Vous êtes sur la page 1sur 473

YYAMAJAM CHICHAM APAJUINU

El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
aguaruna
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el idioma
aguaruan

Primera edición, 1973


Segunda eidicón, 1984
Tercera edición, 1991
Cuarta edición revisada, 2005
Quinta edición, 2008

Publicado por
© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente la


obra bajo las condiciones siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la Liga
Bíblica (pero no de una manera que sugiera que tiene su
apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para ɹnes
comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o
generar una obra derivada a partir de esta obra.
CONTENIDO

Prólogo੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄੄੄5
Yamajam chicham Mateo agagbau
(Evangelio de San Mateo)੆੆ ੆ ੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄੄੄7
Yamajam chicham Marcos agagbau
(Evangelio de San Marcos)੆੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄੄70
Yamajam chicham Lucas agagbau
(Evangelio de San Lucas)੆੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄106
Yamajam chicham Juan agagbau
(Evangelio de San Juan)੆੆ ੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄169
Jisus ishiakbau aidau takasbau
(Los Hechos de los Apóstoles)੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄215
Romanmaya aidau awetimu
(Epístola a los Romanos)੆੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄270
Corintonmaya aidau nagkamchaku awetimu
(Epístola 1 a los Corintios)੆੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄300
Corintonmaya aidau awentsaik awetimu
(Epístola 2 a los Corintios)੆੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄324
Galacianmaya aidau awetimu
(Epístola a los Gálatas)੆੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄340
Efesonmaya aidau awetimu
(Epístola a los Efesios)੆੆ ੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄349
Filiposnumia aidau awetimu
(Epístola a los Filipenses)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄358
Colosasnumia aidau awetimu
(Epístola a los Colosenses)੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄364
Tesalonicanmaya aidau nagkamchaku awetimu
(Epístola 1 a los Tesalonicenses)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · ·੄370
Tesalonicanmaya aidau awentsaik awetimu
(Epístola 2 a los Tesalonicenses)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · ·੄375
timoteo nagkamchaku awetimu
(Epístola 1 a Timoteo)੆੆ ੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄378
Timoteo awentsaik awetimu
(Epístola 2 a Timoteo)੆੆ ੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄385
Titu awetimu
(Epístola a Tito)੆੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄390
Filemón awetimu
(Epístola a Filemón)੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄393
Hebreo aents aidau awetimu
(Epístola a los Hebreos)੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄395
Santiago papí agagbau
(Epístola de Santiago)੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄414
Pedro nagkamchaku papí agagbau
(Epístola 1 de San Pedro)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄421
Pedro awentsaik papí agagbau
(Epístola 2 de San Pedro)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄429
Juan nagkamchaku papí agagbau
(Epístola 1 de San Juan)੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄434
Juan awentsaik papí agagbau
(Epístola 2 de San Juan)੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄441
Juan kampatumá papí agagbau
(Epístola 3 de San Juan)੆੆ ੆ ੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄442
Judas papí agagbau
(Epístola de San Judas)੆੆ ੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄444
Iwainakbau
(Apocalipsis)੆੆ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·੄447
PRÓLOGO

Este Nuevo Testamento de las Sagradas Escrituras se


publica con el ɹn de ponerlo al alcance de los hablantes del
idioma aguaruna. El grupo aguaruna está formado por unas
veintiocho mil personas que habitan en la selva peruana, a
orillas de los ríos Chiriaco, Cenepa, Nieva, Potro, Mayo,
Santiago y Alto Marañón, y de muchos de su aɻuentes.
YAMAJAM CHICHAM MATEO AGAGBAU

Manasesa uchijiyai Amón,


Jisukristu muunji aajakú aidau Amogka uchijiyai Josías.
(Lc. 3.23-38) 11 Josiasa uchijiyai Jeconías nuigtú yachi

1
1੅Ju ainawai Jisukristu muunji aidaushkam, ditak akiinawajui
aajakajua nuna daaji agatkamua Babilonianmaya aidau Israel
duka. Nigka David, Abraham aina nu aentsun achig yajuaku aina nunú
wegantu aajakuí. tsawan jegatsaig.
2 Abragka uchijiyai Isaac, 12੅Tuja Babilonia yajuakam batsamsag

Isaaka uchijiyai Jacob, Jeconías akiauwai Salatielan,


Jacopa uchijiyai Judá nuigtú yachi Salatiela uchijiyai Zorobabel.
aidaushkam. 13 Zorobabela uchijiyai Abiud,
3 Judá Tamarai akiauwai Faresan, Abiuta uchijiyai Eliaquim,
Zarajai. Eliaquima uchijiyai Azor.
Faresa uchijiyai Esrom, 14 Azora uchijiyai Sadoc,

Esroma uchijiyai Aram. Sadoca uchijiyai Aquim,


4 Arama uchijiyai Aminadab, Aquima uchijiyai Eliud.
Aminadapa uchijiyai Naasón, 15 Eliuta uchijiyai Eleazar,

Naasogka uchijiyai Salmón. Eleazara uchijiyai Matán,


5 Salmón Rahapa juki akiauwai Matagka uchijiyai Jacob.
Boozan, 16 Jacopa uchijiyai José, María aishi

Booz Rutan juki akiauwai Obetan, aajakua nunú; tuja Maríayai


Obeta uchijiyai Isaí. akiinauwai Jisus, Apajuí awemamu
6 Isaí uchijiyai apu David, taku Kristu tujakbauwa nu.
tuja David Uriasa nuwe aajakua 17੅Imaan aajakajua nunú Abragkai

nuna jukí Salomogkan akiauwai. nagkamsa dekapa Davitai ejemak awai


7 Salomogka uchijiyai Roboam, catorce aents, tuja Davitai nagkamsa
Roboama uchijiyai Abías, dekapaja Babilonianmaya aidau Israel
Abiasan uchijiyai Asa. aentsun achijá yajuakajua nui ejemash
8 Asa uchijiyai Josafat, catorce aents awai, aantsag Kristu akiinauwa
Josafata uchijiyai Joram, imanui ejemashkam catorce aents awai.
Jorama uchijiyai Uzías.
9 Uziasa uchijiyai Jotam, Jisukristu akiinamu
(Lc. 2.1-7)
Jotama uchijiyai Acaz,
Acaza uchijiyai Ezequías. 18੅Jisukristu akiinatnai tibauk aatus
10 Ezequiasa uchijiyai Manasés, aajakuí. José anagbauwai Marían

7
0DWHR੄1੄2 8

Jisukristu dukují atinun, tujash Maríak aidau kaunkajui. Nunú aents aidauk
eke nematsuk pujayatak Wakaní yacha yaya aidaun dekapawag diisag
Pegkejin ejapjukui. 19੅Nuniktatman José dekau aajakajui. 2੅Iman aidau Jerusalén
dekaa, nigka aishmag pegkeg asa: jegawag iniimaidau:
Wakenmataik tikichish dekainatsaig —¿Tuwí pujawa judío aidaun apuji
idaisatjai, tiuwai. 20੅Aatus José atin uchi yamá akiina dusha? Ii nugken
anentaimas kanittaman, Apajuí aentsji etsá jintain pujusá yaya wainkamji, Apu
nayaimpinmaya kajanum wantintuk: akiintai wantinkatnai timawa nunú.
“José David wegantu uchijiyah, Nunika wainkaja minaji ni ememattasa,
utujimtsuk Maríak jukita, ame —tuidau.
anagmamua duka. Ni ejapjuka nunak 3੅Nu tibaun aents aidau etsejiagtai,

Wakaní Pegkeji egkemtukam ejapjuke”, apu Herodes antuk puyatkau, tuja


tiuwai. 21੅“Nunú uchi akiinkui adaikata aantsag ashí aents Jerusalegnumia
Jisus, ni aentsú tudaujin tsagkujug aidaushkam nuna antukag puyatkaju,
uwemtikatin asamtai.” nunikag:
22੅Ju aatus ejapjukua duka, duwik —¡Wajukutskaih! —tusag kuashat
Apajuí etsegtin tibauwa nu pachis chichaidau.
uminbaunum nunikui, duka tawai: 4੅Nuna aatus apu Herodesak antuk,
23 “Ejapjuktinai makichik muntsujut kuashat anentaimu. Nuniak sacerdote
aentsú takashtai, nunik apuji aidaun, chicham umiktin
uchigmaktinai uchi aishmagkun, agagbaun pachis etsejin aidaujai
nunú adaikatnaitjume Emanuel”, untsukú, nunik:
(nunak: “Apajuik jutiijai awai” taku —¿Tuwí Apu Kristush akiinatnaita?
tawai). —tiuwai.
24੅Nu aatsa tima José shintaag, 5੅Tutai dita aiinak:

nayaimpinmaya aents tibaunak —Duka yaakat Belén, Judea


imatiksag umiak Maríanak niina jeen nugkanum awa nui akiinatnai, juna
jukiuwai. 25੅Tujash dutika jukish Josek aatus Apajuí etsegtujakú aidau agaju
Maríajaig tsanigchauwai, eke uchi ainawai:
iwaiya nu akiintsaigkik, nuní pujai uchi 6 ‘Belén, Judea nugkanum awa

akiinamtai adaikauwai Jisus. juuwai yaakat imá piipichik,


tujash nui akiinatnai makichik
Yacha aidau kaunkag Jisusan Apu,
emematiagbau tikich apu aidaun nagkaesau Israel੆a

2
1੅Herodes Judea nugka apuji wajas aentsu Apuji atina nu’ tawai,
pujai, nunú nugkanmag yaakat —tuidau.
Belegnum Jisus akiinauwai. Nunik 7੅Nuna dekaa apu Herodes untsukú

akiinamtai yaakat Jerusalegnum tikich nunú yacha kaunkajua nuna, tikich


nugkanmaya etsá minitaijin batsamin aidauk dekainatsaig:

a¬2.6 “Israel” dekas yama nagkamchaku naamkamujig Jacob aajakuí, hebreo chichamnumag
“tsanumin” taku tawai, niina uchijig doce ajujakuí. Untsu “Israel” tawa nunak Apajuí
adaikauwai, nunak nayaimpinmaya aentsjai maaniku taku tawai. Niina daajig jimag aajakuí
Israel, Jacob, nunin asamtai Apajuí chichame apachnum “Israela uchijí aidau” takug nuna
uchijí doce aajakajua nuna tawai, “israelita” takushkam Israela uchijí aidaunum akiinkag
yujakajua nuna ashí taku “judío” tuuta, Hebreo tuuta awagmawai.
9 0DWHR੄2

—¿Yaya wainkagmesh wajupá nunú agagbaunum: “Mina uchig Egipto


dukapea yujagme? —tusa chichastatus. nugkanum pujaun untsuktatjai”, tawa
8੅Dutika shiig aujus dekajua Belén nunú imanisag uminkauwai.
ishimak:
—Wetajum, nunikjum shiig Herodes suntaji aidaun uchin
dekaatajum tuwig pujawa uchi Apu kajegtí tusa ishiakbau
atinush, nunika wainkajum waketkujum 16੅Nunú aents atushtanmaya yayan

minash ujatkatajum, wisha wenu uchin wainak kaunkau aidau, yajá


ememattajai, —tiuwai. waketjamun Herodes dekaa:
9੅Tusá aaja apu akatjam wegaju, Tsanujajeapi, tusa senchi kajekú. Nunik
nunikmag wainkaju yayan, ditá ni suntaji aidaun: Ashí uchi Belegnumia,
nugkeen batsamsá wainkamun. Nunik nuigtú Belén tikiju batsataidaushkam,
yaya eketbaun nemajuk we wenakua, jimag mijan ajamu nagkamsajum yamá
jegá uchi pujamunum nuna mamikis akiinau aidaujai kajegtajum, tusa
yaya eketunum jegawajui. 10੅Nu jegan ishiaku. Nunak Herodesak yayan
mamikis yaya eketun wainkag shiig wainak kaunkau aidaun inias, wajupa
aneasaju. 11੅Nunikag jegawag jegá tsawantak aayi uchi akiinash nuna shiig
waikmá uchin dukujijai pujuttaman dekau asa tiuwai. 17੅Juna Herodes
wainkaju. Dutika uchin tikishmatug dutika uchin kajegkua duka, Apajuí
emematuidau. Nuninak ditá kajunjin etsegtin Jeremías agagbaunum:
ujakag uchin anentag wají wakejumain 18 “Antukmajai Ramanum senchi

aidaun susaju: Oron, ekematai incienso buutuidaun,


pegkeja kugkuinun, kugkuin nunak Raquel niina uchijí aidaunum
mirranashkam. 12੅Juna dutikawag buutak anentaish ichichtumain
kintamag kajiittaman Apajuí aentsji wajashmae,
nayaimpinmaya: “Herodes pujamunum uchijí aidauk jinawaju asamtai”,
wakettsuk yajá tikich jintanum tawa nunú imanisag uminkauwai.
wakitkitajum”, tusa ujakú. Tima
nunisag yajá tikich jintanum waketjau. José Maríajai Nazaret wakitkimu
19੅Nunik dukap tsawan asa Herodes
José Maríajai Egipto tupikakbau
jakamtai, Apajuí aentsji
13੅Nunúaents yayan wainak kaunkaju nayaimpinmaya José Egipto pujuttaman
waketjamtai, Josenashkam kajanum wantintuk: 20੅“José nantaktá,
nayaimpinmaya aents kajanum nunikam uchi dukujijai jukim Israel
wantintuk: “José nantaktá, nunikam nugkanum wakitkita. Yamaik uchin
nuwem uchijai jukim Egipto nugkanum maatatus wakejibia duka jakae”, tiu.
waamak wetá. Apu Herodes suntajin 21੅Nunú tima Joseshkam nuween uchijai

ishiaktatui uchin kajegtí tusa. Awi juki Israel nugkanum wakitkiuwai.


pujamin tsawan uminkamtai, wakitkita 22੅Nunik niina nugkeen jegakmá José

tusan ujaktajame”, tiu. 14੅Tima dekau, Herodesa uchijí Arquelao, apají


Joseshkam nantakí nunú kashik uchin jakamtai ni apu wajas inamak pujau
dukujijai juki Egipto weuwai. 15੅Nunik tabaun, nunik ajankauwai Judeanum
nuanuí pujusuí, Herodes jakamtai wetan. Nunittaman kajanum ujakuí:
wakitkitatus. Tuja nuna dita Egipto “Judeanum wetsuk Galilea nugkanum
wegajua duka, Apajuí etsegtin aajakajua wetá”, tusa. 23੅Tima yajá tikich jintanum
0DWHR੄2੄3 10

we, ni nugkeen yaakat Nazaret aidaun: “Apawah tsagkugtugta”, tusa


pujustatus jegau. Nunú aatus etsegtumaidau. Nunikmatai nunú aents
nagkaemakiuwa duka, Apajuí etsegtin aidaun Juagshakam Jordagnum yamiau.
Isaías chichaak: “Kristuk Nazaretnumia” 7੅Aatus yamijatak pujai saduceo੆c

tutai atinai, tiuwa nunú imanisag aidau, fariseo੆d aidaushkam kautkaju,


uminkauwai. Juan yamigmagti tusag. Nunú imanik
kaunkagmatai wainak, Juan chichajak:
Juan Yamijatin uwegshunum “¡Atumek iwanchi uchijí asajum aents
chichagkagtukbau tsanú yujagme! ¿Wagka
(Mr. 1.2-8; Lc. 3.1-20; Jn. 1.19-28) yamimagtasagmesh wakegagme?

3
1੅Jisus eke Nazaret pujai, Juan ¿Atumek ayatak yamimamuikis Apajuí
Yamijatin chichagkagtú wekagu suwimak sukagtumaina duka
Judea nugka uwejush wegakunum. uwemtumainaitai tajumek? 8੅Dekas
2੅Nunik chichagkagtak: “Tudau takatak tudau takatan idaisaush wajuku
idaikujum Apajuí nemagkatajum, ni amainaita, nunú iwainmamkatajum
aentsnum inamjatnuk tsawantak ashí pegkeg aina nu takaakjum. 9੅Atumek:
jegae”, tau. 3੅Juan chichagkagtamuk Jutiik Abraham wegantu asaja
yaunchuk Apajuí etsegtin Isaías agak: yupichuch uweemain ainaji,
“Makichik aents eemak taa tumamigpa. Dekas tajime: Apajuik jujú
uwegshunum wekagas senchi kaya aina junakeshkam Abragka uchijí
jiiká chichagkagtak: emamainai. 10੅Ashí ajak nejechu aidauk,
‘Apu wekaesatnun jintan shiig jachai ajaka tsupija apetiama
iwajug esegak tutupit numamtuk, aents tudaunak taká
dakuegajama numamtuk, atumi batsatun Apajuí suwimak susatnuk
anentaimish shiig iwajajum uminas awai. 11੅Wika ayatak yumí
umiktajum Apu minitin asamtai’, yamijatjai tudaujin idayinak
titinai” tiuwa nunú imanisag etsegtumainakui, tujash mina ukujui
uminkauwai. dekas minittawai mina nagkaetasu.
4੅Juagkak camello uje najanamun Nunú yamigmagtatjume Wakaní
nugkujakuí, akachumtaijish duwap Pegkejiya nujai, nuigtushkam nigki
aajakuí, manchin੆b dapá yumijijai jiiyai suwimkan sukagtustinuk. Wika
yuujakuí. 5੅Juan aatus uwegshunum niina sapatjinakesh ukuitmaitsujai,
chichagkagtak wekagai Jerusalegnumia nigka mina nagkaetasu senchigtin
aents aidau, ashí Judea nugkanum asamtai. 12੅Nigki ashí aents aina
batsamin aidaushkam, namak Jordán nuwiyan akanjattawai, aents trigon
uwet batsataidaushkam ni ajakbau aidau juuká ijumag, awagti
chichagkagtamun antukagtatus wampujin utsaak nejeen trigo
kautkajui. 6੅Nunú chicham etsegbaun ijumtainum yajumama numamtuk,
antukag ditashkam ashí tudau takataiji Apajuí umigkau aidaunak jii ajumaish

b¬3.4 “Manchi” Diistá Mr. 1.6. c¬3.7 Saduceo aajakajua duka, Moisés chicham umiktajum
tibau aajakua nunak betek umijakaju ainawai, nuninayatak nayaimpinmaya aentsuk atsawai
tuja iwanchish atsawai nuigtushkam jakau aidaush nantagchatin ainawai tuujakajui.
d¬3.7 Fariseo aajakajua duka, Moisés chicham umiktajum tibau aajakua nunak betek umiijakú
ainawai, nuninayatak ditá muunji aajakajua nunú takajakajua nuna imá senchi puyatjus
umijakú ainawai.
11 0DWHR੄3੄4

kajinkashtina nui suwimkan suwak, —Ame dekas Apajuí Uchijiyaitkumek,


niina umigkau aidaunak ni pujutaijin ju kaya aina jujú pag emakam yuwakia,
yajuaktinai”, tiuwai. —tau.
4੅Tusá tama Jisus ayaak:
Jisus yamimagbau —Apajuí chichame agagbauwa nui:
(Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) ‘Aentsuk imá yujumkajaigkik pujumaitsui,
13੅Tikich tsawantai Jisus Galileanmaya Apajuí chichamega nujaishkam
jiinki namak Jordagnum weuwai, Juan pujumainai’ tawai, —tiuwai.
yamiijati tusa. 14੅Nunik jegaamtai Juan 5੅Nuna aatus Jisus timatai nui inagkeaki

yamimainchau dekapeak: emauwai yaakat Jerusalegnum. Dutika jega


—Wiitag jamah amina yamiijata Apajuí ememattai jegamkamunum yakí
tumainnuk, ¿nuniaig ame minai nagkatkamunum iwaká awajus, 6੅chichajak:
yamimagtasam minam? —tiu —Ame dekas Apajuí Uchijiyaitkumek
15੅Tama: tsekem iyaata, agagbau awai:
—Ehé, amina yamiijati tusan ‘Apajuí ni aentsji nayaimpinmaya
minitjame, mina awetiu ashí pegkejan aidaun ishitkatnai ni Uchijí aidaun
dutikati timawa nuna imatiksanuk kuitamkatnunak’ tibauwai.
umikta tau asan. Tau asamtai, ame tsekem iyautaish
Tutai Juagshakam yamijú. 16੅Dutika Apajuí ishiakbau igkumpak
yamijam Jisus yuminmaya jiinki nayaim achigmaktinme, iyaakum kaya
ujanmatai, Wakaní Pegkeji੆e pauma aina au tukumkaim, —tiuwai.
nunin akaiki niiní jegattaman 7੅Tama Jisus ayaak:

wainkauwai. 17੅Nunú nuniaig antuekau —Dushakam agagbau awai: ‘Amina


nayaimpinmaya chicham: “Juuwai Apujum Apajuiya nu pegkegchaunum
dekas mina Uchig anetaijuk, niiní shiig dekapsatasamek wakeyipa’, tawai
aneajai”, tabau. —tiuwai.
8੅Tusa timatai nuigtú iwanch Jisusan
Iwanch Jisusan pegkegchau muja tsakajunum iwakuí. Dutika juú
takamtiksata tibau inaktamuik ashí nugkanum yaakat aina
(Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) nuna, nuigtú ashí pegkeg aidaunashkam

4 iwaintukui. 9੅Dutika ashí inaktus:


1੅Jisus Jordán yamimagmatai Wakaní

Pegkeji egkemtujui, dutika juki —Ashí junak amina amastajame,


uwegshunum emauwai, iwanch੆f Jisusan tikishmatjujam emematjita, —tau.
dekapsata tau asamtai. 2੅Nunú 10੅Tama Jisus ayaak:

uwegshunum pujusuí cuarenta tsawai, —¡Wetá iwanchih!੆g agagbau awai:


cuarenta kashi. Imaan tsawantai yujumkan ‘Imá amina Apujum Apajuiya duke
ijagmak pujau asa, Jisuschakam emematta, nuniakum imá nigki
yapajuauwai. 3੅Nunitai iwanch chichajak: umigkata’ tawai, —tiu.

e¬3.16 “Apajuí Wakaní” tawa nunak “Wakaní Pegkejin” tau asamtai, “Apajuí Wakaní” takuish
“Wakaní Pegkeji” taji. f¬4.1 “Iwanch” tawa nunak tuinayatak griego chichamnum “Diablo”
tai, hebreo chichamnum “Satanás” tawai. “Diablo” tawa duka “Apajuí nemajin aidau
tsanumjin” taku tawai. Tuja “Satanás” tawa nunashkam “Apajuí Shiwaji” taku tawai. Nunin
asamtai “Satanás” takuish tuja “Diablo” takuishkam iina chichamenig “iwanch” taji.
g¬4.10 Diistá versículo 1.
0DWHR੄4 12

11੅Tusá
timatai iwanchik ukukiuwai. daagtina nuna, ni yachi Andresjai
Dutikamtai nayaimpinmaya aents namakan main asag retan ajuntuinak
kautuawajui kuitamkagtatus. yujattaman wainkau. 19੅Nunik wainak
Jisus chichajak:
Jisus Galileanum ni takatji —Wegajai wi jintintuatjime, namak
nagkamamu maatasajum yujagjum anmamtuk,
(Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15) Apajuí chichame etsegkujum aents
12੅Tikich tsawantai Judeanmaya apu, aidau minai ikautjin atajum tusan,
Juagkan aents achiká egketainum —tau.
egkeau, nunikmatai Jisus nuna antuk 20੅Tusá tamawaik, ditá retjinak

Galilea nugkanum wakitkiuwai. ukuinak niijai wegajui.


13੅Tujash nigka Nazaretak pujutsuk 21੅Nunik Jisus ditajai ijunag machik

nagkaemaki, yaakat Capernaum Galilea kuwaesag wekamá, Zebedeo ni uchijí


kuchajin uwetus awa nui weuwai. Nunú Jacobo, Juan aatus botenum chimpimas
nugkanum yaunchuk muun Zabulón, retjin apijuinak chimpimtatman wainak,
Neftalí aajakajua nuna uchijí wegantu nunashkam:
aidau batsatu. 14੅Nuna Jisus nunikua —Wegajai mina jintintaig atajum,
nunak, yaunchuk Apajuí etsegtin Isaías —tiuwai.
agajua nunú imanisag uminkauwai. 22੅Tama ditashkam:

Nunú agagbaunmag: —Ayú, —tusa apajinak ashí tikich


15 “Zabulogkan nugke kuchá yantamen takataiji aidaujai botenum ukuinak,
awa nui batsatutijum antuktajum, Jisusjai wegajui.
nunisjumek Neftalí nugke etsá
akaetainmanini Jordán uwet awa Jisus kuashat aents jintintuamu
nui batsatutigmeshkam antuktajum, (Lc. 6.17-19)
antsagmek atum Galileanum 23੅Nunik Jisus ashí Galilea nugkanum

judiuchu aidaujai pachimdaeja wekagas, jega ijuntai aidaunum wayaa


batsatutigmeshkam antuktajum. jintinkagtau yamajam chichaman Apajuí
16 Nunú nugka nui batsamin aidautijum nuní inapawai tusa, nuniak ashí aents jau
pegkegchau takaakjum suwea aidaunashkam etsagau. 24੅Nunú dutika
numamtinum batsatutijum, Jisus etsaegkagtamun pachis kuashat
uwemat pachisa etsegbau antukjum etsejuk dapampajaju, dutikamun ashí aents
tsaaptin waintayama numamtuk Sirianmayashkam antukaju, nunikag
wajaktinaitjume”, tawai. kuashat jaun, iwanch egkemtuamun
17੅Jisus Capernaum jegaa, imaanjaun, jata iyashin ipimpin achikam
chichagkagtutan nagkabau. Nuniak: pimpijú wekaemainchaun, ashí tikich jatai
“Tudau takatak idaikujum Apajuí jau aidaunashkam ikautkaju, dutikam
nemagkatajum, ni aentsnum inamjatnuk Jisuschakam etsagaakui.
tsawantak ashí jegae”, tiuwai. 25੅Jisus imatika aents jau aidau

etsagamun antuinak, kuashat aents


Jisus ni jintintaiji atinun cuatro Galileanmaya, Decapolisnumia,
namaká main aidaun yajuakbau Jerusalegnumia, Judeanmaya nuigtú
(Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) Jordagkan amain batsataidaushkam
18੅Tikich
tsawantai Jisus Galilea shimutuidau, Jisus yamajam chicham
kuchajin wekaekamá Simón, Pedro etsegbaun antukagtatus.
13 0DWHR੄5

pujautigmek, shiig aneasjum


Jisus shiig aneasjum pujustajum, atumiin Apajuí inamjatin
pujustajum tibau asamtai.
(Lc. 6.20-26) 11੅“Atum mina dekaskeapi tusajum

5
1੅Imatikatuwajam Jisus wainak nemagtuidautigmin pegkegchau
wakau nainnum, nunik nui chichagtamainak, niimjutpas yujainak,
ekeemsamtai ni jintinbau aidau atum chichakchamunash wainak
kautuawaju. 2੅Nunikmatai Jisus tsanumjutpajag shiig pujuschamin
nagkama jintintak tau: awajtamainakuish, shiig aneasjum
3੅“Atum iik nagkamik iina senchijinig pujustajum. 12੅Dakujustajum nuniakjum
pegkeg pujuta duka jumaitsuapi shiig aneetajum, atumek
tautigmek, shiig aneasjum pujustajum, nayaimpinmaya wají shiig pegkeg
atumiin Apajuí inamjatin asamtai. umikbau jukitin asajum, yaunchuk
4੅“Atum wake besemag pujakjum, Apajuí etsegtin aidaunashkam atumin
buutú pujautigmek, shiig aneasjum waitkagmaina aikasag waitkasu
pujustajum, Apajuí ichichmamtan ainawai.
amasagtin asamtai.
5੅“Atum kakagchauch aidautigmek, Weega numamtin tsaaptina
numamtin ainagme Jisus tibau
shiig aneasjum pujustajum, atumnak
(Mr. 9.50; Lc. 14.34-35)
Apajuí ashí ni anagtamauwa nunak
amastin asamtai. 13੅“Atumek ju nugka juwig tuke weega
6੅“Atum Apajuinu pegkeg takastasa numamtin ainagme. Tujash nunú wee,੆h
wakegakjum yapajaku, kitamaku jea jeatuji megkaekamtaish, ¿itugsaya
waitmaina imanikjum waitiautigmek, ataktush jea jeatush emamainaita?
shiig aneasjum pujustajum, atumnak Ayatak agaa ajapmaina numamtuk,
Apajuí yaimpaktatjume nu wakegajum atumshakam Apajuinu pegkeja nunú
nuna takastí tusa. takatsuk pegkegchau aidau
7੅“Atum tikich waitiaush wait anentin takaakjumek ayatak bakumattagme,
aidautigmek, shiig aneasjum nuniakjum Apajuí suwimkega nunú
pujustajum, nunú dutikautigminak jukittagme.
Apajuí atumnashkam wait 14੅“Atumek ju nugka juwi batsataina

anenjamjattagme. nuna tsaaptinjiyaitjume. Yaakat


8੅“Atum tsagkugnagjum pegkeg nainnum auk uumkag amaitsui.
wajasú aidautigmek, shiig aneasjum 15੅Lamparashkam ekemakaik dukuká

pujustajum, atumek Apajuí wainkatin idaichatiame, dutiktsuk yakí


asajum. ekentayame jegan tsaaptin emamtai,
9੅“Atum tikich aidaujaish pegkegchau aents aidaush diisá yujastinme tusa.
awagdaitash dakitin aidautigmek, shiig 16੅Atumshakam numamtuk, ashí pegkeg

aneasjum pujustajum, atumnak Apajuí aidauk takaakjum iwainaktajum, tikich


mina uchijui tujabiagtin asamtai. aents aidaush wainainak ditashkam
10੅“Atum Apajuinu pegkeg takaagmin Apajuí nayaimpinum pujuuwa nuna
tikich nuna dakituinak waitkam ememattinme tusajum.

h¬5.13 “Wee jea jeatuji megkaekamtaish” tawa junak Palestinanmaya week nigkish jea
jeatujig megkayin ainawai tawai Thomson.
0DWHR੄5 14

amijai kajegdaikamua nunuwá wejim:


Chicham umiktin agagbauwa nunú Yamaik tsagkugdaijami, tusam
pachisa Jisus jintinkagtuamu epegtuniata. Nunikam agkan wajasam
17੅“Wika jujú nugka juwig Moisés Apajuí ememattasam wegakmesh ni
chicham umiktinun agajua nuna anentag susata tibaush jukim wetá.
esakagtasanuk taachuitjai, tuja Apajuí
etsegtin aidau agajajua nunakeshkam Shiwajumjaish shiig chichasá
idaisatajum titasankesh taachuitjai. epegkeata Jisus tibau
Wika Moisés, tikich Apajuí etsegtin (Lc. 12.57-59)
aidau mina pachitus agaju aina nuna 25੅“Makichik aentskesh: Pegkegchau

umiktasan tauwaitjai. 18੅Nuna tajim takagtusume tusa apunum chichaman


nunak dekas tajime: Nugka, nayaim egketjamamtai, niijai apu chichama
aina nunú megkagainatsaigkik chicham epegnunum wegakmek, jintaag shiig
umiktinun Moisés agajua duka, chichasam epegtuniata, nunikchaminig
makichkish yapajinashtinai, ashí betek apu chichaman epegnunum jegaa amin
imanisag uminkatnai. 19੅Tuja jujú dekagtama, ni jujamki achijatin
chicham umiktin aina juwiyan aidaunum sujupakmatai, achijatin
imanchau diinak, tikichnash dutiksag jujamki aents katsek aidau achiká
jintintuk, Apajuí eme anentsá inam chimpitainum egkepawai. 26੅Junak
achagtinai. Untsu nunú chicham dekas tajime: Amina apu achigmak
umiktajum tibauwa nuna betek umiak egkepamtaig kakajus jiinmaitsume,
tikichnashkam dutiksag jintintuau ayatak amina kuichkijum ashí
aidauk, Apajuí eme anentsá inam akikmakam, shiig ashimkam
agtinai. jiinmainaitme.
20੅“Tujash atum fariseo aidau,

chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai Jisus tsanijinawaigpa tibau


Apajuin umijuina nuna nagkaesau 27੅“Moisés chicham umiktinun agajua
umigchakjumek, Apajuí inamak achatin nuanuig: ‘Tsanijinawaigpa’ tawai.
ainagme. 28੅Tujash wi dekas tajime: Aents nuwan
21੅“Moisés chicham umiktin dutikachainjash tusa wakegas
agagbauwa nuanuig: ‘Magkagtuawaipa, diyaushkam, anentainig tsanijimui.
ame tikich maakmek suwimak suwam 29੅“Nuniau asamtai amina jiim

atatme’ tawai. 22੅Tujash dekas wi tajime: pegkegchau anentaimtuja diitnum


Makichik aentskesh ni yachin tuke niimtijamkuig, jiim untsugmia nu
aneas kajejauk, suwimak suwam ukuinkam ajapmainaitam numamtuk
amainai. Nunisag yachin anentainkachu wajaktá tudau takat idaikum, dekas
chichajú wekagushkam, apu chichaman pegkejai tudau idaisau asá Apajuí
epegkin aidau dekajam amainai, tuja inamtaijin makichik jiiyaik niimsá
yachin kajejak tikima pegkegchaun waimaina numamtuk wajamuk, nu
chichajushkam jii ajumaish dutikachmek ashí amina iyashmijai jii
kajinkashtina nui pujus waittsatnai. ajumaish kajinchaunum pujusam tuke
23੅“Ame tikich aentsjai kajegdaikamu waitú pujumain asamtai. 30੅Tuja
ajutjamaig, Apajuí anentag susata uwegmishkam pegkegchau
tibaugmea nu jukim jega Apajuí takamtijamkuig, uwejum untsugmia nu
ememattainum wetsuk, 24੅dekatkauk tsupikam ajapmaina numamtuk tudau
15 0DWHR੄5

takat idaisatajum, dekas pegkejai tudau wainkam tu wekaetsuk, ayatak tutupnik


idaisau asá, pujut tuke atina nui ame dutikmainaitkumek ‘ehé’ titá, tuja
makichik uwegtin waimaina numamtuk ame dutikmainchawaitkumshakam
wajamuk, nunú dutikachaminig ashí ‘atsá’ titá, aaja tutsuk wainka tu
iyashim jii ajumaish kajinchaunum wekaebauk pegkegchau asamtai.
pujus waitmain asamtai.
Jisus pegkegchaunmag
Jisus nuwak idaimaitsui tibau ikdaikaigpajum tibau
(Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) (Lc. 6.29-30)
31੅“Junashkam Jisus jintinkagtak 38੅“Atumek Moisés yaunchuk

tiuwai: Nuwa idaitan pachis Moisés agagbauwa duka dekagme, nuanuig:


agajua duka: ‘Aishmag nuwen idaikug ‘Aents jiimin emestugmakuig,
papiin agag, yamaik idaijai, tusa nuaduí ameshkam dutiksamek emestugta, tuja
idaimainai’, tawai. 32੅Tujash wi tajime: daimin akagtamkuishkam, ameshkam
Aishmag nuwen ekagmakchau aig dutiksamek niina nai akagkata’, tawai.
idaikug, aentsjai tsanijinata tusa 39੅Tujash wi tajime: Duka dutikmaitsui.

awemak itugmaina numamtuk Amina pegkegchau takagtamkuishkam


awagmawai. Nuwa idaisamujai iikatasam wakeyipa. Makichik
nuwenushkam aantsag mai ekagmawai. aentskesh yapim untsugmia atú
awatamkuishkam, atumesh iikajum
Atum dutikatin pachisjumek awattsuk, juinia yapijuish awatita
Apajuik adaikaigpajum Jisus tibau tusajum ayampatuatajum. 40੅Makichik
33੅“Nuigtushkam Moisés aents aidau aentskesh nugkutaigmin atanjamkitatus
yaunchuk agatjamunum tawa nu utugchatan aputugmakuig, awantak
dekagme, duka: ‘Ame Apajuí pachisam pataká nugkutaigmesh੆i susata. 41੅Aents
dutikatjai tibauk umitskek idaisaipa’, kijinun amaak: ‘Jujú jukim makichik
tawai. 34੅Tujash wi tajime: Apajuí kilómetro kuwagtukta’, tujamkuishkam
daajiya nu adaikajum, Apajuish dekas jimag kilometronum ejentuntajum.
waitui wi taja nunú umiktinak, 42੅Atsumamun segapainakuishkam

tusagmek tiigpajum. Tuja nayaimpia sujittsuk susatajum, tuja atumiin


aushkam Apajuí pujutai asamtai, au wajiigmin tsagkatjukta tujamkuishkam,
pachisjumshakam tigpajum. 35੅Jujú atsá tusa sujittsuk tsagkatkatajum.
nugka jushakam pachisjumek tiigpajum,
Apajuí najamsa eketbau asamtai; Shiwajum aidau
Jerusalegshakam pachisam wainkam aneetajum Jisus tibau
chichakaigpa, jujú yaaktanmag Apu ju (Lc. 6.27-36)
nugkanmaya aina nuna nagkaesau 43੅“Dushakam yaunchuk agagbau
pujusá inamjatin asamtai. 36੅Atumi chichaak: ‘Amejai ijutkamu aneakum,
pujutjum pachisjumesh tiigpajum, shiwajum aidauk ausaigpajum’ timawa
atumek intashim puju atí takugmesh, duka shiig dekagme. 44੅Tujash wi tajime:
tuja bukusea atí takugmeshkam Atumi shiwajum aidaush aneetajum,
dutikmainchau asajum. 37੅Dekas nunú nuniakjum atumin pegkegchaun

i¬5.40 “Awantak pataká nugkutai” tawa nunak, judío aidauk tsetsektin ejamakta tabaunum
awantak pataká nugkujakú asagmatai tiuwai.
0DWHR੄5੄6 16

chichagtamaidaush pegkegnum aatus asamtai, atum aents atsumak


chichagkatajum. Dutiksagmek waitiau yayakjumesh, wi aajan yaimjai
kajegtamaidaush pegkegnum yaigtajum, tusagmek ame shiig chichataigmikesh
waitkagmainakuish, dita pachisjum ujakaigpajum. 4੅Dekas pachitsuk
Apajuí aujtustajum, ni esegati tusajum. idaisatajum etsejú yujatsuk, nunak ii
45੅Nunú aajam dutikakmek, ii Apají Apají Apajuiya nu ii takaamunak
nayaimpinum puja nuna uchijí atatme. wainui, nuaduí atak nayaimpinum
Apajuik ashí aents pegkeg, pegkegchau akigmak wají shiig pegkeg aidaun
aina nudaujai etsanak etsanmitkawai, sujamsatnai.
aikasag yuminashkam pegkejan
takaidau, pegkegchau takaidaujai Apajuí aujut Jisus jintinkagtuamu
yutumtikui. 46੅Tujash atum aents (Lc. 11.2-4)
anempaina nujaig aneniakjumesh ¿wají 5੅“Atum Apajuí aujkugmeshkam,
imana juwagme? Aents pegkegchau aentsú tsanú aidau, aents waitkatnume
aidaushkam ni aneeniamujaig tusag jega ijuntainum tuwakbaunum
aneeninawai. Nunitsuk atumin wajaidiag, nuninachkush jintá ashí
kajegtamaidaushkam atumek aents wainainamunum wajantag, senchi
aneemainaitjume. 47੅Tuja atum imá chichaká Apajuin aujú yujau aina
atumin pataim aidaujaig shiig anendaisa nunikaigpajum. Dekas tajime, nuna
chichasá pujakjumesh ¿wají imana nunidauk aents eme anentam aidau
iwainame? Nunak Apajuin umigchau asag, Apajuí akiamak achagtinai.
aidau nunin ainawai. 48੅Dekas atumek 6੅Tujash atum Apajuí aujkugmek, ame

pegkegchau atsugbau atajum, iina Apají kanutaigmin wayaam waiti epenim


nayaimpinum pujú pegkegchau atsugna pujusam, tikichish dekainachbaunum
ibau. amina Apa Apajuiya nu ausata. Aaja
tikich dekachbaunum segamash,
Aents atsumau yayamunak tikichik Apajuik ashí wainainamunum wají shiig
dekamainchau ainawai pegkeja nuna amastinai.

6
1੅“Atum pegkeg takaajum nunú 7੅“Atum Apajuí aujkugmesh chicham

aentsnum iwainmamkata tabaunum imanchauk awá awagkijum segaigpajum,


dutikawaigpa, kuitamamkatajum. Atum Apajuin dekaskenum nemagchau aidau
ayatak aentsnumak iwainmamkatasa imatjamas imá shiig antugtukainta tusag
nuniagtaik, iina Apají Apajuí nunak imatin ainawai. 8੅Atumesh nujai
nayaimpinum pujuwa duka wají shiig betekak aigpajum, Apajuik dekawai atum
pegkeja nunak amaschagtinai. atsumamunak eke segatsjuminig. 9੅Nuniau
2੅“Nuniau asamtai atum aents atsumau asamtai atum Apajuí augkugmek aatsajum
yayakjumek, tikich aidaush wi dutika titajum:
takaamun dekaatnume tusagmek jega ‘Apawah, amek nayaimpinum
ijuntainmagkesh, jinta pujuwaitme.
nagkaematainmagkesh etsejú Pegkegmaitam ibau asamin, ashí
yujaigpajum; nunak aentsú tsanú aidau tikich aidaush imá aminak
aents eme anenjus diigsatnume tusag emematjabiagtinme.
nuní yujau ainawai. Dekas tajime: Nuna 10 Amek jutiishkam inajatjata.

nunidauk aents eme anentam aidau Amina aentsjum nayaimpinmaya


asag Apajuí akiamak achagtinai. 3੅Jujú ame wakegamun umigtamin aina
17 0DWHR੄6

dutiksag nugkanmayashkam kawanchjumain, kasashkam wayaa


umigtukti tusam. kasamain aina juninum
11 Dutiksamek ii yuwatnushkam kashí wiyakchameatasagmek wakeyigpajum.
kashinig sukagtita. 20੅Dekas nayaimpinum kabaush wajiin
12 Ii tudaujishkam tsagkugkagtugta, emeskamtai megkaemainchau,
jutii tikich pegkegchau nuniachkush kawanchjumainchau,
takagtamaidaush tsagkugnaitag kasashkam wayaa kasamainchauwa nui
aikasmek. wiyakchameatajum. 21੅Nunú
13 Iwanch pegkegchaun takamtiksati wiyakchameatin ajutjamaina nuanuig
tusamek idaikagtutsuk, ayatak anentaimsajum pujustajum.
yaijatkam agkanmitkagtuata’,
tiuwai. Lámpara pachisa augmattsamu
14੅“Atumin tikich pegkegchau (Lc. 11.33-36)
takagtamsau tsagkujakjumek, 22੅“Atumi jiimek lámpara ekemakam

atumshakam iina Apají Apajuí tsaaptin emaama numamtuk atumi


nayaimpinum puja dusha tsagkujam iyashminak awagmawai. Jiim pegkeg
atatjume. 15੅Untsu tikich pegkegchaun asamtai shiig wainmamainaitam
takagtamsau tsagkugchataik, imatiksam, ashí pegkeg aina duke
Apajuishkam atumi tudaugminash anentaimtaik, anentaiminish tsaaptin
tsagkugtamjashtatui. ajutjamainai. 23੅Untsu jiim
pegkegchauwaitkui
Ijagmá pujusá Apajuí aujut Jisus wainmamainchauwaitam nunisjumek
jintinkagtuamu ayatak pegkegchauk anentaimkugmek
16੅“Atum yujumak ijagmaka pujusjum suwenum pujagme. Aminí tsaaptin awa
Apajuí aujkugmesh, aentsú tsanú aidau: nu suwe wetaik, nuní nagkaemas
Wi ijagmá Apajuí aujbaunash tikich pujutjum pegkegchau wemainai.
aidaush waitkatnume, tusag wake besekag
ayatak anentaimas yujau aina atumek Inakak jimá apugtinuk
nunikaigpajum. Dekas tajime: Nuna amaitsui Jisus tibau
nunidauk aentsnum iwainmamá yujaidau (Lc. 16.13)
asag, Apajuí wají shiig pegkeg suwamak 24੅“Inakak jimag apugtinuk amaitsui.

achagtinai. 17੅Nuaduí ame yujumak Tikich apujin imá senchi aneak, tikichin
ijagmaka pujusam Apajuí aujkumek wake dakitmainai. Nuniachkush makichik
besekam wekaetsuk, yapim nijaim, shiig apujin wakejus umijak, tikichnak
temashmajam, shiig dakunkut wekaesata, dakitau asa umigmaitsui. Numamtuk
18੅tikich aents aidaush ame yujumak atumshakam Apajuí umigkata tu,
ijagmaka wekaesá Apajuí aujbaugmin wiyakchameatasa anentaimtu
dekagmawainum. Ame ijagmaka wajamaitsugme.
wekaebaunak Apajuí waipau asa, ame
atsumamu segamashkam nigki amastatui. Apajuí ni uchijí aidaunak
kuitamui Jisus tibau
Nayaimpinum wiyakchameaut (Lc. 12.22-31)
(Lc. 12.33-34) 25੅“Junashkam tajime, atumek:
19੅“Jujú
nugka juwi wajiin kabau ¿Wajina yuwanuk, wajina uwagnuk,
emesmain, nuniachkush wajina nugkugnuk pujustaja? tusagmek
0DWHR੄6੄7 18

uyumá pujuigpajum. Yutái inapa nunuwá umigkatajum.


nagkaesauwa duka dekas atumi Nuniakjumek ashí nunú aina dushakam
pujutjumia nuuwai, tuja jaanchin aan kuashat jukitnaitjume. 34੅Atumek
nagkaesauwa duka, atumi iyashmia tikich tsawantin atinuk, wajuk
nuuwai. 26੅Atumesh pishak agkajunum pujustajaki tusajum emtikajum puyatjú
nanamaina nunú anentaimsajum pujuigpajum, imá makichik tsawan
diistajum. Ditak ajakmakagkesh tsawamunmayag puyatjusjum
juwinatsui, jeganakesh jegamkag anentaimtitajum, Apajuí atum
yutaijinak ijumainatsui, nuniaunak utugchatnum jegataish yaimpaktin
Apajuí suwawai dita yuwatnunak, asagmatai.
dutikam nuna yusag batsatainawai.
Tujash atumetjume dekas pishak Tikichi pujutji pachisjumek
nagkaesau aidautigmek, iman augmatigpa tibau
ainagminish ¿wagkag Apajuish atum (Lc. 6.37-42)

7
atsumamunash amaschagtinme? 1੅“Tikichi pujutjig augmatú
27੅¿Atumesh wajupatigmea, tikich yujaigpajum, atumnash Apajuí
esajam aina ibau wisha atajai tusajum aikasag tujaminum. 2੅Tuja atum tikich
senchi anentaimtú pujakjumesh aidau pegkegchaujish augmatú yujataik,
esaumainaitjume? Apajuí atumnash nunú aents tajum
28੅“¿Wagka jaanchish imá dutiksag tujamtatjume. Atum tikich
puyatjagme? Atumesh yagkug itujagme dutiksag Apajuí atumnash
yagkujuina nunú anentaimsajum dutijamattagme. 3੅¿Wagka yatsum
diistajum. Yagkug aidauk takainatsui, imanchau takaish, atum imá
ujuchnash kutamainatsui. 29੅Salomón pegkegchau takayatkugmesh, auk
nugkutai pegkejan tikich aents aidau pegkegchau takaawai tusagmesh
waitus najanamun sumak nugkujá, augmatú yujagme? 4੅¿Itugsamek ame
tikichin nagkaesau iwagmamajakua imá pegkegchau takaayatkumesh,
nuna nagkaesau pegkeg iwajamun yatsum imanchau takau diigsamesh
yagkujuinawai, Apajuí yagkugmitkamu nunikaipa titagme? Nunú nuniakjumek
asag. 30੅Yagkug ikamia aidau yamaikik amina jiimin tsetse muun egketukesh
pegkejan yagkujuk, ajuma duwi etsa wainkam jiikí ajaptsuk, yatsumi jiin
sukuam kagagtin aidaunakesh, Apajuí tsetse piipich egketu wainkam: Jasta
imatikas iwaja ibaush, ¿wagka atumesh jiigkitjame, tumaina numamtuk
minash nigkiap imatikas wajajume. 5੅¡Aentsú tsanú aidauwah!
iwagtumainaita tatsugme, Apajuiyai Dekas dekatkauk ame imá pegkegchau
imatikas kajinas anentaimchau takaam nunuwá idaisata, nunikam
aidauwa? 31੅Nuaduí atumek: ‘¿Wajinak yatsum imanchau takaidaushkam,
yuwatja, wajinak uwagtaja, wajinak idaisata titajum.
nugkugtaja?’ tusajum uyumá 6੅“Tuja Apajuí chichame pegkegma nu

pujuigpajum. 32੅Nunak aents Apajuí ujamaitak antutan dakituinakuig,


nemagchau aidau, nunin aidaun uyumas waitkatsuk idaisatajum, ditak yawá
anentaimtuinak waitú yujau ainawai, kajen aidau yutai pegkeg suwamaitak
tujash atum atsumamunak atumin Apa iiki esajatta tuwama numamtuk
nayaimpinmayaya nu shiig dekagtamui. wajaidau asagmatai. Tuja makichik wají
33੅Nuaduí dekatkauk Apajuí pegkegnum pegkeg akik aidauk kuchí batsamtainig
19 0DWHR੄7

ukubaitsugme, kuchi dajag emesjainum etsejin ainaji’ tusag, waitan


tusam. Numamtuk wajainawai aents jintinkagtuina nu tsanugmajainum.
pegkegchau aidauk chicham pegkeg Ditak aents kasa ishamain ainayatak,
antutan dakituinak. aentsun shiig kumpamá ajuma duwi
kasajama numamtuk wajainawai.
Segatajum, egaktajum, 16੅Nuaduí atumek aents aidauk
untsuktajum Jisus tibau wainmainaitjume ditá takatji diigsajum.
(Lc. 11.9-13; 6.31) Untukjak munchiinak nejetsame,
7੅“Apajuishkam segatajum, imatjamak aantsag uvashkam jagkinmayag
amastatjume; egatash egaktajum, juushtayame. Numamtuk aents
egakjumek, igkugtatjume; untsuktajum, pegkejak pegkegnak takaawai, tuja
imatjamak waitin ujatjamtatjume. 8੅Ashí aents pegkegchaushkam pegkegchaunak
aents sumauk suwam auwai, egauk takaawai. 17੅Numamtuk ajakshakam
igkuinai ni egamujinak, waitinum wajas pegkejan nejenuk nunisag pegkegnak
untsumushkam waiti ujatam auwai. nejegame. Tuja ajak pegkegchaun
9੅¿Atumesh uchijum yujumkan segapaig, nejenchakam nunisag pegkegchaunak
kaya sumainkaitjum? 10੅¿Dutikachkugmesh nejegame. 18੅Nuniau asamtai ajak
uchijum namakan segapaig, dapi pegkejan nejena duka, pegkegchaunak
sumainkaitjum? 11੅Atum pegkegchau nejemaitsui, aantsag pegkegchaun
ainayatkugmesh, uchigmik pegkeg suu nejenchakam, pegkegnak nejemaitsui.
ainagme. Atumkesh nuniagminish, Apajuí 19੅Ashí numi pegkegchau nejen aidauk

nayaimpinum puja dusha ¿wagka atum tsupija apea ajaptayame. 20੅Nuaduí


pegkeg sumamunash amaschagti? atumek aents aidauk wainmainaitjume
12੅´੅¶$WXPWLNLFKDLGDXVKLLJ ditá takatji diigsajum.
awajtuktinme tusajum wakejin ainajum,
nunisjumek tikichish shiig awajkatajum.’ Nayaimpinmag ashí
Aatus Moisés chicham umiktinun agajua wayachagtinai Jisus tibau
nuwish tawai, tuja aantsag Apajuí etsegtin (Lc. 13.25-27)
aidau agaju aina nuwishkam tawai. 21੅“Ashí aents mina dekaskenum
umigtuinachiatak: ‘Apujuh, Apujuh’,
Jinta menakun pachis Jisus tujutuina duka Apajuí inamak
jintinkagtuamu achagtinai. Mina Apag nayaimpinum
(Lc. 13.24) puja nunú wakegamun umiina nuuwai
13੅“Waiti menakua nuní wayatajum. Apajuí inam agtinuk. 22੅Tuja wi tsawan
Kuashat aents aidau jinta untsujin, waiti jegaakui nayaimpinmayan minitai,
wegkajam megkaetanum ekagta nuní imá kuashat aents: ‘¡Apujuh, Apujuh!
weenawai. 14੅Tuja machikiuchi aents jinta Iishkam kuashat takasuitji amina
tsejegkuch, waiti menaku pujut chichamjum etsegku, nuniaku ame
nagkanchaunum ekagta nuní waidauk. daagmin wakan pegkegchau aidau
aentsun egkemtuaush jiijá
Numik neje diigsajum utsantujakuitji, tuja aents
dekamainaitjume Jisus tibau dutikmainchau aidaush kuashat
(Lc. 6.43-46) takasuitji’, tujutiagtinai. 23੅Tusag
15੅“Atum
aidautigmek imatjutuinakuish wi chichagkun:
kuitamamkatajum: ‘Apajuí chichame ‘¡Tuwiyants ainajum!
0DWHR੄7੄8 20

wainchauwaitjime. ¡Pegkegchau takau megkaekauwai. 4੅Nunikmatai Jisus


aidauwah, wetajum!’ titinaitjai. chichajak:
—Wetá, tujash makichik aentskesh
Jega jegabaun pachis Jisus ujakaipa, tutupit sacerdote pujamunum
augmattsamu jegaata, nuniakum Apajuinu atin jukim,
(Mr. 1.22; Lc. 6.47-49) Moisés tibauwa dutiksamek ejegata,
24੅“Aents mina chichamjun ditashkam waipakag dekaskeap tsagaje
antugtukag, wi tabaun imatiksag tujamtinme, —tiu.
umigtuidauk, aents jega jegamtan dekau
nugkan initak tai kayanum dekanmitkak Jisus Capernaumnumia capitani
ajia jegamama numamtinai. 25੅Nunú inaken etsagagbau
imatika jegamkamunak yumi yutug (Lc. 7.1-10; Jn. 4.43-54)
dujajakush, dase senchi umpuakush 5੅Nuna tusa ukuak nui jiinki, Jisus
yumputsame, kayanum dekanmitkaka Capernaum jegattaman capitán
ajia shiig jegamkamu asamtai. 26੅Untsu tajuntun:
mina chichamjun antuinayatak 6੅—Apujuh, mina inakeg senchi jamae

umigtachuk, aents jega jegamtan chichigká, nantamaichame, ashí iyashí


dekachu kaamatkanum tauk ajigká aidaun najaimak senchi waitmae,
jegama numamtuke. 27੅Nunú nuninnum nuniak pegajinig tepeme, —tiuwai.
jegamkamunak yumi yutug dujajua 7੅Tama Jisuschakam:

piyujak, dase senchi umpuak yumpuag —Ayú, wi tajuan etsagagtajai,


ajapama numamtinai.” —tiuwai.
28੅Juna aatus Jisus jintinkagtua 8੅Tusa tutai capitán੆j chichaak:

ashimkamtai, aents aidauk puyatjusag —Apuh, wika amea ibaunak, mina


antugkajui, 29੅wagki aents chichame jegajuig wayaata tumain dekapeatsjai,
antugtai aidaun, chicham umiktinun nuigtushkam judiuchu asan. Nuniau
jintinkagtin aidaunash nagkaesau nigka asamtai ayatak juajuig pujusmekesh
jintinkagtuau asamtai. inakjuk tsagagti tujutta, tusa ame tamak
tsagagtatui. 9੅Tuja wi apu umigbau
Aents jata lepra achikbaun ajutui, aantsag suntag mina umigtuidau
Jisus etsagagbau ajutuinawai, nunú aidaun wi: ‘Jiinjajum
(Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16) shiyaktajum’, tamak jiinag

8
1੅Nuna ashí jintinkagtua ashimak, ni shimumainai, tuja: ‘Waketjatajum’,
jintintaiji aidaujai nainnumia tamashkam waketug kaunmainai,
akaiki wetai, kuashat aents saetus nunisag mina inakeg aidaushkam: ‘Ju
ashinaidau. 2੅Nuniai aents jata lepra dutikata’, tamak betek umigtuinawai.
tutai achikam jaak pujau, Jisusan Aantsag ame juwi pujusmek: ‘Tsagagti’,
wainak nugká tikishmag pujus segaak: tamak tsagagtatuapita tajai, —tau.
—Apuh, wakegakmek 10੅Nuna aatus tutai Jisus anentai

etsaentumainaitme, —tau. jegagchau, nunik nui aents minidaun:


3੅Tama Jisuschakam uwejen antiak: —Dekas tajime, Israel aina
—Wakegajai, yamaik tsagagta, juwiyagkesh imatikas minai kajinas
—tiuwai. Tamawaik leprak anentaimunak wainchaujai. 11੅Nunin

j¬8.8 “capitán” tawa nunak tikich agagbaunmag “centurión” tuinawai.


21 0DWHR੄8

asamtai tajime: Ashí nugkanmaya aents


aidau kaunkag, Apajuí inamtaijin Jisusa jintintaiji agtatus
Abraham, Isaac, Jacob aina nujai wakejukaju aidau
pekaamsag yuwawagtin ainawai. (Lc. 9.57-62)
12੅Nuniai Israel aidau Apajuí inamtain 18੅Jisuskuashat aents tuwajuinam
waimain ainayatak, minai kajinas wainak, ni jintintaiji aidaun:
anentaimainachu asag, Apajuí —Umintsatajum amain wegagmi,
inamtainig wayashtin ainawai, ayatak —tiuwai. 19੅Tusá tiajam eke uminainai,
waitut ajumaish nagkankashtin suwea chicham umiktinun jintinkagtin
nui utsagkam Apajuiyai kanakag jegaantun Jisusan:
batsamas senchi waituinak nain —Jintinkagtinuh, wisha ame tuwig
takegtuinak buutú batsamiagtinai, wekaetam nuniakminish tuke aminak
—tau. nemagkiní wajatin atajai tusan
13੅Nuna tusa Jisus capitanin chichajak: wakegajai, —tau.
—Jeemin wakitkita, ame dekas 20੅Tutai Jisus chichajak:

etsaentujattawapi tiu asamin ame —Kujancham aidauk kanutaijig


inakjumshakam tsagaje, —tiuwai. ajuinawai, aantsag pishak aidaushkam
pasugkeg ajuinawai, tujash wi Apajuí
Jisus Pedro tsatsají etsagagbau Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinaunuk
(Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) jeenchau, tepesá ayamainkesh atsugtaig
14੅Nuna tusa ukuak Jisus Pedro jeen wainkan wekaejai, —tiu.
weuwai, nui jegakmá Pedro tsatsají senchi 21੅Nuna tutai makichik niina jintintaiji

tsuweak pegajin tepettaman wainkau. aina nuwiya:


15੅Nunik Jisus uwegnum antigkui, dutikam —Apuh, dekatkauk mina jegajuí
tsuweamunak bichatug pegkeg wajas wenu, apag jakamtai ukusan ukuakun
nantakí yujumkan inajuk, Jisusan ashí ni nemagkatjame, —tau.
ijunja yujainamujijai ayugkauwai. 22੅Tutai Jisus chichajak:

—Amek nemagtukta, idaisata aents


Kuashat aents etsagagbau wakanin jakaujai betekak batsata nu,
(Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) apa jakamtaish ukustin atinme,
16੅Nunú tsawantaik kintamai, kashi —tiuwai.
ikautkaju kuashat aents wakan
pegkegchau egkemtuamu aidaun. Jisus dase imijkamu
Imatika ikautkam Jisuschakam ayatak (Mr. 4.35-40; Lc. 8.22-25)
chichamenig wakan pegkegchau 23੅Nuna tusa ukuak Jisus ni jintintaiji

aidaunak jiijá ishiakui. Tuja jau aidaujai botenum chimpimjajui kuchá੆k


aidaunashkam ashí etsagakui. 17੅Nuna amain katigkagtatus. 24੅Nunik weenai
Jisus dutikauwa duka yaunchuk Apajuin Jisusak kanag egkemsau. Nunika ai
etsegtin Isaías juna agajua nunú nagkamnauwai dase dasentut, nunik
uminkauwai: “Ni emegkaktinai ashí ii dasentai botenum yumik senchi yajanu.
najaimatai aidaunak, dutikak ashí jau Imaniak ishamain wajatai, 25੅niina
aidaunashkam etsagagtinai”, tawai. jintintaiji aidau jegantag ishintainak:

k¬8.23 Apach chichamnum “mar” tawa nunak tayatak “lago” tuuta awagbau asamtai, iina
chichamenig “kucha” taji.
0DWHR੄8੄9 22

—¡Apuh, uwemtikagtugta jakektatji! 33੅Nunikagmatai kuchí kuitamin


—tuidau. aidaushkam pisajag yaakat jegawajui.
26੅Tama: Nunikag: “Kuchi nuní jiname, tuja aents
—¿Wagka imanikjumesh ishamagme, wakan pegkegchau egkemtuamu
aents imanis Apajuiyai kajinas aidaushkam nunikagmae”, tusag
anentaimchau aidauwah? etsejuidau. 34੅Nunú kuchi jinae tusa
Tusa nantakí dase imanik etsegbaun antukag, ashí yaaktanmaya
dasentatman imijiaku, dutikam aidauk Jisusan wainkagtatus wejiajui.
kuchashkam miyasuch yaunchuk Nunik jegajiag: Wait aneasam ju ii
aajakbauk nunisag we patamsauwai. nugkega juwig pujutsuk yajá weta, tiajui.
27੅Nunikmatai nui aents chimpijaidauk

puyatjukag ditak pempeentunikiag: Jisus aents wekaechau etsagagbau


—¿Jusha wají aents asamtaiya dasesh, (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)

9
kuchash ni chichamenash antujuinawa? 1੅Tusá tima Jisuschakam botenum

—tudayinau. egkemag ataktú niina yaaktajin


katigkuí. 2੅Nunik katig pujai, aents
Gadaranmaya aents wakan
wekaechau ayatak tepenun pegaknum
pegkegchau chimpimtuamu
pataidiag ejetiaju. Dutika itantagmatai
Jisus jiijamu
Jisus niiní kajinas anentaimaidaun
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39)
wainu asa, wekaechaun chichajak:
28੅Nunik dase megkaekamtai we —Uchijuh, amina tudaujum aidauk
weenakua, kuchá amain Gadaranmaya tsagkugnaje, —tau.
batsamtai nugkeen anumkajui. Nunik 3੅Nuna tutai chicham umiktinun

jinkamá jimag aents ukumatainum pujuidau jintinkagtin aidauk ditak tudayinak:


ditan wainak adijkagtatus minituidaun “Juka Apajuin pegkegchaun chichajak
wainkajui. Duka aentsuk wakan pegkegchau tu wekaewai” tuidau. 4੅Tu
chimpimtugbau asag senchigtin kajen aidau. anentaimaidaun Jisus dekau asa:
Iman asamtai makichik aentskesh nunú —¿Wagka pegkegchaush
jintanmag wechatai aajakuí. 29੅Nuniau asag anentaimjume? 5੅¿Tuwaita imá yupichuch
Jisus anumak minittaman wainak, senchi tumainush, tudaujum aidauk tsagkugnaje
untsumkag: taja dukaih, atsa nantakim wetá
—¡Jisusah, Apajuí Uchijiyah! ¿tsawan tumainaitag dukaih? 6੅Tujash wi Apajuí
jegatsaigkik suwimak sukagtustasam Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinau asan, ju
juwish minam? —tuidau. nugka juwish tudau aidaunash
30੅Nunikag kuchishkam ikaa yuwak tsagkugkagtumainaitag nu dekaatajum,
batsatu asamtai: 31੅—Ju aentsnumia —tusa wekaechaun chichajak:
jiijatkumek idaikagtusta au kuchi ijunaina —Nantakim ainká tepetaijum jukim
awi utsanawagmi, —tusag segaidau. jeemin wakitkita, —tiuwai.
32੅Tusá tama Jisuschakam: 7੅Tama nantakug jeen wakitkiuwai.

—Ayú wetajum, —tiuwai. 8੅Nu jau tsagagmatai tikich aidaushkam

Tima wakan pegkegchau aidauk wainkag puyatjukajui. Nunikag Apajuin


aentsnak ukuinak kuchinum emematuidau:
utsanawajui. Dutikam kuchishkam —Dekas nigka senchigtinapita, iman
pisajag betsag tajaekaunum utsankamá asampap jujú aentsnash niina
kuchanum iyagkag jinawajui. senchijinig etsagaje, —tuidau asag.
23 0DWHR੄9

—¿Wagka jutiik, fariseo aidaujaig


Jisus Mateon mina kuashtá yujumak ijagmau agmag
jintigtaig atá tibau nuniajinish, amina jintintaijum aidaush
(Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) ijagmainatsua? —tuidau.
9੅Nuna dutika Jisus wekamá Mateon੆l 15੅Tama Jisus ayaak:

wainkauwai, kuichik apunu atinun —¿Nuwena nunú aents ipaamu aidaush


akikmagtai yajumak ekeemtatman, nunik: wake besemag pekaamainkaih nu, nuwenu
—Mateo, wegajai mina jintintaig ditajai pujaigkish? Anmamtuk mina
aminum. jintintaig aidaush wi ditajai pujaigkik,
Tama niishkam: —Ayú, —tusa wajakug yujumkanak ijagmamain ainatsui. Tujash
Jisusjai weuwai. 10੅Nunik nunú tsawantaik, tsawan jegattawai nuwena nunú juwam
Jisus niina jintintaiji aidaujai Mateo jeen atata nu, nunikmatai ipaamu aidaush wake
jegaawag mesanum jegantag besemag dekapenak yujumkanak
pekamsagmatai, tikich apú kuichkiji ijagmakagtatui, —tiuwai.
atinun yajumin kuashat kaunawajushkam
ditajai pekamsajui. 11੅Nunik yujumkan Jisus jintinkagtak, yamajam
yuwagtai, fariseo aidau Jisusa jintintaiji jintinkagtamua duka yaunchuk
aidaun chichajuinak: jintinkagtutai aina nujaig
—¿Wagka atumi jintinjamnush apú pachiimaitsui tibau
kuichkiji atinun yajumin nuigtú aents (Mr. 2.21-22; Lc. 5.36-39)
pegkegchau aina ibaujaish ijuntujash 16੅Tusa junashkam tiuwai:
yuwawa? —tuidau. “Makichik aentskesh jaanch yamagman
12੅Nu tabaun Jisus antuk ayaak: tsupikag jaanch mamujunmag adujtuchu
—Aents jamamtuchu aidauk ainawai, yamajam asa jaanch mamujun
ampijatnunak atsumtsame, aents jau nuní nagkaemas ichiimain asamtai.
aidau ampijatnunak atsumame. 13੅Dekas 17੅Antsag vino yajatai duwap apagbau

imá pegkeg wetajum, nunikjum Apajuí ajutnumag uva yumiji yamá ijugbaunak
chichamega nui: ‘Aents wait anentin yajachu ainawai, dutikamak vino kajiak
atajum tusan wakegajai, anentag kuntin pushutak ipatmain asamtai, nunik vinok
itaajum tsagkugnagtasa maa apeajum ukagag, duwapshakam ichiinak
nunak dakitajai’, tawa dusha wajina ajapnamainai. Tujash duwap
takua tawa nu shiig aujsa dekaatajum. yamagmanmag nunimaitsui, vino
Wika aents tudaugtuchu aidaunak yamajam asa pushututaish ayatak egkenag
minitchauwaitjai, wika aents tudaugtin wetai nunisag pegkejak amainai.”
aidau tudaujin idayinak mina
nemagtuktinme tusan tauwaitjai. Jairo nawanji, tikich nuwa
jaujai etsagagbau
Ijagmaka pujusá Apajuí (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56)
aujut iniimsamu 18੅Aatus Jisus chichagkagtak pujai,
(Mr. 2.18-20; Lc. 5.33-35) tajiuwai makichik judío aidau apuji,
14੅Nuna aatus Jisus tutai, Juagká nunik Jisusan tikishmatug chichajak:
jintintaiji aidau jegantaju Jisusan, —Mina nawantug yamá jakaun
nunik iniidau: ukukjai, tujash apuh ame minim

l¬9.9 Jujú papiinum “Mateo” tawa nunak tayatak tikichnumag “Leví” tawai.
0DWHR੄9 24

uwegmin antinjukta, dutikamak —¿Atumesh minash niimtijumainapi


nawanjuk aneantatui, —tau. tujutjumek? —tau. Tama ditashkam:
19੅Tama Jisuschakam ni jintintaiji —Ehé Apujuh, —tuidau.
aidaujai wegajui. 20੅Nunik wegamunum 29੅Tiagtai Jisus ditá jiin antintak:

nuwa doce mijadai numpan senchi —Atum kajintsá anentaimjum nunisag


puwak jaa pujú, Jisusan wainak uminkati, —tiuwai.
ukunum juwatki adijkauwai. Nunik 30੅Tamawaik niimiajui. Nunikmatai

Jisus jaanch pataká nugkuagbaujin੆m Jisus ditan chichajak:


antigkui, 21੅nigka: “Jisusa —Makichik aentskesh ujakaigpa,
jaanchjinakesh, antignuk dekas —tiu.
pegkejap wetatja”, tu anentaimu asa. 31੅Tibau ainayatak jiinjag weenak,
22੅Dutika antigkam Jisuschakam ayampá ashí aents nuwiya aidaunak ujá ujakua
diikmá nuwan wainkau, nunik: wegajui.
—Nawantah, ame kajintsá
anentaimam duwi tsagaju asam shiig Aents chichachun Jisus etsagagbau
aneasta, —tiuwai. 32੅Nunú wainmachu etsagagbau jinki
Tima nunú tsawanta nuaduik weenaig, aents wakan pegkegchau
nuwashkam tsagag pegkeg wajasuí. egkemtuamu asa chichachun, Jisusan
23੅Nuna dutika ukukí jegauwai apú itajuawajui. 33੅Dutikawagmatai wakan
nawanji jajukbauwa nuna jeen. pegkegchaun jigkiuwai, dutikam aents
Nunikmá wainkau nunú nuwauch chichachushkam shiig chichakuí.
jakaun ukusagtatus ditá nunitaiji Nunikmatai aents aidauk senchi
asamtai, pigkuí aidaun umpuinak puyatjukag:
pampantú batsataidaun. —¡Israel aents aidautik makichkish
24੅Nuniagtatman Jisus chichajak: aika etsagamuk wainchataiyai!
—Atumek jinjatajum, nuwauchik —tuidau.
jakache ayatak kanaje, —tiu. 34੅Tujash fariseo aidauk:

Tutai dushikidau. 25੅Tusa aentsun ishiak —Juka wakan pegkegchau aidau


idayak wayaa, nuwauchin uwegnum apujiya nuna senchijin wakan
achiká inantam, nuwauchishkam pegkegchaunak jiyaawai, —tuidau.
nantakiuwai. 26੅Nu Jisus dutikamun ashí
yaaktanum etsejug dapampajajui. Jisus wekaesá chichagkagtukbau
35੅Nui juwaki Jisus yaakat aidaunum,
Jisus jimag aents
nuigtú yaakat yaijuch aidaunmashkam,
wainmachu etsagagbau
makí makichik jega ijuntai
27੅Nuna dutika Jisus jiinki wetatman, jegamkamunum, yamajam chichaman
jimag aents wainmachu pataetukag, Apajuí nuní inapawai tusa jintí
senchi untsumkag: jintinkagtakua wegau. Nuniak etsagau
—¡David wegantu uchijiyah, jutiish ashí jatai jau aidaun, najaibau
wait anenkagtugta! —wajaidau. aidaunashkam. 36੅Imatika Jisus
28੅Nunikag Jisus jegá wayamtai, etsagautai, tikich aents aidaushkam
wainmachu aidaushkam utsantuawaju. kuashat minituidau minash etsaentugti
Nunikagmatai Jisus ditan iniak: tusag. Aents aidau imaniagtai Jisus wait

m¬9.20 “Awantak pataká nugkuagbauji” tawa duka, diistá Mateo 5.40.


25 0DWHR੄9੄10

anenmain diyau, uwig kuitamain tusajum. 8੅Nuniakjum etsagagtajum


atsugbau wajukmaina numamtuk aents leprayai jau aidau, tikich jatai
wajaidau asagmatai. 37੅Nuniak Jisus ni jaidaushkam aikasjumek etsagakjum,
jintintaiji aidaun: jakau aidaushkam inantajum,
—Dekas tajime: Shiig kuashat aents dutikakjum wakan pegkegchau
aidau Apajuí minaish inamjati tusa egkemtuamush jiijajum etsagaitajum.
atsumainawai, tujash ujumchikiuchi Nunú dutikakjumesh atumek
yamajam chichama juna etsejuidauk, akigkatajum tiigpajum; atumnak wi
38੅nuaduí Apajuí segatajum tikich ni mina senchijun amajime, dutikamu
chichame etsegmain aidaun ishiakti asajum wainkajum etsagaitajum.
tusajum, —tiuwai. 9੅“Wegakjumesh kuichkikesh, orokesh,

cobrekesh, 10੅wají egkesá jutaigkesh,


Jisus chicham etsegtugkatajum tusa ushujutaigkesh, sapatkesh, nugkutaish
ishiaktinji doce etegjamu aidau yachiagmek jukigpajum. Wagki aents
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) taká duka yuwatnujig suwam auwai.

10
1੅Jisus
niina jintintaiji doce aina 11੅“Tuja yaaktanum jegaakjumesh

nuna untsuká ijumag, aents nuniachkugmesh aents yaaktan ukukí


wakan pegkegchau egkemtuamu aidau, batsatbaunum jegakjumshakam,
jau aidau, najaibau aidaushkam egaktajum yaita aents kajintsá
etsagagtajum tusa senchimtika ishiakui. diimainush, nunikjum nuwig pujusjum
2੅Jisus ni chichame etsegtugkatajum wegakjum ukuktajum. 12੅Tuja jegá
tusa ishiaktinji doce aajakajuk ju wayakjumesh shiig augmamsajum
ainawai: Simón tikich daaji Pedro, wayatajum. 13੅Nuniakjum: Apajuí
Andrés Simogka yachi, tikich Jacobo, atumnash yaimpakti titajum. Tajumin
yachi Juagjai mai Zebedeo uchijig; dita shiig aneas jujabiagtaik, Apajuí
3੅Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo apú ditanash yaigtatui. Tuja dita atumin
kuichkiji atinun ijumjujakua nu, Jacobo dakitjabiagtaik, Apajuishkam ditanak
Alfeo uchijí, Lebeo Tadeo tuuta yaigchagtatui.
awagmatai, 4੅Simón niina nugken 14੅“Untsu atumin makichik aentskesh

agkanmitkatatus kuashat aents aidaujai jeen awaintamtan dakitjamainak, chicham


chichajakua nu, Judas Iscariote Jisusan etsegbau antutnash dakituinakuig, nunú
sujukua nunú. jegak ukuakjum, nuniachkugmesh yaakat
jiinkugmekesh daweminia tsetse pegatjam
Jisus ni jintintaiji aidaun akaketkam ukuktajum. 15੅Dekas tajime:
chichagkagtuktinme tusa ishiakbau Suwimak sukagtamu tsawan jegatna
(Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) duwik, nunú yaaktanmaya aents nunina
5੅Jisusniina jintintaiji doce aina nuna nunak, Apajuí duwik yaakat
ishimak tiuwai: “Judiuchu aidau Sodomanmaya Gomorranmaya aidaun
batsatbaunmag wepajum, suwimkan susauwa nuní nagkaemas
Samarianmaya aents aidau yaaktajinish suwimkan jukiagtinai.
wayawaigpajum. 6੅Nunitsuk dekas Israel
Waitiamu atin Jisus
aents aidau uwig megkaejauwa
emtika etsegkamu
numamtin aidau batsata nui wetajum.
7੅Nunikjum chichagkagtuktajum, Apajuí 16੅“Wi atumnak uwig ikamyawa
ju nugkanum inamjatnuk ashí jegae batsatbaunum ishimaina numamtuk
0DWHR੄10 26

aents pegkegchau batsatbaunum 24੅“Jintinbauwaduka jintinkagtinun


ishimjime. Nuaduí atumek shiig nagkaesauk amaitsui, tuja inakak apujin
kuitamamkajum shiig anentaimsajum nagkaesauchui. 25੅Jintinbauwa duka
yujastajum. Nuniau asajum tikichish jintinkagtina nuninuk amainai. Aantsag
pegkegchau awajkaigpajum. inaka dushakam apujijai betek amainai.
17੅Nuniakjum nu aents aina nujaig Mina Beelzebú੆n senchijin takaawai
kuitamamkatajum, atumnak tusag augmatjuina nunisag, atumnaku
achigmakag jega ijuntainum apu pegké tujamtin ainawai.
chichaman dekaawagtatus ijunjamunum
ejetamawagtinai. Dutijamawagmatai Dekas ishamaina nu
jega ditá ijuntaiji aidaunum (Lc. 12.27)
awaintamawag suwimjamawagtinai. 26੅“Nuna tujamainakuish, makichik
18੅Dutijamainak tikich apu aidaunmash aentskesh ishamkatin aigpajum, wagki
ejetamawag nui jujamkiag, dekas apu ashí uukbau aidaush wantinkagtinai,
nugkanum inamin aidaunmash aantsag ashí dekaachbau aidaushkam
ejetamawagtinai mina nemagtuidau dekaamu agtinai. 27੅Nuaduí atumek
asagmin. Dutijamawagmatai ditá emtin tikichish antachbaunum wi imá
mina pachittsajum chichaakjum, atumnak jintinbau antukujum nunú,
judiuchu aidau emtinish etsegtugkatin ashí aents antuinamunum etsejatajum
ainagme. 19੅Tuja atumin dekaatnume. 28੅Mantamainakuish
ejetamawagmataish, wajuk ishamkaigpajum, wakanminak
chichaktajaki tusagmek uyumaktin maumainchau ainawai. Dekas Apajuí
aigpajum. Nuna tujamainakui ishamkatajum, iyashmijaí, wakanmijaí
chichaktinnak Apajuí tujamtinai. suwimkan sujamak jii ajumaish
20੅Duka atumek Wakaní Pegkeji kajinchaunum egkepamaina nunú.
ichachtabauwa nu chichaktatjume. 29੅“¿Atumek makichik kuichik iman
21੅“Nunú nuniamunum ditá akikchaush juwakjum jimag pishak
yachiuchijinash maatnume tusag sujuchuk agmaujum? Nunú aina duka,
sujiagtinai, aantsag uchigtin Apajuí jakati tachamak makichkish
aidaushkam uchijinak sujiagtinai, jamaitsui. 30੅Apajuik atumi intashim
nunisag uchi aidaush apajin maatnume wajupa awa nunash shiig dekawai,
tusag inamiagtinai. 22੅Atum mina 31੅nunin asamtai atumek

nemagtin aidautigminak ashí aents ishamkaigpajum. Atumek pishak aina


aidau kajegtabiagtinai, tujash ni mina nuna nagkaesau ainagme.
nemagtukbautak pujusá nagkanbaunum
jegaa nu uwemjatnai. 23੅Tuja makichik Ishamtsuk Kristu nemagnaitjai
yaaktanum pujagmin aintamainakuish, tumamainai
tikich yaaktanum tupikaktajum. Dekas (Lc. 12.8-9)
tajime: Israelnumia yaakat aina nui 32੅“Nuniau asamtai atum tikich

mina chichameg pachisjum ashí ujaakjum: Wika Kristu nemagnaitjai, tiu


etsegtsugminig, wi Aentsmagan aidautigminak, wishakam dutiksanuk
Akiinauwaitag nunak taatnaitjai. mina Apag nayaimpinum puja

n¬10.25 “Beelzebú” tawa duka tu chichamkita shiig dekantsui, tujash Iwanchnak taku
tawai.
27 0DWHR੄10੄11

nunashkam: Ditak mina nemagtin pegkejan takau minaun juwaushkam, nu


ainawai titinaitjai. 33੅Atum mina aents pegkeg juwamunak wají shiig
nemagtin ainayatkujum tikich aidau pegkejan jukitnai. 42੅Makichik aentskesh
emtin: Wika Kristunak mina nemagtin imanchauch aina juna,
nemagchauwaitjai, tujutiu yumin shikisá suwauk, dekaskenum
aidautigminak, wishakam aikasnuk niishkam wají shiig pegkeg suwam
mina Apag nayaimpinum puja atinai.”
nunashkam: Ditak minak nemagtuchu
ainawai, titinaitjime. Juan Yamijatin ni jintintaiji aidaun
34੅“Atumek minak: Shiig agkan chicham dekaatajum tusa ishiakbau
anentaimas batsamsatnume tusas ju (Lc. 7.18-23)

11
nugka juwig tauwaitai, tusagmek 1੅Jisusni jintintaiji doce aina
anentaimjuttsaigpajum. Wika atum nuna ashí jintintua inagnak,
shiig agkan anentaimas batsamsatnume nuwiya jiinki yaakat ayamunum
tusanuk taachuitjai, wika atum mina chichagkagtuktatus weuwai. 2੅Nuwi
nemagtuidau asagmin, tikich mina Jisus chichagkagtak wekaebaun
dakitjuidau utugchatan aputugmasag Juagshakam aents achiká egketainum
kajegtamá batsamtin asamtai tauwaitjai. egkemas antuku. Nunik ni jintintaiji
35੅Aatus nuniamunum uchi apajin aidaun jimajan awemauwai, 3੅Jisusan:
pempeentuki kajegtinai, nuwashkam ni —¿Amekaitam Apajuí
dukujin kajegtinai, nuwa nemakushkam uwemtikagtinun awematnaitjai tibauwa
tsatsajin shiwagmatnai. 36੅Aatus nunú? ¿Amechuitkuminig tikichnak
shiwagmagamu asamtai atumi pataim dakastatag? tusajum iniastajum, —tusa.
aidaujaig pempeentunikjum 4੅Nunú tusá iniam Jisus ditan ayaak:

shiwagmagatnaitjume. “Wetajum, nunikjum atum ashí


37੅“Aantsag mina anenmaina nuní wainkamu, antukbauwa nu Juan
nagkaemas apajin, nuniachkush dukujin ujaktajum: 5੅Wainmachush
imá senchi aneauk, midau amain wainmainawai, shutushkam
ainatsui, nunisag mina anenmaina nuní wekagainawai, lepragtin aidaush
nagkaemas uchijin, nuniachkush tsagainawai, empekush antuinawai,
nawanjin imá senchi aneaushkam jakaush nantainawai, tuja ujunauch
midauk amaitsui. 38੅Mina nemagtuk aidaunash yamajam chichaman
waittan dakitaushkam midau amain jintinmae tusajum. 6੅Nuaduí wi
ainatsui. 39੅Tuja ju nugka juwi pujutan takaamujua nuna wainainak dekaskeapi
imá senchi wakegauk, megkaekatin tujutuidauk, shiig aneasagtinai timae
ainawai, untsu mina nemagtau asa tusam ujaktá”, tiu.
pujutjin uyumatsuk jauk, uwemjatin
ainawai. Juan pachisa Jisus etsegkamu
40੅“Atumin jujamaina duka mina (Lc. 7.24-35)
jujuinawai, tuja mina jujuina dushakam 7੅Nunik waketjamtai, Juagkan pachis
mina awetiuwa nuna juwinawai. aents nui batsatun iniak: “¿Wají
41੅Apajuí etsegtin minaun niina jeen wainkatasagmea uwegshunmash
juwaushkam, nu Apajuí etsegtin wají wegabiugme? ¿Tagkanan dase umpuau
shiig pegkejan jukitna dutiksag wainkatasagmek wegabiujum?
niishkam jukitnai. Aantsag aents 8੅Nuniachkugmesh ¿Wají
0DWHR੄11 28

wainkatasagmea wegabiugme? ¿Aents yuwachu, vinunash umachu asamtai


shiig iwajamun nugkujá pujau chichagkujum: Wakan pegkegchau
wainkatasagmek wegabiujum? Atumek egkemtuamu asa aniawai, tajume. 19੅Tuja
dekagme nugkutai iman iwajamun wi Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan
nugkujá iwagmamaidauk apú jeen Akiinaun yutainash yuwakun, umutain
pujuinawai. 9੅Tujash ¿wají umakuish: Ju aentsua juka ayatak wekagas
wainkatasagmea wegabiugme? ¿Apajuí yu wekaewai, umutnash umú wekaewai,
etsegtinuk wainkatasajum wegabiujum? nuniau asa apú kuichkiji atinun yajumin,
Dekas tajime: Duka Apajuí etsegtin nuigtú tudaugtin aina nuna kumpajiyai,
aajakajua nuna nagkaesauwai. 10੅Apajuí tujutjume. Tujash Apajuí umijuidau wajuk
etsegtin niina pachis agajua duka: pujuinawa nuna wainainak, Apajuí
‘Wi mina chichamjun etsegnun yachajiya nunak dekamain ainawai.”
amina emtimin awemajai,
ni jintanak umigtamkattawai’, Aents pegkegchau
tawai. idaitan dakitin aidau
11੅“Dekas tajime: Ju nugka juwi (Lc. 10.13-16)
akiinaidauk Juan Yamijatna nuna 20੅Nuna ti idayak, nunú yaaktanum

nagkaesauk atsawai, tujash Apajuí kuashat iwainataish dekaskeapi tusag


inamtainig aents dekas imanchauchia tudaujin idayinak Apajuin nemagkachaju
nuuwai Juagkan nagkaesauk. asagmatai, najamnun chichajak:
12੅“Juan Yamijatin Apajuí inamjatnun 21੅“¡Corazignumia aidaunak, aikasnuk

pachis jintinkagtutai kajejujakú aina Betsaidanmayanash wait anentuinajai!, ditak


nunisag, yamaishkam chichamnak shiig mina chichamjun dekaskeapi tujutchaju
dakituinawai. Nunidau asag tikich aidau asagmatai. Yaakat Sidognum, Tironmash
Apajuí inamtaijin wayawainum tusag aents batsataina duka, wi atumin
dakituinawai. 13੅Ashí Apajuí etsegtin wainchatain iwaintajim imatika ditash
agajaju aina nunú chicham umiktin aina iwaintam wainkujag, dita wake besemag
dushakam Juan tauwa imanuiya atin pujaku iwainmamtain jaanchin nugkujag,
etsegkamui. 14੅Niiyai Elías taatnui tibau buukenish yukuun batsakag, ditá tudaujin
aajakua duka, nunin asamtai atumek wake besemag batsatbaunash, Apajuin
antugkatajum. 15੅Dita antutaiji ajamuk iwaintumain aajakajui. 22੅Nuaduí Apajuí
antuktinme”, tiuwai. suwimak sukagtamu tsawan jegatna duwik,
yaakat Tironmaya aents aidau, Sidognumia
Juagkan dekaskeapi tichaju aidau aidaujai suwimkan jukiagtin aina nuní
(Lc. 7.31-35) nagkaemasjum atumek suwimkak jukiagtin
16੅“Nuigtushatumnash ¿wajina pachisan ainagme. 23੅Yaakat Capernaum batsamin
takunua antumtikmainaitjime? 17੅Atumek aidauwah, atum anentaimsagmek: Jutiik
uchi aidau kuashat aents ayamunum jainakuish nayaimpinum juwam agtinaitji,
pekaamsag wasugkamainak: ‘Wi tajume. Tujash dutikamak agchatnaitjume,
nantsematnume tusan ɻauta tutaya nuna atumek tikich aents pegkegchau aidau
umpuakuish nantsemashmaugme, wake jinawaju waitú batsata nui
besemjan kantamtai buuttinme tamash batsamsatnaitjume. Yaakat Sodomanum
buutchamugme’ tusa pempeentuniki batsamajakajua dusha, atum wainchatai
untsuniyajama numamtuk wajagme. iwaintajim imatika iwainamun wainainakug,
18੅Juan Yamijatna nunú yutai aidaunash tudau takatan idaisag yamaya juwish
29 0DWHR੄11੄12

batsaamain ainawai. 24੅Tujash atumek Apajuí kupik jukiag nejen yuwi yuwinakua
aents suwimak suwamu jegatna nunú ashinaidau. 2੅Nuniagtatman fariseo
tsawantinig, Sodomanmaya aents aidau aidau wainkag:
nagkaesajum suwimkak jukiagtinaitjume”, —¿Wagka amina jintintaijum aidaush
tiuwai. tsawan ayamtai tsawagmataig
takantsashti tibauwa nunin aish
Jisus ni Apají emematbau aikainawa? —tuidau.
(Lc. 10.21-24) 3੅Tusa tiagtai Jisus ayaak:
25੅Nuna tusa idayak Jisus ni Apají Apajuin —¿Atumek agagbauk ausachuk
emematak: “Apawah, amek ashí ainajum, David tsawan ayamtai tsawaju
nayaimpinum batsamin aidaun, nugkaya aig niijai yujaamujai yapajuinak, 4੅jega
aidaunashkam Apuji asamin emematjame. Apajuí ememattainum wayaa, pag imá
Iman asam aents yacha aidauk iwaintutsuk, sacerdotek yuwati tibau aajakua nuna
aents imanchauch aidau etegjamujum tikima juki yuwak, aents niijai yujaunash
uchi itugmaina imatiksam iwaintukum ayugkauwa duka? 5੅¿Nuigtush atumek
nuaduí. 26੅Dekaske Apawah, amek aajam ausachuk ainajum Moisés agagbauwa
wakegame.” nuanuí: Sacerdote jega Apajuí
27੅Nuna ti idayak ni jintintaiji aidaun ememattainum takau aidauk, tsawan
pempeentuki: “Mina Apag ashí ayamtai tsawaju aigkish ayamainatsui;
nugkanmayag ame diistá tusa idaitugsauwai, tujash duka pegkegchauk wegatsui tawa
nunin aig wi Apajuí Uchijiyaitag nunak duka? 6੅Nuniau asamtai tajime, juajuí
makichkish dekajuinatsui, imá mina Apajuk pujawai makichik aents atum umigmain
shiig dekajui, aikasag mina Apagnash jega Apajuí ememattaya nuna
wainainatsui imá wiki shiig wainjai, tuja wi nagkaesau. 7੅Apajuí duwik tibau
iwaintamu aidau Apagnak wainmain agagbauwa nuanuí tawai: ‘Apajuí
ainawai. 28੅Atum tudaujum idaisatasajum tsagkugtugti tusajum kuntin maajum
kakanmamkujum, takaaku pimpitia apeajum nunak dakitajai, dekas tikich
imanikjum pimpikjum pujautigmek minai aidaunash wait anenjatnume tusan
minitajum, wi ayamtijatjime. 29੅Atum wi wakegajai’ tawa nunú shiig
jintinjim jujú unuimagjum imatiksagmek dekakjumek, tikich aidaush
umiakjumek, dekattagme wi kakagchau, pegkegchaun takaachukek wainkagmek
utugchatnash emamkesan depetnaitag nunú, augmatmaitsugme. 8੅Wi Apajuí
nuniakum wakanmish ayamtiksattagme. Uchijiyaitkun Aentsmagan Akiinau asan,
30੅Tuja wi atum chicham umiktinun amajim tsawan ayamtai tsawagmataish
juka, utugchatak atsawai yupichuch wajukmainaita nunak wikitjai
umimainaitjume.” tumainnuk, —tiuwai.

Jisusa jintintaiji aidau tsawan Tsawan ayamtai tsawaju aig aents


ayamtai aig trigo jukí yuwawagbau uwejé chuwijun Jisus etsagagbau
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5) (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)

12
1੅Tsawan ayamtai tsawaju ai, 9੅Jisusnuna tusa ukukmatai nui
Jisus jintintaijin saasá aja trigo juwakiag fariseo aidaujai ijunjag jega
ajakbaunum utujá wegau, jinta nunú ditá ijuntaijin wayawaju. 10੅Nunú
nagkaemaku asamtai. Nuniamunum jeganum pujau aents uwejen chuwijú.
Jisusa jintintaiji aidau yapajuinak trigon Nuniau asamtai fariseo aidaushkam
0DWHR੄12 30

Jisusan kajejuidau asag, wajintig 20 Niig aents tudaugtinnash


timatai etsegtuka bakumí tusag: tsagkugtsukek idaisashtinai,
—¿Tsawan ayamtai tsawaja aish jaush ayatak tsagkujug pegkemtiktinai,
etsagaumainkaih? —tusa iniasaju. aikasag aents niina imatikas
11੅Tutai Jisus: anentaimtuinachunash nigki
—¿Atum aidautigmesh tsawan dekaskeapi tumamtiktinai.
ayamtai tsawaja aig, uwigjum waanum Aatus ashí pegkegchau aidaunak ni
egkemá jinkitakamá waitú pujakuish pegkejan takaak depetkatnai, ashí
itugmainaitjupa, wejum aents aidaun Apuji atinai.
jimainchaukaitjum? 12੅Tujash aentsui 21 Aents judiuchu aidaushkam nuna

dekas uwijá nagkaesauk, nuaduí tsawan wainainak dekas niimpap iinash


ayamtai tsawaju aigkishkam pegkeg uwemtijamjattawa tiagtinai.”
aina duka dutikmainai, —tiu.
13੅Tusa aents uwejé chuwijun: Iwanch Beelzebú daagtinu senchijin
—Uwejum dakuekta, —tiuwai. Jisusak wakan pegkegchaunak
Tamawaik uwejen dakuek, tikich jiyaawai tibau
kuntujijai betek pegkeg wajasuí. 14੅Jisus (Mr. 3.20-27; Lc. 11.14-23; 12.10)
nuna dutikamtai fariseo aidau agaa 22੅Wajumak aents aidau aents wakan

jinjag, Jisusan maatasag chichaman pegkegchau egkemtugbau, wainmachu,


umiidau. chichatnash chichachun Jisusan
itajuawajui, dutikawagmatai niishkam
Apajuí etsegtin Jisus etsagajui. Dutika etsagajam
pachisa etsegkamu wainmachushkam wainmaku, nuniak
15੅Tusa chichainamun Jisus dekaa chichatnash chichau. 23੅Nuna
ijunjamunum pujau jinki wetai, kuashat etsagagmatai aents aidau wainkag
aents aidau saetukajui, imatikam puyatkaju, nunikag: “¿Juchaukaih
Jisuschakam jau aidaun etsagau. Apajuí makichik Apu Uwemtikagtinun
16੅Dutikakush tikich aidauk nunú David wegantun awematnaitjai tibauwa
etsaentugmae tusagmek ujakaigpa, tau. nu?” tuidau.
17੅Junak tiuwai yaunchuk Apajuin 24੅Tiagtai fariseo aidau antukag: “Ju

etsegtin Isaías agagbauwa nuna umiau aentsuk wakan pegkegchau aidau apuji
asa. Nunú Apajuí tibauk tawai: Beelzebú daagtina nuna senchijin
18 “Jujuwai dekas mina chichamjun wakan pegkegchau aidaunak jiyaawai”,
etsegtugkatnun mina aneetaijun tuidau.
wi etegkauwaitag duka, nuniau 25੅Nunú aatsa anentaibaujin Jisus

asamtai niiní shiig anentaibau dekau asa: “Makichik nugkanmag


ajutui. batsatiatak pempeentuniki maaní
Niina susatnaitjai mina wakanjun, batsatkujag megkaemain ainawai. Tuja
dutikam ni etsegkatnai chicham makichik yaaktanum batsatu
pegkeja nuna ashí aents aidaunum. pempentunisag maaní batsatkushkam
19 Nigka wainak chicham aidaunak megkaemain ainawai. Aantsag makichik
jiyanituk wekaechatnai, jeganum ijunag batsatiatak
jintá wajantagkesh antugtuktajum pempeentuniki maaní batsatkush ditak
tusag chichagkagtuk megkaemain ainawai. 26੅Nunisagke
wekaechatnai. iwanchakam, ni senchijin mina sujus
31 0DWHR੄12

aents wakan pegkegchau egkemtuamu pegkegchaunak nejeawai. Nuaduí numi


aidaun jiijati tujutkug, nigki aidauk ni nejenig dekanui. 34੅¡Iwanchi
ditanbaujaig shiwagmaemainai, nuniak uchijí aidauwah! ¿Itugsagmea pegkejash
niina senchijinash megkaemain ainawai. chichamainaitjume ibau pegkegchau
27੅Atumek minak: Beelzebú senchijin aidautigmesh? Aentsuk ni wajukuna
wakan pegkegchau aentsun anentaimua, nunak chichaak iwainawai.
egkemtuaunak jiyaawai, tujutjume. 35੅Aents pegkejak pegkegnumag

Mina iwanch ni senchijin sujaish atumi anentaimu asa, chichaakush pegkegnak


jintintaijum aidaunash, ¿ya senchinash chichauwai. Nunisag aents pegkegchau
suwawa wakan pegkegchau aidaun anentaimushkam pegkegchaunak
jiiktinme tusash? Ditak Apajuí senchijin chichawai. 36੅Nunin asamtai Apajuí
jiyaawai tujutkugmek, atum wainka suwimak sukagtamu tsawan jegataik,
dewakjum tu yujagme. 28੅Wishakam makí makichkiti ii pegkegchau
Wakaní Pegkejijai wakan pegkegchau chichakbaujinak imatiksag
aidau aentsun egkemtuaun jiyaag iwaintugmaktinai. 37੅Pegkeg
nunak, yamaik atumiin Apajuí inamu chichajakutinak suwimkanak
asamtai jutikajai. amaschatnai, untsu aents pegkegchau
29੅“Aents senchigtina nuna jeen wayaa chichajakú aidaun suwimkan susatnai.”
wajiijin yajutkata takug, nuna aentsun
jigkajá nuaduí yajutmainai ashí Aents pegkegchau aidau Jisusan,
wajiijinak. wainchatai iwainakia tibau
30੅“Aents wi takaag nujai shiig aneas (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
juwainachuk mina shiwagmatuinawai, 38੅Juna aatus Jisus timatai wajumak

nunisag aents Apajuí chichamen fariseo, tikich chicham umiktinun


etsegbaunash yainchagtaik kuashat jintinkagtin aidaujai:
aents uweemainun megkagainawai. —Jintinkagtinuh, ame makichik
wainchatai iwainamu wainkatasa
Wakaní Pegkeji pachisa Jisus tibau wakegaji, —tiajui.
(Mr. 3.28-30) 39੅Nuna tiagtai Jisus chichaak:
31੅“Dekas tajime: Apajuik ashí aentsun —Jujú aents pegkegchau aidau Apajuí
tudaujinak tsagkugmainai, niina pachis chichamenash umigchau aina nu, dekas
pegkegchau chichagkau aidaunashkam, Apajuí Uchijimpashit tusag dekapjustatus
tujash Wakaní Pegkejiya nuna pachis wainchatai iwainakta tujutuinawai. Tujash
pegkegchau chichagkau aidauk dita tuina nunak iwaintukchattajai, ayatak
tsagkugnagchagtinai. 32੅Makichik Apajuí etsegtin Jonás wajukauwa
aentskesh wi Apajuí Uchijiyaitkun nunisnuk ditanak iwaintuktatjai. 40੅Jonasan
Aentsmagan Akiinauwaitag junakesh nayantsanmaya namak muun kujajui,
pegkegchau chichagtuku ainakjash dutikam nuna ampujin kampatum tsawan
tsagkugnamain ainawai. Tujash Wakaní kampatum kashi pujusuí. Wishakam
Pegkejin pegkegchau chichagkau antsanuk Apajuí Uchijiyaitkun
aidauk, yamaya juwish ajumaish tuke Aentsmagan ju nugka juwi Akiinauwaitag
tsagkujam achagtinai. nunak, mantuawag ukugsagmatai nugká
33੅“Ajak pegkejak nejeakush initken kampatum tsawan nuigtú
pegkegnak nejeawai, tuja ajak kampatum kashia imaan tepesan
pegkegchauwa dushakam nantaktinaitjai. 41੅Ninivenmaya aents
0DWHR੄12੄13 32

aidauk, Jonás Apajuí chichame ujakam, —Jujú ainawai mina yatsug, mina
dekaskeapi tusag tudaujin idayinak dukug aidauk, —tiuwai.
Apajuin nemagkajui, tujash atumek, wi 50੅Nuigtush juna tusa idayak:

Apajuí Uchijin dekas Jonasa nagkaesaun —Ashí aents Apajuí chichamen


juwi pujusá chichagmash antukjum, tudau antukag umijuidaushkam mina yatsug,
takat idaikujum Apajuí nemajuinachu mina ubag, mina dukug ainawai, —tau.
asagmin, atak suwimak atina duwik, dita
atumnak bakugmagtinai. 42੅Aantsag nuwa Ajakan ajakbaun pachis Jisus
Sabá nugkanmaya aentsun apuji surnumia augmattsamu
Salomogkan tajiuwai, Apajuí (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8)

13
yachamtikamun antujuk dekajuatatus, 1੅Nunú tsawantaik Jisus jegá pujau
nunú atumnak bakugmagtinai atak jiinki kuchanum jegaa uwetus
suwimak atina duwik, wi Salomogkan ekeemsamtai, 2੅aents aidaushkam
nagkaesaun imatika chichagmash tuwagkaju. Imanikagmatai Jisuschakam
antukchau asagmin. botenum egkemá nanamas, aents aidauk
43੅“Wakan pegkegchau jiikí ajapamak kaamatak ijuntsamtai jintintu. 3੅Dutikak
wegawai aents atsamunum ni ajakan ajakbaun pachis augmatak:
pujumainun egaak; nunik wekagas egá “Ajakan ajakbau, ajakan ajakmatatus
egakua ni pujumainun wainkachag: weuwai. 4੅Nunik jegantá ajajin jigkai
44੅‘Dekas wakitkitjai wi pujujakbaunum’, nagkimam jintá kakekaunak pishak
tusa wakitki tajua diikmá, nunú aentsuk kaketuk amukuí. 5੅Tikich jigkai
jega japimká shiig iwajamu ukumkimua kayagnunum nugka imanik atsamunum
nunik atatman wainak, 45੅wakitki siete kakekauwai, nu nunikuk wamkes
wakan niina nagkaesau pegkegchau tsapaidiajui, 6੅nuniktatman etsa jiinak
aidaun yajuak egkemtawai. Dutikam kagkapé initak akaejachu asamtai apeká
aentsuk duwik pegkegchau ijinauwai. 7੅Tuja tikich jigkai kakekajui
aajakbaunak, nuní nagkaemas shiig jagki ayaunum, nunik dushakam
pegkegchau wegawai. Atumshakam jujú tsapaittaman jagki yutuauwai. Dutikamu
aents imatika wakan chimpimtuamu asa jinauwai. 8੅Tujash tikich jigkai nugka
wajukea numamtuk wajaktatjume.” dekas pegkegnum kakekauwai, nunikajuk
makí makichik ajak aidau cien, tikich
Jisusa dukují ni yachi
sesenta, tikitchakam treinta aatus
aidaujai kautuamu
nejekajui”, tiuwai. 9੅Juna ashí jintinkagtua
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
ashimak: “Dita antutaiji ajamuk
46੅Jisus aatus jintinkagtak pujai niina antuktinme”, tiuwai.
yachi aidau, dukujijai Jisusan ausatatus
kautuawag agaag ijunaidau. 47੅Nuní Jisusa jintintaiji aidau iniimsamu
ijunai tikich aents aidau Jisusan: (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10)
—Amina duku, yatsum aidaujai aujsatjai 10੅Nuna aatus jintinkagtua

tusa kaunawag agaa ijunui, —tusag ujaidau. ashimkamtai ni jintintaiji aidau


48੅Tusá ujaam Jisus chichaak: jegaantag:
—¿Yaita mina dukug, mina yatsug —Apuh, ¿wagka augmatbau
aidaush? pachismesh shiig antukchamnush
49੅Nuna takug ni jintinbau aidaun jintinkagtuaume? —tusa iniidau.
inakmas: 11੅Tama Jisus ditan ayaak: “Atumnak
33 0DWHR੄13

Apajuí ni aentsnum inamjatnuji nuninakush ditak antukchajui ju


dekajakchamun wi pachisan etsejag chichamnak.
junash dekamtijamatatus
wakejutpagme; tujash tikich aidauk Ajakan ajakbau timag nunak, juna
dekamain ainatsui nunap taku tawa takun timajai tusa Jisus etsegkamu
tusajag. 12੅Nuniau asamtai ni mina (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15)
chichamjun dekaskeapi tusa shiig 18੅“Wi ajakan ajakbaun augmattsan

puyatjus antaunak aan nagkaemasan timajim nunú shiig antuktajum. 19੅Jintá


jintintuattajai, tuja ni mina chichamjun jigkai kakekaun pishak amukú, timag
puyatjus antachuk machik antamujish nunak: Apajuí inama nunú pachisa
kajimitkam atinai. 13੅Nuaduí ditanak chicham etsegbaun antakush dekaskeapi
ayatak augmatbaun pachisan jintinjai, tachau asamtai, iwanch chicham
wagki ditak wi wají pegkeg takaamun antukbaujin kajimitka nuna takun
wainainakushkam wainmachu timajai. 20੅Ajakan jigkayí kayagnunum
wajukmaina nuninak, antuinakush kakekaju aidau, timag nunak: Aents
nunap tawa tusag dekainatsui wainak Apajuí chichame etsegbaun yamaikik
antuinawai. Nuaduí ayatak, junak taku shiig aneas antuku ainayatak, 21੅waitiak,
tawai tutsuk jintinkagtajai. 14੅Juka ditai utugchatan igkuak pachitsuk idayidauk,
uminui yaunchuk Apajuí etsegtin Isaías ajakan kagkapé initak akaejachu asa,
timawa nu, duka aatus tiuwai: etsa sukuam waamak jinuwama
‘Chicham etsegbaun kuashat numamtuk wajaina nuna takun timajai.
antiagtinai tujash dekaachagtinai, 22੅Jigkai jagki ayaunum iyaaju, timag

kuashat pegkeg takaamunashkam nunashkam: Aents Apajuí chichamen


wainiagtinai nuninakjash antuinayatak, ju nugkaya wají aina
dekaskeapi tichagtinai. nunak imá senchi uyumainak,
15 Juka aentsuk anentainish wiyakchameatasag imá senchi
dekaskeapi tichamin utugchatan wakejuina nuna takun timajai. Ashí ju
anentaimaidau asag, nugkanmaya wají aina nunú, chicham
antuinakushkam wainak pegkeg antukbaunak imanchau emawai.
antuinawai. 23੅Untsu jigkai nugka pegkegnum

Jiinchakam epetkamua numamtin kakekajuk, jinutsuk ashí imanisag shiig


ainawai. tsapaidiaju asag nejetnash imanik
Nuninchau ainakug mina nejeawajui, timag nunak: Aents Apajuí
chichamjun antukag pujutjin chichamen shiig antukag, dekaskeapi
yapajinakuig, wi ditanak tusag, emamkesag utugchat ajuinamash
uwemtikmainaitjai.’ depetuk pujuina nuna takun timajai.
16੅“Tujash atumek shiig aneastajum, Nunú aents aidauk makichik ajak, cien,
waintash wainu, antutash antajum sesenta, treinta nejeawajua numamtin
nuaduí. 17੅Dekas tajime: Kuashat Apajuí ainawai.”
etsegtujakajua duka, nuigtú kuashat
aents pegkejan takajakú aina dushakam Trigo ajakbaunum dupa
yamai atum wainjum juna wainkagtatus pegkegchau tsapakun Jisus pachis
wakegajakú ainawai. Tujash wainkachu jintinkagtuamu
ainawai, antutnash yamai atum antajum 24੅JunashkamJisus jintinkagtak
juna antukagtatus wakegajakú ainawai, augmatus: “Apajuí aentsnum inama
0DWHR੄13 34

duka aents niina ajajin ajak pegkejan


ajakmakua nujai betekmamtinai. Levadura pachisa jintinkagtuamu
25੅Dutika ajakmak idayinak kajiak (Lc. 13.20-21)
batsatai, ditá shiwaji wayaa dupa 33੅Junashkam Jisus augmatbaun
pegkegchau aidaun ajatuk ukuak pachis jintinkagtak: “Apajuí aentsnum
weuwai. 26੅Dutikamu trigoshkam inama duka nuwa pagkan najanatatus
tsapakag nejenai, dupa pegkegchau kuashat harinan juki namuká, nuwi
ajaamushkam paan wantinkajui. levadura piipich ajuntuamuitak ashí
27੅Nunik dupa pegkegchau tsapakun jegajug kajiak wampushmitkama
wainkag, takau aidau wegajui apujin numamtinai”, tiuwai.
ujaktatus. Nunik jegajiag: ‘Apuh, ame 34੅Jisusak aents aidaun jintinkug tuke

ajak pegkeg ajakbauwaitkush, augmatbaun pachis jintintujakuí.


¿utugsaya dupa pegkegchaush Augmatbaun pachis tutsukek
tsapaidiaje?’ 28੅Tiagtai: ‘Aunak shiwag jintinkagtujakchauwai. 35੅Nunú Jisus
aikae’, tama inak aidau: ‘¿Tujash amesh aatsa jintinkagtuamua duka, yaunchuk
wajinpa dupa pegkegchau aidauk Apajuí etsegtin aidau againak:
uwegtatjik?’ 29੅Tiagtai: ‘Atsa dekas “Apajuí nugkan najanaigkish
idaisatajum, dupa tegakmajum dekaachbaun jintinkagtakug,
trigoshkam tegainijum. 30੅Nunimain tuke augmatbaun pachis
asamtai aantsag trigojai betekak jintinkagtitnai”, tibauwa nu
tsakagtí, nunik trigo tsamak uminkauwai.
uminkamtai ishiaktajai tikich takau
aidaun, dutikam dita dupa pegkegchau Ajak ajakmakbaunum dupa
aidaunak etegkeg uwejag ijumag pegkegchau tsapainu pachisa nuní
jigkaktinme apeatnun, tuja dutika awai tusa Jisus jintinkagtuamu
trigonak juukag nunú ijumtainum 36੅Nuna Jisus aatus jintinkagtua aents

ijumjatnume’, ” tiuwai. aidaun ukukí jegá wayamtai, ni jintintai


aidaushkam jegajuawag:
Mostaza jigkayí pachisa
—Jintinkagtinuh, ame augmatkum
jintinkagtuamu
dupa pegkegchau ajak ajakmamunum
(Mr. 4.30-34; Lc. 13.18-19)
tsapakuí timaum dusha, ¿wají takumea
31੅Junashkam Jisus tikich augmatbaun timaume? nunú shiig ujajatkata iish
pachis jintinkagtak: “Apajuí aentsnum dekami, —tuidau.
inama duka, aents mostaza jigkayin 37੅Tama Jisuschakam ditan ujaak:

niina ajajin ajauwa numamtinai. “Jigkai pegkejan ajakbau timag nunak,


32੅Mostaza jigkayiya duka tikich jigkai wi Aentsmagan Akiinauwaitag nuna
aina nuní piipichi, nuninchitak ajaam wiki tumamkun timajai. 38੅Untsu ajan
tsapaig muuntan tsakaawai, nunik pachisan timag nunak, ashí
tikich ajak aidau nagkaesau nugkanmaya aents aidaun takun
kadaukdaugkin wegawai. Iman wematai timajai. Ajakan jigkayí pegkeg timag
nuaduí yakiya pishak aidaushkam nuna nunashkam Apajuí uchijí aidaun takun
kanawen pasugmak petsaama timajai; untsu dupa pegkegchau timag
numamtuk, Apajuishkam aents nunak iwanchdau aina nuna takun
wajumkea nui inabaujin nagkama timajai. 39੅Shiwag dupa pegkegchaun
kuashat emawai”, tiuwai. ajau timag nunak, iwanchin takun
35 0DWHR੄13

timajai. Ajak juwaamu timag dushakam


atak dekas nugka nagkanbaunum aents Red augmattsa tibau
pegkeg, pegkegchaujai etegnagtina 47੅“Aantsag Apajuí aentsnum inama
nuna takun timajai. Untsu ajakan duka, aents retan ajuntin aidau nayants
juwidau timag nunak, nayaimpinmaya ajuntuk, ashí tikich namak wainchatai
aents aina nuna takun timajai. 40੅Nugka aidaujai ijumag yajuma nujai
nagkantina duwik aents pegkegchau betekmamtinai. 48੅Namak retnum ashí
aidauk, dupa tegajá apetiama chimpimkamtai japí japinakua kukag
numamtuk awajam agtinai. 41੅Wi ajuidiag, nui ijuntujag namak yutai
Aentsmagan Akiinauwaitag nuna, mina aidaun yajumainak, namak wainchatai
aentsug nayaimpinmaya aidaun yutash yuchatai aidaunak ayatak
ishiaktinaitjai, pegkegchau takau utsauwajame. 49੅Numamtuk tsawan
aidaun, tikichin pegkegchaun nugka nagkanbau jegataik, Apajuí
takamtikin aina nujai Apajuí emtin nayaimpinmaya aents aidaun
akanjati tusan. 42੅Dutika etegkeg ishiaktinai, aents pegkeg pegkegchau
pegkegchau takau aidaunak jii tuke aidaujai etejatnume tusa.
kajinchauwa nui chimpiawagtinai, 50੅Dutikawajam etegkeg pegkegchau

dutikam nui batsamsag senchi waitiak aidaunak jii tuke kajinchau awa nui
nain takegtuinak buutú batsamtin utsawagtinai. Dutikam nui batsamsag
ainawai. 43੅Tujash Apajuí senchi waituinak nain takegtuinak
wakegamujinak takagsaju aidauk, buutú batsamtin ainawai”, tiuwai.
Apajuí inamtaijin wakag tuke etsajai 51੅Nuna pachis ashí jintintua inagnak:

betek etsantiagtinai. Wi taja nuna, dita —¿Atumesh wi juna taja dusha shiijak
antutaiji ajamuk antuktinme. antukujum?
Tusa iniinam dita aimainak:
Oro uukbau pachisa —Ehé Apujuh, shiig antukji, —tiaju.
jintinkagtuamu 52੅Tiagtai ni chichajak:
44੅“Apajuíaentsnum inama duka oro —Moisés chicham umiktajum tibauwa
kajunnum aimkamu nugkanum yutua nuna jintinkagtin aidau, mina nemagtukag
uukbauwa nujai betekmamtinai. Aents wi Apajuí aentsnum inamjatnun inabaujin
nunú uukbaun wainak nuwig yutua etsejag juna shiig unuimaidauk, aents
ukuak, shiig aneas wakitki ashí niina jeentin yaunchuk wají ukukbaujin, tikich
wají ajamunak sujuk sumakua yamá ikaunmakbaujai ijumjamun jiiyama
numamtinai. numamtuk wajainawai, —tiu.

Kaya perla dekas akik pachisa Jisus Nazaret pujusbau


jintinkagtuamu (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30)
45੅“Apajuí aentsnum inama duka, 53੅Jisus nu augmatbaun ashimak aents

aents wají sujin nayantsanmaya tsuntsu aidaunak ukuak, 54੅niina nugkeen


kayají perla tutai, dekas pegkeg Nazaret weuwai. Nunik nui jegaa jega
iwajamu akiktanash akikan wainkatatus ijuntainum wayaa chicham pegkeg,
egá wekaetukmá, 46੅wainak ukuak, jeen ditash dekaachbaun jintinkagtau.
jegaa ashí niina wajiiji aidaunak sujug Imanitai aents aidau puyatjuk diinak:
ashimak, nu iman akikan sumakua nujai —¿Jusha tuwí imanikash unuimajuita
betekmamtinai. imatika wainchatain iwaina nunash?
0DWHR੄13੄14 36

55੅¿Jujú carpintero uchijiya duchaukaih, dukujin jegantú, nunikmatai ni dukují


dukujish Maríayajama? ¿Yachi akatjau, dutikam Herodesan jegantun:
aidaushkam Jacobo, José, Simón, Judas —Jujú platunum Juan Yamijatnun
ainajama? 56੅Ni umayí aidaushkam buuké sujustá, —tusa segauwai.
jutiijai ijutkau batsata aniaish, ¿wajuka 9੅Nunú tama Herodes wake besekuí,

imatikash dekawa? —tuidau. nuniayatak ditajai pekajuidaush


57੅Tusa pampantuinam Jisus chichaak: antuinamunum: “Dekas amastatjame”,
—Apajuin etsegtin ni nugken pujus tiu asa yapajimainchau dekapjauwai.
etsegtaik, eme anentsag antugchau Nunik:
ainawai, tujash tikich nugkanum 10੅—Wejum aents achiká

wekagas etsegtaik shiig aneas antujin chimpitainum Juan egketa nuna buuké
ainawai, —tiuwai. tsupika susatajum, —tiuwai. 11੅Timatai
58੅Nuna tusa, nuanuig kuashat Juagkan buuken platunum egkejag
wainchatai aidau iwainajag itaantajui, dutika nuwauchin susajui. Ni
takaschauwai, dekaskeapi tuinachbau juki dukujin susauwai.
asa. 12੅Dutikawagmatai Juagkan jintintaiji

aidau kautuk iyashin jukiag ukusag


Juan Yamijatin maamu ukuinak, Jisusan wejiag ujakajui.
(Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9)
Jisus cinco mil aents ayugkamu
14
1੅Nunú
tsawantai Herodes
(Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-15)
Galileanmaya apua nu Jisus
pachisa chichainamun antuku, 2੅nunik ni 13੅Jisus Herodes tabaun dekaa, botenum

inake aidaun chichajak: “Duka Juan egkemag nugka agkantunum nigki


Yamijatin maamua nu nantakiu asa pujustatus weuwai. Nunittaman aents
senchigtin wajas imaniawai”, tau. aidaushkam dekaawag, yaaktan ukuinak
3੅Nunak Herodes Juagkan achiká aents kukag shiyakajui. 14੅Jisus botenmaya
achiká chimpitainum egkeau asa tiuwai. jinkamá shiig kuashat aents tuwaká ijunun
Nunak Herodesak ni yachi Felipe nuwen wainkau, dutika wait anenjajui, nunik jau
Herodiasan nuwatuk pujau asa ikaunmamunash etsagaaku.
dutikauwai. 4੅Wagki Juan chichajak: 15੅Nuniamunum etsa akagu asamtai, Jisusa

“Herodesah, amek amina yatsumi jintintaiji aidau jegaantag:


nuweg nuwatkamek pujumaitsume”, —Juwig jutiik aents atsamunum
tibau asa, batsatji, etsash akaewai, aentsuk
5੅Herodes kajejuk maatatus ishiakta, yaaktanum jegattak aents
wakejayatak, aents aidau Juagkak dekas batsata nui wegag dita yuwatnun
Apajuinun etsegtawai tuidau asagmatai, sumaktinme, —tuidau.
ditá ishamak idaisauwai. 6੅Dutika 16੅Tutai Jisus ayaak:

Herodes ni akiinamu tsawagmatai —Ditak wemain ainatsui, atum dita


ipaamu aidaushkam tuwakuí, yuwatnuk susatajum, —tiuwai.
imanikbaunum Herodiasa nawanji 17੅Tama dita aiinak:

ejapeen wajantá nantsemak Herodesan —Imaanik atsugtamui ayatak cinco


shiig awajkauwai. 7੅Nunik: pag, nuigtú jimagchik namak ajutjamui.
—Ashí ame wakegamu segatbaunak 18੅Tiagtai Jisus:

utujitsuk amastajame, —tusa —Nunú mina sujustajum, —tusa


anagkuauwai. 8੅Tima nuwauchishkam segauwai. 19੅Nuna ti: Aents aidau
37 0DWHR੄14੄15

yajuakjum chijichi aina nui Jisus wajamunum jegantatus wegau.


batsamsatajum titajum, tusa cinco 30੅Nunik dase senchi dasentai ishamkau,

pagkan, nuigtú jimagchik namaka nuna nunikmá yuminum akagak:


juki, nayaimpinum pagkai see tusa, —¡Apuh achigkata! —tau.
pagkan puujá ni jintintaiji aidaun 31੅Nuna taig Jisus uwegnum achiká

tinabiu. Dutikam dita aents aidaun chichajak:


tinabiajui. 20੅Dutikawajam ashí shiig —¿Wagka minaig kajintsá
yuwawag ejemakajui, nunikagmatai anentaimtsukesh utujimsamesh
ampinkaunak yajuakag doce anentaimtugme? —tiuwai.
chagkinnum aimjajui. 21੅Nui yuwawajuk 32੅Jisus Pedrojai botenum

cinco mil aishmag tumain aajakuí, egkemjagmatai daseg mijakui.


nuwash uchi aidaush dekapatsuk. 33੅Nunikmatai ni jintintaiji aidau nui

botenum chimpijuk Jisusan jegaantag


Jisus yumí awanken tikishmatug:
wekaesá webau —¡Amek dekas Apajuin Uchijiyaitme!
(Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) —tusa emematuidau.
22੅Nuna yuwawag nagkanaig niina
jintintaiji aidaunak: Jisus Genesaretnumia
—Atumek botenum chimpimjajum jau aidau etsagakbau
emka kuchá amain katigtajum, —tusa (Mr. 6.53-56)
ishimak, Jisusak aents aidaun aujus 34੅Imaaimaaninakua katigkag Genesaret
ishiaktatus juwakui. 23੅Aents aidaun ashí nugkanum jegawajui. 35੅Nunikmatai Jisusa
aujus ukuak, Jisus mujanum wakauwai wainkag ashí nu nugkanmag etsejajui,
kanakí Apajin ausatatus. Nunik dutikawagmatai ashí jau aidaun ni
kiyagmataishkam nigki pujau. 24੅Atushat pujamunum ikautkaju. 36੅Dutikawajam:
nugkan ukukí boteshkam kuchanum —Idaikagtusta ame pataká nugkuajam
ejapean wegai, dase igku umpuamu asa nuna nagkattsamujigkesh antigkagmi,
yumi tajeamunum pachiinak botek —tusag segaidau. Tuja ashí aents niina
ukaetatak wajau. 25੅Imaniai kashikmas jaanchjin antigkuk pegkeg waigkaju
tsawau taig, Jisus yumí awanken ainawai.
wekagas minau. 26੅Nunik wekagas
minittaman niina jintintaiji aidau Aentsun pegkegchau ebaun
wainkag senchi ishamkag untsumainak: Jisus pachis etsegkamu
—¡Pasun minawai! —tiaju. (Mr. 7.1-23)

15
27੅Imatiagtai Jisus chichaak: 1੅Jerusalegnumia fariseo aidau,

—¡Witjai ishamjukaigpajum! chicham umiktinun jintinkagtin


—tiuwai. aidaujai kaunkaju Jisusan jegantajui,
28੅Tutai Pedro ayaak: nunikag:
—Apuh, dekas ametkumek, minash 2੅—¿Wagka amina jintintaijum

yumí awanken wekaesá juwi tantata aidaush iina muunji umiktajum tibauwa
tujutia, —tau. nuna umitskesh ikigmatskesh
29੅Tutai Jisus: yuwinawa? —tuidau.
—Takumek minitá, —tiuwai. 3੅Tiagtai Jisus ayaak:

Tama Pedroshkam botenmaya jiinki, —¿Wagka atumesh atumi muunjum


namaká najama yumí awanken wekagas chicham umiktajum timawa nu
0DWHR੄15 38

umiakjumesh, Apajuí chicham numamtuk wajainawai. Wainmachua


umiktajum timawa nu umitskesh nunú tikich wainmachun jintan
idaijume? 4੅Apajuí chichaak: ‘Atumin inaktustatus wegakug, waanum mai
apa, dukujai eme anentsam diitajum, nuwig iyaumainai.
dutikakjum yaigtajum; ni apajin, 15੅Tutai Pedro Jisusan:

dukujinakesh pegkegchaun chichajuk —Shiig ujajatkata nunú augmatbau


tsagkugtsuk maatajum’ tiuwai. 5੅Tujash pachisam tame dusha wají takumea
atumek: Ni apajin, dukujinakesh: ‘Ashí tame, —tiu.
midau ajuta junak Apajuin anentag 16੅Tutai Jisus:

anagkuamjai, nuniku asan —¿Atumesh nunú dekamainchauk


yaimaitsugme’ tusa 6੅tauk, ni apajinak dekapeajum? 17੅¿Dekatsjumek ashí
dukujinakesh yaimaitsui tajume. Nunú wenunum wayauk ampugnum
aaja tau asajum, Apajuí chichame nagkaemaki, atsumamunum wegam
umiktajum tujamawa duka imanchauch letrinanum ajapna duka? 18੅Tujash
emajum, atumi muunjumi chichamega wenunum jiina duka anentainmaya
duke wejuinagme. 7੅¡Aentsú tsanú jiinui. Nuniau asa aentsnash
aidauwah! Apajuí etsegtin Isaías atumin pegkegchau emawai. 19੅Anentainmaya
pachipasag shiig tiuwai: jiinui pegkegchau anentaimta
8 ‘Ju aents aina juka minak dekas ditá dushakam, magkagtuta nu, tsanijinat,
anentain eme anenjuinak kasamat, tikich dekaskechu aig
adaituinatsui, tsanumjut, pegkegchau chichagkagtut,
ayatak wenin adaituinawai. 20੅ju aina juuwai aentsun pegkegchau
9 Nuniau asag minak umigtuinatsui, emauk, tujash ikigmagjum yuwatajum
aents umiktajum tibauwa nuna timawa nunú, ikigmatsuk yuwamuk
jintinkagtuinak Apajuinu aentsnak pegkegchauk ematsui.
jintinkagtaji’ tuinawai, —tiuwai.
10੅Juna ti aents aidaun untsuká Tikich nugkanmaya nuwa
chichaak: Jisusan dekaskeapi tibau
—Antuktajum, nuniakjum shiig (Mr. 7.24-30)
dekaatajum. 11੅Wenunum wayá duka 21੅Jisusjai nuwiya jiinjag Tiro

aentsnak pegkegchauk ematsui. Untsu nugkanum, Sidón nugkanmashkam


aentsun weninia jiina nunú aentsnak wegajui. 22੅Nui jegai Canaagnumia nuwa
pegkegchau emawai. Jisusan untsukmaikia minis:
12੅Timatai ni jintintaiji aidau Jisusan —¡Apu David wegantu uchijiyah!
jegaantag: ¡Wait anenjujia minash! ¡Mina
—¿Amesh wainkamkum fariseo aidau nawanjun wakan pegkegchau egkemtug,
ame tame nuna antukag kajekagma senchi waitkagta nu!, —tau.
dusha? —tuidau. 23੅Tamash Jisusak machikish
13੅Tama Jisus: aikchauwai. Nunitai ni jintintaiji aidau
—Ditak mina Apag nayaimpinum jegaantag:
puja nudauchu asag, ajak tegai —Iina ukujin minis untsú untsumkawa
ajaptayama numamtuk awajam agtinai. minajama, wakitkita tita, —tuidau.
14੅Idaisatajum, ditak wainmainatsui, 24੅Tama Jisus:

nuninaitak tikich wainmachu aidaun —Apajuik minak Israel aents


jintan inaktustatus wakejumaina megkaejau aina nuwig awetiuwai.
39 0DWHR੄15੄16

25੅Nuna taig nuwashkam amainag atsujuinawai. Yujumkan ayugtsukek


tikishmatug pujus: ditá jeenig ishimaitsujai, jeen
—Apuh yainkata, —tau. jegatakamag pimpikiag jaka
26੅Tutai Jisus ayaak: iyaantainum tau asan.
—Uchi pagkan yuwau atankí yawá 33੅Tutai niina jintintaiji aidau:

suwamuk pegkegchauwai, —tau. —Tujash ¿tuwiyag yutaish jumainaita


27੅Tutai nuwa ayaak: imajú kuashat aents ayugmainush aents
—Duka apu dekaske. Tujash atsamunum pujag juniautish? —tuidau.
yawashkam mesa wapken pujusá tsaisá 34੅Tiagtai Jisus niina jintintaiji aidaun:

akakeamun yuwamajama, —tau. —¿Wajupa pagka ajutjamainawa?


