanásjai nekapnaisatas
a॰1.3 (Isa. 40.3; Mal. 3.1) b॰1.8 (Juan 1.6-8, 32-34; Hech. 1.5) c॰1.11 (Mat. 17.5;
Marc. 9.7)
75
ͅфËΎѸॷ1 76
pujumiayi. Turamtai Yuse awemamuri Jesús iruntai jeanam waya, aints ainaun
ainau Jesúsan wainkartas tariarmiayi. Yuse chichamen nuiniarmiayi. 22ॸTura
nuiniamtai aints ainau ni chichamen
Jesús Galilea nungkanam ni antukar nintiminak: “Juka Moisésa
takatrin nangkamamuri ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲ڏ
(Mat. 4.12-17; Luc. 4.14-15) sang iincha Yuse kakarmarijai timiá
14ॸSuntar ainau Juankun achikiar, pengker nuitamji,” tiarmiayi.ॹe
kársernum engkewaramtai, Jesús: Yus 23ॸNu iruntai jeanam aints iwianchrintin
Tamati ni aparin tura ni aintsri ainauncha Simónjai, nunia Andrésjai Simónka jeen
kanunam ukukiar Jesúsan nemarkarmiayi. wayaawarmiayi. Santiagosha tura
Juansha Jesúsan nemariarmiayi. Nu
Jesús iwianchin aintsnumia jeaka Simónka pujutiri, tura yachí
jiiki akupkamuri Andrésu pujutiri ayayi. 30ॸJesús jea
(Luc. 4.31-37) wayaamtai: Simónka tsatsari tsuweak
21ॸNunia Capernaum yaktanam peaknum tepawai tusar ujakarmiayi.
jearmiayi. Tura ayamtai kinta asamtai, 31ॸTura ujakaram Jesús ni tepamunam
2
—Amin mash eatminawai, —tiarmiayi. 1ॸJumchik kinta nangkamaramtai,
38ॸTinamtai Jesús chicharak: Jesús ataksha Capernaum yaktanam
—Chikich chikich yaktanam tejuwach jeamiayi. Tura jeamtai aints ainau ni
ainamunam Yuse chichame etserkatasar amikri jeen pujaun nekaawarmiayi. 2ॸTura
weartai. Nuna turatasan taawitjai, —timiayi. asaramtai aints untsuri jeanam wári
39ॸNunia Galilea nungkanam mash iruntai kautkarmiayi. Tura jeanam kak
ʮľɗ̲͑ӕ̲֤͑ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф˔̲ɗڏ piakaramtai, waaitinmasha wayaachmin
kiak wekaikinij, tura iwianch ainauncha jiiki angkanchauyayi. Tura Jesús Yuse
akupkamaikiak wekaimiayi.ॹf chichamen nu aints ainaun ujaak
pujurmiayi. 3ॸTura ujaak pujai, cuatro
Jesús aints kuchaprinun tsuwarmauri aints pimpirun tampumruwar itaarmiayi.
(Mat. 8.1-4; Luc. 5.12-16) 4ॸTuminamtai aints untsuri jeanam
40ॸNunia aints kuchaprintin Jesúsan iruntraru asaramtai, ˇľѸәѸ͑ӕ̲ʮľҡҡ˔ڏ
seatas tarimiayi. Tura taa tikishmatar mar tujinkar jea yakí wakaar patan
seak: urakar, pimpirun tampunam engketun
Jesús pujamunam yakiya itararmiayi. akikiarti tusa kuikian juyayi. Tura Levín
5ॸTura nu cuatro aints pimpirun akupinak: wainak Jesús chicharak:
Jesús nekasampi tsuwartatua, tu —Wína nuiniatir ata, —tama Leví ayu
nintimraru asaramtai, Jesús nuna nekaa, tusa wajaki ni takatrinka mash ukuki
pimpirun chicharak: Jesúsan nemarsamiayi.
—Natsachi, ҡӕ͑фӕ̲̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕфڏ 15ॸTura Leví Jesúsan: Yuwita tusa ni jeen
tsui. Antsu aints nuwan nuwatak ni juuntri Davidta turamuri pachisrum Yuse
untsukmau ainaujai pujamtai, untsukmau Papiri aujchaukitrum? ¿Nuka yurumkan
ainau warainak yutanka yutsukka yuumak ni aintsri ainaujai tsukaminak
pujuschartinuitai. 20ॸAntsu aints nuwan turuwarmia nuka aujchaukitrum?
yamai nuwatkamun jukiartin kinta 26ॸSacerdote apuri, Abiatar naartin pujai,
jeamtai, nuniangka untsukmau ainau David Yus seatai juun jeanam waya, nuni
wake mesekar ijarmawartinuitai. Wikia Yus inaktustin pang Yus susamu, aya
wína nuiniatir ainaujai pujamtai, nusha sacerdote yutairi au wainiat, nisha
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓфɗ͑˔ֆӕҡѸӕ˔˔ЙӕʮӕѸËȍфڏ sacerdotechutiat yuwamiayi. Tura nijai
tin ainawai. Antsu wína jurukiaramtai, wekainauncha: Yuwataram tusa
nuniangka ijarmawartinuitai, —timiayi. susamiayi. Antsu Yus nu turamu pachiska
21ॸNunia Jesús yamaram chichaman ni tunaawitai tichamiayi, —timiayi.
nuiniarmia nuna pachis ataksha etserak: 27ॸTura ataksha chicharak:
3
aparmaunaka pujkatnuitai. Tura vino 1ॸChikich ayamtai kintati Jesús
g॰2.22 (Tura asa yamaram chicham umirkurmeka, arut chicham etsermauka inaisatnuitrume,
taku timiayi.) h॰2.28 (Gén. 2.2-3; Ex. 20.8-11; Lev. 19.3)
ͅфËΎѸॷ3 80
i॰3.9 (Marc. 4.1; Luc. 5.1-3) j॰3.19 (Hech. 1.13) k॰3.22 (Mat. 9.34;10.25)
81 ͅфËΎѸॷ3ٍॷ4
“¿Iwianchi apuri Satanáska itiur rin umirinauka wína yatsur tura wína
ningkisha japmamating? 24ॸͮɗ͑ҡɗ̲фҡڏ umaar tura wína nukur ainawai, —Jesús
ram. Chikich nungkanmaya apu ainau timiayi.
˔ʮľф͑ɗ˔ɗф˔͑˔фЙӕʮӕѸф̲͑ɗ̲͑ڏ
taikia, nu nungkaka wári mesertinuitai. Arakan pachis nuikiartamu
25ॸTura aints ainau kichik jeanmasha (Mat. 13.1-9; Luc. 8.4-8)
4
iruntrar kajernaikiar pujuinakka nu 1ॸJesús ataksha kucha kaanmatkarin
warinkung taj tusaram nekatsrumek? Ju etserak: “¿Aints kichkisha kantii keemak itaa
͑ľ˔Ëȍ˔ӕф̲ľ˔عɗҡɗӕфËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕɗ˔ɗфҡӕڏ muitsnum engkeawak? Atsa, tura paan ati
tai chichamsha mashcha nekaatrumek? tusa, ¿peaka wamketin pujsatnukai? Atsa,
14ॸAints arakan tsaamramia nuka Yuse antsu paan ati tusa, yakí kentsatnuitai.ॹn 22ॸTura
chichamen etsernua nunisketai. 15ॸTura yamai uukmau aa nunaka ukunam mash paan
árak jinta kakeeramia nuka chikich inakmastinuitai. Tura yamai nekaachmin ainia
aintsua nunisarang ainawai. Nuka ͑ӕ͑˔ӕ˔ӕ̲̲͑ѸȍЙ͑͑ľ˔Փфҡɗ͑ӕɗڏ
chichaman antinayat, iwianchi apuri tai.ॹo 23ॸAints ainautiram, ju chicham antukrum
Satanás naartin wári tari, ͑ӕËȍɗËȍ̲ڏ nintimrataram,” Jesús timiayi.ॹp
naka ni nintinian jurawai. 16-17ॸChikich 24ॸTura ataksha chicharak: “Atum antu
m॰4.12 (Isa. 6.9-10) n॰4.21 (Mat. 5.15; Luc. 11.33) o॰4.22 (Mat. 10.26) p॰4.23 (Mat. 5.15;
Luc. 11.33) q॰4.25 (Mat. 13.12;25.29; Luc. 19.26)
83 ͅфËΎѸॷ4ٍॷ5
6
numparchatatui, —timiayi. 1ॸJesús nunia jiinki Nazaret yaktanam
35ॸTu chichaak wajai, Jairo aintsri ainau ni tsakarmaurin wemiayi. Tura
tariar chicharinak: weamtai, ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕѸȍ͑ľ̲фɗфڏ
—Nawantrumka yanchuk jakayi. miayi. 2ॸTura ayamtai kinta jeamtai,
Nuikiartin nemarkini awajip, —tiarmiayi. iruntai jeanam waya, aints ainaun
36ॸTu tinamtai Jesús ni tiarmia nuna nuiniatan nangkamamiayi. Tura
antayat, iruntai jea wainu apurin nuininam aints untsuri Jesúsa chichamen
chicharak: anturkar nintiminak:
—Shamkaip, antsu nekasampita tusam —¿Junasha yáki ni nekamtairincha
wína nintimtursata, —timiayi. nuiniaria? ¿Wainchatai takatan turati
37ॸTura untsuri aints: Iijai jiismi tusasha yáki kakarmarincha susaya?
tinamaitiat, Jesús surimkamiayi. Antsu 3ॸ¿Juka tau takakminchaukai? ¿Marí
umisar, pang ampintrauncha tura namak aints ainau Jesúsan wainkar: Auka
ampintrauncha changkin doce (12) amia Jesúsaitai tusar nekaawarmiayi. 55ॸTura
nuni chumpiawar jukiarmiayi. chikich ainau: Jesús iinu nungkarin tayi
tinamun antukar, ʮӕɗ͑ӕ͑ҡ̲Йӕ̲фӕڏ
Jesús kucha japen nawejai wekaasamuri war Jesús pujamunam itaarmiayi. 56ॸTura
(Mat. 14.22-27; Juan 6.16-21)
Jesús wekaasamia nuni yakat tuupich
45ॸNunia ni nuiniatiri ainaun chicharak: ainamunam, ҡӕфֆ˔ҡʮӕӕ͑ɗ̲͑ӕ̲͑ڏ
“Kanunam engkemaram katingkrum sha, tura aints ajanam pujuinamunmasha
tumajin Betsaida yaktanam eemajataram. jau ainaun itaar jintanam pujsarmiayi.
ՠɗ˔ɗʮӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕѸ͑˔ӕЙ˔фҡҡڏ Tura ni wejmakri ninukmaurin antingtaj
jai,” timiayi. 46ॸTura aints ainaun aujas tusar, Jesúsan searmiayi. Tura nuna
umis, ningki Yusjai chichastas muranam antingkiaruka pengker wajasarmiayi.
wakamiayi. 47ॸTura kashi aing, Jesús
ningki kukarnum wajai, kanu juun kucha ¿Aintsu tunaari warutmak awa?
japen wemiayi. 48ॸTura nase nujinmanini (Mat. 15.1-20)
7
kakar nasenmatai, Jesúsa nuiniatiri ainau 1ॸFariseo ainausha, tura Moisésa
kawi kawinmaka pimpikiarmiayi. chichame nuikiartin ainausha
Tuminamtai Jesús muranam wajas nuna Jerusalénnumia Jesúsan tariarmiayi.
wainkamiayi. Tura atash shinutnak wajai, 2ॸTura Jesúsa nuiniatiri ainau uwejen
ʮӕӕ͑ҡфɗ͑ӕɗ˔ɗфҡӕф̲ӕфɗ͑Ëȍӕ̲ɗфɗ͑ڏ untsuk:
tsua? ¿Tura waruka kijmiatskesha —Mash wína anturtuktaram. Tura wi
yuwinawa? Nuka tunaawitai, taja nuka nekaataram. 15ॸAintsu jangken
—tiarmiayi. waring achat waya nujaingkia tunauka
6ॸTinamtai Jesús aimiak: wajaschatnuitai. Antsu aintsu nintinia
—Waitrin ainautiram, yaanchuik Yuse ʮɗɗ͑͑ӕ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ҡӕ͑ӕՓʮ̲̲ڏ
chichame etserin Isaías aarmia nunaka tikui. 16ॸAints ainau ju chichaman antukar
atumin pachitmas nekas tu aarmiayi: nintimrarti, —timiayi.
Yus chichaak: ‘Nu aints ainauka 17ॸNunia aints ainaun ukuak, jea
8
waketkita. Nawantrumniangka iwianch 1ॸChikich kintati aints timiá untsuri
u॰7.28 (Nu chichamka Israel ainau Yuse aintsri asaramtai, Israel ainaun yaingtinka inaitsuk
winasha yainkata taku timiayi.)
91 ͅфËΎѸॷ8
jakatata nuka jakayat tuke iwiaaku jeamkami, kichka aminu, tura kitcha
pujustinuitai.ॹy Moisésnau, tura kitcha Elíasnau ati,
36ॸNintimrataram. Aints ju nungkanam —timiayi. 7ॸTamati yurangkim mikin
aa nunaka mash sumak pengké wajasmiayi. Tura mikinnum wajainai,
yuumatsuk pujayat, ni wakani tuke yurangminmaya Yus chicharak: “Juka
̲ľ͑ǣ˔˔̲ҡɗ˔ɗعɗҡɗӕф˔ҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕڏ wína uchiruitai, wína aneetiruitai. Juka
sha pujusting? 37ॸTura aints nekas nekasrum anturkataram,” timiayi. 8ॸTama
uwemratas wakerakka, tura tuke Yusnum Jesúsa nuiniatiri pangkainiar jiisar, aya
pujustas wakerakka, ¿warutam kuikianak Jesúsnak wainkarmiayi.ॹa
akiimiak uwemratnuita? 38ॸAints wína 9ॸTura muranmaya kuankiar, Jesús ni
9
1ॸNunia ataksha ni nuiniatirin warimpita? —tu ininisarmiayi. 11ॸTura
chicharak: Jesúsan iniinak:
—Nekasan tajarme: Aints juni wijai —Moisésa chichame nuikiartin
tsaniasar pujuinauka Yus ni kakarmarijai ainausha ¿warukaya Mesíaska taatsaing,
ni aintsri ainaun inartata nunaka jatsuk Elías eemak tatinuitai tinawa?
wainkartatui, —timiayi. —tiarmiayi.
12ॸTu iniinam Jesús aimiak:
Jesúsa yapaijmiamamuri —ͮľ˔ѸƄ́ɞѸľľ̲˔ҡ̲ѸȍɗՓɗфҡڏ
(Mat. 17.1-13; Luc. 9.28-36) nuitai. ¿Yus akupkamun pachis Yuse
2ॸTura seis (6) kinta nangkamaramtai, chichame itiur aarmawaita? Nukap wait
Jesús Pedron nunia Santiagoncha, nunia wajaktinuitai. Tura niin suwirpiaku jiisar
Juannasha akanak juki, mura juunnum nakitrartinuitai. ¿Tu aarchamukai?
wakarmiayi. Tura wakarai, aneachmau 13ॸTura wisha atumin tajarme: Elíaska
y॰8.34 (Mat. 10.38-39; Luc. 17.33; Juan 12.24-25) z॰9.4 (Marc. 9.2-7; Luc. 9.28-35;
1.Ped. 1.17-18) a॰9.8 (Mat. 3.17; Marc. 1.11; Luc. 3.22) b॰9.13 (Mal. 4.5; Mat. 11.14)
ͅфËΎѸॷ9 94
Փɗ͑˔фՓфѸф̲ѸȍЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ڏ chicharak:
sar Jesús chichasmi tusar ampukiar —Nekasan amin nintimtajme. Yus
wearmiayi. 16ॸTurinamtai Jesús tujinkashtimpiash tayatun, amin nuna
chicharak: nangkamasnak nekasampita titasan
—¿Warimpia aujaisha chichaarme? yainkata tajame, —timiayi.
—timiayi. 25ॸҽ̲ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗ˔ӕ͑˔фӕѸф̲ڏ
17ॸTu iniinam chikich aints nuni wajau tai, Jesús nuna wainak iwianchin jiyak:
ayaak: —Iwianchi, ameka ju uchi jampeku
—Nuikiartinu, uchir iwianchrintin asa tura chichachu awajsau asam, ni
chichachuitai. Tura asamtai amin namangkenia jiinkimka, nuniangka
itiarjame. 18ॸTura iwianch uchirun ataksha engkemawaip, —timiayi.
engkemtua nungkanam ujuweawai. Tura 26ॸTamati iwianch uchin wewerkaja,
c॰9.31 (Mat. 16.21;20.19;27.63; Marc. 8.31;10.33-34; Luc. 9.22;18.31-33) d॰9.34 (Luc. 22.24)
e॰9.35 (Mat. 20.26-27;23.11; Marc. 10.43-44; Luc. 22.25-26) f॰9.37 (Mat. 10.40; Luc. 10.16)
g॰9.40 (Mat. 12.30; Luc. 11.23)
ͅфËΎѸॷ9ٍॷ10 96
10
1ॸJesús Capernaum yaktanmaya —Jesús timiayi.ॹk
jiinki, ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑͑͑ǣ˔ڏ
Jesús: Uchi ainau wini winiarti timiauri
maki, Jordán entsa tumajin katingmiayi.
(Mat. 19.13-15; Luc. 18.15-17)
Tura nuni pujai, aints untsuri ataksha ni
pujamunam iruntrarmiayi. Turinamtai 13ॸTura aints ainau Jesúsan: Uchin
Jesús tuke turin asa, aints ainaun ataksha takasat tusar itariarmiayi. Turinamtai ni
nuinimiayi. 2ॸTuramtai fariseo ainau nuiniatiri ainau nu aints ainaun jiyainak:
Jesúsan jeariar nekapsartas iniinak: —¿Waruka aitkarme? —tiarmiayi.
—¿Aints ni nuwarin pachitsuk ajapa 14ॸTinamtai Jesús nuna antuk kajekmiayi.
h॰9.50 (Mat. 5.13; Luc. 14.34-35) i॰10.6 (Gén. 1.27;5.2) j॰10.9 (Gén. 2.24; Mal. 2.14-16)
k॰10.12 (Mat. 5.32; 1.Cor. 7.10-11) l॰10.15 (Mat. 18.3; Luc. 18.17)
97 ͅфËΎѸॷ10
n॰10.31 (Mat. 19.30;20.16; Luc. 13.30) o॰10.34 (Mat. 16.21;17.23;27.63; Marc. 8.31;9.31;
Luc. 9.22) p॰10.38 (Luc. 12.50) q॰10.44 (Mat. 23.11; 20.25-28; Marc. 9.35; Luc. 22.25-27;
Juan 13.12-15)
99 ͅфËΎѸॷ10ٍॷ11
waya, aints nuni surinak, tura suminak wi seaja nunaka nekas surustatuapi, tu
wajainaun wainak, mash aanum jiiki nintimsaram seakrumningkia, mash
akupkamiayi. Tura kuikian yapajinak suramsatatrume. 25ॸTura Yus seakrumka
pujuinau misarin tura kayuk suwen Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸʮɗ˔ʮľф͑ɗ˔ɗф̲Йӕʮ˔фӕ̲ڏ
surinau tutangkrincha yanturmiayi. sha, atumi Apaachiri Yus nayaimpinam
16ॸTura Yus seatai juun jeanam warinchu Йӕʮ͑ӕՓɗ͑ҡӕ͑фӕ͑Ëȍ̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕڏ
entsaakinaun: Juningkia aitkawairap tusa trurti tusaram tsangkurnairataram.
suritkamiayi. 17ॸTura chikich ainaun 26ॸk͑ҡѸӕҡѸ͑ǣ˔ӕф͑ɗҡѸӕ˔Йӕʮ˔фӕ̲͑ɗ͑ǣڏ
—¿Iisha warintajik? Yus akupkamuitai tai ajartinu aintsri kichik nijai tsanias
takurningkia ¿waruka ni nekasampita pujumiayi. Nuka ni aneamuri uchiri
tichamiarume? iincha turami tusar ayayi. ҽӕфՓɞ͑ӕËȍɗф͑˔͑ҡӕф˔фËȍҡڏ
tichatnuitji. 32ॸAntsu aints akupkamuitai piash, tu nintimias ni uchirin
takurningkia, aints mash: Juan Yus akupkamiayi. 7ॸkЙфɗ˔ӕЙ˔̲ӕՓɗ͑ɗ͑ڏ
akupkamuitai tinau asar, ɗɗ͑˔ʮľфҡ̲˔ڏ yat, nu aja takau ainau ajartinu uchirin
rai tusar shamaji, —tunaiyarmiayi. wainkar chicharinak: ‘Auka ajartinu
33ॸTura asar Jesúsan ainak: uchirintai. Ni apari jakamtai, ju ajaka
—Juankun imiakratia tusasha yáki ninu atatui. Watska, maatai. Au maarkia
akupkaya tusarsha iikia nekatsji, ajaka iinu achaintak,’ tiarmiayi. 8ॸTura
—tiarmiayi. Tinamtai Jesús chicharak: ajartinu uchirin achikiar maawar,
—Tu tau asakrumin, ֆ˔ɗՓɞ͑˔ӕЙҡӕڏ namangkencha ajanmaya jiikiar
kia tusancha, wisha nunisnak iwiartsuk ajapawarmiayi.
ujakchatatjarme, —timiayi. 9ॸҽӕфѸ̲ҡɗعʮфҡɗ͑ҡɗҡɗӕф˔ҡڏ
12
1ॸNunia Jesús nuikiartamun aints takakmasarti tusa susatnuitai.
ɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗфҡѸ͑͑ǣ˔̲ڏ 10ॸ¿Atumka Yuse chichame aarmawa nu
chikich ainau chichaina nuka antutsuk, aatramramiaji. 20ॸAyu, juni iijai iruntrar
ameka nekasam Yuse jinti tu awai tusam siete (7) yachintin puju armiayi. Tura
tupin nuikiartame. Tura aints ainau wína eemkauri nuwan nuwatak, uchin
pengker nintimtursarti tusamka yajutmatsuk jakamtai, 21ॸjakau yachí
pachiatsme. Tura asakmin ¿itiur nintime? wajerin nuwatkayat nusha nunisang
tusar nekaatasar taji. Juun apu César ni uchin yajutmatsuk jakamiayi. Tura jakau
aintsrin akupak: Kuik irumrataram asamtai, chikich yachiisha wajerin
tamati, عɗɗ˔ӕɗ˔ɗфɗ˔ɗɗ̲ɗ˔ҡɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфڏ nuwatak, ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣӕËȍɗ͑ֆʮӕҡ̲ڏ
kai? ¿Nu akiimiaktajiash? ¿Turachkursha tsuk jakamiayi. 22ॸTuramtai kitcha kitcha
surimkatjiash? Nu nekaatasar wakeraji, siete (7) yachintin amia nu nuwan
—tiarmiayi. nuwatinayat, mash uchin yajutmatsuk
15ॸTu tinam, Jesús ni pasé nintimaurin kajingkiarmiayi. Nunia ukunam nuwasha
nekaru asa chicharak: jakamiayi. 23ॸTura nu siete (7) yachintin
—¿Waruka winasha anangkruaram mash nu nuwan nuwatkaru asar,
nekaprustasrumsha wakerutarme? Kuik jakamunmaya nantakiar ¿nu nuwaka
itataram. Wisha jiistaj, —timiayi. yana nuwariya atinuita? —tu
16ॸTama kuikian itariaram Jesús kuikian iniasarmiayi.ॹt
jiis chicharak: 24ॸTu iniinam Jesús ayaak:
chichaman nangkamasang nekas pengker yaanchuik timiau asa, nuka papinum aak:
aa nusha tuwaita? —timiayi. 29ॸTu iniam ‘Apu Yus wína Apurun chicharak: Juni
Jesús ayaak: wína untsurunini apu keemtainum
—Umiktin chicham nuwá eemkar pujusam nakarsata. Tura nakarkumin ami
umiktinka juwaitai: ‘Israel ainautiram, nemasem ainaun mash nepetkatatjai,’
antuktaram. Ii Yusri kichkitai. Nuka iinu timiayi. 37ॸDavidka Yus akupkatnun
Apurintai. 30ॸTura ami Yusrum ami Mesíasan pachis: Wína Apuruitai tinu
Apuram asamtai, tuke nintimaurumjai Փɗ͑ɗҡфӕ̲ѸȍعՓфӕ˔ġԮɗĀҡӕËȍɗфɗ͑ڏ
anen ata. Tura asam tuke inaitsuk Yus tai tarume? —timiayi.
nintimsam aneeta. Tura Yus ami Jesús tu chichaamtai, aints mianchau
kakarmarmijai tuke umirkata.’ 31ॸTura ainau kaunkarmia nuka mash warawarat
junajai metek tausha juwaitai: ‘Ami ni chichamen antukarmiayi.
namangkem aneame nunismek chikich
aints ainausha aneeta.ٔͮӕ͑͑͑ǣ˔̲ڏ Moisésa chichame nuikiartin
sang chicham umiktin pengké atsawai, ainaun pachis etserkamuri
—timiayi.ॹu (Mat. 23.1-36; Luc. 11.37-54;20.45-47)
32ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin 38ॸJesús aints ainaun nuiniak:
Jesúsan chicharak: —Moisésa chichame nuikiartin ainau
—Ayu nuikiartinu, Yus kichkitai, tura wainkataram. Ni entsatirin sarman
asamtai chikich Yuska atsawai tame nuka entsarar: Wisha nekasan papi nekau
nekasaintai. 33ॸTura Yus tuke nintijai aintsuitjai tusar, jampesarang yaktanam
aneakrikia, tura tuke Yus nintimsar wekajinak: Wína jiirsar aujtusarat, tu
pujakrikia, tura ii kakarmarijai Yus tuke nintimsar wekajin armayi. 39ॸTura iruntai
umirkurkia, tura chikich ainausha ii jeanam wayaawar, wína jiirsarat tusar,
namangkea nunisrik aneetnuitji tame keemtai nekas pengkernum keemsartas
nuka nekas pengkeraitai. Tura iinu wakerinawai. Tura ƿesta najanmaunumڏ
ҡ͑ǣ˔ӕфɗ֤ӕѸѸӕѸҡʮҡӕѸф̲фľЙľ˔фɗڏ sha eemkar keemsar yuwartas
kia mianchawaitai, —timiayi. wakerinawai. 40ॸTura waje jeencha atantin
34ॸTura ni pengker aimkau asamtai, ainayat anangminak wína: Pengke
Jesús nuna antuk chicharak: aintsuitai turutiarat tusar, aya jangkejai
—Tuke Yusnum pujustaj takumka, tuke Yusen sarman seainawai. Tuminau
tu nintimsam pujusta, —timiayi. Tamati asaramtai, ֤ӕѸËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲ڏ
aints mash nintimrar iniasartatkamawar sarang niin nukap wait wajaktiniun
arantukarmiayi.ॹv susartinuitai, —Jesús timiayi.
13
1ॸJesús Yus seatai juun jeanmaya Antsu nungka mesertinka tewarikia
jiinkiamtai, kichik nuiniatiri achatnuitai.
chicharak: 9ॸ“Tura ii juuntri iruntramunam atumin
x॰13.13 (Mat. 10.22) y॰13.16 (Mat. 24.17-18; Luc. 17.31) z॰13.25 (Apoc. 6.12-13)
ͅфËΎѸॷ13ٍॷ14 106
14
1ॸPascua ƿesta tura pang pachimڏ iwiaaku pujaing wína namangkrun
rachmau yuwatin ƿesta kungkutijai ukatruri. 9ॸNekasan tajarme:
jimiarchik kinta ai, sacerdote juuntri Aints ainau kajinmakiarai tusan, mash
ainau, tura Moisésa chichame nuikiartin nungkanam Yusnum uwemratin
ainausha Jesúsan anangkawar achikiar, ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľфɗ͑ӕ˔ʮӕ͑ӕՓҡӕф̲ӕڏ
maawarat tusar mesetan najatiarmiayi. rincha tuke etserkartinuitai, —Jesús
2ॸTura chichainak: timiayi.
e॰14.27 (Zac. 13.7) f॰14.28 (Mat. 28.16; Marc 16.7) g॰14.42 (Hebr. 5.7)
109 ͅфËΎѸॷ14
mejeastatjai. Turamtai awaapita tusaram apuri ainaujai mash iruntrar: Jesús nekas
achikrum metataram, tura jukitaram, juun tunau turayi tiarat tusar, chichaman
—timiayi. 45ॸTura taa wári Jesúsan jeari tsanumin ainaun eakarmiayi. Tura
mejeak: chicharinak:
—Nuikiartinu, winajai, —timiayi. —Nu warintimpi tusar nakasmi. Tura
46ॸTamati kautkaru ainau Jesúsan tap nu antukrikia ninu chichamejai
achikiar metawarmiayi. maatnuitji, —tinayat aints nuna tiarat
47ॸTura metawaram Jesúsa nuiniatiri ҡӕѸфՓɗ͑˔фҡҡ˔̲ՓфՓɗ͑˔Ëȍфڏ
kichik ni saapirin kuinak, sacerdote apuri miayi. 56ॸTuminai aints untsuri Jesúsan
inatirin kuwishin met charutkamiayi. tsanuinak wait chichaman etserinayat,
48ॸTuramtai Jesús sacerdote aintsri ainaun yapajiasarang yapajiasarang chichainak
chicharak: metekka chichascharmiayi. 57ॸNunia
—¿Waruka kasa aints achiktasrum chikich ainau wajakiar tsanuinak:
winitua nunisrumsha, saapisha tura 58ॸ—Ju aintsu timiauri iisha antukmaji.
ainausha, tura judío apuri ainausha, tura —Ja ai, ame tame nuka nuwaitjai.
Moisésa chichame nuikiartin ainausha Aints ayatun Yus akupkamu asan, nekas
nuni iruntrarmiayi. 54ॸTurinamtai kakaram aa nuna untsurinini keemsan,
Pedrosha uku nemaras, sacerdote apuri nunia nayaimpinmaya yurangmijai
jeen jeamiayi. Tura jeanmaka waaitsuk winamtai, wínaka waitkatnuitrume,
wenuknumak waya, aanum Yus seatai —timiayi.
jean wainin ainaujai pachinak jiin 63ॸTamati sacerdote juuntri nuna antuk,
15
jean wainin ainausha Jesúsa yapiin 1ॸTura tsawaarai sacerdote juuntri
awatiarmiayi. ainau judío juuntri ainaujai tura
Moisésa chichame nuikiartin ainaujai
Pedro nu aintsnaka
tura chikich judío apuri ainaujai
wainchawaitjai timiauri
chichaman nekaawartas iruntrarmiayi.
(Mat. 26.69-75; Luc. 22.56-62;
Tura chichaman najanawar, Jesúsan
Juan 18.15-18, 25-29)
jingkiawar jukiar Pilato pujamunam
66ॸPedroka aanum pujaun nuwa jeeniarmiayi. 2ॸJeeniaramtai Pilato
tarimiayi. Nu nuwaka sacerdote apuri Jesúsan chicharak:
inatiri ayayi. 67ॸTura nusha Pedron jiin —¿Nekasmek judío apurintam? —tu
ayamak pujaun wainak: iniam Jesús ayaak:
—Amesha Nazaretnumia Jesúsjai —Ame turutme nuka nekasam tame,
tsaniasam wekainuyame nuwaapitme, —timiayi.
—timiayi. 3ॸTamati sacerdote juuntri ainau
68ॸTamaitiat Pedro aimiak: chichaman untsuri tsanumriarmiayi. 4ॸTu
—Atsa, ͑ӕɗ͑ҡѸ͑˔Փɗ˔ɗՓɗ͑Ëȍڏ tsanuminamtai Pilato ataksha iniak:
waitjai, ame tame nunaka nekatsjai, —¿Aimtaka nakitamek? ¿Amin
—timiayi. Nunia wenurmanumia jiinkitas chichaman untsuri aujmatramina nuka
weamtai, atash shinimiayi. 69ॸAtash antatsmek? —timiayi. 5ॸTamaitiat Jesús
shinamtai, nu nuwasha Pedron ataksha aikchamiayi. Tura aitsuk wajamtai Pilato
wainak nuni pujuinaun chicharak: nintimramiayi.
—Juwaapita ni aintsri, —timiayi.
70ॸTamaitiat Pedro ataksha: Pilato Jesúsan maawarti
—Atsa, nuchawaitjai, —timiayi. Tamati tusa tsangkamkamuri
jumchik arus nuni wajainau ataksha (Mat. 27.15-31; Luc. 23.13-25;
Pedron chicharinak: Juan 18.38-19.16)
—ͮľ˔Ѹ̲ľЙɗӕʮɗ̲ľѸȍՓľ˔ɗ͑ӕڏ 6ॸTura Pascua ƿesta jeatak wajasai,
yame. Galileanmaya aints asam, nunia romano apuri tuke kichik aints achikmau
aintsua nunismek chichaame, —tiarmiayi. kársernum engketun jiiki akupnuyayi.
71ॸTinamaitiat Pedro kakar chicharak: Tura aints ainau: Nu aints jiikim
—Nangkamrum tarume. Yusjai tajai: akupkata tu seainamka, jiiki akupnuyayi.
Atum nu aints pachisrum chichaawearme 7ॸNu musachti kichik aints Barrabás
—Jiisia ¿amesha Yus seatai juun jean yakiya tseu jaankamiayi. 39ॸJesús kakar
yumpungtatjai, tura ataksha kampatam untsumak jakamtai, suntara kapitantri
kintati jeamkatatjai tichamkum? Jesúsan jiij wajamia nuka:
30ॸWatska, yamaikia numinmaya kuankim —Juka nekas Yuse Uchiri ayayi,
uwemrata, —tiarmiayi.ॹm —timiayi.
31ॸSacerdote juuntri ainausha, tura 40ॸTura nuwa ainausha arák wajasar,
16
37ॸTinamtai Jesús kakar untsumak 1ॸAyamtai kinta nangkamaramtai,
m॰15.30 (Marc. 14.58; Juan 2.19) n॰15.34 (Sal. 22.1) o॰15.41 (Luc. 8.2-3)
113 ͅфËΎѸॷ16
p॰16.7 (Mat. 26.32; Marc. 14.28) q॰16.15 (Mat. 28.19; Hech. 1.8)
ͅфËΎѸॷ16 114
1
1-3ॸWína aneetir Teóƿlo: Aints ainau kungkutin keemakat tusar akupkarmiayi.
JesúѸ͑Փɗ͑˔ф̲ɗ͑ӕ˔ɗɗ͑͑ӕɗҡ̲ڏ 10ॸTurinamtai Zacarías Yus seatai juun
rau asar, tura chikich aints untsuri jeanam ningki waya, nuni kungkutin
ujakarmau asar: Miatrusnak aartaj keemakamtai, aints mash aanum
tiarmiayi. Tura asaramtai wisha nunisnak wajainau Yusen searmiayi. 11ॸTura Yusen
nu nangkamkenia nangkaman, Jesúsan seainamtai, Zacarías kungkutin keemak
pachisan mash nekaan, ̲ɗ͑Ëȍ̲ɗҡфӕѸڏ wajai, ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ˔ľľ̲˔̲͑ӕ̲ӕ͑ҡѸӕфɗڏ
nak aatratasan nintimtinuyajme. 4ॸTura nini Yuse awemamuri aneachmau
Ѹ͑͑ľ˔ѸËȍɗËȍ̲̲͑ɗ͑Ëȍ͑ӕɗҡ̲ڏ wantintukmiayi. 12ॸTura wantintukam
rarmia nuna tenap nekamtikiatasan דËфɞѸËȍ͑ӕ͑Փɗ͑˔͑ӕ˔ЙѸȍ̲˔ڏ
aatjame.ॹa miayi. 13ॸTuramtai Yuse awemamuri
chicharak:
Imiakratin Juan akiinatniun —Zacaríasa shamrukaip. Yuska ami
pachis etserkamuri seamurmin anturtamkayi. Nuwaram
5ॸYaanchuik Herodes Judea nungkanam Elisabet uchin jurertatui. Turamtai nu
apu pujai, nu nungkanam sacerdote uchikia Juan inaikiatatme. 14-15ॸAmi
Zacarías naartin pujuyayi. Nuka Abías uchiram akiinatnua nuka Yusen
ainaujai Yus seatai juun jeanam iruntrar miatrusang umirkatin asa, chikich
takakmin armiayi. Tura Zacaríasa nuwari ainaunka nangkakatnuitai. Tura ni
Elisabet naartinuyayi. Nuka yaanchuik akiinamtai, ̲ľ͑ľ˔Ѹ̲͑ӕ˔ЙՓфѸҡɗڏ
sacerdote juuntri Aarón naartinu weari nuitme. Turamtai aints ainau untsuri
ayayi. 6ॸZacaríascha, tura Elisabetcha mai warasartinuitai. Ami uchiram vínoncha,
nekasar Yusen pengker umirin armiayi. tura amuti kariaunasha amurchatnuitai.
Tura Yus umirkatin chichaman mash Tura ni akiintsaing, Yuse Wakaningkia ni
miatrusarang umirin armiayi. Tura nintin engkemtuatnuitai. 16ॸTura asamtai
asaramtai aints kichkisha niin pachisarka ni tsakar Yuse chichamen etsermatai,
paseeka chicharchau armiayi. 7ॸTura Israel ainau untsuri ni Yusri wakeramurin
Elisabet kaa asa uchinka jurechuyayi. ataksha umirkartinuitai. 17ॸYaanchuik
ҽӕфɗѸȍфɗʮɗ̲ɗʮӕӕ͑ҡËȍՓʮ˔ɗфڏ Yuse chichame etserin Elías naartinu
miayi. nintin Yuse Wakani engkemtuamu asa,
8-9ॸTura sacerdote Zacaríasjai takau Yuse kakarmarijai aints ainaun Yuse
ainau takakmasartin jeau asamtai, chichamen ujakmia nunisang ami
115
̞ӕËѸॷ1 116
wajainamtai, Zacarías jiinki, aints ainaun Wina uchiruitai titin asamtai, chikich
ujaktatkama yumatkamiayi. Tura aints ainaun nangkamasang pengker
ËȍɗËȍ˔Ëȍ̲ɗ͑͑ľ˔Йľ˔ֆӕՓɗʮ̲ɗфڏ atinuitai. Tura Yuska yaanchuik atumi
miayi. Turamtai aints ainau nintimrar: juuntrin Davidtan apu ati tusa, pengker
“Yuse jeen wajamtai ¿warintsuk awajsamia nunisang ami uchirmincha
wantintuka?” tiarmiayi. juun Apu ati tusa pengker awajsatnuitai.
23ॸTura Yuse jeen takakmastin kinta Tura Israel ainautirmin tuke inarti timiau
amukamtai, דËфɞѸ˔͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗڏ asa, ͑ɗɗ͑ҡѸфɗɗ͑фҡɗ͑˔ҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑ڏ
miayi. 24ॸTura waketkiamtai jumchik arus kashtinuitai, —timiayi.ॹf
ni nuwari Elisabetka japrukmiayi. Tura 34ॸTamati nuna antuk Marí chicharak:
japruk cinco (5) nantu jeanmayangka —Wikia aintsjai tsanirmichu asan ¿itiur
jiintsuk pujumiayi. 25ॸTura jeanam pujus uchincha jurertajak? —tu iniasmiayi.
nintimias: “Yamaikia aints ainau: Juka 35ॸTu iniam Yuse awemamuri ayaak:
b॰1.17 (Mal. 4.5-6) c॰1.20 (Dan. 9.21; Hebr. 1.14) d॰1.27 (Mat. 1.18) e॰1.31 (Mat. 1.21;
Luc. 2.21) f॰1.32 (Isa. 9.7)
117 ̞ӕËѸॷ1
2
1ॸJuan akiinamia nu musachti ҡ͑ǣ˔ӕֆӕфҡɗ͑ӕ̲ҡфËȍʮɗЙľ̲Йľфڏ
romano juun apuri Augusto naartin mau tepau wainkatatrume. Tura
mash nungka ainamunam aints ainau wainkaram nekasrum: Juwaapita
naarin papinum aatrarti tusa, chichaman titatrume,” Yuse awemamuri timiayi.
akupkamiayi. 2ॸNu nekapmartinnaka 13ॸNu tamaujai metek nayaimpinmaya Yuse
juun apu akupkamu asar, aints ainau kakarmaitai. Tura mash nungkanam
mash ni weari yaanchuik puju armia nuni pujuinaun Yuska pengker awajsatas
ni naarin aamtikrartas wearmiayi. wakerau asamtai, nekasar pengker
4ॸTura asaramtai Josésha Galilea nintimsar angkan pujusarti,” tiarmiayi.
nungkanam pujau, Nazaret yaktanmaya 15ॸҽӕф֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗɗ͑ӕ͑ֆɗ̲ڏ
jiinki, Judea nungkanam yakat Belénnum pinam waketkiaramtai, uwija wainin mai
wemiayi. Joséka apu Davidta weari asa, nuwamtak chicharnainak:
atinuitai, tu aarmiayi. Nunia nuwa uchin Josésha tura Jesúsa nukurisha nuna
jureru cuarenta (40) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲Ëȍڏ antukar nukap nintimrarmiayi. 34ॸTura
mataikia Yuse jeen wayaachmin amiayi. uchin chichas umis: Atumnasha Yus
Nu kinta nangkamaramtai, Marí ni yainmakarti timiayi. Nunia Marín
aishrijai Yuse chichame aarmawa chicharak:
nunisarang Jerusalénnum Yus seatai juun —Nintimrata, ӕËȍɗф̲֤ӕѸľ˔˔ф̲фɗڏ
jeanam Jesúsan itaarmiayi. 24ॸTura jai wainchati takatan turamtai, 35ॸIsrael
Moisés yaanchuik chichaman akupak: ainausha untsuri niin nakitrartinuitai.
Nuwa aishmangkun jurerka, yampitsan Antsu ju uchi pengker nintimtusar
jimiaran Yusen susaarti, tura yampits Йӕʮӕɗ͑ӕҡɗ͑˔֤ӕѸ˔Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ڏ
atsamtaikia yapangman jimiaran susaarti, satnuitji. Uchirmin nakitinamtai, aints
ҡӕф̲ӕѸ̲ҡɗ̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗ˔ɗфڏ ainau kichik kichik itiur nintiminawa
miayi.ॹl nuka paan nekaatnuitme. Tura nangkijai
25-27ॸNu kintati Marí ni aishrijai uchin ɗʮӕ̲ӕ͑ӕ͑ɗѸ̲ľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲͑ʮ̲фӕҡ̲ɗҡ͑ӕɗڏ
itaar: Moisés aarmia nunisrik umiktai tai, —tu ujak Simeón Marín ukukmiayi.
k॰2.21 (Lev. 12.3; Mat. 1.25; Luc. 1.31) l॰2.24 (Lev. 12.6-8)
121 ̞ӕËѸॷ2ٍॷ3
tsakaru aintsun ninumak, siete (7) waintsuk Yus seatai juun jeanam
musach nijai tsanias pujus wajemamiayi. wayaawar, nuni Moisésa chichame
Tura wajema pujus, Yus seatai juun nuikiartin ainau chichamen antuk, tura
jeanam tsawaisha, tura kashisha tuke niisha inintrak nuni pachiinak pujaun
jiintsuk Yusen seak pujuyayi. Tura Jesúsan wainkarmiayi. 47ॸTura Jesúsa
yurumkanka yutsuk ijiarma pujus, Yusen chichamen anturkarmia nuka mash:
tuke seayayi. 38ॸTura Ana tuke Yuse jeen “Nekasampi nekawa, tura aimtancha nekas
pujusu asa, Jesúsan wainak, Yusen pengkerapi aimua,” tu nintimsarmiayi.
maaketai timiayi. Tura Jerusalénnumia 48ॸTuminamtai José Maríjai Jesús tuma
ainaun Yus uwemtikrarti tusar nakainaun pujaun wainkar, nusha nunisarang nukap
nu uchin pachis: “Nekasar ii ainautinka nintimrarmiayi. Tura nukuri chicharak:
Uwemtikramratin tatatui tusar nakaji —Uchirua ¿warukaya juwakmame?
nuka nuwaitai,” tusa chichasmiayi. ʊɗѸȍЙф̲ɗʮɗՓ˔ľ̲ľѸľ˔ф̲ľ͑ǣ˔ڏ
39ॸҽӕф֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲̲͑ɗҡфӕѸڏ kakmin eaknij awajame, —timiayi.
rang umirkau asar, Josésha tura Marísha 49ॸTama Jesús chicharak:
3
44ॸAntsu José tura Marísha: “Eemkar 1ॸJuun apu Tiberio quince (15) musach
amaunum wekaas, tsupias pujuinaun Tura aints jachan juki, numi nerechun
chicharak: “Atumka: Yus wína tunaarun aják nuna kanawen charuk jinum epeawai.
sakturat tusaram, atumi pasé nintimtairi Yuska numi kanawen epeawa nunisketai.
yapajiaram maitiaram,” timiayi.ॹo Atumi tunaari inait nakitakrumka, atumka
4ॸYaanchuik Juan akiintsaing, Yuse wait wajaktinuitrume,” timiayi.ॹr
chichame etserin Isaías naartin Juankun 10ॸTamati aints ainau nuna antukar
turataram. Tura jinta tuniaru ainauncha Juan imiatit tusar jiisartas weriar iniinak:
tupin ati tusar, iwiarina nunisrumek —Nuikiartinu, ¿wisha warukatjak?
turataram. Tura jinta japaku amataisha —tiarmiayi.
paka ati tusar, iwiarina nunisrumek atumi 13ॸTu tinam Juan aimiak:
nuchaukai?ٚҡӕѸф͑ľ˔ՓфҡѸՓ˔ľфɗфڏ ҽӕф͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆËȍɗËȍ̲͑͑ҡӕ˔фڏ
miayi. 16ॸJuan tu iniam, nuna antuk aints miayi. Yus uchirin chicharak:
ainaun mash chicharak: “Wikia aya —Ameka wína Uchiruitme, wína
entsanmak imiajrume. Antsu wína ukurun aneetiruitme. Amin pengker nintimtusan
winitata nuka Yuse Wakani atumin nintin pujajme, —timiayi.ॹt
jiya tumaun engketramatatrume. Tura
Yusen umirchau ainautirmin ji tuke Jesúsa yaanchuik weari ainau
kajintrashtinnum japramatnuitrume. Nuka naari inaikiamuri
wína nangkatusang kakaram atatui. Ni (Mat. 1.1-17)
nekas timiá kakaram asamtai wikia 23ॸJesús treinta (30) musach pujus, Yuse
achikrum kársernum engkeataram timiayi.ॹs Melqui Adi uchiri ayayi. Nunia Adi
Cosama uchiri ayayi. Nunia Cosam
Jesúsa maimuri Elmadama uchiri ayayi. Nunia Elmadam
(Mat. 3.13-17; Marc. 1.9-11) Era uchiri ayayi. 29ॸNunia Er Josué uchiri
21ॸNuna turatsaing Juan kársernum ayayi. Nunia Josué Eliezera uchiri ayayi.
achikcham pujus, tura nu nungkanmaya Nunia Eliezer Jorimia uchiri ayayi. Nunia
ainaun untsurin imiaak pujus, Jesúsnasha Jorim Matata uchiri ayayi. 30ॸNunia Matat
imaimiayi. Tura Jesús imiaim, Yusen seak Leví uchiri ayayi. Nunia Leví Simeónka
pujai, nayaim uranniun wainkamiayi. uchiri ayayi. Nunia Simeón Judá uchiri
22ॸTuramtai Yuse Wakani yapangma ayayi. Nunia Judá José uchiri ayayi.
tumau Jesúsa muuken paan winitmiayi. Nunia José Jonamka uchiri ayayi. Nunia
s॰3.20 (Mat. 14.3-5; Marc. 6.17-18) t॰3.22 (Mat. 17.5; Marc. 9.7; Luc. 9.35)
̞ӕËѸॷ3ٍॷ4 124
ayayi. Nunia Abraham Taréa uchiri ayayi. iwiakmiayi. Tura nuni pujus, mash
Nunia Taré Nacora uchiri ayayi. 35ॸNunia nungka ainaun inaktusmiayi. 6-7ॸTura
Nacor Seruga uchiri ayayi. Nunia Serug mash inaktus umis chicharak:
Ragauwa uchiri ayayi. Nunia Ragau —Ju nungkaka mash wainme juka,
Pelegka uchiri ayayi. Nunia Peleg Hebera tura ni apuri ainausha, tura warinchu
uchiri ayayi. Nunia Heber Sala uchiri nekas pengker ainia nuka winaruitai.
ayayi. 36ॸNunia Sala Cainánka uchiri ayayi. Tura wi wakeraknaka kichan nunaka
Nunia Cainán Arfaxada uchiri ayayi. mash susatnuitjai. ҽӕфѸ̲ҡɗҡɗ˔ɗѸȍ̲ڏ
Nunia Arfaxad Sema uchiri ayayi. Nunia truram: Wína apuruitme
Sem Noé uchiri ayayi. Nunia Noé turutkumningkia, junaka mash aminu ati
Lamecka uchiri ayayi. 37ॸNunia Lamec tusan susatjame, —anangkak timiayi.
Matusalénka uchiri ayayi. ͮӕ͑ɗͅҡӕѸڏ 8ॸTamaitiat Jesús ayaak:
lén Enoca uchiri ayayi. Nunia Enoc —Satanása weta. Yuse chichame tu
Jareda uchiri ayayi. Nunia Jared aarmawaitai: ‘Atumi Yusri atumi Apuri
Mahalaleela uchiri ayayi. Nunia asamtai: Ameketme Apum titaram.
Mahalaleel Cainánka uchiri ayayi. Turaram atumi Yusri nuke umirkataram,’
38ॸNunia Cainán Enósa uchiri ayayi. Nunia —timiayi.
Enós Seta uchiri ayayi. Nunia Set Adánka 9-11ॸNuniasha Jesúsan Satanás ayas,
uchiri ayayi. Tura Adánnaka Yus Jerusalén yaktanam umamiayi. Tura Yus
najanamiayi. seatai juun jea, yakí wajakmaunum
iwiak, ataksha nekapsatas chicharak:
Jesúsa nekapsamuri —Yuse chichame tu aarchamukai: ‘Yus ni
(Mat. 4.1-11; Marc. 1.12-13) awemamuri irunun amin waitmakarat tusa
4
1ॸˇľѸәѸˇΎфĀ͑ľ͑ҡѸ̲͑ֆʮɗɗ͑˔ɗ̲ڏ inatmartatui. Tura nawemin kayan tukumkai
tai, Yuse Wakani ni nintin tusar, ni uwejejai achirmakartatui,’ tu aarmau
engkemtuau asa, aints atsamunam weta asamtai, nekasam Yuse Uchiritkumka, watska,
tusa Jesúsan ayamiayi. 2ॸTura nuni yakiiya tsekengkim ayaarta, —timiayi.ॹu
v॰4.19 (Isa. 61.1-2) w॰4.24 (Mat. 13.57; Marc. 6.4; Juan 4.44) x॰4.26 (1.Rey. 17.8-16)
̞ӕËѸॷ4 126
5
1ॸChikich kintati Jesús juun kucha achiu atatme, —timiayi. Tura Zebedeo
Ǿľ͑ľѸфľҡҡӕҡɗ͑ӕ̲͑ӕ͑˔̲͑ҡڏ uchiri Santiagosha, tura Juansha,
karin aints ainaun nuiniak wajai, aints Simónjai kanunam engkemawar
timiá untsuri Yuse chichamen antukartas pujuarmia nusha mash shamkarmiayi.
wakerinak Jesúsnum kawengkar kae 11ॸTura nuka mash ni kanurinka
a॰4.44 (Mat. 4.23;9.35) b॰5.3 (Mat. 13.1-2; Marc. 3.9-10;4.1) c॰5.6 (Juan 21.3, 6)
̞ӕËѸॷ5 128
6
nuiniatiri ainausha nukap ijarmawar 1ॸæȍɗ˔ɗËȍֆ̲ҡɗ˔ɗ͑ҡҡѸՓф̲ڏ
yutsuk Yusnaka seainawai. ¿Antsu ami tai, Jesús ni nuiniatiri ainaujai aja
nuiniatiram ainau waruka tuke yuwinak japeng nangkaminak, ni nuiniatiri ainau
tura aminak pujuinawa? —tiarmiayi. yaparinak trigo jingkiajin achikiar
34ॸTu tinam Jesús nuikiartamun etserak: majurar yukiar wearmiayi. 2ॸTurinamtai
—¿Aints yamai nuwan nuwatkau ni fariseo nuna wainkar chicharinak:
untsukmau ainaujai iruntrar pujuinamtai, —Ayamtai kintati takakmaschatnuitai
yutsukek pujuina? 35ॸAtsa, antsu aints tusa Moisés surimkau wainiatrumsha
yamai nuwan nuwatkamun jukiartin ¿warukaya aitkarme? —tiarmiayi.
kinta jeamtai, nuniangka untsukmau 3ॸTinamtai Jesús chicharak:
d॰5.30 (Luc. 15.1-2) e॰5.39 (Chikich aints ainauka yamaram chichamnasha antutan
nakitinawai, taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ6 130
mua tumawaitai. Tura nukap taimu nuka pengker wajastatui. 8ॸWikia nekasan
asamtai, entsa nukap nujangkrak, nujang suntara apuri umirnuitjai. Tura suntar
nukap ukatmaitiat, nungka pisu amanum ainaun inau asan, kichan weta tama
jea jeamkamu asamtai, yumpungtatkama nusha weenawai. Tura kichan winita
tujinkatnuitai. 49ॸAntsu chikich aints wína tama nusha wininawai. Tura wi inatirun
chichamrun anturtukiat umirtutsuk takatan inam, nusha miatrusarang
pujakka, aints yaikminam patatek jea umirtinawai. Tura amesha nunismek Apu
jeamkamua tumawaitai. Tura asamtai asam juni wajasam chichaamning inatir
entsa nukap nujangkrak, nujang nukap tsaartatui tawai titaram,” Jesúsan
ukatam, jea pukuktinuitai, tura tuke tiarmiayi.
iwiarachmin atinuitai,” Jesús timiayi. 9ॸTinamtai Jesús nuna antuk nu aintsu
7
1ॸJesús aints ainaun nuiniar umis nungkarin pujuinauka nu aintsua
ukuki Capernaum yaktanam nunisarang: Yus tujinkachuitai tinaunaka
wemiayi. 2ॸNuni Romanmaya kapitán kichkisha wainkachuitjai, —timiayi.
pujumiayi. Nuna inatiri jatanak wajas 10ॸTamati kapitán akupkamu ainau ni
tepemiayi. Nuka nekas ni aneetiri inatiri jeen waketkiar, kapitani inatiri yanchuk
ayayi. 3ॸTuramtai Jesúsan pachisar pengker wajasun wainkarmiayi.
chichainaun antuk, kapitán judío juuntri
Waje uchiri jakau inantukmiauri
ainaun chicharak:
—Jesúsnum werum: Kapitani inatiri 11ॸJumchik arus Jesús ni nuiniatiri ainaujai,
jaawai. Tura wait aneas, inatirun tura chikich aints untsuri ainaujai tsaniasar
tsuwatriti tawai titaram, —ҡӕѸ˔ӕЙ˔ڏ chikich yaktanam Naín tutainum wearmiayi.
miayi. 4-5ॸTamati Jesúsan weriar nukap 12ॸTura nu yaktanam jeatak wajasar, aints
wajainawai, tura antichu ainausha paan ainau, kuikian ju ainausha, tura chikich
antinawai, tura jakau ainausha ataksha aints ainausha imiakratin Juan imiaimu
nantakiar iwiaaku pujuinawai, tura asar, mash Yus nekas pengkeraitai
japitruri. 45ॸWi jeemin wayaamtai, ameka yayi. Nu Cuzaka apu Herodesa jeen
Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡӕѸҡѸ̲ľ˔̲ľʮľ͑ҡѸËȍڏ wainuyayi. Chikich nuwa Susana
mame. Antsu ju nuwaka nawerun tuke naartinuyayi. Chikich nuwa ainausha
inaitsuk mejentrusi. ӕ͑ҡѸӕфɗ͑ɗ˔ӕɗ˔ɗфɗʮɗˇľѸәѸֆӕӕ̲̲ӕڏ
46ॸWi jeemin wayaamtai, pengker rincha, tura ni nuiniatiri yuumamurincha
awajtustasmeka olivo macharijaingkia sumarkar yaingkiarmiayi.ॹq
muukruka ukatrurchamame. Antsu juka
nawerun kungkutijai ukatruri. 47ॸJu Arak pachisar nuikiartamu
turutau asamtai tajame: Juka wína nukap (Mat. 13.1-9; Marc. 4.1-9)
anentu asamtai, ni tunaari nekas nukap 4ॸUntsuri yaktanmaya ainau Jesúsan
8
1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri doce amia Tura ataksha kakar chichaak: “Aints
nujai untsuri yakat ainamunam ainautiram, ju chicham antukrum
Փľ˔˔̲ɗ˔ɗ˔ˇľѸәѸ֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фڏ nintimrataram,” timiayi.
tin chichaman etserak: Aints ainau Yusen
tu umirkartinuitai tusa etserki ¿Jesús waruka nuikiartamun etserkamia?
wekaimiayi. 2ॸTuramtai nuwa ainausha (Mat. 13.10-17; Marc. 4.10-12)
Jesúsan nemariarmiayi. Nu nuwa 9ॸTamati ni nuiniatiri ainau Jesúsan
kakeekamiayi taja nuka chikich aintsu nukuri ni yachí ainaujai taarmiayi. Tura
nintiya nunisarang ainawai. Nu aints aints timiá untsuri Jesúsnum iruntraru
ainauka Yuse chichamenka paan asaramtai, Jesúsan jiisartatkamawar
antinayat, ju nungkanmaya ainau tujinkarmiayi. 20ॸTura asaramtai Jesúsan
nintimina nunisarang nintiminawai. Tura ujainak:
kuikian nukap wakerinak, tura nakurutan —Nukuram yachim ainaujai aanum
tuke nintiminak Yuse chichamenka wajasar, ̲ɗ͑ʮɗɗф̲ѸфҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗ͑ڏ
nintimtsuk pujuinawai. Tura asar árak wai, —tiarmiayi. 21ॸTinamaitiat Jesús
jangkinam kakeekamia nunisarang chicharak:
ainawai. Jangkinam árak kakeekauka —Aints Yuse chichamen antukar
nerekchamin ainawai. 15ॸTura árak umirinak pujuinauka wína nukur tura
péngke nungkanam kakeekamia nuka wína yatsur tura wína umaar ainawai,
chikich aintsu nintiya nunisarang —timiayi.
r॰8.10 (Isa. 6.9-10) s॰8.17 (Mat. 5.15-16; Marc. 4.21-23; Luc. 11.33)
t॰8.18 (Mat. 13.12;25.29; Luc. 19.26)
̞ӕËѸॷ8 138
Փɗ͑˔ф̲Йӕ˔ɗфֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ͑ڏ
Iwianch jiikir kuchinam engkeamuri cha, tura ajanam pujuinauncha kuchi
(Mat. 8.28-34; Marc. 5.1-20) turunamuncha etserkarmiayi. 35ॸTura
26ॸNunia Galilea nungka tumajin etserinamtai aints untsuri nu yaktanmaya
katingkiar, ǾľфѸ͑ӕ͑ǣ˔̲͑͑ӕʮ̲˔фڏ jiinkiar: Jiimi tusar Jesúsnum jear, aints
miayi. 27ॸTura nujamkaramtai Jesús nuwik iwianchrintin pujuya nu pengker
kanunmaya jiinai, nu yaktanmaya aints wajas wejmakan entsar, pengker
tarimiayi. Nu aintska nukap musach nintimias Jesúsa nawenini pujaun
iwianchrintin pujuyayi. Tura misu pujus, wainkar shamkarmiayi. 36ॸTura nuwik
ʮľ̲͑˔ЙӕʮӕҡѸӕ˔ɗ͑ҡѸʮ˔ӕɗՓɗфҡɗڏ iwianchrintin pujuya nuna pengker
num pujuyayi. 28-29ॸIwianch nu aintsun pujaun wainkaru asar, yamai taaruncha
ataksha ataksha achik nepetnuyayi. Tura ujakarmiayi. 37ॸTu ujakaram Gerasa
asamtai uwejencha, tura nawencha jirujai nungkanmaya aints kaunkarmia nusha
jingkiamaitiat, niisha jiruncha tsuriau mash nukap shamkar Jesúsan seainak:
asamtai, ̲ľҡՓфҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔фڏ —Wait aneasam ii nungkarinia jiinkim
miayi. Turinamtai iwianch nu aintsun weta, —tiarmiayi. Tu tinam Jesús ayu tusa
jukiar, aints atsamunam umaarmiayi. wetas kanunam engkemamiayi. 38ॸTuramtai
Tura asamtai Jesús nu aintsun wainak, nuwik iwianchrintin pujuya nuka pengker
ɗՓɗ͑Ëȍ͑ӕɗ͑ҡѸӕ̲͑͑ǣ˔ľ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ڏ wajasu asa Jesúsan chicharak: Wisha
tuau ainaun chicharak: winitjai tu iniamaitiat Jesús chicharak:
139 ̞ӕËѸॷ8ٍॷ9
Tama: Ayu tusa waketki, Jesús niin —Nawantru, wína nekasampita turutu
pengker awajsamurin nu yaktanmaya asam, nekasam pengker wajasume. Pengker
ainaun mash ujakmiayi. nintimsam yamaikia weta, —timiayi.
49ॸTu chichaak wajai, Jairo aintsri ni
Jairo nawantri inankimuri, jeenia tari apurin chicharak:
tura chikich nuwasha tsuwarmauri —Nawantrumka yanchuk jakayi.
(Mat. 9.18-26; Marc. 5.21-43) Nuikiartin nemarkini awajip, —timiayi.
40ॸJesúskatiamtai Galileanmaya ainau 50ॸTamati Jesús nuna antuk chicharak:
mash: Ni tati tusar nakainau asar, niin —Shamkaip, antsu nekasampita tusam,
wainkar warasarmiayi. 41-42ॸTurai iruntai wína nintimtursata. Turakminka
jea wainu apuri Jairo naartin tamiayi. Ni nawantrumka pengker wajastatui, —timiayi.
nawantri kichik doce (12) musachrintin 51ॸTura jeanam jear, Jesús untsuri aints
amia nuka jatanak wajasamtai, nuka tari ainau jeanam wayaawartas wakerinau
Jesús wajamunam tikishmatar: wainiat, aya Pedron, nunia Santiagoncha,
—Wait aneasam wína jearun winita, nunia Juannasha, nunia nuwachi
—timiayi. aparincha, nunia nukurincha wayaawarti
Tamati Jesús: Ayu tusa weai, aints tusa tsangkatkamiayi. 52ॸTura jeanam
untsuri nemarkar niin teawarmiayi. wayaawar, untsuri juutkamaikiak
43ॸNu aints ainamunam nuwa doce (12) untsuminaun wainkarmiayi. Tura Jesús
musach numpan nangkantsuk numpamia nu aints ainaun wainak chicharak:
nusha pachinkamiayi. ͮӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡڏ —Juutsuk asataram. Nu nuwachikia
nun untsuri jiiutiat, kuikiarin mash jakachi antsu kanuri, —timiayi.
amuaksha tsuwamichuyayi. 44ॸTura 53ॸTau wainiat nuwawach nekas jakau
9
47ॸTama nu nuwasha: Nekarayapi tusa 1ॸChikich kintati Jesús ni nuiniatiri
kurangki tari, Jesús wajamunam doce (12) amia nuna untsuk wina
tikishmatramiayi. Tura aints mash chichamrujai iwianchrintin ainaun
̞ӕËѸॷ9 140
ram, —tusa Jesús ni nuiniatirin akupak (12) irunmia nuka Jesúsan tariar
timiayi.ॹu chicharinak:
6ॸTamati nunia jiinkiar mash yakat —Juni aintsu pujutiri aya atsau
ainamunam Yusnum uwemratin asamtai, yakat arakchichu amanum aints
chichaman etserkiar wearmiayi. Tura jau pujamunam yurumkan sumakarat tusam,
ainauncha tsuwararmiayi. tura nuni kanurarat tusam, aints ainau
akupkarta, —tiarmiayi. 13ॸTinamtai Jesús
Herodes Jesúsan pachis yáki
ayaak:
tusa nekaatas wakeramuri
—Atumek ni yutairi susataram,
(Mat. 14.1-12; Marc. 6.14-29) —tamati ni nuiniatiri chicharinak:
7ॸAints ainau Jesúsa turamurin pachisar —Pang iinuka ju uwejchik arutramji.
etserkaru asaramtai, apu Herodes nuna Namaksha jimiarchik arutramji. Antsu
antuk nukap nintimramiayi. Chikich aints iikia yurumak sumatskesha ¿itiurak ju
ainauka Jesúsan pachisar: aints ainausha yuratjik? —tiarmiayi.
—Juan jakamunmaya nantaki 14ॸAishmang cinco warang iruntraru
u॰9.5 (Luc. 10.4-12; Hech. 13.51) v॰9.8 (Mat. 16.14; Marc. 8.28)
141 ̞ӕËѸॷ9
ainaun susam, nusha aints ainaun mash —Aints wína nekas umirtuktas
susarmiayi. 17ॸTura susaram mash yuwaar wakerakka, ni wakeramurin inais,
tutuararmiayi. Tura yuwaar umisar mianchawaitjai tusa, aints ni krusrin
ampintraun doce (12) changkinan juwawa nunisang ni jakatniurinka
chumpiawarmiayi. shamtsuk kintajai metek wina nemartusti.
24ॸTura asamtai aints ningki wakerak:
Pedro Jesúsan: Mesíasaitme timiauri Wikia jakashtatjai tauka jakatnuitai.
