Vous êtes sur la page 1sur 538

Yuse Chichame Aarmauri

Yamaram Chicham

El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
Achuar-Shiwiar
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
Achuar-Shiwiar

Primera edición, 1981


Segunda edición, 1994
Tercera edición, 2008

Publicado por
© LA LIGA BIBLICA 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente


la obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la Liga
Bíblica (pero no de una manera que sugiera que tiene su
apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para ƿnes
comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o
generar una obra derivada a partir de esta obra.
CONTENIDO

Yamaram Chicham Mateo Aarmauriॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Mat.)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷॷॷ5


Yamaram Chicham Marcosa Aarmauriॹ · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Marc.)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷॷ75
Yamaram Chicham Lucasa Aarmauriॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Luc.) · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ115
Yamaram Chicham Juanku Aarmauri · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Juan)ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ186
Cristo Nuiniatiri Ainau Turamuri (Hechos)ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Hech.)ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ237
Romanam Papin Akuptukmauriॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Rom.)ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ300
Corintonam Papin Eemak Akkuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ(1.Cor.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ330
Corintonam Papin Ataksha Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ(2.Cor.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ360
Gálatas Ainaun Papin Akuptukmauriॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Gal.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ378
Efesonam Papin Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Efes.)ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ389
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ЬЙɗ͑͑k˔ӕЙҡӕ˔̲ӕфɗॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Fil.)ॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ399
Colosasnum Papin Akuptukmauriॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Col.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ406
Tesalónicanam Papin Eemak Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · ·ॷ(1.Tes.)ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ413
Tesalónicanam Papin Ataksha Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · ·ॷ(2.Tes.)ॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ419
Timoteon Papin Eemak Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(1.Tim.)ॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ423
Timoteon Papin Ataksha Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(2.Tim.)ॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ431
Titon Papin Akuptukmauriॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Tito)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ437
Filemónkan Papin Akuptukmauriॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Filem.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ441
Hebreos Ainamunam Papin Akuptukmauriॹॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Hebr.)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ443
Santiago Papin Akupkamuriॹॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Sant.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ465
Pedro Papin Eemak Akupkamuriॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(1.Ped.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ473
Pedro Papin Ataksha Akupkamuriॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(2.Ped.)ॹॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ481
Juan Papin Eemak Akupkamuriॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(1.Juan)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ486
Juan Papin Ataksha Akupkamuri · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(2.Juan)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ493
Juan Papiin Ukunam Akupkamuriॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(3.Juan)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · ·ॷ494
Judas Papin Akupkamuriॹॹ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ(Jud.)ॹॹ ॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · · ·ॷ496
Jesucristo Juankun wantintukmauri (Apocalipsis)ॹॹ ॹ · · · · · ·ॷ(Apoc.)ॹॹ ॹ ॹ · · · · · · · · · · · · · ·ॷ499
Chicham yumtin ainia nu tenap nekaatin · · · · · · · · · · · · · · ॷ٤Glosario) · · · · · · · · · · · · ॷ533
Yamaram Chicham Mateo Aarmauri
yajutmarmiayi. 9ॸTura Oseas Jotaman
Jesucristo Abrahama wearintai yajutmarmiayi. Tura Jotam Acazan
(Luc. 3.23-38) yajutmarmiayi. Tura Acaz Ezequíasan

1 yajutmarmiayi. 10ॸTura Ezequías


1ॸJu papikia Jesucristo pachisar

aarmawaitai. Jesucristo Davidta Manasésan yajutmarmiayi. Tura Manasés


weari ayayi. Tura Davidcha Abrahama Amónkan yajutmarmiayi. Tura Amón
weari ayayi. Tura Abrahama weari ainau, Josíasan yajutmarmiayi. 11ॸTura Josías
tura Davidta weari ainau naaringkia ju Jeconíasan tura Jeconíasa yachí ainaun
papinum aarmawaitai. yajutmarmiayi. Tura Babilonianmaya
2ॸAbraham Isaacan yajutmarmiayi. Tura apuri Israel ainaun nepetkau asamtai,
Isaac Jacobon yajutmarmiayi. Tura Jacob Israel ainaun achikiar Babilonianam
Judán tura Judá yachí ainauncha jukiarmiayi.
yajutmarmiayi. 3ॸTura Judá Tamaran 12ॸTura Jeconías nuni pujus Salatielan

nuwatak, ni uchirin Faresan tura chikich yajutmarmiayi. Tura Salatiel Zorobabelan


uchirin Zara naartinun yajutmarmiayi. yajutmarmiayi. 13ॸTura Zorobabel
Tura Fares Esroman yajutmarmiayi. Abiudan yajutmarmiayi. Tura Abiud
4ॸTura Esrom Araman yajutmarmiayi. Eliaquiman yajutmarmiayi. Tura
Tura Aram Aminadaban yajutmarmiayi. Eliaquim Azoran yajutmarmiayi. 14ॸTura
ҽӕфk̲ɗ͑Ā¡ͮѸΔ͑˔͑ֆʮӕҡ̲ф‫ڏ‬ Azor Sadócan yajutmarmiayi. Tura Sadóc
miayi. Tura Naasón Salmónkan Aquiman yajutmarmiayi. Tura Aquim
yajutmarmiayi. 5ॸTura Salmón Rahaban Eliudan yajutmarmiayi. 15ॸTura Eliud
nuwatak Boozan yajutmarmiayi.ॹa Tura Eleazaran yajutmarmiayi. Tura Eleazar
´ΎΎ‫׀‬Ѡӕҡ͑͑ӕՓҡ˔Ϙ¡ľĀ͑ֆʮӕҡ̲ф‫ڏ‬ Matánan yajutmarmiayi. Tura Matán
miayi. Tura Obed Isaín yajutmarmiayi.ॹb Jacobon yajutmarmiayi. 16ॸTura Jacob
6ॸTura Isaí apu Davidtan yajutmarmiayi. Josén, Marí aishrin yajutmarmiayi.
Davidka Israela apuri ayayi. Tura David Marísha Jesúsan jurermiayi. Tura Jesúska
Uríasa nuwarin nuwatak, ni uchirin Yus akupkamu asamtai Mesías
Salomónkan yajutmarmiayi.ॹc inaikiamuitai.
7ॸҽӕфґ́Ύ̲Δ͑ѠΎ¡Ύ̲͑ֆʮӕҡ̲ф‫ڏ‬ 17ॸTura Jesúsa weari Abrahamnumia

miayi. Tura Roboam Abíasan nángkamas Davidnum jeatak catorce (14)


yajutmarmiayi. Tura Abías Asan weari inaikiamu armiayi. ҽӕфġԮɗĀ͑ӕ‫ڏ‬
yajutmarmiayi. 8ॸTura Asa Josafatan mia nángkamas Israel ainau Babilonianam
yajutmarmiayi. Tura Josafat Joraman achikmau jeakuri catorce (14) wearisha
yajutmarmiayi. Tura Joram Oseasan inaikiamu armiayi. Nuni nángkamas

a॰1.5 (Josué 2.1;6.17; Hebr. 11.31; Sant. 2.25) b॰1.5 (Rut 4.13-17) c॰1.6 (2.Sam. 12.24)

5
ͅҡľΎॷ1ٍॷ2 6

Mesíasjai mash irumram ataksha catorce asamtai, ͑ľ˔ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡѸҡ˔̲‫ڏ‬


(14) weari inaikiamu armiayi. numanini jiinkiar Jerusalénnum
jearmiayi. Tura apu Herodes pujamunam
Jesucristo akiinamuri etserkamuri jear, 2ॸHerodesan iniinak:
(Luc. 2.1-7) —¿Judío apuri akiina nusha tuning
18ॸJesucristo tu akiinamiayi. Jesúsa puja? Iikia tsaa taakmanumanini
nukuri Marín nuwatkataj tusa, José niin angkuaji wainkau asar, apu akiinayi
chichasmiayi. Tu chichasar kanakar tusar: Ameka Apu wajastatme titasar
pujuinai, Yuse Wakani kakarmarijai Marí winiji, —tiarmiayi.
japrukmiayi.ॹd 19ॸMarí japrukamtai, José 3ॸTinamtai apu Herodes nuna antuk:

nuna nekaa, pengker nintintin asa, aints Wikitjai apunka tusa, ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
ainau nuna nekaawarai tusa, takamtaik miayi. Turamtai Jerusalénnum
uuk inaisatas wakerimiayi. 20ॸTu nintimias Йӕʮӕɗ͑ӕѸȍ̲Ѹȍ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
pujamtai, Yuse awemamuri Josén miayi. 4ॸTura asaramtai apu Herodeska
karanam wantintukmiayi. Tura chicharak: sacerdote juuntri ainaun mash untsuk,
—Joséya Davidta weariya, ame tura Moisésa chichame nuikiartin
ËȍɗËȍѸ̲ӕфӕ̲ͅфɞʮЙфӕ˔ӕՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ ainauncha mash irur:
mek natsaamtsuk jeemin jukita. Yuse —¿Tuning akiinatnuita Cristoa? —tu
Wakani aitkamu asa japruki. 21ॸTura iniasmiayi. 5ॸTu iniam, Yuse chichamen
asamtai uchin jurertatui. Turamtai nu etserin tu aarmau asamtai aiminak:
uchikia aints ainaun tunaanumia —Belén yaktanam Judá nungkanam
uwemtikratin asamtai, nu uchikia Jesús nuni akiinatnuitai. Cristo akiinatniuri
inaikiatatme, —timiayi. Nuna naaringkia pachis aarmauka nuwaitai:
Uwemtikiartin taku tawai.ॹe 6 Yus chichaak: “Judá nungkanam
22ॸNu turunatnunka yaanchuik Yuse yakat Belén tutai mianchauka
chichamen etserin aarmia nunisang achatnuitai. Antsu nu yaktanam
umikmiayi. Nu aarmauka nuwaitai: juun apu akiinatnua nuka Israela
23ॸ“Antuktaram. Nawan aintsjai tumichu weari ainaun inartinuitai. Tura
japruktinuitai. Tura asa uchin jurertinuitai. asamtai nu yaktaka chikich
Tura uchin Emanuel inaikiatnuitai.” Nuna yakat Judá nungkanam aa nuna
ta nuka “Yus iijai pujawai” taku tawai.ॹf nangkamasang juun atinuitai,”
24ॸTuramtai José shintar, Yuse awemamuri Yus timiayi. Tu aarmawaitai, —tusar
timiaun miatrusang umikmiayi. Tura Marín aimkarmiayi.ॹh
ni jeen jukimiayi. 25ॸTura uchi eemkauri 7ॸTu aiminamtai, apu Herodes nekataj

akiintsaing, ni jeen jukiyat, nijaingkia tusa, nekau ainaun tsaa taakmanumanini


tumatsuk pujus, Marí uchin jurermiayi. Tura winiarmia nunaka akanak juki:
uchin jurer, naarin Jesúsan inaikiamiayi.ॹg —¿Angkuajisha nekasrumsha warutia
wainkamarume? —tu iniasmiayi. 8ॸTura
Nekau ainau irasmauri nuna nekaa, Belén yaktanam awemak:

2
1ॸHerodes Judea nungkanam apu —Nuni wetaram. Turaram uchi
pujai, Jesús Belén yaktanam Judea pujatsuash tusaram, tenapkesrum
nungkanam akiinamiayi. Jesús akiinau nekaataram. Tura wainkaram umisrum

d॰1.18 (Luc. 1.27-38) e॰1.21 (Luc. 1.31) f॰1.23 (Isa. 7.14) g॰1.25 (Luc. 2.21)
h॰2.6 (Miq. 5.2)
7 ͅҡľΎॷ2

waketkiram winasha ujatkataram. umikti tusa turamiayi. Nu aarmauka


Turakrumin wisha wena uchin: Ameka nuwaitai: “Egipto nungkanmaya wina
apu wajastatme, titasan wakerajai, Uchirun untsukmiajai.”ॹi
—anangkak timiayi.
9-10ॸApu Herodes tu akatramu asar, Uchi ainau maamuri
nekau ainau apu jeenia jiinkiar, 16ॸApu Herodes nekau ainaun taarti tusa
Belénnum wearmiayi. Tura jinta weenak, naka nakaka ni tacharamtai, wina
͑ǣ˔ӕʮɗ͑ҡѸҡ˔̲͑ӕ̲͑ɗ͑ɗՓɗ͑˔ф‫ڏ‬ anangkrua tusa, nukap kajekmiayi. Tura
mia nunaka ataksha wainkarmiayi. Tura nekau ainaun: ¿Angkuajin warutia
nuna wainkar nukap warasarmiayi. Tura wainkamarume? nuwik tu iniasu asa,
uchi pujamunam tupnik angkuaji ketun nuna paan nekaa, ni suntarin akupak:
jiisar, nuke wear jean wainkarmiayi. “Uchi aishmang yamai akiinau ainau tura
11ॸTura jean wainkar nuni wayaawar, uchi yamai wekaarau ainausha, tura yamai
nukuri Maríjai pujuinaun wainkarmiayi. chicharu ainausha, tres musach jeatak
Tura wainkar tikishmatrar: Belén yaktanam pujuinau, ҡӕфф˔Ëȍɗ‫ڏ‬
—Ameka apu atatme, —tiarmiayi. Tura chu pujuinausha mash amuktaram,” tusa
kichik kichik ni kajurin urakar, ni akupkamiayi. 17ॸTu akatramu asar, uchi
kajurinia kurin, ҡӕф˔ľľ̲ҡɗ˔ӕ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ ainaun mash maawarmiayi. Nu uchi
man, nunia shirikpin mirra tutain uchin ainaun maamurin pachis Yuse chichamen
susarmiayi. 12ॸҽӕффӕ̲˔Ѹȍɗ˔͑ɗ̲͑‫ڏ‬ etserin Jeremías yaanchuik aarmia nuna
tai, Yus nu nekau aints ainaun karanam miatrusarang umikiarmiayi. Nu
chicharak: aarmauka nuwaitai:
—Judío apuringkia ujatsuk, tupnik 18ॸ“Ramá yaktanam nuwa kakar

atumi nungkari waketkitaram, —timiayi. juutmau antuukatnuitai. Nuwa juutu


Tu timiau asar, Ëȍɗ˔ɗËȍʮɗ͑ҡ˔͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ puja nuka Raquelaitai. Ni uchiri mash
rin waketkiarmiayi. amutkamu asa, jikiamak kakar juutui.
Antsu jikiamtsuk asata tinamaitiat
Egipto nungkanam wemauri antatsui.” Tu aarmawaitai. Nu aarmauka
13ॸNekau
ainau waketkiaramtai, Yuse apu Herodeska akiintsaing, ukunam
awemamuri Josén karanam aneachmau atiniun pachis aarmawaitai.
wantintukmiayi. Tura chicharak: 19ॸTura apu Herodes jakamtai, José

—Joséya nantakta. Tura nantakim uchi Egiptonam pujai, Yuse awemamuri


nukurijai jukim, Egipto nungkanam weta. nayaimpinmaya ataksha tari, karanam
Apu Herodes uchin eak maatas wakerau wantintuk chicharak:
asamtai turata. Tura nuni pujakmin, 20ॸ“Joséya nantakta. Uchin maatas

waketkita tusan ujaktatjame, —timiayi. wakerimia nuka yanchuk jakau asamtai,


14ॸTamati Josésha wári nantaki, uchin uchi nukurijai jukim Israel nungkanam
nukurijai juki, kashi Egipto nungkanam waketkita,” timiayi.
wearmiayi. 15ॸTura Egiptonam jear: 21ॸTamati José nantaki uchin nukurijai

Herodes jakamtai waketkimi tusar juki, Israel nungkanam waketkimiayi.


nakasarmiayi. Nu turatnunka pachis 22ॸTura nuni jear, ni apari jakau asamtai,

yaanchuik Yus ni chichamen etsernun Herodesa uchiri Arequelao naartin Judea


aamtikramiayi. Yus nuna miatrusang nungkanam aints ainaun inawai tamaun

i॰2.15 (Os. 11.1)


ͅҡľΎॷ2ٍॷ3 8

antuk, José nuni wetan shamiayi. Tura 7ॸTuramtai fariseo ainau, tura saduceo

karanam: Israel nungkanam weep ainausha untsuri Juan aints ainaun


timiaun antuku asa, Galilea nungkanam imiaamun jiisartas kaunkarmiayi. Tura
wemiayi. 23ॸTura Galilea nungkanam kaunkaramtai, Juan nu aints ainaun
pujustas, Nazaret yaktanam wemiayi. Nu chicharak:
turunamuka yaanchuik Yuse chichamen —Atumka napia tumau ainarmincha
etserin timiaun miatrusang umikmiayi. ¿yaachia atumin mairam uwemratatrume
Nu Jesúsan pachis timiauka nuwaitai: turamiarume? Atumka nangkamrum:
“Nazaretnumia aintsuitai tiartinuitai.”ॹj Wisha mainka uwemrainjapi, tura Yuska
winaka wait wajaktinnaka suruschaintapi
Imiakratin Juanku etserkamuri ¿tu nintimsarmesha pujarme?ॹn
(Marc. 1.1-8; Luc. 3.1-9, 15-17; Juan 1.19-28) 8ॸͮľ˔Ѹфӕ̲ӕՓľ̲фҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬

3
1ॸJesús tuke Nazaretnum pujamtai, krumka, atumi tunaaringkia inaisaram
imiakratin Juan Judea nungkanam ukuktaram. 9ॸAtumka nangkamrum: Iikia
taa, numi atsamunam Yuse chichamen Abrahama uchirinji, tura asar Yuse
etsermiayi.ॹk aintsri ainiaji tarume. Antsu wikia
2ॸTura aints ainaun chicharak: tajarme: Yuska ju kaya tepa junaka juki:
—Yus aints ainaun nayaimpinmaya Juka Abrahama weari ati tusa, ningki
inartin kinta jeau asamtai, atumi tunaari wakerakka turamnawaitai. 10ॸAtumka
inaisaram tuke Yus nemarkataram, numi nerechua nunisketrume. Tura aints
—timiayi.ॹl jachan juki numi nerechun ajak nuna
3ॸYaanchuik Juankun pachis Yuse kanawen charur epeawai. Yuska nu
chichame etserin Isaías aarmia nuna aintsua nunisketai. Atumi tunaari inait
miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka nakitakrumka, ͑ľ˔Ѹфӕ̲ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nuwaitai: trume.ॹo 11ॸAtumi tunaari inaisaram Yus
Numi atsamunam aints taa kakar umirkataram tusan, wikia aya entsanmak
chichaak: imiajrume. Antsu wína ukurun winitata
“Aints ainau apu wekaasatniun jintan nuka wína nangkatusang kakaram atatui.
tupin iwiarina nunisrumek atumi ninti Wikia mianchau asan, natsaamakun ni
iwiarataram,” timiayi. Tu aarmawaitai.ॹm sapatrin takuschatnuitjai. Yuse Wakani
4ॸJuan kamiyu uren kachumnuyayi. Tura ֤ӕѸ͑ӕɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑Йɗҡф̲˔ҡ‫ڏ‬
peetirincha nuwap najanamun peeyayi. trume. Antsu Yus umirchau
Tura manchincha yuyayi. Tura wapasa ainautirminka ji kajintrashtinnum
yumirincha uminuyayi. 5ॸTura Yuse japramatatrume.ॹp 12ॸNiisha Yusnau
chichamen etsermatai, Jerusalénnumia ainaun, tura Yusen umirchau ainauncha
aints ainau, tura Judea nungkanmaya akantratnuitai. Aints trigon pakawa
ainausha, ҡӕфˇΎфĀ ͑ľ͑ҡѸ̲͑ф˔Ëȍɗ‫ڏ‬ nunisang turatnuitai. Trigo jingkiajincha,
chu pujuinausha untsuri Juan etsermaun tura saapencha akankatas pear su su
antukartas kaunkarmiayi. 6ॸTura aints umpui jingkiajinak juwawai tura jeanam
ainau: Yus wína tunaarun sakturat tusar ni ukuawai. Antsu saapen epeawai. Yuscha
tunaarin etserkaramtai, Juan nu aints ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ɗɗ͑ӕɗ͑ӕ͑˔͑ɗʮľľ͑ʮӕ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬
ainaun Jordánnum imaimiayi. nuitai. Antsu niin umirchau ainaunka ji

j॰2.23 (Luc. 2.39) k॰3.1 (Juan 1.6-8) l॰3.2 (Mat. 4.17) m॰3.3 (Isa. 40.3) n॰3.7 (Luc. 3.7)
o॰3.10 (Mat. 7.19) p॰3.11 (Hech. 1.5)
9 ͅҡľΎॷ3ٍॷ4

kajintrashtinnum japatnuitai, —Juan —Atsa, turashtatjai. Yuse chichame tu


etserak timiayi. aarmawaitai: “Aints aya yutanak yutanak
nintimtinauka tukeka pujuschartinuitai.
Jesúsa maimuri Antsu Yuse chichamen nintimtinauka
(Marc. 1.9-11; Luc. 3.21-22) nekasar tuke pujusartinuitai,” —timiayi.ॹr
13ॸNunia Jesús Galilea nungkanmaya 5ॸNuniangka Satanás Jesúsan ayas,

jiinki, Jordán entsanam wína imiatti tusa pengker yaktanam Jerusalén tutainum
Juankun werimiayi. 14ॸTura wainiat Juan umamiayi. Tura Yus seatai juun jea yakí
Jesúsan imaichmin nekapeak chicharak: wajakmanum iwiak, 6ॸataksha nekapsatas
—Ame nekasam wína imiatmin ayatum chicharak:
¿wína imiatit tusam winam? —timiayi. —Nekasam Yuse Uchiritkumka, ҡѸľ˔ľ͑ǣ‫ڏ‬
15ॸTu iniam Jesús ayaak: kim yakiiya ayaarta. Yuse chichamesha tu
—Ja ai, yamaikia imiatia. Yus aarmawaitai: “Yus ni awemamuri irunun
turataram turamin asamtai, nuka mash amin waitmakarti tusa inartinuitai.
umikminuitji, —timiayi. Tamati Juan Turamtai nawemin kayan tukumkai tusar,
Jesúsan imaimiayi. 16ॸTura imiaim, Jesús Yuse awemamuri ainau ni uwejejai
entsanmaya jiinki, nayaim uranniun achirmakartatui” tu aarmau asamtai,
wainkamiayi. Turamtai Yuse Wakani tsekengkim yakiiya ayaarta, —timiayi.ॹs
yapangma tumau Jesúsa muuken 7ॸTamaitiat Jesús ayaak:

winitmiayi. 17ॸTuramtai nayaimpinmaya —Atsa, turashtatjai. Chikich aarmausha


chichaman antukarmiayi. Nu chichamka tu aarmawaitai: “Atumi Yusri atumi
nuwaitai. Apuri asamtai, ͑͑ǣ˔̲фӕ̲͑ľ˔ЙѸҡѸ‫ڏ‬
—Juka wína Uchiruitai, Փɞ͑͑ľľҡɗфӕɗ‫ڏ‬ rum wakerukairap,” —timiayi.ॹt
tai. Niin pengker nintimtusan pujajai, 8ॸTamati nunia Satanás Jesúsan ataksha

—Yus timiayi. ayas, mura nekas juunnum iwiakmiayi.


Tura nuni mash nungka aa nuna, tura nu
Jesúsa nekapsamuri nungkanmaya yakat ainauncha, nekas
(Marc. 1.12-13; Luc. 4.1-13) pengker aa nunasha mash inaktusmiayi.

4
1ॸYuse Wakani Jesúsan engkemtuau 9ॸTura Satanás chicharak:

asa, ɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ̲͑ˇľѸәѸґҡ͑ Ѹ‫ڏ‬ —Ju nungka ainau mash winaruitai.


jai nekapnaisati tusa akupkamiayi.ॹq Turayatun tikishmatruram: Ameka wína
2ॸTura akupkamu asa, nu nungkanam Apuruitme turutkumningkia, junaka
cuarenta (40) kinta ijiarma pujus mash aminu ati tusan susatatjame,
yaparmiayi. 3ॸTura timiá tsukamak —anangkak timiayi.
pujamtai, Satanás nuna wainak: Watska, 10ॸTamaitiat Jesús ayaak:

wína chichamrun umirtukchatpiash tusa, —Satanása weta. Yuse chichame tu


Jesúsan nekapsatas chicharak: aarmawaitai: “Atumi Yusri atumi Apuri
—Nekasam Yuse Uchiritkumka asamtai: Ameketme Apum titaram.
¿waruka nangkamisha yaparusha Turaram atumi Yusri nuke umirkataram,”
pujame? ¿Warukaya kaya tepa ju jukim —timiayi.ॹu
yuwatasam pang najantsume? —timiayi. 11ॸTamati Satanás JesúѸ͑͑ľЙľҡ˔ҡҡ‫ڏ‬
4ॸTamaitiat Jesús ayaak: kama tujintak ukukmiayi. Turamtai Yuse

q॰4.1 (Hebr. 2.18;4.15) r॰4.4 (Deut. 8.3) s॰4.6 (Sal. 91.11-12) t॰4.7 (Deut. 6.16)
u॰4.10 (Deut. 6.13)
ͅҡľΎॷ4 10

awemamuri nayaimpinmaya Jesúsan


kakamtikrartas kautkarmiayi.ॹv Namakan achiun untsukmauri
(Marc. 1.16-20; Luc. 5.1-11)
Jesús Galilea nungkanam wekaasamuri 18ॸJesús Galilea nungkanam juun kucha
(Marc. 1.14-15; Luc. 4.14-15)
kaanmatkarin wekaas, namakan achiun
12ॸImiakratin Juankun achikiar jimiaran wainkamiayi. Nuka namakan
kársernum engkewaramtai, Jesús Galilea achikiartas reden juun kuchanam
nungkanam waketkimiayi.ॹw ujungkarmiayi. Nu aintsu naaringkia
13ॸTura Nazaretnum jea, nuningkia Simón Pedroyayi. Nuna yachí naaringkia
pujuschamiayi, antsu nunia jiinki Andrésuyayi. 19ॸTura Jesús nu aintsun
Zabulón nungkanam, tura Neftalí wainak chicharak:
nungkanmasha Capernaum yaktanam —Wína nemartustaram. Tura namak
juun kucha yantamen pujustas wemiayi.ॹx achiarme nutiksarmek aints ainau wina
14ॸTura asa yaanchuik Yuse chichamen chichamur ujakmintrum, —timiayi.
etserin Isaías naartin nu nungkanmaya 20ॸTamati nuna antukar, ni rederin

ainaun pachis aarmia nunaka japawar ukukiar, Jesúsjai tsaniasar


miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka wearmiayi.
nuwaitai: 21ॸTura arakchichu wekaasar, juun
15 “Yaanchuik Israela uchiri Zabulón Zebedeo naartiniun ni uchiri Santiagojai,
naartinu weari ainausha nunia tura Juanjai ni rederin kanunam apainak
Neftalí weari ainausha juun pujuinaun wainkamiayi. Tura wainak
kucha yantamen puju armiayi. Jesús chicharak:
Nu nungkasha Galilea tutayi. —Wína nemartustaram, —timiayi.
Nuni Israelchau ainau untsuri 22ॸTamati Santiagosha, tura Juansha ayu

pujusar, Jordán entsa majincha tusar, kanunmaya jiinkiar ni aparinka


untsuri pujuinawai. 16ॸNunia ukukiar, ˇľѸәѸʮɗҡѸ͑ɗѸфՓľ˔Ѹф‫ڏ‬
aints ainau tunau asar, teenam miayi.
pujuinawa nunisarang pujú
armiayi. Tura nuni pujuinau Jesús aintsun untsurin nuiniarmauri
yamaikia uwemratin chichaman (Luc. 6.17-19)
antukar, ɗ͑ҡѸЙ͑ɗӕ͑Փɗ͑ɗ‫ڏ‬ 23ॸTura Jesús Galilea nungkanam

nawa nunisarang pujusarmiayi. wekaas, chikich chikich yaktanam iruntai


ͮӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕʮ˔Փ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ jeanam waya, ͑ӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗф‫ڏ‬
rang teenam pujuinayat, nu miayi. Tura nuiniak: Yus aints ainaun tu
paaniunka wainkarmiayi.” inartinuitai tusa, Yusnum uwemratin
Tu aarmawaitai.ॹy chichaman etserkamiayi. Tura aints
17ॸNunia Jesús Yuse chichamen etsertan sungkurmakar pujuinaun, ҡӕф͑ʮɗ̲ɗ‫ڏ‬
nangkamamiayi. Tura chichaak: nak pujuinauncha mash tsuwarmiayi.
—Yus nayaimpinmaya aints ainaun 24ॸTura asamtai Siria nungkanam

inartin kinta jeatak wajasi. Tura asamtai pujuinausha Jesús tsuwakratmaun


atumi tunaari inaisaram tuke Yus nekawarmiayi. Tura nuna nekawar,
nemarkataram, —timiayi.ॹz jainauncha tura sungkurintin ainauncha,

v॰4.11 (Hebr. 1.14) w॰4.12 (Mat. 14.3; Marc. 6.17; Luc. 3.19-20) x॰4.13 (Juan 2.12)
y॰4.16 (Isa. 9.1-2) z॰4.17 (Mat. 3.2)
11 ͅҡľΎॷ4ٍॷ5

tura najaiminak pujuinauncha, tura 8ॸTura péngke nintintin ainau Yusnum

iwianchrintin ainauncha, tura waurinak jear, ֤ӕѸľ͑Փɗ͑˔фҡɗ͑ѸфՓфѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬


pujuinauncha, tura wekaichau ainauncha tai.ॹb
Jesúsnum itaarmiayi. Tura itaaramtai 9ॸTura aints chikich ainaun: Maanitsuk

Jesús nu aints ainaun tsuwarmiayi. asataram tinu ainaunka pachis Yus: Wína
25ॸTura asamtai Galilea nungkanmaya ӕËȍɗфɗ͑Փɗҡɗ̲ɗӕѸфՓфѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
ainau, tura Decápolis yaktanmaya tai.
ainausha, tura Jerusalén yaktanmaya 10ॸTura aints Yuse wakeramurin

ainausha, tura Judea nungkanmaya ͑ʮ͑ɗ͑˔ՓɗҡՓʮɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬


ainausha, tura Jordán entsa amajin tsuk Yusnum pujusartin asar
pujuinausha untsuri JesúѸ͑͑ľ̲фɗф‫ڏ‬ warasartinuitai.ॹc
miayi. 11ॸAtumka wína umirtuku asakrumin,

aints ainau atumin jiyatminak, tura pasé


Jesús muranam aints ainaun nuiniarmauri awajtaminak, atumin pachitmasar

5
1ॸAints timiá untsuri kaunkaru Փɗҡфɗ͑˔ЙѸŃËȍɗËȍɗ̲͑ҡɗѸȍՓфѸҡɗ‫ڏ‬
asaramtai, Jesús nu aints ainaun nuitrume.ॹd 12ॸYaanchuik atum
ukuki, mura waka nuni keemsamiayi. akiintsurmining, Yuse chichamen etserin
Turamtai ni nuiniatiri ainausha nuni ainauncha nunisarang pasé awajin
wakaar, nijai tsaniasar keemsarmiayi. armiayi. Tura asar atumnasha nunisarang
2ॸTura keemsaramtai, Jesús nuiniatan pasé awajtaminamtaisha, atumsha
nangkamamiayi. nunisrumek wait wajau asaram, ͑ֆɗ̲‫ڏ‬
pinam Yusnum pujustinuitrume. Tura
Aints warastinun pachis etserkamuri asaram pengker nintimsaram pujustaram.
(Luc. 6.20-23) Tura nukap warastaram,” Jesús timiayi.ॹe
3ॸNunia Jesús ni nuiniatirin nuiniak:
Weea tumawaitrume tusa nuikiartamuri
“Aints ainau: Iikia nekasar Yuse Wakani
(Marc. 9.50; Luc. 14.34-35)
yuumaji, tu nintimsar pujuinauka Yusnum
tuke pujusartin asar warasartinuitai. 13ॸNunia
Jesús ataksha nuiniak:
4ॸTura ni tunaarin nintimsar wake “Atumka weea tumawaitrume. Weesha
mesekar juutinak pujuinauka Yus ni tuke wakeruktinuitai. Tura wee
ҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕф̲ӕѸфՓфѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ ̲ɗËȍӕ̲͑ǣ˔‫ع‬ɗҡɗӕфҡ˔ѸȍֆЙ˔ҡɗ‫ڏ‬
tai. nuita? Wee michumangka, waríksha
5ॸTura jampechu ainaun Yus yamaram itiurkachmin asamtai, aints ainau nuna
nungkanam pujusarti timiau asar aanum aints wekaatainum japawar
warasartinuitai.ॹa ukukmiaun nawejai najainawai. Turamu
6ॸTura yaparinawa nunisarang tura asaramtai atumsha Yus umirtsuk
kitaminawa nunisarang Yuse wakeramurin pujakrumningkia, Yuska atumin wee
najanawartas wakerinauka, Yus turuwarti michu aanum japamua nunisang japrama
tusa yaingmau asar warasartinuitai. ukurmaktinuitrume.
7ॸTura chikich ainaun wait anentin 14ॸ“Atumka ju nungkanam paaniua

ainaunka Yuscha niincha nunisang wait nunisrumek pujau asaram, aints ainaun
anentamu asar warasartinuitai. paan nintimtikratnuitrume. Atumka

a॰5.5 (Sal. 25.9;37.11) b॰5.8 (Sal. 15.1-2;24.3-4) c॰5.10 (1.Ped. 3.14)


d॰5.11 (1.Ped. 3.14;4.14) e॰5.12 (Hech. 7.52)
ͅҡľΎॷ5 12

ֆ˔ҡ̲ӕф̲͑͑ӕѸȍЙ͑Փɗ͑˔ҡ‫ڏ‬
nuitrume. Tura asamtai atumsha yakta Kajernaikiamun pachis etserkamu
nunisrumek anumkachminuitrume.ॹf (Luc. 12.57-59)
15ॸkɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔͑ҡɗɗ͑˔ՓфËȍɗ͑ǣ͑͑‫ڏ‬ 21ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:

maka engkeenatsui, antsu yakí kentsar “Yaanchuik juun ainau Moisésa


jeanam pujuinaun mash paan chichamen etserinak: Aints maawairap.
wainmamtikinawai. 16ॸkҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ Antsu aintsun maunaka yapaijkiartinuitai
mek nekas pengker aa nu turau asaram, tiarmiayi. Nu tamauka antukmiarume.
aints ainau atumi pengker pujamurmin 22ॸTura wainiatnak wikia atumin tajarme:

waitmakar, Yuska juuntaitai tiarat, tu Aints ni yachiin kajerak pujakka, wait


nintimsaram pujustaram,” Jesús wajaktiniun jukitnuitai. Tura ni yachiin
timiayi.ॹg suwirpiaku jiis, ЙѸŃËȍɗËȍ̲͑ËȍɗËȍӕ‫ڏ‬
naka junia apu ainausha wait wajaktiniun
Moisésa chichamen pachis etserkamuri susartinuitai. Tura aints kichan kajerak
17ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: ˔ҡѸľ˔ľ˔Йӕʮӕ˔ʮɗ͑ľ˔Ѹ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑‫ڏ‬
“Atumka wína pachitsaram: Nuka num engkema tuke wait wajaktinuitai.ॹi
Moisésa chichamen sakartas taawitai, 23ॸ“Atumka Yus maaketai titasrum,

tuuka nintimrairap. Tura Yuse chichamen Yusen waring achat susatasrumsha ni jeen
etserin ainau aarmaurincha sakartas wayaakrumningkia, nuni wayaaram,
taawitai, tuuka nintimrairap. Wikia atumi yachí kajertaminak pujuinau
nunaka turashtatjai. Antsu Moisésa aneakrumka, 24ॸYus susatasrum wakerarme
aarmaurin tura Yuse chichame etserin nuka ukukrum, atumi yachí jiistaram.
ainau aarmaurincha nekasan umiktasan Tura nijai chichasrum tsangkurnairataram.
taawitjai. 18ॸNunasha tajarme: ͮֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ Nuniangka waketkiram, Yus susatasrum
sha tura nungkasha meseatsaing, Moisésa wakerarme nuka Ni susataram.
aarmauringkia pengké kichkisha 25ॸ“Atumka tumaashitkurmeka, chikich

yapaijnaiyashtinuitai. Antsu mash aints atumin: Akirkata tusa, ЙӕЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬


aarmawa nunisang umiktinuitai.ॹh 19ॸTura nam jeetamiartas achirmakaramtaikia,
aints Moisésa chichamen pengké nijai tsaniasrum jinta weakrum chicham
tuupchincha pachischauka, tura chikich iwiarataram. Nu turachkurmeka, apu
ainaun nuiniak: ͮӕËȍɗËȍ̲ЙËȍɗѸËȍҡ‫ڏ‬ achirmak suntar ainaun akupturmak: Ju
nuitrume tauka Yusnum jea, nekas aints kársernum engkeataram titinuitai.
mianchau atinuitai. Antsu Moisésa 26ॸNekasan tajarme: Atumi tumaashri

aarmauringkia umirak, tura chikich aints mash metek akiimiatsuk pujakrumka,


ainaun nuiniak: ͮӕËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ nuniangka pengké jiinkishtinuitrume,”
ram tauka Yusnum jea nekas juun Jesús timiayi.ॹj
atinuitai. 20ॸNunia atumka fariseo ainau
tura Moisésa chichamen nuikiartin Aishrinuka takaschatnuitai timiauri
ainausha nangkamasrumek pengker (Marc. 9.43,47)
pujachkurmeka, Yuse pujutirinka 27ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:

wayaashtinuitrume,” Jesús timiayi. “Yaanchuik juun ainau chichaman

f॰5.14 (Juan 8.12;9.5) g॰5.16 (Marc. 4.21-23; Luc. 8.16-17; 11.33; 1.Ped. 2.12)
h॰5.18 (Luc. 16.17) i॰5.22 (Ex. 20.13; Lev. 24.17; Deut. 5.17) j॰5.26 (Yus tunau jiistin kinta
jeatsaing, atumi tunaaringkia inaisaram tsangkutrurta titaram, taku timiayi.)
13 ͅҡľΎॷ5

etserinak: َͮӕՓɗѸȍфɗ͑ӕʮɗҡѸ͑ɗф̲Փɗ‫ڏ‬ ‘Atumka ii Apuri naarin pachisrum:


rap,’ tinamuka antukmiarume.ॹk 28ॸTura Yusjai tajai, nunaka turatatjai, tarume
wainiatnak wikia atumin tajarme: Aints nuka umitskeka inaisairap,’ tinu armiayi.
nuwan jiis, nijai tsanitan wakerau asa, ni Nu tamauka antukmiarume. 34ॸTura
nintijai yanchuk tunaun turawai. wainiatnak wikia atumin tajarme:
29ॸ“Tura asamtai atumi jiisha atumin Nangkamrumka Yusjai tajai, pengké
tunau nintimtikramataikia, atumi jii tiirap. Yusjai tajai, nayaimpinmasha tuke
ӕ͑ҡѸӕф͑ӕ̲͑ɗ͑ɗ˔ӕҡ˔ӕɗ͑˔Փ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ nunisang au asamtai, wisha nunisnak
mek tunaarum japaram ukuktaram. Jii waitrutsuk chichaajai takurmeka,
kichik mengkakau wainiatrumek, nayaimpisha Yuse pujutiri asamtai nusha
nayaimpinam tuke pujustinka timiá tiirap. 35ॸTura Yusjai tajai, ju nungkasha
pengkeraitai. Antsu mai jiintukka tuke nunisang au asamtai, wisha
namangmesha pengker ayat, ʮɗ˔ʮɗ͑ҡфѸȍ‫ڏ‬ waitrutsuk chichaajai takurmeka, ju
tinnum engkematnuka nekas pengké nungkancha Yus wainu asamtai nuka
paseetai. 30ॸTura untsur uwejmijai tunau tiirap. Tura Jerusalén yaktasha
takastasrum wakerakrumka, tunau pachisrum: Jerusalén nekas Juun Apu
takasai tusaram, atumi uweje met yaktari asamtai, wisha waitrutsuk
charawa nunisrumek tunaarum japaram chichaajai, Yusjai tajai tiirap.ॹn 36ॸAtumka
ukuktaram. Uwej kichik met charukmau jemperuktaj takurmesha, atumkeka
wainiatrumek, nayaimpinam tuke jemperukchatnuitrume. Tura atumi
pujustinka timiá pengkeraitai. Antsu ʮľ̲Йľфɗҡ˔Ѹȍҡӕ˔ľѸȍӕՓɗ͑ҡɗҡֆҡфӕ‫ڏ‬
namangmeka pengker ayat, mai mek nusha turachminuitrume. Tura
ӕՓľʮҡӕ˔˔ʮɗ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľ̲ҡ‫ڏ‬ atumi muuken pachisrum: Nekasnak
nuka nekas paseetai,” Jesús timiayi.ॹl waitrutsuk Yusjai tajai tiirap. Tura
asaram atumek nintimsaram: Wi
Nuwa japamun pachis etserkamuri wakeraknaka nuna turatatjai titasrum:
31ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Tura Yusjai tajai tiirap. 37ॸTura atumin
yaanchuik juun ainau etserinak: ‘Aints ininminamtaikia: ˇɗҡɗҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬
nuwarin ukuktias wakerakka, papin aar: krumka tupnik: Ja ai titaram. Antsu atsa
Nuwarun ukuajai tusa, nu papinka titasrum wakerakrumka tupnik: Atsa
nuwarin susatnuitai,’ tinu armiayi. titaram. Nuna nangkamasrumek: Yusjai
32ॸAntsu wikia tajarme: Nuwari kichjai tajai takurmeka nuka paseetai,” Jesús
pujachu wainiat, aints ni nuwarin timiayi.ॹo
ukuakka, chikich aintsun ninumkamtai,
nu aintska nuwarin ukukin asa, nuwarin Yapaijkiatnun pachis etserkamu
tunau takamtikui. Tura nuwa japamun (Luc. 6.29-30)
nuwatkausha nunisang tunau wajawai,” 38ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:

Jesús timiayi.ॹm “Yaanchuik juun ainau Moisésa chichamen


etserinak: َkɗ͑ҡѸɗʮӕҡ̲ɗ͑˔ʮɗɗ̲ɗ̲͑ľѸҡӕф̲‫ڏ‬
Yusjai tajai nangkamrikia tichatnuitai ramtaikia, amesha nunismek yapaijkum ni
33ॸNunia
Jesús ataksha nuiniak: jii mesturta. Tura ni ijutminak naimin
“Yaanchuik juun ainau etserinak: akartamkamtaikia, amesha nunismek

k॰5.27 (Ex. 20.14; Deut. 5.18) l॰5.30 (Mat. 18.8-9) m॰5.32 (Mat. 19.9; Marc. 10.11-12;
Luc. 16.18; 1.Cor. 7.10-11) n॰5.35 (Lev. 19.12) o॰5.37 (Mat. 23.16-22; Sant. 5.12)
ͅҡľΎॷ5ٍॷ6 14

yapaijkum ni naisha akarkata,’ tinu armiayi. yumincha tuke akupawai. 46ॸTura asamtai
Atumka nu etsermau antukmiarume. atumin anenminak pujuinau nuke
39ॸAntsu wikia atumin tajarme: Pasé aints aneakrumningkia, ¿Yus atumin:
ainau yapaijtsuk asataram. Antsu aints ‘Nekasrum pengke aintsuitrume,ٔҡӕф̲ҡ‫ڏ‬
atumi yapiin awaturminamtaisha, atumka tuak? Atsa. Antsu kuikian juu ainau tunau
ֆЙɗʮҡѸӕ˔ҡӕѸȍՓҡɗҡҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ҡ‫ڏ‬ ainayat, niin aneenauncha nunisarang
kataram.ॹp 40ॸAints tumaashnum akirkata aneenawai.ॹr 47ॸTura atumi weari
tusa, atumi wejmakri jurutramataikia, ainaujaing chichaakrumka ¿Yusen
ҡӕ̲ɗЙӕ͑ËȍӕфɗѸȍʮӕ˔ɗҡɗҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ҡ‫ڏ‬ umirchau ainau nuna nangkamasrumek
kataram. 41ॸTura aints atumin inatmak: ‘Ju pengker nintimsarmek pujaram? Atsa,
mermaka kichik kilómetro entsatrukta,’ Yusen umirchau ainausha ni weari
turamataikia, jimiarchik kilometrosha ainaujai chichainawai. 48ॸTura asamtai
pengker nintimsaram nuka entsatkataram. atumi Apaachiri nayaimpinam puja nujai
42ॸTura aints: ֤ӕӕ̲̲ӕфѸӕфӕѸҡҡӕф̲ҡɗ‫ڏ‬ metek nekas pengker ataram,” Jesús
kia, ni yuumamuri surittsuk susataram. timiayi.ॹs
Tura aints atumin: ՠфɗф̲ľѸȍҡѸ͑ǣ˔‫ڏ‬
trukta turamataisha, surittsuk ikiastaram,” Pengker aa nu turataram timiauri

6
Jesús timiayi. 1ॸNunia Jesús ataksha nuiniak:
“Atumka: Aints ainau wína pengker
Nemasem aneeta timiauri
turamurun wainkarat tu nintimsarmeka
(Luc. 6.27-28, 32-36)
pengker aa nuka turuwairap. Tu
43ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: nintimsaram chikich ainaun pengker
“Yaanchuikia aints ainau chichainak: awajsamin wainiat, atumi Apaachiri
‘Ame irutkamurmek aneeta. Antsu nayaimpinam puja nuka atumin
nemasmeka suwirpiaku jiista,’ tinu pengkerka awajtamsashtinuitrume.ॹt
armiayi. Atumka nu tamau antukmiarume. 2ॸ“Tura asamtai yuuminak pujuinau
44ॸAntsu wikia tajarme: Atumi nemase yaingkrumsha, chikich ainausha antukarat
ainau aneetaram. Tura atumin pasé tusaram etserkairap. Antsu aints ainau
chichartaminamtaisha, Yus yainmakti wina mash jiirsar: Pengke aintsuitme,
titaram. Tura atumin suwirpiaku turutiarat tu nintimsar, iruntai jeanam
jiirminamtaisha pengker awajsataram. wajasar tura jinta wekaasar: Yuuminak
Tura atumin jiyatminamtaisha, tura pasé pujuinaun yayaajai, tusar etserinawai.
awajtaminamtaisha, nu aints pachisrum Antsu wikia nekasan tajarme: Chikich
Yus seattiaram.ॹq 45ॸTu pujakrumka atumi ainau nuna jiisar: Nuka pengke aintsuitai
Apaachiri nayaimpinam puja nuna tinau asaramtai, Yuska nu aintsnaka
wakeramuri umiu asaram, nekasrum ni pengkerka awajsashtinuitai. 3ॸTura asamtai
uchiri ainiarme. Yus aints ainaun mash yuuminak pujuinaun yuumamuri
wait anentau asa, ЙѸŃɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ̲͑‫ڏ‬ susamsha: ‘Yuumamurin susamjai,’ tutsuk,
sha, tura pengke aints ainamunmasha tsaa aints kichkisha ujakairap. 4ॸAntsu
tsantrati tusa tuke tsangkatawai. Tura takamtaik uukrum chikich ainau
Yusen umirin ainamunmasha, tura Yusen yuumamuringkia susataram. ҽӕф˔фӕ̲‫ڏ‬
umirchau ainamunmasha yumi jiturti tusa ningkia atumi Apaachiri mash aintsun

p॰5.39 (Lam. 3.30) q॰5.44 (Rom. 12.14) r॰5.46 (1.Juan 4.21) s॰5.48 (Deut. 18.13)
t॰6.1 (Mat. 23.5-7)
15 ͅҡľΎॷ6

wainua nuka atum turamuncha wainak, 12 Tura chikich aints


atumin pengker awajtamsatnuitrume,” iin pasé awajtamsaru ainau
Jesús timiayi. tsangkurau akurningkia,
ii tunaarisha iincha nunismek
Yus seatai nuikiartamu tsangkukratkata.
(Luc. 11.2-4) 13 Tura tunaanum jearai tusam
5ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Tura japkartuam ukukratkiip,
Yus seakrum, anangkartin ainau Yusen ͑ҡѸӕɗՓɗ͑Ëȍ͑ӕ̲ɗӕՓľ̲ҡɗ˔ɗф‫ڏ‬
seaina nunisrumka Yuska seairap. tukta. Maaketai.
Anangkartin ainau wina jiirsarat tusar, Tu Yuska seataram.ॹv
iruntai jeanmasha tura aints untsuri 14ॸ“Nuniasha tajarme: Atumin pasé

wekaatainmasha wajasar Yusen awajtaminausha tsangkurakrumningkia,


seainawai. Nekasan tajarme: Aints nuna atumi Apaachiri nayaimpinam puja nusha
jiisar: Nekas pengke aintsuitai, tu nunisang atumin tsangkutramratatrume.
nintimtinau asaramtai, tu seau ainaunka 15ॸAntsu atumin pasé awajtaminausha

Yuska pengkerka awajsachartinuitai. tsangkurchakrumningkia, atumi Apaachiri


6ॸTura Yus seakrum, aints atsamunmasha ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑Йӕʮ͑ӕѸȍҡӕ̲ɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
atumi kanutirincha atumek pujusrum, tramrashtatrume,” Jesús timiayi.ॹw
atumi Apaachiri Yus seataram. ҽӕф˔фӕ̲‫ڏ‬
ningkia atumi Apaachiri mash aintsun Ijarmar pujustinun pachis etserkamu
wainua nuka atum turamuncha wainak, 16ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Ataksha
atumin pengker awajtamsatatrume.ॹu tajarme: kҡӕ̲֤ӕѸѸľҡѸфӕ̲ɗʮф̲ф̲ľ‫ڏ‬
7ॸ“Yus seakrum nangkamrum nukap sha wake mesekairap. Anangkartin ainau:
chichaj pujuirap. Nuka Yusen nekachu Aints wína jiirsar: Ijarmayapi turutiarat
ainau tuminawai. Nuka ningki nintimsar: tusar tuminawai. Tura asamtai wikia
Wikia nukap chichaamtaikia Yuska nekasan tajarme: Chikich aints: Pengke
anturtawapi, tu nintiminawai. 8ॸAntsu nu aintsuitai tu nintimtursarat tusar,
aints ainau Yusen seainawa nunisrumka ijarmawar pujuinaunka Yuska pengkerka
Yuska seairap. Atumka seatsrumning, awajsashtinuitai. 17-18ॸAntsu atumka
atumi Apaachiri Yus atum yuumamuncha ijarmaram pujakrumsha, aints nekarawai
mash nekawai. 9ॸTura asamtai atumka tusaram, atumi yapi nijarum pengker
Yus tu seataram: temashmiartaram. Aints ijarmayapi
Ii Apaachiri Yus, turutiarai tusaram nuka turataram.
nayaimpinam pujame nu Chikich aintska nekarminachu wainiat,
ii nekas Apaachirinme. Aints mash atumi Apaachiri Yus mash aa nuna nekau
amin naarmin pachisar: asa, atumin pengker awajtamsatatrume,”
Ameketme pengkeram Jesús timiayi.
turamiarti.
10 Ame aints inartin kinta wári jeati. Kuikiartin wajastaj tu nintimtsuk
Ame wakeramuram nayaimpinmasha asataram timiauri
tura nungkanmasha tuke ati. (Luc. 12.33-34)
11 Ju kintaka ii yutairi yuumaji nu 19ॸNuniasha Jesús ataksha chichaak:

sukartusta. “Wikia nunasha tajarme: Ju nungkanam

u॰6.6 (Luc. 18.10-14) v॰6.13 (1.Cor. 10.13) w॰6.15 (Mat. 18.23-35; Marc. 11.25-26)
ͅҡľΎॷ6 16

warinchu ainau sengka wári mesratin aya Yusek aneetaram. Antsu mai
asaramtai, ҡӕфՓфɗ͑ËȍӕѸȍ̲ľ͑ǣ˔˔ф‫ڏ‬ aneakrumka nuka yumtinuitai,” Jesús
tin asaramtai, tura kasa ainau jea timiayi.
wayaawar kasamkartin asaramtai, kuik
kiaungkairap. 20-21ॸAntsu nayaimpinmaka Yus ni uchirin wainui
warinchu atsuinau asaramtai nuningkia (Luc. 12.22-31)
mamurchatnuitrume, ҡӕфՓфɗ͑Ëȍӕф̲ľ‫ڏ‬ 25ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Tura

sha mengkakashtinuitai. Tura kasa ainau asamtai tajarme: Warinak yuwataj, tura
kasamkartas wayaachartinuitai. Tura warinak umurtaj, tura warinak entsartaj
asamtai atumka nukap wakerarme nuka tusaram, nuke nintimsarmeka pujusairap.
atumi nintijai tuke nintimsaram pujarme. Yus tuke iwiaaku pujustaram tusa,
ҽӕфѸф̲‫ع‬ɗҡɗӕф˔͑ľ˔Ѹ͑͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ pujutan suramu asa, atumi yutairincha,
nam jeataj? tu nintimsaram pujustaram,” tura atumi entsatirincha suramsatatrume.
Jesús timiayi.ॹx 26ॸChingki yakí nanamin ainau itiur

pujuinawa tusaram nintimrataram. Nuka


Aintsu jiingkia kantii kapaawa araknaka arainatsui. Tura arakan juukar
nunisketai timiauri jeanmasha ukuinatsui. Tu pujuinau
(Luc. 11.34-36) wainiat, atumi Apaachiri nayaimpinam
22-23ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: puja nuka ni yuwatniurin suwawai. Yus
٘kҡӕ̲ɗʮɗɗ͑ǣ˔ɗ˔͑ҡɗɗ˔ЙՓ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬ atumin chingkin nangkamasang nukap
tai. Atumi jii pengkeraitmataikia, paan anenmau asa ¿atum yuumamunka itiur
wainmaktinuitrume. Antsu atumi jii suramsashting? 27ॸTura untsuri kinta
paseetmataikia, ҡľľ̲͑ЙӕʮՓ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬ pujustaj takurmesha kichik horaksha
trume. Atum waintrume nuka atumi inangkakchamnawaitrume.
nintijai nintimu wearme. Atumi ninti 28ॸ“Tura ¿warukaya atumi entsatiri

Йľ͑ǣ˔ľфɗҡ̲ҡɗ˔ɗЙ͑͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ pachisrum: Warinak entsartaj tusaram,


trume. Antsu atumi jiingkia pengker ayat, nangkamrumsha nintimsarmesha
atumi ninti paseetmataikia, atumsha pujarme? Yangkur ainau nangkamiar
ҡľľ̲͑ЙӕʮՓ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ӕ‫ڏ‬ yangkurkar wajainau nintimrataram.
wearme. Atum tu nintimsaram Nuka takakminatsui. Tura uruchnasha
pujakrumka, nekasrum timiá pasé kutaminatsui. 29ॸTura apu Salomón
pujarme,” Jesús timiayi. yaanchuik pujumia nuka entsatirin timiá
pengker entsariat, yangkura nuniskeka
Apu jimiar tenap umirkashtinuitai timiauri timiá pengkerka iwiarmamrachmiayi,
(Luc. 16.13) tusan tajarme. 30ॸNupaa ainau yamaikia
24ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Apu shiiram au waininayat, kashin aints
jimiar metek nintimtsuk pujuinaunka charukar jinum epeawartinun wainiat,
ɗ͑ҡѸ˔ɗËȍ˔ɗѸȍӕ̲ɗф˔фҡҡ˔̲ҡӕʮɗ͑ҡɗ͑‫ڏ‬ Yuska shiirman iwiarmamtikin asa,
wai. Antsu kichnaka nakitak, kichan atumnasha yangkuran nangkamasang
aneetnuitai. Tura kichkin umirak entsatincha shiirman suramsatnuitrume.
kichnaka pachischatnuitai. Tura asamtai Tura asamtai ¿warukaya Yuska nekasrum
atumka warinchu ainau aneakrumka, aya nintimtsurme? 31ॸTura asaram warinak
nuke aneetaram. Tura Yus aneakrumka, yuwataj, tura warinak umurtaj, tura

x॰6.20 (Sant. 5.2-3)


17 ͅҡľΎॷ6ٍॷ7

warinak entsartaj tusaram napchau jiin tsetsee juun engketun wainiat,


nintimtsuk asataram. 32ॸYusen nekachu nunaka waintsuk, chikich aintsu jiin
ɗ͑ӕҡӕ˔ľɗ͑ɗҡѸӕ˔ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфЙӕʮӕɗ͑‫ڏ‬ tsetseen tuupchin engketun wainak:
wai. Antsu atumi Apaachiri nayaimpinam ‘Tsetsee jiimin engketun ashiitjai. Wait
puja nuka atumi yuumamurmin mash aneasam tsangkatrukta,’ tu chichaawa
nekau asamtai, tuuka nintimtsuk tumawaitrume. 5ॸTu chichaakrumka
asataram. 33ॸAntsu Yuse wakeramuri tura chikich ainau anangkuram: ‘Auka péngke
ni nekas pengker awajtamsamuri nuwá aintsuitai turutiarat,’ tu nintimsaram
eemkaram nintimrataram. ҽӕф˔фӕ̲‫ڏ‬ pujarme. Tura asaram nuwá eemkaram
ningkia atumi yuumamurin mash atumi tunaari nukap aa nu inaisaram,
suramsatatrume. 34ॸTura asamtai kinta nuniangka paan nintimraram, chikich
tsawaatsaing eemkaram: ¿Kashin wi aints chicharkuram: Tunaari jumchik aa
warukatjak? tuuka nintimtsuk asataram. nuna inaisati tusaram chichastinuitrume.
Kashin yumtin atin wainiatrum, ֆ̲ɗ˔ɗ‫ڏ‬ Tu pujakrumka aints nuwá eemak ni
kia nintimtsuk pujustaram. Chikich kinta jiinian tsetsee juuntan ashii japa, nunia
yumtin amataikia, Yuska winaka waitui, paan jiimias, chikich aintsu jiinia tsetsee
tu nintimsaram pujustaram,” Jesús tuupchin ashiawa tumawaitrume.
timiayi.ॹy 6ॸ“Nuniangka ataksha tajarme: Aints

Yuse chichamen nakitinauka Yuse


Chikich ainau pachisrum paseeka chichamengka ujakairap. Antsu nu aints
chichartsuk asataram ainau Yuse chichame ujaakrumningkia,
(Luc. 6.37-38, 41-42) nuka atumin kajertamkatnuitrume. Nu

7
1ॸNunia Jesús ataksha nuiniak: “Yus aints ainau yawaa kajeawa nunisarang
wínaka wait wajaktiniun surusai ainawai. Yawaa kajeu yutan pengker aa
tusaram, chikich aints pachisrum pasé nunaka suamaitiat, aintsun esaitas
chichakairap. 2ॸAtumka chikich ainau wakerawai. Tura Yuse chichamen
pachisrum pasé chichaakrumningkia, antutan nakitinau kúchia nunisarang
֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑Ѹӕф̲Ѹҡ‫ڏ‬ ainawai. Kúchi nintinchau asar, shaakun
nuitrume. Tura atum chikich ainau najarar tsuringmin ainawai. Tura asamtai
pengker awajkurminkia Yuscha nunisang ˔әËȍɗɗ͑ӕѸȍ˔˔ɗ˔͑ӕ˔ѸӕѸѸȍҡɗ‫ڏ‬
atumin pengker awajtamsatatrume. 3ॸTura nuitai,” Jesús timiayi.
chikich aints tunaun jumchik takau
Yus tuke seataram timiauri
asamtai, ҡӕ̲˔ҡӕ͑ӕ͑ӕ˔Йҡ˔ӕҡɗ‫ڏ‬
(Luc. 11.9-13;6.31)
trumsha ¿waruka nu aintcha tunaawaitai
tarume? ҽӕ͑ӕЙËȍɗѸфӕ̲ËȍɗËȍ‫ڏ‬ 7-8ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Aints

krumka, aints ni jiin tsetsee juun engketu warinak seamina nunaka juwinawai.
wainiat, nunaka waintsuk chikich aintsu Tura warinak eaina nunasha waininawai.
jiin tsetseen tuupchin engketun wainak, Tura wináʮɗҡɗ͑ӕ͑˔Փɗҡɗ͑ӕфҡɗ͑‫ڏ‬
nuna jiij pujurua tumawaitrume. 4ॸTura wai. Tura asamtai tuke Yus seataram.
atumi tunaari nukap aa nu nintimtsuk Turakrumningkia atumi yuumamurmin
pujayatrum ¿chikicha tunaari jumchik aa suramsatnuitrume. ҽӕф֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬
nuka pachisrumsha atumsha itiur rin nekaatasrum wakerakrumningkia,
chichastarmek? Tu pujakrumka aints ni Yuska nunasha nekamtikramatnuitrume.

y॰6.34 (1.Ped. 5.7)


ͅҡľΎॷ7 18

ҽӕф֤ӕѸЙӕʮ̲ӕ̲͑ʮľҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬ uwijaya nunisarang winitraminayat,


krumningkia, Yuska waitin yawaa kajeawa nunisarang atumin
uratramtinuitrume. mestamrartas winitramiartinuitai.ॹc
9ॸ“Nusha nintimrataram. ¿Yaachia 16ॸAtumka numi neré jiisrum: ¿Warí

uchiri yaparak yurumkan seamaitiat numita? tusaram nekaatnuitrume. Tura


kayan sua? 10ॸTura ¿yaachia uchiri asaram nu aints ainau turamurisha
namakan seamaitiat napin sua? 11ॸAtumka jiisrum: ¿Warí aintski? tusaram
tunau ayatrumek, nekasrum atumi uchiri nekaatnuitrume. Numi jangkirtincha
pengker aa nuke suwarme. Atumka Yus jiisrum, ӕԮֆӕф͑ǣ˔ľ͑˔ʮӕӕ˔Ëȍ̲͑‫ڏ‬
seakrumningkia ¿atumi Apaachiri waitrume. Tura higo ainau
nayaimpinam puja nu nekas pengker asa, narajnumianka juukchamnawaitrume.
itiur suritramkating?ॹz 17ॸNumi nekas pengker ainia nuka neren
12ॸ٘kɗ͑ҡѸɗ͑ӕՓɞ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡӕѸ‫ڏ‬ pengkeran nerenawai. Antsu numi pasé
rat tusaram nu wakerau asaram, atumsha ainauka neren paseen nerenawai. 18ॸTura
nunisrumek chikich aints ainausha numi pengker ainauka paseenaka
pengker awajsataram. Nu chichamnaka nerenatsui. Tura numi pasé ainauka
Moiséscha, tura yaanchuik Yuse pengkernaka nerenatsui. 19ॸTura numi
chichame etserin puju armia nusha mash nere pasé amataikia, aints ainau numin
umiktaram tusar aararmiayi,” Jesús ajakar kanawen jinum epeenawai. 20ॸTura
timiayi.ॹa aints ainau numi neren jiisar: ¿Warí
numiki? tusar nekainawa nunisrumek
Waiti tuupchin pachis etserkamuri atumka aints ainau turamurisha jiisrum:
(Luc. 13.24) ¿Warí aintski? tusaram nekaatnuitrume,”
13-14ॸNunia Jesús ataksha chichaak: Jesús timiayi.ॹd
“Wikia ataksha tajarme: Yusnum
pujustasrum wakerakrumka, waiti Aints mash nayaimpinmaka
tuupchinam wayaataram. Waiti tuupich jeachartinuitai timiauri
asamtai, aints ainau nuni wayaawar, jinta (Luc. 13.25-27)
tsererchinam tuke iwiaaku pujustinnum 21ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Wikia

weenauka untsurinchuitai. Antsu chikich nunasha tajarme: Aints ainau nangkamiar:


waiti wangkaram asamtai, aints nuni ‘Apurua, Apurua,’ turutinauka mash Yuse
wayaawar, tungkajin jintanam wait pujutirin nayaimpinmaka jeachartinuitai,
wajaktinnum jeartinka untsurintai,” antsu wina Apaachir nayaimpinam puja
timiayi.ॹb nuna wakeramurin najanin ainauka ni
pujutirin jeartinuitai. 22ॸNungka amukatin
Anangkartin ainaun pachis etserkamuri kinta jeamtai, ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗՓɞ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬
(Luc. 6.43-44) tinak: ‘Apurua, Apurua, iikia amin
15ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Wikia pachisar ami chichamim etsernuyaji, tura
nunasha tajarme: Wait chichaman etserin ami naaram pachisar aintsnumia iwianch
ainau nangkamiar: Wikia Yuse ainau jiirnuyaji. Tura ami kakarmarmijai
chichamen etsernuitjai tinauka wina wainchati takatcha takakmasmiaji,’
anangkruwai tusaram aneartaram. Nuka turutiartinuitai. 23ॸTura wainiatnak wikia

z॰7.11 (Juan 14.13-14;15.7,16;16.23-24) a॰7.12 (Luc. 6.31) b॰7.13 (Sal. 1.6)


c॰7.15 (1.Juan 4.1-3) d॰7.20 (Mat. 3.10;12.33; Luc. 3.9)
19 ͅҡľΎॷ7ٍॷ8

ayaakun: َkҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ŃՓɗ͑ËȍՓɗҡ‫ڏ‬ tsaar pengker wajasmiayi. 4ॸTuramtai


jarme. Tunau takau ainautiram, Jesús chicharak:
winíangka jiinkiram wetaram,’ —Antukta. Ami turunamuram pengké
titinuitjai,” Jesús timiayi.ॹe etserkaip. Antsu sacerdotenam weta.
Nuni weme namangkem pengker
Jea jimiar jeamkamun pachis etserkamuri tsuwamaru asam inakmasta. Tura aints
(Marc. 1.22; Luc. 6.47-49) ainau mash pengker wajasmaurun
24ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Wikia nekaawarat tusam, Moisés tímia
nunasha tajarme. Aints wína chichamrun nunismek turata, —timiayi.ॹg
antuk, tura miatrusang umirtak pujauka
aints jea jeamtan nekau nungka pisu Apu inatiri tsuwaramuri
amanum jea jeamkamua tumawaitai. (Luc. 7.1-10)
25ॸTura yumi nukap jituriat, tura entsasha 5ॸTura ukuki, Capernaum yaktanam

nujangkruayat, tura nasesha kakarman jeamtai, Romanmaya kapitán tari,


nasentiat, nu jea nungka pisunam Jesúsan seak:
jeamkamu asamtai, yumpungtatkama 6ॸ—Apuru, wína inatir jaawai. Pengké

tujinkatnuitai. 26ॸTura aints wína nantakchamin kakarman najaimiak


chichamrun antukiat, umirtutsuk pujauka jearun juutu tepawai, —timiayi.
aints nintinchau jean yaikminam jeamua 7ॸTamati Jesús chicharak:

tumawaitai. 27ॸTura yumi nukap jitak, —Wikia tsuwartasan winitatjai,


entsasha nujangkrak, tura nasesha —timiayi.
˔˔ф̲͑͑Ѹľ͑ҡ˔͑ӕʮľ͑˔Йӕ˔ӕӕ˔ҡɗ‫ڏ‬ 8-9ॸTamaitiat kapitán ayaak:

nuitai. Turamtai nu jeaka —Apuru, wikia judíochu asan, ameka


mengkakatnuitai,” —timiayi. wína jearun wayaata tichamin nintimjai.
28-29ॸTura chichas umisamtai, Moisésa Wikia suntara apuri umirnuitjai. Tura
chichame nuikiartin ainaujai metekchau, wikia suntar ainaun inau asan, kichan:
antsu Yuse kakarmarijai nuikiartau Weta, tama nusha weawai. Tura kichan:
asamtai, aints Jesúsa chichamen Winiti, tama nusha winawai. Tura wina
antukaruka nukap nintimrarmiayi.ॹf inatirun takatan inamka, miatrusarang
umirtinawai. Tura asamtai amesha
Kuchapruku tsuwarmauri nunismek apu asam, juni wajasam
(Marc. 1.40-45; Luc. 5.12-16) chichaamning inatirka tsaartatui,

8
1ॸˇľѸәѸ͑ӕ̲ӕф̲͑ֆՓ͑ǣ˔ľ̲͑‫ڏ‬ —timiayi.
tai, aints ainau untsuri 10ॸTamati Jesús nuna antuk, nukap

nemariarmiayi. 2ॸTurinai aints nintimias niin nemarinaun chicharak:


kuchapruku tari, Jesús wekaamunam —Nekasan tajarme. Ju aintsua
tikishmatar seak: nunisarang Yus nekas tujinkachuitai
—Apuru, ame wakerutakmeka wína tinaunka kichkisha wainkachuitjai.
tsuwaramnawaitme, —timiayi. 11ॸNunasha tajarme: Israel ainau untsuri
3ॸTamati Jesús ni uwejejai kuchapruku tsaa taakmanumanini, ҡӕфҡѸʮľ̲ӕ͑‫ڏ‬
namangken takas: maninisha Yuse pujutirin nayaimpinam
—Ja ai, wakerajme. Pengker wajasta, kaunkar Abrahamjai, tura Isaacjai, tura
—timiayi. Tamati nu tamaujai metek Jacobjaisha iruntrar yuwaartinuitai.

e॰7.23 (Sal. 6.8) f॰7.28 (Marc. 1.22; Luc. 4.32) g॰8.4 (Lev. 14.3-13)
ͅҡľΎॷ8 20

12ॸAntsu Israela weari ainau Yuse chichame nuikiartin tari Jesúsan


pujutirin wayaamin ainayat, wína chicharak:
nekasampita turutchau asar, nekasar —Nuikiartinu, ame tuning wekaasatme
teenam japar ukukmiawa nunisarang nunisha amin nemarsatjame, —timiayi.
wait wajakartinuitai. Tura asar nuni 20ॸTamati Jesús ayaak:

juutinak, nain esainiar katertinak —˫ӕʮ͑Ëȍ̲ɗ͑ӕՓ̲͑˔͑ɗ͑‫ڏ‬


matsamiartinuitai, —Jesús timiayi.ॹh wai. Tura chingki ainausha keemtairin
13ॸTura kapitanin chicharak: keemsar kaninawai. Antsu wikia Yus
—Jeemin yamaikia waketkita. Ame akupkamutiatnak, aints ayatun
wína inatir nekasampi tsuwartinuitme kanurmintruka atsawai, —timiayi.
turutu asakmin nuke ati tajame, —Jesús 21ॸNunia chikich nemarnuri Jesúsan

timiayi. Tamati ni tamaujai metek chicharak:


kapitani inatiri pengker wajasmiayi. —Apuru, jeemin waketkita tusam
tsangkamrukta. Antsu wína apar
Jesús Pedro tsatsarin tsuwarmauri jakamtai, iwiarsan umisan nuniangka
(Marc. 1.29-31; Luc. 4.38-39) amincha nemarsatjame, —timiayi.
14ॸNunia Pedro jeen waya, Jesús Pedro 22ॸTamati Jesús ayaak:

tsatsarin tsuweak peaknum tepaun —Atsa, wina umirtukcharu ainau


wainkamiayi. 15ॸTura nu nuwan wainak jakawa nunisarang pujuinau asar, ni
Jesús uwejen achikiam, tsuweamurin weari jakaramtai iwiarsarti. Antsu ameka
michatramiayi. Tura michatar wajaki, yamaik wína nemartusta, —timiayi.
irasartas taarun yurtan nangkamamiayi.
Kucha tamparaun miaku awajsamuri
Jau ainaun untsuri tsuwarmauri (Marc. 4.35-41; Luc. 8.22-25)
(Marc. 1.32-34; Luc. 4.40-41) 23ॸͮӕ͑ɗӕ˔ӕ˔ɗˇľѸәѸ˔͑ӕ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
16ॸTsaajeamtai iwianchrintin ainaun, ramtai, ni nuiniatiri ainau nijai tsaniasar
tura jau ainauncha untsuri Jesúsnum engkemawar kuchan katiniarmiayi. 24ॸTura
itaarmiayi. Tura itarim Jesús aya katinai nase kakarman nasenmiayi. Timiá
chichasang iwianch ainaun jiikmiayi. nasenmatai, yumi kanunam yaranak
Tura jau ainau itamuncha mash piakmiayi. Turamaitiat Jesúska kanur
tsuwarmiayi. 17ॸYuse chichame etserin tepemiayi. 25ॸKanuramtai Jesúsan shintinak:
Isaías yaanchuik chichaak: “Ii —Apurua, uwemtikiarturta. Ukantatji,
Йɗ̲Йɗф̲ӕфɗ͑Ëȍҡӕфɗɗ͑ʮɗ̲ɗ̲ӕфɗ͑‫ڏ‬ —tiarmiayi.
cha ningki jurutramkimiaji,” tímia nuna 26ॸTinamtai Jesús ayaak:

umiktas Jesús aints ainaun tsuwarmiayi.ॹi —¿Waruka timiatcha shamarme? ¿Waruka


Yus nekasampita tutsuksha? —timiayi.
Jesúsan nemartan wakerinaun Nunia nantaki nasencha tura kucha
chicharkamuri tamparauncha chicharkamiayi.
(Luc. 9.57-62) Turamtai nasesha, tura kuchasha
18ॸAints ainau timiá untsuri tentakaram, miaaku wajasmiayi. 27ॸTuramtai kanunam
Jesús ni nuiniatiri ainaun akatar akupak: engkemrar pujuinau nintiminak:
—Tumajin katingmi tusaram kanu —¿Ausha warí aints asamtaiya nasesha
umistaram, —timiayi. 19ॸTamati Moisésa tura tampaasha umirinawa? —tunaiyarmiayi.

h॰8.12 (Mat. 22.13;25.30; Luc. 13.28-29) i॰8.17 (Isa. 53.4)


21 ͅҡľΎॷ8ٍॷ9

pujamunam itaarmiayi. Tura pimpirun


Iwianch jiikir kuchinam engkeamuri itaarmia nuka: ˇľѸәѸ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡѸӕՓф‫ڏ‬
(Marc. 5.1-20; Luc. 8.26-39) tatua, tu nintiminau asaramtai, Jesús
28ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaujai kuchan nuna nekaa pimpirun chicharak:
katingkiar, tumajin jear Gadara nungkanam —Natsachi, napchauka nintimtsuk
nujamkar kanunmaya jiinkiaramtai, jimia asata. ҽӕ͑фӕ̲˔ֆ̲ɗ˔ɗҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬
aints jakau iwiartainumia jiinkiar Jesúsnum muitme, —timiayi.
winiarmiayi. Nu mai iwianchrintin timiá 3ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin

kajeu asamtai, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕ˔ľ͑͑ǣ˔̲ҡ‫ڏ‬ ainau nu chichaman antukar napchau


nasha shamiarmiayi. 29ॸTura asaramtai nu nintiminak: “¿Juka nangkami Yusetjai
jimia iwianchrintin kakarar untsuminak: tumamtsuash? Nu titinka paseetai,” tu
—Jesúsa, Yuse uchiriya ¿waruka iincha nintimrarmiayi. 4ॸҽӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ффӕѸф̲‫ڏ‬
waitkartuktasmesha winame? Ii wait tai, Jesús nuna nekau asa chicharak:
wajaktin kinta jeatsaing, ¿waruka iincha —‫ع‬ՠфӕ˔ҡɗ̲ɗ ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф‫ڏ‬
wait wajaktinnum akupkartuktasmesha mesha pujarme? 5ॸ¿Warí timiá
junisha winame? —tiarmiayi. yumtinuita? ‫ع‬ҽӕ͑фӕ̲ҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬
30ॸTinamtai arakchichu kúchi untsuri muitme titin yumtinkai? Antsu nu
shushungminak wajaarmiayi. 31ॸҽӕфɗ̲͑‫ڏ‬ turachkursha pimpirun: ¿Wajakim
tai iwianch ainau nu aintsu namangkenia wekaasata titinka yumtinkai? 6ॸWikia
Jesúsan seainak: aints ayatnak Yus akuptuku asamtai, ju
—Ju aintsnumia jiikratkumka, au ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕфҡ‫ڏ‬
˔ӕËȍɗ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡф̲ҡӕѸ̲˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬ nuitjai. Tura wi turamnawaitjai tusan
tukta, —tiarmiayi. yamaikia nekamtikiatjarme, —timiayi.
32ॸTinamtai Jesús ayaak: Tura pimpirun chicharak: —Amin
—Ayu, nuni engkemataram, —tamati tajame:
iwianch ainau nu aintsnumia jiinkiar Nantakim tampuram jukim jeemin
kuchinam engkemawaramtai, kúchi waketkita, —timiayi.
ainau wakenam mash pisarar, kuchanam 7ॸTamati pimpiru wajaki ni jeen

ayangkar kajingkiarmiayi. waketkimiayi. 8ॸTura waketkiamtai Yus ni


33ॸTuminamtai kuchi wainin nuna kakarmarin aintsun susau asamtai, nuna
wainkar, shamkar ampukiar yaktanam wainkaru asar shaminak: Yus juuntaitai
jear, ni wainkamurin, tura iwianchrintin tiarmiayi.
turunamurincha mash etserkarmiayi.
34ॸTura etserinamtai, nunia aints ainau Jesús Mateon untsukmauri
(Marc. 2.13-17; Luc. 5.27-32)
mash ni yaktarinia jiinkiar, Jesúsnum
jear niincha jiisar chicharinak: 9ॸJesús nunia jiinki jinta weak winasha

—Wait aneasam, ii nungkarinia jiinkim waitkamiayi. Wikia Mateowaitjai. Wikia


weta, —tusar Jesúsan searmiayi. apu akupkamu asan, apu akitinam
keemsan, aints ainau kuikiarin apun
Pimpirun tsuwarmauri susatasan juyajai. Wi turamtai Jesús
(Marc. 2.2-12; Luc. 5.17-26) nangkamak wína waitak:

9
1ॸTu tinam Jesús nunia aints ainaun —Wína nemartusam wina nuiniatir ata,
ukuki, kanunam engkema tumajin —turutmiayi.
kating ni pujamu yaktanam wemiayi. Turutmatai wikia: Ayu tusan wajakin
2ॸTura nuni jeamtai aints pimpirun Jesús Jesúsan nemarkamiajai.
ͅҡľΎॷ9 22

10ॸTura asan wi Jesúsan: Yuwita tusan nuiniatirmeka waruka ijarminatsua?


wína jearun jeemiajai. Turamtai wína —tiarmiayi.
jearun yuwinak pujuinai, Jesúsjai 15ॸҽӕɗ͑ɗɗ̲͑ˇľѸәѸɗ̲˔ҡѸ͑ӕɗ˔ɗфҡ‫ڏ‬

tsaniasar kuikian juu ainau untsuri, tura mun etserkamiayi. Tura etserak:
judío umirkatin chichaman umikchau —Aints yamai nuwan nuwatak ni
ainausha, tura Jesúsa nuiniatiri ainausha amikrijai tsanias pujamtai ¿ni amikri
nijai iruntrar yuwaarmiayi. 11ॸYuwaar ijarmawar wake mesekar pujusarminkai?
umisaramtai, fariseo ainau wína jearun Atsa, antsu aints yamai nuwan
Jesús iruntramunam yuwaun wainkaru nuwatkaun jukiartin kinta jeamtai,
asar, Jesúsa nuiniatiri ainaun iniinak: nuniangka ni amikri wake mesekar
—¿Atumin nuitamin warukaya kuikian ijarmawartinuitai. Wikia wína nuiniatir
juu ainaujai iruntrar yuwawa? Tura ainaujai iruntran pujamtai, nuka
¿waruka judío umirkatin chichaman ijarminatsui. Antsu wína jurukiaramtai,
umikchau ainaujai iruntrarsha yuwawa? nuniangka ijarmawartinuitai.
—tiarmiayi.ॹj 16ॸ“Chikich chichamsha antuktaram:
12ॸTu tinam Jesús nuna antuk aimiak: Wejmak arut jaankamtai, ju nungkanam
—kɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡ‫ڏ‬ aints kichkisha tarachin yamarman
nunka yuuminatsui. Antsu najaiminak nujtuk aparchamnawaitai. Nu turamka
pujuinauka tsuwakratnun yuuminawai. nunia nijaram, yamaram tarach setur
13ॸWikia pengke aintsuitjai tinaunka: tuupich wajayi. Tura asa arutri
Nintimaurum yapajiataram titasnaka chingkiana, nuna nangkamasang nukap
tachawitjai, antsu tunaawitjai tinaun: jaankatnuitai. 17ॸUmuti vino tutai yamai
ͮɗ͑ҡɗ̲ӕфӕ̲ֆЙʮɗф̲֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ kariauka nuwap aparmau mamurunam
ram titasan tawitjai. Tura asamtai yarakchatnuitai. Nu turamka, vino kariak
atumsha werum Yuse chichame aarmawa wapakrak nuwap aparmaun pujkatnuitai.
nu nekaaram, nunaka taku tawai tusaram ҽӕфЙӕʮ˔͑ӕՓЙЙф̲ӕ̲ľѸľфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nuimiartaram. Nu chichamka nuwaitai. tai, tura vino ukaratnuitai. Antsu vino
Yus chichaak: ‘Tangku ainauka maaram yamaram aa nu nuwap najanamu
wina surustaram tusanka wakeratsjai. yamarmanam kantsejai kantsermanum
Antsu aints ainau wait anentrataram yaraktinuitai. Turamka vino yamaram
tusan wikia wakerajai,’ timiayi. Tu ayat, nuwapen pujkashtinuitai, tura vino
aarmawaitai, —Jesús timiayi.ॹk ukarashtinuitai,” Jesús timiayi.ॹlॸॹm

Ijarmar pujustin pachisar Jairo nawantri inankimuri tura chikich


Jesúsan iniasmauri nuwasha tsuwarmauri
(Marc. 2.18-22; Luc. 5.33-39) (Marc. 5.21-43; Luc. 8.40-56)
14ॸTura Imiakratnu Juanku nuiniatiri 18ॸJesús chichaak pujai, judío juuntri

Jesúsan jeariar iniinak: taa, Jesúsan wainak tikishmatramiayi.


—Iikia Juanku nuiniatiri ainautikia Tura seak:
fariseo ainaujai metek Yus nintimrami —Nawantur yamai jakaun ukukjai.
tusar ijarmar yutsuk pujaji. ¿Antsu ami Tura wainiatum ame winim uwejmijai ni

j॰9.11 (Luc. 15.1-2) k॰9.13 (Mat. 12.7) l॰9.17 (Josué 9.4) m॰9.17 (Nu nuikiartutai
chichaman etserak, yamaram chichaman wi nuiniarja nunaka arut chichamjaingkia
pachimrachminuitai taku timiayi.)
23 ͅҡľΎॷ9

antingmaka iwiaaku pujustatui, —¿Atumka nekasampi iincha pengker


—timiayi. tsuwarmartatji turutrumek? —tu iniam
19ॸTamati Jesús: Ayu tusa wári wajaki, aiminak:
ni nuiniatiri ainautijai tsaniasar judío —Ja ai, Apuru, —tiarmiayi.
juuntrijai wemiaji. 20ॸJinta wearin nuwa 29ॸTinamtai Jesús nu aintsu jiin antintak

doce (12) musach numpan nangkantsuk chicharak:


pujumia nuka Jesúsa wejmakrin —Atum nekasampita turutu asaram,
antingtas tuntupenini winitmiayi. 21ॸTura pengker wainmaktaram, —timiayi.
wejmakrin antingnaka pengkerapi 30ॸTamati pengker wajasar paan

wajasainja, tu nintimias wejmakrin wainmakaramtai, Jesús akatar akupak:


antimiakmiayi. 22ॸTura antingkiam Jesús —Pengké kichkisha etserkairap,
pajas jiis nuwan wainak: —timiayi.
—Nawantru, napchau nintimtsuk asata. 31ॸTamaitiat jeanmaya jiinkiar, nu

Ameka wína nekasampita turutu asam nungkanmaya ainaun mash Jesúsa


pengker wajasume, —timiayi. turamurin pachisar etserkarmiayi.
Nu tamaujai metek nu nuwaka
tsaarmiayi. Aints chichachun tsuwarmauri
23ॸTura pengker wajasamtai, Jesús judío 32ॸNunia jiinkiaramtai, aints chichachun
juuntri jeen jea, aints nuni pujuinau wake iwianchrukun Jesúsnum itaarmiayi.
mesekar nangkun umpuinaun wainak, 33ॸTura itaaramtai Jesús iwianchin jiiki

tura untsuminak juutinak pujuinaun akupkau asamtai, nu chichachu aints


wainak, 24ॸnu aints ainaun chicharak: chichatan nangkamamiayi. Tura asamtai
—Mash jiinkitaram. Nuwachikia aints ainau nuna wainkar nintimrar:
jakachi, antsu kanuri, —timiayi. —Israel nungkanam pujautikia nu
Tamati aints ainau: “Nangkami tawai,” turamuka kichkisha wainchawaitji,
tusar wishikiarmiayi. 25ॸAntsu Jesús aints —tiarmiayi.
ainaun jiiki nuwawach tepamunam waya 34ॸTinau waininayat fariseo ainau

uwejen achirkam nuwachikia chichainak:


nantakmiayi. 26ॸNuwawach jaka nantakin —Iwianchi apuri kakarmarijai
asamtai, nu nungkanmaya ainau nuna iwianchin jiiki akupawai, —tiarmiayi.ॹn
pachisar untsuri etserkarmiayi.
Jesús aints ainaun wait anentramuri
Jesús wainmichun jimiaran tsuwarmauri 35ॸJesús wekaa wekaaka chikich chikich
27ॸTura nuwachin inanki ukuki, jinta yakat juunnumsha, tura tuupchinmasha
wekai aints wainmichu jimiar Jesúsan iruntai jeanam waya, nuni aints ainaun
nemarsar weenak: nuiniarmiayi. Tura Yus aints ainaun tu
—Apu Davidta weariya, wait inartinuitai tusa, Yusnum uwemratin
anengkratkata, —tu untsuminaun chichaman etserkamiayi. ҽӕфѸӕ͑ǣ˔ӕфɗ͑‫ڏ‬
antukmiayi. tin ainaun, tura najaiminak pujuinauncha
28ॸTu untsuminaun wainiat Jesús tsuwarmiayi.ॹo
jeanam wayaamiayi. Tura jeanam 36ॸTura uwijaya nunisarang pujuinau

wayaamtai, Փɗ̲͑ɗËȍӕɗфӕ͑ӕ͑ľ̲ф˔‫ڏ‬ asaramtai, uwija wainin atsawa


ram Jesús chicharak: nunisarang wait wajainauncha, tura

n॰9.34 (Mat. 10.25;12.24; Marc. 3.22; Luc. 11.15) o॰9.35 (Mat. 4.23; Marc. 1.39; Luc. 4.44)
ͅҡľΎॷ9ٍॷ10 24

kuntuchu nintimsar pujuinauncha Jesús chichamur etserkatasrum wetaram. 7ॸTura


wainkau asa, wait anentramiayi.ॹp werum: Yus yamaikia nayaimpinmaya
37ॸTura aints ainaun wait anentak ni aints ainaun inartin kinta jeayi tusaram
nuiniatiri ainautin chichartamak: etserkataram. 8ॸTuraram jau ainausha
—Ju aints ainau nekasar trigo tsuwartaram. Tura jakau ainausha
tsamakua nunisarang ainawai. Tura inankitaram. Tura kuchaprintin ainausha
juuktin kinta jeau waininayat, juukartin tsuwartaram. Tura iwianchrintin
jumchik ainawa nunisarang Yuse ainausha jiirkitaram. Yuse kakarmari
chichame etserin jumchik ainawai. akikchaujai jukin asaram akikchaujai
38ॸTura asamtai Yus ni chichamen etserin turataram.
ainaun akupkati tusaram Yus seataram, 9ॸ“Tura jinta weakrum, kuik engkearam

—Jesús turammiaji.ॹq jukirap. Kurisha, tura jiru kuikiasha


jukirap. 10ॸTura pitakrumsha jukirap.
Jesús ni nuiniatirin inaikiamuri ҽӕфՓľʮ̲˔˔ɗËȍɗ˔ľ͑ҡѸфӕ̲Փľ˔Ѹҡ‫ڏ‬
(Marc. 3.13-19; Luc. 6.12-16) ram. Tura sapatrumsha takutsuk tura

10
1ॸTura Jesús ni nuiniatiri doce waisha takutsuk aintsarmek wetaram.
(12) ainautin untsurmak: Atumka Yuse chichame takau asakrumin,
“Iwianchrintin jiirkiram akupkataram, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡӕ̲͑Ѹȍֆӕфҡ̲ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
tura sungkurintin ainausha, ҡӕф͑ʮɗ̲ɗ‫ڏ‬ trume.ॹs
nak pujuinausha mash tsuwartaram,” 11ॸ“Tura asaram chikich yaktanam

tusa ni kakarmarin suramsamiaji. werum: ¿Yaachia juni pengke nintintin


2ॸˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ˔ɗɗɗ͑фɗ͑ǣ‫ڏ‬ puja? tusaram nekaataram. Tura
kia nuwaitji: Simón chikich naari Pedron nekaaram nu yaktanmasha pujusrum,
Jesús inaikiamiayi, tura Pedro yachí 12ॸnu aintsu jeen wayaaram nuning tuke

Andrés, tura Zebedeo uchiri Santiago, pujustaram. 13ॸTura asakrumin nu jeanam


tura Santiago yachí Juan, 3ॸtura Felipe, pengke nintintin pujamtaikia atum:
tura Bartolomé, tura Tomás, tura wi, ‘Pengker pujustaram,’ tarume nunisang
kuikian juyaja nuwaitjai. Tura Alfeo ֤ӕѸ͑ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
uchiri Santiago, tura Tadeo, 4ॸtura Simón tai. Antsu nu jeanam pasé nintintin
yaanchuik mesetan najanin amia nu, tura ҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ҡѸӕ˔Йӕʮӕɗ̲͑‫ڏ‬
Judas Iscariote, Jesúsan ukunam anangka taikia: Yus atumin pengkerka
surukmia nuwaitai. Ainchik: ՠɗ˔ӕЙ˔ҡ‫ڏ‬ awajtamsashtatui titaram. 14ॸTura atumin:
nuitjarme tusa Jesús inaitamkamiaji.ॹr Juni wayaawairap turaminamtaikia, tura
ҡӕ̲ɗËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕҡ͑͑˔ɗҡɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬
Jesús ni nuiniatirin akatar akupkamuri kia, nu jeanmayangka tura nu
(Marc. 6.7-13; Luc. 9.1-6) yaktanmayangka jiinkiram ukuktaram.
5ॸTura Jesús ni nuiniatiri doce (12) Tura ukuakrum atumi nawe japirum: Nu
ainautin chichartamak: aints ainaun Yus jiisti tusaram, aints
“Judíochu nungkarin wekaasairap. ainau mash nekamtikiataram.ॹt
Tura Samaria yaktanmasha weerap. 15ॸ“Nekasan tajarme: Wait wajakartin
6ॸAntsu Israel ainau uwija mengkakawa kinta jeamtai, yaanchuik Sodoma
nunisarang pujuinamunam wína yaktanam pujuinau, tura Gomorra

p॰9.36 (Marc. 6.34) q॰9.38 (Luc. 10.2) r॰10.4 (Hech. 1.13) s॰10.10 (1.Cor. 9.14;
1.Tim. 5.18) t॰10.14 (Hech. 13.51-52)
25 ͅҡľΎॷ10

yaktanam pujuinausha tunau asar, wait ainau atumin mash kajertamkartinuitai.


wajakarmia nuna nangkamasarang nu Antsu tunaun nepetkaram jakarmeka,
yaktanam pujuinausha nukap wait atumka tuke Yusnum pujustinuitrume.ॹx
wajakartin ainawai,” Jesús turammiaji.ॹu 23ॸ“Chikich yaktanmaya ainau atumin

mantamawartas wakerutminamtaikia,
Yusen umirkaru ainaunka chikich yaktanam tupikiaktaram. Atumka
nakitrartinuitai timiauri Israel yakat ainamunam wína chichamur
16ॸNunia ataksha iin chichartamak: etserat umiatsrumning, ՓɗѸȍɗ͑ҡѸӕҡɗҡ‫ڏ‬
“Aneartaram. Wisha atumin uwijaya nak Yus akupkamu asan ataksha
nunisrumek arumin, ʮӕӕ͑ֆՓЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬ taratnuitjai. Wi taja nuka nekasaintai.
nam akupajrume. Tura asaram napia 24ॸ“Nuniasha tajarme: Aintsu nuiniatiri ni

nunisrumek nintip ataram. Tura nuikiartinaka nangkakashtinuitai. Tura


yapangma nunisrumek chikich ainau pasé ɗ͑ҡѸӕɗ͑ҡɗфɗ͑ɗɗ̲͑ӕфɗ͑͑͑ǣ˔˔Ѹȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
awajtsuk asataram.ॹv 17ॸAints ainau atumin tai. 25ॸAints nuikiartiniun nakitinamtaikia,
achirmakar, Йӕɗ̲͑ӕ̲͑Ѹӕфӕҡ̲˔ф‫ڏ‬ ni nuiniatirincha nakitrartinuitai. Tura
tinuitai. Turinamtai iruntai jea aints inakratnuncha nakitinamtaikia, ni
ainamunam numijai awatamrartinuitai. inatiri ainauncha nakitrartinuitai. Tura
Tura asaramtai wainkataram. 18ॸTura wína asamtai wína pachitsar aujmatrinak:
umirtin asakrumin, romano apuri Iwianchi apurintai tinauka wína umirtin
ainausha, tura atumi apuri ainausha ainauncha nunisarang aujmatinak pasé
atumin wait wajaktiniun suramsarat tusar chichasartinuitai,” Jesús turammiaji.ॹy
juramkiartinuitai. Tura asaramtai judío
apuri ainau, tura judíochu apuri ainausha ¿Yaachia shamkatnuitji? timiauri
wína pachitsaram ujaktinuitrume. 19ॸTura (Luc. 12.2-7)
Փɞ͑ɗ͑ҡѸӕфѸ˔фӕ̲ɗ͑ҡӕ̲ɗ͑Ëȍɗф̲‫ڏ‬ 26ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬

kar, apu ainamunam juraminamtaikia mak: “Tura asamtai aints ainau


¿itiurak chichaktaj? tura ¿warintuk shamkairap. ֤̲ɗӕӕ˔фËȍɗËȍ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
aiktaj? tuuka nintimrairap. Antsu cha ukunam paan nekaawartinuitai. Tura
aneachmau Yus chichamtikramkatatrume. ֆ̲ɗ˔ɗɗ͑ҡѸӕҡӕф̲ӕфɗ͑͑ľ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬
20ॸTura asaram atumka chichaakrumsha nun waininayat, ukunam paan
ҡӕ̲ľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ľ˔ËȍɗËȍ˔Ëȍҡ‫ڏ‬ nekaawartinuitai.ॹz
trume, antsu atumi Apaachiri Wakani 27ॸ“Wikia kashi atumin shishkamsan

atumin chichamtikramkatatrume.ॹw nekamtikiamiajrume nuka, aints ainau


21ॸ“Aints ainau ni yachiin waininayat: mash antukarti tusaram, tsawaisha paan
Maawarat tusar surukartinuitai. Nunia etserkataram. 28ॸkɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ̲͑͑ҡ̲ɗ‫ڏ‬
uchirtin ainausha ni uchirin waininayat: namtaisha shamkairap. Atumi
Maawarat tusar surukartinuitai. Nuniasha namangkenka mantaminayat, atumi
chikich aints ni aparin waininayat: wakaninka maachartinuitai. Antsu Yuska
Maawarat tusar surukartinuitai. ni umirchau ainau namangkencha, tura
22ॸAtumka wina aintsur asakrumin, aints wakanincha ji kajintrashtinnum tuke

u॰10.15 (Gén. 19.24-28; Mat. 11.24; Luc. 10.4-12) v॰10.16 (Luc. 10.3)
w॰10.20 (Marc. 13.9-11; Luc. 12.11-12;21.12-15) x॰10.22 (Mat. 24.9; Marc. 13.12-13;
Luc. 21.16-19) y॰10.25 (Mat. 9.34;12.24; Marc. 3.22; Luc. 6.40;11.15) z॰10.26 (Marc. 4.22;
Luc. 8.17)
ͅҡľΎॷ10ٍॷ11 26

chumpiatin asamtai, ֆ֤ӕѸľ˔Ѹȍ̲˔‫ڏ‬ 37ॸ“Aints ni aparincha, tura nukurincha

taram. wína nangkatusang aneauka wína aintsur


29ॸ“Atumka chingki jimiarchik kichik achatnuitai. Tura aints ni uchirincha,
jiru kuikiajai sumakminuitrume. Chingki tura ni nawantrincha wína nangkatusang
timiá akikchau sumakminun wainiat, aneauka wína aintsur achatnuitai. 38ॸTura
atumi Apaachiri surimiamtaikia, chingki aints wína nemartustas wakerayat, wait
kichkisha nungká ayaarchamnawaitai. Փʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑Ѹȍ̲ӕ˔Փɞ͑ɗ͑ҡѸфӕËȍӕɗ‫ڏ‬
30-31ॸҽӕф֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑Ëȍɗ͑ǣ˔ɗ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ tai. 39ॸNunasha tajarme: Aints wína
masang timiá anenmau asa, atumi intashi umirtukiat, jatan shamak wína pachitas:
warutmak awa tusa nekapmarmawaitai. ͮӕ͑ӕ̲ɗфËȍՓɗҡʮɗҡӕ˔ҡӕ˔ľ̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬
Tura asamtai atumin mantamawartas katnuitai. Antsu wína umirtukuka
wakerutminamtaisha shamtsuk maawarmaitiat, ҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬
asataram,” Jesús turammiaji. nuitai,” Jesús turammiaji.ॹb

Wikia Jesúsnawaitjai titaram timiauri Yus ni aintsrin pengker awajsatnuri


(Luc. 12.8-9) (Marc. 9.41)
32ॸNunia ataksha iin chichartamak: 40ॸNunia Jesús ataksha chichartamak:

“Nunasha tajarme: Aints ainau wína “Nunasha tajarme: Wína umirtuku


pachitsar aints antinamunam: Wikia asakrumin, atumin anturtaminauka
Jesúsnawaitjai taunka wisha nunisnak wína winasha anturtinawai. Tura winasha
Apaachirun nayaimpinam pujaun ujaakun: anturtinauka wína akuptukuncha
Juka wína aintsruitai titinuitjai. 33ॸAntsu anturinawai.ॹc
aints chikich ainau antinamunam wína 41ॸ“Aints Yuse chichamen etsernun Yus

pachitsar: Wikia Jesúsnauchuitjai taunka akupkamu asamtai, ni jeen wayaati


ՓɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑˔Փɞ͑kЙËȍɗфӕ͑͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ taunaka Yus ni chichamen etsernun
nam pujaun ujaakun: Juka wína pengker awaja nunisang nu aintsun
aintsruchuitai titinuitjai,” Jesús turammiaji.ॹa pengker awajui. Tura aints chikich aints
pengke nintinnun: Jearun wayaata
Jesús aints ainaun akankatnuitjai timiauri taunaka Yus pengke nintinnun pengker
(Luc. 12.51-53;14.26-27) awaja nunisang nu aintsun pengker
34ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ awajui. 42ॸTura aints mianchaun wainiat,
mak: “Atumka wína pachitsaram: Ju wina nemartin asamtai, nu aintsun yumin
nungkanam pujuinau maanitsuk pengker shikirak aramtaikia, Yus nu aintsnasha
nintimtunisar angkan pujusarat tusa nekas pengker awajsatnuitai,” Jesús
tamiayi, tuuka nintimsairap. Wikia ju turammiaji.
nungkanam tau asamtai, aints ainau
maanikiartinuitai. 35ॸWi tau asamtai, aints Imiakratin Juan ni nuiniatirin akupkamuri
ni aparijai kajernaikiartinuitai, tura (Luc. 7.18-35)

11
nuwasha ni nukurijai kajernaikiartinuitai. 1ॸJesús ni nuiniatiri doce (12)

ҽӕф͑ʮҡɗѸȍ͑ɗҡѸҡѸфɗʮɗ˔ʮľф͑ɗ˔ɗф‫ڏ‬ ainautin nuikiartutai chichaman


tinuitai. 36ॸTura asamtai aints ainau ni akatamar umisu asa, nunia jiinki nu
wearijai nemasnaikiartinuitai. nungkanam yakat ainamunam aints

a॰10.33 (2.Tim. 2.12) b॰10.39 (Mat. 16.24-25; Marc. 8.34-35; Luc. 9.23-24;17.33;
Juan 12.24-25) c॰10.40 (Luc. 10.16; Juan 13.20)
27 ͅҡľΎॷ11

ainaun nuiniartas tura Yuse chichamen Juan wainkaram, chikich aints Yuse
etserkatas wemiayi. chichamen etsernun nangkamasang
2ॸImiakratin Juan kársernum engkeamu pengke aints wainkamiarume. 10ॸJuankun
pujus, Cristo turamurin pachis chichaman pachis yaanchuik Yuse chichame etserin
antuku asa, ni nuiniatirin chicharak: aarmia nuka nuwaitai: ‘Nintimrataram.
—ˇľѸәѸՓɗ͑˔ф̲ËȍɗËȍ̲͑ľ˔фҡӕ‫ڏ‬ Yus Mesíasan chicharak: k̲ľՓľҡѸ̲ɗ‫ڏ‬
taram, —tusa akupkamiayi. 3ॸAkupkamu ning jintimin iwiarati tusan, wína
asar Jesúsan jeariar iniinak: akupamurun eemkan akupajai timiayi.’
—¿Yus uwemtikiartinun akupkatnuitjai Tu aarmawaitai.ॹd
tímia nuka amekitam? ‫ع‬k̲ľËȍӕɗҡ˔ӕ̲‫ڏ‬ 11ॸ“Nekasan tajarme: Yuse chichame

ningkia chikichash nakastaij? etserin ju nungkanam puju armia nuka


—tiarmiayi. kichkisha Juankun nangkamaska
4ॸTinamtai Jesús ayaak: “Atumka atsumiayi. Antsu yamaikia Yuse umirin
waketkiram atum wainkarume tura ̲ɗ͑Ëȍӕɗ͑ӕѸȍՓɗҡӕфҡ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
antukmarume nuka Juan mash tin asar, Juankun nangkamasarang Yuse
ujaktaram. 5ॸTura ujaakrum: Wainmichu pujutirin jeaartin ainawai, tajarme.
ainau paan ataksha wainminawai. Tura 12ॸ“Nuniasha tajarme: Imiakratin Juan

wekaichau ainausha ataksha wekainawai. aints ainaun Yus inartinun pachis


Tura kuchaprintin ainausha tsaarar chichaman etsermia nuni nangkamsar,
pengker wajainawai. Tura antichu yamaisha nunisarang kajeu ainausha nu
ainausha paan antinawai. Tura jakau chichaman pengké nakitinawai. Tura
ainausha ataksha nantakiar iwiaaku kajeu ainau nu chichamnaka nakitinau
pujuinawai. Tura mianchau ainauncha asar, chikich ainausha Yusnum jeacharti
Yusnum uwemratin chichaman ujaawai tusar suriminawai. 13ॸYaanchuik Juan
titaram. 6ॸAints wína turamurun wainkar, akiintsaing, Yuse chichame etserin ainau
nekasampita turutin ainauka nekasar tura Moiséscha: Yus aints ainaun tu
warasartinuitai tusaram Juan ujaktaram,” inartinuitai tusar etserkarmiayi. 14ॸTura
Jesús timiayi. asaramtai yaanchuik Yuse chichame
7ॸҽ̲ҡɗˇӕ͑˔ӕ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗՓ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬ etserin: ‘Cristo taatsaing, Elías eemak
ramtai, Jesús aints nuni juwakaru ainaun tatinuitai,’ timiayi. Tura nu chichaman
ˇӕ͑˔ӕ͑ЙËȍɗѸ͑ӕɗ˔ɗфҡӕҡ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ nekaatasrum wakerakrumka: Juanka
miayi. Tura etserak: “Aints atsamunam Elíasa tumawaitai titinuitrume. 15ॸJu
Juan wainkatasrum ¿waruka chichaman antinauka nintimrarti.ॹe
wemiarume? Karis nase umpuam, mai we 16ॸ“Junia aints ainau itiur nintiminawa

mai we waja nunisang ¿aints tu pujau nunaka nekamtikiatjarme. Junia aints


wainkatasrumek wemiarum? Atsa. ainau uchia nunisarang nintiminawai.
8ॸTurachkurmesha ¿aints wejmakan Uchi ainau ni amikrijai nakurusmi tusar
shiirman akikian entsaru wainkatasrumek ɗ͑ҡѸ͑ӕ̲ɗфӕ͑ҡф̲ӕ̲͑ËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬
wemiarum? Atsa. Aints wejmakan nak: 17ॸ‘Iikia nangkuwach umpuarnisha
akikian entsaruka apu jeen pujuinawai. ¿waruka yaamtsurme? Tura nangkamir
9ॸ¿Tura warí wainkatasrumea wemiarum? nakurusmi tusar, aints jakamunam
Atumka nekasrum Yuse chichamen nampearnisha ¿waruka juuttsurme?’ Uchi
etserin wainkatasrum wemiarume. Tura tu nintimina nunisrumek pujarme. 18ॸJuan

d॰11.10 (Mal. 3.1) e॰11.15 (Mal. 4.5; Mat. 17.10-13; Marc. 9.11-13)
ͅҡľΎॷ11 28

pangnaka yutsuk, tura vinoncha umutsuk anangmamkuram: Iikia nayaimpinam


pujamtai, atumka ni chichame antut pujustatjiapi, ¿tu nintimsarmek pujaram?
nakitau asaram: Iwianchrinuitai tarume. Antsu atumka jakau matsamtainum
19ॸTura wikia Yus akupkamutiatnak, mengkakatnuitrume tajarme. Sodoma
chikich aintsua nunisnak yutancha yaktanmaya ainau Yuse kakarmarijai
pachitsuk yuwan, tura umutnasha wainchati takatan wainkachu ainayat,
pachitsuk umin asamtai, wína nakitrin nuna wainkaramtaikia, ni yaktari
ainau: ԆѸȍӕɗҡɗҡӕф̲͑ЙľՓɗҡɗҡӕфӕҡɗ͑‫ڏ‬ yumpuntsuk yamaisha tuke atinuyayi.
wai. Tura tunaarintin ainau amikrintai, 24ॸTura asamtai tajarme: Tunau ainau

tura kuikian juu ainau amikrintai jiistin kinta jeamtai, atumka Sodoma
turutinawai. Tura waininayat Yusen yaktanmaya ainau nangkamasrumek
umirin ainau Yuse nekamtairin jukin nukap wait wajaktinuitrume,” Jesús
asar: ¿Warukaya nunasha tinawa? tusar timiayi.ॹg
nekainawai,” Jesús timiayi.
Wini winiram ayamsataram timiauri
Pasé yaktanmaya ainaun chicharkamuri (Luc. 10.21-22)
(Luc. 10.13-15) 25ॸNuniangka Jesús Yusen seak:
20ॸNuniangka Jesús chikich chikich “Apaachiru, ameka mash nayaimpinmaya
yaktanam Yuse kakarmarijai wainchatai ainau Apurinme. ҽӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
takatan untsuri takasu waininayat, nu maya ainau Apurinme. Tura asam aints
yaktanmaya ainau ni tunaarin ningki nintimsar: َՠɗ˔ɗ͑ľ˔ӕɗ͑ҡѸӕɗҡ‫ڏ‬
inaisacharu asaramtai, Jesús nu aints jai,’ tinauka ju chichaman nekaacharti
ainaun chicharkamiayi. Tura chicharak: tusam uukuitme. Antsu uchia nunisarang
21ॸ“Corazín yaktanmaya ainautirmin, nintiminau ju chichaman paan
Betsaida yaktanmaya ainautirmincha nekaawarti tusam nekamtikiawaitme.
aneartaram tajarme. Atumka nukap wait Tura asakmin maaketai tajame. 26ॸkЙ‫ڏ‬
wajaktinuitrume. Tiro yaktanmaya ainau, chiru, tu ati tau asakmin, maaketai
tura Sidón yaktanmaya ainausha Yusen tajame,” timiayi.
umirchau ainayat, Yuse kakarmarijai 27ॸTura Yusen sea umis, ataksha aints

wainchati takatan atum wainkamiarume ainaun chicharak: “Wína Apaachir mash


nunaka wainkachariat, nu wainkarkia aa nuna wina surusmiayi. Aints kichkisha
yaanchuik: Yus tunaarun japitrurti tusar, ֤ӕѸľԆËȍɗфɗɗҡɗӕф˔ՓҡӕѸф˔͑ľ˔ɗ͑‫ڏ‬
entsatin pushun entsarar, tura muuken tsui. Tura wína Apaachir itiurak awa
yukuujai yukuarar Yusnum uwemin tusarsha nunasha nekainatsui. Antsu Yuse
armiayi. 22ॸTura atumsha wainchati Uchiri asan, tu awai tusan paan nekajai.
takatcha wainkayatrumek, atumi tunaari Tura aints ainaun: Wína Apaachirka tu
inait nakitau asaram, tunau jiistin kinta awai tusan, Փɗ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡѸ͑Փ˔ľф˔‫ڏ‬
jeamtai, atumka Tironmaya ainau, tura naka nekamtikiatnuitjai.ॹh
Sidónnumia ainau nangkamasrumek 28ॸ“Mash pimpikniutirmesha, tura

nukap wait wajaktinuitrume.ॹf itiurkachmin pujautirmesha wini


23ॸ٘æЙľф͑ӕ̲ֆ˔ҡ̲͑ֆɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬ winitaram. Turakrumningkia wikia
mincha tajarme: Atumka ayamtiksatatjarme. 29-30ॸWikia pengké

f॰11.22 (Am. 1.9-10) g॰11.24 (Gén. 19.24-28; Mat. 10.15; Luc. 10.12)
h॰11.27 (Juan 1.18;10.14-16)
29 ͅҡľΎॷ11ٍॷ12

kajechu asan, miajuitjai tumamtsuk jai,’ timiayi. Nu aarmau


pujajai. Tura asamtai wini winiram antukuitkurmeka, aints tunau takachu
nuimiartaram. Tura wína chichamrun ainaun: ͮӕ˔ҡӕ͑ӕҡӕфֆɗҡɗËȍ̲͑Փɗ‫ڏ‬
̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗфҡӕ˔фҡɗ͑˔ֆӕ̲ҡɗËȍӕɗ‫ڏ‬ trume.ॹl 8ॸWi aints ayatun Yus akupkamu
tai. Tura wína takatrun takainauka asan, ayamtai kintati tu pujusarti tusan,
itiurkachmin ainawai,” Jesús timiayi.ॹi aints ainaun inartinuitjai, —Jesús
timiayi.
Ayamtai kintati trigo majurar yuwamuri
(Marc. 2.23-28; Luc. 6.1-5) Uwejen mutchaun tsuwarmauri
(Marc. 3.1-6; Luc. 6.6-11)
12
1ॸAyamtai kinta tsawaaramtai,
Jesús ni nuiniatirijai aja japen 9ॸNunia jiinki, Jesús iruntai jeanam
nangkaaminak, ni nuiniatiri ainauti wayaamiayi. 10ॸTura nuni waya, aints
yaparakur trigo jingkiajin achikiar uwejen mutchaun wainkamiayi. Turamtai
majurar yukir wemiaji. 2ॸTurarin fariseo fariseo ainau: Ju aintsun tsuwaramtaikia,
irunu nuna wainkar, Jesúsan chicharinak: nuka tunau wajasi timi, tu nintimsar
—Jiisia, Moisés ayamtai kintati Jesúsan iniinak:
takakmasairap tusa, Ѹӕфɗ̲˔ӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬ —¿Ayamtai kintati aints tsuwartin
yat, ami nuiniatiram ainau aunka pengkerkai? —tiarmiayi.
aitkinawai, —tiarmiayi. 3ॸTinamtai Jesús 11ॸTu iniinam Jesús aimiak:

chicharak: —‫ع‬kҡӕ̲ɗӕՓɗʮфɗՓ̲͑ֆф̲ҡɗ‫ڏ‬
—¿Waruka tuusha chichaarme? kia atum ainautirmesha ayamtai kintati
¿Yaanchuik apu Davidta turamuri ashiitai tusarmeka wechaintrumek?
pachisrum aujchaukitrum? Nuka ni kҡӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲͑ӕӕՓɗʮ˔Ѹȍɗɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
aintsri ainaujai tsukaminak, 4ॸYus seati trume tajarme.ॹm 12ॸTura aints uwijan
juun jeanam wayaawar, Yus inaktustin nangkamasketai. Tura asamtai ayamtai
pang aya sacerdote yutairi asamtai, kintati aints wait anentamuka nekas
chikich aintska nunaka yuwachminun pengkeraitai, —timiayi.
wainiat, Davidcha nuna yuwak ni aintsri 13ॸNunia uwejen mutchau aintsun

ainauncha susamiayi.ॹj chicharak:


5ॸ¿Atumsha Moisés umirkatin —Uwejem kutsmarta, —timiayi.
chichaman aarmia nuka aujchaukitrum? Tamati ni uwejen kutsmaramtai,
Sacerdote ainauka ayamtai kintati Yus chikich uwejejai metek pengker
seatai juun jeanam ayamtsuk takainau wajasmiayi. 14ॸTuramtai fariseo ainau
wainiat, Yuska nuna pachis tunaawitai ɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑ֆʮɗɗ͑˔ɗфɗфӕ͑ҡффËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
tatsui.ॹk 6ॸTura asamtai nekasan tajarme: nak: Jesús maami tusar chichaman
Atumka Yus seatai juun jean nintimtarme najatiarmiayi.
͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹфӕ̲ľ˔Փɞ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬
satnuitrume. 7ॸYuse chichamesha tu Isaías Jesúsan pachis timiauri
aarmawaitai. Yus chichaak: ‘Tangku 15ॸTurinamtai Jesús nuna nekaa, nunia
ainauka maaram wina surustaram jiinki weai, ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗ͑ɗɗ͑͑ľ̲фɗф‫ڏ‬
tusanka wakeratsjai. Antsu aints ainau miayi. Turinamtai jainauncha mash
Փɗҡ͑ľ͑ҡфҡф̲ҡӕѸ͑Փɗ˔ɗՓ˔ľф‫ڏ‬ tsuwarmiayi. 16ॸTura aints ainaun akatar

i॰11.29 (Juan 14.15; 1.Juan 5.1-3) j॰12.4 (Lev. 24.9; 1.Sam. 21.1-6) k॰12.5 (Núm. 28.9-10)
l॰12.7 (Mat. 9.13) m॰12.11 (Luc. 14.5)
ͅҡľΎॷ12 30

akupak: “Wi turamurka aints kichkisha —Juka iwianchi apuri Beelzebún


nekaawarai tusaram, Йľ͑ǣ˔ŃľҡѸľф˔ɗ‫ڏ‬ umirnuitai. Tura asa nuna kakarmarijai
rap,” timiayi. 17ॸJesúsa turamuringkia aintsu iwianchrin jiiru weawai, —tu
yaanchuik Yuse chichame etserin Isaías nintimrarmiayi.ॹn
aarmia nunisang umikmiayi. Nu 25ॸTu nintiminamtai, Jesús nuna nekau

aarmauka nuwaitai: asa chicharak:


18ॸYus chichaak: “Juwaitai wína inatir, —Nintimrataram. æȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
wi akupkamiaja nuka wína aneetiruitai. maya apu ainau kajernaikiar kanakar
Tura asan niin wainkan waraajai. Ni pujusar maaninamtaikia, nu nungkanka
nintin Wakantrun engketatatjai. Wi wári mesratnuitai. Tura aints ainau
turamu asa, mash nungkanmaya ainaun chikich yaktanam, tura chikich jeanam
uwemratin chichaman etserkatnuitai. iruntrar kajernaikiar pujuinauka, nu
Tura nu chichaman umirkaru ainaun ʮľ͑Ëȍҡӕф͑ӕֆ˔ҡ͑ËȍՓ фɗӕ˔ӕ˔ɗф‫ڏ‬
uwemtikratnuitai. Tura nu chichaman tinuitai. 26ॸTura ¿itiurak Satanása
umikchau ainaunka uwemtikrashtinuitai. kakarmarijaingkia Satanása inatiri ainaun
19ॸ“Wína inatirka aints ainaun jiiki akupkatnuita? ͮӕ˔Йľ͑ǣ˔ŃҡӕфѸȍҡɗ‫ڏ‬
jiyakchatnuitai. Tura anturtuktaram nuitai. Antsu atumka wina pachitsaram:
tusangka untsumkashtinuitai. Tura Nuka Satanása kakarmarijai iwianch
asamtai jintanam wekainausha ni ainaun jiiru weawai turutrume nuka
etsermataisha anturkachartinuitai. nekaschawaitai. Nuka nekasainmatikia,
20ॸ“Tunau jiistin kinta jeatsaing, Satanáska ningki nepetmamkatnuitai.
kakaichau ainaun yaingtinuitai, tura niin Tura nuka nekasainmatikia, Satanása
jumchikesh umirinak pujuinaunka kakarmari wári mengkakatnuitai.
japashtinuitai. 21ॸTuratin asamtai mash 27ॸAtumka wína pachitsaram: Nuka

nungkanmaya ainau niin pachisar: Wári Beelzebú naartinu kakarmarijai aintsu


tati tusar nakasartinuitai.ٚҽӕф̲Փɗ‫ڏ‬ iwianchrin jiiru weawai turutrume. Antsu
tai. nuka nekasainmatikia ¿atumi nuiniatiri
ainau yana kakarmarijia iwianch ainaun
Jesúsan pachisar: Satanása kakarmarijai jiiru weenawa? ¿Atumka nusha Satanása
takaawai timiauri kakarmarijai iwianch ainaun jiiru
(Marc. 3.20-30; Luc. 11.14-23;12.10) weenawai tatsurmeash? Tura nisha:
22ॸNunia aints iwianchrinun Jesús Satanása kakarmarijai turichuitji tinau
pujamunam itaarmiayi. Nu aintska asaramtai ¿itiurak winasha: Satanása
wainmichu tura chichachuyayi. Tura kakarmarijai turawai turutiaram?
itarim Jesús niin tsuwarmiayi. ҽѸӕՓ‫ڏ‬ Atumka tau asaram nuwaarme. 28ॸAntsu
ram niisha paan wainmak, chichatnasha wikia Yuse kakarmarijai iwianch ainaun
paan chichakmiayi. 23ॸTura pengker jiikin asamtai, ҡӕ̲ѸȍЙ͑͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬
wajakiamtai, aints ainau nuna wainkar ram: Yuska aints ainaun tu inawai
mash nintimrar: “¿Davidta wearin pachis tusaram nekaamnawaitrume.
Yuse chichame etserin: Uwemtikiartin 29ॸ“Aints nekas kakaram aa nuka jea

tatinuitai tiarmia nuchawashi?” tiarmiayi. waitirin naka pujamtai ¿nu aints


24ॸTinamtai fariseo ainau nuna antukar jingkiatskeka, ni jeen wayaar wariri
chicharnainak: jurukminkai? Atsa, antsu nu aints

n॰12.24 (Mat. 9.34;10.25)


31 ͅҡľΎॷ12

jingkiar wariri jurukminuitai. Tura 37ॸTura asamtai atumsha pengker aa nu

asamtai Satanás jingkiatskeka ninu aa chichaakrumningkia, Yuska atumin


nuka jurukchamnawaitai. pengker awajtamsatnuitrume. Antsu pasé
30ॸ٘ՠɞ̲͑ɗ˔фӕËȍӕ˔Փɞ͑͑ľ̲Ѹфӕɗ‫ڏ‬ ͑ӕËȍɗËȍ˔фӕ̲˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
tai. Tura wína yaintsuk pujauka aints trume,” Jesús timiayi.
ф˔ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗ͑ɗфӕ̲ҡѸӕ˔ֆ̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬
karti tusa, japua nunisang iwianchin Pasé aints ainau: Wainchati
yayaawai.ॹo takat jiismi timiauri
31ॸ“Tura asamtai atumin tajarme: Aintsu (Marc. 8.12; Luc. 11.29-32)
ҡӕ͑фɗɗ͑ɗ͑ӕ͑˔̲Ѹȍ֤ӕѸҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬ 38ॸTamati fariseo ainau, tura Moisésa

ratnuitai. Tura Yusen pachisar pasé chichame nuikiartin ainausha Jesúsan


ËȍɗËȍɗ͑ӕ͑˔֤ӕѸ̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕфҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ chicharinak:
tai. Antsu Yuse Wakanin pachisar pasé —Nuikiartinu, ame wainchati takat
ËȍɗËȍɗ͑ӕ͑˔Йľ͑ǣ˔ŃҡѸ͑ǣ˔ӕфѸȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ turata tusar, iikia wainkatasar wakeraji,
tai. 32ॸTura wi aints ayatun, Yus akuptuku —tiarmiayi.
waitinayat, Փɞ͑ЙËȍɗҡѸфЙѸŃËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ 39ॸTinamtai Jesús aimiak:

namtaisha, nu tunaunasha —Junia pasé nintintin ainau Yusen


tsangkuratnuitai. Antsu Yuse Wakanin umirchau ainayat, wainchati takatan
pachisar pasé chichainaunka yamaisha wainkartas wakerinawai. Tura wainiatun
ҡӕ˔ľ͑ӕҡӕ͑ӕ͑˔Йľ͑ǣ˔ŃҡѸ͑ǣ˔ӕфѸȍҡɗ‫ڏ‬ wainchati takatnaka turashtatjai. Antsu
nuitai,” Jesús timiayi. Yuse chichame etserin Jonás turunamia
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑˔Փɗ͑˔фҡɗ‫ڏ‬
Numi jiisar nerekuashi tusar nuitai.ॹr
nekaatnuitai timiauri 40ॸ“Jonás kampatam kinta tsawaisha
(Luc. 6.43-45)
tura kashisha juun namaka ampujen
33ॸNunia ataksha Jesús chichaak: engkema, jakawa nunisang pujumia
“Nunasha tajarme: ¿Numi jiisrum nunisnak wikia Yus akupkamutiatnak
nerekuashi? ҡӕѸф̲Й͑͑ľ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ aints asan, jakan kampatam kinta
trume. Numi tenap piantramka pengker tsawaisha tura kashisha iwiarsamunam
nereeyi. Antsu numi piantrachmauka tepestinuitjai. 41ॸJonás Nínive yaktanam
mianchaun nereeyi. kҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬ Yuse chichamen etsermatai, nunia aints
trume.ॹp 34ॸAtumka napi uchiriya tumau ainau ni tunaarin mash inaisarmiayi. Wi
asaram ¿itiurak pengker aa nusha Jonásan nangkamasnak pujai waitinayat,
chichastarme? Aints ni nintijai nintimina junia aints ainau wi etsermaurunka
nunaka páchitsuk chichainawai.ॹq antinatsui. Tura Yus tunau jiistin kinta
35ॸ“Aints pengker aa nuna nintimu asa, jeamtai, Nínive yaktanmaya jakaru ainau
nekas pengker aa nunak chichaawai. nantakiar, yamai pujuinaun pachisar
Tura aints pasé aa nuna nintimu asa pasé Yusen: ͮӕɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕф̲ɗֆɗҡɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
aa nunak chichaawai. 36ॸNunasha tajarme: tai.ॹs
Tunau jiistin kinta jeamtai, ɗ͑ҡѸ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ 42ॸ٘ͮӕ͑ɗѸȍֆ͑Ëȍӕɗ˔֤ӕѸґ́Ύ̲Δ͑‫ڏ‬

miar chichau armia nu chichamnaka kan ni nekamtairin susamu asamtai,


mash Yusen paan ujakartin ainawai. chikich nungkanmaya apu nawantri

o॰12.30 (Marc. 9.40) p॰12.33 (Mat. 7.20) q॰12.34 (Mat. 3.7;15.18;23.33)


r॰12.39 (Mat. 16.1,4; Luc. 11.16,29) s॰12.41 (Jon. 3.3-5; Luc. 11.30)
ͅҡľΎॷ12ٍॷ13 32

arakia Salomónka chichamen antuktas 48ॸTamaitiat Jesús nu aintsun chicharak:


tarimiayi. ՠɗ˔ɗґ́Ύ̲Δ͑˔͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬ —¿Yaa ainawa wína nukursha, tura
nak ai waitinayat, junia nungkanmaya wína yatsursha? —timiayi.
ainau wi etsermaunaka antinatsui. Antsu 49ॸTu iniam aimkacharamtai, ni

Yus tunau ainaun jiistin kinta jeamtai, nu nuiniatiri ainaun inakmas:


nuwaka jakamunmaya nantaki, yamai —Juka wína yatsur tura wína nukur
pujuinaun pachis Yusen ujaak: Nu aints ainawai. 50ॸkɗ͑ҡѸՓɞ͑kЙËȍɗф͑ֆɗ̲‫ڏ‬
ainau tunau ainawai titinuitai,” Jesús pinam puja nuna wakeramurin
timiayi. umirinauka wína yatsur nunia wína
umaar nunia wína nukur ainawai,
Iwianch jiinkisha ataksha —Jesús timiayi.
waketnuitai timiauri
(Luc. 11.24-26) Arakan pachis nuikiartamu
43ॸTura (Marc. 4.1-9; Luc. 8.4-8)
Jesús ataksha chichaak:

13
—Iwianch aintsnum engkema pujuu 1ॸNu kintati Jesús jeanmaya jiinki,
nunia jiinkin asa, aints atsamunam ʮӕӕ͑˔ӕËȍֆ͑ҡ̲ľ͑˔ľľ̲Ѹ‫ڏ‬
wekaas nuni ayamsatatkama tujintak: miayi. 2ॸTura aints untsuri kautkaram,
Ataksha waketkitaj tu nintimratnuitai. ˇľѸәѸ˔͑ӕ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲͑ӕ͑ɗ˔ľľ̲Ѹ̲‫ڏ‬
44ॸTura asa chichaak: Wi jiinkimiaja nuni tai, aints ainau kucha kaanmatkarin
waketkitjai tusa nu aintsnum waketki, jea wajasarmiayi.ॹu
itarka tumaun pakuichau pengker 3ॸTurinamtai untsuri nuikiartutai

iwiaramua nunisang nu aintsu nintin chichamjai aints ainaun nuiniartas


wainak, 45ॸnunia waketki, chikich siete chicharak:
(7) iwianchin niin nangkamasarang timiá “Anturtuktaram. kɗ͑ҡѸф˔͑ҡѸ̲ф‫ڏ‬
pasé ainaun juki, tura nujai nu aintsu tas ni jeenia jiinkimiayi. 4ॸTura arak
nintin engkemawartinuitai. ҽӕфľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬ tsaamam, ф˔ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗʮɗ͑ҡ ˔˔ľľ˔‫ڏ‬
tuam nu aintska nuwik pasé pujumia miayi. Jintá kakeekamtai, chingki
nuna nangkamasang pasé pujustinuitai. kautkar jingkiajin yuwaarmiayi. 5ॸChikich
Tura asamtai junia nungkanmaya ainau jingkiaji kayanam nungka jumchik
wína nakitrinau asar, yaanchuik pasé amanum kakeekamiayi. Tura kakeak
puju armia nuna nangkamasarang timiá nungka jumchik ayat kakarmachu
pasé pujusartin ainawai, —Jesús timiayi.ॹt tsapaimiayi. 6ॸTura tsapaiyat, tsaa yakí
waakak sukuam kaarmiayi.
Jesúsa nukuri ni yachí ainaujai tarimuri “Tura kangkape atsau asamtai
(Marc. 3.31-35; Luc. 8.19-21) jakamiayi. 7ॸChikich jingkiajisha jangki
46ॸJesús aints ainaun nuiniak pujai, ni amanum kakeekamiayi. Jangki tsakar
nukuri ni yachí ainaujai tariarmiayi. Tura pempearam, araksha nerekchamiayi.
tariar aanum wajasar Jesúsan aujsartas 8ॸæȍɗ˔ɗËȍʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗѸȍ͑ӕ͑ǣ˔Йľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬

wakeriarmiayi. 47ॸҽӕф͑ӕ̲ՓʮѸф̲‫ڏ‬ num kakeekamiayi. Tura nekas pengker


tai, chikich aints Jesúsan ujaak: tsapai nerekmiayi. Chikich jingkiaji cien
—Nukuram yachim ainaujai aanum (100) nerekmiayi, tura kitcha sesenta
wajasar, ̲ɗʮɗËȍɗËȍѸфҡѸՓ˔ľфɗ͑‫ڏ‬ (60) nerekmiayi, tura kitcha treinta (30)
wai, —timiayi. jingkiajin nerekmiayi. 9ॸAints ainautiram

t॰12.45 (2.Ped. 2.20) u॰13.2 (Luc. 5.1-3)


33 ͅҡľΎॷ13

ju chicham antukrum nintimrataram,” kuwishi epekua nunisarang


Jesús timiayi. antukartatkamawar tujintinawai.
Tura wainmichua nunisarang
¿Jesús waruka nuikiartamuncha Փɗ̲͑˔ҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑ҡɗ͑‫ڏ‬
etserkamiayi? wai. Tu ainiachkungka paan
(Marc. 4.10-12; Luc. 8.9-10) nekaawarminuitai. Tura nekasar
10ॸChichas umisamtai ni nuiniatiri antukarminuitai. Tura nintijai
ainauti Jesús chicharkur: paan nintimsar ni tunaarin
—¿Waruka aints ainausha nuikiartutai inaisaramtaikia, wikia nu aints
chichamsha ujaa weame? —timiaji. ainaun uwemtikratnuitjai,’
11ॸTakurin Jesús iin chichartamak: Yus Isaíasan timiayi.ॹw
—Yus nayaimpinmaya aints ainaun 16-17ॸ“Nekasan tajarme: Yaanchuik Yuse

itiur inartinuita tusar, chikich ainau paan chichame etserin ainau, tura pengké aints
nekaachmin wainiatrum, atumka paan ainau untsuri atum waintrume nunasha
nekamtikiamuitrume. 12ॸTura asamtai Փɗ͑˔фҡѸՓ˔ľфɗ͑ֆҡՓɗ͑˔Ëȍф‫ڏ‬
Yuse chichamen antinak nekasar pengker miayi. Tura atum antuwearme nunasha
nintinam ukusar, nukap nintimrar antukartas wakerinayat antukcharmiayi.
pujuinaunka chikich chichamnasha nuna Tura atumka wi turamu wainkau asaram,
͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣ֤ӕѸЙ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ tura wína chichamur antuku asaram,
tai. Antsu chikich ainau wina chichamrun nekasrum warastinuitrume,” Jesús
jumchik antinayat, antutan nakitinau turammiaji.ॹx
asar, jumchik antukarmia nuka ataksha
wári kajinmakiartinuitai.ॹv Arak tsaamramun taja nunaka
13ॸ“Tura asamtai nu aints ainau wína takun tajai tusa etserkamuri
(Marc. 4.13-20; Luc. 8.11-15)
chichamrun paan nekatan nakitinau asar,
ni jiijaingkia paan waininayat, Փɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ 18ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬

chua nunisarang ainawai. Tura mak: “Yamaikia nuikiartutai chichamjai


antutnasha antinayat jampekua arak tsaamramun pachisan wi takun tajai
nunisarang: ՠфɗ͑ҡӕҡӕѸф͑ľ˔Փфҡҡ‫ڏ‬ tamati anturtuktaram. 19ॸYus aints ainaun
kamawar yuumatinawai. Turinau nayaimpinmaya inartinun pachisar
asaramtai, nu aints ainaun wikia aya etsermaun antinayat ¿warina takua tawa?
nuikiartutai chichaman ujainajai. 14ॸNu tusar, tenapka nekainachu asaramtai,
aints ainaun pachis Yuse chichame iwianch tari, ni antukmaurin nintin
ľҡѸľфɗ͑ʊѸɞѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑˔̲Ѹȍӕ̲ɗ˔ӕɗ‫ڏ‬ ukuscharti, antsu wári kajinmakiarti tusa
tai. Nu aarmauka nuwaitai. “Yus Isaíasan kajinmamtikui. Nu aintska árak jinta
chicharak: kakeekaun chingki kautkar yuwamua
‘Nu aints ainau jiisam chicharkata: nunisketai. 20-21ॸkф˔˔ֆ̲͑˔˔ľľ˔‫ڏ‬
Atumka paan antayatrumek mia nuka chikich aintsua nunisarang
antukchatnuitrume. Tura paan ainawai. Nu nangkamtaik nu aints ainau
wainmatcha wainmayatrumek Yuse chichamen pengker nintimsar
nekaashtinuitrume. 15ॸNu aints antinayat, nuniangka itiurkachmin
ainau katsuram nintintin asar, amatai, Yusen nakitin ainau wishikinam,

v॰13.12 (Mat. 25.29; Marc. 4.25; Luc. 8.18;19.26) w॰13.15 (Isa. 6.9-10; Juan 12.39-40;
Hech. 28.26-27) x॰13.16 (Luc. 10.23-24)
ͅҡľΎॷ13 34

Yuse chichamen umirkachmin nintiminak aimiak: ‘Atsa, turuwairap. Nupaa


umirtan wári inainawai. Tura asar árak ӕՓľ˔фӕ̲ҡфɗǣΎӕՓľ͑ɗҡӕѸф̲ɗ͑ɗѸҡ‫ڏ‬
kayanam kakeekamia nunisarang ram. 30ॸMai metek tsakararti tajarme.
ainawai. 22ॸkф˔ʮ͑ǣ˔ɗ̲͑ӕ̲˔˔ľľ˔‫ڏ‬ Tura mai metek tsakaramtai, juuktin
mia nuka chikich aintsua nunisarang kinta jeamtai, chikich ajan takau ainaun
ainawai. Nuka Yuse chichamen paan akupkan: Nupaa eemkar uwerar irumrar
antinayat, ju nungkanmaya aa nuna jingkiawar epeewarti. Nuniasha trigon
nintiminawai. Tura kuikiartin wajastaj tu juukar chumpiwar, jeanam ukusarti
nintimsar, Yuse chichamen nintimtsuk tusan akupkatatjai,’ ajartin timiayi.”
pujuinawai. Tura asar árak jangki Jesús tu nuikiartutai chichamjai iin
amanum kakeekamia nuka pengké nuitamramiaji.
nerekchatnuitai. 23ॸAntsu árak pengke
nungkanam kakeekamia nuka chikich Mostaza jingkiaji pachis etserkamuri
aintsua nunisarang ainawai. Nu aints (Marc. 4.30-32; Luc. 13.18-19)
ainau Yuse chichamen antukar nintinam 31-32ॸNunia Jesús ataksha chikich

ukuinawai. Tura miatrusarang umirinak, nuikiartutai chichaman ujatmak:


Yusen nintimsar pujuinawai. Tura asar “Yuse aintsri itiur yujainawa tusan,
cien (100), tura kitcha sesenta (60), tura chikich nuikiartutai chichamnasha
kitcha treinta (30) nerekua nunisarang nekamtikiatjarme. Anturtuktaram. Mostaza
ainawai,” Jesús turammiaji. jingkiaji chikich jingkiaji nangkamasang
tuupchitai. Aints nuna ni ajarin araam,
Nupaa trigojai pachimramun tsapai tura tsakar chikich arakan
pachis nuikiartamuri nangkamasang numia nunisang juun
24ॸNunia Jesús chikich nuikiartutai wajaayi. Tura kanawe timiá saram asamtai,
chichaman nuitamak: “Yus aints ainaun chingki yakiiya kaunkar, mostaza kanawen
nayaimpinmaya inartinka aints ni ajarin pasungminawai,” Jesús turammiaji.ॹy
trigon pengkeran araamua nunisketai.
25ॸTura aints ainauka mash kaninamtai, Pang pachimtain pachis etserkamuri
ajartinu nemase kashi tari, nu ajanam (Luc. 13.20-21)
nupaa jingkiajin trigoa nunisang tsapaiti 33ॸNunia ataksha chikich nuikiartutai

tusa araamiayi. ҽӕффӕ̲ɗѸՓ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬ chichaman ujatmak:


miayi. 26-27ॸTura trigo tsapaamtai, “Nuwa pangkan najanatas trigo sairin
nupaasha tsapaimiayi. Tura nupaa nekapmar, pang pachimtaijai pachimui.
tsapaamtai, aja takau ainau nuna Yus aints ainaun nayaimpinmaya ina
wainkar, ajartinun weriar iniinak: ‘Apua nuka nu nuwa turawa nunisang turawai,”
¿ameka pengke trigo araachmakum? turammiaji.
¿Tura nupaasha pasé aa nusha itiurak
tsapaiya?’ tiarmiayi. 28ॸTu iniinam ajartin Jesús nuikiartamun untsuri
aimiak: ‘Wína nemasur aitkayi,’ timiayi. aints ainaun ujakmau
Tamati ni inatiri ainau ataksha iniinak: (Marc. 4.33-34)
‘¿Tura nu nupaa pasé aa nuka waruka 34ॸJesús nuikiartutai chichaman untsuri

uwertaram tatsume?’ 29ॸTu iniinam nuka aints ainaun nuinimiayi. k͑ҡѸӕ͑ӕɗ˔ɗфҡӕ‫ڏ‬

y॰13.31 (Yuse aintsri ainausha mianchau ainayat, mostaza nunisarang nukap yujarartinuitai,
taku timiayi.)
35 ͅҡľΎॷ13

tai chichamchaujaingkia aints ainaun tura tunau takau ainauncha mash irurarti
nuinichmiayi. 35ॸJesús aints ainaun tu tusan awematnuitjai. Ajan takau ainau
nuiniaru asa, yaanchuik Yuse chichame nupaan yaruakar keemakartas jinum
etserin aarmaurin miatrusang umikmiayi. japinawa nunisarang Yuse awemamuri
Nu aarmauka nuwaitai: ainau tunau ainaun irurartinuitai.
“Aints ainaun nuikiartutai chichamjai Nungka amuamunam tu atinuitai. 42ॸTura
ujaktinuitjai. Yus nu nangkamtaik tunau ainaun ji tuke kajintrashtinnum
͑ɗ͑ҡɗ̲ф̲ɗ͑ӕ͑ɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬ chumpiawaram, nuni wait wajainak
minun wainiatnak, wikia aints ainaun ʮӕӕҡɗ͑˔ҡӕф͑ɗ͑˔ҡľфҡɗ͑˔̲ҡѸ̲Ѹф‫ڏ‬
chichasan nekamtikiatnuitjai,” tu tinuitai. 43ॸTura Yuse wakeramuri
aarmawaitai. umirkaru ainau ni Apaachiri Yuse
pujutirin jear, tsaa jiitsumir tsantua
Nupaa trigojai pachimramun pachis taku nunisarang pujusartinuitai. Atumka wi
tawai tusa etserkamuri ľҡѸľф̲ӕф͑ҡӕ˔ӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬
36ॸJesús aints ainaun ukuki, jea ram,” Jesús turammiaji.
wayaamtai, ni nuiniatiri ainautisha jea
Kuri uukmaun pachis etserkamuri
wayaar Jesús chicharkur: “Nupaa trigojai
pachimramu ajanam araamu nuikiartutai 44ॸNunia Jesús ataksha iin nuitamak:
chichamka nuwaitai tusam ujakratkata,” “Yusnum pujustinun pachis chikich
timiaji. nuikiartutai chicham antuktaram.
37ॸTakurin Jesús iin airmak: Yusnum pujustinka kuri kajunam
“Ayu, anturtuktaram. Wikia aints chumpiar nungka taimunam uukmawa
ayatun Yus akupkamu asan, aints trigo tumawaitai. Tura asamtai nu kajun
jingkiajin araawa nunisketjai. 38ॸTura uukmia nuka jakamtai, chikich aints
ajan pachisan taja nunaka mash nungkan tai kajun aneachmaun wainak
nungkanmaya ainaun takun tajai. Tura urak jiis waras, nunia ataksha epeni
trigo jingkiaji taja nunaka Yusen nungkajai yukuar ni jeen waketki, ninu
nekasampita tinu ainaun takun tajai. aa nuna mash suruk, nunia kuikiancha
Antsu nupaa pasé aa nuna pachisan taja mash irur, nu kuikiajai ajanka sumawai.
nunaka Satanásan umirkaru ainaun takun Tura ajan sumaku asa, nu kajuka
tajai. 39ॸAints nupaan pasé araamia nuna niinuitai,” Jesús turammiaji.ॹz
pachisan taja nunaka Satanásan takun
tajai. Tura trigon juukmaun pachisan taja Shaak akikian pachis etserkamuri
nunaka nungka amuamunam Yus aints 45ॸNunia Jesús ataksha nuitamak:
ainaun mash irurmanum ni takatrin “Kichnasha tajarme: Yusnum pujustin
jiistin takun tajai. Tura ajan takau ainaun pachisrum chicham antuktaram. Aints
pachisan taja nunaka Yuse awemamuri shaakun sumin shaak nekas akik shiiram
ainau aints pasé ainaun, tura pengker wawiknumia jukimun eaktinuitai. 46ॸTura
ainauncha irurtinuitai takun tajai. wekaa wekaaka kichik shaakun timiá
40-41ॸWikia aints ayatun Yus akupkamu akikian wainak, sumaktatkama kuikiari
asan, Yuse awemamuri ainaun akupkan, jeachu asamtai, ninu aa nunaka mash
chikich aintsun tunau takamtikin ainaun, suruk, nujai nu shaakun sumaktinuitai.

z॰13.44 (Nu kajuka Yusnum pujustinua tumawaitai. Yusnum pujustinka mash nungkanam aa
nuna nangkamasang timiá pengkeraitai, taku timiayi.)
ͅҡľΎॷ13ٍॷ14 36

Nu shaakun timiá akikian aints wakerina


͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹф͑ǣ֤ӕѸ͑ӕ̲ЙӕʮӕѸҡɗ͑‫ڏ‬ Jesús Nazaretnum pujusmauri
naka nekasar wakerukartinuitai,” Jesús (Marc. 6.1-6; Luc. 4.16-30)
turammiaji. 53ॸNu nuikiartutai chichaman mash umis,

Jesús nunia jiinki, 54ॸni tsakarmaurin


Reden pachis etserkamuri wemiayi. Tura nuni jea, iruntai jeanam
47ॸNunia Jesús ataksha iin nuitamak: waya, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗҡ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
“Kichnasha tajarme: Yusnum pujustinka red miayi. Tura nuininam aints ainau untsuri
sarma tumawaitai. Kuchanam reden Jesúsa chichamen antukar nintiminak:
nangkimiawar namaknasha mash pachitsuk —¿Junasha yáki ni nekamtairincha
achiinawai. 48ॸNunia red piakamtai, nuiniaria? ¿Wainchati takatan turati
̲͑˔͑Ëȍɗӕɗ͑ӕʮЙɗ˔ɗф˔̲͑ҡ˔‫ڏ‬ tusasha, yáki kakarmarincha susaya?
nam tuksar, namakan jiisar, pengker ainaun 55ॸ¿Juka tau takakminu uchirinchukai?

changkinnum chumpinawai. Antsu yuchatai ¿Ni nukuri Maríchukai? ¿Tura ni yachí


ainaun kuchanam japinawai. 49ॸNungka Santiago, tura José, tura Simón, tura
amumanum aints namakan achiinawa Judas naartinchaukai? 56ॸNi umaji iijai
nunisarang Yuse awemamuri tunau pujuinauka mash wainiaji. ¿Tuniana
nintintin ainaun akankar, tura pengke ʮӕѸȍ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑Ëȍҡӕф˔˔ф̲фɗ͑‫ڏ‬
nintintin ainauncha akankar irurartinuitai. cha juwawa? —tunaiyarmiayi.
50ॸҽӕфҡӕ͑ӕɗ͑ӕ͑ʮɗҡӕ˔ľ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑‫ڏ‬ 57ॸTura asar Jesúsan suwirpiaku jiinak

num chumpiawaram, nuni wait wajainak pachischarmiayi. Pachischaram Jesús


ʮӕӕҡɗ͑˔ҡӕф͑ɗ͑˔ҡľфҡɗ͑˔̲ҡѸ̲Ѹфҡɗ‫ڏ‬ chicharak:
nuitai,” Jesús turammiaji. —Yuse chichame etsernun aints mash
anturinawai. Antsu ni nungkarin
Yaanchuik antukmiarume tura yamai Йӕʮӕɗ͑ӕѸȍ͑ɗՓľфɗɗ͑ӕѸȍ͑ҡӕфɗ͑‫ڏ‬
antukurme nusha nuiniartaram tsui, —timiayi.ॹb
51ॸNunia ni nuiniatiri ainauti ininmak: 58ॸҽӕф͑ӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗɗ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬

—¿Atumsha wi etserkaja nu paantak pita tichau asaramtai, Jesús nuningkia


antukuram? —turammiaji. wainchati takatnaka untsurinka
Tu ininmamtai: turachmiayi.
—Ja ai, Apuru, —timiaji.
52ॸҽӕɗ̲˔ӕѸ˔фɗ͑ҡ˔ѸȍËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ Imiakratin Juankun maamuri
(Marc. 6.14-29; Luc. 9.7-9)
mak:

14
—Yus aints ainaun nayaimpinmaya 1ॸJesúsan pachisar untsuri

inawa nuna pachis Yuse chichame nekau chichainamtai, Galilea apuri


chichaman nuimiaru asa, chikich ainaun Herodes nu chichamnasha antukmiayi.
nuiniartas wakerakka, jeenua tumawaitai. 2ॸTura asa ni inatiri ainaun chicharak:

Jeentin ni aintsrin yuumamurin suwak, “Nekas Imiakratin Juankuitai. Nuka


yaanchuik sumakmia nuna, tura yamai jakayat jakamunmaya nantakin asa, Yuse
Ѹӕ̲˔̲͑ӕ͑Ѹȍ͑ɗɗ͑ҡѸфɗֆӕӕ̲̲ӕфɗ‫ڏ‬ kakarmarijai wainchati takatan
jai metek suawai, —Jesús turammiaji.ॹa takaawai,” ningki nintimias timiayi.

a॰13.52 (Atumsha wína chichamur paan antuku asaram, nu aintsua nunisrumek yaanchuik
antukmiarume nusha, tura yamai antukurme nusha chikich ainau nuiniartaram, taku timiayi.)
b॰13.57 (Juan 4.44)
37 ͅҡľΎॷ14

3-5ॸHerodes ni yachí Felipe iwiaaku iwiartainum iwiarsarmiayi. Nuna


pujaun wainiat, ֆËȍɞ͑ӕՓфɗ͑͑ӕՓҡ˔‫ڏ‬ turuwar Jesúsan ujakartas wearmiayi.
miayi. Nu nuwaka Herodías naartinuyayi.
Tura asamtai Juan apu Herodesan Jesús cinco warang aintsun yuramuri
chicharak: “Yachim iwiaaku pujau (Marc. 6.30-44; Luc. 9.10-17; Juan 6.1-14)
wainiatum, ni nuwari nuwatkamiame 13ॸJesús Galilea nungkanam pujus, Juan
nunaka Yus surimiawai,” timiayi. Tamati maamun chichaman antuk kanunam
apu Herodes: Turutam tusa, Juankun engkema, ningki aints atsamunam
maatas wakerayat, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ wemiayi. Weamtai aints ainau nuna
nak: “Juan nekas Yus akupkamu asa, nekaawar, kucha yantamen Jesús
Yuse chichamen etserui,” tinu asaramtai, nujamkatnunam wearmiayi. 14ॸTura nuni
Herodes aints ainaun shamak: Juankun jearamtai, Jesús nujamak aints timiá
maataj tutsuk ni suntari ainaun akupak: untsurin wainak wait anentramiayi. Tura
“Aya achikrum kársernum engkeataram,” asa jaun itaarmia nuna tsuwarmiayi.
tama suntar ainau Juankun achikiar 15ॸTsaa akaamtai, ni nuiniatiri ainauti

kársernum engkewarmiayi.ॹc Jesús chicharkur:


6ॸTuruwaramtai apu Herodesa akiinamuri —Tsaa akaawai. Juni aintsu pujutiri
kinta tsawaaramtai, Herodes: Jiiritaram atsau asamtai, yakat arakchichu
tusa, ni aintsri ainaun untsukmau asar, amaunum werum, yurumak sumaataram
mash Herodes pujamunam iruntraramtai, tusam aints ainau akupkarta, —timiaji.
ȸľфΎĀɞѸ͑Փ͑ҡфɗՓֆ͑ɗ͑ǣ˔ɗʮɗ̲ф‫ڏ‬ 16ॸTu takurin Jesús chichartamak:

miayi. Tura jiaamak apu Herodesan timiá —Ju aints ainauka wecharminuitai.
pengker awajam, 7ॸnuka nawantan Antsu atumek ni yuwatniuri susataram,
chicharak: “Yusjai nekasan tajame: Waring —turammiaji.
achat ame seatkumningkia, nunaka 17ॸTurammatai iikia chicharkur:

nekasan surittsuk susatatjame,” timiayi. —Pang iinuka ju uwejchik nuke


8ॸTamati ni nukurin weri: arutramji. Namaksha jimiarchik nuke
—¿Warinak seataj? —tu iniam, tu tita arutramji, —timiaji.
tusa akatramu asa, nu nawanka apu 18ॸTu takurin Jesús chichartamak:

Herodesan weri: —Nuka wína surustaram, —ҡӕф̲‫ڏ‬


—Imiakratin Juanku muuke puwatnum miaji.
engkeam surusta, —timiayi. 19ॸTura aints ainau chirichrinam
9ॸTama nuna antuk, apu Herodes wake pujusarat tusa akatram, ̲ѸȍËȍɗфɗËȍфɗ‫ڏ‬
mesekiat, ɗфӕɗ͑ӕѸȍ̲Ѹȍ͑ҡɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ nam pujusaramtai, Jesús pangkan ju
nam Yusjai tajai tinu asa, ayu timiayi. uwejchik takus, tura namaknasha
10ॸTura ni suntarin akatar akupak: jimiarchik takus nayaimpinmanini
—Juanku muuke akakrum itataram, pangkai jiimias, Yusen maaketai timiayi.
—tama suntar ainau kársernum weriar Nunia pangkan puuk, ni nuiniatiri
muuken akakar, 11ॸpuwatnum engkewar ainautin suramsamtai, iisha aints ainau
nawantan susarmiayi. Tura susam nawan mash susarmiaji. 20-21ॸTura susaram mash
puwatun juki nukurin susamiayi. yuwaar tutuararmiayi. Nuna yuwaruka
12ॸTuramtai Juanku nuiniatiri ainau nuwa ainausha, tura uchi ainausha
kaunkar ni namangken jukiar, aints nekapmatsuk aishmangkuk aishmangkuk

c॰14.3 (Mat. 4.12; Luc. 3.19-20)


ͅҡľΎॷ14ٍॷ15 38

cinco warang (5,000) yuwarmiayi. Tura 32ॸTura Jesús Pedrojai kanunam

yuwaar umisaramtai, ampintrausha doce engkemawaramtai, ͑Ѹľ͑ǣ˔͑͑ǣ˔̲ф‫ڏ‬


(12) changkin chumpiar jukimiaji. miayi. 33ॸTuramtai ni nuiniatiri ainauti
Jesús naka tikishmatrar:
Jesús kucha japen nawejai wekaasamuri —Nekasam Yuse Uchirinme, —timiaji.
(Marc. 6.45-52; Juan 6.16-21)
22ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainautin Jesús jau ainaun tsuwarmauri
(Marc. 6.53-56)
chichartamak: “Kanunam engkemaram
katingkrum eemajataram. Wikia aints 34ॸTura juun kuchan katingkiar, Ǿľ͑ľѸ‫ڏ‬

ainaun aujsan umisan winitatjai,” ret nungkanam nujamkamiaji. 35ॸTura


turammiaji. 23ॸTura aints ainaun aujas nujamkakrin nunia aints ainau nuna
ukuki, ningki Yusjai chichastas muranam wainkar: “Auka Jesúsaitai,” tusar nuna
wakamiayi. Tura kashi japeng ningki nekaawar, nu nungkanmaya ainausha
Yusen seak pujai, 24ॸkanuka kucha japen mash nekaawarat tusar chichaman
wemiayi. Tura weai, nase nujinmanini akupkaramtai, ʮӕɗ͑ӕ͑ˇľѸәѸЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬
kakar nasenmatai, kucha tamparamuri nam itaarmiayi. 36ॸTura asaramtai jau
chaker chaker wajamtai, kanu ukantias ainau Jesúsan seainak: “Wejmakrumi
wakerimiayi. 25ॸAtash shinutnak wajai, ninukmaurinak antingtasan wakerajai.
Jesús juun kuchanam nungkanma Nu tsangkatrukta,” tiarmiayi. Tura nuna
nunisang nawejai najamas wekaas antingkiaruka mash tsaararmiayi.
winimiayi. 26ॸJesús winamtai, ni nuiniatiri
ainauti nu wainkar shamakur kakarar ¿Aintsu tunaari warutmak awa?
chichaakur: tusa etserkamuri
—Wakanchawashi, —tunaimiaji. (Marc. 7.1-23)

15
27ॸTu takurin Jesús chichartamak: 1ॸTura fariseo ainau Moisésa

—Kakaram wajastaram. Wiitjai chichame nuikiartin ainaujai


shamrukairap, —turammiaji. Jerusalénnumia tariar, Jesúsan iniinak:
28ॸTama Pedro chicharak: 2ॸ—Ami nuiniatiram ainau ¿waruka

—Apuru, nekasam ametkumka, ame yaanchuik ii juuntrin akupkamu


wekaame ani winasha winita turutta, umirtsuksha uwejen ikimiatskesha
—timiayi. yuwinawa? —tiarmiayi. 3ॸTinamtai Jesús
29ॸTama Jesús ayaak: aimiak:
—Ayu, winita, —timiayi. —Yus: Wína chichamur umirtuktaram
Tama Pedro kanunmaya jiinki, tusa, atumin akupturmakmia nu umirtsuk
kuchanam nawejai najamas wekaas, Йӕʮֆҡфӕ̲Ѹȍ‫ع‬Փфӕ˔ɗ͑ҡѸӕËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬
Jesúsnum jeatas wemiayi. 30ॸTurayat nase sha juun ainau tinu armia nusha
kakaram nasentun wainak Pedroka umirume? 4ॸYus chichaak: ‘Aparmesha
shamkamiayi. Tura shamau asa, tura nukurmesha pengker awajsataram.
kuchanam wayaak untsumak: Tura aints ni aparincha, ҡӕф͑ɗ͑ӕ˔ӕфɗ͑‫ڏ‬
—Apuru, uwemtikrurta, —timiayi. cha pachis pasé chichaamtaikia, nu
31ॸNu tamaujai metek Jesús ni uwejen aintsnaka maawarti,’ Yus timiayi. 5ॸAntsu
achik chicharak: atumka chichaakrum: Aints ni aparincha,
—¿Waruka nekasampita turutsume? tura ni nukurincha chicharak: ‘Wikia
‫ع‬ՠфӕ˔ҡӕʮɗ͑˔Ëȍӕɗҡ̲ľҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ winar aa nunaka mash Yusen susamjai.
tsume? —timiayi. Tura asan atumin susatasan wakerayatun
39 ͅҡľΎॷ15

yamaikia tujintajai.’ 6ॸTu tinu ainauka ni inaktustas wakerayat, jinta weenak mai
aparincha, tura ni nukurincha yaaitsuk waanam iyaartinuitai, —turammiaji.ॹd
pujusartinuitai tarume. Tu tinu asaram 15ॸTurammatai Pedro Jesúsan chicharak:

atumi juuntri tinu armia nu umiktasrum, —Aintsu jangken waring achat waya
Yus winia chichamur umirtuktaram tímia nujaingkia tunauka wajaschatnuitai, tame
nuka inaiyarme. 7ॸWaitrin ainautiram, nuka ¿warí pachismea tame? Nuka paan
yaanchuik Yuse chichame etserin Isaías ujakratkata, —timiayi.
atumin pachis aarmia nuka nekasaintai. 16ॸTama Jesús chichartamak:

Nu aarmauka nuwaitai: —¿Atumka nuka nekatsrumek? 17ॸAints


8ॸYus chichaak: ‘Nu aints ainauka aya yurumkan yuwamu jangkenam
chichasarang: Ameketme juuntam wayaangka nintinam wayaachu asamtai
turutinawai. Antsu nintijai yaja tunauka wajatsui. Tura wakenam wayau
nintimsar, wínaka nintimturinatsui. asa, nuniangka ataksha jiini. ¿Nuka
9ॸTura aintsu akupamurinak nuininayat nintimtsurmek? 18ॸAntsu aintsu chichame
wínaka nangkamiar: Ameketme juuntam ni jangkenia jiina nuka nintinia jiinkin
turutinawai,’ timiayi. Isaías tu aarmiayi, asa, nuka aintsun tunau awajmamtikui.ॹe
—Jesús timiayi. 19ॸ“Tunau nintimtai ainauka aintsu
10ॸNunia fariseo ainaujai tura Moisésa nintinia jiinui. Tura aints maatnusha,
chichamen nuikiartin ainaujaisha chichas tura aishrintin wakeruktincha, tura
umis, ataksha aints ainaun untsuk nuwentin wakeruktincha, ҡӕфҡѸ͑ɗф̲ҡ‫ڏ‬
chicharak: nusha, tura kasamkatnusha, tura
—Anturtuktaram. Tura wi taja nuka anangkartuatnusha, tura Yusen pachis,
nekaataram. 11ॸAintsu jangken waring ͑ӕ͑ɗɗ͑ҡѸӕ͑ЙËȍɗѸфЙѸŃËȍɗËȍѸҡɗ͑‫ڏ‬
achat waya nujaingkia tunauka cha nintinmaya jiinu asa, 20ॸaintsun tunau
wajaschatnuitai. Antsu aintsu nintinia awajmamtikui. Antsu ikimiatsuk yuta
ʮɗɗ͑ӕ͑ӕ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ҡӕ͑ӕՓʮ̲̲‫ڏ‬ yuwatniuka aintsu nintin tunau
tikui, —Jesús timiayi. awajmamtiktsui, —Jesús turammiaji.
12ॸTama ni nuiniatiri ainauti Jesús

aujsatasar tarir chicharkur: Chikich nungkanmaya nuwa Jesúsan


—¿Fariseo ainau chicharkum tame nekasampita timiauri
nuna antukar kajertamina nu nekamek? (Marc. 7.24-30)
—timiaji. 21ॸJesús ni nuiniatiri ainaujai nu
13ॸTu tama Jesús iin airmak: nungkanmaya jiinki, chikich nungkanam
—Ja ai, nekajai. Nuka wína Apaachir Tiro yaktanam, tura Sidón yaktanmasha
nayaimpinam puja nuna aintsrinchu wemiayi. 22ॸTura nuni jea, Canaánnumia
asaramtai, nupaa kangkaptuk uwerar nuwa judíochutiat, Jesúsan jiistas tari
japatnua nunisarang artinuitai. 14ॸʊ͑ɗѸ‫ڏ‬ untsuak:
taram. Nuka wína chichamrun umitan —Apu Davidta weariya, wait anentrurta.
nakitinau asar, aints wainmichua ʊՓɗ͑Ëȍ͑Փ͑ҡфӕ̲͑͑ǣ˔ľ͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
nunisarang ainawai. Aints wainmichu tuamu asa, nukap wait wajawai, —timiayi.
ayat, Ëȍɗ˔ɗËȍՓɗ̲͑ɗËȍӕ͑ʮɗ͑ҡ͑ɗ͑˔ҡӕѸ‫ڏ‬ 23ॸTamaitiat Jesúska aimtsuke

tas wakera nunisarang ainawai. Aints wajamiayi. Turamtai ni nuiniatiri ainauti


wainmichu chikich wainmichun jintan tarir chicharkur:

d॰15.14 (Luc. 6.39) e॰15.18 (Mat. 12.34)


ͅҡľΎॷ15 40

—Iin nemartamas untsumkinij waja wainminamtai, nuna mash wainkar


juka akupkata, —timiaji. nintimrarmiayi. Tura Israel ainau Yusri
24ॸTu takurin Jesús nuwan chicharak: nekas kakarmaitai tiarmiayi.
—Israel ainau uwija mengkakawa
nunisarang pujuinau asaramtai, ʊѸфľ́͑ӕ‫ڏ‬ Jesús cuatro warang ainaun yuramuri
mak wína Yus akuptukmiayi, —timiayi. (Marc. 8.1-10)
25ॸTama nu nuwaka Jesúsan naka 32ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainautin

tikishmatar seak: untsurmak mash irutmar chichartamak:


—Apuru, yainkata, —timiayi. —Ju aints ainaun wait anentajai.
26ॸTu seamaitiat Jesús nuikiartutai Kampatam kinta wijai iruntrar pujuinau
chichamjai ayaak: asar, yutancha yutsuk pujuinawai. Tura
—Uchi pangkan yuwinau atankir asar jinta weenak, tsukarijai juwikcharai
yawaa uchiri suamuka napchawaitai, tusan, yurtsuk ni jeen awematnaka
—timiayi. nakitajai, —turammiaji.
27ॸTamaitiat nu nuwaka ayaak: 33ॸTuramatai ni nuiniatiri ainauti

—Nekasam tame, Apuru. Antsu uchi chicharkur:


yutairi misa wamketin ayaarunka yawaa —Tura juni aints atsamunmasha aints
uchiri nekasar yuwinawai, —timiayi.ॹf timiá untsuri yuratasrisha ¿tuniang
28ॸTama Jesús chicharak: yurumkasha sumaktaij? —timiaji.
—Nuwachi, wína nekasampita turutu 34ॸTu takurin Jesús ininmak:

asam, ame wakerame nunisang ati, —¿Pangsha warutma takakrume? —tu


—timiayi. ininmamtai iikia aimkur:
Tama nu chichaamujai metek ni —Siete (7) takakji, namakchisha
nawantri pengker wajasmiayi. jumchik takakji, —timiaji.
35ॸTu takurin aints ainaun chicharak:
Jesús jau ainaun untsuri tsuwarmauri —Nungkanam mash pujustaram,
29ॸJesús nu nungkanmaya jiinki, Galilea —ҡ̲ҡɗ͑ɗҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙӕʮӕѸф̲‫ڏ‬
nungkanam wekaas, juun kucha tai, 36ॸJesús pangkan siete (7) amia nuna
yantamen nangkamaki, mura waka nuni takus, tura namaknasha takus, Yusen
keemsamiayi. 30ॸTuramtai aints maaketai tusa, pangkan puuk ni
wekaichau ainauncha, tura wainmichu nuiniatiri ainautin suramsamiaji.
ainauncha, tura chichachu ainauncha, Turamtai iisha aints ainau kichik kichik
tura uweje kupirkamu ainauncha, tura mash susamiaji. 37ॸTurakrin mash
chikich najaiminak pujuinauncha Jesús yuwaar tutuararmiayi. ҽӕф̲Йɗ͑ҡф‫ڏ‬
pujamunam itaar, nawen ayaamsar muri changkin siete (7) amia nuni
pujsarmiayi. Nu jau ainaun itaaramtai, chumpiamiaji. 38ॸTura nuna yuwaaruka
Jesús mash tsuwarmiayi. 31ॸTuramtai nuwa ainausha tura uchi ainausha
aints ainau nuna wainkar chichachu nekapmatsuk, ɗѸȍ̲͑ǣ˔ӕ˔ɗѸȍ̲͑ǣ‫ڏ‬
ainausha chichainamtai, tura uweje kuk cuatro warang (4,000) armiayi.
kupirkamu pengker wajainamtai, tura 39ॸNunia Jesús nu aintsun: Weajai tusa

Փľ˔ɗËȍӕɗ͑ӕѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓľ˔ɗ̲͑‫ڏ‬ kanunam engkema Magdala nungkanam


tai, tura wainmichu ainausha pengker wemiayi.

f॰15.27 (Nu chichamka Israel ainau Yuse aintsri asaramtai, Israel ainaun yaingtinka inaitsuk
winasha yainkata, taku timiayi.)
41 ͅҡľΎॷ16

—Ь͑ǣ˔ʮɗ̲͑˔ɗ͑Ѹ˔фɗ͑ҡӕф̲ҡѸӕ‫ڏ‬
Fariseo ainau saduceo ainaujai: Wainchati jiash, —tunaimiaji.
takat wainkatasar wakeraji timiauri 8ॸTu chichaakur pujarin Jesús nuna
(Marc. 8.11-13; Luc. 12.54-56) antuk iin chichartamak:

16
1ॸJesús nuni jeamtai, fariseo ainau —¿Waruka pang kajinmakmiau
saduceo ainaujai iisha nekaatai pachisrumsha chichaarme? ¿Waruka
tusar taarmiayi. Tura taar Jesúsan wína chichamrusha nintimtsuksha
seainak: pujarme? 9ॸ¿Pang cinco (5) amia nujai
—Nayaimpinmaya kakarmarijai cinco warang (5,000) aints yuramuka
wainchati takat turata. Iisha wainkatasar nuka aneaktsurmek? Tura ampintramuri
wakeraji, —tiarmiayi.ॹg ¿warutam changkina jukimiarume nusha
2ॸTu tinam Jesús ayaak: ٘kҡӕ̲ËȍɗËȍ‫ڏ‬ aneaktsurmek?ॹj
krum: ‘Tsaa jeaak nayaim kapantin 10ॸ“¿Nuniasha pang siete (7) amia nujai

wajasamtai, kashin kinta pengker cuatro warang (4,000) aints yuramuka


tsawartatui,’ tinuitrume. 3ॸҽӕфҡѸՓф‫ڏ‬ nuka aneaktsurmek? ¿Tura ampintramuri
kuram: ‘Mukunit nukap au asamtai, tura warutam changkina jukimiarume nuka
nayaim kapantin wajasamtai yumi aneaktsurmek?ॹk
jiturtatui,’ tinuitrume. Nayaim jiisrumka: 11ॸ“¿Waruka wína chichamur

˫ɗ͑ҡҡӕҡҡӕɗҡӕѸф̲͑ľ˔̲͑Փɗ‫ڏ‬ nintimtsuksha pujarme? Fariseo pang


trume. Antsu wi turaja nuka pachimtairi jurukirap, tura saduceo pang
wainkayatrumek, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ pachimtairisha jurukirap, taja nuka wikia
ramatas wakera nuka nintimtsurme. pangnaka tatsujrume, —Jesús
4ॸJunia pasé nintintin ainau Yusen turammiaji.
umirchau ainayat, wainchati takatan 12ॸTurammatai ni nuiniatiri ainauti paan

wainkartas wakerinawai. ҽӕфՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ nintimrar: “Pang pachimtai pachiska


nak wainchati takatnaka turashtatjai. turamtsuji, antsu fariseo ainau, tura
Antsu Jonása turunamuriya tumau saduceo ainauka anangkartin asaramtai,
Փɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑˔͑ӕ͑˔Փɗ͑˔фҡɗ‫ڏ‬ ni nuikiartamuka anturkairap tusa
nuitai,” tusa ukuki tumajin katingmiayi.ॹh turamji,” tusar nekaamiaji.

Fariseo ainau pasé nintimaurin Pedro Jesúsan: Mesíasaitme timiauri


pachis etserkamuri (Marc. 8.27-30; Luc. 9.18-21)
(Marc. 8.14-21) 13ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainautijai
5ॸTuraJesús ni nuiniatiri ainautijai æľѸфľǗɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ʮɗ͑ҡՓľ̲ӕ‫ڏ‬
tumajin katingkiar, pang kajinmakir nam Jesús iin ininmak:
jukichmiaji.ॹi 6ॸҽӕф˔фɗ͑ˇľѸәѸËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ —Wikia aints ayatun Yus akupkamu
mak: asan, chikich aints ainau wína pachitsar:
—Fariseo pang pachimtairi jurukirap, ¿Warí aintsuita turutinawa? —tu
tura saduceo pang pachimtairisha ininmasmiaji.
jurukirap, —turammiaji. 14ॸTu iningkratmatai aimkur:
7ॸTuramkurin ni nuiniatiri ainauti —Chikich ainau amin pachitmasar:
chicharnaiyakur: Imiakratin Juankun maawarmia

g॰16.1 (Mat. 12.38; Luc. 11.16) h॰16.4 (Mat. 12.39; Luc. 11.29) i॰16.5 (Luc. 12.1)
j॰16.9 (Mat. 14.17-21) k॰16.10 (Mat. 15.34-38)
ͅҡľΎॷ16 42

nuchawashi turaminawai. Tura chikitcha 20ॸͮӕ͑ɗ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬

Elíaschawashi turaminawai. Tura tamak:


chikitcha: ˇľфľ̲ɞѸËȍՓѸȍɗҡӕф̲ɗ͑‫ڏ‬ —Wína pachitsaram: Auka Mesíasaitai
wai, antsu nuchawaitkusha, chikich tusarmeka aints kichkisha ujakairap,
yaanchuik Yuse chichame etserin —turammiaji.
pujumia nuwashi turaminawai, —timiaji.
15ॸTu tinu asakrin Jesús ataksha Jesús ni jakatniurin pachis etserkamuri
ininmak: (Marc. 8.31-9.1; Luc. 9.22-27)
—‫ع‬ҽӕфҡӕ̲ѸȍՓɗ͑ѸȍՓфɗ͑ҡфӕ‫ڏ‬ 21ॸNu kintati Jesús ni nuiniatiri ainautin

trume? —turammiaji. ͑ɗʮ˔ҡ͑ɗӕфɗ͑ЙËȍɗѸӕʮҡ̲ҡ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬


16ॸTu iniam Simón Pedro aimiak: mamiayi. Tura ujatmak:
—Ameka Mesíasaitme. Yus tuke —Wikia Jerusalénnum wetin ajai. Tura
iwiaaku puja nuna Uchirinme, —timiayi.ॹl nuni wi jeamtai, judío juuntri ainau, tura
17ॸTama Jesús chicharak: sacerdote juuntri ainausha, tura Moisésa
—Nekasam tame, Jonása uchiri chichame nuikiartin ainausha nukap wait
Simónka. Aints kichkisha aminka nunaka wajakti tusar, wína mantuwartatui. Tura
nekamtikramacharmayi, antsu wina wainiatnak kampatam kinta jakan
Apaachir nayaimpinam puja nu amin tepayatun, ataksha nantaktatjai, —ҡӕф̲‫ڏ‬
nekamtikramau asamtai tame. Ame miaji.ॹo
turutin asakmin, ֤ӕѸ̲ɗ͑ËȍՓф̲ҡɗ˔‫ڏ‬ 22ॸTama Pedro Jesúsan akanak juki

ramsati tajame. 18ॸTura nunasha tajame: chicharak:


Ameka kaya tumau asakmin Pedro —Apuru, Yus surimramkati. Aminka
inaikiamuitme.ॹm Tura aints ainau kaya nunaka turutmacharti, —timiayi. 23ॸPedro
pisujai jean jeamina nunisnak wína Satanása nunisang chichau asamtai, Jesús
nekasampita turutin ainauka wína aintsur Pedron ayanmatar chicharak:
arti tusan inaikiatnuitjai. Tura Yuse —Satanása weta. Ameka winaka itit
nemase ainausha tuke mengkakatnunam awajtame. Ameka Yuse wakeramuringkia
Փľľ͑ӕѸȍՓɞ͑ɗ͑ҡѸӕфɗ͑ӕ̲͑Փф‫ڏ‬ nintimtsume, antsu aints wakerina nuke
tin ainayat, niin nepetkartatkamawar nintimme, —timiayi.
pengké tujinkartinuitai. 24ॸͮӕ͑ɗ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬
19ॸTura asamtai ameka aints waiti tamak:
ֆՓɗ˔̲ӕ͑ӕфՓ͑ӕ͑ɗѸ̲ľ˔ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ —Aints wína nemartustas wakerakka ni
nam pujuinau wína chichamur wakeramurinka inais, Փɗ˔ɗ̲ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬
͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ʮľҡɗ͑ЙËȍɗѸ̲ľҡѸľф˔ӕ̲‫ڏ‬ waitjai tusa, aya wínak nemartusti. Tura
ningkia, aints ainau nu chichaman wína nemartakka, aints ni krusrin
nekasampita tinauka nayaimpinmasha juwawa nunisang ni jakatniurin
jeartinuitai. Tura nayaimpisha shamtsuk wínak nemartusti. 25ॸAints
yawikmawa nunisang au asamtai, ju ningki nintimias: Wikia jakashtatjai tauka
nungkanam nu chichaman nekasampita jakatnuitai. Antsu aints wína anentak
ҡɗËȍфӕɗ͑ӕ˔͑ֆɗ̲Йɗ̲͑˔ʮľËȍф‫ڏ‬ jakatata nuka jakayat tuke iwiaaku
tin ainawai, —Jesús timiayi.ॹn pujustinuitai.ॹp

l॰16.16 (Juan 1.49;6.68-69) m॰16.18 (Pedroka kaya taku tawai.) n॰16.19 (Juan 20.23)
o॰16.21 (Mat. 17.23;20.19;27.63; Marc. 8.31;9.31;10.33-34; Luc. 9.22;18.31-32)
p॰16.25 (Mat. 10.38-39; Luc. 14.27)
43 ͅҡľΎॷ16ٍॷ17

26ॸ“Nintimrataram. Aints ju nungkanam mikinnum wajainai, nu yurangminmaya


aa nuna mash sumak, pengké yuumatsuk chichaun antukarmiayi. Yus niin
pujayat, ͑ɗՓ˔͑ɗҡӕ˔ľ̲ľ͑ǣ˔˔̲ҡɗ‫ڏ‬ chicharak:
kia, ¿itiurak tuke iwiaakusha pujusting? —Juka wína Uchiruitai, wína
Tura aints nekas uwemratas wakerakka, aneetiruitai. Junaka pengker nintimtusan
tura tuke Yusnum pujustas wakerakka pujajai. Juka nekasrum anturkataram,
‫ع‬Փфӕҡ̲˔ӕɗ˔ɗ͑˔˔ɗɗ̲ɗ˔ӕՓľ̲фҡ‫ڏ‬ —timiayi.ॹr
nuita? 27ॸWisha aintsutiatnak Yus 6ॸ—Yus tamati nu chichaman antukar,

akupkamu asan, wína Apaachiru Jesúsa nuiniatiri ainau nukap shaminak


kakarmarijai winakun, ҡӕф͑ɗՓľ̲̲ӕ‫ڏ‬ pinakumrar tepesarmiayi. 7ॸTuminamtai
rijai winakun, aints ainaun mash ni Jesús taa, ni nuiniatiri namangken anting
turamurijai metek pengker ainauncha chicharak:
pengker awajsartinuitjai, tura tunau —Shamkairap, antsu wajaktaram,
ainauncha wait wajaktinnasha —timiayi.
susartinuitjai.ॹq 8ॸTama pangkainiar jiisar, aya Jesúsnak
28ॸ“Nekasan tajarme: Wikia aints ayatun wainkarmiayi.
Yus akupkamu asan, Yuse kakarmarijai 9ॸNunia muranmaya kuankiar, Jesús ni

aints ainaun inartatja nunaka wijai juni nuiniatiri ainaun akatar akupak:
tsaniasar pujuinauka jatsuk waitkartatui, —Aints ayatun Yus akupkamu asan,
—Jesús turammiaji. wikia jakamunmaya nantaatsain atum
waitkarume nuka pengké etserkairap,
Jesúsa yapaijmiamamuri —timiayi.
(Marc. 9.2-13; Luc. 9.28-36) 10ॸTama ni nuiniatiri ainausha Jesúsan

17
1ॸSeis (6) kinta nangkamaramtai, iniinak:
Jesús Pedroncha, ҡӕфґ͑ҡɗǣΎ͑‫ڏ‬ —¿Moisésa chichame nuikiartin
cha, tura ni yachiin Juannasha akanak ainausha warukaya Mesíaska taatsaing,
juki, mura juunnum wakarmiayi. 2ॸTura Elías eemak tatinuitai tinawa?
wakaarai, Jesús aneachmau yapaijmiama —tiarmiayi.
jiitsumir wajaun wainkarmiayi. Tura 11ॸTu tinam Jesús aimiak:

yapiisha tsaa tsantua nunisang tura —ͮľ˔ѸƄ́ɞѸľľ̲˔ҡ̲ѸȍɗՓɗфҡ‫ڏ‬


entsatirisha nekas puju tsaa tsantua nuitai. 12ॸTura wisha atumin tajarme:
nunisang jiitsumir amiayi. 3ॸNunia Elíaska yaanchuik tamiayi. ҽӕфՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬
Moisésnasha, tura Elíasnasha, Jesúsjai yat aints ainau: Juwaapita tusar pengké
chichainaun wainkarmiayi. 4ॸNuna nekaacharmiayi. Antsu pasé asar, niin
wainak Pedro Jesúsan chicharak: pasé awajsartas wakeriarmia nunaka
—Apuru, juni ii pujustincha nekas mash turuwarmiayi. Tura wínaka Yus
pengkeraitai. Ame wakerakminkia, akuptuku waitinayat aints asamtai,
kampatam jeawach jeamkami, kichik winasha nunisarang wait wajakti tusar,
aminu, tura kitcha Moisésnau, tura kitcha pasé awajtukartatui, —Jesús timiayi.ॹs
Elíasnau ati, —timiayi. 13ॸTama ni nuiniatiri ainau nintimsar:
5ॸPedro tu chichaak wajai, yurangkim Imiakratin Juankun pachisampi tawa
nekas puju winimiayi. Turamtai tusar nekaawarmiayi.ॹt

q॰16.27 (Sal. 62.11-12; Eze. 33-20; Mat. 25.31; Rom. 2.6) r॰17.5 (Mat. 3.17; 2.Ped. 1.17-18)
s॰17.12 (Mal. 4.5) t॰17.13 (Mat. 11.14; Marc. 9.11-13)
ͅҡľΎॷ17 44

wína: Nekasampi tujinkachuitme


Jesús uchinmaya iwianch jiikmiauri turutuka ni tujinkamuringkia pengké
(Marc. 9.14-29; Luc. 9.37-43) atsutnuitai. 21ॸAntsu ijiarmaram Yus
14ॸkҡ˔Ѹȍɗ͑ҡѸЙӕʮӕɗ̲͑ӕ̲͑ʮľф̲‫ڏ‬ nukap seatkuram nu iwianch ainau
tai, aints tari Jesúsan naka jiiktinuitrume, —turammiaji.ॹu
tikishmatramiayi. Tura chicharak:
15ॸ—Apuru, uchir wait anentrata. Nukap Jesús ataksha ni jakatniurin
pachis etserkamuri
wait wajawai. Tuke wichi wajaki,
nuniangka ji kapaamunam ayaaweawai. (Marc. 9.30-32; Luc. 9.43-45)
Tura entsanmasha pe ayaaweawai. 22ॸNunia jiinkir Galilea nungkanam
16ॸTura asamtai ami nuiniatiram ainaun iruntrar wekaasar, Jesús ni nuiniatiri
uchirun tsuwatrurarat tusan itarmiajai. ainautin chichartamak:
Turayat tujinkari, —timiayi. —Wikia Yus akupkamutiatnak aints
17ॸTama Jesús chicharak: asamtai, aints ainau wína mantuwartas
—Maj, Yus nintimchau asaram, achirkartatui. 23ॸTura maamaitiatnak
winasha nekasampita turutaram tusanka kampatam kinta tepayatun ataksha
¿warutam musachik atumjaisha pujustaj? nantaktatjai, —turammiaji.ॹv
Tura tupin nintimrataram tusanka Turamin asamtai ni nuiniatiri ainauti nu
‫ع‬Փфӕҡ̲̲ӕѸËȍɗ˔ҡӕ̲͑Ѹȍ͑˔Ѹҡʮ‫ڏ‬ chicham antukar nukap wake mesekmiaji.
rume? Watska, uchi itartitaram,
—timiayi. Yuse jee iwiarami tusar akiimiakmauri
18ॸTama uchin itarim, Jesús uchi 24ॸNunia jiinkir Jesús ni nuiniatiri
namangkenia iwianchin jiiki jiyak ainautijai Capernaum yaktanam jeamiaji.
akupkamiayi. Turam nu uchikia pengker Tura nuni jearin, Yus seatai juun jea
wajasmiayi. iwiarami tusar kuikian juu ainau Pedron
19ॸTuramtai jumchik arus ni nuiniatiri jiisar iniinak:
ainauti Jesúsjai kanakar iik pujusar Jesús —¿Yuse jee iwiaratnun akiimina
chicharkur: ͑ӕ͑Ѹȍҡӕ̲ɗ͑ӕɗҡ̲͑ӕѸȍ˔ɗɗ̲ɗ˔ҡɗ̲‫ڏ‬
—‫ع‬ՠфӕ˔˔фɗ˔ɗɗ˔ɗɗՓɗ͑Ëȍʮɗɗ˔ҡҡ˔‫ڏ‬ piash? —tiarmiayi.
marsha tujinkamji? —timiaji. 25ॸTu iniinam Pedro:
20ॸTu takurin Jesús chichartamak: —Ja ai, —timiayi.
—Yus miatrusrumek nintimtachu Tura jea waya chichaatsaing, Jesús niin
asaram, iwianch jiiktatkamaram chicharak:
tujintarme. Nekasan tajarme: Mostaza —Simónka ¿amesha itiur nintime?
jingkiaji timiá tuupich ayat nuka tsapai, ¿Junia apu ainausha yana kuikiarina
chikich nupaa nangkamasang nekas juun juwinawa? ¿Ninu aintsri kuikiarinak
wajaayi. Atumsha mianchau ayatrumek, juriina? ¿Antsu turachkungka chikich
winaka nintimtursaram: Nekasam aintsu kuikiarinak juriina? —timiayi.
tujinkachuitme turutkurminkia, wi 26ॸTu iniam Pedro aimiak:

turataram tinu asamtai, mura nekas juun —Nekasar chikich ainau kuikiarin
wainkaram, nu mura chicharkuram: ‘Juni juriinawai, —tamati Jesús chicharak:
mengkakam ataksha atu tsapuitia,’ —Nekasam tame. ʊɗ͑ӕ͑ǣ˔фɗ͑˔ɗɗ͑ӕ‫ڏ‬
takurminkia turunamnawaitai. Aints tikia akiimiakchatnuitji. 27ॸAntsu iin

u॰17.21 (Mat. 21.21; Marc. 11.23) v॰17.23 (Mat. 16.21;20.19;27.63)


45 ͅҡľΎॷ17ٍॷ18

kajertamkarai tusar akiimiakmi. Ame taikia, timiá pengker atinuitai.


tsau jukim kuchanam weta. Tura 7ॸChikichan tunau takamtikin ainauka
nangkimiam namak nu nangkamtaik tuke irunui. Antsu tunau takamtikin
tsaun yuwa nu wakemim, jangke ainau tuke wait wajakartin ainawai.
iwiankam kuik engketu wainkatatme. Nu 8ॸ“Tura asamtai atumi uweje tunau

kuik jukim, Yus seatai jeanam weme, takamtikramataikia, ataksha tunau


jean iwiararti tusam, aminusha tura takasai tusaram, atumi uweje met
winarusha ati tusam akiimiakta, —Jesús charawa nunisrumek tunaarum japaram
timiayi. ukuktaram. ҽӕфҡӕ͑͑ӕ̲Փľ˔˔ӕф‫ڏ‬
meka, atumi nawe met charawa
Yaachita chikich ainaun nunisrumek tunaarum japaram
nangkamaskesha timiauri ukuktaram. Nekasrum kichik uwejjai,
(Marc. 9.33-37; Luc. 9.46-48) tura kichik nawejaisha tuke iwiaaku

18
1ॸNu kintati ni nuiniatiri ainauti pujustinnum jeatin timiá pengkeraitai.
Jesús tarir chicharkur: Antsu mai uwejtuk, tura mai nawentuk ji
—¿Yuse pujutiri nayaimpinmaka aints kajintrashtinnum jeatnuka timiá paseetai.
ainau jeartinua nuka chikich ainaun 9ॸTura atumi jiijaisha tunau aa nu

nangkamasarkesha ya ainia? —timiaji.ॹw jiiakrumka, atumi jii kuinua nunisrumek


2ॸTu iniam Jesús uchin untsuk japen tunaarum japaram ukuktaram. Nekasrum
awajas ni nuiniatiri ainautin 3ॸËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ kichik jiijai tuke iwiaaku pujustinnum
mak: jeatnuka timiá pengkeraitai. Antsu mai
—Nekasan tajarme: Atumi nintimtairi jiintuk ji kajintrashtinnum jeatnuka timiá
yapajiaram uchia nunisrumek wína paseetai,” Jesús turammiaji.ॹy
nintimturchakrumka, Yuse pujutirin
Uwija mengkakaun pachis nuikiartamuri
nayaimpinmaka jeashtinuitrume. 4ॸTura
(Luc. 15.3-7)
asamtai aints miajuitjai tutsuk, antsu ju
uchia nunisang nintimturas pujauka 10ॸNunia Jesús ataksha iin nuitamak:

chikich ainaun nangkamasang Yuse “Tura asamtai atumin tajarme: Yuse


pujutirin jeatnuitai. 5ॸAints wína awemamuri aints mianchau ainaun
nintimturas pujauka ju uchia nunisang wainin asar, wína Apaachir nayaimpinam
aints mianchau ainaun nekas pengker puja nuna nakaj pujuinawai. Tura asar
awajuka winasha nunisang pengker atumi turamurincha wína Apaachirnasha
awajtawai, —Jesús turammiaji.ॹx ujainawai. Tura asaramtai mianchau
ainau ju uchia nunisarang pujuinauka
Tunaanum jeai tusaram aneartaram nakitrairap. 11ॸWisha aints ayatun Yus
(Marc. 9.42-48; Luc. 17.1-2) akuptuku asamtai, aints mengkakaru
6ॸNunia Jesús nuikiartutai chichamjai ainaun uwemtikratasan tamiajai.ॹz
iin nuitamak: “Tura aints uchin wína 12ॸ“Nintimrataram. Aints cien (100)

ӕ̲ɗфҡɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕ͑ҡӕ͑ӕ͑ҡ˔̲ҡɗ˔̲‫ڏ‬ uwijartin ayat, ӕՓɗʮфɗ˔ɗËȍɗ˔̲ľ͑˔̲‫ڏ‬


taikia, nuna turashti tusar, tunau tai, chikich noventa y nueve (99)
takamtiknu kuntujen kaya juuntan mengkakacharu ainau muranam
jingkiatawar, ʮӕӕ͑˔ӕ̲͑͑ӕʮӕ͑ǣ˔ф̲‫ڏ‬ pujusarat tusa ukuki, kichik mengkakaun

w॰18.1 (Luc. 22.24) x॰18.5 (Marc. 10.15; Luc. 18.17) y॰18.9 (Mat. 5.29-30)
z॰18.11 (Luc. 19.10)
ͅҡľΎॷ18 46

wainkataj tusa eawai. 13ॸTura nu uwija nintimtursaram pujautirmeka, ʮɗ̲ɗфËȍɗ˔‫ڏ‬


mengkakaun wainak nukap waraawai. sha metek nintimsaram pujusrum wína
Antsu chikich noventa y nueve (99) kЙËȍɗф͑ֆɗ̲Йɗ̲͑Йӕʮ͑ӕѸľ˔фӕ̲‫ڏ‬
mengkakacharu ainaun wainkangka ningkia, atum searme nunaka mash
miatruska waraatsui. 14ॸTura atumi umiktinuitai,” Jesús turammiaji.
Apaachiri nayaimpinam puja nusha 21ॸTama nunia Pedro Jesúsan weri

nunisang aints mianchau kichkisha iniak:


mengkakarti tusangka wakeratsui,” Jesús —Apuru, wína yatsur pasé awajtus
turammiaji. pujamtaisha ¿warutmanak tsangkurataj?
¿Sietenkeash tsangkurataj? —timiayi.
¿Cristo nemarin itiurak 22ॸTu iniam Jesús ayaak:
tsangkuratnuita? timiauri —Atsa. Sietik tsangkurata tatsujme,
(Luc. 17.3-4) antsu pachitsuk tsangkurata tajame,
15ॸNunia ataksha Jesús iin nuitamak: —timiayi.
“Aints Yusen nemarin amin pasé
awajtamatikia, amek ningki akankam Aints tsangkukratan nakitaun
chichasta. Tura nijai chichaakum, ni pasé pachis nuikiartamu
turamuri ujakta. ҽӕф˔ӕ̲͑ɗ͑ҡӕфҡ̲‫ڏ‬ 23ॸNunia Jesús ataksha nuitamak: “Tura

kamtaikia, nu aintska uwemrati tusam asamtai Yus aints ainaun nayaimpinmaya


yaingkume. 16ॸk͑ҡѸӕ̲ɗ͑͑ҡӕфҡ̲˔‫ڏ‬ inawa nuka junia apua tumawaitai. Nu
chamtaikia, aints kichik tura apuka ni inatiri ainaun untsuk: َҽӕ̲Ѹȍ‫ڏ‬
jimiarchiksha jukim, ataksha jiistasrum num akirkataram,’ timiayi. 24ॸTura
weritaram. Tura chichaman paan nekaati untsuam, ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ӕ˔Йҡӕ̲Ѹȍ‫ڏ‬
tusaram iruntraram chicharkataram. miaun itaarmiayi. Nuka pengké
17ॸTura pengké anturtamkachamtaikia, akiimiakchamniaun tumashmiamiayi.
Yuse aintsri iruntramunam nu aints 25ॸTura itaaram nu aints ni tumashrin

pachisrum chicharkataram. Tura nuni akiimiaktatkama tujinkau asamtai, nu


chicharmaitiat, tuke antukchamtaikia, apuka chikich inatiri ainaun chicharak:
nuka Yusen umirkachua nunisketai ‘Tumashrin akiimiakti tusaram, nuwartuk
tusaram, ҡӕф˔ӕɗ˔ɗ͑˔Ѹ̲͑ӕ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬ tura uchirtuk, tura warinchurtuk mash
tai, tu nintimsaram inaisataram. surutkataram,’ timiayi. 26ॸTama nu
18ॸ“Nekasan tajarme: Atumka ju aintska apurin nakaj tikishmatar: ‘Apuru,
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕҡӕ͑фɗҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ wait aneasam nakarsata. Tumashnumka
krumningkia, nayaimpinmasha ni mash akiktatjame,’ timiayi. 27ॸTama nu
tunaarisha tsangkuratnuitai. Tura ju aintsun wait anentar tumashrin mash
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ tsangkur: ‘Akirtsuksha weta,’ tusa inatirin
chakrumningkia, nayaimpinmasha ni angkan akupkamiayi.
tunaarinka tsangkurashtinuitai.ॹa 28ॸ“Akupamu asa, nu aintska jiinki,
19-20ॸ“Ataksha tajarme: kɗ͑ҡѸʮɗ̲ɗфËȍɗ˔‫ڏ‬ aneachmau ni apuri inatirin kichan
sha, tura kampatmaksha wína wainkamiayi. Tura wainak, nu aintska
nintimtursar iruntrar pujuinamtaikia, jumchik tumashmiau asamtai, tsekengki
wisha nijai tsaniasan pujustinuitjai. Tura suwenam achik chicharak: ‘Tumashmiame
asamtai ju nungkanmasha wína nuka yamaik akirkata,’ timiayi. 29ॸTama nu

a॰18.18 (Mat. 16.19; Juan 20.23)


47 ͅҡľΎॷ18ٍॷ19

aintska tikishmatar: ‘Wait aneasam 4ॸTu iniinam Jesús ayaak:


nakarsata. Tumashnumka mash —Atsa. ‫ع‬kҡӕ̲˔֤ӕѸľЙЙɗфɗф̲ӕ‫ڏ‬
akiktatjame,’ timiayi. 30ॸTamaitiat ringkia aujchaukitrum? Tu aarmawaitai:
pachischamiayi, antsu wait anentsuk nu ‘Nu nangkamtaik Yus aishmangnasha,
aintsun juki: ‘Tumashnum mash akiimiak tura nuwancha najanamiayi.’ॹb
jiinkiti,’ tusa kársernum engkeamiayi. 5ॸ“Tura nusha aarmawaitai: ‘Tura
31ॸTuramtai nu apu inatiri chikich ainau asamtai aishmang ni aparincha, tura ni
nuna wainkar napchau nintimrarmiayi. nukurincha ukuki, nuwarijai tsaning
Tura apurin weriar, nu aintsu turamurin jimiaraitiat kichkia nunisang atinuitai.’
mash ujakarmiayi. 32ॸMash ujakaram, 6ॸTu aarmau asamtai, jimiar ayat kichkia

apuka nuna antuk, nu aints utitaram tusa, nunisketai. Tura Yus tu tinu asamtai,
ni aintsrin akupkamiayi. Tura itaaramtai, aints kichkisha nuwarin japashtinuitai,
nu aintsun chicharak: ‘Netsetme. Wína ҡӕф͑ӕՓѸȍ˔ɗËȍ˔ɗѸȍɗѸȍфɗ͑ӕ˔ӕ˔Ëȍҡ‫ڏ‬
wait anentrurta turutu asakmin, ҡӕ̲Ѹȍ‫ڏ‬ nuitai, —Jesús timiayi.ॹc
num mash akirtsuk asata tusan 7ॸTama chicharinak:

inaisamjame. 33ॸ¿Wi amin wait anentajme —Tura Moisés chichaak: Aints papin
ɗ͑ҡѸ̲ľ˔Ëȍɗ˔ɗËȍ̲ɗ͑ҡӕ̲Ѹȍ̲ɗф̲ӕ‫ڏ‬ aar: Nuwarun ukuajai tusa, nuna nuwarin
sha waruka wait anentsuksha waitkame?’ nu papin susa ukuktinuitai ¿waruka nuka
timiayi. 34ॸTura nu aintsun kajerak suntarin timiayi? —tiarmiayi.
untsurak: ‘Juka achikrum tumashrin 8ॸTu tinam Jesús aimiak:

akiimiakchau asamtai, tuke wait wajakti —Atumi nintijai timiá katsuram


tusaram awatrataram,’ tusa ni aintsrin nintimu asakrumin, Moisés nunaka
akatar akupkamiayi,” Jesús turammiaji. tsangkatramkamiarume. Antsu nu
35ॸNunia inangnamunam chichaak: nangkamtaikia nuniska achamiayi. 9ॸTura
—Atumnasha tajarme: Nu aintsua asamtai atumin tajarme: Aints ni nuwarin
nunisrumek atumi yachí ainau tuke kichjai pujachu wainiat, niin ajapa ukuki
napchau nintimtusrum tsangkurtsuk chikich nuwan nuwatkungka, tunau
pujakrumningkia, nu apua nunisang wína wajastinuitai. Tura aints nuwan
Apaachir nayaimpinam puja nuka ajapamun nuwatkungka, nusha nunisang
atumnasha tsangkutramrashtinuitrume, tunau wajastinuitai, —Jesús timiayi.ॹd
—Jesús turammiaji. 10ॸTama ni nuiniatiri ainauti Jesús

chicharkur:
Nuwa japashtinun pachis etserkamuri —ͮľ˔Ѹ͑ӕՓʮЙфӕ˔ӕ˔Ëȍ̲͑Փɗҡ‫ڏ‬
(Marc. 10.1-12; Luc. 16.18) matikia, nuwasha nuwatkachminuitai,

19
1ॸJesús nuna tina ukuki Galilea —timiaji.
nungkanmaya jiinki, Jordán 11ॸTu takurin Jesús airmak:

entsa amajin Judea nungkanam wemiayi. —Nuwan nuwatsuk pujustin pachis


2ॸTura nuni jeamtai, aints untsuri Jesúsan chichamnaka aints mash antukminka
nemarkarmiayi. Turinamtai Jesús jau ainatsui. Antsu Yus nekamtikiamu
ainauncha tsuwarmiayi. 3ॸTura fariseo ainauka ju chichaman antukmin ainawai.
ainau Jesúsan nekapsartas iniinak: 12ॸæȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸӕËȍɗ͑ֆʮӕҡ̲фËȍ̲͑ӕ‫ڏ‬

—¿Aints ni nuwarin pachitsuk japa sha akiinawaru ainawai. Tura kitcha


ukukminkai? —tiarmiayi. uchin yajutmarchami tusar kaamtikiamu

b॰19.4 (Gén. 1.27;5.2) c॰19.6 (Gén. 2.24) d॰19.9 (Mat. 5.31-32)


ͅҡľΎॷ19 48

ainawai. Antsu kitcha Yuse takatrin —Nu umiktin chichamka nuwaitai:


takakmasartas nuwan tuke nuwatsuk Mangkartuwairap. Tura tsanirmawairap.
pujuinawai. Ju chichaman antukarmin Tura kasamkairap. Tura aints kichkisha
ainauka antukarti tajarme, —turammiaji. pachisrum tsanurairap. 19ॸTura aparmesha
tura nukurmesha umirkataram. Tura
Uchi ainau wini winiarti timiauri atumi namangke anearme nunisrumek
(Marc. 10.13-16; Luc. 18.15-17) chikich aints ainausha aneetaram, tu
13ॸNunia aints ainau uchi irunun itariar, aarmawaitai, —timiayi.ॹe
Jesúsan seainak: 20ॸJesús tama nu natsa chicharak:

—Ame uchi muuken achikiam Yus —Ame tame nunaka uchiwach asanak
seatrita, —tusar itariarmiayi. Tinamtai ni tuke mash umikuitjai. ¿Nuniasha warina
nuiniatiri ainauti chicharkur: umiktinuitja? —timiayi. 21ॸTu iniam Jesús
—¿Waruka apusha waitkarme? ayaak:
—timiaji. 14ॸTu tarin wainiat Jesús —Nekas pengker ata takumka, ame
chichartamak: wariram aa nu mash surukta. Tura
—Uchi irunu wini winiarat tusaram kuikian yuuminau susata. Nunia wína
tsangkatruktaram. Aints ju uchia nemartusta. ҽӕф˔ӕ̲͑ľ˔Ѹ̲͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
nunisarang nintimsar pujuinauka Yuse nam yuumatsuk pujustinuitme, —timiayi.
pujutirin nayaimpinam jeartinuitai. Tura 22ॸJesús tama nu natsaka nuna antuk,

asaramtai suritrukairap, —turammiaji. nekas kuikiartin asa, kuikiarin aneak


15ॸҽӕфӕËȍɗ̲ӕӕ˔ľ͑˔ɗËȍ͑Ѹȍ˔ɗËȍ͑‫ڏ‬ wake mesek nunia jiinki wemiayi.
sha achik, Yusen seati umis, nuniangka 23ॸTura ukukim Jesús ni nuiniatiri

jiinki wemiayi. ainautin chichartamak:


—Nekasan tajarme: Kuikiartin ainau Yus
Natsa kuikiartin Jesúsjai chichasmauri pujamunam wayaawartatkamawar nekasar
(Marc. 10.17-31; Luc. 18.18-30) tujinkartinuitai. 24ॸAtaksha tajarme:
16ॸNunia natsa Jesúsan jiistas jeari ¿Kamiyusha juun asa, ˔ӕѸȍʮɗɗ͑Փֆ̲‫ڏ‬
chicharak: naukai? Atsa, nuka pengké yumtinuitai. Tura
—Nuikiartinu, nekas pengkeraitme. kuikiartinka Yus pujamunam wayaatnuka
Tura asakmin iniajme: Ьӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ timiá yumtinuitai, —turammiaji.
kashtinun jukitasnasha ¿warí pengker aa 25ॸTu turamin asamtai ni nuiniatiri ainauti

nuna takakmasminuitja? Nu ujatkata, nu antukar nukap nintimrar chicharkur:


—timiayi. —Tu amataisha ¿yaachik nuniasha
17ॸTama Jesús ayaak: uwemramnawaita? —timiaji. 26ॸTu iniam
—¿Waruka pengkeraitme turutme? Jesús mash jiimias chichartamak:
Nekas pengker aa nuka kichkitai. Nuka —Aints ningki nintimsangka
Yusketai. Ameka tuke iwiaaku pujusmi uwemrachminuitai. Antsu Yuska pengké
takumka Yus: ՠɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфӕ̲ɗфҡӕ˔‫ڏ‬ tujinkachu asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фҡ‫ڏ‬
taram tímia nuka miatrusmek umirkata, nuitai, —turammiaji.
—timiayi. 27ॸTurammatai Pedro chicharak:
18ॸJesús tama nu natsaka iniak: —Apuru, iinu amia nuka mash ukukir,
—¿Tu chichama nekas umiktinuita? ame nemarkamiaji. ¿Iincha waring
—tama Jesús ayaak: arutramtaij? —timiayi.

e॰19.19 (Ex. 20.12-16; Lev. 19.18; Deut. 5.16-20)


49 ͅҡľΎॷ19ٍॷ20

28ॸTu iniam Jesús ayaak: takatrin metek akiktatjarme,’ tama nusha


—Nekasan tajame: Ukunam ju nungka nunisarang ‘ayu,’ tusar takakmasartas
aa nuka mash yamaram najanatin awai. wearmiayi. 5ॸWearamtai tsaa tupin
Nuniangka wikia aints ayatun, Yus wajasamtai, nunia tsaa yantantiamtai,
akupkamu asan, mash aints ainaun ajartin ataksha jiinki aints ainaun:
inartinuitjai. Tura wikia juun apu ‘Atumsha takakmastaram,ٔҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
keemtairin keemsamtai, atumsha wína miayi. 6ॸNunia tsaa nungka wajasai,
nemartuku asaram, Israela uchiri doce ataksha ajanmaya jiinki yaktanam we,
(12) amia nuna weari ainau inartasrum, nuni aints nangkamiar wajainaun
atumsha nunisrumek apu keemtairin wainak: َ‫ع‬ՠфӕ˔Йľ͑ǣ˔Ńҡ˔˔̲ҡѸ˔ľ‫ڏ‬
doce (12) atinua nuni keemsatnuitrume.ॹf sha wajarme?’ tu iniasmiayi. 7ॸTu iniam
29ॸTura aints ainau wína anentu asar, ni aiminak: ‘Maj, ɗ͑ҡѸ˔ɗËȍ˔ɗѸȍɗЙɗҡ̲ɗ͑‫ڏ‬
jeencha ukukiar, tura yachiincha, tura chu asaramtai takakmatsji,’ tinamtai
umajincha, tura aparincha, ҡӕф͑ӕ˔ӕфɗ͑‫ڏ‬ ajartin chicharak: ‘Atumsha wína ajarun
cha, tura uchirincha, tura nungkarincha werum takatur yainkataram. ҽӕф˔фӕ̲‫ڏ‬
ukukin asar, ͑ɗӕ˔ӕ˔ɗф̲ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ ningkia atumi takatrincha metek
masarang untsuri wainkartin ainawai, akiktatjarme,’ tama nusha nunisarang
tura ukunmasha pujut nangkankashtinun ajanam wearmiayi.
jukiartin ainawai. 30ॸAints untsuri ningki 8ॸ“Kintamramtai ajartin ajan wainiun

nintimsar: ՠɗ˔ɗËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ untsuk: ‘Ajan takau ainau untsukam


masketjai tinu ainau nu kinta jeamtai akikiarta. ҽѸ͑ӕ͑ǣ˔ ՓʮѸɗ͑͑ǣ˔‫ڏ‬
mianchau artinuitai. Tura yamai mawaru ainau nuwá eemkam akikiarta,
mianchau ainauka ukunam chikich tura kashik nangkamawaru ainauka
ainaun nangkamasarang artinuitai, inangnamunam akikiarta,ٔҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
—Jesús timiayi.ॹg miayi. 9ॸTama ajan takau ainaun untsuk,
angkuanmatai nangkamawaru ainaun
Aja takau ainaun pachis nuikiartamu nuná eemak kichik kichik kuikian denario

20 tutain akikmiayi. 10ॸNuniasha takatan


1ॸNuniaJesús ataksha nuitamak:
֤٘ӕѸɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ kashik nangkamawaru ainau: Iiyá takatka
maya inawa nuka ajartinua tumawaitai. nangkamau asakrin, ¿iincha nukap
Uva yurangke tsamaramtai, ajartin uva akirmakchatjiash? tu nintiminau wainiat,
yurangken juuktas, aints ainaun ipiaatas chikich ainaun akikmia nunisang nu aints
kashik jiinkimiayi. 2ॸTura jiinki aints ainauncha kichik kuikianak akikmiayi.
ainaun wainak: ‘Ju kinta wína ajarun 11ॸTura nunak jukiaru asar, napchau

takakmastaram tusan, kichik kuik nintimrar ajartinun jiisartas weriarmiayi,


denario tutain akiktatjarme,’ tama niisha tura jeariar ajartinun jiyainak: 12ॸ‘¿Waruka
‘ayu’ tusar ajanam takakmasartas aitkame? Uku takakmasaru ainau aya
wearmiayi. 3ॸTura nuni wearamtai, tsaa kichik uranak takakmasaru wainiatmesha
yakí wajasai, ataksha jiinki yaktanam ¿warukaya meteksha akikratkame? Antsu
weak, jea aarin nangkamiar wajainaun iikia kintajai metek tsaa sukutmau
wainak chicharak: 4ॸ‘Atumsha wína wainiatur takakmakur wait wajakmaji,’ tu
ajarun werum, uva yurangke juwaakrum jiyakarmiayi. 13ॸTinamtai ajartin nu
yainkataram. Turakrumningkia atumi aintsun chicharak: ‘Sairua, wikia aminka

f॰19.28 (Mat. 25.31) g॰19.30 (Mat. 20.16; Marc. 10.31; Luc. 13.30)
ͅҡľΎॷ20 50

pengké kasartsujme. Kichik denario —‫ع‬ՠфɞɗҡɗӕфҡӕ˔ҡҡӕѸ̲ľՓ˔ľфӕ‫ڏ‬


akiktatjame, wi tama ¿ameka ayu tame? —timiayi. Tu iniam ni ayaak:
tichamkum? 14ॸPai, kuikiaram jukim weta. —Wi wakeramurka nuwaitai: Ami
Tura wi ukunam takakmasaru ainaun pujutrumin Apu pujakminkia wína uchir
amijai metek akiktasan wakerajai. 15ॸWina kichka ami untsurumnini pujus, kitcha
kuikiar asamtai, wi wakeramurun menarminini pujus, mai apu arti tusan
turamnawaitjai. Wikia pengker asan, seajme, —timiayi.
Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑Փɗҡ͑ľ͑ҡфɗՓɗ͑ɗҡ̲ľ‫ڏ‬ 22ॸTamaitiat Jesús Santiagon, tura

sha ¿waruka winasha suwirpiaku Juannasha chicharak:


jiirsamsha napchau nintimtursamsha —Atumka wína seatrume nuka
pujame?’ timiayi,” Jesús turammiaji. warimpita tusaram nekatsrume. ¿Wi wait
16ॸJesús nu nuikiartamun iin nuitamak: wajaktatja nunisrumeash atumsha wait
“Yuse aintsri ainausha aja takakminua wajaktaram? —tu iniam:
nunisarang ainawai. Eemkar Yusen —Ja ai, turunamnawaitji, —tiarmiayi.
nemarkaru ainau ukunam nayaimpinam 23ॸTu aimkaramtai, Jesús chicharak:

jeartinuitai. Tura ukunam Yusen —Nekasrum tarume. Wi wait


͑ľ̲ф˔фӕɗ͑ӕ͑ӕՓ ľľ̲˔ф͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ wajaktatja nunisrumek atumsha wait
nam jeartinuitai,” taku turammiaji.ॹh wajaktinuitrume. k͑ҡѸӕՓɞ͑ӕ͑ҡѸӕфӕ͑ɗ‫ڏ‬
nisha, tura wína menarninisha atum
Jesús ni jakatniurin ataksha etserkamuri keemsatnunka tsangkatkashtinuitjarme.
(Marc. 10.32-34; Luc. 18.31-34) Antsu wína Apaachir nuni keemsartinun
17ॸJesús Jerusalénnum jinta wekaak, ni tsangkatkamu ainauk keemsartin
͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ͑˔͑ҡ̲˔ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ ainawai, —timiayi.
mak: 24ॸJesús tama chikich diez (10)
18ॸ—Anturtuktaram. Jerusalénnum nuiniatiri ainauti nu antukar, Santiagosha
weaji. Tura Yus akupkamutiatnak aints tura Juansha kajerkamiaji. 25ॸTura
asan, sacerdote juuntri ainamunam tura kajerakrin Jesús ni nuiniatiri ainautin
Moisésa chichame nuikiartin ainamunam mash untsurmak, irutmar chichartamak:
wína surutkar: Maataram turutiartatui. —Atumka nekarme: ͅѸȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
19ॸTura romano ainau wína wishikrurar, maya apu ainau ni aintsrin akatrar pe
nunia katsumrukar numi winangmanum akupinawai. Tura ni juuntri ainausha
maawarti tusar surutkartatui. Tura miajuitjai tusar, ni aintsri ainauncha tuke
mantuwaramtai kampatam kinta jakan inarartas wakerinawai. 26ॸAntsu atumka
tepayatun ataksha nantaktatjai, —ҡӕф̲‫ڏ‬ nuka turashtinuitrume. Tura chikich
miaji.ॹi ainau nangkakatasrum wakerakrumka,
chikich aintsu inatiria nunisrumek
Santiago nukuri Jesúsan seamuri atinuitrume. 27ॸTura apu wajastasrum
(Marc. 10.35-45) wakerakrumka, chikich ainau umirin
20ॸNunia Zebedeo uchiri Santiago, nunia atinuitrume.ॹj
Juansha ni nukurijai Jesúsnum jear, ni 28ॸ“Wikia Yus akupkamutiatnak aints

nukuri Jesúsan seatas tikishmatramiayi. asan, aints ainau wina yainkarat tusanka
21ॸTuramtai Jesús iniak: tachamiajai, antsu aints ainaun yaingtaj

h॰20.16 (Mat. 19.30; Marc. 10.31; Luc. 13.30) i॰20.19 (Mat. 16.21;17.23;27.63)
j॰20.27 (Luc. 22.25-26)
51 ͅҡľΎॷ20ٍॷ21

tusan taawitjai. Tura aintsun untsuri ‘Ii Apuri yuumau asamtai juwaji. Tura
angkanmamtikiawartasan mantuwarti wári wainkitatui,’ titaram, —Jesús
tusan taawitjai, —Jesús turammiaji.ॹk timiayi.
4ॸYuse chichame etserin yaanchuik Jesúsan
Wainmichun jimiar tsuwarmauri pachis tímia nunaka miatrusnak umiktaj tusa,
(Marc. 10.46-52; Luc. 18.35-43) nunaka timiayi. Ni timiauri tu aarmawaitai:
29ॸJesús Jericó yaktanmaya jiinmatai, 5ॸ“Sión yaktanmaya ainau antukarat

aints untsuri niin nemarkarmiayi. 30ॸNuni tusaram titaram: Jiistaram. Atumi Apuri
wekaamunam aints wainmichu jimiar wikia miajuitjai tumamtsuk, burrochinam
jinta yantamen keemsar, Jesús winawai keemas winitramui. Nuka apua nuniska
tamaun antukar untsuminak: winitramtsui, antsu burro uchiri
—Apurua, Davidta weariya, iincha wait warinchu jutainum keemas winitramui,”
anengkratkata, —tiarmiayi. tu aarmawaitai.ॹl
31ॸTu untsuminamtai aints irunu niin 6ॸTura akupkamu asar ni nuiniatiri wear,

jiyainak: Itatkataram tinamaitiat nuna Jesús tímia nunisarang turuwarmiayi. 7ॸTura


nangkamasarang kakar untsuminak: yaktanam wear burron wainkar, uchirtuk
—Apurua, Davidta weariya, iincha wait mai jukiar Jesúsnum itaar, ni wejmakrin
anengkratkata, —tiarmiayi. aimiakar burronam awantsarmiayi. ҽӕфӕՓ‫ڏ‬
32ॸMiatrusar untsumkaramtai, Jesús ramtai Jesús keemsamiayi. 8ॸTura jinta
nuni wajas, wainmichun mai winiarti weamtai, aints untsuri jintanam wajainau: Ii
tusa untsukmiayi. Tura iniak: Apurinme tiartas, ni wejmakrin aimiakar,
—¿Itiurtukat tusarmea wakerutarme? jinta japen burro wetinnum aitkarmiayi.
—timiayi. Chikich ainausha chapi nukea tumaun
33ॸTamati aiminak: charukar jintanam aitkarmiayi. 9ॸTura eemkar
—Apuru, wainmachkur wainmaktasar wearmia nusha tura uku winiarmia nusha
wakeraji, —tiarmiayi. warainak Jesúsan pachisar untsumiarmiayi.
34ॸTinamtai Jesús wait anentar ni jiin Tura untsuminak:
antinkamiayi. ҽӕф̲̲ɗЙ͑Փɗ̲͑‫ڏ‬ —Ii juuntri Davidta weari nekas
karmiayi. Tura Jesúsan nemarkarmiayi. juuntaitai. Yus akupkamu winá nuka
nekas pengkeraitai. Yus nayaimpinam
Jesús Jerusalénnum wemauri puja nuka nekas juuntaitai, —tiarmiayi.
(Marc. 11.1-11; Luc. 19.28-40; Juan 12.12-19) 10ॸTura Jesús Jerusalénnum jeamtai,

21
1ॸJesúsni nuiniatiri ainautijai aints mash taetet wajainak inintrinak:
Jerusalénnum weakur Betfagé —¿Ausha yaachita? —tiarmiayi.
yaktanam jeamiaji. Nu yaktaka Olivo 11ॸTu inintrinamtai chikich aints aiminak:

Muranam yaatkauyayi. Tura nuni jear, —kӕ˔֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľфɗ͑ˇľѸәѸɗ‫ڏ‬


Jesús ni nuiniatiri jimiaran akupak: tai. Nazaret yaktanmayaintai. Tura
2ॸ—Atunini yaktachinam werum, nuni Galilea nungkanmayaintai, —tiarmiayi.
jearam burro juun jingkiamu, tura uchiri
Yuse jeengka kasa jeenchuitai timiauri
yama tsakamach wainkatatrume. Nu
(Marc. 11.15-19; Luc. 19.45-48; Juan 2.13-22)
wainkaram atiaram mai itataram. 3ॸNu
turakrumin aints kichkisha ininminak: 12ॸJesús Yus seatai juun jeanam waya,

‘¿Warukaya atiarme?’ turaminamtaikia: aints ainau nuni surinak tura suminak

k॰20.28 (Luc. 22.27; Juan 13.12-15) l॰21.5 (Zac. 9.9)


ͅҡľΎॷ21 52

wajainaun aanum jiiki akupkamiayi. nerenchaun wainkamiayi. Tura numin


ҽӕф˔ӕɗ˔ɗ͑ֆЙʮɗ͑ӕ̲ɗѸфɗ͑ֆ͑ҡӕф‫ڏ‬ chicharak:
miayi. Tura kayuk suwen surinaun —Ameka tuke nerechu atatme,
tutangkrincha ayanturmiayi. 13ॸTura —timiayi.
chicharak: Tu tinu asamtai nu tamaujai metek
—Yuse chichame tu aarmawaitai. Yus numikia kukarmiayi. 20ॸTuramtai ni
chichaak: ‘Wína jearka Yus seatai jeaitai,’ nuiniatiri ainauti nu wainkar Jesús
tu aarmau wainiatrum atumka kasa aints chicharkur:
juni kuikian kasamkarat tusaram —¿Warukaya kakarmachusha kukari?
tsangkatkarume, —Jesús timiayi. —timiaji.
14ॸNuna tura inais nuni wajai, Փɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ 21ॸTu iniam Jesús chichartamak:

chu ainau tura wekaichau ainausha —Nekasan tajarme: Yus nekasrum


wayaawaramtai, Jesús mash tsuwarmiayi. nintimtakrumka tura: Nekasash turat, tu
15ॸTuramtai sacerdote juuntri ainausha, nintimtsuk pujakrumka, higueran aitkaja
tura Moisésa chichame nuikiartin aintsarmek atumsha ainkamnawaitrume.
ainausha Jesús wainchati takatan turaun Tura ju murasha chicharkuram: ‘Juni
wainkar, tura uchi ainau Yuse jeen wajatsuk juun entsanam ayangta,’
wayaawaru asar: Juun apu Davidta weari takurmeka nusha turamnawaitrume.
nekas juuntaitai tu untsuminamtai 22ॸTura Yus nekas turuatatuapi, tu

Jesúsan kajerkarmiayi. 16ॸTura iniinak: nintimsaram seakrumningkia, nunaka


—¿Ju uchi tina nu antamek? mash turuatnuitai, —turammiaji.ॹn
—tiarmiayi.
Tu tinam Jesús ayaak: ¿Yáki Jesúsan ni kakarmarin susaya?
—Ja ai, antajai. ¿Atumka Yuse (Marc. 11.27-33; Luc. 20.1-8)
chichame juna pachis aarmawa nuka 23ॸNunia Yus seatai juun jeanam waya,

aujchaukitrum? Tu aarmawaitai. David Jesús aints ainaun nuiniak pujamtai,


Yusen chicharak: sacerdote juuntri ainau, tura judío juuntri
‘Uchi ainau tura kuwirach ainausha ainausha Jesúsan tariar chicharinak:
̲ɗ͑͑ľ˔ѸфЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲‫ڏ‬ —‫ع‬k̲ľɗҡ˔̲ľʮӕѸȍֆ͑ËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬
sartas maaketai turamiarti tusam jiya aitkame? ¿Tura yaachia aitkata
tsangkatu weame,’ timiayi. tusasha amincha akuptamkama?
Tu aarmawaitai, —Jesús timiayi.ॹm —tiarmiayi.
17ॸNuna tusa ukuki, Jerusalénnumia 24ॸTu iniinam Jesús aimiak:

jiinki, Betania yaktanam we nuni —ՠɗѸȍҡӕ̲͑Ѹȍ˔ɗËȍ͑ɗ͑ɗѸҡʮ‫ڏ‬


kanurmiayi. rume. Nu aimkakrumningkia, yaki
winasha akuptukma tusan nunasha
Jesús higueran yumingkramuri ujaktatjarme. 25ॸWatska ¿yáki Juankun
(Marc. 11.12-14, 20-26)
aints imaita tusasha akupkaya? ¿Yuseash
18ॸKashin tsawaar, Jesús Jerusalénnum akupkaya? ¿Turachkusha aintsuash
wetaj tusa jinta weak yaparmiayi. 19ॸTura akupkaya? —tu iniam mai nuwamtak
numi higuera tutain jinta yantamen chicharnainak:
wajaun wainak, neren akarmaktaj tusa —¿Iisha warintajik? Yus akupkamuitai
werimiayi. Turamaitiat nukak nukak takurningkia ¿waruka ni nekasampita

m॰21.16 (Sal. 8.2) n॰21.22 (Mat. 17.20)


53 ͅҡľΎॷ21

tichamiarume? iincha turami tusar nekasampita tiarmiayi. Atumka nuka


tichamnawaitji. 26ॸk͑ҡѸӕɗ͑ҡѸ˔ӕЙ˔̲ӕɗ‫ڏ‬ nekayatrumek, ni umirkatasrumka atumi
tai takurningkia, aints mash: Juan Yus tunaaringkia inaisachmiarume, —Jesús
akupkamuitai tinau asar, ɗɗ͑˔ʮľфҡ̲˔‫ڏ‬ timiayi.ॹo
rai tusar shamaji, —tunaiyarmiayi.
27ॸTura Jesúsan aiinak: Pasé takau ainaun pachis nuikiartamu
—¿Juan aints ainau imaita tusasha yáki (Marc. 12.1-12; Luc. 20.9-19)
akupkaya? tusarsha iikia nekatsji, 33ॸNunia Jesús ataksha aints ainaun

—tiarmiayi. nuiniak: ٘æȍɗ˔ɗËȍ͑ӕɗ˔ɗфҡ̲ӕ͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬


Tinamtai Jesús aimiak: ram: Aints uva naekrin ni ajarin
—Ayu, tu tau asakrumin, yáki wina araamiayi. Tura ajanka wenurmiayi. Tura
akuptukia tusancha, wisha nunisnak uva yumiri juutai nu ajanmak
atumnasha ujakchatatjarme, —timiayi. najanamiayi. Tura ajan wainkatnun
wenurmaunum yakí wajatirin
Uchi jimiaran pachis timiauri najatamiayi. Tura mash pengker iwiar,
28ॸTura Jesús ataksha chicharak: aints ainaun eak: ‘Ajar waitruktaram,’
—ˇӕ͑ӕɗ˔ɗфҡӕҡɗËȍɗËȍ̲͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬ tusa ukuki, chikich nungkanam wemiayi.
ram. Aintsu uchiri jimiar pujú armiayi. 34ॸTura juuktin kinta jeamtai, ni inatiri

Tura asaramtai nu aintska uchirin ainaun akatar akuptak: ‘Yamaikia werum,


kichkin chicharak: ‘Uchiru, ajarun weme ajarun takau ainau uva yumiri winar aa
uva yurangke juuta,’ tusa akupkamiayi. nunaka akupturkarti,’ tawai tita tusa
29ॸTu akupam uchiri ayaak: ‘Atsa, akupkamiayi. 35ॸAkuptukmaitiat ajan
nakimiajai,’ tayat atak nintimiar ajanam takau ainau ajartinu inatiri ainaun
wemiayi. 30ॸTuramtai chikich uchirin achikiar, kichnaka katsumkar, tura
nunasha nunisang: ‘Amesha ajarun weme kichnasha maawar, tura kichnasha
uva yurangke juuta,’ tamati nuka: ‘Ayu kayajai tukuarmiayi. 36ॸTurinamtai ajartin
apaachi, wetajai,’ tayat wechamiayi. 31ॸNu ataksha ni inatirin nuna nangkamasang
uchi jimiaran pachisan taja nuna ¿tua ni untsurin akuptukmiayi. Akuptukmaitiat
apari wakeramurin umirkamia? —tu nu ajan takau ainau nunisarang
iniam aiminak: turuawarmiayi.
—Eemak nakimiajai tayat, nunia 37ॸ“Nuna turuawaramtai nuniangka:

wemia nuwaitai, —tiarmiayi. َՠɞ͑ӕËȍɗф͑˔͑ľ˔Ѹф͑ҡӕф˔фËȍ͑‫ڏ‬


Tinamtai Jesús chicharak: piash,’ tu nintimias ni uchirin
—Nekasan tajarme: Kuikian juu ainau, akupkamiayi. 38ॸkЙфɗ˔ӕЙ˔̲ӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬
tura kungkatip ainausha ni tunaarin yat, ajan takau ainau ajartinu uchirin
mash inaisar, atumin nangkamasarang wainkar chicharnainak: ‘Auka ajartinu
Yuse pujutirin wayaawartin ainawai. uchirintai. Apari jakamtai, ju ajaka ninu
32ॸImiakratin Juan chichaak: ‘Pujutrum tu atatui. Watska maatai. Au maarkia ajaka
yapajiaram uwemratnuitrume,’ tusa iinu achaintak,’ tunaiyarmiayi. 39ॸTura
atumin nuitamratas winitramu ajartinu uchirin achikiar ajanmaya jiikiar
wainiatrum nekasampita tichamiarume. maawarmiayi,” Jesús timiayi.
Antsu kuikian juu ainau tura kungkatip 40ॸTura nu nuikiartamun antukaru

ainausha Juanku chichamen antukar ainaun iniak:

o॰21.32 (Luc. 7.29-30)


ͅҡľΎॷ21ٍॷ22 54

—¿Atumsha itiur nintimrume? ¿Ajartin 2ॸ—Yus aints ainaun inawa nuka junia

taa, nu ajan takau ainaun itiurkatnuita? apua nunisketai. Apu uchiri nuwan
—timiayi. nuwatkatin asamtai, ƿestan najanamiayi.
41ॸTu iniam aiminak: 3ॸTura ni inatiri irunun aints ainau

—Nu aints timiá pasé asaramtai, wait untsukarti tusa akupkamiayi. Ԇ͑ҡѸӕ̲ɗ‫ڏ‬
anentsuk maawartinuitai. Nunia nu tiat nakiararmiayi. 4ॸAtaksha chikich
ajartin chikich ajan takau ainaun eak: inatiri ainaun akatar akupak: Ataksha
‘Ajar waitruktaram. Tura juuktin kinta werum untsukmau ainau ujatruktaram:
jeamtai, winar aa nuka surustaram,’ tusa Waaka ainausha mau asar, tura tangku
ajarin takakmasarti tusa akupkatnuitai, jaerusha mau asar, atum yuwatin
—tiarmiayi. yanchuk mash umismawaitai. Tura
42ॸTinamtai Jesús chicharak: asamtai nuwenmaunum winiarti, tawai
—Nekasrum tarume. ¿Nu pasé aints titaram timiayi. 5ॸTamaitiat untsukmau
ainau pachisrum atumka Yuse papirin ainau nakiararmiayi. Antsu chikich ni
aujchaukitrum? Tu aarmawaitai: ajarin jiistas wemiayi. Tura kitcha
‘Jeamin ainau kaya jean jeamkar, sumatinam wemiayi. 6ॸTura chikich
chikich kayan wainkar chichainak: Ju ainauka apu inatiri ainaun achikiar pasé
kayaka paseetai tusar japawarmiayi. awajsarmiayi, ҡӕф˔ɗËȍ͑Ѹȍ̲Փф‫ڏ‬
Japinau wainiat Yuska: Nu kayaka timiá miayi. 7ॸTurinamtai apu nuna antuk kajek,
pengkeraitai timiayi. Apu Yus nunaka ni suntari ainaun chicharak: ‘Wina
wakeruku asamtai, iisha nu nintimsar aintsrun mau irunu mash maataram. Tura
pujaji.’ Tu aarmawaitai. 43ॸTura asamtai ni jeesha mash keematkataram,’ tusa
tajarme: Yusnum tuke pujustinka atumin akupkamiayi. 8ॸNi suntari ainaun
suritramak, chikich nungkanmaya ainau akupkam jiinkiaramtai, nunia ni inatiri
ҡӕ˔ľ֤ӕѸ͑ӕ̲ЙӕʮӕѸҡɗ͑˔ҡѸ͑ǣ˔̲˔‫ڏ‬ ainaun ataksha chicharak: ‘Nuwenmau
muitai. 44ॸAints ainau nu kaya nekas ƿesta mash umismawaitai. Antsu nuwik
Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑˔ҡӕ˔ӕ̲˔ф˔ӕЙɗ͑˔ф‫ڏ‬ untsukmau ainauka pasé aints asar
tinuitai. Tura nu kaya aintsnum winicharmin ainawai. 9ॸTura asaramtai
ayaarkungka, nu aintsun tsairtinuitai, yakta jinti ainamunam werum, aints
—Jesús timiayi. atum wainmauka: Nuwenmaunum
45ॸTama sacerdote juuntri ainau, tura winiarti tusaram untsuktaram,’ timiayi.
fariseo ainausha Jesús nuikiartamun 10ॸTama ni inatiri ainau jiinkiar, yakta

antukar: Iin pachitmas turamji tusar jintin wekajinaun pasé ainauncha tura
nintimrarmiayi. 46ॸTura yamaik achiktai pengker ainauncha mash untsukarmiayi.
tinayat, chikich aints ainau Jesúsan Tura asar apu jeen piakarmiayi.
pachisar: Yus akupkamu asa, nu 11ॸJea piakaramtai nu apuka untsukmau

chichamnaka etserui tinau asaramtai, ainaun jiistaj tusa wayaamiayi. Nuni


shamkar inaisarmiayi. waya jiis, aints nuwenkur entsatinka
entsatsuk pujaun wainkamiayi. 12ॸTura nu
Nuwa nuwatkamu ƿestan pachis aintsun chicharak: ‘Sairua ¿waruka
nuikiartutai chicham nuwenkur entsati entsatskesha junisha
(Luc. 14.15-24) wayaame?’ timiayi. Tamaitiat nu aintska

22 aimtsuke pujumiayi. 13ॸTuramtai apu


1ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍ͑ӕɗ˔ɗфҡӕ‫ڏ‬

tai chichamjai etsertan yurumkan surin ainaun untsuk: ‘Juka


nangkamamiayi. Tura chichaak: achikrum, nawencha tura uwejencha
55 ͅҡľΎॷ22

jingkiaram aanum jiikrum, tee amanum —¿Jusha yana yapiya nakumkamuita?


japataram. Nuni juutak, tura nain Tura ¿yana naariya aarmawaita?
katertak nintimratatui,’ timiayi.ॹp —timiayi.
14ॸNu nuikiartutai chichaman wi taja 21ॸTu iniam aiminak:

nuka: ¿Warina takua tawa? tusaram —Apu Césarnawaitai, —tiarmiayi.


yamaikia nekaataram. Aints untsuri Tinamtai Jesús chicharak:
nayaimpinam wayaawarti tusa Yus —Tu tinu asaram, juun apu Césarnau
untsukmau ainayat jumchik wayaawartin aa nuka ni susataram. Tura Yusnau aa
ainawai, —Jesús timiayi. nuka Yus susataram, —timiayi.
22ॸҽ̲͑ӕ͑͑ҡӕ˔ф͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
¿Juun apu akikchatnukai? timiauri miayi. Tura Jesúsan ukukiar
(Marc. 12.13-17; Luc. 20.20-26) waketkiarmiayi.
15ॸTama fariseo ainau nuna antukar,
¿Aints jakau nantaktinuashi? timiauri
nunia jiinkiar kanakar pujusar,
chichaman najatawar: Aints ainau Jesúsa (Marc. 12.18-27; Luc. 20.27-40)
chichamen antukar: Nunaka timiayi tusar 23ॸNukintati saduceo ainau: Aints
tsanumrarmi, tu nintimtiarmiayi. 16ॸTura jakamunmaya nantakchatnuitai, tinu
ni aintsri ainausha tura apu Herodesa ainauka Jesúsan tariarmiayi.ॹq Tura Jesús
nemarin ainausha Jesús iniam, ¿nisha warintintak tusar chicharinak:
warintintak? tusar, ni chichamen 24ॸ—Nuikiartinu, Moisés chichaman

anturkar, ͑ӕ͑ʮӕ˔ɗфҡҡӕѸф˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬ aarmia nu chichamka nuwaitai: ‘Aints


miayi. Tura akupkamu asar, Jesúsan uchin yajutmatsuk jakamtaikia, yachí
jeariar chicharinak: uchin yajutmartas wajerin nuwatkati.
—Nuikiartinu, ameka nekas chicham Tura uchin yajutmarka nuka ni yachí
chichaame. Iikia nuka nekaji. Chikich jakau uchiriya nunisang atinuitai,’ tu
ainauka antutsuk, ameka nekasam Yuse aarmawaitai.ॹr
jinti tu awai tusam tupin nuikiartame. 25ॸAyu, juni iijai iruntrar siete (7)

ҽӕфɗ͑ҡѸɗ͑ӕՓɞ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ yachintin pujú armiayi. Tura eemkauri


sarat tusamka ameka pachiatsme. 17ॸTura nuwan nuwatak, uchin yajutmatsuk
asakmin itiur nintime tusar, nekaatasar jakamtai, chikich yachiisha wajerin
taji. ¿Apu César ni aintsrin akupak: Kuik nuwatkayat, 26ॸnusha nunisang uchin
irumrataram tamati, ɗɗ˔ӕɗ˔ɗфɗ˔ɗɗ̲ɗ˔‫ڏ‬ yajutmatsuk jakamiayi. Tura nusha
tin pengkerkai? ¿Antsu akiimiatsuk nunisang jakamtai, chikich yachí wajerin
pujustinka timiá pengkerkai? ͮӕ͑ľ˔ҡ‫ڏ‬ nuwatkayat, nusha nunisang uchin
sar wakeraji, —tiarmiayi. yajutmatsuk jakamiayi. Tura kitcha
18ॸҽӕɗ͑ɗɗ̲͑ˇľѸәѸ͑ɗЙѸŃ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗ͑‫ڏ‬ kitcha siete (7) yachintin nu nuwan
cha nekau asa chicharak: nuwatinayat, mash uchin yajutmatsuk
—Anangkartin ainautiram ¿waruka kajingkiarmiayi. 27ॸNunia nuwasha
Փɗ͑Ѹȍ͑͑ǣ˔фӕф̲͑ľ˔ЙфӕѸҡѸфӕ̲‫ڏ‬ ukunam jakamiayi. 28ॸTura nu siete (7)
sha wakerarme? 19ॸWatska, apu César yachintin mash nu nuwan nuwatkaru
akiktin kuik itataram, —timiayi. asar ¿jakamunmaya nantakiar nu nuwaka
Tama nu kuikian itaarmiayi. 20ॸʊҡф̲‫ڏ‬ yana nuwariya atinuita? —tu
tai nuna jiis, Jesús iniak: iniasarmiayi.

p॰22.13 (Mat. 8.12;25.30; Luc. 13.28) q॰22.23 (Hech. 23.8) r॰22.24 (Deut. 25.5)
ͅҡľΎॷ22 56

29ॸTu iniinam Jesús ayaak: 38ॸJuka chikich umiktin chicham ainia

—Yuse chichame nekachu asaram, tura nuna nangkamasketai. Nuwá eemkar


Yuse kakarmarisha wainkachu asaram, umiktinka juwaitai. 39ॸTura chikich
jakamunmaya nantaktin atsawai takuram chicham jujai metek tausha juwaitai:
pe nuwaarme. 30ॸNintimrataram. ‘Ami namangkem aneame nunismek
Jakamunmaya nantakiaru ainauka chikich aints ainausha aneeta.’ॹu
nuwanka nuwatkachartinuitai. Tura 40ॸJu jimiar umiktin chicham

nuwasha aintsun ninumkachartinuitai. umirkamka, ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙ˔‫ڏ‬


Antsu Yuse awemamuri nayaimpinam mia nusha, tura yaanchuik Yuse
pujuina nunisarang nuwartichu artinuitai. chichame etserin ainau tiarmia nusha
31ॸTura ¿Yus jakau ainau nantakiartinun pachitsuk umirkatnuitrume, —Jesús
pachis turammia nuka aujchaukitrum? timiayi.ॹv
Yus chichaak: 32ॸ‘Abrahama Yusrinka
wiitjai. Tura Isaaca Yusrinka wiitjai. Tura ¿Mesíascha yana wearinta? timiauri
Jacobo Yusrinka wiitjai,’ timiayi. Tura (Marc. 12.35-37; Luc. 20.41-44)
Yus nu aints yaanchuik jakaru ainayat, 41ॸTura fariseo ainau tuke iruntrar
tuke iwiaaku ainawai timiayi. Tu tinu pujuinai, 42ॸJesús iniak:
asamtai, Yuska jakau ainau Yusrintai —¿Yuse chichame etserin ainau Yus
tarume nuka tuchuitai. Antsu tuke akupkatnun Mesías tutain pachisar
iwiaaku ainau Yusrintai, —Jesús timiayi.ॹs aararmia nuka yana weariya atinuita?
33ॸTama aints ni nuikiartamun antukar ¿Atumsha warintrume? —timiayi.
nukap nintimrarmiayi. Tu iniam aiminak:
—Mesíaska Davidta weari atinuitai,
Chicham umiktin nekas pengker —tiarmiayi.
aa nuna pachis etserkamuri 43ॸTinamtai Jesús chicharak:
(Marc. 12.28-34) —Tura Yuse Wakani tu aamtikramu
34ॸJesús saduceo ainaun itatmamtikiau asa, Davidcha papinum aak: ¿Yus
asamtai, fariseo ainau nuna antukar akupkatnun Mesíasan warukaya Apuru
iruntrarmiayi. 35ॸTuruwar kichik fariseo timiayi? Mesías ni Apuri asamtai nunaka
Moisésa chichamen nuikiartin asa, timiayi. Tura papinum aak:
Jesúsan nekapsatas yuumatkat tusa 44ॸApu Yus wína Apurun chicharak:

iniastas werimiayi. Tura Jesúsan jeari ‘Juni wína untsurunini apu keemtainum
iniak: keemsam nakarsata. Tura nakarkumin
36ॸ—Nuikiartinu ¿chicham umiktin ̲ɗ͑ľ̲Ѹľ̲ɗ͑ӕ̲͑Ѹȍ͑ľЙľҡ˔ҡҡ‫ڏ‬
chikich chichaman nangkamasang pengker jai,’ timiayi.
aa nuka tuni aarmawaita? —timiayi. 45ॸDavidka Yus akupkatnun Mesíasan
37ॸTu iniam Jesús ayaak: pachis: ՠɗ͑kЙӕфӕɗҡɗҡɗ͑ӕՓɗ͑ɗҡфӕ̲‫ڏ‬
—Chikich umiktin chicham ainia nuna sha ¿waruka Davidta uchirintai tarume?
nangkamasang nuná eemak umiktinka —tu iniasmiayi.
juwaitai: ‘Ami Yusrum aminu Apuram 46ॸTu iniamaitiat, aints kichkisha

asamtai, tuke nintimaurumjai aneen ata. aimkacharmiayi. Tura nuniangka aints


Tura asam tuke inaitsuk Yus nintimsam kichkisha Jesúsan nekapsartas chichaman
aneeta.’ॹt pengké iniascharmiayi.

s॰22.32 (Ex. 3.6) t॰22.37 (Deut. 6.5) u॰22.39 (Lev. 19.18) v॰22.40 (Luc. 10.25-28)
57 ͅҡľΎॷ23

wakerukairap. Atumi Apuringkia


Fariseon tura Moisésa chichame nuikiartin Cristoketai. 11ॸk͑ҡѸӕҡӕ̲ɗ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
ainauncha Jesús chicharkamuri kuka mash chikich ainau inatiri atinuitai.
(Marc. 12.38-40; Luc. 11.37-54;20.45-47) 12ॸTura asamtai aints ningki nintimias

23
1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ̲ɗʮӕɗҡʮɗҡӕ̲̲ӕ͑˔֤ӕѸ˔̲ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬
ainautin tura chikich aints waitai tawai. Antsu mianchawaitjai
ainauncha chicharak: tumamunka Yuska miajuitai tawai.ॹx
2ॸ—Moisésa aarmauri nuikiartin 13ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin

ainausha, tura fariseo ainausha: ¿Moisésa ainautiram, fariseo ainautirmesha


aarmauri warina takua tawa? tusar aneartaram. Atumka anangkartin asaram,
nekamtikin ainawai. 3ॸTura asaramtai ni chikich aints uwemrarai tusaram, tura
timiauri mash umirkuram atumin chikich aints nayaimpinam wayaawarai
turamina nuka mash turataram. Antsu ni tusaram, waiti epenmiawa nunisketrume.
timiaurin ningki umitsuk pujuinamtaisha, Tura atumka nayaimpinam wayaashtin
ni pujuina nunisrumka pujusairap. 4ॸNi asaram, chikich ainausha wayaawarai
chikich ainaun: Nu chicham umirkataram tusaram suritarme.
tinayat, ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ӕ̲ɗҡѸӕ˔Йӕʮӕɗ͑‫ڏ‬ 14ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin

wai. Tura asar aints chikich ainaun: Ju ainautiram, fariseo ainautirmesha


meram aa juka entsastaram tinayat, aneartaram. Atumka anangkartin asaram,
kichik uwejejaisha yaiitan nakitinawai. waje jee atantin aiyatrumek, aints ainau
5ॸAntsu tuke mash wína jiirsarat tusar, ni wína pengker nintimtursarat tusaram,
turina nunaka turinawai. Turinau asar, Yus seakrum saram seaarme. Tura
Yuse chichame aarmaurincha sarman ni asaram nukap wait wajaktinuitrume.
nijajin nujkar, tura ni kunturincha 15ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin

jingkiawar wekainawai. Tura ni ainautiram, fariseo ainautirmesha


Փľʮ̲˔фɗ͑Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬ aneartaram. Atumka anangkartin asaram,
rang sarman entsainawai. 6ॸTura chikich aints wína nemartusarat tusaram,
miajuitjai tusar, ɗфӕ͑ҡффֆӕҡɗֆӕՓ̲ӕ͑‫ڏ‬ yaja nungkanmasha arák wekainuitrume.
masha apu keemtairin keemsartas Tura atumin nemartamsaruka atumin
wakerinawai. Tura iruntai jeanmasha nangkamasarang ji kajintrashtinnum
wayaawar, keemtai pengkernum engkemawar wait wajakarti tusaram
keemsartas wakerinawai. 7ॸTura jinta pasemamtikrume.
ingkungkar, chikich ainausha mash: Wína 16ॸ“Atumka aneartaram. Chikich aints

jiirsar aujtusarat tusar, tura nuikiartinu nuinin ayatrumek Yuse chichame


turutiarti tusar wakerinawai.ॹw nintimtichu asaram wainmichua
8ॸTura mash aints ainau atumi yachiiya tumawaitrume. Atumka nuikiartakrum:
nunisarang asaramtai: Nuikiartinu ‘Aints: Yusjai tajai, Yuse jeen pachisan:
turutiarat tuuka nintimsairap. Atumin Nunaka wikia turatatjai tayat, nunaka
nuitamnuka kichkitai. 9ॸTura nuikiartin umitsuk ukukminuitai’ tarume. Antsu
ainau kichkisha: Apaachi tiirap. Atumi Yusjai tajai titas, Yuse jee kuri aa nuna
Apaachiri kichkitai: Nayaimpinam puja pachis: ‘Ju kurikia Yus susamu asamtai,
nuketai. 10ॸTura Apuru turutiarat tusaram wikia nuna turatatjai tauka nunaka

w॰23.7 (Mat. 6.1) x॰23.12 (Mat. 20.26-27; Marc. 9.35;10.43-44; Luc. 14.11;18.14;22.26;
Sant. 4.6; 1.Ped. 5.5)
ͅҡľΎॷ23 58

miatrusang umiktinuitai’ tarume. juukrum kichik Yus susatasrum


17ॸNintinchau asaram, wainmichua akanuwearme. Nuka tuke inaitsuk
tumawaitrume. Kuri Yuse jeen pujsamu turataram. ҽӕфֆҡфӕ̲͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬
aa nuka mash Yusnawaitai. Tura asamtai rumek chikich chichaman Yus umiktaram
kuri Yuse jeen nangkamasketai, tuuka tímia nuka umiatsrume. Nekas Yus
nintimtsuk pujusminuitrume tajarme. nintimtustincha, tura chikich aints wait
18ॸTura atumsha chichaakrum: ‘Aints anentratnusha, tura nekas pengker aa nu
tangku epeatniun pachis: Nekasan turatnusha umiktinuitrume. 24ॸAtum
nunaka turatatjai, Yusjai tajai tayatrum, chikich aints ainausha nuiniayatrumek,
nu chichamka umitsuk ukukminuitrume,’ Yuse chichamen nintimtichu asaram
tarume. Antsu tangku Yus susatniun wainmichua tumawaitrume. Tura asaram
pachis chichaakrum: ‘Yusjai tajai: Tangku atumi umutiri teté tuupich engketu
epetinam patasmau asamtai, nunaka wainkuram, nuna umurai tusaram
ҡӕфҡҡʮɗҡӕ˔͑ӕËȍɗËȍ̲˔̲ɗҡфӕѸфӕ‫ڏ‬ japrume. Antsu kamiyu nekas juun
mek umiktinuitrume,’ tarume. 19ॸTu tinu wainiatrumek, ͑ӕ˔˔ӕʮфӕҡӕ̲Փɗ‫ڏ‬
asaram wainmichua tumawaitrume. trume.
Tangku Yus susamu aa nuka Yusnawaitai. 25ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin

ҽӕфҡ͑ǣ˔ӕľЙľҡɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ֤ӕѸ͑Փɗ‫ڏ‬ ainautiram, nunia fariseo ainautirmesha


tai. Tura asamtai tangku Yus susamu aneartaram. Atumka anangkartin asaram,
tangku epetin nangkamasketai, tuuka aints piningkia nitkari nijatsuk, tura
nintimtsuk pujusminuitrume tajarme. puwatu nitkarisha nijatsuk, aya
20ॸNintimrataram. Aints chichaak: ‘Yuse patatkeng nijarmawa tumawaitrume.
jeen tangku epetin tuke au asamtai, Tura aints wina jiirsar: Auka pengke
wikia nunaka turatatjai, Yusjai tajai,’ aintsuitai, turutiarat tu nintimsaram
tauka nuka tangku epetinka pachiska pujayatrum, atumi nintin tunau piaku
tatsui, antsu tangku epetinam patasmau asamtai, kichnau aa nu timiá wakerarau
asamtai, nunasha pachis tawai. 21ॸTura asaram, pachitsuk kasamrume. 26ॸFariseo
aints Yuse jeen pachis chichaak: ‘Yuse jee ainautiram, atumka wainmichua tumau
tuke au asamtai, wikia nunaka turatatjai, asaram, atumi tunaari nintimtsurme.
Yusjai tajai,’ tauka Yuse jeenkeka pachis Piningkia nitkari, tura puwatu nitkarisha
tatsui, antsu Yus ni jeen tuke au asamtai, nijarmawa nunisrumek nuwá eemkaram
Yusnasha pachis tawai. 22ॸTura aints ҡӕ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗфӕ̲ɗ͑ɗѸф̲ɗՓɗфҡ‫ڏ‬
nayaimpin pachis chichaak: ‘Nayaim ram. Turakrumningkia aints ainau atumi
Yuse pujutiri asamtai, wikia nunaka pujutrin wainkar: Juka nekas pengke
turatatjai, Yusjai tajai,ٔҡӕ˔͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ aintsuitai turamiartinuitai.
keka pachiska tatsui, antsu Yusnasha 27ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin

pachis tawai.ॹy ainautiram, fariseo ainautirmesha


23ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin aneartaram. Atumka anangkartin asaram,
ainautiram, fariseo ainautirmesha jakau iwiartaiya tumawaitrume. Jakau
aneartaram. Atumi ajarinia árak menta iwiartai aari nekas shiiram at tusar
tutain, tura chikich áraksha anís tutain, iwiarin armiayi. Antsu aints iwiartai
tura chikich áraksha cominos tutain timiá nitkarinka jakau ukunchi piakuitai, tura
tuupich au wainiatrum, diez (10) jakau namangke kauru piakuitai.

y॰23.22 (Mat. 5.34-35)


59 ͅҡľΎॷ23ٍॷ24

28ॸkҡӕ̲˔ʮ˔ӕɗՓɗфҡɗֆҡӕ̲Փɗ‫ڏ‬ wajaktinuitrume. Nu nangkamtaik Caín


trume. Aints ainau atumi pujutrin ni yachí Abel péngke aintsun wainiat
wainkar: Pengke aintsuitai, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ maamiayi. Nuniasha ukunam Berequíasa
masar pujuinawai. Tura wainiatrumek uchiri Zacarías naartin Yuse jeen tangku
atumi nintin tunau piaku asamtai, aints epetinam ayaamas wajaun waininayat
ainau tuke anangkuwearme. maawarmiayi. Tura atumi juuntri péngke
29ॸ“Maj, Moisésa chichame nuikiartin aints ainau numpen ukararu asaramtai,
ainautiram, fariseo ainautirmesha atumsha nunisrumek turatin asaram wait
aneartaram. wajaktinuitrume. 36ॸTura atumi weari
Atumka anangkartin asaram, yamai iwiaaku ainausha wait wajakartin
yaanchuik atumi juuntri Yuse chichame ainawai. Nunaka nekasan tajarme,” Jesús
etserin ainaun mau wainiatrumek, nu timiayi.
iwiarsamu pengker nintimsaram
iwiaruwearme. Tura pengke aints ainaun Jesús Jerusalénnum pujuinaun
yaanchuik mau wainiatrumek, nu aneak juutmiauri
iwiarsamu ainausha nekas shiiram at (Luc. 13.34-35)
tusaram iwiaruwearme. 30ॸҽӕф͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ 37ॸNunia Jesús Jerusalénnumia aints

rum chichaakrum: ‘Iikia ii juuntrijai ainaun chicharak:


pujuwaitkurkia, iikia Yuse chichame —Jerusalénnumia ainautirmin tajarme:
etserin ainau maawarti tusarkia Atumka Yuse chichame etserin main
yaingchatnuyaji,’ tarume. 31ॸTu tayatrum aiyarume. Tura Yus wína chichamur
Yuse chichame etsernun maawarmia etserkataram tusa, akupturmaku
nunisrumek turin asakrumin: Nijai metek wainiatrumek, ˔ֆʮɗҡӕ˔ӕф̲̲ɗ͑ӕֆ‫ڏ‬
ainawai tusar, paan nekarmawartin rume. Atash ni uchirin nanapejai
ainawai. 32ॸWatska, atumi juuntri jakaru tektuktas untsuawa nunisnak: ԆՓľ̲фҡ‫ڏ‬
ainau nangkamawarmia nuka atumka ram tusan ¿wikia warutmak
umiktaram.” Jesús ni jakatniurin pachis untsuyajrum? Turai wainiatrumek
tumammiayi. nakitrinuyarme. 38-39ॸAntsu wi
33ॸNunia ataksha chicharak: ukukmiaka, atumi yaktaringkia itiarak
“Atumka napia tumawaitrume. Tu atinuitai. Tura asamtai aneartaram.
pujau asaram ¿Yus aints ainaun ji Nunasha nekasan tajarme. Atumka: Yus
kajintrashtinnum akupamtaisha itiurak akupkamu wináuka nekas pengkeraitai
uwemratrume?ॹz tutsuk pujakrumka, wínaka pengké
34ॸ“Tura wainiatun wikia atumin Yuse waitkashtinuitrume, —Jesús timiayi.
chichame etserin ainaun, tura Yuse
chichame nekau ainauncha, tura Yuse Yus seatai juun jea yumpunkatnun
ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕ͑Ëȍ˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ pachis etserkamuri
tatjarme. Turamaitiatrum chikich (Marc. 13.1-2; Luc. 21.5-6)

24
ɗ͑ӕѸȍ͑ӕ̲ɗ̲͑ʮɗ͑ҡф̲̲ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ 1ॸJesús Yus seatai jeanmaya jiinki

trume. Tura chikich ainausha iruntai weai, ni nuiniatiri ainauti tarir,


jeanam awatratnuitrume. Tura chikich Yus seatai jea jiisar: Juka nekas
yaktanam tupikiakiaramtaisha atumka juuntapita tusar, Jesús inaktusmiaji.
papeektinuitrume. 35ॸTuratin asaram, wait 2ॸTakurin Jesús iin chichartamak:

z॰23.33 (Mat. 3.7;12.34)


ͅҡľΎॷ24 60

—Nekasan tajarme: Ju waintrume juka Tura mantamawartinuitai. Tura wína


ukunmaka mash yumpunkatnuitai. Tura umirtau asakrumin, aints ainau mash
yumpunkamtai kaya kichkisha chikich kajertamkartinuitai. 10ॸNu kinta jeamtai,
kayanmasha patamkashtinuitai, —ҡӕф̲‫ڏ‬ ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗՓɞ͑ӕ̲ɗфҡӕҡ͑ɗ͑ɗѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
miaji. tai, tura mai nuwamtak kajernaikiar:
Achiktaram tusar surunikiartinuitai.
Nungka mesertinun pachisar etserkamu 11ॸTura anangkartin ainau untsuri
(Marc. 13.3-23; Luc. 21.7-24;17.22-24) waitrinak: Wikia Yuse chichamen
3ॸNunia olivo muranam weri, nuni Jesús etsernuitjai tusar, aintsun untsurin
waka keemsamtai, ni nuiniatiri ainautisha tsanurartinuitai. 12ॸTura tunau nukap atin
nuni jearir, nijai kanakar pujusar iniakur: asamtai, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ľľ͑ɗҡ͑ɗ͑ɗѸфҡɗ‫ڏ‬
—¿Ju jea yumpunkatnusha warutik at, nuitai. 13ॸAntsu aints ainau Yusen tuke
tura ame tatintrumsha warutik at? Tura inaitsuk umirkaruka uwemrartinuitai.ॹa
ju nungka amukatin kinta jeatak 14ॸ“Yus aints ainaun inartinuitai tusar

wajasamtaisha, nekas jeatak wajasi Yusnum uwemratin chichaman mash


tusarsha ¿itiurak nekaataij? Tu atinuitai nungkanmaya ainau nekaawarat tusar
tusam ujakratkata, —timiaji. etserkartinuitai. Turinamtai nuniangka
4ॸTakurin Jesús chichartamak: nungka amukatin kinta jeatnuitai.
—Aints kichkisha wína anangkruwai 15ॸ“Aints ju chichaman aujinauka

tusaram aneartaram. 5ॸAints untsuri nintimrarti: Yuse chichame etserin Daniel


chichainak: ‘Wiitjai Mesíasaitjai, Yus naartin nekas pasemamtikiartinun pachis
akupkamuitjai,’ tusar aints untsuri nunia aints ainaun mesratniuncha pachis
anangmawartinuitai. 6ॸTurinamtai aarmiayi. Nu pasemamtikiartin Yus seatai
̲͑ɗ̲ӕЙËȍɗѸфӕ̲ËȍɗËȍ̲͑ҡ˔фӕ̲‫ڏ‬ juun jeanam wayaamtai, 16ॸaints Judea
sha, tura mesetan najaninawai tamau nungkanam pujuinauka muranam
antakrumsha shamkairap. Nungka tupikiakiartinuitai. 17ॸҽӕфՓ фɗҡӕЙɗ˔ɗ‫ڏ‬
meseatsaing maaniamuka untsuri kiartin asar, aints jea jimia pata
artinuitai. Antsu nungka mesertinka jeamkamunam yakí pujauka wári kuanak
tewarikia achatnuitai. 7ॸAints ainau waririncha jutsuk tupikiakiartinuitai.
Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕʮɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ 18ॸTura ajanam takakminausha jeanmasha

wartinuitai. Tura apu ainausha waketsuk, tura entsatirincha jutsuk wári


kajernaikiar mesetan najanawartinuitai. tupikiakiartinuitai. 19ॸNu wait wajaktin
Nuniasha tsukasha nukap atinuitai. Tura kinta jeamtai, nuwa jamtin ainausha tura
sungkur jatai ainausha yujarartinuitai. kuwirchin muntsak pujuinausha nukap
Nuniasha uusha untsuri uurkatnuitai. ՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑Ѹф̲ҡɗՓɗҡ͑ľ͑ҡɗ͑‫ڏ‬
Nuka chikich chikich nungkanmasha jai,” Jesús timiayi.ॹb
turunatnuitai. 8ॸAntsu nu turunatniun 20-21ॸNunia ataksha chicharak:

nangkamawar, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕՓɗҡՓʮɗ͑‫ڏ‬ “Nu tupikiakiartin kinta yumanch


yat, nuna nangkamasarang wait achati tusaram, tura ayamtai kinta achati
Փʮ˔фҡɗ͑ɗӕ͑ֆ̲ɗ˔͑͑ǣ˔̲Փфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ tusaram Yus seataram. Maj, nu kintati
tai. aints ainau nukap wait wajakartinuitai.
9ॸ“Nunia atumnasha achirmakar pasé ͮӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ӕ͑ǣ˔͑ʮ̲͑ӕ̲͑‫ڏ‬
awajtamsarat tusar surutmakartinuitai. yangka timiá wait wajamuka atsuyayi.

a॰24.13 (Mat. 10.19-22) b॰24.19 (Luc. 17.31)


61 ͅҡľΎॷ24

Tura ukunmasha ataksha timiá wait ɗ͑ӕѸȍ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆ˔˔ľľффҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬


wajaktinka atsutnuitai. 22ॸTura asamtai nu tai. Tura nayaimpinam muchichu
wait wajaktinaka Yusek: Ainik ati tusa ainausha muchitrartinuitai.ॹe
amuktinuitai. Nuna turachmataikia aints 30ॸ“Nunia aints ayatun, Yus akupkamu

kichkisha uwemrachminuitai. Antsu Yus asan wi wantinmatai, ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬


ni aintsri uwemrartin ainaun aneau asa, maya ainau ni wait wajaktintrin
nu wait wajaktinaka amuktinuitai. shaminak juutiartinuitai. ҽӕфֆӕф͑ǣ̲ɗ‫ڏ‬
23ॸ٘ҽӕф̲ҡɗɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍфҡ̲ɗ‫ڏ‬ jai Yuse kakarmarijai, nunia Yuse
nak: ‘Jiista, juwaitai Mesías,’ paaniurijai nayaimpinmaya winamtai,
turaminamtaikia tura: ‘Ani Mesías wínaka paan waitkartinuitai.ॹf 31ॸNunia wi
pujawai,’ turaminamtaisha anturkairap. winakun, wína umirtukaru ainaun wi
24ॸAints untsuri anangkraminak: uwemtikrartasan wakerau asan, wína
Mesíasaitjai tusar wantinkartinuitai. awemamur ainaun akupkan: Pupun
Chikich ainausha anangkraminak: Yus kakaram pupuntruataram tusan, mash
akupkamu asan, ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф͑ӕɗҡ‫ڏ‬ ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆ͑ɗфӕфҡҡӕѸ͑˔ӕЙ˔фҡɗ‫ڏ‬
jai turamiartinuitai. Tura aints ainaun nuitjai.ॹg
anangkataj tusar, ɗ͑ҡѸҡӕʮɗ͑ҡ̲ӕҡ˔ҡ͑‫ڏ‬ 32ॸ“Numi higuera tutai nintimrataram:

sha, tura aints wainchati takatnasha Numi tsaraptur ataksha nukarmatai ju


takasar, Yuse aintsri ainaun anangkamin nungkanam pujuinautiram: ‘Esat jeatak
amataikia anangkawartinuitai. 25ॸNu aints wajasi,’ tarume. 33ॸTura atumsha wi
ainau atumin anangkramawarai tusan, tajarmena nusha mash wainkurmeka:
eemkin yamaik ujaajrume.ॹc ‘Tatintri jeatak wajasi,ٔҡӕѸф̲͑ľ˔̲‫ڏ‬
26ॸ٘ҽӕфѸ̲ҡɗɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ nawaitrume. 34ॸNekasan tajarme: Wi taja
minak: ‘Jiistaram, Mesías ani aints nunaka mash umiatsaing, aints juni
atsamunam pujawai,’ turaminamtaisha ɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕɗ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔Ńʮ˔Ëȍфҡɗ‫ڏ‬
nuka jiisairap. Tura: ‘Jiistaram, juni jea nuitai. 35ॸNayaimpisha tura nungkasha
tesaamunam uumak pujawai,’ mengkakartinuitai. k͑ҡѸӕՓɞ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
turaminamtaisha nuka anturkairap. 27ॸWi ruka pengké mengkakashtinuitai.
aints ayatun Yus akupkamu asan, peem 36ॸ“Tura nu turunatin kinta warutik at

newarat tsantar tsaa taakmanumanini, tusarka aints kichkisha nekainatsui. Yuse


ҡӕфҡѸʮľ̲ӕ̲͑͑ɗ͑ɗѸȍ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ Փľ̲̲ӕфɗɗ͑ӕѸȍ͑ӕ͑˔͑ľ˔ɗ͑‫ڏ‬
nam wainta nunisnak paan tsui. Wisha Yuse Uchiri ayatnak nekatsjai.
wantinkatnuitjai. 28ॸJakau tepamunam Antsu wína Apaachiruk nuke nekawai.
chiwiang kautinawai,” Jesús turammiaji.ॹd 37ॸ“Wi tatin kintar jeamtai, yaanchuik

Noé pujumia nuni aints ainau pasé puju


Jesús ni tatintrin pachis etserkamuri armia nunisarang pujusartinuitai.ॹh 38ॸNu
(Marc. 13.24-37; kintati yumi jitatsaing, aints ainau Yusen
Luc. 21.25-33;17.26-30, 34-36) nintimtsuk yutancha yuj, tura umutincha
29ॸNunia ataksha iin chichartamak: umuj puju armiayi. ҽӕф͑ӕՓҡ͑ɗ˔ɗф‫ڏ‬
“Nu wait wajaktiniun wi etserja nu miayi. Tura nawantrincha aintsun
nangkamaramtai, ҡѸ͑ǣ˔ҡѸ͑ҡфѸȍҡɗ‫ڏ‬ ninumkarat tusar surin armiayi. Tumaj
nuitai. Tura nantusha kajintratnuitai. Yaa pujuinai, ͮΎŃʮӕӕ͑˔͑ӕ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬

c॰24.25 (2.Tes. 2.9) d॰24.28 (Luc. 17.23-24, 37; Apoc. 19.17-18) e॰24.29 (Apoc. 6.12-13)
f॰24.30 (Apoc. 1.7) g॰24.31 (1.Tes. 4.15-17) h॰24.37 (Gén. 6.5-8)
ͅҡľΎॷ24ٍॷ25 62

miayi. 39ॸTura waininayat, nu aints tura umutincha nukap umurar niisha


ɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ֤ӕѸľ͑ЙËȍɗѸËȍфӕѸф̲‫ڏ‬ nampea nampeaka, 50ॸ¿ni apuri warí
tai, nujang aneachmau mash amukmiayi. kintatik tat? tura ¿warí uratik tat? tusa
Wi tatin kintasha nunisang atinuitai.ॹi nekachu asamtai, aneachmau tari ni
40ॸ“Nu kinta jeamtai, jimia aints ajanam inatirin nakachmaun wainak, 51ॸ͑͑ǣ˔ф‫ڏ‬
tsaniasar takakminamtaisha kichik tin ainau ji kajintrashtinnum wait
jukitnuitai, antsu kichka juwaktinuitai. wajakarti tusa akupawa nunisang nu pasé
41ॸNuwasha jimiar tsaniasar trigo aintsun nuni akupkatnuitai. Turamtai
jingkiajin nekenak pujuinauncha kichik pasé ainau nuni engkemawar, wait
jukitnuitai, antsu kichka juwaktinuitai. wajainak juutinak, tura nai katertinak
42ॸ“Turunatin asamtai, atumka winaka matsamsartinuitai,” Jesús turammiaji.
kajinmatrutsuk: ¿Apuru tatintri warutik
at? tusaram nekachu asaram aneartaram. Nawan diez amia nuna pachis nuikiartamu

25
43ॸNusha nintimrataram: Jeeniuka kasa 1ॸNunia Jesús ataksha iin

ɗ͑ҡѸҡҡɗ͑ӕ͑͑ӕ͑ľľ̲˔͑ľ˔Փɗҡ‫ڏ‬ nuitamak: ֤٘ӕѸ͑ӕ̲͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬


kungka kanutsuk anear, kasartukai tusa, nam jeatnuka nunisketai tusan, ju
tura jearun wayaawai tusa nakastinuitai. nuikiartutai chichaman ujaajrume:
44ॸTura wikia aints ayatun, Yus akupkamu ‘Umaar nuwan nuwatmatai jiistai,’ tusar
asan, aneachmau tatin asamtai, atumsha ni umaji diez (10) armia nuka untsukmau
nunisrumek anearum pujustaram,” Jesús asar, namparingkian takusar: ‘Umaar
turammiaji.ॹj nakastai,’ tusar wearmiayi. 2-4ॸTura nawan
cinco (5) irunuka umikcharu asar,
Aintsu inatiri jimiaran pachis etserkamuri
namparingkian takusar weenayat olivo
(Luc. 12.41-48)
machari amukamtai, ataksha yarakmi
45ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ tutsuk kajinmakiar aintsarang wearmiayi.
mak: Antsu chikich nawan cinco (5) irunu
٘ˇӕ͑ӕɗ˔ɗфҡӕҡɗËȍɗËȍ̲Ѹȍ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ kajinmakcharu asar, namparingkian
taram. Aints arák irastas wetanak wajak: umisar, olivo macharin mutinam yarakar
Wína jearun pujuinau yurumatin jeamtai takuarmiayi. 5ॸTura nákainak umaji wári
¿yáki ni yuwatniurin susat? tusa aintsun tachau asamtai, kari nepetinam mash
eawai. Tura nekas pengker umiun, tura kanurarmiayi. 6ॸNunia kashi japeng aints
paan nintimniun eak: Nu turati titinuitai. untsumak: ‘Pai, nuwan nuwatkatnuka
46ॸNu aintsu inatiri ni takatrin miatrusang winawai. Jiinkiram ingkungtaram,’
umirak pujamtaikia, ni inamin taa nuna timiayi. 7ॸTamati umaji irunu nuna
wainak, ni inatirin waramtiksatnuitai. antukar wári nantakiar, namparingkian
47ॸNekasan tajarme: Nu aintsu inatiri ni keematan umisarmiayi. 8ॸNunia nawan
apurin miatrusang umirmau asa, mash cinco (5) ɗфӕ͑ӕΎ́ɗԮΎ̲Ëȍфɗ͑˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬
͑ɗ͑ӕ͑ӕ͑Փɗ͑ɗ͑ҡɗҡӕѸɗ͑ɗ˔ɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ kiaru asar, chikich nawan cinco (5)
tai. 48ॸAntsu takatan wainin pasé aints kajinmakcharu ainaun seainak:
asa: Apurka wárikia tachatnuitai, tu ‘Kaichirua, winasha olivo machari
nintimias pujakka, 49ॸchikich takau jumchiksha yaratruktaram. ʊɗ̲͑Йфɗ͑ǣ‫ڏ‬
ainaun pasé awajak, tura nampeku kri kajinui,’ tiarmiayi. 9ॸTu seainamaitiat
ainaujai iruntrar yutancha nukap yuwar, chikich kajinmakcharu ainau aiinak:

i॰24.39 (Gén. 7.6-24) j॰24.44 (Luc. 12.39-40)


63 ͅҡľΎॷ25

‘Atsa, japchirin japchirin yarakrikia, suruk takaa takaaka, ataksha kuikian


iincha jeartamkashtatji. Tura atumnausha jimia warangkan juki irurmiayi. 18ॸAntsu
wári kajintratatui. Nekasrum sumatinam chikich aints kichik warangkan jukimia
werum nuni sumaataram,’ tiarmiayi. nuka ni apuri kuikiarin waa taimunam
10ॸTinam cinco (5) nawan irunu olivo uuk inaisamiayi.
macharin sumakartas wearai, ukunam 19ॸ“Tura nukap arus ni apuri ataksha

nuwan nuwatkatin amia nuka tamiayi. jeamiayi. Tura jea ni inatiri ainaun
Taamtai nawan kajinmakcharu ainauka untsuk: ‘¿Kuikian wi susamiajrume nusha
nijai jeanam wayaawaramtai waitin itiurkamiarume?’ tu iniasmiayi. 20ॸTu
epeniarmiayi. 11ॸTuruawarai chikich iniam nu nangkamtaik cinco warangkan
nawan olivo macharin sumakartas jukimia nuka nuna wangtak: ‘Pai apuru,
wearusha taar: ‘Apurua, Apurua, waiti kuik cinco warang surusmiame nuna
uratrita,’ tiarmiayi. 12ॸTinamaitiat jeentin ataksha cinco warangkan kiaungkajai.
nitkaya ayaak: ‘¿Yaachitrume atumsha? Juna kiauntukjame ju jukita,’ timiayi.
Nekasan tajarme: Atumin pengké 21ॸTamati ni apuri chicharak: ‘Ayu,

nekatsjarme,’ timiayi, —Jesús maaketai. Nekasam pengker takatrusume.


turammiaji.ॹk Tura nekasam miatrusmek umirtukume.
13ॸNu nuikiartuti chichamnasha pachis Wikia jumchik susamiajme nujai pengker
ataksha iin chichartamak: takakmasume. Tura asakmin nuna
—Atumsha winasha kajinmatrutsuk, nangkamasnak nukap susatatjame.
atumi Apuri tatintri ¿warutik at? Jearun wayaata. Tura wayaam wijai
tusarmeka nekachu asaram aneartaram, nukap warasta,’ timiayi. 22ॸNunia chikich
—turammiaji.ॹl inatiri jimia warangkan jukimia nusha
nunisang apurin wangtak: ‘Pai apuru,
Kuik suwamu pachis nuikiartamu kuik jimia warang surusmiame nuna
(Luc. 19.11-27) ataksha jimia warangkan kiaungkajai.
14ॸAtaksha Jesús iin nuitamak: “Yus Juna kiauntukjame ju jukita,’ timiayi.
aints ainaun inawa nuka kuikiartinua 23ॸTamati ni apuri nu aintsnasha nunisang

nunisketai. Kuikiartin arák nungkanam chicharak: ‘Ayu, maaketai. Nekasam


wetas, ni inatiri ainaun untsuk, ni pengker takatrusume. Tura nekasam
kuikiarin kichik kichik akantuk miatrusmek umirtukume. Wikia jumchik
susamiayi. 15ॸҽӕф˔ɗËȍ˔ɗ͑Ëɗ͑ËΎՓф͑ǣ‫ڏ‬ susamiajme nujai pengker takakmasume.
kan susa, tura kichnasha jimia Tura asakmin nuna nangkamasnak nukap
warangkan susa, tura kichnasha kichik susatatjame. Jearun wayaata. Tura
warangkan susa: ‘Ju kuikiajai sumakrum, wayaam wijai nukap warasta,’ timiayi.
tura surukrum kuik kiaungkataram,’ tusa 24ॸ٘ͮӕ͑ɗËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸ˔ɗËȍɗ˔Փф͑ǣ‫ڏ‬

ukuki, chikich nungkanam yaja wemiayi. kan nunak jukimia nuka tari, ni apurin
16ॸTura nu aintsu inatiri kuikian cinco chicharak: ‘Apuru, ameka nekasam
warang jukimia nuka nu kuikiajai sumak kakaram takamtikin asam, ф˔фËȍɗ‫ڏ‬
tura suruk takaa takaaka, ataksha kuikian tum: Juurtuktaram tinu asakmin, wisha
cinco warangkan juki irurmiayi. 17ॸæȍɗ˔ɗҡ‫ڏ‬ nunaka nekau asan, 25ॸshamakun ami
cha nunisang kuikian jimia warangkan kuikiarmin nungkan tain uukmiajai. Pai
jukimia nuka nu kuikiajai sumak, tura juwaitai. Ame surusmiame ju jukita,’

k॰25.12 (Luc. 13.25) l॰25.13 (Luc. 12.35-40)


ͅҡľΎॷ25 64

timiayi. 26ॸTamati ni apuri chicharak: asamtai, atumka winitaram. Yus nungkan


‘Maj, ameka paseetme. Tura nakitme. Wi najanak atum pujustinaka yaanchuik
arakan araachiatnak: Juurtuktaram taja umismawaitai. 35ॸWi tsukamamtaisha,
nuka nekayatmesha, 27ॸ¿waruka kuik atum yuwatniur surusmiarume. Tura wi
irumtainum kuikiarka ukurtuschamiame? kitamamtaisha, wína umutirsha
Turakminkia chikich aints ainau wina surusmiarume. Tura wi jeenchau
kuikiarjai takakminamtai, wisha ataksha wekaamtaisha, atumi jeen jeetiram: Iijai
ҡ͑˔ӕɗ˔ɗ͑ѸӕѸ̲ɗʮ̲ľ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ pujusmi turutmiarume. 36ॸTura entsatir
masnak nukap jukimnawaitjai. 28-29ॸAints atsamtaisha atumka surusmiarume. Wi
nekas nukap takakmasu asa nukap jaakun tepamtaisha, wína jiirsatasrum
tákakui. Tura nukap takakmasu asa, nuna winitrimiarume. Tura wína achirkar
nangkamasang nukap jukitnuitai. Tura kársernum engketawaramtaisha, atumka
asa ampirtinuitai. Antsu tákakchauka winiram jiirsamiarume,’ titinuitjai.ॹp
takatan jumchiksha nakitau asamtai, 37ॸ“Wi tamati nusha inintinak: ‘Apuru

jumchik tákaka nuka juruktinuitai. Tura ¿warutia yaparakmincha yuramiajme?


asamtai ju aintsu kuikiari jurukrum, ¿Tura warutia kitamamnisha umutincha
chikich aints diez (10) warangkan takaku aarmiajme? 38ॸ‫ع‬ҽӕфՓфӕҡɗɗф˔̲ɗ͑‫ڏ‬
susataram.ॹm 30ॸAntsu ju takatan umichu cha, ii jeen pujusta timiaji? ¿Tura
aints jukiram, aanum tee amaunum entsatiram yuumamnisha warutia
japataram. Nuni wait wajak nain esai susamiajme? 39ॸTura jaakum tepamnisha,
katertak juutinuitai,’ apu timiayi.” Jesús ҡӕф˔ фѸľф͑ӕ̲Ëȍɗф̲˔фľ͑ǣ˔ľҡ̲ɗ‫ڏ‬
nu nuikiartutai chichaman nuitamak namtaisha, ¿warutia amin jiistasrisha
turammiaji.ॹn winimiaji?’ 40ॸTurutinamtai wikia Apu
asan ayaakun: ‘Nekasan tajarme: Wína
Nungka meseamunam aints ainau yatsur mianchau irunu juni wajaina nuna
akankatnun pachis etserkamuri kichkinak wait anentakrum nu turutau
31ॸJesús ataksha iin nuitamak: asaram, nekasrum wína anentu asaram
“Wikia aints ayatun, Yus akupkamu turamiarme,’ titinuitjai.
asan, Yuse awemamuri ainau wina 41ॸ“Tura Apu asan, wína menarnini

tentatkaramtai, wi winaknaka apu wajainaun chicharkun: ‘Pasé takau


wajasan, Yuse keemtairin nekas juunnum ainautiram, wini iruntsuk junia
keemsatnuitjai.ॹo jiinkiram, tuke ji kajintrashtinnum
32-33ॸ“Turamtai mash nungkanmaya wetaram. Satanás ni awemamuri
ainau wini winíar iruntrartinuitai. ainaujai tuke wait wajaktin umismanum
Turinamtai uwija wainin uwija ainaunka nujai iruntrataram. 42ॸՠɗҡѸӕ˔̲̲ҡɗ‫ڏ‬
untsurinini mash irur, tura chipu sha, atumka wínaka yurtuachmiarume.
ainaunka menanmanini mash irur akanua Tura wi kitamamtaisha umutisha
nunisnak wína aintsur ainauncha, tura aatrachmiarume. 43ॸTura wi jeenchau
Փɗ͑ɗ͑ҡѸфӕËȍӕɗ͑ӕ͑Ëȍ˔͑˔фҡɗ‫ڏ‬ wekaamtaisha atumka: Iijai pujusmi
nuitjai. 34ॸTura Apu asan, wina turutchamiarume. Tura wi entsatirun
untsurunini wajainaun chicharkun: ‘Wína yuumamtaisha, ҡӕ̲˔ѸӕфӕѸËȍ̲ɗ‫ڏ‬
Apaachir atumin pengker awajtamsau rume. Wi jaakun tepamtaisha, tura wína

m॰25.28 (Mat. 13.12; Marc. 4.25; Luc. 8.18) n॰25.30 (Mat. 8.12;22.13; Luc. 13.28)
o॰25.31 (Mat. 16.27;19.28;25.31) p॰25.36 (Hebr. 3.13)
65 ͅҡľΎॷ25ٍॷ26

Ëȍɗф˔ф˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡՓф̲ҡɗ‫ڏ‬
sha, atumka jiirsachmiarume,’ Nuwa Jesúsan kungkutijai ukatramuri
titinuitjai. 44ॸWi tamati nusha inintinak: (Marc. 14.3-9; Juan 12.1-8)
‘Apuru, ame tsukamamnisha, tura ame 6ॸJesús Betania yaktanam we, Simónka

kitamamnisha, ҡӕфʮľľ͑Ëȍӕɗф˔̲ɗ͑‫ڏ‬ jeen pujumiayi. Nu Simónka yaanchuik


cha, tura entsatiram yuumamnisha, tura kuchapruk pujutiat nuniangka tsaarmiayi.
jaamnisha, ҡӕф˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ˔ӕ̲‫ڏ‬ 7ॸTura nuni pujai nuwa taa, muti kaya

nisha ¿warutia wisha yaaitskesha alabastro tutai najanamunam kungkuti


pachischamiajme?’ turutiartinuitai. nekas akikian engkea itiamiayi. Tura
45ॸTurutinamtai wikia Apu asan ayaakun: Jesús misanam yuwatas pujamtai, Jesúsa
‘Nekasan tajarme, ju mianchau ainau muuken nu kungkutijai mash
juni wajaina ju wait anentsuk ukatramiayi.ॹq
yaingchau asaram, nekasrum winasha 8ॸTuramtai Jesúsa nuiniatiri ainauti nu

umirtukchamiarume,’ titinuitjai. 46ॸNu wainkar kajerakur chicharnaiyakur:


aints tuke wait wajakartinnum —¿Waruka kungkuti timiá akiknasha
weartinuitai. Antsu wini wayaataram nangkamisha ajapua? 9ॸAu surukrikia
timiau ainauka tuke Yusnum iwiaaku kuik nukap jukir, ¿kuikiartichu ainau
pujustinnum wayaawartinuitai,” Jesús susamka pengkerchaukai? —tunaimiaji.
turammiaji. 10ॸTu takurin Jesús nuna antuk iin

chichartamak:
Jesús maatasar chicham najatamuri —¿Waruka ju nuwasha kajerarme?
(Marc. 14.1-2; Luc. 22.1-2; Juan 11.45-53) Wína aitkara juka nekas pengker

26
1ॸJesús nu nuikiartutai aitkarayi. 11ॸKuikiartichuka tuke atumjai
chichaman mash umis, ni pujuinawai. Antsu wikia atumjaingkia
͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡ˔ѸȍËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ tukeka pujuschatatjai. 12ॸJu nuwaka
mak: ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗʮɗӕ˔ҡфӕфʮӕ˔ՓɗɗՓɗф͑ҡ͑ӕ‫ڏ‬
2ॸ—Atumsha nekarme: Pascua ƿesta run umistas, iwiaaku pujaing ukatruri.
jeatin jimiarchik kinta wajasi. Nunia wi 13ॸNekasan tajarme: Mash nungkanam

Yus akupkamutiatnak aints asamtai, Yusnum uwemratin chichaman


numi winangmanum mantuwartas etserinauka tuke ju nuwa turamurincha
achirkar surutkartatui, —turammiaji. etserkartinuitai. Tura asaramtai ju
3ॸNu kintati sacerdote juuntri ainau, turamunka pengké kajinmakchartinuitai,
tura Moisésa chichame nuikiartin —Jesús turammiaji.
ainausha, tura judío juuntri ainausha,
sacerdote apuri Caifása jeen kaunkar, jea Judas Jesúsan surukmauri
aarin iruntrarmiayi. 4ॸTura nuni iruntrar (Marc. 14.10-11; Luc. 22.3-6)
Jesúsan anangkawar achikiar maawarat 14ॸTamati Jesúsa nuiniatiri doce (12)

tusar chichaman najatiarmiayi. 5ॸTura ainamunmaya kichik Judas Iscariote


chicharnainak: naartin Jesúsan anangka suruktaj tusa,
—Aints untsuri iruntrar jiyaaninak sacerdote juuntri ainaun chichastas
maanitan wakerukarai tusar, ƿesta wemiayi. 15ॸTura nuni jea chicharak:
kintatikia turachminuitai, —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬ —Wi Jesúsan achikian atumin
miayi. surukamtaikia ¿warutmak akirkaintrum?

q॰26.7 (Luc. 7.37-38)


ͅҡľΎॷ26 66

—tu iniam treinta (30) ˔ӕɗ˔ɗ͑˔ɗɗ̲ɗ‫ڏ‬ wait wajakchamin ayat, akiinau asa
karmiayi. 16ॸNu akikiam Judas: ¿Itiurak nukap wait wajaktinuitai, —turammiaji.
Jesúsan anangkan surukaintaj? tu 25ॸTurammatai Judas ni nekas suruktin

nintimias pujumiayi. ayat iniak:


—Nuikiartinu ¿nusha yaita? ¿Wikaitaj?
Jesús Pascua ƿestatin yuwamuri —timiayi.
(Marc. 14.12-25; Luc. 22.7-23; Juan 13.21-30; Tu iniam Jesús ayaak:
1.Cor. 11.23-26) —Ja ai, ametme, —timiayi.
17ॸPang pachimrachmau yuwatin ƿesta 26ॸTura yuwakur pujarin Jesús

nu kinta atin asamtai, ni nuiniatiri yurumkan achik Yusen maaketai timiayi.


ainauti Jesús iniakur: Nunia puuk ni nuiniatiri ainautin
—¿Pascua ƿestati ame yuwatin tuni suramak:
umismi tusamea wakerame? —timiaji.ॹr —Ju yuwataram. ˇӕ˔Փɞ̲͑͑͑ǣ‫ڏ‬
18ॸTu iniam Jesús iin chichartamak: krua tumawaitai, —turammiaji.
—Juun yaktanam wetaram. Tura nuni 27ॸTura piningnasha achik, Yusen

werum, nunia aints wainkaram ni jeen maaketai tusa, ni nuiniatiri ainautin


wayaaram: ‘Iin nuitamin amin chichaman suramak:
akupturmak: Wína kintar jeatak wajasi. —Jusha mash umurtaram. 28ॸJuka wína
Tura asan wina nuiniatir ainaujai Pascua numparua tumawaitai. ՠɞ̲͑͑ҡɗ̲͑‫ڏ‬
ƿestatin ami jeemin yuwatasan wakerajai tai, untsuri aints ainau tunaarin sakartaj
turamui,’ titaram, —turammiaji. tusan numpartatjai. Tura wina numpar
19ॸTurammatai ni nuiniatiri ainauti numparamtai, yamaram chichaman wi
weri, Jesús tímia nunisrik Pascua etserkaja nunaka nekasan umiktatjai.ॹt
ƿestatin yuwatin umismiaji. 29ॸYamaikia atumin ujaajrume: Wikia ju
20ॸKintamatai Jesús ni doce (12) uva yumirin yamaikikia ataksha
nuiniatiri ainautijai misanam yuwatasar umurchatatjai. Antsu wína Apaachiru
keemsamiaji. 21ॸTura yuwakur pujarin pujutirin jean atumjai iruntran, nuni uva
Jesús iin chichartamak: yumirin nekas yamarman umurtinuitjai,
—Anturtuktaram, nekasan tajarme: —turammiaji.
Kichik aints atumniang wína anangkrua
surutkatatui, —turammiaji. Pedron: Wína natsantrurtatme
22ॸTurammatai nu antukar wake tusa ujakmauri
mesekar nintimrar, kichik kichik iniakur: (Marc. 14.26-31; Luc. 22.31-34;
—Apuru ¿wiyashitaj? —timiaji. Juan 13.36-38)
23ॸTu iniam Jesús chichartamak: 30ॸTura kanta kantamar umisar, Olivo

—Wi nu tachaunumak tsaniasan Muranam wemiaji. 31ॸTura nuni jearin


yuwaja juwaitai. Ju wína anangkrua Jesús iin chichartamak:
surutkatatui.ॹs 24ॸWi Yus akupkamutiatnak —Ju kashia juwi atum wína mash
aints asan, Yuse chichame aarmaun natsantrurtatrume. Yuse chichame
miatrusnak umiktinuitjai. Turayatnak nunaka pachis tu aarmawaitai: ‘Uwija
wína surutkatnunka nukap wait wainiun maawartinuitai. Turamtai uwija
anentajai. Ju aintska akiinachuitkungka irunu tupikiarartinuitai.’ॹu 32ॸAntsu jakan

r॰26.17 (Ex. 12.1-15) s॰26.23 (Sal. 41.9) t॰26.28 (Ex. 24.8; Jer. 31.31) u॰26.31 (Zac. 13.7;
Marc. 14.28;16.7)
67 ͅҡľΎॷ26

͑͑ҡ˔ɗ͑Ǿ́ɗ́ľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ՓľҡѸфӕ̲‫ڏ‬ —¿Atumka kichik horaksha wijai


ning wiyá eemkitatjai, —turammiaji. kanutsuk pujutka tujintarmek? 41ॸTunau
33ॸTurammatai Pedro Jesúsan nepetukai tusaram, kanutsuk Yus seataram.
chicharak: Atumi nintijai nintimsaram: Tunaanaka
—Mash amin natsantraminamtaisha, nepetkatatjai tayatrumek, atumkeka tunau
wikia pengké natsantrashtatjame, nepetkashtatrume, —Jesús timiayi.
—timiayi. 42ॸTura ataksha we Yusen seak:
34ॸTamaitiat Jesús ayaak: “Apaachi, ՓɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ʮӕфӕҡËȍ˔‫ڏ‬
—Nekasan tajame: Ju kashia juwi atash meka, ame wakeramuram miatrusmek
shinatsaing, ame kampatam waitrakum umikta,” timiayi.
wína pachitsam: ͮӕɗ͑ҡѸ͑˔Փɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ 43ॸNunia waketki, ni nuiniatiri ainaun

waitjai tusam uurtuktatme, —timiayi. ataksha kari nepetinam, kanú tepeenaun


35ॸTamaitiat Pedro chicharak: wainkamiayi. 44ॸKaninamtai Jesús jiis
—Atsa, amin mantaminamtaisha wikia: ukuki, ataksha Yusen seatas we, nuwik
Iijai jakami tau asan nekasan nunaka Yusen seamia nunisang ataksha seamiayi.
tichatatjai, —timiayi. Pedro tamati, 45ॸTura sea umis, ni nuiniatiri ainauti

chikich ainautisha nunisrik timiaji. ҡľЙ̲ӕ̲͑ҡɗɗ͑Ѹȍɗ͑ҡ̲фËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬


mak:
Jesús arakmau Getsemaní —¿Yamaikia tuke kanurtasrum tura
tutainum Yus seamuri ayamratasrum wakerarmek? Wikia Yus
(Marc. 14.32-42; Luc. 22.39-46) akupkamutiatnak aints asamtai, ҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
36ॸTura numi arakmau Getsemaní tin ainamunam wína surutkartin hora
tutainum wemiaji. Tura nuni jearin, Jesús yanchuk jeayi. 46ॸNantaktaram. Wína
ni nuiniatiri ainautin chichartamak: surutkatnuka yanchuk winitrawai. Nijai
—Juni pujusrum nakarsataram. ingkiunikmi, —Jesús turammiaji.ॹv
Turakrumin wikia auni Apaachirun
aujsatasan weajai, —turammiaji. Jesús achikiar jukimuri
37ॸTura Pedroncha, tura Zebedeo (Marc. 14.43-50; Luc. 22.47-53; Juan 18.2-11)
uchirin mai ayas juki, arakchichu wear, 47ॸJesús tuke chichaak wajai, Judas ni

Jesús napchau nintimias wake nuiniatiritiat Jesúsan anangka suruktas


mesekmiayi. 38ॸTura chicharak: tarimiayi. Tura nijai wininauka saapin
—ҽɗ̲ɗ Փ˔ľ̲ľѸľ˔ӕ͑ʮҡ͑ľ˔Йľ‫ڏ‬ takusar, tura numin takusar winiarmiayi.
jai. Atumsha wijai pujusrum kanutsuk Nu aints ainauka sacerdote juuntri ainau,
asataram, —timiayi. tura judío juuntri ainausha akupkamu
39ॸTura arakchichu we, ͑ӕ͑ǣ˔Йɗ͑˔ӕ‫ڏ‬ armiayi. 48ॸKauninamtai Jesúsnum
mar tepes, Yusen seak: “Apaachi, ame jeainatsaing Judas nu aints ainaun
wakerakmeka, wi wait wajaktinka chicharak:
tsangkamrukaip. ҽӕфֆҡՓɗՓ˔ľф‫ڏ‬ —Wi juwaitai tusan mejeetatjai.
murka achati, antsu ame wakerame nuke Turamtai achikrum jukitaram, —timiayi.
ati,” Jesús timiayi. 49ॸTu tinu asa, Jesús wajamunam jea
40ॸTura ni nuiniatiri pujuinamunam Jesúsan mejeak:
waketki taa, kanú tepeenaun wainak, —Nuikiartinu winajai, —timiayi.
Pedron shintar chicharak: 50ॸTamati Jesús chicharak:

v॰26.46 (Hebr. 5.7)


ͅҡľΎॷ26 68

—Amiku, ame wina achirkatasam nuni iruntrarmiayi. 58ॸTura Jesúsan


winame nuka yamaikia achirkata, ayasar weenamunam Pedrosha uku
—timiayi. nemas sacerdote apuri jeen jeamiayi.
Tamati kautkaru ainau Jesúsan tap Tura jeanmaka waaitsuk wenuknumak
achikiar metawarmiayi. waya ¿Jesúsan itiurkarting? tusa, Yus
51ॸMetawaramtai Jesúsa nuiniatiri seati jea wainujai tsanias pujusmiayi.
kichik ni saapirin kuinak sacerdote 59ॸNunia sacerdote juuntri ainau, tura

ʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ҡɗфɗ͑˔ӕՓɗѸȍɗ̲͑ľҡËȍфӕҡ˔‫ڏ‬ judío apuri ainaujaisha mash iruntrar:


miayi. 52ॸTuramtai Jesús ni nuiniatirin Nekas Jesús tunau turayi tiarat tusar,
chicharak: chichaman tsanumin ainaun eakarmiayi.
—Saapiram engketirin engkeata. ҽӕф͑ӕ͑ҡӕ˔фɗ˔ɗ̲ҡɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
Saapijai maanin ainauka saapijai jakartin miayi. 60ॸAints untsuri Jesúsan
ainawai. 53ॸWi wakeraknaka, wína tsanuminayat, ˇľѸәѸ̲ҡ͑ӕ͑˔͑ľ˔Ëȍф‫ڏ‬
Apaachirun seamka, ֆ̲ɗ˔͑ɗՓľ̲‫ڏ‬ miayi. Nunia nukap arus inangnamunam
muri ainaun untsuri warangkan uchir jimia aints taar, 61ॸetserinak:
ayamruktaram tusa akupturkamnawaitai. —Ju aintska chichaak: ‘Yus seatai juun
¿Nuka nekatsmek? 54ॸk͑ҡѸӕՓɗkЙËȍɗ‫ڏ‬ jean yumpungnasha, ataksha kampatam
run tu seanka, ¿yamai wi jakatniun kintatik jeamkamnawaitjai,ٔҡӕËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
pachisar Yuse chichame etserin mayi, —Jesúsan tsanuminak tiarmiayi.ॹx
yaanchuik aararmia nunaka itiurak 62ॸTinamtai sacerdote apuri wajaki

umiktaj? —timiayi. Jesúsan chicharak:


55ॸNunia Jesús nu aints ainaun —¿Waruka airtsume? ‫ع‬k̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲‫ڏ‬
chicharak: sar etserturmina nuka warimpita?
—¿Waruka kasa aints achiktasrum —timiayi.
winitua nunisrumsha, saapisha tura 63ॸTamaitiat Jesúska aimkachmiayi.

numisha takusrumsha tarutniurme? Tura aimtsuk wajamtai, sacerdote apuri


Wikia kashincha kashincha Yus seatai ataksha chicharak:
juun jeanam atumjai pujusan aints —Yus nekas iwiaaku puja nuna naarin
ainaun nuininuyajai. Tura waitiatrum pachisan nekasan tajame: Waitruakminka
nuningkia achirkachmarume. 56ॸTura Yus jiirmastatui. Wi iniastatjame nuka
yaanchuik Yuse chichame etserin yamaikia ujatkata: ‫ͮع‬ľ˔Ѹ̲ľ˔ͅľѸɞѸɗ‫ڏ‬
aararmia nu umiktasrum aitkararme, tam? ¿Yuse Uchirintam? —tu iniasmiayi.
—timiayi.ॹw 64ॸTu iniam Jesús ayaak:

Tamati ni nuiniatiri ainautikia mash —Ja ai, ame tame nuka nuwaitjai. Tura
Jesúska ukukir tupikiakmiaji. asan nunasha tajame: Aints ayatun Yus
akupkamu asan, nekas kakaram aa nuna
Sacerdote juuntri pujamunam jukimuri untsurinini keemsan, ͑ӕ͑ɗ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬
(Marc. 14.53-65; Luc. 22.54-55, 63-71; maya yurangmijai winamtai, winaka
Juan 18.12-14, 19-24) waitkatnuitrume, —timiayi.
57ॸAntsu Jesúsan achikiaru ainau 65ॸTamati sacerdote juuntri nuna antuk

sacerdote apuri Caifás naartinu jeen kajerak wejmakrin japiki jaak:


umaarmiayi. ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ —Pai, ju aintska Yusen pachis: Nuna
tin ainau, tura judío juuntri ainausha Uchirinjai nangkami tinu asa pasé

w॰26.56 (Luc. 19.47) x॰26.61 (Juan 2.19)


69 ͅҡľΎॷ26ٍॷ27

chichasi. ¿Tura warí chicham antuktasrik tajai, waitchawaitjai, —nangkami


nakastaij? Atumsha Yusen pachis pasé waitrak timiayi.
chichaamuka antukurme. 66ॸ¿Itiur Nu tamaujai metek atash shinimiayi.
nintimtarme? —tu iniam mash aiminak: 75ॸAtash shinamtai, Jesús tímia nunaka

—Juka Yuse Uchirinjai tinu asamtai Pedro nintimramiayi. “Atash shinatsaing,


maawarti, —tiarmiayi. ame kampatam waitrakum wína
67ॸTura yapiin usukrarmiayi. Tura pachitsam: Nu aintsnaka wainchawaitjai
awatrarmiayi. Tura tarachjai jiin tusam uurtuktatme,” Jesús tinu asamtai,
jingkiatawar yapiin awatinak tura Pedro nu chichaman nintimiar, nunia
wishikinak: jiinki kakar juutmiayi.
68ॸ—¿Ame Mesíaskitam? Watska, ame

nekamin akumka ¿yáki aitkara? tusam Pilato pujamunam jukimuri


nekaata, —tiarmiayi.ॹy (Marc. 15.1; Luc. 23.1-2; Juan 18.28-32)

27
1ॸTura tsawaarai sacerdote juuntri
Pedro: Jesúsnaka wainchajai timiauri
ainau judío apuri ainaujai mash:
(Marc. 14.66-72; Luc. 22.56-62;
ˇľѸәѸ̲ҡɗҡӕѸфËȍɗËȍ̲͑͑ʮ͑Փф‫ڏ‬
Juan 18.15-18, 25-27)
tas iruntrarmiayi. 2ॸTura chichaman
69ॸJesúsan awatinamtai, Pedroka aanum najanawar Jesúsan jingkiawar, romano
wajai, nuwa sacerdote inatiri amia nu apuri Pilato pujamunam jeeniarmiayi.
tari Pedron wainak chicharak:
—Amesha Galileanmaya aints Jesús Judasa jakamuri
naartinjai wekainuyame nuwaapitme, 3ॸJudas Jesúsan surukmia nuka Jesúsan
—timiayi. maatai tinamun antuk napchau nintimias,
70ॸTamaitiat Pedro mash aints sacerdote juuntri irunu judío apuri
antinamunam chichaak: irunujai pujuinamunam taa, treinta (30)
—Atsa, antsu ame turutme nunaka kuikian wainkimiayi. 4ॸTura chicharak:
pengké nekatsjai, —timiayi. —ՠɗ˔ɗɗ͑ҡѸҡӕ͑фɗ͑Ëȍӕ͑Փɗ͑ɗ‫ڏ‬
71ॸNunia jiinkitas waitinam wajamtai, tun: Achiktaram tusan suruku asan,
chikich nuwa nuni wajainaun chicharak: tunaun turajai, —timiayi.
—Ju aintska Nazaretnumia Jesúsjai Tamaitiat aiminak:
wekainuyayi, —timiayi. —¿Iisha itiurkatjik? Amek nintimrata,
72ॸTamaitiat Pedro ataksha kakar —tiarmiayi.
chicharak: 5ॸTinamtai Judas Yus seatai juun

—Atsa, Yusjai tajai: Nu aintsnaka jeanam nu kuikian nangkimiá japa ukuki,


pengké wainchawaitjai, —timiayi. nunia jiinki we, naekjai kuntujen
73ॸTamati jumchik arus nuni wajainau jingkiama, nunia tsekengki nema iyaar
Pedron tariar chicharinak: jakamiayi.
—Galileanmaya aintsua nunismek 6ॸJudas kuikian Yus seatai jeanam japa

chichau asakmin, nekasmeapi amesha ukukin asamtai, sacerdote juuntri ainau


aujai wekainuyame tusar nekaji, nu kuikian jukiar chicharnainak:
—tiarmiayi. 74ॸTinamaitiat Pedro aimiak: —Ju kuikiajai aints maataram tusa
—Wikia nekasan Yusjai tajarme: Nu suruku asamtai, kuik engketinam
aintsnaka pengké wainchawaitjai. Yusjai engkeachminuitai, —tunaiyarmiayi.

y॰26.68 (Isa. 50.6)


ͅҡľΎॷ27 70

7ॸTura chikich nungkanmaya ainau ju achikmau kársernum engketun kichik


yaktanam jakaramtai, nuni iwiarsami jiiki akupnuyayi. ¿Tura yáki jiinkit? tu
tusar, nu kuikiajai nungka Nuwe Najantai iniam: Nu aintska jiikim akupkata tu
tutain sumakarmiayi. 8ॸTura aints seainamka jiiki akupnuyayi. 16ॸNu
maataram tusar, kuik jukimujai nu kársernum aints juun tunau Barrabás
nungkan sumakaru asaramtai, yamaisha naartin engketu asamtai, nu aintsu
tuke ‘Numpa Nungka’ tinawai.ॹz turamurin aints mash nekaawarmiayi.
9ॸNu nungka sumaktinun pachis 17ॸTura asamtai Pilato nu aints iruntrarun

yaanchuik Yuse chichame etserin iniak:


Jeremías naartin eemak aarmia nunaka —¿Yana jiikit tusarmea wakerarme?
miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka ¿Barrabásnash jiikin akupkataj? Antsu nu
nuwaitai: 10ॸ“Israela weari ainau treinta nakitakrumningkia, ¿Jesús Mesíasaitai
(30) kuikian akiimiaktinuitai timiau asar, tina nunash jiikin akupkataj? —timiayi.
nu kuikian jukiar, Apu Yus tímia 18ॸSacerdote juuntri ainau Jesúsan

nunisarang nujai Nuwe Najantai nungkan nangkamiar suwirpiaku jiinak niin


sumakarmiayi,” tu aarmawaitai.ॹa itaarmia nunaka nekau asa, Pilato nuna
timiayi.
Pilato Jesúsan iniasmauri 19ॸTura Pilato chichaman nekaatas
(Marc. 15.2-5; Luc. 23.3-5; Juan 18.33-38) inintrak pujai, ni nuwari aishrin
11ॸTura Jesúsan jukiar, romano apuri chichaman akuptak: “Nu aintska nekas
Pilato pujamunam jeeniaramtai, nuka ҡӕ͑фɗ͑ËȍӕՓɗ͑ɗ͑ֆҡЙѸŃՓʮɗ̲͑‫ڏ‬
Jesúsan iniak: taisha ameka pachinkaip. Kashi nu
—¿Nekasmek judío apurintam? —tu aintsun pachis mesekran ipiatrukmayi,”
iniam Jesús ayaak: timiayi.
—Ame turutme nuka nekasam tame, 20ॸTura sacerdote juuntri ainau, tura

—timiayi. judío apuri ainausha aints irunun


12ॸTamati sacerdote juuntri ainau, tura akatinak:
ʮӕĀɞΎЙӕфɗɗ͑ӕѸȍˇľѸәѸ˔ҡѸ͑ӕ̲ɗ͑‫ڏ‬ —Barrabásan jiikti, antsu Jesúsan
maitiat aimtsuk wajamiayi. 13ॸTuramtai maawarti titaram, —tu chichaarmiayi.
Pilato iniak: 21ॸTinamtai romano apuri ataksha iniak:

—‫ع‬k̲ɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ӕ͑ҡѸӕфɗ͑ӕʮ̲ҡф‫ڏ‬ —Ju jimiar aints pachisrum ¿yanak


mina nuka antatsmek? —timiayi. akupkataj? ¿Atumsha warintrume? —tu
14ॸTamaitiat Jesús pengké aikchamiayi. iniam:
Tura asamtai romano apuri nukap —Barrabás jiikim akupkata, —tiarmiayi.
nintimias: ¿Warinak titaj? takusha 22ॸTinamtai Pilato ataksha iniak:

nintimrachmiayi. —¿Tura Jesúsan Mesíasaitai tina


nunasha itiurkatjak? —timiayi.
Pilato Jesúsan maawarti Tu iniam mash aiminak:
tusa tsangkamkamuri —Numi winangmanum ajinkam maata,
(Marc. 15.6-20; Luc. 23.13-25; —tiarmiayi.
Juan 18.38-19.16) 23ॸTinamtai Pilato chicharak:
15ॸTura Pascua ƿesta jeatak wajai, —¿Warí tunauna turini? —ҡӕɗ͑ɗ̲ɗ‫ڏ‬
musachjai metek romano apuri aints tiat ataksha kakarar chichainak:

z॰27.8 (Hech. 1.18-19) a॰27.10 (Zac. 11.12-13)


71 ͅҡľΎॷ27

—Numi winangmanum ajinkam maata,


—tiarmiayi. Numi winangmanum maamuri
24ॸTura aints ainau Pilaton pachítsuk (Marc. 15.21-32; Luc. 23.26-43;
timiá kakarar chichakaramtai, Pilato Juan 19.17-27)
ֆӕ̲ɗɗ˔ɗ̲ɗфҡɗ͑ɗҡҡф̲ҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ 32ॸTura Jesúsan jukiar jinta weenak,

miayi. Tura yumin itaaramtai, aints ainau Cirene nungkanmaya aintsun Simón
mash jiiminai ikimiak: naartinun wainkar, Jesúsa krusrin
—Ju aints nekas tunaarinchau nanarsat tusar achikiarmiayi.
maatniunka wikia pachinkashtatjai. 33ॸNunia mura Gólgota tutainum

Nuka atumnawaitai. Tura atumka ju wearmiayi. ǾΔ́ǣΎҡ˔ɗɗËȍɗËȍ̲ľʮɗ͑ǣ‫ڏ‬


nekaataram tusan, uwejrun ikimiajai, kia muuk ukunch taku tawai. 34ॸTura nuni
—timiayi. jear, najaimiashti tusar, umuti vino
25ॸTamati aints ainau mash aiminak: tutain yapaujai pachimrar umurat tusar
—Iikia ii weatak ju aints maamuka susarmiayi. Jesús suamaitiat nuna
jiistatji. Tura asamtai nu aintsu numpe nekapes nakitak umurchamiayi.
numparamtai, iisha ii weari ainausha 35ॸTuramtai numi winangmanum jinkar

wiasmamtikiatatji, —tiarmiayi.ॹb umisar, yakí takuiniar nenaawar suntar


26ॸTinamtai Pilato BarrabáѸ͑˔фѸľф͑ӕ‫ڏ‬ ainau nakuruti suerten tutain nakurinak:
mia jiiki akupkamiayi. Tura suntar ainau ¿Yáki iin nepetamak Jesúsa entsatirin
Jesúsan katsumkarat tusa, tura numi jukit? tusar nakurusarmiayi.ॹd 36ॸTura:
Փɗ͑͑ǣ̲͑ӕ̲ʮɗ͑˔фҡɗҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ Nakasmi tusar, Jesúsan jiij pujuriarmiayi.
miayi.ॹc 37ॸTura aints ainau: ¿Waruka maamuita?
27ॸAkupkamtai suntar ainau ni tu inintrinauka mash nekaawarat tusar
pujutirin Jesúsan jukiar, ni wajamunam tatangkan aarar, Jesúsa muuke yakinini
suntar ainau mash irunturarmiayi. numi winangmanum nujtukarmiayi. Nu
28ॸTura wejmakrin aitkar wishikinak, aarmauka nuwaitai: “Juka Jesúsaitai,
yamaikia apu ati tusar, apu wejmakrin judío apurintai.”
kapantakun antsrarmiayi. 29ॸTura 38ॸNuniasha kasa aintsun jimiaran,

tsengkrutin jangkin najatawar kichik Jesúsa untsurinini, tura kichnasha


tsengkrumtikiar tura nangkia tumaun ˇľѸәѸ̲ľ͑фɗ͑ɗ͑ɗѸȍ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲‫ڏ‬
karisan untsurinini taksarmiayi. Nunia num nenaawarmiayi. 39ॸTuruwaramtai
͑͑ǣ˔̲ɗфՓɗѸȍɗ˔ф̲ɗҡӕѸфҡɗ˔ɗѸȍ̲‫ڏ‬ aints ainau nangkaaminak Jesúsan
trar: ՓɗѸȍɗ˔ɗ͑˔̲ӕӕ˔ľ͑ЙľффЙѸŃËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬
—Judío apuriya, pengker pujusta, nak:
—tiarmiayi. 40ॸ—¿Ame Yus seati juun jean
30ॸTura usukrarmiayi. Tura karisan yumpungtatjai, turan kampatam kintati
jurukiar muuken awatiarmiayi. 31ॸNuna ataksha jeamkatatjai tichamkum?
turuwar wishikrar umisar, apu Watska, yamaikia amek uwemrata. Yuse
wejmakrin aitkar, ni wejmakrin Uchirinkumka, numinmaya kuankita,
ataksha antsrarmiayi. Tura numi —tiarmiayi.ॹe
winangmanum maatai tusar Jesúsan 41ॸSacerdote juuntri ainau, tura Moisésa

jukiarmiayi. chichame nuikiartin ainausha, tura

b॰27.25 (Hech. 5.28) c॰27.26 (Hech. 3.14) d॰27.35 (Sal. 22.18) e॰27.40 (Mat. 26.61;
Juan 2.19)
ͅҡľΎॷ27 72

fariseo ainausha, tura judío apuri Ԇӕф̲ҡɗЙ̲Йɗ͑ӕѸȍЙӕӕ͑ҡфф‫ڏ‬


ainausha mash Jesúsan wishikinak, mai miayi. 52ॸTura aints iwiartai ainausha
nuwamtak chicharnainak: ningki urankaru asaramtai, Yuse umirin
42ॸ—Chikich ainaun uwemtiknuyayi, jakaru ainau untsuri nantakiarmiayi.
antsu ningki uwemratatkama tujintawai. 53ॸTura kampatam kinta nangkamarai,

Israela apurinkungka, nekas numinmaya Yus Jesúsan eemak inankiamtai, nu


kuankiamtaikia, iikia nekasampita tiinji. jakaru ainau iwiarsamunmaya jiinkiar,
43ॸYusnaka nekas nintimnuyayi. ֤ӕѸľֆ˔ҡфɗ͑ˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲ՓֆՓ‫ڏ‬
¿Nangkami wikia Yuse Uchirinjai ramtai, aints untsuri niin wainkarmiayi.
tichamasha? Watska, Yus nekas 54ॸJesús jakamtai nungka uurmatai,

wakerakka, yamaikia uwemtikrati, suntar ainau Jesúsan nakarmia nusha,


—tiarmiayi.ॹf tura ni kapitangkrisha nuna wainkar,
44ॸKasa aintcha nijai metek ajintamuka tura chikich shamrumtin amia nunasha
nunisang Jesúsan pasé chicharkamiayi. wainkar shamkarmiayi. Tura shaminak:
—Juka nekas Yuse Uchiri ayayi,
Jesúsa jakamuri —tiarmiayi.
(Marc. 15.33-41; Luc. 23.44-49; Juan 19.28-30; 55ॸTura nuwa ainau untsuri arák jiij
Hebr. 9.1-10.22) wajatiarmiayi. Nu nuwa ainau Galilea
45ॸTsaa tupin wajasamtai, mash nungka nungkanmaya taar, Jesúsan nemarsar
te wajasmiayi. Tura kampatam hora yaingkiarmiayi. 56ॸNu nuwa irunu
nangkamaramtai, tsaa yantanti ataksha Magdalanmaya Maríjai, tura José nukuri
tsantramiayi. 46ॸTuramtai Jesús hebreo Maríjai, tura Zebedeo nuwarijai nuni
chichamejai kakar untsumak: wajaarmiayi.ॹh
—Elí, Elí, lema sabactani, —timiayi.
Nuka ii chichamejai “Yusru, Yusru Jesúsa iwiarsamuri
¿waruka ajapruamsha ukurme?” taku (Marc. 15.42-47; Luc. 23.50-56; Juan 19.38-42)
timiayi.ॹg 57ॸKintamati Arimateanmaya aints
47ॸTamati aints nuni wajainau nuna kuikiartin José naartin tamiayi. Nusha
antukar: Jesúsan nemarnuyayi. 58ॸTura Pilatonam
—Antuktaram. Yuse chichame etserin we, Jesúsa namangken iwiarsatas
Elías yaanchuik pujumia nu tati tusa iniimiayi. Tamati Pilato: Susataram tusa
untsuawai, —tiarmiayi. chichaman akuptukmiayi. 59ॸTuramtai José
48ॸTinamtai aints kichik ampuki we, Jesúsa namangken juki, tarach yamarmajai
vino churiniun uruchjai chupir sapapjai kangkarmiayi. 60ॸTura ni iwiarsatnunam
iju, mukunat tusa áapamiayi. 49ॸTuramtai pampa taimu yamarmanam iwiarsamiayi.
chikich aints ainau chicharinak: Tura nuni iwiaras umis, waiitirin kaya
—Inaisata. ‫ع‬Ƅ́ɞѸҡӕՓľ̲ҡɗ˔фѸȍҡɗ̲‫ڏ‬ juun najanamujai epenmiayi. 61ॸTuramtai
piash? Nu wainkami, —tiarmiayi. nuni Magdalanmaya Marí chikich Maríjai
50ॸTinamtai Jesús ataksha kakar iwiarsamun nákainak jiij pujuriarmiayi.
untsumak nuniangka jakamiayi. 51ॸJesús
jakamtai, Yus seatai juun jeanam Suntar ainau Jesús iwiarsamun nakasmauri
aparmau netimia nu ningki yakíya tseu 62ॸKashin tsawaar, ayamtai kinta

jaankamiayi. Tura nungka uurkamiayi. kintamaunum sacerdote ainau fariseo

f॰27.43 (Sal. 22.7-8) g॰27.46 (Sal. 22.1) h॰27.56 (Luc. 8.2-3)


73 ͅҡľΎॷ27ٍॷ28

ainaujai Pilaton jiisartas weriarmiayi. jakawa nunisarang ayaarar nungkanam


63ॸTura chicharinak: tepesarmiayi. 5ॸҽӕфɗ̲͑ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
—Apua, nu wait chichaman etserin muri nuwa taaru ainaun chicharak:
yaanchuik iwiaaku pujak chichaak: ‘Wi —Shamrukairap. Atumka nekasrum
jakan kampatam kinta tepayatun ataksha Jesús numi winangmanum maawarma nu
nantaktatjai,’ tinuyayi.ॹi earme tusan nekajrume. 6ॸJuningkia
64ॸ“Tu tinu asamtai ni nuiniatiri ainau tepatsui. Jakayat ni tímia nunisang
kashi tariar, ni namangken kasamkarai nantakni. Ni iwiarsamuri jiistaram.
tusam, kampatam kinta suntarum 7ॸTuraram wári werum ni nuiniatiri ainau

iwiarsamun wainkarti tusam akupkarta. jiisrum: ‘Jesús jakayat jakamunmaya


Nu turachkumningkia, ni namangken nantakni. Tura atum weatsrumning, niyá
kasamkar, aints ainau anangminak: eemak Galilea nungkanam wetatui. Tura
‘Nekas jakamunmaya nantakni,’ tiarai asamtai nuni weriram wainkatatrume
tusam turata. Nu chichamjaingkia aints tawai, ni ujatruktaram.’ Nunak tajarme,
ainaun yaanchuik anangmawarmia nuna —timiayi.
nangkamasarang anangmawartinuitai, 8ॸTamati nu nuwa ainau shaminayat,

—tiarmiayi. nukap warasar iwiarsamun ukukiar:


65ॸTinamtai Pilato aimiak: Jesúsa nuiniatiri ainau ujakmi tusar
—Atum wakerakrumka aints ainau ampukiar waketkiarmiayi. 9ॸWaketinai
iwiarsamun urakarai tusaram suntar Jesús wantintukmiayi. Tura wantintuk:
ainau atumek akupkataram, —timiayi. —¿Pujarmek? —tamati, Jesúsan tariar
66ॸTamati ayu tusar weriar, iwiarsamun tikishmatrar nawencha takarsar:
urakarai tusar, epentairin kaya —Ameketme juuntam, —tiarmiayi.
najanamun sentajai kantserar, apu 10ॸTinamtai Jesús chicharak:

aarmaurin sello tutaijai nujtukarmiayi. —Shamrukairap. Yamaikia werum


Tura suntar ainau iwiarsamun wainkarat wína yatsur ainau ujatruktaram: Ǿ́ɗ́ľ‫ڏ‬
tusar ukurkiarmiayi. nam wearti. Tura nuni jear wína
Փɗҡ˔фҡҡӕɗҡՓɗҡӕѸф̲͑ɗӕʮҡфӕ˔ҡ‫ڏ‬
Jesúsa nantakmiauri ram, —timiayi.
(Marc. 16.1-8; Luc. 24.1-12; Juan 20.1-10)
Suntar ainau etserkamuri
28
1ॸˇӕĀɞΎֆ̲ҡɗ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬

ramtai, tumíng kintati kashik 11ॸNuwa ainau waketkiaramtai, suntar


Magdalanmaya Marí chikich Maríjai iwiarsamu wainin ainau yaktanam wear,
iwiarsamun jiisartas wearmiayi. 2ॸTura sacerdote juuntri ainaun ni wainkamurin
weenai nungka kakarman uurkamiayi. mash ujakarmiayi. 12ॸUjakaram niisha
ҽӕфӕӕф̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ֆɗ̲‫ڏ‬ nuna antukar ¿itiurkamnawaita? tusar,
pinmaya tari, epenmiaurin kaya ututun judío juuntri ainaun jiisartas
urak nuni keemsamiayi. 3ॸ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬ weriarmiayi. Tura chichasar umisar
muri peema timianu paan tsantramiayi. metek nintimrar, suntar ainaun kuikian
Tura ni entsatiri nekas puju jiitsumir nukap susar chicharinak:
amiayi. 13ॸ—Anturtuktaram. Aints ininminamtai
4ॸTumamtai suntar ainau nuna wainkar tu ujaakrum: Kashi ii kanakur teparin, ni
shaminak kura kura wajaarmiayi. Tura nuiniatiri ainau tariar Jesúsa namangken

i॰27.63 (Mat. 16.21;17.23;20.19)


ͅҡľΎॷ28 74

kasamkar jukiari, anangkuram titaram. nintimrarmiayi. 18ॸTuminamtai Jesús ni


14ॸTurakrumningkia juun apu Pilato nu nuiniatiri ainauti wajainamunam
chichaman antuk, ҡӕ̲ɗ͑ЙѸŃՓʮҡ̲‫ڏ‬ tejuwach taa iin chichartamak:
sarai tusar, ii weri chichamka iwiaratatji, —Yus wína chichartak: Nayaimpinam
—tiarmiayi. 15ॸTinamtai suntar ainau ayu tura nungkanmasha wína kakarmarjai
tusar kuikian jukiar, judío juuntri tina mash ainia nu inarta turutmiayi.
nunisrik titai tusar wearmiayi. Tura asar 19ॸTurutin asamtai, mash nungka

judío ainau yamaisha tuke nunisarang tu ainamunam werum, wína nuiniatir


etserin ainawai. wajasarti tusaram, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕɗ͑ɗфҡ‫ڏ‬
ram. Tura wína Apaachiru Yuse naari
Jesús ni nuiniatiri ainaun pachisrum, tura Yuse Uchiri naari
akatar akupkamuri pachisrum, tura Yuse Wakani naari
(Marc. 16.14-18; Luc. 24.36-49; pachisrum aints ainau imiaitaram.
Juan 20.19-23) 20ॸҽӕфф̲Փɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфՓɗ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
16ॸNunia Jesúsa nuiniatiri once (11) miajrume nuka chikich aints ainau
ainauti Galileanam wemiaji. Tura Jesús miatrusarang umirkarat tusaram
nu muranam wakataram timiau asar, nuiniartaram. Tura nusha kajinmakirap:
nuni wakamiaji.ॹj Nungka amuachmataikia wikia kintajai
17ॸTura Jesús wainkar tikishmatrar: metek, kashincha kashincha tuke
“Ameketme juuntam,” timiaji. Antsu atumjai tsaniasan pujustinuitjai tajarme,
chikich ainausha: ¿Nekasash Jesúsai? tu —Jesús akatamak turammiaji.

j॰28.16 (Mat. 26.32; Marc. 14.28)


Yamaram Chicham Marcosa Aarmauri
6ॸJuan kamiyu uren kachumnuyayi.
Imiakratin Juan Yuse Peetirincha nuwap najanamun peeyayi. Tura
Chichamen etserkamuri manchincha yuyayi. ҽӕфՓЙѸֆӕ̲ɗфɗ͑‫ڏ‬
(Mat. 3.1-12; Luc. 3.1-9, 15-17; Juan 1.19-28) cha uminuyayi. 7ॸTura aints ainaun ujaak:

1
1ॸYuse Uchiri Jesucriston pachis “Wína ukurun winá nuka nekas wína
Йľ͑ǣ˔ľфľҡѸľф˔̲ӕҡӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ nangkatusang kakaram atatui. Wikia nekasan
miayi. mianchau asan, tsuntsumruan sapatri
2ॸYaanchuik imiakratin Juan akiintsaing, jingkiamurin atiataj tayatun, natsaamau asan
Yuska niin pachis ni chichamen etsernun atiachminuitjai. 8ॸWikia aya entsanmak
ʊѸɞѸ͑фҡɗ͑ӕ͑͑ɗËȍɗËȍ̲ľ̲͑ҡɗ˔ф‫ڏ‬ imiajrume, antsu ningkia Yuse Wakani atumi
miayi. Nu aarmauka nuwaitai: nintin engketramatnuitrume,” Juan timiayi.ॹb
“Nintimrataram. Yus chichaak: Ami
Jesúsa maimuri
wetintrumin weti tusan, tura ami jintimin
(Mat. 3.13-17; Luc. 3.21-22)
iwiarati tusan, wína akupamurun eemkan
akupajai,” timiayi. 9ॸJuan aints ainaun imiaak pujai, Jesús
3ॸNisha numi atsamunam taa aints Nazaret yaktanmaya Galilea nungkanmaya
ainaun chicharak: ٘ˇӕӕ͑kЙӕՓľ˔Ѹҡ‫ڏ‬ jiinki: Jordán entsanam wína imiatti tusa
niun jintan tupin iwiarina nunisrumek Juankun werimiayi. 10ॸTura maai entsanmaya
atumi nintisha iwiarataram.” Tu jiinki, nayaim uranniun wainkamiayi. Tura
aarmawaitai.ॹa Yuse Wakani yapangma tumau ni muuken
4ॸYaanchuik aarmawa nunisang Juan winaun wainkamiayi. 11ॸҽӕф͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬
numi atsamunam aints ainaun entsanam maya chichaman antukmiayi. Nu chichamka
imaimiayi, tura chicharak: nuwaitai:
—Wína tunaarun Yus sakturati “Ameka wína uchiruitme, wína
tusaram, atumi nintimauri yapajiataram. anetiruitme. Amin pengker nintimtusan
Tu nintimraram maaitaram, —timiayi. pujajme,” timiayi.ॹc
5ॸTura Yuse chichamen etserkau asamtai,
Jesúsan nekapsamuri
ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ̲Ѹȍ͑ҡӕф˔‫ڏ‬
(Mat. 4.1-11; Luc. 4.1-13)
tai tusar, Juan pujamunam wearmiayi.
Tura Jerusalén yaktanmayasha aints 12ॸNuniaYuse Wakani Jesúsan aints
untsuri kaunkarmiayi. Tura Jordán atsamunam ayamiayi. 13ॸNuni pachim
entsanam taar ni tunaarin etserkaramtai, pujuinamunam cuarenta (40) kinta
Juan nu aints ainaun imaimiayi. iwianchi apuri Satanásjai nekapnaisatas

a॰1.3 (Isa. 40.3; Mal. 3.1) b॰1.8 (Juan 1.6-8, 32-34; Hech. 1.5) c॰1.11 (Mat. 17.5;
Marc. 9.7)

75
ͅфËΎѸॷ1 76

pujumiayi. Turamtai Yuse awemamuri Jesús iruntai jeanam waya, aints ainaun
ainau Jesúsan wainkartas tariarmiayi. Yuse chichamen nuiniarmiayi. 22ॸTura
nuiniamtai aints ainau ni chichamen
Jesús Galilea nungkanam ni antukar nintiminak: “Juka Moisésa
takatrin nangkamamuri ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
(Mat. 4.12-17; Luc. 4.14-15) sang iincha Yuse kakarmarijai timiá
14ॸSuntar ainau Juankun achikiar, pengker nuitamji,” tiarmiayi.ॹe
kársernum engkewaramtai, Jesús: Yus 23ॸNu iruntai jeanam aints iwianchrintin

aints ainaun tu inartinuitai tusa, Yusnum pujus kakar untsumak:


uwemratin chichaman etserkatas Galilea 24ॸ—Nazaretnumia Jesúsa ¿warukaya

nungkanam tamiayi. 15ॸTura chichaak: iincha amukratkatasmesha winame?