28੅Tutai Jisus ayaak: —tusa iniau.
—Nawantah, shiig senchi minaig Tama dita ujainak:
kajintsá anentaimam duwi, ame —Siete pag, nuigtú wajumchik namak
wakejam duka imanisag uminkattawai, ajutjamui, —tiaju.
—tiu. 35੅Tiagmatai:

Nuna taig wamkes nunú nuwan —Aents aidau akanjajum shiig nugká
nawanjishkam pegkeg wajasuí. batsagtajum, —tusa idayak 36੅pagkan
namakjai juki wajan Apajin see ti, nuna
Jisus kuashat aents puug ni jintintaiji aidaun tinabiu,
jaidau etsagakbau dutikamtai dita aents aidaun
29੅Jisusnuwiya juwaki Galilea tinamkajui. 37੅Dutikawajam ashí shiig
kuchajin jegauwai; nunik nainnum yuwawag shiig ejemakaju, nuigtushkam
waka nui ekeemsauwai. 30੅Nunikmatai ampinjau aidaun siete chagkinnum
kuashat aents aidau tuwagkaju; nuninak aimjajui. 38੅Nui yuwawajuk cuatro mil
shutú, uwejé chuwijú, wainmachu, aents aajakuí, nuwash, uchi aidaush
chichachu aidaun, nuigtú kuashat jau dekapatsuk imá aishmag muun aidauk
aidaunashkam ni eketbaunum dekapam. 39੅Juna dutika Jisus aents
ikautuidau. Nunikmatai Jisuschakam aidaun aujus ukuak, botenum egkemag
etsagaakui. 31੅Dutikawajam aents Magdala nugkanum weuwai.
chichachu aidaush chichaidau, uwejé
tsujinkau aidaush pegkeg wegajui, Fariseo saduceo aidaujai,
shutú aidaushkam wekagaidau, wainchatai iwainakta tusa
wainmachu aidaushkam wainmaidau. Jisusan segamú
Nunidaun aents aidauk puyatjukag (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56)

16
ijunas dii ijuntuidau. Nunikag: “Israel 1੅Fariseo aidau, saduceo aidaujai

aentsun Apajuiji dekas imá Jisusan Apajuí Uchijimpashit


senchigtinai”, tusag emematuidau. tusag dekapsagtatus jegajuawag:
—Nayaimpinmaya wainchatai
Jisus cuatro mil aents ayugkamu iwainkagtukia, —tusag segaidau.
(Mr. 8.1-9) 2੅Tama ni ayaak: “Atumek agkutai
32੅Nunikagmatai Jisus ni jintintaiji nayaim kapantu wajasmatai: ‘Pegkeg
aidaun untsuká ijumag: tsawan atatui, nayaim kapantu wajasé’
—Jujú aents aina juna wait tinu ainagme, 3੅untsu kashikmasjum:
anentuinajai. Kampatum tsawan wijai ‘Yamai tsawan pegkegchau atatui,
batsatainawai, tujash yumainji ikiyamag suwe wajasé’, tajume.
0DWHR੄16 40

¡Tsanumin aidauwah! Nayaimpi niimé ‘Kuitamamkatajum fariseo, saduceo


diisjum tsawan wajuku atatua nunú levadurajiya nujai’, timajim nunak.
dekauwaitkugmesh, ¿wagka wi 12੅Nuna Jisus timatai dekawajui

wainchatain iwainakan takaag jusha, levadura pag najanatasa pachimtaiya


Apajuí tibauwa nunap jutikawa nuna tatsuapita; fariseo, saduceo
tusagmesh dekamainchaush jintinkagtutaiji aidaunap tawa tusag.
dekapeagme? 4੅Jujú aents pegkegchau
aidau Apajuí chichamenash umigchau Pedro, Jisusan amek
aina nu, dekas Apajuí Uchijimpashit Kristuitme tibau
tusag dekapjustatus wainchatai (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-22)
iwainakta tujutuinawai. Tujash dita 13੅Jisus yaakat Cesarea, Filipo tutaya

tuina nunak iwaintukchattajai, ayatak nuanuí jegaatatus wesa, ni jintintaiji


Jonás wajukauwa nunisnuk ditanak aidaun:
iwaintuktatjai”, tusa ukuak weuwai. —¿Aents aidaush wi Aentsmagan
Akiinauwaitag nunash yaayai
Fariseo jintinkagtuina duka, tujutuinawa? —tusa iniidau.
levaduraya numamtinai tibau 14੅Tutai dita aiinak:
(Mr. 8.14-21) —Wajumak aents aidau: ‘Juan
5੅Jisusa jintintaiji aidauk kuchá amain Yamijatin maamua nunuwai’,
weenak pagkan kajimatki jutsuk tujamainawai, tikich chichaidau: ‘Auk
katigkajui. 6੅Nunikagmatai Jisus: Eliasai’, tujamainai, tikich tuidau:
—Nijah, fariseo aidau, nuigtú saduceo ‘Jeremiastsukaitai, nuniachkush: Apajuí
levaduraji aina nujai kuitamamkatajum, etsegtin aajakú aina dutsukaitai’
—tau. tujamainawai, —tuidau.
7੅Tutai niina jintintaiji aidauk 15੅Tiagtai ditan pempentusag:

pempeentunikiag: —¿Tujash atumesh minash yaayai


—Junak ii pag takukchag duwi tujutjume?
tujamji, 8੅tusa tabaun Jisus antuk: 16੅Tutai Simón Pedro tutaya nu ayaak:

—¿Aents imanis kajinas —Amek Kristuitme, Apajuí tuke


anentaimchau aidauwah, wagka pag pujuwa nuna Uchijiyaitme, —tiu.
pachisjumesh atumek 17੅Tutai Jisus ayaak:

pempeentunikjumesh jiyaniagme? 9੅¿Eke —Simón, Jonasa uchijiyah amek shiig


dekamainchauk dekapeajum aneetash aneasta, aents tibaukesh tatsume,
aneaktsugmek, wi cinco pagkai cinco aminak mina Apag nayaimpinum puja
mil aents ayugkam nuigtú nunú dekamtijamae. 18੅Wishakam amina
ampinkamtaish, wajupa chagkina tajame, yamaik amek Pedro੆o atatme.
aimjabiugme duka? 10੅¿Nuigtush Jujú kaya muunta juwi ekenin kaya
aneaktsugmek, wi siete pagkai cuatro ekenjá jegamtaya numamtuk mina
mil aents ayugkam ampinkamtaish, aentsug aidaunak awajkattajai, nunak
wajupa chagkina aimjabiugme duka? jatakesh depetmainchau atinai. 19੅Tuja
11੅¿Wagka antumainchaush amina idaitustajame Apajuí juwi
dekapeagme? Wika ditá levaduraji pag inabaujiya nu yawí waiti ujamaina
pachimtaiya nuna takun tichamjime: numamtuk awajkatin atá tusan.

o¬16.18 “Pedro” tawa nunak griego chichamnumag “kaya” piipichin taku tawai.
41 0DWHR੄16੄17

Dutikamu asam ame ju nugka juwi idaikujum nemagtuktajum, nuniakjum


chicham etsegbaun dekaskeapi tachauk senchi waitiakjumesh atsanjatajum.
nayaimpinmag tsagkugnagchatnai. 25੅Ashí aents ju nugka juwi pujutan imá

Untsu ame chicham etsegbaun senchi wakegak, mina nemagtuk


dekaskeapi tusa umiauk aantsag waittan dakitauk uwemjashtin ainawai.
nayaimpinmashkam tsagkugnagtinai, Untsu ashí aents mina nemagtuk pujus
—tiuwai. nunisag jaa nu uwemjatin ainawai.
20੅Nuna tusa ni jintintaiji aidaun, mina 26੅Aents ju nugka juwiya wají aidaun,

pachittsagmek, juka Kristu ashí niinu emakush jaakug niina


uwemtikagtin awemamu taatnai wakaninak tuké uwemtikmaitsui.
tibauwa nuuwai tusagmek makichik Aentsuk ni wakaní uwemtijatasa
aentskesh ujakaigpajum, tiu. akikmatmainjig atsawai. 27੅Apajuí
Uchijiyaitak Aentsmaga Akiinauwa
Jisus ni maam atinji etsegkamu nunú, ni Apají imanjiya nujai imanisag
(Mr. 8.31-33; Lc. 9.22) ni aentsji nayaimpinmaya aidaujai
21੅Nuna tusa akatek: nugkanum taak, makí makichik
—Jerusalén wegagmi, awi jegaa ai aentsnak dita takasbaujiya dutiksag
minak apu aidau, sacerdote apuji akiktinai. 28੅Atum juwi ijunjum
aidaushkam, ashí chicham umiktinun juwiyatijum wajumak aidautijum eke
jintinkagtin aidaujai senchi waitkagsag jatsuk, Apajuí Uchijiyaitak Aentsmaga
mantuawagtatui. Nuna Akiinauwa nu inabauji
dutijuawagmataish, wika kampatum wainkatnutigmesh ajume, —tiuwai.
tsawanta juwi nantaktatjai, —tau.
22੅Tutai Pedro akanak juki kakaakan Jisus yapajinamu
chichajak: (Mr. 9.1-13; Lc. 9.28-36)

17
—Apujuh, ame waitmainaitam duka 1੅Seis tsawan asa Jisus, Pedron,

nagkaetukchati tumamia. Apajuishkam Jacobon niina yachi Juagkan


aminak dutikam atí tusag aatus juki muja yakí tsakajunum
tsagkamjamaitsujamah, —tau. wegajui. 2੅Nuwi ditash wainainaig
23੅Nu tama Pedron ayampatua Jisusa niimé yapajinauwai. Ni yapig
chichajak: etsajai betek wajasuí, niina
—¡Wetá iwanchih, minai tantá jaanchjishkam shiig puju wajasuí.
wajatsuk! Amek dekatsme Apajuí 3੅Nuniaig Elías, Moisesjai Jisusan

dutikatjai tabaujiya duka, nuaduí nuna aujuinak ijuntatman wainkajui. 4੅Nunik


umikai tusam tujutme, aentsú Pedro Jisusan chichajak:
anentaimtaig anentaimam duwi, —Apujuh, jutiish maigkis juwig
—tiuwai. batsatagtai, amesh wakegakminig
kampatum aak umikagmi, makichik
Jisus mina nemagtukta tautigmek aminu, tikich Moisesdau, nuigtú
atum wakegamuk idaikujum Eliasdau, —tau.
nemagtuktajum tibau 5੅Nuna aatus Pedro chichai, yujagkim
(Mr. 8.34-38; Lc. 9.23-27) winchamtin ashí ditajai ijumag ijikuí.
24੅Nuna
ti Jisus ni jintintaiji aidaun: Nuniaig yujagminmaya chichaak:
—Mina nemagtuktasajum “Juuwai dekas mina uchig anetaijuk,
wakegautigmek atum wakegamuk juwi shiig aneamug ajutui, nigki
0DWHR੄17 42

antugkujum umigkatajum”, tabaun 16੅Imaniau asamtai amina jintintaijum


antukajui. aidaun itaantamjai etsaentujati tusan,
6੅Nu tabaun antukag, niina jintintaiji tujash etsagagchagmae, —tau.
aidau senchi ishamkag tikishmajag 17੅Tusa tama Jisus ni jintintaijin

tsuntsumawaju. 7੅Nunikagmatai Jisus chichajak:


ditan tajuntun antiak: —¡Aents pegkegchau minai kajinas
—Ishamkaigpajum wajaitajum, —tau. anentaimchau aidauwah! ¿Wajupá
8੅Tama diistakamá imá Jisusak dukapea atumjai ijunjanush
wajattaman wainkajui. pujumainaitja? ¿Wajupá dukapek
9੅Nuna nunik Jisus mujanmaya minisá dakastajime minak dekaskeapi
niina jintintaiji aidaun: tujuttinme tusanush? —Nuna ti idayak:
—Atum wainkaujum nu pachisjumek —Juwi itantá, —tiuwai.
makichik aentskesh ujakaigpajum, wi 18੅Tima uchí juki itanmatai Jisus

Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga wakan pegkegchaun jiyaká jiikiuwai,


Akiinauwaitag nuna mantuawagmatai dutikam nu tsawanta duwik uchishkam
nantatsaigkik, —tiu. pegkeg wajasuí. 19੅Jisus nuna dutikamtai
10੅Nuna timatai, ni jintintaiji aidau niina jintintaiji aidau agkan niinak
iniidau: iniinak:
—¿Wagka chicham umiktinun —¿Wagka jutiish jiiktakamaish
jintinkagtin aidaush, dekatkauk Eliasá tujinkamji? —tuidau.
taatnai tuinawa? 20੅Tiagtai Jisus chichaak:
11੅Tusa iniam Jisus ayaak: —Atum imaanisa Apajuiyai kajintsá
—Elías niiyá eemak taa tikich anentaimaujum atsugtamainawai. Dekas
takastinun umiktinai tibauwa duka tajime: Kajintsá anentaimaujum
dekaske. 12੅Tujash wi tajime: Eliasak mostaza jigkayiya nuninchikesh
taabi, nunikunak dekaachaju asag, dita ajutjamainakuig, ju muja jujú
pegkegchau takaamujinak dutiksag chichagkujum: ‘Juig atsuk tikich
inagkeatkiagmayi. Nunisag Apajuí yantamnum wetá’, tamak nunisag
Uchijiyaitak Aentsmaga Akiinauwa nagkaemamainai. Makichkish
dushakam dita waitkam atatui, tujinmainuk atsugtamainaitjume.
—tiuwai. 21੅Tujash ju wakania juka, Apajuí aujku
13੅Nuna tutai ni jintintaiji aidaushkam yujumak ijagmaka pujachkuik kakajus
dekaawajui, Jisusak Juan Yamijatnunap jiimaitsui.
pachis tawa tusag.
Jisus awentsag ni
Wakan pegkegchau uchin mantamnatnuji etsegkamu
egkemtuamun Jisus etsagagbau (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45)
(Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) 22੅Jisus Galilea wesa ni jintintaiji
14੅Nunikag aents tuwakbaunum aidaun chichajak:
jegainai, makichik aents tajuntun niina —Apajuí Uchijiyaitak Aentsmaga
tikishmatug chichajak: Akiinauwa nunak, tikich aents aidaunum
15੅—Apuh, mina uchijush wait sujukag idaisagtatui, 23੅dutikawagmatai
anenjutjata, senchi jaakug imaanata maawagtatui. Tujash kampatum tsawanta
wajauwe, nuniau asa kuashtá jinumash juwi nantaktatui, —tau.
patamnuwe nuniak namakash iyainuwe. Tutai ditashkam senchi wake besekajui.
43 0DWHR੄17੄18

wegachkugmek, Apajuí inamak amain


Jega Apajuí ememattainum kuichik ainatsjume. 4੅Aents Apajuí inamu dekas
akikmaktin tibau wagaaku atinuk, aents pujutjin
24੅Nui juwakiag Jisus ni jintintaiji yapajiau, jujú uchi anentaimaina
aidaujai yaakat Capernaum jegawajui. jumamtuk weena nu imanuk agtinai.
Nui jegawagmatai, jega Apajuí 5੅Makichik aentskesh mina nemagtuidau

ememattainum kuichik itaamun asag, ju uchia jumamtin aidaun mina


yajumin aidau Pedron jegaantag: daajui juidauk, mina dutijuinawai.
—¿Amina jintinjamnuk
akikmakchattawak jega Apajuí Tikichin pegkegchau emaidau tibau
ememattainum kuichik itaata tibauwa (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2)
nunak? —tuidau. 6੅“Wajumak mina dekaskeapi tusag
25੅Tama ni ayaak: nemagtuidau ju uchi piipichia jumamtin
—Ehé akikmaktatui, —tusa ukuak aidaun pegkegchaun takamtikaidauk, dekas
jegá wayaamtai, kaya muun dekeetai aina iman jukí
Jisus niina iniak: kuntugnum detuais nayantsa kunajin ajugká
—¿Simogka amesh wajuk ajapmain ainatai. 7੅¡Wait anentuinajai aents
anentaimtame? ¿Ju nugka juwiya apu aidaunak, pegkegchau takamtikagtin
aidaush yaá aents aidauna kuichkinash midiagtin asagmatai! Duka tuké nuniktinai.
jujuinawa? ¿Ditá uchijish Tujash wait anentajai ya pegkegchaun
akikmainawak atsa tikich aents aentsú takamtiktinaita nunak.
aidaunak akikmakta tuina? 8੅“Tuja nuniktin asamtai amina uwejum,
26੅Tutai Pedro: nuniachkush dawemkesh tudaun
—Ikaya aina nuna akikmakta takamtijamkuig, tsupika atushat ajapmaina
tuinawai, —tau. Tutai: numamtuk wajaktá, tudau takata nunú
—Dekaske ditá uchijig akikmainatsui; idaikum. Dekas pegkejai tudau takat idaisau
27੅tujash nunin aig dita shiig asá, pujut tuke atina nui uwegtuchu,
juwakchainum tau asá kuchanum weme nuniachkuish shutusá waimaina numamtuk
agsea ajugtá, dutikam dekatkau namak wajamuk, mai uwegtin mai nawentin asá, jii
ajuittam nuna weni iwanjam diistá. Nui ajumaish kajinchauwa nui ajapeam amaina
kuichik egkemtatui. Nunú kuichik jukim nu. 9੅Amina jiim tudaun takamtijamkuish,
jega Apajuí ememattainum weme makichik jime ukuinkam atushat ajapmaina
midau, aminujai akikmakta, —tiuwai. numamtuk wajaktá, tudau takata nunú
idaikum. Dekas pegkejai tudau takat idaisau
Yaki dekas imá wagaakush asam pujut tuke atina nui makichik jiiyaik
atinaita tiagbau niimsá waimainaitam numamtuk wajamuk,
(Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) jimag jiintin asam jii ajumaish

18
1੅Nunú tsawantinig ni jintintaiji kajinchaunum ajapam waitiaku
aidau Jisusa jegaantag: pujumainaitam nu.
—¿Yaki Apajuí inamtainish imá
Uwig megkaekau pachis Jisus
wagaakush atinaita? —tusag iniidau.
2੅Tiagtai Jisus makichik uchin untsuká augmattsamu
(Lc. 15.3-7)
itan ditá ejapeen awajus, 3੅chichaak:
—Dekas tajime: Atum pujutjum 10੅“Mina
nemagtuidau ju uchia
yapajiajum uchi aina jumamtin jumamtin aina nu, wainkajum
0DWHR੄18 44

imanchau anentaimtipajum, Apajuí dushakam amastatjume. 20੅Jimagchikish


aentsji nayaimpinum batsataina duka nuniachkush kampatumchikish mina
ditanash kuitamaidau asamtai. 11੅Wi pachitus ijunainakuig, wishakam nuwig
Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan ditajaig ijutkau pujuttajai.”
Akiinauwaitag nunak, aents wakanin
megkaejau aidaun uwemtikatasan Tikichjai tsagkugdayat
tauwaitjai. 21੅Nuna tutai Pedro Jisusan jegantun
12੅“¿Wajuk anentaimjume? aents cien iniak:
uwig ajamu makichik megkaetukam, —Apuh, amina nemagtamin mina
noventa y nueve uwija nunak batsaak yatsug mina ubag aina nu pegkegchau
¿megkaekauwa nuna egaak muja takagtakuish, ¿wajupá
aidaunum wemainchaukaih? 13੅Dekas tsagkugmainaitja? ¿Sieteya imania
tajime: Nunikmá igkugkag nuna imá tsagkugmainkaitag?
shiig anenmainai, noventa y nueve 22੅Tama Jisus chichaak:

batsata nuna nagkagas. 14੅Nunisag iina —Duke tsagkujata tusanuk tatsujame,


Apají nayaimpinum puja dushakam, tuke tsagkugsamké ata tajame,
wakejutpatsui jujú piipich aina juwiya —tiuwai.
makichkish megkaekatnume tusag. 23੅“Apajuí aentsnum inama duka, apu

niina inake diwibau asa akigkata tusa


Apajuí nemajin aidautish wajuk segauwa nujai betekmamtinai. 24੅Dutika
tsagkugdaimainaita nagkamak, aents diez mil kuichkin
(Lc. 17.3) diwimkagtaun juki awayawajui. 25੅Tuja
15੅“Amina yatsum pegkegchaun nunú akikmamainji atsuju asamtai apu
takagtamkuish, imá nigki akankim chichaak: ‘Dekas juka, niina nuwe, uchijí
ausata, dutikakum ni pegkegchau nuigtú ashí wajiiji aina nujai sujuktajum,
takasbauji pachittsam ujaktá. Ame tama dutikam nuní diwik uminkati’, tiuwai.
antugtamkuig, duka pegkegchau 26੅Tusa tama aents diwimkagtaushkam,

takaamuji idaitanum ame yatsum apun tikishmatug: ‘Wait aneasam machik


yaigkume. 16੅Untsu amina dakagsata, wi amina diwimjam nunak ashí
antugtamchakuig, makichik aentskesh imatiksanuk akiktatjame’, tusa segauwai.
dutikachkumesh jimagkesh ipaam 27੅Tama apushkam wait anentug,

ditajai ausatajum, ni pegkegchau diwibaunak akigkata tutsuk agkan


takasbauji pachittsajum. 17੅Ditanash idaisauwai. 28੅Dutikam nunú inak jiinki
antugchakuig, ashí aents Jisusa nemajin wekamá, niina aents cien kuichkin
aidau ujaktá. Nunashkam antugchakuig, diwimun igkugku, nunik suwenum achik
aents Apajuí anentaimtuchu aina nujai emetua awajus: ‘Waamak ame mina
idaisatajum. 18੅Dekas tajime: Atum ju diwimjam nunú akigkata’, tusa segau.
nugka juwi aaja yayashmak 29੅Imatikam diwimkagtaushkam

nayaimpinmashkam tsagkugnagchatnai. tikishmatug pujus: ‘Wait aneasam machik


Untsu atum ju nugka juwi tsagkujamuk, dakagsata, wi ashí amina diwimjam nunak
nayaimpinmashkam aantsag imatiksanuk akiktatjame’, tusa segauwai.
tsagkugnagtinai. 19੅Junashkam tajime: 30੅Imatjamaitak wait anentsuk achiká juki,

Atum jimagtigmekesh atuekajum atum aents achiká egketainum egkea ukukiuwai,


anentaimtamujum Apajuí segamak, juwi pujus diwijin akikmakti tusa.
mina Apag nayaimpinum puja 31੅Dutikamun tikich apú inake aidaushkam
45 0DWHR੄18੄19

wainkag wake besemag diisaju, nunikag aentskesh idaimitkamainchau ainawai,


apujin jegajiag ashí dita wainkamunak —tiuwai.
imatiksag ujakajui. 32੅Dutikam apushkam 7੅Tutai dita iniinak:

aentsun ishitkam juki itantagmatai —¿Wagka tujash Moisesash papí


chichajak: ‘Inak pegkegchauwa, wika ame idaidaiku najantain umiká nuwanak
segatkuminig wait anenjan ashí ame mina idaimainai tiuwaita?
diwimjamugminak akigkaipa tusan 8੅Tiagtai Jisus ayaak:

idaitusmajame. 33੅Wi dutika idaitusbau —Nunak atum chicham umitnumash


asam, ameshkam dutiksamek amina katsujam asagmin, Moisesak nuwemik
diwimjamush wait anenjam idaitumain idaimainaitjume tujabiuwai, tujash
wajakume.’ 34੅Tusa apu kajeká achijatin nagkamtinig Apajuik nunak tichauwai.
aidaun: ‘Jusha achikjum jukijum egkea 9੅Wi dekas tajime: Aishmag nuwe

ukutajum, niishkam awi pujus ashí mina ekagmachunak idayas, tikich nuwajai
diwimja nunak akikmakti’, tusa nuwenkug ekagmawai, nunisag nuwa
inamjauwai.” 35੅Jisus nuna pachis chichá idaisamujai nuwenushkam ekagmawai,
chichakua inagnak: —tiuwai.
—Mina Apag nayaimpinum puja 10੅Nuna Jisus aatus timatai ni

dushakam nunisag atum yatsum jintintaiji aidau:


tsagkugchataik dutijamawagtinai, —tiuwai. —Dekas nu aatsayaitkuig, nuwentash
nuwenmaitsujama, —tuidau.
Jisus nuwak idaimaitsui tibau 11੅Tusa tiagtai ni ayaak:
(Mr. 10.1-12; Lc. 16.18) —Junak ashí aentsuk betekak nunin

19
1੅Jisus jintinkagtamujin ashimak amain ainatsui, Apajuí nunikti tibau
Galilea pujamunak ukuak, nunimain ainawai. 12੅Aents
Judea nugkanum jegaa Jordagka amain nuwenmainchau akiinaush ainawai.
katigkú. 2੅Nunikmatai kuashat aents Tikitchakam tikich aents kagamtikamu
aidau pataetukaju, dutikam jau asag nuwenmainchaush ainawai. Untsu
aidaunashkam nui kuashat etsagakui. tikich aents: ‘Wika Apajuí takatjin
3੅Nuniai fariseo aidaushkam Jisusan takagkun nuwentsuk wekaesatjai’, tauk
pegkegchaunum dekapsatasag jegaantag nuwenmaitsui. Dita nuna antumainuk
iniinak: antuktinme, —tiuwai.
—¿Nuwennush wainkash nuwenash
Jisus uchi ikautkamu
idaimainkaih? —tuidau.
4੅Tama ni ayaak: (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17)
—¿Atumek ausachukaitjum Apajuí 13੅Jisus juna tusa ashimkamtai uchi

yama nagkamchakug aishmagkun aidaun ikautkajui achiká Apajuin aujtusti


nuwajai najanauwai, 5੅dutika chichajak: tusag. Imatikiagtai ni jintintaiji aidau nuna
‘Aishmag nuwenkug apajin, dukujin jiyaidau. 14੅Tiagtai Jisus chichaak:
ukuak niina nuwejaig pujumainai, —¡Tutsuk idaisatajum, uchi aidauk minai
nuniau asa nuwejai makichik iyash kauntatnume, utugkajum awagkigpajum!
wegawai’ tiuwa duka? 6੅Nunin asag Jujú uchi anentaimaina jumamtin aidaunum
nuwenawajuk jimaja nuninchauwai, Apajuik inamjata tawai.
makichik iyashia nunin wegawai. Aatus 15੅Nuna tusa ti, shiig anentus uchin

Apajuí tibau asamtai, aents maki makichik achik ukukmatai


nuwenawaju aina nunak, makichik tikichnum wegajui.
0DWHR੄19੄20 46

wiyakuch aidauk Apajuí minai inamjati


Datsauch wiyakuch tusag kakajus idaimamainchau ainawai.
Jisusan iniasbau 25੅Nu tabaun ni jintintaiji aidau
(Mr. 10.17-27; Lc. 18.18-27) antukag senchi puyatkaju nunikag:
16੅Makichik aents Jisusan tajuntun —¿Yaki tujash uwemjaush amainaita?
chichajak: —tudayinau.
—Jintinkagtin pegkejah, ¿wají 26੅Tiagtai Jisus ditan diis chichajak:

pegkegna takamainaitja pujut —Aents diismak juka utugchatai,


nagkanchaun jukitasanush? tujash Apajuik ashí dutikmainai,
17੅Tutai Jisus ayaak: —tiuwai.
—¿Wagka Pegkejá tujutme?
Makichkish pegkejak atsawai, pegkeja Mina nemagtuidauk ditanu
duka makichkiuchi, imá Apajuiya duke. ukukbaujin nagkaesau
Ame tuke pujutnum wayatasam jukiagtinai tibau
wakegakmek, Apajuí chichame (Mr. 10.28-31; Lc. 18.28-30)
umiktina nu imatiksamek umiktá. 27੅Tutai Pedro ayaak:
18੅Tama ni iniak: —Jutii ashí iina ajutjamaidauk
—¿Tu ainawa dusha? ukuinaku ame nemagkamiajim nuutish,
Tutai Jisus ayaak: ¿wajig ajutjamtinaita?
—Magkagtuawaipa, tsanijinawaipa, 28੅Tutai Jisus ayaak:

kasamkaipa, wainkamek —Dekas tajime: Ashí najankamu ataktú


tsanumkagtujaipa, 19੅amina apa dukujai yamagmitkamu jegatna nunú tsawantin, wi
eme anentsam diiyaakum yaigtá, tuja Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga
amijai ijutkamushkam amek Akiinauwaitag nuna mina senchigjai
anenmamsam aneeta, —tiu. inamkun ekeemsamtai, atum mina
20੅Tama datsauch chichaak: nemagtuku aidautigmeshkam doce ekeemtai
—Wika nunak datsauch asanuk ashí awa nui ekeemsajum, Israelan uchijí aidau
umikuitjai. ¿Wajina nuigtush doce aajakaju aina nunú wegantu inagtin
umimainaitja? —tau. ainagme. 29੅Ashí aents mina nemagtuinak jee
21੅Tutai Jisus ayaak: aidaun, yachi aidaun, umayí aidaun, apajin,
—Ame pegkeg atasam wakegakmek, dukujin, nuwen, uchijí aidaun, nugke aidaun
weme ashí amina ajutjamaina duka ukukiaju aidauk, dita ukukbaujin nagkaesau
sujukam, ujunauch aina nu susata. Nu ciegka imaania jukiagtin ainawai,
dutikawamin nayaimpinum wajigmik nuigtushkam pujut tuke atina nui pujusagtin
ajutjamtinai. Nu dutika ukuakum mina ainawai. 30੅Tujash kuashat aents dekatkau
nemagtukta, —tiuwai. atatus wakegaina nu ukunum juwakagtinai.
22੅Nu aaja tama wake beseká weuwai, Untsu iman atan anentaimtumachu aina nu
shiig wiyakuch asa. dekatkauk agtinai.
23੅Nunikmatai Jisus ni jintintaiji

aidaun chichajak: Aents ajanum takastajum tusa


—Dekas tajime: Wiyakuch aidauk ishiakbau pachisa jintinkagtuamu

20
kakajus Apajuí minash inatjati tusag 1੅“Apajuí inama duka, aents uva

idaimamainchau ainawai. ajagtin asa, kashikmas aents


24੅Awentsanuk tajime: Camellok aujá takastin aidaun egaak jiinkiuwa nujai
jiinish waigkag nagkaemamainai, tujash betekmamtinai. 2੅Nunik ni ajajin
47 0DWHR੄20

takamain aidaun igkug: ‘Makichik kajegkajui. 12੅Nunikag: ‘Jujú


tsawan takagtustajum akiktajime’, tusa inagnamunum kaunawag makichik
ajají uva ajakbaunum awemauwai. hora੆p takasagma nuninush, ¿wagka jutii
3੅Nuna ishiak etsa dukap takuni ai, dekas kashikmasa nagkamsa tuke takai
yaakat wekaekamá tikich aents takainakua etsa akapag jujai betekash
aidaushkam takatsuk wainak batsatun akikume?’ tuidau. 13੅Imatjuinam ajagtin
wainkau, 4੅nunik: ‘Atumesh wetajum ayaak: ‘Kumpag aidauh, wika
mina ajajuí uva ajakbauwa nui tunatukesh akiatsjime. ¿Wi yama
takaakjum, nuniakjumin betek atum nagkamchakun makichik tsawan
takattajum dutiksanuk akiktajime’, tama takagtustajum dutikawagmin
ditashkam wegajui. 5੅Dutika ishiak, akiktajime, tama ayú tichamkujum?
ataktú jinkiuwai etsa tajiaja ai, nunik 14੅Juuwai atum takasbaugmin

takamainun yajuak ishiakui. jumainaitjum duka. Pai, ju jukijum


Ataktushkam dukap etsa tegau ai wetajum. Juna atumin amaag
nunisag we, tikich aents takamainun jutiksanuk inagnamunum takasaju
yajuak nunashkam ishiakui. 6੅Dutika aidaunashkam susatasan wakegajai.
ataktú etsa shiig akagai yaaktanum 15੅¿Wi mina kuichkig asamtai, wi

weuwai, nunikmá aents wainak wakegamun akikmamainchaukaitag? Wi


takatsuk batsamtatman wainak: pegkeg asan wait anenkagtakun ashí
‘¿Wagka atumesh takatskesh etsash betekak akikmakui, kajeakjum tu
akapagme?’ tusa iniau. 7੅Tusa iniinam: yujagme’, tiuwai.
‘Iinak makichik aentskesh, nu 16੅“Anmamtuk aents dekatkau atatus

takagtusta tusagkesh egapainatsui.’ wakegaina nu ukunum juwakagtinai;


Tiagtai: ‘Atumshakam dekas mina ajajuí untsu iman atan anentaimtumachu aina
takastajum, nuniakjumin atum nu dekatkau agtinai. Kuashat aents
takastatjum dutiksanuk akiktajime’, tusa untsukbau ainawai, tujash
ishiaku. 8੅Nunik kiyagmatai, ni inake wajumchikeuchi etejamu aidauk.”
takatá diinun chichajak: ‘Weme ashí
takau aidau untsukam ijumjam, takat Kampatuma juna Jisus ni
nagkantanak wajai wayau aidaunum mantamnatnujin etsegkamu
nagkamsam, akia akiakuam yama (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34)
nagkamchak wayaunum inagnakta’, 17੅Jisusniina jintintaiji doce aina nuna
tiuwai. 9੅Tusa tima takau aidaun Jerusalén wegamunum jintaa ditanak
untsuká kaunkamtai, inagnak wayau chichajak:
aidaun makichik tsawan takasbauwa 18੅—Yamai Jerusalén jegattag duwi, wi

dutiksag akikaju. 10੅Dutikamtai yama Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga


nagkamchak wayau aidauk, jutiik aan Akiinauwaitag nunak achigkag
dukapeap jukittaji tusag anentaimaidau, sacerdote apuji, nuigtú chicham
tujash ditanashkam makichik tsawan umiktinun jintinkagtin aidaunum
takasbaunak dutiksag akikajui. ejetiagtatui maatnume tusag.
11੅Dutikawajam, kashikmas nagkamas 19੅Dutijuawagmatai dita jujukiag

takasú aidauk ajagtinun senchi judiuchu aidaunum sujutkagtatui,

p¬20.12 Hora tawa juka tikich aidaunmash ashí jutiksaik ukuaji iina chichamenig tumainchau
asamtai.
0DWHR੄20 48

pegkegchaun chichajuinak, dushí aina duka, aentsnak ditanua nunin


dushikinakua, asuttan asut awa emak inainawai. Untsu nunú apu aina
awajtuinakua, achijag maatnume tusag, nuna aentsji aidau, aents aina nuna dita
tujash dutijuawagmataish kampatum wakegamun inau ainawai. 26੅Tujash
tsawanta juwi ataktú nantaktatjai, atumek aajagmek dutikdaimain
—tiu. ainatsjume. Nunitsuk atum ainajum
anuiyatijum eme anentai atasajum
Zebedeo nuwe uchijinun pachis wakegautigmek, tikich aina nu takajin
Jisusan segamú amainaitjume. 27੅Atum ainajum anuiya
(Mr. 10.35-45) eme anentai atatus wakegauk, ashí
20੅Jisus nuna tusa wetatman Zebedeo tikich aidaun takajin amainai. 28੅Wi
nuwe, uchijí aidaujai jegantun dekas Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan
tikishmatjau segatatus. 21੅Dutikam Jisus Akiinauwaitag nunak, atum aidautijum
ayaak: mina takagtustinme tusanuk taachuitjai.
—¿Wají atsumame? —tau. Wi dekas atumin takagkun mantamnan
Tama: kuashat aents aidau pujutin uwemtijata
—Ame Apu wajasam inamjatnaitam tusan taamjai.
duwi mina uchig jimaja ju, makichik
amina untsugmia nuní eketjakum, Jisus jimag aents
tikichia au menagmia nuní eketjustin wainmachu etsagagbau
atá tajame, —tau. (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43)
22੅Tutai Jisus ayaak: 29੅Jericonmaya jiinki wegagtai, aents

—Amek mina segatam duka aidau shiig kuashat Jisusan saetukajui.


dekatsme. 30੅Nuniamunum jimag aents wainmachu

Tusa nuwan idayak, nuna uchijin jintá yantamchijin eketu, Jisus


pempentusag: nagkaemawai tuinamun antukag senchi
—¿Atumesh mina waitkajus untsumkag:
mantuawagtata dusha imanisjumkek —¡Apu David wegantu uchijiyah,
waitmainaitjum? —tuinam jutiish wait anenkagtugta! —wajaidau.
dita chichainak: 31੅Imatiagtai nui aents ijunaidau

—Ehé, iishkam duka waitmainaitji, jiyaidau, itatkatnume tusag. Tujash


—tuidau. ditak nuní senchi untsumkag:
23੅Tiagtai Jisus ditan chichajak: —¡Apu David wegantu uchijiyah,
—Dekas tajime: Wi waittsan jakattag jutiish wait anenkagtugta! —wajaidau.
imanisjumek waittsatin ainagme; tujash 32੅Imatjam Jisus nui wajan untsuk

mina untsujuí, tikich mina menajuí ikaunman iniak:


ekeemsatin atajum tusanuk —¿Utugtukti tusagmea wakegagme?
tumaitsujime. Nunak mina Apag ya —tau.
aidau ekeemsatnujinak umigkauwaita 33੅Tusá iniam dita aiinak:

nuna ekentsagtinai, —tiuwai. —Apuh, iik wainmaktasa wakegaji,


24੅Nunú tabaun diez aina nu antukag, —tuidau.
jimaja nuna yachijaí senchi kajegkajui. 34੅Tiagtai Jisuschakam wait anentug
25੅Nuniagtai Jisus ditan untsuká: ditá jiin antinkaju, dutikamuik
—Atumek shiig dekagme, tikich wainmakag, ditashkam Jisusan
nugka aina nuna apuji aidau judiuchu nemagkaju.
49 0DWHR੄21

emematiagmi, jujuwai iina


Jisus Jerusalén apu wajasá wayamu agkanmitkagmatnuk!
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; ¡Nayaimpinmayanash nigki
Jn. 12.12-19) agkanmitkattawai! —wajaidau.

21
1੅Jisus ni jintintaiji aidaujai 10੅Jisus Jerusalegnum wayamtai ashí

yaakat Betfagé tutainum aents aidauk pampaidau, nuninak:


jegawaju Olivosan mujají —¿Jusha ya aentsuita? —tuidau.
najatamunum, Jerusalén tikiju awa nui, 11੅Tiagtai:

nunik ni jintintaijin jimajan —Juka Jisusai, Apajuí etsegtin


awemauwai, 2੅dutikak: Galileanmaya, Nazaret pujuwe nuuwai,
—Wetajum au yaakat jegattak aents —tuidau.
batsata awi, awi jegakmajum
Jega Apajuí ememattainum aents
wainkattagme makichik burra੆q jigkam
batsatun Jisus jiigbau
uchijijai wajau. Nunú atia jukim
(Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48;
itagtuatajum. 3੅Nu juwagmin, makichik
Jn. 2.13-22)
aentskesh: ¿Wagka aikagme?
tujamkujaish: ‘Apu atsubau asamtai 12੅Jisus jega Apajuí ememattainum
juwajai, ajum awagtugmaktatui’, tusa wayaa, nui sujak batsatun sumau
ukuktajum, —tiu. aidaujaí ashí agaa jiijú, dutikak aents
4੅Jujú junikua duka Apajuí etsegtin kuichki yapajiin aidau mesajinashkam
agak: shitaki akaketuk, paumá sujin aidau
5 “Yaakat Siognum batsamin ekeemtaiji aidaunash dutiksag
aidauwah, akaketkau, 13੅dutika chichaak:
‘diistajum atumin apujum —Apajuí chichame agagbauwa nui:
imanchauch wajasá ‘Mina jegajuk Apajuí aujku ijuntaiyai
burro tsakatnum entsamas tama atinai’ tawa nuniaig atum kasá
minitjamui’, ” timawa nunú batsamtai emaugme, —tiu.
uminkauwai. 14੅Nuna tusa ishiak wajai wainmachu,
6੅Tiajam ni jintintaiji aidaushkam wegag shutú aidaujai jega Apajuí
Jisus tibaunak imatiksag umikaju. ememattainum utsanawagmatai
7੅Dutikawag burran uchijijai jukiag Jisuschakam etsagakui. 15੅Tujash
itaantaju, dutikawag awantak sacerdote apuji aidau, chicham
nugkuagbaujin jukiag mai tuntupen umiktinun jintinkagtin aidaujai Jisus
aitkagmatai Jisus ekeebiu. 8੅Nunikmatai etsaegkagtamun wainkag, nuigtú uchi
kuashat aents asag, Jisus wegamunmanini aidau jega Apajuí ememattainum
dita awantak nugkuagbaujin aitug batsamas untsumainak: “¡Apu David
emaidau, tikich aents aidau dukan tsupig wegantunum akiinauwa nunú
jintanmag aitug emaidaush aidau. uwemtikagtugtatus yamai mina jujú
9੅Imatikainak aents eemak weedau, emematiagmi!”, awajuinamun antukag
ukunum minidaushkam senchi untsumkag: kajekag, 16੅Jisusan chichajuinak:
—¡Apu David wegantunum akiinau, —¿Antamek jujú imataina dusha?
Apajuí awemam mina jujú Tama Jisus ayaak:

q¬21.2 “Burra” tawa nunak versión Dios Habla Hoy (DHH) tawai, nuwiya jukimui antumain
atí tusa. Tuja tikich versión Reina-Valeranmag (RV) nunak tayatak “asna” tawai.
0DWHR੄21 50

—Ehé, antajai. ¿Atumek chichamenia jutikaja nuna. 25੅¿Ya


ausachukaitjum: ‘Uchi tsakat aidau, awemauwaita Juagnash yamijatjati
muntsuaku aidaujai emematjutpainak tusash, Apajuik awemauwait atsa aents
kantamjutpawagtatui’ tawa duka? aidauk awemauwait? —tau.
17੅Nuna tusa ukuak yaakat Tama ditak pempeentunikiag
Betanianum we nui kanajui. chichainak: “Juagnak Apajuí
awemauwai tajinish, ‘¿Tujash wagka
Numi higuera tutai nejenchau dekaskeapi tichau ainagme tujamtata
Jisus yumigja maamu jama?’ 26੅Tuja aents aidau awemauwai
(Mr. 11.12-14; 20-26) tita takuishkam, aents aina nu ishamaji,
18੅Nunik tsawaag kashikmas Juagkak Apajuí etsegtinai tuidau
yaaktanum waketak Jisus yapajau. asagmatai.” 27੅Nuna tusag utujimag
19੅Nunikmá higuera jintá yantamchijin Jisusan chichajuinak:
wajattaman wainak jegantau, tujash —Dekatsji, —tuidau.
nejeg atsau ayatak dukak wajas atai, Tiagtai ni ayaak:
chichajak: —Wisha tichattajime yana
—¡Amek ajumaish tuke chichamenia jutikaja nunak, —tiu.
nejekchatnaitme! —tamawaik kukajá
wajasú. 20੅Nunikmatai niina jintintaiji Aents jimag uchigtin pachisa tibau
aidauk puyatkag Jisusan iniinak: 28੅Jisus ditan iniak:
—¿Wajukaya higuerash tabauwaikish —¿Jusha atumesh wajuk
kukajé? —tuidau. anentaimtagme? Aents uchijí jimag
21੅Tiagtai Jisus ayaak: ajujakuí, nunin makichik uchijiya nuna
—Dekas tajime: Atum Apajuiyai kajintsá chichajak: ‘Uchuchih, uva ajakbauwa
anentaimsajum utujimtash utujimtsuk nui weme takastá’, tiuwai. 29੅Tama nu
nuniktatuapi takugmek, imá ju higueraya uchi chichaak: ‘Wika apawah
juke jutikmaitsugme, ju muja awa wemaitsujai’ tiu ayatak awake
jushakam: ¡Juwi atsuk nayantsanum anentaimag weuwai. 30੅Tuja tikich
wajaata! tamak nunimainai. 22੅Tuja atum uchijiya nunashkam dutiksag tiuwai.
Apajuí aukujum dekas sujustatuapita tusa Tama nu ayaak: ‘Ayú apawah, wetajai’,
segakjumek jukittagme, —tiuwai. tusa tiu ayatak wechauwai. 31੅Ju jimag
uchi pachisa taji nuanuish, ¿tuuwa apají
Sacerdote apuji aidau wakegamunash umigkauwaita? Tuinam
Jisusan iniasagbau dita aimainak:
(Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) —Dekatkauwa nuuwai, —tiaju.
23੅Nuna tusa ukuak Jisus jega Apajuí Tiagtai Jisus ditan chichajak:
ememattainum wayaa jintinkagtak —Dekas tajime: Aents apú kuichkiji
wajai, sacerdote apuji tikich apu atinun yajumin aidau, nuigtú nuwa
aidaujai tajuntag iniinak: akiká takatai aina dushakam pujutjin
—¿Aminash ya jintinkagtuata tusash yapajiawag, Apajuí inatjati tusag
awetamae? ¿Yana chichamenia jusha atumin nagkaetamsau imaninawai.
juniame? —tuidau. 32੅Atumek Juan dekaskea nuna
24੅Tama Jisus ayaak: jintinjamainaigkish dekaskeapi
—Wishakam iniastajime, atum nu tichaugme; tujash apú kuichkiji atinun
aigkagminig ujaktajime yana yajumin aidau, nuwa akiká takatai aina
51 0DWHR੄21੄22

dushakam dekaskeapi tusag tudaujinak uminkamtai juwiinakush, midau amaina


idaisaje. Atumek nunidau nunak dutiksag sujin atinme tusa.
wainiatkugmesh, pujutjum yapajiajum 42੅Tiagtai Jisus ditan iniak:

dekaskeapi tichaugme. —¿Atumek ausachukaitjum Apajuí


chichame agagbauwa nui:
Takau pegkegchau aidaun pachis ‘Aents jegá jegamin aidau kayá
Jisus augmattsamu ajapawajua nunú, kaya dekas
(Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-18) jegá ichichkatin apututia iman
33੅“Antuktajum ju augmatbaushkam: wajasé.
Aents ajajin uva ajakuí, dutika tanishig, Nunak Apajuí dutikau asamtai jutii
uva yumiji ijugtinnash umik, wajasá anentaig ejetumaitsui’ tawa
diistinnash torre tutain yakí jiikuí. duka?
Dutika wajumak aentsun: ‘Atum ju 43੅“Nuaduí tajime: Apajuí atumin

takastajum, dutikakjum minash inapa nunak idayak tikich aentsun


sujustajum’, tusa susa ukuak, nigka inagtinai, midau atin aidaunak dutiksag
tikich nugkanum atushat weuwai. itagtuatnume tau asa. 44੅Aents nu kaya
34੅Dutikau asa uva tsamat uminkau nui iyauk tsainkatnai, untsu kaya
asamtai niina inake aidaun ishiakui, aentsnum iyaakug aentsnak tuke yuku
aents nui takaak batsata nui ematnai.”
jegawagmatai, uva neje susam jukiag 45੅Nuna tusa augmattai antukag

itagtuatnume tusa. 35੅Dutikam inak sacerdote apuji aidau, fariseo aidaujai:


jegawagmatai ajanum takaina nunú, “Nunak jutiin tujamji”, tuidau.
achikag makichik ayatak suwimawajui, 46੅Nuniau asag achikta tuidau; tujash

tikichnak maawajui, tikichnashkam aents aidaun ishamaidau: Jisusak Apajuí


aikasag kayai tukuí tukuinakua etsegtinai, tuidau asagmatai.
maawajui. 36੅Dutikawagmatai
ataktushkam nuní kuashat ni inake Aents nuweenak jistamatnujin
aidaun ishitkauwai. Dutikamtai pachis Jisus augmattsamu
nunashkam dutiksajag maawajui. (Lc. 14.15-24)

22
37੅“Dutikawagmatai inagnamun niina 1੅Jisus ataktú tikich augmatbaun

uchuchijin: ‘Mina uchignak pachis augmatak tau: 2੅“Apajuí


ajantusampap diimain ainawa’, tusa jutii inapa duka apu ni uchijí nuwentai
awemauwai. 38੅Tujash ajanum takaina jistamjak yutain umikua nujai
nu uchi minittaman wainkag ditak betekmamtinai. 3੅Ishiakui ni inake
pempeentunikiag: ‘Auwai ju aja juna aidaun aents ipaamu aidau untsuktajum
jukitnuk, dekas maa ajapami, dutikaku tusa, tujash ipak aidauk nuwenbaunum
juka iinu emami’, tuidau. 39੅Tusag minitnak dakitjajui. 4੅Nu nunikagmatai
achiká jukiag ajá ukumtikiag maawajui. ataktú tikich inake aidaun awemak:
40੅“Atumesh wajuk anentaimjume, ‘Ujaktajum ipak aidau dita yumainnak
dekas ajagtina nunú minakush, ashí umikjai, mina bakag aidaun, kuntin
¿itugmainaita ajanum takaina nunash?” uduekbau aidaunashkam maatajum
41੅Tutai dita aiinak: tijai. Ashí uminkae, ipak aidaushkam
—Aents pegkegchau aina nunak wait nuwenbaunum kaunkatnume, tusajum
anentsuk kajeg utsaumainai, dutika titajum.’ 5੅Timatai timae tusa
tikich takau aidaun idaitumainai ajak ujainamash ipaamu aidauk antugtsuk
0DWHR੄22 52

ukuinak, makichik ajajin wegai, tikich aentsji aidaun, Herodesan aentsji


wajiijin sujak wegajui, 6੅nuniai tikich aidaujai ishiakajui. Dutikawajam
aidauk, apú inake aidaun achikag suwi ditashkam Jisusan jegajiag:
suwimainakua maawajui. 7੅Dutikamun —Jintinkagtinuh, jutiik dekainaji ame
apu antuk kajeká suntaji aidaun dekaskea duke chichau asam, Apajuí
ishitkauwai, dutikam wejiag aents jinti dekaskea duke jintinkagtam duka.
magkagtuau aina nunak kajegká, ashí Amek aentsú niimé diigsam shiig
yaaktajinash apejuk ukugkiajui. 8੅Nuna awajkatasamkesh chichatsme. 17੅Nuniau
dutikawagmatai tikich inake aidaun: asaamin tajame, ¿amesh wajuk
‘Nuwenbaunum yuwatnuk ashí anentaime, Roma apujiya nuna kuichkiji
uminkae, tujash wi duwik ipaamu atinush sumainashit, atsa sumaitsuak?
aidauk taachagtatui. 9੅Nunin asamtai, —tuidau.
yaaktanum jinta dekas nagkaematai 18੅Tiagtai Jisusak dita pegkegchau

aina nui wejum, ashí aents atum anentaibaujinak shiig dekaju asa:
wainbauk ipaatajum, nuwenbaunum —¿Tsanujatin aidauwah, wagka
kaunatnume’, tiuwai. 10੅Tiajam inak tsanujá dekapjustasagmesh
aidaushkam shiyakag, ashí aents dita wakejutagme? 19੅Iwaintugkakjua
wainbaunak ipaawajui, aents pegkeg, kuichik wajukuwa apush suwagme,
pegkegchau aidaujai. Imatikamu asa —tama makichik kuichkin ejentuntaju.
jeganmag shiig piyakajui. 20੅Dutikam nuna wainak:
11੅“Imanikmatai apushkam wayau, —¿Yana niimé dakumkaya daajish
ipak aidaun diistatus. Nunikmá wainkau agagbauwaita? —tusa iniidau.
makichik aents nuwenbaunum wegaku 21੅Tama dita ainak:

nugkutainak nugkutsuk wayaa eketun, —Anka Roma apuji dakumkamui.


12੅nunik: ‘Kumpajuh, ¿wajuk amesh Tiagtai:
juwish wayaume jaanch nuwenbaunum —Roma apujinua duka nigki
nugkutai nugkutskesh?’ Tama duka susatajum, Apajuinua dushakam
aentsuk aimtsuk eketu. 13੅Nunittaman Apajuik susatajum, —tiuwai.
apu ni inake yujumkan mesanum 22੅Aaja tiajam anentai jegagchaju,

pekaidaun chichajak: ‘Juka dawenum, nunikag waketuinak ukukiaju.


ashí uwejijai jigkagjum jukijum agaa
suwea awi ajuitajum, nui pujus senchi Jakau nantagtin pachisa iniimsamu
waitiak, buutak daik takegtú pujutí’, (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40)
tiuwai. 14੅Kuashat aents untsukbau 23੅Nunú tsawantaik saduceo

ainawai, tujash ujumchikiuchi etejamu aidaushkam Jisusan wejiaju, ditak aents


aidauk.” jakau aina duka nantagchatnai tinu
asag Jisusan iniinak:
Roma apujiya nuna kuichkiji 24੅—Jintinkagtinuh, Moisés chichaak:
pachisa Jisus iniasbau ‘Aents nuwan juki uchin akiitsuk
(Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) jakamtaig, ni yachintin nuwan juki
15੅Nuna Jisus timatai fariseo uchin akiimainai, dutika yachí uchijiya
aidaushkam jiinjag ijunjaju, makichik nunin emamainai’, tiuwai. 25੅Tuja
aents Jisusan iniasti, tamash wajintig nuniamunum, iina patayí siete
timatai tsanumjugmi tusag chichainak. yachigbau aayi. Nuanuiya nagkamchak
16੅Nunikag nui chichaman umikag ditá iwai nuwenauwai, nunik dukap
53 0DWHR੄22੄23

pujutsuk uchinash akiitsuk jaak anentaimsam pujustá’ tawai. 38੅Juuwai


nuwanak yachin ukugkiuwai. dekatkau umimainuk, juuwai chicham
26੅Nunikmatai tikich yachi jukishkam umiktina nuwiyan nagkaesauk. 39੅Untsu
uchinak akiitsuk jakauwai, tuja tikich jujai betekmamtina duka: ‘Amijai
kampatuma nu jukish nunisag jakauwai, ijutkau aidaushkam amek anenmamsam
nuni nuninakua siete aajakajua duka aneeta’, tawai. 40੅Ju jimag chicham
ashí jinawajui. 27੅Nu ashí jinawagmatai umiktajum timawa juuwai Moisés
pujus nuwashkam jakauwai. 28੅Siete nuigtú Apajuí etsegtin aidau
aajakajua duka ashí nunak nuwatjaju jintinkagtujakú aina duka, —tiuwai.
aina duwish ¿yana nuweg atinaita atak
jakau nantainamunmash? —tuidau. Kristush yaá wegantukita tibau
29੅Tama Jisus ayaak: (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44)
—Atumek Apajuí chichamen tawa 41੅Fariseo aidau ijunjamutak batsataig
dusha dekachu, niina senchijiya Jisus iniasu:
dushakam wainkachu ainajum nuaduí 42੅—¿Atumesh wajuk anentaimjume,

dewakugme. 30੅Atak nantajagtin aina Kristush ya wegantuita?


duwik makichkish nuwenachagtinai. Tuinam dita aiinak:
Apajuí aentsji nayaimpinmaya aina —Kristuk David wegantui, —tuidau.
nuninuk agtinai. 31੅Tujash jakau 43੅Tiagtai:

nantajagtinun pachis Apajuí tibau ni —Nuniaish ¿wajuk asamtaiya


chichamen agagbaunum: Davitash Wakaní Pegkeji
32੅´੅¶¢:LWMDL$EUDKDP, Isaac, Jacob chichamtikmash Kristunash Apú tawa?
aina nuna Apajuijinuk’ tawa duka 44੅Tau asa:

ausachukaitjum? ¡Apajuik jakau aidaun ‘Apu mina Apujun chichajak:


Apajuijinchui, iwaaku aina nuna Ekeemsata mina untsujuí,
Apajuijiyai!” nunikamin wi amina shiwajum
33੅Nuna aatus Jisus jintinkagtua aidaunak aminí ikaunmakmatai
ashimkamtai, aents aidauk anentai duwi ame diisminum’, —tiuwai.
jegagchaju. 45੅—David, Kristun Apug tujakua

nuniaish, ¿wajuk asaya David


Chicham dekas puyatjusa umiktin wegantush amainaita? —tau.
(Mr. 12.28-34) 46੅Nuna tutai aimainchau dekapedau
34੅Jisus saduceo aidaun asag, makichik aentskesh iniaschajui.
itatmitkakbaun antukag, fariseo Nui nagkamsag ataktuk iniaschaju.
aidaushkam ijunjaju. 35੅Nunikbaunum
nuwiya makichik, chicham umiktajum Jisus fariseo aidaun chicham
tibauwa nuna jintinkagtin, wi Jisusan umiktinun jintinkagtin aidaujai
iniastajai wajintig, tusa jegantun: pegkegchauji pachisa tibau
36੅—Jintinkagtinuh ¿chicham umiktin (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47)

23
aina nuwiya dekas puyatjusa 1੅Nunikagmatai Jisus aents
umimainush tuwaita? —tau. aidaun, niina jintintaiji aidaujai
37੅Tama Jisus ayaak: 2੅chichajak: “Chicham umiktinun

—‘Amina Apujum Apajuiya nu imá jintinkagtin aidauk, fariseo aidaujaig


senchi aneeta, nuniakum Apajuinu Moisés chicham umiktinun
pegkeg aina duke dekaata, imá niinig jintinkagtujakua nuna
0DWHR੄23 54

jintinkagtuinawai. 3੅Nuniau asamtai, anenmamchauwa nunú dekas wagaakuk


ashí dita dutikatajum tujamaina duka atinai.
imatiksagmek umiktajum, tujash ju 13੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin

umimainai tuinayatak pegkegchau aidautigminak, fariseo aidautigmijai


takaina duka atumek takasaigpajum. wait anentajime, waitjuidau asagmin!
4੅Ditak chicham umiktin kakajus Atumek aents Apajuí nemagkata tuinaig
umimainchauwa ibaunak tikich aents shiig jintinchau asajum, waiti
aidaunak, jujú umiktajum awajuinawai, epetmaina numamtuk awagmajum
tujash ditakesh umiinatsui. Ditak, iik duwi. Tujash atumkesh uwemainnum
kijin jumainchauwaitku tikich ayanka, pujatsjume, nuniau asajum tikich aidau
machikish yaitsuk idaimaina numamtuk uwemjati tusagmesh idaitsugme.
wajainawai. 5੅Dita takaina nunak, ashí 14੅¡Atum chicham umiktinun jintinkagtin

tikich aents aidaush, minak eme anenjus aidautigminak, fariseo aidautigmijai


diigtinme tusag aaninawai, nuninak wait anentajime, waitjuidau asagmin!
nijayinish sentan wegkagman jukiag, Atumek nuwa wajé jee atankijum, aents
chicham umiktajum tibau aidaun agak, aidau: Pegkegnap takainawa, tujuttinme
kuntujinish dutiksag jigkamá tusajum Apajuí au aujuinakuajum ukú
yujainawai. Aantsag nugkuagbauji yujau ainagme, nunin asajum imá
weniya nuwish sasamjuk detujag senchi suwimak jukitin ainagme.
nugkujag yujainawai. 6੅Jistatin 15੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin

yuwinamunmash, dekas apú ekeemtai aidautigminak, fariseo aidautigmijai


shiig iwajamu aina imanun etegkawag wait anentajime, tsanumin asagmin!
ekeemsagtatus wakegainawai. Jega Atumek aents aidau atumi nunitaijum
ijuntainum wainakush ekeemtai jintintuajum atumea nuninuk
pegkegnum ekeemsagtatus ematasajum, kukag yujasjum,
wakegainawai. 7੅Nunidau asag, aents nayantsanum wejigmesh egaa yujau
kuashat ayamunum igkuntuinakush ainagme, dutika unuinagjum atumi
puyatjutus kumpamjuinak: nagkaetamas jii ajumaish
‘Jintinkagtinú’ tujuttinme tusag kajinkashtinnum suwimkan juwak
wakegainawai. waitmain emá idayin ainagme.
8੅“Tujash atumek: ‘Jintinkagtinú’ 16੅“¡Atumek aents wainmachuitak jintan

tujuttinme tusagmek wakeemaitsugme, inakmastatus wajukmaina numamtuk


ashí atum aidautigmek yatsut asajum, wajau asagmin wait anentajime! ‘Jega
‘yatsujú’ tudaimain ainagme, imá Apajuí ememattaiya nuna adayas aents ni
makichki atumí jintinjamnuk. 9੅Atum dutikatnujin umiktatjai tauk wainkayai’
aidautigmek ju nugka juwiyag: ‘Apawá’ tajume; ‘tujash aents ni dutikatnujin
tumainuk atsawai, imá makichik: pachis, jega Apajuí emematainum oro awa
Apawá tumainuk Apajuí nayaimpinum nuna adayas tauk dekas imatiksag
puja nunuwai. 10੅‘Jintinkagtinú’ tama umimainai’, tinu asagmin.
atasagmekesh wakejigpajum, Kristua 17੅¡Anentainkachu, wainmachu aidauwah!

auke: Jintinkagtinú tama amainuk. ¿Dekas imanush tuwaita orokaih,


11੅Atum ainajum anuiya dekas iman nuniachkush jega Apajuí ememattai oron
atatus wakegauk tikichin umigmainai. pegkeemtika duchaukaih? 18੅Atumek:
12੅Ni nigki eme anenmamuk wainak ‘Altaran adayas ni dutikatnujin umiktatjai
juwaktinai; untsu aents eme tauk, wainkayai’ tajume; ‘untsu Apajuí
55 0DWHR੄23

anentag suwamu altarnum patatun adayas wainmachu aidauwah! Dekatkauk


tauk, dekas imatiksag umimainai’ tinu shikiká umutai, nuigtú plato aina nuna
ainagme. 19੅¡Anentainkachu, wainmachu initkega nuuwá dijagta, dutikam
aidauwah! ¿Tuwiya dekas imanush, awankeshkam tsuwatchau atatui.
Apajuinu atin kuntin anentag itaamua 27੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin

dukaih, atsa altar nunú itaamun aidautigminak, fariseo aidautigmijai


pegkeemtika duchaukaih? 20੅Aents ni wait anentajime, waitjuidau asagmin!
dutikatnujin pachis altaran adayas tauk, Aents ukusbau awanke pujuí ukatkamu
ashí altarnum patatujaí taku tawai. 21੅Tuja asa pegkeg wajas au, ujaká diyaam
jega Apajuí ememattaiya nuna pachis kaujú niina ukunchí aidaujai tsuumain
taushkam imá jeganak takug tatsui, Apajuí wajas aama imanaitjume.
nui puja nujaí taku tawai. 22੅Aantsag aents 28੅Atumshakam dekaskenmag

nayaimpin pachis taushkam imá nunisjumek aents aidau emtinig pegkeja


nayaimpinakek tutsuk, ashí Apajuí iman iwainmamjume; tujash
pujamujiya nunash taku tawai. initkagminig tsanumtaijum,
23੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin pegkegchaujum aidau piyak
aidautigminak, fariseo aidautigmijai wait ajutjamainawai.
anentajime, waitjuidau asagmin! Atumek 29੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin

ajak menta, anís,੆r comino aatsajum aidautigminak, fariseo aidautigmijai


puyatjusjum diezmó੆s wajagme. Ju wait anentajime, waitjuidau asagmin!
dutikayatkujum chicham umiktina nuwiya Atumek Apajuí etsegtin aajakú aidau
pegkeg takata nuna, wait anenkagtutan, ukusbauji aina nunú iwagjume,
Apajuí umigtan jintinkagta duka dutikakjum aents pegkeg aidau
umiatsjume. Tujash ju aina jujú kajegbauwa nunú dakumká najanajum
umiakjumesh, nuigtú tikich umiktin aina shiig iwajajum ekenjume, 30੅dutika
dushakam umitskek idaimain ainatsjume. chichaakjum: Ii muunji batsamajakua
24੅¡Atumek aents wainmachuitak jintan nunú tsawantin jutiish pujujakuitkuik,
inakmastatus wajukmaina numamtuk Apajuí etsegtin aajakú aidauk
wajagme tikich jintinkujum; atumek maawaigpajum tusais ayamjumain
uwagtinjumin wiyunch egkemamtai ajabiagtai, tajume. 31੅Ju tau asajum,
kujajaig tusa jiikí ajapeayatkujum, dekas Apajuí etsegtin aajakú aidaun kajegkú
wenunmash camello waimainchauwa aina nuninuk atumesh iwainmamjume.
imanun kujamaina numamtuk wajagme! 32੅¡Atumin muunjum nagkamamua duka
25੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin atumshakam dutiksagmek emajume!
aidautigminak, fariseo aidautigmijai 33੅“¡Atumek iwanchi uchijí asajum

wait anentajime, tsanumin asagmin! aents tsanú yujagjum ibautigmesh!


Atumek shikiká umutai, nuigtú plato ¿wajuk uwemtugta tajume, Apajuí
aina nuna awanke nijamaina numamtuk suwimkan sujamak jii ajumaish
wajagme. Tujash atumi anentaiminig kajinkashtina nui chimpipatta duwish?
kasamtaijum, pegkegchau takamtaijum 34੅“Nunin asamtai wi awetittajime Apajuí

aidau piyak ajutjamainawai. 26੅¡Fariseo etsegtuktin aidaun, aents yacha aidaunash,

r¬23.23 Anís tawa duka Dios Habla Hoy (DHH) tawa nuwiya jukimui. Untsu Reina-Valera
takug: Eneldo tawai. s¬23.23 “Diezmo” tawa nunak, dieza nuwiya makichik Apajuinu atin
akanbauwa nuna tawai.
0DWHR੄23੄24 56

jintinkagtuatin aidaunashkam. Tujash atum kayakesh ekenjamu aina nuwiyag


nunú aina nuwiya achigjum maattagme, juwakchatnai, ashí tsaikbau atinai,
dutikakjum tikich aina duka jega atumi —tau.
ijuntaijum aina nui awayajum asutiattagme,
dutikakjum yaaktanum wekaetusjum waitká Nugka nagkantsaig wantinkagtin
yujagtin ainagme. 35੅Aaja nuniau asagmin, aidau pachisa etsegkamu
aents pegkeg aidau ju nugka juwi kajegkú (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
ainajum duwi, Abel maamua nui nagkamas, 3੅Jisus Olivosa mujajin waka
Apajuí etsegtin Zacarías Berequiasa uchijí, ekeemsamtai, niina jintintaiji aidau
jega Apajuí ememattainum pujau, altara jegaantag niinak iniinak:
ejapeen mau ainajum duwi suwimkak —¿Nunash wajutik dutikawagtin
suwam atatjume. 36੅Dekas tajime: Nunú ainawa? ame taattaku wajataish, tuja
suwimkak ashí atum ainajum anutijum nugka nagkanbau jegattak wajataish
jukitnaitjume. wají wantiniagtinaita, nunú ujajatkata,
—tuidau.
Jisus Jerusalegnumia 4੅Tiagtai Jisus ditan ayaak:
aents aidau egaagbau —Kuitamamkatajum, makichkish
(Lc. 13.34-35) tsanugmajainum. 5੅Wagki kuashat aents
37੅“¡Jerusalegnumia aidauwah, atumek aidau mina daajun adaimasag
Apajuí etsegtin aidaush main ainagme, midiagtinai nuninak: ‘Witjai Kristunuk’
nuigtushkam Apajuí chichagkagtukti tusa tusa kuashat aentsun tsanuagtinai.
awetugmagmataish, kayai tukuí 6੅Maaninawai tuinamu antitnaitjume,

tukuinakuajum main ainagme! ¡Wika shiig nuigtú maaniawagtasa


kuashat wakeesan, atash uchuchiji aidaun pampandayamushkam, imaniakuish
nanapen awayag ijumag kuitamama puyatkaigpajum. Duka aatus
numamtuk, atumnash ijumjan kuitamkata nagkaemaktinai tujash nu achatnai
tamash atumek dakitjamugme! 38੅Nuniku nagkanbauk. 7੅Nugka muunnum
asagmin jujú atum batsatjum juka batsamin aidaushkam mai
ukumkimu, aents pujugsachbau agkan imannumiajaig maadiagtinai, tuja
agtatui. 39੅Nunin asamtai tajime: Yamai nugka yaignum batsamin aidaushkam,
nagkamsagmek ataktuk waitkashtatjume, tikich nuninnum batsatujai
nuniautijum wi minakui: ‘¡Apajuí awemam maadiagtinai. Jata waamak aentsun
mina ju emematiagmi!’ tujuttinaitjum duwi nagkaematug ijinbaush atinai,
waitkatin ainagme.” yapagtash tepeatnai, ugtanash kuashat
nugkanum ugtinai. 8੅Tujash jujú aina
Jega Apajuí ememattai tsayam juka waitut yamá nagkamnak
atinai tusa Jisus etsegkamu imanitnai.
(Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6) 9੅“Ju nuniamunum atumnashkam

24
1੅Jisus jega Apajuí achigmakag jujamkiag wai
ememattainmaya jiinki wetai, waitkagmainakua mantamawagtinai.
niina jintintaiji aidau amainagkag nu Atum mina nemagtin aidautigminak
jegamkamun inaktuinak awaantaju. ashí aents aidau kajegtabiagtinai. 10੅Nu
2੅Dutikam Jisus chichaak: tsawantai kuashat aents minai
—¿Ju ashí imag ekenjá jegamkamua dekaskeapi tusa anentaimaidaush
ju wainjumek? Dekas tajime: Makichik idaisagtinai, nuninak kajegdayagtinai;
57 0DWHR੄24

imanidau asag pempé pempeentunikiag anentau asa, waitut ayatak wegaunak


achinidiagtinai. 11੅Kuashat aents Apajuí imijkatnai.
chichame etsegji tusa tsanumaidaush 23੅“Tuja makichik aentskesh: ‘Juwi

wantinjatnai, nuninak kuashat aentsun Kristu pujawai diistajum’, tachakush:


tsanuagtinai. 12੅Kuashat pegkegchau ‘Awi pujume’, awajtamainakuish
aitnai, imaniau asamtai kuashat aents dekaskeapi tiigpajum. 24੅Kuashat aents:
Apajuí aneamujinak mijakagtinai. ‘Kristuitjai’ tusag tsanumiagtinai,
13੅Tujash ni mina nemagtukbaunak aantsag: ‘Apajuí chichame etsejin ainaji’
nunisag pujusá nagkanbaunum jegaa nu tusag tsanumaidaush agtinai. Nuninak
uwemjatnai, nunik ajumaish pujut aents dutikmainchau aidaun iwainainak
nagkanchauwa nui pujustinai. 14੅Apajuí tsanuagtinai, dutikaidau asag Apajuí
inamjatin yamajam chicham pachisa etegkamu aidaunash dita tsanuamunak
etsegbauwa juka, ashí nugkanum tsanujagtinai. 25੅Junak yaunchkesh
etsegkamu atinai, ashí aents aidau timajime. 26੅Nu aaja tibau asajum:
dekaatnume tabau asamtai. Nunikmatai ‘Kristuk uwegshunum pujawai
nagkanbauk atinai. diistajum’ tujamainakuish wejumek
15੅“Apajuí etsegtin Daniel aajakua nu, diisaigpajum. Nuna tujamchakjash:
Apajuí dakitmainun shiig pegkegchau ‘Diistajum ju jega tesamua juwi
dutikawagtinun pachis agajui, (nuna pujawai’ tujamainakuish dekaskeapi
aujuk dekaatnume): Jega Apajuí tiigpajum. 27੅Wi Apajuí Uchijiyaitkun
ememattai pegkegma nui aents Aentsmaga Akiinauwaitag nuna
utsanainak, dita apajimtaiji minaknuk, peem etsá minitia nuwiya
dakumkamun tikima pegkegchaun peeti, etsá akaetaiya atú peemama
awayawagtinai tawa nuna dutikaidau numamtuk wajaktinaitjai. 28੅Tuwí jakau
wainkugmek, 16੅atum Judea tepettawa nuna chuwagkak
batsatutigmek mujanum pisagtajum. tuwakagtinai.
17੅Tuja jega jegamká tuntupé paka

inagnakbaunum waka pujaushkam Apajuí Uchijí Aentsmaga


akaikig wajiijinak jukiigka. 18੅Aantsag Akiinauwa nu minitnuji tibau
ajanum takaak pujaushkam, pataká (Mr. 13.24-37; Lc. 21.37)
nugkugtinun jukitjai tusag 29੅“Nunú waitut nagkaemaig etsag

waketjukigka; 19੅¡Tujash nunú tsawantin suwe wajastinai, nantushkam


nuwa ejamtin, nuigtú uchí amuntsuaku etsanjashtinai, nayaimpinmaya yaya
agtina nunak wait anentuinajai! punjau aidaushkam nugkanum
20੅Apajuí ausatajum, atum pisamua nu kakeyagtinai, imanidau asagmatai
tsetsek tepeamunum, nuniachkush nayaimpinmaya machikish
tsawan ayamtai aigkish ajutjaminum. umushmainchau aidaush buchitjatnai.
21੅Apajuí nugká najanauwa nui 30੅Nunú imaniai wi Apajuí Uchijiyaitkun

nagkamas yamaya juwish imanika Aentsmaga Akiinauwaitag nuna,


waitchatain, atakea duwish imanika nayaimpinmayan ashí mina senchigjai
waittsashtin tikima senchi waitiamu tsawan wajasá minamujun waitkag, ashí
atinai. 22੅Nu imanika waitiamun Apajuí aents nugkanmaya aidauk ishamjukag
imijtsuk idaitaik, makichik aentskesh buutiagtinai. 31੅Wi mina aentsug
uwemainchau ainawai, tujash Apajuí ni nayaimpinmaya aidaun ishiaktinaitjai,
aentsji agtinun etegjauwa nuna wait ashí mina aentsug etejamu aidau nugka
0DWHR੄24੄25 58

nagkatkamunum batsatun, umputai anentaimtusjum diistajum, aents jeentin


trompetan senchi umpuntug kasa kasagkatasa utuam atinjin
ijumjatnume tusan. dekakug, kanutsuk iwá pujauk, jeenig
32੅“Numi higueran pachisan utuam amaitsui. 44੅Numamtuk
augmattsan titatjim nu atumshakam aneaku pujustajum. Wi
anentaimtustajum. Atumek: ‘Higuera Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan
duke betenkakuig wamkeap esat Akiinauwaitag nunak tsawan imatika
nagkamnattawa’, tusajum dekau anentaimtachbau ai minitnaitjai.
ainagme. 33੅Nunisjumek atumshakam,
ashí wi tajim nunú imanisag uminag Inak pegkegchau,
wegau wainkugmek, yamaik Apajuí pegkegjai pachisa augmatbau
Uchijí Aentsmaga Akiinauwa nu taatnuk (Lc. 12.41-48)
ashí jegaegapi titin atajum. 34੅Dekas 45੅“¿Yaita inak apuji tibaunak
tajime: Wi Jerusalegkan pachisan ashí imatiksag umin, shiig anentaimkau
tajim duka yamai aents batsataina jusha asamtai, apuji kajitus niina jeen
ashí jinuinatsaig uminkatnai. batsatun yutain diyaku susati tibauwa
35੅Nayaimpik nugkajaig megkaejatnai, nuninush? 46੅Nunú inak apuji inaja
tujash mina chichamjuk umintsukek ukukbau ashí ni tibaunak betek umiká
juwakchatnai. pujakug, apuji minitaish shiig
36੅“Tujash wají tsawantinig, wají aneemainai. 47੅Dekas tajime: Nunú inak
horatinig taatnaitja nunak makichkish imanis umiaunak apujishkam: ‘Ashí
dekainatsui, nayaimpinmaya aents mina ajutuina duka ame kuitamjutin
aidaukesh dekainatsui, imá mina atá’, tusa idaitumainai. 48੅Untsu inak
Apajuk dekawai. pegkegchau asa: ‘Mina apujuk waamak
37੅“Wi Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan taashtatui’, tusa anentaimas 49੅niina
Akiinauwaitag nuna minittakun wajataik, apuji inake aidaun senchi suwimak,
Noé pujai wajukejakú aina numamtuk nigka shiig yuwak, nuigtushkam
wajagtinai. 38੅Nunú tsawantaik eke nujag nampen aidaujai umak wekagai, 50੅apuji
ashí nugkan amuatsaig batsamsag, yutai tsawan dekachmau ai pachiachmau
yuwinak, umutnash umuinak, takamá wainak, 51੅senchi suwimkan
nuwenainak, nawanjin suju wajá batsatai, susa, tikich aents wait aidaujai betek
Noé niina arcajin egkemauwai. waittsati tusa idaimainai. Dutikam nui
39੅Nunikmataish pachitsuk tuke imaní pujus senchi buutak daik takegtú
batsatainai, nujag ashí nugkan amuak ashí pujumainai.
aentsnak tajak utsagkui. Numamtuk aents
pachiakats pujuinai, wi Apajuí Diez nuwa muntsujut aidaun
Uchijiyaitkun Aentsmagan Akiinauwaitag pachis Jisus augmattsamu
junak taatnaitjai. 40੅Junashkam tajime:
25
1੅“Apajuí aentsnum inama duka,

Jimag aents ikam wekaguk makichik diez nuwa muntsujut lámpara


juwaku, tikichik ukuam atinai. 41੅Jimag jukiag nuweenun uyuntsagtatus
nuwa shaa dekeenak pujuidaushkam wejiajua nujai betekmamtin atinai.
makichik juwaku, tikichik ukuam atinai. 2੅Cinco nuwa aina nunú shiig
42੅“Atumek aneaku pujustajum, wají anentaimsag umintsajui; nuninai tikich
tsawantinig atumí Apugmish minitnaita nuwa cinco aina duka
duka dekachu asajum. 43੅Ju anentaimtugchajui nunak, 3੅nunidau
59 0DWHR੄25

asag lamparajin yajamainnak aceitenak ikaunman kuichkin tinamkauwa nujai


jukichaju ainawai. 4੅Untsu nuwa shiig betekmamtinai. 15੅Makichik inaken
anentaimas umintsaju aina duka, cinco mil kuichkin susauwai, tikichin
lamparajin juinakush botellanum dos mil, kampatuma juna mil susauwai.
aceiten aimak jukiajui. 5੅Nuwenatna nu Junak makí makichik dita takamainjin
tachatai, dakai dakainakua kaji diijus tinamkauwai. Dutika ukuak tikich
pujajuinam ashí kajigkajui. 6੅Nunik nugkanum weuwai. 16੅Inak cinco mil
kajigkag batsatai aehaet ai antukajui: kuichkin jukiuk, wajiin sumag sujak
‘¡Nuwenatta duka minawai, jiinjajum nuigtushkam imatiksag cinco mil
igkugtajum!’ tusa untsumjamun. 7੅Tutai kuichkin ikaugkauwai. 17੅Tuja dos mil
nunú nuwauch aidaushkam lamparajin kuichkin jukiushkam, niishkam dutiksag
ekemaktasag umiidau. 8੅Nuniamunum dos mil kuichkin ikaugkauwai. 18੅Untsu
nuwa nuna anentaimtugchaju aidauk, inak mil kuichkin jukiuk, nugkan tai
pachiakats pujuidau asag, tikich nuwa yutua idaisauwai ni apuji kuichkijinak.
shiig anentaimas uminkaju aina nuna: 19੅“Kuashat tsawan nagkaemakiu ai,

‘Minash aceitijum machik yajatjuata, apushkam ni inake batsatbaunum wakitki


jutii lamparajig kajinainawai’, tuidau. tauwai. Nunik, wajupak kuichkinash
9੅Tama dita aiinak: ‘Dekas aceite ikaugkaje tusa dekajuawagtatus
sujutainum wejum sumaktajum, nagkamau, 20੅nuniai dekatkau cinco mil
akantunisa jukimak ajutá kuichik susamua nu, nuigtú cinco mil juki
abuekashtatui’, tiaju. 10੅Tiajam aceiten ejentun chichajak: ‘Apuh, cinco mil
sumaktatus weenai, ukunum aents kuichik sujusmayum nunak juwi
nuwenushkam tau, nunikmatai nuwa itajuajame, nunú kuichkia nuna
umintsag daká batsataidauk, nuwenku takamtiksan, nuigtú cinco mil kuichkin
jistabaunum utsanawaju, nunikmatai ikaugkamua nunashkam itajuajame’, tau.
waitin epediuwai. 11੅Nuniku ai nuwa 21੅Tama apuji chichajak: ‘Ayú, amek inak

aceiten sumainak wegajushkam pegkeg, nuigtush chicham uminaitme.


kaunkag: ‘¡Apu waiti ujatjikia! ¡Apu Machik susamuitkum imatikam
waiti ujatjikia!’ wajaidau. 12੅Imatjam ni ikaugkaume, yamaik aan kuashat
ayaak: ‘Wika atumnak wainchaujime, amastajame. Mina jegajuí wayaata,
atumesh yatsu ainajum’, ” tiuwai. nunikamin iijai dakujusmi.’ 22੅Tusa
13੅Jisus nuna tusa: inagnaig, tikich dos mil kuichkin jukiuwa
—Nuaduí atumek aneaku nu jegantun chichajak: ‘Apuh, minak dos
batsamtajum. Wi Apajuí Uchijiyaitkun mil kuichik sujusmayume nunak juwi
Aentsmagan Akiinaun taatnaitag duka itajuajame, juna takamtiksan nuigtú dos
tsawantak, nuigtú horash wajukeaig mil kuichik ikaugkamua nunashkam
taatnaitja dushakam dekatsjume, itajuajame’, tau. 23੅Tama apuji chichajak:
—tiuwai. ‘Ayú, amek inak pegkeg, nuigtush chicham
uminaitme. Machik susamuitkum,
Apu ni inake aidaun kuichik tinamí imatikam ikaugkaume, yamaik aan
ukukbau pachisa augmatbau kuashat amastajame. Mina jegajuí
(Lc. 19.11-27) wayaata, nunikamin iijai dakujusmi’, tiu.
14੅“Apajuí aentsnum inama duka, 24੅“Nuniai tikich mil kuichkin jukiuwa

aents wiyakuch tikich nugkanum dushakam jegantun chichajak: ‘Apuh,


wetatak pujus, ni inake aidaun untsuká wika ame waitkagkagtinaitam nuna
0DWHR੄25 60

dekagjame. Amek ajak ame ajamjusbaijume, kitabiajai nuniakuish


ajakmachbau aig juukam yajumnaitme umutaig sujusbaijume, jeenchau
aminuchu aig, 25੅nunin asamin amina wekagaish, atumi jeemin
ishamakun kuichkigminak nugká tain awaintuabiugme. 36੅Nugkumain
yutuan idaisabiajai, dutikamun yamai atsugtakuish atum sujusbaijume; jaakun
juwi itajuajame, ju jukita’, tau. 26੅Tutai tepakuishkam taajum ijagtusbaijume;
apuji ayaak: ‘Amek inak pegkegchau, achigkagmatai egketaish waitkatasajum
dakitme. Wi ajakmachiatkun juukan tajutbaijume’, titinaitjai. 37੅Nuna aatsa
yajumin dekajiatkumesh, 27੅¿wagka tai aents pegkejan takasú aidau: ‘Apuh,
kuichik kawegti tusa egketainum takau ¿wajutiya ame yapajú wekaeminish
aidau susachmayume? ayujabiajame? ¿Wajutiya kitamá
Dutikauwaitkuminig wi taakun midau wekaeminish umutaish amasbaiji?
kawegkun jumain awajkajai. 28੅Aanú 38੅¿Wajutiya jeenchau wekaeminish iina

kuichik atankijum, diez mil kuichik aja jeenish awayabiajime, tuja nugkumain
nu susatajum, 29੅wagki aents kuashat atsugtamkuish, wajutiya jaanchish
ajamuk nuní dukap suwam atinai, amasbaiji? 39੅¿Iish wajutiya ame achinká
dutikamu asa nuní kuashat ajitnai; pujaminish tajuawabiajime? ¿Wajutiya
untsu piipich aja duka, nu piipich ame jaakum tepaminish taawabiaji?’
ajamua duke atantam atinai. 30੅Ju tujuttinaitjume. 40੅Tujutkugmin wi
inakak atsumnatsui, jukijum agaa suwea ayaakun: ‘Dekas tajime: Ju mina yatsug
awi jiiktajum, nui pujusá buutak daik imanchauch ainaigkish wait
takegtú pujutnujiya nuanuí’, tiuwai. anenjauwaitjum duka, mina dutijuau
ainagme.’
Atak nagkanbaunum aents pegkeg, 41੅“Nuna ti menajin ijunun Apu
pegkegchau aidaujai akanbau atin chichajak: ‘Pegkegchau aidauwah, juwi
31੅“Wi Apajuí Uchijiyaitkun minai ijuntsuk, jii ajumaish kajinchau
Aentsmagan Akiinauwaitag nuna, mina iwanch ni aentsjijai egkematin
senchigjai nayaimpinmaya aents umigkamua nuanuí wetajum. 42੅Atumek
aidaujai minaknuk, wi ekeemsa wi yapajakuish ajamjuschabiugme,
inamjatin tsawan wajas abaunum kitamakuish umutaig sujuschabiugme;
ekeemsatnaitjai. 32੅Nunikmatai mina 43੅jeenchau wekaekuishkam pujumainuk

emtijui, ashí aents nugkanum sujuschabiugme; nugkutai atsumakuish


batsataidauk tuwakagtinai. sujuschabiugme, jaaknush tepebiajai,
Imanikagmatai aents uwijá kuitamin, achinkanush pujubiajai, nuniakuish
uwigjin chiwujai akanama numamtuk tajutuagmek ijagtuschabiugme’, titinai.
makí makichik akanjatnaitjai, 33੅midau 44੅Tusa tama dita: ‘Apuh, ¿iish wajutiya

aidaun untsugnum ijumkun, aents ame yapagkim, kitaajam, jeenchau,


pegkegchau aidaunak menanum jaanchjinchau wekaekuminish, nuigtú
ijumjatnaitjai. 34੅Dutikan wi Apu asan jaakum tepaminish, achinkam
mina untsujuí ijumjamun chichagkun: egketkuminish pachitskesh
‘Minitajum atum mina Apag idaisabiagme?’ tiagtinai. 45੅Tiagtai Apu
pegkeemtikbau aidautigmek, nunikjum ayaak: ‘Dekas tajime: Atum ju aents
atum pujustinun Apajuí nugkash imanchauch aina jujú wait
najannatsaig umikbauwa nui anenjachuitjum duka, mina dutijuau
wayaatajum. 35੅Atumek wi yapajakuish ainagme’, titinai. 46੅Aaja tima nunú
61 0DWHR੄25੄26

aents aidauk suwimak nagkankashtina sujuka ujunauch aidau sumainajama,


nui wegagtinai; untsu aents pegkeg —tuidau.
aidauk pujut tuke atina nui 10੅Tiagtatman Jisus antuk ditan

wayawagtinai”, tiuwai. chichajak:


—¿Wagka jusha nuwash kajejagme?
Jisus maami tusa Mina jutija junak pegkejan aikae,
chicham umigkamu 11੅ujunauch aidauk tuke atumjai
(Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-6; Jn. 11.45-57) batsamiagtatui, tujash wika atumjaig

26 pujushtatjai. 12੅Ju nuwa mina iyashjuí


1੅Jisus
juna chichá chichaakua
ashimak ni jintintaiji aidaun kugkuinun ukatjuka junak, mina
chichajak: ukugsagmatai jutijuawagtinun jutijawai.
2੅—Jimag tsawan asa Pascua੆t atata 13੅Dekas tajime: Yamajam chichama

duka dekagme, nuanuí wi Apajuí juna etsejuinak ashí nugkanum


Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinauwaitag yujainakush, ju nuwa mina jutija junak
nunak, achijá maatnume tusag tuke pachisag chichatin ainawai,
sujutkagtatui, —tiuwai. 3੅Tuja nunú —tiuwai.
tsawantinig sacerdote apuji aidau,
Judas Jisusa sujuktatus
chicham umiktinun jintinkagtin
kuichik jukimu
aidaushkam, tikich apu aidaujai sumo
(Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6)
sacerdote Caifasa jeen agaajin ijunjajui.
4੅Nunikag chichaman umikajui, Jisus 14੅Nuna timatai doce aina nuwiya,
tsanumjuja achiká maami tusag. Judas Iscariote daagtin jiinki sacerdote
5੅—Tujash jista aigkik dutikachagmi, apuji aidaujai chichastatus weuwai.
aents aidaujai pampandayamu ai, 15੅Nunik:

—tuidau. —¿Wají sujumainaitjume, wi Jisusan


atumin amaakuish? —tau.
Betanianmaya nuwa Jisusan Tutai dita aidau treinta kuichkin
kugkuinui nijakbau susaju. 16੅Dutika akikbau asa, ni yupichu
(Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) sujumainjin egatu.
6੅Jisus Betanianum Simón lepra
Pascuatin yuwatin umikbau
achimaku etsagagbau aajakua nuna jeen
(Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.18-30)
pujai, 7੅nuwa tajuauwai kaya alabastro
tutai botella najanamunum, kugkuin 17੅Paglevaduragtuchu੆u yutai
shiig akik wajaknun takusá, nunik Jisus nagkamak tsawaagmatai, ni jintintaiji
mesanum eketun jegantun nu kugkuinai aidau Jisusan jegaantag:
buuknum ukatjauwai. 8੅Nunú —¿Tuwí umiktatji Pascuatin
dutikamun ni jintintaiji aidau wainkag yuwatnush? —tusa iniidau.
kajekajui, nunikag: 18੅Tama ni ayaak:

—¿Wagka wainkash ibaunash —Yaakat wetajum, nunikjum atum


ajapeawa? 9੅Dekas aikatsuk shiig akik aents wainjum nunú jegajuajum:

t¬26.2 “Pascua” tawa duka judío aidau uwig aishmag tsakatan maawag yuwinaku jistamtaiji
aajakuí. Nunak Egipto nugkanum batsamas waitkam batsatun Apajuí ayamjuk jiijá
agkanmitkamu asag, nuna anentaimtusag jistamainak dutikajakú ainawai. Diistá
Éxodo 12.1-28. u¬26.17 Levaduranak paagkan inagkatatus harinan namukag ajuntin
ainawai, wampushmitkati tusa.
0DWHR੄26 62

‘Jintinkagtin chichaak: Mina tsawanjuk —Ju jukijum yuwatajum, juka mina


namputchí wajaschae, nuniau asamtai iyashjua numamtinai.
niina jeen mina jintintaig aidaujai 27੅Nuna ti, copanum vino yajaam

Pascuan jistamatjai tujamae’ titajum, ekeemtatman juki, Apajin see tusa


—tiu. jintintaiji aidaun suwak:
19੅Tiajam Jisusa jintintai aidaushkam —Ju copa੆v juwiya ashí atum
ni tibaunak imatiksag, Pascuatin aidautijum uwagtajum. 28੅Juka mina
yuwatnunak umikajui. numpag ukaejamunum kuashat aents
tudaujin tsagkugnajag uwemkagtina
Jisus inagnaku Pascuatin yuwamu nuna, mina Apag yamagman
(Mr. 14.17-21; Lc. 22.14-18) anagtamawajua nunú uminkatnun
20੅Kiyagmatai Jisus ni jintintaiji doce iwainawai. 29੅Dekas tajime: Wika ju uva
aina nujai mesanum jegantá ekeemsau. yumijiya junak yamai nagkamsanuk
21੅Nui yuwamunum Jisus chichaak: awenanuk uwagchattajai, atak tsawan
—Dekas tajime: Atum ainajum uminkui mina Apajú inamtain ataktú
juwiyag makichik minak sujutkattawai, atumjai ijunkun uwagtinaitjai.
—tau.
22੅Tutai shiig senchi wake besemag Jisus Pedron uugtuktatme
dekapjag, makí makichik iniinak: tusa ujakbau
—¿Apuh wichaukaitag? —wajaidau. (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34;
23੅Tiagtai Jisus ayaak: Jn. 13.36-38)
—Wijai nu platunmag uchutua yuwa 30੅Nuna timatai kantamtain

nu minak sujutkattawai. 24੅Wi Apajuí kantamawag Olivosan mujajin wegajui.


Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinauwaitag 31੅Nunikag nui jegantá Jisus chichaak:

nunak, mina pachittsag agajajua nuna —Jujú kashia juwik, ashí atum
imatiksanuk umiktatjai, tujash ¡aents aidautigmek mina anentaimjuttak
mina sujutkatta nuna wait anentajai! kajimatkittagme, agagbauwa nui: ‘Uwijá
Duka dekas akiinmainchaunas kuitamnun mantuawagtinai,
akiinawabiataih, —tau. dutikawagmatai uwigji aidauk
25੅Tutai Judas ni sujuktina nu pampagkagtin ainawai’ tawa nunisag.
chichaak: 32੅Tujash mantuawagmataish ataktú

—Jintinkagtinuh ¿wichaukaitag? —tau. nantakin, atumek wegatsjuminig wiyá


Tutai ni ayaak: emkan Galilea wetatjai —tiuwai.
—Ame tame duka dekaske, —tiuwai. 33੅Tutai Pedro ayaak:

—Ashí tikich aidau


Jisus, mina anentaimjuttsajum kajimatjamainakuish, wika aminak tuke
yuwakjumek juní kajimatkishtinaitjame, —tau.
dutikatajum tibau 34੅Tutai Jisus chichajak:
(Mr. 14.22-25; Lc. 22.7-23; —Dekas tajame: Jujú kashia juwik,
I Cor. 11.23-26) atash eke shinatsaig kampatuma imania:
26੅Yuwinak pekagbaunum, Jisus ‘Jisusnak wainchaujai’ tusam
pagkan juki Apajin see ti, puuká, ni uugtuktatme, —tiuwai.
jintintaiji aidaun suwak: 35੅Tamashkam Pedro ayaak:

v¬26.27 “Copa” tawa duka yukunta numamtin aajakuí.


63 0DWHR੄26

—Amijai apaatuk mantuinakuish, 43੅Nuna tusa ataktú tanta diikmá,


wika nunak tichattajai, —tau. ditak kaji senchi mainam kajigkag
Nuna tutai ashí niina jintintaiji aidauk batsatun wainkauwai. 44੅Nunik diisá
ditashkam dutiksag tiajui. ukuak kampatuma juwi wakitki Apajin
aujak, ni tibaujinak dutiksag auju.
Jisus Getsemaní pujusá 45੅Nunik ni jintintaiji batsakbaun
Apajuí ausamu jegantun:
(Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) —Wi Apajuí Uchijiyaitkun
36੅Tiagmatai juwakiag Jisus ni Aentsmagan Akiinauwaitag nuna, aents
jintintaiji aidaujai ajak ajakbau tudaugtin aidaunum sujam atatag duka,
Getsemaní tutainum jegauwai. Nunik yamaik horak jegae, kanakjum
ditan chichajak: ayamjatajum. 46੅Nantagtajum wegagmi,
—Juwi atumek ekemamatajum, diistajum mina sujutkatin ashí taa mina
nuniagmin wi awi wenu Apajuin nu, —tiuwai.
ausatjai.
37੅Tusa wegak Pedron, nuigtú Zebedeo Jisus achiká jukimu
uchijin mai juki wesa, shiig senchi wake (Mr. 14.43-52; Lc. 22.47-53;
besemag dekapeau asa, wake besekú. Jn. 18.2-11)
38੅Imaniak Jisus: 47੅Tusa Jisus eke chichaak wajai,

—Senchi wake besemag dekapeakun, Judas Iscariote doce aina nuwiya,


ane anentaimkawan jamain dekapeajai, kuashat aentsun espada aidaun, numi
atumek juwi batsamsajum wijai betekak aidaunaske takaku aidaujai saasá
iwá batsamtajum, —tiu. tajuntauwai. Nunú aidauk sacerdote
39੅Tusa ukuak machik kuwaesag aidau apuji, nuigtú apu aidau awemamu
tikishmag nugkan nijayin intaa pujus, minidau. 48੅Judas Jisusan sujuktina nu,
Apajuin aujak: “Apawah, nunú aents aidaun chichajak: “Wi
nunimainaitkuig tsagkamjukaipa wi kugkuastatag nunú achiktajum, nunak
waitmainaitag nuwig. Tujash wi Jisusan dutikattajai”, 49੅tiu asa Jisusan
wakegamu achati, ame wakegamu atí”, adijak:
tiuwai. —¡Jintinkagtinuh pujamek! —takug
40੅Nuna ti ni jintintaiji batsakbaunum kugkuasu. 50੅Tutai Jisus ayaak:
wakitkiu, nunik kajigká batsatun —Kumpajuh, ¿wagka miname? —tusa
wainak Pedron chichajak: taun kauntuntag Jisusa achikag
—¿Atumek wijai betekak makichik emetjaju.
horakesh iwamainchauk dekapeajum? 51੅Nuna dutikiagtai Jisusa jintintaiji
41੅Shintaagjum pujusjum Apajuí ausatajum, aina nuwiya espadajin ukuini juwakug,
iwanch pegkegchau takastinme tusa dekas sumo sacerdote inake kuwishin
dekapjamsainum. Wakanik dekaskenmag asankauwai. 52੅Dutikamtai Jisus
pegkeja nuna wakegawai, tujash iyashik chichajak:
kakakchau ainawai. —Espadajum jukim awajata, ashí
42੅Tusa ukuak ataktú wakitki Apajin aents espadayai maanidauk, espadajai
aujak: maam agtinai. 53੅¿Atumek dekatsjumek,
—Apawah, wi waitmainaitag nunú wi mina Apajun segamak yamaya juwik
nunikchati tujutmaichakmek, ame doce mil nayaimpinmaya aents aidaun
wakegamua duke dutikata, —tau. ishitjumaina duka? 54੅Tujash wi
0DWHR੄26 64

mantamnashtaish, ¿utusag Apajuí —¿Wagka machikish aimtsume?


chichamen agagbauwa dusha uminkati? ¿Nunash wajinbaugmina jusha
—tiuwai. imatjutpainawa? —tau.
55੅Nuna tusa nu aents aidaun 63੅Tamashkam Jisusak chichaachu,

chichajak: nunitai sumo sacerdote chichajak:


—¿Wagka kasa achiktasa utugtaya —Apajuí tuke pujuwa nuna daajin
imanikjumesh espada, numi aidau tajame: Ame dekas Kristu, Apajuí
takusjum achigkatasagmesh Uchijiyaitkumek dekas ujajatkata,
minitjagme? wi atumin jintinkun kashí —tau.
kashinig jega Apajuí ememattainum 64੅Nu tama Jisus ayaak:

pujuweg nuaduik jutikajum achigchau —Ame tujutam duka dekaske,


agmaugme. 56੅Tujash ju jutijajum juka, nuigtushkam tajime: Wi Apajuí
Apajuí etsegtin chicham tibau Uchijiyaitkun Aentsmagan
agagbauwa nunú uminu asamtai Akiinauwaitag nunak, Apajuí ashí
jutijagme. senchigtina nuna untsujin eketun
Nuna taig, ashí niina jintintai aidauk tsawan uminkamtai, yujagminum
pisainak ukukiajui. pachitkau minamu waitkatnaitjume,
—tiuwai.
Jisus apu aidau 65੅Nuna tutai sumo sacerdote
batsatbaunum ejentamu nugkuagbaujin japikí ichigká chichaak:
(Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; —¡Apajuin pegkegchaun chichagkae!
Jn. 18.12-14, 19-24) ¿Nuigtush ya etsegtukti tusaya
57੅Jisusan achikag jukiaju aidauk, atsumaji? ¡Yamaik atumshakam Apajuí
Caifás sumo sacerdoteya nuna jeen pegkegchau chichagka nu antukugme!
ejegawaju, chicham umiktinun 66੅¿Wajuk diyagme atumesh? —tau.

jintinkagtin aidau tikich apu aidaujai Tutai dita aiinak:


ijunag batsatbaunum. 58੅Tuja —Dekaske, ayatak mantamnati,
Pedroshkam ikaag pataetus wejá —tiajui.
wejakua, sumo sacerdote jeen agaajin 67੅Tiagtai yapinum usukinak

jegantá, niishkam wayaa achijatin awatuidau, nuna dutikainai tikich aidau


aidaujai ekeemsau, wajuk inagnakagtig yapinum ijuinak:
tusa diistatus. 68੅—Ame dekas Kristuitkumek
59੅Sacerdote apuji aidauk, apu dekakia: ¿Ya ijupime? —awajuidau.
chichaman inagdau aidaujai egatuidau,
Jisusan tsanumjujag maatnume tusa Pedro Jisusnak waintsamjai
sujukagtatus. 60੅Tujashkam ejechaju tusa uukbau
kuashat aents tsanumjuinakush, nuninai (Mr. 14.66-72; Lc. 22.54-62;
inagnamunum jimag aents tsanumjugtin Jn. 18.15-25)
taawaju, 61੅nunikag: 69੅Juna imatikainai Pedro agaa

—Ju aents chichaak: ‘Wika jega ekeemtatman, apú inake nuwa jegantun
Apajuí ememattaiya junak tsaikan, chichajak:
kampatumchik tsawantai ataktú —Amesh Jisus Galileanmayaya
jegamainaitjai timayi’, —tuidau. nujaimpap wekaemume, —tau.
62੅Tiagtai sumo sacerdote wajakí 70੅Tusa tama ashí aents

iniak: antuinamunum:
65 0DWHR੄26੄27

—Wika dekatsjai ame tame nunak, Tama dita aiinak:


—tiuwai. —¿Iish dusha utugkatjiki? Duka
71੅Nuna tusa ukuak waitinum aminuajama, —tiaju.
wetatman, tikich nuwa wainak aents 5੅Tiagtai Judas kuichkin nagkimá, jega

nui ijunun ujaak: Apajuí ememattainum ukuak, we


—Jushakam Jisus Nazaretnumiaya kajemjauwai.
nujai wekaenuwejama, —tusa etsegtau. 6੅Dutikamtai sacerdote apuji aidau
72੅Tujash Pedrok ataktushkam uwaak kuichkin jukiag:
Apajuin adayas: —Ju kuichkia juka anentag Apajuinu
—¡Wika au aentsnak wainchaujai! atí tusa chimpitia nuwig egkemaitsui,
—tau. aents mantamnati tusa akikmatkamu
73੅Machik asag aents nui batsatu asamtai, —tuidau.
Pedron jegaantag: 7੅Tusag chichasag nunú kuichkia

—Dekas ameshkam auna duwik, nugka ichinak najanku


jintintaijiyaitme, chichamjuminchakam batsamtain sumakajui, aents tikich
dekanme, —tuidau. nugkanmaya jaidaun ukustinun.
74੅Tama Jisusan pachis pegkegchaun 8੅Yamaya juwikishkam duka nugka

chichajak, Apajuin adayas: numpeagbau tutayai. 9੅Nuna pachis


—¡Wika au aentsnak wainchaujai! Apajuí etsegtin Jeremías agak:
—tau. “Jukiaje treinta kuichkin Israel aents
Taig atash shinukuí. 75੅Nunitai aidau imaan akik atí tibaun,
Pedroshkam Jisus chichajak: “Atash eke 10੅dutikawag sumakaje nugka ichinak

shinatsaig kampatumá ugtuktinaitme” najanku batsamtain, Apu


tibauwa nuna adeaju, nunik senchi dutikawagtinai tujutiuwa dutiksajag”,
wake besemag dekapeg kajegmamak tibauwa nu nuní uminkauwai.
jiinki buutiuwai.
Jisus Pilatuwai ejegamu
Jisus Pilatuwai ejegamu (Mr. 15.2-15; Lc. 23.2-25; Jn. 18.28-40)
(Mr. 15.1; Lc. 22.66-71; Jn. 18.28) 11੅Jisusanjukiag ejega apú emtin

27
1੅Tsawagmatai, ashí sacerdote awajsaju, dutikawagmatai Pilato:
apuji aidau chichaman inagnau —¿Amekaitam judío aidau apujim?
aidaujai, Jisusak dekas mantamnati tusag —tau.
shiig chichaman umigkajui. 2੅Dutikawag Tama Jisus ayaak:
jigkajá jukiag, Romanmaya apu Poncio —Ame tujutam duka dekaske, —tau.
Pilato pujamunum ejegawajui. 12੅Sacerdote apuji aidau, tikich apu

aidaujai tsanumjuinamash, Jisusak


Judas Iscariote kajemjamu aimkag chichakchauwai. 13੅Nunitai
(Tak. 1.18-19) Pilato chichajak:
3੅Judas Jisusan sujukua nunú, Jisusan —¿Amina kuashat imatjutpaina duka
dekas maawagtatus imatikiagtai, awake antatsmek?
anentaimag sacerdote apuji aidaun tikich 14੅Tamashkam Jisusak makichik

apu aina nujai treinta kuichkin awagtak: chichamnakesh aikchau. Nunitai apuk
4੅—Wika tudau takasjai, aents anentai jegagchau.
pegkejam aig maatajum tusa sujuku 15੅Tuja apuk jistatinig aents achikbau

asan, —tau. aina nuwiyan makichik jiisagké au,


0DWHR੄27 66

aents aidau nu jinkiti tusa mamikiamua 26੅Tiagtai


Barrabasan jiikiu, dutikak
nuna. 16੅Nuniamunum Barrabás Jisusnak asutia achigtinme tusa sujukui.
daagtinchakam shiig pegkegchau
achikam egketu. 17੅Aents aidau nui Suntag aidau Jisusan waitkasagbau
ijuntatman Pilato iniak: (Mr. 15.16-20; Jn. 19.1-3)
—¿Yana jiiktí tusagmea wakegagme, 27੅Dutikamtai apú suntaji aidau

Barrabasnak jiiktatag atsa, Jisus, Kristu Jisusan jukiag apú pujusá inamtaijin
daagtina nuna jiiktí tajumek? —tau. ejegawagmatai, ashí suntag ijuntujaju ni
18੅Nunak tuke aneas kajejuinak wajamunum. 28੅Nunikag jaanchin
maatnume tusa sujukajun dekau asa, awitkag tikich jaanch yamakaitkaun
tiuwai. anugjaju. 29੅Dutiksag atsejutain jagkin
19੅Nuna tusa Pilatok chicham epegkatasa najatuawag atsemitkakag, numin
ekeemtaijin eketai, niina nuwe aentsun untsujin achimtikag, niina emtin
awetak: “Amek aanú aents pegkegma duka tikishmatjag dushikinak:
niimjusaipa. Wi ishamainun kajamjamjai —¡Juuwai judío Apujig! —awajuidau.
yamai, aanú imatikamunum”, tiu. 30੅Imatjuinak usukidau, dutikainak
20੅Tujash sacerdote apuji aidau, tikich numi atakuamujin jujukiag buuknum
apu aidaujai, aents tuwaká ijunun: awatuidau. 31੅Dutikainak dushí
“Dekas Barrabás jinkiti, nunitai Jisus dushikinakua jaanch yamakaitkau
mantamnati titajum”, tusa akatjajui. anugjamunak awituk, ni nugkutaijinak
21੅Tiagtai Pilato ditan iniak: anugjag juki emajui achijag
—¿Ju aents jimaja juiyanash, yana dekas maawagtatus.
jiiktí tusagmea wakegagme? —tau.
Tutai dita aiinak: Jisus achigbau
—Barrabás jinkiti, —tuidau. (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43;
22੅Tiagtai Pilato ditan iniak: Jn. 19.16-24)
—¿Tujash Jisus, Kristu daagtina 32੅Jinkamag yaakat Cirenenmaya

junash utugkatjaki? —tau. Simón daagtinun wainkag, Jisus


Tutai ashí pampanjag: achigtin numi yapajia achiamun yanaktí
—¡Anka achinjati! —wajaidau. tusag, susajui.
23੅Tiagtai apu ayaak: 33੅Nunikag Gólgota tutainum

—¿Tujash jusha wají pegkegchauna jegantajui. (“Gólgota” tawa duka, “buuk


takase? —tau. sakajua nunin” taku tawai.) 34੅Nui
Tutaishkam nuní senchi untsumkag: ejentag, Jisusan vino chujuau dupa
—¡Anka achinjati! —wajaidau. yapaujai pachimjamun uwagti tusag
24੅Tusag machikish itattsuk nuní susajui. Nu susam apas dekapes
senchi pampaidiagtai, Pilatok: idaisauwai.
—Yumi utugtitajum, —tima itaamtai, 35੅Jisusan achijagmatai, suntag aidau

ditá eemtin ikigmaju, nuniak: jaanchjin jukiag: Yana kayajig jinkit, nu


—Wika ju aentsnumag shiig jaanchnak jukiti tusag, wasugkamaidau.
agkantaitjai, juka atumdauwai, —tiu. Nuní uminkauwai Apajuí etsegtin
25੅Nunitai ashí aents pampanjag: chichaak:
—Jutiiní, tuja ashí ii uchijí aidaunum “Mina jaanchjunak akandaikag
ju aents mantamnamuk juwakti, jukiaje, kayají jintukbau aidau” timawa
—tiaju. nunú. 36੅Nunikag pekaamsag dii
67 0DWHR੄27

batsamtuidau. 37੅Tuja wajuk asamtaiya —Eliasan untsuawai, —tuidau.


achijaje nuna pachisag chaiken: 48੅Tusa taig, ijuna nuwiya makichik
“Juuwai Jisus, judío aidau apuji”, tusa tupikaki esponja juki vino chujuaunum
agatug anujtukajui. ajugká tagkanai aapi Jisusan uwagti
38੅Dutiksag jimag magkagtinun tusa iwagkau. 49੅Dutiktai tikich aidau
Jisusjai achijag, tikichia nuna chichainak:
untsugnum awajainak, tikichia nunak —Idaisakia, Elías uwemtijatatus
menajinini awajawajui. 39੅Aents aidau minishtimpash, wainkami, —tuidau.
duke ayaumas nagkaemainak, buukenak 50੅Tujash Jisusak ataktú senchi

pegajag pegkegchau chichajuinak: untsumak, jakauwai.


40੅—Ame: Jega Apajuí ememattaiya 51੅Nunikmatai jega Apajuí

nunak yumpuan kampatumchik ememattainum jaanch ejaamuk, yakiin


tsawantaik ataktú jegamainaitjai, tinum nagkamnas ichiinak jimaituk kanakuí.
nunú dekas Apajuí Uchijiyaitkumek, Nugkashkam senchi ugkauwai, imaniau
aaní nematsuk akaikim uwemjakia asamtai kaya aidaushkam punjauwai.
—awajuidau. 52੅Imanikmatai ukumatai aidauk
41੅Dutiksag sacerdote apuji, chicham ujaniajui, tuja Apajuí nemajin jinawaju
umiktinun jintinkagtin aidau, Fariseo aidauk kuashat nantajajui. 53੅Ditak
aidau, nuigtú tikich apu aidaujai ijunag ukusbaunmaya jinjajui Jisusá nantakiu
dushikinak: ai, nunikag Jerusalén utsanawajui,
42੅—Tikichnak yajau uwemtikchauwe nunikun kuashat aents wainkajui.
nuninaitak nigka uwemtsui. Dekas 54੅Tuja capitán, tikich niijai ijunas

Israel aidaun apujiyaitkug, akaiki Jisusan diyak ijunaidauk, ugbau


wajanmatai dekaskeapi tumainajama. imanikmatai, nuigtú kuashat ishamain
43੅Apajuin kajinas anentaimtime, ni nagkaemajun wainkag, senchi ishamkag
wakegakug yamai ayamjukti, wagki: chichainak:
Wika Apajuí Uchijiyaitjai tinuwe nuna —Dekaskenum juka Apajuí Uchijiyai,
dekas wainak tuchauwaitkug, —tuidau.
—wajaidau. 55੅Nui nuwa aidaushkam ikaa ijunas
44੅Nunisag magkagtin achijam Jisusjai dii ijuntuidau, Jisusan Galileanum
detaidaushkam pegkegchau nagkamsag saetusag yaijakú aina nunú.
chichajuidau. 56੅Nuanuí María Magdalanmaya, tikich

María Jacobo dukují Josenashkam


Jisus jakamu dukujiya nu, nuigtú Zebedeo nuwe
(Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; aatus wajaidau.
Jn. 19.28-30)
45੅Etsa Jisus ukusbau
tutupit wajasú ai nagkamas
ashí nugkanum suwe wajas, etsa dukap (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56;
tegau aishkam imanisag asauwai. Jn. 19.38-42)
46੅Imanik abaunum Jisus senchi 57੅Kintamai Arimateanmaya José daagtin
untsumak: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” wiyakuch, niishkam Jisusa jintintaiji asa
tiu. (Nunak: “Mina Apajuijuh, mina tauwai. 58੅Nunik Pilatun wejí, Jisusa
Apajuijuh, ¿wagka minash idaitusume?” iyashin segauwai. Tama Pilatushkam:
taku tiuwai.) —Jisusa iyashí susatajum, —tiuwai.
47੅Aents nui ijunaidauk nuna antukag: 59੅José Jisusa iyashin juki, sábana
0DWHR੄27੄28 68

yamagmai pempeag, 60੅ni ukumasmig betek, jaanchjish puju nieve੆w tutaya


tusa kaya muun yamá tai umikbaunum iman aajakuí. 4੅Imanun wainkag Jisus
egkea, kaya muuntan akagketuk waajin ukusbaun suntag kuitamak batsatuk
epeti ukuak weuwai. 61੅Tuja María ishamkag jaka kakekajui. 5੅Nunikaju ai,
Magdalanmaya tikich María aatus, Jisus Apajuí aentsji nayaimpinmaya nuwa
ukusbaunum jegantag eketaidau. aidaun chichajak:
—Ishamkaigpajum, wika dekajai
Jisus ukusbaun kuitamkatnume atum Jisusan achijag maawagma nunú
tusa ishitkamu egajum nunak. 6੅Tujash juwig atsawai,
62੅Ayamtai tsawaju asamtai sacerdote nigka nantakne ni timaya nunisag. Juwi
apuji aidau, fariseo aidaujai Pilato jeen tantajum Apú ukusagma nunú
jegajuawag: diistajum. 7੅Nunikjum waamak wejum:
63੅—Apuh, adeagji wait aaya nunú, Jakama duka nantakne, tusajum niina
iwaaku pujus chichaak: ‘Wika jakanush jintintaiji aidau ujaktajum. Nigka ditak
kampatumchik tsawantaik wenatsaig, niiyá eemak Galilea wetatui,
nantaktinaitjai’, tuuyi. 64੅Nuniau awi wainkagtatui. Juna atumin tita
asamtai, awemata aents ukusbauwa tajime, —tiuwai.
nuna kampatum tsawantai kuitamkatin, 8੅Nu tima nuwa aidaushkam Jisus

dutikashmak niina jintintaiji aidau kashi ukusbaunum jegantajuk ukuinak,


kautuawag iyashin jukiag, aents aidaun ishamainayatak shiig aneasag nunú
ujainak: ‘Jakabia duka nantakne’, chichaman Jisusa jintintai aidaun
tiagtatui. Nuna dita aatus tuinakug ujakagtatus tupikaidau. Nunikag eke
yama nagkamchaku waitjuamun Jisusa jintintaiji aidaun ujaktagtus
nagkaesau waitjuawagtatui, —tuidau. weenai, 9੅Jisus wantintuk kumpamak:
65੅Tusa tiagtai Pilato ayaak: “¡Atumkaitjum!” tau. Tama nuwa
—Anuwai suntag kuitamain aidauk, aidaushkam, Jisusan jegantag dawenum
atum wejum wajuk wakegagme pagkukag emematuidau. 10੅Dutikam ni
dutiksagmek umiktajum, —tau. chichajak:
66੅Timatai wegag Jisus ukusbau kaya —Ishamkaigpajum, wejum mina
aputukbaunak shiig asakug, nui suntag yatsug aidau ujaktajum Galilea
kuitamkatin aidaunashkam batsatkiajui. minitnume, awi minak waitkagtatui,
—tiuwai.
Jisus nantakbau
(Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) Jisus nantakbaun etsegkainum tusa
suntag aidau kuichik akikbau
28
1੅Tsawan ayamtai nagkaemaki
tumig tsawagmatai, María 11੅Nunikag nuwa aidauk weenai,
Magdalanmaya, tikich Maríajai Jisus ujumak suntag nuna kuitamaidau
ukusbaun diisagtasag wegaju. yaaktanum wegag, sacerdote apuji
2੅Nuniamunum Apajuí aentsji aidaun dita wainkamunak ashí ujakaju.
nayaimpinmaya akaetai senchi 12੅Tusá ujakam wegag apu aidaujai

ugkauwai, nunik Jisus ukusbau kaya ijunjag chichaman shiig umikaju.


aputuka ukukbaunak ekek nui ni Nunikag kuashat kuichkin suntajan
ekeemsauwai. 3੅Nuna niimeg peemjai susaju. 13੅Dutikainak:

w¬28.3 “Nieve” tawa duka ujuch pujua ibau winchamtin, dukap diimainchau jii emesmain.
69 0DWHR੄28

—Atumek aajajum etsegkatajum: 17੅Nunikag Jisusan wainkag


‘Jutii kajigká batsatjin ni jintintai aidau emematuidau, tujash dita utujimushkam
kashi kautuawag Jisusa iyashinak asaju. 18੅Nuniagtai Jisus ditan jegantun
jukiagmae titajum.’ 14੅Tuja apu chichajak:
dekaamtaishkam jutii tiagtatji, dutikaku —Minak, mina Apag: ‘Ashí
atumek ayamjuktatjime, —tiaju. nayaimpinmaya aidau, ashí
15੅Tiajam ditashkam kuichkin jukiag, nugkanmaya aidaush ame diistá’ tusa
dita titajum tusa akatjamunak imatiksag idaitugsae, 19੅nuniau asamtai wetajum
tuidau. Jujú tibauwa nunak ashí nugkanum, nunikjum tikich
yamaikishkam judío aidauk dutiksag aidaush jintintuatajum, dutikakjum
tinu ainawai. mina Apajú daajin, mina pachittsajum,
Wakaní Pegkeji pachisjumshakam
Jisus ni jintintaiji aidau akatjamu yamigtajum, 20੅dutikakjum ashí ju
(Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; umiktajum, atumin tiuwaitjim
Jn. 20.19-23) dushakam jintintuatajum. Wika ashí
16੅Tuja
Jisusa jintintaiji once aina tsawantai, nugka nagkanbau atina
duka Galilea wegajui, Jisus nunú duwish atumjaig tuke pujutnaitjai.
mujanum minitnume tibaunum. Aatus atí.
YAMAJAM CHICHAM MARCOS AGAGBAU

tujash nigka Wakaní Pegkejiya duwi


Juan Yamijatin uwegshunum yamigmagtatjume”, tau.
chichagkagtukbau
(Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-20; Jn. 1.19-28) Jisus yamimagbau
(Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22)
1
1੅Jisukristu Apajuí uchijiya nu
yamajam chicham etsegbauk juní 9੅Nunú tsawantai yaakat Nazaret Galilea

nagkamnauwai. 2੅Nuna pachis Apajuí nugkanum awa nuwiya Jisus jiinki, Juan
etsegtin Isaías agak: pujamunum jegauwai, nunikmatai namak
“Wi mina chichamjun etsegnun Jordagnum yamijuí. 10੅Dutika yamijam
emtikan awemajai, jinkamá Jisus wainkauwai nayaim
ni jintanak umigtamkati tusan. ujantatman, nuniamunum Wakaní Pegkeji
3 Makichik aents eemak taa uwegshunum pauma nunin niina mamikis
wekagas senchi jiiká chichaak: akagunashkam. 11੅Nuniai nayaimpinmaya
‘Apu wekaesatnun jintan shiig chicham antuekau: “Ametme dekas mina
iwajug, esegak tutupit uchig aneetaigmek, duwi aminig shiig
dakuegajama numamtuk, aneajai” tabau.
atumi anentaimish shiig iwajajum
Iwanch Jisusan pegkegchau
umiktajum, Apu minitin asamtai’,
takamtiksata tibau
titinai” tawa duka juuwai.
4੅Ju aatsa tibau asamtai Juagshakam (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13)
uwegshunum aentsun yamiau, nuniak 12੅Junatimatai Wakaní Pegkeji egkemtug
etseju, tudau takatan idayinak yamimag uwegshunum emauwai. 13੅Nui Jisus
tsagkugnagtinme tusa. 5੅Nuna antukag ashí cuarenta tsawan pujuttaman iwanch
yaakat Judea nugkanmaya aidauk, ashí tsanujá pegkegchau takamtiksata tiuwai,
Jerusalegnumia aidaushkam kautuidau. nuigtushkam kuntin kajen aidau
Nunikag ditá tudaujin etsegtumagtai batsatbaunum Jisusak pujau. Dutikamtai
Juagshakam Jordagnum yamiau. Apajuí aentsji nayaimpinmaya
6੅Juagkak camello uje najanamun kautuawajui kuitamkagtatus.
nugkujakuí, akachumtaijish duwap
aajakuí, manchin dapá yumijijai yuujakuí. Jisus Galileanum ni takatji
7੅Juan aents aidaun chichajak: “Mina nagkamamu
ukujui minittawai dekas mina nagkaetasu (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15)
senchigtin. Wika nuna sapatjinakesh 14੅Juagkanachikag egkeawaju ai, Jisus
pujugsanuk ukuitmaitsujai niiya imanchau Galilea yamajam chicham Apajuí
asan. 8੅Wika ayatak yumiik yamiajime, inabaujin pachis etse etsegkawa

70
71 0DUFRV੄1

weuwai. 15੅Nuniak: “Apajuí aentsnum 24੅—¡Jisus Nazaretnumiayah! ¿Wagka


inamjatta duka tsawantak namput amesh jutii pujamunmash miname,
wajaschae. Tudaujum idaisatajum ijijatuatasamek minam? Wika dekagme
nuniakjum yamajam chichama ju amek dekas pegkegmaitme,
dekaskeapi titajum”, tiuwai. Apajuinmaya midau asam, —tiuwai.
25੅Tama Jisus wakan pegkegchaun
Jisus ni jintintaiji atinun cuatro ayaak:
namaká main aidaun yajuakbau —¡Takamtak itatkata, jinkim
(Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) wegakum aanú aentsuk ukuktá! —tiu.
16੅Jisus Galilea kuchají yantamen 26੅Tusa tamawaik aentsun waugmitkak

wekaekamá Simogkan, ni yachi nugká ajiajui, dutika shiig senchi


Andresjai namakan main asag retan untsumak jinki wegak ukukiuwai.
ajuntuinak yujattaman wainkau, 27੅Nunikmatai wainkag puyatkaju.
17੅nunik: Nunikag ditak pempeentunikiag:
—Wegajai wi jintintuatjime, namak —¿Jusha yaita? ¿Jintiamujish
maatasajum yujagjum anmamtuk, yamagmajama, wajuku asaya
Apajuí chichame etsegkujum aents chichamesh senchigtinaita wakan
aidau minai ikautjin atajum tusan, pegkegchaunash chichamenig jiyá
—tau. dusha? —tudayinau.
18੅Tusa tamawaik wamkes ditá 28੅Nunú nunikbaunak ashí

retjinak ukuinak niijai wegajui. Galileanmaya aidauk dekaawajui.