(Mat. 16.13-19; Marc. 8.27-29) Antsu aints wína anentak jakatata nuka
18ॸChikich kintati aints atsamunam ni jakayat tuke iwiaaku pujustinuitai.
nuiniatirijai iruntrar pujuinau asar, Jesús 25ॸNintimrataram: Aints ju nungkanam aa
w॰9.19 (Mat. 14.1-2; Luc. 9.7-8) x॰9.22 (Mat. 17.23;20.19; Marc. 10.33-34; Luc. 18.31-33)
y॰9.27 (Mat. 10.38-39; Luc. 17.33; Juan 12.24-25)
̞ӕËѸॷ9 142
tiat tujintrutkari, —timiayi. asa, uchin juki nijai tsanias wajas, 48ॸni
41ॸTamati Jesús chicharak: nuiniatirin chicharak:
z॰9.35 (Mat. 3.17; Marc. 1.11; Luc. 3.22; 2.Ped. 1.17-18) a॰9.46 (Luc. 22.24)
143 ̞ӕËѸॷ9
etserin ainaun wári akupkat tusaram Yus yaanchuik Sodoma yaktanam pujuinau
seataram.ॹc tunau asar, nukap wait wajakarmia nuna
3ॸ“Tura atumsha wetaram. Atum uwija ͑͑ǣ˔̲Ѹф͑ǣ͑ӕֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕڏ
ӕËȍɗфɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Йӕʮф̲ɗ͑Փɗ͑ɗҡڏ sha timiá wait wajakartin ainawai
nak, wisha aints juun yawaaya tajarme,” Jesús timiayi.ॹg
nunisarang pujuinamunam akupajrume.ॹd
4ॸTura kuikiasha takutsuk, tura yutaisha Yusen umirchau ainau
yaktarin pachis etserkamuri
entsatsuk, tura sapatcha takutsuk
(Mat. 11.20-24)
wetaram. Tura jinta wekaakuram, aints
ainaujai aujmatnaitsuk asataram. 5ॸTura 13ॸNuniaJesús ataksha chicharak:
jeanam wayaakrum: ˇӕʮľ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕڏ “Nu yaktanmaya ainau titaram: Corazín
tirminka Yus atumin pengker yaktanmaya ainautirmin, Betsaida
awajtamsarti titaram. 6ॸNu takurmin nu yaktanmaya ainautirmincha aneartaram
jeanam pujuinau pengker nintimsar tajarme. kҡӕ̲˔͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗڏ
pujuinamtaikia, nu jeanam pujuinaunaka trume. Tiro yaktanmaya ainau, tura
c॰10.2 (Mat. 9.37-38) d॰10.3 (Mat. 10.16) e॰10.7 (1.Cor. 9.14; 1.Tim. 5.18)
f॰10.11 (Luc. 9.3-5; Hech. 13.51) g॰10.12 (Gén. 19.24-28; Mat. 10.15; 11.24; Marc. 6.8-11;
Luc. 9.3-5)
145 ̞ӕËѸॷ10
h॰10.14 (Am. 1.9-10) i॰10.16 (Mat. 10.40; Marc. 9.37; Luc. 9.48; Juan 13.20)
j॰10.18 (Isa. 14.12-15; Apoc. 12.9) k॰10.20 (Sal. 91.13) l॰10.22 (Juan 3.35)
̞ӕËѸॷ10 146
—Apurua, ¿wína kair takatan winák akurmeka, amikrum kashi japeng yajaya
winák inaitursa juka nintimtsumek? irastas taamtai, chikich amikrumi jeen
Amesha yaiita tita, —timiayi. weakrum, waiti kiramunam jearam
41ॸTamaitiat Jesús ayaak: chicharkuram: ‘Amikchi, aints arakia
—Maj, Marta, takatrum timiá untsuri aneachmau wina jearun irastas tayi. Tura
aa nuke nintimtame. 42ॸTurayatum kichik wainiatun yuwatniuri winaruka pengké
aa nuke yuumatame. Maríkia antú puja atsau asamtai, pang kampatmachik
juka nekas pengker aa nuna turawai. tsangkatrukta’ tu seamaitiat, 7ॸatumi
Tura asamtai antukchati tusan pengké amikri waiti kiramunam chichartamak:
surimkashtatjai, —timiayi. ‘Wina waittsuk asata. Jearka kiramuitai.
Tura uchirsha wijai mash kanurar
Yus tu seataram tusa nuikartamuri tepeenawai. ¿Tura asaramtai wisha
(Mat. 6.9-15;7.7-11) ͑͑ҡ˔ɗ̲͑ѸËȍ̲ɗ͑ҡľЙʮɗٔҡӕф̲ɗ͑ڏ
Tura tunaunum jearai tusam japkartuam seamaitiat titingkin sua? 13ॸAtumka tunau
ukukratkiip, antsu iwianchnumia ayatrumek, nekasrum atumi uchiri
uwemtikiartukta. Maaketai.’ Tu Yuska pengker aa nuke suarme. Atumka tuke
seataram, —timiayi. turau asakrumin, ҡӕ̲֤ӕѸѸľ˔фӕ̲͑ɗ͑ǣڏ
5-6ॸNunia ataksha ni nuiniatiri ainaun kia, atumi Apaachiri nayaimpinam puja
chicharak: nuka nekas timiá pengker asa ¿ni
—Aints ni amikrin itiurkamnawaita Wakanin nekas pengker aa nunaka itiur
tusar nintimrarmi. Atumsha amikrintin suritramkating? —Jesús timiayi.ॹo
p॰11.15 (Mat. 9.34;10.25) q॰11.16 (Mat. 12.38;16.1; Marc. 8.11) r॰11.23 (Mat. 12.30;
Marc. 9.40) s॰11.26 (2.Ped. 2.20)
149 ̞ӕËѸॷ11
jeamtai, Nínive yaktanmaya jakaru ainau Jesúsan jearun yuwita tusa untsukmiayi.
nantakiar, yamai pujuinaun pachisar Turamtai Jesús jeanam waya, misanam
Yusen: ͮӕɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕɗ͑Փɗҡɗфҡɗ͑ӕɗڏ yurumkan yuwatas keemsamiayi. 38ॸTura
tai. Nuniasha yaanchuik Yus Salomónkan judío ainau nangkamiar: Yus pengker
ni nekamtairin nukap susamu asamtai, awajsatai tusar, tuke kijmiarar
chikich nungkanmaya apu nawantri yuwatnuitji tu nintiminau wainiat,
arakia Salomónka chichamen antuktas Jesúska kijmiatsuk pujamtai, fariseo nuna
tarimiayi. ՠɗ˔ɗґ́Ύ̲Δ͑˔͑͑͑ǣ˔̲Ѹڏ wainak: Maj ¿waruka aitkawa? tu
nak ai waitinayat, junia nungkanmaya nintimramiayi. 39ॸTu nintimmatai Jesús
ainau wi etsermaunaka antinatsui. Antsu chicharak:
Yus tunau ainaun jiistin kinta jeamtai, nu —Fariseo ainautirmeka, atumka pining
nuwaka jakamunmaya nantaki, yamai tura puwat aya patatkeng nijarmawa
t॰11.29 (Mat. 16.4;12.39; Marc. 8.12) u॰11.30 (Jon. 3.3-5; Mat. 12.41)
v॰11.33 (Mat. 5.15-16; Marc. 4.21; Luc. 8.16; 1.Ped. 2.12)
̞ӕËѸॷ11 150
12
1ॸNunia aints untsuri warang warutmak awa tusa nekapmarmawaitai.
kaunkaru asar, nawen mai Tura asamtai atumin mantamawartas
najatnai wajaarmiayi. Turinamtai Jesús wakerutminamtaisha shamtsuk
ni nuiniatiri ainaun chicharak: asataram,” Jesús timiayi.
“Fariseo ainau nangkamiar: Nekas
Tunau pengké tsangkurashtinun
chicham nuikiataji tinayat anangkartin
pachis timiauri
ainawai. ͮɗËȍɗËȍ̲ľ͑ǣ˔Й͑ǣЙËȍɗ̲ڏ
(Mat. 10.32-33;12.32;10.19-20)
taiya nunisarang ainawai. Pang
ЙËȍɗ̲ҡɗҡӕӕЙɗËȍֆҡЙ͑ǣ͑ӕ̲ЙËȍɗ̲ڏ 8ॸNunia Jesús ataksha chichaak:
nunasha aints mash paan nekawarti tusar, akupkamu asan, wína pachitsar pasé
aanum etseerartinuitai,” Jesús timiayi. chichainaunaka tsangkuratnuitjai. Antsu
֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑ЙËȍɗѸфЙѸŃËȍɗËȍɗڏ
¿Yanak shamkartinuita? timiauri naunka pengké tsangkurashtinuitjai.ॹa
(Mat. 10.26-31) 11-12ॸ“Atumka wina aintsur asakrumin,
4ॸNunia Jesús ataksha chicharak: ҡӕ̲ɗ͑Ëȍɗф̲˔фɗфӕ͑ҡɗʮľɗ̲͑ӕ͑ڏ
“Amikur ainautirmin atumin tajarme: masha, tura tunau nekatinmasha, tura
kɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ̲͑͑ҡ̲ՓфҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗڏ apu ainamunmasha juraminamtaikia,
x॰12.1 (Mat. 16.6;8.15) y॰12.2 (Mat. 10.26; Marc. 4.22; Luc. 8.17) z॰12.9 (2.Tim. 2.12)
a॰12.10 (Marc. 3.29)
̞ӕËѸॷ12 152
c॰12.38 (Marc. 13.34-36) d॰12.40 (Mat. 24.43-44;25.1-13; 1.Tes. 5.2; 2.Ped. 3.10)
̞ӕËѸॷ12 154
f॰12.59 (Yus tunau jiistin kinta jeatsaing, atumi tunaaringkia inaisaram tsangkutrurta titaram,
taku timiayi.) g॰13.9 (Jesús: Aints wína chichamrun umirtutsuk pujauka numi higuera
neretsuk wajawa nunisketai, taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ13 156
h॰13.21 (Yuse aintsri ainausha mash nungka ainamunam tu yujartin ainawai, taku timiayi.)
i॰13.25 (Mat. 25.11-12) j॰13.27 (Sal. 6.8)
157 ̞ӕËѸॷ13ٍॷ14
14
ainaun nangkamasketjai tumamin ainau 1-2ॸNunia chikich ayamtai kintati
ukunam mianchau artinuitai,” Jesús fariseo juuntri Jesúsan yuwita
timiayi.ॹl tusa untsuam, Jesús ni jeen wemiayi.
Tura nuni jea, aintsu namangken imiurun
Jerusalénnum pujuinaun aneak juutmiauri
wainkamiayi. Turamtai chikich fariseo
(Mat. 23.37-39)
irunu ¿itiurkanpi? ҡӕѸфʮɗɗʮЙӕʮӕфɗфڏ
31ॸNunia nu kintati fariseo ainau miayi. 3ॸTuminamtai Jesús Moisésa
jumchik Jesúsan tariar chicharinak: chichamen nuikiartin ainauncha tura
—Apu Herodes amin mantamatas fariseo ainauncha iniak:
wakerawai. Tura asamtai juniangka —¿Atumsha itiur nintimrume? عkֆ̲ڏ
jiinkim yajá nungkanam weta, tai kintati aints tsuwarminkai?
—tiarmiayi. ¿Turachkusha tsuwarchamnaukai?
32ॸTu tinam Jesús chicharak: —timiayi.
—Yamaikia weriram nu pasé nintintin 4ॸTamati aimtsuk pujuarmiayi. Tuminai
ujaakrum: Antukta, wikia yamaisha, tura Jesús jaun takas tsuwarmiayi. Nunia:
kashincha jumchik kinta pujusan, Jeemin waketkita tusa akupkamiayi.
iwianch ainaun jiikin akupkatatjai. Tura 5ॸNunia fariseo ainaun Jesús chicharak:
jau ainauncha tsuwartatjai. Tura wína —Atumi uchiri tura atumi waakarisha
kintar jeamtai inaisatatjai, tawai titaram. nungka taimunam ayaaramtai, ¿ayamtai
33ॸTurayat Yuse chichamen etserin ainaun ˔ɗ͑ҡӕՓɗ͑ɗҡфӕ̲ľ˔Փфɗʮɗɗ˔Ëȍ̲͑ӕڏ
chikich nungkanmaka maacharmiayi, kitrum? —timiayi.ॹm
͑ҡѸӕҡӕ˔ľˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲˔̲Փфڏ 6ॸTu tamaitiat aimkartatkamawar
miayi. Tuminamtai pajas jiis, Jesús nu etserak: “Weeka nekas pengkeraitai. Tura
aints ainaun chicharak: 26ॸ“Aints ni Փľľ̲ɗËȍӕ̲͑ǣ˔عɗҡɗӕфҡ˔ѸȍֆЙ˔ҡɗڏ
aparincha, tura nukurincha, tura nuita? 35ॸWee michumangka, árak
nuwarincha, tura uchirincha, tura pengker tsapait tusar, ͑ӕʮɗ͑ǣ˔ɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
yachiincha, ҡӕфӕ̲ʮɗ͑ËȍՓɞ͑͑͑ǣ˔ڏ sha iwiarashtinuitai, tura numi pengker
masarang aneau asa, tura winasha tsakarti tusar, ͑͑ҡӕʮľ͑Ëȍ̲ҡѸҡфѸȍҡɗڏ
nemartak wait wajatan nakitajai tauka nuitai. Antsu waríksha itiurkachmin
wínaka nemartuschatnuitai. 27ॸTura aints asamtai, aya japatnuitai. Aints ju
wína nemartustas wakerayat, ̲͑ҡӕՓڏ chichamnaka antukar nintimrarti,” Jesús
rai tusa shamak nemartutan nakitakka timiayi.ॹq
wínaka nemartuschatnuitai.ॹp
28ॸ“Atum ainautiram, juun jea kayajai Uwija mengkakaun pachis nuikiartamuri
jeamkatasrum wakerakrumka, nuka (Mat. 18.10-14)
15
nángkamtsuk ¿kuikian warutmak 1ॸJesús chichaamtai, kuikian juu
o॰14.24 (Yus aints ainaun wini winitaram tusa untsuamaitiat anturkarchatnun pachis nunaka
timiayi.) p॰14.27 (Mat. 16.24; Marc. 8.34-35; Luc. 9.23; Juan 12.24) q॰14.35 (Atumsha wína
umirtutsuk pujakrumka, winaka nemartuschatnuitrume taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ15 160
r॰15.2 (Mat. 9.10-11; Luc. 5.29-30) s॰15.7 (Juan 10.1-16; Hebr. 13.20)
161 ̞ӕËѸॷ15ٍॷ16
16
asar ƿestan najanawarmiayi. 1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaun
25ॸ“Tura jeanam nakurinak pujuinai, nu chikich nuikiartamun nuiniak:
aintsu uchiri eemkaurisha ajanam “Aints kuikiartin ni inatirin: ‘Jear
takakmak pujumiayi. Tura takatan umis waitrukta,’ tusa ukukmiau waininayat
taa, nangku umpuamuncha antuk, nunia aints ainau kuikiartinun ujainak: ‘Jeemin
arawir tuntuyamuncha antuk, tura wainuka kuikiarmin nangkami japui,’
yaaminauncha antuk: Jiitaj tusa tiarmiayi. 2ॸTu tinam ni jeen wainuncha
tarimiayi. 26ॸTura tari anumak wajas, ni untsuk: ‘¿Amincha pachitmasar warina
apari inatirin untsuk: ‘¿Waruka turaminawa? Yamaikia wina jear wainuka
aitkinawa?’ tusa iniasmiayi. 27ॸTu iniam achatatme. Tura asamtai ¿wína kuikiarjai
nusha chicharak: ‘Yachim tayi. Tura surukmausha itiurkamame? tusam nu
yachim jatsuk tau asamtai, aparam aaram surusta’ timiayi. 3ॸTamati ningki
waaka uchiri nekas apu aa nu maataram nintimias: ‘Maj, apur takatrun jurutrau
turamji. Tamati ƿesta najankur aitkaji,’ asamtai, ¿wisha itiurkatjak? Tura wína
timiayi. 28ॸTu ujaam uchiri kajek jea kakarmar atsau asamtai, nungka
waaitnasha nakitmiayi. Turamtai tautnasha takakmaschamnawaitjai. Tura
aparisha ni uchirin weri chicharak: ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑˔ӕɗ˔͑͑ǣ˔̲фӕ̲ѸӕфӕѸҡڏ
‘Uchirua wayaata. Tura wayaam yachim ram tusan seamkinij wajatnaka
jiista,’ timiayi. 29ॸTamaitiat uchiri ayaak: natsaamajai. 4ॸTura yamaikia nunaka
‘Apaachia anturtukta. ¿Wikia aminka turatatjai. Wina takatur atsau asamtai,
miatrusnak umirkun ami inatirmea aints ainau wína jearun pujuita turutiarti
nunisnak tuke takakmakun warutam tusan, yamaikia nintimratjai’ timiayi. 5ॸTu
musachik pujaja? Nusha amesha nintimias ni apurin tumaashmiakaru
nekarme. Turayatum ameka: Amikrumjai ainaun mash kichik kichik winitaram tusa
ƿesta najanataram tusamka, chipu uchiri untsukmiayi. Tura eemak jearmia nuna
kichkisha suruweatsme. 30ॸAntsu aminu chicharak: ‘¿Wína apur warutma
t॰15.32 (Aints ni tunaarin inais, Yusen tsangkutrurta tamatikia, Yuscha waraawai taku
timiayi.)
̞ӕËѸॷ16 162
tumashitme?’ timiayi. 6ॸTu iniam nisha tujintinawai. Antsu kichnaka nakitinak kichan
aimiak: ‘Olivo macharin cien (100) tarrun aneeniartinuitai. Tura kichkin umirinak,
tumashmiamjai,’ timiayi. Tamati kuikian kichnaka pachischartinuitai. Tura asamtai
wainin chicharak: ‘Pai, ju papikia atumka warinchu ainau aneakrumka aya
tumaashrum aarmawa juka jukim, wári nuke aneetaram. Antsu Yus aneakrumka aya
keemsam chikich papinum: Cincuenta Yusek aneetaram. Antsu mai aneakrumka
(50) tarrun tumashmiamjai tusam nuka yumtinuitai,” Jesús timiayi.ॹv
aatrurta,’ timiayi. 7ॸNuna tusa ukuki, 14ॸTamati fariseo ainau nuna antukar,
chikich aints taamtai: ‘¿Amesha warutam kuikian tuke aneenau asar, Jesúsan
tumaashitme?’ tu iniam, nusha aimiak: wishikrarmiayi. 15ॸTuminamtai Jesús
‘Trigon cien (100) Ѹ˔͑ҡӕ̲Ѹȍ̲ɗ̲ڏ chicharak:
jai,’ tamati, nunasha chicharak: ‘Pai, ju “Atumka wína pengke aintsuitme
papikia tumaashrum aarmawa juka jukim, turutiarat tusaram, aints ainau anangku
chikich papinum: Ochenta (80) sakan wearme. ֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑˔͑ľ˔фҡ̲ڏ
nunak tumaashmiamjai tusam aatrurta,’ rume. Tura asa aints ainau nekasar
timiayi. 8ॸNunia jean wainu apuri nuna wínaka: ͅɗʮӕɗҡ̲ľҡӕфӕҡɗфҡҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗڏ
nekaa chichaak: ‘Timiá anangkartinka naunka Yuska nakitawai,” Jesús timiayi.
timiá nintipiapi awita,’ timiayi.”
Jesús nu nuikiartamun umis paan etserak: Yaanchuik Yuse chichame etserkamun tura
“Yusen umirchau ainau Yuse uchiri yamai etserkamuncha pachis timiauri
ainau nangkamasarang nintip ainawai. 16ॸNunia Jesús ataksha etserak:
9ॸKuikian wakerinauka tuke tunau takau “Juan Yuse chichamen etsertsaing,
ainawai. Tura asamtai tajarme: Atumka aints ainau Moisésa chichamen antuku
Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ˔ӕɗ˔ɗфɗʮɗֆɗ͑ǣҡڏ armiayi. Tura yaanchuik Yuse chichamen
ram. Turaram atumi kuikiari amukamtai etserin ainau etseriarmia nunasha antuku
Yus: Wína jearun tuke pujustaram tusa armiayi. Tura Juan taa, Yus itiur pujawa
atumin juramkitnuitrume. tusa, yamaram chichaman etsertan
10ॸ“Aints jumchik takakiat nujai pengker nangkamamiayi. Tura nu chichamnasha
aa nuna turakka, nukap tákaka nujai metek yamaisha tuke etserjai. Tura asamtai
turatnuitai. Antsu aints jumchik tákaka aints ainau Yus pujamunam pachitsuk
nujai pengker aa nuna turachkungka, wayaatasar wakerinawai.ॹw
nukap tákaka nujaisha pengker aa nunaka 17ॸ“Tura nayaimpisha tura nungkasha
u॰16.12 (Mat. 25.21-30; Luc. 19.13-27) v॰16.13 (Mat. 6.24) w॰16.16 (Mat. 11.12-13)
x॰16.17 (Mat. 5.18)
163 ̞ӕËѸॷ16ٍॷ17
17
anentrurta. ҽӕф̲ʮӕ͑ɗ̞׀фΎ˔ӕЙҡӕфڏ 1ॸJesús ni nuiniatiri ainaun
kataram. Tura niisha tunaar 10ॸTura Yus turamia nuka mash umisrum:
tsangkutrurta turaminamtaikia, ҡѸ͑ǣ˔ӕڏ ‘Nekasan Yusen pengker umirkajai’
rataram. 4ॸKichik kintatik tunaun siete (7) atumsha tichamnawaitrume, antsu atumi
túrumtikramayat ataksha: ‘Tunaar Apuri turamin asamtai: ‘Iikia ni inatiri
tsangkutrurta, ataksha turashtatjame,’ asar, iin turammiaji nuke umirkaji, tura
tusa siete (7) tarutrami turammataikia, asar mianchawaitji’ titinuitrume,” Jesús
tuke tsangkurataram,” Jesús timiayi. timiayi.
kai? Turayat nuka tsapai, nekas chikich —Atum sacerdote pujamunam wetaram.
nupaa nangkamasang juun ayi. Atumsha Turakrumin ni jiirmasti, —timiayi.
mianchau ayatrumek, Փɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸڏ Tamati ayu tusar, sacerdoten jiitasar
ram: Nekasam tujinkachuitme wekamawar, jinta weenak pengker
turutkurminkia, wi: Turataram tinu wajasarmiayi. 15ॸTura kichik kuchaprintin
asamtai, ʮӕ͑ӕ̲ɗ̲Ύфľфҡӕҡɗ͑ËȍɗËȍфڏ ni pengker wajasmaurin wainak kakar
kuram: Junia kangkaptuk kuimiakam, chichaak: Yus juuntaitai tusa, nunia
ataksha juun entsa japen wajasta ningki waketki ataksha Jesúsan tarimiayi.
takurminkia nekas turunamnawaitai, 16ॸNuka Samarianmaya aintsuyayi. Tura
inati waakan wainuka ni takatrin umisar Yus juuntaitai titas waketki taj? —timiayi.
jeanam taaramtai, عҡӕ̲ɗɗ͑ҡɗфɗËȍɗËȍфڏ 19ॸTura nu aints tikishmarun chicharak:
paan atinuitai.ॹz 25ॸTura nu kinta jeatsaing, aints kichik peaknumak kanú tepeenauncha
wi ju nungkanam pujusan nukap wait kichik jukitnuitai, ͑ҡѸӕ˔ɗËȍ˔ʮӕՓ˔ҡɗ͑ӕɗڏ
wajaktatjai. Turamtai junia aints ainau tai. 35ॸTura nuwasha jimiar tsaniasar trigo
winaka nakitrurartatui. 26ॸWi tatin kintar jingkiajin nekenak pujuinauncha kichik
jeamtai, yaanchuik Noé pujamunam aints jukitnuitai, antsu kichka juwaktinuitai.
ҡӕ͑ӕЙӕʮӕф̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙӕʮӕѸфҡɗڏ 36ॸTura aishmangsha jimiar ajanam tsaniasar
18
armiayi, tura umutnasha umin armiayi, 1ॸAints ainau tuke yawetsuk
tura waririncha sumin armiayi, tura surin Yusen searti tusa, Jesús ataksha
armiayi, tura yurumkancha arau armiayi, nuikiartamun etserkamiayi. 2ॸTura
tura jeancha jeamin armiayi. 29ॸTura Lot nuikiartak:
j॰18.20 (Ex. 20.12-16; Deut. 5.16-20) k॰18.33 (Mat. 16.21;17.23;27.63; Marc. 8.31;9.31;
Luc. 9.22)
̞ӕËѸॷ18ٍॷ19 168
—Jesúsa, Davidta weariya, wína wait —Maj, auka nekas tunau aintsu jeen
anentrurta, —timiayi. wayaayi, —tusar aujmatiarmiayi. 8ॸTura
39ॸTu untsuam eemkar wearmia nuka jea waya pujamtai, Zaqueo wajaki
jiyainak: Jesúsan chicharak:
—Itatkata, —tiarmiayi. Tinamaitiat —Apuru anturtukta. Kuikian tákakja
nuna nangkamasang kakar untsumak: nuna japen akankan kuikiartichu ainaun
—Davidta weariya, wait anentrurta, susatjai. Tura aints ainaun anangkan,
—timiayi. 40ॸTu untsuam, Jesús nuni kuikiarin kichik kasamkamun ataksha
wajas: cuatron awangtukiartajai, —timiayi.
—Au juni itataram, —tusa, akupkam 9ॸTamati Jesús chicharak:
—Paan jiimtia. Ame wína nekasampita asan, mengkakaru ainaun eakan, Yusnum
turutu asam, pengker wajasume, uwemtikrataj tusan taawitjai, —Jesús
—timiayi. timiayi.ॹl
43ॸNu chichamuik paan wainmakmiayi.
19
1ॸNunia Jesús Jericó yaktanam num jea, wári aints ainaun inatan
waya wekakinij wajamiayi. 2ॸNuni nangkamatatui, tu nintimrarai tusa,
kuikiartin Zaqueo naartin pujumiayi. chikich nuikiartamun etserkamiayi.
Nuka aintsu kuikiari juu apuri ayayi. 12ॸTura nuikiartak:
3ॸZaqueoka Jesúsan wainkatas wakerayat —Aints chikich ainaun nangkamasang
sutarach asa, aints untsuri Jesúsan juun asa, Йӕ̲͑˔ҡѸËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
jiisartas kawengkaramtai, wainkatatkama nam wemiayi. 13ॸTura nu nungkanam
pengké wainkachmiayi. 4ॸTura Jesús nu weatsaing, ni inatirin diez (10) amia
jintanam nangkamaktin asamtai, Zaqueo nuna untsuk, kuik jimia pachak kinta
jiistaj tusa eemak ampuki we numinam takakmasmaun akiimiakminun kichik
kichik susa chicharak: ‘Kuikiar yujarti ukuschayatun achiu asan, tura arakan
tusaram, ju kuikiajai takakmajataram. araachiatnak: Juutrukta taja nuka
Tura wi taamtai wangturkimnuram’ tusa nekayatmesha 23ॸعՓфӕ˔ֆ˔ӕɗ˔ɗфӕ̲ҡɗڏ
ukuki, chikich nungkanam wemiayi. num kuikiarka ukutruschamiame?
14ॸTuramtai ni nungkarinia ainau nu Turakminka chikich aints ainau wina
aintsun nakitinau asar, Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ kuikiarjai takakminamtai, wi ataksha
maya apun ujakarti tusar: Nu aintska ii tana, ˔ӕɗ˔ɗ͑ѸӕѸ̲ɗʮ̲ľ͑ӕ͑͑͑ǣ˔ڏ
apuri ati tutaka nakitaji titaram, tusar masnak nukap jukimnawaitjai,’ timiayi.
aints ainaun akupkarmiayi. 24ॸNunia aints nuni wajainaun chicharak:
15ॸ“Tinamaitiat nu aints apu naamkau ‘Kuikian takaka nu jurukrum, chikich
asa, ataksha ni nungkarin tamiayi. Tura aints jimia warang kinta takakmasmau
taa ni inatiri ainaun: ¿Kuikian warutmak akiimiakminun kiaunkamia nu
kiaungkara? tusa nekaatas untsukmiayi. susataram,’ timiayi. 25ॸTamati nu aints
16ॸApu untsukam, ni inatiri kichik taa ainau apurin chicharinak: ‘Apuru ¿ju
chicharak: ‘Ami kuikiarmijai takakmasu aints yanchuk timiá untsuri takakusha
asan, mash irumram jimia warang kinta warukarik ataksha susatji?’ tiarmiayi.
ҡ˔˔̲Ѹ̲ӕ˔ɗɗ̲ɗ˔̲ɗ͑ӕ͑˔ɗӕ͑ҡӕ˔ڏ 26ॸTu tinam apu aimiak: ‘Aints nukap
jame, nu jukita,’ timiayi. 17ॸTamati apu takakmasuka nukap takakui. Tura nukap
chicharak: ‘Ayu, maaketai. Nekasam takakmasu asamtai, nuna nangkamasrik
pengker takakmasume. Wikia jumchik susatnuitji. Antsu tákakchauka takatan
susamiajme nujai wi timiaja nunismek pengké nakitau asamtai, jumchik tákaka
pengker takakmasu asakmin, diez (10) nuka juruktinuitai.ॹn 27ॸTura wína nemasur
ֆ˔ҡɗ͑ɗ͑ӕՓɗ͑ɗ͑ҡҡӕѸ͑ɗ͑ɗ˔ɗҡڏ ainau: Apu wajaschati tusar nakitruru
jame,’ timiayi.ॹm asaramtai, yaruakrum mash juni
18ॸ“Nuna tusa ukukiamtai, kitcha tari itataram. Tura itaram wisha jiiaing
chicharak: ‘Apuru, ame kuik surusmiame maataram,’ apu timiayi,” Jesús tusa ni
nujai takakmau asan, mash irumram ҡҡɗ͑ҡфɗ͑ЙËȍɗѸ͑ӕ͑ӕɗ˔ɗфҡ̲ӕ͑ľҡѸľф˔ڏ
kichik warang kinta takakmasmau miayi.
akiimiakminun kiauntukjame,’ timiayi.
19ॸTamati nu aintsnasha apu chicharak: Jesús Jerusalénnum wemauri
‘Ame cinco (5) yakat ainia nu wainin ata (Mat. 21.1-11; Marc. 11.1-11; Juan 12.12-19)
tusan inaikiatjame,’ timiayi. 28ॸNuna tusa umis, Jesús nunia jiinki
20-21ॸ“Nuna tusa ukukiamtai, chikitcha Jerusalénnum wemiayi. 29ॸTura wea
tari chicharak: ‘Apuru, ameka nekasam weaka Betfagé yaktanmasha, tura Betania
kakaram takamtikin asam, tura kuik yaktanmasha arakchichu mura Olivo
ukuschayatum achiu asam, tura árak ҡӕҡɗ͑ӕ̲ʮľҡ˔ՓʮѸфˇľѸәѸ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗڏ
araachiatum juutrukta tinu asakmin, rin jimiaran akupak:
wisha nunaka nekau asan amin 30ॸ—Atunini yaktachinam arakchichu aa
m॰19.17 (Luc. 16.10) n॰19.26 (Mat. 13.12; Marc. 4.25; Luc. 8.18)
̞ӕËѸॷ19ٍॷ20 170
20
jeatsaing, angkan pujustiniun sukartin 1ॸChikichkintati Jesús Yus seatai
nekaataram tusan wakerin ayajai. jeanam waya, aints ainaun
Turayat yamaikikia uukmawa nunisang Yusnum uwemratin chichaman nuiniak
asamtai, nekaatatkamaram tujintarme. pujamtai, sacerdote juuntri ainau, tura
—Ayu, tu tau asakrumin, yáki wina maatnuitai. Nunia chikich aints ainaun
akuptukia tusancha, wisha nunisnak eak: َkʮфӕ͑ҡ˔˔̲ѸфҡɗٔҡӕѸѸӕѸҡ͑ӕɗڏ
atumnasha ujakchatatjarme, —timiayi. tai, —Jesús timiayi.
ҽ̲ҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔фӕɗ͑ӕËȍɗËȍфɗڏ
Tunau takau ainaun pachis nuikiartamuri nak:
(Mat. 21.33-44; Marc. 12.1-11) —Atsa, pengké turachminuitai,
9ॸNunia Jesús aints ainaun chikich —tiarmiayi.
nuikiartamun nuiniak: 17ॸTu tinam Jesús nuna antuk nu aints
kupinartinuitai. Tura nu kaya aintsnum —Tu tinu asaram, juun apu Césarnau
ayaarkungka, nu aintsun tsairtinuitai, aa nuka ni susataram. Tura Yusnau aa
—Jesús timiayi. nuka Yus susataram, —timiayi.ॹp
19ॸTama sacerdote juuntri ainau, tura 26ॸAints mash antinamunam nuna
21
—Nekasam pengker tame, —tiarmiayi. 1ॸJesús Yus seatai juun jeanam waya,
40ॸTura nuniangka iniasartatkamawar kuikiartin ainau kuik engketinam
arantukarmiayi. kuikiarin engkeenaun wainkamiayi. 2ॸTura
waje kuikiartichu jimia jiru kuikian engkeaun
¿Mesíascha yana wearinta? timiauri
wainkamiayi. 3ॸTura nuna wainak aints
(Mat. 22.41-46; Marc. 12.35-37)
ainaun chicharak:
41ॸNunia Jesús nu aints ainaun iniak: —Nekasan tajarme: ˇӕՓʮľ˔˔ӕɗ˔ɗфҡɗËȍӕڏ
—Aints ainau Yus akupkatniun, Mesías tiat, chikich aints ainaun mash nangkamasang
tutain pachisar ¿waruka Davidta wearintai nukap engkeayi. 4ॸChikich aints ainauka
tinawa? 42ॸDavidcha Yuse chichamen nekasar kuik ampirmaurinak engkeenawai.
Salmo tutainum ningki tu aarmiayi: Antsu ju wajeka ninu aa nunaka mash
Apu Yus wína Apurun chicharak: ampitsuk engkeayi, —Jesús timiayi.
َˇӕ͑ɗՓɞ͑ӕ͑ҡѸӕфӕ͑ɗ͑ɗЙӕ˔ľľ̲ҡɗڏ
num keemsam nakarsata. Yus seatai juun jea yumpungtinun
43ॸTura nakarkumin ami nemasem pachis etserkamuri
ainaun mash nepetkatatjai,’ timiayi. (Mat. 24.1-2; Marc. 13.1-2)
44ॸDavidka Mesíasan pachis: Wina 5ॸChikich aints ainau Yus seatai juun
—Yus seatai juun jea juka shiirmapita, tura romano apuri ainamunmasha atumin
—tunaiyarmiayi. Tu tinamtai Jesús juramkiartinuitai. 13ॸTura nuni
chicharak: juraminamtaisha, wína pachitsaram
6ॸ—Ju mash waintrume juka ni kintari chichaktinuitrume. 14-15ॸTura atumi
jeamtaikia mash yumpunkatnuitai. Tura nemase: Waitaitai turamiarai tusan, wína
yumpunkamtai, kaya kichkisha chikich ͑ľ˔̲ҡɗфӕ͑ҡӕ̲ɗ͑ѸӕѸ͑ËȍɗËȍ̲ҡɗ˔ɗҡڏ
kayanmasha patamkashtinuitai, —Jesús nuitjarme. Tura asamtai atumin apunam
timiayi. juraminamtai, apu ininmamtaisha
¿itiurak aimkataj? tusarmeka, nuwá
Nungka mesertin pachisar etserkamu eemkarmeka nintimsairap.ॹs
(Mat. 24.3-28; Marc. 13.3-23) 16ॸ“Atumi aparisha, tura atumi
7ॸJesús tamati nunia iniinak: yachiisha, atumi weari ainayat, tura
—Nuikiartinu ¿nusha warutik ati? Tura atumi amikrisha nunisarang atumin
nu turunatin kinta jeatak wajasamtaisha ͑͑ǣ˔ф̲ՓфЙӕ̲͑Ѹӕфӕҡ̲˔фҡɗڏ
¿waring wantinkatnui? —tiarmiayi. nuitai. Tura chikich ainautirmincha
8ॸTu tinam Jesús chicharak: —Wina mantamawartinuitai.ॹt 17ॸTura wína
anangkruwarai tusaram, aneartaram. aintsur asakrumin, aints mash atumin
Aints untsuri nangkamiar: ‘Wiitjai Yus kajertamkartinuitai. 18ॸҽӕф˔ʮľфҡ̲ɗڏ
akupkamuitjai,’ tiartinuitai. Tura: naun wainiat, Yus atumi intashin
‘Nungka yumpunkatin yamaikia jeayi,’ ˔ɗËȍ˔ɗѸȍ̲ľ͑ǣ˔˔ѸȍҡɗҡӕѸՓɗҡ̲˔ҡɗڏ
tiartinuitai. Tu tinamtaisha nu aintska nuitrume. 19ॸTura asaram wait
nemarkairap. 9ॸTura maaniamu atatui, wajayatrumek, tuke inaitutsuk wína
tura mesetan najaninawai tamau umirtakrum pujakrumka, Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑ڏ
antakrumsha shamkairap. Nusha eemak kashtin jukitnuitrume.
turunatnuitai. Antsu nungka mesertinka 20ॸ“Ju yakat Jerusalénnaka suntar ainau
Antsu Yus nuke ati tamati, nuniangka kinta wári jeatatuapi tusarka, nunaka
inaisartinuitai,” Jesús timiayi. nintimtsuk pujuinai, nu kintaka
aneachmau tsawaartinuitai. Antsu atum
Ni tatintrin pachis etserkamuri pasé aa nu turakrumka, tura nampet
(Mat. 24.29-35, 42-44; Marc. 13.24-37) wakerakrumka, tura ju nungkanam
25ॸNunia Jesús ataksha etserak: sumin ainia nu nintimsaram pujakrumka,
“Nuniangka tsaanmasha, ҡӕф͑͑ҡӕ͑ڏ paan nintimsaram pujustatkamaram
masha, tura yaanmasha aints pengké tujintarme. ͮӕѸȍ̲фӕ̲ҡɗ͑˔ɗ͑ҡՓ˔ҡӕڏ
wainchati wantinkartinuitai. Tura juun kai tusaram, anearum pujustaram. 36ॸTura
entsa kakar tamparuktinuitai. Tura mash Yusen umirchau ainau turunatnurin mash
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕʮӕӕ͑ľ͑ҡѸӕӕҡ̲ӕڏ iisha turunawai tusaram, Yus tuke
rincha antukar, pachimian nintimrar seataram. Tura aintsutiatnak Yus
nukap shamkartinuitai.ॹu akupkamu asan ataksha wi winamtai,
26ॸ“Tura nayaimpinam tuke muchichu atumsha wijai pujusmi tusaram, Yuska
ainausha muchitrartinuitai. Tura asamtai tuke seataram, tura anearum pujustaram
aints ainau nuna wainkar: Nungkaka tusan tajarme,” Jesús timiayi.
yamaikia meseawapi tusar, nukap 37ॸJesús tsawai Yus seatai jeanam waya
shaminak mayajin tak enerar jakawa aints ainaun nuinimiayi. Tura kashiti
nunisarang tepesartinuitai. 27ॸNunia wikia Olivo Muranam pujustas, Jerusalénnumia
aintsutiatnak Yus akupkamu asan, Yuse jiinkimiayi. 38ॸTura tuke tumin asamtai,
kakarmarijai yurangmijai winamtai, aints ainau Jesúsa chichamen antukartas
wínaka paan waitkartinuitai. 28ॸNu Yus seatai jeanam kashik tariarmiayi.
turunatin wainkatin asaram kakaram
Jesúsan maawartas chicham najatamuri
wajastaram. ҽӕфҡӕ̲ɗӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фڏ
tin wári tatin asamtai, pengker (Mat. 26.1-5, 14-16; Marc. 14.1-2, 10-11;
nintimsaram pujustaram,” Jesús timiayi. Juan 11.45-53)
22
29ॸNunia nunasha takun tajai tusa, 1ॸPascua ƿesta tura pang pachimڏ
—tiarmiayi. 6ॸTu tinam Judas: Ayu tusa junaka ataksha yuwashtatjai. Antsu Yuse
¿aints atsamunam itiur akankanak pujutirin jean, mash umisan nuni ataksha
surukaintaj? tu nintimiayi. atumjai iruntran yuwatnuitjai, —timiayi.
17-18ॸNuna tina piningkian achik, Yusen
Pascua ƿestati yuwamuri maaketai tusa, ni nuiniatiri ainaun suak:
(Mat. 26.17-29; Marc. 14.12-25; —Ataksha ju nungkanam uva yumirin
Juan 13.21-30; 1.Cor. 11.23-26) amurchatnuitjai. Antsu Yuse pujutirin
7ॸPang pachimrachmau yuwatin ƿesta jean ataksha amurtinuitjai tajarme. Tura
nu kinta jeau asamtai, nu ƿesta Pascua asamtai ju pining jukiram sunaisaram
tutainum uwija uchirin maawar yu amurtaram, —timiayi.
armiayi. 8ॸTura asamtai Jesús Pedroncha, 19ॸNunia yurumkan achik, Yusen
jeentin pata yakí amanum jea tesaamun misanam ni uwejejai yurumkan achik
ֆ͑Ëȍӕ˔̲Ѹȍӕ̲ɗѸ̲ӕ͑ɗ͑˔ҡӕф̲Ѹҡڏ yuwawai. 22ॸWikia aintsutiatnak Yus
trume. Nuni ii yuwatin umistaram, akupkamu asan, Yuse wakeramurin
—Jesús timiayi. miatrusnak umiktinuitjai. Turayatnak
13ॸTamati ayu tusar wear, Jesús tímia wína anangkrua surutkatniunka nukap
nunisarang wainkarmiayi. Tura wainkar wait anentajai, —Jesús timiayi.
nuni Pascua ƿestati yuwatniun 23ॸTamati nuna antukar ni nuiniatiri
umisarmiayi. ainau:
14ॸYurumak yuwatin jeamtai, Jesús ni —¿Ni suruktincha yáki at? —ҡӕ͑ɗֆфڏ
nuiniatiri ainaujai misanam yuwartas miayi.
ґҡ͑Ѹҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ڏ
¿Yáki chikich ainaun nangkamaskesha ratas Yusen iniasi. 32ॸTura wainiatnak
atinuita? timiauri wikia amin pachisan: Ame tuke
(Mat. 20.25-28; Marc. 10.42-45) inaitutsuk wina nekasampita turutminam
24ॸNunia Jesúsa nuiniatiri ainau tusan Yusen seatmiajme. Tura ataksha
chicharnainak: wina umirtukam wína umirtin ainau
—¿Yáki iin nangkatamsangsha ati? kakamtikrarta, —Jesús timiayi.
—tunaiyarmiayi.ॹx 33ॸTamati Simón ayaak:
25ॸTu tunainamtai Jesús chicharak: —Apuru, ˔фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ̲ɗ̲͑ҡɗڏ
—Ju nungkanmaya apu ainauka ni sha, wisha nunisnak amijai tsaniasan
aintsri ainaun akatrar pe akupin armiayi. engkematatjai. ҽӕф̲ɗ̲͑͑ҡ̲ɗ̲͑ڏ
Tura aintsu akupin ainaun pachisar: taisha, winasha mantuwarat tusan
‘Pengker turinuitai,’ tinawai. 26ॸAntsu wakerajai, —timiayi.
atumka tuuka nintimrashtinuitrume. Atum 34ॸTamaitiat Jesús chicharak:
x॰22.24 (Mat. 18.1; Marc. 9.35; Luc. 9.46) y॰22.27 (Juan 13.12-15)
z॰22.30 (Mat. 19.28;25.31) a॰22.35 (Mat. 10.9-10; Marc. 6.8-9; Luc. 9.3;10.4)
b॰22.37 (Isa. 53.12)
̞ӕËѸॷ22 178
maya Jesúsan kakamtikratas tarimiayi. juun jeanam atumjai tuke pujusan aints
44ॸTura Jesús ni wait wajaktintrincha ainaun nuininuyajai. Tura wainiatrumsha
nintimias shamak nuna nangkamasang nuni achirkachmarume. Turayatrum tuke
kakar Yusen seak, seekirisha numpa teenam puja nuna inatiri asaram, ni
tumau nungká kitaamiayi. kakarmarijai yamai kintati aitkararme,
45ॸTura Yusen sea umis wajaki, ni —Jesús timiayi.
nuiniatiri ainaun jiistas werimiayi. Turam
timiá wake mesekar napchau nekapinak, Pedro Jesúsnaka wainchajai timiauri
kari nepetinam kanú tepearmiayi. (Mat. 26.57-58, 69-75; Marc. 14.53-54, 66-72;
46ॸKaninamtai nuna wainak Jesús Juan 18.12-18, 25-27)
chicharak: 54ॸNunia Jesúsan achikiar metawar
—¿Waruka kanusha teparme? Tunau sacerdote apuri jeen umaarmiayi. ҽӕфɗ̲͑ڏ
nepetukai tusaram nantakrum Yus tai Pedrosha ukunam yaitas nemarki
seataram, —timiayi.ॹc wemiayi. 55ॸTura nuni weri, sacerdote inatiri
ainau aanum jin yaminak pujuinamtai,
Jesúsan achikiar jukimuri Pedrosha nu aints ainaujai pachinak
(Mat. 26.47-56; Marc. 14.43-50; Juan 18.2-11) keemsamiayi. 56ॸTura nuni pujamtai, nuwa
47ॸJesús tuke chichaak wajai, aints sacerdote inatiri, Pedron jin ayamak pujaun
untsuri tariarmiayi. Tura Jesúsa nuiniatiri wainak tari jiij wajatmiayi. Tura chicharak:
Judas niyá eemkak Jesúsan mejeastas —Ju aintska Jesúsjai wekainuyayi,
tarimiayi. 48ॸTuramtai Jesús chicharak: —timiayi.
22ॸNunia Pilato ataksha aints ainaun kinta jearamtai, aints ainau chichainak:
chicharak: Nuwa kaa ainau, uchin jurechu asar, tura
—¿Waruka? ¿Warí tunauna turini? Ju uchin munchau ainausha chikich nuwa
aintsun maawarti tusanka, ni tunaarinka ainaun nangkamasarang warasartin
pengké nekarachjai. Tura asan suntar ainawai, tiartinuitai. 30ॸTura nukap wait
awatraramtai, nuniangka akupkatatjai, wajainau asar, nu kintati aints ainau
—timiayi. muran chicharinak: ‘Mura ainautiram,
23ॸTamaitiat tuke kakarar chicharinak: yakíya ayaarum iin tukukratkataram,’
—Juka numi winangmaunum ajinkam tiartinuitai.ॹf 31ॸTura asamtai wikia pengké
maata, —tusar wakerinau asar, Pilatonka tunaarinchautiatnak, timiá wait wajau
nepetkarmiayi. 24ॸTinamtai Pilatoka: asamtai, tunaarintin ainawa wina
—Ayu, ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔Ѹӕ͑ҡф͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣڏ nangkamasarang wait wajakartin
maunum ajinkar maawarti, —tusa aints ainawai, —Jesús timiayi.
ainau seainam tsangkamkamiayi. 25ॸAntsu 32ॸTuramtai mangkartin ainaun jimiaran
miayi. 28ॸTuminamtai Jesús nuwa irunun nak, vino churiniun mukunat tusar
jiis chicharak: aapawarmiayi. 37ॸTura chicharinak:
—Jerusalénnumia nuwa ainautiram, —Ame nekasam judío apurinkumka
wína anenkurmeka juutirap. Antsu amek uwemrata, —tiarmiayi.
atumek nintimtumasrum, tura atumi 38ॸTura Jesúsa muuken yakinini griego
e॰23.25 (Hech. 3.14) f॰23.30 (Apoc. 6.16) g॰23.34 (Isa. 53.12) h॰23.34 (Sal. 22.18)
i॰23.35 (Sal. 22.7)
̞ӕËѸॷ23 182
¿Yus tuke shamatsum? 41ॸIikia nekasar pengke aints asa, Pilaton weri:
tunau asar wait wajakminuitji. Tura asar —Jesúsa namangke surusta, —tusa
ii tunaari akiimiakur waitnaji. Antsu ju seamiayi. Nuka judío nungkanmaya
aintska tunaunaka pengké kichkisha Arimatea yaktanmaya aintsuyayi. Joséka
turichuitai, —timiayi. judío juuntri chicharin ayat, judío apuri
42ॸNunia Jesúsan chicharak: iruntramunam mash Jesús maatai tiarmia
—Jesúsa, ami pujutirmin jeam, aints nunaka pengké nakitmiayi. Antsu Yus
inau wajasam kajinmatrukiip, —timiayi. aints ainaun inarti tusa nakauyayi.
43ॸTama Jesús ayaak: 53ॸPilato Josén:
24
1ॸTuming kintati kashik nu nuwa Tura wainak nukap nintimiar jeanam
ainauka kungkuti pachimramun waketkimiayi.
jukiar, chikich nuwa irunujai tsaniasar,
Jesús iwiarsamunam wearmiayi. 2ॸTura Emaús jintanam Jesús wantinkamuri
(Marc. 16.12-13)
nuni jear kaya juuntan iwiarsamu waarin
ӕҡӕҡ˔ф̲ɗ͑ӕ͑ӕф͑˔ӕ͑Փɗ͑˔фڏ 13ॸNukintati Jesúsa nemarnuri jimiar
miayi. Emaús yaktanam wearmiayi. Nu yakat
3ॸTura wayaawariat ii Apuri Jesúsa Jerusalénnumia once (11) kilómetros
namangkenka wainkacharmiayi. 4ॸTura ayayi. 14ॸҽӕфʮɗ͑ҡՓľľ͑˔̲ɗ͑ӕՓ̲ڏ
wainkacharu asar: Warukatjik tusar tak Jesús turunamun pachisar
shamkarmiayi. Tura shaminak, Yuse chichaarmiayi. 15ॸTura chichakiar weenai,
awemamuri jimia aintsua tumaun Jesús wantintuk nuni pachinak nijai
entsatin pujun winchaan jiischamniaun tsanias wekaasamiayi. 16ॸTura Jesús
entsarun wainkarmiayi. 5ॸNuna wainkar wantinkaun ni namangkencha paan
nukap shamkar tsuntsumawaramtai, Yuse waininayat, Jesúsapita tusarka
awemamuri chicharinak: nekaacharmiayi. 17ॸTura nekaacharam
—Jesús iwiaaku pujausha ¿waruka Jesús nijai tsanias jinta weak chicharak:
iwiarsamusha jiarme? 6-7ॸJuningkia —¿Jinta weakrumsha, warí
tepatsui. Antsu jakamunmaya nantaki. chichakrumsha wearme? ¿Tura waruka
ͮɗѸȍǾ́ɗ́ľ̲͑ЙӕʮӕѸҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍфڏ timiá wake mesekrumsha wearme?
tamak: ‘Wikia Yus akupkamu waitinayat, —timiayi.
Փɗ͑˔ҡӕ͑ӕɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ̲͑Ѹӕфӕҡ˔фڏ 18ॸTu iniam aints Cleofas naartin ayaak:
awai tusa iin ujatmamtai, ii ninti susarmiayi. 43ॸTura susaram Jesús nuna
˔ЙՓ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔ҡѸӕՓľф͑ľ˔Й̲̲ڏ achik, ni nuiniatiri jiimia wajainai
ramji. ¿Nuka nekaschaukai? yuwamiayi. 44ॸTura yuwa umis Jesús
—tunaiyarmiayi. ataksha chichaak:
185 ̞ӕËѸॷ24
1
1ॸNu nangkamtaik Yus mash aa nuna ju nungkanam taa akiinamiayi. Tura ju
najantsaing, Yuse Chichamengka nungkan najanau waininayat, ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
tuke ayayi. Nu Chichamka tuke Yusnum nam pujuinauka nuwaapita tusar
pujuyayi. Tura asa Yuseyayi.ॹa 2ॸNuka nu nekaacharmiayi. 11ॸJu nungkanam ni
nangkamtaik Yusjai tuke pujuyayi. weari pujuinamunam tamiayi. Tura
3ॸNingki najanamuka pengké atsawai, waininayat, ͑ɗՓľфɗѸȍ͑ɗɗ͑ЙËȍɗѸËȍфڏ
antsu Yus ni Uchirijai mash miayi. 12ॸTura ni weari pachischaram,
najanamiayi.ॹb 4ॸNuka tuke iwiaaku pujau chikich ainau niin nekasampita tusar
asa, aints ainaun tuke pujustinun suyayi. nintimtinauka Yuse uchiri arti tusa
Tura tuke pujutan sukartin asa, tsangkamkamiayi.ॹe 13ॸJunia aints
paaniunam pujus, aints ainau nekasar akiinawarua nunisarang ataksha
paan nintimrarti tusa chichaman akiinawaruka ainatsui. Tura junia aints
nekamtiknuyayi. 5ॸTura aints ainaun tuke uchin yajutmarua nunisarang ataksha
paan nintimtikin asa, aints teenam yajutmarmauka ainatsui. Antsu Yus
pujuinauka paan nintimrarti tusa tuke yajutmarmawa nunisarang Yuse uchiri
nintimtikui. Tura Yusen umirtan ainawai.
nakitinauka teenam pujuinau asar, nu 14ॸNu Chichamka ju nungkanam akiina
a॰1.1 (Yuse Chichame ta nuka Yuse Uchirin taku tawai.) b॰1.3 (Gén. 1.3-31; Sal. 33.6-7;
Col. 1.15-17; Hebr. 1.2; 1.Juan 1.1) c॰1.5 (Nu paaniunam pujauka Cristoyayi.)
d॰1.8 (Mat. 3.1; Marc. 1.4; Luc. 3.3) e॰1.12 (1.Juan 3.1) f॰1.14 (Mat. 11.27)
186
187 ˇӕ͑ॷ1
yayi. 17ॸYaanchuik Yus Moisés umirkatin aak: ‘Aints numi atsamunam wekaas
chichaman akatramiayi. Antsu Yuse kakar chichaak: Apu wekaasati tusar,
anengkratairinkia, ҡӕф͑ľ˔ѸËȍɗËȍ̲͑ڏ aints jintan tupin iwiarina nunisrumek
sha Jesucristo iin nekamtikramnuyaji. atumi ninti iwiarataram,’ tímia nuwaitjai,
18ॸAints kichkisha Yusnaka pengké —timiayi.ॹj
wainkacharu ainawai. Antsu ni Uchiri, 24ॸTamati Juanjai chichainauka fariseo
nekas kichik aa nuka tuke nijai tsanias akupkamu asar, 25ॸataksha iniinak:
puju asa: Yus tu awai tusa, iincha paan —Tura Mesíaschawaitiatmesha, tura
nekamtikramamiaji.ॹg Elíaschawaitiatmesha, tura Yuse
ËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ͑ҡҡɗ͑ӕ͑ӕËȍՓɗҡɗҡڏ
Imiakratin Juan Jesucriston mesha ¿waruka aints ainausha imiaame?
pachis etserkamuri —tiarmiayi.
(Mat. 3.11-12; Marc. 1.7-8; Luc. 3.15-17) 26ॸTu tinam Juan ayaak:
19ॸJudío juuntri ainau Jerusalénnum —Wikia aints ainaun aya entsanmak
pujuinau asar, sacerdote ainaun tura imiaajai. Antsu yamai atum pujamunam
sacerdote inatiri ainauncha akatrar chikich aints pujawai. Tura nuwaapita
akupinak: tusarmeka nekatsrume. 27ॸNuka wína
—Atumka Juannum werum, nekas nangkatusang tuke iwiaaku pujuwitiat,
Mesíaschawashi tusaram nekaataram, wína ukurun winitatui. Wikia nekasan
—tiarmiayi. Tinamtai nuka ayu tusar, mianchau asan, tsuntsumruan ni sapatrin
Juannum wearmiayi. 20ॸTura Juannum jingkiamun atitataj tayatun, ͑ҡѸ̲ڏ
wear tu iniinam, Juan aimiak: kun turachminuitjai, —timiayi.
—Atsa, wikia Mesíaschawaitjai, 28ॸBetania nungkanam Jordán entsa
g॰1.18 (Mat. 11.27; Juan 6.46;10.15) h॰1.20 (Juan 3.28) i॰1.21 (Mal. 4.5)
j॰1.23 (Isa. 40.3) k॰1.28 (Juan 5.33)
ˇӕ͑ॷ1 188
—Wína akuptuku chichartak: ‘Yuse Nuka Simón Pedro yachí ayayi. 41ॸk͑ĀфŃѸڏ
Wakani yampitsa tumau yakiya nanaaki cha Jesúsan wainkau asa, chikich aintsun
taa aintsnum ketu wainkatatme. ujatsuk, niyá eemak ni yachiin Simónkan
Turamtai juwaapita aintsu nintin Yuse eaktas wemiayi. Nunia wainak:
Wakani engkemtuatnua tusam —Mesíaska wainkaji, —tusa ujakmiayi.
nekaatatme,’ wína turutmiayi. Nuna Mesías ta nuka Cristoitai, ֤ӕѸ˔ӕЙ˔ڏ
Փɗ͑Ëȍ˔͑˔ֆ˔ɗҡӕѸ͑Ëȍ͑ľ˔Ëȍڏ muitai taku tawai.
miajai. Turayatun Yuse Wakani yampitsa 42ॸNunia Andrés ni yachiin Simónkan
l॰1.42 (Cefas ta nuka kaya taku tawai. Tura iiti chichamejaingkia ni naaringkia Pedroitai.)
m॰1.45 (Mat. 2.23)
189 ˇӕ͑ॷ1ٍॷ2
—¿Tunia winasha waitkamame? —tu juun seis armia nuna judío ainau jeanam
iniam Jesús ayaak: wayaawar nu muitsnum yumin yarakar
—Felipe amin untsurmatsaing, numi uwejencha, tura nawencha nijau armiayi.
higuera nantujen pujamin nekaamjame, 7ॸTura asamtai, Jesús vino surin ainaun
—timiayi. chicharak:
49ॸTamati Natanael chicharak: —Ju muits irunuka yumi shikikrum,
—Nuikiartinu, ameka nekasam Yuse met met pintrataram, —timiayi.
Uchirinme. Israel ainautin apurinme, ҽ̲ҡɗ̲ɗҡфӕѸф͑ǣ̲ľҡ̲ľҡЙɗ͑ҡффڏ
—timiayi.ॹn miayi. 8ॸTura pintraramtai Jesús
50ॸTamati Jesús chicharak: chicharak:
—Wi amin higuera numi nantujen —Yamaikia jumchik shikikrum jeentin
pujamin nekaamjame tamau asam, susataram, —tamati shikikiar jeeniun
¿ameka nekasampi Yuse Uchirinme susarmiayi.
turutmek? k͑ҡѸӕՓɗҡʮ͑ӕ͑͑͑ǣ˔ڏ 9ॸTura vino surin ainau: Yumiapi
2
1-2ॸKampatam kinta nangkamaramtai, nuka turutsuk, vino pengker aa nu ukusu
Galilea nungkanam Caná yaktanam asam sukartame, —timiayi.
nuwa nuwatmau ƿesta amiayi. Turamtai 11ॸˇľѸәѸ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔Ǿ́ɗ́ľ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
wemiaji.ॹp 14ॸTura nuni jear, Yus seatai nuiniatiri ainautisha ni timiauri nintimrar
juun jeanam wayaar, aints waakan nekasampita timiaji. Tura Yuse
surinau, tura uwijan surinau, tura kayuk chichamen etserin ainausha yaanchuik
suwencha surinau wainkamiaji. Tura Jesúsan pachisar tu aararu asaramtai,
ɗ͑ҡѸӕ˔ӕɗ˔ɗфɗ͑ֆЙʮɗ͑ӕѸȍՓɗ͑˔ڏ nusha ukunam nimtimrar nekasampita
miaji. 15ॸTura Jesús nuna wainak, timiaji.
chapikian chapikmar umis, nujai waaka
ainaun, tura uwija ainauncha awatar Jesús aints ainau nintin mash nekawai
jiikmiayi. ҽӕф˔ӕɗ˔ɗֆЙʮɗ͑ӕ̲ɗѸфɗ͑ڏ 23ॸNunia Jesús Pascua ƿestan inangkarڏ
cha ayantur, kuikiarin nungka taj tusa, Jerusalénnum pujus, wainchati
ujuntramiayi. 16ॸTura kayuk suwen surin takat ainaun turamtai, aints untsuri nuna
ainaun chicharak: wainkar: Nekasmeapi Yus akupkamuitme
—Juka mash jiiktaram. Wína tiarmiayi. 24ॸTinamaitiat Jesús mash aints
Apaachiru jeenka surutai jeaka ainau nintimaurin nekau asa, wína
najanawairap, —timiayi. 17ॸTamati ni miatrusarka nintimturinatsui tusa
nuiniatiri ainautisha Jesúsa turamuri nekaamiayi. 25ॸTura aints ainau nintin
nintimsar, Yuse chichamen etserin ningki paan nekaru asa, chikich ainaun
yaanchuik aarmauri nintimramiaji. Nu pachiska wína ujatkarat pengké
aarmauka Yuse jeen pachisar tu tichamiayi.ॹr
aarmawaitai: “Ami jeemka nekas pengker
asamtai, kakarman kasmatnuyajai,” tu Jesús Nicodemojai chichasmauri
aarmawaitai. 18ॸJesús turamtai, judío
3
1ॸFariseoaints Nicodemo naartin
juuntri ainau iniinak: judío apuri ayayi. 2ॸTura Jesúsan
—¿Ameka ju turata tusang Yuska kashi weri chicharak:
aminka akuptamkamia? Watska, Yus —Nuikiartinu, aints Yusjai pujachuka,
akupkamuitkumka, ¿Yuse kakarmarijai ame wainchati takat turame nunaka
warí wainchati takata turatatme? kichkisha turachminuitai. Tura asamtai
—tiarmiayi. Yus amin aints ainaun nuiniarat tusa
19ॸTinamtai Jesús chicharak: akuptamkawaitai tusar nekaji, —timiayi.
—ՠɗʮӕʮľЙӕʮʮʮӕ͑ֆӕ̲Йӕ͑ǣ˔ڏ 3ॸTama Jesús ayaak:
p॰2.13 (Ex. 12.1-27; Lev. 23.5-6) q॰2.19 (Mat. 26.61;27.40; Marc. 14.58;15.29)
r॰2.25 (Juan 4.45)
191 ˇӕ͑ॷ3
4
‘Wikia Cristochuitjai, antsu eemak jintan 1-2ॸAints ainau untsuri Jesúsa
u॰3.24 (Mat. 14.3-5; Marc. 6.17-19; Luc. 3.19-20) v॰3.28 (Juan 1.20) w॰3.35 (Luc. 10.22)
x॰3.36 (1.Juan 5.12)
193 ˇӕ͑ॷ4
nekas Wakanitai. Tura Yusen nekasar: maramtai, árak juuktin jeatatui, tarume.