“Yuse kintari jeayi. Tura ni aintsri inartin Wikia nekajme. Yus akupkamuitme.
kinta jeatak wajasu asamtai, yaanchuik Nekasam pengké tunaarinchau aa
pasé nintimtaingkia yapajiaram, Yusnum nuwaitme, —tu jiyakmiayi.
uwemratin chicham nekasampita tusaram 25ॸTamati Jesús iwianchin kakar

umirkataram,” Jesús timiayi.ॹd chicharak:


—Chichatsuk asata. Tura ju aintska
Namakan achiu ainaun untsukmauri ukuktia, —timiayi.
(Mat. 4.18-22; Luc. 5.1-11) 26ॸTama iwianchkia nu aintsnaka kura
16ॸJesús Galileanam juun kucha kura awajki, kakar untsumak jiinkimiayi.
kaanmatkarin wekaas, namakan achiun 27ॸTura jiinkiamtai aints ainau nuna

Simón naartinun ni yachí Andrésjai nuni wainkar nintimrar mai nuamtak


pujuinaun wainkamiayi. 17ॸTura wainak iniininak:
chicharak: —¿Ausha waringki? ¿Ju yamaram
—Wína nemartustaram. Turaram chichamsha waringki? Juka timiá
namak achiarme nunisrumek aints ainau kakaram asa, iwianch ainaun jiiki
wína chichamur ujakmintrum, —timiayi. akupawapi. Tura akupamu asar, niincha
18ॸTamati nuna antukar arutsuk ni rederin umirinawapi, —tunaiyarmiayi.
japawar ukukiar Jesúsan nemarkarmiayi. 28ॸҽӕфѸф̲ҡɗՓ фɗǾ́ɗ́ľ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
19ॸҽӕфɗ̲͑ҡɗˇľѸәѸ˔ӕËȍ˔̲͑ҡ˔‫ڏ‬ nam Jesúsa turamurin pachisar
rin arakchichu wekaas, Zebedeo uchirin etserkarmiayi.
Santiagon ni yachí Juanjai kanunam
Jesús Pedro tsatsarin tsuwarmauri
engkemsar rederin apainak pujuinaun
(Mat. 8.14-15; Luc. 4.38-39)
wainkamiayi. 20ॸTura wainak:
“Wína nemartustaram,” tusa untsukmiayi. 29ॸNunia iruntai jeanmaya jiinkiar Jesús

Tamati ni aparin tura ni aintsri ainauncha Simónjai, nunia Andrésjai Simónka jeen
kanunam ukukiar Jesúsan nemarkarmiayi. wayaawarmiayi. Santiagosha tura
Juansha Jesúsan nemariarmiayi. Nu
Jesús iwianchin aintsnumia jeaka Simónka pujutiri, tura yachí
jiiki akupkamuri Andrésu pujutiri ayayi. 30ॸJesús jea
(Luc. 4.31-37) wayaamtai: Simónka tsatsari tsuweak
21ॸNunia Capernaum yaktanam peaknum tepawai tusar ujakarmiayi.
jearmiayi. Tura ayamtai kinta asamtai, 31ॸTura ujakaram Jesús ni tepamunam

d॰1.15 (Mat. 3.2;4.17) e॰1.22 (Mat. 7.28-29)


77 ͅфËΎѸॷ1ٍॷ2

weri, uwejen tap achik inankimiayi. —Ame wakerutakmeka namangkrusha


Turamtai tsuweamuri karmachu tsuwaramnawaitme, —timiayi.
michatramiayi. Tura michatar wajaki 41ॸTamati Jesús wait anentar uwejejai ni

irasartas taarun yuramiayi. namangken takaras chicharak:


—Ja ai, wakerajme. Pengker wajasta,
Untsuri aints ainaun pengker tsuwarmauri —timiayi.
(Mat. 8.16-17; Luc. 4.40-41) 42ॸTamati nu tamaujai metek tsaar
32ॸTsaa nungká wajasai, jau ainauncha tura pengker wajasmiayi. 43-44ॸTuramtai Jesús
iwianchrintin ainauncha mash Jesúsan akatak:
itariarmiayi. 33ॸTura Jesús pujamunam waiti —Antukta. Ameka juka kichkisha
фɗ͑͑ӕֆ˔ҡ̲͑ֆɗ͑ӕ̲Ѹȍ˔ӕ͑˔ф‫ڏ‬ etserkaip. Antsu sacerdotenam weta.
miayi. 34ॸTura kaunkaramtai Jesús Tura nuni weme namangkem inakmasta.
najaiminauncha untsuri tsuwarmiayi. Tura Tura pengker wajasu asam, aints ainau
iwianchrintin ainauncha iwianchnasha untsuri pengker wajasmaurumin nekaawarat
jiirkimiayi. Tura iwianch ainau Jesúsan tusam, Moisés tímia nunismek turata,
pachisar: Juka Yuse Uchirintai tusar nekainau —Jesús tusa akupkamiayi.
asaramtai, ni naarin pachisar chichakarai tusa: 45ॸTamaitiat ni Jesúsnumia jiinki ni

—Chichatsuk jiinkitaram, —timiayi. turunamurin pachitsuk aints ainaun mash


ujakmiayi. Tura nuna mash antukaru
Judío iruntai jeanam Yuse asaramtai, Jesús kichik yaktanmasha
chichame etserkamuri paan wainkaram wayaatatkama
(Luc. 4.42-44) tujinkamiayi. Antsu yakta aarin aints
35ॸNunia kashin tsawaatsaing Jesús atsamunam pujumiayi. Turamtai mash
nantakmiayi. Tura jeanmaya jiinki aints yaktanmaya aints ainau jiinkiar
atsamunam Yusen seatas wemiayi. Jesúsnum taarmiayi.
36ॸTuramtai Simón ni amikri ainaujai
Jesús pimpirun tsuwarmauri
¿tuning puja? ҡӕѸфľ˔фҡѸʮɗɗ͑˔ɗф‫ڏ‬
(Mat. 9.1-8; Luc. 5.17-26)
miayi. 37ॸTura Jesúsan wainkar:

2
—Amin mash eatminawai, —tiarmiayi. 1ॸJumchik kinta nangkamaramtai,
38ॸTinamtai Jesús chicharak: Jesús ataksha Capernaum yaktanam
—Chikich chikich yaktanam tejuwach jeamiayi. Tura jeamtai aints ainau ni
ainamunam Yuse chichame etserkatasar amikri jeen pujaun nekaawarmiayi. 2ॸTura
weartai. Nuna turatasan taawitjai, —timiayi. asaramtai aints untsuri jeanam wári
39ॸNunia Galilea nungkanam mash iruntai kautkarmiayi. Tura jeanam kak
ʮľɗ̲͑ӕ̲֤͑ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф˔̲ɗ‫ڏ‬ piakaramtai, waaitinmasha wayaachmin
kiak wekaikinij, tura iwianch ainauncha jiiki angkanchauyayi. Tura Jesús Yuse
akupkamaikiak wekaimiayi.ॹf chichamen nu aints ainaun ujaak
pujurmiayi. 3ॸTura ujaak pujai, cuatro
Jesús aints kuchaprinun tsuwarmauri aints pimpirun tampumruwar itaarmiayi.
(Mat. 8.1-4; Luc. 5.12-16) 4ॸTuminamtai aints untsuri jeanam
40ॸNunia aints kuchaprintin Jesúsan iruntraru asaramtai, ˇľѸәѸ͑ӕ̲ʮľҡҡ˔‫ڏ‬
seatas tarimiayi. Tura taa tikishmatar mar tujinkar jea yakí wakaar patan
seak: urakar, pimpirun tampunam engketun

f॰1.39 (Mat. 4.23;9.35)


ͅфËΎѸॷ2 78

Jesús pujamunam yakiya itararmiayi. akikiarti tusa kuikian juyayi. Tura Levín
5ॸTura nu cuatro aints pimpirun akupinak: wainak Jesús chicharak:
Jesús nekasampi tsuwartatua, tu —Wína nuiniatir ata, —tama Leví ayu
nintimraru asaramtai, Jesús nuna nekaa, tusa wajaki ni takatrinka mash ukuki
pimpirun chicharak: Jesúsan nemarsamiayi.
—Natsachi, ҡӕ͑фӕ̲̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ 15ॸTura Leví Jesúsan: Yuwita tusa ni jeen

muitme, —timiayi. jeemiayi. Turamtai Jesús nuni yuwak


6ॸTamati Moisésa chichamen nuikiartin pujai, kuikian juu untsuri, tura chikich
ainau nuna antú pujuarmiayi. Tura ni tunaarintin ainausha untsuri nijai iruntrar
nintijai nintiminak: 7ॸ“¿Jusha waruka misanam yuwiarmiayi. Ni nuiniatiri
tuusha chichaawa? ¿Ningki Yusetjai ainausha Jesúsjai tsaniasar wekajiarmia
tumamtsuash? ¿Yusek tunaunaka nusha untsuri nuni yuwaarmiayi. 16ॸTura
sakarminchaukai?” tu nintimrarmiayi. Jesús kuikian juu ainaujai, tura chikich
8ॸTuminamtai Jesús ni nintimaurin ҡӕ͑фɗ͑ҡɗ͑ɗ͑ӕʮɗѸȍɗфӕ͑ҡффֆӕՓɗ̲͑‫ڏ‬
nekaamiayi. Tura chicharak: tai, fariseo ainausha, tura Moisésa
—¿Waruka tuusha nintimsarmesha chichame nuikiartin ainausha nuna
pujarme? 9ॸ¿Warí timiá yumtinuita? ¿Ami wainkar, Jesúsa nuiniatiri ainaun iniinak:
ҡӕ͑фӕ̲ҡѸ͑ǣ˔ӕф̲ӕɗҡ̲ľҡɗҡɗ͑ֆӕ̲ҡɗ͑‫ڏ‬ —¿Maj atumi nuitamin waruka kuikian
kai? Antsu nu tachakrisha pimpiru: juu ainaujai tura chikich tunaarintin
¿Wajakim wekaasata titin yumtinkai? ainaujaisha yuwawa? —tiarmiayi.
10ॸTura wikia aints ayatun Yus akupkamu 17ॸTinamtai Jesús nuna antuk aimiak:

asan, ju nungkanam aints ainau tunaurin —kɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡ‫ڏ‬


tsangkuratnuitjai. ҽӕфՓɗҡӕф̲͑Փɗҡ‫ڏ‬ nunka yuuminatsui. Antsu najaiminak
jai tusan, yamaikia nekamtikiatjarme, pujuinau tsuwakratnun yuuminawai.
—timiayi. Wikia pengke aintsuitjai tinaunka: Pasé
Tura pimpirun chicharak: nintimaurum yapajiataram titasnaka
11ॸ—Amin tajame: Nantakim tampuram tachawitjai, antsu tunaawitjai tinaun:
jukim jeemin waketkita, —Jesús timiayi. Pasé nintimaurum yapajiaram Yus
12ॸTamati nu tamaujai metek aints ainau umirkataram titasan tawitjai, —timiayi.
mash jiminai, pimpiru wajaki tampurin
juki jiinkimiayi. Turamtai aints ainau Ijarmatin pachisar Jesúsan iniasmauri
mash nintiminak: (Mat. 9.14-17; Luc. 5.33-39)
—Yus nekas kakarmaitai. Ju turamuka 18ॸJuanku nuiniatiri ainau, tura fariseo
pengké kichkisha wainchawaitji, nuiniatiri ainausha Yus seami tusar
—tiarmiayi. yutsuk pujuarmiayi. Turinamtai chikich
aints ainau tariar, Jesúsan iniinak:
Jesús Levín wína nuiniatir ata timiauri —Juanku nuiniatiri tura fariseo
(Mat. 9.9-13; Luc. 5.27-32) nuiniatiri ainausha ijarmawar yutsuk
13ॸJesús jeanmaya jiinki, ataksha kucha Yusen seainawai. ¿Antsu ami nuiniatiram
kaanmatkarin wekaimiayi. Tura asamtai ɗ͑ӕ֤ӕѸѸľ̲ɗҡӕѸфՓфӕ˔ɗʮф̲ҡѸ˔ľ‫ڏ‬
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲Ѹȍ͑ɗɗ͑˔ӕҡ˔ф̲͑ӕɗ͑ɗф‫ڏ‬ sha pujuinawa? —tiarmiayi.
miayi. 14ॸNunia ukuki, apu akitinam 19ॸTu iniinam Jesús nuikiartamun

nangkamak, Alfeo uchiri Leví naartinun nuikiartak:


nuni pujaun wainkamiayi. Nuka romano —¿Aints yamai nuwan nuwatkau ni
apuri akatramu asa, aints ainau apun untsukmau ainaujai iruntrar pujuinauka
79 ͅфËΎѸॷ2ٍॷ3

yutsukek pujuina? Atsa, ͑ӕ͑˔ҡӕ̲ɗ͑‫ڏ‬ 25ॸTinamtai Jesús aimiak: —¿Atumka ii

tsui. Antsu aints nuwan nuwatak ni juuntri Davidta turamuri pachisrum Yuse
untsukmau ainaujai pujamtai, untsukmau Papiri aujchaukitrum? ¿Nuka yurumkan
ainau warainak yutanka yutsukka yuumak ni aintsri ainaujai tsukaminak
pujuschartinuitai. 20ॸAntsu aints nuwan turuwarmia nuka aujchaukitrum?
yamai nuwatkamun jukiartin kinta 26ॸSacerdote apuri, Abiatar naartin pujai,

jeamtai, nuniangka untsukmau ainau David Yus seatai juun jeanam waya, nuni
wake mesekar ijarmawartinuitai. Wikia Yus inaktustin pang Yus susamu, aya
wína nuiniatir ainaujai pujamtai, nusha sacerdote yutairi au wainiat, nisha
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓфɗ͑˔ֆӕҡѸӕ˔˔ЙӕʮӕѸËȍф‫ڏ‬ sacerdotechutiat yuwamiayi. Tura nijai
tin ainawai. Antsu wína jurukiaramtai, wekainauncha: Yuwataram tusa
nuniangka ijarmawartinuitai, —timiayi. susamiayi. Antsu Yus nu turamu pachiska
21ॸNunia Jesús yamaram chichaman ni tunaawitai tichamiayi, —timiayi.
nuiniarmia nuna pachis ataksha etserak: 27ॸTura ataksha chicharak:

“Wejmak arut jaankamtai, ju nungkanam —Yus ayamtai kinta aints ainau


aints kichkisha tarachin yamarman ayamrarti tusa najanamiayi. Antsu aints
nujtuk apainatsui. Antsu nu turamka, ainau wait wajakarti tusangka, Yus
nunia nijaram yamaram tarach setur ayamtai kintanka najanachmiayi. 28ॸWi
tuupich wajaayi, tura asa arutrin aints ayatun Yus akupkamu asan, aints
chingkiana nuna nangkamasang nukap ainaun ayamtai kintati tu pujusarti tusan
jaankatnuitai. 22ॸNuniangka amuti, vino inartinuitjai, —Jesús timiayi.ॹh
tutai, yamai kariauka nuwap aparmau
mamurunmaka yarakchatnuitai. Nu Uwejen mutchaun tsuwarmauri
turamka vino kariak wapakrak nuwap (Mat. 12.9-14; Luc. 6.6-11)

3
aparmaunaka pujkatnuitai. Tura vino 1ॸChikich ayamtai kintati Jesús

ukaratnuitai, tura nuwap aparmausha ataksha iruntai jeanam wayaamiayi.


pasemartinuitai. Antsu vino yamaram aa Tura nuni waya, aints uwejen mutchaun
nu nuwap aparmau yamarmanam wainkamiayi. 2ॸTuramtai fariseo ainau
yaratayi,” Jesús timiayi.ॹg Jesúsan jiisar: Ayamtai kintati ju aintsun
tsuwaramtaikia, Jesús tunau wajasi timi,
Ayamtai kintati trigo majurar yuwamuri
tu nintimsar jiij pujuriarmiayi.
(Mat. 12.1-8; Luc. 6.1-5) 3ॸTuminamtai Jesús uwejen mutchaun
23ॸChikich ayamtai kintati Jesús ni chicharak:
͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕʮɗʮʮЙľ͑ǣ͑͑ǣ˔̲ɗ‫ڏ‬ —Wajakim japen wajasta, —timiayi.
nak, ni nuiniatiri trigo jingkiajin achikiar 4ॸTura nu aints japen wajasamtai, Jesús

majurar yukiar wearmiayi. 24ॸTurinamtai aints ainaun iniak:


fariseo nuna wainkar, JesúѸ͑ËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬ —¿Ayamtai kintatisha pengker aa nuka
nak: turatnukai? ¿Nu turachkursha pasé aa
—Ayamtai kintati Moisés takakmatsuk nuka turatnukai? ¿Tura ju kintatisha
asataram tusa surimkau wainiatcha aints jakashti tusarsha uwemtikratnukai?
¿warukaya ami nuiniatirmeka aitkinawa? ¿Nu turachkursha ju kintatisha aints
—tiarmiayi. maatnukai? ¿Atumsha itiur nintimrume?

g॰2.22 (Tura asa yamaram chicham umirkurmeka, arut chicham etsermauka inaisatnuitrume,
taku timiayi.) h॰2.28 (Gén. 2.2-3; Ex. 20.8-11; Lev. 19.3)
ͅфËΎѸॷ3 80

—Tu iniamaitiat Jesúsan aitske wakerimia nuna untsukmiayi. Tura


pujuarmiayi. 5ॸTura nu aints pasé untsukaram Jesúsan tariarmiayi. 14ॸTura
nintintin asaramtai, Jesús mash jiis asamtai doce (12) aints irunun nijai
kajerak wake mesekmiayi. Tura uwejen wekaasarat tusa, tura Yuse chichamen
mutchaun chicharak: etserkarat tusa akupkatas inaikiamiayi.
—Uwejem kutsmarta, —timiayi. Tama 15ॸTura jau ainauncha tsuwararat tusa,

uwejen kutsmar pengker wajasmiayi. tura iwianchrintin ainauncha iwianchrin


6ॸTuramtai fariseo ainau jiinkiar, arutsuk jiirkiar akupkarat tusa, Jesús ni nuiniatiri
Herodesa nemarin ainaujai iruntrar: ainaun ni kakarmarin susamiayi. 16ॸNu
ˇľѸәѸ̲̲ɗҡӕѸфËȍɗËȍ̲͑͑ʮҡɗф‫ڏ‬ doce (12) aintsu naaringkia nu ainawai:
miayi. Simón, chikich naari Pedron Jesús
inaikiamiayi. 17ॸNuniasha Zebedeo uchiri
Aints Jesúsnum untsuri kaunkamuri Santiago, nuna yachí Juanjai, mai
7ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaujai Boanerges inaikiamiayi. Nuka “ipiamta
kucha kaanmatkarin wemiayi. Turamtai tumau ainiarme” taku tawai. 18ॸNunia
Galilea nungkanmaya ainau untsuri Andrésnasha, nunia Felipencha, nunia
Jesúsan nemariarmiayi. 8ॸTura Judea Bartoloméncha, nunia Mateoncha, nunia
nungkanmayasha, tura Jerusalén Tomásnasha, nunia Alfeo uchirin
yaktanmayasha, ҡӕфʊĀӕ̲ľ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ Santiagoncha, nunia Tadeoncha, nunia
mayasha, tura Jordán entsa majiniasha, Simón yaanchuik mesetan najanin amia
tura Tiro yaktanmayasha, tura Sidón nu, 19ॸnunia Judas Iscariotencha: Wina
yaktanmayasha aints untsuri Jesús nuiniatir ata tusa Jesús inaikiamiayi.
wainchatai takat turamun nekaawaru Antsu nu Judaska ukunam Jesúsan
asar, Jesúsnum kaunkarmiayi. 9-10ॸJesús anangka surukmiayi.ॹj
untsuri aintsun tsuwaru asamtai, jau
ainau mash: Jesús antingmi tusar Jesúsan pachis pasé chichasmauri
shitanikiar wajarmiayi. Aints untsuri (Mat. 12.22-32; Luc. 11.14-23;12.10)
kautkaram, chanuntawarai tusa, Jesús ni 20ॸTura jeanam waketkiaramtai, aints
nuiniatiri ainaun: Kanu umistaram tusa ainau ataksha kaunkaru asaramtai, Jesús
akupkamiayi.ॹi ni nuiniatiri ainaujai yuwartatkamawar
11ॸTura iwianchrintin ainau Jesúsan tujinkarmiayi. 21ॸTurinamtai Jesúsa
wainkar, naka tikishmatrar untsuminak: wearisha nuna nekaawar: ¿Waurtsuash?
—Ameka nekasam Yuse Uchirinme, tu nintimsar Jesúsan jukiartas
—tiarmiayi. tariarmiayi.
12ॸTinamtai Jesús iwianch ainaun 22ॸTurinamtai Moisésa chichamen

surimiak: nuikiartin ainau Jerusalénnumia taar


—Nuka pengké etserkairap, —tusa pasé chicharinak:
chicharkamiayi. —Iwianchi apuri Beelzebú kakarmarijai
iwianch ainaun jiiru weawai,
Jesús ni nuiniatiri inaikiamuri —tiarmiayi.ॹk
(Mat. 10.1-4; Luc. 6.12-16) 23ॸTu tinamtai, Jesús nu aints ainaun
13ॸNunia Jesús mura waka: Aints wína winitaram tusa untsukmiayi. Tura
nuiniatir arti tusa, aints ainaun ni nuikiartutai chichaman nuiniak:

i॰3.9 (Marc. 4.1; Luc. 5.1-3) j॰3.19 (Hech. 1.13) k॰3.22 (Mat. 9.34;10.25)
81 ͅфËΎѸॷ3ٍॷ4

“¿Iwianchi apuri Satanáska itiur rin umirinauka wína yatsur tura wína
ningkisha japmamating? 24ॸͮɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬ umaar tura wína nukur ainawai, —Jesús
ram. Chikich nungkanmaya apu ainau timiayi.
˔ʮľф͑ɗ˔ɗф˔͑˔фЙӕʮӕѸф̲͑ɗ̲͑‫ڏ‬
taikia, nu nungkaka wári mesertinuitai. Arakan pachis nuikiartamu
25ॸTura aints ainau kichik jeanmasha (Mat. 13.1-9; Luc. 8.4-8)

4
iruntrar kajernaikiar pujuinakka nu 1ॸJesús ataksha kucha kaanmatkarin

jeancha wári ukukiartinuitai. 26ॸTura ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗфҡѸ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬


Satanás ni inatiri ainaujai kajernaikiar miayi. Aints untsuri iruntraramtai,
maaninakka ¿itiur tukesha pujusarting? kanunam engkema pujamtai, aints ainau
Nekasar amunikiartinuitai. kucha kaanmatkarin pujusarmiayi.ॹl
27ॸ“Nintimrataram. Aints nekas kakaram 2ॸTurinamtai Jesús nuikiartutai

ni jeen pujamtaikia, jeentin jingkiatskeka chichaman untsuri ujakmiayi. Tura aints


ni waririn ainia nunaka pengké kichkisha ainaun nuiniartas chicharak:
kasarkachartinuitai. Antsu jeeniun 3ॸ“Anturtuktaram. Aints arakan

jingkiawar waririn jurukiartinuitai. tsaamratas jiinkimiayi. 4ॸTura tsaamam,


28ॸ“Nekasan tajarme: Aintsu tunaari araka jingkiaji jinta kakeekamtai, chingki
ainia nunaka mash tsangkuratnuitai. Tura yakiiya kautkar yuwarmiayi. 5ॸChikich
Yusen pachisar pasé chichaamuncha araka jingkiaji kayanam nungka jumchik
tsangkuratnuitai. 29ॸAntsu Yuse Wakanin amanum kakeekamiayi. Tura kakeek
pachisar pasé chichainaunka pengké nungka jumchik ayat kakarmachu
tsangkurashtinuitai, antsu nu aintska tsapaimiayi. 6ॸAntsu tsapaiyat tsaa
tuke wait wajakartinuitai,” Jesús timiayi. sukuam kaarmiayi. Tura kangkape atsau
30ॸJesús iwianchrinuitai tinu asaramtai asamtai jakamiayi. 7ॸChikich araka
nunaka timiayi. ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗѸȍʮ͑ǣ˔ɗ̲͑ӕ̲˔˔ľľ˔‫ڏ‬
miayi. Tura jangki pempearam araksha
Jesúsa nukuri ni yachí ainaujai tarimuri
nerekchamiayi. 8ॸChikitcha nungka
(Mat. 12.46-50; Luc. 8.19-21)
pengkernum kakeekamiayi. Tura tsapai
31ॸNunia Jesúsa yachí ainau ni nukurijai pengker nerekmiayi. Tura nu árakka
Jesús pujamunam taarmiayi. Tura aanum treinta (30), tura kitcha sesenta (60), tura
wajasar, Jesús untsutruta tusar, chikich kitcha cien (100) nerekmiayi. 9ॸAints
aintsun akupkarmiayi. 32ॸTurinamtai aints ainautiram, ju chicham antukrum
niin tentewarmia nu Jesúsan chicharinak: nintimrataram,” Jesús timiayi.
—Nukuram yachim ainaujai aanum
ՓʮѸф̲ɗ͑ӕʮҡ̲ѸфҡѸӕ͑ҡѸӕф̲ɗ͑‫ڏ‬ ¿Waruka Jesús nuikiartamuncha
wai, —tiarmiayi. etserkamiayi?
33ॸTu tinam Jesús chicharak: (Mat. 13.10-17; Luc. 8.9-10)
—¿Yaa ainawa wína nukursha tura 10ॸNunia aints untsuri jiinkiaramtai,
wína yatsursha? —timiayi. Jesúsjai juwakarmia nu tura ni nuiniatiri
34ॸTu iniam aimkacharamtai, niin ainausha Jesúsan iniinak: ٘‫ͮع‬ӕ͑ӕɗ˔ɗфҡӕ‫ڏ‬
tentewarmia nuna jiis chicharak: tai chichamsha warimpita?” tiarmiayi.
—Juka wína yatsur ainawai. Tura wína 11ॸTu tinam Jesús aimiak: “Yus aints

nukur ainawai. 35ॸkɗ͑ҡѸ֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬ ainaun itiur inartinuita tusar, chikich

l॰4.1 (Marc. 3.9-10; Luc. 5.1-3)


ͅфËΎѸॷ4 82

aints ainau paan nekaacharmin wajastaj tu nintimsar, mash iruna nuna


wainiatrum, ҡӕ̲˔Й͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬ wakerinawai. Tura asar Yuse chichamen
muitrume. Antsu Yusen umirtan nintimtsuk pujuinawai. Jangki amanum
nakitinauka nuikiartutai chichamak árak kakeeramia nuka nerekchatnuitai.
ujakmawaitai. 12ॸNuka Yusen umirtan Nu aintska jangki amanum árak
nakitinau asar, ni jiijaingkia paan kakeerawa nunisarang ainawai. 20ॸAntsu
waininayat, wainmichua nunisarang árak pengke nungkanam kakeeramia
wajasarti tusan, tura antutnasha nuka chikich aintsua nunisarang ainawai.
antinayat nekaacharti tusan, ni tunaurin Nuka Yuse chichamen antukar pengker
tsangkurai tusan tu ujakarjai,” Jesús umirinawai. Tura asar chikich aints ainau
timiayi.ॹm treinta (30), tura kitcha sesenta (60), tura
kitcha cien (100) nerekua nunisarang
Arak tsaamramu taja nunaka ainawai,” Jesús timiayi.
takun tajai tusa etserkamuri
(Mat. 13.18-23; Luc. 8.11-15) Kantiin keemakmaun pachis nuikiartamu
13ॸJesús (Luc. 8.16-18)
ataksha chicharak: “¿Ju
nuikiartutai chichamka wi taja juka 21ॸAtaksha Jesús chikich nuikiartamun

warinkung taj tusaram nekatsrumek? Ju etserak: “¿Aints kichkisha kantii keemak itaa
͑ľ˔Ëȍ˔ӕф̲ľ˔‫ع‬ɗҡɗӕфËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕɗ˔ɗфҡӕ‫ڏ‬ muitsnum engkeawak? Atsa, tura paan ati
tai chichamsha mashcha nekaatrumek? tusa, ¿peaka wamketin pujsatnukai? Atsa,
14ॸAints arakan tsaamramia nuka Yuse antsu paan ati tusa, yakí kentsatnuitai.ॹn 22ॸTura
chichamen etsernua nunisketai. 15ॸTura yamai uukmau aa nunaka ukunam mash paan
árak jinta kakeeramia nuka chikich inakmastinuitai. Tura yamai nekaachmin ainia
aintsua nunisarang ainawai. Nuka ͑ӕ͑˔ӕ˔ӕ̲̲͑ѸȍЙ͑͑ľ˔Փфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
chichaman antinayat, iwianchi apuri tai.ॹo 23ॸAints ainautiram, ju chicham antukrum
Satanás naartin wári tari, ͑ӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ nintimrataram,” Jesús timiayi.ॹp
naka ni nintinian jurawai. 16-17ॸChikich 24ॸTura ataksha chicharak: “Atum antu

árak kayanam kakeeramia nuka chikich wearme nu nintimrataram. Yuse chichame


aintsua nunisarang ainawai. Nuka Yuse ʮӕ̲Ëȍɗ˔͑ҡӕ˔фӕ̲˔ʮӕ̲Ëȍɗ˔͑ľ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
chichamen antukar, warasar wári trume. Antsu Yuse chichame nukap
umirinawai. Antsu árak kayanam antukakrumningkia, Yuska atumin nuna
kakeeramia nuka, kangkape atsau nangkamasang nukap nekaataram tusa
asamtai, Փ фɗʮՓ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ‫ڏ‬ nekamtikramatnuitrume. 25ॸTura asamtai Yuse
nawai. Tura itiurkachmin amatai tura chichamen nekas pengker nintimtusar
Yusen nakitin ainau wishikinam, Yuse pujuinaunka Yuska nuna nangkamasang paan
chichamen umirkachmin nintiminak nekamtikiatnuitai. Antsu Yuse chichamen
umirtan wári inainawai. 18ॸTura árak nintimtachunka antukmaurin kajinmamtikui,”
jangki amanum kakeeramia nuka chikich Jesús timiayi.ॹq
aintsua nunisarang ainawai. Nu aints
ainausha Yuse chichamen antinawai. Arak tsapaamun pachis nuikiartamu
19ॸTura paan antinayat ju nungkanmaya 26ॸNuniaJesús ataksha chicharak: “Yus
aa nuna nintiminawai. Tura kuikiartin aints ainaun inawa nuka aints arakan

m॰4.12 (Isa. 6.9-10) n॰4.21 (Mat. 5.15; Luc. 11.33) o॰4.22 (Mat. 10.26) p॰4.23 (Mat. 5.15;
Luc. 11.33) q॰4.25 (Mat. 13.12;25.29; Luc. 19.26)
83 ͅфËΎѸॷ4ٍॷ5

tsaamua nunisketai. Aints arakan jukiar katingkiarmiayi. Turinamtai


arakmak tsaamui. 27ॸTura arak tsaamrar chikich aints ainausha kanunam
umisam, kanaisha tura iwiaisha kashisha engkemawar wearmiayi. 37ॸTura katinai
tura tsawaisha árak tuke tsakaawai. Tura nasesha nukap nasentan nangkamamiayi.
itiur tsakaawa tusangka nekatsui. 28ॸArak Tura yumi kanunam yaranak ukantias
nungkanam tsaamram, ningki pengker wajamiayi. 38ॸTurai Jesús kanu tatangken
tsapaayi. Tura tsapai nukarui, nunia kanur tepemiayi. Kanuru asamtai Jesúsan
chiikruk árakka katsuawai. 29ॸTura mash shintinak:
katsuaramtai, juuktin kinta jeayi tusar, —Nuikiartinua, ukantiatji. ¿Ameka
aints ainau arakan juwinawai,” Jesús nuka pachiatsmek? —tiarmiayi.
timiayi. 39ॸTinamtai Jesús nantaki nasen

chicharkamiayi. Tura kucha tamparaun


Mostaza jingkiaji pachis nuikiartamu chicharak:
(Mat. 13.31-32; Luc. 13.18-19) —Miaaku asata, —timiayi.
30ॸAtaksha Jesús chicharak: “¿Yuse Tama nasesha majanmiayi. Tura
aintsri ainau itiur yujainawa? tusan, kuchasha miaaku wajasmiayi. 40ॸTuramtai
nuikiartutai chichamjai nuiniartajrume. Jesús ni nuiniatiri ainaun chicharak:
Anturtuktaram. 31ॸMostaza jingkiajiya —¿Waruka timiatcha shamarme?
tumawaitai. Nuka chikich araka ¿Waruka wína nintimturtsurme?
ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣҡӕӕЙËȍɗ‫ڏ‬ —timiayi.
tai. 32ॸAntsu nuka araam tsapai, chikich 41ॸTama timiá shaminak:

arakan nangkamasang juuntaitai. Tura —¿Ausha warí aints asamtaiya nasesha,


kanawe saram tsakaramtai, nuna tura tampaasha umirinawa? —tiarmiayi.
˔͑Փľ̲͑ɗ˔ɗ̲͑͑ӕ̲Ëȍɗ͑ǣ˔ɗЙѸӕ͑ǣ‫ڏ‬
minawai,” Jesús timiayi. Iwianch jiikir kuchinam engkeamuri
(Mat. 8.28-34; Luc. 8.26-39)
Jesús nuikiartamun ni nuiniatiri
5
1ॸKucha atumajin katingkiar Gerasa
ainaun nekamtikiamuri
nungkanam nujamkarmiayi. 2ॸTura
(Mat. 13.34-35) nuni nujamkar Jesús kanunmaya
33-34ॸTura nuna antukmin ainau jiinkiamtai, aints iwianchrintin jakau
nekaawarti tusa, Jesús nuikiartutai iwiartainumia waurki winimiayi. 3ॸNu
chichamchaujaingkia aints ainaunka iwianchrinnuka jakau iwiartainum tuke
pengké ujakchamiayi. Antsu ni nuiniatiri pujuyayi. ҽӕфѸ̲ҡɗʮɗфӕʮɗʮɗ͑ǣ˔ɗՓф‫ڏ‬
ainaujai kanakar pujusar: Nuna takun tatkamawar tujinkarmiayi. 4ॸTura timiá
tajai tusa, nuikiartutai chichaman kakaram asamtai, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ľЙľҡ˔̲‫ڏ‬
nekamtiknuyayi. niauka atsuyayi. Jirujai nawencha tura
uwejencha jingkiatamaitiat tuke
Jesús kucha tamparaun nepetmakmiayi. Tura ataksha jirujai
miaaku awajsamuri jingkiawarmaitiat, ataksha putirkaja
(Mat. 8.23-27; Luc. 8.22-25) tsurinuyayi. 5ॸTura tuke tsawaisha, tura
35ॸChikich kintati kiarai Jesús ni kashisha aints jakau iwiartainum tura
nuiniatiri ainaun chicharak: muranmasha kayajai tukumakmaikiak
—Atumajin katingtai, —timiayi. wekainuyayi. 6ॸTura Jesúsan arák winaun
36ॸTamati ayu tusar, aints ainaun wainak, ̲Йӕ˔ɗҡфɗ͑˔ҡɗ˔ɗѸȍ̲ҡф‫ڏ‬
ukukiar kanunam engkemawar, Jesúsan miayi. 7-8ॸTikishmatram Jesús chicharak:
ͅфËΎѸॷ5 84

—Iwianchia, ju aintsnumia jiinkita —Wisha winitjai, —tusa iniimiayi. 19ॸTu


tajame, —timiayi. Tama iwianchkia iniamaitiat Jesús surimiak:
aintsnumia kakar chicharak: —Atsa, antsu jeemin waketkim Apu
—Jesúsa, Yus yakí puja nuna Uchiriya, Yus amin wait anentramra nuka, ami
¿waruka winasha tarutniume? Yusjai wearam mash ujakarta, —timiayi.
tajame: Winaka waitkaip, —tu jiyamiayi. 20ॸTama nu aintska ayu tusa, Decápolis
9ॸTu untsumkamtai Jesús iniak: nungkanam waketki, Jesús niin pengker
—¿Amesha yaachitme? —tu iniam nu awajsamurin etserkamiayi. Turamtai nu
aintsu namangken engkemau aimiak: nungkanmaya ainau nuna antukar mash
—Untsuri asar, wikia untsuri nukap nintimrarmiayi.
naartinuitjai, —timiayi.
10ॸTura iwianch ainau nu nungkanmaya Jairo nawantri inankimuri,
akuptukai tusa, Jesúsan nukap seamiayi. tura chikich nuwasha tsuwarmauri
11ॸNu muranmasha ayaamsar kuchi (Mat. 9.18-26; Luc. 8.40-56)
untsuri shushungminak wajaarmiayi. 21ॸJesús ataksha kanujai katingkiamtai,
12ॸTura asaramtai iwianch ainau Jesúsan aints untsuri nijai iruntrarmiayi. Tura kucha
chicharinak: kaanmatkarin iruntraramtai, Jesús nuni
—Au kuchinam engkemataram tusam wajasmiayi. 22ॸTura nuni wajamtai, iruntai
akupkartukta, —tu searmiayi. jea wainu apuri, Jairo naartin tamiayi. Tura
13ॸҽɗ̲͑ҡɗˇľѸәѸֆӕҡӕѸҡѸ͑ǣ˔ҡ˔‫ڏ‬ taa Jesúsan wainak pinakumar tepesmiayi.
miayi. Turamtai iwianch ainau nu 23ॸTura pinakumar Jesúsan nukap seak:

aintsnumia jiinkiar, ˔ӕËȍɗ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬ —Wína nawantur jarutui. Tura asamtai


waramtai, nuka wakenam pisarar, wait aneasam wári winita. Tura tsaar
kuchanam ayangkar, kijiakar mash pengker pujusat tusam, uwejmijai
kajingkiarmiayi. Nu kuchikia jimia antintrukta, —timiayi.
warang achayawash. 24ॸTama Jesús nijai wemiayi. Weamtai
14ॸTuminamtai kuchi wainin ainau nuna aints untsuri niin nemarkiar Jesúsnaka
wainkar ampukiar wear, yaktanam teawar wearmiayi. 25ॸͮӕɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
pujuinauncha tura ajanam pujuinauncha nam nuwa doce (12) musach numpan
kuchi turunamurin etserkarmiayi. Tura nangkaantsuk numpamia nusha
asamtai aints ainau: Nekaami tusar nu pachinkamiayi. 26ॸNuka tsuwakratin
yaktanmaya jiinkiarmiayi. 15ॸTura jiinkiar ɗ͑ӕ͑ӕ͑ҡѸӕфɗʮɗɗӕҡɗҡ͑ӕ̲Й͑͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
Jesúsnum taar, aints nuwik iwianchrintin tsuk nukap wait wajayayi. Tura kuikiarin
pujuya nu pengker wajas wejmakan mash japiat pengké tsuwamichuyayi.
entsar, pengker nintimias pujaun wainkar 27-28ॸNu nuwaka Jesúsa turamurin antuku

shamkarmiayi. 16ॸҽӕфɗ͑ɗɗ̲͑ɗՓɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ asa, tuntupenini taa: “Wejmakrin


ruku pujuun turunamuncha, tura kuchi antingnaka pengkerapi wajasaintja,” tu
turunamuncha wainkaru ainau mash nintimias Jesúsa wejmakrin antingmiayi.
etserkarmiayi. 17ॸTura asamtai nunia aints 29ॸҽӕф͑ҡɗ͑ǣ͑ӕ̲Й̲ӕфɗ͑˔͑͑ǣ˔͑˔‫ڏ‬

ainau: Jesús ii nungkarinia jiinkiti tusar miayi. Numpamuri nangkankau asa,


searmiayi. pengker nekapramiayi. 30ॸTuramtai Jesús
18ॸTu seainam, Jesús ayu tusa wetas ni kakarmarijai nu nuwa tsuwarmaurin
kanunam engkemamiayi. Engkemamtai nekapmamramiayi. Tura nekaa pajas jiis:
nuwik iwianchrintin pujuya nuka —¿Yáki wejmakrun antinkama? —tu
pengker wajasu asa, Jesúsan chicharak: inintrimiayi.
85 ͅфËΎѸॷ5ٍॷ6

31ॸTu iniam ni nuiniatiri ainau Jesúsan nuwawach tepamunam wayaawarmiayi.


chicharinak: 41ॸTura nuwachi uwejen achirak:
—Aints timiá untsuri amin etenmawaru —Talita kum, —timiayi. Nuka ii
wainiatmesha ¿waruka yáki antinkama chichamejaingkia: “Nawantru, nantaktia
tame? —tiarmiayi. tajame,” taku tawai.
32ॸTinamaitiat Jesús aints ainaun: ¿Yáki 42ॸҽӕËȍɗËȍф̲͑ӕ͑ӕՓËȍɗ˔ɗ͑͑ҡ˔‫ڏ‬

antinkama? tusa mash jiimsamiayi. miayi. Tura nantaki wekaasamiayi. Nuka


33ॸTuramtai nu nuwaka ni numpe doce (12) musachrinuyayi. Tura asamtai
nangkankau asamtai, shamak kuraimiayi. ɗ͑ҡѸ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
Tura Jesús wajamunam tikishmatramiayi. miayi. 43ॸTura Jesús chicharak:
Tura tikishmatar ni turunamurin Jesúsan —Ju aitkamuka aints kichkisha pengké
mash paan ujakmiayi. 34ॸTuramtai Jesús ujakairap, —timiayi. Nuniasha:
chicharak: —Nuwawach yurataram, —timiayi.
—Nawantru, wína nekasampita turutu
asam, pengker wajasume. Pengker Jesús Nazaretnum pujusmauri
nintimsam weta. Numpem yamaikia (Mat. 13.53-58; Luc. 4.16-30)

6
numparchatatui, —timiayi. 1ॸJesús nunia jiinki Nazaret yaktanam
35ॸTu chichaak wajai, Jairo aintsri ainau ni tsakarmaurin wemiayi. Tura
tariar chicharinak: weamtai, ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕѸȍ͑ľ̲фɗф‫ڏ‬
—Nawantrumka yanchuk jakayi. miayi. 2ॸTura ayamtai kinta jeamtai,
Nuikiartin nemarkini awajip, —tiarmiayi. iruntai jeanam waya, aints ainaun
36ॸTu tinamtai Jesús ni tiarmia nuna nuiniatan nangkamamiayi. Tura
antayat, iruntai jea wainu apurin nuininam aints untsuri Jesúsa chichamen
chicharak: anturkar nintiminak:
—Shamkaip, antsu nekasampita tusam —¿Junasha yáki ni nekamtairincha
wína nintimtursata, —timiayi. nuiniaria? ¿Wainchatai takatan turati
37ॸTura untsuri aints: Iijai jiismi tusasha yáki kakarmarincha susaya?
tinamaitiat, Jesús surimkamiayi. Antsu 3ॸ¿Juka tau takakminchaukai? ¿Marí

Pedron, nunia Santiagoncha, nunia uchirinchukai? ¿Tura ni yachí Santiago,


Santiago yachí Juannasha: Wijai nunia José, nunia Judas, nunia Simón
wayaawarti tusa tsangkatkamiayi. 38ॸTura naartinchaukai? Ni umajisha iijai
iruntai jea wainu apuri jeen jear, aints pujuinauka wainiaji, —tiarmiayi. Tura
ʮӕӕҡ˔̲ɗ˔ɗ˔ӕ͑ҡѸӕ̲ɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬ asar Jesúsan suwirpiaku jiinak
miayi. 39ॸTura Jesús jeanam waya, nuna pachischarmiayi. 4ॸTura pachischaram
jiis: Jesús chicharak:
—¿Waruka timiá juutusha pujarme? —Aints ainau Yuse chichame etsernun
Nuwachikia jakachi, antsu kanuri, mash anturinawai. Antsu ni nungkarin
—timiayi. pujuinausha, tura ni weari ainausha
40ॸTamaitiat Jesúsan: Nangkami tawai anturinatsui, —timiayi.ॹr
tusar wishikiarmiayi. Tinamtai Jesús 5ॸAints pachischarmau asa, Jesús ni

aintsnaka mash aanum jiir akupkamiayi. nungkarinka Yuse kakarmarijaingkia


Antsu aparincha, tura nukurincha, tura wainchatai takatan turachmiayi. Antsu jau
nijai taaruncha: Iijai wayaami tusa ainaun jumchik ni uwejejai achik

r॰6.4 (Juan 4.44)


ͅфËΎѸॷ6 86

tsuwarmiayi. 6ॸTura ¿warukaya wínaka —¿Imiakratin Juan jakamunmaya


nekasampita turutinatsua? tu nintimramiayi. nantakchayash? Tura asa nu wainchati
takatan takaawai, —timiayi.
Jesús Yuse chichame etserutaram 15ॸAntsu chikich ainau:
tusa ni nuiniatirin akupkamuri —Yuse chichame etserin Elíasaitai,
(Mat. 10.5-15; Luc. 9.1-6) —tiarmiayi. Tura chikich ainausha
ͮӕ͑ɗˇľѸәѸËȍɗ˔ɗËȍËȍɗ˔ɗËȍֆ˔ҡËȍɗ‫ڏ‬ chichainak:
nam aints ainaun Yuse chichamen —Atsa, yaanchuik Yuse chichamen
nuiniak wekaimiayi. 7ॸTura nuni wekaas etserin pujuarmia tumawaitai, —ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬
ni nuiniatiri doce (12) amia nuna untsuk: yarmiayi.
—Jimiarchik jimiarchik werum, Yuse 16ॸTu tinamtai Herodes nuna antuk:

chichame etserutaram, —timiayi. Tura —Atsa, nuka nekas Juankuitai. Wi


iwianch ainaun nepetkarat tusa, ni nuwik muuken akarkataram tusan,
kakarmarin susamiayi. 8ॸTura chicharak: aintsun akuptukmiaja nuka nekasampi
—Jinta weakrumsha pang nunia ataksha jakamunmaya nantaki, —timiayi.
pitakrumsha jukirap. Tura uyuntrumin 17-19ॸHerodeska ni yachí Felipen iwiaaku

kuikiasha engketsuk wetaram. Antsu pujau wainiat, ͑ӕ͑͑ӕՓфɗ͑͑ӕՓҡ˔‫ڏ‬


aintsarmek wai takusrum wetaram. 9ॸTura miayi. Nu nuwaka Herodías naartinuyayi.
sapat wampuwach wejkaram, wejmak kichik Tura asamtai Juan apu Herodesan
entsarum wetaram. 10ॸTura chikich yaktanam chicharak: “Yachim iwiaaku pujau
werum nuni pujusrum, jea wayaarmeka tuke wainiatum, ni nuwari nuwatkamiame
nuning kanurtaram. 11ॸAntsu chikich nunaka Yuska surimiawai,” timiayi.
yaktanam werum, aints nuni pujuinau ni Nuna tama nu nuwaka, Herodías
jeen suritraminak: Juni wayaawairap naartin, nuna antuk Juankun kajerkamiayi,
turaminamtaikia, tura atumi chichamen tura maawarat tusa wakerimiayi. Tura
antutan nakitinamtaikia, nunia jiinkuram wainiat apu Herodes surimkamiayi. Antsu:
atumi nawe japimiarum nu yaktaka “Juan achikrum kársernum engkeataram,”
ukuktiaram. Turaram ju aints ainaun Yus tusa ni suntarin akupkamiayi. 20ॸJuan
jiisti tusaram, mash nuna nekaawarti nekas pengke aints asa, nunia Yusen
tusaram turataram, —Jesús timiayi.ॹs miatrusang umirkau asamtai, Herodes
12ॸTamati Jesúsa nuiniatiri ainau nuna nekau asa, Juankun shammiayi. Tura
Jesúsan ukukiar wekaasar: Aints ainau ni asa ni nuwarin pachischamiayi. Tura
pasé nintimaurin yapajiawarti tusar Yuse Juanku chichamen pengker nintimias
chichamen etserkarmiayi. 13ॸNunia aints anturkamiayi. Tura Juanku etsermaurin
ainamunmaya iwianchin untsuri jiikiar antayat: ʊҡɗӕф˔ɗ͑ʮ˔ҡӕѸ͑ǣ˔͑ɗ͑ҡɗ̲фËȍ‫ڏ‬
akupkarmiayi. Tura jau ainauncha olivo miayi. 21ॸTuramtai nu nuwaka Herodías
macharijai yakarar tsuwararmiayi. naartin: ‫ˇع‬ӕ͑˔ӕ͑ɗҡɗӕф˔͑˔̲̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬
waintja? tu nintimias pujai, apu Herodesa
Imiakratin Juankun maamuri akiinamuri kinta jeamiayi. Turamtai
(Mat. 14.1-12; Luc. 9.7-9) Herodes juun ainauncha, tura suntara
14ॸJesúsa naarin pachisar aints mash apuri ainauncha, ҡӕфǾ́ɗ́ľ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
etserinau asaramtai, apu Herodescha maya kuikiartin ainauncha: Mash
nuna antukmiayi. Tura chichaak: yuwitaram tusa chichaman akupkamiayi.

s॰6.11 (Luc. 10.4-11; Hech. 13.51)


87 ͅфËΎѸॷ6

22ॸMash iruntrar yuwinai, Herodíasa tura aints ainaun nuiniarmaurincha


nawantri ningki waya yaamramiayi. Tura Jesúsan mash ujakarmiayi. 31ॸTura aints
yaamak apu Herodesan pengker untsuri nijai chichasartas kauninamtai,
awajsamiayi. Tura nijai tsaniasar yuwinak nisha angkan pujusartatkamawar
pujuinauncha pengker awajsamiayi. Tura tujinkarmiayi. Tura yuwartatkamawar
asamtai apu nu nawantan chicharak: tujinkarmiayi. Tura asaramtai Jesús ni
—Ame warí wakerame nuka pachitsuk nuiniatiri ainaun chicharak:
seattia. Turakminka susatatjame. 23ॸWi —Aints atsamunam iijai wemi. Auni
Yusjai nekasan tajame: Ame waring achat jumchik ayamrami, —timiayi. 32ॸTura
mash seatkumningkia, nunaka nekasan Jesús ni nuiniatiri ainaujai kanunam
suritkashtatjame. ҽӕф͑ӕ͑ǣ˔фՓ˔ľф˔‫ڏ‬ engkemawar aints atsamunam
minkia japen akankan susatatjame, wearmiayi. 33ॸTura weenamtai aints
—timiayi. 24ॸTama Herodíasa nawantri untsuri jiisar: ٘kӕՓľ͑ӕ˔ˇľѸәѸɗ‫ڏ‬
jiinki ni nukuri pujamunam waya iniak: tai,” tusar ampukiar chikich chikich
—¿Warinak seataj? —timiayi. yaktanmaya jiinkiar, eemkiar Jesús
Tu iniam nukuri chicharak: nujamkatnunam jear nakasarmiayi.
—Imiakratin Juanku muuken wakerajai 34ॸTuminamtai Jesús nujamak kanunmaya

tita, —timiayi. jiinki, aints untsuri uwijaya nunisarang


25ॸTama nu nuwachikia wári waketki, pujuinaun wainkamiayi. Tura ni wainin
apu Herodesan chicharak: atsurmawa nunisarang ainamtai wait
—Imiakratin Juanku muuke puwatnum anentramiayi. ҽӕфѸ͑ӕ˔Й͑ӕɗ͑ɗф‫ڏ‬
engkeam yamaik surusta tusan wakerajai, miayi.ॹt
—timiayi. 35ॸTsaa akaamatai, ni nuiniatiri Jesúsan
26ॸͮӕ͑ҡ̲Йӕ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ tariar chicharinak:
miayi. Turayat: Yusjai nekasan tajame —Yanchuk tsaa akaawai, antsu juni
tinu asa, tura ni untsukarmau ainau mash aintsu pujutiri pengké atsawai. 36ॸTura
nuna antukaru asaramtai, Ѹӕфɗ̲˔ҡҡ‫ڏ‬ asamtai ju aints ainau wári akupkam,
kama yuumatkamiayi. 27ॸTura ni suntarin ֆ˔ҡф˔ËȍɗËȍӕ̲͑ӕ̲ɗ͑ҡѸЙӕʮӕɗ͑‫ڏ‬
wári untsuk: munam yurumkan sumakarat tusam
—Juanku muuke akakam itata, —tusa akupkarta, —tiarmiayi.
akupkamiayi. 28ॸTuramtai suntar 37ॸTinamtai Jesús ayaak:

kársernum we, Juanku muuken chik akak —Atumek ni yutairi susataram,


puwatnum engkea itamiayi, tura pai tusa —timiayi.
nawantan susamiayi. Tura susam nawan Tama niisha aiminak:
puwatun juki nukurin susamiayi. —Amesha ju aints ainau yuratin ¿jimia
29ॸTuramtai Juanku nuiniatiri ainau: pachak kuikiajai yurumak sumaataram
Juankun maawari tamaun antukar tariar, tamek? —tiarmiayi.
ni namangken iwiarsatai tusar jukiarmiayi. 38ॸTinamtai Jesús iniak:

—¿Pang warutma takakrume?


Jesús aints cinco warang yuramuri Jiistaram, —timiayi.
(Mat. 14.13-21; Luc. 9.10-17; Juan 6.1-14) Tamati niisha nekapmarar:
30ॸJesús akupkamu ainau Jesúsnum —Pangka cincoitai. Tura namaksha
ataksha iruntrarmiayi. Tura ni turamurin, jimiarchikitai, —tiarmiayi.

t॰6.34 (Mat. 9.36)


ͅфËΎѸॷ6ٍॷ7 88

39ॸTinamtai Jesús: Aints ainau angkan —Kakaram wajastaram. Wiitjai,


angkan chirichrinam pujusarti tusa shamrukairap, —timiayi.
akatram, 40ॸaints kichik pachak junini, 51ॸTura Jesús kanunam engkemamtai,

tura chikich pachaksha atunini pujusar, nasengka nangkamarmiayi. Turamtai ni


tura cincuenta (50) cincuenta (50) nuiniatiri ainau nukap nintimrar
kanakar pujusarmiayi. 41ॸͅѸȍЙӕʮӕѸф̲‫ڏ‬ shamkarmiayi. 52ॸAntsu nintinchau asar,
tai, Jesús pangkan cinco (5) achik, nunia aints timiá untsuri pangkan yuwinak
namaknasha jimiarchik takus, ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ mash tutuararmia nunaka nintimtsuk:
manini jiimias Yusen maaketai timiayi. Jesúska pengké tujinkachuitai
Tura pangkan puuk, ni nuiniatiri ainaun ticharmiayi.
susa, nunia namaknasha puuk: Aints mash
susataram tusa, ni nuiniatiri ainaun Jesús Genesaretnumia ainau tsuwarmauri
susamiayi. 42ॸTura susaram mash yuwaar (Mat. 14.34-36)
tutuararmiayi. 43-44ॸNuna yuwaruka nuwa 53ॸҽӕфʮӕӕ͑˔ӕËȍ͑˔ҡɗ͑ǣ˔ɗфǾľ͑ľѸ‫ڏ‬

ainausha, ҡӕфӕËȍɗɗ͑ӕѸȍ͑ľ˔Й̲‫ڏ‬ ret nungkanam nujamkarmiayi. Tura


tsuk aishmangkuk aishmangkuk cinco nuni nujamkar, kanun jingkiawarmiayi.
warang yuwaarmiayi. Tura yuwaar 54ॸTura kanunmaya jiinkiaramtai, nunia

umisar, pang ampintrauncha tura namak aints ainau Jesúsan wainkar: Auka
ampintrauncha changkin doce (12) amia Jesúsaitai tusar nekaawarmiayi. 55ॸTura
nuni chumpiawar jukiarmiayi. chikich ainau: Jesús iinu nungkarin tayi
tinamun antukar, ʮӕɗ͑ӕ͑ҡ̲Йӕ̲фӕ‫ڏ‬
Jesús kucha japen nawejai wekaasamuri war Jesús pujamunam itaarmiayi. 56ॸTura
(Mat. 14.22-27; Juan 6.16-21)
Jesús wekaasamia nuni yakat tuupich
45ॸNunia ni nuiniatiri ainaun chicharak: ainamunam, ҡӕфֆ˔ҡʮӕӕ͑ɗ̲͑ӕ̲͑‫ڏ‬
“Kanunam engkemaram katingkrum sha, tura aints ajanam pujuinamunmasha
tumajin Betsaida yaktanam eemajataram. jau ainaun itaar jintanam pujsarmiayi.
ՠɗ˔ɗʮӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕѸ͑˔ӕЙ˔фҡҡ‫ڏ‬ Tura ni wejmakri ninukmaurin antingtaj
jai,” timiayi. 46ॸTura aints ainaun aujas tusar, Jesúsan searmiayi. Tura nuna
umis, ningki Yusjai chichastas muranam antingkiaruka pengker wajasarmiayi.
wakamiayi. 47ॸTura kashi aing, Jesús
ningki kukarnum wajai, kanu juun kucha ¿Aintsu tunaari warutmak awa?
japen wemiayi. 48ॸTura nase nujinmanini (Mat. 15.1-20)

7
kakar nasenmatai, Jesúsa nuiniatiri ainau 1ॸFariseo ainausha, tura Moisésa
kawi kawinmaka pimpikiarmiayi. chichame nuikiartin ainausha
Tuminamtai Jesús muranam wajas nuna Jerusalénnumia Jesúsan tariarmiayi.
wainkamiayi. Tura atash shinutnak wajai, 2ॸTura Jesúsa nuiniatiri ainau uwejen

Jesús juun kuchanam nungkanma kijmiatsuk yutan yuwinaun wainkar:


nunisang nawejai najamas wekaas, aints Nuka paseetai tiarmiayi. 3ॸFariseo ainau
nangkamaktias wea nunisang wemiayi. tura chikich judío ainausha mash ni
49ॸTura Jesús juun kuchanam winamtai, juuntri tuke nuiniarmau asar, ҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
ni nuiniatiri ainau nuna wainkar: chau pujusartas tu pujutayi tusar, nukap
¿Wakanchawashi? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ффӕ͑ҡѸӕ̲‫ڏ‬ kijmiarar yuwinawai. 4ॸTura sumatinmaya
karmiayi. 50ॸTura nuna wainkar mash waketkiar, nekasar pakuichau wajastaj
nukap shamkarmiayi. Tuminamtai Jesús tusar, maatskeka yuwashtinuitji tu
chicharak: weenawai. Nunia pining ainaun, tura
89 ͅфËΎѸॷ7

muits ainauncha, tura jirumang nekas umirkatnuitai takayatrum Yuse


ainauncha, ҡӕфЙľ˔͑Ѹȍҡӕ͑ɗʮффҡɗ‫ڏ‬ chichamengka umirtsuk pujusminuitji
nuitai tinawai. Tura judío ainau chikich tarume. ҽӕфɗ͑ҡѸӕËȍɗËȍ̲ľՓɗ͑ɗҡфӕ‫ڏ‬
turamurin untsuri tu nuiniarmau asar, mek, nu chichamka Yuse chichame
nunaka tuke mash umirinawai. 5ॸTura nangkamasrumek umirume tajarme,
asar fariseo ainau, tura Moisésa chichame —Jesús fariseo ainaun tura Moisésa
nuikiartin ainausha Jesúsan iniinak: chichame nuikiartin ainauncha timiayi.
—¿Ami nuiniatiram ainau waruka ii 14ॸNunia Jesús aints ainaun ataksha

ʮӕӕ͑ҡфɗ͑ӕɗ˔ɗфҡӕф̲ӕфɗ͑Ëȍӕ̲ɗфɗ͑‫ڏ‬ untsuk:
tsua? ¿Tura waruka kijmiatskesha —Mash wína anturtuktaram. Tura wi
yuwinawa? Nuka tunaawitai, taja nuka nekaataram. 15ॸAintsu jangken
—tiarmiayi. waring achat waya nujaingkia tunauka
6ॸTinamtai Jesús aimiak: wajaschatnuitai. Antsu aintsu nintinia
—Waitrin ainautiram, yaanchuik Yuse ʮɗɗ͑͑ӕ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ҡӕ͑ӕՓʮ̲̲‫ڏ‬
chichame etserin Isaías aarmia nunaka tikui. 16ॸAints ainau ju chichaman antukar
atumin pachitmas nekas tu aarmiayi: nintimrarti, —timiayi.
Yus chichaak: ‘Nu aints ainauka 17ॸNunia aints ainaun ukuak, jea

nangkamiar aya chichasarang wínaka: wayaamtai ni nuiniatiri ainau Jesúsan


Ameketme juuntam turutinawai. Antsu ni iniinak:
͑ɗ͑ҡɗʮɗֆʮ͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфՓɞ͑˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфɗ‫ڏ‬ —¿Ju nuikiartutai chichamsha
natsui. warimpita? —tiarmiayi. 18-19ॸTu iniinam
7ॸNangkamiar Yus juuntaitai tinayat, Jesús aimiak:
tura aintsu chichamen nuininayat: Yuse —¿Atumka nuka nekatsrumek? Aints
chichamen nuiniaji tinawai,’ Yus timiayi. yurumkan yuwamu jangkenam
Tu aarmawaitai. 8ॸTura atumka Yuse wayaangka, nintinam wayaachu asamtai,
chichame inaisaram, aintsu chichame nujaingkia tunauka wajaschatnuitai.
atumi juuntri tinu aarmia nu umirume. Antsu wakenam waya, ҡ˔Ѹȍʮɗɗ͑˔ɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
9ॸҽӕфҡӕ̲ɗʮӕӕ͑ҡфɗËȍɗËȍ̲ľӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ tai, —timiayi.
tai tusaram, Yus wína chichamur Tu tinu asa, yurumkaka waring achat
umirtuktaram tusa akupkamia nuka mash pachitsuk yuwamnawaitai, Jesús
inaisarume. 10ॸMoisés nekas chichaak: timiayi. 20ॸTura ataksha chichaak:
‘Aparam tura nukurmesha pengker —Aintsu nintinia jiina nuka aintsun
awajsataram. Tura aints ni aparincha tunau awajmamtikui. 21ॸTunau nintimtai
ҡӕф͑ɗ͑ӕ˔ӕфɗ͑ËȍЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ ainauka aintsu nintinia jiinui. Nuniangka
taikia, nu aintsnaka maawarti,’ timiayi. natsanpiaku nintimratnusha, tura
11ॸAntsu atumka chichaakrum: Aints ni tsanirmatnusha, tura kasamkatnusha, tura
aparincha tura ni nukurincha chicharak: aints maatnusha, 22ॸҡӕфɗѸȍфɗ͑ҡɗ͑Փ˔ľфӕ˔‫ڏ‬
‘Winar aa nuka corbánaitai,’ tawai. Nuka tincha, tura nuwentin wakeruktincha, tura
Yus susamuitai taku tawai. Tura Yus kichnau aa nu wakeruktincha, tura pasé aa
susamu asamtai, atumin susatasan nu turatnusha, tura anangkartuatnusha,
wakerayatun, susatatkaman tujintajai ta tura ni wakeramurin tuke nintimratnusha,
nuka, 12ॸni aparin tura ni nukurincha tura chikich ainaun suwirpiaku jiistincha,
yaingtas wakerau wainiatrumek atumka tura Yusen pachis nunia aintsun pachisar
suritu wearme. 13ॸTura asaram, atumi pasé chichastincha, tura nangkamiar: Wikia
juuntri ainau tinu armia nu chichamka miajuitjai tumamtincha, tura nintimchamu
ͅфËΎѸॷ7ٍॷ8 90

turatnusha nuka mash aintsu nintinia jiinui.


23ॸNu tunau ainauka mash aintsu nintinia Jesús antichun tura
jiinu asar, aintsun tunau awajmamtikui, chichachun tsuwarmauri
—Jesús timiayi. 31ॸNunia Jesús ataksha Tiro yaktanmaya

jiinki, Sidón yaktan nangkaiki, Decápolis


Chikich nungkanmaya nuwa Jesúsan nungkanam wekaas, Galilea kuchanam
nekasampita timiauri wemiayi. 32ॸNuni aints antichu, tura tenap
(Mat. 15.21-28) chichachu pujumiayi. Tura nu aintsun
24ॸNunia Galilea nungkanmaya jiinki, Jesús tsuwarat tusar itaarmiayi. Tura
Jesús chikich nungkanam Tiro yaktanam, itaar:
tura Sidón yaktanmasha wemiayi. Tura —Uwejmijai antingta, —tusar
nuni jea, jeanam waya nuni pujus, nu searmiayi. 33ॸTu seainam, Jesús nu
nungkanmaya ainau: Pujamurun aintsnasha akanak juki, tsaranchikijai
nekarawarai tusa nakitmiayi. Turayat kuwishin mai inurkamiayi. Nunia
anumkatatkama tujinkamiayi. 25ॸTura nu tsaranchikin usukir, nu aintsu inajin
nungkanmaya nuwa: Jesús tayi tamaun antinkamiayi. 34ॸTura nayaimpinmanini
antuk, arumak Jesúsan weri, ni nawenini jiimias wait anentak mayairuk: “Efata,”
pinakumar tepesmiayi. Tura nu nuwa timiayi. Nuka “uraita” taku tawai.
nawantri iwianchrinuyayi. 26ॸNu nuwaka 35ॸNu tamaujai metek kuwishi uranin

Sirofenicia nungkanmaya asa judíochu asamtai, nu aintska pengker antukmiayi.


ayayi. Tura Jesúsan seak: Tura ni inaji wewe ayat pengker
—Wait aneasam, nawantrunia iwianch wajasamtai paan chichakmiayi. 36ॸҽӕф̲‫ڏ‬
jiiktia, —timiayi. 27ॸTamaitiat Jesús tai aints irunun Jesús chicharak:
nuikiartutai chichamjai chicharak: —Ju aintsu turunamuri kichkisha
—Uchi pangkan yuwinau atankir etserkairap, —tu akatramiayi. Tamaitiat
yawaa uchiri suamuka napchawaitai. aints ainau pachischarmiayi. Antsu nuna
Tura asamtai uchiá eemkar yuwaarti nangkamasarang untsurin ujakarmiayi.
tusam tsangkatkata, —timiayi. 37ॸTu ujakaram, aints ainau nuna antukar
28ॸҽ̲͑ӕ͑ӕՓѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ nukap nintimrar:
tutai chichamjai ayaak: —Tuke mash pengker turayi. Antichu
—Apuru, nekasam tame. Tura uchi ainauncha antumtikiayi. Tura chichachu
yutairi misa wamketin ayaaramtaikia, ainauncha chichamtikiayi, —tiarmiayi.
nekasar yawaa uchiri yuwinawai,
—timiayi.ॹu 29ॸTamati Jesús chicharak: Cuatro warang ainaun yuramuri
—Tu tinu asam, pengker nintimsam (Mat. 15.32-39)

8
waketkita. Nawantrumniangka iwianch 1ॸChikich kintati aints timiá untsuri

yanchuk jiinkini, —timiayi. iruntrar pujuinamtai, ni yutairi


30ॸҽ̲ҡɗ͑ӕ͑ӕՓ˔͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬ atsumiayi. Tura asamtai, Jesús ni
miayi. Tura ni jeen waketki, iwianch nuiniatiri ainaun untsuk mash irur
nawantrinia jiinkin asamtai, nawantrin chicharak:
peaknum pengker nintimias tepaun 2ॸ—Ju aints ainaun wait anentajai.

wainkamiayi. Kampatam kinta wijai iruntrar pujuinau

u॰7.28 (Nu chichamka Israel ainau Yuse aintsri asaramtai, Israel ainaun yaingtinka inaitsuk
winasha yainkata taku timiayi.)
91 ͅфËΎѸॷ8

asar yutsuk pujuinawai. 3ॸTura ju aints Iisha nu wainkatasar wakeraji,


arakia kaunkaru asar, jinta weenak —tiarmiayi. 12ॸTinamtai Jesús napchau
tsukarijai juwikcharai tusan, yurtsuk ni nintimias mayairuk:
jeen wematnaka nakitajai, —timiayi. —¿Waruka ju aints ainauka Yuse
4ॸTamati ni nuiniatiri ainak: ˔˔ф̲фɗʮɗՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
—¿Tura juni aints atsamunmasha ju tas wakerinawa? Nekasan atumin tajarme:
aints yuratasrisha tuning yurumkasha Nuka pengké wainkashtatrume, —timiayi.ॹv
sumaktai? —tiarmiayi. 13ॸNunia fariseo ainaun ukuki, ataksha
5ॸTinamtai Jesús chicharak: kanunam engkema tumajin katingmiayi.
—¿Pang warutma takakrume? —tu
iniam: Fariseo ainau pasé nintimaurin
—Siete (7) takakji, —tiarmiayi. pachis etserkamuri
6ॸTinamtai Jesús aints ainaun (Mat. 16.5-12)
chicharak: 14ॸTura yutan sumatnasha kajinmakiaru

—Nungkanam pujustaram, —timiayi. asar, ˔͑ӕ̲͑˔ɗËȍɗ˔Й͑ǣ˔͑ҡ˔ɗ͑˔ӕ‫ڏ‬


Tura pangkan siete (7) amia nuna takus, yayi. 15ॸTurinamtai Jesús ni nuiniatiri
Yusen maaketai tusa, pangkan puuk ni ainaun chicharak:
nuiniatiri ainaun: —Fariseo pang pachimtairi jukii
—Ju aints ainau mash susataram, tusaram, tura Herodesa aintsri pang
—tusa susamiayi. Turamtai niisha aints pachimtairi jukii tusaram wainkataram,
irunun mash susarmiayi. 7ॸNunia —timiayi.ॹw
namaknasha jumchik wainkarmia 16ॸҽ̲͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬

nunasha Jesús takus, Yusen maaketai nak:


tusa: Aints ainau mash susarat tusa, ni —‫ع‬Ь͑ǣ˔ʮɗ̲͑˔ɗ͑Ѹ˔фɗ͑ҡӕф̲ҡѸӕ‫ڏ‬
nuiniatiri ainauncha susamiayi. 8ॸҽӕф̲‫ڏ‬ jiash? —tunaiyarmiayi.
tai mash yuwaar tutuararmiayi. Tura 17ॸTunainamtai nuna nekaa Jesús

ampintramurin changkin siete (7) amia chicharak:


nuni chumpiwar pasuiniarmiayi. 9ॸTura —¿Warukaya pang atsawai
nuna yuwaaruka cuatro warang armiayi. tunaiyarme? ¿Yamaisha tuke nintimu
Tura yuwaar umisaramtai, Jesús nu aints weatsrumek? ¿Tura asaram nekatsrumek?
ainaun: Atumi jeen waketkitaram tusa ¿Atumi nintinkia mengkakaukai? 18ॸTura
akupkamiayi. 10ॸNunia ni nuiniatiri atumi jii au wainiatrumsha ¿warukaya
ainaujai kanunam engkemrar, Dalmanuta wainmatsrume? ¿Tura atumi kuwishi au
nungkanam wearmiayi. wainiatrumsha warukaya antatsrume?
¿Atumka aneaktsurmek? 19ॸWi pangkan
Fariseo ainau: Wainchatai takat cinco (5) puuran, cinco warang aintsun
wainkatasar wakeraji timiauri yuramtai ¿ampintrau warutam changkina
(Mat. 16.1-4; Luc. 12.54-56) jukimiarume? —tu iniam:
11ॸJesús nuni jeamtai, fariseo ainau —Doce (12) changkin jukimji,
tariar, iisha nekaatai tusar Jesúsan —tiarmiayi.
chicharinak: 20ॸTinamtai Jesús ataksha chicharak:

—Yus nayaimpinam puja nuna —Tura wi pangkan siete (7) puuran,


kakarmarijai wainchatai takat turata. cuatro warang aintsun yuramtai, ‫̲ع‬Йɗ͑‫ڏ‬

v॰8.12 (Mat. 12.38-39; Luc. 11.16, 29) w॰8.15 (Luc. 12.1)


ͅфËΎѸॷ8 92

tramurisha waruta changkina Tura chikich ainauka: Yaanchuik Yuse


jukimiarume? —tu iniam: chichamen etserin irunmia nuwaashi
—Siete (7) changkin jukimji, turaminawai, —tiarmiayi.
—tiarmiayi. 29ॸTu tinam Jesús iniak:
21ॸTinamtai Jesús chicharak: —‫ع‬ҽӕфҡӕ̲ѸȍՓɗ͑ѸȍՓфɗ͑ҡфӕ‫ڏ‬
—Wikia pang pachimtai pachisnaka trume? —timiayi.
chichaatsjai. ¿Tura wainiatrumsha Tu iniam Pedro ayaak:
waruka nintimu weatsrume? —timiayi. —Ameka Mesíasaitme. ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
muitme, —timiayi.
Jesús wainmichun wainmamtikiamuri 30ॸTamati Jesús chicharak:
22ॸNunia Betsaida yaktanam jearamtai, —Nuka pengké etserkairap, —timiayi.
wainmichun tsuwarat tusar, Jesúsnum
itaarmiayi, tura Jesúsan chicharinak: Jesús ni jakatniurin pachis etserkamuri
“Antingta,” tusar searmiayi. 23ॸTurinamtai (Mat. 16.21-28; Luc. 9.22-27)
Jesús wainmichu uwejen tap achik, 31ॸNunia ataksha ni nuiniatiri ainaun

yaktanmaya jiiki ayamiayi. Nunia ni nuiniak:


uwejen usukir, mai uwejejai wainmichu —Wikia Yus akupkamutiatnak aints
jiin antintak: “¿Wainmamek?” tu asan, nukap wait wajaktatjai. Wi
iniasmiayi. 24ॸTu iniam pangkai jiimias: turamtai judío juuntri ainau, tura
—Aintsun wainiatun numi wekainawa sacerdote juuntri ainausha, tura Moisésa
tumaun wainjai, —timiayi. chichame nuikiartin ainausha wína
25ॸҽ̲ҡɗˇľѸәѸ̲ɗӕՓľʮľʮɗՓɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ nakitrinak mantuwartatui. Turayatnak
chu jiin ataksha antinkamiayi. Tura kampatam kinta jakan tepayatun ataksha
antinkam ataksha pangkai jiimias, nantaktatjai, —timiayi.ॹx
͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ҡѸф̲ѸȍЙ͑Փɗ̲͑˔‫ڏ‬ 32ॸPaan etseru asamtai, Pedro Jesúsan

miayi. 26ॸPaan wainmakamtai, Jesús akanak juki: “Tuuka chichatsuk asata,”


chicharak: tusa chicharkamiayi. 33ॸTuramtai Jesús
—Yaktanmaka waitsuk, tura aintcha chikich nuiniatiri ainaun ayanmatar jiis,
kichkisha ujatsuk, jeemin tupnik Pedronka jiitsuk chicharak:
waketkita, —tusa akupkamiayi. —Satanása weta. k̲ľ˔֤ӕѸľՓ˔ľф‫ڏ‬
muringkia nintimtsume, antsu aints ainau
Pedro Jesúsan: Mesíasaitme timiauri wakerina nuke nintime, —timiayi.
(Mat. 16.13-20; Luc. 9.18-20) 34-35ॸNunia aints ainaun mash untsuk,
27ॸNunia ni nuiniatirijai yakat Cesarea tura ni nuiniatirincha mash untsuk
Filipos tutainum jintá weenak, Jesús ni chicharak:
nuiniatiri ainaun iniak: —Aints wína umirtuktas wakerakka, ni
—Tura aints ainau wína pachitsar: wakeramurinka inais, tura wikia
¿warí aintsuita turutinawa? —tu mianchawaitjai tusa, aints ni krusrin
iniasmiayi. juwawa nunisang ni jakatniurin
28ॸTu iniam aiminak: shamtsuk wínak nemartusti. Aints ningki
—Chikich ainauka: ʊ̲ɗ˔фҡɗ͑ˇӕ͑Ëȍ‫ڏ‬ nintimias: Wikia jakashtatjai tauka
washi turaminawai. Tura chikich jakatnuitai. Antsu aints wína anentu asa,
ainauka: Elíaschawashi turaminawai. tura uwemratin chichaman aneau asa,

x॰8.31 (Mat. 17.23;20.19;27.63; Marc 9.31; 10.33-34)


93 ͅфËΎѸॷ8ٍॷ9

jakatata nuka jakayat tuke iwiaaku jeamkami, kichka aminu, tura kitcha
pujustinuitai.ॹy Moisésnau, tura kitcha Elíasnau ati,
36ॸNintimrataram. Aints ju nungkanam —timiayi. 7ॸTamati yurangkim mikin
aa nunaka mash sumak pengké wajasmiayi. Tura mikinnum wajainai,
yuumatsuk pujayat, ni wakani tuke yurangminmaya Yus chicharak: “Juka
̲ľ͑ǣ˔˔̲ҡɗ˔ɗ‫ع‬ɗҡɗӕф˔ҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕ‫ڏ‬ wína uchiruitai, wína aneetiruitai. Juka
sha pujusting? 37ॸTura aints nekas nekasrum anturkataram,” timiayi. 8ॸTama
uwemratas wakerakka, tura tuke Yusnum Jesúsa nuiniatiri pangkainiar jiisar, aya
pujustas wakerakka, ¿warutam kuikianak Jesúsnak wainkarmiayi.ॹa
akiimiak uwemratnuita? 38ॸAints wína 9ॸTura muranmaya kuankiar, Jesús ni

natsantrinak, tura wína chichamruncha nuiniatiri ainaun akatar akupak:


natsantinamtaikia, wi Yus akupkamu asan, —Wikia aints ayatun Yus akupkamu
Փɞ͑kЙËȍɗфЙӕʮ̲ӕ̲͑ֆ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ asan, jakamunmaya nantaatsaing atum
rijai winakun, tura ni awemamuri ainaujai ֆ̲ɗՓɗ͑˔фӕ̲ľ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ŃľҡѸľф˔ɗ‫ڏ‬
tsaniasan paaniunam winakun, wína rap, —timiayi. 10ॸTamati miatrusarang
natsantrurmia nuna pachisan: Nuka wína umikiarmiayi. Antsu mai nuwamtak:
aintsruchuitai titinuitjai, —Jesús timiayi. —¿Jakamunmaya nantaktincha

9
1ॸNunia ataksha ni nuiniatirin warimpita? —tu ininisarmiayi. 11ॸTura
chicharak: Jesúsan iniinak:
—Nekasan tajarme: Aints juni wijai —Moisésa chichame nuikiartin
tsaniasar pujuinauka Yus ni kakarmarijai ainausha ¿warukaya Mesíaska taatsaing,
ni aintsri ainaun inartata nunaka jatsuk Elías eemak tatinuitai tinawa?
wainkartatui, —timiayi. —tiarmiayi.
12ॸTu iniinam Jesús aimiak:
Jesúsa yapaijmiamamuri —ͮľ˔ѸƄ́ɞѸľľ̲˔ҡ̲ѸȍɗՓɗфҡ‫ڏ‬
(Mat. 17.1-13; Luc. 9.28-36) nuitai. ¿Yus akupkamun pachis Yuse
2ॸTura seis (6) kinta nangkamaramtai, chichame itiur aarmawaita? Nukap wait
Jesús Pedron nunia Santiagoncha, nunia wajaktinuitai. Tura niin suwirpiaku jiisar
Juannasha akanak juki, mura juunnum nakitrartinuitai. ¿Tu aarchamukai?
wakarmiayi. Tura wakarai, aneachmau 13ॸTura wisha atumin tajarme: Elíaska

Jesús yapaijmiama jiitsumir wajasun yaanchuik tamiayi. Tura waininayat aints


wainkarmiayi. 3ॸTura ni wejmakrincha ainau Yuse chichame aarmawa
jiitsumir aun wainkarmiayi. ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ nunisarang niin nekasar pasé awajsartas
nam wejmak timiá pújuka atsawai. 4ॸNuni wakeriarmia nunaka mash turuwarmiayi,
Elías tura Moiséscha Jesúsan wantintuk —Jesús timiayi.ॹb
nijai chichaun wainkarmiayi.ॹz
5-6ॸTura nuna wainkar Jesúsa nuiniatiri Iwianch uchinmaya jiikmiauri
(Mat. 17.14-21; Luc. 9.37-43)
shamkarmiayi. ҽӕфЬľĀфΎѸȍ‫ع‬Փфɗ͑ҡ‫ڏ‬
jak? tusa nintimrachmiayi. Tura asa 14ॸTura muranmaya kuankiar

Jesúsan chicharak: waketkiar, Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗЙӕʮӕɗ͑‫ڏ‬


—Nuikiartinu, juni ii pujustincha nekas munam jear, aints untsuri niin
pengkeraitai. Juni kampatam jeawach tenteawar wajainaun wainkarmiayi.

y॰8.34 (Mat. 10.38-39; Luc. 17.33; Juan 12.24-25) z॰9.4 (Marc. 9.2-7; Luc. 9.28-35;
1.Ped. 1.17-18) a॰9.8 (Mat. 3.17; Marc. 1.11; Luc. 3.22) b॰9.13 (Mal. 4.5; Mat. 11.14)
ͅфËΎѸॷ9 94

Tura Moisésa chichame nuikiartin —¿Waruka tujintachkumka yaingta


ainausha Jesúsa nuiniatiri ainaujai turutme? Aints Yusen nekasampita tauka
chichainaun wainkarmiayi. 15ॸTura mash tujinkachminuitai, —timiayi.
Jesús winamtai, aints ainau niin 24ॸTura uchi apari Jesúsan kakar

Փɗ͑˔фՓфѸф̲ѸȍЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ chicharak:
sar Jesús chichasmi tusar ampukiar —Nekasan amin nintimtajme. Yus
wearmiayi. 16ॸTurinamtai Jesús tujinkashtimpiash tayatun, amin nuna
chicharak: nangkamasnak nekasampita titasan
—¿Warimpia aujaisha chichaarme? yainkata tajame, —timiayi.
—timiayi. 25ॸҽ̲ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗ˔ӕ͑˔фӕѸф̲‫ڏ‬
17ॸTu iniinam chikich aints nuni wajau tai, Jesús nuna wainak iwianchin jiyak:
ayaak: —Iwianchi, ameka ju uchi jampeku
—Nuikiartinu, uchir iwianchrintin asa tura chichachu awajsau asam, ni
chichachuitai. Tura asamtai amin namangkenia jiinkimka, nuniangka
itiarjame. 18ॸTura iwianch uchirun ataksha engkemawaip, —timiayi.
engkemtua nungkanam ujuweawai. Tura 26ॸTamati iwianch uchin wewerkaja,

jangkenia sauran itaweawai. Tura nain te ataksha wewerkaja untsuri jakramiayi.


esaweawai. Tura asa pimpi pimpi Tura nuniangka untsumak jiinkimiayi.
wajaweawai. Turamtai ami nuiniatirmin Tura jiinkiamtai uchikia jakawa nunisang
uchirun iwianchrin jiitrukiarat tusan tepesmiayi. Turamtai aints untsuri:
searmajai. Turamaitiat tujintrutkari, Jakayi tiarmiayi. 27ॸTinamtai Jesús uchi
—timiayi. uwejen tap achik inankimiayi. Turamtai
19ॸTama Jesús chicharak: uchikia nantaki wajasmiayi.
—Maj, Yus nintimtichu ainautiram: 28ॸTuramtai ni nuiniatiri ainau Jesúsjai

¿Winasha nekasampita turutaram jeanam wayaawar, kanakar pujusar


tusancha warutam musachik atumjaisha Jesúsan iniinak:
pujustaj? ¿Tura warutam musachik —‫ع‬ՠфӕ˔фɗ˔ɗɗ˔ɗɗՓɗ͑Ëȍʮɗɗ˔ҡҡ˔‫ڏ‬
atumniasha nakastajrume? Uchikia marsha tujinkamji? —tiarmiayi.
itartitaram, —timiayi. 29ॸTu iniinam Jesús aimiak:
20ॸTamati uchin itariarmiayi. Tura —ˇӕɗՓɗ͑Ëȍʮɗɗ˔ҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬
itaramtai iwianch Jesúsan wainak, krumka, Yus seatkuram jiiktinuitrume,
uchin wewerkaja jakramiayi. Turamtai —timiayi.
wichiptur nungkanam ayaarmiayi.
Tura nungkanam tepes, mai yanta mai Jesús ataksha ni jakatniurin
yanta wajak, sauran jangkenia pachis etserkamuri
itakmiayi. 21ॸTuramtai Jesús uchi (Mat. 17.22-23; Luc. 9.43-45)
aparin iniak: 30ॸNunia jiinkiar Galilea nungkanam

—‫ˇع‬ӕɗ͑ҡ͑ËȍՓфӕҡɗ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ nangkamakiar wearmiayi. Tura weenak


mia? —tu iniam: Jesús chikich aints ainau wi pujamurun
—Uchichik ainkawaitai. 22ॸTura asamtai nekarawarai tusa nakitmiayi. 31ॸTura
maataj tusa, jinum tura entsanam untsuri wekaasar Jesús ni nuiniatirin ainaun
ujuinuitai. k̲ľ͑ɗֆɗ͑ǣҡɗ͑ҡӕʮɗ͑ҡËȍ‫ڏ‬ nuiniak:
kumka, wait anentrurta tura yaingta, —Wikia Yus akupkamutiatnak aints
—timiayi. asamtai, wína mantuwartas aints ainau
23ॸTama Jesús ayaak: achirkartatui. Tura maamaitiatnak
95 ͅфËΎѸॷ9

kampatam kinta tepayatun ataksha wainkamji. Tura iijai tsanias wekaachu


nantaktatjai, —timiayi.ॹc asamtai, iwianch jiikim akupkaip tusar
32ॸTamati nu chichamnaka antinayat suritkamji, —timiayi.
¿warinkung taj? ҡӕѸфЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍф‫ڏ‬ 39ॸTamaitiat Jesús chicharak:

miayi. Tura nekainachiat ¿waringki? —Antsu suritkairap. Aints wína naarun


tusar iniasartatkamawar arantukarmiayi. pachis wainchati takatan turakka, wína
pachitas pasé chichakchatnuitai. 40ॸAints
¿Yaachita chikich ainaun ɗɗ͑͑˔ɗҡф̲Ëȍ˔ӕ͑ǣ˔ɗɗ͑Ëȍֆɗ̲͑˔ҡɗ‫ڏ‬
nangkamaskesha? timiauri nuitji.ॹg
(Mat. 18.1-5; Luc. 9.46-48) 41ॸNekasan tajarme: Atum wína
33ॸNunia Capernaum yaktanam umirtuku asakrumin, aints yumi
jearmiayi. Tura Jesús jea pujus ni amurtinun atumin suramsamtaikia, Yus
nuiniatiri ainaun iniak: nu aintsnaka nekas pengker awajsatatui,
—‫ˇع‬ɗ͑ҡՓľ˔фӕ̲ѸȍՓфɞËȍɗËȍѸ̲‫ڏ‬ —Jesús timiayi.
rume? —timiayi.
34ॸTamaitiat jinta weenak: ¿Yaachita Tunaanum jeairam tusaram
aneartaram timiauri
chikich ainaun nangkamaskesha? tiaru
asar natsaaminak aimkacharmiayi.ॹd (Mat. 18.6-9; Luc. 17.1-2)
35ॸAimkacharamtai Jesús keemas ni 42ॸNunia ataksha chichaak: “Uchi wína

nuiniatiri doce (12) amia nuna: k͑ҡӕɗҡ‫ڏ‬ ӕ̲ɗфҡ˔Йӕʮӕ͑ɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕҡ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬


ram tusa untsukmiayi. Tura matikia, nuna turashti tusar, tunau
kaunkaramtai chicharak: takamtiknu kuntujen kaya juuntan
—Aints nekas juun wajastas wakerakka, jingkiatawar, ʮӕӕ͑˔ӕ̲͑͑ӕʮӕ͑ǣ˔ф̲‫ڏ‬
uchia nunisang nintimrati, tura mash taikia, timiá pengker atinuitai. 43ॸAtumi
aints ainau inatiri ati tajarme, —timiayi.ॹe ӕՓľʮľʮɗҡӕ͑ӕҡ˔ѸҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬
36ॸTura uchin wainak japen pujsamiayi. krumka, tunau takasai tusaram, atumi
Tura uchin minakas ni nuiniatiri ainaun uweje met charawa nunisrumek
chicharak: tunaarum japaram ukuktaram. Nekasrum
37ॸ—Aints winia nintimturas pujauka ju kichik uwejmijai juni pujusrum, nunia
uchia nunisang aints mianchau ainaun jakaram nayaimpinam wetinka timiá
pengker awajuka winasha nunisang pengkeraitai. Antsu ji kajintrashtinnum
pengker awajtawai. Tura wína pengker mai uwejtuk jeatnuka nekas paseetai.
awajtauka, wína akuptukmia nunasha 44ॸNuningkia akasha jakachartinuitai.

nunisang pengker awajui, —timiayi.ॹf Tura jisha tuke kajintrashtinuitai. 45ॸTura


tunaanum wekaakurmeka, atumi nawe
Aints iin nakitramachkungka charawa nunisrumek tunaarum japaram
iincha yainmaktinuitji ukuktaram. Nekasrum kichik nawejai
(Mat. 10.42; Luc. 9.49-50) juni pujusrum, ͑ӕ͑ɗʮ˔ф̲͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
38ॸTamaJuan Jesúsan chicharak: nam wetinka timiá pengkeraitai. Antsu ji
—Nuikiartinu, chikich aints amin kajintrashtinnum mai nawentuk jeatnuka
naarmin pachis iwianchin jiiki akupausha nekas paseetai. 46ॸNuningkia akasha

c॰9.31 (Mat. 16.21;20.19;27.63; Marc. 8.31;10.33-34; Luc. 9.22;18.31-33) d॰9.34 (Luc. 22.24)
e॰9.35 (Mat. 20.26-27;23.11; Marc. 10.43-44; Luc. 22.25-26) f॰9.37 (Mat. 10.40; Luc. 10.16)
g॰9.40 (Mat. 12.30; Luc. 11.23)
ͅфËΎѸॷ9ٍॷ10 96

jakachartinuitai. Tura jisha tuke nunaka tsangkamkamiayi. 6ॸAntsu nu


kajintrashtinuitai. 47ॸTura atumi jiisha nangkamtaik Yus mash najanamia nuni
atumin tunau nintimtikramataikia, atumi aishmangnasha tura nuwancha
jii kuinkawa nunisrumek tunaarum najanamiayi.ॹi
japaram ukuktaram. Nekasrum kichik 7ॸTura asamtai aishmangka ni

jiijai Yuse pujutirin jeatnuka timiá aparincha, tura ni nukurincha ukuki, ni


pengkeraitai. Antsu ji kajintrashtinnum nuwarijai tsaningtinuitai. 8ॸTura
mai jiintuk jeatnuka nekas paseetai. aishmang ni nuwarijai jimiaraitiat
48ॸAkasha nuningkia jakachartinuitai. kichkia nunisang atinuitai. 9ॸYus tu tinu
Tura jisha tuke kajintrashtinuitai. asamtai, ɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ӕՓфɗ͑˔ӕ˔ӕ˔Ëȍҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
49ॸ“Tura asamtai nuni engkemawaru tai, —timiayi.ॹj
ainauka mash jinum epenawartinuitai. 10ॸTura ataksha jeanam wayaawar, ni
50ॸWeesha nekas pengkeraitai. Tura weesha ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕ͑ӕËȍɗËȍ̲͑͑ľ˔Փф‫ڏ‬
michumarka, ¿itiur ataksha yapakting? tas Jesúsan iniasarmiayi. 11ॸTu iniinam
Kuntinu namangke kaurai tusaram, weejai Jesús chicharak:
yakaarme nunisrumek atumsha mengkakai —Aints ni nuwarin ajapa ukuki, nunia
tusaram, pengker nintimtunisrum chikich nuwan nuwatkungka, eemak
maanitsuk pujustaram,” Jesús timiayi.ॹh nuwatkamia nuna ukukin asa tunau
turawai. 12ॸTura nuwasha aishrin ajapa
Nuwa japashtinun pachis etserkamuri ukuki, nunia chikich aintsun ninumkau
(Mat. 19.1-12; Luc. 16.18) asa, nusha nunisang tunau turawai,

10
1ॸJesús Capernaum yaktanmaya —Jesús timiayi.ॹk
jiinki, ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
Jesús: Uchi ainau wini winiarti timiauri
maki, Jordán entsa tumajin katingmiayi.
(Mat. 19.13-15; Luc. 18.15-17)
Tura nuni pujai, aints untsuri ataksha ni
pujamunam iruntrarmiayi. Turinamtai 13ॸTura aints ainau Jesúsan: Uchin

Jesús tuke turin asa, aints ainaun ataksha takasat tusar itariarmiayi. Turinamtai ni
nuinimiayi. 2ॸTuramtai fariseo ainau nuiniatiri ainau nu aints ainaun jiyainak:
Jesúsan jeariar nekapsartas iniinak: —¿Waruka aitkarme? —tiarmiayi.
—¿Aints ni nuwarin pachitsuk ajapa 14ॸTinamtai Jesús nuna antuk kajekmiayi.

ukuktinkai? —tiarmiayi. 3ॸTu iniinam Tura chicharak:


Jesús chicharak: —Uchi ainau wini winiarti tusaram
—¿Moisés nuna pachischa warí tsangkatruktaram. Aints ju uchia
chichamna akupkamia? —timiayi. nunisarang nintimsar pujuinauka Yuse
4ॸTama chicharinak: pujutirin jeartin ainawai. Tura asaramtai
—Moisés chichaak: ‘Aints papin aar: suritrukairap. 15ॸNekasan tajarme: Aints
Nuwarun ukuajai tusa, nuwarin nu papin Yuse pujutirin wayaawartas wakerinauka
susa ukuktinuitai,’ tusa tsangkamkamiayi, ju uchia nunisarang nekasampita turutin
—tiarmiayi. ainauka Yuse pujutirin jeartin ainawai,
5ॸTinamtai Jesús ayaak: —Jesús timiayi.ॹl
—Atumi nintijai timiá katsuram 16ॸTura uchi ainaun minakas muuken

nintimsaram pujau asakrumin, Moisés achik:

h॰9.50 (Mat. 5.13; Luc. 14.34-35) i॰10.6 (Gén. 1.27;5.2) j॰10.9 (Gén. 2.24; Mal. 2.14-16)
k॰10.12 (Mat. 5.32; 1.Cor. 7.10-11) l॰10.15 (Mat. 18.3; Luc. 18.17)
97 ͅфËΎѸॷ10

—Yus yainmakarti, —timiayi. 24ॸTama ni nuiniatiri ainau nuna

antukar nukap nintimrarmiayi. Tura


Kuikiartin Jesúsjai chichasmauri asaramtai Jesús ataksha chicharak:
(Mat. 19.16-30; Luc. 18.18-30) —Uchir ainautiram anturtuktaram. Ni
17ॸNunia Jesús ataksha jiinki weai, aints kuikiarinak nintimtinauka Yusen
ampuki tarimiayi. Tura tari tikishmatar umirtan nekasar yuumatinawai.
Jesúsan aujak: 25ॸ‫̲˫ع‬ɗֆӕѸȍ˔ӕѸȍʮɗɗ͑Փֆ̲͑ӕ‫ڏ‬

—Nuikiartinu, ameka pengkeraitme. kai? Atsa, nuka pengké yumtinuitai.


Tura asakmin iniajme: ‫ع‬Ьӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ Tura kuikiartinka Yus pujamunam
kashtinun jukitasnasha warinak wayaatnuka timiá yumtinuitai,
itiurkataj? nu ujatkata, —timiayi. —timiayi.
18ॸTama Jesús chicharak: 26ॸTama nuna antukaru ainau nukap

—¿Waruka winasha pengkeraitme shamkarmiayi, tura iniinak:


turutme? Nekas pengker aa nuka —¿Tu amataisha yaachik nuniasha
kichkitai. Nuka Yusketai. 19ॸYus aints uwemramnawaita? —tiarmiayi.
ainaun: Wína chichamur umirtuktaram, 27ॸTu iniinam Jesús mash jiis chichaak:

tímia nuna chichamengka ameka —Aints ningki nintimsangka


nekame. Nu aarmauka nuwaitai: uwemrachminuitai. Antsu Yuska pengké
Mangkartuwairap, tura tsanirmawairap, tujinkachu asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фҡ‫ڏ‬
tura kasamkairap, tura chikich aintcha nuitai, —timiayi.
tsanurairap, tura anangkawairap, tura 28ॸTama Pedro Jesúsan chicharak:

Йф̲ľѸȍҡӕф͑ӕ˔ӕф̲ľѸȍӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ —Iinu amia nuka mash ukukir ame


ram, tu aarmawaitai, —timiayi.ॹm nemarkamiaji, —timiayi.
20ॸTama nu aintska chicharak: 29ॸTama Jesús ayaak:

—Nuikiartinu, ame tame nunaka —Nekasam tame. Antsu wikia atumin


uchiwach asanak tuke mash umikuitjai, tajarme: Aints wína anentu asa, Yusnum
—timiayi. uwemratin chichaman etserkatas ni
21ॸTama Jesús niin jiis aneemiayi, tura pujutirin ukuki, tura yachiincha, tura
chicharak: umajincha, tura nukurincha, tura
—Kichik chicham umikchau asam, aparincha, tura uchirincha, tura
yamaikia waketkim, ami wariram aa nu ajarincha ukuki, 30ॸiwiaaku pujus ni
mash surukam, kuikian yuuminau susata. ЙӕʮӕѸҡɗ͑ҡфɗ͑Ëȍ˔ɗËȍɗ˔ЙËȍ˔Փɗ͑˔ҡ‫ڏ‬
Turakum nekasam nayaimpinam nuitai. Tura yachiincha, tura umajincha,
yuumatsuk pujustinuitme. Nunia wína tura nukurincha, tura uchirincha kichik
nemartustasam winita, —timiayi. pachak wainkatnuitai, tura ajarincha
22ॸҽ̲͑ӕɗ͑ҡѸ˔͑ӕ͑͑ҡӕ˔˔ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ untsuri wainkatnuitai. Turamtai Yusen
tin asa, nukap wake mesekmiayi. Tura ͑˔ɗҡɗ͑ɗ͑ӕ͑ɗɗ͑ËȍЙѸŃՓʮѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
Jesúsan ukukmiayi. tai. Nunia jaka nantaki Yusnum tuke
23ॸTura ukukim Jesús niin tentakarmaun iwiaaku pujustinuitai. 31ॸTura aints
mash jiis, ni nuiniatiri ainaun chicharak: untsuri ningki nintimsar: ՠɗ˔ɗ̲ɗʮӕɗҡ‫ڏ‬
—Kuikiartin ainau ni kuikiarin jai tinu ainauka nu kinta jeamtai,
aneenau asar, Yus umirtan nekasar ukunam mianchau artinuitai. Tura
yuumatinawai, —timiayi. yamai mianchau ainauka ukunam

m॰10.19 (Ex. 20.12-16; Deut. 5.16-20)


ͅфËΎѸॷ10 98

chikich ainaun nangkamasarang pengker nunisrumeash atumsha wait wajaktaram?


pujusartinuitai, —Jesús timiayi.ॹn —tu iniasmiayi.ॹp
39ॸTu iniam aiminak:
Jesús ni jakatniurin pachis —Ja ai, turunamnawaitji, —tiarmiayi.
ataksha etserkamuri Tu tinam Jesús chicharak:
(Mat. 20.17-19; Luc. 18.31-34) —Nekasrum tarume. Wi wait wajaktatja
32ॸҽӕф͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕʮɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ̲ѸȍՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
num wetai tusar, jinta wekaasar, Jesús trume. 40ॸAntsu wína untsuruninisha, tura
eemak weamtai, ni nuiniatiri ainau wína menarninisha atum keemsatnunka
nintimrarmiayi. Tura chikich ainau tsangkatkashtinuitjarme. Antsu Yus nuni
nemarinayat shamkarmiayi. Tura ni keemsartinun tsangkatkamu ainauk
nuiniatiri ainaun kanak pujas Jesús ni keemsartin ainawai, —timiayi.
turunatnurin ujakmiayi. 33ॸTura ujaak: 41ॸTamati chikich diez (10) nuiniatiri

—Anturtuktaram. Jerusalénnum weaji. nuna antukar, ґ͑ҡɗǣΎ͑Ëȍҡӕфˇӕ͑͑‫ڏ‬


Wikia Yus akupkamutiatnak aints asan, sha kajerkarmiayi. 42ॸTurinamtai Jesús ni
sacerdote juuntri ainamunam, tura Moisésa nuiniatirin mash untsuk irur chicharak:
chichame nuikiartin ainamunam wína —Mash nungkanmaya apu ainau ni
surutkaramtai, maataram tusar judíochu aintsrin akatrar pe akupinawai. Tura ni
ainamunam surutkartatui. 34ॸҽӕфՓɗѸȍɗ˔фӕ‫ڏ‬ juuntri ainausha miajuitjai tusar, ni aintsri
rar, tura usukrurar, tura katsumrukar wína ainauncha tuke inarartas wakerinawai.
mantuwaramtai kampatam kinta jakan Atumsha nuka nekarme. 43ॸAntsu atumka
tepayatun ataksha nantaktatjai, —timiayi.ॹo nuka turashtinuitrume. Tura chikich ainau
nangkakatasrum wakerakrumka, mash
Santiago Juanjai Jesúsan seamuri aintsu inatiria nunisrumek atinuitrume.
(Mat. 20.20-28) 44-45ॸNintimrataram. ՠɗ˔ɗ֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕ‫ڏ‬
35ॸNunia Zebedeo uchiri Santiago tiatnak aints asan, aints ainau wína
Juanjai Jesúsan jeariar chicharinak: yainkarat tusanka tachamiajai, antsu aints
—Nuikiartinu, ¿ii seatatji nuka ame ainaun yaingtaj tusan taawitjai. Nuniasha
nutiksamek turamnaukitam? —tiarmiayi. aints ainau wína mantuwarat tusan, aints
36ॸTu iniinam Jesús chicharak: ainaun untsurin angkanmamtikiawartasan
—‫ع‬ՠфɞɗҡɗӕфҡӕ˔ҡҡӕѸф̲ľՓ˔ľфӕ‫ڏ‬ taawitjai. Tura asamtai aints apu wajastas
tarme? —timiayi. wakerakka, mash aints ainau inatiri
37ॸTu iniam aiminak: atinuitai, —Jesús timiayi.ॹq
—Ami pujutirmin Apu pujakminkia,
Jii kusurun Bartimeo
iisha apu naamkar amijai tsaniasar ami
naartinun tsuwarmauri
untsurumninisha, tura menarmininisha
(Mat. 20.29-34; Luc. 18.35-43)
pujustasar wakeraji. ͮӕҡѸ͑ǣ˔̲˔ф‫ڏ‬
tukta, —tiarmiayi. 46ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaujai
38ॸTinamtai Jesús ayaak: Jericó yaktanam jearmiayi. Tura nunia
—Atum wína seatrume nuka warimpita jiinkiar, aints untsuri JesúѸ͑͑ľ̲ф˔ф‫ڏ‬
tusaram nekatsrume. ¿Wi wait wajaktatja miayi. Tura jinta weenai, aints

n॰10.31 (Mat. 19.30;20.16; Luc. 13.30) o॰10.34 (Mat. 16.21;17.23;27.63; Marc. 8.31;9.31;
Luc. 9.22) p॰10.38 (Luc. 12.50) q॰10.44 (Mat. 23.11; 20.25-28; Marc. 9.35; Luc. 22.25-27;
Juan 13.12-15)
99 ͅфËΎѸॷ10ٍॷ11

wainmichun, Timeo uchiri Bartimeo yumau asamtai juwaji. Tura wári


naartinun jinta yantamen pujaun wainkitatui titaram, —Jesús timiayi.
wainkarmiayi. Nu aintska tuke aints 4ॸTama ayu tusar wearmiayi. Tura wear

nangkaaminaun kuikiarin seauyayi. burron jinta yantamen jea waiitiri


47ॸTurinamtai nusha: Nazaretnumia Jesús yantamen jingkiamun wainkarmiayi.
winawai tamaun antuk untsumak: Tura wainkar atiwarmiayi.
—Jesúsa, Davidta weariya, wína wait 5ॸTurinamtai aints nuni pujuinau

anentrurta, —timiayi. chicharinak:


48ॸTu untsumatai aints ainau untsuri: —¿Warukaya burrosha atiarme?
—Itatkata, —tiarmiayi. Tinamaitiat —tiarmiayi.
nuna nangkamasang kakar untsumak: 6ॸTinamtai Jesús tímia nunisarang

—Davidta weariya, wait anentrurta, ujakaram suritkacharmiayi. 7ॸTurinamtai


—timiayi. burron jukiar Jesúsnum jear, ni
49ॸTamati nuna Jesús antuk wajas: wejmakrin aimiakar Jesús keemsati tusar
—Untsuktaram, —timiayi. Tama jii awantsam keemsamiayi. 8ॸTura Jesús jinta
kusurun untsukar: weamtai: Iinu Apurinme tiartas, aints
—Pengker nintimsam wajakta. Jesús untsuri ni wejmakrin aimiakar jinta japen
untsurmawai, —tiarmiayi. aitkarmiayi. Chikich ainausha chapi
50ॸTinamtai nisha tsekengki wajaki, nukea tumaun charukar jintanam
punchurin japa ukuki, Jesúsnum aitkarmiayi. 9ॸTura Jesúsjai eemkiar
winimiayi. 51ॸTura winamtai Jesús iniak: wearmia nusha, tura ukunam winiarmia
—¿Itiurtukat tusamea wakerutame? nusha warasar untsuminak:
—timiayi. Tu iniam wainmichu aimiak: —Yus juuntaitai. Yus akupkamu winá
—Nuikiartinu, Փɗ̲͑Ëȍ˔ӕ͑Փɗ̲͑˔‫ڏ‬ nuka nekas pengkeraitai. 10ॸIi juuntri
tasan wakerajai, —timiayi. David aints ainaun inarmia nunisang juka
52ॸTama Jesús chicharak: aints ainaun inartatui. Yus nayaimpinam
—Ayu, yamaikia weta. ՠɞ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ puja nuka nekas juuntaitai, —tiarmiayi.
pita turutu asam, pengker wajasume, 11ॸNunia Jesús Jerusalénnum jea, Yus

—timiayi. seatai juun jeanam wayaamiayi. Tura


Nu chichamuik paan wainmakmiayi. mash jiis umis, kintamrai tusa, ni doce
Tura Jesúsan nemarkamiayi. (12) nuiniatiri ainaujai Betania yaktanam
wearmiayi.
Jesús Jerusalénnum wemauri
(Mat. 21.1-11; Luc. 19.28-40; Juan 12.12-19) Jesús higuera numin yumingkramuri
(Mat. 21.18-19)
11
1ॸNunia Jerusalén yaktanam
arakchichu wear, ´ľҡƸǣŃֆ˔ҡ͑‫ڏ‬ 12ॸKashin tsawaar Betanianmaya

masha, tura Betania yaktanmasha jiinkiar, Jesús jinta weak yaparmiayi.


arakchichu Olivo Mura tutainum jeatak 13ॸTura numi higuera tutain arák wajaun

wajasar, Jesús ni nuiniatirin jimiaran wainak: Nerekchayash tusa, jiistas


akupkamiayi. 2ॸTura chicharak: werimiayi. Turayat higuera neretiri
—Atunini yaktachinam wetaram. Tura jeachu asamtai, aya nukak nukak
nuni jearam, ¡ӕффΎʮɗ͑ǣ˔ɗ̲ӕՓɗ͑˔ҡ‫ڏ‬ nerenchaun wainkamiayi. 14ॸTura
trume. Nuka entsakrachawaitai. Nu higueran chicharak:
atiaram juni itataram. 3ॸTura ininminak: —Tuke nerechu atatme, tura asakmin
¿waruka atiarme? turaminamtaisha: Apu ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ľфľ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ŃֆӕՓËȍфҡ‫ڏ‬
ͅфËΎѸॷ11 100

tui, —timiayi. Tamati ni nuiniatiri ainau pengké tujinkachuitai, aints tu nintimias


nuna antukarmiayi. pujakka, tura Yuska nunaka nekas
turatatui, tu nintimias pujakka: ‘Ju mura
Yuse jeengka kasa jeenchuitai timiauri waja juka juni wajatsuk antsu juun
(Mat. 21.12-17; Luc. 19.45-48; Juan 2.13-22) kuchanam ayangti,’ tamaka nekas
15ॸNunia Jerusalén yaktanam jearmiayi. turunamnawaitai.ॹr
Tura jear, Jesús Yus seatai juun jeanam 24ॸTura asamtai tajarme: Yus seakrumka,

waya, aints nuni surinak, tura suminak wi seaja nunaka nekas surustatuapi, tu
wajainaun wainak, mash aanum jiiki nintimsaram seakrumningkia, mash
akupkamiayi. Tura kuikian yapajinak suramsatatrume. 25ॸTura Yus seakrumka
pujuinau misarin tura kayuk suwen Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸʮɗ˔ʮľф͑ɗ˔ɗф̲Йӕʮ˔фӕ̲‫ڏ‬
surinau tutangkrincha yanturmiayi. sha, atumi Apaachiri Yus nayaimpinam
16ॸTura Yus seatai juun jeanam warinchu Йӕʮ͑ӕՓɗ͑ҡӕ͑фӕ͑Ëȍ̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
entsaakinaun: Juningkia aitkawairap tusa trurti tusaram tsangkurnairataram.
suritkamiayi. 17ॸTura chikich ainaun 26ॸk͑ҡѸӕҡѸ͑ǣ˔ӕф͑ɗҡѸӕ˔Йӕʮ˔фӕ̲͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬

nuiniak: kia, atumi Apaachiri nayaimpinam puja


—Yus chichaak: “Wína jearka mash ͑ӕҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑ËȍҡѸ͑ǣ˔ӕҡф̲фѸȍҡ‫ڏ‬
nungkanmaya aints ainau Yus seatai trume, —Jesús timiayi.ॹs
jeaitai,” timiayi. Tu aarmau wainiatrum,
atumka aints kuikian juni kasamkarti ¿Jesúsan yáki kakarmarincha
tusaram tsangkatkarume, —Jesús timiayi. susaya? timiauri
18ॸTamati aints ainau Jesúsa chichamen (Mat. 21.23-27; Luc. 20.1-8)
antukar nukap nintimraru asaramtai, 27ॸNunia ataksha Jerusalénnum
sacerdote juuntri ainausha, tura Moisésa wearmiayi. Tura nuni jear, Jesús Yus
chichame nuikiartin ainausha nuna seatai juun jeanam wayaamtai, sacerdote
antukar Jesúsan shaminak: ¿Jesús itiurak juuntri ainausha tura Moisésa chichame
maawaintai? ҡӕѸфËȍɗËȍ̲͑͑ʮҡՓф‫ڏ‬ nuikiartin ainausha, tura judío juuntri
miayi. 19ॸNunia kintamramtai Jesús juun ainausha Jesúsan tariarmiayi. 28ॸTura
yaktanmaya jiinkimiayi. chicharinak:
—‫ع‬k̲ľɗҡ˔̲ľʮӕѸȍֆ͑ËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬
Higuera kukarun wainkamuri jia aitkame? ¿Tura yaachia aitkata
(Mat. 21.20-22) tusasha amincha akuptamkama? —tu
20ॸKashin tsawaar jinta weenak, numi iniasarmiayi.
ȍɗǣӕľфֆӕՓɗ͑˔ф̲͑ӕ͑͑ ͑ǣ˔ɗ‫ڏ‬ 29ॸTu iniinam Jesús aimiak:

nak, kangkaptuk kukarun wainkarmiayi. —ՠɗѸȍҡӕ̲͑Ѹȍ˔ɗËȍ͑ɗ͑ɗѸҡʮ‫ڏ‬


21ॸҽӕфЬľĀфΎ͑ӕ͑Փɗ͑˔ˇľѸәѸËȍɗËȍ˔‫ڏ‬ rume. Nu aimkakrumningkia yáki
mau nintimias Jesúsan chicharak: winasha akuptukma tusan nunasha
—Nuikiartinu jiisia. Ame higuera tuke ujaktatjarme. 30ॸWatska. ¿Yáki Juankun
nerechu atatme timiame nuka yanchuk aints imaita tusasha akupkaya? ¿Yuseash
kangkaptuk jakayi, —timiayi. akupkaya? Turachkusha ¿aintsuash
22ॸTama Jesús chicharak: akupkaya? Nu airkataram, —timiayi.
—Tuke Yus nintimsaram nekasampita 31ॸҽ̲ҡɗ̲ɗ͑ӕՓ̲ҡ˔ËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬

titaram. 23ॸNekasan tajarme. Yuska nak:

r॰11.23 (Mat. 17.20) s॰11.26 (Mat. 6.14-15)


101 ͅфËΎѸॷ11ٍॷ12

—¿Iisha warintajik? Yus akupkamuitai tai ajartinu aintsri kichik nijai tsanias
takurningkia ¿waruka ni nekasampita pujumiayi. Nuka ni aneamuri uchiri
tichamiarume? iincha turami tusar ayayi. ҽӕфՓɞ͑ӕËȍɗф͑˔͑ҡӕф˔фËȍҡ‫ڏ‬
tichatnuitji. 32ॸAntsu aints akupkamuitai piash, tu nintimias ni uchirin
takurningkia, aints mash: Juan Yus akupkamiayi. 7ॸkЙфɗ˔ӕЙ˔̲ӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬
akupkamuitai tinau asar, ɗɗ͑˔ʮľфҡ̲˔‫ڏ‬ yat, nu aja takau ainau ajartinu uchirin
rai tusar shamaji, —tunaiyarmiayi. wainkar chicharinak: ‘Auka ajartinu
33ॸTura asar Jesúsan ainak: uchirintai. Ni apari jakamtai, ju ajaka
—Juankun imiakratia tusasha yáki ninu atatui. Watska, maatai. Au maarkia
akupkaya tusarsha iikia nekatsji, ajaka iinu achaintak,’ tiarmiayi. 8ॸTura
—tiarmiayi. Tinamtai Jesús chicharak: ajartinu uchirin achikiar maawar,
—Tu tau asakrumin, ֆ ˔ɗՓɞ͑˔ӕЙҡӕ‫ڏ‬ namangkencha ajanmaya jiikiar
kia tusancha, wisha nunisnak iwiartsuk ajapawarmiayi.
ujakchatatjarme, —timiayi. 9ॸҽӕфѸ̲ҡɗ‫ع‬ʮфҡɗ͑ҡɗҡɗӕф˔ҡ‫ڏ‬

nuita? ¿Atumsha itiur nintimrume?


Pasé takau ainaun pachis nuikiartamuri Niisha taa nu aja takau ainaun mash
(Mat. 21.33-46; Luc. 20.9-19) maatnuitai. Tura ajarincha chikich ainau

12
1ॸNunia Jesús nuikiartamun aints takakmasarti tusa susatnuitai.
ɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗфҡѸ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ 10ॸ¿Atumka Yuse chichame aarmawa nu

miayi. Tura chicharak: aujchaukitrum? Tu aarmawaitai:


“Aints uva naekrin ajanam araamiayi. ‘Jeamin ainau kaya jean jeamkar,
Tura kasamkarai tusa wenurmiayi. Tura chikich kayan wainkar chichainak: Ju
nu ajanam kayan juki, uva yumiri jutain kayaka paseetai, tusar japawarmiayi.
najanamiayi. Tura ajan wainkatnun Japinau wainiat Yuska: Nu kayaka timiá
wenurmaunum yakí wajatirin pengkeraitai timiayi. 11ॸApu Yus nuna
najatamiayi. Tura aints ainaun eak: Ajar wakerau asamtai, iisha nu nintimsar
waitruktaram tusa ukuki, chikich pujaji,’ tu aarmawaitai,” Jesús timiayi.
nungkanam arák wemiayi. 2ॸTura juuktin 12ॸTamati nu nuikiartamun iin pachitmas

kinta jeamtai, ni inatirin akupak: turamji tu nintimsar, sacerdote juuntri


Yamaikia ajarun takau ainaun: Uva ainau, tura Moisésa chichame nuikiartin
juukrum akankaram winar aa nunaka ainausha, tura judío juuntri ainausha:
akupturkarti tawai tita tusa akupkamiayi. Jesús achiktai tu nintiminayat, aints
3ॸAkuptukmaitiat nu ajan takau ainau ainau shaminau asar, Jesúsan ukukiar
ajartinu inatirin achikiar katsumkarmiayi. wearmiayi.
ҽӕф˔ҡѸӕ̲˔фӕԮ͑ËȍѸӕҡѸӕ˔˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬
¿Juun apu akikchatnukai? timiauri
miayi. 4ॸTurinamtai ajartin ataksha
(Mat. 22.15-22; Luc. 20.20-26)
chikich inatirin akupkamtai, nusha
ajanam jeamtai, ni muukencha awatrar 13ॸNunia fariseo ainaun tura Herodesa
pasé chichasarmiayi. 5ॸTurinamtai ajartin aintsri ainaun akupinak: Jesús iniam
ataksha chikich inatirin akupkamia ¿niisha warintintak? ҡӕѸф̲͑ľ˔ҡ‫ڏ‬
nunaka maawarmiayi. Turinamtai ram. Nunia nekaaram tsanumrataram
Ëȍɗ˔ɗËȍËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸфɗ͑ӕ͑ҡѸӕфɗ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ tusar akupkarmiayi. 14ॸTurinamtai
miayi. Tura akupkamu waininayat ajan Jesúsan jeariar chicharinak:
takau ainau chikich ainauncha awatrar, —Nuikiartinu, ameka nekas chicham
antsu kichnaka maawarmiayi. 6ॸҽӕфɗ̲͑‫ڏ‬ chichaame. Iikia nuka nekaji. Tura
ͅфËΎѸॷ12 102

chikich ainau chichaina nuka antutsuk, aatramramiaji. 20ॸAyu, juni iijai iruntrar
ameka nekasam Yuse jinti tu awai tusam siete (7) yachintin puju armiayi. Tura
tupin nuikiartame. Tura aints ainau wína eemkauri nuwan nuwatak, uchin
pengker nintimtursarti tusamka yajutmatsuk jakamtai, 21ॸjakau yachí
pachiatsme. Tura asakmin ¿itiur nintime? wajerin nuwatkayat nusha nunisang
tusar nekaatasar taji. Juun apu César ni uchin yajutmatsuk jakamiayi. Tura jakau
aintsrin akupak: Kuik irumrataram asamtai, chikich yachiisha wajerin
tamati, ‫ع‬ɗɗ˔ӕɗ˔ɗфɗ˔ɗɗ̲ɗ˔ҡɗ͑Йľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬ nuwatak, ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣӕËȍɗ͑ֆʮӕҡ̲‫ڏ‬
kai? ¿Nu akiimiaktajiash? ¿Turachkursha tsuk jakamiayi. 22ॸTuramtai kitcha kitcha
surimkatjiash? Nu nekaatasar wakeraji, siete (7) yachintin amia nu nuwan
—tiarmiayi. nuwatinayat, mash uchin yajutmatsuk
15ॸTu tinam, Jesús ni pasé nintimaurin kajingkiarmiayi. Nunia ukunam nuwasha
nekaru asa chicharak: jakamiayi. 23ॸTura nu siete (7) yachintin
—¿Waruka winasha anangkruaram mash nu nuwan nuwatkaru asar,
nekaprustasrumsha wakerutarme? Kuik jakamunmaya nantakiar ¿nu nuwaka
itataram. Wisha jiistaj, —timiayi. yana nuwariya atinuita? —tu
16ॸTama kuikian itariaram Jesús kuikian iniasarmiayi.ॹt
jiis chicharak: 24ॸTu iniinam Jesús ayaak:

—¿Jusha yana yapiya nakumkamuita? —Yuse chichame nekachu asaram,


¿Tura yana naariya aarmawaita? —tu tura Yuse kakarmarisha wainchau
iniam: asaram, jakamunmaya nantaktin
—Juun apu Césarnawaitai, —tiarmiayi. atsawai, takuram pe nuwá wearme.
17ॸTinamtai Jesús ayaak: 25ॸJakamunmaya nantakiaru ainauka

—Tu tinu asaram, juun apu Césarnau nuwanka nuwatkachartinuitai. Tura


aa nuka ni susataram. Tura Yusnau aa nuwasha aintsun ninumkachartinuitai,
nuka Yus susataram, —timiayi. Tamati ni antsu Yuse awemamuri nayaimpinam
ɗ̲˔̲ӕфɗ͑͑ҡӕ˔ф͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ pujuina nunisarang nuwartichu
miayi. artinuitai. 26ॸTura jakamunmaya
nantaktin pachisrum nekaatasrum
¿Aints jakau nantaktinuashi? timiauri wakerakrumka ¿atumka jakaru ainaun
(Mat. 22.23-33; Luc. 20.27-40) ЙËȍɗѸͅΎɗѸŃѸЙЙɗ͑ф̲ɗ͑ӕӕʮËȍӕ‫ڏ‬
18ॸNunia saduceo ainau Jesúsa kitrum? Numi jangkirtin kapaarmia nuni
chichamen nekaawartas tariarmiayi. Yus Moisésan chicharak: “Abrahama
Saduceo ainauka: kɗ͑ҡѸʮ˔ӕ˔ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬ Yusrinka wiitjai. Tura Isaaca Yusrinka
maya nantakchatnuitai tinawai. Tura wiitjai. Tura Jacobo Yusrinka wiitjai,”
Jesús warintintak tusar niin tariar timiayi. Nu aints yaanchuik jakaru
chicharinak: ainayat, tuke iwiaaku ainawai, Yus
19ॸ—Nuikiartinu, Moisés chichaman timiayi. 27ॸTu tinu asamtai, Yuska jakau
aarmia nu chichamka nuwaitai: Aints ainau Yusrintai tarume nuka tuchuitai,
uchin yajutmatsuk jakamtaikia, ni yachí antsu tuke iwiaaku ainau Yusrintai.
uchin yajutmartas wajerin nuwatkati. Atumka jakau ainau nantakchartinuitai
Tura uchin yajutmarka, nuka ni yachí tinu asaram pe nuwá wearme, —Jesús
jakau uchiriya nunisang atinuitai, tu timiayi.

t॰12.23 (Hech. 23.8)


103 ͅфËΎѸॷ12

Chicham umiktin nekas pengker ¿Mesíascha yana wearinta? timiauri


aa nuna pachis etserkamuri (Mat. 22.41-46; Luc. 20.41-44)
(Mat. 22.34-40) 35ॸJesús Yus seatai juun jeanam aints
28ॸNunia Moisésa chichame nuikiartin ainaun nuiniak:
Jesús saduceo ainaujai chichaamun —Moisésa chichame nuikiartin ainau
anumak antuku asa, tura Jesús nekas Yus akupkatnun Mesías tutain pachisar
pengker aimkau asamtai, Jesúsan iniak: ¿waruka Davidta wearintai tinawa?
—¿Chicham umiktin chikich 36ॸDavidcha, Yuse Wakani tu aarta

chichaman nangkamasang nekas pengker yaanchuik timiau asa, nuka papinum aak:
aa nusha tuwaita? —timiayi. 29ॸTu iniam ‘Apu Yus wína Apurun chicharak: Juni
Jesús ayaak: wína untsurunini apu keemtainum
—Umiktin chicham nuwá eemkar pujusam nakarsata. Tura nakarkumin ami
umiktinka juwaitai: ‘Israel ainautiram, nemasem ainaun mash nepetkatatjai,’
antuktaram. Ii Yusri kichkitai. Nuka iinu timiayi. 37ॸDavidka Yus akupkatnun
Apurintai. 30ॸTura ami Yusrum ami Mesíasan pachis: Wína Apuruitai tinu
Apuram asamtai, tuke nintimaurumjai Փɗ͑ɗҡфӕ̲Ѹȍ‫ع‬Փфӕ˔ġԮɗĀҡӕËȍɗфɗ͑‫ڏ‬
anen ata. Tura asam tuke inaitsuk Yus tai tarume? —timiayi.
nintimsam aneeta. Tura Yus ami Jesús tu chichaamtai, aints mianchau
kakarmarmijai tuke umirkata.’ 31ॸTura ainau kaunkarmia nuka mash warawarat
junajai metek tausha juwaitai: ‘Ami ni chichamen antukarmiayi.
namangkem aneame nunismek chikich
aints ainausha aneeta.ٔͮӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ Moisésa chichame nuikiartin
sang chicham umiktin pengké atsawai, ainaun pachis etserkamuri
—timiayi.ॹu (Mat. 23.1-36; Luc. 11.37-54;20.45-47)
32ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin 38ॸJesús aints ainaun nuiniak:
Jesúsan chicharak: —Moisésa chichame nuikiartin ainau
—Ayu nuikiartinu, Yus kichkitai, tura wainkataram. Ni entsatirin sarman
asamtai chikich Yuska atsawai tame nuka entsarar: Wisha nekasan papi nekau
nekasaintai. 33ॸTura Yus tuke nintijai aintsuitjai tusar, jampesarang yaktanam
aneakrikia, tura tuke Yus nintimsar wekajinak: Wína jiirsar aujtusarat, tu
pujakrikia, tura ii kakarmarijai Yus tuke nintimsar wekajin armayi. 39ॸTura iruntai
umirkurkia, tura chikich ainausha ii jeanam wayaawar, wína jiirsarat tusar,
namangkea nunisrik aneetnuitji tame keemtai nekas pengkernum keemsartas
nuka nekas pengkeraitai. Tura iinu wakerinawai. Tura ƿesta najanmaunum‫ڏ‬
ҡ͑ǣ˔ӕфɗ֤ӕѸѸӕѸҡʮҡӕѸф̲фľЙľ˔фɗ‫ڏ‬ sha eemkar keemsar yuwartas
kia mianchawaitai, —timiayi. wakerinawai. 40ॸTura waje jeencha atantin
34ॸTura ni pengker aimkau asamtai, ainayat anangminak wína: Pengke
Jesús nuna antuk chicharak: aintsuitai turutiarat tusar, aya jangkejai
—Tuke Yusnum pujustaj takumka, tuke Yusen sarman seainawai. Tuminau
tu nintimsam pujusta, —timiayi. Tamati asaramtai, ֤ӕѸËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
aints mash nintimrar iniasartatkamawar sarang niin nukap wait wajaktiniun
arantukarmiayi.ॹv susartinuitai, —Jesús timiayi.

u॰12.31 (Deut. 6.4-5) v॰12.34 (Mat. 22.35-40; Luc. 10.25-28)


ͅфËΎѸॷ12ٍॷ13 104

4ॸ—¿Juun jea yumpunkatnusha warutik


Waje kuikiarin Yusen mash susamuri at? Tura nu turunatin kinta jeatak
(Luc. 21.1-4) wajasamtaisha ¿waring wantinkatnui?
41ॸJesús Yus seatai juun jeanam kuik —tiarmiayi.
engketi kajurin nakaj pujumiayi. Tura nu 5-6ॸTu tinam Jesús ayaak:

kuik engketinam aints ni kuikiarin —Aints untsuri chichainak: Wiitjai Yus


engkeenaun wainkamiayi. Turamtai akupkamuitjai tusar, aintsun untsuri
kuikiartin untsuri tariar, ni kuikiarin anangkawartinuitai. Tura asamtai aints
nukap engkewarmiayi. 42ॸTurinamtai waje ainau wina anangkruwarai tusaram
kuikiartichu tari, jiru kuikian jimiaran aneartaram.
engkeamiayi. 43ॸTura engkeamtai, Jesús 7-8ॸ“Aints ainau chikich nungkanmaya

nuna wainak, ni nuiniatiri ainaun untsuk: ainaujai maaniawartinuitai. Tura apu


—Nekasan tajarme: Ju wajeka nekas ainausha kajernaikiar mesetan
kuikiartichutiat, mash aints ainaun najanawartinuitai. Nuniasha chikich
nangkamasang nukap engkeayi. chikich nungkanam uusha untsuri
44ॸ˫ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕֆ˔ӕɗ˔̲Йɗф̲ӕфɗ‫ڏ‬ uurkatnuitai. Tura tsukasha nukap
nak engkeenawai. Antsu ju wajeka ninu atinuitai. k͑ҡѸӕ͑ӕ͑ҡӕфӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
aa nunaka mash ampitsuk engkeayi, ramtai, nuna nangkamasang wait
—Jesús timiayi. Փʮ˔фҡɗ͑ɗӕ͑͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔͑͑ǣ˔̲Փф‫ڏ‬
tinuitai. Tura asamtai maaniamu chicham
Jesús Yus seatai jea yumpungtinun antakrumsha, tura meset atatui tamau
pachis timiauri antakrumsha shamkairap. Nungka
(Mat. 24.1-2; Luc. 21.5-6) meseatsaing maaniamu untsuri artinuitai.

13
1ॸJesús Yus seatai juun jeanmaya Antsu nungka mesertinka tewarikia
jiinkiamtai, kichik nuiniatiri achatnuitai.
chicharak: 9ॸ“Tura ii juuntri iruntramunam atumin

—Nuikiartinu jiista. ˫ֆӕЙľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬ juramkiartinuitai. ҽӕфɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑‫ڏ‬


pita, tura Yuse jee juuntapita, —timiayi. sha awatamrartinuitai. Tura wína aintsur
2ॸTamati Jesús ayaak: asakrumin, ҡӕ̲ɗ͑ʮӕĀɞΎЙӕфɗɗ̲͑ӕ͑‫ڏ‬
—¿Ju jea kaya jeamkamuka juuntak masha, tura romano apuri ainamunmasha
jiam? Ju wainme juka ukunmaka mash ËȍɗËȍ̲͑ľ˔ф̲ɗҡӕѸфʮӕф̲˔ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
yumpunkatnuitai, tura kaya kichkisha tai. Tura asaramtai aneartaram. 10ॸTura
chikich kayanmasha patamkashtinuitai, nungka meseatsaing, uwemratin
—Jesús timiayi. ËȍɗËȍ̲̲͑Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
nam etserkartinuitai. 11ॸTura atumin
Nungka mesratnun pachis etserkamuri achirmakar, ЙӕЙӕʮ̲ӕ̲͑ʮľľҡ̲ɗ‫ڏ‬
(Mat. 24.3-28; Luc. 21.7-24;17.22-24) namtai shamkairap. Tura chichastin
3ॸNunia Olivo Muranam wear, Yus jeatsaing ¿warinak titaj? ҡӕӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹɗ‫ڏ‬
seatai juun jea arakchichu amanum jear, rap. Tura chichastin amatai, Yus atumin
Jesús mura waka keemsamiayi. Tura chichamtikramkatnuitrume. Tura atumek
keemsamtai, Pedro nunia Santiago, nunia nintimsarmeka chichakchatnuitrume,
Juan, nunia Andrés Jesúsjai kanakar ͑ҡѸӕ֤ӕѸľՠ˔͑ɗҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
keemsar Jesúsan iniinak: ramkatata nuke chichaktinuitrume.ॹw

w॰13.11 (Mat. 10.17-20; Luc. 12.11-12)


105 ͅфËΎѸॷ13

12ॸ“Nu kinta jeamtai, aints ni yachiin turaminamtaikia, tura chikich aints


wainiat: Maawarat tusar surukartinuitai. anangkraminak: Jiistaram, ani pujawai
Tura chikich ainausha ni uchirin: ͅՓ‫ڏ‬ turaminamtaisha anturkairap. 22ॸAntsu
rat tusar surukartinuitai.Tura chikich aints untsuri anangkraminak: Wiitjai
ainausha ni aparincha, ҡӕф͑ɗ͑ӕ˔ӕфɗ͑‫ڏ‬ Mesías tusar wantinkartinuitai. Tura
cha kajerinak: Maawarat tusar chikich ainausha: Yus akupkamu asan,
surukartinuitai. 13ॸTura wína aintsur Yuse chichamen etsernuitjai, ͑͑ǣ˔ф‫ڏ‬
asakrumin, ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍҡӕ̲ɗ͑˔ʮľфҡ̲‫ڏ‬ minak turamtiartinuitai. Nusha aints
kartinuitrume. Antsu aints Yusen tuke ainaun anangkawartas aints wainchati
umirkaruka uwemrartinuitai.ॹx takatnasha, ҡӕфɗ͑ҡѸҡӕʮɗ͑ҡ̲ӕҡ˔ҡ͑‫ڏ‬
14ॸ“Aints ju chichaman aujinauka sha turuwar, Yuse umirin ainaun
nintimrarti. Yaanchuik Yuse chichame ͑͑ǣ˔̲ɗ̲͑ҡɗ˔ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
etserin Daniel naartin papinum aak, wartinuitai. 23ॸNu aints ainau atumin
nekas pasemamtikiartinun pachis anangkramawarai tusan, eemkin yamaik
aarmiayi. Nu pasemamtikiartin Yus seatai ujaajrume. Atumka aneartaram,” Jesús
juun jeanam wayaachmin ayat nuni timiayi.
wayaamtai, Judea nungkanam
pujuinauka muranam tupikiakiartinuitai. Jesús ni tatintrin pachis etserkamuri
15ॸTura wári tupikiakiartin asar, aints jea (Mat. 24.29-35, 42-44; Luc. 21.25-36)
jimia pata jeamkamunam yakí patanam 24ॸJesús tuke chichaak:

pujuinauka wári kuankinak, waririncha “Nu wait wajaktiniun wi etserja nu


jutsuk tupikiakiartinuitai. 16ॸTura ajanam ͑͑ǣ˔̲ф̲ҡɗҡѸѸȍҡѸ͑ҡфѸȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
takakminausha jeanam waketsuk tai. Tura nantusha kajintratnuitai. 25ॸYaa
ľ͑ҡѸҡɗфɗ͑ËȍʮӕҡѸӕ˔Փ фɗҡӕЙɗ˔ɗ˔ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ ɗ͑ӕѸȍ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆ˔˔ľľффҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
tai.ॹy tai. Tura nayaimpinam muchichu
17ॸ“Nu wait wajaktin kinta jeamtai, ainausha muchitkartinuitai.ॹz
nuwa jamtin ainauka tura kuwirchin 26ॸ“Tura wi aints ayatun, Yus akupkamu

muntsak pujuinausha nukap wait asan, nayaimpinmaya yurangmijai Yuse


wajakartin asaramtai wait anentinajai. kakarmarijai nunia Yuse paaniurijai
18-19ॸNu nangkamtaik Yus nungkan winamtai, wínaka paan waitkartinuitai.
najanamunmayangka timiá wait 27ॸTura wína awemamur ainaun akupkan,

wajamuka atsuyayi. Tura ukunmasha Փɞ͑ӕ̲ɗфҡӕ˔фӕɗ͑ӕ͑ՓɗӕՓľ̲ҡɗ˔фҡ‫ڏ‬


ҡ˔Ѹȍҡɗ̲ɗ ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑˔ҡѸӕҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ san wakerau asan, mash nungkanmayan
tai. Tura asamtai nu wait wajaktin tura nayaimpinmayancha irurat tusan
yumanch nantuti turunashti tusaram Yus akupkartinuitjai.
seataram. 20ॸNu wait wajaktinaka Yusek: 28ॸ“Numi higuera tutai nintimrataram.

Ainik ati tusa amuktinuitai. Nu Numi tsaraptur ataksha nukarmatai, ju


turachmataikia, aints kichkisha pengké nungkanam pujuinautiram: Esat jeatak
uwemrashtinuitai. Antsu Yus ni aintsri wajasi tarume. 29ॸTura asaram wi tajarme
uwemrartin ainaun aneau asa, nu wait nuka mash wainkarmeka, atumsha:
wajaktinaka amuktinuitai. ҽҡɗ͑ҡфɗʮľҡ˔ՓʮѸɗҡӕѸф̲͑ľ˔̲͑‫ڏ‬
21ॸ٘ҽӕф̲ҡɗɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ͑͑͑ǣ˔ф̲ɗ‫ڏ‬ waitrume. 30ॸNekasan tajarme: Wi taja
nak: Jiista, juwaitai Mesías nunaka mash umiatsaing, aints nuni

x॰13.13 (Mat. 10.22) y॰13.16 (Mat. 24.17-18; Luc. 17.31) z॰13.25 (Apoc. 6.12-13)
ͅфËΎѸॷ13ٍॷ14 106

iwiaaku pujuinauka jakachartinuitai. —kɗ͑ҡѸɗ͑ӕӕ͑ҡѸӕфɗɗфӕ͑ҡффʮɗֆ͑ɗ‫ڏ‬


31ॸͮֆɗ̲ЙɗѸȍҡӕф͑ӕ͑ǣ˔Ѹȍ̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬ nak maanitan wakerukarai tusar, ƿesta
kartinuitai. Antsu wína chichamruka kintatikia turachminuitai, —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬
pengké mengkakashtinuitai. miayi.
32ॸ“Tura nu turunatin kinta warutik at

tusanka, aints kichkisha nekainatsui. Nuwa Jesúsan kungkutijai ukatramuri


Yuse awemamuri ainausha nunaka (Mat. 26.6-13; Juan 12.1-8)
nekainatsui. Wisha Yuse Uchiri ayatnak 3ॸJesús Betania yaktanam we, Simónka

nekatsjai. Antsu wína Apaachiruk nuke jeen misanam yuwak pujumiayi. Nu


nekawai. Simónka yaanchuik kuchapruk pujuutiat,
33ॸ“Tura asamtai aneartaram, tura nuniangka tsaarun waininayat tuke
wainkataram. Nu kinta warutik at Kuchapruku Simón inaikiamuyayi. Tura
tusaram nekachu asaram, Yus tuke Jesús nuna jeen pujai, nuwa taa muti
searam pujustaram. 34ॸTura wikia junia kaya alabastro tutainum kungkutin
apua nunisketjai. Apu arák irastas engkea itamiayi. Nu kungkutikia nekas
wetas, ni inatiri ainaun untsuk, kichik akik ayayi. Tura muti taparin intakar,
kichik ni takatrin akanak suawai. Tura Jesúsa muuken nu kungkutijai mash
jea wainuncha: Jear tenapkesam ukatramiayi.ॹb
waitrukta tusa ukuawai. 35ॸAtumsha 4ॸTuramtai aints irunu nuna wainkar nu

nunisrumek winaka kajinmatrutsuk: nuwan kajerinak:


¿Apuru tatintri warutik at? tusaram —¿Waruka kungkuti timiá akiknasha
nekachu asaram aneartaram. ‫˫ع‬ɗ͑ҡ̲‫ڏ‬ nangkamisha ajapua? 5ॸKichik musach
ramtaiyash tat? tusaram tura: ¿Japkeash takakmasar nu kuik jukir ju kungkutikia
tat? tusaram tura: ¿Atash shinayash tat? sumakminuitai. Tura ju surukrikia, ¿nu
tusaram tura: ¿Kashikiash tat? tusaram kuik jukir kuikiartichu ainau susamka
anearum pujustaram. 36ॸTu nintimtsuk pengkerchaukai? —tunaiyarmiayi.
pujakrumningkia, ҡӕ̲ɗЙӕфɗ͑ľËȍ‫ڏ‬ Tura nuwan kajerkar jiyakarmiayi.
mau taa, atum kanurua nunisrumek 6ॸTinamtai Jesús chicharak:

ҡľЙф̲ɗ͑Փɗҡ̲˔фɗҡӕѸф̲Փɗ͑˔‫ڏ‬ —Inaisataram. ¿Waruka ju nuwasha


taram. 37ॸWi atumin tajarme nunaka kajerarme? Wína aitkara juka nekas
mash aintsun ju chichamnasha pengker aitkarayi. 7ॸKuikiartichuka tuke
antumtikun tajarme: k͑ľфӕ̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ atumjai pujuinawai. Atum wakerakrumka
ram,” Jesús timiayi.ॹa ni tuke pengker awajsatnuitrume. Antsu
wikia atumjaingkia tukeka pujuschatatjai.
Jesús maatasar chicham najatamuri 8ॸJu nuwaka ni wakeramurin mash umiki.
(Mat. 26.1-5; Luc. 22.1-2; Juan 11.45-53) Tura asa wi iwiarnatnurun umistas,

14
1ॸPascua ƿesta tura pang pachim‫ڏ‬ iwiaaku pujaing wína namangkrun
rachmau yuwatin ƿesta kungkutijai ukatruri. 9ॸNekasan tajarme:
jimiarchik kinta ai, sacerdote juuntri Aints ainau kajinmakiarai tusan, mash
ainau, tura Moisésa chichame nuikiartin nungkanam Yusnum uwemratin
ainausha Jesúsan anangkawar achikiar, ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľфɗ͑ӕ˔ʮӕ͑ӕՓҡӕф̲ӕ‫ڏ‬
maawarat tusar mesetan najatiarmiayi. rincha tuke etserkartinuitai, —Jesús
2ॸTura chichainak: timiayi.

a॰13.37 (Mat. 25.1-13; Luc. 12.36) b॰14.3 (Luc. 7.37-38)


107 ͅфËΎѸॷ14

—Nekasan tajarme: Kichik aints wijai


Judas Jesúsan surukmauri yuwa juka wína anangkrua surutkatatui,
(Mat. 26.14-16; Luc. 22.3-6) —timiayi.
10ॸNunia Jesúsa nuiniatiri doce (12) 19ॸTamati nuna antukar wake mesekar

ainamunmaya kichik Judas Iscariote nintimrar kichik kichik:


naartin: Jesúsan anangkan suruktaj tusa, —¿Wiyashitaj? ¿Wiyashitaj?
sacerdote juuntri ainaun chichastas —tiarmiayi.
werimiayi. 11ॸTuramtai nu aints ainau 20ॸTu iniinam Jesús ayaak:

warasar: Ayu, ame tame nuka turata. Nu —Wi nu tachaunumak tsaniasan


turakminka kuik akiimiaktatji tiarmiayi. Tu yuwaja juwaitai. Juka wína anangkrua
tinamtai Judas: ¿Itiurak Jesúsan anangkan surutkatatui. 21ॸՠɗ˔ɗ֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕҡɗҡ‫ڏ‬
surukaintaj? tu nintimias pujumiayi. nak aints asan, aatramua nunisnak
jakatniunam weajai. Turayatnak wína
Jesús Pascua ƿestati yuwamuri anangkrua surutkatnunka nukap wait
(Mat. 26.17-29; Luc. 22.7-23; Juan 13.21-30; anentajai. Ju aintska akiinachuitkungka,
1.Cor. 11.23-26) wait wajakchamin ayat akiinau asa,
12ॸPang pachimrachmau yuwatin ƿesta nukap wait wajaktinuitai, —timiayi.
nu kinta atin asamtai, tura uwija maatin 22ॸTura yuwinak pujusar, Jesús Yusen

asamtai, ni nuiniatiri Jesúsan iniinak: maaketai tusa, yurumkan achik puurak:


—Pascua ƿestati yuwatin ¿tuni umismi —Ju yuwataram. ˇӕ˔Փɞ̲͑͑͑ǣ‫ڏ‬
tusamea wakerame? —tiarmiayi.ॹc krua tumawaitai, —timiayi.
13ॸTu iniinam Jesús ni nuiniatiri 23ॸTura piningnasha achik, Yusen

jimiaran akatar akupak: ataksha maaketai tusa, ni nuiniatiri


—Juun yaktanam wetaram. Tura nuni ainaun susamiayi. Tura susaram mash
jearam, aints muitsan yumin shikik yanas amurarmiayi. 24ॸAmuraramtai Jesús
weau wainkatatrume. Turaram nu aints chicharak:
nemarsataram. 14ॸTura ni jeen wayaamtai, —Juka wína numparua tumawaitai.
nuni atumsha wayaaram, ʮľľ͑ҡɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ kɗ͑ҡѸӕ͑ӕ͑ҡѸӕфɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фҡѸ͑͑ӕ̲Йф‫ڏ‬
kuram: Iin nuitamin amin chichaman tatjai. Tura wína numpar numparamtai,
akupturmak: ¿Wína nuiniatir ainaujai yamaram chichaman wi etserkaja nunaka
Pascua ƿestati yuwatniusha jea tesaamu‫ڏ‬ mash umiktatjai. 25ॸNekasan tajarme: Wikia
sha tuwaita? turamui titaram. ju uva yumirin juni ataksha amurchatatjai.
15ॸTakurmin nu jeentin pata yakí Antsu Yuse pujutirin jean, ataksha nekas
amaunum jea tesaamun yanchuk yamarman amurtinuitjai, —Jesús timiayi.ॹd
umismaun inakturmastatrume. Nuni ii
Pedron: Wína natsantrurtatme
yuwatin umistaram, —timiayi.
16ॸTamati ni nuiniatiri ayu tusar jiinkiar tusa ujakmauri
(Mat. 26.30-35; Luc. 22.31-34; Juan 13.36-38)
juun yaktanam jear, Jesús tímia
nunisarang wainkarmiayi. Tura asar nuni 26ॸTura kantan kantamawar umisar,

Pascua ƿestati yuwatniun umisarmiayi. Olivo Muranam wearmiayi. 27ॸTura nuni


17ॸKiarai Jesús taa ni doce (12) jear Jesús chicharak:
nuiniatiri ainaujai iruntrarmiayi. 18ॸTura —Ju kashia juwi atum wína mash
nuni yuwinak pujuinai, Jesús chicharak: natsantrurtatrume. Yuse chichame nekas

c॰14.12 (Ex. 12.1-27) d॰14.25 (Jer. 31.31)


ͅфËΎѸॷ14 108

tu aarmawaitai: َԆՓɗʮՓɗ͑ɗӕ̲͑Փф‫ڏ‬ wakerakmeka wi wait wajaktinka


tinuitai. Turamtai uwija irunu tsangkamrukaip. ҽӕфֆҡՓɗՓ˔ľф‫ڏ‬
tupikiartinuitai.’ॹe 28ॸAntsu jakan nantakin murka achati, antsu ame wakerame nuke
Galilea nungkanam weatsrumning, wiyá ati, —Jesús timiayi.
eemkitatjai, —timiayi.ॹf 37ॸTura waketki ni nuiniatiri kanú
29ॸTamati Pedro chicharak: tepeenaun wainkamiayi. Tura Pedron
—Mash amin natsantraminamtaisha, shintartas chicharak:
wikia pengké natsantrashtatjame, —Simónka ¿kanamek? ¿Kichik
—timiayi. horaksha kanutsuk iwiastatkamarmeka
30ॸTamaitiat Jesús ayaak: tujintarmek? 38ॸTunau nepetukai tusaram,
—Nekasan tajame: Yamai ju kashia kanutsuk Yus seataram. Atumi nintijai
juwi atash jimiaran shinatsaing wína nintimsaram, tunaanaka nepetkatatjai
pachitsam kampatam waitrakum: Nu tayatrumek, atumkeka tunauka
aintsnaka wikia wainchawaitjai tusam nepetkashtatrume, —timiayi.
uurtuktatme, —timiayi. 39ॸTura Jesús ataksha we, seamia
31ॸTamati Pedro kakar chicharak: nunisang Yusen seamiayi. 40ॸNunia
—Atsa, amin mantaminamtaisha wikia: waketki, ni nuiniatiri ainau ataksha kari
Iijai jakami tau asan, amincha pengké nepetinam, kanú tepeenaun wainkaram,
natsantrashtatjame, —timiayi. Pedro nuka kuraat shintarar: ¿Warintinjik?
tamati chikich nuiniatiri mash tinaksha nintimracharmiayi. 41ॸҽӕ̲ɗ̲͑‫ڏ‬
nunisarang tiarmiayi. tai Jesús ataksha we Yusen sea, tura
waketki ni nuiniatiri irunun chicharak:
Jesús arakmau Getsemaní —¿Yamaikia tuke kanurtasrum tura
tutainum Yus seamuri ayamratasrum wakerarmek? Maaketai.
(Mat. 26.36-46; Luc. 22.39-46) Wi Yus akupkamutiatnak aints asamtai,
32ॸNunia numi arakmau Getsemaní tunaarintin ainamunam wina surutkartin
tutainum wearmiayi. Tura nuni jear, hora yanchuk jeayi. 42ॸNantaktaram. Wína
Jesús ni nuiniatiri ainaun chicharak: surutkatnuka yanchuk winitrawai. Niijai
—Juni pujusrum nakarsataram. ingkiunikmi, —Jesús timiayi.ॹg
Turakrumin wikia Apaachirun aujsatasan
weajai, —timiayi. Jesús achikiar jukimuri
33ॸTura Pedroncha, nunia Santiagoncha, (Mat. 26.47-56; Luc. 22.47-53; Juan 18.2-11)
nunia Juannasha ayas juki, arakchichu 43ॸJesúska tuke chichaak wajai, Judas ni
wear, Jesús wake mesek napchau nuiniatirintiat, Jesúsan anangka suruktas
nintimramiayi. 34ॸTura chicharak: tarimiayi. Tura aints untsuri nijai
—Timiá napchau nintimran jata wininauka saapin takusar tura numincha
nekapeajai. Juni wijai pujusrum kanutsuk takusar winiarmiayi. Nu aints ainauka
asataram, —timiayi. sacerdote juuntri ainausha, tura Moisésa
35ॸTura arakchichu we, ͑ӕ͑ǣ˔ Йɗ͑˔ӕ‫ڏ‬ chichame nuikiartin ainausha, tura judío
mar tepes Yusen seak: juuntri ainausha akupkamu asar
—Apaachiru, ame wakerakmeka, wi winiarmiayi. 44ॸTura wininamtai
wait wajaktinka tsangkatrukaip. 36ॸkЙ‫ڏ‬ Jesúsnum jeainatsaing, Judas nu aints
chi, mash tujinkachuitme. Ame ainaun chicharak:

e॰14.27 (Zac. 13.7) f॰14.28 (Mat. 28.16; Marc 16.7) g॰14.42 (Hebr. 5.7)
109 ͅфËΎѸॷ14

—Wainkataram. Wi juwaitai tusan 55ॸTurai sacerdote juuntri ainau judío

mejeastatjai. Turamtai awaapita tusaram apuri ainaujai mash iruntrar: Jesús nekas
achikrum metataram, tura jukitaram, juun tunau turayi tiarat tusar, chichaman
—timiayi. 45ॸTura taa wári Jesúsan jeari tsanumin ainaun eakarmiayi. Tura
mejeak: chicharinak:
—Nuikiartinu, winajai, —timiayi. —Nu warintimpi tusar nakasmi. Tura
46ॸTamati kautkaru ainau Jesúsan tap nu antukrikia ninu chichamejai
achikiar metawarmiayi. maatnuitji, —tinayat aints nuna tiarat
47ॸTura metawaram Jesúsa nuiniatiri ҡӕѸфՓɗ͑˔фҡҡ˔̲ՓфՓɗ͑˔Ëȍф‫ڏ‬
kichik ni saapirin kuinak, sacerdote apuri miayi. 56ॸTuminai aints untsuri Jesúsan
inatirin kuwishin met charutkamiayi. tsanuinak wait chichaman etserinayat,
48ॸTuramtai Jesús sacerdote aintsri ainaun yapajiasarang yapajiasarang chichainak
chicharak: metekka chichascharmiayi. 57ॸNunia
—¿Waruka kasa aints achiktasrum chikich ainau wajakiar tsanuinak:
winitua nunisrumsha, saapisha tura 58ॸ—Ju aintsu timiauri iisha antukmaji.

numisha takusrumsha tarutniurme? Ju chichaak: ‘Yus seatai juun jean aints


49ॸWikia kashincha, kashincha Yus seatai ainau jeamkarmia nuna yumpungnasha,
juun jeanam atumjai pujusan aints nunia ataksha chikich jean aintska
ainaun nuininuyajai. Tura wainiatrum jeamchamu wainiatnak kampatam
nuningkia achirkachmarume. Tura Yuse kintatik jeamkatatjai’ tau antukmaji,
chichame wína pachitas aarmawa nu —tiarmiayi.ॹi
umiktasrum aitkararme, —Jesús timiayi.ॹh 59ॸk͑ҡѸӕҡӕҡɗ͑ֆҡ̲ľҡľ˔˔ËȍɗËȍ˔‫ڏ‬
50ॸTamati ni nuiniatiri ainau mash charmiayi.
Jesúsnaka ukukiar tupikiakiarmiayi. 60ॸTu chichainamtai, sacerdote apuri
51ॸTura natsa ni sekmatirin penumar, japen wajas Jesúsan iniak:
Jesúsjai tsanias wajasmiayi. Turamtai —¿Aimkatatkamam tujintamek? ¿Amin
suntar ainau nu natsanka achikiartas pachitmasar etserturmina nuka
tariarmiayi. 52ॸTura achinam, ͑ɗѸľ˔̲ҡɗ‫ڏ‬ warimpita? —timiayi.
rin ajapa ukuki misu tupikiakmiayi. 61ॸTamaitiat Jesús aimkachmiayi. Tura

aimtsuk wajamtai, sacerdote apuri


Sacerdote apuri pujamunam jukimuri ataksha chicharak:
(Mat. 26.57-68; Luc. 22.54-55, 63-71; —¿Nekasmek Mesíasaitam? ¿Nekas
Juan 18.13-14, 19-24) pengker aa nuna Uchirinkitam? —tu
53ॸNunia Jesúsan sacerdote apuri jeen iniasmiayi.
umaarmiayi. Tura sacerdote juuntri 62ॸTu iniam Jesús ayaak:

ainausha, tura judío apuri ainausha, tura —Ja ai, ame tame nuka nuwaitjai.
Moisésa chichame nuikiartin ainausha Aints ayatun Yus akupkamu asan, nekas
nuni iruntrarmiayi. 54ॸTurinamtai kakaram aa nuna untsurinini keemsan,
Pedrosha uku nemaras, sacerdote apuri nunia nayaimpinmaya yurangmijai
jeen jeamiayi. Tura jeanmaka waaitsuk winamtai, wínaka waitkatnuitrume,
wenuknumak waya, aanum Yus seatai —timiayi.
jean wainin ainaujai pachinak jiin 63ॸTamati sacerdote juuntri nuna antuk,

ayamak pujumiayi. kajek wejmakrin japiki jaak:

h॰14.49 (Luc. 19.47) i॰14.58 (Juan 2.19)


ͅфËΎѸॷ14ٍॷ15 110

—Pai ¿warí chicham antuktasrik Jesúsa timiauringkia nuwaitai: “Atash


nakastaij? 64ॸAtumsha Yusen pachis pasé jimiaran shinatsaing, wína pachitsam: Nu
chichaamuka antukurme. ¿Itiur aintsnaka wainchawaitjai tusam, ameka
nintimtarme? —tu iniam mash aiminak: kampatam waitrakum uurtuktatme.”
—Maawarti, —tiarmiayi. Tura Pedro nu chichaman nintimiar
65ॸTura kichik kichik JesúѸ͑ӕѸӕ˔фф‫ڏ‬ kakar juutmiayi.
miayi. Tura ni jiin tarachjai jingkiatawar
yapiin awatinak: Pilato pujamunam jukimuri
—Watska ¿yáki aitkara? tusam (Mat. 27.1-2, 11-14; Luc. 23.1-5;
nekaata, —tiarmiayi. Turinai Yus seatai Juan 18.28-38)

15
jean wainin ainausha Jesúsa yapiin 1ॸTura tsawaarai sacerdote juuntri
awatiarmiayi. ainau judío juuntri ainaujai tura
Moisésa chichame nuikiartin ainaujai
Pedro nu aintsnaka
tura chikich judío apuri ainaujai
wainchawaitjai timiauri
chichaman nekaawartas iruntrarmiayi.
(Mat. 26.69-75; Luc. 22.56-62;
Tura chichaman najanawar, Jesúsan
Juan 18.15-18, 25-29)
jingkiawar jukiar Pilato pujamunam
66ॸPedroka aanum pujaun nuwa jeeniarmiayi. 2ॸJeeniaramtai Pilato
tarimiayi. Nu nuwaka sacerdote apuri Jesúsan chicharak:
inatiri ayayi. 67ॸTura nusha Pedron jiin —¿Nekasmek judío apurintam? —tu
ayamak pujaun wainak: iniam Jesús ayaak:
—Amesha Nazaretnumia Jesúsjai —Ame turutme nuka nekasam tame,
tsaniasam wekainuyame nuwaapitme, —timiayi.
—timiayi. 3ॸTamati sacerdote juuntri ainau
68ॸTamaitiat Pedro aimiak: chichaman untsuri tsanumriarmiayi. 4ॸTu
—Atsa, ͑ӕɗ͑ҡѸ͑˔Փɗ˔ɗՓɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ tsanuminamtai Pilato ataksha iniak:
waitjai, ame tame nunaka nekatsjai, —¿Aimtaka nakitamek? ¿Amin
—timiayi. Nunia wenurmanumia jiinkitas chichaman untsuri aujmatramina nuka
weamtai, atash shinimiayi. 69ॸAtash antatsmek? —timiayi. 5ॸTamaitiat Jesús
shinamtai, nu nuwasha Pedron ataksha aikchamiayi. Tura aitsuk wajamtai Pilato
wainak nuni pujuinaun chicharak: nintimramiayi.
—Juwaapita ni aintsri, —timiayi.
70ॸTamaitiat Pedro ataksha: Pilato Jesúsan maawarti
—Atsa, nuchawaitjai, —timiayi. Tamati tusa tsangkamkamuri
jumchik arus nuni wajainau ataksha (Mat. 27.15-31; Luc. 23.13-25;
Pedron chicharinak: Juan 18.38-19.16)
—ͮľ˔Ѹ̲ľЙɗӕʮɗ̲ľѸȍՓľ˔ɗ͑ӕ‫ڏ‬ 6ॸTura Pascua ƿesta jeatak wajasai,

yame. Galileanmaya aints asam, nunia romano apuri tuke kichik aints achikmau
aintsua nunismek chichaame, —tiarmiayi. kársernum engketun jiiki akupnuyayi.
71ॸTinamaitiat Pedro kakar chicharak: Tura aints ainau: Nu aints jiikim
—Nangkamrum tarume. Yusjai tajai: akupkata tu seainamka, jiiki akupnuyayi.
Atum nu aints pachisrum chichaawearme 7ॸNu musachti kichik aints Barrabás

nunaka nekatsjai, —waitrak timiayi. naartin chikich aintsjai mesetan


72ॸTamati ataksha atash shinamtai, najanawar aintsun mau asar, kársernum
Pedro Jesúsa timiaurin nintimramiayi. engkeamu pujuarmiayi. 8ॸTura asamtai
111 ͅфËΎѸॷ15

ɗ͑ҡѸӕ͑ҡѸӕфɗЬɗ́ҡΎ̲͑˔ӕ͑˔фËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬ 19ॸTura Jesúsa muuken sapapjai

nak: awatiarmiayi, nunia usukrarmiayi. Tura


—Ii seakrinkia musachjai metek kichik wishikrami tusar tikishmatrarmiayi.
aints karsernumia jiikim akupnuyame 20ॸTura Jesúsan wishikrar umisar, apu

nunismek ataksha ju ƿesta kintati turata, wejmakrin aitkar, ni wejmakrin ataksha


—tiarmiayi. 9-10ॸSacerdote juuntri ainau antsrarmiayi. Tura numi winangmanum
Jesúsan suwirpiaku jiinak, nangkamiar maatai tusar jukiarmiayi.
achikiar itaarun Pilato nekau asa, aints
ainaun chicharak: Numi winangmanum maamuri
—Judío apurin jiikin akupkatjai. ¿Nu (Mat. 27.32-44; Luc. 23.26-43; Juan 19.17-27)
wakerarmek? —timiayi. 11ॸTu tinam 21ॸNunia Jesúsan jukiar, jinta weenak,
sacerdote juuntri irunu aints ainaun Cirene nungkanmaya aintsun Simón
kichik kichik weriar akatrar akupinak: ͑фҡɗ͑ӕ͑ʮ̲͑ֆՓɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
—Barrabásan jiiki akupkati titaram, miayi. Nuka Alejandro nunia Rufo apari
—tiarmiayi. Tu tinam aints ainau ayayi. Simón ajanmaya winamtai, Jesúsa
nunisarang tiarmiayi. 12ॸҽӕËȍɗËȍɗ̲͑‫ڏ‬ krusrin nanarsat tusar achikiarmiayi.ॹk
tai, Pilato ataksha chicharak: 22ॸNunia Jesúsnasha, mura Gólgota

—¿Tura Jesús, atum judío apurintai tu tutainum jukiarmiayi. Gólgotaka ii


wearme nunasha itiurkatjak? —timiayi. chichamejaingkia muuk ukunch taku
13ॸTu iniam ataksha kakarar chichainak: tawai. 23ॸTura nuni jear, najaimiashti
—Numi winangmanum ajinkam maata, tusar, amuti vino mirrajai pachimrar
—tiarmiayi. amurat tusar Jesúsan susarmiayi.
14ॸTu tinamtai Pilato chichaak: Turamaitiat amurchamiayi.
—¿Waruka? ¿Warí tunauna turini? 24-25ॸTsaa yakí wakamtai, nuni numi

—tu iniam nuna nangkamasarang winangmanum Jesúsan nenawar umisar,


kakarar untsuminak: suntar ainau nakuruti suerte tutain
—Numinam ajinkam maata, nakurinak: ¿Yáki iin nepetamak Jesúsa
—tiarmiayi. entsatirin jukit? tusar nakurusarmiayi.
15ॸTinamtai aints ainau wína pengker 26ॸTura aints ainau: ¿Waruka maamuita?

nintimtursarat tusa, Pilato Barrabásan tu inintrinauka nekaawarat tusar, tatang


karsernumia jiiki akupkamiayi. Tura ф̲ӕ͑͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲͑ӕ̲͑ӕʮҡӕ˔ф‫ڏ‬
suntar ainau Jesúsan katsumkarat tusa, miayi. Nu aarmauka nuwaitai: “Judío
tura numi winangmanum ajinkarti tusa apurintai.” 27ॸNunia kasa aintsun jimiaran
akupkamiayi.ॹj chikich Jesúsa untsurinini, ҡӕфËȍɗ˔ɗҡ͑‫ڏ‬
16ॸSuntar ainau akupkamu asar, Jesúsan sha Jesúsa menarininisha numi
ni pujutirin jukiarmiayi. Tura chikich winangmanum nenaawarmiayi. 28ॸNu
suntar ainaun mash untsukarmiayi. 17ॸTura turunamuri Yuse chichame aarmawa
mash kaunkaramtai, apu wejmakrin nunisang umikmiayi. Yuse chichame
kapantaku amia nuna antsrarmiayi. Tura Jesúsan pachis tu aarmawaitai: “Tunau
ҡѸľ͑ǣ˔фӕҡɗ͑ʮ͑ǣ˔ɗ͑͑ʮҡՓфҡѸľ͑ǣ˔фӕ̲‫ڏ‬ aintsua nunisarang wainkarmiayi.”ॹl
tikiarmiayi. 18ॸNunia wishikinak: 29ॸTura aints ainau nangkaaminak

—Judío apuriya, pengker pujusta, Jesúsan wishikinak, muuken pearar pasé


—Jesúsan tiarmiayi. chicharinak:

j॰15.15 (Hech. 3.14) k॰15.21 (Rom. 16.13) l॰15.28 (Isa. 53.12)


ͅфËΎѸॷ15ٍॷ16 112

—Jiisia ¿amesha Yus seatai juun jean yakiya tseu jaankamiayi. 39ॸJesús kakar
yumpungtatjai, tura ataksha kampatam untsumak jakamtai, suntara kapitantri
kintati jeamkatatjai tichamkum? Jesúsan jiij wajamia nuka:
30ॸWatska, yamaikia numinmaya kuankim —Juka nekas Yuse Uchiri ayayi,
uwemrata, —tiarmiayi.ॹm —timiayi.
31ॸSacerdote juuntri ainausha, tura 40ॸTura nuwa ainausha arák wajasar,

Moisésa chichame nuikiartin ainausha Jesús maamun jiisarmiayi. Nu nuwa


wishikinak, ̲ɗ͑ӕՓ̲ҡ˔ËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬ irunujai Magdalanmaya Marí, tura
nak: Santiago nunia José nukuri Marísha, tura
—Chikich ainaun uwemtiknuyayi, Salomésha wajasarmiayi. 41ॸJesús Galilea
antsu ningki uwemratatkama tujintawai. nungkanam yaanchuik pujamtai, nu nuwa
32ॸ¿Mesíasashi? ¿Tura Judío apuriyashi? ainau Jesúsan nemarsar yaingkiarmiayi.
Watska, ֆ̲ɗ͑ӕ̲ɗ̲͑ֆ˔ӕ͑˔ɗ̲ҡɗ‫ڏ‬ Nunia jiinkiar niin Jerusalénnum nemarsar
kia, iisha nu wainkar nekasampita timi, chikich nuwa irunujai taarmiayi.ॹo
—wishikinak tiarmiayi.
Tura kasasha Jesúsjai jintamusha Jesúsa iwiarsamuri
nunisang timiayi. (Mat. 27.57-61; Luc. 23.50-56; Juan 19.38-42)
42-43ॸKiarai ayamratin kinta jeatak
Jesúsa jakamuri
wajasamtai, Arimateanmaya aints, José
(Mat. 27.45-56; Luc. 23.44-49; Juan 19.28-30;
naartin, judío juuntri chicharin ayat,
Hebr. 9.1-10.22) shamtsuk Pilato jeen waya, Jesúsa
33ॸTsaa tupin wajasai, mash nungka tee namangken iwiarsataj tusa werimiayi.
kajintramiayi. Nunia kampatam hora Nuka Yus aints ainaun inarti tusa tuke
nangkamaramtai, tsaa yantanti ataksha nakauyayi. 44ॸTura iniam Pilato chicharak:
tsantramiayi. 34ॸTuramtai Jesús kakar —¿Yanchkek jakama? 45ॸ—tu iniam
untsumak: kapitán aimiak:
—Elí, Elí, lema sabactani, —timiayi. —Ja ai, apuru, yanchuk jakami,
Nuka ii chichamejaingkia: “Yusru, Yusru —tamati, Jesúsa namangken José jukiti
¿waruka japruamsha ukurme?” taku tusa tsangkatkamiayi. 46ॸTuramtai José
timiayi.ॹn tarach lino najanamun sumak, Jesúsa
35ॸJesús nuna tamati, aints nuni namangken numinmaya kuaki tarachjai
wajainau nuna antukar: kangkarmiayi. Tura waa pampa
—Antuktaram, Elíasan untsuawai, taimunam iwiarsamiayi. Tura iwiaras
—tiarmiayi. umis waitiri kaya juun najanamujai
36ॸTinamtai aints kichik ampuki we, epenmiayi. 47ॸTuramtai Magdalanmaya
vino churiniun uruchjai chupir, sapapjai Marí, José nukuri Maríjai ¿tuning
iju mukunat tusa aapamiayi. Nuna susa iwiarsarat? tusar jiij wajatiarmiayi.
chicharak:
—Turustaram. ¿Elías taa, niin kuaki Jesúsa nantakmiauri
jukishtimpiash? Nu wainkami, —timiayi. (Mat. 28.1-10; Luc. 24.1-12; Juan 20.1-10)

16
37ॸTinamtai Jesús kakar untsumak 1ॸAyamtai kinta nangkamaramtai,

jakamiayi. 38ॸTura jakamtai Yus seatai Magdalanmaya Marí, tura


juun jeanam aparmau netimia nu ningki Santiago nukuri Marísha, tura Salomésha,

m॰15.30 (Marc. 14.58; Juan 2.19) n॰15.34 (Sal. 22.1) o॰15.41 (Luc. 8.2-3)
113 ͅфËΎѸॷ16

Jesúsa namangken yakaarami tusar pujuinaun wainak ni wainkamurin mash


kungkutin sumakarmiayi. 2ॸTura tumingti ujakmiayi. 11ॸTura: “Jesús iwiaakuitai,
tsaa yama jiinai, iwiarsamunam wisha wainkajai” tu ujaamaitiat,
wearmiayi. 3ॸTura weenak chichainak: nekasampita pengké ticharmiayi.
—¿Iwiarsamu epenmiaun kaya juun
ututkamusha yajaing uraktaij? —ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬ Ni nemarnurin jimiaran
yarmiayi. Jesús wantintukmauri
4ॸTura nuni jear iwiarsamun jiisar, kaya (Luc. 24.13-35)
juunjai waan epeniarmia nuna urankaun 12ॸNunia jimiar aints tsaniasar wekainai,

wainkarmiayi. 5ॸTura iwiarsamunam Jesús wantinkamiayi. 13ॸTuramtai nisha


wayaawar, ni wajainamunam untsurinini Jesúsan wainkaru asar, waketkiar ni
natsa entsatin pújun sarman entsar nuiniatiri ainaun ujainamaitiat, nusha
pujaun wainkarmiayi. Tura wainkar nunisarang nekasampita ticharmiayi.
shamkarmiayi. 6ॸShaminamtai nusha
chicharak: Jesús ni nuiniatiri ainaun akatramuri
—Shamrukairap. Nazaretnumia Jesús (Mat. 28.16-20; Luc. 24.36-49; Juan 20.19-23)
numi winangmanum maawarma nu 14ॸJumchik arus, ni nuiniatiri once (11)

earme. Nuka jakayat nantakni. Juningkia misanam yuwinak pujuinai, Jesús


tepatsui. Ni iwiarsamuri jiistaram. 7ॸTura wantintukmiayi, tura chikich ainau niin
werum ni nuiniatiri ainau jiisrum: ‘Atum jaka nantaknun wainkarmia nuna
weatsrumning, niyá eemak Galilea timiaurin nekaschawaitai tinu asaramtai
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ՓľՓɗҡӕѸф̲ľҡѸľф˔ҡ‫ڏ‬ chicharak:
ram. Tura atum weriram, Jesús atumin —¿Waruka nekasampi jakamunmaya
ҡӕф̲̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔͑ӕ͑ɗՓɗ͑˔ҡ‫ڏ‬ nantaki turutsurme? ¿Tura warukaya
trume, tura Pedrosha ujatruktaram,’ timiá nintimturtsurme? —Jesús timiayi.
—Yuse awemamuri timiayi.ॹp 15ॸTura akatak:
8ॸTamati nuwa ainau nuna antukar —Mash nungkanam wetaram. Tura
shaminak kurainak, iwiarsamunmaya werum Yusnum uwemratin chicham
jiinkiar ampukiar waketkiarmiayi. Tura mash aints ainau ujaktaram.ॹq
timiá shamkaru asar, jinta wekajinaun 16ॸAints nu uwemratin chichaman

wainkarsha, Йľ͑ǣ˔Ń˔ɗËȍ˔ɗѸȍӕʮ˔Ëȍф‫ڏ‬ nekasampita tinauka mainiar uwemrartin


miayi. ainawai. Antsu nu uwemratin chichaman
nekaschawapita tinauka tuke wait
Jesús Magdalanmaya
wajakartin ainawai. 17ॸTura wína
Maríjai wainaikiamuri
͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡӕфӕҡɗ͑ӕ˔֤ӕѸľ˔˔ф̲фɗ‫ڏ‬
(Juan 20.11-18)
jai inakmamuncha turuwartinuitai. Tura
9ॸJesús tumingti kashik jaka nantaki, wi akupkamu asar, wína naarun pachisar,
Magdalanmaya Marín nuná eemak iwianch ainaun jiikiar akupkartinuitai.
wantintukmiayi. Nu Marínaka yaanchuik Tura chikich aintsu chichamen nekachu
iwianchrin siete (7) jiirkimiayi. 10ॸJesús ainayat, niish niish chichasartinuitai.
wantintukam, Marísha nuwik Jesúsjai 18ॸTura aneachmau napin achikiariat

tsaniasar wekaasarmia nuna jiistas jakachartinuitai. Tura amuti jatain


wemiayi. Tura wake mesekar juutu amurarsha jakachartinuitai. Nunia jau

p॰16.7 (Mat. 26.32; Marc. 14.28) q॰16.15 (Mat. 28.19; Hech. 1.8)
ͅфËΎѸॷ16 114

ainaun ni uwejejai antingkiaram Apaachiri Yuse untsurinini keemsamiayi.ॹr


tsaarartinuitai, —Jesús timiayi. 20ॸTuramtai ni nuiniatiri ainau waketkiar,
mash nungkanam Yuse chichamen
Jesús nayaimpinam wakamuri etserkarmiayi. Tura asaramtai aints ainau
(Luc. 24.50-53) Yuse chichamen nekasaintai tiarti tusa, ii
19ॸNunia
ni nuiniatiri ainaun aujas Apurisha wainchatai takatnasha
umisamtai, Yus ii Apuri JesúѸ͑͑ֆɗ̲‫ڏ‬ turuwarti tusa takamtiksamiayi.
pinam iwiakmiayi. Tura iwiakam ni Maaketai.

r॰16.19 (Hech. 1.9-11)


Yamaram Chicham Lucasa Aarmauri
Zacaríascha chikich sacerdote ainaujai
Lucas Teóƿlon chichaman akuptukmauri nuni jear, Zacarías Yuse jeen waya

1
1-3ॸWína aneetir Teóƿlo: Aints ainau kungkutin keemakat tusar akupkarmiayi.
JesúѸ͑Փɗ͑˔ф̲ɗ͑ӕ˔ɗɗ͑͑ӕɗҡ̲‫ڏ‬ 10ॸTurinamtai Zacarías Yus seatai juun

rau asar, tura chikich aints untsuri jeanam ningki waya, nuni kungkutin
ujakarmau asar: Miatrusnak aartaj keemakamtai, aints mash aanum
tiarmiayi. Tura asaramtai wisha nunisnak wajainau Yusen searmiayi. 11ॸTura Yusen
nu nangkamkenia nangkaman, Jesúsan seainamtai, Zacarías kungkutin keemak
pachisan mash nekaan, ̲ɗ͑Ëȍ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ wajai, ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ˔ľľ̲˔̲͑ӕ̲ӕ͑ҡѸӕфɗ‫ڏ‬
nak aatratasan nintimtinuyajme. 4ॸTura nini Yuse awemamuri aneachmau
Ѹ͑͑ľ˔ѸËȍɗËȍ̲̲͑ɗ͑Ëȍ͑ӕɗҡ̲‫ڏ‬ wantintukmiayi. 12ॸTura wantintukam
rarmia nuna tenap nekamtikiatasan ‫ד‬ËфɞѸËȍ͑ӕ͑Փɗ͑˔͑ӕ˔ЙѸȍ̲˔‫ڏ‬
aatjame.ॹa miayi. 13ॸTuramtai Yuse awemamuri
chicharak:
Imiakratin Juan akiinatniun —Zacaríasa shamrukaip. Yuska ami
pachis etserkamuri seamurmin anturtamkayi. Nuwaram
5ॸYaanchuik Herodes Judea nungkanam Elisabet uchin jurertatui. Turamtai nu
apu pujai, nu nungkanam sacerdote uchikia Juan inaikiatatme. 14-15ॸAmi
Zacarías naartin pujuyayi. Nuka Abías uchiram akiinatnua nuka Yusen
ainaujai Yus seatai juun jeanam iruntrar miatrusang umirkatin asa, chikich
takakmin armiayi. Tura Zacaríasa nuwari ainaunka nangkakatnuitai. Tura ni
Elisabet naartinuyayi. Nuka yaanchuik akiinamtai, ̲ľ͑ľ˔Ѹ̲͑ӕ˔ЙՓфѸҡɗ‫ڏ‬
sacerdote juuntri Aarón naartinu weari nuitme. Turamtai aints ainau untsuri
ayayi. 6ॸZacaríascha, tura Elisabetcha mai warasartinuitai. Ami uchiram vínoncha,
nekasar Yusen pengker umirin armiayi. tura amuti kariaunasha amurchatnuitai.
Tura Yus umirkatin chichaman mash Tura ni akiintsaing, Yuse Wakaningkia ni
miatrusarang umirin armiayi. Tura nintin engkemtuatnuitai. 16ॸTura asamtai
asaramtai aints kichkisha niin pachisarka ni tsakar Yuse chichamen etsermatai,
paseeka chicharchau armiayi. 7ॸTura Israel ainau untsuri ni Yusri wakeramurin
Elisabet kaa asa uchinka jurechuyayi. ataksha umirkartinuitai. 17ॸYaanchuik
ҽӕфɗѸȍфɗʮɗ̲ɗʮӕӕ͑ҡËȍՓʮ˔ɗф‫ڏ‬ Yuse chichame etserin Elías naartinu
miayi. nintin Yuse Wakani engkemtuamu asa,
8-9ॸTura sacerdote Zacaríasjai takau Yuse kakarmarijai aints ainaun Yuse
ainau takakmasartin jeau asamtai, chichamen ujakmia nunisang ami

a॰1.4 (Hech. 1.1-2)

115
̞ӕËѸॷ1 116

uchiram ni Apuri taatsaing, Yuse uchin jurechuitai turutiarai tusa Yuska


chichamenka etserkatnuitai. Tura juun aitkarayi,” timiayi.
ainau ni uchirijai pengker nintimtunisar
pujusarat tusa, tura Yuse chichamen Jesús akiinatin pachisar etserkamu
umirtan nakitin ainausha Yusen 26ॸSeis
(6) nantu nangkamaramtai, Yus
miatrusarang umirkarat tusa, tura aints ni awemamurin Gabriel naartiniun
ainau ni nintin iwiarar, ni Apuri tatintrin Galilea nungkanam Nazaret yaktanam
nakasarat tusa, ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф˔ҡ‫ڏ‬ akupkamiayi. 27ॸNu yaktanmaka nawan
nuitai, —Yuse awemamuri timiayi.ॹb aintsjai tumichu Marí naartin pujuyayi.
18ॸTamati Zacarías iniak: Nu nawannaka aints José naartin: Wi
—Wisha juuntach asan, nuwarsha nuwatkamjinam tusa chichas ukukmiayi.
juuntach asamtai ¿ame tame nunaka Joséka apu Davidta weari ayayi.ॹd
nekasampi turunatatua itiur titajak? 28ॸҽӕф֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗͅфɞЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬

—timiayi. nam waya chicharak:


19ॸTu iniam Yuse awemamuri ayaak: —María, Yuse aneetiriya ¿pujamek?
—Wikia Gabrielaitjai. Yuse inatirinjai. Apu Yus amincha pengker nintimturmau
Tura asan wína akuptukamtai, wikia asamtai winitjame. Yuska amin chikich
pengke chichaman ami uchiram nuwa ainaun nangkamasang timiá
akiinatniun pachisan amin ujaktasan pengker awajtamui, —timiayi.
tarijme. 20ॸTura wi taja nuka nekasampita 29ॸTamati Marísha Yuse awemamurin

turutchau asam, ami uchiram akiintsaing wainak: ¿Warukang turuta? tusa


chichachu atatme. Tura uchiram nintimramiayi. 30ॸҽӕф̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
akiinamtai, ataksha chichaktatme. Ni muri chicharak:
akiinatin kinta jeamtai, wi taja nunaka —María shamkaip. Yus aminka
Yuska miatrusang umiktinuitai, pengker nintimturmawai. 31ॸAntukta. Ame
—timiayi.ॹc japruktatme. Tura japrukam uchi
21ॸTu chichaamtai aints ainau aanum jurertatme. Tura jureram nu uchikia
nakainak wajainau: ¿Waruka taatsua? tu Jesús inaikiatatme.ॹe
nintimrarmiayi. 22ॸTu nintimrar 32-33ॸYus yakí puja nuka nuna pachis:

wajainamtai, Zacarías jiinki, aints ainaun Wina uchiruitai titin asamtai, chikich
ujaktatkama yumatkamiayi. Tura aints ainaun nangkamasang pengker
ËȍɗËȍ˔Ëȍ̲ɗ͑͑ľ˔Йľ˔ֆӕՓɗʮ̲ɗф‫ڏ‬ atinuitai. Tura Yuska yaanchuik atumi
miayi. Turamtai aints ainau nintimrar: juuntrin Davidtan apu ati tusa, pengker
“Yuse jeen wajamtai ¿warintsuk awajsamia nunisang ami uchirmincha
wantintuka?” tiarmiayi. juun Apu ati tusa pengker awajsatnuitai.
23ॸTura Yuse jeen takakmastin kinta Tura Israel ainautirmin tuke inarti timiau
amukamtai, ‫ד‬ËфɞѸ˔͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬ asa, ͑ɗɗ͑ҡѸфɗɗ͑фҡɗ͑˔ҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
miayi. 24ॸTura waketkiamtai jumchik arus kashtinuitai, —timiayi.ॹf
ni nuwari Elisabetka japrukmiayi. Tura 34ॸTamati nuna antuk Marí chicharak:

japruk cinco (5) nantu jeanmayangka —Wikia aintsjai tsanirmichu asan ¿itiur
jiintsuk pujumiayi. 25ॸTura jeanam pujus uchincha jurertajak? —tu iniasmiayi.
nintimias: “Yamaikia aints ainau: Juka 35ॸTu iniam Yuse awemamuri ayaak:

b॰1.17 (Mal. 4.5-6) c॰1.20 (Dan. 9.21; Hebr. 1.14) d॰1.27 (Mat. 1.18) e॰1.31 (Mat. 1.21;
Luc. 2.21) f॰1.32 (Isa. 9.7)
117 ̞ӕËѸॷ1

—Yuse Wakani tarutmitatui. Tura Yuska timiá juuntapita tajai.


yurangmia nunisang Yuse kakarmarijai 47 Tura Yuska wína Uwemtikrurtin
amin tarutmiamtai japruktatme. Tura asamtai,
asamtai uchi akiinatata nuka nekas nukap waraajai.
֤ӕѸ͑ӕѸ̲ҡɗ֤ӕѸľԆËȍɗфɗ͑ҡɗҡɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ 48-49 Wikia ni inatiri mianchau aing,

tai. 36-37ॸYuska pengké tujinchau asamtai, Yus timiá juun aa nuka


ami kana kaim Elisabetcha juunchitiat ni wakeramurin umiktas
japruki. Aints ainau niin pachisar: winaka pengker awajtusi.
Uchinka jurerchatnuitai tinamaitiat, ni Tura asamtai yamai nangkamasang
japrukmauringkia seis nantu awai, mash nungkanmaya ainau
—timiayi. wina pachitsar:
38ॸTamati Marí chicharak: Yuska nekas pengker awajsayi
—Ayu, wikia Yuse inatirinjai. Ame tuke turutiartinuitai. Yuse naarin
wína turutme nunisang Yuse wakeramuri pachisan
ati —timiayi. nekas pengkerapita tajai.
Tamati Yuse awemamuri niin 50 Yuska niin umirkartas wakerin
ukukmiayi.ॹg ainaunka
tuke inaitsuk wait anentratnuitai.
Marí Elisabetnum irasmauri 51 Nuka timiá kakaram asa,
39-40ॸJumchik arus, Marí Elisabetan chikich ainau tujintina nunasha
jiistaj tusa, Judea nungka murarin wári ningki turamiayi.
wemiayi. Tura Zacarías pujamunam Antsu ningki nintimsar:
waya, Elisabetan: ¿Pujamek? timiayi. Wikia miajuitjai tumaminaunka
41ॸTamati Elisabet nuna antamtai, uchi nepetkamiayi.
ampujnum engketu muchitkamiayi. 52 Nunia inakratin ainauncha
Turamtai Yuse Wakani Elisabeta nintin nepetkamiayi.
piatkamiayi. 42ॸTura nintin piatkamu asa, Tura mianchau ainau
Marí japrukmauri nekaa Elisabet kakar inakratin arti tusa
chicharak: pengker awajsamiayi.
—Yus chikich nuwa ainaun nuna 53 Yuuminak pujuinauncha
nangkamasang aminak timiá pengker yuumamurin nukap susamiayi.
awajtamsau asa, ami uchiram akiinatata Antsu kuikiartin ainaunka
nunasha nekas pengker awajsatnuitai. aintsangsha pujusarti tusa inaisamiayi.ॹh
43ॸKairu, wikia mianchau aisha, wína 54-55 Yaanchuikia ii juuntri ainauncha,

Uwemtikrurtinu nukuri ayatmesha tura Abrahamnasha, tura ni weari


winasha jiirsatasmesha tarutniume. ainauncha
44ॸAme wína aujtakmin, uchi nuna antuk nunaka wi turatatjai tímia nunisang
waraak ampujrunia muchitkayi. 45ॸApu Israel ainautin Yuse inatiri asakrin,
֤ӕѸ̲ɗ͑ҡӕф̲ɗ͑ӕ͑ľ˔Ѹ̲Йɗӕ̲ɗ˔ҡ‫ڏ‬ tuke inaitamtsuk wait anentramak
tua tinu asakmin, Yus aminka yainmakaruitji,” Marí timiayi.
waramtikramsatatui, —Elisabet timiayi. 56ॸTura Maríkia Elisabetjai kampatam
46ॸTama Marí chicharak: nantun pujus, ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬
“Wikia tuke nintirjai miayi.

g॰1.38 (Mat. 1.18) h॰1.53 (Sal. 113.5-8)


̞ӕËѸॷ1 118

Imiakratin Juanku akiinamuri Zacaríasa kantari


57ॸNunia ni jurertin kinta jeamtai, 67ॸNuniangka Zacarías, Yuse Wakani
Elisabet uchin aishmangkun jurermiayi. piatkamu asa, tura Yus tita timiau asa
58ॸTura Yus Elisabetan wait anentak uchin chichaak:
susau asamtai, ni weari ainausha, tura ni 68 “Israel ainauti
irutramu ainausha nuna nekaawar, níjai iinu Apuri Yuska maaketai tiarmi.
iruntrar warasarmiayi. 59ॸUchi akiinamuri Ni uchiri ainiaji.
ocho kinta nangkamaramtai, nu kinta ҽӕфɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ффҡѸҡфӕҡф‫ڏ‬
tuke ni nuwapchirin charuktin kinta miarji.
asamtai, aints ainau uchi jiistai tusar, 69 Ii yaanchuik juuntri David
tura naari inaikiami tusar, Zacaríasa jeen Yuse inatiri asamtai,
kaunkarmiayi. Tura asar ni aparinak ni weari ainautin
Zacaríasan inaikiartas wakeriarmiayi. Yus iin Uwemtikramratin nekas
60ॸTura wainiat ni nukuri aints ainaun kakaram aa nuna akupturmakji.
chicharak: 70 Yaanchuik Yuse chichame etserin
—Atsa, ni naaringkia Juan atatui, nekas pengker armia nu
—timiayi. Yuse wakeramurin juna pachisar
61ॸTamati iniinak: nekamtikramawarmiaji.
—¿Warukaya Juan ati tame? Ami 71 Ii nemase ainauncha,
wearam nu naartinka kichkisha atsawai, tura iin kajertaminak pujuinauncha
—tiarmiayi. nepetak uwemtikramratnuitji.
62ॸTura Zacarías chichakchamin 72 Yuska yaanchuik
asamtai, aints irunu aya uwejejai uchin ii juuntri ainaun chicharak:
inakmasar: ¿Uchi warí inaikiatasmea َՠɗ˔ɗҡӕ̲ɗ͑ҡӕ˔ľՓɗҡ͑ľ͑ҡфҡ͑ӕɗҡ‫ڏ‬
wakerame? tusar ni aparin iniasarmiayi. jarme,
63ॸTu iniinam uchi apari uwijmiak: Tatang tura nekasan atumin pengker
aatai tepaun nu surustaram tusa, aya awajsatnuitjarme,
uwejejai inakmasmiayi. Tura susam: Uchi timiaja nunaka pengké inaitsuk
naaringkia Juankuitai, tu aarmiayi. Tu umiktinuitjai,’ timiayi.
aaramtai nuna wainkar: ¿Warukaya 73-75 Ii yaanchuik juuntrin Abrahaman

uchincha tuusha inaiyawa? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ Yuska chicharak:


miayi. 64ॸTinamtai Zacaríaska chichachu ‘Wikia nekasan tajame:
ayat nuniangka chichakmiayi. Tura: Ami wearam ainau
—Yuska nekas pengkerapita, —timiayi. nemasen nepetkan atumniaka
65ॸTamati nijai irutraru ainauka nuna uwemtikratnuitjarme.
wainkar mash shamkarmiayi. Tura Judea Wi turamtai atumka iwiaaku
nungka murarinia ainau mash Zacaríasa pujusrum,
turunamurin pachisar etseriarmiayi. shamtsuk pengké tunaarinchau
66ॸTinamtai nu etsermaun antukar, nukap Փɞ͑˔ҡӕ˔ľ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡɗ‫ڏ‬
nintimrar mai nuwamtak iniininak: nuitrume,’ timiayi.
—¿Nu uchisha nampuarsha warukuk Iisha Abrahama weari asakrin,
ati? —tunaiyarmiayi. Yus nekas uchin Yus niin tímia nunaka
Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸӕѸ̲ҡɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ iin pachitmas timiayi.
miayi. 76 Tura uchiru amincha tajame:
119 ̞ӕËѸॷ1ٍॷ2

Yus nekas yakí puja nuka David akiinamu yaktanam, Belénnum


aminka: Wína chichamur etsernuitme weak, Marín ayas, 5ॸ͑ɗ͑фɗ͑ҡ̲̲фф‫ڏ‬
turamtinuitai. Tura Apu tatintri tas wearmiayi. Tura Marí Joséjai
iwiarata tusa, tumachiat, Yuse kakarmarijai japruku asa
ame eemkir akupkamuitme.ॹi jamtinuyayi. 6ॸTura nuni Belénnum
77 Tura Israel ainau pujuinai, Marí jurertin kinta jeamiayi.
Yuse chichame ujaakum: 7ॸTuramtai uchin eemkaurin jurermiayi.

Atumi tunaari tsangkuramu asaram Tura tarachjai pempearmiayi. Antsu


uwemramnawaitrume titinuitme. iraakur kanutai jea angkanchau asamtai,
78-79 Aints ainautikia jakatin asar, uchin tangku ayurtainum tuksamiayi.
teenam pujakur tsawaarti tusar
nakaji nunisrik ii Apuri tatintri Yuse awemamuri wantinkamuri
nakaji. 8ॸMarí uchin jererai, Belén yaktanam
Tura asakrin ii Yusri timiá wait arakchichu uwija wainin kashi tangkurin
anentramau asa, tsaa jiinua waininak aanum pujuarmiayi. 9ॸTura aanum
nunisang wantinturmak pujuinai, Yuse awemamuri nayaimpinmaya
iincha uwemtikramratnuitji. wantinmatai, uwija wainin pujuinamunam
ҽӕф͑ǣ˔͑ҡӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬ Yuse paaniuri tsantramiayi. Turamtai nuna
ram pujustaram tusa wainkar nukap shamkarmiayi. 10ॸTura
nintimtikramratnuitji,” tu shaminamtai Yuse awemamuri chicharak:
Zacarías timiayi.ॹj “Shamrukairap. Antuktaram. Aints
80ॸTuramtai uchisha Yusen nintimki ainau mash nukap warasarat tusan, nekas
tsakarmiayi. ҽӕфʊѸфľ́ɗ͑ӕ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ pengker chichaman ujaktasan winitjarme.
katin kinta jeatsaing, aints atsamunam 11ॸYaanchuik apu David akiinamia nu

pujuyayi. yaktanam yamai kashia juwi atumin


Uwemtikramratin akiinturmarume. Nuka
Jesúsa akiinamuri atumi Apuri Mesíasaitai. 12ॸTura asamtai
(Mat. 1.18-25)
atum werum yaktanam jearam, uchi

2
1ॸJuan akiinamia nu musachti ҡ͑ǣ˔ӕֆӕфҡɗ͑ӕ̲ҡфËȍʮɗЙľ̲Йľф‫ڏ‬
romano juun apuri Augusto naartin mau tepau wainkatatrume. Tura
mash nungka ainamunam aints ainau wainkaram nekasrum: Juwaapita
naarin papinum aatrarti tusa, chichaman titatrume,” Yuse awemamuri timiayi.
akupkamiayi. 2ॸNu nekapmartinnaka 13ॸNu tamaujai metek nayaimpinmaya Yuse

yaanchuik turushtain, yamai turuwarti awemamuri untsuri kaunkarmiayi. Tura mash


tusa inamramiayi. Tura Siria nungkanam iruntrar Yus juuntaitai tusar chichainak:
apu Cirenio pujai turuwarmiayi. 3ॸTura 14ॸ“Yus nayaimpinam puja nuka nekas

juun apu akupkamu asar, aints ainau kakarmaitai. Tura mash nungkanam
mash ni weari yaanchuik puju armia nuni pujuinaun Yuska pengker awajsatas
ni naarin aamtikrartas wearmiayi. wakerau asamtai, nekasar pengker
4ॸTura asaramtai Josésha Galilea nintimsar angkan pujusarti,” tiarmiayi.
nungkanam pujau, Nazaret yaktanmaya 15ॸҽӕф֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗɗ͑ӕ͑ֆɗ̲‫ڏ‬

jiinki, Judea nungkanam yakat Belénnum pinam waketkiaramtai, uwija wainin mai
wemiayi. Joséka apu Davidta weari asa, nuwamtak chicharnainak:

i॰1.76 (Mal. 3.1) j॰1.78 (Isa. 9.2)


̞ӕËѸॷ2 120

—Watska, Belénnum weartai. Tura tusar, ֤ӕѸѸľҡɗʮӕӕ͑ʮľ̲͑ՓֆՓф‫ڏ‬


chichaman Apu Yus iin nekamtikramaji miayi. Tura wayaawaramtai, nekas
nu nekaatai, —tiarmiayi. pengke aints Simeón naartin, Yuse
16ॸNuna tiar wári yaktanam wear, nuni umirkau Jerusalénnum pujú asa, Yuse
eakar Maríncha, tura Joséncha pujaun Wakani: Yus seatai juun jeanam weta
wainkarmiayi, tura uchincha tangku timiau asa nuni wemiayi. Nuka Yus Israel
ayurtainum tepaun wainkarmiayi. 17ॸTura ainaun uwemtikrartinun nakauyayi. Tura
uchin wainkaru asar, Yuse awemamuri Yuse Wakani ni nintin engkemtuamu asa:
ӕËȍɗ͑ЙËȍɗѸҡɞ̲ɗ͑ӕ̲͑ѸȍľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ Apu Yus Mesíasan akupkatata nuka
miayi. 18ॸEtserkaramtai uwija wainu waintsukka jakashtatme tusa, yaanchuik
ҡɗ̲ɗӕфɗ͑͑ҡӕ˔фӕ˔̲Ѹȍ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ nekamtikiamu asa, nu kintati Yus seatai
miayi. 19ॸTura Maríkia uwija wainu juun jeanam wayaamiayi. 28ॸTura waya
timiaurin antuku asa, ͑ɗ͑ҡɗʮɗ˔ʮɗ̲͑ф‫ڏ‬ uchin wainak juki minakas Yusen
chamin nintimiayi. 20ॸTura uwija wainin maaketai tusa seak:
ainau uwija matsatmaunum waketkiar, 29ॸ—Apuru, yamaikia jaaknasha nekasan

Yuse awemamuri uchin pachis tímia pengker nintimsan jakatatjai. Ame


nunisarang wainkaru asar, ͑ɗ͑ҡӕ˔̲ӕ‫ڏ‬ turutmiame nuka miatrusmek umikume.
rincha tura ni wainkamurincha nintimsar: 30-31ॸMash nungkanmaya ainaun

“Yuska nekas juuntapita,” tiarmiayi. uwemtikratnunka yamaikia nekasan wína


jiirujai wainkajai.
Jesús Yuse jeen itamuri 32ॸChikich nungkanmaya ainau teenam
21ॸUchi akiinamuri ocho (8) kinta pujuinau asar, paaniunam pujusarti tusa
nangkamaramtai, ͑ӕՓЙËȍɗфɗ͑Ëȍфӕҡ˔ф‫ڏ‬ ju uchikia uwemtikratnuitai. Tura Israel
miayi. Tura Marí japratsaing, Yuse ɗ͑ӕҡɗ͑Ëȍ͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹҡ‫ڏ‬
awemamuri tu inaikiataram, tinu nuitji. Turatin asamtai ju uchinka
asamtai, uchin Jesúsan inaikiarmiayi.ॹk wainkau asan, yamaikia jaaknasha
22-23ॸMoisés yaanchuik chichaman pengker nintimsan jakatatjai, —timiayi.
akupak: Uchi eemkauri tuke Yusnau 33ॸSimeón uchin pachis tu chichaamtai,

atinuitai, tu aarmiayi. Nunia nuwa uchin Josésha tura Jesúsa nukurisha nuna
jureru cuarenta (40) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲Ëȍ‫ڏ‬ antukar nukap nintimrarmiayi. 34ॸTura
mataikia Yuse jeen wayaachmin amiayi. uchin chichas umis: Atumnasha Yus
Nu kinta nangkamaramtai, Marí ni yainmakarti timiayi. Nunia Marín
aishrijai Yuse chichame aarmawa chicharak:
nunisarang Jerusalénnum Yus seatai juun —Nintimrata, ӕËȍɗф̲֤ӕѸľ˔˔ф̲фɗ‫ڏ‬
jeanam Jesúsan itaarmiayi. 24ॸTura jai wainchati takatan turamtai, 35ॸIsrael
Moisés yaanchuik chichaman akupak: ainausha untsuri niin nakitrartinuitai.
Nuwa aishmangkun jurerka, yampitsan Antsu ju uchi pengker nintimtusar
jimiaran Yusen susaarti, tura yampits Йӕʮӕɗ͑ӕҡɗ͑˔֤ӕѸ˔Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲‫ڏ‬
atsamtaikia yapangman jimiaran susaarti, satnuitji. Uchirmin nakitinamtai, aints
ҡӕф̲ӕѸ̲ҡɗ̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗ˔ɗф‫ڏ‬ ainau kichik kichik itiur nintiminawa
miayi.ॹl nuka paan nekaatnuitme. Tura nangkijai
25-27ॸNu kintati Marí ni aishrijai uchin ɗʮӕ̲ӕ͑ӕ͑ɗѸ̲ľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲͑ʮ̲фӕҡ̲ɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
itaar: Moisés aarmia nunisrik umiktai tai, —tu ujak Simeón Marín ukukmiayi.

k॰2.21 (Lev. 12.3; Mat. 1.25; Luc. 1.31) l॰2.24 (Lev. 12.6-8)
121 ̞ӕËѸॷ2ٍॷ3

36-37ॸNunia nuwa juuntach ochenta y ainamunmasha eainaksha, tura ni


cuatro (84) musachrintin, Yusen pachis waintairi ainamunam eainaksha,
aints ainaun ujaya nuka, Ana naartin 45ॸwainkartatkamawar wainkacharmiayi.

nuni pujuyayi. Nu nuwaka Fanuéla Tura Jerusalénnum eakmi tusar ataksha


nawantri ayayi, tura Jacobo uchiri Aser waketrukiarmiayi.
naartinu weari ayayi. Nuka yamai 46ॸTura kampatam kinta waintsuk

tsakaru aintsun ninumak, siete (7) waintsuk Yus seatai juun jeanam
musach nijai tsanias pujus wajemamiayi. wayaawar, nuni Moisésa chichame
Tura wajema pujus, Yus seatai juun nuikiartin ainau chichamen antuk, tura
jeanam tsawaisha, tura kashisha tuke niisha inintrak nuni pachiinak pujaun
jiintsuk Yusen seak pujuyayi. Tura Jesúsan wainkarmiayi. 47ॸTura Jesúsa
yurumkanka yutsuk ijiarma pujus, Yusen chichamen anturkarmia nuka mash:
tuke seayayi. 38ॸTura Ana tuke Yuse jeen “Nekasampi nekawa, tura aimtancha nekas
pujusu asa, Jesúsan wainak, Yusen pengkerapi aimua,” tu nintimsarmiayi.
maaketai timiayi. Tura Jerusalénnumia 48ॸTuminamtai José Maríjai Jesús tuma

ainaun Yus uwemtikrarti tusar nakainaun pujaun wainkar, nusha nunisarang nukap
nu uchin pachis: “Nekasar ii ainautinka nintimrarmiayi. Tura nukuri chicharak:
Uwemtikramratin tatatui tusar nakaji —Uchirua ¿warukaya juwakmame?
nuka nuwaitai,” tusa chichasmiayi. ʊɗѸȍЙф̲ɗʮɗՓ˔ľ̲ľѸľ˔ф̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬
39ॸҽӕф֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ kakmin eaknij awajame, —timiayi.
rang umirkau asar, Josésha tura Marísha 49ॸTama Jesús chicharak:

uchirijai Galilea nungkanam ni pujutirin —¿Waruka winasha eatrume? ¿Wikia


Nazaret yaktanam waketkiarmiayi.ॹm kЙËȍɗф͑ӕҡӕфҡɗ͑ʮ͑ӕ˔͑ľ˔ҡѸфӕ‫ڏ‬
40ॸTura nuni pujuinai, Yus Jesúsan mek? —timiayi.
pengker awajmau asa tsakaki wemiayi. 50ॸTamaitiat ¿warukakung taj? tusar

Tura kakaram wajaki, Jesús nekatnasha pengké nekaacharmiayi.


pengker nekaki tsakamiayi. 51-52ॸNunia Jesús ni nukurijai tura

Joséjai Nazaretnum waketkiarmiayi. Tura


Jesús Yuse jeen wemauri ni jeen jear, Jesús Joséncha, tura ni
41ॸMusachjai metek Pascua ƿesta jeatak nukurincha tuke umirnuyayi. Tura Jesús
wajamtai, José Jesúsa nukurijai tsakaki wemiayi, tura nekaki tsakamiayi.
Jerusalénnum weu armiayi. 42ॸTura Yus Turamtai Yuscha Jesúsan pengker
tuke turataram tusa aamtikramu asamtai, nintimtimiayi. Tura aints ainausha niin
Jesús doce (12) musach aun ayasar pengker nintimtiarmiayi. Tura Marí Jesús
wearmiayi.ॹn Jerusalénnum wekaasamunka mash
43ॸTura nuni jear, ƿestan inangkarartas kajinmatsuk ni nintin ukusmiayi.
pujusar, ƿesta nangkamaramtai, ni
Imiakratin Juanku etserkamuri
nukuri Joséjai waketinai, Jesúska
waintsachmak Jerusalénnum juwakmiayi. (Mat. 3.1-12; Marc. 1.1-8; Juan 1.19-28)

3
44ॸAntsu José tura Marísha: “Eemkar 1ॸJuun apu Tiberio quince (15) musach

weenamunam wechayash,” tu nintimsar, romano apuri pujamtai, Judea


ˇľѸәѸ͑˔ľҡѸӕ˔˔ɗËȍɗ˔˔ɗ͑ҡՓľ˔Ѹф‫ڏ‬ nungkanam Poncio Pilato apu pujuyayi.
miayi. Tura jinta weenak ni weari Tura Galilea nungkanam Herodes apu

m॰2.39 (Mat. 2.23) n॰2.42 (Ex. 12.1-27; Lev. 23.5-6)


̞ӕËѸॷ3 122

pujuyayi. ҽӕфֆËȍɞǗľ́ɗЙľʊҡӕфľ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ 8ॸ٘kҡӕ̲˔ӕՓľ̲фҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬

nam, tura Traconite nungkanmasha apu krumka, nekasrum atumi pasé


pujamtai, Abilinia nungka apuri Lisanias nintimtairingkia yapajiataram. Atumka
naartin pujuyayi. 2ॸTura nu musachti Anás nangkamrum: Iikia Abrahama weari asar,
Caifásjai sacerdote apuri pujuarmiayi. Nu Yuse aintsrinji tiirap. Antsu wikia atumin
musachti Zacaríasa uchiri Juan aints tajarme: Yuska ningki wakerak ju kaya
atsamunam ningki pujamtai Yus nijai tepa juna juki, juka Abrahama weari arti
chichasmiayi. 3ॸTura Yus akupkamu asa, tusa, ningki wakerakka najanamnawaitai.
Juan Jordán entsa yantamen yakat 9ॸAtumka numi nerechua nunisketrume.

amaunum wekaas, tsupias pujuinaun Tura aints jachan juki, numi nerechun
chicharak: “Atumka: Yus wína tunaarun aják nuna kanawen charuk jinum epeawai.
sakturat tusaram, atumi pasé nintimtairi Yuska numi kanawen epeawa nunisketai.
yapajiaram maitiaram,” timiayi.ॹo Atumi tunaari inait nakitakrumka, atumka
4ॸYaanchuik Juan akiintsaing, Yuse wait wajaktinuitrume,” timiayi.ॹr
chichame etserin Isaías naartin Juankun 10ॸTamati aints ainau nuna antukar

pachis aarmia nunaka miatrusang Juankun iniinak:


umikmiayi. Nu aarmauka nuwaitai. —¿Tura iisha imiaimu asar warukatjik?
“Numi atsamunam aints taa kakar —tiarmiayi.
chichaak: Apu wekaasatniun jintan tupin 11ॸTu tinam Juan aimiak:

ɗՓɗфɗ͑͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗɗՓɗфҡ‫ڏ‬ —Aints wejmakri jimiar amataikia,


ram. 5ॸJinta wake amatisha, nungkan chikich wejmakrinchaun kichik susati.
yaruakar pakamina nunisrumek atumi Tura yurumkan takaku yurumkan
nintisha iwiarataram. Tura mura ainauncha yuumaun susati, —timiayi.
yumpuarar pakamina nunisrumek 12ॸTamati nunia kuikian juu ainausha

turataram. Tura jinta tuniaru ainauncha Juan imiatit tusar jiisartas weriar iniinak:
tupin ati tusar, iwiarina nunisrumek —Nuikiartinu, ¿wisha warukatjak?
turataram. Tura jinta japaku amataisha —tiarmiayi.
paka ati tusar, iwiarina nunisrumek atumi 13ॸTu tinam Juan aimiak:

nintisha iwiarataram. 6ॸTura asakrumin —˫ӕɗ˔Йӕɗфӕ̲фҡф̲ҡ͑ӕ͑͑ǣ˔‫ڏ‬


mash nungkanmaya ainautirmin Yus masrumka jukirap, —timiayi.
ҡӕ̲ɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡ͑ӕ͑˔ӕЙҡӕф̲˔‫ڏ‬ 14ॸTama suntar ainausha tariar Juankun

tata nu wainkatnuitrume.” Yaanchuik iniinak:


Isaías Juankun pachis tu aarmiayi.ॹp —Juunta ¿wisha warukatjak? —tu
7ॸTura Juan aints ainaun imiaamtai, iniinam Juan aimiak:
aints untsuri pachitsuk: Winasha imiatti —Atumka chikich ainausha awaakaram
tusar taarmia nuna Juan chicharak: ninu aa nuka atankirap. Tura tsanumrairap.
“Atumka napia tumau pasé ayatrumek Tura atumi apuri akirmina nuke jukiram:
¿yaachia atumin maairam uwemratatrume Maaketai tusaram, nuna nangkamasrumka
turamiarume? Atumka nangkamrum: wakerutsuk asataram, —timiayi.
Wisha mainka uwemrainjapi, tura Yuska 15ॸTu chichaamtai aints ainau nintiminak:

Փɗ͑˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑˔ѸӕфӕѸËȍҡ͑ӕ‫ڏ‬ “¿Juka Mesíaschaukai? ¿Yus aints ainaun


pita ¿tu nintimsarmek pujaram?ॹq uwemtikrat tusan akupkatatjai tímia

o॰3.3 (Juan 1.6-8) p॰3.6 (Isa. 40.3-5) q॰3.7 (Mat. 3.7;12.34;23.33)


r॰3.9 (Mat. 3.10;7.19)
123 ̞ӕËѸॷ3

nuchaukai?ٚҡӕѸф͑ľ˔ՓфҡѸՓ˔ľфɗф‫ڏ‬ ҽӕф͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆËȍɗËȍ̲͑͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬
miayi. 16ॸJuan tu iniam, nuna antuk aints miayi. Yus uchirin chicharak:
ainaun mash chicharak: “Wikia aya —Ameka wína Uchiruitme, wína
entsanmak imiajrume. Antsu wína ukurun aneetiruitme. Amin pengker nintimtusan
winitata nuka Yuse Wakani atumin nintin pujajme, —timiayi.ॹt
jiya tumaun engketramatatrume. Tura
Yusen umirchau ainautirmin ji tuke Jesúsa yaanchuik weari ainau
kajintrashtinnum japramatnuitrume. Nuka naari inaikiamuri
wína nangkatusang kakaram atatui. Ni (Mat. 1.1-17)
nekas timiá kakaram asamtai wikia 23ॸJesús treinta (30) musach pujus, Yuse

mianchau asan, tsuntsumruan sapatri chichamen etsertan nangkamamiayi.


jingkiaamurin atiataj tayatun, natsaamau Turamtai aints ainau nangkamiar: Jesús
asan atiachminuitjai. 17ॸNiisha Yusen José uchirintai tu nintimtusarmiayi.
umirkau ainauncha, tura Yusen umirchau Jesúsa apachri Elí naartinuyayi. 24ॸElí
ainauncha aints trigon pakawa nunisang Matata uchiri ayayi. Nunia Matat Leví
akankatnuitai. Trigo jingkiajincha nunia uchiri ayayi. Nunia Leví Melqui uchiri
saapencha akankartas su su umpuiniar ayayi. Nunia Melqui Jana uchiri ayayi.
juwinawai. Tura jingkiajinak jeanam Nunia Jana José uchiri ayayi. 25ॸNunia
ukuinawai. Antsu saapen jinum epeenawai. José Matatíasa uchiri ayayi. Nunia
Yuscha nunisang niin umirinaunaka ni jeen Matatías Amósa uchiri ayayi. Nunia Amós
jukitnuitai. Antsu niin umirchau ainaunka ji Nahúma uchiri ayayi. Nunia Nahúm Esli
kajintrashtinnum japatnuitai,” Juan timiayi. uchiri ayayi. Nunia Esli Nagaiya uchiri
18ॸYusnum uwemratin chichaman Juan ayayi. 26ॸNunia Nagai Maata uchiri ayayi.
aints ainaun ujaak: Nekasrum Yus tuke Nunia Maat Matatíasa uchiri ayayi. Nunia
nintimrataram tusa nukap chicharkamiayi. Matatías Semeiya uchiri ayayi. Nunia
19ॸTura apu Herodes ni yachí Felipe nuwarin Semei Joseca uchiri ayayi. Nunia Josec
Herodías naartinun kasamak nuwatkau Judá uchiri ayayi. 27ॸNunia Judá Joanána
asamtai, tura chikich tunaunasha turau uchiri ayayi. Nunia Joanán Resa uchiri
asamtai, Juan Herodesan chicharkamiayi. ayayi. Nunia Resa Zorobabela uchiri
20ॸTamaitiat Herodes Juanku chichamenka ayayi. Nunia Zorobabel Salatiela uchiri
anturtsuk, chikich tunaunasha untsuri ayayi. Nunia Salatiel Neri uchiri ayayi.
turamiayi. Tura ni suntarin akupak: Juan 28ॸNunia Neri Melqui uchiri ayayi. Nunia

achikrum kársernum engkeataram timiayi.ॹs Melqui Adi uchiri ayayi. Nunia Adi
Cosama uchiri ayayi. Nunia Cosam
Jesúsa maimuri Elmadama uchiri ayayi. Nunia Elmadam
(Mat. 3.13-17; Marc. 1.9-11) Era uchiri ayayi. 29ॸNunia Er Josué uchiri
21ॸNuna turatsaing Juan kársernum ayayi. Nunia Josué Eliezera uchiri ayayi.
achikcham pujus, tura nu nungkanmaya Nunia Eliezer Jorimia uchiri ayayi. Nunia
ainaun untsurin imiaak pujus, Jesúsnasha Jorim Matata uchiri ayayi. 30ॸNunia Matat
imaimiayi. Tura Jesús imiaim, Yusen seak Leví uchiri ayayi. Nunia Leví Simeónka
pujai, nayaim uranniun wainkamiayi. uchiri ayayi. Nunia Simeón Judá uchiri
22ॸTuramtai Yuse Wakani yapangma ayayi. Nunia Judá José uchiri ayayi.
tumau Jesúsa muuken paan winitmiayi. Nunia José Jonamka uchiri ayayi. Nunia

s॰3.20 (Mat. 14.3-5; Marc. 6.17-18) t॰3.22 (Mat. 17.5; Marc. 9.7; Luc. 9.35)
̞ӕËѸॷ3ٍॷ4 124

Jonam Eliaquima uchiri ayayi. 31ॸNunia pujamtai Satanás: Watska, tunau


Eliaquim Melea uchiri ayayi. Nunia Melea turuwaintash tusa nekapsatas tarimiayi.
Mena uchiri ayayi. Nunia Mena Matata Turamtai Jesús cuarenta (40) kinta
uchiri ayayi. Nunia Matata Natánka uchiri yurumkan yutsuk pujau asa yaparmiayi.
ayayi. 32ॸNunia Natán Davidta uchiri 3ॸTimiá tsukamak pujamtai Satanás

ayayi. Nunia David Isaí uchiri ayayi. chicharak:


Nunia Isaí Obeda uchiri ayayi. Nunia —Nekasam Yuse Uchiritkumka, ju kaya
Obed Booza uchiri ayayi. Nunia Booz Sala tepa au jukim, kaya wainiatmek pang
uchiri ayayi. Nunia Sala Naasónka uchiri najanata, —timiayi.
ayayi. 33ॸNunia Naasón Aminadaba uchiri 4ॸTamati Jesús ayaak:

ayayi. Nunia Aminadab Arama uchiri —Atsa, turashtatjai. Yuse chichame tu


ayayi. Nunia Aram Esroma uchiri ayayi. aarmawaitai: ‘Aints aya yutanak yutanak
Nunia Esrom Faresa uchiri ayayi. Nunia nintimtinauka tukeka pujuschartinuitai.
Fares Judá uchiri ayayi. 34ॸNunia Judá Antsu Yuse chichamen nintimtinauka
Jacobo uchiri ayayi. Nunia Jacob Isaaca nekasar tuke pujusartinuitai,’ —timiayi.
uchiri ayayi. Nunia Isaac Abrahama uchiri 5ॸTura Jesúsan ayas, mura juunnum

ayayi. Nunia Abraham Taréa uchiri ayayi. iwiakmiayi. Tura nuni pujus, mash
Nunia Taré Nacora uchiri ayayi. 35ॸNunia nungka ainaun inaktusmiayi. 6-7ॸTura
Nacor Seruga uchiri ayayi. Nunia Serug mash inaktus umis chicharak:
Ragauwa uchiri ayayi. Nunia Ragau —Ju nungkaka mash wainme juka,
Pelegka uchiri ayayi. Nunia Peleg Hebera tura ni apuri ainausha, tura warinchu
uchiri ayayi. Nunia Heber Sala uchiri nekas pengker ainia nuka winaruitai.
ayayi. 36ॸNunia Sala Cainánka uchiri ayayi. Tura wi wakeraknaka kichan nunaka
Nunia Cainán Arfaxada uchiri ayayi. mash susatnuitjai. ҽӕфѸ̲ҡɗҡɗ˔ɗѸȍ̲‫ڏ‬
Nunia Arfaxad Sema uchiri ayayi. Nunia truram: Wína apuruitme
Sem Noé uchiri ayayi. Nunia Noé turutkumningkia, junaka mash aminu ati
Lamecka uchiri ayayi. 37ॸNunia Lamec tusan susatjame, —anangkak timiayi.
Matusalénka uchiri ayayi. ͮӕ͑ɗͅҡӕѸ‫ڏ‬ 8ॸTamaitiat Jesús ayaak:

lén Enoca uchiri ayayi. Nunia Enoc —Satanása weta. Yuse chichame tu
Jareda uchiri ayayi. Nunia Jared aarmawaitai: ‘Atumi Yusri atumi Apuri
Mahalaleela uchiri ayayi. Nunia asamtai: Ameketme Apum titaram.
Mahalaleel Cainánka uchiri ayayi. Turaram atumi Yusri nuke umirkataram,’
38ॸNunia Cainán Enósa uchiri ayayi. Nunia —timiayi.
Enós Seta uchiri ayayi. Nunia Set Adánka 9-11ॸNuniasha Jesúsan Satanás ayas,

uchiri ayayi. Tura Adánnaka Yus Jerusalén yaktanam umamiayi. Tura Yus
najanamiayi. seatai juun jea, yakí wajakmaunum
iwiak, ataksha nekapsatas chicharak:
Jesúsa nekapsamuri —Yuse chichame tu aarchamukai: ‘Yus ni
(Mat. 4.1-11; Marc. 1.12-13) awemamuri irunun amin waitmakarat tusa

4
1ॸˇľѸәѸˇΎфĀ ͑ľ͑ҡѸ̲͑ֆʮɗɗ͑˔ɗ̲‫ڏ‬ inatmartatui. Tura nawemin kayan tukumkai
tai, Yuse Wakani ni nintin tusar, ni uwejejai achirmakartatui,’ tu aarmau
engkemtuau asa, aints atsamunam weta asamtai, nekasam Yuse Uchiritkumka, watska,
tusa Jesúsan ayamiayi. 2ॸTura nuni yakiiya tsekengkim ayaarta, —timiayi.ॹu

u॰4.9 (Sal. 91.11-12)


125 ̞ӕËѸॷ4

12ॸTamaitiat Jesús ayaak: 20ॸTura nu aarmaun aujas umis papin

—Atsa, turunashtatjai. æȍɗ˔ɗËȍф̲ӕ‫ڏ‬ nukukmiayi. Tura iruntai jean wainiun


sha tu aarmawaitai: ‘Atumi Yusri atumi papin wangtuki keemsamiayi. ˫ľľ̲Ѹ̲‫ڏ‬
Apuri asamtai, ͑͑ǣ˔̲фӕ̲͑ľ˔ЙѸҡѸ‫ڏ‬ tai aints nuni ketinauka mash niin jiijam
rum wakerukairap,’ —timiayi. wajiarmiayi. 21ॸTuminamtai Jesús
13ॸTu tau asamtai, Satanás Jesúsan chicharak:
nepetkatatkama pengké tujintak: Chikich —Yuse chichame yamai antukurme
kintati ataksha nekapsami, tusa Jesúsan nuka aarmawa nunisnak ju kintaka
ukukmiayi. umikjai, —timiayi. 22ॸTamati aints ainau
mash Jesúsa pengker chichaamurin
Jesús ni takatrin nangkamamuri antukaru asar, niin pachisar pengker
(Mat. 4.12-17; Marc. 1.14-15) chichasarmiayi. ҽӕф͑ɗ͑ҡɗ̲ффËȍɗËȍф‫ڏ‬
14ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸ֤ӕѸľՠ˔͑ɗ˔˔ф̲фɗ‫ڏ‬ nainak:
jai Galilea nungkanam waketkimiayi. —¿Juka José uchirinchukai?
Tura nuni jeamtai, nu nungkanmaya —tiarmiayi.
ainauka niin pachisar chichasarmiayi. 23ॸTu tinam Jesús chicharak:
15ॸTuminamtai Jesús nuni chikich chikich —Junia aints ainau: ‘Tsuwakratnu,
yaktanam wekaas, iruntai jeanam waya, amek tsuwarata,’ tina nunisrumek:
aints ainaun nuiniarmiayi. Turamtai ni Capernaum yaktanam wainchatai takat
chichamen antukarmia nuka untsuri niin turamiame nunismek junisha turata
pachisar pengker chichasarmiayi. ¿atumsha turutiatrumek? 24ॸTura nekasan
tajarme: Yuse chichame etserin ni
Jesús Nazaretnum pujusmauri nungkarin taa, ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф̲‫ڏ‬
(Mat. 13.53-58; Marc. 6.1-6) tisha, pengké anturinatsui.ॹw 25ॸAtumsha
16ॸTura Jesús Nazaret yaktanam ni wi wear ayatrum, wína chichamur
tsakarmaurin wemiayi. Tura tuke turin antutka nakitarme. Tura asan tajarme:
asa, ayamtai kintati iruntai jeanam waya, Yaanchuikia Yuse chichame etserin Elías
Yuse chichamen aujsatas wajakmiayi. naartin pujai, kampatam musach nunia
17ॸTuramtai yaanchuik Yuse chichame japchiri yumi jitachu asamtai, Israel
etserin Isaíasa aarmaurin susarmiayi. nungkanam aints ainau mash tsukajai
Tura susaram Jesús nuna urak nu nukap waitnasarmia nuni waje untsuri
aarmaunka wainkamiayi. Tura aujak: iruniarmiayi. 26ॸWaje untsuri atumi
18ॸ—Yuse Wakani wini pujurtawai. Tura nungkarin iruninau wainiat, Yus Elíasan
asa wínaka: Nekas mianchau ainaun nu waje ainaun yaingti tusangka
ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ӕʮ˔ҡҡӕѸ˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ akuptukchamiayi, ͑ҡѸӕËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
miayi. Tura jingkiamua nunisarang maya wajen Sarepta yaktanam Sidón
pujuinausha: Angkan pujustaram tita tusa ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮӕ͑ֆɗ͑ǣҡɗҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
akuptukmiayi. Tura wainmichun jiimtiksata miayi.ॹx 27ॸTura Yuse chichamen etserin
tusa akuptukmiayi, tura pasé awajtamu Eliseo pujai, Israel nungkanam
ɗ͑ӕѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡҡӕѸ˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ kuchaprintin untsuri iruniarmiayi. Antsu
miayi. 19ॸTura yamaikia Apu Yus aints ainaun nu nungkanmak kuchaprintin untsuri
wait anentawai tusam, etserkata tusa iruninau wainiat, Yus nu aints ainaunka
akuptukmiayi. Isaías tu aarmiayi, —timiayi.ॹv mashkia tsuwarchamiayi. Antsu Siria

v॰4.19 (Isa. 61.1-2) w॰4.24 (Mat. 13.57; Marc. 6.4; Juan 4.44) x॰4.26 (1.Rey. 17.8-16)
̞ӕËѸॷ4 126

nungkanmaya aintsun Naamán naartinun asar niincha umirinawai, —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬


nunak tsuwarmiayi, —Jesús timiayi.ॹy miayi. 37ॸTura nu nungkanam pujuinau
28ॸTamati iruntai jeanam pujuinau nu ̲ѸȍˇľѸәѸҡӕф̲ӕфɗ͑ЙËȍɗѸфľҡѸľф˔ф‫ڏ‬
chichaman antukar, Jesúsan nukap miayi.
kajerkarmiayi. 29ॸTura wajatkiar, Jesúsan
yaktanmaya jiikiar, mura arakchichu Jesús Pedro tsatsarin tsuwarmauri
amanum iwiakar: “Wakenam shitakar (Mat. 8.14-15; Marc. 1.29-31)
ujuartai,” tusar jukiarmiayi. 30ॸҽӕфɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ 38ॸNunia iruntai jeanmaya jiinki, Jesús

tiat Jesús ni wininamunmak japen Simónka jeen wayaamiayi. Tura jea


temraktaj jiinki wemiayi. wayai Simónka tsatsari nukap
tsuwemiayi. Tura asamtai:
Jesús iwianchin aintsnumia —Tsuwatrurta, —tiarmiayi. 39ॸTinamtai
jiiki akupkamuri
ˇľѸәѸґɗ̲Δ͑˔ҡѸҡѸфɗҡѸӕՓľ˔ҡľЙ̲ӕ‫ڏ‬
(Marc. 1.21-28) nam weri tsuntsumrua: Tsuweamuram
31ॸTura Galilea nungkanam Capernaum michatrata, ҡ̲˔˔ф̲Ëȍӕ̲ɗËȍҡф‫ڏ‬
yaktanam jeamiayi. Tura nuni pujus, miayi. Tura wári wajaki irasartas taarun
ayamtai kintati tuke turin asa, nuni aints yuramiayi.
ainaun nuiniarmiayi. 32ॸTura Yuse
kakarmarijai aints ainaun nuinau Aints untsuri tsuwarmauri
asamtai, nuna antukaru ainau nintimrar: (Mat. 8.16-17; Marc. 1.32-34)
Nuka Yuse kakarmarijai iincha timiá 40ॸTsaa nungka wajasai, aints ainau ni

pengker nuitamji tiarmiayi.ॹz weari sungkurintin ainaun Jesúsan


33ॸChikich kintati Jesús iruntai jeanam itariarmiayi. Tura itarim kichik kichik ni
wayaamtai, aints iwianchrintin nuni uwejejai anting Jesús tsuwarmiayi.
engkema pujus, Jesúsan kakar chicharak: 41ॸTura iwianchrintin ainaun iwianchrin
34ॸ—Nazaretnumia Jesúsa ¿waruka jiirki japruamiayi. Turamtai iwianch
iincha amukratkatasmesha winame? ainau jiinkiar untsuminak:
Wikia nekajme. k̲ľ˔֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ —Ameka Yuse Uchirinme, —tiarmiayi.
muitme. Nekasam pengké tunaarinchau Tura niisha: Jesúska Mesíasaitai, Yus
aa nuwaitme, —tu jiyakmiayi. akupkamuitai tusar nekainau asaramtai,
35ॸTamati Jesús iwianchin kakar Jesús: Itatkataram tusa kakar chicharkamiayi.
chicharak:
—Chichatsuk asata. Tura ju aintska Iruntai jeanam Yuse chichame etserkamu
ukukta, —timiayi. (Marc. 1.35-39)
Tama iwianchkia aintsnumia jiinak, 42ॸKashin kashik tsawaarak, Jesús nu

nungkanam peet nangkimiamiayi. yaktanmayangka jiinki, aints atsamunam


Turayat jumchiksha najuarchamiayi. wemiayi. Turamtai aints ainau eakar ni
36ॸTuramtai aints ainau nuna wainkar pujamunam jeariarmiayi. Tura jear:
shamkar chichainak: Waketkip, antsu iijai tuke pujusmi, tusar
—¿Juna chichamesha waringki? tuke pujsartas wakeriarmiayi. 43ॸҽɗ̲͑ɗ‫ڏ‬
Chichamenka iwianchka anturinawapi. tiat Jesús chichaak:
Ju aintska Yuse kakarmarijai iwianch —ՠɗ˔ɗʮӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗҡӕ˔ľ˔ЙӕʮӕѸËȍ̲‫ڏ‬
ainaun jiiki akupawapi. Tura akupamu nawaitjai. Antsu Yus chikich yakat

y॰4.27 (2.Rey. 5.1-14) z॰4.32 (Mat. 7.28-29)


127 ̞ӕËѸॷ4ٍॷ5

ainamunam wína chichamur etserkata Turinamtai niisha tariar, kanunam


tusa akuptuku asamtai, wisha wena namakan met chumpiawar, kanuka mai
nunia aints ainauncha: Yuska aints yarantanak wajasarmiayi. 8-9ॸNamak timiá
ainaun inartas wakera nu chichaman untsuri kanunam chumpiamu wainkar,
etserkatatjai, —timiayi. Simón ni amikri ainaujai shamkarmiayi.
44ॸTura nuna tusa ukuak, Galilea Tura Simón Pedro Jesúsan tikishmatar:
nungkanam wekaas, chikich chikich —Apuru, wikia nekas tunau asamtai
yaktanam iruntai jeanam waya, Jesús ¿itiurak wijaisha pujustam? Wait
tuke Yuse chichamen etserkamaikiak aneasam ukurkita, —timiayi. 10ॸTamati
wekaimiayi.ॹa Jesús Simónkan chicharak:
—Shamrukaip. Yamai nangkamsamek
Namak untsuri achikmauri namakka achitsuk: Aints ainau Yusnau
(Mat. 4.18-22; Marc. 1.16-20) arti tusam, Yuse chichame etserkum aints

5
1ॸChikich kintati Jesús juun kucha achiu atatme, —timiayi. Tura Zebedeo
Ǿľ͑ľѸфľҡҡӕҡɗ͑ӕ̲͑ӕ͑˔̲͑ҡ‫ڏ‬ uchiri Santiagosha, tura Juansha,
karin aints ainaun nuiniak wajai, aints Simónjai kanunam engkemawar
timiá untsuri Yuse chichamen antukartas pujuarmia nusha mash shamkarmiayi.
wakerinak Jesúsnum kawengkar kae 11ॸTura nuka mash ni kanurinka

wajasarmiayi. 2ॸTuminamtai Jesús jimia kukarnum ukukiar, ni rederincha mash


kanu kucha kaanmatkarin tepaun ukukiar, JesúѸ͑͑ľ̲фѸфՓľ˔Ѹф‫ڏ‬
wainkamiayi. Kanurtin ainau rederin miayi.
nijarartas jiinkiaru asaramtai, kanuka
Jesús aints kuchaprinun tsuwarmauri
mai angkan nanatiarmiayi. 3ॸҽӕфѸф̲‫ڏ‬
(Mat. 8.1-4; Marc. 1.40-45)
tai Jesús Simónka kanurin engkema:
Jumchik japen nanaastajai, tamati Simón 12ॸNunia Jesús chikich yaktanam we

utsukmiayi. ҽӕф˔͑ӕʮЙľ͑͑͑Ѹ̲‫ڏ‬ nuni pujai, aints kuchaprintin tari,


tai, Jesús kanunam keemas aints Jesúsan wainak, ni muuke nungka
kaanmatkanam pujuinaun Yuse antitnak tsuntsumrua, nunia pangkai jiis
chichamen nuiniarmiayi.ॹb 4ॸTura nuiniar Jesúsan chicharak:
umis Simónkan chicharak: —Apuru, ̲ľՓ˔ľф˔̲ľ˔ҡѸӕՓф̲‫ڏ‬
—Kanu kucha kunarin jukim, namak nawaitme, —timiayi.
achiktasam rederam ujungta, —timiayi. 13ॸTama Jesús ni uwejejai ni namangken
5ॸTamaitiat Simón ayaak: takaras chicharak:
—Nuikiartinu, namak achiktai tusar, —Ja ai, wakerajme. Pengker wajasta,
kashi rede ujua ujuaka tsawaayatur —timiayi.
kichkisha achikchaji. Antsu ame turutu Tama nu aintska nu tamaujai metek
asakmin ujungtajai, —timiayi. tsaar pengker wajasmiayi.
6ॸTura reden japen kunanam ujungkar, 14ॸTura pengker wajasamtai Jesús

namak untsuri chumpimiau asamtai, chicharak:


redcha jaankamiayi.ॹc 7ॸTura ningkikia —Ame turunamuram pengké etserkaip.
jiiktatkamawar tujintinak, ni amikri Antsu sacerdotenam weta. Tura nuni
chikich kanunam engketinaun: ֤ɗ͑ҡɗҡ‫ڏ‬ weme namangkem pengker tsuwamaru
ram tusar uwejejai untsukarmiayi. asam inakmasta. Tura aints ainau mash

a॰4.44 (Mat. 4.23;9.35) b॰5.3 (Mat. 13.1-2; Marc. 3.9-10;4.1) c॰5.6 (Juan 21.3, 6)
̞ӕËѸॷ5 128

pengker wajasmaurum nekaawarat —¿Waruka tuusha nintimrume?


tusam, Moisés tímia nunismek turata, 23ॸ¿Warí timiá yumtinuita? ¿Tunaarum
—timiayi. tsangkuramuitme, titin yumtinkai? Antsu
15ॸTamaitiat Jesúsa turamurin pachisar nu tachakrisha pimpiru: ¿Wajakim
aints ainau nukap chichasarmiayi. wekaasata titin yumtinkai? 24ॸWikia aints
Tuminamtai ni chichamen anturkartas ayatun Yus akupkamu asan, ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
aints untsuri kautkarmiayi. ҽӕфѸӕ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬ nam pujuinau tunaarin tsangkuratnuitjai.
rintin ainausha tsuwaamartai tusar Tura wi turamnawaitjai tusan yamaikia
untsuri kautkarmiayi. 16ॸTuminamtai nekamtikiatjarme, —timiayi. Nunia
Jesús aints atsamunam we, nuni ni pimpirun chicharak:
Apaachirin seamiayi. —Amin tajame nantakim tampuram
jukim jeemin waketkita, —timiayi.
Jesús pimpirun tsuwarmauri 25ॸTama nu tamaujai metek aints mash
(Mat. 9.1-8; Marc. 2.1-12) jiiminai, pimpiru wajaki tampurin juki:
17ॸChikich kintati Jesús aints ainaun Yus kakarmaitai tusa, ͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬
nuiniak pujai fariseo ainauka, tura miayi. 26ॸTuramtai nuna mash jiij
Moisésa chichame nuikiartin ainausha, pujuinauka nintimrar: Yuska kakarmaitai,
tura Galilea nungkanmaya tura Judea tusar shamkarmiayi. Tura shaminak:
nungkanmaya tura Jerusalénnumia —Yamaikia aintsti tujintamu
kaunkaru ainauka Jesúsa chichamen antú tsuwaruka wainkaji, —tiarmiayi.
pujuinai, Jesús Yuse kakarmarijai jau
ainaun tsuwarmiayi. 18ॸTuramtai aints Jesús Levín wina nuiniatir ata timiauri
(Mat. 9.9-13; Marc. 2.13-17)
ainau tariar, ɗ͑ҡѸЙɗ̲Йɗфӕ͑ҡ̲Йӕ̲фӕ‫ڏ‬
war itaarmiayi. Tura Jesús pujamunam 27ॸNunia jiinki Jesús jinta weak apu

wayaawartas wakerinayat, 19ॸjeanam aints akitinam jea nangkamak, aints Leví


untsuri piaku asamtai, ՓֆՓфҡҡ˔‫ڏ‬ naartinun, chikich naari Mateo, nuni
mawar tujinkarmiayi. Tura asar jea yakí pujaun wainkamiayi. Nuka romano apuri
pata amanum wakar, patan urakar, aints akatramu asa, aints ainau apun akikiarat
ainau kak piak pujuinamunam Jesús tusa kuikian juuyayi. Tura Levín wainak
wajamunam pimpirun tampunam chicharak:
engketun yakiya itararmiayi. 20ॸTura —Wína nuiniatir ata, —Jesús timiayi.
pimpirun itaarmia nuka: Jesús nekasampi 28ॸTamati Leví: Ayu tusa wajaki ni

tsuwartatua, tu nintiminau asaramtai, takatrinka mash ukuki, JesúѸ͑͑ľ̲фѸ‫ڏ‬


Jesús nuna nekaa pimpirun chicharak: miayi.
—Aishmangkua, tunaarum mash 29ॸNunia ƿestan najana, kuikian ju ainau

tsangkuramuitme, —timiayi. Jesúsan wainkarat tusa untsukmiayi. Tura


21ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin untsukmau asar, kuikian ju ainau untsuri,
ainausha, tura fariseo ainausha ni tura chikich aints ainausha, tura Jesúsa
nintijai: ‫֤ع‬ӕѸľ˔ҡӕ͑ӕ͑˔Ѹ˔фËȍҡ͑ӕ‫ڏ‬ nuiniatiri ainausha niijai iruntrar
kai? ¿Nangkami ningki Yusetjai misanam yuwinak pujuarmiayi.
tumamtsuash? ¿Yuschautiat Yusetjai 30ॸTurinamtai fariseo ainausha, tura

tumama ausha warí aintsuita? tu Moisésa chichame nuikiartin ainausha


nintimtusarmiayi. Jesúsa nuiniatiri ainaun iniinak:
22ॸTu nintiminamtai, Jesúska ni —Maj ¿waruka atumsha kuikian juu
nintimaurin nekau asa chicharak: ainaujaisha tura chikich tunaarintin
129 ̞ӕËѸॷ5ٍॷ6

ainaujaisha iruntrarmesha yuwarme? vino tutai yamai kariauka nuwap


¿Tura waruka niijai iruntrarmesha Йф̲ӕ̲̲ӕфӕ̲͑˔ֆф˔Ëȍ̲͑‫ڏ‬
amutisha amarme? —tiarmiayi.ॹd waitai. Nu turamka vino kariak
31ॸTu tinam Jesús aimiak: ՓЙ˔ф˔͑ӕՓЙЙф̲ӕ͑Йӕʮ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
—kɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡ‫ڏ‬ tai. Tura asa vinosha ukaratnuitai, tura
nunka yuuminatsui. Antsu najaiminak nuwap aparmausha pasemartinuitai.
pujuinauka tsuwakratnun yuuminawai. 38ॸTura asamtai vino yamai kariauka
32ॸWikia péngke aintsuitjai tinaunka: Pasé ͑ӕՓЙ͑ʮ̲͑ӕֆ̲ф̲̲͑ֆф˔ҡɗ‫ڏ‬
͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфӕ̲ֆЙʮɗф̲֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ nuitai. Nu turamka mai metek
ram titasnaka tachawitjai. Antsu meserchatnuitai. Tura asamtai yamaram
tunaawaitjai tinaun: ҽӕ͑фӕ̲ɗ͑ɗѸҡ‫ڏ‬ chicham umirkurmeka, arut chicham
ram titasan tawitjai, —timiayi. etserkamuka inaisatnuitrume. 39ॸTura
aints vino arut najanamun umin
Ijarmatin pachisar Jesúsan iniasmauri ainauka yamarman nakitinawai. Tura
(Mat. 9.14-17; Marc. 2.18-22) nakitinak: ‘Vino arut najanamuka timiá
33ॸJesús tamati fariseo ainau tura pengkeraitai’ tinawai, —Jesús timiayi.ॹe
Moisésa chichamen nuikiartin ainausha
ataksha iniinak: Ayamtai kintati trigo majurar yuwamuri
—Juanku nuiniatiri ainausha, tura ii (Mat. 12.1-8; Marc. 2.23-28)

6
nuiniatiri ainausha nukap ijarmawar 1ॸæȍɗ˔ɗËȍֆ̲ҡɗ˔ɗ͑ҡҡѸՓф̲‫ڏ‬

yutsuk Yusnaka seainawai. ¿Antsu ami tai, Jesús ni nuiniatiri ainaujai aja
nuiniatiram ainau waruka tuke yuwinak japeng nangkaminak, ni nuiniatiri ainau
tura aminak pujuinawa? —tiarmiayi. yaparinak trigo jingkiajin achikiar
34ॸTu tinam Jesús nuikiartamun etserak: majurar yukiar wearmiayi. 2ॸTurinamtai
—¿Aints yamai nuwan nuwatkau ni fariseo nuna wainkar chicharinak:
untsukmau ainaujai iruntrar pujuinamtai, —Ayamtai kintati takakmaschatnuitai
yutsukek pujuina? 35ॸAtsa, antsu aints tusa Moisés surimkau wainiatrumsha
yamai nuwan nuwatkamun jukiartin ¿warukaya aitkarme? —tiarmiayi.
kinta jeamtai, nuniangka untsukmau 3ॸTinamtai Jesús chicharak:

ainau wake mesekar ijarmawartinuitai. —¿Yaanchuik apu Davidta turamuri


Wína nuiniatirka wijai pujuinau asar, pachisrum aujchaukitrum? Nuka ni
yamaikia ijarmawarka pujuinatsui. Antsu ɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕʮɗҡѸӕ˔̲ɗ͑˔Йӕʮӕɗ̲͑‫ڏ‬
wína jurukiaramtai, nuniangka tai, 4ॸYus seatai juun jeanam ningki
ijarmawartinuitai, —Jesús timiayi. waya, Yus inaktustin pang aya
36ॸNunia chikich nuikiartutai chichaman sacerdote yutairi asamtai, chikich
nuiniarmiayi. Tura chicharak: aintska yuwachminun wainiat,
—Aints kichkisha wejmak yamarman Davidcha nuna yuwak ni aintsrincha
charuk arutchinam nujtinatsui. Antsu susamiayi. Antsu Yuska nu turamun
aints nuna turakka, wejmakri yamaram pachiska tunaawitai pengké tichamiayi.
aa nuna mesramnawaitai. Tura arut Tura wína nuiniatirsha nunisarang
wejmaksha yamarmajaingkia tenap tunaanaka takaschari. 5ॸWi aints ayatun
nujtukchamnawaitai. 37ॸNuniasha amuti Yus akupkamu asan, aints ainaun

d॰5.30 (Luc. 15.1-2) e॰5.39 (Chikich aints ainauka yamaram chichamnasha antutan
nakitinawai, taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ6 130

ayamtai kintati tu pujusarti tusan ni nuiniatiri ainaun mash untsuk, nu


inartinuitjai, —timiayi.ॹf aints ainamunmaya aya doce (12) aints
wi akupkatin arti tusa Jesús inaikiamiayi.
Uwejen mutchaun tsuwarmauri 14ॸNu aintsu naaringkia nu ainawai:
(Mat. 12.9-14; Marc. 3.1-6) Simón chikich naarin Pedron Jesús
6ॸChikich ayamtai kintati Jesús iruntai inaikiamiayi, nunia Pedro yachi Andrés,
jeanam waya, aints ainaun nuiniak pujai, nunia Santiago, nunia Juan, nunia Felipe,
aints untsur uwejen mutchau nuni nunia Bartolomé, 15ॸnunia Mateo, nunia
pujumiayi. 7ॸTuramtai Moisésa chichame Tomás, nunia Alfeo uchiri Santiago,
nuikiartin ainausha, tura fariseo nunia Simón yaanchuik mesetan najanin
ainausha: Jesús ayamtai kintati ju aintsun amia nu, 16ॸnunia Santiago uchiri Judas,
tsuwaramtaikia iikia: Tunau wajasi timi nunia chikich Judas Iscariote naartin,
tusar, jiij pujuriarmiayi. 8ॸTuminamtai ukunam Jesúsan anangka surukmia nuna:
Jesús ni nintimaurin nekau asa, uwejen Wi akupkatin arti tusa Jesús
mutchaun chicharak: inaikiamiayi.ॹg
—Wajakim japen wajasta, —tama nu
aintska wajaki japen wajasmiayi. 9ॸTura Jesús aints untsurin nuiniarmauri
japen wajasamtai, Jesús aints jiij (Mat. 4.23-25)
pujuinam chicharak: 17ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaujai

—Wi atumin iniastajrume: ¿Ayamtai muranmaya kuankiar paka nungkanam


kintatisha pengker aa nuka turatnukai? pujuarmiayi. Tura nuni pujuinamtai, Judea
¿Nu turachkursha nu kintati pasé aa nuka nungkanmaya ainausha, tura Jerusalén
turatnukai? Tura ¿nu kintatisha aints yaktanmaya ainausha, tura juun entsa
jakashti tusar uwemtikratnukai? Nu yantamenia Tironmaya tura Sidónnumia
turachkursha ¿nu kintatisha aints ainausha untsuri: Jesúsa chichame antuktai
maatnukai? ¿Atumsha itiur nintimrume? tusar, tura tsuwarat tusar kaunkarmiayi.
—tu iniamaitiat Jesúsan aitske 18ॸTura kaunkaramtai nu aints ainaun

pujuarmiayi. tsuwarmiayi. Iwianchrintin ainauncha


10ॸTuminamtai Jesús niin tentewar iwianchri jiirki akuptukam pengker
pujuarmia nuna mash jiis, uwejen wajasarmiayi. 19ॸJesús ni kakarmarijai aints
mutchaun chicharak: ainaun timiá untsuri tsuwaru asamtai, aints
—Uwejem kutsmarta, —timiayi. mash niin antingtai tusar wakeriarmiayi.
Tama ni uwejen kutsmar, nuniangka
pengker wajasmiayi. 11ॸNu aints pengker ¿Ya aints ainauna Yuscha
wajasamtai, fariseo ainau kajerinak: waramtiksatnuita? timiauri
¿Jesús itiurkatjik? tusar mai nuwamtak (Mat. 5.1-12)
chichasarmiayi. 20ॸTura aints ainaun tsuwar umis Jesús

ni nuiniatiri ainaun jiis chicharak:


Jesús ni nuiniatiri ainaun inaikiamuri “Atumka kuikiartichutiatrum: Yusnum
(Mat. 10.1-4; Marc. 3.13-19)
pujustin asaram warastinuitrume.
12ॸChikich kintati Jesús Yusen seatas 21ॸ֤̲٘ɗ˔ɗҡѸӕ˔̲˔фӕ̲Йӕʮֆҡфӕ‫ڏ‬

mura waka, nu kashi Yusen seaseaka mek, ukunmaka tsukamtsuk pujustin


kanutsuk tsawaarmiayi. 13ॸTura tsawaar asaram warastinuitrume.

f॰6.5 (Ex. 20.8-11) g॰6.16 (Hech. 1.13)


131 ̞ӕËѸॷ6

“Yamaikia juutu pujayatrumek, nemase aneetaram. ҽӕфҡӕ̲ɗ͑͑˔ɗҡф‫ڏ‬


ӕ˔ӕ̲͑˔ՓɗѸȍɗфҡɗ͑Ѹф̲ՓфѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ minamtaisha pengker awajsataram.
trume. 28ॸҽӕфҡӕ̲ɗ͑ЙѸŃËȍɗËȍфҡ̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬
22ॸ“Wikia aintsutiatnak, Yus akupkamu sha: Yus yainmakti titaram. Tura atumin
asamtai, atumka wína nekasampita katsekraminamtaisha, nu aints
turutu asaram, ҡӕ̲ɗ͑͑˔ɗҡф̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ pachisrum: Yus yaingti tusaram
sha, tura iruntai jeanmaya jiirmakiar seattiaram. 29ॸAntsu atumi yapiin
japraminamtaisha, ҡӕфҡӕ̲ɗ͑˔ҡѸľ˔ф‫ڏ‬ awataminamtaisha atumka kajertsuk:
minamtaisha, tura atumi naarin pachisar kҡӕ͑ɗ͑ɗѸȍՓҡӕфҡҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ҡ˔‫ڏ‬
ЙѸŃËȍɗËȍфҡ̲ɗ̲͑ҡɗѸȍՓфѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ taram. Tura atumi wejmakrin
trume.ॹh jurutramataikia, atumi punchurisha jukiti
23ॸ“Junia nungkanmaya pasé aintsu tusaram tsangkatkataram.ॹi
juuntri ainau yaanchuik Yuse chichame 30ॸ“Aints ni yuumak seatminamtaisha

etserin ainaun pasé awajiarmia awangturkita tutsuk susataram. 31ॸAints


nunisarang atumin pasé awajtaminau wína pengker awajtusat tusaram wakerau
asaramtai, atumsha nayaimpinam asaram, atumsha nunisrumek chikich
Yusnum pujustin asaram, pengker aints ainausha pengker awajsataram.ॹj
nintimsaram pujustaram. Tura nukap 32ॸ“Tura atumin pengker awajtaminauk

warastaram. nuke aneakrumka, nekasrum pengker aa


24ॸ“Antsu kuikiartin ainautirmin wait nuka turatsrume. Pasé aints ainausha
anentajrume. ֤̲ɗ˔ɗ˔ɗ͑˔ӕфֆҡфӕ‫ڏ‬ nunisarang niin pengker awajina nunak
mek, ukunmaka wait wajaktinuitrume. aneenawai. 33ॸTura atumin pengker
25ॸ“Yamaikikia pengké yuumatsuk Փʮҡ̲ɗ͑ӕ˔͑ӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľфՓʮ˔ӕф‫ڏ‬
pujajai tu nintimiatrumek, ukunmaka meka, nekasrum pengkerka
yuumaktinuitrume. Tumaktin asakrumin nintimtsurme. Pasé aints ainausha
wait anentajrume. nunisarang niin pengker awajina nunak
“Yamaikikia wishiayatrumek pengker awajinawai. 34ॸTura nu ikiatsata
ӕ˔ӕ̲͑˔Փ˔ľ̲ľѸľ˔фӕ̲ʮӕӕҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ turaminamtaisha, ҡ˔ѸȍՓ͑ǣҡӕф˔ɗҡ‫ڏ‬
trume. Tumaktin asakrumin wait tuapi tu nintimtusrum suakrumka,
anentajrume. nekasrum pengkerka nintimtsurme. Pasé
26ॸ“Yaanchuik nangkamiar: Wikia Yuse aints ainausha nunisarang: Awangturkita
chichame etsernuitjai tinu ainaunka tusar, chikich pasé ainauncha sunain
ՓɗҡфӕՓɗ͑ɗ͑ֆҡЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸф‫ڏ‬ ainawai. 35ॸYus nekas anengkratchau
miayi. Yamaisha nunisarang aints ainaun, tura pasé aints ainauncha mash
ainausha mash atumin pachitmasar wait anentau asamtai, atumi nemase
pengker chichartaminamtaikia, atumsha ainausha aneetaram tura pengker
wainkataram tajarme,” Jesús timiayi. awajsataram. ҽӕфɗ˔ɗҡѸҡҡӕф̲ɗ̲͑‫ڏ‬
taisha: Nekas awangturkitatuapi tuuka
Ii nemase aneetnuitji timiauri nintimtsuk susataram. Turakrumningkia
(Mat. 5.38-48; 7.12) ֤ӕѸҡӕ̲͑ѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
27ॸNunia Jesús ataksha chichaak: trume. Tura Yus nekas yakí puja nuna
“Wína chichamur anturtakrum uchiri atinuitrume. 36ॸAtumi Apaachiri
pujautirmin nunasha tajarme: Atumi Yus aints ainaun mash wait anentawa

h॰6.22 (1.Ped. 4.14) i॰6.29 (Rom. 12.14) j॰6.31 (Mat. 7.12)


̞ӕËѸॷ6 132

nunisrumek atumsha chikich ainausha tumawaitrume. 42ॸTsetsee juun atumi jiin


wait anentrataram,” Jesús timiayi. engketu wainchayatrumek, atumi yachí
chicharkuram: ‘Yatsuru, tsetsee jiimin
Chikich aints pachisrum engketun ashiirtajme, wait aneasam
aujmatkairap timiauri tsangkamkata’ ¿itiur nusha titarmek?
(Mat. 7.1-5) Anangkartin ainautiram, nuwá eemkaram
37ॸNunia ataksha Jesús chichaak: ҡӕ̲ɗʮɗɗҡѸľҡѸľľʮӕӕ͑ľ͑ǣ˔ľҡӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
“Yus winaka wait wajaktiniun surusai mek atumi tunaaringkia japaram,
tusaram, chikich ainau pachisrum nuniangka paan jiimua nunisrumek
paseetai tiirap. Tura Yus winasha jinum chikich aintsun ni tunaaringkia
akuptukai tusaram, chikich aintcha pachisrum chichastinuitrume,” Jesús
pachisrum: Nu aintsun Yus jinum timiayi.
akupkati tiirap. Antsu tsangkurataram.
Turakrumningkia Yuscha nunisang Numi nere jiisrum pengkerashi tusaram
atumnasha tsangkutramratnuitrume.ॹk nekaamnawaitrume timiauri
38ॸ“Chikich ainau yuumamurisha (Mat. 7.17-20;12.34-35)
susataram. Turakrumningkia Yuska atum 43-44ॸNunia Jesús tuke nuikiartak: “Ju

yuumamuncha suramsatatrume. Atumka nungkanmaya ainau numi neren jiisar,


chikich ainaun surittsuk suwakrum ¿warí numita? tusar nekainawai. Numi
pengker nekapmarum, ҡӕф͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ jangkirtin amataikia, higuera nerenka
masang nukap ati tusaram, aintsu juwinatsui. Tura narajnumiangka uva
pitakrin chumpiraram shitaram, nunia nerenka juwinatsui. Tura asamtai numi
ataksha chumpiraram, aints ainau suarme Йľ͑ǣ˔ľфɗ͑ӕ˔͑ЙËȍӕ͑˔͑ľфľľ͑‫ڏ‬
nunisang Yuska atum yuumakrumnisha tsui. Tura numi napchau ainauka
turutmatnuitrume,” Jesús timiayi. pengkernaka nereenatsui. 45ॸAints
39ॸNunia ataksha chikich nuikiartutai ainausha nunisarang ainawai: Pengke
chichaman nuiniak: nintintin ainauka pengker aa nuna
٘‫ع‬kɗ͑ҡѸՓɗ̲͑ɗËȍӕËȍɗ˔ɗËȍՓɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ chichainawai. Tura pasé nintintin
chun jintanam wekaasati tusar ainauka pasé aa nuna chichainawai.
wekaastinkai? ¿Mai metek waanam Nekas paan nekaamnawaitai: Aints
ayarcharaintak?ॹl 40ॸNuimiausha ni warina nintimias pujawa nuka ni nintin
nuiniamurin nangkamaskeka achatnuitai. piatkamu asa, ͑ӕ͑˔ЙËȍɗҡѸӕ˔ËȍɗËȍ‫ڏ‬
k͑ҡѸӕ͑ɗɗѸȍ͑ӕ˔Й͑ӕɗ̲ɗф͑ɗ͑ӕɗ͑ɗ̲ӕ‫ڏ‬ wai,” Jesús timiayi.
rijai metek nekaamnawaitai.ॹm
41ॸ“Tura atumi tunaari nukap aa nu Jea jimiar jeamkamun pachis etserkamu
nintimtsuk pujakrumka, chikich aintsu (Mat. 7.24-27)
tunaari jumchik aa nu wainiatrumek 46ॸNunia Jesús ataksha chichaak: “Wi

¿itiur nusha pachisrum chichastarmek? taja nuka umiachiatrumsha ¿waruka


æȍɗ˔ɗËȍҡӕ͑фɗЙËȍɗѸфӕ̲ËȍɗËȍ‫ڏ‬ Apurua Apurua turutrume? 47ॸAints wini
krumka, aints chikich aintsu jiin tsetsee wininauka wína chichamrun antinak,
tuupich engketu wainiatrum paan tura umirtinak pujuinauka ¿ya aintsua
wainua tumawaitrume. Antsu aints ni jiin tumawaita? tusan nekamtikiatjarme.
tsetsee juun engketunka wainchawa 48ॸͮӕɗ͑ҡѸ˔͑ӕ͑ǣ˔ЙɗѸӕ̲͑ʮľʮľ̲˔‫ڏ‬

k॰6.37 (Rom. 2.1) l॰6.39 (Mat. 15.14) m॰6.40 (Juan 13.16;15.20)


133 ̞ӕËѸॷ6ٍॷ7

mua tumawaitai. Tura nukap taimu nuka pengker wajastatui. 8ॸWikia nekasan
asamtai, entsa nukap nujangkrak, nujang suntara apuri umirnuitjai. Tura suntar
nukap ukatmaitiat, nungka pisu amanum ainaun inau asan, kichan weta tama
jea jeamkamu asamtai, yumpungtatkama nusha weenawai. Tura kichan winita
tujinkatnuitai. 49ॸAntsu chikich aints wína tama nusha wininawai. Tura wi inatirun
chichamrun anturtukiat umirtutsuk takatan inam, nusha miatrusarang
pujakka, aints yaikminam patatek jea umirtinawai. Tura amesha nunismek Apu
jeamkamua tumawaitai. Tura asamtai asam juni wajasam chichaamning inatir
entsa nukap nujangkrak, nujang nukap tsaartatui tawai titaram,” Jesúsan
ukatam, jea pukuktinuitai, tura tuke tiarmiayi.
iwiarachmin atinuitai,” Jesús timiayi. 9ॸTinamtai Jesús nuna antuk nu aintsu

chichamen nintimias niin nemarinaun


Suntara apuri inatiri tsuwaramuri chicharak:
(Mat. 8.5-13) —Nekasan tajarme: Juni Israela

7
1ॸJesús aints ainaun nuiniar umis nungkarin pujuinauka nu aintsua
ukuki Capernaum yaktanam nunisarang: Yus tujinkachuitai tinaunaka
wemiayi. 2ॸNuni Romanmaya kapitán kichkisha wainkachuitjai, —timiayi.
pujumiayi. Nuna inatiri jatanak wajas 10ॸTamati kapitán akupkamu ainau ni

tepemiayi. Nuka nekas ni aneetiri inatiri jeen waketkiar, kapitani inatiri yanchuk
ayayi. 3ॸTuramtai Jesúsan pachisar pengker wajasun wainkarmiayi.
chichainaun antuk, kapitán judío juuntri
Waje uchiri jakau inantukmiauri
ainaun chicharak:
—Jesúsnum werum: Kapitani inatiri 11ॸJumchik arus Jesús ni nuiniatiri ainaujai,
jaawai. Tura wait aneas, inatirun tura chikich aints untsuri ainaujai tsaniasar
tsuwatriti tawai titaram, —ҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ chikich yaktanam Naín tutainum wearmiayi.
miayi. 4-5ॸTamati Jesúsan weriar nukap 12ॸTura nu yaktanam jeatak wajasar, aints

seainak: jakaun iwiarsartas weenaun wainkarmiayi.


—ͮӕ˔Йɗҡ͑˔Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑‫ڏ‬ Nu jakau nukuringkia wajeyayi. Tura
yaintiat, ii ainautinka pengker uchirisha jakamia nukeyayi. Turamtai
nintimturmaji. Tura asa ii iruntai jearin jakaun iwiarsatai tusar, nu yaktanmaya
jeartamkamiaji. Tura asamtai ni inatiri ainau untsuri nemarsarmiayi. 13ॸTurinamtai
jaak tepa nu tsuwaram ukuita, Jesús nu wajenka wainak wait anentar:
—tiarmiayi. —Juutip, —timiayi.
6ॸTinamtai Jesús: Ayu tusa nijai 14ॸTura jakau engkermaun antiamtai,

wemiayi. ҽӕфʮľ̲͑ʮľҡѸфՓľľ̲͑‫ڏ‬ jakaun nanaakinauka wajasarmiayi.


tai, kapitán ni amikri ainaun akatar: Nunia jakaun chicharak:
“Nijai ingkiunikrum tu titaram,” tusa —Natsachi, nantakta tajame, —timiayi.
akupkamiayi. Tura akupkamu asar, 15ॸҽ̲͑ɗɗѸȍ͑͑ҡ˔ɗЙӕʮӕѸËȍɗËȍѸ‫ڏ‬

Jesúsan chicharinak: “Apuru, ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬ miayi. Tura nantaki chichaamtai, Jesús


trurta. Kapitán chichaman akupturmak: nukurin chicharak: “Uchiram jukita,”
Wikia judíochu asan, jearun wayaata timiayi. 16ॸJesús nuna tamati, nuna
tichamin nintimjai. 7ॸTura wikia wainkaru ainauka mash shamkarmiayi.
mianchau asan amin jiistatkaman Tura Yus juuntaitai tusar chichainak:
natsaamajai. Tura wainiatum wína inatir —Yuse chichame etserin nekas juun
pachisam: Pengker wajasti takumningkia wantinturmakji. Tura Yus ni aintsri
̞ӕËѸॷ7 134

ɗ͑ӕҡɗ͑ֆɗ̲͑˔ҡѸʮӕɗ͑ҡѸӕ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ mianchau ainauncha Yusnum uwemratin


makji, —tiarmiayi. chichaman ujaawai titaram. 23ॸAints wína
17ॸTura Judea nungkanmaya ainausha, turamurun wainkar, tuke inaitsuk
tura nuna nangkamasarang timiá arák nekasampita turutin ainauka nekasar
pujuinausha Jesúsa turamurin mash warasartinuitai, tawai tusaram Juan
nekaawarmiayi. ujaktaram, —timiayi.
24ॸҽ̲ˇӕ͑˔ӕ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗՓ˔ľҡ˔ɗф̲‫ڏ‬
Imiakratin Juan chicham tai, Jesús nuni juwakaru ainaun Juankun
nekaataram tusa akupkamuri pachis nuikiartutan nangkamamiayi.
(Mat. 11.2-19) Tura nuikiartak:
18ॸJuanku nuiniatiri ainau Jesús aints —Aints atsamunam Juan wainkatasrum
ʮ˔ӕɗ͑͑˔ɗ̲ӕ͑͑ҡӕ˔фӕѸфˇӕ͑͑‫ڏ‬ ¿waruka wemiarume? Karis nase
sha ujakarmiayi. Tura ujakam nusha umpuam mai we, mai we waja nunisang
antuk ni nuiniatirin jimiaran untsuk: ¿aints tu pujau wainkatasrumek
19ॸAtumka Jesúsnum werum chichaakrum: wemiarum? Atsa. 25ॸTurachkurmesha
¿Yus uwemtikiartinun akupkatnuitjai ‫ع‬ɗ͑ҡѸՓľʮ̲˔͑˔ɗ˔ɗ͑ľ͑ҡѸфӕՓɗ͑˔‫ڏ‬
tímia nuka amekitam? ‫ع‬k̲ľËȍӕɗҡ˔ӕ̲‫ڏ‬ tasrumek wemiarum? Atsa. Antsu
ningkia chikichash nakastaij? tu wejmakan timiá shiirman akikian
iniastaram, tusa akupkamiayi. 20ॸTura entsarinauka apu jeen pujuinawai.
akupkam niisha Jesúsan weriar, nuni Atumsha nuka nekarme. 26ॸTura ¿warí
jeariar chicharinak: wainkatasrumea wemiarume? Nekasrum
—Imiakratin Juan iin akatamar: ¿Yus Yuse chichame etserin wainkatasrum
uwemtikiartinun akupkatnuitjai tímia wemiarume. Tura Juan wainkaram,
nuka amekitam? ¿Amechuitkumningkia chikich Yuse chichame etserin ainau
chikichash nakastaij? tu iniastaram tusa ͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣЙŃ͑ǣ˔ľɗ͑ҡѸՓɗ͑˔̲ɗ‫ڏ‬
akuptamkaji. Nu nekaatasar wakeraji, rume. 27ॸJuankun pachis yaanchuik Yuse
—tiarmiayi. chichame etserin aarmia nuka nuwaitai:
21ॸJuanku nuiniatiri ainau nuni jearai, ‘Nintimrataram. Yus Mesíasan chicharak:
Jesús jau ainauncha tura najaiminak Ame weatsmining jintimin iwiarati tusan,
pujuinauncha untsuri tsuwarmiayi. wína akupamurun eemkan akupajai
Iwianchrintin ainauncha iwianchrin jiirki timiayi,’ tu aarmawaitai.ॹn
akupkamiayi. Tura wainmichu ainauncha 28ॸNekasan tajarme: Yuse chichamen

untsuri wainmamtikiamiayi. 22ॸTura asa etserin ju nungkanam puju armia nuka


Juanku nuiniatirin Jesús chicharak: kichkisha Juankun nangkamaska pengké
—Waketkiram atum wainkarume tura atsumiayi. Antsu yamaikia Yuse umirin
antukurme nuka Juan mash ujaktaram. ̲ɗ͑Ëȍӕɗ͑ӕѸȍՓɗҡӕфҡ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
Tura ujaakrum wainmichu ainau paan tin asar, Juankun nangkamasarang nuwá
ataksha wainminawai, tura wekaichau eemkar Yuse pujutirin jeartin ainawai
ainausha ataksha wekainawai, tura tajarme.
kuchaprintin ainausha tsaarar pengker 29ॸTura Juanku chichamen antukaru

wajainawai, tura antichu ainausha paan ainau, kuikian ju ainausha, tura chikich
antinawai, tura jakau ainausha ataksha aints ainausha imiakratin Juan imiaimu
nantakiar iwiaaku pujuinawai, tura asar, mash Yus nekas pengkeraitai

n॰7.27 (Mal. 3.1)


135 ̞ӕËѸॷ7

tiarmiayi. 30ॸAntsu fariseo ainausha, tura neaikirijai nijaramiayi. Nunia intashijai


Moisésa chichame nuikiartin ainausha nawen japiramiayi. Tura Jesúsan timiá
Juan imiaichmau asar, Yus niin pengker aneau asa, nawen mejeas kungkutijai
ՓʮѸҡѸՓ˔ľфɗ̲͑ɗҡɗҡЙËȍɗѸËȍф‫ڏ‬ ukatramiayi.ॹp
miayi, —Jesús timiayi.ॹo 39ॸTuramtai fariseo aints Jesúsan yuwita
31ॸTura Juanku chichamen pachischaru tusa untsukmia nu nuwa turamurin
asaramtai, Jesús nu aints ainaun wainak ningki nintimias: Juka nekas Yuse
chicharak: “Junia aints ainau, itiur chichame etsernuitkungka ¿ju nuwa ni
nintiminawa nuna nekamtikiatjarme. nawen takaa nuna warí nuwaki? tusa
32ॸJunia aints ainau uchia nunisarang nekaawaintai. ¿Juka nekas tunau
nintiminawai. Uchi ainau ni amikrijai nuwachukai? tu nintimramiayi. 40ॸTu
͑˔ӕфӕѸ̲ɗҡӕѸфɗ͑ҡѸ͑ӕ̲ɗфӕ͑ҡф̲ӕ‫ڏ‬ nintimias pujamtai, Jesús ni nintimaurin
nam chicharnainak: ‘Iikia nangkuwach nekau asa chicharak:
umpuarnisha ¿waruka yaamtsurme? —Simónka, amin chichaman titasan
tunainawai. Tura nangkamir nakurusmi wakerajme, —Jesús tama niisha ayaak:
tusar, aints jakamunam nampearnisha —Ayu turuttia, nuikiartinu, —timiayi.
¿waruka juuttsurme? Uchi tu nintimina 41ॸTama Jesús chicharak:

nunisrumek pujarme. 33ॸJuan taa, —ˇɗ̲ɗɗ͑ҡѸ˔ӕɗ˔ɗ͑ɗ˔ɗ̲Ѹфҡӕ̲Ѹȍ‫ڏ‬


pangnaka yutsuk, tura vinoncha umutsuk mawarmiayi. Kichik cinco pachak (500)
pujamtai, atumka ni chichame antut kuikian tumashmamiayi. Chikitcha aya
nakitau asaram: Iwianchrinuitai tarume. cincuenta (50) kuikian tumashmamiayi.
34ॸTura wikia Yus akupkamutiatnak, 42ॸTura akiimiaktin kinta jeamtai, mai

chikich aintsua nunisnak yutancha ̲ľҡľ˔˔ɗɗ̲ɗ˔фҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔ф‫ڏ‬


pachitsuk yuwan, tura umutnasha miayi. Turinamtai kuikian ikiasu nu
pachitsuk umin asamtai, wina nakitrin aintsu tumashrin mai metek nangkami
asaram, wina pachitsaram: Ushuitai tura sakarti tusa inaisamiayi. Tura asamtai
nampewitai turutrume, tura tunaarintin ¿amesha nu aints jimiar pachismesha
ainau amikrintai, tura kuikia juu ainau itiur nintimme? ‫ͮع‬ӕʮɗ̲ɗɗ͑ҡѸҡӕ̲Ѹȍ‫ڏ‬
amikrintai turutrume. 35ॸTura waininayat mawaru ainau mai metek tumashnum
Yusen umirin ainau Yuse nekamtairin akirkairap timiau asar, tu aintsna nekas
jukin asar ¿warukaya nunasha tinawa? timiá anea? —timiayi.
tusar nekainawai, —Jesús timiayi. 43ॸTu iniam Simón aimiak:

—¿Kuikian nukap tumashmamia


Fariseo Jesúsan: Yuwita tusa untsukmauri nuchawashi? —timiayi. Tamati Jesús
36ॸFariseo aints yuwita tusa untsukmau ayaak:
asa, Jesús fariseo jeen waya, misanam —Nekasam tame, —timiayi.
yuwataj tusa keemsamiayi. 37ॸTura yuwak 44ॸTura nu nuwan jiis Jesús Simónkan

pujai, nu yaktanmaya tunau nuwa: Jesús ataksha chicharak:


fariseo jeen yuwatas weyi tamaun antuk, —Wi ami jeemin wayaamtai, ii jeakrin
kungkuti muti alabastro tutainum engkea tuke turina nunismek nawer nijartinka
takus fariseo jeen wayaamiayi. 38ॸTura yaratrukchamame. ¿Antsu ju nuwa
waya, ͑ɗҡӕ͑фɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ɗѸʮӕӕҡ˔̲ɗ‫ڏ‬ turamuka waintsumek? Juka nawerun ni
kiak Jesúsa nawenini pujuras, nawen ni neaikirijai nijatruri, tura ni intashijai

o॰7.30 (Mat. 21.32) p॰7.38 (Mat. 26.7; Marc. 14.3)


̞ӕËѸॷ7ٍॷ8 136

japitruri. 45ॸWi jeemin wayaamtai, ameka yayi. Nu Cuzaka apu Herodesa jeen
Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡӕѸҡѸ̲ľ˔̲ľʮľ͑ҡѸËȍ‫ڏ‬ wainuyayi. Chikich nuwa Susana
mame. Antsu ju nuwaka nawerun tuke naartinuyayi. Chikich nuwa ainausha
inaitsuk mejentrusi. ӕ͑ҡѸӕфɗ͑ɗ˔ӕɗ˔ɗфɗʮɗˇľѸәѸֆӕӕ̲̲ӕ‫ڏ‬
46ॸWi jeemin wayaamtai, pengker rincha, tura ni nuiniatiri yuumamurincha
awajtustasmeka olivo macharijaingkia sumarkar yaingkiarmiayi.ॹq
muukruka ukatrurchamame. Antsu juka
nawerun kungkutijai ukatruri. 47ॸJu Arak pachisar nuikiartamu
turutau asamtai tajame: Juka wína nukap (Mat. 13.1-9; Marc. 4.1-9)
anentu asamtai, ni tunaari nekas nukap 4ॸUntsuri yaktanmaya ainau Jesúsan

aa nuka mash tsangkuramuitai. Antsu jiisartas kautkarmiayi. Tura kautkaram,


tunaar jumchik awai ta nuna tunaari nuikiartutai chichamjai etsermiayi, tura
jumchik tsangkuramu asa, nuka Yusen etserak: 5ॸ“Anturtuktaram. Aints arakan
jumchik aneawai, —Jesús Simónkan tsaamratas wemiayi. Tura tsaamam,
timiayi. araka jingkiaji jintanam kakeekamiayi.
48ॸNuniangka nuwan chicharak: Tura jintanam kakeekau asamtai, aints
—k̲ɗҡӕ͑фӕ̲˔̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ ɗ͑ӕʮɗ͑ҡ̲͑Փľ˔ʮɗ͑˔ф˔͑͑ʮфф‫ڏ‬
muitme, —timiayi. miayi. Tura chingki ainau yakiya kautkar
49ॸTamati Jesúsjai tsaniasar yuwiarmia jingkiajin yuwaarmiayi. 6ॸChikich
nuka nintimsar: ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗѸȍ˔ֆɗфӕ̲͑ӕ͑ӕ̲˔˔ľľ˔‫ڏ‬
—¿Jusha ya asa, aints ainau tunaarin miayi. Tura tsapaiyat nungka mujukash
tsangkuratnuita? —tunaiyarmiayi. asamtai kaarmiayi. 7ॸChikich jingkiajisha
50ॸNuna tinamtai Jesús nuwan jangkinam kakeekamiayi. ҽӕфʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗ‫ڏ‬
chicharak: sha jangkijai mai metek tsapain asar
—Ame wina uwemtikrurtinuitme, tu pempearam jakamiayi. 8ॸTura chikich
nintimturu asam uwemrawaitme. jingkiajisha nungka pengkernum
Pengker nintimsam weta, —timiayi. kakeekamiayi. Tura tsapai jingkiaji
kichkitiat cien (100) nerekmiayi,” Jesús
Nuwa ainau Jesúsan yaingmauri timiayi.