19੅Nuwi nagkaemaki imachik

kuwaesag wekamá, Zebedeo uchijí Pedro tsatsají Jisus etsagagbau


Jacobo ni yachi Juagjai, botejin (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39)
chimpimas retjin apijuinak 29੅Nunik jega ijuntainmaya jinki
chimpimtatman wainkauwai. 20੅Dutika Jacobo, Juan aatus, Simón Pedro, yachi
nunashkam: Andresjai pujutain wegajui. 30੅Simón
—Wegajai, mina jintintaig atajum, Pedro tsatsajig tsuweak pegajin tepau,
—tiu. Tama ditashkam apají nuniau asamtai Jisusan:
Zebedeonak, ditajai takau aidaunak —Tsuweak tepawai, —tusag ujakaju.
botenum ukuinak Jisusjai wegajui. 31੅Tama Jisuschakam jegantun

uwegnum achik inankiu, dutikamuik


Aents wakan pegkegchau tsuweamunak megkaekau. Nunik
egkemtugbaun Jisus etsagagbau nantakí yujumkan inajuk, Jisusan
(Lc. 4.31-37) ajamsau niijai yujau aidaunashkam.
21੅Nunikag yaakat Capernaumnum
jegawaju. Nunik tsawan ayamtai Kuashat jau aidau etsagakbau
tsawagmatai Jisus jega ijuntainum wayaa (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41)
jintinkagtau. 22੅Nigka jintinkagtuauwai 32੅Etsa akaiki kiyaju ai, kuashat aents

aents chichame antugtai aidaun jau aidaun, wakan pegkegchau aidau


nagkaesau, chicham umiktin aidaun egkemtuamu aidaunashkam Jisusan
jintinkagtin aidaujaishkam betekchaun. ikautkaju. 33੅Tuja aents aidau nui
23੅Nuniamunum nunú jega ijuntaiya nui, batsatushkam ashí waitinmag tuwakaju.
makichik aents wakan pegkegchau 34੅Nunikagmatai Jisus kuashat aents

egkemtuamu eketu senchi untsumak: tikich jatai jau aidaun etsagakui, wakan
0DUFRV੄1੄2 72

pegkegchau aidaunashkam imatiksag 45੅Tusa tibauwaitak, wegak ni


aentsnumian jiijuí. Wakan pegkegchau tsagagbaujin pachis ashí aents aidaun
aidauk Jisusnak shiig wainu, dutikamu ujá ujakua weuwai. Nuna imatika
asa chichaktí tusag idaichau. etsejau asamtai, Jisusak wantinak
yaaktanmash waimainchau wajasú asa,
Jisus Galileanum uwegshunum wekagu. Nuniaig kuashat
chichagkagtukbau aents aidau niina wainkagtatus
(Mt. 4.23-25; Lc. 4.42-44) minituidau.
35੅Nunik tsawak eke suwe aig nantakí,
yaaktan ukukí atushat aents atsamunum Jisus aents wekaechau etsagagbau
weu Apajin ausatatus. 36੅Nunikmatai (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26)

2
Simón ni kumpají aidaujai egaak 1੅Nuna dutika wajumchik tsawan
wegajui; 37੅nunik Jisusan wainkag: pujus Jisus wakitki Capernaum
—Ashí aents egapainawai, —tuidau. jegauwai; nunikmatai ni pujamujin
38੅Tusa tama ni chichaak: dekajuawaju. 2੅Nunikag kuashat aents
—Wemí yaakat tikiju anem aina nui, aidauk jeganmag pimuidiaju, waitinum
awishkam chichaman etsegkatjai, —tau. nagkamnasag tikichish wayachmin
39੅Nunik Jisusak ashí Galileanum makí awajsaju. Imanikagmatai niishkam
makichik yaaktanum jega ijuntai Apajuí chichamen etseju. 3੅Nuniai cuatro
aidaunum wayaa chichagkagtú wekagu, aents aidau, aents wekaechaun jukiag
nuniak wakan pegkegchau itawaju. 4੅Dutikawag aents piyaku
aidaunashkam jiijá ishimu. asamtai, Jisus wajamunum
jegamainchau asag, Jisus wajamunum
Aents jata lepra achikbau mamikis jegá tuntupen wakag
Jisus etsagagbau chigkaidiag, wekaechauwa nuna
(Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) tepetaijin aepsag akakiaju. 5੅Dutikamtai
40੅Imaní wekagai aents jata lepra tutai Jisus niiní kajinas anentaimaidaun
achikbau Jisusan jegantun tikishmatug wainu asa, wekaechaun chichajak:
pujujus: —Uchijuh, amina tudaujum aidauk
—Wakegakmek etsaentumainaitme, tsagkugnaje, —tau.
—tau. 6੅Nuna tutai chicham umiktinun
41੅Tama Jisuschakam wait anentug jintinkagtin aidau nui pekajaidau ditak
uwejen antiak: anentaimsag: 7੅“¿Wagka jusha tuush
—Wakegajai, yamaik tsagagta, chichawa? ¡Apajuin pegkegchau
—tiuwai. chichajak tu wekagajama! Imá
42੅Tusa chichaká ashimaig leprak Apajuikeajama tudaun
megkaekauwai, nunik ashí iyashinig tsagkugkagtumainuk”, tuidau. 8੅Dita
pegkeg wajasuí. 43੅Nunikmatai Jisus aatus anentaimainamujinak Jisus dekau
shiig akateg ukuak: asa:
44੅—Makichik aentskesh ujakaipa, tutupit —¿Wagka aannush
sacerdote pujamunum jegaata, nuniakum anentaimainagme? 9੅¿Tuwaita imá
ame tsagaja pegkeg webaujum yupichuch wekaechauwa ju tumainush,
iwainmamkum, Moisés tibauwa amina tudaujum aidauk tsagkugnaje
dutiksamek jukim ejegata, ditash waipakag taja dukaih, atsa nantakim tepetaijum
dekaskeap tsagaje tujabiagtinme, —tiuwai. jukim wetá tumainaitag dukaih?
73 0DUFRV੄2

10੅Tujashwi Apajuí Uchijiyaitkun yuwakush, umutnash ijuntusash


Aentsmaga Akiinau asan, ju nugka umawa? —tuidau.
juwish tudau aidaunash 17੅Nu tabaun Jisus antuk ayaak:

tsagkugkagtumainaitag nu dekaatajum. —Aents jamamtuchu aidauk


Tusa wekaechaun chichajak: ampijatnunak atsumtsame, aents jau
11੅—Amina tajame, nantakim ainká aidau ampijatnunak atsumame. Wika
tepetaijum jukim jeemin wakitkita, aents tudaugtuchu aidaunak
—tiuwai. minitchauwaitjai, wika aents tudaugtin
12੅Tama nantakug ainká tepetaijin juki aidaun minitiuwaitjai.
ashí wainainamunum jinkiu.
Nunikmatai puyatjukag Apajuin Ijagmaka pujusá Apajuí
emematuinak: aujut iniimsamu
—Juna jutikauk duwikish tuke (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39)
wainkachuitji, —tuidau. 18੅Juagká jintintaiji aidau, fariseo

aidaushkam yujumkan ijagmakag


Jisus Levin mina Apajuin aujuinak batsataidau, nuninai
jintintaig atá tibau wajumak Jisusan jegantun iniinak:
(Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) —¿Wagka Juan Yamijatna nuna
13੅Nuna dutika ukuak ataktú weuwai jintintaiji aidauk, fariseo aidaujai
kuchá tugkitken. Nuishkam aentsuk yujumkan ijagmainaish, ame
imatiksag tuwajuidau, dutikam jintintaijum aidaush ijagmainatsua?
niishkam jintinkagtau. 14੅Nui —tuidau.
nagkaemakmá Leví੆a Alfeo uchijin 19੅Tama Jisus ayaak:

wainkauwai, kuichik apunu atinun —¿Nuwena nunú aents ipaamu


akikmagtai yajumak ekeemtatman. aidaush, nu nuwenu ditajai pujaigkish
Nunik: yujumkan ijagmak pekamainkaih?
—Wegajai, mina jintintaig aminum, Nuwenu ditajai pujaigkik yujumkanak
—tiuwai. ijagmamaitsui. 20੅Tujash tsawan
Tama Levishkam wajakí Jisusjai jegattawai nuwena nunú juwam atata
weuwai. nu, nunikmatai ipaamu aidaush wake
15੅Nunik nunú tsawantaik Jisus Leví besemag dekapenak yujumkanak
jeen jegaa mesanum jegantá ekeemsau. ijagmakagtatui.
Nuwig apú kuichkiji atinun yajumin
aidaushkam Jisusa jintintaiji aidaujai Jisus jintinkagtak yamajam
ijunag nunú mesanmag jegantag jintinkagtamua duka yaunchuk
ekeemsajui, kuashat niina saetus jintinkagtutai aina nujaig
yujaidau asag. 16੅Nunittaman chicham pachiimaitsui tibau
umiktinun jintinkagtin aidau, fariseo (Mt. 9.16-17)
aidaujai, wainkag Jisusa jintintaiji 21੅Tusa ti junashkam tiuwai:

aidaun chichajuinak: “Makichik aentskesh jaanch yamagman


—¿Wajuk asaya atumin jintinjamnush tsupikag jaanch mamujunmag
apú kuichkiji atinun yajumin nuigtú adujtuchu ainawai, yamajam asa jaanch
aents pegkegchau aina ibaujaish ijuntug mamujun nuní nagkaemas ichiimain

a¬2.14 Diistá Mateo 9.9.


0DUFRV੄2੄3 74

asamtai. 22੅Tuja makichkish uva yumiji etsagagmataig etsegtuka bakumí tusag


yamá ijugbaunak, vino yajatai duwap dii ijuntuidau. 3੅Nuninaig Jisus aents
apagbau ajutnumag yajachu ainawai, uwejen chuwijun chichajak:
dutikamak vino yamajam asa, kajiak —Wajakim ejapeen wajantá,
pushutak ipati ukagag duwapjai —tiuwai.
ajapnamain asamtai. Duwi uva yumiji 4੅Nuna ti, tikich aidaun chichajak:

yamá ijugbauk duwap yamajam —¿Tsawan ayamtai aina nuwish


apagbaunum yajataiyai.” pegkeja duka takamainait, atsa
pegkegchauk dutikmainait, tsawan
Jisusa jintintaiji aidau tsawan ayamtai tsawaje tusaik, aentsuk
ayamtai aig trigo jukí yuwawagbau etsagautsuk jakati tusa idaimainait?
(Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) —tau.
23੅Tsawan ayamtai tsawaju ai, Jisus ni Tamash ditak aimainachu. 5੅Nuna ti
jintintaiji aidaujai trigo ajakbaunum kajeká diisú, aents aidau dekaskeapi
nagkaebau. Nuniamunum niina tuinachu asagmatai. Nunik jaun
jintintaiji aidau trigon kupig juidau. chichajak:
24੅Nuniagtai fariseo aidau wainkag: —Uwejum dakuekta, —tiuwai.
—Nijah ¿wagka amina jintintaijum Tama niishkam uwejen dakueku,
aidaush, tsawan ayamtai tsawagmataig nuniamuik uwejenig pegkeg wajasuí.
takantsashti tibauwa nunin aish 6੅Jisus nuna dutikamtai fariseo aidau,

aikainawa? —tuidau. Herodesan aentsji aidaujai agaa jiinjag,


25੅Tusa tiagtai Jisus ayaak: Jisusan maatasag chichaman umikajui.
—¿Atumek agagbauk ausachuk
ainajum, David niijai yujaamujai Kuashat jau aidau Jisus etsagakbau
yapajuinak, 26੅Abiatar sumo sacerdote (Mt. 4.24-25; 12.15-51; Lc. 6.17-19)
wajas pujai, jega Apajuí ememattainum 7੅Tujash Jisusak ni jintintaiji aidaujai

wayaa, pag imá sacerdotek yuwati kuchanum wegajui, nuniai kuashat


tibauwa nuna juki yuwak aents niijai aents Galileanmaya aidau, Judeanmaya
yujaunash ayugkauwa duka? aidaushkam, 8੅Jerusalegnumiashkam,
27੅Tsawan ayamtaiya duka aents Idumianmaya aidaush, Jordagka amain
pimpiak ayamjatnume tusa aikamui. batsamin aidaushkam, nuigtú Tiro,
Aentsuk tsawan ayamtai tsawautai nuna Sidón aina nuwi tikiju batsamin aidaush
umigkatin atinme tichamui. 28੅Nuniau minitiajui, Jisus kuashat iwainaka
asamtai, wika Apajuí Uchijiyaitkun takaamun antukaju asag wainkagtatus.
Aentsmagan Akiinau asan, tsawan 9੅Imanidau asamtai Jisus ni jintintaiji

ayamtai tsawagmataish wajukmainaita aidaun:


nunak wikitjai tumainnuk, —tiuwai. —Bote shiig umisjum inanastajum,
aents kuashat kaunainak
Tsawan ayamtai tsawaju aig aents chanuntuawainum, —tiuwai. 10੅Jisus
uwejé chuwijun Jisus etsagagbau kuashat jaun etsagaku asamtai, aents
(Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11) jau aidauk niina antigkagtatus

3
1੅Jisus ataktú jega ijuntainum tuwajuidau.
wayau, nuanuí aents uwejen 11੅Tuja wakan pegkegchau aentsú

chuwijú pujau. 2੅Nuniau asamtai tsawan egkemtuju aidauk Jisusan wainkag, nuna
ayamtaiya junin aish etsagagchatpash aentsun tikishmitkajag, senchi jiiká:
75 0DUFRV੄3

—Amek Apajuí Uchijiyaitme, 23੅Tiagtai Jisus nuna antuk, ditan


—tuidau. untsukag augmatbaun pachitus
12੅Tujash Jisusak senchi jiyau, chichajak: “¿Wajukaya mai iwanchkesh
dekajuawainum tau asa. jiinimainaita? 24੅Makichik nugkanmag
batsatiatak pempeentunikiag maaní
Jisus chicham etsegtugkatajum tusa batsatkujag megkaemain ainawai.
ishiaktinji doce etegjamu aidau 25੅Tuja tikitchakam aents makichik
(Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) jeganmag ijunag batsatiatak
13੅Nuna dutika Jisus niina nemajus pempeentunikiag maaní batsatkushkam
yujaina nuna yajuak mujanum ditak megkaemain ainawai. 26੅Aantsag
wakauwai. 14੅Dutika nuanuiyan doce iwanchia dushakam pempeentuniki
tuke niijai ijunja wekaesatin aidaun, jiniakug, niina senchijinak
nuigtushkam niina chichamen etsegkati megkaemainai.
tusa ishiaktinji aidaunash etegjauwai. 27੅“Aents senchigtina nuna jeen
15੅Dutikak jau aidau etsagagtinun, wayaag makichkish wajiijinak
nuigtú wakan pegkegchau egkemtugbau yajutmainchau ainawai nuna jigkatskek,
aidau jiiktinnashkam senchijin untsu nuna jigkajá ashí wajiijinak
susauwai. 16੅Nunú aidauk ju ainawai: yajutmain ainawai.
Simón, Jisus Pedro atatme timawa nu,
17੅Jacobo ni yachi Juagjai, Zebedeo Wakaní Pegkeji pachisa tibau
uchijí aidaun Jisus Boanerges adaikajua (Mt. 12.31-37)
nu (nunak ipamta uchijí aidau tusa 28੅“Dekas tajime: Apajuik ashí aentsun

tawai). 18੅Andrés, Felipe, Bartolomé, tudaujinak tsagkugmainai, niina ashí


Mateo, Tomás, Jacobo Alfeo uchijí, pegkegchau pachis chichagkau
tikich Simón niina nugken aidaunashkam. 29੅Tujash Wakaní
agkanmitkatatus kuashat aents aidaujai Pegkejiya nuna pachis pegkegchaun
chichajakua nu. 19੅Judas Iscariote chichagkau aidauk, atakea duwish tuke
Jisusan sujukua nunú. Dutika adaijam tsagkujam achagtinai, nuniau asag nuna
jegá kaunawajui. tiajuk suwimak ajumaish tuke atina
nuna jukiagtinai.”
Iwanch Beelzebú daagtinun 30੅Nunak Jisusak Wakaní Pegkejiya
senchijin Jisusak wakan nujai takaunak, iwanchin senchijiya
pegkegchaunak jiyaawai tibau nujai takaawai tabau asa tiuwai.
(Mt. 12.22-30; Lc. 11.14-23; 12.10)
20੅Nunikmatai Jisusa dukují ni yachi
ataktushkam aents aidau
tuwagkag yujumkash yumain aidaujai kautuamu
awajuinachu. 21੅Nuna antukag Jisusa (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21)
patayí aidau jukitasag kautuawaju, 31੅Nuna tusa inagnaku ai Jisusa yachi

anentainkachu wajas wekaetsuash tusag. aidau dukujijai kautuawaju, nunikag


22੅Nuigtushkam chicham umiktinun agaag ijuntsag anuí ujatjuktajum tiajui.
jintinkagtin aidau Jerusalegnumia 32੅Tuinam Jisusan tenteawag pekajuidau

kaunawaju, Jisusan chichajuinak: “Juka ujainak:


Beelzebú, wakan pegkegchau aidau —Amina duku yatsum aidaujai
apujiya nuna senchijin wakan kautjamak egapainawai, —tuidau.
pegkegchaunak jiyaawai”, tuidau. 33੅Tusá ujaam ni chichaak:
0DUFRV੄3੄4 76

—¿Yaita mina dukug, mina yatsug iniidau. 11੅Tama Jisus ditan chichajak:
aidaush? “Atumnak Apajuí ni aentsnum
34੅Nuna tusa nui pekajuidaun inamjatnuji dekajakchamun wi pachisan
ayampatua: etsejag junash dekamtijamatatus
—Jujú ainawai mina dukug, mina wakejutpagme. Tujash tikich aidauk
yatsug aidauk. 35੅Ashí aents Apajuí dekamain ainatsui, nuna takumpap
wakejamun takaina nuuwai mina tawa tusajag, nuaduí augmatbaun
dukug, mina yatsug, mina ubag aidauk, pachisan ditanak tajai. 12੅Kuashat
—tiuwai. iwainajan takaamun wainainakush
wainmachu wajukmaina nuninawai,
Ajakan ajakbau pachisa augmatbau antuinakushkam nunap tawa tusajag
(Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8) dekainatsui, nunidau asagmatai Apajuik

4
1੅Nuwiya jiinki Jisus kuchanum ditá tudaujinak tsagkugmainchauwai.”
jegamtai kuashat aents
Ajakan ajakbau timag nunak juna
tuwagkajam, botenum egkemag ataktú
takun timajai tusa Jisus etsegkamu
jintinkagtau, aents aidauk kaamatak
(Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15)
ijuntsamtai. 2੅Nunik augmatbaun pachis
kuashat jintinkagtak: 13੅Junashkam tiuwai: “¿Atumek jujú
3੅“Ju shiig antuktajum: Ajakan augmattsa tabauk dekatsjumek?
ajakbau ajajin ajaka jigkayin nagkimak ¿Aniautigmesh wajuk dekattajume, wi
ukutatus weuwai, dutik ajakmau asa. tikichin augmattsan takuish? 14੅Ajakan
4੅Nunik jegantá ajajin jigkai nagkimam ajakbau timag nunak: Apajuí chichamen
jintá kakekaunak yakiya pishak kaketuk etsegnun takun timajai. 15੅Jintá jigkai
amukuí. 5੅Tikich jigkai kayagnunum kakekaun pishak amukú timag nunak:
nugka imanik atsamunum kakekauwai, Aents Apajuí chichamen etsegbaun
nunikuk wamkes tsapaidiajui, antakush dekaskeapi tachau asamtai,
6੅nuniktatman etsa jiinak, kagkapé iwanch chicham antukbaujin sakapitka
initak akaejachu asamtai apeká nuna takun timajai. 16੅Ajakan jigkayí
ijinauwai. 7੅Tuja tikich jigkai kakekajui kayagnunum kakekaju timag nunak: Aents
jagki ayaunum, nunik tsapaittaman Apajuí chichame etsegbaun yamaikik shiig
jagki yutuauwai, dutikamu asa ajakak aneas antukuitak 17੅utugchatan igkuak
nejeachui. 8੅Tujash tikich jigkai nugka waitiak, pachitsuk idayidauk; ajakan
dekas pegkegnum kakekauwai, kagkapé initak akaejachu asa, etsa sukuam
nunikajuk tsapaidiag muun wajas, makí waamak jinuwama numamtuk wajaina
makichik ajak aidauk treinta, tikich nuna takun timajai. 18੅Jigkai jagki
sesenta, tikich cien aatus nejekajui”, ayaunum iyaaju timag nunashkam: Aents
tau. 9੅Nuna ti nuigtushkam: “Dita Apajuí chichamen antuinayatak, 19੅ju
antutaiji ajamuk antuktinme”, tiuwai. nugkaya wajiin imá senchi puyatjuinak,
wiakchameatasag imá senchi
Jisusa jintintaiji aidau iniimsamu anentaimtuina nuna takun timajai. Ashí ju
(Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10) nugkanmaya wají wakegamua nunú
10੅Nuna jintinkagtua ashimkamtai, chicham pegkeg antukbaunak imanchau
tikichik shimuinai ujumak juwakaju emawai. 20੅Untsu jigkai nugka pegkegnum
aidau ni jintintaiji aidaujai jegantag, shiig tsapaidiaju asag nejetnash imanik
augmattsa jintinkagtuamun pachisag nejeawajui timag nunak: Aents Apajuí
77 0DUFRV੄4

chichamen shiig dekaskeapi tusag, imá apatkaya imá shiijash antumainaita?


Apajuí wakejamunak takaina nuna takun ¿Wají augmatbauwa yaijatmainaita
timajai. Nunú aents aidauk, ajak treinta Apajuik juní inamui tusa shiig
jigkain, sesenta, cien aatus nejekú aina dekamaina dusha? 31੅Juka mostazan
numamtin ainawai.” jigkayí nugká ajatiama numamtinke.
Ashí nugkanmaya jigkai aina nuwiya
Lámpara pachisa augmattsamu imá piipichik mostazan jigkayiya
(Lc. 8.16-18) nuuwai. 32੅Nuninchitkushkam nugká
21੅Junashkam chichaak: “¿Lámpara ajaam tsakaakug kadaukdaugkin
ekemakaish, dukukaik dutikachkuish wegawai. Iman wajasmatai yakiya
pegaká wakentinig aputayama? pishak aidaushkam nuna wakentí
¿Dutiktsuk yakí ekenchataigkama? bikintunum pasugmainawai. Numamtuk
22੅Anmamtuk ashí uukbau aidaush Apajuishkam aents wajumkea nui
wantinkagtinai, aantsag ashí dekachbau inabaujin nagkama kuashat emawai.”
aidaushkam dekaamu agtinai. 23੅Dita 33੅Kuashat augmatbaun pachis

antutaiji ajuinamuk antuktinme.” jumamtin aidaun jintinkagtujakuí dita


24੅Junashkam tiuwai: “Atum antajum nunú yupichu antumainun. 34੅Augmatbaun
shiig antukjum umitaik, Apajuishkam aan tutsukek jintinkagtujakchauwai, untsu
kuashat dekamtijamattawai. 25੅Nuniau niina jintintaiji aidaunak ashí nuna
asamtai ni mina chichamjun dekaskeapi tusa takun tajai tusa dekamtikajakuí.
shiig puyatjus antaunak aan nagkaemasan
jintintuattajai, tuja ni mina chichamjun Jisus dase imijkamu
puyatjus antachuk machik antamujish (Mt. 8. 23-27; Lc. 8.22-25)
kajimitkam atinai.” 35੅Nunú tsawantai kiyagbaunum niina
jintintaiji aidaun chichajak:
Jigkai tsapaamu pachisa —Amain wegagmi, —tiuwai.
jintinkagtuamu 36੅Tusa aents aidaunak akateg ukuinak
26੅Junashkam Jisus tiuwai: “Apajuí Jisus botenum egketunak dutiksag
aentsnum inama duka, aents ajaka jigkayin jukiag wegajui. Nuniai tikich botenum
ajauwa nujai betekmamtinai. 27੅Nunik ajaa minidaush aidau. 37੅Nunik weenai dase
kanak tepaish tuja iwaa pujaishkam kashi shiig senchi kuchan umpuak
tsawai aish jigkaik tsapaawai, nunik tsukatmitkau, imaniau asa botenmag
tsakawai ajauwa duka wajuk tsakaawa yumik yajanu. 38੅Imatiktai Jisus bote
nunak dekatsaig. 28੅Nunak nugka nigki ukujin atamjutain atamjuk kanak
tsapapamu asa nuniawai, dekatkauk dupaya tepettaman ishintainak:
nunin tsapai tsakajá pasamjawai, nunik —¡Jintinkagtinuh! ¿Amek jutii
nejek ayatak jigkaik wegawai. 29੅Nunik jakektatag duka pachijattsumek?
tsamakmatai hozan juki jiintawai juuktatus, —tuidau.
tsawan juumain jegau asamtai.” 39੅Tama nantakí dasen jiyak idayak,

nayantsanashkam:
Mostaza jigkayí pachisa —¡Mijakta! —tiuwai.
jintinkagtuamu Tamawaik kuchashkam mijak
(Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) miyasuch yaunchuk aajakbauk nunisag
30੅Junashkam
Jisus tiuwai: “Apajuí we patamsauwai. 40੅Nuna dutika niina
aentsnum inama dusha ¿wajijai jintintaiji aidaun chichajak:
0DUFRV੄4੄5 78

—¿Wagka sapigmajume? ¿Wagka yuwinak ijunu asamtai, 12੅wakan


Apajuiyaish kajintsajum pegkegchau Jisusan segainak:
anentaimtsugme? —tau. —Wait aneasam awi ishijatkata, au
41੅Nuna dutikamtai senchi puyatkag kuchi ijuna awi utsanawagmi, —tuidau.
sapigmakaju, nunikag ditak 13੅Tiagtai Jisuschakam:

pempeentunikiag: —Wamkesjum wetajum, —tima wakan


—¿Jusha ya asamtaiya dasesh, pegkegchau aidau aentsnak ukuinak, dos
kuchash antujuinawa? —tudayinau. mil kuchi tumain ijununum utsanawajui.
Dutikawajam kuchishkam pisajag betsag
Gadaranmaya aents wakan tajagak kuchanum najataunum utsanawag
pegkegchau egkemtuamu jinawajui.
(Mt. 8.26-39; Lc. 8.26-39) 14੅Nunikagmatai kuchí kuitamin

5
1੅Nunik Galilea kuchajin amain aidaushkam pisajag yaaktanum jegawag
Gadaranmaya batsamtai nugkeen etsejuinak, ajanum batsataidaunash dutiksag
katigkaju. 2੅Nuwi anumak botenmaya jinai, ujakaju. Dutikawajam, wagkag ankae tusag
ukumatainmaya aents wakan pegkegchau diisagtatus shimutkaju. 15੅Nunik Jisus
egkemtugbau Jisusan tajuauwai. 3੅Nunú pujamunum jegakmag, wakan pegkegchau
aentsuk ukumatainum pujú, jiju ikagmauwai shiig kuashat chimpimtujam waitkam
jigkajaish emetuatakamá tujinkamu. 4੅Jiju wekayin pegkeg wajas, jaanchin nugkujá
ikagmauwai uwejen jigkajá, dawenum Jisusai ayaumas eketun wainkag, senchi
jigkajá awajkamash tsujiag utsau, imaniau ishamkajui. 16੅Nuna wainkau aidau tikich
asa emetmainchau wajá wekagu. 5੅Nuniak aidaunashkam ujaidau, aents wakan
kashi tsawaishkam mujanum, pegkegchau chimpimtuamu tsagajun, kuchi
ukumatainmash wekagas untsumá wekagu, jinaamun pachisashkam. 17੅Nunikag Jisusan:
nuigtush kayá jukishkam ijubau. 6੅Imaní —Wait aneasam ju ii nugkega juwig
wekagu asa, Jisusan atushat wainmawaik pujutsuk yajá weta, —tusag segajui.
tupikatki jegantun tikishmatug pujujus, 18੅Tusá tima Jisus wegak botenum
7੅senchi untsumak: egkemtai, wakan pegkegchau
—¡Jisusah, Apajuí nayaimpinum pujuwa egkemtuamu etsagagbaushkam:
nuna uchijiyah! ¿Wagka amesh minaish —Wisha amijai wekaesatjai, —tusa
miname? Apajuí pachisan segajame, ¡wait segauwai. 19੅Tujash Jisusak ayú tutsuk:
aneasam suwimkak sukagtusaipa! —Dekas jeemin wetá pataim
8੅Nunak Jisus: batsatbaunum, nunikam shiig kuashat
—Wakan pegkegchauwah, aents Apajuí amina wajuk wait anenjamjae
jinkim ukuktá, —tibau asa tiuwai. nunú pachisam ujaktá, —tiu.
9੅Tutai Jisus iniak: 20੅Tima wegak Decápolis jegaa, Jisus

—¿Amesh yaitpa? —tau. niina kuashat wait anenja nuna pachis


Tama ni aiimak: etseju. Nunitai ashí puyatjukag diidau.
—Wika Untsujiyaitjai, wagki jutiik
Jairo nawanji tikich
kuashat asaja, —tiuwai.
10੅Nuna ti Jisusan segainak: “Wait nuwa jaujai etsagagbau
(Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56)
aneasam yajá tikich nugkanmag
awekagtipa, jutii pujag juwig 21੅Jisus botenum egkemag kuchá

idaikagtusta”, tiajui. 11੅Nuanuí mujanum amain katigmatai, kuashat aents aidau


jegantatak kuashat kuchi yutaijin tuwagkaju; dutikam nigka nuwig kuchá
79 0DUFRV੄5੄6

tugkitkenig juwakui. 22੅Nui pujai jega 35੅Eke chichaak wajai, apu Jairo jeen
ijuntaiya nuna apuji Jairo daagtin batsatu kaunawag jegantun ujainak:
Jisusan wainak, jegantun tikishmatug —Nawanjumek jakame
pujus: ¿itugkatasamea jintinkagtinush
23੅—Mina jegajuí wemí, mina waitkame? —tuidau.
nawantug ashí mayai ashinak tepaun 36੅Nu tuinamun Jisus antuk, jega

ukukjai. Wait aneasam ame minim ijuntain apujiya nuna pempeentuki:


uwegmin antinjukta, dutikam —Puyatkaipa, ayatak kajintsam
nawanjush tsagag pujugtusti, —tusa anentaimsata, —tiuwai.
segau. 37੅Nuna tusa aents aidaunak,
24੅Tama Jisus niijai wegau, nunitai minigpajum tusa ukuak Pedron,
kuashat aents saetuidau asag Jisusan Jacobon ni yachi Juagjai yajuak
chanuidau. 25੅Nu imatikainamunum weuwai. 38੅Nunik apú jeen jegakmá
nuwa doce mijadai numpan puwak kuashat aents pampainak, buutuinak
waitú pujú, 26੅nuniak kuashat ampijatin wake besemag batsatun wainkauwai.
aidaunum wekagas ampimak ashí ni 39੅Nuniai Jisus wayaak:

ajamuchijinak ashimkush, tsagautsuk —¿Wagka pampakjumesh buutush


nuní nagkaemas waitú wekayin, 27੅Jisus batsatjume? nuwauchik jakache kanag
pachisa augmatuinamun antuk, aents tepawai, —tiuwai.
tuwakbaunum eteenki ukujin pataetuk 40੅Tutai dushikidau. Tujash nigka nuna

Jisus jaanch pataká nugkuagbaujin ti, ashí aents nui batsatunak jiijá,
antinkauwai. 28੅Nigka: “Imá Jisusa nuwauchi apají, dukují, nuigtú ni
jaanchjinakesh antignuk tsagagtatjapi”, jintintaiji kampatum aidaujai
tau asa. 29੅Nunik antiamuik numpa utsanauwai nuwauch jaka tepamunum.
puwamujinak megkaekauwai, nunisag 41੅Nunik uwegnum achik:

ashí niina iyashinish pegkeg wegamun —¡Talita cumi! —tiuwai. (Nunak:


dekapjauwai. 30੅Nunitai Jisus niina “Nuwauchih, amina tajame nantaktá”,
senchijí jiinun dekapmamag, aents taku tiuwai.)
minidaun ayampatua: 42੅Tusa tamawaik nuwauch doce mijan

—¿Ya mina nugkutaijuish antinkae? ajamu jakaushkam nantakí wekagu.


31੅Tutai niina jintintaiji aidau: Nuna dutikamtai aents aidauk puyatjuk
—Kuashat aents tuwakaju asag dii ijuntuidau. 43੅Nuniagtai Jisus:
chanumpaina nu wainiatkumek, ¿ya —Tikichkesh ujakaigpajum —tusa
antinkae tusamesh tame? idayak:
32੅Nu tamashkam Jisusak ashí diyau, —Yutái susatajum yuwati, —tiuwai.
yaki antinkame tusa wainkatatus.
33੅Nunitai nuwa Jisusa jaanchjin antig Jisus Nazaret pujusbau
tsagajuk, senchi puyatuk kujaukmaikia (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30)

6
Jisusan jegantun, tikishmatug pujus 1੅Jisus nuwiya jinki ni nugken Nazaret

dekaskenum ashí ni waitiamujinak wetai, niina jintintai aidaushkam


ujakú. 34੅Tusá ujaam: niijai wegajui. 2੅Nunik tsawan ayamtai
—Nawantah, ame kajintsá tsawagmatai Jisus jega ijuntainum wayaa
anentaimam duwi tsagajume, shiig jintinkagtau. Nunitai antukag puyatjukag:
agkan anentaimsam wetá. Yamaik —¿Jusha tuwí imatikash unuimajuita?
agkan wajasume, —tiuwai. ¿Itusaya imatikash dekawa wainchatai
0DUFRV੄6 80

aidaunash iwainag taká junash? 3੅¿Ju dakituinakuig, nunú yaaktak ukuakjum


María uchijí carpinterowe duchaukaih? atumi dawemin nugka awa nu
¡Ju Santiago, José, Judas, Simón aina pegagjum akakekjum ukuktajum, dita
nuna yachiyajama! —tuidau suwimak jukitnuji iwaintakjum. Dekas
—¡Nuigtush umayí aidaush jutiijai tajime: Atak Apajuí aents suwimak
batsatajama! —tusag pampantuidau, suwamu atina nuaduí Sodoma,
Jisusaig kajinas anentaimainachu Gomorranmaya aents aidaujai suwimak
asag. 4੅Nuniagtai Jisus: susamua nuna nagkagas suwimkan
—Apajuí etsegtin niina nugken pujusá jukiagtin ainawai, —tiuwai.
etsegtaik, niina patayí aidaush, niina 12੅Tima jintintaiji aidau shiyakag,

jeeniagkesh eme anentus antugchau aents aidaun: Tudaujum idaikujum


ainawai, tujash tikich nugkanum Apajuí nemagkatajum, tuidau.
wekagas etsegtaik shiig aneas antujin 13੅Nuninak wakan pegkegchau aentsun

ainawai, —tiuwai. egkemtuju aidaunash jiijag ishimainak,


5੅Nuna tau asa nuwig dita jau aidaunashkam buuken aceitiyai
wainkachbaujinak iwainajag nijak etsagaidau.
takaschauwai, nuniayatak ujumchik jau
aidaun uwejen buuknum achik Herodes Jisusan dekas yakita tusa
etsagakui. 6੅Ditak dekaskeapi tuinachu deka juatatus wakejukbau
asamtai puyatjuk anentai jegagchauwai. (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9)
Nunik tikiju yaakat ayaunum wekagas 14੅Apu Herodes Jisus pachisa
jintinkagtau. augmatuinamun antuku, Jisusa daajig
ashí yantamnum wantinjau asamtai
Jisus ni jintintaiji aidaun nuna antuk: “Duka Juan Yamijatin
chichagkagtuktinme tusa ishiakbau maamua nu nantakiu asa, senchigtin
(Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) wajas imaniawai”, tau.
7੅Nunik ni jintintaiji doce aina nuna 15੅Tutai tikich chichaidau: “Auk

untsuk ijumag, jimá jimajan apatuk Eliasai” tuinai, tikich chichaidau:


ishimak, wakan pegkegchau aidau “Apajuí etsegtinai nuniachkush Apajuí
jiimainnash senchijin susauwai. etsegtin aajakú aina dutsukaitai”,
8੅Dutika: tuidau.
—Jintá wegaku atsumainuk ayatak 16੅Nunú tuinamun Herodes antuk:

ushujutaigmek jukitajum. Makichkish —Auk Juan wi buuké tsupigkatajum


jukigpajum jintá wegaku atsumainuk, tima tsupijuk maawajamia nunú
wají egkesá jutaigkesh, yuwatnukesh, nantakne, —tiuwai.
kuichkikesh jukigpa. 9੅Ayatak sapatik 17੅Nunak Herodesak nigki Juan

wegamaktajum, nuniakjumesh yachia achiktajum tima shimutkag, achikag jiju


nugkugtinuk jukigpajum, 10੅—tusa, ikagmauwai jigkajag aents achiká
nuigtú ditan chichajak: egketainum egkeau aajakuí, ni yachi
—Atum tu jeganma wayattagme, Felipe nuwen Herodiasan nuwatuk
nunikjumek nuwig pujusjum wegakjum pujutai, 18੅Juan chichajak: “Herodesah,
ukuktajum. 11੅Untsu atum tu yaaktanma amek yatsumi nuweg nuwatkamek
jegattagme nuniagmin nuwiya aents pujumaitsume”, 19੅tabaun Herodías
aidau ditá jeen jujamtan dakitjamainak, antuk kajejuk maatatus wakegayatak
atum chicham etsegbaun antutnash dutikmainchau dekapeau. 20੅Wagki
81 0DUFRV੄6

Herodesak ishamau, Juagkak aents


pegkeg tudaunash takachun dekau asa. Cinco mil aentsun Jisus ayugkamu
Iman asamtai ayatak kuitamu, nuniau (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-15)
asa tamash puyatayatak wakejus antau. 30੅Jisus chicham etsegtugkatajum tusa
21੅Nuniamunum Herodes ni akiinamuji ishiakbau waketug kaunkag, Jisusan:
tsawagmatai jistamak, yutai umikbaun —Nuní takasmaji, aaja
ni aentsji aidaujai nuigtú comandante, jintinkagtuamji, tusag —ujaidau.
apu Galileanmaya aidaujai ijunag 31੅Tama ni ayaak:

yuwinak pekagbaunum, 22੅Herodiasa —Wegagmi, agkan aents atsamunum


nawanji wayaa nantsebau, nuniak nunika machik ayamsagmi, —tiuwai.
Herodesan nuigtú niijai mesanum Nunak tikich waketiagtaish, tikich
pekajuidaunashkam shiig awajkauwai. minii wajaidau asagmatai, yujumak
Nunikmatai apu nuwan chichajak: yumainush agkan atsugbau asa, tiuwai.
—Ame wakegamu segattá, 32੅Nunik botenum chimpimjag ditak

tujutkuminig amastajai, —ti, nuigtú: shiyakajui nugka agkantunum.


23੅—Wi taja nunak dekas dutikattajai, 33੅Tujash nunik wetatman kuashat

wi inamag jukesh jimaituk aents aidau wainkag, kukag juwakiag


segatkuminish dekas amamain asan we weenakua, ditá Jisus
tajame, —tiuwai. anumkatnunum jegawaju. 34੅Jisus
24੅Tima jiinki dukujin jegajua: botenmaya jinkamá shiig kuashat aents
—¿Wajinak tujuta nunash segatja? tuwaká ijunun wainkau, nunik wait
—tau. anenmain diisuí, uwig kuitamainji
Tama dukují ayaak: atsugbau wajukmaina numamtuk
—Juan Yamijatna nuna buuké segatá, wajaidau asagmatai. Dutikak shiig
—tau. kuashat jintintu. 35੅Nuniai etsashkam
25੅Tima nuwauchishkam wamkes akagu asamtai, niina jintintaiji aidau:
wakettsag apu pujamunum wayau, —Juwig jutiik aents atsamunum
nunik: batsatji, etsash akaewai. 36੅Aentsuk
—Yamaikiuch Juan Yamijatnun ishiakta, yaaktanum jegattak aents
buuken, platunum egkejá sujustí tusan batsata nui aja tikiju aina nui wegag
wakegajai, —tau. dita yuwatnujin sumaktinme, dita
26੅Tama Herodes shiig senchi wake yumainuk atsawai, —tuidau.
besekú, nuniayatak ditajai pekajaidaush 37੅Tiagtai ni ayaak:

antuinamunum, dekas amastatjame tiu —Atum dita yuwatnuk susatajum,


asa yapajimainchau dekapjau. 27੅Nuniku —tiuwai.
asa apushkam makichik suntajan Tama dita aiinak:
awemauwai, Juagká buuké tsupikam —¿Jutii shiyakaiyash doscientos tsawan
utitá, tusa. 28੅Tima suntajishkam aents takasá kuichik jumaina ibauwaiyash pag
achiká egketainum jegá Juagká buuken sumaka ayugkatag? —tuidau.
tsupigkau, dutika platunum egkea itan 38੅Tiagtai ni ayaak:

nuwauchin susau, dutikam ni juki —¿Wajupa pag ajutjamainawa?


dukujin susauwai. wejum diistajum.
29੅Nu dutikamun Juagká jintintaiji Tima wegag:
dekawag kautuk, iyashin jukiag —Cinco pag nuigtú jimagchik namak
ukusajui. amae, —tuidau.
0DUFRV੄6੄7 82

39੅Tusa ujakam: puyatkag anentai jegagchaju. 52੅Nunak


—Aents aidau yajuakjum chijichi aina Jisus namak puujá ikaugka
anuí shiig akanjajum batsagtajum, ajamamunash shiig anentaimjag
—tusa ishiakui. dekaachaju asag, utujimas
40੅Tiajam ditashkam cien aentsun anentaimaidau.
ijumag batsainai, tikich cincuenta
ijumush aidau. 41੅Dutikawagmatai cinco Genesaretnumia jau
pagkan nuigtú jimagchik namaka nuna aidau Jisus etsagakbau
juki, nayaimpinum pagkai see tusa, (Mt. 14.34-36)
pagkan puujá jintintaiji aidaun susaju, 53੅Nunia nuniakua kuchá amain

dita aentsun tinamkatnume tusa. katigkag Genesaret nugkanum


Dutiksag namak jimaja nunashkam ashí kaamatak anumkaju. 54੅Nunik jiinainaig
tinamkau. 42੅Dutikawajam ashí shiig Jisusnak aents aidauk wainkaju.
yuwawag ejemakaju. 43੅Nunikagmatai 55੅Nunikag ashí yaaktanmayan

pag mamayakjai ampinkaunak yajuakag shimutkag jau aidaunak pegakjin


doce chagkinnum aimjaju. 44੅Junak pataidiag Jisus nui pujawai tabaun
cinco mil aishmag aidau yuwawajui. antuinakug nui emaidau. 56੅Dutikaidau
asag aents yaakat batsamin aidau,
Jisus yumí awanken yaaktan ukukiag batsamin, ajajin
wekaesá webau batsamin aidaushkam, jaun yajuakag
(Mt. 14.22-33; Jn. 6.16-21) jintanum batsaidau, dutikam:
45੅Nuna yuwawag nagkanaig niina Idaikagtusta ame pataká nugkuajam
jintintaiji aidaunak: nuna nagkattsamujigkesh antigkagmi,
—Atumek botenum chimpimjajum tusag segaidau. Tuja ashí aents Jisusa
amain Betsaida katigtajum. jaanchjin antidauk tsagainau.
Tusa ishimak aents aidaun aujus
ishiaktatus juwakui. 46੅Nunik aentsun Aentsun pegkegchau ema nunú
aujus ukuak mujanum wakauwai Apajin pachisa Jisus etsegkamu
ausatatus. 47੅Nuniai kiyaju, boteshkam (Mt. 5.1-20)

7
kuchanum ejapean wegai nigki kukag 1੅Fariseo aidau, chicham umiktinun
juwaku. 48੅Nunikmá wainkau dase igku jintinkagtin Jerusalegnumia
umpuamu asa, wiya wiyantuinakua kaunawaju aidaujai, Jisusan jegaantajui.
pimpikiag tsawampaidaun. 2੅Nunikag Jisusa jintintaiji aidau

Nuniamunum niishkam yuminum ikigmatsuk yutatman wainak,


wekagas ayaumas nagkaikitatus ditan anmainchaun aaninawai tusag
adijkau. 49੅Nunik yumí awanken chichaman patatuidau. 3੅Fariseo aidauk,
wekagas minittaman wainkag, dita ashí judío aidaushkam ditá muunji
anentaimsajag pasun minatsuash tusag aidau: Ikigmatskek yuchatai atí, tibau
senchi untsumaidau, 50੅ashí wainaidau asamtai, tuidau. 4੅Ditak, yutai
asag ishamainak. Imatiagtai Jisus sujutainum wejum taakjumesh
chichaak: ikigmatskek yuwawaigpajum tibau
—¡Witjai ishamjukaigpajum! aajakajui. Nuigtushkam kuashtai dita
—tiuwai. umijakbau aidauk; shikiká umutai,
51੅Tusa botenum egkemjamtai yajaa ekentai, yujumak inagku takatai
daseshkam mijaku; nunikmatai senchi jiju aidaushkam, nuigtú pegakshakam
83 0DUFRV੄7

tuke nijasjumké atajum tibau asamtai. tibauwa duke wejakjum tikich


5੅Fariseo nuigtú chicham umiktinun jumamtuk aina dushakam takaagme,
jintinkagtin aidaujai Jisusan jegaantag: —tiuwai.
—¿Wagka amina jintintaijum aidaush, 14੅Juna ti aents aidaun untsuká

iina muunji umiktajum tusa tibauwa chichaak:


nuna umitskesh ikigmatskesh —Wi taja ju shiig antugtuktajum:
yuwinawa? 15੅Aentsú wenin agaaya wayaa duka
6੅Tama ni ayaak: makichkish aentsnak pegkegchau
—Aentsú tsanú aidauwah, Apajuin emamainuk atsawai; untsu
etsegtin Isaías atumin pachis agak: anentainmaya jiina nuuwai aentsun
‘Ju aents aina juka, minak dekas pegkegchau emauk.
ditá anentain eme anenjuinak 16੅Ni antutaiji ajamuk antuktinme,

adaituinatsui, —tiuwai.
ayatak wenin adaituinawai. 17੅Nuna tusa aents aidaun ukuak jegá
7 Nuniau asag, mina pachittsag auna wayamtai, niina jintintaiji aidau nu
emematjai tujutuinawai; augmatbaun pachisag iniidau. 18੅Tama
jintinkagtuinakush, aents ni ayaak:
umiktajum tibauwa nuna —¿Atumesh tikich shiig antuinatsu
jintinkagtuinak Apajuinu antsagmekek antuinatsjum? Ashí agaaya
jintinkagtaji’, tuinawai. wayaa duka aentsnak pegkegchauk
8੅—Atumek dekas Apajuí chicham emamaitsui, 19੅anentainum waitsuk,
umiktajum tibaujiya duka umigtsuk, ampugnumag egkemag letrinanum
aents tibauwa nu umiajume. Umutai ajapnau asa.
yajá ekentai, vaso nijakjum Junak ashí yutaig pegkeg ainawai
nuigtushkam tikich kuashat jumamtin tusa tiuwai. Nuigtushkam:
aidau taká yujajume. 9੅Nuigtushkam 20੅—Aentsú anentain jiina nu aentsnak

Apajuí chicham umiktajum tujabauwa pegkegchau emawai. 21੅Duka aentsú


duka imanchauch emakjum, atum anentainia jiinui pegkegchau
chicham najanamua nu umiagme. anentaimat, pegkegchau takastasa
10੅Nuniakjum Moisés chichaak: ‘Atumin wakegamu, magkagtamushkam,
apa dukujai eme anentsá diitajum, 22੅tsanijinbau, kasabau aidau, sujimamu,

dutikakjum yaigtajum; untsu ni apajin, pegkegchau ata, tsanubau, nuwajai


dukujinakesh pegkegchaun chichajuk shiig senchi takanistasa wakegat,
tsagkugtsuk maatajum’, tibauwai. tikichdau diigsá kajejut, yumigmamu,
11੅Tibau aig atum chichaakjum: ‘Aentsuk ememamushkam, anentainkas takamat
ni apajinak, ni dukujinakesh: Mina wají aina dushakam. 23੅Ju ashí pegkegchau
ajutaina juka corbagkai, nuniau asamtai aina duka anentainmaya jiinui, nuniau
yaimaitsujame tumainai’ tajume. asa aentsnak pegkegchau emawai,
(Corbán tawa duka: “Apajuí anentag —tiuwai.
anagkuamu”, taku tawai) 12੅Atumek
nuna aatus tauk apajinak, dukujinakesh Tikich nugkanmaya nuwa Jisusan
yaimaitsui, tajume. 13੅Ju aatsa tau dekaskeapi tibau
asajum, Apajuí chicham umiktajum (Mt. 15.21-28)
timawa duka imanchauch emajum 24੅Nuwiya
jiinki Tiro nugkanum, Sidón
idaikujum, atumi muunjum umiktajum nugkanmashkam weuwai. Nunik makichik
0DUFRV੄7੄8 84

aentskesh dekajuawainum tau asa empekunash antumtikawai, chichachunash


jeganum wayau, tujash uumainchau chichamtikawai”, tuidau.
dekapjau. 25੅Nuniai nuwa nawanji wakan
pegkegchau egkemtugbau antuku nui Jisus cuatro mil aents ayugkamu
pujawai tabaun, nunik tajuntun (Mt. 15.32-39)
tikishmatjau. 26੅Duka nuwak griega
8
1੅Nunú tsawantinig kuashat aents

Sirofenicianmaya aajakuí, nunú segau: tuwakaju asag, yumainji atsujuidau


—Nawantug wakan pegkegchau asagmatai, Jisus ni jintintaiji aidaun
egkemtugbauwa nu jigtugkita, —tusa. untsuká ijumag:
27੅Tujash Jisus ayaak: 2੅—Ju aents aidaun wait anentuinajai, juwi

—Jasta, dekatkauk Israela uchijí wijai kampatum tsawantai yujumkanash


aidauwá yuwatnume, pag uchi yuwamu yutsuk batsataina duwi, 3੅wi yujumkan
atankí yawá suwamuk pegkegchauwai. ayugtsuk ishiakmak, jeen jegatakamá
28੅Tama nuwa ayaak: pimpikiag jaka iyaumain ainawai, dita
—Ehé dekaske Apuh, tujash atushtanmaya kaunkajush aina duwi, —tau.
yawashkam mesa wapken pujusá uchi 4੅Tutai niina jintintaiji aidau aiinak:

yujumak akakeamun yuwame, —tau. —¿Tuwiya jutiish aents atsamunum


29੅Tama ni ayaak: pujag juniautish jusha ajamsagtatji?
—Nunú tame duwik wetá. wakan 5੅Tiagtai ditan iniak:

pegkegchauk nawanjumnak jiinki —¿Wajupa pagka ajutjamainawa?


ukukne, —tau. Tama:
30੅Tima nuwashkam wakitki jeen —Siete pag ajutjamui, —tuidau.
jegakmá, nawanji wakan pegkegchau 6੅Tiagtai:

egkemtuamunak agkan wajas pegaknum —Aents nugkanum batsagtajum


tepettaman wainkauwai. —tusa ishiaku.
Dutika ashí umikagmatai pagkan juki,
Aents chichachun Jisus etsagagbau
Apajuin see tusa puujá ni jintintaiji aidaun
31੅Jisus Tiro nugkanum pujau jinki tinabiu, dita aentsú susatnume tusa.
Sidón nagkaemak, Galilea kuchajin Dutikam ditashkam aentsun tinamkaju.
jegauwai. 32੅Nunikmatai aents empekú 7੅Namakshakam ujumchik au asamtai,

dewaun itaantaju, dutikawag: dutiksag Apajin aujus nunashkam


—Uwegmin achigtukta, —tusag segaidau. tinamkagtitajum tusa tinabiu.
33੅Tiagtai Jisus aents nuninun akanak 8੅Dutikawajam yuwawag shiig ejemakaju.

juki, ni tsajam uwejen kuwishin Nunikagmatai pag mamayakjai


inujuauwai; dutika usukin juki nuna ampinkaun siete chagkinnum aimjajui.
inayin antinkauwai. 34੅Dutika wajan 9੅Nuna yuwawajua duka cuatro mil aents

nayaimpinum pagkai mayatak: “Éfata”, tumain aajakajui. Imanun ayujuk akatek


tau. (Nunak “ujanta” taku tiuwai.) ishiakui.
35੅Tusa tamawaik aents antuchun kuwishig

ujaniuwai, inayishkam pegkeg wajasuí, Fariseo aidau wainchatai


nunikmatai shiig chichakú. 36੅Dutika: iwainkagtukta tusa Jisus segamú
—Makichik aentskesh ujakaigpajum, (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56)
—tiuwai. Tusa tibau ainayatak nuní senchi 10੅Dutika ukukí, ni jintintaiji aidaujai

etsegtuidau. 37੅Imatjiagtai shiig puyatjusag: botenum chimpimag Dalmanuta


“Ashí dekas pegkejan takaawai, nugkanum weuwai. 11੅Nui jegamtai
85 0DUFRV੄8

fariseo aidau kautuawag, Jisusjai —Wi siete pagkan jukin cuatro mil
kuashat tudayinau. Nuninak dekas aents ayugkamash ¿wajupa chagkina
Apajuí uchijimpashit tusag aimkamiugme ampinkau aidaush?
dekapsatatus: Tama dita aiinak:
—Nayaimpinmaya wainchatai —Siete aimjamiaji, —tuidau.
iwainkagtukia, —tuidau. 12੅Tusá 21੅Tutai ni ayaak:

segainam Jisus senchi mayati wajan —¿Dutikau ayatkugmek


chichaak: dekamainchau dekapeajum?
—¿Wagka atum wegantutigmesh
wainchatai iwainkagtukia tusagmesh Betsaidanmaya aents
tuké tajume? Dekas tajime: Atumnak wainmachun Jisus etsagagbau
makichik iwainamunakesh 22੅Nuna ti Betsaida jegauwai.
iwaintukchattajime. Nunikmatai wainmachun itajiag,
13੅Tusa ukuak botenum egkemag, antinjukta tusa segaidau. 23੅Tama
ataktú amain katigkuí. Jisuschakam wainmachun egkesá juki,
yaaktauchin ukumtiki jiin usuktua,
Fariseo jintinkagtutaijig levaduraya uwejen nuna jiin patatiu, dutika:
numamtinai tibau —¿Machikish wainmatsmek? —tusa
(Mt. 16.5-12) iniasu.
14੅Nui weenak pagkan kajimatkiag 24੅Tama niimak:

jukichaju asag yumainjig atsujuidau, —Aents aidaunak tuke numia


nuninayatak makichik pagkan takus nuninun wainjai; tujash weedaun,
weedau. 15੅Nuniku asagmatai Jisus: —tau.
—Nijah, fariseo aidau, nuigtú 25੅Tutai Jisus wainmachu jiin ataktú

Herodesa levaduraji aina nujai uwejen patatiu, dutikam shiig esetug


kuitamamkatajum, —tau. niimi pegkeg wajasú, nunik
16੅Tutai ditak pempeentunikiag: atushtanmayanash shiig paan wainkau.
“Junak ii pag takukchajag duwi 26੅Nunikmatai ni jeen awebau, dutikak:

tujamji”, tuidau. —Yaaktanmak wayawaipa, makichik


17੅Nu tuinamun Jisus dekajua: aentskesh ujakaipa, —tiu.
—¿Wagka pag pachisjumesh
jiyaniagme? ¿Atumek dekamainchau Pedro Jisusan amek
dekapeau asagmek utujimsajum Kristuitme tibau
anentaimjum? 18੅¿Atumek jime (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-22)
ajutjamainaigkik, wainmachu 27੅Jisus nuna dutika niina jintintaiji

wajukmaina numamtuk wajakjum, aidaujai yaakat Cesarea, Filipo tutaya


antayatkugmesh antuchu wajukmaina nuanuí yaakta ukukí batsamin
numamtuk wajajum? ¿Nuniau asagmek aidaunum wegajui. Nunik jintá wesa ni
aneaktsujum? 19੅Wi jimagchik paagkai jintintaiji aidaun iniak:
cinco mil aents ayugkamash ¿wajupa —¿Aents aidaush minash yaayai
chagkina aimkamiugme ampinjau tujutuinawa? —tau.
aidaush? 28੅Tutai dita aiinak:

Tama dita aiinak: —Wajumak aents aidau: ‘Juan


—Doce, —tiaju. Yamijatin maamua nuuwai’ tujamainai,
20੅Tiagtai: tikich chichaidau: ‘Auk Eliasai’
0DUFRV੄8੄9 86

tujamainai, tikich tuidau: ‘Apajuí senchi waitiakjumesh atsanjatajum.


etsegtin aajakajua dutsukaitai’ 35੅Ashí aents ju nugka juwi pujutan imá

tujamainawai, —tuidau. senchi wakegak, mina nemagtuk


29੅Tiagtai ni ayaak: waittan dakitauk uwemjashtin ainawai.
—¿Tujash atumesh, minash yaayai Untsu ashí aents mina nemagtuk pujus,
tujutjume? —tau. nuigtú yamajam chichaman etsejak
Tutai Pedro ayaak: pujus jaina nu uwemjagtin ainawai.
—Amek Kristuitme, —tiu. 36੅Aents ju nugka juwiya wají aidaun,
30੅—Tujash mina pachittsagmek ashí niinu emakush jaakug niina
makichik aentskesh ujakaigpajum, wakaninak tuké uwemtikmaitsui.
—tiuwai. 37੅Aentsuk ni wakaní uwemtijatasa

akikmatmainjig atsawai. 38੅Atum mina


Jisus ni maam atinji etsegkamu pachittsa chichat datsamakjum,
(Mt. 16.21-23; Lc. 9.22) chichamjushkam datsantakjum aents
31੅Nuna ti nagkama jintintak: mina dekaskeapi tujutchau aidau,
“Wi Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga Apajuí chichame umijuinatsu dushakam
Akiinauwaitag nunak senchi ujakchau aidautigminak, wi Apajuí
waitkagsagtatui, apu aidau, sacerdote Uchijiyaitkun Aentsmagan
apuji aidaush, chicham umiktinun Akiinauwaitag nuna, mina Apajú
jintinkagtin aidaushkam dakitjuinak tsaaptinjijai tsawan wajasan
mantuawagtatui. Dutijuawagmataish nayaimpinmaya aents pegkejam
kampatum tsawan asan nantaktatjai”, aidaujai minaknushkam: Juka midauchu
tusa etsegkauwai. 32੅Nuna tusa paan ainawai, titinaitjime.

9
etsegtai, Pedro akanak juki kakaakan 1੅Nuigtushkam:

chichajak: —Dekas tajime: Atum juwi ijunjum


—¿Wagka amesh annush anentaime? juwiyatijum wajumak aidautijum eke
—tiuwai. jatsuk iwaaku pujusjumek, Apajuí
33੅Tama ni jintintaiji aidaun inamtaiji senchijijai minau
ayampattsag diyak Pedron jiyaak: wainkatnutigmesh ajume, —tiuwai.
—¡Wetá iwanchih, minai tantá
wajatsuk! Amek dekatsme Apajuí Jisus yapajinamu
dutikatjai tabaujiya duka, aentsú (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36)
anentaimtaig anentaimam duwi, 2੅Seis tsawan asa Jisus, Pedron,
—tiuwai. Jacobon, nuigtú Juagkan juki ditanak
akanki muja yakí tsakajunum wegajui.
Jisus mina nemagtukta tautigmek Nui ditash wainainaig Jisusa niimé
atum wakegamuk idaikujum yapajinauwai. 3੅Niina jaanchjig
nemagtuktajum tibau winchamtin shiig puju nieve tutaiya
(Mt. 16.24-28; Lc. 9.23-27) iman wajasuí, ju nugka juwiya aents
34੅Nunik ni jintintaiji aidaun, nuigtú jaanchin senchi nijakush imatika puju
tikich aents aidaujai untsuk ijumag emamainchau aajakuí. 4੅Nuniaig Moisés,
chichajak: Eliasjai Jisusan aujuidaun wainkajui.
—Mina nemagtuktasajum 5੅Nunik Pedro Jisusan chichajak:

wakegautigmek, atum wakegamuk —Jintinkagtinuh, jutiish maigkis


idaikujum nemagtuktajum, nuniakjum juwig batsatagtai, kampatum aak
87 0DUFRV੄9

aakmagmi. Makichik aminu, tikich —¿Wají pachisjumea ditajaish


Moisesdau, nuigtú Eliasdau, —tau. tudaijume? —tau.
6੅Nunak ni tabaujinakesh dekachiatak 17੅Tutai aents tuwakbaunmaya

senchi ishamkamunum, tiuwai. 7੅Nuna makichik ayaak:


taig yujagkim ijikuí. Nuniaig —Jintinkagtinuh, mina uchijun
yujagminmaya chichaak: “Juuwai dekas wakan pegkegchau egkemtua chichachu
mina uchig anetaijuk, nigki antugkujum etugtimun amina itajuagme. 18੅Juka
umigkatajum”, tabaun antukajui. 8੅Nuna wakan egkemtamak kujaak, saun kaput
timatai diikmá imá Jisusnak wainkajui. apak, nain takegtak, ichichkam
9੅Nunik mujanmaya minisá: patamnuwe. Imatijutin asamtai amina
—Atum wainkaujum nu pachisjumek jintintaijum aidaun, jiigtugkitajum
makichik aentskesh ujakaigpajum, wi timajai, tujash tujinkagmae, —tau.
Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga 19੅Tutai Jisus ayaak:

Akiinauwaitag nuna mantuawagmatai —¡Aents dekaskeapi tuchau


nantatsaigkik, —tiu. 10੅Tusa tiajam aidauwah! ¿Wajupá dukapea atumjai
pachitsuk idaisajui. Nuninayatak, jakau ijunjanush pujumainaitja? ¿wajupá
ayatkun nantaktinaitjai, tawa nunash dukapek dakastajime minak dekaskeapi
wajukatnunak tawa tusag iniinidau. tujuttinme tusanush?— Nuna ti:
11੅Nuninak: —¡Itantá! —tiuwai.
—¿Wagka chicham umiktinun 20੅Timatai uchin ejentuntaju. Dutiktai

jintinkagtin aidaush, dekatkauk Eliasá wakan nunú uchin egkemtaushkam


taatnai tuinawa? Jisusan wainak uchinak waugmitkaku,
12੅Tiagtai Jisus ayaak: dutikam nugká iyaag tanagak saunak
—Eliasak niiyá eemak taatnai nunik kaput apakú. 21੅Imatiktai Jisus uchí
tikich takastinun umiktinai tibauwa apajin iniak:
duka dekaske. Tujash ¿wajintu —¿Wajupa tsawantaiya junash
agagbauwaita Apajuí Uchijiyaitak imatiká pujugnaita? —tau.
Aentsmaga Akiinatnun pachisash, Tama:
senchi waittsatnai nuigtush dakitjamu —Uchuch aig nagkamauwai. 22੅Dutikau
atinai tatsuak? 13੅Tujash wi tajime: asa jinumash jiyata tinuwe, namakash ajug
Eliasak taabi, nunikmataish dita maata tinuwe. Ame machikiuchikesh
pegkegchau takaamujinak dutiksag dutikmainaitkumek wait anenkagtujam
inagkeatkiagmayi. Agagbaunum niina jutiish yaijatkata, —tau.
pachis tawa dutiksajag, —tiu. 23੅Tutai Jisus ayaak:

—Dutikmainaitkumek tiipa; aents


Wakan pegkegchau uchin dekaskeapi tauk ashí dutikmainai, —tiu.
egkemtuamun Jisus etsagagbau 24੅Nuna taig uchí apajishkam senchi
(Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) untsumak:
14੅Nunik ni jintintaiji aidau —¡Dekaskeapi tajai! ¡Wi dekaskeapi
batsatbaunum jegakmá wainkaju kuashat tumain dekapeachkuish yainkata! —tiu.
aents tuwajuk aun, tuja chicham 25੅Jisus kuashat aents tuwagtai

umiktinun jintinkagtinchakam ditajai wainak, wakan pegkegchaun jiyaak:


tudayinaun. 15੅Nunidau Jisusan wainkag —Wakan chichachu empekuwah, wi
puyatuk tupikatkiag jegaantag tajame: ¡Jiinkim ukuktá, ataktuk
kumpamawajui. 16੅Nunikmatai ditan iniak: waketjukmek egkemtuawaipa! —tiu.
0DUFRV੄9 88

26੅Tama wakanchakam senchi ekeemas, ni jintintaiji doce aina nuna


untsumak uchin kujamtikak waamak untsuká ikaunman: Ni eme anentai
jiinkiuwai, nunikmatai uchik jaka atatus wakegauk, tikichi takajin nuigtú
iyaantu. Nunitai kuashat aents imanchauch amainai. 36੅Nuna ti uchin
chichainak: ejapeen awajus midaaki juki chichaak:
—Uchik jakae, —tuidau. 37੅Aents mina nemagtuidau ju uchia
27੅Tujash Jisus uwegnum achiká jumamtin aina juna, shiig anentus
inankiu, dutikam wajantú. juwidauk minashkam mina
28੅Nuna dutika Jisus jegá wayamtai, ni Apagnashkam aikasag juwinawai.
jintintaiji aidau agkan niinak iniinak:
—¿Wagka jutiish jiiktakamaish Jutiin shiwagmatjamtsu duka
tujinkamji? —tuidau. jutiinu asa aniawai
29੅Tiagtai ni ayaak: (Mt. 10.42; Lc. 9.49-50)
—Ju wakania juka makichkish 38੅Tutai Juan:
kakajus jiimaitsui, Apajuí aujku —Jintinkagtinuh, aents wainkamji
yujumak ijagmaka pujachkuik, —tiu. amina daagmin wakan pegkegchaun
jiyau, tujash jutiijai minitan dakitakui
Jisus awentsag ni amek aikawaipa timaji, —tau.
mantamnatnuji etsegkamu 39੅Tutai Jisus ayaak:
(Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45) —Amek aikawaipa tusagmek
30੅Nuwiya jiinki Galilea wegamun tiigpajum. Makichik aentskesh mina
makichik aentskesh dekawainum tusa daajui wainchatain iwainayatkug,
Jisus dakitau, 31੅niina jintintaiji aidaun pempeentugsagkek pegkegchaunak
jintintuata tau asa. Nunik jintintak tau: chichagtumaitsui. 40੅Jutiin
—Apajuí Uchijiyaitak Aentsmaga shiwagmatjamtsu duka, jutiinu asa
Akiinauwa nunak, tikich aents nuniawai. 41੅Tuja makichik aentskesh
aidaunum sujukag idaisagtatui, atum mina nemagtin asagmin, yumin
dutikawagmatai maawagtatui. Tujash uwagta tusa amasú aidauk, dita wají
jakaashkam kampatum tsawanta juwi shiig pegkeg jukitnujig ajiagtinai.
nantaktatui, —tau.
32੅Tutaish ditak nuna takumpap tawa Tikichin pegkegchau emaidau tibau
tusag dekamain dekapenachu. (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2)
Nuninakush ajantuidau asag iniaschajui. 42੅“Mina dekaskeapi tusag
nemagtuidau ju uchi piipichia jumamtin
Yaki dekas imá wagaakush aidaun makichkikesh pegkegchaun
atinaita tiagbau takamtikaidauk, dekas kaya muun
(Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) dekeetai aina iman jukí kuntugnum
33੅Nunikag yaakat Capernaum jigká detuais nayants ajugká ajapmain
jegawajui, nui jegá wayaa ainatai. 43੅Amina uwejum tudaun
batsatbaunum Jisus ni jintintaiji aidaun: takamtijamkuig, tsupika ajapmaina
¿Jintaa minisjumesh wají numamtuk wajaktá tudau takat
chichamjimugme? tau. 34੅Tujash ditak idaikum. Dekas pegkejai tudau idaisau
chichainachu, jintaa minisag ditak asá, pujut tuke atina nui makichik
pempeentunikiag, yaki imá wagaakush uwegtin waimaina numamtuk wajamuk,
atinaita tudayaju asag. 35੅Nuniagtai jimá uwegtin asá suwimak juwaku jii
89 0DUFRV੄9੄10

ajumaish kajinchau, 44੅akash jinuchu —¿Moisesash atumnash wajukatajum


aina nui ajapeam amaina nu. 45੅Amina tujabiajuita?
dawem tudaun takamtijamkuig, tsupika 4੅Tama dita aiinak:

ajapmaina numamtuk wajaktá tudau —Moisesak papí idaidaiku najantai


takat idaikum. Dekas pegkejai tudau umikjum nuwemek idaimainaitjume,
idaisau asá, pujut tuke atina nui shutusá tujabiuwai.
waimaina numamtuk wajamuk, jimá 5੅Tiagtai Jisus chichaak:

dawentin asá suwimak juwaku jii —Juna dutikatajum Moisés tujabiajua


ajumaish kajinchau, 46੅akash jinuchu nunak atum chicham umitnumash
aina nui ajapeam amaina nu. 47੅Amina katsujam asagmin tujabiajui. 6੅Tujash
jiim tudaun takamtijamkuish, ukuinkam yama nagkamchakug Apajuik
ajapmaina numamtuk wajaktá tudau aishmagkun nuwajai najanauwai.
idaikum. Dekas pegkejai tudau idaisau 7੅Dutikamu asag aishmag nuwenkug

asam, Apajuí inamtaijin makichik apajin, dukujin ukuak niina nuwejaig


jiiyaik niimsá waimainaitam numamtuk pujumainai, 8੅nunikag makichik iyash
wajamuk, jimá jiintin asam, 48੅akash wemainai. Nunin asag jimaja
jinuchu, jiish ajumaish kajinkashtina nuninchauwai makichkia numamtinai.
nui ajapeam amainaitam nu. 9੅Nunin asamtai Apajuí nuweamua
49੅“Ashí nunú aidauk weegai nunak makichik aentskesh
kachikbau kakajus kautsama idaimitkamain ainatsui.
numamtuk, dita takasbaujijai jiinum 10੅Tusa ukukmatai Jisusa jintintaiji

batsatkush tuke jakachagtin ainawai. aidau jegá jegawag, nuna pachis


50੅Week੆b dekas pegkejai, tujash jea iniidau. 11੅Tusá iniam:
jeatuji megkagak sakam wajasmataish, —Makichik aentskesh nuwen idayas
¿itugsaya ataktush jea jeatush tikich nuwajai nuwenkug, jeteken
emamainaita? Dekas atumin weega ekajeak nunimainai, 12੅nunisag
anmamtinun Apajuí pujutan amasbau nuwashkam aishin idayas tikich
ajutjamainai. Nunikmatai tikich aentsnum nemakug, aishin ekajeak
aidaujaish shiig anendaisajum agkan nunimainai, —tiuwai.
batsamainaitjume.”
Jisus uchi ikautkamu
Nuwak idaimaitsui Jisus tibau (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17)
(Mt. 19.1-12; Lc. 16.18) 13੅Juna ashí tusa inagnai, uchi aidaun

10
1੅JisusCapernaumnumia jiinki Jisus uwejen antinjukti tusag ikautkajui.
Judea nugkanum jegaa, Imatikiagtai ni jintintaiji aidau, uchin
Jordagka amain katigkú. Nunikmatai ikaunmaina nuna jiyaidau.
aents aidau tuwagkajam ataktú ni 14੅Dutikiagtatman Jisus wainak kajek

jintinkagtutaijinak dutiksag chichajak:


jintinkagtau. 2੅Nuniai fariseo aidau —Tutsuk idaisatajum, uchi aidauk
pegkegchaunum dekapsatasag jegaantag minai kauntatnume utugkajum
iniasaju, nuwennush nuwenash awagkigpajum. Jujú uchi anentaimaina
idaimainashit tusag. 3੅Tuinam Jisus jumamtin aidaunum Apajuik inamjata
ayaak: tawai. 15੅Dekas tajime: Aents aidau uchi

b¬9.50 Diistá Mateo 5.13.


0DUFRV੄10 90

mina anentaimjutuina imanis —Wiyakuch aidauk Apajuí minai


anentaimjutuinachuk Apajuí inamak inamjati tusag kakajus idaimamainchau
amain ainatsui. ainawai.
16੅Jisus nuna tusa makí makichik 24੅Nuna tutai jintintaiji aidauk

uchin midaaki juki, uwejen achiak: puyatkag ijuntsaju. Nunikagmatai Jisus


—Apajuí yaimpaktinme, —tiuwai. ataktú chichaak:
—Uchig aidauh, aents aidau niina
Datsauch wiyakuch wajiijin imá senchi puyatjuidauk,
Jisusjai chichasbau kakajus Apajuí inamak amain ainatsui.
(Mt. 19.16-26; Lc. 18.18-27) 25੅Camellok aujá jiinish waigká
17੅Nuna dutika Jisus jinki jintá nagkaemamainai. Tujash wiyakuch
wetatman makichik aishmag tupi aidauk Apajuí minai inamjati tusag
tupikakua amainag tikishmatug pujus kakajus idaimamainchau ainawai.
iniak: 26੅Nuna tutai antukag nuní nagkaemas

—Jintinkagtin pegkejah, ¿wajina puyatkag:


dutikmainaitja pujut tuke atina nuna —¿Yaki tujash uwemjaush amainaita?
jukitasanush? —tau. —tusag ditak iniinidau.
18੅Tama Jisus ayaak: 27੅Tiagtai Jisus ditan diis chichajak:

—¿Wagka pegkejá tujutme? Makichkish —Aents diismak juka utugchatai


pegkejak atsawai, imá makichik Apajuiya machikish dutikmaitsui, tujash
duke pegkejak. 19੅Amek dekame chicham Apajuiyaig annuchui, nigka ashí
umiktin agagbaunum: ‘Tsanijinawaipa, dutikmainchaunash dutikmainai.
magkagtuawaipa, kasamkaipa, wainkamek
tsanumkagtujaipa, wainkam tsanumjam Mina nemagtuidauk ditanu
tikichdau jukipa, amina apa dukujai eme ukukbaujin nagkaesau
anentsam diyaakum yaigtá’, tusa tawa jukiagtinai tibau
nunú. (Mt. 19.27-30; Lc. 18.28-30)
20੅Tama ni ayaak: 28੅Tutai Pedro ayaak:
—Jintinkagtinuh, wika nunak uchuch —Jutii aidautik ashí iina
nagkamsanuk ashí umikuitjai, —tiuwai. ajutjamaidauk ukuinaku
21੅Tutai Jisus wait anenmain diis nemagkamiajime.
chichajak: 29੅Tutai Jisus ayaak:

—Makichik umimain ajutjame: Wetá —Dekas tajime: Ashí aents mina


nunikam ashí amina ajutjamaina duka nemagtuinak yamajam chichama
sujukam ujunauch aina nu susata. Nu nunakesh etsejak, jeen, yachin, umayin,
dutikawamin nayaimpinum wajigmik apajin, dukujin, nuwen, uchijí aidaun,
ajutjamtinai. Nu dutika ukuakum nugke aidaunash ukukiu aidauk, 30੅yamaik
waitiakmesh atsanjam nemagtukta, ju nugka juwig pujusag, ciegka imania
—tiuwai. jukiagtinai: Jee aidau, yachi aidau, umayí
22੅Nu tama antuk, nunimainchau aidau, dukují aidau, uchijí aidau, nuigtú
dekapeg wake beseká weuwai, shiig nugke aidaujaí ukukbauwa nuna nagkagas.
wiyakuch asa. Waittsajash atak atina duwi pujut tuke
23੅Nunikmatai Jisus nui ijunun atina nui pujusagtin ainawai. 31੅Tujash
ayampá ashí diis ni jintintaiji aidaun kuashat aents dekatkau atatus wakegaina
chichajak: nu ukunum juwakagtinai. Untsu iman atan
91 0DUFRV੄10

anentaimtumachu aina nu dekatkauk mantuawagtata dusha imanisjumkek


agtinai. waitmainaitjum?
39੅Tuinam dita chichainak:
Kampatuma juna Jisus ni —Ehé, iishkam duka waitmainaitji,
mantamnatnuji etsegkamu —tuidau.
(Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) Tiagtai Jisus ditan chichajak:
32੅Jerusalén jegawagtatus weedau. —Dekas tajime: Wi waittsan jakattag
Nuniamunum Jisus eemak wegai ni imanisjumek waittsatin ainagme,
jintintaiji aidauk ishamainak puyatkiag 40੅tujash mina untsujuí, tikich mina

weedau. Nuniagtai ataktú niina menajuí ekeemsatin atajum tusanuk


jintintaiji doce aina nuna yajuak tumaitsujime. Nunak mina Apag ya
akankiag, wajuk dutikawagtatua nuna aidau ekeemsatnujinak umigkauwaita
pachis ujaidau. 33੅“Yamai Jerusalén nuna ekentsagtinai.
jegattag duwi, wi Apajuí Uchijiyaitkun 41੅Nunú tabaun diez aina nu antukag,

Aentsmagan Akiinauwaitag nunak Juagkan Jacobojai senchi kajegkajui.


achigkag sacerdote apuji, chicham 42੅Nuniagtai Jisus ditan untsuká:

umiktinun jintinkagtin aidaunum —Atumek shiig dekagme, tikich


ejetuawagtatui. Dutijuawagmatai dita nugka aina nuna apuji aidau judiuchu
jujukiag judiuchu aidaunum dita aina duka, aentsnak ditanua nunin
maatnume tusag sujutkagtatui. emak inainawai. Untsu nunú apu aina
34੅Dutijuawagmatai pegkegchaun nuna aentsji aidau, aents aina nuna dita
chichagtuinak dushí dushiktuinakuag, wakegamun inau ainawai. 43੅Tujash
asututan asutu, usuktutnash usuktu awa atumek aajagmek dutikdaimain
awajtuinakua mantuawagtatui, tujash ainatsjume. Nunitsuk atum ainajum
dutijuawagmataish kampatum tsawanta anuiyatijum eme anentai atasajum
juwi ataktú nantaktatjai”, tau. wakegautigmek tikich aina nu takajin
amainaitjume. 44੅Atum ainajum anuiya
Juan Jacobojai Jisusan segagbau eme anentai atatus wakegauk, ashí
(Mt. 20.20-28) tikich aidaun inake amainai. 45੅Wagki wi
35੅Nuna timatai, Zebedeo uchijí aidau dekas Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan
Jacobo Juagjai, Jisusan jegaantag: Akiinauwaitag nunak, atum aidautijum
—Jintinkagtinuh, ii segattajam nunak mina takagtustinme tusanuk taachuitjai,
dutiksag umigkagtukti tusa wakegaji, wi dekas atumin takagkun mantamnan
—tuidau. kuashat aents aidau pujutin uwemtijata
36੅Tusa tiagtai Jisus ayaak: tusan taamjai, —tiuwai.
—¿Wajina dutijuati tusagmea
Bartimeo wainmachun
wakegagme? —tau.
37੅Tutai dita chichainak: Jisus etsagagbau
(Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43)
—Wakegaji amina inamtaigmin, jutii
jimajaitag nunuti makichik amina 46੅Nuna tusa Jericó jegawajui. Nuwiya
untsugmin ekenkum, tikich menagmin jiinki Jisus niina jintintaiji aidaujai,
ekejattsatin atá tusaja. nuigtú shiig kuashat aents ashinai, aents
38੅Tiagtai Jisus ayaak: wainmachu Bartimeo daagtin Timeo
—Atumek mina segatjum duka uchijí jintá yantam ekeemas, aents
dekatsjume. ¿Atumesh mina waitkajus nagkaemagtai kuichik sujustajum tusa
0DUFRV੄10੄11 92

sumá eketu. 47੅“Jisus Nazaretnumia awagtugmaktatui tusa ukuktajum,


nagkaemawai”, tabaun antuk, —tiuwai.
untsumtan nagkamau. Nuniak: 4੅Tiajam wejiag diikmá, waitainum

—¡Jisusah David wegantu uchijiyah agaa jinta tuniasunum jigkam


minash wait anenjugta! —wajau. wajattaman wainkag atiidau.
48੅Imattai kuashat aents aidau jiyaidau 5੅Dutikiagtai nui aents ijunaidau:

itatkati tusag. Tusá jiyamash nigka nuní —¿Utugkatagsagmea burrush


senchi untsumak: atiagme? —tuidau.
—¡David wegantu uchijiyah, minash 6੅Tiagtai ditashkam, Jisus titá

wait anenjugta! —wajau. tibaunak, dutiksag ujak ukukiajui.


49੅Imattai Jisuschakam nui wajan: 7੅Dutikawag burron jukiag Jisusan

—Untsuktajum juwi tantati, —tiu. itaantaju, dutikawag burro tuntupen


Timatai wainmachun untsuinak: awantak nugkuagbauji jukiag aitkajui,
—Yamaik untsugmawai kajintsam dutikawagmatai Jisus ekeemiu. 8੅Nunik
tantata, —tuidau. wetai kuashat aents asag, dita awantak
50੅Tama niishkam pataká nugkuagbaujin jintanmag aitug
nugkuagbaunak awik nugká aepeak, emaidau, dutikainai tikich aidauk
tseke wajakí Jisus wajamunum jegantuí. dukan tsupijag jintanum ainag emaidau.
51੅Nunikmatai Jisus iniak: 9੅Dutikiagtai aents dekas eemak ashinu,

—¿Minash utugtukti tusamea ukunum minidaujai senchi untsumkag:


wakegame? —tau. —¡Apajuí awemamu iina
Tama wainmachu ayaak: agkanmitkagmatin miná jujú
—Jintinkagtinuh wika wainmaktasan emematiagmi! 10੅¡Iina apachji apu David
wakegajai, —tiu. inamajakua nunisag inamjatatus miná
52੅Tutai Jisus: jujú emematiagmi, nigki
—Yamaik wetá, amek kajintsá nayaimpinmayanash agkanmitkattawai!
anentaimam duwi tsagajume, —tiu. —wajaidau.
Tusá tamawaik wainmakui, nunik 11੅Nunik Jisus Jerusalén jegaa, jega

Jisus wetai niishkam Jisusjai weuwai. Apajuí ememattainum wayauwai. Nunik


nui ashí wají agtatmanak diis ukuak
Jisus Jerusalén apu wajasá wayamu etsa akagu asamtai, niina jintintaiji
(Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; aidaunak ashí yajuak Betania weuwai.
Jn. 12.12-19)
Numi higuera tutai nejenchaun
11
1੅Jisus ni jintintaiji aidaujai
Jisus yumigja maamu
Olivosan mujajin jegawaju,
(Mt. 21.18-22)
yaakat Betfagé, nuigtú Betania
Jerusalegnum tikiju awa nui, nunik ni 12੅Betania kanag jiinkiag wegamunum
jintintaijin jimajan awemak: Jisus yapajau, 13੅nunikmá higuera shiig
2੅—Au yaakat jegattak aents batsata dukejuk wajattaman ikaag wainak wejiu
awi wetajum, awi jegakmajum burro neje atsuash tusa diistatus. Nunikmá
makichik aentskesh entsamchatai nejetí jegachu asamtai neje atsutai,
tsakatuch wajau wainkattagme, nu atia 14੅Jisus higueran chichajak:

jukim itagtuatajum. 3੅Nunú juwagmin —¡Ame nejeamunak makichik aentskesh


makichik aentskesh, ¿wagka aikagme? tuke yuwachagtin ainawai! —titatman
tujamkujaish, Apu atsumawai, ajum niina jintintaiji aidau antugkajui.
93 0DUFRV੄11

nunisag nunimainai. 24੅Nuaduí tajime:


Jega Apajuí ememattainum aents Atum Apajuí segattajum duka dekas
batsatun Jisus jiigbau sujustatuapi tusajum segatajum,
(Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; nuniakjumek jukittagme. 25੅Atum Apajuí
Jn. 2.13-22) aujkugmek, tikichjai kajegdaikamu
15੅Jerusalén jegawag jega Apajuí ajutjamkuig tsagkujatajum,
ememattainum Jisus wayaa, nui sujak atumnashkam Apajuí nayaimpinum
batsatun sumau aidaujaí agaa jiijú, puja dushakam aikasag
dutikak aents kuichki yapajiin aidau tsagkugtamjatnume atum pegkegchau
mesajinashkam shitatki akaketuk, chichakbaugminash. 26੅Atum nu
paumá sujin aidau ekeemtaiji aidaunash tsagkugchataik, atumin Apa
dutiksag ashí akaketkau. 16੅Jega Apajuí nayaimpinum puja dushakam, atumin
ememattaiya nui makichik aentskesh tudaugminash tsagkugtamjashtatjume.
takusá wayawainum tusa shiig dakitau.
17੅Nunik jintinkagtak: Sacerdote apuji Jisusan iniasbau
—Apajuí chichame agagbaunum: (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8)
“Mina jegajuk ashí tikich nugkanmaya 27੅Juna timatai wakitkiag Jerusalén
aidau Apajuí aujuinaku ijuntaiyai tama kaunawajui. Nunik jega Apajuí
atinai” tawa nuniaig atum kasá aidau ememattainum Jisus wekaetatman
batsamtai emaugme, —tiu. sacerdote apuji, chicham umiktinun
18੅Nuna timatai sacerdote apuji, jintinkagtin aidau nuigtú tikich apu
chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai aidaujai jegaantag, 28੅iniinak:
antukag, wajuk maawajik tuidau. —¿Aminash ya jintinkagtuata tusash
Tuinayatak ni jintinkagtamun ashí aents awetamae? ¿Yana chichamenia jusha
aidau puyatjus antujuidau asagmatai juniame? —tuidau.
nuna ishamaidau. 19੅Nuninai Jisusak 29੅Tuinam Jisus ayaak:

kiitai niina jintintaiji aidaun yajuak, —Wishakam iniastajime, atum nu


nunú yaaktanak ukuak yajá weuwai. aigkagmin ujaktajime ya jutikata
tujutmataiya jutikaja junash. 30੅¿Ya
Higuera kukajú wainkamu awemauwaita Juagnash yamijatjati
(Mt. 21.20-22) tusash, Apajuik awemauwait, atsa aents
20੅Nui kanajag kashikmasag aidauk awemauwait? nunú aigkatajum.
nagkaemakmag, higuera ashí kagkapejai 31੅Tama utujimkag, ditak

kukag wajattaman wainkajui. 21੅Nunik pempeentunikiag chichainak: “Juagnak


Pedro adeag Jisusan chichajak: Apajuí awemauwai tajinish, ‘¿Tujash
—Jintinkagtinuh, diisia ame higuera wagka dekaskeapi tichau ainagme’
yumigjam ukukmaum nu kukajá tujamtata jama? 32੅¿Aents awemauwai
wajana, —tau. titajiash?” Tuinayatak ashí aents aidauk
22੅Tutai Jisus ayaak: Juagkak dekaskenum Apajuí etsegtinai
—Imá Apajuiyaig kajintsá tuidau asagmatai ishamaidau.
anentaimsatajum. 23੅Dekas tajime: 33੅Nuninak Jisusan chichajuinak:

Makichkitigmekesh utujimsa —Dekatsji, —tuidau.


anentaimtsuk, dekaskeap nuniktatua Tiagtai Jisus ayaak:
tusajum ju muja chichagkujum: ‘¡Juwi —Ayú, wisha tichattajime yana
atsuk nayantsanum wajaata!’ tamak chichamenia jutikaja nunak, —tiu.
0DUFRV੄12 94

‘Aents jegá jegamin aidau kayá


Inak pegkegchau aidau pachisa ajapawajua nunú, kaya dekas
augmattsamu jegá ichichkatin apututia iman
(Mt. 21.23-46; Lc. 20.9-18) wajasé,

12
1੅Jisusataktú augmatbaun 11 nunak Apajuí dutikau asamtai, jutii

pachis aents aidaun jintintak, anentaig ejetumaitsui’ tawa


tau: “Aents niina ajajin uva aajakuí, duka”, tiuwai.
dutika tanishig, uva yumiji ijugtinnash 12੅Tutai: “Nuna augmatus tawa nunak,

umik, wajasá diistinnash torre tutain iina tujamak tawai” tusag achikta
yakí jiikuí. Dutika wajumak aentsun tuidau, tujash aents tuwakajua nuna
atum ju takastajum dutikakjum minash ishamaidau asag ukuinak wegajui.
sujustajum tusa susa ukuak, nigka tikich
Apú kuichkiji pachisa
nugkanum atushat weuwai. 2੅Nunik uva
Jisus iniasbau
juut jegamtai, makichik inaken
(Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26)
awemauwai, aents ajanum takaina nui
jegamtai, uva neje susam, juki itagtuati 13੅Nunik ukukiag fariseo aentsji
tusa. 3੅Dutikam jegamtai ajanum takaina aidaun, Herodesan aentsji aidaujai
nunú achikag suwi suwimainakua, pachiachmau Jisus iniastajum, tamash
wainak awagkiuwai. 4੅Dutikawagmatai wajintig timatai duwi tsanumjujagmi
tikich inaken awemauwai, dutikam tusag ishiakaju. 14੅Dutikawajam
jegattaman, nunashkam kayai tukuí ditashkam Jisusan jegaantag:
tukuinakua upu upujukiag, pegkegchau —Jintinkagtinuh, jutiik shiig dekainaji,
chicha chichajuinakuag awagkiajui. amek dekaskea duke etsegme, tikich
5੅“Nuna dutikawagmatai ataktushkam aentsun niimé diigsam shiig
tikichin awemauwai, dutikam awajkatasamkesh chichatsme, imá Apajuí
jegattaman maawajui. Dutikamtai nuní jintiya duke pachisam jintinkagtau asamin,
kuashat ishiakui. Dutikawajam amin iniajame: ¿Roma apuji kuichkiji
jegattaman, tikich aidaunak atinush sumainashit, atsa sumainchaukaih?
suwimawag ayatak awa awatuinakua —tusa iniidau.
awakenak, tikichnak maawajui. 15੅Tama Jisus dita tsanubaujin dekaju
6੅“Dutikawagmatai inagnamun niina asa:
uchijí makichkiuch aneetaiji ajamun, —¿Wagka minash tsanujatasagmesh
takaak batsatbaunum awemauwai: wakejutagme? ¡Makichik kuichik
‘Mina uchignak ajantusampap diimain itagtuakjua diistajai! —tiuwai.
ainawa’ tusa. 7੅Tujash ajanum takaina 16੅Tutai ejentuntam diisá:

nu ditak pempeentunikiag: ‘Auwai ju —¿Yana niimé dakumkaya daajish


aja juna jukitnuk, dekas maa ajapeaku, agagbauwaita? —tau.
juka iinu emami’, tuidau. 8੅Tusag achiká Tama dita aiinak:
maawag ajá ukumtikiag ajapawajui. —Anka Roma apuji dakumkamui,
9੅“¿Nunash ajagtina dusha itugmainaita? —tiaju.
Dekas ajagtina nu tajakug nunú ajanum 17੅Tiagtai Jisus ayaak:

takaina nunak kajeg utsaak, tikich aents —Roma apujinua duka nigki
aidaun susa idaimainai. susatajum, Apajuinua dushakam imá
10੅“Atumek ausachukaitjum Apajuí Apajuik susatajum, —tiuwai.
chichame agagbauwa nui: Nuna timatai anentai jegagchajui.
95 0DUFRV੄12

—Chicham umiktin aina nuwiyash


Jakau nantagtin pachisa iniimsamu ¿tuwaita dekas puyatjusa umimaina
(Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) dusha? —tau.
18੅Nuniku ai saduceo aidaushkam 29੅Tutai Jisus ayaak:

Jisusan tajuntajui, ditak aents jakauk —Chicham umiktajum tibau aina


nantakchagtin ainawai tinu asag Jisusan nuwiya dekas puyatjusa umimainuk
iniinak: juuwai: ‘Israel aidauwah, Apu iina
19੅—Jintinkagtinuh, Moisés papí agag Apajuijiya duka imá makichkiuchi.
ukugtamkiuwa nui: ‘Aents nuwan juki uchí 30੅Amina Apujum Apajuiya nu imá senchi

akiitsuk jakamtaig, ni yachintin nuwan juki aneeta, nuniakum imá niinig anentaimsam
uchin akiimainai, dutika yachí uchijiya pujustá, Apajuinu pegkeg aina duke
nunin emamainai’ tawai. 20੅Nuniamunum dekaata, ashí Apajuí wakega duke takastá’,
siete yachigbau aajakuí. Nuanuiya tawa juuwai dekas puyatjusa umimainuk.
nagkamchak iwai nuwenauwai, tujash uchin 31੅Untsu tikich jujai betekmamtina duka:

akiitsuk jakauwai. 21੅Nunikmatai tikich yachi ‘Amijai ijutkamushkam amek


jukiuwai. Nunik niishkam uchinak akiitsuk anenmamsam aneeta’ tawai. Tikich
jakauwai. Kampatuma nu jukishkam chicham umiktin juna nagkaesauk atsawai.
nunisag jakauwai. 22੅Nuni nuninakua siete 32੅Ju aatsa tima chicham umiktinun

aajakajua duka uchinak akiitsuk ashí jintinkagtinchakam:


jinawajui. Nunikagmatai duwi pujus —Jintinkagtinuh duka dekas tame, imá
nuwashkam jakauwai. 23੅Siete aajakajua makichik Apajuik awai, tikichik atsawai.
duka ashí nunak nuwatkaju aina duwish 33੅Shiig pegkejai Apajuí senchi aneamua

¿yana nuweg atinaita atak duka, Apajuinu pegkeg aina nu


nantainamunmash? —tuidau. dekamushkam, niinig anentaimsa pujuta
24੅Nuna tiagtai Jisus ayaak: dushakam, ashí ii takaamua duka imá niinuk
—Atumek Apajuí chichamen tawa dusha atí tusa takaamushkam. Apajuí senchi anea
dekachu, niina senchijiya dushakam duka aatus nunimainai. Nuigtú, amijai
wainkachu ainajum nuaduí dewakugme. ijutkau aidaushkam amek anenmamsam
25੅Jakau aidau nantajagtin aina duwik aneeta tibauwa dushakam pegkejai, nunú
makichkish nuwenachagtinai. Apajuí aentsji aatsa nuniamu Apajuinak shiig awagmawai,
nayaimpinum batsata nuninuk agtinai. tudau tsagkugnagtasa kuntin maa apeamua
26੅Tujash jakau nantajagtinun pachis, Apajuí nuna nagkagas, —tiuwai.
numi zarza tutai kegamunum chichakbau 34੅Tusa shiig anentaimas timatai, Jisus

Moisés agagbauwa nui: ‘¿Witjai Abraham, chichajak:


Isaac, Jacob aina nuna Apajuijinuk’ tawa —Apajuí inatjati tusam idaimamtak
duka ausachukaitjum? 27੅¡Apajuik jakau namput wajatsme, —tiuwai.
aidaun Apajuijinchui, iwaaku aina nuna Nuna timatai makichik aentskesh
Apajuijiyai! Nunin aig atumek shiig kuashat iniimainchau dekapjaju.
dewagme, —tiuwai.
Kristush yaá wegantukita tibau
Chicham dekas puyatjusa umiktin (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44)
(Mt. 22.34-40) 35੅Jisus jega Apajuí ememattainum
28੅Saduceo aidau tiagtai Jisus shiig jintinkagtak:
aikmatai, chicham umiktinun —¿Wajuk asamtaiya chicham
jintinkagtin antuku asa, jegantun iniak: umiktinun jintinkagtin aidaush, Kristuk
0DUFRV੄12੄13 96

David wegantu atinai tuinawa? 36੅David waje wayaa niishkam jimagchik kuichik
Wakaní Pegkeji chichamtikam: cobre najanamu, akiktanash imanis
‘Apu mina Apujun chichajak: akikchaun egkeauwai. 43੅Nuwa nuna
Mina untsujuí ekeemsata, egkeamtai Jisus wainak ashí ni
nunikamin wi amina shiwajum jintintaiji untsuká ikaunmak chichajak:
aidaunak aminí ikaunmakmatai —Au nuwa waje ujunauchitak ashí
duwi ame diisminum’, tiuwai. aents kuichkin egkeena auna nagkagas
37੅David mina Apug tawa nuniaish: egkeae. 44੅Tikich egkeena auk kuichik
¿Wajuk asaya David wegantush ampinun egkeenawai, tujash jujú nuwa
amainaita? —tau. waje ujunauchitak ashí niinu auchinak
Tutai nui aents tuwakú aidauk shiig egkeae, ni sumasa yumainjinakesh
aneasag antujuidau. ampis ukutsuk, —tiuwai.

Jisus chicham umiktinun Jega Apajuí ememattai tsayam


jintinkagtin aidau pegkegchauji atinai tusa Jisus etsegkamu
pachisa tibau (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6)
(Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
13
1੅Jisus
jega Apajuí
38੅Nui Jisus jintinkagtak: “Atumek ememattainmaya jiinki
kuitamamkatajum chicham umiktinun wetatman niina jintintaiji aina nuwiya
jintinkagtin aidau, nugkutai esagman makichik:
nugkujá yujatan wakegaina nunin —Jintinkagtinuh ¡amesh diisia kayash
aigpajum, ditak aents kuashat yajau ekenjá iwaja jegamkamuajah!
ayamunum igkuntuinakush eme anenjus —tau.
kumpamjitnume tusa wakegainawai. 2੅Tutai Jisus ayaak:
39੅Nunisag jega ijuntainum —Ju ibau ekenjá jegamkamu aidau
utsanainakush, dekas apú ekeemtai wainam juka, makichik kayakesh
shiig iwajamu aina imannum ekenjamu aina nuwiyag juwakchatnai,
ekeemsatatus wakegainawai. Aantsag ashí tsaikbau atinai, imanisagkek
jistatin yuwamunmash dekas ekeemtai asashtinai, makichik kaya tsaikchamukesh
shiig iwajamunum ekeemsatatus tikich kayanum ekeemi juwakukesh
wakegainawai. 40੅Nuwa waje aidau atsustinai, ashí tsainkatnai, —tiuwai.
jeenash atankiag, aents aidau
pegkegnap takainawa tujuttinme tusag, Nugka nagkantsaig wantinkagtin
Apajuin au aujuinakua ukú yujau aina aidau pachisa etsegkamu
nunin aigpajum. Nunú aidau imá senchi (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
suwimkan jukiagtin ainawai.” 3੅JisusOlivosan mujajin waka, jega
Apajuí emematku ijuntaijai niinis awa
Nuwa waje ujunauch Apajuinu
nui ekeemsau. Nunikmatai Pedro,
anentag kuichik egkeamu
Santiago, Juan, Andrés aatus jegantun
(Lc. 21.1-4)
niinak iniidau:
41੅Jisus
kuichik Apajuinu atin 4੅—¿Nunash wajutiya dutikawagtin

egketainum adijis ekeemas, kuashat ainawa? Ashí nunú aidau uminkatin


aents aidau kuichkin chimpiinai, tsawan jegattak wajataish, ¿wají
wiyakuch aidaushkam kuichkin kuashat wantidiagtinaita? nunú ujajatkata,
chimpiagtai diyak eketu. 42੅Nuniai nuwa —tuidau.
97 0DUFRV੄13

5੅Tiagtai Jisus ditan ayaak: uchigtin aidaushkam uchijinak sujitnai,


“Kuitamamkatajum makichkish uchi aidaushkam apají shiwagmawag
tsanugmajainum. 6੅Wagki kuashat aents maitin ainawai. 13੅Atum mina nemagtin
aidau mina daajun adaimasag aidautigminak ashí aents aidau
miniagtinai nuninak, ‘Witjai Kristunuk’ kajegtabiagtinai, tujash ni mina
tusag kuashat aentsun tsanuagtinai. nemagtukbaunak nunisag pujusá
7੅“Maaninawai tuinamu antitnaitjume, nagkanbaunum jegá nu uwemjatnai.
nuigtú maaniawagtasa 14੅“Apajuí etsegtin Daniel aajakua nu,

pampandayamushkam, imaniakuish Apajuí dakitmainun shiig pegkegchau


puyatkatin aigpajum. Duka aatus dutikawagtinun pachis agajui (nuna
nagkaemaktinai, tujash nu achatnai aujuk dekaatnume): Jega Apajuí
nagkanbauk. 8੅Nugka yaignum batsamin ememattai pegkegma nui aents
aidau tikich nuninum batsatujai utsanainak, dita apajimatasa
maadiagtinai, tuja nuninai nugka dakumkamun awayawagtinai tawa nuna
muunnum batsamin aidaushkam mai dutikaidau wainkugmek; atum Judea
imanumiajaig maadiagtinai. Ashí tikich batsatutigmek mujanum pisagtajum.
nugkanmash ugtinai, yapagtash 15੅Tuja jega jegamká tuntupé paka

tepeatnai, kuashat pampandayamush inagnakbaunum waka pujaushkam


atinai. Jujú aina juka waitut yamá akaiki jegá wayaag wajiijinak jutsuk
nagkamnak imanitnai. wemainai. 16੅Aantsag ajanum takaak
9੅“Tujash atumek kuitamamkatajum, pujaushkam, pataká nugkugtinun
atumnak achigmakag apu chicham jukitjai tusag waketjumaitsui. 17੅Nunú
dekaatasa ijuntainum ejetamawagtinai, tsawantin nuwa ejamtin, nuigtú uchí
dutijamawagmatai jega ditá ijuntaiji amuntsuaku agtina nunak wait
aidaunum awaintamawag anentuinajai. 18੅Apajuí ausatajum, atum
asutamawagtinai. Dutijamainak tikich pisamua nu tsetsek tepeamunum
apu aidaunmash ejetamawag, nui ajutjaminum.
jujamkiag dekas apu nugkanum inamin 19੅“Apajuí nugká najanauwa nui

aidaunmash ejetamawagtinai, mina nagkamas yamaya juwish imanika


nemagtin asagmin mina pachitus waitchatain, atakea duwish imanika
titinme tusag. Dutijamawagmatai ditá waittsashtin tikima senchi waitiamu
emtinish mina pachittsajum atinai. 20੅Apajuí nu waitut imadiaun
ujaktinaitjume. 10੅Dekas nugka imijtsuk idaitaik, makichik aentskesh
nagkanbau jegatsaig yamajam chichama uwemainchau ainawai. Tujash Apajuí
duka, ashí tikich nugka aidaunmash niinu agtinun etegjauwa nuna wait
etsegkamu atinai. 11੅Tujash apunum anentau asa, waitut ayatak wegaunak
ejetamawagtatus atumin imijkatnai.
jujamainakuish, wajintuk titaja 21੅“Tuja makichik aentskesh: ‘Juwi

tusagmek anentaimtusaipajum. Atumek Kristu pujawai diistajum’, tachakush:


Apajuí tujamtata nunú ‘Awi pujume’, awajtamainakuish
chichaktinaitjume. Duka atum dekaskeapi tiigpajum. 22੅Kuashat aents
chichakchattagme, Wakaní Pegkejiya nu ‘Kristuitjai’ tusa tsanumiagtinai, aantsag
chichamtijamkatnai. 12੅Nunú ‘Apajuí chichame etsejin ainaji’ tusag
nuniamunum ditá yachiuchijinash tsanumaidaush agtinai. Nuninak aents
maatnume tusag sujiagtinai, aantsag dutikmainchau aidaun iwainainak
0DUFRV੄13੄14 98

aentsun tsanuagtinai, dutikaidau asag dekatsjai, imá mina Apajuk dekawai.


Apajuí etegkamu aidaunash dita 33੅Nuaduí atumek aneaku batsamsajum

tsanuamunak tsanujagtinai. 23੅Nuaduí Apajuí aujú pujutajum, nu uminkatnuk


atumek kuitamamkatajum, ashí juna tsawantak dekachu asajum. 34੅Juka
pachisnuk yaunchuk emtikan tibaijime. aents atushat tikich nugkanum wegak,
niina inake aidaun, jega
Apajuí Uchijí Aentsmaga kuitamjutkatajum tusa makí makichik
Akiinauwa nu minitnuji tibau inake aina nuna takatan tinamak, waitin
(Mt. 24.29-44; Lc. 21.25-28) kuitamkatnunashkam aneaku pujusam
24੅“Nunú tsawan waitut nagkaemaig kuitamkata tusa ukuak weuwa nujai
etsag suwe wajastinai, nantushkam betekmamtinai. 35੅Aneaku pujustajum,
etsanjashtinai. 25੅Nayaimpinmaya yaya jeennush wajutik taat, kintamkumpash
punjau aidaushkam nugkanum minit, nuniachkush ae aetash, atash
kakeyagtinai. Imanidau asagmatai shinaimpash, atsa kashikmasampash
nayaimpinmaya machikish taat duka shiig dekachu asajum.
umuchmainchau aidaush buchitjatnai. 36੅Pachiachmau minak kajigká
26੅Nunú imaniai wi Apajuí Uchijiyaitkun batsatjumin waipamaina numamtuk
Aentsmagan Akiinauwaitag nuna, awajtamkainum. 37੅Juna tajim junak imá
yujagminum pachitkau ashí mina atumnakek tatsujime ashí aentsun tajai:
senchigjai tsawan wajasá minamun ¡Niimkau aneaku batsamsatajum!”
waitkagtinai. 27੅Wi mina aentsug
nayaimpinmaya aidaun ishiaktinaitjai, Jisus maami tusa
mina aentsug etejamu aidau ashí nugka chicham umigkamu
nagkatkamunum batsatun ijumjatnume (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-6; Jn. 11.45-57)

14
tusan. 1੅Pascua pag levadurajai
28੅“Numi higueran pachisan pachimtsuk yutaiya nunú
augmattsan titatjim nu jegatin jimag tsawan ai, sacerdote apuji
anentaimtustajum. Atumek higuera aidau chicham umiktinun jintinkagtin
duke betenkakuig wamkeap esat aidaujai Jisusan egaidau, wajuk
nagkamnattawa tusajum dekau unupiajaik achiká maawag tusag.
ainagme. 29੅Nunisjumek atumshakam 2੅Tujash jista aigkik dutikachagmi, aents

ashí wi tajim nunú imanisag uminag aidaujai pampandayamu ai, tuidau.


wegau wainkugmek, yamaik Apajuí
Uchijí Aentsmaga Akiinauwa nu taatnuk Betanianmaya nuwa Jisusa
ashí jegaegapi, titin atajum. 30੅Dekas buuken kugkuinui ukatjamu
tajime: Wi Jerusalegkan pachisan ashí (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)
tajim duka, yamai aents batsataina 3੅YaakatBetanianum Simón lepra
jusha ashí jinuinatsaig uminkatnai. achikbau etsagagbau aajakua nuna jeen,
31੅Nayaimpik nugkajaig megkaejatnai, Jisus mesanum jegan ekeemtatman,
tujash mina chichamjuk umintsukek kaya alabastro tutai botella
juwakchatnai. najanamunum kugkuin nardo ayatak
32੅“Tuja wají tsawantinig, wají duke najanamu akik wajaknun takusá
horatinig taatnaitja nunak makichkish nuwa jegantau. Dutika nuna ujak Jisusa
dekainatsui, nayaimpinmaya aents buuken ashí ukatjauwai. 4੅Dutiktatman
aidaukesh dekainatsui, tuja wikish wainkag nui ijunu kajekag:
99 0DUFRV੄14

—¿Wagka ibau kugkuinnash aikash nunú pataetuktajum, 14੅nunikjum jeen


ajapeawa? 5੅Aikatsuk trescientos tsawan wayaakui: ‘Jintinkagtin chichagtamak:
inagkeasa takasá kuichik jumaina imaan Agkantash awash wi mina jintintaig
akik sujuka, nunú kuichkik ujunauch aidaujai Pascuatin yumainush’ tujamae
aidau yaimainajama, —tusag nuwan titajum —tiu. 15੅—Nu tajumin ni
ashishmatuidau. 6੅Tiagtai Jisus inaktugmastatui yakí tesamu muun
chichajak: shiig umikbaun, nuanuí ashí jutii
—Idaisatajum ¿wagka nuwauchish yuwatnuk umiktajum, —tiu.
kajejagme? Nigka junak pegkejan 16੅Tusa tiajam Jisusa jintintaiji

jutijawai. 7੅Ujunauch aidauk tuke aidaushkam wegag yaakat jegakmag, ni


atumjai batsamiagtatui, nuniakui atum tibaunak imatiksag wainkag, Pascuatin
wakegakjumek yaimainaitjume, untsu yuwatnunak nui umikajui.
wika atumjaig pujushtatjai. 8੅Juka
nuwak mina mantuawag ukujuinak, Jisus inagnaku Pascuatin yuwamu
iyashjun kugkuinai ukatjukag (Mt. 26.20-25; Lc. 22.21-23; Jn. 13.18-30)
ukugsagtina nuaduí jutijawai. 9੅Dekas 17੅Kiyagmatai Jisus niina jintintaiji
tajime: Yamajam chichama juna ashí doce aina nujai jeganum utsanawaju.
nugkanum yujasag etsejuinakush, ju 18੅Nunik mesanum pekaamsag

nuwa mina jutija junak tuke pachisag yuwinamunum Jisus chichaak:


chichatin ainawai. —Dekas tajime: Atum ainajum
juwiyag makichik wijai jimajuk yuwa
Judas Iscariote Jisus sujukbau nu minak sujutkattawai, —tau.
(Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) 19੅Tutai ditak wake besekag pekaamsaju,
10੅Nuna timatai niina jintintaiji doce nunikag makí makichik iniininak:
aina nuwiya Judas Iscariote, jiinki —¿Wikaitag? —tutai, tikitchakam:
weuwai sacerdote apuji aidaujai Jisus —¿wikaitag? —wajaidau.
sujuktinun chichaman umiktatus. 20੅Tutai Jisus ayaak:
11੅Nunik sacerdote batsatun jegají, dutik —Doce ainajum juwiya wijai nu
achimainaitjume tuinam shiig aneenak platunmag uchutua yuwa nuuwai, —tau.
kuichkin akiktajame tusag 21੅Tusa:

anagkuawajui. Tiagmatai Judaschakam, —Wi Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan


wajuk yupichu sujukajak tusa egatu. Akiinauwaitag nunak, mina pachittsag
agajajua nuna imatiksanuk umiktatjai, tujash
Pascuatin yuwatin umikbau aents mina sujutkatta nunak wait anentajai.
(Mt. 26.17-19; Lc. 22.7-13) Duka dekas akiinmainchaunas
12੅Pag levaduragtuchu yutai nagkamak akiinawabiataih, —tau.
tsawagbaunum, Pascuatin yuwatin uwig
aishmag tsakat aidau mautai asamtai, Jisus mina anentaimjuttsajum
Jisusa jintintaiji aidau: yuwakjumek juní
—¿Tuwig umiktaji Pascuatin dutikatajum tibau
yuwatnush? (Mt. 26.26-29; Lc. 22.14-20;
13੅Tiagtai jimagchik niina jintintaijin I Cor. 11.23-26)
awemak: 22੅Yuwinak pekagbaunum, Jisus

—Yaakat wetajum, nunikjum aishmag pagkan juki Apajin see ti puuká, ni


yumin aimak waketu wainkattajum jitintaiji aidaun suwak:
0DUFRV੄14 100

—Ju jukijum yuwatajum, juka mina Nuna tutai, ashí niina jintintaiji
iyashjua numamtinai. aidauk ditashkam dutiksag tiajui.
23੅Nuna ti idayak, copanum vino

yajaam ekeemtatman juki Apajin see ti Jisus Getsemaní pujusá


ditan susaju, dutikam ashí betek Apajuí ausamu
uwakajui. 24੅Dutika ashí uwakagmatai (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46)
chichajak: 32੅Tiagmatai juwakiag ajak ajakbau

—Juka mina Apag, mina numpag Getsemaní tutainum jegawajui. Nunik ni


ukaejamunum kuashat aents jintintaiji aidaun:
uwemkagtinun yamagman —Juwi ekeemsatajum, wi awi wenu
anagkagtuauwa nunú uminkatnun Apajuin ausatjai.
iwainawai. 25੅Dekas tajime: Wika ju 33੅Tusa wegak Pedron, Jacobon, Juan

uvan yumijiya junak awenanuk aatus yajuak ditajai wesa, shiig senchi
uwagchatnaitjai, atak tsawan uminkui wake besemag dekapeau asa wake
Apajuí inamtaijin atumjai ijuntinaitag besekú, 34੅nuniak:
duwi vino yamagman uwagtinaitjai, —Senchi wake besemag dekapeakun
—tiuwai. ane anentaimkawan jamain dekapeajai,
atumek juwi pujusjum iwá
Jisus Pedron uugtuktatme batsamtajum.
tusa ujakbau 35੅Tusa ukuak machik kuwaesag nugká
(Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; tikishmag pujus Apajuí aujak: “Apawah,
Jn. 13.36-38) nunimainaitkuig wi waitmainaitag duka
26੅Nuna timatai kantamtain nagkaetukchati”, tau. 36੅Nunik: “Mina
kantamawag, Olivosan mujajin wegajui. Apajuh, amek ashí dutikmainaitme, wi
27੅Nunikag nui Jisus chichaak: waitmainaitag duka datumtujata, tujash
—Jujú kashia juwik, ashí atum wi wakejamuk achati ame dekas
aidautigmek mina anentaimjuttak wakejamua nu atí”, tiuwai.
kajimatkittagme, agagbauwa nui: ‘Uwijá 37੅Nuna ti wakitki ni jintintaiji

kuitamnun mantuawagtinai, batsakbaun jegantun diikmá, kajig


dutikawagmatai uwigji aidauk batsatun wainak Pedron chichajak:
pampagkagtin ainawai’ tawa nunisag. —Simón, ¿kanamek? ¿makichik
28੅Tujash mantuawagmataish ataktú horakesh iwá pujumainchauk
nantakin atumek wegatsjuminig wiyá dekapeam? 38੅Shintaagjum pujusjum
emkan Galilea wetatjai, —tiuwai. Apajuí ausatajum, iwanch pegkegchau
29੅Nuna tutai Pedro ayaak: takastinme tusa dekapjamsainum,
—Ashí tikich aidau wakanik dekaskenmag pegkeja nuna
kajimatjamainakuish, wika wakegawai, tujash iyashik kakakchau
nunikchattajai, —tau. ainawai.
30੅Tutai Jisus chichajak: 39੅Tusa ataktú weeshkam ni Apají

—Amek yamai kashia juwik atash eke ausamujinak dutiksag ausauwai. 40੅Nuna
jimajá shinatsaig, Jisusnak waintsamjai tusa ataktú tanta diikmá kajigká
tusam kampatumá uugtuktatme, —tau. batsatun wainak ishintau, dutikamash
31੅Tamashkam Pedrok: ditak kaji senchi mainamu asag, Jisus
—Amijai apaatuk mantuinakuish wika augmash aimainchau dekapjajui.
nunak tichattajai, —tau. 41੅Kampatuma juwi waketjuki taak:
101 0DUFRV੄14

—Wi Apajuí Uchijiyaitkun


Aentsmagan Akiinauwaitag nuna aents Jisus apu aidau
tudaugtin aidaunum sujam atatag duka batsatbaunum ejegamu
horak jegae, maake yamaik kanagtajum. (Mt. 26.57-68; Lc. 22.53, 54-71;
42੅Nantagtajum wegagmi, mina Jn. 18.12-14, 19-24)
sujutkatta duka ashí taa minawai, 53੅Jisusan jukiag dekas sumo sacerdote

—tiuwai. pujamunum ejegawajui;


dutikawagmatai ashí sacerdote apuji
Jisus achiká jukimu aidau, tikich apu aidaushkam, chicham
(Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; umiktinun jintinkagtin aidaujai
Jn. 18.2-11) ijunjajui. 54੅Tuja Pedroshkam ikaag
43੅Tusa Jisus eke chichaak wajai, pataetus wejá wejakua, sumo sacerdote
Judas doce aina nuwiya kuashat jeen agaajin jegaa, achijatin aidaujai
aentsun espada aidaun, numi jiin anamak eketu.
aidaunaske takaku aidaujai saasá 55੅Sacerdote apuji aidau, ashí

tajuntajui. Nunú aidauk sacerdote apuji chichaman inagdau aidaushkam


aidau, chicham umiktinun jintinkagtin egatuidau, Jisusan bakuag maatnume
aidaushkam, nuigtú apu awemamu tusa sujukagtatus, imatikainakush
aidaujai minidau. 44੅Judas Jisusan ejetuinachu. 56੅Kuashat aents aidau
sujuktina nunú: “Wi kugkuastatag wainak tsanumjuidau, tujash dita
nunuwai Jisusak, shiig achikjum tuinamuk betek jegaachu. 57੅Nuniagtai
emetjajum jukitajum”, 45੅tiu asa Jisusan wajumak aents wajaidiag tsanumjuinak:
adijak: 58੅—Jutii ni tabauk antugkabiaji: Wi ju

—¡Jintinkagtinú! —takug kugkuasui. jega Apajuí ememattai uwejái


46੅Dutiktai achikag shiig emetjaju. takasbauwa nunak, yumpuan
47੅Nuna dutikiagtai makichik nui ijuna kampatumchik tsawantai tikichin
nuwiya espadajin ukuini juwakug, jegamkattajai uwejai takaschamun
dekas sumo sacerdote inake kuwishin timayi, —tuidau.
asankauwai. 48੅Tuja Jisus nu aents 59੅Nuna aatus tuinakushkam

aidaun chichajak: makichkish bakumainchaun tuidau.


—¿Wagka kasa achiktasa utugtaya 60੅Nuniai dekas sumo sacerdote

imanikjumesh espada, numi aidau ejapeen eketu wajatki Jisusan iniak:


takusjum achigkatasagmesh —¿Wagka machikish aimtsume?
minitjagme? 49੅Wi atumin jintinkun ¿Nunash wajinbaugmina jusha
kashí kashinig jega Apajuí imatjutpainawa? —tau.
ememattainum pujuweg nuaduik 61੅Tamashkam Jisusak machikish

jutijuajum achigchau agmaugme. aimkagkesh chichaachu, nunitai sumo


Tujash aatus chicham agagbauwa nu sacerdote awentsag iniak:
uminui, —tiuwai. —¿Amekaitam Kristu, Apajuí
50੅Nuna taig ashí niina jintintaiji Pegkegma nuna Uchijim?
aidauk pisainak ukukiajui. 51੅Nuninaig 62੅Tutai Jisus ayaak:

makichik datsauch sabanan pempemag —Witjai, wi Apajuí Uchijiyaitkun


pataetuku, nunittaman achikajui, Aentsmagan Akiinauwaitag nuna,
52੅dutikam jaanchnak awik ukuak wisú Apajuí ashí senchigtina nuna untsujin
tupikakiuwai. eketun tsawan uminkamtai yujagminum
0DUFRV੄14੄15 102

pachitkau minamu waitkatnaitjume, 71੅Imatjuinam Jisusan pachis


—tiuwai. pegkegchaun chichajak, Apajuí adayas:
63੅Tutai sumo sacerdote nugkutaijin —¡Atum tajum nunak wika
japikí ichigká chichaak: wainchaujai! —tau.
—¿Nuigtush ya etsegtukti tusaya 72੅Nuna taig atash awentsag shinukuí,

atsumaji? 64੅Apajuí pegkegchau nunitai Pedroshkam Jisus chichajak:


chichagka nu antukugme, ¿wajinjupa “Atash jimajá shinatsaig, kampatumá
atumesh? waintsamjai tusam uugtuktinaitme”
Tutai ashí aents aidauk: tibauwa nuna anentaimtus, buutiuwai.
—¡Ayatak mantamnati! —tuidau.
65੅Tiagmatai Jisusan usukidaush ainai, Jisus Pilatuwai ejegamu
yapiin ejatkag ijuinak: (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5;
—Dekakia, ¿ya awatamni? Jn. 18.28-38)

15
—awajuidau. 1੅Kashikmasag sacerdote apuji

Jega Apajuí ememattain aidau, tikich dekas apu aidau,


kuitamnushkam Jisusnak yapinum nuigtú chicham umiktinun jintinkagtin
awatuidau. aidau, nuigtú chichama inagnau
aidaujai ijunjag chichasag, Jisusan
Pedro Jisusnak waintsamjai
jigkajag jukiag Pilato pujamunum
tusa uukbau
ejegawaju. 2੅Dutikawagmatai Pilato
(Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62;
iniak:
Jn. 18.15-18, 25-29)
—¿Amekaitam judío aidau apujim?
66੅Pedro apu agaajin nugká pujaun, Tama ni ayaak:
sumo sacerdote inake nuwa aina —Ame tujutam duka dekaske, —tau.
nuwiya makichik tajuntau, 67੅nunikmá 3੅Tujash sacerdote apuji aidauk shiig

Pedro jiin anamak ekeemtatman wainak senchi tsanumjuidau. 4੅Imatiagtai Pilato


dii wajatu, nunik: ataktú iniak:
—Amesh Jisus Nazaretnumiaya —¿Amek nuna imatjutpainakuish
nujaimpap wekaemume, —tau. machikish aimtsumek? diisia wajupa
68੅Tama Pedro ayaak: imatjupainatsua, —tau.
—Wika wainchaujai, ame tujutam 5੅Tujash Jisusak nu tamashkam aimchau,

nunak dekatsjai, —tiuwai. nunitai Pilato anentai jegagchau.


Tusa ukuak wayamunmanini 6੅Jistatinig aents achikbau aidaun nu

jinkiuwai, nuniai atash shinukuí. jinkiti tusag makichik mamikiawagmatai,


69੅Duke nuwauch ataktú wainak, nui tuke jiisagké aidau. 7੅Nuanuí Barrabás
tikich aidau batsatun: daagtinchakam, Roma apuji dakituinaku
—Jujú aujai wekaenuwejama, —tau. pampandayamunum ni kumpajijai aentsun
70੅Tamashkam Pedrok ataktush aikasag: mau asamtai achikam egketu.
—Jisusnak wainchaujai, —tau. Nuniai 8੅Nuniamunum kuashat aents kaunkag

machik asag nuwi batsatu ataktú makichik aents tuke akupdauwe, dutiksaik
Pedron chichajuinak: akupnakti tusag Pilatun segaidau. 9੅Tama
—Amek dekas auna jintintaiyaitme Pilato ditan chichajak:
Galileanmaya asam, chichaakmesh dita —¿Wakegagmek dekas atumi
chichau agma nunismek chichame, apugmia nuna akupkati tusagmesh?
—tuidau. —tau.
103 0DUFRV੄15

10੅Nunak sacerdote apuji aidau tuke aneas 22੅Dutika jukiag Gólgota tutainum
kajejuinak, maatnume tusa sujukajun dekau ejentajui, (“Gólgota” tawa duka “buuk
asa tiuwai. 11੅Tujash sacerdote apuji aidauk sakajua nunin” taku tawai.) 23੅Nui ejentag,
aents tuwakú aina nuna: vino mirrajai pachimjamun uwagti tusa
—Dekas Barrabás jinkiti, —tusa susajui. Tujash nigka uwagchauwai.
akatjajui. 24੅Dutika Jisusa achijagmatai, suntag aidau
12੅Tiagtai Pilato ataktú chichajak: jaanchji aidaun jujukiag, yana kayajig
—¿Atum iina apuji tajum nunash jiinkit nu jaanchnak jukiti tusag
utugkati tujutjume? —tau. wasugkamaidau. 25੅Jisusnak etsa dukap
13੅Tutai ataktú senchi untsumkag: takunai achijaju ainawai.
—¡Achigtajum! —tiajui. 26੅Dutikainak wajuk asamtaiya achijaje
14੅Tiagtai Pilato ayaak: nuna pachisag: “Judío aidau apuji” tusa
—¿Tujash jusha wají pegkegchauna agag adujtukajui. 27੅Nuigtushkam jimag
takase? magkagtinun Jisusjai achijag, tikichia nuna
Tutaishkam nuní senchi untsumkag: untsugnum awajainak, tikichia nunak
—¡Achigtá! —awajuidau. menajinini awajawajui. 28੅Aatus
15੅Imatiagtai Pilatushkam aents aidaujai uminkauwai agagbaunum chichaak:
shiig juwakta tau asa, Barrabasan jiyaak “Pegkegchau takau aidaujai betek
Jisusnak asutiatajum tima asutiawagmatai dutikam atinai”, tawa nunú.
sujukui achigtajum tusa. 29੅Aents aidau duke ayaumas

nagkaemainak buuken pegajag


Suntag aidau Jisusan waitkasagbau pegkegchau chichajuinak:
(Mt. 27.27-31; Jn. 19.1-3) —¡Waj!, ame jega Apajuí ememattaiya
16੅Dutikamtai suntag aidau apú pujusá nunak yumpuan kampatumchik tsawantaik
inamtaijinian jukiag agaa jiikiagmatai, ashí ataktú jegamainaitjai tinum jama, 30੅aaní
suntag aidau ijuntujaju. 17੅Dutikawag nematsuk akaikim uwemjakia, —awajuidau.
jaanch yamakaitkaun anugjag, atsejutain 31੅Dutiksag sacerdote apuji

jagkí najatuawag atsemitkakag, 18੅eme aidaushkam, chicham umiktinun


anentsá kumpamji tusag: jintinkagtin aidaujai dushikinak:
—¡Juuwai judío aidaun Apujig! —Tikichnak yajau uwemtikchauwe,
—awajaidau. nuninaitak nigka uwemtsui. 32੅¡Kristuh,
19੅Imatjuinak tagkanai buuknum Israela Apujiyah! achijam detam nu
awatuidau, usuktanash usukidau, nuninak akaikikia, nuniakmin wainká iish
emematji tusag tikishmatuidau. 20੅Dutikainak dekaskeapi tiagmi, —tuidau.
dushí dushikinakua jaanch yamakaitkaunak Nuwi Jisusjai achijam detaidaushkam
awituk jujuinak ni nugkutaijinak anugjag aiksag pegkegchaun chichajuidau.
juki emajui, achijag maawagtatus.
Jisus jakamu
Jisus achigbau (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49;
(Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.28-30)
Jn. 19.17-27) 33੅Etsatutupit wajasú ai nagkamas
21੅YaakatCirenenmaya Simón daagtin ashí nugkanum suwe wajas, etsa dukap
Alejandro, Rufo apajiya nunú, ajajinia tegau aishkam imanisag asauwai.
minittaman wainkag: Jisus achigtin numi 34੅Imanik abaunum Jisus senchi

yapajia achiamun yanaktí, tusag susajui. untsumak: “Eloi, Eloi, ¿lama


0DUFRV੄15੄16 104

sabactani?” tiu. (Nunak: “Mina —¿Dekas Jisus jakamka? —tusa iniau.