Ameketme juuntam tiartas wakerinauka Antsu wikia tajarme: Pangkairam
Yuse Wakani wakera nunisarang tupin jiimsaram aints winina au jiistaram. Arak
nintimsar: k̲ľ˔ľҡ̲ľʮӕӕ͑ҡ̲ҡɗфҡɗ͑ӕɗڏ juuktin kinta jeachu wainiatrumek, árak
tai, —Jesús timiayi. tsamakua nunisarang aints untsuri
25ॸTamati nu nuwa chicharak: uwemtikratnuka yanchuk jeayi. 36ॸAints
—Mesíaska chikich ainau Cristo tu arakan juwiinaunaka akiinawai. Tura
weena nuka tatinuitai. Wisha nunaka arakan araamia nujai metek warainawai.
nekajai. Tura ni taa, mash aa nunaka iin Tura uwemratin chichaman antukaru
paan ujatmaktinuitji, —timiayi. ainau nu árak juwaamua nunisarang
26ॸTamati Jesús ayaak: artinuitai. Yuse chichamen etserin ainau
—Ame wína pachitsam chichaame arakan araina nunisarang, tura arakan
nuka wiitjai, —timiayi. ʮӕՓɗɗ͑͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ̲ɗ̲ľҡľ˔ҡ˔˔̲ɗڏ
27ॸNu nuwajai chichaak pujai, ni nau asar, mai metek nayaimpinam
nuiniatiri ainautisha tamiaji. Tura nu warasartin ainawai. 37ॸTura asamtai
nuwa wainkar nukap nintimturmiaji. yaanchuik juun ainau chichainak:
Turayatur: ¿warí pachismea aujaisha ‘Chikich aintska arakan araawai, tura
chichaame? tura ¿waruka chichaame? chikichka juwaawai,’ tu tinu armia nuka
tusarkia, kichkisha iniaschamiaji. nekasaintai. 38ॸAtumsha nunisrumek Yuse
28ॸNuniangka nu nuwaka yumi shikitirin chichamenka etserchau arumning, aints
japa ukuki, yaktanam waketki aints ainau irurtaram tusan akupajrume.
ainaun ujaak: Chikich aints ainau arakan arainawa
29ॸ—Atumsha werum, ɗ͑ҡѸՓɗҡӕфӕ͑ڏ nunisarang Yuse chichamen yaanchuik
murun mash wina turuta nu jiitaram. etserkarmiayi. Turinamtai ukunmasha
ͮعӕ˔֤ӕѸ˔ӕЙ˔ҡɗ͑ɗɗ͑˔ʮɗ͑ӕËȍӕڏ atum aints ainau Yuse chichamen
kai? —timiayi. ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡɗфҡҡӕѸф̲͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡڏ
30ॸTamati nuna antukaru ainauka nuitrume, —Jesús timiayi.
yaktanmaya jiinkiar, Jesús pujamunam 39ॸNi nuiniatiri ainautin chichartamak
5
yaktanam Capernaum tutainum apu 1ॸNuniangka judío ainau ƿestan
a॰4.44 (Mat. 13.57; Marc. 6.4; Luc. 4.24) b॰4.45 (Juan 2.23) c॰4.46 (Juan 2.1-11)
ˇӕ͑ॷ5 196
—Ja ai, natsa, antsu entsa miartamtai, —Wína Apaachir ju kintatisha tuke
aints wina imiatminka atsau asamtai, takakmasu asamtai, wisha nunisnak
wikia maatsaing chikitcha eemkar maa takakmajai, —timiayi.
weenawai. Tuminau asaramtai wikia juni 18ॸTamati judío juuntri ainau nuna
asan ataksha winamtai, Փɗ͑ӕ͑ҡѸӕ̲ڏ ninti itiur ainawak? tusa chichaman paan
maurun antukartin ainauka jakaru etsermiayi. Tura asamtai atumsha jumchik
ainayat, tuke iwiaaku pujusartin ainawai. ˔ɗ͑ҡ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑ҡӕ˔фӕ̲ՓфѸ̲ɗڏ
26ॸWikia ni Uchiri asamtai, wina rume. Tura wainiatun aints wina pachitsar
Apaachirka tuke iwiaaku pujau asa, aints tina nunaka wikia pachiatsjai. Antsu Yuse
ainau tuke pujut nangkankashtin susata chichame nintimkuram uwemrataram
tusa tsangkatrukmiayi. 27ॸTura wikia aints tusan nunaka tajarme. 36ॸJuan wína
ayatun Yus akupkamu asan, aints ainaun pachitas etsermia nuka nekasaintai
pachisan: Nu aintska pengkeraitai, tura tusaram nekaratnuitrume. Tura nuna
chikich aintska paseetai tusa nekaatnun nangkamasrumek wína Apaachir Yus
wína Apaachirka surusmiayi. 28ॸJu akupkamuitai tusaram nekaratnuitrume.
chichamka itiurkamnawaita tuuka Ni turata turutin asamtai, wi turaja nu
nintimrairap. Jakamunmaya nantakiartin wainkuram: Nekasampi Yus akupkamuita
kinta nekas jeatnuitai. Nu kinta jeamtai, tusaram nekaratnuitrume.ॹf
jakaru ainau mash wi untsumaurun 37ॸTura wína Apaachirka wína akuptuku
etsertumamtaikia, aints ainau: Nangkami taisha wikia pachiatsjai. 42ॸMaj, atumka Yus
6
1ॸNuna tusa ukuki, Jesús Galilea nuna ampintramuri doce (12) changkin
kucha tumajin katingmiayi. Nu chumpiamiaji. 14ॸTura Jesús nu wainchati
kuchanka chikich aints ainauka Tiberias takatan turau asamtai, aints nuna
kucha tu weena nuwaitai. 2ॸTura jau wainkar chicharnainak:
ainaun tsuwarchamniaun wainiat, Jesús —Juka nekas Yuse chichamen etserin
tsuwaru asamtai, chikich aints untsuri ju nungkanam tatinuitai tinu armia
nuna wainkaru asar JesúѸ͑͑ľ̲фɗфڏ nuwaapita, —tunaiyarmiayi.
miayi. 3-4ॸJudío ainau ƿestari, Pascua 15ॸTura ii apuri ati tusar, Jesúsan
pujuirap. Antsu nekasrum: ¿Itiurak tuke —Wikia tuke pujutan sukartin asan
Yusnum pujusaintaj? tusaram, yuta tuke atumi yurumkaria tumawaitjai. Tura
kaurchatin aa nu nintimrau ataram. asamtai wini wininauka tuke yapartsuk
Apaachir Yus: Ameka nu turata tusa, pujusartinuitai. Tura wína nekasampita
wína inatrau asamtai, wikia aints ҡӕфӕҡɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ˔ɗҡ̲ҡѸӕ˔ՓɗʮɗЙӕʮӕѸфڏ
antsu nungka amukatin kinta jeamtai, pachisan taja nuka wiitjai. Aints
inankita tusa wakerawai. 40ॸAints ainau yurumkan yuwa nunisarang nekasampita
wína nekasampi Yuse Uchirinme turutinauka tuke jakachartin ainawai.
ҡӕфӕҡɗ͑ӕ˔̲Ѹȍҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфҡɗڏ 51ॸNayaimpinmaya yurumkan tuke
7
waketkiamtaikia ¿warukawaintrumek? 1ॸNunia Jesús Galilea nungkanam
63ॸYuse Wakani nuke pujut yamarman wekaimiayi. Tura Judea nungkanam
sukartawai. Antsu aintsu namangkengka ʮӕĀɞΎʮӕӕ͑ҡфɗˇľѸәѸ̲ҡɗҡɗ͑ӕѸф̲ڏ
tuke iwiaakuka pengké pujuschamnawaitai. tai, nuni wetan nakitmiayi. 2ॸTura judío
ՠɗҡʮ͑ӕ͑˔֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑ľ˔̲ҡɗ˔фڏ ƿestari, Aakmakmau Fiesta tutai jeatak
mat tusan, tura nekas pujut yamarman wajamtai, 3ॸni yachí ainau Jesúsan
suramsarat tusan atumin ujaajrume, chicharinak:
—Jesús timiayi. —Ami nuiniatiram Judea nungkanam
64ॸTura Jesús niin nintimtichu ainaun, pujuinau ami wainchati takatrumin
tura niin suruktinua nunasha nu wainkarat tusam, junia jiinkim nuni
Jerusalénnum wemiayi. Tura aints ainau —Wi ayamtai kintati aintsun kichik
nekarawarai tusa uumak wemiayi. tsuwaru asamtai, mash ¿waruka aitkawa?
11ॸJudío juuntri ainausha ƿesta irunmauڏ tusaram nukap nintimrarume. 22ॸTura
num Jesúsan eainak: wainiat Moisés chichaman akupturmak:
—¿Nusha tuning puja? —tiarmiayi. Uchi aishmang akiinamtai, nuwapchiri
12ॸNu ƿestati iruntrar aints untsuri charutkataram, atumin turamin asamtai,
Jesúsan pachisar chichainak: atumka ayamtai kinta au wainiatrumek
—Nu aintska nekas pengkeraitai, tuke turin ainiarme. Antsu Moiséska nu
—tunaiyarmiayi. Tinamtai chikich ainau: turatnunka nangkamachuitai, antsu
—Atsa, nuka paseetai. Aints ainaun yaanchuik atumi juuntri ainau nu
anangkatas wekainuitai, —tunaiyarmiayi. turatnunka nangkamawarmiayi. 23ॸTura
13ॸTura judío juuntrin shaminau asar, ͅΎɗѸŃѸф̲ӕфɗ̲͑ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔ӕڏ
paan antukarai tusar chichakcharmiayi. ram, ayamtai kintatisha uchi nuwapchirin
14ॸFiesta japen wajasai, Jesús Yus seatai charutnuitiatrumsha, wi ayamtai kintatin
juun jeanam waya, Yuse chichamen kichik aintsun tsuwaraisha ¿waruka
nuikiartutan nangkamamiayi. 15ॸTuramtai kajertarme? 24ॸTenap nekartsuk aints
judío ainau ni chichamen antukar nukap ainaun pachisrum: Tunau turayi tiirap.
nintimrar: Antsu nekasashi tusaram, inintrusrum
—Jusha papin nuimiarchau ayatcha tenap nekaataram, —Jesús timiayi.
¿itiurak nunasha nekawa? —tunaiyarmiayi.
16ॸNuna antuk Jesús chichaak: Wikia tuniayainja timiauri
—ՠɗ͑ӕɗ˔ɗфҡʮʮӕ˔Փɞ͑ËȍɗËȍ̲фӕڏ 25ॸTamati Jerusalénnumia aints ainau
chuitai. Antsu wína akuptuku chicharinak:
203 ˇӕ͑ॷ7
8
43ॸTu tinau asaramtai, aints ainau 1ॸǗфɗѸľΎɗ͑ӕ͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗф̲ڏ
r॰8.28 (Juan 8.28) s॰8.34 (Mat. 3.9; Luc. 3.8; 2.Ped. 2.19) t॰8.36 (Gál. 5.1)
207 ˇӕ͑ॷ8ٍॷ9
paseetai tusa ningki mash nekawai. maatai tinam, Jesús uumak Yus seatai
51ॸNekasan tajarme: Wína chichamrun juun jeanmaya jiinki wemiayi.ॹu
umirtin ainauka tuke jakashtin ainawai,
—timiayi. Wainmichu akiinau tsuwarmauri
9
52ॸTamati judío juuntri ainau Jesúsan 1ॸNuniani nuiniatiri ainauti Jesúsjai
jiyainak: wekaakur aints akiinamunmaya
—Pai, ֆ̲ɗ˔ɗ̲ľ˔ɗՓɗ͑Ëȍфɗڏ wainmichu wainkamiaji. 2ॸҽӕф͑͑ǣ˔ڏ
nuitme tusar paan nekaaji. Abrahamsha makur ni nuiniatiri ainauti iniakur:
ningki tunau asayash ai akiinaya? —tu —Nu aints Jesús tu wena nuka ni
iniimiaji. usukijai nungkan kuta najana nujai jiirun
3ॸTu iniam Jesús iin chichartamak: yakatrur: ‘Entsa maati Siloé tutainum
—Atsa, juka tunaarintin asaya ai weme jiimi nijarta,’ turutmatai wi wena
akiinachuitai. Tura aparisha, nunia jiirun nijaran paan jiimramjai, —timiayi.
nukurisha tunaarintin ainamtaiya, ai 12ॸTamati iniinak:
—Wína tsuwaarauka nekas Yusetai tita. asamtai, Jesús nuna nekaa, nu aintsun
Antsu Jesúska tunaarinuitai tusar nekaji, wainak:
—tiarmiayi. —¿Amesha Yuse Uchiri nekasampita
25ॸTu tinam niisha aimiak: tamek? —timiayi.
—Tunaarinuashi tusanka nekatsjai. 36ॸTamati niisha ayaak:
10
1ॸNunia Jesús ataksha aints 10ॸ“Kasaka aya kasamkatas, tura aintsun
y॰10.16 (Mat. 11.27; Luc. 15.4-5; Juan 1.18; Hebr. 13.20) z॰10.18 (Fil. 2.8)
a॰10.33 (Juan 5.18;8.58)
ˇӕ͑ॷ10ٍॷ11 212
34ॸTu tinam Jesús chicharak: 2ॸNu jau umaji Marí naartin ukunam
—Atum umirkatin chichamka tu kungkutin sumak, apu Jesúsa nawen
aarmawaitai: Yus chichaak: ‘Atumka ukatar ni intashijai mujturmia nuwaitai.
yusetrume’ timiayi. 35ॸYuse chichamengka 3ॸTura Lázaro jaak tepamtai, ni umaji mai
11
1ॸBetania
yaktanam aints Lázaro ainawai, taku timiayi.
naartin jaak tepemiayi. Nuka nu 11ॸNunia ataksha iin chichartamak:
yaktanam ni umaji Maríjai, tura chikich —Ii amikri Lázaro kanak tepawai. Tura
umaji Martajai iruntrar puju armiayi.ॹc wi werin shintartatjai, —turammiaji.
12
1ॸPascua ƿesta seis (6) kinta ainaunka nemartan inaisar ukukiar,
jeatak wajasamtai, Jesús Betania JesúѸ͑͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸф͑ľ̲фɗфڏ
yaktanam wemiayi. Lázarosha Jesús miayi. Tura asaramtai sacerdote juuntri
inankimia nusha nu yaktanmasha ainau mash iruntrar: Lázarosha maatai
pujumiayi. 2ॸJesús Betanianam jeamtai, tusar chichaman najatawarmiayi.
yurumkan yuwartas inarkarmiayi. Tura
Marta yurumkan ukaimiayi. Tura Jesús Jerusalénnum wayaamuri
Lázarosha, tura chikich ainausha Jesúsjai (Mat. 21.1-11; Marc. 11.1-11; Luc. 19.28-40)
misanam iruntrar yuwarmiayi. 3ॸTura 12ॸPascua ƿesta jeatak wajasamtai, aints
13
1ॸPascua ƿesta tsawaatsaing, Jesús asamtai wárikia namangkenka
ni Apaachirin waketkitas, ju nijamatsuk, aya nawenak nijartinuitai.
nungkan ukuktin kinta jeatak wajasun kҡӕ̲˔ֆ̲ɗ˔ɗЙ˔ӕɗËȍՓ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ
nuna nekaamiayi. Tura ni aintsri ainautin mek pujarme. Antsu mashkia pakuichawa
ju nungkanam tuke ukurmaktin asa, iin nunisrumka pujatsrume, —timiayi.
nuwik aneenmimiaji nuna nangkamasang 11ॸMashkia pakuichawa nunisrumka
Simónka uchirin: Jesús surukta tusa nijatramar umis, Jesús ni wejmakrin entsar
nintimtikramiayi. Tura Jesús Yusnumia misanam keemas iin chichartamak:
tau asa, yamaikia waketkitatjai tusa, tura —¿Wi aitkaja juka waruka aitkawa
ni Apaachirisha Jesúsan: Mash ainia nu tusaram nekarmek? 13ॸWi nekasan atumi
inau atatme timiau asa, nunasha mash Apuri asamtai, atumka winaka
nekaamiayi. Tura tsaa jeamtai, iruntrar nekasrum: Nuikiartinu tura Apuru
uwijan yuwaartas pujuinai, 4ॸJesús wajaki turutrume. 14ॸTura wikia atumi nuinin
wejmakrin aik wangkeas tarachin juki ayatnak, tura atumi apuri ayatnak:
kachumamiayi. 5ॸTura kiimiatinam yumin Mianchawaitjai tusan, atumi nawen
yarak, ni nuiniatiri ainautin nawen nijatkamu asaram, atumsha nunisrumek:
nijatramar, nunia tarach peaakmaurijai ii Mianchawaitjai tusaram, mai nuwamtak
nawen mujturmarmiaji. atumi nawe nijatnairataram. 15ॸWikia
6ॸNunia Simón Pedro nawen Jesús mianchawaitjai titaram tusan, atumin
nijatratas wakeramaitiat nuka chicharak: nekaprakun aitkajrume.ॹi
j॰13.16 (Mat. 10.24; Luc. 6.40; Juan 15.20) k॰13.18 (Sal. 41.9) l॰13.20 (Mat. 10.40;
Marc. 9.37; Luc. 9.48;10.16)
ˇӕ͑ॷ13ٍॷ14 220
14
1ॸNunia Jesús ataksha ni nuiniatiri pujau asar, iikia kichkia nunisketji.
ainautin chichartamak: ͮعӕ˔͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸ̲˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕڏ
—Napchau nintimtsuk asataram. Yus mek? Wi taja nunaka wiki nintimsanka
nekasampita takurmeka, winasha tatsujrume. Wína Apaachirka wini pujau
nekasampita turutiaram. 2ॸWína Apaachir asa, ni wakermurin takamtikrawai.
pujamunam atum pujustin nukap angkan 11ॸWisha wína Apaachirjai tuke tsaniasan
m॰13.33 (Juan 7.34) n॰13.35 (Juan 15.12, 17; 1.Juan 3.23; 2.Juan 5)
o॰14.6 (Mat. 11.27-28; Juan 6.46; Hech. 4.12)
221 ˇӕ͑ॷ14
amia nu iniak:
Yuse Wakani akupkatnun —Apuru ¿warukaya amin umirtamtsuk
pachis etserkamuri pujuinausha wantintutskesha, iinkesha
15ॸNunia Jesús ataksha chichaak: wantinkatmek? —timiayi.
—Atum wína anenkurmeka wína 23ॸTu iniam Jesús chicharak:
weajai tamau antuku asaram nekasrum tumawaitjai. Tura atumka numi kanawea
warastinuitrume. 29ॸWikia wetsuk nuná tumawaitrume. Numi kanawe ni numirin
eemkan yamaik ujaajrume. Tura wi achitkawa nunisrumek wini achitkau
weamtai, nekasampita turutmintrum ataram. Turakrumka numi kanawe nukap
tusan nunaka tajarme. nerekua nunisrumek atinuitrume. Antsu
30ॸ“Ju nungkanmaya inakratin wináu Փɗʮɗ͑Ëȍӕ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔ҡӕфҡҡ˔ڏ
asamtai, ҡӕ̲ʮɗ͑ǣ˔ɗ͑ӕ˔Й˔ËȍɗËȍѸڏ maram pengké tujintarme. 6ॸAints wína
naka pujuschatatjai. Antsu nuka wína japruwar ukurkiaramtaikia, numi
inatratatkama pengké tujintrawai. kanawen japinawa nunisnak japatnuitjai.
31ॸAntsu wína Apaachirun aneajai, tura Numi kanawe japam kukartinuitai. Tura
wína akuptukmia nunaka miatrusnak kukaramtai aints ainau nuna mash
umirmaurun ju nungkanmaya ainau irumrar jijai keemin armayi.
mash nekaawarti tusan, wína Apaachir 7ॸ“Atumka wini tuke pujakrumka, tura
15
1ॸNunia ataksha nuikiartamujai pengker awajsatnuitrume. Tura
Jesús iin chichartamak: Ѹ˔фӕ̲ɗ͑Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑Փɗҡ̲ڏ
—Wikia nekasan numi araamua kar: Nekasar Jesúsa nuiniatirintai tusar
tumawaitjai. Tura wína Apaachirka nu nekarmawartinuitai. 9ॸWína Apaachir
numi araamun wainua tumawaitai. wína anentua nunisnak wisha atumnasha
2ॸAntsu wína aintsur ainautiram numi aneajrume. Tuke wína aneetir ataram.
kanawea tumawaitrume. Tura aints wína 10ॸWína Apaachiru chichamen tuke umiru
trume tatsujrume. Antsu wína Apaachir nekainachu asar, atumin wína aintsur
turutmiaun mash atumin ujaku asan, asakrumin pasé awajtamsartinuitai. 22ॸWi
wína amikruitrume tajarme. 16ॸAtumek ju nungkanam tau asan, junia aints ainaun
͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ľ˔Փɞ͑ɗ͑ҡѸфӕ˔ՓʮѸËȍڏ wína chichamrun ujakchamuitkungka, ni
miarume. Antsu atumin: Wína aintsur tunaarinka nekarachminuyayi. Antsu
ataram tusan eakmiajrume. Tura atum ujakmau asar: ͮľ˔Ëȍ˔ӕ͑ҡӕ͑ӕҡӕфɗ͑ӕֆڏ
numi nerekua nunisrumek wína takatur jai, pengké tichartin ainawai. 23ॸWína
takastaram tusan akupkamiajrume. Tura ͑˔ɗҡфɗ͑ӕ˔Փɞ͑kЙËȍɗф͑Ѹȍ͑˔ɗҡɗ͑ڏ
Ѹ͑ҡӕ̲ɗҡӕф̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑ڏ wai. 24ॸAints ainau wainminamunam
kashti tusan akupkamiajrume. Tura wainchati takatan wi chikich aints ainau
atumka wína aintsur asaram, wína naar tujintinaun wainiatun untsuri turinuyajai.
pachittsaram wína Apaachir seamka Nuna turachmataikia, ͑ɗɗ͑ՓɗѸ̲̲ڏ
mash suramsatnuitrume.ॹt tikiashtinuitjai. Antsu wi wainchati
17ॸ“Wína chichamur umirtuktaram takatan turamun wainkariat wína nakitrin
tajarme nuka nuwaitai: Tuke aneenisrum asar, wína Apaachirnasha nunisarang
pujustaram,” Jesús turammiaji.ॹu nakitin ainawai. 25ॸNu turunatnunka pachis
Yuse chichame tu aarmawaitai: َͮ͑ǣ˔ڏ
Atumnasha nakitramrartinuitai timiauri miar wína kajertukarmiayi.’ Nu aarmauka
18ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡڏ ii umirkatin chichamaitai tiarmia nunaka
mak: miatrusarang umikiarmiayi.ॹx
—Ju nungkanmaya ainau atumin 26ॸ“Tura wi wena atumin yainmaktinun
16
1ॸ“Atumka wína chichamur tusaram nekaachminuitrume. 13ॸTura Yuse
umirat inaisairap tusan, ju Wakani nekas chicham aa nuna
chichaman ujaajrume. 2ॸUkunam iruntai nekamtikiartin taa, nekas aa nunaka
jeanam wayaakrumin, winar asakrumin mash atumin nuitamratnuitrume. Antsu
jiirmakiartinuitai. Tura aints ainau ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ǣ˔͑ӕ͑˔ҡӕфѸȍҡɗ͑ӕɗڏ
atumin mantaminak Yusen pengker tai. Antsu wína Apaachiru chichamen
awajsatasan aitkajai turamiartinuitai. antukmaun nunak titinuitai. Tura
3ॸNu aints ainau winasha tura wína ӕ˔ӕ̲͑ҡɗ͑ɗӕ͑ЙËȍɗѸҡӕ̲ɗ͑ӕʮҡ̲˔ҡɗڏ
kЙËȍɗф͑Ѹȍ͑ľ˔ɗ͑ËȍӕѸфҡӕфӕҡ̲ڏ nuitrume. 14ॸNuka wína pachitas atumin
wartinuitai. 4ॸNu turunatin kinta jeamtai, ujatmaktin asa, wína nekas pengker
wi taja nu nintimrataram tusan, ju awajtustinuitai. 15ॸWína Apaachirnau aa
chichaman ujaajrume,” Jesús turammiaji. nuka mash winaruitai. Tura asamtai Yuse
Wakani wína pachitas atumnaka
Yuse Wakani turatnun pachis etserkamu ujatmaktinuitrume tusan tajarme.
Nunia Jesús ataksha chichartamak: 16ॸ“Wikia wina Apaachirun wetin
Yus tunaarintin ainaun wait wajaktiniun takua tawa tusarkia antatsji, —ҡӕ͑ɗڏ
susatnuncha nekamtikiatnuitai. 9ॸҽӕ͑ڏ miaji.
rintin ainau wína nekasampita 19ॸJesús iniasmi tunaiyakrin, nuna
17
jarme. Antsu wína Apaachirun pachisan 1ॸNunia Jesús chichas umis,
y॰16.24 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13-14;15.7,16) z॰16.33 (Rom. 8.37; 2.Cor. 2.14; Apoc. 5.5)
ˇӕ͑ॷ17 226
18
tusam, 1ॸNunia Yusen sea umis, Jesús ni
num wemiaji. 2ॸJesús iijai tuke nuni —Saapiram engketirin engkeata. ¿Wína
iruntrau asamtai, Judascha niin suruktas Apaachirka wait wajaktatme turutmia
wakerau asa, nu numi arakmaunaka nunisnak wait wajakchatnukitaj?
nuwaapita tusa nekauyayi. 3ॸTura asamtai —timiayi.
Judas sacerdote juuntri ainaun, tura
fariseo ainauncha ujaak: Suntarum Sacerdote apuri jeen jukimuri
tsangkatruktaram tamati, niisha suntar (Mat. 26.57-58; Marc. 14.53-54; Luc. 22.54)
ainaun, tura Yus seatai juun jea wainin 12ॸTamati suntar ainau ni apurijai, tura
Pedro saapin takaku asa, ѸЙɗ͑ľ͑ǣ˔ľҡɗڏ sacerdote apuri inatiri irunu, tura Yus
rinia kuinak sacerdote juuntri inatiri seatai jean wainin irunusha jin keemakar
kuwishin untsurinini met charutkamiayi. jinam ayaamsar wajasarmiayi. ҽӕ̲ɗ̲͑ڏ
Nu aintsu naaringkia Malcoyayi. tai Pedrosha nuni pachinak anumak
11ॸTuramtai Jesús Pedron chicharak: wajasmiayi.
Pedro aanum jin ayamak wajamiayi. ataksha chicham nekatai jeanam waya,
Nuni wajamtai, aints ainau iniinak: Jesúscha wayaati tusa untsukmiayi. Tura
—عk̲ľѸȍˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗ͑Ëȍӕ˔ɗڏ Jesús wayaamtai iniak:
tam? —tiarmiayi. —¿Nekasmek judío ainau apurintam?
Tu tinamaitiat Pedro ayaak: —timiayi.
—Atsa, wichawaitjai, —timiayi. 34ॸTu iniam Jesús ayaak:
26ॸTamati sacerdote apuri chikich inatiri —¿Amek nintimsamek inintam?
Malco naartinun Pedro kuwishin ¿Turachkumka chikich aints wína
charutkamia nuna weari Pedron pachitsar ujatmakaramtaik winaka
chicharak: turutam? —timiayi.
chicham nekas aa nuna etserkatasan ainau, tura Yus seatai jean wainin
juningkia taawitjai. Tura asamtai ainausha JesúѸ͑ʮɗɗѸф˔˔ффËȍɗËȍфɗڏ
chicham nekas aa nuna umirinauka wi nak:
taja nuna mash antinawai, —timiayi. —Numi ajintruam maata, —tiarmiayi.
38ॸTamati Pilato chicharak: Tu tinamtai Pilato chicharak:
—¿Nekas chichamsha warimpita? —Atumek jukiram numinam ajinkaram
—timiayi. maataram. Wikia ju aintsu tunaarinka
pengké nekarachjai, —timiayi.
Jesús jakati timiauri 7ॸTamati judío juuntri ainau aiminak:
(Mat. 27.15-31; Marc. 15.6-20; Luc. 23.13-25) —Juka Yuse Uchirinjai tinuyayi. Ii
Nuna tusa ukuak, Pilato ataksha judío umiktin chicham tu aarmawaitai: Aints tu
ainaujai chichastas jeanmaya jiinki chichauka maatnuitai, —tiarmiayi.
chicharak: 8ॸTu tinamtai Pilato nuna antuk nuna
19
1ॸTu tinam Pilato suntar ainaun akupkainjame. ¿Ameka nuka nekatsmek?
Jesúsan katsumkarat tusa —timiayi.
jeanmayan jiiki akupkamiayi. 2ॸTuramtai 11ॸTamati Jesús ayaak:
231 ˇӕ͑ॷ19
—Juka ami nukuram ati, —turutmiayi. jaka? tusa nangkijai Jesúsa mijiarin
Turutin asamtai wisha Jesúsa nukurin ijiumiayi. Tura ijium numpasha, nunia
ukunam wína jearun jukimiajai. yumisha kitamiayi. 35ॸNunaka wikia
nekasan wainkau asan etserjai. Atumsha
Jesúsa jakamuri nekaaram nekasampita titaram tusan
(Mat. 27.45-56; Marc. 15.33-41; Luc. 23.44-49) ujaajrume. Wi nekasan nuna wainkau
28ॸNunia Jesús mash umiku asa, nuna asan, wi taja nuka nekasaintai. 36ॸJesúsa
nekaa, Yuse chichame yaanchuik kunchin kupikcharu asar, Yuse chichame
aarmaun umiktas: ֆ͑Ëȍӕɗ˔ф̲Փ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣӕ̲ɗ˔ɗфڏ
—Kitamajai, —timiayi. miayi. Nu aarmauka nuwaitai: “Ni
29ॸTamati aints muits tuupchinam vino kunchin kichkisha kupirkachartinuitai.”ॹi
churin atun wainak, uruchjai chupir, 37ॸNangkijai ijiumia nusha chikich aints
ayamtai kinta atin asamtai, judío juuntri Arimateanmaya aints José naartin
ainau chicharinak: Pilatonam we: Jesúsa namangken jukin
—ͮӕ˔ɗ͑ҡ˔ɗ͑ҡѸ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲ڏ iwiarsatjai tusa seamiayi. Tu seam Pilato
num ajintamu ainau nunisarka ayu tamati, José Jesúsa namangken
nemascharti, —tusar, Pilaton weriar jukimiayi. Nu Joséka Jesúsa nemarnutiat,
chicharinak: judío ainaun shamak nekarawarai tusa,
—Numi winangmanum ajintamu ainau uumak Jesúsan nemarnuyayi. 39ॸTuramtai
wári jakarat tusar, suntar ainau weriar Nicodemosha yaanchuik JesúѸ͑ËȍɗËȍѸڏ
kangkajin kupikiarti. Nunia jakaramtai, tas kashi tarimia nu kungkutin mirra
numinmaya jukiarat tusam, chicham tutain chikich kungkutijai pachimramun
akupkata, —tiarmiayi.ॹh treinta (30) kilon sumak tarimiayi.ॹk
32ॸTu tinamtai Pilato: Ayu tusa 40ॸTura taa, José Nicodemojai Jesúsa
h॰19.31 (Deut. 21.23) i॰19.36 (Ex. 12.46; Sal. 34.20) j॰19.37 (Zac. 12.10; Apoc. 1.7)
k॰19.39 (Juan 3.1-2)
233 ˇӕ͑ॷ19ٍॷ20
20
1ॸҽӕ̲ɗ͑ǣ˔ɗ͑ҡ˔Ѹȍɗ˔Й͑ҡфڏ namangke tepamunam muukenini
tsaing, Magdalanmaya Marí pujaun, tura kitcha nawenini pujaun
Jesúsa iwiarsamurin jiistas wemiayi. Tura wainkamiayi. 13ॸҽӕф̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲ڏ
nuni jea, ˔ֆʮӕӕ͑ҡ͑Փ̲͑ӕҡӕҡ˔фڏ muri Marín iniinak:
mia nuna urankaun wainkamiayi. 2ॸNuna —¿Waruka juutme? —tiarmiayi.
wainak, Simón Pedro pujamunam Tu tinam nuka aimiak:
ampuki waketkimiayi. Wisha Jesúsa —Wína Apuru namangken jurutkiaru
aneetiri nuiniatiri asan, Pedrojai asaramtai, tunintsuk ukusarma tusan,
tsaniasan nuni pujumiajai. Tura Marí taa nekachu asan juutjai, —timiayi.
iin chichartamak: 14ॸNuna tusa tuntupenini pajas
wisha uku wayaan, tarach mash amia —Wína Apaachir pujamunam wakachu
nuna wainkan: Nekasampi nantaki, tu asamtai achirkaip. Antsu wína aintsur
nintimramiajai. 9ॸYuse chichame pujuinamunam weta. Tura ujaakum:
yaanchuik Jesúsan pachis: Jakamunmaya Wína Apaachir pujamunam weajai.
nantaktinuitai, tu aarmau wainiatrik, nu Nusha atumi Apaachirintai. Tura wína
ˇӕ͑ॷ20ٍॷ21 234
21
—Ii Apuri wainkaji, —timiaji. 1ॸJesús jakamunmaya nantaki,
min antstamrartin ainawai. Tura ame nuiniatiri ainau wína pachitsar: Nekasam
nuni weta nakitamin waitminayat, amin jakashtinuitme turutin armiayi. Antsu
achirmakar juramkiartinuitai, —timiayi. Jesúska: “Wi wakeraknaka juka jatsuk
19ॸNuna tusa Pedron: ҽӕ̲͑ҡ̲Փфҡɗڏ pujaun tarimnawaitjai,” turutmiayi, antsu
nuitai tusa ujaak timiayi. Tura tu jakam jakashtinuitme turutanka turutchamiayi.
Yus pengker awajsatnuitme taku timiayi. Tura Pedron: —¿Amesha waruka ausha
Nunia Pedron ataksha chicharak: tame? —nunak timiayi.
—Tuke inaitutsuk nemartusta, 24ॸWikia Juankuitjai, ˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗ͑ڏ
1
1-2ॸWiitjai Lucasaitjai. Wína aneetir ainau Jesúsan iniinak:
Teóƿlo: Wi yaanchuik amin papin —Apuru ¿Israel ainauti Apuri
akuptukmiajme nuna aaran, Jesús yamaikiash atam? —tiarmiayi. 7ॸTinamtai
nayaimpinmaka watsuk ju nungkanam Jesús ayaak:
pujus ni turamurin pachisan, tura ni —Atsa, warí kintatiya tura warí
͑ӕɗ͑ɗф̲ӕфɗ͑ËȍЙËȍɗѸ͑͑ӕ͑͑ǣ˔̲ڏ nantutiya wína Apaachir ni kakarmarijai
taik nangkaman, nunaka mash ҡӕфҡҡ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ̲ɗ͑ӕɗڏ
aatramiajme. Jesús nayaimpinam trume. 8ॸAntsu atumin Yuse Wakani
waketkitas ni nuiniatiri ainaun: Wína engkemturma, ֤ӕѸ͑ɗ˔˔ф̲фɗѸӕф̲Ѹڏ
chichamur etserkataram tusa, yaanchuik tatrume, tura asamtai juni Jerusalénnum
Yuse Wakani turata tinu asamtai, ni pujusrum, nunia Judea nungkanam
ҡӕфҡ͑ɗӕфɗ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍ̲͑˔ҡ̲̲ڏ wekaakurmesha, ͑ӕ͑ɗґ̲фɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
ramiayi.ॹa nam wekaakurmesha, nunia arák
3ॸJesús waitnas jaka, nunia nantaki wekaakurmesha, ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔ɗ̲͑ӕڏ
cuarenta (40) kintati ni nuiniatiri ainaun nam wína pachitsaram etserkatnuitrume,
wantintukmiayi. Tura wantintuk paan: —Jesús timiayi.ॹd
Iwiaakjai tukini wajamiayi. Tura Yus ni 9ॸTamati Jesúsa nuiniatiri ainau jiij
aintsri ainaun itiur inawa nuna pachis wajainai, Jesús yakí nayaimpinam
chichasmiayi.ॹb yurangmijai wakamtai nuniangka
4ॸTura nuni iruntrar pujusar Jesús ni wainkacharmiayi.ॹe 10ॸJesús nayaimpinam
nuiniatiri ainaun chicharak: wakamtai, ni nuiniatiri ainau tuke jiij
—Juni Jerusalén yaktanam nakastaram. wajainai, aneachmau Yuse awemamuri
Turaram wína Apaachir ni Wakani pachis jimiar aintsua tumau wejmakan pujun
ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙ˔̲ɗ͑ӕ͑ӕ̲ɗҡѸɗ͑ǣڏ entsarinau nijai tsaniasar wajainaun
kia jiinkirap. Yuse Wakani atumi nintin wainkarmiayi. 11ॸTura wainkaram nuka
piatramkatatui tusan, Փɗҡӕ̲ɗ͑ӕʮ˔̲ɗʮڏ chicharinak:
rume nu nakastaram. 5ॸJuan nekas aints —Galilea nungkanmaya ainautiram,
ainaun entsanam imaimiayi. Antsu ¿warukaya nayaimpisha timiá jiisha
jumchik kinta arus Yus ni Wakanin atumi wajarme? Jesúska atumnia nayaimpinam
nintin piatramkatatrume, —timiayi.ॹc waka nuka ataksha nunisang taratnuitai.
a॰1.1 (Luc. 1.1-3) b॰1.3 (Hech. 13.31) c॰1.5 (Mat. 3.11; Luc. 24.49) d॰1.8 (Mat. 28.19;
Marc. 16.15; Luc. 24.47-48) e॰1.9 (Marc. 16.19; Luc. 24.50-51)
237
ȸľËȍΎѸॷ1ٍॷ2 238
wakarmiayi. Aints nuni wakarmia nuna Judasa takatrin takasat tusar inaikiami.
naaringkia nu ainawai: Pedro, nunia Nu aintska nu nangkamtaik Juan Jesúsan
Juan, nunia Santiago, nunia Andrés, imiaamun wainkau asa, nunia ii Apuri
nunia Felipe, nunia Tomás, nunia Jesúsjai wekajin asa, ͑ӕ͑ɗ͑ɗʮ˔̲ӕ͑ڏ
Bartolomé, nunia Mateo, nunia Alfeo maya nantakmiaurincha wainkau asa,
uchiri Santiago, nunia Simón mesetan tura nayaimpinam wakamurin wainkamia
najanin aints, nunia Santiago uchiri nu aintska Judasa takatrin takakmasat
Judas naartin, nu mash iruntrarmiayi. tusar inaikiami,” Pedro timiayi.ॹj
14ॸNusha tuke Jesúsa yachi ainaujai, tura 23ॸTamati jimia aintsun inaikiarmiayi.
Jesúsa nukuri Maríjai, tura chikich nuwa Chikich aintsun José Barsabás naartinun
ɗ͑ӕʮɗ͑ӕ͑ɗ֤ӕѸľ͑ѸľфҡѸɗфӕ͑ҡффڏ chikich naari Justo: ˇӕҡɗҡӕѸфɗ͑ɗ˔ɗфڏ
miayi.ॹf miayi. Turinamtai chikich ainausha
15ॸChikich kintati aints ciento veinte Matíasan inaikiarmiayi. 24-25ॸNunia Yusen
(120) nuni iruntrar pujuinai, Pedro seainak:
wajaki chichaak: —Ii Apuri Jesús, ̲ľ˔ɗ͑ҡѸӕ͑ɗ͑ҡɗ͑ǣڏ
16-19ॸ—Yatsur ainautiram, ͑ҡӕфҡӕ˔ҡڏ kia mash nekame. Tura asam Judas tunau
ram: Yaanchuik Jesús Judasan iijai metek asa, jaka wait wajaktinnum weu asamtai,
wína nuiniatir ataram tusa, inaikiamu yáki ni takatrin takakmasat tusam, paan
asa, ni takatrincha takakmasmiayi. inakmasta, —tiarmiayi.
Turayat aints ainaun Jesúsan achikiarat 26ॸNunia papin jimiaran jukiar, nu
tusa, jintan inakmasmiayi. Tura Judas aintsu naarin papinum aararmiayi. Tura
tunau wajas Jesúsan suruku asamtai, yana papiriya jiinkiti tusa uwejen engkea,
kuik waingkimujai ajan sumakarmiayi. kichik aints peakmiayi. Turamtai Matíasa
Tura nu ajanam Judas kuntujen naekjai papiri jiinkimiayi. Tura asamtai Cristo
jingkiama tsekengki ayaarak, naekri put nuiniatiri once (11) ainamunam
tsuraku asamtai, chapi ukuma ayaarak Matíasnaka pachikiarmiayi.
ampuje tishini saaki jakamiayi. Tu jakau
asamtai, Jerusalénnum pujuinau nuna Yuse Wakani aints pujuinamunam tamauri
2
nekaawar, nu ajanka ninu chichamejai 1ॸǗɗľѸҡЬľ͑ҡľËΎѸҡŃѸҡӕҡɗҡѸՓф̲ڏ
f॰1.14 (Mat. 10.2-4) g॰1.16 (Mat. 27.3-8) h॰1.20 (Sal. 69.25) i॰1.20 (Sal. 109.8)
j॰1.21 (Marc. 1.9;16.19)
239 ȸľËȍΎѸॷ2
l॰2.21 (Joel 2.28-32) m॰2.23 (Juan 19.18) n॰2.24 (Luc. 24.2-7) o॰2.28 (Sal. 16.8-11)
p॰2.33 (Luc. 24.49; Juan 16.13-15; Hech. 1.4)
241 ȸľËȍΎѸॷ2ٍॷ3
3
tawai. Tura ii Apaachiri Yuska: Winar 1ॸChikich kintati tsaa nungkaanmatai,
ataram tusa, aints ainaun untsuktas Yus seatai hora jeau asamtai, Pedro
wakerau asa tawai, —Pedro timiayi. Juanjai Yus seatai juun jeanam Yusen
40ॸNu chichamnasha tura chikich seartas wearmiayi. 2ॸTura Waiiti Shiiram
chichamnasha untsuri aints ainaun tutainum wayaawartas wearmiayi. Tura
ujakmiayi. Tura chicharak: waiitinam jear, aints wekaichau nuni
—Junia aints tunau turina nujaingkia pujaun wainkarmiayi. Nu aintska
kanakrum pujustaram, —Pedro timiayi. akiinamunmaya tuke wekaichau asamtai, ni
41ॸTura asamtai nu chichamnasha weari ainau kintajai metek Yus seatai juun
antukar, ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕ˔̲ɗ͑ɗфڏ jea waiitirin aints nuni waainaun: Wait
miayi. Tura asamtai nu kintati kampatam aneasrum kuik surustaram titi tusar puusar
warang (3,000) ɗ͑ҡѸæфɗѸҡΎ͑ӕՓʮѸфڏ ukukiarmiayi. 3ॸTurinamtai aints wekaichau
miayi. 42ॸTura nu aints ainau mash Cristo Pedron Juanjai wininaun wainak:
nuiniatiri ainau nuiniarmia nuna antú —Wait aneasrum, kuik surustaram,
pujuarmiayi. Tura mash iruntrar pujusar, —timiayi. 4ॸTamati mai nu wekaichaun
Yusen sear Yuse misarin yuwarmiayi. wainkar, Pedro chicharak:
—Jiirsata, —timiayi.
Nu nangkamtaik Cristo 5ॸTamati nu aintska: ¿Warinak surustas
umirin ainau pujusmauri
taj? tusa jiij pujurmiayi. 6ॸTu nintimias jiij
43ॸCristonuiniatiri ainau nekashtai pujuram, Pedro chicharak:
takatnasha untsuri turuwarmiayi. Tura —Kuikiarka atsawai. Tura kurisha
Cristo kakarmarijai wainchati takatnasha atsawai. Antsu nuna nangkamasang timiá
untsuri turinamtai, aints ainau mash pengker aa nuna susatjame. ͮ׀фľҡڏ
nintimrar shamkarmiayi. 44ॸTurinamtai numia Jesucristo kakarmarijai wajakim
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ˔̲Ѹȍɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕѸфڏ wekaasata tajame, —timiayi.
7ॸNuna tusa Pedro ni untsur uwejejai asaram, tuke iwiaaku pujustinun sukartin
tap achik awajkimiayi. Turamtai amia nuka maamiarume. Tura wainiat
nawesha, tura wanusesha kakaram Yus niin jakamunmaya inankimu asa,
wajasmiayi. 8ॸTuram ayaatsuk wajaki, yamaikia iwiaakuitai. Tura asamtai iikia
wekaatan nangkamamiayi. Nunia nu wainkau asar etserji.ॹr
Pedrojai, tura Juanjai iruntrar Yus seatai 16ॸ“Tura Jesús nekasampita tinu asakrin,
juun jeanam waya ming ming wajak: Yus ni kakarmarijai Jesús ju wekaichaunka
kakarmaitai timiayi. 9ॸTamati aints mash nekas pengker tsuwari. Turamtai atumka
nuni kaunkaru ainau niin wekaun ju turamuka mash wainkarume.
wainkarmiayi. Tura ni chichaamurin 17ॸ“Yatsur ainautiram, antuktaram.
r॰3.15 (Isa. 52.14-53.12; Mat. 27.15-26; Marc. 15.6-15; Luc. 23.13-23; Juan 19. 12-15)
243 ȸľËȍΎѸॷ3ٍॷ4
4
1-4ॸPedro Juanjai aints ainaun tuke numia Jesucristo kakarmarijai tsaari.
chicharinak wajainai, aneachmau Atumka Jesucristo numi winangmanum
sacerdote ainau, tura Yus seatai jea ajinkaram maamiarume, tura wainiat Yus
wainu juuntrisha, tura saduceo ainausha ataksha jakamunmaya inankimia nuna
kaunkarmiayi. Tura kaunkar anumrukar kakarmarijai tsaari. 11ॸAtumka jea jeamnua
Pedro Juanjai aints ainaun nuininak tumawaitrume. Antsu Jesúska kaya juunta
wajainaun antukarmiayi. Pedro Juanjai tumawaitai. Ju kayaka nekas pengker au
aints ainaun nuininak: ˇľѸәѸʮ˔̲ӕ͑ڏ wainiatrumek, atumka jea jeamnutiram:
maya nantakin asamtai, aints ainautisha Nuka paseetai tusaram japamiarume.
jakayatrik nantaktinuitji tinau asaramtai Antsu Yuska: ͮӕ˔ֆ˔ҡɗ̲ɗЙľ͑ǣ˔ľфɗڏ
kajerkarmiayi. Tura Pedron Juanjai tai timiayi. Jesús atumniaka
achikiar, tsaa nungka wajasu asamtai: uwemtikramratas wakerau wainiatrumek
Kashin chichamsha nekarami tusar atumka tsuutramiarume. 12ॸҽӕфËȍɗ˔ɗËȍڏ
kársernum engkewarmiayi. Turinamtai num tunaunumia uwemratnuka pengké
aints untsuri Pedro Juanjai Yuse atsawai. Mash nungka ainamunam
chichame etsermaun antukaru ainau nu chikicha naari pachisar uwemratnuka
kintatik aishmangkuk aishmangkuk cinco atsau asamtai, iin uwemtikramratnuka aya
warang (5,000) Criston nekasampita Jesucristoketai, —Pedro timiayi.ॹs
tusar nemarkarmiayi. 13ॸЬľĀфΎˇӕ͑ʮɗѸȍ̲ҡѸӕ˔ҡӕËȍɗËȍɗڏ
5ॸKashin tsawaarar Jerusalénnum judío namtai, apu ainausha nuna antukar:
apuri ainau judío juuntri ainaujai, tura —¿Warukaya nuimiarchau ainayatcha,
Moisésa chichame nuikiartin ainaujai tura mianchau ainayatcha, timiá
t॰4.26 (Sal. 2.1-2) u॰4.28 (Mat. 27.1-2; Marc. 15.1-5; Luc. 23.1-12; Juan 18.28-32)
245 ȸľËȍΎѸॷ4ٍॷ5
5
1ॸTura chikich aints, Ananías naartin, 10ॸTamati arutsuk Ananíasa nuwari Saƿra
Akupkamu asar, achikiar tunau aints aintsrijai jiismi tusar juun jeanam
engketinam engkewarmiayi. 19ॸҽӕфӕՓڏ wearmiayi. Tura nuni jear, Cristo
ramtai Yuse awemamuri kashi tari, nuiniatirin wainkar, aints ainau iin
kársera waitirin urak, Pedron Juanjai kayajai tukurmiarai tusar, pasé awajtsuk
jiiki chicharak: itaarmiayi. 27ॸTura judío apuri iruntrar
20ॸ—Yamaikia jiinkiram, tsawaarum Yus pujuinamunam itaar japen awajsaramtai,
seatai juun jeanam wayaaram, nuni sacerdote apuri chicharak:
wajasrum aints ainau Yusnum tuke 28ॸ—Iikia atum chicharkur: Nu aintska
maarume tusaram, chikich ainausha pasé tamia nuna aints untsuri nemariarmiayi.
nintimtikratasrum wakerarme, Tura niincha mainamtai, ni nemarnuri
—timiayi.ॹx ainauka mash tupikiakiarmiayi. 38ॸTura
29ॸTamati Pedro Cristo nuiniatiri asamtai au aintska inaisataram tajarme.
ainaujai aiminak: Au aints turina nusha ningki nintimsar
—Aints ainauka umirtsuk Yusek turinakka, ningki inaisartatui. 39ॸTura Yus
umirkamnawaitji. 30ॸAtumka Jesúska au aints ainaun: Nu turataram tamatikia,
Ëȍɗ˔фӕ̲͑ӕ̲ɗ̲͑ʮɗ͑ҡф̲̲̲ڏ ҡӕ̲˔ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔͑ľЙľҡ˔ҡҡ˔̲ڏ
rume. Tura wainiat ii juuntri ainau Yusri ram tujinkatnuitrume. Tura asaram
Jesúsnaka ataksha inankimiayi. 31ॸTura aneartaram. Nu inaiyachkurmeka Yusjai
nayaimpinam yakí iwiak, Israel ainauti maaniktinuitrume, —Gamaliel timiayi.ॹy
nintimaurin yapajiakrin, ii tunaurincha Tamati miatrusarang umirkarmiayi.
sakturmartas ii aintsritin inatmin tura 40ॸNunia Cristo nuiniatirin untsukar
uwemtikin ati timiau asa, yamaikia Yuse awatrarmiayi. Nuna turuwar chicharinak:
untsurinini pujawai. 32ॸIikia mash nu —Jesúsa naari pachisrum chichamka
nekau asar etserji. Tura Yuse Wakanin ni pengké etserkairap, —ҡӕѸф˔ӕЙ˔фڏ
umirkaru ainaun Yus sua nuka: Tu miayi. 41ॸAkupkaram Cristo nuiniatiri
chichastaram tusa iinka chichamtikramji, judío juuntri iruntramunmaya jiinkiar
—tiarmiayi. weenak: ˇľѸәѸ͑фɗЙËȍɗѸфɗ͑ҡѸфҡɗڏ
33ॸTinamtai judío juuntri ainau nukap nun Yus iin tsangkatramkamji tusar
kajerkarmiayi, tura Cristo nuiniatiri warasarmiayi. 42ॸTura warasar kintajai
ainaunka maawartas wakeriarmiayi. metek Yus seatai juun jeanam wayaawar,
34ॸTurinamtai chikich fariseo aints, nunia chikich aintsu jeencha wayaawar,
Gamaliel naartin, nu iruntramunam tuke inaitsuk Cristo Jesúsan pachisar
pujumia nuka Moisésa chichamen nuiniararmiayi, tura Yusnum uwemratin
nuikiartin asamtai, aints ainau niincha chichamnasha etseriarmiayi.
pengker anturin armiayi. Tura asamtai
judío juuntri iruntrar pujuinamunam Cristo umirin ainau yaingtinun
wajaki, Pedroncha tura Juannasha siete aints inaikiamuri
6
pachis: Nu aints ainau jiiktaram tama 1ॸJumchik arus Cristo umirin ainau
7
1ॸTura Estebankan wainkar sacerdote wearam wína aintsur asar, tuke inaitsuk
apuri iniak: ju akupamurun umirtukarti,’ timiayi. Tu
—¿Ju amin pachitmasar turamina nuka timiau asa, Abrahama uchiri Isaaca
nekaskai? —timiayi. akiinamuri ocho (8) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲ڏ
2ॸTama nisha ayaak: tai, Abraham ni uchiri nuwapchirin
—ˇӕӕ͑ɗ͑ӕҡɗф̲ֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ľڏ charutkamiayi. Nunia Isaaca uchiri
sha antuktaram. Ii juuntri Abrahama akiinamtai, nusha nunisang turamiayi.
turamuri nintimrataram. Ii juuntri Tura Jacobsha nunisang turamiayi.
Abraham Harán nungkanam weatsaing, Jacobo uchiri doce (12) amia nuka
Mesopotamia nungkanam pujamtai, ii yaanchuik ii juuntri armiayi.ॹe
Apaachiri Yus nekas pengker aa nu niin 9ॸ“Tura ii juuntri ainau Jacobo uchiri
a॰7.3 (Gén. 12.1) b॰7.4 (Gén. 12.4) c॰7.5 (Gén. 12.7) d॰7.7 (Gén. 15.13-14)
e॰7.8 (Gén. 17.10-14) f॰7.9 (Gén. 37.11, 28) g॰7.10 (Gén. 41.39-41) h॰7.12 (Gén. 42.1-2)
i॰7.13 (Gén. 45.1, 16)
ȸľËȍΎѸॷ7 250
José ni yachí ainaun chicharak: Wína weai, Egipto aints Israel aintsun awatun
apar ni weari ainaujai setenta y cinco wainak, nuna jiij wajatmiayi. Tura
(75) aints mash juni itataram tusa nintimias: ՠɗ˔ɗƄǣɗЙҡΎɗ͑ҡѸӕ̲̲͑ҡɗڏ
akupkamiayi.ॹj kia, wi wear nuna wainkar: Nekas Yus iin
15ॸ“Turamtai Jacob ni weari ainaujai akupturmaku asa, ɗɗ͑Ëȍֆ̲фӕҡ̲˔ڏ
Egipto nungkanam wearmiayi. Tura tatji, tu nintimrartatui, Moisés tu
Jacobsha, tura ni uchiri ainausha mash nintimias, Egipto aintsun maamiayi. Tura
juunmarar nuni jakarmiayi.ॹk 16ॸNuni waininayat Israel ainauka tuuka
jakaramtai nukap arus, ni weari ainau nintimracharmiayi. 26ॸKashin tsawaar
José kunchinka jukiar, ґɗнӕľ̲͑ӕ͑ǣ˔ڏ Moisés ni weari ainaun ataksha jiistas
nam iwiarsarmiayi. Abraham: Ii weari weai, mai Israeltak maaninaun wainak:
nuni iwiarsami tusa, nungka Hamora Kajernaitsuk asataram titas weri
uchirinu amia nuna ni kuikiarijai sumaku chicharak: ‘¿Warukaya mai Israeltaksha
asamtai, nuni iwiarsarmiayi. maaniarme?’ timiayi. 27ॸTamaitiat chikich
17ॸ“Tura Yus Abrahaman: Wisha ami aintsun awatmia nuka Moisésan shitak:
wearmin nukap yujratnuitjai timia nu ‘¿Ameka ii apurinkitam? ¿Yaachia
kinta jeatak wajasamtai, ni weari ainau ̲ɗ͑ËȍËȍɗËȍфӕҡҡӕѸѸȍ˔ӕЙҡ̲ڏ
ƄǣɗЙҡΎ͑ӕ͑ǣ˔̲͑˔͑ӕ˔Йֆӕʮффڏ kama? 28ॸ¿Yaau Egipto aints maamame
miayi. 18ॸNukap yujararai, chikich apu ͑ӕ͑ɗѸ̲ľ˔Փɗ͑Ѹȍ̲͑ҡӕҡѸ̲ҡӕфӕҡѸӕڏ
Josén wainchau Egipto apuri amiayi.ॹl mek?’ timiayi. 29ॸNu tímia Moisés
19ॸNuka ii juuntri ainaun anangka pasé tupikiaki Madián nungkanam we, nuni
awajsamiayi. Tura: Israela uchiri jakarti pujus uchin jimiaran yajutmarmiayi.ॹp
tusa chichaman akupak: ‘Atumi uchiri 30ॸ“Nunia cuarenta (40) musach
j॰7.14 (Gén. 45.17-46.27) k॰7.15 (Gén. 49.33) l॰7.18 (Ex. 1.7-8) m॰7.19 (Ex. 1.22)
n॰7.20 (Ex. 2.2) o॰7.22 (Ex. 2.3-10) p॰7.29 (Ex. 2.11-15;18.3-4)
251 ȸľËȍΎѸॷ7
antuku asan, wína aintsur ainaun tatji,’ tiarmiayi. 41ॸNunia waaka uchiri
ayamruktasan winajai. Tura asamtai nakumkar kurin najanawarmiayi, tura ni
yamaikia Egipto nungkanam waketkita. yusrin ni uwejejai ningki najanawariat,
Amin nuni akupkatasan wakerajme,’ Yus maaketai tiartas tangku ainaun maawar
timiayi.ॹq epewarmiayi, nunia nakurusarmiayi.ॹu
35ॸ“Ii juuntri ainau MoiséѸ͑ËȍɗËȍфɗڏ 42ॸ“Turinau asaramtai Yuska ii juuntri
q॰7.34 (Ex. 3.1-10) r॰7.36 (Ex. 7.3;14.21) s॰7.37 (Deut. 18.15) t॰7.38 (Ex. 19.1-20.17)
u॰7.41 (Ex. 32.1-6) v॰7.43 (Am. 5.25-27) w॰7.44 (Ex. 25.9, 40) x॰7.45 (Josué 3.14-17)
ȸľËȍΎѸॷ7ٍॷ8 252
Davidta Yusri asamtai, David Yuse jeen Esteban, Yuse Wakani piatkamu asa,
jeamkatas wakerimiayi. 47ॸTura Yus nuna nayaimpinmanini pangkai jiimkama Yuse
surimkau asamtai, Salomón Yuse jeen paaniurin wainkamiayi. Tura Yuse
jeamkamiayi. 48ॸTurayat Yuska nekas untsurinini Jesús wajaun wainkamiayi.
juun asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗӕՓľʮľʮɗʮľ̲˔ڏ 56ॸTura wainak, nu aints ainaun
8
chichamen etserin ainau: ‘Nekas 1-4ॸTura Estebankan maawaramtai,
y॰7.52 (Mat. 5.12) z॰7.58 (Hech. 22.20) a॰7.59 (Sal. 31.5; Luc. 23.46) b॰7.60 (Luc. 23.34)
c॰8.1 (Hech. 11.19;22.4-5;26.9-11)
253 ȸľËȍΎѸॷ8
—¿Ame aujmena nunaapi tawa tusam miayi, tura mai kárrunmaya kuankiar
nekamek? —timiayi. entsanam wear, Felipe nu aintsnaka
31ॸTu iniam nuka ayaak: imaimiayi. 39ॸTura mai entsanmaya
—Atsa, wína nekamtikruatnuka atsau jiinkiaramtai, Yuse Wakani Felipen
asamtai ¿itiur nekaatjak? —timiayi. Tura: jukimiayi. Turamtai nuwa kuikiarin
—Juni wakam, wijai keemsam wainin Felipen waintsuk ningki
ujatkata, —tamati Felipesha warukmiayi. juwakmiayi. Turayat waras kárrurin
32ॸIsaíasa aarmaurincha aujki winaun engkema ni nungkarin waketkimiayi.
anturkamia nuka nuwaitai: 40ॸTuramtai Yuse Wakani Felipen jukin
9
1ॸNunia Saulo inaitsuk Cristonu 10ॸSaulo tu pujamtai, Damasco
sha, tura nuwancha wainkanka, achikian —Ame wajakim Jinta Tupin tutainum
jingkian jukin juni Jerusalénnum weta. Nuni Judasa jeen jeam,
ikiankatasan wakerajai, —timiayi. 3ॸTura Tarsonmaya aints Saulo naartin nuni
nu papi aarmaun juki, jinta weaun pujau iniasta. Tura nuka Yusen seak
Damasco yaktanam jeatak wajaun pujau wainkatatme. 12ॸAme jeemin
aneachmau nayaimpinmaya paantin pujamning, nu aintsnaka karanma
Saulon tenteamiayi. 4ॸTuramtai shamak nunisnak amin wainmamtikiamjame.
nungká ayaar kuta antumkamiayi. Tura Tura jeanam wayaam, uwejmijai ni
chichaman antukmiayi. Nu chichamka muuken achikiam: ‘Ataksha wainmakta,’
nuwaitai: tusam paan wainmamtikiamjame,
—Saulo, Saulo, ¿waruka winasha —Jesús timiayi.
waitkaratasmesha wekaaturme? 13ॸTamati nuna antuk Ananías ayaak:
5ॸTamati Saulo ayaak: —Apuru, nu aintsun pachisar wína
—Apuru ¿amesha yaachitme? —tu untsuri ujatkarmayi, tura Jerusalénnum
iniam ataksha nayaimpinmaya ayaak: amin umirtaminak pujuinaun nu aintska
—Wikia Jesúsaitjai. k̲ľՓɗҡ˔фҡڏ pasé awajsamurin untsuri ujatinaun
sam wekaaturme nuwaitjai. Waaka kajek antukmajai. 14ॸTura sacerdote apuri papi
numin najar nawen meseawa nunismek aarmau susam, yamai juni taa, amin
amek ami nintim meseame, —timiayi. seatmina nuna mash achiktaj tusa tayi,
6ॸTamati Saulo shamak kurangmaikiak: —timiayi.
—Apuru ¿warí itiurtukat tusamea 15ॸTamati Apu Jesús chicharak:
asar shaminak chichatsuk wajasarmiayi. nam jea, nuni waya ni uwejejai muuken
8ॸTuminamtai Saulo kuta antuma pujayat achik chicharak:
wajaki wainmaktatkama tujinkamiayi. —Yatsuru Sauloa, ame jinta winamin
Tura asamtai uwejen tap achikiar jukiar, Apu Jesús wantinturmak amijai
Damasco yaktanam jeeniarmiayi. 9ॸTura chichasma nuka amincha wainmamtikiat
nuni jea kampatam kinta wainmatsuk tusa, tura Yuse Wakani ami nintimin
ȸľËȍΎѸॷ9 256
tusa, Yuse kakarmarijai chichau asamtai, nungkanam tura Galilea nungkanam tura
judío Damasconam pujuinau: ͮľ˔ѸËȍڏ Samaria nungkanam pujuinausha mash
waitai tiartatkamawar tujinkarmiayi. pengker nintimsar angkan pujusarmiayi.
Tura Criston miatrusarang umirkar:
Saulo ayamrukmauri Tunau wajasai tusar shaminak, Yuse
23ॸNukap kinta arus judío ainau Saulon ՠ˔͑ɗ˔˔ф̲фɗʮɗ͑ӕ˔Йֆӕʮффڏ
maatai tusar, chichaman najatawarmiayi. miayi.
24ॸTura judío ainau tsawaisha, tura kashisha
Eneasa tsuwarmauri
yakta waiitiri ainamunam wajasar: Saulo
ʮɗɗ̲͑ҡɗËȍɗ˔ɗф̲ҡɗҡӕѸф͑˔˔фڏ 32ॸPedro nu nungkanmasha wekaak,
miayi. Turinamaitiat Sauloka nunaka ̞ɗĀֆ˔ҡ̲͑æфɗѸҡΎӕ̲ɗфɗ͑Йӕʮӕɗ̲͑ӕڏ
nekaamiayi. 25ॸTura asamtai Cristonu ainau nam jeamiayi. 33ॸTura nuni jea, aints
kashi Saulon juun changkinnum engkewar, Eneas naartinun wainkamiayi. Nuka
yakta wenukrinia naekjai itarar jiikiar kijiru asa, ocho (8) musach wekaichau ni
akupkaram tupikiakmiayi.ॹf peakrin tepeyayi. 34ॸTura nu aintsun
wainak Pedro chicharak:
Saulo Jerusalénnum waketkimuri —Eneasa, Jesucristo amin yamai
26ॸSauloJerusalénnum waketki, tsuwarmawai. Tura asamtai nantakim
Cristonu ainaujai iruntratas wakerimiayi. sekmatiram tuksata, —timiayi.
10
1ॸCesarea yaktanam suntara apuri
Dorcas jakamunmaya nantakmiauri
Cornelio naartin pujuyayi. Ni
36ॸTura Jope yaktanam nuwa Cristo suntaringkia Italia nungkanmaya aints
umirin, Tabita naartin pujuyayi. Nuka armiayi. 2ॸNu apuka péngke aints ayayi.
griego chichamejai Dorcas taku tawai. Nu Tura ni weari ainaujai tunau wajasai
nuwaka tuke pengker aa nuna takaak, tusar, shaminak Yusen: Ameketme
tuke yuuminauncha yainuyayi. 37ॸDorcas juuntam tinu armiayi. ҽӕфʮӕĀɞΎ˔ӕɗ˔ɗфڏ
nuni pujus sungkuran achimiak tichu ainaun yaingtas kuikian nukap
jakamiayi. Turamtai namangken nijarar, suyayi. Tura tuke Yusen seayayi. 3ॸTu
pata yakí amanum patasarmiayi. pujai tsaa nungkaanmatai, Cornelio
38ॸPatasaramtai Pedro Lida yaktanam karanma nunisang Yuse awemamuri ni
arakchichu pujau asamtai, Cristonu ainau pujamunam wayaun paan wainkamiayi.
nuna antuku asar, jimia aintsun Pedron Tura wainkam chicharak:
jiiwearat, tura nuni jear: Wári juni —Corneliowa, —timiayi. 4ॸTamati
itaarat tusar akuptukarmiayi. Cornelio Yuse awemamurin wainak
39ॸTura akupkamu asar, nuni jeariar shamak jiij wajatmiayi. Tura:
ujakaram, Pedro nijai tsaniasar Jope —Apuru ¿warí turuttiasme winame?
yaktanam wearmiayi. Tura nuni —timiayi. Tu iniam Yuse awemamuri
jearamtai, jakau namangke yakí ayaak:
patasmaunum Pedron iwiakarmiayi. Tura —k̲ľ֤ӕѸѸľ̲̲ľ͑ӕ͑͑ҡӕфҡ̲ڏ
nuni wayaamtai, waje ainau mash kayi, tura yuuminak pujuinau yaingtasam
juutkiar tenteawarmiayi. Turuawar ҡӕф̲̲ľ͑ӕ͑˔֤ӕѸ˔˔ʮɗ̲͑ҡф̲ڏ
Dorcas iwiaaku pujak peetai ainaun, tura tsui. 5ॸTura asamtai yamaikia Jope
wejmak ainauncha najanamia nuna yaktanam aints ainau akupkata. Tura
inaktusarmiayi. 40ॸTurinamtai Pedro aints aints Simón naartin, chikich naari Pedro
ainaun, tura waje ainauncha mash tati tusar untsukarti. 6ॸNuka irastas taa
jiikmiayi. Tura ningki juwak tikishma chikich Simónjai nuwape takau tutaijai
Yusen seamiayi. Nunia jakau namangken tsanias pujawai. Ni jeengka juun entsa
pangkai jiis: yantamen pujawai, —timiayi.
—Tabita, nantakta, —timiayi. 7ॸChichas umis Yuse awemamuri
11
1ॸCristo nuiniatiri ainau, tura 13ॸTura ii wayaakrin, Cornelio iin ujatmak:
wikia ayaakun: ‘Atsa, Apuru. Yuchatai aa Yuska juuntapita tiarmiayi. Tura chichainak:
nunaka tuke yuchawaitjai,’ timiajai. —Yuska judíochu ainau ni nintimaurin
9ॸTuramtai ataksha nayaimpinmaya ֆЙʮɗՓф͑ľ˔ѸфЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗڏ
chichartak: َ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфɗҡɗҡӕՓɗ͑ɗҡڏ nun jukiarti tusa yaingkiari, —tiarmiayi.
mesha ¿warukaya paseetai tame?’
Antioquíanmaya Cristonu
turutun antukmajai. 10ॸTura sekmatiya
ainaun pachis timiauri
tumaun ataksha akupak nunia iwiak,
nunia ataksha akupak, nuniangka tuke 19ॸEstebankan maawaru ainau chikich
12
22ॸTurinamtai Cristonu Jerusalénnum 1ॸNunia apu Herodes Cristonu
pujuinau nuna antukar, Bernabén ainaun wait wajaktiniun susarat
Antioquía yaktanam nuna nekaat tusar tusa ni aintsrin akupkamiayi. 2ॸTura
akupkarmiayi. 23-24ॸBernabéka pengke Juanku yachiin, Santiagon saapijai
aints asa, Yuse Wakani piatkamuyayi. maataram tusa ni aintsrin inarmiayi.