8
1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri doce amia Tura ataksha kakar chichaak: “Aints
nujai untsuri yakat ainamunam ainautiram, ju chicham antukrum
Փľ˔˔̲ɗ˔ɗ˔ˇľѸәѸ֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲ф‫ڏ‬ nintimrataram,” timiayi.
tin chichaman etserak: Aints ainau Yusen
tu umirkartinuitai tusa etserki ¿Jesús waruka nuikiartamun etserkamia?
wekaimiayi. 2ॸTuramtai nuwa ainausha (Mat. 13.10-17; Marc. 4.10-12)
Jesúsan nemariarmiayi. Nu nuwa 9ॸTamati ni nuiniatiri ainau Jesúsan

ainausha Jesús yaanchuik tsuwarmau iniinak: “¿Ju nuikiartamu tame nusha


asar, chikich iwianchrintin pujuutiat warí pachismea tame?” tiarmiayi. 10ॸTu
iwianchrin jiirkir akuptukmau asar, tinam Jesús aimiak: “Yus aints ainaun
Jesúsan nemariarmiayi. Magdalanmaya itiur inawa tusan, chikich aints ainau
Marísha iwianchrin siete (7) jiirkimia paan nekaachmin wainiatrum, atumka
nusha Jesúsjai tsanias wekaimiayi. paan nekamtikiamuitrume. Antsu chikich
3ॸæȍɗ˔ɗҡËȍæӕ‫͑׀‬ӕՓфɗˇӕ͑͑фҡɗ͑ӕ‫ڏ‬ aints ainau wína chichamrun antutan

q॰8.3 (Mat. 27.55-56; Marc. 15.40-41; Luc. 23.49)


137 ̞ӕËѸॷ8

nakitinau asar, ni jiijaingkia paan ainawai. Nu aints ainauka nekasar


waininayat, wainmichua nunisarang pengke nintintin asar, Yuse chichamen
wajasarti tusan, tura antutnasha antukar nintin ukuinawai, tura tuke
antinayat, nekaawartatkamawar inaitsuk miatrusarang umirinawai. Tura
tujinkarti tusan, aya nuikiartutai asar cien (100) nerekua nunisarang
chichaman ujainajai,” Jesús timiayi.ॹr ainawai,” Jesús timiayi.

Arak tsaamramun taja nunaka Kantiin keemakmaun pachis nuikiartamu


takun tajai tusa etserkamuri (Marc. 4.21-25)
(Mat. 13.18-23; Marc. 4.13-20) 16ॸNunia chikich nuikiartamun Jesús
11ॸNunia ataksha etserak: “Wi árak etserak: “Aints kichkisha kantiin keemak
tsaamramu taja nuka takuampi tawa nukukchatnuitai. Tura peaka wamketinka
tusaram nekaataram. Arakan taja nuka puusashtinuitai. Antsu aints jeanam
Yuse chichamen takun tajai. 12ॸTura árak waiina nuka paan wainkarat tusa yakí
jintanam kakeekamia nu jintaka aintsu kentsatnuitai. 17ॸTura yamai uukmau aa
nintiya nunisketai. Nu aints ainau ͑ӕ͑˔ӕ˔ӕ̲̲͑ѸȍЙ͑ɗ͑˔̲Ѹҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
chichaman antukar Yus nekasampita tai, tura yamai nekaachmin ainia nunaka
tiarai tusa, tura uwemrarai tusa, Satanás ukunam mash paan nekawartinuitai.ॹs
nu chichaman nintinian jurawai. 13ॸTura 18ॸ“Yuse chichamen nekas pengker

arak kayanam kakeekamiayi taja nuka nintiminak pujuinaunka Yuska nuna


chikich aintsu nintiya nunisarang nangkamasang paan nekamtikiatnuitai.
ainawai. Chikich aints ainau Yuse Antsu Yuse chichamen nintimtachunka ni
chichamen pengker antukar, nekasampita antukmaurin kajinmamtikui. Tura
tusar warainawai. Antsu itiurkachmin asamtai nekasrum pengker antuktaram,”
amataikia, Yuse chichamen umirtan Jesús timiayi.ॹt
inainawai. Tura asar árak kayanam
kakeekamia nuka kangkape atsau Jesúsa nukuri ni yachí ainaujai tarimuri
asamtai, Փ фɗʮՓ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ‫ڏ‬ (Mat. 12.46-50; Marc. 3.31-35)
nawai. 14ॸTura arak jangkinam 19ॸJesús nuna tusa nuikiartak pujai, ni

kakeekamiayi taja nuka chikich aintsu nukuri ni yachí ainaujai taarmiayi. Tura
nintiya nunisarang ainawai. Nu aints aints timiá untsuri Jesúsnum iruntraru
ainauka Yuse chichamenka paan asaramtai, Jesúsan jiisartatkamawar
antinayat, ju nungkanmaya ainau tujinkarmiayi. 20ॸTura asaramtai Jesúsan
nintimina nunisarang nintiminawai. Tura ujainak:
kuikian nukap wakerinak, tura nakurutan —Nukuram yachim ainaujai aanum
tuke nintiminak Yuse chichamenka wajasar, ̲ɗ͑ʮɗɗф̲ѸфҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗ͑‫ڏ‬
nintimtsuk pujuinawai. Tura asar árak wai, —tiarmiayi. 21ॸTinamaitiat Jesús
jangkinam kakeekamia nunisarang chicharak:
ainawai. Jangkinam árak kakeekauka —Aints Yuse chichamen antukar
nerekchamin ainawai. 15ॸTura árak umirinak pujuinauka wína nukur tura
péngke nungkanam kakeekamia nuka wína yatsur tura wína umaar ainawai,
chikich aintsu nintiya nunisarang —timiayi.

r॰8.10 (Isa. 6.9-10) s॰8.17 (Mat. 5.15-16; Marc. 4.21-23; Luc. 11.33)
t॰8.18 (Mat. 13.12;25.29; Luc. 19.26)
̞ӕËѸॷ8 138

—Jiinkiram ju aintska ukuktiaram,


Kucha tamparaun miaku awajsamuri —timiayi. Tamati nu aintska Jesúsan
(Mat. 8.23-27; Marc. 4.35-41) tikishmatar kakar chicharak:
22ॸChikich kintiati Jesús ni nuiniatiri —Jesúsa, Yus yakí puja nuna uchiriya
ainaujai kanunam engkemawar: ¿warukaya winasha tarutniume? Wait
—Atumajin katingtai, —timiayi. aneasam winaka waitkaip, —timiayi.
Tamati ayu tusar katiniarmiayi. 23ॸTura 30ॸTamati Jesús iniak:

katinai Jesúska kanunam kanur —¿Amesha yaachitme? —tu iniam


tepemiayi. Turamtai aneachmau nase ɗՓɗ͑Ëȍӕ͑ҡѸӕфɗ͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
kakar nasenmatai, yumi kanunam tuau asar aiminak:
yaranak ukantanak wajasmiayi. —Ii naaringkia untsurintai, —tiarmiayi.
24ॸTumamtai Jesúsan shintinak: 31ॸTura iwianch ainau Jesúsan seainak:

—Apurua, apurua, ukantatji, —Juun waanmaka akupkartukaip,


—tiarmiayi. —tiarmiayi. 32ॸNu muranmasha kuchi
Tinamtai Jesús nantaki, nasencha tura ӕ͑ҡѸӕфɗѸȍӕѸȍӕ͑ǣ̲ɗ͑˔Փʮɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
kuchancha chicharkamiayi. ͮɗËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ tai, iwianch ainau Jesúsan seainak:
tai nasesha majaanmiayi. Nunia —Au kuchinam engkemataram tusam
kuchasha miaaku wajasmiayi. 25ॸTuramtai akupkartukta, —tiarmiayi. Tu seainam
ni nuiniatiri ainaun chicharak: Jesúska ayu tusa tsangkatkamiayi.
—‫ع‬ՠфӕ˔Փɗ͑˔ҡɗ̲ɗ ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ 33ॸTuramtai iwianch ainau nu aintsnumia

tsurme? —timiayi. jiinkiar, kuchinam engkemawaramtai,


Tamati niisha shamkar nukap nintimrar: kuchi ainau wakenam mash pisarar,
—¿Ausha warí aints asamtaiya nasesha, ˔ӕËȍ̲͑ֆ͑ǣ˔ф˔ɗʮɗ˔ф˔ʮɗ͑ǣ˔ɗф‫ڏ‬
tura tampaasha umirinawa? —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬ miayi.
miayi. 34ॸTuminamtai kuchi wainin nuna

Փɗ͑˔ф̲Йӕ˔ɗфֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ͑‫ڏ‬
Iwianch jiikir kuchinam engkeamuri cha, tura ajanam pujuinauncha kuchi
(Mat. 8.28-34; Marc. 5.1-20) turunamuncha etserkarmiayi. 35ॸTura
26ॸNunia Galilea nungka tumajin etserinamtai aints untsuri nu yaktanmaya
katingkiar, ǾľфѸ͑ӕ͑ǣ˔̲͑͑ӕʮ̲˔ф‫ڏ‬ jiinkiar: Jiimi tusar Jesúsnum jear, aints
miayi. 27ॸTura nujamkaramtai Jesús nuwik iwianchrintin pujuya nu pengker
kanunmaya jiinai, nu yaktanmaya aints wajas wejmakan entsar, pengker
tarimiayi. Nu aintska nukap musach nintimias Jesúsa nawenini pujaun
iwianchrintin pujuyayi. Tura misu pujus, wainkar shamkarmiayi. 36ॸTura nuwik
ʮľ̲͑˔ЙӕʮӕҡѸӕ˔ɗ͑ҡѸʮ˔ӕɗՓɗфҡɗ‫ڏ‬ iwianchrintin pujuya nuna pengker
num pujuyayi. 28-29ॸIwianch nu aintsun pujaun wainkaru asar, yamai taaruncha
ataksha ataksha achik nepetnuyayi. Tura ujakarmiayi. 37ॸTu ujakaram Gerasa
asamtai uwejencha, tura nawencha jirujai nungkanmaya aints kaunkarmia nusha
jingkiamaitiat, niisha jiruncha tsuriau mash nukap shamkar Jesúsan seainak:
asamtai, ̲ľҡՓфҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔ф‫ڏ‬ —Wait aneasam ii nungkarinia jiinkim
miayi. Turinamtai iwianch nu aintsun weta, —tiarmiayi. Tu tinam Jesús ayu tusa
jukiar, aints atsamunam umaarmiayi. wetas kanunam engkemamiayi. 38ॸTuramtai
Tura asamtai Jesús nu aintsun wainak, nuwik iwianchrintin pujuya nuka pengker
ɗՓɗ͑Ëȍ͑ӕɗ͑ҡѸӕ̲͑͑ǣ˔ľ͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬ wajasu asa Jesúsan chicharak: Wisha
tuau ainaun chicharak: winitjai tu iniamaitiat Jesús chicharak:
139 ̞ӕËѸॷ8ٍॷ9

39ॸ—Atsa, antsu jeemin waketkim, Yus antinamunam warukang antingma tura


amin nekas pengker awajtamsau asamtai, itiurak pengker wajasma tusa ujakmiayi.
mash aints ainau ujakarta, —timiayi. 48ॸTu ujaam Jesús chicharak:

Tama: Ayu tusa waketki, Jesús niin —Nawantru, wína nekasampita turutu
pengker awajsamurin nu yaktanmaya asam, nekasam pengker wajasume. Pengker
ainaun mash ujakmiayi. nintimsam yamaikia weta, —timiayi.
49ॸTu chichaak wajai, Jairo aintsri ni
Jairo nawantri inankimuri, jeenia tari apurin chicharak:
tura chikich nuwasha tsuwarmauri —Nawantrumka yanchuk jakayi.
(Mat. 9.18-26; Marc. 5.21-43) Nuikiartin nemarkini awajip, —timiayi.
40ॸJesúskatiamtai Galileanmaya ainau 50ॸTamati Jesús nuna antuk chicharak:

mash: Ni tati tusar nakainau asar, niin —Shamkaip, antsu nekasampita tusam,
wainkar warasarmiayi. 41-42ॸTurai iruntai wína nintimtursata. Turakminka
jea wainu apuri Jairo naartin tamiayi. Ni nawantrumka pengker wajastatui, —timiayi.
nawantri kichik doce (12) musachrintin 51ॸTura jeanam jear, Jesús untsuri aints

amia nuka jatanak wajasamtai, nuka tari ainau jeanam wayaawartas wakerinau
Jesús wajamunam tikishmatar: wainiat, aya Pedron, nunia Santiagoncha,
—Wait aneasam wína jearun winita, nunia Juannasha, nunia nuwachi
—timiayi. aparincha, nunia nukurincha wayaawarti
Tamati Jesús: Ayu tusa weai, aints tusa tsangkatkamiayi. 52ॸTura jeanam
untsuri nemarkar niin teawarmiayi. wayaawar, untsuri juutkamaikiak
43ॸNu aints ainamunam nuwa doce (12) untsuminaun wainkarmiayi. Tura Jesús
musach numpan nangkantsuk numpamia nu aints ainaun wainak chicharak:
nusha pachinkamiayi. ͮӕ˔ҡѸӕՓ˔фҡ‫ڏ‬ —Juutsuk asataram. Nu nuwachikia
nun untsuri jiiutiat, kuikiarin mash jakachi antsu kanuri, —timiayi.
amuaksha tsuwamichuyayi. 44ॸTura 53ॸTau wainiat nuwawach nekas jakau

tuntupenini tari, Jesúsa wejmakri asamtai, nuna nekawaruka: ¿Warukakung


ninukmaurin antingmiayi. Tura anting taj? tusar wishikiarmiayi. 54ॸTurinamaitiat
numpamurinka nangkankamiayi. Jesús jakau uwejen achik kakar chicharak:
45ॸTuramtai Jesús inintrak: —Nawantru nantaktia, —timiayi.
—¿Yáki wína antinkama? —timiayi. 55ॸTama ni wakani ataksha engkemtuamu

Tu iniamaitiat mash: asa, niisha jakayat ataksha nantakmiayi.


—Pengké antingchajme, —tinamtai Nantakiamtai Jesús: Ayurataram timiayi.
Pedro chicharak: 56ॸJairo nawantri jakayat nantakiamtai, ni

—Nuikiartinu, amin aints timiá untsuri ЙфɗѸȍҡӕф͑ɗ͑ӕ˔ӕфɗѸȍ͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬


etenmawaru asar ¿yáki amincha ramtai, Jesús chicharak:
antinmakma? ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ —Ju aitkamuka aints kichkisha pengké
nuitai, —timiayi. ujakairap, —timiayi.
46ॸTamati Jesús ayaak:
Jesús ni nuiniatiri ainaun
—Atsa, nekas wína kichik antinkau
asamtai, wína kakarmarjai tsuwarjai akatar akupkamuri
tusan nekajai, —timiayi. (Mat. 10.5-15; Marc. 6.7-13)

9
47ॸTama nu nuwasha: Nekarayapi tusa 1ॸChikich kintati Jesús ni nuiniatiri

kurangki tari, Jesús wajamunam doce (12) amia nuna untsuk wina
tikishmatramiayi. Tura aints mash chichamrujai iwianchrintin ainaun
̞ӕËѸॷ9 140

iwianchrin jiirkiarti, tura jau ainauncha jakamunmaya nantaki wekaawai, —tusar


tsuwararti tusa, ni kakarmarin susamiayi. pachimian chichaarmiayi.ॹv
2ॸTura Yus aints ainaun tu inawai titaram, 9ॸTu tinamtai Herodes nuna antuk:

tura jau ainausha tsuwartaram tusa —Wikia Juanku muuken akaktaram


akatar akupkamiayi. 3ॸTura chicharak: timiajai. ¿Tura nu aintsun pachisar nukap
—Jinta wekaakurmesha aintsarmek chichaina nusha yáki? —tu nintimu asa
wetaram. Waisha takutsuk, ҡӕфЙɗҡ˔фӕ̲‫ڏ‬ Jesúsan jiistas wakerimiayi.
sha takutsuk, tura yurumkasha takutsuk,
tura kuikiasha takutsuk wekaasataram. Jesús cinco warang aintsun yuramuri
Tura wejmakrumsha jimiarka takutsuk (Mat. 14.13-21; Marc. 6.30-44; Juan 6.1-14)
wekaasataram. 4ॸTura chikich yaktanam 10ॸNunia Jesús akupkamu ainau ataksha
werum aints: Iijai pujusmi tamati, nuni Jesúsnum waketkiar, ni turamurin
wayaaram nu aintsjai pujustaram. Tura nu ujakarmiayi. Tura kaunkaramtai Jesús
yaktanmasha pujusrum, ʮľ̲͑Փֆф‫ڏ‬ niin mash yaruak, aints atsamunam
meka nuni tuke kanurtaram. 5ॸTura Betsaida yaktanam arakchichu amanum
atumin: ˇӕ͑ɗՓֆՓɗфЙҡӕѸфѸӕфɗҡф̲ɗ‫ڏ‬ wearmiayi. 11ॸTurinamtai Jesús nu aints
namtaikia, nu yaktanmayangka jiinkiram ainaun aujas: Yus aints ainaun tu inawai
ukuktiaram. Tura ukuakrum atumi nawe tusa nuiniarmiayi. Tura jau ainauncha
japimiarum: Ju aints ainaun Yus jiisti tsuwarmiayi.
tusaram, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ‫ڏ‬ 12ॸTura tsaa akaamtai, ni nuiniatiri doce

ram, —tusa Jesús ni nuiniatirin akupak (12) irunmia nuka Jesúsan tariar
timiayi.ॹu chicharinak:
6ॸTamati nunia jiinkiar mash yakat —Juni aintsu pujutiri aya atsau
ainamunam Yusnum uwemratin asamtai, yakat arakchichu amanum aints
chichaman etserkiar wearmiayi. Tura jau pujamunam yurumkan sumakarat tusam,
ainauncha tsuwararmiayi. tura nuni kanurarat tusam, aints ainau
akupkarta, —tiarmiayi. 13ॸTinamtai Jesús
Herodes Jesúsan pachis yáki
ayaak:
tusa nekaatas wakeramuri
—Atumek ni yutairi susataram,
(Mat. 14.1-12; Marc. 6.14-29) —tamati ni nuiniatiri chicharinak:
7ॸAints ainau Jesúsa turamurin pachisar —Pang iinuka ju uwejchik arutramji.
etserkaru asaramtai, apu Herodes nuna Namaksha jimiarchik arutramji. Antsu
antuk nukap nintimramiayi. Chikich aints iikia yurumak sumatskesha ¿itiurak ju
ainauka Jesúsan pachisar: aints ainausha yuratjik? —tiarmiayi.
—Juan jakamunmaya nantaki 14ॸAishmang cinco warang iruntraru

wekaawai, —tiarmiayi. 8ॸChikich asaramtai nunaka tiarmiayi. Tinamtai


ainausha chichainak: Jesús ni nuiniatiri ainaun chicharak:
—Elías yaanchuik Yuse chichame —Atumka aints cincuenta, (50)
etserin pujumia nuka ataksha wantinak cincuenta (50) kanákrum pujustaram
wekaawai, —tiarmiayi. Tura chikich tusaram chichastaram, —timiayi.
ainausha chichainak: 15ॸTamati ni tímia nunisarang mash

—Atsa, chikich aints Yuse chichame pujusarmiayi. 16ॸMash pujusaramtai, Jesús


etserin yaanchuik pujumia nuka pangkan ju uwejchik takus, tura

u॰9.5 (Luc. 10.4-12; Hech. 13.51) v॰9.8 (Mat. 16.14; Marc. 8.28)
141 ̞ӕËѸॷ9

namaknasha jimiarchik takus, ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ nak kampatam kinta jakan tepayatun


manini pangkai jiimias, Yusen maaketai ataksha nantaktatjai, —timiayi.ॹx
timiayi. Nunia pangkan puuk ni nuiniatiri 23ॸNunia mash aints ainaun chicharak:

ainaun susam, nusha aints ainaun mash —Aints wína nekas umirtuktas
susarmiayi. 17ॸTura susaram mash yuwaar wakerakka, ni wakeramurin inais,
tutuararmiayi. Tura yuwaar umisar mianchawaitjai tusa, aints ni krusrin
ampintraun doce (12) changkinan juwawa nunisang ni jakatniurinka
chumpiawarmiayi. shamtsuk kintajai metek wina nemartusti.
24ॸTura asamtai aints ningki wakerak:
Pedro Jesúsan: Mesíasaitme timiauri Wikia jakashtatjai tauka jakatnuitai.
(Mat. 16.13-19; Marc. 8.27-29) Antsu aints wína anentak jakatata nuka
18ॸChikich kintati aints atsamunam ni jakayat tuke iwiaaku pujustinuitai.
nuiniatirijai iruntrar pujuinau asar, Jesús 25ॸNintimrataram: Aints ju nungkanam aa

Yusen sea umis iniak: nuna mash sumak, pengké yuumatsuk


—Aints ainau wína pachitsar ¿warí pujayat, ͑ɗՓ˔͑ɗҡӕ˔ľ̲ľ͑ǣ˔˔̲ҡɗ‫ڏ‬
aintsuita turutinawak? —tu iniasmiayi. kia, ¿itiurak tuke iwiaakusha pujusat?
19ॸTu iniam aiminak: 26ॸAints wína natsantrinak, tura wína

—Chikich ainau amin pachitmasar: chichamruncha natsantinamtaikia, wi


Imiakratin Juankun maawarmia aintsutiatnak Yus akupkamu asan, wína
nuwaashi turaminawai. Tura chikitcha Apaachiru kakarmarijai winakun, tura ni
Elíasashi turaminawai. Tura chikitcha awemamuri ainaujai paaniunam
Yuse chichame etserin yaanchuik winakun, wína natsantrurmia nuna
pujumia nuka jakamunmaya nantaki pachisan: Nuka wína aintsruchuitai
wekaatsuash turaminawai, —tiarmiayi.ॹw titinuitjai. 27ॸTura nekasan tajarme: Aints
20ॸTinamtai Jesús ataksha iniak: juni wijai tsaniasar pujuinauka, Yus ni
—‫ع‬ҽӕфҡӕ̲ѸȍՓɗ͑ѸȍՓфɗ͑ҡфӕ‫ڏ‬ kakarmarijai ni aintsri ainaun inartata
trume? —timiayi. nunaka jatsuk wainkartinuitai, —Jesús
Tu iniam Pedro ayaak: timiayi.ॹy
—Ameka Mesíasaitme. ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
muitme, —timiayi. Jesúsa yapaijmiamamuri
(Mat. 17.1-8; Marc. 9.2-8)
Jesús ni jakatniurin pachis etserkamuri 28ॸNunia chikich semantin Jesús Yusen
(Mat. 16.21-28; Marc. 8.31-9.1) seatas Pedroncha, nunia Santiagoncha,
21ॸPedro tamati Jesús chicharak: ͑ӕ͑ɗˇӕ͑͑Ѹȍʮӕ˔ɗ̲ӕф̲͑Փ˔ф‫ڏ‬
—Nuka pengké etserkairap, —timiayi. miayi. 29ॸTura Jesús Yusen seak wajai, ni
22ॸNunia ataksha chicharak: yapi aneachmau yapajmiama jiitsumir
—Yus akupkamutiatnak aints asan, wajasmiayi. Ni entsatirisha nunisang
nukap wait wajaktatjai. Wi turamtai nekas puju jiitsumir amiayi. 30ॸTuramtai
judío juuntri ainau, tura sacerdote aints jimiar Jesúsan wantintukar nijai
juuntri ainausha, tura Moisésa chichainaun wainkarmiayi. Nuka
chichamen nuikiartin ainausha wína Moisésayayi. Tura chikitcha Elíasayayi.
nakitrinak mantuwartatui. ҽӕфՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ 31ॸNusha paaniunam jiitsumir

w॰9.19 (Mat. 14.1-2; Luc. 9.7-8) x॰9.22 (Mat. 17.23;20.19; Marc. 10.33-34; Luc. 18.31-33)
y॰9.27 (Mat. 10.38-39; Luc. 17.33; Juan 12.24-25)
̞ӕËѸॷ9 142

wajaarmiayi. Tura Jesúsjai chichainak —Maj, Yus nintimchau asaram,


Jerusalénnum ni waitnas jakatniurin winasha nekasampita turutiaram tusanka
pachisar chichaarmiayi. 32ॸTuminamtai ¿warutam musachik atumjaisha pujustaj?
Pedro ni tsaniakmaurijai kari nepetinam Tura tupin nintimrataram tusanka
kanuru asar, kuraat shintarar, Jesúsan ‫ع‬Փфӕҡ̲̲ӕѸËȍɗ˔ҡӕ̲͑ɗѸȍ͑˔Ѹҡʮ‫ڏ‬
jimiá aintsjai wajaun wainkarmiayi. rume? Watska, uchiram juni itata,
33ॸTura nu aints jimiar Jesúsan ukukiar —timiayi.
wearamtai, Pedro Jesúsan chicharak: 42ॸTama uchin itaaramtai, iwianch

—Nuikiartinu, ii juni pujustincha nekas uchin nungka ujuar, wewerkaja


pengkeraitai. Juni kampatam jeawach jakramiayi. Turamtai Jesús iwianchin
jeamkarmi, kichka aminu, nunia kichka kakar chicharkamiayi. Nunia uchin
Moisésnau, nunia kichka Elíasnau ati, pengker awajas ni aparin awangtukmiayi.
—timiayi. 43ॸTuramtai nuna wainkaru ainauka

Antsu ni tímia nunaka tenapka nukap nintimrar: Yuska nekas juuntapita


nintimtsuk timiayi. 34ॸPedro tu chichaak tiarmiayi.
pujai yurangkim mikin wajasmiayi.
Turamtai shamkarmiayi. 35ॸTura Jesús ni jakatniurin pachis
yurangminmaya chichaun antukarmiayi. ataksha etserkamuri
Yus chichaak: “Juka wína uchiruitai, (Mat. 17.22-23; Marc. 9.30-32)
wína aneetiruitai. Juka nekasrum Aints mash ni turamurin nintimsar
anturkataram,” —timiayi.ॹz pujuinai, Jesús ni nuiniatiri ainaun
36ॸYus tamati nu chichaamun antukar chicharak:
umisar, aya Jesúsnak ningki wajaun 44ॸ—Wi tajarme nuka pengker antukrum

wainkarmiayi. Tura ni wainkarmia kajinmatsuk asataram. Wikia Yus


͑ӕ͑˔ɗ͑ҡѸ͑˔˔ɗËȍ˔ɗ͑Ëȍӕʮ˔Ëȍф‫ڏ‬ akupkamu ayatnak aints asamtai, pasé
miayi. aints ainamunam surutkartinuitai,
—timiayi.
Uchinmaya iwianch jiikmiauri 45ॸAntsu ni nuiniatiri ainau paan
(Mat. 17.14-21; Marc. 9.14-29)
nekaawarai tusa surimkau asamtai, Jesús
37ॸKashin tsawaarar Jesús ni nuiniatiri tímia nuna ¿warinkung taj? tusarka
ainaujai muranmaya taar, untsuri aintsjai nekaacharmiayi. Tura waringki tusar
ingkunikiarmiayi. 38ॸNu aintsnumia kichik iniasartatkamawar arantukarmiayi.
jiintuki, Jesúsan kakar chicharak:
—Nuikiartinu, wait aneasam uchir Yaachita chikich ainaun
jiitrusta. Uchirsha juuchikitai. 39ॸIwianch nangkamaskesha timiauri
uchirun engkemtua kakar untsumtiku (Mat. 18.1-5; Marc. 9.33-37)
weawai. Tura wichiptur wajasti tusa tura 46ॸNunia Jesúsa nuiniatiri ainau mai

jangken sauran kapukja apaati tusa, pasé nuwamtak:


awajuweawai. ҽӕфЙľ͑ǣ˔Ń˔ӕЙӕՓľ‫ڏ‬ —‫֤ع‬ËȍɗҡËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
tsui. 40ॸTuramtai ami nuiniatirmin maskesha? —tunaiyarmiayi.ॹa
iwianchrin jiirkit tusan seamjai. ҽӕф̲ɗ‫ڏ‬ 47ॸTu tinam Jesús ni nintimaurin nekaru

tiat tujintrutkari, —timiayi. asa, uchin juki nijai tsanias wajas, 48ॸni
41ॸTamati Jesús chicharak: nuiniatirin chicharak:

z॰9.35 (Mat. 3.17; Marc. 1.11; Luc. 3.22; 2.Ped. 1.17-18) a॰9.46 (Luc. 22.24)
143 ̞ӕËѸॷ9

—Aints wína anentuka ju uchi ai —¿Atumi ninti warukuki tusarmeka


mianchauchin wainiat pengker nekaamatsrumek? Wikia aintsutiatnak Yus
awajkungka, winasha nunisang pengker akupkamu asan, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲͑ľѸфҡѸ‫ڏ‬
awajtawai. Tura wína pengker awajtauka naka tachamiajai. Antsu aints ainaun
wína akuptukmia nunasha nunisang uwemtikratasan tawitjai, —timiayi.
pengker awajui. Atumek nintimsarmeka: 56ॸNuniangka chikich yaktanam

Juka nekas mianchawaitai tarume juka wearmiayi.


mash aints ainaun nangkamasketai,
—Jesús timiayi.ॹb Jesúsan nemartan
wakerinaun chicharkamuri
Aints iin nakitramachkungka (Mat. 8.19-22)
iincha yainmaktinuitji 57ॸJinta weenai, chikich aints Jesúsan
(Marc. 9.38-40)
chicharak:
49ॸTamati Juan Jesúsan chicharak: —Apuru, ame tunia wekaasatatme
—Nuikiartinu, chikich aints amin nunisha amin nemarsatasan wakerajme,
naarmin pachis iwianchin jiiki akupausha —timiayi.
wainkamji. Tura iijai tsanias wekaachu 58ॸTama Jesús ayaak:

asamtai, iwianch jiikim akupkaip tusar —˫ӕʮ͑Ëȍ̲ɗ͑ӕՓ̲͑˔͑ɗ͑‫ڏ‬


suritkamji, —timiayi. wai. Chingki ainausha pasungminawai.
50ॸTamaitiat Jesús chicharak: Antsu wikia Yus akupkamutiatnak aints
—Antsu suritkairap. kɗ͑ҡѸɗɗ͑͑˔ɗҡф‫ڏ‬ asan, kanurmintruka atsawai. Tura
machkungka iincha yainmaktinuitji, asamtai wijai wekaakmeka wait
—timiayi. wajakainme, —timiayi.
59ॸNunia chikich aintsnasha chicharak:
Santiagon nunia Juannasha chicharkamuri —Nemartusta, —timiayi.
51ॸJesús nayaimpinam waketkitnuri Tamati chicharak:
jeatak wajasamtai, Ѹȍ̲ҡѸӕ˔ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ —Ayu Apuru, turayat wína apar
num wetan wakerimiayi. 52ॸTura Samaria jakamtai, iwiarsan umisan nuniangka
nungkanam wekaak, ni nuiniatiri ainaun aminka nemarsatatjame. ͮӕҡѸ͑ǣ˔‫ڏ‬
kanurtintrin eakarat tusa, yaktanam trukta, —timiayi.
eemki akupkamiayi. 53ॸJesús akupkamu 60ॸTamati Jesús ayaak:

waininayat, Samarianmaya aints ainau —Atsa, wína umirtukcharu ainau


Jesúsan pachisar: ˇӕ͑ɗʮɗɗ͑˔ɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ jakawa nunisarang pujuinau asar, ni
num wetatui tusar, nuna nekainau asar: weari jakamtai iwiarsarti. Antsu ameka
Juningkia kanurchatatrume tusar Yus umirkatin warukuita tusam etserkata,
suritkarmiayi. 54ॸTura suritinam Jesúsa —timiayi.
nuiniatiri Santiago tura Juansha nuna 61ॸTama nunia chikich aints Jesúsan

antukaru asar, Jesúsan iniinak: chicharak:


—Apuru, ¿Yus jiin nayaimpinmaya —Apuru, amin nemarsatasan
akupak, Samarianmaya ainaun amukat wakerajme. Tura wína jearun waketkin,
tusar seatjiash? —tiarmiayi. wína aintsur ainaun: Weajai tusan aujsan
55ॸTu tinam Jesús niin jiis kakar ukukin, nuniangka amin nemarsatjame,
chicharak: —timiayi.

b॰9.48 (Mat. 10.40; Luc. 10.17; Juan 13.20)


̞ӕËѸॷ9ٍॷ10 144

62ॸTamatiJesús ayaak: Yuska pengker awajsatatui. Antsu nu


—Waaka nungka tsaitin japiinamtai, jeanam pujuinau pengker nintimtsuk
waakartin nungkan tsaikmaikiak pujuinamtaikia, Yuska pengkerka
wekaayat, tuntupenini jiimkungka, nu awajsashtatui. 7ॸTura jeanam wayaarume
takatan pengkerka umikchamnawaitai. nuning kanurtaram. Antsu chikich
Tura asamtai aints Yuse chichamen chikich jeanmaka kanukni wajairap. Tura
etsertan wakerayat, ͑ɗՓľфɗ͑ӕ˔ӕ˔Ëȍ‫ڏ‬ takakminauka tuke akiktin asaramtai,
min nekapeakka, Yus aints ainaun inawa ҡӕ̲ɗ͑ֆӕҡ͑ËȍѸӕф̲ɗ͑͑ӕ˔ľֆӕՓҡ‫ڏ‬
nuna takatrinka takaschamnawaitai, ram. Tura amutincha suramina nuke
—timiayi. amurtaram.ॹe
8ॸ“Atumka chikich yaktanam
Jesús setenta y dos (72) jeakrumka, jeentin atumin wayaataram
aintsun akupkamuri tusa juraminamtaikia, nu jeanmaya yutan

10 suramina nuke yuwataram. 9ॸJau


1ॸNunia Jesús chikich aints

setenta y dos (72) ͑ɗɗ͑͑ľ̲фɗ‫ڏ‬ ainausha tsuwartaram. Nunia Yus atumin


naun wainak: inatmartas wakerawai titaram. 10ॸTura
—Mash yakat ainamunam wi wetatja chikich yaktanam jeakrumin, atum
nuni jimiarchik jimiarchik tsaniasrum ËȍɗËȍ̲ľҡѸľф̲ӕ͑͑ҡӕҡ͑͑˔ɗҡɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬
eemajataram, —tusa akupkamiayi. kia, jinta wajasrum titaram: 11ॸ‘Chicham ii
2ॸTura chicharak: etserji nu antut nakitau asakrumin, atumi
“Nekasan tajarme: Nu aints ainau trigo nungkari ii nawen nujata nu japimiarar,
yanchuk tsamakua nunisarang ainawai. atumin japar ukuaji. Antsu Yus atumin
Tura juuktin kinta jeau waininayat, inatmartas wakerawai tajirme nu
juukartin jumchik irunua nunisarang chichamka aneaku ataram,’ tusaram nu
Yuse chichamen etserin ainausha yaktanmayangka jiinkiram ukuktiaram.ॹf
jumchik asaramtai, Yus ni chichamen 12ॸ“Tura wait wajaktin kinta jeamtai,

etserin ainaun wári akupkat tusaram Yus yaanchuik Sodoma yaktanam pujuinau
seataram.ॹc tunau asar, nukap wait wajakarmia nuna
3ॸ“Tura atumsha wetaram. Atum uwija ͑͑ǣ˔̲Ѹф͑ǣ͑ӕֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬
ӕËȍɗфɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Йӕʮф̲ɗ͑Փɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ sha timiá wait wajakartin ainawai
nak, wisha aints juun yawaaya tajarme,” Jesús timiayi.ॹg
nunisarang pujuinamunam akupajrume.ॹd
4ॸTura kuikiasha takutsuk, tura yutaisha Yusen umirchau ainau
yaktarin pachis etserkamuri
entsatsuk, tura sapatcha takutsuk
(Mat. 11.20-24)
wetaram. Tura jinta wekaakuram, aints
ainaujai aujmatnaitsuk asataram. 5ॸTura 13ॸNuniaJesús ataksha chicharak:
jeanam wayaakrum: ˇӕʮľ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬ “Nu yaktanmaya ainau titaram: Corazín
tirminka Yus atumin pengker yaktanmaya ainautirmin, Betsaida
awajtamsarti titaram. 6ॸNu takurmin nu yaktanmaya ainautirmincha aneartaram
jeanam pujuinau pengker nintimsar tajarme. kҡӕ̲˔͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
pujuinamtaikia, nu jeanam pujuinaunaka trume. Tiro yaktanmaya ainau, tura

c॰10.2 (Mat. 9.37-38) d॰10.3 (Mat. 10.16) e॰10.7 (1.Cor. 9.14; 1.Tim. 5.18)
f॰10.11 (Luc. 9.3-5; Hech. 13.51) g॰10.12 (Gén. 19.24-28; Mat. 10.15; 11.24; Marc. 6.8-11;
Luc. 9.3-5)
145 ̞ӕËѸॷ10

Sidón yaktanmaya ainausha Yusen 19ॸTura asan atumi nemase Satanás

umirchau ainayat, Yuse kakarmarijai nepetkataram tusan, atum aneachmau


wainchati takatan atum wainkamiarume napi nájakrumsha, ҡӕфҡɗҡɗ͑ǣ͑ ʮ˔фӕ̲‫ڏ‬
nuna wainkachariat nu wainkarkia, sha najaimiatsuk pujusmintrum tusan,
yaanchuik ni nintimaurin yapajiawar Yus wína kakarmarun susamjarme. 20ॸTura
tunaarun japitrurti tusar, entsatin pushun wainiatrum iwianch ainau atumin
entsarar, tura muuken yukuujai yukuarar, umirtaminamtaisha warasairap. Antsu
Yusnum uwemin armiayi. 14ॸTura atumi naari nayaimpinam aarmau
ҡӕ̲ѸȍՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡՓɗ͑˔ֆҡфӕ‫ڏ‬ asamtai warastaram, —timiayi.ॹk
mek, atumi tunaari inait nakitau asaram,
tunau ainau jiistin kinta jeamtai, atumka Jesúsa waraamuri
Tiro yaktanmaya ainausha, tura Sidón (Mat. 11.25-27;13.16-17)
yaktanmaya ainausha nangkamasrumek 21ॸNuniangka Yuse Wakani Jesúsa

nukap wait wajaktinuitrume.ॹh nintin waramtikmau asa Yusen seak:


15ॸ٘æЙľф͑ӕ̲ֆ˔ҡ̲͑ֆɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬ —Apaachiru, maaketai tajame. Ameka
mincha wikia tajarme: Atumka mash nayaimpinmaya ainau Apurinme.
anangmamkuram: ‘Iikia nayaimpinam Tura mash nungkanmaya ainau
pujustatjiapi,’ ¿tu nintimsarmek pujaram? Apurinme. Tura asam aints ningki
Antsu atumka jakau matsamtainum nintimsar: Wikia nekau aintsuitjai
mengkakatnuitrume tajarme, —Jesús tinauka ju chichaman nekaacharti tusam
timiayi. uukuitme. Antsu uchichia nunisarang
16ॸNunia ni nuiniatirin ataksha chicharak: nintiminau ju chichaman paan
“Atum wína umirtuku asakrumin, nekaawarti tusam nekamtikiawaitme.
atumin anturtaminauka winasha Apaachiru, nekasam tu ati tau asakmin
anturtinawai. ҽӕфҡӕ̲ɗ͑͑˔ɗҡф̲ɗ‫ڏ‬ maaketai tajame, —timiayi.
nauka winasha nakitrinawai. Tura wína 22ॸNunia Yusen sea umis ataksha

nakitrinauka wína akuptukuncha chichaak:


nunisarang nakitinawai,” Jesús tu —Wina Apaachir mash aa nuna wina
chicharak ni aintsri ainaun akupkamiayi.ॹi surusmiayi. Aints kichkisha Yuse Uchiri
itiurak a tusarka nekainatsui. Tura wína
Setenta y dos (72) aints waketkimuri Apaachir itiurak a tusarsha nunasha
17ॸNu setenta y dos (72) aints Jesús nekainatsui. Antsu wikia Yuse Uchiri
akupkamu asar, Yuse chichamen etserkar asan, tu awai tusan, paan nekajai. Tura
waketkiar Jesúsnum kaunkar warasar aints ainaun: Wina Apaachirka tu awai
chicharinak: tusan, wi nekamtikiatasan wakeraknaka
—Apuru, iikia ami naaram pachisar nekamtikiamnawaitjai, —Jesús timiayi.ॹl
iwianch ainau jiikir akupamsha iincha 23-24ॸNunia nu chichaman ujak ukuki, ni

umirtamkamji, —tiarmiayi. nuiniatiri ainaunak chicharak: “Nekasan


18ॸTu tinam Jesús chicharak: tajarme: Yaanchuik Yuse chichame
—Nekasrum tarume. Wisha nunisnak etserin ainau, tura apu ainau untsuri
Satanásan nayaimpinmaya charpia atum waintrume nunasha wainkartas
nunisang akaikinun wainkamiajai.ॹj wakerinayat wainkacharmiayi. Tura

h॰10.14 (Am. 1.9-10) i॰10.16 (Mat. 10.40; Marc. 9.37; Luc. 9.48; Juan 13.20)
j॰10.18 (Isa. 14.12-15; Apoc. 12.9) k॰10.20 (Sal. 91.13) l॰10.22 (Juan 3.35)
̞ӕËѸॷ10 146

atum antuwearme nunasha antukartas atankiarmiayi. Tura jakawa nunisang


wakerinayat antukcharmiayi. Tura kajinmakamtai, nu aintsun jinta
atumka wi turamu wainkau asaram yantamen japawar ukukiarmiayi.
nekasrum warastinuitrume, —Jesús 31ॸTuramtai jumchik arus sacerdote nu

timiayi. jinta weak, nu aintsun wainak aya ikiang


jiis ukukmiayi. 32ॸNunia jumchik arus
Samarianmaya aintsun sacerdote yaintrisha, Levita tutai, nu jinta
pachis nuikiartamuri weak, nuni aints jinta yantamen tepaun
25ॸNunia Moisésa chichame nuikiartin wainkayat, nusha nunisang tupnik
Jesúsan tari, warintintak tusa, nekapsatas nangkaikimiayi. 33ॸNunia Samarianmaya
chicharak: aints nu jintak winimiayi. Tura nu
—ͮӕɗ˔ɗфҡɗ͑ӕ‫ع‬ՓɗЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬ aintsun wainak wait anentramiayi.
nun jukitaj tusancha, warinak 34ॸTura olivo macharijai tura vinojai ni

turuwaintaj? —timiayi. charurmaurin yakaramiayi. Tura


26ॸTu iniam Jesús ayaak: tarachjai penuntramiayi. ҽӕф͑ɗľ͑ҡѸ̲‫ڏ‬
—Moisésa aarmaurisha ¿warintua tairin kenas juki, irau kanutinam jea
aarmawaita? ¿Nu aujkumsha itiur tenap wainkamiayi. 35ॸKashin tsawaar
nintimme? —timiayi. wetas jeeniun jimia kuikian suwak: ‘Pai,
27ॸҽӕɗ͑ɗ̲ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ ju aintska pengker waitrukta. Tura ju
tin aimiak: jeachamtaikia, waketkun ni tumashrinka
—Nekas tu aarmawaitai: ‘Yusrum akiimiaktatjai,’ timiayi. 36ॸAyu watska.
aminu apuram asamtai, nekasam ami ¿Ju kampatam aints pachismesha itiur
nintimjai tuke aneen ata, tura ami nintimme? ¿Tu aintsua kasa ainau
kakarmarmijai tuke aneen ata, tura ami katsumkamuncha ni namangkea nunischa
nintimaurumjaisha tuke aneen ata. Tura aneemiayi? —Jesús timiayi.
ami namangkem aneame nunismek 37ॸҽӕɗ͑ɗ̲ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬

chikich ainausha aneen ata,’ tu tin aimiak:


aarmawaitai, —timiayi. —Katsumkamun wait anentramia
28ॸTamati Jesús chicharak: nuwaitai, —timiayi. Tamati Jesús
—Pengker aimkame. Nu chicham chicharak:
umirkumka, Yusnum tuke iwiaaku —Nekasam tame. Amesha nunismek
pujustinuitme, —timiayi.ॹm turata, —timiayi.
29ॸTama Moisésa chichamen timiatruska
Marta kai Maríjai pujamunam jeamuri
umirkachu asa, nu aintska Jesúsan iniak:
—¿Chikich aintcha itiur aneetnuitji? 38ॸNunia Jesús jinta weak, chikich
—timiayi. yaktanam jeamiayi. Tura nu yaktanmaya
30ॸTu iniam Jesús chicharak: nuwa, Marta naartin Jesúsan: Jearun
—Wi nuikiartamu etsermatai, ame wayaata, tusa untsukmiayi. 39ॸMarta kai
anturtukam nekaata. Judío aints Maríkia nu jeanmak pujau asa, Jesúsan
Jerusalénnumia jiinki, Jericó yaktanam ayaamrus ni chichamen antú
jeatas jinta weak, kasa aints ainaujai pujurmiayi.ॹn 40ॸAntsu Martaka ni takatrin
ingkunik nu aints katsú katsumka ni timiá nintimtau asa, Jesúsan jiis
waririncha, tura entsatirincha mash chicharak:

m॰10.28 (Mat. 22.35-40; Marc. 12.28-34) n॰10.39 (Juan 11.1)


147 ̞ӕËѸॷ10ٍॷ11

—Apurua, ¿wína kair takatan winák akurmeka, amikrum kashi japeng yajaya
winák inaitursa juka nintimtsumek? irastas taamtai, chikich amikrumi jeen
Amesha yaiita tita, —timiayi. weakrum, waiti kiramunam jearam
41ॸTamaitiat Jesús ayaak: chicharkuram: ‘Amikchi, aints arakia
—Maj, Marta, takatrum timiá untsuri aneachmau wina jearun irastas tayi. Tura
aa nuke nintimtame. 42ॸTurayatum kichik wainiatun yuwatniuri winaruka pengké
aa nuke yuumatame. Maríkia antú puja atsau asamtai, pang kampatmachik
juka nekas pengker aa nuna turawai. tsangkatrukta’ tu seamaitiat, 7ॸatumi
Tura asamtai antukchati tusan pengké amikri waiti kiramunam chichartamak:
surimkashtatjai, —timiayi. ‘Wina waittsuk asata. Jearka kiramuitai.
Tura uchirsha wijai mash kanurar
Yus tu seataram tusa nuikartamuri tepeenawai. ¿Tura asaramtai wisha
(Mat. 6.9-15;7.7-11) ͑͑ҡ˔ɗ̲͑ѸËȍ̲ɗ͑ҡľЙʮɗٔҡӕф̲ɗ͑‫ڏ‬

11 tash? Atsa. 8ॸAntsu nekasan tajarme: Nuka


1ॸChikich kintati Jesús aints

atsamunam Yusen seak ҡӕ̲ɗ̲ɗ˔фɗ͑ҡɗҡֆӕӕ̲̲ӕф̲ɗ͑Ѹӕф̲Ѹ‫ڏ‬


pujumiayi. Tura sea umisamtai, ni tas nantaachmataikia, atumka nekasrum
nuiniatiri kichik Jesúsan chicharak: yuumakrum seaj pujakrumningkia,
—Apuru, imiakratin Juan ni nuiniatiri yuumamurmin suramsatnuitrume.
ainaun nuiniarmia nunismek Yus seat 9-10ॸAints warina seamina nunaka

nuikiarturta, —timiayi. juwinawai, tura warina eainawa nunaka


2ॸTama Jesús chicharak: waininawai. Tura winajai tinaunka
—Yus seatasrum wakerakrumka tu waitincha uratinawai. Tura asamtai wikia
seataram: atumin tajarme: Yus tuke seataram.
‘Ii Apaachiri Yus, nayaimpinam pujame Turakrumningkia yuumamurmincha
nu ii nekas Apaachirinme. suramsatatrume. Tura Yuse wakeramurin
Aints mash amin naarmin pachisar: nekaatasrum wakerakrumningkia, Yuska
Ameketme pengkeram turamiarti. nunasha nekamtikramatatrume. Tura Yus
Ame aints inartin kinta wári jeati. Йӕʮ̲ӕ̲͑ʮľҡѸфӕ̲Փ˔ľф˔фӕ̲͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬
Ame wakeramuram nayaimpinmasha, kia, Yuska waitin uratramtinuitrume.
tura nungkanmasha tuke ati. 11ॸԆËȍɗфҡɗ͑ɗ͑ӕҡɗф̲ľѸȍ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬
3ॸJu kintaka ii yutairi yuumaji nu ram: ¿Yaachia uchiri yaparak yurumkan
sukartusta. seamaitiat, yurumkanka sutsuk kayan
4ॸҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗɗ͑ЙѸŃՓʮҡ̲‫ڏ‬ sua? ¿Tura yaachia uchiri namakan
saru ainau tsangkurau akurningkia, ii seamaitiat, namaknaka sutsuk napin sua?
tunaarisha nunismek tsangkukratkata. 12ॸ¿Tura yaachia uchiri nujintan

Tura tunaunum jearai tusam japkartuam seamaitiat titingkin sua? 13ॸAtumka tunau
ukukratkiip, antsu iwianchnumia ayatrumek, nekasrum atumi uchiri
uwemtikiartukta. Maaketai.’ Tu Yuska pengker aa nuke suarme. Atumka tuke
seataram, —timiayi. turau asakrumin, ҡӕ̲֤ӕѸѸľ˔фӕ̲͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬
5-6ॸNunia ataksha ni nuiniatiri ainaun kia, atumi Apaachiri nayaimpinam puja
chicharak: nuka nekas timiá pengker asa ¿ni
—Aints ni amikrin itiurkamnawaita Wakanin nekas pengker aa nunaka itiur
tusar nintimrarmi. Atumsha amikrintin suritramkating? —Jesús timiayi.ॹo

o॰11.13 (Juan 14.13-14;15.7,16;16.23-24; 1.Juan 3.21-22;5.14-15)


̞ӕËѸॷ11 148

21ॸ“Aints nekas kakaram aa nuka saapin


Jesúska iwianchi kakarmarijai takus ni jeen nakaj pujamtai, ni jeen waririn
iwianchnaka akupawai timiauri ukusmaunaka kasarkachartinuitai. 22ॸAntsu nu
(Mat. 12.22-30; Marc. 3.20-27) aintska saapin takaku asa, ningki nintimias:
14ॸNuna tusa ukuki, aints iwianch Aints ainaun saapijai mash nepetkatatjai tau
engkemtuam chichachu pujaun wainak, wainiat, nu aintsun nangkamasang kakaram
Jesús iwianchin jiiki akupkamiayi. Tura aa nuka winák, niin nepetki saapirin juruki,
iwianch jiinkiamtai, chichatnasha paan nunia waririn yarurak jiinki, ͑ɗ˔Ѹ̲˔̲ӕ‫ڏ‬
chichakmiayi. Turamtai nuna wainkaru rin chikich ainaun suawai.
ainauka nintimrarmiayi. 15ॸAntsu chikich 23ॸ“Tura asamtai amikruchuka wína

aints ainau chichainak: nemasruitai. Tura wína yaintsuk pujauka


—Juka iwianchi apuri Beelzebú aints araka jingkiajin irumtsuk, antsu
kakarmarijai iwianch ainaun jiiki mengkakarti tusa, ajapua nunisang
akupuweawai, —tiarmiayi.ॹp iwianchin yayaawai,” Jesús timiayi.ॹr
16ॸTinamtai chikich ainausha nekas Yus
Iwianch aintsnumia jiinkisha
akupkamuashi tusar, Jesúsan nekapsartas
waketkitnuitai timiauri
Yuse kakarmarijai wainchatai takat
turata tusar iniasarmiayi.ॹq 17ॸTu iniinam (Mat. 12.43-45)
Jesús tu nintiminaun nekau asa 24ॸNunia Jesús ataksha nuikiartak:

chicharak: “Iwianch aintsnum engkema pujuu, nunia


“Nintimrataram. Chikich nungkanmaya jiinkin asa, aints atsamunam wekaayat, nuni
apu ainau kajernaikiar kanakar pujusar ayamsatatkama tujintak ataksha waketkitas
maaninamtaikia, nu nungkaka wári aintsun eaknij wajatnuitai. Tura pengker
mesertinuitai. Tura chikich jeanam pujusminun wainchaka nintimias: Aintsnum
iruntrar kajernaikiar pujuinauka nu pujayatun wi jiinkimiaja nuni ataksha
jeancha wári ukukiartinuitai. 18ॸTura waketkitjai titinuitai. 25ॸTura ataksha waketki,
Satanáscha nunisang ni inatirijai nu aintsu nintin wainak angkan japimkamu
kajernaikiar maaninamtaikia ¿ni shiiram iwiaramua nunis atun wainkatnuitai.
inatirisha itiurak tuke Satanásnasha 26ॸTura nuna wainak, ataksha chikich

umirkarting? ҽӕфҡӕ̲˔Փɞ͑ЙËȍɗҡѸ‫ڏ‬ iwianchin siete (7) niin nangkamasang pasé


ram: Nuka Beelzebú kakarmarijai ɗ͑ӕ͑ʮӕ˔ɗ̲Ѹȍ͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑ɗ͑ҡɗ͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
iwianch ainaun jii weawai, turutu wartinuitai. Tura iwianch ainau nu aintsu
asakrumin nunaka tajarme. 19ॸAntsu nu nintin engkemtuamka, nuwik pasé pujumia
nekasainmatikia ¿atumi nuiniatiri ainau nuna nangkamasang pasé nintimias
yana kakarmarijia iwianch ainaun jiikiar pujustinuitai. Tura asamtai iwianch atumi
akupinawa? Tura nisha Satanása ninti engkemawai tusaram wainkataram,”
kakarmarijai turichuitji tinu asaramtai, Jesús timiayi.ॹs
ҡӕ̲˔Йľ͑ӕՓф̲ľҡӕѸф͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗ͑‫ڏ‬
wai. 20ॸAntsu wikia Yuse kakarmarijai ¿Nekas warastin warimpita? timiauri
iwianch ainaun jiikin asamtai, atumsha 27ॸAints
iruntramunam Jesús chichaak
paan nintimsaram: Yuska aints ainaun tu wajai, nuwa kichik Jesúsan kakarman
inawai tusaram nekaamnawaitrume. chicharak:

p॰11.15 (Mat. 9.34;10.25) q॰11.16 (Mat. 12.38;16.1; Marc. 8.11) r॰11.23 (Mat. 12.30;
Marc. 9.40) s॰11.26 (2.Ped. 2.20)
149 ̞ӕËѸॷ11

—Nukuram amin juretmarmia nuka pujuinaun pachis Yusen ujaak: Nu aints


mumuntstamka tsakatmarmaru asa nekas ainauka tunau ainawai titinuitai,” Jesús
warastinuitai, —timiayi. timiayi.
28ॸTamaitiat Jesús ayaak:

—Antsu Yuse chichamen antukar Paaniun pachis timiaurin


̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗфɗ͑ӕ˔͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ (Mat. 5.15;6.22-23)
masarang timiá warasartinuitai tajame, 33ॸNunia Jesús ataksha nuikiartak:

—timiayi. “¿Aints kantiin akaa chingnanam


uuktinkai? Atsa, aints kichkisha nunaka
Pasé aints ainau wainchatai turinatsui, antsu jeanam wayaawaru
takat jiismi timiauri ainau paan wainmakarti tusar yakí
(Mat. 12.38-42; Marc. 8.12) kentsartinuitai.ॹv
29ॸAints ainau untsuri kautkaram, Jesús 34ॸ“Atumi jiingkia kantii kapaawa

chicharak: nunisketai. Atumi jii pengkeraitmatikia,


“Aints yamai pujuinauka pasé ainawai. paan wainmaktinuitrume. Antsu atumi jii
Tura Yusen umirchau ainayat wainchati paseetmatikia, teenam pujuinawa
takatan wainkartas wakerinawai. Antsu nunisketrume. 35ॸTura asaram aneartaram.
yaanchuik Jonás turunamia nunisarang Atumi nintijai paan nintimuwearme nuni
wainchati takatnaka wainkartinuitai.ॹt tee achati tusaram wainkataram. 36ॸAtumi
30ॸYus Jonásan chicharak: Nínivenmaya nintijai tunau nintimtsuk antsu nekas
aints ainau uwemtikrarti tusa, akupkamia paan nintimsaram pujakrumka, aints
͑ӕ͑ɗѸ͑˔ֆ̲ɗЙӕʮӕɗ͑ӕ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ˔Ѹȍɗ˔͑ҡɗɗ͑ҡ˔ӕѸՓľ˔Փ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬
rartasan aintsutiatnak Yus trume. Tura asakrumin aints ainau mash
akupkamuitjai.ॹu ɗҡɗӕфЙӕʮф̲ľҡӕѸф͑ӕ͑˔Й͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
31-32ॸ“Jonás Nínive yaktanam Yuse tinuitai,” Jesús timiayi.
chichamen etsermatai, nunia aints ainau
ni tunaurin mash inaisarmiayi. Wi Jesús fariseo ainaun tura Moisésa chichame
Jonásan nangkamasnak pujai waitinayat, nuikiartin ainauncha chicharkamuri
junia aints ainau wi etsermaurun (Mat. 23.1-36; Marc. 12.38-40; Luc. 20.45-47)
antinatsui. Antsu Yus tunau jiistin kinta 37ॸChichas umisamtai, fariseo aints

jeamtai, Nínive yaktanmaya jakaru ainau Jesúsan jearun yuwita tusa untsukmiayi.
nantakiar, yamai pujuinaun pachisar Turamtai Jesús jeanam waya, misanam
Yusen: ͮӕɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕɗ͑Փɗҡɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ yurumkan yuwatas keemsamiayi. 38ॸTura
tai. Nuniasha yaanchuik Yus Salomónkan judío ainau nangkamiar: Yus pengker
ni nekamtairin nukap susamu asamtai, awajsatai tusar, tuke kijmiarar
chikich nungkanmaya apu nawantri yuwatnuitji tu nintiminau wainiat,
arakia Salomónka chichamen antuktas Jesúska kijmiatsuk pujamtai, fariseo nuna
tarimiayi. ՠɗ˔ɗґ́Ύ̲Δ͑˔͑͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬ wainak: Maj ¿waruka aitkawa? tu
nak ai waitinayat, junia nungkanmaya nintimramiayi. 39ॸTu nintimmatai Jesús
ainau wi etsermaunaka antinatsui. Antsu chicharak:
Yus tunau ainaun jiistin kinta jeamtai, nu —Fariseo ainautirmeka, atumka pining
nuwaka jakamunmaya nantaki, yamai tura puwat aya patatkeng nijarmawa

t॰11.29 (Mat. 16.4;12.39; Marc. 8.12) u॰11.30 (Jon. 3.3-5; Mat. 12.41)
v॰11.33 (Mat. 5.15-16; Marc. 4.21; Luc. 8.16; 1.Ped. 2.12)
̞ӕËѸॷ11 150

tumawaitrume. Antsu atumi nintinkia 46ॸTama Jesús ayaak:


tunau piaku asamtai, kasamtasha —Atumsha Moisésa chichame nuikiartin
kasamuwearme. Tura pasé aa nuka mash asaram aneartaram tajarme. Atumka aints
turuwearme. 40ॸkҡӕ̲˔͑ɗ͑ҡɗ͑ËȍՓɗ‫ڏ‬ chikich ainaun: Nekas meram aa nuka
trume. ¿Yuska aintsu namangken ii entsaktaram tayatrum, kichik uwejmijaisha
wainji nuna najanachmakia? ¿Tura aintsu yaiit nakitawa nunisketrume. Tura asaram
͑ɗ͑ҡɗɗɗՓɗ͑ҡѸӕʮɗ͑ӕ͑Ѹȍ͑ʮ͑Ëȍ̲‫ڏ‬ atumek nintimsaram chicham pengké
kia? 41ॸTura asamtai atumka pengker umikchamin akupkaram atumsha
nintimsaram chikich ainau wait umiachiatrum chikich ainau: Ju chichamka
anentakrum ni yuumamuri susataram. pachitsuk umiktaram tuwearme.
Antsu: Uwejrun kijmiarnaka nekasan 47ॸ“Atumi juuntri ainau Yuse chichamen

Yusen pengker awajsatatjapi tuuka etsernun maawarmia nuna iwiarsamuri


nintimrashtinuitrume. shiiram ati tusaram iwiaruwearme. Tura
42ॸ“Maj, fariseo ainautiram aneartaram. asaram aneartaram. 48ॸAtumi juuntri Yuse
Atumi ajarinia árak menta tutain, tura chichamen etsernun mau wainiatrumek,
chikich áraksha ruda tutain, tura chikich atumka nu iwiarsamu shiiram iwiarau
yurumak pachimtai irunusha timiá asaram, atumi juuntri turuwarmia nuka
tuupich wainiatrum diez (10) juukrum, pengkeraitai tarume.
kichik Yus susatasrum akanuwearme. 49ॸ“Tura asakrumin Yus mash nekawa

Nuka tuke inaitsuk turataram. Antsu nuka atumin pachis ju chichamnaka


tunaarinchau pujutka, tura Yus aneetka aamtikramiayi. Yus chichaak: ‘Wína
pachiatsrume. Tura asaram nusha chichamrun etserin ainaun, wína
turataram tusan tajarme. chichamrun akatran: Tu etserkataram
43ॸ“Maj, fariseo ainautiram aneartaram. tusan aints ainaun akupkatnuitjai. Wi
Atumka miajuitjai tusaram, iruntai turamtai chikichnaka maawartinuitai.
jeanmasha wayaaram, apu keemtainum ҽӕфËȍɗ˔ɗËȍ͑˔ЙЙľľ˔ɗфЙѸŃՓʮѸф‫ڏ‬
timiá pengkernumsha keemsatasrum tinuitai,’ timiayi. 50ॸTu aarmau asamtai nu
wakerarme. Tura jinta wekaakuram, aints nangkamtaik Yuse chichamen etserin
ainausha mash: Wína jiirsar aujtusarat ainaun maamurin, tura yamai kintatisha
tusaram wakerarme. ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ͑ɗ͑ӕ̲̲͑ӕ‫ڏ‬
44ॸ“Maj, atumka aneartaram tajarme. rincha pachis, Yus yamai pujautirmin
Atumka jakau iwiarsamu wainchatiya ininmastinuitrume. 51ॸNu nangkamtaik
tumawaitrume. Tura asaram aints Abelan ni yachí maamiayi, tura chikich
ɗՓɗфѸ̲ӕ͑Й͑Փɗ͑ËȍӕѸф͑ ʮɗ͑‫ڏ‬ Yuse chichamen etserin ainauncha
wai. Tura aints ainausha nunisarang maawarmiayi, tura Zacaríasnasha Yuse
atumi chichamen antinayat, itiur jeen ayaamas tangku epetinam takakmak
nintimrume tusarka nekainatsui,” Jesús pujaun maawarmiayi. Nu aints ainau
timiayi. maamurin pachis yamai pujautirmin
45ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin Yuska ininmastinuitrume tajarme.ॹw
kichik nuna antuk chicharak: 52ॸ٘ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬

—Nuikiartinu, ame tu chichaakmeka, mincha: Aneartaram tajarme. Aints ni jeen


iin pachikratsam: Atumka pasé ainiarme epeni, aints ainau nuni wayaacharti tusa,
tusam tukartakum tame —timiayi. Ѹӕфɗ̲ɗ˔ֆՓɗфɗ͑ʮӕфӕ˔̲ɗՓ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬

w॰11.51 (Gén. 4.8)


151 ̞ӕËѸॷ11ٍॷ12

trume. Tura asaram atumka namtaisha shamkairap. Atumin


nayaimpinmaka wayaashtinuitrume. Tura mantaminayat, atumi wakaninka
aints ainau nayaimpinam wayaatnun maachartinuitai. 5ॸTura yáki nekasrum
nekaawartas wakerinauka nekaacharti shamkatnuitrume tusan ujaktajrume.
tusaram suritarme,” Jesús timiayi. Atum jakaram ji kajintrashtinnum
53-54ॸJesús nuna tamati, Moisésa Ëȍӕ̲Йɗ̲ɗҡɗ͑Ѹф̲ֆ֤ӕѸľ˔Ѹȍ̲˔‫ڏ‬
chichamen nuikiartin ainau, tura fariseo taram.
ainausha kakarman kajerkarmiayi. Tura 6ॸ“Atumka chingki cinco (5) ainia nusha

suwirpiaku jiisar tsanumratai tusar: ʮɗ̲ɗфËȍɗ˔ʮɗфӕ˔ӕɗ˔ɗʮɗѸӕфӕ˔̲ɗ͑ӕɗ‫ڏ‬


¿Waring chichakaintai? tusar untsuri trume. Tura wainiat Yuska nu chingkinka
inintriarmiayi. kichkisha pengké kajinmatsui. 7ॸTura
atumin untsuri chingkin nangkamasang
Pasé nintiminaun pachis etserkamuri Yuska timiá anenmau asa, atumi intashi

12
1ॸNunia aints untsuri warang warutmak awa tusa nekapmarmawaitai.
kaunkaru asar, nawen mai Tura asamtai atumin mantamawartas
najatnai wajaarmiayi. Turinamtai Jesús wakerutminamtaisha shamtsuk
ni nuiniatiri ainaun chicharak: asataram,” Jesús timiayi.
“Fariseo ainau nangkamiar: Nekas
Tunau pengké tsangkurashtinun
chicham nuikiataji tinayat anangkartin
pachis timiauri
ainawai. ͮɗËȍɗËȍ̲ľ͑ǣ˔Й͑ǣЙËȍɗ̲‫ڏ‬
(Mat. 10.32-33;12.32;10.19-20)
taiya nunisarang ainawai. Pang
ЙËȍɗ̲ҡɗҡӕӕЙɗËȍֆҡЙ͑ǣ͑ӕ̲ЙËȍɗ̲‫ڏ‬ 8ॸNunia Jesús ataksha chichaak:

ram pangkan mangkamtikui. Tumamtai “Nunasha tajarme: Aints wína pachitas


pang apu ayat nitkangka tantaayaintai.ॹx chikich aints antinamunam: Wikia
2ॸAintsu chichamesha nunisarang ainawai. ˇľѸәѸ͑Փɗҡʮɗҡӕ͑˔ՓɗѸȍɗ͑ҡѸӕҡɗҡ‫ڏ‬
Yamai chicham uukar chichakmauncha nak Yus akupkamu asan, Yuse
ukunam paan nekaawartinuitai. Tura awemamuri antinamunam: Nuka wína
ֆ̲ɗ˔ɗɗ͑ҡѸӕҡӕф̲ӕфɗ͑͑ľ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ aintsruitai titinuitjai. 9ॸAntsu aints wína
nun waininayat, ukunam paan pachitas chikich aints antinamunam:
nekaawartinuitai.ॹy Wikia Jesúsnauchuitjai taunka wisha
3ॸ“Tura asamtai kashi teeti ͑ӕ͑ɗѸ͑˔֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ҡɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
chichawearme nunaka tsawai mash paan nam: Nuka wína aintsruchuitai
nekaawartinuitai. Tura atumi kanutirin titinuitjai.ॹz
pujusrum, yaitasrum chichawearme 10ॸ“Tura wikia aintsutiatnak Yus

nunasha aints mash paan nekawarti tusar, akupkamu asan, wína pachitsar pasé
aanum etseerartinuitai,” Jesús timiayi. chichainaunaka tsangkuratnuitjai. Antsu
֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑ЙËȍɗѸфЙѸŃËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
¿Yanak shamkartinuita? timiauri naunka pengké tsangkurashtinuitjai.ॹa
(Mat. 10.26-31) 11-12ॸ“Atumka wina aintsur asakrumin,
4ॸNunia Jesús ataksha chicharak: ҡӕ̲ɗ͑Ëȍɗф̲˔фɗфӕ͑ҡɗʮľɗ̲͑ӕ͑‫ڏ‬
“Amikur ainautirmin atumin tajarme: masha, tura tunau nekatinmasha, tura
kɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ̲͑͑ҡ̲ՓфҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗ‫ڏ‬ apu ainamunmasha juraminamtaikia,

x॰12.1 (Mat. 16.6;8.15) y॰12.2 (Mat. 10.26; Marc. 4.22; Luc. 8.17) z॰12.9 (2.Tim. 2.12)
a॰12.10 (Marc. 3.29)
̞ӕËѸॷ12 152

tura atumin ininminamtaisha, Yuse ¿Turakmin warinchurmesha ame


ՠ˔͑ɗЙӕɗ˔ҡɗ͑ӕ͑ҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ukusmame nusha yanawa atata?’ timiayi.
ramkatnuitrume. Tura asamtai ¿warintuk 21ॸҽӕфѸ̲ҡɗɗ͑ҡѸ˔ӕɗ˔ɗ͑˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ‫ڏ‬

aimkataj? tura ¿warintuk chichaktaj? nak nukap ukuinayat, Yusnaka


tuuka nintimrairap,” Jesús timiayi.ॹb nintimtinachu asar, nu aintsua
nunisarang ainawai,” Jesús timiayi.
Kuikiaka nintimsashtinuitai timiauri
13ॸJesús Yus ni uchiri yuumamurin
aints untsuri iruntramunam
chichaak pujamtai, aints Jesúsan tari nekawai timiauri
chicharak: (Mat. 6.25-34)
—Nuikiartinu, wína apar jakau 22ॸNunia ni nuiniatiri ainaun Jesús
asamtai, wína yatsur aparu kuikiarin ataksha chicharak:
akanak surusti tusam chichartusta, “Nunasha tajarme: ¿Warí yuwanak
—timiayi. pujustaj, tura warinak entsartaj? tusaram,
14ॸTamati Jesús chicharak: nuke nintimsarmeka pujusairap. 23ॸYus
—kɗ͑ҡѸֆËȍɗɗʮɗ˔ӕɗ˔ɗ͑Ѹӕфɗҡ͑ɗ̲͑‫ڏ‬ tuke iwiaaku pujustaram tusa pujutan
tai ¿yaachia ame susata tita tusasha suramu asa, tura atumi namangken
inaitukma? —timiayi. 15ॸNunia aints najanau asa, atumi yutairincha tura
ainaun mash nuiniartas chicharak: atumi entsatirincha suramsatatrume.
—Aneartaram. Aints kuikiartin tura 24ॸChingki ainau jiisrum: ¿Itiur

untsuri warirtin pujayat tukeka pujuinawa? tusaram nintimrataram.


pujuschamnawaitai. Tura asamtai atumka Nuka araknaka arainatsui. Tura arakan
kuikiartin wajastasan wakerajai tuuka juukar jeanmasha ukuinatsui. Tu
nintimsairap, —timiayi. pujuinau wainiat, Yus ni yuwatniurin
16ॸNunia nuikiartutai chichaman suwawai. ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑Ëȍɗ͑ǣ˔ɗ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
nuikiartak: masang timiá anenmau asa ¿atumi
“Aints kuikiartin arakan ni ajarinian yuumamurincha itiur suramsashting?
nukap juukmiayi. 17ॸTura juuk nukap au 25ॸTura wikia untsuri kinta pujustaj

asamtai: ¿Itiurkatjak? ¿Tura tuning takurmesha, ˔ɗËȍɗ˔ȍΎф˔Ѹȍɗ͑͑ǣ˔˔‫ڏ‬


ukustaj? tu nintimmiayi. 18ॸNunia nukap chamnawaitrume. 26ॸNu
nintimias: ‘Yamaikia nekasan nintimrajai. turunatatkamaram tujintayatrumsha
Jea árak ukutai nekas tuupich asamtai, ¿warukaya yuta pachisrumsha, tura
nunaka yumpungkan, nekas nampurman ľ͑ҡѸҡɗЙËȍɗѸфӕ̲Ѹȍ͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ľ‫ڏ‬
jeamkatjai. Tura nuna jeamkan sha pujarme?
yurumkan juukan, tura araknasha 27ॸ֤٘͑ǣ˔ӕфɗ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ɗфֆ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬

juukan, tura warinchurnasha juukan, kar wajainau nintimrataram. Nuka


nuni mash matsaran, 19ॸ͑ӕ͑ɗҡ˔˔̲‫ڏ‬ takakminatsui. Tura uruchnasha
tsuk pujusan, tura nukap yuwan, tura kutaminatsui. Tura apu Salomón
nukap umuran, tura nukap nakurusan yaanchuik pujumia nuka entsatirin timiá
untsuri musach pengké yuumatsuk pengker entsariat, yangkura nuniska
pujustatjai,’ tu nintimramiayi. 20ॸTu pengkerka iwiarmamrachmiayi tusan
nintimmatai Yus chicharak: ‘Ameka tajarme. 28ॸNupaa ainausha yamaikikia
nintinchawaitme. Ju kashiti jakatatme. shiiram ainayat, kashin tsawaar aints

b॰12.11 (Marc. 13.9-11; Luc. 21.12-15)


153 ̞ӕËѸॷ12

ainau charukar jiinum epeawartinun weamtai, ni inatiri pengker umiu asa,


wainiat, ֤ӕѸ˔ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфɗՓɗф̲̲‫ڏ‬ jeanam pujus: Apur ƿestanmaya taa
tikin asa, atumnasha entsatincha nuna waiiti uratrita tamati, waiitin wári
͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣѸȍɗɗф̲͑Ѹӕф̲Ѹҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ uratiasan wakerajai, tu nintimias kantiin
trume. Tura asamtai ¿warukaya Yuska keemak nakaj pujawai. Atumka nu aintsu
nekasrum nintimtsurme? 29-30ॸYusen inatiriya nunisrumek atumi Apuri tatintri
nintimtichu ainau mash nungkanam nakasrum pujustaram. 37ॸNu aintsu apuri
pujuinauka tuke inaitsuk: ¿Warinak waketki taa, ni inatirin kanutsuk iwiaj
yuwataj tura warinak amurtaj? tusar tuke pujaun wainak waramtiksatnuitai.
nintimsar pujuinawai. Antsu atumka Nekasan tajarme: Nuka jea waya, ni
tuuka nintimtsuk asataram. Atumi wejmakrin aik yapajia, ni inatiri ainaun
Apaachiringkia atumi yuumamurin chicharak: Misanam pujustaram tusa, ni
pachis mash nekau asamtai, atumi yutairin susatnuitai. 38ॸApu kashi japeng
yutairisha, tura atumi amutirisha winak, turachkusha tsawaarai winak, ni
pachisrum napchau nintimtsuk asataram. inatiri iwiaj pujaun wainak nekas
31ॸAntsu Yuse wakeramuri nekasrum waramtiksatnuitai.ॹc
nintimrataram. Turakrumningkia atumi 39ॸ“Nusha nintimrataram: Jeenniuka

yuumamurincha mash suramsatatrume,” ˔Ѹɗ͑ҡѸҡҡɗ͑ӕ͑͑ɗֆ ľľ̲˔͑ľ˔Փɗҡ‫ڏ‬


Jesús timiayi. kungka, kanutsuk iwiaj pujus anear:
Kasartukai tusa, tura jearun wayaawai
Nayaimpinmaka yuumatsuk tusa nakastinuitai. 40ॸWi aints ayatun Yus
pujustinuitrume timiauri akupkamu asan, wisha nunisnak
(Mat. 6.19-21) aneachmau tatin asamtai, atumsha
32ॸNunia ataksha Jesús chichaak: anearum pujustaram,” Jesús timiayi.ॹd
“Wína aintsur ainautirmeka shamtsuk
asataram. Atumka jumchik arumin Aintsu inatiri jimiaran pachis etserkamu
wainiat, atumi Apaachiri nekas: Wijai (Mat. 24.45-51)
pujustaram tusa wakerutmarme. 33ॸTura 41ॸTamati Pedro iniak:
asamtai atumnau aa nuka surukrum —Apuru ¿ju nuikiartamu etserme nuka
yuuminak pujuinau susataram. Turakrum iin tukartakmek tam? Turachkumsha
͑ֆɗ̲Йɗ̲͑˔˔Ѹɗ͑ӕ˔ՓֆËȍф‫ڏ‬ ¿aints ainau mash nekaawarat tusamek
tin asaramtai, tura entsatiram tam? —timiayi.
mamurchatin asaramtai: Nekasan 42ॸTu iniam Jesús aimiak:

nayaimpinam jeatasan wakerajai, tu “Ju nuikiartamusha nintimrataram.


nintimsaram pujustaram. 34ॸAtum warí Atumka takatan wainua tumawaitrume.
wakerarme nuka tuke atumi nintijai Aints arák irastas wetanak wajak: Wína
nintimsaram pujustatrume,” timiayi. jearun pujuinau yurumatin jeamtai, ¿yáki
ni yuwatniurin susat tusa aintsun eawai.
Atumi Apuri tuke aneakrum Nekas pengker umiaun tura paan
pujustaram timiauri nintimniun eak: Nu turati titinuitai. 43ॸNu
35-36ॸNunia ataksha chicharak: aintsu inatiri ni takatrin miatrusang umik
“Ju nuikiartamusha nintimrataram. pujamtai, inamin taa nuna wainak
Apu aints nuwenmaun jiistaj tusa inatirin waramtiksatnuitai. 44ॸNekasan

c॰12.38 (Marc. 13.34-36) d॰12.40 (Mat. 24.43-44;25.1-13; 1.Tes. 5.2; 2.Ped. 3.10)
̞ӕËѸॷ12 154

tajarme: Ni inatiri miatrusang umiu umirtukcharu ainauka chikich jimiaran


asamtai, ni inakratin mash ninu aa nuna wína umirtukaru ainaun kajeriartinuitai.
wainin ati tusa inaikiatnuitai. 45ॸAntsu Turachkusha wína jimiar umirtukcharu
takatan wainin pasé aints asa: Apurka ainauka kampatam wína umirtukaru
wárikia tachatatui, tu nintimias pujakka, ainaun kajeriartinuitai. 53ॸTura asar
chikich takau ainauncha, tura nuwa aintska ni uchirin nakitrartinuitai. Tura
ainauncha pasé awajak, tura yutancha uchisha ni aparincha nakitrartinuitai.
nukap yuj, tura amutincha nukap amuj ҽӕф͑ӕՓѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ͑Փ͑ҡфɗ͑‫ڏ‬
nampea nampeaka ni apuri tatintri cha nakitrartinuitai. Tura nawantrisha ni
nakachmau asa, 46ॸni apuri aneachmau nukurincha nakitrartinuitai. Tura chikich
tari, inatirin nakachmaun wainak, nuwasha ni najatin nakitrartinuitai. Tura
chikich chichaman umichu ainaujai najatisha ni tsatsarincha nakitrartinuitai,”
metek wait wajaktiniun susatnuitai. Jesús timiayi.
47ॸ٘ҽӕфɗ͑ҡѸӕɗ͑ҡɗфɗ͑ɗЙӕфɗՓ˔ľф‫ڏ‬

murinka pengker nekayat umikchangka Kinta tu tsawaartatui tusa timiauri


iwiaaku pujus nukap wait wajaktinuitai. (Mat. 16.1-4; Marc. 8.11-13)
48ॸk͑ҡѸӕËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡɗфɗ͑ɗЙӕфɗҡɗ̲ɗӕфɗ͑‫ڏ‬ 54ॸNunia aints ainaun chicharak:
cha antukchau asa, napchau takakmak —Junia aints ainautiram, tsaa
pujaksha iwiaaku pujus jumchik wait akaamunmanini yumi kajintramtai, yumi
wajaktinuitai. Yus aints ainaun nukap jiturtatui tusaram nekarme. Takurmin
susau asa ataksha: ¿Nusha itiurkamame? atum tarume nunisang jitawai. 55ॸTura
tusa ukunam iniastinuitai. Tura ni uchiri surnumia nasenmataikia, esat atatui
ainaun ni nekamtairin nukap susau asa tarume. Takurmin atum tarume nunisang
ataksha: ¿Nusha itiurkamame? tusa esatrawai. 56ॸAnangkartin ainautiram,
nunisang ukunam iniastinuitai,” Jesús nayaim jiisrum yumi jiturtincha nuwá
timiayi. eemkaram nekayatrumsha, ju kintati wi
chichaman atumin ujaajrume juka
Jesús aints ainaun akankatnuitjai timiauri pachisrum: ¿Warina takua tawa tusaram
(Mat. 10.34-36) waruka nintimtsurme? —Jesús timiayi.
49ॸAtaksha Jesús chichaak: “Aints ainau

wína umirtukarti tusan wakerakun Kársernum engkeatnun


taawitjai. Tura asan yamaikia wína pachis nuikiartamuri
umirtukarat tusan wakerajai. 50ॸWikia (Mat. 5.25-26)
nukap wait wajaktatjai. Tura nu wait 57ॸNunia ataksha Jesús chicharak: “Tura

wajaktinka wári jeat tusan wakerajai.ॹe atum nekas pengker pujustinun


51ॸAtum wína pachitsaram: Aints ainau pachisrumsha ¿waruka atumek
mash pengker nintimtunisar maanitsuk nekartsurme? 58ॸkҡӕ̲˔ҡӕ̲Ѹȍɗҡ˔ӕф‫ڏ‬
ЙӕʮӕѸфҡҡӕѸҡՓɗҡɗ‫ع‬ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфҡѸӕф‫ڏ‬ meka, chikich aints atumin: Yamaik
mek? Antsu wikia tajarme: Ju akirkata tusa tukumramak: Antsu
nungkanam tau asamtai aints ainauka ˔ɗфËȍ˔̲ɗ͑˔ɗ˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ̲Փф‫ڏ‬
kanakartinuitai. 52ॸYamai nangkamas tatui tamatikia, apu pujamunam
kichik jeanam cinco (5) aints pujuinau jeetamiartas, nijai tsaniasrum jinta
kanakartinuitai. Kampatam wína weakrum, apu jeenkia jeetamtsaing,

e॰12.50 (Marc. 10.38)


155 ̞ӕËѸॷ12ٍॷ13

chicham iwiarataram. Nu turachkurmeka, —Aints ni ajarin numi higuera tutain


apu achirmak suntar ainaun akupturmak: araamiayi. Tura nukap musach arus:
Ju aintska kársernum engkeataram Nerekchayash tusa jiistas werimiayi. Tura
titinuitai. 59ॸTura nekasan tajarme: Atumi wainiat nerekchamiayi. Ataksha
tumaashri mash metek akiimiatsuk jiimaitiat atsumiayi. Nunia ataksha
pujakrumka, ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔Йľ͑ǣ˔Ńʮɗɗ͑˔ɗѸȍҡɗ‫ڏ‬ jiimaitiat atsumiayi. 7ॸTura nunia ajan
nuitrume,” Jesús timiayi.ॹf wainiun chicharak: ‘Antukta. Musachjai
metek nereatsuash tusan jiistasan tarijai.
Atumi nintimauri yapajiachkurmeka Turayatun wainkachjai. Yamaikia ajakta.
wait wajaktinuitrume ¿Warukang nangkamnasha wajasat?’

13 timiayi. 8ॸTamati ajan wainin ni apurin


1ॸNukintati aints ainau Jesús
ujaktai tusar tariarmiayi. Tura chicharak: ‘Atsa apuru, ju musachkeka
ujainak: Galilea nungkanmaya ainau wajasti. Yamaikia nu numi nantujen
waaka uchirin Yus susatai tusar mainak aangtuan, tangku ijiincha matsatratjai.
pujuinai, apu Pilato ni suntarin akupkam, 9ॸTuramka nerekchatpiash. Antsu tuke

nu aints ainaun maawar, nunia ni nereachmataikia, nuniangka ajaktatme,’


͑ӕ̲Йľ͑Փ˔ӕËȍɗфɗ͑ӕ̲ЙľʮɗЙËȍɗ̲‫ڏ‬ timiayi.ॹg
rarmiayi. Nuna pachisar Jesúsan
Ayamtai kintati Jesús nuwa
ujakarmiayi. 2ॸTu ujainam Jesús
punuapan tsuwarmauri
chicharak:
—¿Atumka itiur nintimrume? ¿Atum 10ॸNunia chikich ayamtai kintati Jesús

nintimsarmeka: Nu aints jakaaruka iruntai jeanam waya, aints ainaun


chikich Galileanmaya ainaun nuna nuiniak pujumiayi. 11ॸNunia aints ainau
nangkamasarang timiá tunaarintin iruntramunam nuwasha pujumiayi. Nu
asaramtai maawari tarumek? 3ॸ¡Atsa! ͑ӕՓ˔ֆ͑Ëȍӕɗ˔ɗՓɗ͑Ëȍľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
k͑ҡѸӕҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗֆЙʮɗËȍ˔ӕф‫ڏ‬ tuamu asa, dieciocho (18) musach punus
meka, atumsha nunisrumek wekainuyayi. Tura asa nakuintancha
jakatnuitrume tusan tajarme. 4ॸTura pengké yuumatnuyayi. 12ॸTu pujamtai
yaanchuik Siloénam yakí wajatiri kaya Jesús nu nuwan wainak untsuk:
najanamu “torre” tutai ningki yumpunak —Umaaru, punusam wekaayatum
ayaaramtai ¿dieciocho (18) aints yamaikia angkan wajasume, —timiayi.
jakaarmia nuka Jerusalénnumia ainau 13ॸNuna tusa uwejejai nuwan takasmiayi.

nuna nangkamasarang timiá tunaarintin Turam nuwasha nakuinia tupin


asar jakarmiayi tarumek? 5ॸ¡Atsa! Antsu wajasmiayi. Tura pengker wajas, Yus
atumi nintimauri yapajiachkurmeka, juuntaitai timiayi. 14ॸTura Jesús nu
atumsha nunisrumek jakatnuitrume tusan nuwanka ayamtai kintati tsuwaru
tajarme, —Jesús timiayi. asamtai, iruntai jea juuntri kajek aints
ainaun chicharak:
Numi higuera tutain pachis nuikiartamuri —Seis kinta aa nu takakmastinuitai. Nu
6ॸNunia Jesús ataksha nuikiartamun kintati tsuwaamartaj tusaram
etserak: tatinuitrume. Antsu ayamtai kintati

f॰12.59 (Yus tunau jiistin kinta jeatsaing, atumi tunaaringkia inaisaram tsangkutrurta titaram,
taku timiayi.) g॰13.9 (Jesús: Aints wína chichamrun umirtutsuk pujauka numi higuera
neretsuk wajawa nunisketai, taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ13 156

ҡѸӕՓ̲фҡʮҡӕѸф̲ľ˔ҡËȍ̲͑Փɗ‫ڏ‬ pang pachimtaijai pangkan pachimui.


trume, —tusa Jesúsan antumtikiak Turam mash wapakrawai, —timiayi.ॹh
timiayi.
15ॸTamati apu Jesús chicharak: Waiti tuupchin pachis etserkamuri
—Chicham umichu ainautiram, (Mat. 7.13-14;21-23)
ֆ̲ҡɗ˔ɗ͑ҡҡɗҡѸӕՓ̲фɗфЙҡֆҡфӕ̲‫ڏ‬ 22ॸNunia Jesús Jerusalénnum jeataj tusa,
sha ¿ayamtai kintati atumi waakarisha, yakat juunnasha tura tuupchincha
tura atumi burrorisha yumin aartaj nangkaatsuk kichik kichik yaktanam
tusaram atiaram juwatsrumek? 16ॸJu aints ainaun nuiniaki wemiayi. 23ॸTura
nuwaka Abrahama weari ayat, iwianch weamtai, aints Jesúsan iniak:
engkemtuamu asa, dieciocho (18) —Apuru ¿Yusnum uwemratin ainia nu
musach tuke jingkiamua nunisang punus jumchikiashi? —timiayi. Tu iniam Jesús
wekaju asamtai, ayamtai kintati pengker aimiak:
wajasti tusanka ¿warukanak aitkashtaja? 24ॸ—Nekasam tame. Yus pujamunam

—timiayi. pujustasrum wakerakrumka, waiti


17ॸJesús nuna tamati, ni nemase ainau ҡӕӕЙËȍɗ̲͑ՓֆҡʮҡӕѸф̲Փ˔ľфӕ˔‫ڏ‬
natsaararmiayi. Tura chikich aints ainau taram. Antsu aints untsuri nuni
mash Jesúsa pengker turamurin wainkar wayaawartas wakerinayat, ՓֆՓфҡҡ‫ڏ‬
warasarmiayi. kamawar tujinkartinuitai tajarme.
25ॸJeentin waitin epeniamtai, atumsha
Mostaza jingkiaji pachis nuikiartamuri aanum wajasrum, waiti awatkuram:
(Mat. 13.31-32; Marc. 4.30-32) ‘Apurua uratrita,’ takurmincha, atumin
18ॸNunia Jesús ataksha etserak: airmak: ‘¿Tuniantskitrum? Wikia
—¿Atumsha itiur nintimrume? Yuse wainchawaitjarme,’ turamtinuitrume.ॹi
aintsri itiur yujainawa tusan, atumin 26ॸ“Turamatai atum chicharkuram:

ujaktinuitjarme. 19ॸAnturtuktaram. Yuse ‘Antsu iisha amijai iruntrar yurumak


aintsri ainau mostaza jingkiajiya yuwakur, tura amuti amakur pujuyaji.
nunisarang ainawai. Aints mostaza ¿Tura waruka nekartsume? Ii yaktarin
jingkiajin ni ajarin araam, nuka tsapai wekaasam, ͑ӕɗ˔ɗфҡӕҡËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬
nunia tsakar, nunia nekas juun wajaayi. nuyame,’ titinuitrume. 27ॸAtum takurmin
Tura kanaji timiá saram asaramtai, jeentin atumin airmak: ‘Ataksha tajarme:
nanamtin ainau mostazan kanajin ¿Atumsha tuniantskitrum? ¿Wikia
pasungminawai, —Jesús timiayi. wainchawaitjarme tajarme nuka waruka
antatsrume? Tunau takau ainautiram
Pang pachimtai pachisar etserkamuri mash winingkia winitsuk waketkitaram,’
(Mat. 13.33) atumin turamtinuitrume.ॹj
20ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔ѸȍËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ 28ॸ“Tura jeentin turamu asamtai

tamun etserak: Abrahamsha, tura Isaacsha, tura


—Yuse aintsri ainau itiur yujainawa Jacobsha, tura Yuse chichamen
tusan ujaktinuitjarme. 21ॸYuse aintsri yaanchuik etserin ainausha mash Yus
ainau pang pachimtaiya nunisarang pujamunam pujuinau wainkaram, antsu
yujainawai. Pang pengker at tusa, nuwa atumka aanum japamu pujusrum nukap

h॰13.21 (Yuse aintsri ainausha mash nungka ainamunam tu yujartin ainawai, taku timiayi.)
i॰13.25 (Mat. 25.11-12) j॰13.27 (Sal. 6.8)
157 ̞ӕËѸॷ13ٍॷ14

juutkuram naim esairam katertakrum ӕՓľ̲фҡф̲ҡӕѸ͑Փфӕҡ̲˔ӕ͑ҡѸӕֆʮ‫ڏ‬


kanaktinuitrume. 29ॸTura judíochu ainau rum? Tura wainiatrum nakitrinuyarme.
tsaa taakmanumaninisha, tura tsaa 35ॸAntsu wi jakamtai atumka: ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬

pajeninisha, tura tsaa jeamunmaninisha muka nekas pengkeraitai tutsuk


tura atu pajeninisha, mash metek pujakrumka, Փɗ͑˔Йľ͑ǣ˔ŃՓɗҡ˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬
˔ӕ͑˔ф֤ӕѸЙӕʮ̲ӕ̲͑ֆӕՓфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ nuitrume. Wi ukukmiaka, atumi yaktari
tai.ॹk itarak atinuitai. Tura asamtai aneartaram
30ॸTura yamai mianchau ainausha tajarme,” Jesús timiayi.
ӕ˔ӕ̲֤͑ӕѸ͑ӕ̲Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
masarang artinuitai. Tura: Wikia chikich Jesús aints jaun tsuwarmauri

14
ainaun nangkamasketjai tumamin ainau 1-2ॸNunia chikich ayamtai kintati
ukunam mianchau artinuitai,” Jesús fariseo juuntri Jesúsan yuwita
timiayi.ॹl tusa untsuam, Jesús ni jeen wemiayi.
Tura nuni jea, aintsu namangken imiurun
Jerusalénnum pujuinaun aneak juutmiauri
wainkamiayi. Turamtai chikich fariseo
(Mat. 23.37-39)
irunu ¿itiurkanpi? ҡӕѸфʮɗɗʮЙӕʮӕфɗф‫ڏ‬
31ॸNunia nu kintati fariseo ainau miayi. 3ॸTuminamtai Jesús Moisésa
jumchik Jesúsan tariar chicharinak: chichamen nuikiartin ainauncha tura
—Apu Herodes amin mantamatas fariseo ainauncha iniak:
wakerawai. Tura asamtai juniangka —¿Atumsha itiur nintimrume? ‫ع‬kֆ̲‫ڏ‬
jiinkim yajá nungkanam weta, tai kintati aints tsuwarminkai?
—tiarmiayi. ¿Turachkusha tsuwarchamnaukai?
32ॸTu tinam Jesús chicharak: —timiayi.
—Yamaikia weriram nu pasé nintintin 4ॸTamati aimtsuk pujuarmiayi. Tuminai

ujaakrum: Antukta, wikia yamaisha, tura Jesús jaun takas tsuwarmiayi. Nunia:
kashincha jumchik kinta pujusan, Jeemin waketkita tusa akupkamiayi.
iwianch ainaun jiikin akupkatatjai. Tura 5ॸNunia fariseo ainaun Jesús chicharak:

jau ainauncha tsuwartatjai. Tura wína —Atumi uchiri tura atumi waakarisha
kintar jeamtai inaisatatjai, tawai titaram. nungka taimunam ayaaramtai, ¿ayamtai
33ॸTurayat Yuse chichamen etserin ainaun ˔ɗ͑ҡӕՓɗ͑ɗҡфӕ̲ľ˔Փ фɗʮɗɗ˔Ëȍ̲͑ӕ‫ڏ‬
chikich nungkanmaka maacharmiayi, kitrum? —timiayi.ॹm
͑ҡѸӕҡӕ˔ľˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲˔̲Փф‫ڏ‬ 6ॸTu tamaitiat aimkartatkamawar

miayi. Winasha nunisarang Jerusalénnum pengké aimkacharmiayi.


mantuwartin asaramtai, jumchik kinta
arusan nuni jeatatjai. Nuwenmanum untsukmau
34ॸ“Jerusalénnumia ainautirmin tajarme: ainaun pachis etserkamuri
Atumka Yuse chichamen etserin main 7ॸTura nu jeanam untsukmau ainau wikia

aiyarume. Tura Yus wína chichamur miajuitjai tusar, ˔ľľ̲ҡɗ͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬


etserkataram tusa, akupturmaku num keemsartas wakerinamtai, Jesús nuna
wainiatrumek, kayajai tukuram wainak nu aints ainaun nuiniak:
mainuyarme. Atash ni uchirin nanapejai 8-9ॸ—Aints atumin nuwa nuwatmanum

tektuktas untsuawa nunisnak: ¿Yusnum untsurmakaramtaikia, keemtai nekas

k॰13.29 (Mat. 8.11-12;22.13;25.30) l॰13.30 (Mat. 19.30;20.16; Marc. 10.31)


m॰14.5 (Mat. 12.11)
̞ӕËѸॷ14 158

pengkernumka keemsairap. Keemtai nantakiartin kinta jeamtai, Yus aminka


nekas pengkernum keemsakrumningkia, akirmaktinuitai. ҽӕфҡɗ͑Ѹ̲ҡɗՓфѸҡɗ‫ڏ‬
chikich aints atumin nangkatamsang juun nuitme, —Jesús timiayi.
taamtai, atumin untsurmakma nuka
tarutmi chichartamak: ‘Ju aints juni Yuta yuwamu ƿesta pachisar nuikiartamu
keemsati tusam wajaktia,’ turamatai (Mat. 22.1-10)
atumka natsaarum wajakrum, nu 15ॸTamati chikich aints nu misanam

keemtainkia ukukrum, chikich keemtai yuwak pujus Jesúsan chicharak:


mianchau amanum keemsatnuitrume. —Yus pujamunam yutan yuwinauka
10ॸAntsu nuna turunawai tusaram, aints nekasar warainawai, —timiayi.
atumin untsurmakaramtaikia, keemtai 16ॸTamati Jesús nuikiartutai chichaman

mianchau amanum keemsataram. Nuni etserak:


keemsakrumningkia, atumin —Antukta. Aints ƿestan najanatas nu
ӕ͑ҡѸӕф̲˔̲͑ӕ˔ҡфӕҡ̲ɗËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ kintati yuwitaram tusa, aintsun untsurin
mak: Amikru, au nekas pengker chichaman akuptukmiayi. 17ॸTura mash
keemtainum keemsata turamtinuitrume. umisamtai, ni inatirin akupak: ‘Yamaikia
Turamu asamtai chikich untsukmau winitaram. Yanchuk mash umismawaitai,
ainau nuna antukar: Juka nekas pengke tawai tita,’ tusa untsukmau ainamunam
aintsuitai turamiartinuitai. 11ॸTura akupkamiayi. 18ॸTuramaitiat untsukmau
asamtai aints ningki nintimias: Wikia ainau mash: َՠɗҡ͑ľѸ̲ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
miajuitjai taunka Yuska: Mianchawaitai trurta, wikia winichmin nekapeajai,’
tawai. Antsu aints: Mianchawaitjai tusar apu inatirin ujakarmiayi. Tura nu
tumamunka Yuska: Miajuitai tawai, nangkamtaik untsukmauka chicharak:
—Jesús timiayi.ॹn ‘Ajan yamai sumaku asan, jiitaj tusan
12ॸNunia niin untsukmaurin chicharak: wetatjai. Wait aneas tsangkutrurti tawai
—Ameka aints ainau yuwitaram tusam tita,’ timiayi. 19ॸTura chikitcha chicharak:
untsuktasmeka, niisha winasha iiksang ‘Wikia waakan diez (10) sumarmaku asan
untsurkami tusamka, amikrumsha, nunia ¿jimiarchik jimiarchik apatkan itiur
yachim ainausha, nunia chikich wearam wekaasaintak? tusan nekapsatasan
ainausha, nunia amijai patasar kuikiartin weajai. Tura asan winichminuitjai. Wait
irunusha: Wina jearun yuwita tusamka aneas tsangkutrurti tawai tita,’ timiayi.
untsukaip. Ame nu aints miaju ainaun 20ॸTura chikitcha chicharak: ‘Wikia

untsuamka, niisha amincha nunisarang pengké yamai nuwan nuwatkau asan


yuwita tusar untsurminamtaikia, ni winichmin nekapeajai,’ timiayi. 21ॸTu
yutairingkia akiimiakmawa nunisang tinam apu inatiri waketki, ni apurin jea
atinuitai. 13ॸAntsu yuwitaram tusam, aints ni timiaunaka mash ujakmiayi. Tu ujaam,
ainau untsuktasam wakerakmeka, apu kajek ni inatirin ataksha chicharak:
kuikiartichu ainausha, nunia uweje ‘Yamaikia yaktanam tungkajin jinta
mutchau ainausha, nunia wekaichau ainamunam, tura jinta tsererchinmasha
ainausha, nunia wainmichu ainausha wári weme, nuni kuikiartichu ainausha,
yuwitaram tusam untsukta. 14ॸNu tura uweje mutchau ainausha, tura
turakminka niisha akirmakchartinuitai. wainmichu ainausha, tura wekaichau
Antsu pengke aints ainau jakamunmaya ainausha, mash juni ikiankata tusa

n॰14.11 (Mat. 23.12; Luc. 18.14;22.26)


159 ̞ӕËѸॷ14ٍॷ15

akupkamiayi. 22ॸTura akupkam, inatiri 30ॸ‘Jiistaram. Ju aintska jean jeamkatas


ayu tusa we, aints ainaun ikiankau asa, nangkamayat umiktatkama tujinkayi,’
apurin weri chicharak: ‘Apuru, ame tiartinuitai. 31ॸChikitcha nintimrataram:
turutmiame nunaka miatrusnak umikjai. Apu chikich nungkanmaya apurijai
ҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸ˔ľľ̲Ѹ̲ɗ͑͑ǣ˔͑ҡɗ‫ڏ‬ mesetan najanatas wakerak maanitan
tai,’ timiayi. 23ॸTamati apu chicharak: nangkamtsaing, ni suntari ainaun mash
‘Ayu, yamai ataksha jiinkim, jinta irumrar diez warang (10,000) amataikia,
tsererchinam weme, ҡӕфʮ̲͑Йӕʮӕɗ͑‫ڏ‬ chikich apu veinte warang (20,000)
munmasha weme, aints irunu wainkam suntarjai winawa nuna nepetkainjash
nusha untsukam juni itata. Wína jear tusa nintimui. 32ॸTura nepetkachmin
piakat tusan wakerajai, apu timiayi. nekapeak, wína nepetukai tusa, ni
Nunia ni inatiri ainaun ataksha nemasen arák pujaunak: Maaniachmi
chicharak: 24ॸWikia nekasan atumin tusa chichaman akupawai. 33ॸAtum
tajarme: Aintsun eemkan untsukarmaja ainautirmesha nunisrumek, wína
͑ӕ˔Փɗʮɗ͑ǣ˔ɗ˔ɗËȍ˔ɗѸȍֆӕՓËȍфҡɗ‫ڏ‬ nemartustasrum wakerayatrum, atumnau
nuitai,’ timiayi, —Jesús timiayi.ॹo aa nu mash inait nakitakrumka, winaka
nemartuschatnuitrume,” Jesús timiayi.
Jesús ni aintsri ainau pujustintrin
pachis etserkamuri Weea tumawaitrume tusa nuikiartamuri
(Mat. 10.37-38) (Mat. 5.13; Marc. 9.50)
25ॸNunia aints untsuri JesúѸ͑͑ľ̲фɗф‫ڏ‬ 34ॸNunia Jesús ataksha nuikiartamun

miayi. Tuminamtai pajas jiis, Jesús nu etserak: “Weeka nekas pengkeraitai. Tura
aints ainaun chicharak: 26ॸ“Aints ni Փľľ̲ɗËȍӕ̲͑ǣ˔‫ع‬ɗҡɗӕфҡ˔ѸȍֆЙ˔ҡɗ‫ڏ‬
aparincha, tura nukurincha, tura nuita? 35ॸWee michumangka, árak
nuwarincha, tura uchirincha, tura pengker tsapait tusar, ͑ӕʮɗ͑ǣ˔ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
yachiincha, ҡӕфӕ̲ʮɗ͑ËȍՓɞ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ sha iwiarashtinuitai, tura numi pengker
masarang aneau asa, tura winasha tsakarti tusar, ͑͑ҡӕʮľ͑Ëȍ̲ҡѸҡфѸȍҡɗ‫ڏ‬
nemartak wait wajatan nakitajai tauka nuitai. Antsu waríksha itiurkachmin
wínaka nemartuschatnuitai. 27ॸTura aints asamtai, aya japatnuitai. Aints ju
wína nemartustas wakerayat, ̲͑ҡӕՓ‫ڏ‬ chichamnaka antukar nintimrarti,” Jesús
rai tusa shamak nemartutan nakitakka timiayi.ॹq
wínaka nemartuschatnuitai.ॹp
28ॸ“Atum ainautiram, juun jea kayajai Uwija mengkakaun pachis nuikiartamuri
jeamkatasrum wakerakrumka, nuka (Mat. 18.10-14)

15
nángkamtsuk ¿kuikian warutmak 1ॸJesús chichaamtai, kuikian juu

japawaintaj? ¿Kuikiar jeatpiash? tu ɗ͑ӕѸȍҡӕфËȍɗ˔ɗËȍҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬


nintimsaram jeamu wearme. 29ॸAints tin ainausha mash antukmi tusar
nuna nintimtsuk waurtus jean jeamkatas kautkarmiayi. 2ॸTura asaramtai fariseo
nangkamayat, antsu kuikiarin amuak, ainausha, tura Moisésa chichame
jean jeamtan umitsuk inaisamtaikia, nuikiartin ainausha Jesúsan pachisar
aints ainau nuna wainkar wishikinak: aujmatinak:

o॰14.24 (Yus aints ainaun wini winitaram tusa untsuamaitiat anturkarchatnun pachis nunaka
timiayi.) p॰14.27 (Mat. 16.24; Marc. 8.34-35; Luc. 9.23; Juan 12.24) q॰14.35 (Atumsha wína
umirtutsuk pujakrumka, winaka nemartuschatnuitrume taku timiayi.)
̞ӕËѸॷ15 160

—Auka tuke tunaarintin ainaun


pengker awajui. Tura tuke nijai iruntrar Aints ni uchirin tsangkuramun
yuweenawai, —tunaiyarmiayi.ॹr pachis etserkamuri
3ॸTu aujmatinam Jesús nuna antuk 11ॸNunia Jesús ataksha nuikiartutai

nuikiartutai chichaman uwija wainiun chichaman etserak:


pachis etserkamiayi. Tura etserak: “Aints jimia uchirtin pujumiayi. 12ॸTura
4ॸ“Atum ainautiram nintimrataram. Aints ekeri amia nu ni aparin chicharak:
˔ɗËȍɗ˔ЙËȍ˔ӕՓɗʮфҡɗ͑˔ɗËȍɗ˔̲ľ͑ǣ˔ҡӕ‫ڏ‬ ‘Apaachia, ame jakaakmin kuikiar winar
kam, noventa y nueve (99) uwija atata nu yamaik surusta,’ timiayi. Tu
matsatunka ukuki, uwijarin mengkakaun seam ni apari: Ayu tusa, japen akantuk
eaktas werawapi. 5ॸTura we uwijarin ninu aa nuna susamiayi. 13ॸTura jumchik
wainak, yakajin wangkeas nukap kinta nangkamaramtai, nu natsaka ninu
waraawai. 6ॸTura ni jeen waketki, ni aa nuna mash suruk, kuikiarin chumpia
amikri ainaun, tura ni irutkamurincha chikich nungkanam yajá wemiayi. Tura
ikiaanak untsuk: ‘Uwijar mengkakaun chikich nungkanam we nuni jea,
wainkajai. ҽӕфѸ̲ҡɗՓɗʮɗՓфѸҡ‫ڏ‬ nangkami pujus ni wakeramurijai
ram,’ tawai. 7ॸTura Yuscha nunisang aints kuikiarin mash amukmiayi. 14ॸTura
noventa y nueve (99) wina tunaaruka kuikiari mash amukamtai, ͑ӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
atsawai tinaun wainkangka miatruska masha tsuka asamtai, nisha yuwatatkama
waraatsui. Antsu kichik tunaarintin ni yuumakmiayi. 15ॸTura asa: Takatan eaktaj
nintimaurin yapajia Yusen: tsangkutrurta tusa, aints kuchirtinnum jeamtai, nu
tamatikia, Yuska nu aintsun wainak, aintska: Kuchir waitrukta tusa natsan
kichik au wainiat, noventa y nueve akupkamiayi. 16ॸTura kuchin yurin
nangkamasang warastinuitai tajarme,” pujuinamunam jea, yaparak kuchi
Jesús timiayi.ॹs yutairincha yuwatas wakerau wainiat
suritinak pengké susacharmiayi. 17ॸTura
Kuik mengkakamun pachis nuikiartamuri suritinam wake mesek nintimias: ¿Wina
8ॸTura ataksha chicharak: aparu jeen ni inatirisha warutmak
“Chikich nuikiartutai chichamnasha pujuina? ¿Tura yutairisha warutmak
tajarme: Nuwa diez (10) kuikian takaku ampinu wea? Antsu wikia juni tsukajai
nunia kichik mengkakamtai, wainkataj wait wajajai. 18ॸTura wína aparun
tusa kantiin keemak, jean mash japimiak waketkin titatjai: ‘Apaachi, wikia Yusjai
nu kuikianka eawai. 9ॸTura kuikiarin tura amijaisha tunau wajasjai. 19ॸTura
wainak ni amikri ainauncha untsuk, tura asan yamaikia ami uchiram wajatnaka
ni irutkamurincha untsuk: ‘Kuikian natsaamajai. Antsu ami inatiram
mengkakmaja nunaka wainkajai. Tura takakmina nunisnak wisha takakmastajai
asamtai wijai warastaram,’ tawai. 10ॸTura titatjai, tu nintimramiayi. 20ॸNunia ni
asamtai tajarme: Kichik tunaarintin ni apari jeen waketkimiayi.
nintimaurin yapajia Yusen tsangkutrurta “Turamtai ni apari uchirin winaun
tamatikia, Yuse awemamuri ainau nu wainak wait anentramiayi. Tura ampuki
aintsun wainkar, nuwa kuik mengkakaun weri uchirin minakas mejeasmiayi.
Փɗ͑˔ՓфՓ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓфɗ͑‫ڏ‬ 21ॸTuram nu natsa aparin chicharak:

wai,” Jesús timiayi. ‘Apaachi, wikia Yusjai tura amijaisha

r॰15.2 (Mat. 9.10-11; Luc. 5.29-30) s॰15.7 (Juan 10.1-16; Hebr. 13.20)
161 ̞ӕËѸॷ15ٍॷ16

tunau wajasjai. Tura asan yamaikia ami ӕËȍɗф̲ľ˔̲ɗ˔ӕɗ˔ɗф̲ɗ͑͑ӕՓ˔ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬


uchiram wajatnaka natsaamajai,’ timiayi. tip ainaujai tura ni wakeramurijai mash
22ॸ“Tamaitiat apari ni inatirin chicharak: amukusha ¿waruka waaka uchiri apu aa
‘Wári wejmak nekas shiiram aa nu nusha maamsha aitkame?’ kajes timiayi.
antsrami tusaram itataram. Tura 31ॸTamaitiat apari chicharak: ‘Uchiru,

uwejnum wetaisha wemamtikiami ameka wijai tuke pujame. Tura winar aa


tusaram itataram. Nunia sapatcha nuka mash aminuitai. 32ॸYachimka jakawa
wemamtikiami tusaram itataram. nunisang pujuya nu yamaikia iwiaaku
23ॸNunia waaka uchiri nekas apu aa nu ataksha tayi. Nuka mengkaturkamiayi
maataram. ҽӕф̲ф̲Փ фɗɗ͑фҡ‫ڏ‬ timiaja nunaka yamaikia wainkajai. Tura
ram. Turar iruntrar yuwar nunia asamtai nekasar ƿesta najankur warasti‫ڏ‬
nakurusmi. 24ॸJuka wína uchir jakawa nuitji,’ uchirin timiayi.”
nunisang pujuyayi. Antsu yamaikia Jesús tusa nu nuikiartutai chichaman
ataksha iwiaakun wainkajai. Juka nuikiartimiayi.ॹt
mengkaturkamiayi timiaja nunaka
yamaikia wainkajai,’ timiayi. Tu tinamu Jea wainiun pachis nuikiartamu

16
asar ƿestan najanawarmiayi. 1ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainaun
25ॸ“Tura jeanam nakurinak pujuinai, nu chikich nuikiartamun nuiniak:
aintsu uchiri eemkaurisha ajanam “Aints kuikiartin ni inatirin: ‘Jear
takakmak pujumiayi. Tura takatan umis waitrukta,’ tusa ukukmiau waininayat
taa, nangku umpuamuncha antuk, nunia aints ainau kuikiartinun ujainak: ‘Jeemin
arawir tuntuyamuncha antuk, tura wainuka kuikiarmin nangkami japui,’
yaaminauncha antuk: Jiitaj tusa tiarmiayi. 2ॸTu tinam ni jeen wainuncha
tarimiayi. 26ॸTura tari anumak wajas, ni untsuk: ‘¿Amincha pachitmasar warina
apari inatirin untsuk: ‘¿Waruka turaminawa? Yamaikia wina jear wainuka
aitkinawa?’ tusa iniasmiayi. 27ॸTu iniam achatatme. Tura asamtai ¿wína kuikiarjai
nusha chicharak: ‘Yachim tayi. Tura surukmausha itiurkamame? tusam nu
yachim jatsuk tau asamtai, aparam aaram surusta’ timiayi. 3ॸTamati ningki
waaka uchiri nekas apu aa nu maataram nintimias: ‘Maj, apur takatrun jurutrau
turamji. Tamati ƿesta najankur aitkaji,’ asamtai, ¿wisha itiurkatjak? Tura wína
timiayi. 28ॸTu ujaam uchiri kajek jea kakarmar atsau asamtai, nungka
waaitnasha nakitmiayi. Turamtai tautnasha takakmaschamnawaitjai. Tura
aparisha ni uchirin weri chicharak: ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑˔ӕɗ˔͑͑ǣ˔̲фӕ̲ѸӕфӕѸҡ‫ڏ‬
‘Uchirua wayaata. Tura wayaam yachim ram tusan seamkinij wajatnaka
jiista,’ timiayi. 29ॸTamaitiat uchiri ayaak: natsaamajai. 4ॸTura yamaikia nunaka
‘Apaachia anturtukta. ¿Wikia aminka turatatjai. Wina takatur atsau asamtai,
miatrusnak umirkun ami inatirmea aints ainau wína jearun pujuita turutiarti
nunisnak tuke takakmakun warutam tusan, yamaikia nintimratjai’ timiayi. 5ॸTu
musachik pujaja? Nusha amesha nintimias ni apurin tumaashmiakaru
nekarme. Turayatum ameka: Amikrumjai ainaun mash kichik kichik winitaram tusa
ƿesta najanataram tusamka, chipu uchiri untsukmiayi. Tura eemak jearmia nuna
kichkisha suruweatsme. 30ॸAntsu aminu chicharak: ‘¿Wína apur warutma

t॰15.32 (Aints ni tunaarin inais, Yusen tsangkutrurta tamatikia, Yuscha waraawai taku
timiayi.)
̞ӕËѸॷ16 162

tumashitme?’ timiayi. 6ॸTu iniam nisha tujintinawai. Antsu kichnaka nakitinak kichan
aimiak: ‘Olivo macharin cien (100) tarrun aneeniartinuitai. Tura kichkin umirinak,
tumashmiamjai,’ timiayi. Tamati kuikian kichnaka pachischartinuitai. Tura asamtai
wainin chicharak: ‘Pai, ju papikia atumka warinchu ainau aneakrumka aya
tumaashrum aarmawa juka jukim, wári nuke aneetaram. Antsu Yus aneakrumka aya
keemsam chikich papinum: Cincuenta Yusek aneetaram. Antsu mai aneakrumka
(50) tarrun tumashmiamjai tusam nuka yumtinuitai,” Jesús timiayi.ॹv
aatrurta,’ timiayi. 7ॸNuna tusa ukuki, 14ॸTamati fariseo ainau nuna antukar,

chikich aints taamtai: ‘¿Amesha warutam kuikian tuke aneenau asar, Jesúsan
tumaashitme?’ tu iniam, nusha aimiak: wishikrarmiayi. 15ॸTuminamtai Jesús
‘Trigon cien (100) Ѹ˔͑ҡӕ̲Ѹȍ̲ɗ̲‫ڏ‬ chicharak:
jai,’ tamati, nunasha chicharak: ‘Pai, ju “Atumka wína pengke aintsuitme
papikia tumaashrum aarmawa juka jukim, turutiarat tusaram, aints ainau anangku
chikich papinum: Ochenta (80) sakan wearme. ֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑˔͑ľ˔фҡ̲‫ڏ‬
nunak tumaashmiamjai tusam aatrurta,’ rume. Tura asa aints ainau nekasar
timiayi. 8ॸNunia jean wainu apuri nuna wínaka: ͅɗʮӕɗҡ̲ľҡӕфӕҡɗфҡҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ‫ڏ‬
nekaa chichaak: ‘Timiá anangkartinka naunka Yuska nakitawai,” Jesús timiayi.
timiá nintipiapi awita,’ timiayi.”
Jesús nu nuikiartamun umis paan etserak: Yaanchuik Yuse chichame etserkamun tura
“Yusen umirchau ainau Yuse uchiri yamai etserkamuncha pachis timiauri
ainau nangkamasarang nintip ainawai. 16ॸNunia Jesús ataksha etserak:
9ॸKuikian wakerinauka tuke tunau takau “Juan Yuse chichamen etsertsaing,
ainawai. Tura asamtai tajarme: Atumka aints ainau Moisésa chichamen antuku
Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ˔ӕɗ˔ɗфɗʮɗֆɗ͑ǣҡ‫ڏ‬ armiayi. Tura yaanchuik Yuse chichamen
ram. Turaram atumi kuikiari amukamtai etserin ainau etseriarmia nunasha antuku
Yus: Wína jearun tuke pujustaram tusa armiayi. Tura Juan taa, Yus itiur pujawa
atumin juramkitnuitrume. tusa, yamaram chichaman etsertan
10ॸ“Aints jumchik takakiat nujai pengker nangkamamiayi. Tura nu chichamnasha
aa nuna turakka, nukap tákaka nujai metek yamaisha tuke etserjai. Tura asamtai
turatnuitai. Antsu aints jumchik tákaka aints ainau Yus pujamunam pachitsuk
nujai pengker aa nuna turachkungka, wayaatasar wakerinawai.ॹw
nukap tákaka nujaisha pengker aa nunaka 17ॸ“Tura nayaimpisha tura nungkasha

turashtinuitai. 11ॸҽӕфѸ̲ҡɗʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ meseatsaing, Moisésa aarmauringkia


maya kuikiartin ainau chikichan pengké tuupchiksha yapaijniashtinuitai.
anangkinawa nunisrumek pujakrumka Antsu mash aarmawa nunisang
¿nayaimpinam nekas pengker pujustin umiktinuitai,” Jesús timiayi.ॹx
takatcha itiurak takakmastaram? 12ॸTura
ҡӕ̲ɗ˔ɗ̲Ѹ̲ӕҡľ͑Й˔ľѸфӕ̲Փɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ Nuwa japashtinun pachis etserkamu
krumningkia ¿Yus atumin suramsatas (Mat. 19.1-12; Marc. 10.1-12)
wakera nunaka itiur suramsatrume?ॹu 18ॸNunia Jesús ataksha chichaak:
13ॸ“Apu jimiar metek nintimtsuk “Aints ni nuwarin ajapa ukuki kichan
pujuinaunka aints kichkisha umirkartatkama nuwatkungka, nekas tunau wajawai. Tura

u॰16.12 (Mat. 25.21-30; Luc. 19.13-27) v॰16.13 (Mat. 6.24) w॰16.16 (Mat. 11.12-13)
x॰16.17 (Mat. 5.18)
163 ̞ӕËѸॷ16ٍॷ17

aints nuwan ajapamun nuwatkausha winitramiartatkamawar tujintraminawai,


nunisang tunau wajawai,” timiayi.ॹy tura atumniasha juni winiartatkamawar
tujintinawai,’ Abraham timiayi.
Jimia aints jakamurin pachis etserkamu 27ॸTamati kuikiartin ataksha chicharak:
19ॸTura Jesús ataksha chikich ‘Antsu Apaachiru Abrahama wait
chichaman etserak: aneasam, ̞ ‫׀‬фΎ˔Йфӕʮľľ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
“Aints kuikiartin wejmakan akikian kata tusan tajame. 28ॸNuni wína yatsur
entsar shiirman pujuyayi. Tura kintajai cinco (5) pujuinawai. Niisha juni wait
metek ƿestan najanak nakuru pujuyayi. wajamunam winicharti tusan ujakat
20ॸTura chikich aints kuikiartichu Lázaro tusan tajame,’ timiayi. 29ॸTamaitiat
naartin kuchaprintin asa, kuikiartinu jee Abraham chicharak: َͅΎɗѸŃѸф̲ӕфɗ͑‫ڏ‬
aarin ayaamas pujuyayi. 21ॸTura timiá cha tura yaanchuik Yuse chichamen
yaparau asa, kuikiartin yuwamu etserin aarmaurincha takakinawai. Nuna
misanmaya kakeekaun yuwatas antukar umirkarti,’ timiayi. 30ॸTamati
wakerimiayi. Tuma pujaun yawaa ainau kuikiartin Abrahaman ayaak: ‘Apaachir
ni kuchaprin nukatrarmiayi. 22ॸTura Abrahama nekasam tame. Antsu aints
kintari jeamtai, kuikiartichuka jakamiayi. jakamunmaya nantaki, nuni we
Tura jakamtai, Yuse awemamuri tariar, chichaman etsermataikia, ni tunaarin
ni wakani Abrahamjai tsanias pujusti inaisar nintin yapajiawarchaintash’
tusar, ֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗф˔ӕʮ˔фӕ̲ҡѸ̲ҡɗ‫ڏ‬ timiayi. 31ॸTamaitiat Abraham ayaak:
num jukiarmiayi. Kuikiartichu jakau ai, ‘Antsu Moisésa aarmaurincha tura
kuikiartincha ukunam jakamiayi. Tura yaanchuik Yuse chichame etserin ainau
jakamtai namangken iwiarsarmiayi. aarmaurincha antinachkungka, aints
23ॸTura kuikiartinu wakaningkia tunau jakau nantaki weaun waininayat, niin
ainau wait wajainamunam jeamiayi. Tura nekasampita tichartin ainawai,ٔॸٚҡӕѸ
nuni jea, nukap waitnas pujus pangkai Jesús nu chichaman etserkamiayi.
jiimias, k¡фȍ̲ф ˔Йӕʮӕ͑Փɗ͑˔‫ڏ‬
miayi, tura Lázaroncha nijai tsanias Tunaanum jeai tusaram
pujaun wainkamiayi. 24ॸTura wainak aneartaram timiauri
kakar untsuak: ‘Apaachiru Abraham, wait (Mat. 18.6-7;21-22; Marc. 9.42)

17
anentrurta. ҽӕф̲ʮӕ͑ɗ̞ ‫׀‬фΎ˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ 1ॸJesús ni nuiniatiri ainaun

kata. Wikia juni ji kajintrashtinnum chicharak:


waitnasan pujajai. Tura asamtai juni “Chikichan tunaun takamtikin ainauka
taruti, tura tsaranchikijai yumin chupir tuke irunui. Antsu tunaun takamtikin
inairun jumchikia michatmamtikrutati,’ ainauka nukap wait wajakartin ainawai.
timiayi. 25ॸTamaitiat Abraham ayaak: 2ॸTura aints uchin tunau takamtikmatikia

‘Uchiru nintimrata. Ameka iwiaaku nuna turashti tusar, tunau takamtiknu


pujakum, yuumatsuk wait wajatsuk kuntujen kaya juuntan jingkiatawar, juun
pujuyame. Antsu Lázaroka nukap wait kunanam ujungkaramtaikia, timiá pengker
wajaj pujuyayi, tura yamaikia juni atinuitai. 3ॸNekasrum chikich ainaun
ayamui. Tura ame atak iiksamek wait tunaun takamtiksai tusaram wainkataram.
wajame. 26ॸTura mura waach juun “Chikich aints Yusen umirkau atumin
wakachmin asamtai, junia atumin ЙѸŃՓʮҡ̲ɗ̲͑ҡɗ˔ɗҡӕ̲˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬

y॰16.18 (Mat. 5.32; 1.Cor. 7.10-11)


̞ӕËѸॷ17 164

kataram. Tura niisha tunaar 10ॸTura Yus turamia nuka mash umisrum:
tsangkutrurta turaminamtaikia, ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬ ‘Nekasan Yusen pengker umirkajai’
rataram. 4ॸKichik kintatik tunaun siete (7) atumsha tichamnawaitrume, antsu atumi
túrumtikramayat ataksha: ‘Tunaar Apuri turamin asamtai: ‘Iikia ni inatiri
tsangkutrurta, ataksha turashtatjame,’ asar, iin turammiaji nuke umirkaji, tura
tusa siete (7) tarutrami turammataikia, asar mianchawaitji’ titinuitrume,” Jesús
tuke tsangkurataram,” Jesús timiayi. timiayi.

Yusen nekasampita tusar nintimtinauka Jesús diez kuchaprintin


tujintinatsui timiauri ainaun tsuwarmauri
5ॸTamati Jesúsa nuiniatiri ainau niin 11ॸJesús Jerusalénnum wetas Galilea
chicharinak: nungkanmaya jiinki, Samaria nungkanam
—Apuru, iikia Yus nekasampita tusar nangkamakmiayi. 12ॸTura chikich
nintimtaji. Tura nuna nangkamasrik yaktanam jeamtai, kuchaprintin diez (10)
nintimtustincha yaimkartukta, irunmia nuka arák wajasar, 13ॸuntsuminak:
—tiarmiayi. —Nuikiartinua Jesúsa, Փɗҡ͑ľ͑ǣ˔фҡ‫ڏ‬
6ॸTu tinam ni Apuri chicharak: kata, —tiarmiayi.
—‫ͅع‬ΎѸҡ‫׀‬ʮɗ͑ǣ˔ɗʮɗҡɗ̲ɗ ҡӕӕЙËȍɗËȍӕ‫ڏ‬ 14ॸTu tinam Jesúscha niin wainak:

kai? Turayat nuka tsapai, nekas chikich —Atum sacerdote pujamunam wetaram.
nupaa nangkamasang juun ayi. Atumsha Turakrumin ni jiirmasti, —timiayi.
mianchau ayatrumek, Փɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸ‫ڏ‬ Tamati ayu tusar, sacerdoten jiitasar
ram: Nekasam tujinkachuitme wekamawar, jinta weenak pengker
turutkurminkia, wi: Turataram tinu wajasarmiayi. 15ॸTura kichik kuchaprintin
asamtai, ʮӕ͑ӕ̲ɗ̲Ύфľфҡӕҡɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ ni pengker wajasmaurin wainak kakar
kuram: Junia kangkaptuk kuimiakam, chichaak: Yus juuntaitai tusa, nunia
ataksha juun entsa japen wajasta ningki waketki ataksha Jesúsan tarimiayi.
takurminkia nekas turunamnawaitai, 16ॸNuka Samarianmaya aintsuyayi. Tura

—Jesús timiayi. Jesúsan tari tikishmatar tsuntsumrua


nungkan antitak wajas Jesúsan maaketai
Yuse inatiri ainaun pachis etserkamuri timiayi. 17ॸTumamtai Jesús chicharak:
7ॸNunia Jesús ataksha chicharak: —¿Pengker wajasaruka diezchaukai?
“Atumi inatiri waaka ainaujai nungkan ¿Chikich nueve (9) aintcha warukawarma?
tsaiinak wekaa wekaaka, tura chikich 18ॸ¿Ju chikich nungkanmaya aintska jukek

inati waakan wainuka ni takatrin umisar Yus juuntaitai titas waketki taj? —timiayi.
jeanam taaramtai, ‫ع‬ҡӕ̲ɗɗ͑ҡɗфɗËȍɗËȍф‫ڏ‬ 19ॸTura nu aints tikishmarun chicharak:

kuram: ‘Winita, tura keemsam yuwita’ —Wajakim weta. Wína nekasampita


timinkitrum? 8ॸAtsa, antsu atumi inatiri turutu asam pengker wajasume,
chicharkuram: ‘Yurumak inarturata. Tura —timiayi.
wajasam, wi yuwatniursha tura wi
Jesús ni tatintrin pachis etserkamuri
amurtincha surusminam umista. ¿Wiyá
yuwamtai, ̲ľ˔фӕ̲ӕ˔ӕ̲͑ֆӕՓ̲‫ڏ‬ (Mat. 24.23-28, 36-41)
num,’ tichaintrumek? 9ॸAtumi inatiri 20ॸFariseoainau Jesúsan iniinak:
atumin miatrusarang umirtaminak yutan —¿Yuska ju nungkanmaya ainaun
yurtamawaramtaisha atumka: Maaketai, inartin kinta warutik at? —tiarmiayi. Tu
pengker umikume pengké tatsurme. tinam Jesús aimiak:
165 ̞ӕËѸॷ17ٍॷ18

—Yus aints ainaun inartin kintaka Sodoma yaktanmaya jiinkiamtai, Yus


paanka nekaachminuitrume. 21ॸTura yakiya kayan jiya tumaun kapainaun
Yuska yamaisha tuke atumjai pujau azufrejai pachimramun akupak, nu aints
asamtai, aints ainau nangkamiar: Yuska ainaun mash amukmiayi. 30ॸTura asamtai
juni pujawai, tura anisha pujawai aints ainau winasha nintimturtsuk
tichamnawaitai, —timiayi. pujuinamunam wi tatin kintarsha
22ॸNunia ni nuiniatiri ainaun chicharak: nunisang aneachmau atinuitai.ॹc
—Wikia aintsutiatnak Yus akupkamu 31ॸ“Nu kinta jeamtai, aints jea jimia pata

asamtai, atumsha winasha pachitsaram, jeamkamunam yakí pujauka wári kuanak


kichik kintaksha wainkatasar wakeraji waririncha jutsuk tupikiaktinuitai. Tura
titinuitrume. Turayatrum winaka aints ajanam takakmausha ni jeen waketsuk
waitkashtinuitrume. 23ॸChikich aintcha tupikiaktinuitai.ॹd 32ॸLota nuwari turunamuri
nangkamiar chichartaminak: Juni pujawai nintimrataram.ॹe 33ॸAints ju nungkanam aa
tura ani pujawai turaminau wainiatrumek nunaka nintimias tuke iwiaaku pujustas
nuni werirap. Tura nu aints ainausha wakerayat tuke mengkakatnuitai. Antsu
nemarkairap. 24ॸWikia aintsutiatnak Yus aints wína umirtuku asa, niin mainamsha,
akupkamu asan, wi tatin kintar jeamtai, jakayat ataksha nantaki tuke iwiaaku
peem newarat tsantak nayaim mash paan pujustinuitai.ॹf
wajawa nunisnak wi winamurka nekas 34ॸ“Nunasha tajarme: Nu kintati kashi jimia

paan atinuitai.ॹz 25ॸTura nu kinta jeatsaing, aints kichik peaknumak kanú tepeenauncha
wi ju nungkanam pujusan nukap wait kichik jukitnuitai, ͑ҡѸӕ˔ɗËȍ˔ʮӕՓ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
wajaktatjai. Turamtai junia aints ainau tai. 35ॸTura nuwasha jimiar tsaniasar trigo
winaka nakitrurartatui. 26ॸWi tatin kintar jingkiajin nekenak pujuinauncha kichik
jeamtai, yaanchuik Noé pujamunam aints jukitnuitai, antsu kichka juwaktinuitai.
ҡӕ͑ӕЙӕʮӕф̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ 36ॸTura aishmangsha jimiar ajanam tsaniasar

nuitai.ॹa 27ॸNu aints ainau Yusen takakminamtaisha kichik jukitnuitai, antsu


nintimtsuk yutancha yuj, tura umutnasha kichka juwaktinuitai,” Jesús timiayi.
umuj puju armiayi. Tura nuwan 37ॸTamati nuna antukar:

nuwatnaikiarmiayi. Tura nawantrincha —Apuru ¿nusha nekascha tuning


aintsun ninumkati tusar surin armiayi. turunatnuita? —tiarmiayi.
Tuma pujuinai kintari jeamtai, Noé juun Tu tinam Jesús ayaak:
kanunam engkemamiayi. Turamtai —ˇ˔ӕҡľЙ̲ӕ̲͑ËȍɗՓɗ͑ǣ˔ӕ͑ɗ͑‫ڏ‬
nujang aneachmau aints ainaun mash wai, —timiayi.ॹg
amukmiayi.ॹb 28ॸTura yaanchuik aints Lot
naartin pujus, nu yaktanmaya ainausha Aints ainau tuke yawetsuk
nunisarang Yusen nintimtsuk yutancha yu Yusen searti timiauri

18
armiayi, tura umutnasha umin armiayi, 1ॸAints ainau tuke yawetsuk

tura waririncha sumin armiayi, tura surin Yusen searti tusa, Jesús ataksha
armiayi, tura yurumkancha arau armiayi, nuikiartamun etserkamiayi. 2ॸTura
tura jeancha jeamin armiayi. 29ॸTura Lot nuikiartak:

z॰17.24 (Mat. 24.26-27) a॰17.26 (Gén. 6.5-8) b॰17.27 (Gén. 7.6-24)


c॰17.30 (Gén. 18.20-19.25) d॰17.31 (Mat. 24.17-18; Marc. 13.15-16) e॰17.32 (Gén. 19.26)
f॰17.33 (Mat. 10.39;16.25; Marc. 8.35; Luc. 9.24;17.33; Juan 12.25) g॰17.37 (Mat. 24.28;
Apoc. 19.17-18)
̞ӕËѸॷ18 166

—Chikich yaktanam apu chichaman Tura nuwajaisha tsanirmichuitjai. Antsu


iwiarin pujuyayi. Nuka Yusnaka aints kuikian juu waja auka wijaingkia
shamchauyayi. Tura aints ainauncha metekchawaitai. Tura asan maaketai
pachichuyayi. 3ॸTura nu yaktanmasha tajame. 12ॸTumingjai metek jimia kintan
nuwa waje pujuyayi. Niisha chichaman yutsuk ijiarmaan aminka seaweajme,’
iwiarniun jiistas weri chicharak: ‘Wait ningki nintimias tu seamiayi. 13ॸTu seam,
aneasam, aints wína pasé awajtusu aints kuikian juu arák wajas, natsaamak
chicharkata,’ tusa waketru pujuyayi. 4ॸNu tsuntsuma pangkaisha jiimtsuk, wake
nuwaka chichaman iwiarniun tuke mesek netsepen uwejejai awatkamaikiak:
waketru pujurmasha yaiitnasha ‘Yusru, wikia tunau asamtai, wait
nakitmiayi. Tura waje nukap waketramu anentrurta,’ tu Yusen seamiayi. 14ॸTura
asa, nuka nintimias: ‘Wisha Yusen wikia tajarme: Aints kuikian juu tu seam,
shamachiatnak, aints ainauncha Yus ni tunaarin tsangkuramu asa,
pachichutiatnak, 5ॸnu nuwaka tuke wína pengker nintimias ni jeen waketkimiayi.
waitkangka turutu asamtai, ataksha Antsu fariseoka nangkami: ՠɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
winamtai kajertukai tusan yaingtajai’ raitjai tinu asamtai, Yuska niinka
timiayi, —Jesús timiayi. tsangkurachmiayi. Tura asamtai tajarme:
6ॸNu nuikiartamun etsertan umis, ii Aints ningki nintimtumasang: Wikia
Apuri ataksha chichaak: miajuitjai taunka Yuska: k̲ľ˔̲ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬
—¿Nu chichaman iwiarin pasé ayat waitme tawai. Tura nekas mianchawaitjai
tímia nuka antukurmek? 7ॸTura Yuse tumamunka Yuska: Ameka nekasam
aintsri ainau tsawaisha, tura kashisha miajuitme tawai, —Jesús timiayi.ॹh
Yusen sea seamka, Yus nu chichaman
iwiarniun nangkamasang pengker asa ¿ni Uchi ainau wini winiarti timiauri
aintsri ainaun anturtsuk inaisatniukai, (Mat. 19.13-15; Marc. 10.13-16)
tura yaitsuk inaisatniukai? 8ॸAtsa, antsu 15ॸTura aints ainau: Jesús uchin takasat

wári yaingtinuitai tajarme. Tura wikia tusar itariarmiayi. Turinamtai Jesúsa


aintsutiatnak Yus akupkamu asan, nuiniatiri ainau nuna wainkar: Uchi
ataksha ju nungkanam winaknaka ¿aints itairap tusar surimiarmiayi. 16ॸTinamtai
ainau wina nekasampita turutinaunka Jesús niin untsuak:
wainkatjash? —Jesús timiayi. —ԆËȍɗՓɗ͑ɗՓɗ͑ɗфҡҡӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔‫ڏ‬
truktaram. Aints ju uchia nunisarang
Jimia aints Yusen seamuri nekasampita turutin ainauka Yuse pujutirin
9ॸTuraaints ainau: Wikia pengkeraitjai jeartinuitai. Tura asaram suritrukairap.
tumamsar, antsu chikich aints pasé 17ॸNekasan tajarme: Aints Yuse pujutirin

ainawai, tu nintiminaun wainak, Jesús wayaawartas wakerinauka uchi nekasar


chikich nuikiartamun nuikiartak: itiurkachmin nintimtsuk pujuinau asar nuni
10ॸ—Aints kuikian juu tura fariseo wayaawartinuitai, —Jesús timiayi.ॹi
aintcha mai Yusen seartas Yus seatai juun
jeanam wayaawarmiayi. 11ॸTura fariseo Kuikiartin Jesúsjai chichasmauri
wajaki nuwá eemak Yusen seak: ‘Yusru, (Mat. 19.16-30; Marc. 10.17-31)
wikia tunau ainaujai metekchawaitjai. 18ॸApu ainau iruntramunam kichik apu

Kasamtancha pengké kasamchawaitjai. Jesúsan chicharak:

h॰18.14 (Mat. 6.5;23.12; Luc. 14.11) i॰18.17 (Mat. 18.3)


167 ̞ӕËѸॷ18

—Nuikiartinu, nekas pengkeraitme. —Aints ningki nintimsangka pengké


Tura asakmin iniajme: ‫ع‬Ьӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ uwemrachminuitai. Antsu Yuska pengké
kashtinun jukitasnasha warinak tujinkachuitai, —timiayi.
itiurkataj? nu ujatkata, —timiayi. 28ॸTamati Pedro chicharak:
19ॸTama Jesús ayaak: —Apuru, ii ainautikia iinu amia nuka
—¿Waruka winasha pengkeraitme mash ukukir, ame nemarsamiaji,
turutme? Nekas pengker aa nuka —timiayi. 29ॸTamati Jesús ayaak:
kichkitai. Nuka Yusketai. 20ॸTura asamtai —Nekasam tame. Antsu wikia atumin
Yus wína chichamur umirtuktaram tímia tajarme: Aints Yusen umirkatas ni
nuka nekame. Nu aarmauka nuwaitai: jeencha, tura nuwarincha, ҡӕфֆËȍɗɗ͑‫ڏ‬
‘Tsanirmawairap, tura mangkartuwairap, cha, tura umajincha, tura aparincha, tura
tura kichnau aa nuka kasamkairap, tura nukurincha, tura uchirincha ukuakka,
aints kichkisha pachisrum tsanumrairap. 30ॸju nungkanam pujus ni ukukmia nuna

Tura aparmesha, tura nukurmesha nangkamasang untsurin wainkatnuitai.


umirkataram,’ tu aarmawaitai, —Jesús Nuniangka jaka nantaki, tuke Yusnum
timiayi.ॹj iwiaaku pujustinuitai, —timiayi.
21ॸTamati nu aintska chicharak:

—Ame tame nunaka uchiwach asanak Ni jakatniurin pachis ataksha etserkamuri


tuke mash umikuitjai, —timiayi. (Mat. 20.17-19; Marc. 10.32-34)
22ॸTama Jesús nuna antuk ayaak: 31ॸJesús ni nuiniatirin doce (12) amia

—Kichik chicham umikchau asam, nuna akanak juki, nunia chicharak:


nusha turata: Ami wariram aa nusha —Yamaikia Jerusalénnum weaji. Tura wi
mash surukam, yuuminau susata. Nunia aintsutiatnak Yus akupkamu asamtai,
nemartusta. ҽӕф˔ӕ̲͑ľ˔Ѹ̲͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ yaanchuik Yuse chichamen etserin ainau
nam yuumatsuk pujustinuitme, —Jesús wína pachitsar aatrurarmia nunisnak
timiayi. umiktatjai. 32ॸTura romano ainamunam wína
23ॸTamati nuna antuk nekas kuikiartin surutkaramtai, wína wishikrinak nunia pasé
asa, nukap wake mesekmiayi. 24ॸWake chichartinak usukrurartatui. 33ॸҽӕф˔ҡѸӕ̲фӕ‫ڏ‬
mesekamtai Jesús nuna wainak chichaak: kar nunia mantuwartatui. Tura mantuwaru
—Kuikiartin ni kuikiarin aneenau asar, wainiatnak, kampatam kinta jakan tepayatun,
Yus pujamunam wayaawartatkamawar ataksha nantaktatjai, —timiayi.ॹk
nekasar tujintinawai. 25ॸ¿Kamiyusha 34ॸPaan etserkau waininayat, ni nuiniatiri

akusha jiin wayaamnaukai? Atsa, nuka ainau nu chichamnaka nekaawartatkamawar


pengké yumtinuitai. Tura kuikiartin pengké nekaacharmiayi. Tura Jesúsa
ainausha nunisarang Yus pujamunam chichamen antinayat: Nekas nunaapi taku
wayaatnuka pengké yumtinuitai, —Jesús tawa tusar nintimracharmiayi.
timiayi.
26ॸTamati aints nuna antukaru ainau Jesús Jericónmaya aintsun
chicharinak: wainmamtikiamuri
—Tu amataisha ¿yaachik nuniasha (Mat. 20.29-34; Marc. 10.46-52)
uwemramnawaita? —tiarmiayi. 35ॸJericó yaktanam jeatas jintá weak,
27ॸTu tinam Jesús ayaak: Jesús wainmichun jinta yantarin pujaun

j॰18.20 (Ex. 20.12-16; Deut. 5.16-20) k॰18.33 (Mat. 16.21;17.23;27.63; Marc. 8.31;9.31;
Luc. 9.22)
̞ӕËѸॷ18ٍॷ19 168

wainkamiayi. ͮӕɗ͑ҡѸ˔ɗ͑ҡѸ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ wakamiayi. 5ॸTura numinam keemas


minau kuikiarin tuke seauyayi. 36ॸTura nakaj pujamtai, Jesús nuke nangkamak,
aints untsuri nangkaaminamtai, nuna pangkai jiis chicharak:
antuk: Yaachita, tu inintrusmiayi. 37ॸTu —Zaqueowa, wári tarata. Yamaikia
iniam: jeemin kanurtasan winajai, —timiayi.
—Nazaretnumia Jesús nangkaamawai, 6ॸTamati Zaqueo wári tara pengker

—tiarmiayi. 38ॸTu tinam, nuna antuk nintimias Jesúsan ni jeen jeemiayi.


untsumak: 7ॸTuramtai aints ainau nuna wainkar:

—Jesúsa, Davidta weariya, wína wait —Maj, auka nekas tunau aintsu jeen
anentrurta, —timiayi. wayaayi, —tusar aujmatiarmiayi. 8ॸTura
39ॸTu untsuam eemkar wearmia nuka jea waya pujamtai, Zaqueo wajaki
jiyainak: Jesúsan chicharak:
—Itatkata, —tiarmiayi. Tinamaitiat —Apuru anturtukta. Kuikian tákakja
nuna nangkamasang kakar untsumak: nuna japen akankan kuikiartichu ainaun
—Davidta weariya, wait anentrurta, susatjai. Tura aints ainaun anangkan,
—timiayi. 40ॸTu untsuam, Jesús nuni kuikiarin kichik kasamkamun ataksha
wajas: cuatron awangtukiartajai, —timiayi.
—Au juni itataram, —tusa, akupkam 9ॸTamati Jesús chicharak:

wainmichun itaaramtai, Jesús iniak: —Ayu, turata. ˇӕʮľ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕҡɗ‫ڏ‬


41ॸ—¿Itiurtukat tusamea wakerutame? ram yamaikia uwemrau asaram,
—timiayi. Tu iniam wainmichu aimiak: yaanchuiksha nangkamrum Abrahama
—Apuru, wainmachkun wainmaktasan wearinji tinuyarme. Antsu yamaikia
wakerajai, —timiayi. nekasrum Abrahama weari wajasurme.
42ॸTamati Jesús chicharak: 10ॸWisha aintsutiatnak Yus akupkamu

—Paan jiimtia. Ame wína nekasampita asan, mengkakaru ainaun eakan, Yusnum
turutu asam, pengker wajasume, uwemtikrataj tusan taawitjai, —Jesús
—timiayi. timiayi.ॹl
43ॸNu chichamuik paan wainmakmiayi.

Tura asa Yus juuntapita tusa Jesúsan Kuikian pachis nuikiartamu


nemarsamiayi. ҽӕфɗ͑ҡѸ͑ӕ͑Փɗ͑˔‫ڏ‬ (Mat. 25.14-30)
ruka mash: Yus juuntapita tiarmiayi. 11ॸJesús Jerusalénnum jeatak wajasu

asamtai, aints ainau ni etsermaurin


Jesús Zaqueojai chichasmauri antukaru ainau nintiminak: ͮɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬

19
1ॸNunia Jesús Jericó yaktanam num jea, wári aints ainaun inatan
waya wekakinij wajamiayi. 2ॸNuni nangkamatatui, tu nintimrarai tusa,
kuikiartin Zaqueo naartin pujumiayi. chikich nuikiartamun etserkamiayi.
Nuka aintsu kuikiari juu apuri ayayi. 12ॸTura nuikiartak:
3ॸZaqueoka Jesúsan wainkatas wakerayat —Aints chikich ainaun nangkamasang
sutarach asa, aints untsuri Jesúsan juun asa, Йӕ̲͑˔ҡѸËȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
jiisartas kawengkaramtai, wainkatatkama nam wemiayi. 13ॸTura nu nungkanam
pengké wainkachmiayi. 4ॸTura Jesús nu weatsaing, ni inatirin diez (10) amia
jintanam nangkamaktin asamtai, Zaqueo nuna untsuk, kuik jimia pachak kinta
jiistaj tusa eemak ampuki we numinam takakmasmaun akiimiakminun kichik

l॰19.10 (Mat. 18.10-11)


169 ̞ӕËѸॷ19

kichik susa chicharak: ‘Kuikiar yujarti ukuschayatun achiu asan, tura arakan
tusaram, ju kuikiajai takakmajataram. araachiatnak: Juutrukta taja nuka
Tura wi taamtai wangturkimnuram’ tusa nekayatmesha 23ॸ‫ع‬Փфӕ˔ֆ˔ӕɗ˔ɗфӕ̲ҡɗ‫ڏ‬
ukuki, chikich nungkanam wemiayi. num kuikiarka ukutruschamiame?
14ॸTuramtai ni nungkarinia ainau nu Turakminka chikich aints ainau wina
aintsun nakitinau asar, Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ kuikiarjai takakminamtai, wi ataksha
maya apun ujakarti tusar: Nu aintska ii tana, ˔ӕɗ˔ɗ͑ѸӕѸ̲ɗʮ̲ľ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
apuri ati tutaka nakitaji titaram, tusar masnak nukap jukimnawaitjai,’ timiayi.
aints ainaun akupkarmiayi. 24ॸNunia aints nuni wajainaun chicharak:
15ॸ“Tinamaitiat nu aints apu naamkau ‘Kuikian takaka nu jurukrum, chikich
asa, ataksha ni nungkarin tamiayi. Tura aints jimia warang kinta takakmasmau
taa ni inatiri ainaun: ¿Kuikian warutmak akiimiakminun kiaunkamia nu
kiaungkara? tusa nekaatas untsukmiayi. susataram,’ timiayi. 25ॸTamati nu aints
16ॸApu untsukam, ni inatiri kichik taa ainau apurin chicharinak: ‘Apuru ¿ju
chicharak: ‘Ami kuikiarmijai takakmasu aints yanchuk timiá untsuri takakusha
asan, mash irumram jimia warang kinta warukarik ataksha susatji?’ tiarmiayi.
ҡ˔˔̲Ѹ̲ӕ˔ɗɗ̲ɗ˔̲ɗ͑ӕ͑˔ɗӕ͑ҡӕ˔‫ڏ‬ 26ॸTu tinam apu aimiak: ‘Aints nukap

jame, nu jukita,’ timiayi. 17ॸTamati apu takakmasuka nukap takakui. Tura nukap
chicharak: ‘Ayu, maaketai. Nekasam takakmasu asamtai, nuna nangkamasrik
pengker takakmasume. Wikia jumchik susatnuitji. Antsu tákakchauka takatan
susamiajme nujai wi timiaja nunismek pengké nakitau asamtai, jumchik tákaka
pengker takakmasu asakmin, diez (10) nuka juruktinuitai.ॹn 27ॸTura wína nemasur
ֆ˔ҡɗ͑ɗ͑ӕՓɗ͑ɗ͑ҡҡӕѸ͑ɗ͑ɗ˔ɗҡ‫ڏ‬ ainau: Apu wajaschati tusar nakitruru
jame,’ timiayi.ॹm asaramtai, yaruakrum mash juni
18ॸ“Nuna tusa ukukiamtai, kitcha tari itataram. Tura itaram wisha jiiaing
chicharak: ‘Apuru, ame kuik surusmiame maataram,’ apu timiayi,” Jesús tusa ni
nujai takakmau asan, mash irumram ҡҡɗ͑ҡфɗ͑ЙËȍɗѸ͑ӕ͑ӕɗ˔ɗфҡ̲ӕ͑ľҡѸľф˔‫ڏ‬
kichik warang kinta takakmasmau miayi.
akiimiakminun kiauntukjame,’ timiayi.
19ॸTamati nu aintsnasha apu chicharak: Jesús Jerusalénnum wemauri
‘Ame cinco (5) yakat ainia nu wainin ata (Mat. 21.1-11; Marc. 11.1-11; Juan 12.12-19)
tusan inaikiatjame,’ timiayi. 28ॸNuna tusa umis, Jesús nunia jiinki
20-21ॸ“Nuna tusa ukukiamtai, chikitcha Jerusalénnum wemiayi. 29ॸTura wea
tari chicharak: ‘Apuru, ameka nekasam weaka Betfagé yaktanmasha, tura Betania
kakaram takamtikin asam, tura kuik yaktanmasha arakchichu mura Olivo
ukuschayatum achiu asam, tura árak ҡӕҡɗ͑ӕ̲ʮľҡ˔ՓʮѸфˇľѸәѸ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗ‫ڏ‬
araachiatum juutrukta tinu asakmin, rin jimiaran akupak:
wisha nunaka nekau asan amin 30ॸ—Atunini yaktachinam arakchichu aa

shamakun, ami kuikiarmin panuijai ijaan nuni werum, ҡӕф͑ӕ͑ɗʮľф̲¡ӕффΎľ͑ҡѸ˔ф‫ڏ‬


ukusmiajai. Pai, kuikiarmeka,’ timiayi. chau jingkiamu wainkatatrume. Tura nu
22ॸTamati apu chicharak: ‘Maj, ameka wainkaram atiaram juni itataram. 31ॸTura
nakitme. Ame turutme nunisketjai. Wi ¿waruka aitkarme? turaminamtaisha, ‘Apu
kakarman takamtikin asan, tura kuikian yumau asamtai juwaji’ titaram, —timiayi.

m॰19.17 (Luc. 16.10) n॰19.26 (Mat. 13.12; Marc. 4.25; Luc. 8.18)
̞ӕËѸॷ19ٍॷ20 170

32ॸTamati ni nuiniatiri ayu tusar wear, 43ॸ˫ɗ͑ҡ͑ľ˔ѸѸȍ̲ɗҡӕ̲ɗ͑ʮľфҡ̲ҡɗ‫ڏ‬

Jesús tímia nunisarang wainkarmiayi. nuitrume. Nu kinta jeamtai, atumi


33ॸTura burron wainkar atinamtai, nemase ainau kaunkar, atumi yaktarin
burrortin chicharinak: tentakar, ̲ľѸľҡ͑͑ʮ͑ՓфҡѸ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
—¿Waruka burrosha atiarme? jai wenurartinuitai. 44ॸYuska atumin
—tiarmiayi. uwemtikramratas iraawa nunisang
34ॸTu tinam aiminak: tarutramin wainiatrum, atumka
—Apu yumau asamtai juwaji, nintinchau asakrumin, atumi uchirincha
—tiarmiayi. maawar, tura atumnasha mantamawar,
35ॸTura burron jukiar Jesúsnum itaar, ni yakat kayajai jeamkamu waininayat
wejmakrin aimiakar, burronam awantsar mash yumpungkartinuitai, —Jesús
Jesúsan kentsarmiayi. 36ॸTurinamtai Jesús timiayi.
burronam keemas weamtai, jinta
wetinnum aints ainau: Ii Apurinme Yuse jeengka kasa jeenchuitai timiauri
ҡɗфҡѸ͑ɗՓľʮ̲˔фɗ͑ɗ̲ɗ˔ф͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ (Mat. 21.12-17; Marc. 11.15-19; Juan 2.13-22)
nam aitkarmiayi. 37ॸTura ni nemarin 45ॸNunia Jesús Yus seatai juun jeanam
ainau untsuri Jesúsjai tsaniasar Olivo waya, tangku ainaun Yusen susartas
Muranmaya wangkenmanum arakchichu surinaun wainak, ͑ӕ̲ʮɗɗ˔ɗ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
wekaasar, Jesús aints ainau wainchatai miayi. 46ॸTura chicharak:
takatan mash turaun wainkaru asar, nuna —Yuse chichame yaanchuik tu
͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфՓфɗ͑˔˔˔ффӕ͑ҡѸӕ̲˔ф‫ڏ‬ aarmawaitai. Yus chichaak: ‘Wína jearka
miayi. 38ॸTura: Yus seatai jeaitai,’ tu aarmau wainiatrum,
—Yus akupkamu winá nuka nekas ii atumka kasa aints juni kuikian
Apurintai. Tura Yus nayaimpinam puja kasamkarti tusaram tsangkatkarume,
nuka nekas juuntapita, —tiarmiayi. —timiayi.
39ॸTinamtai fariseo untsurinchau nu 47ॸNunia Jesús Yus seatai jeanam waya,

aintsnumak pachinkar wajarmia nuka aints ainaun kintajai metek Yuse


Jesúsan chicharinak: chichamen nuiniarmiayi. Turamtai
—Nuikiartinu, amin nemartamina nuka sacerdote juuntri ainausha, tura Moisésa
itatkataram tusam chicharkata, chichame nuikiartin ainausha, tura judío
—tiarmiayi. juuntri ainausha mash iruntrar: “¿Itiurak
40ॸTinamaitiat Jesús ayaak: Jesús maawaintai?” tu nintimrarmiayi.
—Ju aints ainau itatkaramtaikia, kaya 48ॸTu nintiminayat, aints mash Jesúsa

ainausha untsumkartatui, —timiayi. chichamen pengker nintimsar anturinau


41ॸTura Jerusalénnum jeatak wajas, nu asaramtai, maawartatkamawar
yaktan ukunam suntar ainau amukartin arantukarmiayi.ॹo
asaramtai, Jesús nuna nekau asa
juutmiayi. 42ॸTura chichaak: —ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ ¿Yáki Jesúsan ni kakarmarin susaya?
num pujuinautiram, atumi kintari (Mat. 21.23-27; Marc. 11.27-33)

20
jeatsaing, angkan pujustiniun sukartin 1ॸChikichkintati Jesús Yus seatai
nekaataram tusan wakerin ayajai. jeanam waya, aints ainaun
Turayat yamaikikia uukmawa nunisang Yusnum uwemratin chichaman nuiniak
asamtai, nekaatatkamaram tujintarme. pujamtai, sacerdote juuntri ainau, tura

o॰19.48 (Mat. 26.55)


171 ̞ӕËѸॷ20

Moisésa chichame nuikiartin ainausha, tawai tita,’ timiayi. Tura akuptukmaitiat


tura judío juuntri ainausha Jesúsan ʮ͑ҡ˔ӕɗ͑ӕʮфҡɗ͑ӕɗ͑ҡɗфɗ͑˔ҡѸӕ̲‫ڏ‬
tariar, 2ॸchicharinak: kar, uva yumirinka sutsuk akupkarmiayi.
—‫ع‬k̲ľɗҡ˔̲ľʮӕѸȍֆ͑ËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬ 11ॸTurawaramtai ajartin ataksha chikich

jia aitkame? ¿Tura yaachia aitkata inatirin akuptukmaitiat, nu aintsnasha


tusasha amincha akuptamkama? Iikia nu nunisarang katsekar, nunia katsumkar
nekaatasar wakeraji. Nu ujakratkata, uva yumirinka sutsuk akupkarmiayi.
—tiarmiayi. 12ॸNuna turuwaramtai, ajartin ataksha
3ॸTu tinam Jesús aimiak: chikich inatirincha akuptukmaitiat,
—Wisha atumnasha kichik chichaman nunasha nunisarang charu charu
iniastasan wakerajrume. Nu airkataram. najanawar ajanmaya jiikiarmiayi.
4ॸWatska. ¿Yáki Juankun aints imaita 13ॸ“Turinamtai nuniangka ajartin

tusasha akupkaya? ¿Yuseash akupkaya. nintimias: ‘¿Yamaisha itiurkainjak?


Turachkusha aintsuash akupkaya? Yamaikia wína uchirun aneetirun
—timiayi. akuptuktajai. Niin wainkar nekasar
5ॸҽӕɗ͑ɗ̲̲ɗ͑ӕՓ̲ҡ˔ËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬ anturkachartimpiash,’ timiayi. 14ॸTura
nak: apari akupkamu waininayat, ajan takau
—¿Iikia warintajik? ֤ӕѸľ˔˔ӕЙ˔̲ӕɗ‫ڏ‬ ɗ͑ӕʮфҡɗ͑ӕӕËȍɗфɗ͑Փɗ͑˔фËȍɗËȍф‫ڏ‬
tai takurningkia, ¿waruka niin nainak: ‘Ni apari jakamtai, ju ajaka
nekasampita tichamiarume? iincha uchirinu atinuitai. Watska, maatai. Ju
turami tusar tichamnawaitji. 6ॸAntsu aints maarkia, nuniangka ju ajaka iinu
akupkamuitai takurningkia, aints mash: achaintak,’ tunaiyarmiayi. 15ॸTura ajartinu
Juan Yus akupkamuitai tinau asar, iin uchirin achikiar, ajanmayan jiikiar
kayajai tukurmiar mantamawarai tusar maawarmiayi,” Jesús timiayi.
shamaji, —tunaiyarmiayi. 7ॸTura Jesúsan Nunia nu nuikiartamun antukaru
aiinak: ainaun iniak:
—¿Juan aints ainaun imaita tusasha —¿Atumsha itiur nintimrume? ¿Ajartin
yáki akupkaya? tusarsha iikia nekatsji, taa nu takau ainaun itiurkatnuita?
—tiarmiayi. 8ॸTu tinam Jesús chicharak: 16ॸNiisha taa, nu pasé takau ainaun

—Ayu, tu tau asakrumin, yáki wina maatnuitai. Nunia chikich aints ainaun
akuptukia tusancha, wisha nunisnak eak: َkʮфӕ͑ҡ˔˔̲ѸфҡɗٔҡӕѸѸӕѸҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
atumnasha ujakchatatjarme, —timiayi. tai, —Jesús timiayi.
ҽ̲ҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔фӕɗ͑ӕËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬
Tunau takau ainaun pachis nuikiartamuri nak:
(Mat. 21.33-44; Marc. 12.1-11) —Atsa, pengké turachminuitai,
9ॸNunia Jesús aints ainaun chikich —tiarmiayi.
nuikiartamun nuiniak: 17ॸTu tinam Jesús nuna antuk nu aints

—Aints ni ajarin uva naekrin ainaun pangkai jiis ayaak:


araamiayi. Tura araa umis, aints ainau —¿Tura Yuse chichame etserin ainau
takartusarti tusa ukukmiayi. Tura tatsuk aararmia nuna warina takua tawa
arák puja pujakka, 10ॸjuuktin kinta tusarmeka nintimtsurmek? Nu aarmauka
jeamtai, ni inatirin akatar akuptak: nuwaitai: ‘Jeamin ainau kaya jean
‘Yamaikia weme, ajarun takau ainau jeamkar, Ëȍɗ˔ɗËȍ˔ֆ͑Փɗ͑˔фËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
ujaakum: Ajartin chichaman akupturmak: nak: Ju kayaka paseetai tusar
Uva yumiri winar aa nunaka akupturkarti japawarmiayi. Japinau wainiat Yuska:
̞ӕËѸॷ20 172

Nu kayaka timiá pengkeraitai timiayi.’ Tu iniam ainak:


18ॸTu aarmau asamtai, aints ainau nu kaya —Apu Césarnawaitai, —tiarmiayi.
nekas pengker aa nunaka tukumkar 25ॸTinamtai Jesús chicharak:

kupinartinuitai. Tura nu kaya aintsnum —Tu tinu asaram, juun apu Césarnau
ayaarkungka, nu aintsun tsairtinuitai, aa nuka ni susataram. Tura Yusnau aa
—Jesús timiayi. nuka Yus susataram, —timiayi.ॹp
19ॸTama sacerdote juuntri ainau, tura 26ॸAints mash antinamunam nuna

Moisésa chichame nuikiartin ainausha nu tamati, nu chichaman antukaru ainau ni


nuikiartamun antukar: Iin pachitmas ËȍɗËȍ̲ľʮɗËȍɗ˔ɗфҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔ф‫ڏ‬
turamji tusar Jesúsan kajerinak: Yamaik miayi. Antsu nintimrar chichatsuk
achiktai tu nintimtinayat, aints ainaun wajasarmiayi.
shaminau asar achikcharmiayi.
¿Aints jakau nantaktinuashi? timiauri
¿Juun apu akikchatnukai? timiauri (Mat. 22.23-33; Marc. 12.18-27)
(Mat. 22.15-22; Marc. 12.13-17) 27ॸNunia saduceo ainau: Aints jakauka
20ॸTura Jesús romano apurin suruktai tu jakamunmaya nantakchatnuitai tinu asar,
nintiminak, chichaman najatawar, Jesús chichaman nekaawartas tariarmiayi. Tura
tsanurtai tusar, aints ainaun eakar: Nuka Jesús warintintak tusar chicharinak:
iikia pengke aintsuitji tinayat, Jesús 28ॸ—Nuikiartinu, Moisés chichaman

iniam, niisha warintintak tusar, ni aarmia nu chichamka nuwaitai: ‘Aints


chichamen anturkar, nuna jukiarat tusar uchin yajutmatsuk jakamtaikia, ni yachí
akupkarmiayi. 21ॸTura akupkamu asar, ӕËȍɗ͑ֆʮӕҡ̲фҡѸ͑ɗՓʮľфɗ͑͑ӕՓҡ˔ҡ‫ڏ‬
Jesúsan jeariar chicharinak: nuitai. Tura uchin yajutmarka, nuka ni
—Nuikiartinu, ameka nekas chicham yachí jakau uchiriya nunisang atinuitai,’
chichaame. Iikia nuka nekaji, tura aints tu aarmawaitai. 29ॸAyu, juni iijai iruntrar
ainau wína pengker nintimtursarat tuuka siete (7) yachintin pujuarmiayi. Tura
nintimtsuk pujame, tura nekasam Yuse eemkauri nuwan nuwatak, uchin
jinti tu awai tusam, tupin nuikiartame. yajutmatsuk jakamtai, 30ॸjakau yachí
22ॸTura asakmin ¿itiur nintime? tusar wajerin nuwatkayat, nusha nunisang
nekaatasar wakeraji. Juun apu César ni uchin yajutmatsuk jakamiayi. 31ॸTura
aintsrin akupak: Kuik irumrataram tamati nusha nunisang jakamtai, chikich
¿ii kuikiarin akiimiaktin pengkerkai? yachiisha wajerin nuwatak, tura
‫ع‬k͑ҡѸӕ˔ɗɗ̲ɗҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸҡɗ͑˔Йľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬ chikitcha chikitcha siete (7) yachintin nu
kai? Nu nekaatasar wakeraji, —tiarmiayi. nuwan nuwatinayat, mash uchin
23ॸTu iniinam Jesús ni pasé nintimaurin yajutmatsuk kajingkiarmiayi. 32ॸNunia
nekaru asa chicharak: nuwasha ukunam jakamiayi. 33ॸTura nu
—¿Waruka anangkruaram winasha siete (7) yachintin mash nu nuwan
nekaprustasrumsha wakerutarme? nuwatkaru asar ¿jakamunmaya nantakiar
24ॸWatska, kuik inaktursataram, —timiayi. nu nuwaka yana nuwariya atinuita? —tu
Tura inaktusam Jesús chicharak: iniasarmiayi.ॹq
—¿Jusha yana yapiya nakumkamuita? 34ॸTu iniinam Jesús ayaak:

¿Tura yana naariya aarmawita? —ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ˔͑ӕՓҡ͑ɗ‫ڏ‬


—timiayi. kiatin ainawai. 35ॸTura Yusen umirin

p॰20.25 (Rom. 13.6-7) q॰20.33 (Hech. 23.8)


173 ̞ӕËѸॷ20ٍॷ21

ainau jakaar ju nungkanka ukukiar,


nuniangka jakamunmaya nantakiar, Moisésa chichame nuikiartin
ataksha jakachartin ainawai. Antsu ainau chicharkamuri
Yusnum tuke pujuinau asar, nuwanka (Mat. 23.1-36; Marc. 12.38-40; Luc. 11.37-54)
nuwatkachartinuitai. Nunia nuwasha 45ॸTura mash aints antinamunam Jesús

aintsun ninumkachartinuitai. 36ॸAntsu ni nuiniatiri ainaun chicharak:


֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗֆ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ӕՓфҡɗ‫ڏ‬ 46ॸ—Moisésa chichame nuikiartin ainau

chu artinuitai. Tura jakamunmaya wainkataram. Niisha nekau aintsuitjai tusar,


nantakiaru asar, Yuse uchiri artinuitai. entsatirin sarman entsarar jampesarang
37ॸTura jakaru ainaun pachis Moiséscha tu wekajin armiayi. Tura yaktanam wekainak:
awai tusa, iin nekamtikramamiaji. Tura Wína jiirsar aujtusarat tusar wekainawai.
aints atsamunam numi jangkirtin Tura iruntai jeanmasha keemtai nekas
kapaayat kajintsuk wajamtai, Apu Yus pengkernum keemsartas wakerinawai. Tura
Moisésan chicharak: ‘Abrahama Yusrinka ƿesta amanumsha eemkar keemsar yuwartas
wiitjai. Tura Isaaca Yusrinka wiitjai. Tura wakerinawai. 47ॸTura waje jeen atantin
Jacobo Yusrinka wiitjai,’ timiayi. 38ॸTura ainayat anangminak wína pengke aintsuitai
aintsu wakani tuke jakachartin asaramtai, turutiarat tusar, aya jangkejai Yusen sarman
Yuska jakau ainau Yusrinchuitai, antsu seainawai. Tuminau asaramtai, Yus chikich
iwiaaku ainau Yusrintai. Yuska aints ainaun nangkamasang niin nukap wait
jakaru ainaun mash iwiaakua nunisang wajaktiniun susartinuitai, —Jesús timiayi.
jiiawai, —Jesús timiayi.ॹr
39ॸTamati Moisésa chichame nuikiartin Waje ni kuikiarin Yusen mash susamuri
ainau chicharinak: (Marc. 12.41-44)

21
—Nekasam pengker tame, —tiarmiayi. 1ॸJesús Yus seatai juun jeanam waya,
40ॸTura nuniangka iniasartatkamawar kuikiartin ainau kuik engketinam
arantukarmiayi. kuikiarin engkeenaun wainkamiayi. 2ॸTura
waje kuikiartichu jimia jiru kuikian engkeaun
¿Mesíascha yana wearinta? timiauri
wainkamiayi. 3ॸTura nuna wainak aints
(Mat. 22.41-46; Marc. 12.35-37)
ainaun chicharak:
41ॸNunia Jesús nu aints ainaun iniak: —Nekasan tajarme: ˇӕՓʮľ˔˔ӕɗ˔ɗфҡɗËȍӕ‫ڏ‬
—Aints ainau Yus akupkatniun, Mesías tiat, chikich aints ainaun mash nangkamasang
tutain pachisar ¿waruka Davidta wearintai nukap engkeayi. 4ॸChikich aints ainauka
tinawa? 42ॸDavidcha Yuse chichamen nekasar kuik ampirmaurinak engkeenawai.
Salmo tutainum ningki tu aarmiayi: Antsu ju wajeka ninu aa nunaka mash
Apu Yus wína Apurun chicharak: ampitsuk engkeayi, —Jesús timiayi.
َˇӕ͑ɗՓɞ͑ӕ͑ҡѸӕфӕ͑ɗ͑ɗЙӕ˔ľľ̲ҡɗ‫ڏ‬
num keemsam nakarsata. Yus seatai juun jea yumpungtinun
43ॸTura nakarkumin ami nemasem pachis etserkamuri
ainaun mash nepetkatatjai,’ timiayi. (Mat. 24.1-2; Marc. 13.1-2)
44ॸDavidka Mesíasan pachis: Wina 5ॸChikich aints ainau Yus seatai juun

Apuruitai tinu wainiatrumsha ¿waruka jeanam wajasar, kaya ainaun shiirman


Mesíaska Davidta uchirintai tarume? iwiarinaun jiisar, tura warinchu shiirman
—timiayi. Yus susamun jiisar chicharnainak:

r॰20.38 (Ex. 3.6)


̞ӕËѸॷ21 174

—Yus seatai juun jea juka shiirmapita, tura romano apuri ainamunmasha atumin
—tunaiyarmiayi. Tu tinamtai Jesús juramkiartinuitai. 13ॸTura nuni
chicharak: juraminamtaisha, wína pachitsaram
6ॸ—Ju mash waintrume juka ni kintari chichaktinuitrume. 14-15ॸTura atumi
jeamtaikia mash yumpunkatnuitai. Tura nemase: Waitaitai turamiarai tusan, wína
yumpunkamtai, kaya kichkisha chikich ͑ľ˔̲ҡɗфӕ͑ҡӕ̲ɗ͑ѸӕѸ͑ËȍɗËȍ̲ҡɗ˔ɗҡ‫ڏ‬
kayanmasha patamkashtinuitai, —Jesús nuitjarme. Tura asamtai atumin apunam
timiayi. juraminamtai, apu ininmamtaisha
¿itiurak aimkataj? tusarmeka, nuwá
Nungka mesertin pachisar etserkamu eemkarmeka nintimsairap.ॹs
(Mat. 24.3-28; Marc. 13.3-23) 16ॸ“Atumi aparisha, tura atumi
7ॸJesús tamati nunia iniinak: yachiisha, atumi weari ainayat, tura
—Nuikiartinu ¿nusha warutik ati? Tura atumi amikrisha nunisarang atumin
nu turunatin kinta jeatak wajasamtaisha ͑͑ǣ˔ф̲ՓфЙӕ̲͑Ѹӕфӕҡ̲˔фҡɗ‫ڏ‬
¿waring wantinkatnui? —tiarmiayi. nuitai. Tura chikich ainautirmincha
8ॸTu tinam Jesús chicharak: —Wina mantamawartinuitai.ॹt 17ॸTura wína
anangkruwarai tusaram, aneartaram. aintsur asakrumin, aints mash atumin
Aints untsuri nangkamiar: ‘Wiitjai Yus kajertamkartinuitai. 18ॸҽӕф˔ʮľфҡ̲ɗ‫ڏ‬
akupkamuitjai,’ tiartinuitai. Tura: naun wainiat, Yus atumi intashin
‘Nungka yumpunkatin yamaikia jeayi,’ ˔ɗËȍ˔ɗѸȍ̲ľ͑ǣ˔˔ѸȍҡɗҡӕѸՓɗҡ̲˔ҡɗ‫ڏ‬
tiartinuitai. Tu tinamtaisha nu aintska nuitrume. 19ॸTura asaram wait
nemarkairap. 9ॸTura maaniamu atatui, wajayatrumek, tuke inaitutsuk wína
tura mesetan najaninawai tamau umirtakrum pujakrumka, Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
antakrumsha shamkairap. Nusha eemak kashtin jukitnuitrume.
turunatnuitai. Antsu nungka mesertinka 20ॸ“Ju yakat Jerusalénnaka suntar ainau

tewarikia achatnuitai, —timiayi. tenteawaramtai, ҡӕ̲˔͑ӕՓɗ͑˔ӕф̲ľ‫ڏ‬


10ॸNunia Jesús tuke chicharak: sha, wáriapi ju yaktan yumpungkartatua
“Aints ainau chikich nungkanmaya tusaram nekaataram. 21ॸNu yaktan
ainaujai maaniawartinuitai. Tura apu yumpungkartin asaramtai, ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
ainausha kajernaikiar mesetan nam pujuinauka muranam anumkartas
najanawartinuitai. 11ॸNunia uusha untsuri tupikiakiartinuitai. ҽӕфʮӕ͑ɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
uurkatnuitai, tura tsukasha nukap num pujuinauka juniangka
atinuitai, ҡӕфѸӕ͑ǣ˔ӕфɗ͑ӕѸȍֆӕʮфф‫ڏ‬ jiinkiartinuitai. Tura ajanam takakminak
tinuitai. Nayaimpinmayasha shamrumtin Йӕʮӕɗ͑ӕ˔ֆ˔ҡ̲͑˔Փ˔ľҡ˔ɗËȍфҡɗ‫ڏ‬
wantinkartinuitai. Tura asamtai Yuse nuitai. 22ॸNu kintati Yuse chichame
kakarmarin aints ainau wainkartinuitai. aarmawa nunisang mash umiktas niin
12ॸ“Tura nuka jeatsaing, atumin umirchau ainaun Yus wait wajaktiniun
Ëȍɗф̲˔фՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑Ѹӕф̲Ѹфҡɗ‫ڏ‬ susartinuitai. 23ॸTura Yuska ju nungkanam
nuitai. Tura chicham nekarami tusar, pujuinaunka nukap wait wajaktiniun
iruntai jeanmasha juramkiartinuitai. susatin asamtai, nuwa jamtin ainaunka,
ͮӕ͑ɗ͑ǣ˔˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ̲Փфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ tura uchin muntsak pujuinaunka wait
tai. Tura engketmawarsha wína aintsur anentinajai. 24ॸJunia aints ainaun untsurin
asakrumin, judío apuri ainamunmasha, mesetnum maawartin ainawai. Tura

s॰21.14 (Mat. 10.17-20; Luc. 12.11-12) t॰21.16 (Mat. 10.21)


175 ̞ӕËѸॷ21ٍॷ22

chikich aints ainau achikiar metawar pujuinauka pengké jakarchatnuitai.


mash nungkanam jukiartin ainawai. Tura 33ॸNayaimpisha, ҡӕф͑ӕ͑ǣ˔Ѹȍ̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬
judíochu ainau Jerusalénnum taar, ju kartinuitai. Antsu wína chichamrun taja
yaktan yumpungkar mesrartinuitai. Yus nuka umitskeka inaisashtinuitjai.
tsangkamkamu asamtai turuwartinuitai. 34-35ॸ“Mash nungkanmaya ainau nu

Antsu Yus nuke ati tamati, nuniangka kinta wári jeatatuapi tusarka, nunaka
inaisartinuitai,” Jesús timiayi. nintimtsuk pujuinai, nu kintaka
aneachmau tsawaartinuitai. Antsu atum
Ni tatintrin pachis etserkamuri pasé aa nu turakrumka, tura nampet
(Mat. 24.29-35, 42-44; Marc. 13.24-37) wakerakrumka, tura ju nungkanam
25ॸNunia Jesús ataksha etserak: sumin ainia nu nintimsaram pujakrumka,
“Nuniangka tsaanmasha, ҡӕф͑͑ҡӕ͑‫ڏ‬ paan nintimsaram pujustatkamaram
masha, tura yaanmasha aints pengké tujintarme. ͮӕѸȍ̲фӕ̲ҡɗ͑˔ɗ͑ҡՓ˔ҡӕ‫ڏ‬
wainchati wantinkartinuitai. Tura juun kai tusaram, anearum pujustaram. 36ॸTura
entsa kakar tamparuktinuitai. Tura mash Yusen umirchau ainau turunatnurin mash
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕʮӕӕ͑ľ͑ҡѸӕӕҡ̲ӕ‫ڏ‬ iisha turunawai tusaram, Yus tuke
rincha antukar, pachimian nintimrar seataram. Tura aintsutiatnak Yus
nukap shamkartinuitai.ॹu akupkamu asan ataksha wi winamtai,
26ॸ“Tura nayaimpinam tuke muchichu atumsha wijai pujusmi tusaram, Yuska
ainausha muchitrartinuitai. Tura asamtai tuke seataram, tura anearum pujustaram
aints ainau nuna wainkar: Nungkaka tusan tajarme,” Jesús timiayi.
yamaikia meseawapi tusar, nukap 37ॸJesús tsawai Yus seatai jeanam waya

shaminak mayajin tak enerar jakawa aints ainaun nuinimiayi. Tura kashiti
nunisarang tepesartinuitai. 27ॸNunia wikia Olivo Muranam pujustas, Jerusalénnumia
aintsutiatnak Yus akupkamu asan, Yuse jiinkimiayi. 38ॸTura tuke tumin asamtai,
kakarmarijai yurangmijai winamtai, aints ainau Jesúsa chichamen antukartas
wínaka paan waitkartinuitai. 28ॸNu Yus seatai jeanam kashik tariarmiayi.
turunatin wainkatin asaram kakaram
Jesúsan maawartas chicham najatamuri
wajastaram. ҽӕфҡӕ̲ɗӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬
tin wári tatin asamtai, pengker (Mat. 26.1-5, 14-16; Marc. 14.1-2, 10-11;
nintimsaram pujustaram,” Jesús timiayi. Juan 11.45-53)

22
29ॸNunia nunasha takun tajai tusa, 1ॸPascua ƿesta tura pang pachim‫ڏ‬

nuikiartamun nuikiartak: rachmau yuwatin ƿesta jeatak


“Numi higuera tutai tura chikich numi wajasmiayi.ॹv
ainausha nintimrataram. 30ॸNumi 2ॸTura asamtai sacerdote juuntri

tsaraptur nangkamar nukarmatai, ainausha, ҡӕфͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬


atumka: Esat jeatak wajasi tusaram tin ainausha Jesúsan anangkawar
nekarme. 31ॸTura asaram wi tajarme nuka achikiar maawarat tusar chichaman
mash wainkurmeka, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ najatiarmiayi. Tura Jesúsan maatasar
mek: Yus aints ainaun inartin kinta jeatak wakerinayat, aints ainaun shamiarmiayi.
wajasi tusaram nekaamnawaitrume. 3ॸNuniangka Judas Iscariote Jesúsa
32ॸ“Nekasan tajarme, nunaka mash nuiniatiri wainiat, iwianchi apuri Satanás
umiatsaing, aints ju nungkanam iwiaaku ni nintin engkemtuamiayi. 4ॸSatanás

u॰21.25 (Apoc. 6.12-13) v॰22.1 (Ex. 12.1-27)


̞ӕËѸॷ22 176

engkemtuam, Judas sacerdote juuntri keemsarmiayi. 15ॸMash keemsaramtai,


ainamunam, tura Yus seatai wainin ainau Jesús chicharak:
iruntrar pujuinamunam we: Jesúska tu —Wína mantinatsaing, nekasan
achikminuitai tusa etserkamiayi. 5ॸTu atumjai iruntran, ju ƿestatin yurumkan
etsermatai, nuna antukar warainak: yuwatasan nukap wakerinuyajai.
—Ame anangkakminkia akiimiaktatji, 16ॸYamaikia atumjai ju ƿestati yuwaja

—tiarmiayi. 6ॸTu tinam Judas: Ayu tusa junaka ataksha yuwashtatjai. Antsu Yuse
¿aints atsamunam itiur akankanak pujutirin jean, mash umisan nuni ataksha
surukaintaj? tu nintimiayi. atumjai iruntran yuwatnuitjai, —timiayi.
17-18ॸNuna tina piningkian achik, Yusen
Pascua ƿestati yuwamuri maaketai tusa, ni nuiniatiri ainaun suak:
(Mat. 26.17-29; Marc. 14.12-25; —Ataksha ju nungkanam uva yumirin
Juan 13.21-30; 1.Cor. 11.23-26) amurchatnuitjai. Antsu Yuse pujutirin
7ॸPang pachimrachmau yuwatin ƿesta jean ataksha amurtinuitjai tajarme. Tura
nu kinta jeau asamtai, nu ƿesta Pascua asamtai ju pining jukiram sunaisaram
tutainum uwija uchirin maawar yu amurtaram, —timiayi.
armiayi. 8ॸTura asamtai Jesús Pedroncha, 19ॸNunia yurumkan achik, Yusen

tura Juannasha akupak: maaketai tusa, nunia puurak, ni nuiniatiri


—Atum werum Pascua ƿestati yuwatin ainaun suak:
umistaram, —timiayi. —Juka wína namangkrua tumawaitai.
9ॸTamati niisha iniinak: Atumin uwemtikratin asamtai, winaka
—¿Pascua ƿestati yuwatniusha tunia mantuwartatui. Turutawartin asaramtai,
umisarti tusamea wakerame? wina nintimtursaram yuwataram,
—tiarmiayi. —timiayi.
10ॸTu tinam Jesús aimiak: 20ॸTura yutan umisaramtai, Jesús

—Juun yaktanam werum, nuni jearam piningkian ataksha achik chicharak:


aints muitsan yumin shikik yanas weau —Ju piningnum amuti yarakmau wína
wainkaram nu aints nemarsataram. Nu numparua tumawaitai. ՠɞ̲͑͑ҡɗ̲͑‫ڏ‬
aints jeanam wayaamtai, 11ॸjeentin tai, atumin uwemtikratasan wína
wainkaram: ‘Ii nuitamin amin chichaman numparka numpartatui. Tura wi jakan,
akupturmak: ¿Wina nuiniatir ainaujai yamaram chichaman etsernuyaja nunaka
Pascua ƿestati yuwatin jea tesaamusha mash umiktatjai.ॹw
tuniinta? turamui,’ titaram. 12ॸTakurmin 21ॸTura wína surutkatin wijai tsanias ju

jeentin pata yakí amanum jea tesaamun misanam ni uwejejai yurumkan achik
ֆ͑Ëȍӕ˔̲Ѹȍӕ̲ɗѸ̲ӕ͑ɗ͑˔ҡӕф̲Ѹҡ‫ڏ‬ yuwawai. 22ॸWikia aintsutiatnak Yus
trume. Nuni ii yuwatin umistaram, akupkamu asan, Yuse wakeramurin
—Jesús timiayi. miatrusnak umiktinuitjai. Turayatnak
13ॸTamati ayu tusar wear, Jesús tímia wína anangkrua surutkatniunka nukap
nunisarang wainkarmiayi. Tura wainkar wait anentajai, —Jesús timiayi.
nuni Pascua ƿestati yuwatniun 23ॸTamati nuna antukar ni nuiniatiri

umisarmiayi. ainau:
14ॸYurumak yuwatin jeamtai, Jesús ni —¿Ni suruktincha yáki at? —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬
nuiniatiri ainaujai misanam yuwartas miayi.

w॰22.20 (Jer. 31.31)


177 ̞ӕËѸॷ22

ґҡ͑ Ѹҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
¿Yáki chikich ainaun nangkamaskesha ratas Yusen iniasi. 32ॸTura wainiatnak
atinuita? timiauri wikia amin pachisan: Ame tuke
(Mat. 20.25-28; Marc. 10.42-45) inaitutsuk wina nekasampita turutminam
24ॸNunia Jesúsa nuiniatiri ainau tusan Yusen seatmiajme. Tura ataksha
chicharnainak: wina umirtukam wína umirtin ainau
—¿Yáki iin nangkatamsangsha ati? kakamtikrarta, —Jesús timiayi.
—tunaiyarmiayi.ॹx 33ॸTamati Simón ayaak:
25ॸTu tunainamtai Jesús chicharak: —Apuru, ˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬
—Ju nungkanmaya apu ainauka ni sha, wisha nunisnak amijai tsaniasan
aintsri ainaun akatrar pe akupin armiayi. engkematatjai. ҽӕф̲ɗ̲͑͑ҡ̲ɗ̲͑‫ڏ‬
Tura aintsu akupin ainaun pachisar: taisha, winasha mantuwarat tusan
‘Pengker turinuitai,’ tinawai. 26ॸAntsu wakerajai, —timiayi.
atumka tuuka nintimrashtinuitrume. Atum 34ॸTamaitiat Jesús chicharak:

ľľ̲˔ӕɗ͑ӕҡɗф̲ľ˔ӕËȍɗľ˔ľфɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ —Pedro, nekasan tajame: Yamaik atash


mek atinuitrume. Tura inakratin shinatsaing, wina pachitsam: Nu aintsnaka
akurmesha miajuitjai tumamtsuk, antsu wainchawaitjai tusam, ameka kampatam
aintsu inatiria nunisrumek atinuitrume. waitrakum uurtuktatme, —timiayi.
27ॸNintimrataram. Aints misanam yuwak
Nekaprustin jeatak wajasi timiauri
pujau, tura chikich aints ainaun yutan sua
͑ӕʮɗЙҡ˔̲‫ع‬ҡӕ ͑ľ˔Ѹҡɗ̲ɗ ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ 35ॸNunia Jesús ataksha ni nuiniatiri
kuita? Yuta yuwa nu nekas ainaun iniak:
nangkamakuitai, antsu wikia aintsu —¿Wi yaanchuik yurumak entsatsuk,
inatiria nunisnak atumjai iruntran pujajai.ॹy nunia kuikiasha takutsuk, tura sapatcha
28ॸ“Wi wait wajamtaisha atumsha tuke takutsuk wetaram tusan akupkamiajrume
wijai iruntraram pujuyarme. 29ॸTura nuni yuumakmakiarum? —Tu iniam
asakrumin apu atiniun wína Apaachir aiminak:
Փɞ͑ҡѸ͑ǣ˔ҡфӕ˔̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑˔ҡӕ̲͑‫ڏ‬ —Atsa, pengké yuumakchamiaji,
sha tsangkatkatnuitjarme. 30ॸTura wína —tiarmiayi.ॹa
pujutirun pujusrum wijai yuwatnuitrume, 36ॸTinamtai Jesús chicharak:

tura wijai umurtinuitrume. Tura apu —Antsu yamaikia yurumkan takakuka


keemtairi doce (12) ainamunam nuka takusti. Tura kuikiancha nunisang
pujusrum, Israela weari inartinuitrume,” takusti. Tura saapin takakchauka ni
Jesús timiayi.ॹz wejmakrin suruk, saapin sumakti
tajarme. 37ॸYuse chichame etserin
Pedron: Wína natsantrurtatme timiauri yaanchuik aararmia nunaka mash
(Mat. 26.31-35; Marc. 14.27-31; Juan 13.36-38) umiktin asamtai, ju aarmauka: ‘Pasé aints
31ॸNunia Apu Jesús Simón Pedron ainaujai maawarmiayi,’ wína pachitas
chicharak: aarmawa junaka umikiartatui, —timiayi.ॹb
—Simónka wainkata. Aints trigo 38ॸˇľѸәѸҡ̲ҡɗ͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬

jingkiajin juuk pakar peawa nunisang nak:

x॰22.24 (Mat. 18.1; Marc. 9.35; Luc. 9.46) y॰22.27 (Juan 13.12-15)
z॰22.30 (Mat. 19.28;25.31) a॰22.35 (Mat. 10.9-10; Marc. 6.8-9; Luc. 9.3;10.4)
b॰22.37 (Isa. 53.12)
̞ӕËѸॷ22 178

—Apuru, juni saapikia jimiar takakji, —Judasa, wikia Yus akupkamu


—tinamtai, Jesús ayaak: ayatnak, aints akiinai waitiatmek ¿wína
—Ayu, maaketai, nuke ati, —timiayi. mejentsam surutam? —timiayi.
49ॸTamati Jesúsjai pujuarmia nuka nuna
Jesús arakmau Getsemaní wainkar:
tutainum Yus seamuri —Apuru ¿saapijai maaniktajiash?
(Mat. 26.36-46; Marc. 14.32-42) —tiarmiayi.
39ॸNunia Jesús jiinki, tuke tumin asa, 50ॸTura aints Jesúsjai wajau saapirin

Olivo Muranam wemiayi. Ni weamtai kuinak, sacerdote apuri inatiri kuwishin


nuiniatiri ainausha nemarkarmiayi. untsurinini met charutkamiayi. 51ॸҽӕф̲‫ڏ‬
40ॸTura mura wakaar, Jesús nuiniatirin tai Jesús chicharak:
chicharak: —Maaketai, inaisataram, —timiayi.
—Tunau nepetukai tusaram Yus Nunia nu aintsu kuwishin ataksha nujtuk
seataram, —timiayi. pengker najanamiayi. 52ॸNunia sacerdote
41ॸͮӕ͑ɗ˔ֆ͑͑ǣ˔ɗ̲ɗ̲Ѹȍֆф̲ɗ‫ڏ‬ juuntri ainau, tura Yus seatai wainin
num Jesús ai arakchichu wemiayi. Tura ainausha, tura judío apuri ainausha
we Yusen seak: Jesúsan achikiartas taarmia nuna
42ॸ—Apaachi, ame wakerakmeka, wi chicharak:
wait wajaktinka tsangkamrukaip. Antsu —¿Waruka kasa aints achiktasrum
wi wakeraja nuka achati, antsu ame winitua nunisrumsha saapisha, tura
wakerame nuke ati, —timiayi. numisha takusrumsha tarutniurme?
43ॸҽ̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ 53ॸWikia kashincha kashincha Yus seatai

maya Jesúsan kakamtikratas tarimiayi. juun jeanam atumjai tuke pujusan aints
44ॸTura Jesús ni wait wajaktintrincha ainaun nuininuyajai. Tura wainiatrumsha
nintimias shamak nuna nangkamasang nuni achirkachmarume. Turayatrum tuke
kakar Yusen seak, seekirisha numpa teenam puja nuna inatiri asaram, ni
tumau nungká kitaamiayi. kakarmarijai yamai kintati aitkararme,
45ॸTura Yusen sea umis wajaki, ni —Jesús timiayi.
nuiniatiri ainaun jiistas werimiayi. Turam
timiá wake mesekar napchau nekapinak, Pedro Jesúsnaka wainchajai timiauri
kari nepetinam kanú tepearmiayi. (Mat. 26.57-58, 69-75; Marc. 14.53-54, 66-72;
46ॸKaninamtai nuna wainak Jesús Juan 18.12-18, 25-27)
chicharak: 54ॸNunia Jesúsan achikiar metawar
—¿Waruka kanusha teparme? Tunau sacerdote apuri jeen umaarmiayi. ҽӕфɗ̲͑‫ڏ‬
nepetukai tusaram nantakrum Yus tai Pedrosha ukunam yaitas nemarki
seataram, —timiayi.ॹc wemiayi. 55ॸTura nuni weri, sacerdote inatiri
ainau aanum jin yaminak pujuinamtai,
Jesúsan achikiar jukimuri Pedrosha nu aints ainaujai pachinak
(Mat. 26.47-56; Marc. 14.43-50; Juan 18.2-11) keemsamiayi. 56ॸTura nuni pujamtai, nuwa
47ॸJesús tuke chichaak wajai, aints sacerdote inatiri, Pedron jin ayamak pujaun
untsuri tariarmiayi. Tura Jesúsa nuiniatiri wainak tari jiij wajatmiayi. Tura chicharak:
Judas niyá eemkak Jesúsan mejeastas —Ju aintska Jesúsjai wekainuyayi,
tarimiayi. 48ॸTuramtai Jesús chicharak: —timiayi.

c॰22.46 (Hebr. 5.7)


179 ̞ӕËѸॷ22ٍॷ23

57ॸTamaitiat Pedro aimiak: Moisésa chichame nuikiartin ainausha


—Atsa nuwachi, nangkami tame. Nu mash iruntrar chicham nekaaratai tusar,
aintsnaka wainchajai, —timiayi. Jesúsan judío apuri iruntramunam
58ॸTamati jumchik arus chikich aintcha umaarmiayi. Tura nuni jeeniar iniinak:
niin wainak: 67ॸ—¿Nekasmek Mesíasaitam? ¿Yus

—Amesha au aintsjai pachitkauyame, akupkatnuitjai tímia nukítam? Nu paan


—timiayi. etserkata, —tiarmiayi.
Tamaitiat Pedro aimiak: Tu iniinamaitiat Jesús ayaak:
—Atsa aishmangku, wichawaitjai, —Wikia nekasan Mesíasaitjai
—timiayi. tamatisha, atumsha nekasampita
59ॸTura kichik hora nangkamaramtai, turutchatatrume. 68ॸTura wi atumin
chikich aints nuni iruntrar pujuinaun iniamsha, winaka airkashtatrume. 69ॸTura
chicharak: wikia aintsutiatnak Yus akupkamu asan,
—Juka nekas aujai wekainuyayi. Juka jumchik arusan Yus nekas kakaram aa
nekas Galilea nungkanmaya aintsuitai, nuna untsurinini pujustatjai, —timiayi.
—timiayi. 70ॸTamati mash iniinak:
60ॸTamaitiat Pedro aimiak: —¿Nekasmek ame Yuse Uchirintam?
—Aishmangku ¿warintsuk turutrum? —tiarmiayi.
nunaka nekatsjai, —timiayi. Tu tinam Jesús aimiak:
Tura chichaak pujai atash shinimiayi. —Ja ai, atum wína turutrume nuka
61ॸAtash shinamtai, Apu Jesús Pedron nuwaitjai, —timiayi.
ayanmatar jiij wajatmiayi. Turamtai 71ॸJesús tamati chicharinak:

ЬľĀфΎkЙӕˇľѸәѸҡɗ̲ɗӕфɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ —Pai, ii antarin nuwaitjai ningki


miayi. Ni timiauringkia nuwaitai: Atash tumamusha ¿warí chicham antuktasrik
shinatsaing, nu aintsnaka wainchawaitjai nakastaij? —tunaiyarmiayi.
tusam, ameka kampatam waitrakum
uurtuktatme. 62ॸNu timiau asa, Pedro Pilato pujamunam jukimuri
nuna nintimias jiinki kakar juutmiayi. (Mat. 27.1-2, 11-14; Marc. 15.1-5;
Juan 18.28-38)
Jesúsan wishikramuri
23
1ॸNunia mash wajakiar Jesúsan
(Mat. 26.67-68; Marc. 14.65)
romano apuri Pilato pujamunam
63ॸAints Jesúsan wainkarmia nuka jeeniarmiayi. 2ॸTura Pilatonam jeeniar
wishikrami tusar awatiarmiayi. 64ॸTura tsanuminak:
Jesúsa jiinka tarachjai jingkiatawar —Ju aintska ii aintsri ainaun pachimian
awatinak: nintimrarti tusa chicharu anturkamji.
—Watska, ame ¿yáki aitkara? tusam ҽӕффΎ̲͑ΎЙӕфɗ͑˔ӕɗ˔˔ɗ˔Ëȍ̲͑‫ڏ‬
jiitsuk nekaata, —tiarmiayi. 65ॸTura waitji tau anturkamji. Tura wiitjai
˔ҡѸľ˔ɗ͑˔ËȍɗËȍ̲͑ӕ͑ҡѸӕфɗËȍɗËȍфɗф‫ڏ‬ Mesíasaitjai tau anturkamji. Nuka judío
miayi. ainauti apurinjai taku tawai, —tiarmiayi.
3ॸTu tinam Pilato Jesúsan iniak:
Judío apuri iruntramunam jukimuri —¿Nekasmek judío apurintam?
(Mat. 26.59-66; Marc. 14.55-64; —timiayi.
Juan 18.19-24) Tama Jesús ayaak:
66ॸTsawaaramtai judío juuntri ainau, —Ame turutme nuka nekasam tame,
tura sacerdote juuntri ainausha, tura —timiayi.
̞ӕËѸॷ23 180

4ॸTamati Pilato sacerdote juuntri

ainaun, tura aints iruntrarun chicharak: Pilato Jesúsan maawarti tusa


—Ju aintsu tunaarinka kichkisha tsangkamkamuri
nekaarachjai, —timiayi. (Mat. 27.15-26; Marc. 15.6-15;
5ॸTamaitiat nuna nangkamasarang Juan 18.39-19.16)
kakarar chicharinak: 13ॸNunia Jesúsan ataksha itarim, Pilato
—Antsu juka mash judío nungkanmaya sacerdote juuntri ainaun, tura judío
ainaun nuiniak: Atumka apu umirtsuk juuntri ainauncha, tura chikich aints
asataram tusa tsanumnuyayi. Yanchuk ainauncha mash irurmiayi. 14ॸNunia juun
Galilea nungkanam nangkama tsanu ainaun chicharak:
tsanumka junisha tamayi, —tiarmiayi. —Atumka ju aints: Apu umirtsuk
asataram tusa, aints ainaun tsanuyayi
Jesúsan apu Herodesnum jeemiauri tusaram wini itaarume. Tura wainiatun
6ॸTu tinamtai Pilato nuna antuk iniak: atumsha antarmin, wi iniaknasha ju
—‫ˇع‬ӕɗ͑ҡѸ˔͑ľ˔ѸǾ́ɗ́ľ̲͑ֆ͑ǣ‫ڏ‬ aintsu tunaarin pachisrum chichaa
kai? —timiayi. 7ॸTu iniam: wearme nunaka nekaratatkaman pengké
—Ja ai, —tinamtai, apu Herodes tujinkajai. 15ॸHerodescha nunisang ni
chichaman nekaati tusa, Pilato Jesúsan tunaarincha nekarachu asa, ataksha juni
Herodesnum akupkamiayi. Herodeska akupturmakji. Tura asamtai ju aintsnaka
Galilea apuri ayayi. ҽӕфֆҡˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ maawarti tichamnawaitjai. Atumsha
num irastas taa, nu kintati nuni nusha nekarme. 16ॸTura asan tajarme:
pujumiayi. 8ॸTura Herodes yaanchuik ґӕ͑ҡфՓҡфф̲ҡɗ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔˔ӕЙ˔‫ڏ‬
Jesúsan pachisar chichainamun antuku tatjai, —Pilato timiayi.
asa, Jesús aints wainchatai takatan 17ॸMusachjai metek Pascua ƿesta

turamtai, ՓɗѸȍՓɗ͑˔ҡʮҡӕѸՓ˔ľфӕ˔‫ڏ‬ jeamtai, Ьɗ́ҡΎ˔ɗËȍɗ˔ɗ͑ҡѸӕ͑˔фѸľф͑ӕ‫ڏ‬


miayi. Tura asa Jesúsan jeeniaramtai, mia jiiki akupnuyayi. Tura asa aints
Herodes niin wainak warasmiayi. 9ॸTura ainaun iniak:
inintramun untsurin iniasmiayi. Tura —¿Ju aintsnaka jiikin akupkatjash?
wainiat Jesúska pengké aitsuk wajamiayi. —timiayi. 18ॸTamaitiat aints mash
10ॸHerodes Jesúsan iníamtai, sacerdote iruntrar kakarar chichainak:
juuntri ainau tura Moisésa chichame —Atsa, juka nakitaji. Antsu Barrabás
nuikiartin ainausha antú wajarmiayi. akupkata, —tiarmiayi.
Tura Jesús aimtsuk wajamtai, niisha 19ॸNu Barrabáska romano apurin

nangkamiar chichaman najatinak nukap umirtan nakitak, Jerusalén yaktanam


tsanumiarmiayi. 11ॸҽӕфɗ̲͑ҡɗȸľфΎĀľѸ‫ڏ‬ chikich aints irunujai mesetan najana,
cha ni suntari ainaujai iruntrar Jesúsan: aintsun mau asa kársernum engkeamu
Ainusha tusar wishikinak, apu entsatirin pujuyayi. 20ॸTura asamtai Pilatoka aints
shiirman antsrarmiayi. Nunia Herodes: ainaun ataksha chicharak:
Ataksha Pilatonam waketkiti tusa —Antsu nekasnaka Jesúsan akupkatjai,
Jesúsan akupkamiayi. 12ॸYaanchuikkia —timiayi. 21ॸTau waininayat nuna
Herodeska Pilatojaingkia kajernaikiar nangkamasarang kakarar chicharinak:
wainaitsuk puju ainayat, nu kintati —Atsa, antsu numi winangmaunum
amikmawarmiayi.ॹd ajinkam maata, —tiarmiayi.

d॰23.12 (Hech. 4.27)


181 ̞ӕËѸॷ23

22ॸNunia Pilato ataksha aints ainaun kinta jearamtai, aints ainau chichainak:
chicharak: Nuwa kaa ainau, uchin jurechu asar, tura
—¿Waruka? ¿Warí tunauna turini? Ju uchin munchau ainausha chikich nuwa
aintsun maawarti tusanka, ni tunaarinka ainaun nangkamasarang warasartin
pengké nekarachjai. Tura asan suntar ainawai, tiartinuitai. 30ॸTura nukap wait
awatraramtai, nuniangka akupkatatjai, wajainau asar, nu kintati aints ainau
—timiayi. muran chicharinak: ‘Mura ainautiram,
23ॸTamaitiat tuke kakarar chicharinak: yakíya ayaarum iin tukukratkataram,’
—Juka numi winangmaunum ajinkam tiartinuitai.ॹf 31ॸTura asamtai wikia pengké
maata, —tusar wakerinau asar, Pilatonka tunaarinchautiatnak, timiá wait wajau
nepetkarmiayi. 24ॸTinamtai Pilatoka: asamtai, tunaarintin ainawa wina
—Ayu, ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔Ѹӕ͑ҡф͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬ nangkamasarang wait wajakartin
maunum ajinkar maawarti, —tusa aints ainawai, —Jesús timiayi.
ainau seainam tsangkamkamiayi. 25ॸAntsu 32ॸTuramtai mangkartin ainaun jimiaran

mesetan najanin tura mangkartin Jesúsjai maami tusar jukiarmiayi. 33ॸTura


akupkata tinau asaramtai, Pilato nu mura muuk ukunch tutainum jear, suntar
aintsun karsernumia jiiki akupkamiayi. ainau Jesúsan numi winangmanum
Tura: Aints ainau ni wakeramurin ajinkar yakí nenaawar, mangkartin
turuwar, Jesúsnaka maawarti tusa aintsnasha nunisarang Jesúsa untsurinini,
tsangkamkamiayi.ॹe ҡӕфˇľѸәѸ̲ľ͑фɗ͑ɗ͑ɗѸȍ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬
manum ajinkar nenaawarmiayi.
Numi winangmanum maamuri 34ॸTurinamtai Jesús Yusen seak:
(Mat. 27.32-44; Marc. 15.21-32; —Apaachi, ju aints aitkarinia juka
Juan 19.17-27) nintiminachu asaramtai tsangkurarta,
26ॸNunia Jesúsan jukiar jinta weenak, —timiayi.ॹg
Cirene nungkanmaya Simón naartiniun Tamati Jesúsa entsatirin jurukiar,
ajanmaya winaun wainkar, suntar ainau suntar ainau ¿Yáki juna jukit? tusar
niin achikiar, numi winangmaun yanas nakuruti “suerte” tutain nakuriarmiayi.ॹh
JesúѸ͑͑ľ̲фѸҡɗҡӕѸф͑ɗʮɗՓľ˔Ѹф‫ڏ‬ 35ॸTurinamtai aints irunuka Jesúsan jiij

miayi. wajatiarmiayi. Tura judío juuntri ainau


27ॸTurinamtai aints ainau untsuri jiistai wishikinak:
tusar nemariarmiayi. Tura nuwasha —Chikich ainaun uwemtiknuyayi.
untsuri Jesúsan wainkar, napchau Nekas Yus akupkamuitkungka ningki
nintimrar juutiarmiayi, tura wake uwemrati, —tiarmiayi.ॹi
mesekar untsumkiar JesúѸ͑͑ľ̲фɗф‫ڏ‬ 36ॸґӕ͑ҡфɗ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗѸȍɗ˔ɗ‫ڏ‬

miayi. 28ॸTuminamtai Jesús nuwa irunun nak, vino churiniun mukunat tusar
jiis chicharak: aapawarmiayi. 37ॸTura chicharinak:
—Jerusalénnumia nuwa ainautiram, —Ame nekasam judío apurinkumka
wína anenkurmeka juutirap. Antsu amek uwemrata, —tiarmiayi.
atumek nintimtumasrum, tura atumi 38ॸTura Jesúsa muuken yakinini griego

uchiri nintimsaram juutiaram. 29ॸAtum chichamjai, tura romano chichamjai, tura


wait wajaktin kintaka jeartinuitai. Nu hebreo chichamjai tatangnum aarmaun

e॰23.25 (Hech. 3.14) f॰23.30 (Apoc. 6.16) g॰23.34 (Isa. 53.12) h॰23.34 (Sal. 22.18)
i॰23.35 (Sal. 22.7)
̞ӕËѸॷ23 182

numi winangmanum nujtukarmiayi. Nu netsepen awatmaminak: ٘Ьľ͑ǣ˔Ń͑͑ǣ˔‫ڏ‬


aarmauka nuwaitai: Juka judío apurintai. miapi ju aintsun maawari,”
39ॸMangkartin aints nuni netimia nuka tunaiyarmiayi. 49ॸTura Jesúsan wainkaru
Jesúsan jiyaak: ɗ͑ӕѸȍҡӕф͑ӕՓɗ͑ӕѸȍǾ́ɗ́ľ͑‫ڏ‬
—Ame Yus akupkamu Mesíasaitkumka, maya niin nemarkarmia nusha arák
watska amek uwemrata. Tura iincha wajasar jiij wajatiarmiayi.ॹk
uwemtikiarturta, —timiayi.
40ॸTamati kichka ni tsaniakmaurin Jesúsa iwiarsamuri
chicharak: (Mat. 27.57-61; Marc. 15.42-47; Juan 19.38-42)
—Ameka jakatin kinta jeau wainiatmek 50-52ॸJesús jakamtai, aints José naartin

¿Yus tuke shamatsum? 41ॸIikia nekasar pengke aints asa, Pilaton weri:
tunau asar wait wajakminuitji. Tura asar —Jesúsa namangke surusta, —tusa
ii tunaari akiimiakur waitnaji. Antsu ju seamiayi. Nuka judío nungkanmaya
aintska tunaunaka pengké kichkisha Arimatea yaktanmaya aintsuyayi. Joséka
turichuitai, —timiayi. judío juuntri chicharin ayat, judío apuri
42ॸNunia Jesúsan chicharak: iruntramunam mash Jesús maatai tiarmia
—Jesúsa, ami pujutirmin jeam, aints nunaka pengké nakitmiayi. Antsu Yus
inau wajasam kajinmatrukiip, —timiayi. aints ainaun inarti tusa nakauyayi.
43ॸTama Jesús ayaak: 53ॸPilato Josén:

—Nekasan tajame, yamai kintaka Yuse —Jesúsa namangke jukita, —tamati,


umirin jakaru matsatmanum wijai José we Jesúsa namangken numinmaya
pujustatme, —timiayi. kuaki, tarachjai kangkarmiayi. Nunia
ʮ˔ӕɗՓɗфҡɗЙ̲Йҡɗ̲ӕ̲͑ɗՓɗфѸ‫ڏ‬
Jesúsa jakamuri miayi. Nu iwiartainum aints kichkisha
(Mat. 27.45-56; Marc. 15.33-41; iwiarsachmauyayi. 54ॸTura kashin
Juan 19.28-30) tsawaarka ayamtai kinta atin asamtai,
44ॸTsaa tupin wajasamtai, mash nungka kintamrai tusa José Jesúsa namangken
tee wajasmiayi. Tura kampatam hora wári iwiarsamiayi.
nangkamaramtai, tsaa yantanti ataksha 55ॸTura iwiarsamtai Galileanmaya nuwa

tsantramiayi. 45ॸTsaa mushatmaramtai, ainau Jesúsan nemarsarmia nusha


Yus seatai juun jeanam aparmau netimia iwiarsamunam wear: ¿Jesúsa namangken
nu ningki yakiya tseu jaankamiayi. tuning iwiarsarma? ҡӕѸфʮɗɗʮՓʮҡɗф‫ڏ‬
46ॸTurunamtai Jesús kakar untsumak: miayi. 56ॸTura jiisar ni jeen waketkiar,
—Apaachia, wína wakantruka ame Jesúsa namangke chikich kintati
waitrukta, —ҡӕѸ̲ֆʮɗ͑ҡ˔͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ ֆ˔ф̲ɗҡӕѸф˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ͑ЙËȍɗ̲фф‫ڏ‬
kamiayi.ॹj miayi.
47ॸTuramtai suntara kapitangkri Jesúsa

jakamurin wainak, Yus juuntapita tusa Jesúsa nantakmiauri


chichaak: (Mat. 28.1-10; Marc. 16.1-8; Juan 20.1-10)
—ˇӕɗ͑ҡѸ˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔Ńҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬ Tura nu kintati aints kichkisha
chauyayi, —timiayi. takakmascharti Moisés tu aarmau
48ॸJesús jakamtai, aints ainau nuna asamtai, ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ӕ̲ɗɗ͑˔ֆ̲Ѹф‫ڏ‬
wainkar, mash napchau nintimsar miayi.

j॰23.46 (Sal. 31.5; Hech. 7.59) k॰23.49 (Luc. 8.2-3)


183 ̞ӕËѸॷ24

24
1ॸTuming kintati kashik nu nuwa Tura wainak nukap nintimiar jeanam
ainauka kungkuti pachimramun waketkimiayi.
jukiar, chikich nuwa irunujai tsaniasar,
Jesús iwiarsamunam wearmiayi. 2ॸTura Emaús jintanam Jesús wantinkamuri
(Marc. 16.12-13)
nuni jear kaya juuntan iwiarsamu waarin
ӕҡӕҡ˔ф̲ɗ͑ӕ͑ӕф͑˔ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬ 13ॸNukintati Jesúsa nemarnuri jimiar
miayi. Emaús yaktanam wearmiayi. Nu yakat
3ॸTura wayaawariat ii Apuri Jesúsa Jerusalénnumia once (11) kilómetros
namangkenka wainkacharmiayi. 4ॸTura ayayi. 14ॸҽӕфʮɗ͑ҡՓľľ͑˔̲ɗ͑ӕՓ̲‫ڏ‬
wainkacharu asar: Warukatjik tusar tak Jesús turunamun pachisar
shamkarmiayi. Tura shaminak, Yuse chichaarmiayi. 15ॸTura chichakiar weenai,
awemamuri jimia aintsua tumaun Jesús wantintuk nuni pachinak nijai
entsatin pujun winchaan jiischamniaun tsanias wekaasamiayi. 16ॸTura Jesús
entsarun wainkarmiayi. 5ॸNuna wainkar wantinkaun ni namangkencha paan
nukap shamkar tsuntsumawaramtai, Yuse waininayat, Jesúsapita tusarka
awemamuri chicharinak: nekaacharmiayi. 17ॸTura nekaacharam
—Jesús iwiaaku pujausha ¿waruka Jesús nijai tsanias jinta weak chicharak:
iwiarsamusha jiarme? 6-7ॸJuningkia —¿Jinta weakrumsha, warí
tepatsui. Antsu jakamunmaya nantaki. chichakrumsha wearme? ¿Tura waruka
ͮɗѸȍǾ́ɗ́ľ̲͑ЙӕʮӕѸҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ timiá wake mesekrumsha wearme?
tamak: ‘Wikia Yus akupkamu waitinayat, —timiayi.
Փɗ͑˔ҡӕ͑ӕɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ̲͑Ѹӕфӕҡ˔ф‫ڏ‬ 18ॸTu iniam aints Cleofas naartin ayaak:

tinuitai. Tura numinam ajinkar —Jerusalénnum turunamunka aints


mantuwaramtai, kampatam kinta jakan ainau mash nekainawai. ¿Amekek nu
tepayatnak nantaktinuitjai,’ ¿ni tímia chicham antichumka pachitkam?
nuka nintimtsurmek? —tiarmiayi.ॹl —timiayi. 19ॸTamati Jesús chicharak:
8ॸҽӕҡɗ̲͑ˇľѸәѸҡɗ̲ɗӕфɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ —¿Waruka? ¿Warí chichama awa?
miayi. 9ॸNunia iwiarsamunmaya —timiayi.
waketkiar, Jesúsa nuiniatiri once (11) Tu iniam aiminak:
amia nuna wainkar, tura chikich —ʊɗ˔ɗͮ‫׀‬фľҡ͑ӕ̲ɗˇľѸәѸҡӕфӕ͑‫ڏ‬
irununcha wainkar, nu turunamun mash muri taji. Nisha Yuse chichame etserin
etserkarmiayi. 10ॸJesúsa nuiniatirin asa, Yuse kakarmarijai chichauyayi. Tura
ujakaru ainauka nu ainawai: ͅǣĀ́͑‫ڏ‬ Yus wainmamunmasha tura aints mash
maya Marí, nunia Juanasha, nunia wainminamunmasha wainchatai takatan
Jacobo nukuri Marísha, tura chikich takauyayi. 20-21ॸTura waininayat sacerdote
͑ӕՓɗфӕ͑ӕѸȍ͑ӕҡӕфӕ̲͑ӕ͑ľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ juuntri ainau, tura judío juuntri ainausha
miayi. 11ॸTura nuwa irunu tinaun chichainak: Tunau takasu asamtai jakati
antukariat, Jesúsa nuiniatiri ainau tusar, tura numi winangmanum maawarti
nekasampita tutsuk: Nangkamiar tusar, romano apurin surukarmayi. Tura
waurinak tinatsuash, tu nintimrarmiayi. ni maamuri yamaikia kampatam kinta
12ॸAntsu Pedro jiinki iwiarsamunam nangkamari. Antsu iikia Israel ainautin
ampuki wemiayi. Tura nuni jea tekena ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фѸȍҡʮɗѸȍҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
jiikma tarachik tepaun wainkamiayi. miaji. 22-23ॸAntsu nuwa ainau iijai iruntrar

l॰24.6 (Mat. 16.21;17.22-23;20.18-19; Marc. 8.31;9.31;10.33-34; Luc. 9.22;18.31-32)


̞ӕËѸॷ24 184

Йӕʮӕɗ͑͑ӕ˔ֆ̲ɗ˔Ѹȍɗ˔ɗՓɗфѸ̲ӕ‫ڏ‬ 33ॸTura arutsuk wajakiar jeanmaya

nam wear, Jesúsa namangken jiinkiar, Փ фɗˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲Փ˔ľҡ˔ɗф‫ڏ‬


wainkartatkamawar wainkachari. Tura miayi. Tura waketkiar, Jesúsa nuiniatiri
wainkacharu asar, ii pujamunam taar once (11) ainau chikich nemarnuri
chichainak: Iikia iwiaayatrik karanma ɗфӕ͑ӕʮɗɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬
nunisrik Yuse awemamuri wainkaji. Tura miayi. 34ॸTura wainaikiar jeanam
nuka: Jesúska iwiaakui tusa ujatmakji. pujuarmia nuka yamai wininaun
Nuwa tu ujatminamtai iisha shamkamji. chicharinak:
24ॸTu etserkaru asaramtai, iijai iruntrar —Ii Apuri nekas nantaki. Tura
pujuinausha iwiarsamunam wear, nuwa Simónkan wantintuki, —tusar
tiarmia nunisarang wainkari. Antsu ujakarmiayi.
Jesúsnaka wainkachari, —tiarmiayi. 35ॸTu ujainam nisha chichainak:
25ॸTu tinam Jesús chicharak: —Iisha waketkur jinta weakur nekasar
—Nintinchau ainautiram ¿yaanchuik Jesús wainkamji. Tura pangkan achik
Yuse chichame etserin ainau tiarmia puurtamak iin suramsamtai, nekas
nusha waruka nekasampita tutsuksha Jesúsapita tusar nekaamji, —tiarmiayi.
pujarme? 26ॸ¿Mesíasan pachisar aararmia
nuka nekaschaukai? Yus akupkamutiat Jesús ni nuiniatiri ainaun wantintukmauri
nayaimpinmaka watsuk ¿nekas wait (Mat. 28.16-20; Marc. 16.14-18;
wajakchatnukai? —timiayi. Juan 20.19-23)
27ॸTura Moisés niin pachis aarmia nuna 36ॸTu chichainak pujuinai, ˇľѸәѸ͑ľËȍ‫ڏ‬

nangkamsang, tura Yuse chichamen mau japen wajas:


etserin aararmia nusha taku tiarmiayi —Pengker nintimsaram pujustaram,
tusa, Jesús Yuse chichamen niin pachisar —timiayi.
aararmia nunaka mash nekamtikiamiayi. 37ॸTamati nuna antukar shaminak:
28ॸTura chichaa chichaaka nu yaktanam —¿Wakanchawashi? —ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬
jearmiayi. Tura Jesúska nangkamaki miayi. 38ॸTu nintiminamtai Jesús
wetaj tusa wajamiayi. 29ॸTura waininayat chicharak:
nu jimia aints chicharinak: —¿Waruka shamrarme? ¿Waruka
—Atsa, nangkamakip. Iijai pujusta. Փɗ͑ѸȍՓ˔͑ËȍՓѸȍɗҡӕӕѸȍ͑ɗ͑ҡɗ̲фӕ‫ڏ‬
Tsaa yanchuk nungká wajasi, —tiarmiayi. trume? 39ॸJiirsataram. Wiitjai. Tura
Tu tinam Jesús ayu tusa, nijai pujustas uwejrusha tura nawersha takarsaram
jeanam wayaamiayi. 30ॸTura nijai iruntrar jiirsataram. ՠ˔͑˔ɗ͑ľ˔Ѹ̲͑͑ǣҡɗ‫ڏ‬
jeanam pujus, pangkan achik Yusen sea: chuitai. Tura ukunchtichuitai, —timiayi.
Maaketai tusa, puurak niincha susamiayi. 40ॸNuna tii ni uwejencha, ҡӕф̲ɗʮɗфɗ͑‫ڏ‬
31ॸTuramtai ni jii uranua nunisarang: cha inakmasmiayi. 41ॸTuramtai ijiumurin
Nekasampi Jesúsaita tusar paan wainkar warainayat timiá shamkaru asar,
nekaawarmiayi. Paan nekaawaram nekasampita tichamin nekapiarmiayi. Tu
Jesúska mengkakamiayi. 32ॸҽӕф̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬ nintiminamtai Jesús iniak:
kamtai mai nuamtak chicharnainak: —¿Juni yuta awak? —timiayi.
—Ii jinta winarin, Yuse chichame tu 42ॸTamati namak inaramun yuwati tusar

awai tusa iin ujatmamtai, ii ninti susarmiayi. 43ॸTura susaram Jesús nuna
˔ЙՓ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔ҡѸӕՓľф͑ľ˔Й̲̲‫ڏ‬ achik, ni nuiniatiri jiimia wajainai
ramji. ¿Nuka nekaschaukai? yuwamiayi. 44ॸTura yuwa umis Jesús
—tunaiyarmiayi. ataksha chichaak:
185 ̞ӕËѸॷ24

—Wi atumjai pujusan timiajrume nuka wína Apaachir: Wína Wakantrun


mash turunayi. Tura wína pachitas akuptuktatjarme tinu asamtai, nuka
Moisés aarmia nusha uminkayi. Tura nayaimpinmaya taatsaing, juni
Yuse chichame etserin aararmia nusha, Jerusalénnum pujustaram. Tura taa ni
tura papi Salmonam aarmawa nusha kakarmarin suramsatatrume, —Jesús
mash uminkayi, —timiayi. timiayi.ॹm
45ॸNunia Yuse chichame niin pachis

aarmaunasha Jesús ni nuiniatiri ainaun Jesús nayaimpinam wakamuri


nekamtikiamiayi. 46ॸTura ataksha (Marc. 16.19-20)
chichaak: 50ॸNunia mash etserak umis, ni

—Yuse chichame tu aarmawaitai: nuiniatiri ainaujai iruntrar Betania


‘Mesías Yus akupkamutiat jakatnuitai. yaktanmanini wearmiayi. Tura nuni
Tura kampatam kinta jaka tepayat wear, Jesús wajas ni uwejen takui:
nantaktinuitai,’ tu aarmawa nuka wína “Yamaikia pujustaram. Yus yainmakarti,”
pachitas aarmawaitai. 47ॸTura aints ainau timiayi. 51ॸTura uwejen takui kanák wajas
ni nintimaurin yapajiawar, ni tunaarin nayaimpinam wakamiayi.ॹn
inaisaramtai, Yus ni tunaarincha mash 52ॸTuramtai ni nuiniatiri ainau:

sakartinuitai, tusar wína naarun Ameketme Yusem tusar nukap warasar


pachitsar Jerusalénnumia nangkamawar Jerusalénnum waketkiarmiayi. 53ॸTura
mash nungkanam etserkartin ainawai. nuni jear, kintajai metek Yus seatai juun
48ॸTura atumsha wi turunamur mash jeanam wayaawar: Yus juuntapita
nekau asaram etserkatnuitrume. 49ॸTura tiarmiayi. Maaketai.

m॰24.49 (Hech. 1.4, 8) n॰24.51 (Hech. 1.9)


Yamaram Chicham Juanku Aarmauri
paan nintimtikrartas ju nungkanam
Yuse Uchiri Yuse chichamea tamiayi.
tumawaitai timiauri 10ॸTura ni chichamen nekamtikiartuktas,

1
1ॸNu nangkamtaik Yus mash aa nuna ju nungkanam taa akiinamiayi. Tura ju
najantsaing, Yuse Chichamengka nungkan najanau waininayat, ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
tuke ayayi. Nu Chichamka tuke Yusnum nam pujuinauka nuwaapita tusar
pujuyayi. Tura asa Yuseyayi.ॹa 2ॸNuka nu nekaacharmiayi. 11ॸJu nungkanam ni
nangkamtaik Yusjai tuke pujuyayi. weari pujuinamunam tamiayi. Tura
3ॸNingki najanamuka pengké atsawai, waininayat, ͑ɗՓľфɗѸȍ͑ɗɗ͑ЙËȍɗѸËȍф‫ڏ‬
antsu Yus ni Uchirijai mash miayi. 12ॸTura ni weari pachischaram,
najanamiayi.ॹb 4ॸNuka tuke iwiaaku pujau chikich ainau niin nekasampita tusar
asa, aints ainaun tuke pujustinun suyayi. nintimtinauka Yuse uchiri arti tusa
Tura tuke pujutan sukartin asa, tsangkamkamiayi.ॹe 13ॸJunia aints
paaniunam pujus, aints ainau nekasar akiinawarua nunisarang ataksha
paan nintimrarti tusa chichaman akiinawaruka ainatsui. Tura junia aints
nekamtiknuyayi. 5ॸTura aints ainaun tuke uchin yajutmarua nunisarang ataksha
paan nintimtikin asa, aints teenam yajutmarmauka ainatsui. Antsu Yus
pujuinauka paan nintimrarti tusa tuke yajutmarmawa nunisarang Yuse uchiri
nintimtikui. Tura Yusen umirtan ainawai.
nakitinauka teenam pujuinau asar, nu 14ॸNu Chichamka ju nungkanam akiina

paaniunam pujaunaka nepetkartatkama aints wajakmiayi. Tura iijai pujuyayi.


pengké tujinkarmiayi.ॹc Nuni iisha ni kakarmari waitnuyaji. Yuse
6ॸCristo wantintsaing Yus Imiakratin Uchiri kichik aa nu ni Apaachiriya
Juankun akupkamiayi. 7ॸTuramtai aints nunisang tuke puju asamtai, ni nekas
ɗ͑ӕ͑ɗËȍɗËȍ̲ӕ͑͑ҡӕ˔ф͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ chichame anturnuyaji. ҽӕф͑ɗ͑ľ͑ǣ˔ф‫ڏ‬
pita tiarat tusa, Juan nu paaniunka tairisha nekarnuyaji.ॹf
pachis chichaman etserkatas tamiayi. 15ॸTura Juan Criston pachis chichaak:
8ॸJuanka mash aints ainaun paan —Juwaitai wi timiaja nuka: Wikia atsai
nintimtiknuka achayayi. Antsu nu tuke puju asa, wina ukurun winayat wina
paaniun pachis etserkat tusa, ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ nangkaatukuitai, —timiayi.
muyayi.ॹd 9ॸNu paaniun nintimtiknuka 16ॸCristo timiá anengkratin asa, mash

chikichaitai. Nuka aints ainaun mash Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑ҡӕ˔ľɗ͑ɗҡѸӕ˔Ѹӕ˔фҡɗ͑ӕ‫ڏ‬

a॰1.1 (Yuse Chichame ta nuka Yuse Uchirin taku tawai.) b॰1.3 (Gén. 1.3-31; Sal. 33.6-7;
Col. 1.15-17; Hebr. 1.2; 1.Juan 1.1) c॰1.5 (Nu paaniunam pujauka Cristoyayi.)
d॰1.8 (Mat. 3.1; Marc. 1.4; Luc. 3.3) e॰1.12 (1.Juan 3.1) f॰1.14 (Mat. 11.27)

186
187 ˇӕ͑ॷ1

yayi. 17ॸYaanchuik Yus Moisés umirkatin aak: ‘Aints numi atsamunam wekaas
chichaman akatramiayi. Antsu Yuse kakar chichaak: Apu wekaasati tusar,
anengkratairinkia, ҡӕф͑ľ˔ѸËȍɗËȍ̲͑‫ڏ‬ aints jintan tupin iwiarina nunisrumek
sha Jesucristo iin nekamtikramnuyaji. atumi ninti iwiarataram,’ tímia nuwaitjai,
18ॸAints kichkisha Yusnaka pengké —timiayi.ॹj
wainkacharu ainawai. Antsu ni Uchiri, 24ॸTamati Juanjai chichainauka fariseo

nekas kichik aa nuka tuke nijai tsanias akupkamu asar, 25ॸataksha iniinak:
puju asa: Yus tu awai tusa, iincha paan —Tura Mesíaschawaitiatmesha, tura
nekamtikramamiaji.ॹg Elíaschawaitiatmesha, tura Yuse
ËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ͑ҡҡɗ͑ӕ͑ӕËȍՓɗҡɗҡ‫ڏ‬
Imiakratin Juan Jesucriston mesha ¿waruka aints ainausha imiaame?
pachis etserkamuri —tiarmiayi.
(Mat. 3.11-12; Marc. 1.7-8; Luc. 3.15-17) 26ॸTu tinam Juan ayaak:
19ॸJudío juuntri ainau Jerusalénnum —Wikia aints ainaun aya entsanmak
pujuinau asar, sacerdote ainaun tura imiaajai. Antsu yamai atum pujamunam
sacerdote inatiri ainauncha akatrar chikich aints pujawai. Tura nuwaapita
akupinak: tusarmeka nekatsrume. 27ॸNuka wína
—Atumka Juannum werum, nekas nangkatusang tuke iwiaaku pujuwitiat,
Mesíaschawashi tusaram nekaataram, wína ukurun winitatui. Wikia nekasan
—tiarmiayi. Tinamtai nuka ayu tusar, mianchau asan, tsuntsumruan ni sapatrin
Juannum wearmiayi. 20ॸTura Juannum jingkiamun atitataj tayatun, ͑ҡѸ̲‫ڏ‬
wear tu iniinam, Juan aimiak: kun turachminuitjai, —timiayi.
—Atsa, wikia Mesíaschawaitjai, 28ॸBetania nungkanam Jordán entsa

—timiayi.ॹh tumajin Juan aints ainaun imiaamunam


21ॸTamati ataksha iniinak: nunaka timiayi.ॹk
—¿Tura warí aintsuitme? ¿Yaanchuik
Yuse chichamen etserin Elíaskitam? —tu Jesúska Uwija Uchiriya
iniinam, Juan aimiak: tumawaitai timiauri
—Atsa, nuchawaitjai, —timiayi. Tamati 29ॸNunia kashin tsawaar Juan Jesús

ataksha iniinak: winaun wainak aints ainaun chicharak:


—¿Tura Yuse chichame etserin tatinua —Jiistaram. Juka Yus akupkamu asa,
nukítam? —tiarmiayi. Tinamaitiat ӕՓɗʮӕËȍɗфɗֆ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
ataksha: maya ainau tunaarin sakartas jakatnuitai.
—Atsa, nuchawaitjai, —timiayi.ॹi 30ॸJu wina ukurun winitatui timiaja juka
22ॸTamati pengké tujinkar: tuke iwiaaku puju asa, Փɗ͑͑͑ǣ˔ҡӕ‫ڏ‬
—Tura amesha nuwaitjai tusam, paan kuitai tusan ujakmajrume nuwaitai.
ujakratkata. Iin akuptamkaji nu warintuk 31ॸJuka wantintsaing, Yus akupkamuitai

ujaktaij tusar, paan nekaatasar wakeraji, tusanka nekaachmiajai. Antsu ju


—tiarmiayi. wantinkamtai, Israel ainau nuna mash
23ॸTinamtai Juan ayaak: paan nekaawarat tusan, aints ainaun
—Yaanchuik Yuse chichamen etserin imiainiartasan tamajai, —timiayi.
Isaías naartin wína pachitas papinum 32-33ॸNunia Juan ataksha chichaak:

g॰1.18 (Mat. 11.27; Juan 6.46;10.15) h॰1.20 (Juan 3.28) i॰1.21 (Mal. 4.5)
j॰1.23 (Isa. 40.3) k॰1.28 (Juan 5.33)
ˇӕ͑ॷ1 188

—Wína akuptuku chichartak: ‘Yuse Nuka Simón Pedro yachí ayayi. 41ॸk͑ĀфŃѸ‫ڏ‬
Wakani yampitsa tumau yakiya nanaaki cha Jesúsan wainkau asa, chikich aintsun
taa aintsnum ketu wainkatatme. ujatsuk, niyá eemak ni yachiin Simónkan
Turamtai juwaapita aintsu nintin Yuse eaktas wemiayi. Nunia wainak:
Wakani engkemtuatnua tusam —Mesíaska wainkaji, —tusa ujakmiayi.
nekaatatme,’ wína turutmiayi. Nuna Mesías ta nuka Cristoitai, ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
Փɗ͑Ëȍ˔͑˔ֆ ˔ɗҡӕѸ͑Ëȍ͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬ muitai taku tawai.
miajai. Turayatun Yuse Wakani yampitsa 42ॸNunia Andrés ni yachiin Simónkan

tumau nayaimpinmaya tara, aintsnum juki, Jesús pujamunam jeemiayi.


ketu wainkau asan, nuniangka juwaapita Turamtai Jesús Simónkan wainak:
tusan nekaamjai. 34ॸTura nuna wainkau —Ameka Simónkaitme. Juanku
asan, juka nekas Yuse Uchirintai tusan uchirinme. Yamaikia ami naarmeka Cefas
paan etserjai, —Juan timiayi. atatui, —timiayi.ॹl

Nu nangkamtaik Jesúsa nuiniatiri Jesús Felipen Natanaeljai untsukmauri


ainaun pachis etserkamuri 43ॸKashin tsawaar, Jesús Galileanam
35ॸKashin tsawaarar Juan ni jimiar wetas wakerimiayi. Tura Felipen wainak:
nuiniatiri ainautijai iruntrar wajasmiaji. —Nemartusta, —timiayi.
36ॸTura Jesús nangkaamaun wainak, Juan 44ॸNu Felipeka Betsaida yaktanmaya

iin chichartamak: aintsuyayi. Andréscha, tura Pedrosha nu


—Jiistaram. ˇӕՓɗҡɗ֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕɗ‫ڏ‬ yaktanmayang iruniarmiayi. 45ॸNunia Felipeka
tai. Juka nekas uwija uchiriya Jesúsa chichamen antuku asa, Natanaelan
tumawaitai, —turammiaji. eaktas wemiayi. Tura wainak chicharak:
37ॸTurammatai nu antukar ni nuiniatiri —Yaanchuik Moisés chichaman aak: ¿Yus
jimiar ayatrik, Juanka ukukir Jesús akupkatnuka tatinuitai tu aarchamukai? Tura
nemarkamiaji. 38ॸTura asakrin Jesús pajas yaanchuik Yuse chichamen etserin ainau Yus
jiimias: akupkatnun pachisar aararmia nu aintska
—¿Atumsha yaachia earme? —ҡӕф̲‫ڏ‬ iikia nekasar wainkaji. Nuna naaringkia
miaji. Jesúsaitai. José uchirintai. Nazaretnumia
Turammatai iisha: aintsuitai, —timiayi.ॹm
—Nuikiartinu ¿tunia pujame? —tu 46ॸTamati Natanael ayaak:

iniasmiaji. —¿Nazaretnumiangka pengke aints


39ॸTu iniam Jesús chichartamak: kichkisha aminkai? —tamati, Felipe
—Watska, iijai wemi. Tura wi pujamur chicharak:
wainkamniuram, —turammiaji. —Watska, iijai wemi. Amesha
Turammatai ayu tusar, nijai weri wainkamnium, —timiayi.
Jesúsa pujamuri wainkamiaji. Tura tsaa 47ॸTamati Natanael ayu tusa, Felipejai

nungka wajasu asamtai, iisha nuni wemiayi. Turamtai Jesús Natanaelan


wayaar kintamramiaji. winaun wainak:
40ॸIikia jimiarchitak Juanku chichame —Jiistaram, ʮӕ˔͑ľ˔ѸʊѸфľ́Փľфɗ͑‫ڏ‬
antuku asar, Jesús nemarkamiaji. Wijai tai. Juka pengké anangkartichuitai,
tsanias nemarkamiaji nuka Andrésuyayi. —timiayi.

l॰1.42 (Cefas ta nuka kaya taku tawai. Tura iiti chichamejaingkia ni naaringkia Pedroitai.)
m॰1.45 (Mat. 2.23)
189 ˇӕ͑ॷ1ٍॷ2

48ॸTamati Natanael chicharak: 6ॸTamati muits kaya najanamu nekas

—¿Tunia winasha waitkamame? —tu juun seis armia nuna judío ainau jeanam
iniam Jesús ayaak: wayaawar nu muitsnum yumin yarakar
—Felipe amin untsurmatsaing, numi uwejencha, tura nawencha nijau armiayi.
higuera nantujen pujamin nekaamjame, 7ॸTura asamtai, Jesús vino surin ainaun

—timiayi. chicharak:
49ॸTamati Natanael chicharak: —Ju muits irunuka yumi shikikrum,
—Nuikiartinu, ameka nekasam Yuse met met pintrataram, —timiayi.
Uchirinme. Israel ainautin apurinme, ҽ̲ҡɗ̲ɗҡфӕѸф͑ǣ̲ľҡ̲ľҡЙɗ͑ҡфф‫ڏ‬
—timiayi.ॹn miayi. 8ॸTura pintraramtai Jesús
50ॸTamati Jesús chicharak: chicharak:
—Wi amin higuera numi nantujen —Yamaikia jumchik shikikrum jeentin
pujamin nekaamjame tamau asam, susataram, —tamati shikikiar jeeniun
¿ameka nekasampi Yuse Uchirinme susarmiayi.
turutmek? k͑ҡѸӕՓɗҡʮ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ 9ॸTura vino surin ainau: Yumiapi

masmek wainchati takat turamusha yarakmaji tusar nekarmiayi. Antsu


wainkatnuitme tajame, —timiayi. ƿestanam untsumakuka yumi vino
51ॸNunia ataksha chicharak: najanamun nekapsatas umusa jiis:
—Nekasan tajame: Yus nayaimpin —¿Jusha tunia itamuita? —tusasha
uraamtai, wikia aints ayatnak Yus nekatsuk shiirman nekapramiayi. 10ॸTura
akuptuku asamtai, ҡӕ̲Ѹȍ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬ asa yamai nuwan nuwatkaun untsuk
muri nayaimpinmaya wi pujamunam chicharak:
tarutiar, nunia nayaimpinam waketinau —Ii nungkarin ƿesta najankurkia, nu
wainkatnuitrume, —Jesús timiayi. nangkamtaik nekasar vino pengker tuke
suaji. Tura nukap amuraramtai,
Jesús nuwa nuwatmaunum wemauri nuniangka mianchaun suaji. Antsu ameka

2
1-2ॸKampatam kinta nangkamaramtai, nuka turutsuk, vino pengker aa nu ukusu
Galilea nungkanam Caná yaktanam asam sukartame, —timiayi.
nuwa nuwatmau ƿesta amiayi. Turamtai 11ॸˇľѸәѸ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔Ǿ́ɗ́ľ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬

Jesúsnasha, tura ni nuiniatiri ainautincha nam Caná yaktanam nu wainchatai


untsurmakaru asaramtai, iisha nuni takatnaka turamiayi. Tura nu turamujai ni
wemiaji. Tura Jesúsa nukurisha nuni kakarmarin paan inakmasmiayi. Turamtai
pujumiayi. 3ॸTura umuti vino tutai ni nuiniatiri ainautisha nu wainkau asar:
amukamtai, nukuri Jesúsan chicharak: “Juka nekas Yus akupkamuitai” timiaji.
—Vinoka mash amukayi, —timiayi. 12ॸNunia Jesús ni nukurijai, tura ni
4ॸTamaitiat Jesús aimiak: yachí ainaujai, ҡӕф͑ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕҡɗ‫ڏ‬
—Nukuachi ¿warukaya winasha jai Capernaum yaktanam wemiaji. Tura
turutme? Wi wainchatai takat turatnuka nuni jear, jumchik kinta pujusmiaji.ॹo
jeatsui, —timiayi.
5ॸTamati Jesúsa nukuri vino surin Yus juun jeanam tangku surinun jiikmiauri
(Mat. 21.12-13; Marc. 11.15-18; Luc. 19.45-46)
ainaun chicharak:
—Au inatmamtaisha miatrusrumek 13ॸJudío ƿestari, Pascua tutai jeatak

umirkataram, —timiayi. wajasamtai, iikia Jesúsjai Jerusalénnum

n॰1.49 (Mat. 16.16; Juan 6.68-69) o॰2.12 (Mat. 4.13)


ˇӕ͑ॷ2ٍॷ3 190

wemiaji.ॹp 14ॸTura nuni jear, Yus seatai nuiniatiri ainautisha ni timiauri nintimrar
juun jeanam wayaar, aints waakan nekasampita timiaji. Tura Yuse
surinau, tura uwijan surinau, tura kayuk chichamen etserin ainausha yaanchuik
suwencha surinau wainkamiaji. Tura Jesúsan pachisar tu aararu asaramtai,
ɗ͑ҡѸӕ˔ӕɗ˔ɗфɗ͑ֆЙʮɗ͑ӕѸȍՓɗ͑˔‫ڏ‬ nusha ukunam nimtimrar nekasampita
miaji. 15ॸTura Jesús nuna wainak, timiaji.
chapikian chapikmar umis, nujai waaka
ainaun, tura uwija ainauncha awatar Jesús aints ainau nintin mash nekawai
jiikmiayi. ҽӕф˔ӕɗ˔ɗֆЙʮɗ͑ӕ̲ɗѸфɗ͑‫ڏ‬ 23ॸNunia Jesús Pascua ƿestan inangkar‫ڏ‬
cha ayantur, kuikiarin nungka taj tusa, Jerusalénnum pujus, wainchati
ujuntramiayi. 16ॸTura kayuk suwen surin takat ainaun turamtai, aints untsuri nuna
ainaun chicharak: wainkar: Nekasmeapi Yus akupkamuitme
—Juka mash jiiktaram. Wína tiarmiayi. 24ॸTinamaitiat Jesús mash aints
Apaachiru jeenka surutai jeaka ainau nintimaurin nekau asa, wína
najanawairap, —timiayi. 17ॸTamati ni miatrusarka nintimturinatsui tusa
nuiniatiri ainautisha Jesúsa turamuri nekaamiayi. 25ॸTura aints ainau nintin
nintimsar, Yuse chichamen etserin ningki paan nekaru asa, chikich ainaun
yaanchuik aarmauri nintimramiaji. Nu pachiska wína ujatkarat pengké
aarmauka Yuse jeen pachisar tu tichamiayi.ॹr
aarmawaitai: “Ami jeemka nekas pengker
asamtai, kakarman kasmatnuyajai,” tu Jesús Nicodemojai chichasmauri
aarmawaitai. 18ॸJesús turamtai, judío
3
1ॸFariseoaints Nicodemo naartin
juuntri ainau iniinak: judío apuri ayayi. 2ॸTura Jesúsan
—¿Ameka ju turata tusang Yuska kashi weri chicharak:
aminka akuptamkamia? Watska, Yus —Nuikiartinu, aints Yusjai pujachuka,
akupkamuitkumka, ¿Yuse kakarmarijai ame wainchati takat turame nunaka
warí wainchati takata turatatme? kichkisha turachminuitai. Tura asamtai
—tiarmiayi. Yus amin aints ainaun nuiniarat tusa
19ॸTinamtai Jesús chicharak: akuptamkawaitai tusar nekaji, —timiayi.
—ՠɗʮӕʮľЙӕʮʮʮӕ͑ֆӕ̲Йӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ 3ॸTama Jesús ayaak:

krumnisha, wikia ataksha kampatmachik —Nekasan tajame: Aints ataksha


kintajai jeamkainjai, —timiayi.ॹq 20ॸTamati yakiya akiinachuka Yuse pujutirin
judío juuntri ainau chicharinak: waintancha pengké wainkachartinuitai,
—¿Ju jeaka cuarenta y seis (46) —timiayi.
musach jeamkamua juka kampatam 4ॸTamati Nicodemo iniak:

kintajaingkiash jeamkaintam? —¿Aints timiá juuncha itiur ataksha


—tiarmiayi. 21ॸTinamaitiat Jesús nekas akiinating? ¿Aints ataksha akiinatas ni
jean pachiska tichamiayi, antsu ni nukuri ampujen engkematnukai?
namangken pachis: Wi kampatam kinta —timiayi. 5-6ॸTu iniam Jesús ataksha
jakan tepayatun ataksha nantaktinuitjai, ayaak:
taku timiayi. 22ॸTu tinu asamtai Jesús —Atsa, nuka turunashtinuitai. kɗ͑ҡѸ͑ӕ‫ڏ‬
ukunam jakamunmaya nantakiamtai, ni mia akiina nuka aintsuitai. Antsu Yuse

p॰2.13 (Ex. 12.1-27; Lev. 23.5-6) q॰2.19 (Mat. 26.61;27.40; Marc. 14.58;15.29)
r॰2.25 (Juan 4.45)
191 ˇӕ͑ॷ3

Wakani aintsun engkemtuamka nuka


Yusnumia akiinui. Tura asamtai nekasan Yuska mash nungkanmaya
tajame: Aints Yuse Wakanijai akiinachuka ainautin anengkratui
Yus pujamunmaka pengké jeashtinuitai. 16ॸYus mash nungkanmaya ainautin
7ॸWi amin chicharkun: ‘Ataksha yakiya timiá anengkratu asa, ni uchirin
akiinatnuitme,ٔҡʮ̲ľ͑ӕ˔‫ع‬ɗҡɗӕф˔̲͑ӕ‫ڏ‬ kichkinak akupturmakmiaji. Tura
kai? tuuka nintimraip. 8ॸNase nintimrata. asamtai mash nekasampita tusar,
Nase ningki wakerak nasentui. Tura nase ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ͑ɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ˔̲ľ͑ǣ˔˔Ëȍф‫ڏ‬
uutmausha antayatmek ¿tuniang winá? tin ainawai, antsu tuke Yusnum iwiaaku
tura ¿tuki wea? tusamka nekatsme. Yuse pujusartin ainawai. 17ॸYuska aints
Wakani naseya nunisang wainchati asamtai, ainautin mengkaakarti tusangka ni
Yuse Wakanijai akiinausha tuyapi akiinua Uchirinka akupturmakchamiaji. Antsu
tusamka nekaashtinuitme, —timiayi.ॹs mash aints ainautin uwemtikramratas ni
9ॸTama Nicodemo ataksha iniak: Uchirin akupturmakmiaji.
—¿Ame tame nusha itiurkamnawaita? 18ॸYuse Uchiri nekasampita tusar

—timiayi. nintimtinaunka ji kajintrashtinnumka


10ॸTu iniam Jesús ayaak: pengké akupkashtinuitai. Antsu Yuse
—¿Ameka Israel ainau nuinichukitam? Uchiri kichik aa nuna nekasampita tusar
¿Turayatmesha waruka wi taja nuka nintimtinachu ainauka niin nekasampita
nekatsme? 11ॸNekasan tajame: Iikia ii tichau asar mengkaakartinuitai. 19ॸYuse
nekamu chichaaji. Tura ii wainmau Uchiri ju nungkanam tara, aints ainau
etserji. Tura ii etserji nuka antayatrum tunaarin paan nekamtikiamiayi. ҽӕф̲ɗ‫ڏ‬
nekasampita tu weatsrume. 12ॸWikia ju tiat aints ainau tunau turin asar,
nungkanmayan pachisan chichaamtai, paaniunmaka pujutan nakitinak, antsu
͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡËȍ˔фӕ̲˔‫ع‬ɗҡɗӕф͑ֆɗ̲‫ڏ‬ tuke teenam pujustasar wakerinau asar
pinmayan pachisan etsermausha tuke mengkaakartin ainawai. 20ॸTunau
antukrum nekasampita titarmek? takau ainauka mash paaniunam
13ॸ“Ju nungkanmaya aints kichkisha pujutnaka nakitinawai. Tura ni turamurin
nayaimpinam wakaar ataksha tarauka ͑ľ˔фՓфɗҡӕѸфЙ͑ɗӕ͑˔ֆӕЙɗҡɗ͑‫ڏ‬
ainatsui. Antsu wikia aints akiinayatun wai. 21ॸAntsu nekas chichaman
Yus akupkamu asan, nayaimpinmaya umirinauka Yuse wakeramurin tuke
taramiajai. turinau asar, chikich aints ainau ni
14ॸYaanchuik entsa atsamunam aints turamurin wainkarti tusar paaniunka
ainau napi esaim kajiinamtai, uwemrarat yupitinatsui.
tusa Moisés napin jirun najana yakí
takuimiayi. Tura asamtai wisha nunisnak Imiakratin Juan Jesúsan
aints akiinayatun Yus akupkamu asan, pachis ataksha chichasmauri
aints ainaun uwemtikratasan numinam 22ॸNunia Jesús ni nuiniatiri ainautijai
yakí nemaatnuitjai.ॹt 15ॸTura asamtai aints Judea nungkanam weri nuni pujusar,
ainau nintimtursar: Nekasampi wina aints ainau imaimiaji. 23ॸJuansha Enón
uwemtikrurtatua turutinauka jiinum yaktanam Salimnum jeatak wajas aints
wetsuk, antsu tuke iwiaaku pujusartin ainaun imiaak pujumiayi. Nuni entsa
ainawai, —Jesús timiayi. nukap au asamtai, aints ainau

s॰3.8 (1.Ped. 1.3, 23) t॰3.14 (Núm. 21.9; Juan 8.28;12.32-34;19.16)


ˇӕ͑ॷ3ٍॷ4 192

wininaunka imaimiayi. 24ॸNunaka nangkamakuitai. 32ॸҽӕфѸ͑ɗՓɗ͑˔‫ڏ‬


Herodes niin kársernum engkeatsaing mia nuna, tura antukmia nuna mash
turamiayi.ॹu etserui. Tura waininayat ni chichamenka
25ॸTura Juanku nuiniatiri ainau judío anturinatsui. 33ॸAntsu yakiya taramia
ainaujai chichainak: nuna chichamen juwinak nekasampita
—¿Yana imiakratmauriya timiá tinauka Yus ta nuka nekasaintai tinawai.
pengkeraita? —tunaiyarmiayi. 26ॸTura 34ॸYus ni Wakanin surittsuk susamu asa,

͑ӕ͑ɗˇӕ͑˔ӕ͑ɗ͑ɗѸфҡѸՓľфËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬ Yus akupkamuka ni chichamen tuke


nak: etserui. 35ॸYus ni Uchirin aneau asa, ninu
—Nuikiartinu, ame nuwik Jordán entsa aa nuna mash inarti tusa akupkamiayi.ॹw
amajin pujusam, amijai nuni pujuma nu 36ॸAints Yuse Uchirin nekasampita

pachisam: Wína ukurun winitatui tinauka Yusnum tuke pujusartin ainawai.


timiame nuka yamaikia aints ainaun Antsu Yuse Uchirin nintimtichu ainauka
imiaawai. Tura asamtai mash niin Yusnumka tukeka pujuschartin ainawai.
nemarinawai, —ningki nintimsar ͮӕ͑ɗ֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑˔ɗҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
tiarmiayi. tai, Yuska tuke wait wajaktinnum
27ॸTinamtai Juan aimiak: akupkatnuitai, —timiayi.ॹx
—֤ӕѸ͑ɗ˔˔ф̲фɗ͑˔ӕЙ˔Ëȍ̲ҡɗ‫ڏ‬
kia, aints kichkisha nunaka pengké Jesús Samaria nungkanmaya
jukicharminuitai. 28ॸAtumka antarmin: nuwajai chichasmauri

4
‘Wikia Cristochuitjai, antsu eemak jintan 1-2ॸAints ainau untsuri Jesúsa

iwiaratnua nunisnak akupkamuitjai,’ wi chichamen antukar niin nemarkartas


timiaja nusha paan antukmarume.ॹv mainiartas wakeriarmiayi. Tura wainiat
29ॸNintimrataram. Aints yamai nuwan Jesús nu aints ainaunka imiaichmiayi,
nuwatmatai, ni amikrisha taa, nu mai antsu ni nuiniatiri ainauti aints ainau
tsaniasar wajainaun wainak, tura ni imaimiaji. Turakrin fariseo ainau iin
amikri etsermaun antuk nukap waraawai. pachitmasar: Jesúsa nuiniatiri Juankun
Atumsha Jesús pachisrum etseru wearme nangkamasarang aints timiá untsurin
nuna antukan, wisha nunisnak nekasan imiainawai, tiarmiayi. 3ॸTinamtai Jesús
nukap waraajai. 30ॸNiisha mash aints nuna nekau asa: Ataksha iijai Galilea
ainaun nangkamasang juuntaitai tuke nungkanam waketkimi tamati, iikia
tiartinuitai. k͑ҡѸӕՓɗ˔ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ Jesúsjai tsaniasar Judea nungkanmaya
masnak tuke mianchau atinuitjai, —Juan jiinkimiaji.
timiayi. 4ॸTura jiinkir Samaria nungka japen

nangkamaktin amiaji. 5ॸTura Samaria


Yakiya taramia nu pachisar etserkamuri
nungkanam weakur, yakat Sicar tutainum
31ॸNunia ataksha Juan chichaak: jeatak wajasmiaji. Nu nungkaka
֤˔ɞֆҡф̲ɗ͑ӕ˔̲Ѹȍ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ yaanchuikia Jacobo nungkari ayayi, tura
kuitai. Tura nungkanmaya ainautikia ju asa ni uchiri Josén susamuyayi. 6ॸNu
nungkanmaya asar, ju nungkanam aa nungkanmasha yaanchuik Jacob yumi
nuke pachisar chichaaji. k͑ҡѸӕ͑ֆɗ̲‫ڏ‬ shikitin nungka chingkiakmau asamtai,
pinmaya taramia nuka mash ainia nuna nuwa ainau nuni yumin shikiu armiayi.

u॰3.24 (Mat. 14.3-5; Marc. 6.17-19; Luc. 3.19-20) v॰3.28 (Juan 1.20) w॰3.35 (Luc. 10.22)
x॰3.36 (1.Juan 5.12)
193 ˇӕ͑ॷ4

Tsaa tupin wajasai, Jesús weka wekaaka 15ॸTamati nu nuwaka ayaak:


pimpikin asa, yumi shikiti nungka —Winasha nu yumikia surusta. Wisha
taimunam ayamas keemsamiayi. nuna umuran, pengké kitamchau ami.
7-8ॸTuramtai ni nuiniatiri ainautikia Tura asan yumin shikiktasnasha
yaktanam yurumak sumaktasar wemiaji. juningkia winichu ami, —timiayi.
Turakrin Jesús ningki juwakmiayi. Tura 16ॸTamati Jesús chicharak:

juwakamtai Samarianmaya nuwa yumin —Aishrum untsukam nijai juni tata,


shikiktas tamiayi. Tura taamtai Jesús —timiayi.
chicharak: 17ॸTamati nuwasha aimiak:

—Yumi shikikiam surusta, —timiayi. —Wína aishruka atsawai, —timiayi.


9ॸTu seam nu nuwaka ayaak: Tamati Jesús ayaak:
—¿Waruka Samarianmaya nuwa aisha, —Ame: Aishruka atsawai tame nuka
ame judíotiatmesha winasha yumi nekasam tame. 18ॸAme cinco (5) aints
umurtincha seatme? —timiayi. Judío tsanirmam pujuyame. Tura yamaisha
ainauka Samarianmaya ainaujai pengké ҡѸ͑ɗф̲̲Йӕʮ̲ľ͑ӕ˔ɗѸȍфӕ̲ËȍՓɗ‫ڏ‬
aujnaichau asaramtai nunaka timiayi.ॹy tai. Tura asamtai: Aishruka atsawai tame
10ॸTamati Jesús ayaak: nuka nekasam tame, —timiayi.
—Yus amin yumi umurtinun suramsatas 19ॸTama nu nuwaka aimiak:

wakera nu nekakmeka, tura yumi surusta —Apuru, wikia Yuse chichame


tusa seatma nusha nekakmeka, nekasam etsernua nunin jiajme. 20ॸIi juuntri ainau
wína seatinuitme. Turakmin wikia tuke ju muranam wakaar Yusen: Ameketme
yumi iwiaaku pujustinun sukartin asan, juuntam tinu armiayi. Turayatrum
amin susamnawaitjame, —timiayi.ॹz judíotirmeka: Jerusalénnum Yusen
11ॸTama nuwasha ayaak: ameketme juuntam tiartinuitai tuwearme,
—Amesha yumi shikitisha takaktsume. —timiayi.
¿Tura yumi shikiti timiá nitkasha tuniang 21ॸTamati Jesús ataksha ayaak:

yumi tuke pujutan sukartincha —Nuwachi nintimrata. Kinta jeatak


surustame? 12ॸIi yaanchuik juuntri Jacob wajasi, atumka ju muranmaka tura
ju yumi shikitin chingkiamu asamtai, Jerusalénnumsha ii Apaachiri Yus:
niisha tura ni uchiri ainausha, tura ni k̲ľ˔ľҡ̲ľʮӕӕ͑ҡ̲ҡɗҡѸфӕ̲˔ՓľËȍ̲‫ڏ‬
waakari ainausha mash juni umin nawaitrume. 22ॸAtumka Yus
armiayi. Nunia chikich ainausha umurarti nekachiatrum: Ameketme juuntam
tusa junaka ukurtamkimiaji. ¿Amesha ii tarume. k͑ҡѸӕ̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
juuntri Jacob nangkakaukitam? ratin judíonmaya tatin asamtai,
—timiayi. judíotikia: ¿Yus yaachita? tusar nekau
13ॸTu iniam Jesús ayaak: asar nekasar: Ameketme juuntam taji.
—ˇӕֆӕ̲ɗ͑ӕ̲ӕ˔ҡ˔Ѹȍ˔ɗҡфҡɗ‫ڏ‬ 23ॸKinta jeatata nuka yamaikia jeayi. Aints

nuitai. 14ॸAntsu wi yumin susatatja nuna ainau ii Apaachiri Yusen nekasar:


umauka ataksha pengké kitaarchatnuitai. Ameketme juuntam tiartas wakerinauka,
Tura nu yumin wi suamka aintsu nintin ҡӕ˔ľ͑ɗ͑ҡɗʮɗ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹф͑ɗ͑ҡɗ̲ффҡɗ‫ڏ‬
entsa pukunia nunisang aintsun pujut nuitai. Antsu aints ainau niin nekasar
͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ͑ӕ͑ѸӕѸҡѸ͑Йʮ̲ҡӕфҡɗ‫ڏ‬ tuke nintijai: Ameketme juuntam
nuitjai, —timiayi. turutiarat tusa Yuska wakerawai. 24ॸYuska

y॰4.9 (Esd. 4.1-5) z॰4.10 (Juan 7.37-39; Apoc. 21.6;22.17)


ˇӕ͑ॷ4 194

nekas Wakanitai. Tura Yusen nekasar: maramtai, árak juuktin jeatatui, tarume.
Ameketme juuntam tiartas wakerinauka Antsu wikia tajarme: Pangkairam
Yuse Wakani wakera nunisarang tupin jiimsaram aints winina au jiistaram. Arak
nintimsar: k̲ľ˔ľҡ̲ľʮӕӕ͑ҡ̲ҡɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ juuktin kinta jeachu wainiatrumek, árak
tai, —Jesús timiayi. tsamakua nunisarang aints untsuri
25ॸTamati nu nuwa chicharak: uwemtikratnuka yanchuk jeayi. 36ॸAints
—Mesíaska chikich ainau Cristo tu arakan juwiinaunaka akiinawai. Tura
weena nuka tatinuitai. Wisha nunaka arakan araamia nujai metek warainawai.
nekajai. Tura ni taa, mash aa nunaka iin Tura uwemratin chichaman antukaru
paan ujatmaktinuitji, —timiayi. ainau nu árak juwaamua nunisarang
26ॸTamati Jesús ayaak: artinuitai. Yuse chichamen etserin ainau
—Ame wína pachitsam chichaame arakan araina nunisarang, tura arakan
nuka wiitjai, —timiayi. ʮӕՓɗɗ͑͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ̲ɗ̲ľҡľ˔ҡ˔˔̲ɗ‫ڏ‬
27ॸNu nuwajai chichaak pujai, ni nau asar, mai metek nayaimpinam
nuiniatiri ainautisha tamiaji. Tura nu warasartin ainawai. 37ॸTura asamtai
nuwa wainkar nukap nintimturmiaji. yaanchuik juun ainau chichainak:
Turayatur: ¿warí pachismea aujaisha ‘Chikich aintska arakan araawai, tura
chichaame? tura ¿waruka chichaame? chikichka juwaawai,’ tu tinu armia nuka
tusarkia, kichkisha iniaschamiaji. nekasaintai. 38ॸAtumsha nunisrumek Yuse
28ॸNuniangka nu nuwaka yumi shikitirin chichamenka etserchau arumning, aints
japa ukuki, yaktanam waketki aints ainau irurtaram tusan akupajrume.
ainaun ujaak: Chikich aints ainau arakan arainawa
29ॸ—Atumsha werum, ɗ͑ҡѸՓɗҡӕфӕ͑‫ڏ‬ nunisarang Yuse chichamen yaanchuik
murun mash wina turuta nu jiitaram. etserkarmiayi. Turinamtai ukunmasha
‫ͮع‬ӕ˔֤ӕѸ˔ӕЙ˔ҡɗ͑ɗɗ͑˔ʮɗ͑ӕËȍӕ‫ڏ‬ atum aints ainau Yuse chichamen
kai? —timiayi. ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡɗфҡҡӕѸф̲͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ‫ڏ‬
30ॸTamati nuna antukaru ainauka nuitrume, —Jesús timiayi.
yaktanmaya jiinkiar, Jesús pujamunam 39ॸNi nuiniatiri ainautin chichartamak

wearmiayi. 31ॸNu nuwa yaktanam pujai, nu Samarianmaya nuwa waketki,


weamtai, ni nuiniatiri ainauti Jesús ni yaktarin pujuinaun ujaak: “Wi
chicharkur: turunamurun mash ujatkayi,” tinu
—Nuikiartinu, amesha yuwata, asamtai, nu nuwa etsermaun antukaru
—timiaji. ɗ͑ӕӕ͑ҡѸӕфɗˇľѸәѸ͑ľ˔Ѹ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
32ॸTamaitiat Jesús iin airmak: muitai tiarmiayi. 40ॸTura asar
—Wína yutairuka atum nekachmau Samarianmaya ainau Jesús pujamunam
awai, —turammiaji. taar: “Ii yaktarin winitaram, iijai
33ॸTurammatai iisha ininiakur: pujusmintrum,” tinamtai iisha ayu tusar,
—¿Chikich aints ni yuwatniurinka nu yaktanam jear jimia kinta kanurmiaji.
itarcharmasha? —tunaimiaji. 41ॸTurakrin chikich aints ainausha Jesúsa
34ॸTunaiyakrin Jesús chichartamak: chichamen antukar, nekasampita
—Wína akuptuku wakeramurin tiarmiayi. 42ॸҽӕфѸф͑ӕՓ͑ËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬
miatrusnak umiakun, tura ni takatrin nak:
miatrusnak takakmakun, yutan yuwina —Yamaikia ame chichaamu nuke
nunisnak kakartinuitjai. 35ॸAtumka antuku asar, nekasampita tatsuji, antsu iik
chichaakrum: Cuatro (4) ͑͑ҡӕ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ ni chichame anturkau asar: Juka nekas
195 ˇӕ͑ॷ4ٍॷ5

̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фҡ‫ڏ‬ —Uchirmeka pengker wajasi,


nuitai tusar nekaji, —tiarmiayi. —tiarmiayi.
52ॸTinamtai apu ni inatirin iniak:
Jesús apu uchirin tsuwaramuri —¿Tsaa tuni ketia pengkersha
43ॸNunia Jesús Samarianam jimiaran wajasma? —timiayi. Tu iniam ni inatiri
kanur, nunia jiinki Galileanam wemiayi. aiminak:
44ॸTura ni nungkarin waketki ai, ukunam —Yau tsaa yantanti michatrami,
atiniun pachis chichaak: —tiarmiayi. 53ॸTinamtai apu nintimias:
—֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф͑ӕ͑͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ Tsaa yantanti Jesús: Uchirmeka pengker
rin pujuinau pachinatsui, —timiayi.ॹa wajasi, tu ujakmau asa, ni aintsrijai mash
45ॸTura Galilea nungkanam jeamtai, Jesúsan nekasampita tiarmiayi.
nunia aints ainau Pascua ƿestan 54ॸJesús nu apu uchirin tsuwaru asa,

inangkartas Jerusalénnum wearu asar, Galilea nungkanam ni kakarmarin


nuni pujusar, Jesúsa turamurin wainkaru jimiaran inakmasmiayi. Tura nu
asar, Jesúsan pengker awajsarmiayi.ॹb wainchati takatnaka Judea nungkanmaya
46ॸTura asamtai Galilea nungkanam jiinki turamiayi.
Йӕʮӕҡ˔Ѹȍæ͑ ֆ˔ҡ̲͑Փ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬
miayi. Nu yaktanam yaanchuik vino Jesús Betesda maatinam
najanamia nuni Jesús jeai, chikich kijirun tsuwarmauri

5
yaktanam Capernaum tutainum apu 1ॸNuniangka judío ainau ƿestan

uchiri jaak tepemiayi.ॹc 47ॸTura asamtai najanawaramtai, Jesús ataksha


Capernaumnumia apu: Jesús Judea Jerusalénnum waketkimiayi. 2ॸˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
nungkanmaya jiinki, Galileanam tayi, num Uwija Waiitiri tutainum nuni
tamaun antuk, Jesúsan werimiayi. Tura ayaamas maati amiayi. ͮӕ̲ҡɗ͑фɗ͑ǣ‫ڏ‬
jeari chicharak: kia hebreo chichamejai Betesda tinu
—Uchir pengké jatanak wajasun armiayi. Nu maati yantamen cinco (5) jea
ukukjai. Wait aneasam jearun winim jeamkamunam jau ainau tepetiri armiayi.
uchir tsuwatrita, —timiayi. 3ॸTura jau ainau, tura wainmichu
48ॸTama Jesús ayaak: ainausha, tura wekaichau ainausha, tura
—Atumka wi wainchati takatan takai kijiru ainausha untsuri nuni tepearmiayi.
wainchakrumka, nekasampita 4ॸTura asar Yuse awemamuri aneachmau

turutsurme, —timiayi. entsan tamparmamtikmatai, aints ainau:


49ॸTamaitiat apu ayaak: Wiyá ayangnaka pengker wajasainjapi, tu
—Apuru, wait aneasam uchir jatsaing, nintimsar: Entsa miartukat tusar
wári winitrita, —timiayi. maatinam nakasarmiayi. 5ॸNuni nakainak
50ॸTamati Jesús apun chicharak: pujuinamunam aints treinta y ocho (38)
—Jeemin waketkita. Uchirmeka musach tuke najaimiak tepeu pujuyayi.
pengker wajasi, —timiayi. 6ॸTuke nunisang tepeu asamtai, Jesús nu

Jesús tamati, Capernaumnumia apu aintsun wainak, tura timiá musach


nuna antuk: ͮľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸՓ˔ľҡ˔ɗ‫ڏ‬ najaimiak tepeu nekau asa chicharak:
miayi. 51ॸTura waketki ni jeen jeatak —‫ع‬k̲ľЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸ̲Փ˔ľф‫ڏ‬
wajasai, ni inatiri ainau jeanmaya jiinkiar mek? —timiayi.
ingkiungkar ujainak: 7ॸTu iniam jau aimiak:

a॰4.44 (Mat. 13.57; Marc. 6.4; Luc. 4.24) b॰4.45 (Juan 2.23) c॰4.46 (Juan 2.1-11)
ˇӕ͑ॷ5 196

—Ja ai, natsa, antsu entsa miartamtai, —Wína Apaachir ju kintatisha tuke
aints wina imiatminka atsau asamtai, takakmasu asamtai, wisha nunisnak
wikia maatsaing chikitcha eemkar maa takakmajai, —timiayi.
weenawai. Tuminau asaramtai wikia juni 18ॸTamati judío juuntri ainau nuna

tsaatsuk tuke tepajai, —timiayi. nekaawar: “Ayamtai kintan pachiatsui,


8ॸTamati Jesús chicharak: tura Yus wína Apaachiruitai tinu asa, Yus
—Nantakim tepetiram jukim weta, wijai metekaitai, tu nintimias
—timiayi. pujatsuash,” tusar JesúѸ͑͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
9ॸTama nu chichaamujai metek nu masarang kajerkar maawartas
aintska pengker wajasmiayi. Tura nantaki wakeriarmiayi.ॹd
tepetirin juki wemiayi. Tura ayamtai
kinta asamtai, 10ॸjudío juuntri ainau nu Wina Apaachiru chichamejai
pengker wajasun chicharinak: takakmajai timiauri
—Ju kintaka ayamtai asamtai, 19ॸTuminamtai Jesús chicharak:
tepetiram jukichminuitme, —tiarmiayi. —Nekasan tajarme: Wi Yuse Uchiri
11ॸTu tinam nu aintska aimiak: asan, wiki nintimsanak nunaka kichkisha
—Wína tsuwarauka chichartak: َҽľЙľҡɗ‫ڏ‬ turachminuitjai. Antsu wína Apaachir tura
ram jukim weta,’ turutin asamtai aitkajai, nuna wainkan nunaka turatnuitjai. Wína
—timiayi. Apaachir tura nunaka wisha nunisnak
12ॸTamati iniinak: mash turajai. 20ॸWína Apaachirka wínaka
—¿Yaachia tepetiram jukim weta anentui. Tura winasha ni tura nunaka
turamiaj? —tiarmiayi. mash nekamtikrawai. ҽӕф͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
13ॸҽӕҡɗ̲͑ɗҡɗҡ͑ӕɗ͑ҡѸ˔ɗ̲˔ҡҡ‫ڏ‬ masang aints wainchati takatnasha
kama tujinkamiayi. Aints untsuri nuni winaka inaktursatatui. Tura asamtai
wekajinamunam Jesúscha wári jiinki atumsha nu wainkarmeka shamkaram
weau asamtai, nu tsuwaarama nusha yáki nintimratatrume. 21ॸWína Apaachirka
tusangka nekaachmiayi. 14ॸTura jumchik jakau ainau tuke iwiaaku pujusarat tusa
arus Yus seatai juun jeanam wayaamtai, inankitin asamtai, wisha nunisnak wi
Jesús niin wainak chicharak: wakeraknaka nunasha turamnawaitjai.
—Antukta. Yamaikia pengker 22ॸWína Apaachirka aints ainaun pachis:

wajasume. Tura asam ame najaimiame Nu aintska pengkeraitai, tura nu aintska


nuna nangkamasmek jatan jurumaki paseetai tatsui. Antsu wina Apaachirka:
tusam, yamaikia ataksha tunau turuwaip, Aints ainau mash jiisam: Juka paseetai,
—timiayi. tura juka pengkeraitai tusam mash
15ॸTama nu aintska judío juuntri nekaata turutmiayi. 23ॸTura asa aints mash
ainamunam we: wína Apaachirun pengker awajinauka
—Wína tsuwarauka Jesúsaitai, —tusa winasha nunisarang mash pengker
etserkamiayi. 16ॸTu ujaam, ayamtai kintati awajtustin ainawai. Wína Apaachir
turau asamtai, judío juuntri ainau: ¿Jesús akuptuku asamtai, wína pachitinachuka
itiurkarik maawaintai? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ Փɞ͑kЙËȍɗф͑Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙËȍɗ͑‫ڏ‬
miayi. tsui.
17ॸTu nintiminamtai Jesús nuna nekaa 24ॸ“Nekasan tajarme: Wína chichamrun

chichaak: antukaru ainau wína akuptukmia nuna

d॰5.18 (Juan 10.30-38)


197 ˇӕ͑ॷ5

nekasampita tinu asar, Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ tawai turutiartinuitai. 32ॸTura chikich


kashtinun juwinawai. Tura jinam wait wína pachitas etserturkatnuka awai. Ni
wajaktinnumka wechartinuitai, antsu wína pachitas etsera nunaka nekasaintai
yaanchuik jakawa nunisarang pujuinayat, tusan nekajai.ॹe
pujut nangkankashtinun jukin asar, 33ॸAtumsha wína pachitsaram chicham

Yusnum tuke iwiaaku pujusartin ainawai. nekaatasrum aints ainau Juankun


25ॸNunasha nekasan tajarme: Uwemratin iniasarat tusaram akupkamiarume.
kinta jeatatui timiaja nuka yanchuk jeayi. Turakrumin Juan tímia nuka nekasaintai.
Nu kinta jeau asamtai, wi Yuse Uchiri 34-35ॸJuan ji kapawa nunisang ¿aints ainau

asan ataksha winamtai, Փɗ͑ӕ͑ҡѸӕ̲‫ڏ‬ ninti itiur ainawak? tusa chichaman paan
maurun antukartin ainauka jakaru etsermiayi. Tura asamtai atumsha jumchik
ainayat, tuke iwiaaku pujusartin ainawai. ˔ɗ͑ҡ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑ҡӕ˔фӕ̲ՓфѸ̲ɗ‫ڏ‬
26ॸWikia ni Uchiri asamtai, wina rume. Tura wainiatun aints wina pachitsar
Apaachirka tuke iwiaaku pujau asa, aints tina nunaka wikia pachiatsjai. Antsu Yuse
ainau tuke pujut nangkankashtin susata chichame nintimkuram uwemrataram
tusa tsangkatrukmiayi. 27ॸTura wikia aints tusan nunaka tajarme. 36ॸJuan wína
ayatun Yus akupkamu asan, aints ainaun pachitas etsermia nuka nekasaintai
pachisan: Nu aintska pengkeraitai, tura tusaram nekaratnuitrume. Tura nuna
chikich aintska paseetai tusa nekaatnun nangkamasrumek wína Apaachir Yus
wína Apaachirka surusmiayi. 28ॸJu akupkamuitai tusaram nekaratnuitrume.
chichamka itiurkamnawaita tuuka Ni turata turutin asamtai, wi turaja nu
nintimrairap. Jakamunmaya nantakiartin wainkuram: Nekasampi Yus akupkamuita
kinta nekas jeatnuitai. Nu kinta jeamtai, tusaram nekaratnuitrume.ॹf
jakaru ainau mash wi untsumaurun 37ॸTura wína Apaachirka wína akuptuku

antukar, 29ॸɗՓɗфѸ̲ӕ̲͑ֆʮɗɗ͑˔ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ asa, wína pachitas: Wiitjai tusa paan


tai. Aints pengker aa nuna takasaru nekamtikruamiayi. Tura wainiatrumek
ainauka pujut nangkankashtinnum atumka ni chichamengka pengké
weartas nantakiartinuitai. Antsu tunau anturchau ayarume, ҡӕфՓɗ͑kЙËȍɗф‫ڏ‬
takasaru ainauka jinam tuke wait sha waintasha wainchawaitrume.ॹg
wajakartinnum weartas nantakiartinuitai, 38ॸNunia wína Apaachir akuptuku

—Jesús timiayi. waitiatrum, nekasampita turutchau


asaram, wína Apaachiru chichamengka
Yus akupkamuitjai timiauri atumi nintijaingkia juwatsrume.
30ॸNunia Jesús ataksha etserak: 39ॸAtumka Yuse chichamen etserin

—ՠɗ˔ɗՓ˔ľф˔͑˔Йľ͑ǣ˔ŃҡӕфËȍ̲ɗ‫ڏ‬ yaanchuik aararmia nu aujkuram: Nuna


nuitjai. Antsu wína Apaachir turata ӕʮѸ͑˔͑ľ˔Ѹ͑ҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸʮɗ͑‫ڏ‬
turutin asamtai, wikia miatrusnak japi tusaram nangkamrum tu
umiajai. Tura wína Apaachir wína nintimrume. Antsu nu aarmau ainauka
akuptuku asamtai, wi wakeraja nunaka wína pachitsar aarmau ainawai. 40ॸTura
nintimtsuk pujau asan, ni wakeramurinak wainiatrumek wini winiram nekasrum
turajai. Tura asan wi turaja nuka nekas pujut nangkankashtin jutaka nakitarme.
pengkeraitai. 31ॸWiki nintimtumasan 41ॸ٘kɗ͑ҡѸՓɞ͑Йľ͑ǣ˔ľфɗҡ̲ľҡӕфӕҡɗ̲͑‫ڏ‬

etsertumamtaikia, aints ainau: Nangkami taisha wikia pachiatsjai. 42ॸMaj, atumka Yus

e॰5.32 (Juan 8.13) f॰5.36 (Juan 1.19-27) g॰5.37 (1.Juan 5.9)


ˇӕ͑ॷ5ٍॷ6 198

aneatsrume tusan wikia nekajrume. 43ॸWína —ˇɗ̲ɗЙËȍ˔˔ӕɗ˔ɗʮɗЙ͑ǣѸӕ̲˔фɗ‫ڏ‬


Apaachir akuptuku asamtai, ju nungkanam sha, kichik kichik aints jumchik
taawitjai. Turai waitiatrumek winaka suwamsha jeachminuitai, —timiayi.
nakitrarme. Antsu chikich aints ningki 8ॸTamati chikich nuiniatiri Andrés,

͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľф˔фҡѸՓɗ͑ɗ̲͑‫ڏ‬ Simón Pedro yachí, Jesúsan chicharak:


taikia, nuna chichamengka anturkatatrume. 9ॸ—Juni uchi pang sebadajai najanamun
44ॸAtumka mai nuwamtak: Pengke cinco (5) takakui, tura namaknasha
aintsuitme turutiarat tu nintimsaram jimiarchik takakui. ¿Tura aints timiá
pujayatrum Yuska pachiatsrume. Tura untsurisha itiurak mashcha yuratai?
asaram ¿winaka itiurak nekasampita —timiayi.
turutiaram? 45ॸAtumka wína pachitsaram: Ii 10ॸTamaitiat Jesús ni nuiniatiri ainautin

tunaari ii Apaachirin ujatramkatatji, tuuka chichartamak:


nintimsairap. Wikia nunaka turashtatjai. —Aints ainau mash pujustaram
Atumka: Moisésa chichamen umirkan titaram, —turammiaji.
uwemratatjapi tayatrumek, Moisésa Turammatai chirichri nukap amaunum
chichame umichu asakrumin, Moisés atumi pujusar, mash irumram cinco mil (5,000)
tunaarin pachis paan aarmiayi. 46ॸTura aints iruntrarmiaji. 11ॸMash iruntraramtai,
Moisés wína pachitas aaru asamtai, Jesús pangkan takus, Yusen maaketai
Moisésa aarmauri nekasampita tusaram, tusa, ni nuiniatiri ainautin suramsamtai,
winasha nekasampi Yus akupkamuitme iisha nuni pujuinau mash susarmiaji.
tusaram nintimtursatnuitrume. 47ॸTura Tura namaknasha pachitsuk yuwarti
Moisésa aarmauri nekasampita tichau tusar susarmiaji.
asaram ¿wína chichamrusha itiurak 12ॸTura aints ainau mash tutuararamtai,

nekasampita titaram? —Jesús timiayi. Jesús ni nuiniatiri ainautin chichartamak:


—Nangkamiar japawarai tusaram,
Jesús cinco mil (5,000) aints yuramuri ampirmau jukitaram, —turammiaji.
(Mat. 14.13-21; Marc. 6.30-44; Luc. 9.10-17) 13ॸTurammatai pang cinco (5) amia

6
1ॸNuna tusa ukuki, Jesús Galilea nuna ampintramuri doce (12) changkin
kucha tumajin katingmiayi. Nu chumpiamiaji. 14ॸTura Jesús nu wainchati
kuchanka chikich aints ainauka Tiberias takatan turau asamtai, aints nuna
kucha tu weena nuwaitai. 2ॸTura jau wainkar chicharnainak:
ainaun tsuwarchamniaun wainiat, Jesús —Juka nekas Yuse chichamen etserin
tsuwaru asamtai, chikich aints untsuri ju nungkanam tatinuitai tinu armia
nuna wainkaru asar JesúѸ͑͑ľ̲фɗф‫ڏ‬ nuwaapita, —tunaiyarmiayi.
miayi. 3-4ॸJudío ainau ƿestari, Pascua 15ॸTura ii apuri ati tusar, Jesúsan

tutai jeatak wajasamtai, Jesús ni jukiartas wakerinam, Jesús nuna nekaa


nuiniatiri ainautijai muranam wakaar, ataksha ningki muranam wakamiayi.
nuni pujusmiaji. 5ॸTura nuni pujarin,
Jesús kucha japen nawejai wekaasamuri
Jesús pangkai jiimkama aints untsuri
(Mat. 14.22-27; Marc. 6.45-52)
wininaun wainak Felipen chicharak:
—Aints timiá untsuri yuratasrisha 16ॸTura kintamramtai Jesúsa nuiniatiri

¿tuniang yurumkasha sumaktaij? —timiayi. ainauti kuchanam wemiaji. 17ॸKashi Jesús


6ॸJesúska ni turatnurinka ningki taachmatai, juun kanunam engkemar,
nekayat ¿Felipe warintuk aimkain? tusa Capernaum yaktanam waketkimi tusar
timiayi. 7ॸTu iniam Felipe ayaak: katimiaji. 18ॸҽӕффɗ͑͑Ѹľ˔˔ф͑Ѹľ̲͑‫ڏ‬
199 ˇӕ͑ॷ6

tai, kucha tamparamuri kakar ayatnak, nu yutanka susatnuitjarme,


tamparimiayi. 19ॸTumamtai iikia —timiayi.
kuchanam kawinmakir seis (6) 28ॸTamati aints ainau iniinak:

kilómetron wearin, Jesús kuchanam —¿Yus wakeramu umiktasrisha warí


nungkanma nunisang wekaaki winau itiurkatnuitji? —tiarmiayi.
wainkamiaji. Tura wainkar shamkamiaji. 29ॸTu tinam Jesús ayaak:
20ॸTumakrin Jesús chichartamak: —Yus wakeramuka nuwaitai: Yus wína
—Wiitjai, shamrukairap, —turammiaji. akuptuku asa, aints ainau mash wína
21ॸTurammatai iikia pengker nintimsar nimtimtursarat tusa wakerawai,
Jesús engkear jukir, kakarmachu ii —timiayi.
weamunam nujamkamiaji. 30ॸTamati ataksha iniinak:

—¿Tura amesha warí wainchati


Aints ainau Jesúsan eakmauri takatcha turame? Iikia nu wainkar:
22ॸKashin tsawaarar aints tumajin Nekasmeapi Yus akupkamuitme tusar,
juwakaru ainau kanu atsau wainkar: Ni iikia nu nintimsar pujustinuitji. Tura asar
nuiniatiri ainau Jesúsnaka ayacharmapi ¿warí wainchati takatcha turame? tusar
tu nintimrarmiayi. 23-24ॸNuni iruntrar iikia nekaatasar wakeraji. 31ॸYuse
chichainai, Tiberias yaktanmaya ainau chichame tu aarmau asamtai, ii
chikich kanujai taarmiayi. Tura yau Jesús yaanchuik juuntri ainau aints atsamunam
Yusen maaketai tusa, pangkan aints yurumak maná tutain yuwarmiayi. Nu
ainaun yuramia nuni arakchichu aarmauka nuwaitai: “Aints ainaun
nujamkaramtai, aints nuni juwakaru yuratas Yus nayaimpinmaya yurumkan
ainau Jesúsnasha waintsuk, tura ni akupkamiayi,” —tiarmiayi.ॹh
nuiniatiri ainautincha waitmakchau asar, 32ॸTinamtai Jesús aimiak:

nu kanunam engkemawar: Jesús eaktai —Wi taja nuka nekasaintai. Moiséska


tusar, Capernaum yaktanam wearmiayi. atumi juuntri ainaun nayaimpinmaya
yurumkanka susachmiayi. Antsu wína
Wiitjai yurumka tumawaitjai timiauri Apaachir nayaimpinmayan yurumak
25ॸTura kucha tumajin katingkiar, nuni nekas aa nuna suramrume. 33ॸYus nekas
Jesúsan wainkar iniinak: yurumkan nayaimpinmayan akupak,
—Nuikiartinu ¿warutia junisha mash nungkanmaya aints ainaun pujut
katingmame? —tiarmiayi. nangkankashtinun susatnua nuwaitai,
26ॸTu tinam Jesús ayaak: —timiayi.
—Nekasan tajarme: Atumka yau pang 34ॸTamati chicharinak:

yuwaram tutuaru asaram, wína eatrume. —Apuru, ͑ӕֆӕфӕ̲˔Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬


Turayatrum wainchatin turaja nuka kashtinun sukartin tame nuka tuke
nintimtsurme. 27ॸJunia nungkanam sukartusta, —tiarmiayi.
yurumak kaurtin aa nuke nintimsaram 35ॸTinamtai Jesús aimiak:

pujuirap. Antsu nekasrum: ¿Itiurak tuke —Wikia tuke pujutan sukartin asan
Yusnum pujusaintaj? tusaram, yuta tuke atumi yurumkaria tumawaitjai. Tura
kaurchatin aa nu nintimrau ataram. asamtai wini wininauka tuke yapartsuk
Apaachir Yus: Ameka nu turata tusa, pujusartinuitai. Tura wína nekasampita
wína inatrau asamtai, wikia aints ҡӕфӕҡɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ˔ɗҡ̲ҡѸӕ˔ՓɗʮɗЙӕʮӕѸф‫ڏ‬

h॰6.31 (Ex. 16.4, 15)


ˇӕ͑ॷ6 200

tinuitai. 36ॸAntsu wi atumin timiaja antukar nuimiaru ainauka wini


nunaka ataksha tajarme: ՠɗ͑Փɗҡ˔ֆ‫ڏ‬ wininawai.
trum: Nekasam Yus akupkamuitme 46ॸ“Wína Apaachirun aints kichkisha

turutsurme. 37ॸAints ainaun wína wainkacharuitai. Antsu wiki Yusnumia


Apaachir: Nuka aminu arti timiau asar, tau asan, Apaachirun wainkawaitjai.ॹj
nuka wína aintsur artinuitai. Tura 47ॸ“Nekasan tajarme: Wína nekasar

asaramtai wini wininaunka pengké ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬


nakitrashtinuitjai.ॹi kashtinun jukiartin ainawai. 48ॸWikia tuke
38ॸՠɗ˔ɗՓɞ͑Փ˔ľф̲ӕфӕ͑ҡӕфҡѸ‫ڏ‬ pujutan sukartin asan, yurumkaria
naka nayaimpinmayangka tachawaitjai, tumawaitjai.
antsu wína akuptuku wakeramurin 49ॸNintimrataram. Yaanchuik atumi

najanatasan taawitjai. 39ॸWína Apaachir juuntri ainau aints atsamunam yurumak


wína akuptuku asa: Aints ainaun wína maná tutain yuwariat mash jakarmiayi.
surusmia nunaka kichkisha mengkatsuk, 50ॸAntsu yurumkan nayaimpinmayan

antsu nungka amukatin kinta jeamtai, pachisan taja nuka wiitjai. Aints
inankita tusa wakerawai. 40ॸAints ainau yurumkan yuwa nunisarang nekasampita
wína nekasampi Yuse Uchirinme turutinauka tuke jakachartin ainawai.
ҡӕфӕҡɗ͑ӕ˔̲Ѹȍҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ 51ॸNayaimpinmaya yurumkan tuke

nuitai. Tura nu aints jakaramtai, nungka pujutan sukartinnaka wiitjai. Tura


amukatin kinta jeamtai, wi inankitnuitjai. asamtai nu yurumkan yuwinauka tuke
ͮӕՓɗҡɗՓɗ͑kЙËȍɗфӕՓ˔ľф̲ӕфɗ͑ǣ‫ڏ‬ iwiaaku pujusartin ainawai. Mash
kia, —Jesús timiayi. ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍ‫ڏ‬
41ॸJesús: ٘ՠɗɗҡʮɗֆӕфӕ̲˔͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ tinun jukiarat tusan jakatnuitjai. Tura
maya akupkamunka,” tinu asamtai, judío asan wi yurumkaitjai taja nunaka wína
ainau Jesúsan pachisar pasé chichatan namangkrun pachisan tajai, —Jesús
nangkamawarmiayi. 42ॸҽӕфËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬ timiayi.
nak: 52ॸҽ̲ҡɗʮӕĀɞΎ̲ɗ͑ӕՓ̲ҡ˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬

—¿Juka Jesúschaukai? ¿José uchiria nainak:


nuchaukai? Iikia juna aparisha tura —¿Juka itiurak yurumak yuwataram
nukurisha wainiaji. Nuna uchirintiat ҡӕѸѸȍ͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑ËȍѸӕ˔фҡӕѸ̲ɗ‫ڏ‬
¿warukaya nayaimpinmaya taawitjai nuita? —tunaiyarmiayi.
tawa? —tunaiyarmiayi. 53ॸTu tinam Jesús chichaak:
43ॸTu tinamtai Jesús chicharak: —Nekasan tajarme: ՠɗ˔ɗɗ͑ҡѸ˔ɗɗ͑ֆ‫ڏ‬
—Tuuka aujmatrutsuk asataram. tun, Yus akuptuku asamtai, wína
44ॸWína Apaachir wína akuptukmia nuka namangkur yuwachkurmeka, tura wina
aints ainaun nintimtikchamtaikia, aints numpar umachkurmeka nekasrum pujut
kichkisha winingkia winichartinuitai. nangkankashtinka jukishtinuitrume.
Tura nungka amukatin kinta jeamtai, 54ॸAints wína nekasampita turutuka wína

Փɗ͑ɗՓɗ͑ɗ͑ӕ͑˔ʮ˔̲ӕ̲͑ֆ͑ɗ͑͑˔ɗҡ‫ڏ‬ namangkrun yuwawa tumawaitai, tura


nuitjai. 45ॸYaanchuik Yuse chichame wína numparun umawa tumawaitai. Tura
etserin tu aarmiayi: “Yus mash aints asa pujut nangkankashtinun jukin asamtai,
ainaun nuiniartinuitai,” tu aarmau nungka amuamunam nu aintsnaka
asamtai, wina Apaachiru chichamen inankitnuitjai. 55ॸWina namangkruka nekas

i॰6.37 (Jer. 23.4) j॰6.46 (Juan 1.18)


201 ˇӕ͑ॷ6ٍॷ7

yuta tumawaitai. Tura wina numparsha nangkamtaik nekau asa, ni nemarnuri


nekas umutiya tumawaitai. 56ॸWína ainautin chichartamak:
namangkrun nintimias yuwauka, tura wína —Atumjai iruntrar pujuinau winaka
numparun nintimias umauka wijai tuke mashka nintimturinatsui. 65ॸTura
tsanias pujawai. Tura asamtai wisha nijai asakrumin wikia atumin chicharkun:
tuke tsaniasan pujajai. 57ॸWina Apaachirka Wína Apaachir aints ainaun wini
tuke puja nuka wína akuptak tuke winiarat tusar nintimtikchamka, aints
pujustinun surusu asamtai, Փɞ̲͑͑͑ǣ‫ڏ‬ kichkisha wini winichartinuitai
krun nintimsar yuwinauka wi pujaja timiajrume, —timiayi.
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗʮɗҡӕ˔ľɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ 66ॸTu tama ni nemarnuri untsuri

tai. 58ॸYus yurumkan nayaimpinmayan Jesúsan ukukiar niin nemartan


akupkamia nuna pachisan chichaajai. inaisarmiayi. 67ॸTuminamtai Jesús ni doce
Yaanchuik atumi juuntri nayaimpinmayan (12) nuiniatiri ainautin ininmak:
yurumak akupkamun yuwariat jakarmiayi. —¿Atumsha nunisrumek jiinkiram
Antsu yamaram yurumkan yuwinauka tuke wetasrum wakerarmek? —turammiaji.
iwiaaku pujusartinuitai, —Jesús timiayi. 68ॸTurammatai Simón Pedro aimiak:
59ॸPujut nangkankashtinun pachis: —Atsa Apuru ¿yanumak wetaij? Ami
Wikia yurumka tumawaitjai tusa, aints chichamijai tuke iwiaaku pujustinuitji.
ainaun Capernaum yaktanam iruntai Amek nu chichamka etseru weame.
jeanam Jesús tu nuiniarmiayi. 69ॸIikia nekasampi Yus Akupkamuita, tu

nintimsar pujau asar nuka nekaji,


Pujut nangkankashtinun —timiayi.ॹk
pachis etserkamuri 70ॸTamati Jesús aimiak:
60ॸJesúsa nemarnuri untsuri nu —Wi doce (12) aints ainautirmin wina
chichaman antukaru asar, mai nuwamtak nuiniatir ataram tusan inaikiamiajrume.
chicharnainak: Turayat atumnia kichik iwianchrintin
—Ju chichamka nekas yumtinuitai. pachitkawai, —Jesús timiayi. 71ॸNi tímia
¿Yáki junasha antukat? —tunaiyarmiayi. nuka Judas Iscarioten Simónka uchirin
61ॸTu tinamtai Jesús ni tunaiyamun taku timiayi. Judascha ni nuiniatirintiat
nekaa chicharak: ukunam Jesúsan anangka surukmiayi.
—¿Waruka wi taja nuka napchawaitai?
tarume. 62ॸWi aints ayatun, Yus akupkamu Jesúsa yachí ainau Yus
asan, yaanchuik pujumiaja nuni akupkamuitme tichamuri

7
waketkiamtaikia ¿warukawaintrumek? 1ॸNunia Jesús Galilea nungkanam
63ॸYuse Wakani nuke pujut yamarman wekaimiayi. Tura Judea nungkanam
sukartawai. Antsu aintsu namangkengka ʮӕĀɞΎʮӕӕ͑ҡфɗˇľѸәѸ̲ҡɗҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
tuke iwiaakuka pengké pujuschamnawaitai. tai, nuni wetan nakitmiayi. 2ॸTura judío
ՠɗҡʮ͑ӕ͑˔֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑ľ˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ ƿestari, Aakmakmau Fiesta tutai jeatak
mat tusan, tura nekas pujut yamarman wajamtai, 3ॸni yachí ainau Jesúsan
suramsarat tusan atumin ujaajrume, chicharinak:
—Jesús timiayi. —Ami nuiniatiram Judea nungkanam
64ॸTura Jesús niin nintimtichu ainaun, pujuinau ami wainchati takatrumin
tura niin suruktinua nunasha nu wainkarat tusam, junia jiinkim nuni

k॰6.69 (Mat. 16.16; Marc. 8.29; Luc. 9.20)


ˇӕ͑ॷ7 202

weta. 4ॸChikich aints ainau: ՠɗ͑ҡӕф̲ӕ‫ڏ‬ chichamentai. 17ॸAints Yuse wakeramurin


run wainkarat tusar wakerinauka umirkartas wakerinauka: Wi chichaman
uukarka turinatsui. Ame wainchati takat nuikiartaja nuna Yusnawaitai tusar paan
takaakmeka, ̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕՓɗ̲͑ɗ͑‫ڏ‬ nekaawartin ainawai. ҽӕфՓɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬
munam turata, —tiarmiayi. nak chichaamtaisha, nunasha paan
5ॸNi yachí ainausha: Nekasmeapi Yus nekaawartin ainawai. 18ॸAints ningki
akupkamuitme, tinachu asar nunaka nintimias chichaman etseruka, aints
tiarmiayi. 6ॸTu tinam Jesús chicharak: ainau wina pengker nintimtursarat tusa
—Wi ƿestanam wetin kintarka jeatsui. chichaman etserui. Antsu chikich aints
Antsu atumka pachitsuk weminuitrume. niin akupkamia nunak pengker awajsatas
7ॸJu nungkanmaya ainau atumnaka wakerakka, aints ainaun anangtsuk nekas
kajertaminatsui. Antsu wikia ni tunau aa nunak ujaawai.
takasmaurin nekamtikmau asar, winaka 19ॸYus umiktin chicham umiktaram tusa,

kajertu weenawai. 8ॸAtumek ƿestanam Moisés suramsau wainiatrumek, ˔ɗËȍ˔ɗҡɗф‫ڏ‬


wetaram. Antsu wína kintarka jeachu mesha nu chichamka umirtsurme.
asamtai, wikia weatsjai, —timiayi. ¿Waruka winasha mantuatasrumsha
9ॸNuna tusa ukuki Galileanam wakerutarme? —Jesús timiayi.
juwakmiayi. 20ॸTamati aints ainau aiinak:

—Waurkum nuka tame. ¿Yaachia


Aakmakmau ƿesta tutainum wemauri ̲ɗ͑Ëȍ̲͑ҡ̲ҡѸËȍՓ˔ľфӕҡ̲ɗ‫ڏ‬
10ॸTuramtai ni yachí jiinkiar ƿestanam nawa? —tiarmiayi.
wearmiayi. Antsu Jesús juwakiat ukunam 21ॸTinamtai Jesús aimiak:

Jerusalénnum wemiayi. Tura aints ainau —Wi ayamtai kintati aintsun kichik
nekarawarai tusa uumak wemiayi. tsuwaru asamtai, mash ¿waruka aitkawa?
11ॸJudío juuntri ainausha ƿesta irunmau‫ڏ‬ tusaram nukap nintimrarume. 22ॸTura
num Jesúsan eainak: wainiat Moisés chichaman akupturmak:
—¿Nusha tuning puja? —tiarmiayi. Uchi aishmang akiinamtai, nuwapchiri
12ॸNu ƿestati iruntrar aints untsuri charutkataram, atumin turamin asamtai,
Jesúsan pachisar chichainak: atumka ayamtai kinta au wainiatrumek
—Nu aintska nekas pengkeraitai, tuke turin ainiarme. Antsu Moiséska nu
—tunaiyarmiayi. Tinamtai chikich ainau: turatnunka nangkamachuitai, antsu
—Atsa, nuka paseetai. Aints ainaun yaanchuik atumi juuntri ainau nu
anangkatas wekainuitai, —tunaiyarmiayi. turatnunka nangkamawarmiayi. 23ॸTura
13ॸTura judío juuntrin shaminau asar, ͅΎɗѸŃѸф̲ӕфɗ̲͑ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔ӕ‫ڏ‬
paan antukarai tusar chichakcharmiayi. ram, ayamtai kintatisha uchi nuwapchirin
14ॸFiesta japen wajasai, Jesús Yus seatai charutnuitiatrumsha, wi ayamtai kintatin
juun jeanam waya, Yuse chichamen kichik aintsun tsuwaraisha ¿waruka
nuikiartutan nangkamamiayi. 15ॸTuramtai kajertarme? 24ॸTenap nekartsuk aints
judío ainau ni chichamen antukar nukap ainaun pachisrum: Tunau turayi tiirap.
nintimrar: Antsu nekasashi tusaram, inintrusrum
—Jusha papin nuimiarchau ayatcha tenap nekaataram, —Jesús timiayi.
¿itiurak nunasha nekawa? —tunaiyarmiayi.
16ॸNuna antuk Jesús chichaak: Wikia tuniayainja timiauri
—ՠɗ͑ӕɗ˔ɗфҡʮʮӕ˔Փɞ͑ËȍɗËȍ̲фӕ‫ڏ‬ 25ॸTamati Jerusalénnumia aints ainau
chuitai. Antsu wína akuptuku chicharinak:
203 ˇӕ͑ॷ7

—¿Maatai tina auchukai? 26ॸJiistaram. 35ॸJesús tamati judío mai nuwamtak

Mash antinamunam chichau waininayat iniininak:


apu ainauka pachinatsui. ¿Nekasash Yus —‫ع‬kӕѸȍҡӕՓľ̲ҡɗ˔ɗɗѸȍՓɗ͑˔Ѹȍ‫ڏ‬
akupkamui tuuyash nintiminaj? 27ॸIikia ju tai? ¿Judío ainau arák griego ainaujai
aintska tuniayainta tusar paan nekaji. pachinkar pujuinamunam wetinun nu
¿Antsu Yus akupkamu tatinua nusha aints ainaun nuiniartas tatsuash? 36ॸAu
tuniang winitnui? tusarsha aints iincha chichartamak: “Wina eatiatrumek,
kichkisha nekainatsui, —tunaiyarmiayi. wi weaja nuni wechamin asaram, winaka
28ॸTinamtai Jesús Yus seatai juun waitkashtinuitrume,” ¿iin turamji
jeanam nuikiartak pujau, nuna antuk nunasha warina takua tawa? —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬
kakar chichaak: miayi.
—¿Wi tuniaya winaja nusha paantak
nekaram? ՠɞ͑Փ˔ľф̲ӕфӕ͑ҡ˔ѸҡѸ‫ڏ‬ Yumi tuke pujutan sukartinun
naka tachawitjai. Antsu wína nekas pachis timiauri
akuptukuka yaachita tusarmesha nuka 37ॸFiesta amuamu kinta timiá pengker

nekatsrume. 29ॸAntsu wína akuptuku kinta asamtai, Jesús nu kintati wajaki


asamtai, wikia nijai pujayatun juni tau kakar chichaak:
asan, wína akuptukunka paan nekajai, —Aints ni nintin kitamawa nunisang
—Jesús timiayi. pujakka, nintir kitamachua nunisang ati
30ॸTamati aints ainau: “Watska, achikiar takungka wini winiti. 38ॸTura wína
kársernum engkeatai,” tinayat ni achiktin nekasampi Yus akupkamuitme turutuka
kintari jeachu asamtai achikcharmiayi. Yuse chichame aarmawa nunisang ni
31ॸTura aints untsuri: ͮľ˔Ѹ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ nintinia entsa pukunia nunisang aints
muapita tusar chichainak: kitaminawa nunisarang pujuinaunka tuke
—Mesías tatinuitai tina nu winakka, iwiaaku pujusarti tusa yaingkiartinuitai,
Փɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑ʮӕɗ͑ҡѸӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ —timiayi.
sang untsuri turashtinuitai, —tiarmiayi. 39ॸKitaminawa nunisarang Jesúsan

nekasampita tinu ainauka Yuse Wakani


Fariseo ainau Jesús eaktaram timiauri
jukiartinuitai, nuna taku timiayi. Yuse
32ॸFariseo ainau Jesúsan pachisar Wakaningkia taachu asamtai, tura Jesús
chichainaun antukar, sacerdote juuntri nayaimpinam weachu asa, ukunam
ainaujai iruntrar chichainak, Yus seatai atiniun pachis nunaka timiayi.ॹl
jean wainin ainaun untsukar: Jesús
achiktaram tusar akupkarmiayi. Aints metekchau nintimrar kanarmauri
33ॸTurinamtai Jesús nuna nekaa aints 40ॸTamati aints ainau Jesúsa chichamen
ainaun chicharak: antukar chichainak:
—Wikia atumjai jumchik kinta —Nekas Yuse chichamen etserin
pujustatjai. Tura nunia ataksha wina tatinuitai tiarmia nuka juwaitai,
akuptuku pujamurin waketkitatjai. —tiarmiayi.
34ॸTura wi waketkiamtai, ҡӕ̲˔ľҡ˔ҡ‫ڏ‬ 41ॸTu tinamtai chikich ainausha

trume. Tura wi wetatja nuni winichmin chicharinak:


asaram, winaka waitkashtinuitrume, —Atsa, antsu Mesías tu weena
—timiayi. nuwaitai, —tiarmiayi.

l॰7.39 (Isa. 55.1-2; Juan 4.10-14)


ˇӕ͑ॷ7ٍॷ8 204

Tu tinamaitiat chikich ainau aiminak: Yuse chichame tenap aujsam nekaata,


—Atsa ¿Mesíaska Galileanmaya —tiarmiayi.
tatinkai? 42ॸMesíaska ii juuntri Davidta 53ॸTu tinu asar, kichik kichik ni jeen

weari asa, Davidcha Belénnum akiinau waketkiarmiayi.ॹn


asamtai, nisha nunisang Belénnum
akiinatnuitai, —tiarmiayi.ॹm Nuwa tunau turamtai Jesúsnum itamuri

8
43ॸTu tinau asaramtai, aints ainau 1ॸǗфɗѸľΎɗ͑ӕ͑ɗʮľľ͑Փ˔ľҡ˔ɗф̲‫ڏ‬

metekchau nintimrar kanararmiayi. tai, Jesúska Olivo muranam


44ॸTuminai chikich ainauka Jesúsan wakamiayi. 2ॸTura kashin tsawaar ataksha
Ëȍɗ˔ɗфʮӕ˔ɗфҡѸՓ˔ľфɗ͑ֆҡËȍɗ˔Ëȍф‫ڏ‬ Yus seatai juun jeanam jeamtai, aints
miayi. ainau untsuri niin kautkarmiayi. Tura
kautkaram, Jesús keemas nu aints ainaun
Apu ainau Jesúska Yus
nuiniarmiayi. 3ॸTura nuikiartak pujai,
akupkachmawaitai timiauri
Moisésa chichame nuikiartin ainau,
45ॸTura Yus seatai jean wainin ainau fariseo ainausha nuwan chikich aintsjai
Jesúsa chichamen anturkar waketkiar tepaun wainkar jukiar, Jesús pujamunam
fariseo ainauncha, tura sacerdote juuntri itaarmiayi. Tura aints iruntramunam
ainauncha ujakaram inintrinak: japen awajsar, 4ॸJesúsan chicharinak:
—¿Waruka juni itachurme? —Nuikiartinu, ju nuwaka chikich aintsjai
—tiarmiayi. tepau wainkaji. 5ॸMoisés iin chichaman
46ॸTu tinam nuka aiminak: akupturmak: Nuwa tumauka kayajai tukur
—Nu aints chichaa nuniska aints maatnuitai, tu aatramramiaji. ¿Tura amesha
kichkisha chichachu armayi, —tiarmiayi. warinme? —tu iniasarmiayi.ॹo
47ॸTu tinam fariseo ainau chicharinak: 6ॸNunaka: ¿Ni warinting? nunia

—¿Atumnasha anangkramarume? chicham najanami tusar nekarawartas


48ॸ¿Judío apuri ainausha, tura fariseo tiarmiayi. Tinamaitiat Jesús aimtsuk
ainautisha kichkisha nu aints pachisar tsuntsumaj ni uwejejai nungkan aak
nekasampita tinajiash? 49ॸAntsu Moisésa pujumiayi. 7ॸJesús aak pujamtai, tuke
aarmaurin nekachu ainauka Jesúsan itattsuk iniinam, wajaki chicharak:
nekasampita tinu asar, yumingkramu —Ayu, watska, aints tunaun pengké
ainawai, —nangkamiar tiarmiayi. turichu akungka, kayan achik ju
50ॸTinamtai Nicodemo nuwik Jesúsan nuwanka eemak tukuti, —timiayi.
kashi jearmia nuka fariseotiat chichaak: 8ॸNunia ataksha tsuntsuma nungkan aak
51ॸ—Ii umirkatin chicham tu aarmau pujumiayi. 9ॸTu pujau asamtai, ni chichamen
asamtai, aintsu chichaamuri anturtsuk, antukaru ainau ni tunaarin nintimrar, juun
tura ni turamurisha tenap nekartsuk ainau nuwá eemkar jiinkiar, nunia chikich
pujakrikia, wait wajaktintri tu atinuitai ainausha mash kichik kichik jiinkiar
pengké tichamnawaitji. ¿Nekaschaukai? wearmiayi. Mash jiinkiaramtai, Jesús ningki
—timiayi. nu nuwajai juwakmiayi. 10ॸNuniangka
52ॸTamaitiat Nicodemon jiyainak: Jesúscha wajaki nuwanak wainak:
—¿Amesha Galileanmaya aintskitam? —Nuwachi ¿aints amin jakati turamina
Galileanmaya aints Yuse chichamen nusha warukawarma? ¿Kichkisha
etsernuka pengké atsutnuitai. Amesha juwakcharik? —timiayi.

m॰7.42 (Miq. 5.2) n॰7.53 (Juan 3.1-2) o॰8.5 (Lev. 20.10)


205 ˇӕ͑ॷ8

11ॸTuiniam nu nuwaka aimiak: Tura wína Apaachirsha, wína akuptuku


—Ja ai Apuru, kichkisha juwakchari, asa, wína pachitas ta nusha nekasaintai,
—timiayi. —Jesús timiayi.
Tamati Jesús chicharak: 19ॸTamati chicharinak:

—Ayu, ՓɗѸȍ̲͑ҡ̲ՓфҡɗҡɗËȍҡҡ‫ڏ‬ —¿Apaachirmesha tuwaita?


jame. Yamaikia jeemin waketkim —tiarmiayi. Tu iniinam Jesús aimiak:
nuniangka tunau turuwaip, —timiayi. —kҡӕ̲˔Փɗ͑ѸȍҡӕфՓɞ͑kЙËȍɗф‫ڏ‬
sha nekatsrume. Wína nekarkurmeka,
Jesús paaniua nunisketjai timiauri wína Apaachirsha nekaatnuitrume,
12ॸAints ainau ataksha iruntraramtai, —timiayi.
Jesús chicharak: 20ॸJesús Yus seatai juun jeanam kuik

—Wikia paaniua nunisnak mash engketi kajurin puusamunam nunaka


nungkanmaya aints ainaun paan etserkamiayi. Tura ni kintari jeachu
nintimtikratnuitjai. Tura asamtai wína asamtai, aints kichkisha Jesúsan
͑ľ̲фҡɗ͑ӕ˔ҡľľ̲͑˔ЙӕʮӕѸËȍфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ achikcharmiayi.
tai, antsu pujut nangkankashtinun
jukiartin asar, ҡӕ˔ľЙ͑ɗӕ̲͑ЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ Wi wetatja nuningkia
nuitai, —timiayi.ॹp winichminuitrume timiauri
13ॸTamati fariseo ainau chicharinak: 21ॸAtaksha Jesús chichaak:
—Ameka amek nintimtumasam —Wikia wetatjai. Tura wi weamtai
chichaame. Tura ame tame nuka atum wína eatkatin ainiarme. Antsu wi
nekaschawaitai, —tiarmiayi.ॹq weamunmaka winichminuitrume. Tura
14ॸTu tinam Jesús aimiak: ҡӕ̲˔ҡӕ˔ľҡӕ͑фɗ͑ҡɗ͑Ѹф̲ʮ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
—Wikia tuniaya winaja, tura tuwa trume, —timiayi.
weaja tusancha nekajai. Tura asan wiki 22ॸTama judío juuntri chicharinak:

nintimtumasan chichayatnak, wi taja —ˇӕ˔ՓɗՓľ̲ӕ̲͑Փɗ͑ɗËȍ̲ɗ͑ӕɗ‫ڏ‬


nuka nekasaintai. Antsu atumka tuniaya trume ta nunasha ¿warina takua tawa?
winaja, tura tuwa weaja nuka pengké ¿Ningki maamatin asa tumamtsuash?
nekartsurme. 15ॸAtumka ju nungkanmaya —tiarmiayi.
ainau nintimina nunisrumek aujmatru 23ॸTu tinam Jesús aimiak:

wearme. Tura wainiatun wikia aintsun —Atumka junia nungkanmayaintrume.


kichkisha pachisnaka aujmatu weatsjai. Antsu wikia nayaimpinmayaintjai.
16ॸTura chikich ainaun pachisan: Nuka kҡӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑‫ڏ‬
pengkeraitai, antsu kichka paseetai trume. Antsu wikia junianchuitjai. 24ॸTura
tayatun, wiki nintimsanak nunaka asan tajarme: kҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗʮɗʮ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
tatsujai. Antsu wína akuptukmia nusha trume. Atumka wína nekasampi Yus
nunisang nunaka tawai. Tura asamtai wi akupkamuitme turutchau akurmeka,
taja nuka nekasaintai. 17ॸAtum umiktin atumi tunaarijai jakatnuitrume,
chichamnasha Moisés tu aarmiayi: Jimia —timiayi.
aints mai metek ni wainkamurin pachisar 25ॸTamati iniinak:

tu amiayi tusar etserinamtaikia, nu —¿Tura amesha nekascha warí


chichamka nekasaintai titinuitrume. aintsuitme? —tiarmiayi.
18ॸTura asamtai wi taja nuka nekasaintai. Tu tinam Jesús aimiak:

p॰8.12 (Mat. 5.14; Juan 9.5) q॰8.13 (Juan 5.31)


ˇӕ͑ॷ8 206

—¿Warukanak nekasnasha atumjaisha 35ॸAntsu aintsu inatiri ni uchirinchu asa,


chichastaja? 26ॸAtumi tunaarin pachisan ͑ӕɗ͑ҡѸӕʮľľ͑˔ҡӕ˔ľ˔ЙӕʮӕѸËȍ̲͑‫ڏ‬
nukap chichasminuitjai. Turayatun waitai. Antsu aintsu uchiri ni apaachiri
nunaka turashtatjai. k͑ҡѸӕՓɞ͑˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ jeen tuke pujusminuitai. 36ॸTura asamtai
mia nuka nekas chicham aa nunak tau Yuse Uchiri atumin angkan
asamtai, wikia ni tamaun antuku asan, awajtamatikia, nekasrum tuke angkan
mash nungkanmaya ainau nekaawarti pujustinuitrume.ॹt 37ॸAtumka Abraham
tusan nunaka etserjai, —timiayi. weawitji tarume nunaka nekajai. Tura
27ॸNuna tau waininayat, ni Apaachiri wainiatrum atumka wi taja nuka
Yusen pachis nunaapi tawa tusarka antutcha nakitau asaram, Փɞ̲͑͑ҡӕҡ‫ڏ‬
pengké nekaacharmiayi. 28ॸTura asamtai cha wakerutarme. 38ॸWikia Apaachirjai
Jesús chicharak: pujakun, wi wainkamiaja nunaka etserjai.
—Wiki nintimsanak kichkisha turatsjai, Tura atumsha atumi apaachiri
antsu wína Apaachir nuiturmia nunak timiauringkia miatrusrumek umirume,
tajai. Wikia aints ayatun Yus akuptuku —Jesús timiayi.
asamtai, Փɞ͑ֆ˔ɞ͑ӕ̲ɗ̲͑ҡ˔ӕфɗф̲‫ڏ‬ 39ॸTama aiminak:

tai, nuniangka atumka nekasrum: Juka —ʊɗֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡфɗ͑ǣ˔ɗk¡фȍ‫ڏ‬


֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕЙɗҡҡӕѸф̲͑ľ˔фҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ maitai, —tiarmiayi. Tinamaitiat Jesús
trume.ॹr 29ॸWína akuptukmia nuka tuke chicharak:
wijai pujawai. Wikia ni wakeramurin —kҡӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲k¡фȍ̲Փľфɗ͑‫ڏ‬
tuke umiku asamtai, winaka ajapruangka kurmeka, ni turamia nunisrumek
ukurtsui, timiayi. turamnawaitrume. 40ॸWikia chicham
30ॸNuna tamati, aints untsuri niin nekas aa nuna Yusnumia nuimiaru asan,
nekasampita tiarmiayi. atumin ujayajrume. Tura nu chichamka
antuku ayatrumek, wína mantuatasrum
Atumka Satanása uchirintrume timiauri wakerutarme. Abrahamka tuuka
31ॸNunia judío Jesúsan nekasampita nintimchauyayi. 41ॸAntsu atumka atumi
tiaru ainaun Jesús chicharak: apaachirijai metek turarme, —timiayi.
—ՠɗҡʮ͑ӕ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔ӕф‫ڏ‬ Jesús tamati jiyainak:
meka, nekasrum wína nuiniatir —Iikia tsanirnumiangka akiinachuitji.
atinuitrume. 32ॸTura nekas chicham aa Ii aparingkia kichkitai. Nuka Yusketai,
nuka nekaatnuitrume. Tura nu chicham —tiarmiayi.
umirkurmeka, angkan pujustinuitrume, 42ॸTu tinam Jesús chicharak:

—timiayi. —Yus nekas atumi Apaachirinmataikia,


33ॸTamati Jesúsan nekasampita ticharu wikia Yusnumia tau asamtai, winasha
ainau chicharinak: anentinuitrume. Wikia wiki nintimsanka
—Iikia Abraham weawitji. Tura asar juningkia tachamiajai, antsu Yus
Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕɗ͑ҡɗфɗЙľ͑ǣ˔ŃՓʮѸËȍ‫ڏ‬ akuptuku asamtai, juningkia taawitjai.
miaji. ¿Amesha waruka angkan 43ॸ¿Waruka wi taja nuka timiá

pujustinuitrume tukartame? —tiarmiayi. nintimtsurme? Wi taja nu nakitau


34ॸTu tinam Jesús aimiak: asaram, wína chichamruka antatsrume.
—Nekasan tajarme, aints tuke tunau 44ॸAtumi aparingkia Satanásaitai. Tura

takainauka mash tunau inatiri ainawai.ॹs atumka ni uchiri asaram, ni wakera nu

r॰8.28 (Juan 8.28) s॰8.34 (Mat. 3.9; Luc. 3.8; 2.Ped. 2.19) t॰8.36 (Gál. 5.1)
207 ˇӕ͑ॷ8ٍॷ9

turarme. ͮӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔ҡӕ˔ľ̲͑ǣ˔ф‫ڏ‬ tura chikich aints Yuse chichamen etserin


tin ayayi. Tura nekas aa nunaka nakitau ainausha jakaru wainiatmek, wína
asa, nekas aa nunaka chichaa weatsui. chichamrun umirtin ainauka tuke
Antsu tuke wait chichaman etserin asa, jakashtin ainawai tukartame. 53ॸ¿Ii
wait chichaman aparintai. Ni wait ֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡфɗk¡фȍ̲͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬
chichaman chichau asa, tuke ninu aa mek juunkitam? Abrahamsha, tura
nunak chichaawai. 45ॸAntsu wikia nekas chikich Yuse chichamen etserin ainausha
chichaman etserai waitiatrum, winaka mash jakarmiayi. Tura asaramtai
nekasainme turutsurme. 46ॸWína ¿waruku asamea nusha tame?
tunaaruka pengké atsau asamtai ¿yáki wi —tiarmiayi.
tunau takaamurnasha kichkisha 54ॸTu tinam Jesús aimiak:

nekamtikruati? Wikia nekas chichaman —Wikia wiki nintimsanak: Miajuitjai


chichai waitiatrum ¿waruka wínaka takunka, nunaka nangkamin tiinjai. Antsu
nekasainme turutsurme? 47ॸYusnau wína pachitas: Miajuitai ta nuka wína
ainauka Yuse chichamen antinawai. Apaachiruitai. Atumka nangkamrum ii
Antsu atumka Yusnauchu asaram, wi taja Yusrintai tarume nuka nuwaitai. 55ॸAtum ii
nuka antut nakitarme, —Jesús timiayi. ֤ӕѸфɗ͑ҡɗҡֆҡфӕ̲ҡӕ̲˔Փɗ͑ËȍՓɗ‫ڏ‬
trume. Tura wikia wainjai. Antsu
Abraham akiintsaing wainchawaitjai takunka, atumea nunisnak
Cristoka tuke pujuyayi wait chichaman etserin aintjai. Turayatnak
48ॸTamati judío juuntri ainau Jesúsan niin wainkau asan, ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
jiyainak: nak umirnuitjai. 56ॸAtumi juuntri Abraham
—Maj, ameka Samarianmaya aints yaanchuik jakayat, wi ju nungkanam
asam, iwianchrinuitme, ii taji nuka tatinun wararturas nakarsamiayi. Tura
nekasar taji, —tiarmiayi. wína waitak nukap warasmiayi, —timiayi.
49ॸTu tinam Jesús aimiak: 57ॸTamati judío juuntri ainau Jesúsan

—Wína iwianchruka atsawai. Antsu iniinak:


wína Apaachirun pengker awajkun —Ame cincuenta (50) musach
pujajai. Antsu atumka wínaka pengkerka pujachiatmesha ¿waruka Abrahaman
awajtatsrume. 50ॸWikia wiki nintimsanak: wainkamiajai tame? —tiarmiayi.
Wína pengker awajtusarat tusanka 58ॸTu tinam Jesús aimiak:

wakeratsjai. Antsu kichka: Aints ainau —Nekasan tajarme: Abrahamsha


mash wína pengker awajtusarat tusa akiintsaing, wikia tuke pujuyajai,
wakerawai. Tura nuka mash aintsu —timiayi.
turamurin nekau asa, pengkeraitai tura 59ॸJesús tamati kayan jurukiar: Tukur

paseetai tusa ningki mash nekawai. maatai tinam, Jesús uumak Yus seatai
51ॸNekasan tajarme: Wína chichamrun juun jeanmaya jiinki wemiayi.ॹu
umirtin ainauka tuke jakashtin ainawai,
—timiayi. Wainmichu akiinau tsuwarmauri

9
52ॸTamati judío juuntri ainau Jesúsan 1ॸNuniani nuiniatiri ainauti Jesúsjai
jiyainak: wekaakur aints akiinamunmaya
—Pai, ֆ̲ɗ˔ɗ̲ľ˔ɗՓɗ͑Ëȍфɗ‫ڏ‬ wainmichu wainkamiaji. 2ॸҽӕф͑͑ǣ˔‫ڏ‬
nuitme tusar paan nekaaji. Abrahamsha makur ni nuiniatiri ainauti iniakur:

u॰8.59 (Juan 10.30-33)


ˇӕ͑ॷ9 208

—ͮӕɗ˔ɗфҡɗ͑ӕ‫ع‬Փфӕ˔ֆʮӕ˔Փɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ —¿Tura yamaisha itiur jiimme?


chusha akiinaya? ¿Ni apari tunaarintin —tiarmiayi.
asamtaiyash ai akiinaya? ¿Turachkusha 11ॸTu tinam nuka aimiak:

ningki tunau asayash ai akiinaya? —tu —Nu aints Jesús tu wena nuka ni
iniimiaji. usukijai nungkan kuta najana nujai jiirun
3ॸTu iniam Jesús iin chichartamak: yakatrur: ‘Entsa maati Siloé tutainum
—Atsa, juka tunaarintin asaya ai weme jiimi nijarta,’ turutmatai wi wena
akiinachuitai. Tura aparisha, nunia jiirun nijaran paan jiimramjai, —timiayi.
nukurisha tunaarintin ainamtaiya, ai 12ॸTamati iniinak:

akiinachuitai. Antsu Yus ni kakarmarin —¿Nu aintcha tuning puja?


inakmastas wakerau asamtai, ai —tiarmiayi.
akiinawaitai. 4ॸTsawaikia wína akuptuku Tu tinam:
takatrin takakmastinuitjai. Antsu tee —Chaj, nekatsjai, —timiayi.
wajasamtai, ɗ͑ҡѸ˔ɗËȍ˔ɗѸȍҡ˔˔̲Ѹ‫ڏ‬
chartinuitai. 5ॸJu nungkanam iwiaaku Fariseo ainau wainmichu
pujaknaka, mash nungkanmaya ainau tsuwarmaun iniasmauri
paaniurinjai, —Jesús turammiaji.ॹv 13ॸNunia aints wainmichu tsuwarmaun
6ॸNuna tusa, ˇľѸәѸ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ӕѸӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ fariseo pujuinamunam itaarmiayi. 14ॸJesús
miayi. Nunia usukijai nungkan kuta ayamtai kintati nungkan kuta najana
najana, nuna juki wainmichu jiin nujai wainmichu aintsun tsuwaru
nujtukmiayi. 7ॸTura chicharak: asamtai, 15ॸfariseo ainausha nu aintsun
—Yamaikia entsa maati Siloé tutainum ataksha iniinak:
weme jiimi nijarta, —timiayi. Siloésha —¿Yamaisha itiur jiimme? —tiarmiayi.
iiti chichamejaingkia “Akupkamu” taku Tu tinam niisha aimiak:
tawai. —Nungka kuta najanamujai jiirun
Jesús tamati wainmichu nuni we, ni yakatruramtai, nunia nijaran paan
jiin nijarmiayi. Tura ni jiin nijar umis, ni jiimjai, —timiayi.
jeen waketki paan wainmakmiayi. 8ॸTura 16ॸҽ̲ҡɗËȍɗ˔ɗËȍƸфɗѸľΎɗ͑ӕËȍɗËȍɗ‫ڏ‬

paan wainmakamtai, ni irutkamu nak:


ainauka, tura niin tuke wainmichu —Ju aintsun tsuwaruka Yuska
pujaun wainin ainau chicharinak: akupkachmawaitai. ֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕɗҡ‫ڏ‬
—¿Jinta pujus kuik surustaram tusa kungka, ayamtai kintatikia nunaka
seamnia nuchaukai? —tunaiyarmiayi. turachminuitai, —tiarmiayi.
9ॸҽӕҡɗ̲͑Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ Tinamtai chikich ainau chichainak:
nak: —Atsa ¿tunau aintsuitkungka itiurak
—Ja ai, nuwaitai, —tiarmiayi. Antsu nu wainchatai takatnasha turatnuita?
chikich aints ainau chichainak: —tunaiyarmiayi.
—Atsa, nuchawaitai, antsu nu aintsua Tura asar metekchau nintimrarmiayi.
tumawaitai, —tiarmiayi. 17ॸTura yaanchuik wainmichu amia nuna

Tu tunainamtai nu aintska ningki ataksha iniinak:


etsertumak: —¿Ami jiimin tsuwarmaru nu
—Ja ai, nuwaitjai, —timiayi. 10ॸTamati pachismesha warinme? —tiarmiayi.
iniinak: Tu tinam nu aintska aimiak:

v॰9.5 (Mat. 5.14; Juan 8.12)


209 ˇӕ͑ॷ9

—Wikia Yuse chichamen etsernuitai ¿Atumsha nekasrumek ni umirkatasrum


tajai, —timiayi. tarum? —timiayi.
18ॸTamaitiat judío juuntri ainau nu 28ॸTamati kajerinak:

aintsun pachisar: Nekasampi yaanchuik —Ameka nekas nu aints nemarnuitme.


wainmichutiat yamaikia paan jiimua Antsu iikia Moisés nemarnuitji. 29ॸIikia
ticharmiayi. Tura asar aparincha tura Yus Moisésan akupkamuka nekaji. ¿Antsu
nukurincha untsukar, 19ॸiniinak: nu aintska tuniantskai? —tiarmiayi.
—¿Atumi uchiri wainmichu 30ॸTu tinam niisha ayaak:

akiinamiayi timiarme nuka nekas jukai? —Maj ¿itiurkamnawaita? Wína


¿Tura tuke wainmichu akiinausha itiur wainmamtikruku wainiatrumek ¿nuka
yamaisha wainmawa? —tiarmiayi. tuniangki tusarmeka nekatsrume? 31ॸIikia
20ॸTu tinam ni apari aimiak: nuka paan nekaji: Yuska tunaarintin
—Juka nekas ii uchirintai. Tuke ainaunka anturtsui. Antsu Yusen pengker
wainmichu akiinamia nuwaitai. 21ॸAntsu awajsaruka tura ni wakeramurin najanin
itiurak wainmakma tusarkia iikia ainau seamurinka anturui. 32ॸYaanchuikia
nekatsji. Tura yáki wainmamtikiama aints wainmichu akiinaun tsuwaruka
tusarsha nekatsji. k͑ҡѸӕҡӕ̲͑ľ˔ҡѸ‫ڏ‬ kichkisha nekachuyaji. 33ॸTura asamtai ju
rum wakerakrumka, ningki iniastaram. aintska Yus akupkachmawaitkungka,
Niisha nampuaru asa, ͑ɗ͑ǣ˔ɗӕʮҡ̲˔ҡ‫ڏ‬ wainchati takatnasha kichkisha pengké
trume, —timiayi. turachminuitai, —timiayi.
22ॸJudío juuntri irunun shaminau asar 34ॸTamati jiyainak:

tu aimkarmiayi. Judío juuntri ainau mash —k̲ľ˔͑ľ˔Ѹҡӕ͑фɗ͑ҡɗ͑˔ɗɗ͑ֆҡ‫ڏ‬


iruntrar chicharnainak: mesha ¿warukaya iin nuikiartin ataj
—Aints kichkisha Jesús Mesíasaitai tame? —tusar judío juuntri irunu nu
ҡɗ͑ӕ˔ɗɗɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑ֆʮɗɗ˔ɗф˔ӕЙ˔‫ڏ‬ ɗ͑ҡѸӕ͑ɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑ֆʮɗɗ˔ɗф˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬
tai, tinu asaramtai shamiarmiayi. 23ॸTura miayi.
asar: Ii uchiri nampuaru asamtai, atumka
iniasrum nekaataram, —tiarmiayi. Nintijai paan nintimchamun
24ॸTu tinamtai wainmichu tsuwarmaun pachis etserkamu
ataksha untsukar: 35ॸIruntai jeanmaya jiikir akupkamu

—Wína tsuwaarauka nekas Yusetai tita. asamtai, Jesús nuna nekaa, nu aintsun
Antsu Jesúska tunaarinuitai tusar nekaji, wainak:
—tiarmiayi. —¿Amesha Yuse Uchiri nekasampita
25ॸTu tinam niisha aimiak: tamek? —timiayi.
—Tunaarinuashi tusanka nekatsjai. 36ॸTamati niisha ayaak:

Antsu junak nekajai: Wikia yaanchuik —Juunta, ¿yaachita nusha? Wisha


wainmichu ayatun yamaikia paan jiimjai, nuna wainkan: Nekasampita titasan
—timiayi. wakerajai, —timiayi.
26ॸTamati ataksha iniinak: 37ॸTamati Jesús chicharak:

—¿Itiurtamkama? ‫ع‬ʊҡɗӕфʮɗɗ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ —Ameka nuka wainme. Amijai


sama? —tiarmiayi. chichaaja nuwaitjai, —timiayi.
27ॸTuutas awajinam nisha ayaak: 38ॸTamati nu aintska tikishmatar

—¿Wi yanchuk timiajrume nuka chicharak:


antatsrumek? ¿Warukaya ataksha —Apuru, nekasampitme tajame,
etserkata tusarmesha wakerutarme? —timiayi.
ˇӕ͑ॷ9ٍॷ10 210

39ॸTamati Jesús chicharak: sha nemarinatsui, antsu tupikinawai,


—Aintsu nintin mash nekau asan, wína —timiayi.
nekasampita turutinaunka, tura wína 6ॸJesús nu nuikiartamun aints ainaun

͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡӕфӕҡɗ͑Ëȍӕ͑˔˔͑˔фҡ‫ڏ‬ ujakmiayi. Tura waininayat nuna


san ju nungkanam taawitjai. Tura aints takuampi tawa tusarka nekaacharmiayi.
Й͑Ëȍӕ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ӕ͑˔Й͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
tasan taawitjai. Tura chikich ainausha Jesús: Uwijan wainua tumawaitjai timiauri
anangmamsar: Wikia paan nintimu 7ॸTuminamtai Jesús ataksha chichaak:
weajai tu nintimturinaunka paanchau —Nekasan tajarme: Wikia uwija
nintimtikratasan taawitjai, —timiayi. wenukri waiitiriya tumawaitjai.
40ॸTamati fariseo nuni pujuinauka nuna 8ॸWi taatsaing, anangkartin ainau

antukar inintrinak: winiarmia nuka uwijan kasaminawa


—¿Iisha paanchau nintimnukitaij? nunisarang armiayi. Antsu wína nemartin
—tiarmiayi. ainauka uwijaya nunisarang asar, Yus
41ॸTu tinam Jesús aimiak: ˔ӕЙ˔Ëȍ̲ӕɗ͑ӕ͑˔͑ҡӕф˔Ëȍф‫ڏ‬
—Atumka wainmichu akurmeka, atumi miayi. 9ॸWikia uwija wenukri waiitiriya
tunaari nekachu asaram tunaarinchau tumawaitjai. Uwija waiitinam wainawa
aminuitrume. Antsu anangmamkuram: Ii nunisarang wína umirtukaru ainauka
tunaaringkia atsawai tinu asaram, atumi tuke uwemrartin ainawai. Uwija
tunaari sakarchau ainiarme, —Jesús wenuknum wayaawar, nunia jiinkiar
timiayi. chirichrin yuwina nunisarang wína
ӕ̲ɗфҡӕ˔фӕɗ͑ӕՓɗ͑ɗՓɗ͑ɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
Uwija wainiun pachis etserkamuri tai, wikia niin tuke wainkartinuitjai.