Apajuijuh, mina Apajuijuh, ¿wagka 45੅Tama jakame tusa ujakam,
minash idaitusume?”) taku tiuwai. Pilatushkam Josen:
35੅Aents nui ijunaidauk nuna antukag: —Jisusa iyashig jukita, —tiuwai.
—Antukjua, Eliasa untsuana, 46੅Tima Joseshkam jaanch puju dekas

—tuidau. pegkeg najanamun sumak Jisusa iyashin


36੅Nuniaig nuwiya makichik tupikaki numinum achigbaun kuwakí juki
vino chujuau pujaunum esponja ajugká pempeaju. Dutika kaya tai umikbaunum
juki, tagkannum etea Jisus uwagti tusa egkea, kaya muuntan akagketuk waajin
sutai: epeti ukukiuwai. 47੅Nui ukuamun María
—Idaisakia, Elías juna uwemtijatatus Magdalanmaya, nuigtú María Josen
minishtimpash nuniau wainkagmi, dukujiya nujai wainkajui.
—tuidau.
37੅Tujash Jisusak senchi untsumak Jisus nantakbau
jakauwai. 38੅Nunikmatai jega Apajuí (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)

16
ememattainum jaanch ejaamuk, yakiin 1੅Tsawan ayamtai
nagkamnas ichiinak jimaituk kanakuí. nagkaemakmatai María
39੅Tuja capitán Jisus achigbaun diyaak Magdalanmaya, tikich María Jacobo
wajau, Jisus senchi untsumká jaamun dukují, nuigtú Salomé aatus, pegkeg
wainak chichaak: kugkuinun sumakaju, Jisus
—Ju aentsua juka dekaskenmag ukusbaunum wegag Jisusa iyashin
Apajuí Uchijiyai, —tau. ukatkagtatus. 2੅Nunikag tumig tsawaju
40੅Nuigtushkam kampatumak nuwa asamtai, kashikmasag Jisus
aidau ikaag ijunas diidau. Nuanuí María ukusbaunum wegaju, etsa yamá jiinai.
Magdalanmaya tikich María Jacobo 3੅Nunik weenak pempentunisag:

José aina nuna dukují, Salomé aatus —¿Yaki eketjamkati waitainum kaya
ijunu. 41੅Nunú aidau Jisus Galileanum aputuamuwe nunash? —tudayinau.
pujusá chichaman etsegtai, yujasag 4੅Tujash jegantag diikmá, kaya shiig

yaijakaju ainawai. Nuigtushkam muun aputukbauk ekemak atatman


kuashat nuwa aidau Jisusjai Jerusalén wainkajui. 5੅Nunik utuawag diikmag
kaunawajua dushakam ijunaidau. untsugnumanini aents datsauch jaanch
puju esagman nugkuaju ekeemtatman
Jisus ukusbau
wainkag ishamkaju. 6੅Nuniagtai nunú
(Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56;
chichajak:
Jn. 19.38-42)
—Ishamkaigpajum, atumek Jisus
42੅Tsawan ayamtaig etsa akaikimtai Nazaretnumian achijag maawagma nu
nagkamnatin asamtai, ashí takatan egagme. Duka nantakne, juwig atsawai,
umikagtatus takainai etsashkam akagu. anuí ukusagma nunú diistajum. 7੅Tujash
43੅Nuniai José Arimateanmaya apu dekas wejum niina jintintaiji aidau, nuigtú
chichaman inagdau aina nuwiya eme Pedroshkam ujaktajum. Nigka Galilea
anentsá diitaiya nu taú, niishkam Apajuí eemak wetatui, awi wainkagtatui ni
inatjati tusa wakejin asa ajantsuk Pilatun tiuwa nunisag, —tiuwai.
utua: Jisusa iyashin segauwai. 44੅Nu tusa 8੅Nu tima nuwa aidaushkam Jisus

segam jakaek tusa anentai jegachu; nunik ukusmaunum jegantajuk ukuinak


capitanin untsuká itan: tupikakiaju, shiig senchi ishamkag
105 0DUFRV੄16

kujaidau asag makichik aentsnakesh —¿Wagka dekaskeapi tatsugme?


ujakchajui. —tiu, wainkaju ujamash dekaskeapi
tichaju asagmatai.
María Magdalanmaya Jisus 15੅Nuna ti chichajak: “Ashí
wantintukbau nugkanum wetajum, nunikjum
(Jn. 20.11-18) yamajam chichama ju ashí aents
9੅Jisus tumigtin kashikmas nantakí aidaunum etsegkatajum. 16੅Nuna
dekatkauk María Magdalanmaya antuk dekaskeapi tusa nemagtukag
wantintukui, ni siete wakan pegkegchau yamiimaidauk uwemjagtinai, untsu
aidau chimpimtuamun jiijamu aajakua dekaskeapi tuinachuk suwimkan
nuna. 10੅Dutikam we Jisusjai yujajakú jukiagtinai. 17੅Mina dekaskeapi
aidau, wake besemag dekapenak buutú tujutuina duke wainchatai aidaunash
batsatun jegajua ujak: iwainagtinai: Nuninak mina daajui
11੅—Jisusak iwaakuwe, wi wainkamjai wakan pegkegchau aentsun
tusa ujamash, —ditak dekaskeapi egkemtujunash jiijainak, yamajam
tuinachu. chicham chichashtainash
chichagtinai; 18੅dapi esaimash, jatai
Jisus ni jintintaiji jimag egketuamun umuinakush jakashtin
wantintukbau ainawai. Jau aidaunash ditá uwejen
(Lc. 24.13-35) achikag etsagaidiagtinai.”
12੅Nuigtushkam ni jintintaiji jimag,
Jisus nayaimpinum wakitkimu
ajanum wetainum jintá wetatman tikich
(Lc. 24.50-53; Tak. 1.6-11)
niimtina nunin wajas wantintuku.
13੅Dutika wantintukam ditashkam tikich 19 ੅Apu Jisus juna taka takawa
batsatun jegajiag ujakaju. Tuinamash ashimak, nuaduí nayaim wegak
ditanash dekaskeapi tichaju. takuniuwai. Nunik waka Apajuí
untsujin ekeemsauwai.
Jisus chicham etsegtugkatajum tusa 20 ੅Nunikmatai Jisusa jintintaiji
ishiaktinji etegjamu aidau aidaushkam jiinjajui, ashí
akatjamu yantamnum chichaman
(Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; etsegkagtatus. Nuniagtai Apu Jisus
Jn. 20.19-23) chicham etsegbaunash aents aidaush
14੅Nuniainiina jintintaiji once aina dekaskeapi titinme tusa, wainchatai
nunú mesanum pekajun wantintuku, aidau iwainamunmash yaigkuí.
nunik Jisus kakakan chichajak: Aatus atí.
YAMAJAM CHICHAM LUCAS AGAGBAU

tutaya nui wayaash, kugkuin incienso


Nagkabau tutainash apeati? tabaunum Zacariasan

1 antigkui. 10੅Nunik Zacarías incienso


1੅Kuashat aents agajaje jutiiní wají

augmatbau dekaskenum apetai, ashí aents aidauk agaa ijunas


nagkaemakiuwa nuna pachisag. 2੅Dita Apajuin aujú ijunaidau. 11੅Nuniai Apajuí
Jisusan dekas wainkau aidau, aentsji nayaimpinmaya Zacariasan
chichaman etsejuina nu jutiinashkam wantintuk, altar incienso apetainum
dutiksag jintinjamawaju asamtai, ayaumas untsugnumanini wajantau.
3੅wishakam aikasnuk, wajuk 12੅Nunittaman wainak Zacariasak

nagkamdauwaita nuna ashí iniimsan puyatuk senchi ishamak dii wajau.


shiig dekaan agatjame, aneetaiju 13੅Nunitai:

Teoɹloh, 4੅amina dekaskea nuna —Zacariasah ishamkaipa, ame Apajuí


jintinjamawajua nu shiig dekau aujam nunak Apajuik antugtamkae.
aminum tau asan. Nuniau asamtai nuwem Elisabet
aishmagkun uchigmakmatai, Juan
Juan Yamijatin akiinatnuji adaikattame. 14੅Nunikmatai shiig
etsegkamu aneasam dakujustatme. Tuja kuashat
5੅Herodes Judea apuji wajas aents aidaushkam shiig aneediagtatui
pujamunum, nu tsawantinig pujujakuí nu uchi akiinamunum. 15੅Duka Apajuí
sacerdote Zacarías, Abías wegantu. wakegamun takajin atinai. Uwagchatnai
Niina nuweg Elisabet aajakuí Aarón vinunash, umutai kajiau aidaunashkam.
wegantu. 6੅Ditak Apajuí emtinish Dukují wakeen nagkamsag Wakaní
pegkegchauji atsugbau aajakajui, Pegkejig tuke ajitnai. 16੅Ni etsegbaunum
nunidau asag Apajuí chicham kuashat Israelan uchijí wegantu aidauk,
umiktajum tibaunashkam imatiksag pegkegchau takatan idayinak, ditá Apuji
betek umiidau. 7੅Tujash uchijig Apajuiya nuna umijiagtatui. 17੅Niiyá
atsujuidau, Elisabet kaga asamtai, eemak taa etsegkattawai Apu minitnun,
nuigtushkam ditak muuntuch wajasaju Apajuí etsegtin Elías, Wakaní Pegkeji
asag. senchijí ajujakua nunisag. Dutikak
8੅Nuniamunum Zacariasjai ijunag muun aidaush uchijijai chichaman
Apajuí takajin aidau takastin tsawan iwajag pujustinme, aents intimkiu
jegamtai, jega Apajuí emematku aidaushkam chichaman betek
ijuntainum takaak batsatbaunum, 9੅tuke umiktinme, apu minitaish shiig anentus
dutikin asag: ¿Yaki jega Apajuí jukita tuidau asag.
ememattai dekatkau tesamu Pegkejam 18੅Tusá tama Zacarías ayaak:

106
107 /XFDV੄1

—Wi, mina nuwajaí muumpakig —María ishamkaipa, aminak Apajuí


juninnush ¿itugsanuk dekaskeap tawa etegtamjau asa shiig anenjamui.
duka uminkattawa titaja? —tau. 31੅Dutikamu asam, ejapjukam aishmag
19੅Tutai: uchigmakam adaikattame JISUS.
—Wika Gabrielaitjai dekas Apajuí 32੅Duka eme anentai atatui, nuniau asa

inakegaitjai, ni awetime chicham ‘Apajuí Uchijí’ tama atinai. Apu


pegkeja nuna ujaktí tusa. 20੅Tujash Apajuiya nu, niina muunji apu David
dekaskeap tujutua tatsum duwi, yamai inamajakua iman emattawai.
nagkamsamek chichatsuk pujusam, 33੅Dutikamu asa, Israela uchijí wegantu

tsawan wi tajam nu ejetatme, —tau. aidaunum tuke inamjatnai, ni inabaujig


21੅Nuniai aents aidauk: “¿Zacariasash ajumaish nagkankashtinai, —tau.
wagkag jega Apajuí ememattainum 34੅Tutai María ayaak:

wayaash imanikash megkaekae?” tusag —¿Dusha wajuk nunimainaita wi


daká batsatu. 22੅Nuninai jiinki aishinchauwaitagjama? —tau. 35੅Tutai
augmamainchau dekapeak ayatak nayaimpinmaya aents chichaak:
iwiimau, nunitai aents aidauk: “Jega —Wakaní Pegkeji, Apajuí senchijiya
Apajuí ememattainum wayaa awiyap nujai aminak tajutjamamtai
wantintuke”, tuidau. ejapjuktatme. Nuaduí uchi akiinatta
23੅Nunik Zacariasak takaamujinak ashí duka, pegkejam ‘Apajuí Uchijí’ tama
umik ukuak, ni jeen wakitkiu. 24੅Nuna atinai. 36੅Tuja ame pataim
nunik dukap tsawan pujatsaig nuwe Elisabetchakam muumpatnum uchin
Elisabet ejapjuku, nunik wantintsuk ejapjuke, nunik seis nantu wegawai,
jeenig pujus cinco nantun inagkeakiu. kagai tinu agma nunú. 37੅Apajuí
25੅Nigka nunak: “Apajuí wait anenjak tujinmainuk makichkish atsawai, —tau.
jutijuae, yamaik tikich aidaush 38੅Tutai:

uchigmachui tusag dushijin agma nunak —Dekas wika Apajuí inakegaitjai,


tujutchagtatui”, tau asa nunikui. ame mina tujutam duka nunisag
uminkati, —tiu.
Jisus akiinatin etsegkamu Timatai nayaimpimaya aentschakam
26੅Elisabet ejapjuk seis nantu pujai, wegak ukukiu.
Apajuí Gabrielan yaakat Nazaret tutai,
Galilea nugkanum awa nui awemauwai, María Elisabet ijagsamu
27੅nuanuí makichik nuwa María daagtin 39੅Nunú tsawan wegamunum, María
aentsú takashtai, apu David aajakua waujus jiinki weuwai, Judea nugka
nunú wegantu José anagmamu pujau mujajin yaakat aunum. 40੅Nuwi jegaa,
asamtai. 28੅Nunik Gabriel María Zacariasa jeen wayaa Elisabetan
pujamunum wayaa: kumpamak, 41੅María chichatai,
—María pujamek, aminak ashí nuwa Elisabetan wakeenia uchi kakaaju,
aina nuwiyan Apajuí wakejus nuniaig Wakaní Pegkeji egkemtuju,
etegtamjae. Dutijabau asa Apajuik 42੅dutikam senchi jiiká chichaak:

amijai awai, —tau. —Ashí nuwa aina nuwiyan amina


29੅Tujash nigka nuna wainak Apajuí etegtamjae, antsag amina
puyatkau, wagkag tuush kumpamjawa uchigmishkam pegkegmai. 43੅Wi
tusa. 30੅Nunitai Apajuí aentsji imanchawaitag nunin aish, ¿wagka
nayaimpinmaya chichajak: mina Apujú dukujimesh waitkatasamesh
/XFDV੄1 108

miname? 44੅Ame jegaa wayaam mina 56੅María


nuna ti, Elisabetan jeenig
kumpamjakum chichaam nuna antaig, kampatum nantu tumain pujusuí, nunik
uchi kakaaje shiig aneak. 45੅Shiig wakitkiuwai niina jeen.
aneastatme amek, dekaskeap Apu tawa
duka uminkattawa tiu asam. Juan Yamijatin akiinamu
46੅Tutai Maríashkam: 57੅Elisabet tsawanji uminkamtai
“Wika Apajuinak dekaskenum mina aishmagkun uchigmakui. 58੅Nunikmatai
anentaimtagjaí emematjai, tikima nui ijutkau batsataidau, niina patayí
senchigtina ibau asamtai. aidaujai Apajuí wait anenjam
47 Shiig aneamu ajutui Apajuí mina uchigmakbaun antukaju asag shiig
uwemtijin asa, aneasajui. 59੅Uchi akiina ocho tsawan
48 wi imanchauch aigkish niina inake wetai, judío aidauk uchi aishmag
asamtai mina etegtua duwi. akiinaunak tuke pakaji੆a ajapjin asag,
Yamai nagkamsag ashí aents mina jukiajui nuna dutikawagtatus. Nuninak:
pachitus chichainakug: “Uchik Zacarías atí, apají daajiya
Maríak Apajuí etegkamu asa shiig nunisag”, tuidau. 60੅Tujash uchí dukují
aneas pujusuí, tusag tuké chichaak:
tujutiagtin ainawai. —Atsá, uchik Juan atatui, —tau.
49 Apajuí dekas ashí senchigtina nunú 61੅Tutai: —Ame pataim aina nuwiyag

minai uminkatnun tujuti duka tu daagtinuk atsajama, —tuidau.


shiig tumaitsui, 62੅Tutai uchí apajin iwiyas iniidau, ya atí

niina daajig pegkegmai; tawaki tusag. 63੅Nuniagtai, taapna sujustá


50 Apajuik aents aidau niina tusa inakmatai susam: “Uchí daajig
umijuidaunak tuke wait Juagkai” tusa agaju. Dutikamtai ashí
anentsagké atinai. anentai jegagchaju. 64੅Nuna dutikamuik
51 Nigka tikima senchigtina ibau asa ataktú chichakú. Nunik Apajuin emematiu.
junak jutikae; dutikak, emebau 65੅Nunitai nui ijutkau batsamin aidauk

aidaunash imanchau emakui. puyatjukaju. Ashí Judea mujajin batsamin


52 Apu inamin aidaunashkam jiikí ajapeak, aidaushkam nunak ashí dekaawaju. 66੅Ashí
aents imanchau aidaun apu emakui. aents nuna antuidauk: “¿Ju uchish
53 Aikasag nujantai waituidaunashkam wajukuk atinaita?” tusag anentaimaidau,
ashí pegkeg aidaunak susauwai, Apajuí niina senchijin yayamun dekaidau
dutikak wiyakuch aidaunak wainak asag.
idaisauwai.
54 Ni inake Israel wegantun ayamjuke, dita Zacarías Apajuí emematbau
wait anentanak kajimatkiche, 67੅Zacarías Wakaní Pegkeji
55 jutii muunji Abraham aajakua nuna egkemtujam chichaak:
aatus anagkuauwai, 68 “Emematiagmi Apu, Israelan

nuigtú ni wegantu akiinak Apajuijiya nu,


wegagtina nuwish tuke atina ni aentsjin uwemtijatatus tau
nuna.” asamtai.

a¬1.59 “Pakaji ajapjin asag” tawa nunak, judío aidauk uchi aishmag akiinamtaig, Apajuí
dutikata tibau asag uchí katiuchiji chuchuken tsupigkag ajapjujakú asamtai tawai. Diistá
Génesis. 17.10-12; Levítico 12.3.
109 /XFDV੄1੄2

69 Dekas senchigtin Uwemtikagtinun 80੅Uchishkam tsakaak nuní senchi


awetugmaji, jintiag anentaimu, nuniak uwegshunum
ni inake David aajakua nu pujusuí, Israelnum chicham etsegkatin
wegantun. tsawan jegatai Apajuí awemam
70 Yaunchuk nagkamas Apajuí etsegtin wantinkatatus.
pegkejam aajakaju etsegkajua
dutiksag, Jisus akiinamu
71 iina shiwaji aidaun, (Mt. 1.18-25)

2
nuigtú ashí tikich aents kajegtamin 1੅Nu tsawantin Roma apuji Augusto
aina nunash depetuk daagtin, ashí aents aidau daaji
uwemtijamjatna nuna. agatnakti tusa inamjau. 2੅Junak
72 Iina muunji aajakajua nuna dutikchatain Cirenio, Siria apuji we
pegkejan anagkuak: pujai dutikauwai. 3੅Tibau asamtai aents
‘Tuké aminak wait anenjatnaitjame’, aidauk makí makichik ditá yaaktajin
tiuwa nunak kajimattsuk betek agatmamjatatus shimuidau.
umiké. 4੅Tuja Joseshkam Galileanum yaakat
73 Iina apajin Abragkan dekas Nazaret awa nuwiya juwaki Judea
umiktatjai tiuwa duka juuwai: nugkanum jegau, yaakat Belén apu
74 ‘Wi ditá shiwajinash depetukan David akiinamu aajakua nui, nigka
agkan ematnaitjai, David wegantu asa. 5੅Nui
dutikam ishamkagtutsuk minak agatmamjatatus wegak, ni nuwenamig
umigtuinak, tusa anagmamuji María ejamtinun
75 pegkediag batsamas, ayasá weuwai. 6੅Nunikag nui jegaa
wi wakegamunak ashí tsawantai pujuinai tsawan ni uchigmaktinji
takastinme’, ” tiuwai. jegajiu. 7੅Nunikmatai iwaijin
76 Nuna ti uchijinashkam: aishmagkun uchigmaku, dutika uchi
“Amek Apajuí etsegtinai tama atatme; pempetaiyai pempeag tagku
amek Apu takastina nu emtikam ayugtainum egkeauwai, ijagka
umigkattame. kajiitainig dita ayamainuk agkantak
77 Ni aentsji aidau uwemjatnuji, atsusú asamtai.
tudauji tsagkugnagtinchakam
pachisam ujaktatme. Uwijá kuitamin aidaun
78 Nunak Apajuí shiig wait anenjamu nayaimpinmaya aents aidau
asa nayaimpinmayan wantintukbau
Uwemtikagtinun awetugmae, 8੅Nunú kashia duwik, uwijá kuitamin

etsa minak tsawantan tsaaptin aidaushkam nu nugkanmag uwigjin


emama numamtuk wajaktinun. kashi kuitamainak batsatu. 9੅Nuniai
79 Tudau takainak, Apajuí aentsji nayaimpinmaya
suwenum batsamas wajukmaina wantintuku, dutikak Apajuí tsaaptinjiya
numamtuk wajainak, nu tsawan awasau dita batsatbaunum,
jaak megkaemainnum batsatunash dutikam shiig senchi ishamkajui.
tsaaptinun iwaintuktatui. 10੅Nuniagtai nayaimpinmaya aents

Dutikak jinta agkan pujutnum chichaak: “Ishamkaigpajum, wika


ekagtina nui wetinme tusa atumin yamajam chichaman ujaktasan
dekamtijamattawai”, tiuwai. minitjime, nuna antuinak ashí aents
/XFDV੄2 110

aidauk shiig aneasagtata nuna. 11੅Yamai tusa nayaimpinmaya aents tibaunak


kashia juwi, apu David akiinauwa nunú dutiksag.
yaaktanmag uwemtikagtin Apu Kristu 22੅Moisés chicham umiktinun agajua

akiinae. 12੅Tagku ayugtainum uchi nui, uchigmaku aidauk cuarenta tsawan


pempeajam egketu wainkajum, jegatai pegkeetnume tibauwa nuna
juwapita titajum.” ejeyag, Jerusalén weenak uchin jukiaju
13੅Nuna taig kuashat aents Apajuí emtin iwainakagtatus, 23੅Apajuí
nayaimpinmaya aidau wantinjau, chicham umiktajum tibaunum: “Ashí
nunikag Apajuin emematuinak uchi aishmag iwai akiinuk Apajuinu
kantamainak: atí”, tibau asamtai. 24੅Weenak Apajuinu
14 “Nayaimpinmash Apajuiya duke atinun jukiaju chicham umiktajum
emematiagmi, tibaunum: Jimag tórtola,੆b nu atsakuig
nugkanmayanash ashí niina jimag paum tsakat itaatajum tibauwa
umijuidaunak shiig agkan dutiksag.
anentaimsa pujutan susatta 25੅Nunú tsawantinig Jerusalén

duwi”, wajaidau. pujujakuí Simeón daagtin, aents pegkeg,


15੅Apajuí aentsji nayaimpinmaya aidau Apajuí senchi aneen, Israelan Apajuí
tusa ditan ujak, nayaim waketjamtai, agkanmitkamun wainkatatus daká
uwijan kuitamin aidau pujujin, Wakaní Pegkejishkam ajamu.
pempentunisajag: 26੅Nuniau asa dekamtikau aajakuí:

—Belén uchi akiinae tusa Apajuí Apajuí awemamu waintsukek


tujama nunú wegaja wainkagmita, jakashtinaitme, tusa. 27੅José Maríajai
—tuidau. Jisusan jukiag jega Apajuí
16੅Tusag waujus wegag jegakmag, ememattainum jegawaju, chicham
Marían Josejai, nuigtú uchi tagku umiktinum dutikatajum tawa nuna
ayugtainum egkemtatman wainkaju. betek umikagtatus. Nuniai
17੅Nunik wainkag uchin pachis Simeogshakam, Wakaní Pegkeji
nayaimpinmaya aents tibaun etsejuidau. anentaimtikjam jegau. 28੅Nunik uchin
18੅Tusag uwijá kuitamin aidau midaaki juki Apajuin emematu, nuniak:
etsejiagtai, ashí aents aidauk puyatus 29 “Apuh, yamaik ame chicham

antuidau. 19੅Maríashkam nu tujutbauwa duka uminkau


etsejuinamun antuk, sakapamainchau asamtai,
anentaimu. 20੅Nunikag uwijá kuitamin shiig anentaimsan jaaknush jakatjai.
aidau waketuinak, Apajuin 30 Uwemtikagtina nunak yamaik mina

emematuinak see tuidau, ashí jiijuí wainkajai,


nayaimpinmaya aents tibaunak 31 ashí aents aidaushkam ame

imatiksag wainkaju asag. awemamun wainkagtata nuna.


32 Juka tsaaptina nuninai,
Jisus jega Apajuí ashí aents judiuchu aidaunashkam
ememattainum ejegamu uwemtikatin asa,
21੅Ochotsawan jegamtai, uchin pakaji tuja amina aentsjum Israel aents
ajapjuinak adaikaju JISUS. María eke aina nunash eme anentai
ejapjumainchau aig, nu adaikattame ematnai”, tau.

b¬2.24 Tórtola tawa duka pauma numamtin tagkumtai aajakuí.


111 /XFDV੄2੄3

33੅Uchí pachis tutai, Josek Maríajai 43੅Nuwi jegawag batsamas, Pascua


anentai jegachaju. 34੅Nuna ti ashimnakmatai waketjaju, nuninai Jisusak
ditanashkam: Jerusalén juwaku, niina dukujish
—Atumnash Apajuí yaimpaktinme, Joseshkam dekatsaig. 44੅Dita
—tusa idayak, Marían chichajak: anentaimsajag tikich aidaujais ijunag
—Nijah, jujú uchia junak Israel aents wegatai tusag, makichik tsawan
aina nuwiyag dakitiagtinai, nuniai kuwaekaju, nuniau ashí ditá waintai,
kuashat nemajuidaush agtinai nuninak nuigtú ditá patayí aidaunmash egakú.
uwemjagtinai. 35੅Nuniagtai Apajuí ashí 45੅Tujash wainkachag Jerusalén waketjaju

aents anentaibaujin paan iwainatta egainak.


duka, (aminak nagkí ijumaina 46੅Nunikag kampatum tsawanta juwi

imatijamak anentaiminig wainkaju, jega Apajuí ememattainum


waitkagmastinai), —tau. chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai
36੅Nuanuig nuwa Apajuí etsegtin Ana ejapena ekeemas, chichaagtai antak
daagtin, Fanuela nawanji Aser wegantu niishkam iniimak eketun. 47੅Ashí aents
shiig muuntuch wajasá pujau. Nigka ni chichaamun antujuidauk, yachajin
shiig tsakatuch aishina siete mijan diijus puyatkag diidau, dita iniamash
pujusuí, 37੅nuniau wajemea ochenta y shiig aimu asamtai. 48੅Nunittaman apají
cuatro mijan wegau, nuigtushkam jega dukujijai wainak puyatjuk, dukují
Apajuí ememattainmag tuke tsawai chichajak:
kashishkam, yujumkan ijagmá pujus —Uchuchih ¿wagka tikima aan
Apajuin aujú pujú. 38੅Nunin asa Simeón wekaenaitme? Nijah, wi apajai shiig
tusa ashimkamtai, Anashkam jegantá, senchi puyatjukan egakun
Apajuin see taku emematak Jisusan wekaetusjamna, —tau.
pachis: 49੅Tama ni ayaak:

—Ashí aents Jerusalén agkanmagati —¿Wagka minash egatjume? ¿Atumek


tusa dakaina nunak ju uchi dutikatnai, dekatsjumek mina Apag wakegamun
—tau. takaakun pujumainaitag duka? —tau.
39੅Apajuí chicham umiktajum tibauwa 50੅Tujash ditak, wagkag tawa tusag

nunak imatiksag umikag, ditá yaaktajin dekagmainchau dekapedau.


Nazaret waketjaju Galilea nugkanum 51੅Nunikag Jisusan jukiag Nazaret

awa nui. waketjajui, Jisus nui pujusá ashí dita


40੅Nunik batsatbaunum Jisuschakam tabaunak betek umiau. Tujash niina
tsakaak iyashinish senchi wegau, nuniak dukujig ashí Jisus nunikbaunak tuke
nuní senchi jintiag anentaimu, Apajuí kajimattsuk anentaimtú pujau. 52੅Tuja
wakega nunashkam shiig dekau, tuja Jisuschakam nuní senchi tsakau,
Apajuishkam niiní shiig aneau. dekatjinishkam nunisag, tuja Apajuishkam,
aents aidaushkam shiig anentuidau.
Jisus tsakat asa jega Apajuí
ememattainum webau Juan Yamijatin uwegshunum
41੅Makí chichagkagtukbau
makichik mijantin José Maríajai,
Jerusalén tuke wesagké aidau Pascua (Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28)
jegatai. 42੅Nunin asagmatai Jisuschakam
3
1੅Roma apuji Tiberio quince mijadai

doce mijan ajamu weu, ditajai Jerusalén ashí nugkanum inamu. Tuja Poncio
jista inagkeautaiya nuna betek dutikatatus. Pilato inamu Judeanum, nuniai Herodes
/XFDV੄3 112

inamu Galileanum, untsu niina yachi emamainai. 9੅Ashí ajak nejechu aidauk,
Felipe inamu Iturea, nuigtú jachai ajaka tsupija apetiama
Traconitenum, untsu Lisanias numamtuk, aents tudaunak taká
Abilinianum inamu. 2੅Nuniamunum batsatun, Apajuí suwimak susatnuk
Anás, Caifás aatus sumo sacerdote uminas awai.”
aajakajui. Nunú batsatai Zacariasa 10੅Tutai aents aidau iniinak:

uchijí Juan uwegshunum pujuttaman —¿Tujash wajukmainaitji? —tuidau.


Apajuí ujakuí chichagkagtukti tusa. 11੅Tiagtai ni ayaak:
3੅Tima namak Jordagnum tikiju —Jimag nugkumainji ajamuk
batsataidaunum ashí wekagas atsugbaun susati, yumainji ajamushkam
chichagkagtau, tudau takatan idayinak dutiksag dutikati, —tau.
yamimag tsagkugnagtinme tusa. 4੅Nunak 12੅Apú kuichkiji atinun yajumin

Isaías Apajuí etsegtin agagbauwa nui, ju aidaushkam yamimagtasag kaunawag


tibauwa nu tau asamtai nunikui: iniinak:
“Makichik aents eemak taa —¿Jintinkagtinuh, jutiish
uwegshunum wekagas senchi wajukmainaitji? —tuidau.
jiiká chichagkagtak: 13੅Tiagtai:

Apu wekaesatnun jintan shiig —Apunu kuichik atinun akikmainakui


iwajug, esegak tutupit dakueg, juwajum nunú, nuní inagkeasjum aents
5 ashí jinta japagau aidaunash aidau akikmakta tigpajum, —tau.
nugkan aintug, 14੅Tutai Suntag aidaushkam dutiksag:

nainnashkam yumpuag pakamak —¿Jutiish wajukmainaitji? —tuidau.


betekmak, jinta tunin aidaunash Tiagtai:
tutupit esegak, —Atumek aents uwakajum atanjum
tutitag aidaunashkam shiig iwajug duka dutikawaigpa, tikitchakam
umiyajama numamtuk, wainkagmek tsanumjujaigpajum, atumí
atumi anentaimish shiig iwajajum apujum akigmaina nujaig shiig
umiktajum, Apu minitin asamtai. aneasjum juwaktajum, —tau.
6 Apajuí aents aidau uwemtikatnun 15੅Tuja ashí aents aidauk, Apajuí

awematta nunak ashí aents awematnaitjai tibauwa nuna daká


wainkagtinai”, tawai. batsataidau asag: ¿Juagchauwashit
7੅Kuashat aents aidau Juan yamiijati Kristu? tusag anentaimtuidau. 16੅Tu
tusag minituidau, nuniagtai chichajak: anentaibiagtai aents aidaun Juan
“¡Atumek iwanchi uchijí asajum aents chichajak: “Wika ayatak yumí
tsanú yujagme! ¿Wagka yamijatjai, tujash mina nagkaetasu
yamimagtasagmesh wakegagme? senchigtin minittawai, wika niiya
¿Atumek ayatak yamimamuikis Apajuí imanchau asan niina sapatjinakesh
suwimak sukagtumaina duka atitmaitsujai. Nunú yamigmagtatjume
uwemtumainaitai tajumek? 8੅Dekas Wakaní Pegkejiya nujai, nuigtushkam
tudau takatan idaisaush wajuku nigki jiiyai suwimkan sukagtustinuk.
amainaita nunú iwainmamkatajum. 17੅Nigki ashí aents aina nuwiyan

Atumkek: Jutiik Abraham wegantu akanjattawai, aents trigon ajakbau


asaja yupichuch uweemain ainaji, aidau juuká ijumag, awagti wampujin
tumamigpa. Dekas tajime: Apajuik jujú utsaak nejeen trigo ijumtainum
kaya aina junakeshkam Abragka uchijí yajumama numamtuk, Apajuí
113 /XFDV੄3

umigchaunak jii ajumaish kajinkashtina Maat Matatiasa uchijí, Matatías


nui suwimkan suwak, niina umigkau Semei uchijí,
aidaunak ni pujutaijin yajuaktinai.” Semei José uchijí, José Judá uchijí,
18੅Juna aatus tusa nuigtush aents 27 Judá Joana uchijí, Joana Resa

aidaun jintintu yamajam chicham uchijí,


pekeja nuna: “Dekas Kristu Apajuí Resa Zorobabela uchijí, Zorobabel
Uchijiya duka tajutjamae”, tusa. 19੅Tusa Salatiela uchijí,
jintinkagtú wekagu asa Herodes Salatiel Neri uchijí, 28੅Neri Melqui
Galileanmaya apua nuna igkua: uchijí,
“Yatsum Felipe nuwe Herodías jujukium Melqui Adi uchijí, Adi Cosama
auk pegkegchauwai, tikitchakam uchijí,
pegkegchau takame”, tusa jiyakú. Cosam Elmodama uchijí, Elmodam
20੅Tusá Juan tima, Herodes senchi Era uchijí,
kajeká nuní nagkaemas pegkegchaun 29 Er Josué uchijí, Josué Eliezera

takaak, Juagkan achiká aents achiká uchijí,


chimpitainum egkeauwai. Eliezer Jorima uchijí, Jorim Matata
uchijí,
Jisus yamimagbau Matat Leví uchijí, 30੅Leví Simeogka
(Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11) uchijí,
21੅Juanashí aentsun yamiak pujai, Simeón Judá uchijí, Judá José
Jisuschakam yamimajui, nunik Apajuí uchijí,
aujai nayaim ujaniuwai. 22੅Nunikmatai José Jonagka uchijí, Jonán
Wakaní Pegkeji pauma nunin wajas Eliaquima uchijí,
paan wainainamunum niiní akagu, 31 Eliaquim Melea uchijí, Melea

nuniai nayaimpinmaya chicham Mainagka uchijí,


antuekau: Mainán Matata uchijí, Matat
—Ametme mina uchig aneetaigmek, Natagka uchijí,
aminí shiig aneajai, —tabau. Natán Davita uchijí, 32੅David Isaí
uchijí,
Jisukristu muunji aajakú aidau Isaí Obeta uchijí, Obed Booza
(Mt. 1.1-17) uchijí,
23੅Jisusak treinta mijanji ajamu Booz Salmogka uchijí, Salmón
tumain ni takaamujinak nagkabauwai. Naasogka uchijí,
Jisusnak José uchijiyai tuidau, 33 Naasón Aminadapa uchijí,

Josek Elí uchijí aajakuí, 24੅Elik Aminadab Arama uchijí,


Matata uchijí, Aram Esroma uchijí; Esrom Faresa
Matat Leví uchijí, Levik Melqui uchijí,
uchijí, Fares Judá uchijí, 34੅Judá Jacopa
Melquik Jana uchijí, Jana José uchijí, uchijí,
25 José Matatiasa uchijí, Matatías Jacob Isaaka uchijí, Isaac Abragka
Amosa uchijí, uchijí,
Amós Nahuma uchijí, Nahum Eslí Abraham Taré uchijí, Taré Nacora
uchijí, uchijí;
Eslí Nagai uchijí, 26੅Nagai Maata 35 Nacor Serugka uchijí, Serug Ragau

uchijí, uchijí,
/XFDV੄3੄4 114

Ragau Pelegka uchijí, Peleg Hebera 8੅Tama Jisus ayaak:


uchijí, —¡Wetá iwanchih! agagbau awai:
Heber Sala uchijí, 36੅Sala Cainagka ‘Ame Apujum Apajuiya duke emematta,
uchijí, nuniakum imá nigki umigkata’, tawai
Cainán Arfaxata uchijí, Arfaxad —tiu.
Sema uchijí, 9੅Timatai nui inagkeaki yaakat

Sem Noé uchijí, Noé Lameka uchijí, Jerusalén ejegau, dutika jega Apajuí
37 Lamec Matusalegka uchijí, ememattainum yakí iwaká:
Matusalén Enoca uchijí, —Ame dekas Apajuí Uchijiyaitkumek
Enoc Jareta uchijí, Jaret juwi wajasmek tsekem iyaata, 10੅wagki
Mahalaleela uchijí, agagbau awai:
Mahalaleel Cainagka uchijí, ‘Apajuí ni aentsji nayaimpinmaya
38 Cainán Enosa uchijí, aidaun awetugmattawai
Enós Seta uchijí, Set Adagka uchijí, kuitamjamkatnun,
Adagkak Apajuí najanamu. 11 dutikamu asag uwegmin

achigmakagtatui iyaakum kaya


Iwanch Jisusan pegkegchau tukumkaim tusa’, —tau.
takamtiksata tibau 12੅Tutai Jisus ayaak:
(Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13) —Agagbau awai: ‘Amina Apujum

4
1੅Jisus Wakaní Pegkeji egkemtujam Apajuiya nu pegkegchaunum
Jordagnumia jiinki wakettai, dekapsatasamek wakeyipa’, tawai
Wakaní Pegkeji uwegshunum emauwai. —tiuwai.
2੅Dutikam nui cuarenta tsawantai Jisus 13੅Timatai iwanchik pegkegchau

pujaun iwanch dekapsauwai. Imaan takamtiksatatus anentaimtusbaunak


tsawan yutsuk inagkeau asa ashí dekapes ukukiuwai, tikich
yapajuauwai. 3੅Nunitai iwanch tsawantinish dekapsatjai tusa.
chichajak:
Jisus Galileanum ni takaamuji
—Dekas ame Apajuí Uchijiyaitkumek,
nagkamamu
ju kaya nu pag emam yuwakia, —tau.
4੅Tutai Jisus ayaak: (Mt. 4.12-7; Mr. 1.14-15)
—Agagbau awai: ‘Aentsuk imá 14੅Nunik Jisusak Wakaní Pegkeji

yujumkajaigkik pujumaitsui, Apajuí senchimtikam Galilea wakitkiuwai,


chichamega nujaishkam pujumainai’, nunikmatai ashí nugkanum nui
—tiuwai. batsataidauk niina pachisag kuashat
5੅Timatai iwanch nui inagkeaki chichaidau. 15੅Nui jegaa, jega
Jisusan muja tsakajunum iwakuí. ijuntainum wayaa jintinkagtutai ashí
Dutika juú inaktamuik ashí nugkanum aents aidauk emematuidau.
yaakat aina nuna, nuigtú ashí pegkeg
aidaunashkam iwaintukui. 6੅Dutika Jisus Nazaret pujusbau
chichajak: (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)
—Ashí ju imaja junak amina 16੅JisusNazaret ni pujusá
amastajame. Juka minai idaisamui, nuaduí tsakagbaunum wakitki jegaa, tsawan
wi wakegamun sumainaitjai. 7੅Ame mina ayamtai tsawagmatai jega ijuntainum
tikishmajam emematjakminig, ashí wayau tuke nunin asa. Nunik wajainiu
aminuk atí tusan idaitustajame, —tau. Apajuí chichamen ausatatus, 17੅nunitai
115 /XFDV੄4

papiin Apajuí etsegtin Isaías agagbaun atumní waje batsatun Elías yaigtí tusa
susaju. Dutikam dakuek diikmá ju awematsuk, Sareptanmaya nuwa waje
agagbauwa juna wainak, auju: judiuchu, yaakat Sidón tikiju awa nui
18 “Wakaní Pegkejig minai awai pujaunum Eliasnak awemauwai.
nuniau asamtai mina etegtuae, 27੅Nuigtushkam kuashat aents jata lepra

ujunauch aidaun pegkeg chicham tutain achimaku Israel aijakuí, Apajuí


aidaun ujaktí tusa. etsegtin Eliseo pujujakua nunú
Apajuí minak awetine, achikbau tsawantin, tujash makichkish nunú
aidaush agkanmagawagtatui aidaunak etsagautsuk, judiuchu Naamán
tusam ujaktá tusa. Siria nugkanmayaya nuna etsagajui,
Wainmachu aidaushkam —tiuwai.
wainmitkakta dutikakum 28੅Tusa tutai jega ijuntainum

waitkatai aidaush ayamjukta, utsaanawajuk senchi kajekaju.


19 tuja yamaik Apajuí aentsun wait 29੅Nunikag wajatjag Jisusan achiká

anentawai tusam etsegkata” jukiag yaaktan ukumtikiag mujanum


tibauwa nuna. iwakaju, betsag tajaekaunum ajuami
20੅Nuna aujus inagnak pempeag nui tusag. 30੅Dutikam dita mininamunmag
takaun susa ekeemsau. Nunikmatai ashí eteenki, eteenki waketak ukukiuwai.
aents nui utsanawajuk, dii pekajaidau.
21੅Nuniagtai: Aents wakan pegkegchau
—Wi augbau antukujum juka yamai egkemtuamun Jisus etsagagbau
uminkae, —tiuwai. (Mr. 1.21-28)
22੅Ashí aents aidauk niina pachisag 31੅Nunik Jisusak yaakat Capernaum

pegkejan etsegtuidau, ni wají pegkeg Galilea nugkanum awa nui weuwai. Nui
pachisa chichamunashkam puyatjusag pujus tsawan ayamtai tsawautai
diidau, nuninak: jintinkagtau. 32੅Nunitai puyatjusag
—¿Jujú Josen uchijiya jama? antujuidau ni jintiamunak, nigka aents
—tuidau. chichame antugtai aidaun nagkaesau
23੅Tiagtai ni chichaak: jintinkagtau asamtai.
—Dekaskenum jujú chicham: 33੅Nuniamunum aents wakan

‘Ampijatnuh, amek ampimata’ tibauwa pegkegchau egkemtuamu jega


ju tujuttatjume. ‘Nuigtushkam kuashat ijuntainum wayaa eketu, shiig senchi
wají Capernaum ame dutikamu untsumak:
antinuweg nu, yamai amina nugkemia 34੅—¡Jisus Nazaretnumiayah

juwish dutikata’ tujuttatjume, —tau. ukujatkita! ¿Wagka amesh jutii


24੅Nuna ti nuigtú: pujamunmash miname, ijijatuatasamek
—Dekas tajime: Apajuí etsegtinuk ni minam? Wika ame yaitpa nunak
nugkenig wakejusa antugmak achauwai. dekagme, Apajuinu pegkegma
25੅Junak dekas tajai: Apajuí etsegtin nuuwaitme, —tiuwai.
Elías pujujakua nunú tsawantinig, Israel 35੅Tutai Jisus jiyaak:

nugkanum batsamajakajui kuashat —¡Itatkata, takamtak jiinkim


nuwa waje aidau, nuniamunum ashí wegakum aanú aentsuk ukuktá!
Israel nugkanum nujantai waitiamu Tama wakan pegkegchaushkam
tepeauwai, kampatum mijan jimaituk aentsun nugká ajiaju tikich aidau emtin,
yumi yutachu asamtai. 26੅Tujash Apajuik nunik jiinkiu, dutikashkam aentsnak
/XFDV੄4੄5 116

machikish pegkegchauk emachui. weuwai. Nunikmatai aents aidauk egai


36੅Nunikmatai wainkag ashí aents egainakua ni pujamunum jegawag:
aidauk anentai jegagchaju, nunikag: —¡Ukujatkipa! —tusag segaidau.
—¿Jusha wajuku asaya chichamesh 43੅Tuinam:

senchigtinaita, wakan pegkegchau —Wika tikich yaakat aina nuwish


aidaunash chichamenig jiyaa jusha? yamajam chicham Apajuí aentsnum
—tuidau. wajuk inamua nunak etsegkattajai,
37੅Jisus dutikamua nunak ashí nugka nuna nunikti tusa awemamuitjai,
tikiju aidaunum batsatuk antujajui. —tiuwai.
44੅Tau asa, Galileanum੆c jega ijuntai
Jisus Pedro tsatsají etsagagbau aidaunmash wayaa jintinkagtau.
(Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)
38੅Jega Kuashat namak achikbau
ijuntainmaya Jisus jiinki
Simón Pedro jeen jegauwai. Nunikmá (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20)

5
wainkau Simón Pedro tsatsají senchi 1੅Tikich tsawantai Jisus kucha

tsuweak tepettaman, nunitai: Genesaretnum uwet wekagai,


—Wait aneasam etsagagta, —tusag kuashat aents Apajuí chichamen
segajui. 39੅Tiagtai Simón Pedro tsatsajin antukagtatus tuwakag chanuidau.
jegantun tsuntsumtua: “¡Tsuwemuwah 2੅Imaniagtai niimkamá, jimag bote

ukuktá!”, tiu. Tamawaik pegkeg anugkam tepettaman wainkau, namaká


wajasuí, nunik yutain inajuk Jisusan, main aidaushkam botenmaya jinjag
nuigtú niijai yujau aidaunashkam redjin nijainak batsamtuidaun. 3੅Nunik
ajamsau. Simogka botejin egkemag: Machik
ejapeen inanmanta, tusa nui ekeemas
Kuashat jau aidau etsagagbau aents tuwakun jintintu. 4੅Nunik ashimak,
(Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34) Simogkan chichajak:
40੅Agkuantai kuashat aents jaidaun —Wiyankam ejapeen emam redjum
Jisusan ikautkajui, dutikawagmatai ajugkam namak maata, —tiuwai.
niishkam makí makichik achiká 5੅Tama Simón ayaak:

etsagakui. 41੅Tuja wakan pegkegchau —Jintinkagtinuh, kashi tuke ajú


aidau kuashat aentsun egkemtujuk ajunkawa tsawampakuish makichkish
senchi untsumak jiinainak: maachmaji, tujash ame chichamjumin
—Amek Apajuí Uchijiyaitme ajugtajai, —tusa 6੅ajugkú. Dutikkamá
—tuidau, Kristuk Apajuí awemamua shiig kuashat namakan achikú,
nuna dekaidau asag, tujash Jisusak imatikamu asa rednak ichiau. 7੅Nunitai
chichaktí tusag idaichau. ditá kumpají tikich botenmayan
iwiyaidau, taawag yaimpaktinme tusag.
Jisus jega ijuntai aidaunum Dutikam kautuawaju, nunikag
chichagkagtukbau namaknak botenmag mai aimkaju,
(Mr. 1.35-38) dutikam botek tepeattak wajau.
42੅Nunik tsawau tsawaig yaaktanmaya 8੅Imanitai Simón Pedro, Jisusan

jiinki, nugka agkantu aents atsamunum tikishmatug pujujus:

c¬4.44 Tikich papí agagbaunmag “Judea” tuinai, tikich agagbauwa nui “Galilea” tawa nuwiya
jukimui, nunin asa mai pegkejai.
117 /XFDV੄5

—Apuh, ukugkita minak, wika shiig umiktinun jintinkagtin aidaujai


tudauwaitjai, —tiu. wayawag antuinak pekajaidau, Galilea
9੅Namakan imatika kajegkaju asag, nugkanmaya, Judea nugkanmaya,
ditajai yujaidauk puyatkajui, 10੅Simogjai nuigtú yaakat Jerusalén batsamin aidau
ijunja namak mautaiji aidau Jacobo, kaunkajushkam, nunik wainaidau Jisus
Juan Zebedeo uchijí aina dushakam. Apajuí senchijin aents jau etsagamun.
Nunitai Jisus chichajak: —Simogkah 18੅Nuniamunum wajumak aents aidau,

ishamkaipa, namak maatasajum aents wekaechaun ainká tepetaijin


yujagjum anmamtuk, Apajuí chichame pataidiag itawag: Wajuk jegá wayaik
etsegkujum aents aidau minai ikautjin Jisus wajamunum ejentag, tuidau.
atajum tusan wi jintintuatjime, —tiu. 19੅Tujash kuashat aents tuwakú asa
11੅Nunikag bote aidaunak anugkag, waimainchau asamtai, jegá tuntupen
ashí ukuinak Jisusjai wegajui. wakag chigkaidiag, wekaechauwa nuna
ainká tepetaijijai nenawag akakiaju,
Jisus aents jata lepra dutikawag Jisusa emtin aepsaju. 20੅Nunú
achikbau etsagagbau aents aidau niiní kajinas
(Mt. 8.2-4; Mr. 1.40-45) anentaimaidaun wainu asa:
12੅Tikich tsawantai Jisus makichik —Aishmagkuh, amina tudaujum
yaaktanum pujai, aents lepragtin aidauk tsagkugnaje, —tau.
tajuauwai, nunik Jisusan wainak 21੅Nuna tutai chicham umiktinun

tikishmag tsuntsumá, nijayin nugká jintinkagtin aidau, fariseo aidaujai ditak


antig pujusá: anentaimsag: “¿Niish ya asaya
—Apuh, wakegakmek Apajuinash pegkegchaunash chichajua?
etsaentumainaitme, —tau. Imá Apajuikeajama tudaun
13੅Tama Jisuschakam uwejen antiak: tsagkugkagtumainuk”, tuidau.
—Wakegajai, yamaik tsagagta, —tiuwai. 22੅Tu anentaimaidaun Jisus dekau asa:

Tusa tamawaik leprak megkaekauwai. —¿Wagka annush anentaimjume?


14੅Dutika Jisus: 23੅¿Tuwaita imá yupichuch tumainush,

—Makichik aentskesh ujakaipa, tudaujum aidauk tsagkugnaje taja


tutupit sacerdote pujamunum jegaata, dukaih, atsa nantakim wetá tumainaitag
nuniakum ame tsagaja pegkeg dukaih? 24੅Tujash wi Apajuí
webaujum iwainmamkum, Moisés Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinau asan,
tibauwa dutiksamek ejegata ditashkam: ju nugka juwish tudau aidaunash
Dekaskeap tsagaje, tujabiagti, —tiu. tsagkugkagtumainaitag nu dekaatajum.
15੅Tujash ni dutikamua duka senchi Tusa wekaechaun chichajak:
naatu, nuniau asamtai tuwajuidau ni —Amina tajame, nantakim ainká
chichamen antugkagtatus, nuigtú dita tepetaijum jukim jeemin wakitkita,
jaamujinash etsaentugtinme tusag. —tiuwai.
16੅Tujash nigka kanaká nugka agkantunum 25੅Tusa tamawaik ditash ijunaig,

wegau, nunik Apajuin auju. nantakí ni ainká tepamujin juki Apajuin


emematki jeen wakitkiuwai.
Jisus aents wekaechau etsagagbau 26੅Dutikamtai ashí aents aidauk
(Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) puyatkag Apajuin emematuinak:
17੅Makichik tsawantai Jisus —¡Yamai dekas wainkaji Apajuí
jintinkagtutai fariseo aidau, chicham senchijiya duka! —tuidau.
/XFDV੄5੄6 118

34੅Tutaini ayaak:
Jisus Levin mina —¿Nuwena nunú aents ipaamu aidaush,
jintintaig atá tibau nu nuwenu ditajai pujaigkish, yujumkan
(Mt. 9. 9-13; Mr. 2.13-17) ijagmak pekamainkaih? 35੅Tujash tsawan
27੅Nuna dutika ukuak jiinkiu, nunik jegattawai nuwena nunú juwam atata nu,
wekamá Levin੆d wainkauwai, kuichik nunikmatai ipaamu aidaush wake besemag
apunu atinun akikmagtai yajumak dekapenak yujumkanak ijagmakagtatui,
ekeemtatman, nunik: —tiuwai.
—Mina jintintaig atá, wemí, —tiuwai.
28੅Tama ni takataijinak ashí ukuak Jisus jintinkagtak yamajam
Jisusjai weuwai. jintinkagtamua duka yaunchuk
29੅Nunik nunú tsawantaik Jisusan eme jintinkagtutai aina nujaig
anentus ajamsatatus niina jeen yutain pachiimaitsui tibau
shiig umikú, dutikamunum Leví (Mt. 9.16-17; Mr. 2.21-22)
kumpají, apú kuichkiji atinun yajumin 36੅Tusa junashkam augmatus:
aidaushkam, nuigtú tikich aidaujai —Makichkish nugkutai yamagman
mesanum pekajaidau. 30੅Nuniagtai tsupikag nugkutai mamujunmag adujtuchu
chicham umiktinun jintinkagtin aidau ainawai, dutikamak nugkutai
fariseo aidaujai, Jisusa jintintaiji aidaun yamagmaitak besemain asamtai, tuja
ashishmatuidau, nuninak: yamajam tsupikbau mamujunum
—¿Wagka atumesh apú kuichkiji adujtamashkam shiig juwamaitsui. 37੅Tuja
atinun yajumin, nuigtú aents makichkish uva yumiji yamá ijugbaunak,
pegkegchau aina ibaujai ijunjajum vino yajatai duwap apagbau ajutnumag
yuwakjumesh, umutash ditajaish yajachu ainawai, dutikamak uva yumiji
umajume? —tuidau. yamá ijugbau kajiak, duwap apagbaun
31੅Tiagtai Jisus ayaak: ipatmainai, nunik vinuk ukagag duwap
—Aents jamamtuchu aidauk apagbaujai ajapnamainai. 38੅Duwi uva
ampijatnunak atsumtsame, aents jau aidau yumiji yamá ijugbauk duwap yamajam
ampijatnunak atsumame. 32੅Wika aents apagbaunum yajataiyai, dutikamu asa vino
tudaugtuchu aidaunak minitchauwaitjai, kajiak pushutakushkam ayatak egkenag
wika aents tudaugtin aidau tudaujin wetai nunisag pegkejak amainai. 39੅Tuja
idayinak mina nemagtuktinme tusan umutai yaunchuk najanamun umin aidauk,
tauwaitjai, tiuwai. yamagmanak wakegainatsui, ditak:
‘Yaunchuk najanamua nu imá pegkejai’
Ijagmaka pujusá Apajuí tuidau asag, —tiuwai.
aujut iniimsamu
(Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22) Jisusa jintintaiji aidau tsawan
33੅Jisus ayamtai aig trigo jukí yuwawagbau
tutai dita aiinak:
—¿Wagka Juan Yamijatna nuna (Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28)

6
jintintai aidauk, fariseo aidaujai 1੅Tsawan ayamtai tsawaju ai, Jisus
yujumkan ijagmainaish, amina ajak ajakbaunum nagkaebau.
jintintaijum aidauk yuwinak, umutnash Nuniamunum ni jintintaiji aidau trigo
umu wajaash yujainawa? —tuidau. nejeen kupik jukiag uwejen pakajag

d¬5.27 Diistá Marcos 2.14.


119 /XFDV੄6

yuwidau. 2੅Nuniagtai fariseo aidau ditan kajekag: Jisusash itugmainkita tusag


chichajuinak: ditá ditak chichaidau.
—¿Wagka atumesh tsawan ayamtai
tsawagmataig takantsashti tibauwa Jisus chicham etsegtugkatajum tusa
nunin aish aikagme? —tuidau. ishiaktinji doce etegjamu aidau
3੅Tiagtai Jisus ditan ayaak: (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-9)
—¿Atumek agagbauk ausachuk 12੅Tikich tsawantai Jisus Apajuin

ainajum, David niijai yujaamujai ausatatus mujanum weu, nunik nui


yapajuinak, 4੅jega Apajuí ememattainum kashi pujus Apajuí au aujkawa
wayaa, pag imá sacerdotek yuwati tsawampajui. 13੅Nunik tsawaag ni
tibauwa nuna juki, niina kumpají jintintaiji aina nuwiyan doce etegkeg
aidaujai yuwawajua duka? —tau. ijumjauwai, nunú aina nunak: “Mina
5੅Nuna ti, nuigtú chichaak: chichameg etsegtujin atajum”, tiuwai.
—Wi Apajuí Uchijiyaitkun 14੅Duka jujú ainawai: Simón, Pedro atí

Aentsmagan Akiinau asan, tsawan tibauwa nu, Andrés Simogka yachi,


ayamtai tsawagmataish wajukmainaita nuigtú Jacobo, Juan, Felipe, Bartolomé,
nunak wikitjai tumainnuk, —tiuwai. 15੅Mateo, Tomás, Jacobo Alfeo uchijí,

nuigtú Simón niina nugken


Tsawan ayamtai tsawaju aig aents agkanmitkatatus kuashat aents aidaujai
uwejé chuwijun Jisus etsagagbau chichaajakua nu. 16੅Judas Jacobo yachi,
(Mt. 12. 9-14; Mr. 3.1-6) tikich Judas Iscariote Jisusan unupiag
6੅Atakeshkam tsawan ayamtai sujukua nu aatus.
tsawagmatai, Jisus jega ijuntainum
wayaa jintinkagtau. Nuniamunum aents Jisus kuashat aents jintintuamu
uwejé untsujiya nu chuwijú nui pujau. (Mt. 4.23-25)
7੅Nunitai chicham umiktinun 17੅Nunik ditajai ijunag akaiki,

jintinkagtin aidau, fariseo aidaujai pakanum wajantú ni jintintaiji aidaujai.


Jisusan diidau, tsawan ayamtai aig Nunikmatai kuashat aents tuwagkaju
etsagaun wainkag tsanumjugtasag. ashí Judeanmaya, Jerusalegnumia, Tiro
8੅Tujash nigka dita anentaibaujinak nayants awa nuwiya, Sidognumia aidau,
dekau asa, aents uwejé chuwijun ni jintinkagtamujin antukagtatus,
chichajak: nuigtushkam dita jaamujinash
—Wajakim ejapeen wajantá. etsaentugti tusag, 18੅nuniagtai wakan
Tama niishkam wajakí ejapeen pegkegchau egkemtugbau aidaunash
wajantú. 9੅Nunikmatai Jisus chichaak: etsagakui. 19੅Ashí aents aidauk Jisusan
—Iniastajime: ¿Tsawan ayamtai aish antigtatus kakanmamaidau, niiniya
pegkeja duká takamainait, atsa senchi jiinak ashí aents jau aidaunak
pegkegchauk dutikmainait? ¿Tsawan etsagau asamtai.
ayamtai tsawaje tusaik, aentsuk
etsagautsuk jakati tusa idaimainait? —tau. Shiig aneasjum pujustajum tibau
10੅Nuna ti ashí aents nui ijunun diisá, (Mt. 5.1-12)
nuna aentsun chichajak: 20੅Jisus ni jintintaiji aidaun diisá

—Uwejum dakuekta, —tiuwai. chichajak: “Atum iik nagkamik iina


Tama dakueku, nunik uwejenig senchijinig pegkeg pujuta duka
pegkeg wajasú. 11੅Dutikamtai senchi jumaitsuapi tautigmek shiig aneasjum
/XFDV੄6 120

pujustajum, Apajuí atumiin inamjatin


asamtai”, tau. Shiwajum aidau aneetajum tibau
21੅“Atum yamai Apajuinu pegkeg (Mt. 5.38-48; 7.1-2, 12)
takastasa wakegakjum, yapajaku 27੅“Atum mina chichameg
waitmaina imanikjum waitiautigmek antugtautigmin tajime: Atumi shiwajum
shiig aneasjum pujustajum, atumnak aidaush aneetajum,
Apajuí kuashat amastin asamtai. Atum kajegtamaidaushkam pegkegnum
yamai wake besemag batsatkujum yaigtajum; 28੅pegkegchau
buutú pujautigmesh shiig aneasjum chichagtamaidaush pegkegnum
pujustajum, atumek shiig aneakjum chichagkatajum, wainak
dushigtin asajum. tsanumjutpainakuish Apajuí
22੅“Wi Apajuí Uchijiyaitkun aujtustajum. 29੅Yapinum awatamkujaish,
Aentsmagan Akiinauwaitag nunú juinia yapijuish awatita tusajum
nemagtuidau asagmin, aents aidau ayampatuatajum; pataká awantak
kajegtamainak yajá pujusta tusa nugkuagbaugmin jujutjamkujaish,
jiipainak, pegkegchau chichagtamainak, tikitchakam susata. 30੅Atsumamun
daagmin adaisajash pegkegchau segapainakuig sujittsuk susata; tuja
tujamainakuish shiig aneastin atajum. atumin wajiigmin segapatsuk
23੅Nuna imatjutpainakuish shiig jujutjamkuishkam, awagtugkita tutsuk
aneasjum dakujustajum, atum idaisatajum. 31੅Atum tikich aidau shiig
nayaimpinum jukitna duka wají shiig awajtuktinme tusajum wakejin ainajum
pegkeg kuashat ajutjamaidau asamtai. nunisjumek tikichish shiig awajkatajum.
Atumi muunjum aajakajua dushakam, 32੅“Atumin anempa duke atumshakam

yaunchuk Apajuí etsegtin aneakjumesh, ¿wají imana juwagme?


batsamajakajua nunashkam aatus Aents tudaugtin aidaushkam dita
waitkasaju ainawai. aneniamujaig aneninawai. 33੅Atumin
pegkegnum yaimpaina duke
Shiig aneas pujuschagtinai tibau yayakjumesh ¿wají imana juwagme?
(Mt. 23.13-36) Aents tudaugtin aidaush dita
24੅“¡Tujash atum wiyakuch yainiamujaig yainin ainawai. 34੅Atumí
aidautigminak wait anentajime! Atumek kumpajum kuichkin waamak
shiig aneasjum pujajume ashí awagtugmamaina duke tsagkatkugmesh
ajutjamaidau asamtai, tujash atak ¿wají imana juwagme? Aents tudaugtin
waittsatin ainagme. aidaushkam kumpajin tsagkatkag
25੅“¡Atum atsumkas yuwá awagtugkitpash tusag dakainawai.
batsatutigminak wait anentajime! Atak 35੅Atumí shiwajum aidaush aneetajum,

yapajakjum waittsatin asagmin. nuniakjum pegkegnum yaimkatajum,


“¡Atum yamai uyumat aneakas ayatak tuja tsagkatkagtukmesh betekash
dushit batsamtautigminak wait awagtugkit tusagmek anentaimtú
anentajime! Atumek waitiakjum buuttin pujuigpa. Atum jukitnuk nayaimpinum
asagmin. kuashat wají shiig pegkeg aidau
26੅“¡Atum ashí aents pegkegnum ajutjamiagtinai, aaja dutikakjum Apajuí
chichajam aidautigminak wait anentajime! uchijí atinaitjume. Nigka aents
atumi muunjum aajakajua dusha imatikas pegkegchau, niina see tuchau aidaunash
chichajujakajui waitá etsejin aidaun. wait anentin asamtai, 36੅wait anenkagtin
121 /XFDV੄6੄7

atajum, atumin Apa nayaimpinum


pujuwa nu wait anenkagtina ibau Numik niina nejenig dekamainai
asamtai. wají numiita duka
43੅“Ajak pegkeja duka pegkegchaunak
Tikichi pujutji pachisjumek nejemaitsui, ajak pegkegchaushkam
augmatigpa tibau pegkegnak nejemaitsui. 44੅Ashí ajak aina
(Mt. 7.1-6) duka niina nejeen dekanui, untukjak
37੅“Tikichi
pujutjig augmatú munchiinak nejetsame, aantsag
yujaigpajum, Apajuí atumnash aikasag uvashkam jagkinmayag juushtayame.
tujaminum. Tikich suwimak 45੅Aents pegkejak pegkegnumag

susatasagmesh chicham umijú anentaimu asa, chichaakush pegkegnak


yujaigpajum, Apajuí atumnash tikich chichauwai. Nunisag aents
itujajum dutiksag dutijamawainum. pegkegchaushkam pegkegchaunak
Dekas tsagkujatajum, Apajuí atumnash anentaimu asa, pegkegchaunak
tsagkugtamjatnume. 38੅Tikich chichawai. Aentsuk ni wajukuna
atsumaushkam susatajum, atum tikich anentaimua, nunak chichaak iwainawai.
wajuk suwajume, dutiksag Apajuishkam
atum atsumamunak amastatjume. Jega jegabaun pachis Jisus
augmattsamu
Tikich augmatigpa tibau (Mt. 7.24-29)
(Mt. 7.3-6, 15-23; 12.34-35) 46੅“¿Wagka mina chichameg
39੅“Jisusjunashkam augmatak tau: umigtachiatkugmesh: ‘Apujuh, Apujuh’
¿Wainmachush tikich wainmachunash tujutjume? 47੅Ashí aents mina
jintanash inaktumainkaih? ¿Mai nemagtuidau, mina chichamjun
waanum iyaumainchaukaih? antugtukag imatiksag umigtuidaush
40੅Jintinbauwa duka jintinkagtinun wajukuita nuna titajai. 48੅Duka aents
nagkaesauk dekatsui. Untsu papí jegá jegamkatatus initak tai, kaya
augbaujin ashimak, jintinkagtinjai betek muunnum dekanmitkak ajia shiig
wemainai. jegamkamun, namak piyujak senchi
41੅“¿Wagka yatsum imanchau takaish, tukuakush, makichkish umuchkachua
atum imá pegkegchau takaayatkugmesh, numamtinai. 49੅Tujash mina chichamjun
auk pegkegchaun takaawai tusagmesh antayatak umigtachuk, aents jegá
augmatú yujagme? Nu nuniakjumek jegamak, nugka suugnum kaya
aents niina jiin tsetse muun egketun atsamunum initak ajitsuk jegamkamun,
waintsuk, tikichi jiin tsetse piipich namak dujajua piyujak senchi tukú
egketun wainmaina numamtuk tegak ajapama numamtinai.”
wajagme. 42੅¿Itugsagmek atum imá
pegkegchau takaajum nu Capernaumnumia capitani
wainmamchautigmesh: Yatsujuh, inake etsagagbau
pegkegchau takaam duka idaisata (Mt. 8.5-13; Jn. 4.43-54)

7
titagme? ¡Aentsú tsanú aidauwah! 1੅Jisusjintinkagtamujin ashimak
Dekas dekatkauk ame imá pegkegchau Capernaum weuwai. 2੅Nui capitani
takaam nuuwá idaisam, duwi yatsum inake dekas aneetaiji jakattak tepau.
imanchau takaidaushkam, idaisata 3੅Nuniau asamtai capitán Jisus pachisa

titajum. chichaamun antuk, judío apuji aidaun


/XFDV੄7 122

wajumak awetiuwai: Wait aneas taa emaidau, nunitai nuwan uyunainak


mina inakeg jaa juna etsaentujati, tusa. kuashat aents weedau. 13੅Nunittaman
4੅Tima Jisusan jegajiag ujakaju, Jisus wainak wait anenjau, nunik
nuninak: nuwan chichajak:
—Au capitanik dekas wait aneasam —Buutipa, —tiu.
yaimainaitme. 5੅Nigka judío aidautinash 14੅Tusa ukuak jakau egkea yanasá

anejatnuwe, nuniau asa jega ijuntainash wegamun antigku. Dutikamtai yanasá


jegamjutpakmayi. weedaush wajantaju, nunikmatai
6੅Tiagtai Jisuschakam ditajai weu. chichajak:
Nunikag jegá tikiju wajasá weenai, —Datsauchih nantaktá, —tiu.
capitán੆e niina kumpají aidaun awetiu, 15੅Tusá tamawaik jakaushkam nantakí

dutikak: “Apu kajegtukaigka, wika niiya chichau, nunikmatai dukujin susauwai.


ibaunak mina jegajuig awaimaitsujai, 16੅Dutikamtai ashí aents aidauk
7੅nuniau asan wi niina egamainnash ishamkag Apajuin emematuinak:
egakchamjai, ayatak tsagagti tujutti —Apajuí etsegtin dekas senchigtin
tamak mina inakjush tsagagtatui. 8੅Wi jutiinish ajutjamji, Apajuí ni aentsji
apu umigbau ajutui, aantsag suntag aidautin yaimpaktatus awetugmaji,
mina umigtuidau ajutuinawai, nunú —tuidau.
aidaun wi: Jiinjajum shiyaktajum, 17੅Nu dutikamuk ashí Judeanmag

tamak jiinag shimumainai, tuja: antuejau, nui tikiju aneem batsatu


Waketjatajum, tamashkam waketug aidaunmashkam.
kaunmainai, nunisag mina inakeg
aidaushkam: Ju dutikata, tamak betek Juan Yamijatin ni jintintaiji aidaun
umigtuinawai. Aantsag Jisus anuí chicham dekaatajum tusa ishiakbau
pujusag, tsagagti tamak mina inakjush (Mt. 11.2-6)
tsagaumainai tujamae”, tuidau. 18੅Jisus dutikamun Juagká jintintaiji aidau
9੅Tuinam Jisus antuk anentai jegagchau, antukag, Juagnashkam ujakaju. Dutika
nunik nui aents minidaun ayampattsag: ujaam ni jintintaijin jimajan untsuká, 19੅Jisus
—Israel aina nuigkish imatikas minai pujamunum awebau iniastinme:
kajinas anentaimunak wainchaujai, “¿Amekaitam Apajuí uwemtikagtinun
—tau. awematnaitjai tibauwa nunú?
10੅Nunú awemamu waketug jegá ¿Amechuitkuminig tikichnak dakastatag?”
kaunkamá inak jaa tepau ukukbauk, tusa. 20੅Tusá awemajam Jisusan kautuawag:
tsagag pegkeg pujaun wainkaju. —Juan Yamijatna nu amina iniasti
tusa awetamaji, nuniak: ¿Amekaitam
Nuwa wajé uchijí jakau Apajuí uwemtikagtinun awematnaitjai
Jisus inankimu tibauwa nunú, amechuitkuminig
11੅Nuna nunik Jisus yaakat Naín tikichik dakastatag? timae, —tuidau.
tutainum wegau. Nunitai ni jintintai 21੅Nuna tuinaig aents jau aidaun,

aidau nuigtú kuashat aents aidau tikich jatai waituidaunash, wakan


saetukaju. 12੅Nunik yaakta waitijin tikiju pegkegchau egkemtuamu aidaun,
wajas wegai, nuwa wajé uchijí nuigtú wainmachu aidaunashkam
makichkiuch ajamu jakamtai ukustatus etsagaku. 22੅Dutika Jisus ditan ayaak:

e¬7.6 Diistá Mateo 8.8.


123 /XFDV੄7

—Wetajum, nunikjum atum nuniktajum tibaun umiinak


wainkaujum ju, nuigtú antukujum yamimakajui Juan yamijatbaunum.
dushakam Juan ujaktajum: 30੅Tujash fariseo aidauk, chicham

Wainmachush wainmainawai, umiktinun jintinkagtin aidaujai


shutushkam wekagainawai, lepragtin dakitjaju Apajuí umiktajum tibauwa nu
aidaush tsagainawai, empekush umitnak, nunidau asag Juan
antuinawai, jakaush nantainawai, tuja yamijatbaunash pachikchajui.”
ujunauch aidaunash yamajam
chichaman jintinmae tusajum. 23੅Nuaduí Juagkan dekaskeapi tichaju aidau
wi takaamujua nuna wainainak (Mt. 11.16-19)
dekaskeapi tujutuidauk, shiig 31੅Nuniagtai Jisus chichajak: “¿Wajina

aneasagtinai timae tusam ujaktá, —tiu. pachisan takunua antumtikmainaitjime?


32੅Atumek uchi aidau kuashat aents
Juan pachisa Jisus etsegkamu ayamunum pekaamsag wasugkamainak:
(Mt. 11.7-15) Wi nantsematnume tusan ɻauta tutaya
24੅Juan awemamu aidau waketjamtai, nuna umpuakuish nantsemachmaugme,
Jisus Juagkan pachis aents aidaun iniak: wake besemjan kantamtai buuttinme
“¿Wají wainkatasagmea uwegshunmash tamash, buutchamugme tusa
wegabiugme? ¿Tagkanan dase umpuau pempeentuniki untsuniyama numamtuk
wainkatasagmek wegabiujum? wajagme. 33੅Juan Yamijatna nunú yutai
25੅Nuniachkugmesh ¿wají aidaunash yuwachu, vinunash umachu
wainkatasagmea wegabiugme? ¿Aents asamtai chichagkujum: Wakan
shiig iwajamun nugkujá pujau pegkegchau egkemtuamu asa aniawai,
wainkatasagmek wegabiujum? Atumek tajume. 34੅Tuja wi Apajuí Uchijiyaitkun
dekagme, nugkutai iman iwajamun Aentsmagan Akiinaun yutainash
nugkujá iwagmamaidauk apú jeen yuwakun, umutain umaish: Ju aentsua
pujuinawai. 26੅Tujash ¿wají juka ayatak wekagas yu wekaewai,
wainkatasagmea wegabiugme? ¿Apajuí umutnash umú wekaewai, nuniau asa
etsegtinuk wainkatasajum wegabiujum? apú kuichkiji atinun yajumin tudaugtin
Dekas tajime: Duka Apajuí etsegtin aina nuna kumpajiyai, tujutjume.
aajakajua nuna nagkaesauwai. 27੅Apajuí 35੅Tujash Apajuí umijuidau wajuk

etsegtin niina pachis agajua duka pujuinawa nuna wainainak, Apajuí


juuwai: yachajiya nunak dekamain ainawai.”
‘Wi mina chichamjun etsegnun
amina emtimin awemajai, ni Makichik fariseo Simón daagtin
jintanak umigtamkattawai’, Jisusan ipaamu
tawai. 36੅Makichik Fariseo Jisusan mina
28੅Dekas tajime: Ju nugka juwi jegajuí yujumak yuwami tusa ipauwai.
akiinaidauk Juan Yamijatna nuna Tima nuna jeen wayaa mesanum jegan
nagkaesauk atsawai, tujash Apajuí ekeemsauwai. 37੅Nuniai nuwa nu
inamtainig aents dekas imanchauchia yaaktanmaya pujutji pegkegchau ajamu,
nuuwai Juagkan nagkaesauk. Jisus fariseo jeen yujumkan yuwatatus
29੅“Nunú tabaun antukag ashí aents we tabaun dekaa, kaya alabastro tutai
aidau, nuigtú apunu atinun kuichki botella najanamunum kugkuin shiig
yajumin aidaushkam, Apajuí pegkejan juki tajuntau. 38੅Nunik Jisusa
/XFDV੄7੄8 124

naween ayaumas pujus buutak nawen 48੅Nuna ti nuwan chichajak:


negaikiajui, dutika intashinig ujugtau, —Tudaujum aidauk tsagkugnaje,
nuniak nawen kugkuntak kugkuinui —tiu.
ukatkauwai. 39੅Dutiktai fariseo Jisusan 49੅Tuja mesanum niijai pekajaidauk

ipauwa nunú nigki anentaimas: “Jujú ditak pempentunisag chichainak:


Apajuí etsegtinaitkug dekamainapi ju —¿Jusha ya asaya tudaunash
nuwa pujutji pegkegchau niina antia tsagkugkagtawa? —tudayinau.
nuna”, tau. 50੅Tuinaig nigka nuwan chichajak:
40੅Nunitai Jisus chichaak: —Ame kajintsá anentaibaunum
—Simón, iniastajame. uwemjaume, shiig aneasam wetá,
Tutai: —tiuwai.
—Jintinkagtinú tujutta, —tau.
41੅Tutai Jisus ayaak: Nuwa aidau Jisusan yaigbau

8
—Aents kuichkin tsagkatkagtinun 1੅Nuna nunik Jisusak kuashat
jimag aents diwimaidau, nuniamunum yaakat aidaunum, nuigtú yaakta
makichkia nu quinientos tsawantai ukukiag aents batsataidaunmash
takasá akikmamainun kuichkin diwimai, wekagas, yamajam chichaman Apajuí
tikichia nu cincuenta tsawan takasá nuní inapaji tusa chichagkagtau, nunitai
akikmamainun diwimu. 42੅Nunidaun chicham etsegkata tusa ishiaktinji doce
akikmamainji atsujiagtai mai etegjamu aidau uyunaidau. 2੅Nunisag
tsagkujauwai. Yamai tujutta: ¿Ju jimaja nuwa wakan pegkegchau aidau
juwiyash tu imá senchish aneemainaita? egkemtuamu, nuigtú jau aidau
—tau. etsagagbau aidaushkam uyunaidau.
43੅Tama Simón ayaak: Nuanuí pachitkau María
—Diwijí imá muun ajamu Magdalanmaya, siete wakan
tsagkujamua nu imá senchi nunak pegkegchau egkemtuamu jiijamua nunú,
aneemainai tajai. Tutai: Duka dekas 3੅tikich Juana, Chuza Herodesa

tame, —tiu. kuichkijin kuitamnun nuwe, nuigtú


44੅Tusa nuwan diis Simogkan Susana, tikich nuwa aidaujai kuichkin
chichajak: ijumag sumakag, Jisusan ni etegjamuji
—¿Ju nuwa wainmek? Wi jeemin aina nujai atsumiagtaish yaidau.
wayamtaish daweg nijamainkesh yumik
sujuschamume; tujash jujú dawejun Ajakan ajakbau pachisa Jisus
negaikiag ni intashinig ujugtujae. augmattsamu
45੅Kumpamjakmekesh minak (Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9)
kugkuntsachmaume; tujash ju nuwa juka 4੅Kuashat aents yaaktanmaya aidau
wayamag duwi nagkamas dawegnak Jisusan wainkatasag wegaju, nunikag
kugkunjú pujawai. 46੅Buukeajuish shiig kuashat tuwakagmatai augmatak
asaitaikish nijatkashmaume; tujash jujú tau: 5੅“Ajakan ajakbau ajajin ajaka
kugkuinui dawejun nijatjuje. 47੅Nunin jigkayin nagkimak ukutatus weuwai,
asamtai tajame; ni tudauji shiig kuashta dutika ajakmau asa. Nunik ajajin jegaa
duka ashí tsagkugnaje, dutikamu asa imá nagkimkau, dutikam wajumak jigkai
senchi anentui, tujash aents tudauji jintaa kakekauwai, nunikun aents
ujumak ajamu tsagkujamuk ujumak najakag ukukbaun yakiya pishak
anentui. kaketuk amukajui. 6੅Tikich jigkai kayá
125 /XFDV੄8

awanken nugka machik aunum chichaman antuk dekaskeapi tusa


kakekauwai, nunik tsapainiuwaitak wakegas nemajuidau, utugchatnum
jakauwai chupitnuchu asamtai. 7੅Tikich jegaak idayina nuna takun timajai.
jigkai kakekajui jagki ayaunum, 14੅Tuja tikich jigkai jagki ayaunum

dushakam tsapaidiajuitak jagki yutuam iyaaju timag duka, aents Apajuí


jinauwai. 8੅Tuja tikich jigkai nugka chichamen antuinayatak, ju nugkanum
dekas pegkegnum kakekauwai, wiyakchameauta nuna uyumainak,
nunikajuk tsapaidiag muun wajas makí nuigtú niina shiig awagma nunak
makichik ajak aidau cien jigkain puyatjuinak, Apajuí chichamen
nejeawajui.” pachitsuk idayinawai, nunin aidauk
Nuna ti inagnak senchi jiiká chichaak: ajak nejechua nunin aina nuna takun
“Dita antutaiji ajamuk antuktinme”, timajai. 15੅Tujash jigkai nugka
tiuwai. pegkegnum iyaaju timag nunak, aents
9੅Nuna augmatus ashimkamtai niina Apajuí chichamen antukag dekaskeapi
jintintai aidau Jisusan: tusag nemagkag, wakejus chichaman
—¿Apuh wají takumea ajakan umiina nuna takun timajai. Nunin asag
ajakbau pachismesh timaume? —tusag ajak shiig senchi nejekajua nunin
iniidau. ainawai.
10੅Tama Jisus ayaak:

—Atumnak Apajuí ni aentsnum Lámpara pachisa augmattsamu


inamjatnuji dekajakchamun, Apajuí (Mr. 4.21-25)
aentsnum inama nuna pachisan wi 16੅“Makichik aentskesh lámpara

yamai etsejag nunash shiig ekemakajag dukukag idaichau ainawai,


dekamtijamatatus wakejutpagme. dutikachkush pegaká wakentinkish
Tujash tikich aidaunak ayatak awayag apujchau ainawai. Dutiktsuk
augmatbaun pachisan ujaajai, dutikamu ekemakajag yakí ekenin ainawai,
asag ditak wainkujash wainmachu wayatatus minidaush tsaaptinun
wajukmaina nuninawai, antakush wainkatnume tusag. 17੅Numamtuk
antuchu wajukmaina nuninawai, yamai uukbauwa nunik awa juka, atak
—tiuwai. paan wantinkatnai. Aantsag yamai
dekamainchauwa dushakam atak shiig
Ajakan ajakbau timag nunak juna dekamu atinai.
takun timajai tusa Jisus etsegkamu 18੅“Juna tajim jujú anentaimtustajum,
(Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20) ‘ni imá kuashat ajá duka nuní dukap
11੅“Wi ajakan ajakbaun augmattsan uwaetuka suwam atinai, untsu piipich
timag nunak juna takun timajai: ajá duka atantam atinai’.”
Jigkaiya duka Apajuí chichamega
nuuwai. 12੅Jintá jigkai kakekaun pishak Jisusa dukují ni yachi
amukuí timag nunak, aents Apajuí aidaujai kautuamu
chichamen antittaman iwanch juwatki, (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35)
chicham ni anentain wayaun dekaskeapi 19੅Tusa jintinkagtai ni dukují, yachi
tuinak, uwemjainum tusa yajuta nuna aidaujai tajuawajui. Tujash Jisus
takun timajai. 13੅Tikich jigkai kayá wajamunmag jegamainchau kuashat
awanken nugka machik aunum aents tuwakaju asamtai, agaa ijunaidau.
kakekauwai timag duka, aents 20੅Nunitai niina ujainak:
/XFDV੄8 126

—Amina duku yatsum aidaujai tajuauwai, duka shiig wisú jegaash


waipaktatus tajutjamawag agaa ijunui, pujuchu, ayatak aents ukutainum
—tuidau. wekayin. 28੅Nunú Jisusan wainak senchi
21੅Tama ni ayaak: untsumak tikishmatug senchi untsumak:
—Apajuí chichamen antukag umiina, —¡Jisusah, Apajuí nayaimpinum
nunú ainawai mina dukug, mina yatsug pujuwa nuna Uchijiyah, minash
aidauk, —tiuwai. itugtuktasamea miname! ¡Wait aneasam
suwimkak sukagtusaipa! —tau.
Jisus dase imijkamu 29੅(Nunak Jisus: Wakan
(Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) pegkegchauwah aents jiinkim ukuktá
22੅Tikich tsawantai Jisus ni jintintaiji tibau asa tiuwai. Nu aentsuk kuashat
aidaujai botenum chimpimjaju. Nunik: tsawantai wakan pegkegchau
Kuchá amain katigkagmi, tusag weedau. egkemtuamu asa, jiju ikagmauwai
23੅Nunikag wegamunum nigka kanaju. uwegnumash, dawenum jigkagmashkam
Nuniku ai dase shiig senchi dasentak tsujiag utsag, wakan pegkegchau aents
kuchan umpuau, dutikam yumik atsamunum emam nuwi pujú.) 30੅Tutai
botenum yajanu, imaniau asa ishamain Jisus iniak:
wajau. 24੅Imanitai niina jegantag —¿Amesh yaitpa?
ishintainak: Tama ni aimak:
—¡Jintinkagtinuh, Jintinkagtinuh iik —Wika Untsujiyaitjai, —tau.
jakektatji! —tuidau. Nunak kuashat wakan pegkegchau
Tama shintaag dasen jiyak idayak, aidau aentsun chimpimtua batsamtau
nayants tsukatunashkam: asag tiuwai. 31੅Imaan asag: “Waa muun
—¡Mijakta! —tiuwai. ishamain akaga nuwig
Tusá tamawaik dase imaniauk mijak, chimpijatuawaipa”, tusag segaidau.
namakash shiig miyaasu wajas 32੅Nuanuí kuashat kuchi mujanum

patamsau. 25੅Nunikmatai ni jintintaiji yuwinak yujaidau asamtai, nuwi


aidaun chichajak: wayatjai tusag segajui. Tiagtai
—¿Wagka Apajuiyai kajintsajum Jisuschakam: Nuniktajum, tiuwai.
anentaimtsugme? —tau. 33੅Tima wakan pegkegchau aidauk

Tujash ditak ishamak puyatkag nuna aentsnak ukuinak kuchinum


wainak anentai jegagchaju, nunikag utsanawajui; dutikam kuchishkam
ditak pempeentunikiag: pisajag betsag tajagak kuchanum
—¿Jusha ya asamtaiya dasesh, najataunum iyagkag jinawajui.
yumish antujuinawa? —tudayinau. 34੅Nunikagmatai kuchí kuitamin

aidauk pisajag yaaktanum jegawag


Gadaranmaya aents wakan etsejuinak, ajanum batsataidaunash
pegkegchau egkemtuamu dutiksag ujakajui. 35੅Tusá ujakajam:
(Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20) Wagkag ankae diisagmi, tusag wejiajui.
26੅Nunikag kuchá amain katigkag Nunik Jisus pujamunum jegakmag,
Gadaranmaya batsamtai nugkeen aents wakan pegkegchau egkemtuamu
Galilea igkuas awa nuwi anumkajui. aajakua duka pegkeg wajas, shiig
27੅Nunik Jisus jiinkimtai nunú anentaimas Jisusai ayaumas nugkutai
yaaktanmaya aents, kuashat mijadai nugkujá ekeemtatman wainkaju.
wakan pegkegchau egkemtujam pujú Nunittaman wainkag senchi ishamkaju.
127 /XFDV੄8

36੅Nuniagtai wakan pegkegchau aidau —Jintinkagtinuh, kuashat aents


jiigbaun wainkaju aidau: “Nuní dutika tuwakaju asag chanumpaina nuniaigkik,
etsagagmae”, tusag tikich ¿ya antinkae tame? —tiu.
aidaunashkam ujaidau. 37੅Tiagtai ashí 46੅Tutai:

aents Gadaranmaya aidauk Jisusan: —Dekas wika dekajai, aents mina


—Juwig pujutsuk yajá weta, —tiaju antintuk mina senchijuí jaamujin
senchi ishamaidau asag. Tama tsagaja nunak, —tiuwai.
Jisuschakam ayú tusa botenum 47੅Tutai nuwak, dekajuagapi tusa

egkemtai, 38੅aents wakan pegkegchau puyatuk kujaukmaikia Jisusan jegantun


egkemtuamu jiijamushkam: tikishmatug, ashí aents antuinamunum,
—Wisha amijai wekaesatjai, —tusa wajuk asaya antigke nuna pachis,
Jisusan segau. Tama nuna chichajak: nuigtú ni Jisus antiamuik
39੅—Amek jeemin wakitkita, nunikam tsagagbaujinashkam ujakú. 48੅Tusá
shiig kuashat Apajuí wajuk amina wait ujaam:
anenjamjae nunú etsegkata, —tiuwai. —Nawantah, ame kajintsá
Tima we Jisus niina kuashat wait anentaimam duwi tsagajume, shiig
anenja nuna pachis ashí yaaktanum agkan anentaimsam wetá, —tiuwai.
etsegkau. 49੅Eke chichaak wajai, Jairo jega

ijuntaiya nuna apuji jeenia aents tanta:


Jairo nawanji tikich nuwa —Nawanjumek jakame, nuigtuk
jaujai etsagagbau jintinkagtinuk waitkasaipa, —tau.
(Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) 50੅Tabaun Jisus antuk:
40੅Jisus wakitki jegamtai kuashat aents —Puyatkaipa, ayatak kajintsam
tuwakajuk shiig aneas jukiaju, ashí aentsuk anentaimjata, nawanjumik aneantatui,
niina dakaidau asag. 41੅Nuniamunum Jairo —tau.
daagtin, jega ijuntaiya nuna apuji tajuntun 51੅Nunik jegá wayamunum tikich

Jisusan tikishmatug: aidaunak awayachajui. Ayatak Pedro,


—Jintinkagtinuh, mina jegajuí wemí, Jacobo, Juan, nuwa jakau apají dukují
42੅nunikam nawantug doce mijanji ajamu aina duke utsanawajui. 52੅Tuja ashí
shiig makichkiuch pujugta nunú, jakattak aents aidauk nuwauch jakaun pachis
tepaun ukukmag nu etsaentujata, —tau. buutuidau. Nuniagtai chichajak:
Tama wetai shiig kuashat aents weedau —Buutigpajum, jakache ayatak
asag Jisusan chanuidau. 43੅Imaniamunum kanaje, —tau.
nui nuwa pachitkau doce mijadai numpan 53੅Tutai dushikidau, nuwauch jakau

senchi puwak jaa pujú, kuashat ampijatin dekaidau asag. 54੅Tujash nigka
aidaunum ampimak kuichkijin ashimkau. uwegnum achiak senchi chichaká:
Tujash imaniakush tsagagchauwai. 44੅Nunú —¡Nuwauchih nantaktá! —tiu.
nuwa ukunum jegantun Jisus jaanch pataká 55੅Tusá tamawaik mayai egkemtujam

nugkuagbauji wenin antigkui. Dutikamuik nantakiu. Nunikmatai:


numpa puwamujinak megkaekauwai. —Yumain ayujatajum —tiu.
45੅Dutikam Jisuschakam: 56੅Dutikamtai nuwauchi apajig

—¿Ya antinkae? —tau. dukujijai shiig senchi puyatkaju.


Tutai aents nui ijunuk: Nuniagtai Jisus:
—Achah yatsukait, —tuidau. —Ju pachisjum makichik aentskesh
Tiagtai Pedro chichajak: ujakaigpajum, —tiuwai.
/XFDV੄9 128

Jisus ni jintintaiji aidaun Jisus cinco mil aents ayugkamu


chichagkagtuktinme tusa ishiakbau (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-15)
(Mt. 10. 5-15; Mr. 6.7-13) 10 ੅Jisus ishiakbau waketug

9
1੅Jisusni jintintaiji doce aina nuna kaunkag ashí dita dutikamujinak
ijumag wakan pegkegchau aidau ujakajui. Dutikam ditan ashí yajuak
jiimainun, jau aidau etsagaumainnash kanakiag nugka agkantu yaakat
niina senchijin susauwai. 2੅Dutikak: Betsaida tutainum awa nui wegajui.
—Apajuí aentsnum inama nu pachisjum 11 ੅Tujash aents aidau dekaawag

etsegkatajum, nuniakjum jau aidaush shimutkajui. Nunikag jegajuawajam


etsagagtajum, —tusa ishimak 3੅tiu: Jisuschakam ditan shiig anentus
—Makichkish jukigpajum jintá jukiajui, dutika Apajuí aentsnum
wegaku atsumainuk. Ushujutaigkesh, inama nuna pachis jintintak, jau
wají egkesá jutaigkesh, yuwatnukesh, aidaunashkam etsagau.
kuichkikesh, nuigtú nugkutaigmesh 12੅Nuniai etsashkam akagu asamtai,

yachiagmek jukigpajum. 4੅Atum tu niina jintintaiji doce aina nunú


jeganma wayattagme, nunikjumek jegaantag:
nuwig pujusjum wegakjum ukuktajum. —Juwig jutiik aents atsamunum
5੅Tuja tuwí atumin awaintamtan batsatji aentsuk ishiakta, yaaktanum
dakitjabiagtatua, dutijamainakuig nunú jegattak aents batsata nui wegag, aja
yaaktak ukuakjum, daweminia tsetse tikiju aina nui yumainjin sumak
pegatjajum akaketkatajum, dita yuwinak kajigtinme, —tuidau.
suwimak jukitnuji iwaintakjum. 13੅Tiagtai ni ayaak:
6੅Tiajam ditashkam jiinjag yaakta —Atum dita yuwatnuk susatajum,
ukukiag, aents aidau batsatbaunum —tau.
wegaju, nunikag yamajam chichama Tuinam dita aiinak:
nuna etsejuinak, jau aidaunashkam —Imaan aents ayugmainuk
etsagaidau. atsugtamji, ayatak cinco pag, nuigtú
jimagchik namak awai, ashí ju aents
Herodes Jisusan dekas yakita tusa ayugkata takuik jutii wemainchawa dita
dekajuatatus wakejukbau yuwatin sumagkatasa, —tuidau.
(Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) 14੅Aishmag aidauk cinco mil aishmag
7੅Jisus ashí wají dutikamujin Herodes tumain aajakajui. Tiagtai Jisus ni
Galileanmaya apua nu antuk, shiig senchi jintintaijin:
anentaimá pujau, aents aidau chichainak: —Cincuenta, cincuenta aents
“Juan maamua nu nantakí wekaewai”, akanjajum batsagtajum, —tiu.
tuinai, 8੅tikich chichainak: “Elías 15੅Tima ditashkam Jisus tibaunak

wantinkae” tuinai, tikich tuidau: betek umikaju. 16੅Dutikawagmatai cinco


“Yaunchuk Apajuí etsegtin aajakajua pagkan nuigtú jimag namaka nuna juki,
nuwiya nantakne”, tuidau asagmatai. nayaimpinum pagkai see tusa puug
9੅Tiagtai Herodes chichaak: jintintaiji aidaun tinabiu, dita aentsun
—Wi Juagnak inamja ai buuken tinamkatnume tusa. 17੅Dutikawajam ashí
tsupikagmayajama, tujash ¿jusha ya shiig yuwawag ejemakaju,
amainaita iman chichaman antujag dusha? nunikagmatai ampinkaunak yajuakag
Tusa wainkatatus wakegau. doce chagkinnum aimjajui.
129 /XFDV੄9

waitiakjumesh atsanjajum
Pedro Jisusan amek nemagtuktajum. 24੅Ashí aents ju nugka
Kristuitme tibau juwi pujutan imá senchi wakegak, mina
(Mt. 16.13-20; Mr. 8.27-30) nemagtuk waittan dakitauk
18੅Makichik tsawantai, Jisus kanaká uwemjashtin ainawai. Untsu ashí aents
Apajuí aujak pujamunum ni jintintaiji mina nemagtuk nunisag jaa nu
aidaush, niijai pujuidau asamtai iniak: uwemjatin ainawai. 25੅Aents ju nugka
—¿Aents aidaush minash yaayai juwiya wají aidaun ashí niinu emakush,
tujutuinawa? —tau. jaakug niina wakaninak tuké
19੅Tama dita aiinak: uwemtikmaitsui. 26੅Atum mina pachittsa
—Wajumak aents aidau: ‘Juan chichat datsamakjum, chichamjushkam
Yamijatin maamua nuuwai’ datsanjau aidautigminak, wi Apajuí
tujamainawai, tikich chichaidau: ‘Auk Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinauwaitag
Eliasai’ tujamainai, tikich tuidau: nuna, mina Apajú tsaaptinjijai tsawan
‘Yaunchuk Apajuin etsegtujakú aina wajasan, nayaimpinmaya aents
dutsu nantakitai’ tujamainawai, pegkejam aidaujai ataktú ju nugka juwi
—tuidau. minaknushkam: Juka midauchu
20੅Tiagtai Jisus ayaak: ainawai, titinaitjime. 27੅Tujash dekas
—¿Tujash atumesh minash yaayai tajime: Atum juwi ijunjum juwiyatijum
tujutjume? —tau. eke jatsuk, Apajuí inamaujiya nu
Tutai Pedro ayaak: wainkatnutigmesh ajume, —tiuwai.
—Amek Kristu Apajuí awemamuitme,
—tiu. Jisus yapajinamu
21੅Timatai Jisus chichajak: (Mt. 17.1-13; Mr. 9.1-13)
—Makichik aentskesh mina 28੅Nuna ti ocho tsawan pujus Jisus
pachittsagmek ujakaigpajum —tusa Pedron, Juagkan, nuigtú Jacobon juki
idayak: mujanum wakauwai, Apajuí ausatatus.
22੅—Wi Apajuí Uchijiyaitkun 29੅Nunik Apajuin aujak pujus niina

Aentsmaga Akiinauwaitag nunak, shiig niimenig yapajinauwai, jaanchjish puju


senchi waitkagsag judío aidau apuji, winchamtin wajasuí. 30੅Nuniaig jimag
sacerdote apuji aidaush, chicham aents Jisusan aujuidaun wainkajui, duka
umiktinun jintinkagtin aidaujai Moisés, Eliasjai aajakajui. 31੅Nunikag
dakitjuinak mantuawagtatui, tsaaptin winchamtin tenteamunum
dutijuawagmataish kampatumchik pujusag, Jisus Jerusalén waitkasa maam
tsawan asan nantaktatjai, —tiuwai. atinun pachis aujuidau. 32੅Tuja Pedro
ditajai ijunag yujaidaushkam, senchi
Jisus mina nemagtukta tautigmek kaji pujajuinam kajigkú shintaukmá,
atum wakegamuk idaikujum Jisus tsawan wajas Moisés, Elías aatus
nemagtuktajum tibau ijuntatman wainkajui. 33੅Jimag aentsua
(Mt. 16.24-28; Mr. 8.34-38) nunú wegagmatai, Pedro Jisusan
23੅Jisusnuna ti ashí aents aidaun chichajak:
chichajak: —Jintinkagtinuh, jutiish maigkis juwi
—Mina nemagtuktasajum batsatagtai. Kampatum aak umikagmi,
wakegautigmek, atum wakegamuk makichik aminu, makichik Moisesdau,
idaikujum, kashí kashinig nuigtú Eliasdau, —tiuwai.
/XFDV੄9 130

Tujash nunak shiig dekachiatak dutikam uchishkam pegkeg wajasmatai


tiuwai. 34੅Juna aatus Pedro chichai, apajin susauwai. 43੅Dutika etsagamun
yujagkim ditajai ijumag ijikuí, dutika wainkag: Dekas Apajuin senchijiniap
yujagkim ijikam ishamkajui. 35੅Nuniaig aikawa tusag, puyatjusag diidau.
yujagminmaya chichaak: “Juuwai dekas
mina Uchig anetaijuk, nigki antugkujum Jisus awentsag ni
umigkatajum”, tabaun antukajui. mantamnatnuji etsegkamu
36੅Nuna ti ashimaig diikmag, imá (Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)
Jisusnak wainkajui. Nuna wainkajash Ashí aents aidauk Jisus uchi
makichkish tikich aidaunak ujakchajui. etsagagbaun pachis puyatjusag
augmatiagtai, niina jintintaiji aidaun
Wakan pegkegchau uchin chichajak:
egkemtuamun Jisus etsagagbau 44੅—Wi tajim nunú shiig antuktajum,
(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) nunikjum aneaku atajum, wagki Apajuí
37੅Nunik kashinia duwi mujanmaya Uchijiyaitak Aentsmaga Akiinauwa
akagag mininai, kuashat aents Jisusan nunak, tikich aents aidaunum sujukag
igkugtatus minidau. 38੅Nuniai idaisagtatui, —tau.
tuwakbaunmaya aents senchi jiiká 45੅Tutaish ditak nuna takumpap tawa

chichaak: tusajag dekamainchau dekapedau, eke


—¡Jintinkagtinuh, wait aneasam mina Apajuí shiig dekamtikchamu asag.
uchig makichkiuchia ju etsaentujata, Nunidau asag iniaschajui ajaantuinak.
39੅junak wakan pegkegchau egkemtug

senchi untsumtiknuwe, imatikam senchi Yaki dekas imá wagakush


kujainuwe, dutikak weninig saunak atinaita tiagbau
pushukasua emauwe! ¡Kakajus (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)
idaichamu asa tunamag pujugtawai! 46੅Nunikag ditak pempeentunikiag:
40੅Imatikakui amina jintintaijum aidaun: “Yaki jutii ainag juwiyash imá
Wait aneasjum wakan pegkegchau wagakush atinaita” tusag tudayinau.
uchin waitkagta nu jiigtugkitajum 47੅Jisus tusá anentaimainamun dekaju

timajai, tujash tujinkagmae, —tau. asa, uchin juki niiní ayaunas awajus,
41੅Tusá tama, Jisus ni jintintaiji aidaun 48੅chichaak:

chichajak: —Aents mina nemagtuidau ju uchia


—¡Aents pegkegchau, minai kajinas jumamtin aina juna, shiig anentus
anentaimchau aidauwah! ¿Wajupá dukapea juwidauk mina dutijuinawai. Tuja mina
atumjai ijunjanush pujumainaitja? ¿Wajupá jujuidauk mina awetiuwa nuna
dukapek dakastajime, minaig kajinas juwinawai. Atum ainajum anuiya
anentaimjatnume tusanush? —tiu. imanchauch anenmamaina nunú imá
Nuna ti idayak uchí apajin: wagaaku atinai, —tiuwai.
—Uchijum juwi itantá, —tiuwai.
42੅Tima uchijin juki Jisusai ejentattak Jutiin shiwagmatjamtsu duka
emai, waugmitkak uchin nugká ajiajam jutiinu asa aniawai
senchi kujau. Imatiktai Jisus wakan (Mr. 9.38-41)
pegkegchaun: “¡Jiinkim wegakum uchi 49੅Tutai
Juan ayaak:
ukuktá!”, tiuwai. Tama wakan pegkegchau —Jintinkagtinuh, wainkamji aents
uchin egkemtuaushkam jiinki ukukiuwai, amina daagmin wakan pegkegchau
131 /XFDV੄9੄10

aidau egkemtuamun jiyau. Dutikakui: 58੅Tutai Jisus chichajak:


Amek aikawaipa timajai, jutiijai —Kujancham aidauk kanutaijig
ijunchau asamtai, —tau. ajuinawai, aantsag pishak aidaushkam
50੅Tutai Jisus: pasugkeg ajuinawai, tujash wi Apajuí
—Duka tiigpajum, jutiin Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinaunuk
shiwagmatjamtsu duka jutiinu asa jeenchau, tepesá ayamainkesh
aniawai, —tiuwai. atsugtaig, wainkan wekaejai, —tiu.
59੅Nuna ti Jisus tikich aentsnashkam:
Samarianmaya dakituinam —Nemagtukta, —tiuwai.
yajá webau Tama:
51੅Jisus ashí jintinkagtamun ashimak, —Apuh, idaitusta mina jegajuí wenu,
ni nayaimpinum wakitkitnuji tsawan apag jakamtai ukusan ukuakun
jegau asamtai, puyatkas Jerusalén nemagkatjame, —tau.
wegau. 52੅Nuniak ni jintintaiji aidaun 60੅Tutai Jisus chichajak:

emtikak awemauwai. Dutikam —Auk idaisata, aents wakanin jakaujai


ditashkam nugka Samarianum wegajui, betekak batsata nu, apa jakamtaish ukustin
nui aents batsatbaunum jegawag atinme, amek yamai nagkamsamek mina
kanumainun egakagtatus. 53੅Tujash chichameg yamagma nu etsegkum, Apajuí
Samarianmaya aidauk dita ikantanak aentsnum inama nu pachismesh etsejata,
dakituidau, Jerusalén weenak tuidau —tiu.
asamtai. 54੅Dutikawajam Jacobo, Juagjai 61੅Nuna timatai tikich aents chichaak:

wakitkiag Jisusan jegaantag: —Dekas Apuh, wi amina jintintaijum


—Apuh iish duwik ¿Elías Apajuin ata tusan wakegajai, tujash idaitusta,
segatí nayaimpinmaya jiin ajuntug dekatkauk mina pataag aidaun ashí
ijinauwa dutikmainchaukaih? —tuidau. akattsan ukuktajai, —tau.
55੅Tiagtai Jisus kakaakan aiká: 62੅Tutai Jisus ayaak:

—Atumek dekatsjume wajuk —Aents nugkan tsayaak, nugka tsaitaijiya


anentaimkugmea tajume duka. 56੅Wi nuna bakajin nenaa tsayaak wekaetayatak,
Aentsmagan Akiinauwaitag nunak aents ukujin ayampatua dii wajauk shiig tutupit
aidaun ijinata tusanuk taachuitjai, ayatak emamaitsui. Numamtuk Apajuí chichamen
uwemtikatasan tauwaitjai. —Tusa idayak etsegkatatus wakegayatak patayin
tikich aents aidau batsatbaunum wegajui. ukukchamin dekapeauk, Apajuí chichamen
etsegkati tusaik atsumaitsui, —tiuwai.
Jisusa jintintaiji agtatus
wakejukaju aidau Chichagkagtuktajum tusa
(Mt. 8.18-22) setenta y dos ishiakbau

10
57੅Nuna yaaktan ukukiag 1੅Nuna ti idayas Jisus tikich
ashinbaunum, makichik nuwiya Jisusan: aidaunashkam etegjauwai, setenta
—Apuh, wisha ame tuwig wekaetam y dos੆f aentsun. Dutika: “Ashí yaaktanum
nuniakminish tuke aminak nemagkiní wejum chichagkagtuktajum”, tusa ni wetin
wajatin atajai tusan wakegajai, —tau. aidaunum jimá jimajan ishiakajui.

f¬10.1 Yamajam chicham nagkamku griego chichamai agagbau aina nuwish jimajan tuinawai,
tikich 70 tai tikich 72 tawai, nuniau asa apach chicham aina nuwish mai pegkejai. Duwi iina
chichamega juwig 72 apusamui.
/XFDV੄10 132

2੅Dutika chichajak: “Dekas tajime: jegatna duwik, nunú yaaktanmaya


Shiig kuashat aents aidau Apajuí aents nunina nunak, Apajuí duwik
minaish inamjati tusa atsumainawai, yaakat Sodomanmaya aidaun suwimkan
tujash ujumchikiuchi yamajam susauwa nuní nagkaemas suwimkan
chichama juna etsejuidauk, nuaduí jukiagtinai.
Apajuí segatajum tikich ni chichame
etsegmain aidaun ishiakti tusajum. Aents pegkegchau
3੅Nunin asamtai wetajum, tujash idaitan dakitin aidau
kuitamamkatajum, wi atumnak uwig (Mt. 11.20-24)
ikamyawa batsatbaunum ishimaina 13੅“¡Corazignumia aidaunak, aikasnuk

numamtuk aents pegkegchau Betsaidanmayanash wait anentuinajai!,


batsatbaunum ishimjime. ditak mina chichamjun dekaskeapi
4੅Wegakjumesh kuichkik, wají egkesá tujutchaju asagmatai. Yaakat Sidognum,
jutaigmekesh, sapatjumkesh Tironmash aents batsataina duka, wi
jukigpajum. Jintá wesajum aents atumin wainchatain iwaintajim imatika
igkuakjumesh chichaakjum ditash iwaintam wainkujag, dita wake
megkaekaigpajum, wamkesjum besemag pujaku iwainmamtain jaanchin
nagkaetajum. 5੅Tuja atum yana jeenia nugkujag, buukenish yukuun batsakag,
wayattajume, nuniakjumek dekatkauk: ditá tudaujin wake besemag
‘Apajuí atumnash shiig agkan batsatbaunash, Apajuin iwaintumain
anentaimsa pujutan amastinme’ titajum. aajakajui. 14੅Nuaduí Apajuí suwimak
6੅Tajumin aents nui puja nu shiig aneas sukagtamu tsawan jegatna duwik,
jujabiagtaik, Apajuí ditanash yaigtatui. yaakat Tironmaya aents aidau,
Untsu atumin shiig aneas jujamchagtaik, Sidognumia aidaujai suwimkan
Apajuishkam ditanak yaigchagtatui. jukiagtin aina nuní nagkaemasjum
7੅Nunú jega nuwig pujusjum dita yutain atumek suwimkak jukiagtin ainagme.
amainamuk yuwakjum, umutain 15੅Yaakat Capernaum batsamin

amainakuish uwagtajum. Wagki aents aidauwah, atum anentaimsagmek:


taká duka akiam auwai. Makí makichik Jutiik jainakuish nayaimpinum juwam
jeganum kanagjum nagkaemá agtinaitji, tajume. Tujash dutikamak
yujaigpajum. 8੅Tikich yaaktanum achatnaitjume, ¡atumek tikich aents
jegagminchakam, jeentin ni jeen pegkegchau aidau jinawaju waitú
jujamki yutain ajamjamainakuig batsata nui batsamsatnaitjume!
yuwatajum. 9੅Nuniakjum nui jau akuish 16੅“Atum chicham etsegbaun

etsagaitajum, dutikakjum: ‘Apajuí antugtamaina duka, mina


aentsnum inamjatnuk tsawan namput antugtuinawai. Tuja atumin
wajaschae’, tusajum ujaktajum. 10੅Tuja dakitjamaina nunak, mina dakitjak
tikich yaaktanum jegagmin jujamtan nuninawai. Untsu mina dakitjuinakug,
dakitjamainakuig jiinkujum: 11੅‘Atumi mina awetiuwa nuna dakituinak
nugkem jutii sapatjin peemja juka, nuninawai”, tusa ishiakui.
atuminig pegajá akakeka ukuaji, jutii
chicham etsegbauk dakitjau asagmin. Jisus ishiakbau kaunkamu
Tujash Apajuí aentsnum inamjatta duka 17੅Nunú setenta y dos ishiakbau
namput wajaschae’, titajum. 12੅Juna waketug kaunak, shiig aneasag Jisusan
tajime: Suwimak sukagtamu tsawan jegaantag:
133 /XFDV੄10

—Apuh, wakan pegkegchau aidau juna wainkatatus wakegajakú ainawai,


aentsun egkemtuau aidaush amina tujash wainkachu ainawai. Antutnash
daajum adaisa: Jinkita, tamak nunisag yamai atum antajum juna antukagtatus
iinash antugtamak aents aidaunash wakegajakú ainawai, nuninakush ditak
jiinkiag ukuagmae, —tuidau. antukchajui ju chichamnak”, tiuwai.
18੅Tama ni ayaak:

—Dekaske wisha wainkabiajai, Dekas juuwai chicham umimainuk


iwanch peem wajukea imanik (Mt. 22.34-40; Mr. 12.28-34)
nayaimpinmaya iyaun. 19੅Nuaduí atumi 25੅Tutai chicham umiktajum tibauwa
shiwajum iwanchia nuna senchijí ashí nuna jintinkagtin wajakí, Jisusan
depetkatnun, mina senchijun dekapsatatus:
amasmajime. Dutikamu asagmin, dapi —Jintinkagtinuh, ¿wisha wajina
esapainakuish, titigkesh ijupakuish dutikmainaitja pujut nagkanchaun
wajukashtatjume. 20੅Tujash wakan jukitasanush? —tau.
pegkegchau aidau antugtamkaja 26੅Tama Jisus ayaak:

duwikik shiig anenigpa, dekas imá —Chicham umiktinun Moisés agajua


senchi shiig aneetajum, atumin daagmik nunú aujkumesh, ¿wajintu agagbauwa
nayaimpinum agagbauwa nuaduí. wainme?
27੅Tama ni ayaak:
Jisus shiig aneasbau —‘Amina Apujum Apajuiya nu imá
(Mt. 11.25-30; 13.16-17) senchi aneeta, nuniakum imá niinig
21੅Nuna ti idayak Wakaní Pegkeji shiig anentaimsam pujustá, Apajuinu pegkeg
anemtikam: “Apawah, amek ashí aina duke dekaata, ashí Apajuí wakega
nayaimpinum batsamin aidau, nugkaya duke takastá, nuniakum amijai
aidaushkam apuji asamin emematjame, ijutkamushkam amek anenmamsam
iman asam aents yacha aidauk aneeta’ tawai, —tiu.
iwaintutsuk, aents imanchauch aidau 28੅Timatai Jisuschakam:

etegjamujum, tikima uchi itugmaina —Dekas tame, ame tame nunú


imatiksam iwaintukum nuaduí. Dekaske imatiksamek umiktá, nunú
Apawah, amek aajam wakegame”, tiu. nuniamunum pujut nagkanchauk
22੅Tusa idayak: “Mina Apag ashí ajutjamtatui —tau.
nugkanmayag ame diistá tusa 29੅Tama nigka betek umiachu asa

idaitugsauwai, nunin aig wi Apajuí Jisusan iniak:


Uchijiyaitag nunak makichkish —¿Yaita wijai ijutkau aidaush? —tau.
dekajuinatsui, imá mina Apajuk shiig
dekajui, aikasag mina Apagnash Samarianmayan pachisa
wainainatsui imá wiki shiig wainjai. Jisus augmattsamu
Tuja wi iwaintamu aidau Apagnak 30੅Tutai Jisuschakam augmatbaun

wainmain ainawai.” nagkama ujaak:


23੅Tikich aidaun juna ujak idayak, —Jerusalegnumia aents imá nigki,
dekas ni jintintaiji ijuntatman yaakat Jericonum wekamá kasanum
ayampatua: “Atumek shiig aneastajum egkemkauwai. Nunikmatai kasa aidau
wi takaamush wainu asajum. achikag, senchi suwi suwimainakua, ipu
24੅Yaunchuk Apajuí etsegtin aajakú aina ipujú ashí maawag, ni takakbaujinak ashí
duka, apu aidaush yamai atum wainjum yajutuk wegak ukukiajui. 31੅Dutikamu ai
/XFDV੄10੄11 134

sacerdote nunú jintanum nagkaemakmá dekas pegkejan etegka mina chichamjun


wainak, ikaag diis ukukiuwai. 32੅Tuja levita antugtak eketui, nunak makichkish
nagkaemakmá wainkashkam, ikaag wajas emegkatmainchau ainawai, —tiu.
diis wegak ukukiuwai. 33੅Nuniai aents
Samarianmaya niishkam nu jintanmag Jisus Apajuí aujut jintinkagtuamu
nagkaemakmá wainak, wait anenmain (Mt. 6.9-15; 7.7-11)
diisuí. 34੅Dutika jegaantun ampin vinujai
11
1੅Tikich tsawantai Jisus Apajuin

juki, ipujamu aidaun ampijua, jaanchi aujak pujuttaman wainkaju.


ijijuk, nuaduí ni entsamtaijin ekeni juki, Nunik ashimkamtai makichik ni
jega ijagkan kajiitaijin ejega kuitamak, jintintaiji jegantun:
35੅kashinia duwi wegak, jeennun jimag —Apuh, Apajuish wajuk aujmainaita
tsawantai takasá kuichik jumainun akik nunú jutiish jintinkagtuata, Juan ni
ukuak: ‘Ame kuitamjutkata, wi waketkun jintintaijin jintintujakua dutiksamek,
wajupa tujuttatme nunash akiktajame’, —tau.
tusa nui aepeak weuwai. 36੅Amesh wajintu 2੅Tama ni ayaak:

anentaime kampatum aents aajakua —Atum Apajuí aujkugmek aatsajum


nuwiyash, ¿ya aajakuita dekas nigki titajum:
anenmamas aents kasa suwimaam tepaun ‘Apawah, amek nayaimpinum
wait anenjaush? pujuwaitme.
37੅Tusa tama ni ayaak: Pegkegmaitam ibau asamin ashí
—Suwimaam tepaun wait anenjauwa tikich aidaush imá aminak
nuuwai, —tiuwai. emematjabiagtinme.
Timatai Jisuschakam: Amek jutiishkam inajatjata, amina
—Ameshkam wakitkim, dutiksamek aentsjum nayaimpinmaya ame
amijai ijutkamushkam amek wakegamun umigtamin aina
anenmamsam wait anenjata, —tiuwai. dutiksag,
nugkanmayashkam umigtuktinme
Jisus Martan Maríajai
tusam.
ijagsatasa webau 3 Dutiksamek ii yuwatnushkam kashí
38੅Tusa ukuak Jisusak wega wegakua kashinig sukagtita.
yaaktan ukukiag, aents batsatbaunum 4 Ii tudaujishkam tsagkugkagtugta,

jegau. Nunikmatai nuwa Marta daagtin jutii tikich pegkegchau


niina jeen juki awayauwai. 39੅Nuna kai takagtamaidaush tsagkugnaitag
María daagtin pujau, Maríak Jisus aikasmek.
chichatai ayaumas ekeemas antak eketu. Iwanch pegkegchau takamtiksati
40੅Tujash Martak kuashat takamain au tusamek idaikagtutsuk,
asamtai, nuna uyumak wekaetau, ayatak yaijatkam
nuniak Jisusan jegantun: agkanmitkagtuata’, —tiuwai.
—Apuh, aanú mina kaig ayatak eketa
nu, kaim yaigtá, tusam awetujia, niish Segatajum, egaktajum,
yainkati, —tau. untsuktajum Jisus tibau
41੅Tusa tama: (Mt. 7.7-12)
—Martah, shiig kuashat takamain 5੅Aaja
segatajum tusa jintintua idayak:
uyumakam wekaeme, 42੅dekas imá senchi —Atum ainajum anuiyatigmesh
puyatjumainuk makichkiuchi. Maríak kumpajum dekas shiig anendaitaijum
135 /XFDV੄11

ajutjamu asamtai, niina jeen aehaet 16੅Nuna tusag tuinaig, tikich aidau
jegantam: ‘Kumpajuh, minash kampatum Jisusan, dekas Apajuí Uchijimpashit,
pag tsagkatjukta, 6੅mina kumpag imauya tusag dekapsagtatus: Nayaimpinmaya
tajutua nunú ajaamain atsugtau asamtai wainchatai iwainkagtukia, tuidau.
tajame’ tamin. 7੅Ni aigmak: ‘Waitkagsaipa, 17੅Tama dita anentaimainamun dekau

waitinak epenin mina uchig aidaujai asa:


kanakun tepajai, nunin asan nantaknuk “Makichik nugkanmag batsatiatak
amamaitsujai’, ¿tujamainkaih? 8੅Nunak pempeentuniki maaní batsatkujag
tujamtsuk sujustá tusa segamu asa, megkaemain ainawai, nunisag makichik
nantamainchau ayatak amina kumpajum jeganmak ijunag batsatiatak,
asa, nantakí ame atsumaku segamunak pempeentuniki maaní batsatkushkam,
ashí amamainai. 9੅Duwi wi tajime: ditak megkaemain ainawai. 18੅Aantsag
Apajuishkam segatajum, imatjamak iwanchakam niina senchijin mina sujus,
amastatjume; egatash egaktajum, aentsun wakan pegkegchau egkemtuau
egakjumek igkugtatjume; untsuktajum, aidaun jiijati tujutkug, ditak
imatjamak waitin ujatjamtatjume. 10੅Ashí pempeentunikiag shiwagmaemainai,
aents sumauk suwam auwai, egauk nuniak ditá senchijinash megkaemain
igkuinai ni egamujinak, waitinum wajas ainawai. Nunin aig minak, Beelzebú
untsumushkam waiti ujatam auwai. senchijin wakan pegkegchaunak
11੅“¿Atumesh uchijum yujumkan jiyaawai tujutjume. 19੅Beelzebú niina
segapaig, kaya sumainkaitjum? senchijin mina sujaish, atumi
¿Dutikachkugmesh uchijum namakan jintintaijum aidaunash ¿ya senchijinash
segapaig, dapi sumainkaitjum? suwawa, wakan pegkegchau aidaun
12੅¿Dutikachkugmesh uchijum nujintan jiiktinme tusash? Jutii jintintaiji aidauk
segapaig, titig sumainkaitjum? 13੅Atum Apajuí senchijiin jiyaawai tujutkugmek,
pegkegchau ainayatkugmesh uchigmik atum wainka dewakjum tu yujagme.
pegkeg suu ainagme. Atumkesh 20੅Wi Apajuí senchijiin wakan

nuniagminish Apajuí nayaimpinum puja pegkegchau aidau aentsun egkemtaun


dusha, ¿wagkag Wakaní Pegkejinash jiyaag nunak, yamaik atumiin Apajuí
atum segamash amaschagti?”, tiuwai. inamu asamtai jutikajai.
21੅“Aents senchigtin niina jeen kuitamak
Wakan pegkegchau aidau apuji waitinum akajun takus wajataig, niina
Beelzebú daagtinun senchijin wajiiji nui awa duka ashí betek amainai.
Jisusak wakan pegkegchaunak 22੅Tujash tikich aents niiya nuní senchi
jiyaawai tibau minitak, niina depetki akajun atanki jegá
(Mt. 12.22-30; Mr. 3.20-27) wayaa, ashí wajiinak yajutuk kumpají
14੅Juna inagnak tikich tsawantai wakan aidaun tinamainai.
pegkegchau aentsun egkemtua chichachu 23੅“Aents wi takaag nujai shiig aneas

emamun, Jisus jiikí awetak chichamtikau. juwachuk mina shiwagmatui, nunisag


Dutikamun wainkag aents tuwak ijunuk Apajuí chichame etsegbaunash
puyatjukag diidau. 15੅Nuninaig wajumak yainchagtaik, kuashat aents
aents aidau chichainak: “Juka Beelzebú, uweemainun megkagainawai.
wakan pegkegchau aidau apujiya nuna 24੅“Wakan pegkegchau aentsnum egketu

senchijin wakan pegkegchaunak jiyaawai”, jiikmak, aents atsamu agkantunum ni


tuidau. pujumainun egaak wegawai. Nunik ni
/XFDV੄11 136

pujumainjin wainkachag: ‘Dekas wakitkitjai nagkaesaun dekaun imatika chichagmash


wi pujujakbaunum’ tusa anentaimas, 25੅tajua antukchaju asagmin. 32੅Ninivenmaya aents
diikmá, nunú aentsuk jega japimká shiig aina nunú atumnak bakugmagtinai, atak
iwajamuama imanun wainak ukuak, 26੅tikich suwimak atina duwik. Ditak Jonás Apajuí
wakan niina nagkagas pegkegchau aidaun, chichame ujakam, dekaskeapi tusag tudaujin
sieteya imaan yajuak waketjuki egkemtawai. idayinak Apajuin nemagkajui. Tujash
Dutikam aentsuk duwik pegkegchau atumek, wi Apajuí Uchijin dekas Jonasa
aajakbaunak, nuní nagkaemas shiig nagkaesaun juwi pujusá chichagmash
pegkegchau wegawai”, tiu. antukjum, tudau takat idaikujum Apajuí
nemajuinachu asagmin.
Dekas shiig aneasagtin aidau
27੅Juna Lámpara pachisa augmattsamu
pachis Jisus eke chichaa wajai,
aents tuwakbaunmaya nuwa senchi jiiká (Mt. 5.15; 6.22-23)
chichaak: 33੅“Makichik aentskesh lámpara

—¡Nuwa amina jujepag, muntsujin ekemakajag dukukag idaichau ainawai,


amuntstamauwa duka, shiig aneastinai! dutikachkush pegakan wakentinkish
—tiuwai. awaigkag aputsajame. Lámpara ekemakag
28੅Tutai Jisus chichajak: yakí ekenin ainawai, tikich aidau wayaakush
—¡Dekas Apajuí chichamen antukag shiig wainak wekaesagtinme tusag. 34੅Atumi
umiidau, nuní nagkaemas shiig jiimek lámpara ekemakam tsaaptin emaama
aneasagtinai! —tiuwai. numamtuk atumi iyashminak awagmawai.
-LLPSHJNHJDVDPWDLVKLLJZDLQPDPDL‫ێ‬
Aents pegkegchau aidau wainchatai naitam imatiksam, ashí pegkeg aina duke
iwainakia tibau anentaimtaik, anentaiminish tsaaptin
(Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) ajutjamainai. Untsu jiim pegkegchauwaitkui
29੅Jisus aents aidau ayatak tuwajam, ditan wainmamainchauwaitam nunisjumek,
chichajak: “Atumek aents pegkegchau, ayatak pegkegchauk anentaimkugmek
Apajuish umigchau asajum, dekas Apajuí suwenum pujagme. 35੅Kuitamkata, aminí
Uchijimpashit tusajum dekapjustasajum: tsaaptin awa nunú suwe wajatjamsai. 36੅Ame
Wainchatai iwainakia, tujutjume. Tujash ashí pegkegchau aidau idaisam pujakmek, jii
atum tajum nunak dutikashtatjai, ayatak kashi ekemakam tsaaptin emama
Apajuí etsegtin Jonás wajukauwa nujai numamtuk, atumi pujutjuminish wajagme.”
betekak iwaintuktatjime. 30੅Jonás
namaknumia iwaaku jiinki, yaakat Nínive Jisus fariseo aidaun chicham
batsamin aidaunum Apajuí chichamen umiktinun jintinkagtin aidaujai
etsegtai, dekas Apajuí awemamuapita tiu pegkegchauji pachisa tibau
aina numamtuk, wi Apajuí Uchijiyaitkun (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40;
Aentsmagan Akiinauwaitag nunashkam, Lc. 20.45-47)
mantuawagmataish ataktú nantakmatai 37੅Nunú chichaamun ashimak wajai

waitkag, dekas Apajuí awemamuapita fariseo jegantun:


tujutiagtatui. 31੅Nuwa Sabá nugkanmaya —Mina jegajuí yujumak yuwami,
aentsun apuji surnumia Salomogkan —tusa ipau.
tajiuwai, Apajuí yachamtikamun antujuk Tima Jisuschakam fariseo jeen wayaa,
dekajuatatus. Nunú atumnak bakugmagtinai, mesanum jegantá ekeemsau.
atak suwimak atina duwik, wi Salomogkan 38੅Nunikmatai wainak fariseok anentai
137 /XFDV੄11

jegagchau, wagkag chicham umiktin tujash atumin anentaimin pegkegchau


tuke ikigmasjumké atajum tawa ajutjamaina nunak waitjamainachu
nuniaish, Jisusash ikigmatskesh asamtai.”
yuwatasash ekeemsae tusa. 39੅Nunitai 45੅Jisus tabaun chicham umiktinun

Jisus chichajak: jintinkagtin antuk:


—Atum fariseo aidautigmek, shikiká —Jintinkagtinuh, ame fariseo aidau
umutai, nuigtú plato aina nuna awanke pachisam tame duka jutiish tukagtakum
nijamaina numamtuk wajagme. Tujash tame, —tau.
atumi anentaiminig kasamtaijum, 46੅Tutai Jisus ayaak:

pegkegchau takataijum aidaushkam —¡Chicham umiktina nu yacha


piyak ajutjamainawai. 40੅£$QHQWDLQ‫ێ‬ aidautigminash wait anentajime!
kachu aidauwah! ¿Apajuí iyashin chicham umiktajum tibauwa nu kakajus
najanauwa duke iina anentainash umimainchauwa ibauk, tikich aidauk ju
najanachukait? 41੅Atum pegkeg ata umiktajum tajume, atumkesh
takugmek atumin ajutjamaina duka umiachiatkujum, atum kijin
ujunauch aina nu susatajum, nuuwai jumainchauk tikich ayankajum,
dekas pegkeja duka. machikish yaitsuk emasjum
42੅“¡Fariseo aidautigminak wait chichagmainaitjum numamtuk wajau
anentajime! Atumek ajak menta, ruda, asagmin.
nuigtú yutai inagku ajuntua ukugkutai 47੅“¡Atumnak wait anentajime, atumí

aina nu puyatjusjum diezmó wajagme. muunjum aidau, Apajuí etsegtin


Ju dutikayatkujum chicham aajakajua nuna maawag ukusajua nu
umiktinnum pegkeg takatan jintinjama dakumká najanajum batsamtajum duwi!
nu, nuigtú Apajuí aneetan jintinjama 48੅Jujú dutikakjum atumek

duka pachitsuk idaijume. Tujash ju aina iwainmamjume, atumí muunjum


ju umiakjumesh, nuigtú tikich umiktin aajakajua nunú, Apajuí etsegtin aidaun
aina dushakam umitskek idaimain maawajua nunisjumek anentaibaujum.
ainatsjume. Dekaskenmag dita maawag ukusajui,
43੅“¡Fariseo aidautigminak wait dutikamunum atumshakam nui ekenjum
anentajime! Atumek jega ijuntainum dakumká najanajum batsamtagme.
wayakjumesh, dekas apú ekeemtai shiig 49੅“Nuaduí Apajuí ni yachajin atumin

iwajamu aidau etegkajum ekeemin pachipas: ‘Wi chichamjun etsejin aidaun


ainagme, nuigtushkam aents kuashat ishitkattajai, chicham yamagman
ayamunum igkuntuinakush, shiig etsegkatin aidaunashkam, dutikamtaish
ajantujus kumpamjuatnume tusajum dita maamunak mainak, tikich aidaunak
wakejin ainajum nuaduí. yaaktanum yujajus waitká yujajiagtin
44੅“¡Chicham umiktinun jintinkagtin ainawai’, tiuwai. 50੅Wagki atum wegantu
aidautigminak, fariseo aidautigmijai aidau, Apajuí nugkan najanauwa duwi
wait anentajime, waitjuidau asagmin! nagkamas, Apajuí etsegtin aajakajua
Atumek aents ukusbau wainmainchau nuna maawaju aina duwi, atumnak
shiig epekbauwa nunin ainagme, nunin Apajuí suwimkan sujamsagtinaitjume.
asamtai aents nui awantak wekaekush 51੅Nunak Abel maamua nui nagkamas,

dekachu ainawai initak aents Apajuí etsegtinun Zacariasan jega


ukusbauwa nunak. Atumesh numamtuk Apajuí ememattainum pujuttaman
awankak iwainmamjume pegkeja iman, maawaju ainawai. Imaan aents
/XFDV੄11੄12 138

kajegbau aina nuaduí atumnak kajinchauwa nui egkepawagmatai


suwimkanak sujamsagtin ainawai. waitmainaitjum nunú.
52੅“¡Atum chicham umiktin 6੅“¿Atum shiig piipich kuichik

jintinkagtin aidautigminak wait juwakjum, cinco pishak sujuchuk


anentajime! Atumek aents yawin agmaujum? Nunú aina duka,
takakiatak, tikich jegá wayata tutai makichkish Apajuí kajimatki idaisamuk
waitin epetin aina numamtuk, aents ainatsui. 7੅Apajuik atumi intashim
Apajuí nemagkag uwemjata tuinaig, wajupa awa nunash shiig dekawai,
atum chicham umiktina duka nunin asamtai atumek ishamkaigpajum.
dekayatkujum, wajina tawa nunú Atumek pishak aina nuna nagkaesau
dekachu asajum shiig jintintsugme, ainagme.
nuniau asajum atumkesh uwemainnum
pujatsjume.” Ishamtsuk Kristu
53੅Jisus juna chichá chichakua nemagnaitjai tumamainai
ashimak jiinkimtai, fariseo aidau, (Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai 8੅“Nuniau asamtai atum tikich
senchi kajejuidau asag wainainakug ujaakjum wika Kristu nemagnaitjai tiu
54੅kuashat iniidau, wajintuk chichakat aidautigminak, wi Apajuí Uchijiyaitkun
timatai tsanumjuja maami tusag. Aentsmagan Akiidau asan, Apajuí
aentsji nayaimpinum batsata nunú
Jisus ni jintintaiji aidaun nuní antuinai, ditak dekaskenum mina
pujustin atajum tusa ujakbau nemagtin ainawai titinaitjai. 9੅Atum
(Mt. 10.26-33; 12.32; Mt. 10.19-20) mina nemagtin ainayatkujum, tikich

12
1੅Nunú imanik shiig kuashat aidau emtin: Wika Kristunak
aents tuwainak najanidau, nemagchauwaitjai, tujutiu
imaniagtai Jisus dekatkauk ni jintintaiji aidautigminak, wishakam aikasnuk
aidaun: “Fariseo aidau levaduraji aina Apajuí aentsji nayaimpinum batsata
nujai kuitamamkatajum, ditak dekaskea nunú antuinai, ditak minak nemagtuchu
imanun tuinak aents aidaunak ainawai, titinaitjime.
tsanuinawai. 2੅Tujash ashí uukbau aina 10੅“Ashí aents aidau, wi Apajuí

duka wantinkagtinai, aantsag ashí Uchijiyaitkun Aentsmagan


dekaachbau aidaushkam dekaamu Akiinauwaitag junakesh pegkegchau
agtinai. 3੅Nuniau asamtai atum tikichish chichagtuku ainakjash tsagkugnamain
antachbaunum chichasbaunash ashí ainawai. Tujash Wakaní Pegkejin
antukagtinai, tuja atum kanutaigmin pegkegchau chichagkaju aidauk
epeni pujusjum chichakbaunashkam tsagkujam achagtinai.
ashí antukagtinai”, tiuwai. 11੅“Atum mina nemagtin
4੅Nuna jintintaiji aidaun tusa idayak, aidautigminak achigmakag, jega
tikich aents tuwakajun chichajak: ijuntainum apu chichaman epegkin
“Kumpag aidauh, atumnashkam aidau ijunjamunum ejetamawagtinai.
titajime: Mantamainakuish Dutijamchakjash tikich apu aidaunum
ishamkaigpajum, atumin iyashmin ejetamtatus jujamkiag etamainakuish:
mainakush wakanminak maachagtinai. Wajintuk apunash titaja, tuja wajintuk
5੅Dekas ishamainaitjume atak jakagmin, aiktaja apu ininkuish, tusagmek
Apajuí suwimkan sujamak jii ajumaish uyumaktin aigpa. 12੅Atumin apu aidau
139 /XFDV੄12

inimpatai, Wakaní Pegkeji yanau atatua?’ tiuwai. 21੅Nu nunikua


dekamtijamattawai apu aimainnak.” numamtuk wajaktinai aents ju nugka
juwi wiyakchamea pujakush, Apajuí
Tikich sujitin aigpajum wakegamua nuna takaachkug”, tiuwai.
13੅Nunú tuwakbaunmaya makichik:
—Jintinkagtinuh, mina apag jaak Apajuí ni uchijí aidaunak
yatsumjai wají akaantunikjum kuitamui tibau
jukitajum tujabauwa nunú, ame wait (Mt. 6.25-34)
aneasam mina yatsug: Dutiksagmek 22੅Nuna tusa idayak ni jintintaiji
akaantunikam jukitajum, tusam tujutta, aidaun pempeentuki: “Atumnashkam
—tiu. jutiksanuk tajime. Atumek wajina
14੅Tusa tama Jisus: yuwanuk pujustaja, wajinak nugkugtaja
—¿Kumpajuh, ya minash atumin tusagmek puyatjú pujuigpajum. 23੅Dekas
utugchatjumin epegtin atí tusash, pujuta nuuwai yutai nagkaesauwa duka,
nuniachkush ame aents wajiin iyashmia nuuwai jaanchin nagkaesauwa
sujitdayakuish akaantukam suu ata duka. 24੅Atumesh pishak anentaimsajum
tusash adaitukmae? —tau. diistajum. Ditak ajakmakagkesh juuchu
15੅Nuna ti idayak: ainawai, jeganakesh jegamkag
—Nijah, atumek kuitamamkatajum, yutaijinak ijumainatsui. Nuniaunak
itugsag wají shiig kuashat ajutia Apajuí suwawai dita yuwatnunak.
tusagmek anentaimtú pujuigpajum. Tujash atumetjume dekas pishak
Aentsuk wají imá kuashat ajamu asa nagkaesau aidautigmek. Iman
imá shiig dakunkut pujumaitsui, ainagminish ¿wagkag Apajuish atum
—tiuwai. atsumamunash amaschagtinme?
16੅Nuna tusa idayak tikich 25੅¿Atumesh wajupatigmea, tikich

augmatbaun pachis: “Aajakuí aents esajam aina ibau wisha atajai tusajum
wiyakuch, nuna ajajin shiig kuashat anentaimtú pujakjumesh
ajak juumain uminjauwai, esaumainaitjume? 26੅Nunú pipichikesh
17੅imanikmatai nigki anentaimas: dutikmainchauwaitkugmesh, ¿wagka
‘¿Utugkatjaki juuká ijumainush jega tikich wají aidaush imatikagmesh
atsugta jama?’ tau. 18੅Nunikmá anentaimtagme?
anentaimag: ‘Dekas ajak juuká ijumtai 27੅“Atumesh yagkug yagkujuina nunú

yaig aina aunak tegagtajai, dutikan nuní anentaimsajum diistajum. Yagkug


muun aidaun jegamjatjai. Dutikan aidauk takainatsui, ujuchnash
nuanuí ashí ajakan juukan utuaktajai, kutamainatsui, nuninayatak Salomón
mina wajiig aina nunashkam. nugkutai pegkejan tikich aents aidau
19੅Imatikan kuashat mijanai yumainun, waitus najanamun sumak nugkujá,
wají aidaunash ijumjan, nuaduí jegá tikichin nagkaesau iwagmamajakua
ayamkun pujusan shiig yuwakun, nuna nagkaesau pegkeg iwajamun
umutainash umakun shiig aneasan yagkujuinawai, Apajuí yagkugmitkamu
pujustajai’, tiuwai. 20੅Tu anentaimá asag. 28੅Yagkug ikamia aidauk yamaikik
pujaun Apajuí chichajak: pegkejan yagkujuk, ajuma duwi etsa
‘¡Anentainkachuh, amek yamai kashia sukuam kagagmatai, apea ajapeam
juajuik jakattame! ¿Nunikaminish atinnakesh Apajuí imatikas iwaja
wajiijum imatikam ijumjaum ancha ibaush, ¿wagkag atumnash idaitamsati
/XFDV੄12 140

Apajuiyai imatikas kajinas aehaet wajasmataish, kajiitsuk batsamas


anentaimchau aidauwa? 29੅Nuaduí atum tsawampainak, apuji minaun igkugku
yuwatin, uwagtin, anentaimtakjum aidauk shiig aneemain ainawai. 39੅Ju
wajuk nunikajak tusagmek uyumá anentaimtusjum diistajum, aents jeentin
pujuigpajum. 30੅Ashí ju aidaunak aents kasa kasagkatasa utuam atinjin dekau
Apajuí nemagchau aidau imatin asa, kanutsuk iwaa pujauk jeenig utuam
ainawai, tujash atum atsumajum nunak amaitsui. 40੅Numamtuk atumshakam
atumin Apa Apajuiya nu dekawai. aneaku pujustajum, wi Apajuin
31੅Nuaduí atumek, Apajuí pegkegnum Uchijiyaitkun Aentsmagan
inapa nunuwá umigkatajum. Akiinauwaitag nunak, tsawan imatiksa
Nuniakjumek ashí nunú aina dushakam anentaimtachbau ai minitnaitjai”,
aan kuashat jukitnaitjume. tiuwai.