Tura Criston miatrusang umirnuyayi. 3ॸNuna maawaramtai, judío ainau nuna
13
1ॸAntioquía yaktanam Cristo chichamen etserinamtai, wishin Barjesús
umirin iruntrar pujuinamunam naartin, chikich naari griego chichamejai
Yuse chichamen etserin ainau, tura Yuse Elimas naartinuyayi, nuka ni apuri Apu
ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕѸȍɗфӕ͑ҡффڏ Jesúsan umirkai tusa chicharak:
miayi. Nuna naaringkia nu ainawai: —Ju aintsu chichamengka paseetai,
Bernabé, nunia Simón, chikich naari —timiayi. 9ॸTamati Saulo, chikich naari
Shuwin inaikiarmiayi, nunia Cirene Pablo, nuka Yuse Wakani piatkamu asa,
nungkanmaya aints Lucio naartin, nunia wishnun jiij pujurmiayi. 10ॸTura chicharak:
Manaén, nuka Galilea apuri Herodesjai —¡Maj! Ameka anangkartinuitme, tura
tsakaruyayi, nunia Saulo ainik armiayi. tsanukratin asam Satanása uchirinme.
ȸľËȍΎѸॷ13 264
judío iruntai jea juuntri ainau Pabloncha akiinamiayi. Nuka aints ainaun Yuse
tura ni amikrincha chicharinak: chichamen ujaak: Atumi nintimauri
—Yatsur ainautiram, chicham timin yapajiaram Yus umirkuram maaitaram
amataikia, yamaikia titaram, —tiarmiayi. tusa chicharkamiayi.ॹm
16ॸTu tinamtai, Pablo wajaki, ͑ҡӕфҡӕ˔ڏ 25ॸ“Tura ni jakatniuri jeatak wajasamtai,
rat tusa, uwejen takui chichaak: aints ainaun chicharak: ‘¿Atumka wína
—Israel ainautiram, Yus pengker pachitsaram itiur nintimrume? Atumka:
nintimtin ainautirmeka anturtuktaram. Mesíasaitai turutrumena nuchawaitjai.
Antsu wína ukurun akiinamia nuka wína pachis Salmo jimiar tutainum aarmia
nangkatusang kakaram atatui. Tura nuka nuwaitai. Yus ni uchirin chicharak:
asamtai wikia mianchau asan, ҡѸӕ͑ҡѸӕ̲ڏ ‘Ameka wína nekas Uchiruitme. Ju
ruan nuna sapatri jingkiamurin atitataj kintati wína kakarmarun suajme,’
tayatun, ҡɗ̲ɗ͑ҡѸ̲˔ӕ͑ҡɗҡËȍ̲ɗڏ timiayi. Tu aarmawaitai.ॹr
nuitjai. Nuka Mesíasaitai,’ timiayi.ॹn 34ॸ“Nuniasha Yuse chichame Jesúsan
26ॸ“Yatsur ainautiram, Abrahama weari pachis tu aarmawaitai. ‘Yus ni uchirin
ainautirmesha, Yus pengker nintimsaram chicharak: Davidtan nekas pengker
pujuinautirmesha anturtuktaram: Ju awajsamiaja nunisnak amincha pengker
ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ҡӕ̲ɗ͑˔ӕЙҡӕфڏ awajsatatjame timiayi.’ॹs Tu tinu asa,
makuitai. 27ॸNintimrataram. Jesúsa namangke kaurchati tusa,
Jerusalénnum pujuinausha, tura ii juuntri jakamunmaya inankimiayi. 35ॸTura
ainausha ¿Jesús warí aintski? tusar asamtai chikich Salmonam Jesúsan
nekaacharmiayi. Tura ayamtai kintajai pachis tu aarmawaitai: ‘Ami inatiram
metek tuke judío iruntai jeanam nekas pengker asamtai, ni namangkengka
wayaawar, Yuse chichamen etserin ainau kaurti tusamka tsangkamrukchatnuitme.’ॹt
Yuse chichamen aujinamtaisha 36ॸAntsu nunaka Davidta namangkenka
tiarmiayi.ॹo miayi.
29ॸ“Tura asaramtai yaanchuik Yus 38-39ॸ“Yatsur ainautiram, ͑ӕѸȍ͑ľ˔ҡڏ
n॰13.25 (Juan 1.20, 27) o॰13.28 (Juan 19.15) p॰13.29 (Mat. 27.57-60)
q॰13.31 (Hech. 1.5) r॰13.32 (Sal. 2.7) s॰13.34 (Isa. 55.3) t॰13.35 (Sal. 16.10)
ȸľËȍΎѸॷ13ٍॷ14 266
Yuse umirin judío ainau tura judíochu yaktanmaya juuntri ainausha, tura nuna
ainausha untsuri Pabloncha, tura nuwari ainausha, judío iruntai jeanam
Bernabéncha nemarkarmiayi. ͮľ̲ф˔ڏ tuke winiarmia nuna:
ram nu aints ainaun chicharinak: —Atumsha Pablo Bernabéʮɗɗɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
—Yus atumin wait anentramrau rinia jiinkiarti tusaram pasé awajsataram,
asamtai, pengker nintimsaram tuke —tusar chichaman najatiarmiayi. 51-52ॸNu
inaitsuk Cristo umirkataram, —tu akatrar judío ainau Yuse chichamen antutan
ukukiarmiayi. nakitinau asaramtai, Pablo tura Bernabé
44ॸNunia chikich ayamtai kinta jeamtai, sha ni sapatrin kuinkar, nungka tsetserin
nu yaktanam pujuinau mash Yuse japawar ukukiarmiayi. Yus atumin wait
chichamen antukartas iruntrarmiayi. wajaktiniun suramsarti tusar nunaka
45ॸTura judíochu ainau timiá untsuri turuwarmiayi. Tura nu yaktan
kaunkaramtai, judío ainau nuna wainkar, ukukiaramtai, Cristonu ainau juwakarun
Pablon suwirpiaku jiisar: Yuse Wakani piatkamu asar tuke
—Nangkami tawai, —tiarmiayi. Tura warasarmiayi. Turinamtai Pablo Bernabé
asar Pablon pachisar pasé chichasarmiayi. jai chikich yaktanam Iconio tutainum
46ॸTurinamtai Pablo BernabéʮɗѸȍ̲˔фڏ wearmiayi.ॹv
tutsuk judío ainaun chicharinak:
—Yus turataram iin turamin asamtai, Pablo Bernabéjai Iconio
atum nuwá eemkaram ni chichame yaktanam pujusmauri
14
antuktaram tusar, atumin etserkamin 1ॸPablo Bernabéjai Iconio
u॰13.40 (Hab. 1.5) v॰13.51 (Mat. 10.14; Marc. 6.11; Luc. 9.5;10.4-11)
267 ȸľËȍΎѸॷ14
—Nu aints ainau pasé awajsarmi, tura aitkarme? Iisha atumea nunisrik
kayajai tukurarmi, —tinamtai, 6ॸPablo aintsuitji. Tura asar atum nangkamrum
Bernabéjai nu tinamun anturmamkar, nu aitkarme nu inaisaram ukukrum Yus
yaktanmaya jiinkiar, ̞ɗËΎ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ nekas iwiaaku aa nu umirkataram titasar
nam Listra yaktanam jear, nunia Derbe winaji. Nekas Yuska nayaimpincha, tura
yaktanam wearmiayi. 7ॸTura nuni jear nungkancha, tura juun entsancha, tura
֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľфɗфڏ mash nungkanam aa nuna najanamiayi.
miayi. 16ॸ֤͑Ëȍӕɗ˔ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗՓ˔ľф̲ӕڏ
—Ii yusri aintsua tumau iin tarutmiji, ainau, tura Iconionmaya judío ainausha
—tiarmiayi. Listranam jear, Listranmaya ainau: Pablo
12ॸTinau asar Bernabén pachisar ЙѸŃՓʮѸҡф̲ҡӕѸф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ффڏ
chichainak: miayi. Turamu asar Pablon kayajai tukua
—Juka ii yusri Júpiteraitai, tukuaka kajinmakamtai: Yanchuk jakayi
—tiarmiayi. Tura Pablo chicharkartau tusar, namangken japikiar yakta aarin
asamtai, niin pachisar: japawar ukukiarmiayi. 20ॸTuruwaramtai
—Juka ii yusri Mercuriowaitai, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕЬ¡́Ύ͑ҡфɗфҡľ͑ҡ˔фڏ
—tiarmiayi. 13ॸҽɗ̲͑ҡɗֆ˔ҡՓֆ̲ӕڏ miayi. Turinam nantaki ataksha nu
nam nu yaktanmaya ainau yusri Júpiter yaktanmak wayaamiayi. Tura kashin
naartinu jee amiayi. Tura ni yusri jee tsawaar, Bernabéjai nu yaktanmaya
ȸľËȍΎѸॷ14ٍॷ15 268
15
Turinamtai aints untsuri Criston 1ॸPablo Bernabéjai Antioquíanam
nemarkaramtai, nu yaktancha ukukiar, pujuinai, Judea nungkanmaya
Listranam ataksha waketkiar, nunia ainau irasartas taarmia nuka Cristonu
Iconionam jear, Pablo Bernabéjai ainaun nuininak:
Antioquíanam waketkiarmiayi. 22ॸTura —ͅΎɗѸŃѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔͑ӕՓЙËȍɗڏ
chikich chikich yaktanam Cristonu ainau ram charutsuk pujakrumka
pengker nintimtikrartas chicharinak: uwemrashtinuitrume, —tiarmiayi. 2ॸNuna
—Kakaram wajasrum, Cristo tuke tinamtai Pablo Bernabéjai nu aints
inaitsuk nekasampita titaram. Iikia Yuse ainaun kakarar chicharinak:
Йӕʮӕҡɗфɗ͑͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ӕфʮľ̲͑ڏ —Tuuka atsui, —tiarmiayi. Tu tinau
waitji, —tiarmiayi. 23ॸTura chikich asar, metekka nintimracharmiayi.
chikich yaktanam Cristonu ainau juuntrin Tuminamtai Cristonu ainau Pabloncha,
inaikiar, nunia ijarmawar Yusen sear, tura Bernabéncha:
Cristonu ainaun chichasar umisar: Ii —Atumsha chikich aints ainaujai
kЙӕфɗҡӕ̲ɗ͑ֆɗ̲͑˔фҡɗҡӕѸфӕ˔ӕ˔ɗфڏ Jerusalénnum werum, Cristo nuiniatiri
miayi. ainausha, tura Cristonu ainau juuntrisha
nu chicham pachisrum: ¿Itiurkamnauki?
Pablo Bernabéjai Siria nungkanam
tusaram nekaataram, —tiarmiayi.
Antioquía yaktanam waketkimuri 3ॸTusar akupkarmau asar, Fenicia
24ॸNunia jiinkiar Pisidia nungkanam nungkanam nangkamakiar, tura Samaria
nangkamakiar, Panƿlia nungkanam nungkanmasha nangkamakiar, Cristonu
jearmiayi. 25ॸTura nuni jear, Perge ainamunam jear:
yaktanam pujuinaun Cristo chichamen —Judíochu ainau nekasar yaanchuik ni
ujakarmiayi. Nunia jiinkiar, Atalia turutirincha inaisar Criston nemarinawai
yaktanam jearmiayi. 26ॸTura nuni juun tinamtai, ͑ӕ͑͑ҡӕ˔ф͑ӕ˔ЙՓфѸфڏ
kanunam engkemawar, yaanchuik miayi.
jiinkiarmia nu Antioquía yaktanam 4ॸNunia Jerusalénnum jearamtai,
nuka nuwaitai: Kichik Judas Barsabás, susarmiayi. 31ॸTura susaram, papin aujsar
tura kitcha Silas naartinuyayi. 23ॸTura nu umisar pengker nintimsar warasarmiayi.
aints ainaujai papin akupkarmiayi. Nu 32ॸTurinamtai Judascha, tura Silascha
ˇľѸӕËфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗфɗ͑Ѹф̲ڏ chicharak:
tai, maawartas wakeriarmiayi. 27ॸTura —¿Cristonu ainau itiur pujuinawak?
asamtai Judas Silasjai apatkar akupaji. tusar ataksha jiiwearmi. Tura chikich
Nuka ii timiaji nuna mash atumin chikich yaktanam ii Apuri Cristo
ujatmaktatrume. 28ॸYuse Wakani iin chichame etserkamiaji nuni ataksha
nintimtikramrau asamtai, iisha nunisrik iraumi, —timiayi.
nintimsar: Atum nuke umirkataram tusar 37ॸTamati Bernabé: Ayu tusa, Juan
Siria nungkanam wekaasar, tura Cilicia wainiat: Nuningkia weerap, tusa Jesúsa
nungkanmasha wekaasar, Cristonu Wakani surimkamiayi. 8ॸTura asamtai
ainaun kakamtikrarmiayi. Misia nungkanam wekaasar, juun entsa
yantamen Troas yaktanam jearmiayi.
Timoteo Pablo Silasjai nemarsamuri 9ॸTura nuni jear kashi Pablo karanma
16
1ॸPabloSilasjai Derbe yaktanam nunisang Macedonia nungkanmaya aints
jear, nunia jiinkiar, ̞ɗѸҡфֆ˔ҡڏ wajaun wainkamiayi. Tura ni chichamen
nam jear, nuni Cristo nemarin Timoteo antukmiayi. Nu chichamka nuwaitai:
naartinun wainkarmiayi. Timoteo “Katingkiam iin yaingkratkatasam
nukuringkia judío nuwa ayayi. Nusha winita.” 10ॸTura Pablo karanma nunisang
Cristo nemarnuyayi. Antsu aparingkia nu aintsun wainkau asamtai, iikia
griego aintsuyayi. 2ॸTuramtai Cristonu nintimsar: Nekas Yus nu nungkanmaya
ainau Listranam pujuinau, ҡӕфʊËΎ͑ɗΎ͑ڏ ainaun Yusnum uwemratin chicham
masha pujuinau Timoteon pachisar etserkataram, tusa untsurmaji tu
pengker chichasarmiayi. 3ॸTura asamtai nintimsar, Ь¡́ΎɗɗʮɗͅËľĀΎ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
Pablo chichaak: nam katingmi tusar umismiaji.
—Timoteo iijai wekaasati, —tusa
Pablo Silasjai Filiposnum pujusmauri
wakerimiayi. Turayat nuna aparingkia
griego aints asa, uchiri nuwapchirin 11ॸNunia Troasnum juun kanunam
charutkachmiayi. Tura asamtai judío engkemar, juun entsanam tupnik
nuni pujuinau nunaka mash nekaawaru wekaasar, isar Samotracia tutainum
asar, Timoteon pasé nintimturarai tusa wemiaji. Tura nuni jear, kashin tsawaarar
Pablo: nunia jiinkir, Neápolis yaktanam
—Nuwapchirin charutkarti, —timiayi. jeamiaji. 12ॸNunia juun kanunmaya
4ॸTuramtai nuna umis, nunia tsaniasar jiinkir, Filipos yaktanam wemiaji. Nu
wekaasar, chikich chikich yaktanam jear, yaktaka Macedonia nungka juun
nuni Cristo nuiniatiri tura Cristo nemarnu yaktayayi. Nuka romano yaktarisha
juuntri Jerusalénnum pujuinau papin ayayi. Iikia nu yaktanam jear, nuni
aarar akupkarmia nuna ujarkuta jumchik kinta pujusmiaji.ॹa
wearmiayi. 5ॸTu ujainau asar, Cristonu 13ॸTura nuni pujarin, ayamtai kinta
18
tusa, ningki ii mayatairincha, tura ii 1ॸPablo Atenasnumia jiinki,
yuumamurincha suramji. Tura ningkia Corinto yaktanam wemiayi.
yuumichu asamtai, aintstikia warinchuka 2ॸTura nuni jea, judío aintsun, Aquila
weari ainaujai mash ii Apuri Jesúsan nukap kinta pujusmiayi. Nunia Cristonu
nekasampita tiarmiayi. Nunia Corintonam ainaun: Weajai tusa ukukmiayi. Nunia
pujuinau untsuri Yuse chichamen antukar, Priscilajai, tura aishri Aquilajai Cencrea
Jesúsan nekasampita tusar mainiarmiayi. yaktanam juun entsa yantamen wemiayi.
9-10ॸTurinamtai ii Apuri Jesús Pablon kashi Tura nuni jea yaanchuik Yusen: Wi
karanma nunisang chicharak: turatatjai tímia nuna umiktas muuken
—Wikia amijai pujajai. Tura asamtai awamramiayi. Nunia juun kanunam
̲ɗ͑Ëȍ˔ɗËȍ˔ɗѸȍЙѸľľ˔Փʮҡ̲Ѹфڏ engkemawar, Siria nungkanam
chatatui. Ju yaktanam wína aintsur waketkiartas wekaasarmiayi. 19-21ॸTura
untsuri iruninau asaramtai, Ѹȍ̲˔фҡӕڏ Efeso yaktanam jear, Pablo judío iruntai
tsuk asata. Antsu tuke inaitsuk wína jeanam wemiayi. Tura nuni jea, judío
chichamur etserkim weta, —timiayi. ainaujai chichasmiayi. Tura iijai pujusmi
11ॸTamati Pabloka nu yaktanam kichik tinamaitiat, Pablo ayu tichamiayi. Antsu
musach nunia jape pujusmiayi. Tura aints ataksha wetas: “Yus wakeramtaikia,
ainaun Yuse chichamen nuiniarmiayi. ataksha winitatjai,” tusa ukuki juun
12ॸTura nuni aints Galión naartin Acaya kanunam engkema, Efeso yaktanmaya
nungka apuri inaikiamu pujai, judío jiinkimiayi. Antsu Priscila ni aishri
mash iruntrar Pablon achikiar, chicham Aquilajai nuni juwakarmiayi.
nekatai jeanam jeeniarmiayi. 13ॸTura apun 22ॸTura nunia Pablo kanujai wekaas,
wainiat, Galión judío ainaun chicharak: nunia jiinki Galacia nungkanmasha, tura
277 ȸľËȍΎѸॷ18ٍॷ19
nintintin asa, tura ii Apuri Jesúsan pachis —Nekas Juan aints ainaun: Atumi pasé
chichaman antuku asa, nu chichaman nintimauri yapajiaram maitiaram tusa
Й͑͑ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗфڏ imiatmimiayi, tura chicharak: Wína
miayi. Turayat imiakratin Juan aints ukurun winá nuka Jesúsaitai. Ni
ainaun imiaimun pachis nunak nekau nekasampita titaram, —Juan timiaun
ayayi. 26ॸTura judío iruntai jeanam Apolos Pablo etserak timiayi.ॹb
waya, shamtsuk JesúѸ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍѸڏ 5ॸҽӕфЬ¡́Ύˇӕ͑˔ӕҡɗ̲ɗӕфɗ͑ľҡѸľф̲ڏ
miayi. Turamtai Priscila ni aishri tai, nu aints ainau ii Apuri Jesúsa naarin
Aquilajai ni chichaamurin antuku asar, pachisar mainiarmiayi. 6ॸTurinamtai
Apolosan akankar jukiar, Yuse chichame Pablo Yusen sea, nu aints ainau muuken
nekas tu awai tusar miatrusarang achikiamtai, Yuse Wakani ni nintin
ujakarmiayi. 27-28ॸTura Apolos Acaya piatkamiayi. Turamtai niish niish
nungkanam wetas wakerau asamtai, chichakarmiayi. Turinamtai Yus: Wína
Efesonmaya Cristonu ainau papin aatrar ËȍɗËȍ̲фӕ͑ľҡѸľф˔фҡɗҡӕѸËȍɗËȍ̲ҡɗ˔ɗڏ
akuptinak: ˇӕɗ͑ҡѸ˔Йľ͑ǣ˔ľфֆɗ͑ǣҡڏ miayi. 7ॸYuse Wakani piatkamuka doce
ram, tusar akupkarmiayi. Nunia Apolos (12) aints armiayi.
we, Acaya nungkanam jea, aints mash 8ॸTura Pabloka nuni kampatam nantu
antinamunam Yuse chichame etserin pujus, tuke judío iruntai jeanam waya,
yaanchuik aarmaurin Yuse kakarmarijai nuni shamtsuk judío ainaun Yuse
etserak: Yus akupkamu Mesías tati chichamen ujamiayi. Tura Yus ni aintsri
tusaram nakarme nuka Jesúsaitai tusa, ainaun tu inawai tusa chicharkamiayi.
paan nekamtikiamiayi. Tura asa judío 9ॸTura wainiat chikich ainau Yuse
19
1ॸApolos Corintonam pujai, Pablo aujtainum waya, kintajai metek Yuse
muran nangkaiki, ƄƸľѸΎֆ˔ҡڏ chichamen etserkamiayi. 10ॸTura Pablo
nam jeamiayi. Tura nuni jea, Yusen jimia musach aints ainaun Yuse
umirin ainaun wainkamiayi. 2ॸTura chichamen ujakmiayi. Tura asamtai
chicharak: Asianmaya judío ainausha mash, tura
Tura ii yusri Artemisaka nekas juuntan —Ii yaktari yusri Artemisaka nekas
waininayat, aints ainau nuna jeenka juuntaitai, —tiarmiayi.
pachischartinuitai. Tura Asianmaya ainau 35ॸTuke chichainamtai, ͑ӕ͑ɗֆ˔ҡ͑ڏ
20
aints ainaun chichastas wakerimiayi. 1ॸNunia itatkar jiinkiaramtai,
34ॸTura Alejandro tsapuamtai, aints ainau: Ь¡́ΎæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ͑ӕ͑ҡѸӕ˔ڏ
Auka judío aintsuitai tusar, mash metek miayi. Tura kaunkaramtai: Pengker
jimia hora kakarar chichainak: nintimsaram pujustaram, ҡӕѸËȍɗËȍф˔ڏ
miayi. Tura chichas umis: Weajai tusa pata yakiri amiayi. Tura nunia ayaaru
nunia jiinki, Macedonia nungkanam asamtai, aints ainau kuankiar jiikma
wemiayi. 2ॸTura nu nungkanam wekaa yanchuk natsaka jakaun wainkarmiayi.
wekaaka, Cristonu ainaun: Cristo 10ॸTurinamtai Pablo kuanki tikishmatar
pujuyaja nusha mash nekarme. 19ॸWikia aints ainau mash uwemrarat tusan
Yuse inatiri asan, tuke kintajai metek ii wakerajai. 28ॸTura asamtai atumek
Apurin umirnuyajai. Tura miajuitjai wainmamkataram. Turaram Yuse Wakani
tumamtsuk, aints ainau Yusen umirtan Cristonu ainau wainin ata tusa, atumin
nakitinamtai, ʮӕӕҡ˔̲ɗ˔ɗ˔ӕ͑ҡ˔˔̲ɗڏ akuptamkau asamtai, ii Apuri jarutramak,
nuyajai. Tura judío ainau wína pasé ni nemarkau ainautin ni numpejai
awajtusartas wakerutinau asaramtai wait sumarmaku asamtai, Cristonu ainau mash
wajayajai. 20ॸTurayatun chicham nekas wainkataram. 29ॸWi junia jiinkiamtai,
pengker aa nunaka mash pengker aints ainau uwija ainaun pachim
nintimsan atumin ujayajrume. Tura aints papeenawa nunisarang Cristonu ainaun:
iruntramunam Yuse chichamen etserkun, Cristo umirat inaisataram tiartas
nunia atumi jeen wayaan, nunisha Yuse taartinuitai. Wikia nunasha nekajai.
chichamen ujayajrume. 21ॸTura judío 30ॸTura Cristonu ainau wína nemartusarat
nujamkar, nuni kanunmaya waririn mash maya Cristonu ainaujai mash iruntrar
jiiktin asamtai, iisha kanunmaya Pablo chicharkur:
jiinkimiaji. 4ॸTura jiinkir, Cristonu ainau —Wait aneasam Jerusalénnum weep,
nuni pujuinau eakmiaji. Tura wainkar, —timiaji. 13ॸTamaitiat Pablo aimiak:
nuni nijai siete (7) kinta pujarin, Yuse —¿Warukaya timiá juutkurmesha
Wakani Cristonu ainaun nekamtikiau winasha napchausha nintimtikrarme?
asamtai, Pablon chicharinak: Wína Apuru Jesúsa naarin pachisar
—Jerusalénnum weep, —tiarmiayi. ˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲ɗɗ͑ӕՓɞ͑ʮɗ͑ǣ˔ɗҡՓфڏ
5ॸTura siete (7) kinta nangkamaramtai, tas wakerutinakka turutawarti, tura
iisha nu yaktanmaya jiinkir weakrin, mantuwartas wakerutinakka mantuwarti
Cristonu ainau mash nuwartuk, tura tusan tajarme, —timiayi.
ӕËȍɗфҡӕ˔ֆ˔ҡфɗ͑ɗɗ͑͑ľ̲фҡ̲Ѹфڏ 14ॸTura Pablo antukchamtai, iikia
ainau Cristonu ainayat, Moisésa aarmauri tsawaar nu cuatro (4) aintsjai Moisés
miatrusrik umiktinuitji, mash tinawai. ҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑͑ɗʮ̲ڏ
21ॸTura judío ainau judíochu ainamunam rar, Yus seatai juun jeanam wayaawar,
pujuinau juni taar, amin pachitmasar Pablo nu aints ainaun pachis sacerdoten
aints ainaun ujainak: ‘Pabloka Moisésa chicharak:
chichame umirtsuk asataram tawai. Tura —Nu kintati ni nijiaamarar umisar,
atumi uchiri nuwapchiri charutsuk tangkun sumakar Yusen susartas
asataram tawai. Tura judío ainauti turuti itaartatui, —timiayi.
aa nuna mash inaisataram tawai,’ amin 27ॸTura siete (7) kinta nijaamamuri
22
suntara apuri: 1ॸTura aints ainaun chicharak:
ayaakun: ‘Apuru, wikia iruntai jeanam apurin jiistas we, nuni jea chicharak:
kichnum kichnum wayaan, amin —¿Amesha itiurkatmek? Nu aintska
umirtaminak pujuinaun wainkan, nunia romano aintsuitai. Tura asamtai
jukin kársernum engkeyajai, tura awatrashtinuitme, —timiayi.
awatnuyajai. Tura asamtai junia aints 27ॸTamati suntara apuri Pablon weri
23
—Atumi pujamuri itaram awatrataram. 1ॸTuramtai Pablo judío apuri
2ॸTamati sacerdote juun apuri Ananías 9ॸTura mash taetet wajainak, Moisésa
n॰23.3 (Mat. 23.27) o॰23.6 (Mat. 22.23; Marc. 12.18; Luc. 20.27; Hech. 26.5; Fil. 3.5)
ȸľËȍΎѸॷ23 288
—Aints Pablo naartin ii achikmaji nu Felixa, nekas wína apur asakmin, amin
wína untsurak: Ju uchikia apunam umata chichaman akuptajme. عk̲ľѸȍЙľ͑ǣ˔ľڏ
turutin asamtai itajai. Chichaman niin rak pujam? 27ॸJu aintsun amin akuptajme.
ujakma nuna amincha ujatmakti, —timiayi. Judío ainau niin achikiar maatai
19ॸTamati suntara apuri uchi uwejen achik, tinamtai, juka: Wikia romano aintsuitjai
iik kanakar pujusar nekaami tusa chicharak: tamati, wikia nuna nekaan, wína
—¿Warí ujatkatasmea wakerutame? suntarur ainaujai werin ayamrukmajai.
—tu iniasmiayi. 28ॸTura ¿warukaya maawartas
20ॸTu iniam nuka ujaak: wakerinawa? tusan nuna nekaratasan
—Judío juuntri ainau chichaman judío apuri ainau iruntainum jukimjai.
najaninak: ‘Kashin Pablo jukim judío 29ॸTura nuni jeamtai, ii juuntri umiktin
24
1ॸNunia cinco (5) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔ڏ Yus seatai juun jeanam wayaan, nunia
maramtai, sacerdote juuntri iruntai jeanmasha wayaancha, ͑ӕ̲˔ľڏ
Ananías naartin, chikich judío juuntri sha aints kichkijaisha jiyaniamunka
ainaun ayas, tura chikich chicharkartin waitkacharmayi. Tura aints ainaujai
Tértulo naartin amia nuna ayas, æľѸфľڏ taetet wajamuncha waitkacharmayi.
nam jearmiayi. Tura Pablon kajerinau 13ॸJuni aints taara juka wína pachitsar:
atsumi. Tura Asianmaya judío ainau nuni tuke nijai chichastas wakerimiayi.
wayaawar, wína waitkarma nu juni taar, 27ॸJimiamusach nangkamaramtai, Felix
wi tunau turawaitmataikia, auka tunau apu pujayat jiinkimiayi. Tura jiinkiamtai
turami turutiaraintai. Antsu nuka Porcio Festo apu wajasmiayi. Antsu Felix:
taarchayi. 20ॸNuka tacharu asaramtai, Judío ainau wína pengker nintimtursarat
aints juni kaunkaru ainau wi nuwik judío tusa, Pabloka tuke achikmau pujusti tusa
apuri iruntramunam wajasan, tunau ukukmiayi.
turamun wainkaru ainakka etserkarti.
21ॸAntsu nuni wajasan kichik chichaman Pablo apu Feston chicharmamsamuri
25
kakarman chicharkun: Jakau ainau 1ॸTuramtai Festo Cesareanam taa,
kia judío nuwa ayayi. Tura Pablo numka pujusmiayi. Ocho (8) kinta,
itataram timiayi. ˇľѸӕËфɗѸҡΎɗҡɗӕфӕ̲ɗф˔ҡڏ turachkusha diez (10) kintaksha
nuita tusa, nuna ujatkat tusa apu Felix pujuschayawash. ͮӕ͑ɗҡ˔ѸȍæľѸфľڏ
Pablon untsukmiayi. 25ॸTuramtai Pablo: nam waketkimiayi. Tura nuni jea, kashin
—Tu tunaarinchau pujustinuitji, tura ii tsawaar chichaman nekaatas apu
wakeramuringkia tu nepetkatnuitji, tura keemtainum keemas: Pablo itataram, tusa
ni kintari jeamtai, Yus tunaarintin ainaun ni suntarin akuptukmiayi. 7ॸTura Pablo
jiistinuitai, —tusa ujaam, Felix shamak wayaamtai, judío Jerusalénnumia
Pablon chicharak: kaunkaru asar, Ь¡́Ύ͑ҡľ͑ҡ˔ф͑͑ǣ˔ڏ
—Yamaikia nuke ati tusam weta. Wikia miar chicharinak:
Ëȍɗ˔ɗËȍ˔ɗ͑ҡҡɗ͑ǣ˔͑Йӕʮ˔ӕ͑ӕ͑ҡѸӕ˔ҡҡڏ —Juka nekas tunau untsuri turamiayi,
jame, —timiayi. —tusar tsanumriarmiayi. 8ॸTinamaitiat
26ॸNunia Felix nintimias: Pablo Pabloka: ՠфɗ͑ҡʮ˔ҡӕѸ͑ǣ˔ֆӕӕ̲ҡڏ
achikmau jiinkitas wakerakka, kuikian kachmiayi. Tura chichaak:
suruschatpiash tusa, jumchik arus Pablon —Wikia tunaanaka kichkisha
ataksha untsuk, nunia ataksha untsuk, turachmiajai. Tura Moisésa chichame
chichaman nekartuati tusan tajame, tusan, nekachu asan Pablon iniasan: Ami
—timiayi.ॹq chichamin nekartamawarat tusam
12ॸTamati apu Festo ni aintsri ainaujai ¿Jerusalénnum wetasam wakeramek?
chichasmiayi. Nunia Pablon chicharak: timiajai. 21ॸWikia tamati, nuka aimiak:
—Nekasam romano juun apuri César ‘Atsa, antsu romano juun apuri César
chichamrun nekartuati tau asakmin nuni chichamrun nekartuati,’ tamati wikia
akupkatatjame, —timiayi. ayaakun: ‘Takumka Césarnum wi amin
akupachmaka, juni achikmau pujusta
Pablo apu Agripan chicharmamsamuri timiajai,’ —Festo apu Agripan ujaak
13ॸJumchik kinta arus chikich apu timiayi.
Agripa naartin ni umaji Berenicejai 22ॸTu ujaam apu Agripa Feston
juuntri ainau judío juuntri ainaujai jai shiirman iwiarmamsar, suntara apuri
iruntrar nu aintsun pachisar: Tunau ainaujai, tura nu yakta apuri ainaujai,
фΎ̲͑Ύʮӕӕ͑ɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑ՓֆՓڏ
ramtai Festo: Pablo utita, tusa ni suntarin Pablo yaanchuikia tu pujuyajai timiauri
akuptukmiayi. 24ॸTura Pablon itaaramtai, 4ॸTura ataksha etserak:
Festo apu Agripan chicharak: —Wikia yaanchuik uchi akunka wína
—Apu Agripaya, tura mash juun nungkarun pujaknasha, tura nampuaran
ainautiram, ju aints jiistaram. Judío Jerusalénnumsha itiur pujuyaja nunaka
Jerusalénnum pujuinau mash ju aintsun judío ainauka mash nekarinawai.
kajerinak pasé chicharinawai. Tura tuke 5ॸNunaka nekarinau asar, wi yaanchuik
tutainum entsa tamparak juun kanun mai wainminamunam Yusen maaketai tusa
jiimtik mai jiimtik awajmatai, kashi pangkan puuk yuwamiayi. 36ॸTuramtai
japeng kanunam takakmin ainau pampa nuna wainkar, mash pengker nintimsar
uj wajainaun arák antukar: Entsa yuwarmiayi. 37ॸTura juun kanunam
˔̲͑ҡ˔фɗ͑ʮľҡ˔ՓʮѸʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ффڏ engkemamiaji nuningkia jimia pachak,
miayi. 28ॸTura ¿warutam kunaki? tusar nunia setenta y seis (276) aints armiaji.
nekapminak: Treinta y seis (36) metro 38ॸTura mash yuwar tutuarar umisar, juun
nintimsar: Kanunmaya iik jiinkir meram ancla tutai, nuna jirurin met
uwemrami, tusar kanu yairach juun charutkar, mash juun entsanam japawar
kanunam jingkiamu tepemia nuna atiwar: ukukiarmiayi. Nunia juun kawin
Entsanam nanasti tusar, chapikjai jingkiamuri ataksha atiwar, nunia tarach
akupkarmiayi. Nunia chichainak: juuntan chapikrin japikiar, tarachin yakí
—ˇӕӕ͑˔͑ӕ͑ӕʮɗ͑ɗ͑ɗ͑Ë́͑͑ǣ˔ɗ̲ɗڏ nenawarmiayi. Tura nase kakaram nasentu
tasar weaji, —nangkamiar anangminak asamtai, juun kanu kaanmatkanam
tiarmiayi. 31ॸTinamtai Pablo suntara nujamtanak wajasmiayi. 41ॸTura entsa
kapitangkrin, tura suntar ainaun ujaak: tamparamuri juninisha, tura atuninisha
—Ju takakmin ainau kanunmaya nukap tamparau asamtai, entsa páparim
jiinkiaramtaikia, atum juwakutirmeka amia nuni juun kanu nuji muchikchamin
uwemrashtatrume, —ti miayi. patamiayi. Tura juun entsa timiá kakarman
32ॸPablo tamati, suntar ainau kanu tamparau asamtai, kanu tatangkrin
yairach chapikjai nenaamun met jakurmiayi.
charutkarmiayi. Turinamtai nu kanuka 42ॸTuramtai suntar ainau: Achikmau
28
1ॸTura mash kukarnum achimkar 11ॸTura kampatam nantu yumanch
uwemrau asar, ju israka Maltaitai amanum nu isranmak pujusar, nunia
tusar nekaamiaji. 2ॸNunia iincha aints Alejandría yaktanmaya juun kanunam
ainau wait anentramau asar nukap engkemamiaji. Yumchati wekaasachmin
yainmakarmiaji. Tura yumi jitau asamtai, asamtai, nu kanuka nuni nanaasmiayi.
micha amati jin keemakar: Nu kanu nujin romano yusri Cástor nunia
—Juni iruntraram ji yamitaram, Polux naartin nakumkamu yakí nujkamu
—tusar untsurmakarmiaji. 3ॸҽӕф̲ɗ̲͑ڏ ayayi. 12ॸTura nunia jiinkir, Siracusa
tai Pablo chapuman jinum shushuaun, yaktanam nujamkar, nuni kampatam
napi ji sukuam chapumnumia tsekengki, kinta kanurmiaji. 13ॸNunia jiinkir, entsa
ni uwejen esai nemaramiayi. 4ॸTuramtai kaanmatkari arakchichu ai wekaasar,
͑ӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕ͑Փɗ͑˔фËȍɗËȍɗڏ Regio yaktanam jeamiaji. Tura kashin
nak: tsawaarar, nase surnumanini nasentu
—ˇعӕɗ͑ҡѸ˔͑ľ˔Ѹ̲͑ǣ˔фҡɗ͑ËȍՓڏ asamtai, nunia jiinkir, jimiarchik kinta
shi? Juun entsanmayangka uwemrayat, wekaasar, Puteoli yaktanam jeamiaji.
ni Yusri iwiaaku pujusai tusa najmatrayi, 14ॸTura nuni jear, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓɗ͑˔ڏ
tusa kichik suntar: Pablo nakasta tusa antukmi tusar waketkiarmiayi. Nu kinta
jeanam akupkamiayi. tsawaaramtai, untsuri aints Pablo
pujamunam kaunkarmiayi. ҽӕф˔ӕ͑˔ڏ
Pablo Romanam Yuse ramtai, Pablo kashik nangkama, Yuse
chichamen etserkamuri chichamen etse etserka kiarai
17ॸTura Pablo kampatam kinta Roma inaisamiayi. Tura Yus aints ainaun itiur
yaktanam pujus, nunia tsawaarak inawa nuna pachis Moisésa aarmaurincha
Romanmaya judío juuntri ainaun untsuk ujaak, tura yaanchuik Yuse chichame
mash ikiaanak chicharak: etserin ainau aarmaurincha ujaak,
—Yatsur ainautiram anturtuktaram. Jesúsan: Nekasampita tiarat tusa
ՠɗ˔ɗʮӕĀɞΎɗ͑ӕ͑˔ЙѸľľ˔ՓʮËȍӕڏ ujamiayi. 24ॸTuramtai chikich ainau ni
yajai. Tura ii juuntri akupamurincha timiaurin antukar: Nekasaintai tiarmiayi.
pachisnaka paseeka chicharchauyajai. Antsu chikich ainauka: Nekasaintai
Tura waitinayat, Jerusalénnum wína ticharmiayi. 25ॸTura tuke chicharnaisar,
achirkar, romanonam surutkarmiayi. metekchau nintimtunisar: Wetai tinamtai,
18ॸTuramtai romano ainau chichaman Pablo ataksha chicharak:
nekartuwartas wína nukap inintsar —Yuse chichame etserin Isaías
umisar, wikia tunaunaka turichu asamtai, naartinun Yuse Wakani ii juuntri ainaun
nangkamir maashtinuitji tusar, wínaka tímia nuka nekasaintai. Isaíasa chichame
akuptukartas wakerutiarmiayi. 19ॸTura nuwaitai:
waininayat ii juuntri ainau: ‘Atsa, 26-27ॸYus Isaíasan chicharak:
w॰28.19 (Hech. 25.11) x॰28.26 (Isa. 6.9-10; Mat. 13.14-15; Juan 12.39-40)
299 ȸľËȍΎѸॷ28
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Jesucristo awajtamsarti, tura angkan pengker
inatirinjai. Tura asamtai Cristo wína pujustinnasha suramsarti tajarme.
eatak, Yusnum uwemratin chicham
Pablo Roma yaktanam
etserkata tusa akuptukmiayi.
2-3ॸYaanchuik Yus ni Uchirin pachis ni irastas wakerukmauri
chichamen etserin ainaun aamtikramiayi. 8ॸNu nangkamtaik atumin nuna tajarme.
300
301 ѠΎ̲̲͑ॷ1
jai. Judío ainau nu chichaman eemkar nintinchau ainawai. 23ॸTura Yus nekas
antukaru asar uwemrarmin ainawai. Tura kakaram aa nuka tuke pujau waininayat,
chikich nungkanmaya ainausha nu niin umirtan inaisarmiayi. Tura aints
chichaman antukar uwemrarminuitai.ॹc jakatin ainayat, ni nakumkamurin
17ॸYus aints ainautin nu uwemratin najanawar: Wína Yusruitai tusar
chichaman nekamtikramau asamtai, searmiayi. Tura nanamtin ainau
nekas tunaarinchau pujusminuitrume nakumkamuncha, tura napi ainau
tusa, iincha nekarmaji. æфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲ڏ nakumkamuncha, ҡӕфЙËȍɗ̲͑˔ӕ̲˔ڏ
pita tinu asakrin, Yus: Nekas ame muncha najanawar: Wína yusruitai tusar
pengkeraitme turamji. Antsu chikich searmiayi.ॹg
uwemratin chichamka pengké atsawai. 24ॸTura ni wakeramurin nintimtinak
Yaanchuik Yuse chichame etserin nuna tuke tunau wajasar, jimiar tsaningkiar
pachis tu aarmiayi: “Yusen nekasampita natsanpiaku aa nuna turinau asaramtai,
tinauka tuke iwiaaku pujusartin Yus nu aints ainaun ajapa ukukmiayi.
ainawai.”ॹd 25ॸTura Yuse chichame nekas aa nuna
b॰1.13 (Hech. 19.21) c॰1.16 (Marc. 8.38; 1.Cor. 1.18) d॰1.17 (Hab. 2.4)
e॰1.20 (Hech. 17.24-27) f॰1.21 (Efes. 4.17-18) g॰1.23 (Jer. 2.11)
ѠΎ̲̲͑ॷ1ٍॷ2 302
armiayi. Antsu Yus tuke pujau asamtai, takainawai. Antsu nunaka nintimtsuk,
aintstisha tuke maaketai titinuitji. chikich tunau takau ainaun jiisar: Au tura
Nekasaintai. auka nekas pengkeraitai tinawai.
26ॸTura aints ainau Yusen umirtan
2
natsanpiaku aa nuna najanawarti tusa, 1ॸAtumsha nintimrataram. Atumka
Yus ajapa ukukmiayi. Nuwa ainausha chikich ainau pachisrum: Nuka timiá
mai nuwatak pasé aa nuna takau armiayi. tunaawaitai tayatrumek, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ
27ॸAishmang ainausha nunisarang chikich mek tunau turau asaram, nuka
aintsjai mai aishmangtak natsanpiaku aa tichamnawaitrume. Antsu chikich aints
nuna turunawartas wakeruninawai. Tura timiá tunaawaitai tayatrumek, atumsha nu
nu tunauka timiá pasé asamtai, ni tunauk turau asaram: Wisha tunaawaitjai
namangkencha pasemamtikrar wait timinuitrume.ॹi 2ॸTura asakrumin Yus nekas
wajaktinnasha juwinawai.ॹh chichaman tuke umiku asa, tunaun takau
28ॸTura Yusen nintimtan nakitinau ainaun wait wajaktiniun susatnuitai tusar
asaramtai, tunau nintimrarti tusa, tura iisha nekaji. 3ॸ¿Atumsha itiur nintimrume?
pasé aa nuna turuwarti tusa, Yus nu aints Tunau turin ainau pachisrum: Nuka
ainaun ajapa ukukmiayi. 29ॸTura asamtai tunaawaitai tayatrumek, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ
mash tunau aa nuna waring achat mash mek nu tunau turau asaram ¿wikia wait
pachitsuk turinawai. Pengker aa nuna wajakchatatjai tu nintimsarmek pujaram?
nakitin ainawai, tura pasé nintintin Atsa, tuuka pengké nintimrashtinuitrume.
ainawai, tura kichnau aa nuna wakerin 4ॸAtumka tunau arumning, Yus atumin
h॰1.27 (Lev. 20.13) i॰2.1 (Mat. 7.1; Luc. 6.37) j॰2.6 (Sal. 62.11-12; Eze. 33.20;
Mat. 16.27)
303 ѠΎ̲̲͑ॷ2
3
1-2ॸTura asamtai judío ainau ningki tinawai. Aints ainau wína pachitsar
nintimsar: ¿Iikia chikich ainau tsanurinak: “Tunau aa nu turakrumka
nangkakawaitji. Tura ii nuwapchirisha pengker aa nu wainkatatrume,” tu
tuke charinuitji tu nintiminatsuash? Tu nuikiartawai, atumin anangraminak
nintiminaunka aiktasan wakerajai. Yus tinawai. Tu tinu asar, ͑ľ˔ѸфՓɗѸ̲̲ڏ
nu nangkamtaik judío ainaun chikich kartin ainawai.
ainaun nangkamasang ni aarmaurin
akupkau asamtai, niisha chikich Aints ainautikia mash tunaawaitji
nungkanmaya ainaun nangkakau 9ॸTura asamtai ¿warintajik? ¿Judío
ainawai.ॹm 3ॸAntsu aints ainau Yuse ainauti chikich ainau nangkamasrik
chichamen nekasampita tutsuk, tura pengker ajik? Atsa, wi aarmaja nuna
umirtsuk pujuinau wainiat ¿Yus ni ataksha tajarme: Judío ainautisha mash
timiaurin umitsuk inaisatniukai? 4ॸAtsa, tunaarintin ainiaji. Tura judíochu
Yuska nunaka turashtinuitai. Aints ainau ɗ͑ӕѸȍ̲Ѹȍɗɗֆ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ͑фɗ͑ڏ
mash wait chichaman etserin ainaing, tin ainawai.
l॰2.28 (Gál. 6.14-15; Fil. 3.3; Col. 2.11-13) m॰3.1 (Sal. 147.19-20) n॰3.4 (Sal. 51.4)
305 ѠΎ̲̲͑ॷ3
aints ainaun wait wajaktiniun tin ainiaji. Tura asar Yus pujamunmaka
suwinak, tuke pasé awajin jeachminuitji. 24ॸAntsu Cristo Jesús iin
ainawai. wait anentramak pengker awajtamsatas
17 k͑ҡѸӕ͑ǣ˔͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗڏ ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗɗ̲ɗҡф̲˔ҡѸʮфӕҡф̲ڏ
sar kajernaitsuk pujutnaka kau asa: Yamaikia tunaachawa
nekainatsui. nunisrumek ainiarme turamji. Tura
18 ҽӕф˔ɗËȍ˔ɗѸȍ֤ӕѸ͑˔Ѹȍ̲ɗ͑ڏ asamtai ii tunaarisha iikia akiimiatsuk
tsui.” Tu aarmawaitai.ॹr pujayatrik, tunaachawa nunisrik pujaji.
19ॸͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ֤͑ӕѸ̲Ѹȍӕ̲ɗ˔ҡڏ 25-26ॸYaanchuikia Jesucristo taatsaing,
ram tusa, yaanchuik akupkau asamtai, Yus wári kajechu asa, aintsti tunaarintin
aints mash nu chichaman umikcharu arin wainiat, ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔ЙËȍɗѸËȍڏ
asar: ՠɗ˔ɗҡӕ͑ËȍՓɗҡʮɗҡɗËȍ̲͑ڏ miayi. Tura ii tunaarin sakturmartas ni
waitai. Antsu: Wikia tunaachawaitjai Uchirin maawarat tusa akupturmaku
tinaunka mash itatmamtikiatas nu asa, numi winangmanum ajintram
umiktin chichaman akupkau asamtai, numparmiayi. Tura asamtai Jesucristo
aints mash: ՠɗ˔ɗҡӕ͑Փɗҡʮɗҡɗфҡɗ͑ӕɗڏ nekasampita tinautinka ii tunaarin
tai. Iisha nuka nekaji. 20ॸTura asamtai Yus sakturmarmiaji. Tura asamtai aints
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑ɗɗҡӕ͑фɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ڏ ainautikia nu mash nekainau asar: Yuska
o॰3.12 (Sal. 14.1-3) p॰3.13 (Sal. 5.9) q॰3.14 (Sal. 10.7) r॰3.18 (Sal. 36.1)
s॰3.20 (Sal. 143.2; Gál. 2.16) t॰3.22 (Gál. 2.16)
ѠΎ̲̲͑ॷ3ٍॷ4 306
4
tunaarin sakarat tusa akupturmaku 1ॸYamaikia ii yaanchuik juuntri
asamtai, Jesús nekasampita tusar niinu Abraham nintimrarmi. ¿Yus
asar, yamaikia tunaachawa nunisrik k¡фȍ̲͑ЙËȍɗѸՓфӕ˔͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľڏ
pujustinuitji. Tura asamtai Yus nekas raitai timiayi? 2-3ॸYuse chichame
pengker asa, aints ainautin nunasha Abrahaman pachis tu aarmawaitai:
͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ҡѸ͑ɗԆËȍɗфɗ͑˔˔ӕЙҡӕфڏ “Abraham Yusen nekasampita timiayi.
makmiaji. Tura asamtai Yus Abrahaman pachis:
27-28ॸTura asamtai nu nekau asar, Yus Wina nekasampita turutu asamtai, ni
iin pachitmas: Pengkeraitme turamji taji. tunaarin sakturan tunaachawa nunisang
Antsu pengker aa nu takau akurningkia, pujaun jiiajai,” timiayi. Tu aarmau
nunaka turamtsuji. Antsu iikia Jesús asamtai, Abraham pengker aa nuna takau
nekasampita tinu asakrin, Jesús ii ayat, tuuka uwemrachmin ayayi. Antsu
tunaarin sakturmaru asamtai: Ameka tu uwemramin akungka, Abraham Yusen:
tunaachawa nunisketme turamji. Tura Pengke aintsuitjai timinuyayi. Antsu aints
asamtai iik nintimtumasar: Wikia kichkisha Yusen: Wikia pengke aintsuitjai
pengker aa nuna takau asamtai, Yus tichamnawaitai.ॹu
Փɞ͑˔ҡӕ͑ËȍՓɗҡ̲ľҡӕфӕҡӕɗҡɗËȍ̲ڏ 4ॸˇӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡ˔̲ӕфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ڏ
v॰4.8 (Sal. 32.1-2) w॰4.12 (Gén. 17.4-6, 10) x॰4.13 (Gén. 17.4-6;22.17-18; Gál. 3.29)
y॰4.14 (Gál. 3.18)
ѠΎ̲̲͑ॷ4ٍॷ5 308
5
aarmawaitai. Yus Abrahaman chicharak: 1ॸIi Apuri Jesucristo ii tunaarin
z॰4.16 (Gál. 3.7) a॰4.17 (Gén. 17.5) b॰4.18 (Gén. 15.5) c॰4.19 (Gén. 17.17)
309 ѠΎ̲̲͑ॷ5ٍॷ6
tunau wajasmiayi. Tura tunau wajasu tunaarin nekaawarat tusa, Yus Moisésan
asamtai, Yus Moisésan chichaman umirkatin chichaman aamtikramiayi.
akuptatsaing, aints ainau tuke mash Antsu tunau timiá yujaru asamtai, Yus
jakarmiayi. Aints ainau Adánjai metek aints ainautin pengker awajtamsatas ni
tunaanaka turuwarchayat, mash tunau Uchirin akupturmaku asamtai, Yuska
asar tura jata nepetkamu asar, Adán iincha timiá anenmaji tusar nekaatnuitji.
jakamia nunisarang jakarmiayi. 21ॸTura asamtai aints mash tunaarintin
Antsu Jesucristo aints wajas, tunau asar tuke mash jakarmiayi. Tura wainiat
ainaun untsurin uwemtikratas jakau asa, ii Apuri Jesucristo wait anentramak ii
aints ainautin pujut nangkankashtinun tunaarin sakturmaru asa: Yamaikia
sukartin ayayi. Yus ni Uchirin kichik tunaachawa nunisrumek pujarmin
akupturmaku asamtai, aints ainautin jiajrume tusa, Cristonu ainautinka
untsurin pengker awajtamsatas ni wait Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ѸҡѸЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑ڏ
anengkratairin nekamtikramamiaji. kashtinun suramji.
Adánka turamuri Cristo turamurijaingkia
nekas metekchawaitai.ॹe 16-17ॸKichik aints Cristo kakarmarijai tunau nepetkatnuitji
6
tunau wajasu asamtai, aints ainauti mash 1ॸTura asamtai ¿tunau pachisar iikia
g॰6.5 (Juan 11.25; Col. 2.12;3.1) h॰6.6 (Juan 8.34; Gál. 2.20; 2.Ped. 2.19)
i॰6.11 (Gál. 2.19-20; Col. 2.20) j॰6.13 (Fil. 3.10)
311 ѠΎ̲̲͑ॷ6ٍॷ7
7
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
Tunau iin pujurtamji tusar etserkamu
Yus ni aintsri ainautin umiktin
chichaman akupturmaku asamtai, aints 7ॸ¿Tura Moisésa chichamesha pachisar
iwiaaku pujakka tuke nu chichamnaka warintajik? ¿Nuka paseekai? Atsa, nuka
8
1ॸTura asamtai nunasha tajarme. Iikia Cristo akupa nuka aintsu nintin
Cristo Jesúsnau asakrin, ֤ӕѸֆ̲ɗڏ ЙӕʮӕфËȍ̲˔͑ӕɗ͑ҡѸ˔æфɗѸҡΎɗ͑ҡѸфɗ͑ڏ
kia iinka pengké mengkaatmakchatnuitji. chuitai.ॹn 10ॸAntsu Cristo atumjai
2ॸCristo Jesúsnau asakrin, Yuse Wakani pujamtaikia, atum tunaarintin asaram,
pujutan sukartin aa nuka iin angkan waitnasrum jakarmesha, Cristo atumi
awajtamsamiaji. Tura asa yamaikia ni tunaarin sakturmaru asamtai, atumi
kakarmarijai ii tunau wakerutinka wakaningkia tuke iwiaaku pujustinuitai.
nepeturmakmiaji. Tura asamtai Yus iinka: 11ॸTura Yus Cristo Jesúsan jakamunmaya
Tunau turau asaram, tuke jakatniunam inankin asamtai, Yuse Wakani atumi
wetaram turamtsuji. nintin pujurtamkurminkia, atumka
3ॸAints ainau mash tunaarintin asar, Yus jakarmin wainiat, Yus ni Wakanin
ӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ɗËȍ˔ɗѸȍӕ̲ɗф˔ڏ akupturmak, ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑ʮ˔̲ӕ͑ڏ
charmiayi. Tura asamtai Yus ni Uchiri maya inantamkitnuitrume.ॹo
iiya nunisang aints wajasti tusa, tura 12-13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
ukunam ataksha iwiarnarti tusa, aints mur najanataram tusa, iinka eatmaku
tunau wajakmiaunum pasemarat tusa asamtai, iikia Yus aneen asakrin, tuke
tsangkamkamiayi. Tura asamtai mash iincha pengker awajtamji. Tura asamtai
Yus najanamu ainau nungka iwiarnartin Yus wakera nuka mash pengkeraitai tusar
kintan nakainawai.ॹq 21ॸNu kintati mash nekaji. 29ॸTura asamtai Yus yaanchuik ¿ya
֤ӕѸ͑ʮ̲͑ӕɗ͑ӕ˔͑ӕ͑ǣ˔̲ľѸľ̲ӕڏ wína aintsur atatua? tusa mash nekau
nam waitnasar jingkiamua nunisarang asa: Wína aintsur atatrume timiayi. Tura
pujuinau asar, Yuse uchiri ainaujai metek Yus ni Uchirin Apu ata tusa, nuná eemak
angkan pujusartas nakainawai. 22ॸ֤̲ɗڏ jakamunmaya inankimiayi. Tura Cristonu
sha Yus mash najanamu ainauka nuwa ainautinka: Cristoa nunisrumek wína
jateema waitnawa nunisarang wait uchir ataram tinu asa, jakamunmaya
wajainawai. Iikia nuka nekaji. 23ॸAntsu inantamkitnuitji. 30ॸTura Yus nu
Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ʮ̲͑ӕɗ͑ӕ˔ľ˔Փɗҡ͑ɗ͑ڏ nangkamtaik: Wína uchir atinuitrume
tsui. Iisha nunisrik nukap waitnaji. Yuse tinu asa iin eatmakmiaji. Tura nekasrum
Wakani iin pujurtamu wainiatrik, tunaarinchawa nunisrumek ataram tusa,
yamaisha wait wajayatrik, Yus ii ii tunaarincha sakturmarmiaji. Tura wína
uchir asaram, tuke wijai nayaimpinam maya apu ainausha, tura nayaimpinam
pujusmintrum turammiaji. kakaram ainausha, yamai iruna nusha,
31ॸ¿Tura nu nekau asar warintajik? Yus tura ukunam atinua nusha, 39ॸtura yakí
iin yainmakrinka, عֆ˔ɗɗɗ͑Ëȍ͑ľЙľҡ̲ڏ iruna nusha, tura nungkanam nitak iruna
kataij? 32ॸYus ni Uchirin suritramtsuk nusha, tura Yus mash najanamu iruna
iincha mash uwemtikramratas jakat tusa nusha, waring achat mash Yuse
akupturmakmiaji. Tura asa ni Uchirijai ͑ľ͑ǣ˔фҡɗфɗ͑Йľ͑ǣ˔Ńʮӕфӕҡф̲˔ɗѸȍҡɗڏ
̲ľҡľ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ̲͑ѸȍѸӕф̲Ѹҡڏ nuitji. ¡Yus ni anengkratairin ii Apuri
nuitji. 33ॸ¿Yuse aintsri ainautinka yáki æфɗѸҡΎˇľѸәѸҡӕф̲ӕфɗʮɗЙ͑ɗ͑˔ҡӕфڏ
tunaawaitme turamtaij? Tu tinamtaisha masmiaji!
Yuska pachischatnuitai. Yus ii tunaarin
sakturmaru asa: Atumka pengkeraitrume Yus Israel ainaun:
turamji. 34ॸҽӕфعֆ˔ɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗ͑ڏ Wína aintsur ataram tusa eakmauri
9
cha jinum epenati turamtinuitai? Cristo 1ॸWi yamai titatja nuka nintimrataram.
uchin jimiaran jureatsaing, Yus Rebecan chichaak: “¿Warukakung Yus aints wait
chicharak: “Eemkauri ni yachiin ekerin wajaktinasha sua? Tura ¿Yus aints tu
umirkatnuitai,” timiayi. Tura asamtai pujusarti tusa wakeramtaikia itiurkatjik?”
ukunam Yuse chichamen etserin tu wina turutchanpiash. 20ॸ¿Atumka ya aints
aarmiayi. Yus chichaak: “Jacobon Ѹф̲ľ֤ӕѸËȍЙʮ˔фӕ̲Ѹȍɗ˔ҡɗ͑ӕɗڏ
aneemiajai. Antsu yachiin Esaún trume? ¿Atumka itiur nintimrume? Nuwe
aneechmiajai,” timiayi. Tu aarmau pining najanam, nuwen najaniun
asamtai, Rebeca uchin jureatsaing, nu chicharak: ¿Waruka aisha najatame
uchikia pengker aa nuna turachun tura timinkai? Atsa, nuka tichamnawaitai.
tunaunasha turachun wainiat, Yus ningki 21ॸNuwe najanin nuwen juki ningki
t॰9.7 (Gén. 21.12) u॰9.8 (Gén. 18.10) v॰9.11 (Gén. 25.23) w॰9.17 (Ex. 9.16)
x॰9.21 (Jer. 18.1-6)
317 ѠΎ̲̲͑ॷ9ٍॷ10
10
sha yaanchuik tu aamtikramiayi: 1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ
“Yus nekas kakaram aa nuka aints sha, tuke wína nintirjai wakerakun,
ɗ͑ӕҡɗ͑ʮӕ̲Ëȍɗ˔ѸȍӕՓľ̲ҡɗ˔ڏ wína wear ainau uwemrarat tusan Yusen
ramrachamtaikia, iikia Sodoma seatinajai. 2ॸTura wína wear nintimaurin
ֆ˔ҡ̲͑ҡӕфǾΎ̲Ύффֆ˔ҡڏ nekajai. ͮɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф֤ӕѸľ̲͑ɗҡфӕѸڏ
nam pujuarmia nunisrik rang umirkartas wakerinayat ¿itiur Yuse
mengkakatnuitji,” tu aarmiayi.ॹa wakeramurin najanamnawaitji? tusarka
nekainatsui. 3-5ॸMoiséscha tu aarmiayi:
Israel ainau Criston nekasampita “Aints Yus umirkatin chichaman umirak
tinauka uwemrartinuitai Yusen pengker awajsatas wakerakka, Yus
30ॸ¿Judíochu ainau pachisar warintajik? tímia nunaka mash nuwatsuk miatrusang
Judíochu ainau Yus pengker awajsatnun umirkatnuitai.” Tu aarmau wainiatrik, aints
y॰9.26 (Os. 1.10;2.23) z॰9.27 (Isa. 10.22-23) a॰9.29 (Gén. 19.24-28; Isa. 1.9)
b॰9.32 (Isa. 28.16) c॰9.32 (1.Ped. 2.6-8; Rom. 10.11)
ѠΎ̲̲͑ॷ10 318
d॰10.3 (Lev. 18.5) e॰10.8 (Deut. 30.12-14) f॰10.11 (Isa. 28.16; Rom. 9.33; 1.Ped. 2.6-8)
g॰10.13 (Joel 2.32) h॰10.15 (Isa. 52.7) i॰10.16 (Isa. 53.1) j॰10.18 (Sal. 19.4)
319 ѠΎ̲̲͑ॷ10ٍॷ11
ɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ˔ľʮЙф̲ӕ˔ӕф̲˔ڏ aarmawaitai:
makiaj? Atsa, ukurmakchamiaji. ¿Wikia “Nu aints ainauka katsuram nintintin
Israel aintschaukitaj? ¿Tura Abrahama asar, nintinchawa nunisarang pujusarti
wearinchukitaj? ¿Tura Benjamínka tusa Yus tsangkamkamiayi. Tura ni jiijai
wearinchukitaj?ॹm 2ॸYus yaanchuik Israela pengker wainminayat, Yus wakera
weari ainautin: Wína aintsur ainiarme, ͑ӕ͑˔͑ľ˔ËȍфҡɗҡӕѸҡѸ͑ǣ˔̲˔ڏ
tinu asa, ni aintsri ainautinka mash miayi. Tura Yus tímia nunaka antukcharti
k॰10.19 (Deut. 32.21) l॰10.21 (Isa. 65.1-2) m॰11.1 (Fil. 3.5) n॰11.3 (1.Rey. 19.10, 14)
o॰11.4 (1.Rey. 19.18)
ѠΎ̲̲͑ॷ11 320
tuke inaitsuk atumin ujaajrume. 14ॸTura Wina aintsur ataram turamtias, judío
nuna turakun, atum uwemrarume ainaun ajapa ukukmiayi, tu nintimsaram
nunisarang wína wear jumchiksha nuna pujakrumningkia, wikia tajarme:
nekaawar uwemrarti tusan wakerajai. 20-21ॸWína wear ainausha Yus tímia
15ॸTura asamtai Yus wína wear ainaun nunaka nekasampita tichau asaramtai,
ajapa ukukiat, mash nungkanmaya Yus niin ajapa ukukmiayi. Antsu atumin:
ainaun wait anentak: Wína aintsur Wína aintsur ataram, titaska wína wear
ataram tinu asa, Yus wína wear ainaun ainaun ajapangka ukukchamiayi. Antsu
atum Yus tímia nunaka nekasampita tinu ruamiayi. Nu chichamka nuwaitai: “Wína
asaram, Yuse aintsri wajasurme. Wína wear ainau jumchik Criston umirkaru
wear ainau Yuse aintsri ainayat, Yus pujuinaing, chikich ainau katsuram
tímia nunaka umirkacharu asaramtai, nintintin asar, æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑˔ɗҡɗ͑ڏ
Yuska niin ajapa ukukmiayi. Tura wai.” Tura judíochu ainautiram: Cristo
asamtai atumsha Cristo umirat umirkuram pujakrumningkia, wína wear
inaisakrumningkia, atumnasha ajaprama ainausha katsuram nintimtain inaisar
ukurmaktinuitrume. Tura asamtai wikia Criston umirkartinuitai. 26ॸTura asamtai
nu aints ainaun nangkamasnak timiá Yuse chichamesha tu aarmawaitai:
pengkeraitjai, tuuka nintimsairap. Antsu ٘ґɗΔ͑ֆ˔ҡ̲͑ֆҡӕ̲ɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ڏ
wainkataram. 22ॸҽӕфѸф̲ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹڏ ramratin taamtai, Jacobo weari
ram pujustaram: Yus aints ainaun mash ainautirmi tunaarin mash
aneayat, ni umirkacharu ainaunka wait japitramratnuitrume.”ॹr
wajaktiniun susatnuitai. Tura atumka Yus Tu aarmau asamtai Yus Israel ainautin
umirkuram pujakrumningkia, atumin mash tunaanumia uwemtikramratnuitji.
wait anentramak ajapramangka 27ॸNuniasha tu aarmawaitai:
ainau wína pengker awajtusarmi tusa ni wakera nunisang iin suramsau asamtai
Yuska najanamiayi. Tura asamtai iisha takat takakmastinuitji. Tura asakrin:
tuke inaitsuk Yus pengker awajsarmi Wína chichamur etserkata turamataikia,
tajarme. Nekasaintai.ॹu Yus nekasampita tinu asar, ni wakera
nunisrik ni chichamengka etserkatnuitji.