10
1ॸNunia Jesús ataksha aints 10ॸ“Kasaka aya kasamkatas, tura aintsun

ainaun nuiniak: maatas, tura jean mesratas winiyi. Antsu


—Wi taja nuka nekasaintai. Aints Փɗ˔ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ҡӕ˔ľЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
uwijartin ni uwijarin wenurmaunum kashtinun susataj tusan, tura tuke wijai
kashi ukuawai. Tura kasa ainau uwijan warasarat tusan tawitjai. 11ॸWikia aints ni
kasamkartas waitinmaka waaitsuk, atu uwijarin pengker wainua tumawaitjai.
yantamen wenurmaunum wakaar Uwija wainin nekas pengker aa nuka ni
wayaatin ainawai. 2ॸAntsu uwija wainuka ӕՓɗʮфɗɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔фҡѸʮ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
waiti amanum nuke waiini. 3ॸUwija tai.ॹw
wainin taamtai, waiiti wainin waiitin 12ॸ“Antsu aints kuikiajai akikiam uwijan

uraktinuitai. Tura uwija ni waintairi wainuka uwija niinuchu asaramtai,


chichamenka pengker antin asamtai, yukartin winamtai, nuna wainak
nisha uwija naarin kichik kichik inaituk uwijanka ajapa ukuuyi. Tura yukartin
untsuuyi. Tura ni uwijarin mash uwijan achiamtai, uwija irunu mash
chirichrin yuwaarat tusa jiiyi. 4ॸTura pisaayi. 13ॸNu aintska aya akikiam
wenurmaunumia mash jiiki ayas wekaini. takakmin asa, uwija ainau warukati
Turamtai uwija ainau waintairi tusangka nintimtsuk tupikini.ॹx
chichamenka anturin asar, ni untsuam 14-15ॸ“Antsu wikia uwija wainin nekas

nemarin armayi. 5ॸAntsu wainchatiri pengker aa tumawaitjai. Tura asan uwija


chichamen nekarchau asar, ͑ɗӕ͑ҡѸӕ̲‫ڏ‬ wainin uwijan uwemtikratas jakatnua

w॰10.11 (Sal. 23.1) x॰10.13 (Juan 21.15-17; 1.Ped. 5.2)


211 ˇӕ͑ॷ10

nunisnak wisha jakatnuitjai. Wína ʮľ̲͑ʮľҡľѸ̲ӕфɗ͑ґ́Ύ̲Δ͑ʮľ̲˔‫ڏ‬


Apaachirka winaka nekaru asamtai, mia nuni wayaamiayi. 24ॸTuramtai judío
wisha wína Apaachirnasha nekajai. Tura juuntri ainau niin tentakar:
wína aintsur ainauka uwijaya nunisarang —¿Mesías ayatmesha waruka nuwaitjai
ainau asaramtai nekajai. Tura niisha tusam, paan etseru weatsme? Ameka
winasha nekarinawai. 16ॸTura chikich nekasam Mesías akumka, nuwaitjai tusam
aints ainausha uwijaya nunisarang yamaikia paan etserkata, —tiarmiayi.
ainayat, wína chichamrun antichu 25ॸTinamtai Jesús aimiak:

ainawai. Nu aints ainauncha wini —֤͑Ëȍӕ˔ľҡѸľф˔̲ʮ͑ӕ˔͑ҡӕ˔ɗ‫ڏ‬


winiarat tusan untsuktinuitjai. Wi trumsha, nekasampita turutsurme. Wína
turamtai chikich umirtin ainaujai mash Apaachirka turata tusa akuptuku asamtai,
iruntraramtai, wisha uwija wainua wi turaja nusha wainkaram: Nuwaapita
nunisnak nu aints ainaun wiki mash tusaram paan nekaatnuitrume. 26ॸҽӕфֆ‫ڏ‬
wainkatnuitjai.ॹy trum wína aintsruchu asaram,
17ॸ“Wikia jakayatun jakamunmaya nekasampita turutsurme. 27ॸWína aintsur
ataksha nantaktin asan, wína aintsur ainaun uwijaya nunisnak untsuam,
ainaun uwemtikratasan jakatnuitjai. Wi anturtukar nemartinawai. Tura winar
turatin asamtai, wína Apaachirka wína asaramtai, nuwaapita tusan nekajai.
anentui. 18ॸWiki wakerakun jakatnuitjai. 28ॸWikia pujut nangkankashtinun suwitjai.

Wi wakerachmataikia, kichkisha wínaka Tura asamtai tuke wait wajaktinnumka


mantuwarchamnawaitai. Antsu wína pengké wechartin ainawai. Tura wi wainu
Apaachirka: Nunaka turata tusa akuptuku asamtai ¿yáki jurutkit? 29ॸWína Apaachirka
asamtai, nunaka turatnuitjai,” Jesús mash ainia nunaka nangkamasang timiá
timiayi.ॹz kakaram asamtai, wína aintsur ainaun
19ॸTamati judío juuntri ainau nu wína Apaachir surusmia nuna kichkisha
chichamnasha antukar ataksha atantrukchartinuitai. 30ॸWisha wína
metekchau nintimsar, 20ॸӕ͑ҡѸӕфɗËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ Apaachirjai kichkia nunisrikitji, —timiayi.
nak: 31ॸJesús tamati judío juuntri ainau:

—Aunka iwianch engkemtawai. Kaya jurukir tukur maatai tiarmiayi.


¿Waurak tausha waruka anturu wearme? 32ॸTurinam Jesús chicharak:

—tiarmiayi. —Wína Apaachiru kakarmarijai


21ॸTinamtai chikich ainau aiminak: wainchati takatan nekas pengker aa nuna
—Atsa, waurkungka chichaa weatsui. nukap takakmasu asamtai ¿tu takat
¿Iwianch engkemtuamuka wainmichun pachisrumea wína kayajai tukur maatai
tsuwarminkai? —tiarmiayi. turutrume? —timiayi.
33ॸJesús tu iniam judío juuntri ainau
Jesús ni Apaachirijai kichkia nunisketai aiminak:
22ॸYumanch nantutin Jerusalénnum —Nekas pengker takat takaakminia:
tuke ƿestan najanin armiayi. Yaanchuik ii Kayajai tukur maatai tatsuji. Antsu
juuntri ainau Yus seatai jean ataksha ameka aintsutiatum, wikia Yusetjai
iwiararun pachisar nintimtin armiayi. tumamu asakmin, kayajai tukur maatai
23ॸTura asaramtai Jesús Yus seatai juun taji, —tiarmiayi.ॹa

y॰10.16 (Mat. 11.27; Luc. 15.4-5; Juan 1.18; Hebr. 13.20) z॰10.18 (Fil. 2.8)
a॰10.33 (Juan 5.18;8.58)
ˇӕ͑ॷ10ٍॷ11 212

34ॸTu tinam Jesús chicharak: 2ॸNu jau umaji Marí naartin ukunam
—Atum umirkatin chichamka tu kungkutin sumak, apu Jesúsa nawen
aarmawaitai: Yus chichaak: ‘Atumka ukatar ni intashijai mujturmia nuwaitai.
yusetrume’ timiayi. 35ॸYuse chichamengka 3ॸTura Lázaro jaak tepamtai, ni umaji mai

nekas asamtai, nu aarmauka pachisrum: Jesúsan chichaman akuptinak:


Nuka waitaitai tichamnawaitrume. Ni —Apuru antukta, ami amikrum jaawai
chichamen antukaru ainaun pachis: tita, —tiarmiayi.
‘yusetrume’ tinu asamtai, nu chichamka 4ॸChicham akuptukmau asa, Jesús nuna

nekasaintai. 36ॸWína Apaachirka ju antuk chicharak:


nungkanam akuptuku asamtai, wikia —ͮӕʮ˔ҡľЙӕ˔ҡӕ˔ľ˔ʮ˔Ѹȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nekasan Yuse Uchirinjai tau aisha tai. Antsu aints ainau Yuse
¿waruka winasha: Yusetjai tau asam pasé kakarmarincha wainkarat, tura Yuse
chichaame turutrume? 37ॸWína Apaachiru Uchiri kakarmarin wainkarat tusa jaawai,
takatrin wi turai wainiatrumek, nekasan —timiayi.
turachmataikia, nekasampita turutirap. 5ॸJesús Martancha, tura nuna kaincha,
38ॸAntsu wikia nekasan Yuse takatrin tura umajin Lázaroncha nekas aneemiayi.
takakmamtaikia, winaka nekasampita 6ॸTura Lázaro jaawai tamaun antukiat,

turutiaram. Tura wina nakitrakrumsha, wári wetsuk ni pujamunam jimiaran


wi turaja nu pachisrum: Nekasampi nuka kanurmiayi. 7ॸNunia ni nuiniatiri ainautin
Yuse takatrin takaawai titaram. Nu chichartamak:
takurmeka, wína Apaachirka wijai —Judea nungkanam ataksha
metekaitai, tura wisha wína Apaachirjai waketkimi, —Jesús iin turammiaji.
metekaitjai tusaram, paan nekaataram 8ॸTurammatai ayaakur:

tusan tajarme, —Jesús timiayi. —Nuikiartinu ¿aunia aints amin


39ॸTamati ataksha: Jesús achiktai kayajai tukurmiar mantamawartas
tinamaitiat jiinki wemiayi. 40ॸNunia wakerutminau wainiatmesha nuni
Jordán entsa tumajin we, yaanchuik Juan ataksha waketkimi tame? —timiaji.
imiakratmia nuni pujumiayi.ॹb 9ॸTu chichaakrin Jesús nuikiartamun
41ॸTuramtai aints untsuri Jesúsan etserak:
jiisartas weriar, ҡӕфՓɗ͑ɗ˔ɗфËȍɗËȍф‫ڏ‬ —¿Tsawaarka doce (12) horas
nainak: paanchaukai? ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕҡɗ‫ڏ‬
—Nekas Juanka wainchatai takatnaka sha tsawai wekaakur, paan wainmau asar
aitkachmiayi. Turayat Jesúsan pachis tukumkashtinuitji. 10ॸTura kashi
mash tímia nuka nekasaintai, —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬ wekaakurkia tee asamtai tukumkatnuitji,
miayi. —turammiaji. Nuna tusa wina
42ॸTura nu nungkanmaya untsuri umirtakrum pujakrumka, nekasrum paan
Jesúsan nekasampita tiarmiayi. nintimsaram pujustinuitrume. Antsu wína
umirtutsuk pujuinauka, teenam
Lázaro jakamuri wekainawa nunisarang wait wajakartin

11
1ॸBetania
yaktanam aints Lázaro ainawai, taku timiayi.
naartin jaak tepemiayi. Nuka nu 11ॸNunia ataksha iin chichartamak:

yaktanam ni umaji Maríjai, tura chikich —Ii amikri Lázaro kanak tepawai. Tura
umaji Martajai iruntrar puju armiayi.ॹc wi werin shintartatjai, —turammiaji.

b॰10.40 (Juan 1.28) c॰11.1 (Luc. 10.38-39)


213 ˇӕ͑ॷ11

12ॸTurammatai iikia ayaakur: 24ॸTamati Marta aimiak:


—Apuru, nekas kanak tepakka, —Nekasam tame. Nungka amuamunam
nuniangka pengker wajastatui, —timiaji. mash jakaru ainau nantakiartin kinta
13ॸJesúska Lázaro jakamurin nekayat: jeamtai, nisha nantaktatui, —timiayi.
Kanak tepawai turammiaji. Antsu iikia: 25ॸTamati Jesús chicharak:

Nekas kanuru asamtaiyash taj, tu —Wiitjai jakaru ainaun inannunka.


nintimramiaji. Tura Wiitjai pujut nangkankashtinun
14ॸҽӕ͑ɗ͑ҡɗ̲˔ӕфɗ͑ˇľѸәѸЙ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ sukartinnaka. Aints wína nekasampita
mak: turutinauka jakariat tuke iwiaaku
—Lázaroka yanchuk jakayi. 15ॸTura pujusartinuitai. 26ॸҽӕфֆ̲ɗЙӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬
nuni wi pujachu asamtai jakayi. Antsu sha wína nekasampita turutinauka tuke
atum wína nekasampita turutin jakarchatin ainawai. ¿Amesha nusha
asakrumin, wisha atumin nintimsan nekasaintai tamek? —timiayi.
waraajai. Tura yamaikia nuni werir 27ॸTu iniam Marta aimiak:

jiismi, —turammiaji. —Ja ai Apuru, wikia ame tame nunaka


16ॸTurammatai Jesúsa nuiniatiri kichik nekasampita tajame. Ameka nekasam
Tomás, Jimiamramu naartin, ɗɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ Mesíasaitme. Nekas Yus akupkamu asam
tamak: —Iijai metek mantamawarti tusar Yuse Uchirinme. Yuse chichamen etserin
iisha wearmi, —turammiaji. yaanchuik amin pachitmasar: ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
nam tatinuitai turamiarmia nuka
Jakau inannunka wiitjai timiauri ametme, —timiayi.ॹd
17ॸTura Betania yaktanam jeatak
Jesús Lázaro iwiarsamunam taa juutmiauri
wajasarin, Lázaroka yanchuk cuatro (4)
kinta jakau asamtai, iwiarsari tinau 28ॸMarta nuna tusa Jesúsan ukuki, kain

antukmiaji. 18ॸ´ľҡ͑ɗֆ˔ҡ˔ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ Marín untsuktas waketkimiayi. Tura


numia kampatmachik kilómetro jeanam jea kain akanak ujaak:
arakchichu ayayi. 19ॸTura ni umaji jakau —Nuikiartin ani wajas untsurmawai,
asamtai, Marta tura Marísha wake —timiayi.
mesekar juutinamtai, judío ainau untsuri 29ॸTamati Marísha nuna antuk, wári

pengker nintimtikratai tusar weriarmiayi. wajaki Jesúsan jiistas wemiayi. 30ॸAntsu


20ॸTurinamtai Jesús tatanak wajasi Jesús yaktanmaka tuke wayaachu asa,
tinamun antuk, ͅфҡˇľѸәѸʮɗɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ɗ˔‫ڏ‬ Martajai ingkiunikmia nuning pujumiayi.
tas jiinki wemiayi. Antsu Maríkia jeanam 31ॸTura asamtai Marí wári wajaki

juwakmiayi. 21ॸTuramtai Jesúsan jeanmaya jiinki weamtai, jeanam Marín


ingkiung Marta chicharak: pengker nintimtikrartas pujuinausha
—Apuru, ame juni pujakminka, umaar nuna wainkar: Iwiarsamunam juutias
jakachmin ayat jakayi. 22ॸTura wainiatun weatsuash tusar nemariarmiayi.
ame Yus seamka, waring achat mash tuke 32ॸTura Marí jeanmaya jiinki, Jesús

tsangkatramkatatui tusan nekajme, pujamunam naka tikishmatar chicharak:


—Marta Jesúsan timiayi. —Apuru, ame juni pujakminka, umaar
23ॸTamati Jesús chicharak: jakachmin ayat jakayi, —timiayi.
—Umaimikia ataksha nantaki iwiaaku 33ॸTamati Jesús Marínasha tura nijai

pujustatui, —timiayi. tsaniasar taarusha juutinaun wainak,

d॰11.27 (Col. 2.12;3.1)


ˇӕ͑ॷ11 214

napchau nintimias wake mesekmiayi. —Wekaasat tusaram atiataram,


34ॸTura iniak: —timiayi.
—¿Tunia iwiarsamarme? —timiayi.
Tu iniam aiminak: Jesús achiktai tusar chicham najatamuri
—Apuru winim jiita, —tiarmiayi. (Mat. 26.1-5; Marc. 14.1-2; Luc. 22.1-2)
35ॸTinamtai Jesús juutmiayi. 36ॸTuramtai 45ॸJudío Marín nemariarmia nuka Jesús
judío irunu nuna wainkar chicharnainak: jakaun inankinun wainkar, untsuri
—Jiisia, Lázaron nukap aneawai, nekasampita tiarmiayi. 46ॸAntsu chikich
—tunaiyarmiayi. 37ॸTura chikich irunu ainau fariseo pujuinamunam wear, Jesús
chicharnainak: turamun etserkarmiayi. 47ॸTura ujakaram
—Wainmichun paan wainmamtikin nuna antukar fariseo ainau sacerdote
asa, juni pujakka ¿Lázaron jakashti tusa juuntri ainaujai iruntrar chichainak:
surimkachampash? —tunaiyarmiayi. —¿Nu aintska wainchati takatan
untsuri aints wainminamunam turu wea
Lázaron inankimuri nusha itiurkainjik? 48ॸIi pachischakrinkia,
38ॸTura Jesúscha ataksha napchau aints ainau mash nuna anturkar
nintimias jakau iwiarsamunam jeamiayi. nemarkartatui. Turinamtai romano ainau
Pampanam iwiartai waa juun amanum kautramkar mesetan najaninak, ii Yus
kaya juun ututkamuyayi. 39ॸTura asamtai seatai jean yumpuntraminak iincha
Jesús: amutmakartatji, —tunaiyarmiayi.
—Kaya epenmiau uratkataram, 49ॸTu chicharnainak pujuinamtai, kichik

—timiayi. sacerdote Caifás naartin, nu musach


Tamati jakau umaji Marta chicharak: sacerdote juuntri naamkau asa chicharak:
—Maj, cuatro (4) kinta jakau asa —Atumka pengké nintimtsurme.
kawaarak mejeawai, —timiayi. 50ॸIsrael ainautikia mash jakarai tusar
40ॸTamaitiat Jesús Martan chicharak: ¿kichik aintsuk maatin pengkerchaukai
—Ame nekasampitme turutkumka, tusaram nintimtsurmek? —timiayi.
Yuse kakarmari wainkatatme ¿wi 51ॸAntsu Caifáska ningki nintimsangka

tichamkajam? —timiayi. nunaka tichamiayi. Antsu nu musachti


41ॸTamati iwiarsamunam kaya ututun sacerdote apuri asamtai, Yus nuna titi
jurukiaramtai, Jesús nayaimpinmanini tusa nintimtikramiayi. Jesús Israel ainaun
pangkai jiimias Yusen seak: uwemtikratas jakatnuitai, taku nunaka
—Apaachiru, ame tuke anturtau asakmin, timiayi. 52ॸAntsu Israel ainaunak
maaketai tajame. 42ॸWi seamka tuke anturtu uwemtikrataska jakashtinuyayi, antsu
weame tusan nekajai. Turayatnak aints juni Yuse uchiri ainaun mash nungkanmaya
iruntrar wajainausha wína pachitsar: irurtas jakatnuyayi. 53ॸCaifás nuna tamati,
Nekasampi Yus akupkamuita turutiarat nu kintati judío juuntri ainau iruntrar:
tusan tajame, —Jesús timiayi. Jesús maatai tusar, ËȍɗËȍ̲͑͑ʮҡՓф‫ڏ‬
43ॸNunia kakar untsuak: miayi.
—Lázaroa, nantakim jiinkita, —timiayi. 54ॸTurinau asaramtai, Jesús paan
44ॸҽӕӕ͑ҡѸӕ̲̞ ‫׀‬фΎ˔ɗՓɗфѸ̲ӕ͑‫ڏ‬ wantinkangka judío nungkanmaka
maya jiinak, uwejencha tarachjai wekaasachmiayi. Antsu ni nuiniatiri
jingkiamu, tura nawencha tura yapiincha ainautijai nuniangka jiinkir, entsa
tarachjai kangkarmau jiinkimiayi. atsamunam yakat Efraín tutainum jear
Turamtai Jesús aints ainaun chicharak: nuni pujusmiaji.
215 ˇӕ͑ॷ11ٍॷ12

55ॸIsrael ainauti ƿestari, Pascua tutai juki, kuikiartichu ainaun sutsuksha?


jeatak wajasamtai, chikich yaktanmaya —timiayi.
ainau untsuri Jerusalénnum wearmiayi. 6ॸAntsu Judaska kuikiartichu ainaun

Tura Pascua ƿestaka jeatsaing, Moisés yaingtaska nunaka tichamiayi. Nuka


turataram timiau asar, ni namangken Jesúsa nuiniatiri kuikiarin wainin asa,
nijarartas, tura ni nintin iwiarartas kuik engketinam chumpiar susam, nuna
kaunkarmiayi. 56ॸTura Jesúsnasha kasamnuyayi. 7ॸJudas tamati, Jesús
wainkartas wakerinak aints ainau Yus chicharak:
Ѹľҡɗʮӕӕ͑ʮľ̲͑ՓֆՓфËȍɗËȍф͑ɗ‫ڏ‬ —Inaisata. Jumchik kinta arus wína
nak: iwiartusartin asaramtai, ʮӕ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗʮɗ͑ǣ‫ڏ‬
—¿Atumsha itiur nintimrume? kia ukatruri. 8ॸKuikiartichu atumjai tuke
¿Jesúscha ju ƿestanmasha tatimpiash? irunui. Antsu wikia atumjaingkia tukeka
—tu ininisarmiayi. pujuschatatjai, —timiayi.
57ॸFariseo ainausha tura sacerdote

juuntri ainausha chichaman akupinak: Lázarosha maatai timiauri


—Atumsha ni pujamuri nekaarmeka 9ॸJudío untsuri Jesús Betanianam
etserkataram, —tiarmiayi. Tura pujawai tamaun antukar, wainkartas
nekaawar, nuniangka Jesúsan achikiartas wearmiayi. Tura Lázaro jakaun Jesús
wakeriarmiayi. inankimia nunasha wainkartas
weriarmiayi. 10-11ॸTura judío ainau
Marí Jesúsan kungkutijai ukatramuri untsuri Lázaro jakamunmaya
(Mat. 26.6-13; Marc. 14.3-9) nantakmiaun nekaawar, sacerdote

12
1ॸPascua ƿesta seis (6) kinta ainaunka nemartan inaisar ukukiar,
jeatak wajasamtai, Jesús Betania JesúѸ͑͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸф͑ľ̲фɗф‫ڏ‬
yaktanam wemiayi. Lázarosha Jesús miayi. Tura asaramtai sacerdote juuntri
inankimia nusha nu yaktanmasha ainau mash iruntrar: Lázarosha maatai
pujumiayi. 2ॸJesús Betanianam jeamtai, tusar chichaman najatawarmiayi.
yurumkan yuwartas inarkarmiayi. Tura
Marta yurumkan ukaimiayi. Tura Jesús Jerusalénnum wayaamuri
Lázarosha, tura chikich ainausha Jesúsjai (Mat. 21.1-11; Marc. 11.1-11; Luc. 19.28-40)
misanam iruntrar yuwarmiayi. 3ॸTura 12ॸPascua ƿesta jeatak wajasamtai, aints

yuwinai Maríkia kungkuti nardo tutain, untsuri Jerusalénnum kaunkarmiayi.


nekas akik aa nuna litro japchirin ita, Tura kashin tsawaarar, Jesús tatatui
Jesúsa nawen mash ukatramiayi. tinamun antukarmiayi. 13ॸNuna antukar
Nuniasha nawen ni intashijai japir numi nuken charukar jukiar, Jesúsjai
mujturmiayi. Turamtai jeasha mash ingkuniktai tusar, yaktanmaya jiinkiar
kungkuimiayi.ॹe 4ॸҽӕф˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ͑ӕ˔ф̲‫ڏ‬ untsuminak:
tai, Judas Iscariote, Simónka uchiri nuni —Yus juuntaitai. Yus akupkamu winá
pujau, Jesúsa nuiniatirintiat, ukunam nuka nekas pengkeraitai. Nuka Israela
niin suruktin amia nuka chichaak: apuri asa nekas pengkeraitai, —tiarmiayi.
5ॸ—Kichik musach takakmasar nu kuik 14ॸJesús wekama burro uchirin wainak,

jukir, nu kungkutikia sumakmin amiayi. Yuse chichame aarmawa nunisang


Tura asamtai ¿waruka au suruk kuikian keemsamiayi. Nu aarmauka nuwaitai:

e॰12.3 (Juan 11.2)


ˇӕ͑ॷ12 216

15ॸ“Jerusalén yaktanmaya ainautirmeka 24ॸNekasan tajarme: Wikia trigo


shamkairap. Jiistaram. Atumi apuri burro jingkiajiya nunisketjai. Jingkiaji
uchirin keemas winitramui.” araachmauka tsapachu asa yujachayi.
16ॸJesús Jerusalénnum weamtai, ni Antsu jingkiaji araamka, kauriat tsapain
nuiniatiri ainauti Yuse chichame asa nukap yujaayi. Wisha nunisnak jakan
yaanchuik aarmawa nunisang umirui, nunia nantakin, untsuri nungkanmaya
tuuka nintimrachmiaji. Tura ukunam ainaun uwemtikratnuitjai. 25ॸAints ni
nayaimpinam waketkiamtai, Jesús wakeramurinak nintimias jatan shamak
turatnun pachisar yaanchuik aarmawa pujakka, árak tsapaichua nunisang
nunaka nekas miatrusang umiawapi tusar mengkakatnuitai. Antsu aints Yuse
nintimramiaji. wakeramurinak nintimias jatan shamtsuk
17ॸAints ainau Jesúsan nemarsar pujakka, árak tsapai nukap nerekua
wekainauka, ˇľѸәѸ̞ ‫׀‬фΎ͑ɗՓɗфѸ̲ӕ͑‫ڏ‬ nunisang pujut nangkankashtinun
maya inankinun wainkau asar, ni jukitnuitai.ॹf 26ॸAints wína umirtutan
wainkamurin chikich ainaun ujakarmiayi. wakerakka, nekas wi turaja nunasha
18ॸTura ujakaram, chikich aints ainau turati. Tura nuna turakka, Փɗ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
Jesúsa turamurin nekaawar, Jesúsjai nam pujustatja nunisha pujustinuitai.
ɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ɗ˔ɗфҡѸˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲ɗʮɗɗ͑˔ɗф‫ڏ‬ Turamtai wína umirtukunka wína
miayi. 19ॸTuminamtai fariseo ainau mai Apaachirka nekas pengker awajsatnuitai,
nuwamtak chicharnainak: —Jesús timiayi.
—Pai, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑͑ľ̲фѸ‫ڏ‬
charti tusaram, surimkatatkamaram Ni jakatniurin pachis etserkamuri
pengké tujinkarume. Jiistaram. Mash niin 27ॸNunia Jesús ataksha chichaak:
nemarinawai, —tunaiyarmiayi. —Yamaikia nukap napchau nintimsan
pujajai. ¿Wisha warintajak? Apaachi,
Griego ainau Jesúsan eakmauri ¿wína mantuwartas wakerutina nunaka
20ॸPascua ƿesta jeamtai, chikich inaitusarti titajash? Atsa, nunaka pengké
nungkanmaya ainau Yus juuntaitai tiartas tichatatjai. Antsu turutawarti tusan
Jerusalénnum untsuri kaunkarmiayi. taawitjai. 28ॸApaachi, amin naarmin
Griego ainausha jumchik iruntrarmiayi. pachisar: Ameketme juuntam turamiarti
21ॸTura nu aints ainauka Felipen jiisar, tusan wakerajai, —timiayi.
nijai chichasartas taarmiayi. Felipeka Jesús tamati iikia nayaimpinmaya
Betsaida yaktanmaya aintsuyayi. chicham antukmiaji. Nu chichamka
Betsaidaka Galilea nungkanmaya nuwaitai:
yaktaitai. Tura griego chichau ainau —Wína naarun pachitsar: Ameketme
Felipen chicharinak: juuntam turutiarti tusan, yanchuk aints
—Sairua, iisha Jesús wainkatasar ainaun nintimtikramiajai. Tura ataksha
wakeraji, —tiarmiayi. nintimtikratatjai.
22ॸTu tinam Felipe Andrésun weri, nijai 29ॸAints ainau nu chichaman antukar:

metek tsaniasar wear Jesúsan ujakarmiayi. Ipiamtarui tiarmiayi. Tura chikich


23ॸTu ujainam Jesús chichaak: ainausha chichainak:
—Wikia aints ayatun Yus akupkamu —Yuse awemamuri nijai chichasi,
asan, yakí wetin kintarka jeatak wajasi. —tiarmiayi.

f॰12.25 (Mat. 10.38-39;16.24-25; Marc. 8.34-35; Luc. 9.23-24;17.33)


217 ˇӕ͑ॷ12

30ॸTu tinam Jesús chicharak: ф̲ɗ͑ӕ͑˔̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗф˔ф‫ڏ‬


—ՠɞ͑͑ҡӕ̲ҡɗ˔фӕ˔ҡѸ˔͑ӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ miayi. Nu aarmauka nuwaitai:
naka akupturkachi, antsu atumin “Apuru ¿yaachia ii chichamencha
antumtikramkatas nu chichamnaka nekasampita turammiaji? ¿Tura ii
akupkayi. 31ॸYamaikia ju nungkanam kЙӕфɗѸȍ͑ɗ˔˔ф̲фɗ͑Ëȍֆ͑ ɗ͑˔ҡӕѸ‫ڏ‬
ҡӕ͑ӕɗ͑ɗ͑ӕ͑˔̲Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡҡ‫ڏ‬ miayi?”
jai. Tura ju nungkanmaya apuri 39-40ॸTura kichnasha Isaías aarmia nuka

Satanásan nepetkatatjai. 32ॸWína nuwaitai:


mantuwartas yakí takuriaramtai, mash “Yus nu aints ainaun wainmichua
nungkanmaya ainau wini winiarat tusan nunisarang nintimrarat tusangka, paanka
nintimtikrartinuitjai, —Jesús timiayi.ॹg nintimtikrachmiayi. Tura asamtai ni jiijai
33ॸNuna taku ni jakatniurin aints ainaun jiiminayat, wainmichua nunisarang
nekamtikiamiayi. 34ॸJesús tamati aints wainmaktatkamawar tujintinawai. Tu
ainau chicharinak: ainiachkungka paan nekaawarminuitai.
—Iikia Yus umirkatin chicham aujkur: Tura nintijai paan nintimsar ni tunaarin
Mesíaska jatsuk tuke pujustinuitai tusar inaisaramtaikia, wikia nu aints ainaun
nekaji. Tu aarmau wainiatum ¿waruka uwemtikratnuitjai,” Yus Isaíasan timiayi.
ame ‘Yus akupkamuka aints wajas yakí 41ॸIsaías Jesúsa paaniurin wainkau asa,

takuntinuitai,’ tame? ‫ͮع‬ӕ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ nuna timiayi.ॹh


muka Mesíaschaukai? Antsu 42-43ॸTu aarmau waininayat, judío ainau

nuchawaitkungka ¿yaachita nusha? untsuri Jesúsan nekasampita tiarmiayi.


—tiarmiayi. Antsu judío juuntri ainausha jumchik
35ॸTu tinam Jesús aimiak: Jesúsan nekasampita tinayat, Yus wína
—Atumka teenam pujusairam tusan, pengker nintimtursat tuuka nintimtsuk,
wikia Yus akupkamu asan, paaniua antsu aints ainauka nekasar pengker
nunisnak yamaikia jumchik kinta nintimtursarat tusar, fariseo ainaun
atumjaingkia pujustatjai. Tura asamtai shaminak, iruntai jeanmaya jiirkiarai
atumsha Yuse uchiri wajasrum, tusar, paanka wikia Jesúsan umirnuitjai
paaniunam wekainawa nunisrumek paan ticharmiayi.
nintimtursataram. Teenam wekainauka
tuning wekaij tusarsha nekainatsui. Aints ainaun uwemtikratasan
36ॸWikia paaniunam tuke pujau asamtai, tawitjai timiauri
wína aintsur atasrum nekasampita 44ॸNunia Jesús kakar chichaak:
turutiaram, —Jesús timiayi. —Aints wína nekasampita turutinauka
Nuna tina we uumak pujusmiayi. winaka turutinatsui, antsu wína Apaachir
wina akuptukmia nunasha tinawai. 45ॸTura
¿Waruka judío ainau Jesúsan
wína waitinauka wína akuptukun
nekasampita ticharmiayi?
waininawa nunisarang winasha waitinawai.
37ॸJesús wainchati takatan timiá untsuri 46ॸWikia paaniunam pujau asan, wína

turau waininayat, judío ainau niin nintimturina nusha ju nungkanam teenam


nekasampita ticharmiayi. 38ॸTura Jesúsan pujusarai tusan tamiajai. 47ॸWikia aints
nekasampita ticharu ainau yaanchuik ainaun wait wajaktinnum akupkatasnaka
Yuse chichame etserin Isaías naartin tachamiajai. k͑ҡѸӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬

g॰12.32 (Juan 3.14;8.28) h॰12.41 (Isa. 6.9-10; Mat. 13.14-15)


ˇӕ͑ॷ12ٍॷ13 218

tasan tamiajai. Tura asamtai aints wína —kЙӕфӕ‫̲ع‬ľѸȍՓɗ͑͑Փľф͑ɗʮҡфӕф‫ڏ‬


chichamrun antukiat umirtachmataisha, tam? —timiayi.
wikia nu aintsnaka wiasmamtikiashtinuitjai. 7ॸTamati Jesús ayaak:
48ॸAntsu aints wína nakitrinak wína —Ja ai, wi turaja nuka yamaikikia
chichamrun pachischaruka ningki paanka nekarashtatme, antsu ukunam
wakerinak wait wajaktinaka juwinawai. paan nekaratnuitme, —timiayi.
Tura nungka amumatai, wína chichamrun 8ॸTamaitiat Pedro ayaak:

pachischaru asar, wait wajaktiniun —Apuru, ameka wina nawerka pengké


jukiartinuitai. 49ॸWikia wína nintirjaingkia nijatrurchatatme, —timiayi.
chichachuyajai. Antsu wína Apaachirka Tamati Jesús chicharak:
ningki wína akuptuku asa: Tu chichasta —Wikia nawemin nijarchamtaikia,
tusa, akatur akuptukmiayi. 50ॸTura wína Փɗʮɗ͑ǣ˔ɗҡѸ͑ɗѸ̲ľ˔ЙӕʮӕѸËȍ̲͑‫ڏ‬
Apaachir akatur akuptukmia nunaka aints waitme, —timiayi.
ainau pujut nangkankashtinun jukiarat tusa 9ॸTamati ataksha Pedro ayaak:

akuptukmiayi. Wikia nuna nekau asan, wína —Apuru, ҡ˔ӕ̲˔͑ՓľфѸȍ͑ɗʮҡфӕ‫ڏ‬


Apaachirka akatur akuptak: Tu tita turutmia ram uwejrusha kiiturta, tura muukrusha
nunisnak chichaajai, —Jesús timiayi. majetrurta, —timiayi.
10ॸTamaitiat Jesús chicharak:
Jesús ni nuiniatiri ainaun —Atsa, aints yamai maaingkia,
nawen nijarmauri namangkengka pakuichau atinuitai. Tura

13
1ॸPascua ƿesta tsawaatsaing, Jesús asamtai wárikia namangkenka
ni Apaachirin waketkitas, ju nijamatsuk, aya nawenak nijartinuitai.
nungkan ukuktin kinta jeatak wajasun kҡӕ̲˔ֆ̲ɗ˔ɗЙ˔ӕɗËȍՓ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
nuna nekaamiayi. Tura ni aintsri ainautin mek pujarme. Antsu mashkia pakuichawa
ju nungkanam tuke ukurmaktin asa, iin nunisrumka pujatsrume, —timiayi.
nuwik aneenmimiaji nuna nangkamasang 11ॸMashkia pakuichawa nunisrumka

inangnamunam ni anengkratairin paan pujatsrume, tímia nunaka niin suruktinun


inakturmasmiaji. nekau asa timiayi.
2-3ॸTuramtai Satanás Judas Iscarioten, 12ॸTura ni nuiniatiri ainautin nawen

Simónka uchirin: Jesús surukta tusa nijatramar umis, Jesús ni wejmakrin entsar
nintimtikramiayi. Tura Jesús Yusnumia misanam keemas iin chichartamak:
tau asa, yamaikia waketkitatjai tusa, tura —¿Wi aitkaja juka waruka aitkawa
ni Apaachirisha Jesúsan: Mash ainia nu tusaram nekarmek? 13ॸWi nekasan atumi
inau atatme timiau asa, nunasha mash Apuri asamtai, atumka winaka
nekaamiayi. Tura tsaa jeamtai, iruntrar nekasrum: Nuikiartinu tura Apuru
uwijan yuwaartas pujuinai, 4ॸJesús wajaki turutrume. 14ॸTura wikia atumi nuinin
wejmakrin aik wangkeas tarachin juki ayatnak, tura atumi apuri ayatnak:
kachumamiayi. 5ॸTura kiimiatinam yumin Mianchawaitjai tusan, atumi nawen
yarak, ni nuiniatiri ainautin nawen nijatkamu asaram, atumsha nunisrumek:
nijatramar, nunia tarach peaakmaurijai ii Mianchawaitjai tusaram, mai nuwamtak
nawen mujturmarmiaji. atumi nawe nijatnairataram. 15ॸWikia
6ॸNunia Simón Pedro nawen Jesús mianchawaitjai titaram tusan, atumin
nijatratas wakeramaitiat nuka chicharak: nekaprakun aitkajrume.ॹi

i॰13.15 (Mat. 20.28; Marc. 10.45; Luc. 22.27)


219 ˇӕ͑ॷ13

16ॸNekasan tajarme: Aintsu inatiri ni —Apuru ¿yaachita? —timiajai.


inamurinka nangkakashtinuitai. Tura 26ॸTu iniam Jesús chichartak:
ɗ͑ҡѸ˔ӕЙ̲ӕ͑ɗ˔ӕЙ̲ӕфɗ͑˔͑͑ǣ˔‫ڏ‬ —Jiij pujurtia. Pangkan achikian
kashtinuitai.ॹj chupran susatatja nuwaitai, —ҡӕфӕҡ‫ڏ‬
17ॸJu chichaman wi tajarme nu miayi.
nekakrumka, tura umirkaram Nuna tusa pangkan chupir, Simónka
pujakrumka nekasrum warastinuitrume. uchirin Judas Iscarioten susamiayi.
18ॸWi atumin mash eaku asan, mash 27ॸTura pangkan susamtai, Satanás Judasa

paan nekajrume. Tura asan atum nintin engkemtuamiayi. Turamtai Jesús


ɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑Փɞ͑˔̲Ѹȍ˔ɗӕ̲ɗфҡӕ˔ӕɗ‫ڏ‬ Judasan chicharak:
trume tusanka tatsujrume. Antsu kichkin —Ame turataj tame nuka yamaik
pachisan: Wina umirtukchawaitai turata, —timiayi.
tajarme. Tura asamtai Yuse chichame 28ॸTuramtai chikich ainauka nuni

aarmawa nunisang nekas umiktinuitai. iruntrar yuwinak pujuarmia nuka


Nu chichamka nuwaitai: “Wijai yuya ¿warinak taj? tusarsha nekaacharmiayi.
nuka wína nemasur wajasi,” tu 29ॸAntsu Judas kuikian wainin asa, kuik

aarmawaitai.ॹk 19ॸNuka turuntsaing yamaik chumpitin takaku asamtai, chikich


ujaajrume. ҽӕфՓɗ͑ӕ͑ҡӕфӕ͑ӕ̲ɗѸ̲‫ڏ‬ nuiniatiri ainau nintiminak: ¿Fiesta
tai, winaka nekasampita turutinuitrume. kintatin yuta yuumaktatji nuna sumakta
20ॸNekasan tajarme: Aintsun wi akupaja tusash taj? tu nintimrarmiayi. Antsu
nunasha nakitsuk anturinauka, winasha chikich irunu: Nuna turachkusha
nunisarang nakitrutsuk anturtinawai. ¿kuikiartichu irunun kuik susata tusash
ҽӕфՓɞ͑͑ҡӕфҡɗ͑ӕ˔Փɞ͑˔ӕЙҡӕ˔ӕ͑‫ڏ‬ taj? tu nintimrarmiayi. 30ॸTuminamtai
cha nunisarang anturinawai, —Jesús Judascha pangkan yuwa umis, tee
timiayi.ॹl amanum jiinki wemiayi.

Jesús Judas surutkatatui timiauri Yamaram chicham umiktin akatramuri


(Mat. 26.20-25; Marc. 14.17-21; Luc. 22.21-23) 31ॸJudasjiinkiamtai, ˇľѸәѸɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬
21ॸͮӕ͑ҡӕѸˇľѸәѸ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ mak:
miayi. Tura paan chichartamak: —Wi aints ayatun Yus akuptuku
—Nekasan tajarme: Atumniang kichik asamtai, yamaikia Yus winaka pengker
wína anangkrua surutkatatui, —ҡӕф̲‫ڏ‬ awajtustinuitai. Tura wi turatatja nunaka
miaji. mash nekaawar, mash nungkanmaya
22ॸTurammatai Jesúsa nuiniatiri ainauti ainau Yusen: Ameketme juuntam
jiinisar: tiartinuitai. 32ॸWikia aints ayatun, Yus
—¿Yanak takung taj? tu nintimramiaji. akupkamu asan, ֤ӕѸľ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮ̲‫ڏ‬
23ॸTura wikia nekasan ni aneetiri asan, taikia, Yuscha winasha nunisang pengker
niin ayaamsan yuwakun pujumiajai. awajtustatui. ҽӕф͑ӕ͑˔Փ фɗӕ̲ɗ˔ҡ‫ڏ‬
24ॸTura asamtai Simón Pedro ni uwejejai tui. 33ॸUchichir irunutiram, yamaikia
inakmas: Iniasta. ¿Yana takung taj? nukapka atumjaingkia pujuschatatjai.
turutmiayi. Atumka wína eatkatatrume. Antsu ii
25ॸTurutmatai wikia Jesúsan iniakun: juuntrin timiaja nunisnak yamaikia

j॰13.16 (Mat. 10.24; Luc. 6.40; Juan 15.20) k॰13.18 (Sal. 41.9) l॰13.20 (Mat. 10.40;
Marc. 9.37; Luc. 9.48;10.16)
ˇӕ͑ॷ13ٍॷ14 220

atumnasha tajarme: ՠɗՓľҡҡʮ͑ӕ͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬ wi wena atum pujustinun umisan, atumin


kia winichminuitrume.ॹm yaruaktasan ataksha taratnuitjai. Tura wi
34ॸ֤̲ɗ˔ɗֆ̲ф̲ËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗ˔ҡ‫ڏ‬ pujamunam atumsha nuni pujusmintrum
ram tusan tajarme: Tuke mash tusan tajarme. 4ॸTura wi weamurka
aneenitaram. Wi atumin aneemiajrume nekarme. Tura jintasha itiur awa tusaram
nunisrumek aneenitaram. 35ॸAtumka nekarme, —Jesús turammiaji.
aneenisrum pujakrumningkia, mash aints 5ॸTurammatai Tomás iniak:

ainau: Nekasampi Jesúsa nuiniatiri —Apuru, ame weamuram nekachutisha


ainawa tusar nekarmawartinuitai, ¿itiurak jintasha nekaataij? —timiayi.
—Jesús timiayi.ॹn 6ॸTamati Jesús aimiak:

—Wiitjai jintaitjai, tura asan wiitjai


Jesús Pedron: Wina nekasainjai. Tura tuke iwiaaku pujau
natsantrurtatme timiauri asan, pujutan sukartinnaka wiitjai. Tura
(Mat. 26.31-35; Marc. 14.27-31; Luc. 22.31-34) asamtai aints ningkikia Apaachirun
36ॸTamati Simón Pedro Jesúsan iniak: pengké jeachartinuitai, antsu wijaingkia
—Apuru ¿tua wetatme? —timiayi. jeartinuitai.ॹo
Tu iniam Jesús aimiak: 7ॸAtumka wína: Tuniayainme tusaram

—Wi wetatja nuningkia yamaikikia nekarkurmeka, wína Apaachirsha


winichminuitme. Antsu nukap arusam nekaamnawaitrume. Tura ni wainkau
winingkia winitnuitme, —timiayi. asaram, yamaikia yaachita nusha tusaram
37ॸTamati Pedro ataksha iniak: nekarme, —timiayi.
—kЙӕфӕ‫ع‬Փфӕ˔ֆ̲ɗ˔ɗ˔ɗՓɗ͑ɗËȍ‫ڏ‬ 8ॸTamati Felipe Jesúsan chicharak:

minuitme turutme? Wisha amin —Apuru, Apaachiram inakmasta.


ayamruktasan jatan wakerajai, —timiayi. Turakmin ii wainkarkia maaketai titatji,
38ॸTamati Jesús ayaak: —timiayi.
—¿Nekasmek wína mantuwarat 9ॸTamati Jesús ayaak:

tusamek tam? Nekasan tajame: Atash —Felipea, ‫ع‬ҡӕ˔ľҡӕ̲ʮɗЙӕʮɗՓɗҡɗҡ‫ڏ‬


shinatsaing, ameka wína pachitsam: Nu mesha, warí aintsuitme tusamka
aintsnaka wainchawaitjai tusam, nekartsumek? Wína waituka wína
kampatam waitrakum uurtuktatme, Apaachirnasha wainui. Tura asamtai
—timiayi. ¿waruka amesha Apaachiram inakmasta
turutme? 10ॸWína Apaachirjai tuke
Wikia jinta tumawaitjai timiauri tsaniasan pujajai. Tura niijai tsaniasar

14
1ॸNunia Jesús ataksha ni nuiniatiri pujau asar, iikia kichkia nunisketji.
ainautin chichartamak: ‫ͮع‬ӕ˔͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸ̲˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ‫ڏ‬
—Napchau nintimtsuk asataram. Yus mek? Wi taja nunaka wiki nintimsanka
nekasampita takurmeka, winasha tatsujrume. Wína Apaachirka wini pujau
nekasampita turutiaram. 2ॸWína Apaachir asa, ni wakermurin takamtikrawai.
pujamunam atum pujustin nukap angkan 11ॸWisha wína Apaachirjai tuke tsaniasan

awai. ͮӕ͑ľ˔ѸËȍՓɗҡ̲ҡɗ˔ɗҡӕ̲͑‫ڏ‬ pujau asamtai, nunia wína Apaachirsha


sha ujakchainjarme. Tura asan atum tuke wijai tsanias pujau asamtai, atumsha
pujustintrumin umistasan weajai. 3ॸTura nekasampita turuttiaram. Antsu wína

m॰13.33 (Juan 7.34) n॰13.35 (Juan 15.12, 17; 1.Juan 3.23; 2.Juan 5)
o॰14.6 (Mat. 11.27-28; Juan 6.46; Hech. 4.12)
221 ˇӕ͑ॷ14

͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡ̲ľҡӕфӕËȍ̲ɗ͑͑ľ˔Йľ‫ڏ‬ ataksha taritnuitjarme. 19ॸJumchik arusar


krumka, wi takaamursha wainkau wína umirtukcharu ainauka winaka
asaram, ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ waitkachartinuitai. Antsu atumka winaka
sataram. 12ॸNekasan tajarme: Wina waitkatnuitrume. Wi tuke pujau asamtai,
nekasampi pengké tujinkachuitme tu ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ˔ľЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nintimtursar pujuinauka wi turaja trume. 20ॸYuse Wakani atumin
nunasha nunisarang turuwartin ainawai. tarutramiamtai, wisha wina Apaachirjai
Tura wikia Apaachirun wetin asamtai, wi tsaniasan pujusan, atumsha wijai
turaja nuna nangkamasarang takasartin tsaniasrum pujau asaram, wi atumjai
ainawai. 13ॸAtumka wína nintimtursaram pujamuka paan nekaatnuitrume. 21ॸAints
wína naar pachitsaram nekasampita Փɞ͑͑ľ͑ҡӕ˔Փɞ͑ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
tusaram seatkurminka, aints ainau mash run nekau asa miatrusang umiawai. Tura
wína Apaachirun: Ameketme juuntam asamtai wína Apaachirsha wína anentak
tiarat tusan, nunaka turatatjai. 14ॸAtumka pujuinaunka aneawai. Wisha nunisnak
wína naar pachisrum: Nekasampita wína anentunka aneajai. Tura asan paan
tusaram, waring achat mash wína nekarawarat tusan wantinkatnuitjai,”
seatkurminka, wisha nunaka turatatjai, Jesús timiayi.
—Jesús timiayi.ॹp 22ॸTamati chikich Judas, Iscariotechu

amia nu iniak:
Yuse Wakani akupkatnun —Apuru ¿warukaya amin umirtamtsuk
pachis etserkamuri pujuinausha wantintutskesha, iinkesha
15ॸNunia Jesús ataksha chichaak: wantinkatmek? —timiayi.
—Atum wína anenkurmeka wína 23ॸTu iniam Jesús chicharak:

chichamur umirtuktaram tajarme nuka —ՠɞ͑͑ľ͑ҡӕ˔Փɗҡʮ͑ӕ͑ӕ̲ɗфҡӕ˔‫ڏ‬


miatrusrumek umiktaram.ॹq tinuitai. Turamtai wína Apaachirsha nu
16ॸTura wi weakun wína Apaachirun aintsnaka aneetnuitai. Tura iijai tuke
chicharkun: æȍɗ˔ɗËȍҡӕ̲ɗ͑ֆɗ̲͑˔ҡɗ‫ڏ‬ tsanias pujau asamtai, iisha nu aintsu
nun wiya tumaun akupturmakat tusan nintin engkemtuar, nijai tsaniasar
seatatjai. Tura wi seam, chikich atumin pujustinuitji. 24ॸAntsu wína anenchauka
yainmaktinun atumjai tuke pujusat tusa wi taja nunaka umiatsui. Atum chicham
akupturmaktatrume. 17ॸNuka Yuse antu wearme nuka winaruchuitai, antsu
Wakanintai. ͮľ˔Ѹ͑ӕ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗф‫ڏ‬ wína Apaachir wína akuptukmia nuna
tin aa nuwaitai. Wína umirtukcharu chichamentai.ॹr
ainauka nunaka wainchau asar, tura 25ॸ“Wi atumjai tuke pujau asan, nunaka

tuniayainta tusar nekachu asar jukichmin ujaajrume. 26ॸAntsu wi weamtai, wína


ainawai. Antsu atumjai pujau asamtai, Apaachirka atumin yainmaktas ni
tuniayainta tusaram nekarme. Tura Wakanin akupturmaktin asamtai, nu
niisha atumi nintin engkemau asa, tuke nekas Pengker Wakankia wi taja nuna
atumjai pujustinuitai. Փфɗ͑ҡ˔ӕҡՓҡӕѸ̲Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
18ॸ٘kҡӕ̲̲ɗҡɗ˔ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ ramatnuitrume, tura wi etserkamiaja
ram tusanka, atumin japanka ͑ӕ͑Ѹȍ̲Ѹȍҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲фҡ‫ڏ‬
ukukchatatjarme. Antsu waketrusnak nuitrume.

p॰14.14 (Mat. 7.7-11; Luc. 11.9-13; Juan 15.7,16;16.23-24; 1.Juan 3.21-22;5.14-15)


q॰14.15 (1.Juan 5.3) r॰14.24 (2.Juan 6)
ˇӕ͑ॷ14ٍॷ15 222

27ॸ“Yamaikia pengker nintimsaram nuna nangkamasang nukap nerekat tusar


angkan pujustaram. Wi pengker nasuin armayi. Numi kanawe pengker
nintimsan angkan pujaja nunisrumek nereu ainauka wina chichamrun
pujustaram tusan akatran ukuajrume. Ju umirtukarua nunisarang ainawai.
nungkanmaya ainau nangkamiar: Angkan 3ॸAtumka wina chichamur umirtuku

pujaji tinawa nunisrumek pujustaram asaram, pakuichawa nunisrumek


tusanka tatsujrume. Antsu napchau ainiarme. 4ॸNumi kanawe sankauka niisha
nintimsaram pujusairap. Tura shamtsuk tepeska nerekchamnawaitai. Atumsha
asataram tusan tajarme. 28ॸWikia atumin nunisrumek wína nintimturtsuk
chicharkun: Wikia Apaachirun wena, pujakrumka, nekasrum pengker aa nuka
ҡ˔ѸȍՓ˔ľҡѸ͑˔ҡӕ̲ʮɗҡӕ˔ľЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ turachminuitrume.
san taratnuitjai timiaja nuka Tura asaram wi atumjai tsaniasan
antukmarume. Wína Apaachirka wína pujau asamtai, atumsha nunisrumek tuke
nekas nangkatuku asamtai, nekasrum wijai tsaniasrum pujustaram.
wína anenkurmeka, wina Apaachirun 5ॸ“Wikia nekasan numi araamua

weajai tamau antuku asaram nekasrum tumawaitjai. Tura atumka numi kanawea
warastinuitrume. 29ॸWikia wetsuk nuná tumawaitrume. Numi kanawe ni numirin
eemkan yamaik ujaajrume. Tura wi achitkawa nunisrumek wini achitkau
weamtai, nekasampita turutmintrum ataram. Turakrumka numi kanawe nukap
tusan nunaka tajarme. nerekua nunisrumek atinuitrume. Antsu
30ॸ“Ju nungkanmaya inakratin wináu Փɗʮɗ͑Ëȍӕ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔ҡӕфҡҡ˔‫ڏ‬
asamtai, ҡӕ̲ʮɗ͑ǣ˔ɗ͑ӕ˔Й˔ËȍɗËȍѸ‫ڏ‬ maram pengké tujintarme. 6ॸAints wína
naka pujuschatatjai. Antsu nuka wína japruwar ukurkiaramtaikia, numi
inatratatkama pengké tujintrawai. kanawen japinawa nunisnak japatnuitjai.
31ॸAntsu wína Apaachirun aneajai, tura Numi kanawe japam kukartinuitai. Tura
wína akuptukmia nunaka miatrusnak kukaramtai aints ainau nuna mash
umirmaurun ju nungkanmaya ainau irumrar jijai keemin armayi.
mash nekaawarti tusan, wína Apaachir 7ॸ“Atumka wini tuke pujakrumka, tura

turutmia nunaka mash umiajai. Yamaikia wína chichamur tuke kajinmatsuk


wajaktiaram. Juniangka jiinkir wearmi,” nintimtakrumka, Փфɗ͑ǣËȍҡѸľҡ˔ӕф‫ڏ‬
Jesús iin turammiaji. minka, Yus nunaka suramsatnuitrume.
8ॸAtumka Yus wakera nunisrumek
Numi araamua tumawaitjai timiauri pujakrumka, wína Apaachirsha nekasrum

15
1ॸNunia ataksha nuikiartamujai pengker awajsatnuitrume. Tura
Jesús iin chichartamak: Ѹ˔фӕ̲ɗ͑Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑Փɗҡ̲‫ڏ‬
—Wikia nekasan numi araamua kar: Nekasar Jesúsa nuiniatirintai tusar
tumawaitjai. Tura wína Apaachirka nu nekarmawartinuitai. 9ॸWína Apaachir
numi araamun wainua tumawaitai. wína anentua nunisnak wisha atumnasha
2ॸAntsu wína aintsur ainautiram numi aneajrume. Tuke wína aneetir ataram.
kanawea tumawaitrume. Tura aints wína 10ॸWína Apaachiru chichamen tuke umiru

Apaachiru wakeramurin umirkachu asan, tuke ni aneetirinjai. Atumsha


ainauka numi kanawe nerechua tumau nunisrumek wína umirtuktin chicham
ainawai. Numi araamu nereachmataikia, tuke umirtakrumka, wína aneetiruitrume.
numi kanawen met charukar japin 11ॸ“Wi waraaja nunisrumek atumsha

armayi. Tura chikich kanawe nereunaka warastaram tusan, atumin tuke


223 ˇӕ͑ॷ15

waramtiksatasan wakerajrume. Tura asan yamaikia ju nungkanmayanchuitrume.


ju chichaman ujaajrume. 12ॸWína Tura asakrumin junia aints ainau atumin
chichamur umirtuktaram tajarme nuka nakitraminawai.ॹv
nuwaitai: ՠɗҡӕ̲ɗ͑͑ľʮфӕ̲ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ 20ॸ٘kɗ͑ҡѸӕɗ͑ҡɗфɗ͑ɗɗ̲͑ӕфɗ͑˔͑͑ǣ˔‫ڏ‬

mek aneenitaram.ॹs kashtinuitai timiaja nuka aneaku ataram.


13ॸ“Aints ni amikrin nekas aneak, Aints ainau wína nakitrinak pasé
ayamruktaj tusa jakatas wakerawai. Nuna awajtusaru asar, atumnasha nunisarang
nangkamasang aneenitka pengké atsawai. pasé awajtamsartinuitai. Tura chikich
14ॸAtumka wína chichamur miatrusrumek aints wína chichamrun umirtukaru asar,
umirtakrumka, ͑ľ˔Ѹфӕ̲Փɞ̲͑ɗ˔фӕɗ‫ڏ‬ atumi chichamencha nunisarang
trume. 15ॸAints ni inamuri turamunka umirtamkartinuitai.ॹw
nekatsui. ҽӕфѸ̲ҡɗՓɞ͑ɗ͑ҡɗфӕɗ‫ڏ‬ 21ॸ“Wína akuptuku yaachita tusar

trume tatsujrume. Antsu wína Apaachir nekainachu asar, atumin wína aintsur
turutmiaun mash atumin ujaku asan, asakrumin pasé awajtamsartinuitai. 22ॸWi
wína amikruitrume tajarme. 16ॸAtumek ju nungkanam tau asan, junia aints ainaun
͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ľ˔Փɞ͑ɗ͑ҡѸфӕ˔ՓʮѸËȍ‫ڏ‬ wína chichamrun ujakchamuitkungka, ni
miarume. Antsu atumin: Wína aintsur tunaarinka nekarachminuyayi. Antsu
ataram tusan eakmiajrume. Tura atum ujakmau asar: ͮľ˔Ëȍ˔ӕ͑ҡӕ͑ӕҡӕфɗ͑ӕֆ‫ڏ‬
numi nerekua nunisrumek wína takatur jai, pengké tichartin ainawai. 23ॸWína
takastaram tusan akupkamiajrume. Tura ͑˔ɗҡфɗ͑ӕ˔Փɞ͑kЙËȍɗф͑Ѹȍ͑˔ɗҡɗ͑‫ڏ‬
Ѹ͑ҡӕ̲ɗҡӕф̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ wai. 24ॸAints ainau wainminamunam
kashti tusan akupkamiajrume. Tura wainchati takatan wi chikich aints ainau
atumka wína aintsur asaram, wína naar tujintinaun wainiatun untsuri turinuyajai.
pachittsaram wína Apaachir seamka Nuna turachmataikia, ͑ɗɗ͑ՓɗѸ̲̲‫ڏ‬
mash suramsatnuitrume.ॹt tikiashtinuitjai. Antsu wi wainchati
17ॸ“Wína chichamur umirtuktaram takatan turamun wainkariat wína nakitrin
tajarme nuka nuwaitai: Tuke aneenisrum asar, wína Apaachirnasha nunisarang
pujustaram,” Jesús turammiaji.ॹu nakitin ainawai. 25ॸNu turunatnunka pachis
Yuse chichame tu aarmawaitai: َͮ͑ǣ˔‫ڏ‬
Atumnasha nakitramrartinuitai timiauri miar wína kajertukarmiayi.’ Nu aarmauka
18ॸͮӕ͑ɗˇľѸәѸҡ˔Ѹȍɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ ii umirkatin chichamaitai tiarmia nunaka
mak: miatrusarang umikiarmiayi.ॹx
—Ju nungkanmaya ainau atumin 26ॸ“Tura wi wena atumin yainmaktinun

nakitraminamtaikia, wína pachittsaram: Փɞ͑kЙËȍɗфӕ͑Йӕʮ͑ӕ͑˔ӕЙҡӕ˔ҡҡ‫ڏ‬


Nunasha nakitraru asar, ɗɗ͑Ëȍ͑˔ɗҡф̲ɗ‫ڏ‬ jarme. Nuka Yuse Wakanintai. Nekas aa
naji tusaram nintimrataram. 19ॸAtumsha nuna nekamtikiartinka nuwaitai. Nuka
ju nungkanmaya ainawa nunisrumek Yusnumia taa, wína pachitas aints ainaun
nintimsaram pujakrumningkia, junia nintimtikratnuitai. 27ॸAtumsha nu
aints atumin anenmiaraintai. Antsu ju nangkamtaik wijai pujau asaram, wína
nungkanmaya arumning, wína aintsur ͑фЙËȍɗѸфӕ̲ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ‫ڏ‬
ataram tusan, wi atumin eakmau asaram, nuitrume.

s॰15.12 (Juan 13.34;15.17; 1.Juan 3.23; 2.Juan 5) t॰15.16 (Mat. 7.7-11;


Juan॰14.13-14;16.23-24) u॰15.17 (2.Juan 5) v॰15.19 (Juan 17.14)
w॰15.20 (Mat. 10.24-25; Luc. 6.40; Juan 13.16) x॰15.25 (Sal. 35.19)
ˇӕ͑ॷ16 224

16
1ॸ“Atumka wína chichamur tusaram nekaachminuitrume. 13ॸTura Yuse
umirat inaisairap tusan, ju Wakani nekas chicham aa nuna
chichaman ujaajrume. 2ॸUkunam iruntai nekamtikiartin taa, nekas aa nunaka
jeanam wayaakrumin, winar asakrumin mash atumin nuitamratnuitrume. Antsu
jiirmakiartinuitai. Tura aints ainau ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ǣ˔͑ӕ͑˔ҡӕфѸȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
atumin mantaminak Yusen pengker tai. Antsu wína Apaachiru chichamen
awajsatasan aitkajai turamiartinuitai. antukmaun nunak titinuitai. Tura
3ॸNu aints ainau winasha tura wína ӕ˔ӕ̲͑ҡɗ͑ɗӕ͑ЙËȍɗѸҡӕ̲ɗ͑ӕʮҡ̲˔ҡɗ‫ڏ‬
kЙËȍɗф͑Ѹȍ͑ľ˔ɗ͑ËȍӕѸфҡӕфӕҡ̲‫ڏ‬ nuitrume. 14ॸNuka wína pachitas atumin
wartinuitai. 4ॸNu turunatin kinta jeamtai, ujatmaktin asa, wína nekas pengker
wi taja nu nintimrataram tusan, ju awajtustinuitai. 15ॸWína Apaachirnau aa
chichaman ujaajrume,” Jesús turammiaji. nuka mash winaruitai. Tura asamtai Yuse
Wakani wína pachitas atumnaka
Yuse Wakani turatnun pachis etserkamu ujatmaktinuitrume tusan tajarme.
Nunia Jesús ataksha chichartamak: 16ॸ“Wikia wina Apaachirun wetin

“Yaanchuikia atumjai tuke pujau asan, asamtai, jumchik arusrumka winaka


nunaka ujakchamiajrume. 5ॸAntsu waitkashtatrume. Nuniangka ukunam
yamaikia wena, wína akuptukmia nujai jumchik arusrum winaka ataksha
pujustasan waketjai. Turai waitiatrumek waitkatatrume,” Jesús iin turammiaji.
kichkitirmesha ¿tuwa weame? tusarmeka
Wake mesekrum pujayatrumek ukunam
inintsurme. 6ॸTura wi nuna tinu asamtai,
warastinuitrume timiauri
atumka wake mesekurme. 7ॸAntsu wikia
nekasan tajarme: Wi waketkiamtai, 17ॸJesús turammatai ni nuiniatiri ainauti
atumka nekasrum timiá pengker mai nuwamtak chicharnaiyakur:
pujustinuitrume. Wi waketchamtaikia, —¿Ju chichamsha warimpita? Wína
ҡӕ̲ɗ͑ֆɗ̲͑˔фҡɗ͑˔ҡфӕҡ̲ɗËȍɗ͑‫ڏ‬ Apaachirun wetin asamtai, jumchik
trume. 8ॸWi Yuse Wakanin akupkamtai, ni arusrumka winaka waitkashtatrume.
taa ju nungkanmaya ainau tunaarin Nunia ukunam jumchik arusrum ataksha
pachis nekamtikiatnuitai. Tura Yuse waitkatatrume ta nusha ¿warukang tawa?
wakeramurincha nekamtikiatnuitai. Tura 18ॸJumchik arusrum ta nunasha warina

Yus tunaarintin ainaun wait wajaktiniun takua tawa tusarkia antatsji, —ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬
susatnuncha nekamtikiatnuitai. 9ॸҽӕ͑‫ڏ‬ miaji.
rintin ainau wína nekasampita 19ॸJesús iniasmi tunaiyakrin, nuna

turutinachu asar tunau ainawai. 10ॸTura nekaa iin chichartamak:


wína Apaachirun waketkin asamtai, —Wi atumin chicharkun: ¿Jumchik
atumka winaka waitkashtinuitrume. Tura arusrumka winaka waitkashtatrume,
asakrumin itiur Yuse wakeramurin nunia ataksha jumchik arusrum winaka
najanatnuitrume tusa, Yuse Wakani waitkatatrume tajarme nu pachisrumek
atumin nekamtikramatnuitrume. 11ॸTura inintsatasrum wakeraram? 20ॸNekasan
ju nungkanmaya ainaun inau tuke wait tajarme: ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕՓфѸф‫ڏ‬
wajaktinnum wetin asamtai, tunau ainau tatui. Antsu atumka wake mesekrum
Yus wait wajaktiniun susatniun pachisar pujusrum juutiatrume. Atumka wake
nekaawartinuitai. mesekrum pujayatrumek, ukunmaka
12ॸ“Atumin nukap ujakmin ayatun, warastinuitrume. 21ॸNintimrataram: Nuwa
atumka yamaikikia warina takua tawa jurertin kintari jeamtai, jatema wait waja
225 ˇӕ͑ॷ16ٍॷ17

pujuuyi. Tura uchin wainak waraak, wait —Yamaikia nuikiartutai chichamka


wajakmaurinka kajinmini. 22ॸAtumsha ujakratsuk, nekasam paan etseru weame.
nunisrumek yamaikikia wake mesekrum 30ॸAmeka mash nekawaitme. Tura aints

pujarme. Turayatrum ataksha wi amin ininmatsaing, pengker aimiat


wantinkamtai, wína waitkaram, atumi nekawaitme. Tura asakmin nekasampi
nintijai nukap warastinuitrume. Nu Yus akupkamuitme taji, —timiaji.
waraamuka tuke nangkankashtinuitai. 31ॸҽӕҡɗ͑ӕѸ˔фɗ͑ˇľѸәѸɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬
23ॸ“Nu kintatikia winaka pengké mak:
kichkisha inintsashtinuitrume. Antsu —‫ͮع‬ľ˔Ѹфӕ̲ֆ̲ɗ˔ɗ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
nekasan tajarme: Wína naar pachisrum muitme turutrumek? 32ॸAntsu wikia
wína Apaachir seakrumningkia mash tajarme: Nu kinta jeatatui timiaja nuka
suramsatnuitrume. 24ॸYamaisha wína naar yamaikia tsawaatnak wajasi. Tura
pachisrumka wína Apaachirsha pengké asamtai atumka mash wína ukurkiram
seaatsrume. Antsu yamai nangkamsaram kanartatrume. Antsu wína Apaachirka
seataram. Atum seakrumningkia, niisha wijai pujau asamtai, Փɗ˔ɗ˔ɗʮӕՓ˔Ëȍҡҡ‫ڏ‬
͑ӕ˔ЙՓфѸҡф̲ҡӕѸҡӕ̲ɗ͑Փф̲ҡɗ˔‫ڏ‬ jai. 33ॸTura asamtai wina nintimtursaram
ramsatnuitrume,” Jesús turammiaji.ॹy angkan pengker pujusmintrum tusan,
nunasha tajarme. Ju nungkanam
Jesucristo tuke nepetminuitai pujakrumka wait wajaktinuitrume. Antsu
25ॸͮӕ͑ɗҡ˔ѸȍˇľѸәѸɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ wi ju nungkanam aa nuna mash nepetkau
mak: asamtai, atumsha napchauka nintimtsuk
—Wikia atumin chichaman ujaaknaka, pujustaram, —Jesús turammiaji.ॹz
tuke nuikiartutai chichamjai ujayajrume.
Antsu kinta jeamtai, nuikiartutai Jesús ni nuiniatiri ainaun pachis
ËȍɗËȍ̲ʮɗ͑ǣ˔ɗӕ˔ӕ̲͑˔ӕʮ˔Ëȍҡ͑ӕɗҡ‫ڏ‬ Yusen seamuri

17
jarme. Antsu wína Apaachirun pachisan 1ॸNunia Jesús chichas umis,

paan ujaktinuitjarme. 26-27ॸNu kinta nayaimpinmanini pangkai jiimias


jeamtai, atumka wína anentu asaram, Yusen seak:
wína pachitsaram: Nekasampi iin “Apaachiru, yamaikia wína
anenmau asa, ni Apaachirinia jiinki iin kintarka jeayi.
tarutramji, tu nintimsaram pujau Tura asamtai ami uchiram asan,
asakrumin, wína Apaachirka atumin ami kakarmarmin inakmastasan
anenmawai. Tura atumin anenmau wakerau asamtai,
asamtai, wikia atumin pachisan wína amesha kakarmaram inakmasta.
Apaachirun seatinuitjarme tatsujrume, 2 “Tura wína aintsur ame surusume
antsu atumka wína naar pachisrum wína nuka
Apaachir seatnuitrume. 28ॸWikia wína pujut nangkankashtinun jukiarat
Apaachirnia jiinkin, ju nungkanam tusam,
taawitjai. Tura yamaikia ju nungkan ameka mash aints inarta tusam,
ukukin, ataksha Apaachir pujamunam kakarmaram surusuitme.
waketjai, —turammiaji. 3 “Apaachiru, ameketme Yusem.
29ॸTurammatai ni nuiniatiri ainauti Chikich Yuska pengké atsawai.
Jesús chicharkur: Tura asamtai aints ainau aminak:

y॰16.24 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13-14;15.7,16) z॰16.33 (Rom. 8.37; 2.Cor. 2.14; Apoc. 5.5)
ˇӕ͑ॷ17 226

Ameketme Yusem tusar, tura juna pachisan seatjame.


winasha: Jesucristoka Yus 10 “Mash aminu aa nuka winaruitai.
akupkamuitai turutinau asar, Tura asamtai wína aintsur ainauka
pujut nangkankashtinun jukiartin aminu ainawai.
ainawai.ॹa Tura asar winaka:
4 “Wikia ju nungkanam pujusan, Ameketme juuntam tusar
ame turata turutmiame nunaka mash pengker awajtinawai.
umikuitjai. 11 “Wikia yamaikia amin winitin
ҽӕфѸ̲͑ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮ͑ӕ‫ڏ‬ asan,
yajme. ju nungkanmaka pujuschatatjai.
5 “Tura asamtai Apaachiru, Antsu ju ainauka juni tuke
yaanchuik nungka najanchamning wi juwakartatui.
amijai pujamtai, Tura asamtai Apaachiru,
pengker awajtinuyame nunismek nekas pengker asam,
yamaisha pengker awajtusta. wisha amijai kichik ajina nunisrik,
6 “Ame ju nungkanmaya ainau jusha mash iruntrar kichkia
wina surusmiame nunaka nunisarang arti tusan,
ami naarmin pachisan ami kakarmarmijai ame surusmau
tenapkesan nekamtikiamu asar ainauka wainkata.
aminu ainawai. ҽӕф̲ɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬ 12 “Wikia ju nungkanam pujusan,
tai wína aintsur ainaunka ame
aminu aarti tusam surusuitme. ѸӕфӕѸ̲ɗ̲ľʮӕ͑˔̲ɗ˔˔ф‫ڏ‬
ҽӕф̲ӕѸф̲ɗËȍɗËȍ̲ɗ͑ӕ̲ɗфҡ‫ڏ‬ marmijai mash pengker
min ainawai. wainuyajai.
7-8 “Ame wína chichamur etserkata Tura asan, kichkisha mengkakchajai.
tusam akuptukmiame nunaka Antsu ami chichamim yaanchuik
miatrusnak umikuitjai. aarmau aa nuna umiktas,
Tura asamtai jusha wína chichamrun kichik aints tuke mengkakatin asa,
antukar jukiarmiayi. ningki wakerak mengkakawaitai.ॹb
ҽӕфѸф͑ľ˔Ѹ̲Йɗ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ 13 “Yamaikia ame pujamunam
muitme tinawai. winitatjai.
Tura wína chichamrun Tura juni pujusan
nekas aminuitai tusar nekainawai. wi waraaja nunisarang
Tuminau asar, wína aintsur ainausha warasarti
ame surusmau ainauka tusan seajme.
mash ninu ainiaji tusar nekainawai. 14 “Wína aintsur ainaun
9 “Aminu asaramtai, ami chichamin ujayajai. Wikia ju
juna pachisan seatjame. nungkanmayanchuitjai.
Ju nungkanmaya ainau aminuchu ҽӕфʮӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
asaramtai, mayanchu asaramtai,
nuna pachisnaka seatsjame. Antsu ju nungkanmaya pasé aints ainau
wína surusmiame juka aminu junaka nakitin ainawai.ॹc
asaramtai, 15 “Tura wainiatnak

a॰17.3 (1.Juan 5.20) b॰17.12 (Juan 13.18) c॰17.14 (Juan 15.18-19)


227 ˇӕ͑ॷ17ٍॷ18

yamaikia ju nungkanmaya jiikiarta niincha pengker awajinajai.


tusanka seatsjame. 23 “Amesha wini pujurtakmin,
Antsu Satanás ju aints ainau nepetkai wisha ni nintin engkemau asamtai,
tusam, pengké kichkia nunisarang pujusarti
ayamrukta tusan seajme. tusan seajme.
16 “Wisha ju nungkanam Tura tu pujuinamtai,
tuke pujuschatin asamtai, ju nungkanmaya ainau
jusha nunisarang ju nungkanmaka nuna wainkar wína pachitsar:
tuke pujuschartin ainawai. Nekasampi Yus akupkamuita tusar
17 “Ami chichamim nekas aa nujai nekaawarti.
ami aintsrum pengker awajsata. Tura amin pachitmasar:
Ame chichameka nekasaintai. Ni Uchirin aneawa nunisang
18 “Ame junia aints ainamunam ni aintsri ainauncha aneawai
wína akuptukmiame nunisnak tusar nekarawarti tusan seajme.
wisha junia aints ainamunam 24 “Apaachiru, ameka nungkaka
niincha akupinajai. najantsuk winaka tuke anentin
19 “Aminu aintsrum asar, asam,
tuke inaitsuk ami wakeramurmin aints wína surusmiame nuka
najanawarti tusan, mash wainkata turutin asakmin,
͑ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ËȍЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬ wína kakarmarsha ame surusmiame
san nunaka
ami wakeramurmin tuke najanin ajai. niisha wainkarti tusan wakerajai.
20 “Juni wijai iruntrar pujuina 25 “Apaachiru, ͑ľ˔Ѹ̲Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
nunak pachisnaka seatsjame. raitme.
k͑ҡѸӕӕ˔ӕ̲͑ʮӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕËȍɗËȍ‫ڏ‬ Ju nungkanmaya ainauka
men antukar: amin nekarminachu wainiatnak
Wína nekasampita turutiartin ainaun wikia wainjame. Tura ame wína
nunasha pachisan amin seajme. surusmiame nusha
21 “Ameka Apaachiru wína mash wína pachitsar: Ameka Yus
pujurtame. ˔ӕЙ˔̲ӕɗҡ̲ľҡӕѸф͑ľ˔фɗ͑‫ڏ‬
Tura wisha amin pujaja nunisarang wai.
niisha iijai pujusarti tusan 26 “Wikia ni nintin pujamtai,
seajme. ameka tuke wína anenme nunisarang
ҽӕф̲Ѹȍɗфӕ͑ҡфф˔ɗËȍ˔ɗ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ niisha aneniarti tusan,
rang nintimsar pujuinamtai, wína aintsur ainaun
ju nungkanmaya ainau nuna ̲ɗ͑ф̲ɗ͑ЙËȍɗѸ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔͑ӕ‫ڏ‬
wainkar, yaja nunaka tuke
nekasar wína pachitsar: nekamtikiatatjai,”
Nekasampi Yus akupkamuita Jesús Yusen seak timiayi.
turutiarat tusan seajme.
22 “Ame wijai kichkia nunisrik pujaji Jesúsan achikmauri
nunisarang niisha pujusarti (Mat. 26.47-56; Marc. 14.43-50; Luc. 22.47-53)

18
tusam, 1ॸNunia Yusen sea umis, Jesús ni

wína pengker awajtusume. Tura nuiniatiri ainautijai entsawach


asakmin wisha nunisnak Cedrón tutai katingkiar, ͑ӕ̲ɗф˔̲ӕ‫ڏ‬
ˇӕ͑ॷ18 228

num wemiaji. 2ॸJesús iijai tuke nuni —Saapiram engketirin engkeata. ¿Wína
iruntrau asamtai, Judascha niin suruktas Apaachirka wait wajaktatme turutmia
wakerau asa, nu numi arakmaunaka nunisnak wait wajakchatnukitaj?
nuwaapita tusa nekauyayi. 3ॸTura asamtai —timiayi.
Judas sacerdote juuntri ainaun, tura
fariseo ainauncha ujaak: Suntarum Sacerdote apuri jeen jukimuri
tsangkatruktaram tamati, niisha suntar (Mat. 26.57-58; Marc. 14.53-54; Luc. 22.54)
ainaun, tura Yus seatai juun jea wainin 12ॸTamati suntar ainau ni apurijai, tura

ɗ͑ӕ͑ËȍˇӕĀѸʮɗՓľфҡɗҡӕѸф˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬ Yus seatai wainin ainaujai irunturar


miayi. Turinamtai nangkijai, tura Jesúsan achikiar jingkiawarmiayi.
saapijai, tura namparingjai, ҡӕф˔͑ҡɗɗ͑‫ڏ‬ 13ॸNunia Anása jeen jukiarmiayi. Anáska

sha takusar, Jesúsan achikiartas Caifása juuntri ayayi. Tura Caifás nu


tariarmiayi. 4ॸTurinamtai Jesúska ukunam musachtin sacerdote apuri ayayi. 14ॸNu
atiniun mash nekayat, numi Caifáska yaanchuik judío ainaun
arakmaunumia jiintuki: chicharak: “Aints mash jakarai tusar
—¿Yaachia earme? —timiayi. ¿kichik aintsuk maatin pengkerchaukai?”
5ॸTu iniam aiminak: tímia nuka nuwaitai.ॹd
—Nazaretnumia aints Jesús eaji,
—tiarmiayi. Pedro waitruamuri
Tinamtai Jesús: (Mat. 26.69-70; Marc. 14.66-68; Luc. 22.55-57)
—Wiitjai, —timiayi. 15ॸJesúsan jukiaramtai, Simón Pedro

Judascha Jesúsan suruktin asa, chikich nuiniatirijai: Jiitai tusar


suntarnum pachinak wajamiayi. 6ॸJesús: weriarmiayi. Tura apu jeen jear, chikich
Wiitjai tamati, shaminak waketkamawar nuiniatiri sacerdote apuri waintai asa,
nungkanam ayaararmiayi. 7ॸTuminamtai Jesúsjai apu jeen wayaamiayi. 16ॸTura
Jesús ataksha iniak: wayaamtai Pedro aanum juwakmiayi.
—¿Yaachia earme? —timiayi. Turamtai nu Jesúsa nuiniatiri nuwa
Tu iniam ataksha aiminak: waiitin wainin wajamia nuna Pedron
—Nazaretnumia Jesús eaji, —tiarmiayi. pachis aujak:
8ॸTu tinam Jesús chichaak: —Jusha wayaati, —tamati nuwa: Ayu
—Yanchuk wiitjai tajarme. Wína tusa Pedron wejaamiayi. 17ॸPedro
achirkatasrum eatkurmeka, ju aints wijai wayaamtai, nu nuwachikia waiitin
Փʮɗ͑ӕ˔ՓľфҡҡӕѸф̲˔ӕЙ˔ҡ‫ڏ‬ wainin asa, Pedron chicharak:
ram, —timiayi. —‫ع‬k̲ľѸȍˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗ͑Ëȍӕ˔ɗ‫ڏ‬
9ॸJesús nuna tusa, ni Apaachirin nuwik tam? —tu iniam Pedro aimiak:
seak: “Aints wína surusmiame nunaka —Atsa, wichawaitjai, —waitrak
kichkisha mengkakchajai,” tímia nuna timiayi.
umiktas timiayi. 10ॸTamati nunia Simón 18ॸNuna tusa ukuki, micha asamtai,

Pedro saapin takaku asa, ѸЙɗ͑ľ͑ǣ˔ľҡɗ‫ڏ‬ sacerdote apuri inatiri irunu, tura Yus
rinia kuinak sacerdote juuntri inatiri seatai jean wainin irunusha jin keemakar
kuwishin untsurinini met charutkamiayi. jinam ayaamsar wajasarmiayi. ҽӕ̲ɗ̲͑‫ڏ‬
Nu aintsu naaringkia Malcoyayi. tai Pedrosha nuni pachinak anumak
11ॸTuramtai Jesús Pedron chicharak: wajasmiayi.

d॰18.14 (Juan 11.49-53)


229 ˇӕ͑ॷ18

—¿Numi arakmanum aujai wajamin wi


Sacerdote apuri Jesúsan iniasmauri wainkachmakjam? —timiayi.
(Mat. 26.59-66; Marc. 14.55-64; Luc. 22.66-71) 27ॸTu iniamaitiat Pedro ataksha waitrak:
19ॸNuna turinai sacerdote apuri Jesúsan —Atsa, —tamati atash shinimiayi.
iniak:
—¿Ami nuiniatirmesha ya ainia? ¿Tura Pilato Jesúsan iniasmauri
Փфɗ̲Йɗ̲ɗ͑ӕɗ͑ɗҡɗф̲ľѸȍ͑ӕɗ͑ɗ͑ӕ‫ڏ‬ (Mat. 27.1-2, 11-14; Marc. 15.1-5; Luc. 23.1-5)
yame? —timiayi. 20ॸTu iniam Jesús aimiak: 28ॸNunia Caifása jeenia Jesúsan jukiar

—Wikia mash aints antinamunam romano apuri chicham nekatai jeanam


chichauyajai. Iruntai jeanmasha tura Yus jeeniarmiayi. Yamai tsawaarai jeeniarai:
seatai juun jeanmasha, tura judío mash Iikia judío asar, judíochu jeen wayaarkia,
iruntramunmasha aints ainaun tuke Pascua ƿestati yuwinamunmak iikia
nuininuyajai. k͑ҡѸӕӕӕ˔͑˔ËȍɗËȍËȍӕ‫ڏ‬ yuwachminuitji, tu nintimrar, romano
yajai. 21ॸ¿Waruka winasha inintrume? apuri jeen wayaacharmiayi. 29ॸTuminau
Winaka inintsuk wína chichamrun asaramtai, Pilato nu aints ainaujai
antukaru ainau iniasta. ͮӕ˔ՓɗËȍɗËȍ˔‫ڏ‬ chichastas jiinki iniak:
maunka nekawaru asar ujatmakartatui, —¿Ju aincha warí tunaana turini?
—timiayi. ¿Atumsha warintrume? —timiayi.
22ॸTamati Yus seatai wainin kichik nuni 30ॸTu iniam aiminak:

wajau Jesúsa yapiin paat awati: —Ju aintska tunau turichuitmataikia,


—¿Warukaya sacerdote apurisha iikia aminka itachminuitji, —tiarmiayi.
tuusha chicharme? —timiayi. 23ॸTamati 31ॸTinamtai Pilato chicharak:

Jesús ayaak: —Atumek ju aintska jukiram, atumi


—¿Tuna wi napchaunasha chichaaja? juuntri chichamen umirkuram, ni tunaari
Tura wi taja nuka pengker wainiatmesha nekarataram, —tamati judío juuntri aiminak:
¿waruka awattame? —timiayi. —Antsu judío ainautikia aints
24ॸTamati nunia Anás: ٘ˇӕɗ͑ҡѸʮɗ͑ǣ˔ɗ‫ڏ‬ kichkisha maachminuitji. Romano
taram,” tusa Jesúsan sacerdote apuri ainautiram ii apuri asaram, nuka pe
Caifás naartinnum akupkamiayi. surimu wearme, —tiarmiayi.
32ॸJesús yaanchuik chichaak: Tu
Pedro ataksha waitruamuri mantuatin ainawai tinu asamtai, ni
(Mat. 26.71-75; Marc. 14.69-72; Luc. 22.58-62) timiaurin miatrusarang umikiarmiayi.ॹe
25ॸAnása jeen Jesúsan iniinak pujuinai, 33ॸJudío juuntri tinamtai, Pilatoka

Pedro aanum jin ayamak wajamiayi. ataksha chicham nekatai jeanam waya,
Nuni wajamtai, aints ainau iniinak: Jesúscha wayaati tusa untsukmiayi. Tura
—‫ع‬k̲ľѸȍˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗ͑Ëȍӕ˔ɗ‫ڏ‬ Jesús wayaamtai iniak:
tam? —tiarmiayi. —¿Nekasmek judío ainau apurintam?
Tu tinamaitiat Pedro ayaak: —timiayi.
—Atsa, wichawaitjai, —timiayi. 34ॸTu iniam Jesús ayaak:
26ॸTamati sacerdote apuri chikich inatiri —¿Amek nintimsamek inintam?
Malco naartinun Pedro kuwishin ¿Turachkumka chikich aints wína
charutkamia nuna weari Pedron pachitsar ujatmakaramtaik winaka
chicharak: turutam? —timiayi.

e॰18.32 (Juan 3.14;12.32)


ˇӕ͑ॷ18ٍॷ19 230

35ॸTamati Pilato ayaak: suntar ainau tsengkrutin jangkin


¿Wikia judíokitaj? Ami aintsrum ainau najatawar tsengkrumtikiarmiayi. Nunia
sacerdote juuntri ainaujai aminka apu wejmakrin kapantakun antsrarmiayi.
juningkia itarmiari. ¿Warí tunaawa 3ॸNunia kichik kichik Jesús wajamunam

turamame? —timiayi. weriar chicharinak:


36ॸTu iniam Jesús aimiak: —Judío Apuria, pengker pujusta,
—Wikia ju nungkanmaya ainau ni —tusar yapiin awatiarmiayi.
inatirin inawa nunisnaka inatsjai. Wikia 4ॸTurinamtai Pilato ataksha jiinki aints

ju nungkanmaya ainawa nunisnak wína ainaun chicharak:


nuiniatirun ínamtaikia, ͑ӕ˔̲͑ɗ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬ —Jiistaram. Wikia au aintsu
nuitai. Turamtaikia judío juuntri ainauka tunaarinka kichkisha nekarachjai. Nu
winaka achirkacharaintai. Antsu wi nekaataram tusan, ataksha jiiktajai,
inamuka junianchuitai, —timiayi. —timiayi.
37ॸTamati Pilato iniak: 5ॸTamati Jesús jangkin tsengkruk, tura

—Takumka ¿nekasmek apuitam? wejmak kapantakun entsar jiinkimiayi.


—timiayi. Tura jiinkiamtai Pilato aints ainaun
Tu iniam Jesús aimiak: chicharak:
—Ja ai, ame tame nuka nekasam tame. —Ju aintska jiistaram, —timiayi.
Wiitjai apu. Ju nungkanam akiinau asan, 6ॸJesús jiinkiamtai, sacerdote juuntri

chicham nekas aa nuna etserkatasan ainau, tura Yus seatai jean wainin
juningkia taawitjai. Tura asamtai ainausha JesúѸ͑ʮɗɗѸф˔˔ффËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬
chicham nekas aa nuna umirinauka wi nak:
taja nuna mash antinawai, —timiayi. —Numi ajintruam maata, —tiarmiayi.
38ॸTamati Pilato chicharak: Tu tinamtai Pilato chicharak:
—¿Nekas chichamsha warimpita? —Atumek jukiram numinam ajinkaram
—timiayi. maataram. Wikia ju aintsu tunaarinka
pengké nekarachjai, —timiayi.
Jesús jakati timiauri 7ॸTamati judío juuntri ainau aiminak:
(Mat. 27.15-31; Marc. 15.6-20; Luc. 23.13-25) —Juka Yuse Uchirinjai tinuyayi. Ii
Nuna tusa ukuak, Pilato ataksha judío umiktin chicham tu aarmawaitai: Aints tu
ainaujai chichastas jeanmaya jiinki chichauka maatnuitai, —tiarmiayi.
chicharak: 8ॸTu tinamtai Pilato nuna antuk nuna

—Ju aintsu tunaarinka kichkisha nangkamasang shamkamiayi. 9ॸTura


nekarachjai. 39ॸAntsu Pascua ƿesta ataksha chicham nekatai jeanam waya,
jeamtai, atum wína seatkurmin kichik Jesúsan iniak:
achikmaun jiikin akupnuyajai. ¿Yamaikia —¿Amesha tuniayainme? —tamaitiat
itiurkatjak? ¿Ju judío ainautirmin Jesúska aikchamiayi.
apurinash jiikin akupkataj? —timiayi. 10ॸTura aimtsuk wajamtai, Pilato
40ॸTu iniamaitiat aints ainau untsuminak: chicharak:
—Atsa. Juka akupkaip. Antsu Barrabás —¿Warukaya winasha airtsume? Wi
jiikim akupkata, —tiarmiayi. wakeraknaka numinam ajinkaram
Nu Barrabáska kasa aintsuyayi. maataram tiinjame. Turachkunka jiikin

19
1ॸTu tinam Pilato suntar ainaun akupkainjame. ¿Ameka nuka nekatsmek?
Jesúsan katsumkarat tusa —timiayi.
jeanmayan jiiki akupkamiayi. 2ॸTuramtai 11ॸTamati Jesús ayaak:
231 ˇӕ͑ॷ19

—Yus surimramtaikia, winaka 18ॸNuni jeamtai, suntar ainau jimia


mantuachminuitme. Tura asakmin wína aintsun numi winangmanum
amin surutkauka amin nangkamasang ajinkarmiayi. Nunia Jesúsan japen
nukap tunaawitai, —Jesús timiayi. ajinkarmiayi. 19ॸNuna eemkar: Pilato
12ॸNuna tinu asamtai Pilatoka: ¿Itiurak turataram tusa akupkamu asar, Jesúsa
Jesúsan jiikin akupkaintaj? tu muuken yakinini tatang aarmaun numi
nintimmiayi. Antsu judío juuntri ainau winangmanum nujtukarmiayi. Tura nu
chicharinak: tatangnum aarmauka nuwaitai: “Juka
—Ju aints akupkamka, juun apu Césari Nazaretnumia Jesúsaitai, judío
amikringkia achatatme. Aints ningki: apurintai.” 20ॸNu aarmauka judío
Apuitjai tumamuka juun apu Césari chichamejai, tura griego chichamejai,
nemasentai, —tiarmiayi. tura romano chichamejaisha aarmauyayi.
13ॸNu tinamun antuk Pilato: “Jesús Tura yakta aarin Jesús numinam
aanum jiiktaram,” tusa akupak, chicham nenaamu asamtai, judío untsuri nuni
nekatai keemtainum keemsamiayi. Nu wekajinak nu aarmaunaka aujiarmiayi.
keemtaikia kaya metek paparmau ayayi. 21ॸTurinau asaramtai, sacerdote juuntri

Nu wekaataingkia judío chichamejai ainau nuna wainkar, Pilaton jeariar


Gabata inaikiamuyayi. Nuka iiti chicharinak:
chichamejaingkia Pata Kaya taku tawai. —Ameka judío apurintai tuuka aatsuk
14ॸPascua ƿesta tsawaatsaing, tsaa yakí ningki: ‘Judío apurinjai tumammiayi,’ tu
waakai, Pilato judío ainaun chicharak: aarta, —tiarmiayi.
—Pai, atumi apuri jiistaram, —timiayi. 22ॸTinamaitiat Pilato ayaak:
15ॸTamaitiat untsuminak: —Wi aarja nuke ati, —timiayi.
—Jakati, jakati, numinam ajintruam 23ॸSuntar ainau JesúѸ͑͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬

maata, —tiarmiayi. manum ajintawar umisar, cuatro (4) aints


Tu chicharinam Pilato chicharak: asar, Jesúsa entsatirin ii jukimi tusar,
—Atumi apuri wainiatnakeash jurukiar akankarmiayi. Tura Jesúsa
¿numinam ajinkan maataj? —timiayi. wejmakri aparchamu aya najanamu
Tu iniam sacerdote apuri ainau asamtai, 24ॸsuntar ainau chichainak:
aiminak: —Juka jaakchami. Antsu suerte
—Ii apuringkia kichkitai, ͑ӕ˔æŃѸф˔ɗ‫ڏ‬ nakurusar ¿yáki juna jukit? tusar
tai, —tiarmiayi. nekaami, —tunaiyarmiayi.
16ॸTu tinamtai Pilato Jesúsan numinam Turinau asar yaanchuik Yuse chichame
ajinkar maawarat tusa akupkamiayi. Tura aarmawa nunisarang umikiarmiayi. Nu
akupkamtai suntar ainau Jesúsan aarmauka nuwaitai: “Suerte nakurusmi
jukiarmiayi.ॹf tusar, wína entsatirun jurutkiarmiayi.”
Tu aarmau asamtai, suntar ainau
Jesús numinam ajinkar maamuri nunisarang turuwarmiayi.ॹg
(Mat. 27.32-44; Marc. 15.21-32; Luc. 23.26-43) 25ॸTurinamtai Jesúsa nukuri, ni kai
17ॸJuwinam Jesús numi winangmaun Cleofasa nuwari Maríjai, nunia
ningki nanaki suntar ainaujai mura muuk Magdalanmaya MaríʮɗˇľѸәѸ͑ľ̲͑ӕ‫ڏ‬
ukunch tutainum wearmiayi. Nuka judío nam arakchichu wajaarmiayi. 26ॸNuni
chichamejaingkia Gólgota taku tawai. wajainamtai Jesús nukurin wainak, tura

f॰19.16 (Juan 3.14; Hech. 3.14) g॰19.24 (Sal. 22.18)


ˇӕ͑ॷ19 232

winasha, ni aneetairi nuiniatiri asamtai, kichnasha nunisarang kupikiarmiayi.


nukurijai tsaniasan wajai waitak, ni 33ॸTuruwar Jesúsa kangkajisha kupirkatai
nukurin chicharak: tusar weriar, jiamaitiat yanchuk jakaun
—Nukuachi, juka ami uchiram ati, wainkarmiayi. Tura wainkar kangkajin
—timiayi. kupirtsuk inaisarmiayi.
27ॸNunia winasha chichartak: 34ॸTura wainiat kichik suntar ¿nekasash

—Juka ami nukuram ati, —turutmiayi. jaka? tusa nangkijai Jesúsa mijiarin
Turutin asamtai wisha Jesúsa nukurin ijiumiayi. Tura ijium numpasha, nunia
ukunam wína jearun jukimiajai. yumisha kitamiayi. 35ॸNunaka wikia
nekasan wainkau asan etserjai. Atumsha
Jesúsa jakamuri nekaaram nekasampita titaram tusan
(Mat. 27.45-56; Marc. 15.33-41; Luc. 23.44-49) ujaajrume. Wi nekasan nuna wainkau
28ॸNunia Jesús mash umiku asa, nuna asan, wi taja nuka nekasaintai. 36ॸJesúsa
nekaa, Yuse chichame yaanchuik kunchin kupikcharu asar, Yuse chichame
aarmaun umiktas: ֆ͑Ëȍӕɗ˔ф̲Փ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣӕ̲ɗ˔ɗф‫ڏ‬
—Kitamajai, —timiayi. miayi. Nu aarmauka nuwaitai: “Ni
29ॸTamati aints muits tuupchinam vino kunchin kichkisha kupirkachartinuitai.”ॹi
churin atun wainak, uruchjai chupir, 37ॸNangkijai ijiumia nusha chikich aints

sapapjai mukunat tusa aapamiayi. Yuse chichame yaanchuik aarmia


30ॸTuramtai Jesús vino churiniun mukuna nunisang umikmiayi. Nu aarmauka
nunia chichaak: nuwaitai: “Nangkijai ijuarmia nuka
—Mash umikjai, —tusa tsuntsuma niincha wainkartinuitai.ٚҽӕф̲ӕ‫ڏ‬
jakamiayi. yayi.ॹj

Mijiarnum nangkijai ijumuri Jesúsa iwiarsamuri


31ॸNu (Mat. 27.57-61; Marc. 15.42-47; Luc. 23.50-56)
kinta Pascua ƿesta tsawaatsaing
turuawaru asamtai, kashin tsawaar nekas 38ॸSuntar nuna mash umisaramtai,

ayamtai kinta atin asamtai, judío juuntri Arimateanmaya aints José naartin
ainau chicharinak: Pilatonam we: Jesúsa namangken jukin
—ͮӕ˔ɗ͑ҡ˔ɗ͑ҡѸ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲‫ڏ‬ iwiarsatjai tusa seamiayi. Tu seam Pilato
num ajintamu ainau nunisarka ayu tamati, José Jesúsa namangken
nemascharti, —tusar, Pilaton weriar jukimiayi. Nu Joséka Jesúsa nemarnutiat,
chicharinak: judío ainaun shamak nekarawarai tusa,
—Numi winangmanum ajintamu ainau uumak Jesúsan nemarnuyayi. 39ॸTuramtai
wári jakarat tusar, suntar ainau weriar Nicodemosha yaanchuik JesúѸ͑ËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
kangkajin kupikiarti. Nunia jakaramtai, tas kashi tarimia nu kungkutin mirra
numinmaya jukiarat tusam, chicham tutain chikich kungkutijai pachimramun
akupkata, —tiarmiayi.ॹh treinta (30) kilon sumak tarimiayi.ॹk
32ॸTu tinamtai Pilato: Ayu tusa 40ॸTura taa, José Nicodemojai Jesúsa

chichaman akuptukmau asar, suntar namangken jukiar, tarach sarmanam nu


ainau Jesúsnum ayamas netimia nuna kungkutijai ukatrar, Jesúsa namangken
kangkajin kupikiarmiayi. Nunia kangkararmiayi. Judío ainautikia jakaru

h॰19.31 (Deut. 21.23) i॰19.36 (Ex. 12.46; Sal. 34.20) j॰19.37 (Zac. 12.10; Apoc. 1.7)
k॰19.39 (Juan 3.1-2)
233 ˇӕ͑ॷ19ٍॷ20

ainau tu iwiarniaji. 41ॸˇľѸәѸ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬ tarach wainchakrikia: Nekasampi nantaki


manum jakamia nuna ayaamas numi tuuka nintimtsuk pujumiaji. 10ॸTura nunia
arakmau ainau wajaarmiayi. Nuni jakau jiinkir ii pujutirin waketkimiaji.
iwiartai pampa najanamu yamaram
amiayi. Tura yamaram asamtai, aints Magdalanmaya Marín Jesús
kichkisha nuni iwiarsachmauyayi. 42ॸNu wantintukmauri
kinta judío ayamtai kinta asamtai, tura (Marc. 16.9-11)
nu jakau iwiartaingkia arakchichu 11ॸIi waketkiarin, Marí taa, Jesús

asamtai, Jesúsa namangken nuni iwiarsamunam ayaamas juutu wajamiayi.


iwiarsarmiayi. Tura juutak tekenas iwiarsamun jiistaj
tusa, 12ॸJesúsa namangke atsayat, Yuse
Jesús jakamunmaya nantakmiauri awemamuri jimiar wejmakan pujun
(Mat. 28.1-10; Marc. 16.1-8; Luc. 24.1-12) entsarinaun, kichka nuwik Jesúsa

20
1ॸҽӕ̲ɗ͑ǣ˔ɗ͑ҡ˔Ѹȍɗ˔Й͑ҡф‫ڏ‬ namangke tepamunam muukenini
tsaing, Magdalanmaya Marí pujaun, tura kitcha nawenini pujaun
Jesúsa iwiarsamurin jiistas wemiayi. Tura wainkamiayi. 13ॸҽӕф̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
nuni jea, ˔ֆʮӕӕ͑ҡ͑Փ̲͑ӕҡӕҡ˔ф‫ڏ‬ muri Marín iniinak:
mia nuna urankaun wainkamiayi. 2ॸNuna —¿Waruka juutme? —tiarmiayi.
wainak, Simón Pedro pujamunam Tu tinam nuka aimiak:
ampuki waketkimiayi. Wisha Jesúsa —Wína Apuru namangken jurutkiaru
aneetiri nuiniatiri asan, Pedrojai asaramtai, tunintsuk ukusarma tusan,
tsaniasan nuni pujumiajai. Tura Marí taa nekachu asan juutjai, —timiayi.
iin chichartamak: 14ॸNuna tusa tuntupenini pajas

—ʊɗkЙӕфɗ̲͑͑ǣ˔ľɗՓɗфѸ̲ӕ̲͑‫ڏ‬ jiimkama, Jesús wajaun wainkayat


yan jukiari. Tura tunintsuk ukusarma Jesúsapita tusangka nekaachmiayi.
nuka nekatsji, —turammiaji. 15ॸTuramtai Jesús Marín iniak:
3ॸTurammatai iisha Pedrojai jiinkir —¿Warukaya juutme? ¿Yaachia eame?
iwiarsamu jiistasar werimiaji. 4ॸIikia mai —timiayi.
tsaniasar ampukir weayatrik, wiyá Tu iniam Marí: Ju aintska numi
Pedron nangkaikin, Jesús iwiarsamunam arakmaun wainutskita, tu nintimias:
jeamiajai. 5ॸTura ututsuk tekenan jiikman, —Ame ni namangke jukinuitkumka,
Jesúsa namangkenka waintsuk antsu ni juni ukusmajai tusam ujatkata. Turakmin
kangkarmaurinak wainkamiajai. 6ॸWi wi jurumkitjai, —timiayi.
turamtai, Simón Pedro ukunam taa, 16ॸTamati Jesús chicharak:

wajatsuk iwiarsamunam utukmiayi. Tura —María, —timiayi.


utuk Jesús kangkarmau tarachik tarachik Tamati nuna pajas jiis, ʮӕĀɞΎËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬
nuni tepaun wainkamiayi. 7ॸTura muuken jai chicharak:
nukukmausha niish nanenar tepaun —Rabuni, —timiayi. Nuka iiti
wainkamiayi. 8ॸTuramtai wisha eemkan chichamejaingkia nuikiartinu taku tawai.
jeayatun, iwiarsamunam wayaachu asan, 17ॸTamati Jesús chicharak:

wisha uku wayaan, tarach mash amia —Wína Apaachir pujamunam wakachu
nuna wainkan: Nekasampi nantaki, tu asamtai achirkaip. Antsu wína aintsur
nintimramiajai. 9ॸYuse chichame pujuinamunam weta. Tura ujaakum:
yaanchuik Jesúsan pachis: Jakamunmaya Wína Apaachir pujamunam weajai.
nantaktinuitai, tu aarmau wainiatrik, nu Nusha atumi Apaachirintai. Tura wína
ˇӕ͑ॷ20ٍॷ21 234

Yusur pujamunam weajai. Nusha atumi —Atsa, ni uwejen jirujai jinkamurin


Yusrintai tusan tajarme, tawai tita, takaschanka, tura nangkijai ijumurin
—timiayi. uwejrujai inurkachnaka, nekasampita
18ॸNuna timiau asa, Magdalanmaya tichatatjai, —turammiaji.
Marí waketki, Jesúsa nuiniatiri ainautin 26ॸNunia chikich tumingtin ataksha Jesúsa

chichartamak: nuiniatiri ainautikia mash iruntramiaji. Tura


—Wi nekasan ii Apurin wainkajai. Tura Tomáscha iin pachinkamiayi. Turamtai
tita tusa akaturmayi, —turammiaji. waiti epenmiau wainiat, Jesús aneachmau
waya, japen wajas iin chichartamak:
Ni nuiniatiri ainau wantintukmauri —Pengker nintimsaram pujustaram,
(Mat. 28.16-20; Marc. 16.14-18; Luc. 24.36-49) —turammiaji.
19ॸNu tuming kinta kintamaunum 27ॸNunia Tomásan chicharak:

Jesúsa nuiniatiri ainauti judío juuntri —Tomása, ami tsaranchikmijai wína


shamakur, epeemir iruntrar pujarin, uwejur ijumur inukam takasta. Tura
Jesús waitin uratsuk aneachmau jeanam uwejmijai mijiarur inukam jiitrusta. Tura
waya japen wajas iin chichartamak: nekaschawaitai turutsuk, ͑ҡѸӕ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
—Pengker nintimsaram pujustaram, pita turuttia, —timiayi.
—turammiaji. 20ॸNunia ni uwejencha, 28ॸTamati Tomás aimiak:

tura ni mijiarincha inakturmasmiaji. —Nekasampi wína Apuruitme. Tura


Turamtai ii Apuri wainkar warasmiaji. nekasampi wína Yusruitme, —timiayi.
21ॸTumakrin Jesús ataksha chichartamak: 29ॸTamati Jesús chicharak:

—Pengker nintimsaram pujustaram. —Tomása ¿wína waitkam nekasampita


Wína Apaachir wína akuptukmia turutmek? Antsu aints wína waittsuk
͑ӕ͑ɗѸ͑˔ՓɗѸȍҡӕ̲͑Ѹȍ˔ӕЙ˔ҡҡ‫ڏ‬ pujuinayat nekasampita turutinauka
jarme, —turammiaji. Փɗ͑˔͑ľ˔Ѹфҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфɗ‫ڏ‬
22ॸͮӕ͑ɗѸӕӕҡӕ̲Йӕ̲͑ɗɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ nawai, —timiayi.
mak:
—Yuse Wakani atumi nintin engkemati. ¿Ju papikia waruka aarmawaita?
23ॸAtumka aintsu tunaari Yus sakarti 30ॸJesús
chikich wainchati takatnasha
takurminka, ni tunaarinka sakartatui. untsuri turamia nusha ni nuiniatiri
Tura aintsu tunaari Yus sakarchati ainauti wainkamiaji. Antsu ju papinumka
takurminkia, ni tunaarinka sakarchatatui, mashkia aarchamuitai. 31ॸTura Jesús
—Jesús turammiaji.ॹl nekasampi Yus akupkamuita, tura
nekasampi Yuse Uchirinta titaram tusan,
Tomás Jesúsan wainkamuri ҡӕфҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡ˔фӕ̲Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍ‫ڏ‬
24ॸJesúsnu jeanam wayaamunmaka tin jukimnuram tusan, ju papinaka
Tomás Jimiamramu naartin Jesúsa aatjarme.ॹm
nuiniatirintiat iijaingkia iruntrachmiayi.
25ॸTura asamtai ukunam chikich nuiniatiri Siete nuiniatiri ainaun Jesús
wantintukmauri
irunuti Tomás ujaakur:

21
—Ii Apuri wainkaji, —timiaji. 1ॸJesús jakamunmaya nantaki,

ҽӕӕʮ̲ɗҡɗҡҽΎ̲ Ѹɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ‫ڏ‬ ҡ˔Ѹȍҽɗ¡ľфɗѸ˔ӕËȍ˔̲͑ҡ‫ڏ‬


mak: karin wekaas, ni nuiniatiri ainautin

l॰20.23 (Mat. 16.19;18.18) m॰20.31 (1.Juan 5.13)


235 ˇӕ͑ॷ21

wantinturmakmiaji. 2ॸNuni Simón Pedro, 11ॸTurammatai Simón Pedro reden

nunia Tomás Jimiamramu naartin, nunia kaanmatkanam japiki patai, namakan


Natanael, æ͑ ֆ˔ҡ̲͑ֆǾ́ɗ́ľ͑‫ڏ‬ ciento cincuenta y tres (153) ͑ľ˔Й̲ф‫ڏ‬
maya aintcha nusha, nunia wi, nunia miayi. Antsu timiá untsurintiat redenka
wína yatsursha, chikich jimiar Jesúsa jaakchamiayi. 12ॸNunia Jesús:
nuiniatirijai iruntrar pujumiaji. 3ॸIikia —Yuwitaram, —turammiaji.
iruntrar pujarin, ґɗ̲Δ͑ЬľĀфΎɗɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ Turammatai ni nuiniatiri ainautikia:
tamak: Juka nekas iinu apurintai tu nintimu
—Namakan achiktasan weajai, asar, kichkisha inintrutsuk: ¿Yaachitme?
—turammatai iisha: tichamiaji. 13ॸNunia mash kaunkaru
—Iijai wemi, —tusar jeanmaya jiinkir asakrin, Jesús wajaki, pangkan achik
kanu juunum engkemrar, kashi red ujua suramsamiaji. Tura namaknasha
ujuaka namak kichkisha achikchamiaji. nunisang suramsamiaji.
4ॸTura tsawaarin Jesús juun kucha 14ॸJesús jakamunmaya nantaki iwiaaku

kaanmatkarin wantinkamiayi. Tura ni pujus ni nuiniatiri ainautin nujaingkia


nuiniatiri ayatrik, Jesúsapita tusarkia kampatam wantinturmakmiaji.
nekaachmiaji. 5ॸTurakrin Jesús untsurmak:
—Natsachi ¿namak achikurmek? Pedrojai chichasmauri
—turammiaji. 15ॸYutan umis, Jesús Simón Pedron iniak:
Turammatai iikia: —Simónka, Jonása uchiriya ¿ju ainau
—Atsawai, —timiaji. nangkamasmek timiá wína anentam?
6ॸTu aimkurin iin ataksha chichartamak: —timiayi.
—Yamaikia untsurnumanini red Tu iniam Pedroka aimiak:
ujungtaram. Nuni achiktatrume, —ҡӕф̲‫ڏ‬ —Ja ai, Apuru, wikia aminka pengker
miaji. nintimtusan pujajme. Amesha nuka
ҽӕф̲̲ҡɗ͑ɗҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔͑͑ǣ˔ɗ‫ڏ‬ nekame, —timiayi.
miar, namak timiá untsuri shikikiar, Tamati Jesús chicharak:
redcha jiiktatkamar tujinkamiaji.ॹn —Takumka uwija uchiri wainua
7ॸNuniangka wikia Jesúsa aneetiri nunismek wína umirtin ainau waitrukta,
nuiniatiri asan, Pedron chicharkun: —timiayi.
—Auka ii Apurintai, —timiajai. 16ॸTamati Jesús ataksha iniak:

Wi tamati Simón Pedro nuna antuk, —Simónka, Jonása uchiriya ¿nekasmek


misu wajau asa, wejmakrin patasmaun anentam? —tu iniam Pedroka aimiak:
entsar, juun kuchanam ayangmiayi. —Ja ai, Apuru, amesha nuka nekame.
8ॸTuramtai chikich nuiniatiri ainautikia Wikia amin tuke pengker nintimtusan
kanujai rednum namak chumpimiau pujajme, —timiayi.
˔ɗËȍɗ˔ЙËȍ˔̲ľҡфΎʮЙɗ˔ɗф˔̲͑ҡ˔‫ڏ‬ Tamati Jesús chicharak:
nam jeemiaji. 9ॸTura kaanmatkanam jear, —Takumka wína uwijar ainau
ji kapaamunam namak jiyamu pangjai waitrukta, —timiayi.
wainkamiaji. 10ॸTurakrin iin Jesús 17ॸNunia ataksha iniak:

chichartamak: —Simónka, Jonása uchiriya ¿nekasmek


—Namak achikurme nu jumchik wína pengker nintimtursam pujam?
itataram, —turammiaji. —timiayi.

n॰21.6 (Luc. 5.5-6)


ˇӕ͑ॷ21 236

Nujaingkia kampatam iniamu asa, ayaamsan pujusan niin iniakun: “Apuru


Pedroka wake mesekmiayi. Tura ayaak: ¿amin anangkrama surutmaktata nusha
—Apuru, ameka mash nekame. Wi yaachita?” timiajai.ॹo
amin pengker nintimtusan pujajme 21ॸTura nuna nintimias, Pedro pajas

tajame nuka nekasaintai tusam nekame, jiiras Jesúsan iniak:


—timiayi. —Apuru ¿jusha warukatnuki? —ҡӕфӕҡ‫ڏ‬
Tamati Jesús aimiak: miayi.
—Takumka wína uwijar ainau 22ॸTama wína pachitas Jesús Pedron

waitrukta. 18ॸNekasan tajame: Ame natsa ayaak:


akumka wejmakrum entsaram, ame —¿Amesha waruka ausha tame? Wi
tuningsha wekaasatasam wakerakmeka wakeraknaka, juka jatsuk pujaun
pachitsuk wekainuyame. Turayatum tarimnawaitjai. Antsu ameka pachitsuk
juuntach wajasakminkia, ami kunturam nemartusta, —timiayi.
kutsmarakmin, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸՓľʮ̲˔фӕ‫ڏ‬ 23ॸJesús tu tinu asamtai, chikich

min antstamrartin ainawai. Tura ame nuiniatiri ainau wína pachitsar: Nekasam
nuni weta nakitamin waitminayat, amin jakashtinuitme turutin armiayi. Antsu
achirmakar juramkiartinuitai, —timiayi. Jesúska: “Wi wakeraknaka juka jatsuk
19ॸNuna tusa Pedron: ҽӕ̲͑ҡ̲Փфҡɗ‫ڏ‬ pujaun tarimnawaitjai,” turutmiayi, antsu
nuitai tusa ujaak timiayi. Tura tu jakam jakashtinuitme turutanka turutchamiayi.
Yus pengker awajsatnuitme taku timiayi. Tura Pedron: —¿Amesha waruka ausha
Nunia Pedron ataksha chicharak: tame? —nunak timiayi.
—Tuke inaitutsuk nemartusta, 24ॸWikia Juankuitjai, ˇľѸәѸ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗ͑‫ڏ‬

—timiayi. jai. Ju papinasha aaru asan, mash


nekasaintai tajai. Jesúsa aintsrisha
Jesúsa aneetiri nuiniatirin nunisarang mash nekasaintai tinawai.
pachis chichasmauri 25ॸҽӕфˇľѸәѸҡӕф̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ҡѸӕфɗ͑‫ڏ‬
20ॸJesús tamati Pedro pajas jiiras tai. Antsu ni turamuri kichik kichik
winasha Jesúsan nemarai waitkamiayi. aakrikia papi timiá untsuri aarminuitai.
Turamtai wikia nekas Jesúsa aneetiri ҽɗ̲ɗ ӕ͑ҡѸӕфɗф̲˔̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
nuiniatiri asan, iisha Jesús jaatsaing, masha ukuschamin aminuitai.
nijai iruntrar yuwakur pujarin, Jesúsnum Maaketai.

o॰21.20 (Juan 13.25)


Cristo Nuiniatiri Ainau Turamuri

Yuse Wakani akupkatnun Jesús nayaimpinam wakamuri


pachis etserkamuri 6ॸJesúsjai
iruntrar pujusar, ni nuiniatiri

1
1-2ॸWiitjai Lucasaitjai. Wína aneetir ainau Jesúsan iniinak:
Teóƿlo: Wi yaanchuik amin papin —Apuru ¿Israel ainauti Apuri
akuptukmiajme nuna aaran, Jesús yamaikiash atam? —tiarmiayi. 7ॸTinamtai
nayaimpinmaka watsuk ju nungkanam Jesús ayaak:
pujus ni turamurin pachisan, tura ni —Atsa, warí kintatiya tura warí
͑ӕɗ͑ɗф̲ӕфɗ͑ËȍЙËȍɗѸ͑͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ nantutiya wína Apaachir ni kakarmarijai
taik nangkaman, nunaka mash ҡӕфҡҡ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ̲ɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
aatramiajme. Jesús nayaimpinam trume. 8ॸAntsu atumin Yuse Wakani
waketkitas ni nuiniatiri ainaun: Wína engkemturma, ֤ӕѸ͑ɗ˔˔ф̲фɗѸӕф̲Ѹ‫ڏ‬
chichamur etserkataram tusa, yaanchuik tatrume, tura asamtai juni Jerusalénnum
Yuse Wakani turata tinu asamtai, ni pujusrum, nunia Judea nungkanam
ҡӕфҡ͑ɗӕфɗ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍ̲͑˔ҡ̲̲‫ڏ‬ wekaakurmesha, ͑ӕ͑ɗґ̲фɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
ramiayi.ॹa nam wekaakurmesha, nunia arák
3ॸJesús waitnas jaka, nunia nantaki wekaakurmesha, ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔ɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
cuarenta (40) kintati ni nuiniatiri ainaun nam wína pachitsaram etserkatnuitrume,
wantintukmiayi. Tura wantintuk paan: —Jesús timiayi.ॹd
Iwiaakjai tukini wajamiayi. Tura Yus ni 9ॸTamati Jesúsa nuiniatiri ainau jiij

aintsri ainaun itiur inawa nuna pachis wajainai, Jesús yakí nayaimpinam
chichasmiayi.ॹb yurangmijai wakamtai nuniangka
4ॸTura nuni iruntrar pujusar Jesús ni wainkacharmiayi.ॹe 10ॸJesús nayaimpinam
nuiniatiri ainaun chicharak: wakamtai, ni nuiniatiri ainau tuke jiij
—Juni Jerusalén yaktanam nakastaram. wajainai, aneachmau Yuse awemamuri
Turaram wína Apaachir ni Wakani pachis jimiar aintsua tumau wejmakan pujun
ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙ˔̲ɗ͑ӕ͑ӕ̲ɗҡѸɗ͑ǣ‫ڏ‬ entsarinau nijai tsaniasar wajainaun
kia jiinkirap. Yuse Wakani atumi nintin wainkarmiayi. 11ॸTura wainkaram nuka
piatramkatatui tusan, Փɗҡӕ̲ɗ͑ӕʮ˔̲ɗʮ‫ڏ‬ chicharinak:
rume nu nakastaram. 5ॸJuan nekas aints —Galilea nungkanmaya ainautiram,
ainaun entsanam imaimiayi. Antsu ¿warukaya nayaimpisha timiá jiisha
jumchik kinta arus Yus ni Wakanin atumi wajarme? Jesúska atumnia nayaimpinam
nintin piatramkatatrume, —timiayi.ॹc waka nuka ataksha nunisang taratnuitai.

a॰1.1 (Luc. 1.1-3) b॰1.3 (Hech. 13.31) c॰1.5 (Mat. 3.11; Luc. 24.49) d॰1.8 (Mat. 28.19;
Marc. 16.15; Luc. 24.47-48) e॰1.9 (Marc. 16.19; Luc. 24.50-51)

237
ȸľËȍΎѸॷ1ٍॷ2 238

ҽӕф̲ҡɗҡӕ̲Փɗ͑˔̲ф̲ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ juuntri Davidtan aamtikramu asamtai


mek ataksha wainkatnuitrume, Judaska akiintsaing, David Judasan
—tiarmiayi. pachis aarmiayi.ॹg 20ॸApu David yaanchuik
papi Salmo tutainum tu aarmiayi:
Matías Cristo chichamen ‘Ni jeenka itarak atinuitai. Tura
etserin ati timiauri ˔ɗËȍ˔ɗѸȍ͑ɗʮľľ͑˔ЙӕʮӕѸËȍфҡɗ‫ڏ‬
12ॸͮӕ͑ɗΎ́ɗԮΎ̲ӕф̲͑ֆˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ nuitai,’ tu aarmiayi.ॹh
num waketkiarmiayi. Ayamtai kintati Nunia ataksha:
wekaasatin aya kichik kilómetrok َæȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸ͑ɗҡ˔ҡфɗ͑ҡ˔˔̲Ѹҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
arakchichu ayayi. 13ॸTura Jerusalénnum tai,’ Judasan pachis tu aarmiayi.ॹi
ni pujutirin jear, pata yakí amaunum 21-22ॸ“Tu aarmau asamtai chikich aints

wakarmiayi. Aints nuni wakarmia nuna Judasa takatrin takasat tusar inaikiami.
naaringkia nu ainawai: Pedro, nunia Nu aintska nu nangkamtaik Juan Jesúsan
Juan, nunia Santiago, nunia Andrés, imiaamun wainkau asa, nunia ii Apuri
nunia Felipe, nunia Tomás, nunia Jesúsjai wekajin asa, ͑ӕ͑ɗ͑ɗʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
Bartolomé, nunia Mateo, nunia Alfeo maya nantakmiaurincha wainkau asa,
uchiri Santiago, nunia Simón mesetan tura nayaimpinam wakamurin wainkamia
najanin aints, nunia Santiago uchiri nu aintska Judasa takatrin takakmasat
Judas naartin, nu mash iruntrarmiayi. tusar inaikiami,” Pedro timiayi.ॹj
14ॸNusha tuke Jesúsa yachi ainaujai, tura 23ॸTamati jimia aintsun inaikiarmiayi.

Jesúsa nukuri Maríjai, tura chikich nuwa Chikich aintsun José Barsabás naartinun
ɗ͑ӕʮɗ͑ӕ͑ɗ֤ӕѸľ͑ѸľфҡѸɗфӕ͑ҡфф‫ڏ‬ chikich naari Justo: ˇӕҡɗҡӕѸфɗ͑ɗ˔ɗф‫ڏ‬
miayi.ॹf miayi. Turinamtai chikich ainausha
15ॸChikich kintati aints ciento veinte Matíasan inaikiarmiayi. 24-25ॸNunia Yusen
(120) nuni iruntrar pujuinai, Pedro seainak:
wajaki chichaak: —Ii Apuri Jesús, ̲ľ˔ɗ͑ҡѸӕ͑ɗ͑ҡɗ͑ǣ‫ڏ‬
16-19ॸ—Yatsur ainautiram, ͑ҡӕфҡӕ˔ҡ‫ڏ‬ kia mash nekame. Tura asam Judas tunau
ram: Yaanchuik Jesús Judasan iijai metek asa, jaka wait wajaktinnum weu asamtai,
wína nuiniatir ataram tusa, inaikiamu yáki ni takatrin takakmasat tusam, paan
asa, ni takatrincha takakmasmiayi. inakmasta, —tiarmiayi.
Turayat aints ainaun Jesúsan achikiarat 26ॸNunia papin jimiaran jukiar, nu

tusa, jintan inakmasmiayi. Tura Judas aintsu naarin papinum aararmiayi. Tura
tunau wajas Jesúsan suruku asamtai, yana papiriya jiinkiti tusa uwejen engkea,
kuik waingkimujai ajan sumakarmiayi. kichik aints peakmiayi. Turamtai Matíasa
Tura nu ajanam Judas kuntujen naekjai papiri jiinkimiayi. Tura asamtai Cristo
jingkiama tsekengki ayaarak, naekri put nuiniatiri once (11) ainamunam
tsuraku asamtai, chapi ukuma ayaarak Matíasnaka pachikiarmiayi.
ampuje tishini saaki jakamiayi. Tu jakau
asamtai, Jerusalénnum pujuinau nuna Yuse Wakani aints pujuinamunam tamauri

2
nekaawar, nu ajanka ninu chichamejai 1ॸǗɗľѸҡЬľ͑ҡľËΎѸҡŃѸҡӕҡɗҡѸՓф̲‫ڏ‬

Acéldama inaikiarmiayi. Nuka “numpa tai, Cristo umirin ainauka mash


aja” taku tawai. Tura Yuse Wakani ii Jerusalénnum iruntrarmiayi. 2ॸTura mash

f॰1.14 (Mat. 10.2-4) g॰1.16 (Mat. 27.3-8) h॰1.20 (Sal. 69.25) i॰1.20 (Sal. 109.8)
j॰1.21 (Marc. 1.9;16.19)
239 ȸľËȍΎѸॷ2

iruntrar pujuinai, nasengka atsayat 12ॸTura mash nintimrar shaminak:


aneachmau nayaimpinmaya nase —¿Juka warimpita? —tunaiyarmiayi.
kakarman uutua tumaun jeanam iruntrar 13ॸTura chikich ainau wishikinak:

pujuinauka mash antukarmiayi. 3ॸNunia —¿Nampekar tinatsuash? —tiarmiayi.


chikich chikich aintsu muuken jiya
tumau kapaun wainkarmiayi. 4ॸTura nuni Pedro aints ainaun chicharkamuri
iruntrar pujuinaunaka Yuse Wakani mash 14ॸTu tinamtai Pedro chikich aints Cristo
piatkarmiayi. Tura nuni iruntrar nuiniatiri ainaujai wajaki aints ainaun
pujuinaunka mash chikich aintsu kakar chicharak:
chichamen nekachu ainaunak niish niish —Judío ainautiram, Jerusalénnum
chichamtikiamiayi.ॹk mash matsamnutirmesha, wi taja nuka
5ॸTura nu ƿestanmaka judío Yuse anturtukrum nintimrataram. 15ॸJu aints
umirin ainau mash nungkanmaya ainau nampekar tinawai, tu nintimtarme
kaunkar Jerusalénnum pujuarmiayi. nuka nangkamrum tarume. ¿Tsaa yamai
6ॸҽӕфɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍɗ̲͑‫ڏ‬ waakaisha itiur nampekarting? 16ॸAntsu
tai, nuna antukar kautkarmiayi. Tura Yuse chichame etserin Joel naartin nuna
mash ninu chichamejaingkia chichainau pachis yaanchuik etserkamiayi. Ni
asaramtai ¿warukang tina? tiarmiayi. etserkamuringkia tu aarmawaitai:
7ॸTura nekainachu asar shamkarmiayi, 17ॸYus chichaak: Nungka amukatin

tura chicharnainak: jeatak wajamtai, mash aints ainamunam


—¿Chikich chikich chichamjai yumi yaranua nunisnak wína
chichaina auka mash Galileanmaya Wakantrunka akupkatnuitjai. Tura
ainchaukai? 8ॸ¿Ausha warukinakua? Ii asamtai atumi uchirisha, tura atumi
chichamencha chichatan nekachu ͑Փ͑ҡфɗѸȍՓɞ͑ËȍɗËȍ̲фӕ͑ľҡѸľфɗфҡɗ‫ڏ‬
ainayatcha, ̲ɗҡфӕѸф͑ǣЙ͑ËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ nuitai. Tura natsa ainausha ni jiijaingkia
nausha antaji. 9ॸ¿Iikia mash winaka waitinachu wainiatnak, paan
nungkanmaya aints ainatsjik? Ьфҡɗ͑‫ڏ‬ nintimtikrartinuitjai. Nuniasha atumi
maya, nunia Medianmaya, nunia ʮӕӕ͑ҡфɗՓɞ͑ЙËȍɗҡѸф˔ф̲фӕффҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
Elamnumia, nunia Mesopotamianmaya, tai.
nunia Judea nungkanmaya, nunia 18ॸTura wína inatir aishmang ainauncha,

Capadocianmaya, nunia Pontonmaya, tura nuwa ainauncha wína Wakantrunka


nunia Asia nungkanmaya, 10-11ॸnunia akuptuktinuitjai. Tura asamtai wína
Frigianmaya, nunia Panƿliannmaya, chichamrun etserkartinuitai. 19ॸTura yakí
nunia Egipto nungkanmaya, nunia nayaimpinmayan shamrumtinun
Libianmaya yakat Cirene tutai nuna inakmastinuitjai. Tura nungkanmasha
nangkaikiar arák matsamin ainau, nunia wainchati takatnaka inakmastinuitjai.
Romanmaya judío ainausha, tura Aints maaniamunam numpan nukap
judíochu ainausha iiya nunisarang Yusen wainkartinuitai. Tura jisha nukap
nekasampita tinausha irunji. Nuniasha keenaun wainkartinuitai. Nunia mukunit
Cretanmayasha, nunia Arabianmayasha nungkanam nukap atinuitai. 20ॸTsaasha
irunji. Turayatrik Yus ni kakarmarijai tsawai wainiat kajintratnuitai. Tura
tura nuka paan ii chichamejai mash nantuncha numpa tumaun keaun
chichainau antaji, —tunaiyarmiayi. wainkartinuitai. Nunia Yuse paaniurijai

k॰2.4 (Hech. 15.8)


ȸľËȍΎѸॷ2 240

tura ni kakarmarijai nu kintaka wijai pujau asam waramtikrustinuitme.’


jeatnuitai. 21ॸAntsu wína naarun pachitsar David yaanchuik tu aarmiayi.ॹo
seatin ainauka uwemrartin ainawai. 29ॸ“Yatsur ainautiram: Ii juuntri

Yuska tawai, Joel tu aarmiayi.ॹl Davidtan pachisan atumin paan ujaktasan


22ॸ“Israel ainautiram, wi taja nuka wakerajrume. Nu jakamtai iwiarsarmiayi.
anturtuktaram. Nazaretnumia Jesús ҽӕфɗՓɗфѸ̲ӕфɗֆ̲ɗѸȍҡӕ˔ľՓɗ͑˔ҡ‫ڏ‬
Yusen pengker awajsamia nuna pachisan nuitai. 30ॸNuka ukunam atiniun
yamaikia ujaktatjarme. Nu aintska etsernuyayi. Tura asamtai Yus Davidtan
atumjai pujus, Yuse kakarmarijai chichaman yapajiachminun chicharak:
wainchati takatnasha, tura itiurkachmin ‘Nekasan tajame: Ami wearam Apu asa,
au wainiat atum jiimmaunum turamia aints ainaun inartinuitai,’ tu timiau asa
nuka mash nekarme. 23ॸTurayatrum jakati nunaka nekaamiayi. 31ॸYaanchuik David
tusaram, nu aintska achikrum, Yusen nuna nekau asa, Mesíasan wainkawa
umirchau ainamunam numin ajintruwar nunisang ni nantaktintrin pachis:
maawarti tusaram surukmiarume. Jesús ՠ˔͑ɗ̲ʮ˔ҡ͑ɗӕ̲͑˔ӕ˔ӕ˔Ëȍҡ‫ڏ‬
aints ainaun uwemtikratin asamtai, nuitme, tura ni namangkesha kaurti
Yuska eemak mash nekau asa, nunaka tusamka tsangkamkashtinuitme, tu
turuwarti tusa tsangkamkamiayi.ॹm 24ॸTura aarmiayi. 32ॸNu aintsun pachis David
jatasha Jesúsan nepetkachmin asamtai, yaanchuik aarmia nuka Jesúsayayi. Yus
waitnas jakau wainiat, ֤ӕѸ͑ɗɗ͑ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬ Jesúsnaka nekas jakamunmaya
maya inankimiayi. Tura asamtai Yuse inankimiayi. Turamtai iisha nu mash
kakarmarijai jatancha nepetak nekau asar: Nekasaintai taji. 33ॸTura
nantakmiayi.ॹn asakrin ii Apaachiri Yus: Wina Wakanur
25ॸ“Ii juuntri Davidcha Jesús aints ainau akuptukta, Jesúsan tinu asa,
akiintsaing, Jesúsan pachis tu armiayi: Jesúsnaka jakamunmaya inankimiayi.
‘Wína Apurun tuke wijai pujaun Tura asamtai Jesús nayaimpinam waka,
wainuyajai. Niisha wína untsurunini ni Apaachiri untsurinini pujus, ni
pujurtau asamtai, Փɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔Ń̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬ Wakanin akupturmaji. Atumka yamai
kashtatjai. waintrume tura antarme nuka nuwaitai.ॹp
26ॸTura wína nintirun pujurtau asamtai 34ॸTura nayaimpinam wakamia nuka

waraajai. Tura pengker nintimsan Davidchawaitai. Tura asamtai David tu


chichaaknasha waraawarat chichaajai. aarmiayi:
Nunia nantaktinuapitja tau asan, ‘Yus wína Apurun chicharak: Apu
ʮ˔͑ËȍЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ֆ̲Ѹҡ͑ӕ‫ڏ‬ keemtainum wína untsurunini
pitja tajai. keemsata.
27ॸYusru, Փɞ͑Փ˔͑ҡфӕѸȍʮ˔ҡ͑ɗӕ͑‫ڏ‬ 35 Wi ami nemasmin nepettsaing juni
maka ukurtuschatnuitme. Tura ami ayaamsam pujusta.ٔҽӕф̲‫ڏ‬
inatiram nekas pengker asamtai, ni waitai.
̲͑͑ǣ˔ľѸȍ˔ӕфҡɗҡӕѸ̲˔ҡѸ͑ǣ˔̲‫ڏ‬ 36ॸ“Nu Jesúska numi winangmanum

rukchatnuitme. maamarme nunaka Yus: Apu ati tusa,


28ॸTura jinta tuke iwiaaku pujustinnum tura Mesías ati tusa akupkamiayi. Israel
jeatnuka inaktursatnuitme. Tura tuke ainautirmeka, nuka nekasampita tusaram,

l॰2.21 (Joel 2.28-32) m॰2.23 (Juan 19.18) n॰2.24 (Luc. 24.2-7) o॰2.28 (Sal. 16.8-11)
p॰2.33 (Luc. 24.49; Juan 16.13-15; Hech. 1.4)
241 ȸľËȍΎѸॷ2ٍॷ3

mash pengker nekaataram,” Pedro miayi. Tura ninu aa nuna mash


timiayi. sunaisarmiayi. 45ॸTura ninu aa nunasha
37ॸTamati nu etsermaun antukar wake mash surukar, ni ajarincha surukar,
mesekar, Pedron nunia Cristo nuiniatiri Cristonu ainau yuuminak pujuinaun
ainaun iniinak: kuikian susarmiayi.ॹq
—֤ҡѸӕфɗ͑ӕ‫ع‬ɗɗѸȍɗҡɗӕф˔̲͑ӕ˔ɗ‫ڏ‬ 46ॸTura kintajai metek Yus seatai juun

taij? —tiarmiayi. jeanam iruntrarmiayi. Nunia Cristonu


38ॸTinamtai Pedro ayaak: ainau jeencha kichik kichik wayaawar,
—Mash aints ainautiram, atumi nuni iruntrar pengker nintimtunisar
yaanchuik nintimtai inaisakrumningkia, warasar yuwarmiayi. 47ॸҽӕф֤ӕѸʮӕӕ͑ҡɗ‫ڏ‬
֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑˔Ѹ˔ҡӕф̲фҡ‫ڏ‬ tai tiarmiayi. Tinamtai aints ainau mash
trume. Tura asa ni Wakani nekas pengker Cristonu ainaun pengker nintimtiarmiayi.
aa nuna atumniaka suramsatatrume. Tura Tuminau asaramtai kintajai metek Yus
asamtai Jesucristo umirkatasrum aints ainaun uwemtikramiayi. Tura
maaitaram. 39ॸYus yaanchuik ni Wakanin asamtai Cristonu ainauka kintajai metek
pachis tímia nunaka atumin turamrume, yujararmiayi.
nunia atumi uchirincha, tura mash
nungkanam arák pujuinauncha nunaka Aints wekaichau tsuwarmauri

3
tawai. Tura ii Apaachiri Yuska: Winar 1ॸChikich kintati tsaa nungkaanmatai,
ataram tusa, aints ainaun untsuktas Yus seatai hora jeau asamtai, Pedro
wakerau asa tawai, —Pedro timiayi. Juanjai Yus seatai juun jeanam Yusen
40ॸNu chichamnasha tura chikich seartas wearmiayi. 2ॸTura Waiiti Shiiram
chichamnasha untsuri aints ainaun tutainum wayaawartas wearmiayi. Tura
ujakmiayi. Tura chicharak: waiitinam jear, aints wekaichau nuni
—Junia aints tunau turina nujaingkia pujaun wainkarmiayi. Nu aintska
kanakrum pujustaram, —Pedro timiayi. akiinamunmaya tuke wekaichau asamtai, ni
41ॸTura asamtai nu chichamnasha weari ainau kintajai metek Yus seatai juun
antukar, ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕ˔̲ɗ͑ɗф‫ڏ‬ jea waiitirin aints nuni waainaun: Wait
miayi. Tura asamtai nu kintati kampatam aneasrum kuik surustaram titi tusar puusar
warang (3,000) ɗ͑ҡѸæфɗѸҡΎ͑ӕՓʮѸф‫ڏ‬ ukukiarmiayi. 3ॸTurinamtai aints wekaichau
miayi. 42ॸTura nu aints ainau mash Cristo Pedron Juanjai wininaun wainak:
nuiniatiri ainau nuiniarmia nuna antú —Wait aneasrum, kuik surustaram,
pujuarmiayi. Tura mash iruntrar pujusar, —timiayi. 4ॸTamati mai nu wekaichaun
Yusen sear Yuse misarin yuwarmiayi. wainkar, Pedro chicharak:
—Jiirsata, —timiayi.
Nu nangkamtaik Cristo 5ॸTamati nu aintska: ¿Warinak surustas
umirin ainau pujusmauri
taj? tusa jiij pujurmiayi. 6ॸTu nintimias jiij
43ॸCristonuiniatiri ainau nekashtai pujuram, Pedro chicharak:
takatnasha untsuri turuwarmiayi. Tura —Kuikiarka atsawai. Tura kurisha
Cristo kakarmarijai wainchati takatnasha atsawai. Antsu nuna nangkamasang timiá
untsuri turinamtai, aints ainau mash pengker aa nuna susatjame. ͮ‫׀‬фľҡ‫ڏ‬
nintimrar shamkarmiayi. 44ॸTurinamtai numia Jesucristo kakarmarijai wajakim
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ˔̲Ѹȍɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕѸф‫ڏ‬ wekaasata tajame, —timiayi.

q॰2.45 (Hech. 4.32-35)


ȸľËȍΎѸॷ3 242

7ॸNuna tusa Pedro ni untsur uwejejai asaram, tuke iwiaaku pujustinun sukartin
tap achik awajkimiayi. Turamtai amia nuka maamiarume. Tura wainiat
nawesha, tura wanusesha kakaram Yus niin jakamunmaya inankimu asa,
wajasmiayi. 8ॸTuram ayaatsuk wajaki, yamaikia iwiaakuitai. Tura asamtai iikia
wekaatan nangkamamiayi. Nunia nu wainkau asar etserji.ॹr
Pedrojai, tura Juanjai iruntrar Yus seatai 16ॸ“Tura Jesús nekasampita tinu asakrin,

juun jeanam waya ming ming wajak: Yus ni kakarmarijai Jesús ju wekaichaunka
kakarmaitai timiayi. 9ॸTamati aints mash nekas pengker tsuwari. Turamtai atumka
nuni kaunkaru ainau niin wekaun ju turamuka mash wainkarume.
wainkarmiayi. Tura ni chichaamurin 17ॸ“Yatsur ainautiram, antuktaram.

anturkarmiayi. 10ॸTura nintimsar Atumka atumi juuntri ainaujai Jesús


shaminak: turamiarme nuka Yuse uchirintai tutsuk
—Ju aintska Yus seatai juun jeanam turamiarme. 18ॸTura yaanchuik Yuse
Waiiti Shiiram tutainum tuke aintsu chichamen etserin ainau: Yus akupkamu
kuikiarin seama pujuya nuwaapita, Mesías tutai wait wajaktinuitai tusa, ni
—tiarmiayi. chichamen etsernun Yus nunaka
aamtikramiayi. Tura asamtai atum Jesús
Jea tesaamurin Salomón jeamkamunam mau asaram, nu chichamka umikuitrume.
Pedro aints ainaun chicharkamuri 19ॸTura asaram atumi yaanchuik
11ॸTu tinamtai nu aintska Pedrojai tura nintimtairingkia yapajiaram atumi
Juanjaisha kanatsuk nijai tsanias Yus tunaari Yus sakturat tusaram seataram.
seatai juun jea tesaamurin Salomón Nu turakrumningkia atumi tunaarinka
jeamkamia nuni wajainamtai, aints ainau sakturmartatrume. Tura atumniaka
nuna wainkaru asar, nuni ampukiar angkan awajtamsatatrume. 20ॸTura Yus
weriarmiayi. 12ॸTuminamtai Pedro aints yaanchuik: Atumi Apuri ati tinu asa, ni
kaunkarun chicharak: uchirin JesúѸ͑ҡ˔Ѹȍ˔ӕЙҡӕф̲˔ҡɗ‫ڏ‬
—Israel ainautiram ¿warukaya miatcha nuitrume. 21ॸTurayat Yus mash aa nuna
nintimrume? ¿Tura warukaya miatcha yamarman najantsaing, Jesucristo
jiikratrume? Ii kakarmarijaingkia juka yamaisha nayaimpinam pujustinuitai.
tsuwarchaji. ¿Ii pengker asarik tsuwaraij? Yuse chichame etserin ainau paan
13ॸAntsu ii juuntri Abrahama Yusri, tura nintimin asar yaanchuik: ֤ӕѸҡӕфӕ͑ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
Isaaca Yusri, tura Jacobo Yusri ii Yusri tai tu tinu asaramtai, Yus mash aa nuna
asa, ni uchirin Jesúsan: Nekas ameketme ataksha yamarman najanatnuitai. 22ॸTura
juuntam tiarat tusa pengker awajsamiayi. asamtai Moisés ii juuntri ainaun
Tura waininayat atumi juuntri ainau: chicharak: ‘Ii Apuri Yus atumi aintsrin
Jesúsnaka maawarat tusar, Pilatonam wiya nunisang kichkin akupturmak:
surukarmiayi. Nuni atum kaunkaram, Nuka wína chichamrun etserin ati tusa,
Pilatoka: Jesúsan jiikin akupkatjash, tau atumin akupturmaktinuitrume. Nu
wainiatrum surimkamiarume. 14ॸJesúska ҡӕ̲ɗ͑ҡӕф̲ҡɗҡ͑ӕ˔̲Ѹȍӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬
tunaarinchau tura timiá pengker pujau ram. 23ॸTura nu Yuse chichamen etsernun
wainiatrum, atumka nakitramiarume. ӕ̲ɗфҡѸӕ˔Йӕʮӕɗ͑ӕ˔֤ӕѸ͑ӕɗ͑ӕʮɗ͑ǣ‫ڏ‬
Antsu mangkartin aintsun jiiki akupkati kia iruntrarchatnuitai, antsu tuke
tusaram, Pilato seamiarume. 15ॸNu turau mengkakartinuitai,’ Moisés tu aarmiayi.

r॰3.15 (Isa. 52.14-53.12; Mat. 27.15-26; Marc. 15.6-15; Luc. 23.13-23; Juan 19. 12-15)
243 ȸľËȍΎѸॷ3ٍॷ4

24ॸ“Nunia Yuse chichame etserin iruntrarmiayi. 6ॸTura sacerdote apuri Anás


Samuelsha nunisang yamai turatnun naartin, nunia Caifás, nunia Juan, nunia
pachis yaanchuik etserkamiayi. Nunia Alejandro, nunia sacerdote apuri
chikich Yuse chichame etserin ainausha wearisha mash iruntrar pujuarmiayi.
yamai turatnuncha pachisar mash 7ॸTura aintsun akuptukar Pedron Juanjai

etserkarmiayi. 25ॸIisha yaanchuik Yuse itaarmiayi. ҽӕфʮЙľ͑ՓʮѸфËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬


chichame etserin armia nuna wearinji. nak:
Tura asakrin Yus atumin pengker —¿Yana kakarmarijia tura yana
awajtamsatas wakerau asa, Abrahaman chichamejia atumsha aints wekaichausha
chicharak: ‘Kichik ami wearam akiinatata tsuwarmarume? —tu iniasarmiayi.
nuka mash nungkanam pujuinaun 8ॸTu iniinam, Pedro Yuse Wakani

pengker awajsatnuitai,’ timiayi. Tu tinu piatkamu asa ayaak:


asamtai atumsha Abrahama weari —Israela apuri ainautiram, juun
asakrumin, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲‫ڏ‬ ainautirmesha antuktaram. 9ॸAints
satas wakerutmarme. 26ॸTura ni Uchirin wekaichau pengker awajsamu pachisrum
atumin akupturmak: Atumi tunauri mash ¿itiur tsaarma? tusaram, iincha iningkratu
inaisataram tusa, atumin pengker asakrumin, 10ॸatumin paan ujaktatjarme.
Փʮҡ̲ѸҡѸ͑ɗԆËȍɗфɗ͑ľľ̲˔˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ Israel ainautirmesha nusha mash paan
makmiarume,” Pedro timiayi. nekaataram tusan tajarme: Ju aintska
nuwik wekaichau pujuya juka yamaikia
Pedro Juanjai apu iruntramunam jukimuri Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸӕՓɗ͑˔фӕ̲ľʮӕ˔ͮ‫׀‬фľҡ‫ڏ‬

4
1-4ॸPedro Juanjai aints ainaun tuke numia Jesucristo kakarmarijai tsaari.
chicharinak wajainai, aneachmau Atumka Jesucristo numi winangmanum
sacerdote ainau, tura Yus seatai jea ajinkaram maamiarume, tura wainiat Yus
wainu juuntrisha, tura saduceo ainausha ataksha jakamunmaya inankimia nuna
kaunkarmiayi. Tura kaunkar anumrukar kakarmarijai tsaari. 11ॸAtumka jea jeamnua
Pedro Juanjai aints ainaun nuininak tumawaitrume. Antsu Jesúska kaya juunta
wajainaun antukarmiayi. Pedro Juanjai tumawaitai. Ju kayaka nekas pengker au
aints ainaun nuininak: ˇľѸәѸʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬ wainiatrumek, atumka jea jeamnutiram:
maya nantakin asamtai, aints ainautisha Nuka paseetai tusaram japamiarume.
jakayatrik nantaktinuitji tinau asaramtai Antsu Yuska: ͮӕ˔ֆ˔ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬
kajerkarmiayi. Tura Pedron Juanjai tai timiayi. Jesús atumniaka
achikiar, tsaa nungka wajasu asamtai: uwemtikramratas wakerau wainiatrumek
Kashin chichamsha nekarami tusar atumka tsuutramiarume. 12ॸҽӕфËȍɗ˔ɗËȍ‫ڏ‬
kársernum engkewarmiayi. Turinamtai num tunaunumia uwemratnuka pengké
aints untsuri Pedro Juanjai Yuse atsawai. Mash nungka ainamunam
chichame etsermaun antukaru ainau nu chikicha naari pachisar uwemratnuka
kintatik aishmangkuk aishmangkuk cinco atsau asamtai, iin uwemtikramratnuka aya
warang (5,000) Criston nekasampita Jesucristoketai, —Pedro timiayi.ॹs
tusar nemarkarmiayi. 13ॸЬľĀфΎˇӕ͑ʮɗѸȍ̲ҡѸӕ˔ҡӕËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
5ॸKashin tsawaarar Jerusalénnum judío namtai, apu ainausha nuna antukar:
apuri ainau judío juuntri ainaujai, tura —¿Warukaya nuimiarchau ainayatcha,
Moisésa chichame nuikiartin ainaujai tura mianchau ainayatcha, timiá

s॰4.12 (Juan 14.6)


ȸľËȍΎѸॷ4 244

shamkartutskesha chichainawa? —ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬ waketkiar: Sacerdote apuri ainau tura


yarmiayi. Tura Jesúsjai iruntrar nukap Israela juuntri ainau tu chichartamkamji
pujusaru asar, tu chichainawai tusar tusar ujakarmiayi. 24ॸTu ujainam nuna
nekaawarmiayi. 14ॸTura aints tsuwarmau antukar, mash iruntrar Yusen seainak:
nuni wajaun wainkau asar, ËȍɗËȍф˔ҡҡ‫ڏ‬ —Apuru, ame nayaimpisha, tura
kamawar tujinkarmiayi. 15ॸTura jiiktaram nungkasha, tura juun entsasha waring
tinam, Pedroncha tura Juannasha tura achat mash amek najanawaitme. 25ॸAmi
aints tsaarmia nunasha jiikiaramtai, Wakanim nekas pengker aa nu ami
nunia kanakar pujusar chichainak: ɗ͑ҡɗф̲ġԮɗĀľ͑ǣ˔ľҡ̲ҡӕ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
16ॸ—¿Ju aints ainausha itiurkatjik? miame.
Jerusalénnum pujuinau mash nu aintsun ‘¿Waruka Yusen umirchau ainau
tsuwarchamniau waininayat tsuwarmaurin Yusen kajerkar shininawa? ¿Tura
nekainawai. Tura asaramtai: Waitaitai warukaya nangkamiarsha
tichamnawaitji. 17ॸAntsu aints ainau Jesúsan nintiminawa?
pachisar etserkarai tusar, yamaikia jiyakar: 26 Mash nungkanmaya apu ainau
Nu aintsu naari pachisrum aints kichkisha aintsun inau ainaujai kaunkar,
ujakairap, tu chicharkami tiarmiayi. Yus apu ati tusa akupkamu
18ॸNunia wayaawarti tusar, ataksha waininayat niin kajerinawai.’ॹt
untsukarmiayi. Tura Pedro Juanjai 27ॸ٘ҽӕ̲ҡɗ˔ф̲ɗ̲ľ͑ӕ˔͑ľ˔Ѹɗ͑‫ڏ‬

wayaawaramtai: tai. Ami uchiram Jesús akupkam: Wína


—Yamaikia Jesús pachisrumka aints Uchir asam aints ainau inarta tusam
kichkisha pengké ujakairap. Tura nu akupkamiame. Tura asakmin apu
aintsu chichame pengké nuiniarairap, Herodes, romano apuri Poncio Pilatojai,
—tu chicharkarmiayi. 19ॸTinamaitiat tura chikich nungkanmaya aints ainaujai,
Pedro Juanjai aiminak: tura Israel ainautijai ju yaktanmasha
—¿Atum umirkatasar Yus umirtsuk iruntrartas kaunkarmiayi. 28ॸҽӕфѸф̲‫ڏ‬
pujusminkai? ¿Yus nunasha wakerawak? tai: Nu turunatnuitai, tinu asakmin nu
Atumek nintimrataram. 20ॸ¿Ii wainkamji nu chichamnaka mash umirkarmiayi.ॹu
tura ii antukmaji nu pachisar chichatsuk 29ॸ“Apuru, ֆ̲ɗѸȍɗɗ͑Ëȍ˔ʮľфҡ̲ɗ‫ڏ‬

pujusminkitaij? —tiarmiayi. 21-22ॸTinamtai nu naji nusha jiisarta. Iikia ami inatiram


aintska cuarenta (40) musach wekaichau asar, pengké shamkartutsuk aminu
pujuutiat, aneachmau tsuwarmau asamtai, chichamem etserkatasar wakerau asakrin
aints ainau nuna nekaawar Yusnaka kakarmaram sukartusta. 30ॸk̲ɗ˔˔ф̲ф‫ڏ‬
maaketai tiarmiayi. Tu tinamtai apu ainau mijai jau ainauncha tsuwararat tusam,
Pedron tura Juannasha awatratai tinayat, tura ami Uchirmi Jesúsa naari pachisar
aints ainaun shamkaru asar, aya chicharinak: wainchati takatnasha takasarat tusam,
—Yamaikia waketkiram nu aints tura aintska itiurkachminun turuwarat
ЙËȍɗѸфӕ̲ľҡѸľф˔ӕф̲ɗ͑˔ɗՓҡфҡҡ‫ڏ‬ tusam kakarmaram sukartusta,” tu Yusen
jirme, —tusar akupkarmiayi. searmiayi.
31ॸYusen tu seainamtai, mash iruntrar
Cristonu ainau Yuse kakarmarin seamuri pujuinamunam uuya tumau jean
23ॸTu akupkamu asar, Pedro Juanjai peakmiayi. Turamtai Yuse Wakani nuni
jiinkiar, Cristonu ainau pujuinamunam iruntrar pujuinaunaka mash piatkarmiayi.

t॰4.26 (Sal. 2.1-2) u॰4.28 (Mat. 27.1-2; Marc. 15.1-5; Luc. 23.1-12; Juan 18.28-32)
245 ȸľËȍΎѸॷ4ٍॷ5

Tura asar shamtsuk Yuse chichamen ¿waruka juketai tame? 4ॸNungkaka


etserkarmiayi. surachkumka aminu ayayi. Tura nu
nungka surukam, kuik jukim nusha
Cristonu ainauka: Mash iinuitai timiauri nunisang aminu ayayi. ¿Warukaya nekas
32-33ॸCristo nuiniatiri ainau Yuse chicham aa nu ujatsuksha, wait
˔˔ф̲фɗʮɗɗɗkЙӕфɗˇľѸәѸ͑͑ҡ˔̲ɗӕ‫ڏ‬ chichaman ujaktaj tusamsha
rin pachisar tuke etserkarmiayi. nintimrutme? Ameka aints ainaun wait
Turinamtai Yus niincha nukap chichaman ujaktaj tayatum, nekas Yus
yaingmiayi. Turamtai Cristo umirin ainau anangkatasam wait chichamka etserme,
mash metek nintimtunisarmiayi. Aints —Pedro timiayi.
kichkisha: Winar aa nuka winaruketai 5-6ॸTamati Ananías nuna antú wajayat jaak

ticharmiayi, antsu mash iinuitai ayaarmiayi. Turamtai natsa ainau wayaawar,


tiarmiayi. 34ॸTura asamtai kichkisha jaka tepaun kangkararmiayi. Tura iwiarsatai
yumakcharmiayi. Ajartin ainausha ni tusar jukiarmiayi. Turinamtai aints ainau
ajarin surukar, tura jeentin ainausha ni nuna nekaawar mash shamkarmiayi.
jeen surukar, nujai kuikian jukiar, 7ॸKampatam hora nangkamaramtai,
35ॸCristo nuiniatiri ainaun susarmiayi. Ananíasa nuwari, aishri jakaunaka nekatsuk
Turinamu asar yutan yuuminak wayaamiayi. 8ॸWayaamtai Pedro chicharak:
Йӕʮӕɗ͑ӕ͑˔ɗËȍɗ˔˔ɗËȍɗ˔͑ɗֆӕӕ̲̲ӕфɗ͑‫ڏ‬ —¿Atum nungka surukrumsha,
cha susarmiayi.ॹv nekasrumek jukek jukimiarum? —tu
36-37ॸTurinamtai Levita aints José iniam nuwasha aimiak:
naartin, isra Chipre tutainum akiinamia —Ja ai, juketai, —timiayi.
nuka Cristonu asa ni nungkarin suruk, 9ॸTamati Pedro chicharak:

kuikian itaa, Cristo nuiniatiri ainaun —¿Warukaya aishrumjai Yuse Wakani


susamiayi. Tura asamtai Cristo nuiniatiri anangkatasrumsha wakerukmarume?
ainau nu aintsun Bernabé inaikiarmiayi. Ami aishrumin iwiarsartas wearma nuka
Nuka wait anengkratin taku tawai. waiitinam wayaawartas wininawai. Au
jiista. kӕՓɗ͑ɗ͑ӕ̲ɗ͑ËȍɗՓɗфҡ̲‫ڏ‬
Ananías ni nuwarijai tunau turamuri sartas winitraminawai, —timiayi.

5
1ॸTura chikich aints, Ananías naartin, 10ॸTamati arutsuk Ananíasa nuwari Saƿra

ni nuwari Saƿrajai ni nungkari amia naartin Pedro nawen ayamas jaak


nuna surukarmiayi. 2ॸTura Ananías ayaarmiayi. Turamtai natsa ainau wayaawar,
kuikian imiajapen akanak chikich nuwa jaka tepaun wainkar jukiar, aishri
akankamun juki, Cristo nuiniatiri ainaun iwiarsamunam yamsar iwiarsarmiayi.
weri: Juketai tusa, ni nawenini 11ॸTuruwaramtai Cristonu ainausha mash

pujtusmiayi. Tura nuwarisha nunaka nukap shamkarmiayi. Tura chikich aints


mash nekaamiayi. 3ॸTuramtai Pedro ainausha nu turunamun antukar nusha
chicharak: nunisarang nukap shamkarmiayi.
—Ananíasa, ֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑͑ǣ˔ҡѸ‫ڏ‬
Wainchati takat untsuri Yuse
mesha ¿waruka iwianchi apuri Satanás
kakarmarijai turamuri
͑ɗ͑ҡɗфӕ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡɗҡӕѸ̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔̲‫ڏ‬
kume? Nungkarmeka surukam kuik 12ॸTura Cristonu ainau Yus seatai juun

imiajapen akankam jukiyatmesha jeanam wayaawar, metek nintimsar

v॰4.35 (Hech. 2.44)


ȸľËȍΎѸॷ5 246

chikich tesaamu Salomón jeamkamunam ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕɗ˔ɗфҡӕҡ͑͑͑ǣ˔̲Փф‫ڏ‬


tuke mash kaunkarmiayi. Turinamtai miayi.
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑‫ڏ‬ Tuminai Cristo nuiniatiri karsernumia
sha, tura aints ningkikia turachminun jiinkinun nekachu asar, sacerdote apuri
untsuri Yuse kakarmarijai turuwarmiayi. ni aintsri ainaujai: Judío apuri ainausha
13ॸTura Cristonauchu ainau nunaka mash kaunkarti tusar untsukarmiayi.
pengkeraitai tinayat, Cristonu ainaujai Tura mash kaunkaramtai chichainak:
iruntrartatkamawar shamiarmiayi. —Jesúsa nuiniatiri ainau karsernumia
14ॸTura aishmang ainausha nunia nuwa jiikrum itataram, —tusar ni aintsrin
ainausha untsuri ii Apuri Cristonka akupkarmiayi. 22ॸAkupkamu asar,
nekasampita tiarmiayi. Tura asar kársernum jear nuni wayaawar Cristo
Cristonu ainauka untsuri yujararmiayi. nuiniatirinka waintsuk, judío juuntri
15ॸTura Cristo nuiniatiri ainau turamurin iruntramunam waketkiarmiayi. 23ॸTura
nekaawar, jau ainaun jeanmaya aanum chichainak:
jiikiar, ҡľЙľҡɗ̲͑ѸȍҡӕфՓѸȍɗ̲͑ӕ̲‫ڏ‬ —Iikia kársernum jear, waiti tuke
sha puusar, Pedro nangkamak ni yawikmau jeamji, tura kársera nakausha
mikintrijai tsuwarti tusar, jau ainaun aanum wajatinau jear, tura urakar
jintanam pujtusarmiayi. 16ॸNunia chikich wayaar kichkisha engketu wainkachji,
yaktanmaya ainausha arakchichu —tiarmiayi.
pujuinau asar, jau ainauncha tura 24ॸTinamtai sacerdote apuri, tura Yus

iwianchruku ainauncha Jerusalénnum seatai juun jea wainu apuri, tura


itaarmiayi. Tura itaaram mash pengker sacerdote juuntri ainausha nuna antukar:
wajasarmiayi. —Maj ¿nusha tuning wainkaintaij?
—tu nintimrarmiayi. 25ॸTu nintimsar
Pedro Juanjai wait wajakmauri pujuinai, chikich aints taa chichaak:
17ॸTura asamtai sacerdote apuri chikich —kɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡӕ̲˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
sacerdote ainau saduceo tutaijai iruntrar marme nuka Yus seatai juun jeanam
Cristo nuiniatiri ainaun suwirpiaku wajasar aints ainaun nuininawai,
jiinak: 18ॸKársernum engkeataram tusar, —timiayi.
ni aintsri ainaun akatrar akupkarmiayi. 26ॸTamati juun jea wainu apuri ni

Akupkamu asar, achikiar tunau aints aintsrijai jiismi tusar juun jeanam
engketinam engkewarmiayi. 19ॸҽӕфӕՓ‫ڏ‬ wearmiayi. Tura nuni jear, Cristo
ramtai Yuse awemamuri kashi tari, nuiniatirin wainkar, aints ainau iin
kársera waitirin urak, Pedron Juanjai kayajai tukurmiarai tusar, pasé awajtsuk
jiiki chicharak: itaarmiayi. 27ॸTura judío apuri iruntrar
20ॸ—Yamaikia jiinkiram, tsawaarum Yus pujuinamunam itaar japen awajsaramtai,
seatai juun jeanam wayaaram, nuni sacerdote apuri chicharak:
wajasrum aints ainau Yusnum tuke 28ॸ—Iikia atum chicharkur: Nu aintska

iwiaaku pujustin chicham ujaktaram, pachisrum pengké nuiniatsuk asataram


—timiayi.ॹw tusar, akupkamjarme nuka antutskesha,
21ॸTamati Pedro Juanjai miatrusarang nu nuiniamuka pachitsuk Jerusalénnum
umirkarmiayi. Tura tsawaaramtai, Yus ̲Ѹȍ͑ҡӕ˔фҡɗҡӕѸф̲ҡӕ˔ľ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬
seatai juun jeanam wayaawar, Yuse tarme. Tura atumka: Nu aintska

w॰5.20 (Juan 11.25;14.6; Rom. 6.4)


247 ȸľËȍΎѸॷ5ٍॷ6

maarume tusaram, chikich ainausha pasé tamia nuna aints untsuri nemariarmiayi.
nintimtikratasrum wakerarme, Tura niincha mainamtai, ni nemarnuri
—timiayi.ॹx ainauka mash tupikiakiarmiayi. 38ॸTura
29ॸTamati Pedro Cristo nuiniatiri asamtai au aintska inaisataram tajarme.
ainaujai aiminak: Au aints turina nusha ningki nintimsar
—Aints ainauka umirtsuk Yusek turinakka, ningki inaisartatui. 39ॸTura Yus
umirkamnawaitji. 30ॸAtumka Jesúska au aints ainaun: Nu turataram tamatikia,
Ëȍɗ˔фӕ̲͑ӕ̲ɗ̲͑ʮɗ͑ҡф̲̲̲‫ڏ‬ ҡӕ̲˔ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔͑ľЙľҡ˔ҡҡ˔̲‫ڏ‬
rume. Tura wainiat ii juuntri ainau Yusri ram tujinkatnuitrume. Tura asaram
Jesúsnaka ataksha inankimiayi. 31ॸTura aneartaram. Nu inaiyachkurmeka Yusjai
nayaimpinam yakí iwiak, Israel ainauti maaniktinuitrume, —Gamaliel timiayi.ॹy
nintimaurin yapajiakrin, ii tunaurincha Tamati miatrusarang umirkarmiayi.
sakturmartas ii aintsritin inatmin tura 40ॸNunia Cristo nuiniatirin untsukar

uwemtikin ati timiau asa, yamaikia Yuse awatrarmiayi. Nuna turuwar chicharinak:
untsurinini pujawai. 32ॸIikia mash nu —Jesúsa naari pachisrum chichamka
nekau asar etserji. Tura Yuse Wakanin ni pengké etserkairap, —ҡӕѸф˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬
umirkaru ainaun Yus sua nuka: Tu miayi. 41ॸAkupkaram Cristo nuiniatiri
chichastaram tusa iinka chichamtikramji, judío juuntri iruntramunmaya jiinkiar
—tiarmiayi. weenak: ˇľѸәѸ͑фɗЙËȍɗѸфɗ͑ҡѸфҡɗ‫ڏ‬
33ॸTinamtai judío juuntri ainau nukap nun Yus iin tsangkatramkamji tusar
kajerkarmiayi, tura Cristo nuiniatiri warasarmiayi. 42ॸTura warasar kintajai
ainaunka maawartas wakeriarmiayi. metek Yus seatai juun jeanam wayaawar,
34ॸTurinamtai chikich fariseo aints, nunia chikich aintsu jeencha wayaawar,
Gamaliel naartin, nu iruntramunam tuke inaitsuk Cristo Jesúsan pachisar
pujumia nuka Moisésa chichamen nuiniararmiayi, tura Yusnum uwemratin
nuikiartin asamtai, aints ainau niincha chichamnasha etseriarmiayi.
pengker anturin armiayi. Tura asamtai
judío juuntri iruntrar pujuinamunam Cristo umirin ainau yaingtinun
wajaki, Pedroncha tura Juannasha siete aints inaikiamuri

6
pachis: Nu aints ainau jiiktaram tama 1ॸJumchik arus Cristo umirin ainau

aanum jiikiarmiayi. 35ॸNunia Gamaliel nukap yujaru asaramtai, griego


judío juuntri ainaun chicharak: chichame chichainau chikich hebreo
—Israel ainautiram, atum ju aints ËȍɗËȍ̲ľËȍɗËȍɗ͑ӕʮɗ˔ʮľф͑ɗ˔ɗф‫ڏ‬
turatai tu nintimrume auka aneartaram. miayi. Tura hebreo chichamen
36ॸ¿Atumka aints Teudas naartin chichainaun jiyainak:
aneaktsurmek? Nu aintska: Wikia —Waje ainau yuumamuri kinta metek
juuntaitjai tamati, cuatro pachak ainau suayatrumsha ¿waruka waje griegon
niin nemarkarmiayi. ҽӕф͑ɗɗ̲͑ɗ̲͑‫ڏ‬ chichainausha yuumamuri metek
tai, ni nemarnuri ainauka mash sutsuksha pujarme? —tiarmiayi. 2ॸTura
tupikiakiar ni jeen waketkiar kanakar asamtai Cristo nuiniatiri doce (12) armia
pujusarmiayi. 37ॸNunia ukunam aints nuka: Cristonu ainau mash kaunkarat
ainau naarin papinum aatramunam tusar untsukarmiayi, ͑ӕ͑ɗ̲Ѹȍ˔ӕ͑˔‫ڏ‬
chikich Galileanmaya aints, Judas naartin ramtai chicharnainak:

x॰5.28 (Mat. 27.25) y॰5.39 (Hech. 22.3)


ȸľËȍΎѸॷ6 248

—Aintsu yuumamuri susatasar, Yuse iniasartas weriarmiayi. Nu aints ainau


ËȍɗËȍ̲ľľҡѸľфҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗ˔ɗ͑ЙËȍ‫ڏ‬ iruntai jeanam, Angkan Ainau Iruntai Jea
waitai. 3ॸTura asamtai yatsur ainautiram, tutainum tuke iruntrarmiayi. Nu iruntai
atumka pengke aints nintip Yuse Wakani jeanmasha Cirene nungkanmaya ainau,
piatkamu ainau siete (7) eaktaram, tura tura Alejandría nungkanmaya ainausha,
nuka aints ainau yuumamuri susarti tura Cilicia nungkanmaya ainausha, tura
tusaram inaikiataram. 4ॸTurakrumin iisha Asia nungkanmaya ainausha nuni
tuke inaitsuk Yus seakur, tura Yuse iruntrarmiayi. 10ॸTura Estebankan Yuse
chichame etserkur pujustatji, —tiarmiayi. Wakani piatkamu asa, Yus ni nekamtairi
5ॸTinamtai Cristonu ainau mash nuna susamu asamtai, nunia aints ainau ni
antukar: Pengkeraitai tiarmiayi. Tu tinau chichamejaingkia nepetkatatkamawar
asaramtai, Estebankan nu takatan nepetkacharmiayi. 11ॸTura asaramtai
takakmasti tusar inaikiarmiayi. Estebankan suwirpiaku jiisar, chikich
ƄѸҡľ¡͑˔æфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸ͑ǣӕ̲ɗф͑ӕ‫ڏ‬ ainaun wainkar, kanakar pujusar kuikian
yayi. Nusha Yuse Wakani piatkamuyayi. susar:
Nunia Felipencha, nunia Prócoroncha, —Atumka tsanumkuram chicharkuram:
nunia Nicanornasha, nunia Timónasha, Au aintska MoiséѸ͑ЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
nunia Parmenasnasha, nunia Antioquía mayi, tura Yusen pachis pasé chichasmayi
nungkanmaya aintsun, ͮɗËΎ́ Ѹ͑фҡɗ͑‫ڏ‬ titaram, —tusar akikiarmiayi. 12ॸTu tinam,
sha nu takatan takakmasarti tusar tsanumin ainau: Ayu tusar, chikich aints
inaikiarmiayi. Nu aintska judíochutiat ainaun, tura ni juuntri ainauncha, tura
judíowa nunisang Yusen nemarkauyayi.ॹz Moisésa chichame nuikiartin ainauncha
6ॸNuniasha nu aints ainaun Cristo ƄѸҡľ¡͑˔͑ЙËȍɗѸфЙѸŃ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔фф‫ڏ‬
nuiniatiri pujuinamunam itaarmiayi. miayi. Nunia Estebankan achikiar judío
Itaaramtai Cristo nuiniatiri ainau ni apuri iruntrar pujuinamunam
uwejejai nu siete (7) aintsu muuken jeeniarmiayi. 13ॸTura jeeniaramtai chikich
achirkar: Ni takatrin Yuse kakarmarijai aints ainaun: Estebankan pachisar wait
takakmasarti tusar Yusen seatiarmiayi. chichaman etserkarat tusar itaarmiayi.
7ॸTura Yuse chichamen etserkaru Turinamtai nuka waitrinak:
asaramtai, aints ainau untsuri nuna —Auka Yus seatai juun jean nekas
antukaru asar, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ pengker aa nuna pachis tuke itiattsuk
num nukap yujararmiayi. Tura sacerdote pasé chichasmayi, tura Moisés umirkatin
ainausha untsuri Criston nekasampita ËȍɗËȍ̲͑ѸȍЙËȍɗѸҡӕ˔ľЙѸŃËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
tiarmiayi. mayi. 14ॸTura chichaak: Nazaretnumia
Jesús Yus seatai juun jean yumpungtatui,
Estebankan achikmauri tura Yus Moisésnum chichaman iin
8ॸTura Yuse Wakani Estebanka nintin akupturmakmiaji nuna yapajiatatui
piatkamu asa, aints ainaun wait anentak timiayi, —Estebankan tsanuminak
pengker awajsamiayi, tura wainchati tiarmiayi.
takatan ningkikia turachminun Yuse 15ॸTinamtai judío apuri iruntramunam

kakarmarijai turamiayi. pujuinauka Estebankan jiij pujuriarmiayi,


9ॸTura chikich aints ainau Estebankan: tura Estebanka yapiin Yuse awemamuria
¿Warukaya Cristosha umirume? tusar tumaun wainkarmiayi.

z॰6.5 (Hech. 21.8)


249 ȸľËȍΎѸॷ7

akiina ocho (8) kinta nangkamaramtai,


Esteban Yuse chichamen etserkamuri nuwapchiri mash charutkataram. Ami

7
1ॸTura Estebankan wainkar sacerdote wearam wína aintsur asar, tuke inaitsuk
apuri iniak: ju akupamurun umirtukarti,’ timiayi. Tu
—¿Ju amin pachitmasar turamina nuka timiau asa, Abrahama uchiri Isaaca
nekaskai? —timiayi. akiinamuri ocho (8) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲‫ڏ‬
2ॸTama nisha ayaak: tai, Abraham ni uchiri nuwapchirin
—ˇӕӕ͑ɗ͑ӕҡɗф̲ֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ charutkamiayi. Nunia Isaaca uchiri
sha antuktaram. Ii juuntri Abrahama akiinamtai, nusha nunisang turamiayi.
turamuri nintimrataram. Ii juuntri Tura Jacobsha nunisang turamiayi.
Abraham Harán nungkanam weatsaing, Jacobo uchiri doce (12) amia nuka
Mesopotamia nungkanam pujamtai, ii yaanchuik ii juuntri armiayi.ॹe
Apaachiri Yus nekas pengker aa nu niin 9ॸ“Tura ii juuntri ainau Jacobo uchiri

wantintukmiayi. 3ॸTura Yus chicharak: armia nuka ni yachiin Josén suwirpiaku


‘Ame nungkarminia jiinkim, ami wearam jiinau asar: Egipto inatiri ati tusar
ainau ukukim, chikich nungkanam wi surukarmiayi. Tura wainiat Yus Josénka
inaktustatjame nuni weta,’ timiayi.ॹa pengker awajsamiayi.ॹf 10ॸTura José
4ॸ“Yus tu timiau asa, Abraham Caldea itiurkachmin pujau wainiat Yus niincha
nungkanmaya jiinki, Harán nungkanam uwemtikramiayi, tura ni nekamtairincha
pujustas wemiayi. Nunia ni apari susamiayi. Tura Egipto apuri faraón tutai
jakamtai, Yus Abrahaman: Chikich ͑ɗɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡɗҡӕѸ֤ӕѸՓ˔ľфӕ̲‫ڏ‬
nungkanam weta timiau asa, atumi tikiamiayi. Tura asamtai faraón Josén
nungkari yamai atum pujarme juni Egipto nungkarin tura ni aintsri
tamiayi.ॹb 5ॸAntsu nungkanka jumchiksha ainauncha mash wainin ata tusa
susachmiayi. Tura uchin kichkisha inaikiamiayi.ॹg
yajutmachu wainiat, Yus chicharak: ‘Ame 11ॸ“Nunia Egipto nungkanam, tura

jakakmin ami wearmin ju nungkan Canaán nungkanmasha tsuka amatai,


susatnuitjai,’ timiayi.ॹc Canaán nungkanam pujuinau nukap wait
6ॸ“Tura Yus chicharak: ‘Ami wearam wajakarmiayi. Tura tsuka nukap au
ainau nukap yujarar, chikich nungkanam asamtai, ɗɗʮӕӕ͑ҡфɗֆӕҡ͑Փɗ͑˔фҡҡ˔̲‫ڏ‬
pujusartinuitai. Tura nuni pujusar, war wainkacharmiayi. 12ॸTura ii juuntri
chikich nungkanmaya ainau inatiri asar, Jacob: Egipto nungkanam trigo awai
ËӕҡфΎЙËȍ˔̲ӕѸËȍՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ tamaun antuk, ni uchiri ainaun: Nuni
tai. 7ॸTura ami wearmin wait wajaktiniun Փľфӕ̲ҡфɗǣΎѸӕ̲ҡф̲ҡӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
suwinaunka wisha wait wajaktiniun miayi. Turamtai wear yutan sumakar
susartinuitjai. Nunia ami wearam nu waketkiarmiayi.ॹh
nungkanmaya jiikiaran, ju nungkanam 13ॸ“Nunia ataksha: Yurumak sumaktai

wína umirtukartinuitai,’ Yus timiayi.ॹd tusar taaramtai, José ni yachí ainaun:


8ॸ“Nunia Yus Abrahaman chicharak: ՠɗ˔ɗҡӕ̲ɗֆËȍɗɗ͑ʮɗҡӕѸ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬
‘Wina chichamur umirtukta. Juwaitai miayi. Turamtai faraón: Joséka Israela
wina chichamruka: Aishmang ainau wearintai tusa nekaamiayi.ॹi 14ॸTuramtai

a॰7.3 (Gén. 12.1) b॰7.4 (Gén. 12.4) c॰7.5 (Gén. 12.7) d॰7.7 (Gén. 15.13-14)
e॰7.8 (Gén. 17.10-14) f॰7.9 (Gén. 37.11, 28) g॰7.10 (Gén. 41.39-41) h॰7.12 (Gén. 42.1-2)
i॰7.13 (Gén. 45.1, 16)
ȸľËȍΎѸॷ7 250

José ni yachí ainaun chicharak: Wína weai, Egipto aints Israel aintsun awatun
apar ni weari ainaujai setenta y cinco wainak, nuna jiij wajatmiayi. Tura
(75) aints mash juni itataram tusa nintimias: ՠɗ˔ɗƄǣɗЙҡΎɗ͑ҡѸӕ̲̲͑ҡɗ‫ڏ‬
akupkamiayi.ॹj kia, wi wear nuna wainkar: Nekas Yus iin
15ॸ“Turamtai Jacob ni weari ainaujai akupturmaku asa, ɗɗ͑Ëȍֆ̲фӕҡ̲˔‫ڏ‬
Egipto nungkanam wearmiayi. Tura tatji, tu nintimrartatui, Moisés tu
Jacobsha, tura ni uchiri ainausha mash nintimias, Egipto aintsun maamiayi. Tura
juunmarar nuni jakarmiayi.ॹk 16ॸNuni waininayat Israel ainauka tuuka
jakaramtai nukap arus, ni weari ainau nintimracharmiayi. 26ॸKashin tsawaar
José kunchinka jukiar, ґɗнӕľ̲͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ Moisés ni weari ainaun ataksha jiistas
nam iwiarsarmiayi. Abraham: Ii weari weai, mai Israeltak maaninaun wainak:
nuni iwiarsami tusa, nungka Hamora Kajernaitsuk asataram titas weri
uchirinu amia nuna ni kuikiarijai sumaku chicharak: ‘¿Warukaya mai Israeltaksha
asamtai, nuni iwiarsarmiayi. maaniarme?’ timiayi. 27ॸTamaitiat chikich
17ॸ“Tura Yus Abrahaman: Wisha ami aintsun awatmia nuka Moisésan shitak:
wearmin nukap yujratnuitjai timia nu ‘¿Ameka ii apurinkitam? ¿Yaachia
kinta jeatak wajasamtai, ni weari ainau ̲ɗ͑ËȍËȍɗËȍфӕҡҡӕѸѸȍ˔ӕЙҡ̲‫ڏ‬
ƄǣɗЙҡΎ͑ӕ͑ǣ˔̲͑˔͑ӕ˔Йֆӕʮфф‫ڏ‬ kama? 28ॸ¿Yaau Egipto aints maamame
miayi. 18ॸNukap yujararai, chikich apu ͑ӕ͑ɗѸ̲ľ˔Փɗ͑Ѹȍ̲͑ҡӕҡѸ̲ҡӕфӕҡѸӕ‫ڏ‬
Josén wainchau Egipto apuri amiayi.ॹl mek?’ timiayi. 29ॸNu tímia Moisés
19ॸNuka ii juuntri ainaun anangka pasé tupikiaki Madián nungkanam we, nuni
awajsamiayi. Tura: Israela uchiri jakarti pujus uchin jimiaran yajutmarmiayi.ॹp
tusa chichaman akupak: ‘Atumi uchiri 30ॸ“Nunia cuarenta (40) musach

ֆ̲ɗ˔ɗɗ͑ӕ˔̲Ѹȍľ͑ҡѸ̲͑ӕʮӕ͑ǣҡ‫ڏ‬ nangkamaramtai, ͅΎɗѸŃѸɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ‫ڏ‬


ram,’ timiayi.ॹm nam mura Sinaí tutainum jeatak wajasai,
20ॸ“Nunia Moisés akiinamiayi. Turamtai ͑ӕ̲ɗʮ͑ǣ˔ɗфҡɗ͑˔ľ̲ӕ̲֤͑ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
Yus niin pengker awajsamiayi. Tura muri wantintukmiayi. 31ॸTura numi keaun
asamtai ni nukuri uchirin kampatam kajinchau asamtai, Moisés nuna wainak:
nantu ni jeen uukmiayi.ॹn 21ॸNunia ¿Warukang kajintsu? tusa: ՠɗѸȍՓ˔ľ̲‫ڏ‬
uuktatkama tujintak entsanam ujungtin kan jiisnaka wainkainjapi, tu nintimias
kinta jeamtai, uchincha pitaknum engkea weri wakemak jiiai, Yus chichaun
entsanam inanmasmiayi. Turamun antukmiayi. 32ॸTura Yus chicharak:
faraónka nawantri juki, ni uchiria ‘Wiitjai ami wearmi Yusrinjai. Tura asan
nunisang tsakatmarmiayi. 22ॸTura asamtai Abrahama Yusrinjai. Tura Isaaca
Egipto ainau nekarmia nuna mash Yusrinjai. Tura Jacobo Yusrinjai,’ timiayi.
Moisésan nuiniararmiayi. ҽӕф̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ Yus tama Moisés kuraimiayi, tura
rang nuiniarmau asa, kakarman jiistatkama shamkamiayi. 33ॸTuramtai Yus
chicharkartin ayayi. Tura turamurincha chicharak: ‘Nungka wajame auka
kakarman turinuyayi.ॹo winaruitai. Tura asamtai sapatrum
23ॸ“Nunia Moisés cuarenta (40) ̲ӕѸËȍ‫ڏ‬ kuinkam ukuktia. 34ॸWína aintsur Egipto
rintin pujak, Israel ainaun ni weari nungkanam pujuinau wait wajainaun
asamtai, jiistaj tusa wemiayi. 24-25ॸTura wainkau asan, tura ni juutinauncha

j॰7.14 (Gén. 45.17-46.27) k॰7.15 (Gén. 49.33) l॰7.18 (Ex. 1.7-8) m॰7.19 (Ex. 1.22)
n॰7.20 (Ex. 2.2) o॰7.22 (Ex. 2.3-10) p॰7.29 (Ex. 2.11-15;18.3-4)
251 ȸľËȍΎѸॷ7

antuku asan, wína aintsur ainaun tatji,’ tiarmiayi. 41ॸNunia waaka uchiri
ayamruktasan winajai. Tura asamtai nakumkar kurin najanawarmiayi, tura ni
yamaikia Egipto nungkanam waketkita. yusrin ni uwejejai ningki najanawariat,
Amin nuni akupkatasan wakerajme,’ Yus maaketai tiartas tangku ainaun maawar
timiayi.ॹq epewarmiayi, nunia nakurusarmiayi.ॹu
35ॸ“Ii juuntri ainau MoiséѸ͑ËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬ 42ॸ“Turinau asaramtai Yuska ii juuntri

nak: ainaun ukukmiayi. Turamtai ii juuntri


‘¿Ameka ii apurinkitam? ¿Yaachia ainau yaa ainaun Yus nayaimpinam
̲ɗ͑ËȍËȍɗËȍфӕҡҡӕѸѸȍ˔ӕЙҡ̲‫ڏ‬ ekentsau waininayat: Ii yusrintai tiarat
kama?’ tusar nakitraru wainiat, Yus ni tusa, Yuska tsangkatkamiayi. Yuse
awemamurin numi jangkirtin keamunam chichame etsernusha yaanchuik nuna
Moisésan wantintukti tusa akuptukmiayi. pachis tu aarmiayi.
Tura Moiséska Israel ainau apuri ati, tura Yus chichaak: ‘Israel ainautiram,
ayamrukti tusa akupkamiayi. 36ॸTuramtai cuarenta (40) musach aints
ͅΎɗѸŃѸ˔ʊѸфľ́ɗ͑ӕ͑ƄǣɗЙҡΎ͑ӕ͑ǣ˔фɗ‫ڏ‬ atsamunam wekaakuram tangku
nia jiikmiayi. Tura Egipto nungkanam, ainau maaram, Փɞ͑ѸӕфӕѸҡѸ‫ڏ‬
tura juun entsa Kapantin Entsa tutainum, rumka nekasrum turachmiarume.
tura aints atsamunam cuarenta (40) 43ॸAntsu tangku ainau wínaka

musach wekaas, Yuse kakarmarijai surutsuk, chikich yus, Moloc


ningkikia turachmin ayat, wainchati tutai yuschau wainiatrum, nuka
takatnaka turamiayi.ॹr ii yusrintai tusaram, nunia yaa
37ॸ“Moiséska ni weari ainaun chicharak: Refán tutai ii yusrintai tusaram,
‘Yus atumi aintsrin kichik: Wína ҡӕ̲ľ˔͑˔ӕ̲˔ф̲ҡɗ˔ɗѸȍ̲‫ڏ‬
chichamur etserin ata tusa, wiya tratasrum najanamiarume. Tura
nunisang atumin akupturmaktinuitrume,’ asamtai wikia atumin Babilonia
timiayi.ॹs 38ॸTura asamtai Moiséska aints ͑ӕ͑ǣ˔͑͑͑ǣ˔ɗ˔ɗ͑˔ӕЙ˔ҡ‫ڏ‬
atsamunam Israel ainaujai iruntrar puju nuitjarme,’ Yuska timiayi. Tu
armiayi. Tura ii juuntri ainaujai mura aarmawaitai.ॹv
Sinaí tutainum iruntrar pujuinai, Yuse 44ॸ“Yus Moisésan: ‘Jear tarach

awemamuri Moisésjai chichasmiayi. najanamu jeartukta tusan, ՓɗѸȍɗ͑˔ҡӕѸ‫ڏ‬


Turamtai Moiséscha Yuse chichamen tatjame,’ tinu asamtai, ii juuntri ainau
tuke pujustiniun sukartin aa nuna iin aints atsamunam Yusjai iruntai jean Yus
nekamtikramatas antukmiayi.ॹt tímia nunisarang jeamkarmiayi.ॹw 45ॸIi
39ॸ“Tura waininayat ii juuntri ainau ʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕ͑ӕʮľ͑ҡфËȍʮɗʮľ̲˔‫ڏ‬
Moisésan: ‘¿Ainusha itiur umirkatjik?’ ramtai, ni uchiri ainau wekaasar, ju
tusar niin umirtan nakitinau asar, nungkanmasha Josuéjai taarmiayi. Tura
Egiptonam waketkiartas nintimiarmiayi. Yus yaingmau asar, ju nungkanam
40ॸTura asar Aarónkan chicharinak: pujuinaunka jiikiarmiayi. David apu
‘¿Ainusha Moiséska iin Egiptonmaya naamtsaing, ͑ӕҡфËȍʮľ˔ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
jiirmakmiaji nusha tutsuk werumi? Iikia nam tuke ayayi.ॹx
nekatsji. Tura asamtai ii yusri najatruata. 46ॸ٘ġԮɗĀËȍ֤ӕѸľ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸ‫ڏ‬

Nuka eemak wekaamtai, ɗɗѸȍ͑ľ̲фѸ‫ڏ‬ miayi, tura ii juuntri Jacobo Yusri,

q॰7.34 (Ex. 3.1-10) r॰7.36 (Ex. 7.3;14.21) s॰7.37 (Deut. 18.15) t॰7.38 (Ex. 19.1-20.17)
u॰7.41 (Ex. 32.1-6) v॰7.43 (Am. 5.25-27) w॰7.44 (Ex. 25.9, 40) x॰7.45 (Josué 3.14-17)
ȸľËȍΎѸॷ7ٍॷ8 252

Davidta Yusri asamtai, David Yuse jeen Esteban, Yuse Wakani piatkamu asa,
jeamkatas wakerimiayi. 47ॸTura Yus nuna nayaimpinmanini pangkai jiimkama Yuse
surimkau asamtai, Salomón Yuse jeen paaniurin wainkamiayi. Tura Yuse
jeamkamiayi. 48ॸTurayat Yuska nekas untsurinini Jesús wajaun wainkamiayi.
juun asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗӕՓľʮľʮɗʮľ̲˔‫ڏ‬ 56ॸTura wainak, nu aints ainaun

munmaka pujuschamnawaitai. Yuse chicharak:


chichame etsernusha yaanchuik tu —Pangkairam jiistaram. Nayaim uraniun
aarmiayi. wainjai. Tura Yus akupkamia nuna Yuse
49-50 Yus chichaak: ‘Wiki mash aa untsurinini wajaun wainjai, —timiayi.
nunaka najanau asan, ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ 57ॸTama aints ainau kajerkar kakarar

kia wina keemtairuitai. Tura shinukiar, kuwishin epetkar irunturar


nungkaka wína najamtairuitai. Estebankan achikiarmiayi. 58ॸTuruwar
‫ع‬ՠɗ͑ѸȍՓфɞʮľʮľфҡӕ˔ҡѸфӕ‫ڏ‬ yaktanmaya jiikiar, kayajai tukuarmiayi. Tura
mea wakerutarme? ¿Wína aints ainau kayajai tukuartas ni wejmakrinka
ayamtairuka tuwaita?’ Yus aimiakar: Natsa Saulo ii wejmakrin wainkati
timiayi.” tusar, ni wajamunam tuktusarmiayi.ॹz
51ॸNunia Esteban tuke etserak: 59ॸTura kayajai tukuinam Esteban

—Atumka katsuram nintintin asaram, Jesúsan seak:


Yus umirchawa nunisrumek nintimrume, —Apuru Jesúsa, wakanur jurutkita,
tura Yuse chichame antut nakitau —timiayi.ॹa 60ॸTura tikishma kakar untsumak:
asaram, atumi juuntri turuwarmia —Apuru, ʮӕҡӕ͑ӕҡӕфɗ͑ʮӕ˔ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
nunisrumek Yuse Wakaningkia kajerin rata, —timiayi.
ainiarme. 52ॸNintimrataram. Atumi juuntri Nuna tina nuniangka jakamiayi.ॹb
ainau Yuse chichame etserin ainauncha
tuke kajerin armiayi. Tura Yuse Saulo Cristonu ainaun kajerkamuri

8
chichamen etserin ainau: ‘Nekas 1-4ॸTura Estebankan maawaramtai,

Tunaarinchau aa nu taratnuitai,’ tu Sauloka: ͮӕɗ͑ҡѸӕ̲̲ӕфɗЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬


etserinaunka atumi juuntri ainau main tai timiayi. Turamtai Cristonu ainau
armiayi. ҽӕфѸф̲ҡɗَͮľ˔Ѹҽӕ͑фɗ͑‫ڏ‬ Estebanka namangken jukiar iwiarsarmiayi.
chau’ aa nu taamtai, atumsha Tura wake mesekar nukap juutiarmiayi. Nu
nunisrumek ni anangkaram achikrum kintati Cristonu ainau Jerusalénnum pujuinau
maamiarume.ॹy 53ॸTura asaram Yuse ͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑ɗӕ͑͑͑ǣ˔̲Փф‫ڏ‬
awemamuri ainau Moisésnum chichaman miayi. Saulosha nu aints ainaun mash
akupinak: Nu chicham umirkataram tiaru amuktaj tusa, ˔ɗËȍɗ˔˔ɗËȍɗ˔ɗ͑ҡѸЙӕʮӕɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
wainiatrumek atumka nu chichamka nam waya, aishmang ainauncha, tura nuwa
pengké umikchamiarume, —Esteban ainauncha achik japiki kársernum engkewarat
timiayi. tusa akupnuyayi.ॹc
Estebanka maamuri Samaria nungkanam Cristo
54ॸEstebantamati nuna antukar, judío chichame etserkamuri
juuntri ainau kakarar kajerinak nainka Cristonu ainau mash Jerusalénnumia
katetet awajiarmiayi. 55ॸTurinamtai jiinkiar, Judea nungkanam, tura Samaria

y॰7.52 (Mat. 5.12) z॰7.58 (Hech. 22.20) a॰7.59 (Sal. 31.5; Luc. 23.46) b॰7.60 (Luc. 23.34)
c॰8.1 (Hech. 11.19;22.4-5;26.9-11)
253 ȸľËȍΎѸॷ8

nungkanmasha anumkartas niish niish 14-16ॸͮӕ͑ɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬

tupikiakiarmiayi. Tura tupikiakiar, yaja num pujuinau: Samarianmaya ainau Yuse


wekainaksha tuke inaitsuk Yusnum chichamen umirinawai tinamun antukar,
uwemratin chichaman etseriarmiayi, Pedroncha nunia Juannasha Samarianam
͑ҡѸӕæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ɗҡɗфɗɗ͑ӕ˔ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ akupkarmiayi. Tura akupamu asar,
num juwakarmiayi. 5ॸTurunawaramtai Samarianmaya ainaun Yuse Wakani
Felipe Samaria nungkanam chikich piatkachmau ainayat, ii Apuri Jesúsan
yaktanam we, aints ainaun chicharak: nemarkaru ainau imainiaru asaramtai,
—Yus atumin uwemtikramratnun Pedro Juanjai Yusen seainak: Yuse
akupkatatjai tímia nuka Jesúsaitai, Wakani Cristonu ainaun piatkati tusar
—timiayi.ॹd seatiarmiayi. 17ॸͮӕ͑ɗ̲ӕӕ˔ľ͑Ëȍɗф˔‫ڏ‬
6ॸTama aints ainau mash iruntrar titu ramtai, nu aintsu nintin Yuse Wakani
pujusar Felipe chichamen pengker piatkamiayi.
nintimsar anturkarmiayi. Turuawar 18-19ॸCristonu ainau muuken achirkar,

Փɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑Ǘľ́ɗЙľҡӕфӕ͑Փɗ͑˔ф‫ڏ‬ Yusen seainamtai, Yuse Wakani engketau


miayi. 7ॸTuramtai iwianchrintin ainausha asaramtai, Simón nuna wainak Pedron,
untsuri iwianchri kakarar untsumkar tura Juannasha chicharak:
jiinkiaramtai tsaararmiayi. Nunia kijiru —Winasha atumi kakarmari kuikiajai
ainausha, tura wekaichau ainausha surustaram. Wisha aints ainaun páchitsuk
untsuri tsaararmiayi. 8ॸTura asamtai nu uwejrujai achikian Yuse Wakanin
yaktanmaya ainau untsuri warasarmiayi. engketami tusan tajarme, —timiayi.
9ॸTuminamtai nu yaktanmasha wishin 20ॸTamati Pedro ayaak:

Simón naartin pujumiayi. Nuka Samaria —˫ӕɗ˔ɗф̲ľ˔̲ɗʮɗ̲ľҡľ˔̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬


nungkanmaya ainaun anangkak: katnuitai. ¿Yus ni kakarmarin ningki
—Wikia nekas juuntaitjai, —tinuyayi. wakerak sukarta nuka kuikiajai
10-11ॸTura wishin asa, aints ainaun sumakminkai? 21ॸYus nintimtichu asam,
anangkau asamtai, nu yaktanmaya Yuse Wakanijai turatin pengké tujintame.
kuikiartin ainausha, tura kuikiartichu 22-23ॸAmeka wiya nunismek Yuse takatri

ainausha niin mash pachiarmiayi. Tura takakmat wakerayatum, nintimin


páchinak: tsaangkua tumau yapau pujurtamu
—Nu aintska Yuse kakarmari jukin asa, asamtai, ameka tunaarumjai jingkiamua
timiá kakarmaitai, —tiarmiayi. 12ॸAntsu nunismek pujame tu nekajme. Tura asam
Felipe Yus aints ainaun inartata nuna tunaarum yamaikia inaisam ukukta. Tura
pachis, tura Jesucristo naarin pachis Yus seata. ¿Nu turakmin Yus ami
uwemratin chichaman etseru asamtai, tunaarumin tsangkutramrashtimpiash?
aints ainausha tura nuwa ainausha nuna —Pedro timiayi.
antukar, æфɗѸҡΎ͑͑ľ̲ф˔фҡѸ̲ɗ͑ɗф‫ڏ‬ 24ॸTama Simón ayaak:

miayi. 13ॸTurinamtai Simónsha Criston —Wína turutrumena nu turunawai


nekasampita tusa maaimiayi. Tura Felipe tusaram, Yus seatritaram, —timiayi.
Yuse kakarmarijai wainchati takatnasha 25ॸTamati Pedro Juanjai nu aints ainaun

turaun wainak: ¿Wisha warukawainjak? Jesúsa turamurin ujakar, tura Yuse


ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗѸǗľ́ɗЙľʮɗҡѸ͑ɗѸՓľ˔Ѹ‫ڏ‬ chichamen etserkar umisar, Samaria
miayi. nungkanam wekaasar, chikich chikich

d॰8.5 (Hech. 21.8)


ȸľËȍΎѸॷ8 254

yaktanam Yusnum uwemratin chichaman 33 Niincha inatsaararmiayi, tura


etserkiar Jerusalénnum waketkiarmiayi. tunaarinchau waininayat, wait
wajaktiniun susarmiayi. Tura ju
Felipe Etiopíanmaya aintsun nungkanam iwiaaku pujaun
Jesúsan pachis ujakmauri maamuncha ¿yaa ni wearing
26ॸNunia Yuse awemamuri Felipen pachischa chichakat?ٚҽӕф̲‫ڏ‬
wantintukmiayi. Tura chicharak: waitai.ॹe
—Felipea, wári umisam ju yakat 34ॸNu aarmau aujsar umisar, ƄҡɗΎЙɞ͑‫ڏ‬

ukukim, Jerusalén nangkaikim yakat maya aints Felipen iniak:


Gaza tutainum jinta amatkamunam nuni —Wait aneasam ujatkata. ¿Yuse
aints atsamunam wekaasata, —timiayi. chichame etserin yána pachisa takua
27-28ॸTamati Felipe wári umis, nu jintan tawa? ¿Ningkik tumama? ¿Antsu
amak, aints atsamunam weai, ƄҡɗΎЙɞ͑‫ڏ‬ turachkusha kichan pachisash tawa?
maya aints Jerusalénnum Yusen maaketai —timiayi.
titas we, nunia kawai kárrun japiki 35ॸTu iniam: Ju aarmauka Jesúsan

weamunam engkema, nu jintanam ni pachis taku tawai tusa, Felipe uwemratin


nungkarin waketkitas weun wainkamiayi. chichaman Jesúsan pachis ujaktas
ͮӕɗ͑ҡѸ˔ƄҡɗΎЙɞ̲͑ֆ͑ӕՓɗ͑˔фҡ‫ڏ‬ nangkamamiayi. 36ॸTura kárrunam jinta
niu kuikiarin wainuyayi. Nu aintska Փľľ͑˔ľ͑ҡѸӕ͑͑͑ǣ˔ɗ͑˔ƄҡɗΎЙɞ͑‫ڏ‬
kárrunam weak yaanchuik Yuse maya aints chicharak:
chichame etserin Isaíasa aarmaurin aujki —Jiisia, juwaitai entsa. ¿Jesucristo
wemiayi. 29ॸTura nuni papin aujki umirkat tusam juni imiatchamnaukitam?
weamtai, Yuse Wakani Felipen chicharak: —tu iniasmiayi. 37ॸTu iniam Felipe ayaak:
—Au kárru wea au mankiata, —Jesucristo nekasampita takumningkia
—timiayi. imaimnawaitjame, —timiayi. Tamati nu
30ॸTamati Felipe nuni we, nu aintska aintska chicharak:
֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ͑ʊѸɞѸф̲ӕ‫ڏ‬ —Jesucristo nekasampi Yuse Uchirinta,
rin aujki winaun anturkamiayi. Tura wikia tajai, —timiayi.
iniak: 38ॸͮӕ͑ɗ˔Փɗ͑ՓʮѸҡҡӕѸфՓʮѸф‫ڏ‬

—¿Ame aujmena nunaapi tawa tusam miayi, tura mai kárrunmaya kuankiar
nekamek? —timiayi. entsanam wear, Felipe nu aintsnaka
31ॸTu iniam nuka ayaak: imaimiayi. 39ॸTura mai entsanmaya
—Atsa, wína nekamtikruatnuka atsau jiinkiaramtai, Yuse Wakani Felipen
asamtai ¿itiur nekaatjak? —timiayi. Tura: jukimiayi. Turamtai nuwa kuikiarin
—Juni wakam, wijai keemsam wainin Felipen waintsuk ningki
ujatkata, —tamati Felipesha warukmiayi. juwakmiayi. Turayat waras kárrurin
32ॸIsaíasa aarmaurincha aujki winaun engkema ni nungkarin waketkimiayi.
anturkamia nuka nuwaitai: 40ॸTuramtai Yuse Wakani Felipen jukin

٘ԆՓɗʮ̲͑ՓфҡѸʮӕՓɗ͑͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ asa, Azoto yaktanam jeemiayi. Turamtai


rang Niincha jukiarmiayi. Tura nunia jiinki chikich chikich yaktanam
uwija uchiri ure awaam, juutsuk ֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ˇľѸӕËфɗѸ‫ڏ‬
ҡľЙՓ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣËȍɗËȍ˔Ëȍ‫ڏ‬ ton pachis tuke etserki Cesarea yaktanam
miayi. jeamiayi.

e॰8.33 (Isa. 53.7-8)


255 ȸľËȍΎѸॷ9

yurumkancha yutsuk, tura amutnasha


Saulo Cristo umirkamuri amutsuk pujumiayi.

9
1ॸNunia Saulo inaitsuk Cristonu 10ॸSaulo tu pujamtai, Damasco

ainaun kajerak maatas wakerimiayi. yaktanam Cristo nemarin Ananías naartin


Tura asa sacerdote apuri jeen jea pujuyayi. Turamtai Apu Jesús niin
chicharak: wantintuk:
2ॸ—Papi aaram surusta. Wikia Damasco —Ananíasa, —timiayi. Tamati nuka
yaktanam iruntai jeanam wayaan nuna ayaak:
apurin nu papin inaktusan, yamaram —Apuru, juni pujajai, —timiayi.
ËȍɗËȍ̲͑ӕ̲ɗфɗ͑ɗ͑ӕ͑ɗѸȍ̲͑ǣ͑‫ڏ‬ 11ॸTamati ataksha Apu Jesús chicharak:

sha, tura nuwancha wainkanka, achikian —Ame wajakim Jinta Tupin tutainum
jingkian jukin juni Jerusalénnum weta. Nuni Judasa jeen jeam,
ikiankatasan wakerajai, —timiayi. 3ॸTura Tarsonmaya aints Saulo naartin nuni
nu papi aarmaun juki, jinta weaun pujau iniasta. Tura nuka Yusen seak
Damasco yaktanam jeatak wajaun pujau wainkatatme. 12ॸAme jeemin
aneachmau nayaimpinmaya paantin pujamning, nu aintsnaka karanma
Saulon tenteamiayi. 4ॸTuramtai shamak nunisnak amin wainmamtikiamjame.
nungká ayaar kuta antumkamiayi. Tura Tura jeanam wayaam, uwejmijai ni
chichaman antukmiayi. Nu chichamka muuken achikiam: ‘Ataksha wainmakta,’
nuwaitai: tusam paan wainmamtikiamjame,
—Saulo, Saulo, ¿waruka winasha —Jesús timiayi.
waitkaratasmesha wekaaturme? 13ॸTamati nuna antuk Ananías ayaak:
5ॸTamati Saulo ayaak: —Apuru, nu aintsun pachisar wína
—Apuru ¿amesha yaachitme? —tu untsuri ujatkarmayi, tura Jerusalénnum
iniam ataksha nayaimpinmaya ayaak: amin umirtaminak pujuinaun nu aintska
—Wikia Jesúsaitjai. k̲ľՓɗҡ˔фҡ‫ڏ‬ pasé awajsamurin untsuri ujatinaun
sam wekaaturme nuwaitjai. Waaka kajek antukmajai. 14ॸTura sacerdote apuri papi
numin najar nawen meseawa nunismek aarmau susam, yamai juni taa, amin
amek ami nintim meseame, —timiayi. seatmina nuna mash achiktaj tusa tayi,
6ॸTamati Saulo shamak kurangmaikiak: —timiayi.
—Apuru ¿warí itiurtukat tusamea 15ॸTamati Apu Jesús chicharak:

wakerutame? —timiayi. Tamati Jesús —Tutsuk weta. Nuka antukiatmek nu


ayaak: aintska wína inatir ati tusan, judíochu
—Wajakim weme nu yaktanam weta. ainauncha, nunia apu ainauncha, nunia
Nuni jeakmin ame turatatme nuna Israela weari ainauncha wína pachitas
ujatmakartatui, —timiayi. chicharkat tusan, wikia niin eakmajai.
7ॸҽ̲ҡɗɗ͑ҡѸ͑ɗʮɗҡѸ͑ɗѸфՓľ˔ɗ͑ӕ‫ڏ‬ 16ॸҽӕфՓɞ͑ЙËȍɗҡѸ͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬

sha chichaamun antukarmiayi. Antsu niun nekamtikiatatjai, —timiayi.


aintsnaka pengké wainkacharmiayi. Tura 17ॸTamati Ananías we, ґӕ́ΎЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬

asar shaminak chichatsuk wajasarmiayi. nam jea, nuni waya ni uwejejai muuken
8ॸTuminamtai Saulo kuta antuma pujayat achik chicharak:
wajaki wainmaktatkama tujinkamiayi. —Yatsuru Sauloa, ame jinta winamin
Tura asamtai uwejen tap achikiar jukiar, Apu Jesús wantinturmak amijai
Damasco yaktanam jeeniarmiayi. 9ॸTura chichasma nuka amincha wainmamtikiat
nuni jea kampatam kinta wainmatsuk tusa, tura Yuse Wakani ami nintimin
ȸľËȍΎѸॷ9 256

piatramkat tusa wina akuptuki, Turamaitiat Sauloka Cristo umirnuitai,


—timiayi. tuuka nintimtsuk mash shamkarmiayi.
18ॸTama wainmachiat namaka saapea 27ॸTura wainiat Bernabé Saulon juki,

tumau ni jiinia ayaarmiayi. Tura asamtai Cristo nuiniatiri pujuinamunam itamiayi.


Saulo ataksha paan wainmakmiayi. Tura Tura ita chichaak:
wajaki Criston nemarkatas maaimiayi. —Juka jinta weak ii Apuri Jesúsan
19ॸNunia yutan yuwa ni namangken wainkami. Turamtai ii Apuri niin
kakamtikramiayi. Tura Cristonu ainau chichasmau asa, Damasconam jea,
Damasconam pujuinaujai tsanias jumchik shamkartutsuk Jesúsa kakarmarijai
kinta pujusmiayi. chichasmayi, —timiayi. 28ॸTamati Saulo
Jerusalénnum juwakmiayi, tura Cristo
Saulo Damasconam Cristo nuiniatiri ainaujai wekaasamiayi. Tura
chichamen etserkamuri shamkartutsuk Apu Jesúsa kakarmarijai
20ॸNunia iruntai jeanam waya: Jesús chichauyayi. 29ॸTura Sauloka Jesúsan
Yuse Uchirintai tusa etserkamiayi. pachis chichasmiayi. Turamtai judío
21ॸTuramtai nu chichaman antukaru griego chichamejai chichau armia nu
ainauka mash nintimrar: nuni pujuarmiayi. ҽӕфґӕ́ΎʮɗËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
—¿Ju aintska Jerusalénnum Jesúsan nau asar, niincha maatasar
Ѹľӕɗ͑ӕ͑Ëȍɗ˔ҡѸՓľ˔ɗ͑ӕֆ͑ӕËȍӕ‫ڏ‬ wakeriarmiayi. 30ॸTurinamtai Cristonu
kai? ¿Tura junisha taa, nu aints ainaun ainau nuna nekaawar, Saulon maawarai
achik jingkia sacerdote juuntri ainamunam tusar, Cesarea yaktanam jeeniar:
jeetias tamia nuchaukai? —tiarmiayi. —Ami yaktarmin Tarsonam weta,
22ॸTinamaitiat Saulo shamkartutsuk: Jesús —tusar akupkarmiayi.ॹg
nekas aints ainautin uwemtikramratnuitji 31ॸTura asamtai Cristonu ainau Judea

tusa, Yuse kakarmarijai chichau asamtai, nungkanam tura Galilea nungkanam tura
judío Damasconam pujuinau: ͮľ˔ѸËȍ‫ڏ‬ Samaria nungkanam pujuinausha mash
waitai tiartatkamawar tujinkarmiayi. pengker nintimsar angkan pujusarmiayi.
Tura Criston miatrusarang umirkar:
Saulo ayamrukmauri Tunau wajasai tusar shaminak, Yuse
23ॸNukap kinta arus judío ainau Saulon ՠ˔͑ɗ˔˔ф̲фɗʮɗ͑ӕ˔Йֆӕʮфф‫ڏ‬
maatai tusar, chichaman najatawarmiayi. miayi.
24ॸTura judío ainau tsawaisha, tura kashisha
Eneasa tsuwarmauri
yakta waiitiri ainamunam wajasar: Saulo
ʮɗɗ̲͑ҡɗËȍɗ˔ɗф̲ҡɗҡӕѸф͑˔˔ф‫ڏ‬ 32ॸPedro nu nungkanmasha wekaak,
miayi. Turinamaitiat Sauloka nunaka ̞ɗĀֆ˔ҡ̲͑æфɗѸҡΎӕ̲ɗфɗ͑Йӕʮӕɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
nekaamiayi. 25ॸTura asamtai Cristonu ainau nam jeamiayi. 33ॸTura nuni jea, aints
kashi Saulon juun changkinnum engkewar, Eneas naartinun wainkamiayi. Nuka
yakta wenukrinia naekjai itarar jiikiar kijiru asa, ocho (8) musach wekaichau ni
akupkaram tupikiakmiayi.ॹf peakrin tepeyayi. 34ॸTura nu aintsun
wainak Pedro chicharak:
Saulo Jerusalénnum waketkimuri —Eneasa, Jesucristo amin yamai
26ॸSauloJerusalénnum waketki, tsuwarmawai. Tura asamtai nantakim
Cristonu ainaujai iruntratas wakerimiayi. sekmatiram tuksata, —timiayi.

f॰9.25 (2.Cor. 11.32-33) g॰9.30 (Hech. 26.20)


257 ȸľËȍΎѸॷ9ٍॷ10

Tamati nu tamaujai metek Eneas aints Simón naartinu jeen pujusmiayi. Nu


nantakmiayi. 35ॸTuramtai Lidanam tura aintska nuwapen takauyayi.
Sarón yaktanam pujuinau nuna wainkar,
ii Apurin umirkarmiayi. Pedro Cornelion wainkamuri

10
1ॸCesarea yaktanam suntara apuri
Dorcas jakamunmaya nantakmiauri
Cornelio naartin pujuyayi. Ni
36ॸTura Jope yaktanam nuwa Cristo suntaringkia Italia nungkanmaya aints
umirin, Tabita naartin pujuyayi. Nuka armiayi. 2ॸNu apuka péngke aints ayayi.
griego chichamejai Dorcas taku tawai. Nu Tura ni weari ainaujai tunau wajasai
nuwaka tuke pengker aa nuna takaak, tusar, shaminak Yusen: Ameketme
tuke yuuminauncha yainuyayi. 37ॸDorcas juuntam tinu armiayi. ҽӕфʮӕĀɞΎ˔ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬
nuni pujus sungkuran achimiak tichu ainaun yaingtas kuikian nukap
jakamiayi. Turamtai namangken nijarar, suyayi. Tura tuke Yusen seayayi. 3ॸTu
pata yakí amanum patasarmiayi. pujai tsaa nungkaanmatai, Cornelio
38ॸPatasaramtai Pedro Lida yaktanam karanma nunisang Yuse awemamuri ni
arakchichu pujau asamtai, Cristonu ainau pujamunam wayaun paan wainkamiayi.
nuna antuku asar, jimia aintsun Pedron Tura wainkam chicharak:
jiiwearat, tura nuni jear: Wári juni —Corneliowa, —timiayi. 4ॸTamati
itaarat tusar akuptukarmiayi. Cornelio Yuse awemamurin wainak
39ॸTura akupkamu asar, nuni jeariar shamak jiij wajatmiayi. Tura:
ujakaram, Pedro nijai tsaniasar Jope —Apuru ¿warí turuttiasme winame?
yaktanam wearmiayi. Tura nuni —timiayi. Tu iniam Yuse awemamuri
jearamtai, jakau namangke yakí ayaak:
patasmaunum Pedron iwiakarmiayi. Tura —k̲ľ֤ӕѸѸľ̲̲ľ͑ӕ͑͑ҡӕфҡ̲‫ڏ‬
nuni wayaamtai, waje ainau mash kayi, tura yuuminak pujuinau yaingtasam
juutkiar tenteawarmiayi. Turuawar ҡӕф̲̲ľ͑ӕ͑˔֤ӕѸ˔˔ʮɗ̲͑ҡф̲‫ڏ‬
Dorcas iwiaaku pujak peetai ainaun, tura tsui. 5ॸTura asamtai yamaikia Jope
wejmak ainauncha najanamia nuna yaktanam aints ainau akupkata. Tura
inaktusarmiayi. 40ॸTurinamtai Pedro aints aints Simón naartin, chikich naari Pedro
ainaun, tura waje ainauncha mash tati tusar untsukarti. 6ॸNuka irastas taa
jiikmiayi. Tura ningki juwak tikishma chikich Simónjai nuwape takau tutaijai
Yusen seamiayi. Nunia jakau namangken tsanias pujawai. Ni jeengka juun entsa
pangkai jiis: yantamen pujawai, —timiayi.
—Tabita, nantakta, —timiayi. 7ॸChichas umis Yuse awemamuri

Tamati Tabita jiimi Pedron wainak waketkiamtai, Cornelio ni inatirin


nantaki pujusmiayi. 41ॸTuramtai wajakti jimiaran untsuk, nunia suntar Yusen
tusa, Pedro Tabita uwejen achik umirkau pengke nintinnun untsukmiayi.
awajkimiayi. Nunia Cristonu ainauncha, Nu aintska tuke ni apurin umirnuyayi.
tura waje ainauncha mash untsuam, 8ॸTura nuni wetaram tusa mash ujak, Jope

nusha wayaawar iwiaaku pujaun yaktanam akupkamiayi.


wainkarmiayi. 42ॸTuramtai Jope 9ॸKashin tsawaar jinta weenai, Jope

yaktanam nu turamun aints ainau mash yaktanam jeainatsaing, tsaa tupin


nekaawarmiayi. Tura aints untsuri wajamtai,
Criston nekasampita tiarmiayi. 43ॸҽɗ̲͑‫ڏ‬ Pedro Yusen seatas jea tuntupe yakí
tai Pedrosha Jope yaktanam untsuri kinta pata amaunum wakamiayi. 10ॸTura nuni
ȸľËȍΎѸॷ10 258

pujus nukap yaparmiayi. Tura asa 22ॸTu iniam aiminak:


yuwatas wakerimiayi. Tura yurumkan —Iikia suntara apuri Cornelio
inarawarti tusa nakaj pujai, karanma akuptamkau asamtai winiji. Nuka péngke
nunisang 11ॸnayaim uranmiaunumia aintsuitai. Yusen umirnuitai. Tura
Ѹľ˔̲ҡɗѸф̲ҡӕ̲ӕËӕҡфΎʮӕՓɗ˔̲ӕ‫ڏ‬ asamtai mash judío aneenak pengker
rin jingkiar, yakíya akupamun awajin ainawai. Yuse awemamuri
wainkamiayi. 12ॸNu sekmatinam pachim wantintuk niin chicharak: ‘Ami aintsrum
ainau cuatro (4) nawentin, tura napi akupkam, Pedro jeemin tati tusam
ainausha, tura nanamtin yuchati ainausha untsukta. Tura ni taamtai, ni titata nuka
engketinaun wainkamiayi. 13ॸTuramtai: antukta,’ timiayi. Nuna tawai titaram
—Pedroa, wajakim maam yuwata, —tu turammiaji, —tiarmiayi.
chichaun antukmiayi. 23ॸTu tinamtai Pedro chicharak:
14ॸNuna antuk Pedro ayaak: —Wayaataram. ҽӕфф̲ʮӕ͑ɗ˔͑ӕфҡ‫ڏ‬
—Atsa Apuru, Moisés iin chichaman ram, —timiayi. Tamati jea wayaawar
akupturmaku asamtai, junaka yuchajai. nuni kanurarmiayi. Tura kashin
Wikia yuchatinka tuke tsuutakun tsawaarar Pedrojai waketkiarmiayi. Tura
yuchawaitjai, —timiayi. 15ॸTamati Cristonu ainau Jopenam pujuinausha
ataksha chichaun antukmiayi: warumchik nemariarmiayi.
—Yus pengkeraitai tau wainiatmesha 24ॸTura jinta kanurar kashin tsawaarar

¿waruka amesha paseetai tame? Cesareanam jearmiayi. Turinamtai nuni


—timiayi. Cornelioka ni weari ainaun, tura ni
16ॸTura sekmatiya tumaun ataksha amikri ainauncha winiarti tusa
akupak, nunia ataksha iwiak, nunia untsukmau asar, nusha nijai iruntrar
ataksha akupak, nunia tuke nayaimpinam nakasarmiayi. 25ॸTura Pedro jeanam
iwiakmiayi. 17ॸNuna turau wainak Pedro: jeamtai, Cornelio niijai ingkiuniktas
¿Warukanak auncha wainkaj? tu jiinki: Ameka juuntaitme, ҡɗҡѸҡɗ˔ɗѸȍ̲‫ڏ‬
nintimias pujai, Cornelionmaya tramiayi. 26ॸTuramtai Pedro Cornelion
akupkamu ainau: achik:
—¿Simónka jee tuwaita? —tusar —Wajaktia. Wisha aintsuitjai. Amea
inintrukiar inintrukiar taarmiayi. 18ॸTura nunisketjai, —timiayi.
taar untsuminak: 27ॸNunia Corneliojai chichasar jea

—¿Aints Simón naartin chikich wayaawar nuni aints untsuri iruntrar


naarisha Pedro ju jeanmasha irastas taa pujuinaun wainkamiayi. 28ॸTura Pedro
pujawak? —tu inintrusarmiayi. 19ॸTu chichaak:
inintrinamtai, Pedro karanma nunisang —Atumka nekarme: Judío ainautikia
wainkamurin tuke nintimias pujamtai, Moisésa aarmauri umirkau asar, judíochu
Yuse Wakani chicharak: ainautirmi jeen pengké iraschamnawaitji.
—Jiisia, ˔̲Йҡ̲ɗ͑ҡѸ̲ɗ͑ľҡ̲ɗ͑‫ڏ‬ Tura atumjai iruntrachminuitji. Tura
wai. 20ॸTura wi nu aints ainaunka wainiat Yuska winaka: ‘Aints kichkisha
akupkau asamtai wajakim tarata. ‫ͮع‬ľ˔Ѹ‫ڏ‬ paseetai tutsuk asata, tura tsuutsuk
nash aujai wetaj? tutsuk aujai weta, asata,’ turutmiayi. 29ॸTura amesha
—timiayi. 21ॸTamati Pedro tara, Cornelio chicham akupturkau asakmin, wisha
aintsri akupkamu ainaun wainak: nakimtsuk winijai. Tura asan ¿warukang
—Atum eatrume nuwaitjai. ¿Waruka untsura? tusan nekaatasan wakerajai,
tarutniurme? —timiayi. —timiayi.
259 ȸľËȍΎѸॷ10

30ॸPedro tamati Cornelio ayaak: rijai pengker aa nuna takauyayi. Tura


—Tsaa nungká wajasai, wína jearun iwianchrintin ainaun iwianchrin jiirki
Yusen seakun pujai, aneachmau aints akupnuyayi. Yus nijai pujau asa, nunaka
entsatin winchaan entsarun wainkamjai, turinuyayi. Atumsha nuka nekarme.
nu wainkamurka cuatro (4) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ 39ॸҽӕфˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲‫ڏ‬

mari. 31ॸTura wi wainkamu chichartak: sha iisha Jesúsa turamuri wainkamiaji.


‘Corneliowa, ame Yus seamame nuna Nunia numinam nenaawar maawarmiayi.
anturtamkayi, tura yuuminak pujuinau 40ॸAntsu kampatam kinta jaka tepau

yaingmame nunasha kajinmatramtsui. wainiat, Yus ataksha JesúѸ͑ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬


32ॸTura asamtai Jope yaktanam aints maya inankimiayi. 41ॸTurayat Jesús jaka
ainau akupkata. Nuka aints Simón ͑͑ҡ˔͑ӕ͑˔ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍ˔ɗՓɗ͑˔Ëȍф‫ڏ‬
naartin, chikich naari Pedro, tati tusar miayi. Antsu Yus yaanchuik iin: Nu
untsukarti. Nuka irastas taa chikich wainkau ataram tusa, eemak eatmaku
Simónjai, nuwape takau tutaijai tsanias asamtai, iinak wantinturmakmiaji. Jesús
pujawai. Ni jeengka juun entsa yantamen jakamunmaya nantakiamtai, iisha nijai
pujawai,’ turutmiayi. 33ॸTura asamtai wári yurumak yuwamiaji, tura amutisha
ujaataram tusan aintsun akupkamjai. amurmiaji. 42ॸTura Jesúska iwiaaku ainau
Turam amesha pengker nintimin asam tunaarincha, ҡӕфʮ˔ӕɗ͑ӕҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
taume. ҽӕфֆ̲ɗ˔ɗ֤ӕѸՓɗ̲̲͑ӕ‫ڏ‬ cha jiistinuitai, tusaram nu chicham aints
nam juni iruntrar pujaji. Tura Yus ainau ujaktaram tusa, ֤ӕѸ˔ӕЙҡ̲˔‫ڏ‬
akuptamkau asamtai, Yus chichaman miaji. 43ॸYaanchuik Yuse chichame etserin
amin ujatmakma nu mash antuktasar mash Jesúsan pachisar etserkarmiayi.
wakeraji, —timiayi. Tura Jesúsan nekasampita tinaunka ni
tunaarin Jesús tsangkuratnuitai tiarmiayi,
Pedro Cornelio jeen —Pedro etserak timiayi.ॹh
chichaman etserkamuri
34ॸTamati Pedro etserak: Judíochu ainau Yuse
Wakani engkemtuamuri
—Ayu, yamaikia nekajai: Aints mash
metek ainawai, Yuska tu nintimui. 44ॸPedro tuke chichaak pujai, Yuse
35ॸAntsu Yus mash nungkanmaya Wakani aneachmau yakiiya taa, ni
ainauncha, judío ainautincha tura ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡәЙӕʮӕɗ͑ӕ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡӕ‫ڏ‬
judíochu ainauncha, Niin umirinak miayi. 45-46ॸTura chikich chichamjai
pujuinaunka, tura pengker aa nuna anturnaikiachmin niisha Yusen maaketai
turinaunka pengker nintimtus pujawai. tiarmiayi. Tura asaramtai judío Cristonu
36ॸ֤ӕѸʊѸфľ́Փľфɗɗ͑ӕҡɗ͑˔ˇľѸӕËфɗѸҡΎ‫ڏ‬ ainau Pedrojai tsaniasar taarmia nuka
nam angkan pujustin chichaman nuna antukar nukap nintimrar:
akupturmakmiaji. Nuka mash aints —Maj, ֤ӕѸľՠ˔͑ɗʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕ͑‫ڏ‬
ainautin Apurintai. 37-38ॸJuan Yuse cha engkemtuwari, —tiarmiayi.ॹi
ËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗ̲ɗ̲ӕ‫ڏ‬ 47ॸTinamtai Pedro chicharak:

risha nekarme. Nunia Nazaretnumia —ʊɗֆ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ֤ӕѸľՠ˔͑ɗľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬


Jesús Galileanmaya jiinki, ʮӕĀɞΎ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ tuwaru asaramtai ¿ju aints ainaun Criston
rincha mash wekainuyayi. Tura Yus ni nemarkartas wakerinaun maatsuk asarti
Wakanin engketamu asa, ֤ӕѸľ˔˔ф̲‫ڏ‬ tusasha yáki surimkat? —timiayi. 48ॸTura:

h॰10.43 (Hech. 15.7) i॰10.45 (Hech. 15.44)


ȸľËȍΎѸॷ10ٍॷ11 260

—Jesucristo nintimsaram maaitaram, 11ॸNuna nintimsan pujai, ɗ͑ҡѸæľѸфľ͑‫ڏ‬

—tusa akupkamiayi. Turamtai: maya akupkamu ainau wína eatkiar wi


—Jumchik kinta iijai pujusmi, —tusar pujamurun tarutiarmayi. 12ॸTarutiaramtai
Pedron iniasarmiayi. Tu iniinam: Ayu Yuse Wakani wína chichartak: ‘¿Nekasnash
tusa pujusmiayi. aujai wetaj? tutsuk aujai weta,’ turutun
antukmajai. Tura Cristonu ainau seis (6)
Pedro Jerusalénnum juni wijai jearu ainaujai Cesareanam jear,
chichaman etserkamuri Cornelio jeen mash iruntrar wayaamji.

11
1ॸCristo nuiniatiri ainau, tura 13ॸTura ii wayaakrin, Cornelio iin ujatmak:

Judea nungkanmaya Cristonu ‘Wína jearun Yuse awemamuri wajaun


ainau nu turamuncha nekaawar: wainkamjai. Tura nisha chichartak: Aints
Judíochu ainayat nusha iiya nunisarang ainau Jope yaktanam akupkam, aints
֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ʮӕ˔ɗфɗҡ̲ӕ͑͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬ Simón naartin, chikich naari Pedro tati
miayi. 2-3ॸTura Pedro Jerusalénnum tusam untsukta. 14ॸNu amin chichartamak:
jeamtai, judío ainau niin chicharinak: Ami wearmijai itiur uwemratnuitrume tusa
—¿Waruka judíotiatmesha judíochu amin ujatmaktatui,’ turutun antukmajai
ainamunmasha irastasmesha wemame? tusa ujatmakmaji. 15ॸTurutmatai wikia
¿Tura waruka nijaisha tsaniasmesha Cornelio ainaun Yuse chichamen ujaakun
yuwamame? —tiarmiayi. pujai, Yuse Wakani nu nangkamtaik iin
4ॸTu tinam Pedro nu nangkamtaik Jope engkemturmamiaji nunisang niincha
yaktanam turamurin mash etserkatas engkemtuwarmayi. 16ॸTuramtai ii Apuri
nangkamamiayi. Tura chichaak: Cristo timiaurin nintimramjai. Nu
5ॸ—Wikia Jope yaktanam pujusan, chichamka nuwaitai: ‘Juan aints ainaun
Yusen seakun pujai, karanma nunisnak nekas entsanam imaimiayi. Tura Yuse
sekmatin sarma tumaun cuatro (4) Wakani atumi nintin piatramkatatrume,’ ii
ʮӕՓɗ˔̲ӕфɗ͑ʮɗ͑ǣ˔ɗҡ̲ӕ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ Apuri timiayi.ॹj
maya wi pujamunam taarun wainkamjai. 17ॸAtumsha nintimrataram. Ii nu
6ॸTura ¿waring initak engketa? tusan nangkamtaik ii Apuri Jesucristo umirkau
jiikman, pachim cuatro (4) nawentin, asakrin, ֤ӕѸ͑ɗՠ˔͑ɗ͑ɗɗ͑˔ӕЙҡӕф̲˔‫ڏ‬
nunia napi ainausha, nunia nanamtin miaji nunisang yamaisha ni Wakanin nu
ainausha iikia yuchatai nuni engketinaun aints ainauncha akuptuku asamtai ¿wisha
wainkamjai. 7ॸͮӕ͑ɗËȍɗËȍ̲͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬ itiurkanak Yusen: Atsa turuwaip titaj?
jai. Nu chichamka nuwaitai: ‘Pedroa, —Pedro timiayi.
wajakim maam yuwata.’ 8ॸTurutmatai 18ॸTamati nuna antukar pengker nintimsar:

wikia ayaakun: ‘Atsa, Apuru. Yuchatai aa Yuska juuntapita tiarmiayi. Tura chichainak:
nunaka tuke yuchawaitjai,’ timiajai. —Yuska judíochu ainau ni nintimaurin
9ॸTuramtai ataksha nayaimpinmaya ֆЙʮɗՓф͑ľ˔ѸфЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬
chichartak: َ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфɗҡɗҡӕՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ nun jukiarti tusa yaingkiari, —tiarmiayi.
mesha ¿warukaya paseetai tame?’
Antioquíanmaya Cristonu
turutun antukmajai. 10ॸTura sekmatiya
ainaun pachis timiauri
tumaun ataksha akupak nunia iwiak,
nunia ataksha akupak, nuniangka tuke 19ॸEstebankan maawaru ainau chikich

nayaimpinam iwiakmayi. Cristonu ainauncha maawartas

j॰11.16 (Hech. 1.5)


261 ȸľËȍΎѸॷ11ٍॷ12

wakerinam, Jerusalénnumia tupikiakiar —Nekas mash nungkanam tsuka nukap


Fenicia nungkanam, nunia Chipre atatui, —timiayi. Claudio romano juun
isranam, nunia Antioquía yaktanam apuri asamtai, nu timiauka nunisang
jearmiayi. Nuni jear, judío ainaunak Yuse uminkamiayi.ॹl
chichamen ujaarmiayi.ॹk 29ॸҽӕфѸ̲ҡɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕËȍɗËȍф‫ڏ‬
20ॸTura Chipre isranmaya, nunia Cirene nainak: Judea nungkanam tsuka amati,
nungkanmayasha Cristonu ainau iisha Cristonu ainau yaingmi tusar, ii
Antioquía yaktanam jear, judíochu kuik tákakmauka kichik kichik miatrusrik
ainaun chichasar, ii Apuri Jesúsan susarmi tusar nintimrarmiayi. 30ॸNuna
ЙËȍɗѸфӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ turuwar Bernabéncha, tura Saulonasha
miayi. 21ॸTura Yus ni kakarmarijai nu Cristo umirnu juuntrin kuikian suwearat
aints ainaun kakamtikramu asar, tusar Judea nungkanam akupkarmiayi.
judíochu ainau untsuri ni yaanchuik
nintimtairinka inaisar, ii Apuri Criston Santiago jakamuri nunia
nekasampita tiarmiayi. Pedron kársernum engkeamuri

12
22ॸTurinamtai Cristonu Jerusalénnum 1ॸNunia apu Herodes Cristonu
pujuinau nuna antukar, Bernabén ainaun wait wajaktiniun susarat
Antioquía yaktanam nuna nekaat tusar tusa ni aintsrin akupkamiayi. 2ॸTura
akupkarmiayi. 23-24ॸBernabéka pengke Juanku yachiin, Santiagon saapijai
aints asa, Yuse Wakani piatkamuyayi. maataram tusa ni aintsrin inarmiayi.
Tura Criston miatrusang umirnuyayi. 3ॸNuna maawaramtai, judío ainau nuna

Tura asa Antioquíanam jea, Yus nu aints wainkar: ͮӕ˔Йľ͑ǣ˔ľфɗҡɗҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬


ainaun pengker awajsamun wainak tai, Herodes nuna nekaa: Pedrosha
nukap warasmiayi. Tura asa nu aints achiktaram tusa ni aintsrin akupkamiayi.
ainaun chicharak: Turamtai Pascua ƿesta, Й͑ǣЙËȍɗ̲фËȍ‫ڏ‬
—Pengker nintimsaram tuke inaitsuk ii mau yuwatin kinta tutai amia nuni
Apuri Cristo umirkataram, —tusa Pedron achikiarmiayi. 4ॸAchikiaramtai
chicharkamiayi. Tura Bernabé nuni pujai, Herodes ni suntarin dieciseis (16) akupak:
aints untsuri ii Apurinu wajasarmiayi. —Atumsha atumsha cuatro (4) ɗфӕ͑ҡф‫ڏ‬
25ॸNuniasha Bernabé Tarso yaktanam ram, Pedro jiinki tusaram kárser
Saulon eaktas wemiayi. 26ॸTura wainak, nakastaram, —timiayi. Nunia Pascua
Antioquía yaktanam jukimiayi. Tura nuni ƿesta nangkamaramtai, aints ainau
jear, Cristonu ainaujai kichik musach iruntramunam chicham nekaami, tu
pujusar, aintsun untsuri Yuse chichamen nintimramiayi. 5ॸTuramtai suntar ainau
nuiniararmiayi. Tura asamtai Antioquía Herodes tímia nunisarang Pedron
yaktanam nuna eemkar Cristonu ainaun nakasarmiayi. ЬľĀфΎ͑˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
pachisar: “Cristonu ainawai,” tiarmiayi. waru asaramtai, Cristonu ainau tuke
27ॸChikich kintati Jerusalénnumia Yuse inaitsuk Pedron pachisar Yusen
chichamen etserin ainau Antioquíanam seatiarmiayi.
jearmiayi. 28ॸTura jear, chikich aints
kǣ¡Ύ͑фҡɗ͑æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕɗфӕ͑ҡф̲ӕ‫ڏ‬ Yus Pedron karsernumia jiikmiauri
nam wajaki, Yuse Wakani niin 6ॸHerodes:Kashin chicham nekaami
nekamtikiamu asa: timiau kintaka tsawaatsaing, kashi Pedro

k॰11.19 (Hech. 8.1-4) l॰11.28 (Hech. 21.10)


ȸľËȍΎѸॷ12 262

suntar jimiar ainamunam jape teema epenmiau uratrita tusa, ӕՓľʮľʮɗҡӕ͑ҡӕֆ‫ڏ‬


kanú tepemiayi, tura jimia jirujai miayi. Turamtai nawan Rode naartin
jingkiamuyayi. Antsu chikich suntar inati asa, waitinam jiistaj tusa, werimiayi.
ainauka kársera waitirin nakainak 14ॸTura Pedro chichamen antuku asa

wajaarmiayi. 7ॸTurinai Yuse awemamuri waras, waitin uratsuk waketki:


aneachmau kársernum engkemtua —Pedro aanum wajawai, —timiayi.
paantin awajsamiayi. Tura Pedro kának 15ॸTamati:

tepaun mijiarnum achik shintarmiayi. —Atsa ¿waurkum tatsumek?


Tura Pedro shintaramtai: —tiarmiayi. Tinamaitiat:
—Wári nantakta, —timiayi. Tamati —Atsa, nekasan tajai, —tamaitiat:
ЬľĀфΎ͑ɗӕՓľʮľ͑ʮɗ͑ǣ˔ɗ̲ӕ͑ҡɗËȍ̲ɗ‫ڏ‬ —Atsa nuchawaitai. ¿Antsu ni
tiat, ningki sayat atimiamiayi. 8ॸTuramtai wakaninchuashi? —tiarmiayi.
Yuse awemamuri chicharak: 16ॸTinau wainiat Pedro tuke waitin

—Kachumtairum kachumata, tura tuntuyak wajamiayi. Turamtai waitin


sapatrum weekata, —timiayi. Tu tama urakar Pedron wainkar: ¿Itiur tayik?
Pedro miatrusang umirkamiayi. tusar shamkarmiayi. 17ॸTuminamtai jea
Turamtai: waya: Itiatkataram titas, uwejen
—Tura wejmakrum entsaram takuimiayi. Tura nuni pujuinaun
nemartusta, —timiayi. chicharak:
9ॸTamati Pedro Yuse awemamurin —Ii Apuri Cristo wína karsernumia
nemarsamiayi. Tura suntar ainaunaka jiirkini, —tusa etserkamiayi. Tura
shintaatsuk ukukmiayi. Antsu: chichas umis:
¿Paankeash ainia? tusa nekachu asa: —Santiagosha tura chikich Cristonu
¿Karanam wekaatsujash? tu nintimias ainausha ujaakrum: Yanchuk jiinkini
karsernumia jiinki, Yuse awemamurin tusaram ujaktaram, —timiayi.
nemarsamiayi. 10ॸTura suntar eemak Nunia jiinki chikich yaktanam wemiayi.
wajauncha nangkaikiarmiayi. Tura 18ॸKashin tsawaar Pedro mengkakau

chikich suntar wajainauncha nunisarang asamtai, suntar ainau: ¿Itiurak jiinkimia,


nangkaikiarmiayi. Nunia waiti jiru tura tuki wemaj? tusar napchau
najanamu epenmiaunum jeainamtai, nu nintimrar chichainak nukap taetet
waitikia ningki kuwat uranmiayi. wajarmiayi. 19ॸTurinamtai Herodes ni
Uraniamtai mai jiinkiar, jintanam aintsri ainaun akupak:
jumchik wesarang, ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ǣ‫ڏ‬ —Eaktaram, —timiayi. Tamaitiat ea
kia aneachmau mengkakamiayi. 11ॸYuse eaka wainkartatkamawar tujinkarmiayi.
awemamuri mengkakamtai, Pedro: Tura asamtai kársera nakasaru ainaun:
—Herodes judío ainaujai mash wína ¿Itiur jiinkimia? tusa inimiayi. Tu
mantuwartas wakerutinau asaramtai, Yus iniamaitiat aiminachmatai, kársera
nekasampi wína uwemtikrurtas ni nakasaru ainau maataram tusa, ni suntari
awemamurin akupturkayi, —ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ ainaun akupkamiayi. Nunia Herodes
miayi. Judea nungkanmaya jiinki, Cesarea
12ॸTura nuna nintimias Marí jeen yaktanam jea nuni pujusmiayi.
wemiayi. Nu Maríkia Juan Marcosa
nukuri ayayi. Nu jeanam Cristonu ainau Herodesa jakamuri
untsuri iruntrar Yusen searmiayi. 13ॸҽӕ̲ɗ‫ڏ‬ 20ॸTura Herodes Cesarea yaktanam
nai Pedro nuni jea, aanum wajas waiti pujus, Tiro nungkanmaya ainaun, tura
263 ȸľËȍΎѸॷ12ٍॷ13

Sidón nungkanmaya ainauncha kakarman 2ॸTura yurumkan yutsuk ijarmawar, mash

kajerkamiayi. Turamtai nu nungkanmaya iruntrar iinu Apuri Criston maaketai


aints ainau apu Herodesa nungkarinia ni tiartas pujuinamtai, Yuse Wakani nu aints
yutairin sumarmin asar, chichaman ainaun chicharak:
iwiarartas wakeriarmiayi. Tura apu jeen —Yuse chichamen etserkarti tusaram,
wainiun Blasto naartiniun chicharinak: Bernabésha tura Saulosha akankaram
—Wait aneasam, iin pachikratsam akupkataram, —timiayi. 3ॸYuse Wakani tu
apuram chichartakum: timiau asar, ijarmawar Yusen sear umisar
Iisha kajernaitsuk angkan pujustasar uwejejai muukencha achikiar: Yus
wakeraji, tinawai tita, —ҡӕѸфËȍɗËȍѸф‫ڏ‬ yainmakti tusar akupkarmiayi.
miayi. 21ॸTu tinu asaramtai Herodes:
—Ataksha nu kintati kaunkataram, Cristo akupkamu ainau
—timiayi. Nu kinta tsawaaramtai, Chiprenam wekaasamuri
Herodes apu entsatin nekas shiirman 4-5ॸNunia Yuse Wakani akupkamu asar,

entsar, paan waitkarat tusa, pata Bernabé Saulojai Seleucia yaktanam


amanum apu keemtainum keemas, aints weenamtai, Juan Marcos iin yainmakti
ainaun chicharkamiayi. 22ॸTuramtai aints tusar, jukimu asa nusha wemiayi. Tura
ainau nuna antukar untsuminak: Seleucianam jear, ˔͑ӕʮӕӕ͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
—Au chichaa auka aintschawaitai, war, isar Chipre tutainum wearmiayi.
antsu Yusetai, —tiarmiayi. 23ॸҽӕҡɗ̲͑ɗ‫ڏ‬ Nunia yakat Salamina tutainum jear
tiat Herodes: Wikia Yuschawaitjai tachau kanunmaya jiinkiar, judío iruntai jeanam
asamtai, arutsuk Yuse awemamuri wayaawar, Yuse chichamen etsertan
sungkuran akuptukmiayi. Turamtai nangkamawarmiayi. 6ॸTura nu isranam
Herodes iwiaakutiat akarak jakamiayi. Yuse chichamen etserkiar weenak atu
24ॸTura Herodes jakamtai, Cristonu yantamen yakat Pafos tutainum jear,
ɗ͑ӕ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑͑ǣ˔͑ľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ judío aintsun Barjesús naartinun
miayi. Tura asaramtai aints Yuse wainkarmiayi. Nuka wishnutiat:
chichamen untsuri antukarmiayi. —Wikia Yuse chichamen etsernuitjai,
25ॸTurinamtai Bernabé Saulojai ni —nangkami anangmak tinuyayi. 7ॸNu
takatrin mash umisar, Jerusalénnumia wishnuka ni apuri Sergio Paulojai tsanias
Antioquíanam waketinak: pujuyayi. Tura nu apuka nintip asa, Yuse
—Juan Marcos iijai wekaasati, —tusar chichamen antuktas wakerimiayi. Tura
jukiarmiayi. asa:
—Bernabésha, tura Saulosha tati,
Bernabé Saulojai wekaatan nangkamamuri —tusa untsukmiayi. 8ॸTuramtai Yuse

13
1ॸAntioquía yaktanam Cristo chichamen etserinamtai, wishin Barjesús
umirin iruntrar pujuinamunam naartin, chikich naari griego chichamejai
Yuse chichamen etserin ainau, tura Yuse Elimas naartinuyayi, nuka ni apuri Apu
ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ӕɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕѸȍɗфӕ͑ҡфф‫ڏ‬ Jesúsan umirkai tusa chicharak:
miayi. Nuna naaringkia nu ainawai: —Ju aintsu chichamengka paseetai,
Bernabé, nunia Simón, chikich naari —timiayi. 9ॸTamati Saulo, chikich naari
Shuwin inaikiarmiayi, nunia Cirene Pablo, nuka Yuse Wakani piatkamu asa,
nungkanmaya aints Lucio naartin, nunia wishnun jiij pujurmiayi. 10ॸTura chicharak:
Manaén, nuka Galilea apuri Herodesjai —¡Maj! Ameka anangkartinuitme, tura
tsakaruyayi, nunia Saulo ainik armiayi. tsanukratin asam Satanása uchirinme.
ȸľËȍΎѸॷ13 264

Tura asam pengker aa nuka mash 17ॸIsraelainauti Yusri ningki wakerutmau


tsuutame. ¿Warukaya ii Apuri chichame asa, yaanchuik ii juuntri ainaun Egipto
nekas pengker au wainiatmesha tuke nungkanam pachiinkar pujuinauncha
inaitsuk paseetai tame? 11ॸYamaikia ii pengker awajsau asa nukap yujramiayi.
Apuri amincha wait wajaktinnasha Tura yujaramtai ni kakarmarijai ii juuntri
suramsatatui. ҽӕфʮɗɗ̲ɗ͑˔ӕѸӕ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬ ainaun Egiptonmayan jiikmiayi. 18ॸTura
tatui. Tura asamtai tsaa tsanmausha aints atsamunam cuarenta (40) musach
wainkashtatme, —timiayi. Yus ni turamurincha tsantramiayi. 19ॸTura
Nu tamaujai metek wishnu jiingkia Canaán nungkanam pujusarat tusa, siete
kusurmiayi. Tura wainmichu asa, aintsun (7) nungkanmaya aints ainaun niish niish
eak: chichau ainaunka mash amukmiayi. Tura
—Uwejrun achirkam wekaatsata, ni nungkarin Israel ainautin tuke nuni
—timiayi. 12ॸNu turunamtai apuka nuna matsamsataram tusa suramsamiaji.
wainak, ii Apuri chichame etsermaun 20ॸTuramtai Ejipto nungkanam pujuinai

antuk nintimrau asa, Criston nekasampita cuatrocientos cincuenta (450) musach


timiayi. nangkamaramtai, Yus ni aintsri ainaun
inartas chichaman nekamtikin ainaun
Pablo Bernabéjai chikich Antioquía akupkamiayi. Nunia Yuse chichame
yaktanam wekaasamuri etserin, Samuel naartin akiinamiayi.
13ॸNunia Pablo ni tsaniakmaurijai 21ॸͮӕ͑ɗʊѸфľ́ɗ͑ӕґ̲ӕľ́͑ËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬

ataksha kanu juunnum engkemawar, nak: Apu inaiturkata tiarmiayi. Tinamtai:


Pafos yaktan ukukiar juun entsanam Cisa uchiri Saúl naartin, Benjamínka
wekaasar, Perge yaktanam Panƿlia weari amia nuna atumi juuntri apuri ati
nungkanam jearmiayi. Tura nuni tusa, Yus tsangkatkamiayi. Turamtai Saúl
pujuinai, Juan Marcos: Waketkitaj tusa cuarenta (40) musach Israel ainaun
Jerusalénnum waketkimiayi. 14ॸTuramtai inarmiayi. 22ॸNunia: Saúl yamaikia apu
Perge yaktanmaya jiinkiar, Pisidia achati, antsu David apu ati, Yus timiayi.
nungkanam wekaasar, chikich yaktanam Tura Davidtan pachis chichaak: Isaía
Antioquía tutainum jearmiayi. Nu uchiri Davidka nekas wína wakeramurun
yaktaka Pisidianmaya Antioquía tuke umirtuktas wakerau asa, wína
inaikiamuitai. Tura nuni jear, ayamtai nintirun waramtikrusi, Yus timiayi. 23ॸYus
kintati judío iruntai jeanam wayaawar nuna turatnuitjai tinu asa, Davidta weari
keemsarmiayi. 15ॸTuminamtai Moisésa kichik Israel ainautin uwemtikramratas,
aarmaurin aujsar, tura Yuse chichame nukap arus Jesúsan akupturmakmiaji.
etsernu aarmaurincha aujsar umisar, 24ॸTura Jesúska akiintsaing, Juankua

judío iruntai jea juuntri ainau Pabloncha akiinamiayi. Nuka aints ainaun Yuse
tura ni amikrincha chicharinak: chichamen ujaak: Atumi nintimauri
—Yatsur ainautiram, chicham timin yapajiaram Yus umirkuram maaitaram
amataikia, yamaikia titaram, —tiarmiayi. tusa chicharkamiayi.ॹm
16ॸTu tinamtai, Pablo wajaki, ͑ҡӕфҡӕ˔‫ڏ‬ 25ॸ“Tura ni jakatniuri jeatak wajasamtai,

rat tusa, uwejen takui chichaak: aints ainaun chicharak: ‘¿Atumka wína
—Israel ainautiram, Yus pengker pachitsaram itiur nintimrume? Atumka:
nintimtin ainautirmeka anturtuktaram. Mesíasaitai turutrumena nuchawaitjai.

m॰13.24 (Marc. 1.4; Luc. 3.3)


265 ȸľËȍΎѸॷ13

Antsu wína ukurun akiinamia nuka wína pachis Salmo jimiar tutainum aarmia
nangkatusang kakaram atatui. Tura nuka nuwaitai. Yus ni uchirin chicharak:
asamtai wikia mianchau asan, ҡѸӕ͑ҡѸӕ̲‫ڏ‬ ‘Ameka wína nekas Uchiruitme. Ju
ruan nuna sapatri jingkiamurin atitataj kintati wína kakarmarun suajme,’
tayatun, ҡɗ̲ɗ ͑ҡѸ̲˔ӕ͑ҡɗҡËȍ̲ɗ‫ڏ‬ timiayi. Tu aarmawaitai.ॹr
nuitjai. Nuka Mesíasaitai,’ timiayi.ॹn 34ॸ“Nuniasha Yuse chichame Jesúsan
26ॸ“Yatsur ainautiram, Abrahama weari pachis tu aarmawaitai. ‘Yus ni uchirin
ainautirmesha, Yus pengker nintimsaram chicharak: Davidtan nekas pengker
pujuinautirmesha anturtuktaram: Ju awajsamiaja nunisnak amincha pengker
ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ҡӕ̲ɗ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ awajsatatjame timiayi.’ॹs Tu tinu asa,
makuitai. 27ॸNintimrataram. Jesúsa namangke kaurchati tusa,
Jerusalénnum pujuinausha, tura ii juuntri jakamunmaya inankimiayi. 35ॸTura
ainausha ¿Jesús warí aintski? tusar asamtai chikich Salmonam Jesúsan
nekaacharmiayi. Tura ayamtai kintajai pachis tu aarmawaitai: ‘Ami inatiram
metek tuke judío iruntai jeanam nekas pengker asamtai, ni namangkengka
wayaawar, Yuse chichamen etserin ainau kaurti tusamka tsangkamrukchatnuitme.’ॹt
Yuse chichamen aujinamtaisha 36ॸAntsu nunaka Davidta namangkenka

pachischarmiayi. Antsu Yuska yaanchuik: pachiska tichamiayi. Yus Davidtan turata


Nu turunatnuitai tímia nunisarang: Jesús tímia nunaka mash umikmiayi. Nunia ni
jakati tiarmiayi. Tura asar Yus tímia juuntri jakarmia nunisang Davidcha
nunaka miatrusarang umirkarmiayi. jakamiayi. Tura asa ni namangkengka
28ॸTura niin nangkamiar maachminun kaurmiayi.
waininayat: Pilato Jesúsan maati 37ॸk͑ҡѸӕ֤ӕѸɗ͑͑˔ɗ̲ɗ͑ӕ˔˔ӕфËȍ‫ڏ‬

tiarmiayi.ॹo miayi.
29ॸ“Tura asaramtai yaanchuik Yus 38-39ॸ“Yatsur ainautiram, ͑ӕѸȍ͑ľ˔ҡ‫ڏ‬

turunatnuitai tímia nunaka mash ram: Jesús atumi tunaarin sakturmaru


miatrusarang umikiar, numinam asamtai, ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ҡӕ̲ɗ͑ľҡѸľф˔‫ڏ‬
maawaru asaramtai, ni namangken ruitai. Moisés umirkatin chichamka
numinmayan kuakiar iwiarsarmiayi.ॹp umirkayatrumek, atumi tunaaringkia
30ॸTura wainiat Yus niin jakamunmaya sakarchamnawaitrume. Antsu Jesús
inankimiayi. 31ॸTura Jesús nantakin asa, nekasampita takurminka, atumi
wína nemartin ainau waitkarti tusa, tunaarinka mash sakturmartinuitrume.
untsuri kinta Galilea nungkanmaya 40-41ॸYuse chichame tu aarmawaitai:

ainaun nijai Jerusalénnum tsaniasar َՠɗѸȍɗ˔ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕҡɗф̲͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬


jearmia nunasha wantintukmiayi. Tura ram. Atum iwiaaku pujakrumin,
asamtai nu aints ainau yamaisha chikich ՓɗѸȍՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡ͑ҡ˔̲‫ڏ‬
ainauncha Jesúsan pachisar ujainawai.ॹq taisha, chikich ainau nuna pachis
32-33ॸ“Tura asamtai ii yaanchuik juuntri atumin ujatminau wainiatrumek,
ainaun Yus ni uchirin pachis: Jaka atumka nekasampita pengké
nantaktinuitai, tímia nunisang Jesúsnaka tichatnuitrume. Tura asaram
inankimiayi. Nu uwemratin chichamsha atumsha mengkakai tusaram
iisha atumin ujaajrume. David Jesúsan shamkataram,’ Yus tawai.

n॰13.25 (Juan 1.20, 27) o॰13.28 (Juan 19.15) p॰13.29 (Mat. 27.57-60)
q॰13.31 (Hech. 1.5) r॰13.32 (Sal. 2.7) s॰13.34 (Isa. 55.3) t॰13.35 (Sal. 16.10)
ȸľËȍΎѸॷ13ٍॷ14 266

Tu tinu asamtai, Yuse chichame etserin tajarme.” Tu aarmawaitai,


ҡɗф̲ɗ͑ӕ͑ҡӕфӕ͑ՓɗҡӕѸф̲͑ľфҡ‫ڏ‬ —Pablo timiayi.
ram,” Pablo timiayi.ॹu 48ॸTamati judíochu ainau nuna antuku
42ॸTura chichas umis, Pablo Bernabéjai asar warasar: Yuse chichame timiá
judío iruntai jeanmaya jiinkiaramtai, pengkeraitai tiarmiayi. Tura pujut
aints ainau niin chicharinak: nangkankashtinun jukiartin ainauka
—Wait aneasrum, yamai etserkarume Jesúsan nekasampita tiarmiayi. 49ॸTura
͑ӕ˔Ëȍɗ˔ɗËȍֆ̲ҡɗ˔ɗ͑ҡҡɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ Yuse chichamen etserinamtai, nu
mek etseritaram, —tiarmiayi. 43ॸTura nungkanmaya ainau mash antukarmiayi.
judío iruntai jeanmaya mash jiinkiar, 50ॸAntsu judío ainau kajerinak nu

Yuse umirin judío ainau tura judíochu yaktanmaya juuntri ainausha, tura nuna
ainausha untsuri Pabloncha, tura nuwari ainausha, judío iruntai jeanam
Bernabéncha nemarkarmiayi. ͮľ̲ф˔‫ڏ‬ tuke winiarmia nuna:
ram nu aints ainaun chicharinak: —Atumsha Pablo Bernabéʮɗɗɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
—Yus atumin wait anentramrau rinia jiinkiarti tusaram pasé awajsataram,
asamtai, pengker nintimsaram tuke —tusar chichaman najatiarmiayi. 51-52ॸNu
inaitsuk Cristo umirkataram, —tu akatrar judío ainau Yuse chichamen antutan
ukukiarmiayi. nakitinau asaramtai, Pablo tura Bernabé
44ॸNunia chikich ayamtai kinta jeamtai, sha ni sapatrin kuinkar, nungka tsetserin
nu yaktanam pujuinau mash Yuse japawar ukukiarmiayi. Yus atumin wait
chichamen antukartas iruntrarmiayi. wajaktiniun suramsarti tusar nunaka
45ॸTura judíochu ainau timiá untsuri turuwarmiayi. Tura nu yaktan
kaunkaramtai, judío ainau nuna wainkar, ukukiaramtai, Cristonu ainau juwakarun
Pablon suwirpiaku jiisar: Yuse Wakani piatkamu asar tuke
—Nangkami tawai, —tiarmiayi. Tura warasarmiayi. Turinamtai Pablo Bernabé
asar Pablon pachisar pasé chichasarmiayi. jai chikich yaktanam Iconio tutainum
46ॸTurinamtai Pablo BernabéʮɗѸȍ̲˔ф‫ڏ‬ wearmiayi.ॹv
tutsuk judío ainaun chicharinak:
—Yus turataram iin turamin asamtai, Pablo Bernabéjai Iconio
atum nuwá eemkaram ni chichame yaktanam pujusmauri

14
antuktaram tusar, atumin etserkamin 1ॸPablo Bernabéjai Iconio

amiaji. Tura wainiatrum atumka tuke yaktanam jear, judío iruntai


iwiaaku pujustinka nakitau asakrumin, jeanam wayaawar, Yuse chichamen
yamaikia judíochu ainamunam nu etserkarmiayi. Tura nuni etserinamtai,
chicham etserkatai tusar weaji. 47ॸIi Apuri judío ainau, tura judíochu ainausha
nu chichamsha etserkataram tusa iin untsuri Criston nekasampita tiarmiayi.
akatamramiaji. Yus chichaak: 2ॸTurinamtai judío Cristo umirchau ainau

“Judíochu ainau paan nintimrarti judíochu ainaun chicharinak: Cristonu


tusaram, wína chichamur mash ainau kajerkataram tusar, ЙѸŃ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
aints ainamunam etserkataram. rarmiayi. 3ॸTura waininayat Pablo
Tura asaram mash nungkanmaya Bernabéʮɗӕ͑ҡѸӕфɗ˔ɗ͑ҡ͑ӕ͑ɗЙӕʮӕѸф‫ڏ‬
ainausha arák pujuinausha miayi. Tura ii Apurin nintimsar
uwemrarat tusaram, turataram shamkartutsuk: Yus aints ainaun pengker

u॰13.40 (Hab. 1.5) v॰13.51 (Mat. 10.14; Marc. 6.11; Luc. 9.5;10.4-11)
267 ȸľËȍΎѸॷ14

awajsatas wakerawai tusar ujakarmiayi. wainin sacerdote tutai, waaka ainauncha,


Tu ujakaramtai Yus: Nuna wína tura yangkur ainauncha itaar, mash aints
kakarmarjai etserinawai tusa, wainchati ainaujai iruntrar Pabloncha, tura
takatnasha aintska itiurkachminun Bernabéncha: Atumka ii yusrintrume
najanmamtikiamiayi. 4ॸTurinamtai nu tiartas, Փ˔̲͑ՓфҡѸՓ˔ľфɗф‫ڏ‬
yaktanam pujuinau metekchau nintimsar, miayi. 14ॸTurinamtai Bernabé Pablojai
chikich ainau judío Cristo umirchau nuna nekaawar, Yuschau arining
ainau chichamen umiriarmiayi. Antsu turaminaji tusar, nuka pengké paseetai
chikich ainausha Cristo akupkamu ainau tusar, wejmakrin jaakarmiayi. Tura nu
chichamen umiriarmiayi. 5ॸTurinamtai aints ainaun chicharkartas ampukiar
judíochu ainau, tura judío ainausha ni wear untsumkar:
juuntri ainaujai iruntrar chichainak: 15ॸ—Juun ainautiram ¿waruka

—Nu aints ainau pasé awajsarmi, tura aitkarme? Iisha atumea nunisrik
kayajai tukurarmi, —tinamtai, 6ॸPablo aintsuitji. Tura asar atum nangkamrum
Bernabéjai nu tinamun anturmamkar, nu aitkarme nu inaisaram ukukrum Yus
yaktanmaya jiinkiar, ̞ɗËΎ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ nekas iwiaaku aa nu umirkataram titasar
nam Listra yaktanam jear, nunia Derbe winaji. Nekas Yuska nayaimpincha, tura
yaktanam wearmiayi. 7ॸTura nuni jear nungkancha, tura juun entsancha, tura
֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľфɗф‫ڏ‬ mash nungkanam aa nuna najanamiayi.
miayi. 16ॸ֤͑Ëȍӕɗ˔ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬

rin najanawaru wainiat, Yuska nunaka


Listra yaktanam Pablo kayajai tukurmauri pachischamiayi. 17ॸTurayat wi nekasan
8ॸListra yaktanam aints wekaichau Yusetjai tusa, aints ainautin mash
pujumiayi. Nuka akiinamunmaya tuke nekaamtikramatas yumin jitumtikui.
wekaichau ayayi. 9ॸNu aintska Pablo Tura árak araamusha pengker nerekti
chichaamun antuk: Nekasnapi tsaartatja, tusa, aints ainautin ii yutairinka nukap
tu nintimias pujamtai, Pablo nuna suramji. Tura warasarti tusa, iincha
wainak, 10ॸkakar chicharak: pengker awajtamji, —tiarmiayi.
—Wajakim tupin wajasta, —timiayi. 18ॸTu tinau waininayat aints ainau tuke

Tamati tsekengki wajaki, wekaichautiat Pabloncha, tura Bernabéncha: Atumka ii


wekaatan nangkamamiayi. 11ॸTuramtai yusrintrume tiartas, waakan maawartas
nunia aints ainau Pablo turamurin wakeriarmiayi. Antsu nuka inaisataram
wainkar, Licaonia nungkanmaya timiau asar inaisarmiayi.
chichamejai untsumkar: 19ॸTurinamtai Antioquíanmaya judío

—Ii yusri aintsua tumau iin tarutmiji, ainau, tura Iconionmaya judío ainausha
—tiarmiayi. Listranam jear, Listranmaya ainau: Pablo
12ॸTinau asar Bernabén pachisar ЙѸŃՓʮѸҡф̲ҡӕѸф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔фф‫ڏ‬
chichainak: miayi. Turamu asar Pablon kayajai tukua
—Juka ii yusri Júpiteraitai, tukuaka kajinmakamtai: Yanchuk jakayi
—tiarmiayi. Tura Pablo chicharkartau tusar, namangken japikiar yakta aarin
asamtai, niin pachisar: japawar ukukiarmiayi. 20ॸTuruwaramtai
—Juka ii yusri Mercuriowaitai, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕЬ¡́Ύ͑ҡфɗфҡľ͑ҡ˔ф‫ڏ‬
—tiarmiayi. 13ॸҽɗ̲͑ҡɗֆ˔ҡՓֆ̲ӕ‫ڏ‬ miayi. Turinam nantaki ataksha nu
nam nu yaktanmaya ainau yusri Júpiter yaktanmak wayaamiayi. Tura kashin
naartinu jee amiayi. Tura ni yusri jee tsawaar, Bernabéjai nu yaktanmaya
ȸľËȍΎѸॷ14ٍॷ15 268

jiinkiar, chikich yaktanam Derbe Bernabéjai Cristonu ainaujai nukap kinta


tutainum wearmiayi. iruntrar pujusarmiayi.
21ॸTura nu yaktanmasha jear, Yusnum

uwemratin chichaman etserkarmiayi. Jerusalénnum iruntramuri

15
Turinamtai aints untsuri Criston 1ॸPablo Bernabéjai Antioquíanam
nemarkaramtai, nu yaktancha ukukiar, pujuinai, Judea nungkanmaya
Listranam ataksha waketkiar, nunia ainau irasartas taarmia nuka Cristonu
Iconionam jear, Pablo Bernabéjai ainaun nuininak:
Antioquíanam waketkiarmiayi. 22ॸTura —ͅΎɗѸŃѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔͑ӕՓЙËȍɗ‫ڏ‬
chikich chikich yaktanam Cristonu ainau ram charutsuk pujakrumka
pengker nintimtikrartas chicharinak: uwemrashtinuitrume, —tiarmiayi. 2ॸNuna
—Kakaram wajasrum, Cristo tuke tinamtai Pablo Bernabéjai nu aints
inaitsuk nekasampita titaram. Iikia Yuse ainaun kakarar chicharinak:
Йӕʮӕҡɗфɗ͑͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ӕфʮľ̲͑‫ڏ‬ —Tuuka atsui, —tiarmiayi. Tu tinau
waitji, —tiarmiayi. 23ॸTura chikich asar, metekka nintimracharmiayi.
chikich yaktanam Cristonu ainau juuntrin Tuminamtai Cristonu ainau Pabloncha,
inaikiar, nunia ijarmawar Yusen sear, tura Bernabéncha:
Cristonu ainaun chichasar umisar: Ii —Atumsha chikich aints ainaujai
kЙӕфɗҡӕ̲ɗ͑ֆɗ̲͑˔фҡɗҡӕѸфӕ˔ӕ˔ɗф‫ڏ‬ Jerusalénnum werum, Cristo nuiniatiri
miayi. ainausha, tura Cristonu ainau juuntrisha
nu chicham pachisrum: ¿Itiurkamnauki?
Pablo Bernabéjai Siria nungkanam
tusaram nekaataram, —tiarmiayi.
Antioquía yaktanam waketkimuri 3ॸTusar akupkarmau asar, Fenicia
24ॸNunia jiinkiar Pisidia nungkanam nungkanam nangkamakiar, tura Samaria
nangkamakiar, Panƿlia nungkanam nungkanmasha nangkamakiar, Cristonu
jearmiayi. 25ॸTura nuni jear, Perge ainamunam jear:
yaktanam pujuinaun Cristo chichamen —Judíochu ainau nekasar yaanchuik ni
ujakarmiayi. Nunia jiinkiar, Atalia turutirincha inaisar Criston nemarinawai
yaktanam jearmiayi. 26ॸTura nuni juun tinamtai, ͑ӕ͑͑ҡӕ˔ф͑ӕ˔ЙՓфѸф‫ڏ‬
kanunam engkemawar, yaanchuik miayi.
jiinkiarmia nu Antioquía yaktanam 4ॸNunia Jerusalénnum jearamtai,

waketkiarmiayi. Pablo Bernabéjai nu Cristonu ainau, tura Cristo nuiniatiri


yaktanmaya jininatsaing, Cristonu ainau ainausha, tura Cristonu ainau juuntri
niin akupinak: Yus atumin: Cristo ainausha pengker nintimtusar: Winitaram
chichame etserkataram tusa, pengker tiarmiayi. Tinamtai Pablo Bernabéjai
awajtamsarti tusar, yaanchuik akupkamu Yuse turamurin mash etserkarmiayi.
asar, nu yaktanam ataksha jearmiayi. 5ॸTurinamtai fariseo Cristonu ainau
27ॸTura Antioquíanam jear, Cristonu ainau wajakiar chichainak:
iruntrarti tusar untsukarmiayi. Tura mash —Moisés iin chichaman akupturmaku
iruntraramtai, Yus niin kakamtikramu asamtai, Cristonu judíochu ainausha
asar, chikich yaktanam turuwarmia nuna nekasar nuwapchirin charutkarti, tura
mash etserkarmiayi. Tura etserinak: Yus Moisésa chichamen miatrusarang umikiarti
judíochu ainaun Jesúsan nekasampita tusar nuiniarartinuitai, —tiarmiayi.
tiarat tusa, nintimtikramu asar, nuna 6ॸTu tinu asaramtai Cristo nuiniatiri

pachisar ujakarmiayi. 28ॸTura Pablo ainau, tura Cristo nemarnu juuntri


269 ȸľËȍΎѸॷ15

ainausha nu chicham nekaatai tusar iincha ujatmaji. 15ॸNu turunatniun


iruntrarmiayi. 7ॸTura chichainak pujuinai, pachisar Yuse chichame etserin ainau
Pedro wajaki chichaak: yaanchuik aararmiayi. Nu aarmauka
—Yatsur ainautiram, yaanchuik Yus nuwaitai: Yus chichaak:
wína chichartak: Judíochu ainau Criston 16ॸNukap arusan Davidta weari arák

nekasampita tiarti tusam, Yusnum wearuncha nuna ataksha irurtinuitjai.


ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ӕʮ˔ҡҡӕѸ˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ Davidta weari ampintrau ainau jea
miayi. Atumsha nuka nekarme.ॹw 8ॸTura ֆӕ̲Йӕ͑˔Փ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣЙӕʮӕɗ͑ӕՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬
Yus aintsu nintin mash nekau asa: Wikia nak, aints jean iwiarua nunisnak ataksha
judíochu ainauncha uwemtikratasan ͑ǣ˔͑ЙӕʮӕѸфҡɗҡӕѸ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬
wakerajai tusa, Yuse Wakani nekas nuitjai.
pengker aa nu ii nintin piatramkamiaji 17ॸChikich nungkanmaya ainau mash

nunisang judíochu ainauncha wína eatkarat tusan, tura mash wína


piatkamiayi.ॹx 9ॸTura judíochu ainaun: aintsur arat tusan turatnuitjai, Yus
Judíowa nunisrumek uwemrau ataram timiayi.
timiau asar, Criston nekasampita tinau 18ॸYus yaanchuik nu mash nekaataram

asaramtai, ni nintincha japiramiayi. tusa, ni chichamen iin akupturmakmiaji,


10ॸTuramu asamtai ii juuntrisha Moisésa tu aarmawaitai.
chichamen umirkartatkama pengké 19ॸTura asamtai judíochu ainau ni

tujinkarmiayi. Iisha nunisrik tujinuyaji. yaanchuik nintimtai inaisar, Yusen


Tura itiurkachmin ayatrumsha, nemarkartas wakerinau wainiatrumek:
¿warukaya judíochu ainau Moisésa ͮӕՓЙËȍɗф̲Ëȍфӕ˔ҡф̲ҡɗËȍ̲͑Փɗ‫ڏ‬
chichamen mash umirkarti tuusha tai tajarme. 20-21ॸTura Moisésa chichame
nintimrume? ¿Yus iin kajertamkat etserin ainau yaanchuik kichik kichik
tusaram, nuka tatsurmeash? 11ॸAntsu yaktanam iruntai jeanam Moisésa
tuuka nintimtsuji. Ii Apuri Jesús iin wait ф̲ӕфɗҡӕ˔ľӕʮѸфֆ̲ɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
anentramak jarutramkau asamtai, iikia mek umirkataram tusar, ayamtai kintajai
nekasampita tinu asar uwemrawaitji. metek nu chichamnasha etserinau
Tura asamtai judíochu ainausha iiya asaramtai, iikia papi aarar akupakur:
nunisarang uwemrartin ainawai, tu Aints ni najanamurin: Wína yusruitai tina
nintimji, —Pedro timiayi. nunaka inaisarti. ͮӕ͑ɗѸȍҡѸ͑ɗф̲ҡ͑‫ڏ‬
12ॸTama mash aiitsuk pachitske sha inaisarti. Nunia niapir maamunka
pujuarmiayi. Tuminamtai Bernabé numpentin asamtai yuwacharti, nunia
Pablojai aints ainaun ujainak: Aints numpancha umutsuk asarti tusar, papi
wainchati takatnasha, tura tujintamu aarar akupkarmi, —Santiago timiayi.
turatnuncha judíochu ainau mash
wainkarti tusa, Yus turumtikiamu asar Judíochu ainaun papi akuptukmauri
mash etserkarmiayi. 13ॸTura chichasar 22ॸTamati
Cristo nuiniatiri ainau,
umisaramtai, Santiago chichaak: Cristonu ainau juuntri ainaujai, Cristonu
—Yatsur ainautiram, anturtuktaram. ainaujai mash metek nintimrar, Cristonu
14ॸSimón Pedro iin chichartamak: Yus nu ainau juuntrin jimiaran Pablojai, tura
nangkamtaik: Wína aintsur ataram tusa, Bernabéjaisha Antioquíanam akupkatai
judíochu ainauncha eakmiayi. Nuna tusar eakarmiayi. Tura aintsun eakarmia

w॰15.7 (Hech. 10.1-43) x॰15.8 (Hech. 2.4;10.44)


ȸľËȍΎѸॷ15 270

nuka nuwaitai: Kichik Judas Barsabás, susarmiayi. 31ॸTura susaram, papin aujsar
tura kitcha Silas naartinuyayi. 23ॸTura nu umisar pengker nintimsar warasarmiayi.
aints ainaujai papin akupkarmiayi. Nu 32ॸTurinamtai Judascha, tura Silascha

papikia tu aarmauyayi: Yuse chichamen etserin asar, Cristonu


“Cristo nuiniatiri ainautikia, tura Cristo ainaun chichaman untsuri ujakar pengker
nemarnu juuntri ainautikia, atum nintimtikrarmiayi. ҽӕфæфɗѸҡΎ̲ɗҡфӕѸфӕ‫ڏ‬
judíochu ayatrum Cristonu asakrumin, mek umirkataram tusar
Antioquíanam pujautirmin, nunia Siria kakamtikrarmiayi. 33ॸTuramu asar nukap
nungkanam pujautirmin, nunia Cilicia arusar nu yaktanmaya Cristonu ainau:
nungkanam pujautirmincha chichaman Ьľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲͑ǣ˔͑Փ˔ľҡ˔ɗҡ‫ڏ‬
akuptajrume. 24ॸJunia aints ainau ningki ram tusar, Jerusalénnumia taarun
nintimsar, ii akupkachmau ainayat, akupkarmiayi. 34ॸAkupinamaitiat Silaska
atumin jear: ‘Nuwapchiram charuktaram, nuni pujustas wakerimiayi. 35ॸTura Pablo
tura Moisés umirkatin chicham mash Bernabéʮɗk͑ҡɗΎнӕɞֆ˔ҡ̲͑ʮӕՓ˔ф‫ڏ‬
umiktaram,ٔҡӕѸфҡӕ̲ɗ͑ɗҡɗҡՓʮҡ̲ɗ‫ڏ‬ miayi. Tura chikich aints ainaujai ii
nau asaramtai, atum napchau nintimsar Apuri chichamen nuiniararmiayi. Tura
pujamusha antukmaji. 25ॸTura asar iikia aints ainaun Yusnum uwemratin
mash iruntrar atumin metek nintimtusar chichaman tuke ujakarmiayi.
jimia aints akupkatasar inaikiamji. Nu
aintska jimiar ii aneetiri yachi ainau Pablo ataksha Yuse
Bernabé tura Pablojai tsaniasar chichamen etserkatas wemauri
wekaasarti tusar akupaji. 26ॸNuka ii Apuri 36ॸJumchik arus Pablo Bernabén

ˇľѸӕËфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗфɗ͑Ѹф̲‫ڏ‬ chicharak:
tai, maawartas wakeriarmiayi. 27ॸTura —¿Cristonu ainau itiur pujuinawak?
asamtai Judas Silasjai apatkar akupaji. tusar ataksha jiiwearmi. Tura chikich
Nuka ii timiaji nuna mash atumin chikich yaktanam ii Apuri Cristo
ujatmaktatrume. 28ॸYuse Wakani iin chichame etserkamiaji nuni ataksha
nintimtikramrau asamtai, iisha nunisrik iraumi, —timiayi.
nintimsar: Atum nuke umirkataram tusar 37ॸTamati Bernabé: Ayu tusa, Juan

tajirme. 29ॸAints ni najanamurin: Wína Marcos iijai ataksha wekaasati tusa


yusruitme tina nu susamuka yuwairap. ayatas wakerimiayi. 38ॸAntsu Marcoska
Tura numpasha umutsuk asataram. Tura Yuse takatrin takakmatan nakitak
niapir maamuka numpentin asamtai Panƿlia yaktanmaya waketkin asamtai,
yuwairap. Tura tsanirmat inaisataram. Tu Pablo ayatan nakitmiayi.ॹz 39ॸTamati
Йӕʮ˔фӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲Йľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ metekchau nintimtunisar:
trume. Yus atumin yainmakarti.” Tu —Kanakar wekaasami, —tusar
aarmauyayi.ॹy kanakarmiayi. Tura asa Bernabé
30ॸTura papin aarar mash umisar: Marcosan ayas isra Chiprenam
Antioquíanam wetaram tusar, ˔ӕЙ˔ф‫ڏ‬ wearmiayi. 40ॸTuminamtai Pabloka
mau asar, Antioquía yaktanam Silasan ayamiayi. Tura weenamtai
wearmiayi. Tura nuni jear, Cristonu Cristonu ainau:
ɗ͑ӕ̲Ѹȍɗфӕ͑ҡффҡҡӕѸфӕ͑ҡѸӕ˔ф‫ڏ‬ —Ii Apuri atumin yainmakarti, —tusar
miayi. Tura mash kaunkaramtai papin akupkarmiayi. 41ॸTura akupinam jiinkiar

y॰15.29 (Hech. 21.25) z॰15.38 (Hech. 13.13)


271 ȸľËȍΎѸॷ15ٍॷ16

Siria nungkanam wekaasar, tura Cilicia wainiat: Nuningkia weerap, tusa Jesúsa
nungkanmasha wekaasar, Cristonu Wakani surimkamiayi. 8ॸTura asamtai
ainaun kakamtikrarmiayi. Misia nungkanam wekaasar, juun entsa
yantamen Troas yaktanam jearmiayi.
Timoteo Pablo Silasjai nemarsamuri 9ॸTura nuni jear kashi Pablo karanma

16
1ॸPabloSilasjai Derbe yaktanam nunisang Macedonia nungkanmaya aints
jear, nunia jiinkiar, ̞ɗѸҡфֆ˔ҡ‫ڏ‬ wajaun wainkamiayi. Tura ni chichamen
nam jear, nuni Cristo nemarin Timoteo antukmiayi. Nu chichamka nuwaitai:
naartinun wainkarmiayi. Timoteo “Katingkiam iin yaingkratkatasam
nukuringkia judío nuwa ayayi. Nusha winita.” 10ॸTura Pablo karanma nunisang
Cristo nemarnuyayi. Antsu aparingkia nu aintsun wainkau asamtai, iikia
griego aintsuyayi. 2ॸTuramtai Cristonu nintimsar: Nekas Yus nu nungkanmaya
ainau Listranam pujuinau, ҡӕфʊËΎ͑ɗΎ͑‫ڏ‬ ainaun Yusnum uwemratin chicham
masha pujuinau Timoteon pachisar etserkataram, tusa untsurmaji tu
pengker chichasarmiayi. 3ॸTura asamtai nintimsar, Ь¡́ΎɗɗʮɗͅËľĀΎ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
Pablo chichaak: nam katingmi tusar umismiaji.
—Timoteo iijai wekaasati, —tusa
Pablo Silasjai Filiposnum pujusmauri
wakerimiayi. Turayat nuna aparingkia
griego aints asa, uchiri nuwapchirin 11ॸNunia Troasnum juun kanunam
charutkachmiayi. Tura asamtai judío engkemar, juun entsanam tupnik
nuni pujuinau nunaka mash nekaawaru wekaasar, isar Samotracia tutainum
asar, Timoteon pasé nintimturarai tusa wemiaji. Tura nuni jear, kashin tsawaarar
Pablo: nunia jiinkir, Neápolis yaktanam
—Nuwapchirin charutkarti, —timiayi. jeamiaji. 12ॸNunia juun kanunmaya
4ॸTuramtai nuna umis, nunia tsaniasar jiinkir, Filipos yaktanam wemiaji. Nu
wekaasar, chikich chikich yaktanam jear, yaktaka Macedonia nungka juun
nuni Cristo nuiniatiri tura Cristo nemarnu yaktayayi. Nuka romano yaktarisha
juuntri Jerusalénnum pujuinau papin ayayi. Iikia nu yaktanam jear, nuni
aarar akupkarmia nuna ujarkuta jumchik kinta pujusmiaji.ॹa
wearmiayi. 5ॸTu ujainau asar, Cristonu 13ॸTura nuni pujarin, ayamtai kinta

ainaun: Miatrusarang Criston umirkarat tsawaaramtai: ¿Yakta aarin judío ainau


tusar kakamtikinak kintajai metek Yusen seainatsuash? tusar yaktanmaya
yujrarmiayi. jiinkir, entsa yantamen aanum Yus
seatinam jear, nuni keemsar, nuwa ainau
Pablo Macedonianmaya aintsun karanma Yuse chichame ujakmiaji. 14ॸTura nuwa
nunisang wainkamuri antinak pujuinamunam Tiatira
6ॸYuse Wakani: Asia nungkanam Yuse yaktanmaya nuwa, Lidia naartin
chichame etserkairap, tusa surimkamiayi. pachinkamiayi. Nuka tarach shiirman
Tura asamtai, Pablo Silasjai Frigia kapantakun surinuyayi. Tura Yusen
nungkanam nangkamakiar, nunia Galacia seauyayi. Nuka Pablo chichaamun antuk,
nungkanam nangkamakiar, 7ॸMisia ni etsermaurin nintimramiayi. Tumamtai
nungkanam jear, Bitinia nungkanam Yus ni nintin uratmiayi. 15ॸTuramtai Lidia
weartas wakeriarmiayi. Tu nintiminaun ni weari ainaujai Criston nemarkartas

a॰16.12 (Fil. 1.1)


ȸľËȍΎѸॷ16 272

entsanam mainiarmiayi. Tura nu —Ju aintsu wejmakri aitkaram numijai


umisakrin Lidia iin chichartamak: awatrataram, —tiarmiayi. 23ॸNunia nukap
—Nekasrum Apu Criston nemarnuitai awatrar umisar kársernum engkewar,
turutkurmeka, wait aneasrum wína kársera wainiun:
jearun wayaaram, nuni pujustaram, —Ju aints jiinkiarai tusam, tenap
—timiayi. Tamati iikia ni jeen wayaar wainkata, —tusar awajtusarmiayi. 24ॸTu
nuni pujusmiaji. timiau asa, kársera wainin Pabloncha tura
16ॸTura nuni pujusar, chikich kintati Yus Silasnasha kársera nitkarin tee amanum
seatinam wearin, ͑ӕՓՓËȍՓ˔͑ҡфɗ͑‫ڏ‬ engkewarmiayi. Tura wajascharti tusa,
tin iin ingkunmakmiaji. Aints ainau nu ҡӕʮɗ̲ɗф̲͑ӕ̲˔͑ǣ˔ʮɗ͑˔ӕɗ͑˔Ëȍ‫ڏ‬
nuwachin: ¿Ukunam itiur pujustatja? tu minun chanuntawarmiayi.
iniinam, iwianch niin nekamtikmau asa, 25ॸTuramtai kashi japeng Pablo Silasjai

ni pujustintrincha paan etsernuyayi. Tura Yusen sear, kantancha kantamawarmiayi.


nu nuwawach aints ainau inatiri asamtai, Tura kantaminamtai, chikich kársernum
nu nuwachin inauya nunaka nukap akiu engkeamu ainau ni kantarin pengker
armiayi. 17ॸͮӕ͑ӕՓËȍɗ˔ɗɗɗ͑͑ľ̲фҡ‫ڏ‬ nintimsar antú pujuarmiayi. 26ॸ˫͑ҡ̲ɗ‫ڏ‬
mas untsumak: nai aneachmau kakaram uurkamiayi.
—Ju aints ainauka nekasar Yus Tura uurak kársera wenukrincha kaya
nayaimpinam puja nuna inatiri ainawai. najanamun nukap peakmiayi. Turamtai
Tura atumin: Uwemratin chichaman kársera waitiri ningki mash uranmiayi.
ujatminawai, —timiayi. Tura aints achikmau ainau jirujai
18ॸTura turaka untsuri kinta untsumkinij jingkiamuri ningki mash tsurararmiayi.
wajamiayi. Tuke inaitsuk turamtai, Pablo 27ॸTuramtai kársera wainin kuraat shintar,

yawetar ayanmatar iwianchin chicharak: kársera waitirin urankaun wainak:


—Jesucristo naarijai tajame: ˇӕ͑ӕՓËȍɗ‫ڏ‬ kËȍɗ˔̲ӕɗ͑ӕ̲ѸȍҡӕЙɗ˔ɗ˔Ëȍф̲‫ڏ‬
kia ukukim, jiinkim weta, —akupak timiayi. sha, tu nintimias ningki maamatas
Tamati nu tamaujai metek iwianchkia saapirin achikmiayi. 28ॸTuramtai Pablo
jiinki ukukmiayi. nuna wainak kakar chicharak:
19ॸNu nuwachinmaya iwianch jiinkin —Maamawaip. Iikia mash pujaji,
asamtai, ni inau ainau nuna nekaawar: —timiayi.
Yamaikia kuik jukishtatji tusar, napchau 29ॸTamati kársera wainin ni inatirin

nintimrar Pabloncha, tura Silasnasha akupak:


kajerkar achikiar, yakta japen apu —Kantii akaam nimta, —timiayi.
pujuinamunam jukiarmiayi. 20ॸTura yakta Tamati kantiin keemak itaamtai,
apurin jeeniar tsanuminak: kársernum ampuki waya shamak
—Ju aintska judío asar, ii yaktarin taar, kuraimiayi. ҽӕфЬ¡́Ύґɗ́ѸʮɗՓʮ̲ӕ‫ڏ‬
iin napchau nintimtikraminaji. 21ॸTura ni rin naka tikishmatramiayi. 30ॸTura kársera
turamurinka nuitaminaji. Antsu iikia Փɗ͑ɗ͑Ь¡́Ύ͑ҡӕфґɗ́Ѹ͑Ѹȍ˔фѸľф͑ӕ‫ڏ‬
romano asar, ͑ӕËȍɗËȍ̲˔͑ҡӕ˔Ëȍҡ‫ڏ‬ mia jiiki chicharak:
nuitji. Tura ni turamuringkia —‫ع‬ԆՓľ̲фҡѸ͑ѸȍՓфɗ͑˔ɗҡɗӕф˔‫ڏ‬
turashtinuitji, —tiarmiayi. taj? —tu iniasmiayi.
22ॸTu tinamtai aints untsuri kakarman 31ॸTu iniam nuka aiminak:

kajerkarmiayi. —Apu Jesús nekasampita tusam,


Turinamtai apu ainau ni aintsrin ̲ľѸȍ̲ɗՓľф̲ɗʮɗ̲ѸȍӕՓľ̲фҡ‫ڏ‬
akupkar: trume, —tiarmiayi.
273 ȸľËȍΎѸॷ16ٍॷ17

32ॸTura Yuse chichamen ni jeen iruntrar

pujuinau mash antukarti tusar Tesalónica yaktanam wekaasamuri


ujakarmiayi. 33ॸNuna umisaramtai, kashi
17
1ॸNunia Pablo Silasjai wekaasar

Փɗ͑ɗҡ˔ фѸľфՓɗ͑ɗ͑͑ɗ͑ӕ̲Йф̲ӕфɗ͑‫ڏ‬ Anfípolis yaktan nangkaikiar,


cha nijatramiayi. Tura nuniangka kársera nunia Apolonia yaktan nangkaikiar,
wainin ni weari ainaujai mash Criston Tesalónica yaktanam jearmiayi. Nuni
umirkartas mainiarmiayi. 34ॸNuna umisar judío iruntai jea amiayi. 2ॸTura Pablo
Pabloncha tura Silasnasha ni jeen iwiak tuke turin asa, nu yaktanam jea,
yutan yuramiayi. Nuniasha ni weari kampatam seman pujus, ayamtai kinta
ainaujai mash Yusen nekasampita tinu jeamtai, judío iruntai jeanam waya, Yuse
asar nukap warasarmiayi. ËȍɗËȍ̲ľ͑ЙËȍɗѸʮӕĀɞΎɗ͑ӕʮɗËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
35ॸKashin tsawaar, nu yakta apuri ainau miayi. 3ॸTura yaanchuik Yuse chichame
kársera wainunam: Nu aintsun jimiaran etsernu aarmauri Jesúsan pachis ujaak:
akupkati tusar ni aintsrin akupkarmiayi. —֤ӕѸ˔ӕЙ˔̲ӕ˔ҡӕՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
36ॸTinamtai kársera wainin Pablon nu tai, nunia jakatnuitai, nunia
chichamnasha ujaak: jakamunmaya nantaktinuitai, tu
—֤˔ҡЙӕфɗɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑ʮɗɗф̲˔ɗф‫ڏ‬ aarmawaitai, —timiayi. Nunia Pablo
tas chichaman akupturminawai. Tura ataksha chichaak:
asaramtai yamaikia jiinkiram angkan —Jesúsan pachisan atumin ujaajrume
pengker nintimsaram wetaram, nuka nekas Mesíasaitai, —timiayi.
—timiayi. 4ॸTamati judío ainau jumchik Jesús
37ॸTamaitiat Pablo apu inatirin ayaak: nekasampi Yus akupkamuita, tiarmiayi.
—Atsa, ¿iikia romano arincha waruka Tura Pablojai, ҡӕфґɗ́ѸʮɗѸȍɗфӕ͑ҡфф‫ڏ‬
chichamnaka nekartamtsuksha aints miayi. Tura griego ainau untsuri Yusen
jiiminamunmasha awatamrarmaji? ¿Tura searmia nusha Jesúsan nekasampita
waruka karsernumsha engketmamji? tiarmiayi. Tura nu yakta juuntri nuwari
‫ع‬ՠфӕ˔ֆ̲ɗ˔ɗӕӕ˔ф˔ӕЙҡ̲˔фҡѸ‫ڏ‬ ainausha untsuri Jesúsan nekasampita
cha wakerutminaji? Tuuka wechatatji. tiarmiayi. 5ॸTinamtai judío Jesúsan
Antsu ningki taar, iincha jiirmakiar umirchau ainau Pabloncha, tura
akuptamkarti, —timiayi. Silasnasha kajerinak suwirpiaku jiisar,
38ॸTama apu inatiri waketkiar, ni yaktanam pasé nintintin nangkami
apurin nu chichamnasha ujakarmiayi. pujuinauncha wainkar, nuna jukiar, nu
Tura romano ainawai tinamtai, yakta ֆ˔ҡ̲͑ֆɗ͑ӕ̲͑ѸȍЙѸŃ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
apuri shamkarmiayi. 39ॸTura ningki rarmiayi. Turuwar aints Jasón naartinu
kársernum weriar, nuni wayaawar jeen jear Pabloncha, tura Silasnasha
Pabloncha Silasnasha: —ҽѸ͑ǣ˔ӕҡфӕфҡ‫ڏ‬ aanum jiikiartas, tura pasé nintintin
ram, —tiarmiayi. Tura karsernumia ainamunam surukartas wakeriarmiayi.
jiikiar: 6ॸTura asar judío Jesúsan umirchau ainau

—Wait aneasrum, ju yaktanmayangka Pabloncha tura Silasnasha wainkachu


jiinkiram wetaram, —tiarmiayi. 40ॸҽɗ̲͑‫ڏ‬ asar, Jasónkan tura chikich Cristonu
tai Pablo Silasjai karsernumia jiinkiar, ainauncha japikiar, ֆ˔ҡЙӕфɗЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬
Lidia jeen wearmiayi. Tura nuni jear, nam jeeniar, Pabloncha, tura Silasnasha
Cristonu ainaun chicharinak: pachisar untsuminak:
—Ьľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲æфɗѸҡΎӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ —Mash nungkanam itit awajkartin
taram, —tusar yaktanmaya jiinkiarmiayi. ainau yamaisha iin tarutramiarji. 7ॸJasón
ȸľËȍΎѸॷ17 274

nu aints ainaun: Wína jearun pujusarti namtai Bereanmaya ainau Pablojai


tusa untsuki. Tura nu aints ainau juun tsaniasar Atenas yaktanam jearmiayi.
apu Césara chichamenka umirinatsui, Tura jear waketinamtai, Pablo Silasan
antsu chikich apu Jesús naartin awai tura Timoteoncha: Wári winiarti, tusa
turaminaji, —tiarmiayi. chichaman akuptukmiayi.
8ॸ—Tu timiau asar, nuna antukar nu

yaktanmaya ainausha mash, tura yakta Pablo Atenasnum pujusmauri


Йӕфɗɗ͑ӕѸȍ̲ѸȍЙѸŃ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ 16ॸPablo Atenasnum pujus, Silas
miayi. 9ॸAntsu Jasón chikich Cristonu Timoteojai winiarti tinu asa, nuni
ainaujai apu ainaun chicharinak: nakasmiayi. Nunia aints ainau ni yusrin
—Iikia nu aints ainaun ii yaktarinia Yuschau waininayat, untsuri ningki
jiinkiarti tusar awematji. Pai, kuik ukuaji, najanawar: Ameka ii yusrinme tinamtai,
nunia iinu yaktarina jiinkiaramtaikia, Ь¡́Ύ͑ӕ͑Փɗ͑˔͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
ataksha wainkimnuram. k͑ҡѸӕʮɗɗ͑ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ miayi. 17ॸTura judío iruntai jeanam waya,
mataikia kuik tuke jukitaram, nuni judío ainaujai, tura judíochu Yusnau
—tiarmiayi. Tinamtai yakta apuri ainaujai chichasmiayi. Nuniasha kintajai
Jasónkan nunia chikich Cristonu metek yakta japen aints ainaujai
ainauncha akupkarmiayi. ingkiunik chichasmiayi. 18ॸNunia griego
nuikiartin, Epicuro naartinu chichamen
Pablo Silasjai Berea yaktanam pujusmauri
nuikiartin ainaujai chichasmiayi. Tura
10ॸTura asaramtai arumak kashi chikich nuikiartin ainaujai, Estoicos
Cristonu ainau Pabloncha Silasnasha tutaijai chichasmiayi. Turamtai chikich
Bereanam akupkarmiayi. Tura akupkamu ainau Pablon pachisar chichainak:
asar, Berea yaktanam jear, judío iruntai —¿Ju aints nangkami chichaa wea juka
jeanam wearmiayi. 11ॸTura nu warintramtajik? —tunaiyarmiayi. Tura
yaktanmaya ainau pengke nintintin asar, Pablo Jesúsan pachis, ҡӕфʮ˔ф͑͑ҡ˔ҡɗ‫ڏ‬
Tesalónicanmaya ainau nangkamasarang nun pachis Yusnum uwemratin
Yuse chichamen pengker nintimsar chichaman etseru asamtai, chikich ainau
antukarmiayi. Tura Yuse chichamen chichainak:
antukar: ¿Yaanchuik Yuse chichamen —¿Juka ni yusri ainaun ii nekatsji
etserin aarmaujai metekash etserina? nuna pachis chichaatsuash? —ҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬
tusar kintajai metek Yuse chichamen miayi.
aujsarmiayi. 12ॸTurinau asar, judío untsuri 19-21ॸAtenasnum pujuinauka, tura

Jesúsan nekasampita tiarmiayi. Tura chikich yaktanmaya ainausha, nuni


griego juuntri nuwari ainausha, tura juun iruntrartas taaru ainauka tuke yamaram
ainausha nunisarang JesúѸ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ chichaman ujakartas tura antukartas
pita tiarmiayi. 13ॸTura asaramtai wakerin armiayi.
Tesalónicanmaya judío ainau: Pablo ҽӕфѸф͑ɗʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕɗфӕ͑ҡф̲ӕ‫ڏ‬
Bereanam Yuse chichamen etserui, nam, Areópago tutainum Pablon
tamaun antukar nuni jeariar, aints ainau jeeniarmiayi. ҽӕф͑ӕ͑ɗʮľľ͑ɗфËȍɗËȍфɗ‫ڏ‬
Pablon kajerkarat tusar, itit awajiarmiayi. nak:
14ॸTura asaramtai Cristonu ainau nuna —Yamaram chicham ame tame nu iisha
antukar Pablon: Wári juun entsanam nekaatasar wakeraji. Ame tame nuka
weta tusar akupkarmiayi. Antsu Silaska antichu asar, nunaka takun tajai takumin
Timoteojai nuni juwakarmiayi. 15ॸҽӕ̲ɗ‫ڏ‬ nekaatasar wakeraji, —tiarmiayi.
275 ȸľËȍΎѸॷ17ٍॷ18

22ॸTu tinu asaramtai, Pablo juun ainau yaanchuik pachischamiayi. Antsu


iruntramunam japen wajas chicharak: ukunam ni kintari jeamtai, Yus mash
“Atenasnumia juun ainautiram, atumi ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗ͑ֆЙʮɗ‫ڏ‬
yusri ainau miatrusrumek nintimtarme warti tusa aintsun akupkatnuitai. Nu
tusan wainjarme. 23ॸWikia atumi yaktarin aintska pengké tunaarinchau asa, nunaka
wainkan, atumi yusri aints najanamu turatnuitai. Tura mash aints ainau nuna
wainiatrumek: Wína yusruitme tarume, nekaawarti tusa, ͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
nunaka mash wainkan, nunia atumi yusri maya inankimiayi,” Pablo timiayi.
susatasrum atumi tangkuri maar 32ॸTama aints jakamunmaya

epetincha wainkajai. ҽӕф͑ӕф̲ӕ͑‫ڏ‬ nantakmiaun pachis chichaun antukar


sha wainkajai: ‘Juka nekashtai wishikrarmiayi. Chikich ainau chicharinak:
Yusnawaitai.’ Tu aarmaun wainkau asan, —Ii wakerakrikia ame tame nuka
atumi Yusri nekachiatrum tikishmatrume chikich kintati antuktatji, —tiarmiayi.
nuna pachisan nuwaitai tusan, atumin 33ॸTinamtai Pablo nu aints ainaun

nekamtikiatjarme. ukukmiayi. 34ॸTura waininayat jumchik


24ॸ“Nintimrataram. Nu Yuska nungkan aints ainau Pablon nemarkarmiayi.
najanamiayi. Tura nungkanam mash iruna Kichik Atenasa juuntri, Dionisio naartin,
nunasha najanamiayi. Tura asa nayaimpi nunia kichik nuwa, Dámaris naartin,
Apurintai. Tura nungkanam ainia nuna nunia chikich aints ainausha Criston
Apurintai. Tura asa aints ni uwejejai jean nekasampita tiarmiayi.
jeamina nuningkia Yuska pujuchuitai.
25ॸNunia mash iwiaaku ainauti pujusarti Pablo Corintonam pujusmauri

18
tusa, ningki ii mayatairincha, tura ii 1ॸPablo Atenasnumia jiinki,
yuumamurincha suramji. Tura ningkia Corinto yaktanam wemiayi.
yuumichu asamtai, aintstikia warinchuka 2ॸTura nuni jea, judío aintsun, Aquila

Yuska susachminuitji. naartinun wainkamiayi. Nuka Ponto


26ॸ“Tura Yuska aintsun kichkin najana, nungkanmaya aintsuyayi. Tura Roma
mash nungkanam yujarar pujusarti tusa yaktanam pujai, romano apuri Claudio
najanamiayi. Tura aintsnaka najantsuk naartin judío ainaun nu yaktanmayan
eemak nintimias: Warutik pujusarat tusa, mash jiikmiayi. Tura asamtai Aquila ni
tura tuning pujusarat tusa nekaamiayi. nuwari Priscilajai Italia nungkanmaya
27ॸTura Yuska arákka pujurtamtsuji. Antsu jiinkiar, Corinto yaktanam jear, nuni
aints ainau wína eatkar nintimtursarti tusa pujusarmiayi. Tura asamtai Pablo Aquila
nintimramiayi. 28ॸYuska pujutan suramsau jeen iraamiayi. 3ॸTura Pablosha, tura
asamtai aintstikia iwiaakuitji. Tura asar Aquilasha mai metek tarach jean najanin
muchiaji. Tura asamtai atumi nekarmin asar, Pablo nijai pujumiayi. Tura nuna
ainausha nu chichamnaka aarar: ‘Iikia najanawar surukarmiayi. 4ॸTura ayamtai
mash Yus najanamuitji,’ tiarmiayi. 29ॸTura kintajai metek judío iruntai jeanam waya,
asar iincha Yus najatmau asakrin, kuri Pablo judío ainauncha, tura judíochu
najanamuka: ֤ӕѸľҡɗҡӕӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸËȍҡ‫ڏ‬ ainauncha: Wi taja nuka nekasaintai tusa
nuitji. Tura kuik najanamuka, tura kaya chicharkamiayi. 5ॸҽӕф̲ҡɗґɗ́Ѹҽɗ̲ΎҡľΎ‫ڏ‬
najanamuka: ֤ӕѸľҡɗҡӕӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸËȍҡ‫ڏ‬ jai Macedonianmaya taamtai, Pablo
nuitji. tarach jea najantanka inais, kintajai
30-31ॸ“Nintimrataram. Aints ainau Yusen metek Yuse chichamen etserkamiayi.
nekainachak turuawarmia nuna Yus Tura judío ainaun paan ujaak:
ȸľËȍΎѸॷ18 276

—Nekasan tajarme: Yus akupkamu —Judío ainautiram, ju aints nekas


ҡӕ̲ҡҡɗҡӕѸф̲͑˔ф̲ľ͑ӕ˔ˇľѸәѸɗ‫ڏ‬ tunaawaitmatikia, tura juka nekas pasé
tai, —timiayi. 6ॸUjaamaitiat nu turamtaikia, Փɗ˔ɗҡӕ̲ɗ͑͑ҡӕф˔ɗ͑‫ڏ‬
chichamnaka antutan nakitinak Pablon jarme. 15ॸAntsu atum nuikiartamu
pasé chicharkarmiayi. Tura asaramtai pachisrum, tura atumi juuntri naari
Pablo ni wejmakrin pearmiayi. Wikia pachisrum, tura chichaman atumi juuntri
atumin japan ukuktatjarme taku nunaka akupkarmia nu pachisrum tau asaram,
turamiayi. Nunia nu aintsun chicharak: atumek iwiarataram. ՠɗ˔ɗ͑ӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
—Atumek wakerau asaram, jakaram naka nekatan nakitajai, —timiayi.
mengkakatatrume. Antsu wikia nunaka 16ॸNuna tina judío ainaun chicham

wakeratsjai. Atumka uwemratin chicham nekatai jeanmaya jiikmiayi. 17ॸTura apu


antut nakitau asakrumin, wikia yamaikia chichaman nekatan nakitau asamtai aints
judíochu ainaun nu chichaman ujaktasan ainau judío iruntai jea apurin Sóstenes
werajai, —timiayi. naartinun achikiar, apu naka wajamunam
7ॸTura judío iruntai jeanmaya jiinki, awatiarmiayi. Awatinau wainiat apu
judíochu aintsu jeen wayaamiayi. Nu Galiónka pengké pachischamiayi.
aintska judío iruntai jeanam ayamas
pujumiayi. Tura Yusen seayayi. Ni Pablo Antioquíanam waketki
naaringkia Ticio Justoyayi. 8ॸTuramtai ataksha wekaasamuri
judío iruntai jea apuri, Crispo naartin, ni 18ॸTuramtai Pablo Corinto yaktanam

weari ainaujai mash ii Apuri Jesúsan nukap kinta pujusmiayi. Nunia Cristonu
nekasampita tiarmiayi. Nunia Corintonam ainaun: Weajai tusa ukukmiayi. Nunia
pujuinau untsuri Yuse chichamen antukar, Priscilajai, tura aishri Aquilajai Cencrea
Jesúsan nekasampita tusar mainiarmiayi. yaktanam juun entsa yantamen wemiayi.
9-10ॸTurinamtai ii Apuri Jesús Pablon kashi Tura nuni jea yaanchuik Yusen: Wi
karanma nunisang chicharak: turatatjai tímia nuna umiktas muuken
—Wikia amijai pujajai. Tura asamtai awamramiayi. Nunia juun kanunam
̲ɗ͑Ëȍ˔ɗËȍ˔ɗѸȍЙѸľľ˔Փʮҡ̲Ѹф‫ڏ‬ engkemawar, Siria nungkanam
chatatui. Ju yaktanam wína aintsur waketkiartas wekaasarmiayi. 19-21ॸTura
untsuri iruninau asaramtai, Ѹȍ̲˔фҡӕ‫ڏ‬ Efeso yaktanam jear, Pablo judío iruntai
tsuk asata. Antsu tuke inaitsuk wína jeanam wemiayi. Tura nuni jea, judío
chichamur etserkim weta, —timiayi. ainaujai chichasmiayi. Tura iijai pujusmi
11ॸTamati Pabloka nu yaktanam kichik tinamaitiat, Pablo ayu tichamiayi. Antsu
musach nunia jape pujusmiayi. Tura aints ataksha wetas: “Yus wakeramtaikia,
ainaun Yuse chichamen nuiniarmiayi. ataksha winitatjai,” tusa ukuki juun
12ॸTura nuni aints Galión naartin Acaya kanunam engkema, Efeso yaktanmaya
nungka apuri inaikiamu pujai, judío jiinkimiayi. Antsu Priscila ni aishri
mash iruntrar Pablon achikiar, chicham Aquilajai nuni juwakarmiayi.
nekatai jeanam jeeniarmiayi. 13ॸTura apun 22ॸTura nunia Pablo kanujai wekaas,

chicharinak: Cesarea yaktanam nujamak, juun


—Ju aintska Yus umirkataram tayat, kanunmaya jiinki, Cristonu ainau
Moisésa chichamen nuitamtsuji, antsu Jerusalénnum pujuinaun jiistas wemiayi.
metekchau nuitamji, —tiarmiayi. Nunia jiinki Antioquíanam wemiayi.
14ॸTinamtai Pablo chichastas wakerau 23ॸTura nuni jea nukap pujus, ataksha

wainiat, Galión judío ainaun chicharak: nunia jiinki Galacia nungkanmasha, tura
277 ȸľËȍΎѸॷ18ٍॷ19

Frigia nungkanmasha wekaas, Cristonu —¿Atumi nintin Yuse Wakani


ainau chikich chikich yaktanam pujawak? —tu iniam nusha aiminak:
pujuinaun kakamtikramiayi. —Atsa, Yuse Wakani pachisar
etsermauka iikia pengké antichuitji,
Apolos Efesonam pujuinaun —tiarmiayi.
Yuse chichame ujakmauri 3ॸTu tinam ataksha iniak:
24ॸPablo wekai, judío aints Apolos —¿Tura atumsha warí nintimsarmea
naartin Efesonam jeamiayi. Nuka maimiarme? —tu iniam nusha aiminak:
Alejandría yaktanmaya aintsuyayi. Tura —Juan aints ainaun nuiniarmia nu
Yuse chichame aarmaun pengker nekau nintimsar maimiaji, —tiarmiayi.
asa, pengker etsernuyayi. 25ॸNuka pengke 4ॸTinamtai Pablo chicharak:

nintintin asa, tura ii Apuri Jesúsan pachis —Nekas Juan aints ainaun: Atumi pasé
chichaman antuku asa, nu chichaman nintimauri yapajiaram maitiaram tusa
Й͑͑ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ӕɗ͑ɗф‫ڏ‬ imiatmimiayi, tura chicharak: Wína
miayi. Turayat imiakratin Juan aints ukurun winá nuka Jesúsaitai. Ni
ainaun imiaimun pachis nunak nekau nekasampita titaram, —Juan timiaun
ayayi. 26ॸTura judío iruntai jeanam Apolos Pablo etserak timiayi.ॹb
waya, shamtsuk JesúѸ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍѸ‫ڏ‬ 5ॸҽӕфЬ¡́Ύˇӕ͑˔ӕҡɗ̲ɗӕфɗ͑ľҡѸľф̲‫ڏ‬

miayi. Turamtai Priscila ni aishri tai, nu aints ainau ii Apuri Jesúsa naarin
Aquilajai ni chichaamurin antuku asar, pachisar mainiarmiayi. 6ॸTurinamtai
Apolosan akankar jukiar, Yuse chichame Pablo Yusen sea, nu aints ainau muuken
nekas tu awai tusar miatrusarang achikiamtai, Yuse Wakani ni nintin
ujakarmiayi. 27-28ॸTura Apolos Acaya piatkamiayi. Turamtai niish niish
nungkanam wetas wakerau asamtai, chichakarmiayi. Turinamtai Yus: Wína
Efesonmaya Cristonu ainau papin aatrar ËȍɗËȍ̲фӕ͑ľҡѸľф˔фҡɗҡӕѸËȍɗËȍ̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬
akuptinak: ˇӕɗ͑ҡѸ˔Йľ͑ǣ˔ľфֆɗ͑ǣҡ‫ڏ‬ miayi. 7ॸYuse Wakani piatkamuka doce
ram, tusar akupkarmiayi. Nunia Apolos (12) aints armiayi.
we, Acaya nungkanam jea, aints mash 8ॸTura Pabloka nuni kampatam nantu

antinamunam Yuse chichame etserin pujus, tuke judío iruntai jeanam waya,
yaanchuik aarmaurin Yuse kakarmarijai nuni shamtsuk judío ainaun Yuse
etserak: Yus akupkamu Mesías tati chichamen ujamiayi. Tura Yus ni aintsri
tusaram nakarme nuka Jesúsaitai tusa, ainaun tu inawai tusa chicharkamiayi.
paan nekamtikiamiayi. Tura asa judío 9ॸTura wainiat chikich ainau Yuse

ainaun nepetkamiayi. Tura Cristonu chichamen umirtan nakitinau asar, nu


ainaun Yus pengker awajsati tusa nukap yamaram etsermaun pachisar pasé
yaingmiayi. chichasarmiayi. Tura pasé chichainamtai,
Pablo nunia jiinki, Cristonu ainaun
Pablo Efesonam pujusmauri yaruak, aints Tirano naartinu papi

19
1ॸApolos Corintonam pujai, Pablo aujtainum waya, kintajai metek Yuse
muran nangkaiki, ƄƸľѸΎֆ˔ҡ‫ڏ‬ chichamen etserkamiayi. 10ॸTura Pablo
nam jeamiayi. Tura nuni jea, Yusen jimia musach aints ainaun Yuse
umirin ainaun wainkamiayi. 2ॸTura chichamen ujakmiayi. Tura asamtai
chicharak: Asianmaya judío ainausha mash, tura

b॰19.4 (Mat. 3.11)


ȸľËȍΎѸॷ19 278

griego ainausha mash Apu Jesúsan chichamen etserkaramtai, aints ainau


pachisar etsermaun antukarmiayi. 11ॸTura untsuri Jesúsan nekasampita tusar ni
asaramtai Pablon Yus wainchatai takatan kakarmarin inakmasarmiayi.
takasat tusa kakamtikramiayi. 12ॸTuramtai 21ॸTuminamtai Pablo nintimias:

aints ainau panuinasha, tura tarachnasha Macedonia nungkanam, tura Acaya


jukiar, Pablo namangken antingkiar, nungkanmasha wekaasan, nunia
nunia jukiar jau ainau namangken Jerusalénnum wetasan wakerajai. Tura
nujtukaram tsaararmiayi. ҽӕфɗՓɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ nunia jiinkin, Roma yaktanmasha
rintin ainausha nu tarachjai nujtukaram, weminuitjai, tu nintimramiayi. 22ॸTura ni
iwianch ainauncha jiiriarmiayi. yaingtintrin jimiaran Timoteo Erastojai
13ॸTurinamtai chikich judío ainau ͅËľĀΎ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ľľ̲˔˔ӕЙ˔‫ڏ‬
chikich chikich yaktanam wekaasar, miayi. Tura ningki Asia nungkanam
iwianchrintin ainaun wainkar, ningki jumchik kinta pujustas juwakmiayi.ॹc
nintimsar Jesúsa naarin pachisar,
iwianch ainaun jiikiartas chicharinak: Efeso yaktanam aints taetet wajamuri
—Pablo Jesúsa naarin pachis etsera 23-24ॸPabloEfesonam pujai, aints ainau
nuna naarijai jiinkitaram tajarme, —tinu Cristo umirkamurin pachisar nukap
armiayi. chichainamtai, chikich aints ainau
14ॸTura sacerdote juuntri Esceva kajerkar taetet wajarmiayi. Efesonmaya
naartinu uchiri siete (7) armia nuna ainau yusri nuwa tumau nakumkamun: Ii
tiarmiayi. 15ॸTura iwianchrinu jeen yusrintai tusar seau armiayi. Ni yusri
wayaawar nuna tinamtai, iwianch ayaak: naaringkia Artemisaitai. Aints Demetrio
—Wikia Jesúsan wainuyajai. Tura naartin ni yusri seati jeen kuikiajai
Pabloncha wainuyajai. Antsu ¿atumsha tuupchin najanin armiayi. Tura nu
ya asarmea tarume? —timiayi. nakumkamun ni yaintri ainaujai
16ॸNuna tusa iwianchrintin tsekengki nu najanawar untsuri surin armiayi. Tura
aints ainaun iwianchi kakarmarijai mash asar nukap kuikian ju armiayi. 25ॸTura nu
achik, nunia nepetak nukap awatramiayi. aints ainaun mash untsuk nunia chikich
Turamtai misu kuimiakar, nukap aints, ni yusri nakumkamurin nuwén
numparar nu jeanmaya tupikiakiarmiayi. najanin ainauncha untsuk, ̲Ѹȍ˔ӕ͑˔‫ڏ‬
17ॸTurinamtai Efesonam judío ainausha, ramtai, Demetrio chicharak:
tura judíochu ainausha mash nuna —Juun ainautiram anturtuktaram: Ii
nekaawar shamkarmiayi. Tura Apu Jesús yusri nakumkar surin asar, kuik nukap
nekas juuntaitai tiarmiayi. juwaji. Atumsha nusha nekarme. 26ॸAntsu
18ॸTura Cristonu ainau kaunkar untsuri aints Pablo naartin chichaak: Aintsu yusri
͑ɗֆ͑Ëȍӕɗ˔ҡӕ͑ӕҡӕф̲ӕфɗ͑ľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ ni uwejejai najanamu ainauka Yuschau
miayi. 19ॸTura wishin untsuri yaanchuik ainawai. Tura juni Efesonam wekaakusha
turutirin inaisar, ni papirin itaar, aints tura Asia nungkanam wekaakusha, tuke
mash wainminamunam keematkarmiayi. nunisang chichaawai. Tu chichau asamtai
Tura nu papi akikri mash irumram aints untsuri ni timiaurin antukar:
nekapmaram, cincuenta warang (50,000) Nekasaintai tinawai. 27ॸҽӕҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
kuikiajai sumakmin amiayi. 20ॸTura ii tai, yamaikia ii yusri nakumkamuri
Apuri Jesúsa kakarmarijai Yuse najaniatrik suruktatkamar yuumataji.

c॰19.22 (2.Tim. 4.20)


279 ȸľËȍΎѸॷ19ٍॷ20

Tura ii yusri Artemisaka nekas juuntan —Ii yaktari yusri Artemisaka nekas
waininayat, aints ainau nuna jeenka juuntaitai, —tiarmiayi.
pachischartinuitai. Tura Asianmaya ainau 35ॸTuke chichainamtai, ͑ӕ͑ɗֆ˔ҡ͑‫ڏ‬

mash, tura chikich nungkanmayasha maya chicharkartin wajaki, aints ainaun


mash: Nuka ii Yusrintai tinu ainayat itatmamtik chicharak:
ukunam: Nuka Yuschawaitai tiartinuitai, —Efesonmaya ainautiram, ͑ҡӕфҡӕ˔ҡ‫ڏ‬
—Demetrio timiayi. ram. Ju yaktanam pujuinautikia ii yusri
28ॸTamati nuna antukar, Efesonam Artemisa jeengka tuke wainuyaji. Tura asar
pujuinau kakarman kajekar chichainak: ɗɗֆӕѸфɗ͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑͑˔ӕ̲˔‫ڏ‬
—Efesio ainauti yusri Artemisaka nekas murisha nayaimpinmaya ayaarmia nusha
juuntaitai, —tiarmiayi. wainuyaji. Mash nungkanmaya ainau nuna
29ॸTura nu yaktanmaya ainau: ¿Warí nekainawai. 36ॸAints kichkisha nuna pachis
pachisara untsuminawa? tusar taetet nekaschawaitai tichamnawaitai. Tura
wajaarmiayi. ҽӕфɗ͑ҡѸǾֆΎ͑фҡɗ͑͑‫ڏ‬ asamtai atumka yamaikia itatkataram.
sha, tura chikich aints Aristarco Atumka tenap nintimtsukka pasé aa nuka
naartinnasha wainkar, tura achikiar kichkisha turuwairap. 37ॸJu aintska atum
metawar, tura japikiar iruntai jeanam juni itaarume nuka ii yusri jeenianka
jeeniarmiayi. Gayoka tura Aristarcosha warinchun kichkisha kasamkachari. Tura ii
Macedonianmaya aints armiayi. Tura yusrin pachisar paseeka chichaschari.
Pablojai tsaniasar wekain armiayi.ॹd 38ॸAntsu Demetriosha tura chikich aints
30ॸTurinamtai Pablo juun ainaun nijai takainausha, chikich aints ainaun
ɗфӕ͑ҡфӕ͑ËȍɗËȍф˔ҡѸՓ˔ľфӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬ pachisar: Tunau turayi tusar, chicham
yat, Cristonu ainau nunaka surimkarmiayi. nekaatai tusar wakerinamtaikia, chichaman
31ॸTura Asianmaya juun ainau Pablo nekamtikiartin ainaun jiisar, apu
amikri asar chichaman akuptinak: iruntramunam chichamnaka nekaawarti.
—Anearta: Amin mantamawarai, auni 39ॸAntsu chikich chicham iwiaratasrum

juun ainau iruntramunam wayaawaip, wakerakrumka, ju yaktanmaya juun ainau


—tiarmiayi. 32ॸTinamtai juun ainau ɗфӕ͑ҡф̲ӕ̲͑ËȍɗËȍ̲˔͑ľ˔̲͑Փɗ‫ڏ‬
iruntramunam aints untsuri: ¿Warukarik trume. 40ॸTura ju kintati juni nangkamir
iruntraij? tusar nekainachiat iruntraru iruntrar taetet wajamun romano apuri
asar, chikich ainausha niish chichasar, nuna nekaa inintrak: ¿Warí pachisrumea
tura chikich ainausha: tuusha chichaarme? tamatikia iikia
—Atsa, nuka tuuka atsui, —tusar aiktatkamar tujinkatatji. Tura iin pasé
chichainak taetet wajaarmiayi. 33ॸTu awajtamsai tusar shamkatatji tajarme,
wajainai, judío ainau ni aintsrin —timiayi. 41ॸNuna tusa:
Alejandro naartinun: Ame chichakta —Yamaikia mash jiinkitaram, —timiayi.
tusar shitakiar umarmiayi. Turinamtai
aints ainaun: Itiatkataram tusa, uwejen Pablo Macedonianam nunia
takui wajas, judío ainaun ayamruktas Grecianam wekaasamuri

20
aints ainaun chichastas wakerimiayi. 1ॸNunia itatkar jiinkiaramtai,
34ॸTura Alejandro tsapuamtai, aints ainau: Ь¡́ΎæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ͑ӕ͑ҡѸӕ˔‫ڏ‬
Auka judío aintsuitai tusar, mash metek miayi. Tura kaunkaramtai: Pengker
jimia hora kakarar chichainak: nintimsaram pujustaram, ҡӕѸËȍɗËȍф˔‫ڏ‬

d॰19.29 (Filem. 24)


ȸľËȍΎѸॷ20 280

miayi. Tura chichas umis: Weajai tusa pata yakiri amiayi. Tura nunia ayaaru
nunia jiinki, Macedonia nungkanam asamtai, aints ainau kuankiar jiikma
wemiayi. 2ॸTura nu nungkanam wekaa yanchuk natsaka jakaun wainkarmiayi.
wekaaka, Cristonu ainaun: Cristo 10ॸTurinamtai Pablo kuanki tikishmatar

miatrusrumek umirkataram tusa, nunia jakaun minakas aints ainaun chicharak:


ukuki, Grecia nungkanam wemiayi. —Shamkairap. Jakayat iwiaakui,
3ॸTura nuni jea, kampatam nantun pujus, —timiayi.
judío ainau: Pablo maataj tinam, Pablo 11ॸNuna tusa ataksha patanam yakí

Siria nungkanam wetas kanunam waka, pangkan puukamtai yuwaarmiayi.


engkemtsaing, nuna nekaa: Kanunmaka Tura yuwaar umisar, Cristonu ainaujai
engkemtsuk ataksha kukarak Macedonia chichaa chichaaka tsawaararmiayi, tura
nungkanam wetajai, tu nintimramiayi. tsawaaramtai Pablo jiinki wemiayi. 12ॸTura
4ॸTura nijai iruntrar wekaasarmia nuka nu jiinkiamtai, natsa jaka nantaknun ni jeen
armiayi: Bereanmaya aints Sópater jeeniarmiayi. Tura pengker pujawai
naartin, nuka Pirro uchirintai, nunia tinamtai, mash pengker nintimrarmiayi.
Tesalónicanmaya ainau Aristarco nunia
Segundo, nunia Derbenmaya aints Gayo Troasnumia jiinkiar Miletonam jeamuri
naartin, nunia Timoteo, nunia Asianmaya 13ॸPablo: Wikia Aso yaktanam kukarak
ainau: Tíquico nunia Tróƿmo nu naartin wetaj tusa wakerimiayi. Tura iincha:
armiayi.ॹe —Atumka kanunam engkemraram
5ॸTura nu aints ainau Troas yaktanam wetaram, —turamkurin, iikia eemkar
eemkar jear iin nakarmasarmiaji. 6ॸTura Asonam jear nakasmiaji. 14ॸTura Asonam
pang pachimrachmau yuwatin ƿesta ɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ɗ˔ɗфЬ¡́ΎѸȍ˔͑ӕ̲͑ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬
nangkamaramtai, iikia Filiposnum juun ramtai, Mitilene yaktanam nijai jeamiaji.
kanunam engkemar, nunia cinco kinta 15ॸNunia jiinkir, kashin tsawaarar isar

kanujai wekaasar, Troasnum jear, ii Quío tutai nangkaikir, nunia kashin


amikri kukarak eemkar wearmia nujai tsawaarar Samos isranam jeamiaji. Nunia
ingkiunikmiaji. Tura nuni siete (7) kinta jiinkir kashin tsawaarar Mileto yaktanam
iruntrar pujusmiaji. jeamiaji. 16ॸTura Pablo: ՠ фɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
num weartai, tura nuni jear, ƿesta
Pablo Troasnum irasmauri Pentecostés tutai inangkartai tusa, Asia
7ॸNunia tuming kinta tsawaaramtai, nungkanam yamaikia pujutsuk, Efeso
Cristo jakamuri nintimsar iruntrar pang yaktanmasha wetsuk nangkamakmi, tu
yuwatasar kaunkamiaji. Tura Pablo nintimias pujumiayi.
kashin wetin asa, Yuse chichamen
etserak, kashi japeng umismiayi. 8ॸTura ii Efesonmaya Cristonu ainau
iruntramiaji nu jeanmaka pata yaki juuntrin chicharkamuri
amaunum kantiin untsuri keemakarmiayi. 17ॸTuraMiletonam jea, Efesonmaya
9ॸPablo Yuse chichamen etsermatai, natsa Cristonu ainau juuntrin winiarti tusa
ƄӕҡɗËΎ͑фҡɗ͑Փľ͑ӕф̲ӕ͑ǣ˔˔̲ӕ‫ڏ‬ untsukmiayi. 18ॸTura mash kaunkaramtai,
num keemas antimiayi. Tura turaka kari Pablo chicharak:
nepeteam kanur, yakíya akaiki aanum —ՠɗ˔ɗ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔kѸɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
ayaarmiayi. Tura nu jeaka kampatam nam jean, nunia atumjai pujusan, itiur

e॰20.4 (Hech. 21.29)


281 ȸľËȍΎѸॷ20

pujuyaja nusha mash nekarme. 19ॸWikia aints ainau mash uwemrarat tusan
Yuse inatiri asan, tuke kintajai metek ii wakerajai. 28ॸTura asamtai atumek
Apurin umirnuyajai. Tura miajuitjai wainmamkataram. Turaram Yuse Wakani
tumamtsuk, aints ainau Yusen umirtan Cristonu ainau wainin ata tusa, atumin
nakitinamtai, ʮӕӕҡ˔̲ɗ˔ɗ˔ӕ͑ҡ˔˔̲ɗ‫ڏ‬ akuptamkau asamtai, ii Apuri jarutramak,
nuyajai. Tura judío ainau wína pasé ni nemarkau ainautin ni numpejai
awajtusartas wakerutinau asaramtai wait sumarmaku asamtai, Cristonu ainau mash
wajayajai. 20ॸTurayatun chicham nekas wainkataram. 29ॸWi junia jiinkiamtai,
pengker aa nunaka mash pengker aints ainau uwija ainaun pachim
nintimsan atumin ujayajrume. Tura aints papeenawa nunisarang Cristonu ainaun:
iruntramunam Yuse chichamen etserkun, Cristo umirat inaisataram tiartas
nunia atumi jeen wayaan, nunisha Yuse taartinuitai. Wikia nunasha nekajai.
chichamen ujayajrume. 21ॸTura judío 30ॸTura Cristonu ainau wína nemartusarat

ainauncha, tura judíochu ainauncha tusar atumniang wait chichaman etserin


chicharkun: kҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗֆЙʮɗ‫ڏ‬ wantinkartinuitai. 31ॸTura asamtai
ram, Yus nintimrataram tusan, ii Apuri aneartaram. Wikia kampatam musach
Jesús nekasampita titaram timiajai. atumjai pujusan, tsawaisha tura kashisha
22ॸTura yamaikia Yuse Wakani: ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ tuke inaitsuk kichtirmincha: Tunaanum
num weta turutin asamtai weajai. Tura weram tusan, ʮӕӕҡ˔̲ɗ˔ɗ˔ӕ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬
nuni jeamtai, itiurkarti tusancha nuyajrume nuka atumka kajinmakirap.
nekatsjai. 23ॸAntsu Yuse Wakani wína 32ॸ“Yatsur ainautirmin, yamaikia Yus

chichartak: Chikich chikich yaktanam yainmakarti tajarme. Yuse anengkratairin


̲ɗ͑Ëȍɗф̲˔ф˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ̲‫ڏ‬ pachisan, wi atumin tuke paan
wartas wakerutminawai. Tura wait ujayajrume nu nintimrataram. Nu
wajaktatme turutin asamtai nunasha ËȍɗËȍ̲˔ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑˔˔̲ҡɗ˔ф̲фҡ‫ڏ‬
nekajai. 24ॸk͑ҡѸӕՓɗ˔ɗ͑ӕ͑˔ЙËȍɗҡѸ‫ڏ‬ nuitrume. Yus ni aintsri ainautin: Pengké
jai. Mantuwartas wakerinakka tunaarinchau wijai pujusmintrum tinu
mantuwarti. Antsu Apu Jesús: Wína asamtai, Cristojai tuke iruntraram
chichamur etserkata tusa, wína akuptuku pujustinuitrume tusan, yamaikia
asamtai, nunaka umiktasan, Yus aints ukuajrume. 33ॸWikia aintsu kuikiarincha,
ainaun mash nekas pengker awajsatas tura kuririncha, tura entsatirincha
wakerau asamtai, Yusnum uwemratin pengké wakerichuyajai. 34ॸAntsu wína
chichaman etserkatasan wakerajai. Nunia uwejrujai takakmasan, wi yuumamurun
jakancha Yusnum warastasan wakerajai.ॹf sumarminuyajai. Tura wijai tsaniasar
25ॸ“Yamaikia nunasha tajarme: Wikia wekainau yuumamurincha sumarnuyajai.
atumin Yuse chichamen etsermatai, mash Atumka nuka nekarme. 35ॸWikia atumjai
antuku ainautiram winaka ataksha pujakun, tuke inaitsuk takakmakun,
waitkashtinuitrume, tusan nekajai. ˔˔ɗËȍӕɗ͑ӕֆӕӕ̲̲ӕфɗ͑Ѹӕ̲ф͑ӕֆ‫ڏ‬
26-27ॸWikia Yuse wakeramurin pengké jai. Tura asamtai atumsha nunisrumek
uutsuk ujayajrume. Tura asan ju kintaka turataram tusan, ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔͑ӕֆʮ‫ڏ‬
tajarme: Aints wína chichamrun antukiat, rume. Ii Apuri Jesúsa chichame
Yusen umirtan nakitak mengkakungka, nintimrataram. Nu chichamka nuwaitai:
ningki wakerak mengkawai. Antsu wikia ‘Aints yuumak pujau ni yuumamurin

f॰20.24 (2.Tim. 4.7)


ȸľËȍΎѸॷ20ٍॷ21 282

juwak warastinuitai. Antsu chikich ainau engkemrakrin, nunia aints ainauka


ֆӕӕ̲̲ӕфɗ͑Ѹӕ͑ӕ˔͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ ataksha ni jeen waketkiarmiayi.
sang nukap warastinuitai,ٔॸٚЬ¡́ΎľҡѸľф˔ 7ॸWaketkiaramtai iikia Tironmaya

timiayi. jiinkir, kanujai Tolemaida yaktanam


36ॸNuna tusa chichas umis tikishmar, jeamiaji. Tura nuni jear kanunmaya
Cristonu ainaujai Yusen seamiayi. jiinkir, Cristonu ainau wainkar: Winaji
37-38ॸTura Yusen sea umis, Pablo: tusar chichasar, nijai kichik kinta
—Winaka ataksha waitkashtinuitrume, pujusmiaji. 8ॸTura kashin tsawaarar nunia
—tau asamtai, wake mesekar mash jiinkir, Cesarea yaktanam jear, nuni
juutkamaikiak Pablon minaksar Felipe jeen wayaamiaji. Nu Felipeka
mejeasarmiayi. Tura nunia nijai tsaniasar Yusnum uwemratin chichaman Criston
kanunam wearmiayi. nemarchau ainaun ujayayi. Yaanchuik
waje ainau yumamurin susarti tusar,
Pablo Jerusalénnum wemauri inaikiarmia nuni inaikiamuyayi. Tura

21 nuni wayaar, Felipejai pujusmiaji. 9ॸNi


1ॸTura Cristonu ainaun juun entsa

yantamen wajainau ukukir, nawantri cuatro (4) aishrinchau armia nu


kanunam engkemrar, tupnik isar Cos Yuse chichamen etserin armiayi. 10ॸTura
tutainum wemiaji. Tura kashin tsawaarar nuni jumchik kinta pujarin, Yuse
nunia jiinkir, isar Rodas tutainum chichame etserin Agabo naartin Judea
jeamiaji. Nunia jiinkir Pátara yaktanam nungkanmaya tamiayi.ॹg 11ॸҽӕфɗɗЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬
jeamiaji. 2ॸTura nuni jear, chikich juun nam waya, Agaboka Pablo kachumtairin
˔͑ӕǗľ͑ɗËɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ՓľӕՓɗ͑˔‫ڏ‬ achik, Pablo nawen tura uwejencha
miaji. Tura nuni engkemrar, nu jingkiatamiayi. Tura chicharak:
yaktanmaya jiinkimiaji. 3ॸTura juun —Yuse Wakani chichaak: َˇӕ˔Ëȍӕ̲‫ڏ‬
kanunam wekaasar, isar Chipre tutai tai kachuma juna judío Jerusalénnum
wainkamiaji. ҽӕф͑ӕʮ̲ҡѸӕ˔͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ pujuinau achikiar judíochu ainamunam
kir, nu israka menanmanini ukukir, Siria surukartatui,’ tawai, —timiayi.
nungkanam wemiaji. Tura Tiro yaktanam 12ॸTamati nu antukar, ɗɗѸȍæľѸфľ͑‫ڏ‬

nujamkar, nuni kanunmaya waririn mash maya Cristonu ainaujai mash iruntrar
jiiktin asamtai, iisha kanunmaya Pablo chicharkur:
jiinkimiaji. 4ॸTura jiinkir, Cristonu ainau —Wait aneasam Jerusalénnum weep,
nuni pujuinau eakmiaji. Tura wainkar, —timiaji. 13ॸTamaitiat Pablo aimiak:
nuni nijai siete (7) kinta pujarin, Yuse —¿Warukaya timiá juutkurmesha
Wakani Cristonu ainaun nekamtikiau winasha napchausha nintimtikrarme?
asamtai, Pablon chicharinak: Wína Apuru Jesúsa naarin pachisar
—Jerusalénnum weep, —tiarmiayi. ˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲ɗɗ͑ӕՓɞ͑ʮɗ͑ǣ˔ɗҡՓф‫ڏ‬
5ॸTura siete (7) kinta nangkamaramtai, tas wakerutinakka turutawarti, tura
iisha nu yaktanmaya jiinkir weakrin, mantuwartas wakerutinakka mantuwarti
Cristonu ainau mash nuwartuk, tura tusan tajarme, —timiayi.
ӕËȍɗфҡӕ˔ֆ˔ҡфɗ͑ɗɗ͑͑ľ̲фҡ̲Ѹф‫ڏ‬ 14ॸTura Pablo antukchamtai, iikia

miaji. Tura juun entsa kaanmatkarin jear, chicharkur:


mash tikishmarar Yus seamiaji. —Ii Apuri wakeramuri ati, —tusar
6ॸNuniangka aujsar ukukir kanunam itatkamiaji.

g॰21.10 (Hech. 11.28)


283 ȸľËȍΎѸॷ21

15ॸTura umisar Jerusalénnum weakur tinu asar, yamaikia nu chicham umikmi


jiinkimiaji. 16ॸTura asakrin Cesareanmaya tusar juni pujuinawai. 24ॸTura asamtai
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓфӕ̲Ëȍɗ˔ɗɗ͑͑ľ̲фҡ̲‫ڏ‬ amesha nu aints ainaujai Yus seatai juun
karmiaji. Tura Jerusalénnum jear, jeanam wayaam, ii judíoti: ‘Yus wína
Chiprenmaya aints Mnasón naartin ni pengker awajtusti,’ tusar nijaamaji
jeen iinka jeetammiaji. Nu aintska nu nunismek amesha nijaamarta. Nunia
nangkamtaik Criston nemarnuyayi. Tura Moisés tímia nunisarang ni muuken
nu aintsu jeen pujustin amiaji. awamrarti tusam, nunia kuik akiimiaktin
aa nu amek akiimiakta. Nu turakminka,
Pablo Santiagonam irasmauri aints mash amin turamurmin waitmakar,
17ॸTura Jerusalénnum jeakrin, Cristonu amin pachitmasar aujmatramina nuka
ainau iin waitmakar, Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ nekasar nangkamiar tinawai, tu
masar: Winitaram tusar warasarmiayi. nintimrartatui. ҽӕф̲ɗ͑ËȍЙËȍɗҡ̲‫ڏ‬
18ॸKashin tsawaarar Pablojai Santiago sar: Nisha nekas Moisésa aarmaurin
jiistasar wemiaji. Tura nuni jear, Cristonu miatrusang umirui turamiartatui. 25ॸAntsu
ainau juuntri mash iruntrar pujuinau aints judíochu Cristonu ainau iikia
wainkamiaji. 19ॸTura nuni jear Pablo: yaanchuik papi akuptukmiaji. Iikia mash
Winajai tusa, ni wekaamurin pachis metek nintimsar: Aints ni najanamurin:
kichik kichik turamurincha mash ujaak: Wína yusruitai tina nu susamuka
—Wikia Yuse chichamen ujaakun pujai, yuwairap. Tura numpasha umutsuk
Yus judíochu ainauncha pengker asataram. ҽӕф͑ɗЙɗф̲̲ӕ˔͑ӕ̲Йľ͑‫ڏ‬
nintimtikramiayi, —timiayi. 20ॸTamati tin asamtai yuwairap. Tura tsanirmatka
nuna antukar: Yus juuntapita tusar inaisataram. ҽӕффËȍɗËȍ̲˔ӕЙ˔‫ڏ‬
warasarmiayi. Nunia juun ainau Pablon miaji, —juun ainau tiarmiayi.ॹh
chicharinak:
—Yatsuru, ame tame nuka nekas Yus seatai juun jeanam Pablon achikmauri
pengkeraitai. Tura untsuri warang judío 26ॸTinamtai Pablo nunia jiinki, kashin

ainau Cristonu ainayat, Moisésa aarmauri tsawaar nu cuatro (4) aintsjai Moisés
miatrusrik umiktinuitji, mash tinawai. ҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑͑ɗʮ̲‫ڏ‬
21ॸTura judío ainau judíochu ainamunam rar, Yus seatai juun jeanam wayaawar,
pujuinau juni taar, amin pachitmasar Pablo nu aints ainaun pachis sacerdoten
aints ainaun ujainak: ‘Pabloka Moisésa chicharak:
chichame umirtsuk asataram tawai. Tura —Nu kintati ni nijiaamarar umisar,
atumi uchiri nuwapchiri charutsuk tangkun sumakar Yusen susartas
asataram tawai. Tura judío ainauti turuti itaartatui, —timiayi.
aa nuna mash inaisataram tawai,’ amin 27ॸTura siete (7) kinta nijaamamuri

pachitmasar mash turaminawai. umitnak wajainai, Asianmaya judío ainau


22ॸTuraminau asaramtai ¿iikia itiurkatjik? Pablon Yus seatai juun jeanam wayaun
Aints ainau amin pachitmasar: Juni tayi wainkar, chikich aints ainauncha mash
tinaun antukarka tarutmiartatui. 23ॸTura kajkarmiayi. ͮӕ͑ɗ͑ǣ˔Ь¡́Ύ͑Ëȍɗ˔ɗф‫ڏ‬
asaramtai ii taji nuka turata. Juni miayi. 28ॸTura kakarar untsuminak:
Cristonu ainau cuatro (4) irunui. Nuka “Israel ainautiram, yainkataram. Ju
yaanchuik Yusen: Wikia nuna turatatjai aintska mash nungkanam pasé

h॰21.25 (Hech. 15.29)


ȸľËȍΎѸॷ21ٍॷ22 284

chichaman nuikiartak wekau achikji. nekaatatkama tujintak: Pablo suntar


Juka Israel ainautin pachitmas, tura matsatmanum jukitaram tusa, ni suntarin
Moisésa chichame pachis, tura Yus seatai akuptukmiayi. 35-36ॸTuramtai aints ainau
juun jeancha pachis: Nuka nakitrataram Pablon eteawar nemarsar:
tu nuikiartawai. Tura Yus seatai juun —Maataram, —tusar untsumkarmiayi.
ʮľ̲͑ʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕЙľ͑ǣ˔ŃՓֆËȍ‫ڏ‬ Tura judío ainau kajerinau asaramtai,
minun wainiat, griego ainausha suntar ainau watainum jear, Pablonka
wayaawarti tusa juni itayi. Tura nuna nanasar iwiakarmiayi.
turak, juka nekas péngke jea wainiat
pasemamtikui,” nangkamiar waitrinak Pablo: Tu pujajai tusa chicharmamsamuri
tiarmiayi.ॹi 37ॸTura suntar matsatmanum jeatak
29ॸTura Efesonmaya aintsun Tróƿmo wajasar, Pablo suntara apurin griego
naartinun Pablojai Jerusalénnum wekaun chichamejai chicharak:
wainkau asar: Pabloka nu aintsjai Yus —Ame tsangkamrakminkia kichik
seatai juun jeanam wayaachiash, tu chichaman amin titasan wakerajme,
nintimsar nunaka tiarmiayi.ॹj —timiayi. Tu tama ayaak:
30ॸTinamtai Jerusalén yaktanam —‫ع‬k̲ľѸȍǣфɗľǣΎËȍɗËȍ̲ľËȍɗËȍӕ‫ڏ‬
pujuinau mash taetet wajaarmiayi. Tura kum? —tu iniasmiayi. 38ॸTu iniam Pablo:
ampukiar weriar Pablonka achikiar, Yus —Ja ai, —tamati, suntara apuri iniak:
seatai juun jeanmaya japikiar —¿Amesha Egiptonmaya aints nuwik
jiikiarmiayi. Turinamtai nu jea romanotin kajertamak: Maataram, tusa
waitirinka wári epeniarmiayi. 31ॸTura mangkartin ainaun cuatro warangkan
judío aints ainau maatai tinamtai, (4,000) aints atsamunam jukimia nu
romano suntari ni apurin chichaman aintschaukitam? —tu iniasmiayi.
akuptinak: 39ॸTu iniam Pablo ayaak:

—Mash Jerusalénnum pujuinau —Atsa, nuchawaitjai. Wikia judío


maaniatai tusar taetet wajainawai, aintsuitjai. Tarso yaktanmaya aintsuitjai.
—tusar ujakarmiayi. 32ॸTu ujaam, suntara Cilicia nungka yaktari nekas juun
apuri ni suntari ainaujai, tura kapitantri yaktaitai, nuniayainjai. Wait aneasam ju
ainaujaisha Pablo katsuminamunam ɗ͑ҡѸɗ͑ӕʮɗËȍɗËȍѸҡҡӕѸ̲ҡѸ͑ǣ˔‫ڏ‬
ampukiar wearmiayi. Turinamtai aints trukta, —timiayi.
ainau nuna wainkar, Ь¡́Ύ͑˔ҡѸӕ̲ɗ͑‫ڏ‬ 40ॸTamati suntara apuri: Ayu tama

yat inaisarmiayi. 33ॸTura inaisaramtai Pablo watainum wajas, aints ainaun


suntara apuri tari Pablon achikmiayi, itatmamtikiatas uwejen takui wajamtai,
tura ni suntarin akuptak: aints ainau mash itatkarmiayi. Tura
—ˇɗ͑ǣ˔ɗ˔фҡɗʮɗфӕʮɗ̲ɗфʮɗʮɗ͑ǣ˔ɗҡ‫ڏ‬ itatkaramtai, Pablo hebreo chichamejai
ram, —timiayi. Tura jingkiawaramtai chichasmiayi.

22
suntara apuri: 1ॸTura aints ainaun chicharak:

—¿Yaachita jusha? tura ¿Warina —Yatsur ainautiram, ʮӕӕ͑ɗ͑ӕ‫ڏ‬


turama? —tusa judío ainaun iniasmiayi. tirmesha, anturtuktaram. Wikia
34ॸTu iniam aints untsuri chichainak, chicharmamkun: Nekas tunaunaka
taetet wajarmiayi. Tura taetet wajainau turatsjai tusan, paan ujaktasan tajarme,
asaramtai, suntara apuri chichaman —timiayi. 2ॸTura hebreo chichamejai

i॰21.28 (Hech. 24.17-19) j॰21.29 (Hech. 20.4)


285 ȸľËȍΎѸॷ22

chichau asamtai, nuna antukar pinmaya airak: ‘Wikia Nazaretnumia


chichatsuk takamtaik wajasarmiayi. Jesúsaitjai. Ame waitkaratasam
Tuminamtai Pablo aints ainaun wekaaturme nuwaitjai,’ turutmiayi.
chicharak: 9ॸTurutmatai aints wijai wekainauka
3ॸ“Wikia Judío aintsuitjai. Tarso paaniuncha wainkarmiayi, antsu wijai
ֆ˔ҡ̲͑æɗ́ɗËɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑˔ɗɗ͑Փɗҡ‫ڏ‬ chichaunka antukcharmiayi. 10ॸҽӕ̲ɗ̲͑‫ڏ‬
jai. Turayatun ju yaktanam tsakaru asan, tai wi chichaakun: ‘Apuru ¿warí itiurkat
wína nuitinu Gamaliela chichamen tusamea wakerutame?’ tu iniasmiajai.
nuimiaru asan, ii juuntri ainau Moisésa Nuna tama Apu Jesús wína chichartak:
aarmaurin umirkarmia nunasha mash ‘Wajakim weme nu yaktanam weta. Nuni
umirnuyajai. Tura atum ju kinta turarme ʮľ˔̲ɗ̲͑ľҡӕфҡҡ̲ľ͑ӕ͑ӕʮҡ̲˔ф‫ڏ‬
nunisnak wisha Yuse wakeramurin tatui,’ turutmiayi. 11ॸTura Yuse paaniuri
najanatasan tuke nintirjai wakerin jiirun kusumtikruru asamtai, wikia
ayajai.ॹk 4ॸTura nu yamaram chichaman ͑͑ҡ˔ɗ͑Փɗ̲͑˔ҡҡ˔̲͑ҡӕʮɗ͑˔̲ɗ‫ڏ‬
umirin ainaun maataj tusan: Aishmang jai. Tura wainmachu asamtai, wijai
ainausha, tura nuwa ainausha achikrum wekajinau uwejrun tap achirkar
jingkiaram kársernum engkeataram, Damasconam umatiarmiayi.
tusan akupin ayajai. 5ॸTura sacerdote 12ॸ“Nuni aints Ananías naartin pujuyayi.

juuntrisha, tura judío apuri ainausha Nuka Moisésa aarmaurin miatrusang


mash nunaka nekaawaru asar, ͑ľ˔Ѹɗ͑‫ڏ‬ umirnuyayi. ҽӕфѸ̲ҡɗʮӕĀɞΎġ̲ѸËΎ‫ڏ‬
tai tiaraintai. Nuka papin aarar wína nam pujuinau mash nu aintsun pachisar
surusar: Judío Damasco yaktanam pengker chichau armiayi. 13ॸNu aintska
pujuinau susata tusar akuptukarmiayi. wína taruti chichartak: ‘Yatsuru Sauloa,
Nu akuptukaramtai wikia nuni wena, yamaikia ataksha paan jiimsata,ٔҡӕфӕҡ̲‫ڏ‬
yamaram chichaman umirin ainaun tai, nu tamaujai metek niin paan
achikian, juni Jerusalénnum kiankamtai, wainkamiajai. 14ॸTura wi wainkam wína
ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑ѸӕѸфҡҡӕѸ͑Փľфɗ̲ɗ‫ڏ‬ chichartak: ‘Ii juuntri Yusen searmia nuka ii
jai.ॹl Yusri asa, ͑ɗՓ˔ľф̲ӕфɗ̲͑ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
ramatas aitkarmayi. Tura ni Uchiri timiá
Pablo: Criston tu umirkawaitjai pengker aa nu wainkata tusa, tura ni
tusa etserkamuri chichame antukta tusa aitkarmayi. 15ॸTura
(Hech. 9.1-19;26.12-18) asamtai ameka Yuse Uchiri pachisam
6ॸ“Tura jinta weayai, Damasco wainkamame nu, tura antukmame nusha
yaktanam jeatak wajasai tsaa tupin ai, aints ainausha mash ujaktatme. 16ॸTura
aneachmau nayaimpinmaya paantin asam ¿yamaikia warí nákakmea pujame?
pengké jiitsumir wajatrukmiayi. 7ॸҽӕф̲‫ڏ‬ Wajaktia, turakmin imaitjame. Tura: Apur
tai shamakun nungka ayaaran, kuta tunaurun japitrurat tusam Yus seata,’
antumkamiajai. Tura chichaman turutmiayi,” Pablo timiayi.
antukmiajai. Nu chichamka nuwaitai:
‘Saulo, ґӕ́Ύ‫ع‬Փфӕ˔Փɞ͑Փɗҡ˔фҡѸ‫ڏ‬ Pablon judíochu ainamunam akupkamuri
mesha wekaaturme?’ 8ॸTamati wisha 17ॸPablo
tuke chichaak:
ayaakun: ‘Apuru ¿amesha yaachitme?’ tu ٘ͮӕ͑ɗ͑ӕ˔ЙфӕѸ͑ʮӕ͑ɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
iniasmiajai. ͮӕ͑ҡ̲ҡ˔Ѹȍ͑ֆɗ̲‫ڏ‬ num jean, Yus seatai juun jeanam

k॰22.3 (Hech. 5.34-39) l॰22.5 (Hech. 8.3;26.9-11)


ȸľËȍΎѸॷ22ٍॷ23 286

wayaan, tura Yusen sean, karanma chapikmarmaujai jingkiawaram, Pablo


nunisnak 18ॸApur taarun wainkamiajai. romano kapitantrin nuni jiimiaj wajaun
Tura nuka wína chichartak: ‘Wári chicharak:
umisam Jerusalénnumia jiinkita. Ame —¿Romano aints chicham nekartsuk
wína pachitsam chicham etserkumnisha, awatramnaukitrum? ¿Atumi apuri nuna
junia aints ainauka anturtamkachartatui,’ tsangkatramarmek? —timiayi.
turutmiayi. 19ॸNuna turutmatai, wisha 26ॸTamati nuna kapitán antuk, suntara

ayaakun: ‘Apuru, wikia iruntai jeanam apurin jiistas we, nuni jea chicharak:
kichnum kichnum wayaan, amin —¿Amesha itiurkatmek? Nu aintska
umirtaminak pujuinaun wainkan, nunia romano aintsuitai. Tura asamtai
jukin kársernum engkeyajai, tura awatrashtinuitme, —timiayi.
awatnuyajai. Tura asamtai junia aints 27ॸTamati suntara apuri Pablon weri

ainauka nunaka mash paan nekarinawai. chicharak:


20ॸTura ami inatiram Esteban naartin —¿Nekasmek romano aintsuitam? —tu
amin pachitmas aints ainaun ujaku iniasmiayi.
asamtai, nu aintsun mainamtai, wikia Tu iniam Pablo:
nuni wajasan: Nuna turuwarti tusan, —Ja ai, —timiayi.
Estebankan maawarmia nuna wejmakrin 28ॸTamati suntara apuri chicharak:

nakasmiajai,’ Jesúsan timiajai.ॹm —Wikia romano aints wajastaj tusan,


21ॸ“Wi tamaitiat Apur Jesús wína kuikian nukap akiimiakmiajai, —timiayi.
chichartak: ‘Wikia amin arák judíochu Tamati Pablo ayaak:
ainamunam akupkatasan wakerajme. —Antsu wisha romano ainamunam
Tura asamtai weta,’ turutmiayi,” Pablo akiinau asan romano aintsuitjai, —timiayi.
timiayi. 29ॸҽ̲ҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔фЬ¡́Ύ͑Փҡфф‫ڏ‬

tas wajainauka awattsuk ukukiarmiayi.


Pablo suntara apurin chichasmauri Tura Pablo romano aintsuitjai, tinu
22ॸJudíoainau Pablo etsermaurin asamtai, suntara apuri: Ь¡́Ύʮɗ͑ǣ˔ɗҡ‫ڏ‬
chichatsuk antukarmiayi. Turayat ram tinu asa shamkamiayi.
judíochu ainaun pachis chichaamtai,
kakarar untsuminak: Pablo judío juuntri ainaun chicharkamuri
—Ju aintska maaram japataram. Juka 30ॸKashin tsawaar suntara apuri:

iwiaakuka pujuschati, antsu jakati, ¿Waruka judío ainau Pablon timiá


—tiarmiayi. kajerina? tusa tenap nekaatas wakerak,
23ॸNunia kakarar untsumkar wejmakrin jingkiamurin atitamiayi. Nunia sacerdote
aimiakar, nungka tsetserin nangkiminak juuntri ainaun: Judío apuri ainaujai
Pablon yukuararmiayi. 24ॸTurinamtai, iruntrarti tusa chichaman akupkamiayi.
suntara apuri nuna wainak Pablon pachis Tura mash iruntraramtai, Pablon judío
ni suntarin chicharak: apuri iruntramunam japen awajsamiayi.

23
—Atumi pujamuri itaram awatrataram. 1ॸTuramtai Pablo judío apuri

Tura awatraram ¿aints ainau warukaya ainaun jiis chicharak:


untsuminawa? tusaram nekaataram, —Wi wear ainautiram anturtuktaram.
—tusa akupkamiayi. 25ॸTuramtai suntar Wikia Yuse umirin asan, tuke inaitsuk
ainau Pablon awatrartas nuwap tunau nintimtsuk pujuyajai, —timiayi.

m॰22.20 (Hech. 7.58)


287 ȸľËȍΎѸॷ23

2ॸTamati sacerdote juun apuri Ananías 9ॸTura mash taetet wajainak, Moisésa

naartin Pablojai tsaniasar wajainaun chichamen nuikiartin ainau fariseo asar,


chicharak: wajasar chichainak:
—Jangke awatitaram, —timiayi. —Ju aintska tunau kichkisha turachi.
3ॸTamati Pablo jiyaak: ¿Antsu wakan tura Yuse awemamuri nijai
—Ameka jimiá chichamtin asakmin, chichaschamasha? ¿Yaachia neka?
aminak Yus awatamratatui. Wína tunaar —tiarmiayi.
nekaatasam: ¿Moisésa chichamen 10ॸTura kakarar chicharnainak

umirtsuash? tusam eketiatmesha ¿waruka wajainamtai, suntara apuri Pablon


Moisésa chichame umirtsuksha: Jangke pachis: Nu aintsun achikiar japikiar
awatitaram tame? —timiayi.ॹn maachartimpiash, tu nintimias: Nunaka
4ॸTamati nijai ayaamsar wajainau turacharti tusa, suntar ainaun: Pablon
Pablon chicharinak: jukiarti tusa, chichaman akuptukmiayi.
—Maj, ѸËľфĀΎҡľʮӕӕ͑ЙӕфɗՓɗ͑ɗҡ̲ľ‫ڏ‬ Turamtai suntar ainau ni matsatmaunum
sha ¿waruka tuusha chicharme? ataksha jukiarmiayi.
—tiarmiayi. 11ॸTurinamtai kashi Apu Jesús Pablon
5ॸTu tinam Pablo chicharak: wantintuk chicharak:
—Wi wear ainautiram, juka sacerdote —Pabloa, juni Jerusalénnum wína
juun apurintai, tarume nunaka nekachu pachitsam chichasume nunismek Roma
asan nunaka tajai. Yuse chichame tu yaktanmasha chichastinuitme. Tura asam
aarmawaitai: ‘Atumi juuntri ainau pengker nintimsata, —timiayi.
pachisrum pasé chicharkairap,’ tawai,
—timiayi. Judío ainau Pablo maami timiauri
6-8ॸNuna tusa Pablo judío juuntri 12ॸKashintsawaarar judío iruntrar
iruntramunam saduceo ainau fariseo chichainak:
ainaujai pachinirarun wainkamiayi. —Pablo maami. Maachkurkia, yutasha
Saduceo ainau nintiminak: Jakau ainau yutsuk, tura amutisha amutsuk pujustatji.
ataksha iwiaaku pujusartaska Antsu Pablo maachiatrik yuwakrinkia,
nantakchartinuitai, tura Yuse awemamuri tura amutisha amakrinkia, Yus iin pasé
atsuinawai, tura wakancha pengké awajtamsatatji, —tiarmiayi. 13ॸNunaka
atsuinawai, tinu armiayi. Antsu fariseo cuarenta (40) aints nangkamasang
ainauka nunaka pachisar: Nuka mash tiarmiayi. 14ॸTuruwar sacerdote apuri
ainawai, tinu armiayi. Pabloka nunaka ɗ͑ӕʮӕĀɞΎʮӕӕ͑ҡфɗʮɗɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
nekaa kakar chichaak: nam weriar chicharinak:
—Wi wear ainautiram, wikia fariseo —Iikia Pablo maami tinu asar, ̲Ëȍ‫ڏ‬
aintsuitjai. Tura fariseo uchirinjai. Tura kurkia yutasha yutsuk pujustatji. Antsu
asan jakau ainau ataksha nantakiar Pablo maatsuk yuwakrinkia, Yus iinka
iwiaaku pujusartinuitai tajai. Wikia tu pasé awajtamsatatji, —tiarmiayi. 15ॸTura
tinu asamtai, Փɞ͑ËȍɗËȍ̲фӕ͑͑ľ˔фҡӕ‫ڏ‬ ataksha chicharinak:
wartas juni iruntrari, —timiayi. Nuna —Atumsha tura ii juuntri ainausha
tamati fariseo ainau saduceo ainaujai suntara apurin chicham akuptakrum: Iisha
chicharnainak metekka nintimtsuk nu aints pachisar chicham tenapkesar
kanakar wajasarmiayi.ॹo nekaratasar wakeraji, anangkuram titaram.

n॰23.3 (Mat. 23.27) o॰23.6 (Mat. 22.23; Marc. 12.18; Luc. 20.27; Hech. 26.5; Fil. 3.5)
ȸľËȍΎѸॷ23 288

ҽӕф˔фӕ̲ɗ͑Ѹӕ͑ҡфЙӕфɗЬ¡́Ύ͑˔ӕЙ˔̲‫ڏ‬ —Yamaikia jimia pachak (200) suntar


tai, atumin jeatsaing ii maatji, —tiarmiayi. saapin takusar, nunia setenta (70) suntar
16ॸTinamtai Pablo awe, ni umaji uchiri, kawainum keemkar, nunia suntar jimia
nu aints ainau chichaamurin antuku asa, pachak (200) nangkin nanasar atumjai
suntar matsatmaunum jea, nuni waya wearti tusaram umistaram. Nunia kashi
jiichrin ujakmiayi. 17ॸTu ujakmau asa, japeantak wajai, nu suntar ainaujai
Pablo kapitanin untsuk chicharak: Cesarea yaktanam wetaram. 24ॸNunia
—Ju uchikia apu pujutirin jeeta, wína Pablo kawainum keemsatin umirsataram.
chichaman ujata nuna apurmincha ujakti, Nuka apu Felixnum pengker jeati
—timiayi. tusaram turataram, —tusa akupkamiayi.
18ॸPablo tamati, kapitán uchin suntara 25ॸNunia papin akupkatas tu aarmiayi:

apuri pujamunam juki, apurin chicharak: 26ॸ“Wikia Claudio Liciasaitjai. Apu

—Aints Pablo naartin ii achikmaji nu Felixa, nekas wína apur asakmin, amin
wína untsurak: Ju uchikia apunam umata chichaman akuptajme. ‫ع‬k̲ľѸȍЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
turutin asamtai itajai. Chichaman niin rak pujam? 27ॸJu aintsun amin akuptajme.
ujakma nuna amincha ujatmakti, —timiayi. Judío ainau niin achikiar maatai
19ॸTamati suntara apuri uchi uwejen achik, tinamtai, juka: Wikia romano aintsuitjai
iik kanakar pujusar nekaami tusa chicharak: tamati, wikia nuna nekaan, wína
—¿Warí ujatkatasmea wakerutame? suntarur ainaujai werin ayamrukmajai.
—tu iniasmiayi. 28ॸTura ¿warukaya maawartas
20ॸTu iniam nuka ujaak: wakerinawa? tusan nuna nekaratasan
—Judío juuntri ainau chichaman judío apuri ainau iruntainum jukimjai.
najaninak: ‘Kashin Pablo jukim judío 29ॸTura nuni jeamtai, ii juuntri umiktin

juuntri iruntramunam akupturkakmin, chichaman umiatsui tinau wainiatnak


nu aints pachisar chicham tenapkesar wikia: Maawarti tichamnawaitjai.
nekaratasar wakeraji,’ tusar amin ˫фѸľф͑ӕ̲Ѹȍľ͑ǣ˔ľՓфҡɗҡɗËȍ̲͑‫ڏ‬
anangkramawartas ininmasartatui. waitjai. 30ॸTura judío ainau nu aintsun
21ॸTuraminamtaisha: Nekasampita tiip. maawartas chicham najatmaun nekaan,
Cuarenta (40) aints nangkamasang jinta wári amin akupajai. Nunia nu aintsun
epetkar pujurinawai. Tura chichainak: kajerinaun chicharkun: Atumsha apunam
‘Iikia Yusjai taji: Nu aints maachkurkia, werum atumi kajeramuri pachisrum
yutasha yutsuk tura amutisha amutsuk ujaktaram timiajai. Nunak tajame,” tu
pujustatji,’ tinawai. Tura chichaman aarmiayi.
najanawar umisar, apu ayu titi tusar, 31ॸTura suntar ainau akupkamu asar

amin nakarminawai, —timiayi. miatrusarang umirinak, Pablon jukiar,


22ॸTu tinu asamtai suntara apuri uchin kashi wekaa wekaaka, Antípatris
chicharak: yaktanam jeeniarmiayi. 32ॸKashin tsawaar
—Yamaikia weta. Antsu wína ujatkame Ѹӕ͑ҡф͑ՓľʮɗՓľ˔ʮɗ͑ӕ˔͑ɗ̲ҡѸ̲‫ڏ‬
nuka aints kichkisha pengké ujakaip, tairin waketkiarmiayi. Antsu suntar
—tusa akupkamiayi. kawainum keemsar wekajinauka Pablojai
Cesareanam wearmiayi. 33ॸTura nuni jear
Pablo apu Felixnum akupkamuri papi aarmaun apun suwinak:
23ॸNunia nu apuka suntara kapitangkrin —Yamaikia Pablo wainkata,
jimiaran untsukmiayi. ҽӕф̲ɗҡф̲‫ڏ‬ —tiarmiayi. 34ॸTinamtai apu papin aujas
tai chicharak: umis Pablon chicharak:
289 ȸľËȍΎѸॷ23ٍॷ24

—¿Amesha tunía aintsuitme? —tu —Ju etsera juka nekasaintai, —ҡѸ͑ӕ‫ڏ‬


iniam Pablo ayaak: minak tiarmiayi. 10ॸTinamtai apuka: Pablo
—ՠɗ˔ɗæɗ́ɗËɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ҡѸӕɗҡ‫ڏ‬ chichasti tusa, uwejejai untsukmiayi.
jai, —timiayi. 35ॸTamati apu chicharak: Turamtai Pablo apun chicharak:
—Amin kajertamina nu taar, amin —Apua, ameka untsuri musach ju
pachitmasar chichaman ujatinamtai nungkanmaya ainau chicham nekamtikin
anturkatatjame, —timiayi. asakmin, wikia nunaka nekau asan, wína
Nunia ni suntari ainaun akatar akupak: chichamur anturtukta tusan, pengker
—Apu Herodes jean jeamkamia nuni nintimsan ujaktatjame. 11ॸWikia
pujsaram ju aints wainkataram, —tusa Jerusalénnum Yusen seatasan tamauruka
akupkamiayi. doce (12) kinta nuke nangkamari.
k̲ľѸȍ͑ľ˔Ѹɗ͑ҡɗҡӕѸ̲͑ľ˔̲͑‫ڏ‬
Apu Felixnum Pablo chicharmamsamuri waitme. 12ॸTura nuni jean, nu yaktanam

24
1ॸNunia cinco (5) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ Yus seatai juun jeanam wayaan, nunia
maramtai, sacerdote juuntri iruntai jeanmasha wayaancha, ͑ӕ̲˔ľ‫ڏ‬
Ananías naartin, chikich judío juuntri sha aints kichkijaisha jiyaniamunka
ainaun ayas, tura chikich chicharkartin waitkacharmayi. Tura aints ainaujai
Tértulo naartin amia nuna ayas, æľѸфľ‫ڏ‬ taetet wajamuncha waitkacharmayi.
nam jearmiayi. Tura Pablon kajerinau 13ॸJuni aints taara juka wína pachitsar:

asar apunam wearmiayi. 2-3ॸTura Tunau turayi tusarka, turutcharmin


jearamtai, apu Pablon untsuam ni ainawai. 14ॸAntsu nunasha tajame: Jesús
wayaamtai, Tértulo Pablon tsanumratas yamaram chichaman nuikiartimia nuna
apun chicharak: wikia umirkawaitjai. Nu yamaram
—Apu Felixa, ameka nekas chicham chichaman nekasan umiayatnak, ii
nekamtikiartin asakmin, angkan pengker juuntri Yusrincha tuke umirkawaitjai.
pujaji. Tura pengker inamin asam, ii Tura Moisésa aarmaurincha mash, tura
nungkari nekas pengker iwiarin asakmin, yaanchuik Yuse chichame etserin
mash ju nungkanam pujuinautikia aarmaurincha mash wikia nekasaintai
tenukap maaketai taji. 4ॸAntsu chicham tajai. 15ॸNuniasha tunaarinchau ainausha,
untsuri antakmeka yaweraim tusan, wait ҡӕфҡӕ͑ӕɗ͑ӕѸȍʮ˔фӕѸȍʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
aneasam wi chichaamtai, jumchiksha maya nantakiartinuitai, ju aints ainau
anturtukta tajame. 5ॸJu aintska sungkura tina nunisnak wisha tajai. 16ॸNuna tau
nunisang paseetai. ͮӕ˔̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ asan Yusen nintimsan, tuke inaitsuk
nam wekaas, judío ainau metekchau tunaarinchau pujustasan wakerajai. Tura
nintimtikratas: Jesúsak umirkataram aints ainaun nekasan pasé awajtsuk
tusa, Nazaretnumia aintsu umirnu pujustasan wakerajai.
apurintai. 6ॸTura Yus seatai juun jean 17ॸ“Wikia untsuri musach chikich

pasemamtikratas wakerau asamtai nungka ainamunam wekaasau asan,


achikmaji. 7ॸTuramaitiat suntara apuri kuikian yuuminak pujuinaun susatasan,
Licias ni suntarijai taar, nu aintsun tura Yusnau aa nuna Niin susatasan wína
atantramkiarmaji. 8ॸAme ju aints inim, nungkarun tamajai. 18-19ॸWikia nuna
ningki etsermatai, ii taji nuka nekasaintai turakun, judío ainauti tuke turaji
tusam nekaatatme, —Tértulo timiayi. nunisnak pengker nijaamaran, aintsun
9ॸTamati judío nuni kaunkaru ainausha jumchik ayasan, Yus seatai juun jeanam
apun chicharinak: wayaamjai. Antsu taetet wajamuka
ȸľËȍΎѸॷ24ٍॷ25 290

atsumi. Tura Asianmaya judío ainau nuni tuke nijai chichastas wakerimiayi.
wayaawar, wína waitkarma nu juni taar, 27ॸJimiamusach nangkamaramtai, Felix
wi tunau turawaitmataikia, auka tunau apu pujayat jiinkimiayi. Tura jiinkiamtai
turami turutiaraintai. Antsu nuka Porcio Festo apu wajasmiayi. Antsu Felix:
taarchayi. 20ॸNuka tacharu asaramtai, Judío ainau wína pengker nintimtursarat
aints juni kaunkaru ainau wi nuwik judío tusa, Pabloka tuke achikmau pujusti tusa
apuri iruntramunam wajasan, tunau ukukmiayi.
turamun wainkaru ainakka etserkarti.
21ॸAntsu nuni wajasan kichik chichaman Pablo apu Feston chicharmamsamuri

25
kakarman chicharkun: Jakau ainau 1ॸTuramtai Festo Cesareanam taa,

jakariat ataksha nantakiar iwiaaku ˔̲Йҡ̲˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲‫ڏ‬


pujusartin ainawai, wi timiaja nu tai, nunia Jerusalénnum wemiayi. 2ॸNuni
chichaman pachisar: ЬѸľľҡɗҡӕфӕҡɗ͑‫ڏ‬ weamtai sacerdote juuntri ainau judío
tsuash,” Pablo timiayi.ॹp juuntri ainaujai Pablon tsanuminak
22ॸTamati apu Felix nu yamaram chichaman untsuri ujakarmiayi. 3ॸTura
chichaman pachis etsermaun antuku asa, chicharinak:
judío juuntri ainaun chicharak: —ՠɗҡ͑ľѸ̲͑ӕɗ͑ҡѸʮӕ͑ɗˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
—Suntara apuri Licias taamtai, atumi num weti, tusam akupkata, —tiarmiayi.
chichamen nekaaratjarme, —timiayi. Jinta nakakar maami, tu nintimsar nunaka
23ॸNuna tusa apu Felix suntara tiarmiayi. 4ॸTu seainamaitiat Festo ayaak:
kapitangkrin untsuk chicharak: —Pablo Cesareanam achikmau
—Ju aintska wainkata, ͑ҡѸӕʮɗ͑ǣ˔ɗ‫ڏ‬ pujawai. Tura wikia juni jumchik kinta
tsuk jeanam pujsata. Antsu ni amikri pujusan waketanak wajajai. 5ॸTura
taaramtai, Pablon yaingkiarti tusam Ѹ̲ҡɗҡӕ̲ɗЙӕфɗɗ͑ӕՓɗʮɗæľѸфľ‫ڏ‬
tsangkatkata, —timiayi. nam wearti. Tura nu aintsu pasé turamuri
24ॸChikich kintati Felix ni nuwari amatikia, nuni etserkarti, —timiayi.
Drusilajai ataksha tamiayi. ͮɗ͑ӕՓфɗ͑ǣ‫ڏ‬ 6ॸҽӕфǗľѸҡΎ˔ʮӕ̲Ëȍɗ˔˔ɗ͑ҡˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬

kia judío nuwa ayayi. Tura Pablo numka pujusmiayi. Ocho (8) kinta,
itataram timiayi. ˇľѸӕËфɗѸҡΎɗҡɗӕфӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ turachkusha diez (10) kintaksha
nuita tusa, nuna ujatkat tusa apu Felix pujuschayawash. ͮӕ͑ɗҡ˔ѸȍæľѸфľ‫ڏ‬
Pablon untsukmiayi. 25ॸTuramtai Pablo: nam waketkimiayi. Tura nuni jea, kashin
—Tu tunaarinchau pujustinuitji, tura ii tsawaar chichaman nekaatas apu
wakeramuringkia tu nepetkatnuitji, tura keemtainum keemas: Pablo itataram, tusa
ni kintari jeamtai, Yus tunaarintin ainaun ni suntarin akuptukmiayi. 7ॸTura Pablo
jiistinuitai, —tusa ujaam, Felix shamak wayaamtai, judío Jerusalénnumia
Pablon chicharak: kaunkaru asar, Ь¡́Ύ͑ҡľ͑ҡ˔ф͑͑ǣ˔‫ڏ‬
—Yamaikia nuke ati tusam weta. Wikia miar chicharinak:
Ëȍɗ˔ɗËȍ˔ɗ͑ҡҡɗ͑ǣ˔͑Йӕʮ˔ӕ͑ӕ͑ҡѸӕ˔ҡҡ‫ڏ‬ —Juka nekas tunau untsuri turamiayi,
jame, —timiayi. —tusar tsanumriarmiayi. 8ॸTinamaitiat
26ॸNunia Felix nintimias: Pablo Pabloka: ՠфɗ͑ҡʮ˔ҡӕѸ͑ǣ˔ֆӕӕ̲ҡ‫ڏ‬
achikmau jiinkitas wakerakka, kuikian kachmiayi. Tura chichaak:
suruschatpiash tusa, jumchik arus Pablon —Wikia tunaanaka kichkisha
ataksha untsuk, nunia ataksha untsuk, turachmiajai. Tura Moisésa chichame

p॰24.21 (Hech. 21.17-28;23.6-8)


291 ȸľËȍΎѸॷ25

ʮӕĀɞΎҡɗҡӕ˔ľӕ̲ɗфʮɗ͑ӕ͑Ѹȍӕ̲ɗф˔Փɗҡ‫ڏ‬ turamiayi tusar kautrukarmayi. Tura: Nu


jai. Tura Yus seatai juun jeancha paseeka aintsnaka maawarti tusar seatiarmayi.
awajsachmiajai. Tura romano juun 16ॸTu seatinamtai wikia ayaakun: Romano

Йӕфɗ͑ЙËȍɗѸ͑˔ЙѸľľ͑˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬ apuri ainautikia chicham nekatsuk


kachmiajai, —timiayi. aintsun maawarti tichamnawaitji. Tura
9ॸTamati apu Festo judío ainau wína ɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕҡӕфֆɗҡɗ͑ӕɗ͑ӕʮɗɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ɗ‫ڏ‬
pengker nintimtursarat tusa, Pablon sar: Tunaari atsuash tusar nekaratnuitji.
chicharak: ҽӕф͑ӕɗ͑ҡѸËȍɗËȍ̲͑͑ľ˔ф̲̲Ëȍӕ‫ڏ‬
—Ami chichamin nuni nekartuwarat keka: Maawarti tusarkia akupatsji, wikia
ҡӕѸ̲‫ˇع‬ľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲ՓľҡѸ̲Փ˔ľф‫ڏ‬ timiajai. 17ॸTu tinu asamtai, judío ainau
mek? —timiayi. juni kaunkaramtai, wikia nakatsuk
10ॸTu iniam Pablo ayaak: kashin tsawaaran chichaman nekaratasan
—Atsa, wikia judío ainaunka paseeka apu keemtainum keemsan, nu aints
awajsachmiajai. Ameka nuka nekame. itataram tusan, suntarun akupkamjai.
Tura romano juun apuri wi turamurun 18ॸTura judío ainau niin pachisar: Juun

nekartuati tusan ujaktinuitjai. 11ॸҽӕфֆ‫ڏ‬ tunaun untsuri turayi tichartimpiash tu


tun nekasan wi juun tunau turamtaikia, nintimramjai. Tura wainiat nunaka
wína mantuatasam wakerakmeka ticharmayi. 19ॸAntsu ni Yusrin pachisar nu
mantuata. Wikia jatanka shamatsjai. aintsjai metekchau nintimraru asar, nuka
Antsu wína tsanumrutinak etserturina paseetai tiarmayi. Tura Pabloka chikich
nuka nekaschawaitmataikia, winaka aints Jesús naartin jakayat iwiaakuitai
judío ainamunmaka surutkachminuitme. tinu asamtai, nuna pachisar etseriarmayi.
Tura asamtai romano juun apuri César 20ॸTu etserinamtai, wikia itiurkatjak

chichaman nekartuati tusan tajame, tusan, nekachu asan Pablon iniasan: Ami
—timiayi.ॹq chichamin nekartamawarat tusam
12ॸTamati apu Festo ni aintsri ainaujai ¿Jerusalénnum wetasam wakeramek?
chichasmiayi. Nunia Pablon chicharak: timiajai. 21ॸWikia tamati, nuka aimiak:
—Nekasam romano juun apuri César ‘Atsa, antsu romano juun apuri César
chichamrun nekartuati tau asakmin nuni chichamrun nekartuati,’ tamati wikia
akupkatatjame, —timiayi. ayaakun: ‘Takumka Césarnum wi amin
akupachmaka, juni achikmau pujusta
Pablo apu Agripan chicharmamsamuri timiajai,’ —Festo apu Agripan ujaak
13ॸJumchik kinta arus chikich apu timiayi.
Agripa naartin ni umaji Berenicejai 22ॸTu ujaam apu Agripa Feston

Cesarea yaktanam apu Feston jiisartas chicharak:


taarmiayi. 14ॸTura nuni taar, untsuri kinta —ՠɗѸȍ͑ӕɗ͑ҡѸӕËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬
pujuinai, Festo Pablon pachis apu san wakerajai, —tamati Festo ayaak:
Agripan ujaak: —Ayu, ҡ˔ӕ̲˔˔Ѹȍɗ͑Փɗӕ͑ҡѸӕ˔̲‫ڏ‬
—Apu Felix aintsun achik juni tai, ni chichamengka anturkatatme,
ukukmiau tuke pujawai. 15ॸTura asamtai —timiayi.
wikia Jerusalénnum pujai, sacerdote 23ॸ˫Ѹȍɗ͑ҡѸՓфЙӕkǣфɗЙ´ľфľ͑ɗËľ‫ڏ‬

juuntri ainau judío juuntri ainaujai jai shiirman iwiarmamsar, suntara apuri
iruntrar nu aintsun pachisar: Tunau ainaujai, tura nu yakta apuri ainaujai,

q॰25.11 (Hech. 28.19)


ȸľËȍΎѸॷ25ٍॷ26 292

фΎ̲͑Ύʮӕӕ͑ɗфӕ͑ҡɗʮľ̲͑ՓֆՓ‫ڏ‬
ramtai Festo: Pablo utita, tusa ni suntarin Pablo yaanchuikia tu pujuyajai timiauri
akuptukmiayi. 24ॸTura Pablon itaaramtai, 4ॸTura ataksha etserak:
Festo apu Agripan chicharak: —Wikia yaanchuik uchi akunka wína
—Apu Agripaya, tura mash juun nungkarun pujaknasha, tura nampuaran
ainautiram, ju aints jiistaram. Judío Jerusalénnumsha itiur pujuyaja nunaka
Jerusalénnum pujuinau mash ju aintsun judío ainauka mash nekarinawai.
kajerinak pasé chicharinawai. Tura tuke 5ॸNunaka nekarinau asar, wi yaanchuik

inaitsuk maatai tinawai. Tura juni fariseo wajasmauncha nekarinawai.


taarsha nunisarang inintru weenawai. Fariseo ainauka: Yusen miatrusnak
25ॸTura wikia nintimsan: umirnuitjai tumaminawai. Nuna mash
Ju aintska maata, ҡӕфӕҡɗфӕՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬ nekainau asar, ni wakerinakka wína
nak, juun tunaunaka turichu asamtai, pachitsar ujatmakarminuitai. 6ॸYus
maachminuitjai tajai. Tura ningki: yaanchuik ii juuntri ainaun chicharak:
‘Romano juun apuri César chichaman Jakau ainau jakariat, ҡ˔Ѹȍ͑͑ҡ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬
nekartuati,’ turutin asamtai, nuni nuitai tinu asamtai, wisha nunisnak
akupkatasan nintimjai. 26-27ॸAntsu aints tinuyajai. Tu tinu asamtai, juni yamaikia
achikmau ni turamurin nekatskeka chichaman nekartuwartas itariari. 7ॸIikia
͑͑ǣ˔̲фɗ˔ʮӕӕ͑Йӕ̲͑˔ӕЙ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ Israela uchiri doce (12) armia nuna weari
nuitji, tu nintimjai. Tura ju aintsun asar, mash jakamunmaya nantaktasar
pachisan wína juun apurun warinak wakerau asar, tsawaisha tura kashisha
aatrataj tusanka nekatsjai. Tura asamtai Yuska miatrusrik umirnuyaji. Apu
atumsha mash antuktaram tusan, tura Agripaya, Փɗ˔ɗʮ˔̲ӕ̲͑ֆ͑͑ҡ˔ҡɗ‫ڏ‬
amesha apu Agripaya ju aintska iniasta nuapitji tinu asamtai, judío ainau wína
tusan, amin itarjiame. Nuniasha paan tsanumrutinawai. 8ॸ¿Waruka Yus jakau
antuknaka papinasha aartatjai, ainaun jakamunmaya inankitnuitai,
—timiayi. tuuka nintimtsurme? —Pablo timiayi.ॹr
Pablo Agripan: Tu pujajai timiauri Pablo Cristonu ainaun tu
wekaatinuyajai timiauri
26
1ॸNuna tamati apu Agripa Pablon
chicharak: 9ॸTura ataksha etserak:
—Ame turamuram pachisam etserkata, —Yaanchuik wiki nintimsanak:
—tama Pablo: Anturtuktaram, titas Nazaretnumia Jesúsa umirkarunka
uwejen takui apu Agripan chicharak: kajerkatnuitjai, tinuyajai. 10ॸWikia
2-3ॸ—Apu Agripaya, ju kintati wikia juni Jerusalénnum tu nintimsan pujai,
pengker nintimsan wajajai. Judío ainauti sacerdote juuntri ainau turata tusar
itiur pujaji, tura warí pachisria chichaaji inatraramtai, Cristonu ainaun mainamtai,
nu miatrusmek nekau asam, judío ainau wisha pengkeraitai tinuyajai. 11ॸTura
wína tsanumrutinak tina nunaka iruntai jeanmasha mash wayaan,
pachisan wi etsermati, anturtukta tusan Cristonu irunun awatnuyajai. Criston
juni wajajai. Tura asan wait aneasam umirtan nakitajai tiarat tusan turinuyajai.
pengker nintimtursam anturtukta tajame, Tura Cristonu ainaun timiá kajerau asan,
—Pablo timiayi. chikich nungkanam chikich yakat

r॰26.8 (Hech. 23.6)


293 ȸľËȍΎѸॷ26

ainamunam wekaatinuyajai, —Pablo wakerajai. Tura iwianchi apuri Satanásan


timiayi.ॹs umirtsuk, ֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗф˔фҡҡӕѸ͑˔ӕЙ˔‫ڏ‬
tatjame. Tura wina nekasampita
Pablo Criston tu umirkawaitjai tusa turutinamtikia, ͑ɗҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕфҡҡ‫ڏ‬
ataksha etserkamuri jai. Tura Yus winar ataram tusa,
(Hech. 9.1-19;22.6-16) eakarmau asar, wijai iruntrar pujusarti
12-13ॸTura ataksha etserak: tusan akupkatatjame,’ Jesús turutmiayi,
—Wi nuna tuke turin asamtai, —Pablo timiayi.
sacerdote juuntri ainau turata tusar,
papin aarar surusaramtai, wikia Damasco Pablo Apu Jesúsa chichame
yaktanam wemiajai. Tura tsaa tupin miatrusang umikmauri
wajasai jinta weai, ͑ľËȍ̲ӕ͑ֆɗ̲‫ڏ‬ 19ॸTuraataksha chicharak:
pinmaya paantin pengké jiitsumir tsaa —Apu Agripaya, Jesús nayaimpinmaya
tsanmau nangkamasang kakarman wína turutmia nunaka miatrusnak
tsanturamiayi. Apu Agripaya, wikia jinta umirkamiajai. 20ॸҽӕфѸ͑͑ӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
wekaakun nuna wainkamiajai. Tura wijai naka Damasconam pujuinaun nuná
wekainausha nuna wainkarmiayi. 14ॸTura eemkan ujakmiajai. Nunia Jerusalénnum
iikia mash shamkar, nungkanam ayaarar waketkin, ͑ӕ͑ɗ̲ѸȍˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑‫ڏ‬
kuta antumkarmiaji. ҽӕф˔ӕҡ͑ҡӕ̲˔‫ڏ‬ sha wekaasan, nunia arák nungkanmasha
krin, hebreo chichamejai chichaun wekaasan, judíochu ainauncha nu
antukmiajai. Nu chichamka nuwaitai: chichamnaka ujaakun: ‘Atumi pasé
‘Saulo, Saulo, ‫ع‬Փфӕ˔Փɗ͑ѸȍՓɗҡ˔ф‫ڏ‬ ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗѸȍֆЙʮɗф̲֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬
tasmesha wekaaturme? Waaka kajek ram. Nunia Cristonuitjai tusaram, nekas
numin naka wajakun najar, nawen pengker aa nu turataram’ timiajai.ॹt
meseawa nunismek amek ami nintim 21ॸ“Nunia Yus seatai juun jeanam wikia

meseame,’ turutmiayi. 15ॸTurutmatai wayaamtai, wína achirkar mantuwartas


wikia: ‘Apuru ¿amesha yaachitme?’ wakerutiarmiayi. 22ॸTura Yus wína
timiajai. Wi tu iniam nuka aimiak: ‘Wikia yainkau asamtai, tuke inaitsuk apu
Jesúsaitjai. Ame waitkaratasam ainauncha, tura mianchau ainauncha
wekaaturme nuwaitjai. 16ॸTura nantakim Yuse chichamen ujayajai. Tura yaanchuik
wajakta. Yamaikia wína inatir atatme Yuse chichame etserin ainau ukunam
titasan wantintajme. ҽӕф̲ľՓɗ͑˔‫ڏ‬ atiniun pachisar etserkarmia nuna, tura
murmesha pachisam etserkata. Tura Moisés ukunam atiniun pachis etserkamia
ukunam wantintuktatjame nusha nunak etsernuyajai. 23ॸYaanchuik Yuse
etserkamnium tusan tajame. 17ॸJudío chichame etserin ainau etserinak: Yus
ainau tura judíochu ainausha amin akupkamu Mesías waitnas jakatnuitai.
kajertaminamtaisha wi ayamruktatjame. Turayat jakamunmaya nuwá eemak
Nuna turatin asan, yamaikia judíochu nantaktinuitai. Tura jakamunmaya
ainamunam akupkatatjame. 18ॸTura amin nantakiamtai, judío ainauncha tura
akupakun: Wina chichamur etserkum, judíochu ainamunmasha chichaman
aints ainau ninti uratia tusan tajame. etserinak: Paan nintimsaram pujusrum
Ame turakmin teenam pujuinauka uwemrataram tusar, etserkartinuitai
yamaikia paaniunam pujusarti tusan tiarmiayi,” Pablo timiayi.ॹu

s॰26.11 (Hech. 8.3;22.4-5) t॰26.20 (Hech. 9.28-29) u॰26.23 (1.Cor. 15.20)


ȸľËȍΎѸॷ26ٍॷ27 294

Pablo apu Agripan: Pablo Romanam akupkamuri


Cristo umirkata timiauri
27
1ॸChichaa chichainaka apu Festo:
24ॸЬ¡́Ύ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľф˔Փʮ̲‫ڏ‬ —Pablon Italia nungkanam
tai, apu Festo kakar chicharak: Roma yaktanam akupkami, —tamati,
—Pabloa, nuka waurkum tame. Papi suntar ainau Pablon chikich achikmau
nukap nuimiaru asam waurme, —timiayi. ainaujai yaruakarmiayi. Turinamtai apu
25ॸTamati Pablo ayaak: Festo suntara kapitantrin chicharak:
—Atsa, apu Festoa, wikia waurtsujai. —Ju achikmau jukim, ʊҡ́ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
Antsu wi taja nuka nekasaintai. 26ॸApu nam juun apu pujamunam umatia,
Agripa ju keta juka wi taja nunaka —timiayi. Nu kapitán Julio naartin apu
nekasaintai tusa nekawai. Tura wi taja Césari suntarin inauyayi. 2ॸTura asamtai
nunaka uukchamu asamtai, nunaka mash juun kanu Adramitio yaktanmaya
antuku asa nekawai. Tura asamtai jeamtai, nuni engkemramiaji. Nu kanuka
arantutsuk niincha ujaajai. 27ॸApu Asia nungkanam wetin asamtai, iikia
Agripaya ¿yaanchuik Yuse chichame Cesareanmaya jiinkir, juun entsanam
etserin aararmia nuka nekasampita wekaasamiaji. Tura Macedonianmaya
tamek? Wikia nekajme. Ame nekasampita aints Aristarco naartin iijai wemiaji.
tame, —Pablo Agripan timiayi. Nuka Tesalónicanmaya aintsuyayi.ॹv
28ॸTama Agripaka ayaak: 3ॸTura kashin tsawaarar Sidón

—¿Wári Cristo umirkat tusamek yaktanam nujamkamiaji. ҽӕф͑ӕʮ̲˔‫ڏ‬


wakerutam? —timiayi. krin, Julio Pablon wait anentak:
29ॸTamati Pablo chicharak: —Kanunmaya jiinkim amikrum ainau
—Ja ai, yamaik tura nukapka arutsuk jiista. Turakmin nuka yuumamurmin
wiya nunismek Yus umirkata tusan wisha suramsarti, —tusa tsangkamkamiayi.
wakerajme. ҽӕфʮӕ˔ɗ͑ҡՓɞ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ 4ॸNunia ataksha kanunam engkemrar,

run antú pujuinauka mash wiya Sidónnumia jiinkir, juun entsanam


nunisarang Yusen umirkarat tusan wikia wekaasar, nase nujinmanini umpuau
wakerajai. Antsu wiya nunisrumek asamtai, ɗѸфæȍɗЙфľҡӕҡɗ͑ǣ˔ɗɗɗ̲ľ͑фɗ‫ڏ‬
jingkiamu pujustaram tusanka nini ukukir nuni wekaasamiaji. 5ॸTura
tatsujrume, —timiayi. juun entsa katingkiar, Cilicia nungka
30ॸPablo tamati, apu Agripa apu yantamen nangkamakir, nunia Panƿlia
Festojai mai wajakiar, tura Berenicesha nungka yantamen nangkamakir wekaa
͑ɗʮɗЙӕʮӕф̲ɗ͑ӕʮɗ̲ѸȍՓʮ˔ɗф‫ڏ‬ wekaaka, Mira yaktanam nungka Licia
miayi. 31ॸTura kanakar apu ainau tutainum nujamkamiaji.
chicharnainak: 6ॸNuni nujamkarin, kapitán chikich juun

—Ju aintsu tunaaringkia atsau asamtai kanun Alejandría yaktanmaya jeaun


maachminuitai. Tura karsernumsha wainkamiayi. ͮӕ˔͑ӕ˔ʊҡ́ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
engkeachminuitai, —tunaiyarmiayi. nam wetin asamtai: Nuni engkemataram
32ॸTura apu Agripa Feston chicharak: tusa akuptamkamiaji. 7ॸTura untsuri kinta
—ˇӕɗ͑ҡѸ˔ʮӕӕ͑ЙӕæŃѸфËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ yaitik wekaasamiaji. Tura Gnido
run nekartuati tichawaitmataikia, jiikir yaktanam jintumsar wekaasar, nase
akupkamin aji, —timiayi. nujinmanini kakar nasentu asamtai, nuni

v॰27.2 (Hech. 19.29)


295 ȸľËȍΎѸॷ27

wetatkamar tujinkar, isar Creta tutai mar tujinkar, waketkichmin asar:


tenteenkir, ֆ˔ҡґ̲́Δ͑ҡӕҡɗֆ͑ҡ̲ľ‫ڏ‬ Aintsarkesha wemi tusar wemiaji. 16ॸTura
nini nase majatau asamtai nuni isar tuupich Cauda tutai tenteenkir, atu
wekaasamiaji. 8ॸTura nuni pengké yantame nase jumchik majantiamtai,
wechamin asamtai, wait wajakir nu isra nuni wekaasar, kanu yairach nenakar
tsakarin tenteenkir chikich nujamtainum, wemiaji nu japikir waitnasar juun
“Pengker Nujamtai” tutainum jeamiaji. kanunam engkermiaji. 17ॸTura kanu
Nuniangka yakat Lasea tutaingkia yairach engkerar umisar, juun kanunam
arakchichuyayi. 9ॸTura wekaa wekaaka takakmin ainau kanu netsepen chapikjai
untsuri kinta mengkakau asar, tura jingkiawarmiayi. Nunia juun entsa
yumanch jeatak wajasu asamtai, juun páparim amanum, Sirte tutainum juun
entsanmaka wekaasachminuitai. Tura kanu pataamini tusar, nase kakarman
asamtai Pablo suntara kapitangkrin nasentu asamtai, tarach juun nase
chicharak: umputinka kuakir, nunia tarachrinchau
10ॸ—Juun ainautiram, ֆ̲ɗՓľ˔˔ӕф‫ڏ‬ nase nasentak juun kanu umati tusar
kia, nekasar sapij wait wajaktatji, tu nakasmiaji. 18ॸKashin tsawaarar nase tuke
nintimjai. Nekas juun kanusha jakurtatui. kakarman nasentu asamtai, juun kanu
Tura warinchu ainausha jeekatatji. Tura wampuptit tusar, warinchu meram
aintstisha kajingminuitji, —ҡӕËȍɗËȍф˔‫ڏ‬ ainaunka juun entsanam ujungkarmiayi.
miayi. 19ॸͮӕ͑ɗ˔̲Йҡ̲˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲‫ڏ‬
11ॸTamaitiat suntara kapitangkri Pablo tai, juun kanu nitkarin engketiarmia
chichamenka anturtsuk, kanu anuntrinu nunasha ni uwejejai utsangkarmiayi.
chichamen, tura kanurtinu chichamenak 20ॸTura untsuri kinta tsaasha waintsuk,

anturkamiayi. 12ॸTura yumanch tura yaa ainausha waintsuk pujau asar,


amanumak nu nujamtainum pujuschamin nasengka tuke nunisang kakarman
asamtai, mash iruntrar nintimsar: nasenmiayi. Tura kakarman nasenmatai:
Ataksha juun entsanam wekaakurkia, Yamaikia uwemrashtatjiapi, tu nintimiat
chikich Cretanmaya nujamtainum Fenice nangkamamiaji.
tutainum jeami tiarmiayi. ͮӕ͑ӕʮ̲ҡɗ‫ڏ‬ 21ॸTura aints mash yurumkancha

num tsaa akaatai untsurinini tura yutsuk, ӕ͑ҡѸӕфɗ˔ɗ͑ҡҡ˔˔̲ѸӕѸф̲‫ڏ‬


menarininisha nase jumchik nasentu tai, Pablo mash aints ainamunam japen
asamtai, nuni pujusar yumanch wajaki chicharak:
inangkarmi tiarmiayi. Antsu Pabloka —Juun ainautiram, anturtuktaram. Isar
tuuka nintimrachmiayi. Cretanmaya jiintsuk nakasmi, wi timiaja
nu umirtukuitkurminkia, juun kanusha
Juun entsanam nase kakar nasenkamuri meserchau ayi. Tura warinchu ainausha
13ॸҽӕфѸӕф͑ӕ̲ɗ͑ѸľֆɗҡѸ͑Ѹľ̲͑‫ڏ‬ entsanam ujungchamu ayi. 22ॸAntsu juun
tai: Yamaikia Fenicenam jeatatji, tu kanu jakur tuke mengkakamtaisha,
nintimsar pujusarmiayi. Tura Pengker aintska kichkisha jakashtatui. Tura
Nujamtainumia jiinkir isar Creta asamtai yamaikia napchau nintimtsuk
yantamen arakchichu wekaasamiaji. asataram. 23ॸWikia Yusnau asan, tura Yuse
14ॸTura jumchik arusar tsaa waakmaunum inatiri asamtai, Yuse awemamuri ju kashia
menanmanini aneachmau nase kakar juwi wína wantinturak: 24ॸ‘Pabloa,
nasenmiayi. 15ॸTura nase nujinmanini shamtsuk asata. Ameka romano juun apuri
kakarman nasenmatai, ˔͑ӕɗɗ˔ɗҡҡ˔‫ڏ‬ pujamunam jeatin asakmin, ju kanunam
ȸľËȍΎѸॷ27 296

amijai wekainauka mash jakarchati tusa, 33ॸKashik tsawaatsaing Pablo: Aints

Yus wainkatatui,’ turutui. 25ॸJuun ainau yutan yuwarat tusa chicharak:


ainautiram, Yuse awemamuri wína turutin —Yamaikia jimia tuming yurumak
asamtai, wikia Yusen nekasampita tinu yutsuk pujarme. ҽӕфѸф̲ҡӕ͑фҡ‫ڏ‬
asan: Pengker nintimsaram kakaram trume. 34ॸTura nekasrum uwemratasrum
wajastaram tajarme. Yus ta nunaka wakerakrumka, Փɗҡ͑ľѸфӕ̲ʮӕ̲Ëȍɗ˔‫ڏ‬
miatrusang umiktatui. 26ॸAntsu chikich sha yuwataram, jakairam tusan tajarme.
isranam pataamtiatji, —Pablo timiayi. Antsu yuwakrumka, ˔ɗËȍ˔ɗѸȍʮ˔Ѹȍҡ‫ڏ‬
27ॸTura asamtai jimia tuming nase trume, —timiayi.
kakarman nasentak, juun entsa Adria 35ॸNuna tusa pangkan juki, mash

tutainum entsa tamparak juun kanun mai wainminamunam Yusen maaketai tusa
jiimtik mai jiimtik awajmatai, kashi pangkan puuk yuwamiayi. 36ॸTuramtai
japeng kanunam takakmin ainau pampa nuna wainkar, mash pengker nintimsar
uj wajainaun arák antukar: Entsa yuwarmiayi. 37ॸTura juun kanunam
˔̲͑ҡ˔фɗ͑ʮľҡ˔ՓʮѸʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фф‫ڏ‬ engkemamiaji nuningkia jimia pachak,
miayi. 28ॸTura ¿warutam kunaki? tusar nunia setenta y seis (276) aints armiaji.
nekapminak: Treinta y seis (36) metro 38ॸTura mash yuwar tutuarar umisar, juun

kunarin nekapmawarmiayi. Tura jumchik kanun wampumamtikiartas trigonka


arusar ataksha nekapminak, veintisiete kanunmayan mash utsangkarmiayi.
(27) metro kunarin nekapmawarmiayi.
29ॸTura uj wajamtai, pampa ijukai tusar Juun kanu entsanam wayaamuri
shaminak, juun kanu tatangkenini jiru 39ॸTura tsawaaramtai, kanunam takakmin
meram jirujai jingkiamu, ancla tutai, ainau nungkan wainkarmiayi. Turayat
cuatro (4) amia nuna juun entsanam ¿warí nungkaki? tusarka nekaacharmiayi.
jungkarmiayi. Nase jektamrai tusar, tura Tura juun entsa yantamen engketkau
kanu nuni nanasat tusar turuwarmiayi. miakun wainkarmiayi. ҽӕф͑ӕ͑ɗ˔̲͑ҡ‫ڏ‬
Tura shaminak: Wári tsawaarat tusar kan wainkarmiayi. Tura nuna wainkar:
Yusen searmiayi. 30ॸTura tsawaarat tusar Auni nujamkami tusar wakeriarmiayi.
nakainai, kanunam takakmin ainau 40ॸTura kanu wetsuk nanatu asamtai, jiru

nintimsar: Kanunmaya iik jiinkir meram ancla tutai, nuna jirurin met
uwemrami, tusar kanu yairach juun charutkar, mash juun entsanam japawar
kanunam jingkiamu tepemia nuna atiwar: ukukiarmiayi. Nunia juun kawin
Entsanam nanasti tusar, chapikjai jingkiamuri ataksha atiwar, nunia tarach
akupkarmiayi. Nunia chichainak: juuntan chapikrin japikiar, tarachin yakí
—ˇӕӕ͑˔͑ӕ͑ӕʮɗ͑ɗ͑ɗ͑Ë́͑͑ǣ˔ɗ̲ɗ‫ڏ‬ nenawarmiayi. Tura nase kakaram nasentu
tasar weaji, —nangkamiar anangminak asamtai, juun kanu kaanmatkanam
tiarmiayi. 31ॸTinamtai Pablo suntara nujamtanak wajasmiayi. 41ॸTura entsa
kapitangkrin, tura suntar ainaun ujaak: tamparamuri juninisha, tura atuninisha
—Ju takakmin ainau kanunmaya nukap tamparau asamtai, entsa páparim
jiinkiaramtaikia, atum juwakutirmeka amia nuni juun kanu nuji muchikchamin
uwemrashtatrume, —ti miayi. patamiayi. Tura juun entsa timiá kakarman
32ॸPablo tamati, suntar ainau kanu tamparau asamtai, kanu tatangkrin
yairach chapikjai nenaamun met jakurmiayi.
charutkarmiayi. Turinamtai nu kanuka 42ॸTuramtai suntar ainau: Achikmau

juun entsanam jakermiayi. ainau yukumkiar tupikiakiarai, tusar


297 ȸľËȍΎѸॷ27ٍॷ28

mash maatasar wakeriarmiayi. 43ॸAntsu 8ॸTuramtai Publio apari tsuwea tsuweaka

suntara kapitangkri Pablon uwemtikratas ijarak jaak tepemiayi. Turamtai Pablo


wakerau asa: Maawairap, ҡӕѸѸӕфɗ̲˔‫ڏ‬ jiistaj tusa, ni tepamurin waya, nuni
miayi. Tura chicharak: Yusen seamiayi. Tura Yusen sea umis,
—Yukumin ainau eemkar juun uwejejai muuken achirkam pengker
kanunmaya jiinkiar yukuakiar kukarnum wajasmiayi. 9ॸNuna turamtai nu isranam
achimkarti. 44ॸTura yukumchau ainauka chikich sungkurintin ainau Pablon
taunum achimkar, tura chikich ainau jiisartas kautkaru ainauka tsaararmiayi.
warinchunam achimkar katingkiarti, 10ॸTura iincha pengker awajtamsar nukap

—tusa akupkamiayi. Tu timiau asar, yainmakarmiaji. Tura ii wetin jeamtai,


̲Ѹȍ˔ӕ˔ф͑ӕ̲Ëȍɗ̲˔фɗɗ˔ɗӕՓľ̲ф‫ڏ‬ kanunam engkematasar pujarin, ii
miaji. yuumamurin mash suramsarmiaji.

Pablo Malta isranam pujusmauri Pablo Romanam jeamuri

28
1ॸTura mash kukarnum achimkar 11ॸTura kampatam nantu yumanch
uwemrau asar, ju israka Maltaitai amanum nu isranmak pujusar, nunia
tusar nekaamiaji. 2ॸNunia iincha aints Alejandría yaktanmaya juun kanunam
ainau wait anentramau asar nukap engkemamiaji. Yumchati wekaasachmin
yainmakarmiaji. Tura yumi jitau asamtai, asamtai, nu kanuka nuni nanaasmiayi.
micha amati jin keemakar: Nu kanu nujin romano yusri Cástor nunia
—Juni iruntraram ji yamitaram, Polux naartin nakumkamu yakí nujkamu
—tusar untsurmakarmiaji. 3ॸҽӕф̲ɗ̲͑‫ڏ‬ ayayi. 12ॸTura nunia jiinkir, Siracusa
tai Pablo chapuman jinum shushuaun, yaktanam nujamkar, nuni kampatam
napi ji sukuam chapumnumia tsekengki, kinta kanurmiaji. 13ॸNunia jiinkir, entsa
ni uwejen esai nemaramiayi. 4ॸTuramtai kaanmatkari arakchichu ai wekaasar,
͑ӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕ͑Փɗ͑˔фËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ Regio yaktanam jeamiaji. Tura kashin
nak: tsawaarar, nase surnumanini nasentu
—‫ˇع‬ӕɗ͑ҡѸ˔͑ľ˔Ѹ̲͑ǣ˔фҡɗ͑ËȍՓ‫ڏ‬ asamtai, nunia jiinkir, jimiarchik kinta
shi? Juun entsanmayangka uwemrayat, wekaasar, Puteoli yaktanam jeamiaji.
ni Yusri iwiaaku pujusai tusa najmatrayi, 14ॸTura nuni jear, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓɗ͑˔‫ڏ‬

—tiarmiayi. miaji. Turakrin nuka: Iijai pujusmi,


5ॸTinamaitiat Pablo uwejen peaamtai, turammiaji. Turaminau asaramtai, iikia
napi jinum epenamiayi. ҽӕф͑ʮɗ̲ɗ‫ڏ‬ nuni kichik tuming pujusar, nunia Roma
tsuk pengker pujumiayi. 6ॸTuramtai nunia yaktanam kukarak wemiaji. 15ॸTura
aints ainau: ¿Warutam arusang uweje asakrin Romanmaya Cristonu ainau ii
inurat? tura: ¿Warutam arusang jaak winamun pachisar antukaru asar,
ayaantit? tusar nakasarmiayi. Nunia naka sumatinam “Apio Sumati” tutainum jear,
nakaka najaimiatsuk pengker pujamtai, nuni ingkiunikmiaji. Tura chikich ainau
niisha nintimrar: ֤ӕѸËȍӕ˔ɗҡӕ͑ɗֆф‫ڏ‬ Romanmaya jiinkiar, “Kampatam Kanuti
miayi. ˇľٚҡӕҡɗ͑ӕ̲Փɗ͑ɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗɗ͑ǣ˔ɗӕ͑ɗ˔‫ڏ‬
7ॸIi pujumiaji nuni nu isra apuri ajari miaji. Tura asamtai Pablo Yusen
arakchichu amiayi. Nu apuka Publio maaketai tusa pengker nintimias
naartinuyayi. Nuka: Wína pujutirun wajamiayi. 16ॸTura Roma yaktanam
winitaram, tusa iin wait anentramak jeakrin, Pablon karsernumka engketsuk,
kampatam kinta pengker awajtamsamiaji. chikich jeanam pujusti tusa, suntara
ȸľËȍΎѸॷ28 298

apuri tsangkatkamiayi. Antsu tupikiaki 23ॸNuna tinau asar, nu kinta ataksha

tusa kichik suntar: Pablo nakasta tusa antukmi tusar waketkiarmiayi. Nu kinta
jeanam akupkamiayi. tsawaaramtai, untsuri aints Pablo
pujamunam kaunkarmiayi. ҽӕф˔ӕ͑˔‫ڏ‬
Pablo Romanam Yuse ramtai, Pablo kashik nangkama, Yuse
chichamen etserkamuri chichamen etse etserka kiarai
17ॸTura Pablo kampatam kinta Roma inaisamiayi. Tura Yus aints ainaun itiur
yaktanam pujus, nunia tsawaarak inawa nuna pachis Moisésa aarmaurincha
Romanmaya judío juuntri ainaun untsuk ujaak, tura yaanchuik Yuse chichame
mash ikiaanak chicharak: etserin ainau aarmaurincha ujaak,
—Yatsur ainautiram anturtuktaram. Jesúsan: Nekasampita tiarat tusa
ՠɗ˔ɗʮӕĀɞΎɗ͑ӕ͑˔ЙѸľľ˔ՓʮËȍӕ‫ڏ‬ ujamiayi. 24ॸTuramtai chikich ainau ni
yajai. Tura ii juuntri akupamurincha timiaurin antukar: Nekasaintai tiarmiayi.
pachisnaka paseeka chicharchauyajai. Antsu chikich ainauka: Nekasaintai
Tura waitinayat, Jerusalénnum wína ticharmiayi. 25ॸTura tuke chicharnaisar,
achirkar, romanonam surutkarmiayi. metekchau nintimtunisar: Wetai tinamtai,
18ॸTuramtai romano ainau chichaman Pablo ataksha chicharak:
nekartuwartas wína nukap inintsar —Yuse chichame etserin Isaías
umisar, wikia tunaunaka turichu asamtai, naartinun Yuse Wakani ii juuntri ainaun
nangkamir maashtinuitji tusar, wínaka tímia nuka nekasaintai. Isaíasa chichame
akuptukartas wakerutiarmiayi. 19ॸTura nuwaitai:
waininayat ii juuntri ainau: ‘Atsa, 26-27ॸYus Isaíasan chicharak:

akupkairap,’ turutiarmiayi. Wína ‘Nu aints ainau jiisam chicharkata.


turutinamtai, wikia ayaakun: Antsu judío Atumka paan antayatrumek
ainaun pachisan pasé chichaschamin antukchatnuitrume. Tura paan
ayatun, romano juun apuri chichamrun wainmatcha wainmayatrumek
nekartuati timiajai.ॹw nekaashtinuitrume. Nu aints
20ॸ“Tura asan wisha atumin chichastaj ainau katsuram nintintin asar,
tusan untsukjarme. Israel ainauti mash kuwishi epekua nunisarang
iin Uwemtikramratin tati tusar nakaji. antukartatkamawar tujintinawai.
Nuna chichamen etseru asan ju jirujai Tura wainmichua nunisarang
jingkiamu pujajai,” Pablo timiayi. Йӕʮӕɗ͑ӕѸфՓɗ̲͑˔ҡҡ˔̲‫ڏ‬
21ॸTamati judío ainau chicharinak: war tujintinawai. Tu
—k̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲ѸфˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ ɗ͑ɗËȍ˔ӕ͑ǣ˔Й͑͑ľ˔Փф‫ڏ‬
maya papin kichkisha minuitai. Tura nekasar
akupturmakcharmaji. Tura ii weari ainau antukarminuitai. Tura nintijai
juni taar, amin pachitmasar: Pasé turayi, paan nintimsar ni tunaarin
kichkisha turamcharmayi. 22ॸAntsu mash inaisaramtaikia, wikia nu aints
nungkanmaya ainau nu yamaram ainaun uwemtikratnuitjai,’ Yus
chichaman umirinaun pachisar pasé Isaíasan timiayi.ॹx
chichainau asaramtai, ¿ame itiur 28ॸTura asamtai nunasha tajarme. Yamai

nintime? nu nekaatasar wakeraji, ju uwemratin chichaman Yus judíochu


—tiarmiayi. ainaun akuptawai. Tura junaka nekasar

w॰28.19 (Hech. 25.11) x॰28.26 (Isa. 6.9-10; Mat. 13.14-15; Juan 12.39-40)
299 ȸľËȍΎѸॷ28

antukartatui, —Pablo timiayi. 29ॸTamati nintimias: Wayataram, timiayi. 31ॸTura


judío ainau nukap chicharnaikiar Yus aints ainaun tu inawai tusa, ii Apuri
jiinkiarmiayi. Jesucriston pachis shamkartutsuk aints
30ॸTuramtai Pabloka jea ikiamsamunam ainaun nuiniarmiayi. Turamtai nu
jimia musach pujusmiayi. Tura nuni niin etsermaunaka etserkaip tusarka pengké
jiisartas winiarmia nunaka mash pengker suritkacharmiayi. Maaketai.
Pablo Romanam Pujuinaun Papin
Akuptukmauri

Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai


Chichaman akuptukmauri atumin wait anentraminak pengker

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Jesucristo awajtamsarti, tura angkan pengker
inatirinjai. Tura asamtai Cristo wína pujustinnasha suramsarti tajarme.
eatak, Yusnum uwemratin chicham
Pablo Roma yaktanam
etserkata tusa akuptukmiayi.
2-3ॸYaanchuik Yus ni Uchirin pachis ni irastas wakerukmauri
chichamen etserin ainaun aamtikramiayi. 8ॸNu nangkamtaik atumin nuna tajarme.

Ni Uchirin pachis aamtikramia nunaka ni Mash nungkanmaya ainau atumin


Uchiri Jesucristo taa miatrusang pachitmasar: Criston miatrusarang
umikmiayi. Ii Apuri Jesucristo Yuse umirinawai tinawai. Tura asamtai
Uchiri ayat aints wajas, apu Davidta ˇľѸӕËфɗѸҡΎҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗѸՓɞ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
weari akiinamiayi. 4ॸTura asamtai Yus ni ruru asamtai, Yusen maaketai tajai.
Uchirin nekas jakau wainiat, ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ 9ॸWikia Yusen tuke nintimran niin

rijai inankimiayi. Turamtai Yuse Wakani umirkau asan, ni Uchiri chichamen


͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔ɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸ‫ڏ‬ etserjai. Tura tuke inaitsuk atumin
ton jakamunmaya inankin asa: Nuka pachisan Yusen seatjarme nunaka Yuska
Yuse Uchirintai tusa, aints ainautin nekawai. 10ॸWikia Yusen tuke seakun:
nekamtikramamiaji.ॹa Apaachiru, ame wakerakmeka Romanam
5ॸJesucristoka wína wait anentrak akuptukchainmeash tusan tuke seakun
pengker awajtusu asa: Wína chichamur pujajai. 11ॸWikia atumin jeanka, Cristo
etserkata tusa, tura mash nungkanam miatrusrumek umirkataram tusan atumin
wína chichamur etserkakmin, wína kakamtikratasan wakerajrume. Tura asan
pachitsar: Nekasampita tusar umirtukarti nekasan atumin jiistasan wakerajrume.
tusa akuptukmiayi. 6ॸҽӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ 12ॸTura atumsha Cristo nekasampita tinu

maya ainaujai metek atumsha asakrumin, wisha nunisnak Cristo


uwemrataram tusa, Jesucristo atumin nekasampita tinu asan, atumjai iruntran
eatmakmiarume. 7ॸCristo atumin: pengker nintimtunisar kiakanirmi tusan
Nekasrum tunaarinchau winar ataram wakerajai.
tusa eatmaku asamtai, Yuse aneetiri 13ॸYatsur ainautiram, nusha nekaataram

ainautirmin, ѠΎ̲ֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬ tusan tajarme. Wisha chikich chikich


min, ju papin aaran akuptajrume. Ii nungkanmaya ainaun kakamtikramiaja

a॰1.4 (Mat. 12.23)

300
301 ѠΎ̲̲͑ॷ1

nunisnak atumin kakamtikratasan nam puja nuka nuna wainak, nu aints


wakerimiajai. Antsu atumin jiistasan ainaun kajerau asa wait wajaktinnum
nukap wakerayatun, winitatkaman akupawai. Yus nunasha nekamtikramji.
tujinkamiajai.ॹb 14ॸAntsu aints tumashmia 19ॸYus tu pujajai tusa, iin nekamtikramau

pujawa nunisnak, ̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ asamtai, aints ainauti: Yus itiur pujawa


nam, nuimiaru ainamunmasha, tura tusar, paan nekaawartinuitji. 20ॸYus nu
nuimiarchau ainamunmasha, tura papi nangkamtaik mash aa nuna najanau
nekau ainamunmasha, tura papi nekachu asamtai, iikia Yuska wainchautiatrik, ni
ainamunmasha Yuse chichamen najanamuri mash wainu asar: Nekas Yus
etserkamnawaitjai. 15ॸҽӕфѸ͑ҡӕ̲͑‫ڏ‬ asa, ͑ɗ˔˔ф̲фɗҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
sha Roma yaktanam pujuinautirmincha tai tusar paan nekaatnuitji. Tura asamtai
uwemratin chichaman ujaktasan nukap aints kichkisha: ¿Yus pujatsuash? Wikia
wakerajrume. nekatsjai, pengké tichatnuitai.ॹe
21ॸTura aints ainau: Yus tu pujawapi
Uwemratin chichame kakarmari tusar nekainayat, Yus juuntapita tutsuk,
pachis etserkamuri nunia maaketai ticharmiayi. Antsu
16ॸMash aints ainau Yusnum uwemratin nangkamiar nintiminau asar, nintinchau
chichaman nekas kakaram aa nuna wajasarmiayi. ҽӕфЙ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ффҡҡ˔‫ڏ‬
antukar, Criston nekasampita tusar mawar tujinkar teenam pujuinawa
uwemrarminuitai. Tura asamtai wikia nu nunisarang pujuarmiayi.ॹf
ËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľфҡ͑Йľ͑ǣ˔Ń͑ҡѸ̲ҡѸ‫ڏ‬ 22ॸTura wikia nekawitjai tinayat

jai. Judío ainau nu chichaman eemkar nintinchau ainawai. 23ॸTura Yus nekas
antukaru asar uwemrarmin ainawai. Tura kakaram aa nuka tuke pujau waininayat,
chikich nungkanmaya ainausha nu niin umirtan inaisarmiayi. Tura aints
chichaman antukar uwemrarminuitai.ॹc jakatin ainayat, ni nakumkamurin
17ॸYus aints ainautin nu uwemratin najanawar: Wína Yusruitai tusar
chichaman nekamtikramau asamtai, searmiayi. Tura nanamtin ainau
nekas tunaarinchau pujusminuitrume nakumkamuncha, tura napi ainau
tusa, iincha nekarmaji. æфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ nakumkamuncha, ҡӕфЙËȍɗ̲͑˔ӕ̲˔‫ڏ‬
pita tinu asakrin, Yus: Nekas ame muncha najanawar: Wína yusruitai tusar
pengkeraitme turamji. Antsu chikich searmiayi.ॹg
uwemratin chichamka pengké atsawai. 24ॸTura ni wakeramurin nintimtinak

Yaanchuik Yuse chichame etserin nuna tuke tunau wajasar, jimiar tsaningkiar
pachis tu aarmiayi: “Yusen nekasampita natsanpiaku aa nuna turinau asaramtai,
tinauka tuke iwiaaku pujusartin Yus nu aints ainaun ajapa ukukmiayi.
ainawai.”ॹd 25ॸTura Yuse chichame nekas aa nuna

nekasampita tutsuk, wait chichaman


Mash aints ainau tunaarintin nekasaintai tusar, Yus najanamia nuna
ainawai timiauri ningki nakumkar: Wína Yusruitme tusar
18ॸAints ainau tunau asar, chicham tikishmatrar searmiayi. Tura Yus nekas
nekas aa nuna antutan nakitinak, pasé aa pengker aa nuka pujau waininayat,
nuna turinau asaramtai, ֤ӕѸ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ Yusnaka seatsuk tura umirtsuk puju

b॰1.13 (Hech. 19.21) c॰1.16 (Marc. 8.38; 1.Cor. 1.18) d॰1.17 (Hab. 2.4)
e॰1.20 (Hech. 17.24-27) f॰1.21 (Efes. 4.17-18) g॰1.23 (Jer. 2.11)
ѠΎ̲̲͑ॷ1ٍॷ2 302

armiayi. Antsu Yus tuke pujau asamtai, takainawai. Antsu nunaka nintimtsuk,
aintstisha tuke maaketai titinuitji. chikich tunau takau ainaun jiisar: Au tura
Nekasaintai. auka nekas pengkeraitai tinawai.
26ॸTura aints ainau Yusen umirtan

inaisaru asaramtai, ni wakeramurin Tunau turamunka Yuska mash nekawai

2
natsanpiaku aa nuna najanawarti tusa, 1ॸAtumsha nintimrataram. Atumka
Yus ajapa ukukmiayi. Nuwa ainausha chikich ainau pachisrum: Nuka timiá
mai nuwatak pasé aa nuna takau armiayi. tunaawaitai tayatrumek, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
27ॸAishmang ainausha nunisarang chikich mek tunau turau asaram, nuka
aintsjai mai aishmangtak natsanpiaku aa tichamnawaitrume. Antsu chikich aints
nuna turunawartas wakeruninawai. Tura timiá tunaawaitai tayatrumek, atumsha nu
nu tunauka timiá pasé asamtai, ni tunauk turau asaram: Wisha tunaawaitjai
namangkencha pasemamtikrar wait timinuitrume.ॹi 2ॸTura asakrumin Yus nekas
wajaktinnasha juwinawai.ॹh chichaman tuke umiku asa, tunaun takau
28ॸTura Yusen nintimtan nakitinau ainaun wait wajaktiniun susatnuitai tusar
asaramtai, tunau nintimrarti tusa, tura iisha nekaji. 3ॸ¿Atumsha itiur nintimrume?
pasé aa nuna turuwarti tusa, Yus nu aints Tunau turin ainau pachisrum: Nuka
ainaun ajapa ukukmiayi. 29ॸTura asamtai tunaawaitai tayatrumek, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
mash tunau aa nuna waring achat mash mek nu tunau turau asaram ¿wikia wait
pachitsuk turinawai. Pengker aa nuna wajakchatatjai tu nintimsarmek pujaram?
nakitin ainawai, tura pasé nintintin Atsa, tuuka pengké nintimrashtinuitrume.
ainawai, tura kichnau aa nuna wakerin 4ॸAtumka tunau arumning, Yus atumin

ainawai, tura chikich ainauncha pasé pengker awajtamsamiarume. Tura wait


awajsartas wakerin ainawai, tura wajaktinnasha suramsachmiarume. Tura
suwirpiaku jiinisar pujuinawai, tura Yus atumin pengker awajtamsau
mangkartin ainawai, tura kajernain wainiatrumek nuka nintimtsuk pujarme.
ainawai, tura anangkartin ainawai, tura Yus wait wajaktiniun suramtsuk:
pasé nintintin ainawai, tura tsanukratin Nintimaurum yapajiaram, tunaarum
ainawai. 30ॸTura aujmakratin ainawai, inaisaram wína umirtuktaram tusa, iin
tura Yusen kajerin ainawai. ҽӕфʮɗֆ͑ɗҡ‫ڏ‬ wait anentramak nakarmak pujawai.
nasha jiyaanin ainawai, tura chikich Atumka nuka nintimtsuk pujarme. 5ॸTura
ainaun pachisar: Nuka mianchawaitai, atumi nintimauri yapaijtsuk, tura atumi
tura: Wikia miajuitjai, tinu ainawai, tura tunaarisha inaitsuk nintimchau asaram
tunau turin ainawai, tura aparincha, tura nukap wait wajaktinuitrume. Tunau ainau
nukurincha umirtsuk pujuinawai. 31ॸTura wait wajakartin kinta jeamtai, Yus nekas
nintinchau ainawai, tura wi nuna tunaarinchau aa nuka tunaarintin ainau
turatatjai, tinayat nunaka umichu ՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑ҡфɗ͑ѸӕѸҡѸՓ͑ҡɗ͑˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
ainawai, tura anengkratchau ainawai, tai. 6ॸTura kichik kichik aintsun ni
tura chikich ainaun tsangkurtan nakitinak turamurijai metek tunau takau ainaun
wait anentsuk puju ainawai. 32ॸYus nu wait wajakartiniun susartinuitai. Antsu
tunaun turinauka jakartin ainawai, pengker aa nuna takau ainaunka pengker
tamaun nekainayat, nu tunaunaka tuke awajsartinuitai.ॹj 7ॸAints Yusjai tuke

h॰1.27 (Lev. 20.13) i॰2.1 (Mat. 7.1; Luc. 6.37) j॰2.6 (Sal. 62.11-12; Eze. 33.20;
Mat. 16.27)
303 ѠΎ̲̲͑ॷ2

nayaimpinam pujusartas wakerinaunka, 16ॸAintsutunaari jiistin kinta jeamtai, Yus


tura Yusen pengker awajsartas pengker aa ni Uchirin Jesucriston chicharak: Aintsu
͑ӕ͑ҡӕ˔ľҡӕфɗ͑ӕ͑˔֤ӕѸЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ nintimaurisha mash nekarin asam, tunau
kashtinun susartinuitai. 8ॸAntsu Yusen ainau wait wajakartin susarta tusa
nakitin ainau tuke tunau turin asar, tura akupkatnuitai. Tura asamtai wikia
nekas chichamnaka nakitin asaramtai, Yus Yusnum uwemratin chichaman etserjai.
nu aints ainaun kajerak, wait wajaktiniun
nukap susartinuitai. 9ॸTura nu kinta Judío ainau Yus umirkatin
jeamtai, judío ainausha tura judíochu chichaman umirkachmauri
ainausha nunisarang tunau turinau asar, 17ॸYamaikia judío ainautiram: Itiur

mash nukap wait wajakartin ainawai. pujaji tusaram nintimrataram. Atumka:


10ॸAntsu nekas pengker aa nuna takau Iikia judío aintsuitji tusaram, tura Yus
ainau nayaimpinam jearamtai, Yus judío umirkatin chichaman iin akupturmaku
ainaun eemak chicharak: Nekas pengker asa, iinka pengker nintimturmaji, ʮ̲ЙľѸ‫ڏ‬
aa nu takau asaram, tuke wijai pujustaram rumek tatsurmeash. 18ॸTura Yuse
tusa, angkan pengker pujustinnasha wakeramurisha nekarme. Tura Yus
susartinuitai. Tura judíochu ainauncha umirkatin chicham nuimiaru asaram,
nunisang turatnuitai. nekas pengker aa nu nuwaapita tusaram
11ॸYus judío ainauncha, tura judíochu nekarme. 19ॸTura Yuse chichame nekachu
ainauncha mai metek jiawai. 12ॸMoisésa ainau wainmichua nunisarang teenam
chichamen nekachu ainau tunau takau pujuinawa nuna nuininuitjai tatsurmeash.
asar, mengkakartin ainawai. Tura 20ॸTura Yus ni umirkatin chichaman wina

Moisésa chichamen nekautisha nunisrik nekamtikruau asa, nekas aa nuna


tunau takau asar mengkakartin ainiaji. nintimtikruri tatsurmeash. Tura asan
13ॸҽӕфѸ̲ҡɗËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ֤ӕѸӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ nekachu ainauncha tura uchia
tin chichaman antukariat, nuna umirtsuk ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ͑ӕ͑Ëȍ͑ӕɗ͑ɗфҡɗ͑ӕɗҡ‫ڏ‬
pujuinaunka Yuska: Nuka pengke jai tatsurmeash. 21ॸTura chikich aints
aintsuitai tatsui. Antsu Yus umirkatin Yuse chichame nuiniayatrumsha ¿waruka
chichaman antukar umirinaunka Yuska: nu chichamsha umirtsurme? Tura chikich
Nuka pengke aintsuitai tawai. 14ॸJudíochu ainau ujaakrum: ˫Ѹ̲˔ɗфЙҡֆҡфӕ̲‫ڏ‬
ainau Yus umirkatin chichaman antutsuk sha ¿waruka kasamu wearme? 22ॸTura
pujuinayat, ningki nintimsar nu Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸӕ͑ӕՓфɗ͑ǣ˔ɗҡ˔ѸËȍҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
chichaman umirinamtaikia, chikich aints tai tayatrumsha ¿waruka aishrinusha
ainau nuna wainkar: Ju aintska pengker takarme? Tura chikich aintsu yusrin
aa nuna takaawai tusar nekainawai. nakitayatrumsha, ¿waruka nu aintsu
15ॸTura judíochu ainau pasé aa nuna yusri jeeniangka warinchu kasamrume?
turinauka ni nintijai nintimsar: Pasé aa 23ॸҽӕф֤ӕѸӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲˔Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬

nuna turajai tusar napchau nintiminawai. raitai tayatrumek, nu chicham umirtsuk


Tura pengker aa nuna turinauka ni pujau asaram, Yuska pasé awajrume.
nintijai nintimsar: Pengker aa nuna 24ॸTura asakrumin Yuse chichame tu

turajai tusar pengker nintiminawai. Tura aarmawaitai: “Yusen umirchau ainau


Yus umirkatin chichaman nekainachiat, atum tunau turamun wainkar, Yuse
ni nintin aarmawa nunisarang ainawai. naarin pachisar pasé chichainawai.”ॹk

k॰2.24 (Isa. 52.5)


ѠΎ̲̲͑ॷ2ٍॷ3 304

25ॸAtumka Moisés umirkatin chicham Yuska pengké waitrichu asa, ni


nekasrum umirkurmeka, atumi timiaurinka tuke umiawai. ͮɗËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬
nuwapchiri charukrumka, nekasrum Yus sha tu aarmawaitai:
pengker awajsatnuitrume. Antsu Moisésa “Ame tunaawaitme turutme nunaka
chichame umirtsuk pujakrumka, nekasaintai tajame. Tura ame
judíochua nunisrumek pujarme. 26ॸAntsu tunau asam wait wajaktatme
judíochu ainau ni nuwapchirin turutme nunasha pengkeraitai
charukchamu ainayat, Yus umirkatin tajame.”ॹn
chichaman umirkar pujuinamtaikia, Yus 5ॸTura aints nuna antuk ningki

nu aints ainaun pachis: Juka judíochu nintimias: Yusek nekas pengkeraitai,


ainayat, nekasar wina aintsur ainawai, tu antsu aintstikia mash pasé ainiaji tinu
nintimui. 27ॸAints judíochu ainayat, Yus asamtai ¿iikia warintajik? ¿Yus tunau
umirkatin chichaman umirinauka, ni ainaun wait wajaktiniun suwau asamtai
nuwapchirin charukchamu ainayat, paseetai titinkai? Wikia junia aints ainau
atumin nangkamasarang timiá pengker ͑͑ǣ˔̲ɗф͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ͑͑ӕ͑ɗѸ͑˔ËȍɗËȍ‫ڏ‬
aints ainawai. ҽӕфѸфʮӕĀɞΎɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬ jai. 6ॸAtsa, Yuska nekas paseechawaitai.
min: Nekasrum timiá tunaawaitrume Yus paseetkungka, ‫ع‬ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
turamiartinuitai. 28-29ॸTura asamtai judío nam pujuinaun tunaarincha jiis: Atumka
ainauti ii nuwapchiri charukmau ayatrik, tunaawaitrume titinkai?
ii ninti yapajiachu asar, Yuse chichame 7ॸTura chikich aints ningki nintimias:

aarmau nekayatrik, ͑ӕӕ̲ɗфҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗ‫ڏ‬ Wikia wait chichaman etsermataikia,


kia Yuse aintsrinchuitji. Antsu chikich Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕՓɞ͑ՓɗҡËȍɗËȍ̲ӕ‫ڏ‬
aints Yuse Wakani ni nintimaurin run antukar, Yus pengkeraitai
yapaijtuamu asa, nuka Judíochutiat tinamtaikia, ¿warukang winasha
nekas Yuse aintsrintai. Tura waininayat tunaawaitai turutiarting? 8ॸTuuka
chikich aints ainau: ͮӕɗ͑ҡѸ˔Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬ nintimrachmin ainayat: “Pengker aa nuna
raitai tu weenatsui. Antsu Yusek nekas wainkartas wakerinakka ¿waruka tunau
pengke aintsuitai titinuitai.ॹl turutskesha?” nangkamiar anangkinak

3
1-2ॸTura asamtai judío ainau ningki tinawai. Aints ainau wína pachitsar
nintimsar: ¿Iikia chikich ainau tsanurinak: “Tunau aa nu turakrumka
nangkakawaitji. Tura ii nuwapchirisha pengker aa nu wainkatatrume,” tu
tuke charinuitji tu nintiminatsuash? Tu nuikiartawai, atumin anangraminak
nintiminaunka aiktasan wakerajai. Yus tinawai. Tu tinu asar, ͑ľ˔ѸфՓɗѸ̲̲‫ڏ‬
nu nangkamtaik judío ainaun chikich kartin ainawai.
ainaun nangkamasang ni aarmaurin
akupkau asamtai, niisha chikich Aints ainautikia mash tunaawaitji
nungkanmaya ainaun nangkakau 9ॸTura asamtai ¿warintajik? ¿Judío
ainawai.ॹm 3ॸAntsu aints ainau Yuse ainauti chikich ainau nangkamasrik
chichamen nekasampita tutsuk, tura pengker ajik? Atsa, wi aarmaja nuna
umirtsuk pujuinau wainiat ¿Yus ni ataksha tajarme: Judío ainautisha mash
timiaurin umitsuk inaisatniukai? 4ॸAtsa, tunaarintin ainiaji. Tura judíochu
Yuska nunaka turashtinuitai. Aints ainau ɗ͑ӕѸȍ̲Ѹȍɗɗֆ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
mash wait chichaman etserin ainaing, tin ainawai.

l॰2.28 (Gál. 6.14-15; Fil. 3.3; Col. 2.11-13) m॰3.1 (Sal. 147.19-20) n॰3.4 (Sal. 51.4)
305 ѠΎ̲̲͑ॷ3

10ॸNuna pachis Yuse chichame tu tas Moisésa chichamen akupturmaku


aarmawaitai: asamtai, nu chicham umirkachu asar,
“Aints pengkeran turinka kichkisha mash tunaarintin ainiaji. Tura asamtai
atsawai. aints ningki nintimias: Wikia Moisésa
11 Aints Yusen nintimias pujauka chichamen miatrusnak umirkau asan
kichkisha atsawai. tunaachawaitjai, aints kichkisha
Tura Yusen eauka kichkisha atsawai. tichamnawaitai.ॹs
12 Aints mash mengkakatnunam
weenawai, tura pasé nintimin Yusen nekasampita tinauk uwemrartinuitai
ainawai. Tura aints nekas 21ॸTura asamtai ¿itiur aints ainauti

pengker aa nuna turinauka tunaurin sakarminuita? tusa, Yus


kichkisha atsawai.ॹo ֆ̲ɗ˔ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
13 Ni jangken metchau asar, jakau miaji. Moisésa chichame umirkakrinka,
iwiarsamu urakmawa nunisarang Yuska ii tunaarinka sakarchamnawaitai.
paseen chichau ainawai. Ni Iikia Moisésa aarmauri aujsar, tura Yuse
chichamejai tuke anangkartin chichame etserin aararmia nusha mash
ainawai. Tura napi tseasria aujsar paan nekaatnuitji. 22ॸYus ni Uchirin
nunisarang najamniun chichau Jesucriston ii tunaarin sakarat tusa,
ainawai.ॹp 14ॸTuke inaitsuk chikich akupturmaku asamtai, aints ainautikia
ainaun jiyainak pasé chicharin ̲ѸȍˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡ˔ӕф͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬
ainawai.ॹq kia, Yus yamaikia ii tunaarin sakturmaru
15 Aints ainaun maatai tusar papeen asa: Nekasrum tunaachawa nunisrumek
ainawai. pujarme turamji.ॹt
16 Tura tunia wekainawa nunisha 23ॸkɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ˔ɗҡӕ˔ľ̲Ѹȍҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬

aints ainaun wait wajaktiniun tin ainiaji. Tura asar Yus pujamunmaka
suwinak, tuke pasé awajin jeachminuitji. 24ॸAntsu Cristo Jesús iin
ainawai. wait anentramak pengker awajtamsatas
17 k͑ҡѸӕ͑ǣ˔͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬ ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗɗ̲ɗҡф̲˔ҡѸʮфӕҡф̲‫ڏ‬
sar kajernaitsuk pujutnaka kau asa: Yamaikia tunaachawa
nekainatsui. nunisrumek ainiarme turamji. Tura
18 ҽӕф˔ɗËȍ˔ɗѸȍ֤ӕѸ͑˔Ѹȍ̲ɗ͑‫ڏ‬ asamtai ii tunaarisha iikia akiimiatsuk
tsui.” Tu aarmawaitai.ॹr pujayatrik, tunaachawa nunisrik pujaji.
19ॸͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ֤͑ӕѸ̲Ѹȍӕ̲ɗ˔ҡ‫ڏ‬ 25-26ॸYaanchuikia Jesucristo taatsaing,

ram tusa, yaanchuik akupkau asamtai, Yus wári kajechu asa, aintsti tunaarintin
aints mash nu chichaman umikcharu arin wainiat, ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔ЙËȍɗѸËȍ‫ڏ‬
asar: ՠɗ˔ɗҡӕ͑ËȍՓɗҡʮɗҡɗËȍ̲͑‫ڏ‬ miayi. Tura ii tunaarin sakturmartas ni
waitai. Antsu: Wikia tunaachawaitjai Uchirin maawarat tusa akupturmaku
tinaunka mash itatmamtikiatas nu asa, numi winangmanum ajintram
umiktin chichaman akupkau asamtai, numparmiayi. Tura asamtai Jesucristo
aints mash: ՠɗ˔ɗҡӕ͑Փɗҡʮɗҡɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ nekasampita tinautinka ii tunaarin
tai. Iisha nuka nekaji. 20ॸTura asamtai Yus sakturmarmiaji. Tura asamtai aints
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑ɗɗҡӕ͑фɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ ainautikia nu mash nekainau asar: Yuska

o॰3.12 (Sal. 14.1-3) p॰3.13 (Sal. 5.9) q॰3.14 (Sal. 10.7) r॰3.18 (Sal. 36.1)
s॰3.20 (Sal. 143.2; Gál. 2.16) t॰3.22 (Gál. 2.16)
ѠΎ̲̲͑ॷ3ٍॷ4 306

nekas pengkeraitai, titinuitji. Yus nekas


pengker asa, ni Uchiri Jesúsan ii Abrahaman pachis nuikiartamu

4
tunaarin sakarat tusa akupturmaku 1ॸYamaikia ii yaanchuik juuntri
asamtai, Jesús nekasampita tusar niinu Abraham nintimrarmi. ¿Yus
asar, yamaikia tunaachawa nunisrik k¡фȍ̲͑ЙËȍɗѸՓфӕ˔͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
pujustinuitji. Tura asamtai Yus nekas raitai timiayi? 2-3ॸYuse chichame
pengker asa, aints ainautin nunasha Abrahaman pachis tu aarmawaitai:
͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ҡѸ͑ɗԆËȍɗфɗ͑˔˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ “Abraham Yusen nekasampita timiayi.
makmiaji. Tura asamtai Yus Abrahaman pachis:
27-28ॸTura asamtai nu nekau asar, Yus Wina nekasampita turutu asamtai, ni
iin pachitmas: Pengkeraitme turamji taji. tunaarin sakturan tunaachawa nunisang
Antsu pengker aa nu takau akurningkia, pujaun jiiajai,” timiayi. Tu aarmau
nunaka turamtsuji. Antsu iikia Jesús asamtai, Abraham pengker aa nuna takau
nekasampita tinu asakrin, Jesús ii ayat, tuuka uwemrachmin ayayi. Antsu
tunaarin sakturmaru asamtai: Ameka tu uwemramin akungka, Abraham Yusen:
tunaachawa nunisketme turamji. Tura Pengke aintsuitjai timinuyayi. Antsu aints
asamtai iik nintimtumasar: Wikia kichkisha Yusen: Wikia pengke aintsuitjai
pengker aa nuna takau asamtai, Yus tichamnawaitai.ॹu
Փɞ͑˔ҡӕ͑ËȍՓɗҡ̲ľҡӕфӕҡӕɗҡɗËȍ̲‫ڏ‬ 4ॸˇӕ͑ɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡ˔̲ӕфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬

nawaitji. Iikia pengker aa nu rarmi. Aints kuikian achiktas


takaakrisha, ɗɗҡӕ͑фɗ͑ǣ˔ɗѸ˔фËȍ̲‫ڏ‬ takakmasamtaikia, ɗ͑ӕ͑ɗҡ˔˔̲̲ӕ‫ڏ‬
nawaitji. Antsu Jesús ii tunaarin nam akiktinuitai. Tura takatan inau ni
sakturmaru asamtai, iikia Jesús takakmamunam akiu asa: Ju kuikianka
nekasampita tinu asakrin, Yuska iin nangkamin suajme tichatnuitai. 5ॸAntsu
pachitmas: Nuka tunaachawa nunisketai chikichan takakmatsuk pujaun wainak
turamji. kuikian suak: Ju kuikianka nangkamniak
29ॸAnturtuktaram. ¿Yuska judío suajme titinuitai. Yus pachisar nunisrik
ainautinak: Wína aintsur ataram tusa, nintimratnuitji. Aints pengker aa nuna
uwemtikramratasang wakera? ¿Judíochu takaachiat: Yus wína tunaurun sakturati,
ainaunka uwemtiktanka nakitawak? tu nintimias pujamtaikia, Yus nu aintsu
Atsa, judíochu ainauncha uwemtikratas tunaarin mash sakturu asa, tunaachawa
wakerawai. 30ॸYuska nekas kichkitai. nunisang pujaun jiiawai. 6-7ॸTura asamtai
Tura asa aints ainautinka mash metek aints: ՠɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑ҡ˔Ëȍɗ‫ڏ‬
uwemtikramratnuitji. Judío ainauti tun, Yus wína tunaarun sakturau asa:
Jesús nekasampita takurningkia, ii Ameka tunaachawaitme turutin asamtai,
tunaarin sakturmartatji. Judíochu nekasan waraajai titinuitai. Tura asamtai
ainautirmincha Jesús nekasampita apu Davidcha nunisang nuna pachis tu
tusaram pujakrumningkia, atumi aarmiayi:
tunaarincha nunisang sakturmartatrume. “Yus aintsu tunaarin mash sakar
31ॸTura Jesús nekasampita takurkia, ¿Yus tsangkuramu asa, nu aintska
umirkatin chicham ajapatnukitaij? Atsa, waraawai.
ajapashtinuitai. Antsu Yus umirkatin 8 Tura nu aintsu tunaarin mash
chicham nekas pengkeraitai taji. sakturu asa, Yuska ni tunaarinka

u॰4.2 (Gén. 15.6; Gál. 3.6)


307 ѠΎ̲̲͑ॷ4

nintimtatsui. Tura asamtai nu nungkanam wína umirtin ainau ami


aintska nekas waraawai.” David uchirmea nunisarang artinuitai timiayi.
tu aarmiayi.ॹv Antsu MoiséѸ֤͑ӕѸËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬
9ॸ¿Judío ainauti iikik warastinui? Atsa. mia nuna umirkaru ainaunka nunaka
¿Tura judíochu ainausha nunisar tichamiayi. Antsu wína nekasampita
warasartinkai? Ja ai. Yus Abrahaman turutinaunka: Wína aintsur asaram,
pachis: Wina nekasampita turutu asamtai, tunaachawa nunisrumek pujarmin
tunaachawa nunisang pujaun jiiajai jiiajrume tusa, Yus Abrahaman tura ni
timiayi. 10ॸTura Yus Abrahaman pachis: wearincha nunaka timiayi.ॹx
Ni tunaarin sakaru asan, tunaarinchawa 14-15ॸAints Yusen nekasampita tutsuk,

nunisang pujaun jiiajai, tímia nunaka Moisésa chichamen umirinaunka Yuska:


¿warutik tímia? ¿Ni nuwapchirin Abrahama weariya nunisrumka wína
charukmau asamtaik nunaka tímia? Atsa, aintsur atatrume tichamiayi. Nuna tichau
antsu ni nuwapchirin charukchamu waininayat, aints ainau nangkamiar
wainiat nunaka timiayi. 11ॸTura ni chichainak: Judíochu ainau Moisésa
nuwapchirin charutsuk pujau wainiat, chichamen nekainachu asar, Yusen
Yus taa nuka nekasaintai timiau asa, Yus nekasampita tichartinuitai. Tura asar
Abrahaman pachis: Tunaachawa k¡фȍ̲Փľфɗֆ͑ӕ͑ɗѸф˔Ëȍфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nunismek pujamin jiiajme, timiayi. Tura: tai, nangkamiar tinawai. Antsu Yus
Nuka wína aintsruitai tusan, aints ainau chichaak: Wi taja nunaka nekasampita
nuna mash nekaawarti tusa Yus tinauka mash Abrahama weari artinuitai,
Abrahaman: Nuwapchiram charukta timiayi. Yus ni chichamen tuke umiktin
timiayi. Tura asamtai chikich aints ainau asa, nunaka nangkamikia tichamiayi.
ni nuwapchirin charukchariat, Yusen Antsu aints ainau Moisésa chichamen
nekasampita tinauka Abrahama wearia mash umirkartatkamawar yumatinawai.
nunisarang ainawai. Tura asamtai Antsu Moisésa chichame atsamtaikia, ¿ii
k¡фȍ̲͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ tunaaringkia itiur nekaatjik? Tura Yus ni
pita tinauka tunaachawa nunisarang umirkatin chichaman aints ainautin
pujuinaun jiiajai, Yuska tawai. akupturmaku asamtai, nu chichaman
12ॸAbraham nekas ni nuwapchiri umirtsuk pujuinauka wait wajakartin
charutkamu ainau aparintai. Tura ainawai.ॹy
Abraham ni nuwapchirin charutsuk, 16ॸAntsu Yus nekasampita tinu asakrin,

Yusen nekasampita tinu asamtai, chikich ͑ɗҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ֤ӕѸɗɗ͑Փɗҡ͑ľ͑ҡф‫ڏ‬


aints ainau Abrahama nunisarang Yusen mak pengker awajtamsatas wakerawai.
͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕ˔k¡фȍ̲ֆʮӕҡ̲ф‫ڏ‬ Yus Abrahama weari ainaun mash
mawa nunisarang ainawai.ॹw pengker awajsatas wakerau asa, Moisésa
chichame nekau ainautinka, Yus
Yus Abrahaman: Pengker nekasampita tinu asakrin, pengker
awajsatatjame timiauri awajtamsatas wakerawai. Tura Moisésa
13ॸYus Abrahaman yaanchuik chicharak: chichamen nekachu ainauncha nunisang
Amincha nukap yujratatjame. Tura ami Yusen nekasampita tinu asaramtai, Yus
wearmincha nukap yujranka, mash pengker awajsatas wakerawai. Tura

v॰4.8 (Sal. 32.1-2) w॰4.12 (Gén. 17.4-6, 10) x॰4.13 (Gén. 17.4-6;22.17-18; Gál. 3.29)
y॰4.14 (Gál. 3.18)
ѠΎ̲̲͑ॷ4ٍॷ5 308

asamtai Abrahamka Yus nekasampita


tinu ainauti aparintai.ॹz 17ॸTura asamtai Jesús ii tunaarin sakturmaru
Yuse chichame Abrahaman pachis tu asamtai angkantaitji

5
aarmawaitai. Yus Abrahaman chicharak: 1ॸIi Apuri Jesucristo ii tunaarin

“Ameka untsuri nungkanmaya ainau sakturmaru asamtai, ni nekasampita


apariya nunismek atinuitme,” timiayi. Tu tinu asar, Yuska iinka wait wajaktinnaka
timiau asa, Abraham Yus nekasampi suramsashtatji tusar, shamtsuk angkan
jakau ainauncha inankitnuita, turasha pengker nintimsar pujaji. 2ॸTura Cristo ii
najanachmau ainauncha nekasampi tunaarin sakturmaru asamtai, ni
najanatnuita, timiayi.ॹa nekasampita tinu asar, tura Yus iin
18ॸYus Abrahaman: “Ami wearam pengker awajtamsatnusha nekau asar,
untsuri nungkanam pujusartinuitai,” tinu Yuska miatrusrik umirkatnuitji. Tura
asamtai, Abraham juuntach ayat, tura Yuse pujutirin jearkia, nijai tuke pengker
uchin yajutmarchamin ayat: Yuska nekas pujustinuapitji tusar waraaji. 3ॸTura
tujinchau asa, ni tímia nunaka nekasampi Cristonu asakrin, ii wait wajakrincha
umiktatua tusan, Փɗ˔ɗӕ͑ҡѸӕфɗ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ jaimiasar pujustinun Yus iin nuitamji. Nu
maya ainau apariya nunisnak atinuitjai, nekau asar, wait wajayatrik iisha waraaji.
timiayi.ॹb 19ॸAbraham nekas juuntach cien 4ॸTura Yus iin tu nuitamrau asamtai,

(100) musach jeatak pujus, uchin miatrusrik umirkurningkia, Yus iin


yajutmarchamin ayat, tura ni nuwari pengker nintimturmaji. Tura asamtai
Sarasha nunisang juuntach asa, uchin pengker nintimsar Yusnum pujustatjiapi
jurerchamin juuntach pujau wainiat, tu nintimji. 5ॸk͑ҡѸӕҡӕЙӕʮӕѸф͑ҡѸф‫ڏ‬
Abraham: Yus turutmia nunaka mash chatnuitji. Antsu Yus ni Wakanin ii nintin
umiktatuapi timiayi.ॹc 20ॸTura Yus engketramau asamtai, ni anengkratairin
nekasash taj tichamiayi. Antsu niin suramsamiaji. ҽӕфѸ̲ҡɗ֤ӕѸЙӕʮ̲ӕ‫ڏ‬
kakamtikramu asa, tuke inaitsuk: Yuska nam pujustatjiapi tusar waraaji.
nekas tujinchawapita, timiayi. 21ॸTura asa 6ॸTura iikikia pengké uwemrachmin

ni tímia nunaka nekasampi umiktatua, tu asakrin, ni kintari jeamtai, Cristo


nintimramiayi. 22ॸTura asamtai tunaarintin ainautin uwemtikramratas
Abrahaman: Nekas tunaachawa jarutramkamiaji. 7ॸJunia aints ainautikia
nunismek pujamin jiiajme, Yus timiayi. chikich aints uwemtikratasar jataka
23-24ॸTura Abrahaman pachis aarmauka nakitaji. ¿Tura aints kichkisha chikich
iincha pachitmas aarmawaitai. Ii Apuri aints wait anengkratnun uwemtikratas
Jesús jakau wainiat, Yus jakamunmaya jatan wakerawak? 8ॸAtsa, antsu iikia
inankimiayi. Tura asamtai iisha nunisrik: tunau arining, æфɗѸҡΎɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬
Jesús nekasampita takurningkia, Yus tas jarutramkamiaji. Tura jarutramkau
iincha pachitmas: Ni tunaarin sakaru asan, asamtai, Yus iincha timiá anenmaji tusar
nekas tunaachawa nunisang pujaun jiiajai nekaji. 9ॸCristo waitnas jarutramak, ninu
turamji. 25ॸYuska ii tunaarin sakturmartas, ainautinka angkan awajtamsau asamtai,
Փɞ͑ԆËȍɗфӕ̲͑ՓфҡɗҡӕѸҡѸ͑ǣ˔ҡф̲‫ڏ‬ Yus tunau ainaun wait wajaktinasha
kamiaji. Tura iincha nekas tunaachawa susatas ni Uchirin akupamtaikia, Cristonu
nunisrik pujarin jiirmastas wakerau asa, ainautinka wait wajaktinnaka suramtsuk
jakamunmaya Jesúsan inankimiayi. uwemtikramratnuitji. 10ॸIikia Yuse nemase

z॰4.16 (Gál. 3.7) a॰4.17 (Gén. 17.5) b॰4.18 (Gén. 15.5) c॰4.19 (Gén. 17.17)
309 ѠΎ̲̲͑ॷ5ٍॷ6

arining, ͑ɗԆËȍɗфɗ͑ɗɗҡӕ͑фɗ͑Ѹ˔ҡӕф̲ф‫ڏ‬ jakartin ainiaji. Tura nu nangkamtaik


tas akupturmaku asamtai: Yusjai kichik aints chichaman Yus akupkamia
amikmataram, tusa jarutramkamiaji. nuna umikchamiayi. Tura asamtai aints
Tura jaka nantaki, yamaisha tuke ainautin mash jata nepetamkau asamtai
iwiaaku pujau asa, iincha nekas tuke jakartin ainiaji. Tura wainiat Jesucristo
uwemtikramratnuitji. 11ॸTura ii Apuri ni aintsri ainautin wait anentramak ii
Jesucristo iin uwemtikramrau asa iinka: tunaarin sakturmaru asa, yamaikia
Yusjai amikmataram turamin asamtai, tunaachawa nunisrik pujarin jiirmaji.
yamaikia Yuse aintsri asar nukap waraaji. Tura iin pengker awajtamsatas pujut
nangkankashtinun suramak: Wijai tuke
Adánkan pachis nuikiartamu pujustinuitrume turamji.
12ॸYamaikia Adán nintimrarmi. 18ॸTura asamtai Adán tunau turamujai

Adán nuwá eemak tunau wajasu asa ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍҡӕ͑ӕՓʮѸфՓɗҡՓʮ˔ф‫ڏ‬


jatan jurumakmiayi. Tura kichik aints miayi. Antsu Cristo pengker turamujai
tunau wajasu asamtai, ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ aints ainauti ni nekasampita tinu asakrin:
maya ainau tunau wajasarmiayi. Tura Mash tunaachawa nunisrumek pujarmin
tunau wajasaru asar, ̲Ѹȍʮҡ͑ʮӕфӕ̲‫ڏ‬ jiiajrume tusa, pujut nangkankashtinun
kiarmiayi.ॹd suramsamiaji. 19ॸTura kichik aints Adán
13ॸYus MoiséѸ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡ‫ڏ‬ naartin Yusen umirkachu asamtai, aints
tsaing, aints ainau yaanchuik tunau untsuri tunau wajasarmiayi. Antsu Cristo
turuwarmiayi. Antsu Moisésan aints wajas, Yusen miatrus umirkau asa,
chichaman akuptachmataikia, tunausha aints untsuri ni nekasampita tinu
nekaachmin ayayi. ainaunka tunaachawa nunisrumek
14-15ॸTura wainiat Adánkan Yus pujarmin jiiajrume titinuitai.ॹf
chichaman akatramaitiat, umikchau asa 20ॸAints ainau tuke tunau turin asar, ni

tunau wajasmiayi. Tura tunau wajasu tunaarin nekaawarat tusa, Yus Moisésan
asamtai, Yus Moisésan chichaman umirkatin chichaman aamtikramiayi.
akuptatsaing, aints ainau tuke mash Antsu tunau timiá yujaru asamtai, Yus
jakarmiayi. Aints ainau Adánjai metek aints ainautin pengker awajtamsatas ni
tunaanaka turuwarchayat, mash tunau Uchirin akupturmaku asamtai, Yuska
asar tura jata nepetkamu asar, Adán iincha timiá anenmaji tusar nekaatnuitji.
jakamia nunisarang jakarmiayi. 21ॸTura asamtai aints mash tunaarintin

Antsu Jesucristo aints wajas, tunau asar tuke mash jakarmiayi. Tura wainiat
ainaun untsurin uwemtikratas jakau asa, ii Apuri Jesucristo wait anentramak ii
aints ainautin pujut nangkankashtinun tunaarin sakturmaru asa: Yamaikia
sukartin ayayi. Yus ni Uchirin kichik tunaachawa nunisrumek pujarmin
akupturmaku asamtai, aints ainautin jiajrume tusa, Cristonu ainautinka
untsurin pengker awajtamsatas ni wait Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ѸҡѸЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
anengkratairin nekamtikramamiaji. kashtinun suramji.
Adánka turamuri Cristo turamurijaingkia
nekas metekchawaitai.ॹe 16-17ॸKichik aints Cristo kakarmarijai tunau nepetkatnuitji

6
tunau wajasu asamtai, aints ainauti mash 1ॸTura asamtai ¿tunau pachisar iikia

tunau asar, wait wajaktin jurumakir warintajik? Yus winasha pengker

d॰5.12 (Gén. 3.6-19) e॰5.14 (Gén. 2.16-17;3.11-12) f॰5.19 (1.Cor. 15.21-22)


ѠΎ̲̲͑ॷ6 310

awajtusat tusarkia, ‫ع‬ҡӕ˔ľҡӕ͑ӕҡӕфҡ͑ӕ‫ڏ‬ pujau asa, Yusjai tsanias pujawai. 11ॸTura


kai? 2ॸAtsa, iikia Cristonu asar, nijai asamtai atumsha Cristo Jesúsnau asaram:
tsaniasar jakawa nunisrikitji. ¿Antsu aints Cristo wína tunaarun sakturatas
jakauka ataksha tunau turatnukai? Atsa. jarutruku asamtai, wikia nijai tsaniasan
Iikia tunau aa nuka mash inaisaru asar jakamiajai, tu nintimsaram pujustaram.
¿itiur tuke tunau aa nusha nintimsarsha Tura asaram yamaikia tunauka
pujustajik? 3ॸCristo iin jarutramkau nintimtsuk antsu Yusen nintimsan ni
asamtai, Cristo Jesús nemarkatasar wakeramurin najanatjai, tu nintimsaram
entsanam maain asar, nijai tsaniasar pujustaram.ॹi
jakawa nunisrikitji. ¿Atumka nuka 12ॸTura asaram tunau nepetukai

nekatsrumek? 4ॸҽӕфæфɗѸҡΎɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ tusaram tsangkamamkairap. Turaram


ramratas jakamtai iwiarsamu wainiat, ni wína wakeramurun najanataj tu
Apaachiri ni kakarmarijai jakamunmaya nintimkurmin, ҡӕ͑ӕҡӕ̲ɗ͑͑ľЙľҡ̲˔‫ڏ‬
inankimu asa, tuke iwiaaku pujawai. tas wakeramtaisha, tunau wínaka
Tura asamtai Cristonu ainautikia nepetukai tusaram kakartaram. 13ॸAtumka
entsanam maakrikia, Cristo jakamuri Yusnau asaram, tunau wajasai tusaram,
nintimsar, jakau iwiarsamua nunisrik wína wakeramurun turatjai, tuuka
entsanam mengkaaji, tura yamarma yamaikia nintimsairap. Antsu jaka
nunisrik: Tuke Cristo nintimsar pujusmi ͑͑ҡ˔͑ӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔֤ӕѸľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬
tusar entsanmaya tsapuaji. 5ॸCristo ram: Wikia Yusnau asan, ni
jarutramak jakamunmaya nantakin wakeramurinak turatasan wakerajai, tu
asamtai, iisha Cristonu asar, Cristojai nintimsaram pujustaram.ॹj 14ॸTura asaram
iwiarsamua nunisrik tura jakamunmaya nangkamrum nintimsaram: Moisésa
nantaknua nunisrik tunauka nintimtsuk chichamen umirkau asan, ҡӕ͑ӕ͑ľЙľҡ˔‫ڏ‬
pujustinuitji.ॹg waitjai tichamnawaitrume. Antsu Yus
6-7ॸAints jakauka tunaunaka nintimtsui. atumin wait anentramrau asamtai,
Tura ni wakeramurincha najantsui. Iisha ֆ̲ɗ˔ɗҡӕ̲˔ҡӕ͑ӕ˔͑ľЙľҡ˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
nusha nekaji. ҽӕфæфɗѸҡΎ͑͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬ trume.
manum maawarmau asa, Cristonu
ainautikia yaanchuik pasé nintimtainka Tunauka aintsti apuria nunisketai
mengkatramkamiaji. Tura Cristo 15ॸ¿Atumsha itiur nintimrume?
jarutramak, ii tunaurin japrutmau Yamaikia Moisésa chichame umikchamin
asamtai ¿itiur tunau inatiria nunisriksha ayatrik, Yus iin wait anentramrau
pujustajik?ॹh 8ॸYamaikia Cristo jaka Ѹ̲ҡɗ‫ع‬ЙËȍɗҡѸӕ˔ҡӕ͑ӕҡӕф̲͑ӕ˔ɗ‫ڏ‬
nantaknua nunisrik nintimu asar, nijai taij? Atsa. Nuka pengké turachminuitai.
metek tuke pujustinuapitji, tu nintimji. 16ॸAntsu aintsu inatiri akurmeka, atumin
9ॸCristo jakamunmaya nantakin asa, inatmin nakitsuk umirkatnuitrume.
ataksha pengké jakashtinuitai tusar Atumka nusha nekarme. Tura aints tunau
nekaji. 10ॸTura asa kichik kinta tuke takau asamtai, tunauka ni apuria
jarutramak, aints ainauti tunaarin mash nunisketai. Tura asamtai aints tunau tuke
sakturmaru asa, ҡ˔ѸȍЙľ͑ǣ˔Ńʮ˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬ turin asa, tunau inatirintai. Tura aints
nuitai. Antsu yamaikia tuke iwiaaku tunau wajasu asa jakatnuitai. Antsu

g॰6.5 (Juan 11.25; Col. 2.12;3.1) h॰6.6 (Juan 8.34; Gál. 2.20; 2.Ped. 2.19)
i॰6.11 (Gál. 2.19-20; Col. 2.20) j॰6.13 (Fil. 3.10)
311 ѠΎ̲̲͑ॷ6ٍॷ7

atumka Yus umirkuram pujakrumka, umirkatnuitai. Atumka Yus umirkatin


Yuse inatiri ainiarme.ॹk 17ॸAtumka chicham nekau asaram nusha nekarme.
yaanchuikia tunau inatiri ayarme. Antsu 2ॸNintimrataram. Yus umirkatin

Yus atumin yainmaku asamtai, yamaikia chichamka aishrintin ainaun pachis tu


tunau inaisaram, nekas pengke chicham aarmawaitai: ٘kɗѸȍфɗɗՓɗ˔ӕЙӕʮ̲ҡɗ‫ڏ‬
nuimiaru asaram, ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗʮɗ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ kia, nuwa aishrin ukukchatnuitai. Antsu
rumek umirkamiarume. 18ॸTura yamaikia aishri jakamtai nuniangka angkan
tunaanumiangka uwemrau asaram, atinuitai.” 3ॸTura aishri iwiaaku pujau
angkan pujusrum Yus wakera nuke wainiat, ͑ӕՓфɗËȍɗ˔ɗËȍʮɗҡѸ͑ɗф̲̲ҡɗ‫ڏ‬
umirkuram pujarme. 19ॸAtumka junia kia, nu nuwan pachisar: Nuka Yus
aints ainau nintimina nunisrumek tuke umirkatin chichamnaka umirtsui
nintimu asakrumin, junia aints nintimina tiartinuitai. Antsu aishri jakamtai, nu
nunisnak atumin aatjarme. Yaanchuik nuwaka angkan asa, chikich aintsun
atumi wakeramuri najanatasrum tuke ninumkamtaisha, nu nuwan pachisar:
inaitsuk tunau turin asaram tunau inatiri Nuka Yus umirkatin chichaman umirtsui
ayarme. Antsu yamaikia atumi tunaari tiarchatnuitai.
mash inaisaram, Yus wakera nuke 4ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

turatasrum Yuse inatiri ataram. atumka Cristonu asaram: Nuwa aishri


20ॸYaanchuik tunau inatiri asaram, jakamtai pachiatsua nunisrumek Moisésa
tunau umirkuram Yuse wakeramuringkia chichamengka pachischatnuitrume.
pachischamiarume. 21ॸTura yaanchuik Cristo jaka nunia jakamunmaya nantakin
tunau turuti nintimrarmeka yamaikia asamtai, iikia Cristojai tsaningkiar Yus
natsaamarme. Aints ainau tuke tunau wakera nunisrik angkan Ni umirkatnuitji.
nintimsar pujuinauka jakaar tuke 5ॸYaanchuikia Moisésa chichamengka

mengkaakartin ainawai. ‫ͮع‬ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľф‫ڏ‬ nekayatrik, nu chichamka umirtsuk tuke


kai? 22ॸAntsu yamaikia tunaunumiangka ii wakeramuri najanatasar wakerin
uwemrau asaram, tunau inatiringkia asakrin, Yus: Atumka jakarmesha
atsurme. Antsu Yuse inatiri asaram, ni wijaingkia pujuschatnuitrume
Փ˔ľф̲ӕфɗ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ turammiaji. 6ॸYaanchuik Moisésa
trume. Tura Yusnum tuke iwiaaku chichamengka umirkachu asar shamakur:
pujustinuitrume. ͮӕ˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬ ҽӕ˔ľՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ӕЙɗҡʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
tai. 23ॸTura asamtai nunasha tajarme: yaji. Antsu Cristo jarutramkau asamtai,
Tunau akikringkia jataintai. Antsu ii yamaikia Cristojai jakar nantaknua
Apuri Cristo Jesús ni aintsri ainauti nunisrikitji. Tura asar yamaikia arut
tunaarin sakturmaru asamtai, Yus iin chicham yaanchuik aarmawa nuka
wait anentramak pujut nangkankashtinun nintimtsuji. Antsu Yus ni Wakanin ii
akikchaujai suramsatnuitji. nintin engketramau asamtai, yamarma
nunisrik Yuse wakeramuri umirkatasar
Nuwatnaikiatnun pachis nuikiartamu angkan pujaji.

7
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
Tunau iin pujurtamji tusar etserkamu
Yus ni aintsri ainautin umiktin
chichaman akupturmaku asamtai, aints 7ॸ¿Tura Moisésa chichamesha pachisar
iwiaaku pujakka tuke nu chichamnaka warintajik? ¿Nuka paseekai? Atsa, nuka

k॰6.16 (Juan 8.34; Rom. 6.6; 2.Ped. 2.19)


ѠΎ̲̲͑ॷ7 312

paseechawaitai. Moisésa aarmauri 14ॸYus umirkatin chichamka aya Yuse

atsamtaikia, nuwaapita tunauka tusarkia Wakani kakarmarijai umikminuitji tusar


nekaachminuyaji. ҽӕфͅΎɗѸŃѸф̲ӕ‫ڏ‬ nekaji. ҽӕфՓɗ͑ɗҡӕ͑Փɗ͑Փ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬
rin nekachkurkia: “Chikichnau aa nu run tuke najanin asan, tunaanum
wakerukairap,” ta nuka nekaachminuyaji. surukmawa nunisnak wikia pujajai.
8ॸTura tunaarintin asan, Yus umirkatin 15ॸTura asan pengker aa nunaka turatasan

chichaman nekayatnak, mash aa nuna wakerayatnak, nuna turatatkaman


pachitsuk wakerinuyajai. Antsu Moisésa tujinuyajai. Antsu pasé aa nuna
aarmauri atsamtaikia, wikia tunaawapitja turutnaka nakitayatnak, nunaka tuke
tusanka nekachuyajai. 9ॸYaanchuik turinuyajai. Nuna turau asan ¿warukanak
Moisésa aarmauri nintimtsuk pujau asan: ainaj? tinuyajai.ॹm 16ॸTura wi tunau
Pengkeraitjai tu nintimtumasan turamurnaka nakitayatun nuna turau
pujuyajai. Antsu nukap arusan, Moisésa asan, wikia Yus umirkatin chichaman
aarmaurin tenap nintimran: Wikia timiá pachisan pengkeraitai tajai. 17ॸTura
tunaawapitja tusan, 10ॸʮ˔̲ɗ͑͑ľ˔Й͑ӕ‫ڏ‬ asamtai yamaikia wi wakeraknaka
yajai. Tura nuna nekau asan, Yus tunaunaka turatsjai. Antsu tunau
Moisésan umirkatin chichaman aints turutnaka nakitayatun, tunau wína
ainau pengker pujusarti tusa akupkau nepetuku asamtai nu tunaunaka turajai.
wainiatnak, nu chichamnaka umikchau 18ॸTura asamtai wikia pengker aa nuna

asan: ՠɗʮ˔̲ҡɗ˔ɗ֤ӕѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬ turatasan wakerayatun, nunaka


niun surustinuapita, tu nintimsan turatatkaman pengké tujintajai. Tura
pujuyajai. 11ॸWikia tunaarintin asan, Yus pengké tujinkau asan, wina namangkruka
umirkatin chichaman nekayatnak, wi pengker aa nuna turatatkama pengké
wakerakun tunau turinuyajai. Tura tunau tujintawai tusan nekajai. 19ॸTura nekasan
wína anangkruau asamtai, wikia pengker aa nuna turatatjai tayatun,
nekasnapi jakatniunam weaja, tu nunaka turatsjai. Antsu tunau turashtatjai
nintimsan pujuyajai.ॹl tayatun tunaunaka turajai. 20ॸTura wi
12ॸTura asamtai ¿Moisésa chichamengka nakitayatnak tunau turaknaka, wiki
paseekai? Atsa, Yuska: Aints ainau wakeraknaka tunaunaka turatsjai. Antsu
pengker pujusarti tusa, umirkatin tunau wína nepetau asamtai tunaunaka
chichaman akupkau asamtai, nu turajai.
chichamka nekas pengkeraitai. Tura Yus 21ॸTu pujau asan, pengker aa nunak

ni wakeramurin iin nekamtikramatas turatasan wakerayatun, Փɗ˔ɗҡӕ͑Փɗҡ‫ڏ‬


umirkatin chichaman akupturmaku jai tusan nekajai. 22ॸTura nintirjai nekasan
asamtai, ͑ӕËȍɗËȍ̲˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬ pengker nintimran: Yus umirkatin
tai. 13ॸTura asamtai ¿Yus ni umirkatin chichamka nekas pengkeraitai tajai.
chichaman wína jatan surustasang 23ॸTura Yus wakeramu aa nunaka mash

akupturkamia? Atsa, winia jatan umirkatatjai, tu nintimsan pujayatun,


surustinka tunauketai. Yus: Tunau nuna turatatkaman tujintajai. Tura wína
warukuita tusa, wína nekamtikruatas: kakarmarjai tunau nepetkatatkaman
Wína umirtuktin chicham umirtukchau tujinkan, tunau wína nepetuku asamtai,
asam tunaawaitme tusa nu chichaman wikia tunau achikmawaitjai tusan
akupturkamiayi. nekajai.

l॰7.11 (Ex. 20.17; Deut. 5.21) m॰7.15 (Gál. 5.17)


313 ѠΎ̲̲͑ॷ7ٍॷ8

24ॸTura tunau nepetkatatkaman pengké nintimina nuka Yusjai tuke angkan


tujintau asan, napchau nintimran pengker pujusartin ainawai. 7ॸAints ainau
jakamin nekapeakun: Maj, juun ni namangke wakeramurinak nintimina
tunaawaitjai. ¿Yáki wína namangkur nuka Yuse chichamen umitan nakitinau
wakera nuna nepeturkat? tajai. 25ॸIi Apuri asar, Yuse nemase ainawai. Tu nintimsar
Jesucristo wína namangkur wakeramun pujuinauka Yusen umirkartatkamawar
nepeturkatin asamtai, Yusnak maaketai pengké tujintinawai. 8ॸTura asar ni
tajai. Tura asan nunasha nekajai: Wiki namangke wakeramurinak nintiminauka
nintimsanak wína namangkur wakera Yusen pengker awajsartatkamawar
nuna umirkun, tuke tunau inatiria pengké tujintinawai.
nunisnak ajai. Antsu paan nintimran Yuse 9ॸAntsu Yuse Wakani atumi nintin

wakeramurin umirkatasan wakerin ajai. pujurtamu asamtai, atumka atumi


namangke wakeramuri umirtsuk pujau
Yuse Wakanijai Yuse asaram, Yuse Wakani wakeramuri
wakeramuri najanatnuitji nintimtinuitrume. Antsu Yuse Wakani

8
1ॸTura asamtai nunasha tajarme. Iikia Cristo akupa nuka aintsu nintin
Cristo Jesúsnau asakrin, ֤ӕѸֆ̲ɗ‫ڏ‬ ЙӕʮӕфËȍ̲˔͑ӕɗ͑ҡѸ˔æфɗѸҡΎɗ͑ҡѸфɗ͑‫ڏ‬
kia iinka pengké mengkaatmakchatnuitji. chuitai.ॹn 10ॸAntsu Cristo atumjai
2ॸCristo Jesúsnau asakrin, Yuse Wakani pujamtaikia, atum tunaarintin asaram,
pujutan sukartin aa nuka iin angkan waitnasrum jakarmesha, Cristo atumi
awajtamsamiaji. Tura asa yamaikia ni tunaarin sakturmaru asamtai, atumi
kakarmarijai ii tunau wakerutinka wakaningkia tuke iwiaaku pujustinuitai.
nepeturmakmiaji. Tura asamtai Yus iinka: 11ॸTura Yus Cristo Jesúsan jakamunmaya

Tunau turau asaram, tuke jakatniunam inankin asamtai, Yuse Wakani atumi
wetaram turamtsuji. nintin pujurtamkurminkia, atumka
3ॸAints ainau mash tunaarintin asar, Yus jakarmin wainiat, Yus ni Wakanin
ӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ɗËȍ˔ɗѸȍӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ akupturmak, ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
charmiayi. Tura asamtai Yus ni Uchiri maya inantamkitnuitrume.ॹo
iiya nunisang aints wajasti tusa, tura 12-13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

aints ainauti tunaarin mash sakturtas ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф͑ӕӕ̲ɗф˔ӕф‫ڏ‬


jakati tusa akupturmakmiaji. Tura meka tuke jakatniunam wetinuitrume.
asamtai Cristo jarutramak ii namangke k͑ҡѸӕ֤ӕѸľՠ˔͑ɗҡӕ̲ɗ͑Йӕʮӕфҡ̲˔ӕф‫ڏ‬
tunau wakerutin nepeturmakmiaji. 4ॸTura min, atumi namangke wakera nu
asamtai yamaikia ii namangke wakera nepetkarmeka, tuke Yusnum iwiaaku
nuka wakerutsuk, antsu Yuse Wakani pujustinuitrume. Tura asamtai iikia ii
wakera nuke wakerau asar, yamaikia Yus namangke wakeramuringkia yamaikia
umirkatin chicham miatrusrik umirnuitji. pengké umirkashtinuitji.
5ॸAints ni namangke wakeramurinak 14ॸYuse Wakani umirin ainautikia mash

umiruka tuke ni namangkenak nintimias Yuse uchiri ainiaji. 15ॸYaanchuikia tunau


pujawai. Antsu Yuse wakeramurinak inatiria nunisrik pujuyaji. Antsu Yuse
nintimias pujakka tuke Yusen nintimui. Wakani iin pujurtamu asamtai, yamaikia
6ॸNi namangkenak nintimina nuka tuke Yuse uchiri asar, shamtsuk Yus seakrin,
jakatniunam weenawai. Antsu Yusen Yuse Wakani: “Apaachi” tumamtikramji.

n॰8.9 (1.Juan 4.13) o॰8.11 (1.Cor. 3.16)


ѠΎ̲̲͑ॷ8 314

16ॸҽӕф֤ӕѸľՠ˔͑ɗɗɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡӕф‫ڏ‬ namangken yapajiatin kinta nakaji. Tura


mau asa: Atumka Yuse uchiri ainiarme Yuse uchiri asar Yusnum pujustin kinta
tusa nekamtikramji. 17ॸTura Yuse uchiri nakaji.ॹr 24-25ॸTura Yus: ՠɗӕՓľ̲ҡɗ˔фҡҡ‫ڏ‬
asakrin, Yus ni uchiri ainautin suramsatas jarme tinu asamtai, iisha uwemrawaitji.
wakera nunaka mash umiktatui. Tura Iikia Cristojai tuke pujustin asakrin,
asamtai Cristonu aa nuka mash iinu Cristo iinu namangkenka yapajiatnuitai.
atinuitai. Tura Cristojai tuke warastasar ҽӕфѸ̲ҡɗɗɗ͑ӕ̲͑͑ǣ˔ľֆЙʮɗËȍ‫ڏ‬
wakerakrikia, Cristo wait wajakmia mau pujayatrik, Yus tímia nunaka
nunisrik iisha ju nungkanmaka wait umiktatuapi tusar nakaji. Tura Yus nuna
wajaktinuitji.ॹp yaanchuik umikuitmataikia iikia: Yus
nunaka umiktatuapi tichamnawaitji.
Ukunam atiniun pachis etserkamu 26ॸIi wait wajakrincha, Yuse Wakani
18ॸNekasar ju nungkanmasha nukap iincha yainmaji. Iikia: ¿Itiur Yus
wait wajayatrik, ukunam tuke wait seatnuitji? tusar nekachu arining, Yuse
wajatsuk Cristo pujamunam nekasar Wakani ii wait wajamurin nekau asa,
warastinuapitji, tu nintimsar pujau asar, iikia ¿warintua nuka? nekaatatkamar
ii ju nungkanam wait wajaji nuka tujintarning, iin pachitmas Yusen
jumchikitai, tu nintimsan pujajai. 19ॸYus chichartamji. 27ॸTura Yuse Wakani Yuse
najanamu ainau waring achat mash aintsri ainautin pachitmas Yusen sea
yamaisha nukap wait wajainawai. Tura nunaka Yuska mash anturui, tura ii
ni kintari jeamtai, Cristonu ainautikia ii nintimaurincha mash nekau asa, ni
Apurijai wantinkatnuitji. Tura asakrin Wakani Yuse wakeramurijai metek
Yus najanamu ainauka mash nu kinta seatramkurin mash anturui.
jeati tusar nakainawai. 20ॸͮӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
Yuse kakarmarijai mash
taik Yus mash pengker najanamaitiat,
aa nuka nepetkatnuitji
nuniangka mash pasemarmiayi. Nuka ni
neaskeka turunachmiayi. Antsu Yus 28ॸYus: Wína uchir asaram, ՓɗՓ˔ľф‫ڏ‬

ukunam ataksha iwiarnarti tusa, aints mur najanataram tusa, iinka eatmaku
tunau wajakmiaunum pasemarat tusa asamtai, iikia Yus aneen asakrin, tuke
tsangkamkamiayi. Tura asamtai mash iincha pengker awajtamji. Tura asamtai
Yus najanamu ainau nungka iwiarnartin Yus wakera nuka mash pengkeraitai tusar
kintan nakainawai.ॹq 21ॸNu kintati mash nekaji. 29ॸTura asamtai Yus yaanchuik ¿ya
֤ӕѸ͑ʮ̲͑ӕɗ͑ӕ˔͑ӕ͑ǣ˔̲ľѸľ̲ӕ‫ڏ‬ wína aintsur atatua? tusa mash nekau
nam waitnasar jingkiamua nunisarang asa: Wína aintsur atatrume timiayi. Tura
pujuinau asar, Yuse uchiri ainaujai metek Yus ni Uchirin Apu ata tusa, nuná eemak
angkan pujusartas nakainawai. 22ॸ֤̲ɗ‫ڏ‬ jakamunmaya inankimiayi. Tura Cristonu
sha Yus mash najanamu ainauka nuwa ainautinka: Cristoa nunisrumek wína
jateema waitnawa nunisarang wait uchir ataram tinu asa, jakamunmaya
wajainawai. Iikia nuka nekaji. 23ॸAntsu inantamkitnuitji. 30ॸTura Yus nu
Ëȍɗ˔ɗËȍ͑ʮ̲͑ӕɗ͑ӕ˔ľ˔Փɗҡ͑ɗ͑‫ڏ‬ nangkamtaik: Wína uchir atinuitrume
tsui. Iisha nunisrik nukap waitnaji. Yuse tinu asa iin eatmakmiaji. Tura nekasrum
Wakani iin pujurtamu wainiatrik, tunaarinchawa nunisrumek ataram tusa,
yamaisha wait wajayatrik, Yus ii ii tunaarincha sakturmarmiaji. Tura wína

p॰8.17 (Gál. 4.5-7) q॰8.20 (Gén. 3.17-19) r॰8.23 (2.Cor. 5.2-4)


315 ѠΎ̲̲͑ॷ8ٍॷ9

uchir asaram, tuke wijai nayaimpinam maya apu ainausha, tura nayaimpinam
pujusmintrum turammiaji. kakaram ainausha, yamai iruna nusha,
31ॸ¿Tura nu nekau asar warintajik? Yus tura ukunam atinua nusha, 39ॸtura yakí
iin yainmakrinka, ‫ع‬ֆ ˔ɗɗɗ͑Ëȍ͑ľЙľҡ̲‫ڏ‬ iruna nusha, tura nungkanam nitak iruna
kataij? 32ॸYus ni Uchirin suritramtsuk nusha, tura Yus mash najanamu iruna
iincha mash uwemtikramratas jakat tusa nusha, waring achat mash Yuse
akupturmakmiaji. Tura asa ni Uchirijai ͑ľ͑ǣ˔фҡɗфɗ͑Йľ͑ǣ˔Ńʮӕфӕҡф̲˔ɗѸȍҡɗ‫ڏ‬
̲ľҡľ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ̲͑ѸȍѸӕф̲Ѹҡ‫ڏ‬ nuitji. ¡Yus ni anengkratairin ii Apuri
nuitji. 33ॸ¿Yuse aintsri ainautinka yáki æфɗѸҡΎˇľѸәѸҡӕф̲ӕфɗʮɗЙ͑ɗ͑˔ҡӕф‫ڏ‬
tunaawaitme turamtaij? Tu tinamtaisha masmiaji!
Yuska pachischatnuitai. Yus ii tunaarin
sakturmaru asa: Atumka pengkeraitrume Yus Israel ainaun:
turamji. 34ॸҽӕф‫ع‬ֆ ˔ɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗ͑‫ڏ‬ Wína aintsur ataram tusa eakmauri

9
cha jinum epenati turamtinuitai? Cristo 1ॸWi yamai titatja nuka nintimrataram.

Jesús nunaka pengké turashtinuitai. Cristonu asan Yuse Wakani wina


Antsu Ni jarutramkau asa, nunia nintimtikruru asamtai, wína nintirjai
jakamunmaya nantaki, Yuse untsurinini nintimraja nuka nekasaintai tusan
pujus, iin pachitmas ni Apaachirin titatjarme. Tura wait chichamnaka
seatramji. 35ॸCristo iin miatrusang ujaatsjarme. 2ॸWína wear Criston umirchau
͑ľ̲͑ӕѸ̲ҡɗ‫ع‬ֆ ˔ɗɗɗ͑Ëȍ˔͑ҡ̲‫ڏ‬ asaramtai, wi wait anentakun tuke
katnuitaij? Ii wait wajakrincha, tura napchau nintimsan pujajai. 3ॸTura asan
itiurkachmin pujakrincha, Cristo iincha wína wear mengkatatnunam wearai tusan,
tuke anenmaji. Chikich ainau iin pasé niin uwemtikrachmin ayatnak, niin
awajtamsartas wakerutminakrincha, tura uwemtikramnawaitkunka, wikia
tsukajai wait wajakrincha, tura entsati æфɗѸҡΎ̲͑ֆ˔͑˔͑͑ɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ҡфɗ͑‫ڏ‬
yuumakrincha, tura shamrumtinnum cha juruktasan wakerin ajai. 4ॸIsraela weari
pujakrincha, tura iin mantamawartas ainautin Yus: Wína uchir ataram tusa
wakerutminakrincha, Cristo iinka tuke wakerimiayi. Tura asa Yus ni aintsri
inaitamtsuk anenmaji. 36ॸʊɗ͑Ëȍ̲͑ҡ̲‫ڏ‬ ainamunam ni paaniurijai wantintukmiayi.
wartas wakerutminau asaramtai, nuna Tura: Wína aintsruitrume timiayi. Tura:
pachis Yuse chichame tu aarmawaitai: Wína chichamur umirtuktaram tusa, Yus
“Yuse nemarniuri asakrin, uwijan ni umirkatin chichaman Moisésnum
maawartas juwinawa nunisarang akupkamiayi. Tura iruntai jeanam wijai
˔ɗ͑ҡʮɗ̲ľҡľ˔ɗɗ͑Ëȍ̲͑ҡ̲‫ڏ‬ iruntrataram timiayi. Tura ukunam atiniun
wartas wakerutminaji.”ॹs ЙËȍɗѸɗɗՓľфɗɗ͑ӕ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬
37ॸTura wainiat Yus iin tuke anenmau miayi. 5ॸTura ii juuntri ainamunmaya ni
asamtai, waring achat mash tuke nepetji. weari ainiaji. Tura Mesíaska Israela weari
38ॸYus iin timiá anenmau asamtai, ainamunam akiina aints wajasmiayi. Tura
chikichkisha Yuse anengkratairin Mesíaska Yuse Uchiri asa, mash aa nuna
jurutramkishtinuitji tusan nekajai. Ii apuri asamtai tuke: Ameketme Yusem
jaakrincha, tura iwiaaku pujakrincha, titinuitji. Nuka nekasaintai.
Yus iincha tuke inaitamtsuk anenmaji. 6ॸAntsu Israela weari ainau mashkia

Tura Yuse awemamuri, ҡӕфʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ Yuse aintsrinchu ainawai. Tura wi wear

s॰8.36 (Sal. 44.22)


ѠΎ̲̲͑ॷ9 316

ɗ͑ӕ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ̲ɗ˔ËȍӕѸф̲‫ڏ‬ naka turatnuitjai,” timiayi. 16ॸTura


tai, Yuska ukunam atiniun pachis tímia asamtai aints ningki nintimias: Wikia
nunaka umikchawaitai tichamnawaitai. pengker aa nuna takau asamtai, Yuska
7ॸAbrahama wearisha mashkia Yuse nekasampi winaka wait anentrurtatua
aintsringkia wajascharmiayi. Antsu Yus tamatikia, Yuska nu aintsun wait
Abrahaman chicharak: “Ami uchirmi anentatsui. Antsu Yus ningki wakerak
Isaaca weari ainauk nekasar wína aintsur aints ainautin wait anentramaji. 17ॸTura
wajasartinuitai,” timiayi.ॹt 8-9ॸTura asamtai Yuse aarmauri Egipto apurin pachis tu
Isaac akiintsaing, Yus Abrahaman tímia aarmawaitai. Yus faraónkan chicharak:
nuka nuwaitai: “Chikich musachti amin “Wikia Yus asan, aints ainau wína
jiitatjame. Tura nuningkia nuwem Saraka kakarmarnasha wainkarti tusan, tura ami
uchin takakun wainkatatjai,” tu aarmau turamurmin nekaawar, wína naarun
asamtai, nusha nekaamnawaitji. Antsu pachitsar mash nungkanmaya ainau:
aints Abrahama weari ayat, pachitsuk Yuska juuntapita turutiarti tusan, amin
Yuse uchiri wajaschatnuitai. Antsu Yus apu inaikiamiajme,” timiayi.ॹw 18ॸTura
Abrahaman tímia nunisarang akiinauka asamtai Yus ningki wakerak aintsun wait
nekasar Yuse aintsri ainawai.ॹu anentratnuitai. Tura kichnasha: Nuka
10ॸTura ii juuntri Isaac uchin yajutmak wína nintimturchau asa, ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
numatik jimiaran yajutmarmiayi. Tura sang nintimturchau ati tusa
asamtai nuwari Rebeca nu juretik uchin pachischatnuitai.
jimiaran jurermiayi. 11-13ॸTura asamtai nu 19ॸTura chikich aints ningki nintimias

uchin jimiaran jureatsaing, Yus Rebecan chichaak: “¿Warukakung Yus aints wait
chicharak: “Eemkauri ni yachiin ekerin wajaktinasha sua? Tura ¿Yus aints tu
umirkatnuitai,” timiayi. Tura asamtai pujusarti tusa wakeramtaikia itiurkatjik?”
ukunam Yuse chichamen etserin tu wina turutchanpiash. 20ॸ¿Atumka ya aints
aarmiayi. Yus chichaak: “Jacobon Ѹф̲ľ֤ӕѸËȍЙʮ˔фӕ̲Ѹȍɗ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
aneemiajai. Antsu yachiin Esaún trume? ¿Atumka itiur nintimrume? Nuwe
aneechmiajai,” timiayi. Tu aarmau pining najanam, nuwen najaniun
asamtai, Rebeca uchin jureatsaing, nu chicharak: ¿Waruka aisha najatame
uchikia pengker aa nuna turachun tura timinkai? Atsa, nuka tichamnawaitai.
tunaunasha turachun wainiat, Yus ningki 21ॸNuwe najanin nuwen juki ningki

wakeruku asa, kichik uchinak pachis: wakerak piningkian nekas shiirman


Wína aintsur atatui tusa, aints ainaun najanatnuitai. Tura nuwe ampintraun
mash nekamtikiatas wakerimiayi.ॹv juki tachaunasha najanatnuitai.ॹx
14ॸNu chicham nintimsar pujakrisha 22-23ॸYus tunau ainaun wait wajaktiniun

¿warintajik? Yus pengker nintimias susatatiat: Aints ainau wína kakarmarun


pujatsui ¿tu nintimratnukai? Atsa, tuuka wainkarat tusa tunau ainaun wait
nintimrachminuitai. 15ॸYus Moisésan wajaktiniun wári sutsuk nukap arus
chicharak: “Wi Yus asan, Փɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬ susatnuitai. Tura asamtai Yus aints
nak aintsun wait anentratasan ainautin wait anentramak, ɗɗ͑Ëȍʮӕф̲˔ɗ‫ڏ‬
wakeraknaka wait anentratnuitjai. Tura tas: Tuke nayaimpinam wijai
ɗ͑ҡѸӕ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸ͑Փ˔ľф˔‫ڏ‬ pujusmintrum tusa, ningki wakerau asa ni

t॰9.7 (Gén. 21.12) u॰9.8 (Gén. 18.10) v॰9.11 (Gén. 25.23) w॰9.17 (Ex. 9.16)
x॰9.21 (Jer. 18.1-6)
317 ѠΎ̲̲͑ॷ9ٍॷ10

kakarmarin inakturmasmiaji. 24ॸYus judío yaanchuikia nintimchau ainayat, Criston


ainautincha: Wína aintsur ataram tusa nekasampita tinu asaramtai, Yus
eatmakmiaji. ҽӕфʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬ yamaikia tunaachawa nunisarang
cha nunisang: Wína aintsur ataram tusa pujuinaun jiiawai. 31ॸAntsu Israel ainau
eatmakmiarume. 25ॸYuse chichame etserin umirkatin chichaman umirkartas
Oseas naartin nuna pachis tu aarmiayi. Փ˔ľфɗ͑ֆҡӕ̲ɗф˔ҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔ф‫ڏ‬
Yus chichaak: “Wikia Yus asan, wína miayi. Tura asaramtai Yus niin
aintsruchu ainaun wína aintsur tunaachawa nunisarang pujuinaun
arti titatjai. Tura aints wína jiischamiayi. 32-33ॸ¿Waruka tu pujuarmia?
anentsuk puju armia nunasha Israel ainau Criston nekasampita tutsuk:
wína aneetir arti titatjai,” timiayi. Pengker aa nu turakrikia, ɗɗ˔ӕՓľ̲фҡ‫ڏ‬
26ॸTura mash nungkanmaya ainaun nuitji, nangkamiar tu nintimsar
pachis Yus: pujuarmiayi. Tura asar Criston umirtan
“Wína aintsruchuitrume, timiaja nu nakitrarmiayi. Tura nuna pachis tu
aints ainaun ukunam: Nekasrum aarmawaitai:
֤ӕѸɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕ͑Ѹӕ˔ф‫ڏ‬ Yus ni Uchirin pachis chichaak:
tinu uchirintrume titinuitjai,” “Wainkataram. ՠɗ˔ɗґɗΔ͑ֆ˔ҡ‫ڏ‬
timiayi. Oseas tu aarmiayi.ॹy nam kaya juuntan pujsatnuitjai.
27-28ॸTura Yuse chichame etserin Isaías Wi turamtai aints ainau nu
naartin Israel ainautin pachitmas kayanka nakitrartinuitai. Tura
chichaak: ͑ӕ˔ֆ͑˔ҡӕ˔ӕ̲˔фɗֆффҡɗ‫ڏ‬
“Yus tímia nunaka miatrusang wári nuitai. Antsu nu kayan: Nekas
umiktatui. Tura Israel ainau pengkeraitai tinauka pengké
mash nungkanam pujuinau natsaararchatnuitai,” Yus
wainiat, Yus wait wajaktiniun timiayi.ॹb
akuptuktinuitai. Tura asamtai Tura Cristoka nu kaya tumau asamtai,
Israel ainauti yaikmia timiá Israel ainau Criston kajerkar: Nekasampi
ӕ͑ҡѸӕфɗֆҡфɗ˔ʮӕ̲Ëȍɗ˔ӕՓľ̲‫ڏ‬ Yuse Uchirinta tutsuk, Moisésa chichame
ratnuitji,” Isaías tu aarmiayi.ॹz umirkarkia uwemratatjiapi, tu nintimsar
29ॸҽӕф֤ӕѸʊѸɞѸ͑Ëȍɗ˔ɗËȍËȍɗËȍ̲͑‫ڏ‬ pujuarmiayi.ॹc

10
sha yaanchuik tu aamtikramiayi: 1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬

“Yus nekas kakaram aa nuka aints sha, tuke wína nintirjai wakerakun,
ɗ͑ӕҡɗ͑ʮӕ̲Ëȍɗ˔ѸȍӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ wína wear ainau uwemrarat tusan Yusen
ramrachamtaikia, iikia Sodoma seatinajai. 2ॸTura wína wear nintimaurin
ֆ˔ҡ̲͑ҡӕфǾΎ̲Ύффֆ˔ҡ‫ڏ‬ nekajai. ͮɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф֤ӕѸľ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
nam pujuarmia nunisrik rang umirkartas wakerinayat ¿itiur Yuse
mengkakatnuitji,” tu aarmiayi.ॹa wakeramurin najanamnawaitji? tusarka
nekainatsui. 3-5ॸMoiséscha tu aarmiayi:
Israel ainau Criston nekasampita “Aints Yus umirkatin chichaman umirak
tinauka uwemrartinuitai Yusen pengker awajsatas wakerakka, Yus
30ॸ¿Judíochu ainau pachisar warintajik? tímia nunaka mash nuwatsuk miatrusang
Judíochu ainau Yus pengker awajsatnun umirkatnuitai.” Tu aarmau wainiatrik, aints

y॰9.26 (Os. 1.10;2.23) z॰9.27 (Isa. 10.22-23) a॰9.29 (Gén. 19.24-28; Isa. 1.9)
b॰9.32 (Isa. 28.16) c॰9.32 (1.Ped. 2.6-8; Rom. 10.11)
ѠΎ̲̲͑ॷ10 318

ainautikia kichkisha Yus umirkatin natsaarchartinuitai.”ॹf 12ॸTura Cristoka


chichamka nuwatskeka umirkachmiaji. judío ainau Apuri asamtai, nuniasha
Tura wina wear ainau: ¿Yusen itiur judíochu ainau Apuri asamtai, mash
pengker awajsatnuitja? tusar nekainachu metek ii Apuri seakur: Tunaanumia
asar, ni pengker turamurijai Yusen pengker uwemtikrurta takurningkia, ii Apuri aints
awajsartas wakerin armiayi. Tura wainiat ainautin mash metek anenmau asa mash
Yus aintsu tunaarin tuuka sakarchamin uwemtikramratnuitji. 13ॸTura asamtai
asamtai, wi wear ainau Yusen pengkerka Yuse chichame tu aarmawaitai: “Aints ii
awajsacharmiayi. Cristo ningki Yus Apurin seak: Uwemtikrurta tamaka
umirkatin chichaman miatrusang umirkau uwemtikratnuitai.”ॹg 14ॸ¿Antsu Criston
asamtai, Moisésa chichamen umirkarkia nekasampita tutsuk pujuinauka itiur
uwemratatjiapi tichamnawaitji. Antsu nijaisha chichasarting? ¿Tura Criston
Cristo nekasampita takurkia, Yuska pachisar chichaman antutsuk pujuinauka
pengker awajsatnuitji.ॹd itiur Criston nekasampita tiarting? ¿Tura
6ॸҽӕфæфɗѸҡΎֆ͑Ëȍӕɗ˔ɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ aints kichkisha Cristo chichamen
ratas tau asamtai, aints ainauti Cristo etserchamtaikia itiur chikich ainausha
nekasampita tinu asar: ‫˔ ֤ع‬ɗ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ antukarting? 15ॸ‫ع‬ҽӕфɗ͑ҡѸ˔ӕЙɗ͑Ëȍ‫ڏ‬
masha waka, Cristoncha junisha itati? maka itiur ningki nintimsarsha Cristo
tuuka nintimrachminuitji. 7ॸTura Cristo chichamencha etserkarting? Tura ni
yaanchuik jakamunmaya nantakin asamtai: chichame etserin ainaun pachis tu
¿Yáki jakau ainamunam waya, Criston aarmawaitai: “Aints uwemratin
jakamunmaya inanki junisha itati? tuuka chichaman etserki weenauka, pengker
nintimrachminuitji. 8ॸAntsu Yus pengker chichaman etserin asar nekasar pengker
awajsatasar wakerakrikia, Yuse aarmaurijai ainawai.”ॹh
metek nintimratnuitji. Cristo nekasampita 16ॸAntsu aints mashkia uwemratin

titaram tusar, chicham ii etserji nuka chichaman Criston pachisar nekasampita


nuwaitai: “Yuse chichame umirtaka ticharmiayi. Yaanchuik nuna pachis
yumtichuitai. ͮɗ͑ҡɗ̲ʮɗѸȍ֤ӕѸ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ Isaías tu aarmiayi: “Apuru ¿yáki ii
pita tusam, tura jangkemjaisha Yus etserkamun antukaria?”ॹi 17ॸTura asamtai
nekasampita tusam ujaktinuitme,” tu aints ainau Cristo chichamen antuku asar
aarmawaitai.ॹe 9ॸTura asamtai Yus ni Uchirin nekasampita tinawai. 18ॸAntsu wi
Jesúsan jakamunmaya inankimia nu nintimsan tajai: ¿Wína wear ainau
nintimtakum, tura jangkemjai: Jesús nekasar nu chichaman antukcharmasha?
nekasampi wína apuruita takumka Ja ai, nekasar antukarmiayi. Yuse
tunaanumiangka uwemratatme. 10ॸTura chichamesha tu aarmawaitai:
asamtai Jesucristo nekasampita tu “Mash nungkanam Yus ni najanamuri
nintimtakminkia, Yus aminka nekamtikiamu asar, mash
pengkeraitme turamtatui. Tura jangkemjai ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕѸȍ͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬
Jesucristo wína apuruitai takumka minuitai.”ॹj
uwemratatme. 19ॸTura: ‫ع‬ՠɞ͑Փľфɗ͑ӕ͑ӕӕՓľ̲ф‫ڏ‬
11ॸYuse chichame tu aarmawaitai: tin chichaman antukariat, paan
“Cristo nekasampita tu nintimtina nuka nekaawarmakia? Tu inintrusminuitai. Tu

d॰10.3 (Lev. 18.5) e॰10.8 (Deut. 30.12-14) f॰10.11 (Isa. 28.16; Rom. 9.33; 1.Ped. 2.6-8)
g॰10.13 (Joel 2.32) h॰10.15 (Isa. 52.7) i॰10.16 (Isa. 53.1) j॰10.18 (Sal. 19.4)
319 ѠΎ̲̲͑ॷ10ٍॷ11

inintrinak pujuinaunka wikia tajai: Wína japrama ukurmakchamiaji. ¿Yuse


wear ainauka nu chichamnaka antukariat chichame etsernun Elíasan pachis
nakitrarmiayi. Moiséscha nuna pachis tu aarmawa nuka antukchamkuram? Elías
aarmiayi. Yus chichaak: ni weari ainaun pachis napchau nintimias
“Atumka chikich ainau pachisrum: Yusen chicharak: 3ॸ“Apuru, ̲ɗËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
ͮӕ˔ɗɗՓľфɗ͑Ëȍӕɗҡɗҡֆҡфӕ‫ڏ‬ min etserin ainaun mash maawaru
mek, nu aints ainau wína aintsur asaramtai, wiki ampintrajai. Tura tangku
wajasaramtai, atumka nu aints epetincha mash mesrari. Tura asar
ainaun suwirpiaku jiistinuitrume. winasha mantuwartas wakerutinawai,”
Tura chikich ainau pachisrum: timiayi.ॹn 4ॸTamaitiat Yus ayaak: “Nuka
Nintimchau ainawai tayatrumek, tiip, Փɞ͑ɗ͑ҡѸфӕ͑ӕ͑ҡѸӕфɗ̲͑Փф̲ɗ‫ڏ‬
nu aints ainau wína aintsur tiat, siete mil (7,000) ainau Baalan
wajasaramtai, atumka judíochu tikishmatrar: Wina Yusruitme tutsuk
ainaun kajerkatnuitrume,” pujuinawai,” timiayi.ॹo 5ॸTura yamaisha
Yus timiayi. Tu aarmau asamtai, wína nunisarang aints ainautin Yus wait
Փľфɗ͑ӕæфɗѸҡΎËȍɗËȍ̲ľ͑͑˔ɗҡффҡɗ‫ڏ‬ anentramak: Wina aintsur ataram tinu
nuitai, nunaka taku tawai tusar nekaji.ॹk asamtai, aints ainauti jumchik Cristo
20ॸTura Isaías ni weari ainaun shamtsuk umirkur pujaji. 6ॸAntsu Yus iin wait
chichaman aatramiayi. Nu aarmauka anentramau asa, pengker aa nu takachu
nuwaitai. Yus judíochu ainaun pachis arining, ҡӕ͑ӕ͑ӕ̲ɗ͑ǣ˔ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬
chichaak: miaji. Antsu iikia pengker aa nu takau
٘ՠɞ͑˔ľҡɗ͑ËȍɗҡՓɗ͑˔Փɗҡ˔ф‫ڏ‬ akurningkia, Yus iincha tunaanumiangka
miayi. Tura wína seatinachu uwemtikramrashtinuitji. Antsu iikia
Փɗ͑ɗҡӕ͑ՠɗ˔ɗՓ͑ҡɗ͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ pengker aa nuka turichu arining Yus
jai,” timiayi. ɗɗ͑˔Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲ӕѸӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
21ॸTura ni weari ainaun pachis Isaías tu ratnuitji.
aarmiayi. Yus chichaak: 7ॸTura asamtai ¿warintajik? Tu

“Wína chichamrun nakitin ainaun uwemrachminun waininayat, wína wear


wína umirtutsuk pujuinau ainau nangkamiar: Wi tuke pengker aa
asaramtai, kintajai metek wini nuna turaknaka uwemratatjapi, tu
winiarti tusan untsumnuyajai,” nintimrarmiayi. Antsu Yus ni eakmau
timiayi.ॹl ainautinka uwemtikramramiaji. Antsu
chikich ainau Yusen nekasampita ticharu
Israel ainau jumchik uwemrartin ainawai asaramtai, katsuram nintintin arti tusa

11 Yus tsangkamkamiayi. 8ॸTura asamtai tu


1ॸTura asamtai ¿Yus ni aintsri

ɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ˔ľʮЙф̲ӕ˔ӕф̲˔‫ڏ‬ aarmawaitai:
makiaj? Atsa, ukurmakchamiaji. ¿Wikia “Nu aints ainauka katsuram nintintin
Israel aintschaukitaj? ¿Tura Abrahama asar, nintinchawa nunisarang pujusarti
wearinchukitaj? ¿Tura Benjamínka tusa Yus tsangkamkamiayi. Tura ni jiijai
wearinchukitaj?ॹm 2ॸYus yaanchuik Israela pengker wainminayat, Yus wakera
weari ainautin: Wína aintsur ainiarme, ͑ӕ͑˔͑ľ˔ËȍфҡɗҡӕѸҡѸ͑ǣ˔̲˔‫ڏ‬
tinu asa, ni aintsri ainautinka mash miayi. Tura Yus tímia nunaka antukcharti

k॰10.19 (Deut. 32.21) l॰10.21 (Isa. 65.1-2) m॰11.1 (Fil. 3.5) n॰11.3 (1.Rey. 19.10, 14)
o॰11.4 (1.Rey. 19.18)
ѠΎ̲̲͑ॷ11 320

tusa, kuwishincha epetkamiayi. Tura ataksha: Wína aintsur ataram, tamatikia,


asamtai yamaisha nunisarang ainawai.” nuka yaanchuik jakarua nunisarang
Tu aarmawaitai.ॹp pujuinayat, jakamunmaya nantaknua
9ॸDavidcha Yusen umirtan nakitinaun nunisarang nekasar pengker nintimsar
pachis tu aarmiayi: warasartinuitai. 16ॸTura pang eemkar
“Aints ainau uma umaka tura yuwa ͑ʮ̲͑ӕ˔֤ӕѸѸӕѸ̲Йľ͑ǣ˔ľфɗҡ̲ҡɗ‫ڏ‬
yuwaka nakunakut pujuinauka kia, nunia pang ukunam najamusha
Yusen nakitinau asaramtai, Yus nunisang pengker atinuitai. Tura numi
wait wajaktiniun susartinuitai. kangkape pengkeraitmataikia, kanawesha
10 Tura wainmichua nunisarang Yuse pengker ainawai. Tura asamtai ii
Փ˔ľф̲ӕфɗ͑͑ľ˔ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ ֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
nuitai. Tura merman entsakua pita tinu asar, Yuse aintsri wajasaru
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ˔ľՓɗҡՓʮ˔фҡɗ‫ڏ‬ asaramtai, ni weari ainausha nunisarang
nuitai,” tu aarmawaitai.ॹq ukunam: Yusen nekasampita tusar Yuse
aintsri wajasartinuitai.
Judíochu ainau Yuse aintsri wajasmauri 17ॸTura Yuska kichik kichik wina wear
11ॸTura asamtai atumin iniastasan ainaun numi kanawe charukmawa
wakerajrume: Ii juuntri ainau Criston nunisang ajapa ukukmiayi. Tura atumin
umirtan nakitinau asaramtai, ¿Yus wi judíochu wainiat Yuska: Wína aintsur
wear ainaun tuke ajapa ukukmiakia? ataram tusa, numi íkiakmawa nunisang
Atsa, ukukchamiayi. Antsu ii juuntri judío ainaujai metek wína aintsur ataram
ɗ͑ӕæфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑˔ɗҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬ timiayi. Tura asa Yus judío ainautin
tai, Yus judíochu ainaun uwemtikramiayi. Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣҡӕ̲͑‫ڏ‬
Turamtai wína wear ainau nuna wainkar, sha nekas pengker awajtamsamiarume.
nusha nunisarang Criston umirtan 18ॸTura asamtai judíochu ainautiram, Yuse

wakerukarti tusa Yus turamiayi. 12ॸTura aintsri ayatrumek nangkamrum: Judío


wína wear ainau Criston umirtan ainaun Yus ajapa ukukin asamtai, wikia
nakitinau asaramtai, Yus judíochu ainaun judío ainaun nangkamasnak pengke
nekas pengker awajsamiayi. Tura asamtai aintsuitjai, tuuka nintimrairap. Antsu tu
Փɞ͑Փľфɗ͑ӕҡ˔Ѹȍ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ nintimrataram: Yus judío wearin kichik
pita tinauka, nuna nangkamasarang mash aints ainaun uwemtikratin ati tusa
nekasar timiá pengker pujusartinuitai. akupkau asamtai, judíochu ainauti
13ॸJudíochu ainautirmin yamaikia yamaikia Yuse aintsri ainiaji, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
nunasha tajarme: Yus wína atumin taram.
akuptuku asamtai, wikia Yuse chichamen 19ॸTurayatrumek atumka: Yus iinka:

tuke inaitsuk atumin ujaajrume. 14ॸTura Wina aintsur ataram turamtias, judío
nuna turakun, atum uwemrarume ainaun ajapa ukukmiayi, tu nintimsaram
nunisarang wína wear jumchiksha nuna pujakrumningkia, wikia tajarme:
nekaawar uwemrarti tusan wakerajai. 20-21ॸWína wear ainausha Yus tímia
15ॸTura asamtai Yus wína wear ainaun nunaka nekasampita tichau asaramtai,
ajapa ukukiat, mash nungkanmaya Yus niin ajapa ukukmiayi. Antsu atumin:
ainaun wait anentak: Wína aintsur Wína aintsur ataram, titaska wína wear
ataram tinu asa, Yus wína wear ainaun ainaun ajapangka ukukchamiayi. Antsu

p॰11.8 (Isa. 29.10) q॰11.10 (Sal. 69.22-23)


321 ѠΎ̲̲͑ॷ11

atum Yus tímia nunaka nekasampita tinu ruamiayi. Nu chichamka nuwaitai: “Wína
asaram, Yuse aintsri wajasurme. Wína wear ainau jumchik Criston umirkaru
wear ainau Yuse aintsri ainayat, Yus pujuinaing, chikich ainau katsuram
tímia nunaka umirkacharu asaramtai, nintintin asar, æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑˔ɗҡɗ͑‫ڏ‬
Yuska niin ajapa ukukmiayi. Tura wai.” Tura judíochu ainautiram: Cristo
asamtai atumsha Cristo umirat umirkuram pujakrumningkia, wína wear
inaisakrumningkia, atumnasha ajaprama ainausha katsuram nintimtain inaisar
ukurmaktinuitrume. Tura asamtai wikia Criston umirkartinuitai. 26ॸTura asamtai
nu aints ainaun nangkamasnak timiá Yuse chichamesha tu aarmawaitai:
pengkeraitjai, tuuka nintimsairap. Antsu ٘ґɗΔ͑ֆ˔ҡ̲͑ֆҡӕ̲ɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
wainkataram. 22ॸҽӕфѸф̲ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬ ramratin taamtai, Jacobo weari
ram pujustaram: Yus aints ainaun mash ainautirmi tunaarin mash
aneayat, ni umirkacharu ainaunka wait japitramratnuitrume.”ॹr
wajaktiniun susatnuitai. Tura atumka Yus Tu aarmau asamtai Yus Israel ainautin
umirkuram pujakrumningkia, atumin mash tunaanumia uwemtikramratnuitji.
wait anentramak ajapramangka 27ॸNuniasha tu aarmawaitai:

ukurmakchatnuitrume. Antsu Yuse wait “Wína aintsur ainau tunaarin mash


anengkratairi nintimtsuk, tura ni Ѹ˔ҡӕф͑͑ɗʮɗֆ̲ф̲ËȍɗËȍ‫ڏ‬
umirtsuk pujakrumningkia, wína wear man najanatnuitjai,” Yus
ainaujai metek atumnasha ajaprama timiayi.ॹs
ukurmaktinuitrume. 23ॸTura wína wear 28-29ॸTura wína wear ainau uwemratin

ainau ataksha Yusen nekasampita chichaman pachis nekasampita tichau


tinamtaikia, Yus: Ataksha wína aintsur asar, Yuse nemasea nunisarang ainawai.
ataram titinuitai. Tura asamtai wína wear Tura asaramtai atumka mash uwemratin
ainau yamaikia Yusen umirkacharu chicham Cristo pachisrum antukmiarume.
ainayat, ҡ˔Ѹȍ֤ӕѸľɗ͑ҡѸфɗՓʮѸфҡɗ‫ڏ‬ Tura wainiat Yus tímia nunaka mash
nuitai. 24ॸAntsu atumka yaanchuikia Yuse umiktinuitai. Yaanchuik ii juuntri ainaun
aintsri acharmin wainiat, Yus atumin Yus chicharak: Wi Yus asan, atumi weari
pachitmas: Wína aintsur ataram tusa ainaun pengker awajsatnuitjai, tu tinu
wakerimiayi. Tura ii juuntri ainau asa, ni tímia nunaka yapajiachmin
yaanchuik Yuse aintsri ainayat, Yus tímia asamtai, wína wear ainau tuke Yuse
nunaka umikcharu ainau wainiat, aneetiri ainawai. 30-31ॸTura asamtai
ukunam ni weari ainaun chicharak: yaanchuik Yus umirtsuk pujuyarme
Atumsha wína chichamur umirkurmeka, nunisarang wína wear ainau yamaikia
wína aintsur atinuitrume titinuitai. Criston umirtsuk pujuinawai. Tura
yamaikia atum Cristo umirkau
Israel ainau ukunam ataksha asakrumin, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲ф‫ڏ‬
uwemrartin ainawai mia nunisang wína wear ainauncha wait
25ॸTura asamtai yatsur ainautiram, anentratnuitai. 32ॸAints ainau mash metek
wikia nekawaitjai, tu nintimsaram ʮɗ͑ǣ˔ɗ̲ӕ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗф˔фҡҡ‫ڏ‬
pujusairap tusan nunasha tajarme. kamawar tujinkaru asaramtai, Yus aints
Chikich ainau nuna nekaachminun ainaun mash wait anentak tunaunumia
wainiat, ֤ӕѸ͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ uwemtikratnuitai.

r॰11.26 (Isa. 59.20) s॰11.27 (Jer. 31.33-34)


ѠΎ̲̲͑ॷ11ٍॷ12 322

33ॸMaj ¿Yus timiá pengkerchaukai? Yus: Wína nekasampita turuttiaram


¿Warina Yuscha nekatsua? Aintstikia turamin asamtai, ͑ӕҡ˔ҡËȍҡ˔˔̲Ѹ‫ڏ‬
֤ӕѸľ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ tatji, titinuitrume. 4ॸIinu namangkesha
nuitji. Tura ¿Yus warina turawa? warukuita tusar nintimrarmi. Iinu
tusarsha iisha nekaachminuitji. 34ॸ¿Yus namangke kichkitiat muchitmau
itiur nintimua tusarsha yáki nekaat? untsurintai. Tura metekchau ainawai.
¿Tura yáki Yusen nuiniarat?ॹt 35ॸ¿Tura yáki 5ॸTura asamtai Cristonu ainautikia untsuri

֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡӕѸҡҡӕѸѸȍ˔ɗɗ̲ɗ˔‫ڏ‬ ayatrik, kichik aintsu namangkea


minui? Nuka pengké turachminuitai. nunisrik aji. Tura Cristonu asar mai
36ॸYus mash aa nuna ningki najanamu nuwamtak yuumaniaji.ॹv
asar ninu ainawai. Tura mash najanamu 6ॸYus ii takatrinka metekchau ati tusa,

ainau wína pengker awajtusarmi tusa ni wakera nunisang iin suramsau asamtai
Yuska najanamiayi. Tura asamtai iisha takat takakmastinuitji. Tura asakrin:
tuke inaitsuk Yus pengker awajsarmi Wína chichamur etserkata turamataikia,
tajarme. Nekasaintai.ॹu Yus nekasampita tinu asar, ni wakera
nunisrik ni chichamengka etserkatnuitji.
¿Yus itiur miatrusrisha umirkatnuitji? 7ॸTura Yus: Wína umirtuku ainau tuke

12
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ yaingtaram turamataikia, ni wakera
sha, Yus atumin miatrusang wait nunisrik chikich ainau yaingtinuitji. Tura
anentramrau asamtai nunaka tajarme: Yus chikich ainau: Wína chichamur
Atumka Yusnau asaram, tura atumek nuiniartaram turamataikia, ni wakera
wakerau asaram, ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬ nunisrik ni chichamesha nuiniartinuitji.
ram. Iwiaaku pujakrum, wína namangkur 8ॸTura: Chikich ainau wína miatrusarang

Yusnawaitai tusaram Yuse wakeramuri umirtukarat tusaram kakamtikrataram,


najanataram. Tu pujakrumka, Yus Yus turamataikia, ni wakera nunisrik
nekasrum pengker awajsatnuitrume. Yus chikich ainausha kakamtikratnuitji. Tura
tu pujustaram tusa wakerawai. 2ॸNunia chikich ainau yuumamuri susataram, Yus
tajarme: Ju nungkanmaya ainau turamataikia, wína pengker awajtusarat,
nintimina nunisrumka nintimrairap. tuuka nintimtsuk, yuuminak pujuinau ni
Antsu Yus wína nintimaurun yapaijturat yuumamurisha tuke susatnuitji. Tura Yus
tusaram tsangkamkataram. Tu pujau chikich ainau wainin ata turamataikia,
Ѹф̲֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕфɗ͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬ wikia apuitjai, tuuka nintimtsuk, antsu
raitai tusaram, tura itiur Yusen pengker Yus wakera nunisrik chikich ainausha
awajsatnuitja tusaram, tura ¿itiur Criston wainkartinuitji. Tura Yus: Wait wajainau
miatrusnak umirkatnuitja? tusaram yaingtaram, turamataikia, iikia pengker
nekaamnawaitrume. nintimsar wait wajainausha
3ॸTura Yus wína pengker awajtusu asa: yaingtinuitji.ॹw
Wina chichamur etserkata turutin
Cristonu ainautikia chikich
asamtai, wisha atumin tajarme. Atumka
ainau pengker awajsatnuitji
nangkamrum: Wikia chikich ainaun
nangkamasnak pengkeraitjai tuuka 9ॸNunasha tajarme: Chikich ainaujai

nintimrairap. Antsu tupin nintimsaram ѸӕՓɗфЙɗ˔ӕʮɗɗ͑ɗҡѸӕ˔͑ľ˔Ѹфӕ̲͑ľľ͑ɗҡ‫ڏ‬

t॰11.34 (1.Cor. 2.16) u॰11.36 (Efes. 4.6; Col. 1.16) v॰12.5 (1.Cor. 12.12)
w॰12.8 (1.Cor. 12.4-11)
323 ѠΎ̲̲͑ॷ12ٍॷ13

ram. Turaram pasé aa nuka nakitakrum, atumka yapaijtsuk, antsu Yus ningki wait
pengker aa nuke turataram. 10ॸTura wait wajaktiniun susati tusaram inaisataram.
anengkratin asaram, Cristonu ainau Yuse chichame tu aarmawaitai. Yus
aneen ataram. Tura wikia mianchawaitjai chichaak: “Tunau ainaun yapaijkiatnunka
ҡӕѸф̲Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ wiitjai. Wiki wait wajaktinnaka
ram. sukartinuitjai,” tawai.ॹz
11ॸIi Apuri Cristo pengker awajsatasrum, 20ॸYuse chichame tu aarmau asamtai,

ni takatrin atumin suramsamia nuka atumi nemase yaparinamtaisha


nakimtsuk, antsu ii Apuri wakera yurataram, tura kitaminamtaisha
nunisrumek kakaram wajasrum umutisha artaram. Tu pujakrumka,
turataram. ҡӕ̲ɗ͑ЙѸŃՓʮҡ̲ɗ͑͑ӕɗ͑ҡѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
12ॸAtumka pengker nintimsaram: trume.ॹa 21ॸTura asamtai aints atumin pasé
Cristojai tuke pujustatjiapi tusaram awajtaminamtaisha: Wisha nunisnak
warastaram. Tura wait wajakrumsha yapaijkian pasé awajsataj, tuuka
napchauka nintimtsuk pujustaram. Antsu nintimsairap. Antsu atumin pasé
tuke inaitsuk Yus seataram. awajtamina nuka pengker awajsataram.

13
13ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕֆӕӕ̲ɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬ 1ॸNunasha tajarme: Apu ainau

sha yaingtaram. Tura aints iraak aints ainaun inararti tusa, Yus
taamtaisha yurataram, tura wini kanurta pujsamu ainawai. Tura Yus wakerau
titaram.ॹx asamtai aints ainaun ínainawai. Tura
14ॸAtumin pasé awajtaminamtaisha Ѹ̲ҡɗҡӕ̲˔Йӕɗ͑ӕ̲Ѹȍӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬
yapaijtsuk: Yus wait wajaktiniun susati nuitrume. 2ॸTura Yus apu ainaun: Aints
tutsuk, antsu Yus yainmakti titaram.ॹy ainaun inararti tusa pujsamu asaramtai,
15ॸCristonu ainau warainamtaikia, aints apun umirtsuk puja nuka Yusnasha
atumsha nunisrumek warastaram. Tura umirtsuk pujawai. ҽӕфѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬
wake mesekar juutu pujuinamtaisha, nasha jukitnuitai. 3ॸTura pengker aa nuna
atumsha nunisrumek wake mesekrum turinauka apu ainaun shamkarchatnuitai.
juutiaram. Antsu pasé aa nuna turinauka apu ainaun
16ॸChikich aints ainaujai pengker shamkartinuitai. Apu ainaun shamtsuk
nintimtunisrum pujustaram. Tura wikia pujustasrum wakerakrumka, pengker aa
miajuitjai, tuuka nintimtsuk asataram. nu turataram. Turakrumin apu atumin
Antsu wikia mianchawaitjai titaram. pengker nintimturmastinuitrume. 4ॸYus
Tura atumek: Wikia mash nekajai, tuuka apu ainaun nangkamniaka pujsachmiayi,
nintimtumasairap. antsu aints ainaun yaingkiarmi tusa, tura
17ॸkɗ͑ҡѸҡӕ̲ɗ͑ЙѸŃՓʮҡ̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ pasé takau ainaun wait wajaktiniun
sha: Wisha yapaijkiataj tuuka susarmi tusa, Yus apu ainaunka
nintimsairap. Antsu mash metek ainiaji pujsamiayi. Tura asamtai pasé
tusaram pengker aa nu turataram. turakrumka, apu ainau nekasrum
18ॸChikich ainaujai kajernaitsuk pengker shamkatnuitrume. 5ॸTura Cristonu
nintimtunisrum: Angkan pujusmi tusaram asaram, Йӕɗ͑ӕѸȍҡӕ˔ľӕ̲ɗф˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
wakerin ataram. 19ॸWína aneetir trume. Tura wait wajaktin juki tusaram,
ainautiram, atumin kajertaminamtaisha tura nuna nangkamasrik pengker

x॰12.13 (Hebr. 13.2; 1.Ped. 4.9) y॰12.14 (Mat. 5.44; Luc. 6.28-29) z॰12.19 (Deut. 32.35)
a॰12.20 (Prov. 25.21-22)
ѠΎ̲̲͑ॷ13ٍॷ14 324

nintimsar pujusmi tusaram, apu ainausha asamtai, tunau ainau teenam pasé turina
tuke umirkatnuitrume. 6ॸTura asakrumin nuka inaisarmi. Tura paaniunam
Yus: Aints ainau pengker pujusarti tusa, pujuinawa nunisrik paan nintimsar tunau
apu ainaun akupkau asamtai, apu ainau nepetkaru armi. 13ॸTura asar paaniunam
Yuse inatiri asar, ni aintsri ainaun pujuinawa nunisrik pengker nintimsar
akikiartas atumnian kuikiancha pujusarmi. Tura nampetcha nampetsuk,
juwinawai. tura jampetcha jampetsuk, tura
7ॸApu ainau ni takatrin takasarti tusar, tsanirmatcha tsanirmatsuk, ҡӕфʮɗֆ͑ɗҡ‫ڏ‬
ni aintsrin akupinak: Apu akiktaram cha jiyaanitsuk, tura suwirpiaku jiinitsuk
tinamtaikia nakiarairap. Tura apu atumin asarmi. 14ॸTura atumka ii Apuri
mash takakmastaram tinamtaisha, Jesucristonu asaram, ni kakarmarijai
nakimtsuk nu takatka takakmastaram. ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф͑ӕ˔͑ľЙľҡ˔‫ڏ‬
Juun apu chikich ainauncha: Apu ata ram, Cristo wakera nunisrumek
tusa inaikiamu asamtai, pajakrum aitsuk pujustaram.ॹd
umirkataram. Tura apu ainau Yus
inaikiamu asaramtai, Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬ Cristonu ainau pachisrum
ram.ॹb pasé chichakairap

14
8ॸAtumka tumash akurmeka, atumi 1ॸAints Cristonu ainiayat mianchau

tumashri nakimtsuk akimiaktaram. Tura wajainamtaisha nujai iruntrataram.


tuke inaitsuk mai aneenin ataram. Aints Tura: Ameka Cristo umirat inaisame tiirap.
chikich ainaun tuke aneak pujakka, Yus 2ॸNintimrataram. Chikich aints ainau: Mash

umirkatin chichaman Moisés aarmia aa nu páchitsuk yuwatnuitji tinawai. Antsu


nunaka mash umiawai. 9ॸYus Moisésan chikich ainau Cristonu ainayat tenapkesar
umirkatin chichaman aamtikramia nuka nekainachu asar: Kuntinu namangken
nuwaitai: “Chikicha nuwari wainiatrum yuwanka, tunau wajasai tu nintimsar
tsanirmawairap. Tura aints maawairap. kuntinu namangken yutsuk pujuinawai.
Tura kasamkairap. Tura waitruwairap. 3ॸTura mash yuuka namangken yuchaun

Tura chikichnau aa nusha wakerukairap,” pachis: Nuka nintinchawaitai tichatnuitai.


tu aarmawaitai. Tura mash irurar kichik Antsu Yus nu aintsun pachis: ՠɗ͑ɗ͑ҡѸфӕɗ‫ڏ‬
chichamjai timinuitai. Nu chichamka tai tinu asamtai, namangken yuchauka
nuwaitai: “Atumi namangke anearme ̲͑͑ǣ˔ľ͑ֆӕӕ͑ЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍѸËȍҡ‫ڏ‬
nunisrumek chikich ainausha nuitai. 4ॸAtumka chikich aintsu inatiri
aneetaram.”ॹc 10ॸAints chikich ainaun pachisrum: ¿Inatiram tenap umirtamtsui
aneauka paseeka awajtsui. Tura asa Yus titinkitrum? Atsa, ͑ӕ˔ҡɗËȍ̲̲͑͑Փɗ‫ڏ‬
umirkatin chichaman mash miatrusang trume. Antsu inakratin ni inatirin pachis:
umiawai. Wina pengker umirtawai, turachkusha
11ॸʊɗ˔ɗ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔æфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ pengkerka umirtatsui, ningki titinuitai.
pita tusar: Nukap arus ii Apuri Cristo iin Tura asamtai ii Apuri Cristosha: Nekasar
juramkitas tatinuitai timiaji. Antsu pengker pujusarti tusa, ningki ni inatiri
yamaikia aints kanur kuraat shintawa ainaun nintimtikratnuitai.
nunisrik: Cristo tatanak wajasi tusar paan 5ॸTura chikitcha nintimrarmi: Cristo

nintimratnuitji. 12ॸIi Apuri tatanak wajasu umirin chichaak: Nu kintati Yus maaketai

b॰13.7 (Luc. 20.25) c॰13.9 (Ex. 20.13; Lev. 19.18; Deut. 5.17) d॰13.14 (Efes. 6.11-17;
1.Tes. 5.8)
325 ѠΎ̲̲͑ॷ14

titasar iruntratnuitji, tu nintimui. Antsu Tura chikich Cristonu ainau pachismesha


chikichka: Kintajai metek tuke Yusen ¿waruka nakitajai tame? 12ॸTura asamtai
maaketai titasar pachitsuk iruntratnuitji, Yus iin ininmakrin, ii turamu pachisar
tu nintimui. Tura metekchau nintimsar kichik kichik iik ujaktinuitji.ॹg
pujuinayat, mai metek ¿ni nintimaurinka
itiurak awa? tusar, ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ľ˔̲Փфҡɗ‫ڏ‬ Cristonu ainau tunau wajasai
nuitai. 6ॸAints nu kintati Yusen maaketai tusaram wainkataram
titasar iruntratnuitji tinauka Yusen 13ॸTura asar chikich ainaun pachisar:

pengker awajsartas tu nintiminawai. Tura ¿Waruka ainawa? tuuka nintimtunitsuk


kintajai metek Yus nintimratnuitji pujusarmi. Antsu Cristonu ainau tunau
tinauka nusha nunisarang Yusen pengker wajasarai tusar, tura Cristo nemartan
awajsartas wakerinawai. Tura Cristo inaisarai tusar tupin nintimratnuitji. 14ॸIi
nemarin pachitsuk mash yuuka Yusen Apuri Jesús wína nekamtikruau asamtai,
maaketai tusa yuwawai. Tura chikich Yus najanamuka paseeka atsawai tusan
aints kuntinu namangken yutsuk nekajai. Antsu aints: Nu yutan yuwinauka
pujausha nunisang Yusen maaketai tunau turinawai, tu nintimias pujayat, nu
tawai.ॹe yutancha yuwakka nekas tunau nintimias
7ॸTura asamtai Cristonu ainautikia iik yuwawai. 15ॸTura atumi yutairi pachitsuk
nintimsarkia iwiaaktsuji. Antsu Yus yuwau asakrumin, Cristo nemarin nuna
wakerau asamtai iisha iwiaakji. Tura wainak, tunau nintimias pujamtaikia, nu
Yusnau asar: Nu kintatiapi jakatatja aints tunau nintimtikrau asaram, nu
tumamchatnuitji. 8ॸIwiaaku pujakrikia, ii aintska aneetsuk pujarme. Antsu Cristo
Apuri pengker awajsatasar pujaji. Tura nu aintsun aneau asa, ͑ɗɗ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
jaakrisha, ii Apuri wakerau asamtai tas jakamiayi. Tura asamtai atumi yutairi
jakatnuitji. ҽӕфѸ̲ҡɗɗՓɗ˔ӕЙӕʮ˔фɗ‫ڏ‬ pachitsuk yuwakrumka, chikich aints
sha, nuniasha jaakrisha tuke ii Apuri æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗфҡ͑ɗ͑ɗѸɗҡӕѸф̲Փɗ͑˔‫ڏ‬
Cristonuitji. 9ॸCristo ni umirin jakaru taram. 16ॸTura asaram atumka: Wi turaja
ainaun Apuri atas, tura ni umirin iwiaaku nuka pengkeraitai tarumning, chikich
ainautin Apuri atas jarutramkamiaji. ainau atumi turamurin pachisar paseetai
Nunia ataksha tuke iwiaaku pujustas turutiarai tusaram inaisataram. 17ॸYuse
nantakmiayi. 10-11ॸYuse chichame tu aintsri ainautikia ¿warí yuta nekas
aarmawaitai. Yus chichaak: pengkeraita, tura warí umutiya nekas
“Wikia nekasan tuke iwiaaku pujau pengkeraita? tuuka nintimtsuji. Antsu
asamtai, mash aints ainauka Yuse Wakani ii nintin engkemturmau
wína tikishmatrurar: Ameketme asamtai, Yusnum pujustasar tunau
Yusem turutiartinuitai,” tawai.ॹf nintimtsuk Yus wakera nunisrik angkan
Tu aarmau asamtai, Yuse kintari jeamtai, pengker nintimsar pujustin asar tuke
Yus pujamunam naka wajasakrinkia, warastinuitji. 18ॸCriston tu umirkar
mash aints ainautinka Yus ii takatrincha, pujuinauka Yusnasha tura aints
tura ii nintimaurincha itiur ainawa tusa ainauncha pengker nintimtinawai.
nekaamtikramatnuitji. 19ॸTura asamtai chikich aints ainaujai

Tura asamtai ¿waruka Cristonu ainau kajernaitsuk angkan aneenisar pujusarmi


pachismesha: Nuka mianchawaitai tame? tusar, tura Cristo miatrusrik umirkarmi

e॰14.6 (Col. 2.16) f॰14.10 (Isa. 45.23) g॰14.12 (2.Cor. 5.10)


ѠΎ̲̲͑ॷ14ٍॷ15 326

tusar pengker nintimtunisar pujusarmi. tiarmiayi,” timiayi. Tu aarmau asamtai


20ॸYus ii yutairincha pachis: Pengkeraitai chikich aints ainau Criston miatrusarang
tau wainiat, Cristonu ainau: Nu yutaka umirkarat tusar, ii wakeramuringkia
paseetai tamatikia, atumka nu yutai najantsuk chikich ainau pengker
pachitsuk yuwau asaram, nu aintska tunau awajsatnuitji. 4ॸYaanchuik Yus ni chichamen
nintimtikratnuitrume. Tura asamtai etserin ainaun aamtikramia nuka iin
Cristonu ainau Yusen umirtan inaisarai nuitamratas aamtikramramiayi. Tura asa:
tusaram, atumi yutairi páchitskeka Wait wajakrumsha napchauka nintimtsuk
yuwairap. 21ॸIikia kuntinu namangkesha antsu pengker nintimsaram pujustaram tusa
pachitsuk yuwau asakrin, tura ii umutirisha Yus nintimtikramji. Tura asamtai iinu Apuri
pachitsuk umau asakrin, Cristonu ainau tatintri nakakur warastinuitji. 5-6ॸYuska ii
tunau nintimsar pujuinamtaikia, tura Apuri Jesucristo Apaachirintai. Tura
Criston miatrusar umirtsuk pujuinamtaikia, asamtai mash metek nintimsaram ii Apuri
kuntinu namangkengka yuwashtinuitji, maaketai titaram. Yus: Wína miatrusrumek
tura ii umutirisha umurchatnuitji. Tura umirtuktaram, tura pengker nintimsaram
Cristonu ainau tunau nintimrarai tusar, pujustaram tusa iin nintimtikramji. Tura
tura Criston umirtan inaisarai tusar, ii asamtai Cristo Jesús pujumia nunisrumek,
wakeramuringkia najanashtinuitji. 22ॸYus ii mash metek pengker nintimtunisrum
yutairin mash aa nuna najanau asamtai, pujustaram tusa wakerawai. Yus tu
mash yuwamnawaitji tu nintimsaram pujustaram tusa atumin yainmakarti.
pujakrumka, tuke inaitsuk tu nintimsaram
pujustaram. Atumka Yus nintimtakrum, Uwemratin chicham judíochu
mash aa nu turakrumka, ֤ӕѸ˔Փф̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ainamunam etserkamuri
satnuitrume. 23ॸAntsu nu yuta yuwaknaka 7ॸCristo Yusen pengker awajsatas iincha

tunau wajaschatjash tu nintimsaram pengker awajtamsamiaji. Tura asamtai


yuwakrumka tunau wajarme. Tura asamtai atumsha nunisrumek chikich ainaujai
waring achat mash pachisrum: Nunaka pengker awajnaisataram. 8ॸNunasha
turashtinuitjai, tu nintimsaram pujayatrum, tajarme: Iinu yaanchuik juuntri ainaun
nu turakrumka tunau wajarme. Yus: Wi nunaka turatatjai tinu asa, ni
tímia nunaka mash umiktas, tura judío
Atumi wakeramuri najantsuk, chikich ainautin nuna nekamtikramatas, ni
ainausha pengker awajsataram Uchirin Criston judío ainautin yaingti

15 tusa akupturmakmiaji. 9ॸTura nukap arus


1ॸNunasha tajarme: Aints Cristonu
ainayat mianchau wajainauka iijai judíochu ainaun wait anentau asa nusha
metek nintimtsuk pujuinau wainiatrik nunisarang: Yus juuntaitai tiarat tusa
Cristo miatrusrik umirkautikia nu aints Cristo tamiayi. Judíochu ainaun pachis
tunau nintimsarai tusar yaingtinuitji. Tura ii Yuse chichame tu aarmawaitai:
wakeramuringkia turashtinuitji. 2-3ॸCristoka Cristo ni Apaachirin chicharak: “Tura
ni wakeramurinka turachmiayi. Antsu Yuse asan mash nungkanmaya ainau
chichame niin pachis aarmaunka mash iruntramunam amin: Ameketme
umikmiayi. Nu aarmauka nuwaitai: “Amin juuntam titatjame. Tura amin
kajertaminak pasé chichartamkartas naarmin pachisan kantan
wakeriarmia nuka wína turutinak kantamruatjame,” timiayi.ॹh

h॰15.9 (Sal. 18.49)


327 ѠΎ̲̲͑ॷ15

10ॸTura chikich aarmausha nuwaitai: tusan, Yus nu chichaman judíochu ainaun


“Mash nungkanmaya ainautiram, nekamtikiatas wakerau asamtai, wikia
Yuse aintsri ainaujai iruntraram Yusnum uwemratin chichaman ujayajai.
warastaram.”ॹi 17ॸTura Cristo Jesúsnau asan, wikia
11ॸTura chikich aarmausha nuwaitai: pengker nintimsan: Yuse wakeramurin
٘‫ͅؽ‬Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ‫ڏ‬ najanau asan, ni takatrin miatrusnak takau
ram ii Apuringkia: Ameketme ayajai timinuitjai. 18-19ॸTura wiki
juuntam titaram!”ॹj nintimsanka nunaka tatsujrume. Wikia Yuse
12ॸTura Isaías Jesúsan pachis tu aarmiayi: chichamen etserkun, Yuse Wakani wína
“Davidta apari Isaí naartinu weari kakamtikruru asamtai, aints wainchatai
kichik wantinkatnuitai. Nuka takatnasha turinuyajai. ҽӕфˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬
̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆЙӕфɗҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ numian nangkaman, Yuse chichamen
tai. Tura mash nungkanmaya etserkin weakun, Iliria nungkanmasha jean,
ainaun uwemtikratin asamtai judíochu ainau Criston umirkarat tusan,
niin pachisar: Nekasampi iin tuke inaitsuk uwemratin chichaman Cristo
uwemtikramratatji tiartinuitai.” pachisan etsernuyajai. 20-21ॸYuse chichame
Tu aarmawaitai.ॹk tu aarmawaitai:
13ॸTura Yus iin uwemtikramratin “Yuse chichamen pengké antukcharu
asamtai, nu nakaji tusaram, nekasampita ainau nekaawartinuitai. Tura
tinu asakrumin, Yus atumin nukap pengké antukcharu ainau nu
waramtikramsarti. Tura angkan pengker chichamnaka tu awai tusar
͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ЙӕʮӕѸҡф̲ҡӕѸ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ nintimrartinuitai.”ॹl
ramrarti. Tura nekasnapi Yusnum Nu aarmawa nunisnak wikia chikich
pujustatja titaram tusa, Yuse Wakani ni aints Cristo chichamen yaanchuik
˔˔ф̲фɗʮɗҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ľҡѸľф˔ф̲ɗ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗľҡѸľфҡ͑͑˔ɗҡ͑ӕ‫ڏ‬
ramrarti tusan tajarme. yajai, antsu Cristo chichamen antukcharu
14ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, ainamunam uwemratin chichaman tuke
atumi nintijai pengker nintimtunisrum etserkatasan wakerinuyajai.
pujarme, tura Yus atumin ni nekamtairin
suramsau asamtai, atumsha Yuse Pablo Romanam wetas nintimramuri
chichame tu umirkataram tusaram, mai 22ॸTuraasamtai atumin irastasan nukap
nuwamtak chicharnaikiatnusha nekarme, wakerayatun winitatkaman tujinnuyajai.ॹm
wikia tu nintimsan pujajai. 15ॸTurayatun 23ॸTura yamaikia Yuse takatrin juningkia

atum kajinmakiram tusan, atumin mash umisu asan, tura untsuri musach
nintimtikratasan nekasan paan aarmajai. atumin irastasan wakerau asan, 24ॸֆ̲ɗ‫ڏ‬
Yus wína chichamur etserkata tusa, kia Españanam wetasan wakerakun,
akuptuku asamtai nunaka aatjarme. atumniasha jiistasan wakerajrume. Tura
16ॸJesucristo judíochu ainamunam wína atumin jeanka, ʮӕ̲Ëȍɗ˔ҡӕ̲ʮɗՓфф͑ɗ‫ڏ‬
chichamur paan etserkata tusa akuptuku sarmi tusan wakerajrume. Nunia weta
asamtai, tura Yuse Wakani nintirun tusaram winaka yainkamnawaitrume.
engkemturau asamtai: Yus pengker 25-26ॸMacedonia nungkanmaya ainau tura

awajsaram nekasrum ninu atinuitrume kËֆ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕѸȍˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬

i॰15.10 (Deut. 32.43) j॰15.11 (Sal. 117.1) k॰15.12 (Isa. 11.10) l॰15.20 (Isa. 52.15)
m॰15.22 (Rom. 1.13)
ѠΎ̲̲͑ॷ15ٍॷ16 328

num Cristonu ainau yuuminak pujuinaun ainaun untsuri yain ayayi. Tura wisha nu
yaingkiartas kuik akuptuktai tinau yaktanam pujamtai, winasha yainuyayi.
asaramtai, yamaikia Cristonu ainau Tura asamtai Cristonu ainaun tuke
Jerusalénnum pujuinaun ni yuumamurin yaininawa nunisrumek ii Apuri naarijai ii
susartasan weajai.ॹn 27ॸNingki nintimsar umaji pengker yaingtaram, tura ni
kuikian akupkartas wakeriarmiayi. yuumamurisha mash susataram tajarme.
Jerusalénnumia Cristonu ainau yaanchuik 3ॸTura umaar Priscilan, tura aishrin

judíochu ainamunam Cristo chichame Aquilancha chichaman akuptajai. Nuka


etsernun akupkarmia nutiksarang Cristo Jesúsnau asar, wijai miatrusarang
ֆ̲ɗ˔ɗʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕѸȍˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ takau ainawai.ॹp 4ॸYaanchuik wína
numia Cristonu ainau yuumamurincha mantuwartas wakerutinamtai, nuka wína
susartinuitai. Nuka nekas pengkeraitai.ॹo surimrukarmiayi. Tura asaramtai wisha
28ॸTura asamtai wikia Jerusalénnum niincha maaketai tajai. Antsu wikikia
jeanka, tura nuni pujuinaun kuikian mash nunaka tatsujai, antsu judíochu Cristonu
susanka, nunia jiinkin, ͑ӕՓľ˔̲ӕф͑‫ڏ‬ ainausha mash nunisarang tinawai. 5ॸTura
sha umisan, nuniangka Españanam ni jeen Cristo chichamen antukartas
wetasan, atumniasha jiitatjarme. 29ॸCristo iruntraru ainautirmincha mash chichaman
wína akuptuku asamtai, atumin jeanka akuptajrume. Wína aneetir Epeneton
nukap kakamtikratatjarme tusan nekajai. chichaman akuptajai. Wi Asia nungkanam
30ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, ii Cristo chichamen etsermatai, nuka nuwá
Apuri Jesucristonu asakrumin, tura Yuse eemak Criston umirkamiayi. 6ॸTura umaar
Wakani: Aneenisrum pujustaram tusa, iin Marínasha chichaman akuptajai. Nuka
yainmaktin asamtai, tuke inaitsuk winasha atumin yainmaktas nukap takakmasmiayi.
Yusjai yainkataram. ҽӕфՓɞ͑ЙËȍɗҡҡѸ‫ڏ‬ 7ॸTura wína wear ainaun Andrónicon, tura

ram Yus nukap seatritaram tajarme. 31ॸTura Juniasnasha chichaman akuptinajai. Nuka
Yus seakrum: ˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Փľ˔˔‫ڏ‬ wína nangkatukar nuwá eemkar Criston
sha, Cristo umirkacharu ainamunam Yus umirin armiayi. Tura wijai tsaniasar
uwemtikrati tusaram seatritaram. Tura kársernum engkemawarmiayi. Tura Cristo
Jerusalénnumia Cristonu ainau yuuminak nuiniatiri ainaujai Cristo takatrin
pujuinausha kuikian pengker nintimsar miatrusarang takakmasarmiayi.
jukiarat tusaram Yus seataram. 32ॸNunia 8ॸTura Ampliatoncha chichaman

Yus wakeramtaikia, wisha atumin jean, akuptajai. Nuka ii Apuri Cristonu asa wína
atumjai iruntran warasan jumchik aneetiruitai. 9ॸTura Urbanoncha chichaman
ayamsatnuitjai. ͮӕЙËȍɗѸфӕ̲֤ӕѸѸľҡфɗҡ‫ڏ‬ akuptajai. Nuka wijai Cristo takatrin
ram. 33ॸYus angkan pengker pujustinasha takakminuyayi. ҽӕфՓɞ͑͑ľľҡɗфƄѸҡнӕɗѸ‫ڏ‬
sukartin aa nuka atumjai mash pujusti nasha chichaman akuptajai. 10ॸTura
tajarme. Nuke ati. Apelesnasha chichaman akuptajai. Nuka
Criston miatrusang umirkawaitai. Tura
Pablo aints ainaun Aristóbulo jeen pujuinauncha chichaman
chichaman akuptukmauri akuptinajai. 11ॸTura wína wearun Herodió

16
1-2ॸJu papin aaran umisan, ii nan chichaman akuptajai. Tura Cristo
umaji Febe naartinun atumin umirin Narciso naartinu jeen pujuinauncha
akuptajrume. Juka Cencrea yaktanmaya chichaman akuptinajai. 12ॸTura umaarun

n॰15.25 (1.Cor. 16.1-4; 2.Cor. 8.1-5) o॰15.27 (1.Cor. 9.11) p॰16.3 (Hech. 18.2-3)
329 ѠΎ̲̲͑ॷ16

Trifenan, tura umaarun Trifosancha ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ˔Ѹҡф̲ҡӕѸ͑ՓɗѸȍՓ˔ľф‫ڏ‬


chichaman akuptinajai. Nuka ii Apurin jai. 20ॸIwianchi apuri Satanás wári
umirin asar Yuse takatrin takakminawai. nepetkataram tusa, Yus nekas angkan
Tura ii aneetiri umaji Pérsidan chichaman pengker nintimratnun sukartin aa nuka
akuptajai. Nuka ii Apuri takatrin takaak atumin kakamtikramratatrume. Ii Apuri
wait wajamiayi. 13ॸTura ii yachi Rufoncha Jesús atumin yainmakarti tajarme.
chichaman akuptajai. Nuka ii Apurin 21ॸTimoteo wijai Yuse takatrin

miatrusang umirnuyayi. ҽӕф͑ɗ͑ӕ˔ӕфɗ͑‫ڏ‬ takakmau asa, atumin chichaman


cha chichaman akuptajai. Nuka wína akupturmarme. Wína wear ainau Lucio,
nukurua tumawaitai.ॹq 14ॸTura Asíncriton, tura Jasón, tura Sosípatersha atumin
tura Flegontencha, tura Hermesnasha, tura chichaman akupturminawai.
Patrobasnasha, tura Hermasnasha; tura 22ॸJu papin aarja juka wiitjai Tercioitjai.