Nayaimpinum wiyakchameaut Inak pegkeg inak pegkegchaujai


(Mt. 6.19-21) pachisa augmatbau
32੅“Mina jintintaig uwig wajumchik 41੅Juna Jisus ashí tusa inagnakmatai,
kakakchauchia numamtin ajuminig, ni jintintaiji Pedro:
atumin Apa Apajuiya nu wakejutpagme, —Apu ame augmatbau pachisam
mina inamtaijui pujusagti tusa, nuaduí tame dusha imá jutikek tukagtam, atsa
ishamkaigpajum. 33੅Atumin wajiijum ¿ashí tikich aents aidaush antuktinme
akuig sujukjum tikich atsumaidau tusamek tame? —tau.
yaigtajum. Atum dutiktaik, Apajuí 42੅Tutai Jisus ayaak: “¿Yaita inak niina

nayaimpinum wiyakchameaut tuke apuji tabaunak imatiksag umin, nuigtú


atinun, kasash waimainchau, kabau shiig anentaimkau asamtai kajitus: ‘Ame
wajiin emesmainchawa nuanuí juwi pujusam, jujú aents mina jegajuí
ukugtamsattajume. 34੅Nunú batsamas takaina ju yutain atsumainakuish
wiyakchameatin ajutjamaina nuanuig susata’, tusa inag ukuak, apujig tikich
anentaimsajum pujustajum. nugkanum wegak ukumaina numamtuk
awajkamush? 43੅Nunú inak apuji inaja
Umintsajum aneaku ukukbau ashí ni tibaunak betek umiká
pujustajum tibau pujakug, apuji minitaish shiig aneemainai.
(Mt. 25.1-13; Mr. 13.34-36) 44੅Dekas tajime: Nunú inak imanis
35੅“Ashí shiig umintsajum jii umiaunak apujishkam ashí mina ajutuina
ekemakjum dakamsatajum. 36੅Atumek duka, ame kuitamjutin atá tusa
inak aidau apuji nuwenbaunum idaitumainai. 45੅Tujash nunú inak inaja
wematai, jegaa juwakag pujusag wajupa ukukbauwa nu: ‘Mina apujuk waamak
asag taat, ni taa waitin ijuakui taashtatui’, tusa anentaimas, tikich takau
wamkesan ujattajai tusa kanutsuk iwá aidaun senchi suwimak, nuwanaskam
pujú aina numamtuk wajatajum. 37੅Nu waitkak, nigka shiig yuwak, umutnash
inak aidauk shiig aneemain ainawai, umak, nampetan nampe wajá pujai,
iwaa batsatai apuji minau asamtai. 46੅nunú inaka nuna apuji tsawan

Dekas tajime: Apushkam jegaa wayaa dekachbau ai pachiachmau takamá


kamisjin yapajia, ni inataiji wainak, shiig senchi suwimkan susa, tikich
aidaunashkam mesanum ejegan pekas, aents pegkegchau aidaujai betek waittsati
ni yutain tinamainai. 38੅Apú inake aidau tusa idaimainai.
141 /XFDV੄12੄13

47੅“Nunú inak apuji wakegamun shiig akaetaiya atú ikiyamkuig, yumi


dekayatak, umitsuk takatnash takatsuk yutugtatui tibauk imanisag yutawai.
puja nunú imá senchi suwimkan 55੅Dase tsumunmaya dasentuk nujinum

jumainai. 48੅Untsu tikich inak apuji wegakuishkam, esat tepeattawai tibauk


wakegamun dekachu asa, pegkegchau imanisag esat tepeawai. 56੅¡Tsanumin
takasuk ujumak suwimkak suwam aidauwah! atum nugkanmayash diisjum,
amainai. Untsu ya imá senchi susamuita nuigtú nayaimpi niimé diisjumesh
dushakam imatiksaik segam amainai, ni tsawan wajuku atatua nunú
umiktá tibaujinash betekash umikaja dekauwaitkugmesh, ¿wagka wi
tusa diigsatatus, numamut Apajuish wainchatain iwainaja takaag dusha,
aents aidau takatin diigsagtinai. Apajuinumianap iwainawa tusagmesh
shiig dekatsjume?
Jisusa nemajin nemagchau aidaujai
tupandayagtinai tibau Shiwajumjaish shiig chichasá
(Mt. 10.34-36) epegkata tibau
49੅“Wika ju nugka juwig waitkajus (Mt. 5.25-26)
mantuawagmatai, mina nemagtuidauk 57੅“¿Wagka atumek dekas pegkeja
Wakaní Pegkeji jukitnume, nunitai tikich duke egatmamtsugme? 58੅Makichik
mina dakitjuidaunak Apajuí jiiyai suwimkan aentskesh, pegkegchau takagtusume
susatnume tusan tauwaitjai. Nuniau asan, tusa apunum chichaman egketjamamtai,
¡wika wakegajai itugsag waamak nu niijai apu chichaman epegnunum
uminkaja tusan! 50੅Shiig senchi waitkam wegakmek, eke jegatsuk jintaag shiig
atinaitjai, tujash yamaik waitiajai, wi dekas chichasam epegtuniata. Nunikchaminig
waittsatnaitag nunú ashimdaekati tusan. jegaa amin chichaman dekagtama, ni
51੅¿Atumek ju nugka juwig shiig agkan jujamki achijatin aidaunum
anentaimas batsamsati tusas tauwaitai sujupakmatai, achijatin jujamki aents
tujutjumek? Nunikchauwaitjai. Wika atum katsek aidau achiká chimpitainum
mina nemagtuidau asagmin, tikich mina egkepawai. 59੅Junak dekas tajime:
dakitjuidau utugchatan aputugmasag Amina apu achigmak egkepamtaig
kajegtamá batsamtin asamtai tauwaitjai. kakajus jiinmaitsume, ayatak amina
52੅Yamaya juwi nagkamas, makichik kuichkijum ashí akikmakam, shiig
jeganum cinco aents pujuidauk, kampatuma ashimkam jiinmainaitme”, tiuwai.
nu jimaja nuna kajegtinai. 53੅Uchigtina
dushakam uchijijai kajegdayagtinai, Tudau takat idaichakjumek
uchishkam apajin shiwagmatnai, waittsatin ainagme tibau

13
nuwashkam nawanjijai shiwagmaetinai, 1੅Nunú tsawantaik tikich aents
dutikam nawanjishkam dukujin aidau kauntuntaju Jisusan,
shiwagmagtinai, nuwa nemakushkam nunikag: Galileanmaya aidau uwijan
tsatsajin shiwagmatnai, tsatsajishkam uchijí maawag apeenak Apajuin emematú
nuwen shiwagmatnai”, tiuwai. ijuntatman, Pilato suntaji kautuk
kuashat aentsun kajegkagmae tusag
Aents ni nunimainji pachisa tibau
ujaidau.
(Mt. 16.1-4; Mr. 8.10-13; Mt. 5.25-26) 2੅Tiagtai Jisus ditan chichajak: “¿Atum
54੅Jintintaijin
tusa idayak aents anentaimsagmek dita imá tudau asag
tuwaká ijunun pempeentuki: “Atum etsá aikam ainawai tajumek? 3੅Tujash
/XFDV੄13 142

nuniatsui. Atumshakam tudau takat —¡Nuwauchih, yamaik wi


idaikujum, pujutjum yapajiachkugmek etsagajame!
antsagmek jakatnaitjume. 4੅Wajasá 13੅Takug nuwan achikú. Dutikam

niimtai torre tutai yakí jiikbau Siloé nuwashkam shiig dakuenak tutupit
tutaya nu iyaak, dieciocho aentsun wajasuí. Nunik Apajuin see taku
kajegkua dusha, Jerusalegnum emematu. 14੅Dutika etsagagmatai, jega
batsamajakaju aina nuna nagkaesau ijuntaiya nuna apujishkam senchi
tudau asajampap, suwimkan juwak kajeká, aents ijunjaun chichajak:
jinauwaita ¿tajumek? 5੅Tujash wi tajime: —Seis tsawan takamainuk awai, nunú
Atumshakam tudau takat idaikujum tsawan aina duwi kaunmainaitjume
pujutjum yapajiachkugmek, dita etsaentugti takugmek, tsawan ayamtai
jinawajua antsagmek jinatnaitjume.” ai aan yujatsuk, —tau.
15੅Tutai Jisus ayaak:
Numi higuera nejenchau —¡Tsanumin aidauwah! Atum
pachisa augmattsamu aidautijum tsawan ayamtai aig baka
6੅Juna tusa idayak Jisus augmatbaun atiajum, burrugmishkam jukijum
nagkama augmatak: “Aents ajajin namaká ejegajum yumi aminujum
higueran ajauwai. Dutikau asa, dusha ¿wagka atumesh tsawan ayamtai
nejeatsuash tusa diistatus wejiu, tujash aish dutiknugme? 16੅Jujú nuwa
nejeg makichkish atsuju. 7੅Nunitai ni Abraham wegantu, iwanch egkemtuam,
inake ajan kuitamak pujuttaman: ‘Jujú dieciocho mijadai tuke punus wekagas
higuerak ajakam ajapata. Kampatum waitú wekagun wainkaunush
mijadai tajuan diyajai nejeatsuash ¿wagkanuk etsagagchatja, tsawan
tusan, tujash nejeatsui. Juniayatak ayamtai aigkish?
tikich ajak ajamainun nugká akijuag 17੅Jisus aaja tama niina

wajamaitsui’, tiuwai. 8੅Ajakjintin tutai kajejuidaushkam senchi datsajajui.


inak ayaak: ‘Apuh, dekas makichik Nuniai tikich aidauk shiig aneedau,
mijan dakasmi nejeashtimpash, wi Jisus etsaegkagtutai wainaidau asag.
wajauti tentean pukujan, tikich nugka
dekas pegkeg aina nuna yajutkan Mostaza jigkayí nuigtú levadura
ijutjatjai; 9੅dutikamash nejekchatpash, pachisa augmattsamu
untsu tikich mijantinish nejeachkui (Mt. 13.31-33; Mr. 4.30-32)
ajakmi’, ” tiu. 18੅Nuniagtai Jisus: “¿Apajuí aentsnum
inama nunash, wajijai betekmamtinai
Tsawan ayamtai aig tusanua tumainaitjime?” tiuwai.
nuwa jau etsagagbau 19੅“Apajuí inapa duka, mostaza jigkayin
10੅Jisus
tikich tsawan ayamtai aents ajajin ajaamu, tsapai jigkai
tsawagmatai, jega ijuntainum aents piipichitak tsakajá muun wajasmatai,
ijunjagmatai jintinkagtak wayaa pujau. yakiya pishak aidau nuna kanawen
11੅Nuniamunum nuwi nuwa wakan pasugmama numamtuk, Apajuishkam
pegkegchau egkemtuamu asa, dieciocho aents wajumkea nui inabaujin nagkama
mijadai tuke machikish dakuenas kuashat emawai”, tiuwai
wekaetsuk, ayatak punus wekagas waitú 20੅Tusa junashkam: “¿Wajina

wekayin eketu. 12੅Nunittaman Jisus pachisnua Apajuik jumamtinun inamui


wainak untsuká: tusanush ujamainaitjime? 21੅Apajuí
143 /XFDV੄13

aentsnum inama duka nuwa pagkan inamtain pekaamsagtinai. 30੅Nuniagtai


najanatatus kuashat harinan juki, nui aents yamai eme anentujakchamu aina
levadura piipich ajuntuamu, ashí nu, dekas eme anentam agtinai, tuja
jegajug kajiak wampushmitkama aents yamai eme anentam aina juka
numamtinai”, tiuwai. wainak juwagtinai.

Jinta menaku pachisa Jisus Jerusalegnumia aents


jintinkagtuamu aidau egaagbau
(Mt. 7.13-14; 21-22) (Mt. 23.37-39)
22੅Jisus Jerusalén wegak, yaakat 31੅Tusa Jisus chichai, nunú tsawantaik

aidaunum wayaa nagkaemak, nuigtú wajumchik fariseo aidau Jisusan


yaakta ukukiag aents batsatunmash jintí kautuawag:
jintinkagtakua wegau. 23੅Nuniamunum —Jisusa apu Herodes mantamatatus
makichik aents: wakejutpame, yajá tikich nugkanum
—Apuh ¿wajumchikek uwemkagtin wetá, —tuidau. 32੅Tusa ujaam Jisus
aina? —tau. ditan chichajak:
24੅Tutai: —Wetajum, nunikjum apu
—Atumek kakanmamsajum dekas pegkegchau takatan imá shiig
waiti menakua nui wayatajum. Kuashat anentaimtug takauwa nu jegagjum
wayatatus wakeyagtin ainawai, tujash ujaktajum: Wika yamai, kashinchakam
ashí betekak wayachagtinai. 25੅Wi wakan pegkegchau aentsú
jeennun waitin epenmataig atum agaa egkemtuaunak jiijan ishimtatjai,
ijunutijum: ‘Apujuh, Apujuh waiti dutikakun jau aidaunash etsagaittajai,
ujatjita’, tusajum untsugkugminish, wi kampatuma juwi mina tsawantug
chichagkun: ‘Wika atumnak wainchau umiintugkui duwi nagkankattajai, timae
ainajime, tuwiyants ainajum tusajum. 33੅Wika Jerusalén wegag
titinaitjime.’ 26੅Tusá wi tama atum junisnuk wetatjai, yamai, kashin, duwi
aigkujum: ‘Apuh, jutii amijai yujumak tsawaknushkam. Apajuí etsegtin aidauk
ijunja yuwaku, umutash amijai ijuntuja tikich nugkanmag mauchu ainagme,
umin ayagjama, jintinkagtutash iina nuaduí wishakam Jerusalegnumak
yaaktajin wekaesam jintinkagtin waitkasa maam atatjai.
aayumjama, tujutiagtin ainagme.’ 34੅“¡Jerusalegnumia aidauwah atumek
27੅Tusajum imatkugminchakam wi Apajuí etsegtin aidaush main ainagme,
chichagkun: ‘Atumesh tuwiyants nuigtushkam Apajuí chichagkagtukti
ainajum wainchauwaitjime, ashí tusa awetugmamtaish, kayai tukuí
wetajum juwi batsamsajum tu tukuinakuajum main ainagme! ¡Wika
batsamtsuk, pegkegchau takau shiig wakeesan, atash uchuchiji aidaun
aidauwah’, titin ainajime. 28੅Aaja tai nanapen awayag ijumag kuitamama
niimsatakamajum Apajuí inamtaijin numamtuk, atumnash ijumjan
Abraham, Isaac, Jacob, tikich Apajuin kuitamkata tamash, atumek
etsegtin aajakú aina nujai ijunu dakitjamugme! 35੅Nuniku asagmin jujú
wainkajum, atumek agag batsamsajum, atum batsatjum juka ukumkimu, aents
senchi buutkujum daik takegtitin pujugsachbau agkan agtatui, nuniktin
ainagme. 29੅Wagki ashí nugkanmaya asamtai tajime: Yamai nagkamsagmek
aents aidau kaunkag, mesanum Apajuí ataktuk waitkashtatjume, nuniautijum
/XFDV੄13੄14 144

tsawan jegamtai wi minakui: ‘¡Apajuí tajuntugman: ‘Amek wajaktá jujú aents


awemam mina ju emematiagmi!’ ekeemsati’, tusa tujamkui, datsá
tujuttinaitjum duwi waitkatin ainagme.” datsanjai wajakjum ukunum ekeemtai
imanchaunum ekeemsaijum. 10੅Makichik
Aents iyashin iyag jau etsagagbau aentskesh ipapainakuishkam, amek

14
1੅Tsawan ayamtai ai, Jisus dekas yama wayamunmag ekeemtai
fariseo aidaun apuji jeen imanchaunmagkesh ekeemsata.
yujumkan yuwatatus wegau. Nunitai Nuniamin ni ipapau minak: ‘Kumpajuh,
tikich fariseo aidauk wajukatig tusa emkam au ekeemtai dekas pegkeg aina
diidau. 2੅Nunik waikmá Jisus wainkau awi ekeemsata’, tusa aentsun emtin
aents iyashin iyag tepettaman. 3੅Nunik ekepasmatai, ameshkam shiig aneasam
Jisus chicham umiktinun jintinkagtin datsamkas ekeemsamnum. 11੅Aents
aidaun, fariseo aidaujai ijumag dekas tikichin nagkaesau ata tusa
chichajak: wakegauk, eme anentam achatnai;
—¿Atumesh wajuk anentaimjume, untsu aents imanchau tikichin
tsawan ayamtai aish aents jaush nagkaesau atanash anentaimtuchu,
etsagaumainkaih, atsa dekas eme anentam atinai.
etsagaumainchaukaih? —tau. 12੅Nuna tusa idayak, aents niina
4੅Tamash ditak aimkachaju, ipauwa nuna chichajak:
nunikagmatai Jisus kuntunum achiká —Ame, yujumak yuwami tusam
inantak etsagaju, dutika: ipaamakmek imá amina kumpagmik,
—Yamaik tsagajume, amina jeemin amina yatsumik, amina pataim, tikich
wakitkita, —tusa awemak, 5੅fariseo atumjai ijutkau dekas wiyakuch aidauk
aidaun pempeentuki: ipaawaipa. Ame nunú aents iman aidau
—¿Ya atum ainajum anuiyash niina ipaamak, niishkam iiktamak
burrují, nuniachkush bakajigkesh aminashkam dita jistamainakushkam
tsawan ayamtai aig waanum egkemá ipapawagtatui, dutijamkui atumek
jinkishmin wajas egketu wainkush, yamaik ju nugka juwi akikbauwa nunin
yamaik tsawan ayamtaiyai, kashin juwaktatjume. 13੅Tujash dekas imá
jiiktajai tusash idaimainaita? pegkeg, ame atak jistamkumek ipaata
6੅Tamashkam aimainchau dekapenak ujunauch, kuntujin tsujinkau, shutú,
takamtak ijunu. wainmachu aidaushkam. 14੅Ame nunú
dutikakmek atak shiig aneasam
Nuwenbaunum ipaamu aidau pujuttame, ditak akigmakchagtin
pachisa augmattsamu asamtai. Untsu Apajuí atumin
7੅Nuwenbaunum ipaamu aidau dekas akigmakagtinai, ashí aents ni
ekeemtai pegkeg iwajamu aidaun pegkeemtikbau aidaun inanjatin tsawan
etegkeg pekabiagtai, Jisus wainak jegatna duwi, —tiuwai.
tiuwai:
8੅—Atumek nuwenbaunum makichik Aents yujumak yuwawagmi tusa
ipaamu kaunkachbau pachisa
aentskesh ipapawagmataish, dekas
augmattsamu
ekeemtai pegkeg iwajamu etegkagmek
(Mt. 22.1-14)
ekeemsatasa wakeyigpajum. 9੅Atum
imannum eketjumin tikich ipak atumin 15੅Jisus aatus tutai, nunú mesanum
nagkaetamsau taamtai, atumin ipapau ditajai pekaju makichik chichaak:
145 /XFDV੄14

—Shiijap aneastin ainawa Apajuin apajin, ni dukujin, ni nuween, ni uchijí


inamtain batsamsag yujumkan aidaun, yachi aidaun, umayí
yuwidauk, —tiuwai. aidaunakesh, mina anenmaina nuní
16੅Tutai Jisus chichaak: nagkaemas aneauk, mina jitintaijuk
—Aents jistamatatus, yutain kuashat amaitsui. Nuigtú nigkishkam ni
umikuí, dutika kuashat aents aidaun wakejamun taká pujutatus wakegauk,
ipauwai. 17੅Dutika yujumak yuta jegamtai, ni mina jintintaijuk amaitsui. 27੅Mina
inaken awemauwai: ‘Ipaamu aidau ujaktá: nemagtuk waittan dakitaushkam, mina
kaunkatnume yutaig ashí uminkae’, tusa. jitintaijuk amaitsui. 28੅Atum ainajum
18੅Tusá ujainam ipaamu aidauk dakituidau anuiya, wajasá niimtai torre tutain yakí
asag, dekatkau ipaamua nu chichaak: ‘Wika jiiká jegamkatatus wakegakug,
yamá nugká sumakag juna diyakun wetatjai, ¿dekatkauk ekeemas
wait aneas tsagkugtugti’, tau. 19੅Nuniai tikich anentaimainchaukait, ibau jegamainush
chichau: ‘Wishakam diez toro sumakjai. kuichkish ajutuash, wajupa kuichkinak
Nuna nugka tsaitain detuan dekapsata tajai, ashimkainja tusa? 29੅Aents nunak
wait aneas tsagkugtugti’, tau. 20੅Tikitchakam anentaimtutsuk ayatak nagkama,
aikasag: ‘Wisha yamá nuwenajai, nuniku kuichkijin ashimak idaisamtaig, aents
asan minishtatjai’, tau. 21੅Tiagtai inakeshkam aidau nuna wainkag dushikinak:
ukuak taa apujin ujakú. Tusá ujaam 30੅‘¡Nijah! Juna nunú aents jegamkatjai

apushkam kajekú, nunik ni inaken chichajak: tusa yamaikik nagkamau ayatak,


‘Waamak weme yaaktanum jinta aidaunum, ashimkachmin dekapeak idaisabi’,
ujunauch aidau, uwejen nawenkesh tumain ainawai. 31੅¿Tikitchakam, apu
tsujinkau, shutú aidau, wainmachu tikich nugkanmaya apujai maaniatatus
aidaushkam ipaajum ikaunmakta’, tusa wakegakug, dekatkauk niina suntajiná
awemauwai. 22੅Tima inakshakam we, aents ijumag diez milkesh suntag ataig, mina
nunin aidaunak yajuak ikaunma apujin wejí: shiwag veinte mil minitjuina aujaish
‘Apuh, ame tujutmaum nunak imatiksanuk itagdaikan maanimainashitag, tusa
ikaunmakjai, tujash nuigtú ekeemainush dekamainchaukaih? 32੅Nunik
awai’, tau. 23੅Tama apu inaken chichajak: maanimainchau dekapeakug, eke
‘Wetá nunikam yaakat pegmagbau agaajin, nagkamtsuk: Maanitak atsustí tusa
jintaagkesh aents wekagu wainkamek: epegtunimainai. 33੅Numamtuk, atum
Wegajai awi yujumak yuwami, tusa ainajum anuiya ashí niinu aidaun
dakimakuish kakantsá jukim ikaunmata, ashí idaitan dakitauk, mina jintintaijuk
mina jegajuí ekeemtai agkan awa nu piyakti. amaitsui.
24੅Wi yama nagkamchakun ipaamag duka

makichkish taawajag yujumkanak Wee jea jeatuji pachisa


yuwachagtatui, tiuwai.’ Jisus augmattsamu
(Mr. 9.50)
Mina nemagtuidauk waitiakush 34੅“Week dekas pegkejai, jea jeatuji
katsuntug nemagtumain ajamu asa. Tujash jea jeatuji megkagak
ainawai Jisus tibau sakam wajasmataig, makichik aentskesh
(Mt. 10.37-38; 5.13) wakejumaitsui. 35੅Wee nunik
25੅Kuashat aents Jisusan saetusag besegmataig jukiag agaa ukajá ajapmain
ashinaidau, imaniagtai Jisus ayampatua ainawai, nugkajai pachimja
chichajak: 26੅“Makichik aentskesh ni takamainnumkesh atsumnachu, ajakan
/XFDV੄14੄15 146

wajautinkesh batsatmainchau asamtai. emegkak, jii ekematuk kuitamas


Antutaijum ajamutigmek wi tajim jujú japimak ¿wainmainchaukaih? 9੅Nunik
shiig antuktajum”, tiuwai. wainak shiig aneas juwakug, ni
pujamunum aents tikiju batsataidaun,
Uwig emegkakbaun pachis ashí ni kumpají aidaunashkam untsuká
Jisus augmattsamu ijumag: ‘Atumjai ijuntsa shiig
(Mt. 18.10-14) aneasagmi, kuichkin makichik tsawantai

15
1੅Jisus chichagkagtutai takasá jumainun emegkakmayag nunak
antugkagtatus kuashat aents jukijai’, tumainai. 10੅Aatus Apajuí aentsji
apú kuichkiji atinun yajumin aidau, nayaimpinmaya aidaushkam shiig
tikich aents pegkegchau aidaujai aneenawai, makichik aents niina
ijuuntuidau. 2੅Imatikiagtai fariseo aidau, tudaujin idayak Apajuin nemagtaik.”
chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai
Uchi apajiin wakitkimu pachis
Jisusan pachisag:
Jisus augmattsamu
—Auk aents katsek aidaun kumpamak
tuke ditajai ijuuntug yu wekaenuwe, 11੅Junashkam Jisus tiuwai: “Makichik
—tusag wakenmag imatjuidau. aents ajujakuí jimag uchijí. 12੅Nuna
3੅Nu tama augmatbaun pachis uchijí ekeu apajiin: ‘Apawah, ashí wají
augmatak: 4੅“¿Atum ainajum midau amaina duka yamaik sujustá’,
anuiyatigmesh, cien uwig ajutjamu tusa segauwai. Tama apajishkam: ‘Ayú’
makichik megkaetugmakmatai, noventa tusa mai uchijin ni wajiijinak etsegtuk:
y nueve uwija duka uwegshunum ‘Jujú aminuk atí’ tusa tinabiuwai.
batsaakjum, megkaekauwa nu egaa 13੅Dutikam machik tsawan apajijai

egakuajum igkumainchauk ainajum? pujus, uchi ekeuk ashí ni wajiijinak


5੅Dutika wainkagmek shiig anentsajum ijumag juki, apajinak ukuak tikich
midaakí ju ainagme. 6੅Nunika jegá nugkanum atushat weuwai. Nunik nui
wakitki jegaajum atumi kumpajum pujus wainak pujut pegkegchaunum
aidaujai, nuigtú ijunja batsamtaijum wekagak, kuichkijinak wajiijijaí
aidaujai ijunjajum: ‘Mina kumpag ashimkauwai. 14੅Nunik ashimak pujai,
aidauh, mina uwig megkaetugkaunak nunú yaaktanum yapajut tepeauwai.
yamaik jukijai, nuniku asamtai atumjai Nunikmatai niishkam senchi yapajau,
ijuntsa shiig aneasagmi’, wajiyaik sumak yuwati. 15੅Nuniak we
tumainchaukaitjum. 7੅Numamtuk Apajuí takatan iniimtai, nu yaaktanmaya aents
aentsji nayaimpinmaya aidaushkam kuchigtin asa: ‘Ame mina kuchig
shiig aneenawai, noventa y nueve kuitamjutin atá’, tusa kuchi
uwemkau ainai, aents tudau takatan batsatbaunum awemau. 16੅Dutikam
wekaetak megkaetanum pujú, Apajuí niishkam kuchin ayujak pujus senchi
nemajak pegkegchaun idayak pujutjin yapajak, kuchi yuwinamun yumain
yapajiau asamtai”, tiuwai. dekapeau, tujash makichik aentskesh
yutainak suwinachu. 17੅Dutikam senchi
Kuichik emegkakbaun pachis yapajak ekeemas anentaimá
Jisus augmattsamu ekeemkamá, adeaju apají inake aidaun,
8੅Tikichnashkam tiuwai: “Nuwa diez nunik: Mina apajú inake aidauk kuashat
tsawantai takasá kuichik jumaina ibau yutanak yuwinak, ampijajash wainak
takakbaun, kashi makichik ajuag utsá batsatainaimpap, wi juwi pujusan
147 /XFDV੄15੄16

nujantai jaaja. 18੅Dekas wisha mina apag taamtai, uchig jatsuk iwaaku tajutmatai
pujamunum wakitkitjai, nunikan jegan: waipakjai tusa, toro tsakat dekas
‘Apawah, wika Apajuinash kuashat duwejam diisjum maatajum,
pegkegchaun takagsajai, imanik dutikawagmin nuna uchin ayugkui
aminashkam pegkegchaun takagsajame. jistamawagmi tiajam, ditashkam
19੅Nuniku asan wika amina uchigmek imatiksag umikagmatai nuna yuwinak
amaitsujai, minak ame inakem etita, jistamainak imatuinawai’, tiuwai.
dutijuawamin wishakam amina 28੅Tusá ujakam senchi kajeká, jegaa

takagtamin aidaujai ijunjan waitnak dakitug agaag wajasuí.


takagsatjame titajai’, tiuwai nigki Nunikmatai ni apají jiintuki: ‘Wegajai
anentaimas. 20੅Tusa jiinki wega wegakua jegá wayaami’, tau. 29੅Tama apajin
apají pujamunum tikiju jegattak ayaak: ‘Apawah, wajupa mijadaiya wi
minittaman, apajishkam ikaag uchijin juwig pujusan yayatsjame inakjai betek,
wainkauwai. chichamjumnash intimjutsuk, wi
“Dutika uchijin wait anentug imatikamaitkumesh minak makichik
tupikatki igkug, kajut pagkuk kugkuas cabra tsakatchikesh sujuchume, niina
shiig anentus ni jeen jukiuwai. kumpajijai jistamati tusamek.
21੅Dutikam uchi apajin chichajak: 30੅Nuninaitkum yamai amina uchijum,

‘Apawah, wika yamaik Apajuinash kuichkigmin nuwa akiká takatai


kuashat pegkegchau takagsajai, imanik aidaujai wekagak utsanjamak taamtai,
aminashkam pegkegchaun takagsajame. toro tsakat dekas duwejam mantuam
Nuniku asan wika amina uchigmek ayugkum jistamjame’, tiuwai.
amaitsujai’, tiuwai. 22੅Tusá uchijí tama, 31੅“Tusá uchijí tama: ‘Uchijuh, amek

apají ni inake aidaun untsuká: wijai ijunjam tuke pujuwaitme, ashí


‘Wamkesjum jaanch dekas pegkeg agma wají midau aina duka aminu ainawai.
iman jiikjum anugtujatajum, dutikajum 32੅Nuniaig juka amina yatsum

tsajam uwejen anillo patakuakjum, jakautskaitai tuwamag nunú iwaaku


sapatchakam wegagtuktajum. pujau asa, imapam tajutjama
23੅Dutikajum toro tsakat duwejam wantintugmaku asamtai, shiig aneenaku
diisjum maajum, wamkesjum inagkajum jutikaji, nuaduí jujú jistabauk
umiktajum, yuwinaku jistamawagmi. pegkegchauwai tumaitsuji’, ” tiuwai.
24੅Yamaik mina uchig tuke

waipakchatnapitja, jajutkas Apú wajiijin kuitamin pegkegchaun


megkaetugkamiatai tuwamag nunú pachis Jisus augmattsamu

16
iwaaku tajutí wantintugkae.’ Apuji 1੅Junashkam Jisus jintintaiji

timatai inak aidaushkam wamkesag ni aidaun tiuwai: “Aents wiyakuch


tibaujinak imatiksag umikagmatai, ajujakuí inake, ashí niina wajiiji aidaun
jistamtan nagkamauwai ni uchijí kuitamin. Nuna tikich aidau
tajuam shiig aneak. etsegtukajui: ‘Wajiigminak wainak
25੅“Nuniai niina uchijí dekas takagtamui’, tusag. 2੅Tima nuna untsuká
emkaushkam ajanum takaak weu itan: ‘¿Wajuk asamtaiya nunash
minikmá, antukui pampainamun. tujutuinawa? Yamaik amek minaig
26੅Nunik inake nui wekagun untsuká: takaschattame, nuniktin asam mina
¿Wagka nunash imatuinawa? tusa iniau. kuichkijuk, ashí mina wajiig aina nujai
27੅Tama inakeshkam: ‘Amina apa yatsum papiinum agakam sujustá’, tusa
/XFDV੄16 148

segauwai. 3੅Tusá tama: ‘Apu mina ni ajamash pegkegchaunak takamainai.


takatjin jiija duwish ¿wisha wajuk 11੅Aents ju nugka juwi pujus, kuichik
takasnuk pujustaja? Wika nugka kuashat ajamaitak pegkejan
tautnumash kakaumaitsujai, wainkan takaachunash, ¿itugsaya Apajuish tuke
pujusan kuichik sujustajum tusan sumá pujutaiya nuwish kajintsash
wekaetanash datsamajai’, tusa awaimainaita? 12੅Atumin ju nugka juwi
anentaimá eketu. 4੅Nunik: ‘Untsu juna pujus, takagtusti tusa Apajuí
jutikatjai, apu ni takatjin jiigkuish, amasbauwa nu, betek
tikich aidau mina jegajuí taam pujustá takaschautigminash ¿Itugsaya
tujuttinme’, tusan. 5੅Tusa ni apujin nayaimpinmaya dekas tuke atina
diwimaidaun untsuká ikaunman, nunash amamainaita?
dekatkauwa nuna iniak: ¿Wajupa mina 13੅“Makichik inakak jimag apugtinuk

apujush diwime? tau. 6੅Tama ni ayaak: amaitsui. Tikich apujin imá senchi
‘Wika aceite cien barrilnum੆g aimkamun aneak, tikichin dakitmainai.
awagtumainun diwimjai’, tau. Tutai: ‘Ju Nuniachkush makichik apujin wakejus
papí jukim ekeemsam wamkesam umijak, tikichnak dakitau asa
agagta: Ayatak cincuenta diwimjai, umigmaitsui. Numamtuk atumshakam
tusam’, tiuwai. 7੅Nuna tusa idayak Apajuí umigkata tu, wiyakchameatasa
tikichin: ‘¿Amesh wajupa diwime?’ anentaimtu wajamaitsugme.”
Tama ni ayaak: ‘Wika trigo cien 14੅Jisus tutai fariseo aidau antukag, dita

sakunum aimjamu awaktumainun imá senchi kuichkinak anentaimtin asag,


diwimjai’, tau. Tutai nunashkam: dushikis chichajuidau. 15੅Nudiagtai Jisus:
‘Ameshkam ju papí jukim ekeemsam “Atumetjume aents aidau emtin pegkeja
waamak agagta: Ayatak ochenta iman jumamin aidautigmek, tujash Apajuí
diwimjai, tusam’, tiu. 8੅Nunú inak atumí anentaimnak shiig dekagtamjume;
pegkegchau imatika emtika anentaimag nuniau asa aents aidau eme anentam ata
umikmatai, apuji wainak anentai tus wakegaunak Apajuik dakitawai.
jegagchauwai. Nuna tusa Jisus, Apajuí
nemagchau aina duka pegkegchau Apajuí chichame duwik etsegkamu
takatnumag, Apajuí nemajin aidaun tuja yamai etsegbaujai
nagkagas imatika anentaimainawai. pachisa tibau
9੅“Tujash wi tajime: Atumesh duka nu 16੅“Juan Yamijatin Apajuí chichamen eke
wajukauwa nunisjumek etsegtsaigkik, aents aidauk Moisés chicham
nunimainaitjume, dekas kuichkia duka umiktajum tibauwa nuna, nuigtú Apajuí
tikich pegkegnum yayakjum kumpajum etsegtin agagbauwa nunash antujakajui.
ikaugkatajum, nu dutikagmin atumdau Tuja Juan Yamijatin yamajam chicham,
amutugmakmataish, Apajuí ni pujutaiji Apajuí inamjatnun etsegbaun nagkabauwa
tuke auwa nui jujamkitin asamtai. nuwi nagkamas, ashí aents aidauk Apajuí
10੅“Aents imachik ajamaitkush inatjati tusag senchi kakanmamainawai.
pegkegnum takauk, kuashat ajamash 17੅“Nugka, nayaim aina nu

nunisag dekas pegkeg aidaunak megkagainatsaigkik, chicham


takamainai; nuniai tikichia nu imachik umiktinnum Moisés agagbau piipich
ajamash pegkegnum takaachuk, kuashat aina dukesh umintsukek juwakchatnai.

g¬16.6 Makichik barrilnumag “ocho galones inagkeasa” aceitek yajá wajakbauwai.


149 /XFDV੄16੄17

juwi minitasajum wakegakjumesh


Nuwak idaimaitsui Jisus tibau nagkaemamaitsugme.’
(Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) 27੅“Tama wiyakuch chichaak: ‘Untsu
18੅“Ashí aishmag aidau nuwen apawa Abragkah, wait aneasam Lázaro
idayinak tikich nuwajai nuwenkug nugká awemata, 28੅dutikam mina yatsug
ekagmainawai. Tuja nuwa aishi cinco batsaama nuna shiig Apajuí
idaisamua nuna nuwatushkam nunisag chichamen ujatjuktinme, dutikam ditak
ekagmawai. jujú imag waitta juwig minishtinme’,
tau. 29੅Tama Abraham ayaak: ‘Ditak
Lázaro wiyakchajai Moisés agagbau, nuigtú Apajuí etsegtin
19੅“Aajakuí aents wiyakuch jaanch aidau agagbauwa nuna aujus imatiksag
dekas pegkejan iwagmamag pujus, kashí umiinak waittanmag minimainchau
kashinig jistamu. 20੅Imaní pujai ainawai’, tiu. 30੅Tama wiyakuch ayaak:
ujunauch Lázaro daagtinun ashí ‘Apawah Abragka, dekas aents jakau
iyashinig kucha kuchapjú wajasun nantakí chicham ujaam antugkag tudau
itawag, nunú wiyakcha jeen waitijin takatan idayinak Apajuin nemagmain
apukiajui, nui pujus segamtí tusa. 21੅Nui ainawai’, tau. 31੅Tutai Abraham
pujus senchi yapajak yuwatatus chichajak: ‘Moisés chicham umiktinun,
wakegau wiyakuch yuwaku mesajinia nuigtú Apajuí etsegtin aidau agajajua
akakeamun, nunittaman yawá aidau nuna betek uminatsu anidauk, jakau
kuchapen dukatuinak waitkaidau. nantakí ujamash dekaskeap tawa tusag
22੅Lázaro nuní pujau jakamtai, Apajuí antugmainchau ainawai’, ” tiuwai.
aentsji nayaimpinmaya aidau jukiag
Tikichin pegkegchau emaidaun
iwakaju Abraham pujamunum. Nuniku
pachis Jisus tibau
ai wiyakchashkam jakamtai ukusajui.
23੅“Dutikam wiyakchak jiinum pujus (Mt. 18.6-7, 21, 22; Mr. 9.42)

17
senchi waitiak pagkas niimkamá, 1੅Nuna ashimak Jisus ni
wainkau Abragkan, Lazaronashkam jintintaiji aidaun chichajak:
Abragkai ayaumas ekeemtatman. “Aentsuk tudau takatnak kakajus
24੅Nunik wainmawaik senchi jiiká uwemtumaitsui, tujash aents tikichin
untsuak: ‘¡Apawah Abragka, minash tudaun takamtikaina nuna wait
wait anenjugta!, nuniakum Lázaro anentajai. 2੅Ju uchi piipichia jumamtin
awetugta ni tsajam uwejen yumin mina yamá nemagtuidaun makichik
uchupig idaijun antinjuk machik aentskesh pegkegchaun takamtikaidauk,
bichatmitkajuati, jii imagniamunum dekas kaya muun dekeetai aina iman
pujusan senchi waitiag nuna’, tau. jukí kuntugnum jigká detuais, nayants
25੅Tama Abraham ayaak: ‘Uchijuh ajugká ajapmain ainatai.
adeagta, ame nugká pujusam shiig 3੅¡Kuitamamkatajum atumek!

aneasam waitkas pujubium nu. “Amina yatsum pegkegchaun


Nuniamin Lazarok senchi waitmayi, takagtamkuish, ankaipa tusam senchi
imanijakú asa yamaik nigka juwig titá, tama tsagkugtugta takuig
ayamak shiig pujawai, nuniai ame tsagkujata. 4੅Tuja makichik tsawantinig
waitiame. 26੅Nuigtushkam juwiyati anuí sieteya imagnia pegkegchaun
minita takuish minimaitsui, wake takagtamas, sieteya imania tsagkugtugta
ishamain asamtai. Anuiyatigmeshkam tusa segapakuish tsagkujata”, tiuwai.
/XFDV੄17 150

nuniai diez aents lepra achikam waitú


Apajuiyai kajintsá anentaibaunum batsamin igkugtatus jiinag ikaag ijunas,
dutikmainai tibau 13੅senchi untsumkag:
(Mt. 21.21) —¡Jisusah jintinkagtinuh, jutiish wait
5੅Jisus tutai jintintaiji aidau: anenkagtujia! —wajaidau.
—Apujuh, Apajuiyai kajintsá 14੅Imatiagtai Jisuschakam:

anentaimta nu aan senchi sukagtusta, —Sacerdote pujamunum jegajum


—tuidau. wantinkatajum, —tiu.
6੅Tiagtai Jisus ayaak: Tima ditashkam jintá wesag, dita
—Atum Apajuiyai kajintsá jaamujinak tsagagkaju. 15੅Nunik dita
anentaimaujum mostaza jigkayiya aina nuwiya makichik ni tsagagbaujin
nuninchikesh ajutjamainakuig, numi wainmamak, senchi jiiká Apajuin eme
sicómoro waja jujú chichagkujum: emematak waketak, 16੅Jisusan jegantun
‘Teganim nayantsanum wajaata’, tamak tikishmag pujujus, see tau ni
nunisag uminmainai, —tiuwai. tsagagbaunum, duka Samarianmaya
aajakuí. 17੅Nunitai Jisus chichajak:
Inak aidauk apujin umignai tibau —¿Diez aidau tsagagchagmaka?
7੅“¿Atum aidautigmesh inakjum ¿Nueveya dusha wajukawagmae?
nugkan pukug tsayaak wekaetau, 18੅¿Imá jukeuchikaih tikich

nuniachkush bakagmin kuitamak pujau nugkanmayayaitak wakitki Apajuí


wakitki jegá taamtaish, wayam: ‘Juwi ememati duka? —tau.
tantá ekeemsam yujumak yuwata’, 19੅Tusa Jisus:

tumainkaitjum? 8੅Duka tutsuk: ‘Agkú —Wajakim wetá, amek minai kajintsá


yujumak yuwatin inagtugkata, nunikam anentaimam duwi tsagajume, —tiuwai.
yapagmamam sujustá, wi shiig yuwan,
Jisus ni taatnuji pachisa etsegkamu
umutnash uwajan uminkamtai, amesh
(Mt. 24.23-28; 36-41)
duwi yuwata’, tumainaitjume. 9੅Inakem
ame tibaunak imatiksag umigtamkamtai 20੅Fariseo aidau Jisusan iniinak:
yuwagmesh: See ame umikbaun yuwag —¿Wajupa asaya Apajuí jutiin
duwi, tusagmesh ¿tukamujum? Dekas inapamush atinaita? —tusag iniidau.
tajime: Duka tuke tuchau ainagme. Tama ni ayaak:
10੅Numamtuk ainagme atumshakam, —Apajuí inamjatna duka duwiyap
Apajuí takatan amasbauwa imá duke atatua tusaish kakajus dekamaitsui.
umikjum idaikugmek: ‘Jutii inak 21੅Nuniau asamtai: ‘Apajuik juwi inamui,

aidautik atsumchatai ainaji, imá ni awi inamae’, tabauk achatnai. Apajuik


tujabauk umiká idayidau asaja’, yamaiya juwik atumnak inapajume,
tumainaitjume.” —tiuwai.
22੅Tusa idayak ni jintintaiji aidaun
Diez aents jata lepra achikbau pempeentuki chichajak:
aidaun Jisus etsagakbau —Tsawan jegatnai, wi Apajuí
11੅JisusJerusalén wegak, Samaria Uchijiyaitkun Aentsmagan
nugka, Galilea nugkajai Akiinauwaitag nuna wakitkimtai, atum
tesagdayamunum jinta asamtai utusaik makichik tsawantaikish wainkag
nagkaebau. 12੅Nuna nagkagag jegawajui tusajum wakeyagtinaitjum nunú, tujash
aents yaakta ukukiag batsatbaunum, takugmeshkam minak waitkashtin
151 /XFDV੄17੄18

ainagme. 23੅Nunashkam tujabiagtinai: 34੅“Junashkam tajime: Jimag aents


‘Juwi pujawai, awi pujume’, kashi makichik pegaknumag tsanias
tujamainakuish wegpajum. 24੅Wi Apajuí tepaushkam, makichik juwaku, tikichik
Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinauwaitag ukuam atinai. 35੅Jimag nuwa shaa
nunak, peem pachiachmau peeti dekeenak pujuidaushkam makichik
wamkes nayaimpin tsaaptin emak, juwaku, tikichik ukuam atinai. 36੅Jimag
tikich yantamnumash tsaapmitkama aents ajanum takaak wekagushkam,
numamtuk wajaktinaitjai. 25੅Nunú makichik juwaku, tikichik ukuam
tsawan jegatsaig, dekatkauk senchi atinai.”
waittsattajai, aantsag aents aidaush 37੅Juna Jisus tutai:

dakitjiagtatui. 26੅Wi Apajuí —Apuh, ¿dusha tuwig dekaskesh


Uchijiyaitkun Aentsmagan nuniktinaita? —tusag iniidau.
Akiinauwaitag nuna minittakun Tuinam Jisus:
wajataik, Noé pujai wajukejakú aina —Duka tuwí jakau tepettawa, nuanuí
numamtuk wajagtinai. 27੅Ditak yutain chuwagkak tuwakagtinai, —tiuwai.
yuwinak, umutan umuinak, nuwentan
nuween, aishintan aishin, nawanjin suju Apu chichaman epegkin nuwa
wajá batsatai tsawan jegamtai, Noé wajejai pachis Jisus augmattsamu

18
arcanum egkemá waitin epenmatai, 1੅Junashkam Jisus mijamtsuk

nujag abauji ashí nugkan amuak, tikich Apajuinash ausatnume tusa


aents aidaunak ashí tajak utsagkui. jintinkagtak nagkama augmatu:
28੅Nunisag Lot pujusmataish, yutan 2੅“Makichik yaaktanum pujujakuí apu

yuwinak, umuinak, sumainak, sujuinak, chichaman epegkin, duka Apajuinash


ajakmainak, nuigtú jegá jegam wajainak ishamsash anentaimtuchu, aents
batsamajakú aina numamtuk aidaunashkam ajantus diichu aajakuí.
wajagtinai, wi juwi minittaku wajataish. 3੅Nunú yaaktanmag makichik nuwa
29੅Lot yaakat Sodoma pujau jiinki wajeshkam pujau asa utugchat ajusam,
wematai, nayaimpinmaya jii azufrejai apun jegajua: ‘Jujú epegtujuata’, tusa
pachimjamu, yumi yutak wajukeama segau. 4੅Tusa imatjú pujugmash yaitnak
imaanik iyaajui, nuniak aents aidaunak dakitú pujau asa nigki anentaimas:
ashí apekag ijinawajui. 30੅Numamtuk ‘Apajuinash ishamsanush
wajaktinai, Wi Apajuí Uchijiyaitkun anentaimtuchuitjai, aents aidaunashkam
Aentsmagan Akiinauwaitag nuna ajantusnush diichuitjai; 5੅nunin akunush,
minakun wantinbaush. nuwa waje waa waamak tajutak
31੅“Nu tsawantin aents jega jegamká waitkaja junak, yaigkan epegtuatjai
tuntupé paka inagnakbaunum waka dutikam agkan idaitusti’, ” tiuwai.
pujaushkam, wajiiji jegá aunak akaikig 6੅Jisus juna ti: “Apu chichama epegkin

jumaitsui. Nunisag ajajin takaak tikima pegkegchaukesh aatus tiuwa


wekagushkam jeenig waketmaitsui. nunin aish, 7੅Apajuish niina nemajin
32੅Adeagtajum Lota nuwe wajukauwaita aidau utugchatnum pujusag kashi
nunú. 33੅Ashí aents ju nugka juwi tsawaishkam untsuamash, ¿yaitsuk
pujutan wakegak, mina nemagtuk idaimainkaih? ¿Nuniachkush dukap
waittan dakitauk uwemtijashtin asan yaigtajai tumainkaih? 8੅Dekas
ainawai. Untsu dita pujutin uyumachuk tajime: Apajuik dukap atsuk waamak
uwemjatin ainawai. yaimpamainaitjume. Tujash wi Apajuí
/XFDV੄18 152

Uchijiyaitkun Aentsmagan tusag. Imatikiagtai ni jintintaiji aidau


Akiinauwaitag nuna ataktú nugká wainkag uchigtin aidaun jiyaidau.
minaknuk, wajumchik Apajuí 16੅Tiagtatman Jisus antuk, uchin

anentaimtuidauk batsatai taatnaitjai”, untsuká:


tiuwai. —Tutsuk idaisatajum, ashí uchi
aidauk minai kauntatnume, utugkajum
Fariseo apu kuichkiji atinun awagkigpajum. Jujú uchi anentaimaina
yajumnujai pachis Jisus jumamtin aidaunum Apajuik inamjata
augmattsamu tawai. 17੅Dekas tajime: Aents aidau, uchi
9੅Aents aidau dita imá pegkejan mina anentaimjutuina imanis
takauwa iman anenmamainak, tikich anentaimjutuinachuk, Apajuí inamak
aidaunak dakituidau asagmatai, Jisus amain ainatsui, —tiuwai.
jujú augmatbaun pachis: 10੅“Jimag aents
Apajuin ausatatus jega Apajuí Apu wiyakuch Jisusan iniasbau
ememattainum wegajui, makichik (Mt. 19.16-26; Mr. 10.17-27)
fariseo, tikich apú kuichkiji atinun 18੅Nuna Jisus timatai apu wiyakuch
yajumnujai. 11੅Nunik fariseo Apajuin Jisusan iniak:
aujak wajai wajas: ‘Apawah, see tajame, —Jintinkagtin pegkejah, ¿wajina
wika tikich aents aidau kasa, dutikmainaitja pujut tuke atina nuna
pegkegchau takau, tsanijimta wekaetin, jukitasanush? —tau.
jujú apú kuichkiji atinun yajumin puja 19੅Tama Jisus ayaak:

juninkesh atsujai. 12੅Wika aminak —¿Wagka pegkejá tujutme?


makichik tumigtinig jimag tsawantai Makichkish pegkejak atsawai, imá
yujumkan ijagmá pujusan segaugme, Apajuiya duke pegkejak. 20੅Amek
kuichkinash mina akijuinakuig diezmó dekame chicham umiktin agagbaunum:
wajaujai’, tau. 13੅Tujash apú kuichkiji ‘Tsanijinawaipa, magkagtuawaipa,
atinun yajumnuk nigka ukunum wajas, kasamkaipa, wainkamek
ni tudaujin anentaimtus wake besemag tsanumkagtujaipa, amina apa dukujai
dekapeak, machikish nayaimpinak eme anentsam diiyaakum yaigtá’, tawa
pagkaish diitsuk detsepen ijuak: nunú.
‘Apajuiyah, wika tudauwaitjai, minash 21੅Tama ni chichaak:

wait anenjugta’, ” tiuwai. 14੅Jisus nuna —Wika nunak datsauch asanuk ashí
ti: “Dekas tajime: Apú kuichkiji atinun umikuitjai.
yajumna duka tudauji tsagkujamu asa 22੅Nuna tutai Jisus antuk ayaak:

shiig aneas waketai, fariseok —Nuigtú makichik umimain


nunikchauwai. Ashí aents eme ajutjamui: Ashí amina ajutjamaina duka
anenmamaidaunak Apajuik imanchauch sujukam ujunauch aina nu susata. Nu
diyawai; untsu imanchauch dutikawamin nayaimpinum wajigmik
anenmamaidaun eme anentus diyawai”, ajutjamtinai. Nu dutika ukuakum mina
tiuwai. nemagtukta, —tiuwai.
23੅Nu tama antuk wake besekuí, shiig
Jisus uchi ikautkamu wiyakuch asa. 24੅Nunik senchi wake
(Mt. 19.13-5; Mr. 10.13-16) besektatman Jisus wainak chichajak:
15੅Nuna tusa ashimkamtai uchi aidaun —Wiyakuch aidauk kakajus Apajuí
Jisusan ikautuidau uchin antinjukti minash inatjati tusag idaimamainchau
153 /XFDV੄18੄19

ainawai. 25੅Camellok aujá jiinish waigká 34੅Tujash


ni jintintaiji aidauk shiig
nagkaemamainai, tujash wiyakuch dekamainchau dekapedau, shiig
aidauk Apajuí minai inamjati tusag antukchamnum tau asamtai.
kakajus idaimamainchau ainawai,
—tiuwai. Jisus Jericonmaya aents
26੅Jisus tabaun tikich aidaushkam wainmachu etsagagbau
antukag: (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)
—¿Yaki tujash uwemjaush amainaita? 35੅Jisus yaakat Jericó jegattak wegai,
—tuidau. aents wainmachu jintá yantamen
27੅Tiagtai Jisus ayaak: ekeemas: “Kuichik sujustajum”, tusa
—Aents aidau dutikmainchauwa sumá eketu. 36੅Nuniau kuashat aents
nunak Apajuí dutikmainai, —tiuwai. nagkaemainak pampainamun antuk
iniimu:
Mina nemagtuidauk ditanu —Wagka imatainawa, —tusa. 37੅Tutai:
ukukbaujin nagkaesau —Jisus Nazaretnumia wetai
jukiagtinai tibau imatuinawai —tusag ujaidau. 38੅Tiagtai
(Mt. 19.27-30; Mr. 10.28-31) senchi untsumak:
28੅Tutai Pedro ayaak: —¡Jisusah, David wegantu uchijiyah,
—Jutii aidautik iina ajutjamaidauk minash wait anenjugta! —wajau.
ukuinaku nemagkamiajime, —tau. 39੅Imattai aents eemak ashinaidau
29੅Tutai Jisus ayaak: itatkati tusag jiyaidau, tujash nigka nuní
—Ashí aents Apajuinun takainak senchi untsumak:
yujainak jeen, nuwen, yachin, uchijin, —¡David wegantu uchijiyah, minash
apajin dukujijai ukukiag yujaidauk, wait anenjugta! —wajau.
30੅jujú nugka juwi pujusash, ni 40੅Wainmachu imatbaun antuk Jisus

ukukbaujin nagkaesau jukiagtinai, wajantá:


nuigtushkam atak atina duwi pujut tuke —Jukijum juwi itagtuatajum,
atina nui pujusagtin ainawai. —timatai jukí ejentuntam, 41੅Jisus iniak:
—¿Minash utugtukti tusamea
Kampatuma juna Jisus ni wakegame? —tau.
mantamnatnuji etsegkamu Tama ni ayaak:
(Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) —Apuh, wika niimtijiti tusan
31੅Jisus
ni jintintaiji doce aina nuna wakegajai, —tau.
akanak juki: “Jerusalén jegattag duwi, 42੅Tutai Jisus chichajak:

Apajuí etsegtin aidau, Apajuí Uchijí —¡Wainmakta! Amek minai kajintsá


Aentsmaga Akiinauk nuniktinai tusa anentaimam duwi tsagajume, —tiu.
agajajua duka uminkattawai. 32੅Nuniau 43੅Tusá tamawaik wainmakui. Nunik

asamtai minak aents judiuchu Apajuin emematkamaikia Jisusan


aidaunum sujutkagtatui, nemagkauwai. Tuja ashí aents nuna
dutijuawagmatai pegkegchau wainkajushkam Apajuin emematuidau.
chichagtuinak, dushiktuinak
usuktiagtatui; 33੅asututnash asutu awa Jisus Zaqueo jeen webau

19
awajtuinakua mantuawagtatui; tujash 1੅Nunadutika ukuak Jisusak
dutijuawagmataish kampatum tsawanta yaakat Jericó wayaa nagkaebau.
juwi ataktú nantaktatjai”, tau. 2੅Nuniai Zaqueo apú kuichkiji atinun
/XFDV੄19 154

yajumin aidaun apuji shiig wiyakuch, nunú tikich nugkanum atushat weuwai,
nunú yaaktanmak pujau. 3੅Nuniau asa, nuwi apu emam wakitki niina nugkeen
Jisusash wajukukita tusa wainkatatus taatatus. 13੅Eke wetsuk niina inaken diez
wakegau, nuniayatak kuashat aents aina nuna untsuká ikaunmak, makí
tuwagkagmatai wainmainchau dekapjau makichik aentsun, cien tsawantai takasá
sutajuch asa. 4੅Nuniak Jisus wetinmanini jumainun kuichkin tinamí chichajak:
eemak tupikaki, numi sicómoro ‘Jujú kuichkia juwik wají sujakjum,
wajaunum waka ekeemsau, Jisus kuichik aan kuashat ikaugkatajum,
nagkaematai wainkatatus. 5੅Nuniai nuniagmin wisha taatjai’, tiuwai.
Jisuschakam nui jegak pagkai diyak: 14੅Nunikunak aents niina kajejuidau

—Zaqueoh, wamkesam akaikita, asag, dekas apun chichaman awetuinak:


amina jeemin minajai, —tiu. ‘Jutiik dakitaji aanú iina apuji atí
6੅Tama Zaqueoshkam wamkes akaiki, tusaik’, tiajui.
shiig anentus Jisusan juki niina jeen 15੅“Tujash nigka apu adaikam wakitki

emauwai. 7੅Nunitai ashí aents aidau: niina nugkeen tauwai. Nunik niina
Aents tudaugtinu jeen kanagtatus inake kuichik tinamká ukukbauji aidaun
wegawai, tusag augmatuidau. 8੅Tujash untsukaju, maki makichik aentsush
Zaqueok niina jeen ejega wajakí, kuichkinash wajupak ikaugkaje tusa
Jisusan: dekajuatatus. 16੅Tiajam makichik niiyá
—Apuh, yamai nagkamsanuk aents eemak jegantá: ‘Apuh, ame kuichik
ujunauch aina auna jimaituk wajiijun sujusmayum nunak, aan nagkaemasan
akantukan tinamtajai, dutikakun wi cien tsawantai takasá jumainun
kasagkamug aidaunash ipaksumta ikauntukjame’, tau. 17੅Tama ni ayaak:
imajin susatjai, —tau. ‘Ayú, amek inak pegkejaitme, machik
9੅Tutai Jisus ayaak: susamuitkum kuashat ikaugkaume,
—Yamaik ashí amina pataimijai duwi wishakam diez yaakat aina nuna
uwemkaugme, Abraham dekaskeapi apuji emattajame.’ 18੅Tusa inagnaig
tiuwa nunisjumek dekaskeapi tujutium tikitchakam jegantun chichajak: ‘Apuh
nuaduí, dekas Abraham wegantu ame kuichik sujusmayum duka, nuigtú
wajasugme. 10੅Wi Apajuí Uchijiyaitkun cincoa imajin kawegke.’ 19੅Tutai
Aentsmaga Akiinauwaitag nunak, aents nunashkam aikasag chichajak:
megkaejau aidaun egakan ‘Ameshkam cinco yaakta apuji atá’,
uwemtijatasan tauwaitjai, —tiuwai. tiuwai.
20੅“Tuja tikitchakam tajuntun
Apu ni inake aidaun kuichik tinamí chichajak: ‘Apuh, juuwai kuichkigmek
ukukbau pachisa augmatbau jukita, jaanchi shiig ijian kuitamkamun
(Mt. 25.14-30) itajuagme, 21੅wika amek senchi
11੅Jisus Jerusalén jegattak wegau takamtikagtakum waitkagkagtinaitam
asamtai, aents aidau ni chichaamu nuna dekagjame, nuigtush ame susachu
antugkaju asag, awi jegaa apu wajasá ayatkum atantin, aikasmek ame ajak
waamak inamjashtimpash tusag ajakmachbau aig, juukam yajumin
anentaimaidau asagmatai augmatbaun asamin, ishamakun kuichkigminak
nagkabau. takamtiksachmajai’, tau. 22੅Tama ni
12੅Nuniak tau: “Makichik aents ashí ayaak: ‘Amek inak pegkegchauwaitme,
aents aidau eme anentsá diitai aajakuí, amina chichamjuminig bakumattame,
155 /XFDV੄19

wi senchi takamtikagtakun —¿Wagka burrush atiagme? —tau.


waitkagkagtin, susachu ayatkun 34੅Tama dita aiinak:
tikichnash atantin, aikasnuk wi —Apu atsumau asamtai juwaji,
ajachbaugnak ju waitiatkumesh, —tiaju.
23੅¿wagka kuichik kawegti tusa 35੅Dutika jukiag Jisusan itaantaju,

egketainum egkeam ukugtukchamiume? dutikawag awantak nugkuagbaujin


Dutikauwaitkuminig wi wakitki taakun jukiag burro tuntupen aitkagmatai,
kawegkun jumain awajkajai’, tau. Jisus ekeemiu. 36੅Nunik Jisus wetai,
24੅Tusa idayak tikich nui ijunun aents aidauk dita awantak
chichajak: ‘Aanú kuichkin takaka nu nugkuagbaujin jintanum ainag emaidau.
jujukjum, cien tsawantai takasá 37੅Nunikag olivosan mujají

jumainun ikaugka nu susatajum.’ chapaibaunum jegantatak weenak, ashí


25੅Tutai aents chichajuinak: ‘Apuh, Jisusa nemajin aidauk shiig dakujusag
niinuk cien tsawantai takasá jumain senchi jiikag Apajuin emematuidau,
kuichik ikaugkamuji ajajama’, tuidau. Jisus ashí pegkeg takaamun wainkaju
26੅Tujash wi tajime: ‘Ni kuashat ajá duka asag, nuninak:
nuní dukap uwaetuka suwam atinai; 38੅—¡Apajuí awemamu iina Apuji

untsu piipich ajá duka, nu piipich mina juuwai iina agkanmitkagmatna


ajamua duke atantam atinai’, tiu. duka, nayaimpinum agkan batsata
27੅Nuna tusa idayak aents nui ijunun dushakam aantsag agkan
chichajak: ‘Mina, apu we tusa dakitjuju batsamiagtatui! —wajaidau.
aina nunú juwi itanjum kajegtajum’, ” 39੅Imatiagtai wajumak fariseo nui

tiuwai. pachitkau aidau:


—Jintinkagtinuh, amina nemagtamin
Jisus Jerusalén apu aidau imataina nu imattsuk itatjata tusa
wajasá wayaamu itatmitkajia, —tuidau.
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; 40੅Tama Jisus ayaak:
Jn. 12.12-19) —Dita itatiagtaik kaya aina ju
28੅Juna tusa ashimak Jisus pampaumain ainawai, —tiu.
nagkaemaki Jerusalén weuwai. 29੅Nunik
yaakat Betfagé tutai Betaniajai olivosan Jisus Jerusalegnumia
mujajin tikiju abaunum jegantatak aents aidau egaagbau
wegak, Jisus ni jintintaijin jimajan 41੅Jisus
Jerusalén tikiju wesa yaaktan
awemak: wainak, aents nui batsamin aidaun
30੅—Wetajum au yaakat jegattak aents anentaimtus buutu. 42੅“Jerusalegnumia
batsata awi, awi jegakmajum burro aidautijum, wi agkanmitkamainaitjim
makichik aentskesh entsamchatai jigkaam nunú yamaikish dekawagminig, Apajuik
wajau wainkattagme, nu atia jukim agkanmitkagmamainai. Tujash atumek
itagtuatajum. 31੅Nu atiagmin makichik Apajuí awemamuapita tujutchaujum
aentskesh: Wagka atiame tujamkujaish: nuaduí, Apajuishkam dekamainchau
Apu atsumau asamtai juwaji titajum, —tiu. etamkaje. 43੅Nunin asamtai atumnak
32੅Tiajam Jisusa jintintaiji aidaushkam tsawan tikima ishamain
wegag, jegakmá ni tibaunak imatiksag ajutjamtinaitjume, shiwajum
betek wainkaju. 33੅Nunik jegantun kautjamkag yaaktagminak peegmak
atittaman burrugtin wainak: apagtamak, ashí yantamnum
/XFDV੄19੄20 156

dakagmajag jetepakagtinai. 3੅Tama Jisus ayaak:


44੅Dutijamainak atumnak ashí —Wishakam iniastajime, aigkatajum:
amupainak jeemnash ashí tsaikagtinai, 4੅¿Ya Juagnash yamijatjata tusash

imatikamu asa makichik kayakesh awemauwaita, Apajuik awemauwait,


tikich kayanum patamiukesh atsa aents aidauk awemauwait? —tau.
juwakchatnai. Atumek Apajuí atumin 5੅Tama utujimkag ditak

tajutjabau aigkish: Iina pempeentunikiag chichainak: “Juagnak


uwemtijamjatasampap tae, tusagmek Apajuí awemauwai, tajinish, ‘¿Tujash
dekaachu asagmin.” wagka dekaskeapi tichau ainagme?’
tujamtata jama. 6੅Tuja aents awemauwai
Jega Apajuí ememattainum aents tajinchakam, ashí ju aents aina juka:
batsatun Jisus jiigbau Juagkak Apajuí etsegtinai, tuidau asag
(Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; kayai tukugmag mantamain ainawai”,
Jn. 2.13-22) tuidau. 7੅Nunikag: “Dekatsji” timi tusag
45੅Nuna tusa idayak, Jisus wayau jega Jisusan jegaantag:
Apajuí emematku ijuntainum, nunik nui —Dekatsji, yatsu Juagnash
sujak batsamtatman jiijú. 46੅Dutika yamijatjata tusash awemauwait,
chichajuinak: —tuidau. 8੅Tiagtai Jisus ayaak:
—Apajuí chichame agagbaunum: —Ayú, wisha tichattajime yana
‘Mina jegajuk Apajuí aujku ijuntaiyai’ chichamenia jutikaja nunak, —tiu.
tawa nuniaig, atum kasá aidau
batsamtai awasaugme, —tiu. Takau pegkegchau aidau
47੅Nunik Jisusak jega Apajuí pachisa augmattsamu
ememattainum kashí kashinig (Mt. 21.33-46; Mr. 12.1-12)
jintinkagtau. Nunitai sacerdote apuji, 9੅Junashkam Jisus aents aidaun jintintak

chicham umiktinun jintinkagtin, nuigtú augmatbau nagkama tau: “Makichik aents


judío apuji aidaujai wajuk maawajik ajajin uvan ajakmakui, dutika wajumak
tusag chichaidau. 48੅Tujash yupichu aentsun: ‘Atum ju takastajum, dutikakjum
dutikmainchau dekapedau, kuashat minash sujustajum’, tusa susa ukuak weuwai
aents aidaush ni chichagkagtamunak dukap asan taamig tusa. 10੅Nunik uva juut
puyatjus antujuidau asagmatai. jegamtai, makichik inaken awemauwai,
aents ajanum takaina nui jegamtai, uva neje
Sacerdote apuji aidau susam jukí itagtuati tusa, dutikam
Jisusan iniasagbau jegattaman achikag suwi suwimainakua
(Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) sutsuk wainak awagkiajui.

20
1੅Jisusjega Apajuí 11੅Dutikawagmatai tikich inaken

ememattainum wayaa, awemauwai, dutikam jegattaman,


yamajam chichama nuna aents aidaun nunashkam suwimawag pegkegchau chicha
jintintak pujujai, sacerdote apuji aidau, chichajuinakua sutsuk wainak awagkiajui.
chicham umiktinun jintinkagtin, tikich 12੅Nuna dutikawagmatai ataktushkam

judío apuji aidaujai utsanawajui. kampatuma juna tikich inaken awemauwai,


2੅Nunikag Jisusan iniinak: dutikamtaishkam ajanum takaina nu senchi
—¿Aminash ya jintinkagtuata tusash suwimá, upu upujú jiikí ajapawajui.
awetamae? ¿Yana chichamenia jusha 13੅“Dutikawagmatai dekas ajagtina nunú

juniame? —tuidau. chichaak: ‘¿Yamaish utugkatjaki? dekas


157 /XFDV੄20

mina uchig anetaijua juna awetitjai, dutika amina iniagme: ¿Roma apuji kuichkijish
ai nuna wainkag ajantus diischajaintash’ sumainkaih, atsa sumainchaukaih? —tuidau.
tiuwai. 14੅Tujash ajanum takainak batsata 23੅Tama Jisus dita anentaibaujin shiig

nu uchi minittaman wainkag: ‘Auwai ju dekaju asa:


aja juna jukitnuk, dekas maa ajapami, —¿Wagka minash tsanujatasagmesh
dutika juka iinu emami’, tuidau. 15੅Tusag wakejutagme? 24੅Iwaintugkakjua
achiká jukiag ajá ukumtikiag maawajui. makichik kuichik. ¿Yana niimé
“¿Nunash ajagtina dusha itugmainaita? dakumkaya daajish agagbauwaita?
16੅Dekas ajagtina nu tajakug nunú ajanum Tama dita aiinak:
takaina nunak kajeg utsaak, tikich aents —Anka Roma apuji dakumkamui
aidaun susa idaimainai.” tuidau. 25੅Tiagtai Jisus ayaak:
Nuna Jisus tutai antukag: —Roma apujinua duka nigki
—¡Duka tuke dutikamak achatnaitji! susatajum, Apajuinua dushakam
—tuidau. Apajuik susatajum, —tiu.
17੅Tiagtai Jisus ditan diyaak: 26੅Nuna Jisus ashí aents antuinamunum

—¿Tujash wajina pachisaya Apajuí timatai, tsanumjujag achikta tuinakush


chichame agagbauwa nuwish: dutikmainchau diisaju, nuninak nu aaja
‘Aents jegá jegamin aidau kayá aikam, ayatak puyatjukag diidau.
ajapawajua nunú, kaya dekas
jegá ichichkatin apututia iman Jakau nantagtin pachisa iniimsamu
wajasé’, tawa nunash tawa? (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
18੅Aents nu kaya nui iyauk tsainkatnai, 27੅Juna tusa machik aig, wajumak

tuja kaya aentsnum iyaakug aentsnak saduceo aidau, jakauk nantagchagtin


tuke yuku ematnai, —tau. ainawai tinu asag, Jisusan iniinak:
19੅Nuna augmatus tutai antukag: 28੅—Jintinkagtinuh, Moisés papí agag

“Jutiinak tujamak tawai”, tusag ukugtamkiuwa nui: ‘Aents nuwan juki


sacerdote apuji aidau, chicham uchin akiitsuk jakamtaig, ni yachintin
umiktinun jintinkagtin aidaujai achikta nuwan juki uchin akiimainai, dutika
tuidau. Nuninayatak aents aidaun yachí uchijiya nunin emamainai’, tawai.
ishamainak dutikainachu. 29੅Tuja nuniamunum, siete yachigbau

aajakajui, nuanuiya nagkamchak iwai


Apú kuichkiji pachisa nuwedauwai, tujash uchinak akiitsuk
Jisus iniasbau jakauwai. 30੅Nunikmatai tikich yachi
(Mt. 22.15-22; Mr. 12.13-17) jukishkam, uchinak akiitsuk jakauwai.
20੅Nuninak aentsun awemajui, iish 31੅Tuja kampatuma nu jukish, uchinak

pegkeg aina duke takainaji tusajum akiitsuk jakauwai, nuni nuninakua siete
yunumkajum, Jisus makichik iniibau aajakajua duka, uchinak akiitsuk ashí
iniastajum, wajintuk tujamit nunikmatai jinawajui. 32੅Nunikagmatai duwi pujus
tsanumjuja achiká Romanmaya apunum nuwashkam jakauwai. 33੅Siete aajakajua
sujukmi tusag. 21੅Tiajam ditashkam duka ashí nunak nuwatjaju aina duwish
Jisusan jegajiag: ¿dekas yana nuweg atinaita atak
—Jintinkagtinuh, jutiik dekainaji amek nantainamunmash? —tuidau.
dekas tutupit dekaskea duke jintinkagtame, 34੅Tusa tiagtai Jisus ayaak:

aentsú imanjinkish etegkeatsme, Apajuí jinti —Ju nugka juwig aishmag aidauk
dekaskea duke jintiame. 22੅Nuniau asamin nuwenainawai, nuwa aidaushkam
/XFDV੄20੄21 158

aishinainawai, 35੅tujash uwemkaju aidau kuitamamkatajum, chicham umiktinun


jakau nantajag, tuke pujustin aina jintinkagtin aidau, nugkutai esagman
nuwig makichkish nuwenbauk atsutnai, nugkujag yujatan wakejin aina nunin
36੅jatanash jakachagtinai. Ditak Apajuí aijum. Ditak aents kuashat ayamunum
aentsji nayaimpinum batsata nuninuk igkuntuinakush, eme anenjus
agtinai, ditak jakauwaitak nantakiaju kumpamjitnume tusa wakegainawai,
asag Apajuí uchijí agtinai. 37੅Jakau nunisag jega ijuntainum utsanainakush,
aidau nantajagtinun pachis Moisés dekas apú ekeemtai shiig iwajamu aina
agajua nunú shiig dekamtijamui, Apajuí imannum ekeemsatatus wakegainawai.
numi zarza tutai kegamunum chichaak: Jistatin yuwamunmash, ekeemtai shiig
‘Wika Abraham, Isaac, Jacob aina nuna iwajamunum ekeemsatatus
Apajuijiyaitjai’, tiuwai. 38੅Wagki wakegainawai. 47੅Nuwa waje aidau
¡Apajuik jakau aina nuna Apajuijinchui, jeenash atankiag, aents aidau
nigka iwaaku aidaun Apajuijiyai! Apajuí pegkegnap takainawa tujuttinme tusag,
diismak jakau aidaush iwaaku Apajuin au aujuinakua ukú yujau aina
batsatainawai. nunin aigpajum. Nunú aidau imá senchi
39੅Aatus timatai chicham umiktinun suwimkan jukiagtin ainawai.”
jintinkagtin aidau:
—Jintinkagtinuh yajau tichaume, Nuwa waje ujunauch Apajuinu
—tuidau. anentag egkeamu
40੅Nuna timatai ataktuk iniaschajui. (Mr. 12.41-44)

21
1੅Jega Apajuí ememattainum
Kristush yaá wegantukita tibau
wiyakuch aidau, Apajuinu atin
(Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)
kuichik egketainum anentag kuichik
41੅Nuniagtai Jisus ditan iniinak: egkeamun Jisus wainkau. 2੅Nuniai
—¿Wajuk asamtaiya Kristuk David makichik nuwa waje shiig ujunauch
wegantui tuinawa? 42੅Davidchakam jimag kuichik cobre najanamun
aikasag Salmosnum agak: egkettamanash wainkauwai. 3੅Nunik:
‘Apu mina Apujun chichajak, —Dekas tajime: Jujú nuwa waje shiig
ekeemsata mina untsujuí; ujunauchitak tikich egkeawaja nuna
43 nunikamin wi amina shiwajum nagkaesau kuichkin egkeae. 4੅Tikich
aidaunak, aidauk kuichik ampinun egkeenawai,
ame najamsa ekeemtaigmin tujash jujú nuwa waje ujunauchia juka ni
ikaunmakmatai duwi ame sumasa yumainjinak ashí egkeae, —tiuwai.
diisminum’, tiuwai.
44੅David Apug tujakua nuniaish ¿wajuk Jega Apajuí ememattai tsayam
asaya David wegantush amainaita? —tau. atinai tusa Jisus etsegkamu
(Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2)
Jisus chicham umiktinun 5੅Jisusak tusa chichá wajaig, wajumak
jintinkagtin aidau pegkegchauji
aents aidau: Ju jega Apajuí ememattaya
pachisa tibau
juka, kaya shiig pegkeg aidau ekenjá
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40;
jegamkayap, Apajuinu atí tusag anentag
Lc. 11.37-54)
ikaunmakbauwai imatika iwajamuita,
45੅Ashí
antú ijunainai niina jintintaiji tusag augmatuidau. Nuniagtai Jisus
aidaun chichajak: 46੅“Atumek chichajak:
159 /XFDV੄21

6੅—Atum ju imatiksa iwaja inagkeapakiag apu dekas nugkanum


jegamkamu wainjum juka, makichik inamin aidaunmash ejetamawagtinai,
kayakesh ekenjamu aina nuwiyag mina nemagtuidau asagmin, mina
juwakchatnai, ashí tsaikbau atinai, pachitus titinme tusag. 13੅Tujash nuna
—tiuwai. dutijamainakuish, mina pachittsajum
tikich ujamainuk yupichu
Nugka nagkantsaig wantinkagtin ajutjamiagtinai. 14੅Nuniakjumesh:
aidaun pachis Jisus etsegkamu ‘Wajintu chichaknuk ayamjumkatja’,
(Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23; tusagmek anentaimigpajum. 15੅Wi atum
Lc. 17.22-24) chichaktinnak dekamtikatnaitjime,
7੅Juna Jisus tutai iniinak: dutikamu asagmin atum chichataik,
—Jintinkagtinuh, ¿nunash wajutik makichkish aigmamainchau
dutikawagtin ainawa? ¿Nunú aidau dekapiagtinai. 16੅Tujash atumi apa,
uminkatin tsawan jegattak wajataish, yatsum, pataim, kumpajum aina duke
wají wantintinaita? nunú ujajatkata, sujupakagtinai, dutijamawagmatai dita
—tuidau. maamuk maam agtinai. 17੅Atum mina
8੅Tama ni ayaak: “Kuitamamkatin nemagtin aidautigminak ashí aents
atajum tsanugmajainum, kuashat aents aidau kajegtabiagtinai.
aidau mina daajun adaimasag: ‘Witjai 18੅Imatijamainakush minaig

Kristunuk, tsawantak jegawai’, datumtamain ainatsui. 19੅¡Wajiu


wajagtinai, imatuinakuish dekaskeapi wajastajum! Atum mina
tusajum antugkaipajum. 9੅Maaninawai nemagtukbautak pujautigmek, pujut
tuinamu antitnaitjume, nuigtú nagkanchau jukiagtin ainagme.
maaniawagtatus pampandayamushkam, 20੅“Suntag aidau Jerusalegkan tentea

imaninakuish ishamkatin aigpajum, au wainkugmek, yaaktanak wamkeap


dekatkauk jujú aidauwá tsaikagtatua titin atajum. 21੅Nuna
nagkaemagtinai, tujash nagkanmauk nuninakuig, atum Judea batsatutigmek
waamak achatnai.” mujanum pisagtajum. Jerusalén
10੅Tusa nuigtushkam: “Nugka yaignum batsatutigmesh yaaktak jiinjajum
batsamin aidau tikich nuninum ukuktajum. Tuja aents ajajin takaak
batsatujai maaniagtinai, tuja nuninai batsatushkam, Jerusalén wakitkig
nugka muunnum batsamin aidaushkam, waimainchau ainawai. 22੅Duka Apajuí
mai imannumiajaig maaniagtinai. Israelan suwimkan susatnai tusa
11੅Senchi ugbaush ashí nugkanum atinai, agagbauwa nunú uminak imanitnai.
yapagtash tepeatnai, nuigtú jata 23੅Tujash nunú tsawantin nuwa ejamtin,

aentsun nagkaematug ijinbaush atinai. nuigtú uchí amuntsuaku agtina nunak


Nayaimpinmayashkam shiig ishamain wait anentuinajai. Wagki Israel nugka
wantinjatnai. juwig shiig senchi waitiamu atinai.
12੅“Tujash ju ashí wi tajim nu eke Apajuí suwimkan suwau asamtai.
jegatsaig, atumnak achigmakag 24੅Maaniamunum maamush agtinai,

waitkagmasagtinai. Dutijamainak jega dutikainak tikich aidaunak achijag,


ijuntai aidaunum awaintamawag, nui tikich nugkanum judiuchu aidau
jujamkiag aents achiká chimpitainum batsatbaunum kuashat yajuakagtinai.
egkepawag, nui jujamkiag tikich apu Dutikawag Jerusalén juwajunak,
aidaunum ejetamawag, nui judiuchu aina nu inainak waitkagtin
/XFDV੄21੄22 160

ainawai. Duti dutikainakua Apajuí megkaejatnai, tujash mina chichamjuk


tibauwa nu jegatai idaisagtinai. umintsukek juwakchatnai.

Apajuí Uchijí Aentsmaga Umintsajum dakamsatajum tibau


Akiinauwa nu minitnuji tibau 34੅“Shiig kuitamamkajum umintsajum
(Mt. 24.29-44; Mr. 13.24-37) dakamsatajum, Apajuiyai anentaimtan
25੅“Nuniamunum etsa, nantu, yaya datumtamain, nampet, ju nugka juwiya
aidaushkam yaunchkesh nunishtaiji imá senchi anentaimtut aina nu
nuninamu wainnatnai. Ashí tupanjajum batsatkujum, wi
nugkanmaya aents aidauk senchi pachiachmau minakui ishamjukaijum.
ishamiagtinai, nayants shiig senchi 35੅Ashí aents aidauk chinamunum kuntin

tsukatak uutbauji antuinak: dekeemama numamtuk wajakagtinai.


Wajukawajik, wajagtinai. 26੅Imatainak 36੅Atumek shiig umintsajum ashí

jaka iyauke agtinai, nugkanum tsawantai Apajuik aujú pujutajum, nunú


nagkaemaktinun anentaimtusag ishamain nagkaemagtina nuanuish
ishamainak, nayaimpinmaya machikish waitkats, wi Apajuí Uchijiyaitkun
umuchmainchau aidaushkam Aentsmagan Akiinauwaitag nuna aents
buchitaidau asagmatai. 27੅Nunú aidaun suwimkan susatasan minakuish,
imaniamunum wi Apajuí Uchijiyaitkun ajankas igkunkamnujum.”
Aentsmagan Akiinauwaitag nuna, 37੅Jisusak tsawai jega Apajuí

yujagminum pachitkau tsawan wajasan ememattainum jintinkagtua, kiitaik


mina senchigjai minamun waitkagtinai. Olivosa mujajin weejakuí. 38੅Nuniau
28੅Nunú nagkamna imaninakuig atumek asamtai kashikmasag jega Apajuí
shiig aneastajum: Waamkeap waitiag ememattainum aents aidauk kauntsagké
nuna Apajuí agkanmitkagmattaji, aidau, jintinkagtamujin antukagtatus.
tusajum.”
Jisus maami tusa chicham
Numi higueran pachis Jisus umigkamu
augmattsamu (Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Jn. 45-57)
(Mt. 24.32-35; Mr. 13.28-31)
22
1੅Jista pag levadurajai
29੅Junashkam Jisus augmatak tau: pachimtsuk inajua yutai Pascua
“Diistajum numi higuera, tutai jegattak wajai, 2੅sacerdote apuji
nuniachkugmesh tikich numi esat aidau, chicham umiktinun jintinkagtin
dekatai aina dukesh. 30੅Atumek nuna aidaujai, aentsun ishamaidau asag, Jisus
duke betenkainakuig: Waamkeap esat wajuk maawajik tusag chichaidau.
nagkamnattawa, tusajum dekau 3੅Nuniamunum Jisusa jintintaiji doce

ainagme. 31੅Nunisjumek atumshakam aina nuwiya Judas, Iscariote tuuta


ashí wi taja nunú imanisag uminag awagmatia nuna iwanch egkemtuau,
wegau wainkugmek: Apajuí ju nugka 4੅dutikam sacerdote apuji aidaujai,

juwi inamjatnuk namput wajatsuapi, nuigtú jega Apajuí ememattain


titin atajum. kuitamin aidaujai: Wajuk Jisus achiká
32੅“Dekas tajime: Wi Jerusalegkan sujumainaita, nuna pachisag chichasaju.
pachisan ashí tijim duka, yamai aents 5੅Nuna chichas umikag shiig aneenak:

batsata jusha ashí jinuinatsaig Kuichik akikmí, tusag ame dutikata


uminkatnai. 33੅Nayaimpik nugkajaig akiktajame, tiajui. 6੅Tama Judaschakam
161 /XFDV੄22

ayú tusa wajuk Jisusan aents Ataktuk jutikanuk uva yumijinak


atsamunum sujukajak tusa egau. uwagchatnaitjai, atak Apajuí inabauji
jegatna duwi uwagtin asan, tiuwai.
Pascuatin yuwatin umikbau
(Mt. 26.17-19; Mr. 14.12-16) Jisus, mina anentaimjuttsajum
7੅Pascuatin, yuwakjumek juní
pag levaduragtuchu yuaku
uwig aishmag tsakat maa yutai jegau dutikatajum tibau
asamtai; 8੅Jisus, Pedron Juagjai awemak: (Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25;
—Wetajum, nunikjum Pascuatin I Cor. 11.23-26)
yuwatin umiktajum, —tiuwai. 19੅Tusa idayak pagkan juki Apajuin see
9੅Tuinam dita aiinak: ti puuká, jintintaiji aidaun susa
—¿Tuwí umiktí tusamea wakegame? chichajak:
—tuidau. —Jujú pagka juka mina iyashig
10੅Tiagtai Jisus ayaak: atumní mantamnatta nuna iwainawai,
—Yaakat wayamunum makichik juka tuke jutiksagmeké atin atajum
aishmag yumí aimak waketu mina anentaimjutkujum.
wainkattagme, nunú pataetuktajum, 20੅Tusa ashí yuwawagmatai umutai
11੅nunikjum jeentin jeen wayaakui: copanum ekeemtatman juki, nunashkam
‘Jintinkagtin chichagtamak: Agkantash aikasag Apajin see ti:
awash wi mina jintintaig aidaujai —Ju vino copanum awa juka, mina
Pascuatin yumainush, tujamae’ titajum, Apag yamagman mina numpajuí atum
12੅tajumin ni inaktugmastatui yakí uwemkatnun anagtamawajua nunú
tesamu muun shiig umikbaun, nuanuí uminkatnun iwainawai: 21੅Mina
umiktajum, —tiu. sujutkatta duka ju mesa juwig wijai
13੅Tusa tiajam wegag Jisus tibaunak eketui. 22੅Tuja wi Apajuí Uchijiyaitkun
imatiksag wainkaju. Nunikag nui Aentsmaga Akiinauwaitag nuna,
Pascuatin yuwatnunak umikajui. nuniktinai tusa agajajua nuna
umiktasan wejajai, tujash ¡mina
Jisus inagnaku Pascuatin yuwamu sujutkatta nuna imá senchi wait
(Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21) anentajai! —tau.
14੅Yujumak yuta jegamtai, Jisus mina 23੅Jisus tutai ni jintintaiji aidau

chichameg etsegtugkatajum tusa pempeentunikiag iniinidau, yaki


etejamu aina nujai mesanum jegantag dutikati tusag.
pekaamsajui. 15੅Nunik chichaak:
—Senchi wakemajai, eke Yaki dekas eme anentaish
mantuinatsaig ju Pascuan atumjai atinaita tiagbau
ijunjan yuwatasan. 16੅Dekas tajime: (Mt. 19.28; 20.25-28; 23.11;
Atumjaig ataktuk jutikanuk Pascuanak Mr. 9.34-35; 10.42-45; Lc. 9.46;
yuwashtinaitjai; atak Apajuí inabauji Jn. 13.12-15)
jegatna duwi yuwatin asan, —tiuwai. 24੅Nuna tusag idayinak: Jutii ainag
17੅Nuna tusa idayak umutai copanum juwiyash yaki atakesh imá wagakush
ekeemtatman juki, Apajuin see tusa atinaita, tusag ditak pempeentunikiag
jintintaijin suwak: pampandayidau. 25੅Tudayagtai Jisus
—Ju copa juwiya ashí atum chichajak: “Apu judiuchu aidauk aentsnak
aidautijum uwagtajum, 18੅dekas tajime: ditanua nunin emak inainawai, nuna
/XFDV੄22 162

dutikaidauk shiig takaawai tama au


ainawai, 26੅tujash atumek nuninuk Waitiakuish kuitamamain tibau
amaitsugme. Atum ainajum anuiya eme 35੅Tusa idayak:
anentai atag takug, uchi eme anentsá —Wi atumin chichagkagtuktajum
diishtaya nunin anenmamain ainawai. tusan ishimkun, wají egkea
Inamna dushakam aantsag tikichin jutaigmekesh, kuichik, sapat aidaukesh
takagna nunin amainai. 27੅¿Atumesh wajuk jukigpajum tusan ishiakuitjim duwish,
anentaimjume, mesanum eketa dukaih ¿wají atsumjauwaitjume?
eme anentsá diitaish, atsa ajaama dukaih? Tama dita aiinak:
Mesanum eketa nunuwai. Tujash wika —Apuh atsumjachamiaji, —tuidau.
yujumkan ajamauwa numamtin wajasan, 36੅Tiagtai Jisus ayaak:

wi atumin ajampeajime. —Tujash yamaik wají egkea


28੅“Atumek wi shiig utugchatnum jutaigmeshkam jukitajum, espadajum
wekaekuish wijaig ijuntsajum yujasú atsugtamkuig, awantak pataká
asagmin, 29੅wi atumnak apu nugkutaijum sujakum makichik
emaktinaitjime, mina Apag mina apu sumaktajum. 37੅Yamaik, duwik Apajuin
etiuwa dutiksanuk, 30੅dutikamu asajum wi etsegtin aidau mina pachitus againak:
inamtinaitag nuanuí atumesh mina ‘Aents pegkegchaujai betek maam
mesajuí wijai yuwatnaitjume, nuniakjum atinai’, tibauwa nu minai uminkattawai,
Israelan uchijí doce aajakajua nuanuiya —tau.
wegantu aidau inakjum, ekeemtai 38੅Tutai dita aiinak:

aidaunum ekeemsatnaitjume.” —Apuh, juwi jimag espada ajutjamui,


—tiajui.
Jisus Pedron ugtuktatme Tiagtai Jisuschakam:
tusa ujakbau —Maake idaisatajum, —tiuwai.
(Mt. 26.30-35; Mr. 14.26-31;
Jn. 13.36-38) Jisus Getsemaní pujusá
31੅Jisus junashkam Pedron tiuwai: Apajuí ausamu
—Simón, iwanch Apajuin segae, trigo (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42)
pegatiama numamtuk atumin 39੅Tusa jinki weuwai Olivosan mujajin

pegkegchaunum dekapjamsatatus; nui tuke weu asa, nunitai jintintaiji


32੅tujash wishakam aminak segatmagme, aidaushkam ashinkajui. 40੅Nuanuí wakag
minai kajintsá anentaibaujum mijakaim ni jintintaiji aidaun chichajak:
tusan, ame mina waintsamjai tujutmesh, —Juwi pujusjum Apajuí aujú
ataktú minai anentaimjam tikich pujutajum, iwanch pegkegchau
aidaush anentai ichichtugminum tau takastinme tusa dekapjamsainum.
asan. 33੅Tama ni ayaak: 41੅Tusa ukuak nigka kanakí machik

—Apuh, wika amina achigmakag kuwaesag tikishmag pujus Apajuin


egkepainakuish, nuniachkush aujak: 42੅“Apawah, amesh wakegakmek
mantamainakuish amijai jakatasan wi waitmainaitag nu agkanmitkajuata;
umintsan wekaejai, —tau. tujash wi wakegamuk achati, ame
34੅Tutai Jisus ayaak: wakegamu atí”, tiuwai.
—Pedro, yamai kashia juwik atash 43੅Tusa aujai Apajuí aentsji

eke shinatsaig, Jisusnak waintsamjai nayaimpinmaya wantintuku Jisusan


tusam kampatumá ugtuktatme, —tiu. anentain ichichtugtatus. 44੅Jisus ni
163 /XFDV੄22

waittsatnujin shiig senchi anentaimtus,


Apajuin senchi aujak numpan sekijai Pedro Jisusnak wainchaujai
segaju, nunik nugká kitaidau. tusa ukbau
45੅Jisus Apajuí augbaun inagnak (Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54;
jintintaiji batsakbaun jegantun diikmá, Jn. 18.12-18, 25-27)
wake besemag dekapenak ane 54੅Tuja Pedroshkam ikaag pataetus

anentaimainakua kajig batsatun wainak: wega wegakua sumo sacerdote jeen


46੅—¿Wagka kajiish batsatjume? jegantú, 55੅nunik jegaa jií ikapajag
Nantakjum Apajuí ausatajum, iwanch anamainak batsatbaunum, niishkam nui
pegkegchaun takastinme tusa ditajai anamak ekeemsau. 56੅Nunittaman
dekapjamsainum, —tiuwai. makichik nuwa, apú inake tanta diikmá
wainak dii wajatu, nunik:
Jisus achiká jukimu —Jushakam Jisusjai wekaemajama, —tau.
(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-52; 57੅Tama Pedro chichaak:
Jn. 18.2-11) —Nuwah, wika wainchaujai aunak, —tau.
47੅Tusa Jisus eke chichaak wajai, ni 58੅Nuna tusa machik eketaig,

jintintaiji doce aina nuwiya Judas tikitchakam aikasag:


daagtin kuashat aentsun saasá ni emjuk —Amesh Jisusa jintintaijitamjama, —tau.
tajuntau, Jisusan kugkuastatus. Tama Pedro ayaak:
48੅Dutikam Jisus ayaak: —Atsa, wichauwaitjai, —tau.
—Judasah, Apajuin Uchijí Aentsmaga 59੅Tutai idaisajam makichik hora tumain

Akiinauk kugkuasmeap sujame, ekeemtatman tikitchakam aikasag:


—tiuwai. —Dekaskenum jushakam Jisusa
49੅Jisusan achikagtatus nudiagtai, jintintaiya jama, Galileanmaya asa,
niina jintintaiji aidau: —tuidau.
—¿Apuh, maaniattajik? —tuidau. 60੅Imatjuinam Pedroshkam:
50੅Tusa tuinai, tikich nui ijuna nuwiya —Wika atum tajum nunak dekatsjai.
espadajin ukuini juwakug, dekas sumo Tusa chichaak wajai, atash shinukuí.
sacerdote apuji inaken kuwishí 61੅Nunitai Jisuschakam ayampá Pedron diisú,

untsujinian asankau. 51੅Dutiktai Jisus: dutikam Pedroshkam Jisus chichajak: “Atash


—Maake, aikatsuk idaisatajum. eke shinatsaig kampatumá ugtuktinaitme”,
Tusa kuwishí asankamun juki ataktú tibaun adeaju. 62੅Nunik Pedro agaa jiinki
anujtuk pegkeg awajtusui. 52੅Nuna senchi wake besemag dekapeg kajegmamak
dutika sacerdote apuji, jega Apajuí buutiuwai.
ememattain kuitamin aidaujai niina
achiktatus kauntau aidaun chichajak: Apu aidau Jisus maatajum
—¿Atumek kasa achiktasa utugmaina tusa inamjamu
imatijuagmeap, espadak tinamdaekajum, (Mt. 26.59-68; Mr. 14.5-65;
numi aidauk takuinasuajum Jn. 18.19-24)
minitjuinagme? 53੅Wi kashí kashinig jega 63੅Jisusdiyaku atajum tibau aidau
Apajuí ememattainum atumjai ijunnuweg dushikinak awatuidau. 64੅Dutikainak jiin
duwikish jutikagmek achigchau epetkag chichajuinak:
agmaugme. Tujash yamaik atum mina —¿Dekakia ya awatamni? —tuidau.
jutijuatnun iwanch atumin inapakui 65੅Tusag kuashat pegkegchaun

jutijagme, —tiuwai. chichajuinak waitkaidau.


/XFDV੄22੄23 164

66੅Imá imatikainakua tsawajag, judío —Wika jujú aentsnak makichkish


apuji aidau, sacerdote apuji aidau, pegkegchau dutikamunum
chicham umiktinun jintinkagtin aidaujai bakumamainnak dekagtsujai, —tau.
ijunjag Jisusan jukiag, chichaman inagnau 5੅Tutai nuní nagkaemasag:

batsatbaunum ejegawagmatai, iniinak: —Tujash aanú aents aidaun jintintak


67੅—¿Ame dekas Kristukaitam? dapamkagtú wekaenuwe. Nuniak
tukagtita, —tuidau. Galilea nagkamas jintí jintinkagtakua
Tama Jisus ayaak: juwish Judeanmash dutiksag
—Wi Kristuitjai takuish, dekaskeapi dapamkagtú wekaewai, —awajuidau.
tujutchattagme, 68੅wi atumin iniamash
aigmaitsugme, nuigtush akupjumaitsugme. Jisus apu Herodesai ejegamu
69੅Tujash yamaya juwi nagkamsanuk wi 6੅Jisus Galilea nagkama
Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan jintinkagtinuwe tabaun Pilato antuk:
Akiinauwaitag nunak, Apajuí ashí —¿Dekas jujú Galileanmayachukaih?
senchigtina nuna untsujin ekeemsattajai, —tusa iniimu.
—tiuwai. 7੅Tutai:
70੅Tutai pampanjag iniinak: —Awiyayai, —tuidau, Apu Herodesa
—¿Untsu amekaitam Apajuí Uchijim? inamtaijinia asamtai. Nuna tiagtai
Tuinam Jisus ayaak: dekaa, Pilato Jisusan Herodesai
—Dekaske atum tujutjum nuuwaitjai, awemauwai, niishkam nu tsawantin
—tiuwai. Jerusalén taa pujau asamtai. 8੅Dutika
71੅Nuna timatai: ejetim Herodes Jisusan wainak shiig
—¿Nuigtush ya etsegtukti tusaya aneasu, kuashat tsawantai: Itugsanuk
dakainaji? ii dekas ni chichaamu wisha aents dutikmainchau ni iwainag
antugkagjama, —tuidau. takaamunash wainkag, tusa wakegá
pujú asa, 9੅kuashat iniasu tujash nigka
Jisus Pilatuwai ejegamu aikchauwai. 10੅Nunitai nui sacerdote
(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; apuji, chicham umiktinun jintinkagtin
Jn. 18.28-38) aidaujai ijunaidau, wainak senchi

23
1੅Chicham inagnatainum aents tsanumjuidau. 11੅Imatiagtai
ijunag batsatuk ashí wajajag, Herodeschakam ni suntaji aidaujai,
Jisusan jukiag Romanmaya apu Pilato Jisusan aentschau chichajus dushikinak,
pujamunum ejegawaju. 2੅Dutikawag jaanch pegkeg apu nugkutai aina ibaun
Jisusa tsanumjuinak: anugkug, ataktú Pilato pujamunum
—Jujú aents jutii nugken chichaman awebau. 12੅Nuna dutikainak Herodesak
tsuwapak wekagas, witjai Kristunuk, Pilatojaig kumpamdayawajui shiwag
Roma apujish kuichkik sumaitsui, tu pujuwaitak.
wekagu asamtai juwi itaaji, —tuidau. 13੅Ataktú itawagmatai, Pilato
3੅Tiagtai Pilato iniak: sacerdote apuji aidaun, tikich apu
—¿Amekaitam judío aidau apujim? aidaun, ashí aents aidaujai ijumjau.
Tama Jisus ayaak: 14੅Dutika chichajak:

—Ame tujutam duka dekaske, —tau. —Atum jujú aentsun dapampawai


4੅Timatai sacerdote apuji, nuigtú tusajum itagtuawagmin atumesh
tikich aents tuwakú aina nuna Pilato antagmin, atum pegkegchau tajum nuna
chichajak: iniasan dekajuatakamanush
165 /XFDV੄23

dekajuachmajai. 15੅Nunisag daagtin ajajinia minittaman, Jisus


Herodeschakam dekajuachu asa achigtin numi yapajia achiamun
awagkimtai juwi itawaje. Nuniau ayankaju. Dutikam Jisus eemak wetai,
asamtai, wika ni mantamnati tusanuk ukuunum yanas wegau.
tumaitsujai; 16੅ayatak asutiatajum tusan 27੅Jisusan kuashat aents nemajus

akupkatjai, —tiu. ashinainamunum, nuwa aidaushkam


17੅Nunak ashí mijantin jista Pascua imanisag ukunum saegas, untsu
inagkeamunum, aents achikam untsumas buu buutuinakua ashinaidau.
egketaina nuwiya makichik jiikí idaitai 28੅Imatiagtai Jisus nuwa aidaun

asamtai tiuwai. ayampatua:


18੅Tutai aents nui tuwak ijunuk ashí —Jerusalegnumia nuwa aidauh,
pampanjag: minak eganjaigpajum, atumek
—¡Waagkamek ancha akupkatame! egaamakjum uchijum
¡Dekas Barrabás akupkata! —awajuidau. anentaimtusjumesh buuttajum.
19੅Duka Jerusalegnum Romanmaya apu 29੅Tsawan jegagtamiagtinai, nunikmatai:

dakituinaku pampandayamunum aentsú ‘Uchigtin aidautigmek uchigtuchu


maú asamtai achikam egketu. wajasjum, tikich nuwa kaga uchigtuchu
20੅Tiagtaishkam Pilatok Jisusan akupkata muntsujinash amuntsuachu aidauk,
tau asa, ataktú awentsag ditan chichajak: yajau aneas batsatainatsuapita’, wajatin
—Dekas Jisusan akupkatjai, —tau. ainagme. 30੅Imanik senchi waituinak
21੅Pilato tutai nuní nagkaemasag mujá pagkajiag: ‘¡Mujah, yumpunkum
senchi untsumkag: ijijatuakia!’ awajiagtinai. 31੅Wi tudau
—¡Achigtá! ¡Achigtá! —awajuidau. takaschau aig, imatijuawag
22੅Imatjiagtai kampatuma juwishkam waitkajuinaish, ¿Apajuish wagkag tudau
Pilato chichajak: aidaunash waitkaschati? —tiuwai.
—¿Tujash wají pegkegchauna takasé 32੅Jisusan jukiag, nuigtú jimag aents

jusha? wika ni pegkegchau takasbaunum magkagtin aidaunashkam achijagtatus


bakumaku mantamnamainjinak dekagchau jukiag emaidau. 33੅Dutikawag nain
asan, ayatak asutiawagmatai jiiktajai, —tau. “buuk sakajua” nuninai tutainum
23੅Tutaishkam nuní senchi untsumkag, ejegawag, Jisusan achijag, magkagtin
achinjati wajainak Pilatunak aidaunashkam achijajui, dutikawag
wagagkiaju. 24੅Imatiagtai Pilatushkam: makichik untsugnumanini awajuinak
—Dita tuina dutiksag uminkati, —tiuwai. tikichnak menajinini awajawajui.
25੅Dutikak Barrabás, Jerusalegnum 34੅Dutikam Jisus chichaak: “Apawah,

Romanmaya apu dakituinaku tsagkujata dekainachu asag, minak


pampandayamunum aentsú maú asamtai jutijuinawai”, tau.
achikam egkemtatman, nunú jinkiti tuidau Nuniai suntag aidauk, yana kayajig
asagmatai nuna jiyaak, Jisusnak dita tuina jinkit nunú Jisusa jaanchjinak jukiti
dutiksag umiktinme tusa sujuk idaisauwai. tusag wasugkamaidau. 35੅Nuniamunum
aents aidauk Jisusan dii ijuntuinai, apu
Jisus achigbau aidau dushikinak:
(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; —Tikichnak yajau uwemtikchauwe,
Jn. 19.17-27) yamai niishkam dekas Kristu, Apajuí
26੅TimaJisusan achigtatus juki etegjamuitkug nigki akaiki uwemjati,
emasag, yaakat Cirenenmaya Simón —tuidau.
/XFDV੄23੄24 166

36੅Suntag aidaushkam dutiksag 47੅Nunik jakamtai, nuigtú kuashat


dushikinak vino chujuinun jukiag nagkaemajun capitán wainak, Apajuin
aagtatus jegantag, 37੅chichajuinak: emematak:
—Ame dekas judío apujiyaitkumek, —Dekas ju aentsua juka shiig
akaikim uwemjakia, —awajuidau. pegkejai, —tau.
38੅Tuja ni chaikenchakam griego, latín, 48੅Aents nui ijunas dii ijuntuidaushkam

hebreo chicham aidauwai: “Juuwai Jisus nunik jakamtai wainkag, wake


judío aidau apujig”, tusa agatug besemag dekapenak waketuinak, detsepenak
adujtukajui. awatkiag weedau. 49੅Nuninai ashí Jisusa
waintaiji aidauk, nuwa Galilea nagkamas,
Magkagtin aidau chichakbau Jisusa saetusag yujajakú aidaushkam, ikaag
(Mt. 27.45-56; Jn. 19.28-30) ijunas Jisusan dii ijuntuidau.
39੅Jimag magkagtin achijam deta
nuwiya makichik Jisusan pegkegchau Jisus ukusbau
chichajak: (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)
—Ame dekas Kristuitkumek, aaní 50੅Judeanum yaakat Arimatea tutai
nematsuk amea akaikim, jutiishkam awa nuwiya José daagtin, niishkam apu
uwemtikagtujia, —tau. chichaman inagdau aina nuwiya pegkeg
40੅Tutai nui tikich detau kumpajin aiká: aidaunak takaak pujau. 51੅Nigka Apajuí
—¿Amek machikish Apajuik minash inatjati tusa wakeyin asa, tikich
ishamatsmek, niijai betek achinjam aidau Jisusak mantamnati tiagtaish
nemasmesh? 41੅Jutiik pegkegchau dakitjauwai. 52੅Nuniku asa Pilatun jegají,
takasbaunum dekaskenum waitiaji; Jisusa iyashin segauwai. 53੅Dutika, numi
tujash juka pegkegchau takasbaujig yapajiamunum Jisus nemattaman akakí
shiig atsujui, —tau. sábana pujuí pempeag, kaya waa muun
42੅Tusa Jisusan ayampattsag: tai umikbau, makichik aentskesh
—Jisusah, minash ame apu wajasam ukuschamunum egkeauwai. 54੅Nunú
inamjattam nuniakmesh kajimatjukipa, tsawantak, tsawan ayamtai atin asamtai,
—tiuwai. ashí umintai aajakuí.
43੅Tutai Jisus ayaak: 55੅Nuwa Galilea nagkamas Jisusa nemajus

—Dekas tajame, yamaya juwik amek yujasaju aidaushkam, José wetai


wijai nayaimpinum pujuttame, —tiuwai. pataetukaju, nunik wainkaju Jisusan wajuk
ukusaje nuna, 56੅nunik waketug jegá
Jisus jakamu kaunkag, Jisusa iyashí ukatkatnun shiig
(Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; pegkeg kugkuin aidaun, nuigtú yakagtinnash
Jn. 19.28-30) najanawaju, dutikawag tsawan ayamtai
44੅Etsatutupit wajasú ai nagkamas ashí tsawaju asamtai, ayamjaju chicham
nugkanum suwe wajas, etsa dukap tegau umiktinnum tawa nunisag.
aishkam imanisag asauwai. 45੅Nunik suwe
wajas ai, jega Apajuí ememattainum Jisus nantakbau
jaanch ejaamu auk yakiin nagkamnas (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10)
ichiinak jimaituk kanakuí. 46੅Nuniai Jisus
24
1੅Tumig tsawagmatai shiig

senchi untsumak chichaak: kashikmasag nuwa aidau kugkuin


—Apawah, amina uwegmin mina najanamujin jukiag, Jisus ukusbaunum
wakanjunak idaijai, —tusa jakauwai. wegaju. 2੅Nunik jegakmag wainkaju kaya
167 /XFDV੄24

muuntai epenbauk ekemak atatman. 3੅Dutika 18੅Tutai Cleofas daagtin ayaak:


wainkag utuawaju, tujash Jisusa iyashinak —¿Amesh Jerusalegnumiayaitkumek,
wainkachajui. 4੅Nunikag puyatkag ijunai, wají nagkaemaki dusha dekatsum? —tau.
jimag aents winchamtinun nugkuaju ditai 19੅Tama Jisus ayaak:

ayaumas wajaantaju. 5੅Nuna wainkag senchi —¿Wajuk awa? —tau.


ishamainak, nugká tsuntsumawag Tutai:
ijuntsamtai chichajak: —Jisus Nazaretnumia Apajuí etsegtin,
—¿Wagka iwaaku pujaush jakau chichamesh senchigtin, Apajuí senchijin
ukutainmash egagme? 6੅Juwig atsawai wainchatai aidaunash iwainag, ashí aents
nigka nantakne. Adeagtajum ni Galilea aidaush wainainamunum takauwe, nuna
pujus 7੅chichaak: ‘Wi Apajuí Uchijiyaitkun 20੅sacerdote apuji aidau, tikich judiuti apuji

Aentsmagan Akiinauwaitag junak, achijuk aidaujai mantamnati tusag, Romanmaya


aents tudaugtin aidaunum sujutkagmatai aidaunum sujua idaisagmae, dutikamtai
mantuawagmataish, kampatumchik numinum achijag maawagmae. 21੅Tujash
tsawantai nantaktinaitjai’, —tiuwa nunú. jutiik: Niimpap Apu wajas, Israel aents
8੅Tama ditashkam yaunchuk, Jisus aidautinak ashí iina shiwaji aidaunmash
nuniktinaitjai tibauwa nuna adeajaju. agkanmitkagmattaji, tusa dakauji. Nuna
9੅Nunik ukusmaunmaya waketug jegawag, dutikawaja duka kampatum tsawan
ashí dita wainkamujinak Jisusa jintintaiji nagkaemawai. 22੅Nuniamunum nuwa jutiijai
once juwakajua nuna ujakaju, aikasag ashí yujau aidau kashikmas Jisus ukusbaunum
tikich aidaunashkam. 10੅Duka ju aajakajui: wegaju, anentai jegagmainchaun 23੅Jisusa
María Magdalanmaya, Juana, tikich María iyashin waitkachag, nayaimpinmaya aents
Jacobo dukujiya nunú, nuigtú tikich nuwa wainka ajin: Jisusak iwaaku pujawai,
aidaujai, Jisusa jintintaiji aidaunak ujakajui. tujamaji tusag wakitki kaunawag
11੅Nuwa tusa etsejiagtaish, wainak tu ujapakagmae. 24੅Tiagtai jutiijai ijunag yujau
yujatsuash tusag, ditak dekaskeapi tichajui. aina nuwiya Jisus ukusbaunum wejiag,
12੅Nuniagtai Pedrok jinkug tupi tupikakua nuwa tiagbaunak dutiksag Jisusa iyashinak
Jisus ukusbaunum jegantá, tekená diikmá wainkachag waketug kaunkagmae,
imá sabananak wainkau, nunik wajukamki —tuidau.
tusa ane anentaimkawa jegá wakitkiu. 25੅Tiagtai Jisus ayaak:

—¿Wagka shiig anentaimtugjum


Emaús wetatman wantintukbau dekaskeapi tumainchaush dekapenagme,
(Mr. 16.12-13) yaunchuk Apajuí etsegtin aidau ashí
13੅Nunú tsawantinig Jisusa jintintaiji juniktinun pachis agajajua dusha? 26੅¿Kristuk
jimag, yaakat yaijuch Emaús tutai, imatika waitkasa maam, ni inamtaijinig
Jerusalén juwaki once kilómetro abaunum wayatnai tusa agagbauchukaih?
jegatatus wegaju. 14੅Nunik weenak ashí 27੅Tusa, Apajuí chichamen agagbauwa

Jisus dutikamun pachisag augmatuidau. nuna, Moisés agagbauwa nui nagkamas, ashí
15੅Nuna tuinak ditak tudayinai, Apajuí etsegtin aidau agajajua nuna ujakaju.
Jisuschakam amainag ditajai ijunag 28੅Nunik yaakat yaijuch Emaús

ashinu. 16੅Tujash ditak, Jisusapita tuinachu jegamunum, Jisusak nagkaemaki


asag pachiakats ashinaidau. 17੅Nuniagtai: wegau, nuní atushat wegau wajukmaina
—¿Jintá wesagmesh, wají numamtuk. 29੅Nunitai:
augmatkugmea wake besemjash —Dekas juwi jutiijai juwakta,
ashinjume? —tau. kiyawai, —tuidau.
/XFDV੄24 168

Tima nui ditajai juwakui. 30੅Nunik ditan inaktusajui. 41੅Dutikam shiig


yujumkan yuwatatus mesanum jegantag aneenayatak, dekaskeapi tumainchau
pekaamsamunum, Jisus pagkan juki Apajuin dekapiagtai chichajak:
see tusa puuká susaju. 31੅Nunitai: Dekas —¿Yumainuk atsugtamainawak?
Jisusapita tusag dekaawaju, nuninai ditajai —tau.
eketu megkaekau. 32੅Nunikmatai ditak 42੅Tutai namak achijuamun puukag,

pempeentunikiag: dapá yumijijai susaju, 43੅dutikam ditash


—¿Wagkaik jintá minis Apajuí wainainaig yuwauwai. 44੅Nunik Jisus:
chichameg nuní awai tusa ujapakui, —Juna pachisan atumjai pujusan,
shiig aneasua minimag duwish Moisés, Apajuí etsegtin aidau,
anentaimjaish diischamji? —tudayinau. Salmosnumash mina pachitus agajajua
33੅Tamawaik Jerusalén waketug, Jisus duka ashí uminkattawai tusan
chicham etsegkata tusa ishiaktin once ujayajime, —tiuwai.
aina nu, nuigtú tikich aidaujai ijunag 45੅Nuna aatus taku Apajuí chichamen

batsatbaunum jegawaju. 34੅Nunik agagbauwa nuna shiig dekamtikawajui,


jegawagmatai: 46੅dutika nuigtushkam:

—Dekas Jisusak nantakne, nunik —Apajuí chichame agagbauwa nuwig,


Simogkan wantintuke, —tusag ujaidau. Kristuk waitkasa maam atinai nunikash
35੅Tama ditashkam: kampatum tsawanta juwi nantaktinai,
—Iish jintá wesá Jisus wainkamji, 47੅nunikmatai niina daajin pachis Jerusalén

nunika jegá jegaa ajin, pagkan puuk nagkamas, ashí nugkanmash etsejiagtinai,
amasmatai, dekas Jisusapi tusa tudaujin idayinak tsagkugnagtinme tusag,
dekaamji, —tusag etsejuidau. 48੅atum ainagme ju ashí wainkaujum nunú

etsejatin aidautigmek. 49੅Tujash yamaikik


Jisus chicham etsegtugkatajum tusa Jerusalegkak juwaktajum, nuniagmin wi
ishiaktinji etegjamu akatjamu mina Apag Wakaní Pegkejin
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; anagkagtuamua nuna awetitjime, ni
Jn. 20.19-23; Tak. 1.4-9) senchimtijamawagtatui, —tiuwai.
36੅Nuna pachisag chichainak batsatai,
Jisus ejapeen wajantá ditan kumpamak: Jisus nayaimpinum wakitkimu
—Apajuí atumnash shiig agkan (Mr. 16.19-20; Tak. 1.9-14)
anentaimsa pujutan amastinme, —tiuwai. 50੅Junaashí ujak ni jintintaiji
37੅Tama ditak senchi ishamkaju, aidaun yajuak, yaakat yaijuch
wakanchawashit tusag. 38੅Imaniagtai Betanianmanini weuwai, nunik nui
Jisus chichajak: Jisus uwejen takuí: Apajuí
—¿Wagka minash wakanchawashit yaimpaktinme, tiuwai. 51੅Tusa
tusagmesh ishamjagme? ¿Wagka akateamuik yakí takuniuwai. Nunik
utujimsagmesh anentaimjutjume? nayaimpinum wakitkimtai, 52੅ememati
39੅Tusa: ukuinak, shiig aneasag Jerusalén
—Wika Jisusaitjai, mina uweg waketjajui. 53੅Nunikag jega Apajuí
dawegjai achikjum diigtustajum, ememattainum kashí kashinig tuke
wakanik nejesh ukunchish atsugnai. ijuntsagké aidau Apajuin
40੅Takug niina uwejen, emematuinak.
dawenmashkam achiamu aajakua nuna Aatus atí.
YAMAJAM CHICHAM JUAN AGAGBAU

dekaachaju ainawai. 11੅Dekas nugkanum


Kristu chicham niinbau aidau batsatbaunum tauwai,
dekaskea nunak itauwai nunikmataishkam ditak pachikchajui.

1
1੅Chicham dekaskea duka Kristui, 12੅Ditanbauk dutikawagmatai, tikich

nunú nugkash najannatsaig Apajuijai aidau dita jukiag, niina chichamen


aajakuí, nunin asa niishkam Apajuike, etsegtai dekaskeapi tuinak, shiig
nigki Apajuí wajukuita nunash shiig wakejus antugkajui. Nu aents nunikaju
dekamtijamauwai. 2੅Nagkamtinish nigka aidaunak Apajuí uchijí emakui. 13੅Ditak
Apajuijaig tuke pujujakuí. 3੅Apajuijai Apajuí uchijí wajasajua nunak, Apajuiya
najankauwai ashí ii wainainag nunak, nu niina uchijí emakbau asag, ashí
nunin asa ashí wají najankamu aina duka, akiinaidautik, aentstí wakegamunum
makichkish shiig atsawai ditak najaneaku akiinainag nunin ainatsui.
tumainuk. 4੅Niinig pujutash aajakuí, 14੅Chicham dekaskea duka Kristui,

nuniau asamtai, ni nunú pujutan aentsun QXQ~$HQWVPDJD$NLLQDMXWLLMDLZDMXP‫ێ‬


inagkeatkiuwai, nunú tsaaptin nugká chik mijan pujusuí. Jutii dekas Apajuí
tauwa nu, LLGHNDFKEDXQDVKGHNDPWLMD‫ێ‬ Uchijí tikima makichkiuchia nuna
mauwai. 5੅Ashí suwe aidaunak Jisus senchijig, ni dekas chichaamu, wait
tsaaptina nunú tsawan emauwai, anenkagtamujiya nujai waitkabiaji.
imatikamu asa suwea dushakam tsaaptina 15੅Juan Jisusan pachis chichaak: “Wi

nunak depetmainchau dekapjauwai. atumin ujaakun mina ukujui minitta


6੅Apajuí makichik aentsun Juan nunú, dekas mina nagkaetasuk atatui,
daagtinun awemauwai yamijatjatnun, nigka nagkamtinish tuke pujujakú asa,
7੅nunú Jisus tsaaptina nuna pachis etsegtai, timayag duka juuwai”, tiuwai.
ashí aents aidaush dekaskeapi titinme tusa. 16੅Ashí niina imanjiya nuwiyag pegkeg
8੅Juagkak Kristu tsaaptina nu ajakchauwai; pujutak jukiuwaitji, nunika ajin tuke
niinak Kristu tsaaptina nuna pachis, aents kashí kashinig yaimpakui. 17੅Apajuik
aidaun ujaktí tusa Apajuí awemauwai, 9੅nu duwik chicham umiktinnak Moisesan
ashí aents aidaun tsaapmitkatnuk waamak susauwai, dutikam ni aents aidaun
taatin asamtai. ujakuí, untsu yamaik anejatta duka
10੅Chicham dekaskea duka Kristui, chicham dekas chichata nujai,
nunú nugkanum akiinauwai. 1XLJWXVK‫ێ‬ Jisukristuiya juwaji. 18੅Apajuinak
kam Kristuk najankauwai ashí makichik aentskesh tuke wainchau
najankamu nugkanmaya ii wainainag ainawai, tujash niina Uchijí, QLDQHHWDL‫ێ‬
junak. Iman juwi taamtaishkam, jiya nunú, Apajuí nuninai tusag shiig
juwapita Apajuí awemamuk tusajag ujapakagji.