¿Yus itiur miatrusrisha umirkatnuitji? 7ॸTura Yus: Wína umirtuku ainau tuke
12
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ yaingtaram turamataikia, ni wakera
sha, Yus atumin miatrusang wait nunisrik chikich ainau yaingtinuitji. Tura
anentramrau asamtai nunaka tajarme: Yus chikich ainau: Wína chichamur
Atumka Yusnau asaram, tura atumek nuiniartaram turamataikia, ni wakera
wakerau asaram, ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡڏ nunisrik ni chichamesha nuiniartinuitji.
ram. Iwiaaku pujakrum, wína namangkur 8ॸTura: Chikich ainau wína miatrusarang
t॰11.34 (1.Cor. 2.16) u॰11.36 (Efes. 4.6; Col. 1.16) v॰12.5 (1.Cor. 12.12)
w॰12.8 (1.Cor. 12.4-11)
323 ѠΎ̲̲͑ॷ12ٍॷ13
ram. Turaram pasé aa nuka nakitakrum, atumka yapaijtsuk, antsu Yus ningki wait
pengker aa nuke turataram. 10ॸTura wait wajaktiniun susati tusaram inaisataram.
anengkratin asaram, Cristonu ainau Yuse chichame tu aarmawaitai. Yus
aneen ataram. Tura wikia mianchawaitjai chichaak: “Tunau ainaun yapaijkiatnunka
ҡӕѸф̲Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸҡڏ wiitjai. Wiki wait wajaktinnaka
ram. sukartinuitjai,” tawai.ॹz
11ॸIi Apuri Cristo pengker awajsatasrum, 20ॸYuse chichame tu aarmau asamtai,
13
13ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕֆӕӕ̲ɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕڏ 1ॸNunasha tajarme: Apu ainau
sha yaingtaram. Tura aints iraak aints ainaun inararti tusa, Yus
taamtaisha yurataram, tura wini kanurta pujsamu ainawai. Tura Yus wakerau
titaram.ॹx asamtai aints ainaun ínainawai. Tura
14ॸAtumin pasé awajtaminamtaisha Ѹ̲ҡɗҡӕ̲˔Йӕɗ͑ӕ̲Ѹȍӕ̲ɗф˔ҡڏ
yapaijtsuk: Yus wait wajaktiniun susati nuitrume. 2ॸTura Yus apu ainaun: Aints
tutsuk, antsu Yus yainmakti titaram.ॹy ainaun inararti tusa pujsamu asaramtai,
15ॸCristonu ainau warainamtaikia, aints apun umirtsuk puja nuka Yusnasha
atumsha nunisrumek warastaram. Tura umirtsuk pujawai. ҽӕфѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗڏ
wake mesekar juutu pujuinamtaisha, nasha jukitnuitai. 3ॸTura pengker aa nuna
atumsha nunisrumek wake mesekrum turinauka apu ainaun shamkarchatnuitai.
juutiaram. Antsu pasé aa nuna turinauka apu ainaun
16ॸChikich aints ainaujai pengker shamkartinuitai. Apu ainaun shamtsuk
nintimtunisrum pujustaram. Tura wikia pujustasrum wakerakrumka, pengker aa
miajuitjai, tuuka nintimtsuk asataram. nu turataram. Turakrumin apu atumin
Antsu wikia mianchawaitjai titaram. pengker nintimturmastinuitrume. 4ॸYus
Tura atumek: Wikia mash nekajai, tuuka apu ainaun nangkamniaka pujsachmiayi,
nintimtumasairap. antsu aints ainaun yaingkiarmi tusa, tura
17ॸkɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ͑ЙѸŃՓʮҡ̲ɗ̲͑ҡɗڏ pasé takau ainaun wait wajaktiniun
sha: Wisha yapaijkiataj tuuka susarmi tusa, Yus apu ainaunka
nintimsairap. Antsu mash metek ainiaji pujsamiayi. Tura asamtai pasé
tusaram pengker aa nu turataram. turakrumka, apu ainau nekasrum
18ॸChikich ainaujai kajernaitsuk pengker shamkatnuitrume. 5ॸTura Cristonu
nintimtunisrum: Angkan pujusmi tusaram asaram, Йӕɗ͑ӕѸȍҡӕ˔ľӕ̲ɗф˔ҡ͑ӕɗڏ
wakerin ataram. 19ॸWína aneetir trume. Tura wait wajaktin juki tusaram,
ainautiram, atumin kajertaminamtaisha tura nuna nangkamasrik pengker
x॰12.13 (Hebr. 13.2; 1.Ped. 4.9) y॰12.14 (Mat. 5.44; Luc. 6.28-29) z॰12.19 (Deut. 32.35)
a॰12.20 (Prov. 25.21-22)
ѠΎ̲̲͑ॷ13ٍॷ14 324
nintimsar pujusmi tusaram, apu ainausha asamtai, tunau ainau teenam pasé turina
tuke umirkatnuitrume. 6ॸTura asakrumin nuka inaisarmi. Tura paaniunam
Yus: Aints ainau pengker pujusarti tusa, pujuinawa nunisrik paan nintimsar tunau
apu ainaun akupkau asamtai, apu ainau nepetkaru armi. 13ॸTura asar paaniunam
Yuse inatiri asar, ni aintsri ainaun pujuinawa nunisrik pengker nintimsar
akikiartas atumnian kuikiancha pujusarmi. Tura nampetcha nampetsuk,
juwinawai. tura jampetcha jampetsuk, tura
7ॸApu ainau ni takatrin takasarti tusar, tsanirmatcha tsanirmatsuk, ҡӕфʮɗֆ͑ɗҡڏ
ni aintsrin akupinak: Apu akiktaram cha jiyaanitsuk, tura suwirpiaku jiinitsuk
tinamtaikia nakiarairap. Tura apu atumin asarmi. 14ॸTura atumka ii Apuri
mash takakmastaram tinamtaisha, Jesucristonu asaram, ni kakarmarijai
nakimtsuk nu takatka takakmastaram. ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф͑ӕ˔͑ľЙľҡ˔ڏ
Juun apu chikich ainauncha: Apu ata ram, Cristo wakera nunisrumek
tusa inaikiamu asamtai, pajakrum aitsuk pujustaram.ॹd
umirkataram. Tura apu ainau Yus
inaikiamu asaramtai, Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡڏ Cristonu ainau pachisrum
ram.ॹb pasé chichakairap
14
8ॸAtumka tumash akurmeka, atumi 1ॸAints Cristonu ainiayat mianchau
nintimratnuitji. 12ॸIi Apuri tatanak wajasu umirin chichaak: Nu kintati Yus maaketai
b॰13.7 (Luc. 20.25) c॰13.9 (Ex. 20.13; Lev. 19.18; Deut. 5.17) d॰13.14 (Efes. 6.11-17;
1.Tes. 5.8)
325 ѠΎ̲̲͑ॷ14
atum kajinmakiram tusan, atumin mash umisu asan, tura untsuri musach
nintimtikratasan nekasan paan aarmajai. atumin irastasan wakerau asan, 24ॸֆ̲ɗڏ
Yus wína chichamur etserkata tusa, kia Españanam wetasan wakerakun,
akuptuku asamtai nunaka aatjarme. atumniasha jiistasan wakerajrume. Tura
16ॸJesucristo judíochu ainamunam wína atumin jeanka, ʮӕ̲Ëȍɗ˔ҡӕ̲ʮɗՓфф͑ɗڏ
chichamur paan etserkata tusa akuptuku sarmi tusan wakerajrume. Nunia weta
asamtai, tura Yuse Wakani nintirun tusaram winaka yainkamnawaitrume.
engkemturau asamtai: Yus pengker 25-26ॸMacedonia nungkanmaya ainau tura
i॰15.10 (Deut. 32.43) j॰15.11 (Sal. 117.1) k॰15.12 (Isa. 11.10) l॰15.20 (Isa. 52.15)
m॰15.22 (Rom. 1.13)
ѠΎ̲̲͑ॷ15ٍॷ16 328
num Cristonu ainau yuuminak pujuinaun ainaun untsuri yain ayayi. Tura wisha nu
yaingkiartas kuik akuptuktai tinau yaktanam pujamtai, winasha yainuyayi.
asaramtai, yamaikia Cristonu ainau Tura asamtai Cristonu ainaun tuke
Jerusalénnum pujuinaun ni yuumamurin yaininawa nunisrumek ii Apuri naarijai ii
susartasan weajai.ॹn 27ॸNingki nintimsar umaji pengker yaingtaram, tura ni
kuikian akupkartas wakeriarmiayi. yuumamurisha mash susataram tajarme.
Jerusalénnumia Cristonu ainau yaanchuik 3ॸTura umaar Priscilan, tura aishrin
ram Yus nukap seatritaram tajarme. 31ॸTura Juniasnasha chichaman akuptinajai. Nuka
Yus seakrum: ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Փľ˔˔ڏ wína nangkatukar nuwá eemkar Criston
sha, Cristo umirkacharu ainamunam Yus umirin armiayi. Tura wijai tsaniasar
uwemtikrati tusaram seatritaram. Tura kársernum engkemawarmiayi. Tura Cristo
Jerusalénnumia Cristonu ainau yuuminak nuiniatiri ainaujai Cristo takatrin
pujuinausha kuikian pengker nintimsar miatrusarang takakmasarmiayi.
jukiarat tusaram Yus seataram. 32ॸNunia 8ॸTura Ampliatoncha chichaman
Yus wakeramtaikia, wisha atumin jean, akuptajai. Nuka ii Apuri Cristonu asa wína
atumjai iruntran warasan jumchik aneetiruitai. 9ॸTura Urbanoncha chichaman
ayamsatnuitjai. ͮӕЙËȍɗѸфӕ̲֤ӕѸѸľҡфɗҡڏ akuptajai. Nuka wijai Cristo takatrin
ram. 33ॸYus angkan pengker pujustinasha takakminuyayi. ҽӕфՓɞ͑͑ľľҡɗфƄѸҡнӕɗѸڏ
sukartin aa nuka atumjai mash pujusti nasha chichaman akuptajai. 10ॸTura
tajarme. Nuke ati. Apelesnasha chichaman akuptajai. Nuka
Criston miatrusang umirkawaitai. Tura
Pablo aints ainaun Aristóbulo jeen pujuinauncha chichaman
chichaman akuptukmauri akuptinajai. 11ॸTura wína wearun Herodió
16
1-2ॸJu papin aaran umisan, ii nan chichaman akuptajai. Tura Cristo
umaji Febe naartinun atumin umirin Narciso naartinu jeen pujuinauncha
akuptajrume. Juka Cencrea yaktanmaya chichaman akuptinajai. 12ॸTura umaarun
n॰15.25 (1.Cor. 16.1-4; 2.Cor. 8.1-5) o॰15.27 (1.Cor. 9.11) p॰16.3 (Hech. 18.2-3)
329 ѠΎ̲̲͑ॷ16
ni umajincha, tura Olimpasnasha, tura marme. Wikia nuna jeen pujajai. Tura
Cristonu ainau nijai iruntrar pujuinauncha æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕ˔фڏ
mash chichaman akuptinajai. tas ni jeen tuke kauninawai. Tura ju
16ॸCristonu ainautiram, mash pengker yakta kuikiari wainusha, Erasto naartin,
nintimtunisrum aneenisrum: ¿Pengkerak tura ii yachi Cuarto atumnasha
pujaram? titaram. æфɗѸҡΎ͑ӕʮӕ͑ӕ͑ǣ˔ڏ chichaman akupturminawai.ॹr 24ॸIi Apuri
nam iruntrar pujuinauka mash atumin: Jesucristo atumnasha mash yainmakarti.
Pengker pujustaram tusar chichaman Nuke ati.
akupturminawai.
17-18ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑ڏ Inangnamu Yusen maaketai timiauri
cha, nunasha tajarme: Aints niish 25ॸYamaikia Yus maaketai tiarmi. Yus
nintimsar Cristonu ainaun anangkinak: wína miatrusrumek umirtuktaram tusa,
Kanakrum pujustaram tusar atumin pasé atumnasha kakamtikramratnuitrume.
awajtaminamtaisha, nu aints ainau ֤͑Ëȍӕɗ˔ɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ЙËȍɗѸӕՓľ̲фڏ
wainkataram. Ii atumin nuiniarmiaji tin chichaman aints ainau pengké
nunaka nuininatsui. Tura ii Apuri nekaachminun wainiat Yus wína
Jesucristoncha umirinatsui. Antsu ni nekamtikruau asamtai nu chichaman
wakeramurinak najaninawai. Tura etsernuitjai. 26ॸYus tuke iwiaaku puja
pengker chichainayat, papi nekachu nuka yaanchuik ni chichamen etserin
ainaun anangkinawai. Tura asamtai nu ainaun kichik kichik: Wína chichamur
aints ainau wainkaram, atumka nuwakai aatrurtaram tusa akupkamiayi. Tura
tusaram, tura kanakar pujusai tusaram, mash nungkanmaya ainau nu chichaman
nu aints ainaujai iruntrairap. 19ॸAntsu antukar nintimrar umirkarat tusa, Yus nu
atumka Cristo chichame tuke umirkau chichamnaka paan nekamtikiamiayi.
asakrumin, aints ainau nunasha mash 27ॸYus ningki mash nekau asa, ni
330
331 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ1
kakaichu ainaun: Wína uchir ataram tusa atumin chicharkachmiajrume, antsu Yuse
eakmiayi. 28ॸTura inati ainauncha, tura ˔˔ф̲фɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲æфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲ڏ
chikich ainau nakitin ainauncha, tura pita titaram tusan, wikia Yuse
mianchau ainauncha: Wína uchir ataram chichamenka ujayajrume. Yuse
tusa Yuska eakmiayi. Tura chikich aints chichamen ujaaknaka, junia nungkanam
nangkamiar: Wikia miajuitjai tinaunka nekamtaingkia nintimrataram tutsuk,
Yuska: Mianchawaitai tusa pachiatsui. antsu Yuse Wakani kakarmarijai Yuse
29ॸTura asamtai aints ningki nintimsar: chichamen atumniaka ujayajrume.
Wikia miajuitjai, tura pengkeraitjai
tinayat, Yusnaka tichamin ainawai. Yus tu awai tusa ni Wakani iin
30ॸAntsu atumka Yuse uchiri asaram, nekamtikramji
Cristo Jesúsnawaitrume. Tura Yus 6ॸYuse chichame umirin ainautikia Yuse
wakerau asamtai, Cristo Jesús Yuse nekamtairi etserji. Tura Cristonu ainau
nekamtairincha iin nekamtikramamiaji, nuna antukar: Nuka Yuse nekamtairintai
tura ii tunaurincha sakturmarmiaji, tura tinawai, ҡӕфɗɗ͑ľ˔̲ҡɗфɗʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ
pengké tunaarinchau ataram tusa iinka maya nekamtairinchu asa, junia apu
kakamtikramramiaji, tura ii tunaarincha nekamtairinchuitai. Junia apu aintsun
akiimiatramak uwemtikramramiaji. inau ainayat wári mengkakartin ainawai.
31ॸTura asamtai Yuse chichame tu 7ॸAntsu iikia chikich aints ainau nekashtai
2
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑ڏ nekawaruitkungka, ɗɗkЙӕфɗ͑ɗ˔˔ф̲фɗڏ
cha, wikia atumjai pujaknaka, Yuse jai mash najanamia nunaka numi
chichamen nekas aa nuna atumin winangmanumka maacharminuyayi.
ujaakun, junia ainau nekamtairijaingkia 9ॸTura Yuse chichame tu aarmawaitai:
3
ainau pengké nekaachminun wainiat, 1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
i॰2.9 (Isa. 64.4) j॰2.16 (Isa. 40.13; Rom. 11.34) k॰3.2 (Hebr. 5.12-14) l॰3.4 (1.Cor. 1.12)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ3 334
nuketji. Ii Apuri ii takatrin tu ati tusa, iin kaya juuntan wewe amij tusar jintinawai.
suramsamiaji nuke takakminuyaji. Tura Jesucristo nu kaya nunisang asa iin
iikia atumin Cristo chichame etserkau uwemtikramratnuka nuketai. 12ॸNunasha
asakrin, atumsha: Cristoka nekasampita tajarme: Jean jeamin ainau jean jeaminak
timiarume. 6ॸWikia arakan arakminua nekasar wári mamurchamnun jeamkartas
nunisnak nuná eemkan Cristo chichamen wakerinakka kurijai, tura kuikiajai, tura
etsernuyajai. Yumi jitachmatai aints árak kaya shiirmajai jean jeaminawai.
araamu kajingkai tusa, yumijai ukatua Nuniasha numijai, tura nukajai, tura
nunisang Apolos Yuse chichamen paatjai jean jeaminawai. Yuse takatrin
˔ʮɗ̲͑˔ɗфɗҡӕѸҡӕ̲͑ɗ˔͑ӕɗҡ̲фڏ ҡ˔˔̲ɗ͑ɗ͑ӕѸȍ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍЙľ͑ǣ˔ľф͑ڏ
miarume. Antsu arakan tsapamtiknua sha tura mianchaunasha takakmincha
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ڏ ainawai. 13ॸChikich chikich aintsu takatri
ramratnuka Yusketai. 7ॸAints arakan nekas pengkerashi tusa, Cristo nekaatas
ф˔Ѹȍ͑ɗ͑ǣ˔ɗ˔ɗҡѸЙ̲ҡɗ˔ɗËȍ̲ɗ͑ӕɗڏ taamtai, paan wainkartinuitai. Nu kinta
tai. Tura yumijai ukatua nuka arakan jeamtai, chikich chikich aintsu takatri
ningkikia tsamamtikrachminuitai. Antsu itiurak awa tusa Yuska jiistinuitai. 14ॸAints
arakan tsamamtiknua nuka Yusketai.ॹm Criston nintimias jea kaparchamniaun
8ॸAints arakan araawa nuka Yuse jeamua nunisang Yuse takatrin nekas
chichame nu nangkamtaik etserua pengker takau asamtai nuna takatringkia
nunisketai. Tura kitcha árak kajingkai mengkakashtinuitai. Tura ukunam
tusa, yumin ukatua nuka Yuse chichamen Yusnum jeamtai, nu aintsnaka Yus
ukunam nuiniawa nunisketai. Mai metek pengker awajsatnuitai. 15ॸTura aintsu jee
Yuse takatrin takakmasaru asar, ukunam numijai, tura nukajai, tura paatjai
Yusnum jearamtai, Yuska niin pengker jeamkamu nintimrarmi: Jijai keemamka
awajsartinuitai. 9ॸYus: Tu takakmastaram nu jeaka keawai. Turamtaikia nu aintsu
tinu asamtai, iikia ni takatringkia ni takatringkia mash mengkawai. Yuse
kakarmarijai takaaji. Tura Yus atumi umirin ainausha nunisarang Yuse takatrin
nintin takasu asamtai, atumka Yuse mianchau takau asaramtai, Jesucristo
ajaria nunisketrume. Tura Yuse jee taamtai, ni takatri mash jijai keemamua
jeamkamua nunisketrume. 10ॸTura Yus: nunisarang mengkakartinuitai. Tura nu
Wina chichamur tu etserkata tusa wína aintska mengkakashtinuitai, antsu jea
akuptuku asamtai, jea jeamin pengker keamtai, ̲ɗѸӕʮɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣӕՓľ̲фҡڏ
nekawa nunisnak wikia: Criston nuitai.
nekasampita titaram tusan, ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ڏ 16ॸNusha nintimrataram: Yuse Wakani
m॰3.7 (Hech. 18.4-8;24-28) n॰3.16 (1.Cor. 6.19; 2.Cor. 6.16; Efes. 2.22)
o॰3.17 (Rom. 8.11)
335 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ3ٍॷ4
nunasha, tura ukunam atinua nunasha Wikia Apolosan pachisan, tura wiki
Cristoka mash atumnau ati tusa nintimtumasan nunaka takun tajai tusan,
najanawaitai. 23ॸAtumsha Cristonuitrume. atumsha nuimiartaram tusan nunaka
Tura Cristosha Yusnawaitai. tajarme. Yuse chichame aarmawa nuna
nangkamasrumek etserkairap. Tura
Cristo inatiri ainau takatri chikich aints pachisrum: Nuka Yuse
pachis etserkamuri takatrin timiá pengker takaawai, tura
4
1ॸAtumka iin pachikratsaram: Nuka chikich aints pachisrum: Nuka Yuse
Cristo inatiri asar, tura Yus takatrin tenapka takaatsui tutsuk
akupkamu asar, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑ľ˔Ëȍڏ asataram. 7ॸ¿Yaachia atumin chikich aints
minun wainiat, Yuse chichamen iin ainaun nangkamasang timiá pengkeraitai
nekamtikraminaji, tu nintimratnuitrume. turamua? Nuka pengké nekaachminuitai.
2ॸTura asamtai aints ni inatirin: Jear ¿Yuse chichamen yaachia atumin
waitrukta tusa ukukmiau asa, nu aintska nekamtikramama? kҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔фڏ
ʮľľ͑ɗӕËȍɗËȍ̲ľ̲͑ɗҡфӕѸ͑ǣӕ̲ɗф˔ҡڏ mama nuka Yusketai. Tura atumin mash
ֆ̲ɗ˔ɗЙ͑ǣ̲͑ǣ˔фËȍՓ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ
¿Cristo umirin pasé takauka itiurkatnuita? mek arume.ॹt 8ॸTura asamtai ii ainautikia
5
1ॸAints atumin pujaun pachisar Pascua ƿesta inangkartai tusar, pang
chichainak: Aints Cristonu ayat ni pachimtai mash japin armiajina nunisrik
apari nuwarijai kanawai, tamaun Cristo jakamuri nintimsar, ii tunauri
antukmajai. Antsu Yusen nekachu mash inaisar, chicham nekas aa nu
ainausha nu tunaunaka pengké turinatsui. umirkar Pascua ƿesta inangkaru armi.ॹu
2ॸAntsu atumka nu aintsu turamuri 9ॸYaanchuikia atumin papin aatkun,
6
tunaari mash inaisaram ukukrum, 1ॸkҡӕ̲˔æфɗѸҡΎ͑ӕֆҡфӕ̲˔ʮľф͑ɗڏ
7
1ॸAtum wína papi aatrakrum: Nuwa ninumkarti. Nusha pengkeraitai. Antsu
nuwatkatin chicham pachisrum natsa nuwan tuke wakerayat nuwatsuk
inintsamarume. Nuna pachisan yamaikia pujakka nuka napchawaitai.
titatjarme: Aints nuwan nakitak 10ॸAntsu aishrintin ainauka aishrinka
ruau asamtai, wi taja nuka atumsha ram tusanka nunaka tatsujrume. Antsu
nekasaintai titinuitrume. 26ॸTura yamaikia atumin yaingtasan nekas pengker aa nu
wait wajaktin nukap au asamtai, nuwa turataram tusan, tura ii Apuri Cristo
nuwatsuk aintsarik pujustin pengkeraitai, miatrusrumek nintimrataram tusan
tu nintimsan pujajai. 27ॸNuwartin nunaka tajarme.
akurmeka, nuwaram japawairap. Antsu 36ॸAntsu aints chichaak: Nawan
8
1ॸYatsur ainautiram, Cristo umirchau yuwakrincha Yuska nunaka pachiatsui.
ainau ni yusrin, Yuschau waininayat, Tura ii yutsuk pujakrisha Yuska
tangkurin susartas maawaramtai ¿nuna napchauka awajtsuji. Tura ii yutairi
namangke Cristonu ainauti yuwatnuashi? yuwakrisha Yuska pengkerka awajtsuji.
tu inintsamarume nuna pachisan 9ॸAntsu nuka nintimrataram: Atumka nuka
9
7ॸAntsu aints ainau mashkia nunaka 1ॸ¿Wikia
Cristo akupkamuchukitaj?
nekainatsui. Chikich ainau nangkamiar: ՠɗ˔ɗˇľѸәѸʮ˔̲ӕ̲͑ֆ͑͑ҡ˔ڏ
Yuschau waininayat nuka ii yusrintai nuncha wainkamiajai. Tura atumin Cristo
z॰8.6 (Rom. 11.36; Efes. 4.6; Col. 1.16) a॰8.13 (1.Cor. 10.28-29)
343 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9
tura ii Apuri Cristo yachí ainausha, tura juuk yutsukek pujusminui? Atsa,
Pedrosha ni nuwarijai wekajinawai. Tura pachitsuk yuwamnawaitai. Tura asamtai
Ѹ̲ҡɗՓɗѸȍՓ˔ľф˔͑˔ҡӕф̲͑ڏ iikia Yuse chichame nekas pengker aa nu
waitjai. atumka nintimtikramu asaram ii
6ॸ¿Atumka itiur nintimrume? Cristo yuumamurisha sukartusminuitrume.
˔ӕЙ˔̲ӕɗ͑ӕ͑ɗӕՓľʮľʮɗҡ˔˔̲ɗ͑ڏ ¿Nuka paseekai? 12ॸIikia nu nangkamtaik
chu wainiatrumek, atumka ni atumin Cristonam uwemratin chicham
yuumamurisha suarme. Antsu wisha etserkamiaji. Tura chikich ainau ukunam
Bernabéjai atumin Cristo chichamen atumin Cristo chichamen nuitamrarmia
etseriatrik, ɗɗ˔ҡ˔˔̲Ѹфɗɗֆӕӕ̲̲ӕڏ nuka atumi yutairincha, tura atumi
ringkia sumarmaji. ¿Nuka pengkerkai? kuikiarin juwiarmia nunisrik iisha
7ॸSuntar nintimrarmi: ¿Aints suntar jukimnawaitji.ॹe
naamkau ni yutairin akiimiawak? Atsa, Turayatrik iikia turachmiaji. Antsu
͑ҡѸӕѸӕ͑ҡфЙӕфɗ͑ɗֆӕҡɗфɗ͑˔˔ɗɗ̲ɗڏ chikich aints itiurchat nintimsar antutan
tui. ¿Tura ajartin ni ajarinian juuk nakitrarai tusar, ɗɗ˔ɗՓɗҡ͑Ѹфҡ˔˔̲ڏ
yutsukek puja? Atsa. ¿Tura uwijartin ni sar ii yuumamuringkia sumarminuyaji.
tangkurin tsakatmaruka nuna muntsurin 13ॸNintimrataram: Yus seatai juun jeanam
b॰9.1 (Hech. 9.3-6; 1.Cor. 15.8-10; Gál. 1.11-16) c॰9.9 (Deut. 25.4) d॰9.10 (1.Tim. 5.18)
e॰9.12 (Rom. 15.27)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9 344
pujuyarme, iin turammi tusar wakeraji. kairap tusa, Yus iincha nuitamratas
26ॸAintsainau nekapnainak ampuina nuka wakerutmaji.ॹk 7ॸTura Yuschau waininayat
nangkamiarka ampuinatsui. Antsu ni yusrin ningki najanawar: Juka ii
nekapnainak, chikich nepetkami tusar yusrintai tiarmia nunisrumka atumka
nekapnainawai. ՠɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑˔͑͑ǣ˔ڏ tiirap. Yuse chichamesha tu aarmawaitai:
miar nasenam kutsma kutsma wajaina “Nu aints ainau yutancha yuwar, tura
nunisnaka Cristonka umirtsujai. 27ॸAntsu umutnasha nukap umurar nunia wajakiar
tunau wajasai tusan, Փɞ͑Փ˔ľф̲ӕфڏ nakurusarmiayi,” tu aarmawaitai.ॹl 8ॸTura
naka najantsujai. Cristo chichamen asamtai nuwajai turunitsuk asarmi. Ii
etserin ayatnak, ni chichamen miatrusnak juuntri ainau yaanchuik nuwajai
umirtsuk wi jakamtaikia, Cristo wína turunawaru asar, kichik kintatik
chichartak: ՠɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфľҡѸľф͑ӕҡɗڏ veintitrés mil (23,000) aints jakarmiayi.ॹm
tum ¿waruka miatrusmek 9ॸTura ii juuntri chichainak: Wikia tunau
10
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фҡɗф̲ľڏ Turamtai napi esainam untsuri
sha, yamai taja nuka jakaarmiayi.ॹn 10ॸTura Yus pachisrum pasé
nintimrataram. Yaanchuik Moisés ii chichakairap. Yaanchuik ii juuntri ainau
juuntri ainaun Egipto nungkanmaya ֤ӕѸľ͑˔ʮľфɗ͑˔ЙѸŃËȍɗËȍѸфӕѸф̲ڏ
jiikim, ii juuntri ainau mash mukuntiujai tai, Yus sungkuran ni awemamurijai
wekaasarmiayi. Tura mash juun entsa akuptuk aints ainaun maamiayi.ॹo
japencha wekaasarmiayi.ॹg 2ॸIi juuntri 11ॸʊɗʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕҡӕфӕ̲͑ӕфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ڏ
g॰10.1 (Ex. 13.21-22;14.22-29) h॰10.3 (Ex. 16.35) i॰10.4 (Ex. 17.6; Núm. 20.11)
j॰10.5 (Núm. 14.29-30) k॰10.6 (Núm. 11.4) l॰10.7 (Ex. 32.6) m॰10.8 (Núm. 25.1-18)
n॰10.9 (Núm. 21.5-6) o॰10.10 (Núm. 16.41-49)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ10 346
tangku namangke Yus suamu yuwinau “Yus mash najanau asamtai, ɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
asar, Yusen nintimsar yuu armiayi. ringkia Yusnawaitai. Tura ju nungkanam
19-20ॸՠɗֆ̲ɗҡɗҡҡʮф̲ľ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡڏ aa nusha mash Yusnawaitai.”ॹt Tu aarmau
ram. ¿Tangku namangken aints ni yusrin asamtai, namang sumatinam tangku
suwina nuka warimpita? Nuka aya namangke sumaktasrum jearmeka,
tangku namangkentai. Antsu Yusen tenap ¿aintsu yusri susamuashi? tuuka
nintimtichu ainau nangkamiar: Juka ii nintimtsuk sumaktaram. Tura sumakrum
yusrintai tusar, ni yusrin ningki ¿juna yuwanka tunau wajaschatjash?
najanawariat, ni yutairincha maaketai tuuka nintimtsuk pachitsuk yuwataram.ॹu
tiartas suwinak ¿nekas Yusnak suwina? 27ॸCristo umirchau ainau: Wína jearun
yuwamin arumin, chikich ainau tunau umirnuitji. Tura Yus wakerau asamtai,
nintimrarai tusan nuka yuwairap nuwa ainau ni aishrinak umirin ainawai.
tajarme.ॹv 4ॸTura aishmang ni nuwarin inartin asa,
11
1ॸWikia Criston nemarkau nuwa aishrin pengker umirak pujakka,
asamtai, ҡӕ̲ѸȍՓɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ aishrin pengker awajsatnuitai. 8ॸYus
mek chikich ainau yayaakrum Cristo aintsun najanak aishmangnaka
nemarkataram tajarme.ॹw nuwanmayanka najanachmiayi, antsu
aishmangkun eemak najana, pajen kuitak
Nuwa ainau Yuse jeen tu nuwanka uku najanamiayi. 9ॸAishmang
pujusartinuitai timiauri ͑ӕՓ͑ӕ̲ɗф˔ҡҡӕѸ͑ǣ˔֤ӕѸ˔͑ʮ͑Ëȍڏ
2ॸYatsur ainautiram, Փɞ͑ҡӕ˔ľ˔ʮɗ̲͑ڏ miayi, antsu nuwa aishmangkun umirkat
trukchau asakrumin, tura wi atumin tusa najanamiayi.ॹx 10ॸTura asamtai nuwa
nuiniarmiajrume nuka miatrusrumek aishrin umirak pujakka, Yuse awemamuri
umirtuku asakrumin, wisha atumin ainau nuna wainkar: Nu nuwaka aishrin
pengker nintimtajrume. 3ॸTura chikich ӕ̲ɗфӕɗҡɗфҡҡӕѸфҡфËȍɗ͑͑ӕ˔ӕ̲˔ҡɗڏ
chichamnasha atumin nekamtikiatasan nuitai. 11ॸAntsu mai ii Apuri Cristonu asar,
wakerajrume. Anturtuktaram: Cristo ni ɗѸȍ̲͑ǣҡɗѸȍɗɗ˔ɗ˔ɗæфɗѸҡΎ˔ӕ̲ɗф˔Ѹȍڏ
Apaachiri Yusnak umirnuitai. Tura Cristo tinuitji. Tura nuwa ainausha ningkikia
umirin ainautikia mash ii Apuri Cristok Cristonka umirkachartinuitai. 12ॸNu
v॰10.29 (1.Cor. 8.7-13) w॰11.1 (1.Cor. 4.16; Fil. 3.17) x॰11.9 (Gén. 2.18-23)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ11 348
jurumaktias turawai. 30ॸTura asamtai nuna sukarta nuka kichik Yuse Wakani
atumjai iruntrar pujuinau untsuri kakaichu nuketai. 5ॸTura Cristonu ainauti takatri
ainawai, tura najaiminawai. Tura chikich untsuri irunu wainiat, kichkin kichkin ni
ainausha jakaru ainawai. 31-32ॸAntsu Yusen takatrin sukartinka kichik ii Apuri Cristo
ӕ̲ɗфËȍӕɗ͑ӕʮɗ̲ľҡľ˔ʮɗ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑ڏ nuketai. 6ॸTura Cristonu ainauti untsuri
num mengkakarai tusa, ii Apuri Cristo ni ayatrik, kichik kichik metekchau ni
nemarnutinka: Tunau inaisataram tusa, iin takatrin takakmasarti tusa, ɗɗ͑˔˔̲ҡɗ˔ڏ
wait wajaktiniun suramji. Tura asamtai ii ramratnuka kichik ii Apaachiri Yus
tunauri mash nintimrar: Wikia tunaawitjai, nuketai. 7ॸYus mash pengker yainiktaram
antsu wina tunaurunka mash inaisatjai tusa, Cristonu ainautinka kichik kichik ni
tinu asakrin, ֤ӕѸ˔ɗɗ͑˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ڏ Wakanin suramji. 8ॸTura asamtai Yuse
naka suramsashtinuitji.ॹz Wakani chikich ainautinka Yuse
33ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, chichamen nekas pengker etserkarat tusa
iruntai jeanam Yuse misari yuwatasrum nekamtikramji. Tura chikich ainauncha
irunkurmeka, mash kaunkarti tusaram Yuse chichamen pengker nuiniarat tusa
nakastaram. 34ॸAtumka wait wajaktin nintimtikramji. Tura nu aintsun ni
jurumakiram tusan nunasha tajarme. nekamtairin suwa nuka Yuse Wakanintai.
Antsu aints yaparakka, ͑ɗʮľľ͑ֆӕՓҡ͑ӕɗڏ 9ॸҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑Ëȍ͑ľ˔Ëȍڏ
12
1ॸYatsur ainautiram, ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ takat turatnun suawai. Tura kichnasha
sha, Yus ni aintsri ainautin: Wina ukunam atiniun pachis chichaman paan
takatur pengker takakmastaram tusa, ni etserkatnun suawai. Tura kichnasha Yuse
ՠ˔͑ɗѸӕ˔фҡӕѸ̲ӕфɗЙËȍɗѸфӕ̲͑ľ˔ҡڏ Wakani turamu nekamtikiatnuncha, tura
ram tusan ujaktatjarme. pasé wakantrintin nekamtikiatnuncha
2ॸAtumka yaanchuikia Cristo umirchau suawai. ҽӕф˔ɗËȍ͑Ѹȍ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍ̲ҡɗ˔ڏ
asaram, atumi yusri aints najanamu satnun suawai. Tura kichnasha niish
13
1ॸWikia junia aints ainau 8ॸNekas aneenitka tuke atinuitai. Ju
asamtai yamaikia ispi kusurujai paanchau rume. Yuse chichame paan etserkatin
wainmamji nunisrik jumchik nekaji. timiá pengkeraitai. Antsu niish niish
Antsu ukunam ii Apuri ii nintimaurin chichastinka chikich ainau antinachu
mash aa nuna nekau asa nu taamtaikia, asaramtai nuka mianchawaitai. Antsu
iisha nunisrik ii nekachmau aa nusha aints antukchamniaun chichaamtai,
mash paan nekaatnuitji.ॹe chikich aints: Tu taku tawai tusa, paan
13ॸTura asamtai kampatam tuke antukminun etsermataikia, Cristonu
amukashtin ainia nuka juwaitai: Yus ainau nu chichamnasha paan antukar
nekasampita tusar nintimtustin, tura nintimrartinuitai. 6ॸYatsur ainautiram,
ukunam atata nu nakastin, tura Yuscha umaarutirmesha nintimrataram. Wikia
tura aintcha aneakur pujustin. Antsu atumin iraakun chikich chichamjaingkia
anengkrataingkia mash ainia nuna antukchamniaun chichaamtaikia,
nangkamasang timiá pengkeraitai. ¿warintua tusaram, itiur nekaatrumek?
Antsu Yus wína nekamtikruamia nuna
Aints niish chichastinun pachis etserkamu paan etsermataikia, tura wi nekaja nuna
14
1ॸTura asamtai chikich ainaun paan etsermataikia, tura ukunam atata
nekasan aneetasan wakerajai, tu nuna pachisan wi etsermataikia, tura
nintimsaram pujustaram. Tura Yus ni chikich chichaman wi atumin nuiniakun
sukartusmauri surusti tusaram wakeruku pujamtaikia, mash paan antukrum Cristo
ataram. Takat timiá pengker aa nuka miatrusrumek umirkatnuitrume.
Yuse chichame etsernu takatrintai. 7ॸNangku umpuamu tura arawir
2ॸAntsu aints niish chichauka, chikich tuntuyamu nintimrarmi. Aints yumatayat
aints antukarti tusangka chichaatsui, nangkami nangkun umpuamtaikia,
antsu Yusjai chichaawai. Tura Yuse ͑ӕ͑Йɗӕ̲ЙӕՓҡӕѸф˔ɗ͑ľ˔Ëȍ̲ɗڏ
Wakani niin chichastinun sua nunaka nuitji. Tura yumatayat arawiran
chikich ainau antinachu asar: ¿Warintua? nangkami tuntuyamtaikia, nunaapi
tusarsha nekaachartin ainawai. 3ॸAntsu tuntuyawa tusarkia nekaachminuitji.
aints Yuse kakarmarijai Yuse chichamen 8ॸTura suntar ainau nintimrarmi: Suntar
nuna antuk ni tunaarin nintimias: Wisha tusaram, kichik kichik Yuse chichamen
tunaawitjai titinuitai. 25ॸTu tinu asamtai etserkiram jeekataram tajarme.
nu aintsu nintimaurin paan nekaatnuitai. 32-33ॸYuska pachim chichamnaka nakitawai.
15
etserkatasrum wakerakrumka, mash 1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ
g॰15.3 (Isa. 53.5-12) h॰15.4 (Sal. 16.8-10; Mat. 12.40; Hech. 2.24-32) i॰15.5 (Luc. 24.34)
j॰15.6 (Mat. 28.16-17; Juan 20.19) k॰15.8 (Hech. 9.3-6) l॰15. 9 (Hech. 8.3; Efes. 3.8)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ15 356
nuná eemak Criston nekas jakamunmaya aintsu pengker pujamurin wainkau asar,
inankimiayi. Tura asamtai Cristonu iisha Criston umirkarmi tusar entsanam
ainauti jakakrincha, iincha nunisang maiinawai. Jakaru ainau jakamunmaya
inantamkitnuitji. 21-22ॸNu nangkamtaik nantakchamniaun waininayatcha
Yus aints Adán naartinun najanamia nu ¿warukantsuk entsanmasha maiina?
tunau wajas jakau asamtai, mash 30ॸTura jakaru ainau jakamunmaya
tusa akupkamiayi. Tura mash ainia nuna tusaram aneartaram. “Aints pengker
ínayat, ͑ɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸ͑˔ɗ͑фËȍҡ͑ӕɗڏ pujayat, pasé ainaujai tsanias pujakka,
tai. Nuka paan nekaatnuitji.ॹn 28ॸTura nusha nunisang pasé pujustinuitai.” Tu
Cristo ni nemase ainaun mash nepetkau tinu ainia nuka nekasar tinawai.
asa, nuniangka ni Apaachirin: Yamaikia 34ॸAtumjai Yusen nekachu ainausha
amek Apu ata titinuitai. Tu tamau asa, pujuinawai. Tura asamtai atumsha
nuniangka Yuska mash ainia nuna yamaikia tupin nintimsataram. Tura
nangkamasang juun atinuitai. atumi tunauri inaisataram tusan
29ॸNusha nintimrataram: Cristo tajarme. Nunaka atumin natsaarat tusan
nemarin jakamtai, chikich aints nu tajarme.
tai, yaa ainau shiirmari metekchau nunasha tajarme. Aints junia namangjai
ainawai. tura junia numpajai Yus pujamunmaka
42ॸTura jakau ainausha nunisarang pujuschartinuitai. Tura junia namangka
yamaram namangjai nantakiartin kaurtin asamtai, ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑˔˔ӕфҡɗ͑ڏ
ainawai. Jakau namangke kaurtin aa nu numka jeachartinuitai. 51ॸYuska chikich
iwiarsam, nuniangka jakashtinnum ËȍɗËȍ̲ӕӕ˔̲ӕ͑ѸȍՓɞ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ڏ
nantaktinuitai. 43ॸJakau namangke ruau asamtai, yamaikia atumin
kawaarak mejeeni tusar tsuutakur iwiarji. nekamtikiatasan wakerajrume. k͑ҡӕ˔ҡڏ
Antsu jakamunmaya nantaakka shiiram ram: Cristo umirkautikia mashkia
nantaktinuitai. Ii namangke kakaichu aa jakashtinuitji. Antsu iinu namangkenka
nuka iwiarji. Antsu yamaram namang Yus mash yapajiatnuitai. 52ॸ֤ӕѸľՓľ̲ڏ
kakaram atinua nujai nantaktinuitji. muri pupunan pupuntramtai, aints
44ॸJakau namangke junia namang asamtai mitsum mitsum wajawa nunisang Yus ii
yawetsuk Yuse takatri takakmin ataram. nunisang ii Apuri takatrin takau asamtai,
Tura ii Apuri Cristonu asaram, ni pengker nintimias atumjai pujusti
takatringkia nangkamrumka takaatsrume. tusaram wainkataram. 11ॸAntsu Timoteo
Atumka nusha nekarme. pachisrum mianchawaitai tiirap. Antsu
pengker nintimias angkan waketkiti
Kuik irumratniun pachis etserkamuri tusaram akupturkataram. Nunia chikich
16
1ॸYamaikia kuik irumraram aints Cristo umirnujai tati tusan juni
chikich aints Cristonu ainau nakajai.ॹt
akuptuktaram tusan aatjarme. Wi 12ॸTura ii yachi Apolosan chikich ii
q॰15.52 (1.Tes. 4.15-17) r॰15.55 (Os. 13.14) s॰16.4 (Rom. 15.25-26; 2.Cor. 8.1-5,
9-15;9.1-15) t॰16.11 (1.Cor. 4.17)
359 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ16
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerau nintimtsuk, antsu iiya nunisrumek Yus
asamtai Jesucristo: Wina chichamur nintimsaram wait wajaktinuitrume. 7ॸTura
etserkata tusa eatkamiayi. Yuse aintsri asakrumin iikia atum nintimtusar: Iijai
Corintonam pujuinautirmin, nunia Acaya metek wait wajau asakrumin, Yuska iin
nungkanam pujuinautirmincha, wína Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ʮɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣҡӕ̲͑ڏ
ֆҡѸӕфҽɗ̲ΎҡľΎʮɗʮӕЙЙɗ͑ф͑˔ӕЙҡʮڏ sha pengker nintimtikramratatrume, tu
rume. 2ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri nintimsar iikia pujaji.
ˇľѸӕËфɗѸҡΎʮɗҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ڏ 8ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Asia
sarti, tura angkan pengker pujustinasha nungkanam timiá wait wajakmiaji nuna
suramsarti tajarme. atumin nekamtikiatasan wakerajrume.
Timiá wait wajamuka pengké atsuwapi tu
Pablo wait wajakmauri nintimsar, tura jakatatjiapi, tu nintimsar
3ॸYus ii Apuri Jesucristo Apaachiri aints pujuyaji. 9ॸAntsu aints maatasar achikmawa
ainautin wait anengkratin asa, tuke iin nunisrik: ͮľ˔ѸфɗЙɗʮ˔ҡҡʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲͑ӕڏ
pengker nintimtikramrau asamtai yaji. Tura timiá wait wajakur:
maaketai tiarmi. 4ॸIi wait wajakrinkia, Uwemrashtinuapitji, tu nintimsar pujarning
Yuska tuke iin pengker nintimtikramrau Yus: Wi jakaun inankitin asan, atumin
asamtai, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕѸȍՓɗҡՓʮɗ̲͑ڏ uwemtikratatjarme tusa iin nuitamramiaji.ॹa
taikia, Yus iin tuke pengker 10-11ॸAtumsha Yusnum yainkau
360
361 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ1ٍॷ2
pujuyaji. Tura junia aints ainau nintimina mau asa, tuke wijai pujustinuitrume tusa
nunisrikia pujuchmiaji, antsu Yus iin iincha nintimtikramramiaji.ॹb
pengker awajtamsau asa, iin nekas 23ॸTura asamtai wikia atumin nukap
2
pachisar warastinuitji. 1ॸTura wiki nintimtumasnak: Atumin
15ॸTura pengker nintimtuniaji, nuna ʮľ͑˔ҡ˔ѸȍՓ˔ľ̲ľѸľ̲ҡɗ˔ɗʮڏ
nekau asan, atum warasmi tusan, jimia rum tusan, wikia yamaikia atumniaka
irastasan wakerimiajai. 16ॸՠɗ˔ɗͅËľĀΎڏ jiischatatjirme timiajai.
nia nungkanam weakun jiirkuta 2ॸWi atumin jeamtai, wake mesekrum
tímia nunisrik etserji. 20ॸYus tímia nunaka takaun pachisan aatramiajrume. Nu tunau
mash Cristo miatrusang umikmiayi. Tura ҡ˔ӕ˔Փɗ͑˔ľ˔Փ˔ľ̲ľѸľ̲ҡɗ˔фӕ˔Ëȍڏ
mash umiku asamtai, iikia Yus maaketai miayi. Antsu atumsha mash jumchik wake
nuka timiá wake mesek pujau asa, kungkuaji nunaka jakamnau mejeaun
katsurman nintimsai tusaram, ͑ɗҡӕ͑фɗڏ nekapraminaji. Antsu uwemrartin
sha tsangkuraram nunia yaingtaram. ainauka tuke pujustinum wetin asar,
8ॸTura wait aneasrum, ataksha nu aints kungkurman nekapraminaji. ¿Tura
yamaikia aneau asaram: Aneajme tusaram yaachia ningki nintimsangsha nunasha
nekamtikiataram. 9ॸՠɗ͑ӕՓɗ˔ҡф̲ɗʮڏ turamnawaita? 17ॸChikich ainau untsuri
rume nunaka miatrusarang kuik jukitaij tusar, Yuse chichamenka
umirtukaraintash tusan nekaatasan yapajiasarang etserina nunisrikia iikia
aatramiajrume. 10ॸAtum chikich aintsu etsertsuji. Antsu Yus akupkamu asar, tura
tunaari tsangkurarume nunisnak wisha Cristo inatiri asar, Yus iincha jiirmaji
tsangkurajai. Nekas tsangkuramu tusar, pengker nintimsar Yuse chichame
amataikia, atumjai metek nintimsarmi anangmatsuk paan etserji.
tusan, nu aintsu tunaarin tsangkurajai.
Cristo nunasha nekawai tusan tajarme. Yamaram chicham najanamu
3
11ॸSatanás iincha nepetamkai tusar, nu 1ॸIikia nu tau asakrin, ¿atumsha
aints yamaikia tsangkuratnuitji. Satanás ataksha ningki nintimtumasar: Wikia
iincha itiur nepetamkatas wakerutmaji pengke aintsuitjai tumaminawai tuuk
nusha nekaji. nintimrum? Chikich aints turina nunisrik:
Ju aints nekasar Yuse chichame etserin
Pablo Troasnum napchau
ɗ͑ՓɗҡӕѸфعҡӕ̲ЙЙɗф̲ӕɗ͑˔ҡӕѸڏ
nintimias pujusmauri
tinkitaij? ¿Tura nu papi aatrurtaram tusar
12ॸWikia Troas yaktanam Cristonam iisha atum seatnukitaij? Atsa. 2ॸAtumka ii
uwemratin chichaman etserkatasan papiriya nunisketrume. Ii chichame
jeamtai, ii Apuri takatri nekas pengker antuku asaram, atumka ii nintin papi
takakmasminun wainkamiajai. 13ॸҽӕфֆڏ aarmawa nunisrumek pujarme. Tura
tun yatsur Titon wainkatatkaman asakrumin chikich aints ainau mash atum
tujinkan napchau nintimramiajai. Tura itiur pujarme tusar paan waitmakar,
Titon eaktasan Cristonu ainaun ukukin, ЙЙɗ͑ӕʮɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ľ˔Փфҡɗ͑ӕɗڏ
Macedonia nungkanam wemiajai.ॹc tai. 3ॸAtumka Cristo papin aar suramsawa
nunisketrume. Nuka papi aatijaisha
Cristojai tunau nepetkatnuitji timiauri aarchamu wainiat, Yus ni Wakanijai
14ॸTura Cristo Jesús tuke tunau nepetin aarmawaitai. Moisésan Yus kayanam
asa, iincha tuke kakamtikramji. Tura aamtikramia nuniska aarchamuitai. Antsu
asamtai ii nintin pujawapi tusar, ii tunía atumi nintin aarmawaitai. 4ॸYus iincha:
wekaaji nunisha ni kakarmarijai aints Wína chichamur etserkataram tusa
ainau ni chichamen nekamtikiawaitji. akuptamkau asamtai, iikia Cristonu asar
Tura asar Yuska maaketai taji.ॹd nuka timinuitji.
5ॸIi kakarmari atsau asamtai, iik 12ॸTura asamtai iikia tuke Yusnum
4
ËȍɗËȍ̲ľ͑ǣ˔ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑͑ǣ˔ڏ 1ॸYus iincha wait anentramrau asa,
masang timiá pengkeraitai. yamaram chicham etserkataram tusa
10ॸNintimrataram. Nu yamaram akuptamkau asamtai, iikia yawetsuk tuke
chichamka timiá pengker asa, yaanchuik etserji. 2ॸAntsu chikich ainau natsanpiaku
Yus Moisésan chichaman susamia nuna aa nuna úukar turina nuka iikia
nangkamasang Cristo chichamengka timiá inaisawaitji. Tura anangkartin ainau
pengkeraitai. 11ॸTura Moisés umirkatin turina nuka iikia turatsji. Tura Yuse
chicham ukunmaka inaisartinun wainiat chichamengka iikia pengké jumchiksha
pengker ayayi. Antsu Cristo chichame yapaijtsuji. Antsu Yuska iincha jiirmaji
tuke pujustinun sukartin aa nuka nuna tusar, ni chichame etserkursha, Yuse
nangkamasang timiá pengkeraitai. chichame aarmawa nunisrik etserji.
teen: Paantin ati, tímia nuka ii nintincha inankimiayi. Tura asa iincha nunisang
paantin ati tusa nintimtikramramiaji. inantamkitnuitji. Tura atumjai metek ni
Jesucristo timiá kakaram aa nuka iincha: pujamunam iincha juramkitnuitji tusar
Yuse kakarmari tu awai tusa, ͑ľ˔̲ҡɗ˔фڏ nekaji. 15ॸTura asar atum yaingtasar iisha
matas ii nintincha paan wait wajaji. Tura asakrin aints untsuri
nintimtikramramiaji.ॹh Yuse wait anengkratairi itiurak awa
tusar, nunaka nekaawar, Yusen pengker
¿Itiur Yus nintimsar pujustinuita? awajinak maaketai tiartinuitai.
7ॸIikakarmari atsau wainiat, Yus timiá 16ॸTura asamtai iikia napchau nintimtsuk
5
maawartas wakeriarmia nunisarang iincha 1 ॸYamaikia aintsti namangke
kia mash inaisar, pujut yamaram jukin Yuse takatri takau asar, atum chicharkur:
asar, yamaikia ii nintimauringkia nekas ֤ӕѸľ͑ľ͑ǣ˔фҡɗфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸɗڏ
yamarmaitai.ॹl ram tusar ujaijrume.
18ॸMash yamaram aa nunaka Yus
6
1-2ॸYaanchuik Yuse chichame etserin chichartaminamtaisha, iikia Cristo
Isaíasa aarmauri nintimrarmi. Nuka ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕѸфҡӕ͑ӕ˔͑ľЙľҡ͑ӕڏ
tu aarmawaitai: Yus chichaak: yaji. 8ॸChikich ainau iin pachitmasar:
“Uwemratin kinta jeau asamtai, ame Pengker aintsuitai turaminaji. Antsu
seatmiame nuna anturkamjame. chikich ainausha iincha pachitmasar
Yusnum uwemratin kinta jeau katsekraminaji. Tura chikich ainauka iin
asamtai, Փɗ˔ɗ̲ɗ͑Ëȍֆɗ͑ǣڏ pachitmasar pengker chichartaminaji.
majme,” timiayi. Antsu chikich ainausha iin pachitmasar
Tu aarmawa nunisang yamaikia Yusnum pasé chichartaminaji. Nekas aa nu
uwemratin kinta jeayi. Tura yamaikia chichaarin waininayat, iin pachitmasar
Yus seatin kinta jeayi. Tura asamtai iikia waitrinak: Nuka anangkartin ainawai
teejai metek aminkai? Atsa. Tura asamtai tatsujrume. Antsu yaanchuik timiaja
¿Cristo umirkauti itiurkarik Cristo nunaka ataksha tajarme: Wikia atumin
umirchau ainaujaisha tsaningtaij? aneau asan, jaaknasha atumjai jakatasan
15ॸ¿Cristo iwianchjai tsaning pujusminkai? wakerajai. Tura iwiaaku pujaknasha
Atsa, tsaningchamnawaitai. ¿Tura Cristo atumjai pujustasan wakerajai. 4ॸWikia
umirkau Cristo umirchaujai tsaningkiar atumin pachisan pengker nintimtusan
pengkerak pujusminui? Atsa. 16ॸ¿Tura pujurjarme. Tura yamaisha winaka
chikich ainau Yuschau waininayat, nuna pengker nintimtikruru asakrumin, wait
yusri jeen nekas ii Yusri jeejai metekkai? wajayatnak nintirka nukap waraawai.
Atsa, pengké metekchawaitai. Antsu iikia 5ॸTura Macedonianam jean, ̲͑͑ǣ˔фӕڏ
ii Yusri tuke iwiaaku puja nuna jeea sha pimpikin asamtai, angkan pujutsuk
nunisketji. Yus nuna pachis chichaak: tuke wait wajayajai. Aints ainau iijai
“Níjai tsaniasan pujustinuitjai. Tura maanikiartas wakerinau asaramtai, tura
nijai wekaasatnuitjai. Tura ni Cristo umirin ainau Cristo umirtan
Yusri atinuitjai. Turamtai nisha inaisarai tusan nintirsha kurarmayi.
6ॸWikia napchau nintimsan pujamtai, Yus miarume. Tura aints tunau wajasmia
napchau nintimsar pujuinauncha pengker nuna tunaarisha nakitramiarume, tura
nintimtikin asa, ɗɗֆËȍɞҽɗҡΎ͑˔ӕЙҡӕфڏ ֤ӕѸѸȍ̲˔фӕ̲͑ӕɗ͑ҡѸ˔˔ʮľф˔̲ɗڏ
kami. Tura asa winasha pengker rume. Nu turau asaram, nu aintsu
nintimtikrurmayi. 7ॸTuramtai Tito juni tunaaringkia pengké nakitaji tusaram
taa, ҡӕ̲Փɞ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸ̲ڏ ujatkamiarume. 12ॸYaanchuik wi papin
rume nuna ujatkayi, tura wína atumin akuptukmiajrume nuna: Nu
waitkatasrum nukap wakerutamun wína ɗ͑ҡѸ˔ҡӕ͑фɗ͑ɗ͑ɗѸҡɗҡӕѸ͑ҡф̲ɗʮڏ
ujatkau asamtai wikia warasmajai. Tura rume. Tura nuna apari wake mesekmia
aints tunau turamtai, atum napchau nuka ataksha pengker nintimrati tusan
nintimtichmakuram, tura atum wína aatramiajrume. k͑ҡѸӕ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹڏ
pengker nintimturmaun ujatkau asamtai, rumek Yus umirkau asaram, iincha
wikia nuna nangkamasnak nukap ͑ľ͑ǣ˔фҡфӕ̲ľҡӕѸ͑ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔фڏ
warasmajai. tasan aatramiajrume. 13ॸTura wi timiaja
8ॸTito wína ujatak: Ame Corintonam nusha mash umiku asakrumin, iisha
papi akupkamame nuna aujsar nukap pengker nintimsar pujaji.
wake mesekar pujuarmiayi tusa, ujatkau Tura Tito pengker nintimrati tusaram,
wainiatun, yamaikia napchau nintimtsuk atumsha mash pengker awajsau
pujajai. Yaanchuik nu papin atumin asakrumin, Titosha waraak nunasha
akuptukan, atumin nukap wake iincha ujatmaku asamtai, ͑ӕ͑͑͑ǣ˔ڏ
mesemtikiau asan, ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф̲ɗڏ masrik iisha nukap warasmaji. 14ॸWikia
jai. Turayatrum tukeka wake atumin ujakmiajrume nuka mash
mesekrumka pujuschamiarume, antsu nekasaintai. Tura wisha Titon atumin
ʮӕ̲Ëȍɗ˔фӕѸфӕ̲ҡ˔Ѹȍɗ͑͑ǣ˔ф̲ɗڏ pachisan: Nuka pengker aints ainawai,
rume. 9ॸAtum nukap wake meseku ҡɗ̲ɗʮфӕ̲ľ͑ӕ͑ѸȍҽɗҡΎѸȍ͑ľ˔ф̲̲ɗڏ
asakrumningkia, wikia waraatsjai. Antsu rume. Tura asakrumin iikia atumin
wake mesekrum atumi nintimauri pachisar Titon ujakmiaji nunaka:
yapajiau asakrumin, wikia nuna nekaan Nangkami tawai tutsuk, antsu nekasaintai
waraajai. Tura asaram Yus pengker Titosha timiayi. 15ॸTura iin jiyatmaktas
awajsamiarume. Tura asakrumin wikia winitramtsujiash tusaram shamayatrum,
nu papin akuptukmiajrume nujaingkia ni tímia nuka mash miatrusrumek
atumniaka paseeka awajsachmiajrume. umirkamiarume. Tura asakrumin Tito
10ॸYusen pengker awajsartas wake nuna nintimias nukap waraawai. 16ॸTura
mesekar pujuinauka ni tunaarin inaisaru asamtai wisha nunisnak atum nekas
asar uwemrartin ainawai. Tura asar pengker turamurmin nekau asan, pengker
napchau nintimtsuk pujuinawai. Antsu nintimsan waraajai.
junia nungkanmaya ainau ni tunaarin
inaitan nakitinau asar, wake mesekar Yusnau ati tusar kuik irumratniun
pujusar, nunia jakar tuke mengkakartin pachis timiauri
ainawai. 11ॸAtumsha nintimrataram. Yus
8
1ॸYatsur ainautiram, Cristonu ainau
9
1-2ॸAtumka Cristonu ainau kuik suramtanka tujintatsui. Tura asa chikich
akuptuktasrum wakerarme nuna aints nukap yaingtinun atumnasha nukap
nekau asan, ͑ӕ͑ЙËȍɗѸ͑˔ҡфËȍ̲ɗڏ suramsatnuitrume. 9ॸYuse chichame tu
nuitjarme. Atumsha kuik susatasrum aarmawaitai:
wakerau asakrumin, Փɗ˔ɗͅËľĀΎ͑ɗڏ “Aints yuuminak pujuinaun nukap
nam wekaakun atumin pachisan: Acaya susau asamtai, Yuska ni pengker
nungkanam pujuinau chikich musachti ҡӕф̲ӕфɗ͑˔Йľ͑ǣ˔Ń˔ʮɗ̲͑ڏ
kuik irumtan nangkamawar yamaisha tsui.”ॹp
10
1ॸAints ainau wína pachitsar pachitmas: Wiya nunisarang Cristonu
chichartinak: Pablosha iijai ainawai, tu nintimratnuitai. 8ॸTura Yus ni
pujakka mianchawapita, antsu arák pujus kakarmarin wína surusu asamtai: Wína
kartan akupturmak: Miajuitjai tusa, chichamur umirtuktaram takuncha
kakarman chichaayi turutinawai. Tu natsaarchatnuitjai. Atum mengkakat
turutinau wainiatnak, Cristo winaka tusangka, ֤ӕѸ˔Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔Ëȍڏ
pengker nintimtursau asamtai, tura wait miayi, antsu Yus miatrusrumek
anentruru asamtai, wikia Cristo nintimia umirkataram tit tusa, Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔ڏ
miayi. 9ॸTura asamtai atum shamruktaram ningki nekau asa: Wína takatruka
tusanka papinka akuptatsjarme. 10ॸAntsu pengker takakmame, titinuitai. Tura
wína pachitsar: Niisha papin aar asamtai aints ainau: ͅɗʮӕɗҡʮɗҡӕ̲̲ڏ
kakarman chichartamji. Antsu ni taa tsuk, antsu Yusnak: Juuntapita
mianchawaitai, ҡӕфѸ̲ҡɗ͑ɗËȍɗËȍڏ tiartinuitai.
muringkia pachischamnawaitai
turutinawai. 11ॸTurutinauka nunasha Pablo anangkartin ainaun
nekaawarti: Iikia arák pujayatur, papi pachis chichasmauri
11
aarar chicham akupaji nunisrik atumjai 1ॸ֤̲ɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ËȍӕËȍɗËȍɗڏ
sha, wisha nuna nangkamasketjai. Antsu ainau chikich chikich yaktanmasha itiur
͑ӕ͑˔ҡ˔ӕ͑Փӕфӕ͑ӕ͑ɗѸ͑˔ËȍɗËȍڏ pujuinawak? tusan kintajai metek
jai. Wikia nu aints ainaun nangkamasnak nintimnuyajai. 29ॸTura Cristo umirin
kakarman takakminuitjai. Tura nu aints kakainachmataisha, wisha nunisnak
ainaun nangkamasnak kársernum untsuri kakarchamin nekapniajai. Tura aints
engkeamuitjai. Tura nu aints ainaun ainau: Cristo nemarin tunau takasti tusar
nangkamasnak wikia awatramuitjai. Tura nintimtikinamtaisha, wisha natsaamakun
nu aints ainaun nangkamasnak untsuri tunau takamtikinaun kajerniajai. 30ॸWiki
jaachak wajakmiajai. 24ॸTura achirkar nintimsanak: Miajuitjai tumamtanka
judío ainau nuwap chapikmarmaujai awá nakitajai. Antsu wína pujutrun pachisan
awataka treinta y nueve (39) Փҡӕффڏ chichaaknaka, wi wait wajakmaurun
miayi. Tura ataksha achirkar, tura pachisan chichastatjai. 31ॸWi taja nuka
ataksha achirkar, cinco (5) achirkar nekasaintai. Yus nunasha nekawai. Ii
nunisarang awaturarmiayi. 25ॸNumijaisha Apuri Jesucristo Apaachiri asamtai, tuke
kampatam katsumrukarmiayi. Tura Yuska maaketai titinuitji. 32ॸWi Damasco
mantuwartas kayajai tukuriarmiayi. Tura yaktanam jeamtai, juun apu Aretas
kanujai wekaakun juun entsanam chikich apun: Nu yakta apuri ata tusa
kampatam ukanmiajai. Chikich kanu inaikiamu asa, ni suntari ainaun wína
ukanmatai, wikia kichik kinta kashisha, pachitsar: Nu aints achiktaram tama,
tura tsawaisha juun entsanam taunum yakta waitirin mash epeniar winaka
achimkan nanasmiajai.ॹt nakarkarmiayi. 33ॸTurutinamtai Cristonu
26ॸWikia jinta wekaa wekaaka nukap ainau winaka juun changkinnum
wait wajayajai. ҽӕфľ͑ҡѸ͑ӕʮ͑ǣ˔фӕ̲ڏ engketawar, ֆ˔ҡՓľ͑ӕ˔фɗ͑ǣ˔˔̲ӕڏ
tai, katingtatkaman wait wajayajai. Tura rinia naekjai nungka itararu asaramtai
jinta wekaaknasha, kasa ainau achirkar uwemramiajai.ॹu
mantuwarai tusan, tura wi weau
ainausha, tura judíochu ainausha wína Pablo karanma nunisang
achirkar mantuwarai tusan shamnuyajai. Criston wainkamuri
12
Tura yaktanam pujusan, wína achirkarai 1ॸWiki nintimsanak: Miajuitjai
tusan nintimnuyajai. ҽӕфɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕڏ tumamtanka nakitajai. Antsu
nam pujusan, pachim ainau yuruwai karanma nunisnak ii Apuri wantinkamun
tusan shamnuyajai. Tura juun entsanam pachisan yamaikia ujaktatjarme. 2ॸAints
ukani tusan shamnuyajai. Tura aints Cristo nemarin wi waintain Yus ni
nangkamiar: Iisha Cristonuitji tusar, pujamurin nayaimpinam iwiakmiayi.
nunaka etserkaip tusa suritkamiayi. 5ॸNu nunisnak chichaajai. Antsu atumsha wína
turunamun pachisan: Nekas pengkeraitai pachitsaram pengker chichartukmin
titinuitjai. Tura wiki nintimsanak: ayatrumek, atumka chichachu asakrumin
ͮľ˔Ѹ͑Йľ͑ǣ˔ľфɗҡʮɗҡӕ̲̲Ëȍ̲͑ڏ tu chichaajai. Wikia mianchau ayatnak,
waitjai. Antsu wína wait wajakmaurun chikich ainau nangkamiar: æфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔ڏ
timiá untsuri amia nuna pachisan muitji tinauka wína nangkatusarka
chichakminuitjai. 6ॸWikia chikich aintsun ainatsui. 12ॸWikia atumin jean, wait
͑͑ǣ˔̲˔ӕɗҡʮɗҡӕ̲̲ҡɗѸ͑Փ˔ľф˔ڏ wajasan Yuse takatrinka takakmin ayajai.
naka, wikia nunaka nangkamniaka Tura wainchatai takatnasha takauyajai.
tumamchainjai, ͑ҡѸӕ͑ľ˔Ѹ͑ҡӕ̲̲ɗ͑ڏ Tura Yuse kakarmarijai jau ainauncha
jai. Turayatun nunaka tatsujai. Atum wi tsuwayajai. Tura asamtai: Nekas Yus
turamur wainkaram, tura wi chichaamur akupkamuitai tusaram nekaramiarume.
antukrum, itiur pujawa tusaram paan 13ॸTura chikich yaktanam Cristo umirin
13
atumin akuptukmiaja nuka atumniaka 1ॸ֤͑Ëȍӕɗ˔ҡӕ̲ɗ͑ʮɗ̲ɗɗфѸ̲ɗڏ
Yuska winasha nekaruapi tusan, atumin kakaichu amiayi. Tura asamtai niincha
kakamtikratasan tu chicharjarme. 20ॸWi numi winangmanum maawarmiayi. Tura
atumin jeancha, pengker pujuinaun maawarmaitiat Yuse kakarmarijai jaka
wainkarchatjash tu nintimsan pujajai. nantakin asa tuke iwiaakuitai. ʊɗ̲͑͑ǣڏ
Tura atumsha wina waitkatasrum kesha kakaichutiatur Cristonu asar, tuke
wakerutarme nunisrumka winaka Yuse kakarmarijai atum yaingtasar pujaji.
waitkashtatrume, wi tu nintimsan pujajai. 5ॸAtumka anangmamawairam tusaram:
pachiatsji. 8ॸIikia Yuse chichame nekas aa ram. Tura Cristojai tuke kiakanirtaram.
nuka pengké yapajiachmin aji. Antsu ii Tura miatrusrik Cristo umirkarmi
turaji nuka nekas chicham pengker aa tusaram chicharnaikiataram. Tura kichik
nujai turaji. 9ॸTura asakrin iinka ninti nintimtunistaram. Tura pengker
pachitmasar: Kakaichu ainawai awajnaisaram pujustaram. ҽӕЙӕʮ˔фӕ̲ڏ
turaminau wainiatrik, atumka kakaram ningkia, Yus atumin anenmau asa, tura
wajakrumningkia iikia waraaji. Tura nekas angkan pengker nintimtikiartin
atum pachisar: Miatrusarang Yusen asa, ҡӕ̲͑ɗѸȍҡӕ˔ľЙӕʮӕфҡ̲Ѹҡڏ
umirkarat tusar Yuscha seaji. 10ॸTura asar trume. 12ॸPengker nintimtunisrum
atumin pasemamtikrarat tusangka, Yuska chicharnaikiataram. 13ॸJunia Cristonu
winaka akuptukchamiayi. Antsu atumin ɗ͑ӕ̲Ѹȍҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕфڏ
kakamtikrat tusa, ֤ӕѸ˔Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔ڏ minawai.
miayi. Tura asamtai wi atumin jeanka, 14ॸIi Apuri Jesucristo atumniasha tuke
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Aints ainau: Wína chichaman umirkunka uwemratatjapi
chichamur etserkata tusarka tarume. 8ॸAntsu wikia tajarme: Iikia
akuptukcharmiayi. Tura Yus chikich uwemratin chicham Cristo pachisrum
aintsun akatak: Pablo wína chichamrun etserkataram, Yus turamin wainiatur
etserin ati tusam inaikiata tusangka, yapajiar etserkurningkia, Yus iinka wait
wínaka akuptukchamiayi. Antsu ii wajaktiniun suramsatnuitji. Tura Yuse
Apaachiri Yus ni Uchiri Jesucriston awemamurisha Yusnum uwemratin
jakamunmaya inankimia nu: Wína chichaman ii etsermiaji nuna yapajiawar
chichamur etserin ata tusa akuptukmiayi. ľҡѸľфɗ͑˔˔͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗѸ̲̲ڏ
2ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓɗʮɗɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ͑ӕڏ kartin ainawai. 9ॸYaanchuik atumin
sha Galacia nungkanam Cristonu timiajrume nuna ataksha nunisnak
ainautirmin chichaman akupturminawai. tajarme. Aints atumin anangkramawartas
3ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai chikich uwemratin chicham iikia
wait anentraminak atumin pengker etserkachmiaji nuna etserinakka
awajtamsarti tusan, tura angkan pengker wiasmamkartin ainawai.
pujustinasha suramsarti tusan seatjarme. 10ॸWikia nuna takun, aints ainau wína
4ॸIi Apaachiri Yuska nuna wakerau asa, pengker nintimtursarat tusanka nunaka
junia nungkanmaya ainau tunau turamun tatsujai, antsu winaka Yus pengker
inaisarat tusa, iin uwemtikramratas ni nintimtursati tusan nunaka tajai. Antsu
Uchirin akupturmaku asamtai, Cristo ii aints ainaun pengker awajsatasnaka
tunaarin sakturmartas jarutramkamiaji.ॹa nunaka tatsujai. Antsu aints ainau wína
5ॸTura asamtai Yuska juuntapita tusar pengker awajtusarat tusan nuna takunka,
tuke maaketai tiarmi. Tu ati. Cristo inatiringkia achainjai.