Cristonu ainaun nijai iruntrar pujuinauncha Wisha ii Apuri naarin pachisan


chichaman akuptinajai. 15ॸҽӕфǗɗ́Δ́ΎǣΎ͑‫ڏ‬ chichaman akuptajrume.
cha, tura Juliancha, tura Nereoncha, tura 23ॸҽӕфǾֆΎËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬

ni umajincha, tura Olimpasnasha, tura marme. Wikia nuna jeen pujajai. Tura
Cristonu ainau nijai iruntrar pujuinauncha æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬
mash chichaman akuptinajai. tas ni jeen tuke kauninawai. Tura ju
16ॸCristonu ainautiram, mash pengker yakta kuikiari wainusha, Erasto naartin,
nintimtunisrum aneenisrum: ¿Pengkerak tura ii yachi Cuarto atumnasha
pujaram? titaram. æфɗѸҡΎ͑ӕʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ chichaman akupturminawai.ॹr 24ॸIi Apuri
nam iruntrar pujuinauka mash atumin: Jesucristo atumnasha mash yainmakarti.
Pengker pujustaram tusar chichaman Nuke ati.
akupturminawai.
17-18ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬ Inangnamu Yusen maaketai timiauri
cha, nunasha tajarme: Aints niish 25ॸYamaikia Yus maaketai tiarmi. Yus
nintimsar Cristonu ainaun anangkinak: wína miatrusrumek umirtuktaram tusa,
Kanakrum pujustaram tusar atumin pasé atumnasha kakamtikramratnuitrume.
awajtaminamtaisha, nu aints ainau ֤͑Ëȍӕɗ˔ɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ЙËȍɗѸӕՓľ̲ф‫ڏ‬
wainkataram. Ii atumin nuiniarmiaji tin chichaman aints ainau pengké
nunaka nuininatsui. Tura ii Apuri nekaachminun wainiat Yus wína
Jesucristoncha umirinatsui. Antsu ni nekamtikruau asamtai nu chichaman
wakeramurinak najaninawai. Tura etsernuitjai. 26ॸYus tuke iwiaaku puja
pengker chichainayat, papi nekachu nuka yaanchuik ni chichamen etserin
ainaun anangkinawai. Tura asamtai nu ainaun kichik kichik: Wína chichamur
aints ainau wainkaram, atumka nuwakai aatrurtaram tusa akupkamiayi. Tura
tusaram, tura kanakar pujusai tusaram, mash nungkanmaya ainau nu chichaman
nu aints ainaujai iruntrairap. 19ॸAntsu antukar nintimrar umirkarat tusa, Yus nu
atumka Cristo chichame tuke umirkau chichamnaka paan nekamtikiamiayi.
asakrumin, aints ainau nunasha mash 27ॸYus ningki mash nekau asa, ni

nekainau asaramtai, wikia atumin Uchirin Jesucriston akupturmaku


nintimtusan waraajai. Tura pengker aa asamtai, tuke inaitsuk: Yus pengker
nuka turataram, tura pasé aa nuka awajsarmi. Maaketai.

q॰16.13 (Marc. 15.21) r॰16.23 (Hech. 19.29; 2.Tim. 4.20)


Pablo Corintonam Pujuinaun Papin Eemak
Akuptukmauri

asa, ii Apuri Jesucristo taatsaing, pengké


Chicham akuptukmau tunaarinchau ataram tusa, atumin

1 waitmaktinuitrume. 9ॸYus: Wína Uchirjai


1ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerau asa,

Jesucristo: Wína chichamur etserin tsaniasrum pujustaram tusa, atumin


ata tusa eatkamiayi. Ii yachi Sóstenes eatmaku asa, Ni tímia nunisang tuke
wijai tsanias pujawai. 2ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬ mash umiktinuitai. Ni Uchiri Jesucristoka
min Corinto yaktanam pujuinautirmin ju iinu Apurintai.
papin aaran akuptajrume. Atum pengké
Kanakrum pujusairap timiauri
tunaarinchau winar ataram tusa, Cristo
Jesús atumin eatmakmiarume. Chikich 10ॸYatsur
ainautiram umaarutirmesha, ii
chikich nungkanam pujuinauncha ii Apuri Jesucristo naarin pachisan
Apuri Jesucriston: Ameka wína atumniaka tajarme: Mash iruntraram
Apuruitme tinaunka: Wína uchir aarti metek nintimraram pujustaram. Tura
tusa Yuska eawai. 3ॸIi Apaachiri Yus ii metekchau nintimtsuk asataram. Antsu
kЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎʮɗҡӕ̲ɗ͑Փɗҡ͑ľ͑ҡф‫ڏ‬ kichik nintiya nunisrumek chicham
mak pengker awajtamsarti, tura angkan iwiararam, metek nintimtunisrum
pengker pujustinasha suramsarti pujustaram. 11ॸYatsur ainautiram, Cloé
tajarme.ॹa jeen pujuinau atumin pachitmasar: Jiaani
pujuinawai tinamun wisha antukmajai.
Pablo Criston maaketai timiauri 12ॸWi antukmaja nuka nuwaitai: Atumsha
4ॸAtum Cristo Jesúsnau asakrumin, Yus tu chichaarme: Chikich ainautiram wína
atumin wait anentramak pengker pachitsaram: Wikia Pablo umirnuitjai
awajtamsau asamtai, wisha Yusen tuke tarume. Tura kichtirmesha: Wikia aints
maaketai tajai. 5ॸAtumka Cristonu asaram, Apolos naartinu umirnuitjai tarume. Tura
ni pachisrum nekas chicham pengker kichtirmesha: Wikia Pedro umirnuitjai
chichastaram tusa, Yus ni nekamtairin tarume. Tura kichtirmesha: Wikia
atumnasha suramsamiarume. 6ॸTura Cristonak umirnuitjai nuketjai tarume.ॹb
Criston pachisar etserina nu antuku 13ॸ¿Waruka tuusha chichaarme? ¿Cristo

asaram nintimrume. 7ॸTura ii Apuri untsuringkai? Atumin uwemtikramrat


Jesucristo tatin kinta nakau asaram, Yus tusarka, numi winangmanumka winaka
atumin suramsa nuka yuumatsuk mantuacharmiayi. Tura atumsha entsa
pujarme. 8ॸTura atumi tunaarin sakaru maakrumsha, wína nemartustasrumka

a॰1.3 (Hech. 18.1) b॰1.12 (Hech. 18.24; 1.Cor. 3.4)

330
331 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ1

maichmiarume. 14-15ॸՠɗ˔ɗֆæфɗѸЙΎ͑‫ڏ‬ Atsa. Junia aints ainau ningki nintimsar:


cha tura Gayoncha imaimiajai. Antsu Nekau aintsuitjai tinau wainiat Yuska:
kichnaka imaichmiajai. Tura atumka Nekas nintinchau ainawai tawai. 21ॸTura
wína pachitsaram: Nu wína imiatin junia aints ainau ni nekamtairijaingkia
asamtai, wikia Pablo umirnuitjai winasha nekaracharti tusa, ֤ӕѸѸӕфɗ̲˔‫ڏ‬
turutiarai tusan, aintsun untsurinka miayi. Antsu nu aints ainau ningki
imaichu asan, pengker nintimsan nintimsar Cristo chichame etserkamun
pujajai.ॹc 16ॸMaj, kichnasha Estéfanasa pachisar: Nu chichamnaka nangkamiar
wearincha imaimiajai. Antsu chikich wi etserinawai tuweenawai. Tu tinau
imaimunka aneaktsujai.ॹd 17ॸCristo wínaka: wainiat, Yus ni chichame etserkamun
Aints imaita tusangka akuptukchamiayi. antukar, nekasampita tinaunaka
Antsu uwemratin chicham etserkata tusa, uwemtikratas wakerimiayi.
winaka akuptukmiayi. Chikich nekau 22ॸJudío ainau chichainak: Yuse

ainau aya ningki nintimsar chichaina ˔˔ф̲фɗʮɗՓɗ͑Ëȍҡɗҡ˔ҡՓɗ͑˔ф‫ڏ‬


nunisnaka chichaatsjai. Antsu Cristo iin kia: Nekasampita tichainjiash tinawai.
uwemtikramratas numi winangmanum Tura griego ainau chichainak: Iikia junia
jarutramkamiaji, taja nuna aints ainau aints ainau nekaina nu nekatasar
kajinmakiarai tusan nu chichamnaka wakeraji tinawai. 23ॸAntsu iikia: Ii Apuri
etserjai. æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲͑ӕ̲ʮфӕҡф̲˔‫ڏ‬
miaji tusar, nu chichamka etserji. Judío
Cristo Yuse kakarmarincha tura ainau nuna antukar: ͮӕ˔͑ҡѸ͑Йɗ˔ӕɗ‫ڏ‬
nekamtairincha nekamtikramamiaji tai tuweenawai. Tura judíochu ainau nu
18ॸæфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲͑ӕ̲ʮфӕҡф̲‫ڏ‬ chichamnasha antukar wishikinak:
kamiaji tusan, nu chichaman etserjai. Nintinchau ainawai tuweenawai. 24ॸTura
Antsu mengkakartin ainauka nuna wainiat Yus judío ainauncha, tura
antukar, nintimchau asar: Nangkami judíochu ainauncha uwemtikratas eaku
tawai tuweenawai. Antsu uwemratin asamtai, Cristo Yuse kakarmarin tura ni
ainautikia nu chicham nintimtakrikia, nekamtairincha nekamtikramji. 25ॸJunia
Yus ni kakarmarijai iin kakamtikramji tu aints ningki nintimsar wishikinak: Yus
nintimji.ॹe 19ॸYuse chichame etserin ҡɞ̲ɗ͑ӕ͑˔͑͑ǣ˔̲ɗҡɗ̲ɗֆɗҡӕՓľľ͑‫ڏ‬
yaanchuik tu aarmiayi. Yus chichaak: wai. Antsu junia aints nekaina nuka
٘ˇӕ͑ɗɗ͑ӕ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑˔̲ľ͑ǣ˔ҡ‫ڏ‬ mianchawaitai tusa Yuska nekawai. Yuse
katatjai. Tura nangkamiar: Wikia nekamtairi junia aintsu nekamtairin
nekau aintsuitjai, tinu ainau nangkamakuitai. æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲‫ڏ‬
chichamencha mengkatkatatjai,” num jakamtai, junia aints ainau: Yuse
tu aarmawaitai.ॹf kakarmaringkia atsawai tinau wainiat,
20ॸTura asamtai nintimrarmi: ¿Nekau ֤ӕѸľ˔˔ф̲фɗʮӕ͑ɗɗ͑ҡѸӕ˔˔ф̲‫ڏ‬
ɗ͑ӕ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑ľ˔˔фɗ˔ɗӕՓľ̲фҡ͑ӕ‫ڏ‬ rinka nangkakawaitai. 26ॸYatsur
kitaij? Atsa. ¿Tura papi nekau ainau ainautiram, ӕ̲фӕҡɗф̲ľѸȍ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬
ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡ˔фɗ˔ɗӕՓľ̲фҡ͑ӕ˔ɗ‫ڏ‬ ram: Junia aints nekaina nunisrumka
taij? Atsa. ¿Tura junia chicharkartinu atumka nekatsrume. Tura atumsha apu
chichamen antukrikia uwemratnukitaij? naamkarmeka wajatsrume. ҽӕф˔ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬

c॰1.14 (Hech. 18.8;19.29) d॰1.16 (1.Cor. 16.15-16) e॰1.18 (Rom. 1.16)


f॰1.19 (Isa. 29.14)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ1ٍॷ2 332

tinu uchirinchuitrume. Untsuri tu ujakmiajrume. 2ॸTura wikia aya


pujuinauka atumjai iruninachu wainiat ˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑˔ЙËȍɗѸ͑ҡӕ̲ʮɗËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
Yuska: Winar ataram tusa, atumniasha tatjai tusan, tura Cristo numi
eatmakmiarume. 27ॸAntsu junia nekau winangmanum jarutramkamiaji tusan,
ainau Cristo umirkaru ainaun pachisar: nunak pachisan atumjai chichastatjai, tu
Nu aintska nintinchau ainawai, tinau nintimnuyajai. 3ॸTura wína kakarmar
wainiat, ֤ӕѸ˔͑ӕ͑ľ˔ӕɗ͑ӕ͑ɗ͑ҡѸф‫ڏ‬ atsau asamtai, ֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕфɗ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
tas nekachu ainaun: Wína uchir ataram nak umirkashtinuapitja tusan, tura Yusen
tusa eakmiayi. Tura kakaram ainau Cristo nekasan pengkerka awajsashtinuapitja, tu
umirkaru ainaun pachisar: Nu aints ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑͑ɗ͑ҡɗфʮɗѸȍ̲˔ӕ͑˔ӕфɗ͑ӕֆ‫ڏ‬
ainauka kakaichu ainawai tinau wainiat, jai.ॹh
Yuska nu aints ainauncha inatsaartas, 4-5ॸTura junia ainau nekamtairijaingkia

kakaichu ainaun: Wína uchir ataram tusa atumin chicharkachmiajrume, antsu Yuse
eakmiayi. 28ॸTura inati ainauncha, tura ˔˔ф̲фɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲æфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
chikich ainau nakitin ainauncha, tura pita titaram tusan, wikia Yuse
mianchau ainauncha: Wína uchir ataram chichamenka ujayajrume. Yuse
tusa Yuska eakmiayi. Tura chikich aints chichamen ujaaknaka, junia nungkanam
nangkamiar: Wikia miajuitjai tinaunka nekamtaingkia nintimrataram tutsuk,
Yuska: Mianchawaitai tusa pachiatsui. antsu Yuse Wakani kakarmarijai Yuse
29ॸTura asamtai aints ningki nintimsar: chichamen atumniaka ujayajrume.
Wikia miajuitjai, tura pengkeraitjai
tinayat, Yusnaka tichamin ainawai. Yus tu awai tusa ni Wakani iin
30ॸAntsu atumka Yuse uchiri asaram, nekamtikramji
Cristo Jesúsnawaitrume. Tura Yus 6ॸYuse chichame umirin ainautikia Yuse

wakerau asamtai, Cristo Jesús Yuse nekamtairi etserji. Tura Cristonu ainau
nekamtairincha iin nekamtikramamiaji, nuna antukar: Nuka Yuse nekamtairintai
tura ii tunaurincha sakturmarmiaji, tura tinawai, ҡӕфɗɗ͑ľ˔̲ҡɗфɗʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
pengké tunaarinchau ataram tusa iinka maya nekamtairinchu asa, junia apu
kakamtikramramiaji, tura ii tunaarincha nekamtairinchuitai. Junia apu aintsun
akiimiatramak uwemtikramramiaji. inau ainayat wári mengkakartin ainawai.
31ॸTura asamtai Yuse chichame tu 7ॸAntsu iikia chikich aints ainau nekashtai

aarmawaitai: “Aints pengkeraitjai etserji. Yuska nungkan najantsaing,


tumamtas wakerakka, nunaka tutsuk ukunam wína nekamtairun aints ainaun
Criston ningki nekas pengkeraitai nekamtikiatnuitjai, ҡӕфҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔фҡ‫ڏ‬
titinuitai.”ॹg nuitjai tusa, Yuska nintimramiayi. 8ॸTura
waininayat junia apu ainau nu nekatinka
Cristoka krusnum jakamiayi timiauri kichkisha nekainatsui. Antsu nuna

2
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬ nekawaruitkungka, ɗɗkЙӕфɗ͑ɗ˔˔ф̲фɗ‫ڏ‬
cha, wikia atumjai pujaknaka, Yuse jai mash najanamia nunaka numi
chichamen nekas aa nuna atumin winangmanumka maacharminuyayi.
ujaakun, junia ainau nekamtairijaingkia 9ॸTura Yuse chichame tu aarmawaitai:

Yuse chichamenka ujakchamiajrume, “Aints kichkisha wainkachmin aa


antsu nu chichamnasha paan antukminun nuna Yusen aneena nuka

g॰1.31 (Jer. 9.23-24) h॰2.3 (Hech. 18.9-10)


333 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ2ٍॷ3

Փɗ͑˔фҡɗҡӕѸ֤ӕѸӕ̲ɗѸ̲Փɗ‫ڏ‬ nekamtikiatnuitai. Antsu junia aints


tai. Tura aints kichkisha ainau Yuse aintsri nintimaurinka pengké
antukchamnau aa nunaka Yusen nekaachartinuitai. 16ॸTura Yuse chichame
aneena nuka antukarti tusa Yus tu aarmawaitai: “¿Yaachia Yuse
umismawaitai. Tura aints nintimaurincha nekaamnawaita? ¿Tura
chikichkisha nintimrachmin aa yaachia Yusnasha nuiniarminuita?” Tu
nunaka Yusen aneena nuka aarmawaitai. Tura wainiatrik Cristonu
͑ɗ͑ҡɗ̲ффҡɗҡӕѸ֤ӕѸӕ̲ɗѸ̲Փɗ‫ڏ‬ ainautikia Cristo nintimia nunisrik iisha
tai,” tu aarmawaitai.ॹi nintimji.ॹj
10ॸTura Yuska ni Wakanin akupturmak, ni

nintimaurincha nekamtikramamiaji. Ni Cristo chichame etserin mash


Wakani mash nekau asa, chikich aints Cristo inatiri ainawai

3
ainau pengké nekaachminun wainiat, 1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

mash paan nekaawarti tusa iincha wikia atumjai pujaknaka Yuse


nekamtikramamiaji. Wakani piatkamu ainaun chicharja
11ॸNintimrarmi: ¿Yáki chikich aintsu nunisnak atumniasha chicharkatatkaman
nintimaurincha nekamnawai? Chikich tujinkamiajrume. Antsu atumka
ɗ͑ҡѸӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬ kuwirchia nunisrumek nintimu
minuitai. Antsu iik nintimsarik ii asakrumin, ju nungkanam aa nuna
nintimauri nekaamnawaitji. ¿Tura yáki nintiminaun chicharja nunisnak
Yuse nintimaurincha nekamnawai? Aints atumniaka chicharnuyajrume. 2ॸUchi
kichkisha Yuse nintimaurinka pengké kuwirach aya muntsunak muntsuwitai.
nekaachminuitai. Antsu Yuse Wakani Atumin chicham yumtichu antukminun
nuke Yuse nintimaurinka nekawai. ujayajrume nuka muntsua tumawaitai.
12ॸTura Yus ju nungkanmaya nekamtainka Antsu chicham yumtin aa nuka kuntinu
iinka nekamtikramachmiaji. Antsu ni namangkea tumawaitai. Nu chichamnaka
͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑˔̲Ѹȍɗɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ atumniaka ujakchamiajrume. Tura nu
tas, ni Wakanin nekas pengker aa nuna ii chichamsha yumtin asamtai, ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡҡ‫ڏ‬
nintin engketramamiaji. 13ॸTura Yuse kamaram yamaisha tuke tujintarme.ॹk
chichamen pachisar chichaakrikia, ju 3ॸTura asaram chikich ainau suwirpiaku

nungkanmaya nekau ainau nuikiartina jiisrum pujarme. Tura jiyani pujau


nunisrikia iikia chichaatsji. Antsu Yuse asaram atumi wakeramuri nintimsaram
Wakani iin nuitamrau asamtai, nu pujarme. Tura ju nungkanmaya ainau
chichamka Yusen nintimina nuke ujaaji. nintimina nunisrumek tura pujuina
14ॸAntsu Yusen umirchau ainau Yuse nunisrumek atumsha tuke pujarme. 4ॸTura
nekamtairinka ni Wakani sukarta nunaka asaram chikich ainautiram: Wikia Pablon
juwinatsui. ͮӕ͑ľ˔̲ҡɗ͑˔͑ľ˔Փф‫ڏ‬ umirnuitjai, tura chikich ainautirmesha:
tatkamawar yuumatinau asar, ningki Wikia Apolosan umirnuitjai tarume. Tu
nintimsar Yuse nemarin ainaun pachisar chichaakrumka ju nungkanmaya ainau
nintinchawa nunisarang chichainawai chichaina nunisrumek chichaawearme.ॹl
tinawai. 15ॸTura Yuse Wakani aintsu 5ॸ¿Waruka tuusha chichaawearme?

nintin engkemtuamuka Yus niin ¿Wikia warí aintsuitja tura Apoloscha


nekamtikiatas wakera nunaka mash warí aintsuita? Iikia Yuse inatirinji

i॰2.9 (Isa. 64.4) j॰2.16 (Isa. 40.13; Rom. 11.34) k॰3.2 (Hebr. 5.12-14) l॰3.4 (1.Cor. 1.12)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ3 334

nuketji. Ii Apuri ii takatrin tu ati tusa, iin kaya juuntan wewe amij tusar jintinawai.
suramsamiaji nuke takakminuyaji. Tura Jesucristo nu kaya nunisang asa iin
iikia atumin Cristo chichame etserkau uwemtikramratnuka nuketai. 12ॸNunasha
asakrin, atumsha: Cristoka nekasampita tajarme: Jean jeamin ainau jean jeaminak
timiarume. 6ॸWikia arakan arakminua nekasar wári mamurchamnun jeamkartas
nunisnak nuná eemkan Cristo chichamen wakerinakka kurijai, tura kuikiajai, tura
etsernuyajai. Yumi jitachmatai aints árak kaya shiirmajai jean jeaminawai.
araamu kajingkai tusa, yumijai ukatua Nuniasha numijai, tura nukajai, tura
nunisang Apolos Yuse chichamen paatjai jean jeaminawai. Yuse takatrin
˔ʮɗ̲͑˔ɗфɗҡӕѸҡӕ̲͑ɗ˔͑ӕɗҡ̲ф‫ڏ‬ ҡ˔˔̲ɗ͑ɗ͑ӕѸȍ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍЙľ͑ǣ˔ľф͑‫ڏ‬
miarume. Antsu arakan tsapamtiknua sha tura mianchaunasha takakmincha
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ainawai. 13ॸChikich chikich aintsu takatri
ramratnuka Yusketai. 7ॸAints arakan nekas pengkerashi tusa, Cristo nekaatas
ф˔Ѹȍ͑ɗ͑ǣ˔ɗ˔ɗҡѸЙ̲ҡɗ˔ɗËȍ̲ɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ taamtai, paan wainkartinuitai. Nu kinta
tai. Tura yumijai ukatua nuka arakan jeamtai, chikich chikich aintsu takatri
ningkikia tsamamtikrachminuitai. Antsu itiurak awa tusa Yuska jiistinuitai. 14ॸAints
arakan tsamamtiknua nuka Yusketai.ॹm Criston nintimias jea kaparchamniaun
8ॸAints arakan araawa nuka Yuse jeamua nunisang Yuse takatrin nekas
chichame nu nangkamtaik etserua pengker takau asamtai nuna takatringkia
nunisketai. Tura kitcha árak kajingkai mengkakashtinuitai. Tura ukunam
tusa, yumin ukatua nuka Yuse chichamen Yusnum jeamtai, nu aintsnaka Yus
ukunam nuiniawa nunisketai. Mai metek pengker awajsatnuitai. 15ॸTura aintsu jee
Yuse takatrin takakmasaru asar, ukunam numijai, tura nukajai, tura paatjai
Yusnum jearamtai, Yuska niin pengker jeamkamu nintimrarmi: Jijai keemamka
awajsartinuitai. 9ॸYus: Tu takakmastaram nu jeaka keawai. Turamtaikia nu aintsu
tinu asamtai, iikia ni takatringkia ni takatringkia mash mengkawai. Yuse
kakarmarijai takaaji. Tura Yus atumi umirin ainausha nunisarang Yuse takatrin
nintin takasu asamtai, atumka Yuse mianchau takau asaramtai, Jesucristo
ajaria nunisketrume. Tura Yuse jee taamtai, ni takatri mash jijai keemamua
jeamkamua nunisketrume. 10ॸTura Yus: nunisarang mengkakartinuitai. Tura nu
Wina chichamur tu etserkata tusa wína aintska mengkakashtinuitai, antsu jea
akuptuku asamtai, jea jeamin pengker keamtai, ̲ɗѸӕʮɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣӕՓľ̲фҡ‫ڏ‬
nekawa nunisnak wikia: Criston nuitai.
nekasampita titaram tusan, ͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ 16ॸNusha nintimrataram: Yuse Wakani

taik atumin Yuse chichamenka atumi nintin engkemturmau asamtai,


ujayajrume. Tura chikich ainau: Yuse atumka Yus seatai juun jea nunisketrume.
chichame pengker umirkarat tusar ¿Nuka nintimtsurmek?ॹn 17ॸAints Yuse jeen
atumin nuitaminawai. Tura kichik kichik mesramtaikia, Yuscha nu aintsnaka
nuikiartin: ¿Itiurkanak nekas pengkeran mengkaaktinuitai. Atumka Yuse jea
Yuse chichamencha nuiniaraintaj? tu tumau asakrumin, Yus nunaka turawai.ॹo
nintimrartinuitai. 11ॸJean jeamin kayan 18ॸTura asamtai junia aints ainau

jeamkartas nuná eemkar nungkan tainiar nekaina nujaingkia metekaitjai, tuuka

m॰3.7 (Hech. 18.4-8;24-28) n॰3.16 (1.Cor. 6.19; 2.Cor. 6.16; Efes. 2.22)
o॰3.17 (Rom. 8.11)
335 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ3ٍॷ4

nintimtumasairap. Antsu Yuse nekamtairi nuitai. Yuscha nunisang: Wína chichamur


nekaatasrumka, ju nungkanmaya ainau umirtuktaram tusa, akupkamu ainauka
nekamtairingkia nintimtsuk asataram. miatrusarang umirkartinuitai. 3ॸAtumka
19ॸYus ju nungkanmaya nekau ainaun wina pachitsaram: Nekas Yuse chichamen
pachis: Nuka nintimchawaitai tawai. Йľ͑ǣ˔ľфľҡѸľфҡѸӕѸȍҡӕфӕҡфӕ̲ɗ͑Փɗ͑ɗҡ‫ڏ‬
Tura asamtai Yuse chichamesha tu nak wikia nunaka pachiatsjai. Tura Yusen
aarmawaitai: nintimtichu ainausha wína pachitsar:
“Aints ningki nintimsar: Wikia nekau Yuse chichamen nekas pengker
aintsuitjai, tura Yuska atsawai etsertsuash turutinau wainiatnak nunaka
tinamka, Yuska nu aintsnaka pachiatsjai. Antsu wiki nintimsanak:
ejatkajai achiawa nunisang Nekasan Yuse chichamen pengker
achiawai.” etsernuitjai tumamtsujai. 4ॸTura wína
20ॸAtaksha tu aarmawaitai: tunaarusha awash tusanka nekatsjai.
“Aints ainau ningki nintimsar: Wikia Antsu wiki nintimsanak: Tunau
nekau aintsuitjai, tinau wainiat ii turachmiajai tumammataisha, nunasha ii
Apuri nu aintsnaka pachis: ͮ͑ǣ‫ڏ‬ Apuri nuke nekawai. Ningki: Aminu
kami tawai tusa nekawai.”ॹp tunaarumka atsawai turutinuitai.ॹq 5ॸTura
21ॸTura asamtai aints nuikiartiniun asamtai ii Apuri taatsaing, chikich ainau
pachis: Nuka chikich nuikiartin ainaun pachisrum: Nu aintska ni takatrinka
nangkakawaitai pengké tichamnawaitai. tenapka takaatsui tutsuk asataram. Antsu
Yuse chichamen nuikiartin ainautin mash nintinam ukusmau aa nuna chikich aints
metek Yus akupkamuitji. 22ॸWisha, tura nekaachminun wainiat, ii Apuri taa paan
Yuse chichame etserin Apoloscha, tura nekamtikramatnuitji. Tura ame tu
Pedrosha atumin yainmakarat tusar pujusmiame tusa, ni umikchamurinka
akupkamuitji. Tura ju nungkanam aa paan nekamtikiatnuitai. Antsu pengker
nunasha mash Yus atumnau ati tusa takau ainaun kichik kichik: Atumi takatri
najanawaitai. Iwiaaku pujakrisha, tura pengker takakmasurme ningki titinuitai.
jakarsha tuke Cristonuitji. Yamai ainia 6ॸYatsur ainautiram, anturtuktaram:

nunasha, tura ukunam atinua nunasha Wikia Apolosan pachisan, tura wiki
Cristoka mash atumnau ati tusa nintimtumasan nunaka takun tajai tusan,
najanawaitai. 23ॸAtumsha Cristonuitrume. atumsha nuimiartaram tusan nunaka
Tura Cristosha Yusnawaitai. tajarme. Yuse chichame aarmawa nuna
nangkamasrumek etserkairap. Tura
Cristo inatiri ainau takatri chikich aints pachisrum: Nuka Yuse
pachis etserkamuri takatrin timiá pengker takaawai, tura

4
1ॸAtumka iin pachikratsaram: Nuka chikich aints pachisrum: Nuka Yuse
Cristo inatiri asar, tura Yus takatrin tenapka takaatsui tutsuk
akupkamu asar, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬ asataram. 7ॸ¿Yaachia atumin chikich aints
minun wainiat, Yuse chichamen iin ainaun nangkamasang timiá pengkeraitai
nekamtikraminaji, tu nintimratnuitrume. turamua? Nuka pengké nekaachminuitai.
2ॸTura asamtai aints ni inatirin: Jear ¿Yuse chichamen yaachia atumin
waitrukta tusa ukukmiau asa, nu aintska nekamtikramama? kҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
ʮľľ͑ɗӕËȍɗËȍ̲ľ̲͑ɗҡфӕѸ͑ǣӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ mama nuka Yusketai. Tura atumin mash

p॰3.20 (Sal. 94.11) q॰4.4 (1.Juan 1.8-10;3.19-21)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ4 336

nekamtikramau asamtai ¿waruka wiki nungkanmaya ainau iincha nakitraminak


mash nekawaitjai tuusha nintimrume? tsauka nunisarang iin japramawartas
8ॸAtumek nintimsarmek: ֤ӕѸɗɗ͑͑ľ˔̲‫ڏ‬ wakerutminaji.
tikramatas wakera nusha iikia mash 14ॸAtumin inatsaartaj tusanka nunaka

nekaji ¿nangkamrum tatsurmeash? Tura aatsujrume. Antsu wína aneetir uchirua


iincha Yus suramsatas wakera nusha nunisrumek asakrumin, ҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬
yaanchuik mash jukinuitji ¿nangkamrum katasan nunasha aatjarme. 15ॸAints timiá
tatsurmeash? Tura iincha pachikratsaram: untsuri atumin Cristo chichamen
Nekas mianchawaitai tayatrum atumek: nuitaminak pujuinayat, atumi aparingkia
Iikia apua nunisrik pujau asar, chikich untsuringkia ainatsui. Antsu wiyá
ainauka yuumatsji ¿nangkamrum ľľ̲˔͑ҡӕ̲ɗ͑æфɗѸҡΎˇľѸәѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲ф‫ڏ‬
tatsurmeash? Antsu apua nunisrumek tin chichaman etserkau asan, nekasan
pujakrumningkia, iisha atumjai iruntrar atumi aparia nunisnak ajai. 16ॸTura asan
apua nunisrik pujusminuitji. 9ॸWiki wait aneasrum, wiya nunisrumek Yus
nintimsanak: Cristo chichame etserin umirkataram tajarme.ॹs
ainautinka Yus: Uku wajastaram tusa 17ॸTura asan Timoteon akuptajrume.

iinka akuptamkamiaji tajai. Turamtai Nuka wína aneetir uchirua tumawaitai.


aints ainau Cristo chichame etserin Nuka iinu Apuri chichame nekas pengker
ainautin maatai turaminaji. Turamin umirnuitai. Tura wi Cristo Jesúsan umirja
asaramtai, Yuse awemamuri ainausha nunaka mash kajinmakiram tusa atumin
tura mash nungkanmaya ainausha jiisarti nintimtikramratatrume. Tura wi Cristonu
tusa Yus akupkamuitji, wikia tajai. 10ॸIikia ainaun chikich chikich yaktanam
atumjai metekka ainatsji. Iikia Cristonu ͑ӕɗ͑ɗ͑ӕֆʮ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣҡӕ̲ɗ͑͑ӕɗҡ̲фҡ‫ڏ‬
asakrin: Nintinchau ainawai turaminaji. trume. 18ॸTura atumjai pujuinauka
Antsu atumek nintimsaram: Cristo iin miajuitjai tumamsar wína pachitsar: Iin
nekamtikramatas wakera nusha mash shamramau asa tachatnuitai tinawai.
nekaji tatsurmeash. Iikia kakarmachuitji. 19ॸҽӕҡɗ͑ӕՓɗ͑ɗҡ͑˔֤ӕѸՓ˔ľф̲ҡɗ‫ڏ‬

Antsu atumek nintimsaram: Iikia kia, wári atumin irastasan wakerajai.


kakarmaitji tatsurmeash. Atumin Tura miajuitjai tuweena nuna chichamen
ЙËȍɗҡ̲ѸфЙľ͑ǣ˔ľфɗҡфӕ̲ľҡӕф̲ɗ͑‫ڏ‬ nekaatasnaka winishtatjai. Antsu
wai. Antsu iin pachitmasar paseetrume nekasarash Yuse kakarmarijai Cristo
turaminaji. 11ॸIikia Cristo chichame takatrin takakmina tusan, ͑ӕ͑͑ľ˔ҡ‫ڏ‬
etserin asar, yamaisha tsukajai, tura san winitatjai. 20ॸYus aints ainaun
kitakjai tuke wait wajaji, tura mamuaji. inartinun pachiska nangkamniaka
Tura tuke waitkarminaji. ҽӕфʮľľ͑Ëȍ‫ڏ‬ chichaschamnawaitai. Antsu Yuse
waitji. 12ॸIi yuumamuri sumarmaktasar ii kakarmarijai ni chichamen etserinawash
uwejejai nukap takakmakur pimpiaji. tusa nekaamnawaitai. 21ॸ¿Atumsha
Tura iin kajertaminamtaisha: Yus itiurtukat tusarmea wakerutarme?
yainmakti tuweaji. ҽӕфɗɗ͑˔ʮľфҡ̲ɗ‫ڏ‬ ¿Awaturat tusarmek wakerutaram?
nausha pajakrisha ayaatsji.ॹr 13ॸIin ¿Turachkurmesha wait anentrurat
ЙËȍɗҡ̲Ѹф͑ЙËȍӕËȍɗËȍфҡ̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ tusarmek, tura yaitik aujtusat tusarmek
sha, iikia napchauka chichartsuk yaitasar winit tusaram wakerutaram? Atumek
chicharuweaji. Yamaikia tuke ju nintimrataram.

r॰4.12 (Hech. 18.3-6) s॰4.16 (1.Cor. 11.1; Fil. 3.17)


337 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ5ٍॷ6

ֆ̲ɗ˔ɗЙ͑ǣ̲͑ǣ˔фËȍՓ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
¿Cristo umirin pasé takauka itiurkatnuita? mek arume.ॹt 8ॸTura asamtai ii ainautikia

5
1ॸAints atumin pujaun pachisar Pascua ƿesta inangkartai tusar, pang
chichainak: Aints Cristonu ayat ni pachimtai mash japin armiajina nunisrik
apari nuwarijai kanawai, tamaun Cristo jakamuri nintimsar, ii tunauri
antukmajai. Antsu Yusen nekachu mash inaisar, chicham nekas aa nu
ainausha nu tunaunaka pengké turinatsui. umirkar Pascua ƿesta inangkaru armi.ॹu
2ॸAntsu atumka nu aintsu turamuri 9ॸYaanchuikia atumin papin aatkun,

nekayatrumsha, ¿waruka jampesrumsha Cristonu ainayat nuwan nuwatsuk


pujarme? Nu aintsu tunaari nintimsaram tsanirmin ainaujaingkia, tura aintsun
wake mesekrum juutinuitrume. Nuna ninumtsuk tsanirmin ainaujaingkia
tura nuka atumniangka jiiktinuitrume. tsaningkairap timiajrume. 10ॸAntsu Yusen
3ॸWikia atumjai pujawaitkuncha: nekachu ainaujai tsaningkairap
Warintinjak tusan, nu tunau tura nuna tatsujrume. Tura kuikian nukap wakerin
wait wajaktintri tuyapi atinuita tusan, ii ainaujai, tura kasa ainaujaisha, tura
Apuri Jesucristo naarin pachisan tajarme. Yuschau waininayat: Ameka wína
4ॸAtumka ii Apuri Jesucristo naari yusruitme, nangkamiar tinu ainaujaisha
pachisrum iruntraram pujusrum: ʊҡɗӕф˔ҡ‫ڏ‬ tuke tsaningkairap tatsujrume. Nu aints
jik takurmin Yuse Wakani: Nuka ainaujai tuke iruntsuk pujustasrum
turataram tusa nekamtikramatatrume. wakerakrumka, ju nungkanmaya tuke
Wisha atumjai pujachiatnak, atumin jiinkitnuitrume. 11ॸTura asaram aints
nintimsan pujustatjai. 5ॸNu tunau mash ukuktaram tatsujrume. Antsu
takaunaka iwianchi apuri Satanás ni Cristonuitjai tinayat tsanirmin ainausha,
namangken pasemamtikrati tusaram tura kuikian nukap wakerin ainausha,
tsangkatkataram. Tura asaram ii Apuri tura Yuschau waininayat: Ameka wína
Jesús taamtai, nu aintska uwemrati yusruitme, nangkamiar tinu ainausha,
tusaram turataram. tura pasé chicharnain ainausha, tura
6ॸAtumka: Ii turamuka pengkeraitai nampeu ainausha, tura kasa ainausha
tuwearme nuka napchawaitai. Atumka ukuktaram tajarme. Nu aints ainaun
kichik aints tunau turati tusaram pachisan: Nujaingkia yuwairap.
tsangkamkau asakrumin, chikich aints 12-13ॸYusen nekachu ainau tunaarin

ainau nuna wainkar, mash tunaun pachisar: Ni wait wajaktintri tu ati


wakerukartin ainawai. ¿Atumka nuka tichatnuitji, antsu Yusek titinuitai. Antsu
nekatsrumek? 7ॸIi ainauti Pascua ƿesta atumka aints: Yusnawaitjai tinayat,
jeatsaing, uwija uchiri mainuyaji. Turarin Yusen umirtsuk pujuinauka: Tunaarum
wainiat Cristo uwijaya nunisang inaisataram tusaram chicharkatnuitrume.
jarutramak, ɗɗҡӕ͑ӕфɗ͑˔ɗɗ̲ɗҡф̲˔‫ڏ‬ Tura asamtai nu tunau takauka
miaji. Tura asamtai yamaikia ii ainauti atumniangka jiiktaram tajarme.
pang mangkarat tusar, engkeamiaji nu ii
¿Kajernaiyamu amataisha itiurkatnuita?
jeenia mash japnuyaji nunisrumek atumi

6
tunaari mash inaisaram ukukrum, 1ॸkҡӕ̲˔æфɗѸҡΎ͑ӕֆҡфӕ̲˔ʮľф͑ɗ‫ڏ‬

nekasrum tunaarinchau wajastaram. yakrum pujakrumka, ¿waruka junia


Cristo atumi tunaurin japrutmau asamtai, Йӕɗ͑ӕ֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗфËȍӕՓɗ͑ɗҡфӕ̲‫ڏ‬

t॰5.7 (Gál. 5.9) u॰5.8 (Ex. 12.5-15; Lev. 23.5)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ6 338

sha, chicham iwiarami tusarmesha Yuschau waininayat: Ameka yusetme,


jiarme? Chicham iwiarami tusaram, nangkamiar tinu ainausha, tura mai
¿waruka chikich aints Yusnau ainauka aishmangtak tsanirmin ainausha, 10ॸtura
jiatsrume? 2ॸNintimrataram. Nungka kasa ainausha, tura kuikian nukap
amumati, ju nungkanmaya tunaarintin wakerin ainausha, tura nampeu ainausha,
ainau wait wajaktintri tu ati tusar Yusnau tura tsanumin ainausha, tura anangmin
ainautikia susatnuitji. ¿Atumka nuka ainausha Yus aints ainaun inartata nuna
nekatsrumek? Tura nu chicham mash pujutirin pengké jeachartinuitai. 11ॸkҡӕ̲‫ڏ‬
nekaatin ayatrumsha ¿warukarmek niangka jumchik aints tu puju armiayi.
ËȍɗËȍ̲ʮӕ̲Ëȍɗ˔ЙѸŃ͑ӕ˔ɗՓɗфѸȍ‫ڏ‬ Antsu yamaikia Yus atumi tunaarin
tarme? 3ॸIikia nayaimpinam jearkia, Yuse japitramramiarume. Tura pengké
awemamuri ainaun inartinuitji. ¿Atumka tunaarinchau ataram tusa, ii Apuri
nuka nekatsrumek? ¿Tura asaram ju Jesucristo atumi tunaarin mash
nungkanam chicham jumchik aa nuka sakturmarmiarume. Nunia Yus ni
itiur iwiarashtarmek? 4ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ Wakanin atumin suramsamiarume.
nam kajernaiyamu amataikia ¿Yusen
umirchau ainau Cristonu ainautirmin Ii namangke Yusnawaitai
yainminachusha waruka chicham 12ॸChikich aints ainau chichainak: Wi
iwiaratai tusarmesha jiiarme? 5ॸ¿Atumka wakeraja nunaka waring achat mash
natsaamatsrumek? tusan tajarme. pachitsuk turamnawaitjai tina nuka
¿Atumningkia Cristonu ainau chichaman nekasar tinawai. Antsu ni wakerina nuna
iwiaramniauka kichkisha atsawak? 6ॸ¿Mai mash turinakka, Yusen nekasar
Cristonu ainautak kajernaikiamu pengkerka awajinatsui. Nekasar ni
iwiarami tusar pujuinamunam Yusen wakerina nunaka waring achat mash
umirchau ainausha jiisartas weena nuka pachitsuk turawartinuitai. Tura mash
pengkerkai? ЙËȍɗҡѸӕ˔ҡӕфɗ͑ӕ˔͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗѸҡҡ‫ڏ‬
7ॸkҡӕ̲˔æфɗѸҡΎ͑ӕɗҡɗҡфӕ̲̲ɗ͑ӕՓ̲‫ڏ‬ kamawar pengké tujintinawai.ॹv 13ॸChikich
tak kajernaiyakrum pujakrumka, Cristo aints ainausha chichainak: Ii yutairi
umirchau ainau chichaman iwiararti yuwakrikia, wakenam engkemniayi. Yus
tusaram jiiarme nuka paseetai. Atumin yutai yuwataram tusa, ɗɗ͑Փ˔ľ͑͑ʮҡф‫ڏ‬
Փɗҡ˔ф̲ɗ̲͑ҡɗѸȍ‫ع‬Փфӕ˔ҡѸ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬ mamiaji tina nuka nekasaintai. Tura ii
tsurme? Tura atumnau aa nuna yutairisha, tura ii wakesha mengkakatin
kasartaminamtaisha, ¿waruka nangkami ainawai. Antsu tunau takastaram
sakarti tusaram inaiyatsrume? Nu tusangka, ii Apuri Cristo ii namangkenka
turakrumka nekas pengker turarme. najatramachmiaji. Antsu winar ataram
8ॸAntsu atumka Cristonu ainaujai pasé tusa, ii namangkenka najatramamiaji.
awajnaiyarme. Tura atumi yachiijai 14ॸTura Yus ii Apurin inankimia nunisang

kasarnain arume. iincha ni kakarmarijai inantamkitnuitji.


9ॸYus aints ainautin inatmartata nuna 15ॸCristonu ainautiram nintimrataram:

pujutirin Yusen umirchau ainauka ¿Ii namangkengka Cristonuitai tusarmeka


pujuschartinuitai. ¿Atumka nuka nekatsrumek? ҽӕфѸ̲ҡɗ‫ع‬æфɗѸҡΎ͑ӕҡɗ‫ڏ‬
nekatsrumek? kҡӕ̲˔ľ˔͑͑ǣ̲̲Փɗ‫ڏ‬ tur nuwa kungkatip nuwatkashtatiatur
rap. Pachitsuk tsanirmin ainausha, tura nujai tsaningminkai? Atsa, ҡӕфËȍ̲ɗ‫ڏ‬

v॰6.12 (1.Cor. 10.23)


339 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ6ٍॷ7

nuitji. 16ॸYuse chichame tu aarmawaitai. ninuchuitai, antsu ni aishrinuitai. Tura


Yus chichaak: aishmangku namangkesha nunisang
“Aints nuwajai tsaning jimiaraitiat, ninuchuitai, antsu ni nuwarinuitai. 5ॸAints
kichik namangkea nunisketai,” ni nuwarijai tsuutnaitsuk tsaniasar
timiayi.ॹw pujusartinuitai. Antsu Yus nukap seatasar
ҽӕф̲ӕѸ̲ҡɗɗ͑ҡѸ͑ӕՓ˔ӕ͑ǣ˔ҡ‫ڏ‬ ¿warutam kintak iijai kanutskesha
pin nuwatkashtatiat, nujai tsaningka pujustaij? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ͑ӕ˔̲ɗ͑ӕՓ̲‫ڏ‬
kichik namangkea nunisang atinuitai. tak metek nintimtunisar nunaka
¿Atumka nuka nekatsrumek? 17ॸTura aints turuwartinuitai. k͑ҡѸӕɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ӕ͑ӕՓфɗ‫ڏ‬
ni Apuri Cristojai tsaning puja nuka Yuse jai kanutsuk untsuri kinta pujamtaikia,
Wakani ni nintin engkemtuamu asa, iwianchi apuri Satanás: Chikich
æфɗѸҡΎՠ˔͑ɗʮɗ˔ɗËȍɗ˔Փ˔͑ɗ͑ӕ͑ɗѸ˔ľ‫ڏ‬ nuwanam tepeeta turuti tusa, ataksha ni
tai. nuwarijai kanurtinuitai.
18ॸTura asamtai nuwa nuwatsuk 6ॸYatsur ainautiram, ҡӕ˔ľҡӕ̲ɗ͑ӕՓфɗ‫ڏ‬

tsanirmatka tuke inaisataram. Chikich jai tumatsuk asataram tusanka nunaka


ҡӕ͑ӕɗ͑ӕʮɗɗɗ̲͑͑ǣ˔ľЙѸľ̲̲ҡɗ˔‫ڏ‬ tatsujrume. Antsu atum wakerakrumka,
rashtinuitji. Antsu aints nuwajai tunau nusha turunataram tusan tajarme. 7ॸAints
takauka ni namangken pasemamtikui. mash wijai metek nuwenchau arti tusan
19ॸYus ni Wakanin atumin suramsau wakerajai. Antsu Yus mash aints ainaun
asamtai, atumi namangke Yuse jeea metekka najanachmiayi. Tura asamtai
nunisketai. Tura Yuse Wakani atumi chikich ainauka nuwan nuwatkatin
nintin pujurtamu asamtai, ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬ ainawai. Antsu chikich ainauka nuwan
kengka atumnauchawaitai. ¿Atumka nuwatkashtin ainawai.
nuka nekatsrumek? 20ॸCristo atumi 8ॸAntsu nuwartichu ainautirmin, tura

tunaurin akiimiatramkatas ni numpejai waje ainautirmincha chicharkun: Wi


atumin sumarmaku asamtai, yamaikia nuwartichu aja aintsaram pujakrumnisha
atumi namangkengka Yusnawaitai. Tura pengker pujarme tajarme. 9ॸAntsu
Yusnau asamtai, yamaikia maaketai nuwartichu pujuschamin nekapinaka,
tusaram Yus pengker awajsataram.ॹx nuwa angkantin aa nuna nuwatkarti.
ҽӕф͑ӕՓɗ͑ҡѸӕ͑͑ɗ͑ӕ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸËȍ‫ڏ‬
Nuwa nuwatkatnun pachis chicharkamu min nekapinaka aints nuwenchawa nuna

7
1ॸAtum wína papi aatrakrum: Nuwa ninumkarti. Nusha pengkeraitai. Antsu
nuwatkatin chicham pachisrum natsa nuwan tuke wakerayat nuwatsuk
inintsamarume. Nuna pachisan yamaikia pujakka nuka napchawaitai.
titatjarme: Aints nuwan nakitak 10ॸAntsu aishrintin ainauka aishrinka

nuwatsuk pujaksha pengkeraitai. ajapangka ukukchartinuitai. Wiki


2ॸTurayat chikich nuwan takasai tusa, nintimsanka nunaka tatsujrume. Antsu ii
aints kichik nuwanak nuwatkati. Tura Apuri Cristo: Nu chichamsha umiktaram
nuwasha nunisang kichik aintsnak tusa akupkamiayi. 11ॸAntsu nuwa ni
ninumkati. 3ॸNi nuwari asamtai, aints ni aishrin ajapa ukukingkia, nuniangka
nuwarin pengker awajsatnuitai. Tura aintsnaka ninumtsuk pujusti, tura
nuwasha nunisang ni aishrin pengker aintsjai tsaning pujustas wakerakka, ni
awajsatnuitai. 4ॸNuwa namangkengka aishrinak waketrukti. Tura aintcha ni

w॰6.16 (Gén. 2.24) x॰6.20 (1.Cor. 3.16; 2.Cor. 6.16)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ7 340

nuwarincha ajapangka ukukchati umirchayat, nuwarin ukutsuk pujakka,


tajarme.ॹy nuwa aishrin nintimtikmau asa, nisha
12ॸTura chikich nuwentin ainaun iinu ӕ˔ӕ̲͑æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗф˔ӕՓľ̲фѸȍҡɗ̲‫ڏ‬
Apuri nu chichamnaka akupkachu piash tusarkia nekaachminuitji. Tura
wainiatun nunaka tajai: Aints Cristonu nuwasha nunisang Criston umirchayat,
asa, ni nuwari Criston umirchau wainiat, aishrin ukutsuk pujakka, ni aishri nuwan
nijai pujustas wakerakka, nuwarinka nintimtikmau asa, nisha ukunam Criston
ajapashtinuitai. 13ॸTura nuwasha nunisang umirak uwemrashtimpiash tusarkia,
Cristonu asa, aishri Criston umirchau nusha nekaachminuitji. Tura asamtai nu
wainiat, nijai tsanias pujustas wakerakka, aintska Cristonu asa ni nuwari Criston
aishrincha ajapashtinuitai. 14ॸNuwa umirchau wainiat ukukchatnuitai. Tura
Cristonu asa, aishri Criston umirchau nuwasha nunisang Cristonu asa, ni aishri
wainiat Yus: Mai kichkia nunisang arti Criston umirchau wainiat ukukchatnuitai.
timiau asa, aishrin ajapashtinuitai. Tura 17ॸYus aints ainautin: Tu pujustaram

aishmangsha nunisang Cristonu asa, turamin asamtai, kichik kichik Cristonu


nuwari Criston umirchau wainiat, ainau Yus wakera nunisang pujusarti. Nu
nuwarincha ajapashtinuitai. Nuwa chicham umiktaram tusan, tuke Cristonu
Criston umirchau wainiat aishri: Wína ainau iruntramunam etserjai. 18ॸTura
uchir Yusnau arti timiau asa, ni uchirisha asamtai judío Criston umirtsaing, ni
Yusnau ainawai. Tura aishmangsha nuwapchirin charutkarmia nuka Criston
Criston umirchau wainiat ninu nuwari: umirak pujakka natsaamak: Ameka judío
Wína uchir Yusnau arti timiau asa, ni aintsuitme turutiarai tusa, ͑ӕËȍфӕҡ˔‫ڏ‬
uchirisha nunisarang Yusnau ainawai. mun uukainjash tu nintimtsuk asati. Tura
Antsu nuwa Criston umirchau aishrin aints ni nuwapchirin charukchamu ayat,
ajapa ukukmiaka ni uchirisha Yusen Cristonu asa, nuwaprun charukainjash, tu
umirchau artinuitai. Tura aints Criston nintimtsuk asati tajarme. 19ॸCristonu
umirchau asa, nuwarin ajapa ukukmiaka, ainautikia nuwapech charukmauka tura
ni uchirisha Yusen umirchau artinuitai. charukchamuka pachiatsji. Antsu Yuse
15ॸAntsu aints Criston umirchau asa, ni chichamen miatrusrik umirkatasar
nuwari Cristonu asamtai, nuwarin wakeraji, tu nintimsar pujaji. 20ॸCristonu
ukuktas wakerakka turatnuitai. Tura ainautikia Cristo umirtsurning nuwapech
nuwari aishrincha: Weep tusangka Ëȍфӕ˔̲ӕӕҡɗ˔ɗɗ͑ҡѸфɗ˔ЙӕʮӕѸ̲ɗ‫ڏ‬
surimkashtinuitai. Tura nuwari ataksha nuitji, tura charutkachmau ainausha
angkanta nunisang atinuitai. Tura aintsarang pujusartinuitai. 21ॸTura atum
nuwasha nunisang Cristo umirchau asa, Cristo umirtsuk pujusrum aintsu inatiri
aishri Cristonu asamtai, aishrin ukuktas akurmesha, nunia Cristonu wajasrum
wakerakka turatnuitai. Tura aishri napchau nintimtsuk asataram. Antsu
nuwarin: ՠľľЙҡӕѸ͑ǣ˔Ѹӕфɗ̲˔Ѹȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ inatmin atumin chichartamak: Angkan
tai. Tura aishri ataksha nuwenchawa pujustasam wakerakmeka jiinkitnuitme
nunisang atinuitai. Antsu Yus: ˫ʮľф͑ɗ‫ڏ‬ turaminamtaikia, ͑ľ˔Ѹфӕ̲ʮɗɗ͑˔ɗҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
tsuk pengker nintimtunisrum aneenisrum trume. 22ॸIi Apuri Cristo aintsu inatirin:
pujustaram tusa wakerau asamtai, nuna Wína umirtukta tusa eak, ni tunaurin
pachisan aatjarme. 16ॸAints Criston akiimiatkamu asa, aintsu inatiri ayat,

y॰7.11 (Mat. 5.32;19.9; Marc. 10.11-12; Luc. 16.18)


341 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ7

yamaikia angkanta nunisang Criston nam aa nunaka wakerutsuk Yusnaka


umirkatnuitai. Tura aintsu inatirinchu umirkartinuitai.
Cristo: Wína umirtukta tusa eakmau asa, 32ॸJu nungkanam aa nu nintimtsuk

aintsu inatirinchutiat Cristo inatirintai. asataram tusan, nunasha tajarme:


23ॸCristo atumi tunaarin akiimiatramkatas Nuwartichu ainauka Yusen pengker
waitnas jaka, atumin sumarmaku umirkatasan wakerajai, tu nintimsar
asamtai, yamaikia Cristonu ainiarme. pujuinawai. 33ॸAntsu nuwartinka ¿itiur
Tura asaram ju nungkanmaya ainau nuwarnasha pengkersha awajsatjak?
atumin: Wina umirtukta tinauka tusar ju nungkanam aa nunak nintimsar
pachischatnuitrume. 24ॸYatsur ainautiram pujuinawai. 34ॸTura aishrintin ainau
umaarutirmesha, Yus atumin eatmak: ɗѸȍфɗ͑Ëȍӕɗ͑ӕʮɗ̲ľҡľ˔Ëȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ‫ڏ‬
Wína umirtakrum tu pujustaram tinu nawai. Nuwa aishrinchau ainauka: ¿Itiur
asamtai, chikich chikich ainautirmesha wína namangkrujai, ҡӕфՓɞ͑͑ɗ͑ҡɗфʮɗ‫ڏ‬
Yus wakera nunisrumek pujustaram. sha tunaarinchau Yusen pengker
25ॸYamaikia nawantan pachisan, nunia awajsatjak? tusar ii Apuri Criston
natsancha pachisan tajarme nuka nintimsar pujuinawai. Antsu aishrintin
anturtuktaram. Ii Apuri nuna pachis ainauka: ¿Itiur aishruncha pengkersha
chichaman akupkachu wainiatnak wiki awajsatjak? tusar ju nungkanam aa nuna
nintimsanak nunaka aatjarme. Ii Apuri nintimsar pujuinawai.
Փɗҡ͑ľ͑ҡф˔͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ 35ॸkҡӕ̲Ѹȍ̲Ѹȍ͑ӕՓфҡɗËȍӕЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬

ruau asamtai, wi taja nuka atumsha ram tusanka nunaka tatsujrume. Antsu
nekasaintai titinuitrume. 26ॸTura yamaikia atumin yaingtasan nekas pengker aa nu
wait wajaktin nukap au asamtai, nuwa turataram tusan, tura ii Apuri Cristo
nuwatsuk aintsarik pujustin pengkeraitai, miatrusrumek nintimrataram tusan
tu nintimsan pujajai. 27ॸNuwartin nunaka tajarme.
akurmeka, nuwaram japawairap. Antsu 36ॸAntsu aints chichaak: Nawan

nuwartichu akurmeka nuwasha eakairap. yaanchuk aintsun ninumkamin ayat,


28ॸAntsu nuwa nuwatkurmeka tunauka ninumtsuk pujakka napchawaitai, tura
turatsrume. Tura nuwa nawan aintsun asan nuwaktasan wakerajai, tu nintimias
ninumkusha nuka tunaunaka turatsui. pujakka, nu nawannaka nuwatkati. Nuka
Antsu nuwenawaru ainauka nukap wait tunaachawaitai. 37ॸAntsu chikich aints
wajakartin asaramtai, ҡӕ̲Փɗҡ͑Փɗ‫ڏ‬ yusen miatrusnak umirkatasan, nuwan
ram tusan nunaka tajarme. nuwatan nakitajai tu nintimias pujauka
29ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha pengker aa nuna turawai. 38ॸTura asamtai
nunasha tajarme: Ii Apuri tatintri jeatak aints nawantan nuwatuka pengker aa
wajasi. Tura asamtai yamaisha nuwartin nuna turawai. Tura aints nuwan
ainau nuwartichua nunisarang Yusnaka nuwatsuk pujausha nuna nangkamasang
umirkartinuitai. 30ॸTura wake mesekar pengker nintimias pujawai.
pujuinausha wake meseachua nunisarang 39ॸNuwa aishri iwiaaku pujamtaikia,

Yusnaka umirkartinuitai. Tura nakurin tuke nijai tsanias pujustinuitai. Antsu


ainausha nakurichua nunisarang Yusen aishri jakamtai angkan wajas, ni
umirkartinuitai. Tura warinchun sumin Փ˔ľф˔˔æфɗѸҡΎ͑ľ̲ф͑ɗӕ͑͑ɗ͑ӕ̲˔ҡ‫ڏ‬
ainausha sumichua nunisarang Yusnaka nuitai. 40ॸTura wiki nintimsanak: Waje
umirkartinuitai. 31ॸJu nungkanam aa nuka chikich aintsun ninumtsuk pujakka, timiá
mash mengkakatin asamtai, ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ pengker nintimias pujustinuitai tajai.
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ7–9 342

֤ӕѸľՠ˔͑ɗ͑ӕ͑ѸȍՓɞ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ tinawai. Tura asamtai ni yusrin maaketai


ruau asamtai, tu nintimsan pujajai. tiartas, ni tangkurin maawaru asaramtai,
Cristonu ainau nuna namangken
Yuschau waininayat wína yusruitme tinu yuwinakka, ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфѸȍ̲ɗ͑‫ڏ‬
ainaun pachis timiauri yat yuwinawai. 8ॸAntsu ii yutairi

8
1ॸYatsur ainautiram, Cristo umirchau yuwakrincha Yuska nunaka pachiatsui.
ainau ni yusrin, Yuschau waininayat, Tura ii yutsuk pujakrisha Yuska
tangkurin susartas maawaramtai ¿nuna napchauka awajtsuji. Tura ii yutairi
namangke Cristonu ainauti yuwatnuashi? yuwakrisha Yuska pengkerka awajtsuji.
tu inintsamarume nuna pachisan 9ॸAntsu nuka nintimrataram: Atumka nuka

aatjarme. Antuktaram: Iikia nukap nekaji tunaachawaitai tusaram, nu yutasha


taji nuka nekasaintai. Antsu iijai metek wakerakrumka yuwamnawaitrume. Antsu
nekainachu ainaun pachisar: Nuka nu yuta yuwakrumningkia, chikich aints
mianchawaitai taji nuka napchawaitai. nuna wainak: Nuka tunaawitai tu
Antsu Cristonu ainau aneakrikia, iisha nintimratnuitai. Tura asamtai chikich
Yus miatrusrik umirkur pujustinuitji. aints ainaun tunau nintimtikrai tusaram
2ॸAints nangkami nintimias: Mash aa nintimrataram. 10ॸAtumka aintsu yusri jeen
nunaka nekajai tayat, Yus niin pujusrum, nuka Yuschawaitai tusaram
nekamtikiatas wakera nunaka mashkia nekau asaram, tangku namangke ni yusrin
nekatsui. 3ॸAntsu Yusen anea nuna pachis susaru yuwau asakrumin, chikich aints
Yus: Nuka wina aintsruitai tawai. Cristo nemarin atumin waitmak, nusha
4ॸTura asamtai Cristo umirchau ainau ni nunisang nuna yuwau asa, Criston
yusrin susartas tangkun maina nusha umirtan inais, tuke chikich aintsu yusri
yuwamnawashi, tu nintimsaram pujau jeen maaketai titas wayaamnawaitai.
asaram nintimrataram. Yuska kichkitai 11ॸTura asamtai atumka: Chikich aintsu

nuketai. Antsu ju nungkanam pujuinauka: yusri nekas Yuschawaitai tusaram,


ˇӕ˔Փɞ͑ֆӕѸфӕɗҡɗҡɗ͑͑ӕ˔֤ӕѸËȍՓɗ‫ڏ‬ nekayatrum nuni yuwau asakrumin,
tai tusar nekaji. 5ॸAints ainau wakan chikich aints Criston miatrusang
ainaun, tura iwianch ainauncha ӕ̲ɗфËȍӕ˔æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
shaminak, untsuri umirin ainayat tas jarukmaitiat, nu aintska
nangkamiar: Nayaimpinmasha, tura mengkakatnuitai. 12ॸTuramtai nu tangku
nungkanmasha yuska untsuri pujuinawai, namangke yuwau asaram, Criston
tu nintiminawai. 6ॸAntsu iikia Yuska nemarnuka tunau nintimtikrume. Nu
kichkitai taji. Nuka iinu Apaachirintai. turakrumka Cristoka umirtsuk tunau
Nusha mash aa nuna najanau asa iincha: wajarme. 13ॸTura asakrumin wikia tajarme:
Wína umirtuktaram tusa najatmamiaji. Wi yutan yuwamtaikia, Cristonu ainau
Tura ii Apuringkia kichkitai. Nuka tunau wajasarai tusan, wikia yamaikia nu
Jesucristoketai. Nuka ii Apaachiri Yusjai yutanka pengké yuwashtatjai.ॹa
mash ainia nuna najanau asamtai, iisha
Pablo ni pujamurin etserkamuri
nuna kakarmarijai iwiaakji.ॹz

9
7ॸAntsu aints ainau mashkia nunaka 1ॸ¿Wikia
Cristo akupkamuchukitaj?
nekainatsui. Chikich ainau nangkamiar: ՠɗ˔ɗˇľѸәѸʮ˔̲ӕ̲͑ֆ͑͑ҡ˔‫ڏ‬
Yuschau waininayat nuka ii yusrintai nuncha wainkamiajai. Tura atumin Cristo

z॰8.6 (Rom. 11.36; Efes. 4.6; Col. 1.16) a॰8.13 (1.Cor. 10.28-29)
343 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9

chichamen etserkau asamtai, atumsha etserkataram tusa iincha akuptamkau


Cristo umirin ainiarme. Wikia Cristo asamtai, iisha Cristonu ainau yutairisha
akupkamu asan chikich aints Cristo nangkamrik yuwamnawaitji, tura kuikian
akupkamu turina nunasha wisha iin suraminamtaikia, ɗɗѸȍɗɗֆӕӕ̲̲ӕ‫ڏ‬
nunisnak turamnawaitjai.ॹb 2ॸChikich ringkia sumarmakminuitji. 8ॸJunia aints
ainau wína pachitsar nangkamiar: Cristo nintimina nunisnaka tatsujrume. Antsu
˔ӕЙ˔Ëȍ̲Փɗҡɗҡӕфӕҡɗ͑ӕՓɗҡɗҡфӕ‫ڏ‬ Moisés umiktin chichaman akupak
mek atumka nekasrum: Cristo nunasha timiayi. 9ॸYus umiktin
akupkamuitai turutinuitrume. Cristo: chichaman akupkau asamtai, tu
Wína chichamur etserkata tusa akuptuku aarmawaitai: “Waaka trigo neren
asamtai, atumsha wi etsermau antuku pakartas nájamtaikia, trigo pachitsuk
asaram, Cristonu ainiarme. Tura asaram ֆӕՓҡɗҡӕѸф̲ʮ͑ǣ˔ľ͑ǣ˔ʮɗ͑ǣ˔ɗҡՓɗ‫ڏ‬
wína pachitsaram: Cristo akupkamuitai rap.”ॹc ¿Antsu Yus waakan nintimsang
tusaram paan nekaramnawaitrume. nunaka tímia? Atsa. 10ॸAntsu iincha
3ॸAints ainaun wína pachitsar: Itiur nintimtikramratas nunaka aatramramiaji.
ЙӕʮՓҡӕѸф͑ľ˔фՓфҡѸՓ˔ľфӕҡɗ‫ڏ‬ Nunaka taku tawai: Yuse chichame
naunka wisha nunasha tajai: 4ॸWikia etserin Yuse takatrin takakmau asamtai,
nekasan Cristo chichame etserin asan, chikich ainauka Yuse chichamen antinau
Cristonu ainaun: Yutasha tura umutisha asar, ni yuumamurincha susartinuitai.
surustaram timinuitjai. 5ॸTura Cristo Aints arakan araina nuka, tura neren
akupkamu asan, nuwan nuwatkanka, juwina nuka mai metek yuwarmin
nujai tsaniasan wekaasamnawaitjai. ainawai.ॹd
Chikich aints Cristo akupkamu ainau, 11ॸ¿Aints ajarin araamia nuna neren

tura ii Apuri Cristo yachí ainausha, tura juuk yutsukek pujusminui? Atsa,
Pedrosha ni nuwarijai wekajinawai. Tura pachitsuk yuwamnawaitai. Tura asamtai
Ѹ̲ҡɗՓɗѸȍՓ˔ľф˔͑˔ҡӕф̲͑‫ڏ‬ iikia Yuse chichame nekas pengker aa nu
waitjai. atumka nintimtikramu asaram ii
6ॸ¿Atumka itiur nintimrume? Cristo yuumamurisha sukartusminuitrume.
˔ӕЙ˔̲ӕɗ͑ӕ͑ɗӕՓľʮľʮɗҡ˔˔̲ɗ͑‫ڏ‬ ¿Nuka paseekai? 12ॸIikia nu nangkamtaik
chu wainiatrumek, atumka ni atumin Cristonam uwemratin chicham
yuumamurisha suarme. Antsu wisha etserkamiaji. Tura chikich ainau ukunam
Bernabéjai atumin Cristo chichamen atumin Cristo chichamen nuitamrarmia
etseriatrik, ɗɗ˔ҡ˔˔̲Ѹфɗɗֆӕӕ̲̲ӕ‫ڏ‬ nuka atumi yutairincha, tura atumi
ringkia sumarmaji. ¿Nuka pengkerkai? kuikiarin juwiarmia nunisrik iisha
7ॸSuntar nintimrarmi: ¿Aints suntar jukimnawaitji.ॹe
naamkau ni yutairin akiimiawak? Atsa, Turayatrik iikia turachmiaji. Antsu
͑ҡѸӕѸӕ͑ҡфЙӕфɗ͑ɗֆӕҡɗфɗ͑˔˔ɗɗ̲ɗ‫ڏ‬ chikich aints itiurchat nintimsar antutan
tui. ¿Tura ajartin ni ajarinian juuk nakitrarai tusar, ɗɗ˔ɗՓɗҡ͑Ѹфҡ˔˔̲‫ڏ‬
yutsukek puja? Atsa. ¿Tura uwijartin ni sar ii yuumamuringkia sumarminuyaji.
tangkurin tsakatmaruka nuna muntsurin 13ॸNintimrataram: Yus seatai juun jeanam

umutskek puja? Atsa, pachitsuk umawai. takakminausha chikich ainau Yusen


Tura asamtai Cristo: Wina chichamur susartas tangkun maawar itainaun nuna

b॰9.1 (Hech. 9.3-6; 1.Cor. 15.8-10; Gál. 1.11-16) c॰9.9 (Deut. 25.4) d॰9.10 (1.Tim. 5.18)
e॰9.12 (Rom. 15.27)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9 344

namangken yuu armiayi. Sacerdote chichamen umirin ainaujai iruntran,


ainausha aintsu tangkurin maawar, Yusen Criston umirkarti tusan, Moisésa
susartas epeena nuna namangkencha yu chichamen umirnuyajai. Moisésa
armiayi. 14ॸTura asamtai ii Apuri nu chichamen umirkunka, ҡӕӕ˔ӕՓľ̲фËȍ‫ڏ‬
chichamnasha iin akupturmak: Aints min ayatnak nunaka turinuyajai. 21ॸYus
ainau uwemratin chichaman antin wína chichamur umirtuktaram tusa,
ainauka Yuse chichamen etserin chichaman akupkamia nuna umirin asan,
ainaunka ni yuumamurin susarti timiayi.ॹf Cristosha wína chichamur umirtukta tusa
15ॸAntsu wikia chikich aintsun: ֤ӕӕ̲‫ڏ‬ akuptukmia nuna umirkawaitjai. Tura
mur surusta pengké tichamiajai. Tura Moisésa chichamen nekachu ainausha
yuumamur surustaram tusanka Criston umirkarat tusan, wikia Moisésa
atumniaka aatsujrume. Chikich ainaun: chichamenka nekachua nunisnak
Yuumamur surusta takunka ¿natsantrujai pujuyajai. 22ॸTura Cristo chichamen
jakamin nekapchainjash? Antsu chikich miatrusarang umirkacharu ainausha
ainau kuikiarin jurukchau asan, pengker miatrusarang Criston umirkarat tusan,
nintimsan warasan angkan pujajai. nijai iruntran pujuyajai. Tura aints ainau
16ॸIi Apuri Cristo: Uwemratin chicham mash uwemrarat tusan, judío ainau
etserkata tusa akuptuku asamtai, wi nu pujuinawa nunisnak nujai iruntran
chichaman etserkunka: Pengkeraitjai pujuyajai. Tura judíochu ainaujaisha
tumamtsujai. Antsu wi nu chichaman nunisnak iruntran pujuyajai. Kichkikia
etsertsuk pujamtaikia, Cristo winaka wait menakar uwemrarmi tusan tu pujuyajai.
wajaktiniun surustinuitai. 17ॸTura asamtai 23ॸTura aints ainau untsuri uwemrartin

wi wakeraknaka Cristo chichamen chichaman antukar uwemrarti tusan,


etserkunka warasminuitjai. Tura Cristo: wikia Cristonam jeanka winaka: Nekasam
Wína chichamur etserkata turutin pengker umirtukmiame, turutmi tusan tu
asamtai, wikia nakitaknasha ni pujajai.
chichamenka tuke umiktinuitjai. 18ॸTura 24ॸAints ainau nekapnainak ampuinauka

wikia Cristonam uwemratin chichaman nekarme. ¿Yáachia eemak jeati? tusar


etserin asan, aints ainau akirkarti tuuka ampukiar weenak, kichik aintsuk
nintimtsujai. Antsu chikich ainau wína tsengkrutin jukitnun waininayat mash
akirtsuk antukarti tusan, pengker ampuinawai. Atumsha tsengkrutin
nintimsan nu chichaman etserjai. Nu jukiartas ampuina nunisrumek Cristo
uwemratin chichaman wi etsermatai, pengker umirkataram. 25ॸkɗ͑ҡѸ͑ľ˔Й͑ɗ‫ڏ‬
chikich ainau nu chichaman antukaru sartas eemkar jeartas wakerinauka, ii
asar, nekasar wína akirkarminiun namangke kakarat tusar kintajai metek
wainiatun nunaka pengké nakitajai. ampuinawai. Tura ampukiar: Wikia
19ॸWikia chikich ainau inatiringkia eemkan jeanka tsengkrutin jukitatjai, tu
achayatnak, aints untsuri Cristo nintimsar turinawai. Tura nu tsengkruti
chichamen antukar uwemrarti tusan, jumchik arus minartinuitai. Tura iikia
mash aintsu inatiriya nunisnak pujajai. tsengkruti minartin aa nu jukitasrikia
20ॸJudío ainau Criston umirkarti tusan, Cristoka umirtsuji. Antsu nayaimpinam
wikia judío ainaujai iruntran, judío jeakrin, ii Apuri iin chichartamak:
aintsua nunisnak pujuyajai. Tura Moisésa Atumka wina pengker umirtakrum

f॰9.14 (Mat. 10.10; 1.Tim. 5.18)


345 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9ٍॷ10

pujuyarme, iin turammi tusar wakeraji. kairap tusa, Yus iincha nuitamratas
26ॸAintsainau nekapnainak ampuina nuka wakerutmaji.ॹk 7ॸTura Yuschau waininayat
nangkamiarka ampuinatsui. Antsu ni yusrin ningki najanawar: Juka ii
nekapnainak, chikich nepetkami tusar yusrintai tiarmia nunisrumka atumka
nekapnainawai. ՠɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸ͑˔͑͑ǣ˔‫ڏ‬ tiirap. Yuse chichamesha tu aarmawaitai:
miar nasenam kutsma kutsma wajaina “Nu aints ainau yutancha yuwar, tura
nunisnaka Cristonka umirtsujai. 27ॸAntsu umutnasha nukap umurar nunia wajakiar
tunau wajasai tusan, Փɞ͑Փ˔ľф̲ӕф‫ڏ‬ nakurusarmiayi,” tu aarmawaitai.ॹl 8ॸTura
naka najantsujai. Cristo chichamen asamtai nuwajai turunitsuk asarmi. Ii
etserin ayatnak, ni chichamen miatrusnak juuntri ainau yaanchuik nuwajai
umirtsuk wi jakamtaikia, Cristo wína turunawaru asar, kichik kintatik
chichartak: ՠɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфľҡѸľф͑ӕҡɗ‫ڏ‬ veintitrés mil (23,000) aints jakarmiayi.ॹm
tum ¿waruka miatrusmek 9ॸTura ii juuntri chichainak: Wikia tunau

umirtukchamiame? turuti tusan, Cristo turamtaikia, watska, ֤ӕѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬


chichamenak umirkatasan wakerajai. niun suruschanpiash, iisha nekapsami tu
nintimtsuk asarmi. Yaanchuik ii juuntri
Yuschau waininayat wína yusruitme tinu ainau nuna turinamtai, Yus napin aints
ainaun chicharkamuri ainaun esaiti tusa akuptukmiayi.

10
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фҡɗф̲ľ‫ڏ‬ Turamtai napi esainam untsuri
sha, yamai taja nuka jakaarmiayi.ॹn 10ॸTura Yus pachisrum pasé
nintimrataram. Yaanchuik Moisés ii chichakairap. Yaanchuik ii juuntri ainau
juuntri ainaun Egipto nungkanmaya ֤ӕѸľ͑˔ʮľфɗ͑˔ЙѸŃËȍɗËȍѸфӕѸф̲‫ڏ‬
jiikim, ii juuntri ainau mash mukuntiujai tai, Yus sungkuran ni awemamurijai
wekaasarmiayi. Tura mash juun entsa akuptuk aints ainaun maamiayi.ॹo
japencha wekaasarmiayi.ॹg 2ॸIi juuntri 11ॸʊɗʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕҡӕфӕ̲͑ӕфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬

ainau mash mukuntiujai wekaasaru asar, rarmi: Nu aintsua nunisrumek pujusairam


tura juun entsanmasha mash wekaasaru tusar, Yuse chichame etserin ainau tu
asar, entsanam mainawa nunisarang: aararmiayi. Nungka amukatin jeatak
Wikia Moisésan nemarsatasan wakerajai wajasu asamtai, ҡӕ̲˔ҡӕ͑ӕՓʮѸɗ‫ڏ‬
tiarmiayi. 3ॸTura nayaimpinmaya ram tusa, Yus yamai pujuinautinka
yutancha mash yuwarmiayi.ॹh 4ॸҽӕфɗ̲͑‫ڏ‬ nuitamratas wakerutmaji. 12ॸTura asamtai
tai Yus pampanmaya yumin akupkamtai, aints: ՠɗ˔ɗҡӕ͑ӕ͑˔Йľ͑ǣ˔ŃҡӕфѸȍҡҡ‫ڏ‬
nu yumincha mash umurarmiayi. Tura jai tauka anearti. Nisha ii juuntriya
Cristoka nu pampa nunisang aints nunisang tunau wajastinuitai. 13ॸAtumin
jakaarchati tusa iwiaaku pujustinun nekapramsatin jeamtaikia: Wikiapi tu
suramji.ॹi 5ॸTuramaitiat ii juuntri ainau pujaja, tuuka nintimsairap. Chikich
Yusnaka pengkerka awajsacharmiayi. ainausha atumjai metek tu pujuinawai.
Tura Yusen umirinachu asar, aints k͑ҡѸӕ֤ӕѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑˔͑ľ˔Ѹӕ̲ɗ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
atsamunam untsuri jakaarmiayi.ॹj tai. Satanás: Tunau turata, turamu
6ॸIi juuntri ainau ni wakeramurin wainiat, Yus atumin: Tunau wajasairam
͑ʮ͑Փф̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ͑ӕՓ˔ľфӕ‫ڏ‬ tusa yainmaktatrume, nuniasha tunau

g॰10.1 (Ex. 13.21-22;14.22-29) h॰10.3 (Ex. 16.35) i॰10.4 (Ex. 17.6; Núm. 20.11)
j॰10.5 (Núm. 14.29-30) k॰10.6 (Núm. 11.4) l॰10.7 (Ex. 32.6) m॰10.8 (Núm. 25.1-18)
n॰10.9 (Núm. 21.5-6) o॰10.10 (Núm. 16.41-49)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ10 346

͑ľЙľҡ˔ҡф̲ҡӕѸ˔˔̲ҡɗ˔ф̲фҡ‫ڏ‬ 22ॸIi Apuri Cristo umiriatur ¿nu inaisar

trume.ॹp ataksha iwianch umirkurin, ii Apuri


14ॸAneetir ainautiram, nu nintimrau kasmatramkatnukitai? Tura: ¿Ii Apuri
asaram, aints ni yusrin ningki najanina nangkamasrik kakarmaitji timinkitai?
nuka nintimtutsuk asataram. 15ॸAtumka
nekau asaram, wi taja nuka pengkeraitai Angkan pujusrum aneenitaram timiauri
tusaram nintimratnuitrume. 16ॸIikia Cristo 23ॸChikich aints chichainak: ʊɗՓ˔ľф‫ڏ‬

jakamuri nintimsar, tura ni numpe krikia pachitsuk mash turamnawaitji tina


numparmaurisha nintimsar, iisha iruntrar nuka nekasaintai. Antsu ii wakeraji nu
maaketai tiri, kichik piningjai umaji. Nu mash turakrikia, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕֆɗ͑ǣËȍҡ‫ڏ‬
umakur Cristo nintimsar pujaji. Tura nuitji. Nekasar ii wakeraji nuka pachitsuk
Cristo jakamuri nintimsar, kichik turamnawaitji, antsu nu pachitsuk
yurumkak yuwaji. Nu yuwakur Cristo turakrikia, chikich aints Cristonu
nintimsar pujaji.ॹq 17ॸIikia untsuri ayatrik, ainausha miatrusarang Criston umirkarat
Cristo jakamuri nintimtusar, kichik yutak tusar yaingtatkamarsha yuumataji.ॹs
yuwaji. Iikia mash Cristonu asar, kichik 24ॸTura asar ¿itiur pujaknak pengkersha

namangkea nunisketji. pujusaintaj? tuuka nintimtsuk, antsu


18ॸIsrael ainau turamuri nintimrataram: ¿chikich aintsun itiur yaingkainjak? tu
Sacerdote tangkun maawar namangken nintimratnuitji.
Yusen maaketai tiartas yuu armiayi. Tura 25-26ॸYuse chichame tu aarmawaitai:

tangku namangke Yus suamu yuwinau “Yus mash najanau asamtai, ɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
asar, Yusen nintimsar yuu armiayi. ringkia Yusnawaitai. Tura ju nungkanam
19-20ॸՠɗֆ̲ɗҡɗҡҡʮф̲ľ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬ aa nusha mash Yusnawaitai.”ॹt Tu aarmau
ram. ¿Tangku namangken aints ni yusrin asamtai, namang sumatinam tangku
suwina nuka warimpita? Nuka aya namangke sumaktasrum jearmeka,
tangku namangkentai. Antsu Yusen tenap ¿aintsu yusri susamuashi? tuuka
nintimtichu ainau nangkamiar: Juka ii nintimtsuk sumaktaram. Tura sumakrum
yusrintai tusar, ni yusrin ningki ¿juna yuwanka tunau wajaschatjash?
najanawariat, ni yutairincha maaketai tuuka nintimtsuk pachitsuk yuwataram.ॹu
tiartas suwinak ¿nekas Yusnak suwina? 27ॸCristo umirchau ainau: Wína jearun

Atsa, nunaka Yusnaka suwinatsui, antsu yuwita, atumin turaminamtaikia, atum


iwianchin suwinawai. Tura asamtai wetasrum wakerakrumka yuutaram. Tura
atumsha nu yuwau asaram, iwianch ni jeen yuwakrum: ¿Namangsha ii yuwaji
ainaujai tsaningtinuitrume. Antsu ʮӕ˔͑ɗֆӕѸфɗ̲͑˔ľҡɗҡɗфҡѸ̲̲ӕ‫ڏ‬
iwianch ainaujai tsaniasrum pujusairam chuashi? tura ¿nuna yuwanka tunau
tusan tajarme. 21ॸAtumka Cristo jakamuri wajaschatjash? tuuka nintimtsuk
nintimsaram, umuti kichik piningjai pachitsuk yuwataram. 28ॸTurayat chikich
umuru asaram, nuniangka iwianch aints ujatmak: Juka ni yusrin susatas
susamuka umurchatnuitrume. Tura ii maamuitai tusar ujatminamtaikia,
Apuri Cristo misarin yuwau asaram, chikich aints Cristo miatrusar umirchau
͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗՓɗ͑ËȍѸӕѸ̲ӕ˔ֆӕՓѸȍҡɗ‫ڏ‬ ainau tunau nintimrarai tusaram, nu
nuitrume.ॹr namangka yuwairap. 29ॸAtumka pachitsuk

p॰10.13 (Gén. 39.7-23) q॰10.16 (Mat. 26.26-28) r॰10.21 (2.Cor. 6.15-16)


s॰10.23 (1.Cor. 6.12) t॰10.25 (Sal. 24.1-2) u॰10.25 (Ex. 24.6-8)
347 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ10ٍॷ11

yuwamin arumin, chikich ainau tunau umirnuitji. Tura Yus wakerau asamtai,
nintimrarai tusan nuka yuwairap nuwa ainau ni aishrinak umirin ainawai.
tajarme.ॹv 4ॸTura aishmang ni nuwarin inartin asa,

Antsu atumka chichaakrum: Wikia Cristonu ainau iruntramunam Yusen


wína yutairun pachitsuk yuwamin aisha, aujsatas, tura Yuse chichamen etserkatas
chikich ainau: Nuka yuwachminuitme tarachin nukumak wajaska, nuwa tumau
ҡɗ̲͑ҡɗѸȍ‫ع‬Փфӕ˔͑˔Փɗ˔ɗֆӕՓѸȍ‫ڏ‬ wajau asa nuka natsanpiakuitai. 5ॸAntsu
taj? 30ॸWikia Yusen maaketai tusan, wina nuwa aishrintin Cristonu ainau
yutairun yuwamtaisha ¿itiur chikich aints iruntramunam tarachin nukumatsuk
wína pachitas: Nuka tunau turayi, Yusen aujsatas tura Yuse chichamen
turutiarting? atumka timinuitrume. etserkatas wajakka, aishmangkua
31ॸAnturtuktaram. Atumi yutairi nunisang wajau asa nuka natsanpiakuitai.
yuwakrumka, tura atumi umutiri Nuna turakka intashi awamrawa
umakrumsha, tura waring achat mash tumawaitai.
turakrumsha, aints ainau nuna mash 6ॸTura asamtai nuwa Cristonu ainau

wainkar: Yusen pengker nintimtusarat iruntramunam tarachin nukumatsuk


tusaram turataram. 32ॸJudío ainau, tura wajastas wakerakka, intashincha
judíochu ainausha Criston umirtan awartinuitai. Antsu nuwa intashin
nakitrarai tusaram, tura Cristonu ainau awarka nuka natsanpiakuitai. Tura
tunau wajasarai tusaram, tuke tu asamtai nuwa aishrinak umirin asa,
nintimsaram pujustaram. 33ॸAints ainau Cristonu ainau iruntramunam tarachin
tuke mash pengker nintimsar pujusarti nukumaktinuitai. 7ॸYus aintsun najana
tusan, ҡӕфՓɞ͑ЙËȍɗҡѸфЙѸŃËȍɗËȍф‫ڏ‬ chicharak: Ju nungkanam ainia nuka
tukarai tusan, wikia wína wiya nunismek mash inarta timiau asa,
wakeramurnaka najantsujai, antsu aints waring achat Yus najanamia nunaka
chikich ainau untsuri uwemrarti tusan, mash inartinuitai. Tura asa tsengkrutin
wikia aints ainaun yaingtasan wakerajai. tsengkrutsuk wajastinuitai. Turamtai

11
1ॸWikia Criston nemarkau nuwa aishrin pengker umirak pujakka,
asamtai, ҡӕ̲ѸȍՓɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ aishrin pengker awajsatnuitai. 8ॸYus
mek chikich ainau yayaakrum Cristo aintsun najanak aishmangnaka
nemarkataram tajarme.ॹw nuwanmayanka najanachmiayi, antsu
aishmangkun eemak najana, pajen kuitak
Nuwa ainau Yuse jeen tu nuwanka uku najanamiayi. 9ॸAishmang
pujusartinuitai timiauri ͑ӕՓ͑ӕ̲ɗф˔ҡҡӕѸ͑ǣ˔֤ӕѸ˔͑ʮ͑Ëȍ‫ڏ‬
2ॸYatsur ainautiram, Փɞ͑ҡӕ˔ľ˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬ miayi, antsu nuwa aishmangkun umirkat
trukchau asakrumin, tura wi atumin tusa najanamiayi.ॹx 10ॸTura asamtai nuwa
nuiniarmiajrume nuka miatrusrumek aishrin umirak pujakka, Yuse awemamuri
umirtuku asakrumin, wisha atumin ainau nuna wainkar: Nu nuwaka aishrin
pengker nintimtajrume. 3ॸTura chikich ӕ̲ɗфӕɗҡɗфҡҡӕѸфҡфËȍɗ͑͑ӕ˔ӕ̲˔ҡɗ‫ڏ‬
chichamnasha atumin nekamtikiatasan nuitai. 11ॸAntsu mai ii Apuri Cristonu asar,
wakerajrume. Anturtuktaram: Cristo ni ɗѸȍ̲͑ǣҡɗѸȍɗɗ˔ɗ˔ɗæфɗѸҡΎ˔ӕ̲ɗф˔Ѹȍ‫ڏ‬
Apaachiri Yusnak umirnuitai. Tura Cristo tinuitji. Tura nuwa ainausha ningkikia
umirin ainautikia mash ii Apuri Cristok Cristonka umirkachartinuitai. 12ॸNu

v॰10.29 (1.Cor. 8.7-13) w॰11.1 (1.Cor. 4.16; Fil. 3.17) x॰11.9 (Gén. 2.18-23)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ11 348

nangkamtaik Yus nuwan aishmangnumia ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸфӕ̲˔֤ӕѸľ̲ɗѸфɗֆӕՓҡѸ‫ڏ‬


najanamiayi. Turayat aishmang ainausha rumka iruntsurme. 21ॸAntsu kichik kichik
nuwanmaya akiininawai. Antsu Yus mai eemkar jear, kichnaka nákatsuk, ni
najanamiayi. yutairin kichnaka jamtsuk yuwinawai.
13ॸAtumek nintimrataram. Cristonu Tura eemkar jearma nusha umutirin
ainau iruntramunam nuwa tarachin nukap umuru asar nampekar pujuinawai.
nukumatsuk Yusen seakka ¿nuka Antsu uku jearuka yutsuk pujuinawai.
pengkerkai? ¿Atum ainautiram nuka 22ॸTu yuwatasrum wakerakrumka, tura tu

napchawaitai tatsurmeash? 14ॸæΎфɗ͑ҡΎ͑‫ڏ‬ umurtasrum wakerakrumka ¿warukaya


maya ainautiram, aishmang ainau nuwa atumi jeening kanákrum yuwatsrume?
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣɗ͑ҡѸȍɗ͑Ѹф̲͑ҡѸ˔ҡ̲‫ڏ‬ Cristonu ainau iruntramunam tu
ramtaikia, ¿nuka natsanpiakuitai yuwakrumka nuka natsanpiakuitai. Tura
tatsurmek? 15ॸAntsu nuwa intashi yutan jumchik itarusha inatsaarme.
tarachjai nukukmawa nunisang ati tusa, ¿Tura asakrumin warintajrumek?
Yus nuwa intashin sarman najatamiayi. ¿Pengker turarme titajrumeash? Atsa,
Turamu asa nuwa intashpikia nekas nunaka tatsujrume.
pengkeraitai. 16ॸAntsu chikich ainau ju
chichaman umitan nakitinamtaisha, Yuse misari yuwatin pachisar etserkamu
wikia nunaka pachiatsjai. Iikia Cristonu (Mat. 26.26-29; Marc. 14.22-25; Luc. 22.14-20)
ainau iruntramunam tuke tu nintimsar 23ॸIi Apuri chichamen wína ujatkaru

pujaji. Tura Cristonu ainau chikich asaramtai, wi atumin ujakmiajrume nu


nungkanam pujuinausha nunisarang kajinmatsuk asataram tusan tajarme: Ii
nintiminawai. Apuri Jesúsan nu kashi surukarmia nuni ii
Apuri yurumkan achik, 24ॸYusen maaketai
Yuse misari pachisar nuikiartamu
tusa puuk: ٘ˇӕֆӕՓ˔фӕ̲Փɞ̲͑͑͑ǣ‫ڏ‬
17ॸYamaikia chikich chichaman atumin kur nintimrataram. Wikia atumin
aatratasan wakerajrume. Yuse misari uwemtikratasan jakatatjai. Ju
yuwatasrum iruntraram pujakrumsha, ֆӕՓ˔фӕ̲˔ҡӕ˔ľՓɞ͑ʮ˔̲ӕф͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
Cristo miatrusrumek umirkatasrumka taram,” timiayi. 25ॸTura piningnasha achik
iruntsurme. Tura irunkurmesha pasé Yusen maaketai tusa chichaak: “Ju umuti
pujau asakrumin: Atumka pengker umakrumka, wína numpar nintimrataram.
turarme tatsujrume. 18ॸWi anturkamjarme Wína mantinamtai, atumi tunaari sakartaj
nuka nuwaitai: Cristonu ainautirmin tusan wína numpar numpartatui. Tuke ju
pachitmasar: Iijai iruntrar yuwami tiariat umuti umakrumka wína nintimtursaram
kanakar yuwinawai. Nu tamaun antukan, umurtaram,” timiayi. 26ॸTura asamtai ii
nekasashi tu nintimsan pujajai. 19ॸChikich Apuri taatsaing, nu yurumak yuwakrumka,
aints ainau: ¿Yaachik Yusen miatrusang tura nu umutisha umakrumka: Ii Apuri
umirak puja? tusar paan nekarawarti æфɗѸҡΎɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡѸʮфӕҡф̲˔‫ڏ‬
tusaram, atumka kanákrum pujarme. miaji tu nintimratnuitrume.ॹy
Antsu ¿kanákrum pujakrumsha nekasrum
pengkerak pujaram? Atsa. 20ॸTura iruntai ¿Yuse misari itiur yuwatnuitji?
jeanam wayaaram kanákrum 27ॸTuraasamtai aints ii Apuri jakamuri
yuwakrumka, atumka Cristo jakamuri nintimtsuk, nu yurumkan yuwauka, tura

y॰11.26 (Jer. 31.31)


349 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ11ٍॷ12

nu umutincha umauka, ii Apuri iin wainiatrumek umirkuram pujuyarme.


jarutramkau wainiat, ni jakamurin Nusha aints najanamu asar chichachu
nintimtsuk yuwau asa tura nintimtsuk armiayi. Atumka nusha nekarme. 3ॸTura
umuru asa, ningki wiasmatmamkatatui. Ѹ˔фӕ̲ɗ͑‫ع‬ֆËȍɗ͑ľ˔Ѹ֤ӕѸľ˔˔ф̲‫ڏ‬
28ॸAntsu aints Yuse misarin yutsuk: rijai chichaa? tusan nuna
¿Tunaar atsuash? tu nintimias ningki ni nekamtikiatasan wakerajrume. Yuse
nintin iwiaratnuitai. ͮӕ͑ɗ͑ӕֆӕфӕ̲˔͑‫ڏ‬ Wakani nintimtikramu asar, aints
cha yuwatnuitai, tura nu umutnasha kichkisha: Jesúska yumingkramu ati
umurtinuitai. 29ॸCristo nu aintsu tunaarin ticharminuitai. Tura: Jesús wína
sakturtas jarukmaitiat, aints nuna Apuruitai, tinauka aya Yuse Wakani
nintimtsuk nu yurumkancha yuwa, tura nu nintimtikramu asar tiartinuitai.
umutnasha umur, ni wait wajaktiniun 4ॸYuse sukartusmauringkia untsuri ayat

jurumaktias turawai. 30ॸTura asamtai nuna sukarta nuka kichik Yuse Wakani
atumjai iruntrar pujuinau untsuri kakaichu nuketai. 5ॸTura Cristonu ainauti takatri
ainawai, tura najaiminawai. Tura chikich untsuri irunu wainiat, kichkin kichkin ni
ainausha jakaru ainawai. 31-32ॸAntsu Yusen takatrin sukartinka kichik ii Apuri Cristo
ӕ̲ɗфËȍӕɗ͑ӕʮɗ̲ľҡľ˔ʮɗ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑‫ڏ‬ nuketai. 6ॸTura Cristonu ainauti untsuri
num mengkakarai tusa, ii Apuri Cristo ni ayatrik, kichik kichik metekchau ni
nemarnutinka: Tunau inaisataram tusa, iin takatrin takakmasarti tusa, ɗɗ͑˔˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
wait wajaktiniun suramji. Tura asamtai ii ramratnuka kichik ii Apaachiri Yus
tunauri mash nintimrar: Wikia tunaawitjai, nuketai. 7ॸYus mash pengker yainiktaram
antsu wina tunaurunka mash inaisatjai tusa, Cristonu ainautinka kichik kichik ni
tinu asakrin, ֤ӕѸ˔ɗɗ͑˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑‫ڏ‬ Wakanin suramji. 8ॸTura asamtai Yuse
naka suramsashtinuitji.ॹz Wakani chikich ainautinka Yuse
33ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, chichamen nekas pengker etserkarat tusa
iruntai jeanam Yuse misari yuwatasrum nekamtikramji. Tura chikich ainauncha
irunkurmeka, mash kaunkarti tusaram Yuse chichamen pengker nuiniarat tusa
nakastaram. 34ॸAtumka wait wajaktin nintimtikramji. Tura nu aintsun ni
jurumakiram tusan nunasha tajarme. nekamtairin suwa nuka Yuse Wakanintai.
Antsu aints yaparakka, ͑ɗʮľľ͑ֆӕՓҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ 9ॸҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑Ëȍ͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬

tai. Tura chikich chicham atum min arining, Yuse Wakani ni


aatrurmarume nunaka atumin jean wakeramurin nekamtikramji. Tura
chicharkatatjarme. chikich aints ainautincha jau ainauncha
tsuwararat tusa kakamtikramji. Tura nu
Yuse Wakani sukartusmauri aintsun ni kakarmarin sua nuka Yuse
pachis etserkamu Wakanintai. 10ॸTura kichnasha wainchatai

12
1ॸYatsur ainautiram, ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ takat turatnun suawai. Tura kichnasha
sha, Yus ni aintsri ainautin: Wina ukunam atiniun pachis chichaman paan
takatur pengker takakmastaram tusa, ni etserkatnun suawai. Tura kichnasha Yuse
ՠ˔͑ɗѸӕ˔фҡӕѸ̲ӕфɗЙËȍɗѸфӕ̲͑ľ˔ҡ‫ڏ‬ Wakani turamu nekamtikiatnuncha, tura
ram tusan ujaktatjarme. pasé wakantrintin nekamtikiatnuncha
2ॸAtumka yaanchuikia Cristo umirchau suawai. ҽӕф˔ɗËȍ͑Ѹȍ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
asaram, atumi yusri aints najanamu satnun suawai. Tura kichnasha niish

z॰11.31 (Hebr. 12.5-11)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ12 350

chichainaun paan nekamtikiatnun 21ॸIi jiingkia pengker ataing, ii uwejesha

suawai. 11ॸTura Cristonu ainautin Yuse yuumaji. Tura ii muukesha pengker


Wakani nuke takamtikui. Tura ningki ataing, ii nawesha yuumaji. Yus ni
wakerak, ni takatri takakmastinun kichik ӕ̲ɗф˔ӕҡɗ͑˔̲Ѹȍ̲ľҡľ˔ҡ˔˔̲Ѹ̲ɗ͑‫ڏ‬
kichik suramji.ॹa trum tusangka najatmachmiaji. Antsu
mash metekchau asaram, kichik kichik
Cristonu ainautikia kichik wína takatrun takakmasmintrum tusa,
namangkea nunisrik aji iinka najatmamiaji. Tura asamtai
12ॸNintimrataram. Iinu namangke Cristonu ainautikia: k̲ɗ͑˔ֆӕӕ̲ҡѸ‫ڏ‬
kichkitiat aintsti muchitmauri untsurintai. jame tunaichamnawaitji. 22ॸAntsu aintsti
Tura untsuri ayat, mash iruram kichik namangke muchitmauri kakaichu
aintsu namangkentai. æфɗѸҡΎ͑ľ̲ф͑ӕҡɗ‫ڏ‬ wainiatur nukap yuumaji. 23ॸʊɗ̲ӕËȍɗҡ‫ڏ‬
sha nunisrik untsuri ayatrik Cristonu asar, mauri mianchau ainia nu natsantakur
mash iruram kichik aintsu namangkea jiirsarai tusar nukumaji. Tura nu
nunisrik aji.ॹb 13ॸCristonu ainautikia untsuri muchitmau natsanpiaku ainau waitkarai
nungkanmaya ainiaji. Judíosha, tura tusar tenap nukumaji. 24ॸAntsu iinu
judíochu ainausha Criston nemarin muchitmauri natsanchawa nuka
irunui. Tura aintsu inatiri ainausha, tura nukumatsji. Tura asakrin Cristonu
aintsu inatirinchu ainausha Criston ainautin mianchau arin wainiat, Yus iin
nemarin irunui. Tura Yuska: Kichik najatmau asa: k̲ľ˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
namangkea nunisrumek ataram tusa, ni raitme turamji. 25ॸTura asamtai
Wakani ni nintin piatkamiayi. suwirpiakuka jiinitsuk pujustinuitji.
14ॸAintsti namangke muchitmauri Antsu Cristonu ainautikia mash
kichkichuitai. Antsu untsurintai. 15ॸTura metekchau ayatrik, Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗ‫ڏ‬
asamtai aintsu nawe nintimrarmi: Aintsu sar iruntrar pujusar, Cristonu
nawe chichakchamin ayat: Wikia aintsu ainaujaingkia yainin atinuitji. 26ॸCristo
uwejenchuitjai. ҽӕфѸ͑ҡ˔˔̲Ѹ‫ڏ‬ nemarin kichik wait wajamtaikia,
chamnawaitjai tayat ¿aintsun Cristonu ainautisha mash ni wait
yaingchamnaukai? 16ॸTura aintsu kuwishi wajamuri nintimtusminuitji. Tura Cristo
nintimrarmi: Nusha chichakchamin ayat: nemarin chikich wara warat pujamtaikia,
Wikia aintsu jiinchuitjai. Tura asan Cristonu ainautisha nunisrik wara warat
aintsun yaingchamnawaitjai tayat pujusminuitji.
¿aintsun yaingchamnaukai? 17ॸAntsu iikia 27ॸTura atumsha kichik kichik Cristo

jiik jiik akurkia, ii kuwishi atsamtaikia nemarin asaram, mash iruntraram


¿itiur antuktinuitji? Tura ii kuwishik Cristonuitrume. 28ॸTura Cristonu ainautin:
kuwishik akurkia, ii nuji atsamtaikia Winia takatur takakmastaram tusa, Yuska
¿itiur nekapratnuitji? 18ॸYuska ningki ni kakarmarin suramsamiaji. Chikich
wakerau asa, aintsti muchitmaurin niish takatan nangkamasang Cristo akupkamu
niish metekchau ati tusa najanamiayi. ainaun ni takatrin susamiayi. Tura Yuse
19ॸAintsti muchitmauri atsamtaikia ¿iinu chichamen etsernuncha ni takatrincha
namangke itiur muchitkating? 20ॸAntsu susamiayi. ҽӕф֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬
֤ӕѸɗɗ̲ӕËȍɗҡ̲ӕфɗ͑ӕ͑ҡѸӕфɗ͑͑ʮ̲͑ɗ‫ڏ‬ tinnasha ni takatrincha susamiayi. Tura
tiat, iinu namangke kichkitai. chikich ainau wainchati takatan

a॰12.11 (Rom. 12.6-8) b॰12.12 (Rom. 12.4-5; Efes. 4.16)


351 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ12ٍॷ13

turawarti tusa, ni kakarmarincha astuwarti tayatnak, chikich ainaun


susamiayi. Tura chikich ainau jau ainaun aneetsuk pujaknaka, pengké nangkamin
tsuwararti tusa, tura chikich ainau tajai.
Cristonu ainaun yaingkiarti tusa, ni 4ॸAntsu aints ainaun itiur aneetnuita

kakarmarincha susamiayi. Tura Cristonu tusan yamaikia ujaktatjarme. k͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬


ainaun pengker inararti tusa, chikich ram: Chikich ainaun aneauka pasé
ainauncha ni kakarmarin susamiayi. Tura awajinamsha pachichuitai, antsu wait
chikich niish chichau ainaun tu anentratnuitai. Tura chikich ainauncha
chichasarti tusa chichamtikiamiayi.ॹc suwirpiakuka jiichuitai. Tura: Miajuitjai
29ॸ¿Cristonu ainauti mashik Cristo tumamtsuk pujuwitai. Tura chikich
akupkamu ainaij? Atsa. ¿Tura mashik ainaun pachis: Nuka mianchawaitai
Yuse chichame etserin ainaij? Atsa. ¿Tura tutsuk pujuwitai. 5ॸTura chikich ainaun
mashik Yuse chichame nuikiartin ainaij? aneauka natsanta nunaka turichuitai.
Atsa. ¿Tura mashik Yuse kakarmarijai Tura ninunkeka nintimchawaitai. Tura
wainchatai takat takau ainaij? Atsa. kajechuitai. Tura ni pasé awajinamsha
30ॸ¿Tura mashik Yuse kakarmarijai jau yapaijmichuitai. 6ॸTura chikichan pasé
ainausha tsuwau ainaij? Atsa. ¿Tura awajinamtaisha warartichuitai. Antsu
mashik niish chichau ainaij? Atsa. ¿Tura nekas chichaman antuk waras pujuwitai.
mashik nu chichamnasha nekamtikin 7ॸChikich ainaun aneauka, niincha pasé

ainaij? Atsa. 31ॸAntsu mash Cristo awajinamsha tsangkurnuitai. Tura


sukartusmauri pengker ainia nu wakerin chikich ainaun aneauka ni chichamencha
ataram. ҽӕфɗҡɗӕфҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸ̲ɗ‫ڏ‬ antuk: Nekasaintai tusa pujuwitai. Antsu
nuitrume tusan, yamaikia atumin tunau ainaun pachis: Nuka tunaarin
nekamtikiatasan wakerajrume. inaisarti tusa nakawaitai. Tura chikich
ainau pasé awajinamsha, kajertsuk
Nekas aneenitnun pachis timiauri jaimias tsantratnuitai.

13
1ॸWikia junia aints ainau 8ॸNekas aneenitka tuke atinuitai. Ju

ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ͑ҡѸӕфɗËȍɗËȍֆҡ‫ڏ‬ nungka amukamtaikia, Yuse chichame


nak, tura Yuse awemamuri chichamencha etsermauka atsutnuitai. Tura chikich
chichaayatnak, chikich ainaun aneetsuk ËȍɗËȍ̲ʮɗ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍѸҡɗ͑˔ɗ͑ɗѸфҡɗ‫ڏ‬
pujaknaka nangkami chichainjai. Tura nuitai. Tura Yusnum jearkia, mash aa nu
tampur mesramu nangkami tuntuyamua nekau asar nekatka yuumakchatnuitji.
nunisnak pujuinjai. 9ॸAntsu yamaikia mashkia nekatsji. Tura
2ॸҽӕф֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬ Yuse chichamengka miatrusrikia
ran etseriatnak, tura chikich ainau etsertsuji. 10ॸAntsu ii Apuri taamtaikia,
nekaachminun wainiatnak, Yus nekawa iikia mash paan nekaatnuitji. Tura ju
nunisnak mash nekayatnak, tura Yusen nungkanam nintimtaingkia amukatnuitai.
nintimsan ni kakarmarijai muran 11ॸYaanchuik uchi akun, uchia nunisnak

muchkiamin ayatnak, chikich ainaun chichaiyajai. Tura uchi nintimina


aneetsuk pujaknaka wikia nangkamnak nunisnak nintimnuyajai. Tura uchi
pujuinjai.ॹd 3ॸTura winar aa nunaka nekainawa nunisnak nekaiyajai. Antsu
yuuminaun mash suayatnak, tura Yusen yamaikia juun asan, uchi akur
pengker awajsatasan wína namangkrun nintimtainka inaisawaitjai. 12ॸTura

c॰12.28 (Efes. 4.11-13) d॰13.2 (Mat. 17.20;21.21)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ13ٍॷ14 352

asamtai yamaikia ispi kusurujai paanchau rume. Yuse chichame paan etserkatin
wainmamji nunisrik jumchik nekaji. timiá pengkeraitai. Antsu niish niish
Antsu ukunam ii Apuri ii nintimaurin chichastinka chikich ainau antinachu
mash aa nuna nekau asa nu taamtaikia, asaramtai nuka mianchawaitai. Antsu
iisha nunisrik ii nekachmau aa nusha aints antukchamniaun chichaamtai,
mash paan nekaatnuitji.ॹe chikich aints: Tu taku tawai tusa, paan
13ॸTura asamtai kampatam tuke antukminun etsermataikia, Cristonu
amukashtin ainia nuka juwaitai: Yus ainau nu chichamnasha paan antukar
nekasampita tusar nintimtustin, tura nintimrartinuitai. 6ॸYatsur ainautiram,
ukunam atata nu nakastin, tura Yuscha umaarutirmesha nintimrataram. Wikia
tura aintcha aneakur pujustin. Antsu atumin iraakun chikich chichamjaingkia
anengkrataingkia mash ainia nuna antukchamniaun chichaamtaikia,
nangkamasang timiá pengkeraitai. ¿warintua tusaram, itiur nekaatrumek?
Antsu Yus wína nekamtikruamia nuna
Aints niish chichastinun pachis etserkamu paan etsermataikia, tura wi nekaja nuna

14
1ॸTura asamtai chikich ainaun paan etsermataikia, tura ukunam atata
nekasan aneetasan wakerajai, tu nuna pachisan wi etsermataikia, tura
nintimsaram pujustaram. Tura Yus ni chikich chichaman wi atumin nuiniakun
sukartusmauri surusti tusaram wakeruku pujamtaikia, mash paan antukrum Cristo
ataram. Takat timiá pengker aa nuka miatrusrumek umirkatnuitrume.
Yuse chichame etsernu takatrintai. 7ॸNangku umpuamu tura arawir
2ॸAntsu aints niish chichauka, chikich tuntuyamu nintimrarmi. Aints yumatayat
aints antukarti tusangka chichaatsui, nangkami nangkun umpuamtaikia,
antsu Yusjai chichaawai. Tura Yuse ͑ӕ͑Йɗӕ̲ЙӕՓҡӕѸф˔ɗ͑ľ˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬
Wakani niin chichastinun sua nunaka nuitji. Tura yumatayat arawiran
chikich ainau antinachu asar: ¿Warintua? nangkami tuntuyamtaikia, nunaapi
tusarsha nekaachartin ainawai. 3ॸAntsu tuntuyawa tusarkia nekaachminuitji.
aints Yuse kakarmarijai Yuse chichamen 8ॸTura suntar ainau nintimrarmi: Suntar

etserkungka, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑˔˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ ɗ͑ӕ̲ľѸľҡ͑ӕ̲ՓľфҡѸ̲͑ɗҡ͑͑ǣ˔‫ڏ‬


tas, tura Criston miatrusarang umirkar mami tusar, maaniakur kantamtain
pengker nintimsar pujusarti tusa etserui. pupuntrijai pupuntrinawai. Tura suntar
4ॸAints chichaman nuimiarchayat niish nangkami pupuntrin pupuntramtaikia,
chichauka: Wikia miatrusnak Yusen suntar ainau nuna antukar, ¿itiur
umirkatasan wakerajai tawai. Tura aints maanitnasha nangkamawarting?
Yuse chichamen paan antumain 9ॸAtumsha nunisrumek chikich ainaujai

etserkungka, Cristonu ainau mash chicham antukchamin chichaakrumka


miatrusarang Yusen umirkarat tusa nu ¿chikich ainau atumi chichaamurincha
chichamnaka etserui. itiur anturtamkarting? kҡӕ̲͑ҡӕ˔Ëȍ‫ڏ‬
5ॸTura asamtai atumka chikicha min chichau asaram nangkamrum
chichame nuimiarchayatrumek, mash tu chichaarme.
chichasmintrum tusan wakerajrume. Tura 10ॸNekas chikich nungkanmaya

nuna nangkamasrumek Yuse chichame ainausha niish niish chichainau untsuri


̲ѸȍЙ͑ľҡѸľф˔ҡф̲ҡӕѸ͑Փ˔ľфʮ‫ڏ‬ irunui. Tura nu chichaman nekainauka

e॰13.12 (1.Juan 3.2)


353 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ14

mash paan antukmin ainawai. 11ॸAntsu Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ͑ӕ͑˔͑ҡɗ͑ËȍӕѸф̲‫ڏ‬


wikia chikich nungkanmaya aintsu tai nangkamnak chichaajai. Antsu
chichamen antachkunka ¿warinkung taj? Cristonu ainau iruntramunam wikia
tusanka nekaachminuitjai. ҽӕф͑ҡӕф͑ɗ‫ڏ‬ jumchik chichamnak paan antukminun
kiachmin asamtai, chikich nungkanmaya etserkunka, Criston miatrusarang
aintsu chichamen niish chichau asa wi umirkarti tusan wakerajai.
chichaamurnaka nekatsui. 12ॸTura atumka 20ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

Yuse Wakani sukartusmaurin timiá uchi ainau nintimina nunisrumka


wakerau asaram, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ nintimrairap. Tura uchichia nunisrumek
rumek kakamtikratasrum takat timiá nintimkurmesha, tunauka nintimtsuk
pengker aa nu wakerin ataram. asataram. Antsu atumka juun asaram,
13ॸҽӕфѸ̲ҡɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕɗфӕ͑ҡф‫ڏ‬ juun ainau nintimina nunisrumek
munam aints niish antukchamin nintimrataram. 21ॸYuse chichame tu
chichauka, chikich ainausha antukarti aarmawaitai. Yus chichaak: “Chikich
tusa, ֤ӕѸ͑ӕËȍɗËȍ̲͑Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬ nungkanmaya aintsu chichamejai wína
warat tusa Yusen seatnuitai. 14ॸYuse aintsur ainaujai chichastinuitjai. Tura
Wakani wína chichamtikrau asamtai, waininayat wina chichamrunka
wikia chikich chichamjai Yusen seaknaka antukchartinuitai,” timiayi. Tu aarmau
¿warintajak? tusanka nintimtsujai. asamtai, Yus ni aintsri ainaun chikich
15ॸ¿Tura wisha itiurkatjak? Yuse Wakani ainau chichamejai chichamtikui tusar
wina chichamtikrau asamtai, nu nekaatnuitji.ॹf 22ॸTura asakrin Cristonu
chichaman nekachiatnak Yusen seatatjai. ainau iruntramunam aints chikich aintsu
Tura wína chichamrujaisha paan chichamejai antukchamin chichauka,
nintimran Yusen seatatjai. Tura: Yuse Cristonu ainau uwemrarat tusangka
Wakani wína kantamtikrau asamtai: chichamtiktsui. Antsu Cristo umirchau
¿Warí kantanak kantamataj? tusan ainau nuna antukar: Yuska nekas
͑ӕ͑Ѹȍ͑ľ˔Ëȍɗҡ͑˔˔͑ҡ͑˔͑ҡ̲‫ڏ‬ juuntapita tiarat tusa, Yus chikich aintsu
tatjai. Tura paan nintimsan kantancha chichamejaikia chichamtikui. Tura Yuse
kantamatatjai. 16ॸTura Yuse Wakani chichamen paan antukminun etseruka,
atumin chichamtikramau asamtai, Yus æфɗѸҡΎӕ̲ɗфËȍӕɗ͑ӕæфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
seakrum: Maaketai tinu asakrumin, rang umirkarat tusangka chichamtiktsui,
chikich ainau atum Yus seamun ͑ҡѸӕæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕæфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
antinayat: ¿Warintua? tusar nekainachu rang umirkarat tusa chichamtikui. 23ॸTura
asar Yusen: Maaketai ticharmin ainawai. asamtai Cristonu ainau iruntramunam
17ॸAtumka nekasrum Yus maaketai mash Yuse kakarmarijai niish niish
tarumning, chikich ainausha: ¿Warintua? chichau asakrumin, chikich aints Yuse
tusar nekainachu asar, Criston miatrusar chichamen nekachu tura chikich aints
umirkartatkamawar tujintinawai. 18ॸWikia Criston umirchau nuni wayaangka,
atumin nangkamasnak chikich ainau atumin pachitmasar: ¿Waurinatsuash?
chichame nuimiarchau ayatun untsuri tiartinuitai. 24ॸAntsu mash iruntrar Yuse
chichaajai. Tura asan Yusnaka maaketai ˔˔ф̲фɗʮɗ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ̲͑‫ڏ‬
tajai. 19ॸAntsu chikich aintsu chichamejai taikia, Cristo umirchau tura Yuse
antukchamin nukap chichaayatnak, chichamen nekachusha nuni wayaangka,

f॰14.21 (Isa. 28.11-12)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ14ٍॷ15 354

nuna antuk ni tunaarin nintimias: Wisha tusaram, kichik kichik Yuse chichamen
tunaawitjai titinuitai. 25ॸTu tinu asamtai etserkiram jeekataram tajarme.
nu aintsu nintimaurin paan nekaatnuitai. 32-33ॸYuska pachim chichamnaka nakitawai.

Tura asamtai nuka ni tunaarin mash Antsu pengker nintimsaram angkan


etserak, Yusen maaketai titas tikishmatar: pujustaram tusa wakerawai. Tura asamtai
Yus nekas atumjai pujawai turamtinuitai. Yuse chichamen etserin ainauka, Yus ni
chichamen nintimtikramu asar, ͑ӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
¿Cristonu ainau iruntramunam naka etserkartinuitai. Antsu nintimtsukka
itiur pujustinuita? nangkamiarka chichakchartinuitai.
26ॸYatsur ainautiram, Cristo umirin Chikich nungkanam Cristonu ainau
iruntramunam pujakrumka, chikich aints iruntramunam turina nunisrumek
Yus kantan pengker kantamui, tura atumsha turatnuitrume. 34ॸCristonu ainau
chikitcha Yuse chichamen pengker iruntramunam nuwa ainau chichakcharti
nuiniawai, tura chikitcha Yus niin tusar surimkamuitai, antsu Yuse chichame
nekamtikiamu asa, ni chichamen pengker aarmawa nunisarang chichatsuk
etserui. Tura chikitcha antukchamin takamtaik antukartinuitai. 35ॸCristonu
chichaayat, Yuse kakarmarijai niish ainau iruntramunam nuwa chichaaka
chichaawai. Tura chikitcha nu chichaman mianchawaitai. Tura asamtai nuwa tenap
paan antuku asa, nuna taku tawai tusa antukchau asa inintrustas wakerakka, ni
paan etserui. Mash iruntraram tu jeen waketki, ni aishrin nuni iniastinuitai.
pujakrumka, Cristo miatrusrik umirkarmi 36ॸJu chichamsha nintimrataram. Yus

tusaram turataram. 27ॸAints Yuse atumin chikich ainaun nangkamaskeka ni


kakarmarijai antukchamin chichainauka, chichamen nekamtikramachmiarume,
jimiarchiksha, tura kampatmaksha tura atumkeka ni chichamenka
chichasarti. ҽӕф˔ɗҡËȍËȍɗËȍѸӕ̲ɗѸ̲‫ڏ‬ jukichmiarume. 37ॸAints: Wikia Yuse
tai kitcha chichasti. Tura kichka nu chichame etsernuitjai tauka tura: Wikia
chichamnaka paan antau asa, nuna taku ֤ӕѸľ˔˔ф̲фɗʮɗ֤ӕѸľҡ˔ҡфɗ͑ҡ˔Փɗҡ‫ڏ‬
tawai tusa etserkatnuitai. 28ॸTura nuna jai tauka atumin aatjarme nuna
taku tawai tusa etserkamin atsamtaikia, nintimias: Yus akupkamu asa aaweawai
Cristonu ainau iruntramunam chicham tusa paan nekaatnuitai. 38ॸTura wína
antukchamnaujaingkia chichakchatnuitai. pachitas: Cristo akupkachmawaitai
Antsu aints ningki kanák pujus, chicham turutuka nuka Cristo akupkachmawaitai.
antukchamin aa nujai Yusnaka seatnuitai. 39ॸYatsur ainautiram, Yuse chichame
29ॸTura aints jimiarchiksha, ҡӕф˔̲Йҡ‫ڏ‬ etserkatin wakeruku ataram. Tura aints
maksha Yuse kakarmarijai Yuse niish chichaamtaisha, antukchamin
chichamen etserkartinuitai. Turinamtai ayatrumek suritkairap. 40ॸCristonu ainau
¿pengkerashi? tusar chikich ainausha ɗфӕ͑ҡф̲ӕ̲͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔ӕ͑˔ф̲ҡɗ‫ڏ‬
nekaawartinuitai. 30ॸTura chikich aints sha, pachim chichamka chichatsuk,
Yuse chichamen antú pujaun Yuse pengker nintimraram wi taja nuka mash
Wakani chikich chichaman chichasti tusa umirkuram turataram tajarme.
nintimtikramu asa, eemak chichauka
itatkatnuitai. 31ॸYuse chichamen tu Cristo jakamunmaya nantakmiauri

15
etserkatasrum wakerakrumka, mash 1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬

nuimiararti tusaram, ҡӕф̲Ѹȍ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ sha, yamaikia chikich


rang Criston pengker nintimsar umirkarti chichamnasha atum kajinmakiram tusan,
355 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ15

atumin nintimtikratasan wakerajrume. takakmaschamiajai. Antsu Yus wína wait


ԆՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ҡӕ̲ɗ͑ľҡѸľф˔‫ڏ‬ anentruru asamtai, Cristo nuiniatiri
miaja nusha jukimiarume. Tura asaram ͑͑ǣ˔̲Ѹ͑˔æфɗѸҡΎҡ˔ҡфɗ͑˔ҡ˔˔̲ɗ‫ڏ‬
nu chichamka umirume. 2ॸTura nu nuyajai. 11ॸTura Cristo chichamen wi
pengker chichamnasha wi atumin etserja nuka tura chikich aints Cristo
ujakmiajrume nu tuke inaitsuk nintimtau chichame etserina nusha mai metek
asaram uwemrarume. Antsu nu chicham pengker ainawai. Tura atum Cristo
umitsuk pujakrumka, Cristo nekasampita nantakmiau pachisar etsermau antuku
nangkamrum tiintrume. asaram, Cristo nekasampita timiarume.
3ॸChicham timiá pengker aa nuna

antuku asan, wikia atumin ujakmiajrume Jakausha nantaktinuitai tusa etserkamu


nuka nuwaitai. Yuse chichame aarmawa 12ॸIikia chicham Cristo jakamunmaya

͑ӕ͑ɗѸ͑ǣæфɗѸҡΎɗɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗɗ̲ɗҡф̲‫ڏ‬ nantakmiauri pachisar etserji. Nu


katas jarutramkamiaji.ॹg 4ॸTuramtai ni etserkamu antuku arumning, atumjai
namangkenka iwiarsarmiayi, turamaitiat pujuinau chichainak: Jakau ataksha
Yuse chichame aarmawa nunisang nantakchatnuitai ¿tuweena nunasha
kampatam kinta jaka tepayat ataksha warukaya tuweenawa? 13ॸTura aints
nantakmiayi.ॹh 5ॸNunia Pedro wina waitkat jakamunmaya nantakchamin
tusa Cristoka wantintukmiayi. Tura ni awaitmatikia, Cristosha jakamunmayanka
nuiniatiri ainau: Wína waitkarat tusa nantakchau ayi. 14ॸҽӕфæфɗѸҡΎ͑͑ҡ˔Ëȍ‫ڏ‬
ataksha wantinkamiayi.ॹi 6ॸTura ataksha waitmatikia, ii etserji nuka nangkamir
cinco pachak aints nangkamasarang ni etserinji. Tura atumsha nangkamrum:
nemarin ainaun Cristoka wantintukmiayi. Cristo nekasampi Yuse Uchirinta tiintrume.
Tura nu wantintukmau ainauka yamaisha 15ॸNu nekasainmatikia, Yus Criston

untsuri iwiaaku ainayat, jumchik jakaru jakamunmaya inankimiayi, takurkia


ainawai.ॹj 7ॸNuniasha Santiago wína anangmawainji. Tura jakau ainau
waitkat tusa Cristoka wantintukmiayi. nantakchamnawaitmatikia: Yus Criston
Nuniasha ni nuiniatiri ainaun mash: jakamunmaya inankichu ayi. 16ॸTura jakau
Wína waitkarat tusa wantinkamiayi. nantakchamnawaitmatikia, Cristosha
8ॸTura nukap arus wikia Cristo kajerin nantakchau ayi. 17ॸҽӕфæфɗѸҡΎ͑͑ҡ˔Ëȍ‫ڏ‬
aing, wína eatak: Chichamur etserkata waitmatikia, atumsha Cristo nekasampi
tusa, Cristo winasha wantinturkamiayi.ॹk Yuse Uchirinta nangkamrum tiintrume.
9ॸWikia Yuse umirin ainaun kajerakun, Tura atumi tunaari sakarchau asamtai,
wait wajaktiniun sukartin asan yamaikia atumka tuke tunaarintin aintrume. 18ॸNu
natsaamakun, Cristo akupkamuitjai nekasainmatikia Cristonu jakaru ainau
tumamchamnawaitjai. Tura asamtai tuke mengkakaru aintai. 19ॸIikia Cristonu
chikich aints Cristo akupkamu ainau asar iwiaaku pujakrikia, nijai tuke pujustin
wína nangkatuku ainawai.ॹl 10ॸAntsu Yus nakaji. Antsu ii jakar nantakchamin
wína wait anentruru asamtai, wisha akurkia, chikich ainaun nangkamasarang
Cristo akupkamuitjai. Tura nangkamnaka iin timiá wait anentramrarminuitji.
winaka pengkerka awajtuschamiayi. Tura 20ॸAntsu tuuka nintimrashtinuitji.

wiki nintimsanak Cristo takatrin Chikich jakaru ainaun nangkamasang Yus

g॰15.3 (Isa. 53.5-12) h॰15.4 (Sal. 16.8-10; Mat. 12.40; Hech. 2.24-32) i॰15.5 (Luc. 24.34)
j॰15.6 (Mat. 28.16-17; Juan 20.19) k॰15.8 (Hech. 9.3-6) l॰15. 9 (Hech. 8.3; Efes. 3.8)
1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ15 356

nuná eemak Criston nekas jakamunmaya aintsu pengker pujamurin wainkau asar,
inankimiayi. Tura asamtai Cristonu iisha Criston umirkarmi tusar entsanam
ainauti jakakrincha, iincha nunisang maiinawai. Jakaru ainau jakamunmaya
inantamkitnuitji. 21-22ॸNu nangkamtaik nantakchamniaun waininayatcha
Yus aints Adán naartinun najanamia nu ¿warukantsuk entsanmasha maiina?
tunau wajas jakau asamtai, mash 30ॸTura jakaru ainau jakamunmaya

nungkanmaya aints ainau tunau asar nantakchamniauncha ¿warukantsuk


jakartin ainawai. Tura wainiat Cristo ˔ɗ͑ҡʮɗ̲ľҡľ˔Ѹȍɗɗ͑Ëȍ̲͑ҡ̲Փф‫ڏ‬
jakamunmaya nantakin asamtai, Cristonu tascha wakerutminaji? 31ॸYatsur
ainautikia mash Cristoa nunisrik ainautiram umaarutirmesha, kintajai
nantakiartin ainiaji. Tura asamtai kichik ̲ľҡľ˔ɗɗ͑Ëȍ̲͑ҡ̲ՓфҡѸՓ˔ľфӕҡ‫ڏ‬
ɗ͑ҡѸkĀ ͑͑фҡɗ͑ʮɗʮ˔ҡɗ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ minau asaramtai nunasha tajarme: Atum
nau asamtai, jakamunmaya nantaktincha ii Apuri Jesucristonu asakrumin, wisha
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ˔ɗËȍɗ˔ɗ͑ҡѸʮɗ͑͑ǣ˔̲͑‫ڏ‬ waraajai. Tura atumin Cristo chichamen
miayi. Nu aintska Cristoyayi.ॹm 23ॸTura etserkau asan, ˔ɗ͑ҡʮɗ̲ľҡľ˔ɗҡɗӕф˔Ëȍ‫ڏ‬
æфɗѸҡΎËȍɗ˔ɗËȍʮ˔фӕɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ minnum pujakun: Mantinaksha
sang eemak nantakmiayi. Tura nukap mantuwarti tusan, jakatnua nunisnak
arus Cristo wantinkamtai, ni aintsri pujajai. 32ॸWi Efeso yaktanam pujamtai,
ɗ͑ӕҡɗ˔ɗʮ˔̲ӕ̲͑ֆ͑͑ҡ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬ aints ainau juun yawaaya nunisarang
nuitji. 24ॸTura nungka amuamunam Cristo winasha mantuwartas wakerutinau
apu ainauncha mash, tura inakratin asaramtai, wikia wait wajayajai. Iikia
ainauncha mash, tura ni nemase jakar nantakchatin akurkia ¿tuusha
ainauncha mash, timiá kakaram ainau pujustin wakerukminkai? Atsa. Jakau
wainiat nepetak amuktinuitai. Tura nunia ainau pengké nantakchamnawaitai, tu
Cristo ni Apaachiri Yusen mash ainia nintimina nuka nangkamiar chichainak:
nuna susamu asa, Yus ningki mash “Kashin ii jakatin asar, yamaisha nukap
inartinuitai. 25ॸIi Apuri Cristo ni nemase yuwami, tura nampekmi,” tinawai.
ainaun mash nepetak tuke mash ˇ˔фӕɗ͑ӕЙľ͑ǣ˔Ń͑͑ҡ˔Ëȍ̲͑‫ڏ‬
inartinuitai. 26ॸTura ni nemase mash waitmatikia, nuna tinauka nunaka
nepetkatin asa, nungka amuamunam nekasar tiarminuitai. Antsu jakaru ainau
aints ainau pengké jakacharti tusa Cristo nekasar nantakiartin asaramtai, tuuka
jatancha nepetkatnuitai. 27ॸTura asamtai nintimrashtinuitji.ॹo
Yus ni Uchirin: Mash ainia nuna apuri ati 33ॸChikich ainau anangkruwarai

tusa akupkamiayi. Tura mash ainia nuna tusaram aneartaram. “Aints pengker
ínayat, ͑ɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸ͑˔ɗ͑фËȍҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ pujayat, pasé ainaujai tsanias pujakka,
tai. Nuka paan nekaatnuitji.ॹn 28ॸTura nusha nunisang pasé pujustinuitai.” Tu
Cristo ni nemase ainaun mash nepetkau tinu ainia nuka nekasar tinawai.
asa, nuniangka ni Apaachirin: Yamaikia 34ॸAtumjai Yusen nekachu ainausha

amek Apu ata titinuitai. Tu tamau asa, pujuinawai. Tura asamtai atumsha
nuniangka Yuska mash ainia nuna yamaikia tupin nintimsataram. Tura
nangkamasang juun atinuitai. atumi tunauri inaisataram tusan
29ॸNusha nintimrataram: Cristo tajarme. Nunaka atumin natsaarat tusan
nemarin jakamtai, chikich aints nu tajarme.

m॰15.21 (Rom. 5.12-18) n॰15.27 (Sal. 8.6) o॰15.32 (2.Cor. 1.8)


357 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ15

iwiarji. Tura Yusjai nayaimpinam


¿Jakaru ainau itiur nantakiartinuita? pujustasar yamaram namangjai nantaktin
35ॸTura chikich aints inintrak: ¿Jakau ainiaji. Jakau namangke ju nungkanmaya
ɗ͑ӕɗҡɗӕфҡ˔ѸȍɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ namangketai, antsu jaka nantaktin
nuita? Tura ninu namangke mash namangke aa nuka nayaimpinmaya
mengkakamtai, ¿warí namangkejing namangketai.
ataksha nantaktinuita? timinuitai. 36ॸTu 45ॸYuse chichame tu aarmawaitai: “Nu

inintra nuka nintimchawaitai. Arak nangkamtaik Yus aintsun Adán naartinun


araarma nu saapchiri kawaachmatikia najanak suut umpui: Iwiaaku ati tusa,
tsapaichminuitai. 37ॸTura asamtai árak mayatairin engketamiayi.ٚҽӕф̲Փɗ‫ڏ‬
araakrumka, ¿yanchuk nukarauk araa tai. Nunia nukap arus Cristo aints wajas,
wearam? Atsa, antsu trigo araakrumka, Yuse Wakani kakarmarijai aints ainau
tura chikich árak araakrumsha, jingkiajin tuke iwiaaku pujustinun suyayi. 46ॸNu
araarme. 38ॸTura Yus árak araamun niish nangkamtaik Yus aintsu namangken
niish tsapaiti tusa tsapamtikui. Tura Yus nungkanmaya najanamiayi. Nuniangka
wakera nunisang tsapaayi. 39ॸYus ningki chikich yamaram namang nayaimpinam
wakerak, ni najanamia nuna metekchau pujustinnaka uku najanamiayi. 47ॸNu
ati tusa mash najanamiayi. Tura asamtai nangkamtaik Yus aintsun nungkanmaya
aintstikia iisha aji. Tura kuntin ainausha, najanamu asa, ju nungkanmaya
tura nanamtin ainausha, tura namak aintsuyayi. Antsu ii Apuri Cristoka
ainausha niish niish ainawai. 40ॸͮֆɗ̲‫ڏ‬ nayaimpinmaya aintsuitai. 48ॸAdánka
pinmasha yaa ainau niish niish jintin nunisarang ainauka junia namang
ainawai. Tura nungkanam Yus najanamu ainawai. Tura Cristoa nunisarang
ainausha niish niish arti tusa metekchau pujusartin ainauka nayaimpinmaya
najanamu ainawai. Tura nayaimpinmaya namang artinuitai.ॹp
ainau shiirmari, tura nungkanmaya ainau 49ॸYamaikia Adánka nunisrik ju

shiirmarisha niish niish ainawai. 41ॸTura nungkanmaya aints ayatrik, ukunam


tsaa tsanmausha niish ayi. Tura nantu nayaimpinam jearkia, Cristoa nunisrik
tsanmausha niish mushatmin ayi. Tura nayaimpinmaya aints atinuitji.
ֆɗ͑ӕҡѸ̲͑ӕѸȍ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍѸф̲‫ڏ‬ 50ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha

tai, yaa ainau shiirmari metekchau nunasha tajarme. Aints junia namangjai
ainawai. tura junia numpajai Yus pujamunmaka
42ॸTura jakau ainausha nunisarang pujuschartinuitai. Tura junia namangka
yamaram namangjai nantakiartin kaurtin asamtai, ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑˔˔ӕфҡɗ͑‫ڏ‬
ainawai. Jakau namangke kaurtin aa nu numka jeachartinuitai. 51ॸYuska chikich
iwiarsam, nuniangka jakashtinnum ËȍɗËȍ̲ӕӕ˔̲ӕ͑ѸȍՓɞ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
nantaktinuitai. 43ॸJakau namangke ruau asamtai, yamaikia atumin
kawaarak mejeeni tusar tsuutakur iwiarji. nekamtikiatasan wakerajrume. k͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬
Antsu jakamunmaya nantaakka shiiram ram: Cristo umirkautikia mashkia
nantaktinuitai. Ii namangke kakaichu aa jakashtinuitji. Antsu iinu namangkenka
nuka iwiarji. Antsu yamaram namang Yus mash yapajiatnuitai. 52ॸ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
kakaram atinua nujai nantaktinuitji. muri pupunan pupuntramtai, aints
44ॸJakau namangke junia namang asamtai mitsum mitsum wajawa nunisang Yus ii

p॰15. 48 (Gén. 2.7)


1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ15ٍॷ16 358

namangken yapaijturmatnuitji. Tura susatasrum atumi jeen akankaram


pupunan pupuntramtai, Cristo umirin ukustaram. Kuik nukap jukirmeka Yus
ʮ˔фӕɗ͑ӕ֤ӕѸʮɗҡӕ˔ľʮҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸф‫ڏ‬ nukap susatnuitrume. Antsu jumchik
tas nantakiartinuitai. Tuminamtai jukirmeka jumchiksha susatnuitrume.
iwiaaku ainau namangkencha Yus 3ॸTura wi atumin jeamtai, pengke aints

yapajiatnuitai.ॹq atumjai pujuinau wainkaram: ˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬


53ॸJu namangka jakakrin kaurtinuitai. num Cristonu kuikiartichu ainaun
Antsu nunia yapaijmiamar chikich yaingkiartas, atumi kuikiari takusar
namang kaurchatin aa nujai, tura pengké wearti tinu asakrumin, wikia papin aaran
jakashtin aa nujai Yusnum pujustinuitji. akupkatatjai. 4ॸTura wi weminuitmataikia,
54ॸTura ii namangke jakatin aa nu wijai tsaniasar wearminuitai.ॹs
yapaijmiamar, chikich yamaram namang
jakashtin aa nujai pujustinuitji. Tura Wetintrin pachis aarmauri
Ѹ̲ҡɗ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф͑ӕф̲ӕфɗ‫ڏ‬ 5ॸWikia Macedonia nungkanam wetin
sha umiktinuitai. Nu aarmauka nuwaitai: asan, nunia jiinkin Corintonam atum
“Jatanka Yus nepetkawaitai. 55ॸ¿Yamaikia pujamunam jeatatjai. 6-7ॸYamaikia atumin
jatasha iincha itiur nepetamkatjik? Tura jeanka, jumchik kinta iratnaka nakitajai.
Ѹ̲ҡɗ‫ع‬ɗɗ˔ɗՓфӕ˔фɗ˔ʮҡѸȍѸȍ̲˔‫ڏ‬ Antsu Yus wakeramtaikia, nukap kinta
taij?” tu aarmawaitai.ॹr 56ॸYaanchuik Yus atumjai tsaniasan pujustasan nintimjai,
Moisésnum umiktin chichaman akupkau tura yumanch nangkamarti tusan,
asamtai, aints ainauti nu chichamka atumjai pujuschainjash tu nintimjai.
umitsuk mash tunau wajasar jakatnuyaji. Nuniangka atum: Weta tusaram, winaka
57ॸTura ii Apuri Jesucristo turamurijai akuptukmintrum tu nintimjai. 8ॸTura
jatanka Yus nepetkamiayi. Tura jatancha yamaikia Efeso yaktanam Pentecostés
nepetkau asamtai, ɗɗѸȍʮҡѸȍ͑ľЙľҡ˔‫ڏ‬ ƿestan inangkartatjai. 9ॸJunia aints ainau
tin asar, Yus maaketai tiarmi. untsuri Yuse chichamen antukartas
58ॸWína aneetir yatsur ainautiram wakerinawai. Antsu Criston umirtan
umaarutirmesha: Jatasha nepetkatin nakitinausha untsuri irunui.
asaram kakaram wajasrum, tuke 10ॸTimoteo atumin jeamtai, nisha wiya

yawetsuk Yuse takatri takakmin ataram. nunisang ii Apuri takatrin takau asamtai,
Tura ii Apuri Cristonu asaram, ni pengker nintimias atumjai pujusti
takatringkia nangkamrumka takaatsrume. tusaram wainkataram. 11ॸAntsu Timoteo
Atumka nusha nekarme. pachisrum mianchawaitai tiirap. Antsu
pengker nintimias angkan waketkiti
Kuik irumratniun pachis etserkamuri tusaram akupturkataram. Nunia chikich

16
1ॸYamaikia kuik irumraram aints Cristo umirnujai tati tusan juni
chikich aints Cristonu ainau nakajai.ॹt
akuptuktaram tusan aatjarme. Wi 12ॸTura ii yachi Apolosan chikich ii

Galacianmaya ainaun: Nu turataram yachiijai atumin winíar jiirmasarat tusan


tusan timiaja nunisnak atumnasha nukap iniasmajai, turayat yamaikikia
tajarme. 2ॸWi taamtai nu kuik irumrai iratan nakimiawai. Antsu ni angkan
tusaram, atum tumingjai metek kuik Yus akungka winishtimpiash.

q॰15.52 (1.Tes. 4.15-17) r॰15.55 (Os. 13.14) s॰16.4 (Rom. 15.25-26; 2.Cor. 8.1-5,
9-15;9.1-15) t॰16.11 (1.Cor. 4.17)
359 1æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ16

Tura atumin waketkiar, atumnasha


Inangnamu chicham akupkamuri ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ффҡ‫ڏ‬
13ॸæȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑͑͑ǣ˔ф̲‫ڏ‬ tui. Tura asamtai nu aints ainau pengker
warai tusaram aneartaram. Tura Cristo awajsataram tajarme. 19ॸAsianmaya
nekasampita tusaram, kakaram Cristonu ainau atumin: Ьľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬
wajasrum, ӕËȍɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲˔͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹɗ‫ڏ‬ ram tusar, chichaman akupturminawai.
rap. 14ॸTura asaram chikich ainau tuke Aquila ni nuwari Priscajai, tura Cristo
inaitsuk anen ataram tusan tajarme. nemarin ni jeen kaunin ainaujai Cristonu
15ॸYatsur ainautiram, atumsha Estéfanas asar, atumin nukap pachitminawai.ॹv
itiur pujumia nusha nekarme. Niisha ni 20ॸCristonu ainausha mash atumin:

weari ainaujai Acaya nungkanam nu Pengker pujustaram tusar chichaman


͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔æфɗѸҡΎËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ̲ɗф˔ф‫ڏ‬ akupturminawai. Cristonu ainautiram,
miayi, tura Cristonu ainaun tuke pengker nintimtunisrum: ¿Pengkerak
yaingkiarmiayi. Atumsha nuka nekarme. pujaram? tunaitaram.
16ॸTura Estéfanasa nunisarang Criston 21ॸYamaikia ju aarmaunka wína

umirinak pujuinauka umirkataram. uwejrujai aaran akuptajrume. Wiitjai


Turaram Cristonu ainaun yaingkiartas Pabloitjai.
takakminauka umirkataram tajarme. 22ॸAints ii Apuri Jesucriston aneetsuk
17ॸEstéfanas, tura Fortunatosha, tura pujuinaunka Yus jiisti. Apuru Jesúsa,
Acáicosha juni taaru asaramtai wisha wári tarata.
waraajai. kҡӕ̲Փɗ͑ɗҡҡ˔̲ф̲ҡӕʮɗ͑ҡф‫ڏ‬ 23ॸIi Apuri Jesucristo atumin pengker

krumin, niisha wína jiirsartas awajtamsarti tajarme. 24ॸAtum Cristo


tarutiarmayi.ॹu 18ॸTura winasha jiirsar Jesúsnau asakrumin, mash aneajrume.
nintirun pengker nintimtikrurarmayi. Nunak tina amuajai. Nuketai.

u॰16.17 (1.Cor. 1.16) v॰16.19 (Hech. 18.2-3)


Pablo Corintonam Pujuinaun Papin Ataksha
Akuptukmauri

ramrau asamtai ii wait wajaji nunisrumek


Chicham akuptukmauri atumsha wait wajakrumsha, napchau

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerau nintimtsuk, antsu iiya nunisrumek Yus
asamtai Jesucristo: Wina chichamur nintimsaram wait wajaktinuitrume. 7ॸTura
etserkata tusa eatkamiayi. Yuse aintsri asakrumin iikia atum nintimtusar: Iijai
Corintonam pujuinautirmin, nunia Acaya metek wait wajau asakrumin, Yuska iin
nungkanam pujuinautirmincha, wína Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ʮɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣҡӕ̲͑‫ڏ‬
ֆҡѸӕфҽɗ̲ΎҡľΎʮɗʮӕЙЙɗ͑ф͑˔ӕЙҡʮ‫ڏ‬ sha pengker nintimtikramratatrume, tu
rume. 2ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri nintimsar iikia pujaji.
ˇľѸӕËфɗѸҡΎʮɗҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲‫ڏ‬ 8ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Asia

sarti, tura angkan pengker pujustinasha nungkanam timiá wait wajakmiaji nuna
suramsarti tajarme. atumin nekamtikiatasan wakerajrume.
Timiá wait wajamuka pengké atsuwapi tu
Pablo wait wajakmauri nintimsar, tura jakatatjiapi, tu nintimsar
3ॸYus ii Apuri Jesucristo Apaachiri aints pujuyaji. 9ॸAntsu aints maatasar achikmawa
ainautin wait anengkratin asa, tuke iin nunisrik: ͮľ˔ѸфɗЙɗʮ˔ҡҡʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲͑ӕ‫ڏ‬
pengker nintimtikramrau asamtai yaji. Tura timiá wait wajakur:
maaketai tiarmi. 4ॸIi wait wajakrinkia, Uwemrashtinuapitji, tu nintimsar pujarning
Yuska tuke iin pengker nintimtikramrau Yus: Wi jakaun inankitin asan, atumin
asamtai, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕѸȍՓɗҡՓʮɗ̲͑‫ڏ‬ uwemtikratatjarme tusa iin nuitamramiaji.ॹa
taikia, Yus iin tuke pengker 10-11ॸAtumsha Yusnum yainkau

nintimtikramramiaji nunisrik iisha asakrumin, timiá shamrumtinnum


chikich wait wajainausha pengker pujakrisha: Jakatnuapitji, tu nintimsar
nintimtikrartinuitji. 5ॸCristo timiá wait pujarning, Yus iincha: Jakairam tusa
wajakmia nunisrik iisha wait wajau uwemtikramramiaji. Tura asa iincha tuke
asakrin, Cristoka napchau nintimtsuk uwemtikramji. Tura asamtai Yus iincha
asataram tusa, ҡӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ nekas uwemtikramratatjiapi, tu nintimsar
ramji. 6ॸTura asamtai iikia wait pujaji. Tura asar aints untsuri iin
wajayatrik: Ьľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ ЙËȍɗҡ̲Ѹф֤ӕѸľ͑Ѹľҡф̲ɗфӕѸф̲‫ڏ‬
ram tusar wait wajaji. Tura atum tai, Yus iincha pengker awajtamsamji.
uwemramnuram tusar iikia wait wajaji. Tura asamtai aints untsuri iincha
ҽӕф֤ӕѸɗɗ͑Ëȍҡӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ pachitmasar Yusen maaketai tiartatui.

a॰1.9 (1.Cor. 15.32)

360
361 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ1ٍॷ2

titasar, Cristo Jesúsa naari pachisar nuka


¿Warukang Pablo Corintonam wechaya? nekasaintai taji. 21ॸTura Cristonu asakrin,
12ॸYatsur ainautiram, ju chicham iincha kakamtikramji nuka Yusketai.
nekaataram tusar wakeraji. Iikia atumjai Tura winar ataram tusa eatmakmiaji.
pujakur, anangmatsuk antsu Yus umirkur 22ॸҽӕф֤ӕѸ͑ɗՠ˔͑ɗ͑ɗɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ľ͑ǣ˔ľҡф‫ڏ‬

pujuyaji. Tura junia aints ainau nintimina mau asa, tuke wijai pujustinuitrume tusa
nunisrikia pujuchmiaji, antsu Yus iin iincha nintimtikramramiaji.ॹb
pengker awajtamsau asa, iin nekas 23ॸTura asamtai wikia atumin nukap

pengker pujustinun suramsamiaji. Iikia tu aneayatun, Corintonam pujautirmin


nintimsar pujakur pengker nintimji. jiistasan winichmajai. Yus nintirun nekau
13-14ॸTura asar iikia atumin aatjirme nu asa ¿nekasash taj? tusa nekarui.
aujsaram ¿warintua? tusaram paan 24ॸAtumka yanchuk Cristonu asakrumin,

nekaatnuitrume. k͑ҡѸӕËȍɗËȍ̲͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬ yamaikia ataksha Cristo: nekasampita


minun aa nunaka aatsujrume. Ii Apuri titaram tatsujrume. Antsu miatrusrumek
Jesús taamtai, atumka iin pachikratsaram warastaram tusar, atum nintimtikratasar
warastinuitrume. Tura iisha atum wakeraji.

2
pachisar warastinuitji. 1ॸTura wiki nintimtumasnak: Atumin
15ॸTura pengker nintimtuniaji, nuna ʮľ͑˔ҡ˔ѸȍՓ˔ľ̲ľѸľ̲ҡɗ˔ɗʮ‫ڏ‬
nekau asan, atum warasmi tusan, jimia rum tusan, wikia yamaikia atumniaka
irastasan wakerimiajai. 16ॸՠɗ˔ɗͅËľĀΎ‫ڏ‬ jiischatatjirme timiajai.
nia nungkanam weakun jiirkuta 2ॸWi atumin jeamtai, wake mesekrum

nangkaikiarmi tusan wakerimiajai. Tura pujakrumningkia ¿yaachik winasha


waketkuncha ataksha jiisarmi tusan waramtikrusat? Atumek winaka
wakerimiajai. Tura atumin pujunantaj waramtikrusminuitrume. 3ॸTura
nunia Judea nungkanam akuptukarmi Ѹ˔фӕ̲ɗ͑Փɗ͑˔Փ˔ľ̲ľѸľ̲ҡɗ˔фӕ˔ɗ‫ڏ‬
tusan wikia wakerimiajai. ram tusan, atumnaka jiischamiajrume,
17ॸAntsu atumin winishtatiatun antsu wina waramtikrustaram tusan
¿nangkamniak atumin winitatjai wakerajai. Tura asan papinak aatran
timiakiaj? Atsa. ¿Tura junia aints ainau: akuptukmiajrume. Tura atumin jean
Winitatjai tiariat yapajiasarang: ՠɗ͑ɗѸȍ‫ڏ‬ wisha warasamtaikia, atumsha mash
tatjai, tu nintimsar pujuinawa nunisnak warasmintrum, tu nintimsan pujuyajai.
wikia tu pujaj? Atsa. 18ॸʊɗ˔ɗՓɗ͑ɗѸȍҡҡɗ‫ڏ‬ 4ॸWikia nuwik atumin aatkun, atumin

trik atumin nangkamir: Winitatji tusarkia ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔фҡѸ͑˔ҡфËȍ̲ɗʮ‫ڏ‬


chichamka akupkachmiaji. Yuscha rume. Antsu atumin nukap aneau asan
nunaka nekawai. 19ॸWikia Silvanojai tura napchau nintimsan, tura wake mesekan
Timoteojaisha Yuse Uchiri Cristo Jesúsa ʮӕӕҡ˔̲ɗ˔ɗ˔ӕ͑ҡӕ̲͑ɗ˔ҡф̲ɗʮ‫ڏ‬
chichamen atumin ujakmiajrume nuka rume.
yapajiasrikia ujakchamiajrume. Cristo
timiauringkia nekasaintai. Tura asamtai Tunau takauka tsangkuratnuitai timiauri
iisha ni chichamengka tuke yapaijtsuk ni 5ॸWikia nuwik papin aatkun, aints tunau

tímia nunisrik etserji. 20ॸYus tímia nunaka takaun pachisan aatramiajrume. Nu tunau
mash Cristo miatrusang umikmiayi. Tura ҡ˔ӕ˔Փɗ͑˔ľ˔Փ˔ľ̲ľѸľ̲ҡɗ˔фӕ˔Ëȍ‫ڏ‬
mash umiku asamtai, iikia Yus maaketai miayi. Antsu atumsha mash jumchik wake

b॰1.22 (Efes. 1.14)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ2ٍॷ3 362

mesekmiarume. ҽӕфֆҡӕ͑͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ 15ॸIikia Cristo chichame etserin asar,

masnak chichakai tusan, “jumchik wake nekapeamka iikia kungkuaji. Ii Yuse


mesekmiarume” tajai. 6ॸAtumsha mash chichame ujakarmau asar, uwemrartin
iruntraram pujusrum: Nu aintska iijai ainau tura mengkakartin ainausha ii
iruntrashti tinu asaram, yamaikia nuke ati kungkuamurinka nekaprartin ainawai.
tusaram tsangkatkataram. 7ॸYamaikia 16ॸTura mengkakartin ainauka ii

nuka timiá wake mesek pujau asa, kungkuaji nunaka jakamnau mejeaun
katsurman nintimsai tusaram, ͑ɗҡӕ͑фɗ‫ڏ‬ nekapraminaji. Antsu uwemrartin
sha tsangkuraram nunia yaingtaram. ainauka tuke pujustinum wetin asar,
8ॸTura wait aneasrum, ataksha nu aints kungkurman nekapraminaji. ¿Tura
yamaikia aneau asaram: Aneajme tusaram yaachia ningki nintimsangsha nunasha
nekamtikiataram. 9ॸՠɗ͑ӕՓɗ˔ҡф̲ɗʮ‫ڏ‬ turamnawaita? 17ॸChikich ainau untsuri
rume nunaka miatrusarang kuik jukitaij tusar, Yuse chichamenka
umirtukaraintash tusan nekaatasan yapajiasarang etserina nunisrikia iikia
aatramiajrume. 10ॸAtum chikich aintsu etsertsuji. Antsu Yus akupkamu asar, tura
tunaari tsangkurarume nunisnak wisha Cristo inatiri asar, Yus iincha jiirmaji
tsangkurajai. Nekas tsangkuramu tusar, pengker nintimsar Yuse chichame
amataikia, atumjai metek nintimsarmi anangmatsuk paan etserji.
tusan, nu aintsu tunaarin tsangkurajai.
Cristo nunasha nekawai tusan tajarme. Yamaram chicham najanamu

3
11ॸSatanás iincha nepetamkai tusar, nu 1ॸIikia nu tau asakrin, ¿atumsha
aints yamaikia tsangkuratnuitji. Satanás ataksha ningki nintimtumasar: Wikia
iincha itiur nepetamkatas wakerutmaji pengke aintsuitjai tumaminawai tuuk
nusha nekaji. nintimrum? Chikich aints turina nunisrik:
Ju aints nekasar Yuse chichame etserin
Pablo Troasnum napchau
ɗ͑ՓɗҡӕѸф‫ع‬ҡӕ̲ЙЙɗф̲ӕɗ͑˔ҡӕѸ‫ڏ‬
nintimias pujusmauri
tinkitaij? ¿Tura nu papi aatrurtaram tusar
12ॸWikia Troas yaktanam Cristonam iisha atum seatnukitaij? Atsa. 2ॸAtumka ii
uwemratin chichaman etserkatasan papiriya nunisketrume. Ii chichame
jeamtai, ii Apuri takatri nekas pengker antuku asaram, atumka ii nintin papi
takakmasminun wainkamiajai. 13ॸҽӕфֆ‫ڏ‬ aarmawa nunisrumek pujarme. Tura
tun yatsur Titon wainkatatkaman asakrumin chikich aints ainau mash atum
tujinkan napchau nintimramiajai. Tura itiur pujarme tusar paan waitmakar,
Titon eaktasan Cristonu ainaun ukukin, ЙЙɗ͑ӕʮɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ľ˔Փфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
Macedonia nungkanam wemiajai.ॹc tai. 3ॸAtumka Cristo papin aar suramsawa
nunisketrume. Nuka papi aatijaisha
Cristojai tunau nepetkatnuitji timiauri aarchamu wainiat, Yus ni Wakanijai
14ॸTura Cristo Jesús tuke tunau nepetin aarmawaitai. Moisésan Yus kayanam
asa, iincha tuke kakamtikramji. Tura aamtikramia nuniska aarchamuitai. Antsu
asamtai ii nintin pujawapi tusar, ii tunía atumi nintin aarmawaitai. 4ॸYus iincha:
wekaaji nunisha ni kakarmarijai aints Wína chichamur etserkataram tusa
ainau ni chichamen nekamtikiawaitji. akuptamkau asamtai, iikia Cristonu asar
Tura asar Yuska maaketai taji.ॹd nuka timinuitji.

c॰2.13 (Hech. 20.1) d॰2.14 (Juan 16.33)


363 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ3ٍॷ4

5ॸIi kakarmari atsau asamtai, iik 12ॸTura asamtai iikia tuke Yusnum

͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹфɗ˔֤ӕѸľҡ˔ҡфɗ͑ǣ˔ɗҡ˔˔̲Ѹ‫ڏ‬ pujustin asar, pengké natsaamtsuk Yuse


chamnawaitji. Antsu Yus ni kakarmarin chichamengka paan etserji. 13ॸMoisésa
suramsau asamtai nuka turaji. 6ॸTura yapii winchari yaitas mengkakatin
yamaram chichaman Cristo najanamia asamtai, aints ainau wainkarai tusa,
nuna iincha: Pengker etserkataram tusa yapiin panuijai nukumakmiayi. Antsu
Yus nekaamtikramamiaji. Yaanchuik iikia turatsji.ॹf 14-15ॸTura Yuse paaniurin
Moisésa aarmaurin umitsuk pujuinaunka mengkakaun aints ainau wainkarai tusa,
tuke main armiayi. Antsu yamaikia Moisés panuijai yapiin nukumakmia
Moisésa aarmaurin miatrusrumek nunisarang Israel ainau Moisésa
umirkataram turamtsuji, antsu Yuse chichamen aujinak pujuinayat
Wakani ii nintin engkemturmau asa, tuke ¿warinkung taj? tusarsha nintimtsuk puju
pujutan suramji.ॹe armiayi. Tura yamaisha nunisarang
7ॸYus umirkatin chicham yaanchuikia katsuram nintintin asar, tuke paan
kaya tauwa tumaunum aarmau ayayi. antukaru ainayat, ni jii kusurua
Tura Yus nu kayan aarmaun, Moisésan nunisarang nintiminawai. Antsu aints
susam, ni yapii wincha jiitsumir amiayi. ainau paan nintimtikratnuka ii Apuri
Tura timiá jiitsumir asamtai, Israel ainau Cristoketai. 16ॸTura asamtai aints ii
ͅΎɗѸŃѸֆЙɗɗ͑ʮɗɗѸҡҡ˔̲Փфҡӕʮɗ͑˔ф‫ڏ‬ Apurin umirinauka jii kusurua nunisarka
miayi. Turayat Moisésa yapiin wincha ainatsui. 17ॸIi Apuri nekas Wakanitai. Tura
amia nu yaitik mushatmaki sakarmiayi. Yuse Wakani aintsu nintin engkema
Moisés umirkatin chichaman umitsuk pujakka, ͑ӕɗ͑ҡѸ͑˔͑ľ˔Ѹ͑ǣ˔̲̲͑‫ڏ‬
pujuinaunka maawartinun wainiat, Yus tikui. 18ॸTura asamtai Moisés ni yapiin
ͅΎɗѸŃѸֆЙɗɗ͑Փɗ͑Ëȍ͑Փɗ̲̲͑ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬ panuijai nukumakmia nunisrikia pujatsji.
miayi. 8ॸYus umirkatin chichamka pengker Antsu iikia ispiya nunisketji. Iisha ii
ayat, yamaram chicham Yuse Wakani Apuri paaniurisha itiur awa tusar nekau
sukarta nuka nuna nangkamasang timiá asar, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕѸȍЙ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡ‫ڏ‬
pengkeraitai. 9ॸYus umirkatin chichaman nuitji. Tura asar Yuse Wakani ii
umirinachmatai maawartinun wainiat, nintimaurin yapajiau asamtai, yaitasar ii
Yus Moisésa yapiin winchaan Apuria nunisrik nintimsar pujaji.ॹg
awajsamiayi. Antsu Cristo aints ainauti
tunaarin sakturmaru asamtai, Cristo Yuse chichame tu etserji timiauri

4
ËȍɗËȍ̲ľ͑ǣ˔ͅΎɗѸŃѸËȍɗËȍ̲ľ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ 1ॸYus iincha wait anentramrau asa,
masang timiá pengkeraitai. yamaram chicham etserkataram tusa
10ॸNintimrataram. Nu yamaram akuptamkau asamtai, iikia yawetsuk tuke
chichamka timiá pengker asa, yaanchuik etserji. 2ॸAntsu chikich ainau natsanpiaku
Yus Moisésan chichaman susamia nuna aa nuna úukar turina nuka iikia
nangkamasang Cristo chichamengka timiá inaisawaitji. Tura anangkartin ainau
pengkeraitai. 11ॸTura Moisés umirkatin turina nuka iikia turatsji. Tura Yuse
chicham ukunmaka inaisartinun wainiat chichamengka iikia pengké jumchiksha
pengker ayayi. Antsu Cristo chichame yapaijtsuji. Antsu Yuska iincha jiirmaji
tuke pujustinun sukartin aa nuka nuna tusar, ni chichame etserkursha, Yuse
nangkamasang timiá pengkeraitai. chichame aarmawa nunisrik etserji.

e॰3.6 (Jer. 31.31) f॰3.13 (Ex. 34.33) g॰3.18 (Rom. 8.29)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ4ٍॷ5 364

Turakrinka mash aints ainau nuna mantamawarchau asaramtai, iikia tuke


antukar: Nekas Yuse chichamentai tiarat Jesúsa kakarmarijai iwiaakji. Tura jakachu
tusar turaji. 3ॸTura Yusnum uwemratin asar, aints ainau Jesúsa kakarmarincha
chicham ii etserji nuka paantaitai. Tura wainkarat tusar wakeraji. 11ॸTura Jesúsnau
waininayat mengkakartin ainauka: Nu asakrin, kintajai metek mantamawartas
chichamka paanchawaitai tinawai. 4ॸTura wakerutminaji. ҽӕфѸ̲ҡɗɗɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬
asaramtai iwianch ju nungka apuri asa, kengka jakatin ayatrik, Jesús jakayat tuke
nu aints ainau Yusnum uwemratin iwiaaku puja nuka iin pujurtamji tusar,
chicham timiá pengker aa nunaka paan aints ainausha nekamtikiatnuitji. 12ॸTura
nintimrarai tusa, tura Cristo Yusea asar atumsha tuke iwiaaku pujusmintrum
nunisang pujawapi tu nintimrarai tusa, jii tusar, iikia wait wajakar jakatin ayatrik,
kusurua nunisarang pujusarat tusa Yuse chichame etserji.
anangkamiayi. 5ॸTura asamtai iik 13ॸYuse chichame tu aarmawaitai:

nintimtumasrikia tu pujaji tusarkia, “Yusen nekasampita tinu asan, Yusen


chichamka etsertsuji, antsu Jesucristo ii pachisan chichakmiajai.” David tu
Apurintai tusar, ni chichamengka etserji. aarmau asamtai, iisha nunisrik Yus
Tura Jesús iin anenmau asamtai, iikia nekasampita tau asar, tu chichaaji.ॹi
atumi inatirinji taji. 6ॸYus nu nangkamtaik 14ॸYuska ii Apuri Jesúsan jakamunmaya

teen: Paantin ati, tímia nuka ii nintincha inankimiayi. Tura asa iincha nunisang
paantin ati tusa nintimtikramramiaji. inantamkitnuitji. Tura atumjai metek ni
Jesucristo timiá kakaram aa nuka iincha: pujamunam iincha juramkitnuitji tusar
Yuse kakarmari tu awai tusa, ͑ľ˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ nekaji. 15ॸTura asar atum yaingtasar iisha
matas ii nintincha paan wait wajaji. Tura asakrin aints untsuri
nintimtikramramiaji.ॹh Yuse wait anengkratairi itiurak awa
tusar, nunaka nekaawar, Yusen pengker
¿Itiur Yus nintimsar pujustinuita? awajinak maaketai tiartinuitai.
7ॸIikakarmari atsau wainiat, Yus timiá 16ॸTura asamtai iikia napchau nintimtsuk

kakaram aa nuka iin pachitmas: Wína pujaji. ʊɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑ǣ˔Փľ̲˔ɗՓľ̲ҡɗ‫ڏ‬


aintsru kakarmaringkia niinuchuitai, antsu sha, Yus ni kakarmarijaingkia ii nintinka
winaruitai tusa, aints ainautin mash kintajai metek kakamtikramji. 17ॸTura ju
nekamtikramatas, ii namangke nuwe ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ՓɗҡՓʮ̲ӕ˔Փ фɗ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
͑ʮ̲͑ӕ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ˔˔ф̲Ëȍӕ̲ľѸľфҡɗ‫ڏ‬ katin asa nuka mianchawaitai. Tura
nun wainiat, Yus ni kakarmarin yamaikia nukap wait wajayatrik ukunam
engketramji. 8ॸTura asamtai iikia timiá paaniunam pujusar, nuna nangkamasrik
wait wajayatrik, wait wajamunmayangka nukap warastinuitji. 18ॸҽӕфѸфʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
jiinkitnuitji. Tura itiurkachmin pujayatrik nam wait wajaji nuka yamaikia nintimtsuji.
waurtsuji. 9ॸҽӕфɗ͑ҡѸЙѸŃՓʮҡ̲˔ӕф͑ɗ‫ڏ‬ Antsu ii waintsuji nuka nekasar nintimji. Ju
sha iinka Yuska ajaprama ukurmatsji. ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ՓɗҡՓʮ̲ӕ˔Փ фɗ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
ҽӕфѸ̲ҡɗɗɗ̲͑ľѸҡ̲ффҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗ‫ڏ‬ katnuitai. Antsu tuke pujustinka pengké
naksha tujintraminaji. 10ॸJesúsan nangkankashtinuitai.

5
maawartas wakeriarmia nunisarang iincha 1 ॸYamaikia aintsti namangke

ҡӕ͑ɗՓľ˔ʮɗ͑ӕ͑ɗѸȍҡӕ˔ľ̲͑ҡ̲Փф‫ڏ‬ nintimrarmi. Aintsti namangkesha


tas wakerutminaji. Turayat jea tumau asa wári mengkakatnuitai.

h॰4.6 (Gén. 1.3) i॰4.13 (Sal. 116.10)


365 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ5

Tura ii jakar, nayaimpinam iinu


namangke yamaram atinua nuka Angkan pujustinun pachis etserkamu
aintstikia najanachminun yanchuk Yus 11ॸIiApuri mash tunaarintin ainaun wait
umismawaitai tusar nekaji. 2ॸJu wajaktiniun susatin asamtai, iikia nu
nungkanam iwiaaku pujakrikia nekau asar, Cristo umirchau ainausha:
nekasar wait wajaji. ҽӕфѸф͑ֆɗ̲‫ڏ‬ Cristo umirkataram tusar chicharkur
pinam yamaram namangjai pujustasar pujaji. Yuska iincha paan nekarmau
wakeraji. 3ॸTura asar aints wejmakan asamtai, atumka ii turamuri paan
entsawa nunisrik ii wakanisha ataksha nekaataram tusar wakeraji. 12ॸNu takur
yamaram namangnum engkemati tusar iik nintimsarkia: Pengke aintsuitji
wakeraji. 4ॸTura asar ju nungkanam tumamtsuji. Chikich ainausha ningki
iwiaaku pujakrikia wait wajakur wake nintimtumasar: Miajuitjai tumamsar
mesemar pujaji. Turayatrik nekasar chikich aintsu nintinka nekainachiat:
jakatasrikia wakeratsji. Antsu aints Nuka mianchawaitai tinawai. Antsu
entsatin yamarman entsawa nunisrik atumka ii turamuri nekau asaram chikich
yamaram namangjai tuke pujustasar aints ainausha tenapkesar nekaawarti
wakeraji. 5ॸYamaram namangken ii tusaram pengker nintimtusrum
jukitnun najatramamiaji nuka ujaktaram. 13ॸTura asakrumin chikich
Yusketai. Tura Yus: ֤̲ф̲̲͑͑ǣ‫ڏ‬ ainausha iin pachitmasar: Waurinak
naka susatatjarme tusa, nuna eemak ni tinawai nangkamiar turaminamtaikia,
Wakanin iin suramsawaitji.ॹj iikia Yuska pengker awajsatasar tu pujaji.
6-7 ॸTura asamtai tuke pengker Tura paan nintimsar pujakrikia, atum
nintimsar pujaji. Yus yamaram yaingtasar tu pujaji. 14ॸCristo iin timiá
namangken iin suramsatin aa nuka anenmau asamtai, ii turaji nuka Cristo
wainchayatrik, Yuska wínaka nekas anengkratairijai turaji. Tura nusha nekaji:
surustinuapita, tu nintimsar pujaji. æфɗѸҡΎ̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
Tura junia namangjaingkia ii ratas jarutramkau asamtai, Cristonu
kЙӕфɗʮɗ͑ǣ˔ɗҡѸ͑ɗѸфɗ˔ɗЙӕʮӕѸËȍҡ‫ڏ‬ ainautikia mash Cristo jakamia nuni iisha
nuitji tusar nekaji. 8ॸTurayatrik tuke nijai metek jakawaitji taji. 15ॸTura asamtai
pengker nintimsar pujaji. Tura junia Cristo mash aints ainautin jarutramak
namangka ukukir, ֆ̲ф̲̲͑͑ǣ‫ڏ‬ nunia nantakmiayi. Nuni asamtai iwiaaku
jai ii Apurijai pujustasar wakeraji. pujaji juwik ii wakeramuringkia
9 ॸTura asar iwiaaku pujakrisha tura najantsuk, antsu Cristo wakeramuri
jakarsha, ii Apuri tuke warartustasar najanatnuitji. 16ॸTura asamtai yamaikia
wakeraji. 10ॸMash aints ainautikia ʮӕ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ‫ڏ‬
jakarkia nunia nantakir, ii Apuri nawa nunisrikia nintimtsuji. Yaanchuikia
æфɗѸҡΎЙӕʮ̲ӕ̲͑ľľ̲˔фՓʮѸ˔фɗ͑‫ڏ‬ aints ainau jiisar: Juka pengkeraitai,
kia, ii turamurincha mash antsu auka mianchawaitai tinuyaji. Tura
jiirmastinuitji. Tura nuni wajasakrin Cristosha pachisar tu nintimtinuyaji.
pengker aa nuna turinauka pengker aa Antsu yamaikia tuuka nintimtsuji. 17ॸTura
nuna jukiartin ainawai. Antsu pasé aa asar Cristonu ainautikia Yusnumia
nuna turinauka pasé aa nuna jukiartin akiinau asar, yamaram akiinawa nunisrik
ainawai.ॹk ainiaji. ʊɗֆ͑Ëȍӕɗ˔ҡӕ͑ӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗфɗ͑ǣ‫ڏ‬

j॰5.5 (Rom. 8.23) k॰5.10 (Rom. 14.10)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ5ٍॷ6 366

kia mash inaisar, pujut yamaram jukin Yuse takatri takau asar, atum chicharkur:
asar, yamaikia ii nintimauringkia nekas ֤ӕѸľ͑ľ͑ǣ˔фҡɗфɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸɗ‫ڏ‬
yamarmaitai.ॹl ram tusar ujaijrume.
18ॸMash yamaram aa nunaka Yus

turawai. Yaanchuik iikia tunaarintin asar, Pablo ni wait wajakmauri


Yusjaisha nemasnaikiar pujuyaji. Tu puju pachis etserkamuri
arin, Cristo jarutramkau asamtai, 3ॸAints kichkisha Yuse chichame etserin

yamaikia Yuse nemasengka atsuji, antsu ɗ͑ӕҡɗ͑ЙËȍɗҡ̲ѸфЙѸŃËȍɗËȍфҡ̲˔‫ڏ‬


Yus: Wína amikur ataram turammiaji. rai tusar, iikia tuke pengker pujustasar
Tura yamaikia chikich ainausha: Yusjai wakeraji. 4ॸTura Yuse inatiri asar, itiur
nemasnaitsuk asataram, antsu atumi pujuinawa tusar, aints ainausha
tunaari inaisaram, Wijai amikmataram pachitsuk nekaawartinuitai. Iikia wait
tusaram, uwemratin chicham etserataram wajayatrik, tura yuumayatrik, tura
tusa, Yus iin akuptamkamiaji. 19ॸNu yumtin pujayatrik, Cristo takatringkia
tsangkurnaiyamu chichamka nuwaitai: tuke inaitsuk takakmakur pujaji. 5ॸIikia
Yus aints ainauti tunaarinka nintimtsuk awattai ayaji, tura kársernum engketai
pujus: Wijai nemasnaitsuk asarti, antsu ni ayaji, tura mantamawartascha papeetmin
tunaarin inaisar wina amikur wajasarti armiayi. Nuniasha taka takakmaka
tusa, ni Uchirin Criston akupturmakmiaji. pimpikir pujuyaji. Nuniasha kanutskesha
Tura iincha: Nu chicham chikich tsawain ayaji. Tura tsukajaisha wait
ɗ͑ӕѸȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡф̲ҡӕѸ˔ӕЙҡ̲‫ڏ‬ wajayaji. 6ॸTura timiá wait wajayatrik,
kamiaji. 20ॸTura Cristo: Wína chichamur tuke tunauka nintimtsuk pujuyaji. Tura
aints ainau ujaktaram tusa, ɗɗ͑˔ӕЙҡ̲‫ڏ‬ chicham nekas aa nu nekau ayaji. Tura
kau asamtai, Yus chichawa nunisrik iikia jaimiasar pujuyaji. Tura aintska mash
atum chicharkur: Yusjai nemasnaitsuk pengker awajnuyaji. Yuse Wakani ii
asataram, antsu Yus amikmataram, tusar nintincha pujurtamnuyaji. Tura chikich
ujaijrume. 21ॸYus iincha tunarinchawa ainausha nekasar anen ayaji. 7ॸTura nekas
nunisrik pujarin jiirmastas wakerutmau chicham etsernuyaji. ҽӕф֤ӕѸľ˔˔ф̲‫ڏ‬
asa, Cristoka tunaarinchautiat aints rijai Yuse takatrisha takakminuyaji. Iikia
ainauti tunaarin sakturmartas tunau Cristo inatiri asar, tunauka nintimtsuk
aintsua nunisang jakati tusa Yus ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľʮɗɗՓɗ͑Ëȍ˔ɗ͑ľЙľҡ͑ӕ‫ڏ‬
wakerimiayi. yaji. Tura iin pachitmasar pasé

6
1-2ॸYaanchuik Yuse chichame etserin chichartaminamtaisha, iikia Cristo
Isaíasa aarmauri nintimrarmi. Nuka ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕѸфҡӕ͑ӕ˔͑ľЙľҡ͑ӕ‫ڏ‬
tu aarmawaitai: Yus chichaak: yaji. 8ॸChikich ainau iin pachitmasar:
“Uwemratin kinta jeau asamtai, ame Pengker aintsuitai turaminaji. Antsu
seatmiame nuna anturkamjame. chikich ainausha iincha pachitmasar
Yusnum uwemratin kinta jeau katsekraminaji. Tura chikich ainauka iin
asamtai, Փɗ˔ɗ̲ɗ͑Ëȍֆɗ͑ǣ‫ڏ‬ pachitmasar pengker chichartaminaji.
majme,” timiayi. Antsu chikich ainausha iin pachitmasar
Tu aarmawa nunisang yamaikia Yusnum pasé chichartaminaji. Nekas aa nu
uwemratin kinta jeayi. Tura yamaikia chichaarin waininayat, iin pachitmasar
Yus seatin kinta jeayi. Tura asamtai iikia waitrinak: Nuka anangkartin ainawai

l॰5.17 (Sal. 51.10; Juan 3.3-8)


367 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ6ٍॷ7

turaminaji. 9ॸæȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗɗ͑ËȍՓɗҡ̲‫ڏ‬ wína aintsur artinuitai,”


kar wishikraminak: ¿Warí aintsuita? timiayi.ॹm 17ॸNunia Yus chichaak:
turaminaji. Antsu chikich ainausha “Wína umirtichu ainamunmaya
nekasar itiur pujuinawa tusar paan jiinkitaram. Turaram níjai
nekarminaji. Iikia jaachak wajakmiaji. tsaningkrum pujusairap. Tura
Turayatrik tuke iwiaakji. ҽӕф̲͑ҡ̲ɗ‫ڏ‬ tunauka takasairap. Tunau
nachu asaramtai jachauyaji. 10ॸTura wake takatsuk pujakrumningkia, wikia
mesekar pujayatrik, tuke pengker atumin jukitnuitjarme. 18ॸTura
nintimsar pujaji. Tura kuikiartichu asan wikia atumi Apaachiri
ayatrik, untsuri aints ainau yainuyaji. Ii atinuitjai. Turamtai atumka wína
waririsha pengké atsau wainiatrik: ӕËȍɗфҡӕфՓɞ͑͑Փ͑ҡӕфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
Yusnau aa nuka mash iinuitai taji. trume,”
11ॸCorintonmaya yatsur ainautiram, tusa ii Apuri nekas kakaram aa nuka
iikia ii nintimmaurisha uutsuk mash paan timiayi.
ujayajrume. 12ॸIikia atumin tuke inaitsuk
7
1ॸAneetir ainautiram, Yus iincha nu

Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸфЙӕʮфɗ͑Փɗ͑ɗҡфӕ‫ڏ‬ chichaman akupturmaku asamtai,


mek, atumka iin pachikratsaram tuuka iikia yamaikia tunau takatsuk asarmi.
nintimsarmeka pujatsrume. 13ॸTura Tura tunau nintimtsuk asarmi. Tura iikia:
asakrumin aints ni uchirin chicharinawa Ii Apuringkia Yusketai tinu asar, Yus
nunisnak atumin chicharjarme. Atumsha miatrusrik umirkaru armi.
nunisrumek winasha atumi nintimmauri
paan ujatkataram tusan seajrume. Pablo warasmauri
2ॸAtaksha iikia pengker nintimtunisar
¿Cristo iwianchjai tsaning pujusminkai?
pujusarmi. Iikia aintska kichkisha
14ॸkҡӕ̲˔æфɗѸҡΎӕ̲ɗфËȍӕɗ͑ӕʮɗ͑ǣ‫ڏ‬ paseeka awajsachmiaji. Tura aintska
kia tuke tsaningkrumka pujusairap. kichkisha paseeka nuiniarchamiaji, tura
¿Cristo umirkau ainau Cristo umirchaujai aintska kichkisha anangkachmiaji.
metekak nintimina? Atsa. ¿Tura paantin 3ॸAtumin wiasmatkataj tusanka, nunaka

teejai metek aminkai? Atsa. Tura asamtai tatsujrume. Antsu yaanchuik timiaja
¿Cristo umirkauti itiurkarik Cristo nunaka ataksha tajarme: Wikia atumin
umirchau ainaujaisha tsaningtaij? aneau asan, jaaknasha atumjai jakatasan
15ॸ¿Cristo iwianchjai tsaning pujusminkai? wakerajai. Tura iwiaaku pujaknasha
Atsa, tsaningchamnawaitai. ¿Tura Cristo atumjai pujustasan wakerajai. 4ॸWikia
umirkau Cristo umirchaujai tsaningkiar atumin pachisan pengker nintimtusan
pengkerak pujusminui? Atsa. 16ॸ¿Tura pujurjarme. Tura yamaisha winaka
chikich ainau Yuschau waininayat, nuna pengker nintimtikruru asakrumin, wait
yusri jeen nekas ii Yusri jeejai metekkai? wajayatnak nintirka nukap waraawai.
Atsa, pengké metekchawaitai. Antsu iikia 5ॸTura Macedonianam jean, ̲͑͑ǣ˔фӕ‫ڏ‬

ii Yusri tuke iwiaaku puja nuna jeea sha pimpikin asamtai, angkan pujutsuk
nunisketji. Yus nuna pachis chichaak: tuke wait wajayajai. Aints ainau iijai
“Níjai tsaniasan pujustinuitjai. Tura maanikiartas wakerinau asaramtai, tura
nijai wekaasatnuitjai. Tura ni Cristo umirin ainau Cristo umirtan
Yusri atinuitjai. Turamtai nisha inaisarai tusan nintirsha kurarmayi.

m॰6.16 (Lev. 26.12; 1.Cor. 3.16;6.19;10.21)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ7ٍॷ8 368

6ॸWikia napchau nintimsan pujamtai, Yus miarume. Tura aints tunau wajasmia
napchau nintimsar pujuinauncha pengker nuna tunaarisha nakitramiarume, tura
nintimtikin asa, ɗɗֆËȍɞҽɗҡΎ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ ֤ӕѸѸȍ̲˔фӕ̲͑ӕɗ͑ҡѸ˔˔ʮľф˔̲ɗ‫ڏ‬
kami. Tura asa winasha pengker rume. Nu turau asaram, nu aintsu
nintimtikrurmayi. 7ॸTuramtai Tito juni tunaaringkia pengké nakitaji tusaram
taa, ҡӕ̲Փɞ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸ̲‫ڏ‬ ujatkamiarume. 12ॸYaanchuik wi papin
rume nuna ujatkayi, tura wína atumin akuptukmiajrume nuna: Nu
waitkatasrum nukap wakerutamun wína ɗ͑ҡѸ˔ҡӕ͑фɗ͑ɗ͑ɗѸҡɗҡӕѸ͑ҡф̲ɗʮ‫ڏ‬
ujatkau asamtai wikia warasmajai. Tura rume. Tura nuna apari wake mesekmia
aints tunau turamtai, atum napchau nuka ataksha pengker nintimrati tusan
nintimtichmakuram, tura atum wína aatramiajrume. k͑ҡѸӕ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ‫ڏ‬
pengker nintimturmaun ujatkau asamtai, rumek Yus umirkau asaram, iincha
wikia nuna nangkamasnak nukap ͑ľ͑ǣ˔фҡфӕ̲ľҡӕѸ͑ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬
warasmajai. tasan aatramiajrume. 13ॸTura wi timiaja
8ॸTito wína ujatak: Ame Corintonam nusha mash umiku asakrumin, iisha
papi akupkamame nuna aujsar nukap pengker nintimsar pujaji.
wake mesekar pujuarmiayi tusa, ujatkau Tura Tito pengker nintimrati tusaram,
wainiatun, yamaikia napchau nintimtsuk atumsha mash pengker awajsau
pujajai. Yaanchuik nu papin atumin asakrumin, Titosha waraak nunasha
akuptukan, atumin nukap wake iincha ujatmaku asamtai, ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
mesemtikiau asan, ͑ЙËȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф̲ɗ‫ڏ‬ masrik iisha nukap warasmaji. 14ॸWikia
jai. Turayatrum tukeka wake atumin ujakmiajrume nuka mash
mesekrumka pujuschamiarume, antsu nekasaintai. Tura wisha Titon atumin
ʮӕ̲Ëȍɗ˔фӕѸфӕ̲ҡ˔Ѹȍɗ͑͑ǣ˔ф̲ɗ‫ڏ‬ pachisan: Nuka pengker aints ainawai,
rume. 9ॸAtum nukap wake meseku ҡɗ̲ɗʮфӕ̲ľ͑ӕ͑ѸȍҽɗҡΎѸȍ͑ľ˔ф̲̲ɗ‫ڏ‬
asakrumningkia, wikia waraatsjai. Antsu rume. Tura asakrumin iikia atumin
wake mesekrum atumi nintimauri pachisar Titon ujakmiaji nunaka:
yapajiau asakrumin, wikia nuna nekaan Nangkami tawai tutsuk, antsu nekasaintai
waraajai. Tura asaram Yus pengker Titosha timiayi. 15ॸTura iin jiyatmaktas
awajsamiarume. Tura asakrumin wikia winitramtsujiash tusaram shamayatrum,
nu papin akuptukmiajrume nujaingkia ni tímia nuka mash miatrusrumek
atumniaka paseeka awajsachmiajrume. umirkamiarume. Tura asakrumin Tito
10ॸYusen pengker awajsartas wake nuna nintimias nukap waraawai. 16ॸTura
mesekar pujuinauka ni tunaarin inaisaru asamtai wisha nunisnak atum nekas
asar uwemrartin ainawai. Tura asar pengker turamurmin nekau asan, pengker
napchau nintimtsuk pujuinawai. Antsu nintimsan waraajai.
junia nungkanmaya ainau ni tunaarin
inaitan nakitinau asar, wake mesekar Yusnau ati tusar kuik irumratniun
pujusar, nunia jakar tuke mengkakartin pachis timiauri
ainawai. 11ॸAtumsha nintimrataram. Yus
8
1ॸYatsur ainautiram, Cristonu ainau

pengker awajsaram wake mesekrum Macedonianam pujuinaun Yus ni


pujau asaram, wi aatjarme nunisrumek wait anengkratairi nintimtikrau asamtai,
tunaarintin atumjai pujau atumnia wári nuna yamaikia atumin nekamtikiatasan
jiiktasrum wakerukmiarume. Tura wakerajrume. 2ॸNisha itiurkachminnum
Փɗ͑Ѹȍֆ̲фӕҡ˔ҡѸфӕ̲Փ˔ľфӕҡ˔‫ڏ‬ pujuinayat nukap warainawai. Tura
369 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ8

kuikiartichu ainayat, kuikiartin ainaun ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆӕӕ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬


nangkamasarang ampitsuk: Ii kuikiari trume.
Yusnau ati tusar mash susarmiayi. 3ॸNuka 10ॸWikia tu nintimsan pujajai tusan,

kuik ampirmaunaka susacharmiayi, antsu atumin yaingtasan tajarme. Chikich


pengker nintintin asar, kuikiari jumchik musach atumek wakerau asaram,
au waininayat, ningki wakerinak ni pengker nintimsaram kuik irumat
kuikiarin Yusen susarmiayi. Wikia nuna nangkamamiarume. 11ॸTura yaanchuik
wainkau asan ujaajrume. 4ॸTura iincha pengker nintimsaram kuik irumratasrum
seatraminak: Wait aneasrum, iisha wakerimiarme nuka yamaisha turamin
Cristonu ainau yuuminak pujuinau kuik amatikia turataram. 12ॸNintimrataram.
˔ӕЙҡӕ˔ҡɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ҡфӕ˔ҡф̲ҡӕф̲ɗф‫ڏ‬ Aints ni kuikiarin Yusen susatas
miaji. 5ॸTura iik nintimsar: Kuikiachin wakeramtaikia, Yuska nu aintsu kuikiarin
jumchik Yusen susachartimpiash, tu takakun nekau asa, pengker nintimias nu
nintimsar pujarin, nuna nangkamasarang kuikianka jurawai. Antsu kuikian
nukap susarmiayi. Antsu nuwá eemkar: takakchau ainaun: Kuik wína surustaram
Iikia Yusnau asar, iinu aa nuka mash tusangka seatsui.
Yusnawaitai tusar, nunia iincha: Iisha 13ॸTura chikich aints yayaakrum,

yaingtatjirme turamiarmiaji.ॹn 6ॸTura atumka yuumaktaram tusanka tatsujrume.


asaramtai Tito yaanchuik atumin jea, k͑ҡѸӕ̲Ѹȍ̲ľҡľ˔ֆӕӕ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑‫ڏ‬
kuik irumratniun nangkamamia nuka trum tusan nunaka tajarme. 14ॸYamaikia
ataksha turati tusar, atumin akupkatasar niisha yuuminak pujuinau asaramtai,
wakeraji. 7ॸkҡӕ̲ѸȍæфɗѸҡΎҡӕ˔ľ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ atumsha niisha yaingtinuitrume. Tura
pita tusaram, tura pengker nuikiartin chikich kintati atumsha yuumakrumin,
asaram, tura Yuse chichame pengker ͑ɗɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ̲͑Ѹȍֆɗ̲͑˔ф‫ڏ‬
nekau asaram, tura Yus miatrusrumek tinuitai. Tura asamtai mash yuumatsuk
nintimrau asaram, ҡӕфɗɗ͑Ëȍ̲ɗҡфӕѸфӕ‫ڏ‬ pujustinuitrume. 15ॸYuse chichame nunaka
mek anengkratu asaram, Cristonu ainau pachis tu aarmawaitai: “Aints nukap
yuuminak pujuinau wait anentakrum jukiarmia nuka ampirmaurin chikich
kuikiasha nukap akuptuktinuitrume. ainaun susaru asar ampichu armiayi. Tura
8ॸAntsu wína umirtuktaram tusanka ni ampirmaurin chikich ainaun susarmau
nunaka tatsujrume, ͑ҡѸӕͅËľĀΎ͑ɗ͑‫ڏ‬ asar, nusha yuumatsuk pujuarmiayi.”ॹo
maya ainau chikich ainaun miatrusarang
yaingkiartas wakerinau asaramtai, Pablo Titon Corintonam akupkamuri
ҡӕ̲ɗ͑͑ӕ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡѸ͑Փ˔ľфʮ‫ڏ‬ 16ॸWi atumin miatrusnak yaingtasan
rume. Tura atum nekasrumeash Yus wakeraja nunisang Yus Titoncha
anearam tusan, chikich ainaun nintimtikrau asamtai, wikia Yusen
nekamtikiatasan wakerajrume. 9ॸAtumka maaketai tajai. 17ॸWi Titon: Weta tamau
ɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎՓɗҡ͑ľ͑ǣ˔фҡɗфɗ͑ǣ‫ڏ‬ asa: Ayu turutui. Tura niisha atumin
kia tu awai tusaram nekarme: Nuka anenmau asa, ningki wakerak atumin
nayaimpinam pengké yuumatsuk pujayat, irastas winitatui.
ju nungkanam yuumak pujumiayi. Tura 18ॸTura Titojai tsanias weti tusan, ii

ju nungkanam yuumak pujau, atumin yachiin chikichan akuptuktatjarme. Nuka


anenmak jarutramkau asamtai, atumsha Yusnum uwemratin chichaman nekas

n॰8.5 (Rom. 15.26) o॰8.15 (Ex. 16.18)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ8ٍॷ9 370

pengker etseru asamtai, Cristonu ainau tuke atumin yainmakartas wakerinawai


mash niin pachisar pengker chichainawai. tajai. 3ॸTura atumin pachisan: Yuminak
19ॸTura Cristonu ainau iruntramunam: Nu pujuinaun nekasar kuikian akuptukartas
aints Titojai wekaasati tusar, tura niijai wakerinawai, timiaja nunaka nangkami
kuikian irumrarti tusar inaikiarmiayi. Tura tawai turutiarai tusan wikia nakitajai.
ii Apuri maaketai titasar, iik wakerakur Tura asan kuik irumraram umistaram
ֆӕӕ̲ɗ͑ӕՓɗҡ͑ľ͑ҡ˔ӕф˔ӕɗ˔˔ӕЙҡӕ˔ҡ‫ڏ‬ tusan, ii yachiin kampatam akupinajai.
sar turaji tiarmiayi. 20ॸTura asar iin 4ॸTura wi ukunam Macedonianmaya

pachitmasar: Ningki kuikian wakerinak Cristonu ainaujai atumin jeakrin, atum


tinatsuash turamiarai tusar, Titojai tsanias kuik irumratin umitsuk pujakrumka
ii yachí kuikian irumrarat tusar akupaji. natsaartinuitrume. Tura ii atum pachisar:
21ॸTura asar Yus wainmaunum tura aints Kuik irumratniun umisari, tinu asar, iisha
ainau wainminamunam ii turaji nuna mash nunisrik natsaartinuitji. 5ॸTura kuik
paan nekaawarat tusar turaji. 22ॸNunia ju surimshim irumrairam tusan yamaikia
jimia aintsjai tsanias wearti tusar chikichan tajarme: Atumek nintimsarmek: Iikia
akuptuktatjirme. Nuka Cristo takatrin tuke yuuminak pujuinau kuikiaka akuptuktatji
takakmastas wakerawai tusar nekaji. Tura tinu asaram, ͑ӕ˔ӕɗ˔ľľ̲˔ф̲ɗфӕ̲фҡ‫ڏ‬
atumin nekas pengker nintimturmau asa, ram. Turakrumin ii yachí ainau atumin
yamaikia nuna nangkamasang Cristo eemkar jear, kuikian surimtsuk suamun
takatrin eemtikiatas wakerawai. 23ॸAntsu irumrarti tusan akupajai. Nunia wi atum
Titon pachisar inintrinamtaikia: Juka mash irumraram pujarmin jeatatjai.
Pablojai tuke tsanias wekainuitai titaram. 6ॸJu chichamsha nintimrataram: Aints

Tura atumin yainmaktas tuke Yuse arakan jumchik araangka, jumchik


chichamen etserui titaram. Tura ii yachí juuktinuitai. Antsu arakan nukap araangka,
jimiar Titojai tsaniasar wekainauncha nukap juuktinuitai. Kuik suamusha
pachisar inintrinamtaikia: Juka Criston nunisketai. 7ॸTura aints mash ni nintijai
pengker awajsartas, junia Cristonu ainau nintimina nunisarang ni kuikiarin pengker
mash ni yachiin akupkari titaram. 24ॸTura nintimsar Yusen susarti tajarme. Aints
atumi anengkratairin Cristonu ainau mash pengker nintimias Yusen ni kuikiarin sua
nekaawarti tusaram, ii yachí ainau pengker nunaka Yuska aneawai. Tura asamtai:
wainkataram. Nu turakrumningkia atumin ͮ˔ɗҡֆҡ͑˔Ѹӕʮɗҡӕӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲фѸȍҡɗ‫ڏ‬
pachisar timiaji nuka pengke aintsuitai nuitji. Tura: Kuik susata turutinamtai suajai
tiartinuitai. tuusha nintimrashtinuitji. 8ॸYuska atumin
tuke anenmau asa, atumka tuke yuumatsuk
Cristonu ainaun kuik akuptukmauri pujustaram tusa, pengker aa nuna mash

9
1-2ॸAtumka Cristonu ainau kuik suramtanka tujintatsui. Tura asa chikich
akuptuktasrum wakerarme nuna aints nukap yaingtinun atumnasha nukap
nekau asan, ͑ӕ͑ЙËȍɗѸ͑˔ҡфËȍ̲ɗ‫ڏ‬ suramsatnuitrume. 9ॸYuse chichame tu
nuitjarme. Atumsha kuik susatasrum aarmawaitai:
wakerau asakrumin, Փɗ˔ɗͅËľĀΎ͑ɗ‫ڏ‬ “Aints yuuminak pujuinaun nukap
nam wekaakun atumin pachisan: Acaya susau asamtai, Yuska ni pengker
nungkanam pujuinau chikich musachti ҡӕф̲ӕфɗ͑˔Йľ͑ǣ˔Ń˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬
kuik irumtan nangkamawar yamaisha tsui.”ॹp

p॰9.9 (Sal. 112.9)


371 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ9ٍॷ10

10ॸTu aarmau asamtai, Yuska aints nunisnak atumin chicharjarme. 2ॸTura


ainautin: Arak araataram, tura yutasha ҡӕ̲ɗɗфӕҡ˔̲ӕфɗɗɗ͑ЙËȍɗҡ̲ѸфËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
yuwataram tusa, ii yuumamurin nak: Junia nungkanmaya ainawa
suritramtsuk tuke sukartin asa, arakan nunisarang pujuinawai, tinaunka
tsapamtikui tura nukap neremtikui. Tura ¿waruka nusha tarume? ҡӕѸ͑ËȍɗËȍф˔ҡ‫ڏ‬
atum pengker turamun pachis nunaka nuitjai. Tura iin pachitmasar nangkamiar
taku tawai.ॹq 11ॸAtum: Chikich ainausha tsanuminak pujuinamtaikia, wisha
yaingtaram tusa, Yuska waring achat atumin jeamtaikia, nu aints ainaun
mash atumnasha suramsatnuitrume. Kuik kakarman chicharkai tusaram Yus
irumramu akupturmaktatrume nu iisha seatritaram. 3ॸʊɗ˔ɗʮӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮ˔фɗ‫ڏ‬
mash jukir, yuumin ainausha susatnuitji. sha, junia nungkanmaya maanina
Turakrin nuka Yusen nukap maaketai nunisrikia iikia maaniatsji. 4ॸJunia
tiartinuitai. 12ॸTura ni yuumamuri susamu ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ͑͑ǣ˔ɗʮɗ̲͑ɗ͑‫ڏ‬
asar, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕֆӕӕ̲ɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬ wai. Antsu ii nangkiringkia Yuse
sha yuumatsuk pujusartinuitai. Tura kakarmarintai. Nujai iwianchi kakarmari
atum yaingmau asar, nuna pachisar nepetji. 5ॸTura asar junia nungkanmaya
Yusen nukap maaketai tiartinuitai. ainau nangkami nintimtainkia Yuse
13ॸAtumka yuuminau kuik akuptukmau kakarmarijai nepetji. Tura Yus tu pujawai
asar, Cristonam uwemratin chichaman tusar, nekatan nakitinayat ningki
̲ɗҡфӕѸф͑ǣӕ̲ɗфɗ͑ՓɗҡӕѸф͑ľ˔ф̲‫ڏ‬ nintimsar: Nekau aintsuitji, tinausha Yuse
wartinuitai. Tura asar: Nekas Yuska kakarmarijai nepetji. Tura Cristo tuke
juuntapita tiartinuitai. Tura atumi pengker umirkarmi tinu asakrin, junia
kuikiari surimtsuk susamu asar, niisha nungkanmaya ainau nintimtairingkia
Yusen maaketai tiartinuitai. 14ॸTura waring achat mash tu awai tusa iincha
yuuminau kuik akuptuktaram tusa, Yuska nekamtikramji. Ju nungkanmaya ainau
atumin nintimtikramrau asamtai, nintimina nuka nintimtsuk pujakur
ҡӕ̲ѸȍՓɗҡ͑ľ͑ҡ˔фӕ̲˔ӕɗ˔˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ iwianchi nintimtairisha nepetji. 6ॸTura
mau asar nu kuikian jukiaru ainau ҡӕ̲˔æфɗѸҡΎ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔ӕф‫ڏ‬
ҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗѸф֤ӕѸľ͑Ѹľҡф̲ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ minkia, nuniangka chikich ainau
tai. nangkamiar Cristonuitjai tinayat, Criston
15ॸYuska ni Uchirin suritramtsuk iin umirtsuk pujuinamtaikia, ni turamuri
akupturmaku asamtai, iikia tuke inaitsuk pachisar chicharkatnuitji.
Yuska maaketai tiarmi. 7ॸAtumka aints ainau itiur nintiminawa

tusarmeka paanka nekatsrume. Antsu


Pablo ni takatrin pachis chichasmauri aints: Wikia Cristonuitjai tauka iincha

10
1ॸAints ainau wína pachitsar pachitmas: Wiya nunisarang Cristonu
chichartinak: Pablosha iijai ainawai, tu nintimratnuitai. 8ॸTura Yus ni
pujakka mianchawapita, antsu arák pujus kakarmarin wína surusu asamtai: Wína
kartan akupturmak: Miajuitjai tusa, chichamur umirtuktaram takuncha
kakarman chichaayi turutinawai. Tu natsaarchatnuitjai. Atum mengkakat
turutinau wainiatnak, Cristo winaka tusangka, ֤ӕѸ˔Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔Ëȍ‫ڏ‬
pengker nintimtursau asamtai, tura wait miayi, antsu Yus miatrusrumek
anentruru asamtai, wikia Cristo nintimia umirkataram tit tusa, Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬

q॰9.10 (Isa. 55.10)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ10ٍॷ11 372

miayi. 9ॸTura asamtai atum shamruktaram ningki nekau asa: Wína takatruka
tusanka papinka akuptatsjarme. 10ॸAntsu pengker takakmame, titinuitai. Tura
wína pachitsar: Niisha papin aar asamtai aints ainau: ͅɗʮӕɗҡʮɗҡӕ̲̲‫ڏ‬
kakarman chichartamji. Antsu ni taa tsuk, antsu Yusnak: Juuntapita
mianchawaitai, ҡӕфѸ̲ҡɗ͑ɗËȍɗËȍ‫ڏ‬ tiartinuitai.
muringkia pachischamnawaitai
turutinawai. 11ॸTurutinauka nunasha Pablo anangkartin ainaun
nekaawarti: Iikia arák pujayatur, papi pachis chichasmauri

11
aarar chicham akupaji nunisrik atumjai 1ॸ֤̲ɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ËȍӕËȍɗËȍɗ‫ڏ‬

pujakrikia umiktatji. nawa nunisnak jumchik atumin


12ॸAints ningki nintimtumasar: Iikia chicharkatasan wakerajrume. Tura
timiá pengkeraitji tinau wainiatrik: Iikia asamtai wait aneasrum tsangkutrurtaram.
nu aintsjai metekaitji tichamnawaitji. Tura nekasrum anturtuktaram. 2ॸWiyá
Tura niya tumawaitji tichamnawaitji. Nu atumin Cristo chichamen etserkau
aints ainauka ningki nekapmaminawai. asamtai, Cristonu wajasmiarume. Tura
ҽӕф͑͑ǣ˔̲ɗф̲ɗ͑ӕՓ̲ҡ˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬ asakrumin yamaikia anangkartinu
nainak: Iikia timiá pengkeraitji chichame umirkairap tusan, nawan
tumaminauka nintinchau ainawai. aintsjai tumichu kichik aintsu ninumkati
13ॸAntsu Yus tu nintimtsuk asataram, tinu tusa, ni apari suruku asa, chikichjai
asamtai, iikia nu aintsjai metekaitji pujuschati tusa kasmatniayi. Yuscha
tichamnawaitji. k͑ҡѸӕ֤ӕѸҡӕҡ˔˔̲Ѹҡ‫ڏ‬ nunisang ni aintsri ainautin timiá
ram tusa akuptamu asa, iinka atumin anenmau asa, chikich yus umirtsuk
jeatnun tsangkatramkamiaji. 14ॸYus iin asataram tusa, ni aintsrin kasmatak
˔ӕЙҡ̲Ëȍ̲ҡɗ˔ɗҡӕ̲ɗ͑ʮľËȍ̲ɗ͑ӕ‫ڏ‬ pujawai. Wisha nunisnak atumin aneau
yaji. Antsu Yus iin nekas akuptamkau asan kasmatajrume. 3ॸNu nangkamtaik
asamtai, iiyá eemkir atumin Cristo napi anangkartin asa, Evan anangkamia
chichame ujaimiajrume. 15ॸTura ukunam nunisarang nu aints ainau atumin
chikich aints Cristo chichamen etserin anangkramawarai tusan napchau
jear, atumin yainmakaru asaramtai, nu nintimjai. Tura atum tuke pengker
aintsu takatringkia ii umismiaji tatsuji. nintimsaram Cristo miatrusrumek
Antsu atumka miatrusrumek Yus umirkayatrum, ҡӕ̲ɗ͑ֆ̲ɗ͑͑ǣ˔ф‫ڏ‬
nintimsaram pujakrumningkia, Yus minamtai, Cristo umirat inaisairam tusan
wakera nunisrik atum nukap yaingtasar napchau nintimjai.ॹr 4ॸTura asamtai aints
wakeraji. 16ॸTura atumin jear, ii takatri Yus akupkachmautiat atumin jeartamiar,
Corintonam umisar, ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔͑͑ǣ˔‫ڏ‬ ii Jesús pachisar chicham etserji
makir, chikich nungka ainamunam nunisarka etsertsuk, antsu Jesúsan
Yusnum uwemratin chicham etserkatasar pachisar niish etserinau wainiatrumek:
wakeraji. Antsu chikich ainau takatrin Jusha pengkeraitai tusaram anturume.
pachisrikia: Nu takatka iik takakmasmaji Tura Yuse Wakani pachisar ii etserji
tichatnuitji. 17-18ॸkɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ‫ڏ‬ nunisarka etsertsuk, chikicha wakanin
mas: Pengker takakmasjai taunaka ii pachisar niish etserinau wainiatrumek:
Apuringkia: Pengker takakmame tatsui. Jusha pengkeraitai tusaram anturume.
Antsu ii takatri tu awai tusa, ii Apuri Tura Yusnum uwemratin chicham ii

r॰11.3 (Gén. 3.1-5)


373 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ11

etserji nunisarka etserinachu wainiatrum, nunasha tajarme: Nu aints ainau Yus


antsu chikich chichaman uwemrashtinun akupkachmau asar anangkartin ainawai.
etserinau wainiatrumek: ˇӕѸȍЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬ Tura asar Cristo iin akuptamkamji,
tai tusaram anturume. 5ॸTura nu aints nangkamiar anangminak tinawai. 14ॸ¿Tura
ainau Yuse chichamen timiá shiirman auka waruka timiá shiirmancha
etserinawai tinau wainiatun, wína chichaina? tuuka nintimrashtinuitai.
nangkatusarka Yuse chichamenka Satanás tuke anangkartin asa, Yuse
etserinatsui, tu nintimsan pujajai. awemamuri paanniunam pujawa
6ॸWikia antukchamnaun chichau nunisang wantinui. 15ॸSatanás tu wantinu
ayatnak, Yuse chichamen paan nekajai. asamtai, ni inatiri ainausha: Nekasar iikia
Tura atumjai pujakun, atumin nu pengker aintsuitji tusar, Yuse inatiria
chichamnasha tuke nekamtikiamjarme. nunisarang wantininawai. Antsu
7ॸTura mianchau asan, uwejrujai anangkartin asar, ni tunaarijai metek
takakmaknasha, atumin pengker tuke wait wajaktinnum jeartinuitai.
awajsatasan akirkataram tutsuk, antsu
kuikiachujai nangkamin Yusnum Pablo ni wait wajakmauri
ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ҡӕ̲ɗ͑ľҡѸľф˔‫ڏ‬ pachis ataksha etserkamuri
miaja ¿nu pachisrumek tunaawitai 16ॸAtaksha nunasha tajarme: Aints

tarum? 8ॸkҡӕ̲ɗ֤͑ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľф˔‫ڏ‬ kichkisha wína pachitas: Waurkawitai tu


tasan chikich nungkanmaya Cristonu nintimtursashtinuitai. k͑ҡѸӕҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸ‫ڏ‬
ainau kuikiarin jukin, ͑ӕʮɗֆӕӕ̲̲ӕф‫ڏ‬ ram pujakrumningka, wisha wiki
naka sumarminuyajai. 9ॸTura atumin nintimtumasnak: Miajuitjai tumamtiasan,
pujusan, kuikian yuumaknaka atumniaka waurinak chichainawa nunisnak chichaktin
seachmiajrume. Antsu Macedonianmaya tsangkatruktaram. 17ॸWi yamaikia taja
Cristonu ainau jear, wína yuumamurnaka nunaka ii Apuri tita turutchau wainiatnak
surusarmiayi. Tura asan atumniaka: wikia wiki nintimsanak: Miajuitjai tusan,
˫ӕɗ˔ɗф̲ѸӕфӕѸҡф̲ҡӕѸ͑˔ѸľËȍӕֆʮ‫ڏ‬ waurinak chichainawa nunisnak
rume, tura yamaisha kuikianka chicharjarme. 18ॸJunia nungkanmaya ainau
seashtatjarme.ॹs 10ॸCristo nekas chichaman untsuri: Miajuitjai tumaminamtaikia, wisha
wínaka nekamtikruau asamtai, Acaya nunisnak: Miajuitjai tusan, jumchik atumin
nungkanmaya ainau wína pachitsar: tu chicharkatatjarme. 19ॸkҡӕ̲˔͑ľ˔Փɗҡ‫ڏ‬
Nuka ii kuikiarinka pengké nakitawai, jai tayatrum, waurinak chichainau
tuke turutiartatui tusan nekajai. wainiatrum, pengker nintimsaram
11ॸ¿Atumin aneachkunak tu chicharjaram? anturume. 20ॸAints atumin inatminak, tura
Atsa, wikia atumin nekasan nukap aneau atumnau aa nunaka juwinak, iisha miajuitji
asan tu chicharjarme. Nunaka Yuska tusar, atumin yapiin awataminamtaisha,
nekawai. atumka achikmawa nunisrumek
12ॸTura wi turaja nunaka tuke turatatjai. pujayatrum, nu aintsu chichame anturin
Chikich chichaman etserin ainau ningki arume. 21ॸWikia natsaamayatnak atumin
nintimtumasar: Iikia Pablo tura nunisrik tajarme: Iikia kakaichu asar, atumjai
turaji, tinu ainau nuna turutiarai tusan, pujakrisha tuuka pujuschamiaji.
wikia Yuse chichamen yamaikia etserja Antsu waurinak chichainawa nunisnak
nunisnak tuke etserkatatjai. 13ॸTura asan chichaayatnak nunasha tajarme: Chikich

s॰11.9 (Fil. 4.15-18)


2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ11ٍॷ12 374

ainau miajuitjai tumamsar chichainawa Cristonu ainaun anangkawarai tusan


nunisnak wisha chichakminuitjai. nintimnuyajai. 27ॸWikia taka takakmaka
22ॸNiisha hebreo ainamtaisha, wisha yaweyajai. ҽӕф˔͑ӕҡѸ˔ľѸȍҡѸՓɗ͑ӕֆ‫ڏ‬
nunisnak hebreo aintsuitjai. Tura niisha jai. Tura yutancha yuumakun
Israela wearinjai tinamtaisha, wisha yaparnuyajai. ҽӕф˔ɗҡ̲ҡ͑Ëȍ˔ɗҡ̲͑ӕ‫ڏ‬
nunisnak Israela wearinjai. Tura niisha yajai. Tura untsuri kinta ijarman
Abrahama wearinjai, tinamtaisha, wisha pujuyajai. Tura entsatirnasha yuumakun
nunisnak Abrahama wearinjai tajai. tsetsekjai wait wajayajai.
23ॸTura niisha: æфɗѸҡΎɗ͑ҡɗфɗ͑ʮɗҡɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ 28ॸTura nuna nangkamasnak ¿Cristonu

sha, wisha nuna nangkamasketjai. Antsu ainau chikich chikich yaktanmasha itiur
͑ӕ͑˔ҡ˔ӕ͑Փӕфӕ͑ӕ͑ɗѸ͑˔ËȍɗËȍ‫ڏ‬ pujuinawak? tusan kintajai metek
jai. Wikia nu aints ainaun nangkamasnak nintimnuyajai. 29ॸTura Cristo umirin
kakarman takakminuitjai. Tura nu aints kakainachmataisha, wisha nunisnak
ainaun nangkamasnak kársernum untsuri kakarchamin nekapniajai. Tura aints
engkeamuitjai. Tura nu aints ainaun ainau: Cristo nemarin tunau takasti tusar
nangkamasnak wikia awatramuitjai. Tura nintimtikinamtaisha, wisha natsaamakun
nu aints ainaun nangkamasnak untsuri tunau takamtikinaun kajerniajai. 30ॸWiki
jaachak wajakmiajai. 24ॸTura achirkar nintimsanak: Miajuitjai tumamtanka
judío ainau nuwap chapikmarmaujai awá nakitajai. Antsu wína pujutrun pachisan
awataka treinta y nueve (39) Փҡӕфф‫ڏ‬ chichaaknaka, wi wait wajakmaurun
miayi. Tura ataksha achirkar, tura pachisan chichastatjai. 31ॸWi taja nuka
ataksha achirkar, cinco (5) achirkar nekasaintai. Yus nunasha nekawai. Ii
nunisarang awaturarmiayi. 25ॸNumijaisha Apuri Jesucristo Apaachiri asamtai, tuke
kampatam katsumrukarmiayi. Tura Yuska maaketai titinuitji. 32ॸWi Damasco
mantuwartas kayajai tukuriarmiayi. Tura yaktanam jeamtai, juun apu Aretas
kanujai wekaakun juun entsanam chikich apun: Nu yakta apuri ata tusa
kampatam ukanmiajai. Chikich kanu inaikiamu asa, ni suntari ainaun wína
ukanmatai, wikia kichik kinta kashisha, pachitsar: Nu aints achiktaram tama,
tura tsawaisha juun entsanam taunum yakta waitirin mash epeniar winaka
achimkan nanasmiajai.ॹt nakarkarmiayi. 33ॸTurutinamtai Cristonu
26ॸWikia jinta wekaa wekaaka nukap ainau winaka juun changkinnum
wait wajayajai. ҽӕфľ͑ҡѸ͑ӕʮ͑ǣ˔фӕ̲‫ڏ‬ engketawar, ֆ˔ҡՓľ͑ӕ˔фɗ͑ǣ˔˔̲ӕ‫ڏ‬
tai, katingtatkaman wait wajayajai. Tura rinia naekjai nungka itararu asaramtai
jinta wekaaknasha, kasa ainau achirkar uwemramiajai.ॹu
mantuwarai tusan, tura wi weau
ainausha, tura judíochu ainausha wína Pablo karanma nunisang
achirkar mantuwarai tusan shamnuyajai. Criston wainkamuri

12
Tura yaktanam pujusan, wína achirkarai 1ॸWiki nintimsanak: Miajuitjai
tusan nintimnuyajai. ҽӕфɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ‫ڏ‬ tumamtanka nakitajai. Antsu
nam pujusan, pachim ainau yuruwai karanma nunisnak ii Apuri wantinkamun
tusan shamnuyajai. Tura juun entsanam pachisan yamaikia ujaktatjarme. 2ॸAints
ukani tusan shamnuyajai. Tura aints Cristo nemarin wi waintain Yus ni
nangkamiar: Iisha Cristonuitji tusar, pujamurin nayaimpinam iwiakmiayi.

t॰11.25 (Hech. 14.19) u॰11.33 (Hech. 9.23-25)


375 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ12

¿Tura namangtukeash iwiakia? ҽӕфËȍ˔ӕ‫ڏ‬ asan, wína katsekrinamtaisha, tura wína


sha ¿wakaninkeash iwiarkaya? tusanka mantuwartas wakerutinamtaisha,
nekatsjai. Antsu Yusek nekawai. Nu pengker nintimsan pujajai. Wi yuumakun
turunamuka yamaikia catorce (14) pujayatnak, nunia yumtin pujayatnak,
musach nangkamaruitai. 3ॸAtaksha ͑ӕ͑ɗՓɗ͑˔˔ф̲ф˔ҡѸӕфҡӕՓɗ͑ɗҡ‫ڏ‬
tajarme: ¿Nekasash namangtukeash nak wikia pengker nintimsan pujajai.
nayaimpinam wakaya? tusanka nekatsjai. Cristo ni kakarmarijai wína kakamtikruru
Turachkusha ¿wakaninkeash Yus jurukia? asamtai, wína namangkruka kakarmachu
tusanka nekatsjai. Yusek nekawai. 4ॸTura ayatnak kakaram nekapeajai.
wainiatun nunasha nekajai. Cristonu
ainau jakau pujutinam iwiakmau asa, Pablo Corintonmaya ainaun
ËȍɗËȍ̲͑ɗ͑ҡѸ˔ɗËȍ˔ɗѸȍľҡѸľф˔Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ pachis timiauri
nun antukmiayi. Tura ni antukmia 11ॸWi pengkeraitjai tumamkun waurua

nunaka etserkaip tusa suritkamiayi. 5ॸNu nunisnak chichaajai. Antsu atumsha wína
turunamun pachisan: Nekas pengkeraitai pachitsaram pengker chichartukmin
titinuitjai. Tura wiki nintimsanak: ayatrumek, atumka chichachu asakrumin
ͮľ˔Ѹ͑Йľ͑ǣ˔ľфɗҡʮɗҡӕ̲̲Ëȍ̲͑‫ڏ‬ tu chichaajai. Wikia mianchau ayatnak,
waitjai. Antsu wína wait wajakmaurun chikich ainau nangkamiar: æфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
timiá untsuri amia nuna pachisan muitji tinauka wína nangkatusarka
chichakminuitjai. 6ॸWikia chikich aintsun ainatsui. 12ॸWikia atumin jean, wait
͑͑ǣ˔̲˔ӕɗҡʮɗҡӕ̲̲ҡɗѸ͑Փ˔ľф˔‫ڏ‬ wajasan Yuse takatrinka takakmin ayajai.
naka, wikia nunaka nangkamniaka Tura wainchatai takatnasha takauyajai.
tumamchainjai, ͑ҡѸӕ͑ľ˔Ѹ͑ҡӕ̲̲ɗ͑‫ڏ‬ Tura Yuse kakarmarijai jau ainauncha
jai. Turayatun nunaka tatsujai. Atum wi tsuwayajai. Tura asamtai: Nekas Yus
turamur wainkaram, tura wi chichaamur akupkamuitai tusaram nekaramiarume.
antukrum, itiur pujawa tusaram paan 13ॸTura chikich yaktanam Cristo umirin

nekararam, nuke nintimtursataram tusan pujuinauncha atumjai metek pengker


wakerajai. awajnuyajai. Turayatun atumin: Kuik
7ॸWi nayaimpinam wainkamiaja nu ѸӕфӕѸҡф̲ҡӕѸ͑˔Йľ͑ǣ˔ŃѸľËȍ̲ɗʮ‫ڏ‬
timiá pengker asamtai, nangkami rume. Tura nuka tunaawaitmatikia, wait
nintimtumas: Miajuitjai tii tusa, Satanás aneasrum tsangkutrurtaram.
wait wajamun jangkia tumaun akuptukat 14ॸAtumin jimia irasu asan, jujaingkia

tusa Yuska tsangkamrukmiayi. 8ॸTura atumin kampatam irastasan wakerajai.


asan nu wait wajamurun jurutkit tusan, ii Tura atumin jeanka, etsermaunum
Apurin kampatman seamiajai. 9ॸWi akirkataram tichatatjarme. Atumnau aa
seamaitiat wína chichartak: “Wait nunaka wakeratsjai. Antsu atumka Cristo
wajamur jurutkita” turutme nunaka miatrusrumek umirkataram tusan
turashtatjame. Antsu tuke inaitsuk wakerajrume. Uchikia ni aparinunka
pengker awajsatatjame. Tura asamtai kuikian kiauntukchamnawaitai, antsu
wína kakarmarjai kakaichu ainaun Йфɗ͑ɗӕËȍɗфɗ͑ӕ͑˔ӕɗ˔ɗ͑˔ɗӕ͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬
˔˔̲ҡɗ˔фʮ͑ӕ͑ʮɗ̲ɗ͑Ëȍ˔˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ nuitai. ¿Tura atumka wína
ratatjame turutmiayi. Turutin asamtai, uchirchaukitrum? 15ॸWikia atumin
Cristo ni kakarmarin wína surusti tusan, yaingtasan wína kuikiarnaka amuktatjai.
kakarmachutiatnak pengker nintimsan Tura atumin yaingtasan, taka takakmaka
Yusen maaketai tajai. 10ॸTura Cristonu pimpikin jaaknasha jakatjai, tu nintimsan
2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ12ٍॷ13 376

pujajai. ¿Wikia atumin miatrusnak tu nintimsan pujajai. Untsuri atumjai


aneamaitiatrumsha waruka winaka tsaniasar pujuinau ni yaanchuik tunau
anentsurme? turutirincha inaitsuk, pasé aa nuna
16ॸWikia atumi kuikiarin pengké nintimtinak, tura nuwan tsanirmatan
jurukchamiajrume. Tura waininayat wakerinak, tura ni wakeramurin tuke
chikich ainau wína pachitsar: ¿Nuka nintiminak pujuinamtaikia, wikia atumin
tsanukratin asa, itiur atumi kuikiarin jean juutancha juutminuitjai tajarme.
jukishtatua? turutinawai. 17ॸ¿Itiur
atumniasha tsanurmiajrume? ¿Wi aintsun Inangnamu chicham akupkamuri

13
atumin akuptukmiaja nuka atumniaka 1ॸ֤͑Ëȍӕɗ˔ҡӕ̲ɗ͑ʮɗ̲ɗɗфѸ̲ɗ‫ڏ‬

tsanurmarmakiaram? Atsa, atumniaka jai. Tura jujaingkia kampatman


tsanurmarchamiarume. 18ॸAntsu wikia irastatjai. Tura atumin jean, itiur pujarme
Titon chicharkun, atumin jiiriti tusan tusan, chichaman nekaatasan, aintsun
akuptukmiajrume. Tura chikich aints jimiarchiksha, tura kampatmankesha
Cristo nemarniun nijai tsanias weti tusan iniastatjai. 2ॸYaanchuik atumin jean,
akupkamiajai. Tura ¿Titosha atumniasha tunau takau ainaun, tura chikich
tsanurmarmakiaram? Atsa. Niisha iiya ainauncha mash wi timiaja nunaka
nunisang Yuse takatrin takakmawai. yamaikikia arák pujayatun, ataksha
¿Nekaschaukai? aatjarme: Wi ataksha atumin jean,
19ॸWína aneetir yatsur ainautiram ҡӕ͑фӕ̲ɗ͑ɗֆËȍ˔ӕф̲ɗ͑˔ɗҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
¿atumka itiur nintimrume? Atumka wína rashtatjarme. 3ॸTura wi Cristo
pachitsaram: Niisha nekas pengker kakarmarijai chichaaja nu nekaatasrum
aintsuapita turutiarat tusa, ¿ni pengker wakerau asaram nekaamnawaitrume.
turamurin pachis chichaatsuash, tu Cristoka kakarmaitai. Tura asa ni
nintimtursarmek pujaram? Antsu wikia kakarmarin atumin nekamtikramrume.
tuuka nintimtsujai. Wikia Cristonu asan, 4ॸCristo namangke ii namangkea nunisang

Yuska winasha nekaruapi tusan, atumin kakaichu amiayi. Tura asamtai niincha
kakamtikratasan tu chicharjarme. 20ॸWi numi winangmanum maawarmiayi. Tura
atumin jeancha, pengker pujuinaun maawarmaitiat Yuse kakarmarijai jaka
wainkarchatjash tu nintimsan pujajai. nantakin asa tuke iwiaakuitai. ʊɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬
Tura atumsha wina waitkatasrum kesha kakaichutiatur Cristonu asar, tuke
wakerutarme nunisrumka winaka Yuse kakarmarijai atum yaingtasar pujaji.
waitkashtatrume, wi tu nintimsan pujajai. 5ॸAtumka anangmamawairam tusaram:

ՠɗҡӕ̲ɗ͑ʮľ̲ҡɗ‫ع‬ЙѸŃËȍɗËȍф͑ɗֆ‫ڏ‬ Nekasnash Yusnawashitaj tusaram


musha achanpiash? ¿Tura suwirpiaku nekaamataram. ¿Jesucristo wína nintirun
jiiniamu achanpiash? ‫ع‬ҽӕф˔ʮľф͑ɗ‫ڏ‬ nekasampi pujurtawa tusaram atumka
yamu achanpiash? ¿Tura wi nekatsrumek? 6ॸAntsu iikia nangkamrikia
nangkamakuitjai tichartimpiash? ¿Tura Cristo umirnuitji tatsuji. Atumsha nusha
mai jiyani wajamusha achanpiash? ¿Tura nekaataram tusar wakeraji. 7ॸTura atum
aujmatnaiyamusha achanpiash? ¿Tura tunau takasairam tusar Yusnasha
wikia miajuitjai tumamchartimpiash? seatjirme. ҽӕфɗɗ͑ËȍЙľ͑ǣ˔ľфËȍɗËȍф‫ڏ‬
¿Tura kanarar pujamusha achanpiash? tu tamsarat tusarkia nunaka tatsujrume.
nintimkun yumtin nintimjai. 21ॸTura wi Antsu atum nekas pengker aa nu
atumin jeamtai, atumi tunaari inaitsuk turataram tusar nunaka tajarme. Tura iin
pujakrumningkia, Yus wínaka inatsatrai pachitmasar pasé chichainauka nuka
377 2æΎфɗ͑ҡΎ̲͑ॷ13

pachiatsji. 8ॸIikia Yuse chichame nekas aa ram. Tura Cristojai tuke kiakanirtaram.
nuka pengké yapajiachmin aji. Antsu ii Tura miatrusrik Cristo umirkarmi
turaji nuka nekas chicham pengker aa tusaram chicharnaikiataram. Tura kichik
nujai turaji. 9ॸTura asakrin iinka ninti nintimtunistaram. Tura pengker
pachitmasar: Kakaichu ainawai awajnaisaram pujustaram. ҽӕЙӕʮ˔фӕ̲‫ڏ‬
turaminau wainiatrik, atumka kakaram ningkia, Yus atumin anenmau asa, tura
wajakrumningkia iikia waraaji. Tura nekas angkan pengker nintimtikiartin
atum pachisar: Miatrusarang Yusen asa, ҡӕ̲͑ɗѸȍҡӕ˔ľЙӕʮӕфҡ̲Ѹҡ‫ڏ‬
umirkarat tusar Yuscha seaji. 10ॸTura asar trume. 12ॸPengker nintimtunisrum
atumin pasemamtikrarat tusangka, Yuska chicharnaikiataram. 13ॸJunia Cristonu
winaka akuptukchamiayi. Antsu atumin ɗ͑ӕ̲Ѹȍҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
kakamtikrat tusa, ֤ӕѸ˔Փɞ͑˔˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ minawai.
miayi. Tura asamtai wi atumin jeanka, 14ॸIi Apuri Jesucristo atumniasha tuke

kakarman chicharkaijrum tusan, winitsuk yainmakarti. ҽӕф֤ӕѸ˔͑ɗ͑ľ͑ǣ˔фҡɗ‫ڏ‬


ju papin aatjarme. rin atumniasha nekamtikramawarti. Tura
11ॸAyu, ֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф‫ڏ‬ Yuse Wakani atumi nintin engkema, tuke
mincha, inangnamunam nunasha atumjai tsanias pujusti tajarme.
tajarme: Ьľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ Maaketai.
Pablo Gálatas Ainaun Papin Akuptukmauri
chichaman yapajiawartas wakerinau
Chicham akuptukmauri wainiatrum, atumka nangkamrum: Nu

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Aints ainau: Wína chichaman umirkunka uwemratatjapi
chichamur etserkata tusarka tarume. 8ॸAntsu wikia tajarme: Iikia
akuptukcharmiayi. Tura Yus chikich uwemratin chicham Cristo pachisrum
aintsun akatak: Pablo wína chichamrun etserkataram, Yus turamin wainiatur
etserin ati tusam inaikiata tusangka, yapajiar etserkurningkia, Yus iinka wait
wínaka akuptukchamiayi. Antsu ii wajaktiniun suramsatnuitji. Tura Yuse
Apaachiri Yus ni Uchiri Jesucriston awemamurisha Yusnum uwemratin
jakamunmaya inankimia nu: Wína chichaman ii etsermiaji nuna yapajiawar
chichamur etserin ata tusa akuptukmiayi. ľҡѸľфɗ͑˔˔͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗѸ̲̲‫ڏ‬
2ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓɗʮɗɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬ kartin ainawai. 9ॸYaanchuik atumin
sha Galacia nungkanam Cristonu timiajrume nuna ataksha nunisnak
ainautirmin chichaman akupturminawai. tajarme. Aints atumin anangkramawartas
3ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai chikich uwemratin chicham iikia
wait anentraminak atumin pengker etserkachmiaji nuna etserinakka
awajtamsarti tusan, tura angkan pengker wiasmamkartin ainawai.
pujustinasha suramsarti tusan seatjarme. 10ॸWikia nuna takun, aints ainau wína
4ॸIi Apaachiri Yuska nuna wakerau asa, pengker nintimtursarat tusanka nunaka
junia nungkanmaya ainau tunau turamun tatsujai, antsu winaka Yus pengker
inaisarat tusa, iin uwemtikramratas ni nintimtursati tusan nunaka tajai. Antsu
Uchirin akupturmaku asamtai, Cristo ii aints ainaun pengker awajsatasnaka
tunaarin sakturmartas jarutramkamiaji.ॹa nunaka tatsujai. Antsu aints ainau wína
5ॸTura asamtai Yuska juuntapita tusar pengker awajtusarat tusan nuna takunka,
tuke maaketai tiarmi. Tu ati. Cristo inatiringkia achainjai.

Chikich uwemratin chichamka atsawai ¿Pablo itiur Yuse chichame


6-7ॸͅʮ‫ع‬ҡӕ̲˔͑ľ˔Ѹфӕ̲ľ˔˔˔ф̲‫ڏ‬ etserin wajasmiayi?
chu Yus umirat inaisarum? Cristo iin 11ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

timiá anenmau asamtai, Yus wína aintsur Cristonam uwemratin chichaman wi


ataram tusa, atumin eatmaku etserja nuka aintsu chichamenchuitai. Nu
wainiatrum, tura chikich uwemratin nekaataram tusan tajarme. 12ॸAints
chicham atsau wainiatrum, chikich aints ainauka nu uwemratin chichamnaka
atumin tarutmiar, Cristonam uwemratin ujatkacharmiayi. Tura nu chichamnaka

a॰1.4 (1.Tim. 2.5-6)

378
379 Ǿ ́ҡѸॷ1ٍॷ2

aints ainauka nuiturcharmiayi. Antsu wait wajaktiniun suramnuyaji nunaka


Jesucristo wína wantinturkau asa, nu inais, iin yaanchuik amutmaktas
ËȍɗËȍ̲ľҡѸľф˔ҡҡӕѸ͑ľ˔̲ҡɗ˔фӕ‫ڏ‬ wakerinutiat, yamaikia Cristonam
miayi.ॹb uwemratin chichaman etserak
13ॸTura wi yaanchuik itiur pujuyaja wekaawai,” tiarmiayi. 24ॸTura asar wina
nuka antukmiarume. ҽӕфʮӕĀɞΎӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ pachitsar: Yuska juuntapita tiarmiayi.
tin chichaman miatrusnak umirkataj
tusan, wikia Cristo aintsri ainaun tuke Cristo nemarnu juuntri ainau Pablon
kajerakun, ҡӕф̲Ѹȍ̲ӕ˔ҡѸ͑Փ˔ľф‫ڏ‬ pengker awajsamuri

2
kun, miatrusnak wait wajaktiniun suyaja 1ॸNunia catorce (14) ̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔‫ڏ‬

nuka antukmiarume.ॹc 14ॸTura wína wear maramtai, wikia Bernabéjai ataksha


ainau wijai metek yaanchuik ii juuntri Jerusalénnum wemiajai. Tura Tito wijai
ҡɗ̲ɗӕфɗ͑ӕɗ̲ɗфӕɗ͑ӕ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ wekaasati tusan jukimiajai.ॹf 2ॸTura Yus:
masnak miatrusnak umirnuyajai. 15ॸTura Weta tusa akuptuku asamtai, nuni
wikia akiintsain, Yus wait anentrak wína jeamtai winaka: Nangkamim judíochu
eatkau asa: 16ॸWina Uchir itiur awa tusa, ainamunam Cristo chichame etseru
paan nekamtikruau asa: Judíochu weame, turutiarai tusan, Cristo nemarnu
ainamunam uwemratin chicham wína juuntri kanakar pujuinamunam nuni
pachitsam etserkata tusa akuptuku pachinkan: Yusnum uwemratin
asamtai, wikia chikich ainaun warinak chichaman judíochu ainamunam tu
etserkaintaj tutsuk, nunaka inintrutsuk etserjai timiajai. 3ॸҽӕфҽɗҡΎѸȍʮӕĀɞΎËȍӕ‫ڏ‬
pujuyajai.ॹd 17ॸTura wína eemkar Cristo tiat, wijai wekaimia nuna pachisar:
nuiniatiri armia nuna chichamen Nuwapchirin charutkami ticharmiayi.
͑ľ˔ҡѸ͑˔ˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲˔ՓľËȍ̲ɗ‫ڏ‬ 4ॸTura chikich aints ainau anangminak:

jai. Antsu Arabia nungkanam aints Iisha Cristonuitji tusar, aneachmau ii


ҡѸ̲ӕ̲͑æфɗѸҡΎËȍɗËȍ̲ľ͑͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬ pujamunam wayaawar, ii Cristo
san wemiajai. Nunia waketkin ataksha Jesúsnum angkan pujamun nekarmawar,
Damasco yaktanam tamiajai. ͑ЙËȍӕՓʮҡ̲˔фҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗф‫ڏ‬
18ॸͮӕ͑ɗ˔̲Йҡ̲̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ miaji. Tura iin chichartaminak:
ramtai, Pedron jiistasan wemiajai. Tura Nekasrum uwemratasrum wakerakrumka,
Jerusalénnum jean, nuni Pedrojai jimia ataksha Moisésa aarmauri umirkataram
tuming pujusmiajai.ॹe 19ॸTura ii Apuri turamiarmiaji. 5ॸTura wainiatrik atum
yachiin Santiagoncha wainkamiajai. ֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬
Antsu Cristo nuiniatiri chikich ainaunka rume nuka tuke yapaijtsuk antuktaram
wainkachmiajai. 20ॸWi aarja juka tusar, nu aints ainauka iikia pengké
nekasaintai. Yusjai tajai. Waitchawaitai. pachischamiaji.
21ॸNunia Siria nungkanmasha, tura 6ॸTura Cristonu ainau juuntrisha winaka

Cilicia nungkanmasha wemiajai. 22ॸAntsu yamaram chichamnaka ujatkacharmiayi.


Cristonu ainau Judea nungkanam Nuka Cristonu ainau juuntri ainayat, Yus
pujuinauka winaka waitkacharmiayi. mash aints ainautinka metek jiirmaji
23ॸAntsu wína pachitsar chichaman tusan, nu aints nekau irunuitmataisha,
antukar: “Yaanchuik Cristonu ainautin wikia nunaka pachiatsjai. 7ॸTura wína

b॰1.12 (Efes. 3.3) c॰1.13 (Hech. 8.1-4;22.4-5;26.9-11) d॰1.16 (Hech. 9.3-6)


e॰1.18 (Hech. 9.26-30) f॰2.1 (Hech. 11.30;15.2-4)
Ǿ ́ҡѸॷ2 380

yamaram chichaman pengké ujatkacharu ainaujai yutanka inaisarmiayi. Turinau


wainiatnak, Yuska: Cristonam uwemratin asaramtai Bernabésha nunisang
chicham judíochu ainamunam etserkata turamiayi. 14ॸTuramtai nuna jiisan,
tusa, winaka akuptuku asamtai, antsu Cristonam uwemratin chichaman mianak
Pedronka judío ainamunam Cristonam umirkacharu asaramtai, wikia mash
uwemratin chichaman etserkati tusa antinamunam Pedron chicharkun:
akupkau asamtai nunaka nekaawarmiayi. “Ameka judíotiatmesha nuwik judíochu
8ॸTura Pedron: Judío ainamunam weta, ainawa nunisam pujayatmesha ¿waruka
tímia nu Yusek winasha: Judíochu yamaikia judíochu Cristonu ainaun
ainamunam weta tusa akuptukmiayi. chicharkum: Judío ainau pujuina
9ॸTura asamtai nuna nekaawar nunisrumek atumsha pujustaram tame?”
Santiagosha, nunia Pedrosha, nunia timiajai.
Juansha Cristonu ainau juuntri asar, wína
pachitsar: Nekas Cristo akupkamuitai, tu Judío ainau tura judíochu ainausha mai
nintimtursar, winasha tura Bernabéncha: metek uwemrartin ainawai
Nekasar metek nintimji tusar, ii untsur 15ॸIikia nekasar akiinamunmaya judío
uwejen achirtamkar: Atumka judíochu asar, chikich nungkanmaya tunaarintin
ainamunam werum, Cristo chichame ainaujai pengké metekchawaitji.
etserkataram. k͑ҡѸӕɗɗ˔ɗʮӕĀɞΎɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ 16ॸTurayatur iikia nusha nekaji: Aintsti

nam weri, Cristo chichame etserkatatji Moisés umirkatin chicham umirkarkia


turammiarmiaji. 10ॸҽӕфɗɗ͑ËȍɗËȍфҡ̲ɗ‫ڏ‬ uwemratatji tayatrik, ҡӕӕ˔ӕՓľ̲фѸȍҡɗ‫ڏ‬
nak: Judío yuuminak pujuinau nuitji. Antsu Cristo nekasampita takurkia,
yaingtaram turutinamtai, wikia nunaka tunaanumia uwemratatjiapi tusar nekaji.
wakerau asan tuke turinuyajai. Nu nekau asar, Jesucristo nekasampita
takurkia, Yus pengker awajsatnuitji.
Pablo Pedron chicharkamuri Antsu Moisés umirkatin chichaman
11-12ॸTurawi Antioquía yaktanam pujai umirinaksha kichkisha tunaanumiangka
Pedro tamiayi. Tura taa judíochu ainau tuuka uwemrachartin ainawai.ॹh
iruntramunam pachitsuk yuwamiayi. 17ॸTura judío ainautikia judíochu

Tura Santiagonumia akupkamu ainau ainaujai metek tunaarintin asar: Cristo ii


kaunkaramtai, Pedro nu aintsun wainak: tunaarin sakturmaru asamtai, ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
Ameka judíotiatmesha tura nuwapchiram taitji takurkia nuka nekasar taji. ¿Antsu
charukmautiatmesha ¿waruka judíochu Cristoka iinka: Judíochua nunisrumek
ainaujaisha iruntram yuwame? turutiarai tunau turataram turamjik? Atsa, pengké
tusa, natsaamak judíochu Cristonu turamtsuji. 18ॸNintimrataram. Wikia
ainaujai iruntrar yutan yuwamu inaisau yaanchuik: Tunau inaisataram timiaja
asamtai, wikia Pedron wainkan tupnik nuna wainkin: Ataksha tunau turataram
chicharkamiajai.ॹg 13ॸTura Pedro judíochu takunka, Փɗ˔ɗ͑ľ˔Ѹ͑ҡӕ͑ӕՓʮѸ̲ɗ‫ڏ‬
ainaujai iruntrar yuwamun inaisamtai, nuitjai. 19ॸMoisés umirkatin chichaman
chikich judío Cristonu ainau Pedroa Փɗ˔ɗӕ̲ɗф˔ҡҡ˔̲͑Йľ͑ǣ˔Ńҡӕʮɗ͑͑ӕֆ‫ڏ‬
nunisarang judíochu Cristonu ainaujai jai. Tura Moisés umirkatin chichaman
pengker nintimsar iruntrar yuwaariat, umirkachu asan, jakamin nekapnuyajai.
nunia yapajiasarang nintimsar, judíochu Tura yamaikia Yus wakera nunak

g॰2.11 (Hech. 11.2-17) h॰2.16 (Rom. 3.20-22)


381 Ǿ ́ҡѸॷ2ٍॷ3

umirkatasan, ͅΎɗѸŃѸӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ ͅΎɗѸŃѸӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲Ѹȍӕ̲ɗф˔ҡѸ‫ڏ‬


naka pachischamnawaitjai. 20ॸYuse Uchiri rumsha wakerarme? 4ॸ¿Atumka
wína anentu asa, wína uwemtikrurtas nangkamrumek wait wajakmiarum?
ningki wakerak numi winangmanum ‫ع‬ҽӕфЙľ͑ǣ˔Ń˔ɗËȍ˔ɗѸȍ͑ӕɗ̲ɗфËȍ̲˔ɗ‫ڏ‬
jarutruku asamtai, Փɗ˔ɗæфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ rum? 5ॸNintimrataram. Yuska ni Wakanin
pita tinu asan, Cristojai numi atumin akupturmak: Wainchatai takat
winangmanum jakawa nunisnak tura turataram turamiarme nuka ¿warukaya
nantaknua nunisnak nintimjai. Tura ni kakarmarinka suramsamiarume?
Cristo nekasampita tau asan, tura pujut Atumka Moisés umirkurminkia ni
nangkankashtinun jukin asan, yamaikia kakarmarin suramsachmiarume, antsu
Cristonak nintimsan pujajai.ॹi Cristo pachisar etsermau antukrum,
21ॸYus iin timiá pengker awajtamsatas ͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕѸ˔фӕ̲ɗ͑͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬
ni Uchirin akupturmaku asamtai rin suramsamiarume.
¿warukanak Cristoka nangkami jakamiayi 6ॸʊɗֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡфɗk¡фȍ̲͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬

titaj? Wi Moisés umirkatin chichaman rarmi. Abraham Yusen nekasampita


umirkan uwemramin amataikia, Cristoka timiayi. Tura asamtai Yus Abrahaman
nangkami jakaayi. k͑ҡѸӕɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ pachis: Wína nekasampita turutu asamtai,
ramratas jarutramkau asamtai nuka tunaachawa nunisang pujaun jiiajai
tichamnawaitji. timiayi.ॹj 7ॸҽӕфѸ̲ҡɗ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
pita tinauka Abrahama wearia
Cristo nekasampita takur uwemrawaitji nunisarang ainawai. Atumsha nuka paan

3 nekaamnawaitrume.ॹk 8ॸYus yaanchuik


1ॸGálatas ainautiram ¿warukaya

waweamua nunisrumkesha timiá mash nekau asa, nukap arus mash


wauru wearme? ¿Yaachia atumin nungkanmaya ainau wína nekasampita
chicham nekaschau umirkataram tusasha turutinaunka wikia tunaarinchawa
anangkramamiarume? Cristo atumin nunisarang pujuinaun jiistinuitjai tusa,
uwemtikramratas numi winangmanum nuná eemak Abrahaman uwemratin
jarutramkamiaji nuna pachisan wikia chichaman ujaak: ٘k̲ľ˔Փɞ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
chichaman paan etserkaisha ¿waruka pita turutu asam uwemratnuitme. Tura
kakarmachusha kajinmakniurme? 2ॸKichik mash nungkanmaya ainau amea
chichaman iniastasan wakerajrume. Nu nunisarang wína nekasampita turutin
airkataram. ¿Atumi nintin Yuse Wakani ainaun nekasan pengker awajsatnuitjai,”
ľ͑ǣ˔ľ̲̲ɗ͑ӕ˔Փфӕ˔ľ͑ǣ˔ľ̲‫ڏ‬ timiayi.ॹl 9ॸҽӕфk¡фȍ̲֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
miayi? ¿Atumka Moisés umirkatin pita tinu asamtai, chikich aints ainau
chicham umirkau asakrumning, atumi Yusen nekasampita tusar pujuinaunka
nintin engkemamia? Atsa, antsu Cristo Yuska Abrahama nunisang pengker
chichame antukrum nekasampita tinu awajui.
asaram, Yuse Wakanisha jukimiarume. 10ॸYuse chichame tu aarmawaitai:
3ॸ¿Warukaya timiá nintinchausha “Aints Moisés umirkatin chichaman
ainiarme? Yuse Wakani nu nangkamtaik aarmawa nunaka mash umirkachu
ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡӕф̲ӕՓɗ͑ɗҡфӕ‫ڏ‬ ainauka Yus kajerkamu ainawai.” Tu
mek ¿yamaikia atumi kakarmarijaisha aarmau asamtai, aints ainau Moisés

i॰2.20 (Gál. 6.14; Fil. 1.21; Col. 2.20) j॰3.6 (Gén. 15.6; Rom. 4.3) k॰3.7 (Rom. 4.16)
l॰3.8 (Gén. 12.3)
Ǿ ́ҡѸॷ3 382

umirkatin chichaman mash miatrusarang chichaman najanawar, nu chichaman


umikcharu asaramtai, tuke Yus papinum aarar, tura ni naarincha mai
kajerkamu ainawai. 11ॸYuse chichamesha aarar umisar, nu chichamnaka yapaijtsuk
tu aarmawaitai: “Yusen nekasampita umikiartin ainawai. Antsu: Nu aarmaun
tinauka, tuke iwiaaku pujusartin yapajian, chikich chichamnasha aartajai,
ainawai.”ॹm Tu aarmau asamtai Moisés pengké tichamnawaitai. 16ॸTura asamtai
umirkatin chicham umirkurkia, Yuska Yus Abrahaman ni wearin pachis
iinka tunaachawa nunisrik pujarningkia chicharak: Ami wearam akiinatnua nuka
jiirmatsji. 12ॸTura aints ningki nintimias: mash nungkanmaya ainaun pengker
Moisés umirkatin chichaman umirkanka awajsatnuitai timiayi. Antsu untsuri
uwemratatjapi tauka nunaka nangkami aintsun pachiska nunaka tichamiayi,
tawai. Yuse chichame tu aarmawaitai: antsu kichik aintsun ni Uchirin Criston
“Aints Moisés umirkatin chichaman pachis Yus nunaka timiayi.ॹp
umirak tunaanumia uwemratas 17ॸWi taja nuka nintimrataram. Yus

wakerakka, Moisésa aarmaurinka mash Abrahamjai chichaman eemak najanamia


miatrusang umirkati,” tu aarmawaitai.ॹn nuka umitskeka inaisachminuyayi. Tura
13ॸCristo ii wait wajaktiniun juki, Abraham jakamtai, cuatrocientos treinta
͑ӕ̲ɗ̲͑Փɗҡ͑Ѹʮфӕҡф̲˔ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ (430) musach nangkamaramtai, Yus
ramrau asamtai, Moisésa chichame Moisésan umirkatin chichaman ukunam
umirchau ainauka Yus kajerkamu akuptukiat, Abrahaman nuná eemak
ainawai, yamaikia turamtsuji. Yuse tímia nunaka umitskeka inaisachmiayi.
chichame aints numinam nenaamun 18ॸTura Yus Abrahaman: ՠɗ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬

pachis tu aarmawaitai: “Aints jakati pita turutin asam uwemratatme tinu asa,
tusar, ͑ӕ̲ɗ̲͑͑ľ̲͑ӕ͑ӕ˔˔ʮľф˔‫ڏ‬ Moisés umirkatin chicham umirkamka
muitai,” tu aarmau asamtai, Cristo ii uwemratatme, Abrahamnaka tichamiayi.
tunaarin akiimiatramkatas numinam ʊɗ˔ɗ֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸфՓ˔ľф˔фɗ‫ڏ‬
nenaawarmia nuka aints kajerkamuyayi.ॹo kia, Moisésa chichamenka umirkachu
14ॸYuska yaanchuik Abrahaman chicharak: ayatrik, Yus nekasampita takurkia
“Mash nungkanmaya ainau wína Abrahama nunisrik uwemramnawaitji.ॹq
nekasampita turutinauka, amijai metek 19ॸTura ¿Yus iincha waruka umiktin

wína aintsur artinuitai,” tinu asa, mash chichamnasha akupturmakmiaji? Yus


nungkanmaya ainaun uwemtikratas Abrahaman: Ami wearam akiinatnua
Jesucriston akupturmakmiaji. Tura Yus: nuka mash nungkanam pujuinaun
Wína nekasampita turutinaunka wína pengker awajsatnuitai, tímia nunaka
Wakantrun akuptukartinuitjai tinu asa, ni Cristo taatsaingkia umikchamnauyayi.
Wakanin iin akupturmakmiaji. Tura asamtai aints ainau mash tunau
wajasaru asaramtai, Yus ni awemamurin
Yus Abrahaman tura Moisésnasha akatar akupak: Umiktin chicham Moisés
chicham akuptukmauri susataram tusa akupkamiayi. 20ॸYus
15ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Moisésan chichaman akuptak: Aints
yamaikia junia aints ainau turamurin ainau wína wakeramur ujakta tusa, ni
pachisan ujaajrume. Aints chikich aintsjai awemamurin akupkamiayi. Antsu

m॰3.11 (Hab. 2.4) n॰3.12 (Lev. 18.5) o॰3.13 (Deut. 21.23) p॰3.16 (Gén. 12.7)
q॰3.18 (Rom. 4.14)
383 Ǿ ́ҡѸॷ3ٍॷ4

k¡фȍ̲ʮɗ͑ǣ˔ɗ̲ɗ͑ɗ͑ǣ˔ɗËȍɗËȍѸ‫ڏ‬ asar Moisés umirkatin chichaman


miayi. ӕ̲ɗф˔ӕ͑˔ӕՓľ̲фҡҡʮЙɗҡɗËȍ̲͑‫ڏ‬
waitji. 26ॸTura asamtai atumka Cristo
¿Yus waruka umiktin Jesús nekasampita tinu asaram mash
chichamnasha akupkamiayi? Yuse uchirintrume. 27ॸTura mash Cristo
21ॸYus Moisésan umiktin chichaman naari pachisrum maiintirmeka Cristo
akuptukmau asa ¿eemak Abrahaman Йӕʮӕ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ̲ѸȍЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
tímia nunaka umitsuk inaisamnaukai? trume. 28ॸTura asamtai judío
Atsa, nuka umitskeka inaisachminuitai. ainautirmesha, ҡӕфʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬
Yus aints ainaun uwemtikratas Moisésan sha, tura aintsu inatiri ainautirmesha,
chichaman akuptukuitmatikia, aints tura aintsu inatirinchu ainautirmesha,
ɗ͑ӕ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ӕ̲ɗф˔фҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬ tura aishmang ainautirmesha, tura nuwa
chau pujusartin armiayi. Antsu aints ainautirmesha yamaikia mash metek
ainauka tuuka uwemrachmin armiayi. Cristo Jesúsnau asaram, kichkia
Aints ainau tuke Wijai pujusarti tumawaitrume. Tura iisha aji tuuka
tusangka, MoiséѸ͑ӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ nintimrashtinuitrume. 29ॸTura Cristonu
naka Yuska akuptukchamiayi. 22ॸAntsu asaram, k¡фȍ̲Փľфɗֆҡӕ̲Փɗ‫ڏ‬
Yuse chichame tu aarmawaitai: “Aints trume. Tura asamtai Yus Abrahaman
mash jingkiamua nunisarang tunau chicharak: “Ami wearmin pengker
ainawai.” Tu aarmau asamtai, iikia awajsatnuitjai” tinu asa, ֤ӕѸ˔ҡӕ̲͑‫ڏ‬
Jesucristo nekasampita takurkia, Yus sha pengker awajtamsatnuitrume.ॹs

4
yaanchuik Abrahaman tímia nunisrik 1ॸWi taja nuka nintimrataram.

uwemratnuitji.ॹr Kuikiartinu uchiri nampuaramtai, nu


23ॸAntsu Cristo taachmataikia Criston aints takaka nuka ukunam ninu uchirinu
nekasampita tichamin armiayi. Tura Yus atinuitai. Antsu uchi akungka, ni apari
Moisésan umirkatin chichaman akupkau inatiriya nunisketai. 2ॸTura nu uchikia
asamtai, iisha jingkiamua nunisrik nu nampuachkungka ni wainurin umirnuitai.
chicham umirin ayaji. Antsu Cristo Tura ni apari kuikiarin wainuncha
ukunam taa: ՠɞ͑͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡӕфӕҡ˔ӕф‫ڏ‬ umirnuitai. Antsu nampuarka, ni apari tu
meka nekasrum uwemratnuitrume tusa tinu asamtai, ni aparinu aa nunaka mash
iincha nekamtikramamiaji. 24ॸTura wainkatnuitai. 3ॸCristo taachmataikia,
asamtai Yus Moisésan chichaman iikia uchia nunisrik pujuyaji. Tura asar
˔ӕЙҡӕ˔̲ɗ͑ӕ˔ӕËȍɗ͑Փɗ͑ӕҡӕ̲Փɗ‫ڏ‬ uchi ni wakeramurin najantsuk pujusarti
tai. Uchin wainuka uchi chichaman tusa, ni apari inatirin umirak pujawa
umiktinun nuimiarat tusa nakawai. Tura nunisrik Moisésa chichame umirkur
asamtai Yus Moisésnum chichaman pujuyaji. 4ॸTura ni kintari jeau asamtai,
akupkau asa, ɗɗҡӕ͑фɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ Yus ni Uchirin ju nungkanam akupkamu
miaji. Tura Cristo ii tunaarin asa, nuwanam akiinamiayi. Tura aints
sakturmartas tau asamtai, iikia Cristo wajas, Moisésa chichamen miatrusang
nekasampita takurkia Yus pengker umirnuyayi. 5ॸAntsu aints ainauti Moisésa
awajsatnuitji. 25ॸTura yamaikia Cristo chichame umirkatatkamar tujintau
nekasampita tinu asar, uchi ni wainmaun asakrin, ֤ӕѸ˔ɗɗ͑͑ǣ˔̲̲͑ҡɗ˔ф̲˔‫ڏ‬
umirua nunisrikia yamaikia pujatsji. Tura tas: Wína uchir ataram tusa, ni Uchirin

r॰3.22 (Rom. 3.9-19;11.32) s॰3.29 (Gén. 17.4-6;22.17-18; Rom. 4.13)


Ǿ ́ҡѸॷ4 384

akupturmakmiaji. 6ॸTura asamtai ujayajrume. 14ॸTura sungkurmau asan,


yamaikia Yuse uchiri wajasu asakrumin, Փɞ̲͑͑͑ǣ˔ӕфЙѸľ̲фӕՓɗ͑ɗҡфӕ‫ڏ‬
Yus ni Uchiri Wakanin atumi nintin mek, atumka tsuutrichmiarume. Antsu
akupturmaku asa: “Apaachi,ٚҡӕфӕҡ̲ɗ͑‫ڏ‬ ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑͑ҡӕфɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
trum tusa nintimtikramramiarume. 7ॸTura mek, tura Jesucriston anturinawa
asamtai yamaikia aintsu inatiria nunisrumek anturtinuyarume.ॹu
tumachawaitrume. Antsu Yuse uchiri 15ॸMaj, nekasan tajarme: Yaanchuikia

ainiarme. Tura Yuse uchiri asakrumin, wina yainkatasrum, ҡӕ̲ɗʮɗɗ˔ӕɗ͑˔Ëȍ‫ڏ‬


Yusnau aa nuka mash atumnau atinuitai.ॹt min ayatrum, kuinkaram surutcha
wakerutmiarume. ¿Antsu yamaikia
Pablo ¿Cristonu ainaun itiur waruka winaka pengker nintimturtsuksha
pujuinawak? tusa nintimtusmauri pujarme? 16ॸWikia atumin nekas
8ॸYaanchuikia Yuska tu awai tusaram chichaman aa nuna ujaamaitiatrumsha
nekachu asaram, chikicha yusri Yuschau ¿yamaikia atumi nemasenkitaj?
wainiatrum, aintsu inatiriya nunisrumek 17ॸChikich aints ainau atum pujamunam

umirkuram pujuyarme. 9ॸAntsu yamaikia jear anangkraminak: ʊɗѸȍҡӕ̲ֆɗ͑ǣҡ‫ڏ‬


Yus tu awai tusaram nekarme. Tura sar wakeraji turaminayat, nunaka
Yuscha atumniasha nekarmarme. Tura nekasar atumin yainmakartaska
asamtai ¿waruka ataksha waketkirmesha turaminatsui. Antsu wína pachitsar: Nuna
Cristo umirat inaiyakrumsha, ataksha chichame antutsuk asataram, antsu ii
aintsu inatiriya nunisrumkesha aints chichameng antuktaram tusar, atumnaka
umirkatin chichamsha umirkatasrumsha tu nintiminawai. 18ॸTurinamtai wi atumjai
wakerarme? ҽӕЙӕʮ˔фӕ̲˔ӕՓľ̲фËȍ‫ڏ‬ pujaisha, tura wi atsaisha, chikich ainau
minuitrume, tura Yuse kakarmarisha ҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔Ѹфֆɗ̲͑˔фҡѸՓ˔ľфӕҡ̲ɗ‫ڏ‬
jukichminuitrume. 10ॸAtumka judíochu nakka nuka nekas pengker araintai.
ayatrum, ¿waruka judío ƿestarisha 19ॸWína uchir ainautiram, yamaikia Cristo

inangkartasrumsha wakerarme? Tu nintimtichu asakrumin wikia wake


uwemrachmin ayatrum, kinta pachisrum, mesekan, nuwa uchin jurertas wait
tura nantu pachisrum, tura musach wajawa nunisnak: æфɗѸҡΎ͑ľ̲ф˔̲͑ɗӕ‫ڏ‬
pachisrum, tura ƿesta ainausha ram tusan, wikia ataksha wait wajajai.
pachisrum tuke nintimsarmesha pujarme. 20ॸTura yamaisha atumjai iruntran
11ॸAtumka tu pujau asakrumin, wi atumin pujusan, ͑ӕ͑ЙËȍɗѸ͑ҡӕ̲ʮɗËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
Փɗҡ͑Ѹ֤͑ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑˔ӕʮ˔̲ɗʮ‫ڏ‬ tasan wakerajrume. Turayatun atumjai
rume nunaka nangkamniash etserkaya pujachu asan ¿itiurkatjarmek? tusancha
tusan wake mesekan pujajai. nekatsjai.
12ॸYatsur ainautiram, wikia atumjai
Agar Sarajai chichaman nuikiarturmauri
pujaknaka atumjai metek pujuyajai. Tura
asamtai yamaikia wait aneasrum wiya 21ॸAtumka Moisés umirkatin chicham
nunisrumek pujustaram. Wi atumjai umirkatasrum wakerau asakrumin kichik
pujamtaisha, Փɗ͑˔ЙѸľľ˔ՓʮҡӕѸËȍ‫ڏ‬ iniastajrume. ¿Moisés umirkatin chicham
miarume. 13ॸWi nu nangkamtaik atum aujchaukitrum? 22ॸYuse chichame
pujamunam jean, sungkurmau asan Abrahaman pachis tu aarmawaitai:
pimpiayatnak uwemratin chichaman “Abrahama uchirisha jimiar ayayi. Tura

t॰4.7 (Rom. 8.15-17) u॰4.14 (Hech. 16.6-7)


385 Ǿ ́ҡѸॷ4ٍॷ5

Sara inatiri Agar naartin kichkin awajnuya nunisarang yamaisha Yusen


jurermiayi. Tura kichnaka Abrahama umirchau ainauka Yusnumia akiinau
nekas nuwari Sara jurermiayi.”ॹv 23ॸAntsu ainaunka tuke kajerin ainawai. 30ॸTura
Abrahama uchiri Sara inatiri Agar Yuse chichame tu aarmawaitai: Sara
jurermia nunaka Yuska: Turata tichau Abrahaman chicharak: “Ame jakakmin
wainiat, Abraham ningki nintimias wína uchir aminu aa nunaka mash
yajutmarmiayi. Antsu kichnaka jukitnuitai. Antsu Agara uchiringkia
Abrahama nuwari kaa ayat: Uchin nunaka jukishtinuitai. Tura asamtai wína
jurertatui, Yus timiau asa Sarasha inatir ni uchirijai jiikim akupkata,”
jurermiayi. 24-25ॸWi taja nunaka taku timiayi.ॹx 31ॸTu aarmau asamtai iikia
tawai: Sara inatiri Agar uchin jurermiayi. Cristonu asar, inati uchiria tumauchuitji.
Nuka inatiri uchiri asa, Moisésa Antsu angkantaitji. Tura asar Sara
chichamen umirnua tumawaitai. Tura uchiriya tumawaitji.
Arabia nungkanam mura Sinaí tutainum
yaanchuik Moisésnum umirkatin Yusnau asaram tuke angkan pujustaram

5
chichaman Yus aamtikramiayi. Tura 1ॸCristoiin uwemtikramratas angkan
Ѹ̲ҡɗֆ̲ɗˇľфӕѸ́Ń͑͑ӕ̲Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬ awajtamsamiaji. ҽӕфѸ̲ҡɗֆ̲ɗ‫ڏ‬
sha: Iikia uwemratasrikia Moisés kia angkan pujau asaram kakaram
ӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗф˔ҡ͑ӕɗҡʮɗ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ wajastaram. Tura uwemratasrumka
miar tinauka aintsu inatiria nunisarang ataksha Moisés umirkatin chicham
ainawai. 26ॸAntsu iikia yamaram umirkami tiirap.ॹy
Jerusalénnum, nayaimpinmaya akupkatin 2ॸAnturtuktaram. Wikia nekasan

aa nuni pujustin asar nunia aintsuitji. tajarme: Atum uwemratasrum atumi


ҽӕфѸф͑ӕ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆˇľфӕѸ́Ń͑‫ڏ‬ nuwapchiri charukakrumnisha, Cristoka
numia uchia nunisketji, nuniasha ҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľф˔Փʮҡ̲ѸѸȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
angkantaitji. 27ॸTura asamtai tu trume. 3ॸTura asamtai ataksha tajarme.
aarmawaitai: kɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ӕՓЙËȍɗфɗ͑Ëȍфӕ˔ҡӕӕՓľ̲ф‫ڏ‬
“¡Kaa ayatmek warasta! Uchiram tas wakerakka, umirkatin chichamnasha
atsau wainiatmek, tura uchi Moisés aarmawa nunaka tuke mash
jurertasam jatemam nekapchau inaitsuk umirkatnuitai. 4ॸAtumka Moisés
ayatmek, pengker nintimsam umirkatin chichaman umirkanka
nukap warasta. Nuwa japamu uwemrainjapi, tu nintimsaram pujau
ayat, ɗѸȍфɗ͑ҡɗ͑ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ asaram, Yuse anengkratairiniangka
masang uchin untsuri kanaku asakrumin, Cristo atumniaka
wainkatnuitai.ٚҽӕф̲Փɗ‫ڏ‬ pengkerka awajtamsashtinuitrume.
tai.ॹw 5ॸk͑ҡѸӕ֤ӕѸľՠ˔͑ɗɗɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ľ͑ǣ˔ľ̲ҡӕф‫ڏ‬
28ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, mau asamtai, Cristo nekasampita tau
Yuska: Wína uchir ataram turamin asakrin, Yuska ii tunaarin mash
asamtai, iisha Isaaca nunisrik Yuse sakturmaru asamtai: Nekasriapi Yusnum
uchirinji. 29ॸYaanchuikia Agara uchiri pujustinuitji tusar nakaji. 6ॸNi nuwapchiri
Ismael, Yus wakerachmau akiinau asa, charukmau ainauka, tura ni nuwapchiri
Sara uchirin Isaacan kajerak pasé charutkachmau ainausha mai metek

v॰4.22 (Gén. 16.15;21.2) w॰4.27 (Sal. 113.9; Isa. 54.1) x॰4.30 (Gén. 21.9-10)
y॰5.1 (Juan 8.32-36)
Ǿ ́ҡѸॷ5 386

Cristo Jesúsnau asar, ii nuwap charutka asamtai, ͑ľ˔Ѹфӕ̲͑ľľ͑ɗ˔фӕ̲ֆɗ͑ɗ˔ҡ‫ڏ‬


pachischatnuitji. Antsu mash Cristo ram.ॹa 15ॸTura aneenitsuk jiyaani
nekasampita tinu asar, chikich ainausha pujakrumka, pachim esaniniar
aneetnuitji. yunainawa nunisrumek pujarme. Tura
7ॸAtumka Cristo pengker umirkuram asaram amuniktinuitrume. Tu pujusai
pujuyarme. ¿Yaachia nekas chicham tusaram wainmamkataram.
inaisataram turamrume? 8ॸYuska nunaka
turachmiayi. Antsu angkan pujustaram Aintsu wakeramuringkia Yuse Wakani
tusa, atumin untsurmaku asa: Ataksha wakeramurijaingkia metekchawaitai
Moisésa chichame umirkataram 16ॸTura asamtai tajarme: Yuse Wakani

tichamiayi. 9ॸAntsu nu aints wait Փ˔ľф͑ӕ˔ҡӕ˔ľӕ̲ɗф˔ӕф̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬


chichaman jumchik chichainayat, kariau ram. Tu pujakrumka atumi namangke
kariachunam jumchik engkeam, mash wakera nuka umirkashtinuitrume. 17ॸYuse
karimtikia nunisang nu chichaman Wakani wakera nuka aintsti namangke
antuku ainaunka anangkawartinuitai.ॹz wakeramurijaingkia metekchawaitai.
10ॸAtumka ii Apuri umirkau asakrumin, wi ֤ӕѸľՠ˔͑ɗՓ˔ľф͑ӕ͑˔ɗɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬
timiaja nunaka tuke umirinak pujuinawai kengka nakitawai. Tura ii namangke
tu nintimjai. Antsu atumin wait wakera nunaka Yuse Wakanisha
chichaman etsera nunaka Yus wait nakitawai. Tura asamtai atumi namangke
wajaktiniun susatnuitai. Antsu ¿warí wakeramuri najankurmeka, Yuse Wakani
aintski? tusanka wikia pachiatsjai. wakera nuka turatatkamaram
11ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, tujintarme.ॹb 18ॸAntsu Yuse Wakani: Tu
Cristo umirin ainau ni nuwapchirin tuke pujustaram tusa, atumin nuitamak
charutkartinuitai, wi tamatisha, judío pujurtamatikia, Moisés umirkatin
ainauka winaka kajertukchartinuitai. chichamka pachischatnuitrume.
Antsu nunaka wikia tatsujai. Antsu Cristo 19ॸAintsu wakeramuringkia paan

numi winangmanum jarutramkau asa, iin nekaamnawaitji. Aintsu wakeramuri tu


uwemtikramratnuitji. æȍɗ˔ɗËȍӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ ainawai: Tsanirmatin, tura pasé aa nu
ramratnuka atsawai tau asamtai, wína turatin, tura natsanpiaku aa nusha
tuke kajertinawai. 12ॸAints atumin itit turatin, 20ॸtura Yuschau waininayat:
awajtaminak: Atumi nuwapchiri Ameketme Yusem tusar seartin, tura
charutsuk pujakrumka, nekasrum wawekratatin, tura nemasnaikiatin, tura
uwemrashtinuitrume, tinauka niinun maaniktin, tura suwirpiaku jiinistin, tura
ningki charukarti tusan wakerajai. aints kajerkatin, tura miajuitjai tumamtin,
13-14ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, tura chikich ainaujai irunat nakitakur
Cristo atumin: Angkan pujustaram tusa kanaktin, 21ॸtura chikichnau aa nu
untsurmaku asamtai, yamaikia atumi wakeruktin, tura nampektin, tura yutak
namangke wakera nuka nintimtsuk nukap wakeruktin, nunia chikich tunaa aa
asataram. Antsu Yus umirkatin nu pachitsuk turatin, aintsu wakeramuri
chichamka mash kichik chichamjai tu ainawai. Tura asamtai wi yaanchuik
timinuitai. Nu chichamka nuwaitai: ujakmiajrume nunaka ataksha tajarme:
“Atumi namangke anearme nunisrumek kɗ͑ҡѸ͑ӕ͑ҡӕ˔ľҡӕфɗ͑ӕ˔֤ӕѸЙӕʮ̲ӕ͑‫ڏ‬
chikich ainausha aneetaram.” Tu aarmau maka pengké jeachartin ainawai.

z॰5.9 (1.Cor. 5.6) a॰5.13 (Lev. 19.18; Rom. 13.9-10) b॰5.17 (Rom. 7.15)
387 Ǿ ́ҡѸॷ5ٍॷ6

22ॸAntsu Yuse Wakani aintsu nintin waraatsji, antsu ii turamuring nintimsar


piatkau asa, árak nereawa nunisang waraaji. 5ॸAintstikia mash ¿ii turamuri
neremtikui. Yuse Wakani turamuringkia itiurak awa? tusar nintimratnuitji.
tu ainawai: Chikich ainau aneenitin, tura 6ॸYuse chichame atumin nuitaminak

warastin, ҡӕф͑ǣ˔͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ pujuinau nekasar yuumatsuk pujusarat


tin, tura jaimiasar nintimtustin, tura tusaram, tuke mash pengker awajsaram
chikich ainau wait anentratin, tura yaingtaram.
chikich ainau pengker awajsatin, tura ii 7ॸAnangmamawairap. ֤ӕѸ˔͑͑ǣ̲ɗ‫ڏ‬

timiauri miatrusrik umiktin, 23ॸtura chuitai. Aints arakan arauka juuktinuitai.


mianchawaitjai tumamtin, ҡӕфɗɗՓ˔ľф‫ڏ‬ Ii turamuringkia árak araamua
muringkia turashtin, Yuse Wakani nunisarang ainawai. Ii turaji nunasha
turamuri tu ainawai. ¿Nu turatnunka iincha nunisarang turutmatnuitji. 8ॸTura
yáki surimkat? 24ॸTura Cristonu ainautikia asamtai aints ni namangke wakera nuna
ii namangke wakera nuka, tura pasé turinauka, ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑ʮӕ˔ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
ҡӕфӕҡɗɗ͑ɗ͑ӕѸȍɗ͑ҡѸ͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ̲‫ڏ‬ tai. Antsu Yuse Wakani wakera nuna
num jakamia nunisrik inaisawaitji.ॹc ҡӕфɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ֤ӕѸ͑ӕ̲Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
25ॸTura yamaikia Yuse Wakani iin kashtinun jukiartinuitai. 9ॸTura asamtai
engkemturma pujamtaikia, ni wakera pengker turatin aa nuka tuke inaitsuk
nuke umiktinuitji. tura yawetsuk turatnuitji. Nu turau asar
26ॸAntsu wikia miajuitjai tutsuk, tura ii kintari jeamtai, aints arakan juwaak
nekapnaisatai tunaitsuk, tura suwirpiaku waraawa nunisrik iisha nukap arusar
jiinitsuk pujusmi tu nintimtunistinuitji. warastinuitji. 10ॸTura asamtai yaingmin
amatikia, aints ainau mash pengker
Yainiktaram timiauri awajsatnuitji. Tura nuna nangkamasrik

6
1ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬
Cristo umirkausha aneachmau nuitji.
tunaunaka turatnuitai. Turamtaisha Yuse
Inangnamu chicham akupkamuri
Wakani piatkamu ainautiram, nu tunaun
turau wainkurmesha: ՠɗѸȍ̲ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ 11ॸInangnamunam nekasan wína
waitjai tusaram, nu aints jaimiasrum uwejrujai aaran, warutam juunna aari
chicharkuram: Nu tunauka inaisata, tusaram wainkataram. 12ॸJudío aints
tusaram yaingtaram. Wisha tunau ainau Criston numi winangmanum
wajasai tusaram nuka turataram. maawaru asar, Cristonu ainautin pe
2ॸChikich ainau merman nanaakinawa kajertaminaji. Tura asaramtai aints
nunisarang wait wajainamtaikia, nu aints atumin chichartaminak: Cristonu
nekasrum yaingtaram. Tu pujakrumka ayatrumek, tuke atumi nuwapchiri
Cristo ni chichamen akupkamia nuka charuktaram turaminauka, judío ainaun
umirkatnuitrume. shaminau asar, kajertamkarai tusar
3ॸAints mianchau ayat nangkami: Wikia nunaka tinawai. 13ॸTura nu aints ainau
miajuitjai tauka ningki anangmamui. nuwapchirin charutkariat, Moisés
4ॸTura ¿ii turamuri itiurak awa? tusar iik umirkatin chichamnaka miatrusarka
nintimratnuitji. ʊɗҡӕф̲ӕфɗЙľ͑ǣ˔ľфɗҡ‫ڏ‬ umirinatsui. Turayat atumi nuwapchirin
matikia, chikicha turamuri nintimtusrikia charutramkartas wakerutminawai. Tura

c॰5.24 (Rom. 6.3-14; Gál. 2.20)


Ǿ ́ҡѸॷ6 388

atumin pachisar: Au jiisia, au aintsu yamaram akiinatin wakeruktinuitji.


nuwapchiri charukmawaitai tiartas 16ॸYuse aintsri wi taja nunaka umirinak
wakerinawai. 14ॸTura wainiatun wikia aya Йӕʮӕɗ͑ӕ͑ҡӕ˔ľ̲Ѹȍ͑ǣ˔͑͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬
ii Apuri Jesucristonak wararsatnuitjai. nun Yus susarat tusan, tura Yus wait
k͑ҡѸӕËȍɗ˔ɗËȍ͑ЙËȍɗѸ͑˔ՓфѸËȍҡ‫ڏ‬ anentrarat tusan wakerajai.
nuitjai. Ii Apuri jarutramkau asamtai, 17ॸYamaikia nunasha tajarme: Wikia

wikia numi winangmanum jakawa Jesúsa inatiri asamtai, aints wína


͑ӕ͑ɗѸ͑˔ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕՓ˔ľф‫ڏ‬ awatinak charutrarmau chimirmaurun
murinka pachiatsjai.ॹd 15ॸNi nuwapchiri paan waitrukartinuitai. Tura asaramtai
charutkachmau ainausha, tura ni aints kichkisha yamaikia wínaka ititka
nuwapchiri charutkamu ainausha mai awajtuschartinuitai.
metek Cristonu asaramtai, aintsu 18ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha,

͑ӕՓЙľ͑Ëȍфӕҡ˔Ëȍ̲ӕҡӕфËȍфӕҡ˔‫ڏ‬ ii Apuri Jesucristo atumniasha pengker


musha pachischatnuitji. Antsu Yusnumia awajtamsarti. Tu ati.

d॰6.14 (Rom. 2.28-29; Gál. 2.20;6.14-15; Fil. 3.3; Col. 2.11-13)


Pablo Efesonam Pujuinaun Papin
Akuptukmauri

akupkamtai, ͑ӕ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
Chicham akupkamuri ratas jakamtai, wína aintsur wajasarti

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerutak tusa, ͑ɗ͑ǣ˔ɗՓ˔ľфӕҡ̲˔ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬
Jesucristo chichame etserin ata, masmiaji. 6ॸYus nekas timiá pengker asa,
turutin asa wína akuptukmiayi. Cristonu ni aneetiri Uchirin iin akupturmaku asa,
ainautirmin Efesonam Cristo Jesús tuke Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ɗɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹ‫ڏ‬
umirkuram pujautirmin ju papin aatran miaji. Yus nuna turau asamtai, ni aintsri
akuptajrume.ॹa 2ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri ɗ͑ӕҡɗ˔ɗ̲Ѹȍɗɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹ‫ڏ‬
Jesucristojai atumin wait anentramak muri nintimsar: Yus juuntapita taji. 7ॸYus
pengker awajtamsarti. Tura angkan iincha nukap anenmau asa, ni Uchirin
pujustinnasha suramsarti. akupturmaku asamtai, ii tunaarin
akiimiatramkatas, Cristo jarutramak ni
Cristo aints ainautin pengker numpe numparmiayi. 8-9ॸYus iincha wait
awajtamsamuri anentramak pengker awajtamsau asa, ni
3ॸIi Apaachiri Yuska, ii Apuri Jesucristo nekamtairincha iincha suritramtsuk, ni
Apaachiri asamtai, iikia: Ameketme nintimaurincha yaanchuik aints ainau
juuntam tusar maaketai tiarmi. Iikia ͑ľ˔Ëȍ̲ɗ͑ӕ͑Փɗ͑ɗҡɗɗ͑Ëȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
Cristonu asakrin, Yus iincha timiá ramamiaji. Tura iin uwemtikramratas
pengker awajtamsamiaji. Tura ni Criston akupturmaku asamtai, yamaikia
Wakanin ii nintin engketramau asamtai, iisha nuka paan nekaatnuitji. 10ॸYus iin
iikia nayaimpinam pujuinawa nunisrik nekamtikramatas wakerimia nuka
pengker nintimsar angkan pujaji. 4ॸTura nuwaitai. Yus wi turatnuitjai tímia
asamtai Yus nu nangkamtaik nungkan nunaka mash umis, Cristo ataksha tatin
najantsuk nintimias: Wína Uchir Cristo kinta jeamtai, nayaimpinmaya
͑ӕ˔ЙфӕѸɗ͑ҡѸ͑ɗɗ͑ӕ̲ɗфɗ͑˔ЙӕʮӕѸфҡɗ‫ڏ‬ ainauncha, tura nungkanmaya ainauncha
nua nuna tunaarin sakatramu asa, tura mash irur, wína Uchir Cristo nunaka tuke
aintstin timiá anenmau asa iincha inartinuitai tu nintimramiayi.
pachitmas: Nu aints ainauka nekasar 11ॸTura asamtai Cristonu ainautikia

tunaarinchau wína Uchirnau arti tu akiintsurning, ֤ӕѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬


nintimturmasmiaji. 5ॸTura iincha Yus ramratas wakerak iin pachitmas: Wína
miatrusang anenmau asa, iin pachitmas: aintsur arti tusa, tura tuke Cristojai
Ukunam wína Uchirun Jesucriston iruntrar wijai pujusarmi tusa

a॰1.1 (Hech. 18.19-21;19.1)

389
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ1ٍॷ2 390

wakerimiayi. 12ॸYus nuna wakerau nusha nekaamniuram tusan Yusen


asamtai, iikia nuwá eemkar, Yus tuke seatjarme. 19-20ॸAints ainau Criston
nintimraru asar, æфɗѸҡΎʮɗҡӕ˔ľ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ maawaru wainiat, ni tujinkamuri nekas
nam pujustinuapitji tusar, tura Yus nekas atsau asamtai, Yuska ni kakarmarijai
pengkerapita tusar, ni wakeramuri tuke Criston jakamunmaya inankimiayi. Nunia
inaitsuk najanatnuitji. 13ॸTura atumsha nayaimpinam iwiak, mash aa nuna inarti
iiya nunisrumek nekas uwemratin tusa, apu keemtainum ni untsurinini
chicham Criston pachisrum antuku kentsamiayi. Yuska timiá kakaram asa, ni
asaram, Cristo nekasampita timiarume. ˔˔ф̲фɗʮɗæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕҡɗ͑˔˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
Tura asamtai Yus: Wína Wakantrun aints ramratnuitji. Nusha nekaamniuram tusan,
ainau nintin engketatatjai tinu asa, ni wisha Yusen seatjarme. 21ॸIi Apuri Cristo
Wakanin nekas pengker aa nuna atumi junia apu ainaun nukap nangkakawaitai.
nintin engketramamiarume. Tura asamtai Ni kakarmarisha nayaimpinam pujuinau
atumsha: Wikia nekasnapi Yusnawaitja kakarmarincha nukap nangkakawaitai.
tusaram, atumek nekamatnuitrume.ॹb ҽӕфɗɗՓɗ͑ʮɗ͑ӕ͑Ѹȍ̲Ѹȍ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬
14ॸCristo ii tunaarin akiimiatramak rijai inamui. Tura ii waintsuji nunasha
uwemtikramrau asamtai, Yuse Wakani ii pachitsuk mash inamui. Cristo tuke
nintin engkemturmau asakrin, wína iwiaaku asa, yamai pujuina nunasha, tura
umirtuku ainaujai mash iruntraram, ukunam pujusartinua nunasha mash
nekasrum wijai tuke pujustinuitrume nukap nangkakawaitai. 22ॸTura mash
tusa, ֤ӕѸľՠ˔͑ɗɗɗ͑Ëȍ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬ ainia nu Cristonka umirkartinuitai. Tura
miaji. Tura Yuska timiá pengker asamtai, mash ni umirin ainautin inarti tusa, Yus
mash aints ainautikia pengker awajsartin Cristonak inaikiamiayi. Tura asamtai
ainiaji.ॹc æфɗѸҡΎɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕҡɗ˔ɗ˔ɗËȍɗ˔̲͑͑ǣ‫ڏ‬
kea nunisrik ainiaji.ॹd 23ॸTura Cristo mash
Pablo Cristonu ainaun pachis seatmiauri aa nuna najanau asa, ni aintsri
15ॸAtumka ii Apuri Jesús nekasampita ainautinka inatmartin asamtai, iikia mash
tinu asaram, Yusnau ainau mash iruntrar Cristonuitji. Tura Cristonu
anearme. Tura asamtai wisha nu asakrin, ni Wakanin ii nintin piatramkau
chichaman antukan, 16ॸatumin pachisan asamtai, mash Cristojai iruntrarsha kichik
Yusen seatkun tuke maaketai tajai. 17ॸIi namangkea nunisrik ainiaji.ॹe
Apuri Jesucristo Apaachiri timiá pengker
asamtai, atumin ninu Wakanin suramak, Yus iin timiá anenmau asa
͑ɗ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑Ëȍҡӕ̲͑ɗѸȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ uwemtikramramiaji

2
ramawarti tusan seatjarme. Tura Yus itiur 1ॸAtumka yaanchuikia tunaarintin

awa tusaram, ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔͑ľ˔̲͑ɗӕ‫ڏ‬ asaram, jakawa nunisrumek


ram tusan seatjarme. 18ॸTura Yus atumin pujuyarme. 2ॸTura ju nungkanam Criston
eatmaku asamtai, atum nayaimpinam umirchau ainau pujuinawa nunisrumek
jearam tuke nijai pujusmintrum tusan, yaanchuikia atumsha pujuyarme. Tu pujau
tura atumin paan nekamtikramawarat asaram atumsha iwianchi apuri Cristo
tusan, Yusen seatjarme. Tura Yus warina umirtan nakitinau apuri aa nuna
ni uchiri ainautinka tsangkatramkatnuitji wakeramuri tuke umirkuram pujuyarme.ॹf

b॰1.13 (Luc. 24.49; Juan 14.26; 16.13-15; Hech. 1.4;2.33) c॰1.14 (1.Cor. 1.22)
d॰1.22 (Sal. 8.6) e॰1.23 (Col. 1.18) f॰2.2 (Col. 1.13)
391 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ2

3ॸYaanchuikia iisha Cristo nemarchau asar taram. Judíochu akiinautiram Yuska


tu pujuyaji, tura ii namangke wakera nuke umirchau asakrumin, judíoti ainauti atum
najankur, tura ii nintijai wakeraji nuke pachisar: ¿Warí, ͑ɗ͑ӕՓЙËȍɗфɗËȍфӕҡ˔‫ڏ‬
nintimsar pujuyaji. Tura tunaanumia mukai? tsuutakur tinuyaji. Antsu
akiinau asar, chikich aints Yusen umirchau judíotikia ii uwejejai ii uchiri nuwapchirin
pujuina nunisrik pujuinau asar, Yuse charutin asar, iik nintimsarik: Iikia
kajekmauri jukitin amiaji. 4-5ॸTu pujarning Yusnawaitji tu nintimnuyaji. 12ॸAntsu
Yus iincha wait anentramak pengker atumka yaanchuik Cristo pachisrum
awajtamsatas wakerutmimiaji. Turamtai yamaram chichamka nekachu ayarme.
iikia tunaarintin asar, jakawa nunisrik Tura asaram Yuse aintsrinchu ayarme.
pujarning, Yuska iincha miatrusang Tura Yuska judío ainautin ni chichamen
anenmau asa, Cristojai tuke iwiaaku akupturmak: Tuke wijai pujustinuitrume,
pujusmintrum tusa, ɗɗ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬ tímia nuka antichu ayarme. Tura nu
miaji. 6ॸTura asamtai iikia Cristo Jesúsnau chicham antichu asaram tura Yuska
asar, ֆ̲ɗ˔ɗ͑ɗʮɗҡѸ͑ɗѸфʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬ umirchau asaram uwemrachmin ayarme.
maya nantaknua nunisrik tura 13ॸAntsu yaanchuikia Yuska umirchau

nayaimpinam pujuinawa nunisrik, pengker ayatrum, yamaikia Cristo atumi tunaarin


nintimsar angkan pujusmintrum tusa sakturmartas jarutramak numparu
uwemtikramramiaji. 7ॸTura nukap arus ni asamtai, atumka Cristo Jesúsnau asaram
anengkratairincha, tura iin pengker Yusnum iruntratnuitrume.
awajtamsatnurincha nekamtikramatas 14-15ॸYaanchuikia judío ainauti Moisésa

turamiayi. 8ॸҽӕфҡӕ̲ѸȍæфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ chichame umirin asar, ʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬


pita tau asakrumin, Yus wait anentramak mijai kajernain armiaji. Tura wainiat
ҡӕ̲͑ɗѸȍҡӕ͑͑ӕ̲ɗӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬ Cristo judío ainautin tura judíochu
miarume. Antsu atumkeka nuka ɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑Ëȍ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬
turunachmiarume. Antsu Yuska ningki tas jarutramkamiaji. Tura asamtai Yus
wakerak kuikiachujai turamiayi. 9ॸAints ֆ͑Ëȍӕɗ˔ͅΎɗѸŃѸ͑ӕ̲ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙ˔‫ڏ‬
ningkikia uwemrachmin ayat, ni pengker mia nuna nangkamaku asamtai, yamaikia
ҡ˔̲ӕфɗʮɗҡӕ͑ӕ͑ӕ̲ɗӕՓľ̲ф̲͑Փɗҡ‫ڏ‬ judío ainautincha, ҡӕфʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬
kungka: Wiki tunaunumia uwemrawaitjai, mincha: Mash iruntraram kichik aintsua
tumamtinuitai. Antsu aints kichkisha tuuka nunisrumek kajernaitsuk angkan pengker
uwemrachmin asamtai, Yuska atumniaka pujusmintrum tusa, Cristo atumin angkan
͑ɗ͑ǣ˔ɗՓ˔ľф˔ҡӕ͑͑ӕ̲ɗӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ awajtamsamiarume. 16ॸTura Cristo numi
ramiarume. 10ॸIikia akiintsurning, Yusek iin winangmanum waitnas jarutramkau asa:
uwemtikramratas ni Uchirin Cristo Jesúsan Mash metek pengker nintimtunisrum
akupturmaku asa, tura iincha yamaram pujustaram tusa, judío ainautincha tura
nintimaun suramsau asa: Yamaikia judíochu ainautirmincha: kҡӕ̲ɗ˔ʮľф͑ɗ‫ڏ‬
Cristonu asaram, pengker aa nuke yamuri inaisataram tusa chichamnaka
turataram tusa iincha yainmaktinuitji. iwiaramiayi.ॹg
17ॸJudíochu ainautiram, yaanchuikia
Cristonu asar pengker nintimsar pujaji Yus umirtsuk pujarmin wainiat, Cristo
11ॸTura
asamtai judíochu ainautiram aints ainauncha mash uwemtikratas
ֆ͑Ëȍӕɗ˔ɗҡɗӕфЙӕʮӕֆʮɗҡӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ wantinkau asa: Judío ainau tura judíochu

g॰2.16 (Col. 1.20)


ƄƸľѸΎ̲͑ॷ2ٍॷ3 392

ainausha mash metek angkan pengker ֤ӕѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗՓ˔ľф˔Փɗ͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔фӕ‫ڏ‬


nintimsar kajernaitsuk pujusarti tusa, nu miayi.ॹj 4ॸYaanchuik aints ainau nu
ËȍɗËȍ̲͑˔ҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲̲ɗ‫ڏ‬ chichaman nekaachminun wainiat, Yuska
rume. 18ॸTura mash Cristonu asaram, nu chichaman wína nekamtikruau
judíochu ainautirmincha, tura judío asamtai, wi aarja ju atumsha aujsaram
ainautincha mash irur ni Wakanin ii nekaamnawaitrume. 5ॸYaanchuikia aints
nintin engketramau asamtai, ii Apaachiri ˔ɗËȍ˔ɗѸȍ͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔͑ľ˔Ëȍф‫ڏ‬
Yuska seatnuitrume. 19ॸTura yamaikia miayi. Antsu yamaikia Yuska ni Wakanin
atumsha Cristonu asaram, chikich akupturmaku asa, Cristo akuptukmau
nungkanmaya aintsua tumauchuitrume. ainautincha, tura chikich Yuse chichame
Antsu Cristonu ainaujai mash iruntraram etserin ainauncha, Criston pachisar
Yuse aintsrintrume. 20ॸAtumka jea etserkarti tusa, nu chichamnaka
jeamkamua tumawaitrume. Kayajai jean nekamtikramamiaji. 6ॸNu chichamka
jeamin ainau jea yumpunkai tusar, painia juwaitai: Judíochu ainautirmesha judío
tumaun kayan nungka taimunam jintin ainautijai metek Cristo Jesúsnau asar,
armayi. Yaanchuik Yuse chichame etserin uwemratin chicham umirkar kichik
ainau tura Cristo nuiniatiri ainausha jean aintsua nunisrik atinuitji. Tura Yuse
jeaminawa nunisarang aints ainaun Yuse uchiri asar, mash iruntrar Cristonu
chichamen ujau armiayi. Tura kaya nekas ainiaji. Judío ainautin Yuska yaanchuik
juunta tumau aa nuka Jesucristoketai. ni chichamen akupturmak: Wijai tuke
21ॸTura asamtai Cristonu ainautikia pujusmintrum tímia nunisang yamaikia
untsuri asar, mash iruntrar metek ʮӕĀɞΎËȍӕɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ËȍʮӕËȍɗËȍ̲͑‫ڏ‬
nintimtunisar ii Apuri jee nekas pengker sha akupturmarme.ॹk
jeamkamua nunisrik ainiaji. 22ॸTura Yuse 7-8ॸWikia yaanchuikia Cristo umirtan

Wakani atumi nintin engkemturmau nakitin asan, mash Cristonu ainaun


asamtai, atumka mash iruntraram Yuse nangkamasnak mianchauyajai. Tura aing
jeea nunisketrume.ॹh Yuska: Wína inatir wajasta tusa, ningki
wakerutak tura wait anentrak, wína
Cristo Pablon judíochu pengker awajtustas uwemtikruru asa,
ainamunam akupkamuri judíochu ainamunam wína chichamur

3
1ॸWikiaCristo Jesúsa chichamen etserkata tusa ni kakarmarin surusmiayi.
judíochu ainautirmin etserkau Tura asamtai wi Cristo chichamen
asamtai, wína achirkar kársernum etserkun: Cristo ningki wakerutkau asa,
engketawarmiayi. 2ॸTura asamtai Yuska: Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ɗɗ͑Ëȍҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
Wína chichamur etserkata tusa, ningki ramratnuitji tusan, nu chichamka kuikian
wakerutak akuptuku asa, tura atumin nangkamasang timiá pengker asamtai
wait anentramak pengker awajtamsatas etserjai.ॹl 9ॸYus mash najanamia nuna
wakerau asa, wina chichamur etserkata nintimias: Judíochu ainau mash wína
tusa nekamtikruamiayi. Atumka nuka aintsur artinuitai tusa, ningki mash
nekaamnawaitrume.ॹi 3ॸJu chichaman nekayat, nu nangkamtaik aints ainaun
yamaikia jumchik aarja junaka aints nunaka paanka nekamtikiachmiayi.
ainau yaanchuikia nekaacharmiayi. Antsu Antsu nu chichaman paan nekamtikiata

h॰2.22 (1.Cor. 3.16-17; 1.Ped. 2.4-5) i॰3.2 (Col. 1.25) j॰3.3 (Gál 1.12) k॰3.6 (Col. 1.26-27)
l॰3.7 (1.Cor. 15.9)
393 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ3ٍॷ4

tusa wína akuptukmiayi. 10ॸTura yamai aneetaram tusan seatjarme. 19ॸTura


֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗЙӕфɗɗ͑ӕ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ ¿Cristo anengkratairi itiurak aa? tusaram
nam pujuinauka mash ni aintsritin Yus ¿tura aints ainautin waruka timiá
turunamun mash waitmakar nintimsar: anenmaji? tusaram miatrusrumek
Yuse nintimauri nekas pengker aa nuna nekaachminun wainiat, Yus atumin
paan nekamtikiatas, 11ॸYus yaanchuik nintimtikramrat tusan seatjarme.
aints ainautin najatmatsuk, aints ainau 20ॸTura asan Yusen maaketai tajai.

uwemrarti tusa: Nukap arusan uchirun Yuska timiá kakaram asa, ͑ɗҡӕʮɗ͑˔̲ӕ‫ڏ‬
akupkatnuitjai, tu nintimrau asa, ni tímia ringkia pengké atsau asamtai, ni
͑ӕ͑ɗѸ͑ǣɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬ kakarmarijai iincha kakamtikramrau asa,
makmiaji. 12ॸTuramtai iikia Cristo ni kakarmari ii seaji nuna nangkamasang
nekasampita tinu asar, shamtsuk tura iincha suramsamnawaitji. Tura ii nintimji
natsaamtsuk angkan Yuska seamnawaitji. ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣɗɗ͑Ëȍ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
Tura Cristonu asar, Yus seakur: ramnawaitji. 21ॸTura Cristo Jesús iin
Nekasampi anturtamji titinuitji. 13ॸTura uwemtikramrau asamtai, Cristonu
asamtai wikia atumin Cristo chichamen ainautikia mash ninu asar, Yuska nekasar
etserkau asan, ՓɗҡՓʮ̲ӕф͑ľ˔˔фӕ̲‫ڏ‬ tuke inaitsuk pengker awajsarmi. Tu ati.
sha: Napchau nintimtsuk asataram tusan
tajarme. Antsu wikia wait wajaing, Mash Yuse kakarmarijai
atumka warasmintrum tusan wakerajai. pengker nintimtunismi

4
1ॸWikia ii Apuri Cristo inatiri asamtai,
Cristo anengkratairi pachis etserkamuri
Փɞ͑Ëȍɗф˔ф˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľҡ‫ڏ‬
14ॸTura asamtai wikia tikishman ii Apuri warmiayi. Tura asan atumin akatkun,
Jesucristo Apaachirin seatjarme. 15ॸYus Yuska: Wína uchir ataram tusa, atumin
͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆɗ͑ӕ͑Ëȍҡӕф͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ eatmaku asamtai, atumsha Yuska umirin
maya ainauncha mash najanau asamtai, asaram, ͑ɗՓ˔ľф͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬
iikia junia aints ainauti ii aparijai ram tusan nunasha tajarme. 2ॸAtumka:
chichaaji nunisrik Yuska seakur: Mianchawaitjai tusaram, jaimiasrum
“Apaachia,” titinuitji. 16ॸWisha atumin yaitasrum aujnain ataram. Tura pengker
pachisan tu seatjarme: Yus timiá pengker nintimtunisrum aneenin ataram.ॹm 3ॸTura
asa, tura timiá kakaram asa, ni Wakani Yuse Wakani atumi nintin engkemturmau
atumi nintin piatramkau asamtai, ni asamtai, atumka mash iruntraram metek
˔˔ф̲фɗʮɗҡӕ̲͑ɗѸȍ˔˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ nintimsaram angkan pengker pujustaram.
rarti. 17ॸTura Cristo nekasampita tinu 4ॸYuse Wakaningkia kichkitai. Nuka ii

asakrumin, æфɗѸҡΎҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑Йӕʮӕфҡ̲‫ڏ‬ nintin mash metek engkemturmau


samniuram tusan, tura nekasrum asamtai, Cristonu ainautikia mash
aneenisrum pujusmintrum tusan Yusnaka iruntrar kichik namangkea nunisrik
seatjarme. 18ॸTu pujakrumka Cristo atinuitji. Tura Yuska iincha mash
umirin ainaujai mash iruntraram, Cristo eatmaku asamtai, mash metek iruntrar
anengkratairi tu awai tusaram, ͑ľ˔ҡ‫ڏ‬ nekasar Cristojai nayaimpinam
ram tusan Yusen seatjarme. Cristo aints pujustinuitji tu nintimji. 5ॸIi Apuringkia
ainautin tuke inaitamtsuk timiá anenmau kichkitai: Jesucristoketai. Tura asamtai
asamtai, atumsha nunisrumek Yuska mash metek Cristok nekasampita

m॰4.2 (Col. 3.12-13)


ƄƸľѸΎ̲͑ॷ4 394

titinuitji. Cristonu ainauti Cristo takatrin suramak: Cristonu ainau


nemarkatasar mash metek maiinuitji. yaingmintrum tusa tura: ՠɞ͑Փ˔ľф‫ڏ‬
6ॸTura Yuscha kichkitai: Nuka mash aints mur miatrusrumek umirtukmintrum tusa,
ainauti Apaachirintai. Tura asa mash aa Cristo ni inatiri ainautinka mash ni
nuna inawai. Tura mash aints ainau wina kakarmarin suramsamiaji. 13ॸCristo iin
Փ˔ľф̲ӕфӕ͑͑ʮ͑ՓфҡɗҡӕѸ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ kakamtikramrau asamtai, iikia mash
rartinuitji. Tura asa ii nintin metek Cristo miatrusrik umirkarmi tusar,
engkemturmawaitji. tura Yuse Uchiri tu awai tusar, miatrusrik
7ॸTura Cristo iincha pengker awajtamak: nekaami tusar yainiktinuitji. ҽӕЙӕʮ˔фɗ‫ڏ‬
Yainikmintrum tusa ningki wakerutmak, kia mash metek Cristoa nunisrik
Yuse takatrisha metekchau atumsha nintimrartinuitji. Tura Cristoa nunisrik
atumsha takakmasmintrum tusa, ni nintimrar, Cristo wakeramuringkia tuke
kakarmarinka suramsawaitji. 8ॸTura najanatnuitji.ॹo
asamtai Yuse chichame yaanchuik 14ॸTu pujakrikia uchi nintiminawa

Criston pachis tu aarmawaitai: nunisrikia nintimrashtinuitji. Uchi ainau


“Ni nemase ainaun mash nepetak nase mai umpu mai umpu waja
nayaimpinam wakamiayi, tura nunisarang nintiminak chichaman
mash ainia nuna inartin asa, antukar pachitsuk nintimaurin yapajin
ningki wakerak aints ainaun ainawai. Tura wait chichaman antukar
metekchau kichik kichik ni mengkakartin ainawai. Tura asaramtai
kakarmarin susamiayi.” Tu anangkartin ainauka wait chichaman
aarmawaitai.ॹn chichainau asar, chikich ainauncha
9ॸ“Ni wakamiayi,” tu aarmawa nuka pachitsuk anangkinawai. 15ॸAntsu iikia
¿warina takua tawa? Nuka yaanchuik ju ͑ľľ͑ɗ˔ӕф͑ľ˔ѸËȍɗËȍ̲͑ӕӕʮ͑ɗ˔ҡɗ‫ڏ‬
nungkanam tara, aints wajas, nunia jakau nuitji. Tura ii Apuri Cristo miatrusrik
asamtai iwiarsarmiayi. 10ॸTurinau wainiat umirkurkia, ni nintimia nunisrik
nunia jaka nantakin asa, mash iruna nintimsar, Cristonu ainautikia uchi
͑ӕ͑͑ɗ˔˔ф̲фɗʮɗɗ͑фҡѸ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ nampuarua nunisrik nintimrartinuitji.
nam wakamiayi. 11ॸTura mash aa nuna 16ॸTura asamtai Cristonu ainautikia

inakratin asa, ni akuptukmau ainautinka: untsuri ayatrik, kichkia nunisrik mash


Wína chichamur etserkataram tusa iruntrar metek nintimtunisar, miatrusrik
kakamtikramamiaji. Nunia Yuse aneenisar yainiktinuitji. Tura asar Cristo
chichame etserin chikich ainauncha: ni takatri metekchau ati tusa iin
Wina chichamur etserkataram tusa ni suramsau asamtai, Cristo kakarmarijai
chichamenka nekamtikramiayi. Nunia ̲Ѹȍɗфӕ͑ҡффæфɗѸҡΎ̲ɗҡфӕѸфɗ˔ӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬
chikich ainauncha: Yusnum uwemratin nuitji.ॹp
chicham paan etserkamniuram tusa
kakamtikramiayi. Nunia chikich Cristonam pujut yamaram
ɗ͑ӕ͑ËȍæфɗѸҡΎӕ̲ɗфɗ͑ɗ͑ӕՓɗ͑˔̲‫ڏ‬ jukitnuitji timiauri
niuram tusa nintimtikramiayi. Nunia 17ॸIi Apuri Cristo ju chichamnasha aarta

chikich ainauncha Yuse chichame turutin asamtai, nunasha tajarme. Yusen


nuikiartin ataram tusa inaikiamiayi. umirtsuk pujuinawa nunisrumek
12ॸCristo ni aintsri ainautin mash ni nangkamrum nintimsarmeka pujusairap.

n॰4.8 (Sal 68.18) o॰4.13 (1.Cor. 12.28) p॰4.16 (Rom. 12.4-5; 1.Cor. 12.12)
395 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ4ٍॷ5

Nu aints ainauka Yuse wakeramurin 29ॸAtum chichaakrumsha, chicham

ЙËȍɗ͑ËȍӕѸф͑͑ǣ˔̲ɗф͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ͑‫ڏ‬ nakitamuka chichakairap. Antsu chikich


wai. 18ॸNuka Yuse chichamen nekatan aints ainaun pengker awajsamin aa nuke
nakitinau asar paanka nintiminatsui. chichaktaram. Tura antujamniau chichau
Tura nintinchau asar pengker pujustinun asaram, chikich ainausha miatrusarang
Yus sukarta nunaka nintiminatsui.ॹq Criston umirkarat tusaram, chicham
19ॸҽӕф͑ɗҡӕ͑ӕҡӕф̲ӕфɗ͑Ëȍ͑ҡѸ̲‫ڏ‬ pengker aa nuke chichastaram. 30ॸYuse
tsuk turin asar, warainak pasé aa nuna Wakani nekas pengker aa nuka wake
turin ainawai. 20ॸAntsu atumka Cristo mesemtikairap. Yuse Wakani atumi
chichame paan antuku asaram, tu nintin engkemturmau asamtai atumsha:
ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ҡфӕ̲ҡӕѸф˔ɗ͑ӕɗ͑ɗфËȍ̲ӕɗ‫ڏ‬ Wikia nekasnapi Yusnawaitja tusaram
trume. 21ॸAtumka nekasrumek Jesúsa paan nekaamamin arume.
chichame antukuitkurmeka, tura ni 31ॸPasé aa nuka mash inaisaram

chichame nuimiaru akurmeka, ni kajernaitasha, tura nakitnairatnusha, tura


chichame pachisrum atumsha: Nuka jiyaniktincha, tura katsekmaktincha, tura
nekasaintai timinuitrume. 22-23ॸ֤͑Ëȍӕɗ‫ڏ‬ pasé chichamsha mash inaisataram.
kia atumi wakeramuri nintimkuram 32ॸAntsu wait anennaisaram, tura pengker

anangmamkuram tuke inaitsuk tunau awajnaisaram pujustaram. Yus atumi


nintimin ayarme. ҽӕфѸф̲̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬ tunaarin mash tsangkutramrau asamtai,
katnunam pujuyarme. Antsu yamaikia nu ҡӕ̲˔æфɗѸҡΎ͑ӕѸф̲ҡѸ͑ǣ˔ӕф͑ɗфҡ‫ڏ‬
arut nintimtaingkia inaisaram, Yuse ram.
Wakani atumi nintin engkemturmau
asamtai, ֆ̲ф̲͑ɗ͑ҡɗ̲ɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ ¿Yuse uchiri ainau itiur pujusartinuita?
mek pujustaram. 24ॸTura nekas chicham
5
1ॸAtumka nekasrum Yuse aneetiri

antuku asaram, Yus wakera nunisrumek uchiri asaram, Yus puja nunisrumek
tunaarinchau pujakrum, nekasrum pujustaram. 2ॸCristo ningki wakerak, iin
pengker aa nuke turatnuitrume. Tura uwemtikramratas jarutramkau asa, Yusen
asaram yamaikia yamaram nintimau pengker awajsamiayi. Tura asamtai Cristo
nuke nintimsaram pujustaram.ॹr iin anenma nunisrumek atumsha
25ॸTura atumka mash kichik namangkea aneenitaram. 3ॸAtumka Yusnau asaram,
tumau asaram, waitrutsuk nekas chicham tsanirmatnusha, tura pasé turatnusha,
aa nuke chichastaram.ॹs tura chikichnau aa nu wakeruktincha
26ॸKajernaikiaram tunau nintimsarmeka pachisrum chichaschatnuitrume. 4-5ॸAints
kanurairap. Antsu chikich ainaujaisha chikich nuwajai tsanirminauka, tura pasé
tsangkurnairaram angkan kanurtaram.ॹt turatnun wakerinauka, tura ninuchu aa
27ॸSatanás atumi nintin engkemturawai nuna tuke wakerin ainauka nayaimpinam
tusaram aneartaram.ॹu Yus ni Uchiri Cristojai aints ainautin
28ॸYaanchuik kasamin akurmesha, inatmartas puja nuna pujutirinka pengké
yamaikia Cristonu asaram kasamat pujuschamnawaitai. Atumsha nuka paan
inaisaram pengker takakmastaram. Tura nekarme. Ninuchu aa nuna wakerinauka
yuuminak pujuinau yuumamurin susami chikich aintsu yusrin tikishmatrar
tusaram, pengker takakmastaram.ॹv seainawa nunisarang ainawai. Tura

q॰4.18 (Rom. 1.21) r॰4.24 (Col. 3.9-10) s॰4.25 (Ex. 20.16; Lev. 19.11) t॰4.26 (Sal. 4.4;
Sant. 1.19-20) u॰4.27 (1.Ped. 5.8) v॰4.28 (Ex. 20.15)
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ5 396

ËȍɗËȍ̲͑ҡѸ͑Йɗ˔ӕ͑ӕ˔ËȍɗËȍ˔ɗ‫ڏ‬ Й͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲фҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
rap, tura nintinchawa nunisrumek trume.”ॹw
nangkamrumka chichakairap. Nu 15-16ॸTu aarmau asamtai: Itiur pujaji,

chichamka nakitaintai. Tura chikich tusaram nintimrataram. Yamaikia tunau


ainausha pachisrum wishikrairap. Antsu ainau untsuri pujuinau wainiatrumek,
Cristonu asaram maaketai titaram. atumka nintinchawa nunisrumka
6ॸChikich ainau nangkamiar wait pujusairap. Tura ii jakatin kinta wári jeatin
chichaman chichainamtaisha, ͑͑ǣ˔фӕ‫ڏ‬ asamtai, kintajai metek Yuska pengker
wai tusaram nintimrataram. Yusen awajsataram.ॹx 17ॸTura asaram nintinchau
umirchau ainauka tuke inaitsuk tunau ainau turina nuka turuwairap. Antsu Yuse
turin asaramtai, Yuska nu aints ainaun Փ˔ľф̲ӕфɗɗҡɗӕфՓҡӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬
wait wajaktiniun susartinuitai. 7ॸTura ram. 18ॸAtumi umutiri umakrumsha
asamtai nu aints ainaujai pengké nampekairap. Atum nampeakrum
pachinkairap tajarme. pujakrumka inaisatatkamaram tujintarme.
8ॸYaanchuikia Cristo umirchau asaram, Antsu wína nintirun Yuse Wakani tuke
teenam pujuinawa nunisrumek pujurtusti tusaram, Yus nintimsaram
pujuyarme. Antsu yamaikia ii Apuri pujustaram. 19ॸTura atum chichaakrumsha,
Cristonu asaram, paaniunam pujuinawa Yuse chichame pachisrum chichastaram.
nunisrumek pujarme. Tura asaram tuke Tura Yus kanta kantamaram, atumek
inaitsuk paaniunam pujusrum Cristosha ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲ֆ̲ф̲˔͑ҡѸȍ˔͑ҡ̲‫ڏ‬
umirin ataram. 9ॸPaaniunam pujuinauka taram. Tura ii Apuri nintimsaram atumi
pengker nintintin ainawai. Tura nekas nintijai kanta kantamataram. 20ॸTura mash
pengker aa nuna turinak nekas aa nuna aa nu pachisrum ii Apuri Jesucristo naari
chichainawai. 10ॸTura asamtai ii Apuri nintimtusrum, tuke ii Apaachiri Yus
wakera nu turin ataram. 11ॸTura Yusen maaketai titaram.ॹy
͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ˔ҡľľ̲͑Йӕʮӕɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
mek atumka: Tunau wajasai tusaram, nu ¿Cristo nemarin ni
aints ainaujaingkia iruntrairap. Antsu wearijai itiur pujustinuita?
teenam pujuinauka tunaanum pujusarai 21ॸAtumka Cristonu asaram umirnain

tusaram chicharkataram. 12ॸNu aints ataram.


ainau anumkar tunau turina nuna 22-23ॸTura Cristoka ni aintsri ainautinka

tunaaringkia pachisar chichastinka nekas uwemtikramratin asa, ii muukea


natsanpiakuitai. 13ॸAntsu aints paaniunam tumawaitai. Tura nuwentin ainauka ni
Йӕʮӕɗ͑ӕҡӕф̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗЙ͑͑ľ˔фҡ‫ڏ‬ nuwari muukea tumau ainawai. Tura
nuitji. Tura tunau ainau turamurisha asar ii Apuri nuna wakerau asamtai,
nunisang mash paan nekaratnuitji. 14ॸTura aishrintin ainautiram atumi aishri
asamtai tunau takainaun pachis tu umirkartaram.ॹz 24ॸTu pujustaram turamin
aarmawaitai: asamtai, aishrintin ainausha Cristonu
“Jakawa nunisrumek kanurum asar, Criston umirina nunisarang mash ni
tepakrumsha shintartaram. aishrinak umirkartinuitai.
Turaram shintarum nantaktaram. 25ॸCristo ni aintsri ainautinka timiá

Turakrumningkia Cristo atumin anenmau asa, iin uwemtikramratas

w॰5.14 (Rom. 13.11-13) x॰5.15 (Col. 4.5) y॰5.20 (Col. 3.16-17) z॰5.22 (Col. 3.18;
1.Ped. 3.1)
397 ƄƸľѸΎ̲͑ॷ5ٍॷ6

6
jarutramkamiaji nunisrumek nuwentin 1ॸUchi ainautirmin tajarme: Ii Apuri

ainautirmesha atumi nuwaringkia Cristonu asaram, atumi aparisha,


aneetaram.ॹa 26ॸCristo ni aintsri ainautinka: tura atumi nukurisha umirin ataram.
Aints entsanam maii pakuichau pujawa Nuka nekas pengkeraitai.ॹd 2-3ॸYus nu
nunisrumek nekasrum tunaarinchau nangkamtaik chichaman akupak: Ju
ataram tusa, ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔̲ѸȍʮЙɗҡф̲‫ڏ‬ chicham umirkuram, nekasrum pengker
ramiaji.ॹb 27ॸCristo aintsri ainautikia mash pujustinuitrume turammiaji nuka
iruntrar Cristonu asakrin, ii Apuri ni nuwaitai: “Atumi aparisha, tura atumi
aintsri ainauti tunaarin sakturmartas nukurisha umirkataram. Turakrumka
jarutramkamiaji. ҽӕфæфɗѸҡΎɗɗ͑ʮӕф̲˔ɗ‫ڏ‬ pengker aints atinuitrume, tura untsuri
tas taamtai, ni wakera nunisrik pengké musach ju nungkanam pujustinuitrume.”ॹe
tunaarinchau pujustinuitji. 28-30ॸCristo 4ॸUchirtin ainautirmincha tajarme:

aintsri ainautikia mash iruntrar Cristonu Atumi uchiri nangkamrumka kajkairap.


asar, Cristo ni aintsri ainautin timiá Antsu pengker nuiniakmaikiakrum, tunau
anenma nunisarang nuwentin ainauka wajasaim tusaram, tura Yusen pengker
͑ľ˔Ѹф͑ɗ͑ӕՓфɗ͑͑ľľ͑˔͑ɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬ nintimtusarat tusaram, Cristo wakera
kea nunisarang niincha pengker nunisrumek tsakatmartaram.ॹf
awajsartinuitai. ¿Yáki ni namangken 5ॸAintsu inatiri ainautirmincha tajarme:

nakitnui? ¿Antsu ni namangken pengker Atumka Cristo umirin asaram, Cristo


awajsatas yáki yutan yuwatsu? ¿Tura yáki wína pasé awajtusai tusaram, shamakrum
ni namangken pengker awajmamtsu? pengker nintimsaram nakimtsuk atumi
Tura asamtai nuwentin ainau ni nuwarijai inatmin Cristo umirume nunisrumek
kichik namangkea nunisarang asar, pengker umirin ataram. 6ॸAtumin inatmin
nuwennuka ni namangken anea nunisang jiirmamtaisha, wína pengker awajtusat
ni nuwarincha aneetnuitai. 31ॸTura tuuka nintimtsuk takakmastaram. Antsu
asamtai Yus nu nangkamtaik chichaak: ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡ̲ɗ͑Փɗҡ̲ËȍӕՓɗ͑ɗҡфӕ‫ڏ‬
“Aints ni aparincha, tura ni nukurincha mek, Cristo inatiri asaram, nakimtsuk
inais ukuki, ni nuwarijai tsaningtinuitai. pengker nintimsaram takakmakrum Yuse
Tura aishmang ni nuwarijai jimiaraitiat, wakeramuri najanin ataram. 7ॸAtumka
kichkia nunisang atinuitai,” timiayi.ॹc pengker nintimsaram atumin inatmin
32ॸ֤ӕѸ͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔ɗ͑ҡѸ͑ӕՓҡ͑ɗ˔ɗҡ‫ڏ‬ umirkurmeka aintskeka umirtsurme,
nun pachis nunaka timiayi. Tura antsu ii Apuri Cristosha umirume. 8ॸTura
yaanchuikia nunaka nekaachminun Cristo taamtai, aintsu inatiri ainausha,
wainiat, Yus wína nekamtikruau asamtai tura aintsu inatirinchu ainausha ii Apuri
wisha tajarme: Ju chichamka Cristonu Cristo ni pengker turamurijai metek
ainauti mash iruntrar kichik namangkea kichik kichik pengker awajsatnuitai.ॹg
nunisrik pujuinaji taku tawai. 33ॸTura wi 9ॸTura inakratin ainautirmincha

atumin aatramjarme nunak ataksha tajarme: Atumsha Cristonu asaram, atumi


tajarme: Nuwentin ainautiram atumi inatiringkia yaishi yaintsuk asataram.
nuwarisha atumi namangkea nunisrumek Nusha nintimrataram: æфɗѸҡΎ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
aneetaram. Tura aishrintin ainautirmesha nam puja nusha atumka
atumi aishri anturin ataram. umirkatnuitrume. Tura atumi inatirisha

a॰5.25 (Col. 3.19; 1.Ped. 3.7) b॰5.26 (Tito 3.5) c॰5.31 (Gén. 2.24) d॰6.1 (Col. 3.20)
e॰6.2 (Ex. 20.12; Lev. 19.3; Deut. 5.16) f॰6.4 (Col. 3.21) g॰6.8 (Col. 3.22-25)
ƄƸľѸΎ̲͑ॷ6 398

nunisarang niincha umirkartinuitai. Tura uwemtikramrau asamtai, wína tuke


Cristoka mash ainia nuna inau asa, mash waitkatatui, tu nintimsaram, suntar jirun
aints ainautin metek inatmaji.ॹh tsengkrakinawa nunisrumek au asaram,
Satanáska nepetkau ataram. Tura suntar
¿Cristonu ainautisha itiur nangkin takakinawa nunisrumek Yuse
iwianch nepetkatnuitji? chichamesha nintimrau ataram. Nuka
10ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha Yuse Wakani nangkirintai.ॹi
tajarme: Atumka Satanás nepetkatasrum, ii 18ॸYuse Wakani itiur Yus seatnuitrume