169
-XDQ੄1 170

26੅Tusa tama, Juan aiimak:


Juan Yamijatin Jisukristu —Wika yumí yamijatjai, tujash tikich
pachisa etsegtukbau atum ainajum anuí makichik pujawai,
(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17) yamaikik duka Apajuí awemamuapita
19੅Jerusalegnumia apu aidau, sacerdote, tusagmek dekatsjume. 27੅Nigka duwik
levita aidaujai Juagkan aentsun ishitkauwai: nagkamas tuke pujuwaitak mina ukujui
Dekas Kristukaitam, WXVDMXPVKLLJGHNDMXDWD‫ێ‬ patatkawai. Wika niiya ibauchu asan, ni
jum tusa. 20੅Nu tusá ishiakbau aidau jegají sapatji jigkamunakesh atitmaitsujai,
iniam, Juan shiig imagnis chichaak: —tiuwai.
—Wika Kristuchuitjai, —tiuwai. 28੅Nunak nugka Betábara tutai Jordán
21੅Tusa timatai awentsag iniinak: amain Juan yamijatak pujamunum
—¿Dekas tujash yaitpa? ¿Apajuí etsegtin tiajui.
Elías aajakua dukaitam? —tuidau.
Tama Juan chichaak: Juan Yamijatin Jisus pachisa tibau
—Wika Eliaschauwaitjai, —tau. 29੅Kashinia duwi Jisus minittaman
Timataishkam awentsag iniinak: Juan Yamijatna nu wainak: “Juuwai
—¿Apajuí etsegtin taatna dukaitam? dekas Apajuí Uwigji,੆a ashí aents aidau
Nu tamashkam: tudaujin akikmak mantamnatta nunú.
—Atsa, duchauwaitjai, —tau. 30੅Juuwai atumin chichagkun: ‘Mina
22੅Tutai ashí tujinkag: ukujui, tikich minitta nunuwai dekas
—Wait aneasam amesh yaitpa mina nagkaetasuk, nigka duwikish tuke
dekaskesh nunú shiig ujajatkata, shiig pujujakú asa’, timag duka. 31੅Wikishkam
dekaa jutii awetabiagma nu ujaktasa QLLQDNZDLQFKDXZDLWNXQ\XPt\DPLMDW‫ێ‬
taji, dita amina dekagtamatatus majai, Israel aents aidauk ni wantintai,
wakejutpaidau asagmatai, —tuidau. shiig dekaatnume tau asan, tiuwai.”
23੅Tama Juan ayaak: 32੅Nuna ti junashkam: “Wakaní Pegkeji

—Wika makichik aents eemak taa, pauma nunin wajas Jisusai ekeemtatman
uwegshunum wekagas senchi jiiká wainkabiajai. 33੅Nuniakuish wika niinak
chichagkagtak: ‘Apu wekaesatnun jintan eke dekachbaijai yaita nunak, nuniai
VKLLJLZDMXJHVHJDNWXWXSLWGDNXHJD‫ێ‬ Apajuí yamijatjata tusa awetiuwa nu
jama’ numamtuk, atumí anentaimish chichagtak: ‘Wakaní Pegkeji akaiki yaayai
shiig iwajajum umiktajum ‘Apu minitin ekeemu wainkattame, nunú atatui Wakaní
asamtai’, titinai tusa Apajuí etsegtin Pegkejijai yamijatjatnuk’, tujutmayi.
Isaías tiuwa nuuwaitjai, —tiuwai. 34੅Wika nuna wainkau asan, dekas nigka
24੅Fariseo aidau aents ishiakbau Apajuí uchijiyai tajai”, tiuwai.
-XDJNDQDXVDWDWXVMHJDMLDJEDWVDPWXL‫ێ‬
dau nuna timatai: Nagkamchak Jisusa
25੅—Tujash ame Kristuchu, (OLDVNHVK‫ێ‬ jintintaiji aajakaju
kam Eliaschau, Apajuí etsegtin taatnai 35੅Kashinia duwi Juan Yamijatin

timawa dukesh achayatkumesh ¿wagka ataktú jimag jintintaijijai wajai, 36੅Jisus


aentsush yamiame? —tuidau. nagkaemattaman wainak:

a¬1.29 Judío aidauk ditá tudaujin tsagkugnagtasag, tuké uwijá uchijin aishmagkun maa
apejakú ainawai. Juan Jisusan pachis: ‘Juuwai dekas Apajuí Uwigji’ tiuwa nunak, jutii
tudaujin mantamnatin asamtai tiuwai.
171 -XDQ੄1੄2

—Diistajum, auwai dekas Apajuí agajua nunú dekas wainkamji, tikich


Uwigjig, —tiuwai. Apajuí etsegtin aidaushkam dutiksag
37੅1XQD-XDQWXWDL-LVXVDQQHPDMXL‫ێ‬ agakajui. Nunú aentsuk Jisusai, José
nak, Juagnak ukukiajui. 38੅Nunik Nazaretnumiaya nuna uchijí.
miniagtatman Jisus ukujin ayampá 46੅Nunú tusa ujaam Natanael chichaak:

diikmá wainak: —¿Nazaretnumiash makichik


—¿Atumesh wají egagme? —tiu. pegkejash jiinmainkaih? —tiuwai.
Tutai dita aiinak: Tusa tama Felipe chichaak:
—Jintinkagtinuh, ¿dekas amesh tuwí —Dekas wemí amesh wainkamnum,
pujame? —tuidau. —tiuwai.
39੅Tiagtai Jisus ayaak: 47੅Tima Felipejai juwakiag Jisus

—Wegajai, awi wainkatajum, —tau. pujamunum jegantagtatus wetatman,


Tima niijai ijunag Jisus pujamunum, Jisus wainak:
etsa ashí akagu asamtai, nuwig kajigkaju. —-XXZDLGHNDV,VUDHODHQWVWVDQXPWD‫ێ‬
40੅Nuna Juan Yamijatin takui antuka nash tsanumainchauwa duka, —tau.
jimagti Jisus nemagkajuitag nuwiyag 48੅Tama Natanael antugmamak:

Andrés aajakuí, Simón Pedro tutaya —¿Minash tuwí waitkamume?


nuna yachi. 41੅Andrés Jisusan wainak, Tama Jisus ayaak:
tikichnak tutsuk dekatkauk niina yachi —Wika aminak Felipesh tajutjama
Simogná weji: ujapatsaig, numi higuera wakentin
—Yamaik Mesías wainkaji, —tusa pujamin wainkamjame, —tau.
ujakuí. (“Mesías” tawa nunak “Kristu” 49੅Tusá tama Natanael chichaak:

taku tawai.) —Jintinkagtinuh, amek dekas Apajuí


42੅Nuna tusa Andresak Simogkan juki Uchijiyaitme, ametme Israelan
Jisus pujamunum ejegamtai, Jisus Apujimek, —tau.
wainak chichajak: 50੅Tama Jisus ayaak:

—Amek Simón Jonasa uchijiyaitme, —+LJXHUDZDNHQWLQSXMDPLQZDLQNDP‫ێ‬


tujash yamaik amina daagmik Cefas੆b jame taja duwikik, ¢'HNDV$SDMXt8FKLMLP‫ێ‬
atatui, —tiuwai, (nunak ‘Pedro’ taku papita tujutam? Tujash dekas juní
tawai.) nagkaemas iwainamu wainkattame.
43੅Kashinia duwi Jisus Galilea wekamá 51੅Nuna ti nuigtú chichaak:

Felipen wainkauwai, dutika: —Dekas tajime: Atumek nayaim


—Wegajai, mina jintintaig aminum, ujanmatai Apajuí aentsji nayaimpinmaya
—tiuwai. aidau, wi Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmaga
44੅Duka Felipek yaakat Betsaidanum Akiinauwaitag nuna, minai taawag
Andrés Pedrojai pujujakua nuwiyag waketuidau wainkagtin ainagme, —tiuwai.
niishkam aajakuí. 45੅'XWLNDP)HOLSHVK‫ێ‬
kam weuwai Natanaelan ujaktatus, Yaakat Caná nuwenbaunum Jisus
nunik jegají ujaak: yumin vino emamu

2
—Duwik Moisés chicham umiktin 1੅Kampatuma nu tsawamunum
aidaun agak, ‘Makichik aents Apajuí nuwenbau Galilea nugkanum
etegkamu nugkanum taatnun’ pachis yaakat Caná tutainum au asamtai,

b¬1.42 “Cefas” tawa nunak arameo chichamnum kayan tawai. Tuja Pedro tawa duka diistá
Mateo 16.18.
-XDQ੄2 172

María Jisusa dukujiya duka nui pujau. nagkamchakum pegkeg ajamasmesh


2੅Jisuschakam jintintaiji aidaujai ipaamu yamaish imanuk ajamame, —tiu.
asa, ditashkam wegajui. 3੅Nuwenbau 11੅Juna jutikauwa nunak Galilea

nagkamnamtai umuinamunum, vino nugkanum yaakat Caná tutai awa nui,


abuekauwai. Nunikmatai María Jisusan DHQWVGXWLNPDLQFKDXQ-LVXVQDJNDP‫ێ‬
chichajak: chak yumin vino emauwai, niina
—Vinunak amukaje, —tiuwai. imanjin iwainmamkatatus. Nuna
4੅Tama Jisus ayaak: dutikamtai niina jintintaiji aidauk:
—Dukuwah, ¿wagka minash dusha Dekas Apajuí Uchijimpapita, tusa shiig
tujutme? Wi iwainmamkun shiig dekaawajui.
dekajuatnume tusan takamainuk eke 12੅Nuna Jisus dutikamtai, ni dukují,

tsawantak umintsui. niina yachi, ashí jintintaiji aidaujai


5੅7XWDLDMDDPDN\XMDXQ0DUtDFKLFKD‫ێ‬ ijunjag Capernaum jegawajui, nunik nui
jak: wajumak tsawantai batsamsajui.
—Ni tujamtata duka imatiksagmek
umigkatajum, —tiuwai. Jisus jega Apajuí ememattainum
6੅7LPDWDLQXLVHLVEXLWVND\DQDMDQND‫ێ‬ aents batsatu jiijá ishiakbau
munum, judío aidau yumin aimag, tuke (Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-17;
dutiktai atí tibau asamtai, nijamajakú Lc. 19.45-46)
aina nu batsatu, nu buitsnumag 13੅Judío aidau jistamtaiji, Pascua
cincuenta, setenta litros੆c tumain jegattak wajasmatai, Jisusak Jerusalén
pimuidau. 7੅Jisus ajaamak yujaun weuwai. 14੅1XQLNMHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬
chichajak: tainum waikmá, baka aidaun, uwig
—Yumi shikigjum aanú buitsnum aidaun, paum aidaun sujuinak
aimjatajum, —tiu. utsanawag, NXLFKNLQ\DSDMLLQDLGDXVK‫ێ‬
Timatai ajamau aidaushkam yumin kam pekajaidaun wainkauwai. 15੅Nunik
shikikag buitsnum aimjaju. 8੅Imatika nuwi duwap etsentsjamu atatman juki
aimjagmatai: chapikmag, jiyaká iwiyag, jega Apajuí
—Yamai shikikjum dekatkauk jista ememattainum batsatunak uwig aidaun,
chichamja auwá susatajum, —tau. Tusa baka aidaujaí ashí jiig ishimak, kuichkin
tima nunaa shikik susauwai. 9੅Dutika yapajidaunashkam nagkimjuk nugká
susam jistan chichamjauk yumi vino akaketuk, mesajinashkam shitaki
emamunak dekatsuk uwag, pegkejan ajuntug idayak, 16੅paumá sujin aidaun:
dekapjauwai. Inak yumin shikik —Ju aina juka ashí agaa jiigtajum.
aimkaju aidauk, yuminap jutikawa Atumek, mina Apajun jeega juka wají
tusajag shiig dekaidau. Nuninaig jistan sujutaig emaigpajum, —tiuwai.
chichamja nu, nuwena nuna untsuká: 17੅Nuna tutai jintintaiji aidau Apajuí
10੅—Tikich nuwenaidauk yama chichame agagbaunum: “Amina
nagkamchak pegkejan ajaamasag, aents jeemnak senchi akasmatjai”, tusá
senchi uwajagmatai, duwi vino agagbauwa nuna adeajajui.
imanchau ajamau agmae. Tujash amek 18੅Dutiktai apu aidau:

c¬2.6 “Cincuenta, setenta litros” tawa juka versión (DHH) tawai, tikich versión aidauk “dos o
tres medidas” tuinai, tikichik “cien litros” tuidaush ainawai, nunin asag ashí pegkejak
ainawai.
173 -XDQ੄2੄3

—¿Wají iwainakmea aents dekas —Jintinkagtinuh, jutiik dekainaji


chicham antugtai wajukea nunikmesh, dekas aminak Apajuí awetabiuwai, jutii
aentsush aikamesh jiigmesh ishime? aidautin jintintuati tusa. Apajuijai
—tusa imatjuidau. pujachuk aents dutikmainchau aidau,
19੅Tusá tama Jisus ditan chichajak: ame kuashat iwainajam takaam
—Ju jega Apajuí ememattaiya jujú imatikag takamainchau ainawai.
tegaktatjume, dutikawagmin wi 3੅Tusá tama Jisus ayaak:

kampatumchik tsawantaik ataktú —Dekas tajame: Aents wakanin


jegamkattajai, —tiuwai. akiinachuk Apajuí inamak amaitsui,
20੅Tutai apu aidau: —tau.
—Ju jega Apajuí ememattaiya ju 4੅Jisus tutai Nicodemo iniak:

cuarenta y seis mijadai jegamkamua —¿Wajukaya aents muuntash ataktú


duká, ¿ame kampatumchik tsawantaik wakitkish akiinmainaita? ¿Ataktú
jegamkattam? —tuidau. dukujin egkemkag nuaduí akiinmainait?
21੅Nunak Jisusak dekas jegan taku 5੅Tutai Jisus ayaak:

tichauwai; niina iyashin pachis taku —Dekas tajame: Wakaní Pegkejiya nu


tiuwai, maam kampatumchik tsawantai egkemtuja pujutí yapagtuachbauk, Apajuí
nantaktin asa. 22੅Jisus juna tiuwa nunak, inamtaijinig wayashtinai. 6੅Aents akiiamuk
niina jintintaiji aidaushkam ni aentsun uchijigke, untsu Wakaní Pegkejin
mantamna nantakmatai, dekas niina akiinuk Apajuí uchijiyai, nunú Wakan
iyashin takumpap tiuwaita tusag egkemtugbau asa. 7੅¶-XQDDWDNW~DNLLQPDL‫ێ‬
adeajajui. Nuninak Apajuí chichamen nai’, takui wajukaik nunikaishni tusamek
agagbauwa nuna, tuja Jisus tibauwa utujimsam anentaimipa, ashí betek ataktú
nunashkam dekaskeapi tiajui. akiinmainai. 8੅Daseg ni wakegamunum
umpuawai, GXWLNDNQXPLLVKLQEDXDQWD\DW‫ێ‬
Jisusak ashí aents kuish, tuwiya minawa, tuja tuwí
anentaibaunash dekawai QDJNDHPDNLVKZHJDZDGXNDGHNDVKWD‫ێ‬
23੅Jisus jista Pascua tutain inagkeaktatus yame. Ju shiig dekatsug juninke aents
Jerusalén jegaa pujus, makichik aentsush Wakaní Pegkejin akiinaushkam, —tiuwai.
dutikmainchaun iwainag takatai, kuashat 9੅Tama Nicodemo awentsag:

aents aidau, dekas Apajuí Uchijimpapita, —¿Nunash wajukag nunikainta?


tiajui. 24੅Nuniagtaishkam Jisusak: —tusa iniau.
Dekaskeap imagnis anentaimjutuinawa 10੅Tutai Jisus ayaak:

tichauwai, nigka shiig dita anentaibaujinak —¿Ame Israel aidau jintinnaitam


waituidau asa. 25੅Nigka, tikich aents aidau, ibauwaitkumek dusha dekatsum?
juka aentsuk nuní anentaimainawai tusa 11੅Dekas tajame: Iik dekamu chichaaji,

ujatkati tichauwai, QLDHQWVXQDQHQWDLPWD‫ێ‬ tuja wainkamu etsegji. Tujash atumek


jinak shiig dekaju asa. dekaskeapi tatsugme. 12੅Atum wi ju
nugka juwiya pachisan tamash
Nicodemo Jisusan tajuamu dekaskeapi tachautigmesh, ¿Itusagmek

3
1੅Makichikaents Nicodemo daagtin dekaskeapi titagme nayaimpinmaya
fariseo aajakuí, ashí judío aina nui pachisa chichaakuish?
eme anentsá diitai. 2੅Nunú Nicodemo 13੅“Makichkish nayaimpinmag wachau

Apajuin pachis ausatatus kashi Jisusan ainawai. 7XMDVK:LWMDLQD\DLPSLQPD‫ێ‬


jegajiuwai. Dutika aujak: yan, Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan
-XDQ੄3 174

juwi Akiinaunuk. 14੅Moisés dapi


dakumká najanamun uwegshunum yakí Juan kampatumá etsegkamu
jiikua numamtuk, minashkam yakí 22੅Jisus juna tusa ukuak, ashí niina
jiigkagtin ainawai, ZL$SDMXt8FKLML\DLW‫ێ‬ jintintaiji aidaujai Judea nugkanum
kun Aentsmagan Akiinauwaitag nunak, wegajui, nui yamijatiagtai dukap
15੅dutijuawagmatai, ashí aents mina tsawan pujusuí. 23੅Nuniai Juagshakam
GHNDVNHDSLWXMXWXLGDXNSXMXWQDJNDQ‫ێ‬ Enón Salimnum jegaattak awa nui pujus
chauwa nuna jukiagtin ainawai. yamijatu, nui yumi au asamtai, ashí
aents niiní jegauk betek yamimakaju
Apajuik aentstin imá senchi ainawai. 24੅Nunak Herodes Juagkan eke
anempau asa uchijin achiatsaig nunikajui.
awetugmauwai 25੅Nuanuí Juagká jintintaiji aidau,
16੅“Apajuik ashí aentstin senchi judío apuji aidaujai, aentsush wajuk
anejatu asa, ni Uchijí makichkiuchia tudaujinash pegkemainaita tusag
nunak awetugmauwai, ashí niina dekas tudayinau, 26੅nunikag Juagkan
Apajuí Uchijimpapita tusa niinig kajinas jegaantag:
anentaimaidauk, ZDLWXWQDJNDQFKDXQ‫ێ‬ —Jintinkagtinuh, amijai Jordagkan
mag wechatnume, D\DWDNSXMXWQDJNDQ‫ێ‬ amain pujubium nunú, ame mina ukujui
chaunum Apajuijai tuke pujustin minittawai tusam etsegmayum nu
atinme, tusa. 17੅Apajuik Uchijinak ju yamai yamijattai, kuashat aents aidau
nugka juwig aentsun suwimkan susati nemajuinawai, —tuidau.
tusag awetugmachui, ayatak aents 27੅Tama Juan chichaak:

aidaun ayamjuk uwemtikati tusa —Apajuí dutikata tichamuk aunak


awetugmauwai. aikmaitsui. 28੅Atumek shiig dekagtagme,
18੅“Apajuí Uchijiya nuna dekaskeapi wi atumesh ashí antuinagmin paan
tuinak, niinak umijuidauk waittanmag iwainakan, wika Kristuchuitjai, wika
wechagtin ainawai, untsu niina dekaskeapi niina pachis etsegtukti tusa emtika
tuinachu, chichamenash umijuinatsu nunú awemamuitjai, tusan timayag duka.
waittanmag wegagtin ainawai. 19੅Apajuí 29੅Makichik aents niina nuwe atinjijai

Uchijí ju nugka juwi taa, ditá tudauji wajas chichaagtai, niina kumpají
aidaunak paan iwaintukajui, suwenum antujak shiig aneas wajama nunisnuk,
batsamaina numamtuk wajainamun. wishakam shiig senchi shiig aneajai,
Dutikamaitak aents aidauk, tudau takatan nuna pachisag chichainamun antaknuk,
imá senchi wakegaidau asag, Apajuí aents aidau shiig antujuinak niinak
wakegamujiya nuna takainak tsaaptinnum nemajuidau asagmatai. 30੅Niinak kashí
pujumaina numamtuk wajamaina nuna kashinig aents tuwajuinak eme
dakitjaju asag, Apajuijaig tuke kanaak anentiagtatui, dutikainak minak junik
kanakagtin ainawai. 20੅Tudau takau aidauk diijiagtatui.
tsaaptinnak dakituinawai, nunidau asag,
wi pegkegchau takaamujun iwaintugkai, Yakiya tauwa nunú imá
tusag tsaaptinnak tupantuinawai. 21੅Tujash wagaakui tibau
dekaskenum pegkeja nuna takaidauk, ditá 31੅´<DNL\DWDXDVDQLJNDDVKtQDJNDH‫ێ‬

takatjin paan iwainaktasag Jisusai kagtasui. Untsu wi nugkaya asan,


mininawai, Apajuí wakegamun takasú chichaaknush nugkaya aidaunak
asag.” pachisan chichaajai. 32੅Nayaimpinmaya
175 -XDQ੄3੄4

tauwa nu ashí ni wainkamujin dekas 9੅Nu tusá segam nuwa Jisusan ayaak:
antukbaujijai pachis etsejui, nunitaish —¢:DJNDPLQDVKDPHMXGLXZDLWNX‫ێ‬
aents aidauk dekaskeapi tuinatsui. mesh, yumi ajamjusta tusamesh
33੅Untsu ni etsegbaun aents antujuk segatme, wi Samarianmaya aish? Judío
dekaskeapita tuidauk, Apajuinu aidauk Samarianmaya aidaujaig
dekaskea nunaap tawa tusag shiig makichkish augdaichau ainawai, —tau.
antujuinawai. 34੅Apajuí awemamua duka 10੅Tama Jisus ayaak:

Apajuinak pachis chichaawai, —Ame dekas wi Apajuí anentag


chichamenash shiig etsegtawai, Wakaní awemamun, amina yumin segajam nunú
Pegkeji ashí susamu asa. 35੅Apajuik niina dekajuamek, dekas tajame minashkam
Uchijin aneau asa, ni senchijinak segatmainaitme, tujutkuminig wi dekas
susauwai ashí tikich aidaunash nigki yumi pujut tuke atinun sukagtina nuna
diistí tusa. 36੅Apajuí Uchijiin dekaskeapi amamainaitjai, —tiu.
tuidauk, pujut nagkanchaunum tuke 11੅Tutai nuwa chichaak:

pujusagtinai; untsu Apajuí Uchijin —Apuh, ame yumi shikitai takaktsum


dekaskeapi tuinachuk, Apajuí suwimke aniaumesh, yumishkam initak awa
VKLLJLVKDPDLQDWLQDQXLSXMXVZDLWWVDJ‫ێ‬ aniaish, ¿wajiyai shikikam sujustasamea
tinai”, tiuwai. tame? 12੅¿Ame ii muunji Jacob aajakua
nunú nagkaesaukaitam? Ii muunji Jacob
Jisus Galilea wegaku jiinkimu DDMDNXDQXMXQD\XPLJPDWQDNXNXJWDP‫ێ‬
(Mt. 4.12; Lc. 4.14) kiuwai. Niishkam ju yumigmata junak

4
1੅Fariseo
aidau: Jisus aents aidau ashí ni uchijijai umujakuí, WDJNXMLQDVK‫ێ‬
jintinbau, nuigtú yamiamu aidau kam junak suujakuí, —tau.
imá kawemai Juagdaun nagkaesau, 13੅Tusá tama Jisus chichaak:

tuinamun antukajui. 2੅(-LVXVDN\DPLMDW‫ێ‬ —Ju yumia juna umauk, ataktushkam


jachui niina jintintaiji aidau yamijatjaju tuke kitajagtinai, 14੅untsu wi yumi
ainawai.) 3੅Nuniau asamtai fariseo aidau midauwa nu susam uwaju aidauk
nuna dekaje tabaun antugmamak, atakea duwish kitaagchatin ainawai,
Jisusak Judeanak ukuak ataktú wakitki ayatak ni anentain tuke yumi pukuni
Galileanum weuwai. jiinama imaní ajamu asa. 1XDHQWVQX‫ێ‬
mag yumi pujutan sukagtina duka tuke
Samarianmaya nuwajai igkunikbau atinai, —tiuwai.
4੅1XQLN6DPDULDQXJNDQXPQDJNDH‫ێ‬ 15੅Tama nuwa:

mak, 5੅yaakat Sicar tutainum jegawajui, —Apuh, nunú yumi minash sujustá,
yaunchuk Jacob ni uchijin Josen kitamakun yumin shikiakun waketjag
nugkan susauwa nui. 6੅Nunik Jisus miná imaní pujuig, —tiuwai.
minakua senchi pimpikiu asa, Jacopan 16੅Tutai Jisus chichajak:

yumigmatji aajakua nui, etsa tajiastatak —Weme aishum untsukam jukim juwi
wegai, nu yumigmatnum ayaumas niijai tantata, —tau.
ekeemsauwai. 7੅Nuniai Samarianmaya 17੅Tama nuwa ayaak:

nuwa yumin shikiak tantamtai: —Wika aishinchauwaitjai, —tiuwai.


—Minash yumi ajamjusta uwagtajai, Tutai:
—tusa Jisus segauwai, 8੅jintintaiji —Dekas tame, wika aishinchauwaitjai
aidauk yaakat yutain sumaktasag tame duka; 18੅FLQFRDLVKXPDMXWMDPDMD‫ێ‬
wegaju ai. kuí, tuja yamai ajutjama dushakam
-XDQ੄4 176

amina aishumchauwai. Duwi dekas 29੅—Atumesh minijum diistajum, awi


aishinchauwaitjai tame duka tame, aents pujuma nu, waitchauwaitak wi
—tau. nunikbaugnak ashí ujatkame. ¿Yakita,
19੅Nunú tama nuwa chichaak: Mesiaschawashit? —tiuwai.
—Apuh, ame dekas Apajuí etsegtin 30੅Tutai aents aidaushkam, Jisus

diyajame. 20੅Ii muunji aajakajua nu pujamunum jegajiagtatus ashintukajui.


Apajuin emematuinak shimujakmauk au 31੅Nuwa yaaktanum wematai, Jisusa

muja auwai, WXMDVKDWXPMXGtRDLGDXWLJ‫ێ‬ jintintaiji aidau:


mek, Apajuí emematku ijunmainuk imá —Jintinkagtinuh, amesh yuwata,
Jerusalegkak awai tinu ainagme. —tuidau.
21੅Tutai Jisus ayaak: 32੅Tama ni ayaak:

—Nuwauchih, dekaskeapi tujutta, —Mina yutaijuk atum wainchamu


tsawan jegamtaig imá ju muja juwig, ajutui, —tau.
LPi-HUXVDOHJQXPDJ$SDMXNHPHPDW‫ێ‬ 33੅Tutai ditak pempeentunisajag:

chatin ainagme. 22੅$WXPHN\DHPHPDW‫ێ‬ —Tikichiash yutainash ajamsagma,


jume dusha dekatsjume, tujamtai iik —tudayinau.
shiig dekau asa, Apajuí emematji, 34੅Tiagtai Jisus chichajak:

uwemtikagtinuk judiunmaya atin —Mina awetiu wakejamu umiamua


asamtai. 23੅Yamaik tsawantak uminui, nu, nuigtú ni takatji ashimjamua
\DPD\DMXZLNPLQD$SDMXQHPHPDWXL‫ێ‬ nuuwai mina yutaijuk. 35੅Atum
dauk, dekaskenum Wakaní Pegkeji chichaakjum: Ajak juutak eke
tabauwa dutiksag emematiagtata nunú. ipaksumat nantu awai, tinu ainagme.
Mina Apajuk aatus emematjitnume tusa Tujash wi tajime: Pagkai diistajum, ajak
wakegawai. 24੅Apajuik Wakani. Nunin ajakbauk uminag saigká, juumain wajas
asamtai niina emematin aidaushkam awai. 36੅-XDMDNMXZDDPXQPLQD\DLQWXL‫ێ‬
dekaskenum Wakaní Pegkeji wakega daunak, wi ajakan ajakú asan, akiktatjai
dutiksag emematmain ainawai, pujut nagkanchau tuke ajitnun, dutikam
—tiuwai. niishkam nunú juwaamun yainkau asa,
25੅Tutai nuwa ayaak: shiig dakujus pujustinai wijai betek.
—Mesías੆d Kristu daagtin taatna nunak 37੅Duwik chicham tibau awai: Makichik

dekajai, ni taak ashí ujapaktinai. aents ajaawai, dutikamun tikich


26੅Tutai Jisus ayaak: juwaawai, tibauwa duka waitchauwai.
—Nunak wi amina augjam juuwaitjai, 38੅Wika atumnak, atum takasá

—tiuwai. ajakmachbaugmin juuktajum tusan


27੅Tusa nuwan aujak pujaun jintintaiji ishiakbaijime, dutikamu asajum tikich
kaunkamá wainkag anentai jegagchajui. ajakmamuk juukbaijume, —tiuwai.
Nunikajash ¿wají pachismea nuwash 39੅1XQDWXWDLQLLQDMLQWLQWDLMLDLGDXVK‫ێ‬

augme? ¿Wagka augme? tutanakesh kam yumigmatnum ayaumas pujusag


tichajui. 28੅Nunik kauntamtai, nuwak chichaak pujuinai, nuwa yaakat jegaa:
yumi shikitaijinak ukuak yaaktanum “Wi nunikbaugnak ashí ujatkame”, tusa
weuwai. Nunik jegaa aents aidaun etsegbaun antukag, NXDVKDW6DPDULDQ‫ێ‬
ujaak: PD\DDHQWVQXQ~\DDNWDQXPEDWVDWDL‫ێ‬

d¬4.25 Hebreo chichamnum “Mesías” tai, griego chichamnum “Kristu” tawai, nunak “Apajuí
Apu atinun etegka awemamu” tawa nunak taku tuinawai.
177 -XDQ੄4੄5

dauk, dekas Kristuapita tiaju ainawai. 50੅Tama Jisus chichajak:


40੅Nunikag Jisusan kautuawag: Juwi —Wetá, amina uchigmik tsagaje,
kanajam wetá, tusag segajui. Tuinam —tiuwai.
nui jimajá kanajui. 41੅Nui pujus Tutai suntajá apuji Jisus tabaun dekas
chichatai niina chichamen antuinak, nuniktatuapi tusa wakitkiuwai. 51੅Nunik
nuní kuashat dekaskeapi tiaju ainawai. waketkamá jintá ni inake minittaman
42੅Nunikag nuwan chichajuinak: igkugkui. Dutika igkugkam apujin
—Yamaik imá ame ujajatkamum chichajak:
duwikik dekaskeapi tatsuji, dekas —¡Amina uchigmik tsagagmae! —tusa
jutiishkam ni chichaamuk shiig ujakuí.
antugkaji, nunikaju asaja: Dekas 52੅Tama:

juwapita ashí aents aidau ditá tudaujin —¿Etsash wajukeaiya tsagagmae?


suwimak jumainun ayamjuktina duka, Tutai inakshakam:
tuinaji —tiajui. —Yau etsa tegawai bichatjame
tsuweamunak, —tau.
Capernaumnumia capitani uchijin 53੅Tama uchí apajishkam anentaimjau:
Jisus etsagagbau —Jisus etsa nuní aimpap: “Uchigmek
43੅Samarianum jimajá kanag Jisus tsagagtatui”, tujutmae tusa.
jiinki Galilea weuwai. 44੅Jisus junash Nunik suntajá apuji ni ashí patayijaí:
pachis: “Apajuí etsegtinuk niina Jisusak dekas Apajuí awemamui, tiajui.
nugkenigkik eme anentamak achauwai”, 54੅Jisus jimaja juna wainchatain

tiuwai. 45੅Galilea jegaamtai, nuwiya iwainakua nunak Judeanmaya jiinki


aents aidau shiig anentus jukiajui, Galilea jegaa dutikauwai.
Jerusalén pujus takaamun ditashkam
jista Pascua tutain jistamainak jegawag Aents wekaechau yumi ipiakbau
ashí wainkaju asag. Betesda tutainum pujaun
46੅Ataktú Jisus Galilea nugkanum Jisus etsagagbau

5
yaakat Caná tutainum jegauwai, duwik 1੅Duwi pujus Jisus Jerusalén
ni yumi vino emamunum. Nuwi tikich weuwai, judío aidau jistamiagtai
yaakat Capernaum tutainum makichik pachinkatatus. 2੅Yaakat Jerusalén
suntajá apuji uchijí jaak tepau. 47੅Nunú pegmagbaunum dekatkau wayamunum,
suntajá apuji Jisus Judeanmaya jiinki waiti Uwijá Waitai tutainum, ayaumas
Galilea tae tabaun antuk, tajua igkug tikijuch yumi ipiakbau hebreo
chichajak: chichamaik Betesda tutai aajakuí.
—Mina jegajuí tajutuam mina uchig Nuanuí uwet cinco aak pekaamu au.
DVKtQDJNDQNLWHSHJWLPDQXHWVDHQWX‫ێ‬ 3-4੅Nunú aaknum kuashat aents aidau

jata, —tusa segauwai. 48੅Tama Jisus wainmachu, shutú, iyashí jaka


chichaak: ekeemjukbau aidaujai nugká tepetpet
—Aents dutikmainchau iwainamu waigkag batsataidau. 5੅Nuanuí makichik
waintsukek kakajus dekaskeapi aents treinta y ocho mijadai jaa pujú
tumaitsume, —tiuwai. tepau. 6੅Nunik tepettaman wainak,
49੅Tutai suntajan apuji ayaak: kuashat mijadai nunisag tepenun dekau
—Apuh, wait aneasam, mina uchig asa, Jisus jegantun:
tikima mayai nagkantsaig jegaam —¿Tsagagtasamesh wakegatsmek?
etsaentujakia, —tau. —tusa iniasui.
-XDQ੄5 178

7੅Tama jau ayaak: —Mina Apajuk yamai tsawanta


—Apuh, yumi tagkittai yuminum juwish takaawai, nuaduí wishakam
ajunmain atsau asamtai, tikich imá dutiksanuk takaajai, —tiuwai.
iyainawai, —tiuwai. 18੅Nuna tutai judío aidauk kajegkag
8੅Tutai Jisus chichajak: maata tuidau, tsawan ayamtai aig
—Nantakim ainká tepetaijum jukim etsagaju asamtai, nuigtushkam: Wika
wetá, —tiuwai. Apajuijai betek takaajai, mina Apajuk
9੅Tusá tamawaik nunú aentschakam Apajuiyai, tau asamtai dutikaidau.
tsagajui. Nunik ainká tepetaijinak juki
weuwai, duka tsawan ayamtai aig Apajuí Uchijiya duke dutikmainuk
nunikui. 19੅Nu imatjuinam Jisus chichaak:
“Dekas tajime: Wika Apajuí Uchijí asan
Tsawan ayamtai chichamjukbau wi wakegamunak takamaitsujai, ashí
Nunik wetatman tsawanchakam mina Apag takaamun wainag nunak
ayamtai tsawaju asamtai, 10੅judío aidau, takamainaitjai, nunuwai mina Apag
aents tsagajun chichajak: wakegamuk. 20੅Nunak mina Apag
—Ju tsawanta juka ayamtaiyai, anentu asa, MLQWLQMDZDLQXQtQDJNDHPD‫ێ‬
nuniau asamtai amek amina ainká sashkam shiig puyatjusa diyaam atí,
tepetaigmek jukimek wemaitsume, tujutu asa. 21੅Mina Apajuk aents
—tuidau. jakaunash inanki ataktú pujutan
11੅Tama ni ayaak: egketug apugna ibau asamtai, wishakam
—Tujash mina etsaentuju chichagtak, wi wakejamugnak pujutan suwajai.
amina ainká tepetaigmek jukim wetá 22੅Apajuk aentsnak, ju uwemjati, tuja

tujutmajamah, —tau. juka uwemjashti tusag etejashtinai.


12੅Tutai dita iniinak: Nunak ashí mina idaitugsauwai, ame
—¿Yae amina ainká tepetaijum jukim duka dutikata tusa. 23੅Mina tujutiu asa
wetá tujabiush? —tuidau. mina antugtin aina dutijamsag, aminash
13੅Tujash nigka: Jisusap etsaentugmae, DQWXJWDELDJWLWXVDDVKtPLQDLJLGDLVDX‫ێ‬
tusagkesh dekachu, Jisusak weu wai. 7XMXWLXDVDPWDLPLQDDQWXJWXLQD‫ێ‬
asamtai, nuigtushkam kuashat aents chuk, Apag mina awetiuwa nunashkam
asamtai dekaachui. 14੅Dutikamu ajuma antujuinatsui.
duwi Jisus, jega Apajuí ememattainum 24੅“Dekas tajime: Wi tajim juna antuk,

waikmá, ni aents etsagagbaujin shiig dekaskeapita tusa taku mina


wainkau, dutika chichajak: awetiuwa nunash dekas niimpap
—Nijah, yamaik tsagajam pegkeg awemauwaita tauk, ni jaakush suwimak
wajasume, ankauwaitkum awagkimek jukí waitmainjinak ukuak, dekas pujut
tudauk takasaipa, jamayum nuní tuke atina nuna jukiag pujusagtinai.
nagkaemasam jata jujutmamkim, 25੅Dekas junashkam tajime: Aents yamai

—tiuwai. tsawanta juwi pujuidaush pujutjinig


15੅Nu tusa tima aents tsagajushkam jakaujai betek ainawai, nuniai minak
judío aidaun wejí: “Mina etsaentugma umigtak pujuidauk, wi Apajuin Uchijin
duka Jisusai”, tusa ujakajui. 16੅Tusá PLQDNXQXQWVXEDXQVKLLJSDDQDQWXJWX‫ێ‬
ujakajam judío aidaushkam: Jisus kagtin ainawai, nu ainawai tuke
tsawan ayamtai aig etsaegkagtuje, tusag pujusagtin aidauk. 26੅Apajuk shiig
egaidau. 17੅Imatikam Jisus chichaak: senchigtinai, iman asa nigki pujutan
179 -XDQ੄5੄6

sukagtinuk. Ni iman asa, wi niina Uchijí awetiuwa nunak. 37੅Nuigtushkam mina


asamtai, minashkam nigki pujutan Apag juwi awetiuwa dushakam, mina
sukagtiti tusa sujusmayi. 27੅Dutijusag wi pachitus shiig etsegtujui. Atumek ni
Apajuí Uchijiyaitkun Aentsmagan chichaamujig antugchauwaitjume,
Akiinau asamtai, DPHNDHQWVDLGDXVK‫ێ‬ waintashkam wainchau ainagme.
kam diistá ju uwemjati, tuja juka 38੅Atumek niina chichamega duka

uwemjashti tusam etegjata, tujutiuwai. umigtsugme, dekas Apajuí awemamuapi


28੅-XQDZLWDMLPMXNDDQHQWDLMHJDJFKD‫ێ‬ tujutchau asajum. 39੅Atumek Apajuí
min anentaimtigpajum. Tsawan jegatnai FKLFKDPHDJDJEDXZDQXQ~VKLLJNXLWDPVD‫ێ‬
ukusbau aidau wi untsubaun antukag, jum augjume, nuwiya pujut tuke atina
29੅aents pegkejan takasú aidauk, pujut dushakam jukitasajum, tujash nunú
tuke atina nuna jukiagtatus nantajagtina DJDJEDXZDQXZLJPLQDSDFKLWXVFKLFKDD‫ێ‬
nunú. Untsu pegkegchaun takasú wai. 40੅Nuniaig atumek minaiya dekas
DLGDXNVXZLPNDQMXNLDJWDWXVQDQWDMDJ‫ێ‬ pujut jutak dakitajume.
tinai. 41੅“Tujash wika aents aidau mina eme

anenjus chichagtitnume tusanuk wakegatsjai.


Apajuí awemamuitjai Jisus tibau 42੅Wika atumnak shiig dekajime, Apajuí
30੅“Wika wi wakegamunak takamaitsujai, aneatsjum nunashkam. 43੅Wika mina Apag
mina Apag dutikata tujutbauwa awetimtai juwig taajai, nuniaig atumek
dutiksanuk dutikajai, nunin asa wi minak dakitjagme. Tuja tikich, DZHPDFK‫ێ‬
dutikamua duka pegkejai, nuaduí wika wi maitak nigki nagkami minakuig, imá shiig
wakejamunak takatsuk, mina Apag awetiu anentsajum jumainaitjume. 44੅Atumek, imá
wakejamunak takaajai. 31੅Wi wiki DWXPHNSHPSHHQWXQLVMXPHPHDQHQGD\DN‫ێ‬
SDFKLPDVDQQXQLQDLWMDLWXVDQHWVHJWXPD‫ێ‬ jum, $SDMXtHPHPDWPDLQDGXNDSDFKLDWV‫ێ‬
kuig, wainak tawai tujutmainaitjume. jum aniautigmesh ¿itugsagmek mina
32੅Tujash awai tikich mina pachitus shiig chichamjush dekaskeapi tujuttagme?
etsegtuju, nunú mina pachitus etsegtuja 45੅$WXPHNQL$SDMLQXMDWMDPDNEDNXJPDWWD‫ێ‬

duka dekas tawai. 33੅$WXPPLQDSDFKLWWVD‫ێ‬ wai tusagmek minak anentaimjutigpa. Wika


jum dekatasajum, aents aidau Juan bakumaitsujime. Atumin bakugmatnuk
pujamunum awemauwaitjume, dutikam ni Moisés chicham umiktajum tibauwa nunú
atum awemamun ujakua duka dekaske, umiktasa batsatjum nu bakugmattagme.
wainkag tichauwai. 34੅Wika aents mina 46੅Tujash atum Moisés agagbauwa nu

pachitus etsegtugkatnume tusanuk dekaskeapita takugmek, minash dekaskeapi


wakegatsjai, junak atum uwemjamnujum tujutmain ainagme, nunak mina pachitus
tau asan tajai. 35੅Juagkak lámpara agajui. 47੅Moisés agagbau dekaskeapi
HNHPDNDPNHJDNWVDDSWLQHPDPDQXPDP‫ێ‬ tichautigmesh, ¢LWXJVDJPHNPLQDFKLFKDP‫ێ‬
tinuk aajakuí. Nuniau asamtai wajumak jush dekaskeapi titagme?”, tiuwai.
tsawanchik atumshakam dekas niina
chichame wakejusjum antugkujum shiig Cinco mil aentsun Jisus ayugkamu
aneejakuitjume. 36੅Juan etsegtugkauwa (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44;
nunú mina iwaintawai, tujash nuní Lc. 9.10-17)

6
nagkaemas wi takasbauwa nu minak 1੅Nuna ti ukuak Galilea kuchají

iwaintawai. Wi takaag nunak mina Apag Tiberias tuuta awagmatia nuna


dutikata tujutmawa nunak takaajai, nunú amain Jisus katigkuí. 2੅Nuniamunum
dekamtijamainawai dekas mina Apag kuashat aents saetukajui, nigka aents
-XDQ੄6 180

dutikmainchaun takaak, jau aidaun yuwinak, ampigbau aidaunak yajuakag


etsagamun wainkaju asag. 3੅Aents doce chagkinnum aimjajui. 14੅'XWLND‫ێ‬
imaniagtai Jisusak mujanum waka, ni wagmatai aents aidaushkam, Jisus aents
jintintaiji aidaujai ekeemsauwai, 4੅Judío dutikmainchaun dutikau asamtai
aidau jistamtaiji Pascua tutai tikiju chichainak:
wajasú ai. 5੅Nunik nuwi ekeemas Jisus —Juka dekas Apajuí etsegtin ju nugka
niimkamá shiig kuashat aents minidaun juwi taatnai timawa nuuwai, —tuidau.
wainak, Felipen iniak: 15੅Nuna tuidau asag aents aidauk:

—¿Yutaish tuwiya sumaktatji aents Jisus dakitaigkishkam ijuuntuja jukí,


imanik miniina au ayugmainush? iina apuji emá apusami, tuinamun Jisus
—tiuwai. dekaa, jiinki ataktú muja yakí
6੅Jisusak ni dutikatnujinak shiig jiitkaunum nigki wakauwai.
dekayatak, Felipen wajintuk aigkat tusa
dekapeak tiuwai. 7੅Nu tama Felipe Jisus yumí awanken
ayaak: wekaesá webau
—Doscientos kuichki pag sumaka, (Mt. 14.22-33; Mr. 6.45-52)
makí makichik aents imá imachik 16੅Nunikmatai, Jisusa jintintaiji aidauk
tinamash tuké jegamaitsui, —tiuwai. kiyau asamtai, kuchanum utsaanawajui.
8੅Tutai tikich Jisusa jintintaiji Simón, 17੅Nunikag botenum chimpimjag

Pedro tuuta awagmatia nuna yachi kuchanum Capernaum katigkagtatus


Andrés chichaak: shimuidau. .L\DJVXZHZDMDV~DLJNLVK‫ێ‬
9੅—Juwi makichik uchi cinco pag kam Jisusak tatsuk megkaekau asamtai,
cebadajai najanamun, nuigtú jimagchik 18੅ditak ashinainai, dase senchi dasentak,

namakan takakui. Tujash junakeuchik kuchanak senchi tsukatmitkau. 19੅,PDWL‫ێ‬


imaan aents aina duka betek yumain kamaitak seis kilómetros amainun
ainatsui, —tiuwai. kuwagainai, Jisus yumí awanken
10੅Tusa tiagtai Jisus ayaak: wekagas boten adijkattak minittaman
—Aents aidauk shiig pekaajum wainkajui. Nunik wainkag sapigmaidau.
batsagtajum, —tiuwai. 20੅Imaniagtai Jisus chichaak:

Tiajam ditashkam dutiksag nui —¡Witjai ishamjukaigpajum!


chijichi kuashat ayau asamtai, nuwig —tiuwai.
betek pekaa batsasajui cinco mil 21੅Nuna timatai shiig anentus botenum

aishmag tumainun. 11੅'XWLNDXPLNDJPD‫ێ‬ egkejag jukiag, machik wesag wamkes


tai Jisus pagkan juki Apajuin see tusa, dita jegatasa wegamunmag anuumkajui.
ni jintintaiji aidaun tinabiuwai,
dutikawajam dita aents aidaunak ashí Jisusan egakagtatus ashinkagbau
imatiksag tinabiajui. Dutiksag 22੅Kashiniaduwi aents kuchá amain
QDPDNQDVKNDPDHQWVZDNHJDLQDPXML‫ێ‬ batsataidauk, Jisusa jintintaiji aidauk
nak imatiksag tinamkajui. 12੅Aents shiig imá makichik bote tepaun jukiag
yuwawag ejemakagmatai, Jisus weenak, -LVXVQDNMXWVXNGLWDNDVKLQND‫ێ‬
jintintaiji aidaun chichajak: mun adeajaju. 23੅Nuniamunum yaakat
—Pag ampinka duka yajuaktajum, Tiberiasnumia bote aidau, Jisus Apajuin
wainak utsankai, —tiuwai. see tusa pagkan puujá, aents aidaun
13੅Tiajam ditashkam, cinco pag cebada ayugkauwa nui, tikiju anumkajui.
najanamu puujá tinamkamua nuna 24੅Nunikagmatai Jisus ni jintintaiji
181 -XDQ੄6

aidaujai nui atsuagtai, nunú bote 32੅Tiagtai Jisus ayaak:


anumkauwa nuwig chimpimjag —Dekas tajime: Moiseschauwai
Capernaum wegajui, -LVXVDQHJDNDJWD‫ێ‬ nayaimpinmaya pagkan aentsun
tus. akaketkauk. Mina Apajui yutai dekas
nayaimpinmayan sukagtauk, QLGXWLNDX‫ێ‬
Jisus witjai yutai pujutan wai. 33੅Nayaimpinmaya akaiki ju nugka
sukagtinnuk tibau juwi taa puja nuuwai, ashí aents
25੅Nunik kuchá amain katigkag nui nugkaya aidaun pujutan susatnuk.
Jisusan wainkag: Nuuwai pag Apajuí sukagtamuk.
—Jintinkagtinuh, ¿wajutiya amesh 34੅Tutai:

juwish katigmaume? —tusag iniidau. —Apuh, nunú pag dekas tuke pujutan
26੅Tama Jisus ayaak: sukagtin tame duke sukagtita, —tuidau.
—Dekas tajime: $WXPPLQDHJDWXLQD‫ێ‬ 35੅Tiagtai Jisus chichaak:

jum duka, wi aents dutikmainchaun —Witjai yutaiya numamtin pujut tuke


iwainakan dutikamag dui, LLQDGHNDPWL‫ێ‬ atinun sukagtinnuk. Aents minai
jamatasampap aikagmae tusa minidauk tuke yapajuashtin ainawai.
dekachiatkujum, wi pag tinamim shiig Nunisag aents mina dekas Apajuiyap
ejemakaju asajum egatjume. 27੅Yutái awemauwaita tujutushkam tuke
dukap atsuk ashimdauwa duka kitaagchagtinai. 36੅Tujash duwik timajim
anentaimtigpajum. 'HNDVDQHQWDLPWXV‫ێ‬ dutiksanuk yamaishkam tajime, atumek
tajum yutai abuechau tuke pujutan minak waitiatkujum: Dekas Apajuí
sukagtina nu jukitasajum. Nunak wi awemamap tae, tusagmesh dekaskeapi
Aentsmagan Akiinaun, Apajuí mina tujuttsugme. 37੅Ashí mina Apag
Apajua nu: Ame duka dutikata, tusa ikautjamu minaig kaunainawai; aents
inatjau asamtai amastatjime. PLQDLNDXQDLGDXQDNMLLNQXNDMDSPDLWVX‫ێ‬
28੅Timatai aents aidau iniinak: jai. 38੅Wi nayaimpinmayan ju nugka
—¿Wají dutikmainaita Apajuí juwi taag nunak, wi wakegamugnak
wakejamu umigkatasaish? —tuidau. takastasanuk junikchamjai. Wika mina
29੅Tiagtai Jisus ayaak: Apag awetiuwa nunú wakejamun
—Apajuik atumnak, wi awemag juna takastasan tauwaitjai. 39੅Mina Apag
dekas Apajuiyap awemae tusag niinak awetiuwa duka ashí aentsun wi niina
anentaimtiagtinme tujamjume. Nuuwai suwag nunak, imatiksag shiig kuitamas,
ni wakejamuk. makichkish emegkautsuk, jakagmataish
30੅Tutai: tsawan dekas nagkanbaunum nigki
—¿Tujash amesh wají wainchataish inanjatin atí tusa wakejutawai. 40੅Mina
iwainagmea takaame, jutiish nu Apajuk, wi ni Uchijitag juna waitkag,
wainkaja dekas Apajuí awemamu dekas kajinas anentaimaidauk tuke
asampap aikawa tumainush? —tusag pujustin atinme tusa wakegawai. Nunú
iniinak, 31੅—jutii muunji duwik aents aidaunak jakagmataishkam,
batsamajakajua dushakam yutai maná WVDZDQQDJNDQEDXQXPZLNLLQDQMDJWL‫ێ‬
tutain yuujakú ainawai, Apajuí naitjai, —tiuwai.
chichame agagbaunmashkam nuna 41੅Jisus: “Witjai yutaiya numamtin

pachisag, QXQDN¶$SDMXtQD\DLPSLQ‫ێ‬ SXMXWWXNHDWLQXQVXNDJWLQXQQD\DLP‫ێ‬


maya pagkan akaketujakuí’, tawai pinmayan taunuk”, tibaun pachis judío
—tuidau. aidau pampantuinak:
-XDQ੄6 182

42੅—¢-X-LVXV-RVpXFKLML\DHGXFKDX‫ێ‬ sukagtumainaita? —WXVDJSDPSDQWXL‫ێ‬


kaih? Juna apají niina dukujijai jutii dau.
shiig wainnuweg jamah, ¿wagka 53੅Tiagtai Jisus ditan chichajak:

nayaimpinmayan akaikin nugkaa taajai —Dekas tajime: Atum Aentsmaga


tusash tawa? —tuidau. $NLLQDXZDQXQDL\DVKLQLD\XZDFKNXJ‫ێ‬
43੅Tiagtai Jisus chichaak: mek, XPXWDVKQLLQDQXPSHXPDFKNXJ‫ێ‬
—Wi timajim duka pampantsuk mek, tuke pujuta duka jukishtinaitjume.
idaisatajum. 44੅Makichik aentstigmekesh 54੅Aents mina iyashjun yuwak,

mina Apag wakemitkagmashkuig, umutnash mina numpajun umauk, pujut


DWXPHNZDNHNDJPHNPLQDLJNDXQPDL‫ێ‬ tuke atina nuna jukiagtinai; nuniku
tsugme. $HQWVPLQDNMLNDWMXVNDXWMXL‫ێ‬ aidaunak tsawan nagkanbaunmashkam
daunak, nugka nagkanbaunmash wi inankiagtinaitjai. 55੅Wagki mina
inankin uwemtijatnaitjai. 45੅Apajuí iyashjua nuuwai dekaskenum yutai
etsegtujakú aina nu agagbaunum: shiig ichichmamtan sukagtina duka,
‘Apajuí taa ashí jintinkagtitnai’, tabau antsagke mina numpajua dushakam.
awai. 1XDGXtDVKtPLQD$SDMXQDQWXMXL‫ێ‬ 56੅Mina iyashjun yuwak, umutnash mina

dauk niiniyan unuimajag, PLQDLNDXQDL‫ێ‬ numpajun umauk, dekas wijai ijutkau


nawai. ainawai. Nunidaujaig wishakam ditajai
46੅“Mina Apajun wainkaju asagkesh pujajai. 57੅Apag mina awetiuwa nuwi
nuninatsui. Imá wikitjai niina shiig dekas pujutak awai, nuniau asamtai
wainnunuk, niijai pujaun juwi miniu asan. wika niijai pujajai, wi wajukeag nunisag
47੅Dekas tajime: Mina, dekas Apajuí aents minaiyan yuwidaushkam wijai
Uchijimpapi tusa dekaskeapi tujutuk, pujut pujusagtinai. 58੅:LNDMXQDNSDJQD\DLP‫ێ‬
tuke atina nuna jukiagtinai. 48੅Witjai pinmaya nugkaa akaikiuwa nuna
yutaiya numamtin dekas pujut tuke atinun pachisan chichaajai. Jujú yutaig atumin
sukagtinnuk. 49੅Yaunchuk atumin muunjum duwik maná tutain yuujakú
muunjum aidau uwegshunum batsamsag, aina nuninchauwai. Tujash nuna
maná nayaimpinmaya kakegun juuká yuwawaju aidauk ashí jinawaju
yujakajush batsatainatsui, jinawaju ainawai, untsu ju yutain yuwidauk tuke
ainawai. 50੅Tujash junak yutai manaya pujusagtinai.
nuna pachisnuk tatsujai. :LNDQD\DLPSLQ‫ێ‬ 59੅Jisus juna pachis jintinkagtuauwa

mayan akaikin aentsnum tau asan, mina nunak, yaakat Capernaum jega judío
nemagtuidauk pujutan jukiagtinme ijuntaijin wayaa jintinkagtuauwai.
atakesh jakachmig tuinakjag tusan tajai.
51੅Witjai yutaiya numamtin pujut tuke Chicham pujut tuke
atinun sukagtin nayaimpinmaya atina nuna sukagtin
akaikiunuk. Jujú pagka juna yuwauk tuke 60੅Nunú tu jintinkagtamun kuashat
pujutnui. Wi yutai sukagtittag duka mina niina ijuntú yujaidau antukag:
iyashjuke. Nunak ashí aents juwiya —Juna tawa duka shiig dakitmainai
aidaush pujut tuke atina nuna jukitnume ¿yaki nunash antugkati? —tusag
tau asan dutikattajai.” ashishmatuidau.
52੅Nunú tabaun judío aidau antukag 61੅Nuna tiagtatman Jisus dekajua:

ditak chichainak: —¿Wi tajim duka atumnak shiig


—¢8WXJND\DQXQDVKQLLQDL\DVKLQLD‫ێ‬ awajtamkachajek? 62੅Atumesh wi
nakesh yutai jukish yuwatajum tusash $HQWVPDJD$NLLQDXZDLWDJMXQDQD\DLP‫ێ‬
183 -XDQ੄6੄7

pinum mina duwik pujutaijua nui,


ataktú waketbau waitkugmesh, ¿wajuk Jerusalén wetsuk Galilea pujusbau
anentaimtugmainaitjume? 63੅Dekas
7
1੅-XQDWXVDLGD\DV-LVXVDN*DOLOHDQ‫ێ‬

Wakaní Pegkejiya nuuwai pujut tuke mag wekaesauwai, -XGHDQXJNDQ‫ێ‬


atinun sukagta duka, tuja wi timajim mak wetsuk, nuwiya aidau maata tabau
nunak minaig kajintsá anentaimsatajum asa. 2੅Tujash judío aidau ditá muunji
tusan timajime, nunak wika dekas mina uwegshunum aakmaja yujajakbau
iyashig yuwatajum tusan tichamjime. anentaimtusa jistamtaiji tsawan jegattak
:LDWXPLQWLPDMLPQXQXZDL$SDMXLQX‫ێ‬ wajai, 3੅niina yachi chichajuinak:
miag, nuigtú pujutnash sukagtina duka. —Amek juwig juwatsuk, Judea
64੅Nuniaigkishkam atum ainajum nugkanum jintintaijum batsata nui
anuiyatijum, dekaskeap nunak tawa wetá, ditash ame takaamugmin
tichamin anentaimaidautigmeshkam wainkatnume. 4੅Aents ni takaamun
ainagme. iwainagtatus wakegauk uukag takachu
Nunak Jisusak, GXZLN\DPDQDJNDP‫ێ‬ ainawai. Ju ame takaam imag
chak niina jintintaijin etegjauwa duwik takaakmek, ashí tikich aents aidaush
ya dekaskeapi tuinatsua, nuigtush ya wainainamunum takastá, —tiajui.
sujama atinaita nunashkam dekaajakuí, 5੅Nunak niina yachi aidaukesh: Dekas

nunin asa tiuwai. 65੅Nuigtushkam ekesag Apajuí awemamuapi, tusag dekainachu


tiuwai: asag tiajui. 6੅Nunú tama Jisus chichaak:
—$WXPPLQDGHNDVNHDSLWXMXWXLQD‫ێ‬ —Apag mina awetak, ashí tikich
chu asagmin, makichik aentstigmekesh aidaush iwaintuja takastá tujutbauwa
mina Apag wakemitkagmachkuig, duka eke tsawan jegatsui, tujash
minaig tamaitsugme timajime. atuminig ashí tsawantak agkan
66੅Nuna timatai kuashat aents niina ajutjamainawai. 7੅$WXPQDNMXQXJNDQ‫ێ‬
ijuntú yujajuidauk tuke tupantuinak maya aents aidauk kajegtamain
ukukiajui. 67੅Nunikagmatai Jisus ni ainatsui, tujash minak kajegtuinawai,
jintintaijin doce aina nuna: wika dita pegkegchaun takainamun
—¿Atumesh anka wetasajum wainu asan, pegkegchauwai tuinamu
wakegatsjumek? —tau. asag. 8੅Atumek jistanmag wetajum, wika
68੅Tutai Simón Pedro ayaak: minishtatjai. Mina awetiu takastá
—Apuh, ¿jutiish yaayaig wetaji, ame tujutbauwa nunú eke tsawan jegachu
chichamjum pujut tuke atinun sukagta asamtai, —tiuwai.
aniaish? 69੅Jutiik ame tame duka 9੅Nuna tusa idayak nigka Galileanum

dekaskeapi tuinaji. Nuniau asá shiig juwakui.


dekaji, amek Kristuitme Apajuí
pegkegma nuna Uchijí, —tiuwai. Aak aakmagbau pachisa
70੅Tutai Jisus ayaak: jistamtainum Jisus webau
—¿Wichaukaitag atum doce ainajum 10੅Nunik juwakuitak niina yachi

nuna etegjaunuk? 'XWLNDPXDLQDMXPL‫ێ‬ shiyakagmatai, QLLVKNDPDHQWVGHNDMXD‫ێ‬


nig anuig makichik iwanch pachitkawai, wainum tusa uumak, yaunchuk aak
—tiuwai. DDNPDMD\XMDMDNEDXSDFKLVDMLVWDEDX‫ێ‬
71੅Jisus tiuwa nunak Judas Iscariote, num weuwai. 11੅Judío aidauk nu
Simogka uchijiya nu niijai wekaenaitak jistanum batsamsag, -LVXVDQZDLQNDWD‫ێ‬
pempeentuki sujam atin asa tiuwai. sag egainak:
-XDQ੄7 184

—¿Dusha tuwig pujawa? —tusag —Wi tsawan ayamtai aig, aentsun


imatuidau. etsagagmag nuaduí anentai jegatsjume.
12੅Nunú imat yujainai, nu aents 22੅Moisés, uchi aishmagkuch akiinkuig

tuwakbaunmaya wajumak niina tuke pakaji ajapjitajum tujabiajui,


pachisag: “Duka aentsuk dekas (nunak Moisesak ni nagkamachu aig,
pegkejai”, tuinai, tikich chichaidau: atumi muunjum nagkabau asamtai)
“Auk pegkegchauwe, aentsun wainak atumshakam tsawan ayamtai tsawaju
tsanú wekaenuwe”, tuidau. aigkish tuke dutikin ainagme. 23੅Duka
13੅Tusa tuinakush iwainak paanmasag dekaske, atumek Moisés timawa nuna
chichainachu, apu aidaun ishamaidau uwaekaig tusajum, tsawan ayamtai
asag. tsawaju aigkishkam uchi aishmag
14੅Jistamainamu tsawan ejapeantu ai, akiinamtaig pakaji ajapjin ainagme.
Jisuschakam jega Apajuí ememattainum Nunin ainayatkugmesh ¿wagka wi
wayaa jintinkagtuauwai. 15੅Nunik nui tsawan ayamtai tsawaju aig, aents jaun
jintinkagtutai, judío apuji aidauk etsagagmag duwish kajeagme?
puyatjusag diinak: 24੅Atumek aents dutikamujiya nu shiig

—Imaanik papiin ausachua dekagtsukek pegkegchauwai tiigpajum,


annaitkush, ¿utusaya imatikash shiig dekaajum duwi nuninai takugmesh
dekawa? —tiajui. titajum, —tiuwai.
16੅Nunú aaja tuinam Jisus chichaak:

—Wika midaunak jintinkagtatsjai, Jisus ni minimuji


ZLNDPLQDDZHWLXZDQXGDXQMLQWLQNDJ‫ێ‬ pachisa etsegkamu
tajai. 17੅Aents dekas Apajuí wakegamun 25੅Nuna tutai wajumak aents Jerusalén

takastatus wakega nunú minak: Dekas batsamin aidau antukag:


Apajuin chichamen jintinjamji, nigka —¿Auchukaih maatasag egaa
niinunak jintinjamtsuji, tusa dekamain yujajiagma nu? 26੅Diisjua aents
ainawai. 18੅Aents niina imanjin pachis tuwakbaunum wajan chichataish
chichauk, aents antugtuidau eme pachitsuk idayinana. ¿Dekas Apajuí
anenjitnume tusa tinu ainawai, untsu awemamui tuidau asajampash apu
aents mina awetiuwa nuna eme aidaush ayatak diina? 27੅Jutiik ju aents
anentinme tusa chichauk, waitjusagkesh tuwiyampaita duka shiig dekaji, tujash
chichatsuk, nigka dekaskea nunak Kristu minamujinak makichkish
chichau ainawai. dekajuachagtinai, —tiaju.
19੅“¿Dekas Moisés atum chicham 28੅Tuinamun Jisus jega Apajuí

umiktinun amaschaukaitjum? Tujash ememattainum jintinkagtak pujau


QXQ~VXVDPXLWNXMXPPDNLFKNLWLJPH‫ێ‬ antuk, senchi jiiká chichaak:
kesh umiatsjume. Nuniayatkugmesh —Dekas atumek dekagjume, wi
¿wagka minash mantuatasagmesh tuwiyanua minaja duka. Tujash wika. wi
wakejutagme?”, tau. wakegamun takastasanuk minichuitjai,
20੅Tusa tutai aents nui pekajaidau wika atumin wainchataigmia nunú
aikag: awetimtai tauwaitjai. 29੅Wika niijai pujaun
—Aminak dekas iwanchia nu juwi tau asan niinak shiig dekajai, nigki
pujugtame, ¿ya aminash mantamata minak awetiuwai, —tiuwai.
tawa? —tiajui. 30੅Nuna tutai achiká jukiagta tuidau,
21੅Tiagtai Jisus chichaak: tujash makichik aentskesh jegaantag
185 -XDQ੄7

achikchajui, ni achinkatnujig eke 39੅Jisus


nuna tiuwa nunak, niina
jegaachu asamtai. 31੅Kuashat aents dekaskeapi tusa nemajuidauk Wakaní
dekas Apajuí awemamap tae tuidau Pegkejin jukiagtinun pachis taku tiuwai.
asag: Nu tsawantaik Wakaní Pegkejig eke
—¿Kristu taatnai tibauwa nu taash, ju taachu, Jisus eke mantamna anean
aents jutii wainchataijin iwainag takaa nayaimpinum waachu asamtai.
juní nagkaemasampash takastinait?
—tuidau. Aents aidau Jisusan
pampankiag kanajagbau
Fariseo aidau Jisusan achikta tibau 40੅Nunú tabaun aents antukaju
32੅$HQWVDLGDX-LVXVSDFKLVDFKLFKDLQD‫ێ‬ chichainak:
mun fariseo antukag, sacerdote apuji —Juka dekas Apajuí etsegtin taatnai
aidaujai ijunag chichasag, achijatin jega timawa nu taajamah, —tuidau.
Apajuí ememattai kuitamin aidaun: 41੅Tikich chichaidau:

—Jisus achiktajum, —tiajui. —Juka Kristui, —tiajui.


33੅Tiaju ai Jisus chichaak: Nuna tuinai tikich chichaidaushkam:
—:LNDDWXPMDLJZDMXPFKLNWVDZDQ‫ێ‬ —$WVDGXFKDXZDL¢.ULVWX*DOLOHDQ‫ێ‬
chik pujusan, nuaduí mina awetiu maya amainkait? 42੅Apajuí chichame
pujamunum wetatjai. 34੅Atumek minak agagbauwa nui chichaak: ‘Kristuk David
egatkagtinaitjume, tujash waitkashtin wegantunum akiinu asa, Davitash
ainagme, ZLSXMDPXQPDJPLQLPDLQ‫ێ‬ Belegnum akiinauwa nunisag niishkam
chau asajum, —tiuwai. Belegnumak akiinatnai’, tawa aniaish
35੅Timatai apu aidau ditá ditak —tuidau.
iniininak: 43੅Nuna tusag aents aidauk Jisusan

—¢$XVKWXZLJLLZDLQPDLQFKDXQ‫ێ‬ pampankiag ditak kanajajui. 44੅Nuninai


mash wetí? ¿Judío aidau kanajag tikich aents Jisusan achiká jukiagtatus
shiyak, griego aents batsatainamunum wakejuidaushkam achikchajui.
pujuina nuna jintintak wetin asampash
tawa? 36੅¿Nunash wajuk tujamkua, Apu aidau Jisusak Apajuí
¶DWXPHNPLQDNHJDWNXJPHVKZDLWNDVK‫ێ‬ awemamuapita tichamu
tin ainagme, ZLSXMDPXQPDNPLQLPDLQ‫ێ‬ 45੅Nunikag achijatin jega Apajuí

chau asajum’, tujama nunash tujamji? emematku ijuntain kuitamin aidauk


—tiajui. jegawajui, fariseo aidau, WLNLFKVDFHUGR‫ێ‬
ten apuji aidau batsatbaunum. 1XQLNDJ‫ێ‬
Yumi pujutan sukagtinun matai:
pachis Jisus tibau —¿Wagka Jisusash juwi itachugme?
37੅Jistaashimnamua nunú tsawan —tusag iniasajui.
dekas imá puyatjusa anentaimtutai 46੅Tusá tuinam dita aiinak:

asamtai, nunú tsawantin Jisus wajantá —Makichik aentskesh nu aents


senchi jiiká chichaak: chichama imatika chichauk tuke
—Aents kitabauk, minai tanta uwagti. wainkashbauwai, —tiajui.
38੅Ni mina dekas Apajuí Uchijimpapita tusa 47੅Tiagtai fariseo chichainak:

anentaimtujuidaunak, agagbau chichaa —¿Atumesh tsanuamak yujainajum?


nunisag, niina anentainig yumi pujutan 48੅¿Jutii apuji aidau, nuniachkush

sukagtina nunú pukuni jiintitnai, —tiuwai. fariseo apuji aidaukesh niiní dekaskeapi
-XDQ੄7੄8 186

tuinawash dusha wagka anentaimsajum —Atum ainajum anuiyash yaita


diyatsjume? 49੅Au aents chicham machikish tudaun takachush, nu iman
XPLNWLQXQGHNDWVXDXNWLNtSHJNHJFKDX‫ێ‬ dekatkauk kayai tukutí.
wai, —tuidau. 8੅Tusa ataktú tsuntsumá nugkan agau.
50੅Tiagtai nui Nicodemo niishkam 9੅Nuna timatai ditá tudaujinash

fariseowaitak Jisusan ausatatus kashi dekagmamaidau asag, muunchinum


jegajiuwa nunú chichaak: nagkamna makí makichik jii jiinkawag
51੅—Jutii chicham umiktinji chichaak: ashí shimuinak, imá Jisusnak nuwajaig
‘Aents chichaamuji antugtsukek ukukiajui. 10੅Nunikagmatai Jisus pagkai
suwimak susami tumaitsui, dekatkauk niimkamá aents atsuagtai nuwan iniak:
chichamujiyá antugka, nuaduí shiig ni —Nuwauchih, DPLQDDHQWVLWDJPD‫ێ‬
dutikamujish dekajua dutikmainai’ wagma dusha wajukawagmae. ¢0DNLFK‫ێ‬
tujamji, —tiuwai. kikesh tukugmachajek? —tau.
52੅Tutai dita aiinak: 11੅Tusa tama nuwa ayaak:

—¿Amesh Galileanmayagkaitam? —Apuh, makichkish tukugchaje,


Apajuí chichamen agagbauwa nu shiig —tiuwai.
kuitamsam ausam diisia, Galileanmaya Tusa tutai Jisus chichagkushkam:
aentsush Apajuí etsegtinush asauwashit —Wishakam aminak suwimkan jukiti
nunú, —tiajui. tusanuk tumaitsujame. Yamaik jeemin
53੅Tusa ukuinak makí makichik ditá wetá, tujash awagkimek tudauk
jeen shiyakajui. takasaipa, —tiuwai.

Nuwa ekagmaku Jisus ejeentunbau Jisus tsaaptinun aentsun


itajuauwai
8
1੅Tujash Jisusak Olivosan mujajin
weu, 2੅QXQLNNDVKLQLDGXZLNDVKLN‫ێ‬ 12੅Aents aidau ataktú ijunjamtai, Jisus
mas wakitki, jega Apajuí ememattainum jintinkagtak:
jegauwai. Nunikmatai kuashat aents —Witjai ju nugka juwi tsaaptinjai
tuwagkam ekeemas jintinkagtutan betek tauwaitag nunak. Nunin asamtai
nagkamauwai. aents mina nemagtuidauk tsaaptin
3੅Nuniai chicham umiktinun jintinkagtin pujutan sukagtin tuke ashimnachua
aidau, fariseo aidaujai, nuwa tikich nuna jukiagtatui, nuna jukiajuk
aentsjai takamun wainkag jukiag itajiajui. suwenmak wekaesachagtinai.
Dutika itaa aents tuwakag ijunbaunum 13੅Nuna tutai fariseo aidau chichajak:

ejapea awaantag, 4੅Jisusan iniinak: —Ame imanaitjai tusam etsegtumam


—Jintinkagtinuh, ju nuwa ekagmaku duka tikima pegkegchauwai, —tuidau.
jukí itanji. 5੅Moisés chicham umiktajum 14੅Tiagtai Jisus ayaak:

tujabiuwa duka, nuwa junin aidaunak —Wi wiki pachimasan taja dushakam
ayatak kayai tukua tukuakuajum wainkachui. :LNDGHNDJPDPMDLWXZL\D‫ێ‬
maatajum tawai, ¿tujash amesh nua juwi taamja nunak, nunisnuk tuwí
wajinpa? —tuidau. wetatja nunashkam shiig dekajai,
6੅Nunak wajintig ni timatai duwi nuniaig atumek shiig dekagtatsjume.
tsanumjugtasag tiajui. Tujash Jisusak 15੅Atumek ju nugkaya aents aidau

tsuntsumá ekeemas uwejen nugkanum aentsun etegkin aina nunisjumek


agau. 7੅Nunitaishkam ayatak iniidau, aentsuk etegkeagme, tujash wika
imatjam Jisus pagkai chichaak: makichik aentsnakesh etegkeatsjai.
187 -XDQ੄8

16੅Tujash wi etegkeaknuk dekaskenum aentsuitjume, tujash wika ju nugka


dutikmainaitjai, ju pegkegchauwai, ju juwiyachuitjai. 24੅Atumek mina: Dekas
pegkejai tusanchakam. Wikik nunak juwapita Apajuí Uchijig, tujuttsujum
dutikmaitsujai, mina Apag awetiuwa duwi jaakjumesh atumin tudaugminig
nujai atuekan etegmain asan. 17੅Atum jakatnaitjume timajime, —tiuwai.
chicham umiktin papiinum agagbauwa 25੅Tutai iniinak:

nuwig: Jimag atuegak mai nunak pachis —¿Tujash dekas amesh yaitpa? —tusa
etsegtuinakui nuaduí dekaskeapi tuidau.
takugmesh titajum, tibauwai. 18੅:LVKD‫ێ‬ Tama Jisus ayaak:
kam chicham dekaskea nuna etsegjai —Wika nunak atumnak yaunchuk
tumamjai, tuja mina Apagshakam nagkamsan tuké ujajime. 26੅Atumdaun
aikasag: Chicham dekaskea nunak pachisan nuninawai tusa etsegmainuk
etsejui, —tujutui. kuashat ajutui, mina awetiuwa
19੅Nuna tutai: dushakam dekaskea nunak chichauwai,
—¿Amina Apash tuwí pujawa? wi ju nugkaya aidautigmin tajim
—tusag iniidau. nunashkam, wika ni chichaamun
Tama Jisus ayaak: antukbaujun tajime.
—Atumek minakesh dekagtsugme, 27੅Nuna aatus chichataish, ni Apajinap

nuniau asajum mina Apagshakam pachis tawa tusajag dekainachu.


dekamaitsugme. Atum minash 28੅Nuaduí Jisus ditan chichajak:

dekagkugmek mina Apagshakam —Atumek minak wi Aentsmagan


dekamain ainagme, —tiuwai. Akiinauwaitag nu, yakí numinum
20੅Nunak Jisusak jega Apajuí achiijajum takugjum detusjum, nuaduí
emematku ijuntainum jintinkagtak dekas juka Apajuin Uchijimpapita
tiuwai, Apajuinu kuichik anentag tusagmek, nuigtú wi wakegamun
suwaku chimpitai puja nui pujus. Ni takaatsug dushakam dekajuatin
achinkatnujig tsawantak eke jegachu ainagme. Wika mina Apag jintinjuamua
asamtai, makichik aentskeshkam nunak atumnashkam tajime. 29੅Mina
achikajag jukichu ainawai. Apag awetiuwa duka wijaig tuke
pujawai, imá minakek idaitatsui, wika
Wi wegamunmag ashí ni wakejamua nunak takau
minimaitsugme tibau asamtai, —tiuwai.
21੅Jisusataktú chichaak: 30੅Nuna Jisus tutai kuashat aents:

—Wika wetatjai, nunikmatai atum Dekas Apajuí Uchijimpapita, tiajui.


mina egatkagtinaitjume, nuniakjumesh
atumek wi tuwí wegaja nuwig minishtin Dekaskea nunú
ainagme, atumin tudaujum idaitsuk agkanmitkagmamainai tibau
pujusjum jau asajum. 31੅Jisus judío aidau niiní dekaskeapi
22੅Tutai judío apuji aidau chichainak: tiaju aidaun chichajak:
—$WXPHNZLZHJDPXQPDJPLQLPDL‫ێ‬ —Wi atumin tajim jujú chicham betek
tsugme tujama nunash, nigki maamatin umigtakjumek, dekas mina nemagtin
asampash tujama, —tuidau. amainaitjume. 32੅Nuniakjum chicham
23੅Nuna tusa tiagtai Jisus ditan: dekaskea dushakam dekamainaitjume.
—Atumek juwiyag ainagme, wika 1XGHNDVNHDQXQ~DJNDQPLWNDJPDPDL‫ێ‬
yakiyayaitjai. Atumek ju nugka juwiya nai, —tiuwai.
-XDQ੄8 188

33੅Tutai dekaskeapi tichau aidau wiki nagkamnuk juwig taan pujatsjai,


aiinak: mina Apag awetakui wika taan juwi
—Jutiik Abragka uchijí wegantu pujajai. 43੅¿Wagka wi chichaamush
asaja, makichkiakesh tikich inaku dekamain dekapeatsjume? Duka mina
waitkamak asachuitji. Nunin ainajinish, chichameg antut dakituidau asajum
¢DPHVKZDMXNHDNPHDDJNDQPDHPDL‫ێ‬ nuniagme. 44੅Atumin apa duka iwanchia
naitjume tukagtame? nuuwai. Atumek niinu asajum, ni
34੅Tiagtai Jisus ayaak: takaamua dutiksagmek takastasajum
—Dekas tajime: Aents pegkegchaun wakegajume. Yama nagkamchakug
takaina duka, pegkegchau takata nuna LZDQFKLDQXQDJNDPDXZDLPDJNDJWX‫ێ‬
waitkatai ainawai. 35੅Inakak inamnun tan, dekaskea nunak dakitak waitjutan
jeenig tuke pujuchu ainawai, nuna imá waitjin weuwai. Nigka waita nuna
uchijinchu asag, untsu inamnun apají asa, waitjutan pujugnai, nu imá
uchijiya nunú jegag tuke pujuwai, duka shiig awagmamu asa. 45੅Atumek nunin
niina uchijí asa. 36੅Nuniau asamtai asajum, ZLGHNDVNHDQXQDHWVHJNXLVK‫ێ‬
DWXPLQ$SDMXt8FKLMtDJNDQPLWNDJPD‫ێ‬ kam dekaskeapi tujuttsugme. 46੅Atum
kuig, dekas shiig agkanbaekagtin aidautigminiash ¿ya wi tudau
ainagme. 37੅Dekagjime atum Abraham takasbaugnash dekagtuinawa? ¿Wagka
wegantuitjum nunak, nuninaitkujum wi dekaskea nuna etsegkuish,
PLQDFKLFKDPHJGHNDVNHDSLWXPDLQ‫ێ‬ dekaskeapi tujuttsugme? 47੅Apajuinu
chau dekapeau asajum mantuatasajum aidauk, Apajuí chichamen antujuk
wakejutagme. 38੅Wika mina Apag umijin ainawai. Tujash atumek
LZDLQWXJNDPXQZDLQNDXDVDQFKLFKDD‫ێ‬ Apajuinuchu ainajum nuaduí, nu
jai, atumshakam nunisjumek atumin antutak dakituinagme.
apa tabauwa nu dutiksagmek takau
ainagme, —tau. Kristuk Abraham
39੅Tutai dita aiinak: akiintsaig pujuwai
—Iina muunjig dekas Abragkai, 48੅Nuna tusa tutai judío aidau Jisusan
—tuidau. chichajuinak:
Tiagtai Jisus chichajak: —Juwi tibaiji, amek Samarianmaya
—$WXPGHNDV$EUDJNDXFKLMtDLQDNMX‫ێ‬ aents asam wakan pegkegchau
mek, ni takasua dutiksagmek takamain egkemtugmagmatai tu wekaeme,
ainagme. 40੅:LGHNDVNHDQXMLQWLQPDLW‫ێ‬ timayag duka dekaske.
kujum, minak ayatak mantuatasajum 49੅Tama Jisus ayaak:

wakejutagme. Abragkak makichkish —Makichik iwanchkesh minak


annunak anentaimajakchauwai. atsugtawai. Wi takaag nunak Apajun
41੅Atumek, atumin apajai betek ememattasan aikajai, dutikaig atumek
takaagme, —tiu. minak emematjuinatsjume. 50੅Wika
Tama dita aiinak: wikik emematjitnume tusanuk
—Jutiik wainka kasanum akiamuk wakegatsjai, QXQLDLJ$SDMXtHPHPDW‫ێ‬
ainatsji, iina apajiya duka dekas tinme tujutu asa, nigki nunak egak mina
Apajuiya nuuwai, —tuidau. emematjumainnak iwainawai. 51੅Dekas
42੅Tiagtai Jisus ayaakshakam: tajime: Aents wi taja nuna dekaskeap
—Atumin apa dekas Apajuiyaitkuig tawa tusa tauk ajumaish jakashtinai,
minashkam anenmain ainagme. Wika —tiuwai.
189 -XDQ੄8੄9

52੅Tutai nuigtú judío aidau aikag: —Jintinkagtinuh, ¿wagka jusha


—Yamaik shiig dekaji, dekas aminí wakan wainmachush akiinauwaita? ¿Ni apají
pegkegchau pujugtamuapi tusaik. Abraham, tudaujiniash ankauwait, atsa niina
nuigtú tikich Apajuí etsegtin aidaushkam tudaujinigkiash aanin akiinauwait?
ashí jinawajui, nunikaju ainaig ame yamai —tuidau.
chichaakum: ‘Mina chichamjun umigtauk 3੅Tiagtai Jisus ayaak:

ajumaish jakashtinai’, tame. 53੅¿Amek dekas —Juka ni tudaujinig junikchauwai,


ii muunji Abragka nu nagkaesau asamek tuja apají dukují tudaujinkish ankachui.
dusha tame? Abraham, nuigtú tikich Apajuí Ju junin akiinauwa juka, Apajuí ni
etsegtin aidaush ashí jinawajua nuniaish senchijin iwainaktatus wakegau asamtai
¿amesh wajuk takumea dusha tumame? aanin akiinauwai. 4੅Eke tsawaiya juwik,
—tiajui. mina awetau dutikata tujutmawa nunak
54੅Tama Jisus ayaak: takastajai, kiyagtatui, nunikmataig
—Wi wiki emematmamkun midaunak makichkish takamainchau agtatui.
pachimasa chichaamuk tikí wainak 5੅Yamai nugkaa pujag juwik, nugkan

amainai. Tujash minak mina Apag tsaaptinjiyaitjai, —tiuwai.


emematjawai, atum iina Apajig Apajuiyai 6੅Nuna tusa Jisus nugkaa usukmá,

tajum nunú. 55੅1XQ~WXViWD\DWNXJPHVK‫ێ‬ niina usukinig nugkan uchupig juki,


kam nigka wainchauwaitjume, tujash wika wainmachu jiin anujtukui. 7੅Dutika
wainnujai. Wainchaujai takunuk atum chichajak:
tikima wait ainajum, wisha ibauk wegakun —Yumi ipiagbau Siloé tutaya awi
tumainaitjai. Wika shiig wainu asan, ni weme nijamita, —tiuwai. (“Siloé” tawa
tujutbaunashkam dutiksanuk umigjai. nunak: “Awemamu” taku tawai.)
56੅Atumi muunjum Abraham aajakua duka, Tusá tima wainmachushkam we, nijami
wi ju nugka juwi taamujun waitkatatus shiig wainmaku. 8੅Nunik wainmakmatai nu
wakegas dakak pujusuí, nuniau mina wainmachujai ijutkau batsamin aidau, tuja
waituk shiig aneasui, —tiuwai. tikich niina wainin aidaushkam:
57੅Nuna tutai judío aidau Jisusan —¿Juchaukaih jintá ekeemas
chichajuinak: wainkauch sujustajum tusa sumá
—Ame cincuenta mijankesh pujatsum ekeemnuwe nunú? —tusag iniimaidau.
aniayatkumesh, wajutí wainkau asamea, 9੅Nuna tiagtai tikich aents chichainak:

¿Abragkan wainkabiajai tame? —tuidau. —Ehé, nunuwai, —tuinai tikich


58੅Tama Jisus ayaak: chichainak: —Duchauwai auk, ayatak
—Dekas tajime: Wika Abragkash nujai betekmamtinai, —tiajui.
akiintsaig tuke pujuwaitjai, —tau. Tiagtai nunú aents tsagaju nigki
59੅Tutai aents aidauk kayan jukiaju etsegtumak:
tukutasag, tujash Jisusak uumak jega —Witjai, —tumabiuwai.
Apajuí ememattainmayag jiinkiuwai. 10੅Tutai:

—¿Tujash wajukamea wainmakume?


Aents wainmachu akiinaun —tusag iniidau.
Jisus etsagagbau 11੅Tama ni etsejak:

9
1੅Jisus nuwiya jiinki wekamá, aents —Makichik aents Jisus daagtin, niina
\DPDDNLLQPDZDLNWXNHZDLQPD‫ێ‬ usukin nugkajai machik pachimag jiijuí
chu akiinaun wainkauwai. 2੅Nunikmatai anujtujuk chichagtak: ‘Yumi ipiagbau
ni jintintaiji aidau iniinak: Siloé tutaya nuwi weme nijamita’, tusa
-XDQ੄9 190

awetime. Tujutmatai wenu nijamakman 20੅Tiagtai nuna apají dukujijai


wainmakmajai, —tau. chichaak:
12੅Tutai: —Juka iina uchijí wainmachu
—¿Nu aentsush tuwí pujawa? akiinauwa nuuwai, 21੅tujash wajuk
Tusá iniinam: wainmake duka iik dekagtsuji, tuja yaki
—Achah, dekatsjai, —tiuwai. niimtikme dushakam dekatsji. Ni
iniastajum, nigka uchuchichua aanin
Fariseo aidau wainmachu asa, nigki ujapamainai ni wajuk
tsagajun iniasagbau wainmake nunak, —tiuwai.
13੅Nunú duwik wainmachu aajakun 22੅Nuna tiajua nunak judío aidau: Jisusak

jukiag fariseo batsatainamunum dekas Apajuí awematnaitjai tibauwa


ejegawajui. 14੅Jisus aents wainmachun nuwapita tuidauk jega ijuntainmak jiikí
tsawan ayamtai aig, usukin nugkan ajapami, waichu atí tusa chicham umikbau
uchupig jiinum anujtuk etsagaju asamtai, nuna dutijamawainum tusa
asamtai, 15੅fariseo aidau: ishamainak tu chichakajui. 23੅Nuniau
—¿Duwik wainmachumesh yamaish asamtai wainmachu apajig dukujijai:
utusamea wainmame? —tusag iniidau. —Ni iniastajum tikima uchuchichui,
Tama ni chichaak: —tiuwai.
—Minak Jisus usukin nugkan uchupig 24੅Nuna timatai judío aidau duwik

jiijuí anujtujuk: Nijamita, tujutmatai wainmachu aajakun ataktú untsuká itan


nijamin wainmakmajai, —tau. chichajak:
16੅Wajumak fariseo aidau chichainak: —Apajuiya nuna emtin dekaskenum
—Nunú aents dutijama duka Apajuí waitjutsuk etsegkata. Jutiik dekainaji
awemamuk amaitsui, dekas Apajuí nu aentsua duka tudaugtinai.
awemamuitkug tsawan ayamtai aig 25੅Tiagtai ni ayaak:

takamaitsui, —tuidau. —Wika dekatsjai, dekas tudauwashit


Nuna tuinai tikich chichaidau: nunak. Wika duwik wainmachuitkun,
—¿Tudaugtinaitkush utusaya aents yamai wainmag junak shiig dekajai,
dutikmainchaunash aikash takaawa? —tiuwai.
Tusag ditak kanajajui. 17੅Nunikag 26੅Tutai ataktú iniinak:

waketjusag duwik wainmachu wekayin —¿Utugtamkame? ¿Niimtijamtatkush


tsagajun jegaantag: wajina dutikame? —tuidau
—Amesh aents amina etsaentamjaush 27੅Tusá iniam:

¿ya tame? —¿Wagka dutik etsaentugmae tusa


Tusa iniam ni chichaak: HWVHJNXLVKGHNDVNHDSWDZDWXMXWFKD\DW‫ێ‬
—Wika Apajuin etsegtinai tajai, kugmesh, ataktú etsegkati tusagmesh
—tiuwai. wakegagme? ¢DWXPHVKQLQHPDJNDWDVD‫ێ‬
18੅Nuna tutaish judío aidauk, dekas jum wakegau asagmek tajum? —tiuwai.
jujú wainmachuwe nuuwap wainmake 28੅Tusa tutai pegkegchau chichajuinak:

tumain dekapenachu, QXQLQDNZDLQPD‫ێ‬ —Amek nunú aents nemagme, tujash


chu apajin dukujijai untsukag, 19੅iniinak: jutiik Moisés aajakua duke umigji.
—¿Jukaih atumi uchijum wainmachu 29੅Moisesan Apajuí aujujakua duka

akiinauwai tuina nunú? ¿Nunin dekaji, tujash au aents amina


akiinaush yamaish utugsaya etsaentamja duka machikish dekantsui,
wainmawa? —tuidau. niish tuwiyampaita duka, —tiaju.
191 -XDQ੄9੄10

30੅Tuinam aents wainmachu tsagaju asamtai, Apajuí ditá pegkegchauji


chichaak: tsagkujacham, Apajuinak dekatsuk
—¡Waj! anentai jeagmainkaih mina wainmachujai betek juwakagtin
etsaentuja nu, tujash atumek asamtai, tauwaitjai, —tiuwai.
dekatsjume tuwiyagkita nunú aentsush. 40੅Nuna tutai fariseo aidau wajaidau
31੅Jutiik dekaji Apajuik aents tudaugtin iniinak:
aidau wakegamunak umigtsui, nigka —¢-XWLLVKZDLQPDFKXDLQDDQQXNDL‫ێ‬
niina emematuinak ni wakegamun tag? —tuidau.
umiina nuna antujuinawai. 32੅Duwikish 41੅Tiagtai Jisus ayaak:

tuke dekachbauwai, aents wainmachu —Atum wainmachu ainakjumek


akiinaun makichik aents etsagajui tusa atumin tudaugminish bakumamainchau
etsegbaukesh. 33੅Aents mina etsaentuja amainaitjume, WXMDVKDWXPZDLQEDX‫ێ‬
nu, Apajuí awemam taachuitkug, waitji tajum awi dekas bakumatin
makichkish aikamaitsui, —tau. ainagme, —tiuwai.
34੅Tusa tutai:

—Ame akiinmawaik nagkamsam ibau Uwijan kuitamin uwigjijai


tudau aajakuitkumek, ¢MXWLLMLQWLQNDJ‫ێ‬ pachisa augmatbau

10
tuatasam wakegam? —tusag jega 1੅Nunik Jisus chichaak: “Dekas

ijuntainum pujaun jiikiag awemajui. tajime: Uwijá wenuke waitijiya


35੅Nunú dutika wainmachu tsagaju nuní waitsuk, yajá yantamnum wayaa
jiikí awemamun Jisus dekaa wekamá nunak aents kasa nunin ainawai, 2੅tujash
wainak: dekas uwijan kuitamna duka waitijin
—¿Amesh Apajuí Uchijinish wainai. 3੅Tuja waitin kuitamnuk,
dekaskeapi tamek? tiuwai. uwigjintin minitai ayatak waitin ujati
36੅Tama nu aents chichaak: idaitinai, nunak uwigshakam niina
—¿Apuh dusha yaita? Wisha nuna chichamenak shiig antujin ainawai.
wainkan niinig dekaskeapi titajai, Nuniau asa ni jiyaakushkam makí
—tau. makichik daajinak adaituk jiinai.
37੅Tutai Jisus ayaak: 4੅Dutika jiijá juki ni eemak, uwijan

—Amek duka wainme, wi amijai ukuunum saak weegame, nunitai


chichaag juuwaitjai, —tumabiuwai. uwigshakam nuna chichamenak shiig
38੅Tutai nu aentschakam Jisusan antuju asag saetinai. 5੅Uwijak niina
tikishmatug pujujus: wainchataijinak, chichamenakesh yajá
—Apuh, yamaik ame tame nunak antujiatkug nemagchau ainawai, ayatak
dekaskeapi tajame, —tiuwai. pisag shiminai”, tiuwai.
39੅Tutai Jisus ayaak: 6੅Jisus juna pachis fariseo aidaun

—Wi ju nugka juwi tauwaitag nunak, jintintuauwai; dutikamashkam ditak


aents aidau: Wika pegkegchau asan nuna tujamkumpap tawa tusag
wainmachua nuninaitjai, nunin asan dekaachajui.
Apajuinak dekatsjai tumamainak,
Apajuin tsagkugtugta tama, GLWiSHJNHJ‫ێ‬ Aents uwijan shiig kuitamna
chauji tsagkujam, wainbaujai betek numamtinaitjai Jisus tibau
wetinme; nuniai tikich aidau: Wika 7੅Jisus ataktú chichaak: “Dekas tajime:

pegkegchaunak takachujai, nunin asan :LWMDLXZLMDQZHQXNHZDLWLML\DQXPDP‫ێ‬


wainmaujai betekaitjai tumamaidau tinnuk. 8੅Tuja wi taatsaig kuashat
-XDQ੄10 192

kaunawaju ainawai, tujash nunú aidauk sujumankattajai. Wiki sujumankan


kasa, uwijan yajumin ainawai. Nunak jakan ataktushkam wiki nantaktinaitjai.
uwijak chichamenash antujuinatsui. Wi nunimain ajuta nunak mina Apag
9੅Witjai waitiya numamtinnuk, aents nunikta tujutiuwai.”
minai waidauk uwemjagtin ainawai. 19੅Jisus tusá chichaamun judío aidau

Nunú aents aidauk shiig dakujus antukag, ditak pempeentunikiag


batsamtinai Apajuí kuitabau asag. pampandayidau. 20੅Nuninai kuashat
10੅“Kasak ayatak kasamkatatus, aents chichainak:
magkagtuatatus, jegan tsaiktatus —¿Wagka aanin wakan pegkegchau
mininai. Tujash wika pujutan egkemtuam imaanag chichaa wekaga
jukitnume, nunikag shiig atsumkas aniaush antujuinagme? —tuidau.
batsamsatnume tusan miniuwaitjai. 21੅Tujash tikich chichaidau:
11੅Witjai dekas aents uwijan shiig —0DNLFKLNDHQWVNHVKZDNDQSHJNHJ‫ێ‬
kuitamna numamtinnuk. Nunin asan chau egkemtuamuk junak imatiksag
mina aentsug uwemjatnume tabaunum chichamaitsu jama. ¿Itusaya aents
mantamnattajai. 12੅Untsu aents ayatak wakan pegkegchau egkemtuamush
akiká, kuitamjutkata tusa ukukbau aents wainmachunash niimtikmainaita?
aidauk, NXQWLQ\XNDJWLQXZLMDQ\XZDWD‫ێ‬ —tuidau.
tus minittaish, XZLMDNQLLQXFKXDVDJPD‫ێ‬
tai tupikaak ajapa ukukmatai, nunú Judío aidau Jisusan maata tiagbau
kuntin yukagtin yuwak ipisig ishimnai. 22੅Tsetsek tepeau ai, Jerusalén
13੅Nunú aents tupiká duka, ni tagkujichu jistamaidau jega Apajuí ememattai
asamtai, ayatak akikam takau asa jegamkamua nunú tsawan jegau
nuniawai. asamtai. 23੅Tuja Jisus jega Apajuí
14੅“Witjai dekas aents uwijan shiig ememattainum Salomón waiti
kuitamna numamtinnuk. Wika mina ujagbaunmanini wekagun, 24੅judío aidau
aentsug aidaunak shiig dekainajai, Jisusan tentea apakag chichajuinak:
QXQLVDJGLWDVKNDPPLQDNVKLLJGHNDMXL‫ێ‬ —¢:DMXSDDVDPHDVKLLMDVKHWVHJNDW‫ێ‬
nawai. 15੅Aantsag mina Apajush shiig tame? Ame dekas Kristuitkumek, shiig
dekajui, wishakam niinak imatiksanuk ujajatkakia, —tuidau.
shiig dekajai, nuniau asan wika mina 25੅Tiagtai Jisus ayaak:

aentsug pujutan jukitnume tabaunum —Wika timajime, tujash atum minak


mantamnattajai. 16੅Uwig tikich nuna etsegkuish dekaskeapi
wenuknumiaya numamtin, tikich mina tujuttsugme. Mina Apag dutikata tusa
nemagtuidaush ajutui, nunashkam inatjamunak wika paan iwainakan
yajuakan makichik wenuknumak atumnash iwaintajime. 26੅Tujash atumek
chimpiaku utugmaina numamtuk mina aentsjuchu asajum, dekaskeapi
ijumjattajai, GXWLNDDLLMXQMDJEDWVDP‫ێ‬ tujuttsugme. 27੅Mina aentsug aidaunak
sag, mina chichamjun antugtuinakui shiig wainjai, GLWDVKNDPVKLLJFKLFKDP‫ێ‬
wiki ditanak kuitamkattajai. junash antugtuidau asag, uwig aidau
17੅“Mina Apajuk anentui, wika mina uwijá kuitamnun nemajuina numamtuk
aentsug aidau uwija numamtin aina nemagtuinawai. 28੅Wi ditanak pujut tuke
nuna ayamjakun, mantamnan ataktú atina nunak suwajai, dutikamu asag
nantaktin asamtai. 18੅Tuja minak ditak tuke waittsashtin ainawai. Minai
mantumain ainatsui. Wika wiki EDWVDWXQDNPDNLFKNLNHVKDWDQMXNFKDJ‫ێ‬
193 -XDQ੄10੄11

tin ainawai. 29੅Mina Apag ashí tikich yamijatujakbaunum jegaa pujusuí.


aidaunash nagkaesauwa nunú minak 41੅Nunikmatai kuashat aents wejiag
sujusuí. Nunin asamtai niina uwejen wainainak:
aunak makichkish atanmain ainatsui. —Juan aents dutikmainchaun
30੅Wika mina Apagjaig makichkiuchitji, iwainachkush jujú aentsun pachis
—tiuwai. chichaaya duka dekaske, —tuidau.
31੅Tutai judío aidau kayan jujukiag 42੅Nuna tuidau asag nui batsataidauk

tukutá tuidau, 32੅dutikainam Jisus kuashat aents Jisusnak dekaskeapi tiajui.


chichaak:
—Wi mina Apajun senchijin takaakun Lázaro jakamu

11
kuashat pegkeg aidaun atumin 1੅Yaakat Betanianmaya aents Lázaro

iwaintukmajime. Tuja, ¿wají daagtin jaak tepau. Duka umayí


WDNDVEDXQPDPLQDVKND\DLVKWXNXJWD‫ێ‬ María, Marta aatus ijunag nunú yaaktanmag
sagmesh wakejutagme? —tau. batsamajakajui. 2੅Maríaya juuwai kugkuinu
33੅Tama dita aiinak: juki Jisusan nawen ukatug niina intashinig
—Jutiik ame pegkeg iwainajam ujugtujua nunú. 3੅María, Martajai Jisusan
takaamunmag kayaik tukumaitsujime, chichaman akupjuinak:
amek dekas shiig aentsuitkum Apajuí —Apuh, DPLQDNXPSDMXPDQHHWDLJ‫ێ‬
pegkegchau chichagkum, Apajuiya mea duka jaawai, —tiajui.
imanuk jumamam duwi kayaik 4੅Nu akatjamu tusá ujaam Jisus:

tukunjattame. —Aunak tuke jaak jakashtatui, Apajuí


34੅Tiagtai Jisus chichaak: senchijin, QXLJW~$SDMXt8FKLMtVHQFKLML‫ێ‬
—Atum chicham umiktina nuwig: ‘Wika nashkam iwainaktatus aniawai, —tiuwai.
atumnak apajuí ainagme tajime’, tusa 5੅Jisusak Martan niina kaijai,

agagbauwai. 35੅Apajuí chichame nuigtushkam umayí Lazaronashkam


agagbauwa nuanuig: ‘Atumek apajuí senchi aneejakuí. 6੅Imaatiknaitak jaawai
ainagme’ tujamui, QXQDNGHNDVWXMDPDLQD‫ێ‬ tabaun antukashkam wetsuk, ni
wai. 36੅$SDMXtPLQDMXQXJNDMXZLDZHWLP‫ێ‬ pujamunmag jimajá kanajui, 7੅nunik ni
tai tau asan, wika Apajuin Uchijiyaitjai jintintaiji aidaun chichajak:
takuish, ¿wajuk anentaimsagmea, Apajuí —Judeanum ataktú wakettsaik
pegkegchau chichagkaume tusagmesh wegagmi, —tiuwai.
tujutjume? 37੅Wi mina Apag wakega 8੅Tama dita ayaak:

dutiksanuk takaachbau wainkugmek —Jintinkagtinuh, amina awiya judío


dekaskeapi tujutigpajum. 38੅Mina aidau kayai tukú tukugmainakua
dekaskeapi tujutchamin dekapeakjumesh, mantamawagtatus imatijabiagmaya
mina Apag dutikata tujutmawa nuna wi nuniaigkik, ¿awi ataktú wemi tusamesh
iwainakan takaakui, nu wainkajum tame? —tuidau.
dekaskeapi tujuttajum, nuniakjum minai 9੅Tiagtai Jisus ayaak:

Apag ai, wi niijai pujag dushakam —¿Makichik tsawantan doce hora


dekaajum dekaskeapi timinjum. ajatsuak? Aents tsawai wekaguk
39੅Tutai ataktú achikag jukiagta tuidau, tukuumaitsui, shiig wainak wegau asa.
LPDWLNDLQDP-LVXVMLLQNLZHJDNXZHPMDX‫ێ‬ 10੅Untsu kashi wegauk tukuumain

wai. ainawai, tsaaptinum wainmak wegachu


40੅1XQLN-LVXVZDNLWNLQDPDN-RUGDJ‫ێ‬ asa.
kan amain etsá minitaijiya nuní Juan 11੅Nuna ti nuigtú:
-XDQ੄11 194

—Iina kumpají Lazarok yamaik kanag —Witjai jakaunash inanmainnuk,


tepawai, tujash wi wejin inankittajai, wikitjai pujutnash sukagtinnuk. Aents
—tiuwai. minai kajinas anentaimaidauk, jakaash
12੅1XQDWXWDLQLMLQWLQWDLMLFKLFKDMXL‫ێ‬ pujut nagkanchaunum pujusagtinai. 26੅Tuja
nak: yamai iwaaku batsata dushakam, mina:
—Apuh, GHNDVNDQDJWHSDXNXQDQWDN‫ێ‬ Dekas Apajuí Uchijimpapi, tujutuinak imá
tatajama, —tuidau. minak umigtuidauk, ZDLWXWQDJNDQFKDXQ‫ێ‬
13੅Jisusak Lázaro jakamtai taunak, mag wechagtin ainawai. ¿Dusha amesh
ditak ayatak kanagmatais tawatai tusag dekaskeap nuniktinaita tamek? —tiuwai.
tiajui. 14੅Tiagtai Jisus paan iwainak: 27੅Tama:

—Lazarok dekas jakae, 15੅tuja wi awi —Ehé Apuh, wika dekaskeapi tajame.
juwakchau asan shiig aneajai, atumek wi Amek Apajuí Kristun ju nugka juwi
au inanbau wainkajum dekaskeapi tiagtin awematnaitjai timawa nunú asam,
asagmin. Tujash jegaa diisagmi, —tiuwai. Apajuí Uchijiyaitme, tiuwai.
16੅Tutai Tomás, Jimagmamu tutaiya

nunú, tikich Jisusa jintintaiji aina nuna Lázaro ukusbaunum


chichajak: Jisus jegantá buutbau
—Jutiish niijaig wegagmi, mainakush 28੅Nuna tusa ukuak, Martak kai

jutiijai mantamatnume, —tiuwai. Marían jegantun niinak akanki:


—Jintinkagtin juwi taa untsugmawai,
Jisus witjai jakaunash —tiuwai.
inanmainnuk pujutnash 29੅Nunú tamawaik Maríashkam
sukagtinnuk tibau wajaakug Jisusan wainkatatus wejiuwai.
17੅Jisus Lázaro pujutain jegakmá, 30੅Jisusak yaaktanmag eke waitsuk,

Lázaro ukusam cuatro tsawan wegai Marta igkugbaunmag pujau. 31੅María


jegauwai. 18੅Betaniak Jerusalén jegattak waujus jiinki wetai, judío aidau María
kampatum kilómetro jegaantu. 19੅Tuja DQHQWDLLFKLFKWXLQDNNDXQiEDWVDWXVK‫ێ‬
kuashat judío aidau shimutkajui Marían, kam: Umayí ukusbaunum jegantá
Martajai ijagsagtatus, umayí jajukam buuttasas wegatai, tusag pataetukajui.
buutuinak senchi wake besemag batsatu 32੅Nunik Maríak Jisus wajamunum

asamtai, anentain ichichtugtasag. jegantá tikishmatug pujus:


20੅Nuninai Jisus taattak minawai tabaun —Apuh, ame juwi pujutaik, mina
Marta antuk, Jisusan igkugtatus jintai, ubajuk jakachampastaih, —tau.
Maríak jegag juwakui. 21੅Nunik Marta 33੅Tusa María buuttai, judío Marían

Jisusan igkug chichajak: pataetuk kaunkaushkam buutiagtatman


—Apuh, ame juwi pujutaik mina ubajuk Jisus wainak, shiig senchi wake
jamain wajakchae, 22੅tujash wika yamaikish besemag dekapjauwai. 34੅Nunik:
ame Apajuí segamunak imatiksagkeap —¿Tuwí ukusmaugme? —tusa iniimu.
amamainaita tajai, —tiuwai. Tutai:
23੅Tusá tama Jisus ayaak: —Apuh juwi ukusmaji, tantá diistá,
—Amina umaimik aneantatui, —tau. —tiajui.
24੅Tama Marta chichaak: 35੅Tima jegan diikmá wainak Jisus

—Dekas tame, wika dekajai tsawan buutu. 36੅Nunitai judío aidau:


nagkantina duwi aneantina nunak, —tiu. —¡Diisjuah, yaitnaku aneejakuajah!
25੅Tutai Jisus chichajak: —tuidau.
195 -XDQ੄11

37੅Tiagtai tikich aidau: fariseo aidaun jegajuawag, Jisus


—¢-XM~ZDLQPDFKXQDVKZDLQPLW‫ێ‬ dutikamun pachis ujakajui. 47੅Nunú
kauwe ibaush, /i]DURMDWDLVKXWXJNDW‫ێ‬ ujakajam fariseo aidau, sacerdoten apuji
nuki, ni pujutaish jakatnasha? —tuidau. aidau, nuigtú apu ditan nagkaesau
aidaujai ijunjag chichainak:
Jisus Lázaro inankimu —$XDHQWVXDQXQ~DHQWVGXWLNPDLQ‫ێ‬
38੅Jisus ataktú senchi wake besemag chaun kuashat iwainag takaa aush
dekapjau, nunik waa muun taimunum ¿utugkattaji? 48੅Ayatak idaisa ajinig ashí
ukusá kaya aputukbaun jegantun: aents aidau niinak: Dekas Apajuí
39੅—Kayak ekektajum, —tiuwai. Uchijimpapita, tusag nemajiagtai,
Tutai Marta chichaak: Romanmaya apu aidau suntajan
—Apuh, mejeawastaih, ukusam ishitjamkamtai kautjamak, jega Apajuí
cuatroa imania kintamjae, —tau. HPHPDWNXLMXQWDL\DMXQD\XPSXQMDPDL‫ێ‬
40੅Tutai Jisus ayaak: nak ashí jutiijai amupaktatajama,
—¿Ame dekaskeapi takumek Apajuí —tuidau.
senchijí iwainamu wainkattame 49੅Nuna tiagtai nuwiya Caifás daagtin

timajam duka, dekaskeap dutikmainaita nunú mijantin sumo sacerdote atí tusa
tatsumek? —tiuwai. adaikam pujau asa chichaak:
41੅Timatai Lázaro ukuaku epenbaun, —$WXPHNGXNDPDFKLNLVKGHNDWV‫ێ‬
kayan eketkaju. Dutikamtai Jisus jume, 50੅anentaimsagmesh diyatsjume,
nayaimpin pagkai diyaak: ashí aents jinumaina nuna makichik
—Apawah see tajame, amek minak aents mantamnamaina duka, —tiuwai.
tuke antugtau asamin. 42੅Wika shiig 51੅Nunak Caifasak nigki nagkamig

dekajai, amek minak tuke antugtusmeké tichauwai. Nunú mijantin ni sumo


ame nunak. Nuniayatkun yamai tajame, sacerdote wajas pujau asamtai, Apajuí
jujú aents ijuna jushakam shiig tu anentaimtikbau asa, Jisusai judío
wainkag, dekas Apajuí awemamuapi aidaunum mantamnatnuk, tiuwai.
tujuttinme tusan, —tau. 52੅Tujash imá judío aina nuwigkik maam
43੅Nuna ti idayak senchi untsuká: amaitsui, ashí aents tikich nugkanum
—¡Lázaro, nantakim agaa jiinkita! batsata nunashkam uwemtikak niina
—tiuwai. uchijí emakta tau asa, Jisus maam
44੅Tama Lazaroshkam ukuaku uwejé atinun taku tiuwai. 53੅Nuna timatai nunú
nawejai jaanchi shiig pempeaja, nuigtú tsawantaik apu aidauk: Jisusak dekas
yapiin jaanch aputusa ukusbauk mantamnati, WXVDJFKLFKDPDQXPLJND‫ێ‬
imanisag jiinkiuwai. Nunikmatai Jisus jui.
chichaak: 54੅Tibaun Jisus dekagmama shiig

—Atiatajum wetí, —tiuwai. wantinka wekaemainchau asamtai,


Judea nugkanak ukuak, makichik
Jisus maami tusa yaakat yaijuch Efraín tutai uwejush
chicham umigkamu tikiju anem aunum weuwai. Nui jegaa
(Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-6) ashí niina jintintaiji aidaujai ijunag
45੅.XDVKDWMXGtRDLGDX0DUtDQX\XQDL‫ێ‬ pujusuí.
nak yujaidauk, Jisus nu dutikamu 55੅Nuniamunum judío aidau Pascuatin

wainkag: 'HNDVMXND$SDMXt8FKLMLPSD‫ێ‬ uwijan maawag yuujakú aina nu tsawan


pita, tiajui. 46੅Tujash wajumak aents tikiju wajasú asamtai, kuashat aents
-XDQ੄11੄12 196

Jerusalén ashinaidau, nui jegawag: Nu dutikatatus tiuwai. 7੅Nuna tutai Jisus


jista tsawaakuig pegkediaja jistamtai chichaak:
atí, tibau asamtai nuna umikagtatus. —¡Tutsuk idaisata! Junak mina
56੅7XMDDHQWVDLGDXN-LVXVDQZDLQNDJWD‫ێ‬ ukugsagmatai jutijuawagtinun jutijawai.
tus egaa yujajuidau, nunidau asag jega 8੅ujunauch aidauk atumjaig tuke

$SDMXtHPHPDWWDLQXPZD\DDHNHHPVD‫ێ‬ batsabiagtatui, untsu wika atumjaig


jash pempentunisag iniininak: pujushtatjai, —tiuwai.
—¢$WXPHVK-LVXVDVKZDMXNDQHQWDLP‫ێ‬
tagme, ju jistanmash minitpash, atsa Lázaro maami tusa
pujustimpash? —tuidau. chicham umigkamu
57੅Fariseo aidau sacerdote apuji 9੅.XDVKDWMXGtRDLGDX-LVXV%HWDQLD‫ێ‬

aidaujai aentsun akatenak: num pujawai tuinamun antukag


—Makichkitigmekesh Jisus pujamuji wegajui, QLLQDZDLQDLQDN/D]DURQDVK‫ێ‬
dekagkugmek etsegkatajum, achiká kam jakau aig Jisus inankiu asamtai,
jukimi, —tiajui. wainkata tuidau asag. 10੅Nudiagtai
sacerdoten apuji aidaushkam: Lázaro
Betanianmaya nuwa Jisusa dawen maami, tusag chichaman umigkajui,
kugkuinui nijatjamu 11੅ni nantakbaujin wainainak kuashat
(Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9) judío aidau Jisusan: Dekas Apajuí

12
1੅Seis tsawan asa jista Pascua Uchijimpapita, tusag nemajuidau
jegatin ai Jisusak Betania asagmatai.
weuwai, Lázaro jakamtai ni inankiuwa
nuna pujutaijin. 2੅Nui jegamtai Jisusan Jisus Jerusalén
eme anentsag yutain umigkajui. 'XWLND‫ێ‬ apu wajasá wayaamu
wagmatai Marta yutain pekasmatai, (Mt. 2.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)
Lázaro, nuigtú tikich aidaush Jisusjai 12੅Jista Pascua atin asamtai, kuashat

mesanum jegantag ekeemsag yuwidau. aents Jerusalén wegajui. Nunik


3੅Nuninai María kugkuin ayatak nardok kintamag tsawaukmag, Jisus taattak
najanamu, senchi akik trecientos minawai tuinamun antukag, 13੅duká
gramos ajamun juki tajuntun, Jisusa tsupijag jiinjag igkuinak, VHQFKLXQWVXP‫ێ‬
nawen ukaatuk, niina intashinig kag:
ujujtujui. Nu dutikamu kugkuntig —¡Apajuí awemamu jutii Israel
jeganak akijuauwai. 4੅Imanikmatai aidauti Apuji, iina agkanmitkagmatatus
Judas Iscariote, Jisusa jintintaijitak mina jujú emematiagmi! —wajaidau.
pempeentuki sujuktina nu chichaak: 14੅Jisusak burrun wainak nui ekeemi
5੅—¿Wagka dekas trescientos tsawan minau, duka duwik agagbaunum:
takasá kuichik jumaina imaan akik 15 ´<DDNDW6LRJQXPLDDHQWVDLGDXWLJ‫ێ‬

sujuka, nunú kuichkik ujunauch aidaun mek ishamkaigpajum,


yaimainnash aikawa? —tau. diistajum atumin apujum burrunum
6੅Nunak Judasak dekas ujunauch entsatkau mina nunú”, tawa nu
aidaun puyatjakug tichauwai. Nigka uminkauwai.
kasa asa kuichik egketai kuitamkata 16੅Jisus burrunum ekeemi wetaish, ni

tusa susam wekagas, aents aidau nu jintintaiji aidauk nu agagbau tawa


egketainum kuichik chimpiamun, nunak anentaimtugchajui, nunikajuitak
wakenmag kasamá wekagu asa Jisus nayaimpinum wakitkimtai, Jisus
197 -XDQ੄12

nuniktinun pachis yaunchuk agajajua


duka, dekas imanisagkeap uminkae Jisus ni mantamnatnuji etsegkamu
tusag adeajajui. 27੅“Yamaik shiig kuashat anentaimkun
17੅Aents aidau Jisusa nemajus waitiajai. ¿Wajintajaki: ‘Apawah, mina
yujaidauk, Jisus Lázaro jakaun untsuká mantuawagtata nunak idaitustinme’,
inantun wainkaju asag, nuna dutikame titajash? 7XMDVKZLNDQLWDEDXQXPLNWD‫ێ‬
tusag, ashí dita wainkamujinak san tauwaitjai.”
tikichnash ujaidau. 18੅Jisus aents 28੅Nuna tusa: “Apawah, amina

dutikmainchau dutikamua nuna senchijum aents aidaush iwaintukta”,


antukaju asag, aents aidauk Jisusan tiuwai.
igkugkagtatus jintujajui. 19੅Nuniagtai Nuna tai nayaimpinmaya chichaak:
fariseo aidau pempentunisag tudayinak: “Mina senchignak iwainakbaijai, tujash
—¡Diisjuah, ashí aents igkugtatus ashí aminí nagkaemaktata duwi
ashintuinana! Ii chicham umikmag duka awentsanuk iwainaktatjai”, tiuwai.
dutikmainchau emaji, —tiajui. 29੅Nu tabaun nui aents ijunu antukag:

—Ipamtai, —tiajui.
Griego aidau Jisusan Tuinai tikich chichaidau:
wainkatatus kaunkamu —Nayaimpinmaya aents chichaké,
20੅-LVWDWVDZDJPDWDL$SDMXLQHPHPD‫ێ‬ —tuidau.
tiagtatus Jerusalén wegamunum, 30੅Tiagtai Jisus chichaak:

ZDMXPDNJULHJRDHQWVDLGDXVKSDFKLLQ‫ێ‬ —-XQDFKLFKDDQXQDNPLQDDQWXPWL‫ێ‬
kajui. 21੅Nunú aidau, Felipe yaakat juktasag tatsui, DWXPLQDQWXPWLMDPNDJ‫ێ‬
Betsaidanmaya Galilea nugkanum tatus tawai. 31੅Aents ju nugkaya aidau
pujuwa nuna jegaantag: etegnagtina duka yamai jegawai, tuja
—Apu Jisus wainkatasa wakegaji, yamaiya juwiki iwanch ju nugka juwi
—tiajui. inama nunú depetkamu atata
22੅Tima Felipe Andresan jegajua ujakú, dushakam. 32੅Mina numinum achiijag
nunik niijai atuegak Jisusan jegajuawag, yakí takujiagmatai, jakan nantaakun,
tujamainawai tusag ujakajui. 23੅Tusá DVKtDHQWVQDNPLQDLPLQDLJLNDXQPDQ‫ێ‬
ujaam Jisus chichaak: tatjai, —tiuwai.
—:L$HQWVPDJD$NLLQDXQQD\DLPSL‫ێ‬ 33੅Nunak ni wajuk maam atinaita nuna

num wakitkittag duka yamaik tsawan aentsun dekamtikak tiuwai. 34੅Tutai


umiintugkae. 24੅Dekas tajime: Ajakan aents aidau aiinak:
jigkayí akaká nugkaa ajachmak nunisag —Jutii chicham umiktina nuanuig:
makichik jigkaik awai, untsu nugkaa Kristuk tuke pujutnui, tusa agagbauwa
initak ajaam jaka tsapai nejeakug nu dekaji. Nunú taish, ¿wagka amesh
kuashat jigkaijuwame. 25੅Aents ju nugka Aentsmaga Akiinauk, maatasa yakí
juwi pujutan imá senchi wakegauk takuam atatui, tame? ¿Nu Aentsmaga
uwemjashtin ainawai. Untsu aents Akiinaush yaita?
pujutin uyumachuk uwemjatin ainawai. 35੅Tiagtai Jisus ayaak:
26੅Aents mina umigtuktatus wakegauk —Yamaikik atumjai ijunjan pujajai,
nemagtuktinme, mina umigtin aidauk tujash dukap tsawantak pujushtatjai,
wijai pujusagtinai, tuja mina umigtin wajumchik tsawanchik pujuttajai. Witjai
aina nunak mina Apagshakam eme tsaaptinjai betekmamtinnuk, eke
anentinai. atumjai pujag juwik wi jintinkagtamuk
-XDQ੄12੄13 198

unuimagtajum. Suwenum wekaguk Apag awetiuwa nunashkam dekaskeapi


dekatsui ni wegamujinak shiig wainak tuinawai. 45੅Tuja mina waituina duka,
wegachu asa. 36੅Wi tuke tsaaptinjai PLQDDZHWLXZDQXQDVKNDPZDLQDLQD‫ێ‬
betekmamtinun atumjai pujag juwik wai. 46੅:LNDMXQXJNDMXZLJWVDDSWLQ‫ێ‬
dekaskeapi tujuttajum, atumesh wi num wainmatiama numamtuk aents
tsaaptinaitag nuna uchijí aminjum. aidaun dekamtikatasan taamjai, mina
Juna Jisus tusa idayak, aentsun dekaskeapi tusa nemagtuidauk
ejamki jiinki weuwai. VXZHQXPZHNDJXZDMXNPDLQDQXPDP‫ێ‬
tuk tudaunak takaa batsaminum tusan.
Judío aidau Jisusan 47੅Aents mina chichamjun antayatak
dekaskeapi tichamu umigtachunak wika bakushtatjai; wika
37੅Jisus aents dutikmainchaun iwainag aents aidaun bakutasanuk juwig
ditash wainainamunum takataish taachmajai, aentsun uwemtikatasan
dekaskeapi tichajui. 38੅'LWDQXQLQDPX‫ێ‬ taamjai. 48੅Mina dakitjak, FKLFKDPMX‫ێ‬
num Apajuí etsegtin Isaías agagbau: nash betek umiachun bakutnuk awai,
“Apuh, ¿ya iina chichamenash chicham wi tukagtimag nunuwai tsawan
dekaskeapi tuinawa? nagkanbaunum bakujattinuk. 49੅Wika wi
¿Apush yana niina senchijinash wakegamunak chichaatsjai, Apag mina
iwaintuke?” tawa nu betek awetiuwa nunú chichagkagtukta,
uminkauwai. nuniakum jintinkagtuata tujutbaun
39੅Aatus nunidau asag dekaskeapi tumain tajai. 50੅1XDGXtZLNDPLQD$SDJXPLNWD‫ێ‬
dekapenachu. Tuja junashkam Isaías agak: jum tukagtimua duka, pujut tuke atina
40 “Apajuí, nu aents aidaunak nunap sukagtawa tajai. Tau asan wi
anentaimtanash anentaimainchau atumin ujaajim, nunashkam mina Apag
emakbau asag, tujutmawa dutiksanuk ujaajime”,
jiinchakam epetkamua numamtin tiuwai.
ainawai.
Nuninchau ainakug mina chichamjun Jisus ni jintintaiji
antukag pujutjin yapajinakuig, wi aidau nawe nijatkamu

13
ditanak uwemtikmainaitjai”, tiuwai. 1੅Pascua jegatin tikiju wajasú ai,
41੅Isaías juna tiuwa nunak, Jisusa imanjin Jisus ni Apajin wegaku ju nugka
wainkau asa, niina pachis tiuwai. ukuktinjin dekau asa, ni jintintaiji
42੅Tujashkam kuashat aents aidau, nuigtú aidaun nagkamsa aneejakbaujin
apu aidaushkam Jisusnak dekaskeapi tiajui. iwaintukui, wetatak pujusash imatiksaik
1XQLQDNMDVKIDULVHRQLVKDPDLQDNLZDLQPD‫ێ‬ aneamujin.
mainachu, ditá ijuntaijin tuke jiyaku jiyaam 2੅1XQLN\XMXPNDQ\XZLQDNSHNDDPVD‫ێ‬

aig tusag. 43੅Nunak aents eme anenkagtamua munum Judas Iscariote Simogkan uchijiya
nuna imá senchi wakegainak, Apajuí dekas nuna, -LVXVVXMXWQXPLZDQFKDQHQWDLPWL‫ێ‬
eme anentam amaina nunak imanchau jauwai. 3੅Tuja Jisusak Apajuijai pujau
anentuinak nunikajui. taamujinak dekau, nunisag dekau ataktú
Apajuiyai wakitkitnujin, nuigtú niina Apají
Jisus aentsun uwemtijatasan senchimtika: Ashí ame diistá, tusa
tauwaitjai tibau idaitusbauwa nunashkam. 4੅Nuniau asa
44੅Jisus
senchi jiiká chichaak: “Aents yujumak yuwaku pekagbaunum Jisus
mina dekaskeapi tujutuina duka, mina wajakí, awantak pataká nugkuagbaujin
199 -XDQ੄13

awimak toalla juki akachuma wajantuí, 16੅Dekas tajime: ,QDNDNDSXMLQQDJNDHVDX‫ێ‬


5੅nunik mantignum yumin yajaa apujus, chui, tuja awemamua dushakam
niina jintintaiji aidau nawe nijattan awekagtiuwa nuna nagkaesauchui. 17੅Juna
nagkama nijatuk, toalla akachumamun wi tajim jujú shiig dekaajum, atumesh
juki ujugtuk emau. umiktasajum takaagtaik, Apajuí shiig aneas
6੅Dutikak Simón Pedronashkam pujustinme tusa yaimpaktatjume.
jegantun, nawe nijatjata tama: 18੅“Tujash junak ashí atumin takun