378
379 Ǿ́ҡѸॷ1ٍॷ2
2
kun, miatrusnak wait wajaktiniun suyaja 1ॸNunia catorce (14) ̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔ڏ
i॰2.20 (Gál. 6.14; Fil. 1.21; Col. 2.20) j॰3.6 (Gén. 15.6; Rom. 4.3) k॰3.7 (Rom. 4.16)
l॰3.8 (Gén. 12.3)
Ǿ́ҡѸॷ3 382
pachis tu aarmawaitai: “Aints jakati pita turutin asam uwemratatme tinu asa,
tusar, ͑ӕ̲ɗ̲͑͑ľ̲͑ӕ͑ӕ˔˔ʮľф˔ڏ Moisés umirkatin chicham umirkamka
muitai,” tu aarmau asamtai, Cristo ii uwemratatme, Abrahamnaka tichamiayi.
tunaarin akiimiatramkatas numinam ʊɗ˔ɗ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸфՓ˔ľф˔фɗڏ
nenaawarmia nuka aints kajerkamuyayi.ॹo kia, Moisésa chichamenka umirkachu
14ॸYuska yaanchuik Abrahaman chicharak: ayatrik, Yus nekasampita takurkia
“Mash nungkanmaya ainau wína Abrahama nunisrik uwemramnawaitji.ॹq
nekasampita turutinauka, amijai metek 19ॸTura ¿Yus iincha waruka umiktin
m॰3.11 (Hab. 2.4) n॰3.12 (Lev. 18.5) o॰3.13 (Deut. 21.23) p॰3.16 (Gén. 12.7)
q॰3.18 (Rom. 4.14)
383 Ǿ́ҡѸॷ3ٍॷ4
4
yaanchuik Abrahaman tímia nunisrik 1ॸWi taja nuka nintimrataram.
5
chichaman Yus aamtikramiayi. Tura 1ॸCristoiin uwemtikramratas angkan
Ѹ̲ҡɗֆ̲ɗˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲Йӕʮӕɗ͑ӕڏ awajtamsamiaji. ҽӕфѸ̲ҡɗֆ̲ɗڏ
sha: Iikia uwemratasrikia Moisés kia angkan pujau asaram kakaram
ӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗф˔ҡ͑ӕɗҡʮɗ͑͑ǣ˔ڏ wajastaram. Tura uwemratasrumka
miar tinauka aintsu inatiria nunisarang ataksha Moisés umirkatin chicham
ainawai. 26ॸAntsu iikia yamaram umirkami tiirap.ॹy
Jerusalénnum, nayaimpinmaya akupkatin 2ॸAnturtuktaram. Wikia nekasan
v॰4.22 (Gén. 16.15;21.2) w॰4.27 (Sal. 113.9; Isa. 54.1) x॰4.30 (Gén. 21.9-10)
y॰5.1 (Juan 8.32-36)
Ǿ́ҡѸॷ5 386
z॰5.9 (1.Cor. 5.6) a॰5.13 (Lev. 19.18; Rom. 13.9-10) b॰5.17 (Rom. 7.15)
387 Ǿ́ҡѸॷ5ٍॷ6
6
1ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗ̲ɗЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡڏ
Cristo umirkausha aneachmau nuitji.
tunaunaka turatnuitai. Turamtaisha Yuse
Inangnamu chicham akupkamuri
Wakani piatkamu ainautiram, nu tunaun
turau wainkurmesha: ՠɗѸȍ̲ɗ͑Ëȍڏ 11ॸInangnamunam nekasan wína
waitjai tusaram, nu aints jaimiasrum uwejrujai aaran, warutam juunna aari
chicharkuram: Nu tunauka inaisata, tusaram wainkataram. 12ॸJudío aints
tusaram yaingtaram. Wisha tunau ainau Criston numi winangmanum
wajasai tusaram nuka turataram. maawaru asar, Cristonu ainautin pe
2ॸChikich ainau merman nanaakinawa kajertaminaji. Tura asaramtai aints
nunisarang wait wajainamtaikia, nu aints atumin chichartaminak: Cristonu
nekasrum yaingtaram. Tu pujakrumka ayatrumek, tuke atumi nuwapchiri
Cristo ni chichamen akupkamia nuka charuktaram turaminauka, judío ainaun
umirkatnuitrume. shaminau asar, kajertamkarai tusar
3ॸAints mianchau ayat nangkami: Wikia nunaka tinawai. 13ॸTura nu aints ainau
miajuitjai tauka ningki anangmamui. nuwapchirin charutkariat, Moisés
4ॸTura ¿ii turamuri itiurak awa? tusar iik umirkatin chichamnaka miatrusarka
nintimratnuitji. ʊɗҡӕф̲ӕфɗЙľ͑ǣ˔ľфɗҡڏ umirinatsui. Turayat atumi nuwapchirin
matikia, chikicha turamuri nintimtusrikia charutramkartas wakerutminawai. Tura
akupkamtai, ͑ӕ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ڏ
Chicham akupkamuri ratas jakamtai, wína aintsur wajasarti
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerutak tusa, ͑ɗ͑ǣ˔ɗՓ˔ľфӕҡ̲˔ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфڏ
Jesucristo chichame etserin ata, masmiaji. 6ॸYus nekas timiá pengker asa,
turutin asa wína akuptukmiayi. Cristonu ni aneetiri Uchirin iin akupturmaku asa,
ainautirmin Efesonam Cristo Jesús tuke Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ɗɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹڏ
umirkuram pujautirmin ju papin aatran miaji. Yus nuna turau asamtai, ni aintsri
akuptajrume.ॹa 2ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri ɗ͑ӕҡɗ˔ɗ̲Ѹȍɗɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹڏ
Jesucristojai atumin wait anentramak muri nintimsar: Yus juuntapita taji. 7ॸYus
pengker awajtamsarti. Tura angkan iincha nukap anenmau asa, ni Uchirin
pujustinnasha suramsarti. akupturmaku asamtai, ii tunaarin
akiimiatramkatas, Cristo jarutramak ni
Cristo aints ainautin pengker numpe numparmiayi. 8-9ॸYus iincha wait
awajtamsamuri anentramak pengker awajtamsau asa, ni
3ॸIi Apaachiri Yuska, ii Apuri Jesucristo nekamtairincha iincha suritramtsuk, ni
Apaachiri asamtai, iikia: Ameketme nintimaurincha yaanchuik aints ainau
juuntam tusar maaketai tiarmi. Iikia ͑ľ˔Ëȍ̲ɗ͑ӕ͑Փɗ͑ɗҡɗɗ͑Ëȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ڏ
Cristonu asakrin, Yus iincha timiá ramamiaji. Tura iin uwemtikramratas
pengker awajtamsamiaji. Tura ni Criston akupturmaku asamtai, yamaikia
Wakanin ii nintin engketramau asamtai, iisha nuka paan nekaatnuitji. 10ॸYus iin
iikia nayaimpinam pujuinawa nunisrik nekamtikramatas wakerimia nuka
pengker nintimsar angkan pujaji. 4ॸTura nuwaitai. Yus wi turatnuitjai tímia
asamtai Yus nu nangkamtaik nungkan nunaka mash umis, Cristo ataksha tatin
najantsuk nintimias: Wína Uchir Cristo kinta jeamtai, nayaimpinmaya
͑ӕ˔ЙфӕѸɗ͑ҡѸ͑ɗɗ͑ӕ̲ɗфɗ͑˔ЙӕʮӕѸфҡɗڏ ainauncha, tura nungkanmaya ainauncha
nua nuna tunaarin sakatramu asa, tura mash irur, wína Uchir Cristo nunaka tuke
aintstin timiá anenmau asa iincha inartinuitai tu nintimramiayi.
pachitmas: Nu aints ainauka nekasar 11ॸTura asamtai Cristonu ainautikia
389
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ1ٍॷ2 390
2
ramawarti tusan seatjarme. Tura Yus itiur 1ॸAtumka yaanchuikia tunaarintin
b॰1.13 (Luc. 24.49; Juan 14.26; 16.13-15; Hech. 1.4;2.33) c॰1.14 (1.Cor. 1.22)
d॰1.22 (Sal. 8.6) e॰1.23 (Col. 1.18) f॰2.2 (Col. 1.13)
391 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ2
3
1ॸWikiaCristo Jesúsa chichamen etserkata tusa ni kakarmarin surusmiayi.
judíochu ainautirmin etserkau Tura asamtai wi Cristo chichamen
asamtai, wína achirkar kársernum etserkun: Cristo ningki wakerutkau asa,
engketawarmiayi. 2ॸTura asamtai Yuska: Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ɗɗ͑Ëȍҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔ڏ
Wína chichamur etserkata tusa, ningki ramratnuitji tusan, nu chichamka kuikian
wakerutak akuptuku asa, tura atumin nangkamasang timiá pengker asamtai
wait anentramak pengker awajtamsatas etserjai.ॹl 9ॸYus mash najanamia nuna
wakerau asa, wina chichamur etserkata nintimias: Judíochu ainau mash wína
tusa nekamtikruamiayi. Atumka nuka aintsur artinuitai tusa, ningki mash
nekaamnawaitrume.ॹi 3ॸJu chichaman nekayat, nu nangkamtaik aints ainaun
yamaikia jumchik aarja junaka aints nunaka paanka nekamtikiachmiayi.
ainau yaanchuikia nekaacharmiayi. Antsu Antsu nu chichaman paan nekamtikiata
h॰2.22 (1.Cor. 3.16-17; 1.Ped. 2.4-5) i॰3.2 (Col. 1.25) j॰3.3 (Gál 1.12) k॰3.6 (Col. 1.26-27)
l॰3.7 (1.Cor. 15.9)
393 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ3ٍॷ4
uwemrarti tusa: Nukap arusan uchirun Yuska timiá kakaram asa, ͑ɗҡӕʮɗ͑˔̲ӕڏ
akupkatnuitjai, tu nintimrau asa, ni tímia ringkia pengké atsau asamtai, ni
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑˔ӕЙҡӕфڏ kakarmarijai iincha kakamtikramrau asa,
makmiaji. 12ॸTuramtai iikia Cristo ni kakarmari ii seaji nuna nangkamasang
nekasampita tinu asar, shamtsuk tura iincha suramsamnawaitji. Tura ii nintimji
natsaamtsuk angkan Yuska seamnawaitji. ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣɗɗ͑Ëȍ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ڏ
Tura Cristonu asar, Yus seakur: ramnawaitji. 21ॸTura Cristo Jesús iin
Nekasampi anturtamji titinuitji. 13ॸTura uwemtikramrau asamtai, Cristonu
asamtai wikia atumin Cristo chichamen ainautikia mash ninu asar, Yuska nekasar
etserkau asan, ՓɗҡՓʮ̲ӕф͑ľ˔˔фӕ̲ڏ tuke inaitsuk pengker awajsarmi. Tu ati.
sha: Napchau nintimtsuk asataram tusan
tajarme. Antsu wikia wait wajaing, Mash Yuse kakarmarijai
atumka warasmintrum tusan wakerajai. pengker nintimtunismi
4
1ॸWikia ii Apuri Cristo inatiri asamtai,
Cristo anengkratairi pachis etserkamuri
Փɞ͑Ëȍɗф˔ф˔фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡڏ
14ॸTura asamtai wikia tikishman ii Apuri warmiayi. Tura asan atumin akatkun,
Jesucristo Apaachirin seatjarme. 15ॸYus Yuska: Wína uchir ataram tusa, atumin
͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆɗ͑ӕ͑Ëȍҡӕф͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ eatmaku asamtai, atumsha Yuska umirin
maya ainauncha mash najanau asamtai, asaram, ͑ɗՓ˔ľф͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ЙӕʮӕѸҡڏ
iikia junia aints ainauti ii aparijai ram tusan nunasha tajarme. 2ॸAtumka:
chichaaji nunisrik Yuska seakur: Mianchawaitjai tusaram, jaimiasrum
“Apaachia,” titinuitji. 16ॸWisha atumin yaitasrum aujnain ataram. Tura pengker
pachisan tu seatjarme: Yus timiá pengker nintimtunisrum aneenin ataram.ॹm 3ॸTura
asa, tura timiá kakaram asa, ni Wakani Yuse Wakani atumi nintin engkemturmau
atumi nintin piatramkau asamtai, ni asamtai, atumka mash iruntraram metek
˔˔ф̲фɗʮɗҡӕ̲͑ɗѸȍ˔˔̲ҡɗ˔ф̲ڏ nintimsaram angkan pengker pujustaram.
rarti. 17ॸTura Cristo nekasampita tinu 4ॸYuse Wakaningkia kichkitai. Nuka ii
n॰4.8 (Sal 68.18) o॰4.13 (1.Cor. 12.28) p॰4.16 (Rom. 12.4-5; 1.Cor. 12.12)
395 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ4ٍॷ5
antuku asaram, Yus wakera nunisrumek uchiri asaram, Yus puja nunisrumek
tunaarinchau pujakrum, nekasrum pujustaram. 2ॸCristo ningki wakerak, iin
pengker aa nuke turatnuitrume. Tura uwemtikramratas jarutramkau asa, Yusen
asaram yamaikia yamaram nintimau pengker awajsamiayi. Tura asamtai Cristo
nuke nintimsaram pujustaram.ॹr iin anenma nunisrumek atumsha
25ॸTura atumka mash kichik namangkea aneenitaram. 3ॸAtumka Yusnau asaram,
tumau asaram, waitrutsuk nekas chicham tsanirmatnusha, tura pasé turatnusha,
aa nuke chichastaram.ॹs tura chikichnau aa nu wakeruktincha
26ॸKajernaikiaram tunau nintimsarmeka pachisrum chichaschatnuitrume. 4-5ॸAints
kanurairap. Antsu chikich ainaujaisha chikich nuwajai tsanirminauka, tura pasé
tsangkurnairaram angkan kanurtaram.ॹt turatnun wakerinauka, tura ninuchu aa
27ॸSatanás atumi nintin engkemturawai nuna tuke wakerin ainauka nayaimpinam
tusaram aneartaram.ॹu Yus ni Uchiri Cristojai aints ainautin
28ॸYaanchuik kasamin akurmesha, inatmartas puja nuna pujutirinka pengké
yamaikia Cristonu asaram kasamat pujuschamnawaitai. Atumsha nuka paan
inaisaram pengker takakmastaram. Tura nekarme. Ninuchu aa nuna wakerinauka
yuuminak pujuinau yuumamurin susami chikich aintsu yusrin tikishmatrar
tusaram, pengker takakmastaram.ॹv seainawa nunisarang ainawai. Tura
q॰4.18 (Rom. 1.21) r॰4.24 (Col. 3.9-10) s॰4.25 (Ex. 20.16; Lev. 19.11) t॰4.26 (Sal. 4.4;
Sant. 1.19-20) u॰4.27 (1.Ped. 5.8) v॰4.28 (Ex. 20.15)
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ5 396
ËȍɗËȍ̲͑ҡѸ͑Йɗ˔ӕ͑ӕ˔ËȍɗËȍ˔ɗڏ Й͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲фҡ͑ӕɗڏ
rap, tura nintinchawa nunisrumek trume.”ॹw
nangkamrumka chichakairap. Nu 15-16ॸTu aarmau asamtai: Itiur pujaji,
w॰5.14 (Rom. 13.11-13) x॰5.15 (Col. 4.5) y॰5.20 (Col. 3.16-17) z॰5.22 (Col. 3.18;
1.Ped. 3.1)
397 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ5ٍॷ6
6
jarutramkamiaji nunisrumek nuwentin 1ॸUchi ainautirmin tajarme: Ii Apuri
a॰5.25 (Col. 3.19; 1.Ped. 3.7) b॰5.26 (Tito 3.5) c॰5.31 (Gén. 2.24) d॰6.1 (Col. 3.20)
e॰6.2 (Ex. 20.12; Lev. 19.3; Deut. 5.16) f॰6.4 (Col. 3.21) g॰6.8 (Col. 3.22-25)
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ6 398
h॰6.9 (Col. 3.25;4.1) i॰6.17 (Rom. 13.12-14; 1.Tes. 5.8; Hebr. 4.12) j॰6.19 (Col. 4.2-4)
k॰6.22 (Col. 4.7-8)
Pablo Filiposnum Pujuinaun Papin
Akuptukmauri
1
1ॸWiitjaiPabloitjai. Yatsur Timoteojai uwemratin chicham nekas Yuse
ju papin atumin aatjarme. Iisha mai chichamentai tusan, tura nu chichamka
Cristo Jesúsa inatirinji. Jesucristonu waitchawapita tau asamtai, winasha wait
ainautirmin Filiposnum pujuinautirmin anentrak Yus yaintui. Atumsha winasha
mash atum aatkur pujaji. Tura Cristonu yaintu asakrumin, Yus wait anentramak
ainau wainin ainautirmincha, tura ni yain atumniasha mash yainmarme. 8ॸJesucristo
ainautirmincha aatkur pujaji.ॹa 2ॸIi atumin wait anentramak mash anenmau
Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai, asamtai, wisha nunisnak atumin
atumniasha pengker awajtamsarti, tura warutmak aneajrum nunasha Yuska
angkan pengker pujustinasha suramsarti. nekawai. 9ॸAtum aneenisrum pujarme
nuna nangkamasrumek aneenitaram
Maaketai timiauri tusan, ҡӕф֤ӕѸ͑ɗ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑ҡӕ̲͑ɗڏ
3ॸAtumka Yusnau asaram, tura wína sha suramsarat tusan Yusen seatjarme.
yainkau asakrumin, atumin nintimsan 10ॸTura Yusen tu seakun, nekas pengker aa
pujakun, wína Yusrunka maaketai tajai. nuna timiá pengkeraitai, tiarat tusan
4ॸTura atumin mash pachisan Yusrun Yusen seatjarme. Tura Cristo tatin kinta
seaknaka, nekasan warasan Yusen seajai. jeamtai, atum nekasrum tunaarinchau
5ॸNu nangkamtaik Cristonam uwemratin wajasmintrum tusan, ҡӕфՓɗҡՓʮ˔ɗڏ
chichaman wi etsermatai, atumka mash ram tusan Yusen seatjarme.
iruntraram wína yainkau asakrumin, tura 11ॸJesucristonu asaram, ni kakarmarijai
399
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ1 400
nekas Yuse chichamentai tinu asan, juni atumjai ataksha iruntran pujamtaikia
kársernum engkeamu pujajai. Tura atumsha: Cristo nekas juuntaitai tusaram,
asamtai chikich ainau nuna nekainau nukap warasmintrum tusan, wárikia
asar, tura Criston aneenau asar Cristo mantuachartatui tusan nekajai. Tura tu
chichamenka etserinawai. 17ॸAntsu nintimsan pujaknaka, wisha atumniaka
chikich ainauka pasé nintimtursar: Wína mash: Miatrusrumek Cristo umirkataram
anturtukarat tusar, wína pachitsar wait tusan kakamtikratnuitjarme. Tura
wajakti tu nintimtursar, Cristo atumniaka mash waramtiksatnuitjarme.
chichamenka niish etserinawai. 18ॸTinau 27ॸTura Cristonam uwemratin
2
1ॸæфɗѸҡΎҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ڏ “Ameketme Inakratnum,” tiar ni
ramrau asamtai, tura Yuse Wakani kЙËȍɗфɗ֤ӕѸ͑˔Փф̲ҡɗ˔Ѹфڏ
atumi nintin engkemturmau asamtai, tinuitai.
atum Cristo nintimsaram pujau asaram, Yus Jesucriston: Mash apu inau ata
tura chikich ainau wait anentakrum tusa,
pujau asaram, tura winasha anentau ni naarin chikich ainau naarin
asaram, 2ॸwina waramtikrustasrum mash nangkamasang
metek iruntraram aneenisrum pengker nekas pengker awajsamiayi.ॹf
nintimtunisrum pujustaram. 3ॸAntsu
Cristonu ainauka yaa tsantinawa
chikich ainau suwirpiakuka jiisairap.
nunisarang ainawai
Tura: Miajuitjai tuuka nintimtumasairap.
Antsu mianchawaitjai, tu nitimtumasrum 12-13ॸTura asamtai aneetir ainautiram,
c॰1.30 (Hech. 16.1-3) d॰2.6 (Juan 1.1-3) e॰2.8 (Mat. 26.39; Juan 10.18)
f॰2.9 (Hebr. 2.9;12.2)
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ2ٍॷ3 402
3
pachisrum ni pengker pujamuringkia 1ॸՠɗ͑ֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗфڏ
Yus juuntaitai taji. Tura Cristo Jesúsnau tunaaruncha japrutau asamtai, Yus
asar uwemratatjiapi tusar waraaji, antsu winaka tunaarinchawa nunisnak pujai
ɗɗ͑ӕՓЙËȍɗфɗËȍфӕ˔̲ӕѸфӕՓľ̲фڏ jiirui, tu nintimjai. 10ॸTura mash ainia
tatjiapi tatsuji.ॹh 4ॸChikich ainau nuna nangkamasang wakeramurka
nangkamiar: Wikia miatrusnak Moisésa juwaitai: Criston miatrusnak nekaatasan
ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ̲ɗф˔Փɗҡʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ̲ڏ wakerajai. Tura Yuse kakarmarijai
sar pujuinau wainiatnak, nu aints ainaun nantakmiaurincha nekaatasan wakerinjai.
nangkamasketjai timinuitjai. 5ॸWi Tura ni wait wajakmia nunisnak wait
akiinamur ocho (8) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲ڏ wajaktasan wakerinjai. Tura Cristo
tai, Moisés chichaman akupkamia jatancha shamtsuk jakamia nunisnak
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ӕՓЙËȍɗфӕ͑Ëȍфӕҡфӕ˔фڏ wisha jatancha wakerinjai. 11ॸTura asan
miayi. Wikia nekasan Israela weari asan, Cristo jaka nantakmia nunisnak wisha
Benjamínka wearinjai. Tura wína wear jakamunmaya nantaktasan wakerinjai.ॹk
ainausha tuke hebreo chichamen chichau
asaramtai wisha nunisnak nunasha Pablo tu pujajai timiauri
chichayajai. Tura fariseo aints asan, 12ॸAntsu Cristo wakeramurin miatrusnak
Moisésa aarmaurin tuke umirnuyajai.ॹi umirnuyajai tatsujai. Tura tunauruka
6ॸҽӕфՓɗ˔ɗͅΎɗѸŃѸф̲ӕфɗ̲͑ɗҡфӕѸڏ nekas atsawai tatsujai. Tura wainiat Cristo
nak umirkau asamtai, wína pachitsar: Jesús: Winar atatme tusa untsurkamiayi.
Moisésa aarmaurin umirchawaitai pengké Tura asamtai Cristo wakera nunaka tuke
turutcharminuitai. ҽӕфՓɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕڏ ɗ͑ɗҡѸӕ˔̲ɗҡфӕѸ͑˔ӕ̲ɗф˔ҡѸ͑Փ˔ľфڏ
masnak Yusen miatrusnak umirkataj jai. 13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
tusan, Cristonu ainaun kajerakun wait wisha Cristo pujumia nunisnak pujajai
wajaktiniun suyajai.ॹj tatsujrume. Antsu kichnasha tajarme: Wi
7ॸYaanchuikia tu nintimsan pujuu asan, turinuyaja nunaka yamaikia mash
nangkamin nintimnuyajai. Antsu kajinmaran, Cristoa nunisnak atasan
yamaikia Cristonu asan, wi yaanchuik wakeraja nunaka tuke nintimsan pujajai.
nukap nintimnuyaja nunaka yamaikia 14ॸWikia nekasnapi Cristo Jesúsjai
nekasampita tinu asamtai, tura Yus wína wi tu pujaja nu nekau asaram, wiya
h॰3.3 (Rom. 2.28-29; Gál. 6.14-15; Col. 2.11-13) i॰3.5 (Hech. 23.6;26.5; Rom. 11.1)
j॰3.6 (Hech. 8.1-3;9.1-2;22.4-5;26.9-11) k॰3.11 (Rom. 6.11-13)
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ3ٍॷ4 404
asamtai nu yamaram namangjai pengké maku asa, atumi ninti nekas angkan
jakashtinuitji. Tura ni tujinkamuringkia ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ͑ӕ͑ɗ͑ҡѸҡɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍڏ
atsau asamtai, Cristo waring achat mash min aa nuna atumniasha suramsatatrume.
aa nunaka ni kakarmarijai inartinuitai. Tura Cristo Jesúsnau asakrumin, Yus
atumin angkan awajtamsau asa, atumi
Ii Apuri nintimsaram tuke warastaram nintimaurincha tunau engkemtuwai tusa
4
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑ڏ atumin waitmaktatrume.
cha atumin aneau asan, atumniasha
Pengker aa nuke nintimsataram timiauri
jiistasan wakerajrume. Tura wi etsermaur
antuku asaram, Cristo miatrusrumek 8ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha,
l॰3.17 (1.Cor. 4.16;11.1) m॰4.4 (1.Tes. 5.16) n॰4.6 (Col. 4.2-6; 1.Tes. 5.17-18)
405 Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ4
o॰4.13 (1.Tim. 6.6-10; Hebr. 13.5) p॰4.16 (Hech. 17.1) q॰4.18 (2.Cor. 11.9)
Pablo Colosasnum Pujuinaun Papin
Akuptukmauri
1
1-2ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerau ËȍɗËȍ̲͑˔ҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ф̲ɗڏ
asa, Jesucristo chichame etserin ata rume. Nuka iiya nunisang Cristo
tusa wína akuptukmiayi. Cristo: inatirintai. Tura Criston miatrusang
Nekasrum tunaarinchau winar ataram umirkau asamtai, ҡӕ̲ɗ͑˔ӕЙҡӕ˔̲ɗʮڏ
tusa, atumin eatmaku asamtai, Cristonu rume.ॹa 8ॸTura nuka atumin pachitmas:
ainautirmin Colosasnum pujuinautirmin Yuse Wakani ni nintin pujurmau asar,
ii yachí Timoteojai ju papin aaran aneenisar pujuinawai tusa iincha
akuptajrume. Ii Apaachiri Yus atumin ujatmakmiaji.
Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ҡӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ڏ 9ॸTura nu chichamka antuku asar, nunia
sarti. Tura angkan pengker pujustinasha nangkamar tuke inaitsuk atum pachisar
suramsarti. Yus seakur pujaji. Tura ni wakeramurin
atumin nekamtikramawarat tusar, tura
Pablo Cristonu ainaun pachis nuna atumin mash nintimtikramrarat
Yusen seatmiauri tusar, atum pachisar Yus seaji. 10ॸAtumka
3-4ॸAtumka Cristo Jesúsnau asakrumin, Yusnau asaram, pengker aa nuka
tura Cristonu ainau mash aneau turataram tusar, tura Yuse wakeramuri
asakrumin, iisha atum pachisar chicham miatrusrumek nekaataram tusar, ii Apuri
antukar, Yus ii Apuri Jesucristo Apaachiri tuke umirkau asaram, atum tuke Yus
asamtai, atum pachisar seakur tuke pengker awajsamniuram tusar, atum
maaketai taji. 5ॸkҡӕ̲˔֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фڏ pachisar Yus seaji. 11ॸTura Yus ni
tin chicham nekas aa nu antuku asaram, kakarmarijai atumin kakamtikramrat
nayaimpinam pujustatjiapi tinu tusar, tura itiurkachmin pujayatrum,
asakrumin, iisha atum pachisar tuke napchau nintimtsuk jaimiasrum
maaketai taji. 6ॸYusnum uwemratin warasrum pujusmintrum tusar Yus seaji.
chichaman mash nungkanmaya ainau 12ॸTura ii Apaachiri Yus: Wína uchir
406
407 æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ1
Apaachiri Yus iin teenmaya jiirmakin asa: ayarme. Tura Yuse nemase arumning,
Wína aneetir Uchir pujamunam atumsha Cristo aints wajas: Wína Apaachirjai
ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ҡфӕ̲ҡӕѸ͑ǣ˔̲̲͑ҡɗ˔ф̲ڏ pujustasrum yamaikia tunaarinchawa
miaji. 14ॸYuse Uchiri jarutramak ii nunisrumek ataram tusa waitnas jakau
ҡӕ͑фɗ͑Ѹ˔ҡӕф̲фӕѸɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ڏ asa, atumi tunaarin sakturmarmiarume.
ramiaji.ॹb Tura asamtai Yus: Yamaikia wijai pengker
nintimsaram pujustaram turamrume.
Cristo jarutramak angkan awajtamsamiaji 23ॸTura asamtai nekasrum tuke inaitsuk
15ॸYuse Uchiri Cristo nungkancha Cristo nekasampita titinuitrume. Tura
najantsaing tuke pujuyayi. Tura asa mash Cristonam uwemratin chicham antuku
najanamu apurintai. ֤ӕѸ˔Փɗ͑Ëȍ̲ɗڏ asaram, tuke inaitsuk: Wikia Cristojai
tiat, ni Uchiri aints wajasu asa, aints ainau nayaimpinam pujustasan wakerajai tinu
wainkarat tusa wantinmamtikiamiayi.ॹc asaram, nekasrum nayaimpinmaka
16ॸCristo mash ainia nuna najanau asa, pujustinuitrume. ͮӕӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ڏ
nayaimpinam aa nuna mash, ҡӕф͑ӕ͑ǣ˔ڏ naka mash nungkanam etserkaruitai. Tura
nam aa nunasha mash najanamiayi. Tura ii Cristo wína akuptuku asamtai, wisha nu
wainji tura ii waintsuji nunasha mash chichaman etsernuitjai.
najanamiayi. Tura Yuse awemamuri
ainausha mash, tura nuna apurisha mash, Pablo Cristonu ainau inatirinjai timiauri
tura junia apu ainausha mash Criston 24ॸCriston miatrusarang umirkau ainau
umirkarti tusar najanamu ainawai. 17ॸMash wait wajakartin ainawai. Tura asaramtai
ainia nunaka najantsaing Cristoka tuke wisha nunisnak Cristonu asan, ni tímia
pujuyayi. Tura yamaisha tuke pujau asa, tu nunisnak wait wajajai. Cristo wait
ati tusa, mash aa nunaka wainnuitai. wajakmia nunisnak atumin yaingtasan
18ॸCristo nu nangkamtaik tuke iwiaaku wait wajayatun, Cristonu asan wikia
pujuu asa, ni aintsri ainauti apurintai. Tura waraajai. 25ॸYus wína akatur akuptak:
mash aa nuna inau ati tusa, Yus ni Uchirin Wína aintsur ainamunam mash wína
chikich aints ainaun nangkamasang nuná chichamur miatrusmek etserkum,
eemak jakamunmaya inankimiayi.ॹd 19ॸTura Cristonu ainau inatiri ata tusa akuptuku
asamtai Cristo mash ainia nuna najanau asamtai, wikia atumi inatiri ajai.ॹf
asa, tura mash ainia nuna inartin asamtai 26-27ॸYuska nekas pengker chichaman
b॰1.14 (Efes. 1.7) c॰1.15 (Juan 1.1-3; Hebr. 1.2; 1.Juan 1.1; Apoc. 19.13)
d॰1.18 (Efes. 1.22-23; Apoc. 1.5) e॰1.20 (Efes. 2.16) f॰1.25 (Efes. 3.2)
g॰1.26 (Efes. 3.4-6)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ1ٍॷ2 408
2
1ॸYatsur ainautirmin, nunasha umirtan inaisai tusaram aneartaram.
nekamtikiatasan wakerajrume. Wikia 9ॸYus wainchau arin, Cristo Yus ayat
atumin yaingtasan, tura Laodicea aints wajas: Yuska tu awai tusa iin
yaktanam pujuinauncha yaingkiartasan, nekamtikramamiaji. 10ॸTura Cristo Yuse
tura wína waitkacharu ainauncha Yuse awemamuri ainaun tura mash apu
chichamen ujakartasan nukap wakerajai.ॹh ainauncha tura mash ainia nunasha inau
2ॸTura aints ainau mash Criston pengker asa, ͑ɗɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ڏ
umirkarat tusan, tura aneenisar metek rau asamtai, atumsha nijai tuke
nintimtunisar pujusarat tusan wakerajai. tsaningku asaram, Yuse Wakani piatkamu
Nu chichamnaka yaanchuikia aints ainiarme. 11ॸTura Cristonu asaram, atumi
ainauka nekaacharmiayi. Tura wainiat nuwapchiri aints charukchamu wainiat
Yus: Nu chicham aints ainau Cristo: kҡӕ̲ɗՓ˔ľф̲ӕфɗҡӕ˔ľɗ͑ɗѸҡڏ
nekamtikiata turutin asamtai, paan ram tusa, atumi tunaarinka nakakar
nekamtikiatasan wakerajai. Nu ashiniar japinawa nunisang mash atumi
chichamka Cristo chichamentai. 3ॸCristo nintiniancha jiiki, Cristoka atumniaka
mash nekau asa, mash aa nunaka iin pengker awajtamsamiarume. 12ॸTura
nintimtikramratnuitji, tura mash atumsha Cristo nemarkatasrum entsanam
nekamtikramatnuitji. 4ॸAints waitrinak maakrumka, Cristo jakamtai iwiarsarmia
atumin anangkramawarai tusan nunaka nunisrumek entsanam mengkarme.
tajarme. 5ॸWikia atumjai pujachiatnak, Nuniasha Yus nekas ni kakarmarijai ni
ҡӕ˔ľҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡ˔ӕ͑͑ӕ˔ЙЙËȍɗʮڏ ԆËȍɗфɗ͑ʮ˔̲ӕ̲͑ֆɗ͑͑˔ɗ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ
rume. Tura atumka tuke inaitsuk Cristo mek atumsha Criston nekasampita
nekasampita tusaram miatrusrumek tusaram entsanmayangka ataksha
umirkau asakrumin, wikia nuna nekau tsapuarme.ॹi
asan waraajai. 13ॸTura yaanchuik atumi tunaarijai
h॰2.1 (Apoc. 3.14-22) i॰2.12 (Rom. 6.4-11; Col. 3.1-3) j॰2.13 (Efes. 2.1-5)
409 æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ2ٍॷ3
3
tinauka anturkairap. Nuka nangkamiar: 1ॸҽӕфѸ̲ҡɗæфɗѸҡΎʮɗʮ˔̲ӕ͑ڏ
k॰2.16 (Rom. 14.1-6) l॰2.20 (Rom. 6.6-11; Gál. 2.19-20) m॰3.3 (Rom. 6.4-11; Col. 2.12)
n॰3.4 (Gál. 2.20; Fil. 1.21)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ3 410
Apuri Jesúsa naari pachisrum iinu nam pujawai tusaram, paan nekau
Apaachiri Yuska tuke maaketai titaram.ॹr asaram, atumi inatiri pengker awajsaram
ni yuumamurisha susataram.ॹw
Ii wearijai pengker pujusmi timiauri 2ॸNunia mash Cristonu ainautirmincha
18ॸkɗѸȍфɗ͑ҡɗ͑ɗ͑ӕҡɗф̲ҡӕ̲ɗɗѸȍфɗ͑ǣڏ nunasha tajarme: Tuke inaitsuk Yus
kia umirin ataram. Ii Apuri nuna seataram. Tura tuke kajinmatsuk Yus
wakerau asamtai turataram.ॹs 19ॸTura seakrum maaketai titaram. 3ॸTura Yus
nuwentin ainautirmesha atumi nuwari seakrumka, iincha pachikratsaram Yus
tuke aneen ataram. Tura katsuram seataram. Yaanchuikia aints ainau Cristo
nintimtutsuk asataram.ॹt chichamen nekaachminu wainiat, Yus
20ॸUchi ainautiram, atumi aparisha, tura ɗɗ͑˔͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ڏ
atumi nukurisha tuke umirin ataram. Ii miaji. Tura asamtai nu chichamka
Apuri Cristo: ͮӕҡӕфҡф̲ҡӕѸՓ˔ľфڏ ataksha aints ainau antumtikiatasar
wai.ॹu wakeraji. Antsu Cristo chichame etserin
21ॸUchirtin ainautiram, atumi uchiri asan, wikia kársernum engkeamu pujajai.
wake mesekar pujusarai tusaram, 4ॸTura Cristo wakera nunisnak nu
4
1ॸTura aints inau ainautirmincha ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ффҡҡӕѸ͑˔ӕЙҡӕ˔ҡҡڏ
nunasha tajarme: Atumsha Cristo jarme.ॹa 9ॸNunia Tíquicojai ii aneetiri
umirin asaram, Փɞ͑ɗ͑ҡ͑ӕѸȍ͑ֆɗ̲Йɗڏ yachí Onésimon akuptuktatjarme. Nuka
r॰3.17 (Efes. 5.19-20) s॰3.18 (Efes. 5.22; 1.Ped. 3.1) t॰3.19 (Efes. 5.25; 1.Ped. 3.7)
u॰3.20 (Efes. 6.1) v॰3.25 (Efes. 6.5-9) w॰4.1 (Efes. 6.9) x॰4.4 (Efes. 6.18-20)
y॰4.5 (Efes. 5.16) z॰4.6 (Fil. 4.6; 1.Tes. 5.17-18) a॰4.8 (Efes. 6.21-22)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ4 412
6ॸTura
asaram atumsha iiya nunisrumek
Chicham akupkamuri Yuse uchiri wajasrum, ɗɗ͑Ëȍ͑ľ̲ф˔фҡɗڏ
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Silvanojai tura nuyarme, tura ii Apurisha
Timoteojai Tesalónica yaktanam nemarnuyarme. Ii chichame pengker
Cristonu pujuinautirmin aatjarme. Ii nintimsaram antuku asaram, atum nukap
Apaachiri Yusnau asaram, tura ii Apuri wait wajayatrumek, Yuse Wakani atumi
Jesucristonu asakrumin, Yus wait nintin piatramkau asamtai, nukap
anentramak atumin yainmakarti, tura warasmiarume.ॹb 7ॸAtum timiá pengker
angkan pengker nintimsar pujustinasha pujau asaram, Cristonu ainau Macedonia
suramsarti.ॹa nungkanam pujuinau, tura Acaya
nungkanam pujuinausha: Iisha Cristonu
Tesalónicanam Criston ainautisha tu pujaji tusaram, tura
umirinawai timiauri atumsha iiya nunisrumek tu pujustaram
2-3ॸkҡӕ̲˔ʊɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲ڏ tusaram nuiniarmiarume. 8ॸTura
pita tusaram, pengker aa nuka Macedonianam tura Acayanmasha
takakmakrum pujarme. Tura Cristo aneau chicham ii Apuri Cristo pachisrum
asaram, chikich ainausha tuke inaitsuk etsernuyarme. Tura asakrumin mash
yayakrumsha yaweatsrume. Tura asaram nungkanam atumin pachitmasar: Criston
Cristo tati tusaram kajinmatsuk naka nekasampita tinawai tinu asar, Cristo
pujarme. Tura asakrumin iikia nu nintimsar chichamencha antukarmiayi. Tura
maaketai tusar, atum pachisar Yus tuke chikich nungkanmaya ainausha
seakur pujaji. 4ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕڏ yaanchuik Yuse chichamen nekawaru
tirmincha, Yus atumin anenmau asa, nekas asaramtai, nu chichamka iikia etsertsuk
wína uchir ataram tusa, atumniasha pujusminuitji.
eatmakmiarume. Nusha iisha nekaji. 5ॸIikia 9ॸTura chikich nungkanmaya ainausha
413
1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ1ٍॷ2 414
2
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑ڏ min umaarutirmincha, atumin Yusnum
cha, iisha atumin nangkamrikia uwemratin chicham etserkur pujakur, ii
iraschamiaji. Atumka nuka nekarme. yuumamuri sumaktasar atumi kuikiari
2ॸIikia atumningkia iratsuk Filiposnuma juta nakitau asar, tsawaisha tura
wemiaji. Nuni Yuse chichame etseru asar, kashisha tuke takakmau asar pimpiyaji.
ii nukap wait wajamiaji. ҽӕф͑͑ǣ˔ڏ ¿Nuka aneakrumek?ॹe
miar iinka awatamrarmiaji. Atumsha 10ॸAntsu Cristonu ainautirmijai iruntrar
nusha nekarme. Tura atumin jearsha, pujakur, Yus umirkur nekasar pengker aa
chikich ainau iincha pasé awajtaminau nuke turinuyaji. Tura chikich ainau iin
wainiatrik, Yus iinka yainmau asamtai, pachitmasar pasé chichasarai tusar
pengké shamkartutsuk atumin Cristonam tunaarinchau pujuyaji. Atumsha nusha
uwemratin chichaman ujakmiajrume.ॹc wainmakmiarume. Yus mash wainkau
3ॸIikia wait chichamka etsertsuk, tura asa nunasha nekawai. 11-12ॸIisha uchirtin
pasé aa nusha nintimtsuk, tura atumka ainau ni uchirin chicharua nunisrik: Yus
anangtsuk chicharkamiajrume. 4ॸAntsu umirkataram tusar, tura shamtsuk
Yuska ii nintimaunasha mash nekau asa: kakaram wajastaram tusar, kichik kichik
æфɗѸҡΎ̲͑ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ľҡѸľф˔ҡڏ chicharkamiajrume. Atumsha nusha
ram tusa, iin akuptamkau asamtai, Yus nekarme. Yus atumin: Wína pujutirun
wakera nunisrik iikia etserji. Aints ainau ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑Й͑ɗӕ̲͑ՓɗʮɗЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ڏ
ningki nintimsar, chichaman antukartas trum tusa untsurmakmiarume. Tura Yuse
wakerina nuka etsertsuji. Antsu Yus uchiri asaram, tuke Yus umirkuram
pengker awajsatasar, ni chichamengka pujustaram tajarme.
etserji.ॹd 13ॸYuse chichame ii etsermiaji nuka
5ॸAints ainau iin pengker awajtamsarti antuku asaram atum: Aintsu chichamentai
tusarkia: Atumka pengke aintsuitrume tutsuk, antsu Yuse chichamentai timiarme
pengké tichamiajrume. Atumka nusha nuka nekasaintai. Nu chichamka atum
nekarme. Nuniasha atumi kuikiari antuku asaram, Cristo nekasampita
wakerakrikia nangkamrikia: Atumniaka tusaram, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ф̲ɗڏ
nukap aneajrume tichamiajrume. Yuska rume. Tura asamtai tuke inaitsuk Yuska
nunasha nekawai. 6-7ॸNunia atumsha tura maaketai taji. 14ॸYatsur ainautiram
chikich aints ainausha iin: “Apuru,” umaarutirmesha, atumkeka waitka
turamiarai tusar nakitnuyaji. Cristo wajatsrume. Antsu Cristo Jesúsnau ainaun
akupkamutiatrik, apua nunisrik aints Judea nungkanam pujuinaunka ni weari
ainausha inatka pengké nakitnuyaji. ainau wait wajaktiniun susarmiayi. Tura
Antsu iisha atumin jear, atum aneau asar, asar atumniasha nunisarang atumi yaktari
c॰2.2 (Hech. 16.19-24;17.1-9) d॰2.4 (Gál. 1.10) e॰2.9 (Hech. 18.3; 2.Tes. 3.8)
415 1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ2ٍॷ3
Nuka atumetrume. Iikia ii Apuri chichame tamayi. Tura taa, atum tuke Cristo
atumin etserkau asakrin, atumsha ii Apuri nekasampita tusaram aneenisrum
umirkau asaram, ni wainkatnuitrume pengker pujamurminka ujatmaji. Tura
tusar, nu kinta iikia nakakur pujaji. Nu atumsha iin pengker nintimkartusrum
kinta jeamtai, atum pachisar maaketai pujarme tusa, tura iincha waitmakartas
tusar warastinuitji. 20ॸkҡӕ̲æфɗѸҡΎ̲ɗҡфӕѸڏ wakerutminaji tusa ujatmaji. Tura
rumek umiru asakrumin, iisha atum asamtai iisha nunisrik atumsha jiistasar
pengker nintimsar maaketai tusar waraaji. wakeraji. 7ॸҽӕфɗɗѸȍ͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮֆڏ
3
1ॸTura asakrin wikia atumin trik, tura itiurkachmin nukap pujayatrik,
nintimsan: ¿Pengkerash pujuina? atum tuke Cristo nekasampita tinu
tusan, atumin winitatkaman tujinkan, asakrumin, nu chichamka antuku asar
tura kashisha tuke Yus seakur, ataksha timiajrume nunaka ataksha nunisnak
atum jiistasar wakeraji. Yus nuna wisha tajarme. Chikich aints ainausha
tsangkatramkat tusar seaji. Tura atumin anangkawairap. Tura chikich aintsu
jear: Yus miatrusrumek umirkataram nuwaringkia tsanirmatsuk asataram
tusar atum nuiniartasar wakeraji. tajarme. Antsu nuna turinaunka ii Apuri
11ॸIi Apaachiri Yus, tura ii Apuri Jesús wait wajaktiniun nukap susatnuitai.
atumin iin akuptamkat tusar, tura ii 7ॸYuska: Tunau turataram pengké
wetinun eemak iwiarat tusar Yuska seaji. turamtsuji. Antsu nekasrum tunaarinchau
12ॸTura Yus seakur: Nekasrum atumka wína umirtuktaram turamji. 8ॸTura aints
nukap aneenitaram tusar, tura ii Apuri ju chichaman nakitina nuka aintsnaka
atumin nukap nintimtikrarat tusar, tura nakitinatsui, antsu Yusen nakitinawai.
iisha chikich ainausha mash aneaji Yus: Nekasrum tunaarinchau pujustaram
nunisrumek atumsha chikich ainausha tusa, ni Wakanin nekas pengker aa nuna
aneetaram tusar Yuska seaji. 13ॸTura ii iin suramsawaitji.
Apaachiri Yus miatrusrumek umiru 9ॸTura Cristonu ainaujai pengker
5
1-2ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ iisha Cristo nekasampita tinu asar, tura
sha, ii Apuri kasa aintsua nunisang Yus anen asar, suntar jirun entsarua
aneachmau tatinuitai. Atumka nuka paan nunisrik, tura jirun tsengkrakinawa
nekarme. Tura asakrumin ¿Cristo tatintri nunisrik: Nekasan uwemratatjapi tu
warutik ati? tura ¿warí nantutik ati? nintimsar pujusarmi.ॹj 9ॸYuska: Atumka ji
ҡӕѸ͑͑ӕ͑˔͑ľ˔ËȍӕѸ͑ҡфѸȍҡҡڏ kajintrashtinnum engkemataram
jarme.ॹi tusangka iinka kajertamkashtinuitji,
3ॸAints ainau chichainak: Maj, iisha ͑ҡѸӕɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔ڏ
angkan pengker pujaji. Maaniamuka ramratnuitji. 10ॸCristo: Wijai metek
atsawai tinau wainiat, Yuska aneachmau iwiaaku amintrum tusa jarutramkamiaji.
nungkanka yumpungtinuitai. Nuwa Tura asamtai iwiaaku pujakrikia, tura
h॰4.17 (Mat. 24.30-31; Marc. 13.26-27; 1.Cor. 15.51-52) i॰5.1 (Mat. 24.43-44; Luc. 12.39-40;
2.Ped. 3.10) j॰5.8 (Efes. 6.11-17)
1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ5 418
Cristonu ainaun tura Cristo umirchau asamtai, ju papin atumin akupaja juka
ainauncha mash pachitsuk pengker Cristonu ainau mash antukarti tusaram
awajsatjai, tu nintimsaram pujustaram. aujsataram.
16ॸTuke inaitsuk warastaram.ॹk 28ॸIi Apuri Jesucristo atumniasha
17ॸYus seat kakantrataram. pengker awajtamsarti tajarme. Maaketai.
7-8ॸAtumka
wait wajau asakrumin, ii
Chicham akupkamuri kЙӕфɗˇľѸәѸҡӕ̲͑ɗ˔ֆ̲ҡɗ˔ф̲Ѹҡڏ
1
1-2ॸWiitjai Pabloitjai. Silvanojai tura nuitrume, tura iincha atumjai metek
Timoteojai Tesalónicanam Cristonu ayamtikramsatnuitji. Nu kinta jeamtaikia,
ainautirmin aatjarme. Ii Apaachiri Yusnau Jesús nayaimpinmaya wantinak, ni
asaram, tura ii Apuri Jesucristonu awemamuri nekas kakaram ainaujai ji
asakrumin, ii Apaachiri Yuska, tura ii Apuri keawa nunisang wantinkatnuitai. Tura
Jesucristo wait anentramak angkan pengker asa Yus niin nintimtichu ainaunka, tura ii
pujustinasha suramsarti.ॹa Apuri Jesúsnum uwemratin chichaman
umirchau ainaunka wait wajaktiniun susa
Cristo taamtai Yus tunaarintin ainaunka yapaijkiatnuitai. 9ॸTuramtai Yusen
wait wajaktiniun susartinuitai umirchau asar, ii Apuri paaniunam puja
3ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, nunaka waintsuk, tura ni pujamurincha
atumka miatrusrumek Cristo umirkau Փɗ͑ҡѸӕ˔ҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑ҡѸӕ˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗڏ
asaram, tura miatrusrumek aneeniau niun jukiartin ainawai. 10ॸCristo taamtai,
asakrumin, tuke atum pachisar nekasar nu kintatikia ninu ainautikia mash
Yuska maaketai timinuitji. 4ॸAtumka wait Cristoa nunisrik wajasar, ii Apuri
wajayatrumek pengker nintimsaram wainkar: Ameketme juuntam titinuitji.
jaimiasrum pujarme. Tura itiurkachmin Atumsha ii etsermau nekasampita tinu
pujayatrum, tuke inaitsuk Cristo pengker asaram, Cristoka wainkaram pengker
umirkuram pujarme. Tura asakrumin iisha awajsatnuitrume.
chikich nungkanmaya Cristonu ainausha 11ॸҽӕфѸ˔фӕ̲ɗ֤͑ӕѸҡӕ̲ӕՓľ̲фڏ
atum pachisar etserkur: Criston miatrusarang ram nekasrum pengker ataram tusa,
umirinawai taji. 5ॸAtumka Yus miatrusrumek atumin untsurmaku asamtai, iisha tuke ii
umiru asaram nekasrum wait wajarme. Tura Yusri seakur pujaji. Tura atumka Yus
asakrumin Yus atumin inatmin asa: Wina nekasampita tinu asakrumin, tuke
aintsur asaram, ՓɗʮɗҡѸ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ڏ pengker aa nuka Yuse kakarmarijai
trum turamrume. Yuska atumin pachitmas turataram tusar, atum pachisar tuke
tu nintimias pujawai tusar iisha nekaji. seakur pujaji. 12ॸIi Yusri tura ii Apuri
6ॸYuska nekas tunaarinchau asa, aints Jesucristo atumin pengker awajtamsau
ainau atumin waitkarmina nunaka wait asamtai, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲ڏ
wajaktiniun susa ningki yapaijkiatnuitai. sar: Nekasar Criston pengker umirinawai
419
2ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ1ٍॷ2 420
turamiarat tusar, iisha tuke Yus seakur Surimin aa nuka yamaisha Juun Tunau
pujaji. Tura ii Apuri Jesúsa naarin wantinkashti tusa surimiawai. Antsu
pachisrum: Ameketme pengkeram, tu Tunau Surimin jiinkiamtaikia, nu Juun
nintimsaram pujusmintrum tusar, iisha Tunau wantinkatnuitai. 8ॸNu Juun Tunau
Yus tuke seakur pujaji. taamtaikia, ii Apuri Jesús paaniunmaya
taangka, ֆËȍɗËȍѸ͑ǣ͑ɗ̲ֆҡ̲ӕфɗڏ
Juun Tunau wantinkatnuri jai nepetak mengkaaktinuitai. 9ॸNu Juun
2
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Tunau wantinkatnua nuka Satanása
ii Apuri Jesucristo iijai ingkiuniktas kakarmarijai wantinkatin asa, aints
tatintri pachisar atum aatratasar ainaun anangkatas, wainchatai takatan
wakeraji.ॹb 2ॸAints atumin chichartaminak: tura aints turachminun turatnuitai.ॹd
Yuse Wakani wína ujatkau asamtai, 10ॸTura asamtai aints mengkakartin
yusrintai tusar seainawa nunasha nakitau Apuri atumin anenmau asamtai, iisha
asa, aints mash antinamunam: Wikia atum pachisar Yus tuke maaketai
Yusetjai tusa, Yus seatai juun jeanam titinuitji. Atumka nekas chicham umirkau
keemsatnuitai. Tura asa aints mash: asakrumin, Yuse Wakaningkia atumi
ˇӕՓɗҡɗ֤ӕѸҡӕфӕҡɗфҡҡӕѸҡӕфӕ͑ҡ͑ӕɗڏ nintin pengker awajtamsamiarume. Tura
tai.ॹc asakrumin nu nangkamtaik Yus
5ॸYaanchuik atumin iraakun nunasha atumniaka uwemramnawaitrume
ujakmiajrume. ¿Nuka kajinmakniurmek? turammiarume. 14ॸYus iinka: Cristonam
6ॸTura ni wantinkatnuri kinta jeachu uwemratin chicham etserkataram tusa
asamtai, nu Juun Tunau wantinkai tusa, akuptamkau asamtai: Atumka nu chicham
yaachia surimiawa nuka atumsha antukrum, wína aintsur wajasmintrum
nekarme. 7ॸYamaisha chikich aints ainau tusa wakerau asa, ii Apuri Jesucristo:
nekaachmin ainayat, aints untsuri Yusen ՠɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Й͑ɗӕ̲͑ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ڏ
umirtan nakitinawai. Tura Tunau trum tusa atumniaka untsurmakmiarume.
b॰2. 1 (1.Tes. 4.15-17) c॰2.4 (Isa. 14.13-14) d॰2.9 (Mat. 24.24-25) e॰2.10 (Apoc. 13.14)
421 2ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ2ٍॷ3
3
1ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, Apuri iin akuptamkau asamtai, ɗɗՓ˔ľф˔фɗڏ
kichnasha inangnamunam tajarme. Ii kia, yuumamur nangkamrum surustaram
Apuri chichame nukap etserkau asakrin, tusar, seammin ayatrik seamchauyaji. Antsu
chikich chikich nungkanam wári jearti iiya nunisrumek takakmasmintrum tusar
tusaram Yuska seataram. Tura atumka iisha takakminuyaji.ॹf 10ॸIisha atumjai
Yuse chichame pengker antuku pujakur, nu chichamka ujakmiajrume: Aints
asakrumin, tura Yuska nekas juuntapita takatan nakitauka yutancha yutsuk
tinu asakrumin, chikich nungkanmaya pujustinuitai. 11ॸAntsu atumjai iruntrar naki
ainausha Yuse chichamen antukar, ainau takakmatsuk pujusar, nangkami
atumjai metek Yus juuntapita tiarti chichaj pujuinawai tinamun antukmajai.
tusaram Yuska seataram. 2ॸAints mashkia 12ॸNu takakmichu ainau chicham akuptaji. Ii
nunisha tuke inaitsuk angkan pengker Tuke aintsanak aajai. Tura asamtai ju
pujustinnasha suramsarti. Tura atumin aarmau wainkaram, ͑ľ˔Ѹ͑ɗф̲ӕфɗ͑ڏ
mash yainmakarti. tai tusaram nekaataram. 18ॸIi Apuri
17ॸWiitjai Pabloitjai. Ju chichamnaka Jesucristo atumniasha mash pengker
wína uwejrujai yamaikia aatrajrume. awajtamsarti. Maaketai.
Pablo Timoteon Papin Eemak Akuptukmauri
nintimtsuk, ֆЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔ľՓ˔ľфڏ
Chicham aatramuri kur nekasar anengkratin wajastasar
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. ˇľѸӕËфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔ڏ wakeraji. Tura asar: Aneenitaram tusar
muitjai. Yus iin Uwemtikramratin ii nu chichamka etserji. 6ॸChikich ainau
Apuri Jesucristosha nákakur pujaji nu: nekas chichaman jukiariat nunaka
ՠɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфľҡѸľф˔ҡҡӕѸ˔ӕЙҡӕ˔ڏ inaisar, chicham nekaschaun jukiar, tuke
miayi. 2ॸTimoteowa, ju papin aatjame. nangkamiar chichaj pujuinawai. 7ॸNu
Ameka wi etsermauka nekasampita tinu aints ainau Moisés umirkatin chichaman
asakmin, Փɗ˔ɗ̲ɗ͑˔ֆʮӕҡ̲фËȍֆҡڏ nuiniarartas wakerinamaitiat, chikich
nak: Wína nekas uchirua tumawaitme ainau: ¿Ame tame nuka warina takua
tajame. Ii Apaachiri Yus tura ii Apuri tawa? tusar ininminamtai, nu aints ainau
Cristo Jesús amincha yainmakarti, tura nangkamiar chichainau asar, tura
amincha wait anentramrarti, tura angkan nekachu asar paan: Nuna taku tawai
pengker pujustinasha suramsarti tusan tusar, etserkartatkamawar yuumatinawai.
amin aatkun pujajai.ॹa 8ॸMoisésa aarmaurisha pengkeraitai
423
1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ1ٍॷ2 424
wait chichaman etserin ainauncha, tura tusar Yus nekas pengker awajsatnuitji. Tu
waitrinak: Yusjai tajai tinu ainauncha, ati.
tura pengker nuikiartamun nakitin 18ॸUchiru Timoteowa wi ju chichaman
2
tichauyajai. Turai wainiat Yuska winaka 1ॸYamaikia nunasha tajame: Yus
wait anentrurmiayi. 14ॸTura ii Apuri seakrikia, aints ainau mash pachisar:
wínaka nekas pengker awajtusmiayi. Ni yuumamuri susat tusar seatinuitji.
Tura Cristo Jesúsjai tsaningkiar pujamu Tura Yus ni tunaurincha tsangkurat tusar
asa, ni nekas pengker nintimtustinasha seatinuitji. Tura chikich ainauncha Yus
tura ni anengkratairincha surusmiayi.ॹb wait anentrarat tusar seatinuitji. Tura
15ॸæфɗѸҡΎˇľѸәѸҡӕ͑ӕɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фڏ mash aints ainau pachisar Yuska tuke
taj tusa, nungkanam taramiayi. Ju maaketai titinuitji. Aints mash tu Yusen
chichamka nekasaintai. Aints mash nuna searat tusan wisha wakerajai. 2ॸTura
pachisar nekasaintai tiarminuitai. Wikia chikich ainaujai pengker angkan pujusmi
chikich ainaun nangkamasnak nekasan tusar, tura tuke maanitsuk pujusmi tusar,
juun tunaun turinuyajai. 16ॸWikia timiá tura Yuska pengker awajsarmi tusar, tura
tunau ain, Yus winaka wait anentruru ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍɗɗ͑ЙËȍɗҡ̲ѸфЙѸŃËȍɗËȍфڏ
asa, tunaurunka mash sakturamiayi. tamkarai tusar, tura apu ainausha tura
Jesucristo jaimias pujau asa, ukunmasha aintsu juuntri ainausha ni aintsrin
aints ainau mash nuna nekaawar pengker inararat tusar Yuska seatinuitji.
nekasampita tiartin ainauncha tuke 3ॸYus tu seakrikia, nekasar pengker seaji.