Apuri Cristo nintimsaram: Cristo ni tusa atumniaka nekamtikramatnuitrume.


kakarmarijai wína kakamtikrurti tusaram Tura asamtai tuke inaitsuk Yus seataram.
kakaram wajastaram. 11ॸRomano suntari Tura kajinmatsuk tuke Yus seakrumka,
mesetnum weartas jirun entsarar weenawa Cristonu ainausha mash pachisrum Yus
nunisrumek atumsha Yuse kakarmarijai seattiaram. 19-20ॸҽӕфՓɗ͑Ѹȍ֤ӕѸѸľҡфɗҡ‫ڏ‬
Satanáska nepetkatnuitrume. 12ॸIikia ram. Tura Yus winia chichartak: Wína
aintsjaingkia maaniatsji. Antsu iwianch chichamur etserkata tusa akuptukuitai.
ainaujai ii jiijai waintsuji nujai, tura Wikia ni chichamen etserin asan
Satanásjai, tura pasé nintimtikiartin ainau kársernum engkeamuitjai. Tura kársernum
teenam pujuinawa nujai maaniaji. 13ॸTura engketiatun, warinak titaj tusan, yamaikia
Ѹ̲ҡɗѸӕ͑ҡф̲ľѸľҡ͑ӕ̲Փľľ͑˔ɗՓɗф̲‫ڏ‬ nekaachmin ayatun, shamtsuk tura
mina nunisrumek Yuse kakarmari jukitaram. natsaamtsuk Yusnum uwemratin chicham
Tura asaram Satanás atumin nepetamkartas nekas pengker aa nuna paan etserkatnun
wakera nu nepetkau ataram, tura Satanás ֤ӕѸՓɞ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗҡɗҡӕѸф̲Ѹľҡфɗҡ‫ڏ‬
Yuse kakarmarijai nepetkau asaram tuke ram tajarme.ॹj
inaitsuk anearum kakaram wajastaram.
14ॸTura asaram wainmamkataram. Inangnamu chicham akupkamuri
Satanás nepetkatasrumka nekas aa nuke 21ॸYamaikia ju papin aaran umisu asan,
nintimrataram. Tura wait chichamka ii aneetiri yachiin Tíquicon atumin
etsertsuk nekas aa nuke etserkataram. akuptuktatjarme. Nuka ii Apuri Cristo
Tura Cristo atumi nintin japitramrau pengker inatirintai. Nuka atumin jea, wína
asamtai, tunaarumsha mash japaram pachitas atumin ujatmak wi turamurnasha
ukukrum, tunaachawa nunisrumek mash nekaamtikramatatrume. 22ॸTura
pujustaram. 15ॸTura asaram suntar asamtai atumka iin pachisrum mash
iwiarmaminak sapatun wejina nunisrumek nekaataram tusan, tura atumin pengker
chikich ainamunam wetasrum, angkan nintimtikrarti tusan akuptuktatjarme.ॹk
pengker pujustin chicham etserkatin 23ॸIi Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai ni

iwiarnartaram. 16ॸNunia suntar maaninak nemarkautirminka mash angkan pengker


tantaaran takakinawa nunisrumek pujustinun suramsarti tajarme. Tura Cristo
æфɗѸҡΎ˔͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡӕѸф̲͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸ‫ڏ‬ nekasampita tinu asakrumin, ҡӕ˔ľ͑ľľ͑ɗѸ‫ڏ‬
taram. Turakrumningkia Satanás atumin: rum pujustaram tusa, atumin yainmakarti.
Tunau turataram tusa nepetamkatas 24ॸIi Apuri Jesucristo tuke inaitsuk

wakeraksha, atumin nepetamkatatkama aneakrumningkia, Yus atumin mash


tujintramkatatrume. 17ॸTura Cristo atumin pengker awajtamsarti tajarme. Maaketai.

h॰6.9 (Col. 3.25;4.1) i॰6.17 (Rom. 13.12-14; 1.Tes. 5.8; Hebr. 4.12) j॰6.19 (Col. 4.2-4)
k॰6.22 (Col. 4.7-8)
Pablo Filiposnum Pujuinaun Papin
Akuptukmauri

kársernum engketkuncha, tura apu


Chicham akupkamuri iruntrar pujuinamunmasha: Cristonam

1
1ॸWiitjaiPabloitjai. Yatsur Timoteojai uwemratin chicham nekas Yuse
ju papin atumin aatjarme. Iisha mai chichamentai tusan, tura nu chichamka
Cristo Jesúsa inatirinji. Jesucristonu waitchawapita tau asamtai, winasha wait
ainautirmin Filiposnum pujuinautirmin anentrak Yus yaintui. Atumsha winasha
mash atum aatkur pujaji. Tura Cristonu yaintu asakrumin, Yus wait anentramak
ainau wainin ainautirmincha, tura ni yain atumniasha mash yainmarme. 8ॸJesucristo
ainautirmincha aatkur pujaji.ॹa 2ॸIi atumin wait anentramak mash anenmau
Apaachiri Yus ii Apuri Jesucristojai, asamtai, wisha nunisnak atumin
atumniasha pengker awajtamsarti, tura warutmak aneajrum nunasha Yuska
angkan pengker pujustinasha suramsarti. nekawai. 9ॸAtum aneenisrum pujarme
nuna nangkamasrumek aneenitaram
Maaketai timiauri tusan, ҡӕф֤ӕѸ͑ɗ͑ľ˔̲ҡɗфɗ͑ҡӕ̲͑ɗ‫ڏ‬
3ॸAtumka Yusnau asaram, tura wína sha suramsarat tusan Yusen seatjarme.
yainkau asakrumin, atumin nintimsan 10ॸTura Yusen tu seakun, nekas pengker aa

pujakun, wína Yusrunka maaketai tajai. nuna timiá pengkeraitai, tiarat tusan
4ॸTura atumin mash pachisan Yusrun Yusen seatjarme. Tura Cristo tatin kinta
seaknaka, nekasan warasan Yusen seajai. jeamtai, atum nekasrum tunaarinchau
5ॸNu nangkamtaik Cristonam uwemratin wajasmintrum tusan, ҡӕфՓɗҡՓʮ˔ɗ‫ڏ‬
chichaman wi etsermatai, atumka mash ram tusan Yusen seatjarme.
iruntraram wína yainkau asakrumin, tura 11ॸJesucristonu asaram, ni kakarmarijai

yamaisha tuke yaintu asakrumin, nuna atumsha nekasrum tunaarinchau


nintimsan warasan Yusen seatjarme. 6ॸYus pujustinuitrume, tura pengker aa nuka
ҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲Ѹҡ͑ɗӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ nekasrum tuke mash turatnuitrume tusan,
mau asa, Cristo Jesús tatin kintaka atumin pachisan Yusen seatjarme. Tu
jeatsaing, Cristonu ainautirmin tuke pujakrumningkia chikich ainausha: Yus
pengker umirtuktaram tusa, Yus juuntapita tiartinuitai.
atumniaka yainmaktatrume. Yus
Cristonak nintimsan pujajai timiauri
nekasampi turatatua tusan, wisha nekajai.
7ॸWikia atumin aneau asan, atumin 12ॸYatsur
ainautiram umaarutirmesha,
pachisan tu nintimsan pujajai. Yamaisha wi kársernum engkeman pujai, aints

a॰1.1 (Hech. 16.12)

399
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ1 400

untsuri Cristonam uwemratin chichaman taisha wikia shamkashtatjai, tura asan


antukari. Nu nekaataram tusan wisha aints ainau: Cristo nekas juuntapita tiarat
wakerajai. 13ॸJuun apu jeen wainin tusan wakerajai. 21ॸWikia iwiaaku
ainausha, tura chikich inatiri juun apu pujaknaka tuke Cristonak nintimsan
jeen pujuinausha wína pachitsar: Cristo pujajai. Antsu jakanka tuke Cristojai
nemarin asamtai, kársernum engkewari tsaniasan pujustinuitjai. Nuka timiá
tusar mash nekarinawai. 14ॸWi kársernum pengkeraitai. 22ॸYamaikia iwiaaku
engkeamu pujamtai, Cristonu ainau pujaknaka, Cristo ni takatrin wína
untsuri ii Apurin umirkar, yamaikia surusmia nuna takaajai. Turayatnak ¿tukí
pengker nintimsar, shamkartutsuk Yuse timiá pengkerai? tusanka nekatsjai.
chichamen etserinawai. 23-24ॸWikia jakanka Cristojai tsaniasan
15ॸNekasan tajarme: Chikich ainauka ЙӕʮӕѸҡѸ͑Փ˔ľфʮ͑ӕ˔ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
wína suwirpiaku jiirsar, tura miajuitjai raitai. Antsu atumi yainmakartin yuumau
tinayat, Cristo chichamenka etserinawai. asakrumin, wikia iwiaaku pujusminuitjai.
k͑ҡѸӕËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ Tura asan ¿tukí timiá pengkerai? tusan
sar Cristo chichamenka etserinawai. nekaatatkaman tujintajai.ॹb
16ॸWikia Cristonam uwemratin chicham 25-26ॸCristo Jesús wina yaintu asamtai,

nekas Yuse chichamentai tinu asan, juni atumjai ataksha iruntran pujamtaikia
kársernum engkeamu pujajai. Tura atumsha: Cristo nekas juuntaitai tusaram,
asamtai chikich ainau nuna nekainau nukap warasmintrum tusan, wárikia
asar, tura Criston aneenau asar Cristo mantuachartatui tusan nekajai. Tura tu
chichamenka etserinawai. 17ॸAntsu nintimsan pujaknaka, wisha atumniaka
chikich ainauka pasé nintimtursar: Wína mash: Miatrusrumek Cristo umirkataram
anturtukarat tusar, wína pachitsar wait tusan kakamtikratnuitjarme. Tura
wajakti tu nintimtursar, Cristo atumniaka mash waramtiksatnuitjarme.
chichamenka niish etserinawai. 18ॸTinau 27ॸTura Cristonam uwemratin

wainiatnak wikia pachiatsjai. Antsu mai chichamka timiá pengker asamtai,


metek Cristo chichamen etserkarti wikia atumsha pengker aa nuke turataram.
tajai. Chikich ainau pasé nintijaisha, Tura asakrumin atumin jiisan, tura
antsu chikich ainauka nekasar pengker atumin jiitsuk yajá pujaknasha, atum
nintijai Cristo chichamen etserinamtai, pengker turamurmin anturkatasan
nuna nekaan wisha waraajai. Tura asan wakerajrume. Tura mash metek
tuke warastatjai. iruntraram Cristo nekasampita tusaram
19ॸNunia atumsha Yus tuke seatrau chikich ainausha Cristonam uwemratin
asakrumin, ˇľѸӕËфɗѸҡΎՠ˔͑ɗ˔˔ф̲фɗ‫ڏ‬ chicham mash metek nintimsaram
jai wisha tuke Yusnum uwemratatjapi ujaktaram. 28ॸAtumi nemase ainausha
tusan nekajai. 20ॸՠɗ˔ɗ͑ľ˔Ѹ͑͑ҡѸ̲‫ڏ‬ jumchiksha shamkairap. Atum shamtsuk
tsuk: Cristo wina Apuruitai tusan, tuke ni pujakrumningkia, nu aints ainauka:
naarin pachisan aints ainaun paan Jiinmapi wetatja tinaunka nunaka Yus
ujakartasan wakerajai. Wi nuna turamtai, nekamtikiatnuitai. Tura Yus atumniasha
Cristo kakarmari wini puja nuna paan nekamtikramau asamtai: Nekasnapi
nekaawarat tusan wakerajai. Wína uwemratatja titinuitrume. 29ॸAtumka
mantinachmataikia, ҡӕфՓɞ̲͑͑ҡɗ̲͑‫ڏ‬ Cristonu asakrumin, ͑ɗ͑ľ˔Ѹ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸҡɗ‫ڏ‬

b॰1.23 (Gál. 2.20)


401 Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ1ٍॷ2

nasha tura nuna nangkamasrumek wait mangkartinua nunisarang


Փʮ˔ҡɗ͑ѸȍæфɗѸҡΎҡѸ͑ǣ˔ҡф̲˔Փɗ‫ڏ‬ numi winangmanum natsanpiakun
trume. 30ॸAtumsha wiya nunisrumek maawarmiayi.ॹe
Cristonu asaram wait wajarme. 9-11 Tura asamtai nayaimpinam puju
Yaanchuik wi wait wajamurka ainausha mash,
waitkamiarume. Tura yamaisha wait tura nungkanam puju ainausha mash,
wajamurka tuke antarme.ॹc tura nungka nitkarin puju ainausha
mash
Cristo nintimias pujumia nunisrumek Jesúsan tikishmatrarti tusa,
atumsha pujustaram tura Jesúsan nakitin ainausha:

2
1ॸæфɗѸҡΎҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ “Ameketme Inakratnum,” tiar ni
ramrau asamtai, tura Yuse Wakani kЙËȍɗфɗ֤ӕѸ͑˔Փф̲ҡɗ˔Ѹф‫ڏ‬
atumi nintin engkemturmau asamtai, tinuitai.
atum Cristo nintimsaram pujau asaram, Yus Jesucriston: Mash apu inau ata
tura chikich ainau wait anentakrum tusa,
pujau asaram, tura winasha anentau ni naarin chikich ainau naarin
asaram, 2ॸwina waramtikrustasrum mash nangkamasang
metek iruntraram aneenisrum pengker nekas pengker awajsamiayi.ॹf
nintimtunisrum pujustaram. 3ॸAntsu
Cristonu ainauka yaa tsantinawa
chikich ainau suwirpiakuka jiisairap.
nunisarang ainawai
Tura: Miajuitjai tuuka nintimtumasairap.
Antsu mianchawaitjai, tu nitimtumasrum 12-13ॸTura asamtai aneetir ainautiram,

pujustaram. Tura chikich ainausha yaanchuik wi atumjai pujakun, Yuse


pachisrum: Nuka timiá pengkeraitai tu ËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф̲ҡɗ͑ҡӕ˔фӕ̲ӕ̲ɗфҡӕ˔‫ڏ‬
nintimsaram pujustaram. 4ॸAtumnau aa miarume nuna nangkamasrumek
nuke nintimsarmeka pujusairap. Antsu yamaisha arák pujai wainiatrumek
¿chikich ainaun itiurak yaingkaintaj? tu pengker umirtuktaram. Atumka: Yuse
nintimsaram pujustaram. wakeramuri najanatatjai titaram tusa,
5ॸCristo Jesús nintimias pujumia atumin yainmaktinka Yusketai. Tura ni
nunisrumek atumsha nintimsaram wakeramuri takamtikramsatnuka
pujustaram. Yusketai. 14ॸAtum turarme nuka mash
6 Cristo Yusea nunisang pujayat: chikich ainau pachisrum aujmatnaitsuk
Wikia Yusjai metekaitjai, tura jiyanitsuk asataram tajarme. 15ॸNu
tu nintimsangka pujuchmiayi.ॹd turakrumka pengké tunaarinchau pujau
7 Antsu ni pujutirin nayaimpinka asaram, chikich ainau atumniaka
ukuki, wiasmatramtsuk pujusartinuitai. Tura
aintsua nunisang akiina, asaram Yuse uchiri atinuitrume. Tura
mash aints ainau inatiria nunisang ҡӕ͑ӕɗ͑ӕʮɗЙËȍɗ͑˔ф̲Йӕʮֆҡфӕ‫ڏ‬
ayayi. mek, nekasrum tunaarinchau pujau
Jesús tunaarinchau ayat aints wajas: asaram, ֆҡľľ̲͑ҡѸ͑ҡɗ͑Փ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
8 Wikia mianchawaitjai tusa mek 16ॸpujut nangkankashtin pachisrum
ni Apaachirin umirkau asamtai, Cristo chichame chikich aints ainausha

c॰1.30 (Hech. 16.1-3) d॰2.6 (Juan 1.1-3) e॰2.8 (Mat. 26.39; Juan 10.18)
f॰2.9 (Hebr. 2.9;12.2)
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ2ٍॷ3 402

nekamtikiataram. Nu turakrumka Cristo wajayayi. ҽӕфՓɗֆ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣѸȍ̲˔ф‫ڏ‬


ҡҡɗ͑˔ɗ͑ҡʮľ̲ҡɗՓɞ͑˔Փф̲ҡɗ˔фӕѸҡɗ‫ڏ‬ tutsuk Cristo chichamen etsernuyayi.
nuitrume. Nu turakrumningkia wisha 26ॸAtumka ni sungkurmakmaurisha nekau

nintimsan: Wikia wait wajayatnak tuke asakrumin, Epafrodito nuna nekaa


wekaasan, Yuse chichamen etserkamiaja napchau nintimias, atumin jiirmastas
nunaka nangkamniaka etserkachmiajai wakerutmarme. 27ॸNuka nekas jaachak
titinuitjai. wajakin asamtai, ՓɗѸȍՓ˔ľ̲ľѸľ˔̲‫ڏ‬
17ॸWína mantinamtaisha wikia jai. Tura wainiat Yus wait anentak
warasainjai. Tura atumsha Cristo tsuwarmayi. Ni jakawaitmataikia, wikia
nekasampita tinu asaram, ՓɗҡՓʮֆ‫ڏ‬ nuna nangkamasnak wake mesekan
trum wi waraaja nunisrumek pujuschajash. Tura Yus winasha wait
warasminuitrume. 18ॸTura atumsha anentruru asa niincha tsuwarmayi.
waraakrumningkia metek warasarmi. 28ॸҽӕфѸ̲ҡɗҡӕ̲Ѹȍҡ˔ѸȍՓɗ͑˔‫ڏ‬

ram warastaram tusan, tura wisha


Timoteon pachis tura Epafroditon nunisnak napchau nintimtsuk pujustaj
pachis etserkamuri tusan, ii yachiin wári akuptuktatjarme.
19ॸIi Apuri Jesús wakeramtaikia, 29ॸTura ni atumin jeamtai, ii Apuri Cristo

Timoteo wína pengker nintimtikrurat maaketai tusaram, nukap warasrum


ҡӕѸ͑Փ фɗҡӕ̲ɗ͑˔ӕЙҡӕ˔ҡѸ͑Փ˔ľфʮ‫ڏ‬ wainkataram. Chikich ainau niya
rume. Nuka atum itiur pujarme nuna nunisarang Criston pengker umirkar
nekaa, Փɞ͑ӕʮҡ˔ҡɗҡӕѸ͑ՓɗѸȍՓ˔ľф‫ڏ‬ pujuinausha pengker awajsataram.
jai.ॹg 20ॸTura Timoteowa nunisar nintimsar 30ॸAtumka wína yainkatatkamaram

pujuinaunka kichkisha waininatsjai. tujintau asaram, ni wína yaingti tusaram,


Timoteoka wiya nunisang atumin pachis: atum akupkamu asa, ii yachí jatancha
¿Pengkerash pujuina? ҡӕѸ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф‫ڏ‬ shamtsuk wina yaintak jaachak
marme. 21ॸChikich ainauka ni wajakmiayi.
wakeramurinak tuke nintimu weenawai.
Antsu Jesucristo wakeramurinka nintimu Cristo nekaatnuka mash
weenatsui. 22ॸTura atumka Timoteo aa nuna nangkamasketai

3
pachisrum ni pengker pujamuringkia 1ॸՠɗ͑ֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф‫ڏ‬

nekarme. Nuka wijai tsanias Cristonam mincha, yamaikia ataksha tajarme: Ii


uwemratin chichaman etsernuyayi. Tura Apuri Cristo nintimsaram warastaram.
uchi ni aparin yayawa nunisang winasha Nuwik aatramjarme nuna ataksha
tuke yainuyayi. 23ॸTura wina turunatnur antuktaram tusan, napchauka nintimtsuk
itiur ating tusan nuna nekaanka, atumin ataksha aatjarme. 2ॸAnangkartin
Timoteonka kakarmachu atumin ainau pasé aa nuna nuikiartinak pujuinau
akuptuktasan wakerajrume. 24ॸTura ii wainkataram. Nu aints ainau chichainak:
Apuri wakeramtaikia, karsernumia wina Atum uwemratasrum wakerakrumka,
jiirkiaramtaikia, ҡӕ̲ɗ͑Փ фɗЙɗՓɗ͑˔ф‫ڏ‬ Moisés tímia nunisrumek atumi
tatja, tu nintimsan pujajai. nuwapchiri charuktaram, nangkamiar
25ॸ֤̲ɗ˔ɗƄЙƸфΎĀɗҡΎ͑Ëȍ˔ӕЙҡӕ˔ҡ‫ڏ‬ tinawai. 3ॸNuwaprun charuknaka
san nintimtajrume. Juka wína yatsurua uwemrainjapi, tichamnawaitji. Antsu
tumawaitai. Tura wiya nunisang wait Yuse Wakanijai Yus pengker awajkur:

g॰2.19 (Hech. 16.1-3)


403 Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ3

Yus juuntaitai taji. Tura Cristo Jesúsnau tunaaruncha japrutau asamtai, Yus
asar uwemratatjiapi tusar waraaji, antsu winaka tunaarinchawa nunisnak pujai
ɗɗ͑ӕՓЙËȍɗфɗËȍфӕ˔̲ӕѸфӕՓľ̲ф‫ڏ‬ jiirui, tu nintimjai. 10ॸTura mash ainia
tatjiapi tatsuji.ॹh 4ॸChikich ainau nuna nangkamasang wakeramurka
nangkamiar: Wikia miatrusnak Moisésa juwaitai: Criston miatrusnak nekaatasan
ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ̲ɗф˔Փɗҡʮɗҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ̲‫ڏ‬ wakerajai. Tura Yuse kakarmarijai
sar pujuinau wainiatnak, nu aints ainaun nantakmiaurincha nekaatasan wakerinjai.
nangkamasketjai timinuitjai. 5ॸWi Tura ni wait wajakmia nunisnak wait
akiinamur ocho (8) ˔ɗ͑ҡ͑͑ǣ˔̲ф̲‫ڏ‬ wajaktasan wakerinjai. Tura Cristo
tai, Moisés chichaman akupkamia jatancha shamtsuk jakamia nunisnak
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ͑ӕՓЙËȍɗфӕ͑Ëȍфӕҡфӕ˔ф‫ڏ‬ wisha jatancha wakerinjai. 11ॸTura asan
miayi. Wikia nekasan Israela weari asan, Cristo jaka nantakmia nunisnak wisha
Benjamínka wearinjai. Tura wína wear jakamunmaya nantaktasan wakerinjai.ॹk
ainausha tuke hebreo chichamen chichau
asaramtai wisha nunisnak nunasha Pablo tu pujajai timiauri
chichayajai. Tura fariseo aints asan, 12ॸAntsu Cristo wakeramurin miatrusnak
Moisésa aarmaurin tuke umirnuyajai.ॹi umirnuyajai tatsujai. Tura tunauruka
6ॸҽӕфՓɗ˔ɗͅΎɗѸŃѸф̲ӕфɗ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ nekas atsawai tatsujai. Tura wainiat Cristo
nak umirkau asamtai, wína pachitsar: Jesús: Winar atatme tusa untsurkamiayi.
Moisésa aarmaurin umirchawaitai pengké Tura asamtai Cristo wakera nunaka tuke
turutcharminuitai. ҽӕфՓɗ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ‫ڏ‬ ɗ͑ɗҡѸӕ˔̲ɗҡфӕѸ͑˔ӕ̲ɗф˔ҡѸ͑Փ˔ľф‫ڏ‬
masnak Yusen miatrusnak umirkataj jai. 13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
tusan, Cristonu ainaun kajerakun wait wisha Cristo pujumia nunisnak pujajai
wajaktiniun suyajai.ॹj tatsujrume. Antsu kichnasha tajarme: Wi
7ॸYaanchuikia tu nintimsan pujuu asan, turinuyaja nunaka yamaikia mash
nangkamin nintimnuyajai. Antsu kajinmaran, Cristoa nunisnak atasan
yamaikia Cristonu asan, wi yaanchuik wakeraja nunaka tuke nintimsan pujajai.
nukap nintimnuyaja nunaka yamaikia 14ॸWikia nekasnapi Cristo Jesúsjai

inaisawaitjai. 8ॸYaanchuik turutirun tsaniasan pujustatja, tu nintimsan pujajai.


turaknaka tuuka uwemrachminuitjai Tura Yus wína untsurak: Cristojai
tusan nuna nekaan, tura nunaka mash tsaniasam nayaimpinam tuke pujusta
inaisau asan, yamaikia pachischawaitjai. turutit tusan, tu nintimsan pujajai.
Antsu wína Apur Cristo Jesús itiurak awa 15ॸTura asamtai Cristo nekasampita tinu

tusan, nuna nekaatasan wakerajai. Tura ainautikia mash metek tu nintimraru


Cristonu tuke ataj tusan, yaanchuik armi. Antsu atum tu nintimtsuk
nintimnuyaja nunaka pachisan: Tsuwata pujakrumningkia, Yus: Tu pujustaram
nunisketai, tu nintimsan pujajai. 9ॸTura tusa, ҡӕ̲ɗ͑͑ӕ͑Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ҡ‫ڏ‬
Cristojai tsaniasan pujustasan wakerau trume. 16ॸTura yanchuk Cristo tu
asan, Moisésa aarmaurin umirkun umirkatin nekau asaram, ҡӕ˔ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
nekasnapi tunaarinchau pujusainja, tuuka mek umirkataram tajarme.
yamaikia nintimtsujai. Antsu Criston 17ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,

nekasampita tinu asamtai, tura Yus wína wi tu pujaja nu nekau asaram, wiya

h॰3.3 (Rom. 2.28-29; Gál. 6.14-15; Col. 2.11-13) i॰3.5 (Hech. 23.6;26.5; Rom. 11.1)
j॰3.6 (Hech. 8.1-3;9.1-2;22.4-5;26.9-11) k॰3.11 (Rom. 6.11-13)
Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ3ٍॷ4 404

nunisrumek atumsha pujustaram. Tura ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ҡфӕ̲ҡӕѸ͑ËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡʮ‫ڏ‬


aints iiya nunisarang Cristo nemarinau rume. 3ॸYatsuru, amesha nekasam wína
wainkaram, nu aintsua nunisrumek takatur yaintin asakmin wi seatjame: Ii
pujustaram.ॹl 18ॸYaanchuik atumin nukap umaji mai pengker nintimtunisar
ӕʮ˔̲ɗʮфӕ̲ľ͑ӕ͑ֆ̲ɗѸȍʮӕӕҡ˔̲ɗ‫ڏ‬ pujusarti tusam yaingta. Wi yaanchuik
kiakun ataksha atumin ujaktasan Cristonam uwemratin chichaman
wakerajrume. Cristo numi winangmanum etsermatai, ii umaji mai Clementejai, tura
jakamia nuna chichamen untsuri aints chikich aints ainaujai Yuse takatrin
ainau antutan nakitinawai. 19ॸTura ni takakmasar, wína nukap yainkarmiayi.
namangke wakerina nunak tuke Nuna naaringkia papinum tuke iwiaaku
nintimsar pujuinau asar, ͑ɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬ pujustinnum aatramu ainawai.
kengka ni Yusrintai. Tura tunau takainau 4ॸIi Apuri Cristonu asaram, tuke mash

asar, ͑ҡѸ͑Йɗ˔ӕ͑ӕ͑˔͑ҡѸ̲‫ڏ‬ warastaram. Ataksha tajarme: Tuke


tsuk: Nuka pengkeraitai tinawai. Tura ju warastaram.ॹm 5ॸTu pujakrumningkia
nungkanmaya ainau nintiminawa chikich ainau atumin waitmakar mash:
nunisarang nintiminawai. Tura asar tuke Nu aints ainauka nekasar pengker
mengkaakartin ainawai. 20ॸAntsu iikia nintintin ainawai tiartinuitai. Ii Apuri
Yusnau asar, tura nayaimpinam pujustin arakchichu pujau asa iincha tuke
asar, ɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡɗ͑͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ waitmaji.
maya wári tati tusar nakaji. Iin 6ॸAtumka yumtinka nintimtsuk

ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡ͑ӕ˔ɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ‫ڏ‬ asataram. Antsu tuke Yus seakrum


ketai. 21ॸNi taa, iinu namangke jakatin aa waring achat mash Yus ujaktaram. Tura
nunaka ni namangkea nunisang ati tusa Yus seakrum tuke maaketai titaram.ॹn
yamarman yapaijturmatnuitji. Tura 7ॸYus ni Uchirin Cristo JesúѸ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬

asamtai nu yamaram namangjai pengké maku asa, atumi ninti nekas angkan
jakashtinuitji. Tura ni tujinkamuringkia ͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ͑ӕ͑ɗ͑ҡѸҡɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔Ń͑ľ˔Ëȍ‫ڏ‬
atsau asamtai, Cristo waring achat mash min aa nuna atumniasha suramsatatrume.
aa nunaka ni kakarmarijai inartinuitai. Tura Cristo Jesúsnau asakrumin, Yus
atumin angkan awajtamsau asa, atumi
Ii Apuri nintimsaram tuke warastaram nintimaurincha tunau engkemtuwai tusa

4
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬ atumin waitmaktatrume.
cha atumin aneau asan, atumniasha
Pengker aa nuke nintimsataram timiauri
jiistasan wakerajrume. Tura wi etsermaur
antuku asaram, Cristo miatrusrumek 8ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha,

umirkau arume. Tura asakrumin wisha chikichnasha inangnamunam tajarme:


tuke waraajai. Atumka wína aneetir kҡӕ̲ËȍɗËȍ̲͑ľ˔Ѹ͑ӕ͑˔͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
asaram, tuke Cristo umirkuram kakaram taj tusaram, tura juun ainauncha:
wajastaram tajarme. Nekasnapi pengker awajsatatja, tu
2ॸYamaikia ii umaji Evodianam nintimsaram pujustaram. Tura tupin
chichaman akupajai. Tura ii umaji nintimsanapi pujustatja tusaram, tura
Sintiquenmasha chichamnasha akupajai. ҡӕ͑фɗ͑ËȍՓЙɗЙӕʮӕѸҡҡʮҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬
Wait aneasrum atumka mai Cristonu ram pujustaram, tura chikich ainauncha
asaram, pengker nintimtunisrum aneetatjapi tusaram, tura pengker aa

l॰3.17 (1.Cor. 4.16;11.1) m॰4.4 (1.Tes. 5.16) n॰4.6 (Col. 4.2-6; 1.Tes. 5.17-18)
405 Ǘɗ́ɗЙΎѸ͑ӕ̲ॷ4

nunaapi nintimratatja tusaram, waring wisha Macedonia nungkanmaya jiinkin


timiá pengkerai, tu nintimsaram asamtai, chikich yaktanmaya Cristonu
maaketai tusaram pujustaram. ainau kuikian suruscharu wainiatrumek,
9ॸWi atumin nuiniarmiajrume nuka atumek maaketai turutsaram kuik
umiktaram. ҽӕфՓɗľҡѸľф̲ӕф͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ irumraram akupturkamiarume. 16ॸTura wi
rume nusha umiktaram. Tura wi Tesalónica yaktanam pujamtaisha,
ҡ˔̲ӕфՓɗ͑˔̲ɗфӕ̲ľ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ atumka kuik irumraram, ni yuumamuri
mek turataram. Nu turakrumningkia ii sumarmakat tusaram akupturkamiarume.
Yusri nekas angkan nintimratnuncha ͮӕ͑ɗҡ˔Ѹȍ˔ӕɗ˔ɗфӕ̲фф̲˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
sukartin aa nuka atumjai pujustinuitai. kamarume.ॹp
17ॸKuikianka miatrusnaka wakeratsjai.
Filiposnumia ainau Pablon Antsu atumka kuik akupturkau
kuikian akuptukmauri asakrumin, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑͑ӕ˔Йֆɗ̲͑˔ҡ‫ڏ‬
10-11ॸkҡӕ̲˔ҡ˔ѸȍՓɞ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕфѸ‫ڏ‬ trume, tu nintimsan pujajai. 18ॸYatsur
ram kuik akupturkau asakrumin wikia ƄЙƸфΎĀɗҡΎɗҡ̲͑ӕ˔ҡӕ̲˔ӕЙҡӕф˔‫ڏ‬
Apurun maaketai tusan warasmajai. marume nunaka mash jukimjai. Tura
֤͑Ëȍӕɗ˔ɗ͑ľ˔Ѹфӕ̲Փɞ͑ֆɗ͑˔ҡѸ‫ڏ‬ nukap akupturkau asakrumin, nuna mash
rum wakerutayatrum yainkachmiarume. metek jukin asan yamaikia yuumatsjai.
Tura wainiatun wi papin aaran: Wína ՠɞ͑Ѹӕфֆҡфӕ̲ľ˔͑ӕ˔֤ӕѸѸӕѸ̲‫ڏ‬
kuikiar atsau asamtai yainkataram rume. Tura asaram kungkuti jinum
tusanka nunaka aatsujrume. Wi waring epeamua nunisrumek Yus pengker
achat mash yuumayatnak, napchau awajsamarume.ॹq
nintimtsuk pujustinasha nuimiaruitjai. 19ॸAtumka Cristo Jesúsnau asakrumin,
12ॸKuikiartichu pujaknasha: Kuikiartichu wina Yusur mash ainia nuna najanau asa,
ɗ͑ӕɗҡɗӕфЙӕʮӕɗ͑ՓҡӕѸ͑Ëȍ͑ľ˔ӕֆ‫ڏ‬ atumi yuumamurin mash suritramtsuk
jai. Tura kuikiartin pujaknasha kuikiartin suramsatnuitrume. 20ॸTura asamtai ii
ainau itiur pujuinawa tusancha, nunasha Apaachiri Yus nekas pengker aa nu tuke
nekauyajai. Yutair nukap amatikia, maaketai tiarmi. Nuke ati.
tutuaran pengker nintimnuyajai. Tura
yutair atsamtaisha, yaparaknasha Inangnamu chicham akupkamuri
nunisnak pengker nintimnuyajai. ֤ӕӕ̲‫ڏ‬ 21ॸJesucristonu ainautirmin: Mash
tsuk pujaknaka tura yuumaknasha, pengker pujustaram tusan chichaman
ЙËȍɗҡѸӕ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ЙӕʮӕѸҡɗ͑‫ڏ‬ akuptajrume. Tura ii yachi iijai iruntrar
sha nuimiaruitjai. 13ॸCristo ni kakarmarin pujuinausha: Pengker pujustaram tusar
surusu asamtai, Cristo wakera nunasha chichaman akupturminawai. 22ॸCristonu
mash turamnawaitjai.ॹo 14ॸTurai wi wait ainau ju yaktanam pujuinauka mash
wajamtai, atumka wait anentrakrum pengker pujustaram tusar, chichaman
wína yainkau asaram, nekas pengker aa akupturminawai. Tura juun apu Césari
nuka turamarume. inatiri ainia nusha Cristonu asar atumin
15ॸFiliposnum pujuinautiram, nu chichaman akupturminawai.
nangkamtaik Cristonam uwemratin 23ॸIi Apuri Jesucristo atumnasha

chichaman atumin ujakmau asaram, tura pengker awajtamsarti. Maaketai.

o॰4.13 (1.Tim. 6.6-10; Hebr. 13.5) p॰4.16 (Hech. 17.1) q॰4.18 (2.Cor. 11.9)
Pablo Colosasnum Pujuinaun Papin
Akuptukmauri

nereawa nunisang mash nungkanam


Chicham akuptukmauri yujaawai. 7ॸIi aneetiri yachí Epafras nu

1
1-2ॸWiitjai Pabloitjai. Yus wakerau ËȍɗËȍ̲͑˔ҡӕ̲ɗ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲ф̲ɗ‫ڏ‬
asa, Jesucristo chichame etserin ata rume. Nuka iiya nunisang Cristo
tusa wína akuptukmiayi. Cristo: inatirintai. Tura Criston miatrusang
Nekasrum tunaarinchau winar ataram umirkau asamtai, ҡӕ̲ɗ͑˔ӕЙҡӕ˔̲ɗʮ‫ڏ‬
tusa, atumin eatmaku asamtai, Cristonu rume.ॹa 8ॸTura nuka atumin pachitmas:
ainautirmin Colosasnum pujuinautirmin Yuse Wakani ni nintin pujurmau asar,
ii yachí Timoteojai ju papin aaran aneenisar pujuinawai tusa iincha
akuptajrume. Ii Apaachiri Yus atumin ujatmakmiaji.
Փɗҡ͑ľ͑ҡф̲˔ҡӕ˔ľЙľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲‫ڏ‬ 9ॸTura nu chichamka antuku asar, nunia

sarti. Tura angkan pengker pujustinasha nangkamar tuke inaitsuk atum pachisar
suramsarti. Yus seakur pujaji. Tura ni wakeramurin
atumin nekamtikramawarat tusar, tura
Pablo Cristonu ainaun pachis nuna atumin mash nintimtikramrarat
Yusen seatmiauri tusar, atum pachisar Yus seaji. 10ॸAtumka
3-4ॸAtumka Cristo Jesúsnau asakrumin, Yusnau asaram, pengker aa nuka
tura Cristonu ainau mash aneau turataram tusar, tura Yuse wakeramuri
asakrumin, iisha atum pachisar chicham miatrusrumek nekaataram tusar, ii Apuri
antukar, Yus ii Apuri Jesucristo Apaachiri tuke umirkau asaram, atum tuke Yus
asamtai, atum pachisar seakur tuke pengker awajsamniuram tusar, atum
maaketai taji. 5ॸkҡӕ̲˔֤ӕѸ͑ӕ̲ӕՓľ̲ф‫ڏ‬ pachisar Yus seaji. 11ॸTura Yus ni
tin chicham nekas aa nu antuku asaram, kakarmarijai atumin kakamtikramrat
nayaimpinam pujustatjiapi tinu tusar, tura itiurkachmin pujayatrum,
asakrumin, iisha atum pachisar tuke napchau nintimtsuk jaimiasrum
maaketai taji. 6ॸYusnum uwemratin warasrum pujusmintrum tusar Yus seaji.
chichaman mash nungkanmaya ainau 12ॸTura ii Apaachiri Yus: Wína uchir

antukarmia nunisrumek atumsha antuku asaram, wína aintsur ainaujai mash


asaram, tura Yus miatrusrumek umirkau nayaimpinam tuke paaniunam Wijai
asaram, Yuse anengkratairi pachisrum: pujusmintrum turamin asamtai, tuke
Nekas tu awapi tusaram nekaamiarume. maaketai titinuitrume. 13ॸYaanchuikia
Tura asakrumin nu chicham árak iikia teenam pujuyaji. Tu pujarin ii

a॰1.7 (Col. 4.12)

406
407 æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ1

Apaachiri Yus iin teenmaya jiirmakin asa: ayarme. Tura Yuse nemase arumning,
Wína aneetir Uchir pujamunam atumsha Cristo aints wajas: Wína Apaachirjai
ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑ҡфӕ̲ҡӕѸ͑ǣ˔̲̲͑ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ pujustasrum yamaikia tunaarinchawa
miaji. 14ॸYuse Uchiri jarutramak ii nunisrumek ataram tusa waitnas jakau
ҡӕ͑фɗ͑Ѹ˔ҡӕф̲фӕѸɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ asa, atumi tunaarin sakturmarmiarume.
ramiaji.ॹb Tura asamtai Yus: Yamaikia wijai pengker
nintimsaram pujustaram turamrume.
Cristo jarutramak angkan awajtamsamiaji 23ॸTura asamtai nekasrum tuke inaitsuk
15ॸYuse Uchiri Cristo nungkancha Cristo nekasampita titinuitrume. Tura
najantsaing tuke pujuyayi. Tura asa mash Cristonam uwemratin chicham antuku
najanamu apurintai. ֤ӕѸ˔Փɗ͑Ëȍ̲ɗ‫ڏ‬ asaram, tuke inaitsuk: Wikia Cristojai
tiat, ni Uchiri aints wajasu asa, aints ainau nayaimpinam pujustasan wakerajai tinu
wainkarat tusa wantinmamtikiamiayi.ॹc asaram, nekasrum nayaimpinmaka
16ॸCristo mash ainia nuna najanau asa, pujustinuitrume. ͮӕӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
nayaimpinam aa nuna mash, ҡӕф͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ naka mash nungkanam etserkaruitai. Tura
nam aa nunasha mash najanamiayi. Tura ii Cristo wína akuptuku asamtai, wisha nu
wainji tura ii waintsuji nunasha mash chichaman etsernuitjai.
najanamiayi. Tura Yuse awemamuri
ainausha mash, tura nuna apurisha mash, Pablo Cristonu ainau inatirinjai timiauri
tura junia apu ainausha mash Criston 24ॸCriston miatrusarang umirkau ainau

umirkarti tusar najanamu ainawai. 17ॸMash wait wajakartin ainawai. Tura asaramtai
ainia nunaka najantsaing Cristoka tuke wisha nunisnak Cristonu asan, ni tímia
pujuyayi. Tura yamaisha tuke pujau asa, tu nunisnak wait wajajai. Cristo wait
ati tusa, mash aa nunaka wainnuitai. wajakmia nunisnak atumin yaingtasan
18ॸCristo nu nangkamtaik tuke iwiaaku wait wajayatun, Cristonu asan wikia
pujuu asa, ni aintsri ainauti apurintai. Tura waraajai. 25ॸYus wína akatur akuptak:
mash aa nuna inau ati tusa, Yus ni Uchirin Wína aintsur ainamunam mash wína
chikich aints ainaun nangkamasang nuná chichamur miatrusmek etserkum,
eemak jakamunmaya inankimiayi.ॹd 19ॸTura Cristonu ainau inatiri ata tusa akuptuku
asamtai Cristo mash ainia nuna najanau asamtai, wikia atumi inatiri ajai.ॹf
asa, tura mash ainia nuna inartin asamtai 26-27ॸYuska nekas pengker chichaman

Yus: Wijai metek ati tusa wakerimiayi. ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ͑͑ľ˔̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬


20ॸYus ni Uchirin: Numi winangmanum tas wakerayat, nu nangkamtaikia aints
maawarti tusa akupkamu asa, ni numpe ainautin nekamtikramachmiaji. Antsu
numparmaujai mash nungkanam yamaikia Yus nu chichamnaka Cristonu
pujuinauncha, tura nayaimpinam mash ainautinka nekamtikramji. Nu chichamka
pujuinauncha: Angkan pengker nintimsar nuwaitai: Mash nungkanam Cristonu
pujusarti tusa Yus wakerukmiayi.ॹe ainautin ni Wakanin engketramau
21-22ॸAtumsha yaanchuikia Yus umirchau asamtai, Cristo atumi nintin pujau
asaram, tura tunau tuke nintimsaram asamtai, nijai tsaniasrum tuke iwiaaku
pujau asaram, Yusnumka jeachmin pujustinuitrume.ॹg

b॰1.14 (Efes. 1.7) c॰1.15 (Juan 1.1-3; Hebr. 1.2; 1.Juan 1.1; Apoc. 19.13)
d॰1.18 (Efes. 1.22-23; Apoc. 1.5) e॰1.20 (Efes. 2.16) f॰1.25 (Efes. 3.2)
g॰1.26 (Efes. 3.4-6)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ1ٍॷ2 408

28ॸTura asakrumin iisha Cristo pachisar 8ॸYatsur ainautiram aneartaram. Aints

chicham etserji. ҽӕфæфɗѸҡΎ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ ainau waitrinak anangkartutai chichaman


rang umirinak nekasar tunaarinchau etserinak nangkamiar chichainau asar, ii
Cristonu arti tusar, Cristo nekatirijai tuke ֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡфɗҡɗ͑ӕф̲ɗ͑ӕ͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬
nu chichamka nuikiartaji. 29ॸTura asamtai ram tusar, junia aints ainau nekatirin
Cristo ni kakarmarin wína surusu nuitaminak pujuinamtaisha, Cristo nu
asamtai, ni kakarmarijai Yuse chichamen chichamka antuktaram tichau asamtai,
tuke etserkun pujuyajai. anangkruwai tusaram, tura Cristo

2
1ॸYatsur ainautirmin, nunasha umirtan inaisai tusaram aneartaram.
nekamtikiatasan wakerajrume. Wikia 9ॸYus wainchau arin, Cristo Yus ayat

atumin yaingtasan, tura Laodicea aints wajas: Yuska tu awai tusa iin
yaktanam pujuinauncha yaingkiartasan, nekamtikramamiaji. 10ॸTura Cristo Yuse
tura wína waitkacharu ainauncha Yuse awemamuri ainaun tura mash apu
chichamen ujakartasan nukap wakerajai.ॹh ainauncha tura mash ainia nunasha inau
2ॸTura aints ainau mash Criston pengker asa, ͑ɗɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
umirkarat tusan, tura aneenisar metek rau asamtai, atumsha nijai tuke
nintimtunisar pujusarat tusan wakerajai. tsaningku asaram, Yuse Wakani piatkamu
Nu chichamnaka yaanchuikia aints ainiarme. 11ॸTura Cristonu asaram, atumi
ainauka nekaacharmiayi. Tura wainiat nuwapchiri aints charukchamu wainiat
Yus: Nu chicham aints ainau Cristo: kҡӕ̲ɗՓ˔ľф̲ӕфɗҡӕ˔ľɗ͑ɗѸҡ‫ڏ‬
nekamtikiata turutin asamtai, paan ram tusa, atumi tunaarinka nakakar
nekamtikiatasan wakerajai. Nu ashiniar japinawa nunisang mash atumi
chichamka Cristo chichamentai. 3ॸCristo nintiniancha jiiki, Cristoka atumniaka
mash nekau asa, mash aa nunaka iin pengker awajtamsamiarume. 12ॸTura
nintimtikramratnuitji, tura mash atumsha Cristo nemarkatasrum entsanam
nekamtikramatnuitji. 4ॸAints waitrinak maakrumka, Cristo jakamtai iwiarsarmia
atumin anangkramawarai tusan nunaka nunisrumek entsanam mengkarme.
tajarme. 5ॸWikia atumjai pujachiatnak, Nuniasha Yus nekas ni kakarmarijai ni
ҡӕ˔ľҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡ˔ӕ͑͑ӕ˔ЙЙËȍɗʮ‫ڏ‬ ԆËȍɗфɗ͑ʮ˔̲ӕ̲͑ֆɗ͑͑˔ɗ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
rume. Tura atumka tuke inaitsuk Cristo mek atumsha Criston nekasampita
nekasampita tusaram miatrusrumek tusaram entsanmayangka ataksha
umirkau asakrumin, wikia nuna nekau tsapuarme.ॹi
asan waraajai. 13ॸTura yaanchuik atumi tunaarijai

jakawa nunisrumek pujarmin wainiat,


Cristo pujut yamarman suramji Cristo atumi tunaarin mash japitramrau
6ॸҽӕфѸ̲ҡɗˇľѸӕËфɗѸҡΎՓɞ͑kЙӕфӕɗ‫ڏ‬ asamtai Yus: Cristojai tuke iwiaaku
tai tinu asaram, Cristojai tuke tsaniasrum pujustaram tusa, pujut yamarman
pujustaram. 7ॸTura Cristonu asaram, suramsamiarume.ॹj 14ॸTura Cristo ii
Cristo tu awapi tusaram nuimiaru tunaarin pengké akiimiakchamniau au
asaram, tuke Cristok nintimsaram wainiat mash sakturmarmiaji. Tura asa
pujustaram. Tura Cristo miatrusrumek numi winangmanum jirujai ajinkarti tusa
umirkau asaram, tuke inaitsuk Yus tsangkatramkamiaji. Tura waitnas
maaketai titaram. jarutramak aintsti tunaarinka ningki

h॰2.1 (Apoc. 3.14-22) i॰2.12 (Rom. 6.4-11; Col. 3.1-3) j॰2.13 (Efes. 2.1-5)
409 æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ2ٍॷ3

akiimiatramkamiaji. 15ॸTura Cristo numi nintimina nuka umirkashtinuitrume.


winangmanum jarutramak, iwianch Tura asaram uwemrataj tayatrumsha
ainaun tura ni nemase ainaun mash ¿waruka ju nungkanmaya ainau
nepetkau asa, mash ainia nuna paan chichame tuke umirkurmesha pujarme?ॹl
nekaawarat tusa jakamunmaya nantaki, 21ॸNu aints ainau chichainak: ԆՓľ̲ф‫ڏ‬

ni nemase ainaun inatsaarmiayi. tasrum wakerakrumka, nu yutasha


yuwachminuitrume, tura nu umutisha
Nayaimpinam aa nuke nintimtin ataram umurchamnawaitrume, tura nusha
16ॸTura asamtai yamaikia aints takaschamnawaitrume tinawai. 22ॸNu
kichkisha: Tunau wajasai tusaram, nu aints ainauka ningki nintimsar nu
yutaka yuwairap, tura nu umutisha chichaman akupinau asar, aints ainaun:
umurairap turamiarchatnuitai. Tura Nu umirkataram tusar nuininawai.
tunau wajasai tusaram, nu ƿestasha Antsu waring achat ii yuwajina, tura
inangkartaram, tura yamaram nantusha umajina tura takajina nuka mash
ƿesta najanataram, ҡӕф͑ӕ˔ɗ͑ҡֆ̲ф‫ڏ‬ amukatnuitai. 23ॸAints nu chichaman
taram turamiarchatnuitai.ॹk 17ॸCristo umirinak pujuinauka ningki nintimsar:
taatsaing Yus Moisésan chichaman akatar Nekasan Yusen umirnuitjai tinawai.
akupak: ͮӕËȍɗËȍ̲˔̲Ѹȍӕ̲ɗфҡӕ˔ҡ‫ڏ‬ Tura wína namangkruka mianchawaitai
ram timiayi. Antsu nunia Cristo iin tusar, ͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľ͑˔͑ӕ˔ЙՓɗҡ˔ɗ͑‫ڏ‬
uwemtikramratas tarutmi jarutramkau wai. Tuminau asaramtai chikich aints
asamtai, nu chichamka yamaikia ainau nuna wainkar nangkamiar: Nu
pachischatnuitji. 18ॸTura asamtai aints aints ainauka nekau ainawai, tu
ainau nangkamiar chichainak: Iikia nintiminawai. Antsu tu nintiminauka ni
mianchau asar, Yuska tupnik aujtsuk, ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф̲ӕфɗ͑˔͑ľЙľҡ˔Ëȍф‫ڏ‬
antsu Yuse awemamuring seatnuitji tinuitai.

3
tinauka anturkairap. Nuka nangkamiar: 1ॸҽӕфѸ̲ҡɗæфɗѸҡΎʮɗʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬

Wikia karanam Yuse awemamurin maya nantaknua nunisrumek pujau


wainkau asan, chikich aints ainaun asaram, nayaimpinam iruna nu
nangkamakuitjai tinayat, Criston wakerin ataram. Nuni Cristo Yuse
umirchau ainau nintimina nunisarang untsurinini pujawai. 2ॸTura asamtai ju
nintiminawai. 19ॸNu aints ainauka nungkanmaya aints wakerina nuka
Cristojai tsaniasarka pujuinatsui. Antsu nintimtsuk nayaimpinam aa nuke
Cristo mash aa nuna apuri asa, ni aintsri nintimtin ataram. 3ॸAtumka Cristojai
ainautinka pengker waitmaji. Tura asa tsaniasrum jakawa nunisrumek au
̲ľҡľ˔͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲֤ӕѸՓ˔ľф͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ asaram, tura Cristojai tsaniasrum
mek pujustaram tusa, ni aintsri iwiaaku pujau asaram, tuke Yusnau
ainautinka kichkia nunisang jiirmaji. ainiarme.ॹm 4ॸҽӕфæфɗѸҡΎҡӕ˔ľЙӕʮӕѸҡɗ‫ڏ‬
Tura: Miatrusrumek umirtuktaram tusa, nun iin suramsatin aa nu
ni kakarmarijai ni aintsri ainautinka nayaimpinmaya wantinkamtai,
yainmaji. ҡӕ̲Ѹȍ͑ɗʮɗҡѸ͑ɗѸфӕ̲Փ͑ҡɗ͑˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
20ॸAtumsha Cristo jakamia nunisrumek trume. Tura Cristoa nunisrumek
yamaikia pujakrumka, junia aints ainau atinuitrume.ॹn

k॰2.16 (Rom. 14.1-6) l॰2.20 (Rom. 6.6-11; Gál. 2.19-20) m॰3.3 (Rom. 6.4-11; Col. 2.12)
n॰3.4 (Gál. 2.20; Fil. 1.21)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ3 410

aintsri ainauti nintin engkemturmau


Tunau inaisaram Cristo wakera asamtai, Cristok nintimtustinuitji.
nunisrumek ataram 12ॸTura asakrin Yus atumin anenmau
5ॸTura asamtai ju nungkanmaya ainau asa: Winar ataram tusa, atumniaka
ҡӕфɗ͑͑ӕ˔ɗ͑ҡѸʮ˔ɗ͑ɗֆՓ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ eatmakmiarume. Tura asamtai yamaikia
mek tuke mash inaisataram. Tura nuwa iwiarmamrawa nunisrumek pujau
nuwatkashtatiatrum tsanirmatka tuke asaram, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕѸȍՓɗҡ͑ľ͑ҡфҡ‫ڏ‬
inaisataram. Tura tunau wakeruktincha ram, tura pengker awajsataram. Tura
mash inaisataram. Tura chikichnau aa nu mianchawaitjai tusaram, yaitasrum
wakerutisha inaisataram. Chikichnau aa aujnaisataram, ҡӕф˔ʮľф͑ɗҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬
nuna tímia wakerin ainauka ni Yusria ram. 13ॸTura jaimiasrum tsangkurnain
nunisarang nintimtinawai. 6ॸTu nintimsar ataram. Tura chikich aints ainausha
Criston umirtsuk pujuinaunka Yuska atumin pasé awajtaminak pujuinau
nekas wait wajaktiniun susartinuitai.ॹo wainiatrumek, æфɗѸҡΎҡӕ̲ɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬
7ॸYaanchuikia atumsha nu tunausha tramrau asamtai, atumsha nunisrumek
tuke turin ayarme. 8ॸAntsu yamaikia nu tsangkurnain ataram.ॹq 14ॸTura nu mash
tunauka mash inaisataram: Kajektincha, umiau asaram, nuna nangkamasrumek
tura chikich ainau pasé chicharkatnusha, nukap aneenitaram. Tura aneenisrum
tura tsanumnairatnusha, tura tunau pujakrumka, ˔ɗËȍɗ˔̲͑͑ǣ˔ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
chichatcha mash inaisataram. mek asaram, Cristoka miatrusrumek
9ॸYaanchuik tunau nintimtairum umirume. 15ॸAtumka untsuri ayatrumek,
inaisamiarme. Tura yaanchuik tunau kichik namangkea nunisrumek pujau
turutirmesha mash inaisau asaram, wait asaram, Yus wina aintsur ataram tusa,
chichamka ujaanitsuk asataram. Atumka atumin untsurmaku asamtai, angkan
tunau nintimtairumka wejmak mamurun pengker nintimtunisrum pujustaram.
japina nunisrumek inaisawaitrume. Tura Yus tuke maaketai titaram.
10ॸTura yamaram nintimtai wejmakan 16ॸCristo chichame atumi nintijai tuke

yamarman entsainawa nunisrumek nintimin ataram. Tura nu chicham nekau


jukimiarme. Tura Yuska mash aa nuna asaram, Cristo mai nemarnutirmek Cristo
najanau asa: Wijai metek nintimin chichame nekapruniataram. Tura Cristo
ataram tusa, atumniaka kintajai metek mai nemarnutirmek Cristo chichame
nintimtikramrume.ॹp 11ॸCristo ni umirin nintimtiknairataram. Tura Yuse chichame
ainautinka timiá nintimtikramrau kantamataram. ҽӕф֤ӕѸ˔͑ҡ˔͑ҡ̲‫ڏ‬
asamtai, yamaikia judíochu ainausha, ram, Yuse Wakani atumin
tura judío ainausha, tura ii nuwapchiri nintimtikramrau asamtai, yamaram
charukmau ainausha, tura nuwapchiri kantasha kantamaram, Yuska maaketai
charukchamu ainausha, tura chikich titaram. 17ॸTura chichaakrumsha, ii Apuri
nungkanmaya ainausha, tura papi Jesús nintimkamaikiakrum chichastaram.
nekachu ainausha, tura aintsu inatiri ҽӕфҡ˔˔̲˔фӕ̲Йӕʮ˔фӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
ainausha, tura aintsu inatirinchu mek Jesús nintimkamaikiakrum
ainausha mash warí aintski tichatnuitji. takakmastaram. Waring achat mash
Antsu Cristo mash najanamu asa, tura turarme nusha tuke nunisrumek Jesús
mash aints ainautin inatmin asa, ni nintimkamaikiakrum turataram. Tura ii

o॰3.6 (Efes. 2.3) p॰3.10 (Efes. 2.10;4.22-24) q॰3.13 (Efes. 4.2,32)


411 æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ3ٍॷ4

Apuri Jesúsa naari pachisrum iinu nam pujawai tusaram, paan nekau
Apaachiri Yuska tuke maaketai titaram.ॹr asaram, atumi inatiri pengker awajsaram
ni yuumamurisha susataram.ॹw
Ii wearijai pengker pujusmi timiauri 2ॸNunia mash Cristonu ainautirmincha
18ॸkɗѸȍфɗ͑ҡɗ͑ɗ͑ӕҡɗф̲ҡӕ̲ɗɗѸȍфɗ͑ǣ‫ڏ‬ nunasha tajarme: Tuke inaitsuk Yus
kia umirin ataram. Ii Apuri nuna seataram. Tura tuke kajinmatsuk Yus
wakerau asamtai turataram.ॹs 19ॸTura seakrum maaketai titaram. 3ॸTura Yus
nuwentin ainautirmesha atumi nuwari seakrumka, iincha pachikratsaram Yus
tuke aneen ataram. Tura katsuram seataram. Yaanchuikia aints ainau Cristo
nintimtutsuk asataram.ॹt chichamen nekaachminu wainiat, Yus
20ॸUchi ainautiram, atumi aparisha, tura ɗɗ͑˔͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
atumi nukurisha tuke umirin ataram. Ii miaji. Tura asamtai nu chichamka
Apuri Cristo: ͮӕҡӕфҡф̲ҡӕѸՓ˔ľф‫ڏ‬ ataksha aints ainau antumtikiatasar
wai.ॹu wakeraji. Antsu Cristo chichame etserin
21ॸUchirtin ainautiram, atumi uchiri asan, wikia kársernum engkeamu pujajai.
wake mesekar pujusarai tusaram, 4ॸTura Cristo wakera nunisnak nu

nangkamrum chicharkuram kajkairap. chichamnaka aints ainaun paan


22ॸAintsu inatiri ainautiram, tuke nekamtikiatasan wakerajai. Tura asamtai
atumin inatmin umirin ataram. Atumin nu pachisrum Yus seatritaram.ॹx 5ॸAtumka
inatmin jiirmaj wajamtai, wína pengker Cristo nekamtairi jukin asaram, Cristo
ՓʮҡӕѸҡҡӕӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡѸӕ˔ҡ˔˔̲Ѹҡ‫ڏ‬ umirchau ainau Criston pengker
ram. Antsu pengker nintintin asaram, nintimrarti tusaram, nangkamrumka
atumi inatmin waitmachu wainiatrumek, kinta japawairap.ॹy 6ॸAtumka chikich
ii Apuri Cristo tuke iincha waitmaji ɗ͑ӕʮɗËȍɗËȍ˔фӕ̲Ѹȍҡӕ˔ľ͑ҡӕӕʮ‫ڏ‬
tusaram shamakrum nakimtsuk min chichastaram. Tura aints ainau
takakmastaram. 23-24ॸIi Apuri Cristo ni atumin ininminamtaisha, warinak titaj tu
tímia nunaka miatrusang umiktinuitai nintimsaram nekasrum pengker
tusaram nu nekau asaram, nekasrum nijai aimkatnuitrume.ॹz
tuke pujustinuitrume. Tura asaram
waring achat mash turarme nu Inangnamu chicham akupkamuri
turakrumka, ҡӕ̲ɗɗ͑ҡ̲ɗ͑ӕ̲ɗфɗҡфӕ‫ڏ‬ 7ॸYatsur ainautiram, yamai ju papin
mek, ii Apuri Cristo inatiri asaram, ii aaran umisan, ii aneetiri yachiin Tíquicon
Apuri pengker awajsatasrum, pengker atumin akuptuktatjarme. Nuka wiya
nintimsaram nakimtsuk kakaram nunisang ii Apuri inatirintai. Tura asa iin
takakmastaram. 25ॸYus aints ainautin nukap yainmin ayayi. ͮӕ˔Փɗҡӕф̲ӕф‫ڏ‬
mash metek jiirmau asamtai, aints pasé nasha pachis atumin ujatmaktatrume.
aa nuna takauka ni pasé turamurijai 8ॸҽӕф̲ҡɗɗɗ͑ЙËȍɗѸфӕ̲̲Ѹȍ͑ľ˔ҡ‫ڏ‬

metek wait wajaktintrin jukitnuitai.ॹv ram tusan, tura atumin pengker

4
1ॸTura aints inau ainautirmincha ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ффҡҡӕѸ͑˔ӕЙҡӕ˔ҡҡ‫ڏ‬
nunasha tajarme: Atumsha Cristo jarme.ॹa 9ॸNunia Tíquicojai ii aneetiri
umirin asaram, Փɞ͑ɗ͑ҡ͑ӕѸȍ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ yachí Onésimon akuptuktatjarme. Nuka

r॰3.17 (Efes. 5.19-20) s॰3.18 (Efes. 5.22; 1.Ped. 3.1) t॰3.19 (Efes. 5.25; 1.Ped. 3.7)
u॰3.20 (Efes. 6.1) v॰3.25 (Efes. 6.5-9) w॰4.1 (Efes. 6.9) x॰4.4 (Efes. 6.18-20)
y॰4.5 (Efes. 5.16) z॰4.6 (Fil. 4.6; 1.Tes. 5.17-18) a॰4.8 (Efes. 6.21-22)
æΎ́ΎѸѸ͑ӕ̲ॷ4 412

atumniayaintai. Nu jimiar aintska: Ii itiur nunasha atumin nekamtikiatasan


Йӕʮʮɗ͑ӕ͑ЙËȍɗѸ̲Ѹȍӕʮҡ̲˔ҡ‫ڏ‬ wakerajrume. 14ॸIi aneetiri tsuwakratin
trume.ॹb Lucascha chichaman akupturmarme.
10ॸAristarco, wijai kársernum engkeamu Nunia Demascha nunisang chichaman
puja nuka chichaman akupturmarme. akupturmarme.ॹe
Nuniasha Bernabé kaná yachi, Marcoscha 15ॸNunia Cristonu ainaun Laodicea

chichaman akupturmarme. Yaanchuik yaktanam pujuinauncha chichaman


niin pachisan atumniasha chichaman akuptinajai. Nunia Ninfan chichaman
ujakmiajrume. Ni atumin jeamtai akuptakun, ni jeen Yuse chichamen
pengker awajsataram.ॹc 11ॸNunia Justo, antin ainauncha chichaman akuptinajai.
chikich naari Jesús, atumin chichaman 16ॸAtumka ju papikia mash aints

akupturmarme. Ju kampatam aints antinamunam aujsataram. Tura


irunuka Yusen nemarin asar, wijai aujsaram umisrum, Cristo umirin
tsaniasar Yuse chichamen etserkarmia ̞ΎĀɗËľֆ˔ҡ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ͑ҡӕ̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬
nuka judío aints ainawai. Chikich judío tasrum akupkataram. Tura Laodicea
wijai pujauka atsawai. Antsu juka winaka yaktanam pujuinaun papin akuptinaja
pengker nintimtikrurarmayi. nu jukiram atumsha aujsataram.ॹf
12ॸNuniasha atumnia aints Epafrascha 17ॸNunia Arquipon ju chichaman

chichaman akupturmarme. Nuka Cristo akuptakun: “Ami takatrumin ii Apuri


Jesúsa inatirintai. Tura tuke inaitsuk suramsau asamtai, nu pengker umikta”
atumin pachitmas: Miatrusarang Yusen tawai titaram.ॹg
umirkarat tusa, tura Yus wakera nuna 18ॸWiitjai Pabloitjai. Ju chichamnaka

̲Ѹȍ͑ľ˔ՓфҡҡӕѸ֤ӕѸľ͑Ѹľҡф̲‫ڏ‬ wína uwejrujai aatjarme. Ju aarmauka


rume.ॹd 13ॸJuka atumin nukap wainkaram, nekas ni aarmaurintai
nintimturmarme. Tura Laodicea tusaram nekaatnuitrume. Wikia
yaktanam pujuinauncha, tura Hierápolis kársernum pujau asamtai, kajinmatrutsuk
yaktanam pujuinauncha pachis nukap Yus seatritaram. Yus atumniasha tuke
nintimui. Tura asamtai nuna nekau asan, pengker awajtamsarti. Maaketai.

b॰4.9 (Filem. 10-12) c॰4.10 (Hech. 27.2;12.25;13.13;15.37-39) d॰4.12 (Col. 1.7)


e॰4.14 (2.Tim. 4.10-11) f॰4.16 (Apoc. 3.14-22) g॰4.17 (Filem. 2)
Tesalónicanam Pujuinaun Pablo Papin
Eemak Akuptukmauri

6ॸTura
asaram atumsha iiya nunisrumek
Chicham akupkamuri Yuse uchiri wajasrum, ɗɗ͑Ëȍ͑ľ̲ф˔фҡɗ‫ڏ‬

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Silvanojai tura nuyarme, tura ii Apurisha
Timoteojai Tesalónica yaktanam nemarnuyarme. Ii chichame pengker
Cristonu pujuinautirmin aatjarme. Ii nintimsaram antuku asaram, atum nukap
Apaachiri Yusnau asaram, tura ii Apuri wait wajayatrumek, Yuse Wakani atumi
Jesucristonu asakrumin, Yus wait nintin piatramkau asamtai, nukap
anentramak atumin yainmakarti, tura warasmiarume.ॹb 7ॸAtum timiá pengker
angkan pengker nintimsar pujustinasha pujau asaram, Cristonu ainau Macedonia
suramsarti.ॹa nungkanam pujuinau, tura Acaya
nungkanam pujuinausha: Iisha Cristonu
Tesalónicanam Criston ainautisha tu pujaji tusaram, tura
umirinawai timiauri atumsha iiya nunisrumek tu pujustaram
2-3ॸkҡӕ̲˔ʊɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ tusaram nuiniarmiarume. 8ॸTura
pita tusaram, pengker aa nuka Macedonianam tura Acayanmasha
takakmakrum pujarme. Tura Cristo aneau chicham ii Apuri Cristo pachisrum
asaram, chikich ainausha tuke inaitsuk etsernuyarme. Tura asakrumin mash
yayakrumsha yaweatsrume. Tura asaram nungkanam atumin pachitmasar: Criston
Cristo tati tusaram kajinmatsuk naka nekasampita tinawai tinu asar, Cristo
pujarme. Tura asakrumin iikia nu nintimsar chichamencha antukarmiayi. Tura
maaketai tusar, atum pachisar Yus tuke chikich nungkanmaya ainausha
seakur pujaji. 4ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕ‫ڏ‬ yaanchuik Yuse chichamen nekawaru
tirmincha, Yus atumin anenmau asa, nekas asaramtai, nu chichamka iikia etsertsuk
wína uchir ataram tusa, atumniasha pujusminuitji.
eatmakmiarume. Nusha iisha nekaji. 5ॸIikia 9ॸTura chikich nungkanmaya ainausha

Cristonam uwemratin chicham etserin asar, atumin pachitmasar etserinak: Iisha nu


nangkamrikia nu chichamka etserkachmiaji. aintsnum irastasar wemiaji nuni iincha
Antsu Yuse Wakani ni kakarmarin iin pengker awajtamsarmiaji. Nunia ni yusri
suramsau asamtai, chicham nekas aa nu aints najanamu ainaunka inaisar, Yus
etserkurin, Yuse Wakani nu chichamnaka ͑ľ˔ѸɗՓɗ˔ӕ͑ӕ͑ӕ̲ɗфɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑‫ڏ‬
atumniasha nekamtikramamiarume. Iisha wai tusar etserinawai. 10ॸNunia atumin
atumjai itiur pujuyaji nusha nekarme. pachitmasar etserinak: Yuse Uchiri Jesús

a॰1.1 (Hech. 17.1-2) b॰1.6 (Hech. 17.5-9)

413
1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ1ٍॷ2 414

nayaimpinmaya taratata nuna nakainak ͑ӕՓ͑ɗӕËȍɗфɗ͑͑ľ˔̲ɗ͑˔Ѹ̲ӕ͑ҡѸӕ‫ڏ‬


pujuinawai turaminawai. Yus ni Uchirin rin muntsua nunisrik iisha atumjai
jaka tepau wainiat inankimiayi. Tura pujuyaji. 8ॸTura atum timiá aneau asar,
tunau ainaun wait wajaktiniun susartas iisha Cristonam uwemratin chicham
tara iinka uwemtikramratnuitji. atumin pengker nintimsar ujaktasar
wakerimiaji. Tura nuna nangkamasrik
Tesalónicanam Pablo Yuse atum timiá aneau asar, atum yaingtasar
chichame etserkamuri jakatasar wakerimiaji. 9ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф‫ڏ‬

2
1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬ min umaarutirmincha, atumin Yusnum
cha, iisha atumin nangkamrikia uwemratin chicham etserkur pujakur, ii
iraschamiaji. Atumka nuka nekarme. yuumamuri sumaktasar atumi kuikiari
2ॸIikia atumningkia iratsuk Filiposnuma juta nakitau asar, tsawaisha tura
wemiaji. Nuni Yuse chichame etseru asar, kashisha tuke takakmau asar pimpiyaji.
ii nukap wait wajamiaji. ҽӕф͑͑ǣ˔‫ڏ‬ ¿Nuka aneakrumek?ॹe
miar iinka awatamrarmiaji. Atumsha 10ॸAntsu Cristonu ainautirmijai iruntrar

nusha nekarme. Tura atumin jearsha, pujakur, Yus umirkur nekasar pengker aa
chikich ainau iincha pasé awajtaminau nuke turinuyaji. Tura chikich ainau iin
wainiatrik, Yus iinka yainmau asamtai, pachitmasar pasé chichasarai tusar
pengké shamkartutsuk atumin Cristonam tunaarinchau pujuyaji. Atumsha nusha
uwemratin chichaman ujakmiajrume.ॹc wainmakmiarume. Yus mash wainkau
3ॸIikia wait chichamka etsertsuk, tura asa nunasha nekawai. 11-12ॸIisha uchirtin
pasé aa nusha nintimtsuk, tura atumka ainau ni uchirin chicharua nunisrik: Yus
anangtsuk chicharkamiajrume. 4ॸAntsu umirkataram tusar, tura shamtsuk
Yuska ii nintimaunasha mash nekau asa: kakaram wajastaram tusar, kichik kichik
æфɗѸҡΎ̲͑ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲ľҡѸľф˔ҡ‫ڏ‬ chicharkamiajrume. Atumsha nusha
ram tusa, iin akuptamkau asamtai, Yus nekarme. Yus atumin: Wína pujutirun
wakera nunisrik iikia etserji. Aints ainau ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑Й͑ɗӕ̲͑ՓɗʮɗЙӕʮӕѸ̲ɗ͑‫ڏ‬
ningki nintimsar, chichaman antukartas trum tusa untsurmakmiarume. Tura Yuse
wakerina nuka etsertsuji. Antsu Yus uchiri asaram, tuke Yus umirkuram
pengker awajsatasar, ni chichamengka pujustaram tajarme.
etserji.ॹd 13ॸYuse chichame ii etsermiaji nuka
5ॸAints ainau iin pengker awajtamsarti antuku asaram atum: Aintsu chichamentai
tusarkia: Atumka pengke aintsuitrume tutsuk, antsu Yuse chichamentai timiarme
pengké tichamiajrume. Atumka nusha nuka nekasaintai. Nu chichamka atum
nekarme. Nuniasha atumi kuikiari antuku asaram, Cristo nekasampita
wakerakrikia nangkamrikia: Atumniaka tusaram, ֤ӕѸҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ф̲ф̲ɗ‫ڏ‬
nukap aneajrume tichamiajrume. Yuska rume. Tura asamtai tuke inaitsuk Yuska
nunasha nekawai. 6-7ॸNunia atumsha tura maaketai taji. 14ॸYatsur ainautiram
chikich aints ainausha iin: “Apuru,” umaarutirmesha, atumkeka waitka
turamiarai tusar nakitnuyaji. Cristo wajatsrume. Antsu Cristo Jesúsnau ainaun
akupkamutiatrik, apua nunisrik aints Judea nungkanam pujuinaunka ni weari
ainausha inatka pengké nakitnuyaji. ainau wait wajaktiniun susarmiayi. Tura
Antsu iisha atumin jear, atum aneau asar, asar atumniasha nunisarang atumi yaktari

c॰2.2 (Hech. 16.19-24;17.1-9) d॰2.4 (Gál. 1.10) e॰2.9 (Hech. 18.3; 2.Tes. 3.8)
415 1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ2ٍॷ3

pujuinau waitkarminawai. Tura tura chichaman nekaatatkaman


Փɗ͑ɗҡфӕ̲ľ˔ҡӕ̲ѸȍˇӕĀľ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ yumatkau asan, wiki Atenas yaktanam
maya Cristonu ainia nunisrumek pengker juwakmiajai.ॹg
nintimsaram pujarme. 15ॸNu judío ainau ni 2ॸTura ii yachí Timoteon atumin

wearintiat Yuse chichamen etserin ainaun akuptukmiajrume. Nusha iijai iruntrar


yaanchuik maawarmiayi. Nunia ii Apuri Cristonam uwemratin chichaman
Jesúsnasha maawarmiayi. Nunia iincha ni etsernuitai. Tura asamtai atum tuke
yaktariniangka jiirmakiarmiaji. Nuka inaitsuk Cristo nekasampita titaram
Yusen pengkerka awajtsuk pujuinawai, tusan, tura Cristo umirkuram kakaram
tura asar aints ainaun mash kajerin wajastaram tusan, Timoteon atumin
ainawai.ॹf 16ॸIikia judíochu ainamunmasha akuptukmiajrume. 3ॸAtumka Cristonu
Cristo chichame etserkatasar wakerarin asaram: Waitnasan pujaknasha, Cristo
waininayat, ʮӕĀɞΎɗ͑ӕɗɗ͑˔Ѹӕфɗ̲ф̲‫ڏ‬ umirtanka inaisashtatjai tiarat tusan,
karmiaji. Tura ninu nintin tuke tunau atumin Timoteonka akuptukmiajrume.
piatkamu asaramtai, Yus: Nuke ati tusa, Iisha Cristonu asar, ҡӕ˔ľՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬
nu judío ainaunka kajerak, ni wait nuitji tusaram nekarme.
wajaktintrincha nukap susartinuitai. 4ॸYaanchuik atumjai iruntrar pujusar,

iikia atum chicharkur: Iikia nekasar


Pablo ataksha Tesalónicanam Cristo umirkurkia, wait wajaktinuitji
wetas wakerukmauri timiajrume. Ii timiaji nunisrumek
17ॸYatsur ainautirmijai, ҡӕфӕ̲фӕҡɗф̲ɗ‫ڏ‬ yamaikia Cristonu asaram, atumsha wait
jaisha jumchik kinta wainaitsuk kanakar wajarme nuka nekarme. 5ॸTura asakrumin
pujakrisha, tuke kajinmatsuk atum atumin nintimsan: ¿Pengkerash pujuina?
nintimsar pujumiaji. Tura asar atumin tusan, nekaatatkaman yuumatkan: ¿Tuke
irastasar nukap wakerimiaji. 18ॸWikisha Criston umirinatsuash? tusan, tura:
atumin jiistasan wakerayatun tujinkan, ¿Cristo umirtaka inaisataram tusa
ataksha atumin jiistasan wakerimiajai. iwianch atumin anangkramachmasha?
Tura iikia ataksha atumin jiistasar tura Cristo umirmau inaisau asakrumin,
wakerayatrik, ii winitasar wakerarin ‫ع‬ɗɗѸȍՓɗҡ͑Ѹф֤ӕѸľҡ˔ҡфɗ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
wainiat, ɗɗ͑˔ґҡ͑ Ѹҡӕ˔ľѸӕфɗ̲ф̲˔‫ڏ‬ riash takakmasiaij? tu nintimsan
miaji. 19ॸIi Apuri Jesucristo taamtai, Timoteon atumin akuptukmiajrume.
¿yaachia ni wajamurin naka wajastatua? 6ॸYamaikia Timoteoka atumniangka

Nuka atumetrume. Iikia ii Apuri chichame tamayi. Tura taa, atum tuke Cristo
atumin etserkau asakrin, atumsha ii Apuri nekasampita tusaram aneenisrum
umirkau asaram, ni wainkatnuitrume pengker pujamurminka ujatmaji. Tura
tusar, nu kinta iikia nakakur pujaji. Nu atumsha iin pengker nintimkartusrum
kinta jeamtai, atum pachisar maaketai pujarme tusa, tura iincha waitmakartas
tusar warastinuitji. 20ॸkҡӕ̲æфɗѸҡΎ̲ɗҡфӕѸ‫ڏ‬ wakerutminaji tusa ujatmaji. Tura
rumek umiru asakrumin, iisha atum asamtai iisha nunisrik atumsha jiistasar
pengker nintimsar maaketai tusar waraaji. wakeraji. 7ॸҽӕфɗɗѸȍ͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮֆ‫ڏ‬

3
1ॸTura asakrin wikia atumin trik, tura itiurkachmin nukap pujayatrik,
nintimsan: ¿Pengkerash pujuina? atum tuke Cristo nekasampita tinu
tusan, atumin winitatkaman tujinkan, asakrumin, nu chichamka antuku asar

f॰2.15 (Hech. 9.23,29;13.45,50;14.2,5,19;17.5,13;18.12) g॰3.1 (Hech. 17.15)


1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ3ٍॷ4 416

pengker nintimsar pujaji. 8ॸAtumka ii aints ninumtsukka turunawairap. 4ॸKichik


Apuri tuke umirkuram kakaram wajasu kichik aints ni nuwarinak nuwatak,
asakrumin, iisha nekasar pengker nujaingkia tunaarinchau pujusartinuitai.
nintimsar pujaji. 9ॸTura iin nukap 5ॸYusen umirchau ainauka pachitsuk

waramtikiartusu asakrumin, iisha nuwan takasartas wakerinawai. Antsu


warasar atum pachisar Yus maaketai ҡӕ̲˔͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲˔ЙӕʮӕѸɗ‫ڏ‬
tayatrik, nuna nangkamasrik tuke rap.
maaketai titasar wakeraji. 10ॸTsawaisha 6ॸYaanchuiksha atum akatkur

tura kashisha tuke Yus seakur, ataksha timiajrume nunaka ataksha nunisnak
atum jiistasar wakeraji. Yus nuna wisha tajarme. Chikich aints ainausha
tsangkatramkat tusar seaji. Tura atumin anangkawairap. Tura chikich aintsu
jear: Yus miatrusrumek umirkataram nuwaringkia tsanirmatsuk asataram
tusar atum nuiniartasar wakeraji. tajarme. Antsu nuna turinaunka ii Apuri
11ॸIi Apaachiri Yus, tura ii Apuri Jesús wait wajaktiniun nukap susatnuitai.
atumin iin akuptamkat tusar, tura ii 7ॸYuska: Tunau turataram pengké

wetinun eemak iwiarat tusar Yuska seaji. turamtsuji. Antsu nekasrum tunaarinchau
12ॸTura Yus seakur: Nekasrum atumka wína umirtuktaram turamji. 8ॸTura aints
nukap aneenitaram tusar, tura ii Apuri ju chichaman nakitina nuka aintsnaka
atumin nukap nintimtikrarat tusar, tura nakitinatsui, antsu Yusen nakitinawai.
iisha chikich ainausha mash aneaji Yus: Nekasrum tunaarinchau pujustaram
nunisrumek atumsha chikich ainausha tusa, ni Wakanin nekas pengker aa nuna
aneetaram tusar Yuska seaji. 13ॸTura ii iin suramsawaitji.
Apaachiri Yus miatrusrumek umiru 9ॸTura Cristonu ainaujai pengker

asakrumin, ii Apuri Jesús ni aintsri nintimtunisrum pujustaram tusa, Yus


ainaujai taamtai, atumsha pengké ɗɗ͑˔Й͑͑ӕɗҡ̲фӕѸ̲ҡɗ‫ع‬Փфӕ˔‫ڏ‬
tunaarinchau naka wajatsamniuram tusar nak atumin aneenitaram tusancha
Yuska seaji. nunasha aartaj? 10ॸAtumka nekasrum
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕͅËľĀΎ͑ɗ̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬
Yuska pengker aa nu turataram sha mash anearme. Tura Cristonu asaram,
tusa wakerutmaji nuna nangkamasrumek Cristonu ainau

4 aneetaram. 11ॸTura ¿itiurak pengker


1ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑ӕ̲фӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬

cha, kichnasha tajarme. Iisha: Yuska nintimsancha pujusaintaj? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬


tu pengker awajsatnuitrume tusar, ram pujustaram. Tura chikich ainauka
atumin ujakmiajrume nusha umirkuram waitkatsuk pujustaram. Tura atumi
pujarme. Tura yamaisha ii Apuri Jesús: yuumamuri sumaktasrum atumi uwejejai
Tu chicharkataram tusa, iin akuptamkau takakmastaram. Yaanchuik atumin
asamtai, ii timiaji nuna nangkamasrumek chicharkamiajrume nunisrumek
Yus umirkuram pujustaram tusar atum turataram. 12ॸTu pujakrumka pengké
chicharkur pujaji. yuumakchatnuitrume. Nunia Yusen
2ॸIi Apuri Jesús: Nu chicham umiktaram umirchau ainausha atumin pachitmasar:
tusa, iin akupturmaku asamtai, iisha Nuka pengke aintsuitai turamiartinuitai.
atumin etserkamiaji nuka nekarme. 3ॸYuse
Ii Apuri tatintri pachis etserkamuri
wakeramuri nuwaitai: Nekasrum pengké
tunaarinchau pujustaram. Tura asaram 13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
nuwa nuwatsukka tsanirmawairap. Tura ¿Cristonu jakaru ainau warukatnuki?
417 1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ4ٍॷ5

tusaram nekaataram. Cristo umirchau jamtin: ¿Uchin warutik jurertaj? tayat


ainauka ni weari jakamtai: Pengké aneachmau uchin jurertas jatematnuitai.
nantakchatnuitai tusar nukap juutin Nungka yumpunkatin kintasha nunisang
ainawai. Atumka Cristo umirchawa aneachmau atinuitai. ͮӕ˔ɗ͑ҡʮľ̲ҡɗ‫ڏ‬
nunisrumka wake mesekrum pujusairam kia, tunaarintin ainauka
tusan yamaikia ujaajrume. 14ॸJesús nekas uwemrartatkamawar tujinkartinuitai.
jakamiayi, tura ataksha nantakmiayi, tu 4ॸAntsu yatsur ainautiram, ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬

nintimtakrinkia, Cristonu jakaru sha, atumka teenmaka pujatsrume. Tura


ainaunka Jesúsan inankimia nunisang atumsha anearum pujau asakrumin,
Yus ataksha inankiartinuitai. Cristo kasa aintsua nunisang aneachmau
15ॸIi Apuri Cristo iin ujatmaku asamtai, winaksha, ҡӕ̲͑ɗ˔Փ˔ҡ̲˔Ѹȍҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
iisha yamaikia atum ujaajrume: Ii Apuri trume. 5ॸAtumka Yuse uchiri asaram
taamtai, iwiaaku pujuinautikia iiyá paaniunam pujarme. Tura paaniunam
ľľ̲˔ф˔ɗ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑˔Փ˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬ pujau asaram teenmaka pujatsrume.
nuitji. Antsu Cristonu jakaru ainau nuwá 6-7ॸAintstikia kashikia kanutayi. Antsu

eemkar nayaimpinam wakartinuitai. 16ॸIi nampektasar wakerinauka kashi


Apuringkia nayaimpinmaya jiinkitnuitai. nampenawai. Antsu iikia nu aintsua
Turamtai Yuse awemamuri juuntri kakar nunisrikia pujatsji. Tura kanurua
untsumaun antukar, tura Yuse pupuntrin nunisrikia, tura iwianch umirnua
kakar pupuntramun antukar, Cristonu nunisrik pujusai tusar, aints kanutsuk
ʮ˔фӕɗ͑ӕ͑ӕՓ ľľ̲˔ɗф͑͑ҡ˔ɗфҡɗ‫ڏ‬ iwiaawa nunisrik anearu armi. 8ॸYus
nuitai. 17ॸNunia iisha tuke iwiaaku paaniunam puja nu iinka inatmau
pujuinautisha Cristonu jakaru ainaujai asamtai, iisha nunisrik paaniunam
iruntrar ii Apuri Cristojai nasenam yakí pujakrikia, nampetsuk paan nintimin
mukuntiunam ingkiunikmi tusar atinuitji. Suntar ainau: Netseprun
wetinuitji. Nuniangka tuke ii Apurijai nangkijai ijutiarai tusar, wejmak jiru
tsaniasar pujustinuitji.ॹh najanamun entsarar, tura muukrun
18ॸTura asaram atumka Cristonu charutkarai tusar, tsengkruti jiru
ainaujai iruntraram nu chichamka najanamun tsengkrukar maaniamunam
ujanikrum: Wake mesekrum pujusairap weenawai. Tura asamtai Satanás iincha
tusaram nintimtiknairataram. pasé awajtamsatas wakerutmamtaikia,

5
1-2ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ iisha Cristo nekasampita tinu asar, tura
sha, ii Apuri kasa aintsua nunisang Yus anen asar, suntar jirun entsarua
aneachmau tatinuitai. Atumka nuka paan nunisrik, tura jirun tsengkrakinawa
nekarme. Tura asakrumin ¿Cristo tatintri nunisrik: Nekasan uwemratatjapi tu
warutik ati? tura ¿warí nantutik ati? nintimsar pujusarmi.ॹj 9ॸYuska: Atumka ji
ҡӕѸ͑͑ӕ͑˔͑ľ˔ËȍӕѸ͑ҡфѸȍҡҡ‫ڏ‬ kajintrashtinnum engkemataram
jarme.ॹi tusangka iinka kajertamkashtinuitji,
3ॸAints ainau chichainak: Maj, iisha ͑ҡѸӕɗɗkЙӕфɗˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
angkan pengker pujaji. Maaniamuka ramratnuitji. 10ॸCristo: Wijai metek
atsawai tinau wainiat, Yuska aneachmau iwiaaku amintrum tusa jarutramkamiaji.
nungkanka yumpungtinuitai. Nuwa Tura asamtai iwiaaku pujakrikia, tura

h॰4.17 (Mat. 24.30-31; Marc. 13.26-27; 1.Cor. 15.51-52) i॰5.1 (Mat. 24.43-44; Luc. 12.39-40;
2.Ped. 3.10) j॰5.8 (Efes. 6.11-17)
1ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ5 418

nunia jakarsha, Cristonu ainautikia tuke 18ॸAtumka Cristo Jesúsnau asaram,

nijai pujustinuitji. 11ॸTura asamtai tuke pengker pujakrumka, tura itiurchat


ҡӕфф̲ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ‫ڏ‬ pujakrumsha, Yus tuke maaketai titaram.
nisrum mai kiakani wajataram tajarme. Yus nuna wakerau asamtai turataram.ॹl
19ॸYuse Wakani atumin nintimtikrama
Pablo Cristonu ainaun chicharkamuri nuka umirtsukka pujusairap.
12ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha 20ॸYuse chichamen etserin Yuse

nunasha tajarme: Wait aneasrum chichamen ujatminamtaisha, nangkami


anturtuktaram: Aints ainaun ii Apuri tawai tiirap. 21ॸAntsu mash antarme nuka
Cristo akupamu asar, tuke atumin nintimsaram: ¿Nu chichamnaka nekas
ֆɗ̲͑˔фҡѸՓɗҡ͑Ѹфҡ˔˔̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ Yus akupkachiash? tusaram nekaataram.
sha, tura atumin chichartaminamtaisha, Tura nekas pengker aa nuka tuke
tura nuitaminamtaisha, pengker metataram. 22ॸTura pasé turina nuniangka
awajsataram tusan tajarme. 13ॸYus ni kanaktaram tajarme.
takatrin nu aints ainaun susau asamtai, 23ॸIi Apaachiri Yus angkan pujustinasha

nu aints aneetaram, tura nekasrum suramji nu atumin yainmakti. Tura mash


pengker anturkaram umirkataram. Tura tunaarinchau winar ataram tusa, atumi
Ѹф̲ҡӕ˔ľ˔ʮľф͑ɗҡѸӕ˔͑ǣ˔͑ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ nintincha, tura atumi namangkencha
ram tusan tajarme. Yuska waitmakti. Ii Apuri Jesucristo
14ॸYatsur ainautirmin, nunasha tajarme: taatsaing, kichkisha atumin pachitmasar:
Cristo nemarin takatan takakmichu Nuka tunaawaitai turamiarchati tusa,
ɗ͑ӕҡ˔˔̲Ѹҡф̲ҡӕѸф̲ËȍɗËȍф‫ڏ‬ Yuska atumin waitmakarti tusan tajarme.
kataram. Tura napchau nintimsar 24ॸYuska: Winar ataram tusa, atumin

pujuinausha pengker nintimtusrum untsurmaku asa, ni tímia nunisang mash


chicharkaram kiakartaram. Tura umiktinuitai.
kakaichu ainausha yaingtaram. Tura
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲Ѹȍʮɗ̲ɗѸфӕ̲ËȍɗËȍф˔‫ڏ‬ Inangnamu chicham akupkamuri
taram. 25ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
15ॸAneartaram. Aints atumin pasé Yus seatritaram.
awajtaminamtaisha, kichkisha kajertsuk 26ॸCristonu ainautiram aneenisrum:

asataram. Antsu: ՠɗѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬ ¿Pengkerak pujaram? tunaitaram.


jai, tu nintimsaram pujustaram. Tura 27ॸIi Apuri Jesucristo wína akuptuku

Cristonu ainaun tura Cristo umirchau asamtai, ju papin atumin akupaja juka
ainauncha mash pachitsuk pengker Cristonu ainau mash antukarti tusaram
awajsatjai, tu nintimsaram pujustaram. aujsataram.
16ॸTuke inaitsuk warastaram.ॹk 28ॸIi Apuri Jesucristo atumniasha
17ॸYus seat kakantrataram. pengker awajtamsarti tajarme. Maaketai.

k॰5.16 (Fil. 4.4) l॰5.18 (Fil. 4.6; Col. 4.2-6)


Tesalónicanam Pujuinaun Pablo Ataksha
Papin Akuptukmauri

7-8ॸAtumka
wait wajau asakrumin, ii
Chicham akupkamuri kЙӕфɗˇľѸәѸҡӕ̲͑ɗ˔ֆ̲ҡɗ˔ф̲Ѹҡ‫ڏ‬

1
1-2ॸWiitjai Pabloitjai. Silvanojai tura nuitrume, tura iincha atumjai metek
Timoteojai Tesalónicanam Cristonu ayamtikramsatnuitji. Nu kinta jeamtaikia,
ainautirmin aatjarme. Ii Apaachiri Yusnau Jesús nayaimpinmaya wantinak, ni
asaram, tura ii Apuri Jesucristonu awemamuri nekas kakaram ainaujai ji
asakrumin, ii Apaachiri Yuska, tura ii Apuri keawa nunisang wantinkatnuitai. Tura
Jesucristo wait anentramak angkan pengker asa Yus niin nintimtichu ainaunka, tura ii
pujustinasha suramsarti.ॹa Apuri Jesúsnum uwemratin chichaman
umirchau ainaunka wait wajaktiniun susa
Cristo taamtai Yus tunaarintin ainaunka yapaijkiatnuitai. 9ॸTuramtai Yusen
wait wajaktiniun susartinuitai umirchau asar, ii Apuri paaniunam puja
3ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, nunaka waintsuk, tura ni pujamurincha
atumka miatrusrumek Cristo umirkau Փɗ͑ҡѸӕ˔ҡӕ˔ľ͑͑ǣ˔͑ҡѸӕ˔ՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬
asaram, tura miatrusrumek aneeniau niun jukiartin ainawai. 10ॸCristo taamtai,
asakrumin, tuke atum pachisar nekasar nu kintatikia ninu ainautikia mash
Yuska maaketai timinuitji. 4ॸAtumka wait Cristoa nunisrik wajasar, ii Apuri
wajayatrumek pengker nintimsaram wainkar: Ameketme juuntam titinuitji.
jaimiasrum pujarme. Tura itiurkachmin Atumsha ii etsermau nekasampita tinu
pujayatrum, tuke inaitsuk Cristo pengker asaram, Cristoka wainkaram pengker
umirkuram pujarme. Tura asakrumin iisha awajsatnuitrume.
chikich nungkanmaya Cristonu ainausha 11ॸҽӕфѸ˔фӕ̲ɗ֤͑ӕѸҡӕ̲ӕՓľ̲ф‫ڏ‬

atum pachisar etserkur: Criston miatrusarang ram nekasrum pengker ataram tusa,
umirinawai taji. 5ॸAtumka Yus miatrusrumek atumin untsurmaku asamtai, iisha tuke ii
umiru asaram nekasrum wait wajarme. Tura Yusri seakur pujaji. Tura atumka Yus
asakrumin Yus atumin inatmin asa: Wina nekasampita tinu asakrumin, tuke
aintsur asaram, ՓɗʮɗҡѸ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑‫ڏ‬ pengker aa nuka Yuse kakarmarijai
trum turamrume. Yuska atumin pachitmas turataram tusar, atum pachisar tuke
tu nintimias pujawai tusar iisha nekaji. seakur pujaji. 12ॸIi Yusri tura ii Apuri
6ॸYuska nekas tunaarinchau asa, aints Jesucristo atumin pengker awajtamsau
ainau atumin waitkarmina nunaka wait asamtai, Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲‫ڏ‬
wajaktiniun susa ningki yapaijkiatnuitai. sar: Nekasar Criston pengker umirinawai

a॰1.1 (1.Tes. 1.1)

419
2ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ1ٍॷ2 420

turamiarat tusar, iisha tuke Yus seakur Surimin aa nuka yamaisha Juun Tunau
pujaji. Tura ii Apuri Jesúsa naarin wantinkashti tusa surimiawai. Antsu
pachisrum: Ameketme pengkeram, tu Tunau Surimin jiinkiamtaikia, nu Juun
nintimsaram pujusmintrum tusar, iisha Tunau wantinkatnuitai. 8ॸNu Juun Tunau
Yus tuke seakur pujaji. taamtaikia, ii Apuri Jesús paaniunmaya
taangka, ֆËȍɗËȍѸ͑ǣ͑ɗ̲ֆҡ̲ӕфɗ‫ڏ‬
Juun Tunau wantinkatnuri jai nepetak mengkaaktinuitai. 9ॸNu Juun

2
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Tunau wantinkatnua nuka Satanása
ii Apuri Jesucristo iijai ingkiuniktas kakarmarijai wantinkatin asa, aints
tatintri pachisar atum aatratasar ainaun anangkatas, wainchatai takatan
wakeraji.ॹb 2ॸAints atumin chichartaminak: tura aints turachminun turatnuitai.ॹd
Yuse Wakani wína ujatkau asamtai, 10ॸTura asamtai aints mengkakartin

Cristo tatintringkia yanchuk nangkamari, ainia nu nekas chichamnaka nakitinau


anangkraminak tinamtaisha, nu asar uwemtancha nakitinawai. Tura Juun
chichamka anturkairap. Tura chikich Tunauka nu aints ainaun: Tunau tuke
aints nu chichaman ujatminamtaisha, turataram tusa anangkatnuitai.ॹe 11ॸTura
tura iisha atumin papi aarar akupakur: asamtai nu aints ainau anangmamu
Cristo tatintringkia yanchuk nangkamari, ËȍɗËȍ̲͑͑ҡӕ˔фҡѸՓ˔ľфɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
tu aarmau wainkarmesha, ¿nekasash tai, wait chichaman antukar umirkarat
tina? ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲˔ӕф̲ЙËȍɗ̲͑ɗ͑ҡɗ̲фɗ‫ڏ‬ tusa Yuska tsangkamkatnuitai. 12ॸTura
rap. Tura shamtsuk asataram tajarme. asamtai nekas chichaman nakitin
3ॸAints kichkisha wína anangkruwarai ainauka: ҽӕ͑ӕ͑ӕ˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬
tusaram aneartaram. Cristo tatinka tai tusar, tuke ni tunaarijai warainau
jeatsaing, Yusnumia kanaamu atinuitai. asaramtai, Yuska nu aints ainaun ji
Nunia nuna nangkamasang aints nekas kajintrashtinnum akupkatnuitai.
juun tunau tuke mengkakatnunam
Yus atumin uwemrataram
wetinua nu wantinkatnuitai. 4ॸNuka
tusa eatmakmiarume
Yusen nemasentai. Tura aya wínak
nintimtursarat tusa, aints waring achat ii 13ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, ii

yusrintai tusar seainawa nunasha nakitau Apuri atumin anenmau asamtai, iisha
asa, aints mash antinamunam: Wikia atum pachisar Yus tuke maaketai
Yusetjai tusa, Yus seatai juun jeanam titinuitji. Atumka nekas chicham umirkau
keemsatnuitai. Tura asa aints mash: asakrumin, Yuse Wakaningkia atumi
ˇӕՓɗҡɗ֤ӕѸҡӕфӕҡɗфҡҡӕѸҡӕфӕ͑ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ nintin pengker awajtamsamiarume. Tura
tai.ॹc asakrumin nu nangkamtaik Yus
5ॸYaanchuik atumin iraakun nunasha atumniaka uwemramnawaitrume
ujakmiajrume. ¿Nuka kajinmakniurmek? turammiarume. 14ॸYus iinka: Cristonam
6ॸTura ni wantinkatnuri kinta jeachu uwemratin chicham etserkataram tusa
asamtai, nu Juun Tunau wantinkai tusa, akuptamkau asamtai: Atumka nu chicham
yaachia surimiawa nuka atumsha antukrum, wína aintsur wajasmintrum
nekarme. 7ॸYamaisha chikich aints ainau tusa wakerau asa, ii Apuri Jesucristo:
nekaachmin ainayat, aints untsuri Yusen ՠɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Й͑ɗӕ̲͑ЙӕʮӕѸ̲ɗ͑‫ڏ‬
umirtan nakitinawai. Tura Tunau trum tusa atumniaka untsurmakmiarume.

b॰2. 1 (1.Tes. 4.15-17) c॰2.4 (Isa. 14.13-14) d॰2.9 (Mat. 24.24-25) e॰2.10 (Apoc. 13.14)
421 2ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ2ٍॷ3

15ॸTura asamtai yatsur ainautiram

umaarutirmesha kakaram wajastaram. Cristonu ainau takatrin


Tura wikia yaanchuik atumin iraakun pachis chicharkamuri
ujakmiajrume nu tura papin aaran 6ॸYatsur ainautiram ii Apuri Jesucristo

akuptukmiajrume nusha kajinmakirap. naari pachisar tajirme: Aints Cristonuitjai


16ॸIi Apuri Jesucristo tura ii Apaachiri Yus tayat, pengke takat aa nunaka takatsuk, tura
nekas pengker asa iincha anenmaji, tura ii chicham nuiniarmiaji nuna umitsuk
iincha pengker awajtamu asa, iincha pujuinamtaikia, nu aintsnumia kanaktaram.
pengker nintimtikramji. Tura asa tuke 7-8ॸIikia itiur atumjai pujuyaji nusha

pengker pujustinaka suramji. 17ॸTura nekarme. ʊɗ˔ɗҡӕ̲ʮɗЙӕʮ˔ӕфҡ˔˔̲ҡѸ‫ڏ‬


Ѹ̲ҡɗ͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕËȍɗËȍѸ̲ɗ͑‫ڏ‬ keka pujuchmiaji. Tura atumi yutairingkia
trum, tura nekas pengker aa nu akiimiatskeka yuwachmiaji, ͑ҡѸӕɗҡɗӕф˔Ëȍ‫ڏ‬
takakmasmintrum tusa, atumniaka min achati tusar, ii yuumamurin
nintimtikramrarti tajarme. sumarmaktasar tsawaisha tura kashisha
waitnasar takakminuyaji. Tura asakrin
Iin pachikratsaram Yus seataram atumsha iiya nunisrumek turatnuitrume. 9ॸIi

3
1ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, Apuri iin akuptamkau asamtai, ɗɗՓ˔ľф˔фɗ‫ڏ‬
kichnasha inangnamunam tajarme. Ii kia, yuumamur nangkamrum surustaram
Apuri chichame nukap etserkau asakrin, tusar, seammin ayatrik seamchauyaji. Antsu
chikich chikich nungkanam wári jearti iiya nunisrumek takakmasmintrum tusar
tusaram Yuska seataram. Tura atumka iisha takakminuyaji.ॹf 10ॸIisha atumjai
Yuse chichame pengker antuku pujakur, nu chichamka ujakmiajrume: Aints
asakrumin, tura Yuska nekas juuntapita takatan nakitauka yutancha yutsuk
tinu asakrumin, chikich nungkanmaya pujustinuitai. 11ॸAntsu atumjai iruntrar naki
ainausha Yuse chichamen antukar, ainau takakmatsuk pujusar, nangkami
atumjai metek Yus juuntapita tiarti chichaj pujuinawai tinamun antukmajai.
tusaram Yuska seataram. 2ॸAints mashkia 12ॸNu takakmichu ainau chicham akuptaji. Ii

Yusnaka umirinatsui. Tura asaramtai nu Apuri Jesucristo chichamejai tajirme: Naki


aints ainamunam pujakrin, iin pasé ainau ni yuumamurin ningki sumarmakartas
awajtamsarai tusaram Yuska seatritaram. nakimtsuk, tura nangkamniaka chichatsuk
3ॸTura ii Apuri: Wi nuna turatnuitjai, takakmasarti.
tímia nunisang umiktinuitai. Tura atumin 13ॸYatsur ainautiram, pengker aa nuke

kakamtikramratnuitrume, tura tunau yawetsuk turataram.ॹg 14ॸJu papi ii aarji nuna


ҡ˔Ѹɗф̲ҡӕѸҡӕ̲͑ɗ˔Փɗҡ̲˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ umirtan nakitinau wainkurmeka: Ԇ̲ɗËȍӕɗ‫ڏ‬
trume. 4ॸAtumsha Yusnau asaram, ii tai tusaram, ni kanák pujus natsaarat
timiaji nu nekasrum umirkuram pujarme, tusaram ukuktaram. 15ॸTura nu aints
tura tuke umirkatatrume tu nintimsar wainkurmesha, atumi nemasea nunisrumka
pujaji. 5ॸTura Yuska iincha timiá anenmaji nintimtusairap, antsu atumi yachiiya
tusa, ii Apuri atumin nintimtikramrarti. nunisrumek tupnik chicharkataram.
ҽӕфæфɗѸҡΎ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ՓɗҡՓʮф̲ɗ‫ڏ‬
ning, itiur jaimiasrum pujustinuitrume Yus yainmakarti timiauri
tusa, ɗɗkЙӕфɗæфɗѸҡΎҡӕ̲͑ɗ˔͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ 16ॸIi
Apuri ningki angkan pengker
ramawarti tusan Yusen seatjarme. pujustinun suramji nu atum tuni pujarme

f॰3.9 (Hech. 18.3; 1.Tes. 2.9) g॰3.13 (Gál. 6.9)


2ҽľѸ́Δ͑ɗË̲͑ॷ3 422

nunisha tuke inaitsuk angkan pengker Tuke aintsanak aajai. Tura asamtai ju
pujustinnasha suramsarti. Tura atumin aarmau wainkaram, ͑ľ˔Ѹ͑ɗф̲ӕфɗ͑‫ڏ‬
mash yainmakarti. tai tusaram nekaataram. 18ॸIi Apuri
17ॸWiitjai Pabloitjai. Ju chichamnaka Jesucristo atumniasha mash pengker
wína uwejrujai yamaikia aatrajrume. awajtamsarti. Maaketai.
Pablo Timoteon Papin Eemak Akuptukmauri
nintimtsuk, ֆЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔ľՓ˔ľф‫ڏ‬
Chicham aatramuri kur nekasar anengkratin wajastasar

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. ˇľѸӕËфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ wakeraji. Tura asar: Aneenitaram tusar
muitjai. Yus iin Uwemtikramratin ii nu chichamka etserji. 6ॸChikich ainau
Apuri Jesucristosha nákakur pujaji nu: nekas chichaman jukiariat nunaka
ՠɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕфľҡѸľф˔ҡҡӕѸ˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ inaisar, chicham nekaschaun jukiar, tuke
miayi. 2ॸTimoteowa, ju papin aatjame. nangkamiar chichaj pujuinawai. 7ॸNu
Ameka wi etsermauka nekasampita tinu aints ainau Moisés umirkatin chichaman
asakmin, Փɗ˔ɗ̲ɗ͑˔ֆʮӕҡ̲фËȍֆҡ‫ڏ‬ nuiniarartas wakerinamaitiat, chikich
nak: Wína nekas uchirua tumawaitme ainau: ¿Ame tame nuka warina takua
tajame. Ii Apaachiri Yus tura ii Apuri tawa? tusar ininminamtai, nu aints ainau
Cristo Jesús amincha yainmakarti, tura nangkamiar chichainau asar, tura
amincha wait anentramrarti, tura angkan nekachu asar paan: Nuna taku tawai
pengker pujustinasha suramsarti tusan tusar, etserkartatkamawar yuumatinawai.
amin aatkun pujajai.ॹa 8ॸMoisésa aarmaurisha pengkeraitai

tusar nekaji. Yus yaanchuik nu


Wait chichamka antukaip timiauri chichaman akupkau asamtai, ͑ɗՓ˔ľф‫ڏ‬
3ॸWi Macedonia nungkanam wekaakun: murisha tura tunau surimiaktincha
Ameka Efeso yaktanam juwakta timiajme. nekaatnuitji. 9ॸTura umiktin chichaman
Tura nuni pujau asam, chikich aints aints umirkarat tusar akupina nusha
irunuka chicham ii nuiniarchamu waruka akupinawa tusar nekaji. Apu
waininayat nuininak pujuinamtaikia, ainauka pengke aints ainau umikiarat
nuka nuiniarairap tusam surimkata tusarka ni akupamurinka akupinatsui.
tajame. 4ॸTura ii juuntri naari pachisar Antsu tunau turin ainau nuna umikiarat
ҡӕ˔ľӕʮ̲ҡɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕ˔͑ӕ͑ӕɗ˔ɗфҡ‫ڏ‬ tusar akupinawai. Tunau ainauncha tura
mujaingkia aintsun kichkisha pengkerka chichaman umichu ainauncha tura Yusen
awajinatsui, ͑ҡѸӕʮɗֆ͑ɗҡ͑Փ˔ľфӕ̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬ nakitin ainauncha tura ju nungkanam
nawai. Turinau asar ii yaanchuik juuntri pasé aa nuna turin ainauncha chichaman
aujmatin armia nuna aujmatinak mash umirkarat tusar akupinawai. Tura
pujuinauka nuka antukairap tusam aparincha, tura nukurincha main
surimkata. Nuna turinakka Yus pengker ainauncha, tura mangkartin ainauncha
umirkatnunka yainmatsji. mash, 10ॸtura tsanirmin ainauncha, tura
5ॸYuse aintsri ainautikia tuke nintijai mai aishmangtak tsanirmin ainauncha,
Criston nekasampita tusar, tura tunauka tura aintsun mesatkan ju ainauncha, tura

a॰1.2 (Hech. 16.1-3)

423
1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ1ٍॷ2 424

wait chichaman etserin ainauncha, tura tusar Yus nekas pengker awajsatnuitji. Tu
waitrinak: Yusjai tajai tinu ainauncha, ati.
tura pengker nuikiartamun nakitin 18ॸUchiru Timoteowa wi ju chichaman

ɗ͑ӕ͑ËȍЙӕɗ͑ӕËȍɗËȍ̲͑ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ akuptajme. Wi amin nuiniarmau asam,


rat tusar akupinawai. 11ॸYus nekas nu chicham chikich ainausha ujakta.
pengker aa nuka: ͮӕЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕɗ˔ɗфҡ‫ڏ‬ Tura pengker pujusam kakaram wajasta.
mun nuiniakmeka Cristonam uwemratin Yuse chichame etserin ainausha amin
chicham etserkata tusa akuptukmiayi. pachitmasar: Yuse chichame etserin
atatui tiarmia nunismek nintimsam
Pablo Yus wait anentramu pujusta. 19ॸTura pengker nintimsam Yus
asa maaketai timiauri umirkatnuka inaisaip. Chikich ainau
12ॸIi Apuri Jesucristo wína akuptak: pengker aa nuna nekainayat, tura Criston
Amin pengker nintimtajme tusa, tura nekasampita tinayat, Yus umirtan
wína inatir ata tusa, ni kakarmarinka inaisarmiayi. 20ॸȸɗ̲ľ͑ľΎҡӕфḱľʮ͑ĀфΎ‫ڏ‬
surusmiayi. ҽӕфѸ̲ҡɗՓɗ˔ɗˇľѸӕËфɗѸ‫ڏ‬ sha Yusen umirtan inaisaru asaramtai,
ton maaketai tajai. 13ॸYaanchuikia Criston Yusen pachisar pasé chichatirin inaisarti
pachisan napchau chichauyajai. Nunia ni tusan, iwianchi apuri Satanás ni wait
͑ľ̲фɗ͑ɗ͑ӕ͑˔Ëȍɗ˔ɗ͑˔ҡѸľ˔͑ӕֆ‫ڏ‬ wajaktintrin susarti tusan ajapan
jai, tura maataj tusan, tura kársernum ukukmiajai.ॹc
engkeataj tusan wekaatinuyajai. Tura wi
nekachu asan, Jesús Yuse Uchirintai Yus seatnun pachis nuikiartamuri

2
tichauyajai. Turai wainiat Yuska winaka 1ॸYamaikia nunasha tajame: Yus
wait anentrurmiayi. 14ॸTura ii Apuri seakrikia, aints ainau mash pachisar:
wínaka nekas pengker awajtusmiayi. Ni yuumamuri susat tusar seatinuitji.
Tura Cristo Jesúsjai tsaningkiar pujamu Tura Yus ni tunaurincha tsangkurat tusar
asa, ni nekas pengker nintimtustinasha seatinuitji. Tura chikich ainauncha Yus
tura ni anengkratairincha surusmiayi.ॹb wait anentrarat tusar seatinuitji. Tura
15ॸæфɗѸҡΎˇľѸәѸҡӕ͑ӕɗ͑ӕ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ mash aints ainau pachisar Yuska tuke
taj tusa, nungkanam taramiayi. Ju maaketai titinuitji. Aints mash tu Yusen
chichamka nekasaintai. Aints mash nuna searat tusan wisha wakerajai. 2ॸTura
pachisar nekasaintai tiarminuitai. Wikia chikich ainaujai pengker angkan pujusmi
chikich ainaun nangkamasnak nekasan tusar, tura tuke maanitsuk pujusmi tusar,
juun tunaun turinuyajai. 16ॸWikia timiá tura Yuska pengker awajsarmi tusar, tura
tunau ain, Yus winaka wait anentruru ɗ͑ҡѸ̲Ѹȍɗɗ͑ЙËȍɗҡ̲ѸфЙѸŃËȍɗËȍф‫ڏ‬
asa, tunaurunka mash sakturamiayi. tamkarai tusar, tura apu ainausha tura
Jesucristo jaimias pujau asa, ukunmasha aintsu juuntri ainausha ni aintsrin
aints ainau mash nuna nekaawar pengker inararat tusar Yuska seatinuitji.
nekasampita tiartin ainauncha tuke 3ॸYus tu seakrikia, nekasar pengker seaji.

pujustinun susatas wakerimiayi. 17ॸIi Yus iin Uwemtikramratin tuke tu


Apuri Yus tuke jakashtinuitai. ʊɗʮɗɗʮɗ͑ǣ‫ڏ‬ seattaram tusa wakerawai. 4ॸTura mash
kia waintasha wainchautiatur: Yuska aints ainaun uwemtikratas wakerau asa,
nekas kichik aa nuka mash nekawitai taji. wína chichamrun nekas aa nuna aints
Tura nu nintimsar: Tuke iinu Apuri ata mash nekaawarti tusa wakerawai.ॹd

b॰1.14 (Hech. 8.1-4;9.1-6) c॰1.20 (2.Tim. 4.14) d॰2.4 (Eze. 33.11)


425 1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ2ٍॷ3

5ॸYuska aya kichkitai. Nuka ni Uchirin Eva naartinun najanamiayi.ॹh 14ॸTuramtai


ˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑ɗ͑ҡѸՓʮѸҡɗҡӕѸ˔ӕЙ˔Փɗ‫ڏ‬ iwianch Adánnaka anangkachmiayi,
tai. Tura aints wajas: Yusjai antsu Evan anangkamiayi. Tura
amikmataram tusa, 6ॸaints ainautin mash anangkamu asa tunau wajasmiayi.ॹi
uwemtikramratas, tura ii tunaarincha 15ॸTura waininayat nuwa ainau uchin

akiimiatramkatas jarutramkamiaji. Tura jatemawar waitnasar jurerar, tuke


Ѹ̲ҡɗɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑͑ľ˔Փ‫ڏ‬ Criston nekasampita tusar, Yusen
rat tusa Yuska iinka nekamtikramamiaji.ॹe aneenauka ni tunaurin mash inaisar
7ॸTura Yuska mash aints ainautin uwemrartin ainawai.
uwemtikramratas wakerutmau asa,
judíochu ainausha nu chicham nuiniarta Cristonu ainau wainin itiur
tusa Yuska wina akuptukmiayi. Tura pujusartinuita timiauri

3
Ѹ̲ҡɗËȍɗËȍ̲͑ľ˔Ѹ͑ӕ͑ӕɗ͑ɗ˔‫ڏ‬ 1ॸAints Cristonu ainau wainin

minkia: Cristo nekasampita tiarat tusa naamkatas wakerakka, nuka nekas


winaka akuptukmiayi. Wikia waitrutsuk pengker takatan wakerawai. Ju
nunaka nekasan tajai.ॹf chichamka nekasaintai. 2ॸTura Cristonu
8ॸTura asamtai Yuse umirin iruntrar ainau wainin naamkatas wakerakka,
Yusen seainak, aishmang ainau pengker nekas pengker aints atinuitai. Tura
nintimtunisar, ni tunaurincha inaisar pengker aints asamtai, chikich ainau
kajernaitsuk, tura Yuska anturtatsuapi nuna jiisar: Auka paseetai pengké
tuuka nintimtsuk, uwejen takuiniar tichartinuitai. Nuka kichik nuwentin
Yusen searat tusan wakerajai. 9ॸNuwa atinuitai. Tura chichamnasha antin, tura
ainausha, wína jiirsarat tutsuk, antsu pasé aa nuna chichas nakurichu, tura
pengke entsatin entsarar Yusnak pengker nintintin atinuitai. Tura aints
nintimrarti tusan wakerajai. Muukencha iraunasha pengker nintimtus: Juni
pengker temashmiarar antsu: Shaakun kanurta tusa nunia yuratnuitai. Nuna
nukap nungkutsuk entsati akiknasha turak pengker nuikiartin atinuitai. 3ॸTura
entsatsuk pujusarti tusan wakerajai.ॹg nampechu atinuitai, tura maanitnasha
10ॸAntsu Yusnau asar, pengker aa nuna maanichu atinuitai, tura kuikian itiur
takainak chikich ainauncha wait nukapsha achiktajak, tuuka nintimtsuk
anentrarti tusan wakerajai. 11ॸNuwa pujustinuitai. 4ॸTura ni jeen pujuinauncha
ainauka aishrin umirinak Yuse pengker inartinuitai. Ni uchirisha pasé
chichamen tákamtaik nuimiarartinuitai. chichamnasha chichachu atinuitai. Nunia
12ॸAntsu aishmang iruntramunmaka Yuse aparincha pengker umirkatnuitai. 5ॸNi
ËȍɗËȍ̲ľ͑˔͑ӕՓ˔͑ӕɗ˔ɗфҡӕфËȍфҡɗ‫ڏ‬ jeen pujuinaun tenap inachkusha ¿itiur
nuitai. Tura asamtai nuwaka Yuse nemarnuncha pengkersha inarting?
aishmangkun inarcharti, antsu aints Yuse 6ॸAints yamai Cristo nemarin wajasuka,

chichamen etsermati tákamtaik antukarti Cristonu ainau wainin at tusarkia


tusan wakerajai. 13ॸ¿Waruka nunasha inaikiashtinuitji. ґҡ͑ Ѹ֤ӕѸľ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
turawartinuita? tusan tajame. Yus masang juun wajastas wakerau asamtai,
aishmangkun Adán naartinun eemak Yus Satanásan nepetkamia nunisang nu
najanamiayi, nuniá ukunam nuwancha aintsnaka wait wajaktiniun susai tusar,

e॰2.6 (Gál. 1.4; Tito 2.14) f॰2.7 (2.Tim. 1.11) g॰2.9 (1.Ped. 3.3) h॰2.13 (Gén. 2.7,21-22)
i॰2.14 (Gén. 3.1-6)
1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ3ٍॷ4 426

nu aintska Cristonu ainau wainin ju jukim, ֤ӕѸľɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕɗҡɗӕфЙӕʮӕѸф‫ڏ‬


naamkan wisha apu wajastaj, tu tinuita tusam nekaata. Yus tuke puja
nintimrai tusar inaikiashtinuitji. 7ॸTura nuna nemarin ainau ni uchiri asar, nekas
ґҡ͑ ѸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕՓɗ͑ɗӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ chicham aa nuna pengker nintimsar
wai tusa, tura Cristo umirchau ainau jukiar tuke inaitsuk nintimrartinuitai.
wina pachitsar pasé chichasarai tusa, 16ॸYus iinka pengker awajtamsamurin

nekas pengker aints atinuitai.ॹj mash aints ainauka nekaachminun


wainiat, iin nekamtikramamiaji nuka
Cristonu ainaun yaincha itiur nekas pengkeraitai. Nuka juwaitai:
pujusartinuita timiauri Yuska aints wajas, ju nungkanam
8ॸCristonu ainaun yainka pengker aints wantinturmakmiaji.
artinuitai. Tura pasé aa nuna chichas Tura nayaimpinam waketkimiayi.
nakurichu artinuitai. Tura ni timiaurinka Yuse Wakani niincha pachis:
miatrusar umiu artinuitai. ҽӕф̲͑Йľҡ‫ڏ‬ Nekas pengkeraitai timiayi. Yuse
nasha nampechu artinuitai. Tura kuikian Փľ̲̲ӕфɗ͑ɗɗ͑ËȍՓɗ͑˔ф‫ڏ‬
itiurak nukap achiktaj tuuka nintimtsuk miayi.
pujusartinuitai. 9ॸNi tunaarinka mash Tura niin pachisar mash nungkanam
inaisar, tura pengker nintimsar, Yuse etserkarmiayi.
chichame nekas aa nuna nekau asar, Yus Tura asamtai nuna nekasaintai
ni chichamen nekamtikiamia nuna tuke tinauka mash nungkanam
nekasampita tiartinuitai. 10ॸͮӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ pujuinawai.
taik: ¿Nu aints nekasash pengker puja?
Criston umirtan inaisartinun
tusam nekaata. Tura nu nekaam, Cristonu
ainaun yain ati tusam inaikiata. 11ॸNuna pachis etserkamu

4
nuwarisha nekas pengker asamtai, aints 1ॸUchiru, Yuse Wakani paan etserui:

mash niin pengker nintimtusartinuitai. Kinta amuamunam aints Criston


Tura nuwarisha tsanumchau, tura pasé umirinayat iwianch nuikiartamun
aa nuna chichas nakurichu, antsu pengker antukar, tura anangkartin wakantrinu
aa nuna tuke mash umiu atinuitai. 12ॸTura chichamen antukar, Criston umirtanka
Cristonu ainau yain kichik nuwentin inaisartinuitai. 2ॸNu anangkartin ainauka
atinuitai. Tura ni jeen pujuinauncha, tura aints ni uwejen jiru tsuwerjai sukuamsha
ni uchiri ainauncha pengker inau nekapinachua nunisarang ni tunaarinka
atinuitai. 13ॸNu takatan nekas pengker pengké nekaprachartinuitai. Tura asar
takakminamtaikia, chikich aints ainausha: tuke aints ainaun anangkawartas wait
Nu aintska nekas pengkeraitai tiartinuitai. chichaman etserkartinuitai. 3-4ॸNuka
Cristonu ainau yain Cristo Jesúsan nangkamiar chichainak: ͮӕՓ͑ӕՓҡ˔ҡ‫ڏ‬
nekasampita tinu asa, natsaamtsuk nuka paseetai, tura Yus yutancha mash
Criston pachis chichastinuitai. najamu waininayat, tura Cristonu
ainautikia nekas chichaman nekau asar,
Yus iin pengker awajtamsamurin yutaka pachitsuk yuwamnawaitji tusar
pachis timiauri nekainayat nu yutaka yuwashtinuitai
14-15ॸUchiru, amin wári jiistasan tinawai. Antsu Yus yutancha mash
wakerajme. Turayatun ju papin wi aarja najanamu asamtai, Cristonu ainautikia

j॰3.7 (Tito 1.6-9)


427 1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ4ٍॷ5

nakitajai tutsuk nekas chicham paan nuiniartasam tura kakamtikratasam Yuse


nekau asar, Yus maaketai tusar mash chichame aujsata tajame. 14ॸCristo
yuwamnawaitji. 5ॸYus nunaka: Ьľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬ nemarnu wainin ainau ninu uwejejai
tai tinu asamtai, iisha Yus sear pachitsuk muukmin achirmakar, Yuse kakarmari
yuwamnawaitji.ॹk jukit turamiaru asaramtai, kakaram
wajasam Yuse takatringkia inaisaip.
Cristo inatiri ainau pachisar etserkamu 15ॸTura aints ainau mash ame pengker
6ॸUchiru, wi taja nuka Cristonu ainau turamun nekaawarat tusam, wi tajame
nuiniakmeka, Jesucristo pengker inatiri nuka tuke nintimjai nintimsam turata.
atatme. Tura Yuse chichame nekasampita 16ॸAme tenapkesam: Wisha tu pujajai tu

tusam, pengker nuikiartuktinka mash nintimram, Yuse chichamengka tuke


jukin asam, nu nintimsam kakaram mash nuiniarta. Nu turakmeka amesha
wajastatme. uwemratnuitme. Turakmin ami
7ॸk͑ҡѸӕֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮӕӕ͑ҡ͑ӕʮ̲ҡɗ‫ڏ‬ chichamin antinausha uwemrartinuitai.
nauka antukaip. Tura nintimtsuk
chichainauka antukaip. Antsu Yuse ¿Cristonu ainauti itiur pujustinuitji?

5
wakeramuri umirkataj tusam kakaram 1ॸUchiru, juuntach ainau jiyakaip.

wajasta. 8ॸIinu namangke kakaram Antsu ami aparmijai chichaame


awajsatnuka jumchik pengkeraitai. Antsu nunismek chichasta. Tura yachim ainau
Yuse wakeramuri umirkatnuka nuna pengker awajme nunismek natsa
nangkamasang pengkeraitai. ͮӕӕ̲ɗф˔ӕф‫ڏ‬ ainausha pengker awajsata. 2ॸNuwa
kia ju nungkanmaka pengker juuntach ainausha ami nukurmea
pujustinuitji. Nunia jakarsha tuke nunismek pengker awajsata. Tura nawan
Yusnum iwiaaku pujustinuitji. 9ॸJu ainausha umaimia nunismek tunauka
chichamka nekas asamtai, aints ainauka nintimtutsuk pengker awajsata.
mash nekasaintai tiartinuitai. 10ॸYus tuke 3ॸWaje ainau ni yaingmintri atsau

iwiaaku puja nuka iin Uwemtikramratin asamtai, ame yaingta. 4ॸAntsu waje
asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ̲͑ѸȍӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡ‫ڏ‬ nawantrintin tura uchirtin pujakka, tura
nuitji. Tura asa nu chichamka tirangkisha pujakka, ni weari asar niin
nekasampita tinu asar, ˔ҡѸľ˔ф̲ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ wainkartinuitai. Nuka ni aneenak
sha waitnasar kakaram takakmaji. tsakatmarmau asar, ni aparincha, tura ni
11ॸWi taja nuna mash umikiarat tusam nukurincha wainkartinuitai. Yuscha
chicharkarta. Tura Cristonu ainauka nunaka wakerau asa, nekas pengkeraitai
mash nuiniarta tajame. 12ॸAme pengker tawai. 5ॸTura waje nekas ningki pujakka:
pujakminkia: kӕ˔ӕËȍɗҡɗҡӕф̲ɗфËȍҡ‫ڏ‬ Yus wína yainkati tusa, tuke inaitsuk
nuitai. Tura ame pengker chichaakum, tsawaisha kashisha nintimui, tura tuke
ҡӕфЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸ̲֤ӕѸľ͑ľ͑ǣ˔фҡɗ‫ڏ‬ inaitsuk Yusen seak pujawai. 6ॸAntsu waje
ringkia tu awai tusam, chikich ainausha tuke ni wakeramurin nintimias pujakka,
nuiniarta. Nunia Yus nekasampita tusam iwiaaku pujayat jakawa nunisang
tunaarinchau pujusam, Cristonu ainau pujawai.
wiya nunisarang pujusarti tusam 7-8ॸCristonu ainau ni wearin wait

nuiniarta tajame. 13ॸUchiru wi jeatsaing, anentinachuka, tura ni weari waje ainaun


aints iruntramunam Cristonu ainauka ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ͑Ëȍӕ˔֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹфӕ̲ɗфɗ͑‫ڏ‬

k॰4.5 (Gén. 1.9-25)


1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ5 428

tsui. Nu aintska nekasar Yuse uchiri pujuinauka menakar, Criston umirtan


ainayat, æфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗфËȍՓ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ inaisar, iwianchi apurin Satanásan
masarang pasé pujuinawai. Ju nemarsarmiayi.
chichamnaka Cristonu ainau antukarti 16ॸNuwa Cristonu asa, ni jeen wajen

tusam etserkata. Turakmin Cristonu pujas pujauka chikich Cristonu ainaun:


ainau ju chichaman miatrusarang Ju wajeka atumsha yaingtaram tutsuk
umirinamtai, chikich ainau Yuse nemarin ningki yaingtinuitai. Antsu waje pengké
pasé pujuinawai tichartinuitai. ningki pujamtaikia, yaingmintri atsau
9ॸNuwa nekas juuntach kichik aishrintin asamtai, Cristonu ainau mash nu wajenka
wajema pujamtaikia, Cristonu ainau nu wait anentrartinuitai.
wajenka wait anentrartinuitai. 10ॸAints 17-18ॸUchiru, Yuse chichamesha tu

mash nu waje turamurin nekaawar: aarmawaitai: “Waaka trigo neren


Nusha pengkeraitai tiartinuitai. Ni pakartas nájamtaikia, trigo pachitsuk
uchirin tsakatmaramtaikia, tura irau ֆӕՓҡɗҡӕѸф̲ʮ͑ǣ˔ľ͑ǣ˔ʮɗ͑ǣ˔ɗҡՓɗ‫ڏ‬
ainauncha pengker yuramtaikia, tura rap.”ॹl Chikich chichamsha tu
Cristonu ainauncha yaingkiamtaikia, tura aarmawaitai: ٘kɗ͑ҡѸҡ˔˔̲˔Йӕʮ̲ҡɗ‫ڏ‬
wait wajainauncha wait anentramtaikia, kia akiktinuitai.” Tu aarmau asamtai,
ҡӕфЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ̲͑Ѹȍҡ˔˔̲Ѹ̲‫ڏ‬ Cristonu ainau wainin Yuse takatrin
taikia, nu wajenka Cristonu ainauka wait pengker takakminak, tura pengker
anentrartinuitai. nuikiartinamtaikia, tura Yuse chichamen
11ॸAntsu nuwa nawan aintsun yamai kashincha kashincha etserinamtaikia,
ninumkayat wajemamtaikia, Cristonu nekas pengker umirkartinuitai. Tura
ainausha chikich waje juunchin wait Cristonu ainau ni yuumamurincha
͑ľ͑ҡɗ͑˔ֆɗ͑͑ӕ͑ɗѸ˔ֆɗ͑ǣ˔ɗфËȍҡ‫ڏ‬ susartinuitai.ॹm
nuitai. Antsu nu nuwa wajemayat, ni 19ॸAints ningki chichaak: Cristonu ainau

wakeramurin nintimias pujau asa, wainin tunau takasi tamatikia nuka


Cristonka nintimtsuk, aintsun ataksha antukaip. Antsu jimiarchiksha, tura
ninumkataj tu nintimias pujawai. 12ॸNuka kampatmaksha tsanumtsuk nuna
Cristonuitjai tayat, Criston nintimtsuk tinamtaikia, nu chichamka antukta.
pujamtaikia, aints ainausha nuna 20ॸCristonu ainau tuke tunau turukiar

nekaawar, nuka tunaawitai tiartinuitai. weenamtaikia, ame Cristonu ainau mash


13ॸNu nuwa ainauka takatan nakiminak, iruntramunam ni tunaarin nekaawarti
chikich chikich jeanam wayaawar, tusam chicharkata. Turakmin chikich
nangkamiar aujmakratu pujuinawai. ainau nuna antukar: Wína tunauruncha
Chikich aints chichaamtai, ningkikia turutiarai tusar shamkar inaisartinuitai.
tichamin ainayat nangkamiar chichau 21ॸIi Apaachiri Yus, tura ii Apuri

ainawai. 14ॸTura asamtai nunasha tajame: Jesucristosha, tura Yuse awemamuri


Nawan wajema pujakka, ataksha ainau Yus: Winia inatir ataram tusa
aintsnaka ninumkati. Tura uchincha inaikiamia nusha ii tunaarincha mash
jurerti. Tura ni jeencha tenap wainkati metek nekartaminaji. Tura asaramtai
tajame. Nuwa tu pujamtaikia Criston nunasha tajame: Cristonu ainau wainin
nakitin ainausha: Nu nuwaka paseetai tunau takauka nekas aminu amikrum
tichartinuitai. 15ॸChikich nawan wajema wainiatmek chicharkata. Aints ainau

l॰5.17 (Deut. 25.4) m॰5.17 (Mat 10.10; Luc. 10.7; 1.Cor. 9.14)
429 1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ5ٍॷ6

mash metek jiista, ҡӕф̲ľҡľ˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬ wakerawai. 5ॸNu aints ainau tunau tuke
kata. 22ॸAmeka Cristonu ainau wainin nintiminau asar nekas chichamnaka
inaikiatasam wakerakmesha wárikia pachinatsui. Tura asar jiyanitan tuke
inaikaip. Tura ame inaikiamaitiat, nuka wakerinawai. Tura kuikian nukap jukin
tunau turamtaikia, ame ni tunauringkia Yusnaka pengker awajsachainjash tu
jurumaktiatme. Antsu pasé aa nuna nintiminawai. 6ॸIikia Yus umirkurkia, tura
turinamunmaka pengké pachinkaip. tunau takatsuk pujakrikia, warinchuwach
23ॸWakemin tuke najaimin asam, ҡӕф˔ӕɗ˔ɗѸȍ͑ӕ˔ЙՓ˔ľфӕҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗ‫ڏ‬
yumikia umuraip. Antsu vinosha kia, nekasar maaketai titinuitji. 7ॸIikia
jumchiksha umurta. warinchusha takutsuk akiinamiaji. Tura
24ॸJu chichamsha nintimrata: Chikich jakarsha nunisrik warinchusha kichkisha
aints ni wait wajaktintri jeachu jukishtinuitji.ॹn 8ॸTura asar ii yutairi
wainiatrik ni tunaurin paan nekaatnuitji. amatisha, tura ii entsatiri amatisha,
Tura chikich aintsu tunaurinka yamaikia maaketai tusar pengker nintimsar
paanka nekaashtinuitji, antsu ukunam pujustinuitji. 9ॸAntsu kuikiartin wajastaj
paan nekaatnuitji. 25ॸTura aintsu pengker tu nintiminauka kuikian timiá wakerinau
takatrisha nunisrik paan wainkatnuitji. asar tunau wajainawai. Tura asaramtai
Antsu yamaikia paanka nekachiatrik kuikian nukap achikiartas wakerin
ukunam paan nekaatnuitji. ainaunka kuntin ejatkanam napinawa

6
1ॸInati ainautiram, chikich aints nunisang iwianch nu aintsnaka achiawai.
ainau Yusen pachisar, tura Yuse ҽӕфʮ˔ҡ͑ɗӕ̲͑͑ӕ͑ɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑‫ڏ‬
chichame ii nuikiartaji nuna pachisar num akupawai. 10ॸKuikian nukap
pasé chichasarai tusaram, atumin ͑ľľ͑ӕ˔ҡӕ͑ӕҡӕ˔ľҡӕфҡ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
inatminka pengker umirkataram. minawai. Tura asaramtai chikich aints
2ॸInamnujai mai metek Cristonu asar, kuikian aneenau asar, æфɗѸҡΎ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬
inati ni inamurincha nakitrachartinuitai. pita tinachu asar, nukap wait
Antsu ni inamurisha Yuse aneamuri tura wajakarmiayi.ॹo
Cristo nemarin asamtai, chikich inati ni
apurin umirina nuna nangkamasarang Cristo umirkum kakaram wajasta timiauri
pengker umirkartinuitai. 11ॸUchiru, ameka Yusnau asam,

kuikiaka nintimtsuk asata. Antsu tunauka


Kuik wakeruktinun pachis etserkamu nintimtsuk Yus pengker awajsata. Tura
Ju chichamka nuiniarta. ҽӕфӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ Cristo nekasampita tusam chikich
taram tusam etserkata. 3ॸAints ii Apuri ainausha aneeta. Tura jaimiasam: Wikia
Jesucristo chichamen nekas aa nuna miajuitjai tumamtsuk asata. 12ॸAntsu
nuikiartachuka, tura Yus pengker Cristo pengker umirkum kakaram
umirkatnun nuikiartachuka, antsu niish wajasta. ͮӕҡӕф˔̲ľ˔Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬
wait chichaman nuikiartak pujauka kashtin jukitnuitme. Yuska nu jukita tusa
4ॸnekachiat nangkami: Wikia miajuitjai aminka eatmakmiayi. Tura asamtai aints
tawai. Nuka nangkami chichaman untsuri antinamunam ameka Cristo
chichaa chichaaka jiyanitnasha, tura nekasampita tinuyame. 13-14ॸAtaksha
kajernaitancha, tura katseknaitancha tura tajame: Ii Apuri taatsaing, wi taja nuka
pengker nintimtunitsuk pujustinasha kajinmatsuk tura yapaijtsuk umikta. Nu

n॰6.7 (Sal. 49.17) o॰6.10 (Hebr. 13.5)


1ҽɗ̲ΎҡľΎॷ6 430

turakmeka natsaamtsuk pujustinuitme. pengker nintimsar yuumatsuk


Yus iwiaaku ainautin mash pujutan pujustinuitji. 18ॸKuikiartin ainausha
sukartin asa amincha waitmawai. Tura ujakta: Chikich ainau wait anentakrum
Poncio Pilato Criston iniam, Ni shamtsuk pengker aa nuka mash turataram.
nekas chichaman etserkamia nuka Turaram chikich aints yuuminak
amincha waitmawai.ॹp pujuinausha nukap susataj tusaram,
15ॸNi kintari jeamtai, Yus ni Uchirin pengker nintimsaram yainiktaram. Nuna
nayaimpinmaya akupkatnuitai. Ningki turinaunaka Yuska pengker awajsatnuitai
timiá pengker asa, junia apu ainau tita. 19ॸKuikiartin nuna turinauka nukap
Apurintai. ҽӕфʮӕ͑ɗʮӕӕ͑ɗ͑ӕ͑͑ǣ˔‫ڏ‬ arusar Cristonam jear, chikich ainaun
masang juuntaitai. 16ॸNi tuke pujuu asa susarmia nuna nangkamasarang nisha
pengké jakashtinuitai. Tura tuke warasartinuitai. ҽӕфЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍ‫ڏ‬
paaniunam pujuwitai. Tura asamtai aints tinun Cristo susatnua nuna jukiartinuitai.
˔ɗËȍ˔ɗѸȍ͑ɗ͑ǣ˔ɗ˔ɗ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗʮľËȍф̲ɗ‫ڏ‬
nuitai. Aints kichkisha Yusnaka pengké Inangnamu Timoteon
wainkacharmiayi, ҡӕфЙľ͑ǣ˔ŃՓɗ͑˔‫ڏ‬ chichaman akatramuri
chartinuitai. Tura asamtai Yus timiá 20ॸUchiru Timoteowa, Yuse chichame

kakaram asa, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ҡӕ˔ľɗ͑фҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ etserkata timiaja nuka aints ainamunam


tai. Nekasaintai. tenapkesam etserkata. Antsu chikich
17ॸUchiru, kuikiartin ainau ujakta: chichaman etserina nuka, tura ju
Atumka jampesrum kuikiartinuitjai tiirap nungkanmaya pachisar aujmatina nuka
tita. Kuik wári mengkakatin asamtai, antukaip. Tura nangkamiar: Wisha
kuikiarka nukap pujawai, tuuka nekajai tinauka nuna chichamengka
nintimtsuk pujustaram tusam, antsu antukaip. 21ॸTura chikich aints tu
Yusek nintimrataram tita. Yuska tuke nintimsar pujuinauka Cristo umirtanka
iwiaaku pujuu asa, ii yuumamurincha inaisarmiayi.
tuke mash sukartin asamtai, iisha Ii Apuri amin yainmakti. Maaketai.

p॰6.13 (Juan 18.37)


Pablo Timoteon Papin Ataksha
Akuptukmauri

kakarmarin amin suramsamia nujai


Chicham aatramuri ataksha Yuse takatringkia kakaram

1 takakmasta. 7ॸYus shamamunka


1-2ॸAneetiru uchiru Timoteowa: Wiitjai

Pabloitjai. Yus wakerau asamtai suramsachmiaji, antsu ni kakarmarin,


Jesucristo akupkamuitjai. Cristo Jesúsjai tura ni anengkratairincha, tura nekas
ҡѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗфӕɗ͑ӕ̲͑ѸȍЙӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑‫ڏ‬ paan nintimratnuncha iin suramsamiaji.
kashtinun susatatjai Yus tinu asa, nu 8ॸIi Apuri Cristo pachisar chichastincha

etserkata tusa akuptukuitai. Ii Apaachiri natsaaraip. Tura wikia Cristo chichame


Yus, tura ii Apuri Jesucristo amincha etserin asan, kársernum pujamtaisha
yainmakarti, tura wait anentramrarti, tura natsantruraip. Tura amesha Cristonam
angkan pengker pujustinasha amincha uwemratin chicham etserin asam, wait
suramsarti tusan, amin aatkun pujajai.ॹa wajaktincha shamkaip. Ame wait
wajakmincha Yus ni kakarmarincha
Cristo pachisar chichastinka natsaaraip suramsatnuitai. 9ॸ֤ӕѸ˔ɗɗ͑ËȍӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
3ॸUchiru, wikia tsawaisha kashisha tuke: ramramiaji. Tura wína takatur
Yus amin yainmakti tusan, amin pachisan takakmastaram tusa, Йľ͑ǣ˔ľфҡ˔˔̲‫ڏ‬
maaketai tajai. Yaanchuik wína wear kur pujatsrining iincha untsurmakmiaji.
Yusen umirin armia nunisnak wisha Tura Cristo Jesús yaanchuik aints ainaun
tunaanaka nintimtsuk Yusen umirkun najanchayat, iin anenmau asa, ni
pujajai. 4ॸUchiru, wi kanaamtai ame ɗ͑ҡѸфɗҡɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡѸՓ˔ľфӕҡ̲˔‫ڏ‬
eantramiamena nuna tuke nintimsan miaji. 10ॸTura Yuska yamai iin
pujajai. Tura asan ataksha wararnaisami ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡ͑ӕ͑ˇľѸӕËфɗѸҡΎ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
tusan amin jiistasan wakerajme. Tura maku asa, ni anengkratairin
amin wainkanka nekasan warastatjai. nekamtikramamiaji. ͮɗԆËȍɗфɗʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
5ॸAmeka Cristo nekasampita timiame maya inankin asa jatancha nepetkamiayi.
nunaka kajinmatsjai. Ami nukuchrum Nunia tuke wijai pujustaram tusa, pujut
Loida tura ami nukuram Eunicesha nangkankashtinun ninu ainautinka
yaanchuik Yusen nekasampita tinu suramsamiaji. Nu nekaataram tusa,
armiayi. Tura amesha nunismek tu Cristonam uwemratin chichaman iinka
pujame tusan nekajme.ॹb nekamtikramamiaji.
6ॸTura asan tajame: Wi muukmin 11ॸNu chichamka etserin ata tusa Yus

uwejrujai achikian Yusen seamtai, Yus ni winaka inaitukmiayi. Tura judíochu

a॰1.1 (Hech. 16.1; 1.Tim. 1.2) b॰1.5 (Hech. 16.1-2)

431
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ1ٍॷ2 432

ainamunam wína chichamur nuiniarta wajaktinka shamkaip. 4ॸSuntar


tusa akuptukmiayi.ॹc 12ॸJu takatan mesetnum weenak, ͑ɗЙӕфɗ̲͑ɗҡфӕѸ‫ڏ‬
takakmau asan, wikia waitnajai, antsu rang umirin asar, ni wearinka jiitsuk,
pengké natsaamatsjai. Cristo yaachita tura ni wakeramurincha najantsuk
tusan nekau asan, tura niincha umiru pujuinawai. ʊɗѸȍ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔ɗɗՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬
asan, wikia nunaka nekajai. Nungka ringkia najantsuk, ii Apuri Cristok
amukatin kinta jeatsaing, Cristo timiá umirkatnuitji. 5ॸTura nakurakur
kakaram asa, wína takatan surusmia nekapnaiyamu nintimrata. ͮľ˔Й͑ɗֆ‫ڏ‬
͑ӕ͑˔ҡӕ˔ľ̲ѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓɗҡфӕ˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ krum pujakrumka, tu nakurustaram
tai. tinamaitiat, aints miatrusang umitsuk
13ॸWi pengker nuikiartamu antuku asam, pujamtaikia, chikich aints ainausha
nuka kajinmatsuk metek nuikiartukta. niincha: Ьľ͑ǣ˔ľф͑˔ӕфӕѸӕ̲ľҡɗËȍфҡɗ‫ڏ‬
Ameka Cristo Jesúsnau asam, ͑ɗ͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ nuitai. Iincha nunisang Yus umirtsuk
pita tusam chikich ainausha aneeta. 14ॸYus pujakrinkia, Yuska: Ьľ͑ǣ˔ľфӕ̲ɗфҡӕ‫ڏ‬
ni nuikiartutirin amin suramsau asamtai, kume turamchatnuitji. 6ॸTura aints ni
֤ӕѸľՠ˔͑ɗɗɗ͑Йӕʮӕфҡ̲ʮɗ͑ӕ͑˔˔ф̲‫ڏ‬ ajarin takakmak pujauka juuktin kinta
rijai aints ainau pengker nuiniarta tajame. jeamtai, ni ajarinianka pachitsuk
15ॸUchiru, Asia nungkanmaya ainau yuwatnuitai. 7ॸWi taja nuka nintimrata.
winaka mash ukurkiari. Figelosha, tura Tura ii Apuri nuna taku tawai tusa
Hermógenescha wina ukurkiari. Amesha aminka mash nekamtikramatatui.
nusha nekaamame. 16-17ॸWikia kársernum 8ॸUchiru, Jesucristo jakamunmaya

pujai, Onesíforo juni Romanam taa, nantakmiauri nintimrata. Ni apu Davidta


natsantrutsuk ningki eatkinij wajau asa, weari asa, Cristoka juun apu atinuitai.
winaka waittsuka inaituschamiayi. Tura Yusnum uwemratin chichaman wi etserja
wína waitkau asamtai, nintirun nukap nuka nuwaitai. 9ॸNu chichaman etseru
waramtikrusmiayi. Tura asamtai asan, jirujai jingkiamu mangkartinua
Onesíforo wearinka Yus wait anentrati nunisnak kársernum waitnajai. Antsu
tajai. 18ॸIikia Efesonam pujarin, nusha iin ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑˔Йľ͑ǣ˔Ńʮɗ͑ǣ˔ɗËȍфҡɗ‫ڏ‬
nukap yainmakmiaji. Amesha nuka nuitai. 10ॸTura asamtai Cristo Jesúsnau
nekame. Tura nungka amukatin kinta ainau tuke uwemrarti tusan, tura pujut
jeamtai, ii Apuri niincha wait anentrati nangkankashtinun jukiarti tusan, wait
tajai. wajaktinnum pujayatun tsantran pujajai.
11ॸJu tamauka nekasaintai:
Jesucristo inatiri pachis timiauri Cristonu ainautikia waitnasar jakarsha

2
1ॸUchiru, Cristo Jesúsnau asam, ni Nijai tuke pujustinuitji.
kakarmarijai kakaram wajasta. 2ॸYuse 12ॸCristonu asar waitnasar pujakrisha,

aintsri iruntramunam wisha amin Nijai tsaniasar aints ainausha inartinuitji.


nuiniarmiajme nu chichaman pengker Antsu Criston natsantamka, Niisha
umirin ainauka nuiniarta. Nu turakmin nunisang natsantramratnuitji.ॹd
nisha nunisarang chikich ainauncha 13ॸIisha Criston nekasampita tutsuk

nuiniararti tusam turata. pujakrinkia, Niisha ni tímia nunaka tuke


3ॸAmesha Jesucristo pengker umirkau umiktin asa ni chichamenka tuke
asam, péngke suntara nunismek wait umiktinuitai.

c॰1.11 (1.Tim. 2.7) d॰2.12 (Mat. 10.32-33; Luc. 12.9)


433 2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ2ٍॷ3

najanamua nunisketai. Jeentin pining


Yuse chichamen pengker takainaun kuri najanamunka pengker wainui.
pachis etserkamu Yuscha nunisang ni aintsri ainautinka:
14ॸUchiru, wi taja nuka chikich aints Wína inatir ataram tusa, tura wína
ainausha nintimtikrarta. Turakum ii takatur pengker takakmastaram tusa ju
Apuri Cristo wakeramuri etserkata. nungkanam pujsamuitji.ॹf
Nangkamiar aujmatnainak pujuinauka: 22ॸUchiru, natsa tunau wakerutan

Nunaka inaisarti tusam, ii Apuri nintimina nunismeka nintimraip. Antsu


wainmaunum chicharkata. kӕʮ̲˔фҡɗ‫ڏ‬ nekas pengker aa nuke nintimrata. Tura
nak pujuina nuka pengké kichkisha Cristo nekasampita tusam chikich ainau
yaingkratinatsui. Antsu nuna antinauka aneeta. Tura pengker nintimsam angkan
paseminawai. 15ॸPengker aa nuka pujusta. Tura Cristonu ainau tunauka
kakaram takasta. Nu takaakminka Yuska nintimtsuk Yusen seaina nujai iruntrata.
amincha: Ьľ͑ǣ˔ľфҡ˔˔̲Ѹӕ̲ľҡӕф̲ҡ‫ڏ‬ 23ॸAints nangkamiar aujmatnainamtaisha,

tui. Tura nekas chicham nuiniakum tura netse chichainamtaisha nuni


tupnik nuiniarta. ҽӕф˔̲ľ˔͑ҡѸфËȍҡ‫ڏ‬ pachinkaip. ͮӕ˔ʮɗֆ͑ɗҡ͑Ѹȍ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔ɗ‫ڏ‬
nuitme. 16ॸAntsu ju nungkanmaya ainau nawai. 24ॸIi Apuri inatiri ainautikia
nangkamiar chichainamunmaka chikich ainaujai jiyanitsuk pujustinuitji,
nuningkia pachinkaip. Tu chichainauka ͑ҡѸӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲͑ѸȍЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬
nukap tunaun nintimsar pujuinawai. nuitji. Tura aints ainaun pengker
17ॸTura nuna chichamengka aintsu nuiniartinuitji. Tura jaimiasar
̲͑͑ǣ˔ľ˔ӕфӕ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣҡѸӕՓфËȍ‫ڏ‬ pujustinuitji. 25ॸTura pengker nintintin
min ayi. Tura Himeneo tura Filetosha tu asar, Yusen nakitin ainausha: Antuktaram
pujuinawai. 18ॸNuka nekas chichamnaka tusar ujaktinuitji. Tura ni nintimaurincha
inaisar nekaschau aa nuna chichainak, yapajiawar nekas chichaman nekaawarti
Cristo nemarin jakaru ainauka yanchuk tusar nakastinuitji. 26ॸNu turakrinkia
nantakiaru asaramtai, atumka Yusen nakitin ainausha shintawa
nantakchatnuitrume tusar Cristonu nunisarang: Wikia Satanása inatirinjai
ainaun anangkinawai. 19ॸAntsu Yuse tusar, paan nintimrar kuntin ejatkanmaya
chichamengka yapajiachminuitai. Nu ʮɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣґҡ͑ ѸՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬
chichamka tu aarmawaitai: “Ii Apuri rinka inaisar uwemrartin ainawai.ॹg
Cristo ni aintsrinka yaachita tusa mash
nekawai.” Tura chikitcha tu aarmawaitai: Nungka amukatin jeamtai
“Wisha Cristonuitjai tina nuka ni ¿aints ainausha itiur pujusartinuita?
tunaarincha mash inaisartinuitai.”ॹe
3
1ॸUchiru, nusha nekaata: Nungka
20ॸKuikiartinu jeenkia pining kuri amukatin kinta jeatsaing, wait
najanamu tura kuik najanamusha irunui. wajaktin nukap atinuitai. 2ॸAints ainau
Tura nunaka kuikiartin ainau nuke niinunak nukap nintimrartinuitai. Tura
takainawai. Tura numi najanamusha, kuikian nukap wakerinak, Yusnasha
tura nuwe najanamusha pining irunui. pachisar pasé chichasartinuitai, tura
Antsu mianchau ainau nunaka pachitsuk aparincha, tura nukurincha umirtsuk
takainawai. 21ॸAints ni tunaarinka mash pujusar, maaketai tutsuk Yusnaka
inais, nekas pengker pujakka, pining kuri nakitrartinuitai. 3ॸTura chikich ainauncha

e॰2.19 (Núm. 16.5; Juan 10.14; 1.Cor. 8.3) f॰2.21 (Jer. 18.1-6) g॰2.26 (Eze. 33.9)
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ3ٍॷ4 434

wait anenchau artinuitai. Tura tsanumin nekauyame. Tura Yus umirkamursha


artinuitai. ҽӕф͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬ nunismek amesha umirnuyame. Tura
rin nepetchau artinuitai. Tura kajeu Yusen nakitin ainaun wi tsantramiaja
artinuitai, tura pengker aa nunaka nunismek amesha tsantramiame. Tura wi
nakitrartinuitai. 4ॸTura amikrincha aints ainaun aneenuyaja nunismek
anangkawartinuitai. Tura arantutsuk amesha aneenuyame. Tura wi wait
tunaun turuwartinuitai. Tura ningki wajamurun pachichuyaja nunismek
nintimtumasar: Shiirmapitja tumamin amesha pachichuyame. Tura Antioquía
artinuitai. Tura Yuse wakeramurinka yaktanam, tura Iconio yaktanmasha, tura
͑ʮ͑ҡѸӕ˔͑ɗՓ˔ľф̲ӕфɗ͑˔͑ʮ͑Փфҡɗ‫ڏ‬ Listra yaktanmasha wína mantuwartas
nuitai. 5ॸNuka nangkamiar Yusnawaitjai papeetinamtai, wi wait wajakmaurusha
tinayat, Yuse kakarmaringkia atsawai nekaamiame. Antsu Yus winaka nuni
tiartinuitai.ॹh uwemtikrurmiayi.ॹi 12ॸAints Cristo
Uchiru, nu aints ainaujaingkia pengké Jesúsnau asar, pengké tunaarinchau
pachinkaip. 6ॸNu aints ainauka chikich pujusmi tusar wakerinamtaisha, Cristo
chikich jeanam pachitsuk wayaawar, nakitin ainauka tuke nakitrartinuitai.
nuwawach nintinchaun juun tunaarinnun 13ॸTura tunau ainausha, tura anangkartin

jiisar, pengker chichainayat anangkinak ainausha, niisha anangkamu asar, chikich


ni wakeramurin tuke najanawarti tusar aints ainauncha nuna nangkamasarang
nintimtikinawai. 7ॸTura nu nuwa ainauka tunaun turukiar weartinuitai.
nu aintsu chichamen tuke anturkariat, 14ॸAntsu ameka nuimiarmiame nu

ËȍɗËȍ̲͑ľ˔Ѹ͑ӕ͑˔͑ľ˔Փфҡҡ˔‫ڏ‬ nekasampita tusam, nuka tuke inaitsuk


mawar yuumatinawai. 8-9ॸYaanchuik umirkata. Amincha nuitamrarmia nuka
wishin Janes naartin, tura kitcha Jambres waitrichu ainawai tusam nekame.
naartin, nekas chichamnaka nakitinak 15ॸAmeka uchiwach asamek, Yuse

Moisésan pachisar: Nangkami tawai chichame nekas pengker aa nu antuku


tiarmiayi. Tura ni anangmamurincha asam nekauyame. Tura Cristo Jesús
aints ainausha mash nekaawarmiayi. Nu nekasampita takurningkia, ɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
wishin jimiar yaanchuik turinamurin ramratnuitji tusam nusha nekauyame.
nekaawarmia nunisarang yamaiya 16ॸYus ni aintsri ainaunka ni chichamen

aintcha nintinchau turinamurincha mash aamtikramiayi. Tura asamtai Yuse


paan nekaawartinuitai. Nu aints ainauka chichame nekas pengkeraitai. Yus ni
nekas chichamnaka nakitinawai. Tura chichamen aints ainautinka nuitamratas,
wikia nuikiartinuitjai tinayat, nekaschau ni tunaarin inaisarti tusa, tura ni
aa nuna nuikiartinawai. Tura Yusen chichamen umirtukarti tusa, tura
nekasampita tichau asaramtai, nu aints ҡӕ͑фɗ͑ËȍӕЙӕʮӕѸфҡɗҡӕѸ̲ҡɗ˔ф̲ф‫ڏ‬
ainaunka Yuska nakitawai. miaji. 17ॸTura Yus ni aintsri ainautin mash
aarmawa nunisrumek umirtuktaram tusa,
Inangnamu Pablo Timoteon akatramuri tura pengker aa nuka mash turataram
10-11ॸAntsu
ameka Uchiru, Փɗ͑ӕɗ˔ɗфҡ‫ڏ‬ tusa, ni chichamenka aamtikramramiaji.

4
mur antukam umirnuyame. Tura wi 1ॸIi Apaachiri Yus tura ii Apuri Cristo

pengker pujamursha waitkam nunismek Jesús iinka waitmaji. Nuka iwiaaku


turinuyame. Tura wi nintimaur ainau, ҡӕфʮ˔фӕɗ͑ӕҡӕ͑ӕҡӕф̲ӕ‫ڏ‬

h॰3.5 (2.Ped. 3.3; Jud. 18) i॰3.10 (Hech. 13.14-52;14.1-23)


435 2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ4

rincha jiistas winitnuitai. Tura asamtai ju timiá wakerau asa, winaka japrua ukurki,
chichamnasha akatjame: 2ॸAints Yuse Tesalónica yaktanam weyi. Tura
chichamen antutan wakerinamtaisha, Crescentesha Galacia nungkanam weyi.
tura antutan nakitinamtaisha nunismek Tura Titosha Dalmacia nungkanam weyi.ॹj
tuke ukutsuk ujakta. Atumi tunauri 11ॸLucasak nuke juwak wijai pujawai.

ukuktaram tusam tura: Pengker aa nu Marcos eakam wína takatru yainkatin


turataram tusam, aints ainau nuiniarta. ayatrukta.ॹk 12ॸTíquiconka Efeso yaktanam
Antutan nakitinau wainiatmek, kajertsuk akupkamjai.ॹl 13ॸAme winakum wína
pengker nintimsam tuke Yuse chichame entsatir nuparam aa nuka, tura papi
nuiniarta tajame. 3ॸKinta jeamtai aints ainausha, tura nuwapen wi aarmiaja
ainau pengker nuikiartamun antutan nuka Troas yaktanam Carpo jeen
nakitrartinuitai. k͑ҡѸӕ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍ͑ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬ ukukmiaja nu takurtukta.ॹm
tiniun untsuri ni wakeramurinak 14ॸAlejandro, jiru takakminua nuka,

nuikiarturat tusar eakartinuitai. 4ॸTura Փɞ͑ЙËȍɗҡѸ͑ӕ˔ЙЙѸŃËȍɗËȍфҡӕ˔‫ڏ‬


nekas chicham aa nunaka tuntupeawar miayi. Tura asamtai ii Apuri ni
ukukiar, yaanchuik juunta aujmattairin turamurinka yapaijkiatnuitai.ॹn 15ॸIi
antutan wakerukartinuitai. 5ॸAntsu ameka chichamen arantak nakitau asamtai,
nu wainkam nintimrata. ҽӕфՓɗҡ̲͑ӕф‫ڏ‬ amincha pachitmas pasé chichartukai
mesha jaimiasam nepetkata. Tura tusam wainkata.
uwemratin chicham tuke etserkata. Tura 16ॸApu ainamunam chicharmamsatasan

ami takatrumsha mash pengker umista nu nangkamtaik wiki wajakmiajai. Tura


tajame. aints kichkisha: ՠɗѸȍ̲ɗ͑ËȍɗËȍфѸҡ‫ڏ‬
6ॸUchiru, wi jakatin kintar jeatak wajasi. jame tusarka wajakcharmiayi, antsu mash
Turamtai Cristo chichamen pachisar winaka ukurkiarmiayi. Tura wainiatun
winaka mantuwartatui. 7ॸWikia iwianchin Yus nu aintsnaka yapaijtsuk asati tusan
nepetkau asan, tura Yuse wakeramurin wakerjai. 17ॸTura wainiat ii Apuri Cristo
miatrusnak mash umiku asan, Criston wína yainkamiayi. ҽӕфѸ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬
nekasampita tutanka inaisachmajai. rin nintirun engketruamiayi. Tura asamtai
8ॸTuramtai ii Apuri nekas pengker asa, judíochu ainausha mash Cristonam
aints ainauti takatrin jiirmastas winitata uwemratin chichaman antukarti tusan
nuka: Ameka nekas pengker aa nu ujakarmiajai. Nunia Yuska juun apu
takakmasume tusa, tsengkruti nekas winaka juun yawaanum akupkashti tusa
pengker aa nunaka winasha surustinuitai. surimrukmiayi. 18ॸYamaisha nunisang
Aya winakeka suruschatnuitai, antsu wína pasé awajtusartas wakerinau
chikich aints ainausha Criston aneenak: wainiat, Yuska winaka uwemtikrurtatui.
Wári tarata tinaunaka nunasha mash Tura iin inatmartin asa, nayaimpinam
susartinuitai. juruktatui. Aints ainau tuke mash Yusen:
Ameketme juuntam tiarti. Tu ati.
Chikich aints ainaun pachis
chicham akuptukmauri Yus atumin yainmakarti timiauri
9ॸUchiru, wári winimnawaitkumka wári 19ॸPrisca
tura Aquila tura Onesíforo
jiirita. 10ॸDemas ju nungkanmaya aa nuna weari ainausha mash chichasam: Pablo

j॰4.10 (2.Cor. 8.23; Gál. 2.3; Tito 1.4) k॰4.11 (Hech. 12.25; 13.13;15.37-39; Filem. 24)
l॰4.12 (Efes. 6.21; Col. 4.7-8) m॰4.13 (Hech. 20.6) n॰4.14 (Rom. 2.5-6; 1.Tim. 1.20)
2ҽɗ̲ΎҡľΎॷ4 436

atumin chichaman akupturmarme tusam Pudentesha, tura Linosha, ҡӕфǽӕĀɗ‫ڏ‬


ujakta.ॹo 20ॸErasto Corinto yaktanam sha, tura Cristonu ainausha mash amin
juwakmiayi. Tura Tróƿmo Mileto chichaman akupturminawai.
ֆ˔ҡ̲͑Ѹӕ͑ǣ˔ӕф̲˔ҡľЙӕ͑ӕ˔ӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ 22ॸUchiru, iinu Apuri Jesucristo amijai

jai.ॹp 21ॸAme winimnawaitkumka pujusti. Tura Yus atumin tuke mash


yumchaka jeatsaing winita. Eubulo, tura yainmakarti. Maaketai.

o॰4.19 (2.Tim. 1.16-17) p॰4.20 (Hech. 21.29; Rom. 16.23)


Pablo Titon Papin Akuptukmauri
wainunka pachisar chikich ainau: Pengke
Chicham aatramuri aintsuitai tiartinuitai. Tura kichik

1
1ॸWiitjai Pabloitjai. Yuse inatirinjai. nuwentin artinuitai. Ni uchirisha
Jesucristo wína chichartak: Wína Cristonu asar tunaanaka takachu,
chichamur etserkata tusa akuptukmiayi. chichamnasha pengker umiu artinuitai.
Yus eakmau ainau nekasampita tiarat 7ॸCristonu ainau wainin ainauka Yuse

tusa, tura nekas chicham aa nunaka aintsrin wainkarti tusar inaikiamu


nekaawarat tusa, ֤ӕѸ˔Փɗ͑˔˔ӕЙҡӕ˔‫ڏ‬ ainawai. Tura asar ni wakeramurin
miayi. 2ॸYusnau ainau pujut najantsuk, tura katsuram nintimtsuk,
nangkankashtinun jukiarat tusa, Yuska wári kajechu nunia nampechu nunia
pengké waitrichu asa, yaanchuik maanichu artinuitai. Tura kuikiancha
aintsnaka najantsuk nunaka timiayi. itiur nukapsha achiktajak tuuka
3ॸTura yamai ni chichame nekaatin kinta nintimtsuk pujusartinuitai. 8ॸTura aints
jeau asamtai, Yuska iin Uwemtikramratin irastas winamtaisha, pengker nintimtusar:
aa nu: Ju chicham etserkata tusa Juni wayaata tiartinuitai. Tura pengker
akuptuk, ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ͑ɗɗ͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ aa nunaka mash wakerin artinuitai. Tura
mamiaji. 4ॸUchirua Titoa amin aatkun pengke nintintin asar, Yusnaka pengker
pujajme. Wi taja nuka amesha nunismek awajsartinuitai, tura ni wakeramurinka
nekasampita tau asakmin, Փɗֆʮӕҡ̲ф‫ڏ‬ nepetkartinuitai. 9ॸTura nekas chichaman
chayatnak: Ameka wína uchiruitme ͑ӕɗ̲ɗф̲ӕфɗ͑˔˔ʮɗ̲͑ҡѸӕ˔͑ӕɗ͑ɗфф‫ڏ‬
tajame. Yus ii Apaachiri, tura Jesucristo tinuitai. Tura chikich ainaun nekas
iin Uwemtikramratin aa nu amincha chichaman nuininau asar, pengker
yainmakti. Tura pengker nintimsar nintimtikrartinuitai. Tura Yuse
angkan pujustinasha suramsati tusan chichamenka nekaschawaitai tinauncha
aminka aatjame.ॹa ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡɗфҡҡӕѸф͑ӕɗ͑ɗффҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
tai.ॹb
Tito takatri pachis etserkamuri 10ॸYuse chichamen umirchauka judío aints
5ॸWikiaYuse umirin ainau itiur ainamunmasha untsuri irunui. Nuka
pengkersha pujusarting tusan, ame nu nangkamiar chichau asar aints ainaun
chichamsha tenapkesam etserkata tusan, anangkinawai. 11ॸNu aints ainau chikicha
aminka Cretanam ukukmiajme, tura jeen wayaawar, kuikian nukap achikiartas
Cristonu ainau wainin chikich chikich wakerinak, nu jeanam pujuinaun chichaman
yaktanmasha inaikiata tusan nekaschaun nuikiartinawai. Tura asaramtai
ukukmiajme. 6ॸTura Cristonu ainau nuka itatkataram tusam chicharkata.

a॰1.4 (2.Cor. 8.23; Gál. 2.3) b॰1.9 (1.Tim. 3.2-7)

437
ҽɗҡΎॷ1ٍॷ2 438

12ॸNunia aints ni weari ainaun pachis jeen pujuinauka pengker wainkataram.


chichaak: “Cretanmaya ainau mash wait Tura chikich ainausha wait anentrataram.
chichamtin irunui. Tura yukartinua Tura aishrumsha umirin ataram tusam
nunisarang ainawai. Takakmichu ainayat ujakarta. Nuwa tu pujuinamtaikia,
tuke yuj pujuinawai,” timiayi. 13-14ॸNu chikich aints ainausha Yuse chichamen
tamauka nekasaintai. Tura asamtai pachisarka: Paseetai tichartinuitai.
Cretanmaya ainau chicharkata: Judío 6ॸNunia natsa ainausha ujaakum:

ainau aujmatinamunka pachischarti. Tura Waurtsuk pujustaram tita. 7ॸUchiru,


nekas chichaman nakitin ainia nuna amesha pengke aints akumningkia,
chichamenka antukcharti, antsu tuke chikich aints irunusha ame pengker
æфɗѸҡΎ͑͑ľ˔Ѹ̲ЙɗҡҡɗфҡɗҡӕѸ̲ËȍɗËȍф‫ڏ‬ ҡӕф̲ӕф̲ɗ͑Փɗҡ̲˔ф̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲‫ڏ‬
karta. sar: Pengkerapi pujawa turamiartinuitai.
15ॸPengke nintintin ainauka Yus ni Tura nuiniakum, pengker nintimsam
nintin japiramu asar, mash aa nuna nakurutsuk pujusam aints ainauka
pachisar pengker nintiminawai. Antsu nuiniarta. 8ॸNu turakminka atumin
Yusen nekasampita tichau ainauka pasé kajertamin ainauka: Nekas chichaman
nintintin asar, ni nintimaurisha tuke nuikiartinawai tusar, natsaarar atumin
paseetai. Tura Yusen umirchau asar, ЙËȍɗҡ̲ѸфЙѸŃËȍɗËȍ̲͑˔ËȍɗËȍѸ‫ڏ‬
pengker aa nunaka nintiminatsui. 16ॸNuka chartinuitai.
nangkamiar Yusnawaitjai tinayat, 9ॸInati ainausha ujakta: Inatmin pengker

pengker aa nunaka turuwartatkamawar umirkataram. Tura ni wakeramuri mash


tujintinawai. Tura tunaarintin asar, umirkuram aitsuk pujustaram. 10ॸTura
Yusnaka nakitin ainawai. Tura asar kasamkairap. Antsu pengké kasamtsuk
tsuutmai ainawai. ЙӕʮӕѸфӕ̲ɗ͑ҡ̲ɗ̲͑ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬
taram tusam chicharkata. Nu turakminka
Pengker nuikiartamu pachis etserkamu chikich aints ainau nu aintsu inatiri nekas

2
1ॸUchiru, ËȍɗËȍ̲Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕɗ˔ɗфҡ‫ڏ‬ pengker pujaun wainkar: Yus iin
kum amesha tuke etserkata. Antsu uwemtikramratnu chichame nekas
Yus tachamuka etserkaip. 2ॸJuun ainausha pengkerapita tiartinuitai.
tu nuiniarta: Nuka nampechu tura 11ॸYus aints ainautinka wait anentramau

nakurichu pengker nintintin artinuitai. asa, mash uwemtikramratas wakerutmaji.


Tura Yusen nekasampita tusar pengker 12ॸYuska iin wait anentramu asa, tunau aa

umirin tura aneenin artinuitai. Tura nuka mash inaisataram tusa, tura ju
itiurkachmin pujuinaksha nepetin nungkanam pasé aa nuka wakerutsuk
artinuitai tusam, juun ainauka tu asataram tusa, ͑ҡѸӕЙľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬
nuiniarta. 3ॸTura nuwa juuntach ainausha ram ju nungkanam pujusrum, paan
ujakarta: Yus umirkuram pengker nintimsaram tuke Yus umirkuram
pujustaram. ҽӕфËȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕҡѸ͑ӕ̲‫ڏ‬ pujustaram tusa iinka nuitamji. 13ॸIi Yusri
rairap, tura nampekairap. Antsu chikich nekas juun aa nu, tura Jesucristo iin
ainau pengker pujusarti tusaram atumsha Uwemtikramratin aa nuna tatin kintari
pengker pujustaram tusam ujakarta. jeati tusaram, pengker nintimsaram wara
4ॸTura yamaram aishrintin ainauka: warat nakastaram. Ni wantinkatniuri
Aishrumsha tura uchirmesha aneetaram nekas pengker atinuitai. 14ॸCristo iin
tusaram nuiniartaram. 5ॸTura waurtsuk tunaanumia uwemtikramratas tura ii
pengker nintimin ataram. Tura atumi tunaarin mash sakturmartas: Wína
439 ҽɗҡΎॷ2ٍॷ3

aintsur ataram tusa, tura nekasrum iincha suritramtsuk akupturmakmiaji.


pengker aa nuke turataram tusa ningki 7ॸTura iincha pengker awajtamak: Atumka

wakerak jarutramkamiaji.ॹc Wijai pujustaram tusa, ҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑ǣ‫ڏ‬


15ॸUchiru, wi taja nuka amesha kia mash sakaruitai turammiaji. Tura
nunismek nuiniarta. ҽӕф֤ӕѸľ˔˔ф̲‫ڏ‬ tuke pujustiniun suramsatnua nuke iikia
rijai ju chichamka aints ainau nakaji.
nintimtikrarta. Tura natsaamtsuk 8ॸWi taja nuka nekasaintai. Tura

chicharkarta. Nunia aints ainau wína asamtai Yusnau ainau pengker aa nuna
pachitsar pasé chichartukarai tusam takasarti tusam, tuke kajinmatsuk ju
pengker pujusta. chichamka etserkata tusan wakerajai.
Tura ju chichamka pengker asamtai, aints
Cristonu ainau umirmaurin pachis timiauri ainau mash juna wakerukartinuitai.

3
1ॸUchiru, Cristonu ainau apu 9ॸAntsu aints ainau nangkamiar

ËȍɗËȍ̲ľ͑ӕ̲ɗ˔ɗфҡɗҡӕѸ̲͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ nintimtsuk chichainamunmaka


tikrarta: Nu umirkurmeka nekasrum pachinkaip. Tura yaanchuik juuntan
pengker pujustinuitrume. Nu turakrum pachisar nangkamiar aujmatinamtaisha
Йľ͑ǣ˔ľф͑ӕ˔̲Ѹȍҡ˔˔̲Ѹҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ nunisha pachinkaip. ҽӕфʮɗֆ͑ɗ̲ӕ̲͑‫ڏ‬
trume tita. 2ॸTura chikich ainaun pachisar sha pachinkaip. Tura Moisésa aarmaurin
ЙѸŃËȍɗËȍҡѸӕ˔ѸфҡɗҡӕѸ̲ËȍɗËȍф‫ڏ‬ pachisar nangkamiar chichainamtaisha
karta. Tura tsanumnaitsuk, tura nunisha pachinkaip. Aints nangkamiar
kajernaitsuk, antsu mash aints ainaujai chichaina nuka pengker pujustinaka
pengker nintimtunisar pujusarti tusam yaingkratinatsui.
nintimtikrarta. 10ॸAints Cristonu ainau kanakar
3ॸIisha yaanchuikia nintinchau ayaji. pujusarti tusar nintimtikinamtaikia nu
Turasha Yus umirchau ayaji. Tura aintska chicharkata. ҽӕф͑ҡɗ͑Ëȍ̲ҡɗ‫ڏ‬
iwianchi inatiri asar, ii wakeramuring sha ataksha chicharkata. Antsu pengké
nuke nintimsar pujuyaji. Tura pasé takau tujinkam, nu aintska iruntramunmaya
ayaji. Tura chikich ainaujaisha jiikim akupkata. 11ॸNu aintska nekas
suwirpiaku jiinisar pujuyaji. Tura asar chichamnaka inaisaru asar tuke pasé
tsuutnain ayaji. Tura chikich ainaujai pe pujuinawai. Tura ningkikia: Tunaawitjai
kajernain ayaji. 4ॸk͑ҡѸӕ֤ӕѸɗɗ͑ԆՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ tumamtsuk pujuinau wainiat, nu aints
ramratnuka mash aints ainautincha wait ainauka ningki wiasmamkartin ainawai
anentramak anenmau asa, ͑ɗ͑ľ͑ǣ˔ф‫ڏ‬ tusam paan nekaamnawaitme.
tairin nekamtikramamiaji. 5ॸIi pengker
Aints ainaun pachis chicham
turamuka atsau wainiat, Yuska iin wait
akuptukmauri
anentramak uwemtikramramiaji. Yuse
Wakani ii nintin pujurtamu asa, 12ॸWisha Artemasan akuptuktasan

entsanam nijarmawa nunisrik yamaram nintimjai. Niin akupachkunka Tíquicon


akiinawaitji. Tura asar pujut yamaram akuptuktatjame. Ni jeamtai, amesha wári
jukimiaji.ॹd wína ingkunkatasam Nicópolis yaktanam
6ॸJesucristo iin uwemtikramrau asamtai, winita. Yumanch winamtaikia, nuni
Yuska ni Wakanin tuke iijai pujustinun pujuschatjash tu nintimjai.ॹe 13ॸPapin

c॰2.14 (Gál. 1.4; 1.Tim. 2.5-6; 1.Ped. 2.9) d॰3.5 (Efes. 5.26) e॰3.12 (Efes. 6.21-22;
Col. 4.7-8)
ҽɗҡΎॷ3 440

nekau Zenas naartin Yuse chichame


etserin Apolosjai tsanias jeamtai, nu Yus yainmakarti timiauri
jimiar aints yaingta. Tura yuumatsuk 15ॸWina irutkamur mash amin pengker
wekaasarti tusam yuumamurisha ЙӕʮӕѸҡҡӕѸфËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕф̲ɗ͑‫ڏ‬
susarta.ॹf 14ॸCristonu ainau nangkamiar wai. Cristonu ainau iin anenminak
pujusarai, tura chikich ainauncha pujuina nu pengker pujustaram tita.
pengker awajsarti, tura yuuminaun Atumnasha mash Yus yainmakarti.
yaingtinasha nuimiararti tusan wakerajai. Maaketai.

f॰3.13 (Hech. 18.24; 1.Cor. 16.12)


Pablo Filemónkan Papin Akuptukmauri

Chicham akuptukmauri Pablo Onésimon pachis


1ॸWiitjai Filemónkan seamuri
Pabloitjai. Cristo Jesúsa inatiri
asan, kársernum achikmau pujajai. Tura 8-10ॸWikia Cristo akupkamu asan, wi

ii yachí Timoteosha wijai pujawai. Yatsur wakeraknaka: Nu turata timinuitjame.


Filemónka, ame wijai metek Yuse takatri Antsu wi amin aneau asan, nunaka
takakmin asam, iinu aneetiri yachiinme. tajame: Wikia juuntach asan, tura Cristo
Tura asakmin ju papin amin aatjame. Jesúsa inatiri asan, kársernum engkeamu
2ॸTura Cristonu ainau Yuse chichamen pujau asan: Onésimo wait anentrata
antukartas ami jeemin iruninauncha ju tusan seajme. Wi kársernum pujai,
papin aaran akuptinajai. Tura ii umajin Onésimo juni taa, wi etsermaurun antuku
Apian, tura ii yachí Arquipon, iijai asa, yamaikia Cristonuitai. Tura asa
tsaniasar Yuse takatrin kakarman winia uchirua nunisketai.
takakmasaru asaramtai, ju papin aaran 11ॸOnésimo yaanchuikkia aminu

akuptinajai.ॹa 3ॸIi Apaachiri Yus tura ii inatiram ayat tupikiakmiayi. Tura asa
Apuri Jesucristo atumin yainmakarti amincha yainmakchamiayi. Antsu
tusan, tura pengker nintimsar angkan yamaikia wína yaintak pujawai. Tura asa
pujustinasha suramsarti. amincha yainmaktinuitai. 12ॸTura
yamaikia awangtuktatjame. Ameka wína
Filemónka wait anengkratairi wait anentrau asam, Onésimo wiya
4-5ॸYatsuru,amesha ii Apuri Jesús nunismek jeemin jukita. 13ॸWi Yusnum
nekasampita tinu asakmin, tura Cristonu uwemratin chichaman etseru asan
ainausha aneau asakmin, wikia amin kársernum pujamtai, tura ameka arák
nintimsan wina Yusrun seaknasha tuke pujau asam, winaka yainkachmin
maaketai tajai. 6ॸTura wi Yusen seakun, asakmin, nuka wini pujus yainkati tusan
chikich aints ainau ami chichamin wakerimjai. 14ॸAntsu amin ujatskeka
antukar nekasar Yusen nintimsar nunaka turachmin nintimrajai. Turamtai
pujusarti tusan seajai. Tura Cristo iin ame wakerakmeka, amek nintimsam wait
pengker awajtamsamiaji nu mash anentrakmeka: Ni amincha yainmakti
nekamtikramati tusan Yusnaka seajai. tusam, Onésimoka ataksha winaka
7ॸYatsuru, Cristonu ainau aneau asakmin akupturkatnuitme. 15ॸOnésimo yamaikia
wisha waraajai. Tura Cristonu ainau amijai tuke pujustin asa, jumchik kinta
pengker nintimtikrau asakmin, wisha amincha ukurmakchamasha tu nintimsan
pengker nintimsan pujajai. pujajai. 16ॸAntsu wína inatiruitai tuuka

a॰1.2 (Col. 4.17)

441
Filemón 442

yamaikia nintimsaip. Antsu yamaikia 21ॸWi taja nunaka mash miatrusang

nuna nangkamasang wína aneamur umiktatui tusan, amincha aatkun


yatsuruitme tu nintimtusta. Wisha junaka pujajme. ҽӕфՓɗѸľʮ̲ľ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
nukap aneajai. Antsu ami inatiram masmek nekasam umiktatme tusan
asamtai, tura yamaikia Yusnau asamtai, amincha nekajme. 22ॸNuniasha tajame:
wína nangkatusmek amesha nukap Atum wína Yus seatrau asakrumin,
aneetnuitme. ҡӕ̲ɗ͑ՓɗՓɗ͑ɗҡ͑ӕ͑Ëȍ֤ӕѸҡѸ͑ǣ˔ҡфӕ˔‫ڏ‬
17ॸAmeka nekasam wína yatsur akumka, tatui tu nintimjai. Tura asamtai wi ani
wína anenme nunismek jusha ami jeemin jean, pujustinur iwiarturata.
jukita. 18ॸTurakum tunau turamuri
amatisha tsangkurata. Tura tumash Yus yainmakarti timiauri
amataisha, akirkata tutsuk antsu wína 23ॸEpafras, Cristo Jesúsnau asa, wijai
tukumrukta. 19ॸTurakmin nekasan kársernum engkeamu puja nusha:
akiktatjame tusan, wína uwejrujai juna Ьľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸҡɗҡӕѸËȍɗËȍ̲͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
aarjai. Antsu ameka wína etsermaur mawai.ॹb 24ॸTura Marcoscha, tura
antuku asam, tura pujut nangkankashtin Aristarcosha, tura Demascha, tura
jukin asakmin, tuke tumashitme timin Lucascha, wína takatrun yaintin ainia
ayatun wikia nunaka tatsujme. 20ॸYatsuru, nusha: Pengker pujusti tusar amincha
ame ii Apuri Cristonu asam, wait chichaman akupturminawai.ॹc
aneasam pengker nintimsam Onésimo 25ॸIi Apuri Jesucristo atumniasha

jeemin jukim nintir waramtikrusta. yainmakarti. Maaketai.

b॰1.23 (Col. 1.7;4.12) c॰1.24 (Hech. 19.29;27.2; Col. 4.10,14; 2.Tim. 4.10-11)
Hebreos Ainamunam Papin Akupkamuri
pengké tichamiayi. ҽӕф֤ӕѸ͑ɗՓľ̲‫ڏ‬
Yus ni Uchirijai iin chichartamkamuri muri ainauncha:

1
1ॸYus yaanchuikia ni chichame etserin “Wikia ni Apaachirinjai. Tura nuka
ainaun untsurin niish niish yaktanam wína Uchiruitai,” tichamiayi. Antsu
wina chichamrun etserkarti tusar Uchirinak Yus nunaka timiayi.ॹb 6ॸTura
akupkamu asar, ii juuntri ainaun Yuska nekas ni Uchirin kichik amia nuna
nekamtikiawarmiayi. 2ॸAntsu ni ju nungkanam akupak: ֤٘ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
chichamen etserin ainaun akupak umis, muri mash niin: Ameketme juuntam
inangnamunam ni nekas Uchirin iin tiarti,” timiayi.
chichartamkat tusa akupturmakmiaji. Nu 7ॸTura Yuse awemamuri ainaun pachis

͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ɗkЙËȍɗфɗ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ tu aarmawaitai:
nam aa nuna najanmamtikiamiayi. Tura ֤٘ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ɗɗ͑ҡɗфɗѸф̲‫ڏ‬
uchirin chicharak: Ame najanamu aa nu tai, Yus nasea nunisang
mash inau ata timiayi.ॹa 3ॸNi uchiri nekas akupawai. Tura ji kapawa
Yusea nunisketai. Yus pengker asamtai, nunisang akupawai.”ॹc
ni uchirisha nekas pengkeraitai. Tura asa 8ॸAntsu Yus ni uchirin chicharak:

ni Uchirisha aya chichasang mash “Ameka tuke Yus asam, aints ainau
najanamiayi. ҽӕфֆ̲ɗѸȍ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ tuke mash inawaitme. Nekasam
rijai mash nunisang ati tusa wainui. Tura pengker inakratin asam, aints
aints ainauti tunaarin japitramratas ainau pengker inawaitme.
jarutramkau asa, ni Apaachiri untsurinini 9 Ameka pengker aa nuke aneau
apu keemtainum keemsamiayi. asam, tura tunau aa nuka
nakitau asakmin, ami Yusrum
Yuse Uchiri Yuse awemamurin chikich ainau nangkamasang
nangkamasang juuntaitai ̲ɗ͑˔͑ӕ˔ЙՓф̲ҡɗ˔ф̲Ѹ‫ڏ‬
4ॸYuse Uchiringkia Yuse awemamuri miayi,” tu aarmawaitai.ॹd
nayaimpinam pujuinaun nangkamasketai. 10ॸTura ataksha Yuse Uchirin pachis tu

Nekas Yuse Uchiri asa, Yus ni Uchirin: aarmawaitai:


Mash aa nuna apuri ati tusa inaikiamiayi. “Apuru, nu nangkamtaik nungkasha
5ॸYus ni awemamuri ainaunka: tura nayaimpisha najanamiame.
“Ameka wina nekas uchiruitme, ju 11 Nuka mai mengkakartin ainawai,
kintati wína kakarmarun antsu Ameka tuke pujustinuitme.
suajme,” Nungkasha tura nayaimpisha

a॰1.2 (Juan 1.1-3; Col. 1.15-17; 1.Juan 1.1; Apoc. 19.13) b॰1.5 (Sal. 2.7) c॰1.7 (Sal. 104.4)
d॰1.9 (Sal. 45.6-7)

443
ȸľ¡фľΎѸॷ1ٍॷ2 444

ҡфËȍфӕҡ̲̲ӕՓ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ ainau Cristo chichamen nekaawarti tusa,


rang mengkakartinuitai. Yus ni kakarmarijai aints wainchati
12 Tura tarachin pijinawa nunismek takatnasha, tura aintska turachminnasha
turatnuitme. Tarachia nunisang untsuri turamiayi. Tura Yuse Wakani Yus
nayaimpisha, tura nungkasha wakera nunisang ni kakarmarin, tura ni
yapajiatnuitme. Antsu ameka nekamtairincha aints ainautin kichik
yapaijmiamashtinuitme. Tura kichik suramsamiaji. Tura asamtai aints
asam ami pujutrumka pengké ainau ii Apuri chichamen pachisar
nangkankashtinuitai,ٚҡӕф̲‫ڏ‬ nekasampita tiartinuitai.
waitai.ॹe
13ॸTura Yus ni awemamuri ainaun Jesucristo ii yachiiya nunisang wajasmauri
kichkisha: 5ॸYus ni awemamuri ainaun: Nungka

“Wína untsurunini Apu keemtainum ukunam atinua nu inartaram tichamiayi.


keemsam nakarsata. k̲ɗ͑ľ̲‫ڏ‬ Antsu ni Uchirinak: Mash aa nu inarta
sem ainaun nepetkan, amin timiayi. Iikia ukunam nungka yamaram
ӕ̲ɗфҡ̲˔фҡɗҡӕѸ͑ѸӕѸҡҡ‫ڏ‬ atin pachisar chichaaji. 6ॸTura David
jame,” yaanchuik Yusen chicharak tu aarmiayi:
pengké tichamiayi. Antsu ni Uchirinak “Aintsti mianchau arincha, ¿waruka
nunaka timiayi.ॹf timiatcha anengkratme? Aintsti
14ॸYuse awemamuri nekasar Yuse inatiri ʮ˔фҡɗ͑фɗ͑Ëȍ‫ع‬Փфӕ˔ҡɗ̲ɗҡ‫ڏ‬
ainawai. Tura aints ukunam uwemrartin cha nintimkartusmesha pujame?ॹg
ainauka wainkataram tusa, Yus ni 7 Aints ainautikia yamaik jakatin
awemamuri ainaunka akupawai. asakrin, ͑ҡѸӕ̲ľՓľ̲̲ӕф‫ڏ‬
meka jakashtin asaramtai,
Uwemratin chichamka nakitrashtinuitji aintstin nangkamasmek pengker

2
1ॸCristo Yuse awemamuri ainaun najanamiame. Turayatum
nuna nangkamasang juun asamtai, ɗ͑ҡѸҡɗ͑˔̲ľҡӕ̲ӕ͑ʮ˔ф‫ڏ‬
mengkakai tusar Yuse Uchiri pachisar tau asam, timiá pengker
antukmiaji nuka pengker umirkatnuitji. awajkartusmiame. Tura mash
2ॸYus yaanchuik ni awemamuri ainaun najanamuram ainaun aints
akupak: Wina chichamrun umirtukarti ɗ͑ӕҡɗɗ͑ффҡɗҡӕѸ̲ҡѸ͑ǣ˔̲‫ڏ‬
tusa akupkamiayi. Tura nu chichaman kamiame.
akatar akupkamia nunaka aints ainau 8 Tura mash najanamuram ainau
umirtsuk pujuinau asaramtai, Yus nuna aintsti ainautin umirkarmi tusam
Փɗ͑˔ͮɗҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬ najanamiame.” David tu
niun susarmiayi. 3ॸTura asamtai Yuse aarmiayi.ॹh
Uchiri iin uwemtikramratas jarutramkau Tu aarmau asamtai, Yus mash
asamtai ¿nu chicham pachiachkurkia najanamu ainauka niin umirkartinuitai.
itiur uwemratjik? Nu nangkamtaik Turayatur yamaikia nuka waintsuji.
uwemtai chichaman etserkamia nuka ii 9ॸTura ii wainkamiaji nuka Jesúsayayi.

Apurintai. Nunia ni chichamen antukaru Nuka aints wajasu asamtai, ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬


ainauka nekasaintai tusar iincha muri ainau jumchik musach Jesúsan
ujatmakarmiaji. 4ॸTura asamtai aints nangkamasarang juun wajasarmiayi.

e॰1.12 (Sal. 102.25-27) f॰1.13 (Sal. 110.1) g॰2.6 (Sal. 144.3) h॰2.8 (Sal. 8.4-6)
445 ȸľ¡фľΎѸॷ2ٍॷ3

Tura Yus aints ainautin timiá anenmau 15ॸAints ainau achikmawa nunisarang

asa, Jesús jakati tusa wakerimiayi. Tura tuke jatan shaminawai. Turayat Jesús
waitnas jarutramkau asamtai, yamaikia jatan nepetkau asamtai, yamaikia ni
mash ainia nuna Apuri ati tusa, Yus umirkau ainautin jatan shamtsuk
Jesúsan inaikiamiayi.ॹi pujusarti tusa angkan awajtamsamiaji.
10ॸYus: Mash najanamu ainaun wína 16ॸTura Jesús Yuse awemamuri ainaun

umirtukarti tusa wakerawai. Tura ni yaingtaj tusangka tachamiayi. Antsu ii


ӕËȍɗфɗɗ͑ӕ̲͑Ѹȍ͑ɗЙӕʮӕҡɗфɗ͑͑ֆɗ̲‫ڏ‬ Abrahama weari asakrin, mash aints
pinam jearti tusa wakerawai. Tura ainautin yainmaktas tarutrammiaji.
asamtai ni Uchiri Jesús mash aints 17ॸTura asa Jesús aintstia nunisang

ainauti uwemtikramratin aa nuna amiayi. ҽӕфɗ͑ҡѸՓʮѸɗɗ͑Փɗҡ͑ľ͑ҡф‫ڏ‬


waitkasar maawarti tusa, ֤ӕѸҡѸ͑ǣ˔̲‫ڏ‬ mau asa, tura ni Apaachirin miatrusang
kamiayi. 11ॸYuse Uchiri aints ainautin: umirkau asa, tura ni jakamurijai aintsti
Nekasrum tunaarinchau ataram tusa iin tunaarin sakturmaru asa, sacerdote
yainmaji. Tura asamtai Yusnum akiinau juuntria nunisang iin pachitmas Yusen
asakrin, ninu ainautinka Jesúska: Wína seatramji. 18ॸJesús ningki wait wajaku asa,
yatsur ainawai tusa natsantramatsji. tura Satanásjai nekapnaisau asa,
12ॸYaanchuik David nuna pachis tu yamaisha Satanás iin: Tunau turataram
aarmiayi: turamkurnisha, Jesús tuke inaitamtsuk
Jesús ni Apaachirin chicharak: “Wína iincha yainmaktinuitji.ॹm
yatsur ainaun amin pachisan
ujaktinuitjai. Tura amin Jesúska Moisésan nangkamasang juuntaitai

3
umirtamkaru ainaujai iruntran 1ॸJesús nekasampita tinu ainautirmin,
kantan kantamruatnuitjame,” Yus winar ataram tusa, ɗɗ͑ľҡ̲˔‫ڏ‬
timiayi.ॹj miaji tusaram, Jesús nekasrum
13ॸNuniasha chikich Yuse chichame nintimrataram. Jesúska nekas Yus
etserin aarmau nintimrarmi. Jesús iiya akupkamuyayi. Tura ni aintsri ainautinka
nunisang nintimias: tuke yainmaktas, sacerdote apuria
“Yusen pengker nintimtustajai,” nunisang ni Apaachiri Yusen seatramji.
timiayi. 2ॸTura asamtai Yus ni Uchirin sacerdote

Nunia ataksha: apuria nunisang ni aintsri ainautin


“Yus ni uchiri ainaun wína surusmia yaingkiarti tusa akupturmaku asa,
nujai wikia juni pujajai,” timiayi.ॹk Jesúska Moisésa nunisang ni Apaachirin
Yuse chichame etserin Jesúsan pachis miatrusang umirkauyayi. 3-4ॸYaanchuik
tu aarmiayi. Moisés pengker awajsarmiaji nuna
14ॸkɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ̲͑͑ǣҡɗ͑ҡӕф͑ӕ̲Йľ͑‫ڏ‬ nangkamasrik Jesúska timiá pengker
tin ainiaji. Tura asamtai Jesús aints wajas, awajsatnuitji. Jea jeamin nintimrarmi.
ni numpesha tura ni namangkesha iiya Jean jeamnuka jean nangkamasang
nunisang asa, Satanásan nepetkatas pengkeraitai. Yus mash aa nuna najanau
jarutramkamiaji. Satanás aints ainautin asa, aints jean jeamnua nunisketai. Tura
tuke jatan sukartawai. Tura wainiat Jesús Jesús Yuse Uchiri asa, MoiséѸ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
jakau asa, Satanásan nepetkamiayi.ॹl masang pengkeraitai. 5ॸTuramtai

i॰2.9 (Fil. 2.8-9; Hebr. 12.2) j॰2.12 (Sal. 22.22) k॰2.13 (Isa. 8.17-18) l॰2.14 (1.Juan 3.8)
m॰2.18 (Mat. 4.1; Hebr. 4.15)
ȸľ¡фľΎѸॷ3ٍॷ4 446

Moiséska Yuse inatiri asa, Yuse aintsri tsangkutramratin asamtai, tuke kintajai
ainaun pengker wainuyayi. Tura ukunam ̲ľҡľ˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸфӕ̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬
ҡɗ͑ӕ͑ӕ͑ЙËȍɗѸËȍɗËȍ̲͑ľҡѸľф͑ӕ‫ڏ‬ ram. 14ॸNu nangkamtaik Cristo umirkur
yayi. 6ॸAntsu Cristo Yuse Uchiri asa, ЙӕʮӕѸ̲ɗʮɗ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔ҡӕ˔ľ̲ľҡфӕ̲ɗф˔ӕф‫ڏ‬
Moisésan nangkamasang juuntaitai. Tura kia, Nijai tuke tsaniasar pujustinuitji.
Cristo tuke inaitsuk Yuse aintsri ainautin 15ॸTura asamtai Yuse chichame tu

waitmin asa, Cristonu ainauti Apurintai. aarmawaitai:


Tura asamtai tuke inaitsuk Cristojai “Yamaikia Yuse timiauri antukrumka,
tsaniasar tuke nayaimpinam pujustatjiapi nakitsuk pengker anturkataram.
tusar, ͑ɗҡҡɗ͑ҡфɗՓфѸф͑˔˔ӕфЙӕʮ˔фɗ‫ڏ‬ Ii juuntri yaanchuik aints
kia, Yuse jea tumawaitji. atsamunam wekainayat, Yuse
ËȍɗËȍ̲ľ͑͑˔ɗҡфф̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬
Yuse uchiri ainautikia ayamsartin ainiaji rumka nakitrairap,” tu
7ॸTura asamtai yaanchuik Yuse Wakani aarmawaitai.ॹo
tu aamtikramiayi: 16ॸTuramtai Yuse chichamen antinayat,

“Yamaikia Yuse timiauri antukrumka, ¿Yusen kajerinak: Waketkimi tiarmia


8ॸnakitsuk pengker anturkataram. nusha yaa aintsua armiayi? Ii juuntri
Ii juuntri ainau yaanchuik aints ainau Moisés Egiptonmaya jiikmia nu
atsamunam wekainayat, Yuse aints armiayi. 17ॸTura cuarenta (40)
ËȍɗËȍ̲ľ͑͑˔ɗҡфф̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ musach Yusen umirinachu asar, Yusen
rumka nakitrairap. 9ॸTura napchau nintimtikrarmiayi. Tura nu aints
asamtai Yus ii juuntri ainaun ainau tunau turinau asar, ɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ‫ڏ‬
chicharak: Atumi juuntri ainau nam kajingkiarmiayi. 18ॸTura chichaman
Փɞ͑ЙѸŃՓʮҡɗ͑˔˔ʮҡӕ˔ф‫ڏ‬ yapajiachminun Yus chichaak: “Wikia
miayi. Tura cuarenta (40) nekas Yus asan, pengke nungkanam tuke
musach aintska turachmin turai wijai angkan pujustinaka pengké
waitinayat nakitrurarmiayi. tsangkatkashtatjarme.” Niin umirinachun
10ॸTura asaramtai nu aints ainaun nunaka timiayi.ॹp 19ॸTura asamtai nu aints
kajerkaran: ͮӕ˔ҡӕ˔ľ͑ɗ͑ҡɗ͑‫ڏ‬ ainauka Yusen nekasampita tinachu asar,
chawa nunisarang asar, wína ֤ӕѸʮɗЙľ͑ǣ˔ľфЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕ̲˔ʮľҡҡ˔̲‫ڏ‬
ËȍɗËȍ̲фӕ͑ӕ̲ɗфҡӕҡ͑͑˔ɗҡɗ͑‫ڏ‬ war tujinkarmiayi. Nuka paan
wai timiajai. 11ॸTura kajerkaran nekaamnawaitji.

4
ËȍɗËȍ̲ֆЙʮɗËȍ̲ɗ͑ӕ͑ËȍɗËȍ‫ڏ‬ 1ॸTura asamtai Yus: “Pengker

rinakun: Wi Yus asan, pengke ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲Փɗʮɗ͑ǣ˔͑ЙӕʮӕѸҡɗ‫ڏ‬


nungkanam tuke pujustinaka nuitrume,” iin turamu wainiatrumek,
tsangkatkashtatjarme, timiajai. Yusnum ayamsatnun nuwakai tusaram
Yus timiayi.” Tu aarmawaitai.ॹn aneartaram.
12ॸYatsur ainautiram, atumka pasé 2ॸYaanchuik nu aints ainaun Yusnum

nintimsaram, Yus tuke iwiaaku puja nuna uwemratin chichaman ujakarmia


umirtan inaisai tusaram aneartaram. nunisang iincha ujatmakarmiaji. Antsu
13ॸTura asaram chikitirmesha tunau nu aints ainauka nu chichaman antukaru
wajasai tusaram, tura Yus kajertukai ainayat, Yusen nintimtinachu asar
tusaram, yamaisha Yus atumi tunaarin uwemracharmiayi. 3ॸAntsu iikia ni

n॰3.11 (Sal. 95.7-11) o॰3.15 (Sal. 95.8) p॰3.18 (Núm. 14.1-35)


447 ȸľ¡фľΎѸॷ4

chichame nintimtau asar, Yusjai angkan nunisrik iisha Yuse uchiri asar, angkan
Nijai pengker pujusartin ainiaji. Antsu nu pengker nintimsar yamaikia pujustinuitji.
chichaman nintimtinachu ainaun pachis 10ॸAints Yusjai pengker pujustas, Yus

Yus chichaak: ayamramia nunisang ni takatrin inais


“Wi Yus asan kajerkaran chicham ayamratnuitai. 11ॸTura asamtai iisha
yapajiachminun chicharinakun: nekasar Yus pujamunam jearmi tusar,
Wi Yus asan, pengke nungkanam Yus pengker nintimtusar kakaram
ҡӕ˔ľЙӕʮӕѸҡɗ͑͑˔ҡѸ͑ǣ˔ҡ˔Ѹȍ‫ڏ‬ wajastinuitji. Ii weari ainau yaanchuik
tatjarme timiajai,” timiayi.ॹq Yuse chichamen umirkacharu asar,
Ii juuntri ainaun pachis tu aarmau pengke nungkanam jearchamia nunisrik
wainiat, Yus nu nangkamtaik mash pujusai tusar, angkan pengker nintimsar
najana umis, angkan pengker nintimias Yusek umirkaru armi.
ayamsamiayi. 4ॸAyamtai kinta pachis tu 12ॸYus tuke iwiaaku asa, ni chichamesha

aarmawaitai: timiá pengkeraitai, ҡӕфҡɗ̲ɗ ˔˔ф̲ɗ‫ڏ‬


“Yus seis (6) kinta mash aa nunaka tai. Saapi yantari mai ere tsakamua nuna
najana umis, nunia tsawaar nangkamasang Yuse chichame timiá
ayamsamiayi.”ॹr pengkeraitai. Tura asa aintsu nintin
5ॸNuniasha tu aarmawaitai: Yus chichaak: waya, ni nintimaurincha mash, tura ni
٘ՠɗʮɗҡӕ˔ľֆ̲Ѹҡ͑ӕ͑˔ҡѸ͑ǣ˔ҡ˔Ѹȍ‫ڏ‬ wakeramurincha mash tu awai tusa paan
tatjarme,” timiayi.ॹs nekamtikui.ॹu 13ॸTura Yus mash nekau
6ॸYuse chichame tu aarmau asamtai, asamtai, Ni najanamu ainautikia pengké
aints Yusnum wayaawaru ainauka tuke kichkisha anumrukchamin ainiaji. Antsu
ayamratin ainawai. Antsu Yusnum Yus wainmaka mash misuya nunisrik
yaanchuik uwemratin chichaman ainiaji. Tura asamtai ii turamuringkia
antukarmia nuka nu chichamnasha mash Yus ujaktinuitji.
umirkacharu asar Yusnum jeacharmiayi.
7-8ॸTura asamtai Josué ii yaanchuik Jesúska junia sacerdote apuria nunisketai
juuntri ainaun pengke nungkanam 14ॸJesús Yuse Uchiri ni Apaachiri
jeeniar, nuni ayamtikrawaitmataikia, Yus pujamunam nayaimpinam waketki,
ataksha: Chikich kintati angkan pengker aintsti tunaarin sakturat tusa, sacerdote
nintimsaram tuke ayamsatnuitrume apuria nunisang iin pachitmas tuke Yusen
tichau ayi, antsu nukap arus Yus seatramji. Tura asamtai tuke inaitsuk
Davidtan tu aarta tusa, ju chichamnaka Jesúska nekasampita tiarmi. 15ॸTura
aamtikramiayi: asamtai iwianch Jesúsan: Tunau turata
“Yamaikia Yuse chichame antukrumka, tamaitiat, Jesús tunaunaka pengké
nakitsuk pengker antuktaram.” Tu turachmiayi. Iwianch iincha tunau turata
aarmau asamtai ¿nu chicham warina turamkurnisha, ˇľѸәѸֆӕ̲ҡɗ͑Йӕʮ̲ӕ͑‫ڏ‬
takua tawa? tusar nekaawarmi. Yus cha mash nekau asa, iincha wait
ataksha chikich ayamtai kinta ati tusa anentramak tuke yainmaji. Tura asa junia
tsangkamkamiayi. Nu kintaka yamai sacerdote juuntri nangkamasang Jesús iin
pujaji juwaitai.ॹt 9ॸTura asamtai Yus mash tuke wait anentramaji.ॹv 16ॸYus tuke iin
najana umis, pengker nintimias pujumia wait anentramrau asamtai, iikia pengker

q॰4.3 (Sal. 95.11) r॰4.4 (Gén. 2.2) s॰4.5 (Sal. 95.11) t॰4.7 (Sal. 95.7-8)
u॰4.12 (Efes. 6.17) v॰4.15 (Mat. 4.1)
ȸľ¡фľΎѸॷ4–6 448

nintimsar natsaamtsuk Yuska searmi. seamun antuk kakamtikramiayi. Nunia


Tura ii tunaarin sakturmarti tusar, tura Yuse wakeramurin miatrusang umirkau
itiurkachmin pujakrincha, iin yainmakti asamtai, jakamunmaya inankimiayi.ॹz
tusar Yuska searmi. 8ॸJesús Yuse Uchiri ayat, aintsua

5
1ॸSacerdote apuri aints ainaun pachis nunisang wait wajayayi. Tura wait wajau
Yusen seatit tusar, kichkimsar asa, ͑ɗkЙËȍɗфɗ͑ӕ̲ɗфҡ͑͑ӕɗ̲ɗф‫ڏ‬
kichkimsar Israel ainamunam inain miayi.ॹa 9ॸTura pengké tunaarinchautiat
armiayi. Nuka Yusen seak: Aints ainau waitnas jakau asa, niin umirinak
tunaarin tsangkurat tusa Yusen pujuinaun: Wijai tuke nayaimpinam
seatnuyayi. Tura tangku ainaun maa pujusarti tusa uwemtikramiayi. 10ॸTura
Yusen suyayi. 2ॸSacerdote apuringkia asamtai Yus ni uchirin chicharak:
aints asar, tura aints itiurkachmin “Melquisedec sacerdote juuntri amia
pujuinaun nekau asar, nekachu ainaun nunismek tuke sacerdote juuntri
tura mengkakaru ainauncha wait anentin atinuitme,” tusa inaikiamiayi.
armiayi. 3ॸTura niisha tunaarinchau
Jesúsan umirtan inaisai
pujutan tujintinau asar: Wína tunaarun
tusaram aneartaram
Yus tsangkutrurat tusar, tura chikich
ainauncha tunaarin tsangkurat tusar, 11ॸNu Melquisedec naartinun pachisan

Yusen seartas tangku ainaun maawar ËȍɗËȍ̲͑ӕ͑ҡѸӕфɗҡӕ̲ɗ͑ӕʮ˔̲ɗ͑ӕɗҡ‫ڏ‬


Yusen su armiayi. jarme. Turayatrum atumi kuwishi
4ॸTura aints ningki nintimias: Wikia jampekua nunisrumek pujau asakrumin,
sacerdote apuri wajastaj tichamnawaitai. yamaikia atumin ujaktatkaman
Antsu Yusek: Nu ati tusa inaikiatnuitai. yuumatajrume. 12ॸAtumka Yuse chichame
Tura asa Aarónkan: Sacerdote apuri ati mash untsuri musach antuku asaram,
tusa, Yus ningki inaikiamiayi.ॹw 5ॸTura chikich ainau nuiniartinuitrume. ҽӕфֆ‫ڏ‬
asamtai Cristo: Wikia sacerdote juuntri trum nu nangkamtaik chicham yumtichu
atajai, ningki nintimsangka tichamiayi. kakarmachu jukitin aa nunaka ataksha
Antsu Yus chicharak: nuiturat tusaram yuumarme. Tura
“Ameka wína nekas Uchiruitme. Ju asaram uchi kuwirchia tumawaitrume.
kintati wína kakarmarun Kuwirach yutan yuwatatkama yumatau
suajme,” asa muntsunak muntsuyi. 13ॸTura Yuse
ni Uchirinak tu tinu asa, Yus ningki ËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕ˔фҡҡ˔̲ֆӕӕ̲ҡɗ‫ڏ‬
wakerak pengker awajas: Sacerdote nauka muntsun muntsuawa nunisarang
apuria nunismek ata tusa inaikiamiayi.ॹx ainawai. 14ॸAntsu nampuaru ainauka
6ॸTura chikich aarmausha nuwaitai. Yus yutancha yu ainawai. Nampuaru ainauka
ni uchirin chicharak: yutan yuwinawa nunisarang Criston
“Melquisedec nuwá eemak sacerdote miatrusarang umirinauka pengkernasha
amia nunismek ameka tuke tura tunaunasha paan nekainawai.ॹb
sacerdote atinuitme,” timiayi.ॹy
6
1ॸTura asamtai nampuarua nunisrik
7ॸCristo ju nungkanam aints wajas, wake chikich yamaram chicham nuimiaru
mesek juutkamaikiak ni Apaachirin armi. Tura nu nangkamtaik Cristo
seamiayi. Tura seam Yus ni Uchiri pachisar yanchuk nuimiaru asar, nuka

w॰5.4 (Ex. 28.1) x॰5.5 (Sal. 2.7) y॰5.6 (Sal. 110.4) z॰5.7 (Mat. 26.36-46; Marc. 14.32-42;
Luc. 22.39-46) a॰5.8 (Fil. 2.8) b॰5.14 (1.Cor. 3.2)
449 ȸľ¡фľΎѸॷ6

ataksha nuimiarchatnuitji. ͮӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬


taik nuimiarmiaji nuka nuwaitai: Iikia Tuke inaitsuk Yusek umirkarmi
jakawa nunisrik pujau asar, ii nintimauri 9ॸAneetir ainautiram, Փɗ˔ɗҡӕËȍɗËȍ‫ڏ‬
yapajiar, Yus nekasampita tinu asar, Yuse yatnak, atumin pengker nintimtakun:
uchiri ainiaji. 2ॸNuniasha maaitin ͮľ˔Ѹфӕ̲æфɗѸҡΎ͑ӕѸф̲ӕՓľ̲фҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
nekaatnusha, tura aintsu muuken trume tajarme. 10ॸTuramtai atum Yus
achikiar Yus seatin nekaatnusha, tura aneau asaram, Cristonu ainau tuke
jakamunmaya nantaktin nekaatnusha, yaingmiarme. Turin asaram yamaisha
tura ji kajintrashtinnum wait wajaktin tuke yayaarme. Tura asakrumin, Yus
nekaatnusha yanchuk mash Йľ͑ǣ˔ľфѸҡӕ̲ɗҡ˔ҡфɗ͑˔˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬
nekaamiarme. 3ॸTura asakrumin Yus tramtsui. 11ॸTura asamtai iwiaaku
wakeramtaikia, nuna nangkamasrik pujakrum, tuke inaitsuk pengker
chikich chicham nuikiarturtinuitji. nintimsaram Yuska umirkataram. Tu
4ॸTura aints Yus nintimtikramu asa, pujakrumka nunia jakarmesha atumka
nusha chichaak: Wikia nayaimpinam mash tuke Yusnum ayamsamnuram tusar
Jesúsjai pujustasan wakerajai tayat, tura iisha wakeraji. 12ॸNaki wajasairam tusan
Yuse Wakani ni nintin engkemau wainiat, nunasha tajarme. Yuska chichaak:
5ॸYuse chichamen antuku asa, nuka ٘ͮֆɗ̲Йɗ̲͑Փɗʮɗҡӕ˔ľֆ̲Ѹҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
pengkerapita tayat, ҡӕф֤ӕѸ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ trume,” timiau asar, Yusnau ainau tuke
rijai wainchati takatan turamu nekayat, Yusen nekasampita tusar, nunia jakar
6ॸnunia: Jesúsan tuke ajapajai tinu asa, nayaimpinam ayamsartas wearmia
nuka Yuse Uchiri JesúѸ͑͑ӕ̲ɗՓɗ͑͑ǣ‫ڏ‬ nunisrumek atumsha ayamsamnuram
maunum jirujai jintak maawa nunisang tusar wakeraji.
nintimui. Tura asa nu aintska aints 13ॸTura asamtai Yus Abrahaman

antinamunam wishiak: Wikia tuke chicham yapajiachminun chicharak:


Jesúsan ajapajai tusa, Yuse Uchirin “Wikia ami wearmin nukap arusan
inatsaru asa, ataksha ni nintimaurin yujratnuitjai. Wikia Yus asan nekasan
yapajiatatkama pengké tujintawai. Tura tajame,” timiayi. Yusen nangkamasang
asamtai Jesús tuke ajapawairam tusan kichkisha pengké atsau asamtai ningki
nunaka tajarme. 7ॸYus ajan chuprat tusa tumamiayi. 14ॸTura Abrahaman chicharak:
yumin jitumtikui. Tura aja takau ainau “Amin nekasan pengker nintimtajme.
yutancha yuwaarti tusa, árak araamu ҽӕфѸ͑͑ľ˔Ѹ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡҡ‫ڏ‬
pengker tsapait tusa, Yus nungkanka jame. Tura asan nukap arusan ami
pengker awajui. 8ॸAntsu chikich aja wearmin timiá untsuri yujratnuitjai,”
jangkisha, tura narasha nukap tsapau timiayi.ॹc 15ॸYus timiau asa, Abraham
asamtai, nakitakur inaiyaji. Tura asamtai nekas jaimias nakau asa, Yus tímia
Yusen umirinaunka péngke aja nunisang nunaka nukap arus wainkamiayi. 16ॸAints
Yuska pengker awajui. Antsu Yuse ɗ͑ӕҡɗËȍɗËȍ̲͑ľ˔ҡѸф‫ع‬Փɗҡф‫ڏ‬
chichamen antinayat, Jesúsan tuke tsuash? takurin, nekas waitratsjai tiartas:
ajapajai tinauka yumingkramu ainawai. Yusjai tajai tinawai. Yus aints ainautin
Tura jangkisha, tura narasha tsapawa nuna nangkamasang juun asa, tura aintsu
nunisarang ji kajintrashtinnum ajapatin nintimaurin mash nekau asamtai, aints
ainawai. ainau nuna tuke tu weenawai. Tu tinu

c॰6.14 (Gén. 22.16-17)


ȸľ¡фľΎѸॷ6ٍॷ7 450

asar nuniangka ¿waitratsuash? tamauka rin cien (100) jurukin asa, diezan (10)
atsawai. 17ॸTura asamtai Yus chichaak: Melquisedecan susamiayi. Melquisedeca
٘ͮľ˔ѸËȍɗËȍ̲фӕ͑Йľ͑ǣ˔ŃֆЙʮɗѸȍҡɗ‫ڏ‬ naari iiti chichamejaingkia: Pengker
nuitjai tusan, aints ainau nuna inakratin taku tawai. Tura asa ni yaktari
nekaawarti tusan: Wikia Yus asan Salem inaikiamuyayi. Nuka Angkan
nekasan tajai,” timiayi. 18ॸTura Yus pengker pujuti taku tawai. Tura
pengké waitchau asa: “Wi turatatjai,” Melquisedec Salema apuri asa, Angkan
tímia nu chichamnaka yapajiashtinuitai. pengker pujuti apuri taku tawai.ॹd 3ॸNi
Tura: “Wikia Yus asan nekasan tajai,” aparisha, tura ni nukurisha, tura ni weari
tímia nu chichamnasha nunisang ainausha yáki tusar nekaachminuitji.
yapajiashtinuitai. Tura asamtai Cristonu ¿Tura warutik akiinaya? tura ¿nekasash
ainautikia Yus seakur: Uwemtikrurta tinu jakaya? tusarsha nekaachminuitji. Tura
asar, pengker nintimsar shamtsuk: Yus jakamuri nekachu asar, tuke jakachua
waitchau asa, Ni tímia nunaka nekas nunisrik nintimratnuitji. Tura Yuse Uchiri
umiktatuapi titinuitji. Tura uwemrau tuke aints ainaun pachis sacerdotea
asar, Yusnum jear iikia ayamsatnuitji nunisang Yusen seau asamtai, Yuse
titinuitji. 19ॸYuse chichame pengké Uchirisha Melquisedeca nunisketai.
yapajiachmin asamtai, tura Yuscha 4-5ॸMelquisedec timiá juun amia nu

pengké waitchau asamtai, iikia nekasar nintimrataram. Ii juuntri Abraham apu


Yuse timiauri nintimsar: ˇľѸәѸ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ ainaun nepetkau asa, ni warinchurin
nam pujau asamtai, iisha Jesúsnum jurukin asa, diez (10) Yusnau amia
achitkau asar, iincha ajaprama nunaka Melquisedecan susamiayi. Moisés
ukurmatsji tusar nekaatnuitji. 20ॸJesús chichaman akupak: “Leví weari ainau
jintan jintamua nunisang ii pujustinun sacerdote takatrin takau asar, Yusnau aa
umistas, nunia iin juramkitin asa, nunaka chikich Israel ainamunmaya
nayaimpinam eemak wemiayi. Tura jukiarti,” timiayi. Tura Leví Abrahama
Melquisedec, yaanchuik sacerdote apuri weari waininayat, Israel ainau ni
amia nuka, Abrahaman pachis Yusen kuikiarincha, tura ni tangkurincha, tura
seaya nunisang Jesúscha iin pachitmas ni ajanmaya juukmaurincha cien (100)
Yusen tuke seatramji. amatai, diez (10) Yusnau asamtai,
nunaka Leví weari ainaun su armiayi.
Jesús Melquisedeca nunisang 6ॸTura asamtai Melquisedec Leví
sacerdote wajasmauri wearinchu ayat, Yusnau aa nuna

7
1ॸNu Melquisedec Salem yakta apuri jukimiayi. Turamtai Yus Abrahaman
ayayi. Nusha sacerdote asa, Yus chicharak: “Amin pengker nintimtajme.
nayaimpinam puja nuna umirnuyayi. Tura asamtai nukap arusan ami wearam
Tura asamtai iinu yaanchuik juuntri wína aintsur artin asaramtai, ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
Abraham ni aintsri ainaujai chikich nam yaa untsuri iruna nunisnak untsuri
nungkanmaya apu ainaun nepetak nunia yujrartinuitjai. Tura ami wearam ainaun
waketki Melquisedecjai ingkiunik, pengker awajsau asamtai, chikich
Melquisedec Abrahaman Yus yainmakti nungkanmaya ainau ami wearmincha
tusa pengker awajsamiayi. 2ॸTura pengker awasartinuitai,” tu timaitiat,
k¡фȍ̲Йӕɗ͑ӕ͑͑ľЙľҡ˔Փфɗ͑Ëȍӕ‫ڏ‬ Abraham Melquisedecan pachis Yusen

d॰7.2 (Gén. 14.17-20)


451 ȸľ¡фľΎѸॷ7

seatchamiayi. Antsu Melquisedec armiayi. Tura asamtai Moisés umirkatin


Abrahaman pachis Yusen seatmiayi. chichamsha yapajiamnawaitai.
7ॸTura Melquisedec Abrahaman pachis 15ॸTura ii Apuri Jesús tuke puja nu

Yusen seau asamtai, k¡фȍ̲͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ Melquisedec naartinua nunisang


masang juuntaitai tusar paan sacerdote asa, chikich sacerdote ainaujai
nekaatnuitji. 8ॸNuniasha Leví weari ainau pengké metekchawaitai tusar iisha paan
Yusnau aa nuna jukiariat mash jakatin nekaji. 16-17ॸMoisés: Judá weari sacerdote
armiayi. Antsu Melquisedecka jakamiayi arti tichamiayi. Antsu Jesús Judá weari
tu aarchamuitai. Tura asamtai tuke wainiat Yus ni uchirin chicharak:
iwiaakua nunisrik nintimratnuitji. “Melquisedec nuwá eemak sacerdote
9-10ॸTura Leví akiintsaing, Abraham amia nunismek ameka tuke
Melquisedecjai ingkiunik Yusnau aa nuna sacerdote atinuitme,” timiayi.
susau asamtai, tura Leví Abrahama Tu aarmau asamtai, Jesús jakayat, Yuse
tirangki asamtai, Melquisedecka Leví kakarmarijai nantakin asa, tura tuke
nangkamasang juuntaitai. Tura Leví iwiaaku pujau asa, sacerdotea nunisang
weari ainau sacerdote asar, Yusnau aa pujawai. 18-19ॸIikia Moisés umirkatin
nuna Israel ainamunmaya jukiaru ËȍɗËȍ̲͑ѸËľфĀΎҡľ͑ЙËȍɗѸ˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
wainiat, ii yaanchuik juuntri Abraham makmia nu umirkur pujayatrik tuuka
͑ӕՓ ľľ̲˔֤ӕѸ͑ӕ͑ӕ͑ͅľ́нӕɗѸľĀľ‫ڏ‬ uwemrachmin ayaji. Tura asakrin
can susau asamtai, Melquisedec chikich Jesúska ni aintsri ainautin tunaarin
ѸËľфĀΎҡľɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔̲Ѹ͑ǣʮӕӕ͑ҡɗ‫ڏ‬ sakturmaru asa, yamaikia nayaimpinam
tai. pujus aints ainautin pachitmas ni
11ॸIsrael ainau Yusen umirkarti tusa, Apaachirin seatramji. Tura asamtai iikia
Moisés Leví weari ainaun tuke sacerdote nayaimpinam pujustatjiapi tusar Yus
arti tusa inaikiamiayi. Yus nuná eemak seatnuitji. Tura asar Jesúsnau ainautikia
Moisésan: Yachim Aarón sacerdote sacerdote ainau: Yus seatrita yamaikia
juuntri ati tusa chichaman akuptukmiayi. tatsuji.
Tura asamtai nu sacerdote takatrijai 20-21ॸTura chicham yapajiachminun Yus

tunaun nekas sakarminuitmatikia, chichaak: “Wikia Yus asan, nekasan tajai:


nuniangka chikich sacerdotekia Aarónka Wína uchir nekas sacerdote tuke
wearinchuka inaikiachminuyayi. Turayat atinuitai,” timiayi. Tura junia sacerdote
Jesús tuke pujau asamtai, Yus Jesúsan ainau jakartin asaramtai, nuna pachiska
chikich sacerdote Melquisedeca tumaun tichamiayi. Antsu David tu aarmiayi:
tuke nayaimpinam sacerdote ati tusa Chicham yapajiachminun Yus ni
inaikiamiayi. 12ॸYus sacerdote ainaun uchirin chicharak: “Wina nintimaurun
yapajiamtaikia, ͑ӕ͑ɗѸȍͅΎɗѸŃѸӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ yapajiashtatjai. Tura wi Yus asan nekasan
tin chichamsha yapajiamnawaitai. tajame: Ameka tuke sacerdote
13-14ॸWarina pachisna taja nuka paan atinuitme,” timiayi.
nekaataram: Ii Apuri Jesús Leví 22ॸTu timiau asamtai Jesús junia

wearinchutiat Israela chikich uchiri, Judá sacerdote nangkamasang juuntaitai taji.


naartinu wearintai. Tura Yus Moisésan: Jesús iin uwemtikramratas jarutramkau
Judá weari sacerdote arti tichamiayi. Tu asa, yamaram chichaman akupak: “Wína
tichau asamtai, Judá weari ainau nekasampita takurmeka, nayaimpinam
sacerdote archamiayi. Tura Judá weari tuke wijai pujustinuitrume,” tusa
ainau sacerdote takatrin takakmichu chichaman akupturmakmiaji nu chicham
ȸľ¡фľΎѸॷ7ٍॷ8 452

nekasar umiktinuitji. 23ॸYaanchuik seau armiayi. k͑ҡѸӕˇľѸәѸ˔͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬


sacerdote ainau jakaar, ni takatrin nam iin pachitmas ni Apaachiri Yusen
inaisaramtai chikichnasha inain armiayi. seatramji.
Tura asar untsuri armiayi. 24ॸAntsu 3ॸTura aints ainau chichainak: Yus

Jesúska tuke jakashtin asa, ni takatrin tunaarun tsangkutrurat tusar, tangkurin


kichnaka ukurkishtinuitai. 25ॸTura tuke itaaramtai, sacerdote apuri Yusen
iwiaaku asa, ni Apaachirin iin pachitmas susartas tangkurin main armiayi. Antsu
seatramu asamtai, aintsti Jesús seakur Jesúska aintsti tunaarin tsangkutramratas
Yus chichartusta takurningkia, yamaisha tangku ainaunka maachmiayi, antsu
tuke uwemtikramratnuitji. ningki wakerak jarutramkamiaji. 4ॸJunia
26ॸTura Jesús tuke iwiaaku pujau asa, sacerdote ainau tuke Moisés tímia
sacerdote apuri yuumaji nuka nuwaitai. nunisarang tangku ainaun Yusen susartas
Niisha pengké tunaarinchau asa nekas epeu armiayi. Antsu Jesús Leví
pengkeraitai. Tura tunau ainaujai wearinchu asa, ju nungkanmaka
pujatsui, antsu nayaimpinam Yusjai tuke sacerdote takatrin takaschamnauyayi.
pujawai. 27ॸJesúska chikich sacerdote Antsu nayaimpinam pujus, sacerdotea
apuria nuniska atsui. Junia sacerdote nunisang iin pachitmas Yusen seatramji.
apuri ainau kintajai metek tangkun Yusen 5ॸYus yaanchuik Moisésan nayaimpinam

susartas main armiayi. Turinau asar Yus iruna nuna inaktus chicharak: “Ju
ni tunaarin tura chikich aints ainau muranam wainkame nu mash nunismek
tunaarin tsangkurat tusar seau armiayi. turata,” tusa akupkamu asa, Yus tímia
Antsu Jesúska pengké tunaarinchautiat, nunisarang sacerdote ainau jea tarach
̲Ѹȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ͑фɗ͑ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬ najanamunam aints ainaun pachisar
tramratas ningki wakerau asa, kichik Yusen seatin armiayi. Turinau asaramtai
jatanak jarutramkamiaji. 28ॸMoisés aints Yus ukunam nayaimpinam ni Uchiri
ainaun tunaarintin ainau wainiat, tura turatiun aints ainaun nekamtikiatas
jakartin ainau wainiat, sacerdote apuri wakerimiayi.ॹe
arti tusa inaikiamiayi. Antsu ukunam 6ॸJesús iin uwemtikramrau asa, junia

untsuri musach nangkamaramtai, Yus sacerdote ainaun nangkamasang nukap


chicham yapajiachminun ni uchirin nangkamakuitai. Tura asa aintsti tunaarin
pachis chichaak: “Wi Yus asan nekasan ii Apaachiri Yus tuke sakturti, Jesús tinu
tajai: Uchir pengké tunaarinchau asa, asamtai, yamaram chicham ukunam
tura tuke iwiaaku asa, tuke sacerdote atiniun pachis iin chichartamji nuka arut
apuri ati,” tusa uchirin inaikiamiayi. chichaman Moisés akupkamia nuna
nangkamasketai.
Jesús yamaram chichaman itamuri 7ॸTura asamtai yaanchuik chichaman ii

8
1ॸWi taja nuka nintimraru armi. Jesús juuntri ainau umirkarti tusa, Moisés
Ëȍɗ˔ɗËȍѸËľфĀΎҡľЙӕфɗ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ ˔ӕЙ˔̲ɗ͑ӕӕ̲ɗф˔ӕфӕՓľ̲ф̲͑Փɗҡ‫ڏ‬
sang juun asa, nayaimpinam ni Apaachiri matikia, Yuska Jesúsan pachis yamaram
Yuse untsurinini pujus, iin pachitmas chichaman akupkachminuyayi. 8ॸAntsu nu
sacerdote apuria nunisang ni Apaachirin aints ainaun pengker pujuinachun wainu
seatramji. 2ॸTura aints ainauka Yus seatai asa, yaanchuik Yuse chichame etserin nu
juun jea tarach jeamkamunam Yusen aints ainaun pachis tu aarmiayi:

e॰8.5 (Ex. 25.40)


453 ȸľ¡фľΎѸॷ8ٍॷ9

Ii Apuri chichaak: “Ukunam chikich maram tujintau asakrumin, nu arut


kinta jeamtai, wikia Israela chichaman Moisés najanamia nuka
weari ainaujai tura Judá weari yamaikia mengkatanak wajasi.
ainaujai yamaram chichaman
najanatnuitjai. 9ॸAtumi juuntri Yus seatai juun jea pachis nuikiartamu

9
yaanchuik pujú ainaun: Wijai 1ॸYamaikia arut chichaman Moisés ii
wekaasataram tusan, Egipto juuntri ainaun: Mash umirkataram
nungkanmaya jiikiaran, wína tusa najanamia nuka tura Yus seatai juun
chichamrun umirtukarti tusan, jea tarach najanamunam Yusen searmia
ËȍɗËȍ̲͑͑ʮ̲͑ɗʮ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬ nuka yamaikia nintimrarmi. 2-3ॸYus seatai
naka ataksha nu chichamnaka juun jea japen tesaamuyayi. Nekatkauka
najanashtinuitjai. Wikia Pengker Tesaamu tutai ayayi. Nuni ji
Moisésan chicharkun: Wína keemati kuri najanamu ayayi. Tura Yus
ËȍɗËȍ̲фӕ͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕӕ̲ɗфҡӕ‫ڏ‬ inaktustin pang misanam patasmau ayayi.
karti tusan timiaja nunaka tuke Tura tarachjai tesaamu nitkarin Yus timiá
umikchau asaramtai, wikia ni pengker aa nuna pujutiri inaikiamu
ʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕ͑˔ЙËȍɗѸËȍ̲ɗ‫ڏ‬ ayayi.ॹg 4ॸNu tarach nenaamu ayaamas
jai,” Yus tawai. 10ॸTura ataksha misa kurijai imairamu kungkuti kapartin
Yus chichaak: “Musach untsuri kentsamu ayayi. Tura kaju juun numi
nangkamaramtai, Israel ainaujai najanamu yantamencha, ҡӕф͑ɗҡ˔фɗ͑ɗ͑ɗ‫ڏ‬
yamaram chichaman najatatatja sha kuri nujtukmau ayayi. Nu kaju
nuka nuwaitai: Wína umirtuktin nitkarin muits tiuupich kuri najanamu
chichaman mash ni nintin paan ayayi. Nuni yutai nayaimpinmaya
nekamtikiawartinuitjai. Tura akupkamu, maná tutain engkeu armiayi.
asan ni Yusri atinuitjai. Tura Nunia Aarónka wairi kukaru wainiat, Yus
asamtai niisha wína aintsur tsapamtikmia nuna nuni engkeu armiayi.
artinuitai. 11ॸTura mash wína ͮӕ͑ɗ˔ֆҡӕՓҡӕ̲ӕ֤ӕѸӕ̲ɗф˔‫ڏ‬
nintimturinau asar, kichik kichik tin chichaman Moisésan aatramia nuna
aints ni weari ainauncha tura ni nuni engkeu armiayi.ॹh 5ॸTura nu kaju
nungkarin puju ainauncha: Yus tuntupen Yuse ayamtairi kuri najanamu
ҡӕՓɗҡӕѸф˔Йľ͑ǣ˔Ń͑ӕɗ͑ɗф‫ڏ‬ ayayi. ҽӕф֤ӕѸľЙ͑ɗӕфɗ͑ӕ͑ɗՓ͑ҡɗ͑˔‫ڏ‬
chartinuitai. Tura wína aintsur tin asamtai, tura aints ainau tunaarin
ainausha mash, uchi ainausha, nuni tsangkuratin asamtai, ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
tura juun ainausha, tura muri nanamtiniun kuri najanamun jimiar
mianchau ainausha, tura apu kentsamu armiayi. Tura ni nanapejai
ɗ͑ӕѸȍՓɗ͑˔͑ľ˔фՓфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ Yuse ayamtairin nukú armiayi. Antsu
tai. 12ॸTura wína aintsur ainaun nuka mash nekau asakrumin, nuna
wait anentin asan, ni tunaarinka pachisnaka yamaikia aatrashtatjarme.
̲ѸȍѸ˔ҡӕф͑˔ʮɗ̲͑ҡ˔ɗҡ͑ӕɗҡ‫ڏ‬ 6ॸNunia Yus seatai juun jean tarachin

jai,” Yus timiayi. Tu jeamkar umisar, sacerdote ainau kintajai


aarmawaitai.ॹf metek tesaamu pengker tutainum
13ॸYus yamaram chichamrun najanatatjai wayaawar, waring achat mash wainkar,
tinu asamtai, фӕҡËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗф˔ҡҡ˔‫ڏ‬ nunia aints ainaun pachisar Yusen seatin

f॰8.12 (Jer. 31.31-34) g॰9.2 (Ex. 25.23-40) h॰9.4 (Ex. 16.33; Núm. 17.8-10)
ȸľ¡фľΎѸॷ9 454

armiayi. 7ॸAntsu chikich tesaamunam, Yus cha maawar, nuna numpejai aintsu
nekas pengker pujamuri asamtai, namangken patatkenak peashmatramu
musachjai metek sacerdote apuri ningki asar, tura waakan maawar, namangken
aya kichik kintanak waainuyayi. Tura ni epeawar, yukuu yumijai pachimrar nujai
tunaarincha tura chikich aints ainau aints ainaunka peashmatin armiayi.ॹj
tunaarincha Yus tsangkurat tusa, tangku 14ॸAntsu Cristo numpe ii tunaarin nekas

numpen Yuse ayamtairin uwijmiartas sakarminuitai. Ni Wakani jakachminutiat


waainuyayi.ॹi 8ॸSacerdote apuri ningki Yus Cristo pengké tunaarinchau ayat ningki
timiá pengker aa nuna pujutirin wain wakerak, iin uwemtikramratas
asamtai, chikich ainautikia nuningkia jarutramak numparmiayi. Tura asa ii
wayaachminuyaji. Tura asar arut tunaarincha nekas japitramratnuitji. Tura
ËȍɗËȍ̲͑ɗ͑ҡѸɗ͑ӕͅΎɗѸŃѸӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ asamtai Cristonu ainautikia: Nekasampi
ram tusa akupkamia nuka umiriatrik, wína tunaarunka sakturawaita titinuitji.
Yusjai tsaniasar iruntrachminuyaji. Aints Tu tinu asar, Yus nayaimpinam puja nuka
ainautiram Yus seatai jea nitkarinka Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸф͑ǣ˔͑ӕ̲ɗф˔̲͑‫ڏ‬
pengké wayaachminuitrume tusa, iinka waitji.
Yuse Wakani nekamtikramamiaji. 9ॸTura 15ॸTura asamtai Cristo Yusnumia taa,

asamtai yamai pujuinautisha nuna taku yamaram chichaman najanamiayi.


tawai tusar mash nintimratnuitji. Aints Moisésa chichamejaingkia Yus iinu
Yusen susartas tangkurin main ainayat: tunaarinka tsangkutramrachmin asamtai,
Wína tunaarunka Yus kajinmaki æфɗѸҡΎʮ˔ɗɗҡӕ͑фɗ͑ҡӕ˔ľ˔ɗɗ̲ɗҡф̲‫ڏ‬
pujawapi, tuuka nintimrachmin armiayi. katas jarutramkamiaji. Tura mash
10ॸYus Moisésan chichaman akuptak yuta aintstin uwemtikramrau asa, Cristo:
ainaun pachis, tura umuti ainauncha Nayaimpinam wijai tuke pujusmintrum
pachis, tura ii namangke nijaamartinasha tinu asamtai, nekasar nijai tuke
pachis tímia nuna umirkaru ainayat, pujustinuitji. 16ॸAints jatsuk pujus papin
aintsti nintimauri yapajiachmin asamtai, aar: Wi jakamtai aints ainau wina
Yus wína tunaarunka kajinmaki pujawapi aarmaurun ukunam jiisar nekaawarti tusa
tuuka nintimrachmin armiayi. Antsu ukuu armiayi. 17ॸAntsu nu aints iwiaaku
Yusek ii nintimaurin yapajiamnawaitai. pujamtaikia, ͑ɗф̲ӕфɗ͑ǣ˔ɗӕ̲ɗф˔Ѹȍ‫ڏ‬
11ॸAntsu Cristo taa, sacerdote apuria tinuitji. Antsu ni jakamtai: Wi wakeraja
nunisang wajas, ukunam atiniun pachis nuka umirtuktaram tusa aarmia nuka
yamaram chichaman ujatmakmiaji. miatrusrik umirkatnuitji. 18ॸYus
Niisha Yuse jeen aints jeamkachmaunum yaanchuik Moisésan umirkatin
pujus ni takatrin takaawai. Nu jeaka ju chichaman akuptak: Atumka wína
nungkanmayanchuitai. 12ॸTura Cristo seatkuram: Tunaar japitrurta tusaram,
chipu numpen takuska, tura waaka uchiri tangku numpe ukartaram timiayi.
numpen takuska, Yus seatai juun jeanam 19ॸMoisés Yus umirkatin chicham mash

aints jeamkamunmaka wayaachmiayi. umirkataram tusa aints ainaun ujakmiayi.


Antsu kichik kinta ningki wakerak Tura nuna umis, waaka uchirin maa tura
numparu asa, ɗ͑ҡѸҡɗ͑ҡӕ˔ľӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ chipuncha maa, numpen juki yumijai
ratas jarutramak nayaimpinam wemiayi. pachimiar, uwija ure kapantin amia nuna
13ॸNekasar chipuncha, ҡӕфՓ˔ӕËȍɗфɗ͑‫ڏ‬ engkea, Yuse aarmaurincha, tura aints

i॰9.7 (Lev. 16.2-34) j॰9.13 (Lev. 16.15-16)


455 ȸľ¡фľΎѸॷ9ٍॷ10

ainauncha mash nupaa hisopo tutaijai miaji. Nuniangka ataksha pengké


peashmarmiayi. 20ॸTura chichaak: “Ju jakachminuitai. Tura aintsti tunaarin
numpajai Yus chichaman najanamia nu ˔ɗɗ̲ɗҡф̲˔ҡѸ˔ҡ˔ѸȍՓ͑ҡɗ͑˔Ѹȍ‫ڏ‬
umikminuitrume” timiayi. 21ॸTura Yus tinuitai. Antsu ni uwemtikrurti tusar
seatai juun jea nitkarincha mash nu nakainaunka tuke nayaimpinam jukitas
numpajai Moisés peashmarmiayi. 22ॸYus ataksha wantinkatnuitai.

10
Moisésan chichaman akuptuku asamtai, 1ॸYus: Wina uchir aints ainau

tuke mash Yuse jeen amia nunasha tunaarin sakartinuitai, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬


numpajai peashmatin armiayi. Tura rau asamtai, yaanchuik Cristo
numpachujaingkia tunauka pengké akiintsaing, Moisésan akatar akupak:
sakarchamnawaitai. Musachjai metek tuke inaitsuk sacerdote
ainau wína seatinak: Ame aints ainau
Cristo jakamurijai tunauka sakarminuitai tunaari japirata tusar, tangku ainaun
23-24ॸTura asamtai Yus yaanchuik maawarti tusa akupkamiayi. Tura
Moisésan akatar akupak: Mash najanata asamtai musachjai metek tuke inaitsuk
timiaja nuka tangku numpejai nunaka turinayat, aints ainau: Wína
peashmarta tinu asamtai, sacerdote ainau tunaarunka tuke sakaruapita tichau
miatrusarang umirin armiayi. Antsu armiayi. 2ॸTura aintsu tunaurin Yus
Cristo ii tunaarin tuuka sakarchamin sakarti tusar tangku numpejai tuke
asamtai, ii tunaarin japitramratas, Yus sakaruitmatikia, nuniangka tangkunka
seatai juun jeanam aints jeamkarmia maacharmin armiayi. Aints Yusen seatas
nuningkia wayaachmiayi. Antsu iin tangkun mau asamtai, ni tunaarin tuke
pachitmas ni Apaachirin tuke seatramtas sakarchau asaramtai, wína tunaarunka
Yus pujamunam nayaimpinam wemiayi. tuke sakaruapita tichamin armiayi.
25-26ॸSacerdote apuri musachjai metek Yus 3ॸAntsu musachjai metek tangkun

seatai juun jea nitkarin wayaatin kinta maawaru asar, aints ainau: Wina
jeamtai, tangku numpen yarak takus tunaaruka tuke sakarchawaitai, tu
waiinuyayi. Antsu sacerdote apuringkia nintimrarti tusa Yus turataram tusa nu
numparchamiayi. Antsu Cristoka ningki chichaman akupkamiayi. 4ॸTura asamtai
numparu asa, tangku numpen yarak waaka uchiri maarkia, tura chipusha
takuska nayaimpinmaka jeachmiayi. Tura maarkia, nuna numpejaingkia aintsti
asamtai nu nangkamtaiknumia aints tunaaringkia tuke sakarchamnawaitji.
ainau tuke tunaarintin asaramtai, Yus 5-6ॸTura asamtai Jesús ju nungkanam

aints ainau tunaarin sakartas uchirin taa ni Apaachirin chicharak:


musachjai metek waitnas jakati “Aints ainau: Tunaar tsangkutrurta
tichamiayi. Antsu arut chicham amukatin tusar, tangku ainaun maawar
kinta jeamtai, Jesús aints wajas ningki wína surusarti tusamka ameka
wakerak: “Aints ainau tunaarin mash wakeratsme. Antsu: Aints ata
sakturtaj,” tusa waitnas jarutramkamiaji. turutin asakmin, nunia wi jakan
27ॸIi jakatin kinta jeamtai, aintstisha aints ainau tunaarinka tuke
jakatin ainiaji. Antsu nuniangka pengké sakturtinuitjai,” timiayi.
jakashtinuitji. Tura jaakrincha, Yus 7ॸNuniangka Apaachirin chicharak:

aintsti turamunka mash nekaatnuitai. “Yusru, wína pachitas papinum


28ॸCristo jakatin kintari jeau asamtai, aarmawa nunisnak, ̲ɗՓ˔ľф‫ڏ‬
ɗ͑ҡѸҡɗҡӕ͑фɗ͑Ѹ˔ҡӕф̲фҡѸʮфӕҡф̲˔‫ڏ‬ murmin umiktasan taawitjai
ȸľ¡фľΎѸॷ10 456

timiajai,” Jesús timiayi. Tu nintimtikrartinuitjai. 17ॸ֤͑‫ڏ‬


aarmawaitai.ॹk chuik wína chichamrun
8ॸTu aarmau asamtai, nunaka taku umikcharu pujuarmia nuna
tawai: Moisés chichaman akupkamu aing tunaarinka mash sakturu asan
aints ainau: Yus wína tunaarun japitrurti kajinmatkitnuitjai,” timiayi.ॹl
tusar, tangkun maawar epeu armiayi. 18ॸTura asamtai, Cristo aintsti tunaarin

Tura wainiat Jesús ukunam ni Apaachirin tuke sakturmaru asamtai yamaikia: Wína
chicharak: “Tangku ainaun maawar wina tunaarun Yus sakturati tusarkia, tangku
surusarti tusamka ameka wakeratsme,” Yus susatasrikia maachminuitji.
tímia nuka yamaikia aminka tuuka
pengkerka awajtamsachartinuitai, taku Yusnum jeamnawaitji timiauri
tawai. 9ॸNunia Jesús ni Apaachirin 19ॸTura asamtai yatsur ainautiram
chicharak: “Yusru, ami wakeramurmin umaarutirmesha, Jesús jarutramak
umiktasan taawitjai,” tu tinu asamtai, nu numpe numparu asamtai, iikia shamtsuk
nangkamtaik tangkun maawar, Yusen tura tunauka nintimtsuk ii Apaachiri
susartas epeu armia nuna yamaikia Yuska seatnuitji. 20ॸJesús waitnas
turashtinuitai, taku tawai. Antsu Uchir jarutramkau asa nunia nantaki, aints
atumi tunaarin sakturmartas jakau jintan jintamua nunisang ni Apaachiri
asamtai, ni umirkataram Yus tawai. pujamunam wakau asamtai, iikia
10ॸTura asamtai Jesucristo kichik jatan yamaikia wayamnawaitji. 21ॸJesús tuke
jarutramkau asamtai, ֤ӕѸɗɗ͑˔ҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬ iwiaaku pujau asa, sacerdote apuria
chawa nunisar pujarin jiirmaji. nunisang Yusnau ainautin pachitmas tuke
11ॸSacerdote ainau mash kintajai metek Yusen seatramji. 22ॸTura Cristo ii tunaarin
Yusen umirkartas tuke inaitsuk tangku japitramrau asamtai, yamaikia Yus
ainaun Yusen susartas main armiayi. aujkurkia, nekasar pengker nintimsar:
Tura wainiatrik tuuka tunaarinchawa Yus nekas anturtawapi tusar, sacerdote
nunisrikia pujuschamnawaitji. 12ॸAntsu ainau Yusen aujsartas yumi pakuichaujai
Jesucristoka kichik jatanak jarutramkau ni namangken nijararmia nunisrik
asa, nunia nayaimpinam Yuse untsurinini tunauka nintimtsuk Yus aujsatnuitji.
apu keemtainum keemsamiayi. 13ॸTura 23ॸҽӕф֤ӕѸҡɞ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ľ˔Ѹӕ̲ɗ˔ҡ‫ڏ‬

asa wína nemasur ainaun Yus nepetkati tuapi tusar, tuke inaitsuk tu nintimsar
tusa, Jesús nuna nakak pujawai. 14ॸTura Yuse chichame metawaru armi. 24ॸTura
Cristo kichik jatanak jarutramak ni chikich ainaujai nekasar aneenimi tusar,
ɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕҡɗ͑ҡӕ͑фɗ͑ҡӕ˔ľѸ˔ҡӕф̲ф‫ڏ‬ tura pengker awajnaisami tusar yainiku
miaji. 15-16ॸTuramtai Yuse Wakani Cristo aarmi. 25ॸCristonu ainautikia irunat
ӕ̲ɗф˔ӕɗ͑ӕҡɗ͑˔͑ӕ͑Ѹȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔ф‫ڏ‬ inaisashtinuitji. æȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕɗ͑ɗ̲͑‫ڏ‬
mamiaji. Nuna pachis tu aarmawaitai. taisha iikia tuke irunin armi. Tura
Yus chichaak: irunkur kiakanirmi. Tura Cristo tatin
٘ͮӕ˔ЙфӕѸ͑Փɞ͑ɗ͑ҡѸӕфɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ kinta jeatak wajasu asamtai tuke inaitsuk
nam yamaram chichaman iruntrarmi.
najanatatja nuka nuwaitai: Wína 26ॸIikia Yuse chichame nekas aa nuka

umirtuktin chichamrun akupkan nekayatur, nunia iik wakerakur Criston


ni nintin engketawaran paan tuke ajapajai takurningkia, ¿yáki ataksha

k॰10.7 (Sal. 40.6-8) l॰10.17 (Jer. 31.33-34)


457 ȸľ¡фľΎѸॷ10ٍॷ11

ii tunaarin sakturmarat? Nu takurningkia Cristonu ainaun pasé awajinamtai,


ɗɗҡӕ͑фɗ͑˔æфɗѸҡΎ˔Йľ͑ǣ˔ŃѸ˔ҡӕф̲ф‫ڏ‬ atumsha wait anentakrum yaingmiarume.
chatnuitji. 27ॸAntsu Cristo tuke ajapajai 34ॸTurakrum kársernum engkeamu ainaun

takurkia shamkatnuitji. Tu pujakrikia Yus wait anentakrum yaingmiarume. Tura


͑ɗ͑˔ɗҡɗ͑ɗ͑ӕ͑˔ʮľф˔ʮɗ˔ʮɗ͑ҡфѸȍҡɗ͑‫ڏ‬ chikich ainau atumin kajertaminak
num japatnuitai tusar, napchau nintimsar ͑͑ǣ˔̲ɗфҡӕ̲ɗՓфɗ͑Ëȍӕфɗʮӕфӕҡф̲‫ڏ‬
nu kinta jeati tusar nakastinuitji. 28ॸ֤͑‫ڏ‬ kiaru wainiatrumek, atumka wake
chuik Moisésa chichamen umirtsuk mesetsuk atumi warinchuringkia
pujuinamtai, aints jimiarchiksha, tura nintimtsuk warasrum: Iikia Cristonu asar,
kampatmaksha nu aints pasé turamurin tura pujut nangkankashtin jukin asar,
wainkar, apu ainau ujakrum turataram, nuka ii wariri nangkamasang timiá
Yus tinu asamtai, nu aintsun wait pengkeraitai timiarume. 35ॸTura asamtai
anentsuk kayajai tukuar main armiayi. Cristo umirkatnuka inaisairap. Antsu
29ॸ¿Atumka itiur nintimrume? Aints Cristo tímia nunaka nekasampi umiktatua
ֆ͑Ëȍӕɗ˔æфɗѸҡΎ͑͑ľ̲фҡ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ tusaram, nayaimpinam nijai tuke
yat nunia: Cristo pujut yamarman mash pujustinuitrume. 36ॸTura Yuse wakeramuri
aints ainautin suramsatas jakau wainiat: najanatasrum, tura ni tímia nuka
Nangkami numparmiayi taunka, Yuse jukitasrum, wait wajayatrum jaimiasrum
Wakani iin pengker awajtamsatas wakera pujustinuitrume. 37ॸYuse chichame etserin
nunaka pachis tsuutajai taunka, Yuse yaanchuik tu aarmiayi. Yus chichaak:
Uchirin tuke ajapajai taunka ¿Yus itiur “Jumchik arus taratata nuka nekas
wait wajaktinasha susashting? Moisésa taratnuitai, tura ni tímia
chichamen umikcharun nangkamasang nunisang nekas taratnuitai.
nu aints ainaunka wait wajaktiniun 38 Antsu wína nekasampita turutin
susartinuitai.ॹm 30ॸYus chichaak: “Tunau ainauka tuke iwiaaku pujusartin
ainaun wait wajaktiniun susatnunka ainawai. Antsu wína umirtutan
wiitjai tura: Wína umirtutsuk pujuinaun ɗ͑ɗѸфЙӕʮӕɗ͑ӕ˔Փɗ͑˔Փф̲‫ڏ‬
yapaijkiatnunka wiitjai,” timiayi. Nunia tikruschartinuitai,” timiayi.ॹn
ataksha tu aarmawaitai: “Wína aintsur 39ॸAntsu iikia Yuska inaitaka nakitaji.

ainau tunaarin nekaratnuitjai,” Yus Tura asar iikia mengkaakatniunmaka


timiayi. 31ॸTura Yus tuke iwiaaku puja wechartin ainiaji. Tura Yus nekasampita
nuka niin umirtsuk pujuinaunka nekas tinu asar uwemrartin ainiaji.
wait wajaktiniun susartinuitai. Tura
asamtai nuka shamrumtinuitai. Yus nekas nintimtustin

11
32ॸAntsu atumka yaanchuik Cristo 1ॸYusnekasampita takurkia,
umirkuram pujuyarme nuka kajinmatsuk Yuska wainchayatrik nekas
tuke nintimin ataram. Cristo paan pujawapi taji. Turamtai Yus: Wisha
nintimrau asaram, atum nukap wait atumin pengker awajsatatjarme, tímia
Փʮֆҡфӕ̲ľ˔æфɗѸҡΎӕ̲ɗфҡɗ͑ɗѸËȍ̲ɗ‫ڏ‬ nunaka nekasampi umiktatua taji. 2ॸIi
rume. 33ॸTura Cristonu asakrumin, aints juuntri ainau Yusen nekasampita tinau
ainau wainminamunam atumin asar Yusen pengker awajsarmiayi.
pachitmasar pasé chichasarmiayi. Tura 3ॸNu nangkamtaik nungkasha, tura

atumin pasé awajtamsarmiayi. Nunia nayaimpisha, waring achat ii wainji

m॰10.29 (Hebr. 13.20) n॰10.38 (Hab. 2.3-4)


ȸľ¡фľΎѸॷ11 458

nunaka atsau wainiat, Yuska ningki Abraham: Tuning wetaj tusa nekachiat:
nintimias aya chichasang mash Yus nu nungkancha inaktursatatuapi tusa
najanamiayi. Nuka tu aarmau asamtai miatrusang umirkamiayi.ॹs 9ॸTura Yus nu
wainchayatrik nekasampita tinu asar nungkanam weta timiau asa, ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬
nekaji.ॹo maitiat nuni jea, Yusen nekasampita tusa,
4ॸAdánka uchiri, Abel naartin, Yusen iraawa nunisang jea tarach najanamunam
nekasampita tinu asa ni Yusen susamuri nu nungkanmasha ninuchua nunisang
͑ɗֆËȍɞæɞ֤͑ӕѸľ͑ѸӕѸ̲ӕфɗ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ pujusmiayi. Tura Isaacsha, tura Jacobsha
sang pengker amiayi. Tura asamtai Yuska nunisarang jea tarach najanamunam
Abelan pachis: Nuka pengkeraitai pujuarmiayi.ॹt 10ॸAbraham nintimias:
timiayi. Tura asamtai Abel yaanchuik Wikia jakanka, ֤ӕѸľֆ˔ҡфɗ͑͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
jakau wainiatrik, Yusen nekasampita nam aints jeamkachmaunum, antsu Yus
timiayi, tu nintimtusar pujaji.ॹp ningki najanamunam wayaatatjapi tusa
5ॸIi juuntri Enoc Yusen nekasampita nuni wekainuyayi.ॹu
tinu asamtai, Yus nayaimpinam 11ॸAbrahama nuwari Sara juunchitiat,

iwiakmiayi. Tura Yus niin jukin asamtai tura kaa ayat: Yus timia nunaka
wainkacharmiayi. Tura asamtai Yuse nekasampi umiktatua tinu asamtai, Yus
chichame tu aarmawaitai: ٘Ƅ͑ΎË͑ֆɗ̲‫ڏ‬ uchin jurerti tusa kakarmarin susamiayi.ॹv
pinam watsuk nungká pujusang Yusen 12ॸTura Abraham juuntach asa, uchin

pengker awajnuyayi.”ॹq 6ॸTura asamtai Yus yajutmarchamin ayat, uchin yajutmaru


nekasampita tachakrikia ¿itiur Yuscha asamtai, nukap arus Yus tímia nunisang
pengkersha awajsatjik? Iisha: Yusjai nayaimpinam yaa ainia timiá untsuri
pujustasar wakeraji takurkia, Yus nekas yujramiayi. Tura juun entsa yantamen
pujawapi titinuitji. Tura: Wi Yusen yaikmiria nunisarang nekapmarchamin
nekasan eamtaikia, winaka nekasampi untsuri yujramiayi.ॹw
pengker awajtustatua, titinuitji. 13ॸTura nu aints ainau Yus tímia nuna
7ॸ֤̲ɗ˔ɗɗ͑ҡѸͮΎŃ͑фҡɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ ӕ̲ɗҡѸɗ͑ǣ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬
rarmi. Yumi jitatsaing: Nujang nukap kiak jakarmiayi. Tura Yus tímia nuna
nujangkruatatui, Yus Noén timiau asa, umikchau waininayat: Ii weari ainau
Noésha Yusen nekasampita tusa, ni ukunam nukap yujarartatuapi tusar
wearijai uwemrarmi tusar, kanu juuntan warasarmiayi. Tura nintiminak: Iikia ju
najanawarmiayi. Tura kanun takakmak nungkanmaka iraawa nunisketji
pujus, tuke aints ainaun mash chicharak: tiarmiayi. 14ॸAints tu chichainauka: Ii
“Yus aints ainautin amutmaktatui,” tusa pujutiringkia juningkia atsawai tusar,
ujakmiayi. Yusen nekasampita tinu chikich nungkan tuke pujustinun
asamtai, Yus Noén pachis: ͮӕ˔Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬ eainawai. Nuka paan nekaamnawaitji.
raitai timiayi.ॹr 15ॸҽӕф͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔фɗ͑ɗֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮɗɗ͑˔ɗф‫ڏ‬
8ॸYamaikia Abraham nintimrarmi. Yus mia nuni waketkiartas wakerinakka,
Abrahaman chicharak: ٘k̲ɗ͑ӕ͑ǣ˔ф̲ɗ‫ڏ‬ pachitsuk waketkiarmin armiayi. 16ॸAntsu
nia jiinkim, chikich nungkanam wi niisha chikich nungkan nayaimpinam
inaktustatjame nuni weta,” timiau asa atinua nunak nintimtiarmiayi. ҽӕ̲ɗ̲͑‫ڏ‬

o॰11.3 (Gén. 1.1; Sal. 33.6, 9; Juan 1.3) p॰11.4 (Gén. 4.3-10) q॰11.5 (Gén. 5.21-24)
r॰11.7 (Gén. 6.13-22) s॰11.8 (Gén. 12.1-5) t॰11.9 (Gén. 35.27) u॰11.10 (Hebr. 13.14)
v॰11.11 (Gén. 21.2) w॰11.12 (Gén. 22.17)
459 ȸľ¡фľΎѸॷ11

tai Yus ni yaktarin iwiartur nakau asa: 24ॸTura faraónka nawantri Moisésan

Wikia ni Yusrinjai tutanka natsaamatsui. tsakatmarmaitiat, Moisés juunmar Yusen


17ॸYus Abrahaman: Nukap yujratatjame nekasampita tusa: “Faraónka nawantri
tinu ayat nekapsatas: ¿Wína miatrusang uchirintai turutiarai tusan wikia
umirtukchatpiash? tusa: “Uchiram maam nakitajai,” timiayi.ॹa 25ॸTura asa Egipto
nunia jinam epeam wína surusta,” tinu nungkanam pengké yuumatsuk nakuru
asamtai, Abraham Yusen nekasampita pujuutiat, nu aints ainau Yusen umirchau
tusa, ni uchirin maatnun surimkachmiayi. asaramtai, nujai tsanias pujutan
18ॸAntsu Yus Abrahaman chicharak: nakitmiayi. Antsu Yuse aintsri ainaujai
“Isaaca wearin nukap yujratnuitjai,” tinu metek wait wajaktas wakerimiayi. 26ॸTura
asamtai, 19ॸAbraham: “Wi uchirun asamtai Cristonu ainaun waitkasarmia
maamtaisha, Yus jakamunmaya ataksha nunisang Moisésnasha waitkasarmiayi.
inankitnuitai,” tu nintimramiayi. Tura Turinamaitiat Moisés: Nuka timiá
asa Abraham Isaacan maachiat, nekas pengkeraitai tusa: Ukunmaka nekasnapi
jakamunmaya nantaknua nunisang ni Yusnum pengker pujustatja, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬
jeen jukimiayi.ॹx miayi.
20ॸYusen nekasampita tinu asa, Isaac ni 27ॸTura Moisés Yusen nekasampita tusa,

uchirin Jacobon nunia Esaúncha ukunam apu faraón kajeramaitiat shamkachmiayi.


atiniun pachis: ֤٘ӕѸ˔͑ӕ˔Йֆӕʮҡ̲ффҡɗ‫ڏ‬ Tura Yusen wainchayat, Yusen wainua
nuitai” timiayi. nunisang pengker nintimias Egiptonmaya
21ॸJacob juuntach asa, waijai wekaayat, jiinkimiayi.ॹb
Yusen tuke nekasampita tusa maaketai 28ॸMoisés Yusen nekasampita tusa,

timiayi. ҽӕфʮ˔ҡ͑ɗӕфɗʮľҡ˔ՓʮѸ̲‫ڏ‬ Pascua ƿesta kinta jeamtai, Israel ainaun


tai, José uchirin jimiar amia nunaka ni akatar akupak: “Uwija numpejai jea
tirangki asaramtai: “Yuska atumin waitiri yakartaram. Nu turachkurminkia,
pengker awajtamsarti,” timiayi. Yuse awemamuri atumi uchiri eemkaurin
22ॸTura Josésha Yusen nekasampita tinu maatatui,” timiayi. Moisés tu tinu
asa, ni jakatniuri jeatak wajasamtai asamtai, Israel ainau miatrusarang
chichaak: “Israela weari ainau juningkia umirkarmiayi.ॹc
tukeka pujuschartinuitai. Antsu nukap 29ॸIsrael ainau Yusen nekasampita tusar,

arus Egipto nungkanmaya jiininak, wína juun entsa kapantin tutain Yus tesaamtai,
ukunchrunka jukiar, Canaán nungkanam japen nungka mujurua nunisarang
iwiartusarti,” tusa akatmamak timiayi.ॹy kukarak katingkiarmiayi. ҽӕфƄǣɗЙҡΎ͑‫ڏ‬
23ॸNukap arus Moisés akiinamtai, apu maya ainausha nunisarang
faraón tutai Israel ainaun chicharak: katingkiartatkamawar juun entsan
“Uchi aishmang yamai akiinauka kijiakar mash kajingkiarmiayi.ॹd
entsanam ujungtaram,” tusa chichaman 30ॸNunia nukap arus Israel ainau Yusen

akupkau waininayat, Moisésa aparisha nekasampita tinu asar, siete (7) kinta
tura nukurisha Yusen nekasampita tinu yakat Jericó tutain tentakni wajainamtai,
asar, apunka shamkacharmiayi. Tura asar ֤ӕѸՓľ͑ӕ˔Փľ͑ӕ˔̲ф̲ӕ͑ֆӕ̲Йӕ͑ǣ‫ڏ‬
uchiri nekas shiiram asamtai, kampatam miayi. 31ॸTura kungkatip Rahab naartin
nantu uukarmiayi.ॹz Yusen nekasampita tusa, Israel aints

x॰11.19 (Gén. 22.1-14) y॰11.22 (Gén. 50.24-25) z॰11.23 (Ex. 2.2) a॰11.24 (Ex. 2.10-12)
b॰11.27 (Ex. 2.15) c॰11.28 (Ex. 12.21-30) d॰11.29 (Ex. 14.21-31)
ȸľ¡фľΎѸॷ11ٍॷ12 460

anangkan wekaatinaun shamtsuk ni jeen kayajai tukuar maawarmiayi. Tura


pujusarti tusa uukmiayi. Tura asa Yusen chikicha namangkencha serúchjai
umirchau ainaujaingkia jakachmiayi.ॹe charukar maawarmiayi. Chikich aints
32ॸNuniasha Yusen nekasampita tinu Yusen nekasampita tinu asaramtai
ainauka untsuri puju armiayi. Gedeónsha, saapijai maawarmiayi. Turinamtai
tura Baracsha, tura Sansónsha, tura chikich ainau entsatiri atsau asamtai,
Jeftésha, tura Davidcha, tura Samuelsha, uwija nuwapencha, ҡӕфËȍɗЙӕ͑ӕՓЙľ͑‫ڏ‬
Ëȍɗ˔ɗËȍ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľфɗ͑ɗ͑ӕʮɗ‫ڏ‬ cha kachumawarmiayi. Tura asar wait
sha Yusen nekasampita tiarmiayi. Antsu wajau armiayi. Tura chikich ainauncha
nu aints ainaun pachisnaka kinta atsau niin pasé awajin armiayi. 38ॸYusnau ainau
asamtai aarchatatjai. 33ॸNu aints ainau aints atsamunam, tura muranmasha, tura
Yusen nekasampita tinu asar, chikich waanmasha, tura nungka taimunmasha
nungkanmaya ainaun nepetkarmiayi. waingkiar kanin armiayi, tura tuke
Tura Yuse aintsri ainauncha pengker wekain armiayi. Nu nungkanmaya ainau
inararmiayi. Tura Yusen nekasampita nu aints ainaun pachisar: Nuka paseetai
tinu asaramtai, Yus niincha: Wikia tinamaitiat, nu aints ainauka timiá
atumin yaingtatjarme timiayi. Chikich pengker armiayi.
aints Yusen nekasampita tinu asamtai, 39ॸTura mash Yusen nekasampita tusar

juun yawaa niin yuwaarai tusa Yus pengker awajsarmiayi. Antsu Yus: Wína
jangken epetkamiayi.ॹf 34ॸNuniasha aintsur ainaun susartatjai, tímia nunaka
chikich ainau Yusen nekasampita tinau wainkacharmiayi. 40ॸAntsu Yus iincha
asar, ʮɗ͑ӕ̲ľЙľՓф̲ɗҡɗҡ֤ӕѸľ˔˔ф̲‫ڏ‬ nayaimpinam juramkitas wakerau asa,
rijai uwemrarmiayi. Tura chikich ainaun ֤ӕѸľɗ͑ҡѸфɗɗ͑ӕֆ͑Ëȍӕɗ˔ʮ˔ф̲ҡɗ‫ڏ‬
saapijai maawartas wakerinamaitiat sha, arumkeka jakamunmayanka
uwemrarmiayi. Tura chikich ainau inankichmiayi. Antsu nuka iijai metek
kakaichau ainayat, ˔˔ф̲ՓʮѸф‫ڏ‬ jakamunmaya nantakiartinuitai, Yus
miayi. Tura chikich ainau ni nemase ҡɞ̲ɗ͑ӕ˔ɗɗ˔ɗ͑ӕ˔ЙфӕѸфՓɗ͑˔фҡɗ‫ڏ‬
ainaun nepetkar papeekarmiayi. 35ॸNuwa nuitji.
ainausha, ni uchirin jakaun inankimun
wainkarmiayi. Jesús nintimsarmi

12
Antsu chikich ainaun Yusen umirin 1ॸTura asamtai Yuse aintsri
asaramtai, wait wajaktinasha nukap susar yaanchuik jakaru ainau timiá
maawarmiayi. Tura nu aints ainaun ӕ͑ҡѸӕфɗ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲Йɗҡҡɗ͑ӕѸф̲‫ڏ‬
mainatsaing: Yusen umirkashtatjai tai, iikia nu aints turamurin nekau asar,
takumningkia maashtatjame tinamaitiat, iisha nunisrik Yuska umirkatnuitji. Tura
Yusen nekasampita tinau asar: Iikia iinu tunaaringkia waring achat mash
jakarsha nayaimpinam pujustatji tusar inaisar, tuke inaitsuk jaimiasar Yuska
jakarmiayi. 36ॸChikich aints Yusen umirkaru armi. 2ॸTura Jesús nintimraru
nekasampita tinu asaramtai wishikrar aarmi. Ni aintsritin nangkamasang Yusen
awatrarmiayi, tura jirujai jingkiawar nekasampita timiayi. Tura: Wína
kársernum engkewarmiayi.ॹg 37ॸChikich nekasampita turutinaunka mash
aints Yusen nekasampita tinu asaramtai, uwemtikratasan jakatatjai tusa, numi

e॰11.31 (Josué 2.1-21;6.22-25; Mat. 1.5; Sant. 2.25) f॰11.33 (Dan. 6.22)
g॰11.36 (Jer. 20.2)
461 ȸľ¡фľΎѸॷ12

winangmaunum natsanpiaku jakatniunka jumchik kinta iin awatamin armiaji. Tura


surimiakchamiayi. Tura ukunam nukap Yuska iincha pengker awajtamsatas
warastin asa jarutramkamiaji. Nunia jaka wakerutmau asa, wiya nunisrumek
nantaki, nayaimpinam waketki ni tunaarinchau pujustaram tusa iin wait
Apaachiri untsurinini apu keemtainum wajaktiniun suramji. 11ॸAntsu iikia wait
keemsamiayi.ॹh wajaktin juwakrikia waraschamnawaitji.
3ॸҽӕфˇľѸәѸ͑˔ҡӕ͑фɗ͑ËȍӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬ Tura wake mesekar napchau nintimsar
yat tunau ainau maawarmiayi. Tura pujustinuitji. Tura wait wajakrisha, Yus
asamtai atumka napchau nintimsan iin nuitamratas wakera nuka nuimiaru
pujusai tusaram, Jesúsa waitnasmauri asar, angkan pengker nintimsar Yuska
nintimrau ataram. 4ॸTuraram atumka umirkatnuitji.ॹj
tunau nepetkatasrum Jesús numparmia
nunisrumka numparchamiarume, tura Yuse chichamen umirtan nakitajai tiirap
ҡӕ͑ӕ͑˔ɗҡʮɗҡ˔ӕф̲ɗ͑˔ɗ̲͑ҡ̲‫ڏ‬ 12-13ॸTura Yus: ͅɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡ‫ڏ‬

charmiayi. 5-6ॸAtum Yuse uchiri ram tusa, atumin wait wajaktiniun


asakrumin: ¿Yus atumin turama nuka akupturmaku asamtai, atumin Yus
kajinmakrumek pujaram? Nu aarmauka nuitamratas wakera nuka nuimiaru
nuwaitai: ataram. Tura tupnik nintimsaram, tuke
“Ii Apuri ni uchirin aneau asa, inaitsuk Jesús umirkataram. Tura chikich
Йľ͑ǣ˔ľɗ͑ҡѸҡɗҡӕѸՓɗҡՓʮ˔‫ڏ‬ ainausha Jesúsan umirtan inaisartas
tiniun susatnuitai. Tura asamtai wakerinamtaisha: Mengkakai tusaram,
uchiru, Apuram amin wait atum chicharkuram: Atumsha Jesús
wajaktiniun suramsamtaisha, umirkurmeka mengkakashtinuitrume
nunaka nakitajai tutsuk asata, tusaram kiakartaram.
tura napchauka nintimtsuk 14ॸAtumi tunaari waring achat mash

pujusta.” Tu aarmawaitai.ॹi inaisaram Yuska umirkataram. Nuna


7ॸAtum Yuse uchiri asakrumin, Yus turinachuka ii Apurinka jiischartinuitai.
atumin: Miatrusrumek umirtuktaram Tura asaramtai tuke angkan pengker
tusa, wait wajaktiniun suramataisha, nintimtunisrum mash aints ainaujai
napchauka nintimtsuk asataram. Uchi ni maanitsuk pujustaram. 15ॸTura Yus
aparin umirtsuk pujam, ¿apari uchirin ҡӕ̲ɗ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮҡ̲ѸҡѸՓ˔ľфӕҡ‫ڏ‬
chichartsukek puja? Atsa. 8ॸAntsu Yus ni mau asamtai, kichkisha Yusen umirtan
uchiri ainaun mash chicharui. Yuscha inaisai tusaram aneartaram. Aints Yusen
atumin chichartamtsuk pujamtaikia, umirtan inaisaruka chikich aints
atumka Yuse uchirinchuitrume, antsu ainauncha niya nunisarang tunaun
chikicha uchiri arume. 9ॸNuniasha iinu turumtikiatnuitai. Tura asamtai atumka
apari ainau nintimrarmi. Ii uchi tunau wajasai tusaram wainmamkataram.
akurningkia, anturtukat tusar awatamin 16ॸTura Yusnau asaram tsanirmawairap.

armiaji. Turutmakrin umirnuyaji. Tura Nuniasha Yus atumin suramsatas wakera


asakrin ii Apaachiri Yus tuke pujustinun nunaka nakitajai, tii tusaram aneartaram.
suramsatin asamtai ¿warukarik Yuska Isaaca uchiri eemkauri, Esaú naartin
umirtsuksha pujustajik? 10ॸIi apari ainau nunaka turamiayi. Tura Yus niin ukunam
ningki nintimsar: Anturtukarat tusar susatas wakerimia nuna kichik yuta

h॰12.2 (Fil. 2.8-11; Hebr. 2.9) i॰12.5 (Prov. 3.12) j॰12.11 (1.Cor. 11.31-32)
ȸľ¡фľΎѸॷ12ٍॷ13 462

yuwamujai yapajiamiayi.ॹk 17ॸNuniasha nuka nuni pujawai. Nuka ni numpe


Esaú jumchik arus atak nintimiar numparmia nujai: Wijai nayaimpinam
juutmiayi. Tura aparin Isaacan pujusmintrum tímia nunaka mash
juutkamaikiak seam, apari ayaak: umikuitai. Tura asamtai Abela numpe
“Ameka Yusjai tajai timiame nuka nintimrarmi. Abela numpengka aintsu
yapajiachminuitme,” timiayi. Atumka tunaarinka kichkisha sakarchamnauyayi.
nusha nekarme.ॹl Antsu Jesúska aintsti tunaarin mash
18ॸAtumka Cristonu asaram, Israel ainau sakturmartas jaka numparu asa, ni
yaanchuik mura Sinaí tutainum jearmia ͑ӕ̲Йľ͑ǣ˔k¡ľ́͑ӕ̲Йľ͑͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
nunisrumka atsurme. Nu muranam ji sang pengkeraitai.ॹm
keemiayi. Tura asa mukunit tee 25ॸTura asamtai wainkataram. Atumin

wajasmiayi. Tura nasesha kakaram chichartama nuka Jesúsketai. Ni


nasenmiayi. 19-20ॸTuramtai Yuse pupuntri chichame antutsuk pujusairap. Moisés ju
kakarman pupuntramun Israel ainau nungkanam pujai, Yus mash umirkataram
antukarmiayi. ҽӕфËȍɗËȍ̲͑Ѹȍ͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬ tusa, chichaman najanau asamtai, aints
miayi. Chikich chichamsha Yus akupkamia ainau nu chichamnasha umirtsuk
nuka nuwaitai: “Aintcha, tura tangkusha pujuarmia nuka uwemracharmiayi. Antsu
kichkisha ju muranam wekaamtaikia, Yus ni Uchirin nayaimpinmaya akupkau
kayajai tura nangkijaisha maataram,” tu asamtai ¿nuna chichame umirtsuk
timiau asamtai, nu chichaman antukar pujakrikia itiur uwemratjik? 26ॸYaanchuik
shaminak Moisésan chicharinak: “Wait ֤ӕѸɗɗʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕ̲͑ӕф̲͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
aneasam, amek Yuse chichame antukta. tai, uuya tumaun nungkan muchkiamiayi.
Antsu Yuska iijai chichatsuk asati,” jakai Antsu Yuse chichame etserin nukap arus
tusar tiarmiayi. 21ॸTinamtai Moisés ji keaun atiniun pachis tu aarmiayi. Yus chichaak:
wainak, tura mukuntiuncha wainak “Wikia ataksha nungkan uuya nunisnak
kuraimiayi. Tura chichaak: “Wikia timiá muchkiatnuitjai. Antsu nungkankeka
shamau asan kuraajai,” timiayi. muchkiashtinuitjai. Antsu nungkanmasha,
22-23ॸAntsu atumka Cristonu asaram, tura nayaimpinmasha aa nunaka mash
yaanchuik Jerusalén yaktanam Sión muchratnuitjai,” timiayi. 27ॸAtaksha
muranmasha Yusen seartas wearmia muchratnuitjai, tímia nunaka: Mash
nunisrumka nintimtsurme. Antsu najanamiaja nunaka mesratnuitjai, antsu
yamaikia Yus nayaimpinam tuke iwiaaku muchkiashtin aa nunaka mesrashtinuitjai,
ЙӕʮӕѸ̲ҡɗ֤ӕѸľ˔ҡӕ˔ľѸľ̲͑Փɗ‫ڏ‬ taku timiayi.ॹn 28-29ॸIi Yusri ji kapawa
trume. Nayaimpinmaka Yuse awemamuri tumau asa, ni umirin ainautin inatmartinu
nekapmarchamin irunui. Nuningkia Yuse pujutiri muchkiashtin asamtai, Yuska tuke
aintsri naari nayaimpinam aatrarmau maaketai tusar, pengker awajkur tunau
ainawai. Tura Yuse umirkaru jakaru wajasai tusar tuke umirkarmi.ॹo
ainau wakani pengké tunaarinchau asar
nuni ayaminawai. Tura nuningkia mash ¿Itiur Yus pengker awajsatnuitji?

13
aints ainau turamurin nekamtikin aa nu 1ॸAtumka Cristonu asaram, tuke

pujawai. Nuka Yusetai. 24ॸNunia Jesús inaitsuk aneenitaram. 2ॸIrau


yamaram chichaman najatramamiaji taamtaisha, wainchau ayatrumek pengker

k॰12.16 (Gén. 25.29-34) l॰12.17 (Gén. 27.30-40) m॰12.24 (Gén. 4.10) n॰12.27 (Hag. 2.6)
o॰12.28 (Mat. 3.12)
463 ȸľ¡фľΎѸॷ13

awajsataram. Nuka kajinmakirap. nintimsarang atumin nuitamrartas


Yaanchuik Yuse awemamuri iraak wakerinamtaisha, nuna chichamengka
taamtai, Yuse umirin ainau: Nuka Yuse anturkairap. Yus iincha pengker
awemamurintai tusar, nekainachiat Փʮҡ̲ѸҡѸɗɗ͑ɗ͑ҡɗ͑Ëȍ˔˔̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬
pengker awajsarmiayi.ॹp ratnuitji. Antsu aints yuta pachisar
3ॸKársernum pujuinausha kajinmatsuk nuikiartinak: “Nu yuta yutsuk
wait anentrataram. Tura atum nijai pujakrumka, ֤ӕѸ˔Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬
kársernum engkeamua nunisrumek trume,” tinayat nunaka nangkamiar
Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕѸфӕ̲Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡ‫ڏ‬ tinawai.
ram. Tura chikich aints wait 10-11ॸYaanchuik sacerdote ainau

wajainamtaisha atumsha: Nu aintsua tunaarintin ainau tangkurin Yusen


nunisnak wisha wait wajaktinuapitja susartas maawarmia nuna namangken
tusaram wait anentrataram.ॹq yuchau armiayi. Sacerdote apuri tangkun
4ॸNuwa nuwatnaiyamuka pengkeraitai. maa, numpen yarak takus, Yus seatai
Aints ni nuwarijai tsaning kanurtincha juun jea nitkarin waiinuyayi. Nunia Yus
pengkeraitai. Antsu nuwatnaikiaru aintsu tunaarin japirat tusa tangkun
ainauka kichnaka eakchartinuitai. Tura maawar, namangken yakta aarin jiikiar
asaramtai nuwa nuwatchayat tsanirmin epeu armiayi. Antsu Jesúska ii tunaarin
ɗ͑ӕ͑˔֤ӕѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑ѸӕѸҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ sakturmartas jarutramkau asamtai, iikia
tai. Jesús seau asar, tangkun Yusen susartas
5ॸYuska iin chichartamak: “Amincha main armia nuka pachiatsji.ॹt 12ॸTura
pengké inaisashtatjame. Tura amincha tangku ainaun yakta aari jiikiarmia
ajapan ukukchatatjame,” turammiaji. Tu nunisarang Jesúsnasha yakta aarin jiikiar
turamin asamtai, kuik aneetsuk asataram. maawarmiayi. Tura asamtai aintsti
Tura atum tákakrume nuka pachisrum tunaarin sakturmartas, Jesús jarutramak
maaketai tusaram, ˔ӕɗ˔͑ӕ˔Й˔Փ˔ľфӕ‫ڏ‬ numpencha numparmiayi. 13ॸTura asamtai
tsuk asataram.ॹr 6ॸYus tu turamin asamtai, chikich ainau iin nakitraminak, tura
iisha pengker nintimsar: wishikraminak pujuinamtaisha, ˇľѸәѸ͑‫ڏ‬
“Ii Apuri wína yaintu asamtai, ¿aints sha nunisarang nakitrarmiayi tusar Jesús
ҡӕфӕҡՓфҡҡ͑ӕ͑ѸȍՓфӕ˔‫ڏ‬ nintimraru armi. 14ॸJu nungkaka mash
nak shamkataj?” timinuitji.ॹs amukatin asamtai, juningkia tukeka
7ॸTura asakrin atumin Yuse chichamen pujuschatnuitji. Antsu Yuse pujutirin
ӕʮҡ̲ɗ͑˔ЙӕʮӕѸф̲ɗ͑ӕ˔͑ɗ͑ҡɗ̲фҡ‫ڏ‬ ukunmaka pujustinuapitji tu nintimraru
ram. Nu aints ainauka Criston armi. 15ॸYamaikia tangku ainau Yus
nekasampita tusar, atumin Yuse susatasrikia maashtinuitji. Tura asar iin
chichamen ujatmakaru asar, ni Criston uwemtikramrau asamtai, tuke inaitsuk
nintimsar pujuarmia nunisrumek Jesús nintimtusar, ii jangkejai Yus
atumsha pujustaram. juuntaitai tusar maaketai tiarmi.ॹu
8ॸJesucristoka tuke iwiaaku asa, 16ॸNuniasha chikich ainau pengker

yaanchuiksha tura yamaisha tuke awajsataram. ҽӕфֆӕӕ̲ɗ͑˔Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬


yapaijmiamtsui. 9ॸChikich ainau ningki sha yuumamuri susataram. Nuka

p॰13.2 (Gén. 18.1-8;19.1-3; Rom. 12.13; 1.Ped. 4.9) q॰13.3 (Mat. 25.36)
r॰13.5 (1.Tim. 6.6-10; Fil. 4.10-13) s॰13.6 (Sal. 56.3-4,11) t॰13.10 (Lev. 16.27)
u॰13.15 (Sal. 50.13-14,23)
ȸľ¡фľΎѸॷ13 464

kajinmakirap. Nu turakrumka Yus miayi. Tura Yus tuke angkan pengker


pengker awajrume. nintimias puja nuka ii Apuri Jesúsan
17ॸYusnau ainau juuntri umirkataram. jakamunmaya inankimiayi.ॹv 21ॸTura
Nuka: ͮľ˔Ѹфӕ̲֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфӕ̲ɗф˔ҡ‫ڏ‬ asamtai atumin pachisan Yusen tu seajai:
ram tusar, atumin waitminak pujuinawai. ֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕфɗ̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬
Nuka Yusnau asaramtai, ni taram tusan, Yus atumin tuke mash
chichamengka umirkataram. Atum pengker awajtamsarti. Jesucristo iincha
pengker umirmaka, nusha warasar tuke pengker nintimtikramrau asa, ni
atumin pengker waitmakartinuitai. Antsu wakeramurin mash umisti tusar Cristoka
ni umirat nakitamka, nuka wake mesekar tuke inaitsuk: Ameketme juuntam tiarmi.
pujusartinuitai. Tu pujuinakka ¿atumin Tu ati.
itiurak yainmakarti? 22ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha
18ॸYus seatritaram. Iikia tuke pengker nukap aatratnuitjarme. Antsu ainchik
pujustasar wakerakur nekasar angkan aaru asan, chichamrun aarja junaka
nintimji, tu nintimsar pujaji. 19ॸTura Yus akatran, atumin akupaja juka wait
seakrum atumjai wainaikiatnun wári ͑ľѸфӕ̲Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲͑ҡӕфҡӕ˔‫ڏ‬
tsangkatramkat tusaram Yus seatritaram taram. 23ॸJu chichamka nekaataram: Ii
tajarme. yachí Timoteo karsernumia jiinki angkan
pujawai. Ni wári winimnawaitmatikia,
Yus yainmakarti timiauri nijai atumin winitatjai.
20ॸYamaikia nunasha tajarme: Ii Apuri 24ॸæфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕʮӕӕ͑ҡфɗɗ͑ӕҡɗф̲ɗ͑‫ڏ‬

Jesús nekas juun aa nuka uwija wainua cha chichaman akuptajrume. Nunia
nunisang iin waitmaktin asa, iin pujut Cristonu ainautirmincha mash chichaman
nangkankashtinun suramsatas jarutramak akuptajrume. Nunia Italianmaya
numpen numparmiayi. Yuska ni uchiri ainausha chichaman akupturminawai.
numparmaurin jiis: Yamaikia aints ainau 25ॸAtumnasha mash Yus pengker

tunaarin tuke sakturartajai, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ф‫ڏ‬ awajtamsarti. Maaketai.

v॰13.20 (Luc. 15.4-5; Juan 10.1-16; Hebr. 10.29; 1.Ped. 5.4)


Santiago Papin Akupkamuri
nasenmatai entsa tamparamuri mai
Chicham akupkamuri waket mai waket wajawa nunisrumek

1 nintimsaram searme. 7-8ॸAints yamai


1ॸWiitjai Santiagoitjai. ֤ӕѸľɗ͑ҡɗфɗ͑‫ڏ‬
jai. Tura ii Apuri Jesucristo kintati: Nuna wakerajai tusa, antsu
inatirinjai. Israela uchiri doce (12) amia kashin: Nunaka wakeratsjai takungka,
nuna weari asakrumin, mash nungkanam nekas jimiaran nintimu asa, tuke
kanakrum pujuinautirmin chichaman nunisang pujawai. Aints tu nintimkungka:
akuptajrume.ॹa Yus nekas winaka nunaka surustatuapi
tuuka nintimrashtinuitai.
Yuse nekamtairin pachis etserkamu 9ॸYuse aintsringkia kuikiartichutiat:
2ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, Wikia Yusnau asan nayaimpinam
waring achat itiurkachmin pujakrumsha jeatatjapi tu nintimias warasminuitai.
pengker nintimsaram tuke warastaram. 10ॸTura kuikiartinka yangkur arumak
3ॸYusnau ainau wait wajainamtai, nekas mina nunisang wári mengkakatin asa:
Yusen miatrusarang umirinawai tusar Wikia mianchawaitjai tusa Yusnau asa
paan nekaawartinuitai. Tura asamtai warasminuitai. 11ॸTsaa wakamtai tura
atumsha itiurkachmin pujakrumsha, kakar tsanmati, nupaasha sukuam
Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ѸфЙӕʮӕѸҡɗ͑Ëȍ͑ӕɗ̲ɗфҡɗ‫ڏ‬ kakarmachu jajatui. Yangkursha shiiram
nuitrume. Atumka nusha nekarme. aa nusha kakarmachu minaayi. ˫ӕɗ˔ɗф‫ڏ‬
4ॸAntsu tu pujakrumka: Nekasan pengke tincha nunisang waririn surak pujaksha,
aints ataj takurmeka, Yus wakera ֆ͑ǣ˔ӕф̲ɗ͑͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ̲ľ͑ǣ˔˔ҡ͑ӕɗ‫ڏ‬
nunisnak pengker aa nunaka mash tai.ॹc
turatjai tu nintimsaram pujustaram.
5ॸAtumka nekat yuumakrumka, Yus: Itiurkachmin pujakrincha Yuska iinka
pengker awajtamsatnuitji
Nekamtairam surusta tusaram seataram.
Yus ni nekamtairin tuke surimtsuk 12ॸAintsti itiurkachmintrin miatrusrik

sukartin asa: ¿Warukaya ataksha seatme? nepetkau ainautinka Yuska chichartamak:


tutsuk, aints ainautin mash metek Wína anentin ainautirminka pengker
nekamtikramatnuitji.ॹb 6ॸTura Yus awajsatnuitjarme turamin asa, tuke
seakrumka, nekasampi wina surustatua, pujustinasha tsengkrutia nunisang
tu nintimsaram seataram. Antsu: Chaj suramsatnuitji. 13ॸAints tunau turataj, tu
suritruktimpiash, wisha nekatsjai, tu nintimias pujakka: Yus tunau turata
nintimsaram Yus seakrumka, nase turutui, pengké tichamnawaitai. Yuska

a॰1.1 (Mat. 13.55; Marc. 6.3; Hech. 15.13; Gál. 1.19) b॰1.5 (Mat. 7.7-11; Juan 16.23-24)
c॰1.11 (Isa. 40.6-8)

465
ґ͑ҡɗǣΎॷ1ٍॷ2 466

tunau takatnaka aintsun kichkisha umirtsuk pujakka, aints ispin achik


nintimtiktsui. Tura asamtai aintsun yapiin jiimiawa nunisketai. Nuka ispijai
kichkisha: Tunau turata tatsui. 14ॸAntsu yapiin jiimias: Tumawapitja tumamtsuk
aints ni wakeramurin najantan wakerau wári kajinmawai. 25ॸAntsu Yusen nekas
asa, ningki nintimias: Tunau turataj tusa, umirak pujakka, nekas pengker angkan
tunau turutan wakerawai. 15ॸTura aints pujusminuitai. Yuse chichamengka ispiya
pasé aa nuna najanatas wakerau asa tumau asamtai, aints ispin jiiminawai
tunaun takaawai. Tura tunau takasu asa nunisang aints Yuse chichamen tuke
jakatniunam weawai. kajinmatsuk nintimias pujakka, tura
16ॸk͑ľľҡɗфֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф‫ڏ‬ miatrusang umirak pujakka, nekas
mesha anangmamawairap. 17ॸNekas pengker pujustinuitai.
pengker aa nunaka mash ii Apaachiri 26ॸAints Yusnawaitjai tayat, pasé

nayaimpinam puja nuka iin akupturmaji. chichaaka ningki anangmamui. Yuse


Ni nekas pengker asa, pengker aa nuna chichamen umirchau asa nangkami:
suramji. Niisha paaniuncha ningki mash Wikia Yusnawaitjai tawai. 27ॸIi Apaachiri
najanamiayi. Antsu niinka teeka atsau Yus nekas pengker umirkatnuka
asamtai, tuke yapaijmiamtsuk paaniunam nuwaitai: Mitaik ainau tura waje
pujawai.ॹd 18ॸYus ningki wakerau asa, ainausha yaingtinuitji. ҽӕфʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
eemkaram wína uchir ataram tusa iincha maya ainau wakerina nuka wakerutsuk
najatmamiaji. Tura ningki wakerau asa, pujustinuitji.
pujut nangkankashtinun suramsatas, ni
nekas chichamen akupturmakmiaji.ॹe Wait anenairatnun pachis etserkamu

2
1ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha,
Yusen nekasampita tinu ainau turamuri
ii Apuri Jesucristo nekasampita tinu
19-20ॸk͑ľľҡɗфֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕ‫ڏ‬ asaram, kuikiartin jiisrum: ͮӕ˔Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
tirmesha nusha nekaataram: Aints kajea raitai tiirap. Tura kuikiartichu jiisrum:
nuka Yusnaka nekas pengkerka awajtsui. Nuka mianchawaitai tiirap. 2-3ॸAints
Tura asamtai aintsu chichame yaitasar uwejnum wejtai kuri najanamun uwejak,
nekaatnuitji, tura wárikia chichachuitji, tura wejmak shiirman entsar, atum
tura wárikia kajechuitji. 21ॸTura asamtai iruntramunam wayaamtai, tura chikitcha
pasé nintimtai aa nuka, tura tunau tuke wejmak aruchin entsar nusha nunisang
iruna nusha mash inaisataram. Tura atum iruntramunam wayaamtai ¿itiur
wikia miajuitjai tumamtsuk, Yuse nintimtarme? Wejmak pengker aa nuna
chichame antukmiarume nuka atumi entsaaru atumka chicharkuram: Juni
nintin ukusrum nintimrataram. Nu tutang pengkernum keemita tusaram,
ËȍɗËȍ̲˔͑ҡӕ˔ӕѸф̲ӕՓľ̲фҡ͑ӕɗ‫ڏ‬ antsu chikichka wejmak mamuruchin
trume. entsaaru wainkaram: ¿Ani wajasta antsu
22ॸAntsu Yuse chichame aya antukrum turachkumka, Փɞ͑͑Փľф͑ɗ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
umirtsuk pujusairap. Aya antukrum nam pujusta timinkitrum? 4ॸTu
umirtsuk pujakrumka, atumek pujakrumka, ju aintska pengkeraitai,
anangmamrume. Antsu Yuse chichame antsu chikichka mianchawaitai, tu
antuku asaram tuke umirkataram. nintimsaram pujau asaram, pasé
23-24ॸAints Yuse chichamen antayat Yusen nintimsaram pujarme.

d॰1.17 (Mal. 3.6) e॰1.18 (1.Ped. 1.22-25; Apoc. 14.4)


467 ґ͑ҡɗǣΎॷ2

5ॸk͑ľľҡɗфֆҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф‫ڏ‬ wait anentsuk wait wajaktinnum


mesha antuktaram: Yus kuikiartichu akupkatnuitai. Antsu chikich ainaun wait
ainauncha umirtuktaram tusa, nekas anenniunka Yus niincha nunisang wait
pengker awajsatas wakerawai. Tura wína anentratnuitai.
uchir asaram, tura wína aneetir asaram,
wína pujutirun pengker pujusmintrum Cristonu ainau chichakmauri tura
wini winitaram. Tura nayaimpinam turamuri pachis etserkamu
jearmeka: kҡӕ̲Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ф̲ɗ͑‫ڏ‬ 14ॸYatsur ainautiram, umaarutirmesha

trum tusa Yuska wakerawai. 6ॸAntsu anturtuktaram. kɗ͑ҡѸæфɗѸҡΎ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬


atumka kuikiartichu ainau natsan pita tayat, Yuse chichamen umirtsuk
ipiatuwearme. ‫֤ع‬Ëȍɗҡӕ̲ɗ͑Փɗҡ˔ф‫ڏ‬ pujakka ¿nekas pengkerak puja? Atsa.
mina? ¿Tura yaachia atum kuikiartichu Yuse chichamen nekasampita tayat,
ainautirmin achirmakar apunam umirtsuk pujakka ¿tu uwemratnukai?
akuptamina? Kuikiartin nunaka Atsa, tuuka uwemrashtinuitai. 15ॸͮɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬
turinawai. 7ॸAtumka Jesucristo aintsri rataram. Aints Yuse nemarin entsatiri
iruntrumning, kuikiartin ainau Jesucristo yuumak pujau wainkaram, tura ni
naarin pachisar pasé chichainawai. yutairisha pengké atsau wainiatrum,
8ॸIi Apuri umirkatin chicham timiá 16ॸyutairi suachiatrum: Pengker pujusta,

pengker aa nuka nuwaitai: “Atumi tura tsetsemakum sekmarta, nunia


namangke anearme nunisrumek chikich yaparakum nukap yuwata tayatrum ¿nu
ainausha aneetaram.” Nu chicham sutsuk pujakrumka pengkerak turaram?
umirkurmeka nekas pengker pujarme.ॹf Atsa. 17ॸTura asamtai aints Yusen
9ॸAntsu chikich ainau mash metek nekasampita tayat, ni chichamen
ainawai tu nintimtsuk pujakrumka, Yus umirtsuk pujakka nangkami: Wikia Yusen
umirkatin chicham umikchau asaram umirnuitjai tawai. ҽӕф֤ӕѸľ͑ӕ̲ɗф͑ӕɗҡ‫ڏ‬
tunau wajarme. jai tayat, Yuse chichamen umirtsuk pujau
10ॸYus umirkatin chichamka mash asa, jakawa nunisang pujawai.
umiayatrumek, chicham kichkisha 18ॸAints atumin chichartamak: “Ame

umirtsuk pujakrumka, ͑ľ˔Ѹфӕ̲ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ Cristo nekasampita tame. Antsu wikia


tin chichamka mashkia umirtsurme. nekasan pengker aa nuna takaajai. Tura
11ॸTura Yus chichaak: “Tsanirmawairap, ameka pengker aa nuka takatsuk
tura aints maawairap,” timiayi. Tura pujayatum nangkami: Nekasan Cristo
aints tsanirmatsuk pujayat, aintsun ӕ̲ɗф͑ӕɗҡʮɗҡ̲ľ͑ӕ͑ՓɗѸȍՓɗ͑˔ҡ‫ڏ‬
maakka, Yus umirkatin chichamnaka san wakerajai. Antsu wikia pengkeran
umitsuk pujawai.ॹg takaaja nuka wainkam: Nekasam Cristo
12ॸTura asamtai atum chichaakrum tura umirnuitme tusam nekaatnuitme,”
takakmakrum pujakrumsha, tuke Cristo titinuitai. 19ॸAtumka chichaakrum: Yus
angkan pujustinun suramsatata nu ˔ɗËȍ˔ɗҡɗҡфӕ̲ľ͑ӕ˔͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬
nintimsaram: Winaka jiiruapi tusaram, tai, antsu iwianch ainausha Yus kichkitai
ՓɗѸȍ͑ɗËȍɗËȍ̲ľ̲͑ɗҡфӕѸ͑˔ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ tinayat, Yusen shaminak kurainawai.
tasan wakerajai, tu nintimsaram 20ॸNintimrataram. Aints pengker aa

pujustaram. 13ॸChikich ainaun wait nunaka turichutiat, wikia Cristonuitjai


anenchaunaka Yus ni kintari jeamtai, tauka tuuka uwemrachmin asa, jakawa

f॰2.8 (Lev. 19.18) g॰2.11 (Ex. 20.13-14)


ґ͑ҡɗǣΎॷ2ٍॷ3 468

nunisang pujawai. Nu nekachkurmeka iincha chikich ainaun nangkamasarang


nekasrum nintinchau ainiarme. 21ॸIi nukap wait wajaktiniun suramsatnuitji.
juuntri Abraham yaanchuik itiurak 2ॸIisha mash nuwakar tunausha takau

pujuya nu nintimrarmi. Yus turata tusa ainiaji. Antsu aints pasé chichamnasha
akupkamu asa, ni uchirin Isaacan maa chichatsuk pujakka, nuka nekas péngke
Yusen susatas tangku epetinam patasu aintsuitai. Nu aintska nekas ni jangken
asamtai, Yus Abrahaman pachis: Nuka metau asa, nekas tunaarinchau
nekas pengke aintsuitai timiayi.ॹh 22ॸNu pujustinuitai.
nekau asaram nintimrataram: Abraham 3ॸKawai nintimrarmi. Kawai inartaj

Yusen nekasampita tusa umirnuyayi. tusar, aints ainau jirujai kawai jangken
Tura Yusen nekasampita tinu asa, tura jingkiatinawai. Tura kawai tu jangken
miatrusang umirkau asa, nekas Yusen jingkiatawar mai japi mai japi awajmau
pengker awajsamiayi. 23ॸTura asamtai asa aintsun umirui. 4ॸNunia kanu juun
Abrahaman pachis Moisés tu aarmiayi: nintimrarmi. Kanu juun ayat, nase
“Abraham Yusen nekasampita tinuyayi. kakarman nasenmatikia, kanu anuntrutiri
Tura asamtai Yus Abrahaman pachis: kawin yairach ayat: Ju weti tusa
Nekas péngke aintsuitai timiayi.” Yus tu anuntramu asa nunak umirui. 5ॸIi
tinu asamtai, aints ainau Abrahaman jangkesha nunisketai. Ii jangkesha
pachisar: Yuse amikrintai tiarmiayi.ॹi yairach ayat, tuke nampuram chichatayi.
24ॸҽӕфѸ̲ҡɗɗ͑ҡѸ֤ӕѸľ͑͑ľ˔Ѹ̲‫ڏ‬ Jisha nintimrarmi: Ji tuupich ayat,
pita tayat, pengker aa nunaka takatsuk epernasha mash keemaktinuitai. 6ॸTura
pujaunaka Yuska pengkeraitai tatsui. aintsti jangkesha jiya nunisketai. Aintsti
Antsu aints Yusen nekasampita taunaka, ʮ͑ǣ˔ľ̲Ѹȍҡӕ͑ӕɗ͑ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
tura pengker aa nuna takaunaka Yuska masang nukap tunau turin asa, aints tuke
pengkeraitai tawai. tunau chichakti tusa iinka utsutmaji.
25ॸҽӕф͑ӕՓѠȍ¡͑фҡɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ Aintsti jangke tungkurua jiri keawa
rarmi. Nuka yaanchuik kungkatip ayat, nunisang asa, mash pengker aa nuna
nunia Josué aintsri jimiar ni jeen mesturmaji.
jearamtai, nu aintsnaka uukmiayi. Nunia: 7ॸAints ainautikia kuntin ainausha, tura

Mantamawairam atu tupikiaktaram tusa pachim ainausha, tura nanamtin


akupkamiayi. Nuna turamtai, Yus nu ainausha, tura napi ainausha, tura namak
nuwanka pachis: Nuka pengkeraitai ainausha nepetkatnuitji. Tura asar aints
timiayi.ॹj 26ॸTura asamtai nunasha tajarme: ainauti nuka mash nepetkartin ainiaji.
Aints ni wakani ukukmiauka jakatnuitai. 8ॸTura mash nepetin ainayatrik, ii

Tura aints Yusen nekasampita tayat, jangkengka kichkisha nepetkachminuitji.