—Apuh, amek ibauwaitkumek mina tatsujime. Wika shiig dekajime atumnak


dawejuk nijatjumaitsume, —tau. wi etegjau asan, nunin aigkish duwik
7੅Tutai Jisus ayaak: Apajuí chichame agagbauwa nui: ‘Wijai
—Yamaikik wi juna jutikag juka ijunag yuwina nuwiyag pempeentugkiag
dekatsme, tujash duwi dekaattame, sujutkagtinai’, tibauwa nunash dekajai.
—tiuwai. 19੅Nuniayatkun junak ujajime, nu tsawan
8੅Tusa tama Pedro chichaak: jegakui dekas Apajuí Uchijimpapita
—Apuh, amek mina dawejuk tuke tujutminjum tau asan. 20੅Dekas tajime: Wi
nijatjugchattame, —tiuwai. awemamun dakittsuk juwauk, mina
Tutai Jisus ayaak: jujuinawai. Untsu mina jujuina duka, mina
—Amina nawemin wi nijagchamtaig, awetiuwa nuna juwinawai.”
amek wijaig ijunmaitsume, —tau.
9੅Tama Simón Pedro chichaak: Jisus Judas sujam atin etsegkamu
—¡Untsu apuh, imá dawejuk nijatsuk, (Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21;
uwejush nijatjakum, buukeagshakam Lc. 22.21-23)
nijatjugta! —tiuwai. 21੅Jisus nuna ti senchi wake besemag
10੅Tutai Jisus ayaak: dekapeg, ashí antuinamunum paan
—Yamá mainuk pata patakag maak iwainak:
pujumaitsui tsuwatjin ajapau asa, ayatak —Dekas tajime: Atum ainajum
naweeg nijatam amainai, anmamtuk juwiyag makichik minak sujutkattawai,
atumek tsuwatchau ainagme, tujash ashí —tau.
tsuwatchauk ainatsjume, —tiuwai. 22੅1XQDWLPDWDLQLLQDMLQWLQWDLMLDLGDXVK‫ێ‬
11੅“Ashí tsuwatchauk ainatsjume”, kam yana takug tawa tusag, mai niinia,
tiuwa nunak aents niina sujuktin jutiijai mai niinia wajaidau. 23੅Nuniai niina
pachitkau asamtai wainu asa, tiuwai. jintintaiji aina nuwiya, makichik Jisusa
12੅Nuna ti ashí niina jintintaijin nawen aneetaijiya nunú yujumak yuwamunum
nijatuk, Jisus ataktú ni awantak pataká Jisusai ayaumas yuwak eketu. 24੅1XQLWWD‫ێ‬
nugkutaijin nugkujá mesanum jegantá man Simón Pedro tutaya nu: Ame iniasta,
ekeemas: tusa iwijau. 25੅Dutikam ni Jisusan:
—¿Wi juna jutikajim dusha atumesh —¿Apuh, dusha yaita? —tusa iniau.
shiijak dekajum? 13੅Atum mina: -LQWLQNDJ‫ێ‬ 26੅Tama Jisus ayaak:

tinú, Apú, tujutjum duka dekas iman asamtai —Yana wi pagkan uchutuan susattaja
tujutjume. 14੅Wi Jintinkagtin, Aputnash nunú atatui.
Apuitkun atumin nawemin nijatjajim Tusa pagkan puuk juki uchutua Judas
antsagmek, atumesh atumin kakagchaujum Iscariote Simogkan uchijiya nuna
pempeentunikjum iwaintuniktajum. 15੅Junak susauwai. 27੅Nuna dutika suwaig
atumin ditash juna wainkaja jutiksag wamkes Judasan iwanch egkemtujui.
takastinme tusan iwaintakun aikajime. Dutikamtai Jisus chichajak:
-XDQ੄13੄14 200

—$PHGXWLNDWDWDPHGXNDZDPNH‫ێ‬ 37੅Tutai Pedro ayaak:


sam dutikata, —tiuwai. —Apuh, ¢ZDJND\DPDLNLVKPLQLPDLQ‫ێ‬
28੅Nuna tutaishkam makichkish chauwaitja? Wishakam amijai jakatasan
anentaimtugchajui, ni sujam atinun umintsan wekaejai, —tau.
takumpap tawa tusajag. 29੅Judas 38੅Tutai Jisus ayaak:

kuichkin kuitamin asa, NXLFKLNFKLPSL‫ێ‬ —¿Dekaskek wijai mantamnatasam


tain takaku asamtai, WLNLFKDQHQWDLPVD‫ێ‬ umintsam wekagam? Dekas tajame: Eke
jag jista atinnum atsumna nu sumakta atash shinatsaig kampatumá: ‘Wika
tusampash tawa, nuniachkush ujunauch Jisusnak waintsamjai tujuttatme’,
aidau susata tusampash tawa, tiaju. —tiuwai.
30੅Tama Judaschakam pagkan waujus

yuwa jinkiuwai. Nunak kashi nunikui. Mina Apag pujamunum wenu


ataktú taakun jukitjime tibau
Yamajam chicham umiktin tibau
14
1੅Nuna ti: “Atumek wi tajim
31੅Judas jiinki wematai Jisus chichaak: nunú anentaimtakjum wake
—Apajuí senchigtina nunak, wi Apajuí besemag pujuigpajum. Apajuiyaig
Uchijiyaitkun Aentsmaga Akiinauwaitag dekaskeapi tusajum imá senchi
duwi dekaawagtatui, nunak wi nuniktatag anentaimkujum, PLQDLVKNDPLPDQLVMX‫ێ‬
QXQDZDLQDLQDN$SDMXLQDNHPHDQHQWLDJWD‫ێ‬ mek anentaimtajum. 2੅Nayaimpinmag
tui. 32੅Wi niinak puyatjusa umigkamu asa, mina Apag pujamunmag kuashat agkan
yaunchuk wi aajakbaujua nunak imanuk awai atum pujumainuk. Nu achakuig
etittawai. 33੅Uchuchig aidauh, atumjai ujamaitsujime. Nu iman au asamtai, wi
ijunjanuk kuashat tsawantaik pujushtatjai. atum pujustinnak umigkatjime tusan
Judío aidaun: (JDWNXJPHVKZDLWNDVKWDW‫ێ‬ wegajai. 3੅Yamai wenu atum pujustinun
jume, timag dutiksanuk atumnashkam umikan, ataktú wakettsanuk taattajai,
tajime. Atumek wi wegamunmag yamaikik mina pujutaijui pujustajum tusan
minimain ainatsjume. 34੅Chicham umiktajum atumin juwakun. 4੅Atumek wi tuwí
tibaun yamai wishakam tajime. Ashí wegaja duka dekagme, nuniau asajum
iikdaisajum makí makichik aneeniamu jintashkam wainjume, wajuk wi
iwaintuniktajum. Wi atum aneamujun pujamunmash wamainaitjume
iwaintukjim aikasjumek atumshakam dushakam.”
tikichjaish iikdaisajum aneenimain ainagme. 5੅Tutai Tomás:
35੅Atum aaja pempeentunikjum aneediagtaik, —Apuh, ame wegamuk dekatsug
GHNDV-LVXVDMLQWLQWDLMLPSDSDLQDZDWXMDELDJ‫ێ‬ aniautish, ¿wajuk dekaik minitji? —tau.
tin ainawai, —tiuwai. 6੅Tutai Jisus ayaak:

—Witjai jinta numamtinnuk, tuja


Jisus Pedron uugtuktatme dekasketnash wikitjai, nuigtushkam
tusa ujakbau wikitjai pujutnash sukagtinnuk. Imá
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-38) minaig kajinas anentaimaina duke mina
36੅Nunatutai Simón Pedro iniak: Apajuig jegamain ainawai. 7੅Atum wi
—Apuh, ¿tuwí wetatme? —tau. yaitja nunú shiig dekagkugmek, mina
Tama: Apagshakam aikasjumek dekamain
—Wi wetatag nuwig yamaikik ainagme. Yamaiya juwikiuch mina
minimain ainatsjume, tujash duwi waitjum nunisjumek mina Apagshakam
pujusjum minitin ainagme, —tiu. wainjume, —tau.
201 -XDQ੄14

8੅TutaiFelipe chichaak: jumain ainatsui, waintanash wainchau


—Apuh, Apa iwainkagtukta, nu asag, ni tabaunash dekamainchau
wainká maak juwakagmi, —tiuwai. ainawai. Tujash atumek wainjume,
9੅Tama Jisus ayaak: Felipeh, tuke nigka atumiin pujau asa, aantsag tuke
DWXPZLMDLLMXQMDMXPEDWVDPLQDLQD\DW‫ێ‬ atuminig pujutnai.
kugmesh, ¿eke shiig dekagtsumek? 18੅“Tuke bitaika numamtukek

Mina shiig dekajuina duka, $SDJQDVK‫ێ‬ ukukchatnaitjime, waketjusnuk ataktú


kam aikasag dekainawai. Nuniaish, tajuatnaitjime. 19੅Machik asa mina
¿wagka Apa iwaintugkata wainkatjai, umigtuinatsu duka waitkachagtatui,
tame? 10੅¿Dekaskeapi tujuttsumek wi WXMDVKDWXPHNZDLWNDWWDMXPHPDQWXD‫ێ‬
PLQD$SDJMDLPDNLFKLNDHQWVXDQXPDP‫ێ‬ wagmatai aneantatag duwi. Witjai
tinaitag duka? Wi tajim nunak nuigtú pujutan sukagtinnuk, nunin asamtai
LZDLQWDMLPQXQDVKNDPZLZDNHJDPXJ‫ێ‬ atumshakam tuke wijaig batsamtin
nakek dutikatsjai. Mina Apag dutikata ainagme. 20੅7XMDVKQXWVDZDQMHJDWWD‫ێ‬
tibaun iwaintajime. 11੅Wi mina Apagjai wai, nunikmatai shiig dekattagme, wi
pujau asamtai, mina Apag minai mina Apagjaig makichik aentsua
pujawai taja duka dekaskeapi titajum. nuninaitag duka, antsagmek wi atumjai
1XGHNDVNHDSLWLFKDPLQGHNDSHDNMX‫ێ‬ ijutkau pujamushkam. 21੅Aents wi
mesh, wi takaamu wainkugmekesh, chicham umiktajum timawa nuna
dekaskeapi tujuttsajum dekapjustajum. umiakug dekas mina anentak nuniawai.
12੅Dekas tajime: Mina dekas Apajuin Nuna nuniaun mina Apagshakam
Uchijimpapita tusag umigtuidauk, aneettawai. Aikasnuk wishakam
ditashkam wi takaag juní nagkaemas aneettajai, dutikamu asajum aan
takasagtin ainawai, wi mina Apag nagkaemasjum shiig dekajuattagme.”
pujamunum wemataishkam. Awi wakan 22੅Tutai Judas (Iscariotechu) chichaak:

atumin pachisan Apajun segattatjime, ni —Apuh, ¿amina nemagtamchau aidau


atumin yaimpaktinme tusan. 13੅Atum wantiintutskesh itusamea imá jutiikesh
ashí atsumamu pachisjum, mina wantinkagtuktatme? —tau.
Apajush wakegamu, wisha wakegamua 23੅Tama Jisus ayaak:

nu segatkugminig, LPDWLNVDQXNDPDVWDW‫ێ‬ —0LQDDQHQWXNZLWDMDQXQDXPLNWD‫ێ‬


jime, PLQD$SDJQDVKVKLLJHPHPDWLDJ‫ێ‬ tui; nudiaun mina Apajuk aneettawai.
tinme tusan. 14੅Atum mina pachittsajum Dutikakui, wishakam mina Apagjai
dekaskeapi tusajum, ashí atsumamu QLLQDDQHQWDLQWDMXDQWXNHSXMXVWLQDLW‫ێ‬
segatkugminig imatiksanuk umiktatjai. jai. 24੅Untsu mina anenchau wi taja
nunak umigtukchattawai. Atumin wi
Wakaní Pegkejin awetittajime tusa tajim duka mina chichamjuchui, Apag
Jisus anagkagtuamu mina awetiuwa nuna chichamegai.
15੅“Atum mina anenkugmek, wi 25੅“Junak atumjai pujag juwik ashí

chicham umiktajum tajim nunú betek ujajime. 26੅Tujash wi mina Apajun


umiktajum. 16੅Dutika umigtakjuminig segattajai Wakaní Pegkeji atumi
Apajun segattajai, atumiin pujus tuke ichichtamjatnun awetugmati tusan,
ichichtamtina nuna Wakaní Pegkejin nunú wi wemataish yaimpaktatjume
awetugmati tusan. 17੅Nunú Wakaní nuniak jintinjamattajume, nuigtushkam
Pegkeji dekaskea nunak jintinkagtina DVKtZLMLQWLQWXDMLPQXQDVKNDPDQHPWL‫ێ‬
nunak, aents mina umigtuchu aidauk jamjattagme.
-XDQ੄14੄15 202

pegkeg aidaunak iwainamainai. Atumek


Jisus akatmamku tibau ZLMDLLMXWNDXDFKDNMXPHN$SDJZDNHJD‫ێ‬
27੅“Shiig agkan anentaimsa pujutan mua duka makichkish dutikmain
ukugjime. Wi shiig agkan anentaimsan ainatsjume. 6੅Makichkitigmekesh wijai
pujutaijua nuna amajime, wika ju ijutkau achakjumek, numí kanawe
nugkanmaya shiig aneetan sukagtina nejeachu asamtai tsupika ajapamu
nujai beteknak amatsjime. 1XX\XPDN‫ێ‬ kukagmatai apetiama numamtuk
MXPDQHQWDLPNXMXPLVKDPiSXMXLJSD‫ێ‬ awajam atinaitjume.
jum. 28੅Wika wegajai, nuniknush 7੅“Tujash atum wijaig ijutkau

wakettsanuk atumjai pujustasan pujakjum, wi ashí jintintuajim


tajuattajime, WDEDXVKNDPDQWXJWXN‫ێ‬ dushakam betek umiakjumek atum
maugme. 'HNDVPLQDVKLLJDQHQNXJ‫ێ‬ atsumamu segattajum, nuniakjuminig
mek, wi Apag mina nagkaetasu asamtai, ashí amastinaitjime. 8੅Atum pegkeg
nui wegajai tabaug antugtakjumek shiig takaamu aina duke iwainagtaik, tikich
aneemain ainagme. 29੅Junak emtikan DLGDXVKPLQD$SDJQDVKVKLLJHPHPD‫ێ‬
tajime, nu uminu wainkujum tiagtatui, nuninak dekas mina jintintaig
dekaskeapi timinjum tusan. ainajum nunashkam dekagmawagtatui.
30੅´$WXPMDLJNXDVKDWFKLFKDDSXMXVK‫ێ‬

tatjai, ju nugka juna apuji iwanch Jisus niina jintintaiji aidaun, mina
midau asamtai, QLJNDPLQDGHSHWXPDLQ‫ێ‬ kumpag ainagme tibau
jig senchijig atsujui. 31੅Tujash mina 9੅“Apag mina anenta aikasnuk
Apag tabaun umigkattajai, wi mina atumnashkam aneajime. Wi aneajim
Apag aneamujun ashí dekaatnume tau antsagmek atumshakam aneenitajum.
asan. 10੅Wi chicham umiktinun ukugjim ju

“Wajagtajum, juka ukuaku wegagmi. umiakjuminig wishakam aneettajime,


wi mina Apajun chichamen umiju
Jisus wika uva numijiya asamtai, ni anenta aikasnuk.
numamtinaitjai tibau 11੅“Juna wi tajim nunak wijai betekak

15
1੅“Witjai dekas uva numijiya shiig aneasag dakujus pujustinme tusan
numamtinnuk, untsu mina Apajui tajime. 12੅Chicham umiktajum tibaun wi
ajakan kuitamna numamtina duka. 2੅Mina patasnuk tajim duka: Mina nemagtin
kanaweg nejeachunak tsupiawai, untsu aidautigmek pempentunisjumek
nejeaunak, jegamujinak asantak kuitamui aneenitajum, wi atumin aneajim
aan nagkaemas nejektí, tusa. 3੅Atumek wi antsagmek, tajim nuuwai. 13੅Makichik
jintintuamjim nu umiau asajum, ajak aents ni kumpajin ayamjuktatus
jeeshji asanjamua numamtin ainagme. 4੅Wi mantamna nu iwainawai senchi anejata
atumjai ijuntsan pujag antsagmek nunak, nu anejata nuna nagkaesau
atumshakam wijaig ijutkau atajum. Ajakan anejatmainuk atsawai. 14੅Atum wi tajim
kanawe, numijin achitkachu nigki kanakí nu imatiksagmek umiautigmek mina
auk nejemaitsui. Atumshakam numamtuk kumpag ainagme. 15੅Nuniau asagmin
wijai ijutkau achakjumek pegkeg aina wika inak ainagme tumaitsujime.
duka iwainamaitsugme. Inakak apuji takaamujinak ashí
5੅´:LWMDLGHNDVXYDQXPLML\DQXPDP‫ێ‬ dekagchau ainawai. Wika atumnak
tinnuk. $WXPHNPLQDNDGDXMXDQXPDP‫ێ‬ kumpag ainagme tajime, mina Apag
tin ainagme. Wijai shiig ijutkauwa nunú tujutbaunak ashí ujakjim nuaduí.
203 -XDQ੄15੄16

16੅Atum minak etegtuachu ainagme, kajejuidau asag bakumagtinai. 25੅Nunak


witjai atumin etegjaunuk, dutikau asan dita chicham umiktinjin agagbauwa nui:
mina chichameg etsegkujum, ajak ‘Wainak kajegtukagtinai’, tawa nunú
senchi nejegama numamtuk wajaktajum uminu asamtai aikajuinawai.
timajim duka ajumaish tuke atinai. 26੅“Tujash wi mina Apajuiyan Wakaní

Nuaduí atum atsumamujum mina Pegkeji dekaskea nuna jintinkagtinun


pachittsajum mina Apag segamak DZHPDWWDJQXQ~DWXPQDN\DLPSDNWDW‫ێ‬
amasagtinai. 17੅Yaunchuk timajim jume, dutikak mina pachittsash shiig
dutiksanuk tajime: Mina nemagtin dekamtijamattagme. 27੅Dutijamainakui
aidautigmek pempentunisjumek atumshakam yama nagkamawaik tuke
aneenitajum. wijaig batsamsau asajum, mina
SDFKLWWVDMXPWLNLFKDLGDXVKXMDNWDW‫ێ‬
Tikich aents aidauk jume.
kajegtamiagtinai Jisus tibau
16
1੅“Nuna wi jintintuajim nunak
18੅“Aents mina nemagtuchu aidau, minai kajintsá anentaimat
DWXPPLQDQHPDJWDXDVDJPLQNDMHJWD‫ێ‬ megkaekaijum tabaunum tajime.
mainakuish, adeagtajum, mina dekas 2੅Tsawan jegataik jega ijuntainum

nagkamchakug kajegtuku ainawai. wayaagminish agaa jigmagtin ainawai,


19੅Atum ditajai betek agtaik, dita dutijamawag mantamainak: Juka Apajuí
aneenina aikagmasajag anempamain wakegamu takaju asá jutikaji, tiagtinai.
ainagme. Tujash wi atumnak dita aina 3੅Nunak mina Apagnash, minashkam

nunin ainum tusan etegjan midau shiig dekajuachaju asag dutijamiagtinai.


emakbau asajum, ditajai betekchau 4੅Juna tajim nunak, QXWVDZDQMHJDJWDP‫ێ‬

ainajum duwi kajegtamainawai. 20੅Wi, kujaish wi tibauwa nu adeagminjum


‘inakak apujin nagkaesauchui’ timajim tusan ujajime.
duka aneaku atajum. Mina waitkagsaju
DLQDGXWLNVDMDJDWXPQDVKNDPZDLWNDJ‫ێ‬ Wakaní Pegkeji jintinjamattajume
masagtinai. 0LQDFKLFKDPMXQDQWXJWX‫ێ‬ Jisus tibau
NDJXPLLGDXNDWXPHWVHJEDXQDQWXLQD‫ێ‬ “Junak yaunchkek tichamiajime
kush, dutiksag umikagtatui. 21੅Nunak atumjai pujau asan. 5੅Tujash yamaik
PLQDQHPDJWXLGDXDVDJPLQLPDWLMDELDJ‫ێ‬ mina awetiuwa nujai pujustasan
tinai, mina Apag awetiuwa nuna wegajai, makichkitigmekesh tuwí
dekajuinachu asag. wegame tusagmekesh inintsachugme,
22੅´:LMXZLWDDQFKLFKDPDQHWVHJND‫ێ‬ 6੅wi nuna takui ayatak wake besemag

FKXLWNXLJGLWiWXGDXMLQLJEDNXPDPDLQ‫ێ‬ pekagjume. 7੅Tujash dekaskea nuna


chau ainawai. Tujash yamaik mina tajime: Dekas wi juwi pujutsuk
chichamjun antukaju asag, wika wegamua nu imá pegkejai. Wi
dekachu asan tudaunak takaayajai wechataik, atumin yaimpak anentain
tumain ainatsui. 23੅Mina kajegtuidauk LFKLFKWXJPDPDLQDGXNDWDMXWMDPDL‫ێ‬
mina Apagnashkam kajejuinawai. 24੅Wi tsugme. Nuaduí wi wenu nunak
iwainajan dita wainainai tikichish awetittajime. 8੅Dutikam Wakaní Pegkeji
dutikmainchaun takaschauwaitkuig taa, aents aidaun ditá tudaujin paan
bakumamain ainatsui. Tujash wi dekamtikattawai, pegkeg takata nuna,
iwainaja takaamun wainainayatak nuigtú aents aidau tudau takaidaun
ayatak kajegtuinak, mina Apagnashkam Apajuí suwimkan susatna nunashkam.
-XDQ੄16 204

9੅Tudau takaina duka, mina dekas waitkattagme, tajim duká, ¿atumek


Apajuí Uchijimpapita tujutuinatsu nu pempentunikjum iniininajum? 20੅Dekas
ainawai. 10੅Wi pegkejan takaunuk mina tajime: Atumek wake besemag
Apajuí wetatjai, nunikmataig ataktuk anentaimtugkujum buuttatjume,
waitkashtatjume. 11੅Wakaní Pegkejiya nuniagmin aents pegkegchau aina duka
duke Apajuí ju nugka juna apujin shiig aneeniagtatui mina mantuinak.
VXZLPNDQVXVDWQDQXQDVKGHNDPWLNDWWD‫ێ‬ Nuninai atumshakam wake besemag
wai. pujamugmik sakapakjum ataktú shiig
12੅“Atumin ujamainjuk juní kuashat aneastatjume, ZLQDQWDNLQZDQWLQWXN‫ێ‬
ajutui, tujash atumek yamaikik ashí tatjim duwi. 21੅Nuwa uchigmatji
dekamain ainatsjume. 13੅Tujash Wakaní jegagmak najaimak wake besemag
Pegkeji dekaskea nunak chichauwa pujuwame, nuniau uchin uchigmak
nunú, DVKtGHNDVNHDQXQDNMLQWLQMDPDW‫ێ‬ shiig aneak najaimajakbaujinak
tajume. Nigka ni wakegamujinak kajimatame. 22੅Anmamtuk atumshakam
chichatsuk, PLQD$SDJGDXQDQWXNEDX‫ێ‬ yamaikik buuttatjume, nuniagmin
jin, DWDNDJWLQDQXQDVKNDPGHNDPWLMD‫ێ‬ ataktú wi wantinkamtai waitkajum,
mattajume. 14੅Wakaní Pegkejiya nu atumi anentaiminish shiig aneasjum
mina imanjua nunak iwaintugmak, imá dakujustatjume, QXGDNXMXWQDNPDNLFK‫ێ‬
PLGDXQPD\DQDNDWXPQDNGHNDPWLMD‫ێ‬ kish emegkatjamain ainatsui.
mattagme. 15੅Ashí mina Apagdauwa 23੅“Nunú tsawantaik makichkitigmesh

duka midau ainawai. Nuaduí Wakaní inintsashtin ainagme. Dekas tajime:


Pegkeji imá midaunmayanak atumnak Mina pachittsajum mina Apag segamak,
dekamtijamattawai taja nunak tajime. PLQDMLQWLQWDLJDVDJPLQDVKtDPDVWDW‫ێ‬
jume. 24੅Duwikik atumek minak eme
Wake besemag pujamu shiig DQHQMXVMXPHNPLQD$SDMXNVHJDFKXLW‫ێ‬
aneastinaitjume Jisus tibau jume. Tujash yamaik segatajum, mina
16੅“Wajumak tsawantai minak Apag yaimpakui shiig aneasminjum.
waitkashtatjume, nunikjum dukapech
tsawan asajum ataktú waitkattagme, Jisusai ju nugkanmayan
eke mina Apajuí wegatsaig.” ashí depetkauk
17੅Nuna tutai niina jintintaiji aidauk 25੅“Yaunchkek atumnak augmatbaujai

ditak pempeentunikiag iniininak: apattsan tuké jintinnujime. Tujash tsawan


—¿Wajuk nunash takua, wajumak jegattawai, wi shiig paan mina Apajun
tsawantai minak waitkashtatjume, pachisan ujaktatjim nunú. 26੅Nunikmatai
nunikjum dukapech tsawan asajum atumek tutupit mina pachittsajum Apag
ataktú waitkattagme, eke mina Apajuí segatajum, wika atumi pachisnuk segatú
wegatsaig tujamji? 18੅¿Wajina takua: pujugchattajime. 27੅Apajuk tuké atumnak
Wajumak tsawan asajum tujama nunash anempajume, atum mina anentu asagmin,
tawa? Wajuk takus tawa dekamaitsui, nuigtushkam Apajuí dekas awemamuapita
—tuidau. tujutjum duwi. 28੅Wika Apagjai pujaun ju
19੅Nuna tusag dekas iniasmi tusag nugka juwig tauwaitjai, nunikun yamaik ju
anentaimiagtatman Jisus wainak: nugka junak ukuakun ataktú mina Apajuí
—Atumin wi chichagkun: Wajumak wegajai.”
tsawantai waitkashtatjume, nunikjum 29੅7XWDLQLLQDMLQWLQWDLMLDLGDXFKLFKD‫ێ‬

dukapech tsawan asajum ataktú jak:


205 -XDQ੄16੄17

—Yamaik augmatbaujai apatka tutsuk imatiksanuk takaakun dekamtikajai


shiig antumain tukagtiume. 30੅Yamaik aents aidau emematjamtinme tusan.
dekaji amek ashí dekame, nunin asam 5੅Apawah, yamaik ame minash

jutii anentaibaushkam shiig dekame, yaunchuk nugkash najannatsaig amijai


QXQLDXDVDPDWVXPDWVPHGLWDDQHQWDL‫ێ‬ emematjamin aajabia imanuk etita.
baujin tujuttinme tusamek. Nuaduí
jutiik dekas Apajuiyap awemauwaita Jisus ni jintintaiji aidaun segatbau
tuinaji, —tuidau. 6੅´$PHMXDHQWVDLGDXHWHJMDPVXMXVXL‫ێ‬
31੅Nuna tiagtai Jisus ayaak: tam nunak, wishakam amina pachisnuk
—¿Yamá dekaskeapi tujutjumek? shiig jintintuawagjai. Duka aminuk
32੅Tujash yamaik tsawantak jegae, atum sujusuitme, dutikamu asag ditashkam
makí makichik kanagjum shimakjum, chichamjumnak betek umigtamainawai.
imá minakeuch ukugkittajum nunú. 7੅Nunidau asag yamaik ashí wi

Tujash imá wikik juwakchattajai, mina takasbaug aina nunak shiig dekaawaje,
Apag wijaig pujawai. 33੅Junak wika dekas Apajuí dutikata tibaunak betekap
atumek wijai ijutkau batsatkujum, shiig takasé, tusag. 8੅Aikasnuk ame mina
agkan anentaimsajum pujusminjum FKLFKDPHWVHJWXJNDWDWXVDPWXMXWEDX‫ێ‬
tusan tajime. Ju nugka juwi pujusjumek nak imatiksanuk ujakagmajai, dutikam
kuashat waitiamu igkugtinaitjume, ditashkam wakejus antukagmae
tujash nuniakjumesh minai kajintsá nuninak: Dekas Apajuí awemamuap
anentaimsatajum, ju nugka juwi iwanch tauwaita, WXVDJGHNDVNHDSLWXMXWXLQD‫ێ‬
pegkegchaun takamtikagtina nunak wi wai.
depetkajai. 9੅“Duwi ditanun pachisan segagme

aminu asagmatai, tikich aents mina


Jisus niinu pachisa Apajuí segamú nemagtuinatsu nuna pachisnuk

17
1੅1XQDWLLGD\DN-LVXVQD\DLPSL‫ێ‬ segatsjame. 10੅Ashí aents midau aina
num pagkai: “Apawah, minak duka aminu ainawai, tujamtai aminu
tsawantak umintugkae. Minash ememattai aidauk midau ainawai. Nunú aidau
etita aents aidaushkam: Dekas Apajuin mina emematjuinawai, WLNLFKDLGDXVK‫ێ‬
Uchijimpapita, tusag dekajuatnume. kam Jisusa imanjin wainkatnume tusag.
Wishakam aminash dutiksanuk aents 11੅“Wika aminí minau asan ju nugka

aidaunmash iwainaktajame, HPHPDWMD‫ێ‬ juwig nuigtuk pujushtatjai, tujash jujú


miagtinme tusan. 2੅Ame minak ashí aidauk juwainawai. $SDZDKSHJNHJ‫ێ‬
nugkanmaya aina nunak, nigki diistí tusam mah, amina senchijum sujusbauwai wi
idaitugsaume, dutikakum senchigmishkam kuitamag aikasmek kuitamkata. Iina
sujusmaume, mina nemagtin aidau ame umigtamainak ii makichik anentaimag
sujusmauwa nunash pujut nagkanchaun nunisag ditashkam anentaimtinme. 12੅Wi
susati tusam. 3੅Nu pujut nagkanchauwa ju nugka juwi ditajai pujaknuk, ame
nunak, amina dekagmawag: Imá jukeapita VHQFKLMXPVXMXVEDXZDLGLWDQDNNXLWDP‫ێ‬
dekas Apajuik, tujamainak, ame mina nujai, makichkish emegkatkachjame,
awetiuwaitam nunashkam: Dekas juwap dutikamaitak makichik megkaekae,
uwemtikagtumainaita, tuidau jukiagtinai. yaunchuk chicham agagbauwa nu
4੅“Wika ju nugka juwi pujusnuk uminu asamtai.
emematjame aminak, nuniakun ame 13੅“Nunikmataish ditak shiig

umiktá tusam tujutiuwaitam nunash aneetnume, wi shiig aneag imanisajag


-XDQ੄17੄18 206

tusan, eke anuí minitsuk segajame. -LVXVQDNGHNDV$SDMXL\DSDZHPDX‫ێ‬


14੅$PLQDFKLFKDPMXPQDVKNDPMLQWLQWXD‫ێ‬ waita, juna anea imatiksagkeap
wagmajai, dutikai aents aidau ditanak jutiinash anempaji, titinme.
kajejuinawai. :LMXQXJNDMXZL\DFKXL‫ێ‬ 24੅“Apawah, ame sujusbau aina nunak

tag ditash nuninuk asagmatai. 15੅Nunú mina pujutaijui ditash pujusag, nugkash
aents aidaujai ijunag batsamsainum najannatsaig ame mina anentujakú
ditash batsasta tusanuk segatsjame, asam, amina imanjum ashí mina
iwanch waitkainakuish ayamjukta tusan sujusum nunash wainkatin atinme tusan
segajame. 16੅Wi ju nugkanmayachuitag wakegajai. 25੅Apag pegkegmah, aents
nunisag ditashkam juwiyachu ainawai. amina dekaskeapi tus umigtamainachuk
17੅Amina chichamjum dekaskea nunak dekagmainatsui, tujash wika aminak
umigtamkatnume ditash pegkeemtikata. wainjame, ju ame sujusbau aina
18੅'LWDQDNDHQWVNDWVHNDLGDXEDWVDWEDX‫ێ‬ jushakam ame mina awetiuwaitam
num ishimjai, FKLFKDPMXPLQMLQWLQNDJ‫ێ‬ nunak dekainawai. 26੅Wi amina
tuatnume tusan, DPHPLQDDZHWLXZDL‫ێ‬ pachisnuk ditanak shiig dekamtikamjai,
tam dutiksanuk. 19੅Wi amina takagkun DDQQDJNDHPDVQXVKWXNHGHNDPWLN‫ێ‬
mina pujutjunak ashí idaitusjame, sanké atatjai, ame mina anentam
nunisag ditashkam aminu dekaskea aantsag ditaish atí, nuniakui jutiishkam
nuna takagtamainak, ashí ditá ditajai ijutkau amí tau asan”, Jisus
pujutjinak idaitugmastinme tusan tiuwai Apajin segaak.
wakegajai.
Jisus achikbau
Jisus ashí niina (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-52;
nemajin agtin segatbau Lc. 22.47-53)

18
20੅“Imá jujú aidaunakek segatsjame, 1੅Jisus nuna ti inagnak, niina
dita chicham etsejuinamun antuinak: jintintaiji aidaun yajuak jiinki
Dekas nigkiap uwemtikagtumainaita, entsa Cedrón tutai amain katigká, numi
tusag nemagtukagtin aidaun olivos tutai ajakbaunum jegantaju.
pachisnushkam segajame. 21੅Wi amijai 2੅Judas Jisusan sujuktinchakam nunak

ijutkau asamtai, ameshkam minai shiig dekau, nui Jisus ditajai kuashtá
ijutkam nunisag, GLWDVKNDPSHPSHQWX‫ێ‬ ijunin asamtai. 3੅Nunin asa Judas,
nisag ijutkau atinme, nuninak jutiijaish kuashat suntag Romanmaya aidaun
ijutkau asag makichik agtinme. 1XQLDJ‫ێ‬ yajuak, nuigtú sacerdote apuji, fariseo
tai aents amina dekaskeapi tujamchau aidau ditashkam, MHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬
aidaush, ame mina awetiuwaitam tain kuitamin aidau ishiakbaujai,
nunash dekajuatnume, tusan segajame. lamparan, nuigtú jii ekemajag, nagkin
22੅'XWLNVDQXNDPLQDLPDQMXPLQDJNHDW‫ێ‬ tinamdaekag, Jisusan kautuawajui.
jukiuwaitam nunak, imatiksanuk 4੅Imaninaig Jisusak ni dutikam atinjinak

ditanashkam wisha inagkeatkijai, ii shiig dekagmamu asa, paan ditá emtin


makichik duke anentaimag nunisajag, wajantá:
ditashkam nuninuk agtinme tau asan. —¿Ya egagme? —tiuwai.
23੅Wi ditajaig ajai, ame wijai ame, 5੅Tuinam dita aiinak:

nunisag ditashkam makichkiuchia nunin —Jisus Nazaretnumiaya nu egainaji.


agtinme. Nu dita nuninamun wainainak Tiagtai Jisus ayaak:
aents amina dakitjamin aidaush: —Witjai nunak, —tumabiuwai.
207 -XDQ੄18

-XGDV-LVXVDQXQXSLDJWDWXVZHNDJXVK‫ێ‬ tikich Jisusa jintintaijiya duka, sumo


kam, nui ditajai ijutkau asa, 6੅Jisus: sacerdote waintai asa, Jisusan apú jeen
“Witjai”, tutai puyatkag wakettsag awayagtai niishkam wayauwai. 16੅1XQL‫ێ‬
nugkaa kakekaju. 7੅Nunikagmatai tai Pedrok agaag juwakui. Nunikmatai
awentsag: nu sacerdote waintaiji asa wayauwa
—¿Ya egagme? —tiuwai. nunú, waiti kuitamnun aujus Pedron
Tutai dita aiinak: awayauwai. 17੅Nui Pedro waittaman,
—Jisus Nazaretnumiaya nu egaji. nuwa waiti kuitamin chichajak:
8੅Tiagtai Jisus ayaak: —¿Amesh auna aentsun achikaja
—Yaunchuk witjai timajim jama, nuna jintintaijichukaitam? —tusa iniau.
mina dekas achigkatasa egatkugmek, Tama Pedro ayaak:
tikich aina juka idaisatajum, wetinme, —Atsa, wika auna jintintaijichuitjai,
—tiuwai. —tau.
9੅Nunak Jisus Apajin segaak: 18੅Tsetsek asamtai, sacerdote apujin

“Apawah, ame sujusbaunak makichkish inake aidau, suntajá apuji aidaujai, jiin
emegkatkachjame” tiuwa nu betek ikapajag anamainak ijunbaunum
uminu asamtai tiuwai. 10੅Nuna tusa taig Pedroshkam nui jegan anamak wajau.
Simón Pedro tutaiya nu, HVSDGDDNDFKX‫ێ‬
mamujin ukuini juwakug, dekas sumo Sumo sacerdote Anás Jisusa
sacerdote inake Malco daagtinun dekajuatatus iniasbau
kuwishí untsujiya nuna asankauwai. (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64;
11੅Dutiktai Jisus Pedron chichajak: Lc. 22.66-71)
—Espadajum jukim awajata, ¿amek, 19੅Nuniai sumo sacerdote Jisusan

mina Apag waittsati tujutbauwa nunak jegantun, niina jintintaiji aidaun pachis,
umimainchauk anentaimtujam? —tiu. nuigtú wají jintinkagtinume tusa iniau.
20੅Tama Jisus aimak:
Jisus Anasa jeen ejegamu —Wika ashí aents antuinamunum
12੅Nuna tusa taig suntag aidau, ditá chichaujai. Tuke jintinkagtinujai jega
capitanji, QXLJW~MHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬ ijuntainmash, jega Apajuí ememattainum
tain kuitamin aidaujai ijuntujag Jisusan ZD\DDQXVKDVKtMXGtRDLGDXLMXQDLQDPXQ‫ێ‬
achikag jigkajajui. 13੅Dutikawag Anasa mash paan iwainakan chichaujai.
jeen ejegawajui Caifasa wegajin, nu 21੅¿Wagka minash ininjume? Minak

mijantinig Caifás sumo sacerdote wajas inintsuk dekas wi chichaamun antuku aina
pujau asamtai. 14੅Nunú Caifás judío nu, wajina pachisaya jintinkagtinuwe
aidaun chichajak: “Ashí aentsun tusajum iniastajum. Dita wi tibaugnak
ayamjuk uwemtijatnuk, dekas makichik shiig dekainawai, —tiuwai.
aents mantamnamainai”, tiuwa 22੅Juna Jisus tutai, jega Apajuí

nunuwai. emematku ijuntain kuitamin makichik


juwatki yapinum awatak:
Pedro Jisusnak waintsamjai tibau —¿Amesh sumo sacerdotesh tu
(Mt. 26.69-75; Mr. 14.66-72; chichagkamum? —tiuwai.
Lc. 22.54-57) 23੅Dutikam Jisus ayaak:
15੅Jisusan jukiag emagtai, Simón Pedro —Wi pegkegchaun chichakmataig
tutaya nu, tikich Jisusa jintintaijiya tujutta, wajina tija nunú. Wi pegkejan
nujai ukunum pataesag weedau. Nunú taja duwish ¿wagka awatame? —tiuwai.
-XDQ੄18 208

24੅Nuna timatai Anás Jisusnak Tuinam apu aidau chichainak:


jigkagbautak awemauwai sumo —Jutii judío aidautik numinum achinag
sacerdote Caifás pujamunum. mantamnati tuinaji, tujash makichik
Romanmaya apukesh, atum dutikatajum
Pedro ataktú Jisusnak tichamu asaja iik dutikmaitsuji, —tiajui.
waintsamjai tibau 32੅Nunak Jisus yaunchuk chichaak,
(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; dutik mantuatin ainawai tibau uminu
Lc. 22.58-62) asamtai tiajui.
25੅Nuna dutikainai Pedroshkam jií 33੅Tiagmatai Pilato ataktú jega niina pujusá

anamak wajattaman: inamtaijin wakitki wayaa, Jisusa iniak:


—¿Amesh juna aentsun achikaja auna —¿Amekaitam judío aidau Apujim? —tau.
jintintaijichukaitam? —tuidau. 34੅Tama Jisus ayaak:

Tama Pedro chichaak: —¿Dusha amek anentaimsamek


—Atsa wichauwaitjai, —tiuwai. inintam, atsa tikich mina pachitus
26੅Tusa titatman sumo sacerdote inake, tujabiagmataig tujutam? —tiuwai.
Pedro kuwishí asankauwa nuna patayí 35੅Tama Pilato ayaak:

jegantun chichajak: —Wika judiuchuitjai, ame pataim judío


—¿Wi amina Jisusjai numi olivos aina nunú, VDFHUGRWHDSXMLDLGDXMDLDFKLJPD‫ێ‬
ajakbauwe nuwi niijai wajamin kag jujamkiag minai itagmawaje. ¿Wají
wainkamjamjama? —tau. SHJNHJFKDXZDWDNDVPDXPHMXQDMXWLMDPD‫ێ‬
27੅Nu tamashkam Pedrok ataktushkam wagtatkuish? —tau.
aikasag: “Wichauwaitjai”, taig atash 36੅Tama Jisus ayaak:

shinukuí. —0LQDLQDPWDLMXNMXQXJNDMXFKDX‫ێ‬
wai. Wi juwiya ataik, mina jintintaig
Jisus Pilato jeen awayamu aidau achikag judío apuji aidaunum
(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; sujukainum tusag ayamjutuinak
Lc. 23.1-5) maanimain ainawai, —tiuwai.
28੅Nunikmatai Caifasa jeenian Jisusa 37੅Tutai Pilato chichajak:

jukiag Romanmaya apu pujusá inamtaijin —¿Untsu nuniakmek amek dekas


ejegawajui. Dutikawag pag levadurajai Apuapitme? —tau.
pachimtsuk inagkamu yutai Pascua tsawau Tama Jisus ayaak:
asamtai, judío aidauk nuwig wayachajui: —Ame tujutam duka dekaske. Wika ju
Pegkegchau utsumakaja Pascuatin nugka juwig chicham dekaskea nuna
yuwachajaig, tuidau asag. 29੅Nunidau etsegkatasan tauwaitjai. Ashí aents chicham
asagmatai Pilato jiinki wajan iniinak: dekaskea nuna antukag umiina nu mina
—¿Jusha wajukamtaiya achikjumesh chichamjunak antugtuinawai, —tiuwai.
itagtuaugme? —tiuwai. 38੅Nuna timatai Pilato:
30੅Tutai dita aiinak: —¿Wajimpaya dekaskea dusha?
—Pegkegchaun takachuitkuig jutika —tusa iniau.
achikaik itagmaitsujime, —tuidau.
31੅Tiagtai Pilato chichaak: Jisusak dekas mantamnati tiagbau
(Mt. 27.15-30; Mr. 15.6-17;
—Untsu atum jukijum, atumi chicham
Lc. 23.17-25)
umitaigminish wajuk aentsush suwimak
susami tibauwaita dutiksagmek Nuna ti ukuak agaa jiinki, judío aidau
suwimkak susatajum, —tiuwai. ijuntatman chichajak:
209 -XDQ੄18੄19

—Wika ju aents bakumamainjinak pujusá inamtaijin ataktú wayaa Jisusan


dekajuachjai. 39੅Tujash Pascua jegakuig, iniak:
aents achikbau makichik jiiktá —¿Amesh tuwiyampaitpa? —tau.
takugmin tuké jiinuweg dutiksag, atumi Tamashkam Jisusak aikchau. 10੅$\DD‫ێ‬
$SXJPLQDVK¢MLLNWtWXVDJPHVKZDNHJDJ‫ێ‬ cham Pilato chichaak:
mek? —tau. —¿Wagka minash aigtsume? ¢'HNDWV‫ێ‬
40੅Nuna tutai ataktú ashí senchi mek wiitagjama achigtajum takunush,
untsumkag: akupkatajum tusanush tumainaitag
—¡Aanka jiikipa, dekas Barrabás duka? —tiuwai.
jiiktá! —wajaidau. 11੅Tusa tama Jisus ayaak:

Duka Barrabasak kasa aajakuí. —Mina Apag dutikata tujamchakuig,

19
1੅Imatiagtai Pilato Jisusan makichkish minak dutijumaitsume.
suntag aidaun asutiatajum tusa Tujash mina aminí itajiaja nu ainawai
inajui. 2੅Dutikamtai suntag aidaushkam dekas amina nagkaetamsag tunamaina
jagkin chapikmajag atsejutain duka, —tiuwai.
najanawag atsemitkakag, jaanch 12੅Nuna tutai Pilato Jisusan, utusanuk

yamakaitkaun anugjag, 3੅chichajuinak: jiikiag tusa kakantu, nunitaishkam judío


—¡Juuwai judío aidaun Apujig, aidauk senchi untsumkag:
emematmi! —awajuidau. —Ame aanú akupeakmek Roma
Tuinakug yapinum awatuidau. apujiya nuna kumpajig achattame.
4੅Dutikainai Pilatushkam ataktú jiintuki: Aanka Jisusak nigki apuitjai tumamá
—Wika ju aents bakumamainjinak wekaenuwe, nunin asa Roma apujiya
makichkish dekajuachjai, tau. nunak shiwajiyai, —awajuidau.
5੅Tusa Jisusan jagki atsejutai najana

atsemitkakbaun, nuigtushkam jaanch Jisus sujukbau


yamakaitkau anugjamunak imatiksag 13੅Nunú tuinamun Pilato antuk, Jisus
jiikiuwai, dutika Pilato chichaak: agaa jiiktajum tusa idayak, chicham
—¡Juwi itanjai diistajum! —tiuwai. dekaku ekeemtaijin ekeemsauwai
6੅Nunik jiinkimtai wainkag, sacerdote hebreo chichamnum Gabata tutainum.
apuji aidau, achijatin aidaujai ijunag “Gabata” tawa nunak “kaya ukatkamu”
senchi untsumkag: taku tawai. 14੅Pascuatin yuwatnun
—¡Achigtá! ¡Achigtá! —awajuidau. uminainak batsatai, etsashkam tutupit
Imatiagtai Pilato ditan chichajak: wajasú asamtai, Pilato judío aidaun
—Imatjakjumek atum jukijum chichajak:
achigtajum. Wika ni pegkegchau —¡Pai, juwi atumí Apugminak
takasbaujin mantamnamainjinak itantajime! —tau.
dekajuachjai, —tiuwai. 15੅Tama senchi untsumkag:
7੅Tutaishkam apu aidauk: —¡Mantamnati! ¡Mantamnati!
—Jutii chicham umiktin agagbauwa nu ¡Achigtá! —wajagtai, Pilato chichajak:
umiaku maumainaitji, wagki nigka, Apajuí —¿Atumí Apugminash wagkanuk
Uchijiyaitjai tumamu asamtai, —wajaidau. achigtaja? —tiuwai.
Nu tamashkam sacerdote apuji aiinak:
Pilato Jisusan ataktú iniasbau —¡Aanka iina apujinchui, iina apujig
8੅Nuna imatiagtai Pilatushkam nuní Roma puja duke! —tuidau.
senchi ishamkagtukui. 9੅Nunik jega niina 16੅Tiagtai Pilatushkam:
-XDQ੄19 210

—Achigtajum, —tusag ditai sujua 25੅Jisusa dukují, niina kaijai, tikich María
idaisauwai, dutikamtai dita Jisusan Cleofasa nuwe, QXLJW~0DUtD0DJGDODQ‫ێ‬
jukiajui. maya aatus Jisus achigbaunum anijus
ijunaidau. 26੅Nuniagtatman Jisus dukujin
Jisus achigbau wainak, ni jintintaiji dekas niina
(Mt. 27.32-50; Mr. 15.21-37; aneetaijiya nunashkam wainak chichajak:
Lc. 23.26-49) —Dukuwah, yamaik anuwai amina
17੅Dutikam Jisus ni achinjatnunak uchigmik, —tau.
numi yapajiamun yanakí jiinkiu, nain 27੅Tusa idayak, duwi ni aneetaiji

“buuk sakajua nuninai” tutainum wajattaman:


jegatatus. (Duka hebreo chichamnumag —Anuwai amina dukuk, —tiuwai.
Gólgota tawai.) 18੅Nui ejentag achijag, Nunú tima niina dekas aneetaijig
nuigtushkam jimag magkagtinun Jisusa dukujinak juki jegá emauwai.
achijag, Jisusan ejapeawag awajawajui.
19੅Dutikawagmatai Pilato Jisusa chaiken Jisus jakamu
taapnanum: “Jisus Nazaretnumia, judío (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41;
aidau apuji”, tusa agag adujtukui. Lc. 23.44-49)
20੅Duka hebreo chichamai, griego 28੅Nuna ti Jisus ashí ni dutikmainjinak

chichamaish, latín chichamaishkam umikú asa, duwik agagbau uminkati


agagbau aajakuí. Dutikamun Jisusak tus:
yaakat tikiju achigbau asamtai, kuashat —Kitamajai, —tiuwai.
judío aidau nui nagkaemaidauk nu 29੅Tutai buitsnum vino chujuau

agagbaun aujuidau. 21੅Nu dutikamu aimkam pujaunum esponja ajugká juki,


asamtai, sacerdote apuji aidau, tikich numi hisopo kanawen ayai takuji
apu aidaujai Pilatun jegantag aujuinak: aapawajui. 30੅Dutikam Jisuschakam vino
—‘Judío aidaun Apujiyai’ tusam chujuaunak uwag chichaak:
agajum auk aikatsuk, juka ‘judío —¡Yamaik ashí umikjai! —tusa
Apujiyaitjai tumamá wekaenuwe tsuntsumá jakauwai.
nuuwai’, tusam agagta —tiajui.
22੅Nunú tuidaun Pilato chichajak: Jisus bijagnum nagkí ijumu
—Wi agagmag duka nunisag atatui, 31੅Junak Pascua jegatsaig nuniku
—tiuwai. asamtai, apu judío aidau, aents achigbau
23੅Suntag aidau Jisusan achijag, aidauk achinjamutkek achagti, tusag
jaanchjin jujukiag ipaksumta imajin dakitin asag, nunú tsawan ayamtaiya duka
ichiajag makí makichik tinamdaekajui. dekas puyatjusa diitai asamtai, Pilatun
Nuna dutikawag tikich dekas nugkutaiji jegajiag chichajuinak: Suntag ishitkata
ayatak yakiin nagkamsa apajá nugkaan aents achijam detaina nuna kagkajin
ashimkamu asamtai, 24੅suntag aidau ditá kupijag, ashí kuwajag yajuaktinme, tiajui.
ditak pempeentunikiag chichainak: 32੅Tima niishkam suntagnak imatiksag

—Dekas juka ichiagchagmi, yana ishitkauwai, dutikam suntagshakam


kayajig jiinkit nunú dekas jukiti, dekatkau aents Jisusjai ayaumas achijam
—tiajui. deta nuna kagkajiná kupigkajui,
Nuní uminkauwai, duwik agagbau tikichnashkam dutiksag kupigkajui.
chichaak: “Mina jaanchjun, yana kayajig 33੅Nuna dutikawag Jisusan jegantun

jiinkit nu jukitnai”, timawa duka. diikmag, jaka nematai, kupigtsuk idaisajui.


211 -XDQ੄19੄20

34੅Dutikawaju ainaig makichik suntag ukukbau ekekam atatman wainak, 2੅tupi


nagkí Jisusan bijagnum iju ichigkuí. tupikakua Simón Pedro tikich dekas
Dutikam numpa yumijai saekiuwai. -LVXVDDQHHWDLML\DQXMDLSXMDXQMHJDMXD‫ێ‬
35੅Wika nunak dekas wainkau asan etsegjai, wag chichajuinak:
wainkachbaugnak etsegtsujai. Wi wainai —Iina Apujin ukusagma nunak
dutikawaju asagmatai, atumshakam shiig jukiaje, tujash dekatsji tuwig ukusaje,
dekaatajum, nunikjum dekaskeap —tusa ujakuí.
nunikuita timinjum tusan ujajime. 36੅Nuna 3੅Tusa ujakajam Pedro tikich Jisusa

ukunchin kupigkachajua nunak, Apajuí jintintaijiya nujai ukusbaun diisagtatus


etsegtin agagbaunum: ´0DNLFKLNXNXQFKL‫ێ‬ wegajui. 4੅Nunik mai tupikainayatak, tikich
nakesh kupigkachagtinai”, tibauwa nunú Pedro nagkaesau tupikau asa, niiyá eemak
uminkauwai. 37੅Tikich Apajuí etsegtin Jisus ukusbaunum jegantuí. 5੅Nunik
agagbauwa nuwishkam: ´,MXPXZDLQNDJWL‫ێ‬ jegantá tekená diikmá imá sabananak
naitjume”, tawai. wainkauwai, tujash nigka wayachui.
6੅Nuniai Simón Pedro ukunum juwaku
Jisus ukusbau taankug, Jisus ukusbaun utuauwai, nunik
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; diikmá imá sabanak atatman wainkauwai,
Lc. 23.50-56) 7੅nuigtushkam Jisusa buuké pempenjamuk
38੅Nuna dutikawagmatai, José yaakat dushá akanka shiig ninuja aipkimun
Arimateanmaya, niishkam Jisusa jintintaiji wainkauwai. 8੅Nunú niiyá tantauwa
asa, judío aidaun ishamau asa wakenmataik dushakam wayaa niish wainak: Dekaskeap
Pilatun jegají: Jisusa iyashin wi jukin nantakne, tiuwai. 9੅Ditak Apajuí chichame
ukustajai, tusa segauwai. Tama Pilatushkam: agagbaunum: Jisusak maamash ataktú
Jukita, tima José wejí Jisusa iyashin nantaktinai tibauwa nunak aneenachu,
jukiuwai. 39੅Nuna dutika ai, Nicodemo nunidau nuna wainkag shiig dekaawajui.
Jisusan kashi ausatatus jegajiuwa dushakam, 10੅Nunikag Pedro, tikich Jisusa jintintai

treinta kilos kugkuin mirra, áloe tutaijai aajakua nujai ditá jeen wakitkiajui.
pachimjamun takus tauwai. 40੅Nunikmatai
Joseshkam nujai atuegak Jisusa iyashin Jisus María Magdalanmaya
jukiag, jaanch pegkeja jukiag kugkuin wantintukbau
itanbauwai ukatuk pempeajag, judío wajuk (Mt. 28.1-10; Mr. 16. 9-11; Lc. 24.10)
ukumau ainawa dutiksag ukusajui. 41੅Jisus 11੅Nuninaig Maríak juwak Jisus ukusbau

achigbaunum ayaumas numi ajakbau agaajin ayaumas buutú wajau. Buutkabaikia


aunum, aents ukustin waa taimu Jisus ukusbaun tekenas diikmá, 12੅jimag
\DPDJPDXFKPDNLFKLNDHQWVNHVKXNXVFKD‫ێ‬ nayaimpinmaya aents pujun nugkuaju
munum, 42੅judío aidau ayamtaiji tsawan ashí chaiknum makichik eketai, WLNLFKGDZHQPD‫ێ‬
jegau asamtai, Jisusa iyashinak jukiag nini ekeemtatman wainkauwai. 13੅Nu nunik
ukusajui nu imá tikiju asamtai. pekajaidau iniinak:
—¿Wagka buutme?
Jisus nantakbau Tama nuwa chichaak:
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12) —Wika mina Apujun jujutkiagmatai,

20
1੅Tumig tsawagmatai kashikmas tuwig ukusagmae nunash dekachu asan
suwe aig, María Magdalanmaya buutjai, —tiuwai.
Jisus ukusbaunum weuwai, nunik 14੅Nuna tusa ayampakmá aents

jegakmá Jisus ukusá kaya aputuka wajattaman wainkauwai, dutikash


-XDQ੄20 212

Jisusapi tusag tachau. 15੅Nuniai nu aents GXWLNDLZDLQWXN-LVXVDWDNW~FKLFKDMXL‫ێ‬


iniak. nak:
—¿Wagka buutme? ¿Ya egame? —Apajuí atumnash shiig agkan
—tiuwai. anentaimsa pujutan amastinme. Mina
Tama ni anentaimsag, ajak ajakbaun Apag juwi awetiuwa dutiksanuk
kuitamnuskaitai tau asa: atumnashkam uwemat pachisjum
—Ame Jisusa iyashí jukiuwaitkumek etsegkatajum tusan awemajime,
tuwí ukusmaume nu ujatkata, wi —tiuwai.
jukitjai, —tiuwai. 22੅Nuna takug ditainini suut umpuinui,
16੅Tutai: dutikak:
—¡Maríah! —tiu. —<DPDLN:DNDQt3HJNHMLMXNLWWD‫ێ‬
Tama ayampatua diikmá Jisusan jume. 23੅$WXPMXQXJNDMXZLWVDJNXMDVK‫ێ‬
wainak hebreo chichamai: bauk, QD\DLPSLQPDVKNDPWVDJNXJQDJ‫ێ‬
—Rabuni, —tiuwai. (1XQDNMLQWLQNDJ‫ێ‬ chatnai. Untsu atum ju nugka juwish
tinú taku tiuwai.) tsagkujamuk nayaimpinmashkam
17੅Nuna takug achikta tama Jisus tsagkugnagtinai, —tiuwai.
chichajak:
—Achigkaipa, eke mina Apajuí Jisus ataktú wantinkamu
waatsjai. Wetá nunikam mina 24੅Nuwi Jisus wayaunak, Tomás
dekaskeapi tujutin agma nu, yamaik Jimagmamu tutaya duka atsau asa
iina Apají pujamunum wegajai tujamae wainkachui. 25੅Nuniku asamtai wainkau
tusam ujaktá, —tiuwai. aidau:
18੅Nu tima María Magdalanmaya —Apu wainkamji, —tusag ujaidau.
dushakam, Jisusa jintintaiji aidau Tama Tomás chichaak:
batsatbaunum jegaa: Wi dekas Apunak —:LND-LVXVDXZHMHQFODYRDNDHWXN‫ێ‬
wainkamjai, nuniai juna akatugmae, baun wainkan, nuigtushkam bijajin
tusa ujakajui. nagkí ijuagmaya nunash inujuan
dekapsan, dekaskeap nantakne
Jisus ni jintintaiji aidaun tumainaitjai, —tiuwai.
wantintukbau 26੅Ocho tsawan asag ashí Jisusa
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; jintintaiji aidauk ijunjajui, nuwig
Lc. 24.36-49) Tomaschakam pujau. Waitinak shiig
19੅Nunú tsawantin kintabaunum, epenag batsataig ataktú Jisus ejapeen
Jisusa jintintaiji aidaushkam, judío wajantá kumpamak:
apuji aidaun ishamainak, waitin shiig —Apajuí atumnash shiig agkan
epediag ijunag batsatainai, SDFKLDFK‫ێ‬ anentaimsa pujutan amastinme,
mau Jisus ejapena wajantá ditan —tiuwai.
kumpamak: 27੅Nuna tusa Tomasan chichajak:

—Apajuí atumnash shiig agkan —Tsajam uwegmin mina uweg inuata


anentaimsa pujutan amastinme, dutikakum shiig diistá, juwi tantam
—tiuwai. bijajushkam inuata. ¡Utujimá pujutsuk,
20੅Nuna tusa uwejen achigbaun, dekaskeapi tujutta! —tiuwai.
ELMDJQXPQDJNtLMXPXQDVKNDPLZDLQWX‫ێ‬ 28੅Tama Tomás ayaak:

kui. Nunitai Jisusa jintintai aidaushkam —Mina Apujuh, DPHNPLQD$SDMXL‫ێ‬


Jisusan wainkag shiig aneasajui. 21੅Nuna juitme, —tiu.
213 -XDQ੄20੄21

29੅TutaiJisus chichajak: —tuinam dutiksag ajugkag kuashat


—Tomasah, yamai mina waitkaum namak chimpimkamtai jiiktakamag
duwi dekaskeapi tujutme. ¡Mina tujinkajui. 7੅Nunikmatai Jisusan dekas
waittsuk dekaskeapi tujutuina nu imá aneetaijiya nunú Pedron chichajak:
shiig aneasagtinai! —tiuwai. —¡Auk Apu Jisusai! —tiuwai.
Tabaun Pedro antamuik kutugjin
Jisus Apajuí Uchijiya nuna nugkujá namaká tseke iyagkuí. 8੅Nuniai
dekaatnume tabaunum agagbau tikich aidauk botenum minidau, retnum
30੅Jisus
aents aidau dutikmainchaun namak chimpimkaun japisag, DQXPNDW‫ێ‬
ashí iwainag niina jintintaiji aidaush nuk cien metros au asamtai. 9੅Kukag
wainainamunum takasua duka, ashí ju jiinkamag jii ikapagbaunum makichik
papinumag agagchamui. 31੅Nuniaig juka: namak, pagjai jiyamun wainkajui.
Atumesh Jisusak, Kristu, Apajuí 10੅Dutikainai Jisus chichaak:

Uchijimpapita, tusajum dekaskeapita —Namak achikujum aanú wajumak


takujum, SXMXWWXNHDWLQDQXMXNLPQX‫ێ‬ itatajum, —tiuwai.
jum, tusan agatjime. 11੅Tutai Simón Pedro namak muun aidau

FLHQWRFLQFXHQWD\WUHVUHWQXPFKLPSLP‫ێ‬
Jisus jintintaiji aidaun ataktú kaun, botenum egkemtug japikí kukag
wantintukbau jiikí, wajumak juki ejeetuauwai. Imaan

21
1੅Nunik tikich tsawantai ataktú chimpimkash rednak ichiagchauwai.
Jisus kucha Tiberias tutai 12੅Nunik ashí uminkamtai Jisus chichaak:

tugkitken batsatun wantintukui. Junak —Tantajum yujumak yuwatajum,


juní dutikauwai. 2੅Simón Pedro, Tomás —tiuwai.
Jimagmamu tutai, Natanael Caná Nuna tutaish makichkish: Amesh yaitpa,
Galilea awa nuwiya, Zebedeo uchijí tusagkesh iniaschajui, juka Jisusapita
aidau, nuigtú jimag Jisusa jintintaiji tuidau asag. 13੅Nuna ti kaunkamtai Jisus
aidau batsataidau. 3੅Nuninamunum jegantá, pagkan juki tinamak, namakan
Simón Pedro chichaak: jukishkam dutiksag tinamkauwai.
—Namakan maatjai, —tau. 14੅Junak Jisusak maamu nantakí

Tutai, tikich aidaushkam: kampatuma juwi niina jintintaiji aidaun


—Iinum wegagmi, —tusag botenum wantintukui.
chimpimjag shiyakaju, nunikag aju
Jisus Pedro kampatumá iniasbau
DMXQWXLQDNXDWVDZDPSDLQDNXVKPDNLFK‫ێ‬
kish maachajui. 4੅Nunikag yamá 15੅Yujumak yuwá nagkankamunum
tsawaig, Jisus kuchanum uwetus wajau, Jisus Simón Pedron iniak:
nunittaman niina jintintaiji aidau —Simón Jonasa uchijiyah, ¿minash
wainainakush, Jisusap wajawa tichajui. jujú anentuina juní nagkaemasmek
5੅Nuniai Jisus: anentam? —tiuwai.
—Uchig aidauh, ¢PDNLFKLNQDPDN‫ێ‬ Tama Pedro ayaak:
kesh maachugmek? —tiuwai. —Ehé Apuh, ame wi aneajam duka
Tama dita aiinak: dekagtame.
—Atsá maachji, —tiajui. Tutai Jisus chichajak:
6੅Tiagtai Jisus chichaak: —Mina aentsug aidau uwijá uchuchiji
—Retjum untsugnumanini ajugtajum kuitamtaya numamtuk kuitamjutkata,
dutikakjum namak achiktatjume, —tau.
-XDQ੄21 214

16੅Tusa ataktú iniak:


—Simón Jonasa uchijiyah, ¿minash Jisusa aneetaiji pachisa chichasbau
anenmek? —tau. 20੅Tima Pedro ayampá niimkamá
Tama Pedro ayaak: Jisusa dekas aneetaiji, duwik tikich
—Ehé Apuh, amek dekagtame wi tsawantai yujumak yuwamunum niiní
aneajam duka, —tiuwai. ayaumas wajas: Apuh, yaita amina
Tutai Jisus chichajak: sujupaktinush, WXVDLQLDVXDQXPLQLWWD‫ێ‬
—Nuniakmek mina nemagtin uwija man wainak:
numamtin aina nunú shiig jintintuata. 21੅—Apuh, ¿tujash jusha wajukatnaita?
17੅Tusa kampatuma juna iniak: —tau.
—Simón, Jonasa uchijiyah, ¿minash 22੅Tama Jisus ayaak:

anenmek? —tau. —Wi wakegaknuk nigka iwaakuk


Tama Pedro wake besekú, kampatuma pujaig taatin atajai tumainaitjai.
juwishkam: Minash anenmek, tabau ¿Amesh dusha wagka uyumame? Duka
asa, nunik Pedro ayaak: tutsuk amek minak nemagtukta, —tiu.
—Apuh, ame ashí dekagtame wi 23੅Nunú tabaun tikich Jisusa jintintaiji

dekaskenum aneajam duka. aidau antukajui. “Dekas jakashtinai


Tutai: tawapita” tuidau. Tujash Jisusak: “Juka
—Untsu ame mina nemagtuina jakashtinai”, tusag tichauwai. “Wi
nunú uwig kuitamtayama numamtuk wakegaknuk nigka iwaakuk pujaig
kuitamjutkata. 18੅Dekas tajame, ame taatin atajai tumainaitjai, ¿Amesh dusha
datsauch asamek, amek nugkujam wagka uyumame?” tiuwai.
ame wakegamunum wejakuitme. 24੅Junak Jisusa dekas jintintaiji

Tujash wi tajame, ame muuntuch aajakua nunú, ashí ni wainkamujinak,


wajasaminig, tikich aidau kuntujum jintiamujinashkam dekaske tusa agajui.
awentamin anugtamjag, ame weta Dutikamu asamtai dekaskeapi tuinaji.
tachamunmag jujamkiag etabiagtinai, 25੅Jisus takasbauwa duka shiig

—tiuwai. kuashtai, nunú makí makichik pachisa


19੅Nunak Pedro wajuk maam atinaita agamak, ju nugka juwig ayatak papikes
nuna ujaak tiuwai. Nuna ti: piyakaintai.
—¡Nemagtukta! —tiuwai. Aatus atí.
JISUS CHICHAM ETSEGKATAJUM TUSA ETEGJA
ISHIAKBAU AIDAU TAKASBAU

7੅Tama
Jisus ayaak:
Apajuí Wakaní Pegkeji —Mina Apajua duke tu tsawantinia
anagkagtuamu pachisa tibau dutikatnaita nuna umikua duka, atumek

1 dekamaitsugme. 8੅Ni Wakaní Pegkejin


1੅Mina anetaiju Teoɹloh, wi yama
nagkamchakun papiin agajan sujamsatta nuna senchijí jukijum, mina
awetibiajam nunak, Jisus nagkamchak pachittsajum juwi Jerusalegnum,
ashí takasbauji, MLQWLQNDJWXDPXMLQDVK‫ێ‬ Judeanum, Samarianmashkam, ashí
kam, 2੅ni nayaimpinum wegak tikich nugka atushat aina nuwishkam
WDNXQLXZDQXQDSDFKLVDQDJDWMDELD‫ێ‬ etsegkattajume, —tiuwai.
jame. Eke nayaimpinum wetsuk, ni: 9੅1XQDWXWDLGLWDVKGLLLMXQDLJWDNXQLX‫ێ‬

Mina chichameg etsegtugkatajum tusa wai, nuniaig yujagkim ijikuí. 1XQLNPD‫ێ‬


LVKLDNWLQMLHWHJMDPXDLGDXQMLQWLQWXDX‫ێ‬ tai awenag wainkachajui. 10੅Nunik Jisus
wai, jutika takastajum tusa, Wakaní nayaimpinum wetai pagkai dii ijunai,
Pegkeji dutikata tabau asa. 3੅Waitkasa jimag aents pujun nugkuaju ditai
maam nantakí, ni chichame etsegkatin ayaumas wajaantaju, 11੅nunikag ditan
aidau etegjamua nuna, FXDUHQWDWVDZDQ‫ێ‬ chichajuinak:
tai paan kuashtá wantintukui, dekas —Galileanmaya aents aidauh, ¿wagka
iwakuapi tujuttinme tusa. Nuniak nayaimpish diish ijunjume? Yamai Jisus
Apajuí inabaujin pachis jintintuauwai. QD\DLPSLQXPZHJDNWDNXQLXZDLQNDX‫ێ‬
4੅Nui ditajai ijunag pujusá, Jisus ni jum junisag ataktush minitnai, —tiaju.
etejamuji aina nuna chichajak:
Judas Iscariote kajemag
—Jerusalegnum dakastajum, mina
jakamunum Matías etegkamu
Apag Wakaní Pegkejin amastajime tusa
anagtamamun ujakmajim nunú 12੅Nunútusá tiajam Jisus chicham
umintsaigkik wegpajum. 5੅Juagkak etsegtugkatajum tusa etejamu aidauk,
yumiik yamijatjauwai, tujash atumek Olivosa mujajin batsatu Jerusalén
dukap tsawan atsuk Wakaní Pegkejiya wakitkiajui, WVDZDQD\DPWDLWVDZDJPD‫ێ‬
nujai yamigbau atatjume, —tiuwai. taig tikijuk wekaenasti, tibau asamtai.
13੅<DDNWDQXPMHJDZDJMHJD\DNtWHVDPX‫ێ‬
Jisus nayaimpinum wakitkimu num wakaju nui batsataidau asag, nuna
6੅Tutaini jintintaiji aidau iniinak: daajig ju ainawai: Pedro, Juan, Jacobo,
—¿Apuh, yamaikik jutii apuji Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé,
wajasam, yaunchuk agkan batsamiag Mateo, Jacobo Alfeo uchijiya nunú,
nuninuk ekagtittam? —tuidau. Simón Zelote tutai, Judas Jacobo

215
7DNDVEDX੄1੄2 216

uchijiya nunú. 14੅Ashí nunú aidauk kashí nunú iwainakta juuwai tusam, 25੅QLLVK‫ێ‬
kashinig makichik anentaiyaik ijunas kam ame chichamjum etsejuinag juna
Apajuin aujuinak ijunaidau, Jisusa uyumakti, Judas ni tudau takaamujin
yachi aidaujai, María Jisusa dukujiya waittsatnujiya nuwi wegak ukukí nuna
nu, nuigtú tikich nuwa aidaushkam. takastí tusam”, tiajui. 26੅Tusa Apajuin
15੅Nunú tsawantin ciento veinte segag, José kayajin, Matiasa kayajijai
ijunjajui Jisusa nemajin aidau, egkea pegajajui, dutikamunum Matiasan
nunikbaunum Pedro wajakí chichaak: kayají jiinkiuwai; nunikmatai, Jisus
16੅Yatsug aidauh, David Wakaní Pegkeji chicham etsegtugkatajum tusa
dekamtikam agak: Judas Jisusan ishiaktinji etegjamu once juwakua
achiktinme tusa unupiagtinun pachis nuanuí Matiasan pachiawajui.
tibauwa duka uminkae. 17੅Judasak
jutiijai ijunag wekagas niishkam jutii Wakaní Pegkeji aents aidau
takaag jutiksag takaajakuí. 18੅(1XQLQDL‫ێ‬ egkemtugbau

2
tak Jisusan sujak kuichik jukimui 1੅Tsawan jista Pentecostés tutai

nugkan sumaku ainawai, tujash nigka tsawagmatai, ashí Jisusa nemajin


kajeemag tsujimak achapai iyaak pujaká aidauk dita tuke ijuntaijin jeganum
ampujin jiijá jakauwai. 19੅Nunik ijunjajui. 2੅Nunik nui ijunai, dase minak
jakamtai Jerusalegnumia aents aidau wajukea imatuk nayaimpinmaya senchi
antukag, nunú nugkan Acéldama uutun, ashí nu jeganum batsatuk
adaikajui ditá chichamen. Junak “nugka antukajui. 3੅Nu imatbaunmaya jiiya
numpeagbau” taku tiajui.) 20੅Nuna numamtin, ashí aents nui ijununak makí
nunikua nunak, yaunchuk David makichik buuken pekaamtujui. 4੅1XQLN‫ێ‬
Salmosnum agak: matai Wakaní Pegkejishkam ashí
“Niina jeeg ukumkimu atatui, aentsun egkemtujajui, dutika Wakaní
makichik aentskesh nuwig Pegkeji chichamtikam tikich chichaman
pujuschatnai chichaidau.
niina takatjinak tikich takastinai”, 5੅Nunú tsawantinig Judío Apajuinun

tiuwa nunú uminkae. puyatjus umin aidau, tikich nugkanum


21੅“Nunin asamtai Jisus jutiijai batsamin aidaushkam Jerusalén jista
pujusmatai tuke ijunag yujasajua nu asamtai ijunjajui. 6੅Nunú imatuk
jutiijai batsatainawai. 22੅Duka Juan uutbaun antukag kuashat aents aidau
Jisusan yamijua duwi nagkamas, tuke ijunjaju, nunikmag makí makichik ditá
Jisusjai wekagas, nayaimpinum chichamen chichaidaun antukag
wegaunash wainkauwa nuwiya amainai. puyatkajui. 7੅Nunikag puyatkag ditak
Nunin asa imá shiig Jisus nantakbaun pempentunisag:
pachisash jutiijai betekak shiig —¿Ju aents aina jujú Galileanmaya
etsegmainai.” ainatsuak? 8੅¿Nuninaitkujash utusaya
23੅Pedro tutai, jimag aentsun ju atí LPDWLNVDVKLLFKLFKDPHQDVKFKLFKDL‫ێ‬
tiaju, José daagtin Barsabás tuuta, Justo nawa? 9੅Juwig ijunjaje: Partianmaya,
tuuta awagmatia nuna, tikichin Medianmaya, Elamnumia, 0HVRSRWD‫ێ‬
Matiasan. 24੅Nuna tiagmatai Apajuin mianmaya, Judeanmaya, &DSDGRFLDQ‫ێ‬
aujuinak: “Apuh, amek ashí aentsú maya, Pontonmaya, Asianmaya,
anentaimtajig dekauwaitam ibau asam, 10੅Frigianmaya, Panɹlianmaya, (JLSWXQ‫ێ‬

ju jimaja juiyash yaita ame etegkamush, maya, juka ditak nugka Libia tutaya
217 7DNDVEDX੄2

nuwiya, Cirene tutaiya nuna nagkaikiag 1XJNDDVKNDPGXZLNLVKZDLQNDVK‫ێ‬


atushat batsamin ainawai. Tuja Roma baun iwaintuktinuitjime numpan,
batsatushkam, 11੅wajumak judío aidau, jiin,
nuigtú tikich ayatak judío atajai nugkanum senchi bukuitamun.
tumabiag judío waigkú aidaujai 20 Etsag etsanjashtinai, nantushkam

kaunkaje. 7XMD&UHWDQPD\DDLGDXVK‫ێ‬ QXPSDNDSDQWXZDLPDQZDMDVWL‫ێ‬


kam, Arabianmaya aidaujai kaunkaje. nai,
¡Jutiishkam ashí iina chichamen Apajuí eke Apu Apajuí minitin tsawan
imanjin pachis etsejuina duka shiig iman atina nu jegatsaig.
antuinaji! —tudayinau. 21 Ashí aents Apu Apajuin segauk
12੅Nuna tusag ashí aents aidauk senchi uwemjagtinai’, tawai.
puyatkag: 22੅“Israel aents aidautigmesh wi

—¿Wajukaya junash juninawa? chichaakui antuktajum: -LVXV1D]DUHW‫ێ‬


—tudayinau. numiaya nuna Apajuí niina senchijin
13੅Juna aatus tuinai, tikich aidauk tuke susauwai, GXWLNDPDHQWVGXWLNPDLQ‫ێ‬
aneas dushikinak: chaun atumin iwaintugmakajui,
—Nampejajama, —tuidau. dekaskeapi tujuttinme tau asa, duka
atumek shiig dekagme. 23੅Tujash Apajuí
Pedro chichagkagtukbau yaunchuk nunikti tiu asamtai, atum
14੅Tusa tiagtai Pedro ditá kumpají achikjum aents pegkegchau aidaunum
aidaujai ijunag eketu wajakí senchi sujukuitjume, dita numinum achijag
chichaká: “Mina pataag judío aidauwah, maatnume, tusajum. 24੅Tujash Apajuí
ashí Jerusalén batsamin aidauwah, jujú ataktú inankiuwai ni jaak najaimak
shiig antuktajum wi titatjim nu. 15੅Atum waittsamujiya nuna agkanmitka,
QDPSHMDMHWXNDJWDMXPGXNDQXQLQFKDX‫ێ‬ dutikamu asa jaamua duka Jisusnak
wai, kashikiajamah. 16੅Ii juniag juka depetkachui.
duwik Apajuí etsegtin Joel nuniktinai 25੅“Davidchakam Jisusan pachis agajui:

tibauwa nu uminkui juniaji, duka: ‘Wainbaijai mina Apujuk tuke wijai


17 ‘Ashí aents aidaunak, tsawan pujaun,
inagnamunum Wakaní Pegkejin mina untsujuinini, makichkish
susatnaitjai. ishamain ajiní tujutu asa.
Dutikamu asag ditá uchijí aidau, 26 Nuaduí mina anentaijuish shiig

QDZDQMLDLGDXVKNDPPLQDSDFKLW‫ێ‬ aneajai nuniakun shiig aneasan


tsag etsejiagtinai. kantamjai,
'DWVDXFKDLGDXQDNSDDQWDNLZDLQWD‫ێ‬ jakanush nantaktinapitja tau asan.
kun, muuntuch aidaun kajanum 27 Apajuiyah, PLQDZDNDQMXNXNXPD‫ێ‬

iwaintuktinaitjai. WDLQPDJNHNDPHNLGDLWXJVDVK‫ێ‬
18 Wakaní Pegkejiya nunak, aishmag tatme.
mina nemagtuidaun, Tuja amina inakem pegkegma duka
QXZDDLGDXMDtEHWHNDPDVWLQXLW‫ێ‬ kaugtí tusamkesh idaisashtatme.
jime. 28 Ame inaktugsauwaitme jinta

'XWLNDZDMDPGXZLPLQDSDFKLWWVDJ‫ێ‬ pujutnum ekagta nunú.


mek etsegtugtinuitjume. Dutijuam amek minai pujau asam,
19 Nayaimpinmaya ishamain aidaun PLQDVKNDPVKLLJDQHHPWLMX‫ێ‬
iwaintuktinuitjime. suitme.’
7DNDVEDX੄2 218

29੅“Yatsug aidauh, shiig dekaji jutii 1XQLDJPLQ$SDMXtWXGDXJPLQWVDJNXJ‫ێ‬


aidautik iina muunji David aajakua nu tamjag, Wakaní Pegkejinash amastinme.
jakamtai ukusbauwa duka. Nu 39੅Apajuí anagkagtuamun Joel tiuwa

ukusbauk yamaikishkam awai. 30੅Tujash duka atumdau, atumi uchijum aina


Davitak Apajuin etsegtin asa dekaajakuí, nudaun, nuigtushkam ashí nugkanum
Apajuí chicham yapajimainchaun atushat batsataina nudaunush atinun
anagkuak, ni wegantunum makichik tiuwai. Nunak iina Apuji iina Apajuijiya
akiinatna nu Apu atinai tusa. 31੅Nuna nu aents aidaun midau atinme tusa
aatus ujaam dekau asa, .ULVWXPDDZDJ‫ێ‬ untsuktin asa, tiuwai.
matai, Apajuí ukusbaunmag idaitsuk, 40੅Nuna ti, tikichnashkam kuashat

inankimu asa kaugchatnunashkam chichaman aents aidaun tiuwai:


nuniktinai tusa etsejujakuí. 32੅Nunú —Aents pegkegchau takaina duka
Jisusan Apajuí inankiuwa duka, jutii atumek uwemtugtajum.
ashí wainkau asaja etsegtuinaji. 41੅Tusa Pedro tabaun antukag
33੅'XWLNDPQDQWDNtQLLQD$SDMtLQDPWDL‫ێ‬ dekaskeap tawa tuidauk, kuashat aents
jin untsujin ekeemsauwai. Nunik Apajuí yamimakajui. Nunú tsawantinig Jisusan
Wakaní Pegkejin amastinaitjime tusa dekaskeapi tuidauk tres mil aents
anagkagtuauwa nuna awetugmamu kawegkajui. 42੅-LVXVFKLFKDPHWVHJWXJND‫ێ‬
minamu antukugme, waintash yamai tajum tusa etegjamu aidau jintintuamun
wainjum nuuwai. 34੅Nayaimpinum betek umiinak, VKLLJLMXQWVDJSHPSHQWX‫ێ‬
wakauwa duka Davidchauwai, nigki nisag yainidau dita ajuinamujijai.
juna agak: Nuninak Apajuin aujuinak ijunjag, Jisus
‘Apu mina Apujun chichajak, PLQDNDQHQWDLPMXWWVDMXPSDJ\XZDWD‫ێ‬
ekeemsata mina untsujuí, jum tibauwa dutiksag yuwidau.
35 nunikamin wi amina shiwajum

aidaunak amina dawemin Nagkamchak Jisusa nemagkaju


ikautkatjame, aidau pujutji
dutikamtai ame wajuk dutikattame 43੅Jisuschicham etsegtugkatajum tusa
nu dutikamnum’, tiuwai. etegjamu aidau, aents dutikmainchaun
36੅“Duka ashí Israel aents aidautik kuashat iwainaja takaamun wainkag
shiig dekamain ainaji, nunú Jisus atum puyatjusag diidau. 44੅Nuninak Jisusan
achigjum mauwaitjum nuna, Apajuí dekaskeapi tusag nemajuidauk shiig
atumi Apujum ema ni Uwemtikagtin atí ijuntsag batsataidau, nuninak ashí ditá
tusa etegkauwai.” wajiiji ajuinamujai atsubiagtaik
37੅Nunú tabaun antukag puyatuk iikdaisag sudayidau. 45੅Nunidau asag,
kuashat wake besemag anentaimjag, ditá wajiijin sujukag, nugkenashkam
Pedron, nuigtú tikich aidau Jisus sujuk, makí makichik atsumainamun
chicham etsegtugkatajum tusa diis kuichkin akandayidau. 46੅Kashí
etegkamu aina nuna iniinak: kashinig jega Apajuí ememattainum
—Yatsug aidauh, ¿tujash jutiish ijuntsagké aidau, nuninak Jisus mina
wajukmainaitji? —tuidau. anentaimjuttsajum pag yuwatajum,
38੅Tiagtai Pedro ayaak: tibauwa nuna ditá jeen ijunjag shiig
—Tudau takat idaikujum pujutjum anendaisag dakujusag yuwinak,
yapajiatajum, nunikjum makí makichik 47੅Apajuin emematuidau. Imadiagtai

Jisukristu daajin yamimagtajum. ashí aents aidaushkam wakejus diinau.


219 7DNDVEDX੄2੄3

Nunidau asagmatai Apajuishkam kashí aents aidauk nuna antukag, pisajag


kashinig aentsun uwemtikak ikaweau. Salomón waiti ujagbau tutainum
pujuttaman jegaantag, ijuuntug
Aents wekaechaun Pedro puyatjuk diidau. 12੅Imatikainam Pedro
etsagagbau aents aidaun chichajak: “Israel aents

3
1੅Makichik tsawantin Pedro, Juagjai aidauwah, ¿wagka imanikjumesh
jega Apajuí ememattainum wegajui puyatkaugme? ¿Wagka imanikjumesh
etsa dukap tegau ai, Apajuí aujku diijatjume? Iina senchijinkish juka
ijuntai jegau asamtai. 2੅Nunú jega etsagagchaji. Jutii imá pegkeg
Apajuí ememattaiya nuna waitiji daajig asajaikish juka aikatsji. 13੅Junak iina
Shiijam tutai aajakuí, nunú waitinum muunji Abraham, Isaac, Jacob aina
aents shutú akiinkush nuninuk akiinau nuna Apajuijiya nunú, mina Uchijun
asamtai, kashí kashinig waitinum itan Jisusan ememattinme tusa jutikae.
apujin asa apukiuwai, aents wainiagtai Atum achiká sujukagminish Pilatok
kuichkin segamtí tusag. 3੅Nunin asa, akupkata taig atum dakitjauwaitjum
3HGUR-XDJMDLMHJD$SDMXtHPHPDWWDL‫ێ‬ nuna. 14੅Aents pegkejam, pegkegchau
num wayattak minittaman wainak: takachu ayamjutsuk, aents pegkegchau
—Wait aneasam kuichik sujustá, magkagtin ayamjakjum jiikiuwaitjume.
—tusa segau. 15੅Nu dutikakjum Jisus dekas pujutan
4੅Tama Pedro Juagjai wainkag: sukagtina nunú mauwaitjume. Tujash
—Diijattsakiah, —tiu. Apajuí inankiuwai, duka jutiik ashí
5੅Tama shutuuk sujustatkumpap shiig dekainaji, wainkaju asaja. 16੅Atum
tujutua tusa dakau. 6੅Nunitai Pedro jujú tsagaju wainjum juka, Jisusai
chichajak: kajinas anentaimu asa tsagaje. Jisusai
—Kuichkik atsugtawai, oroshkam kajinas anentaimak tsagaja juka ashí
atsugtawai, tujash mina ajuta nuna atumshakam wainjume.
amastajame. Jisukristu Nazaretnumiaya 17੅“Mina yatsug Israel wegantu aidauh,

nuna daajin tajame: ¡Wajakim wika shiig dekajai, atum atumí apujum
wekaesata! aidaujai, Jisus mauwaitjum duka
7੅Nuna takug uwejé untsujin achiká dekachu asajum mau ainagme.
awajkiu. Dutikamuik nawe, wanuseshkam 18੅Jisusan dutikawajua nunak, duwik

pegkeg wajasú. 8੅Nunikmatai tseke wajakí Apajuí etsegtin aidau: ‘Uwemtikagtin atí
wekagu, nunik ditajai ijunag jega Apajuí tusa etegkamua nunak maawagtin
ememattainum nigki wekagas tsekeas ainawai’, timawa nunú imatiksagmek
dekapki, Apajuí emematki wayau. 9੅Nunik umikugme. 19੅Nuniku akugmesh yamaik
wekagas Apajuí emematun ashí aents tudau takat idaikujum pujutjum
wainaidauk, 10੅jega Apajuí ememattai yapajiatajum, $SDMXtDWXPLWXGDXJPL‫ێ‬
waitiji Shiijam tutainum ekeemas segamá nash esaktugmag ichichmamtan
ekeemnuwe dukeapi, tusag puyatjuk amastinme. 20੅Tuja Apajuí atumi
ishamkag diidau, wajukag ankae tusag. uwemtijamjatnun Kristun, yaunchuk
HWHJNDXZDQXQDDWDNW~DZHWXJPDW‫ێ‬
Jega Apajuí ememattainum Pedro nume. 21੅Tujash yamaikik Jisukristuk
chichagkagtukbau nayaimpinmag pujuttawai, ashí wají
11੅Pedro,
Juagjai shutú etsagagbauwa aidau yamagmitkamu tsawan jegatnun,
duka ditanak akupeachu. Nuniai ashí Apajuí etsegtin aajakaju etsegkaju aina
7DNDVEDX੄3੄4 220

nu jegatí tusa. 22੅Moiseschakam ii kam, nuigtú chicham umiktinun


muunjin chichajak: ‘Apu Apajuí jintinkagtin aidaujai. 6੅Nuanuí pujau
makichik aentsun jutii wegantunmayan sumo sacerdote Anás, tuja nuwig
mina chichamjun etsegtujin atí tusa pujuidau Caifás, Juan, Alejandro, nuigtú
etejatnai mina utugtukua dutiksag, tikich sacerdote aidau, sumo sacerdote
nunú antugkatajum. 23੅Tuja ashí aents patayí aidaushkam. 7੅Nunikag, Pedron
nunú Apajuí etsegtina nuna chichamen Juagjai itantagmatai ejapeen awaantag
antugkachajuk tuke megkaekagtinai, iniinak:
niina aentsji aidaujaish ijunjachagtinai’, —¿Yana senchijinia jusha, yana
tiuwai. daajinia jutikagme? —tuidau.
24੅“Tikich Apajuin etsegtin Samuelash 8੅Tama Pedro Wakaní Pegkeji

aikasag tiuwai; tuja nuigtú tikich Apajuí chichamtikam chichaak:


etsegtin aidaushkam Jisusan pachisag —Yaakta apuji, Israel aents aidaun
aikasajag ni taatnujinak tiajui. 25੅Apajuí apuji aidautigmeshkam antuktajum:
niina etsegtin aidaun anagkuauwa duka 9੅Atumek aents jau pegkegnum yaigkag

atumdauwai tuja jutii muunji aajakajua nu pachisjum iniimjume, junash


nujai chichaman apakua dushakam utugkag etsagaje tusajum shiig dekaata
atumdauwai. Nuna tiuwa nunak juna tusajum. 10੅Nunin asamtai ujaktajime
Abragkan tiuwai. ‘Amina tijajum shiig dekaatajum, ashí Israel aents
wegantunmaya makichik akiinatna nuaduí aidaush dekaatnume, ju aents ashí
ashí nugkanmaya aidauk pegkegnum wainjum juka, Jisukristu Nazaretnumia
yumigsamu agtinai’ tiuwai. 26੅Apajuí ni atum achigjum maawagmin Apajuí
Uchijin maawagmatai inanki dekatkauk inankiuwa nuna daajin tsagaje.
atumná awetugmae, mina Uchig yaigtinme 11੅“Nunú Jisus atum aidautijum, aents

dutikam makí makichik tudaujin jegá jegamin aidau kayan dakitug idayin
idaisatnume tujamu asa.” aina dutikajum idaisauwaitjume. Tujash
yamaik kaya dekas jegá ichichkatin
Pedro Juagjai apu aidau apututia iman wajasé. 12੅Tikichik iina
emtin chichakbau uwemtijamainuk atsawai, ashí nugka aina

4
1੅Pedro Juagjai aents aidaun aujak nuwiyagkesh Apajuí juna nemajuinak
chichaa wajai, sacerdote aidau, jega uwemjatnume tusa awemamuk tikichik
Apajuí ememattaiya nuna kuitamnun atsawai”, tiuwai.
apuji, saduceo aidaujai kautkaju. 2੅Nunikag 13੅Pedro Juagjai ajankas chichaagtai

Pedro Juagjai aentsun jintintak: Jakau apu aidau wainkag, papiinash ausachu
aidau nantagtinnak, Jisus maam nantaak unuimagchau aina nuninaitkush
iwainak ukukni, tuidau asagmatai itugsaya imatikash chichainawa tusag
kajekaju. 3੅Nunik achiká jukiag aents anentai jegagchaju, nunikag dekas
achiká egketainum egkeawag ukukiaju Jisusa jintintaimpap ainawa, tusag
etsa akagu asamtai, kashin dekajuami dekaawaju. 14੅Aents tsagajush nuwig
tusag. 4੅Tujash kuashat chicham etsegbaun wajaun wainaidau asag, aikag nuní atsu
antukaju dekaskeapi tuidauk, imá jama tusag tumain dekapenachu.
aishmagkuk dekapam cinco mil aents 15੅Nunidau asag agaa jiijaju, nunikag

wajasajui. juwakag ditá ditak ijunag chichainak:


5੅Kashinia duwi Jerusalén ijunjaju 16੅—¢$XDHQWVDLQDGXVKDXWXJNDJ‫ێ‬

judío apuji aidau, WLNLFKDSXDLGDXVK‫ێ‬ tatji? Aentskesh dutikmainchaun


221 7DNDVEDX੄4

aikawaja nunak ashí Jerusalegnumia 26 Nugkanmaya apu aidau nuigtú


aidauk wainkajajama. Imatikawaju yaakta apuji aidaushkam ijunjag,
asagmatai waitai tusaikish tumaitsuji. Apun kajejuinak ni etegka Apu ema
17੅Tujash nuna pachis augmatiagtai Uwemtikagtin emauwa nunash
tikich aidau Jisusan dekaskeapi tiinum kajejiagtinai.’
tau asa: ‘Yamai nagkamsagmek Jisus 27੅“Tibau asamtai, Herodes Poncio

pachisjumek makichik aentskesh Pilatojai jujú yaaktanum ashí Israel


ujakaigpajum, nu idaichakjuminig aents aidau, judiuchu aidaujai ijunjag,
suwimkan amastatjime’ timí, —tuidau. amina Uchijum Jisus pegkejam etegkam
18੅Tusag Pedron Juagjai untsukag: awemauwaitam nuna kajejuinak, 28੅ame
—Yamai nagkamsagmek Jisusa daaji yaunchuk nuniktin atí tibauwa dutiksag
pachisjumek makichik aentskesh umikaje. 29੅Apuh, ameshkam dekame
jintintuawaigpajum, —tiaju. amina inakem aidaun awantuina duka.
19੅Tama dita aimainak: Dutikau asam senchijum susata, ditash
—Atumesh anentaimsatajum ¿Apajuí LVKDPNDJWXWVXNFKLFKDPMXPLQHWVHJNDW‫ێ‬
emtinish pegkegkai ni umigmaina nu nume, 30੅nuninak jau aidaunash ame
idaiku atum umigmaina dusha? 20੅Jutiik senchigmin etsagainak, ame Uchijum
ii wainkamu antukbau aina duka Jisusa daajin aents dutikmainchaunash
tutsukek idaimaitsuji, —tuidau. iwainatnume, tusam.”
21੅Tiagtai apu aidau: 31੅Nuna tusa Apajuin aujus nagkanai

—$WXPQXLGDLFKDNMXPLQLJVXZLP‫ێ‬ dita batsatbau buchitkau. Nuna aatus


kan amastatjime tusag awemaju, nuniaig Wakaní Pegkeji aents nui
suwimak jumainnak waitkachaju asag. ijununak ashí egkemtuju, dutikamu asag
Nuigtú aents aidaush nunú dutikamun sapigmakas Apajuí chichamenak
wainkag, Apajuin emematuidau etsejuidau.
asagmatai. 22੅0DNLFKNLVKWVDJDXPDLQ‫ێ‬
chau aig etsagagbauwa duka cuarenta Jisusa nemajin aidau
mijan tumain ajujakuí. pempentunisag yainikagbau
32੅Ashí Jisusa nemajin aidauk betekak
Jisusa nemajin aidau anentain idajus anentaimtunidau,
Apajuí ausagbau nunidau asag betek anentaimaidau.
23੅Pedron Juagjai jiikí awemajui, Tuja makichkish imá midauk atí tusag
GXWLNDP-LVXVDQHPDMLQDLGDXEDWVDWEDX‫ێ‬ anentaimainachu asag ikdaikag
num jegawag, sacerdote apuji aidau, tikich sudayidau. 33੅Tuja Jisus chicham
apu aidaujai tiagbaunak aatus tujabiagmae etsegtugkatajum tusa etegkamu
tusag ashí ujaidau. 24੅Tusa ujainam aidaushkam, Apu Jisusa senchijin ni
antukag ashí ijunag Apajuin aujuinak: maam nantakiuwa nuna pachisag
“Apuh, ametme nayaim, nugka, nayants etsejuidau, imadiagtai Apajuishkam
aina nu najankam ashí nui batsamsatin niina nemagkaju aidaunak senchi
najankaumek, 25੅amina inakem David jutii yayau. 34੅0DNLFKLNDHQWVNHVKDWVXPDPX‫ێ‬
muunji aajakua nunú Wakaní Pegkeji jig atsujuidau, wagki Apajuí yayamu
chichamtikam: asag. Nuninak ditá nugken sujukag, jee
¶¢:DJNDDHQWVDLGDXVKSDPSDL‫ێ‬ ajuinamunashkam sujuk kuichkin
nawa? ¢:DJNDVKLLJDQHQWDLPWVX‫ێ‬ jukiag, 35੅-LVXVFKLFKDPHWVHJWXJNDWD‫ێ‬
kesh chichamnash najanainawa? jum tusa etegkamu aidau batsatbaunum
7DNDVEDX੄4੄5 222

itaidau, aents aidau atsumamujin diijus ukuinak kauntaja anke aminashkam


susatnume tusag. 36੅Nuanuí makichik ukugmasagtatui.
aents José, Leví wegantu ajuntai 10੅Tusa tamawaik Saɹrashkam Pedro

Chiprenmaya nuna Jisus etejamu aina wajamunum ayaumas jaka iyaantu.


nu Bernabé adaikamua nunú, nui Nuniktatman datsauch aidaushkam
pachitkau. (%HUQDEpWDZDGXND´LFKLFK‫ێ‬ waikmá jaka tepettaman wainkag
kagtin” taku tawai.) 37੅Nunú aents jukiag, aishi ukusbaunmag ayaunas
nugken sujuk kuichkin juki, Jisus ukusajui. 11੅Nu nunikagbaun Jisusa
etejamu aina nuna susauwai. QHPDJNDMXDLGDXNWLNLFKDHQWVDLGDXVK‫ێ‬
kam antukag senchi ishamkajui.
Ananías Saɹrajai
Aents dutikmainchau aidau
5
1੅Tuja Ananiaschakam niina nuwe
kuashat iwainakbau
Saɹrajai nugken sujukui. 2੅Nunik
kuichkin jukiag nuwejai chichasag, 12੅Jisus chicham etsegtugkatajum tusa

kuichkin akanak ukuinak, tikich etegkamu aidau, aents dutikmainchau


akankamun jukiag Jisus chicham aidaun ashí aents wainainamunum
etsegtugkatajum tusa etegkamu aidaun kuashat iwainaidau; tuja Jisusa nemajin
susauwai. 3੅Nunikmatai Pedro chichajak: aidaushkam jega Apajuí ememattai
—Ananiasah, ¿wagka iwanch Salomón waiti ujagbaunum ashí
wakejamu takaakmesh, Wakaní Pegkeji ijunaidau. 13੅7XMDVK-LVXVDQHPDMXLQD‫ێ‬
tsanugtasamesh wakejame, nugkem chuk eme anentus diinayatak ditajai
sujukam kuichik jukim aminu amain ijuntanak dakituidau. 14੅Tujash Jisusan
ukukiuwaitkumesh? 4੅Nugka sujukum dekaskeapi tusag nemajuidauk aan
duka aminui. Nunin asamtai nugka kuashat kawegku aishmag aidau nuwa
sujakum kuichik jukium dushakam aidaushkam. 15੅Tuja jau aidaunashkam
aminui. Nunin aish, ¿wagka jusha ainká tepetaijijai jiikiag jintanum
juniame? Amek aentsuk tsanugchaume, batsaidau, 3HGURQDJNDHPDWDLPDNLFK‫ێ‬
Apajuí tsanujume, —tau. kinakesh niina wakaní wakanman
5੅Nu tusa tamawaik Ananiasak jaka wajantati, dutikam tsagagtinme tusag.
iyaantui, WXMDDVKtDHQWVQXQDGHNDDZD‫ێ‬ 16੅Jerusalén tikiju batsataidaushkam jau

juk senchi ishamkajui. 6੅Nunik jakamtai aidaun, aents wakan pegkegchau


datsauch aidau tajuntag pempeag waitkam batsamin aidaunash yajuakag
jukiaju ukustatus. ikaunmamu aidauk ashí tsagagkaju.
7੅1XQLNNDPSDWXPFKLNKRUDQDJNDH‫ێ‬

mai, Ananiasa nuweshkam aishi Pedro Juagjai waitkasagbau


jakamunak dekatsuk wayau. 8੅1XQLNPD‫ێ‬ 17੅Imatikiagtai sumo sacerdote,
tai Pedro iniak: saduceo aidaujai wainkag senchi
—Nugka sujuka kuichik jukimuk ashí kajegkaju. 18੅Dutikawag chicham
itaji tibaujum nu ¿dekaskekaih? —tau. etsegtugkata tusa Jisus etegjamu aidaun
Tutai nuwa ayaak: achikag, aents achiká chimpitainum
—Ehé, nunichik sujukmaji, —tau. egkeawajui. 19੅Tujash nayaimpinmaya
9੅Nuwa tutai Pedro chichajak: aents kashi tajua waiti ujati jiyaak:
—¿Wagka aishumjai betekash Wakaní 20੅“Wetajum, nunikjum jega Apajuí

Pegkejiya dusha tsanugtasagmesh ememattainum wayaajum, ashí ju


wakegagme? Amina aishumin ukusag chicham pujutan sukagtina jujú aents
223 7DNDVEDX੄5

aidau ujaktajum”, tiu. 21੅Nu tabaun —Dekas dekatkauk, aentsuk umigtsuk


antukag kashinia duwi, jega Apajuí Apajuí umigkata tabauwa nuuwai
HPHPDWWDLQXPZD\DZDJMLQWLQNDJWXL‫ێ‬ jutiinuk. 30੅$WXP-LVXVQXPL\DSDMLDPX‫ێ‬
dau. num achigjum maawagmin, iina muunji
Nuninai sumo sacerdote ditajai ijunja aajakajua nuna Apajuijiya nunú
chichataiji aidaujai, nuigtú ashí judío inankiuwai. 31੅Dutika niina untsujin
apuji aidaun untsukag, FKLFKDPHSHJND‫ێ‬ ekentsauwai Apu ema Uwemtikagtin atí
tasa ijuntainum ijunjag, Jisus chicham tusa, nuigtú Israel aents aidaush
etsegkata tusa etegjamu aidau achiká tudaujin idayinak tsagkugnagtinme,
egkeamun: Jiikjum itatajum, tusag tusa. 32੅Jutiik dekas wainkau asaja
suntajan awemaju. 22੅Tima jegajua etsegji, tuja Wakaní Pegkejiya
diikmag wainkachaju, nunikag waketjag dushakam dutiksag etsegtau asa
ditan ujainak: jutiinash dekamtijamji. Wagki Apajuik
23੅—Aents achiká chimpitaig shiig niina umijuina nuna Wakaní Pegkejiya
epenjamuwe, VXQWDJQXQDNXLWDPDL‫ێ‬ nunak suwawai, —tuidau.
daushkam waitinum ijunmae. Tujash 33੅Nunú tuinam kajegkag maata

ujai wayaa diikmá wainkashmaji, tuidau. 34੅Nu apu aina nuwiya makichik
atsuagmae, —tuidau. fariseo Gamaliel chicham umiktinun
24੅Tusa etsejuinamun sumo sacerdote, jintinkagtin asamtai, chichamesh dekas
tikich jega Apajuí ememattain kuitamin umigtai wajakí:
aidaun apuji, nuigtú sacerdote apuji —Atumek agaa jiinkijum machik
aidaujai antukag ijunjag chichainak: wajastajum, —tusa jiikí ni wajantá.
—¿Tujash nunash wajukeakug 35੅Tikich apu aidaun chichajak:

nunikainta? —tusag anentai jegagchajui. —Israel aents aidauwah, ju aents


25੅Nuna tu ijunai makichik aents tanta: aidau maatasajum anentaimtuinajum
—Atum aents achikjum egkeamujum duka kuitamamkatajum. 36੅Adeagtajum
duka, jega Apajuí ememattainum wayaa yaunchuk, Teudas nigki wi apu atajai
batsamas aents aidaun jintintú timatai ayú tusag, cuatrocientos aents
pujuagma jamah, —tuidau. saetus yujajuidau nuna maawagmatai
26੅Tiagtai suntajá apuji aidau niina wainak pampagkag megkaejajua nu.
suntajijai wejiag, shiig kuitamsag juki 37੅Nu nuniku ainai, -XGDV*DOLOHDQPD‫ێ‬

itawaju, WXWLWDZDMDLDHQWVMXQDDQWXMXL‫ێ‬ \DVKNDPDHQWV~GDDMLDJDWEDXMHJDPX‫ێ‬


GDXND\DLWXN~WXNXMXLQDNXDPDQWXD‫ێ‬ num, niinashkam kuashat aents
wainum tuidau asag. 27੅Itawag, apu nemagkajui, WXMDVKQXQDVKPDDZDJPD‫ێ‬
DLGDXWXZDNEDXQXPHMDSHHQDZDQWDJ‫ێ‬ tai niina nemajuidauk pampagkajui.
matai, sumo sacerdote chichajak: 38੅Nunin asamtai dekas jujú aents aina
28੅—¿Antukchamkaijum ii yamai juka waitkatsuk idaisatajum wetinme.
nagkamsagmek Jisus pachisjumek aents -XM~GLWDWDNDLQDMXGLWDNMXWLNi\XMDLQD‫ێ‬
aidauk jintintuawaigpajum tibaijim kug megkaekattawai; 39੅Untsu dekas
duka? ¿Wagka antukchaugme? Atum $SDMXLQXLWNXLJDWXPHNGHSHWPDLWVX‫ێ‬
aajajum ashí Jerusalegnumia jintinbau jume, Apajuí takatji aig Apajuijai
asag, jutii aidautin ditap nu aentsnak maaniaku aaní batsattsujiash, —tiuwai.
mau ainawa tujamainawai, —tuidau. 40੅1XQDWXVDJ-LVXVFKLFKDPHWVHJWXJ‫ێ‬
29੅Tuinam Pedro niina kumpají katajum tusa etegjamu aidaun
aidaujai chichainak: awayawag asutiawag:
7DNDVEDX੄5੄6 224

—Jisus pachismek aents aidauk etegjamu aidau batsatbaunum


ujakaigpajum, —tusag akupkaju. ejegawaju, dutikawagmatai ditashkam
41੅Tiajam ditashkam apu batsatun buuknum achikag Apajuin aujtusaju.
ukukiag weenakush, shiig aneasag 7੅7XMD$SDMXtFKLFKDPHHWVHJEDXVK‫ێ‬

dakunkut weedau, wagki ditanash kam nuní senchi wegau, nunisag Jisusa
Apajuí eme anentus, Jisus pachisa nemajuidaushkam nuní senchi
etsegbaunum waittsatnume tabau asa. Jerusalegkak kawegkaju; sacerdote
42੅Tusá imatjuawagmashkam yamajam aidaushkam kuashat Jisusa nemajuidau.
chichama nuna, Jisusnak Apajuí
etegkauwai Uwemtikagtin atí, tusa Esteban achiká jukimu
etsegtanak idaitsuk, kashí kashinig aents 8੅Apajuí niina senchijin, Estebagkan
aidaun jega Apajuí ememattainum, senchi yayau, dutikamu asa aents
makí makichik jeganmashkam dutikmainchaun aents aidaun iwaintau.
jintinkagtuidau. 9੅Jega judío agkanmagau aidau ijuntai

tutaya nui ijunin aidau, \DDNDW&LUHQHQ‫ێ‬


Yujumak yuwamun tinamkagtitin maya, Alejandrianmaya, QXJND&LOLFLDQ‫ێ‬
aidau etegjamu maya, Asianmaya aina nu ijunjag

6
1੅Nunú tsawantin Jisusa nemagkaju Estebagjai tudayinau. 10੅7XMDVK(VWHEDJ‫ێ‬
aidau kuashat kawegkaju asag, nak wagagsag chichajuinachu, nigka
griego chichau aidaun nuwe waje aidau, Wakaní Pegkeji dekamtikam chichau
yutai shiig ajampenashbau asag, hebreo asamtai. 11੅Nunidau asag tikich aidaun:
chichau aidaujai kajegdaikaju. 2੅1XGLDJ‫ێ‬ —Atum: ‘Moisesan pegkegchau
tai Jisus chicham etsegtugkatajum tusa chichajak, Apajuinashkam pegkegchau
doce etegjamu aina nu, nui batsataidau chichaju ii antugkabiaji’ titajum,
asag, ashí Jisusa nemagkau aidaun —tusag wakenmag akikaju. 12੅Nuna
ijumjag chichainak: dutikawag aents aidaun, judío apuji
—Apajuí chichame etsegmaina nu aidaun, chicham umiktinun jintinkagtin
idaiku, yujumkan wajuk yuwawagtatua aidaunashkam inajaju. Dutikawajam
QXX\XPDNDZHNDHWXWDGXNDVKLLJFKDX‫ێ‬ Estebagkan achikag jukiag, chicham
wai. 3੅Nunin asamtai yatsug aidauh, dekaku ijuntainum ejegawaju. 13੅'XWLND‫ێ‬
atum ainajum anuiya siete yatsug wagmatai wainak tsanumjugti tibau
kajittsá diimain etegjatajum Wakaní aina nu chichajuinak:
Pegkeji ajamu, shiig anentaimas —Ju aentsuk jega Apajuí ememattai
dutikmain, nunú aidau ju takatnak pegkegma nuna pachis, chicham
diistinme. 4੅Nuninai jutiik Apajuí aujut, umiktina nunashkam pegkegchau
chichame etsegta nujai uyumakagmi. chichajú wekaewai. 14੅Jutii dekas
5੅Nuna aatus tiagtai, aents tuwakaju antukbaiji, ni chichaak: ¶-LVXV1D]DUHW‫ێ‬
aidauk wakekaju, nunikag etegkawaju QXPLD\DQXQ~MXMHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬
Esteban Apajuiyaig kajinas anentaimna taiya junak tsaiká idayak, Moisés ju
nuna, Wakaní Pegkejish ajamun, jutikatajum tujabauwa nunashkam
tikichin Felipen, Procoron, Nicanoran, yapagkattawai’ timayi, —tuidau.
Timogkan, Parmenasan, Nicolás 15੅Ashí aents nui ijunjajuk nuna

Antioquianmaya judío atajai tiagtai, shiig esettsag Estebagkan


tumamiuwa nujai. 6੅Nuna etegjag jukiag diikmag, nayaimpinmaya aentsu yapijai
Jisus chicham etsegtugkata tusa betek wajas eketun wainkajui.
225 7DNDVEDX੄7

jukitnume tusag sujukajui. Tujash


Esteban apu aidau emtin Apajuí Josejai au asa, 10੅ashí ni
chichakbau waitiamujinak agkanmitkauwai, dutika

7
1੅Sumo sacerdote Estebagkan: yachamtikauwai. Nunikmatai Faraón
¿Dekaskek tujamaina? tusa iniasu, Egipto apujiya dushakam wakejus
2੅tama ni ayaak: “¡Yatsug aidauh, muun Josenak diisuí, dutikau asa: ¶(JLSWXQ‫ێ‬
aidautigmesh antuktajum! Ii Apajuiji mag ame inamjata nuniakum ashí mina
dekas imana nunú, iina muunji jegajuiyash amek diistá’, tusa apu
Abraham aajakua nuna, Harán emauwai.
wegatsaig Mesopotamia pujuttaman 11੅“Nuniku ai Egipto, &DQDiQQXJNDQ‫ێ‬

wantintuk, 3੅chichajak: ‘Nugkemik mash ashí yapajut tepeauwai, QXQLNPD‫ێ‬


pataim aidaushkam ukuktá, nunikam tai ii muunji aajakajua dushakam
wetá wi nugkan inaktustatjam nui’, yumainji atsujuinam senchi waituidau.
tiuwai. 4੅Tima Abragshakam Caldea 12੅Imaní batsatu, Egiptunum trigo

nugkanak ukuak, Harán nugkanum sujamu awai tabaun Jacob antuk, ni


pujustatus weuwai. Nuwi pujai apají uchijí aidaun ishiakui. 1XQDNQDJNDP‫ێ‬
jakamtai, Apajuí ii yamai batsatag ju chak wegashbaun wegajui. 13੅Nunikaju
nugkanum awemauwai. 5੅Tujash ataktú sumaktatus jegamunum, José ni
nugkanak niinu atí tusag susachui, eke yachin wainak: ¶:LNDDWXPLQ\DWVXPLW‫ێ‬
uchijish atsujaig ayatak anagkuauwai, jai’, tusa ujakajui, QXQLNPDWDL)DUDRJ‫ێ‬
ni jakamtaish niina uchijí wegantu shakam Josek Jacopa uchijimpapi tusa
aidau batsamsatnunak susatnaitjai, tusa. dekauwai. 14੅Nunik José, apajin ashí
6੅Nuigtushkam Apajuí Abragkan niina patayí aidaujai kaunatnume
chichajak: ‘Amina uchigmiin akiinak timatai setenta y cinco aents Egipto
wegagtina duka, tikich nugkanum jegawajui. 15੅Nui Egipto jegaa pujus
pachinawag nugkenchau, inaku Jacopak jakauwai, nunisag ii muunji
ZDLWNDPFXDWURFLHQWRVPLMDQEDWVDP‫ێ‬ aajakajua dushakam nuwig jinawajui.
sagtinai’, tiuwai. 7੅Tuja nuigtush Apajuí: 16੅Nunikagmataish ditá iyashí aidaunak

‘Wi ditan inak waitkaidaunak suwimkan jukiag Siquem ejegawag, Abraham


susatnaitjai, dutika ai nuwiya jiinjag yaunchuk ukumatain Hamora uchijinun
jujú nugka juwi kaunawag mina akikmak sumakua nui ukusajui.
umigtiagtatui’, tiuwai. 8੅Tuja Apajuí 17੅“Apajuí duwik Abragkan

Abragjai chichaman apaak, ashí uchi anagkuauwa nu uminkattak wajau


aishmag akiinuk pakaji੆a ajapjitajum asamtai, Jacopa uchijí wegantu aidauk
tiuwai, tibau asa Abraham Isaakan shiig kuashat wajasaju. 18੅Imanikaju ai,
akiag ocho tsawan wetai, dutikauwai. yamajam apu Egiptunum ekeemiuwai
Isaakshakam Jacopan akiash dutiksag Josen wainchau. 19੅Nunú apu jutii
dutikauwai, tuja Jacobshakam aikasag muunji aajakajua nuna tsanujá
GRFHXFKLMtDDMDNDMXDQXQDVKGXWLNDX‫ێ‬ suwimkan suwinak waitkaidau;
wai. imatikainak uchi aishmag akiinkuig
9੅“Nunú Jacopan uchijí aidau iina jutsuk ayatak maatajum, WXVDLQDPMDX‫ێ‬
muunji aajakajua duke ditá yachinak wai. 20੅Nunú tsawantin Moiseschakam
Josen wainak kajejuidau asag, Egipto akiinauwai, nunikmatai Apajuishkam

a¬7.8 Pakaji ajapjitajum tiuwai tawa duka, diistá Lucas 1.59num.