3
Ѹ̲ҡɗËȍɗËȍ̲͑ľ˔Ѹ͑ӕ͑ӕɗ͑ɗ˔ڏ 1ॸAints Cristonu ainau wainin
e॰2.6 (Gál. 1.4; Tito 2.14) f॰2.7 (2.Tim. 1.11) g॰2.9 (1.Ped. 3.3) h॰2.13 (Gén. 2.7,21-22)
i॰2.14 (Gén. 3.1-6)
1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ3ٍॷ4 426
4
nuwarisha nekas pengker asamtai, aints 1ॸUchiru, Yuse Wakani paan etserui:
5
wakeramuri umirkataj tusam kakaram 1ॸUchiru, juuntach ainau jiyakaip.
iwiaaku puja nuka iin Uwemtikramratin asamtai, ame yaingta. 4ॸAntsu waje
asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ̲͑ѸȍӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡڏ nawantrintin tura uchirtin pujakka, tura
nuitji. Tura asa nu chichamka tirangkisha pujakka, ni weari asar niin
nekasampita tinu asar, ˔ҡѸľ˔ф̲ɗ̲͑ҡɗڏ wainkartinuitai. Nuka ni aneenak
sha waitnasar kakaram takakmaji. tsakatmarmau asar, ni aparincha, tura ni
11ॸWi taja nuna mash umikiarat tusam nukurincha wainkartinuitai. Yuscha
chicharkarta. Tura Cristonu ainauka nunaka wakerau asa, nekas pengkeraitai
mash nuiniarta tajame. 12ॸAme pengker tawai. 5ॸTura waje nekas ningki pujakka:
pujakminkia: kӕ˔ӕËȍɗҡɗҡӕф̲ɗфËȍҡڏ Yus wína yainkati tusa, tuke inaitsuk
nuitai. Tura ame pengker chichaakum, tsawaisha kashisha nintimui, tura tuke
ҡӕфЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸ̲֤ӕѸľ͑ľ͑ǣ˔фҡɗڏ inaitsuk Yusen seak pujawai. 6ॸAntsu waje
ringkia tu awai tusam, chikich ainausha tuke ni wakeramurin nintimias pujakka,
nuiniarta. Nunia Yus nekasampita tusam iwiaaku pujayat jakawa nunisang
tunaarinchau pujusam, Cristonu ainau pujawai.
wiya nunisarang pujusarti tusam 7-8ॸCristonu ainau ni wearin wait
l॰5.17 (Deut. 25.4) m॰5.17 (Mat 10.10; Luc. 10.7; 1.Cor. 9.14)
429 1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ5ٍॷ6
mash metek jiista, ҡӕф̲ľҡľ˔ËȍɗËȍфڏ wakerawai. 5ॸNu aints ainau tunau tuke
kata. 22ॸAmeka Cristonu ainau wainin nintiminau asar nekas chichamnaka
inaikiatasam wakerakmesha wárikia pachinatsui. Tura asar jiyanitan tuke
inaikaip. Tura ame inaikiamaitiat, nuka wakerinawai. Tura kuikian nukap jukin
tunau turamtaikia, ame ni tunauringkia Yusnaka pengker awajsachainjash tu
jurumaktiatme. Antsu pasé aa nuna nintiminawai. 6ॸIikia Yus umirkurkia, tura
turinamunmaka pengké pachinkaip. tunau takatsuk pujakrikia, warinchuwach
23ॸWakemin tuke najaimin asam, ҡӕф˔ӕɗ˔ɗѸȍ͑ӕ˔ЙՓ˔ľфӕҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗڏ
yumikia umuraip. Antsu vinosha kia, nekasar maaketai titinuitji. 7ॸIikia
jumchiksha umurta. warinchusha takutsuk akiinamiaji. Tura
24ॸJu chichamsha nintimrata: Chikich jakarsha nunisrik warinchusha kichkisha
aints ni wait wajaktintri jeachu jukishtinuitji.ॹn 8ॸTura asar ii yutairi
wainiatrik ni tunaurin paan nekaatnuitji. amatisha, tura ii entsatiri amatisha,
Tura chikich aintsu tunaurinka yamaikia maaketai tusar pengker nintimsar
paanka nekaashtinuitji, antsu ukunam pujustinuitji. 9ॸAntsu kuikiartin wajastaj
paan nekaatnuitji. 25ॸTura aintsu pengker tu nintiminauka kuikian timiá wakerinau
takatrisha nunisrik paan wainkatnuitji. asar tunau wajainawai. Tura asaramtai
Antsu yamaikia paanka nekachiatrik kuikian nukap achikiartas wakerin
ukunam paan nekaatnuitji. ainaunka kuntin ejatkanam napinawa
6
1ॸInati ainautiram, chikich aints nunisang iwianch nu aintsnaka achiawai.
ainau Yusen pachisar, tura Yuse ҽӕфʮ˔ҡ͑ɗӕ̲͑͑ӕ͑ɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ڏ
chichame ii nuikiartaji nuna pachisar num akupawai. 10ॸKuikian nukap
pasé chichasarai tusaram, atumin ͑ľľ͑ӕ˔ҡӕ͑ӕҡӕ˔ľҡӕфҡ͑ӕ͑͑͑ǣ˔ڏ
inatminka pengker umirkataram. minawai. Tura asaramtai chikich aints
2ॸInamnujai mai metek Cristonu asar, kuikian aneenau asar, æфɗѸҡΎ͑͑ľ˔Ѹ̲ڏ
inati ni inamurincha nakitrachartinuitai. pita tinachu asar, nukap wait
Antsu ni inamurisha Yuse aneamuri tura wajakarmiayi.ॹo
Cristo nemarin asamtai, chikich inati ni
apurin umirina nuna nangkamasarang Cristo umirkum kakaram wajasta timiauri
pengker umirkartinuitai. 11ॸUchiru, ameka Yusnau asam,
431
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ1ٍॷ2 432
2
1ॸUchiru, Cristo Jesúsnau asam, ni Nijai tuke pujustinuitji.
kakarmarijai kakaram wajasta. 2ॸYuse 12ॸCristonu asar waitnasar pujakrisha,
e॰2.19 (Núm. 16.5; Juan 10.14; 1.Cor. 8.3) f॰2.21 (Jer. 18.1-6) g॰2.26 (Eze. 33.9)
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ3ٍॷ4 434
4
mur antukam umirnuyame. Tura wi 1ॸIi Apaachiri Yus tura ii Apuri Cristo
rincha jiistas winitnuitai. Tura asamtai ju timiá wakerau asa, winaka japrua ukurki,
chichamnasha akatjame: 2ॸAints Yuse Tesalónica yaktanam weyi. Tura
chichamen antutan wakerinamtaisha, Crescentesha Galacia nungkanam weyi.
tura antutan nakitinamtaisha nunismek Tura Titosha Dalmacia nungkanam weyi.ॹj
tuke ukutsuk ujakta. Atumi tunauri 11ॸLucasak nuke juwak wijai pujawai.
j॰4.10 (2.Cor. 8.23; Gál. 2.3; Tito 1.4) k॰4.11 (Hech. 12.25; 13.13;15.37-39; Filem. 24)
l॰4.12 (Efes. 6.21; Col. 4.7-8) m॰4.13 (Hech. 20.6) n॰4.14 (Rom. 2.5-6; 1.Tim. 1.20)
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ4 436
1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yuse inatirinjai. nuwentin artinuitai. Ni uchirisha
Jesucristo wína chichartak: Wína Cristonu asar tunaanaka takachu,
chichamur etserkata tusa akuptukmiayi. chichamnasha pengker umiu artinuitai.
Yus eakmau ainau nekasampita tiarat 7ॸCristonu ainau wainin ainauka Yuse
437
ҽɗҡΎॷ1ٍॷ2 438
2
1ॸUchiru, ËȍɗËȍ̲Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕɗ˔ɗфҡڏ pengker pujaun wainkar: Yus iin
kum amesha tuke etserkata. Antsu uwemtikramratnu chichame nekas
Yus tachamuka etserkaip. 2ॸJuun ainausha pengkerapita tiartinuitai.
tu nuiniarta: Nuka nampechu tura 11ॸYus aints ainautinka wait anentramau
umirin tura aneenin artinuitai. Tura nuka mash inaisataram tusa, tura ju
itiurkachmin pujuinaksha nepetin nungkanam pasé aa nuka wakerutsuk
artinuitai tusam, juun ainauka tu asataram tusa, ͑ҡѸӕЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹڏ
nuiniarta. 3ॸTura nuwa juuntach ainausha ram ju nungkanam pujusrum, paan
ujakarta: Yus umirkuram pengker nintimsaram tuke Yus umirkuram
pujustaram. ҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡѸ͑ӕ̲ڏ pujustaram tusa iinka nuitamji. 13ॸIi Yusri
rairap, tura nampekairap. Antsu chikich nekas juun aa nu, tura Jesucristo iin
ainau pengker pujusarti tusaram atumsha Uwemtikramratin aa nuna tatin kintari
pengker pujustaram tusam ujakarta. jeati tusaram, pengker nintimsaram wara
4ॸTura yamaram aishrintin ainauka: warat nakastaram. Ni wantinkatniuri
Aishrumsha tura uchirmesha aneetaram nekas pengker atinuitai. 14ॸCristo iin
tusaram nuiniartaram. 5ॸTura waurtsuk tunaanumia uwemtikramratas tura ii
pengker nintimin ataram. Tura atumi tunaarin mash sakturmartas: Wína
439 ҽɗҡΎॷ2ٍॷ3
chicharkarta. Nunia aints ainau wína asamtai Yusnau ainau pengker aa nuna
pachitsar pasé chichartukarai tusam takasarti tusam, tuke kajinmatsuk ju
pengker pujusta. chichamka etserkata tusan wakerajai.
Tura ju chichamka pengker asamtai, aints
Cristonu ainau umirmaurin pachis timiauri ainau mash juna wakerukartinuitai.
3
1ॸUchiru, Cristonu ainau apu 9ॸAntsu aints ainau nangkamiar
c॰2.14 (Gál. 1.4; 1.Tim. 2.5-6; 1.Ped. 2.9) d॰3.5 (Efes. 5.26) e॰3.12 (Efes. 6.21-22;
Col. 4.7-8)
ҽɗҡΎॷ3 440
akuptinajai.ॹa 3ॸIi Apaachiri Yus tura ii inatiram ayat tupikiakmiayi. Tura asa
Apuri Jesucristo atumin yainmakarti amincha yainmakchamiayi. Antsu
tusan, tura pengker nintimsar angkan yamaikia wína yaintak pujawai. Tura asa
pujustinasha suramsarti. amincha yainmaktinuitai. 12ॸTura
yamaikia awangtuktatjame. Ameka wína
Filemónka wait anengkratairi wait anentrau asam, Onésimo wiya
4-5ॸYatsuru,amesha ii Apuri Jesús nunismek jeemin jukita. 13ॸWi Yusnum
nekasampita tinu asakmin, tura Cristonu uwemratin chichaman etseru asan
ainausha aneau asakmin, wikia amin kársernum pujamtai, tura ameka arák
nintimsan wina Yusrun seaknasha tuke pujau asam, winaka yainkachmin
maaketai tajai. 6ॸTura wi Yusen seakun, asakmin, nuka wini pujus yainkati tusan
chikich aints ainau ami chichamin wakerimjai. 14ॸAntsu amin ujatskeka
antukar nekasar Yusen nintimsar nunaka turachmin nintimrajai. Turamtai
pujusarti tusan seajai. Tura Cristo iin ame wakerakmeka, amek nintimsam wait
pengker awajtamsamiaji nu mash anentrakmeka: Ni amincha yainmakti
nekamtikramati tusan Yusnaka seajai. tusam, Onésimoka ataksha winaka
7ॸYatsuru, Cristonu ainau aneau asakmin akupturkatnuitme. 15ॸOnésimo yamaikia
wisha waraajai. Tura Cristonu ainau amijai tuke pujustin asa, jumchik kinta
pengker nintimtikrau asakmin, wisha amincha ukurmakchamasha tu nintimsan
pengker nintimsan pujajai. pujajai. 16ॸAntsu wína inatiruitai tuuka
441
Filemón 442
b॰1.23 (Col. 1.7;4.12) c॰1.24 (Hech. 19.29;27.2; Col. 4.10,14; 2.Tim. 4.10-11)
Hebreos Ainamunam Papin Akupkamuri
pengké tichamiayi. ҽӕф֤ӕѸ͑ɗՓľ̲ڏ
Yus ni Uchirijai iin chichartamkamuri muri ainauncha:
1
1ॸYus yaanchuikia ni chichame etserin “Wikia ni Apaachirinjai. Tura nuka
ainaun untsurin niish niish yaktanam wína Uchiruitai,” tichamiayi. Antsu
wina chichamrun etserkarti tusar Uchirinak Yus nunaka timiayi.ॹb 6ॸTura
akupkamu asar, ii juuntri ainaun Yuska nekas ni Uchirin kichik amia nuna
nekamtikiawarmiayi. 2ॸAntsu ni ju nungkanam akupak: ֤٘ӕѸľՓľ̲ڏ
chichamen etserin ainaun akupak umis, muri mash niin: Ameketme juuntam
inangnamunam ni nekas Uchirin iin tiarti,” timiayi.
chichartamkat tusa akupturmakmiaji. Nu 7ॸTura Yuse awemamuri ainaun pachis
͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ɗkЙËȍɗфɗ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔ڏ tu aarmawaitai:
nam aa nuna najanmamtikiamiayi. Tura ֤٘ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ɗɗ͑ҡɗфɗѸф̲ڏ
uchirin chicharak: Ame najanamu aa nu tai, Yus nasea nunisang
mash inau ata timiayi.ॹa 3ॸNi uchiri nekas akupawai. Tura ji kapawa
Yusea nunisketai. Yus pengker asamtai, nunisang akupawai.”ॹc
ni uchirisha nekas pengkeraitai. Tura asa 8ॸAntsu Yus ni uchirin chicharak:
ni Uchirisha aya chichasang mash “Ameka tuke Yus asam, aints ainau
najanamiayi. ҽӕфֆ̲ɗѸȍ͑ɗ˔˔ф̲ڏ tuke mash inawaitme. Nekasam
rijai mash nunisang ati tusa wainui. Tura pengker inakratin asam, aints
aints ainauti tunaarin japitramratas ainau pengker inawaitme.
jarutramkau asa, ni Apaachiri untsurinini 9 Ameka pengker aa nuke aneau
apu keemtainum keemsamiayi. asam, tura tunau aa nuka
nakitau asakmin, ami Yusrum
Yuse Uchiri Yuse awemamurin chikich ainau nangkamasang
nangkamasang juuntaitai ̲ɗ͑˔͑ӕ˔ЙՓф̲ҡɗ˔ф̲Ѹڏ
4ॸYuse Uchiringkia Yuse awemamuri miayi,” tu aarmawaitai.ॹd
nayaimpinam pujuinaun nangkamasketai. 10ॸTura ataksha Yuse Uchirin pachis tu
a॰1.2 (Juan 1.1-3; Col. 1.15-17; 1.Juan 1.1; Apoc. 19.13) b॰1.5 (Sal. 2.7) c॰1.7 (Sal. 104.4)
d॰1.9 (Sal. 45.6-7)
443
ȸľ¡фľΎѸॷ1ٍॷ2 444
2
1ॸCristo Yuse awemamuri ainaun najanamiame. Turayatum
nuna nangkamasang juun asamtai, ɗ͑ҡѸҡɗ͑˔̲ľҡӕ̲ӕ͑ʮ˔фڏ
mengkakai tusar Yuse Uchiri pachisar tau asam, timiá pengker
antukmiaji nuka pengker umirkatnuitji. awajkartusmiame. Tura mash
2ॸYus yaanchuik ni awemamuri ainaun najanamuram ainaun aints
akupak: Wina chichamrun umirtukarti ɗ͑ӕҡɗɗ͑ффҡɗҡӕѸ̲ҡѸ͑ǣ˔̲ڏ
tusa akupkamiayi. Tura nu chichaman kamiame.
akatar akupkamia nunaka aints ainau 8 Tura mash najanamuram ainau
umirtsuk pujuinau asaramtai, Yus nuna aintsti ainautin umirkarmi tusam
Փɗ͑˔ͮɗҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗҡՓʮ˔ҡɗڏ najanamiame.” David tu
niun susarmiayi. 3ॸTura asamtai Yuse aarmiayi.ॹh
Uchiri iin uwemtikramratas jarutramkau Tu aarmau asamtai, Yus mash
asamtai ¿nu chicham pachiachkurkia najanamu ainauka niin umirkartinuitai.
itiur uwemratjik? Nu nangkamtaik Turayatur yamaikia nuka waintsuji.
uwemtai chichaman etserkamia nuka ii 9ॸTura ii wainkamiaji nuka Jesúsayayi.
e॰1.12 (Sal. 102.25-27) f॰1.13 (Sal. 110.1) g॰2.6 (Sal. 144.3) h॰2.8 (Sal. 8.4-6)
445 ȸľ¡фľΎѸॷ2ٍॷ3
Tura Yus aints ainautin timiá anenmau 15ॸAints ainau achikmawa nunisarang
asa, Jesús jakati tusa wakerimiayi. Tura tuke jatan shaminawai. Turayat Jesús
waitnas jarutramkau asamtai, yamaikia jatan nepetkau asamtai, yamaikia ni
mash ainia nuna Apuri ati tusa, Yus umirkau ainautin jatan shamtsuk
Jesúsan inaikiamiayi.ॹi pujusarti tusa angkan awajtamsamiaji.
10ॸYus: Mash najanamu ainaun wína 16ॸTura Jesús Yuse awemamuri ainaun
3
umirtamkaru ainaujai iruntran 1ॸJesús nekasampita tinu ainautirmin,
kantan kantamruatnuitjame,” Yus winar ataram tusa, ɗɗ͑ľҡ̲˔ڏ
timiayi.ॹj miaji tusaram, Jesús nekasrum
13ॸNuniasha chikich Yuse chichame nintimrataram. Jesúska nekas Yus
etserin aarmau nintimrarmi. Jesús iiya akupkamuyayi. Tura ni aintsri ainautinka
nunisang nintimias: tuke yainmaktas, sacerdote apuria
“Yusen pengker nintimtustajai,” nunisang ni Apaachiri Yusen seatramji.
timiayi. 2ॸTura asamtai Yus ni Uchirin sacerdote
i॰2.9 (Fil. 2.8-9; Hebr. 12.2) j॰2.12 (Sal. 22.22) k॰2.13 (Isa. 8.17-18) l॰2.14 (1.Juan 3.8)
m॰2.18 (Mat. 4.1; Hebr. 4.15)
ȸľ¡фľΎѸॷ3ٍॷ4 446
Moiséska Yuse inatiri asa, Yuse aintsri tsangkutramratin asamtai, tuke kintajai
ainaun pengker wainuyayi. Tura ukunam ̲ľҡľ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸҡڏ
ҡɗ͑ӕ͑ӕ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľф͑ӕڏ ram. 14ॸNu nangkamtaik Cristo umirkur
yayi. 6ॸAntsu Cristo Yuse Uchiri asa, ЙӕʮӕѸ̲ɗʮɗ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔ҡӕ˔ľ̲ľҡфӕ̲ɗф˔ӕфڏ
Moisésan nangkamasang juuntaitai. Tura kia, Nijai tuke tsaniasar pujustinuitji.
Cristo tuke inaitsuk Yuse aintsri ainautin 15ॸTura asamtai Yuse chichame tu
4
ËȍɗËȍ̲ֆЙʮɗËȍ̲ɗ͑ӕ͑ËȍɗËȍڏ 1ॸTura asamtai Yus: “Pengker
chichame nintimtau asar, Yusjai angkan nunisrik iisha Yuse uchiri asar, angkan
Nijai pengker pujusartin ainiaji. Antsu nu pengker nintimsar yamaikia pujustinuitji.
chichaman nintimtinachu ainaun pachis 10ॸAints Yusjai pengker pujustas, Yus
q॰4.3 (Sal. 95.11) r॰4.4 (Gén. 2.2) s॰4.5 (Sal. 95.11) t॰4.7 (Sal. 95.7-8)
u॰4.12 (Efes. 6.17) v॰4.15 (Mat. 4.1)
ȸľ¡фľΎѸॷ4–6 448
5
1ॸSacerdote apuri aints ainaun pachis nunisang wait wajayayi. Tura wait wajau
Yusen seatit tusar, kichkimsar asa, ͑ɗkЙËȍɗфɗ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑ӕɗ̲ɗфڏ
kichkimsar Israel ainamunam inain miayi.ॹa 9ॸTura pengké tunaarinchautiat
armiayi. Nuka Yusen seak: Aints ainau waitnas jakau asa, niin umirinak
tunaarin tsangkurat tusa Yusen pujuinaun: Wijai tuke nayaimpinam
seatnuyayi. Tura tangku ainaun maa pujusarti tusa uwemtikramiayi. 10ॸTura
Yusen suyayi. 2ॸSacerdote apuringkia asamtai Yus ni uchirin chicharak:
aints asar, tura aints itiurkachmin “Melquisedec sacerdote juuntri amia
pujuinaun nekau asar, nekachu ainaun nunismek tuke sacerdote juuntri
tura mengkakaru ainauncha wait anentin atinuitme,” tusa inaikiamiayi.
armiayi. 3ॸTura niisha tunaarinchau
Jesúsan umirtan inaisai
pujutan tujintinau asar: Wína tunaarun
tusaram aneartaram
Yus tsangkutrurat tusar, tura chikich
ainauncha tunaarin tsangkurat tusar, 11ॸNu Melquisedec naartinun pachisan
w॰5.4 (Ex. 28.1) x॰5.5 (Sal. 2.7) y॰5.6 (Sal. 110.4) z॰5.7 (Mat. 26.36-46; Marc. 14.32-42;
Luc. 22.39-46) a॰5.8 (Fil. 2.8) b॰5.14 (1.Cor. 3.2)
449 ȸľ¡фľΎѸॷ6
asar nuniangka ¿waitratsuash? tamauka rin cien (100) jurukin asa, diezan (10)
atsawai. 17ॸTura asamtai Yus chichaak: Melquisedecan susamiayi. Melquisedeca
٘ͮľ˔ѸËȍɗËȍ̲фӕ͑Йľ͑ǣ˔ŃֆЙʮɗѸȍҡɗڏ naari iiti chichamejaingkia: Pengker
nuitjai tusan, aints ainau nuna inakratin taku tawai. Tura asa ni yaktari
nekaawarti tusan: Wikia Yus asan Salem inaikiamuyayi. Nuka Angkan
nekasan tajai,” timiayi. 18ॸTura Yus pengker pujuti taku tawai. Tura
pengké waitchau asa: “Wi turatatjai,” Melquisedec Salema apuri asa, Angkan
tímia nu chichamnaka yapajiashtinuitai. pengker pujuti apuri taku tawai.ॹd 3ॸNi
Tura: “Wikia Yus asan nekasan tajai,” aparisha, tura ni nukurisha, tura ni weari
tímia nu chichamnasha nunisang ainausha yáki tusar nekaachminuitji.
yapajiashtinuitai. Tura asamtai Cristonu ¿Tura warutik akiinaya? tura ¿nekasash
ainautikia Yus seakur: Uwemtikrurta tinu jakaya? tusarsha nekaachminuitji. Tura
asar, pengker nintimsar shamtsuk: Yus jakamuri nekachu asar, tuke jakachua
waitchau asa, Ni tímia nunaka nekas nunisrik nintimratnuitji. Tura Yuse Uchiri
umiktatuapi titinuitji. Tura uwemrau tuke aints ainaun pachis sacerdotea
asar, Yusnum jear iikia ayamsatnuitji nunisang Yusen seau asamtai, Yuse
titinuitji. 19ॸYuse chichame pengké Uchirisha Melquisedeca nunisketai.
yapajiachmin asamtai, tura Yuscha 4-5ॸMelquisedec timiá juun amia nu
7
1ॸNu Melquisedec Salem yakta apuri jukimiayi. Turamtai Yus Abrahaman
ayayi. Nusha sacerdote asa, Yus chicharak: “Amin pengker nintimtajme.
nayaimpinam puja nuna umirnuyayi. Tura asamtai nukap arusan ami wearam
Tura asamtai iinu yaanchuik juuntri wína aintsur artin asaramtai, ͑ֆɗ̲Йɗڏ
Abraham ni aintsri ainaujai chikich nam yaa untsuri iruna nunisnak untsuri
nungkanmaya apu ainaun nepetak nunia yujrartinuitjai. Tura ami wearam ainaun
waketki Melquisedecjai ingkiunik, pengker awajsau asamtai, chikich
Melquisedec Abrahaman Yus yainmakti nungkanmaya ainau ami wearmincha
tusa pengker awajsamiayi. 2ॸTura pengker awasartinuitai,” tu timaitiat,
k¡фȍ̲Йӕɗ͑ӕ͑͑ľЙľҡ˔Փфɗ͑Ëȍӕڏ Abraham Melquisedecan pachis Yusen
susartas main armiayi. Turinau asar Yus iruna nuna inaktus chicharak: “Ju
ni tunaarin tura chikich aints ainau muranam wainkame nu mash nunismek
tunaarin tsangkurat tusar seau armiayi. turata,” tusa akupkamu asa, Yus tímia
Antsu Jesúska pengké tunaarinchautiat, nunisarang sacerdote ainau jea tarach
̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕڏ najanamunam aints ainaun pachisar
tramratas ningki wakerau asa, kichik Yusen seatin armiayi. Turinau asaramtai
jatanak jarutramkamiaji. 28ॸMoisés aints Yus ukunam nayaimpinam ni Uchiri
ainaun tunaarintin ainau wainiat, tura turatiun aints ainaun nekamtikiatas
jakartin ainau wainiat, sacerdote apuri wakerimiayi.ॹe
arti tusa inaikiamiayi. Antsu ukunam 6ॸJesús iin uwemtikramrau asa, junia
8
1ॸWi taja nuka nintimraru armi. Jesús juuntri ainau umirkarti tusa, Moisés
Ëȍɗ˔ɗËȍѸËľфĀΎҡľЙӕфɗ͑͑ǣ˔̲ڏ ˔ӕЙ˔̲ɗ͑ӕӕ̲ɗф˔ӕфӕՓľ̲ф̲͑Փɗҡڏ
sang juun asa, nayaimpinam ni Apaachiri matikia, Yuska Jesúsan pachis yamaram
Yuse untsurinini pujus, iin pachitmas chichaman akupkachminuyayi. 8ॸAntsu nu
sacerdote apuria nunisang ni Apaachirin aints ainaun pengker pujuinachun wainu
seatramji. 2ॸTura aints ainauka Yus seatai asa, yaanchuik Yuse chichame etserin nu
juun jea tarach jeamkamunam Yusen aints ainaun pachis tu aarmiayi:
9
yaanchuik pujú ainaun: Wijai 1ॸYamaikia arut chichaman Moisés ii
wekaasataram tusan, Egipto juuntri ainaun: Mash umirkataram
nungkanmaya jiikiaran, wína tusa najanamia nuka tura Yus seatai juun
chichamrun umirtukarti tusan, jea tarach najanamunam Yusen searmia
ËȍɗËȍ̲͑͑ʮ̲͑ɗʮ͑ӕ͑ɗѸڏ nuka yamaikia nintimrarmi. 2-3ॸYus seatai
naka ataksha nu chichamnaka juun jea japen tesaamuyayi. Nekatkauka
najanashtinuitjai. Wikia Pengker Tesaamu tutai ayayi. Nuni ji
Moisésan chicharkun: Wína keemati kuri najanamu ayayi. Tura Yus
ËȍɗËȍ̲фӕ͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕӕ̲ɗфҡӕڏ inaktustin pang misanam patasmau ayayi.
karti tusan timiaja nunaka tuke Tura tarachjai tesaamu nitkarin Yus timiá
umikchau asaramtai, wikia ni pengker aa nuna pujutiri inaikiamu
ʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕ͑˔ЙËȍɗѸËȍ̲ɗڏ ayayi.ॹg 4ॸNu tarach nenaamu ayaamas
jai,” Yus tawai. 10ॸTura ataksha misa kurijai imairamu kungkuti kapartin
Yus chichaak: “Musach untsuri kentsamu ayayi. Tura kaju juun numi
nangkamaramtai, Israel ainaujai najanamu yantamencha, ҡӕф͑ɗҡ˔фɗ͑ɗ͑ɗڏ
yamaram chichaman najatatatja sha kuri nujtukmau ayayi. Nu kaju
nuka nuwaitai: Wína umirtuktin nitkarin muits tiuupich kuri najanamu
chichaman mash ni nintin paan ayayi. Nuni yutai nayaimpinmaya
nekamtikiawartinuitjai. Tura akupkamu, maná tutain engkeu armiayi.
asan ni Yusri atinuitjai. Tura Nunia Aarónka wairi kukaru wainiat, Yus
asamtai niisha wína aintsur tsapamtikmia nuna nuni engkeu armiayi.
artinuitai. 11ॸTura mash wína ͮӕ͑ɗ˔ֆҡӕՓҡӕ̲ӕ֤ӕѸӕ̲ɗф˔ڏ
nintimturinau asar, kichik kichik tin chichaman Moisésan aatramia nuna
aints ni weari ainauncha tura ni nuni engkeu armiayi.ॹh 5ॸTura nu kaju
nungkarin puju ainauncha: Yus tuntupen Yuse ayamtairi kuri najanamu
ҡӕՓɗҡӕѸф˔Йľ͑ǣ˔Ń͑ӕɗ͑ɗфڏ ayayi. ҽӕф֤ӕѸľЙ͑ɗӕфɗ͑ӕ͑ɗՓ͑ҡɗ͑˔ڏ
chartinuitai. Tura wína aintsur tin asamtai, tura aints ainau tunaarin
ainausha mash, uchi ainausha, nuni tsangkuratin asamtai, ֤ӕѸľՓľ̲ڏ
tura juun ainausha, tura muri nanamtiniun kuri najanamun jimiar
mianchau ainausha, tura apu kentsamu armiayi. Tura ni nanapejai
ɗ͑ӕѸȍՓɗ͑˔͑ľ˔фՓфҡɗ͑ӕɗڏ Yuse ayamtairin nukú armiayi. Antsu
tai. 12ॸTura wína aintsur ainaun nuka mash nekau asakrumin, nuna
wait anentin asan, ni tunaarinka pachisnaka yamaikia aatrashtatjarme.
̲ѸȍѸ˔ҡӕф͑˔ʮɗ̲͑ҡ˔ɗҡ͑ӕɗҡڏ 6ॸNunia Yus seatai juun jean tarachin
f॰8.12 (Jer. 31.31-34) g॰9.2 (Ex. 25.23-40) h॰9.4 (Ex. 16.33; Núm. 17.8-10)
ȸľ¡фľΎѸॷ9 454
armiayi. 7ॸAntsu chikich tesaamunam, Yus cha maawar, nuna numpejai aintsu
nekas pengker pujamuri asamtai, namangken patatkenak peashmatramu
musachjai metek sacerdote apuri ningki asar, tura waakan maawar, namangken
aya kichik kintanak waainuyayi. Tura ni epeawar, yukuu yumijai pachimrar nujai
tunaarincha tura chikich aints ainau aints ainaunka peashmatin armiayi.ॹj
tunaarincha Yus tsangkurat tusa, tangku 14ॸAntsu Cristo numpe ii tunaarin nekas
10
Moisésan chichaman akuptuku asamtai, 1ॸYus: Wina uchir aints ainau
seatai juun jea nitkarin wayaatin kinta maawaru asar, aints ainau: Wina
jeamtai, tangku numpen yarak takus tunaaruka tuke sakarchawaitai, tu
waiinuyayi. Antsu sacerdote apuringkia nintimrarti tusa Yus turataram tusa nu
numparchamiayi. Antsu Cristoka ningki chichaman akupkamiayi. 4ॸTura asamtai
numparu asa, tangku numpen yarak waaka uchiri maarkia, tura chipusha
takuska nayaimpinmaka jeachmiayi. Tura maarkia, nuna numpejaingkia aintsti
asamtai nu nangkamtaiknumia aints tunaaringkia tuke sakarchamnawaitji.
ainau tuke tunaarintin asaramtai, Yus 5-6ॸTura asamtai Jesús ju nungkanam
Tura wainiat Jesús ukunam ni Apaachirin tuke sakturmaru asamtai yamaikia: Wína
chicharak: “Tangku ainaun maawar wina tunaarun Yus sakturati tusarkia, tangku
surusarti tusamka ameka wakeratsme,” Yus susatasrikia maachminuitji.
tímia nuka yamaikia aminka tuuka
pengkerka awajtamsachartinuitai, taku Yusnum jeamnawaitji timiauri
tawai. 9ॸNunia Jesús ni Apaachirin 19ॸTura asamtai yatsur ainautiram
chicharak: “Yusru, ami wakeramurmin umaarutirmesha, Jesús jarutramak
umiktasan taawitjai,” tu tinu asamtai, nu numpe numparu asamtai, iikia shamtsuk
nangkamtaik tangkun maawar, Yusen tura tunauka nintimtsuk ii Apaachiri
susartas epeu armia nuna yamaikia Yuska seatnuitji. 20ॸJesús waitnas
turashtinuitai, taku tawai. Antsu Uchir jarutramkau asa nunia nantaki, aints
atumi tunaarin sakturmartas jakau jintan jintamua nunisang ni Apaachiri
asamtai, ni umirkataram Yus tawai. pujamunam wakau asamtai, iikia
10ॸTura asamtai Jesucristo kichik jatan yamaikia wayamnawaitji. 21ॸJesús tuke
jarutramkau asamtai, ֤ӕѸɗɗ͑˔ҡӕ͑фɗ͑ڏ iwiaaku pujau asa, sacerdote apuria
chawa nunisar pujarin jiirmaji. nunisang Yusnau ainautin pachitmas tuke
11ॸSacerdote ainau mash kintajai metek Yusen seatramji. 22ॸTura Cristo ii tunaarin
Yusen umirkartas tuke inaitsuk tangku japitramrau asamtai, yamaikia Yus
ainaun Yusen susartas main armiayi. aujkurkia, nekasar pengker nintimsar:
Tura wainiatrik tuuka tunaarinchawa Yus nekas anturtawapi tusar, sacerdote
nunisrikia pujuschamnawaitji. 12ॸAntsu ainau Yusen aujsartas yumi pakuichaujai
Jesucristoka kichik jatanak jarutramkau ni namangken nijararmia nunisrik
asa, nunia nayaimpinam Yuse untsurinini tunauka nintimtsuk Yus aujsatnuitji.
apu keemtainum keemsamiayi. 13ॸTura 23ॸҽӕф֤ӕѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ľ˔Ѹӕ̲ɗ˔ҡڏ
asa wína nemasur ainaun Yus nepetkati tuapi tusar, tuke inaitsuk tu nintimsar
tusa, Jesús nuna nakak pujawai. 14ॸTura Yuse chichame metawaru armi. 24ॸTura
Cristo kichik jatanak jarutramak ni chikich ainaujai nekasar aneenimi tusar,
ɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ͑фɗ͑ҡӕ˔ľѸ˔ҡӕф̲фڏ tura pengker awajnaisami tusar yainiku
miaji. 15-16ॸTuramtai Yuse Wakani Cristo aarmi. 25ॸCristonu ainautikia irunat
ӕ̲ɗф˔ӕɗ͑ӕҡɗ͑˔͑ӕ͑Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔фڏ inaisashtinuitji. æȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕɗ͑ɗ̲͑ڏ
mamiaji. Nuna pachis tu aarmawaitai. taisha iikia tuke irunin armi. Tura
Yus chichaak: irunkur kiakanirmi. Tura Cristo tatin
٘ͮӕ˔ЙфӕѸ͑Փɞ͑ɗ͑ҡѸӕфɗ̲͑ӕڏ kinta jeatak wajasu asamtai tuke inaitsuk
nam yamaram chichaman iruntrarmi.
najanatatja nuka nuwaitai: Wína 26ॸIikia Yuse chichame nekas aa nuka
11
32ॸAntsu atumka yaanchuik Cristo 1ॸYusnekasampita takurkia,
umirkuram pujuyarme nuka kajinmatsuk Yuska wainchayatrik nekas
tuke nintimin ataram. Cristo paan pujawapi taji. Turamtai Yus: Wisha
nintimrau asaram, atum nukap wait atumin pengker awajsatatjarme, tímia
Փʮֆҡфӕ̲ľ˔æфɗѸҡΎӕ̲ɗфҡɗ͑ɗѸËȍ̲ɗڏ nunaka nekasampi umiktatua taji. 2ॸIi
rume. 33ॸTura Cristonu asakrumin, aints juuntri ainau Yusen nekasampita tinau
ainau wainminamunam atumin asar Yusen pengker awajsarmiayi.
pachitmasar pasé chichasarmiayi. Tura 3ॸNu nangkamtaik nungkasha, tura
nunaka atsau wainiat, Yuska ningki Abraham: Tuning wetaj tusa nekachiat:
nintimias aya chichasang mash Yus nu nungkancha inaktursatatuapi tusa
najanamiayi. Nuka tu aarmau asamtai miatrusang umirkamiayi.ॹs 9ॸTura Yus nu
wainchayatrik nekasampita tinu asar nungkanam weta timiau asa, ֤ӕѸ˔ӕЙ˔ڏ
nekaji.ॹo maitiat nuni jea, Yusen nekasampita tusa,
4ॸAdánka uchiri, Abel naartin, Yusen iraawa nunisang jea tarach najanamunam
nekasampita tinu asa ni Yusen susamuri nu nungkanmasha ninuchua nunisang
͑ɗֆËȍɞæɞ֤͑ӕѸľ͑ѸӕѸ̲ӕфɗ͑͑ǣ˔̲ڏ pujusmiayi. Tura Isaacsha, tura Jacobsha
sang pengker amiayi. Tura asamtai Yuska nunisarang jea tarach najanamunam
Abelan pachis: Nuka pengkeraitai pujuarmiayi.ॹt 10ॸAbraham nintimias:
timiayi. Tura asamtai Abel yaanchuik Wikia jakanka, ֤ӕѸľֆ˔ҡфɗ͑͑ֆɗ̲Йɗڏ
jakau wainiatrik, Yusen nekasampita nam aints jeamkachmaunum, antsu Yus
timiayi, tu nintimtusar pujaji.ॹp ningki najanamunam wayaatatjapi tusa
5ॸIi juuntri Enoc Yusen nekasampita nuni wekainuyayi.ॹu
tinu asamtai, Yus nayaimpinam 11ॸAbrahama nuwari Sara juunchitiat,
iwiakmiayi. Tura Yus niin jukin asamtai tura kaa ayat: Yus timia nunaka
wainkacharmiayi. Tura asamtai Yuse nekasampi umiktatua tinu asamtai, Yus
chichame tu aarmawaitai: ٘Ƅ͑ΎË͑ֆɗ̲ڏ uchin jurerti tusa kakarmarin susamiayi.ॹv
pinam watsuk nungká pujusang Yusen 12ॸTura Abraham juuntach asa, uchin
o॰11.3 (Gén. 1.1; Sal. 33.6, 9; Juan 1.3) p॰11.4 (Gén. 4.3-10) q॰11.5 (Gén. 5.21-24)
r॰11.7 (Gén. 6.13-22) s॰11.8 (Gén. 12.1-5) t॰11.9 (Gén. 35.27) u॰11.10 (Hebr. 13.14)
v॰11.11 (Gén. 21.2) w॰11.12 (Gén. 22.17)
459 ȸľ¡фľΎѸॷ11
tai Yus ni yaktarin iwiartur nakau asa: 24ॸTura faraónka nawantri Moisésan
arus Egipto nungkanmaya jiininak, wína juun entsa kapantin tutain Yus tesaamtai,
ukunchrunka jukiar, Canaán nungkanam japen nungka mujurua nunisarang
iwiartusarti,” tusa akatmamak timiayi.ॹy kukarak katingkiarmiayi. ҽӕфƄǣɗЙҡΎ͑ڏ
23ॸNukap arus Moisés akiinamtai, apu maya ainausha nunisarang
faraón tutai Israel ainaun chicharak: katingkiartatkamawar juun entsan
“Uchi aishmang yamai akiinauka kijiakar mash kajingkiarmiayi.ॹd
entsanam ujungtaram,” tusa chichaman 30ॸNunia nukap arus Israel ainau Yusen
akupkau waininayat, Moisésa aparisha nekasampita tinu asar, siete (7) kinta
tura nukurisha Yusen nekasampita tinu yakat Jericó tutain tentakni wajainamtai,
asar, apunka shamkacharmiayi. Tura asar ֤ӕѸՓľ͑ӕ˔Փľ͑ӕ˔̲ф̲ӕ͑ֆӕ̲Йӕ͑ǣڏ
uchiri nekas shiiram asamtai, kampatam miayi. 31ॸTura kungkatip Rahab naartin
nantu uukarmiayi.ॹz Yusen nekasampita tusa, Israel aints
x॰11.19 (Gén. 22.1-14) y॰11.22 (Gén. 50.24-25) z॰11.23 (Ex. 2.2) a॰11.24 (Ex. 2.10-12)
b॰11.27 (Ex. 2.15) c॰11.28 (Ex. 12.21-30) d॰11.29 (Ex. 14.21-31)
ȸľ¡фľΎѸॷ11ٍॷ12 460
juun yawaa niin yuwaarai tusa Yus pengker awajsarmiayi. Antsu Yus: Wína
jangken epetkamiayi.ॹf 34ॸNuniasha aintsur ainaun susartatjai, tímia nunaka
chikich ainau Yusen nekasampita tinau wainkacharmiayi. 40ॸAntsu Yus iincha
asar, ʮɗ͑ӕ̲ľЙľՓф̲ɗҡɗҡ֤ӕѸľ˔˔ф̲ڏ nayaimpinam juramkitas wakerau asa,
rijai uwemrarmiayi. Tura chikich ainaun ֤ӕѸľɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮ˔ф̲ҡɗڏ
saapijai maawartas wakerinamaitiat sha, arumkeka jakamunmayanka
uwemrarmiayi. Tura chikich ainau inankichmiayi. Antsu nuka iijai metek
kakaichau ainayat, ˔˔ф̲ՓʮѸфڏ jakamunmaya nantakiartinuitai, Yus
miayi. Tura chikich ainau ni nemase ҡɞ̲ɗ͑ӕ˔ɗɗ˔ɗ͑ӕ˔ЙфӕѸфՓɗ͑˔фҡɗڏ
ainaun nepetkar papeekarmiayi. 35ॸNuwa nuitji.
ainausha, ni uchirin jakaun inankimun
wainkarmiayi. Jesús nintimsarmi
12
Antsu chikich ainaun Yusen umirin 1ॸTura asamtai Yuse aintsri
asaramtai, wait wajaktinasha nukap susar yaanchuik jakaru ainau timiá
maawarmiayi. Tura nu aints ainaun ӕ͑ҡѸӕфɗ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕѸф̲ڏ
mainatsaing: Yusen umirkashtatjai tai, iikia nu aints turamurin nekau asar,
takumningkia maashtatjame tinamaitiat, iisha nunisrik Yuska umirkatnuitji. Tura
Yusen nekasampita tinau asar: Iikia iinu tunaaringkia waring achat mash
jakarsha nayaimpinam pujustatji tusar inaisar, tuke inaitsuk jaimiasar Yuska
jakarmiayi. 36ॸChikich aints Yusen umirkaru armi. 2ॸTura Jesús nintimraru
nekasampita tinu asaramtai wishikrar aarmi. Ni aintsritin nangkamasang Yusen
awatrarmiayi, tura jirujai jingkiawar nekasampita timiayi. Tura: Wína
kársernum engkewarmiayi.ॹg 37ॸChikich nekasampita turutinaunka mash
aints Yusen nekasampita tinu asaramtai, uwemtikratasan jakatatjai tusa, numi
e॰11.31 (Josué 2.1-21;6.22-25; Mat. 1.5; Sant. 2.25) f॰11.33 (Dan. 6.22)
g॰11.36 (Jer. 20.2)
461 ȸľ¡фľΎѸॷ12
h॰12.2 (Fil. 2.8-11; Hebr. 2.9) i॰12.5 (Prov. 3.12) j॰12.11 (1.Cor. 11.31-32)
ȸľ¡фľΎѸॷ12ٍॷ13 462
13
aints ainau turamurin nekamtikin aa nu 1ॸAtumka Cristonu asaram, tuke
k॰12.16 (Gén. 25.29-34) l॰12.17 (Gén. 27.30-40) m॰12.24 (Gén. 4.10) n॰12.27 (Hag. 2.6)
o॰12.28 (Mat. 3.12)
463 ȸľ¡фľΎѸॷ13
p॰13.2 (Gén. 18.1-8;19.1-3; Rom. 12.13; 1.Ped. 4.9) q॰13.3 (Mat. 25.36)
r॰13.5 (1.Tim. 6.6-10; Fil. 4.10-13) s॰13.6 (Sal. 56.3-4,11) t॰13.10 (Lev. 16.27)
u॰13.15 (Sal. 50.13-14,23)
ȸľ¡фľΎѸॷ13 464
Jesús nekas juun aa nuka uwija wainua cha chichaman akuptajrume. Nunia
nunisang iin waitmaktin asa, iin pujut Cristonu ainautirmincha mash chichaman
nangkankashtinun suramsatas jarutramak akuptajrume. Nunia Italianmaya
numpen numparmiayi. Yuska ni uchiri ainausha chichaman akupturminawai.
numparmaurin jiis: Yamaikia aints ainau 25ॸAtumnasha mash Yus pengker
a॰1.1 (Mat. 13.55; Marc. 6.3; Hech. 15.13; Gál. 1.19) b॰1.5 (Mat. 7.7-11; Juan 16.23-24)
c॰1.11 (Isa. 40.6-8)
465
ґ͑ҡɗǣΎॷ1ٍॷ2 466
2
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
Yusen nekasampita tinu ainau turamuri
ii Apuri Jesucristo nekasampita tinu
19-20ॸk͑ľľҡɗфֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕڏ asaram, kuikiartin jiisrum: ͮӕ˔Йľ͑ǣ˔ľڏ
tirmesha nusha nekaataram: Aints kajea raitai tiirap. Tura kuikiartichu jiisrum:
nuka Yusnaka nekas pengkerka awajtsui. Nuka mianchawaitai tiirap. 2-3ॸAints
Tura asamtai aintsu chichame yaitasar uwejnum wejtai kuri najanamun uwejak,
nekaatnuitji, tura wárikia chichachuitji, tura wejmak shiirman entsar, atum
tura wárikia kajechuitji. 21ॸTura asamtai iruntramunam wayaamtai, tura chikitcha
pasé nintimtai aa nuka, tura tunau tuke wejmak aruchin entsar nusha nunisang
iruna nusha mash inaisataram. Tura atum iruntramunam wayaamtai ¿itiur
wikia miajuitjai tumamtsuk, Yuse nintimtarme? Wejmak pengker aa nuna
chichame antukmiarume nuka atumi entsaaru atumka chicharkuram: Juni
nintin ukusrum nintimrataram. Nu tutang pengkernum keemita tusaram,
ËȍɗËȍ̲˔͑ҡӕ˔ӕѸф̲ӕՓľ̲фҡ͑ӕɗڏ antsu chikichka wejmak mamuruchin
trume. entsaaru wainkaram: ¿Ani wajasta antsu
22ॸAntsu Yuse chichame aya antukrum turachkumka, Փɞ͑͑Փľф͑ɗ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ
umirtsuk pujusairap. Aya antukrum nam pujusta timinkitrum? 4ॸTu
umirtsuk pujakrumka, atumek pujakrumka, ju aintska pengkeraitai,
anangmamrume. Antsu Yuse chichame antsu chikichka mianchawaitai, tu
antuku asaram tuke umirkataram. nintimsaram pujau asaram, pasé
23-24ॸAints Yuse chichamen antayat Yusen nintimsaram pujarme.
pujuya nu nintimrarmi. Yus turata tusa ainiaji. Antsu aints pasé chichamnasha
akupkamu asa, ni uchirin Isaacan maa chichatsuk pujakka, nuka nekas péngke
Yusen susatas tangku epetinam patasu aintsuitai. Nu aintska nekas ni jangken
asamtai, Yus Abrahaman pachis: Nuka metau asa, nekas tunaarinchau
nekas pengke aintsuitai timiayi.ॹh 22ॸNu pujustinuitai.
nekau asaram nintimrataram: Abraham 3ॸKawai nintimrarmi. Kawai inartaj
Yusen nekasampita tusa umirnuyayi. tusar, aints ainau jirujai kawai jangken
Tura Yusen nekasampita tinu asa, tura jingkiatinawai. Tura kawai tu jangken
miatrusang umirkau asa, nekas Yusen jingkiatawar mai japi mai japi awajmau
pengker awajsamiayi. 23ॸTura asamtai asa aintsun umirui. 4ॸNunia kanu juun
Abrahaman pachis Moisés tu aarmiayi: nintimrarmi. Kanu juun ayat, nase
“Abraham Yusen nekasampita tinuyayi. kakarman nasenmatikia, kanu anuntrutiri
Tura asamtai Yus Abrahaman pachis: kawin yairach ayat: Ju weti tusa
Nekas péngke aintsuitai timiayi.” Yus tu anuntramu asa nunak umirui. 5ॸIi
tinu asamtai, aints ainau Abrahaman jangkesha nunisketai. Ii jangkesha
pachisar: Yuse amikrintai tiarmiayi.ॹi yairach ayat, tuke nampuram chichatayi.
24ॸҽӕфѸ̲ҡɗɗ͑ҡѸ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲ڏ Jisha nintimrarmi: Ji tuupich ayat,
pita tayat, pengker aa nunaka takatsuk epernasha mash keemaktinuitai. 6ॸTura
pujaunaka Yuska pengkeraitai tatsui. aintsti jangkesha jiya nunisketai. Aintsti
Antsu aints Yusen nekasampita taunaka, ʮ͑ǣ˔ľ̲Ѹȍҡӕ͑ӕɗ͑ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔ڏ
tura pengker aa nuna takaunaka Yuska masang nukap tunau turin asa, aints tuke
pengkeraitai tawai. tunau chichakti tusa iinka utsutmaji.
25ॸҽӕф͑ӕՓѠȍ¡͑фҡɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ڏ Aintsti jangke tungkurua jiri keawa
rarmi. Nuka yaanchuik kungkatip ayat, nunisang asa, mash pengker aa nuna
nunia Josué aintsri jimiar ni jeen mesturmaji.
jearamtai, nu aintsnaka uukmiayi. Nunia: 7ॸAints ainautikia kuntin ainausha, tura
3
1ॸWína yatsur ainautiram: Iisha Tura nu jangkejaingkia aints ainau Yus
nuikiartin atai tusarmeka, nukapka niya tumaun najanamu wainiatrik pasé
wakerukairap. Nuikiartin ainauti Yuse chicharji. 10ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗфڏ
chichame umitsuk pujakrinkia, Yuska mesha nintimrataram. Ii jangkejaingkia
h॰2.21 (Gén. 22.1-14) i॰2.23 (Rom. 4.3,9,22; Gál. 3.6) j॰2.25 (Josué 2.1-21)
469 ґ͑ҡɗǣΎॷ3ٍॷ4
Yuska juuntapita tayatrik, nunia aints takau ainawai. Tura aints ainaun
ainau pachisar pasé chicharji nuka anangtsuk tupin chichau ainawai. 18ॸIikia
pengké turachminuitai. Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕʮɗ̲͑ɗҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗڏ
11-12ॸYumi pukuni nintimrarmi. ¿Kichik kia, pengke arakan arainawa nunisrik
entsawach nungkaya pukuni jiinmaunum angkan pengker nintimsar pujustinuitji,
yumi pengker nunia yapakujai pachinir tura nukap juukmawa nunisrik pengker
jiinuak? Atsa, nuka tumatsui. Yumi aa nuke turatnuitji.ॹk
yapaku jiinmaunum péngke yumikia
jiintsui. ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľڏ Ju nungkanam ainia nuka
sha, numi neresha nintimrarmi. ¿Higuera aneeshtinuitji timiauri
4
nereak olivo neren nereawak? Atsa. 1ॸ¿Atumsha waruka maaniwearme?
¿Tura uva yurangke higon nereawak? ¿Tura waruka jiyaanisha
Atsa, nunaka pengké tumatsui. Tura pujuwearme? Atum pasé wakeramu
asamtai pengke nintintin ainauka nukap wakerau asaram turarme. 2ॸTura
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔ËȍɗËȍɗڏ atumi wakeramuri najanatatkamaram
natsui. tujintakrum aints maawearme. Tura
kichnau aa nuka wakerayatrum, nuka
Pengker nekamtikiamu pachis etserkamu
ʮӕ˔ɗҡҡ˔̲ф̲ҡӕʮɗ͑˔ф̲ʮɗֆ͑ɗڏ
13ॸAtum nekau akurmeka, Yusnumia krum tura maaniakrum pujarme. Tura
nuimiaru asaram: Wisha miajuitjai Yus seachu asaram, atum wakerarme
tumamtsuk ¿antsu pengker aa nuna itiur nuka juwatsrume. 3ॸҽӕф֤ӕѸ˔Ѹľֆҡфӕڏ
takastajak? tu nintimsaram pujustaram. mek, napchau nintimsaram seau asaram,
Turakrumin chikich aints ainausha atum tura atumi wakeramuri najanatasrum
pengker takaamun wainkar: Juka nekau seau asaram nuka juwatsrume. 4ॸMaj,
aintsuitai turamiartinuitai. 14ॸAntsu atumi atumka aints ni nuwarin ajapa kichan
nintijaingkia pasé nintimsaram nuwatak pujawa nunisketrume. Yusen
suwirpiaku jinisrum pujakrumka, tura umirchau ainau ju nungkanam aa nuna
wikia miajuitjai, tu nintimsaram timiá wakerina nu wakerakrumka, Yuse
pujakrumka: Wikia pengkeraitjai tiirap. nemase arume. عkҡӕ̲˔͑ӕ˔͑ľ˔ҡѸфӕڏ
Tu pujakrumka, nekas chicham aa nuka mek? Tura asakrumin ju nungkanam aa
nintimchau asaram waitrarme. 15ॸNu pasé nuna wakerinauka Yuse nemase
nekaatnuka Yusnumiangka winatsui, ainawai.ॹl
͑ҡѸӕʮӕ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆҡӕфɗՓɗ͑Ëȍڏ 5ॸYuse chichame tu aarmawaitai: “Yuse
numiayaintai. 16ॸTura aints ainau Wakani ii nintin puja nuka iincha timiá
suwirpiaku jiinisar, tura jiyaaninak anenmau asa, aya tuke wína anentiaram
pujuinauka mash paseminawai. Tura asar tusa, iin surimramaji.” ¿Yuse chichame tu
tunau ainia nuna mash takainawai. ф̲Փ͑ӕ˔͑͑ǣ˔̲ɗ˔ɗҡӕф̲ӕڏ
17ॸAntsu nekamtai Yus suramji nuna kai? Atsa. 6ॸChikich aarmausha tu
jukin ainauka maanitnasha maanichu aarmawaitai: “Aints ningki nintimsang
ainawai, tura pengker nintintin ainawai, wikia miajuitjai taunka Yuska nakitawai.
tura chikicha chichamencha anturin Antsu wikia mianchawaitjai tumamunka
ainawai. Tura chikich ainaun wait Yuska pengker awajui.” Tu aarmau
anentin ainawai. Tura pengker aa nuna asamtai: ʊɗ˔ɗ̲ɗ͑ËȍՓɗҡʮɗҡ˔ӕф͑ɗ͑ǣڏ
kia, Yus iincha wait anentramak nukap Tura ni umirchau ainaun mengkaktincha
yainmaji.ॹm nuketai. ¿Tura asamtai waruka chikich
7ॸҽӕфѸ̲ҡɗ֤ӕѸӕ̲ɗф˔ӕф̲ЙӕʮӕѸҡڏ aints pachisrumsha paseetai tarume?
ram. Turaram Satanása wakeramuri aa
nuka umirkairap. Tu pujakrumningkia, Kashin warukatjik tusar etserkamu
Satanáska tujintramak atumniaka 13ॸYamaikia nusha antuktaram. Atum
ukurmaktinuitai. 8ॸTura Yus nintimraram chichaakrum: “Yamai wechanka,
nijai chichastaram. Nu turakrumningkia, kashinkesha wena, chikich yaktanam
͑ɗɗѸȍҡӕ̲͑ɗ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф̲Ѹҡɗ͑ӕɗڏ wetatjai, tura nuni kichik musach
trume. Tunau ainautiram, atum tunau pujusan, nuni warinchun untsuri
turamuka inaisataram. kҡӕ̲͑ɗ͑ҡɗ̲˔ӕڏ sumarmakan, nunia ataksha surukan,
ram: ¿Nekasnash Yusen umirkataj? kuikian nukap kiaungkatatjai,” tarume.
¿Antsu ju nungkanam aa nunaka 14ॸTurayatrum kashin itiurak tsawaartaj
5
11ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, 1ॸKuikiartin ainautiram antuktaram.
Yuse kintari jeatak wajasu asamtai, pengker nintimsar puju ainaun pachisar:
ɗ͑ҡѸӕ̲͑͑ǣ˔ľʮɗ̲͑ľѸՓ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ Yus nu aints ainaun waramtiksatnuitai
mek atumka nukap wait iikia taji. kҡӕ̲ѸȍˇΎ¡ՓɗҡՓʮ˔̲ӕڏ
wajaktinuitrume.ॹo risha pachisrum antukmiarume. Tura Job
4ॸTura atumi ajarin takakmin ainau: ¿Ii pengker nintimsamusha nekarme. Ii
takakmasmau akikrisha tuwaita? Apuringkia tuke wait anengkratin asa,
turaminawai. Antsu aints ainaun tura aints ainaun mash pengker awajin
anangkuram pujarmin wainiat, Yus mash asa Jobnasha pengker awajsamiayi.ॹp
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗ͑͑ӕ˔͑ӕɗ͑ҡѸËȍɗËȍڏ 12ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha
turataram. 11ॸAints ainau wait wajainayat, nintimrarmi. Nuka iiya nunisang aints
o॰5.3 (Mat. 6.19) p॰5.11 (Job 1.21-2.10;42.7-17; Sal. 103.8) q॰5.12 (Mat. 5.34-35;23.16-22)
r॰5.14 (Marc. 6.13)
ґ͑ҡɗǣΎॷ5 472
1
1ॸWiitjaiPedroitjai. Jesucristo 5ॸYus nekasampita tinu asakrumin,
473
1ЬľĀфΎॷ1 474
2
1ॸTura asamtai tunau ainia nuka tiartin ainauka niin umirinau
mash inaisaram, anangmatnusha asar pengké natsaarchartinuitai,”
tura tunau ayatrumek: ՠɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔ľфɗҡڏ timiayi.ॹg
jai tumamtincha, tura suwirpiaku Tu aarmawaitai. 7ॸIi Apurin pachis tu
jiinitcha, tura chikich ainau pachisrum aarmau asamtai, atumka ii Apuri
pasé chichat tuke inaisataram. 2-3ॸAntsu ii nekasampita tinu asaram, Cristoka nekas
Apuri pengkeraitai tusaram nekau pengkeraitai tarume. Antsu Cristo
asaram, uchi yama akiina muntsun umirchau ainaun pachis Yuse chichame
kintajai metek wakera nunisrumek, Yuse tu aarmawaitai:
chichame nekas pengker aa nu wakerin ٘ˇľʮľ̲ɗ͑ɗ͑ӕ˔ֆ͑˔ʮЙՓфڏ
ataram. Yuse chichamejai tuke uwemrau miayi. Antsu Yus ni Uchirin tayat nu
asaram, atumi ninti kakamtikratasrum kayanka pachis: ͮӕ˔ҡɗ̲ɗЙľ͑ǣ˔ľфɗڏ
turataram.ॹe tai,” tawai. 8ॸTura chikich aarmaunasha
miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka tu
Cristonu ainauka Yuse jeea aarmawaitai:
tumawaitai timiauri “Nu kayanka tukumkar iyarartinuitai.”
4ॸIi Apuringkia itiurak awa tusaram Cristo chichamen umirtsuk pujuinauka,
nintimrataram. Aints ainau jean kayajai kayan tukuminawa nunisarang iyaartin
jeaminak chikich kayan pengkeran ainawai. Tura kayan tukumkar iyainawa
wainkariat: Ju kayaka paseetai tusar, ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙӕʮӕɗ͑ӕ˔Փɞ͑ËȍɗËȍ̲ڏ
nakitinak ajapawarmiayi. Ii Apuringkia runka umirtutsuk pujuinau asar, tuke
nu kaya nekas pengkera tumawaitai. wait wajakartin ainawai Yuska tawai.ॹh
Niincha tunaarinchau waininayat 9ॸAntsu Yuska: Winar ataram tusa,
c॰1.22 (Juan 3.3-7; 1.Ped. 1.22) d॰1.25 (Isa. 40.6-8) e॰2.2 (Sal. 34.8) f॰2.5 (Efes. 2.22)
g॰2.6 (Isa. 28.16) h॰2.8 (Rom. 9.32-33;10.11)
1ЬľĀфΎॷ2 476
i॰2.12 (Mat. 5.16; Marc. 4.21-23; Luc. 8.16-17;11.33) j॰2.22 (Isa. 53.9) k॰2.23 (Isa. 53.7)
477 1ЬľĀфΎॷ2ٍॷ3
3
1-2ॸAishrintin ainautiram, atumi aishri pataachirmea nunisrumek aneenin
umirkataram. kҡӕ̲֤ӕѸ̲ɗҡфӕѸфӕڏ ataram. Tura pengker awajnaisaram:
mek umirkuram pujakrumin, atumi Wikia miajuitjai tutsuk asataram.
aishringkia Yuse chichamen nekasampita 9ॸAtumin pasé awajtaminamtaisha,
shiiram iwiaratnusha, tura kurijai “Ii Apuri Yuska nekas pengke nintintin
iwiarmamratnusha, tura wejmak akik ainaun wainin asa, ni seamuncha anturui.
entsartincha nintimtusairap. Antsu Yusen Antsu tunau takau ainaunka nakitawai.
͑ľ˔Ѹ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸ͑Ѹȍɗɗф̲ڏ Tura asamtai aints pengker nintimias
wach wajastaj takurmeka, aints ainausha wara warat pujustas wakerakka, pasé
kajertsuk, pengker nintimtin atatjai, tu chichamnasha chichatsuk asati. Tura wait
nintimin ataram.ॹo 5ॸYaanchuikia nuwa chichamnasha etsertsuk asati. Tura pasé
pengker nintintin ainau Yusen pengker aa nunaka mash inais, pengker aa nuna
awajsartas wakeriarmia nuka ni aishrin turin ati. Tura angkan pengker nintimias
umirinak ni nintijai pengker nintimsar pujutan wakerukti. Tura tu pujustas
pujuu armiayi. 6ॸTura Sarasha Abrahaman wakerau asa, tuke inaitsuk angkan
umirin asa aishrin: “Apuru” tinuyayi. pengker nintimias pujusti.” Tu aarmau
Nuwa ainautiram, atumka nekas pengker asamtai tuke nunisrumek pujustaram
aa nu turakrumka, tura shamrumtin tajarme.ॹr
wainiatrum shamtsuk pujakrumka, Sara 13ॸAtumsha tuke inaitsuk pengker aa nu
l॰2.24 (Isa. 53.5) m॰2.25 (Isa. 53.6) n॰3.1 (Efes 5.22; Col. 3.18) o॰3.3 (1.Tim. 2.9)
p॰3.6 (Gén. 18.12) q॰3.7 (Efes. 5.25; Col. 3.19) r॰3.10 (Sal. 34.12-16)
1ЬľĀфΎॷ3ٍॷ4 478
4
17ॸTunau takau ainau pasé turinau asar 1ॸCristo ju nungkanam aints wajas
sha yaainikrum pengker awajnaisaram yanchuk jeayi. Tura Cristo: ¿Wína aintsur
pujustaram. 11ॸ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф˔ӕфڏ nekasash umirtina? ҡӕѸɗɗ͑͑ľ˔Йф̲Ѹڏ
meka, Yus tita tusa, atumin tin kintaka yanchuk jeayi. Antsu nungka
nekamtikramau asamtai, Ni wakera amuamunam Yusnum uwemratin
nunisrumek etserkataram. Tura chikich chichaman umirtsuk pujuinauka ii wait
ainau yayaakrumka, Yus ni kakarmarin wajaji nuna nangkamasarang nekasar
atumin suramsau asamtai, nu aints ainau nukap wait wajakartin ainawai. 18ॸTura
yaingtaram. Mash turarme nuka aints Yus umirkau ainauti nukap wait wajasar
ainau tuke mash: Yus juuntapita tiarat uwemkurnisha, Yusen umirchau ainauka
tusaram, Jesucristo nintimsaram timiá tunau asar, wait wajainak:
turataram. Aints ainau Jesucriston tuke ¿Warukatnukitaj? tiartinuitai. 19ॸTura Yus
inaitsuk pengker nintimtusarat tusaram wakerau asamtai, Cristo umirkau ainauti
tura: Ameketme kakarmam tiarat wait wajakrisha, tuke inaitsuk nekas
tusaram nuka turataram. Tu ati. pengker aa nuke turatnuitji. Tura Yus
iincha najatmau asa, iinka pengké
Cristonu asar wait wajaktinuitji japrama ukurmatsji, tu nintimsar
12ॸAneetirainautiram, Yus atumin pujustinuitji.
aneachmau nekapramatai, nukap wait
wajakrumka: Maj ¿warukantsuk timiá Cristonu ainau chicharkamuri
wait wajaij? tuuka nintimsairap. 13ॸAntsu
5
1ॸWikiaCristonu ainau juuntri asan,
Cristoa nunisrumek wait wajau asaram tura Cristo wait wajakmaurincha
warastaram. ֤̲ɗ˔͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮֆڏ wainkau asan, tura Cristo ukunam
u॰4.8 (1.Cor. 13.7; Sant. 5.20) v॰4.9 (Rom. 12.13; Hebr. 13.2) w॰4.13 (Rom. 8.17;
1.Ped. 1.4) x॰4.14 (Mat. 5.11; Luc. 6.22)
1ЬľĀфΎॷ5 480
nukap jukitatjapi tuuka nintimtsuk, antsu wait wajau asakrumin, Yuska yamaikia
pengker nintimsaram turataram.ॹy 3ॸTura atumin: Tunaarinchau wajastaram tusa
wisha Cristonu ainau juuntri asan, aints pengker awajtamsatnuitrume, tura
ainaun inartaj tuuka nintimtsuk, antsu kiakaatmartinuitrume, tura tuke
nekasrum pengker pujusrum: Wiya ɗ͑ɗҡӕҡѸӕ˔ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡф̲ҡӕѸֆɗ̲͑˔ҡɗڏ
nunisrumek pujustaram tusaram, nuitrume. Yuska atumin tuke anenmau
Cristonu ainau pengker wainkataram. asa: Jesucristojai tsaniasrum ni paaniuri
4ॸTura asakrumin Cristonu ainau wainin ҡӕ˔ľՓɗ͑˔ҡф̲ҡӕѸӕ͑ҡѸӕф̲˔̲ɗڏ
nekas juun aa nuka, iin waitmaktas rume. 11ॸYusnaka aints ainau tuke mash:
wantinturmakamtai, atumka Yusnum Ameketme kakarmam tiartinuitai. Tu ati.
jearam Yuse paaniuri wainkaram, pujut
nangkankashtin jukitnuitrume.ॹz Inangnamu chicham akupkamuri
5ॸNuniasha natsa ainautirmincha 12ॸIi
yachi Silvano Criston miatrusang
nunasha tajarme. Cristo umirnu juuntri umirui, tu nintimsan pujakun, ju papin
ainau umirkataram. Mash pengker sutarchin atumin aatu asan, junaka
nintimtunisrum: Wikia mianchawaitjai atumin suramsati tusan akuptajrume. Ju
tusaram pengker awajnaisataram. Yuse papin aaran: ֤ӕѸľ͑ľ˔ѸՓɗҡ͑ľ͑ǣ˔фڏ
chichame tu aarmawaitai: tairingkia tu awai tusan nekamtikjarme.