Yusen umirtsuk pujakka, iwiaakutiat Aintsti jangkengka tuke ayamtsuk tunau
jakawa nunisketai. chichaayi. Tura aintsti jangkengka napi
tseasri jataya nunisketai. 9ॸʊɗʮ͑ǣ˔ľʮɗ͑ǣ‫ڏ‬
Aintsu chichaamurin etserkamuri kia ii Apaachiri Yuska juuntapita taji.

3
1ॸWína yatsur ainautiram: Iisha Tura nu jangkejaingkia aints ainau Yus
nuikiartin atai tusarmeka, nukapka niya tumaun najanamu wainiatrik pasé
wakerukairap. Nuikiartin ainauti Yuse chicharji. 10ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф‫ڏ‬
chichame umitsuk pujakrinkia, Yuska mesha nintimrataram. Ii jangkejaingkia

h॰2.21 (Gén. 22.1-14) i॰2.23 (Rom. 4.3,9,22; Gál. 3.6) j॰2.25 (Josué 2.1-21)
469 ґ͑ҡɗǣΎॷ3ٍॷ4

Yuska juuntapita tayatrik, nunia aints takau ainawai. Tura aints ainaun
ainau pachisar pasé chicharji nuka anangtsuk tupin chichau ainawai. 18ॸIikia
pengké turachminuitai. Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸɗ͑ӕʮɗ̲͑ɗҡѸӕ˔Йӕʮ˔фɗ‫ڏ‬
11-12ॸYumi pukuni nintimrarmi. ¿Kichik kia, pengke arakan arainawa nunisrik
entsawach nungkaya pukuni jiinmaunum angkan pengker nintimsar pujustinuitji,
yumi pengker nunia yapakujai pachinir tura nukap juukmawa nunisrik pengker
jiinuak? Atsa, nuka tumatsui. Yumi aa nuke turatnuitji.ॹk
yapaku jiinmaunum péngke yumikia
jiintsui. ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ Ju nungkanam ainia nuka
sha, numi neresha nintimrarmi. ¿Higuera aneeshtinuitji timiauri

4
nereak olivo neren nereawak? Atsa. 1ॸ¿Atumsha waruka maaniwearme?
¿Tura uva yurangke higon nereawak? ¿Tura waruka jiyaanisha
Atsa, nunaka pengké tumatsui. Tura pujuwearme? Atum pasé wakeramu
asamtai pengke nintintin ainauka nukap wakerau asaram turarme. 2ॸTura
͑ӕ͑ɗѸф͑ǣҡӕ͑ӕËȍɗËȍ̲͑˔ËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ atumi wakeramuri najanatatkamaram
natsui. tujintakrum aints maawearme. Tura
kichnau aa nuka wakerayatrum, nuka
Pengker nekamtikiamu pachis etserkamu
ʮӕ˔ɗҡҡ˔̲ф̲ҡӕʮɗ͑˔ф̲ʮɗֆ͑ɗ‫ڏ‬
13ॸAtum nekau akurmeka, Yusnumia krum tura maaniakrum pujarme. Tura
nuimiaru asaram: Wisha miajuitjai Yus seachu asaram, atum wakerarme
tumamtsuk ¿antsu pengker aa nuna itiur nuka juwatsrume. 3ॸҽӕф֤ӕѸ˔Ѹľֆҡфӕ‫ڏ‬
takastajak? tu nintimsaram pujustaram. mek, napchau nintimsaram seau asaram,
Turakrumin chikich aints ainausha atum tura atumi wakeramuri najanatasrum
pengker takaamun wainkar: Juka nekau seau asaram nuka juwatsrume. 4ॸMaj,
aintsuitai turamiartinuitai. 14ॸAntsu atumi atumka aints ni nuwarin ajapa kichan
nintijaingkia pasé nintimsaram nuwatak pujawa nunisketrume. Yusen
suwirpiaku jinisrum pujakrumka, tura umirchau ainau ju nungkanam aa nuna
wikia miajuitjai, tu nintimsaram timiá wakerina nu wakerakrumka, Yuse
pujakrumka: Wikia pengkeraitjai tiirap. nemase arume. ‫ع‬kҡӕ̲˔͑ӕ˔͑ľ˔ҡѸфӕ‫ڏ‬
Tu pujakrumka, nekas chicham aa nuka mek? Tura asakrumin ju nungkanam aa
nintimchau asaram waitrarme. 15ॸNu pasé nuna wakerinauka Yuse nemase
nekaatnuka Yusnumiangka winatsui, ainawai.ॹl
͑ҡѸӕʮӕ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆҡӕфɗՓɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ 5ॸYuse chichame tu aarmawaitai: “Yuse

numiayaintai. 16ॸTura aints ainau Wakani ii nintin puja nuka iincha timiá
suwirpiaku jiinisar, tura jiyaaninak anenmau asa, aya tuke wína anentiaram
pujuinauka mash paseminawai. Tura asar tusa, iin surimramaji.” ¿Yuse chichame tu
tunau ainia nuna mash takainawai. ф̲Փ͑ӕ˔͑͑ǣ˔̲ɗ˔ɗҡӕф̲ӕ‫ڏ‬
17ॸAntsu nekamtai Yus suramji nuna kai? Atsa. 6ॸChikich aarmausha tu
jukin ainauka maanitnasha maanichu aarmawaitai: “Aints ningki nintimsang
ainawai, tura pengker nintintin ainawai, wikia miajuitjai taunka Yuska nakitawai.
tura chikicha chichamencha anturin Antsu wikia mianchawaitjai tumamunka
ainawai. Tura chikich ainaun wait Yuska pengker awajui.” Tu aarmau
anentin ainawai. Tura pengker aa nuna asamtai: ʊɗ˔ɗ̲ɗ͑ËȍՓɗҡʮɗҡ˔ӕф͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬

k॰3.18 (Sant. 1.5) l॰4.4 (Mat. 6.24; Luc. 16.13)


ґ͑ҡɗǣΎॷ4ٍॷ5 470

kia, Yus iincha wait anentramak nukap Tura ni umirchau ainaun mengkaktincha
yainmaji.ॹm nuketai. ¿Tura asamtai waruka chikich
7ॸҽӕфѸ̲ҡɗ֤ӕѸӕ̲ɗф˔ӕф̲ЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ aints pachisrumsha paseetai tarume?
ram. Turaram Satanása wakeramuri aa
nuka umirkairap. Tu pujakrumningkia, Kashin warukatjik tusar etserkamu
Satanáska tujintramak atumniaka 13ॸYamaikia nusha antuktaram. Atum
ukurmaktinuitai. 8ॸTura Yus nintimraram chichaakrum: “Yamai wechanka,
nijai chichastaram. Nu turakrumningkia, kashinkesha wena, chikich yaktanam
͑ɗɗѸȍҡӕ̲͑ɗ˔͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕф̲Ѹҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ wetatjai, tura nuni kichik musach
trume. Tunau ainautiram, atum tunau pujusan, nuni warinchun untsuri
turamuka inaisataram. kҡӕ̲͑ɗ͑ҡɗ̲˔ӕ‫ڏ‬ sumarmakan, nunia ataksha surukan,
ram: ¿Nekasnash Yusen umirkataj? kuikian nukap kiaungkatatjai,” tarume.
¿Antsu ju nungkanam aa nunaka 14ॸTurayatrum kashin itiurak tsawaartaj

wakerukchatjash? ҡӕѸф̲͑ӕֆЙʮɗѸфӕ‫ڏ‬ tusaram, nuka nekaachminuitrume. Ii


mek mai nintim wajarme nuka pujutringkia warimpita tusaram
inaisataram. Tura asaram Yus wína nintimrataram. Ii pujutringkia yurangmia
nintirun japitrurti tusaram seataram. tumawaitai. Yurangkim yamaikikia
9ॸAtumka tunaarintin asaram, wake wainmaitiat jumchik arusang mengkawai.
mesekrum juutkamaikiakrum atumi 15ॸAntsu nekasrum tu chichastinuitrume:

tunaaringkia inaisataram. Turaram Ii Apuri wakeramtaikia, tura iisha


wishitcha wishitsuk juutkamaikiakrum iwiaaku pujakrikia, nuka turatatji
pujusrum, tura nakurutsuk pujusrum, timinuitrume.ॹn 16ॸTurayatrum atumka
atumi tunaari nintimraram wake jampesrumek tuke atumi wakeramuri
mesekrum pujustaram. 10ॸTura Yus pachisrum: Wi wakeraknaka pachitsuk
seakrum: Wikia tunaawitjai titaram. turatatjai tu chichaawearme. Antsu nuka
Takurminkia Yuska atumniaka pengker paseetai. 17ॸTura asamtai tajarme: Aints
awajtamsatnuitrume. pengker aa nuna turatnun nekayat, nuna
umitsuk pujakka tunau wajawai.
Cristonu ainau pachisrum
pasé chicharkairap Kuikiartin ainau ju chichaman antukarti

5
11ॸYatsurainautiram umaarutirmesha, 1ॸKuikiartin ainautiram antuktaram.

Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ҡѸЙËȍɗѸфӕ̲ЙѸŃËȍɗËȍф˔ɗ‫ڏ‬ Atumka nukap wait wajaktin asaram,


rap. Cristonu ainaun pachis pasé kakaram juutkamaikiakrum, wake
chicharkaruka: Yus umirkatin chicham mesekrum atumi wait wajaktintri
napchawaitai tawai. Tura Yus: Chikich nintimrataram. 2ॸAtumi wariringkia
ainau aneetaram tímia nu chichamnaka mamuinawai. Tura atumi entsatirisha
umirtsui. Atumka nu umirkatin chicham shiiram ainia nunaka sengka mesenawai.
umirchau asaram: ͮӕËȍɗËȍ̲˔͑ЙËȍ‫ڏ‬ 3ॸTura atumi kuririsha, tura atumi

waitai tarume. 12ॸNu umirkatin kuikiarisha ijakmaminawai. Nuka


chichaman akupauka Yusketai. Tura ijakmamratin wainiatrumek tuke
aintsu tunaarin jiis wait wajaktiniun ukuarme. Tura ju nungkanam aa nuka
susatnusha Yusketai. Tura ni aintsri mash mengkakartin au wainiatrumek,
ainautin uwemtikramratnuka nuketai. atumi kuikiari nukap kiaungkamarume.

m॰4.6 (Mat. 23.12; 1.Ped. 5.5) n॰4.15 (Prov. 27.1)


471 ґ͑ҡɗǣΎॷ5

Yuse kintari jeatak wajasu asamtai, pengker nintimsar puju ainaun pachisar:
ɗ͑ҡѸӕ̲͑͑ǣ˔ľʮɗ̲͑ľѸՓ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ Yus nu aints ainaun waramtiksatnuitai
mek atumka nukap wait iikia taji. kҡӕ̲ѸȍˇΎ¡ՓɗҡՓʮ˔̲ӕ‫ڏ‬
wajaktinuitrume.ॹo risha pachisrum antukmiarume. Tura Job
4ॸTura atumi ajarin takakmin ainau: ¿Ii pengker nintimsamusha nekarme. Ii
takakmasmau akikrisha tuwaita? Apuringkia tuke wait anengkratin asa,
turaminawai. Antsu aints ainaun tura aints ainaun mash pengker awajin
anangkuram pujarmin wainiat, Yus mash asa Jobnasha pengker awajsamiayi.ॹp
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗ͑͑ӕ˔͑ӕɗ͑ҡѸËȍɗËȍ‫ڏ‬ 12ॸYatsur ainautirmin umaarutirmincha

munka antawai. 5ॸAtumka ju nungkanam tajarme: Atum chichaakrum, ֤ӕѸ͑ֆɗ̲‫ڏ‬


yuumatsuk pujautirmeka, ҡӕ̲ɗՓ˔ľф‫ڏ‬ pinam puja nujai tajai, nangkamrumka
muri najankuram, kuchi jaeru suruktin tiirap. Tura ju nungkanam aa nu
pujawa tumawaitrume. Tura asakrumin pachisrumka, tura chikich warinchu
atum wait wajaktin kinta jeatak wajasi. ainau pachisrumka, nangkamrum Yuse
6ॸkҡӕ̲˔ЙŃ͑ǣ˔ľɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬ naari pachisrum Yusjai tajai tiirap. Antsu
chau wainiatrumek nangkamrum mau ja ai titasrum wakerakrumsha tupnik: Ja
arumning, atumin nepetamkartatkama ai titaram. ҽӕфҡѸҡɗҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬
tujintramkarmiayi. krumsha tupnik: Atsa titaram. Nuke ati.
Wikia wait wajaktiniun jurumaki
Tuke jaimiasar Yuska seatnuitji timiauri tusaram, tu chichastaram tajarme.ॹq
7ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, ii 13ॸAtum wait wajakrumka Yuska

Apuri tatintri pengker nintimsaram seataram. Tura pengker nintimsaram


nakastaram. Aints ni ajarin arakan pujakrumka, Yuska maaketai takuram
arakma: Nukap nerekti tusa nakawai. Yus kanta kantamataram. 14ॸTura atum
Tura waurtutsuk: Yumi jiturti tusa sungkurmakrum pujakrumka, Cristonu
nakawai, tura nukap arus ataksha jiturti ainau juuntri ainau Yusen seatriarat
tusa nakawai. 8ॸIi Apuri tatanak wajasu tusaram untsuktaram. Turakrumin nusha
asamtai, atumsha yawetsuk nakastaram. taar, ii Apuri naarin pachisar Yusen sear,
Tura pengker nintimsaram kakaram jau ainautirmin namangken olivo
wajastaram. macharijai yakatramrarti.ॹr 15ॸTura Yus
9ॸYatsur ainautiram umaarutirmesha, nekasampi anturtawa, tu nintimsar Yusen
Yuska aints ainau tunaarin jiistin aa nuka seainamtaikia jausha tsaartinuitai. Tura
tatanak wajasu asamtai atumka: Wait jau tunauri amatikia, Yus ni tunaarinka
wajaktiniun surusai tusaram, napchauka tsangkuratnuitai. 16ॸTura asamtai mai
aujmatnaitsuk pujustaram. 10ॸYatsur ͑ӕ̲ҡ˔ҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑ǣ˔ɗӕʮ͑ɗ˔ҡ‫ڏ‬
ainautiram, yaanchuik Yuse chichame ram. Nunia Yus seatnaitaram.
etserin ainau ii Apurin pachisar Turakrumka tsaartinuitrume. Aints Yusen
chichasarmia nuka nintimrataram. Nuka nekasampita tusa, miatrusang Yusen
nukap wait wajainayat, pengker umirak pujaunaka tuke nintijai Yusen
nintimsar Yuse chichamen etserkarmiayi. seau asamtai Yuska anturui.
Tura asamtai atumsha nunisrumek 17ॸYuse chichame etserin Elías naartin

turataram. 11ॸAints ainau wait wajainayat, nintimrarmi. Nuka iiya nunisang aints

o॰5.3 (Mat. 6.19) p॰5.11 (Job 1.21-2.10;42.7-17; Sal. 103.8) q॰5.12 (Mat. 5.34-35;23.16-22)
r॰5.14 (Marc. 6.13)
ґ͑ҡɗǣΎॷ5 472

ayat, yumi jiturchati tusa Yusen seamiayi. ainayat inaisaramtaisha, nu aintska


Tu seau asamtai, kampatam musach ataksha Yuse chichamen umirkarti
nunia japchirin yumikia jiturchamiayi.ॹs tusaram yaingtaram. 20ॸAints kichik
18ॸNunia ataksha yumi jiturat tusa Yusen tunaarinnun: Tunaarum inaisata tusa
seamtai, yumi ataksha jiturmiayi. Tura yaingtata nuka, nu tunaarintin tuke
yumi jitamtai, árak ainau ataksha mengkakai tusa uwemtikratnuitai.
nerekarmiayi. Tura nu aintsu tunaari untsuri au
19 ॸ֤ҡѸӕфɗ͑ӕҡɗф̲ӕ̲фӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬ Փɗ͑ɗҡ֤ӕѸ͑ӕ͑˔̲ѸȍҡѸ͑ǣ˔ӕфҡ‫ڏ‬
sha, aints Yuse chichamen nekas aa nuitai. Nuka nekaataram tusan
nuna pachisar nekasampita tinu tajarme.ॹt Maaketai.

s॰5.17 (1.Rey. 17.1;18.1,42-45) t॰5.20 (1.Ped. 4.8)


Pedro Papin Eemak Akupkamuri
weamrashtinuitrume. Yuska nuni pujut
Chicham akupkamuri nangkankashtinnaka suramsatnuitrume.

1
1ॸWiitjaiPedroitjai. Jesucristo 5ॸYus nekasampita tinu asakrumin,

akupkamuitjai. Atum Cristo umirin ukunam atumin uwemtikramratin asa, ni


asaram, atumi nungkari ukukrum kakarmarijai atumniaka waitmarme.
kanarutirmin ju papin aatjarme. Ponto Atumin uwemtikramratniunka yanchuk
nungkanam, tura Galacianmasha, tura ӕ̲ɗѸ̲ӕѸ̲ҡɗӕ˔ӕ̲֤͑ӕѸɗ͑˔ҡӕф‫ڏ‬
Capadocianmasha, tura Asianmasha, tura mastinuitrume.
Bitinianmasha pujuinautirmin ju papin 6ॸTura asamtai ju nungkanam pujakrum

aatjarme. 2ॸIi Apaachiri Yus yaanchuik jumchik musach itiurkachmin pujarme.


atumin pachitmas: Wína uchir artatui, tu Antsu yamaikia wait wajakrumsha,
nintimturmas atumin eatmaku asamtai, ukunam pengker pujustinuapitji tusaram
Jesucristo umirkataram tusa, atumi nukap wararme. 7ॸKuri akik asamtai, aints
nintin ni numpejai japitramrau asamtai, ainau: ¿Nekas kuriashi? tusar jinum
Yuse Wakani: Atumka nekasrum tseerar, kurichuitkungka esaatatui tusar
tunaarinchau ataram tusa, atumniaka turinawai. Yuscha nunisang atumin
eatmakmiarume. Yus atumin wait nekapramsatas: ¿Nekasash wina
anentramak pengker awajtamsarti, tura umirtina? ҡӕѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ɗӕ͑˔ӕЙҡӕф‫ڏ‬
angkan pengker nintimratnuncha marme. Kurikia akik ayat
suramsarti tusan wisha tajarme. mengkakatnuitai. Antsu atumka
nekasrum Yus nekasampita takurmeka
Yusen maaketai timiauri mengkakashtinuitrume. Tura ii Apuri
3ॸIi
Yusri ii Apuri Jesucristo Apaachiri Jesucristo wantinturmak atumin pengker
asamtai: Ameketme juuntam tusar awajtamsatnuitrume. Tura atumin
maaketai tiarmi. Tura Yus iin timiá wait chichartamak: Wína nekasampita turutu
anentramau asa: Yamai akiinawa asaram, nekasrum pengker nintimsaram
nunisrumek pujustaram tusa, pujut wína pujutirun paaniunam pujustaram
yamarman suramsamiaji. Ii Apuri tusa juramkitnuitrume.
Jesucristo jakayat jakamunmaya 8ॸAtumka Jesucristo wainchautiatrum

nantakin asamtai, iisha nunisrik tuke anearme. Tura wainchautiatrum Cristo


Yusnum iwiaakuapi pujustatji tusar nekasampita tusaram nukap waraarme.
nekaji.ॹa 4ॸNayaimpinam pujustinka tuke Nu waraamuka nayaimpinam warastinua
nangkankashtinuitai. Nuningkia tunauka nunisketai. Antsu tu awai titatkamaram
pengké atsutnuitai. Tura nuningkia tujintarme. 9ॸTura atumka Cristo

a॰1.3 (Juan 3.3-7; 1.Ped. 1.23)

473
1ЬľĀфΎॷ1 474

nekasampita tinu asakrumin atumin “Wikia pengké tunaarinchau asamtai,


uwemtikramratnuitrume. Nu uwemratin atumsha nunisrumek tunaarinchau
nintimsaram nukap wararme. ataram,” timiayi.ॹb
10ॸYaanchuikia Yuse chichame etserin 17ॸYus aintsti turutinka mash metek

ainau nintimsar: ¿Itiur uwemratnukitaij? jiirmaji. Tura asamtai atumka Yus:


tusar nekaawartas wakeriarmiayi. “Apaachia,” tau asaram iwiaaku
Tuminamtai yaanchuik nekamtikiamu pujakrumka, wait wajaktiniun surusai
asar Yus atumin pengker awajtamsatniun tusaram shamkataram. 18ॸYaanchuikia
pachisar aararmiayi. 11ॸYaanchuik Cristo atumi juuntri nangkamiar puju armia
akiintsaing, ͑ɗՠ˔͑ɗ͑ɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑‫ڏ‬ nunisrumek atumsha pujuyarme. Tura
trin pachis, nunia ni jaka asakrumin Yus atumin: Tu pujusairam
nantaktintrincha pachis, ͑ӕ͑ɗ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ tusa uwemtikramramiarume. Atumsha
nam pujustintrincha pachis, Yuse nusha nekarme. Yus kuikiajaingkia, tura
chichame etserin ainaun aamtikramiayi. kurijaisha mengkakatin aa nujaingkia
Tura asamtai ¿yáki at? tura ¿warutik ҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗɗ̲ɗ˔˔Ѹӕ̲ф̲˔Ëȍ‫ڏ‬
wantinkat? ҡӕѸф͑ľ˔ՓфҡѸՓ˔ľфɗф‫ڏ‬ miarume. 19ॸAntsu Cristo numpejai
miayi. 12ॸYus ni chichame etserin ainaun sumarmakmiarume. Yaanchuik aints
yaanchuik nekamtikiamia nunaka niin ainau tunaun turinak: Yus tunaurun
pachiska aamtikrachmiayi. Antsu atumin tsangkutrurat tusar, uwija uchirin
nekamtikramratas aamtikramiayi. Tura shiirman sungkurinchaun main armiayi.
Yus ni Wakanin nayaimpinmaya akupkau Cristosha uwija uchiriya nunisang
asamtai, ni kakarmarijai Yusnum jarutramkau asa, iinka tunaanumia
ӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲͑ҡӕ̲ɗ͑ľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ uwemtikramramiaji. 20ॸYus nungkanka
mia nuke nu chichamnasha yamaisha najantsuk, ni Uchirin Criston aints ainaun
ujatmarme. Yuse awemamuri ainausha uwemtikratas jakati tusa nintimramiayi.
nu etsermaun pachisar paan nekaawartas Tura asa yamai pujautirmin pengker
wakerinayat yuumatinawai. awajtamsartas Cristoka wantinkamiayi.
21ॸNunia Yus ni Uchirin jakamunmaya
Yus tunaarinchau pujustaram timiauri inankin asa nayaimpinam iwiakmiayi.
13ॸYusewakeramuri itiurak aa tusaram Tura asamtai atumsha: Wi jakamtaisha,
nekau asaram, paan nintimrataram. Tu ֤ӕѸ͑ľ˔Ѹ̲ЙɗՓɞ͑ɗ͑͑ҡӕ˔ɗ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
nintimsaram pujau asaram, ii Apuri nam juruktinuita, tu nintimsaram pujau
Jesucristo wantinak atumin pengker asaram Cristo nekasampita takuram, Yus
awajtamsatin yawetsuk nakastaram. tuke nintimsaram pujarme.
14ॸYaanchuik Yus itiurak aa tusaram 22-23ॸNintimrataram. Atumka Yuse

nekachu asaram, atumi wakeramuri chichame antuku asaram, tuke iwiaaku


umirkuram pujuyarme. Antsu yamaikia pujusmi tusaram, ֤ӕѸ͑ӕ̲ɗ˔ɗɗ͑Փɗ‫ڏ‬
Yuse uchiri asaram, atumi Apaachiri Yus trume. Nu yamaram pujutnaka atumi
umirin ataram. 15ॸYus wína uchir ataram apari, ҡӕфҡӕ̲ɗ͑ӕ˔ӕфɗѸȍѸӕф̲ѸËȍ‫ڏ‬
tusa, atumin eatmakmia nuka pengké minuitrume. Antsu atumka Yuse
tunaarinchau asamtai, ҡӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ chichame nekas aa nu umirkau asaram,
mek pengké tunaarinchau ataram. 16ॸYuse tuke iwiaaku pujustinuitrume. Nu
chichame tu aarmawaitai. Yus chichaak: chichamka pengké mengkakashtinuitai.

b॰1.16 (Lev. 19.2)


475 1ЬľĀфΎॷ1ٍॷ2

Atumka Cristonu ainaujai nekasrum Yuse jee kaya jeamkamua nunisrumek


aneenisrum pujustasrum atumi tunaari pujarme. Nunia sacerdotea nunisrumek
inaisaram, atumi nintingkia pengker ɗ͑ҡѸɗ͑ӕЙËȍɗѸфӕ̲֤ӕѸ˔Ѹľҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
awajrume. Tura asaram tuke inaitsuk trume. Sacerdote ainauka tangku ainaun
aneenin ataram.ॹc 24ॸTura asamtai Yuse maawar, Yusen susartas epeu armiayi.
chichame tu aarmawaitai: Antsu Jesucristo atumi tunaarinka
“Aints mash nupaaya nunisarang japitramrau asamtai, Yus atumniaka
ainawai. Aints miajuitjai tinayat, tunaachawa nunisrumek pujarmin
yangkura nunisarang ainawai. jiirmarme. Tura asamtai atumka tuke
Antsu nupaasha tura yangkursha inaitsuk Yus maaketai titaram.ॹf 6ॸTura
minar mengkainayi. ͑ӕ͑ЙËȍɗѸ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľҡӕф̲Փɗ‫ڏ‬
25 Antsu ii Apuri chichamengka tai. Yus chichaak:
pengké mengkakashtinuitai.” “Wainkataram. Wikia Sión yaktanam
Tu aarmawaitai. ͮӕӕՓľ̲фҡɗ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ kaya juuntan pujsatnuitjai. Tura
naka atumniaka tuke ujatmakaruitai.ॹd asamtai nu kayanka nekasampita

2
1ॸTura asamtai tunau ainia nuka tiartin ainauka niin umirinau
mash inaisaram, anangmatnusha asar pengké natsaarchartinuitai,”
tura tunau ayatrumek: ՠɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔ľфɗҡ‫ڏ‬ timiayi.ॹg
jai tumamtincha, tura suwirpiaku Tu aarmawaitai. 7ॸIi Apurin pachis tu
jiinitcha, tura chikich ainau pachisrum aarmau asamtai, atumka ii Apuri
pasé chichat tuke inaisataram. 2-3ॸAntsu ii nekasampita tinu asaram, Cristoka nekas
Apuri pengkeraitai tusaram nekau pengkeraitai tarume. Antsu Cristo
asaram, uchi yama akiina muntsun umirchau ainaun pachis Yuse chichame
kintajai metek wakera nunisrumek, Yuse tu aarmawaitai:
chichame nekas pengker aa nu wakerin ٘ˇľʮľ̲ɗ͑ɗ͑ӕ˔ֆ͑˔ʮЙՓф‫ڏ‬
ataram. Yuse chichamejai tuke uwemrau miayi. Antsu Yus ni Uchirin tayat nu
asaram, atumi ninti kakamtikratasrum kayanka pachis: ͮӕ˔ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬
turataram.ॹe tai,” tawai. 8ॸTura chikich aarmaunasha
miatrusang umikmiayi. Nu aarmauka tu
Cristonu ainauka Yuse jeea aarmawaitai:
tumawaitai timiauri “Nu kayanka tukumkar iyarartinuitai.”
4ॸIi Apuringkia itiurak awa tusaram Cristo chichamen umirtsuk pujuinauka,
nintimrataram. Aints ainau jean kayajai kayan tukuminawa nunisarang iyaartin
jeaminak chikich kayan pengkeran ainawai. Tura kayan tukumkar iyainawa
wainkariat: Ju kayaka paseetai tusar, ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙӕʮӕɗ͑ӕ˔Փɞ͑ËȍɗËȍ̲‫ڏ‬
nakitinak ajapawarmiayi. Ii Apuringkia runka umirtutsuk pujuinau asar, tuke
nu kaya nekas pengkera tumawaitai. wait wajakartin ainawai Yuska tawai.ॹh
Niincha tunaarinchau waininayat 9ॸAntsu Yuska: Winar ataram tusa,

nakitrarmiayi. Tura wainiat Yus niin atumin eatmakmiarume. Tura asa


ataksha inankimiayi. Tura asa tuke sacerdotea nunisrumek chikich aints
iwiaakuitai. 5ॸYus atumin tuke iwiaaku ainausha pachisrum wína seattiaram tusa,
pujustinun suramsau asamtai, atumsha Yuska atumniaka inaitamkamiarume.

c॰1.22 (Juan 3.3-7; 1.Ped. 1.22) d॰1.25 (Isa. 40.6-8) e॰2.2 (Sal. 34.8) f॰2.5 (Efes. 2.22)
g॰2.6 (Isa. 28.16) h॰2.8 (Rom. 9.32-33;10.11)
1ЬľĀфΎॷ2 476

Tura Yus pengker turatnuka tu awai 16ॸAtumka nekasrum angkan pujau

tusaram, chikich aints ainausha asaram, angkan pujuinawa nunisrumek


nekamtikiatnuitrume. Atumka teenam pujustaram. Tura wikia angkan pujau
pujarmin wainiat, ֤ӕѸ˔ҡӕ̲ɗ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ asan, wína wakeramurnaka pachitsuk
tamak: Winia paaniur nekas pengker aa turatatjai, tuuka nintimsairap. Antsu Yuse
nuni pujusmintrum tusa atumniaka inatiriya nunisrumek pujustaram. 17ॸMash
untsurmakmiarume. 10ॸkҡӕ̲˔ֆ͑Ëȍӕɗ‫ڏ‬ aints ainau pengker awajsataram. Tura
kia Yuse aintsringkia achayarume. Antsu Cristonu ainauka aneetaram. Tura Yuska
yamaikia Yuse aintsri arume. ֤͑Ëȍӕɗ‫ڏ‬ umirkataram. Tura juun apu pengker
kia Yuska atumniaka waitka awajsataram tajarme.
anentramchauyarume. Antsu yamaikia
wait anentramrume. Cristo wait wajakmauri pachisar etserkamu
18ॸAintsu inatiri ainautirmin tajarme:
Yuse inatiri ataram timiauri
Atumi inatmin pengker awajsaram tuke
11ॸAneetir ainautiram, ju nungkanam umirkataram. Tura atumi inatmin
tuke iraawa nunisrumek pujau asakrumin pengker awajtaminauk umirtsuk, antsu
atumniaka tajarme: Atumi namangke chikich inatmin pasé chichartaminau
wakera nuka tsangkatkairap. Nu wainiatrumek umirkataram. 19ॸTura aints
ҡӕф˔фӕ̲˔ҡӕ̲ɗ͑ɗ͑ҡɗ͑ǣ˔ɗЙѸľ̲̲‫ڏ‬ tunau takachu ayat, Yusen aneau asa
tikratnuitrume. 12ॸCristo umirchau wait wajaksha, nekas pengker nintimias
ainaujai pachintraram pujayatrumek, wait wajakminuitai. 20ॸAntsu tunau
nekasrum pengker pujustaram. Yamaikia turaram jaimiasrumek wait wajakrumka
atumin pachitmasar: Tunau ainawai tusar ¿Yuska pengker awajkurmek pujaram?
pasé chichau ainayat, Yus nu aints ainau Atsa. Antsu pengker aa nu turayatrum
turamurin jiistin kinta jeamtai, nu aints wait wajakrumka, jaimiasrum wait wajau
ainauka atum pengker turamurmin asaram, nekasrum Yuska pengker
wainkau asar, ֤ӕѸ͑˔Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸф‫ڏ‬ awajrume. 21ॸCristo atumin pachitmas
tin ainawai.ॹi wait wajakmiayi. Tura asa: ՠɗֆ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
13ॸCristo atumi Apuri asamtai, apu mek atumsha wait wajaktinuitrume tusa,
naamkaru ainau mash umirkataram. atumin nuitamrau asamtai, atumsha niya
Juun apu nuna nangkamasang atsau nunisrumek wait wajaktinuitrume.
asamtai nusha umirkataram. 14ॸTura juun 22ॸCristoka tunaunaka pengké

apu chikich apun akupkau asamtai, nu turachmiayi. Tura aintsnaka kichkisha


apusha umirkataram. Apu ainauka tunau pengké anangkachmiayi.ॹj
takau ainaunaka achikiar kársernum 23ॸTura niin pasé chicharinamsha,

akupinawai. Tura pengker takau pajaki aikchamiayi. Tura waitkinamsha


ainaunka pengker awajin ainawai. yapaijmiaktaj tichamiayi. Antsu Yus
15ॸAtumka nekas pengker aa nu turataram ukunam aints ainau tunaarin mash
tusa Yuska wakerawai. Nu turakrumka yapaijkiatin asamtai, wína Apaachir Yus
nintinchau ainau nekachu asar, atumin jiisti timiayi.ॹk 24ॸTura asamtai atumi
pachitmasar nangkamiar chichainau tunaaringkia mash inaisaram, aints jakau
asaramtai, nekas pengker pujau asaram ҡӕ͑ӕЙËȍɗҡѸӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
itatmamtikiatnuitrume. chau pujustaram tusa, Cristo ningki ii

i॰2.12 (Mat. 5.16; Marc. 4.21-23; Luc. 8.16-17;11.33) j॰2.22 (Isa. 53.9) k॰2.23 (Isa. 53.7)
477 1ЬľĀфΎॷ2ٍॷ3

tunaarin akiimiatramkatas numinam metekka kakarmaka ainatsui. Antsu Yus


waitnas jarutramkamiaji. Atumin aishmang ainautin, tura nuwa ainauncha
ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡѸæфɗѸҡΎ˔Փҡ͑ф‫ڏ‬ metek wait anentramak tuke pujustinaka
miayi.ॹl 25ॸYaanchuikia atumin waitmaktin suramsau asamtai, atumi nuwaringkia
atsau asamtai, uwija mengkakawa pengker awajsataram. Yus wi seamun
nunisrumek atumka pujuyarme. Antsu anturtukat tusaram turataram.ॹq
yamaikia Cristonam jeau asakrumin,
nuka uwija wainua nunisang atumin Pengker aa nuna takau ainauka wait
waitmarme.ॹm wajakartin ainawai
8ॸNuniasha Cristonu ainautirmin
¿Nuwatnaikiau ainausha itiur
tajarme: Mash iruntraram metek nintimin
pujusartinuita? ataram. Tura wait anenain ataram. Tura

3
1-2ॸAishrintin ainautiram, atumi aishri pataachirmea nunisrumek aneenin
umirkataram. kҡӕ̲֤ӕѸ̲ɗҡфӕѸфӕ‫ڏ‬ ataram. Tura pengker awajnaisaram:
mek umirkuram pujakrumin, atumi Wikia miajuitjai tutsuk asataram.
aishringkia Yuse chichamen nekasampita 9ॸAtumin pasé awajtaminamtaisha,

tutsuk pujuinayat, atumi pengker atumka yapaijtsuk asataram. Tura atumin


pujamurmin wainkar, ҡӕ̲˔ËȍɗËȍф‫ڏ‬ katsekraminamtaisha: Wisha yapaijkiataj
chamaitiat, atumi aishringkia Yus tiirap. Antsu Yus atumniaka pengker
umirtan wakerukartinuitai.ॹn 3-4ॸAtumka awajtamsatas wakerau asamtai: Wína
nekasrum shiirmawach wajastaj tu pasé awajtinauncha Yus yaingti tusaram,
nintimkurmeka, iwiarmamratnuka yapaijtsuk pengker awajsataram.
nintimtusairap. Tura atumi intashi 10-12ॸYuse chichamesha tu aarmawaitai:

shiiram iwiaratnusha, tura kurijai “Ii Apuri Yuska nekas pengke nintintin
iwiarmamratnusha, tura wejmak akik ainaun wainin asa, ni seamuncha anturui.
entsartincha nintimtusairap. Antsu Yusen Antsu tunau takau ainaunka nakitawai.
͑ľ˔Ѹ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸҡѸ͑Ѹȍɗɗф̲‫ڏ‬ Tura asamtai aints pengker nintimias
wach wajastaj takurmeka, aints ainausha wara warat pujustas wakerakka, pasé
kajertsuk, pengker nintimtin atatjai, tu chichamnasha chichatsuk asati. Tura wait
nintimin ataram.ॹo 5ॸYaanchuikia nuwa chichamnasha etsertsuk asati. Tura pasé
pengker nintintin ainau Yusen pengker aa nunaka mash inais, pengker aa nuna
awajsartas wakeriarmia nuka ni aishrin turin ati. Tura angkan pengker nintimias
umirinak ni nintijai pengker nintimsar pujutan wakerukti. Tura tu pujustas
pujuu armiayi. 6ॸTura Sarasha Abrahaman wakerau asa, tuke inaitsuk angkan
umirin asa aishrin: “Apuru” tinuyayi. pengker nintimias pujusti.” Tu aarmau
Nuwa ainautiram, atumka nekas pengker asamtai tuke nunisrumek pujustaram
aa nu turakrumka, tura shamrumtin tajarme.ॹr
wainiatrum shamtsuk pujakrumka, Sara 13ॸAtumsha tuke inaitsuk pengker aa nu

nunisrumek pujustinuitrume.ॹp turakrumningkia ¿yáki atumnasha


7ॸNuwentin ainautirmincha tajarme: paseesha awajtamsarti? 14ॸAntsu atumka
Atumi nuwarijai pengker awajnaisaram pengker aa nu takau asakrumin, atumin
pujustaram. Nuwa ainauka aishmangtijai pasé awajtaminamtaisha, Yus atumin

l॰2.24 (Isa. 53.5) m॰2.25 (Isa. 53.6) n॰3.1 (Efes 5.22; Col. 3.18) o॰3.3 (1.Tim. 2.9)
p॰3.6 (Gén. 18.12) q॰3.7 (Efes. 5.25; Col. 3.19) r॰3.10 (Sal. 34.12-16)
1ЬľĀфΎॷ3ٍॷ4 478

waramtikramsatnuitrume. Atumin pasé Cristo umirkatasar maakrikia, ii


awajtaminamtaisha shamkairap, tura namangke pakuichau ati tusarkia maatsji.
napchau nintimtsuk asataram.ॹs 15-16ॸAntsu Antsu Yus seakur: Yamaram ninti pengké
Cristo wína Apuruitai tusaram, tuke tu tunaachau aa nu surusta titasar maaji.
nintimsaram pujustaram. Tura aints Jesucristo jakamunmaya nantakin
atumin: ¿Warukarmea Cristosha asamtai iisha nunisrik uwemrawaitji.
umirume? turaminamtaisha, atumka 22ॸCristo jaka nantaki nayaimpinam

jampetsuk Yus wína jiirui, ҡӕ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ‫ڏ‬ wakamiayi. Tura Yuse awemamuri


ram: Tuke Yusnum pujustinuapitji ainauncha, tura ju nungkanmaya apu
tusaram aimkataram. Atumka Cristonu ainauncha, tura kakaram ainauncha mash
asaram, napchauka nintimtsuk nu inau asa, yamaikia Yuse untsurinini apu
nangkamiar aujmatramkaru ainauka keemtainum pujawai.
inatsartasrum pengker aa nu turataram
tajarme. Ii turaji nuka Yuse kakarmarijai turatnuitji

4
17ॸTunau takau ainau pasé turinau asar 1ॸCristo ju nungkanam aints wajas

wait wajakartinuitai. Antsu atumka wait wajakmiayi. Tura asamtai


pengker aa nu takaayatrumek, Yus atumsha nunisrumek wait wajakrumka,
wakerau asamtai wait wajakrumka, paan nintimsaram: Wisha Cristoa
nekasrum pengker nintimsaram wait nunisnak wait wajakminuitjai titaram.
wajaktinuitrume. Nuka pengkeraitai. Aints Criston nintimias wait wajakka
18ॸCristo ningki wakerak, nuniangka tunaunaka pachiatsui. 2ॸTura wína
pengké jakashtinun, ii tunaarin wakeramurnaka turashtatjai, antsu
sakturmartas jarutramkamiaji. Tura iwiaaku pujaknaka Yuse wakeramurinak
ningkia tunaarinchautiat tunaarintin umiktatjai, tu nintimias pujauka
ainautin Yusnum jeekartuktas wait tunaunaka pachiatsui. 3ॸYusen umirchau
wajakmiayi. Tura asamtai ni namangken ainau turina nuka atumsha nunisrumek
yanchuk jakau wainiat, Yuse Wakani yaanchuikia mash turinuyarme. Tura
ataksha inankimiayi. 19ॸTura ni namangke atumi wakeramuri takau asaram, tuke
jaka tepayat, jakau wakani kársernum tsanirmatcha wakerinuyarume. Tura
engkeamua nunisarang matsatmaunum tunau nintimsaram ushu ayarme. Tura
Cristo Wakani chichaman etserkatas nampekrum tuke shinutcha shinuyarme.
wemiayi. 20ॸYaanchuiksha Noé juun Tura chikich aintsu yusri Yuschau
kanun takaamtai, Yus aints ainau wína wainiatrum: Ameketme Yusem
umirtukarat tusa nakamiayi. Yuska tinuyarme. 4ॸAntsu yamaikia nu turutka
nakamaitiat Noé etsermaun aints ainauka nakitau asakrumin, atumjai nu tunau
umirkacharmiayi. Tura entsa turiarmia nuka atumin kajertaminak: Maj
nujangkruamtai, aints ocho (8) nuke ¿warukaya iijai tsanitan nakitinawa?
uwemrarmiayi. Antsu chikich ainauka tusar pasé chichartaminawai. 5ॸTura nu
mash kajingkiarmiayi. Nu jakaru ainau aints ainauka ni tunaarincha ukunam
wakani matsatmaunum Cristoka mash ujakartinuitai. Cristoka iwiaaku
chichaman etserkatas wemiayi.ॹt 21ॸEntsa ainau tunaarincha, tura jakaru ainau
nujangkruamunam Noé uwemramia tunaarincha mash nekau asamtai, niin
nunisrik iisha uwemratnuitji. Antsu ujakartin ainawai. 6ॸYaanchuik

s॰3.14 (Mat. 5.10) t॰3.20 (Gén. 6.1-7.24)


479 1ЬľĀфΎॷ4ٍॷ5

kajingkiaru ainausha iwiaaku pujuinaing trum, Cristo wantinkamtai nukap


nu chichamka ujakmau armiayi. Mash warastin asaram, atumka yamaisha
aints ainau jainawa nunisarang ni warastaram.ॹw 14ॸCristo naarin pachisar
namangkengka jakariat, ni wakani tuke atumin katsekraminamtaisha, Yuse
Yusjai iwiaaku pujusarat tusa, Yusnum Wakani nekas pengker aa nuka atumin
uwemratin chichamka ujakmau armiayi. engkemturmau asamtai nekasrum
7ॸJu nungka amukatnuka jeatak wajasi. warastinuitrume.ॹx 15ॸMangkartin
Tura asamtai atumka paan nintimsaram ainausha, tura kasa ainausha, tura
pujustaram. Tura asaram Yus seat chikich tunau turin ainausha, nunia
kakantrataram. 8ॸTura atum mash kichnau nangkamiar chichaina nusha
turarme nusha nangkamasrumek mash tunau asar wait wajainawai. Antsu
aneenitaram. Tuke aneenisrum wisha nuna turunawai tusaram atumka
pujakrumka, chikicha tunaari untsuri aneartaram. Tura atumningkia nu wait
wainiatrumek nuka tsangkuratnuitrume.ॹu wajamuka atsuti tusaram, tunaaka
9ॸҽӕфҡӕ̲ɗʮľľ͑ɗфѸфҡѸՓɗ͑ɗ̲͑ҡɗ‫ڏ‬ turuwairap. 16ॸAntsu Cristonu asaram
sha, jeasha surimshimka nintimtsuk wait wajakrumka, natsaamtsuk wait
tsangkamkataram.ॹv 10ॸYus aintstin mash wajaktinuitrume. Tura asaram Cristo
pengker awajtamu asa, ii takatrinka naari pachisrum tuke Yuska maaketai
kichik kichik suramsamiaji. Tura asamtai titaram.
֤ӕѸՓ˔ľф͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕʮɗ‫ڏ‬ 17ॸYuse aintsri ainauti wait wajaktin

sha yaainikrum pengker awajnaisaram yanchuk jeayi. Tura Cristo: ¿Wína aintsur
pujustaram. 11ॸ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф˔ӕф‫ڏ‬ nekasash umirtina? ҡӕѸɗɗ͑͑ľ˔Йф̲Ѹ‫ڏ‬
meka, Yus tita tusa, atumin tin kintaka yanchuk jeayi. Antsu nungka
nekamtikramau asamtai, Ni wakera amuamunam Yusnum uwemratin
nunisrumek etserkataram. Tura chikich chichaman umirtsuk pujuinauka ii wait
ainau yayaakrumka, Yus ni kakarmarin wajaji nuna nangkamasarang nekasar
atumin suramsau asamtai, nu aints ainau nukap wait wajakartin ainawai. 18ॸTura
yaingtaram. Mash turarme nuka aints Yus umirkau ainauti nukap wait wajasar
ainau tuke mash: Yus juuntapita tiarat uwemkurnisha, Yusen umirchau ainauka
tusaram, Jesucristo nintimsaram timiá tunau asar, wait wajainak:
turataram. Aints ainau Jesucriston tuke ¿Warukatnukitaj? tiartinuitai. 19ॸTura Yus
inaitsuk pengker nintimtusarat tusaram wakerau asamtai, Cristo umirkau ainauti
tura: Ameketme kakarmam tiarat wait wajakrisha, tuke inaitsuk nekas
tusaram nuka turataram. Tu ati. pengker aa nuke turatnuitji. Tura Yus
iincha najatmau asa, iinka pengké
Cristonu asar wait wajaktinuitji japrama ukurmatsji, tu nintimsar
12ॸAneetirainautiram, Yus atumin pujustinuitji.
aneachmau nekapramatai, nukap wait
wajakrumka: Maj ¿warukantsuk timiá Cristonu ainau chicharkamuri
wait wajaij? tuuka nintimsairap. 13ॸAntsu
5
1ॸWikiaCristonu ainau juuntri asan,
Cristoa nunisrumek wait wajau asaram tura Cristo wait wajakmaurincha
warastaram. ֤̲ɗ˔͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮֆ‫ڏ‬ wainkau asan, tura Cristo ukunam

u॰4.8 (1.Cor. 13.7; Sant. 5.20) v॰4.9 (Rom. 12.13; Hebr. 13.2) w॰4.13 (Rom. 8.17;
1.Ped. 1.4) x॰4.14 (Mat. 5.11; Luc. 6.22)
1ЬľĀфΎॷ5 480

wantinkamtai, ni paaniurincha atumjai kuntinun esai yuwatas wekaawa


metek wainkatin asan, Cristonu ainau nunisang: ¿Yanak mesraintaj? tusa
juuntri atumjai pujuinautirmin yamaikia atumin eatmarme.ॹc 9ॸTura asamtai tuke
ju chichaman akuptajrume. 2ॸUwija Yus nekasampita takuram Satanás
Փɗ͑ɗ͑͑ɗӕՓɗʮфɗ͑ҡľ͑ЙՓɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ turutashti tusaram surimiaktaram. Atum
mek Yusnau ainau pengker wainkataram. wait wajarme nunisarang chikich
Tura nakimtsuk antsu atumek wakerau nungkanmaya Cristonu ainausha wait
asaram, Yus wakera nunisrumek wajainawai. Nuka kajinmakirap.
turataram. Wi nuna turaknaka kuikian 10ॸTura ju nungkanam jumchik kinta

nukap jukitatjapi tuuka nintimtsuk, antsu wait wajau asakrumin, Yuska yamaikia
pengker nintimsaram turataram.ॹy 3ॸTura atumin: Tunaarinchau wajastaram tusa
wisha Cristonu ainau juuntri asan, aints pengker awajtamsatnuitrume, tura
ainaun inartaj tuuka nintimtsuk, antsu kiakaatmartinuitrume, tura tuke
nekasrum pengker pujusrum: Wiya ɗ͑ɗҡӕҡѸӕ˔ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡф̲ҡӕѸֆɗ̲͑˔ҡɗ‫ڏ‬
nunisrumek pujustaram tusaram, nuitrume. Yuska atumin tuke anenmau
Cristonu ainau pengker wainkataram. asa: Jesucristojai tsaniasrum ni paaniuri
4ॸTura asakrumin Cristonu ainau wainin ҡӕ˔ľՓɗ͑˔ҡф̲ҡӕѸӕ͑ҡѸӕф̲˔̲ɗ‫ڏ‬
nekas juun aa nuka, iin waitmaktas rume. 11ॸYusnaka aints ainau tuke mash:
wantinturmakamtai, atumka Yusnum Ameketme kakarmam tiartinuitai. Tu ati.
jearam Yuse paaniuri wainkaram, pujut
nangkankashtin jukitnuitrume.ॹz Inangnamu chicham akupkamuri
5ॸNuniasha natsa ainautirmincha 12ॸIi
yachi Silvano Criston miatrusang
nunasha tajarme. Cristo umirnu juuntri umirui, tu nintimsan pujakun, ju papin
ainau umirkataram. Mash pengker sutarchin atumin aatu asan, junaka
nintimtunisrum: Wikia mianchawaitjai atumin suramsati tusan akuptajrume. Ju
tusaram pengker awajnaisataram. Yuse papin aaran: ֤ӕѸľ͑ľ˔ѸՓɗҡ͑ľ͑ǣ˔ф‫ڏ‬
chichame tu aarmawaitai: tairingkia tu awai tusan nekamtikjarme.
٘kɗ͑ҡѸ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹ͑ǣՓɗ˔ɗ̲ɗʮӕɗҡ‫ڏ‬ Ju chicham antukrum, Yuse nekas
jai taunka Yuska nakitawai. Antsu wikia anengkratairi nintimsaram: Yus tuke
mianchawaitjai tumamunka Yuska aneetaram tajarme.
pengker awajui.”ॹa 6ॸYuska nekas kakaram 13ॸCristonu ainau Babilonianam

asa, ni kintari jeamtai wína: Miajuitme pujuinau Yus atumjai metek eakmau asar
turutti tusaram yamaikia: ՠɗ˔ɗ̲ɗ͑Ëȍ‫ڏ‬ chichaman akupturminawai. Wína uchir
waitjai tu nintimsaram pujustaram. Marcoscha nunisang atumin chichaman
7ॸYuska atumin waitmau asamtai, atumi akupturmarme. 14ॸЬľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ͑ɗѸ‫ڏ‬
itiurkachmintri waring achat mash rum aneenisrum: ¿Pengkerak pujaram?
pachisrum: Yuska wína yuumamurnaka tunaitaram.
surusti, tu nintimsaram pujustaram.ॹb Cristonu ainautirmin mash Yuska
8ॸPaan nintimraram aneartaram. pengker nintimtunisar angkan pujustinun
Satanás atumi nemase asa, juun yawaa suramsarti. Maaketai.

y॰5.2 (Juan 10.11-13;21.15-17) z॰5.4 (Hebr. 13.20) a॰5.5 (Mat. 23.12; Marc. 9.35;
Luc. 14.11;18.14;22.26; Sant. 4.6) b॰5.7 (Mat. 6.25-34) c॰5.8 (Jer. 2.15; Efes. 4.27)
Pedro Papin Ataksha Akupkamuri
Yuska nekas miatrusrumek umirkataram.
Chicham akupamuri 7ॸTu pujakrum Cristonu ainau pengker

1
1ॸWiitjai Simón Pedroitjai. Wikia nintimtustaram. Tu pujau asaram mash
Jesucristo inatiri asan, æфɗѸҡΎ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ aints aneetaram.
muitjai. Iijai metek Jesucristo 8ॸTura tuke inaitsuk nu turakrumka, ii

͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕҡɗф̲ɗ͑ʮӕЙЙɗ͑ф͑˔ӕЙҡʮ‫ڏ‬ Apuri Jesucristo tu pujawai tusaram,


rume. Ii Yusri tura iin uwemtikramratin ͑ľ˔ӕѸф̲͑͑ǣ˔̲фӕ̲˔ЙӕʮӕѸËȍҡ‫ڏ‬
Jesucristo nekas pengker asamtai, iikia ni nuitrume, antsu ni wakeramuri
tuke nekasampita taji. 2ॸIi Apaachiri Yus miatrusrumek umiktinuitrume. 9ॸAntsu
tura ii Apuri Jesúscha tu pujawai tusaram aints tu pujachuka, yanchuk ii Apuri ni
paan nekau asakrumin, atumin tuke wait tunaarin japiramaitiat, nunaka kajinmaru
anentraminak pengker awajtamsarti, tura asa, wainmichua tumau tura paanchau
angkan tuke pengker pujustinnasha wainmawa tumawaitai. 10ॸYatsur
suramsarti tusan tajarme. ainautiram umaarutirmesha, Yus atumin
untsurmak eatmaku asamtai, nu
Cristonu ainau pujutri pachis timiauri ËȍɗËȍ̲˔ҡӕ˔ľ͑ɗ͑ҡɗ̲Ѹф̲˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬
3ॸCristo tu pujajai tusa, ɗɗ͑Й͑͑ľ˔̲‫ڏ‬ tsuk asataram. Tu pujakrumka tunauka
tikramau asa: Wína paaniursha, tura pengké turashtinuitrume. 11ॸTura ii Apuri
wína pengker pujutrusha wainkataram Jesucristo nayaimpinam tuke puja nuka
tusa, iin eatmaku asamtai, Yus wakera iin Uwemtikramratin asa, tuke pujustinun
nunisrumek pujustaram tusa, ͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ suritramtsuk atumin ni pujutirin
rin suramsawaitji. 4ॸNiisha juun asa tura juramkitnuitrume.
tujinkachu asa, ni chichamen ukunam 12ॸTura asa Yus nu nekas chicham

atiniun pachis suramsamiaji. Nu nekaataram tusa atumin nekamtikramau


chichamka nekas kakarmaitai tura asamtai, ͑ӕ˔̲Ѹȍ͑ľ˔ֆҡфӕ̲˔ʮɗ̲͑‫ڏ‬
pengkeraitai. Nu chichamjai atumsha kiram tusan, atumin tuke inaitsuk
ҡӕ̲ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф̲ӕфɗ͑ľЙľҡ˔‫ڏ‬ nintimtikjarme. 13-14ॸTura asamtai
ram, Yuse uchiri wajastinuitrume. 5ॸTu ɗՓɗ˔ӕЙӕʮʮʮӕՓɗ˔ҡӕ̲ɗ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
pujakrumka Cristo nekasampita tinu ratnuitjarme tu nintimjai. Ii Apuri
asaram, pengké tunaarinchau pujustaram. Jesucristo: Ami jakatniuram jeatak wajasi
Tura asaram ¿Yuse wakeramuri itiurak tusa nekamtikruau asamtai, wikia
aa? tusaram nekaataram. 6ॸTura nu juningkia nukapka pujuschatatjai tusan
nekaaram, ҡӕ̲ɗՓ˔ľф̲ӕфɗ͑ľЙľҡ˔ҡ‫ڏ‬ nekajai. 15ॸTura wi jakamtai, wi aaja juka
ram. Tura wait wajakrumsha jaimiasrum kajinmakiram tusan, paan aartasan
nepetkau ataram. Tura tu pujakrum, wakerajai.

481
2ЬľĀфΎॷ1ٍॷ2 482

Cristo kakarmarin wainkamiaji timauri Anangkartin ainaun pachis timiauri


16 ॸIiApuri Jesucristo kakarmari, tura (Jud. 4-13)

2
ni wantinkamuri pachisar atumin 1ॸYaanchuik ii juuntri pujuinamunam

etserkamiaji nu chichamka aints ainau wait chichaman etserin ainau


͑͑ǣ˔̲ɗфľҡѸľфɗф̲ɗ͑͑ӕËȍӕ‫ڏ‬ wantinkarmia nunisarang wait
yayi. Antsu ni paaniuri tura ni chichaman nuikiartin ainau yamaisha
kakarmarisha ii jiijaisha wainkau asar wantinkartinuitai. Nu aints ainauka wait
iisha ujakmiajrume. 17-18ॸIikia Cristojai chichamnaka uukar nuikiartin ainawai.
mura pengkernum wakar, nuni Tura asar ii Apuri waitnas jaka ii
pujusar nayaimpinmaya chichau tunaarin akiimiatramkau waininayat,
antukmiaji. Ii Apaachiri Yuska nuka waitaitai tusar pachinatsui. Tura
paaniunmaya ni Uchirin pachis aints ainaun anangkawaru asar, ni wait
chichaak: “Juka wína Uchiruitai, wína wajakartintri jeatak wajasi. 2ॸTura
aneetiruitai. ˇӕ͑˔Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ asaramtai nu wait chichaman nuikiartin
tusan pujajai,” tinu asa, ni Uchirin ainau pasé turinamun wainkar, nuna
pengker awajsamiayi, tura ni umirin asar, nusha nunisarang tunau
kakarmarin iincha inakturmasmiaji.ॹa turawartinuitai. Nu aints ainauka: Yuse
19 ॸTura yaanchuik Yuse chichame chichamen nuikiartinuitjai tinayat, timiá
etserin ainau Cristo wantinkatnurin pasé turinau asaramtai, untsuri aints
pachisar aarmau asaramtai, iisha ni ainau Yuse nekas chichamenka pachisar
aarmaurin aujsar: ¿Itiurak awa? tusar pasé chichakartinuitai. 3ॸNu aints ainau
miatrusrik nekaatnuitji. Nu chicham wait chichaman nuikiartamunam akiam
nekarkia, kantiijai teenam wainji kuikiartin wajastaj tu nintiminawai. Tura
nunisrik: ¿Itiur pujaji? tusar paan asar aints tu pujuinauka mengkakartin
nekaatnuitji. Tura nu chichamka ainawai, Yus yaanchuik timiau asa, ni
atumi nintin ukusu asaram, tsaa wait wajaktiniun jukiartin ainawai.
jiintsaing angkuaji jiinua nunisang ii 4ॸYuse awemamuri ainausha tunau

Apuri wantintsaing, nu chichamsha takasaramtai, ֤ӕѸ˔Йľ͑ǣ˔ŃҡѸ͑ǣ˔ӕфËȍ‫ڏ‬


warina takua tawa tusaram paan miayi. Antsu nayaimpinmaya jiiki tee
nintimratnuitrume. amanum akupkamiayi. Tura tee amanum
20-21 ॸJu chichamka chikich chicham jirujai jingkiar, ukunam wait wajaktiniun
nangkamasrumek nintimrataram: nakasarti tusa metamu ainawai.
Yuse chichame etserin yaanchuik 5ॸTura yaanchuiksha aints tunau

ukunam atiniun pachisar aararmia turinaunka Yuska tsangkurachmiayi.


͑ӕ͑˔ɗ͑ҡѸ˔ɗËȍ˔ɗѸȍ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬ Antsu nu aints ainaun amuktas, nujang
sarka nekaacharminuitai. Tura aints nujangkruati tusa yumin akupkamiayi.
ningki wakerak ukunam atiniun Antsu Noé: Yus umirkataram tusa,
pachis: Tu atinuitai tichamnawaitai. uwemratin chichaman etsermaun antukar
Antsu Yus akupkamu ainau Yuse nekasampita tinu asar, ni weari siete (7)
Wakani nintimtikramu asar, Yuse ainaujai uwemrarmiayi.ॹb
ËȍɗËȍ̲ľ͑ҡӕՓɗҡӕѸфľҡѸľф˔ф‫ڏ‬ 6ॸTura Sodoma yaktancha, tura

miayi. Gomorra yaktancha jijai keemak yukuu

a॰1.17 (Mat. 17.1-5; Marc. 9.2-7; Luc. 9.28-35) b॰2.5 (Gén. 6.1-7.24)
483 2ЬľĀфΎॷ2

najana inaisau asa, chikich Yusen tinayat, nekasar natsanpiaku aa nuna


umirchau ukunam akiinawartin ainauka turinawai.
nuna nekaawar nintimrarmi tusa, nu 14ॸNu anangkartin ainauka nuwanka

yakat ainaun Yuska keemakmiayi.ॹc wakerutskeka jiinatsui. Tura tunau


7ॸAntsu chikich aints, Lot naartin péngke turutnaka yawetinatsui. Tura Criston
aints asa, tunau timiá wakerin ainaun umirkartatkamawar yuumatinak
wainak, wake mesekmia nunaka Yuska pujuinauncha tunaun pachitsuk turuwarti
uwemtikramiayi.ॹd 8ॸNu pengke aintska tusar wakerumtikinawai. Tura chikichnau
tunau ainamunam pachinkau asa, ainia nunasha mash wakerinawai. Tura
kashincha kashincha ni tunau turinamun asar tuke mengkakartinuitai. 15ॸNu
wainak, tura ni tunau chichainamuncha anangkartin ainau uwemratin jinta tupin
antuk, napchau nintimias wait aa nunaka menankiarmiayi. Tura asar
wajamiayi. Beora uchiri Balaama nunisarang
9ॸTura asamtai ii Apuri ni aintsri ainawai. Balaam yaanchuik Yuse
ainautinka tunaanum pachinkau arining, chichamen etserin ayat, kuikian nukap
͑ӕҡӕ͑ӕ͑ӕ̲ɗ͑ǣ˔ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲фҡ‫ڏ‬ wakerau asa, Yusen umirtan inais tunaun
nuitji. Tura ii Apuri ukunam taamtai, turamiayi. 16ॸTura tunau nintimias
Yusen umirchau ainau tuke wait wekaamtai, ni burrori chichakchamnau
wajakartinnum jeartinun wainiat wainiat, ni tunau nintimaurin inaisat
yamaikikia pujas pujurui. 10ॸNu aints tusa, Yus ni burrorin chichamtikiamiayi.ॹe
ainauka ni wakeramurinak najanin 17ॸNu anangkartin ainauka nungka

armiayi. Tura inakratin ainaun pachisar taimua nunisarang ainawai. Aints yumin
pasé chicharin armiayi. Nuka ni shikikiartas nungkan tainayat, yumi
namangke wakeramurinak nintimsar jiinchau asamtai inainawai. Tura
nuke najaninak, ii Apurin umirtan yurangmia nunisarang ainawai. Esat
nakitinau asaramtai, Yuska wait amanum yurangkim nungkan chuprat
wajaktinnum akupkartinuitai. 11ॸAntsu tusar, aints ainau nakainawai. Tura
֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗʮӕ͑ɗɗ͑ҡѸӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ wainiat nase ampuam yurangmikia
masarang kakaram tura juun ainayat, nu mengkawai. Tura nu aints ainau tuke
ɗ͑˔фҡɗ͑ɗ͑ӕ֤͑ӕѸɗ͑ɗ˔ɗ̲ӕѸф̲‫ڏ‬ anangkartin asaramtai, ni tuke teenam
tai, nunaka pachisar paseeka ՓɗҡՓʮ˔фҡɗ͑ҡфɗֆ͑Ëȍӕ˔ӕ̲ɗѸ̲Փɗ‫ڏ‬
chicharinatsui. tai. 18ॸNu aints ainauka: Miajuitjai tusar
12ॸPachim ainau nintinchau asar, aya nangkamiar chichainawai. Tura tunau
jakatniunam akiinin asaramtai achikiar takainau asar, ni wakeramurin najaninak,
mainawai. Anangkartin ainausha chikich aints ainau yanchuk tunaarinka
pachimia nunisarang nintinchau asar, inaisaru waininayat, ataksha tunaun
tura pasé chichau asar jakartin ainawai. takamtiksartas wakerinawai. 19ॸNu aints
13ॸTura chikich ainaun pasé awajsaru ainauka tunau nepeteamu asar tunau
asaramtai, ֤ӕѸ˔͑ɗɗ͑ËȍЙѸŃՓʮѸфҡɗ‫ڏ‬ inatiri ainawai. Tura asar chikich aints
nuitai. Nu aints ainauka kintajai metek ainaun anangkinak: Atumsha iiya
ni wakeramurin najaninak nakurinawai. nunisrumek turakrumka, angkan
Tura atumjai tsaniasar ƿesta najanami pujustinuitrume tinayat, niisha tuke
tusar anangminak: Pengker nakuraji tunau nintiminau asar angkanchau

c॰2.6 (Gén. 19.24) d॰2.7 (Gén. 19.1-16,29) e॰2.16 (Núm. 22.4-35)


2ЬľĀфΎॷ2ٍॷ3 484

ainawai. Tura asamtai aints ainau mash wakerajrume. Kinta inangnamunam


tunaun turina nuka tunau inatiri wishikiartin ainau ni wakeramurin tuke
ainawai.ॹf najanawartas: Yus wishikrami tusar
20ॸIi Apuri Jesucristo, ɗɗ͑ԆՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ taartinuitai.ॹh 4ॸTura chichainak: “Cristo:
ratin aa nuka aints ainautin yaanchuik Wikia ataksha taratatjai tímia nuka
nintimtikramrau asamtai, ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ ¿waruka taatsua? ¿Nangkami waitrak
maya ainau tunau turutirinka inaisariat, tichayawash? Ii juuntri ainau tuke
ataksha waketkiar nu tunaujai waintsuk mash kajingkiarmiayi. Antsu
jingkiamua nunisarang pujuinauka Yus nu nangkamtaik najanamu ainauka
ֆ͑Ëȍӕɗ˔ЙѸŃЙӕʮӕф̲ɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬ mash tuke nunisarang ainawai,ٚՓɗѸȍɗ˔ɗ‫ڏ‬
masarang pasé pujuinawai. 21ॸNu aints nak tiartinuitai. 5ॸTura Yus yaanchuik
ainauka yaanchuik Yuse chichame nungkancha, tura nayaimpincha
umiktaram tamaun antukariat, ataksha najanamia nunaka nu aints ainauka
tunaun waketrukiaru asar, timiá pasé nekatan nakitinawai. Tura nungkasha
pujuu ainawai. Antsu nu jintan juun entsanmaya tsapuimiayi. Tura juun
nekaawarchawaitkungka timiá pengker entsasha nungkan tenteati tusa, aya
acharaintash. 22ॸk͑ҡѸӕɗ͑ҡѸӕҡɗ̲ɗӕфɗ͑ǣ‫ڏ‬ chichasang Yus najanamiayi.ॹi 6ॸNuniangka
kia nuwaitai: “Yawaa inukiat ataksha juun entsa nujangkruamtai, Yus
wákeki ni inukmaurinak yuwawai. nungkancha mesramiayi. Antsu nu
Kuchisha pengker imaimaitiat, ataksha wishikiartin ainauka nu nekatnaka
waketki pakuinum maakimui.” Nu nakitinawai.ॹj 7ॸTura Yus tu ati tinu asa,
timiaujai metek nu aints ainausha nayaimpisha tura nungkasha yamai ainia
nunisarang ataksha tunaun waketrukiar nuka ukunam jijai epeami tusar ukusmau
turinawai.ॹg ainawai. Tura tunau ainau amukatin
kinta jeamtai, Yus nayaimpincha tura
Ii Apuri tatintri pachis timiauri nungkancha jijai keemaktinuitai.

3
1ॸAneetir ainautiram, wi yaanchuik 8ॸk͑ľľҡɗфɗ͑ӕҡɗф̲͑ӕѸȍ˔ʮɗ̲͑˔ɗ‫ڏ‬

ҡӕ̲ɗ͑ЙЙɗ͑ҡф͑˔ӕЙҡӕ˔̲ɗʮ‫ڏ‬ rap: Ii Apuringkia kichik kintan wainiat


rume. Tura yamaikia ataksha juna aatran kichik warang musachia nunisketai tu
akuptajrume. Wi papin jimiaran aatran: nintimui. Tura kichik warang musach
Kajinmatsuk Yus umirkataram tusan, kichik kinta nunisketai tu nintimui.ॹk
atumin nintimtikratasan wakerajrume. 9ॸkɗ͑ҡѸɗ͑ӕɗɗkЙӕфɗ͑ЙËȍɗѸфËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
2ॸYaanchuikia péngke aints ainau Yuse nak: ¿Wi taratatjai, tímia nuka waruka
chichamen etserin asar, chichaman taatsua? tu chichainau wainiat ii Apuri:
etserkarmia nusha nintimrataram. Nunia Wi turatnuitjai, tímia nunaka umitsuk
ii Apuri iin Uwemtikramratin aa nuka, pujuschamnawaitai. Antsu iin anenmau
atumin ni chichamen nekamtikramatas ni asa, aints kichkisha mengkakacharti tusa,
nuiniatiri ainautin akupkau asamtai, ni antsu mash ni nintimaurin yapajiawar
chichamengka nintimrataram. wina umirtukarti tusa wakerawai.ॹl
3ॸChikich chichaman nangkamasnak ju 10ॸTura kasa aints aneachmau tatinua

chichaman atumin nekamtikiatasan nunisang ii Apuri kintari aneachmau

f॰2.19 (Juan 8.34; Rom. 6.6-7, 16) g॰2.22 (Mat. 12.43-45) h॰3.3 (1.Tim. 3.5; Jud. 18)
i॰3.5 (Gén. 1.6-9; Sal. 24.1-2) j॰3.6 (Gén. 7.11) k॰3.8 (Sal. 90.3-4) l॰3.9 (Eze. 33.11;
Hab. 2.3)
485 2ЬľĀфΎॷ3

jeatnuitai. Ii Apuri tatin kintari jeamtai, Yus iinu aneetiri yachi Pabloncha ni
ɗЙɗ̲ҡËȍɗËȍՓ͑ӕ͑ɗѸ͑ǣ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ nekamtairin susamu asa, nusha nunisang
nam aa nunaka mesratnuitai. Tura ju ukunam atiniun pachis atumniaka
nungkasha keek, tura aintsu wariri aatramramiarume. 16ॸNi aarmia nuka
ainausha mash keektinuitai. Tura mash mash wi taja nuna pachis chichaawai.
esawar mengkaratnuitai.ॹm Turayat ni aarmauri mashkia te paanka
11ॸYus mash aa nunaka mesratin nekaachmin ainawai. Tura nekachu
asamtai, atumka nekasrum tunau ainau, tura Yusen miatrusarang
takatsuk, antsu Yus wakera nunisrumek umirchau ainausha Yuse chichame
pujustinuitrume. 12ॸYus nayaimpinam aa chikich aints aarmaunasha yapajina
nunaka jijai keemakamtai, mash aa nu ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЬ¡́Ύф̲ӕфɗ͑ËȍֆЙʮɗ‫ڏ‬
uukjaj keek, timiá tsuwen asa, jiru war niishá nuikiartinawai. Nuna turinau
ainausha kuwarar entsa nunisarang asar ningki wiasmaminawai, tura asar
wajakiartinuitai. Nu kinta wári jeati mengkakartin ainawai.
tusaram, nekasrum nukap wakerau 17ॸAneetir ainautiram, ͑ӕ͑ǣ˔̲ӕ˔‫ڏ‬

asaram nakastaram. 13ॸYuska yaanchuik tin kinta jeatsaing, iikia atumin


chichaak: ͮֆɗ̲Йɗ͑Ëȍҡӕф͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ ujakmau asaram, pasé nintintin ainau
cha mesran yamarman najanatnuitjai, Փɞ͑͑͑ǣ˔фӕՓфɗҡӕѸф̲͑ľфҡ‫ڏ‬
tinu asamtai, Ni tímia nunisang ram. Tura pengker nintimsaram
umiktatuapi tusar iisha nakaji. Nu pujayatrum, tu pujamurun inaisai
yamaram nayaimpinmaka, tura yamaram tusaram aneartaram. 18ॸTura ii Apuri
nungkanmaka tunauka kichkisha Jesucristo, iin Uwemtikramratin aa
atsutnuitai.ॹn nuka, atumin wait anentramau asamtai,
14ॸAneetir ainautiram, nu kinta jeati atumsha nunisrumek chikich ainausha
tusaram nakau asakrumin, ii Apuri taa, wait anentakrum pengker awajsataram.
ɗɗ͑Ëȍ͑ľ˔Ѹф͑ǣ˔͑Йľ͑ǣ˔ľф͑ɗ͑ҡɗ̲ҡӕ‫ڏ‬ Tura ii Apuri itiur awa tusaram, yamai
nisar tunaarinchau pujarin, tura nekarme nuna nangkamasrumek
miatrusrik umirkur pujarin waitmakmi, nekaataram. Aints ainau mash
tu nintimsaram pujustaram. 15ॸTura ii yamaisha, tura ukunmasha tuke inaitsuk
Apuri iin uwemtikramratas nukap ii Apurin Jesucriston waramtiksarti. Tu
nakarmaji, tu nintimsaram pujustaram. atí.

m॰3.10 (Mat. 24.43-44; Luc. 12.39-40; 1.Tes. 5.2; Apoc. 16.16) n॰3.13 (Apoc. 21.1)
Juan Papin Eemak Akupkamuri
teenam pujuinawa nunisrik pujayatrik,
Tuke pujutan sukartin aa Cristojai tsaniasar pujaji takurkia waitraji.
nu pachisar timiauri Tura wait chicham chichaakrikia, nekas

1 pengker aa nuka turatsji. 7ॸAntsu iisha Yuse


1ॸYaanchuik nungkan najantsaing, Yuse

Uchiringkia tuke pujuu asa, tuke paaniuri nintimsar pujakrikia, Yus pujawa
pujustinun sukartinuyayi. Tura tuke pujuya nunisrik iisha pujaji. Tura chikich ainaujai
nuka iin chichartamak pujamtai, iisha ni iruntrar pengker nintimtunisar pujaji. Nu
chichame antukmiaji. Tura waintasha turakrikia, Yuse Uchiri Jesucristo iin
wainkamiaji. Tura itiur pujumia nusha jarutramak, ni numpe numparu asa, ii
paan wainkau asar, ni namangkesha ii tunaarin mash japitramji.ॹc
uwejejai takasmiaji. Nuna pachisan atumin 8ॸIik nintimtumasar: ՠɗ˔ɗҡӕ͑ËȍՓɗҡ‫ڏ‬

aatjarme.ॹa 2ॸNu tuke pujustinun sukartin jai takurkia nuka anangmamkur taji. Tura
asa, ni Apaachiri Yusjai nayaimpinam asar wait chicham etserji. 9ॸAntsu ii tunaari
pujayat, aints ainau waitkarat tusa nungka ii ujaamka, Yus nekas pengker aa nuka ni
taramiayi. Ii Apaachiri Yus nu pujutnasha chichamen tuke umiu asa, ii tunaarin mash
nekaamtikramamiaji. Turamtai nusha tsangkutramji, tura ii tunau nintimaurincha
wainkau asar, nu pachisar chichaakur, mash japitramji. 10ॸYus aints ainautin mash
atumnasha nu chichamnasha ujaijrume.ॹb tunau ainiarme tusa nekarmaji. Tura
3ॸTura asar iisha nekasar ii Apaachiri Yusjai, wainiatrik iikia: Wína tunaaruka pengké
tura ni Uchiri Jesucristojaisha pengker atsawai takurkia, Yuska waitaitai taji. Tura
nintimsar pujaji nunisrumek atumsha iijai nu takurningkia, ni chichamengka ii
pengker nintimtunisrum pujustaram tusar, nintinka pujurtamtsuji.
ii wainkamu tura ii antukmau ujaijrume.
4ॸTura atum nekasrum nukap warastaram Yusen chichartamsatnuka Cristoketai

2
tusan junaka aatjarme. 1ॸUchichirainautirmin, tunau
wajasairam tusan atumin aatjarme.
Yuska paantaitai timiauri Tura aneachmau tunau turakrin, iin
5ॸˇӕËȍɗËȍ̲͑˔ˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑͑ӕɗҡ̲‫ڏ‬ chichartamsatnusha pujawai. Nuka
rau asamtai, juka iisha antuku asar Jesucristoketai, nekas tunaarinchawa
yamaikia atumin ujajrume. Yuska nekas nuwaitai. Nuka iin pachitmas: Wisha nu
paantaitai. Tura asa niinka teeka pengké aintsu tunaarin sakartaj tusan jakamiajai
atsawai. 6ॸAntsu iisha tuke tunau turin asar, tusa, ni Apaachiri Yusnaka chichartamji.ॹd

a॰1.1 (Juan 1.1, 4; 1.Juan 2.13-14) b॰1.2 (Juan 1.14, 18) c॰1.7 (Apoc. 7.14)
d॰2.1 (Rom. 6.11-13)

486
487 1ˇӕ͑ॷ2

2ॸJesucristoka ii tunaarin sakturmartas 12ॸUchichir ainautirmin, Jesucristo ni

jarutramkamiaji. Antsu ii tunaarinak ʮ˔̲ӕфɗʮɗҡӕ̲ɗҡӕ͑фɗ͑˔ҡѸ͑ǣ˔ӕ‫ڏ‬


sakturmartaska jarutramkachmiaji, antsu tramrau asamtai, atumin aatjarme.
mash nungkanmaya ainau tunaarincha 13ॸUchirtin ainautirmin, Cristo nu

sakartas jakamiayi. nangkamtaik tuke pujuya nu: Tuyapi


3ॸYus umirkatin chichaman akupkamia pujawa tusaram, nekau asakrumin
nu chicham umirkurkia: Yuska tuyapi atumniasha aatjarme. Natsa ainautirmin,
pujawa tusar nekaamnawaitji. 4ॸTura aints atum iwianch nepetkau asakrumin
nangkami chichaak: Yuska tuyapi pujawa atumniasha aatjarme.
tusan nekajai tayat, Yus umirkatin 14ॸUchichir ainautirmin: Ii Apaachiri

chichaman umitsuk pujakka waitrawai, Yus tuyapi pujawa tusaram, nekau


tura asa nekas chichamnaka chichaatsui.ॹe asakrumin atumin aatramiajrume.
5ॸAntsu aints Yus tímia nuna umirkungka, Uchirtin ainautirmincha, Cristo nu
nuka Yusen miatrusang aneawai. Tura nangkamtaik pujumia nu: Tuyapi pujawa
asamtai iisha Yus aneakrikia: Iikia tusaram nekau asakrumin atumniasha
Yusnawaitji tusar nekaji. 6ॸAints: Wikia aatramiajrume. Natsa ainautirmincha,
Yusnawaitjai takungka, Jesucristo ju atum kakaram wajasrum, Yuse chichame
nungkanam pujumia nunisang niisha atumi nintin ukusu asaram, tura iwianch
pujustinuitai. nepetkau asakrumin atumniasha
aatramiajrume.
Yamaram chicham etserkamuri 15-16ॸJu nungkanmaya ainau wakerina
7ॸAneetir ainautiram, umirkatin nuka Yusnumianchuitai, antsu ju
chicham yamaram aa nunaka aatsujrume. nungkanmayaintai. Tura asamtai ju
Antsu nu nangkamtaik umirkatin nungkanmaya ainau aneena nuka
chicham antukmiarume nunak aatjarme. aneenirap. Ju nungkanmaya ainau
8ॸAntsu kinta tsawaarak paantin wajamtai, aneetiringkia nuwaitai: Ni namangke
nekas teeka mengkawai. Tura asamtai wakera nuna tura ni jiijai wainmaun
yamaram chichaman Cristo akupkamia wakerina nuna tura miajuitjai tu
nuka, tura atumsha umirume nuka nekas nintimtumina nuna ju nungkanmaya
paan asamtai, chichaman atumin ainauka aneenawai. Tura asar nuna
aatjarme juka yamarmaitai.ॹf ͑ľľ͑ӕ˔ɗɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸ͑˔͑ľľ͑‫ڏ‬
9ॸAints: Wikia nekasan paaniunam tsui. 17ॸJu nungkanam aa nuka mash
pujajai tayat, Cristo nemarniun chikichan mengkakatnuitai. Tura ju nungkanmaya
kajerakka paaniunmaka pujatsui, antsu ainau timiá wakerina nuka mash
tuke teenam pujawai. 10ॸAntsu chikich mengkakatnuitai. k͑ҡѸӕ֤ӕѸľՓ˔ľф̲ӕ‫ڏ‬
ainaun aneauka nekas paaniunam rin najaninak pujuinauka tuke iwiaaku
pujawai. Tura asamtai chikich aints nu pujusartinuitai.
ɗ͑ҡѸ͑˔ҡӕ͑͑˔Йľ͑ǣ˔Ńҡ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
tsui. 11ॸAntsu aints chikich ainaujai Nekas chicham tura wait
chicham pachisar etserkamu
kajernai pujakka, tuke teenam pujawai.
Tura teenam pujau asa, wainmichua 18ॸUchichir ainautiram, nungka

nunisang tuning wekaa tusangka mesertin kinta jeatak wajasi. Atumka


nekatsui.ॹg Cristo nemase tatatui tamausha

e॰2.4 (Juan 14.15, 21, 23) f॰2.8 (Juan 13.34;15.17) g॰2.11 (Rom. 13.12-14)
1ˇӕ͑ॷ2ٍॷ3 488

antukmiarume. Yamaikia Cristo nemase atumniaka nuitamtsurme. Tura atumin


untsuri wantinkaru asaramtai, nungka nuitamu asamtai, chikich aints wína
mesertin kinta jeatak wajasi tusar iisha nuiturat tusarmeka yuumatsrume. Tura
nekaji.ॹh 19ॸNu aints ainau iijai iruntrar Ѹф̲֤ӕѸľՠ˔͑ɗҡӕ̲ɗ͑͑ӕɗҡ̲ф‫ڏ‬
pujuinayat, nekasar Criston umirchau mia nu nintimsaram Cristojai tuke
asar jiinkiarmiayi. k͑ҡѸӕæфɗѸҡΎ͑ӕ̲ɗф˔‫ڏ‬ tsaniasrum pujustaram.
ruitkungka, iijai tuke iruntrar 28ॸԆËȍɗËȍɗфɗ͑ӕҡɗф̲͑Փ͑ҡфӕҡɗф̲ľ‫ڏ‬

pujuscharayash. Tura Criston umirinachu sha, Cristojai tsaniasrum pujustaram. Nu


asar, iiniangka jiinkiaru asaramtai, iisha turakrumka, Cristo wantinmatai, iisha
nuka paan nekaji. natsaamtsuk pengker nintimsar Nijai
20ॸCristo atumin Yuse Wakanin ingkiuniktinuitji. 29ॸAtumsha Jesucristo
suramsau asamtai, mash paan nekarme.ॹi nekas pengkeraitai tusaram nu
21ॸAtumka nekachuitrume tu nintimsanka nekakrumka, aints pengker aa nuna tuke
atumniaka aatsujrume. Antsu chicham turinauka nekasar Yuse uchiri ainawai
nekas aa nu nekau asakrumin aatjarme. tusaram nekarme.
Tura asamtai chicham nekas aa nuna
ËȍɗËȍɗ͑ӕ˔ՓɗҡËȍɗËȍ̲͑˔ËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ Yuse uchiri ainaun pachis etserkamu

3
natsui. Atumsha nusha nekarme. 1ॸNintimrataram. Ii Apaachiri Yus iin
22ॸ¿Jesúsan pachisar wait chichaman timiá anenmau asa: Wína uchiruitrume
etserin ainauka warintinawa? Nu aints turamji. Iin turamu asamtai, nekasar Yuse
ainauka: Jesúska Yus akupkachmawaitai uchiri ainiaji. Tura asakrin ju nungkanmaya
tinawai. Nuka Criston nakitinak: Yuse ainauka Yusen nekainachu asar iinka: Juka
Uchirinchuitai tinau asar ni nemase Yuse uchiriyampita tusarka nekarminatsji.ॹk
ainawai. ҽӕҡɗ͑ӕѸф֤ӕѸ͑ѸȍЙËȍɗ͑‫ڏ‬ 2ॸAneetir ainautiram, yamaisha Yuse uchiri

tsui. 23ॸJesúska Yuse Uchirinchuitai tauka ainiaji. Tura ukunmasha warukatnukitaij


nuka Yuse uchirinchuitai. Antsu Jesús nuka yamaikikia nekatsji. Antsu Cristo
֤ӕѸľԆËȍɗфɗ͑ҡɗҡӕ˔͑ӕ˔֤ӕѸľӕËȍɗфɗ͑‫ڏ‬ wantinkamtai, warukuita tusar paan
tai.ॹj wainkau asar, iisha Niya tumau atinuitji.
24ॸҽӕфѸ̲ҡɗËȍɗËȍ̲͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ Iisha nusha nekaji.ॹl 3ॸTura Jesucristo pengké
taik antukmiarme nu tuke atumi nintin tunaarinchau asamtai, ni tatintrin nakainak
ukustaram. Nu turakrumka Yuse pujuinausha Cristo pengké tunaarinchau
Uchirijai, tura ni Apaachiri Yusjaisha pujawa nunisarang pujusartas ni tunaarinka
tsaniasrum pujustinuitrume. 25ॸJesucristo ukuinawai.
iin chichartamak: Ьӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬ 4ॸkɗ͑ҡѸҡӕ͑ӕҡ˔ӕ˔֤ӕѸľ˔ӕЙ̲ӕ‫ڏ‬

nun nekasan susatnuitjarme turammiaji. rinka umirtsui. Tura Yuse akupamurin


26ॸAints atumin anangkraminak umirchauka tunaun turawai. 5ॸJesucristo
pujuinaun pachisan ju chichamnaka aints ainauti tunaarin tuke mash
aatjirme. 27ॸAntsu Yus ni Wakanin atumin sakturmartas ju nungkanam taramiayi.
akupturmakmia nu atumi nintin tuke Tura Cristoka pengké tunaarinchauyayi.
pujurtamu asa, mash aa nuna atumin Atumsha nusha nekarme.ॹm
nuitamrume. Yuse Wakani nuikiarta nuka 6ॸAints Criston nintimias pujakka,

nekasaintai. Antsu wait chichamnaka tunaunumka tukeka pujatsui. Antsu aints

h॰2.18 (2.Juan 7) i॰2.20 (1.Cor. 2.10-16) j॰2.23 (1.Juan 4.15) k॰3.1 (Juan 1.12)
l॰3.2 (1.Cor. 13.12) m॰3.5 (Juan 1.29)
489 1ˇӕ͑ॷ3

tuke tunau takauka: Cristo tu awai tuuka aneetsuk pujuinauka tuke jakawa
nintimtsuk pujawai, tura Cristosha itiur nunisarang pujuinawai. 15ॸAints chikich
pujawa tusangka pengké nekatsui. ainaun kajernuka mangkartin aintsua
7ॸUchichir ainautiram, aints kichkisha nunisketai. Tura aintsun maatas
atumin anangkramawarai tusan nunasha wakerauka pujut nangkankashtinaka
tajarme: Cristo nekas pengker asamtai, nintimias pujuschamnawaitai. Atumka
ɗ͑ҡѸЙľ͑ǣ˔ľф͑ӕ͑ҡ˔ӕ˔Йľ͑ǣ˔ľфɗ‫ڏ‬ nusha nekarme. 16ॸˇľѸӕËфɗѸҡΎɗɗ͑ʮфӕҡф̲‫ڏ‬
tai. 8ॸAntsu Yus aints ainaun najantsaing, kau asamtai, ni anengkratairisha nekaji.
Satanás tuke tunaarintin pujuyayi. Tura Iin timiá anenmau asamtai, iisha nunisrik
asamtai aints tuke tunau takauka Yusnau ainau aneau asar, ni iwiaaku
Satanásnawaitai. Tura wainiat Yuse pujusti tusar iisha jakatnuitji.ॹq 17ॸAints ni
Uchiri Satanása takatrin mengkaaktas yutairin tura ni entsatirin takakiat, ni
taramiayi.ॹn yachí waitnas pujau wainiat, wait
9ॸYuse uchiri ainau Yusnumia akiinau anentachkungka ¿itiur Yusnasha ni
asar, tunaanumka tukeka pujuinatsui. nintijaisha aneeting? 18ॸWina uchichir
Tura Yuse uchiri asar, tunaanumka ainautiram, aya chichasrikia: Aneajme
tukeka pujuschartin ainawai. 10ॸTura tutsuk asarmi. Antsu nekasar pengker aa
asamtai ¿yaachita Yuse uchirisha, tura nu turakur yainikmi tajarme.
yaachita Satanása uchirisha? tusar
nekaatnuitji. Pengker aa nuna turichuka, Natsaamtsuk Yuska seatnuitji timiauri
tura chikich ainaun aneechuka nekas 19-21ॸAneetir ainautiram, ii nintijai:
Yuse uchirinchuitai tusar nekaatnuitji. Tunaawitjai tutsuk pujakrikia, ͑ҡѸ̲‫ڏ‬
tsuk Yuska seatnuitji. Tu pujakrikia, Yuse
Aneenimi timiauri chichame nekas aa nu umirnuitji
11ॸæȍɗËȍ̲͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ titinuitji. Tura asakrin Yus mash nekau
rume nuka nuwaitai: Aneenimi.ॹo 12ॸAntsu asa, ii nintincha nekarmaji. Tura Jesús
aints Caín naartin yaanchuik pujumia ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑͑ľľ̲ɗ͑ӕ͑ɗѸфɗ˔͑ľľҡҡ˔‫ڏ‬
nunisrikia acharmi. Nuka Satanásnau asa mar yuumataji tusar, napchau nintimsar
yachiin maamiayi. ¿Tura warukang pujarin wainiat, Yus ii nintincha nekau
maaya? Ni yachí Yusen miatrusang asa nekas iincha paan nintimtikramji, tu
umirak pengker aa nuna takau asamtai, nintimsar pujustinuitji.ॹr 22ॸ֤ӕѸҡӕѸľ˔фɗ͑‫ڏ‬
antsu ningkia tunau takau asa, yachiinka kia Yus: Wína chichamur umirtuktaram
kajerak maamiayi.ॹp tusa akupturmakmiaji nu umiru asar,
13ॸYatsur ainautiram, ju nungkanmaya tura ni wakeramurisha umiru asakrin ii
ainau atumin kajertaminamtaisha: Maj seaji nunaka mash suramsatnuitji.ॹs 23ॸYus
¿warukantsuk iincha kajertaminai? tuuka ni chichamen: Umirtuktaram tusa,
nintimtsuk asataram. 14ॸYaanchuikia akupturmakmiaji nuka juwaitai: Wína
jakawa nunisrik pujayatrik, yamaikia Yus Uchir Jesucristo nekasampita titaram,
umirkurkia, tuke Yusjai iwiaaku tura wi chichaman akuptukmiajrume
pujustinuitji. Iikia Cristonu ainau aneau nunisrumek aneenitaram.ॹt 24ॸAints Yuse
asar nuka nekaji. Antsu chikich ainau chichamen umirak pujakka, nuka Yusjai

n॰3.8 (Hebr. 2.14-15) o॰3.11 (Juan 13.34;15.12) p॰3.12 (Gén. 4.8) q॰3.16 (Juan 15.13)
r॰3.19 (1.Cor. 4.4) s॰3.22 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13;15.7,16;16.23-24; 1.Juan 5.14-15)
t॰3.23 (Juan 13.34;15.12, 17)
1ˇӕ͑ॷ3ٍॷ4 490

tsanias pujawai, tura Yuscha nijai tsanias umirchau ainau iinu chichamenka
pujawai. Tura asar mai kichkia anturtaminatsji. Tura asaramtai ¿yaachia
nunisarang ainawai. Tura Yuse Wakani ii Yuse Wakani nekas aa nuna umirua? tura
nintin pujurtamu asamtai, Yuska iijai ¿yaachia anangkartutai wakan aa nuna
pujawai tusar nekaji.ॹu umirua? tusar nekaamnawaitji.ॹw

Yuse Wakani tura Cristo nemase wakani Yuska tuke anengkratui timiauri
pachisar etserkamu 7ॸAneetir ainautiram, aneeniamuka

4
1ॸAneetir ainautiram, ju nungkanam Yusnumia winau asamtai, iisha aneenimi.
wait chichaman etserin untsuri Yusen aneenauka Yuse uchiri ainawai.
irunui. Tura nuka: ՠɗѸȍ֤ӕѸ˔ӕЙ˔‫ڏ‬ Tura asar Yus tuyapi pujawa tusar
muitjai nangkamiar tinu ainawai. Tura nekainawai. 8ॸYuska tuke anengkratnuitai.
asaram nekachiatrumek: Nekas Yus Antsu chikich ainaun aneetsuk pujauka:
akupkamuitai tiirap. Antsu ¿Nekasash Yus tuyapi pujawa tusangka nekatsui.
Yuse Wakanijai chichaa? tusaram 9ॸYus iin timiá anenmau asa: Atum wina

nekaataram. 2ॸͮӕ͑ľ˔ҡѸфӕ̲Փ˔ľф‫ڏ‬ Uchirjai tuke iwiaaku pujusmintrum tusa,


krumka tu nekaatnuitrume. Aints Jesúsan ͑ɗԆËȍɗфɗ͑˔ɗËȍɗ˔̲ɗ͑ӕ͑ʮӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
pachis: Nuka Yuse Uchirintiat, nekas nam akupturmakmiaji. Tura asa ni
aints wajas junia aintsua nunisang anengkratairin paan nekamtikramamiaji.ॹx
akiinamiayi, tu chichaakka, ֤ӕѸľՠ˔͑ɗ‫ڏ‬ 10ॸYuse anengkratairingkia nuwaitai: Iikia

jai chichaawai. 3ॸAntsu aints Jesúsan Yuska aneachmaitiat, Yus aints


pachis tu chichachuka Yuse Wakani ni ainautinka timiá anenmau asa, ii tunaarin
nintinka pujatsui. Antsu Cristo nemase sakturmartas ni Uchirin akupturmakmiaji.
wakani ni nintin pujawai. Tura Cristo 11ॸAneetir ainautiram, Yus iin timiá

nemase wakani tatinuitai tamauka anenmau asamtai, iisha nunisrik mai


antukmarume. Nu wakantrintin yanchuk aneeni wajarmi. 12ॸYuska pengké
ju nungkanam taawitai.ॹv wainchawaitiatrik iisha mai aneeni
4ॸUchichir ainautiram, atumka Yusnau wajakrikia, Yus ii nintin pujurtamji. Tura
asaram, Yuse Wakani atumi nintin asamtai Yusjai metek anenin atinuitji.ॹy
pujawai. Antsu ju nungkanmaya ainau 13ॸYus ni Wakanin iin suramsau asamtai,

nintin iwianch pujawai. Antsu atumi Yus iijai tsanias pujawai, tura iisha Nijai
nintin puja nuka timiá kakaram asamtai, tsaniasar pujaji tusar nekaji.ॹz 14ॸIi
atumsha nu wait chichaman etserin ainau Apaachiri Yus mash nungkanmaya
nepetkawaitrume. 5ॸNu wait chichaman ainautin uwemtikramratas ni Uchirin
etserin ainau ju nungkanmaya asar, aya akupturmaku asamtai, iikia nu nekau
͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆ͑ӕ͑ЙËȍɗѸфËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ asar, nu chichamsha aints ainau ujaaji.
nawai. Turinamtai ju nungkanmaya 15ॸAints: Jesús nekas Yuse Uchirintai

ainau nuna chichamenka pengker tauka Yusjai tsanias pujawai. Turamtai


anturinawai. 6ॸAntsu iikia Yusnawaitji. Yuscha nijai tsanias pujawai.ॹa
Tura asakrin Yusnau ainauka iinu 16ॸTura asamtai Yuska iincha nekasampi

chichamen anturtaminaji. Antsu Yusen anenmaji tusar iikia nekaji. Yuska tuke

u॰3.24 (Rom. 8.9; 1.Juan 4.13) v॰4.3 (Mat. 7.15; 2.Juan 7) w॰4.6 (Juan 8.47;15.19)
x॰4.9 (Juan 3.16) y॰4.12 (Juan 1.18) z॰4.13 (Rom. 8.9; 1.Juan 3.24)
a॰4.15 (1.Juan 2.22-23)
491 1ˇӕ͑ॷ4ٍॷ5

anengkratnuitai. Tura asamtai aints Aints nekas Jesús Yuse Uchirintai tu


chikich ainaun tuke aneauka Yusjai nintimias pujauka ju nungkanam pasé aa
tsanias pujawai. Tura asamtai Yuscha nunaka mash nepetkatnuitai.
nijai tsanias pujawai. 17ॸTura asamtai
nekas aneenit nuimiaru asar, iisha Yuse Uchiri pachisar etserkamuri
Jesucristo ju nungkanam pujumia 6ॸJesucristoju nungkanam taamtai,
nunisrik pujaji. Tura asar Cristo aints entsa imiaamunam Yus chichaak: Juka
ainau tunaurin jiistas winamtai, iikia wína Uchiruitai timiayi. Nunia Jesús jaka,
natsaamtsuk tura shamtsuk pujustinuitji. ni numpenka numparmiayi. Jesús entsa
18ॸNekas aneniamunmaka shamamuka main asamtai, nuke nekau asar Yuse
atsawai. Iikia nekasar anenisar Uchirintai tatsuji. Antsu iin jarutramak ni
pujakrinka sapijkia mengkawai. Antsu ii numpe numparu asamtai, Jesúska Yuse
ҡӕ͑фɗʮɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ѸфѸȍ̲˔ҡ‫ڏ‬ Uchirintai tusar nekaji. Tura Yuse
nuitji. Tura asar nangkamrik shamakur Wakanisha tuke nekas chicham aa
pujakrikia anengkratsuji. nunaka nekamtikiartin asa, Jesucristo
19ॸYus eemak iin anenmau asamtai, ֤ӕѸľԆËȍɗфɗ͑ҡɗҡӕѸɗɗ͑Ëȍ͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬
iisha ni aneaji. 20ॸTura aints: Wisha Yusen ramji. 7-8ॸYuse Wakani nunia Jesúsa
aneajai tayat, chikich ainaun kajeruj imiaimuri, nunia ni numpe numparmauri
pujakka waitrawai. Nekas chikich aints kampatam aa nuka mash metek ainawai
ainaun aneachusha ¿itiur Yusen tusar, Jesús Yuse Uchirintai tusar nekaji.
wainchausha aneeting? 21ॸYus iincha ju 9ॸAints ujatmakakrincha, nu antukrikia

ËȍɗËȍ̲ӕ̲ɗфҡӕ˔ҡф̲ҡӕѸ˔ӕЙҡӕф̲˔‫ڏ‬ nekasaintai tuweaji. Tura Yuse etsermauri


miaji: Yusen aneauka chikich ainauncha nuna nangkamasang nekas waitchau
aneeti turammiaji.ॹb asamtai, ni Uchirin pachis ta nuka antuku
asar nekasampita titinuitji.ॹd 10ॸAints Yuse
Ju nungkanam ainia nuka nepetkatnuitji Uchirin nekasampita tusa, ni nintijai tuke

5
1ॸAints chichaak: Jesúska nekas Yus nekasampita tawai. k͑ҡѸӕ֤ӕѸľ͑͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ‫ڏ‬
˔ӕЙ˔̲ӕɗҡɗҡ͑ӕ˔֤ӕѸľӕËȍɗфɗ͑‫ڏ‬ chuka Yus ni Uchirin pachis tímia nunaka
tai. Tura asamtai ii Apaachiri Yus nekaschawaitai tau asa: Yuska waitaitai
aneakrikia, ni uchiri ainausha aneetnuitji. tawai. 11ॸTura Yus ni Uchirin pachis iin
2ॸIi Apaachiri Yus aneakur, tura ni ujatmaji nuka nuwaitai: Wína Uchir tuke
chichamen umirkur pujakur, Yuse uchiri iwiaaku pujau asamtai, atumsha nijai
ainausha nekasar aneaji tusar nekaji. tuke tsaniasrum iwiaaku pujustinuitrume
3ॸYus nekasar aneakrikia, ni chichame: Nu iinka turamji. 12ॸYuse Uchirin nintimsar
umiktaram tusa iin akupturmakmiaji nu Йӕʮӕɗ͑ӕ˔ҡӕ˔ľ֤ӕѸ͑ӕ̲ɗՓɗ˔ӕЙӕʮӕѸф‫ڏ‬
umiaji. Tura Yus aneakrikia ni chichame tin ainawai. Antsu Yuse Uchirin
umirkatnuka yumtichuitai.ॹc 4ॸNekasar nintimtsuk pujuinauka tuke Yusnum
ҡӕ͑ӕʮӕ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ɗ͑ɗ͑ӕ͑ľЙľҡ˔ҡѸ‫ڏ‬ iwiaakuka pujuschartin ainawai.ॹe
rikia, tu nepetkatnuitji: Yus nekasampita
Inangnamu chicharkamuri
tusar nintimtau asar, ju nungkanam ainia
nuka mash nepetkatnuitji. 5ॸ¿Yaachia ju 13ॸYuseUchiri nekasampita tusaram
nungkanam ainia nuna nepetkatnuita? nintimtusrum pujau asaram, tuke

b॰4.21 (Mat. 5.44-46; Marc. 12.29-31) c॰5.3 (Mat. 11.30; Juan 14.15; 2.Juan 6)
d॰5.9 (Juan 5.32-37) e॰5.12 (Juan 3.36)
1ˇӕ͑ॷ5 492

Yusnum iwiaaku pujustinuitrume. Nu tunaawitai. Tura chikich tunau tuke


nekaataram tusan, ju chichamnaka jakatniunam wechatnusha ainawai.
atumin aatjarme.ॹf 18ॸYuse uchiri ainautisha Yusnumia
14-15ॸNi wakeramurijai metek iikia Yus akiinau asar, tunaanumka tukeka pujatsji.
seakrinka, niisha anturtamji. Tura ҽӕфѸ˔фɗ͑ɗՓɗ͑Ëȍɗɗ͑Ëȍҡ˔ф̲Ѹ‫ڏ‬
asamtai Yus wi seamka mash anturtawapi chamnawaitji tusar nekaji. 19ॸYuse aintsri
tusar nekaji. Nu nekau asar, wi seaja ainautikia Yusnawaitji. Tura mash
nunaka Yus nekas surustatuapi tu nungkanmaya Yusen umirchau ainauka
nintimsar seaji. Nu nekau asar Yuska Satanásnau ainawai. Iisha nusha nekaji.
pengker nintimtaji.ॹg 20ॸYuse Uchiri Jesucristo yaanchuik ju
16ॸAints jatan jurumakchatatiat tunaun nungkanam taa: Yus nekas puja nuka tu
takauka, tuke mengkakatnunam wechau pujawai tusa nekamtikramamiaji. Tura
asamtai, Yus ni tunaarin tsangkurat asar Jesucristo nekas Yuse Uchiri aa nujai
tusaram seattiaram. Turakrumningkia tsaniasar pujaji. Niisha tuke pujuu asa,
֤ӕѸ˔͑ӕɗ͑ҡѸӕ͑Йӕʮӕҡ͑͑ǣ˔͑˔Ѹȍҡɗ‫ڏ‬ iincha pujut nangkankashtinun suramji
nun susatnuitai. Antsu chikich aints jatan tusar nekaji.ॹh 21ॸUchichir ainautiram:
jurumaktias tunaun takauka tuke Yuschau wainiatrum warí timiá anearme
mengkakatin asamtai, nu aints pachisrum nuka atumi yusrintai. Tura asamtai
Yus seattiaram tusanka tatsujrume. 17ॸYus Ëȍɗ˔ɗËȍֆӕѸ˔ҡѸӕҡɗҡӕѸф̲Փɗ͑˔ҡ‫ڏ‬
umirtsuk pujakur turutisha mash ram. Maaketai.

f॰5.13 (Juan 20.31) g॰5.14 (Mat. 7.7-11; Juan 14.13-14;15.7,16;16.23-24; 1.Juan 3.21-22)
h॰5.20 (Juan 17.3)
Juan Papin Ataksha Akupkamuri

Nekas chichaman tura anenitnasha Anangkartinun pachis etserkamu


pachis etserkamu 7ॸJu nungkanam anangkartin untsuri
1ॸWiitjai Cristonu ainau juuntrinjai. Ju irunui. Nuka Jesucristo aintsua
ЙЙɗ͑Ѹȍ֤ӕѸľӕËȍɗфɗɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ̲͑ӕ‫ڏ‬ nunisang akiinamiayi tinatsui. Aints tu
nam akupajai. Cristo atumin eatmaku pujuinauka aints ainaun anangkinau
asamtai, wisha nekasan atumin aneajrume. asar Cristo nemase ainawai.ॹb 8ॸYus
Antsu wikikia aneatsjarme. Antsu chikich atumin takatan suramsamia nuna
ainausha nekas chicham aa nuna nekainauka mengkatrukai tusaram wainkataram.
atumniasha anenminawai. 2ॸNekas chicham Antsu Yusnum tuke pujustaj tusaram
aa nuka ii nintin ukusmau asamtai, tura iijai aneartaram.
tuke pujustin asamtai, wisha atumniasha 9ॸAints Cristo nuikiarturmaurin inais:

aneajrume. 3ॸIi Apaachiri Yus tura ni uchiri Nuna nangkamasnak nekajai tauka
Jesucristo nekas chichaman atumin Yusjaingkia pujatsui. Antsu aints Cristo
nekamtikramau asa, ni anengkratairi nuikiarturmaurin tuke umirak pujakka,
atumniasha nekamtikramawarti tusan, tura nuka ii Apaachiri Yusjai tura ni Uchirijai
atumniasha wait anentramrarti tusan, tura tsanias pujawai. 10ॸAints Cristo chichamen
pengker nintimsaram angkan pujustinnasha nuikiartichutiat wait chichaman atumin
suramsarti tusan aatjarme. nuitamrartas wininamtaikia: Iijai pujusmi
4ॸIi Apaachiri Yus nekas chicham aa tiirap. 11ॸNu aints: Iijai pujusmi takurmeka
nuka umirtuktaram tusa, ɗɗ͑˔ӕЙҡӕф̲˔‫ڏ‬ ni pasé nuikiartamuri pachisrum: Nuka
miaji nuna aints atumjai pujuinauka pengkeraitai titinuitrume. Turakrumka nu
umirinawai. Tura asaramtai wikia nuna ɗ͑ҡѸӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡӕ͑ӕՓʮѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
nekaan nukap warasmajai. 5ॸYamaikia trume.
yatsur ainautirmin umaarutirmincha
tajarme: Wait aneasrum aneenitaram. Inangnamu chicham akupkamuri
Chichaman akupaja juka yamarmachuitai. 12ॸChichaman untsuri atumin ujaktasan
Antsu nu nangkamtaik antukmiaji nuketai. wakerayatun, ju papinumka mashkia
6ॸNekasar Yus aneakrikia: Wína akupamur aatrashtatjarme. Antsu wiki atumin
umirtuktaram tusa, Yus akupturmakmiaji jiistasan nintimjai. Tura atumjai jinum
nu umirkur pujustinuitji. Tura nu ingkiunisar wainaikiar chichaakur
ËȍɗËȍ̲˔͑ӕ͑͑ǣ˔̲ҡɗ˔͑ҡӕ˔̲ɗ‫ڏ‬ warastinuitji.
rume nuka juwaitai: Nekasrum 13ॸYuse uchiri ainau Yus eakmau asar

aneenisrum pujustaram.ॹa chichaman akupturminawai. Maaketai.

a॰1.6 (Juan 13.34; 14.15,23-24;15.12,17; 1.Juan 5.3) b॰1.7 (Mat. 7.15; 1.Juan 2.18;4.1-3)

493
Juan Papin Ukunam Akupkamuri
nakitrarmayi. 8ॸTura asaramtai nekas
Gayon pachis pengker chichasmauri chicham aa nuna angkan etserkarti tusar,
1ॸWiitjaiCristonu ainau juuntrinjai. Cristonu ainautikia yainiktinuitji, tura ni
Gayoa, ameka wína aneetir amikur yuumamurisha susatnuitji.
asakmin ju papin aatjame. Wisha nekasan
Aints pasé turamuri pachis etserkamu
amin aneajme.ॹa
2ॸAmeka wína aneamur yatsur asakmin, 9ॸWikiaCristonu ainaun mash papin
wikia amin pachisan Yusen seatkun: Tuke aatran akuptukmiajai. Tura wainiat
pengker pujusat tusan, tura sungkurmatsuk Diótrefes chikich ainaun inartas wakerau
pujusat tusan tura tuke Yusen nintimias asa, iinu chichamenka pachiatsui. 10ॸTura
pujusat tusan Yusen seatjame. 3ॸCristonu asamtai wi winaknaka, ni turamurincha
ainau juni irasartas taar, ame nekas pachisan chicharkatatjai. Iin pachitmas
chicham umirmaun pachisar ujatkaramtai, waitrak tsanumu weawai. Tura Cristonu
nuna antukan nukap warasmajai. 4ॸCristonu ainau Yuse chichamen etserkartas irainak
ainau wi etsermaurun antuku asar, Yuse taaramtaisha, juni wayaataram tatsui. Nuna
uchiri wajasarmia nuka wína uchirua turin asa chikich ainau: Iijai pujusmi tina
nunisarang ainawai. Tura asar nuka nekas nunasha turuwairap tusa surituweawai.
chichaman umirinak pujuinamtai nukap Tura iijai pujusmi tinu ainaunka: Cristonu
waraajai. Nuna nangkamasnak timiá ainau iruntramunmaya jiinkitaram tawai.
warasmintruka pengké atsawai. 11ॸAneamur yatsuru, nu turamuka
5ॸAmeka wína aneamur yatsur asakmin, amesha nuimiaraip. Antsu pengker aa
Cristonu ainau tuke pengker wainuyame. nuna turina nu nuimiarta. Pengker aa
Tura chikich yaja nungkanmaya Cristonu nuna turauka Yusnawaitai. Antsu tunau
ainau taaramtaisha nunismek pengker turauka Yusnaka nintimtsui.ॹb
wainuyame. 6ॸNu aints ainau juni taar 12ॸAints ainau mash Demetrion pachisar:

amin pachitmasar: Iincha anenmau asa, Pengke aintsuitai tinawai. Nu tinamuka


pengker yainmakmaji tusar, Cristonu nekasaintai. Iisha nunisrik Demetrion
ainau iruntramunam etserkarmayi. Tura pachisar: Pengke aintsuitai takurin,
nuka ataksha amin jearamtai, ni amesha nuka nekasaintai tusam nekame.
yuumamuri susam akupkarta. Nu
Inangnamu chicham akupkamu
turakum Yus pengker awajsatatme. 7ॸNu
aints ainauka Jesucristo inatiri asar, Yuse 13ॸAminchanukap titasan wakerayatun,
chichamen etserinawai. Tura asar Yusen ju papinumka mashkia aatrashtatjame.
umirchau ainau kuikiarin jurutan 14ॸAntsu wári amin jiistasan wakerau asan

a॰1.1 (Hech. 19.29; Rom. 16.23; 1.Cor. 1.14) b॰1.11 (1.Juan 2.29;3.6, 9-10)

494
495 3 Juan

nuni jean, amijai jinum ingkunisan amincha chichaman akupturminawai. Ii


chichastasan wakerajme. amikri amijai pujuinaun kichkin kichkin
15ॸYatsuru, angkan pengker nintimsam wisha chichaman akuptinajai.
pujusta. Ami amikrum juni pujuinau Maaketai.
Judas Papin Akupkamuri
ukunam Yusen umirkacharu asar
Chicham akupkamuri jakarmiayi. Nusha yanchuk mash nekau
1ॸWiitjaiJudasaitjai. ˇľѸӕËфɗѸҡΎɗ͑ҡɗфɗ͑‫ڏ‬ arumning nu kajinmakiram tusan ataksha
jai. Tura Santiago yachiinjai. Ju papin aatjarme. 6ॸYuse awemamuri ainausha
aaran akuptajrume. Ii Apaachiri Yus: Wína yaanchuik Yusen umirkariat, ni pujutirin
aintsur ataram tusa atumin anenmarme. nayaimpinmaya jiinkiaru asaramtai, Yus
Tura Jesucristojai tuke pujustaram tusa niincha jirujai jingkia, tee amanum tuke
atumniaka waitmarme.ॹa 2ॸYus atumin wait jiinkichminnum engkea, ni kintari
anentramak pengker nintimsaram angkan jeamtai, ͑ɗՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑ҡфɗ͑ѸӕѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
pujustinun tura ni anengkratairincha tuke tai. 7ॸTura Sodoma yaktasha, tura
suramsarti tusan tajarme. Gomorra yaktasha, chikich yaktasha
arakchichu armia nusha nintimrataram.
Anangkartin ainaun pachis timiauri Yuse awemamuri tunaun turawarmia
(2 Pedro 2.1-7) nunisarang nu yaktanmaya ainau tunau
3-4ॸAneetir
ainautirmin, Yus atumniaka turin asar, nuwan nuwatinachiat tuke
uwemtikramrau asamtai, tura winasha tsanirmin armiayi. ҽӕф̲ɗɗѸȍ̲͑ǣ‫ڏ‬
uwemtikruru asamtai, nuna pachisan taksha tsanirmin armiayi. Tura asaramtai
atumin nukap aatratasan wakerukmiajai. aints mash nintimrarat tusa, Yus nu
k͑ҡѸӕҡӕ͑ӕɗ͑ӕҡӕ̲ɗ͑͑͑ǣ˔ф̲ɗ‫ڏ‬ yaktancha tuke mengkakarti tusa, jijai
nak: Yuska timiá anengkratin asamtai, keemakmiayi. Yamaisha nu aintsua
pachitsuk tunauka turamnawaitji tinu nunisarang Yusen umirtsuk pujuinauka ji
asaramtai, ͑ӕ͑˔ֆ̲ɗ˔ɗҡфѸȍҡҡ‫ڏ‬ kajintrashtinnum wait wajakartin
jarme. Nu aints ainauka ii Apuri ainawai.ॹb
Jesucristoncha pengké umirinatsui. Tura 8ॸTura asar nu aints ainausha atumin

asaramtai yaanchuik nu aints ainaun winiarmia nuka Sodoma yaktanmaya


pachis: Tu wait wajakartin ainawai, Yuse aintsua nunisarang ainawai. Nuka
chichame tu aarmau asamtai, yamaikia karamrajai tinawai. Tura ni namangken
tajarme: ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľЙľ͑ǣ˔ŃֆЙʮɗËȍ‫ڏ‬ pachitsuk pasemamtikinawai. Tura
min aa nuka Yuse aintsri ainautin Yusnasha umirtan nakitinawai. Tura apu
suramsawaitji. Tura asamtai nu ainaun pachisar pasé chichainawai.
ËȍɗËȍ̲͑ֆЙʮɗՓфɗҡӕѸф̲Ѹӕфɗ̲˔‫ڏ‬ 9ॸAntsu Yuse awemamuri juuntri, Miguel

taram tusan tajarme. naartin nunaka turachmiayi. Antsu


5ॸYaanchuik Yus ni aintsri ainaun Moisés jakamtai, ni namangken jukitas
Egipto nungkanmaya jiikmiau ainayat, wakerayat, iwianchi apuri Satanás

a॰1.1 (Mat. 13.55; Marc. 6.3) b॰1.7 (Gén. 19.1-24)

496
497 Judas

suritamu asa jukitatkama tujinkamiayi. yajutmaki yajutmaki siete (7) amia nuka
Tura suritamaitiat Miguel Satanásan Enoc ayayi. Enocsha nu anangkartin
jiyakchamiayi. Antsu chicharak: Yus ainaun pachis yaanchuik etsermia nuka
aminka chichartamkati timiayi.ॹc 10ॸTura nuwaitai: “Ii Apuri ni umirin untsuri
nu aints ainauka nekainachiat pachitsuk warang ainaujai taratnuitai.ॹe 15ॸTura
pasé chichainawai. ҽӕфʮӕ͑ɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ tunau ainau Yusen nakitinak tunau
nam aa nunak nekainau asar, tangku takatan tuke inaitsuk turinau asar, tura
nintinchawa nunisarang ainawai. Tura Yusen pachisar tuke pasé chichainau
tangkua nunisarang ni namangken ningki asaramtai, ii Apuri nu aints ainaun wait
mesmaminawai. wajaktiniun susatas taratnuitai,” Enoc
11ॸMaj, nu aints ainau Caín ni yachiin etserak timiayi. 16ॸNu anangkartin
˔ʮľф˔̲̲ɗ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣ̲ľ͑ǣ˔˔ф‫ڏ‬ ainauka mash ainia nuna pachisar pasé
tin ainawai. Tura Balaama nunisarang chichainawai. ҽӕф͑ɗ̲͑͑ǣ˔ľՓ˔ľф‫ڏ‬
kuikian wakerinau asar mengkakartin murinak najanin ainawai. Tura wikia
ainawai. Tura aints Coré naartinua miajuitjai tumaminawai. Tura wína
nunisarang apu ainaun umirtan nakitinau pengker nintimtursarat tusar, chikich
asar mengkakartin ainawai.ॹd ainaun anangkawartas: Ameka pengke
12ॸAtumka aneenimi tusaram, ɗфӕ͑ҡф‫ڏ‬ aintsuitme tinawai.
ram ƿesta najankurmeka, nu anangkartin
ainau natsaamtsuk nakunakut nukap Cristonu ainaun chicham akatramuri
yuwinawai, tura nukap uminawai. Tura 17ॸAtumsha aneetir ainautiram, ii Apuri
Yuse chichamen etsernuitjai tinayat, Yuse Jesucristo nuiniatiri ainau chichaman
aintsri ainaunka waininatsui. Tura eemkar etserkarmia nu nintimrataram.
mukunit yumi jiturchatatiat nase 18ॸNusha atumin chichartaminak:

nasentak mukuntiun juwawa nunisarang, “Nungka meseatsaing, aints ainau Yusen


nu aints ainausha nangkamiar chichaj wishikinak pujusar, ni wakeramurin
pujuwenawai. Tura numi neretiri jeau najanawartin ainawai,” tiarmiayi.ॹf 19ॸNu
wainiat, neretsuk waja nunisarang ɗ͑ҡѸɗ͑ӕҡӕ̲ɗ̲͑ľҡľ˔Ëȍӕ͑ɗ͑ҡɗ̲ҡɗ˔‫ڏ‬
nangkamiar pujuwenawai. Tura asar raminawai. Tura Yuse Wakani ni nintin
numi kangkaptuk jaka kukarua engkemtuachmau asar, ju nungkanam aa
nunisarang ainawai. 13ॸNu anangkartin nunak nintiminawai.
ainauka juun entsa tamparamuria 20ॸAntsu atumka, aneetir ainautiram, Yus

nunisarang ainawai. Tura tuke nekasampita tusaram tuke inaitsuk


natsanpiaku aa nuna turin asar, entsa kakaram wajastaram. Tura Yuse Wakani
tamparak sauran entsa yantamen ajapa kakarmarijai Yus seataram. 21ॸTura Yuse
ukukmiawa nunisarang japnatin ainawai. anengkratairi tuke nintimsaram pujustaram.
Tura yaa nayaimpinmaya teenam Turakrumin ii Apuri Jesucristo atumin wait
ayaarua nunisarang tuke mengkakartin anentramak pujut nangkankashtinun
ainawai. suramsatin kinta jeati tusaram nakastaram.
14ॸNu nangkamtaik Yus Adánkan 22ॸTura chikich ainau tuke Criston

najanamiayi. Nunia Adánka weari nekasashi tinauka nekasampita tiarat

c॰1.9 (Deut. 34.6; Dan. 10.13, 21; Zac. 3.2; Apoc. 12.7) d॰1.11 (Gén. 4.3-9; Núm. 16.1-35;
Hebr. 11.4; 1.Juan 3.12; Apoc. 2.14) e॰1.14 (Gén. 5.18, 21-24) f॰1.18 (2.Tim. 3.1-5;
2.Ped. 3.3)
Judas 498

tusaram wait anentrataram. 23ॸChikich ramratin aa nu: Tunaunum jeairam tusa,


ainau tunaunum pujuinau jinum epenau ͑ɗ˔˔ф̲фɗʮɗҡӕ̲ɗ͑ֆɗ̲͑˔ҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
wakemtasrum wakerarme nunisrumek trume. Tura ni pujamunam pengké
tunaanumia uwemtikrataram. Antsu tunaarinchau pujustaram tusa, atumin
aintsu entsatiri pakui maatrau tsuutarme nukap waramtikramsatnuitrume. Tura
nunisrumek nu aintsu tunaari nakitau asamtai ii Apuri Jesucristo pachisar
asaram: Iisha tunaanum jeai tusaram, Yuska pengker awajsarmi. Tura asar:
chikich aints wait anentrataram. Ameketme juuntam tura Ameketme
kakarmam, tura Ameketme Apum
Inangnamu Yus maaketai timiauri tiarmi. Yaanchuiksha, tura yamaisha
24-25ॸYuskakichkitai. Tura mash tuke mash aa nuna inakratnuitai. Tu
nekawaitai. ҽӕфѸ֤ӕѸɗɗ͑ԆՓľ̲ҡɗ˔‫ڏ‬ atí.
Jesucristo Juankun wantintukmauri
(El Apocalipsis)

chikich ainaun nangkamasang nuwá


Jesucristo ni chichamen nekamtikiamuri eemak jakamunmaya nantakmiayi. Tura

1
1ॸWiitjai Juankuitjai. Jesucristo tuke jakashtin asa, junia apu ainaun
inatirinjai. ʊɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸˇľѸӕËфɗѸ‫ڏ‬ inartinuitai. Tura iin anenmau asa,
ton ukunam atin aa nuna nekamtikiamu waitnas jaka numpar, ni numpejai ii
asa, niisha: ՠɞ͑ӕ̲ɗфҡɗ͑ɗ͑ӕ͑ľ˔Փ‫ڏ‬ tunaarinka japitramramiaji.ॹa 6ॸTura wína
rat tusa, ni awemamurin akupak, wina ju aintsur asaram, wijai metek aints ainau
chichamnaka nekamtikruami. 2ॸTura ni inartinuitrume turamiaji. Tura wína
ËȍɗËȍ̲ľ͑ˇľѸӕËфɗѸҡΎՓɗ͑˔͑ľ˔̲ҡɗ˔‫ڏ‬ Apaachiru Yuse inatiri asaram, ѸËľфĀΎ‫ڏ‬
ruau asamtai, wi wainkamja nunaka tea nunisrumek nijai chichastinuitrume
mash nekasaintai tajai. turammiaji. Tura asamtai tuke inaitsuk
3ॸYus ju chichaman wári umiktin Jesucristoka: Ameketme kakarmam tusar
asamtai, aints ainau ju chichaman pengker awajsatnuitji. Tu atí.
ukunam atiniun pachisar aujina nuka 7ॸAntuktaram. Cristoka yurangmijai

nekasar warasartinuitai. Tura ju taratnuitai. Turamtai aints ainau mash niin


chichaman antinauka, ҡӕфʮӕф̲ӕ‫ڏ‬ wainkartinuitai. Tura Criston maawarmia
naka mash umirinauka warasartinuitai. nusha niincha wainkartinuitai. Tura mash
nungkanmaya Yusen umirchau ainau niin
Juan siete yaktanmaya ainaun aatramuri wainkar, wait wajaktintrin shaminak
4-5ॸWiitjai Juankuitjai. Asia nungkanam juutiartinuitai. Nekas turunatnuitai.ॹb
siete (7) yaktanam Cristonu ainau 8ॸIi Apuri chichartak: ٘ՠɗ˔ɗ͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬

iruntraram pujautirmin chichaman taik mash najanamiajai. Tura nungka


akuptajrume. Yus yaanchuik tuke amuamunmasha tuke mash inartinuitjai.
pujumia nuka yamaisha pujawai. Tura Wikia Yus asan tuke tujinkachuitjai.
tuke pujuwitai. Nuka ni siete (7) ՠ˔͑ɗ‫ڏ‬ Yaanchuik pujumiaja nunisnak tuke pujajai.
jai, tura ni Uchiri Jesucristojai atumin Tura tuke pujustinuitjai,” turutmiayi.ॹc
nekas pengker awajtamsarti. Tura angkan
Juan karanma nunisang
pengker nintimratnuncha suramsarti
Criston wainkamuri
tusan tajarme. Jesucristo chichaman
umiu aa nuka ni Apaachiri chichamen 9ॸWikia Jesúsnau asan atumi yachiinjai.

nekamtikramamiaji. Nunia jakayat, Atumsha Jesucristonu asaram, wait

a॰1.4 (Col. 1.18) b॰1.7 (Zac. 12.10; Mat. 24.30; Marc. 13.26; Luc. 21.27; Juan 19.34-37;
1.Tes. 4.17) c॰1.8 (Isa. 41.4; Apoc. 1.17;2.8;22.13)

499
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ1ٍॷ2 500

wajarme nunisnak wisha wait wajajai. achirak: “Shamrukaip. Wiitjai. Wikia nu


Tura ukunam iruntrar Jesúsnum pujusar nangkamtaik tuke pujuyajai. Nungka
chikich aints ainaun inartinuitji. Tura ni mash amukamtaisha, wikia tuke
tati tusar, iisha nakaji. Jesucristo Yuse pujustinuitjai. 18ॸWikia tuke iwiaakuitjai.
chichamen wína nekamtikruamia nuna Wikia jakayatnak nantakin asan,
etseru asamtai, isar Patmos tutainum yamaikia tuke iwiaaku pujajai. Tura
achikmau pujajai. 10ॸTura ii Apuri kintari jakar matsamsartin ainaun yawirinka wi
Yuse Wakani wína nintirun piatruku takakjai. 19ॸTura asamtai ame wainme
asamtai, ҡӕ͑ҡӕЙфӕ͑ɗ͑ɗЙӕЙӕ͑ЙӕЙӕ͑ҡф‫ڏ‬ nuka mash aarta. Tura yamai atata
mua tumaun kakarman untsumun nusha, nunia ukunam atinua nusha mash
antukmajai. 11ॸTura untsumun antukmaja aarta.
nuka nuwaitai: “Ame wainme nu 20ॸ“Yamaikia chicham nekaachmin aa

papinum aarta. Tura Cristonu ainau siete nuna amin nekamtikiatjame. Yaa siete (7)
(7) yakat ainamunam mash aatram ainia nuna wína untsur uwejrujai
akuptukarta. Nu yakta naaringkia nu achikian takakai waitkame nuka
ainawai: Efeso, nunia Esmirna, nunia nuwaitai, nunia ji keau siete (7)
Pérgamo, nunia Tiatira, nunia Sardis, wainkame nusha nuwaitai tusan
nunia Filadelƿa, nunia Laodicea,” yamaikia nekamtikiatjame. Yaa siete (7)
turutun antukmajai. ainia nuka wína aintsur ainau wainin
12ॸTurutmatai: ¿Yáki turuta? tusan, siete (7) ainia nuwaitai. Tura ji keau siete
tuntuprunini pajasan jiimkaman, ji keaun (7) ainia nuka wína aintsur ainau mash
kuri najanamun siete (7) aun wainkamjai. iruntrar siete (7) yaktanam pujuina
13ॸҽӕфʮЙľ͑Փʮӕ͑ɗ͑ҡѸӕҡɗҡ͑ֆɗ̲‫ڏ‬ nuwaitai,” turutmiayi.
pinmaya akupkamua tumaun
wainkamjai. Tura wejmakan sarman Siete yakat ainamunam chicham akupkamu
nawejai metek entsar, tura kachumtain Efesonam chicham akupkamu

2
kuri najanamun netsepejai metek pea 1ॸ“Wína aintsur ainaun wainin Efeso

wajaun wainkamjai.ॹd 14ॸNi intashisha yaktanam puja nuka ju chichaman


ӕфӕËȍɗҡӕ̲ӕ͑ľ˔ѸЙӕʮӕӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ nekaati tusam aarta: Ni untsur uwejejai
jai. Tura ni jiisha ji kapawa tumaun yaan siete (7) takaka nuka, tura ji keaun
wainkamjai. 15ॸTura nawesha jiru jinum siete (7) kuri najanamunam japen wekaa
jiyamua nunisang newar wajaun nuka tawai tita: 2ॸWikia atumi turamurin
wainkamjai. Tura ni chichamesha túna mash nekajai. Tuke inaitsuk atumi
uutua tumaun antukmajai. 16ॸTura ni takatrin kakaram takakmakrum
untsur uwejejai yaa tumaun siete (7) aun pimpiayatrum pengker nintimsaram
achik takakun wainkamjai. Tura saapia takakmarme nunasha nekajai. Tura aints
tumau yantamen mai ere tsakamun ЙѸŃ͑ӕ͑ҡ˔ɗ͑ӕ˔ɗɗʮɗɗфӕ͑ҡфф‫ڏ‬
jangkenia jiinun wainkamjai. Yapiisha chati tusaram suritkamarume. Tura aints
tsaa tupin wajas tsantua tumaun nangkamiar: Wikia Cristo akupkamuitjai
wainkamjai.ॹe tinau wainiatrumek: Nangkamiar tinawai
17ॸTura wikia timianun wainkan, jakawa tusaram nusha nekaamarume. 3ॸTura
nunisnak ni nawen yaamsan iyaarmajai. nekasrum winar asaram, tuke inaitsuk
Turamtai ni untsur uwejejai wína winaka nemartusmarume. Tura wait

d॰1.13 (Dan. 10.5) e॰1.16 (Dan. 10.5-6)


501 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ2

wajayatrumek, yawetsuk pengker trume. Tura aints judío ainayat,


nintimsaram wína umirtutka tukeka judíochua nunisarang Yuse chichamen
inaituschamarume. 4ॸTura wainiatun umirtsuk pujuinauka, ҡӕ̲ɗ͑ЙËȍɗҡ̲‫ڏ‬
nunasha tajarme: Nu nangkamtaik sar pasé chichainau asar, nu aints
winaka miatrusrumek anenkuram ainauka Satanásjai iruntrar pujuinawai.
pujumiarme nunisrumka yamaikia 10ॸAtumka wait wajaktin aa nuka

winaka anentsurme. Tura asakrumin shamkairap. Anturtuktaram. Satanás


winaka miatrusrumek nintimtursaram atumin mash nekapramsartas atumnia
pujarme tatsujrume. ֆ͑˔ľѸȍËȍɗ˔ɗф˔ фѸľф͑ӕ̲ľ͑ǣ˔ľՓф‫ڏ‬
5ॸ“Tura asamtai aneartaram. Turaram tinuitai. Turamtai atum diez (10) kinta
nu nangkamtaik wína anenkuram wait wajaktinuitrume. kҡӕ̲ɗ̲͑͑ҡ̲ɗ‫ڏ‬
Йӕʮӕ̲ɗф̲ľ͑ӕ͑ɗѸфӕ̲ľ˔ҡ˔ѸȍЙӕʮӕѸҡ‫ڏ‬ namtai jaachkurmeka winaka
ram. Turachkurminkia wikia atumin jean, inaitusairap. Tu pujakrumningkia, tuke
ҡӕ̲ɗֆ˔ҡфɗ͑ɗʮɗ˔ľ͑ӕ͑˔ʮӕфӕ˔ҡҡ‫ڏ‬ pujustinun tsengkrutin susatnuitjarme.
jarme. Tura asamtai wína umirtuku 11ॸYuse Wakani ta nuna wína aintsur

ainau atumi yaktarin iruntrachartinuitai. ainau antinauka nintimrarti. Tunau


Antsu atumi ninti yapajiaram, ataksha nepetkaru ainau jakar, ҡ˔Ѹȍʮ˔ҡ͑ɗӕ͑‫ڏ‬
miatrusrumek wína anenkurminkia maka wait wajakchartinuitai, tawai
nunaka turashtinuitjarme. 6ॸTura atumi tusam aarta,” turutun antukmajai.
pengker turamurmincha nekajai.
Nicolaítas turamuri atum nakitarme nuna Pérgamo yaktanam chicham akupkamu
wisha nunisnak nakitajai. 7ॸYuse Wakani 12ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin
ta nuna wina aintsur ainau antinauka Pérgamo yaktanam puja nuka ju
nintimrarti. Tunau nepetkaru ainaun chichaman nekaati tusam aarta: Saapia
numi tuke pujutan sukartin Yuse tumaun yantamen mai eren tsakamun
pujutirin waja nuna neren yuwarti tusan takakua nuka tawai tita: 13ॸAtumka tunía
tsangkatkatnuitjai. Tura nuna yuwinak pujarme nunasha wikia nekajai. Satanás
nijai tuke pujusartinuitai, tawai tusam ni aintsrin inartas puja nuni atumka
aarta,” turutun antukmajai.ॹf pujarme. Nunia wína nekas pengker
umirtin, Antipas naartin atumjai pujus
Esmirna yaktanam chicham akupkamu wína pachitas chichaman etsermia
8ॸ“Wína aintsur ainaun wainin Esmirna nunaka maawaru wainiatrumek, atumka
yaktanam puja nuka ju chichaman tuke wina umirtakrum pujuyarume. Tura
nekaati tusam aatrata: Nu nangkamtaik wína tuke umirtutka inaituschamarume.
tuke pujumia nuka, tura nungka 14ॸTurin ayatrumek atumnia aints

amukamtaisha, tuke pujustata nuka yaanchuik Yuse chichame etserin Balaam


jakayat ataksha nantakin asa, yamaikia pasé nuikiarturmaun tuke metawar
tuke jatsuk puja nuka tawai tita:ॹg 9ॸWikia umirinawai. Nusha Israel ainaun tunaun
nekajrume. Atumka wína umirtuku turuawarat tusa, tangku namangken
asaram wait wajarme. Tura asaram Moaba yusrin susamu yuwaarat tusa, apu
kuikiartichu ayatrumek, nekasrum Balacan nuiniarmiayi. Nuniasha
kuikiartin ainau nangkamasrumek tsanirmatnasha nuiniarmiayi. Atumi
͑ֆɗ̲Йɗ̲͑ֆӕӕ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ ɗфӕҡф̲ӕфɗ͑ӕҡӕ͑ӕ͑ҡӕфӕՓфӕѸф̲‫ڏ‬

f॰2.7 (Gén. 3.24; Eze. 28.13) g॰2.8 (Isa. 41.4; Apoc. 1.17;22.13)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ2 502

tai, atumi turamuri mash pengkeraitai chichamen etsernuitjai, ta nuka wina


tatsujrume.ॹh umirtinak pujuinaun tsanirmatnuncha
15ॸ“Tura atumnia aints ainau Nicolaítasa nuiniawai. Tura Yuschau waininayat,
nuikiarturmaurin wikia nakitaja nuna tangku namangken ni yusri susamu
inaitan nakitinawai. 16ॸTura asaram yuwaarti tusa nuiniawai. Atumka nu
nintimaurum wári yapajiataram. Tura nu turati tusaram, tsangkatkau asakrumin,
aints ainaujaingkia iruntrairap. ҽӕфËȍ‫ڏ‬ atumi turamuri mash pengkeraitai
kurminkia wikia atumin wári werin, tatsujrume.ॹk
saapia tumau wína jangkernia jiina nujai 21ॸ“Tura asan nu nuwaka ni tunaarin

maaniktatjai. 17ॸYuse Wakani ta nuna inaisati tusan nukap nakasmajai.


wína aintsur ainau antinauka nintimrarti. Turamaitiat ni tunaarinka tuke inaiyatsui.
Tunau nepetkaru ainaun yutan maná 22ॸAnturtuktaram. Nu nuwanka peaknum

tutain nayaimpinam uukmau aa nuna tepesti tusan sungkuran susatatjai. Tura


yuratnuitjai. Tura wína aintsur ainaunaka nijai tsanirmau ainauncha nijai metek
kayawach pújun susatnuitjai. Nu nukap wait wajakarti tusan sungkuran
˔ֆ̲͑ֆ̲ф̲͑фɗ͑ǣ˔ɗф̲Փɗ‫ڏ‬ susartatjai. k͑ҡѸӕ͑ɗҡӕ͑фɗ͑ɗ͑ɗѸф̲‫ڏ‬
tai. Nuna naarinka kichkisha nekainatsui. taikia turashtatjai. 23ॸTura nu nuwa
Antsu ningki juwinak nekaawartin tunaurin takainaunaka ni uchiria
ainawai, tawai tusam aarta,” turutun nunisarang asaramtai, ͑ӕ͑˔̲ҡ͑ӕɗҡ‫ڏ‬
antukmajai.ॹi jai. Wi turamtai wína aintsur ainau
ɗфӕ͑ҡффЙӕʮӕɗ͑ӕ˔͑ӕ͑Ѹȍ͑ľ˔Փфҡɗ‫ڏ‬
Tiatira yaktanam chicham akupkamu nuitai. Aints ainau nintin nekarnunka
18ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin wiitjai. Tura asan atumi pasé turamurijai
ҽɗҡɗфֆ˔ҡ̲͑Йӕʮ͑ӕ˔ʮӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬ metek wait wajaktinnasha susatatjarme.ॹl
nasha nekaati tusam aarta: Yuse Uchiri 24ॸAntsu Tiatira yaktanmaya ainautirmin,

jiingkia ji kapawa tumau jiimiaj puja nu nuwa nemartsuk pujautirmin, tura


nuka, nawesha jiru jinum jiyamua Satanás uukmau aa nuka nekachu
nunisang newar waja nuka tawai tusam asakrumin, chikich chicham umirkataram
aatrata:ॹj 19ॸAtumi turamurincha wikia tusanka tatsujrume. 25ॸTura atum
mash nekajrume. ҽӕфҡӕ̲ɗ͑ľ͑ǣ˔ф‫ڏ‬ umirume nuka wi taatsaing tuke
tairincha nekajrume. Tura wína metaram umirkataram.
nekasampita turutu asaram, wína 26ॸTunau nepetkaru ainaun, tura wi

umirtakrum pujarme. Tura yuuminak taatsaing wína wakeramurun tuke


pujuinausha pengker yayaarme. Tura umirtin ainaun mash nungkanmaya ainau
wait wajayatrumek pengker nintimsaram apuri arti tusan inaikiatnuitjai. 27ॸTura
pujarmin nekajrume. ҽӕф͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ wína Apaachir winasha: Apu ata tusa,
taik pengker turamiarume nuna ɗ͑ɗҡӕ˔̲ɗ͑ӕ͑ɗѸ͑˔Йӕɗ͑ӕ͑ɗ͑ɗ˔ɗф‫ڏ‬
nangkamasrumek yamaikia timiá tinuitjai. Turamu asar aints jirujai
pengker turarme tusan nekajrume. muitsan awatiar tsainawa nunisarang
20ॸTurin ayatrumek nuwa Jezabel naartin wína umirtinak pujuinauka wína
atumjai pujusti tusaram tsangkatarme. kakarmarjai mash nungkanmaya ainaun
Nuka atumin anangkramak: Wikia Yuse inarartinuitai.ॹm 28ॸTura tsaa tsapuatsaing,

h॰2.14 (Núm. 22.5,7,31;25.1-3; Jud. 11) i॰2.17 (Juan 6.48-51) j॰2.18 (Dan. 10.5-6)
k॰2.20 (1.Rey. 19.1-2;21.5) l॰2.23 (Sal. 7.9; Mat. 16.27) m॰2.27 (Sal. 2.9)
503 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ2ٍॷ3

angkuaji eemak tsapuawa nunisnak wikia ainawai titinuitjai.ॹo 6ॸYuse Wakani ta


tatsuk, wína aintsur ainaun wína nuna wína aintsur ainau antinauka
tatintrun nekawarti tusan nekamtairun nintimrarti, tawai tusam aarta,” turutun
susartinuitjai. 29ॸYuse Wakani ta nuna antukmajai.
wína aintsur ainau antinauka nintimrarti,
tawai tusam aarta,” turutun antukmajai. Filadelƿa yaktanam chicham akupkamu
7ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin
Sardis yaktanam chicham akupkamu
Filadelƿa yaktanam puja nuka ju

3
1ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin chichaman nekaati tusam aatrata: Nekas
Sardis yaktanam puja nuka ju tunaarinchawa nu, tura nekas chichaman
chichaman nekaati tusam aarta. Yuse chichaa nu apu Davidta yawirin takaku
Wakani siete (7) akupa nuka, tura yaa asa, Yusnum wayaatnun urainamtaikia
tumaun siete (7) aa nuna inawa nuka Ëȍɗ˔ɗËȍɗ͑ӕ˔Йľ͑ǣ˔ŃľЙľ͑Ëȍ̲͑Փɗ‫ڏ‬
nunasha tawai tita: Atum turamurmin tai. Tura Yus epeniamtaikia chikich
itiur awa tusan mash nekajrume. Atumek ainauka uraichminuitai, ta nuka tawai
nintimtumasrumka iwiaakuitji tusam aarta:
tarumning, wikia atumniaka jakawa 8ॸ“Atumi turamuri itiur awa tusan mash

nunisrumek pujarmin jiiajrume. 2ॸTura nekajai. Atumka jumchik ayatrumek,


atumi turamurijaingkia Yuska pengkerka atumi kakarmarisha atsau wainiatrumek,
awajtsuk pujarmin jiiajrume. Tura atum Փɞ͑ËȍɗËȍ̲ӕф̲ɗҡфӕѸфӕ̲ľ˔ӕ̲ɗфҡӕ˔‫ڏ‬
kanurua nunisrumek pujau asaram miarume, tura wikia Cristo
shintartaram. Tura asaram Yuska pengker umirkachuitjai tichamiarume. Tura
awajsataram. Aints wína umirtukchau Ѹ˔фӕ̲ɗ͑ҡӕ̲ɗ͑Փɗҡɗ͑˔ӕфҡɗ͑ӕɗҡ‫ڏ‬
asar, jakaartas ainawa nunisarang jarme. Nuna urainamtaikia, aints
pujuinauka wína umirtutan tuke inaisarai kichkisha epenchamnawaitai. 9ॸk͑ҡӕ˔ҡ‫ڏ‬
tusaram kiakartaram. 3ॸTura wína ram. Aints waitrinak judío aintsuitjai
chichamur eemkaram antukmiarme nu tinayat, iwianchi apuri Satanásan
chicham nintimraram metataram. Antsu umirinawai. ͮӕ˔ҡӕ̲ѸȍՓɗ͑ҡфӕ̲‫ڏ‬
atumi tunaaringkia inaisataram. ҽӕфËȍ‫ڏ‬ ning, winaka tikishmatruwarat tusan
kurminkia kasa aneachmau winawa nunaka itatnuitjai. Wi atumin aneau
nunisnak wisha atumin winitin asamtai asan, aints ainausha nekaawarti tusan
¿warutik tat? ҡӕѸф̲ľ˔͑ľ˔фËȍ̲ɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ turatnuitjai. 10ॸAtum wi timiaja nu tuke
trume.ॹn 4ॸAntsu atumi yaktarin Sardisnum inaitsuk pengker nintimsaram umirtuku
aints untsurinchu wína umirtukaru asar, asakrumin, ՓɗѸȍ͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑‫ڏ‬
wejmak pakuichau entsarina nunisarang numka uwemtikratnuitjarme. Mash
ainawai. Tura asar wijai metek wejmak nungkanmaya ainau nu wait wajaktiniun
nekas pujun entsarar pujusartinuitai. wainkartinuitai. Tura nekasash wína
5ॸTunau nepetkaru ainauka wejmak nekas umirtina tusan nekapsatnuitjai. 11ॸWikia
pujun entsarar wijai pujusartinuitai. Tura wári taratnuitjai. ҽӕфѸ̲ҡɗҡѸľ͑ǣ˔фӕ‫ڏ‬
nuna naaringkia wína papirun aatramu tin Yus atumin suramsamia nuna iwianch
asaramtai pengké sakturchatnuitjai. Tura atantruki tusaram, wína tuke inaitutsuk
asan wína Apaachirnasha, ҡӕф͑ɗՓľ̲‫ڏ‬ umirtuktaram. 12ॸTunau nepetkaru
muri ainauncha: Juka wína aintsur ainauka wína Yusru jeen painia

n॰3.3 (Mat. 24.43-44; Apoc. 16.15;20.12) o॰3.5 (Ex. 32.32-33; Apoc. 13.8)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ3ٍॷ4 504

nunisarang tuke jiintsuk nuni pujusartin mek, tura misu wajawa nunisrumek
ainawai. Tura wína Yusru naarincha ni pujarme. Antsu nuka nekapmamtsurme.
namangken aatratnuitjai. Tura wína 18ॸTura asamtai nekasrum yuumatsuk

Yusru yaktarin Jerusalén yamaram aa pujustasrum wakerakrumka, wína


nuka nayaimpinmaya taratnua nuna seatkuram: Aints kurin jinum jiyamun
naarincha ni namangken aatratnuitjai. sumawa nunisrumek tuke pujustin
Tura wína naarun yamaram aa nuna ni winaka seattiaram. Tura misu kuimiakan
namangkencha aatrartinuitjai. 13ॸYuse natsaarai tusaram, wína seatkuram
Wakani ta nuna wína aintsur ainau tarachin nekas pujun entsarartas
antinauka nintimrarti, tawai tusam suminawa nunisrumek tunaarinchau
aarta,” turutun antukmajai. wajastaram. ҽӕфՓɗ̲͑ɗËȍӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬
mek pujau asaram, aints pengker
Laodiceanam chicham akupkamu wainmaktas, jii engketi irimin sumawa
14ॸ“Nunia wína aintsur ainaun wainin nunisrumek wína seattiaram. 19ॸWína
Laodicea yaktanam puja nuka ju aneetir ainaun mash chicharkun: æȍɗËȍ‫ڏ‬
chichaman nekaati tusam aarta: Nekas mur miatrusrumek umirtuktaram tusan,
chichaman tuke chichaa nuka, ni wína umirtutsuk pujuinauncha wait
chichamen paan nekamtikiartin asa, nu wajaktinasha suajai. Tura asamtai atumi
nangkamtaik Yus mash najanamia nuna nintimauri yapajiaram, miatrusrumek
apuri asa tawai tita:ॹp 15-16ॸWikia atumi umirtuktaram tajarme.ॹq 20ॸAnturtuktaram.
turamuri itiur awa tusan mash Wikia aints irastas taa, waitinam wajas
nekajrume. Atumka winaka tukeka untsumua nunisketjai. Tura asamtai aints
inaituschamarume. Turayatrum wína wi untsumaurun antuk waitin uraawa
ËȍɗËȍ̲фӕ˔̲ɗҡфӕѸфӕ̲˔ӕ̲ɗфҡҡѸ‫ڏ‬ nunisang: Nintirun wayaata tamatikia
rume. Tura asaram yumi japapachikia wikia wayaatatjai. Tura aints yutan
tumawaitrume. Michatnasha michachu, yuwinawa nunisnak iruntratatjai. Tura
tura tsuwertancha tsuwerchau pengké wisha nijai tsaniasan pujustatjai. 21ॸWisha
tsuutmai umurchamnawa tumawaitrume. tunaun nepetkau asan, wina Apaachirjai
Tura asakrumin aints yumi japapachik tsaniasan aints ainaun inartasan, apu
tseekmaun umur tsuutak inuktas keemtainum pujaja nunisarang tunau
wakerawa nunisnak wikia atumin nepetkaru ainauka wijai tsaniasar aints
japatasan wakerajrume. Antsu tsuwer ainaun inarartas keemsarti tusan
akurmeka, turachkurmesha micha tsangkatkatnuitjai.ॹr 22ॸYuse Wakani ta
˔ӕф̲ľѸȍҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфËȍɗ͑ҡфӕ‫ڏ‬ nuna wína aintsur ainau antinauka
meash. 17ॸAtumka chichaakrum: Wikia nintimrarti tawai tusam aarta,” turutun
kuikiartinuitjai. Tura asan warinchun antukmajai.
untsurin takakjai. Tura asan pengké
yuumatsuk pujajai tayatrum, wínaka Nayaimpinmaka Yusen
umirtutsuk pujau asaram, kuikiartin pengker awajinawai

4
ayatrumek, nekasrum yuumakrum 1ॸNu
nangkamaramtai pangkain
pujarme. Tura nekasrum pengkerka jiimkaman nayaim uraniun
pujatsrume. ҽӕфՓɗ̲͑ɗËȍӕ͑ӕ͑ɗѸфӕ‫ڏ‬ wainkamjai. Tura nunia kakaram

p॰3.14 (Juan 1.3; Col. 1.15) q॰3.19 (Prov. 3.12; Hebr. 12.5-6) r॰3.21 (Juan 16.33;
Apoc. 5.5)
505 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ4ٍॷ5

untsumaun antukmajai. Nu nangkamtaik kichik ni netsepeninisha jiisha untsuri,


pupun pupuntramua tumaun antukmaja tura tuntupeninisha nunisarang jiisha
nunisnak ataksha antukmajai. Tura wína untsuri aun wainkamjai. Tura tsawaisha
chichartak: “Juni wakata. Turakmin tura kashisha tuke inaitsuk chichainak:
ukunam atinua nuna inaktustatjame,” “Apu Yus mash aa nuna nangkamasang
turutmiayi. nekas kakarmaitai. Tuke pujuya nuka
2ॸTura Yuse Wakani wína nintirun yamaisha nunisang pujawai. Tura tuke
piatruku asamtai, arutsuk karanma iwiaakuitai. Nekas pengkeraitai, nekas
nunisnak Yuse keemtairin nayaimpinam pengkeraitai, nekas pengkeraitai,” tinaun
wainkamjai. Tura nu keemtainum ketun antukmajai.ॹt
wainkamjai. 3ॸTura nu keemtainum ketun 9ॸTu chichainak apu keemtainum tuke

wainkan, kaya akik wincha jiitsumir iwiaaku puja nuna pachisar: Ameketme
jaspe tutai, nuniasha kaya kapantin akik juuntam tusar, ̲˔ľҡɗҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
aa nuna wainkamjai. Nunia tungkiangkua jai. 10ॸTurinamtai juun ainau veinticuatro
tumau, antsu kingkia kaya esmeralda (24) ainia nuka juun apu keemtairin
tumau Yuse keemtairin tenteaun tentakar pinakumrurar tepersar, tuke
wainkamjai. 4ॸYuse keemtairin tentakar iwiaaku puja nuna pachisar: Ameketme
apu keemtairin veinticuatro (24) ainaun juuntam tiartas, ni tsengkrutirin kuakiar
wainkamjai. Nu keemtainum juun ainau tuksar Yusen chicharinak:
veinticuatro (24) ketinaun wejmakan 11ॸ“Ameketme Apum. Ameketme Yusem.

pujun entsarinaun, nuniasha tsengkrutin Ameka iwiaaku ainau mash


kuri najanamun tsengkrakinaun najanamiame. Tura ame wakerau
wainkamjai. 5ॸApu keemtairinia charpia asakmin, mash iwiaaku ainawai. Tura
tumau jiininaun wainkamjai. Tura nasea asamtai amincha tuke mash pengker
tumaun uutun, ҡӕфɗЙɗ̲ҡѸȍɗЙɗ̲ҡ‫ڏ‬ awajtamsarti. Tura: k̲ľ˔ľҡ̲ľЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
run antukmajai. Tura Yuse keemtairin ram turamiarti. Tura: Ameketme
ayamas kantii keawa tumaun siete (7) kakarmam turamiarti,ٚҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
ainaun wainkamjai. Nuka Yuse Wakani jai.
aa nuwaitai.ॹs 6ॸNunia Yuse keemtairin
ayamas juun kucha ispiya tumau wincha Papi aarmaun pachis timauri

5
miamian aun wainkamjai. 1ॸNunia juun apu keemtainum ketu
Nuniasha iwiaaku ainau cuatro (4) ama ЙЙɗ̲ɗֆ͑ҡ̲ľ͑ф̲ӕ͑Йľ͑ӕф‫ڏ‬
nu juun apu keemtairin tentainun maun ni untsur uwejejai takus ketun
wainkamjai. Tura netsepeninisha, tura wainkamjai. Nu papinka urakarai tusar,
tuntupeninisha jii untsuri ainaujai senta kantsejai siete (7) nujtukmaun
jiimiam wajainaun wainkamjai. 7ॸKichik wainkamjai. 2ॸTura Yuse awemamuri
juun yawaaya tumaun wainkamjai. Tura ͑ľ˔Ѹ˔˔ф̲͑ӕËȍɗËȍӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
˔ɗËȍ˔Փ˔ӕËȍɗфɗҡӕ̲ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ jai. Nuka kakar chichaak: “¿Yaa miajuk
jai. Tura kichnasha aintsu yapiya tumaun ju papi kantsejai nujtukmauncha
wainkamjai. Tura kichka kukui nanamua urakainta?” tu inintraun antukmajai.
tumaun wainkamjai. 8ॸTura nu iwiaaku 3ॸTuramaitiat nayaimpinmasha, tura

ainau nanamtin asar, ni nanapesha seis nungkanmasha, ҡӕфʮ˔ӕɗ̲͑ӕ̲͑‫ڏ‬


(6) ainaun wainkamjai. Tura kichik sha, timiá juunka kichkisha atsau

s॰4.5 (Apoc. 8.5) t॰4.8 (Isa. 6.2-3)


kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ5 506

asamtai, ͑ӕЙЙɗӕф˔̲ɗ͑ҡӕфӕʮѸ̲‫ڏ‬ maurisha uraktinuitme. Amincha


naunaka wainkachmajai. 4ॸTura nu papi mantamawaru asamtai, jakam
urakminiun tura aujsamniun wainkachu ami numpemsha numparmiame.
asan, nukap juutmiajai. 5ॸWi juutu Tura asam mash nungkanmaya
pujamtai, kichik juun nuni ketun ainau, ͑ɗɗѸȍ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍӕɗ͑ӕ‫ڏ‬
wainkamja nu wína chichartak: “Juutsuk sha mash Yusnum jearti tusam
asata. Anturtukta. Judánmaya ainau juun jakamiame.ॹx 10ॸTura iincha: Wína
yawaaya nunisarang kakaram asaramtai, aintsur asaram, wijai metek aints
Cristo Judá weari asa, tura Apu Davidta ɗ͑ӕɗ͑фҡɗ͑ӕɗҡфӕ̲ľҡӕ˔фҡɗ‫ڏ‬
weari asa, ni nemase ainaun mash miame. Tura Yuse inatiri asaram
nepetak, Yuse wakeramurin tuke mash sacerdotea nunisrumek Yusjai
miatrusang umikmia nuka, ju papi chichastinuitrume tukartimiame.
kantsejai nujtukmaun siete (7) aa nuna Tura asaram mash nungkanmaya
urak aujsamnawaitai,ٚҡӕфӕҡӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬ aints ainau inau atinuitrume
jai.ॹu tukartimiame,” tu kantamrinaun
6ॸTamati wikia jiimkaman, juun apu antukmajai.ॹy
keemtainum ayaamas Uwija Uchiri 11ॸTura ataksha pangkain jiimkaman,

maamutiat iwiaaku wajaun wainkamjai. Yuse awemamuri untsuri juun apu


Nuka japen wajamtai, cuatro (4) iwiaaku keemtairin tentakar, tura iwiaaku ainau
ainau, tura veinticuatro (24) juun tentakar, tura juun ainausha tentakar
ainausha niin tentakarun wainkamjai. kantamrinaun antukmajai. Tura timiá
Uwija Uchiriya tumau nuna antiri siete untsuri millón asaramtai, pengké
(7) aun wainkamjai. Tura ni jiisha siete nekapmarchamin iruntrarun wainkamjai.
(7) aun wainkamjai. Nuka Yus ni 12ॸNuka kakar chichainak:

Wakanin mash nungkanmaya ainaun “Uwija Uchiri maamuitiat timiá juun


jiisat tusa, akupkamia nuwaitai tusan asa, tura timiá kakaram asa,
nekaamjai.ॹv 7ॸTura Uwija Uchiri juun apu ͑͑ҡ˔ɗ̲Ѹȍ͑ӕ͑˔ɗ͑˔фҡ‫ڏ‬
keemtairin weri, papin untsur uwejejai nuitai. Tura mash aa nuna nekau
ҡ˔ӕѸ͑ӕ͑ɗ˔ľҡӕ͑ЙЙɗфɗ͑ʮӕфӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ asamtai: Ameketme juuntam
jai. 8ॸTura papin juramtai, cuatro (4) tusar, ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸфҡɗ‫ڏ‬
iwiaaku ainau, tura veinticuatro (24) juun nuitji. Tura maaketai titinuitji,”
ainau Uwija Uchirin: Ameketme juuntam tinaun antukmajai.ॹz
tiartas tikishmatinaun wainkamjai. Juun 13ॸTuramtai Yus najanamu ainau mash

ainau kichik kichik kitarra tumaun nayaimpinmasha, tura nungkanmasha,


takusar, tura piningkia tumaun kuri tura nungka nitkarin pujuinausha, tura
najanamun tákakinaun wainkamjai. Nu juun entsanam pujuinausha chichainak:
pining ainamunam kungkuti keeminaun “Juun apu keemtairin keta juka
wainkamjai. Nu kungkutikia Yuse aintsri Uwija Uchirijai metekaitai. Ni
Yus seamuri taku tawai.ॹw 9ॸNunia juun tuke maaketai timinuitji. Tura
ainau yamaram kantan kantaminak: tuke: Ameketme juuntam
“Ameketme timiá juunmeka. Tura timinuitji. Tura: Ameketme
Ѹ̲ʮӕЙЙɗʮӕ˔ɗ̲ЙЙɗ͑ӕʮҡӕ˔‫ڏ‬ kakarmam tusar, tuke inaitsuk

u॰5.5 (Juan 16.33; Apoc. 3.21) v॰5.6 (Isa. 53.7; Juan 1.29) w॰5.8 (Apoc. 8.3)
x॰5.9 (Sal. 33.3) y॰5.10 (Apoc. 1.6;20.6) z॰5.12 (1.Cor. 5.7)
507 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ5ٍॷ6

pengker awajsarminuitji,” tinaun akik atin asamtai, aints ainau tsukajai


antukmajai. wait wajakartinuitai. Kichik kinta
14ॸTura cuatro iwiaaku ainau: “Tu atí,” takakmasmaunum kuikian juwawa nu
tinaun antukmajai. Tinamtai veinticuatro kuikiajai trigon kichik kilon nunak
(24) juun ainausha tuke iwiaaku puja sumakartinuitai. Nuna sumachkusha nu
nuna tikishmatrar maaketai tinaun kuikiajai cebada pang najantai kampatam
wainkamjai. (3) kilon nunak sumakartinuitai. Antsu
olivo macharisha tura uva yumirisha
Papi nujtukmauri siete mesrai tusam, tenapkesam wainkata,”
urakmaun wainkamuri turutun antukmajai.

6
1-2ॸNuniaUwija Uchiri papi 7ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi

͑ӕʮҡӕ˔̲ӕ͑˔ɗËȍɗ˔ӕф˔ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ nujtukmaun cuatro (4) ama nuna


jai. Tura urakamtai, nu cuatro iwiaaku urakamtai, chikich iwiaaku chichaun
ainamunmaya kichik ipiamta nunisang antukmajai. Nuka chichartak: “Winim
kakar chichartak: “Winim jiita,” turutun jiita,” turutun antukmajai. 8ॸTamati wikia
antukmajai. Tamati wisha jiikman, kawai jiikman, ˔Փɗ͑ֆ͑ǣ˔ӕҡ˔ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
pujun wainkamjai. Tura kawainum ketu jai. Tura nu kawainum ketu jatan
tishimkun takakun wainkamjai. Tura ni sukartin inaikiamuyayi. Tura nuna ukurin
nemase ainaun nepetkatin asamtai, winauka aints ainaun juki, jakaru ainau
tsengkrutincha suwaun wainkamjai. Tura matsatmaunum juyayi. Tura mash aints
tuke nepetmaktas jiinkinun wainkamjai. ainau iruntramunam aints cuatro (4)
3ॸNu kawai jiinmatai, Uwija Uchiri irunar pujuina nuni kichkin maati tusa
chikich papi nujtukmaun jimiar ama kakarmarin susamuitai. Tura aints ainaun
nuna urakun wainkamjai. ͮӕ͑ӕф˔̲‫ڏ‬ mesetjai, tura tsukajaisha, ҡӕфѸӕ͑ǣ˔ӕф‫ڏ‬
tai chikich iwiaaku aa nuka chichartak: jaisha, tura pachim ainaujaisha jakrami
“Winim jiita,” turutun antukmajai. tusa kakarmarin susamuitai.
4ॸTurutmati wisha jiikman, chikich 9ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi

kawain kapanniun wainkamjai. Nu nujtukmaun cinco (5) ̲͑ӕ͑ӕф˔̲‫ڏ‬


kawainum ketu mash nungkanam tai wikia jiikman, Yuse chichame etserin
wekaas, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ̲ľѸľҡ͑͑ʮ̲̲͑‫ڏ‬ ainaun maawarmia nuna wakanin
tikiat tusa akupkamuitai. Turamtai aints wainkamjai. Nuka tuke inaitsuk:
ainau mash pengker nintimtunitsuk Cristonuitji tinau asaramtai niincha
kajernaikiar maaniawarti tusa, kawainum maawarmiayi. Nu jakaru ainau wakanin
ketun saapi sarman suwaun wainkamjai. misa kungkuti keemaktin aa nuna
5ॸNu kawai jiinmatai, Uwija Uchiri wamketinini ayaminak pujuinaun
chikich papi nujtukmaun kampatam (3) wainkamjai. 10ॸNuka kakarar untsuminak:
ama nuna urakamtai, chikich iwiaaku “Apuru, ameka nekasam tunaarinchau
chichaun antukmajai. Nuka chichartak: asam, ame tame nuka tuke umiame. Tura
“Winim jiita,” turutmatai wikia jiikman, Ѹ̲‫ع‬Փфӕҡ̲фӕѸ̲ľ˔ɗɗ̲͑͑ҡ̲‫ڏ‬
chikich kawain shuwinun wainkamjai. waru ainausha mash nungkanam
Tura nu kawai jiinmatai, kawainum ketu pujuinausha yapaijkiatam?” tinaun
kilo nekapmati takakun wainkamjai. antukmajai.
6ॸTura nu cuatro (4) ɗՓɗ˔ӕɗ̲͑ӕ͑‫ڏ‬ 11ॸTinamtai Yuse awemamuri niincha

maya chichaamun antukmajai. Nu wejmak pujun sarman suwinak: “Atumea


chichaamuka nuwaitai: “Yutai nukap nunisarang chikich Cristonu ainauncha
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ6ٍॷ7 508

maawartin ainawai. Nuna umisarti nini wajaun, tura kitcha pajeninisha


ҡӕѸф̲ʮӕ̲Ëȍɗ˔͑ ˔˔фӕ̲ֆ̲фҡ‫ڏ‬ wajaun, tura kitcha atu pajeninisha
ram,” tinaun antukmajai. wajaun, tura kitcha tsaa jeatinmanini
12ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi wajaun wainkamjai. Tura nungkanam,
nujtukmaun seis (6) ama nuna urakamtai, nunia juun kuchanam, nunia numi
wisha jiikman uu kakarman uurun wajamunam nase umpuini tusar
wainkamjai. Tura tsaasha tsantsuk tarach suriminak wajainaun wainkamjai.
shuwinua tumau ketun wainkamjai. 2ॸNunia chikich Yuse awemamuri tsaa

Nantusha numpa tumaun kapantin ketun taakmaunumanini winaun wainkamjai.


wainkamjai.ॹa 13ॸYaa ainausha kakeenaun Nuka Yus tuke pujawa nuna inatiri ainau
wainkamjai. Numí kanawe nase ͑ɗʮʮɗ͑ҡфҡ͑ӕ͑ҡ˔ӕѸՓɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
kakarman nasentak peaam, unuts jai. Tura chikich cuatro (4) Yuse
kuwirach nungkanam kakeenawa awemamurin nungkancha, tura juun
nunisarang yaa ainau yakiya nungkanam entsancha mesrartin ainaun kakar
kakeenaun wainkamjai.ॹb 14ॸҽӕф͑ֆɗ̲‫ڏ‬ chicharak: 3ॸ“Yuse inatiri ainau nijajin
pisha papi penuarar juwamua nunisang Yuse naari aatsrining, nungkasha tura
mengkakaun wainkamjai. Tura mura juun entsasha, tura numi ainausha
ainausha, tura isar ainausha muchitkar mesrairap,” tusa akatar akupaun
yaja pujnasarun wainkamjai. 15ॸTura antukmajai.
mash nungkanmaya apu ainausha, tura 4ॸTamati Yuse inatiri Israela weari ainau

kuikiartin ainausha, tura suntara apuri nijajin Yuse naarin aatrartin ainau
ainausha, tura kakaram ainausha, tura ¿warutmak awa? tu iniam: Ciento
aintsu inatiri ainausha, tura aintsu cuarenta y cuatro mil (144,000) ainawai
inatirinchu ainausha mash shaminak taun antukmajai.
muranam waa amanum, nunia pampa 5ॸTura asamtai Judá weari doce mil

juunum anuminaun wainkamjai. (12,000) ainawai. Nunia Rubénka weari


16-17ॸTura anumkar, mura ainaun tura doce mil (12,000) ainawai. Nunia Gada
pampa ainauncha chicharinak: “Mura weari doce mil (12,000) ainawai. 6ॸNunia
ainautiram, tura pampa ainautirmesha Asera weari doce mil (12,000) ainawai.
anturtuktaram. ֤ӕѸ͑ľ˔ѸՓɗҡՓʮ˔ҡɗ‫ڏ‬ Nunia Neftalía weari doce mil (12,000)
niun akupkatin kinta jeau asamtai ainawai. Nunia Manasésa weari doce mil
¿yamaikia yáki uwemtikramrataij? Tura (12,000) ainawai. 7ॸNunia Simeónka
asamtai Yuse keemtairi keta nu iin weari doce mil (12,000) ainawai. Nunia
waitmakai tusaram, tura Uwija Uchiri iin Leviya weari doce mil (12,000) ainawai.
wait wajaktiniun suramsai tusaram, Nunia Isacara weari doce mil (12,000)
ֆ˔ɗֆֆӕ̲Йӕ͑˔ф̲ɗɗ͑ӕӕ˔фҡ˔ҡ‫ڏ‬ ainawai. 8ॸNunia Zabulónka weari doce
ram,” tinaun antukmajai.ॹc mil (12,000) ainawai. Nunia José weari
doce mil (12,000) ainawai. Nunia
Israel ainau nijajin aatramuri Benjamínka weari doce mil (12,000)

7
1ॸNuniaataksha pangkain jiikman, ainawai, taun antukmajai. Tura nu aints
Yuse awemamurin cuatro (4) aun ainau nijajin Yuse naarin aatramun
wainkamjai. ˫ɗËȍɗ˔ҡѸҡ˔̲ӕ͑ӕ̲‫ڏ‬ wainkamjai.

a॰6.12 (Apoc. 11.13;16.18) b॰6.13 (Joel 2.31; Marc. 13.24-25; Luc. 21. 25-26)
c॰6.16 (Isa. 2.10; Joel 1.15; Luc. 23.30)
509 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ7ٍॷ8

uwemtikratas jaka, numpe numparmia


Yuse aintsri ainau nuka ni nintin japiramu asar, ni entsatiri
nekapmarchamnaun wainkamuri nekas puju aa nuna entsarar, yamai
9ॸNunia ataksha pangkain jiikman, aints ͑ɗʮф̲Փ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣЙľ͑ǣ˔Ńҡӕ͑фɗ͑‫ڏ‬
timiá untsuri pengké nekapmarchamnaun chau ainawai.ॹe
wejmak pujun entsarar, nunia chapi 15 “Tura asar Yuse keemtairin
nukea tumaun takusar, Uwija Uchirin tentakar nakasar pujuinawai.
naka wajatinaun wainkamjai. Nu mash Tura tsawaisha, tura kashisha
nungkanmaya ainau 10ॸmetek kakarar Yus seatai juun jean waininak
untsuminak: Yusen maaketai tinawai. Tura
٘ʊɗkЙËȍɗфɗ֤ӕѸʮӕӕ͑Йӕ˔ľľ̲ҡɗ‫ڏ‬ asaramtai Yus ni keemtairin keta
rin keta juka ni Uchirijai, Uwija nuka tuke niin wainui.
Uchiriya tumau aa jujai, ii 16-17 “Uwija Uchiri juun apu keemtairi

ҡӕ͑ӕфɗ͑Ѹ˔ҡӕф̲фҡѸʮфӕҡф̲‫ڏ‬ japen puja nuka uwija wainua


kau asamtai iin tumawaitai. Nuka uwijari ainaun
uwemtikramramiaji,” tinaun entsa kanajin yumin aartas
antukmajai.ॹd ayaakua nunisang ni aintsri
11ॸTinamtai Yuse awemamuri ainau jakaru ainaun wainak, tuke
Yuse keemtairin tentakar, juun pujustinasha susatnuitai. Tura
ainauncha tentakar, nunia nu cuatro (4) tuke juutsuk pujusarti tusa, Yus
iwiaaku ainauncha tentakar Yusen: ni aintsri ainau neaikirin mash
Ameketme juuntam tiartas, pinakumrar japiratnuitai. Turamtai tuke wait
nungka tepesar, ֤ӕѸľ͑Йľ͑ǣ˔ľфՓʮѸф‫ڏ‬ wajatsuk, tsukamtancha pengké
tas 12ॸchicharinak: tsukamtsuk, tura kitamtancha
“Tu atí: Ii Yusrin tuke inaitsuk Йľ͑ǣ˔Ń˔ɗҡ̲ҡѸӕ˔ЙӕʮӕѸфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
pengker awajsarmi. ҽӕф͑ɗ͑ǣ˔ɗ‫ڏ‬ tai. Nuningkia tsaasha pengké
tai nekas nekau, tura ningkitai sukuashtinuitai, tura seekijaisha
nekas kakaram, tura ningkitai waitka wajakchartinuitai,”
nekas inakratin, tura ningki turutun antukmajai.ॹf
pengker asamtai, tuke inaitsuk
maaketai tiarmi. Tu atí,” tinaun Chikich papi nujtukmausha urakmauri

8
antukmajai. 1ॸNunia Uwija Uchiri chikich papi
13ॸTu tinamtai juun ainamunmaya nujtukmaun siete (7) ama nuna
kichik wina chichartak: “¿Pujun urakamtai, nayaimpinam japchiri ura
entsarina ausha warí aintsua ainawa? pengké kichkisha chichaamuka atsumi.
¿Tura tuniaya kaunkarma? ¿Ameka 2ॸAntsu nu nangkamaramtai, ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬

nekamek?” 14ॸTurutmatai, wi ayaakun: nam Yuse awemamuri siete (7) aa nu


“Atsa juunta, ame nekau asam ujatkata,” Yuse keemtairin nakainak wajainaun
tama ni chichartak: “Ju aints ainauka wainkamjai. Tura Yuse awemamuri siete
Yusen umirkaru asar, nukap wait wajakar (7) wajarma nuna kichik kichik pupunan
jakarmiayi. Tura asaramtai Uwija Uchiria suwaun wainkamjai. 3ॸNuniasha Yuse
tumau aa nuka aints ainaun mash awemamuri taa, kungkuti engketin kuri

d॰7.10 (Mat. 22.2-10) e॰7.14 (Marc. 13.19; 1.Juan 1.7) f॰7.16 (Sal. 23.2;
Juan 4.10;7.37;10.11; Apoc. 21.4)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ8ٍॷ9 510

najanamun takus, ̲ɗѸ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ˔ľľ̲ҡɗ‫ڏ‬ wainkamjai. Turamtai juun entsa


nam naka wajaun wainkamjai. Tura kampatam amanum kichik numpa
kungkutin nukap keemaktas wajaun najanarun wainkamjai. Turamtai juun
wainkamjai. Tura juki, misa kungkuti entsanam mash iwiaaku ainau kampatam
keematinam kuri najanamunam ainamunam kichik kajingkiarun
˔ľ͑ҡѸ̲ӕ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ˔ľľ̲̲ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ wainkamjai. Tura kanu kampatam
jai. Nu kungkutikia Yuse aintsri ainau ɗ̲͑ӕ̲͑Ѹȍ˔ɗËȍɗ˔̲ľѸľфӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
seamurintai taku tawai. Nu misa jai.
kungkuti keematingkia Yuse keemtairi 10ॸNuniasha chikich Yuse awemamuri

ayamas aun wainkamjai.ॹg 4ॸYuse aintsri ˔̲Йҡ̲̲͑ӕЙӕЙӕ͑͑ЙӕЙӕ͑ҡф̲‫ڏ‬


ainau Yusen seainamtai, ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬ tai, nayaimpinam yaan juuntan yakiiya
muri kungkuti engketi uwejejai takus, ayaarun wainkamjai. Nuka kantiiya
˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ͑˔ľľ̲˔ф̲ɗ͑ӕ̲͑ӕ˔ӕ͑ҡɗӕ‫ڏ‬ tumau kapau entsa ainamunam, tura
rin Yusnum waakun wainkamjai. 5ॸNunia entsa kanaji kampatam ainamunam
Yuse awemamuri kungkuti engketin kuri chikichnum ayaarun wainkamjai. 11ॸNu
najanamun ataksha achik, nunia misa yaa naaringkia Yapawaitai. Tura nu yaa
kungkuti keematinam we, ji kaparun entsa ainamunam iyaaramtai, entsa
nuna kairin kungkuti engketinam kampatam ainamunam kichik yapau
chumpia, ji nungkanam ayaarti tusa najanaru asamtai, aints ainau nu
nangkimun wainkamjai. Turamtai entsanmaya yumin umurar untsuri
uutmausha uutun antukmajai, tura jainaun wainkamjai.
ipiamtasha charpijai nukap patinaun 12ॸNunia chikich Yuse awemamuri cuatro

antukmajai. ҽӕфӕӕѸȍӕӕфӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ (4) ama nu pupunan pupuntramtai,


jai.ॹh tsaasha tura nantusha, tura yaa ainausha
kampatam ainamunam kichik meseru
Pupun pupuntramun pachis timiauri asamtai, yaa ainausha tenap tsantinachun
6ॸNunia Yuse awemamuri siete (7) ama wainkamjai. Tura tsaasha mushatmar
͑ӕ˔ɗËȍɗ˔˔ɗËȍɗ˔ЙӕЙӕ͑͑ЙӕЙӕ͑ҡфӕՓф‫ڏ‬ ҡѸՓɗՓɗ͑ɗҡҡľ͑ЙҡѸ͑Ëȍӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
tas amiinaun wainkamjai. jai. Tura kashi wainiat nantusha tenap
7ॸYuse awemamuri kichik pupunan tsanchaun wainkamjai.ॹi
pupuntramtai, micha kaya tumaun, tura 13ॸTuramtai pangkain jiikman, Yuse

ji kapaun numpajai pachimramun awemamuri kukuiya tumau nanaaki


nungkanam nangkimun wainkamjai. winaun wainkamjai. Nuka kakar
Turinamtai mash nungka ainau chichaak:
kampatam amanum kichik keaun “Maj, ֆ̲ɗѸȍËȍɗ˔ɗËȍ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
wainkamjai. Tura numi kampatam muri kampatam pupunan
ainamunam kichik keaun wainkamjai. pupuntrinamtai, aints nungka mash
Tura chirichrisha mash kapainaun matsatinau yaanchuik wait wajakarmia
wainkamjai. nuna nangkamasarang nukap wait
8-9ॸNuniasha chikich Yuse awemamuri wajakartin ainawai,” taun antukmajai.

9
jimiar ama nu pupunan pupuntramtai, 1ॸTura chikich Yuse awemamuri cinco

juun mura jiya tumau kapaun juun (5) ama nu pupunan pupuntramtai,
entsanam nangkimia ujungkarun yaa kichik nayaimpinmaya nungká

g॰8.3 (Apoc. 5.8) h॰8.5 (Apoc. 11.19;16.18) i॰8.12 (Joel 2.31)


511 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ9

ayaarun wainkamjai. Tura nu yaa matsamnu apuri naaringkia hebreo


ayaarun yawin susa, waa juuntan chichamejaingkia Abadón naartinuitai.
jiitamran kuna ama nuna tektutirin Tura griego chichamejaingkia Apolión
urakti taun antukmajai. 2ॸTamati naartinuitai. Nuka ii chichamejaingkia
jiitamran waan urakamtai, nunia “meskartin” taku tawai.
mukunit nekas shuwin jiinun wainkamjai. 12ॸKichik wait wajakmauka yanchuk

Tura mukunit jiinua nuka eper nangkamaruitai. Antsu chikich jimiar


keemamua nunisang timiá shuwin jiinkin wait wajaktinka ataksha awai.
asamtai, ҡѸѸȍ̲ӕѸȍҡ̲фӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ 13ॸNunia chikich Yuse awemamuri seis

jai.ॹj 3ॸNuniangka nu mukuntiunmaya (6) ama nu pupunan pupuntramtai, misa


ijukratin manchia tumau nekas juuntan kungkuti keemaktin kuri najanamu
jiininaun wainkamjai. Tura jiinkiar titing tsakarin cuatro (4) ama nunia chicham
aints ainaun ijuinawa nunisarang aints jiinun antukmajai. 14ॸYuse awemamuri
ɗ͑ӕ͑ɗʮӕфҡɗҡӕѸ˔˔ф̲фɗ͑ѸӕѸ̲ӕɗ‫ڏ‬ chichaak: “Entsa nampuram Eufrates
tai. 4ॸTura Yuse awemamuri surimiak: tutainum Satanása awemamuri cuatro (4)
Chirichrisha, tura nupaa samek ainausha, jingkiamu pujuu ainau atiam akupkata,”
tura numi ainausha mesrairap. Antsu taun antukmajai. 15ॸTuramtai nu horati,
aints Yuse naarin ni nijajin aatrachmau tura nu kintati, tura nu nantuti, tura nu
ainau nuke ijutaram. 5ॸTura ijuayatrumek musachti Satanása awemamuri jiinkiartin
aints maatka maawairap, antsu cinco (5) asaramtai, aints ainau mash irumramu
nantuk aints titing ijum najaiminawa kampatam ainaun kichik maawarti tusar,
nunisarang najaimiawarti tusaram jiikiar akupkarun wainkamjai. 16ॸTura
ijutaram, tu chichaun antukmajai. ¿suntar kawainum entsamkaru ainau
6ॸNu wait wajaktin kinta jeamtai, aints warutmak iruna? tu iniam: Jimia pachak
ɗ͑ӕʮ˔фҡѸՓ˔ľфɗ͑ֆҡʮ˔фҡҡ˔̲‫ڏ‬ millón (200’000,000) ainawai tinaun
war tujinkartinuitai. antukmajai.
7ॸNu manchia tumaun wainkamja nuka 17ॸTura karanma nunisnak kawai

nekasar kawai mesetnum wetasar ainauncha, tura kawainum ketinauncha


umismawa tumaun wainkamjai. Tura wainkamjai. Kawainum ketinau wejmakri
tsengkruti kuri najanamua tumaun jiru najanamu kapantin, nunia kingkia,
tsengkrakinaun wainkamjai. Tura nuniasha takum ainaun wainkamjai. Tura
yapiincha aintsu yapiiya tumaun kawai muuken juun yawaa muukea
wainkamjai. 8ॸIntashincha nuwa intashia tumaun wainkamjai. Tura kawai jangkenia
tumaun wainkamjai. Antsu naingkia juun jiisha, tura mukuntiusha, tura azufresha
yawaa naiiya tumaun wainkamjai. 9ॸTura timiá tsuwer keenak jiininaun wainkamjai.
wejmak jiru najanamun entsarinaun 18ॸTura jiijaisha, tura mukuntiujaisha, tura

wainkamjai. ҽӕф̲͑͑ҡɗ͑Ѹф̲͑͑ɗ‫ڏ‬ azufrejaisha, nu kampatam wait wajamujai


naksha kawai mesetnum weenak, kárrun aints kampatam ainamunam kichik
japinam teteer wajainawa tumaun jakarun wainkamjai. 19ॸTura nu kawai
antukmajai. 10ॸTura jukencha titingki ainau jangkenia wait wajaktiniun
jukea tumaun wainkamjai. Nu jukejai akupinaun wainkamjai. Tura kawai juké
ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑Ëɗ͑ËΎ͑͑ҡӕɗʮӕфՓɗҡ˔Փф‫ڏ‬ ainausha napia nunisarang aints ainaun
tin ainawai. 11ॸNu manchi waanam esainaun wainkamjai.

j॰9.2 (Gén. 19.28)


kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ9–11 512

20ॸTura waininayat nu wait wajamunam uwejen nayaimpinmanini takuinun


jakacharu ainau ni tunaarin inaitsuk, tuke wainkamjai. 6-7ॸTura chichaak: “Yus tuke
tunau takainaun wainkamjai. Tura iwianch iwiaaku puja nuka nayaimpincha, tura
ainaun tuke ameketme juuntam tinaun nungkancha, tura juun entsancha
antukmajai. Tura ni yusri ainau kuri najanamiayi. Tura wi umiktatjai tímia
najanamusha, tura kuik najanamusha, tura nunaka yamaikia miatrusang mash
jiru najanamusha, tura kaya najanamusha, umiktatui. Tura Yuse awemamuri siete
tura numi najanamusha, wainmatnasha (7) ainia nu inangnamunam chikich
wainminachu, tura antutnasha antinachu, pupunan pupuntramtai, Yuse chichame
tura wekaatancha wekainachu waininayat etserin ainau Yuse inatiri asar, aints
tuke inaitsuk: Ameketme Yusem tinaun ainau nekaachminun tiarmia nunaka
antukmajai.ॹk 21ॸTura mangkartutnasha yamaikia ukunam atinnaka mash
inaitsuk, tura wawekratancha inaitsuk, tura umiktatui, Yusjai tajai” taun antukmajai.
tsanirmatnasha inaitsuk, tura kasamtancha 8ॸNayaimpinmaya wína chichartak:

inaitsuk tuke turinaun wainkamjai. Nuka aatsuk asata turutmia nu ataksha


wína chichartak: “Yuse awemamuri juun
Yuse awemamuri papichin itamun entsanam najama, tura atu nawejai
pachis etserkamu kukarnum najama waja au werita. Turam

10
1ॸNunia chikich Yuse awemamuri papin urak takaka au jurukta,” turutun
͑ľ˔Ѹ˔˔ф̲͑ӕ͑ֆӕф͑ǣ‫ڏ‬ antukmajai.
minam pachinak, nayaimpinmaya taarun 9ॸҽӕфӕҡ̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗՓʮ̲ӕ‫ڏ‬

wainkamjai. ҽӕфҡѸľ͑ǣ˔фӕҡɗ͑ҡӕ͑ǣ˔ɗ͑ǣ‫ڏ‬ nam werin: Ju papiwach surusta, tusan


kua tumau ni muuken tenteaun seamjai. Tu seam wína chichartak: “Pai
wainkamjai. Tura yapiisha tsaa tsantua jukita turam yuwata. Ju yuwamka apaam
timianun tsantun wainkamjai. Tura ʮ͑ǣ˔ľ̲ɗ͑ՓЙѸҡӕ̲ӕֆӕ̲ɗ͑Փʮҡф̲‫ڏ‬
kujapesha ji keawa tumaun wainkamjai. kitatui. Antsu wakemin engkema yapau
2ॸWi wainkamja nu papichin urakmaun wajatramkitatui,” turutun antukmajai.
takus, untsur nawejai juun entsanam 10ॸTurutmatai Yuse awemamurinia

najama, tura mena nawejai kukarnum papichin jukin yuwamjai. Tura ni turutmia
najama wajaun wainkamjai. 3ॸTura juun nunisang jangkerun yumin wajatrukmayi.
yawaa shinawa tumaun kakar untsumun Antsu yuwan umisan wakerun engkema
antukmajai. Tura untsummati, ɗЙɗ̲ҡ͑‫ڏ‬ yapau wajatrukmayi. 11ॸWi yuwan umisamtai
cha siete (7) chichaun antukmajai. Yuse awemamuri ainau ataksha chichartinak:
4ॸIpiamat siete (7) chichau asaramtai, wi “Ataksha waketkim, untsuri nungkanmaya
antukmaja nuna aartasan wakerukmajai. ainau, niish niish chichau ainau, tura apu
Tura aartatkaman nayaimpinmaya ainausha untsuri pachisam Yuse chichame
chichaun antukmajai. Nu chichamka etseruta,” turutinaun antukmajai.ॹl
nuwaitai: “Ipiamat siete (7) chichakara
Jimiar Yuse chichame etsernun
juka aatsuk asata. Tura aints kichkisha
pachis etserkamu
ujakaip,” turutun antukmajai.

11
5ॸTura Yuse awemamuri chikich nawejai 1ॸNunia nekapmatin wachia

juun entsanam wajas, tura chikich ҡӕ̲ӕ͑Փɞ͑ѸӕфӕѸфËȍɗËȍфҡɗ‫ڏ‬


nawejai kukarnum wajama nu untsur nak: “Wajakim Yus seatai juun jea

k॰9.20 (Sal. 115.4-7) l॰10.11 (Eze. 3.1-3)


513 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ11

¿warutam sarmaita? tura tangku epetisha yaktanam ii Apurin numi winangmanum


¿warutam sarmaita? tusam nekapmarta. maawarmia nuni nu jimiar aints maamu
Tura aints Yusen pengker awajsartas nuni ̲͑͑ǣ˔ľ͑ҡӕ͑ǣ˔ʮɗ͑ʮɗ͑ҡ̲͑ҡӕ˔Ѹфҡɗ‫ڏ‬
kaunina nuka ¿warutmak ainia? tusam nuitai. Nu yaktanmaya ainau Yusen
nekapmarta. 2ॸAntsu Yus seatai juun jea umirtan nakitinau asaramtai Sodoma
aarin Yusen umirchau ainau nuni tumawaitai. Tura nu yaktanam Yuse
pujusartin asaramtai nuka nekapmaraip. aintsri wait wajainau asaramtai, Egiptoa
Nu aints ainau nekas pengker yaktancha tumawaitai. 9ॸTura kampatam kinta
Jerusalén tutain cuarenta y dos (42) japchiri nu jakau namangken tungkajin
nantu nuni pujusar mesrartinuitai. jintanam tepaun mash nungkanmaya
3ॸTurinamtai wína pachitsar chichaman ainau niish niish chichau ainausha
etserkatnun jimiaran akupkatnuitjai. Wi wainkartinuitai, antsu iwiarawarai tusar
akupkamu asar nuka jakmarar entsatin surimkartinuitai. 10ॸTura nu jimiar aints
entsarar, aints ainau ni tunaarin inaisarat ֤ӕѸľËȍɗËȍ̲ľ͑ľҡѸľфɗ͑˔̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
tusar, kichik warang nunia jimia pachak maya ainaun waitkasmau asar
nunia sesenta (1,260) kinta wína jakaramtai, ҡӕ͑ӕɗ͑ӕ˔̲ѸȍՓфѸф‫ڏ‬
pachitsar chichaman etserkartinuitai,” tinuitai. Tura warainak waririn
turutinaun antukmajai. sunaisartinuitai.
4ॸNu Yuse chichame etserin jimiar 11ॸAntsu kampatam kinta nunia japchiri

ainauka ju nungkanam ii Apuri nangkamaramtai, Yus nu mai jakaru


chichamen etserin asar, olivo machari wakanin ataksha engketamu asar, ʮ˔̲ӕ͑‫ڏ‬
keemati asamtai, numi olivo tutaiya maya nantakiar iwiaaku wajasaramtai, aints
tumau ainawai. Tura ji keemamua tumau ainau nuna wainkar nukap shamkarun
ainawai. 5ॸTura aints niin pasé awajsartas wainkamjai. 12ॸTurinamtai Yuse chichame
Փ˔ľфɗ͑ӕ͑˔͑ɗʮ͑ǣ˔ľ͑ɗʮɗɗ͑˔ӕЙҡɗ͑‫ڏ‬ etserin mai nayaimpinmaya: Juni
wai. Tura nu jijai ni nemase ainaun wakataram, ҡӕѸфӕ͑ҡѸӕɗ̲͑ӕ͑͑ҡӕ˔ф‫ڏ‬
amuinaun wainkamjai. Tura asaramtai mayi. Tura antukar, ni nemasengka jiimiaj
aints niin pasé awajsartas wakerinauka wajainai, ֆӕф͑ǣ̲ɗ̲͑Փ˔фӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
jakartinuitai. 6ॸNuniangka Yus ni jai.ॹo 13ॸNi wakaramtai, uu kakarman uurun
ËȍɗËȍ̲ľľҡѸľф͑ӕ͑ʮɗ̲ɗф͑͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ wainkamjai. Tura uurak jea diez (10)
rin susamu asar, Yuse chichame etserinak amaunum kichik yumpunkaun wainkamjai.
Йӕʮӕɗ͑ӕֆӕ̲ɗʮɗҡӕфËȍҡɗҡӕѸфѸӕфɗ̲˔фҡɗ‫ڏ‬ Tura jea yumpunmaunum siete mil (7,000)
nuitai. Tura entsa ainauka numpa aints jakarun wainkamjai. Tura timiá
najanartinuitai. Tura ni wakerinak aints untsuri jakaramtai ampintrau ainau
ainaun wait wajakartiniun pachitsuk shaminak: Yus nayaimpinam puja nuka
susartinuitai.ॹm timiá juuntaitai tinaun antukmajai.ॹp
7ॸTura Yuse chichame etsertan 14ॸJimiar wait wajamu nangkamaramtai,

umisaramtai, páchimia tumau nekas chikich wait wajaktincha wári jeatatui.


kakaram aa nuka Satanás akupkamu asa,
juun waanmaya jiinki mesetan najanak, Yus mash aa nunaka inartinuitai timiauri
Yuse chichame etsernun mai nepetak 15ॸNunia chikich Yuse awemamuri siete

maatnuitai.ॹn 8ॸTura maawaramtai, juun (7) ama nu pupunan pupuntraun

m॰11.6 (1.Rey. 17.1; Ex. 7.17-19) n॰11.7 (Apoc. 13.5-7) o॰11.12 (2.Rey. 2.11)
p॰11.13 (Apoc. 6.12;16.18)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ11ٍॷ12 514

antukmajai. ͮɗЙӕЙӕ͑ҡфӕ̲ҡɗ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ jai. Tura micha kaya tumaun juun


nam kakar chichaun antukmajai. Tura wi yakiiya kakeenaun wainkamjai.ॹq
antukmaja nuka nuwaitai.
“Ju nungkanmaya inamu ainia nuka Nuwa uchi jerermaun pachis etserkamu

12
yamaikia ii Yusrinuitai, tura ii apuri 1ॸTura nayaimpinmanini jiikman

Cristonuitai. Nuka tuke inaitsuk mash nuwan wainchatin wainkamjai.


ainia nunaka inartinuitai,ٚҡӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬ Nu nuwa entsatiri tsaaya nunisang
jai. 16ॸNunia veinticuatro (24) juun wincha jiitsumir aun wainkamjai. Tura nu
ainauka ni keemtairin Yusnumanini naka nuwaka nantunam tarimi wajaun
ketiarmia nu pinakumrar tepesar, Yusen wainkamjai. Tura yaa nayaimpinam doce
maaketai tinaun antukmajai. 17ॸTura (12) ketinaun tsengkrutia nunisarang ni
chicharinak: muuken tenteawarun wainkamjai. 2ॸNu
“Apu Yus, ameka timiá kakaram nuwaka jamtin asa uchin jatema kakar
asam pengké tujinkachuitme. juutun antukmajai. 3ॸNunia pangkain
Yaanchuiksha, tura yamaisha, jiikman, Ëȍɗ˔ɗËȍՓɗ͑Ëȍҡɗ͑͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬
tura tuke iwiaaku pujuwitme. nam wajaun wainkamjai. Wi wainkamja
Tura asam ami kakarmarmijai nuka juun pangkiya tumaun, turayat
mash aa nuka inamat yamaikia nawentin kapanniun wainkamjai. Tura
nangkamame. Tura asakmin siete (7) muuktinun kichik kichik muuken
maaketai taji. apu tsengkrutiria tumaun tsengkrakinaun
18 “Mash nungkanmaya amin wainkamjai. Turayat antiri diez (10) aun
˔ʮľфҡ̲ɗ͑ɗ͑ӕ˔̲ľ˔ʮľф˔‫ڏ‬ wainkamjai. 4ॸNi juken waikmi yaa
tin kinta jeayi. Tura jakaru ainau nayaimpinam ainia nuna kampatam
inankim, ni turamuri jiistin kinta ainamunam kichik nungkanam ujuarun
jeayi. Tura ami inatiram ainau, wainkamjai. Nuniangka nuwa uchin
amin pachitmasar chichaman jatemaun wainak, yamai uchi akiinamtai
ľҡѸľф˔ф̲ɗ͑ӕЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸ‫ڏ‬ yuwataj tusa nuwan naka wajatun
tin kinta jeayi. Tura ami wainkamjai. 5ॸTuramtai nu nuwaka uchin
ɗ͑ҡѸфӕ̲ɗ͑ӕ̲ɗ͑˔ӕ̲ɗфҡ‫ڏ‬ aishmangkun jurerun wainkamjai. Nu
minak pujuarmia nusha aishmangka juun wajas nangkin jiru
mianchau ainausha, tura apu najanamun takus, mash nungkanmaya
ainausha pengker awajsatin ainaun inaun wainkamjai. Tura nu
kinta yamaikia jeayi. Tura ju nuwaka uchin jureru asamtai, uchin
nungka pasemamtikin ainau ame achikiar Yus pujamunam Yuse keemtairin
amuktin kinta jeayi,” tinaun iwiakarun wainkamjai.ॹr 6ॸTuruawaramtai
antukmajai. nu nuwanka aints atsamunam pujusti
19ॸͮӕ͑ɗ֤ӕѸѸľҡɗʮӕӕ͑ʮľ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ tusar, tura Yuse awemamuri niincha
nam aa nuka ningki urankaun kichik warang nunia jimia pachak nunia
wainkamjai. Tura Yuse chichamen sesenta (1,260) kinta yurawarti tusa, aints
kayanam aarmau kajunam engkeamun atsamunam tupikiaki nuni uukti tusa
wainkamjai. Tura uutmausha, tura nuwan iwiakarun wainkamjai.
charpisha, tura ipiamtasha patinaun 7ॸNunia nayaimpinam maaninaun

antukmajai. ҽӕфӕӕѸȍӕӕфӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ wainkamjai. Yuse awemamuri juuntri

q॰11.19 (Apoc. 8.5;16.18-21) r॰12.5 (Sal. 2.9)


515 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ12ٍॷ13

Miguel naartin chikich Yuse awemamuri nekau asa, ͑ӕ͑ǣ˔̲͑Йӕʮӕɗ͑ӕ‫ڏ‬


ainaujai iruntrar Juun Pangkijai, tura ni tirmin, tura juun entsanam
inatiri ainaujai iruntrar maaninaun Փľ˔ӕҡɗф̲ɗ͑Ëȍ͑ӕ˔Й˔ʮľфҡ‫ڏ‬
wainkamjai.ॹs 8ॸTura maaninak Juun mau asamtai wait anentajrume,”
Pangkincha, tura ni inatiri ainauncha taun antukmajai.
nepetkarun wainkamjai. Tura asar 13ॸNunia Juun Pangki nungkanam

nepetkar nayaimpinmaya jiikiarun ujuarmau asa, nuwa aishmangkun


wainkamjai. 9ॸTura nu Juun Pangki jurerun papeaun wainkamjai. 14ॸTuramtai
nawentin nu nangkamtaik napia tumau ͑ӕ͑ӕՓ˔ɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ̲͑͑ɗЙӕʮӕѸҡɗ͑‫ڏ‬
wantinkamia nuka juun iwianchitai, tura trin nanami jeati tusa, Yus kukui nanapea
Satanás naartinuitai. Nuka mash tumaun jimiaran susamu asa, nujai ni
nungkanmaya ainaun tsanukratin pujustintrin jeatas nanaaki weaun
asamtai, nayaimpinmaya jiikiar ni inatiri wainkamjai. Tura nuni kampatam
ainaujai mash nungkanam ujuarinaun musach nunia japchiri yurmau asa
wainkamjai.ॹt uwemrawaitai. 15ॸTuramtai Juun Pangki
10ॸNunia nayaimpinmaya kakarman jangkenia entsa nujangkruati tusa yumin
untsumun antukmajai. Nu untsumauka inaun wainkamjai. Tura entsa nukap
nuwaitai: nujangkrak nu nuwanka amur jukiti tusa
“Satanás tuke inaitsuk tsawaisha, wakerukmayi. 16ॸAntsu entsa nuwan
tura kashisha ii yachí ainaun amurai tusa, nungka urani entsa Juun
pachis Yusen: Nuka tunau Pangki jangkenia jiinun mash kuyuaun
ainawai, ta nunaka nungkanam wainkamjai. 17ॸTura Juun Pangki nuwan
ujuaruitai. ҽӕфѸ̲ҡɗֆ̲ɗ‫ڏ‬ kajerak, ni weari ampintrau ainaujai
kia ii Yusringkia ni kakarmarijai maaniatas weaun wainkamjai. Nu nuwa
iin uwemtikramraji. Tura Yus ni wearingkia Yus umirkatin chichaman
Uchirin Criston pachis: Mash aa umirinak, Jesucristo chichamenka tuke
nuna inarti tinu asamtai, ֆ̲ɗ‫ڏ‬ inaitsuk nekasampita tusar umirinawai.
kia mash aa nunaka inawai.
11 “Tura Uwija Uchiriya nunisang Jimiar pachim pachisar etserkamu

13
Cristo jaka numpen numparu 1ॸNunia Juun Pangki juun entsa

asamtai, Cristonu ainau Cristo yantamen naikminam wajaun


numpejai SatanáѸ͑͑ľЙľҡ˔ф‫ڏ‬ wainkamjai. Tura juun entsanmaya Juun
miayi. Tura Cristo naarin Yawaaya Tumaun wainchati jiinkinun
pachisar aints ainaun ujakaru wainkamjai. Ni muukesha siete (7) aun
Ѹфʮҡ͑ËȍѸȍ̲ҡѸӕ˔̲͑ҡɗ‫ڏ‬ tura antiri diez (10) aun wainkamjai.
naksha mantuwarti tusar, tuke ҽӕф˔ɗËȍɗ˔˔ɗËȍɗ˔͑ҡɗфɗ͑ЙӕҡѸľ͑ǣ˔фӕҡɗ‫ڏ‬
nekas chichaman etserinak rin tsengkrakinaun wainkamjai. Tura
Satanásan nepetkaru armiayi. kichik kichik muuken Yusen pachis pasé
12 “Tura asamtai nayaimpinam chicham aarmaun wainkamjai.ॹu 2ॸTura wi
pujuinautirmeka warastaram. wainkamja nuka juun yawaaya tumau
Antsu juun iwianch nungkanam wajayat, nawe chayu nawea tumaun
ujuarmau asa, ni pujustintri wainkamjai. Antsu jangken juun yawaa
jumchik atin asamtai, nunaka jangkea tumaun wainkamjai. Nunia Juun

s॰12.7 (Jud. 9) t॰12.9 (Dan. 10.13; Luc. 10.18) u॰13.1 (Apoc. 17.3,7-12)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ13 516

Pangki aa nuka Juun Yawaaya Tumaun ainaunka niincha kársernum engkewartin


ni kakarmarin susa, niya nunisang aints ainawai. ҽӕфɗ͑ҡѸѸЙɗʮɗ̲͑ǣ˔фҡӕ‫ڏ‬
ainaun inarti tusa, juun apun inaikiaun naka, niincha saapijai maawartin
wainkamjai. 3ॸTura chikich muukenka ainawai.” Tura asaramtai Juun Yawaaya
akakmawa tumautiat ataksha tsaarun Tumau Yusen umirin ainaujai mesetan
wainkamjai. Tura tsaaru asamtai, mash najaninamtai, Yuse aintsri ainauka wait
nungkanmaya ainau nukap shaminak wajainayat Yusen nintimsar: Yus jiisti
Juun Yawaaya Tumaun nemarkarun tusar, pengker nintimsar pujusartin
wainkamjai. 4ॸTura Juun Pangkingkia ainawai.
Juun Yawaaya Tumaun ni kakarmarin 11ॸͮӕ͑ɗѸȍËȍɗ˔ɗËȍЙËȍɗ̲͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬

susau asamtai, Juun Pangkincha aints maya jiinun wainkamjai. Nuka uwija
ainau: Ameketme juuntam tinaun uchiriya nunisang antirin jimiar aun
antukmajai. Tura nu Juun Yawaaya wainkamjai. Turayat nu Juun Pangki
Tumauncha: Ameketme juuntam tusar: chichawa nunisang nampurman chichaun
“¿Yáki jujai metek kakarmai? ¿Tura yáki antukmajai. 12ॸҽӕф͑ӕЙËȍɗ̲͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
jujaisha maanikminuit?” tinaun maya jiinki Juun Yawaaya Tumau aa
antukmajai. nuna ni kakarmarin suaun wainkamjai.
5ॸTura Juun Pangki Juun Yawaaya Tura asamtai Juun Yawaaya Tumaun
Tumaun ni kakarmarin susa, cuarenta y maamaitiat tsaarma nuna: Ameketme
dos (42) nantu: Wikia miajuitjai tusa, Yusem tiarat tusa, mash nungkanmaya
֤ӕѸľ͑ЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍѸҡɗҡӕѸҡѸ͑ǣ˔ҡ‫ڏ‬ ainaun inaun wainkamjai. 13ॸTura
kaun wainkamjai. 6ॸTuramu asa Juun ͮӕ͑ǣ˔̲͑ֆЬËȍɗ̲ɗՓɗ͑Ëȍɗ˔˔ф̲‫ڏ‬
Yawaaya Tumau ama nu Yusen pachis rijai wainchati takatnasha turaun
pasé chichaun antukmajai. Tura Yuse wainkamjai. Tura aints jiiminamunam
naarincha pachis, tura Yuse jeencha nayaimpinmaya ji keaun nungkanam
pachis, tura nayaimpinam pujuinauncha ujuarun wainkamjai. 14ॸTura Juun
pachis pasé chicharun antukmajai. 7ॸTura ֤Փֆҽӕ̲ӕՓʮ̲ӕ̲͑ͮӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
Cristonu ainaujai maanikiat tusa, tura maya Pachim wainchatai takatan turati
niincha nepetkat tusa, ҡӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ timiau asa, mash nungkanam pujuinaun
maya ainauncha niish niish chichau anangkak, nu Juun Yawaaya Tumau
ainauncha inarat tusa, Juun Pangkingkia muuken saapijai akarkamaitiat, ataksha
͑ӕˇӕӕ֤͑Փֆҽӕ̲ӕ͑˔͑ɗ˔˔ф̲‫ڏ‬ iwiaaku pujuma nuna nakumkamuri
rin suwaun wainkamjai.ॹv 8ॸTuramtai mash najanawarti tusa, aints ainaun inaun
nungkanmaya ainau Juun Yawaaya wainkamjai.ॹx 15ॸTura nu Juun Yawaaya
Tumaun: Ameketme juuntam tinaun Tumau nakumkamurin chichamtikiatas
antukmajai. Antsu Yus nungkanka mayatairin engketati tusa, Nungkanmaya
najantsaing, tuke pujustinun aintsu naari Pachim ni kakarmarin suaun wainkamjai.
papinum aatramu ainauka Juun Tura nu nakumkamun: Ameketme Yusem
Yawaanaka: Ameketme juuntam tinachun tutsuk pujuinaunka maawarti tusa
wainkamjai. Uwija Uchiri jakayat kakarmarin suaun wainkamjai. 16ॸTura
nantakmia nuka, nu papinka takakui.ॹw Nungkanmaya Pachim mash aints ainaun,
9ॸAints ju chichaman antinauka mianchau ainauncha, tura apu
nintimrarti: 10ॸ“Kársernum engkekratin ainauncha, tura kuikiartin ainauncha,

v॰13.7 (Apoc. 11.7) w॰13.8 (Apoc. 3.5) x॰13.14 (Mat. 24.24)


517 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ13ٍॷ14

tura kuikiartichu ainauncha, tura aintsu 4ॸNu aints ainauka nuwajai tunaun
inatirinchu ainauncha, tura aintsu inatiri takascharu asar pengker ainawai. Tura
ainauncha untsur uwejen aatrarti tusa, asar Uwija Uchiri tuni wekaawa nunisha
tura nijajin aatrarti tusa, ɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ niincha nemarsar wekajinawai. Nu aints
jai. 17-18ॸTura aints: ¿Nu aarmauka itiurak ainauka ju nungkanmaya uwemraru asar,
ainta? tusa nekaatas wakerakka, nukap nuwá eemkar Yusnau tura Uwija
nekatan yumiartinuitai. Juun Yawaaya Uchirinu armiayi.ॹz 5ॸNuka wait
Tumau númerorin nekau ainauka ËȍɗËȍ̲͑Йľ͑ǣ˔ŃËȍɗËȍѸËȍфӕѸф̲‫ڏ‬
nekaawarti: Seiscientos sesenta y seis tai, nu aints ainaun pachisar:
(666) aintsu númerorintai. Nu númeroka Tunaachawaitai tiartinuitai.
aintsu nijajin tura uwejen aarchamu
ainauka, tura nu páchimia naari ni Kampatam Yuse awemamuri
uwejen tura ni nijajin aarchamu ainauka pachisar etserkamu
sumatnasha sumakchartinuitai, tura 6ॸNunia kichik Yuse awemamurin

surutnasha surukchartinuitai tusa, ͑ֆɗ̲Йɗ̲͑͑͑˔ɗՓľ˔ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬


Nungkanmaya Pachim nu aints ainaun jai. Nuka mash nungkanmaya ainaun,
surimiaun wainkamjai. niish niish chichau ainaun Yusnum
uwemratin chichaman tuke etserkatin aa
Uwemraru ainau kantamatnurin etserkamu nuna etserkatas nanaaki wekaun

14
1ॸNuniangka ataksha jiimkaman, wainkamjai. 7ॸTura etserak kakarman
Uwija Uchirin Jerusalénnum, chichaak: “Yus aints ainau tunaarin jiistin
mura Sión tutainum wajaun wainkamjai. kinta jeau asamtai, Yus shamakrum
Tura níjai tsaniasar aints untsuri ciento pengker awajsataram. Tura asaram Yus
cuarenta y cuatro warang (144,000) nayaimpincha, tura nungkancha, tura
wajainaun wainkamjai. Nu aints ainau juun entsancha, tura entsa kanaji
nijajin Uwija Uchiri naari, tura ni ainauncha mash najanau asamtai,
Apaachiri naari aatrarmaun wainkamjai.ॹy pengker awajsataram” taun antukmajai.
2ॸTura nuna wainkan, túna untsuri 8ॸTamati chikich Yuse awemamuri

uutinawa tumaun, tura ipiamtasha eemak nanaaki weaun nuna nemaras


˔˔ф̲͑ЙҡՓҡӕ̲ӕ͑͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ chichaak: “Babilonia yakat nekas juun aa
maya antukmajai. Tura wi antukmaja nuka yanchuk yumpungmawaitai. Mash
nuka aints ainau kitarran tuntuinawa nungkanmaya ainau ni namangke
tumaun antukmajai. 3ॸҽӕф֤ӕѸľ˔ľľ̲ҡɗ‫ڏ‬ wakerina nunak turuawarti tusa, tura ni
rin ayamsar cuatro (4) iwiaaku umutirin umurar nampekarti tusa,
ainauncha tura veinticuatro (24) juun ЙѸľ̲̲ҡɗ˔ɗ͑Ѹ̲ҡɗֆӕ̲Йӕ͑ǣ̲Փɗ‫ڏ‬
ainauncha naka wajatsar, ciento cuarenta tai, tuke yumpungmawaitai,” taun
y cuatro mil (144,000) ainau yamaram antukmajai.ॹa
kantan kantaminaun antukmajai. Tura nu 9ॸNunia chikich Yuse awemamuri

kantanka aints kichkisha nuimiarchamin kampatam ama nuka, eemak nanaaki


armiayi. k͑ҡѸӕ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔ɗ̲͑ӕ͑‫ڏ‬ weaun nuna nemaras kakarman chichaak:
maya nu ciento cuarenta y cuatro mil “Aints ainau Juun Yawaan tura ni
(144,000) aints Yus uwemtikramu asar, nakumkamurincha: Ameketme Yusem
nu yamaram kantanka nuimiaru armiayi. tinauka, ni naarisha, tura ni númerorisha

y॰14.1 (Apoc. 7.3) z॰14.4 (Sant. 1.18) a॰14.8 (Apoc. 18.2)


kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ14ٍॷ15 518

ni nijajin, tura ni uwejencha aamtikramu keemas nunia kakar untsuak: ٘ͮӕ͑ǣ˔‫ڏ‬


asaramtai, 10ॸnu aints ainau Yusen timiá nam árak yanchuk tsamaku asamtai,
nakitinau asaramtai, Yus kakarman juuktin kinta jeayi. Tura asamtai
kajerkatnuitai. Tura ni awemamuri kuchírumjai charukam juukta,” taun
ainauti wajamunam, tura Uwija Uchiri antukmajai. 16ॸTamati yurangminam
wajamunam, ji azufrejai tuke keamunam ketun wainkamja nuka ju nungkanmaya
͑ӕ˔ЙՓɗҡՓʮ˔ҡɗ͑͑ӕ̲˔ӕЙ˔фҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ aints arakan kuchíjai charur juwawa
tai.ॹb 11ॸNu ji kapauka kajintsuk tuke nunisang juwaun wainkamjai.
mukuntiawai. Tura asamtai aints ainau 17ॸNunia chikich Yuse awemamuri Yuse

ˇӕӕ֤͑Փֆҽӕ̲ӕ֤͑ӕѸËȍӕՓɗ͑ɗ͑‫ڏ‬ jeenia nayaimpinam wainkamja nunia


yat: Ameketme Yusem tinu ainauka, tura jiinun wainkamjai. Nusha nunisang
ni nakumkamurincha: Ameketme Yusem ˔ӕËȍɞ͑ľфľ͑ҡѸľľ͑ǣ˔͑ҡ˔˔ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
tinu ainauka ni naari ni uwejencha, tura jai. 18ॸNunia chikich Yuse awemamuri
ni nijajincha aatramu ainauka tsawaisha, ˔ӕ͑ǣ˔ӕҡɗ˔ľľ̲ҡɗ̲͑ֆʮɗɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
tura kashisha ayamtsuk wait wajakartin jai. Nuka jiin akupnuyayi. Tura chikich
ainawai,” taun antukmajai. 12ॸTura Yuse awemamuri kuchí tseengkan ére aa
asaramtai Yusnau ainauka ni chichamen nuna takakun kakar untsuak: ٘ͮӕ͑ǣ˔‫ڏ‬
umirkar Jesúsan tuke nemarinau asar, nam uva nere yanchuk tsamaku asamtai,
tuke inaitsuk pengker nintimsar wait kuchírum ere takakme nunajai charuram
wajakartin ainawai. juukta,” taun antukmajai.
13ॸNuniasha nayaimpinmaya chichaman 19-20ॸҽ̲ҡɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬

antukmaja nuka nuwaitai: “Ju aarta. Ii nam tari ni kuchírijai uva neren charuk
Apurin umirinak yamai jakaru ainaunka, juwaun wainkamjai. Tura uva yumirin
tura ukunam jakartin ainauncha Yus juukartas, ֆ˔ҡфɗ͑ӕԮ͑ľфľɗфӕ̲ҡɗ‫ڏ‬
waramtiksartinuitai,” taun antukmajai. num chumpiamu asamtai, uva neren
Tamati Yuse Wakani chichaak: nájainaun wainkamjai. Tura uva yumiri
“Nekasaintai. Yusen umirkaru asar, ni jiinun wainkatatkaman, numpa jiinun
pengker turamurinka Yuska kajinmatsui. wainkamjai. Tura numpa entsa tumaun
Tura Yuse takatrin takakmasaru asar kampatam pachak (300) kilómetros
ayamsartinuitai,” taun antukmajai. pajamar kawai jangkejai metek kuna
wajasun wainkamjai. Wi wainkamja nuka
Ju nungkanmaya ainaun juuktin aints Yusen umirtan nakitin ainaunka Yus
kinta pachis etserkamu kajerak amuktinuitai taku tawai.ॹc
14ॸNunia jiimkaman yurangmin pújun
Inangnamu wait wajaktiniun
wainkamjai. Tura yurangminam ketun
wainkamjai. Nuka Yus ni awemamurin pachis etserkamu

15
akupkau wainiatun, aintsua tumaun 1ॸTura ataksha jiimkaman, chikich

wainkamjai. Tura ni muuken tsengkrutin siete (7) Yuse awemamurin nekas


kuri najanamun tsengkrakun wainkamjai. shamrumtinun wainkamjai. Tura ataksha
Tura kuchín eren turayat tseengkan inangnamunam siete (7) wait wajaktinun
takakun wainkamjai. 15ॸTura chikich Yuse nekas shamrumtinun wainkamjai. Nu wait
awemamuri nayaimpinmaya Yuse jeenia wajaktin nangkamaramtai, nuniangka
jiinun wainkamjai. Nuka yurangminam Yuska aints ainaunka kajerkashtinuitai.

b॰14.10 (Sal. 11.6) c॰14.19 (Apoc. 19.15)


519 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ15ٍॷ16

2ॸNunia jiimkaman, juun entsa najanamun netsepea miai kachumawar


winchaan miamian ispiya tumaun, wajainaun wainkamjai. Nuka siete (7)
turayat jiya tumau keaun wainkamjai. wait wajaktiniun akupkartin ainawai.
Tura nuni aints ainau kitarra tumaun Yus 7ॸNunia cuatro (4) iwiaaku ainaun nu

susarma nuna takusar wajainaun nangkamchakun wainkamja nuna


wainkamjai. Nu aints ainauka iwianch ataksha kichkin wainkamjai. Nuka Yuse
Juun Yawaaya Tumauncha, tura ni awemamuri siete (7) ainia nuna
nakumkamurincha: Ameketme Yusem piningkia tumau kuri najanamun kichik
ticharu asar, tura Juun Yawaaya Tumau kichik suaun wainkamjai. Tura nu
naarisha, tura númerorisha ni nijajincha, piningkia tumaunum Yus tuke iwiaaku
tura ni uwejencha aatrachmau asar nuni puja nuna siete (7) wait wajaktintrin
wajainaun wainkamjai. 3ॸTura Yuse inatiri akupkatin aa nu engkeamun wainkamjai.
Moisésa kantarin, tura Uwija Uchiri 8ॸNunia Yus paaniunam puja nuka timiá

kantarin kantaminaun antukmajai. Nu kakaram asamtai, ni jeen mukunit piakun


kantaka nuwaitai: wainkamjai. Turamtai nu siete (7) Yuse
“Apuru Yus, k̲ľ˔̲Ѹȍҡӕʮɗ͑˔‫ڏ‬ awemamuri wait wajaktiniun ukarar
chuitme. Ami kakarmarmijai amuinatsaing, ֤ӕѸľʮľľ͑˔ՓֆËȍ̲ɗ͑ӕ‫ڏ‬
najanamiame nuka nekas yayi.ॹf
shiirmaitai, ҡӕф͑ľ˔ѸЙľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
raitai. Ameka nekasam mash Siete wait wajaktiniun pachis etserkamu

16
nungkanmaya ainau Apurinme, 1ॸNunia chichaman kakarman

tura pengker aa nuke turau asam Yuse jeenia Yuse awemamuri


ameka nekasainme.ॹd siete (7) ainia nuna akupkatas chicharun
4 “Apuru Yus ¿yaachik amincha antukmajai. Nu chichamka nuwaitai:
shamramtsuksha: Ameketme “Yuse kajekmauri siete (7) piningnum
ʮӕӕ͑ҡ̲ҡӕф̲ҡѸӕ˔Ѹȍɗ͑ɗҡ̲‫ڏ‬ engkeamu ainau nungkanam ukartaram,”
sarti? Ameka pengké taun antukmajai.
tunaarinchau asakmin, ame 2ॸTu akatramu asa, Yuse awemamuri

pengker turamurmin wainkaru kichik we, piningnum engkeamun


asar, mash nungkanmaya ainau nungkanam ukaun wainkamjai. Nuna
amin kautramkar: Ameketme ukaramtai aints ainau Juun Yawaaya
juuntam turamiartinuitai,” tu Tumau naarincha tura númerorincha
kantaminaun antukmajai.ॹe aamtikramu ainau, tura Juun Yawaaya
5ॸNunia jiimkaman, nayaimpinam Yuse Tumau nakumkamurin: Ameketme
jeen nekas juun amia nuna uranniun Yusem tinu ainauka kuchap pasé najamin
wainkamjai. Yaanchuik Yuse ayamtairi ainaujai wait wajainaun wainkamjai.ॹg
tesaamu amia nu nayaimpinam aun 3ॸNunia chikich Yuse awemamuri,

wainkamjai. 6ॸNunia siete (7) Yuse jimiar aa nu, piningnum engkeamun juun
awemamuri Yuse jeenia jiininaun entsanam ukaun wainkamjai. Nuna
wainkamjai. Nuka wejmakan lino tutain ukaramtai, juun entsaka aints maamua
najanamun entsarinaun wainkamjai. Tura nunisang numpa najanarun wainkamjai.
ni wejmakrincha pakuichau wincha Tura asamtai juun entsanam mash
ainaun wainkamjai. Tura kachumtai kuri iwiaaku ainausha jakarun wainkamjai.

d॰15.3 (Ex. 15.1-18) e॰15.4 (Sal. 86.9) f॰15.8 (Ex. 40.34; Isa. 6.4) g॰16.2 (Ex. 9.10)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ16 520

4ॸNunia chikich Yuse awemamuri, pujamurin tee wajatkinun wainkamjai.


kampatam aa nu, piningnum engkeamun Turamtai nu aints ainauka nukap wait
ukaramtai, entsa ainausha tura entsa wajainau asar, inajin esainiar pujuinaun
kanaji ainausha numpa najanarun wainkamjai.ॹi 11ॸTura timiá najaiminau
wainkamjai.ॹh asar, tura kuchaprukar wait wajainau
5-6ॸNunia Yuse awemamuri entsan asar, Yus nayaimpinam puja nuna
wainin aa nuna chichamen antukmajai. pachisar pasé chicharinaun antukmajai.
Nuka Yusen chicharak: Tura ni tunau turamurincha pengké
“Apuru Yus, yaanchuiksha tuke inaisacharun wainkamjai.
pujuyame. Tura asam yamaisha 12ॸNunia chikich Yuse awemamuri, seis

tuke iwiaakuitme. Ameka pengké (6) aa nu, piningnum engkeamun entsa


tunaarinchau asam, tunaarintin nampuram Eufrates tutainum ukarun
ainau aitkamame nuka nekas wainkamjai. Tura ukaramtai tsaa
pengkeraitai tajame. Aints ainau taakmaunumanini apu ainau ni suntarijai
ami aintsrum ainauncha winiarat tusa, entsa kuyua mujukash
maawaru asaramtai, tura ami wajaknun wainkamjai.
chichamin etserin ainauncha 13ॸNunia jiimkaman, Juun Pangki

nunisarang maawaru asaramtai, jangkenia, tura Juun Yawaaya Tumau


͑ӕɗ͑ҡѸɗ͑ӕ˔͑ӕ̲Й͑ӕ̲ӕф‫ڏ‬ jangkenia, tura Nungkanmaya Pachim
rat tusam, wait wajaktincha anangkartutai chichaman etsernu
suame,” taun antukmajai. jangkenia kampatam pasé wakantrintin
7ॸNunia kungkuti keematinmaya parungkachia tumau jiininaun
chicham jiinun antukmajai. Nu wainkamjai. 14ॸNu pasé wakantrintin
chichaman chichauka Yusen chicharak: wainchati takatnasha turinak, mash
“Apuru Yus, k̲ľ˔Йľ͑ǣ˔Ńҡӕʮɗ͑˔‫ڏ‬ nungkanmaya ainau apuri: Yusjai
chuitme. Ameketme nekasam. Ameketme ̲͑ɗҡф̲ҡɗфҡѸʮɗɗ͑ɗ͑ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
pengkeram. Tura asam tunau ainauka jai. Nu maaniatin kinta jeamtai, Yus
wait wajaktin suame” taun antukmajai. nekas kakaram asa nu apu ainaun
8ॸNunia chikich Yuse awemamuri, nepetkatnuitai.
cuatro (4) aa nu, tsaa sukuam aints ainau 15-16ॸNunia mash nungkanmaya ainau

seekijai wait wajakarti tusa, piningnum apuri iruntrarat tusar, kampatam pasé
engkeamun tsaanam ukaun wainkamjai. wakantrintin ainau nungka Armagedón
9ॸTuramtai aints ainau tsaa sukuam timiá tutainum iruntrarun wainkamjai. Nu
wait wajainayat, ͑ɗҡӕ͑фɗ͑˔ɗ͑ɗѸËȍ‫ڏ‬ nungkaka hebreo chichamejai tu
run wainkamjai. Tura Yusnaka: inaikiamuitai.
Juuntaitme tutsuk, antsu Yus nu wait Nunia Cristo chichamen antukmajai.
wajaktiniun susarmaitiat, Yusen pasé Nu chichamka nuwaitai: “Anearum
chicharinaun antukmajai. pujustaram. Wikia kasa aintsua
10ॸNunia chikich Yuse awemamuri, nunisnak aneachmau winitnuitjai. Tura
cinco (5) aa nu, piningnum engkeamun asamtai aints kanutsuk ni entsatirin
Juun Yawaaya Tumau keemtairin pengker wainua nunisang pujauka nekas
ukarun wainkamjai. Turamtai Juun warastinuitai. Tura ni entsatirin
Yawaaya Tumaun umirkaru ainau Йľ͑ǣ˔ľфՓɗ͑ӕѸ̲ҡɗ˔Ѹф˔Ëȍфҡɗ‫ڏ‬

h॰16.4 (Ex. 7.17-21) i॰16.10 (Ex. 10.21)


521 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ16ٍॷ17

nuitai. Tura misu wajachu asa armiayi. Tura untsuri nungkanmaya


natsaarchatnuitai,” taun antukmajai.ॹj ainau nu nuwa tunaarin wakerinau asar,
17ॸNunia chikich Yuse awemamuri siete ni umutiri vino tutaijai nampekarua
(7) aa nuka piningnum engkeamun nunisarang puju armiayi,ٚҡӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
nasenam ukaun wainkamjai. Tura jai.
nasenam ukaram, ֤ӕѸľʮľľ͑͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ 3ॸTura Yuse Wakani nintirun piatruku

nam amia nuna keemtairinia kakarman asamtai, ˔ф̲͑͑ӕ͑ɗѸ͑˔֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬


untsumun antukmajai. Nu untsumauka muri aints atsamunam wína jurukin
nuwaitai: “Wait wajaktinka yanchuk asamtai, nuwan ni entsamtairin
umismawaitai.” 18ॸNu chichaman wi kapanniunam entsamkaun wainkamjai.
antukamtai, ӕӕҡ̲ӕѸȍӕӕҡӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬ Tura ni entsamtairi namangken Yusen
jai. Tura charpisha, tura ipiamtasha ЙËȍɗѸЙѸŃËȍɗËȍ̲ф̲ӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬
patinaun antukmajai. Nunia uu nekas jai. Tura entsamtairi siete (7) muuktinun
kakarman uurun wainkamjai. Aints nu wainkamja nuna antirisha diez (10) aun
nangkamtaik pujuinausha, tura yamai wainkamjai.ॹn 4ॸTura nu nuwa wejmakrin
pujuinausha timiá kakaram uurunka yamakijai engkermawa tumaun, tura
pengké wainkacharmiayi.ॹk 19ॸTimiá kapantin akik aa nuna entsar, kuri
kakarman uurmatai, juun yakat akiknasha tura kaya akiknasha, tura
kampatam kanakarun wainkamjai. Tura shaak akiknasha iwiarmamar, pining kuri
chikich nungkanmaya yakat ainausha najanamun takakun wainkamjai. Nu
yumpuninaun wainkamjai. Tura juun piningnum ni aintsjai tunau turutiri
yakat Babilonia tutain Yus timiá kajerau piakun wainkamjai. 5ॸTura ni nijajin ni
asa, ni nukap wait wajakartintrin naaringkia aarmaun wainkamjai. Nu
akuptukun wainkamjai. 20ॸTimiá aarmauka nuwaitai: “Juun yakat
kakarman uurmatai, isar ainausha, tura Babiloniaka kungkatip ainau nukurintai.
̲ӕфɗ͑ӕѸȍ̲ľ͑ǣ˔˔фӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ Tura mash nungkanmaya tsuutmai turin
jai.ॹl 21ॸNunia micha kaya tumau mermari ainau nukurintai.” 6ॸNu nuwaka Yuse
cuarenta (40) kilo jeatak nayaimpinmaya aintsri ainauncha, tura Jesúsa chichamen
aints ainamunam iyaarinaun wainkamjai. etserkaru ainauncha mau asa, ni numpen
Tura micha iyaaramtai, aints timiá wait umur nampekua tumaun wainkamjai.
wajainayat, Yusen kajerinak tuke pasé ҽӕф͑ӕ͑Փɗ͑˔͑͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲ф̲‫ڏ‬
chicharinaun antukmajai.ॹm jai. 7ॸWi nintimramtai, Yuse awemamuri
wína chichartak:
Babilonia pachisar etserkamu “¿Waruka timiatcha nintimrame? Ju

17
1ॸNunia siete (7) Yuse awemamuri nuwaka ni entsamtairi siete (7) muuktin
wi wainkamja nuna ataksha tura diez (10) antirintin aa nuka
kichik wainkamjai. Tura wi wainkam warimpita tusan, chikich ainaunka
chichartak: “Winita. Juun kungkatip nekamtikiachmin ayatun, aminka paan
untsuri entsa ainamunam keta nuna wait nekamtikiatjame. 8ॸJu nuwa entsamtairi
wajaktintrin amin inaktustasan wainkame nuka yaanchuik pujuya
wakerajme. 2ॸUntsuri nungkanmaya apu nuwaitai. Tura yamaikia juningkia
ainau nu nuwajai nekasar tunaun turin pujachiat, nungka amumanum tuke

j॰16.15 (Mat. 24.43; 1.Tes. 5.2; 2.Ped. 3.10; Apoc. 3.3) k॰16.18 (Apoc. 6.12;8.5;11.13)
l॰16.20 (Apoc. 6.12;11.13) m॰16.21 (Ex. 9.23; Apoc. 8.7;11.19) n॰17.3 (Apoc. 13.1)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ17ٍॷ18 522

jatsuk waa juunumia jiinkitnuitai. Tura 15ॸNunia ataksha Yuse awemamuri wína

jiinkiamtai, Yuse umirchau ainau ni naari chichartak: “Juun kungkatip untsuri


͑ֆɗ̲Йɗ̲֤͑ӕѸľЙЙɗфɗ͑͑ӕ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬ ľ͑ҡѸɗ̲͑ӕ̲͑˔ľҡӕՓɗ͑˔̲ľ͑ӕ͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬
taik aatrachmau asar, nu nuwa kia nu juun entsa ainauka nuwaitai tusan
ľ͑ҡѸ̲ҡɗфɗ͑Փɗ͑˔ф͑ӕ˔Й͑ɗ͑ҡɗ̲ффҡɗ‫ڏ‬ nekamtikiatjame. ͮӕ˔ӕ͑ҡѸӕфɗ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬
nuitai. Ju nuwa entsamtairingkia maya aints ainawai. Tura untsuri asar,
yaanchuik pujuutiat yamaikia atsawai, niish niish chichainawai. 16ॸTura nu diez
antsu ataksha wantinkatnuitai.ॹo (10) antirintin wainkame nuka diez (10)
9ॸ٘ͮľ˔Ѹ͑ľ˔ӕɗ͑ӕ˔ʮӕËȍɗËȍ̲͑‫ڏ‬ apu asar, nu juun kungkatpin nakitrar,
sha nintimrarti. Nu nuwa entsamtairi ninu aunaka mash atankiar jurukiar,
muuke siete (7) aa nuka siete (7) mura ̲ɗѸӕ˔ӕɗ̲ɗ˔ӕ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣӕ˔ӕ˔ɗфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬
tumawaitai. Nu nuwa tumau aa nuka tai. Tura ni namangken yuwar,
siete (7) muranam matsatui. 10ॸNu nuwa nuniangka epewartinuitai. 17ॸTura Yus
entsamtairi muuke wainkame nuka siete tímia nunaka mash umiatsaing, nu apu
(7) apua tumawaitai. Antsu siete (7) apu ainau mash iruntrar metek nintimsar:
ainayat, cinco (5) apu ainauka yanchuk Juun Yawaaya Tumau iin inatmin ati
mengkakaru ainawai. Tura kichik tusar wakerukartinuitai. 18ॸTura nuwa
yamaikia pujayat, kichka wantintsui. tumau ame wainkame nuka nekas juun
k͑ҡѸӕ͑ɗҡѸȍʮӕ̲Ëȍɗ˔фӕѸ̲ľ͑ǣ˔˔ҡ‫ڏ‬ yaktaitai. Nu juun yaktanam pujuinau
nuitai. 11ॸTura Juun Yawaaya Tumau mash nungkanmaya apurin inaminawai,”
yaanchuik pujumia nuka, ͑ӕ͑ɗ̲ľ͑ǣ˔‫ڏ‬ turutun antukmajai.
kamia nuka chikich seis (6) apu ainaujai
mash irumram siete (7) apu ainawai. Babilonia yakat yumpungmauri

18
ҽӕфҡ˔ѸȍՓ͑ҡɗ͑˔ҡӕ˔ľ̲ľ͑ǣ˔˔ҡ‫ڏ‬ 1ॸNunia jiimkaman, chikich Yuse

nunam wetinuitai. awemamurin nayaimpinmaya


12ॸ“Nunia antiri diez (10) wainkame taarun wainkamjai. Ni kakarmari nukap
nuka diez (10) apu ainawai. Nuka au asamtai, nungkasha nukap paan
aintsun inatnaka nangkaminatsui. Tura wajaknun wainkamjai. 2ॸTura kakar
aints inatan nangkamawar, Juun untsumak:
Yawaaya Tumaujai aints ainaun jumchik “Babilonia yakat juun aa nuka mash
kintachik inarartinuitai. 13ॸNu apu ainau yumpungmawaitai,
mash metek nintimrar: Juun Yawaaya tuke yumpungmawaitai.
Tumau iincha mash inatmarti tusar Tura iwianchi jee najanari.
wakeriartinuitai. 14ॸTura Uwija Uchirijai Tura pasé wakani pujutiri najanari.
maanikiartinuitai. Tura wainiat Uwija Tura asamtai nanamtin pasé ainau
Uchiri mash juun ainau juuntri asa, tura ҡӕфҡѸӕӕҡ̲ɗɗ͑ӕ͑ӕ͑ɗЙѸӕ͑ǣ‫ڏ‬
mash apu ainau apuri asa, ni aintsri minawai.ॹq
ainaujai tsanias nu apu ainauncha 3 Mash nungkanmaya ainau
nepetkartinuitai. Tura Uwija Uchirijai Babilonianmaya ainaujai
tsaniasar pujuinauka Yus: ՠɞ͑ӕ̲ɗфҡӕ˔‫ڏ‬ metek tunau takainau asar,
taram tusa untsukmau asar, Criston ni umutirijai nampekarua nunisarang
miatrusarang umirinawai,” turutun nintinchau wajau armiayi. Tura
antukmajai.ॹp chikich nungkanmaya apu ainau

o॰17.8 (Apoc. 13.8) p॰17.14 (Apoc. 19.16) q॰18.2 (Apoc. 14.8)


523 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ18

nu yaktajai tsanirmawarua Tura asa jatancha,


nunisarang puju armiayi. tura nukap wait wajaktinnasha,
Tura nu yaktanmaya warinchun surin tura tsukancha akupkatnuitai.
ainau ͮӕ͑ɗ͑ɗֆ˔ҡфɗ͑˔ʮɗʮɗ˔ľľ̲˔ҡɗ‫ڏ‬
nu yaktanmaya warinchurin surukar nuitai,” taun antukmajai.
kuikiartin wajau armiayi,” 9ॸTuramtai mash nungkanmaya apu

taun antukmajai. ainau nu yaktanmaya aintsua nunisarang


4ॸͮӕ͑ɗËȍɗ˔ɗËȍËȍɗËȍ̲͑͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬ tunau takainau asar, ҡӕфҡӕ˔ľ͑ɗՓ˔ľф‫ڏ‬
maya chichaun antukmajai. Nu murin najaninau asar, nu yakat keaun
chichamka nuwaitai: jiisar juutinak:
“Wína aintsur ainautiram, “Chaj ¿Warukaya nu yaktasha timiá
nu yaktanmaya tunau jurumakrum shiiram aa nusha keawa?
wait wajakairam tusan ¿Iisha warukatnukitaij?” tiartinuitai.
jiinkitaram tajarme. 10ॸTura mash nungkanmaya ainau apuri
5 Nu yaktaka tunau piaku asamtai, nu wait wajaktiniun shaminak arák
tunaarintin ainau timiá untsuri asar, wajasar:
ni tunaari nayaimpin antingkua “Chaj, juun yakat Babilonianmaya
nunisarang ainawai. ainautirmin
Tura asaramtai Yus ni tunaarinka wait anentajrume. Atum wait
kajinmatsui,” taun antukmajai. wajamuri aneachmau jeartamin
6ॸNunia Yuse awemamuri ainaun asamtai,
chicharak: kichik urajaing jeartamniurme,”
“Chikich ainaun wait wajaktiniun tiartinuitai.
susarmia nuna nangkamasrumek 11ॸNunia juun yaktaka keemamu

nu aints ainau nukap wait wajakarti asamtai, mash nungkanmaya ainau


tusaram yapaijkiataram. waririn surin ainauka wake mesekar
Tura chikich aints ainaun juutkamaikiak: “¿Yamaikia yáki ii waririn
tunau timiá takamtiksaru asaramtai, sumakarat?” tiartinuitai. 12ॸBabilonia
nuna nangkamasarang nukap wait yaktanam itau armia nuka nuwaitai:
wajakarti tusaram wenataram.ॹr Kurin, nunia kuikian, nunia kaya shiiram
7 Nuka ningki nintimtumasar: ainia nuna, nunia shaak shiiram ainia
ՠɗ˔ɗЙӕ͑ӕՓфɗ͑ӕ͑ɗѸ͑˔ֆӕӕ̲‫ڏ‬ nuna, nunia tarach akik lino tutain, nunia
tsuk pujajai. tarach kapantaku tura kapantin ainia
Tura wajechuitjai. nuna, nunia tarach seda tutain, nunia
Tura asan waitka wajakchatatjai. numi kungkuram ainia nuna, nunia
Tura wikia miajuitjai tu nintimsar irijánti nain akik aa nuna, nunia numi
pujuinayat, akik ainia nuna, nunia jirun, nunia jiru
ni pasé turamuri wararsarmia nujai yangku ijakmamchau aa nuna, nunia kaya
metek wait wajakartin susataram. mármol tutai aa nuna itau armiayi.
8 Aints timiá tunau asaramtai, 13ॸNunia yutai pachimtai ishping

apu Yus timiá kakaram asa, najanamun, nunia chikich yutai pachimtai
kichik kintatik wait wajaktiniun kungkuram ainia nuna, nunia shirikip
susatnuitai. kungkuram aa nuna, nunia kungkuti mirra

r॰18.6 (Sal. 28.4)


kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ18 524

tutain, nunia perfume akik aa nuna, nunia “Chaj, ju yaktaka timiá juun ayat
vinon, nunia olivo macharin, nunia pang yumpuunkayi.
najantain, harina tutain, nunia trigon, Juun kanurtin ainauka
nunia warinchu entsau ainaun, nunia juun entsanam wekajinau asar,
uwija ainaun, nunia kawai ainauncha, waririn akik ainia nuna ju yaktanam
nunia kawai japitin kárru tutain, nunia jukiar
aintsnasha chikich ainamunam surukmi kuikiartin wajasarmiayi.
tusar itau armiayi. 14ॸTura nu yaktanmaya Turayat yamaikia kakarmachu
ainaun pachisar chichainak: mengkakayi,ٚҡɗ͑ӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
“Yurang ainaun wakerin armia nuka jai.
yamaikia atsuinawai. 20ॸNunia ataksha nayaimpinmaya

Tura ni kuikiarisha, chichaun antukmajai. Nu chichamka


tura timiá shiiram ainia nuka nuwaitai:
tuke mengkakaru asaramtai, “Nayaimpinam pujuinautiram,
ֆ̲ɗ˔ɗЙľ͑ǣ˔ŃՓɗ͑˔Ëȍфҡɗ͑ӕɗ‫ڏ‬ tura Yus akupkamu ainautirmesha,
tai,” tiartinuitai. tura yaanchuik Yuse chichame
15ॸTura nu yaktanam wariri untsurin etserin ainautirmesha,
surukar kuikiartin wajasaruka nu wait tura Yusnau ainautirmesha,
wajaktiniun shaminak arák wajasar wake ju yakat meseru asamtai
mesekar juutiartinuitai. 16ॸҽӕфËȍɗËȍɗ‫ڏ‬ mash warastaram.
nak: Nu yaktanmaya ainau atumin pasé
“Chaj, nekas juun yaktanmaya ainauka awajtamsaru asaramtai,
shiirman iwiarmamrartas Yus ni wait wajakartiniun susa
tarach akik lino tutain sumakar, yapaijkiau asamtai warastaram,”
tura tarach kapantakun taun antukmajai.
tura kapantin aa nuna entsarar pujú 21ॸNunia chikich Yuse awemamuri

armiayi. Tura kurijaisha, tura nekas kakaram aa nuka, kaya juuntan


kaya timiá shiirmajaisha, merman juki, juun entsanam ujung
tura shaak akik ainia nujaisha chichaak:
shiirman iwiarmamin armiayi. “Ju kayaka juun entsanam
17 Turayat kakarmachu ujungmawa nunisang
ni kuikiari mash mengkakayi,” juun yaktasha Babilonia tutai
tinaun antukmajai. mengkakatnuitai.
Tura juun kanu apuri ainausha, tura ҽӕфѸ̲ҡɗҡ˔˔Йľ͑ǣ˔ŃՓɗ͑˔‫ڏ‬
juun kanunam wekain ainausha, tura chatnuitai.
kanunam takakmin ainausha, tura 22-23 Nu yaktanmaya ainau

kanurtin ainausha mash arák wajasar, wariri surin mash nungkanmaya


18ॸjuun yakat keamtai, mukuntiurin jiisar apuri ainayat,
juutinak: wishin asar
“¿Tu yaktak ju yaktajaisha meteksha nu yaktanam pujuinau mash
at? ˇӕֆ˔ҡʮɗ̲ľҡľ˔˔˔ɗËȍ˔ɗ‫ڏ‬ ͑ӕ͑ǣ˔̲͑ֆɗ͑ӕ͑͑͑ǣ˔‫ڏ‬
sha atsuyi,” tinaun antukmajai. waru asaramtai,
19ॸTimiá wake mesemar pujuinak, yamaikia kitarr tuntuyamuncha,
nungka juyurin jukiar, ̲ӕӕ˔ľ͑ֆӕ˔ӕӕ̲ɗ‫ڏ‬ tura nampeamuncha,
nak kakarar juutinak: tura nangku umpuamuncha,
525 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ18ٍॷ19

tura pupun pupuntramuncha, nam wainkamja nujai tsaniasar, Yus ni


tura jiru takainamuncha, keemtairin keta nunak: Ameketme
tura trigo neketai shinamuncha juuntam tiartas pinakumrar tepesar: “Tu
pengké kichkisha antukchartinuitai. atí. Yus maaketai titaram,” tinaun
Tura nu yaktanmaka kantiin antukmajai.
kichkisha keemakchartinuitai. 5ॸNunia Yuse keemtairinia chichaman

Tura aints ainau nakurinamuncha antukmajai. Wi antukmaja nuka


pengké antukchartinuitai. nuwaitai:
24ॸNu yaktanam yaanchuik “Yuse inatiri ainautiram,
Yuse chichame etserin ainaun, uchi ainautirmesha tura juun
tura Yuse aintsri ainauncha ainautirmesha,
tura chikich nungkanmaya ainauncha ni umirkuram pujau asaram,
nangkamiar maawaru asaramtai, ̲Ѹȍɗфӕ͑ҡфф̲֤ӕѸЙľ͑ǣ˔ľфՓʮѸ‫ڏ‬
nu yaktaka mengkakatnuitai,” taun taram,” taun antukmajai.
antukmajai.
Uwija Uchiri nuwa nawantan nuwatkamuri
19
1ॸNunia nayaimpinam aints

untsuri kakarar chichainaun 6ॸNuniangka aints untsuri chichainawa

antukmajai. Wi antukmaja nuka tumaun antukmajai. Ni chichaamuringkia


nuwaitai: túna untsuri uutinawa tumaun tura
“Ii Yusringkia paaniunam puja nuka ipiamat kakarman chichawa tumaun
͑ɗ˔˔ф̲фɗʮɗɗɗ͑ӕՓľ̲ҡɗ˔ф̲‫ڏ‬ antukmajai. Nuka chichainak:
rau asamtai, ٘ʊɗkЙӕфɗ֤ӕѸ˔Йľ͑ǣ˔Ńҡӕʮɗ͑˔Ëȍӕɗ‫ڏ‬
maaketai tiarmi. tai.
2ॸYuska nekas tunaarinchau asa Nekas mash aa nunaka inartinun
tupin nintimias, nangkamau asamtai,
tunaarintin ainaun ni tunaarijai Yuska maaketai tiarmi.
metek wait wajaktiniun suawai. 7 Uwija Uchiri nuwenatin kintaka
Tura asa nu yaktanmaya ainausha yanchuk jeayi.
juun kungkatpia nunisarang Tura asamtai ni nuwaringkia
tuke mash nungkanmaya ainaun yanchuk mash umisi.
tunau takamtiksaru asaramtai, Tura asamtai yamaikia warasarmi.
ni wait wajaktintrin susayi. Tura nukap warasar
Tura Yuse inatiri ainaun Yuska pengker awajsarmi.
maawaru asaramtai, 8ॸTura uwija Uchiri nuwari

niisha jakaarat tusa yapaijkiayi,” entsatiri lino tutain wincha


tinaun antukmajai. pakuichaun entsarti tusa,
3ॸNunia ataksha chichainak: Yuska tsangkatkayi.
“Nu yakta mukuntiuri Nu tarach akik lino najanamuka
tuke nangkantsuk Yuse aintsri ainau pengker turamuri
yakí wakatin asamtai, ainawai
Yuska maaketai titaram,” tinaun taku tawai,” tinaun antukmajai.
antukmajai. 9ॸͮӕ͑ɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗՓɞ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬
4ॸNuniangka veinticuatro (24) juun tak: “Jusha aarta, Uwija Uchiri
ainau nayaimpinam wainkamja nuka, nuwenmaunum untsukmau ainaun Yuska
tura cuatro (4) ɗՓɗ˔ӕɗ͑ӕ͑ֆɗ̲Йɗ‫ڏ‬ waramtiksartinuitai,ٚҡӕфӕҡӕ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ19 526

jai. Nunia ataksha chichartak: “Ju asa, tura tunaarintin ainau turamurin
chichamka nekasar Yuse chichame pengké nakitau asa, nu aints ainaun wait
ainawai,” turutun antukmajai. wajaktiniun nukap susatas akupkau
10ॸTurutmatai ni wajamunam: asamtai, aints uva yumirin juuktas,
k̲ľ˔ľҡ̲ľʮӕӕ͑ҡ̲ҡɗҡѸ͑ҡɗ˔ɗѸȍ̲ҡф̲‫ڏ‬ nawejai yurangken najawa nunisang,
jai. Turamaitiat wína chichartak: Yusen umirchau ainaun wait wajaktiniun
“Aitkarawaip. Antsu Yusek: Ameketme suawai.ॹt 16ॸTura ni wejmakrin tura ni
juuntam tita. Wisha amea nunisnak makuincha chikich naari aarmaun
Jesúsa inatiri asan, ni chichamen etserina wainkamjai. Nu aarmauka nuwaitai:
nujai metek Yuse inatirinjai. Yuse “Mash Apu Ainau Apurintai. Tura Mash
chichame etserin ainau Jesús tímia nuna Juun Ainau Juuntrintai.”ॹu
antukaru asar, ͑ӕѸȍ͑ӕ͑ɗѸф͑ǣľҡѸľфɗ͑‫ڏ‬ 17ॸNunia Yuse awemamuri tsaanam

wai,” turutun antukmajai. wajaun wainkamjai. Nuka nanamtin


ainaun yakí nanaminaun kakar untsuak:
Kawai pujunam entsamkaun “Yus atum yuwatniunka umisu
pachis etserkamu asamtai kaunkataram.
11ॸNunia jiimkaman nayaimpin 18 Apu ainau namangkesha,
uranniun wainkamjai. Tura kawai tura suntara apuri namangkesha,
pújuncha wainkamjai. Tura kawainum tura mangkartin ainau namangkesha,
entsamkaun wainkamjai. Ni naaringkia tura kawai ainau namangkesha,
Yuse Chichamen Umirin tura Nekas Aa ҡӕф˔Փɗ͑ӕ̲˔ľľ̲Ѹфӕ̲͑͑ǣ˔ľ‫ڏ‬
Nuna Turin naartinuitai. Tura mash aa sha yuwamnuram kaunkataram.
nuna inakratin asa, tura tunaarinchau Jakaru ainau namangkesha,
asa, ni umirchau ainaujai mesetan tura inatichu ainau namangkesha,
najanui. 12ॸNi jiingkia nekas ji kapawa tura inati ainau namangkesha,
tumaun wainkamjai. Tura ni muuken tura mianchau ainau namangkesha,
tsengkrutin untsurin tsengkrakun tura apu ainau namangkesha
wainkamjai. Chikich naarisha aatramun mash yuwitaram,” tusa untsuaun
wainkamjai. Antsu warina takua tawa antukmajai.
nunaka ningki nekawai. 13ॸNi entsatiri 19ॸNunia Juun Yawaaya Tumau mash

numpajai engkermaun kapanniun nungkanmaya apuri ainaujai, nunia ni


entsarun wainkamjai. Tura ni naaringkia suntarijai mash iruntrar Cristo kawai
Yuse Chichamentai.ॹs 14ॸTura ni suntari pújunam keemsau aa nujai, tura nuna
ainau nayaimpinmaya tariar, entsatiri suntarijai mesetan najanawartas
pújun lino tutai najanamun pakuichaun iruntrarun wainkamjai. 20ॸNunia Juun
entsarar, kawai pújunam keemsar Yawaaya Tumaun achikiar, nunia
nemarinaun wainkamjai. 15ॸTura saapi Anangkartin Chichaman Etsernu
yantamen mai ere tsakamua tumaun Juuntrincha achikiar, mai iwiaaku
nuwik wainkamja nuna jangkenia jiinun waininayat, kucha jiiya tumau azufrejai
wainkamjai. ͮӕѸЙɗʮɗ̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ keamunam ujungkarun wainkamjai. Nu
maya ainaun nepetkatnuitai. Tura nangki Anangkartin Chichaman Etsernu
jiru najanamujai mash nungkanmaya Juuntringkia Juun Yawaaya Tumau
ainaun inartinuitai. Yuska timiá kakaram wajamunam wainchati takat turamujai

s॰19.13 (Dan. 10.5-6; Juan 1.1, 14) t॰19.15 (Sal. 2.9; Apoc. 14.20) u॰19.16 (Apoc. 17.14)
527 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ19ٍॷ20

aints ainaun anangkau asamtai, Juun wakanin wainkamjai. Nuka Juun


Yawaaya Tumau naaringkia aints ainau Yawaaya Tumaun, ҡӕф͑ɗ͑˔ӕ̲˔̲ӕ‫ڏ‬
nijajin, tura ni uwejencha aatrarun rincha: Ameketme juuntam ticharu
wainkamja nuwaitai. Tura Juun Yawaaya ainawai. Tura Juun Yawaaya Tumau
Tumau nakumkamurin: Ameketme naaringkia ni nijajincha, ҡӕф͑ɗӕՓľʮľ͑‫ڏ‬
juuntam tinaun antukmaja nuwaitai. cha aatrachmau ainawai. Nu aints ainau
Tura aintsun untsurin anangkawaru maamaitiat ataksha iwiaaku wajasar,
asaramtai, kucha jiya tumau azufrejai Cristojai kichik warang musach aints
keamunam mai ujungkarun wainkamjai.ॹv ainaun ínainaun wainkamjai.ॹx 5ॸNuka
21ॸAntsu chikich aints ainau kawai nekasar nuwá eemkar nantakiartinuitai.
pújunam keemsaujai maaniawaru k͑ҡѸӕ˔ɗËȍɗ˔Փф͑ǣ̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔̲‫ڏ‬
asaramtai, saapijai ni jangkenia jiinua ramtai, Cristo umirchau ainauka ukunam
nujai mash amuaun wainkamjai. nantakiartinuitai. 6ॸNuwá eemkar
Turamtai nanamtin ainau nu jakaru nantakiartin ainauka Yuse aintsri asar
ainau namangken yuwaar tutuararun nukap warasartinuitai. Tura ataksha
wainkamjai. pengké jakachartinuitai. Tura sacerdotea
nunisarang Yusnasha, tura Cristoncha
Kichik warang musach pengker awajsartinuitai. Tura kichik
Cristo aints ainaun inartintri warang musach Cristojai tsaniasar aints

20
1ॸͮӕ͑ɗËȍɗ˔ɗËȍ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕ‫ڏ‬ ainaun inarartinuitai.ॹy
rin nayaimpinmaya taarun
Iwianchi apuri tuke mengkakatniuri
wainkamjai. Nuka waa jiitamran yawirin
takus, tura cadenan sarman takus taarun 7ॸͮӕ͑ɗ˔ɗËȍɗ˔Փф͑ǣ̲ӕѸËȍ͑͑ǣ˔‫ڏ‬

wainkamjai. 2ॸTura nu Juun Pangki maramtai, Satanás ni achikmau


Nawentin nu nangkamtaik napia tumau pujamurinia ataksha jiikir akupamu
wantinkamia nuka, iwianchi apuri atinuitai. 8ॸNunia mash nungkanmaya
Satanás naartinun ataksha wainkamjai. ainaun anangkatas jiinkitnuitai. Nu
Nunia Yuse awemamuri Satanásan achik nungka apuringkia Gog naartinuitai. Tura
cadenajai jingkia, 3ॸwaa jiitamranam ni aintsri ainau Magog naartinuitai. Nu
engkea, nunia tektutirijai tektuk, yawijai aints ainau juun entsa naikmiria timiá
yawikun wainkamjai. Turamtai mash untsuri asar, nujai mash iruntrar mesetan
nungkanmaya ainaun anangkawai tusa, najanawartas jiinkiartinuitai.
kichik warang musach nuni engkeamu 9ॸTura Satanás waanmaya jiinkin asamtai,

pujustinuitai. Tura kichik warang musach mash nungkanmaya ainau timiá untsuri
nangkamaramtai, ataksha jumchik kinta kaunkar, paka nungkancha netkar mura
atiá akupkatnuitai.ॹw wakaar, Yuse aintsri ainau pujutirin tentakar,
4ॸNunia apu keemtairi ainamunam nuni Yuse aneetiri yaktancha Jerusalénnasha
ketinaun wainkamjai. Yus: Aints ainau tentakarun wainkamjai. ҽӕф֤ӕѸ͑ֆɗ̲Йɗ͑‫ڏ‬
turamuri atumka nekaataram tusa maya jiin akupak nu aints ainaunka mash
kakarmarin susamuitai. Nuningkia Jesúsa amukun wainkamjai. 10ॸNuniangka Satanás
umirin Yuse chichamen etserkaru asar, aints ainaun tuke anangmia nuka kucha ji
jachajai muuken akarkar maamu ainau azufrejai keamunam ujungmawaitai. Nuni

v॰19.20 (Apoc. 13.1-18) w॰20.3 (Gén. 3.1-15; 2.Ped. 2.4) x॰20.4 (Mat. 19.28; Luc. 22.30;
Apoc. 6.9;13.16-17;14.9-10) y॰20.6 (Apoc. 1.6;5.10)
kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ20ٍॷ21 528

Juun Yawaaya Tumausha, tura Anangkartin mengkakaru asamtai, nayaim yamarman


Chichaman Etsernu Juuntrisha tsawaisha, tura nungkancha yamarman wainkamjai.
tura kashisha tuke nangkantsuk wait Antsu juun entsaka atsau asamtai nunaka
wajakarti tusar ujungkarun wainkamjai. wainkachmajai.ॹa
2ॸWikia yamaram yakat Jerusalén tutain
Juun keemtainum pújunam Yus nayaimpinmaya akupkau asamtai,
ketun wainkamu nekas pengker aa nuna wainkamjai.
11ॸNuniangka jiimkaman Yuse keemtairi Nuwa aintsun ninumkatas shiirman
juuntan nekas pújun wainkamjai, tura nu iwiarmamrawa nunisang nu yaktaka
keemtainum ketun wainkamjai. Nu nekas pengker aun wainkamjai.ॹb 3ॸNunia
keemtainum keemsamtai, nungkasha tura nayaimpinmaya kakarman untsumun
nayaimpisha mengkakarun wainkamjai. Antsu antukmajai. Nu untsumauka nuwaitai:
nuniangka ataksha pengké wainkachmajai. “Jiista. Yamaikia Yuska aints ainamunam
12-13ॸNuniangka jiimkaman, juun entsanam pujawai. Tura níjai tuke pujustin asamtai,
jakaru ainaun tura nungkanam iwiarsamu ni aintsri artinuitai. Tura ni aintsri
ainausha jiinkiarun wainkamjai. Aints tuning asaramtai, ni Yusrijai tuke iruntrar
jakaria nuni ataksha nantakiar namangtuk pujusartinuitai.ॹc 4ॸTura asa aintsu
wajainaun wainkamjai. Nuniangka papi neaikirin mash japiratnuitai. Yaanchuik
ainaun urakmaun wainkamjai. Chikich amia nuka mash mengkakau asamtai
papisha Yusnum tuke pujustin ainau naari jatasha atsutnuitai. Tura wake mesekar
aarmau aa nuna urakmaun wainkamjai. pujamusha, tura wait wajamusha, tura
Chikich papinum aints ainau turamurisha najaimiamusha pengké atsutnuitai.”ॹd
mash aarmau asamtai, Yus nu aarmauncha 5ॸNunia juun keemtainum ketuka wína

jiis, apu ainausha tura mianchau ainausha chichartak: “Jiista, wikia mash aa nunaka
Yuse keemtairin naka wajainamtai, ni yamarman najanuitjai. Ju chicham wi
tunaarijai metek wait wajakartintri tu awai taja nuka nekas asamtai nuna pachisar
tusar nekamtikun wainkamjai. 14-15ॸNuniangka nekasampita tiartinuitai. Tura asamtai
jakatin, tura jakaru ainau matsamtairincha ji jusha aatrurta,” turutun antukmajai.
kucha tumau keamunam ujungmaun 6ॸNunia ataksha wína chichartak: “Wi

wainkamjai. Tura tuke Yusnum iwiaaku timiaja nuka mash umismawaitai. Wikia
pujustin papinum nu aints ainau naari nu nangkamtaik tuke pujuyajai. Tura
aatrachmau asar, kucha jiya tumau nungka mash amukamtaisha, wikia tuke
keamunam ujuinaun wainkamjai. Nu aints pujustinuitjai. Yumi akikchaujai suwina
ainauka Yusnum pengké jeachartin asar, antsu nunisnak aints kitaminawa nunisarang
ji kajintrashtinnum tuke wait wajakartin asar, pujuinaunka wijai tuke iwiaaku pujusarti
jimia jakatnua nunisarang ainawai.ॹz tusan surittsuk susatnuitjai.ॹe 7ॸTunau
nepetkaruka wi pujaja nunisarang
Nayaimpisha tura nungkasha pujusartinuitai. Tura wikia ni Yusri
yamaram atinuitai atinuitjai. Wi turau asamtai nusha wína

21 uchir artinuitai. 8ॸAntsu wait wajaktiniun


1ॸNunia jiimkaman, nayaimpisha

tura nungkasha arut armia nuka shaminak wína umirtutan inaisaru

z॰20.14 (Mat. 25.41; Apoc. 21.8) a॰21.1 (2.Ped. 3.13) b॰21.2 (Gál. 4.26; Apoc. 3.12;19.7-8)
c॰21.3 (Lev. 26.11-12) d॰21.4 (Apoc. 7.16-17) e॰21.6 (Isa. 55.1-2; Juan 4.10-14; 7.37-39;
Apoc. 22.17)
529 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ21

ainauka, tura winaka nekasampita juun doce (12) puusamuitai. Tura Uwija
turutsuk pujuinausha, tura tuke tunau Uchiri nuiniatiri ainau doce (12) amia
nintimsar pujuinausha, tura mangkartin nuna naaringkia nu kayajai metek
ainausha, tura pachitsuk tsanirmin aatramun wainkamjai.
ainausha, tura wishin ainausha, tura 15ॸTura Yuse awemamuri wijai

Yuschau waininayat waring achat mash: chichama nuka nu yakta waitirincha,


Nuka wína Yusruitai tinu ainausha, tura tura wenukrincha nekapmartas, nekapek
wait chichaman etserin ainausha, kucha kuri najanamun takakun wainkamjai.
ʮɗ‫׀‬ӕƸфľʮɗҡӕ˔ľ˔ľ̲ӕ̲͑ՓɗҡՓʮ˔ф‫ڏ‬ 16ॸNu nekapkejai yakta aarin esantirin,

tinuitai. Nu kuchaka jiya tumau tura wangkantirincha, tura yakiirincha


keamunam ujungmau ainauka jimia jimia warang nunia jimia pachak (2,200)
jakawa nunisarang artinuitai,” turutun kilómetro metek waakchaun nekapmarun
antukmajai.ॹf wainkamjai. 17ॸNunia yakta wenukrin
nekapmar yakiri sesenta y cuatro (64)
Yamaram Jerusalén pachisar timiauri metro jeaun nekapmarmayi. Nu yaktanka
9ॸNunia Yuse awemamuri siete (7) aa Yuse awemamuri nekapmarma nuka
nuka inangnamu wait wajaktiniun aintsti nekapma weaji nunisang
piningnum engkeamun takakun wi nuwik nekapmaun wainkamjai.
Փɗ͑˔̲ʮ͑ӕ˔ҡ˔ѸȍՓɞ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬ 18ॸNu yakta wenukrin kaya wincha

tak: “Winita. Uwija Uchiri nuwarin jaspe tutaijai wenurmaun wainkamjai.


inaktustasan wakerajme,” turutun Tura nu yaktaka kuria tumau jeamkamu
antukmajai. 10ॸNunia Yuse Wakani ayat, nekas mutia tumaun winchaan
karanma nunisang wína jiimtikrusma wainkamjai. 19ॸNu juun kaya doce (12)
nuka nuwaitai: Yuse awemamuri mura yakta wenukrin puusamun wainkamja
juunnum iwiarak, nekas pengke yaktan nuka kichik kichik kaya shiiram akikjai
Jerusalén tutain Yus nayaimpinmaya iwiaramun wainkamjai. Nu doce (12)
akupkamun inaktursami. 11ॸYus nuni tuke kaya naaringkia nu ainawai: Jaspe,
pujau asamtai, ni paaniuringkia kaya zaƿro, ágata, esmeralda, 20ॸónice,
akik jaspe tutaiya tumaun wincha aun cornalina, crisólito, berilo, topacio,
wainkamjai. 12ॸNu yakta wenukri juuntan, crisoprasa, jacinto, amatista nu ainawai.
tura sarmancha wainkamjai. Tura 21ॸNu yakta waitiri doce (12) kichkin

wenuknum waiti doce (12) aa nuna kichkin wainkan, kichik kaya juun
wainkamjai. Tura Yuse awemamurin entsanmaya jukimu, nekas akik
waitijai metek wajatinaun wainkamjai. najanamun wainkamjai. Tura nu
Tura Israela uchiri doce (12) amia nuna yaktanam tungkajin jinta kuria tumau
naaringkia waitijai metek aatramun najanamutiat, nekas mutia tumaun
wainkamjai. 13ॸTura kichik kichik winchaan wainkamjai.
ֆ͑ҡ̲ľ͑˔̲Йҡ̲Փɗҡɗӕ͑Փɗ͑˔̲‫ڏ‬ 22ॸTura jiimkaman, nu yaktanam Yus

jai, tsaa taakmaunumaninisha kampatam, nekas kakaram aa nuka Uwija Uchirijai


tura pajeninisha kampatam, tura tu nuni tuke pujuinau asaramtai, nu yaktaka
pajeninisha kampatam, tura tsaa Yuse jeea tumawaitai. Antsu Yus seatai
jeatinmaninisha kampatam aun juun jeaka nuni jeamkachmau asamtai
wainkamjai. 14ॸNu yakta wenukrin kaya nunaka wainkachmajai. 23ॸͮӕֆ˔ҡ̲͑‫ڏ‬

f॰21.8 (Mat. 25.41; Apoc. 20.14-15)


kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ21ٍॷ22 530

sha Yuse paaniurijai mash paantin atin Apu Yuse paaniurijai nekas paantin
asamtai, tura Uwija Uchiri paaniurisha asamtai, kantiinaka yuumakchartinuitai.
nukap atin asamtai, tsaa tsanmauncha Tura Yuse inatiri ainau tuke nuni apua
ҡӕф͑͑ҡӕҡѸ̲͑ӕ͑Ëȍֆӕӕ̲˔Ëȍфҡɗ‫ڏ‬ nunisarang pujusartin ainawai.
nuitai.ॹg 24ॸMash nungkanmaya uwemraru
ainau nu paaniunam wekainawai. Tura Jesucristo tatintringkia jeatak wajasi
Yus apu ainaun ju nungkanmayan 6ॸͮӕ͑ɗ֤ӕѸľՓľ̲̲ӕфɗՓɞ͑ËȍɗËȍф‫ڏ‬

uwemtikramu asar, nekas apu ainayat nu tak:


yaktanam Yusen umirinak pujusartin “Ju chichamka wi amin aamtikramjame
ainawai. 25ॸNu yaktanmaka tee atsau nuka nekasaintai. Tura asamtai juni mash
asamtai, tsawaisha yakta waitiri pengké aarmawa nunaka pachisar nekasampita
epenchartinuitai. 26ॸҽӕф̲Ѹȍ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ tiartinuitai. Apu Yus ni chichame etserin
maya uwemraru ainau pengker nintintin ainaun nintimtikramia nuka ni inatiri
asar, nuni wayaawar warasartinuitai. ainaun ukunam atiniun pachis
27ॸTura pasé nintintin ainau, tuke tunau nekamtikiatas: Wári umistajai tusa, ni
nintimsar pujuinausha, tura wait awemamurin akupkami,” turutun
chichaman etserin ainausha kichkisha antukmajai.
nuningkia pengké wayaachartinuitai. 7ॸͮӕ͑ɗˇľѸӕËфɗѸҡΎËȍɗËȍ̲ľ͑͑ҡӕ˔̲‫ڏ‬

Antsu tuke pujustin ainau naari Uwija jai. Nu chichamka nuwaitai:


Uchiri papirin aatramu asar nu “Wikia wári winitatjai. Ju papi
yaktanmaka wayaawartinuitai. aarmawa juna umirkaru ainaunka

22
1ॸNunia Yuse awemamuri entsa nekasan waramtiksartatjai,” turutun
winchaan nekas pakuichaun antukmajai.
inaktursami. Nu entsaka tuke iwiaaku 8ॸWiitjai Juankuitjai. ՠɗ˔ɗʮӕËȍɗËȍ̲‫ڏ‬

pujustinun sukartawai. Nu entsanka Yus naka mash antuku asan, tura waintancha
Uwija Uchirijai ketinamunmaya jiinun mash wainkau asan, Yuse awemamuri
wainkamjai. 2ॸNu entsaka tungkajin jinta mash aa nunaka winaka inaktursau
yantamen wearun wainkamjai. Tura nu asamtai, ni wajamunam: Ameketme
entsa mai yantamen numi tuke pujutan juuntam titasan pinakumran tepesmajai.
sukartin wajaun wainkamjai. Nu numi 9ॸTuramaitiat nuka wína chichartak:

ainauka doce (12) nantujai metek “Aitkarawaip. Yusek ameketme


nerekartin ainawai. Tura nu numi juuntam tita. Wisha amea nunisketjai.
nukéjaingkia mash nungkanmaya ainau Tura chikich Yuse inatiri ainau ni
tsuwamarartinuitai.ॹh 3-4ॸTura Yus paseetai chichamen etserina nujai metekaitjai.
tauka nu yaktanmaka pengké atsutnuitai. Tura ju papi aarmaun umirkaru ainaujai
Tura Yuse juun keemtairin, tura Uwija metek Yuse inatirinjai,” turutun
Uchiri keemtairin aa nunaka nu antukmajai.
yaktanam wainkartinuitai. Tura Uwija 10ॸNunia ataksha wína chichartak:

Uchiri yapiincha waitkartinuitai. Tura ni “Ju papi aarmau aa nuka wári umiktin
naaringkia Jesúsa inatiri nijajin aatramu asamtai, ju chichamka uutsuk aints ainau
artinuitai. Turamtai nuni ni inatiri ainau mash nekamtikiata. 11ॸJu chichaman
Uwija Uchirin pengker awajsartinuitai. umitsuk pujuinauka, tuke tunau
5ॸNu yaktanmaka teeka atsutnuitai. Tura turuwarti tusam tsangkatkata, tura pasé

g॰21.23 (Juan 8.12) h॰22.2 (Gén. 3.24; Sal. 17.15; 46.4; Mat. 5.8; 1.Juan 3.2)
531 kЙΎË́ɗЙѸɗѸॷ22

nintimsar pujuinauka tuke pasé nintimsar nunisnak wína aintsur ainaun


pujusarti tusam tsangkatkata. Antsu wína paan waitkarti tusan
pengke aints ainauka tuke pengker wantintuktinuitjai,ٚҡӕ͑͑ҡӕ˔‫ڏ‬
pujusarti tusam tsangkatkata. Tura Yusen majai.
umirin ainauka tuke Yusen umirkarti 17ॸTura Yuse Wakani tura Uwija Uchiri

tusam tsangkatkata,” turutun antukmajai. Nuwarisha: “Winitaram,” tinawai.


12ॸJesucristo ataksha chichaak: Tinamtai ju chichaman antukaru
“Nekasan wári winitatjai. Tura aints ainausha chikich ainauncha untsukar:
kichkin kichkin ni turamurijai metek “Winitaram,” tiarti. Tura kitaminawa
tunau takau ainaunka pasé awajsartatjai. nunisarang pujuinausha winiarti. Tura
Tura pengker aa nuna takau ainaunka wakerinakka, yumi tuke iwiaaku
pengker awajsartatjai.ॹi 13ॸWikia nu pujustinun sukarta nunaka akikchaujai
nangkamtaik tuke pujuyajai. Tura umurarti.ॹl
nungka mash amukamtaisha, tuke 18ॸJu papi Yuse chichame aarmawa juna

nunisnak pujustinuitjai.ॹj antukartin ainaun nunasha tajai: Pe


14ॸ“Aints ni entsatirin pakuichau ati wainkataram. Yuse chichame ju papin
tusar, tenap nijainawa nunisarang pengké aarmaun aints ningki nintimias chikich
tunaarinchau pujuinaunka Yuska chichaman patatkamtaikia, Yus ju
waramtiksartinuitai. Tura Yuse yaktari papinum wait wajaktiniun pachis
waitirin wayaawartinuitai. Tura numi aarmawa nunaka niin susatnuitai. 19ॸTura
tuke pujutan sukartinu neren yuwarti aints ningki nintimias, Yuse chichame ju
tusa Yus tsangkatkatnuitai.ॹk 15ॸAntsu papin aarmaun wainiat, jumchiksha
Yusen umirchau ainauka, tura wishin mengkaramtaikia, pengker yaktan ju
ainausha, tura pachitsuk tsanirmin papinum pachis aarmawa nuningkia
ainausha, tura mangkartin ainausha, tura wayaashti tusa Yuska suritkatnuitai. Tura
Yuschau waininayat, waring achat: Nuka nu yaktanam numi tuke pujustinun
wína yusruitai tinu ainausha, tura Ѹӕ˔фҡ͑ӕ͑͑ľфľ͑ֆӕՓ ɗҡӕѸѸӕфɗҡ˔ҡ‫ڏ‬
aintsun anangtan wakerin ainausha, tura nuitai.
wait chichaman tuke etserin ainauka nu 20ॸJesucristo ju aarmaunaka pachis:

yaktanmaka pujuschartinuitai. Nekas juka wína chichamruitai ta nuka:


16 “Wikia Jesúsaitjai. Ju aarmaunaka “Nekasan wári winitatjai,” tawai.
Փɞ͑ɗ͑ҡѸӕфɗ͑ӕ͑͑ľ˔̲‫ڏ‬ Tamati wisha: “Tu atí, Apuru Jesúsa.
tikiawarti tusan, wína Nekasam wári winita,” tajai.
awemamurun akupkamjai. 21ॸIi Apuri Jesucristo mash aints

Wikia Davidta wearinjai. Tura ainautirmin yainmakarti. Nuke atí.


tsawaatsaing angkuaji tsantua Maaketai.

i॰22.12 (Jer. 17.10) j॰22.13 (Apoc. 1.8, 17;2.8) k॰22.14 (Gén. 3.24) l॰22.17 (Isa. 55.1-2;
Juan 4.10-14; 7.37-39; Apoc. 21.6)
532
Chicham yumtin ainia nu tenap nekaatin
Aakmakmau ƿesta (Juan 7.2) nungkanmaya apuri ainau Yusjai
Judío ainau aakmakmauri pachis maanikiartinuitai.
ƿestaitai. Yaanchuik judío juuntri Ayamtai kinta (Mateo 12.1-8)
Egipto nungkanmaya jiinkiar Nu chichamka griego chichamejai
cuarenta (40) ̲ӕѸËȍɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ‫ڏ‬ “sábbaton” tutai “sábado” taku
nam wekaasar jeanka jeamtsuk, tawai. Yaanchuik judío ainau viernes
antsu jea nuwap najanamunam kinta tsaa akaamunam nangkamawar
pujuu armiayi. Ni yaanchuik juuntri sábado kinta ayamin armiayi. Tura
tu pujuu asaramtai, musachjai metek chikich ƿesta kinta ainausha
nu nintimrarmi tusar, trigo sábadochu waininayat, ayamtai kinta
juukmaurin mash umisar, tura asaramtai, hebreo chichamejai
sebada juukmaurincha mash umisar, “shabbáth” tinu armiayi.
judío ainau mash Jerusalénnum Beelzebú (Mateo 12.24)
kaunkar, aakmakar ƿestan najanin Iwianchi apuri naarintai. Chikich
armiayi. naari Satanásaitai.
Abadón (Apocalipsis 9.11) Cástor Poluxjai (Hechos 28.11)
Hebreo chichamentai. Abadón waa Romano ainau ni yusri Cástor nunia
juuntan jiitamran kuna aa nuni Polux naartinun ii kanuri wainkarmi
pujuinau apurintai. ǾфɗľǣΎËȍɗËȍ‫ڏ‬ tusar, ni yusri nakumkamurin kanu
mejai. nujiin nujkar wekajin armiayi.
Apolión naartinuitai. ͮӕɗɗËȍɗËȍ̲ľ‫ڏ‬ César (Mateo 22.21)
jaingkia meskartin taku tawai. Romano ainau juun apurintai.
Areópago (Hechos 17.19-34) Chipu (Mateo 24.32)
Atenas yaktanam mura Areópago Chipu ainau Israela nungkarin nukap
tutainum nu yaktanmaya juuntri yajau armiayi. Tura Yus turataram tinu
ainau tuke irunin armiayi. Tura nuni asamtai, Yus aints ainau tunaarin
tuke irunin asaramtai, Atenas tsangkurarti tusar, chipun jimiaran
yaktanmaya juuntri ainaun pachisar: achikiar, Yus seatai juun jeanam
Areópago tinu armiayi. itaaramtai, sacerdote apuri kichik
Armagedón (Apocalipsis 16.16) chipun maa epeu armiayi. Antsu
Nu nungkaka tuning aa tusarkia kichnaka maatsuk, chipu muuken jimia
paanka nekaachminuitji. Israela uwejejai takas, aints ainau tunaarin
nungkari nungka Armagedón mash Yusen ujauyayi. Turamtai chikich
inaikiamu irunui. Nuni nungka aints un chipun juki aints atsamunam
amutanak wajasamtai, mash akupnuyayi. Levíto 16.7-22)

533
Glosario 534

Cristonu ainau wainin Pedro, nunia Santiago, nunia Judas


(1.Timoteo 3.2-7; Tito 1.5-9) Yuse chichamen aararmia nuna mash
æфɗѸҡΎ͑ӕɗ͑ӕ͑ɗՓɗ͑ӕфɗ͑ӕ̲ɗф˔ф‫ڏ‬ irumramu “Yamaram Chicham” tu
tinuitai. Cristonu ainau wainin nekas weaji nuka griego chichamejai
péngke aints atinuitai. Nuka kichik aarmauyayi. Jesús Israel nungkanam
nuwentin, chichamnasha antin, pujai, nu nungkanmak tura chikich
péngke nintintin, aints ainauncha untsuri nungka ainamunam griego
pengker nuinin atinuitai. Tura chichamen chichau armiayi.
nampechuitai, maanitnasha Hebreo (Hechos 21.40)
maanichuitai, tura kajechuitai, tura Israel ainau chichamentai. Tura
jiyaanichuitai, tura kuikianka hebreo chichamen chichainau asar,
aneetsuk ni jeen pujuinauncha Israel ainauncha hebreo aints tinu
pengker inartinuitai. armiayi. Jesucristo Israel nungkanam
Denario (Mateo 20.1) pujai, nunia aints ainau mash
Romano kuikiarintai. Kichik kinta chikich chichaman “arameo” tutai
takakmasmaunum nu kuikian akiu chichau armiayi. k͑ҡѸӕ͑ɗɗѸȍËȍɗËȍɗ‫ڏ‬
armiayi. nayat, nunaka tuke hebreo
Epicuro (Hechos 17.18) chichamejai tu inain armiayi.
Griego aints Epicuro naartin aints Higuera (Mateo 21.19; Marcos 13.28;
ainaun nuiniak: “Ju nungkanam nekas Juan 1.48)
͑˔ӕ͑˔ӕҡЙӕʮӕѸҡɗ͑˔ҡɗ̲ɗ Йľ͑ǣ˔ľ‫ڏ‬ Higuera numitai. Nuna nere higo tutai
raitai. Nuna nangkamaska pengker yutaintai. Israela nungkari nu numikia
pujustinka pengké atsawai,” timiayi. nukap iruninau asaramtai, Yuse
Estoicos (Hechos 17.18) chichame etserin ainau tuke Israela
Estoicos ainau griego aints ainaun nungkarin pujuinaun pachisar higuera
nuinin asar chichainak: ٘ˇӕ͑ӕ͑ǣ˔‫ڏ‬ nunisarang ainawai tinu armiayi.
nam nakurinak pujuinaunka pengké Iglesia Ju chicham griego chichamea
pachischatnuitai. ҽӕфՓɗҡՓʮ˔фɗ‫ڏ‬ tumawaitai. Antsu griegojai tu
kia, wait wajamuka pengké aarmawaitai “ekklesia”. Cristo
pachischatnuitai,” tu nuinin armiayi. nemarin ainau kichik yaktanam
Fariseo (Mateo 15.6) matsatinaun tura mash nungkanam
Fariseo ainau Moisésa aarmaurin matsatinauncha mash irumram
tenapkesar nekaawar miatrusarang “iglesia” inaikiarmiayi. Antsu jea
umirkartas wakerin armiayi. Antsu jeamkamunka iglesiaitai ticharmiayi.
chikich umiktin chichaman untsuri (Mateo 16.18; 18.17; Hechos 2.47;
Yus akupkachmau waininayat, Romanos 16.5; 1.Corintonam 10.32;
ningki nintimsar akupin armiayi. 2.Corintonam 8.1,23; Gálatas 1.13;
Genesaret (Mateo 14.34) Efesonam 5.23,27; Filiposnum 3.6;
Galilea nungkanam juun kucha aa Colosasnum 1.18; 3.Juan 10;
nuna naarintai. Tura nu kucha Apocalipsis 1.4)
kaanmatkarincha tuke Genesaret Israel (Génesis 32.28)
nungka tinu armiayi. Yuse awemamuri Isaaca uchirin
Griego (Juan 19.20; Hechos 21.37) Jacobon Israel inaikiamiayi. Tura
Mateo, nunia Marcos, nunia Lucas, asamtai Israela weari mash Israel
nunia Juan, nunia Pablo, nunia aints tinu armiayi.
535 Glosario

Judío (Juan 4.9) Mirra (Mateo 2.11)


Nu nangkamtaika Israela uchiri Judá Shirikip mirra tutai kungkuram ayi.
naartinu wearin mash judío tinu Tura akik ayi. Nujai kungkutin
armiayi. Nunia Judá nungkarin najanin armiayi.
pujuinauncha mash pachitsuk tu Moisésa chichame nuikiartin
inain armiayi. Nukap arusar Judea (Mateo 2.4)
nungkanam pujuinauncha mash Nu aints ainau Moisésa aarmaurin
Judá wearinchu waininayat judío miatrusarang nekainau asar, chikich
tinu armiayi. aints ainaun tura uchi ainauncha
Kárser (Mateo 14.3) nekamtikin armiayi.
Tunau takau ainaun achikiar Mostaza (Mateo 13.31)
metawar jea kárser tutainum engkeu Yuta pachimtai mostaza tutai ajanam
armiayi. Tura yawikmau asamtai, nekas juun tsakaayi. Antsu jingkiaji
nunia pengké jiinchau armiayi. pengké tuupich ayi.
Levita (Lucas 10.32) Nardo (Juan 12.3)
Levita ainau sacerdote yaintri Arak nardo tutainumia kungkutin
armiayi. Nuka Israela uchiri Leví nekas kungkurman juu armiayi.
weari asar, tuke Yus seatai juun Nuka nekas akik ayi.
jeanam takau armiayi. Nicolaítas (Apocalipsis 2.6)
Maná (Juan 6.31; Exodo 16.14-27) Nicolaítas ainau aints Nicolás
Yutai nayaimpinmaya akupkamuitai. naartinu nemarnuri armiayi. Nu
Israel ainau Egiptonmaya jiinkiar, ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗֆӕѸфɗ͑͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ʮ͑‫ڏ‬
cuarenta (40) ̲ӕѸËȍɗ͑ҡѸҡѸ̲ӕ‫ڏ‬ mun Yuschau waininayat: Iinu
nam wekaasar, yurumak yusrinme tusar seau armiayi.
nayaimpinamaya akupamu maná Nuwap najanamu (Mateo 9.17)
tutain yu armiayi. Nu yurumkaka Israel nungkanmaya ainau chipu
fariña tumaun nungkanam tepaun ͑ӕՓЙľ͑Йф̲ӕ̲ӕɗҡѸ͑ӕ͑ɗѸ‫ڏ‬
wainkar nunia painkar, pang rang ni umutirin, vino tutain, tura
wapasjai pachimramua tumaun yumincha yarakar entsau armiayi.
nekaprarmiayi. Nu yutanka Yus Antsu kitaawai tusar kantsejai
akupamu asamtai, kintajai metek juu kantseu armiayi.
armiayi. Antsu ayamtai kinta atsaun Olivo Mura (Mateo 21.2)
wainkarmiayi. Olivo Mura Betfagé yaktanam
Mesías (Juan 1.41) yaatkauyayi. Numi olivo tutai nekas
Yus akupkamu hebreo chichamejai pengker ayi. Nuna neré wiakcha
Mesías tinu armiayi. Antsu griego chichamejai “aseituna” tutai macha
chichamejai Cristo tutayi. Yus asa pengkeraitai. ҽӕф͑ӕ̲͑Ëȍ‫ڏ‬
yaanchuik ni chichamen etserin rin juukar keemin armiayi.
ainaun nekamtikiamu asar: Yus iin Olivo machari (Mateo 25.1-4)
uwemtikramratnun Israela nungkarin olivo machari
akupturmaktinuitji tiarmiayi. Tu tinu nukap yuumin armiayi. Irimi atsau
asaramtai Israel ainau: Yus asamtai, nujai jau ainaun tsuwau
nekasampi iin uwemtikramratnun armiayi. Charumakmaunum
akupturmaktatji tusar nakau nujtukar, esaamunmasha nujtukar
armiayi. tsuwau armiayi. Tura yutairincha
Glosario 536

olivo macharijai pachimin armiayi. Pentecostés (Hechos 2.1)


Tura namparingjai keemin armiayi. Pascua ƿesta cincuenta (50) kinta
Pascua (Mateo 26.17-19) nangkamaramtai, judío ainau chikich
Israel ainau musachjai metek Pascua ƿestan Pentecostés tutain inangkin
ƿesta tutain najanin armiayi. Yus ni armiayi. Trigo juukmaurin pachisar,
aintsri ainaun Egipto nungkanmaya ni nekas yutairi asamtai, nu kintati
jiikiartas uwija uchirincha, tura inangkinak warasarmiayi. Tura asar
chipu uchirincha shiirman maawar, judío ainau mash nungkanmaya
͑ӕ͑͑ӕ̲ЙľʮɗʮľՓɗҡɗфɗֆ˔фҡ‫ڏ‬ Jerusalénnum kaunkar ƿestan
ram timiayi. Nunia kashi japen uwija inangkin armiayi.
̲͑͑ǣ˔ľ͑ҡӕфËȍɗЙӕ̲͑͑ǣ˔ľ͑‫ڏ‬ Romano (Juan 11.48)
cha ampitsuk yuwataram timiayi. Romano ainau Roma yaktanam
Yus tu tinu asamtai, Israel ainau pujusar, nunia jiinkiar untsuri
miatrusarang umirkarmiayi. Turinau nungkanmaya apuri ainaun
asaramtai Yuse awemamuri ni jeen nepetkarmiayi. Israel ainauncha
waaitsuk nangkamakmiayi. Antsu nepetkaru asar, nu nungkanmasha
Egipto ainau numpajai ni jeen puju armiayi. Antsu judiochu
yakarchau asaramtai, ֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬ asaramtai, judío ainau niin
muri nuni waya, uchi eemkaurin tsuutrarmiayi. Tura nepetmaku asar,
tura tangku eemkaurincha mash romano apurin tuke kuikian akiu
maamiayi. Turamtai Yus ni aintsri armiayi. Nunia tuke romano apurin
ainaun ayamruk, ƄǣɗЙҡΎ͑ӕ͑ǣ˔͑‫ڏ‬ umirin armiayi.
maya jiikin asa: Nu kintaka Sacerdote (Lucas 1.8-10)
kajinmatsuk tuke ƿesta najanataram Sacerdote ainau Yus seatai jea
tinu asamtai, Israel ainau tuke nu wainin asar, aintsu tunaarin pachisar
kintati uwija uchirin maawar, tura Yusen seau armiayi. Tura waaka
chipu uchirincha maawar yu uchiri ainaun, tura chipu ainauncha,
armiayi. (Exodo 12.3-14) tura uwija uchiri ainauncha, tura
Pengker Tesaamu (Hebreo 9.2-12; yampits ainauncha maawar, Yusen
Mateo 27.51) susartas epeu armiayi.
֤ӕѸѸľҡɗʮӕӕ͑ʮľʮЙľ͑ҡľѸ̲ӕ‫ڏ‬ Sacerdote apuri (Mateo 26.57;
yayi. Nuni juun aparmau Hebreos 4.14,15)
nenaamuyayi. Tura juun aparmau Sacerdote apuri musachjai metek Yus
nitkarin Yuse paaniuri wantinuyayi. Ѹľҡɗʮӕӕ͑ʮľ̲͑Ëȍɗ˔ɗËȍҡľѸ̲ӕ‫ڏ‬
Tura asamtai Yus timiá pengker aa nam Pengker Tesaamu tutainum
nuna pujutiri inaikiamuyayi. ͮӕ͑ɗ͑ǣ‫ڏ‬ ningki waya Yuse ayamtairin tangku
kia aints kichkisha pachitskeka numpen uwijmin armiayi.
wayaachminuyayi, antsu jakai tusar Sacerdote apuri chikich sacerdote
shamin armiayi. Antsu musachjai ainau wainuyayi. Tura judío juuntri
metek sacerdote apuri nuni wayaatin ainaujai iruntramunam chicham
kinta jeau asamtai, chipun maa, nekaami tusar sacerdote apuri tuke
nunia Yus ni tunaarin mash sakturat chichau armiayi. (Hebreos 9.7)
tusa Yusen sea, nunia chipu numpen Saduceo (Mateo 22.23)
Yuse ayamtairin uwijmiartas ningki Saduceo ainau fariseo aintsua
wayaamiayi. nunisarang sacerdote wajasarmiayi.
537 Glosario

Antsu fariseo ainaujai metekchau Vino (Mateo 9.17; Juan 2.3)


nintimin armiayi. Tura asar jakau Israel ainau uva yumirin vino tutain
ɗ͑ӕҡ˔ѸȍЙľ͑ǣ˔Ń͑͑ҡ˔Ëȍфҡɗ‫ڏ‬ jukiar, nuna tuke umin armiayi.
nuitai tinu armiayi. Yukuu (Mateo 11.21)
Shaak wawiknumia jukimu Judío ainau tunau turinau asar;
(Mateo 13.45; Apocalipsis 21.21) Wikia tunaawaitjai tusar, ͑ɗ̲͑͑ǣ‫ڏ‬
Shaak wawiknum irunui. Tura juun ken yukuumin armiayi. Tura ni
entsanmaya jukimu asar nekasar wearisha tura ni apurisha jakaramtai
akik ainawai. Nuka chapuk, tura nunisarang turin armiayi. Tura ni
puju, tura nekas shiiram ainawai. namangken yukuujai yakarar, jakau
Wiakcha chichamejai “perla” tutayi. iwiartai entsatirin entsau armiayi.
Tiberias (Juan 21.1) Yuschau waininayat ni yusrin ningki
Tiberias yaktaka Galilea kucha najanamuri (1.Corintonam 8.1-10)
kaanmatkarin ayayi. Tura asamtai ֤͑Ëȍӕɗ˔ɗ͑ҡѸɗ͑ӕ͑ɗ͑ǣ˔ɗ͑ɗ͑ҡɗ̲‫ڏ‬
Galilea kuchan waininayat, Tiberias sar: Ii yusri najanami tusar kurincha,
kucha tinu armiayi. tura kuikiancha, tura numincha, tura
Uva (Mateo 21.28) jiruncha, tura kayancha ni yusrin
Uva tutai yurangkentai. Israel ainau ningki najanin armiayi. Nuniasha
uva yarangken araawar nunia juu tikishmarar, Yuschau waininayat
armiayi. seau armiayi, tura maaketai tiartas,
Uwija (Mateo 9.36) ni tangkurin maawar, ͑ӕ̲͑͑͑ǣ‫ڏ‬
Cristonu ainau uwijaya tumau kencha yu armiayi. Tu pujuinamtai
asaramtai, Yuse chichame aarmaun Yus: Turuwairap tusa pengké
uwija tinu armiayi. surimkau asa, nu aints irunun
Uwija uchiri (Apocalipsis 5.6-8) pengké nakitnuyayi. Tura asamtai
Uwija ainau Israela nungkarin nukap iikia nuka turatsji. Antsu wari timiá
yujau armiayi. Tura Yus: Turataram aneaji nuka ii yusri atinuitai. Nuka
tusa akupkau asamtai, Israel ainau wiakcha chichamejai “idolo” tutayi.
tuke ni tunaarin etserkar, uwija uchirin Yuse ayamtairi (Hebreos 9.5)
maawar Yusen su armiayi. Tura ƿesta Nuka kaju juun ayayi. Nu kaju
Pascua tutainum Yusen maaketai tusar, yantamencha tura nitkarincha kuri
uwija uchirin eemkaurin shiirman nujtukmau ayayi. Nu kaju nitkarin
maawar Yusen su armiayi. Nunia ˔ֆҡӕՓҡӕ̲ӕӕ̲ɗф˔ҡɗ͑ËȍɗËȍ‫ڏ‬
Jesucristo aints ainautin tunaarin mash man Yus Moisésan aamtikramia nu
sakturmartas jarutramkau asamtai, engkeamuyayi. Nunia un kaju
Juan karanma nunisang Jesúsan uwija tuntupe Yuse ayamtairi ati tusar kuri
uchiriya tumaun wainkamiayi. najanamuyayi. ҽӕф֤ӕѸľՓľ̲‫ڏ‬
Uwija wainin (Juan 10.11-16) muri nanamtin nakumkamu kuri
Jesucristo uwija wainua tumau ni najanamu nuni kentsamuyayi.
aintsri ainaun wainkau asamtai: Yuse chichamen etserin (Mateo 2.5)
“Wikia uwija wainin nekas pengker Yaanchuik Jesús akiintsaing Yuse
aa tumawaitjai,” tummamiayi. Nunia chichame etserin ni akiinatniurin,
Cristonu ainau wainiun pachisar tura ni wait wajaktintrincha, tura ni
uwija wainin tinu armiayi. Wiakcha jakatniurincha pachisar chichaman
chichamejai “pastor” tutayi. aararmiayi. Tura Yus tita tusa
Glosario 538

akupkamu asar, Yuse chichamen yamarman najanawar, Yuse jeen


aints ainaun ujau armiayi. jukiar nuni pujin armiayi.
Yus inaktustin pang (Mateo 12.4) Yus seatai juun jea (Mateo 4.5; Marcos
֤ӕѸѸľҡɗʮӕӕ͑ʮľ̲֤͑ӕѸɗ͑˔ҡӕѸ‫ڏ‬ 13.1-2; Juan 2.20)
tin pang puusamu tuke Yus susamu Yus seatai juun jeaka cuarenta y seis
asamtai, aints ainauk pachitskeka (46) musach jeamkamuyayi. Nunia
yuchau armiayi. Antsu sacerdote Jesúsa jakamuri setenta (70) musach
ainau nuke nu pangkan yu armiayi. nangkamaramtai, romano suntari
Tura tumingjai metek pangkan ainau yumpungkarmiayi.

Vous aimerez peut-être aussi