٘kɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ǣՓɗ˔ɗ̲ɗʮӕɗҡڏ Ju chicham antukrum, Yuse nekas
jai taunka Yuska nakitawai. Antsu wikia anengkratairi nintimsaram: Yus tuke
mianchawaitjai tumamunka Yuska aneetaram tajarme.
pengker awajui.”ॹa 6ॸYuska nekas kakaram 13ॸCristonu ainau Babilonianam
asa, ni kintari jeamtai wína: Miajuitme pujuinau Yus atumjai metek eakmau asar
turutti tusaram yamaikia: ՠɗ˔ɗ̲ɗ͑Ëȍڏ chichaman akupturminawai. Wína uchir
waitjai tu nintimsaram pujustaram. Marcoscha nunisang atumin chichaman
7ॸYuska atumin waitmau asamtai, atumi akupturmarme. 14ॸЬľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸڏ
itiurkachmintri waring achat mash rum aneenisrum: ¿Pengkerak pujaram?
pachisrum: Yuska wína yuumamurnaka tunaitaram.
surusti, tu nintimsaram pujustaram.ॹb Cristonu ainautirmin mash Yuska
8ॸPaan nintimraram aneartaram. pengker nintimtunisar angkan pujustinun
Satanás atumi nemase asa, juun yawaa suramsarti. Maaketai.
y॰5.2 (Juan 10.11-13;21.15-17) z॰5.4 (Hebr. 13.20) a॰5.5 (Mat. 23.12; Marc. 9.35;
Luc. 14.11;18.14;22.26; Sant. 4.6) b॰5.7 (Mat. 6.25-34) c॰5.8 (Jer. 2.15; Efes. 4.27)
Pedro Papin Ataksha Akupkamuri
Yuska nekas miatrusrumek umirkataram.
Chicham akupamuri 7ॸTu pujakrum Cristonu ainau pengker
1
1ॸWiitjai Simón Pedroitjai. Wikia nintimtustaram. Tu pujau asaram mash
Jesucristo inatiri asan, æфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔ڏ aints aneetaram.
muitjai. Iijai metek Jesucristo 8ॸTura tuke inaitsuk nu turakrumka, ii
481
2ЬľĀфΎॷ1ٍॷ2 482
2
ni wantinkamuri pachisar atumin 1ॸYaanchuik ii juuntri pujuinamunam
a॰1.17 (Mat. 17.1-5; Marc. 9.2-7; Luc. 9.28-35) b॰2.5 (Gén. 6.1-7.24)
483 2ЬľĀфΎॷ2
armiayi. Tura inakratin ainaun pachisar taimua nunisarang ainawai. Aints yumin
pasé chicharin armiayi. Nuka ni shikikiartas nungkan tainayat, yumi
namangke wakeramurinak nintimsar jiinchau asamtai inainawai. Tura
nuke najaninak, ii Apurin umirtan yurangmia nunisarang ainawai. Esat
nakitinau asaramtai, Yuska wait amanum yurangkim nungkan chuprat
wajaktinnum akupkartinuitai. 11ॸAntsu tusar, aints ainau nakainawai. Tura
֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗʮӕ͑ɗɗ͑ҡѸӕ͑͑͑ǣ˔ڏ wainiat nase ampuam yurangmikia
masarang kakaram tura juun ainayat, nu mengkawai. Tura nu aints ainau tuke
ɗ͑˔фҡɗ͑ɗ͑ӕ֤͑ӕѸɗ͑ɗ˔ɗ̲ӕѸф̲ڏ anangkartin asaramtai, ni tuke teenam
tai, nunaka pachisar paseeka ՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑ҡфɗֆ͑Ëȍӕ˔ӕ̲ɗѸ̲Փɗڏ
chicharinatsui. tai. 18ॸNu aints ainauka: Miajuitjai tusar
12ॸPachim ainau nintinchau asar, aya nangkamiar chichainawai. Tura tunau
jakatniunam akiinin asaramtai achikiar takainau asar, ni wakeramurin najaninak,
mainawai. Anangkartin ainausha chikich aints ainau yanchuk tunaarinka
pachimia nunisarang nintinchau asar, inaisaru waininayat, ataksha tunaun
tura pasé chichau asar jakartin ainawai. takamtiksartas wakerinawai. 19ॸNu aints
13ॸTura chikich ainaun pasé awajsaru ainauka tunau nepeteamu asar tunau
asaramtai, ֤ӕѸ˔͑ɗɗ͑ËȍЙѸŃՓʮѸфҡɗڏ inatiri ainawai. Tura asar chikich aints
nuitai. Nu aints ainauka kintajai metek ainaun anangkinak: Atumsha iiya
ni wakeramurin najaninak nakurinawai. nunisrumek turakrumka, angkan
Tura atumjai tsaniasar ƿesta najanami pujustinuitrume tinayat, niisha tuke
tusar anangminak: Pengker nakuraji tunau nintiminau asar angkanchau
3
1ॸAneetir ainautiram, wi yaanchuik 8ॸk͑ľľҡɗфɗ͑ӕҡɗф̲͑ӕѸȍ˔ʮɗ̲͑˔ɗڏ
f॰2.19 (Juan 8.34; Rom. 6.6-7, 16) g॰2.22 (Mat. 12.43-45) h॰3.3 (1.Tim. 3.5; Jud. 18)
i॰3.5 (Gén. 1.6-9; Sal. 24.1-2) j॰3.6 (Gén. 7.11) k॰3.8 (Sal. 90.3-4) l॰3.9 (Eze. 33.11;
Hab. 2.3)
485 2ЬľĀфΎॷ3
jeatnuitai. Ii Apuri tatin kintari jeamtai, Yus iinu aneetiri yachi Pabloncha ni
ɗЙɗ̲ҡËȍɗËȍՓ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ֆɗ̲Йɗڏ nekamtairin susamu asa, nusha nunisang
nam aa nunaka mesratnuitai. Tura ju ukunam atiniun pachis atumniaka
nungkasha keek, tura aintsu wariri aatramramiarume. 16ॸNi aarmia nuka
ainausha mash keektinuitai. Tura mash mash wi taja nuna pachis chichaawai.
esawar mengkaratnuitai.ॹm Turayat ni aarmauri mashkia te paanka
11ॸYus mash aa nunaka mesratin nekaachmin ainawai. Tura nekachu
asamtai, atumka nekasrum tunau ainau, tura Yusen miatrusarang
takatsuk, antsu Yus wakera nunisrumek umirchau ainausha Yuse chichame
pujustinuitrume. 12ॸYus nayaimpinam aa chikich aints aarmaunasha yapajina
nunaka jijai keemakamtai, mash aa nu ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЬ¡́Ύф̲ӕфɗ͑ËȍֆЙʮɗڏ
uukjaj keek, timiá tsuwen asa, jiru war niishá nuikiartinawai. Nuna turinau
ainausha kuwarar entsa nunisarang asar ningki wiasmaminawai, tura asar
wajakiartinuitai. Nu kinta wári jeati mengkakartin ainawai.
tusaram, nekasrum nukap wakerau 17ॸAneetir ainautiram, ͑ӕ͑ǣ˔̲ӕ˔ڏ
m॰3.10 (Mat. 24.43-44; Luc. 12.39-40; 1.Tes. 5.2; Apoc. 16.16) n॰3.13 (Apoc. 21.1)
Juan Papin Eemak Akupkamuri
teenam pujuinawa nunisrik pujayatrik,
Tuke pujutan sukartin aa Cristojai tsaniasar pujaji takurkia waitraji.
nu pachisar timiauri Tura wait chicham chichaakrikia, nekas
Uchiringkia tuke pujuu asa, tuke paaniuri nintimsar pujakrikia, Yus pujawa
pujustinun sukartinuyayi. Tura tuke pujuya nunisrik iisha pujaji. Tura chikich ainaujai
nuka iin chichartamak pujamtai, iisha ni iruntrar pengker nintimtunisar pujaji. Nu
chichame antukmiaji. Tura waintasha turakrikia, Yuse Uchiri Jesucristo iin
wainkamiaji. Tura itiur pujumia nusha jarutramak, ni numpe numparu asa, ii
paan wainkau asar, ni namangkesha ii tunaarin mash japitramji.ॹc
uwejejai takasmiaji. Nuna pachisan atumin 8ॸIik nintimtumasar: ՠɗ˔ɗҡӕ͑ËȍՓɗҡڏ
aatjarme.ॹa 2ॸNu tuke pujustinun sukartin jai takurkia nuka anangmamkur taji. Tura
asa, ni Apaachiri Yusjai nayaimpinam asar wait chicham etserji. 9ॸAntsu ii tunaari
pujayat, aints ainau waitkarat tusa nungka ii ujaamka, Yus nekas pengker aa nuka ni
taramiayi. Ii Apaachiri Yus nu pujutnasha chichamen tuke umiu asa, ii tunaarin mash
nekaamtikramamiaji. Turamtai nusha tsangkutramji, tura ii tunau nintimaurincha
wainkau asar, nu pachisar chichaakur, mash japitramji. 10ॸYus aints ainautin mash
atumnasha nu chichamnasha ujaijrume.ॹb tunau ainiarme tusa nekarmaji. Tura
3ॸTura asar iisha nekasar ii Apaachiri Yusjai, wainiatrik iikia: Wína tunaaruka pengké
tura ni Uchiri Jesucristojaisha pengker atsawai takurkia, Yuska waitaitai taji. Tura
nintimsar pujaji nunisrumek atumsha iijai nu takurningkia, ni chichamengka ii
pengker nintimtunisrum pujustaram tusar, nintinka pujurtamtsuji.
ii wainkamu tura ii antukmau ujaijrume.
4ॸTura atum nekasrum nukap warastaram Yusen chichartamsatnuka Cristoketai
2
tusan junaka aatjarme. 1ॸUchichirainautirmin, tunau
wajasairam tusan atumin aatjarme.
Yuska paantaitai timiauri Tura aneachmau tunau turakrin, iin
5ॸˇӕËȍɗËȍ̲͑˔ˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑͑ӕɗҡ̲ڏ chichartamsatnusha pujawai. Nuka
rau asamtai, juka iisha antuku asar Jesucristoketai, nekas tunaarinchawa
yamaikia atumin ujajrume. Yuska nekas nuwaitai. Nuka iin pachitmas: Wisha nu
paantaitai. Tura asa niinka teeka pengké aintsu tunaarin sakartaj tusan jakamiajai
atsawai. 6ॸAntsu iisha tuke tunau turin asar, tusa, ni Apaachiri Yusnaka chichartamji.ॹd
a॰1.1 (Juan 1.1, 4; 1.Juan 2.13-14) b॰1.2 (Juan 1.14, 18) c॰1.7 (Apoc. 7.14)
d॰2.1 (Rom. 6.11-13)
486
487 1ˇӕ͑ॷ2
e॰2.4 (Juan 14.15, 21, 23) f॰2.8 (Juan 13.34;15.17) g॰2.11 (Rom. 13.12-14)
1ˇӕ͑ॷ2ٍॷ3 488
3
natsui. Atumsha nusha nekarme. 1ॸNintimrataram. Ii Apaachiri Yus iin
22ॸ¿Jesúsan pachisar wait chichaman timiá anenmau asa: Wína uchiruitrume
etserin ainauka warintinawa? Nu aints turamji. Iin turamu asamtai, nekasar Yuse
ainauka: Jesúska Yus akupkachmawaitai uchiri ainiaji. Tura asakrin ju nungkanmaya
tinawai. Nuka Criston nakitinak: Yuse ainauka Yusen nekainachu asar iinka: Juka
Uchirinchuitai tinau asar ni nemase Yuse uchiriyampita tusarka nekarminatsji.ॹk
ainawai. ҽӕҡɗ͑ӕѸф֤ӕѸ͑ѸȍЙËȍɗ͑ڏ 2ॸAneetir ainautiram, yamaisha Yuse uchiri
h॰2.18 (2.Juan 7) i॰2.20 (1.Cor. 2.10-16) j॰2.23 (1.Juan 4.15) k॰3.1 (Juan 1.12)
l॰3.2 (1.Cor. 13.12) m॰3.5 (Juan 1.29)
489 1ˇӕ͑ॷ3
tuke tunau takauka: Cristo tu awai tuuka aneetsuk pujuinauka tuke jakawa
nintimtsuk pujawai, tura Cristosha itiur nunisarang pujuinawai. 15ॸAints chikich
pujawa tusangka pengké nekatsui. ainaun kajernuka mangkartin aintsua
7ॸUchichir ainautiram, aints kichkisha nunisketai. Tura aintsun maatas
atumin anangkramawarai tusan nunasha wakerauka pujut nangkankashtinaka
tajarme: Cristo nekas pengker asamtai, nintimias pujuschamnawaitai. Atumka
ɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑ҡ˔ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľфɗڏ nusha nekarme. 16ॸˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑ʮфӕҡф̲ڏ
tai. 8ॸAntsu Yus aints ainaun najantsaing, kau asamtai, ni anengkratairisha nekaji.
Satanás tuke tunaarintin pujuyayi. Tura Iin timiá anenmau asamtai, iisha nunisrik
asamtai aints tuke tunau takauka Yusnau ainau aneau asar, ni iwiaaku
Satanásnawaitai. Tura wainiat Yuse pujusti tusar iisha jakatnuitji.ॹq 17ॸAints ni
Uchiri Satanása takatrin mengkaaktas yutairin tura ni entsatirin takakiat, ni
taramiayi.ॹn yachí waitnas pujau wainiat, wait
9ॸYuse uchiri ainau Yusnumia akiinau anentachkungka ¿itiur Yusnasha ni
asar, tunaanumka tukeka pujuinatsui. nintijaisha aneeting? 18ॸWina uchichir
Tura Yuse uchiri asar, tunaanumka ainautiram, aya chichasrikia: Aneajme
tukeka pujuschartin ainawai. 10ॸTura tutsuk asarmi. Antsu nekasar pengker aa
asamtai ¿yaachita Yuse uchirisha, tura nu turakur yainikmi tajarme.
yaachita Satanása uchirisha? tusar
nekaatnuitji. Pengker aa nuna turichuka, Natsaamtsuk Yuska seatnuitji timiauri
tura chikich ainaun aneechuka nekas 19-21ॸAneetir ainautiram, ii nintijai:
Yuse uchirinchuitai tusar nekaatnuitji. Tunaawitjai tutsuk pujakrikia, ͑ҡѸ̲ڏ
tsuk Yuska seatnuitji. Tu pujakrikia, Yuse
Aneenimi timiauri chichame nekas aa nu umirnuitji
11ॸæȍɗËȍ̲͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ҡӕ˔̲ɗڏ titinuitji. Tura asakrin Yus mash nekau
rume nuka nuwaitai: Aneenimi.ॹo 12ॸAntsu asa, ii nintincha nekarmaji. Tura Jesús
aints Caín naartin yaanchuik pujumia ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ľľ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔͑ľľҡҡ˔ڏ
nunisrikia acharmi. Nuka Satanásnau asa mar yuumataji tusar, napchau nintimsar
yachiin maamiayi. ¿Tura warukang pujarin wainiat, Yus ii nintincha nekau
maaya? Ni yachí Yusen miatrusang asa nekas iincha paan nintimtikramji, tu
umirak pengker aa nuna takau asamtai, nintimsar pujustinuitji.ॹr 22ॸ֤ӕѸҡӕѸľ˔фɗ͑ڏ
antsu ningkia tunau takau asa, yachiinka kia Yus: Wína chichamur umirtuktaram
kajerak maamiayi.ॹp tusa akupturmakmiaji nu umiru asar,
13ॸYatsur ainautiram, ju nungkanmaya tura ni wakeramurisha umiru asakrin ii
ainau atumin kajertaminamtaisha: Maj seaji nunaka mash suramsatnuitji.ॹs 23ॸYus
¿warukantsuk iincha kajertaminai? tuuka ni chichamen: Umirtuktaram tusa,
nintimtsuk asataram. 14ॸYaanchuikia akupturmakmiaji nuka juwaitai: Wína
jakawa nunisrik pujayatrik, yamaikia Yus Uchir Jesucristo nekasampita titaram,
umirkurkia, tuke Yusjai iwiaaku tura wi chichaman akuptukmiajrume
pujustinuitji. Iikia Cristonu ainau aneau nunisrumek aneenitaram.ॹt 24ॸAints Yuse
asar nuka nekaji. Antsu chikich ainau chichamen umirak pujakka, nuka Yusjai
n॰3.8 (Hebr. 2.14-15) o॰3.11 (Juan 13.34;15.12) p॰3.12 (Gén. 4.8) q॰3.16 (Juan 15.13)
r॰3.19 (1.Cor. 4.4) s॰3.22 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13;15.7,16;16.23-24; 1.Juan 5.14-15)
t॰3.23 (Juan 13.34;15.12, 17)
1ˇӕ͑ॷ3ٍॷ4 490
tsanias pujawai, tura Yuscha nijai tsanias umirchau ainau iinu chichamenka
pujawai. Tura asar mai kichkia anturtaminatsji. Tura asaramtai ¿yaachia
nunisarang ainawai. Tura Yuse Wakani ii Yuse Wakani nekas aa nuna umirua? tura
nintin pujurtamu asamtai, Yuska iijai ¿yaachia anangkartutai wakan aa nuna
pujawai tusar nekaji.ॹu umirua? tusar nekaamnawaitji.ॹw
Yuse Wakani tura Cristo nemase wakani Yuska tuke anengkratui timiauri
pachisar etserkamu 7ॸAneetir ainautiram, aneeniamuka
4
1ॸAneetir ainautiram, ju nungkanam Yusnumia winau asamtai, iisha aneenimi.
wait chichaman etserin untsuri Yusen aneenauka Yuse uchiri ainawai.
irunui. Tura nuka: ՠɗѸȍ֤ӕѸ˔ӕЙ˔ڏ Tura asar Yus tuyapi pujawa tusar
muitjai nangkamiar tinu ainawai. Tura nekainawai. 8ॸYuska tuke anengkratnuitai.
asaram nekachiatrumek: Nekas Yus Antsu chikich ainaun aneetsuk pujauka:
akupkamuitai tiirap. Antsu ¿Nekasash Yus tuyapi pujawa tusangka nekatsui.
Yuse Wakanijai chichaa? tusaram 9ॸYus iin timiá anenmau asa: Atum wina
nintin iwianch pujawai. Antsu atumi Yus iijai tsanias pujawai, tura iisha Nijai
nintin puja nuka timiá kakaram asamtai, tsaniasar pujaji tusar nekaji.ॹz 14ॸIi
atumsha nu wait chichaman etserin ainau Apaachiri Yus mash nungkanmaya
nepetkawaitrume. 5ॸNu wait chichaman ainautin uwemtikramratas ni Uchirin
etserin ainau ju nungkanmaya asar, aya akupturmaku asamtai, iikia nu nekau
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆ͑ӕ͑ЙËȍɗѸфËȍɗËȍɗڏ asar, nu chichamsha aints ainau ujaaji.
nawai. Turinamtai ju nungkanmaya 15ॸAints: Jesús nekas Yuse Uchirintai
chichamen anturtaminaji. Antsu Yusen anenmaji tusar iikia nekaji. Yuska tuke
u॰3.24 (Rom. 8.9; 1.Juan 4.13) v॰4.3 (Mat. 7.15; 2.Juan 7) w॰4.6 (Juan 8.47;15.19)
x॰4.9 (Juan 3.16) y॰4.12 (Juan 1.18) z॰4.13 (Rom. 8.9; 1.Juan 3.24)
a॰4.15 (1.Juan 2.22-23)
491 1ˇӕ͑ॷ4ٍॷ5
5
1ॸAints chichaak: Jesúska nekas Yus nekasampita tawai. k͑ҡѸӕ֤ӕѸľ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗڏ
˔ӕЙ˔̲ӕɗҡɗҡ͑ӕ˔֤ӕѸľӕËȍɗфɗ͑ڏ chuka Yus ni Uchirin pachis tímia nunaka
tai. Tura asamtai ii Apaachiri Yus nekaschawaitai tau asa: Yuska waitaitai
aneakrikia, ni uchiri ainausha aneetnuitji. tawai. 11ॸTura Yus ni Uchirin pachis iin
2ॸIi Apaachiri Yus aneakur, tura ni ujatmaji nuka nuwaitai: Wína Uchir tuke
chichamen umirkur pujakur, Yuse uchiri iwiaaku pujau asamtai, atumsha nijai
ainausha nekasar aneaji tusar nekaji. tuke tsaniasrum iwiaaku pujustinuitrume
3ॸYus nekasar aneakrikia, ni chichame: Nu iinka turamji. 12ॸYuse Uchirin nintimsar
umiktaram tusa iin akupturmakmiaji nu Йӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ֤ӕѸ͑ӕ̲ɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфڏ
umiaji. Tura Yus aneakrikia ni chichame tin ainawai. Antsu Yuse Uchirin
umirkatnuka yumtichuitai.ॹc 4ॸNekasar nintimtsuk pujuinauka tuke Yusnum
ҡӕ͑ӕʮӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ɗ͑ɗ͑ӕ͑ľЙľҡ˔ҡѸڏ iwiaakuka pujuschartin ainawai.ॹe
rikia, tu nepetkatnuitji: Yus nekasampita
Inangnamu chicharkamuri
tusar nintimtau asar, ju nungkanam ainia
nuka mash nepetkatnuitji. 5ॸ¿Yaachia ju 13ॸYuseUchiri nekasampita tusaram
nungkanam ainia nuna nepetkatnuita? nintimtusrum pujau asaram, tuke
b॰4.21 (Mat. 5.44-46; Marc. 12.29-31) c॰5.3 (Mat. 11.30; Juan 14.15; 2.Juan 6)
d॰5.9 (Juan 5.32-37) e॰5.12 (Juan 3.36)
1ˇӕ͑ॷ5 492
f॰5.13 (Juan 20.31) g॰5.14 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13-14;15.7,16;16.23-24; 1.Juan 3.21-22)
h॰5.20 (Juan 17.3)
Juan Papin Ataksha Akupkamuri
aneajrume. 3ॸIi Apaachiri Yus tura ni uchiri Nuna nangkamasnak nekajai tauka
Jesucristo nekas chichaman atumin Yusjaingkia pujatsui. Antsu aints Cristo
nekamtikramau asa, ni anengkratairi nuikiarturmaurin tuke umirak pujakka,
atumniasha nekamtikramawarti tusan, tura nuka ii Apaachiri Yusjai tura ni Uchirijai
atumniasha wait anentramrarti tusan, tura tsanias pujawai. 10ॸAints Cristo chichamen
pengker nintimsaram angkan pujustinnasha nuikiartichutiat wait chichaman atumin
suramsarti tusan aatjarme. nuitamrartas wininamtaikia: Iijai pujusmi
4ॸIi Apaachiri Yus nekas chicham aa tiirap. 11ॸNu aints: Iijai pujusmi takurmeka
nuka umirtuktaram tusa, ɗɗ͑˔ӕЙҡӕф̲˔ڏ ni pasé nuikiartamuri pachisrum: Nuka
miaji nuna aints atumjai pujuinauka pengkeraitai titinuitrume. Turakrumka nu
umirinawai. Tura asaramtai wikia nuna ɗ͑ҡѸӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ͑ӕՓʮѸҡɗ͑ӕɗڏ
nekaan nukap warasmajai. 5ॸYamaikia trume.
yatsur ainautirmin umaarutirmincha
tajarme: Wait aneasrum aneenitaram. Inangnamu chicham akupkamuri
Chichaman akupaja juka yamarmachuitai. 12ॸChichaman untsuri atumin ujaktasan
Antsu nu nangkamtaik antukmiaji nuketai. wakerayatun, ju papinumka mashkia
6ॸNekasar Yus aneakrikia: Wína akupamur aatrashtatjarme. Antsu wiki atumin
umirtuktaram tusa, Yus akupturmakmiaji jiistasan nintimjai. Tura atumjai jinum
nu umirkur pujustinuitji. Tura nu ingkiunisar wainaikiar chichaakur
ËȍɗËȍ̲˔͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ҡӕ˔̲ɗڏ warastinuitji.
rume nuka juwaitai: Nekasrum 13ॸYuse uchiri ainau Yus eakmau asar
a॰1.6 (Juan 13.34; 14.15,23-24;15.12,17; 1.Juan 5.3) b॰1.7 (Mat. 7.15; 1.Juan 2.18;4.1-3)
493
Juan Papin Ukunam Akupkamuri
nakitrarmayi. 8ॸTura asaramtai nekas
Gayon pachis pengker chichasmauri chicham aa nuna angkan etserkarti tusar,
1ॸWiitjaiCristonu ainau juuntrinjai. Cristonu ainautikia yainiktinuitji, tura ni
Gayoa, ameka wína aneetir amikur yuumamurisha susatnuitji.
asakmin ju papin aatjame. Wisha nekasan
Aints pasé turamuri pachis etserkamu
amin aneajme.ॹa
2ॸAmeka wína aneamur yatsur asakmin, 9ॸWikiaCristonu ainaun mash papin
wikia amin pachisan Yusen seatkun: Tuke aatran akuptukmiajai. Tura wainiat
pengker pujusat tusan, tura sungkurmatsuk Diótrefes chikich ainaun inartas wakerau
pujusat tusan tura tuke Yusen nintimias asa, iinu chichamenka pachiatsui. 10ॸTura
pujusat tusan Yusen seatjame. 3ॸCristonu asamtai wi winaknaka, ni turamurincha
ainau juni irasartas taar, ame nekas pachisan chicharkatatjai. Iin pachitmas
chicham umirmaun pachisar ujatkaramtai, waitrak tsanumu weawai. Tura Cristonu
nuna antukan nukap warasmajai. 4ॸCristonu ainau Yuse chichamen etserkartas irainak
ainau wi etsermaurun antuku asar, Yuse taaramtaisha, juni wayaataram tatsui. Nuna
uchiri wajasarmia nuka wína uchirua turin asa chikich ainau: Iijai pujusmi tina
nunisarang ainawai. Tura asar nuka nekas nunasha turuwairap tusa surituweawai.
chichaman umirinak pujuinamtai nukap Tura iijai pujusmi tinu ainaunka: Cristonu
waraajai. Nuna nangkamasnak timiá ainau iruntramunmaya jiinkitaram tawai.
warasmintruka pengké atsawai. 11ॸAneamur yatsuru, nu turamuka
5ॸAmeka wína aneamur yatsur asakmin, amesha nuimiaraip. Antsu pengker aa
Cristonu ainau tuke pengker wainuyame. nuna turina nu nuimiarta. Pengker aa
Tura chikich yaja nungkanmaya Cristonu nuna turauka Yusnawaitai. Antsu tunau
ainau taaramtaisha nunismek pengker turauka Yusnaka nintimtsui.ॹb
wainuyame. 6ॸNu aints ainau juni taar 12ॸAints ainau mash Demetrion pachisar:
a॰1.1 (Hech. 19.29; Rom. 16.23; 1.Cor. 1.14) b॰1.11 (1.Juan 2.29;3.6, 9-10)
494
495 3 Juan
496
497 Judas
suritamu asa jukitatkama tujinkamiayi. yajutmaki yajutmaki siete (7) amia nuka
Tura suritamaitiat Miguel Satanásan Enoc ayayi. Enocsha nu anangkartin
jiyakchamiayi. Antsu chicharak: Yus ainaun pachis yaanchuik etsermia nuka
aminka chichartamkati timiayi.ॹc 10ॸTura nuwaitai: “Ii Apuri ni umirin untsuri
nu aints ainauka nekainachiat pachitsuk warang ainaujai taratnuitai.ॹe 15ॸTura
pasé chichainawai. ҽӕфʮӕ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔ڏ tunau ainau Yusen nakitinak tunau
nam aa nunak nekainau asar, tangku takatan tuke inaitsuk turinau asar, tura
nintinchawa nunisarang ainawai. Tura Yusen pachisar tuke pasé chichainau
tangkua nunisarang ni namangken ningki asaramtai, ii Apuri nu aints ainaun wait
mesmaminawai. wajaktiniun susatas taratnuitai,” Enoc
11ॸMaj, nu aints ainau Caín ni yachiin etserak timiayi. 16ॸNu anangkartin
˔ʮľф˔̲̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ̲ľ͑ǣ˔˔фڏ ainauka mash ainia nuna pachisar pasé
tin ainawai. Tura Balaama nunisarang chichainawai. ҽӕф͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľфڏ
kuikian wakerinau asar mengkakartin murinak najanin ainawai. Tura wikia
ainawai. Tura aints Coré naartinua miajuitjai tumaminawai. Tura wína
nunisarang apu ainaun umirtan nakitinau pengker nintimtursarat tusar, chikich
asar mengkakartin ainawai.ॹd ainaun anangkawartas: Ameka pengke
12ॸAtumka aneenimi tusaram, ɗфӕ͑ҡфڏ aintsuitme tinawai.
ram ƿesta najankurmeka, nu anangkartin
ainau natsaamtsuk nakunakut nukap Cristonu ainaun chicham akatramuri
yuwinawai, tura nukap uminawai. Tura 17ॸAtumsha aneetir ainautiram, ii Apuri
Yuse chichamen etsernuitjai tinayat, Yuse Jesucristo nuiniatiri ainau chichaman
aintsri ainaunka waininatsui. Tura eemkar etserkarmia nu nintimrataram.
mukunit yumi jiturchatatiat nase 18ॸNusha atumin chichartaminak:
c॰1.9 (Deut. 34.6; Dan. 10.13, 21; Zac. 3.2; Apoc. 12.7) d॰1.11 (Gén. 4.3-9; Núm. 16.1-35;
Hebr. 11.4; 1.Juan 3.12; Apoc. 2.14) e॰1.14 (Gén. 5.18, 21-24) f॰1.18 (2.Tim. 3.1-5;
2.Ped. 3.3)
Judas 498
1
1ॸWiitjai Juankuitjai. Jesucristo tuke jakashtin asa, junia apu ainaun
inatirinjai. ʊɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸˇľѸӕËфɗѸڏ inartinuitai. Tura iin anenmau asa,
ton ukunam atin aa nuna nekamtikiamu waitnas jaka numpar, ni numpejai ii
asa, niisha: ՠɞ͑ӕ̲ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕ͑ľ˔Փڏ tunaarinka japitramramiaji.ॹa 6ॸTura wína
rat tusa, ni awemamurin akupak, wina ju aintsur asaram, wijai metek aints ainau
chichamnaka nekamtikruami. 2ॸTura ni inartinuitrume turamiaji. Tura wína
ËȍɗËȍ̲ľ͑ˇľѸӕËфɗѸҡΎՓɗ͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔ڏ Apaachiru Yuse inatiri asaram, ѸËľфĀΎڏ
ruau asamtai, wi wainkamja nunaka tea nunisrumek nijai chichastinuitrume
mash nekasaintai tajai. turammiaji. Tura asamtai tuke inaitsuk
3ॸYus ju chichaman wári umiktin Jesucristoka: Ameketme kakarmam tusar
asamtai, aints ainau ju chichaman pengker awajsatnuitji. Tu atí.
ukunam atiniun pachisar aujina nuka 7ॸAntuktaram. Cristoka yurangmijai
a॰1.4 (Col. 1.18) b॰1.7 (Zac. 12.10; Mat. 24.30; Marc. 13.26; Luc. 21.27; Juan 19.34-37;
1.Tes. 4.17) c॰1.8 (Isa. 41.4; Apoc. 1.17;2.8;22.13)
499
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ1ٍॷ2 500
papinum aarta. Tura Cristonu ainau siete nuna amin nekamtikiatjame. Yaa siete (7)
(7) yakat ainamunam mash aatram ainia nuna wína untsur uwejrujai
akuptukarta. Nu yakta naaringkia nu achikian takakai waitkame nuka
ainawai: Efeso, nunia Esmirna, nunia nuwaitai, nunia ji keau siete (7)
Pérgamo, nunia Tiatira, nunia Sardis, wainkame nusha nuwaitai tusan
nunia Filadelƿa, nunia Laodicea,” yamaikia nekamtikiatjame. Yaa siete (7)
turutun antukmajai. ainia nuka wína aintsur ainau wainin
12ॸTurutmatai: ¿Yáki turuta? tusan, siete (7) ainia nuwaitai. Tura ji keau siete
tuntuprunini pajasan jiimkaman, ji keaun (7) ainia nuka wína aintsur ainau mash
kuri najanamun siete (7) aun wainkamjai. iruntrar siete (7) yaktanam pujuina
13ॸҽӕфʮЙľ͑Փʮӕ͑ɗ͑ҡѸӕҡɗҡ͑ֆɗ̲ڏ nuwaitai,” turutmiayi.
pinmaya akupkamua tumaun
wainkamjai. Tura wejmakan sarman Siete yakat ainamunam chicham akupkamu
nawejai metek entsar, tura kachumtain Efesonam chicham akupkamu
2
kuri najanamun netsepejai metek pea 1ॸ“Wína aintsur ainaun wainin Efeso
f॰2.7 (Gén. 3.24; Eze. 28.13) g॰2.8 (Isa. 41.4; Apoc. 1.17;22.13)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ2 502
h॰2.14 (Núm. 22.5,7,31;25.1-3; Jud. 11) i॰2.17 (Juan 6.48-51) j॰2.18 (Dan. 10.5-6)
k॰2.20 (1.Rey. 19.1-2;21.5) l॰2.23 (Sal. 7.9; Mat. 16.27) m॰2.27 (Sal. 2.9)
503 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ2ٍॷ3
3
1ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin chichaman nekaati tusam aatrata: Nekas
Sardis yaktanam puja nuka ju tunaarinchawa nu, tura nekas chichaman
chichaman nekaati tusam aarta. Yuse chichaa nu apu Davidta yawirin takaku
Wakani siete (7) akupa nuka, tura yaa asa, Yusnum wayaatnun urainamtaikia
tumaun siete (7) aa nuna inawa nuka Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ŃľЙľ͑Ëȍ̲͑Փɗڏ
nunasha tawai tita: Atum turamurmin tai. Tura Yus epeniamtaikia chikich
itiur awa tusan mash nekajrume. Atumek ainauka uraichminuitai, ta nuka tawai
nintimtumasrumka iwiaakuitji tusam aarta:
tarumning, wikia atumniaka jakawa 8ॸ“Atumi turamuri itiur awa tusan mash
n॰3.3 (Mat. 24.43-44; Apoc. 16.15;20.12) o॰3.5 (Ex. 32.32-33; Apoc. 13.8)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ3ٍॷ4 504
nunisarang tuke jiintsuk nuni pujusartin mek, tura misu wajawa nunisrumek
ainawai. Tura wína Yusru naarincha ni pujarme. Antsu nuka nekapmamtsurme.
namangken aatratnuitjai. Tura wína 18ॸTura asamtai nekasrum yuumatsuk
4
ayatrumek, nekasrum yuumakrum 1ॸNu
nangkamaramtai pangkain
pujarme. Tura nekasrum pengkerka jiimkaman nayaim uraniun
pujatsrume. ҽӕфՓɗ̲͑ɗËȍӕ͑ӕ͑ɗѸфӕڏ wainkamjai. Tura nunia kakaram
p॰3.14 (Juan 1.3; Col. 1.15) q॰3.19 (Prov. 3.12; Hebr. 12.5-6) r॰3.21 (Juan 16.33;
Apoc. 5.5)
505 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ4ٍॷ5
wainkan, kaya akik wincha jiitsumir iwiaaku puja nuna pachisar: Ameketme
jaspe tutai, nuniasha kaya kapantin akik juuntam tusar, ̲˔ľҡɗҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔̲ڏ
aa nuna wainkamjai. Nunia tungkiangkua jai. 10ॸTurinamtai juun ainau veinticuatro
tumau, antsu kingkia kaya esmeralda (24) ainia nuka juun apu keemtairin
tumau Yuse keemtairin tenteaun tentakar pinakumrurar tepersar, tuke
wainkamjai. 4ॸYuse keemtairin tentakar iwiaaku puja nuna pachisar: Ameketme
apu keemtairin veinticuatro (24) ainaun juuntam tiartas, ni tsengkrutirin kuakiar
wainkamjai. Nu keemtainum juun ainau tuksar Yusen chicharinak:
veinticuatro (24) ketinaun wejmakan 11ॸ“Ameketme Apum. Ameketme Yusem.
5
miamian aun wainkamjai. 1ॸNunia juun apu keemtainum ketu
Nuniasha iwiaaku ainau cuatro (4) ama ЙЙɗ̲ɗֆ͑ҡ̲ľ͑ф̲ӕ͑Йľ͑ӕфڏ
nu juun apu keemtairin tentainun maun ni untsur uwejejai takus ketun
wainkamjai. Tura netsepeninisha, tura wainkamjai. Nu papinka urakarai tusar,
tuntupeninisha jii untsuri ainaujai senta kantsejai siete (7) nujtukmaun
jiimiam wajainaun wainkamjai. 7ॸKichik wainkamjai. 2ॸTura Yuse awemamuri
juun yawaaya tumaun wainkamjai. Tura ͑ľ˔Ѹ˔˔ф̲͑ӕËȍɗËȍӕ͑͑ҡӕ˔̲ڏ
˔ɗËȍ˔Փ˔ӕËȍɗфɗҡӕ̲ӕ͑Փɗ͑˔̲ڏ jai. Nuka kakar chichaak: “¿Yaa miajuk
jai. Tura kichnasha aintsu yapiya tumaun ju papi kantsejai nujtukmauncha
wainkamjai. Tura kichka kukui nanamua urakainta?” tu inintraun antukmajai.
tumaun wainkamjai. 8ॸTura nu iwiaaku 3ॸTuramaitiat nayaimpinmasha, tura
u॰5.5 (Juan 16.33; Apoc. 3.21) v॰5.6 (Isa. 53.7; Juan 1.29) w॰5.8 (Apoc. 8.3)
x॰5.9 (Sal. 33.3) y॰5.10 (Apoc. 1.6;20.6) z॰5.12 (1.Cor. 5.7)
507 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ5ٍॷ6
6
1-2ॸNuniaUwija Uchiri papi 7ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi
kuikiartin ainausha, tura suntara apuri nijajin Yuse naarin aatrartin ainau
ainausha, tura kakaram ainausha, tura ¿warutmak awa? tu iniam: Ciento
aintsu inatiri ainausha, tura aintsu cuarenta y cuatro mil (144,000) ainawai
inatirinchu ainausha mash shaminak taun antukmajai.
muranam waa amanum, nunia pampa 5ॸTura asamtai Judá weari doce mil
7
1ॸNuniaataksha pangkain jiikman, ainawai, taun antukmajai. Tura nu aints
Yuse awemamurin cuatro (4) aun ainau nijajin Yuse naarin aatramun
wainkamjai. ˫ɗËȍɗ˔ҡѸҡ˔̲ӕ͑ӕ̲ڏ wainkamjai.
a॰6.12 (Apoc. 11.13;16.18) b॰6.13 (Joel 2.31; Marc. 13.24-25; Luc. 21. 25-26)
c॰6.16 (Isa. 2.10; Joel 1.15; Luc. 23.30)
509 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ7ٍॷ8
8
antukmajai. 1ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi
13ॸTu tinamtai juun ainamunmaya nujtukmaun siete (7) ama nuna
kichik wina chichartak: “¿Pujun urakamtai, nayaimpinam japchiri ura
entsarina ausha warí aintsua ainawa? pengké kichkisha chichaamuka atsumi.
¿Tura tuniaya kaunkarma? ¿Ameka 2ॸAntsu nu nangkamaramtai, ͑ֆɗ̲Йɗڏ
d॰7.10 (Mat. 22.2-10) e॰7.14 (Marc. 13.19; 1.Juan 1.7) f॰7.16 (Sal. 23.2;
Juan 4.10;7.37;10.11; Apoc. 21.4)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ8ٍॷ9 510
9
jimiar ama nu pupunan pupuntramtai, 1ॸTura chikich Yuse awemamuri cinco
juun mura jiya tumau kapaun juun (5) ama nu pupunan pupuntramtai,
entsanam nangkimia ujungkarun yaa kichik nayaimpinmaya nungká
10
1ॸNunia chikich Yuse awemamuri papin urak takaka au jurukta,” turutun
͑ľ˔Ѹ˔˔ф̲͑ӕ͑ֆӕф͑ǣڏ antukmajai.
minam pachinak, nayaimpinmaya taarun 9ॸҽӕфӕҡ̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗՓʮ̲ӕڏ
najama, tura mena nawejai kukarnum papichin jukin yuwamjai. Tura ni turutmia
najama wajaun wainkamjai. 3ॸTura juun nunisang jangkerun yumin wajatrukmayi.
yawaa shinawa tumaun kakar untsumun Antsu yuwan umisan wakerun engkema
antukmajai. Tura untsummati, ɗЙɗ̲ҡ͑ڏ yapau wajatrukmayi. 11ॸWi yuwan umisamtai
cha siete (7) chichaun antukmajai. Yuse awemamuri ainau ataksha chichartinak:
4ॸIpiamat siete (7) chichau asaramtai, wi “Ataksha waketkim, untsuri nungkanmaya
antukmaja nuna aartasan wakerukmajai. ainau, niish niish chichau ainau, tura apu
Tura aartatkaman nayaimpinmaya ainausha untsuri pachisam Yuse chichame
chichaun antukmajai. Nu chichamka etseruta,” turutinaun antukmajai.ॹl
nuwaitai: “Ipiamat siete (7) chichakara
Jimiar Yuse chichame etsernun
juka aatsuk asata. Tura aints kichkisha
pachis etserkamu
ujakaip,” turutun antukmajai.
11
5ॸTura Yuse awemamuri chikich nawejai 1ॸNunia nekapmatin wachia
m॰11.6 (1.Rey. 17.1; Ex. 7.17-19) n॰11.7 (Apoc. 13.5-7) o॰11.12 (2.Rey. 2.11)
p॰11.13 (Apoc. 6.12;16.18)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ11ٍॷ12 514
12
yamaikia ii Yusrinuitai, tura ii apuri 1ॸTura nayaimpinmanini jiikman
13
Cristo jaka numpen numparu 1ॸNunia Juun Pangki juun entsa
s॰12.7 (Jud. 9) t॰12.9 (Dan. 10.13; Luc. 10.18) u॰13.1 (Apoc. 17.3,7-12)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ13 516
susau asamtai, Juun Pangkincha aints maya jiinun wainkamjai. Nuka uwija
ainau: Ameketme juuntam tinaun uchiriya nunisang antirin jimiar aun
antukmajai. Tura nu Juun Yawaaya wainkamjai. Turayat nu Juun Pangki
Tumauncha: Ameketme juuntam tusar: chichawa nunisang nampurman chichaun
“¿Yáki jujai metek kakarmai? ¿Tura yáki antukmajai. 12ॸҽӕф͑ӕЙËȍɗ̲͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ
jujaisha maanikminuit?” tinaun maya jiinki Juun Yawaaya Tumau aa
antukmajai. nuna ni kakarmarin suaun wainkamjai.
5ॸTura Juun Pangki Juun Yawaaya Tura asamtai Juun Yawaaya Tumaun
Tumaun ni kakarmarin susa, cuarenta y maamaitiat tsaarma nuna: Ameketme
dos (42) nantu: Wikia miajuitjai tusa, Yusem tiarat tusa, mash nungkanmaya
֤ӕѸľ͑ЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍѸҡɗҡӕѸҡѸ͑ǣ˔ҡڏ ainaun inaun wainkamjai. 13ॸTura
kaun wainkamjai. 6ॸTuramu asa Juun ͮӕ͑ǣ˔̲͑ֆЬËȍɗ̲ɗՓɗ͑Ëȍɗ˔˔ф̲ڏ
Yawaaya Tumau ama nu Yusen pachis rijai wainchati takatnasha turaun
pasé chichaun antukmajai. Tura Yuse wainkamjai. Tura aints jiiminamunam
naarincha pachis, tura Yuse jeencha nayaimpinmaya ji keaun nungkanam
pachis, tura nayaimpinam pujuinauncha ujuarun wainkamjai. 14ॸTura Juun
pachis pasé chicharun antukmajai. 7ॸTura ֤Փֆҽӕ̲ӕՓʮ̲ӕ̲͑ͮӕ͑ǣ˔͑ڏ
Cristonu ainaujai maanikiat tusa, tura maya Pachim wainchatai takatan turati
niincha nepetkat tusa, ҡӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑ڏ timiau asa, mash nungkanam pujuinaun
maya ainauncha niish niish chichau anangkak, nu Juun Yawaaya Tumau
ainauncha inarat tusa, Juun Pangkingkia muuken saapijai akarkamaitiat, ataksha
͑ӕˇӕӕ֤͑Փֆҽӕ̲ӕ͑˔͑ɗ˔˔ф̲ڏ iwiaaku pujuma nuna nakumkamuri
rin suwaun wainkamjai.ॹv 8ॸTuramtai mash najanawarti tusa, aints ainaun inaun
nungkanmaya ainau Juun Yawaaya wainkamjai.ॹx 15ॸTura nu Juun Yawaaya
Tumaun: Ameketme juuntam tinaun Tumau nakumkamurin chichamtikiatas
antukmajai. Antsu Yus nungkanka mayatairin engketati tusa, Nungkanmaya
najantsaing, tuke pujustinun aintsu naari Pachim ni kakarmarin suaun wainkamjai.
papinum aatramu ainauka Juun Tura nu nakumkamun: Ameketme Yusem
Yawaanaka: Ameketme juuntam tinachun tutsuk pujuinaunka maawarti tusa
wainkamjai. Uwija Uchiri jakayat kakarmarin suaun wainkamjai. 16ॸTura
nantakmia nuka, nu papinka takakui.ॹw Nungkanmaya Pachim mash aints ainaun,
9ॸAints ju chichaman antinauka mianchau ainauncha, tura apu
nintimrarti: 10ॸ“Kársernum engkekratin ainauncha, tura kuikiartin ainauncha,
tura kuikiartichu ainauncha, tura aintsu 4ॸNu aints ainauka nuwajai tunaun
inatirinchu ainauncha, tura aintsu inatiri takascharu asar pengker ainawai. Tura
ainauncha untsur uwejen aatrarti tusa, asar Uwija Uchiri tuni wekaawa nunisha
tura nijajin aatrarti tusa, ɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔̲ڏ niincha nemarsar wekajinawai. Nu aints
jai. 17-18ॸTura aints: ¿Nu aarmauka itiurak ainauka ju nungkanmaya uwemraru asar,
ainta? tusa nekaatas wakerakka, nukap nuwá eemkar Yusnau tura Uwija
nekatan yumiartinuitai. Juun Yawaaya Uchirinu armiayi.ॹz 5ॸNuka wait
Tumau númerorin nekau ainauka ËȍɗËȍ̲͑Йľ͑ǣ˔ŃËȍɗËȍѸËȍфӕѸф̲ڏ
nekaawarti: Seiscientos sesenta y seis tai, nu aints ainaun pachisar:
(666) aintsu númerorintai. Nu númeroka Tunaachawaitai tiartinuitai.
aintsu nijajin tura uwejen aarchamu
ainauka, tura nu páchimia naari ni Kampatam Yuse awemamuri
uwejen tura ni nijajin aarchamu ainauka pachisar etserkamu
sumatnasha sumakchartinuitai, tura 6ॸNunia kichik Yuse awemamurin
14
1ॸNuniangka ataksha jiimkaman, wainkamjai. 7ॸTura etserak kakarman
Uwija Uchirin Jerusalénnum, chichaak: “Yus aints ainau tunaarin jiistin
mura Sión tutainum wajaun wainkamjai. kinta jeau asamtai, Yus shamakrum
Tura níjai tsaniasar aints untsuri ciento pengker awajsataram. Tura asaram Yus
cuarenta y cuatro warang (144,000) nayaimpincha, tura nungkancha, tura
wajainaun wainkamjai. Nu aints ainau juun entsancha, tura entsa kanaji
nijajin Uwija Uchiri naari, tura ni ainauncha mash najanau asamtai,
Apaachiri naari aatrarmaun wainkamjai.ॹy pengker awajsataram” taun antukmajai.
2ॸTura nuna wainkan, túna untsuri 8ॸTamati chikich Yuse awemamuri
antukmaja nuka nuwaitai: “Ju aarta. Ii nam tari ni kuchírijai uva neren charuk
Apurin umirinak yamai jakaru ainaunka, juwaun wainkamjai. Tura uva yumirin
tura ukunam jakartin ainauncha Yus juukartas, ֆ˔ҡфɗ͑ӕԮ͑ľфľɗфӕ̲ҡɗڏ
waramtiksartinuitai,” taun antukmajai. num chumpiamu asamtai, uva neren
Tamati Yuse Wakani chichaak: nájainaun wainkamjai. Tura uva yumiri
“Nekasaintai. Yusen umirkaru asar, ni jiinun wainkatatkaman, numpa jiinun
pengker turamurinka Yuska kajinmatsui. wainkamjai. Tura numpa entsa tumaun
Tura Yuse takatrin takakmasaru asar kampatam pachak (300) kilómetros
ayamsartinuitai,” taun antukmajai. pajamar kawai jangkejai metek kuna
wajasun wainkamjai. Wi wainkamja nuka
Ju nungkanmaya ainaun juuktin aints Yusen umirtan nakitin ainaunka Yus
kinta pachis etserkamu kajerak amuktinuitai taku tawai.ॹc
14ॸNunia jiimkaman yurangmin pújun
Inangnamu wait wajaktiniun
wainkamjai. Tura yurangminam ketun
wainkamjai. Nuka Yus ni awemamurin pachis etserkamu
15
akupkau wainiatun, aintsua tumaun 1ॸTura ataksha jiimkaman, chikich
16
nungkanmaya ainau Apurinme, 1ॸNunia chichaman kakarman
wainkamjai. 6ॸNunia siete (7) Yuse jimiar aa nu, piningnum engkeamun juun
awemamuri Yuse jeenia jiininaun entsanam ukaun wainkamjai. Nuna
wainkamjai. Nuka wejmakan lino tutain ukaramtai, juun entsaka aints maamua
najanamun entsarinaun wainkamjai. Tura nunisang numpa najanarun wainkamjai.
ni wejmakrincha pakuichau wincha Tura asamtai juun entsanam mash
ainaun wainkamjai. Tura kachumtai kuri iwiaaku ainausha jakarun wainkamjai.
d॰15.3 (Ex. 15.1-18) e॰15.4 (Sal. 86.9) f॰15.8 (Ex. 40.34; Isa. 6.4) g॰16.2 (Ex. 9.10)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ16 520
seekijai wait wajakarti tusa, piningnum apuri iruntrarat tusar, kampatam pasé
engkeamun tsaanam ukaun wainkamjai. wakantrintin ainau nungka Armagedón
9ॸTuramtai aints ainau tsaa sukuam timiá tutainum iruntrarun wainkamjai. Nu
wait wajainayat, ͑ɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗ͑ɗѸËȍڏ nungkaka hebreo chichamejai tu
run wainkamjai. Tura Yusnaka: inaikiamuitai.
Juuntaitme tutsuk, antsu Yus nu wait Nunia Cristo chichamen antukmajai.
wajaktiniun susarmaitiat, Yusen pasé Nu chichamka nuwaitai: “Anearum
chicharinaun antukmajai. pujustaram. Wikia kasa aintsua
10ॸNunia chikich Yuse awemamuri, nunisnak aneachmau winitnuitjai. Tura
cinco (5) aa nu, piningnum engkeamun asamtai aints kanutsuk ni entsatirin
Juun Yawaaya Tumau keemtairin pengker wainua nunisang pujauka nekas
ukarun wainkamjai. Turamtai Juun warastinuitai. Tura ni entsatirin
Yawaaya Tumaun umirkaru ainau Йľ͑ǣ˔ľфՓɗ͑ӕѸ̲ҡɗ˔Ѹф˔Ëȍфҡɗڏ
17
1ॸNunia siete (7) Yuse awemamuri nuwaka ni entsamtairi siete (7) muuktin
wi wainkamja nuna ataksha tura diez (10) antirintin aa nuka
kichik wainkamjai. Tura wi wainkam warimpita tusan, chikich ainaunka
chichartak: “Winita. Juun kungkatip nekamtikiachmin ayatun, aminka paan
untsuri entsa ainamunam keta nuna wait nekamtikiatjame. 8ॸJu nuwa entsamtairi
wajaktintrin amin inaktustasan wainkame nuka yaanchuik pujuya
wakerajme. 2ॸUntsuri nungkanmaya apu nuwaitai. Tura yamaikia juningkia
ainau nu nuwajai nekasar tunaun turin pujachiat, nungka amumanum tuke
j॰16.15 (Mat. 24.43; 1.Tes. 5.2; 2.Ped. 3.10; Apoc. 3.3) k॰16.18 (Apoc. 6.12;8.5;11.13)
l॰16.20 (Apoc. 6.12;11.13) m॰16.21 (Ex. 9.23; Apoc. 8.7;11.19) n॰17.3 (Apoc. 13.1)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ17ٍॷ18 522
jatsuk waa juunumia jiinkitnuitai. Tura 15ॸNunia ataksha Yuse awemamuri wína
18
ҽӕфҡ˔ѸȍՓ͑ҡɗ͑˔ҡӕ˔ľ̲ľ͑ǣ˔˔ҡڏ 1ॸNunia jiimkaman, chikich Yuse
apu Yus timiá kakaram asa, najanamun, nunia chikich yutai pachimtai
kichik kintatik wait wajaktiniun kungkuram ainia nuna, nunia shirikip
susatnuitai. kungkuram aa nuna, nunia kungkuti mirra
tutain, nunia perfume akik aa nuna, nunia “Chaj, ju yaktaka timiá juun ayat
vinon, nunia olivo macharin, nunia pang yumpuunkayi.
najantain, harina tutain, nunia trigon, Juun kanurtin ainauka
nunia warinchu entsau ainaun, nunia juun entsanam wekajinau asar,
uwija ainaun, nunia kawai ainauncha, waririn akik ainia nuna ju yaktanam
nunia kawai japitin kárru tutain, nunia jukiar
aintsnasha chikich ainamunam surukmi kuikiartin wajasarmiayi.
tusar itau armiayi. 14ॸTura nu yaktanmaya Turayat yamaikia kakarmachu
ainaun pachisar chichainak: mengkakayi,ٚҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔̲ڏ
“Yurang ainaun wakerin armia nuka jai.
yamaikia atsuinawai. 20ॸNunia ataksha nayaimpinmaya
jai. Nunia ataksha chichartak: “Ju asa, tura tunaarintin ainau turamurin
chichamka nekasar Yuse chichame pengké nakitau asa, nu aints ainaun wait
ainawai,” turutun antukmajai. wajaktiniun nukap susatas akupkau
10ॸTurutmatai ni wajamunam: asamtai, aints uva yumirin juuktas,
k̲ľ˔ľҡ̲ľʮӕӕ͑ҡ̲ҡɗҡѸ͑ҡɗ˔ɗѸȍ̲ҡф̲ڏ nawejai yurangken najawa nunisang,
jai. Turamaitiat wína chichartak: Yusen umirchau ainaun wait wajaktiniun
“Aitkarawaip. Antsu Yusek: Ameketme suawai.ॹt 16ॸTura ni wejmakrin tura ni
juuntam tita. Wisha amea nunisnak makuincha chikich naari aarmaun
Jesúsa inatiri asan, ni chichamen etserina wainkamjai. Nu aarmauka nuwaitai:
nujai metek Yuse inatirinjai. Yuse “Mash Apu Ainau Apurintai. Tura Mash
chichame etserin ainau Jesús tímia nuna Juun Ainau Juuntrintai.”ॹu
antukaru asar, ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣľҡѸľфɗ͑ڏ 17ॸNunia Yuse awemamuri tsaanam
s॰19.13 (Dan. 10.5-6; Juan 1.1, 14) t॰19.15 (Sal. 2.9; Apoc. 14.20) u॰19.16 (Apoc. 17.14)
527 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ19ٍॷ20
20
1ॸͮӕ͑ɗËȍɗ˔ɗËȍ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕڏ ainaun inarartinuitai.ॹy
rin nayaimpinmaya taarun
Iwianchi apuri tuke mengkakatniuri
wainkamjai. Nuka waa jiitamran yawirin
takus, tura cadenan sarman takus taarun 7ॸͮӕ͑ɗ˔ɗËȍɗ˔Փф͑ǣ̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔ڏ
pujustinuitai. Tura kichik warang musach mash nungkanmaya ainau timiá untsuri
nangkamaramtai, ataksha jumchik kinta kaunkar, paka nungkancha netkar mura
atiá akupkatnuitai.ॹw wakaar, Yuse aintsri ainau pujutirin tentakar,
4ॸNunia apu keemtairi ainamunam nuni Yuse aneetiri yaktancha Jerusalénnasha
ketinaun wainkamjai. Yus: Aints ainau tentakarun wainkamjai. ҽӕф֤ӕѸ͑ֆɗ̲Йɗ͑ڏ
turamuri atumka nekaataram tusa maya jiin akupak nu aints ainaunka mash
kakarmarin susamuitai. Nuningkia Jesúsa amukun wainkamjai. 10ॸNuniangka Satanás
umirin Yuse chichamen etserkaru asar, aints ainaun tuke anangmia nuka kucha ji
jachajai muuken akarkar maamu ainau azufrejai keamunam ujungmawaitai. Nuni
v॰19.20 (Apoc. 13.1-18) w॰20.3 (Gén. 3.1-15; 2.Ped. 2.4) x॰20.4 (Mat. 19.28; Luc. 22.30;
Apoc. 6.9;13.16-17;14.9-10) y॰20.6 (Apoc. 1.6;5.10)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ20ٍॷ21 528
jiis, apu ainausha tura mianchau ainausha chichartak: “Jiista, wikia mash aa nunaka
Yuse keemtairin naka wajainamtai, ni yamarman najanuitjai. Ju chicham wi
tunaarijai metek wait wajakartintri tu awai taja nuka nekas asamtai nuna pachisar
tusar nekamtikun wainkamjai. 14-15ॸNuniangka nekasampita tiartinuitai. Tura asamtai
jakatin, tura jakaru ainau matsamtairincha ji jusha aatrurta,” turutun antukmajai.
kucha tumau keamunam ujungmaun 6ॸNunia ataksha wína chichartak: “Wi
wainkamjai. Tura tuke Yusnum iwiaaku timiaja nuka mash umismawaitai. Wikia
pujustin papinum nu aints ainau naari nu nangkamtaik tuke pujuyajai. Tura
aatrachmau asar, kucha jiya tumau nungka mash amukamtaisha, wikia tuke
keamunam ujuinaun wainkamjai. Nu aints pujustinuitjai. Yumi akikchaujai suwina
ainauka Yusnum pengké jeachartin asar, antsu nunisnak aints kitaminawa nunisarang
ji kajintrashtinnum tuke wait wajakartin asar, pujuinaunka wijai tuke iwiaaku pujusarti
jimia jakatnua nunisarang ainawai.ॹz tusan surittsuk susatnuitjai.ॹe 7ॸTunau
nepetkaruka wi pujaja nunisarang
Nayaimpisha tura nungkasha pujusartinuitai. Tura wikia ni Yusri
yamaram atinuitai atinuitjai. Wi turau asamtai nusha wína
z॰20.14 (Mat. 25.41; Apoc. 21.8) a॰21.1 (2.Ped. 3.13) b॰21.2 (Gál. 4.26; Apoc. 3.12;19.7-8)
c॰21.3 (Lev. 26.11-12) d॰21.4 (Apoc. 7.16-17) e॰21.6 (Isa. 55.1-2; Juan 4.10-14; 7.37-39;
Apoc. 22.17)
529 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ21
ainauka, tura winaka nekasampita juun doce (12) puusamuitai. Tura Uwija
turutsuk pujuinausha, tura tuke tunau Uchiri nuiniatiri ainau doce (12) amia
nintimsar pujuinausha, tura mangkartin nuna naaringkia nu kayajai metek
ainausha, tura pachitsuk tsanirmin aatramun wainkamjai.
ainausha, tura wishin ainausha, tura 15ॸTura Yuse awemamuri wijai
wenuknum waiti doce (12) aa nuna kichkin wainkan, kichik kaya juun
wainkamjai. Tura Yuse awemamurin entsanmaya jukimu, nekas akik
waitijai metek wajatinaun wainkamjai. najanamun wainkamjai. Tura nu
Tura Israela uchiri doce (12) amia nuna yaktanam tungkajin jinta kuria tumau
naaringkia waitijai metek aatramun najanamutiat, nekas mutia tumaun
wainkamjai. 13ॸTura kichik kichik winchaan wainkamjai.
ֆ͑ҡ̲ľ͑˔̲Йҡ̲Փɗҡɗӕ͑Փɗ͑˔̲ڏ 22ॸTura jiimkaman, nu yaktanam Yus
sha Yuse paaniurijai mash paantin atin Apu Yuse paaniurijai nekas paantin
asamtai, tura Uwija Uchiri paaniurisha asamtai, kantiinaka yuumakchartinuitai.
nukap atin asamtai, tsaa tsanmauncha Tura Yuse inatiri ainau tuke nuni apua
ҡӕф͑͑ҡӕҡѸ̲͑ӕ͑Ëȍֆӕӕ̲˔Ëȍфҡɗڏ nunisarang pujusartin ainawai.
nuitai.ॹg 24ॸMash nungkanmaya uwemraru
ainau nu paaniunam wekainawai. Tura Jesucristo tatintringkia jeatak wajasi
Yus apu ainaun ju nungkanmayan 6ॸͮӕ͑ɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗՓɞ͑ËȍɗËȍфڏ
22
1ॸNunia Yuse awemamuri entsa nekasan waramtiksartatjai,” turutun
winchaan nekas pakuichaun antukmajai.
inaktursami. Nu entsaka tuke iwiaaku 8ॸWiitjai Juankuitjai. ՠɗ˔ɗʮӕËȍɗËȍ̲ڏ
pujustinun sukartawai. Nu entsanka Yus naka mash antuku asan, tura waintancha
Uwija Uchirijai ketinamunmaya jiinun mash wainkau asan, Yuse awemamuri
wainkamjai. 2ॸNu entsaka tungkajin jinta mash aa nunaka winaka inaktursau
yantamen wearun wainkamjai. Tura nu asamtai, ni wajamunam: Ameketme
entsa mai yantamen numi tuke pujutan juuntam titasan pinakumran tepesmajai.
sukartin wajaun wainkamjai. Nu numi 9ॸTuramaitiat nuka wína chichartak:
Uchiri yapiincha waitkartinuitai. Tura ni “Ju papi aarmau aa nuka wári umiktin
naaringkia Jesúsa inatiri nijajin aatramu asamtai, ju chichamka uutsuk aints ainau
artinuitai. Turamtai nuni ni inatiri ainau mash nekamtikiata. 11ॸJu chichaman
Uwija Uchirin pengker awajsartinuitai. umitsuk pujuinauka, tuke tunau
5ॸNu yaktanmaka teeka atsutnuitai. Tura turuwarti tusam tsangkatkata, tura pasé
g॰21.23 (Juan 8.12) h॰22.2 (Gén. 3.24; Sal. 17.15; 46.4; Mat. 5.8; 1.Juan 3.2)
531 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ22
i॰22.12 (Jer. 17.10) j॰22.13 (Apoc. 1.8, 17;2.8) k॰22.14 (Gén. 3.24) l॰22.17 (Isa. 55.1-2;
Juan 4.10-14; 7.37-39; Apoc. 21.6)
532
Chicham yumtin ainia nu tenap nekaatin
Aakmakmau ƿesta (Juan 7.2) nungkanmaya apuri ainau Yusjai
Judío ainau aakmakmauri pachis maanikiartinuitai.
ƿestaitai. Yaanchuik judío juuntri Ayamtai kinta (Mateo 12.1-8)
Egipto nungkanmaya jiinkiar Nu chichamka griego chichamejai
cuarenta (40) ̲ӕѸËȍɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕڏ “sábbaton” tutai “sábado” taku
nam wekaasar jeanka jeamtsuk, tawai. Yaanchuik judío ainau viernes
antsu jea nuwap najanamunam kinta tsaa akaamunam nangkamawar
pujuu armiayi. Ni yaanchuik juuntri sábado kinta ayamin armiayi. Tura
tu pujuu asaramtai, musachjai metek chikich ƿesta kinta ainausha
nu nintimrarmi tusar, trigo sábadochu waininayat, ayamtai kinta
juukmaurin mash umisar, tura asaramtai, hebreo chichamejai
sebada juukmaurincha mash umisar, “shabbáth” tinu armiayi.
judío ainau mash Jerusalénnum Beelzebú (Mateo 12.24)
kaunkar, aakmakar ƿestan najanin Iwianchi apuri naarintai. Chikich
armiayi. naari Satanásaitai.
Abadón (Apocalipsis 9.11) Cástor Poluxjai (Hechos 28.11)
Hebreo chichamentai. Abadón waa Romano ainau ni yusri Cástor nunia
juuntan jiitamran kuna aa nuni Polux naartinun ii kanuri wainkarmi
pujuinau apurintai. ǾфɗľǣΎËȍɗËȍڏ tusar, ni yusri nakumkamurin kanu
mejai. nujiin nujkar wekajin armiayi.
Apolión naartinuitai. ͮӕɗɗËȍɗËȍ̲ľڏ César (Mateo 22.21)
jaingkia meskartin taku tawai. Romano ainau juun apurintai.
Areópago (Hechos 17.19-34) Chipu (Mateo 24.32)
Atenas yaktanam mura Areópago Chipu ainau Israela nungkarin nukap
tutainum nu yaktanmaya juuntri yajau armiayi. Tura Yus turataram tinu
ainau tuke irunin armiayi. Tura nuni asamtai, Yus aints ainau tunaarin
tuke irunin asaramtai, Atenas tsangkurarti tusar, chipun jimiaran
yaktanmaya juuntri ainaun pachisar: achikiar, Yus seatai juun jeanam
Areópago tinu armiayi. itaaramtai, sacerdote apuri kichik
Armagedón (Apocalipsis 16.16) chipun maa epeu armiayi. Antsu
Nu nungkaka tuning aa tusarkia kichnaka maatsuk, chipu muuken jimia
paanka nekaachminuitji. Israela uwejejai takas, aints ainau tunaarin
nungkari nungka Armagedón mash Yusen ujauyayi. Turamtai chikich
inaikiamu irunui. Nuni nungka aints un chipun juki aints atsamunam
amutanak wajasamtai, mash akupnuyayi. Levíto 16.7-22)
533
Glosario 534