7DNDVEDX੄7 226

aneas diisuí, tuja apají ditá jeen diitnash diimainchau dekapeau. 33੅1XQL‫ێ‬
kampatum nantu uukag apusajui; tai Apajuí chichajak: ‘Sapatjum
21੅dutikawag uumainchau wajasmatai, ukuimakta, ame wajam anka nugkak
uchi egkemainun najatuawag egkeawag pegkegmai. 34੅Dekaskenum mina
namaká inanakiuwai. Dutikamun aentsug Egipto batsamas waituina nuna
Faraogka nawanji wainak juki ni tuke wainkajai, nuigtush buutainak mina
uchijima tsakapajui. 22੅Dutikamu asa untsujuina nunash antugkajai, nunikan
Moisesak Egiptunmaya unuimataijinak ditan agkanmitkatasan taajai. Nuaduí
ashí unuimaju aajakuí. Iman asa, ame Egipto nugkanum wetá’, tiuwai.
chichamesh antugtai ni takatjinish 35੅“Israel aents aidau Moisesan

imanuk ajakuí. dakituinak: ‘¿Ya aminash apu


23੅“Cuarenta mijan ajamu ni patayí FKLFKDPDQHSHJNLQDWtWXVDVKDGDLWDP‫ێ‬
Israel wegantu batsatbaunum weuwai. kame?’ tiajua nuna Apajuí apu ema,
24੅Nunikmá wainkauwai Egiptunmaya ame agkanmitkata tusa awemauwai.
aents, ni patayí Israel aentsun suwimun. Nunak nayaimpinmaya aents Apajuí
Dutiktai niishkam nuna ayamjak awemamu numi jagkigtin zarza
Egiptunmayan mauwai. 25੅Moisés tutainum Moisesan wantintukua duwi
anentaimsag Apajuí mina yatsug Israel tiuwai. 36੅Tibau asa Moisés ii muunji
aents aina nunak, ni agkanmitkati Egipto nugkanum batsamtatman jiijuí,
tujuttata nunash dekagtuinawapi tau. aents dutikmainchaun Egiptunum
Tujash ditak nunak duiyap aniawa iwainak, nayants kapantu tutainmash,
tichajui. 26੅Kashinia duwi Moisés niina nuigtú cuarenta mijadai uwegshunum
patayí jimag ditak pempeentuniki awekasashkam dutiksag iwainakui.
maaninak tikichin suwimtatman 37੅“Nunú Moisesak Israel aents aidaun

wainkauwai; nunik epegtuatatus: chichajak: ‘Wiiya jumamtinun tikichin


¶¢:DJND\DWVXPMDLVKSHPSHHQWXQLNMX‫ێ‬ Apajuí atum wegantunmayan makichik
mesh maanish yujagme?’ tiu. 27੅Tama aentsun, mina etsegtujin atí tusa
yachin suwima nu Moisesan shitakiu, etegjatnai’, tiuwai. 38੅Nuigtushkam
dutika: ‘¿Ya aminash apu chichaman Israel aents aidaujai uwegshunum
epegkin atí tusash adaitamkame? batsatbaunmash Moisesan muja Sinaí
28੅¿Minash yau Egiptunmaya maamum tutainum, $SDMXtDHQWVMLQD\DLPSLQ‫ێ‬
dutiksamek mantuatasamek tujutam?’ maya ausam, chicham pujutan
tau. 29੅Nu tima Moisesak tupikaki sukagtina nuna jukiuwai, iina muunji
Madián nugkanum jegauwai, nunik nui aidau ujaktinun, dutikamun jutiinash
pujus jimag uchin akiauwai. ujapakajui.
30੅“Nui pujusá cuarenta mijan wegai, 39੅“Dutikamu ainayatak iina muunji

muja Sinaí tutain uwegshujin Apajuí aidauk chicham umitan dakituinak


aentsji nayaimpinmaya, numi jagkigtin D\DWDN(JLSWRZDNHWMDJWDWXVDQHQWDLPD‫ێ‬
zarza tutai kegamunum wantintuku. jakajui. 40੅Nunidau asag Aarogkan ii
31੅Nunittaman Moisés wainak puyatkau, apajuimatin najanata ni emjutpakti,
nunik shiig wainkatatus adijtatman Moisés Egipto batsatjin jiigmajamia
Apajuí untsuká: 32੅‘Witjai, amina duka dekagtsuji wajukants megkaeka,
muunjum Abraham, Isaac, Jacob tiajui. 41੅Tusag toro tsakata nuninun
aajakajua nuna Apajuijinuk’, tiu. Nuna najanawag, kuntinun maa apeenak dita
tutai Moisesak senchi ishamak kujau, najanamujin emematuidau, dutikainak
227 7DNDVEDX੄7੄8

shiig anentuidau. 42੅1XGLDJWDL$SDMXLVK‫ێ‬ 51੅Nuna tusa Esteban: ´$WXPDLGDXWLJ‫ێ‬


kam ditanak idaisauwai etsan, nantun, mek tuke antakchauk aajakuitjume,
yaya aina nuna ememattinme tusa. antutaigminish, anentaiminchakam Apajuí
Nunak Apajuí etsegtin nuniktinai tusa anentaimtuchu aina nunú anentai
agak: ajutjamainawai. Atumek atumi muunjum
‘Israel aents aidauh, aajakajua nujai betek asajum Wakaní
¿atum uwegshunum cuarenta Pegkejishkam kajejuinagme. 52੅Apajuí
mijadai yujasuitjum duwish etsegtin aajakajua nunash, ¿iina muunji
kuntin maa apeakjumesh aidaush waitkatskesh idaisauk aina? Ditak
emematjiuk ainajum? Kristu taatnujin pachis etsejuidaunash maa
43 Duka dutijutsuk atum apajimatin ajapejakú ainawai. Yamai Kristu
Moloc, taamtaishkam nunisjumek atumesh
nuigtú yaya Renfán tutaiya nu wainkajum tsanú tsanumjuinakuajum
QDMDQDMXPHPHPDWNXMXPMHJDP‫ێ‬ mauwaitjume. 53੅Atum dekas chicham
kamu takusjum yujau asagmin, umiktinun Apajuí aentsji nayaimpinmaya
Babilonia nugkanum atushat sujamsamu takakiatkugmesh umiatsjume.”
emattajime, Apajuí tiuwai.’
44੅“Iina muunji aajakajua nunú Esteban maamu
uwegshunum jegan jegamkajui, Apajuí 54੅Esteban nuna aatus tutai, senchi

Moisesan ame wainkaum imatiksamek kajegkag, QDLQDNWDNHWHPHQDZDJNDWHWPLW‫ێ‬


jegamkata tibauwa nuna. 45੅Nunú jega kaidau. 55੅Imaninaig Esteban Wakaní Pegkeji
duka iina muunji jidiagtaish ditá uchijí ajamu asa, nayaimpin pagkaji diikmá Apajuí
aidaunu juwakui, nunikua nuna tsawan wajasbaunum, Jisuschakam Apajuí
Josuejai tikich nugkanum aents untsujinini wajattaman wainak:
batsatbaunum utsanainak itawajui, 56੅—Nayaim ujanmatai, Apajuí

nunikag aents nui batsatunak Apajuí Uchijiyaitak Aentsmaga Akiinauwa nu


yayasam jiijajui, dutika itamuk David Apajuí untsujin wajaun wainjai, —tau.
pujujakua duwishkam aajakuí. 46੅Apu 57੅Nuna tutai aents aidauk kuwishinak

Davitak Apajuí wait anenjamu asa, paket epenkag, senchi pampanjag ashí
Jacob wegantu Apajuijiya nudaun jegan wajatjag achikag 58੅jukiaju, yaaktan
jegamkatatus wakejukui. 47੅Tujash ukumtikiag kayai tukuag maatatus, nuninak
Salomón jega Apajuí ememattainak ditá jaanchjinak awimajag datsauch Saulon:
jegamkauwai. 48੅Dekaskenmag Apajuik —Ame kuitamkata, —tusa susajui.
DHQWVMHJDMHJDPNDPXQPDJSXMXPDL‫ێ‬ 59੅Imatika kayai tukuinam Apajuin aujak:

tsui. Juna pachis Apajuí etsegtin “Apu Jisusah, mina wakanjuk jujutkita”, tusa
chichaak: 60੅tikishmag pujus senchi jiiká: “¡Apuh, ju
49 ‘Mina ekeemtaijuk nayaimpia aents mina mantuinak tunamaina juka
auwai, untsu mina najamtaijua ayatak tsagkujata!” tiuwai.
duka nugka nuuwai. Nuna ti jakauwai.
¿Minash wají jegak jegagtuktagme?
ayamainjush atsugta juniaish, ¿tu Saulo Jisusa nemajuidaun
amainaita mina ayamtaijush? waitkasbau

8
50 ¿Atumek wi ju aina junak ashí 1੅Sauloshkam: Estebagkak dekas

QDMDQNDXZDLWDJGXNDGHNDWVMX‫ێ‬ mantamnati, tusa chichamnak


mek? Apajuí tawai’, ” tiuwai. ijutkau aajakuí.
7DNDVEDX੄8 228

Nunú tsawan wegamunum Jisusa etsegbaun antukag, dekaskeapi tusag


nemajin Jerusalén batsatun waitkatan kuashat aishmag, nuwa aidaujai
nagkamawajui. Imatikainam ashí yamimakajui. 13੅Nuniamunum
pisajag pampagkaju Judea nugkanum, Simogshakam dekaskeapi tau asa
Samarianmashkam. Nuniagtaish Jisus yamimajui, nunik Felipejai wekaetan
chicham etsegtugkatajum tusa etegjamu nagkabau, aents dutikmainchaun
aidauk nuwig batsatu. 2੅Tuja Estebagnak kuashat iwainatai puyatjus diyau asa.
wajumak aents Apajuin puyatjus umijin 14੅1XQLDPXQ-LVXVFKLFKDPHWVHJWXJ‫ێ‬

aidau, Estebagkan iyashin jukiag katajum tusa etegjamu aidau Jerusalén


ukusag, senchi buutiajui. 3੅Nuniamunum batsatu, Samarianmaya aidaush Apajuí
Sauloshkam Jisusa nemajin aidaun makí chichamen wakejuinawai tabaun
makichik jeganum utua, aishmag antukag, Pedron Juagjai awemajui.
aidaun, nuwanashkam achig yajumu, 15੅Dutikawajam ditashkam jegawag

aents achiká egketainum chimpiatatus. Apajuin aujtusaju, Wakaní Pegkejin


jukitnume tusa, 16੅GLWDLJPDNLFKNLQPD‫ێ‬
Samaria nugkanum Apajuí kesh Wakaní Pegkejig taachui, ayatak
chichame etsegkamu $SX-LVXVDGDDMLQDNSDFKLVDJ\DPLPD‫ێ‬
4੅Tujash aents pisajú aidauk, dita tuwí kaju asagmatai, 17੅Pedro Juagjai
jegainawa nuanuí yamajam chichaman buuknum achikag Apajuí aujtuinam,
pachis etsejuidau. 5੅Nuniamunum Felipe Wakaní Pegkeji egkemtujajui.
Samarianmaya aidau yaaktajin jegaa, 18੅Jisus chicham etsegtugkatajum tusa

Kristun pachis etsegtai, 6੅DHQWVDLGDXVK‫ێ‬ etegjamu aidau aentsun buuknum


kam kaunkag Felipe etsegbaunash achikag, Apajuí aujtutai Wakaní Pegkeji
puyatjus antujuinak, DHQWVGXWLNPDLQ‫ێ‬ egkemtaun Simón wainak:
chau iwainamunash wainaidau. 19੅—Minash aanú senchi sujustajum
7੅'XWLNDNNXDVKDWDHQWVZDNDQSHJNHJ‫ێ‬ kuichkin akiktajime, wisha tikich aents
chau egkemtuamu aidaunashkam aidaun buuken achiaknush Wakaní
etsagau, GXWLNDPXDVDZDNDQSHJNHJ‫ێ‬ Pegkejin egketin atajai, —tusa segauwai.
chau aidauk senchi untsumak jiinaidau, 20੅Tutai Pedro chichajak:

nuigtushkam wekaechau aidau, shutú —$PHNNXLFKNLJPLMDLPHJNDHNDW‫ێ‬


aidaunashkam etsagakui. 8੅Nuna dutiktai naitme, Apajuí anentag sukagtusbauwa
nunú yaaktanmaya aidauk shiig nunú kuichki sumakta tiu asam. 21੅Amek
aneedau. MXWLLWDNDLQDJMXWLNDPNHVKWDNDPDL‫ێ‬
9੅Nuniamunum iwishin Simón daagtin tsume, amek Apajuí diismak shiig
aentsun etsagautai, Samarianmaya aents anentaimtsume. 22੅1XQLDXDVDPSHJNHJ‫ێ‬
aidauk puyatjus diinam: ´:LNDLPDMDLW‫ێ‬ chau anentaimam nu idaikum Apajuí
jai” tumamá pujau. 10੅Tutai ashí uchi, ausata. Ame anentaimsam tium nunash
muun aidaujai nagkamas puyatjus tsagkugtamain achaintash. 23੅Wainjame,
antujuinak: “Juuwai ‘dekas Apajuí shiig senchi kajeam nuna, imaniau asam
VHQFKLPWLNDPXDGXND·੅µ, tuidau. pegkegchau takata duka idaisashmin
11੅Tuidau asag nuna antujuidau, duwik dekapeame, —tiuwai.
nagkamas ni tunchijiin tsanumak 24੅Tama Simón ayaak:

iwainamun puyatjus dii batsataidau —Atum minash Apu segatjitajum,


asag. 12੅Tujash Felipe yamajam chicham atum mina tujutjum nunú imanisag
Apajuí inabaujin, Jisukristun pachis jegagti, —tiuwai.
229 7DNDVEDX੄8੄9

25੅PedroJuagjai Jisus pachisa niina uchijigkesh atsugsauwai


etsegbaun ashimkag, -HUXVDOpQZDNHWXL‫ێ‬ maamu asa.”
nak, yaakat Samarian ukukiag aents 34੅Tibauwa nuna apu Etiopianmaya

batsatbaunum weenak, yamajam Felipen iniak:


chichaman pachisag etsejuidau. —Wait aneasam minash ujatkata,
¿juna Apajuí etsegtin tiuwa nunash
Felipe Etiopianmaya aentsun yana pachis takua tiuwaita? ¿Nigkik
Jisusan pachis ujakbau tumamiuwait, atsa tikichin takug tawa?
26੅Nuniku ai nayaimpinmaya aents, 35੅Tutai Felipeshkam nunú ni auja

Apajuí awemamu, Felipen chichajak: nuna pachitus, chicham yamagman


“Felipeh, wamkesam Jerusalén ukukim, Jisusan pachis ujakú. 36੅1XQLNZHJDPX‫ێ‬
yaakat Gaza tutainum jinta amatka nui num entsa aunum jegaak:
aents atsamu uwegshua nui wetá”, —¿Ju entsa awa juwi wi yamimagta
tiuwai. 27੅Nu tima Felipeshkam weu, tamash wají utugchata amainaita?
nunikmá Etiopianmaya aents Jerusalén —tusa iniau.
Apajuin ememattatus weu wakettatman 37੅Tutai Felipe ayaak:

igkugku, Etiopía apuji nuwa Candace —Ame dekas anentaiminish


daagtina nuna kuichkijin kuitamin. dekaskeapi takumek yamimamainaitme,
28੅Nugken waketak carrojí caballo —tiuwai.
wegaku japitaijiya nui egkemas Apajuí Tama ni ayaak:
etsegtin Isaías agagbaun au aujkawa —:LND-LVXVDNGHNDV$SDMXt8FKLMLP‫ێ‬
wegau. papita tajai, —tiuwai.
29੅Nunittaman Wakaní Pegkeji Felipen 38੅Tutai carrujum awantata tima

chichajak: “Au aents carronum wega au awantamtai, mai akaikiag entsanum


adijkata”, tiuwai. 30੅Tama Felipeshkam jegaa Felipeshkam nunú aentsun
adijkamá Apajuin etsegtin Isaías yamijuí. 39੅Entsanmaya jiinkimtai,
agagbaun au aujkawa minittaman Wakaní Pegkeji Felipenak jukiuwai.
antujuk iniak: Dutikamtai apuk ataktuk wainkachu;
—¿Ame aujam dusha, antakmek WXMDVKQXQLNPDWDLVKNDPDSX(WLRSLDQ‫ێ‬
aujam? —tau. mayag shiig aneas weuwai. 40੅Felipek
31੅Tama ni ayaak: Azotonum wantinak, ashí yaaktanak
—¿Wajuk antuktajaki, nuna taku nagkaetsuk Jisusai uwemtikagtauk tusa
tawai tusa ujachbaunush? —tiuwai. chicham yamagma nuna chichá
Nuna tusa Felipen: chichagkagtakua Cesareanum jegauwai.
—Juwi wakam, ekeemsam ujatkata,
—tusa segam niishkam wakauwai. 32੅Ju Jisus Saulo wantintukbau
agagbauwa juna auju: (Tak. 22.6-6; 26.12-18)

9
“Uwig maatasa juki ematia numamtuk 1੅Nuna nuninai Sauloshkam Jisusa

jukiag emagmayi maawagtatus, nemajuidaun maatasa awantanak


uwig uje tsupigmash takamtak idaichau. Imaniau asa sumo sacerdoten
tepegama nunisag niishkam jegají:
chichakchabi. 2੅—Papí agajam sujustá Damasco
33 Nuniau asa ayatak yunumkabi, jegaan jega ijuntaiya nui wayaknush
nunitaish makichkish ayamjauk nuna inakmasan, Jisusa nemajuidaun
atsusuí, aishmag, nuwa aidaujai achijan,
7DNDVEDX੄9 230

Jerusalén ikaunmaktajai, —tusa segau. sacerdote apuji aidau inajam, juwiya


3੅Tutai papiin agatug susau. Dutikam amina nemagtamin aidau amina
yaakat Damasconum jegaattak tikiju pachipasag chichaina nunash ashí
anem wajas wegai, pachiachmau yajuaktatus taajama”, tiuwai.
nayaimpinmaya etsantug Saulon 15੅Tutai: “Tutsuk wetá. Aunak wika

tenteauwai. 4੅Dutikam nugká iyaaju, mina pachitus ashí judiuchu tikich


nunikmá: “Saulo, Saulo ¿Wagka minash nugka aidaunmash, apu aidaunash,
waitkajame?”, tabaun antukui. Israel aents aidaunashkam ujaktí tusan
5੅Tama Saulo iniak: “¿Apu amesh etegkajai. 16੅Wi mina pachitus etsejak
yaitpa?” tau. Tutai ni ayaak: “Wika senchi waittsatnujinak ujaktatjai”,
Jisusaitjai, DPH\DZDLWNDPHQXXZDLW‫ێ‬ tiuwai.
jai. Amek baka kajeká jagkin dajag 17੅Tima Ananiaschakam, ayú tusa

beseakush dekaptsama numamtuk, Saulo pujamunum weuwai. Nunik Saulo


amek pegkegchau wegakum imaniame”, pujamunum jegá wayaa, niina uwejen
tau. 6੅Tutai Sauloshkam ishamak buuknum achiak:
kujaukmaikia: “Apuh, ¿wajukati —Yatsug Sauloh, Apu Jisus jintá
tusamea wakejutame?” Tutai Apu Jisus minamin wantintugmaka nunú awetine,
ayaak: “Nantakim yaakat jegata, amina ataktú niimti, nunik Wakaní
nunikamin awi ame dutikmainjumnak Pegkejinash jukiti tujamu asa, —tiuwai.
tujabiagtatui”, tiuwai. 18੅Tusa achiká tamawaik, wamkes
7੅Aents Saulojai ashinuk senchi niina jiinia namaká saepega numamtin
ishamkaju, chichamunak antuinayatak kaketukui dutikam wainmakui;
wainainachu asag. 8੅Nunik Sauloshkam nunikmatai Ananías yamijuí. 19੅Dutikam
nugká tepau nantakí niimtakamá pimpijá pujamunash yujumkan yuwa
wainmamainchau wajasú. Nunikmatai chichiag, -LVXVDQHPDMLQ'DPDVFRQ‫ێ‬
aents aidau uwegnum egkesag Damasco maya aidaujai wajumchik tsawantai
ejegawaju. 9੅Dutikam kampatum tsawan, ijunag pujusuí.
machikish niimtsuk, yujumkanash
yutsuk, umutnashkam umutsuk pujau. Saulo Damasco chichagkagtukbau
10੅Damasco Jisusa nemajin Ananías 20੅Duwi pujus judío jega ijuntai
daagtin pujau, QXQLWWDPDQ-LVXVZDQWLQ‫ێ‬ aidaunum wayaa chichagkagtak Jisusak
tuk: “¡Ananiasah!” tiuwai. Tama ni Apajuin Uchijiyai, tusa etseju. 21੅Nuna
ayaak: “Apuh, juwi pujajai”, tau. tusa etsegtai, ashí aents nuna antuidauk
11੅Tutai Apu Jisus chichajak: “Jinta puyatjukag:
Untsug tutaya nui wetá. Nunikam —¿Juchaukaih Jerusalén wekagas,
Judasa jeen jegaam iniimsata Saulo awiya aents Jisusan pachis chichaidaun
daagtin Tarsonmaya pachisam, nui achig yajuaktatus aintú wekaetinuwe
Apajuí aujak pujau wainkattame. 12੅Wi nu? ¿Aukechukait juwiyanash achijá
ujakmajai, Ananías daagtin tanta sacerdote apujin sujukagtatus taa
uwejen buukmin antimpaktatui, wekaemaya nunú? —tuidau.
dutijamamtai niimtatme tusan”, tiuwai. 22੅Tujash Saulok Apajuí senchijijai
13੅Tusa tama Ananías chichaak: “Apuh, etseju, Jisusak dekas Kristui tusa.
au Jerusalén pujusá amina nemagtamin Imattai judío Damasco batsataidau,
aidaun tikima pegkegchau waitkamun ZDLQDNWXZHNDHZDLWXLQDNXVKGHSHWND‫ێ‬
pachitus mina ujatiagma jama. 14੅Nunú chajui.
231 7DNDVEDX੄9

Saulo chagkin muunnum egkea Pedro Eneas etsagagbau


yaaktanmaya jiikbau 32੅Pedro Jisusa nemajin aidaun diyak
23੅Nunikag dukap tsawan asag judío wekaetau asa, Lidanum Jisusa nemajin
aidau, itusaik Saulo maawag, tusag batsataidaunashkam wainkatatus
chichaman umijuidau. 24੅Imatjuinamun weuwai. 33੅Nunik nunú yaaktanum aents
Sauloshkam antugmamkau, tujash ditak Eneas daagtin wekaechau asa, ocho
tsawai kashishkam yaakat pegmagbau PLMDGDLLPiSHJDMLQLJWHSHQXQZDLQNDX‫ێ‬
waitijin dakak batsamtuidau Saulo wai. 34੅Dutika wainak:
jiinkui maami tusag. 25੅Imatjuidau —Eneasah, Jisukristu etsaentamui.
asagmatai Saulo jintintaiji aidau Nantaktá nunikam ainká tepetaijum
chagkin muunnum egkeawag yaakat jukita, —tiu.
pegmagbaunum yakí iwakag kashi Tamawaik Eneasak pegkeg wajas
jiikiag awemajui, nuní uwemjauwai. wajakiuwai. 35੅Dutikamun yaakat
Lidanum nuigtú yaakat Sarognum
Saulo Jerusalén wakitki jegaamu batsamin aidau aents etsagamun
26੅Saulo Jerusalén jegaa tikich Jisusa wainkag Apu Jisusan nemagkajui.
nemajuidaujai ijunjatatus wakegau.
Nunitaishkam ditak ishamaidau: Dorcas jakaun Pedro inankimu
“Saulok Jisusa nemagtsuapi”, tuidau 36੅Nunú tsawantin yaakat Jopenum,
asag. Jisusa nemajin Tabita daagtin pujau.
27੅Nuninaig Bernabé Saulon juki, Jisus (Duka griego chichamnumak “Dorcas”
chicham etsegtugkatajum tusa etegjamu taku tawai). Nunú nuwak ashí pegkeg
aidau batsatbaunum ejegau. Dutika Saulo aina nunak takaak, aents ujunauch
jintaa wesa Apu Jisus wainkamujin, Jisus aidaunash yayaak pujau. 37੅Imaní pujau
Saulo ausamun, Saulo Damasconum jegaa Dorcas jakauwai. Nunikmatai iyashin
ajankas Jisus pachisa chichasbaujai shiig nijatjag jega makichkia ekeni
etsegtau. 28੅Nunik Saulok Jerusalén juwak jegamkamunum iwakag, makichik
pujusá, ditajai ijunag wekagas ajankas tesamunum awayaa aepsajui. 38੅Pedro
Jisusan pachis chichagkagtau. 29੅Nunik Lidanum pujau, Jope tikiju awa nui.
pujus judío, griego chichaman chichau Nuniaun dekajuawag Jisusa nemajin
aidaun Apu Jisusan pachis ditan ujaidau, aidaushkam jimag aentsun akateak:
tutaish ditak ayatak maatatus chichaman “Jopenum megkaetugtsuk tajutuati
umijuidau. 30੅Dutikiagtatman tikich yatsut tujabiagmae, tusa ujaktajum”, tusa
Jisusa nemajuidau nuna antukag, Saulon awetiaju.
MXNLDJ&HVDUHDQXPHMHJDZDJQXLLQDJNHD‫ێ‬ 39੅Tusa ujakajam Pedroshkam ditajai

kiag Tarsonum awemajui. weu. Nunik jegamtai jukiag jakau


31੅Dutikawagmatai Jisusa nemajuidau tepamunum awayawag, ashí nuwa waje
ashí Judea nugkanum, Galileanmaya, aidau tenteawag ijuntusag buutuinak,
Samarianmaya aidaujai, shiig agkan Dorcas iwaaku pujusá jaanch peetai,
EDWVDWDLQDNQXQtVHQFKLLFKLFKPDPDL‫ێ‬ kutug aidaujai najantaijin inaktuidau.
dau. Jisusnak ajantusag anentaimtuidau, 40੅Dutikam Pedroshkam ashí aentsun jiig

nunidau asagmatai Wakaní Pegkejiya idayak, tikishmag Apajuin aujus, nuwa


nu yayasajam batsatainak, ayatak nuní jakaun pempentusag:
kuashat kawedau. —¡Tabita nantaktá! —tiu.
7DNDVEDX੄9੄10 232

Tama nuwa jakaushkam niimi, etsa tajiastatak wajasú ai, jega jegamká
Pedron wainak nantakí ekeemsau. tuntupé paka inagnakbaunum
41੅Nunikmatai Pedroshkam uwegnum wakauwai, nui pujus Apajuin ausatatus.
achik awajai, Jisusa nemajin aidaun, 10੅Nui pujus senchi yapajak yuwatatus

nuwa waje aidaujai untsuk ikaunman wakegayatak eke inajiagtai, pujukmá


iwaintukaju. 42੅Nunú dutikamun ashí niishkam shiig paan wainkauwai,
Jopenmaya aidauk dekaawag Apu 11੅nayaim ujanmatai, sábana muun

Jisusan dekaskeapi tiaju. 43੅Nuna dutika wegkagma iman makí makichik


Pedrok Jopenum Simón duwapé apijin nagkatjamujin jigkatkamu nugkanum
tutaiya nuna jeen kuashat tsawan akaetatman, 12੅nunú sabananum ashí
pujusuí. kuntin yuchatai, chigki aidaujai, dapi
aidaushkam pachimka chimpiamu
Cornelio Pedro utugtitajum yakiya akaiki, nugkaa tajamtai,
tusa awemamu 13੅nayaimpinmaya chichaak: “Pedro, ju

10
1੅Yaakat Cesareanum, kuntin aina aanú maam yuwata”, tiu.
Italianmaya suntajan apuji 14੅Tama Pedro ayaak: “Apuh, GXWLNDVKWDW‫ێ‬

capitán Cornelio daagtin pujau. 2੅Duka jai, wika ju aidauk yuwawaipajum tibauwa
ashí niina patayí aidaujai ijunas nunak tuke yuchaujai”, tiu. 15੅Tutai awentsag
Apajuinak puyatjusag emematin aidau. nayaimpinmaya chichaak: “Apajuí pegkeg
Nunin asa judío ujunauch aidaun emakmauwa duka amek yuchaujai tiipa”,
yayaak kuashat kuichkin suwau, nuniak tiuwai. 16੅Kampatumá dutika, duwi ataktú
Apajuinashkam tuke aujsagké au. 3੅Nuní nayaimpinum awagkiuwai.
pujaun etsa dukap tegau ai, Apajuí
Pedro judiuchu jeen wayaamu
aentsji nayaimpinmaya ni pujamunum
waittaman shiig paan wainkau. Nunik 17੅Nunú nunikun wainak: “¿Wagkanuk
chichajak: aunash aik wainkaja?” tusa anentaimtú
“¡Cornelioh!” tiuwai. 4੅Tama Corneliok pujai, Cornelio aentsji aidau: Simogkan
puyatuk wajas dii wajatu, QXQLNLVKDPD\D‫ێ‬ jee tuwí pujawa, tusag inii iniimainakua
tak: “¿Apuh, wagka tujutme?” Tama waitinum tantag, 18੅senchi untsumkag:
nayaimpinmaya aents ayaak: “Apajuí, ame —¿Ju jega juwi Simón daagtin, tikich
aujam nunak antugtamak, ame aents daaji Pedro tutaya nu pujatsuak? —tusa
atsumaidau yayamunash ashí waitjamkae. iniimu.
5੅Nuniau asamtai yaakat Jopenum aents 19੅Pedro eke ni wainkamujiya nuna

awemata, Simón, Pedro tutaya nuna anentaimtú pujai, Wakaní Pegkeji


utitnume. 6੅Nigka tikich Simón duwape chichajak: “Simogka kampatum aents
apijin tutaya nuna jeen nayantsan uwetus egapainawai, 20੅waamak akaikita,
pujawai.” nunikam ditajai ijunjam utujimtsuk
7੅Nayaimpinmaya aents chichaman ujak wetá, wi ditanak awemamjai”, tiuwai.
wakitkimtai, Cornelio jimag ni inaken, 21੅Tama Pedroshkam akaiki, Cornelio

makichik suntajan dekas Apajuinak aents ishiakbaun jegantun:


anentaimtus wekayin kajittsá diitaijijai —Witjai, ¢ZDMXNDVDJPHDHJDWNXJ‫ێ‬
untsuká, 8੅ashí ni wainkamujinak ujak, mesh miniugme? —tiu.
duwi Jopenum awemauwai. 22੅Tama dita aiinak:
9੅Tusá tima kashinia duwi jintá eke —Capitán Cornelio, aents dekas
Jopenum jegattak weenai, Pedroshkam pegkegnak takau, Apajuinak puyatjus
233 7DNDVEDX੄10

emematin, ashí judío aidaush aneenak yayam nunash waitjamkae. 32੅Nunin


wakegas diin aina nuna, Apajuí aentsji asamtai yaakat Jopenum aents
nayaimpinmaya: ‘Pedro utitajum tusam awemata, dutikam Simón, tikich daaji
awemata, ni taa ame dutikmainnak Pedro tutaya nuna itaatnume. Nigka,
tujamti’, tima jutiin awetamatai minaji, tikich Simón duwape apijin nayants
—tuidau. uwetus puja nuna jeen pujawai’,
23੅Tusa ujakam Pedroshkam jegá tujutmae. 33੅Nuna tujutiu asamtai
awayawajui, dutikam nui kajigkaju. ZDPNHVDQXWXJWLWDMXPWXVDQDZHWLP‫ێ‬
Nunik tsawajag Pedroshkam aents jame, dutikamu asam ameshkam taume.
kaunkaujai wetai, wajumak Jopenmaya Yamai Apajuí waipamunum juwi
Jisusa nemajuidaushkam uyudiaju. ijunjaji, nunidau asaja wakegainaji,
24੅Nunikag ashí ashinkawag kashinia amina Apajuí tujabau iishkam ame
duwi, Cesareanum Cornelio ashí niina etsegkumin antukagtasa.
patayí aidaujai, dekas ni kumpají shiig
tsanitaiji aidaun ipaa pujamunum Pedro Cornelio jeen
jegawajui. 25੅Pedro jegá jegattaman, chichagkagtukbau
Cornelio jiintuki igkuak tikishmatjau 34੅Tima Pedro nagkama chichaak:
ememattatus. 26੅Dutikam Pedrok achiká —Dekaske, yamaik wishakam shiig
chichajak: dekajai, Apajuik aents aidaunak akanag
—Wajaita, wishakam ame aentsuitam juka jushá awai, jushakam niishá awai
annuketjai, —tiuwai. tusag tatsui. 35੅Ashí nugkanmaya aents
27੅Tusa chichá chichakua waikmá aidau, niinak puyatjus anentaimtuinak
Cornelio ipaamu aidau tuwak atatman pegkegnak takaagtaik, shiig anentus
wainkau. 28੅Imanik atatman wainak diyawai. 36੅Apajuí Israel aents aidaun
Pedro chichajak: chichajak: ‘Jisukristu taa yamajam
—Atumek dekagme, judío aidautik chichaman, shiig agkan batsamsatnun
judiuchu aina duka, ditá jeenkesh pachis etsegkatnai. Nigki ashí aentsun
utuchu ainaji. Tujash Apajuí mina: ‘Wi apuji atinai’, tiuwai. 37੅Atumek ju chicham
pegkeg emakbauwa duka, pegkegchau tibauwa juka, ashí Judea nugkanum
ainawai, tiipa’ tusa dekamtijuame. Galileanmashkam Juan chichagkagtak
29੅Tujutiu asamtai, tajutuati tujamae yamijatujakua nui nagkamsajum dekau
tujutuinakuish utujimkas wamkesan ainagme. 38੅Apajuí Jisus Nazaretnumiaya
minimjai. Yamai dekaatasan wakegajai, nuna, Wakaní Pegkeji susa senchimtikam;
wagka minash untsugkamugme nuna, nuigtushkam Apajuí niiní pujau asamtai
—tiuwai. wekagas, pegkejan takaak, aents iwanch
30੅Tutai Cornelio ayaak: egkemtuam waitú batsatunash etsagajakua
—Cuatro tsawan pujajai, nuna dushakam shiig dekagme. 39੅Jisus Judea
wainkan, ju agkua juniai mina jegajuí nugkanum, yaakat Jerusalegshakam, ashí
pujusnuk yujumkan ijagmaan yutsuk ni takasbauji wainkau aidautik jutiiyaitji.
pujusan, Apajuin aujkun pujumjai. Nuní Nunittaman numinum achijag maawaju
pujai nayaimpinmaya aents jaanch ainawai. 40੅Dutikawagmatai Apajuí
dekas winchamtin wajaknun nugkuaju kampatum tsawanta juwi inanki,
wajantuntame. 31੅Nunik chichagtak: iinashkam iwaintugmakui. 41੅Tujash ashí
‘Cornelio, ame Apajuí aujam nunak aentsnak wantintugchauwai, jutii aidautin
antugtamkae, ame aents atsumaidau Apajuí duwik nagkamas, MXDLGDXHWVHJND‫ێ‬
7DNDVEDX੄10੄11 234

tin atinme tusa etegjamu aidautinak ijunjamesh yujumkash yuwaume?


wantintugmakui. Jutii aidauti dekas ni —tuidau. 4੅Imatjuinam Pedroshkam,
maamu nantakmatai ijuntuja yuwaku, ashí ni wajuk wekaesae nui nagkamas,
umutash uwajagmaiji. 42੅Nunidau asajin ni wainkamujinash pachis ditan ujainak:
jutiinak: ‘Wejum chicham etsegkujum, 5੅—Wika yaakat Jopenum pujusan

yamaik Apajuí Jisusnak aents iwaaku, Apajuí aujú pujukman, nayaimpinmaya


jakau aidaujai etegkin ema apusae, sábana muun wegkagma iman makí
tusajum etsegkatajum’ tusa awetabiajui. makichik nagkatjamujin jigkatkamu
43੅Ashí Apajuí etsegtin aajakú aina duka, nugkanum akaetatman wainkamjai,
Jisusan pachisag etsejuinak niina 6੅nuniakui esettsan diikman ashí kuntin

dekaskeapi tuidauk tudaujinish tsagkujam yuchatai aidau, chigki aidaush, dapi


agtinai tiajui, tiuwai. aidaushkam pachimka chimpiamun
wainkabiajai. 7੅Nuniai nayaimpinmaya
Judiuchu aidaun Wakaní Pegkeji chichagtak: ‘Pedro, ju kuntin aina nu
egkemtugbau maam yuwata’, tujutmayi. 8੅Tujutkui wi
44੅Pedro tusa chichaa wajai, Wakaní ayaakun: ‘Apuh dutikashtatjai, wika ju
Pegkeji ashí aents nunú chichaman aidauk yuwawaipajum tibauwa nunak
antuidaunak egkemtujajui. 45੅Judío tuke yuchaujai’, tibaijai. 9੅Nuna tai
-LVXVDQHPDMLQDLGDX3HGURMDLNDXQND‫ێ‬ awentsag chichagtak: ‘Amek Apajuí
juk, judiuchu aidaun Wakaní Pegkeji pegkeg emakbauwa duka pegkegchau
egkemtugmatai anentai jegagchajui, ainawai tumaitsume’, tujutmayi.
46੅tikich chichaman chichainak Apajuin 10੅Kampatuma imania iwaintujuk ataktú

emematuidau asagmatai. 47੅Nudiagtai nayaimpinum awagkibi. 11੅Nuna


Pedro chichaak: dutikamtai pujai, Cesareanmaya apu
—Atumesh jutiijai betekak Wakaní awemamu kampatum aents jega dekas
Pegkeji jukiu ainayatkugmesh, wi pujamunum tajutiagmayi. 12੅1XQL‫ێ‬
¿wagkagmek yamimagchatagme? kagmatai Wakaní Pegkeji chichagtak:
48੅Dekas yamimaktajum tusa, ashí ‘Utujimtsuk ditajai wetá’, tujutmayi.
yamikajui Jisukristu adaisag, GXWLNDZD‫ێ‬ Tujutmatai jujú seis Jisusa nemajin aina
jam Pedron: jujai wegagmaiji, nunika jegaa ditajai
—Juwi wajumak tsawankesh pujusam utsanabiaji. 13੅Nunika ajin, Cornelio
wetá, —tusag segajui. QLLQDMHHQ$SDMXtDHQWVMLQD\DLPSLQ‫ێ‬
maya waintintuk chichajak: ‘Aents
Pedro ni wainkamujin awemata yaakat Jopenum. Simón,
Jerusalegnumian ujakbau Pedro tuuta awagmatia nuna utitnume.

11
1੅Jisuschicham etsegtugkatajum 14੅Dutikam ni tajutjama ame, amina

tusa etegjamu aidau, nuigtú pataimijai uwemjatnugminak shiig


-LVXVDQHPDMLQDLGDX-XGHDEDWVDWXVK‫ێ‬ ujapakti, tujutmae’ tusa ujapakmayi.
kam dekaawaju: Judiuchu aidaushkam 15੅Wi dita batsatbaunum jegaan ditajai

Apajuí chichamen wakejus antuinawai chichai, jutiin yama nagkamchak


tabaun. 2੅Tujash Pedro Jerusalén wakitki utugtamkabia ditanash dutiksag Wakaní
jegamtai, chichaman patatuidau Pegkeji egkemtujagmae. 16੅Nuna
wajumak judío Jisusa nemajin aina nu: nunikmatai adeagmajai, duwik Jisus
3੅—¿Wagka amesh aents judiuchu chichaak: ‘Juagkak yumí yamijatujakuí,
aidau batsatbaunum wemesh, ditajai WXMDVKZLND:DNDQt3HJNHML\DL\DPLJWL‫ێ‬
235 7DNDVEDX੄11੄12

naitjime’, tujabauwa nuna. 17੅Nunin Wakaní Pegkejish ajamu, kajintsá


asamtai, Apajuí jutiin Apu Jisukristu anentaimtanmash imanuk asa, kuashat
dekaskeapi tusa nemagjin, Wakaní aentsun Jisusdau atinun ijumjauwai.
Pegkejin amasajua dutiksag ditanash 25੅Nuna dutika Bernabek Tarsonum

susaja nunash, ¿wisha yaitja Apajuí weuwai Saulon egaak, 26੅nunik wainak
dutikaun, dutikawaipa titinnush? Antioquía jukiuwai. Nuwi Apu Jisusa
18੅Nuna aatus tabaun Jerusalegnumia nemajin aidaujai makichik mijan
Jisusa nemajuidauk antukag, shiig pujusuí, kuashat aents aidaun jintintak.
anentaimsag Apajuin emematuinak: Nunik Antioquianum nagkamas, Jisus
—Dekas Apajuiya duke judiuchu mina chichameg etsegtugkatajum tusa
aidaunash yamaik dekas pujutjin etegjamu aina nuna, “Kristunu”
yapajiawag, pujut nagkanchaun ainawai, tiuwai.
jukitnume tusa aikae, —tuidau. 27੅Nunú tsawantinig wajumak Apajuí

etsegtin Jerusalegnumia Antioquía


Antioquianum Jisus nemajut wegaju, 28੅nuanuiya makichik Agabo
nagkamamu daagtin wajakí, Wakaní Pegkeji
19੅Estebagkan maawagmatai pujusag, chichamtikam: “Senchi yapajut ashí
-LVXVDQHPDMXLGDXZDLWNDWDQQDJNDPD‫ێ‬ nugkanum tepeattawai”, tusa etseju,
wajui. Dutikainamu asag wajumak duka Apu Claudio inamak pujai
Fenicianum weenai, Chiprenmash, jegauwai. 29੅Nunikmatai Jisusa nemajin
Antioquianmashkam shiyakaju. Nui Antioquianmaya aidau, tikich Jisusa
batsamsag yamajam chichaman Apu nemajuidau Judeanum batsamas
Jisusan pachisag imá judío aidaunak waitiagtai, yaigmí tusag makí makichik
jintintuidau. 20੅Nuninai wajumak Jisusa aents dita wajupa susatjai tawa
nemajin aidau Chiprenmaya, &LUHQHQ‫ێ‬ dutiksag, dutikati tusag umikajui.
maya aidau yaakat Antioquianum 30੅Dutikawag anenjauch ijumjamun

jegawag, griego aidaunashkam jukiag, Bernabé Saulojai wegagtai,


yamajam chichaman Apu Jisusan Jisusa nemajin aidaun apuji Judea
pachisag ujaidau. 21੅Nunidau asagmatai, batsataidaun awetiajui.
Apu Jisuschakam ditanak niina
senchijin suwau. Aatsa dutikainamu Jacobon mainak
asag kuashat aents ditá pegkegchau Pedro achiká egkeamu

12
anentaimtaijinak idayinak, Apu 1੅Nunú tsawantaik apu Herodes
Jisusnak dekaskeapi tusag nemagkajui. QLVXQWDMLDLGDXQ-LVXVDQHPD‫ێ‬
22੅1XQ~QXQLQDPXQ-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬ juidau achigtajum tusa ishitkau.
dau Jerusalegnum batsatu antukag, 2੅Dutikak Jacobo੆b Juagkan yachiya

Bernaben Antioquianum awemajui. nunak: Espadayai maatajum, tusa


23੅Dutikam jegaa, Apajuí wajuk yayawa inamjauwai. 3੅Nu dutikamu judío aidaun
nuna wainak senchi shiig aneasu. shiig awajkagmatai: Pedroshkam
Nunik: $QHQWDLPLQLVKVKLLJLFKLFKPDP‫ێ‬ achiktajum, tima achikajui. Duka
jajum Apu Jisus nemagkatajum, tusa tsawan pag levaduragtuchu yutaiya nu
chichaju. 24੅Bernabek aents pegkeg, jegamunum nunikui. 4੅'XWLNDDFKLNDJ‫ێ‬

b¬12.2 Ju “Jacobok” Juagkan yachi Zebedeo uchijí Jisus chicham etsegtugkata tusa etegkamu
aajakua nunuwai. Jacoboa duke Santiago tuuta awagmataiyai.
7DNDVEDX੄12 236

PDWDL+HURGHVDHQWVDFKLNiFKLPSLWDL‫ێ‬ dekas waiti ayatak jijuk epenbaunum


num Pedron egkeauwai, dutikak jegantajui. Nuniamunum nu waiti iman
dieciséis suntajan: Atum cuatro cuatro nigki ujaniuwai. Nunikmatai jiinkiaju,
kanagjum Pedro kuitamkatajum, tusa nunik jinta yaaktanum wegaunum
ishiakui. Nunak: -LVWD3DVFXDQDJNDH‫ێ‬ kuwaká waketak, LPi3HGURQDNXNXNLX‫ێ‬
makmatai aents aidau ijunjamunum wai.
jiikin, chichaman dekajuatjai, tusa 11੅Dutikam Pedroshkam: “Dekaskeap

anentaimu asa dutikauwai. 5੅Dutikamu mina Herodes achijuk mantuata tau


asa Pedrok aents achiká egketainum asamtai, Apajuí ni aentsjin awetuji
shiig kuitamkam egketu, nuniai Jisusa jutijawa, mina pataag judío aidau mina
nemajin aidauk, Pedron pachisag ZDLWNDJPDLQDLQDQXQDDJNDQPLWNDMXD‫ێ‬
mijattsuk senchi Apajuin aujtuinak tatus”, tusa anentaimjau.
batsatu. 12੅Nuna tusa idayak, Juan tikich daaji

Marcos tutaya nuna dukují María


Pedro aents achiká egketainum pujamunum, kuashat aents ijunag niina
pujaun Apajuí jiikbau SDFKLVDJ$SDMXLQDXMWXLQDNEDWVDWEDX‫ێ‬
6੅Nunú kashia duwik, Herodes: Kashin num jegantá, 13੅Pedro waitin ijuau
jiiktajai ashí aents wainkatnume, tusa ujatjitnume tusa, nunitai nuwauch Rode
tibauk tsawaatsaig, Pedrok jimag suntag daagtin yakita tus diistatus jegantú.
ejapeam, jimag jiju ikagmauwai 14੅Nunik jegantá waitinak ujatsuk wajas

jigkajam kanú tepau, nuniai tikich antukmá, Pedro chichamen antujuk


aidauk waitin kuitamainak ijunaidau. shiig aneas tupikaki wakitki:
7੅Nuninai Apajuí aentsji nayaimpinmaya —Pedro tanta waitinum wajawai,
awemamu wantintuku. Nunikmatai jega —tiuwai.
aents achiká chimpitaig tsawan wajasuí. 15੅Tutai:

Nunik nayaimpinmaya aents wayaa —¡Wainkam tatsumek!, —tiajui.


Pedro kanag tepettaman bijagnum antig Tama:
ishintaak: “Wamkesam nantaktá”, —Atsa, dekas ni chichamen
tiuwai. 1XQDWDLJ3HGURMLMXLNDJPDX‫ێ‬ antugkamjai, —tiuwai.
wai jigkagbauk tsujinag kakekauwai. Tutaishkam:
8੅Nunikmatai nayaimpinmaya aents —Pedrok amaitsui, QLLQDZDNDQLWVNDL‫ێ‬
chichajak: “Jaanchjum nugkujam tai, —tiajui.
akachumam, VDSDWMXPVKDNDPZHJDPD‫ێ‬ 16੅Nuna tuinai ataktushkam waitin ijuau,

kam shiig jigkagtá”, tiuwai. Tima dutiktai waitin ujakmá, Pedron wainkag
Pedroshkam dutiksag umikmatai, puyatkajui. 17੅Nuninaig jegá wayaa uwejen
nayaimpinmaya aents chichajak: takuinu bitat asatajum tusa, nunik wajuk
“Pataká nugkutaijum nugkujam, wi Apajuí aents achiká chimpitainum egketun
wegakui pataetugkata”, tiuwai. jiikne nuna etseju, nuna etsejuk nuigtú:
9੅Tama Pedroshkam nayaimpinmaya —Atum anuí Jacobo, tikich yatsut
aents wetai pataetuku, jusha dekaskeash aidaushkam ujaktajum, —tusa ukuak
junia tusa shiig dekachiatak. Nigka nigka jinki yajá weuwai.
kajanum wantintugbaunash wainag tau. 18੅Pedro nuniku ai tsawagmatai,
10੅Juwakiag suntag dekatkau kuitamak suntag aidauk nuna emegkakag:
ijunun nagkaikiag, tikich ijununashkam —¿Dusha wajukamki, utusag
dutiksag nagkaikiag, kampatuma juwi jiinkime? —tusag senchi pampaidau.
237 7DNDVEDX੄12੄13

19੅Nuniku ai, Herodes suntajan: Pedro ainawai: Bernabé, Simón (Shuwin tutai),
egaktajum, tusa ishitkauwai, dutikamu Lucio Cirenenmaya nu, Manaén
wainkachagmatai: Achikbaun kuitamin (Herodes Tetrarcajai ijunas tsakajua nu)
aina nunú kajegtajum, tusa ishitkam nuigtú Saulo aatus. 2੅Nuninak, Apajuí
kajegkajui, nuna dutika Herodes emematuinak yujumkan ijagmakag
Judeanak ukuak Cesarea weuwai nui batsatai, Wakaní Pegkeji chichaak:
pujustatus. “Bernabek Saulojai awematajum, wi
dita takastinun mamiktuawaitag nui
Herodes jakamu wegag takastinme”, tiuwai.
20੅Herodes Tironmayan, Sidognumia aina 3੅Tiajam yujumkan ijagmawag,

nuna shiig senchi kajegkauwai; tujash buuknum achikag Apajuin aujtusag


dutikamu ainayatak apu Herodesjai awemajui.
chicham apakmí tusag chichaman umikag, 4੅Nunik Wakaní Pegkeji awemam

Blasto apu Herodesjai takau asamtai, yaakat Seleucia jegaa, botenum


kajintsá diitaijiya nuna chichajuinak: egkemag katigkaju nayantsa ajuntaijin
“Wait aneasam ame jutii pachijattsam, Chipre tutainum. 5੅Nunik yaakat
dekas kajegdaitsuk agkan batsamsagmi Salamina tutainum jegawag etsejuidau
tuinawai tusam apu Herodes titá”, tiajui Apajuí chichamen jega judío
Herodes inabaujinian yutain sumaidau ijuntainum. -XDQ0DUFRVWXWD\DQXQDVK‫ێ‬
asag. 21੅Tiagmatai Herodes tsawantan kam yaimpakti tusag ayajui.
dekapatuawai, nunik nu tsawan jegamtai 6੅Nu ajuntainmag ashí wekaetus

jaanch dekas pegkeg apú nugkutaijin chichamnak etsejuk ukuinak, yaakat Pafos
nugkug shiig iwagmamag, chicham tutainum jegawajui. Nunikmá wainkajui
dekaatasa ekeemtainum ekeemas nagkama judío aents Barjisus daagtin, iwishin
chichatai, 22੅DHQWVDLGDXNVHQFKLXQWVXP‫ێ‬ Elimas tuuta awagmatai pujaun. Duka
kag: “¡Shiig aentschauwai, Apajuí chichau wainak Apajuin etsegtinaitjai tusa
wajawai!” awajuidau. 23੅Nuna imatjuinai, tsanumin aajakuí. 7੅Nunú iwishnuk apu
Apajuí ni aentsji nayaimpinmayan Sergio Paulo tutaijai pujau. Nunú apuk
makichik awetim jatan susauwai, Apajuin dekas yacha aajakuí. Nunú Bernaben
emematchau asamtai; dutikam dukap Saulojai untsukuí, Apajuí chichamen
atsuk Herodesak aka amukam jakauwai. antuktatus wakegau asa. 8੅Nunittaman
24੅Tujash Apajuí chichamega nunak iwishin griego chichamaik Elimas tutaya
aan nagkaemasag ashí antamunum nu, Apu Sergion utugchatan aputau:
etsejuidau. Chichaman antuk dekaskeapi ti tau asa.
25੅Bernabeshkam Saulojai dita 9੅Tutai Sauloshkam tikich daaji Pablo

takaamujinak ashimak, Jerusalén tutaya nu; Wakaní Pegkeji ajamu asa shiig
waketuinak Juan, tikich daaji Marcos emetug diis iwishnun chichajak:
tutaya nuna jukiaju. 10੅—Amek tikima wait, pegkegchau,

iwanchin uchijí, ashí pegkeg aina nuna


Bernabé Saulojai Apajuí chichame shiwajiyaitme. ¿Wagka Apajuin
etsegku yujasbau chichame dekas pegkeja dusha, SHJNHJ‫ێ‬

13 chauwa nuninush chichagme? 11੅Yamai


1੅Yaakat Antioquianum Jisusa

nemajin aidau batsatbaunum Apajuí suwimkan amasmatai, ZDLQPD‫ێ‬


Apajuí etsegtin aidau, jintinkagtin chu wajasam etsa etsanbaush waintsuk
aidaushkam batsataidau. Nunuka ju dukap tsawan pujustatme, —tiuwai.
7DNDVEDX੄13 238

1XQ~WDPDZDLNLZLVKQXVKNDPZDLQPD‫ێ‬ Samuel akiinauwai. 21੅Nunik pujusmatai,


chu wajasá, aentsun egakú egkegsamtai Samuelan segau ainawai: Iina apujish
wekaesatjai tusa. 12੅Dutikamtai apushkam, ajutjamti, tusag. Tiagtai Apajuí Saulan Cisa
Apajuí chichame etsegbaunash puyatjus uchijin, Benjamín wegantun: Ju atumin
antuku asa, nuna wainak wajak apugmik atí, tusa susauwai, dutikam
dekaskeapi tiuwai. cuarenta mijan inamjauwai. 22੅Dutikamun
Apajuí idaimitkak Davitan: Ju apu atí, tusa
Pablo Bernabejai yaakat Antioquía, adaikauwai. Dutika Apajuí chichaak:
Pisidia nugkanum awa nui ‘David Isaí uchijiya juna wainkajai, jujú
chichagkagtukbau shiig awajtawai, wi wakejamunash betek
13੅Pablo ni kumpají aidaujai Pafos umigtumaina nuna.’ 23੅Nunú David
jegawag, botenum chimpimjag Perge wegantunum akiinauwai Jisus, Apajuí:
shiyakaju, Panɹlia nugkanum awa nui. ‘Israel aents aidautigmin uwemtijamjatnun
Nui batsatbaunum Juagkak ditan ukuinak awetitnaitjime’, tusa anagtamauwa nunú.
Jerusalén wakitkiuwai. 14੅Nunikmatai ditak 24੅7XMDVK-LVXVHNHMLQWLQNDJWXWDQQDJNDP‫ێ‬

Perge ukuinak Pisidia nugkanum, yaakat tsaig, Juan ashí Israel aents aidaunak:
Antioquía awa nui wegajui. Nui pujai, ‘Tudau takat idaikujum yamimagtajum’,
tsawan ayamtai tsawagmatai jega judío tusa chichajú wekagu. 25੅Nuniak Juan
ijuntaijin wayawag ekeemsajui. 15੅Nuniai jakatnuji tikiju wegau asamtai chichaak:
chicham umiktin agagbauwa nuna, Apajuí ¶:LNDDWXPDQHQWDLPMXWMXPGXFKDXZDLW‫ێ‬
etsegtin agagbau aidaunash ashí aujus jai; tujash mina ukujui makichik
ashimkag, jega ijuntaiya nuna apuji minittawai, nunak wika niiya imanchau
chichajuinak: asan niina sapatjinakesh atitmaitsujai’,
—Yatsug aidauh, DWXPHVKMXWLLWXNDJWX‫ێ‬ tiuwai.
main chicham ajutjamkujaig tukagtitajum. 26੅“Yatsug aidauh Abraham wegantu
16੅Tama Pabloshkam wajakí, uwejen aidauwah, nuigtú tikich nugkanmaya
takuinu bitat asatnume tusa, nunik: aidautijum Apajuí puyatjusjum umijin
—Israel aents aidauh, ikaya aidautijum aidautigminash, Apajuí ju chicham
$SDMXtSX\DWMXVMXPXPLMLQDLGDXWLJPHVK‫ێ‬ etsegbaun antukag uwemjatnume tusa
kam antugtuktajum. 17੅Israelan Apajuijiya awetugmaje. 27੅Tujash Jerusalegnumia
nu, iina muunji aajakajua nuna etegjauwai, aidauk, ditá apuji aidaushkam, juka
dutikamu asa kuashat aents wajasajui eke Jisusapi tichaju ainawai, nunisag Apajuin
Egiptunum pachiinas batsatiatak, etsegtin agagbaun ashí tsawan ayamtai
imanikagmatai Egipto batsatun Apajuí tsawautai jega ijuntainum aujuinakush,
niina senchijiin jiijuí. 18੅Dutika yajuak nuna takumpap tawa tusag dekainachu
uwegshunum cuarenta mijan batsas, dita asag; Jisusan mantamnati tiaju ainawai,
pegkegchau takaagtaish katsunjauwai. nuna dutikainak Apajuí nunikti tibauwa
19੅Dutika Canaán tutainum, VLHWHQXJNDQ‫ێ‬ nuna umikajui. 28੅Ni bakumamainjig
maya ditash chichaaku aidau batsamnun atsujaig, Pilatun segajui maami tusag.
depeetuk ii muunji aidaun batsasuí. Dutika mau ainawai. 29੅Nuna dutikainak
20੅Nunak ditak cuatrocientos cincuenta umikajui agagbaunum chichaak: ‘Jisusak
mijan apugtuchu batsamsajui. dutikam atinai’, tibauwa nuna. Dutikawag
“Nunidaun Apajuí apu chichaman Jisusa iyashinak numinum achijam detaun
epegkin aidaun adaitujui, nunis batsataig akakí jukiag ukusú ainawai. 30੅'XWLNDZDJ‫ێ‬
makichik uchi Apajuin etsegtin atin, mataishkam Apajuí jakaunak inankiuwai.
239 7DNDVEDX੄13

31੅Dutikam kuashat tsawantai wantintukui 42੅Juna tusa ashimak Pablo ni kumpají


Galilea nagkamas Jerusalegkash tuke niijai aidaujai, jega judío ijuntainmaya
ijunag yujajakú aina nuna. Nunú ainawai jiinjagmatai, judiuchu aidau:
yamai niina pachis, ashí aents aidaush —Tikich tsawan ayamtai atata
antuinamunum etsejuina duka. duwishkam jutiksamek ujajatkata,
32੅“Nuaduí jutiishkam yamajam chicham —tusag segaidau. 43੅Nunú ijunbau
atuminish etsejuinaji: Apajuí ii muunji ashimnakmatai, judío aidau, tikich judío
aajakajua nuna anagkuauwa nu, 33੅duka atajai tumamiu aidaujai Pablon
yamaik jutii ni wegantu ainag nui Bernabejai pataetukajui, nuniagtai:
uminkae, Jisusan inankiuwa nuaduí. David —Atumek Apajuí anempaidau asag
Salmo2.7num agak tiuwai: ‘Ametme mina wait anenjamjau asagmatai, shiig
uchigmek, wi akiinati tima akiinau asam, ichichmamjajum pujustajum, —tusa
nuaduí pujutnash wiki amasjai’, tibauwa chichagkajui.
nunisag. 34੅$SDMXtMXQDNHPWLNDHWVHJNDX‫ێ‬
wai, Jisus inankim ajumaish tuke Pablo Bernabejai Judío aidaujai
jakashtina nuna pachis: ‘Wi Davitan dekas pampandaijamu
pegkeg aidaun anagkuauwaitag nunak 44੅Nunú tsawan ayamtai jegau
aminí umiktinaitjai’ tusa. 35੅Nuaduí tikich asamtai, kuashat aents yaaktanum
Salmonmash: ‘Ame uchijum pegkegma batsamin aidau ijunjajui Apajuí
nuna iyashí kaugtí tusamek idaisashtatme’, chichame etsegbaun antukagtatus.
tibauwai. 36੅Dekaskenmag duka David 45੅Imaanik aents tuwakajun judío aidau

pachisa tichamui, nigka ni wegantu aina wainkag senchi kajekag, Pablok wainak
nuwig Apajuí dutikata tibaunak ashí tu wekaewai tusag pegkegchau
imatiksag umik jakauwai, nunikmatai chichajuidau. 46੅Tuinam Pabloshkam
niina muunji ukumataijinig ukusam kaujuí. Bernabejai puyatkas chichainak:
37੅Tujash Jisusa iyashig kaugchawai, —Dekas dekatkauk atum mina pataag
Apajuí inankimu asa. 38੅Yatsug aidauh, judío aidautijum Apajuí chichameg
atumesh ju shiig dekaatajum: Jisusai tudau ujaktajum tibau asaja ujakmajime.
tsagkugnamuk awai, tusa etsejuinag nu, Tujash atumek pujut tuke atina
39੅tuja Moisés chicham umiktinun dushakam dakitau asagmin, yamaik
amasajua nunú umikmawaikish, EDNXPD‫ێ‬ judiuchu aina nui ju chichamak
maichau ainagme tamakesh asachuitjume; etsegkagtatji. 47੅Jutiinak Apu Apajuí:
tujash ashí aents Jisusai dekaskeapi tusag ‘Wi aminak judiuchu aina nuwish
sujumanaidaunak bakumamainchau tsaaptina numamtin emajame,
emakajui. 40੅Kuitamamkatajum Apajuin mina chichamjun ashí nugkanmash
etsegtin aidau agagbauwa nu atumin etsegkati,
uminkai. Nunú agagbau tawai: nunitai ditashkam uwemjatnume
41 ‘Antuktajum dushikkagtin aidauh. tau asan’, tujamaiji.
Wi Apajuí asan, 48੅Nuna antukag, judiuchu aidauk

DWXPSX\DWMXVDGLLPDLQXQLZDLQWD‫ێ‬ shiig aneasajui, nuninak Apajuí


mash dekaskeapi tichatnaitjume, chichamega juka dekas shiig pegkejai
WXMDWLNLFKDHQWVNHVKQXQDXMDSDLQD‫ێ‬ tuidau; nunikag ashí aents pujut
kuish pachikchatin ainagme. nagkanchaun jukiagtinme tibau aina
1XQLGDXDVDMXPPHJNDHMDWQDLW‫ێ‬ duka dekaskeapi tiaju. 49੅Nunikagmatai
jume.·੅µ ashí nunú nugkanmag, Apajuí
7DNDVEDX੄13੄14 240

chichamenak dekawajui. 50੅Nudiagtai etegjamu aidaujai ijunaidau. 5੅Nunidau


judío aidau, nuwa dekas Apajuin asag judío aidau, judiuchu aina nujai,
puyatjus umijin eme anentsá diitai apu aidaujai chichaman umigkaju,
aidaun, nuigtú aishmag dekas Jisusa chichamen etsejuidaun waitkasag
chichamesh antugtai aidaujai chichasag: kayai tukuí tukuinakua kajegmí tusag.
$WXP3DEOR%HUQDEHMDLMLLNMXPDZHPD‫ێ‬ 6੅Nunú tuinamun Pablo Bernabejai

tajum, tusag inajaju. 51੅Nunú aaja tiajam dekagmamawag, nugka Licaonia tutaya
ditá sapatjin ukuinak jukiag, nui tsuwat nui yaakat Listra, tikich Derbe, tutaya
ayaun awatuk akaketuk ukukiajui nui, nuigtú tikich yaakat tikijumamtin
yaakat Iconio weenak. (Nunak aidaunum jegawag, 7੅nuwishkam
chichaman dakitjaju asagmatai, dita yamajam chicham uwemta nuna pachis
VXZLPDNMXNLWQXMLQLZDLQWDNGXWLNDZD‫ێ‬ etsejuidau.
jui.) 52੅Nuna dutikawagmataish Jisusa
nemajin aidauk, shiig aneasag dakunkut Listranmaya aidau
batsataidau, Wakaní Pegkeji ajamu Pablon kayai tukuagbau
asag. 8੅Nu Listranum makichik aents yama
akiinmawaik nagkamnas, tuke
Pablo Bernabejai yaakat Iconionum wekaechau kagkajinash umushchau
yamajam chicham etsegkamu pujuttaman wainkajui. Dushakam nui

14
1੅Pablo Bernabejai yaakat Iconio ekeemas, 9੅Pablo chichagkagtutai antú
jegawag tuke nunin asag, jega eketun, Pabloshkam esetus diikmá,
judío aidau ijuntaijin wayawaju, dekas nigka etsaentumainapi tusa
nunikag Jisusan pachisag etsejiagtai anentaimá eketun wainkauwai. 10੅Dutika
antukag kuashat judío aidau, judiuchu senchi jiiká chichajak:
aidaushkam dekaskeapi tusag Jisusan —¡Wajaim, shiig tutupit wajastá!
nemagkajui. 2੅Tujash judío dekaskeapi —tiuwai.
tuinachuk, tikich judiuchu aidaun Tamawaik tseke wajakí wekaetan
chicham dekaskechunak tsanuidau, nagkabau. 11੅Pablo dutikamun wainkag
Jisusa nemajuidaun kajegkatnume aents aidauk, Licaonia chichamai senchi
tusag. 3੅Nuninaig Pablo Bernabejai untsumkag:
dukap tsawan pujusajui, nunikag Apu —¡Apajuí aidau aentsmaga jutiin
Jisusai kajinmas chichagkagtuidau, akaetugmakiaje!
nuniagtai Apu Jisus senchijin suwau 12੅Tusag Bernaben chichajuinak:

aents dutikmainchaun iwainagtai —Juka apajuí Jupiterai੆c —tuidau.


wainainak, chichaman etsejuina nunash Tuja Pablon ni chichagkagtau
dekaskeapi titinme, tau asa. 4੅Nunitai asamtai:
Iconionmaya aidauk wajumak aents —Juka apajuí Mercuriowai —tuidau.
kanakajui; nunikag judío dekaskeapi 13੅Nunú yaaktanum niiniasuk apajuí

tuinachujai ijunainai, tikich wajumak Júpiter tutai ememattai jega au, nuna
Jisus chicham etsegtugkatajum tusa sacerdoteji toro aidaun jukiag, QXLJWXVK‫ێ‬

c¬14.12 ‘Júpiter’, ‘Mercurio’ tawa nunak versión Reina-Valera (RV) tawai. Tikich versión Dios
Habla Hoy (DHH) takug: ‘Zeus’, ‘Hermes’ tawai. ‘Zeus’, ‘Hermes’ aina juka griego aidau
apajimtaiji aajakajui. Nuna romanmaya aidau tuinakug ‘Júpiter’, ‘Mercurio’ tujakajui nunak
tuinayatak.
241 7DNDVEDX੄14੄15

kam iwagmamak yagkug aidaujai dekaskenum Apajuí inamtaijin wayata


yajuak, NXDVKDWDHQWVDLGDXMDLNDXQNDX‫ێ‬ takuik, GHNDWNDXNNXDVKDWZDLWPDL‫ێ‬
wai. Nunikag nunú toron maa apeenak, naitji, —tiaju. 23੅Nunikag Jisusa nemajin
Pablon Bernabejai emematta tuidau. aidau makí makichik yaakat batsata nui,
14੅Nu nuniamun Pablo Bernabejai nuna diin agtinun adaitug, yujumkan
wainkag, jaanchjin tujit ichigkag aents ijagmawag batsamsag, ashí Jisusai
tuwaká ijunbaunmak ditashkam eteena sujumankau aidaunak: Ni kuitamkati,
wajan senchi untsumkag: tusag Apajuin aujtusag ukukiaju.
15੅—Muun aidauh, ¿wagka ancha

aikagme? Jutiishkam atum ainajum Pablo Bernabejai Siria nugkanum


annuketji. Atum wainkajum aikajum Antioquía awa nui wakitkimu
aanú idaikujum, dekas Apajuí iwaaku 24੅Nuna dutikawag ukuinak Pisidia
pujú nayaimpin, nugkan, nayantsan, nugkan nagkaikiag Panɹlia nugkanum
ashí nui ayaa nuna najankauwa nu jegawajui. 25੅Nunikag yaakat Perge
nemagkatajum tusa, chicham yamagma jegawag chichaman etsegkag ukuinak,
nu etsejin ainaji. 16੅Yaunchuk tsawan Atalianum jegawajui. 26੅1XLQDJNDHPD‫ێ‬
aajakua duwik Apajuik ashí aentsun: kiag botenum egkemawag Antioquía
Dita wakejuinamunak takastinme, tusa wegajui, QXZL\DDLGDX\DPDQDJNDP‫ێ‬
idaisauwai. 17੅Dutikauwaitkush: Wi chak Pablon Bernabejai, Jisusa
Apajuiyaitag nuna dekajuatnume, tau chichame etsegkatajum tusa awemainak
asa yumin yutumtikawai, ajakshakam Apajuin aujtusajua nui, takatan
shiig tsapaidiag nejeawagmatai, nuna ashimkag jegawajui. 27੅Nunik Antioquía
yuwinak shiig dakujustinme tujamu asa. jegawag, ashí Jisusa nemajin aidaun
18੅Tusá ujainamash, aents aidauk nunú ijumag, Apajuí dita takainamunum shiig
toro maa apeaku dita ememattanak kuashat yaigkagbaun pachis ujakaju,
kakajus idaimainchau dekapedau. judiuchu aidaush wajuk Apajuin
19੅Nuninai wajumak judío, Antioquianum dekaskeapi tiaje nunashkam. 28੅Nunikag
batsamin aidau, tikich Iconionum batsamin Pablo Bernabejai kuashat tsawantai
aidaujai kautuawag, aents tuwakú aidaunak nuwig Jisusa nemajin aidaujai ijunag
anentaimtan yapagtuawaju, dutikawajam batsamsajui.
Pablonak kayai tukuí tukuinakua: Maajistai,
tusag japikí jukiag, yaaktan ukumtiksag Jerusalegnumia aidau ijunjamu
aipkiajui. 20੅Dutika aipkiagmatai, Jisusa
15
1੅Nunú tsawantai wajumak
nemajin aidau tentea apakag batsamtuinai, Judeanmaya aidau Antioquía
Pabloshkam anean nantakí, ataktú jegawag, Jisusa nemajin aidaun
yaaktanum wayaa, kashinia duwi Bernabejai jintintuinak: “Atumek Moisés chicham
Derbenum wegajui. umiktinun agajua nui, pakamaktajum
21੅Nui jegawag yamajam chichama nuna tibauwa nu umiachkugmek uweemain
etsejiagtai, kuashat aents nuna antukag ainatsjume”, tuidau. 2੅Tuinamun Pablo
Jisusa nemagkagmatai ukuinak, Listra, Bernabejai antukag, ditajai senchi
Iconio, Antioquía aina nuní waketjajui. pampandaijajui. Nu aatus au asamtai
22੅Nuanuí jegawag Jisusa nemajuidaun Antioquianmaya aidau: Pablon,
anentai ichichtuinak: Bernaben, nuigtú tikich Jisusa nemajin
—Atum Jisusai dekaskeapi tiuwaitjum aidaujai etejajui Jerusalén wetinme,
nuwig anentaimsajum pujustajum, nunikag nunú yaaktanum Jisus chicham
7DNDVEDX੄15 242

etsegtugkatajum tusa etegjamu aidau, 9੅Apajuik jutiinash, tikich judiuchu aina


nuigtú Jisusa nemajuidaun diin batsata nunashkam, ditash aentsua nunin
nujai, nuna pachisag chichastinme tau diigmatsuk, ashí betek Jisusaig kajinas
asag. anentaibiagtai, ditá anentainash
3੅Dutika awemajam, Fenicia pegkemtikiajui. 10੅Nunin aish ¿wagka
QXJNDQXPWXMD6DPDULDQXJNDQPDVK‫ێ‬ atumesh dusha Apajuí ekajmainush, iina
kam nagkaemainak: “Yamaik judiuchu muunji aidaukesh umikchaju, yamaikish
aents aidaushkam duwik umitaijinak jutiish umimainchauwa dusha, Jisusa
idayinak Apajuin nemajuinawai”, tusa nemajin aidau umiktinme tusagmesh
etsejiagtai ashí Jisusa nemajin antukag wakegagme? 11੅Duka nuninchauwai,
shiig aneedau. yamaik jutii Apu Jisus dekaskeapi
4੅3DEOR%HUQDEHMDL-HUXVDOpQMHJDZDJ‫ێ‬ tabaunum uwemainag nunisag
matai Jisusa nemajin aidau, Jisus ditashkam uwemainawai, —tiuwai.
chicham etsegtugkatajum tusa etegjamu 12੅Timatai ashí itatjag Bernabé,

aidaujai, Jisusa nemajuidaun diin Pablojai Apajuí yayasam aents


aidaushkam shiig anentus jukiajui, dutikmainchaun, judiuchu aidaunmash
dutikawajam ditashkam Apajuí yayasam iwainagbaun etsejiagtai, ekeemsag antú
dita takasbaujinak imatiksag ditanash pekajuidau. 13੅&KLFKDDPXQDVKLPNDJ‫ێ‬
ujaidau. 5੅Tiagtai wajumak fariseo matai Jacobo wajakí chichaak:
aidau, Jisusan dekaskeapi tusag —Yatsug aidauh, PLQDVKDQWXJWXNWD‫ێ‬
nemagkaju aidau wajaidiag chichainak: jum. 14੅Apajuí wajuk judiuchu
—Dekas judiuchu aidau Jisusa aidaunash yamaik wait anentug, mina
nemajuina dushakam, Moisés chicham aentsug agtinme tusag etegjae, nuna
umiktajum tibauwa nunash umiktinme pachis Simón ujapakaje. 15੅Nunak Apajuí
nuninak pakamamain ainawai, etsegtin agagbauwa nujai betek
—tuidau. nunikaje, nu agagbaunmag Apajuí
6੅Tuidau asagmatai Jisus chicham chichaak:
etsegtugkatajum tusa etegjamu aidau, 16 ‘Ju junikmatai wi David wegantu

Jisusa nemajuidaun diin aidaujai DLGDXMHJDWHJDHNDXZDQXPDP‫ێ‬


ijunjaju: Dusha dekas wajuk amainkita, tuk wajakaja nuna,
tusag dekawagtatus. 7੅Kuashat nuna ataktú jegamaina numamtuk
pachisag chichá chichamjamunum, awajkattajai, DJNDQEDWVDPVDW‫ێ‬
Pedro wajakí chichaak: nume tusan.
—Yatsug aidauh, atumek shiig 17 Dutikam ashí tikich nugkanmaya

dekagme, Apajuí atum ainajum aidaush imá minak egatuinak,


anuiyatigmin mina etegtuauwa duka, mina aentsug aina nujai betek
aents judiuchu aidaunash yamajam agtinme tau asan, tiuwai.
chicham uwemta nuna pachis etsegtai 18 Apu Apajuí yaunchuk nagkamas

antukag, ditashkam Jisusan dekaskeapi jujú chichaman dekamtijamauwa


titinme tujutu asa. 8੅$SDMXtDQHQWDLEDX‫ێ‬ nu yamaish aatus tawai.’
nash ashí dekauwa nunú, wi ditanash 19੅“Nuaduí wika aents judiuchuitak,

uwemtijatasan wakegag nunash Apajuin nemagkaja duka ju dutikatajum


dekaatnume tau asa, jutiin Wakaní tusaik waitkaschagmi tajai. 20੅Dekas
Pegkejin sujamsagmaya dutiksag ayatak papí agatjagmi: Ashí apajimtai
ditanash Wakaní Pegkejin egketjagmayi. DLGDXDQDJNXDPXDLQDGXND\XZDZDLJ‫ێ‬
243 7DNDVEDX੄15

pajum, tsanijimtash tsanijinawaigpajum, atumnak atum umikchamna imannak


kuntin ayatak pempeaja maamu aina tujamtsugme, jutiishakam aikasaik
nuna nejesh, kuntin ayatak jakau aina anentaimtuidau asaja ayatak: 29੅Ashí
nuna nejeshkam, numpashkam apajimtai aidau anagkuamu aina duka
yuwawaigpajum, tusa duke tiagmi. yuwawaigpajum, WVDQLMLQWDVKWVDQLMLQD‫ێ‬
21੅Yaunchuk nagkamas awai ashí waigpajum, kuntin ayatak pempeaja
yaaktanum Moisés chicham umiktajum maamu aina nuna nejesh, kuntin ayatak
tusa agagbauwa nuna etsejuidauk, duka jakau aina nuna nejeshkam, QXPSDVK‫ێ‬
tsawan ayamtai tsawagmatai jega kam yuwawaigpajum tusa tajime. Jujú
ijuntainum tuke aujtayai”, —tiuwai. aina nujai kuitamamkugmek shiig
imagnisjum pujuttagme.”
Judiuchu aidau papí agaja awetimu 30੅Jujú aatsa agatja susam sujuktatus
22੅Tutai Jisus chicham etsegtugkatajum Antioquianum wegajui. Nunikag
tusa etegjamu aidau, Jisusa nemajuidaun jegawag ashí aentsun ijumjag, nunú
diin aidaujai, ashí Jisusa nemajin papí agagbaun susajui. 31੅Dutikawajam
aidaujaishkam shiig chichasag dita aina Jisusa nemajin aidau nuna papí ausag
nuwiyan, Pablo Bernabejai Antioquianum dita tiagbaun antuinak, shiig senchi
wegagtai awemagtatus etegjajui. 'XWLNDL‫ێ‬ shiig aneasaju, anentai ichichtuinamu
nak Judas tikich daaji Barsabás tutaya asag. 32੅Judas, Silas aina dushakam
nuna Silasjai etegkawajui, nunú aina nui Apajuí etsegtin asag, nuwiya Jisusa
dekas eme anentsá diitai aidaun, 23੅Dita nemajuidaunash ujaak, anentai
wegagtai papiin agatuinak: ichichtujag wakemitkakaju. 33੅Nui dukap
“Jutii dekas Jisus chicham tsawan batsamsag Judas wakettai,
etsegtugkatajum tusa etegjamu Jisusa nemajin aidau shiig anentsag
aidauti, Jisusa nemajuidaun diin aina akateg awemajui. 34੅Tujash Silasak
nujai ijuntsan, atum Jisusa nemajin kumpají waketiagtaish juwakui.
aidautijum judiuchu Antioquía, Siria 35੅Pablok Bernabejaig Antioquiak

nugkanum, Cilicia nugka aina nuwish juwakag, tikich aidaujai ijunjag Apu
batsatainajum nunú aidautigminash Jisusa pachis yamajam chichaman
shiig anentsan kumpamjime. jintinkagtuidau.
24੅Wajumak aents juajuiya, jutii wetá

WLFKDPDLWDNDWXPLLQPLGLDJWDMXWMDPD‫ێ‬ Pablo ataktú Apajuí chichame


wag, anentaimtagminish pachimjamkag etsegku webau
ukugmakiaju tabau dekaamji. 25੅1XQL‫ێ‬ 36੅Wajumak tsawan batsamsag Pablo

kaja ashí ijunja chichasá, jimag aents Bernaben chichajak:


etegka, jutii aneetaiji yatsug Bernabé, —Ataktú Jisusan nemagkaju aidau
Pablojai anuí atumin ijagtamsatatus ijagsami, ashí yaaktanum Apu Jisusa
mininakui awemainaji. 26੅Bernabé, Pablo chichame etsegkabiag nui wajuk ditash
aina juka, ditak Apu Jisukristu batsatainawak nu diiyaku, —tiuwai.
chichamen etsejuidau asag, maata 37੅Nu tabaunum Bernabé, Juan tikich

WXLQDPDVKGLWiSXMXWMLQDNSX\DWMXLQD‫ێ‬ daaji Marcos tutaiya nuna ayatatus


tsui. 27੅Dita mininakui Judasan, Silasjai wakegau. 38੅Tujash Pablok nunak
awetajime, dita anuí tajutjamawag shiig ayamainchau dekapeau, wagki
igkumpasag, ashí juna pachisajag Marcosak Panɹlianum ditan ukuak,
ujapaktinme. 28੅Wakaní Pegkejiya duka ijunas takatnum wechau asamtai.
7DNDVEDX੄15੄16 244

39੅Nunitai kuashat jiya jiyanituinakua nugkanum jegawag, Bitinia nugkanum


mai kanakaju. Nunik Bernabek wegagtatus anentaimaidau; tujash
Marcosan juki Chiprenum weuwai. Wakaní Pegkeji wetinme tusag
40੅Nuniai Pablok Silasan juki, Jisusa idaisachui. 8੅Nunikag Misianak tutupnik
nemajin aidau: nagkaikiag Troas jegawajui. 9੅Nunikag
—$SX-LVXV\DLPSDPXQXPZHNDHVD‫ێ‬ Pablo nui kintamtatman kashi paan
tajum, —tusa shiig akatjajam, nuwiya Macedonianmaya aents wajantun: “Juwi
jiinkiag, 41੅Siria nugkanum, Cilicia Macedonia katigkam minash
nugkanmashkam Jisusan nemajuidaun jintinjuata”, taun wainkauwai. 10੅Pablo
anentain ichichtukiag nagkaemaidau. nuna wainkamtai, dekas Macedonia
wegagmi tusa umintsabiaji, junak
Pablo Silasjai Timoteojai Apajuiyap yamajam chichaman awi
igkunikagbau etsegkati tujamu asa jutikawa tusaja.

16
1੅Pablo yaakat Derbenum jegaa
Pablo Silasjai Filiposnum chichaman
nagkaemaki Listranmashkam
etsejiagtai Lidia sujumankamu
jegau. Nunikmá makichik datsauch
Timoteo Jisusa nemagnun wainkau, 11੅Nunikaja Troasnum egkemjá tutupnik
nuna dukujig judío nuwa Apajuí wega wegakua ajuntai Samotracianum
nemajin, untsu apají griego aents jegaa, kashinia duwi Neapolisnum
aajakuí. 2੅Jisusa nemajuidau Listranum, jegabiaji. 12੅Nui pujusá, )LOLSRV0DFHGR‫ێ‬
Iconio batsataidauk, Timoteon pachisag nianmaya yaakat dekas iman, Romanmaya
pegkejan chichajuidau. 3੅Tuidau aidau batsamtainum jegawabiaji. Nunika
asagmatai Pablo Timoteo uyuntusti tusa nui machik tsawan pujusabiaji. 13੅1XQLD‫ێ‬
wakegau asa, pakaji ajapjuatajum tima munum tsawan ayamtai tsawagmatai,
pakajiajui, judío nui batsamin aidau yaakat ukuaku namaká uwet jegawabiaji,
pegkegchaun anentaimtinum tau asa, jutii anentaimsaik judío aidau Apajuí
apají griegon ashí dekaidau asagmatai. aujtaijig awis awatai tau asaja. Nunika
4੅1XQLNDJDVKt\DDNWDQXPQDJNDHPDL‫ێ‬ jegaa pekaamsaja nuwa aidau ijunjaju
nak, Jisusa nemajin aidaun ujaidau, chicham ujabiaji. 14੅Nunú nuwa aidaunum
Jisus chicham etsegtugkatajum tusa nuwa Lidia daagtin Tiatiranmaya, jaanch
etegjamu aidau, QXLJW~-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬ yamakaitkau dekas pegkeg aidaun sujin,
daun diin aidau Jerusalén batsamas Apajuinash emematin asa ekeemas antú
agagbaun pachisag. 5੅Aatus nunidau ekeemayi. 1XQLWWDPDQ$SDMXtDQHQWDLPWL‫ێ‬
asagmatai, Jisusa nemajin aidau dita jabi Pablo etsegbaunash shiig antukti tusa.
NDMLQWViDQHQWDLEDXMLQLVKQXQtQDJNDH‫ێ‬ 15੅Dutikamu asa Jisusan nemagkamtai, ashí

mas ichichmamaidau, nuninak Jisusa niina patayijai yamigbaiji. Nu dutikam:


nemajuidaushkam kashí kashinig ayatak —Atumesh, ZLGHNDV-LVXVDQQHPDJ‫ێ‬
kawedau. kau waitkugmek, mina jegajuí
kaunajum kanagtajum, —tujamkui ni
Macedonianmaya aents Pablon pujamunum wegabiaji.
kashi wantintukbau
6੅Wakaní Pegkejiya nunú Asia Pablo Silasjai achiká aents
achikbau chimpitainum egkeamu
QXJNDQXPHWVHJNDWDMXPWXVDDZHPDVK‫ێ‬
bau asag, Frigianum jegaa Galacia 16੅Nunikapujusá Apajuí aujtainum
jegaashkam nagkaemakiag, 7੅Misia wegajin, nuwa inak wakan pegkegchau
245 7DNDVEDX੄16

dekamtikam etsejin igkumpaktatus dekapasa agtukbaunum nawen wegajug


jiintugmakmayi. Nunú nuwa dutika shiig chanuag kuwakchamin ema
takatai niina apuji aidauk kuashat ukukiuwai.
kuichkin juwidau. 17੅Nunú nuwa, jutii 25੅Imatika ukukim, Pablo Silasjai

Pablojai wegajin pataetugmak minis aehaet Apajuin aujuinak, kantamtan


senchi untsumak: kantam wajagtai, tikich aents achigbau
—£-XDHQWVDLQDMXND$SDMXtQD\DLP‫ێ‬ chimpijushkam antú batsatu. 26੅Imatú
pinmayaya nuna umijin asag, nuwiya batsatai pachiachmau senchi uujak, jega
chicham uwemtikagtina nuna atumnash aents achiká chimpitai ajigbau aidaun
ujapakagtatus minitjamainawai! senchi pegau, imatiktai ashí waitig
—wajau. ujanjauwai. Tuja aents achiká jiju
18੅Nunak kuashat tsawantai imatú ikagmauwai jigkakbaushkam tsujinag
wekaetai, Pablo kajejuk, ayampatua kakekaju. 27੅Imaniai achikbau kuitamin
wakan pegkegchau nuwauchinum kanag tepaushkam shintaak diistakamá,
pujaun chichajak: ashí waitig ujanag aun wainak, aents
—Jisukristu daajin tajame, aanú achigbau aidauk shiyakeapi tusa,
nuwauch ukuakum jiinkim wetá, espadajin ukuini juwakug maamata tau.
—tiuwai. 28੅Nunitai Pablo senchi untsuká:

1XQ~WXVDWDPDZDLNZDNDQSHJNHJ‫ێ‬ —Maamawaipa, jutiik ashí betek


chaush wamkes jiinki wegak nuwanak batsatji, —tiuwai.
agkan ukukiuwai. 29੅Tutai achikbaun kuitamnushkam:
19੅Tujash nuna apuji aidau ni —Jii ekemakjum sujustajum, —tau.
GHNDPDPWDLNXLFKLNMXWDLMLQGXWLNDVK‫ێ‬ Tutai jii ejentuntam juwakug, sapí
min wajasmatai, Pablon Silasjai achiká VDSLJMDLWXSLNDNL3DEOR6LODVMDLZDMDPX‫ێ‬
jukiag, chicham dekatasa ijuntainum QXPNXMDXNPDLNLDZD\DNXJWLNLVKPDW‫ێ‬
apu aidau emtin ejegawaju. 20੅Dutika jau. 30੅Dutika juki agaa jiikí:
chichaman epegkin aidaunum ejeyag —Muun aidauh, ¢ZLVKDZDMXNPDL‫ێ‬
chichainak: naitja uwemjata tusanush? —tusa iniau.
—Jujú judío aents ainayatak iina 31੅Tusa iniinam dita aiinak:

yaaktajin taawag dapamkagtuinawai, —Apu Jisukristuig dekaskeapi tita, nu


21੅QXQLQDNGLWiSXMXWMLQMXWLL5RPDQ‫ێ‬ nuniakum amek ashí amina pataim
PD\DDLGDXWLNPDNLFKNLVKGXWLNPDLQ‫ێ‬ aidaujai uwemjattame.
chauwaitag nuna jintinjamainawai, 32੅1XQDWXVD-LVXNULVWXFKLFKDPHQDVK‫ێ‬

—tuidau. kam niina ujaak ashí niina patayijai


22੅Nuna tiagtai aents aidauk Pablon ujakuí. 33੅Dutikam aehaet aig,
Bernabejai pampantug wajatkiagmatai, achikbaun kuitamnushkam Pablon
apu chichaman epegkin aidaushkam: Silasjai suwimku tsupigbau numpa
—Awikjum numí suwimatajum, waigkun nijatkau. Dutikam nuaduí
—tusa inamjau. 23੅Timatai senchi suwí ditashkam ashí nuna patayijai yamikuí.
suwimainakua, achikbau chimpitainum 34੅Nu dutikawajam ditá jeen jukiag

egkeawag, achikbaun kuitamin aidaun: yujumkan ajamsajui. Nu aentsuk ashí ni


—Wejum shiig kuitamkatajum, —tusa patayijai shiig aneasaju, Apajuiyai
awemajui. 24੅Nunú tusa tima, achikbau dekaskeapi tusag sujumankaju asag.
kuitamnushkam juki, jegá awayaa imau 35੅Kashikmas apu chichaman epegkin

nagkatkamunum ejegan, taapna dawe aidau, achijatin aidaun awetiaju, aents


7DNDVEDX੄16੄17 246

achikbaun kuitamnun ujaktí Pablon —Wi Jisusan pachisan atumin


Silasjai jiiktinme tusag. 36੅Tibau asa ujaajim, nuuwai Kristuk, —tiuwai.
achikbaun kuitamnushkam Pablon 4੅Nuna tutai wajumchik judío aidau

chichajak: Jisusan dekaskeapi tusag sujumankaju,


—Apu chichaman epegkin aidau nunik ditashkam Pablo Silasjai
chichaman akupjutak akupkati tujutne, wekaebaunum ditajai ijunjajui. Tuja
nunin asamtai jiinkijum shiig aneasjum kuashat griego Apajuí emematin aidau,
wetajum, —tiuwai. nuigtú kuashat nuwa puyatjusa diitai
37੅Tusa tama Pablo achijatin aidaun aidaushkam, Jisusan dekaskeapi tusag
chichajak: nemagkaju. 5੅Tujash judío dekaskeapi
—Jutiik Romanmaya aents ainajinig tuinatsu nu kajeenak, aents pegkegchau,
shiig chichaman dekagtamtsuk nuigtú daki aidaun ipaa ditajai ijunjag
tuwakbaunum asutamawag aents achiká DHQWVXQGDSDPSDLQDNDVKt\DDNWDQPD‫ێ‬
chimpitainum egkepawagmae; yanak ekaajaju; nunikag Jasogkan jeen
dutijabau ainayatkush, ¿wagka yamaish jetekaju, Pablo Silasjai pujatsuash,
tikich waipainatsaigkish uuká jigmakta pujakuig japikí jukiaja aents dekas
tuinawa? Duka nunimaitsui, dekas dita tuwakbaunum ejegami tusag. 6੅Tujash
taawag iinak jigmaktinme, —tuidau. Pablonak Silasjai wainkachag, Jasogkan,
38੅Tusa timatai achijatin aidau apu tikich Jisusa nemajin aidaujai jukiag
chichaman epegkin aidaun jegajuawag, yaaktanum dekas apu pujamunum
timae tusag ujaidau. Tama nuna ejegawajui. Dutikawag:
antukag senchi ishamkaju, Romanmaya —Ju aentsua ju, jimag aents ashí
aentsuitjai tau asagmatai. 39੅Nunikag nugkanum wekagas dapamkagtú
Pablon, Silasjai wejiaju: wekaenuwe nunú juwi iinashkam
—Wait aneasjum tsagkugtugtajum tajutjamamtai, 7੅Jasón niina jeen
—tita tusag. awayaa apusae, ashí ju aina juka Roma
Dutikawag jiikiag: apujiya nu chicham umiktin najanamua
—Juig pujutsuk wetajum, —tusag nunak dakituinawai, ditak tikich apu
awemaju. 40੅Tiajam jiinkiag Lidia jeen Jisus daagtin awai tuidau asag.
shiyakaju, nui jegawag aents Jisusa 8੅Nunú tabaun aents aidauk, ashí apu

nemajuidaun wainkag shiig anentain aidaujai antukag, senchi pampaidau.


ichichtujag ukuinak shiyakajui. 9੅Imatiagtai Jasón tikich Jisusa nemajin

aidaujai apu aidaun chichajuinak:


Pablo Silasjai Tesalónica jegaamu —Jasta, dekas jutii yajá wetajum tusa

17
1੅Nunik ashinak yaakat awemanti, nu tau asá kuichik ukuaji,
Anfípolis, nuigtú Apoloniajai iina yaaktajin jiinjagmataig ataktú
nagkaikiag jegawajui Tesalonicanum awagtugkitajum, untsu jiinjashmataig
jega judío aidau ijuntaijin. 2੅Pablok tuke kuichkik tuke jukitajum, —tiaju.
nunin asa, jega ijuntainum wayauwai, Nuna tiagmatai apu aidau Jasogkan,
nunik kampatum tsawan ayamtainum WLNLFK-LVXVDQHPDMLQDLGDXQDVKDNXSND‫ێ‬
judío aidaujai Apajuí chichame jui.
agagbaun pachis tudayinau. 3੅Dutikak,
Pablo Silasjai Berea jegawagbau
.ULVWXNZDLWNDVDPDDPDWDNW~QDQWDNWL‫ێ‬
nai tusa agagbauwa nuna pachis jintias 10੅Dutikawajam wamkesag kashi aig,
ujaak: Pablonak Silasjai Bereanum awemajui.
247 7DNDVEDX੄17

Dutikam jegawag judío aidau ijuntaijin aidaujai kautkag, Pablojai tudayinau.


wegajui. 11੅%HUHDQPD\DDLGDXN7HVDORQL‫ێ‬ Nuniagtai tikich aidau:
canmaya aidaun nagkagas shiig —¿Au aentsush wajina pachisaya imá
anentaimkau asag, wakegas chicham chichawa? —tuidau.
etsegbaunash antujuidau, nuninak kashí Tiagtai tikich chichaidau:
kashinig Apajuí chichamen shiig —$XNWLNLFKQXJNDQPD\DDSDMXLMLP‫ێ‬
kuitamas aujuidau, nu tawa dusha tain pachis etsejin aina numamtinai,
dekas ajampashit tusag dekawagtatus. —tuidau.
12੅Imanidau asag kuashat judío aidauk Nunak Pablo Jisusan pachis yamajam
dekaskeapi tuidauk Jisusan nemagkajui, FKLFKDPDQHWVHMDNQLPDQWDPQDQDQWDN‫ێ‬
tuja griego aidau, nuigtú nuwa eme baujai etseju asamtai, tiajui. 19੅Tusag
anentsá diitai aidaushkam dekaskeapi Pablon, Areópago tutainum, apu aidau
tusag Jisusan nemagkajui. 13੅1XQLDJWDW‫ێ‬ ijuntaijin ejegawag iniinak:
man judío Tesalonicanmaya aidau, —¿Jutiish ame yamajam jintinkagtam
Pablo Berea wekagas Apajuí chichamen nunú tukagtumainchaukaitam? 20੅Ame
etsejui tabaun dekaawag, shimutkag jintinkagtam duka jutii antushtai
nuwishkam aentsun dapampakaju. jintinkagtame, nuniau asamin jutiish
14੅Nudiagtai Jisusa nemajin aidau nunash wajina takug tawa tusa dekatasa
Pablon: Amek nayants anunjukam wakegainaji, —tuidau.
wekaesam wetá tusag awemaju, nuniai 21੅Ashí Atenas batsamin aidauk,

Silas Timoteojai juwakajui. 15੅Pablo nuigtú tikich ikaya kaunkau nui


uyunaidauk Atenas ejegawag ukukiaju. batsamin aidaushkam, yamajam
Nunú waketiagtai Pablo, Silasan, chicham etsegbaun antuinakjag
Timoteojai chichaman akupjak: tikichnak uyumatsuk, nuna shiig
“Waamak juwi taatnume, juwi ditajai dekawagtatus wakeyin asag tuidau.
igkuniktajai”, tiuwai. 22੅Nuna tiagtai, Pablo Areopagonum੆d

jegau asa, nuwi ejapeen wajantá


Pablo Atenas pujusbau chichaak:
16੅Pablo Atenas jegaa, Silasan “Atenasnumia aidauh, DWXPDSDMLP‫ێ‬
Timoteojai dakak pujus, shiig kuashat jum duka dekas pujawapi tusajum
anentain idajtus diyau, ashí yaakta anentaimtin ainajum nunak wainjime.
nuanuig imá ditá apajimtai aina duke 23੅$WXPLDSDMXLMXPHPHPDWNXLMXQWDLJ‫ێ‬

ayau asamtai. 17੅Nuniau asamtai jega min diyakun wekaesan, altarnum


judío aidau ijuntaiya nui wayaa judío ‘¡Apajuí wainchatai!’ tusa agaja
aidaujai kuashat tudayu, tikich Apajuin adujkamun wainkamjai. Nunú ‘Apajuí
umijuidaujaishkam, nuniak kashí ZDLQFKDWDL·DWXPHVKZDLQWVXNHPHPD‫ێ‬
kashinig yaakta ejapeen aents tin ainajum nuna wishakam pachisan
tuwakbaunmash dutiksag tudayu. etsegjai.
18੅Nunisag, aents Epicuro daagtin 24੅“Apajuí nugkan najana, ashí

jintinkagtuamun aujin aidau Epicúreos nugkanum ayaa nunash najanauwa


tutai, tikich aents Zenón daagtin duke, nayaimpin nugkanashkam apujig.
jintiamun aujin aidau Estoicos tutai Nigka aents jega Apajuí ememattai atí

d¬17.22 Areópago tawa nunak, yaaktanmaya apu aidau chichaman dekawagtatus tuwakua
nuna tawai. Nunak nunijakú ainawai, aents ikaya taamtai chichaman antugkagtatus.
7DNDVEDX੄17੄18 248

tusa jegamkamunmag pujuchui. 25੅Tuja Dámaris daagtinchakam, nuigtú tikich


aents takagtusmatai pujustajai tusag aidaushkam.
atsumchauwai. Niiyai pujutnash,
PD\DLQDVKDVKtZDMtDLQDQXQDVXNDJWL‫ێ‬ Pablo Corinto jegaamu

18
nuk. 1੅Pablo nuna dutika ukuak,
26੅“Tuja makichik aents najanamua Atenas jiinki yaakat Corintonum
nuanuiyag yujak ashí nugkanum weuwai. 2੅Nuanuí jegakmá makichik
batsamsatnume tiuwai. 'XWLNDPDPLN‫ێ‬ judío Pontonmaya Áquila daagtin niina
WXMXLWVDZDQWDQWXMDQXJNDGLWDEDWVDP‫ێ‬ nuwe Priscilajai Italianmaya tau
satnunashkam, 27੅nui batsamas mina asamtai, Pablo ijagsatatus weuwai.
egatkatnume nuninak dekajuatnume Nunak apu Claudio ashí judío aidau
tusa. Tujash dekaskenmag jutiijaig Roma batsata duka jinjatnume tau
atushtak atsui. 28੅Apajuí senchijin asamtai nunikui. 3੅Nunik jegakmá
pujuidau asá buchituinaji; nunisag duwapen apijug jegamin asag, duwapen
atumin muunjum dita anentaibaujinian apijainak batsamtatman wainak, niina
agau aidaushkam: ‘Jutiik Apajuin uchijí takataijijai ditashkam betek takaidau
ainaji’, tiajui. 29੅Apajuin uchijí ainakuik, asamtai, Pabloshkam nui juwakui,
makichik aents nigki anentaimas, ni ditajai ijunag takastatus. 4੅Tuja ashí
anentaimtamun dakumak oroikish, jiju tsawan ayamtai tsawautaik, jega
platayaikish, nuna dutikachkush ayatak ijuntainum jegaa, judío aidaun, griego
kayaikesh najanamu aina nunintsukaitai aidaunashkam, Kristun dekaskeapi
Apajuik tusaik anentaimtumaitsuji. tumamtikiagtatus tuke ujasagké au.
30੅Nunak aents dekachu asa nuniagtaish, 5੅Silas Timoteojai Macedonia pujau

Apajuí pachitsuk idaisau akushkam, taawagmatai, Pablok imá chicham


yamaik aents ashí nugkanum batsamin etsegbauwa nunak takau, dutikak judío
aidaush, dita tudau takaamujinak aidaunak: “Apajuí etegkamu Kristu,
idayinak, minak nemagtuktinme, tawai. atum dakajum nunuke Jisusak” tusa
31੅Apajuik makichik tsawantan chichagkagtau. 6੅Tujash judío aidauk
mamikiauwai, nunú tsawan jegatai ashí Pablonak shiwagmaidau, nuninak
nugkanmaya aidaun, Kristu Aentsmaga pegkegchaun chichajuidau. ,PDWMXL‫ێ‬
Akiinau mantamna ataktú nantakiuwa namu asa Pabloshkam niina nugkutaijin
nuna, yamaik aents pegkegchau aidau, pegajá wajantá chichaak:
pegkeg aidaujai etegjam akankam —Atumek bakumajum megkaekatin
ijumjata titin asa”, tiuwai. ainagme, wika nunak uyumamaitsujai.
32੅Mantamdauwaitak aneantu tabaun Yamaya juwi nagkamsanuk wika tikich
DQWXNDJWLNLFKDLGDXND\DWDNGXVKLNL‫ێ‬ aents judiuchu aidaunum wetatjai,
nai, tikich chichainak: —tiuwai.
—Dekas imá pegkeg ju tame duka 7੅Nuna tusa ukuak jega ijuntainmaya

tikich tsawantin antakuish antukagmi, jiinki, Justo Apajuí umijin nui ayaumas
duwi etsegkata, —tiaju. pujaunum jegau. 8੅Tuja Crispo, jega
33੅Tiagmatai Pabloshkam ukukiuwai. ijuntaiya nuna apuji ashí niina patayijai
34੅Tujash wajumak aents Apajuin Jisusan dekaskeapi tusag nemagkaju.
dekaskeapi tusag nemagkajui. Nuanuí Tikich Corintonmayashkam kuashat
pachitkau Dionisio daagtin, $UHRSDJR‫ێ‬ aents nunú chichaman antukag
num ijunin, tuja makichik nuwa dekaskeapi tusag yamimakaju. 9੅Nuniku
249 7DNDVEDX੄18

DL$SX-LVXV3DEORQNDVKLSDDQZDQWLQ‫ێ‬ 3ULVFLODDDWXV6LULDQXJNDQXPDVKLQNDX‫ێ‬
tuk chichajak: “Sapigmakaipa, FKLFKDJ‫ێ‬ wai. Tujash Cencrea wetatus botenum
kagtam duka idaitsuk chichagkagtukta. egkemtsuk, Pablo awamajui, ni duwik
10੅Wi amijaig wekaejai, makichkish nuniktajai tibaujin umikta tau asa.
amina pegkegchau awajtamkatasag 19੅Nunik yaakat Efeso anumkamunum,

achigmamaitsui. Ju yaakta juwishkam Pablo Aquilan Priscilajai ukuak nigka


mina aentsug aidauk kuashat ajutui”, jega ijuntainum weu, nunik judío
tiuwai. 11੅1XQ~WLPD3DEORN&RULQWRQ‫ێ‬ ijunjamunum Jisusan pachis chichasú.
mak makichik mijan jimaituk, nuwiya 20੅Nunikmatai Pablon:

aents aidaunash Apajuí chichamen —Wait aneasam juwi dukap tsawan


jintintak pujusuí. pujusam wetá, tusa segaidau, tujash
12੅1XQ~WVDZDQWLQLJ*DOLyQ$FD\DQ‫ێ‬ nigka dakitjauwai, 21੅nuniak:
maya apuji we pujai judío aidau ijunjag, —Jerusalén jista atata nui pujuta
Pablon shimutuk achiká jukiag, apu tusan wegajai, Apajuish wakegakuig
pujamunum ejegawag, 13੅apun ataktú waketjukin tajuattajime atumin
chichajuinak: wainkatasan, —tiuwai.
—Ju aentsua ju ashí aents aidaun ni Nuna tusa botenum egkemag Efeson
ZDJDJNLGHNDV$SDMXL\DGXNHHPHPDW‫ێ‬ ukuak weuwai. 22੅Cesarea jegaa
main ainagme tayatak, Moisés chicham Jerusalén weu, QXZL\D-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬
umiktajum tibauwa nunak umiatsui, daun kumpamatatus; nunik Antioquía
—tuidau. weuwai.
14੅Tiagtai Pabloshkam chichaktatus 23੅Nui jegaa dukap tsawan pujus

nagkamata taig, Apu Galión judío ataktú jiinkiu, Galacia, nugkanum,


aidaun chichajak: )ULJLDQXJNDQPDVKDVKt-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬
—Ju aents pegkegchau takasbau, GDXQPDNtPDNLFKLNDQHQWDLQLFKLFKWXJ‫ێ‬
nuniachkush magkagtuamukesh tatus.
pachisjum takugminig atum judío
DLGDXWLMXPWDMXPQXQDNDQWXJPDLQDLW‫ێ‬ Apolos Efesonum
jime; 15੅tujash ayatak chichama nunak, chichagkagtukbau
aentsun daaji aidaun pachitus, atumin 24੅Nunika wekaebaunum makichik

chicham umitaijum aidaujai chichawai. judío Apolos daagtin, yaakat


Nuniau asamtai imá atumek juka Alejandrianmaya Efesonum jegauwai.
iwajatajum, wika aanin aidau epegkeata Nunú aentsuk Apajuí chichame
tusanuk wakegatsjai. agagbaunashkam shiig dekau asa,
16੅7XVDFKLFKDPHSHJNHDNXLMXQWDLQ‫ێ‬ imatiksag shiig chichagkagtin aajakuí.
mayan agaa jiijú. 17੅Dutikawajam ashí 25੅Nigka, Apu Jisus pachisaish

aents aidauk jiinjag Sóstenes, dekas jega jintintuamu asa, wakekegat shiig paan
ijuntain apujiya nuna achikag, apush antumainun Jisusan pachisashkam
wajasá dii wajataig suwimaidau. jintinkagtau, tujash nigka imá Juan
Dutikiagtaishkam apu Galiogkak shiig Yamijatak jintinkagtuamunak dekau.
pachikchau. 26੅Apolos jega ijuntainum wajantá shiig

machikish puyatkas wajas chichamujin


Pablo Antioquianum wakitkimu Priscila Aquilajai antujuk, ajum
18੅PabloCorinto Jisusa nemajuidaujai chichamujin ashimkamtai akanak
kuashat tsawan ijunag pujus, Áquila jukiag, Jisusan pachis shiig juní awai
7DNDVEDX੄18੄19 250

tusag ujakajui. 27੅Apolos Acaya chichagkagtakush ishamkagtutsuk


nugkanum wetai, Efesonmaya Jisusa chichau, nuniak aents aidaunash Apajuí
nemajin aidau papiin agatjaju, nuwiya inabaujin pachis shiig dekamtikau.
Jisusa nemajuidaush shiig anentus 9੅7XMDVKZDMXPDNDHQWVDLGDXDQWXPWLN‫ێ‬

jukitnume tusag. Dutikam Apolos Acaya mainchau aidauk dekaskeapi tuinachu.


jegaa, Apajuí yayasam Jisusan Nunidau asag tikich aents aidaush
dekaskeapi tiaju aidaun kuashat antuinamunum, yamajam chicham
yaigkuí. 28੅Aatus nuniau asamtai judío etsegbaun pegkegchau chichajuidau.
aidaushkam, -LVXVDN$SDMXtDZHPDFK‫ێ‬ Nudiagtai Pablok Jisusa nemajuidaunak
bauwai tumainchau dekapedau. Wagki ashí yajuak, makichik aents Tirano
duwik Apajuin etsegtin aidau Jisus daagtinun jintinkagtutaijin jeganum
pachisa agagbaun iwaintug: “Ju Jisus utsaa, ditanak kashí kashinig Apajuin
taji duke Kristuk”, tau asamtai. chichamenak jintintu. 10੅Dutika takaak
jimag mijan pujusuí. Nuniau asamtai
Pablo Efeso pujusbau ashí aents Asia nugkanum batsamin

19
1੅Apolos Corinto pujai, Pablok aidauk, judío aidaujai, tikich judiuchu
mujanmanini tsupina Efesonum DLGDXVKNDP-LVXVDFKLFKDPHHWVHJEDX‫ێ‬
jegakmá, NXDVKDWDHQWV-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬ nak antukajui. 11੅Apajuishkam Pablon
daun wainkauwai. 2੅Nunik: yayau dutikam kuashat aents
—¿Atumesh Jisus nemagkugmesh dutikmainchau aidaun iwaidau. 12੅,PDWL‫ێ‬
Wakaní Pegkejish jukiuk ainajum? kau asamtai pañuelo aidaun jukiag,
—tusa iniau. jaanchikish Pablo iyashin antigkag
Tama dita aiinak: aents jaun ejeti, nunash antigkag
—Jutiik Wakaní Pegkeji awai tabauk etsagaidau, dutikam wakan pegkegchau
machikish antuchuitji, —tiaju. aidaushkam jiinaidau.
3੅Tiagtai awentsag iniak: 13੅Dutikiagtai wajumak judío aidau

—¿Atumnash ya yamigmajuitjume? jintá yujasag, wakan pegkegchau


Tusa tama dita aimainak: aentsun egkemtuaun jiijuidau asag, Apu
—Jutiinak Juan yamigmajui, Jisusa daajin adaisag jiikta tuidau;
—tuidau. QXQLQDNZDNDQSHJNHJFKDXQFKLFKDMXL‫ێ‬
4੅Tiagtai Pablo ayaak: nak: “Pablo Jisusan etsegta nuna daajin
—Juagkak ayatak aents aidau tudau jiinkitajum”, tuidau.
takatan idayagtai yamiijakuí, nuniakush 14੅Nunak sacerdote aidaun apuji

mina ukujui minitta nunú dekaskeapi Esceva daagtin judío aentsua nuna
titajum, —tiuwai Jisusan pachis. uchijí siete aajakajua nu dutikaidau.
5੅Nunú tabaun antukag Apu Jisusa daajin 15੅Nuna tiagtai, wakan pegkegchau

yamimakajui. 6੅Nunikagmatai Pablo ditá ayaak: “Wika Jisusnak wainnujai, tuja


buuken achikmatai, Wakaní Pegkejishkam Pablosh yaita nunak shiig dekajai;
ditanash egkemtujajui. Dutikawajam tujash atumesh ¿ya ainagme?”
ditashkam tikich chichaman chichaidau, 16੅Nuna tusa tamawaik, aents wakan

nuninak Apajuí tabaunash etsejuidau. pegkegchau egkemtuamua dushakam


7੅Nuna nunidauk ashí ijumjamak doce tupikatki achikag, ashí ditanak
aents aajakú ainawai. wagagkiag senchi suwimaidau,
8੅Pablok kampatum nantua imajin jega imatikainam jegan ukuinak shiig wisú,
ijuntainmag wesag pujau, nui jegaa tikich upu upujukim wegauke asajui.
251 7DNDVEDX੄19

17੅Nu nunikbaun judío aidau, judiuchu Pablok apajuí aidau aents najanamu
aidaushkam Efesonum batsamin aidauk aina duka apajuichu ainawai tusa,
ashí antukag, senchi ishamkajui. kuashat aents aidaun, dekaskeap
,PDQLQDN$SX-LVXVDQSDFKLVDJHPHPD‫ێ‬ nuninaita tumamtikui, nunak imá
tuidau. 18੅Nunisag kuashat Jisusan Efesowa juwig tatsui, DVKt$VLDQXJNDQ‫ێ‬
dekaskeapi tusag nemagkaju aidauk, mayanashkam tu wekaetawai. 27੅Juna
kaunawag ashí antuinamunum dita jutika juka shiig puyatjumainai, jutii
pegkegchau takataiji aidaunak ashí VXMXLQDJMXQDVXMXPDLQFKDXHWDPNDP‫ێ‬
etsegtumaidau. taig megkaemainaitji, tujash imá duke
19੅Nuigtushkam kuashat aents nunimaitsui, jega iina apajuiji Diana੆e
iwanchin papijin aujus takajakú daagtina nuna jeeshkam pachikchamu
aidaushkam, papijin ikaunmak, ashí atatui, nunitai Asia nugka juwiya, ashí
aents wainainamunum apekaju. Nunú tikich nugkanmaya aidaush emematin
papí aina nuna akikeg cincuenta mil agma nunak dakitug idaisagtatui.”
kuichik tumain aajakuí. 20੅Aatus Apu 28੅Tiagtai antukag, senchi kajekag

Jisusa chichameg niina senchijijai, ashí untsumainak: “¡Diana Efesonmayanua


tikich nugkanmash pampag wegau. juke dekas imanuk!” wajaidau.
21੅Nunú nunik nagkaemakiu ai, Pablo: 29੅Imataidau asag ashí yaaktanmayag

—Macedonianmaya aidaun, $FD\DQ‫ێ‬ shiig dekashmin wajasag wainak


maya aidaujai ijagsatjai, nunikan pachimdaekaju. Nunikag jimag aents
Jerusalén jegatjai, —tiuwai. 1XLJWXVK‫ێ‬ Macedonianmaya Pablon uyunaidaun,
kam: Gayo daagtin, Aristarcojai pujuttaman
—-HUXVDOpQMHJDQXN5RPDZHPDLQDLW‫ێ‬ achikag jukiag, japí japinakua dekas
jai, —tiuwai. 22੅Nuna tusa jimag niina jega shiig muun aents aidau tuwatain
yain aidau Timoteon, (UDVWRMDL0DFHGR‫ێ‬ ejegawaju. 30੅Nuna dutikawagmatai
nianum awemajui, nunik nigka machik Pablo nui wayaa aents aidaun ausatatus
tsawan Asia pujustatus juwakui. weta tutaishkam, Jisusa nemajin aidau:
Weepa, tusag emetuawajui. 31੅$VLDQ‫ێ‬
Efesonum pampandaijamu maya apu aidau, wajumak Pablo
23੅Nunú tsawantai Yamajam chicham kumpají aidaushkam nigka auna aanina
pachisa kuashat pampandayamu awig pachinkaigka, tusag chichaman
asauwai. 24੅Nunak Demetrio daagtin, jiju akupjukajui. 32੅Nuniai ijunjamunum
plata tutain takau asa, jega Diana wajumak aents makichik wajiin
ememattain dakumas najanu, dutika pachisag senchi untsumaidau, nuniai
sujuk niijai takau aidaujai kuashat tikich aidauk tikichin pachisag
kuichkin juidau. 25੅Nuniak aents niijai untsumaidau, aents aidauk kuashat
takau aidaujai, nuigtú tikich ditajai pachimdagaidau, nuniai kuashat tikich
betekmamtuk takau aidaunash ipaa aidauk dekainachu, wajina pachisag
ijunjag chichainak: “Muun aidauh, ijunjaje nunak. 33੅Imadiagtai judío aidau
atumek dekagme, iik jujú jutika sujaku Alejandron shitakiag emaidau, ame
shiig pujú ainaji. 26੅Tujash atumesh tikich aidaush shiig ujaktá tusag,
wainjume, antutash antugjume, jujú dutikam Alejandroshkam uwejen

e¬19.27 “Diana” tawa duka griego aidau apajuijimtaiji aajakuí. Tikich versiognumak
“Artemisa” tawai Diana tawa nunak tayatak.
7DNDVEDX੄19੄20 252

takuinu bitat asatnume tusa, judío ijajus anentain ichichtug ukuak Grecia
DLGDXQD\DPMXVDVKtDHQWVDQWXLQDPX‫ێ‬ jegauwai. 3੅Nui kampatum nantu pujus:
num chichaktatus. 34੅Nu chichatai “Siria nugkanmag lanchanum wetajai”,
diikmag judío aentsun wainkag, senchi tusa pujukmá dekauwai, judío aidau
untsumkag: “¡Diana Efesonmayanua 3DEORPDDPLWXVDJXPLQDVGDNDLQD‫ێ‬
juke dekas imanuk!” wajai wajainakua mun:
jimag hora amainun ejesattak wegagtai, —Nunik dekas kukag Macedoniaya
35੅nunú yaaktanmaya apu chichatai atú nagkaemaktajai, —tiuwai. 4੅Tusa
agatin wajantá, imatuidaun itatmitkak wetai saetukajui Bereanmaya aents
chichaak: “Efesonmaya muun aidauh, Sópater daagtin Pirro uchijiya nu,
ashí tikich nugkanmaya aidaush Aristarco Segundojai Tesalonicanmaya
dekainawai, jujú yaakta juwiya aidau, aidau, Gayo Derbenmaya dushakam
apajuí Diana ememattaiya nuna jeenak tikich Timoteo, nuigtú Tíquico, Troɹmo‫ێ‬
kuitamkati tibauwai, ashí niina niimejai jai Asianmaya aina dushakam. 5੅Ju
betekak nayaimpinmaya iyaajua yatsut aina juka ditá eemag yaakat
nunashkam. 36੅Imaan dekaidau asag, Troasnum jegawag dakagmagmayi.
junak wainkayai tumain ainatsui. Dekas 6੅Ditak nuninai jutiik ukunum juwakaja

bitat asatajum, wainkajum shiig pag levaduragtuchu inajuamu yuwaku


DQHQWDLPWVXNSHJNHJFKDXNGXWLNDZDLJ‫ێ‬ jistamtai tsawagmatai, nunú inagkeaki
pajum. 37੅Jujú aents atum juwi itaujum Filiposnumiati botenum jiinki, cinco
juka, atumi apajuijum ememattai jega tsawan Troasnum jegaa, nui makichik
nunakesh pegkegchauk ematsui, tumig inagkeakiabiaji.
DSDMXLJPLQDNHVKSHJNHJFKDXNFKLFKDJ‫ێ‬
tsui. 38੅Demetrio, niijai takau aina nujai, Pablo Troasnum ijasbau
tikich aentsjai chichaman tudaitatus 7੅Tumig tsawagmatai ijunjabiaji Jisus
wakegainakug, apu chichaman epegkin jakamu anentaimtusa pag yuwawagtasa,
aidau batsata nui ditak wegag, makí nuniamunum Pablo kashinia duwi
makichik ditanua nunak tudaimain jiinkitin asa, Jisusa nemajin aidaun jintí
ainawai. 39੅Untsu atum tikich tumain jintintai aehaet wajasuí. 8੅Jutiik jega
ajutjamainakuig, nunú pachisjumek yakí tesamunum kuashat lámpara
dekas ijunjamunum tumain ainajume. ekemagbaunum ijunja batsamiaji.
40੅Yamai pampandaibau asa juka 9੅Nuniamunum makichik datsauch

puyatjumainnum pujaji, DSX5RPDQ‫ێ‬ Eutico daagtin, ventananum eketu.


maya dekaa wají pampanjume Pablo chichá chichagkagtakua ayatak
tujamkuish tumainnum batsattsuji.” emau asamtai kaja achikuí, dutikam
41੅Nuna tusa aents aidaunak ishiakui. shiig initjau kanag yakí kampatum jega
ekenbaunmaya juwaki nugká iyawabi.
Pablo Macedonia 1XQLNPDWDLLQDQNDPDJMDNDXQLQDQNLD‫ێ‬
Greciashkam webau jui. 10੅Nunikmatai Pablo akaetuki, uchin

20
1੅1XQ~SDPSDQGD\DPXQDJNDQ‫ێ‬ pagkuk inankiabi. Dutika Jisusa
kamtai, Pablo Jisusa nemajin nemajuidaun chichajak:
aidaun untsukú. 'XWLNDFKLFKiFKLFKDJ‫ێ‬ —Puyatkaigpajum iwaakui, —tiabi.
kawa ashimak, ditan pagkuk akateg 11੅Nuna tusa Pablo ataktú yakí waka,

ukuinak, Macedonia weuwai. 2੅Nui Jisus mantamnamujin anentaimtusag


wekagas ashí Jisusa nemajuidaunash SDJNDQSXXJ\XZDFKLFKiFKLFKDJNDJ‫ێ‬
253 7DNDVEDX੄20

takua, tuke tsawampag weuwai. 12੅1XQL‫ێ‬ judiuchu aidaunashkam tudau takatak


tai uchin iwaakun jukiag shiig aneasag idaikujum, Apajuí nemagkujum, Apu
juwakajui. Jisuschakam dekaskeapi titajum tusan,
ujayajime. 22੅Yamaik Jerusalén wegajai,
Pablo Mileto webau Wakaní Pegkeji awetau asamtai, awish
13੅Jutiik iiyá emka lanchanum juwaki utugtukagtig nunash dekatsuk wegajai.
Aso wegabiaji, nuanuí Pablo igkugka 23੅Untsu Wakaní Pegkejiya nunú, ashí wi

jukitasa, nigka: “Kukag wetasan yaaktanum wegamunmag chichagtak:


wakegajai”, tiu asamtai. 14੅Nunika Pablo ‘Aminak achigmakag egkepatatus
Aso taamtai igkunika nui niish dakagmainawai, waittash imanik
egkemjamtai Mitilene jegabiaji. kuashat waittsattame’, tusa ujatbaunak
15੅Nunika wega wegakua kashinia duwi dekaujai. 24੅7XMDVKZLNDQXQDNSX\DWMX‫ێ‬
DMXQWDL4XtRWXWDLQXPGLLNiQDQDPVD‫ێ‬ chujai, ZLNDPLQDSXMXWMXQDNX\XPDV‫ێ‬
biaji, nui juwaki kashinia duwi Samos nukesh diichujai, wi wakegag nunak
anumtainum anumkabiaji. Nunika Apu Jisus yamajam chicham Apajuí
Trogilio kanaja kashinia duwi Mileto anempa nunú etsegkata tujutbauwa
jegawabiaji. 16੅Nunak Pablok Asia nuna betek umikan, nagkankatasan
nugkanum dukap tsawan pujutan wakegajai.
dakitau asa, Efesonum wetanak 25੅“Yamaik dekas atumnash tajime, wi

dakitjauwai, waamak Jerusalén jegá atum aidautigmin Apajuí nuní inapaji


niishkam jista Pentecostés pachinkata tusan ujakjim anuiyatigmekesh minak
tau asa. waitkashtin ainagme. 26੅Nuaduí yamaya
juwik titasan wakejajime, minak
Pablo Efesonmaya Jisusa atumiin bakumamainuk makichkish
nemajuidaun diin aidaujai atsugtawai. 27੅Wagki wika Apajuí tawa
akatdaijamu nunak makichkish uugká idaitsuk, ashí
17੅Pablo Mileto pujus, Efesonmaya iwaintusan ujakjim nuaduí. 28੅Nuaduí
Jisusa nemajuidaun diin aidaun atumek kuitamamkatajum, ashí aents
untsukabi kautjuktinme tusa. 18੅Tima Jisusa nemajin aidaun, Apu Jisus niina
kaunkamtai chichajak: “Atumek numpeen akikmak sumakua nuna,
dekagme wi yama nagkamchakun, juwi Wakaní Pegkejiya nu atumin, uwijá
Asia nugkanum taawabiag duwi kuitamin aidau uwigjin kuitamajama
nagkamsan wajuk pujusja duka. 19੅Ashí imatikas, shiig kuitamkatnume tusa
tsawantai atumjai ijunja pujusan, Apu aputamsajua duwi. 29੅Dekajai wi
Jisusan umigkunchakam emematsuk wemataig, tikich aents aidau kuntin
pujusan, kuashat negayai Apajuí kajen uwijan amuwama numamtuk,
augbaijai, tuja mina pataag judío -LVXVDQHPDMLQDLGDXWLJPLQHPHJNDSD‫ێ‬
aidaushkam imanik pegkegchau aidaun kagtatus kautjamkagtatui. 30੅Atum
egatjuinak waitkajianume. 20੅Nuna ainajum anuiyag, dekaskea nunak
imatijuinakuish, wika chicham pegkeg jintinkagtutsuk, ZDLWDQXQDMLQWLQNDJ‫ێ‬
atumin yaimpamaina nunak tuke taush agtatui, Jisusa nemajuidaush wi
ujabiajime. Jintinbaijime iwainajan jintiag junak umiktinme tusag. 31੅Nu
aents tuwakbaunmashkam, tuja atumin nunikaijum aneaku atajum; adeagtajum
jeeminchakam dutiksanuk jintinbaijime. wi kampatum mijadai tuke kashi
21੅Mina pataag Judío aidaunash, tsawaishkam, makí makichik atum
7DNDVEDX੄20੄21 254

aidautigmin nuní pujustajum tusan nemajin aidau wainkaja, nui makichik


chichagkun, negá negajai imatjimiajim tumig ditajai batsabiaji. Nuniamunum
nunú. Wakaní Pegkeji dekamtikamu asag,
32੅“Yatsug aidauh yamaik Apajuiyai Pablon chichajuinak: “Jerusalegkak
idaijime, ni anejatbaunum chichaman wemaitsume”, tiajabi. 5੅Tujash tibau aig,
sujamsauwa nujai juwaktajum, nu makichik tumig nagkaemakmatai
chichamak senchigtinai, iman asa atum jiinjabiaji. Nunika wegajin ashí Jisusa
Jisusai aan nagkaemasjum kajintsá nemajin aidauk, ditá nuwe uchijí
anentaimtanum yaimpaktatjume, aidaujai uyuntamas miniyanume
nunitai Apajuí ni aentsji aidaun yaaktan ukukiag, nunikagmatai nui
jukitnun anagkuauwa nunash imatiksag kaamatkanum utsanawaja ashí
amastatjume. 33੅Wika tikichdau kuichik, tikishmakaja Apajuí ausabiaji. 6੅Nunú
jaanch, oro aidaunakesh wakeejuk nunika pagku pagkuní ukunikiaja
wekaechabiajai. 34੅Nunak nunitsuk wika lanchanum egkemjin ditashkam jeen
mina uwejuig takasbaijai, ZLDWVXPD‫ێ‬ waketjajabi.
mun juwakun tikich wijai yujaidau 7੅Tironmayati juwakiaja nayants

atsumainamunash yaigtasan. 35੅Tuke wegamuk, Tolemaidanum jegaa, nui


jintinbaijime aajam takamain ainagme, jiinkí Jisusa nemajuidau batsatbaunum
QXQLDNMXPWLNLFKDWVXPDLGDXVK\DLPDL‫ێ‬ jegawaja, FKLFKDLFKLFKDLQDNXDPDNLFK‫ێ‬
naitjume tusan. Adeagtajum Apu Jisus kia kanaja ukukiabiaji. 8੅Kashinia duwi
chichaak: ‘Ni juwak shiig anea nuní jiinkiaja Cesarea jegawabiaji. Nunika
nagkaemas shiig aneawai tikichin suwa Jisus chicham etsegtugkatajum tusa
duka’, tiuwa dushakam.” etegjamu aina nuna yain siete aajakajua
36੅Juna tusa idayak, Pablo ashí tikich nuwiya, Felipe wekagas chichagkagtina
aidaujai tikishmajag ditajai ijunas nuna jeen jegaa kanajabiaji. 9੅Felipe
Apajuin aujsajui. 37੅Nuna nunikag ashí nawanji cuatro agkanjam Apajuí
buutuinak, 3DEORQSDJNXNDJNXJNX\D‫ێ‬ etsegtin batsabianume.
nume akatdayinamunum. 38੅Senchi wake 10੅Nuanuig kuashat tsawan pujajin

besemag dekapianume, Pablo chichaak: Apajuí etsegtin Judeanmaya Agabo


Ataktú awenagmek waitkashtinaitjume, daagtin taawabi, 11੅nunik Pablo
tau asamtai. 1XQLNDJERWHQXPHJNHPD‫ێ‬ akachumtaijin juki, XZHMHQQDZHQLVK‫ێ‬
tatus wetaishkam saetusag ejegawajabi. kam jigkamag chichaak:
—Wakaní Pegkeji chichaak, Jerusalén
Pablo Jerusalén webau jegamtai judío aidau juna akachumna

21
1੅Jisusanemajin aidau ukuinaku nuna achikag jigkajag, judiuchu aents
lanchanum chimpimjá, tutupit aidaunum sujukagtatui tawai, —tiabi.
Cos wegabiaji, nunika kashinia duwi 12੅Nuna takui antukaja jutii, &HVDUHDQ‫ێ‬

Rodas jegaa, nagkaemasaik Pátara maya aidaujai ijuntuja, Pablo


jegawabiaji. 2੅Nui jegakmá lancha chichagku:
Fenicia wegau wainká, nui egkemjá —Dekas Jerusalegkak weepa,
weyaji. 3੅Nu nagkaiki wesá ajuntai —tibaiji. 13੅Nunú tajinchakam Pablo ni
Chipre wainkabiaji; duka menanmanini aigmak:
ukuaku Siria wegabiaji. Nuniamunum —¿Wagka buutkugmesh minash wake
lanchanmayan wajiin jiigta tuinakui besemjash anentaimtijagme? Wika
Tiro anumkabiaji. 4੅Nui jegakmá Jisusa ayatak jigkagbau atasanuk umintsan
255 7DNDVEDX੄21

wekaetsujai, wika Apu Jisusa chichame idaisatajum’, tusa tawai tujamaina


etsegbaunum Jerusalén mantuinakuish nunash, 22੅¢ZDMXNDVDPWDL\DWXMDPDL‫ێ‬
jakatasanush wakegajai. nawa? Nunú tabaun antú batsata
14੅Taku depetmain wegachkui, tujinká: nunidau asag, ame juwi taamugmin
—Apu wakegamu atí, —tusa dekagtamainakug kautjamkagtatui.
idaisabiaji. 23੅Nunin asamtai ju dutikmainaitme:
15੅Nu tusa idaisa pujusá, chimpiima Jutii ainag juwi, cuatro aents yamai
umintsá Jerusalén ashinkabiaji. 16੅Nu umiktatus batsatainawai Apajuí
wegajin Cesareanmaya wajumchik anagkuamun. 24੅Nunú yajuakam wetá
Jisusa nemajin aidau uyuntamsagmayi. nunikam ditajai pegkeeta, dutikam ju
Nunikag Chiprenmaya Mnasón daagtin aents diwimkagtukagmataish ame
nigka duwik nagkamas Jisusa nemajin akikmatkata, dutikawamin ditá intashin
pujaunum ejetamawagmayi, niina jeen tsupigtinme. Nunú nunikamin ashí
ikapagti tusag. waipakag amina augmatjamsag
tujamiagbaunash wainkampap tuinawa,
Pablo Jerusalén jegaamu niish dekas Moisés tibau ii umiinag
17੅Jerusalén jegaa ajin nuwiya Jisusa nunash imatiksagkeap umiawa,
nemajuidau shiig anenjamsag tujabiagtatui. 25੅Judiuchu aidau Jisusan
jujamkiagmayi. 18੅Kashinia duwi Pablo: dekaskeapi tusag nemajuina dushakam,
Jacobo ijagsami takui, QLLMDLDVKLQND‫ێ‬ ashí apajimtai aidau anagkuamu aina
biaji. Nui jegakmá ashí Jisusa nemajin duka yuwawaigpajum, tsanijintash
aidaun diin batsatbaunum jegawabiaji. tsanijinawaigpajum, kuntin ayatak
19੅Nunika ajin Pablo ditan kumpamá, pempeaja maamu aina nuna nejesh,
GXZLPDNtPDNLFKLNQLZHNDHVDPXQPD‫ێ‬ numpashkam yuwawaigpajum tusa
yan, judiuchunum wekaebaunmash agatjabiaji”, tiaju.
Apajuí nuní yainkame tusa ditanash
ujabi. 20੅Nunú tabaun antukag Apajuin Pablo achikbau
emematiagmayi. Nunikag Pablon 26੅Tusatima cuatro aentsú yajuak we,
chichajuinak: kashinia duwi ditajai pegkediag, jega
—Dekas yatsujuh pegkejai ame tame Apajuí ememattainum Pablo wayaa,
duka, WXMDVKDPHVKZDLQPHGHNDSD‫ێ‬ sacerdoten chichajak:
mainchau iina patayí judío aidau —Jutii pegkeemu tsawan umintaik
Jisukristun dekaskeapi tusag nemajuina makí makichik kuntinun sumakag,
duka. Nuna nuninakush ditak, Moisés Apajuin anentag susatasag taawagtatui,
chicham umiktinun ukugtamkimua —tusa ujakajui.
duka tuke idaitsuk umigmainai 27੅Nuna tusa tuke duti dutikakua siete

tuinawai. tsawan ejetatak wajamunum, wajumak


21੅“Tujash amina chichagtamainak, judío Asia nugkanum batsamin aidau,
auk nigka ashí iina patayí judío aidaun, Pablo jega Apajuí ememattainum
nuigtú judiuchu aidau batsataina pujaun wainkag, ashí aentsun ujakag
nunash jintintak: ‘Moisés chicham dapampakaju. Dutikawag Pablon
XPLNWDMXPWLPDZDGXNDXPLJPDL‫ێ‬ achikag, 28੅senchi untsumjukag: “¡Israel
tsugme, uchi aishmagkuch akiinkuish, aents aidauwah, yainkatajum! Ju
pakagkagmek ajapjumaitsugme, iina aentsua juuwai ashí nugkanum
muunji takajakua dushakam atumek wekagas, aentsun jintintak: Jutii judío
7DNDVEDX੄21੄22 256

aidauti umigtaiji aidauk umigkaigpajum aidauk saegas wesag senchi untsumkag:


taku, Moisés chicham umiktajum tiuwa “¡Ayatak mantamnati!” awajiagmayi.
nunash pegkegchau chichajak, jega
Apajuí ememattaiya junash aikasag Pablo aents tuwakbaunum
pegkegchau chichajú wekaenuwe duka. ayamjumaku chichakbau
Nuigtú yamaishkam griego aents aidaun 37੅Suntajan batsamtaijin awayattaku

jega Apajuí ememattai pegkegma juwi emam, Pablo comandanten iniak:


utsaa pegkegchau awasae.” —¿Wisha machik augmaitsujamek?
29੅Nunak, Tróɹmo Efesonmaya nujai —timayi.
Pablo yaaktanum wekagun wainkaju Tusa iniam comandante ayaak:
asag, jega Apajuí ememattainmash —¿Amesh griego chichamash
awayaestai tusag tiajui. dekamek? 38੅¿Ame yamaipat, (JLSWXQ‫ێ‬
30੅1XQDDQWXNDJDVKtQX\DDNWDQPD‫ێ‬ maya aents Romanmaya apun
yag pampaidau. Nuninak pisajag shiwagmá, chichaman tsuwapá cuatro
kautuawag, Pablonak achikag jega mil maanin aidaun yajuak uwegshunum
Apajuí ememattainum wajaun japikí jiijua duchaukaitam? —tau.
agaa jiyamuik, wamkesag waitinak 39੅Tama Pablo ayaak:

epetiagmayi. 31੅Ayatak maata tiagtai, —Wika judiuwaitjai, mina pujutaijuk


wamkes Romanmaya suntaja yaakat muun Tarso, Cilicia nugkanum
comandantejin, DVKtDHQWV-HUXVDOHJQX‫ێ‬ awa nuwiyayaitjai. Wait aneasam ayú
mia aidauk senchi maaninawai, tusa tujutta, aents aina juna machik
ujakam, 32੅suntag aidaun ijumag, ashí ausatasan wakegajai, —timayi.
tikich suntajá apuji aidaunash yajuak 40੅Tusa tutai comandanteshkam ayú

SLVDMDJDHQWVWXZDNiDEDXQXPNDXWNDJ‫ێ‬ tima suntajan batsamtaijin wayatasa


mayi. 1XQDZDLQNDJ3DEORQVXZLPDL‫ێ‬ watai papajá iwakbaunum wajas,
daushkam idaisagmayi. 33੅Nunikagmatai uwejen takuiniabi, aents pampaun
comandante jegantun, Pablon achiká itatmitkak ausatatus. Dutikam aents
juki jimag jiju ikagmauwai, jigkagtajum itatjagmatai hebreo chichamai ditan
tusa sujuk idayas ajuma duwi jegantun: aujak:

22
¿Amesh dekas yaitpa? ¿Wají 1੅“Israel wegantu yatsug

chichamaiya aikagmainawa? tusa iniibi. aidauwah, DVKtPXXQDLGDXWLJ‫ێ‬


34੅Tujash wajumak aents aidau, tikich mesh wait aneasjum antugtuktajum, wi
wajiin pachisag untsumainai, tikich chichaakui.”
aidaushkam dutiksag tikichin tuidau, 2੅Tusa Pablo hebreo੆f chichamai

imatuidau asagmatai comandanteshkam chichattaman antujuk chichatsuk


shiig dekamainchau dekapeau asa: takamtak asagmayi. Nunikagmatai
—Suntajá batsamtain jukitajum, Pablo chichaak:
—tiuwai. 35੅Tiajam Pablon juki, suntag 3੅“Wika judiuwaitjai, yaakat Tarso

aidau ditá batsamtain awayatasag, &LOLFLDQXJNDQXPDZDQXLDNLLQDXZDLW‫ێ‬


papajá iwakbaunum jegantag yanakiag jai, nunikuitkun juwi Jerusalén
jukiajui, aents aidauk Pablon achiktatus tsakajuitjai, papiinashkam Gamaliel
imatikaidau asagmatai. 36੅Ashí aents jintinjuauwai, iina muunji aajakaju

f¬22.2 Tikich papinumag “arameo” tuinawai. “Hebreo” chichamak arameojaig betekmamtin


aajakuí. Jutii chichame Wampisdaujai betekmamtina anmamtin.
257 7DNDVEDX੄22

chichaman umijakajua dutiksag. chicham umiktajum tibaunash umin


Dutikamu asan, atum yamaya juwish asamtai, ashí mina pataag judío
$SDMXL\DGXNHWDNDJVDWDVDMXPZDNHJDL‫ێ‬ Damasco batsamin aidauk niina
najum, imatiksanuk wishakam imá pachisag pegkeg chichagtai pujubi.
niinak takagsatasan wakejinaitjai. 13੅Nunú Ananías mina tajutí chichagtak:
4੅Wika duwikik yamajam chichama juna ‘Yatsug Sauloh, yamaik ataktú
umiktatus wakegaidaunak egakan wainmakta, tujutmayi.’ Nuna tusa
maatasan, ashí nuwaí nuwaima tujutmawaik niimin wainmakbaijai.
yajuakan aents achiká chimpitainum 14੅Nuna nunika ai chichagtak: ‘Iina

chimpiyajai. 5੅Sacerdote apuji aidauk, muunji aajakajua nuna Apajuiji, duwik


ashí apu aidaushkam nunak shiig QDJNDPMDPDVDPLQDNZLZDNHJDPX‫ێ‬
dekagtuinawai. Dita papí agag sujusajui, nash dekaatin atí tusa etegtamjau asa,
Damasco iina yachi judío aidau yamai dekas Pegkeja nunash wainak, ni
batsatbaunum jegá nuna inakmas, chichamujinash antugkati tusa
Jisusa nemajin aidaun egak achijá, juwi aikagmaume. 15੅Dutijabau asamtai
Jerusalén ikaunmamtai, suwimak yamai nagkamsamek, ame ni pachisam
susami tusag. ashí nugkanum wekaesam etsegkattame,
nuniakum ame wainkamugmesh, ame
Pablo ni yapajinamu etsegtumamu chicham antukbaugmijai tuke
(Tak. 9.1-19; 26.12-18) etsegsamké atatme. 16੅Yamaish nu
6੅“Nuna dutika sujusagmatai, nuna nuniktinaitkumesh, ¿wají dakame?
jukin Damasco jegattakun jintá wegai, Wajaktá nunikam imá Apu Jisusa duke
etsa tajiastatak wajasú ai, QD\DLPSLQ‫ێ‬ anentaimtusamin yamigtajame, dutikam
maya senchi etsantug egketkamtai, tudaugminish tsagkugnagminum’,
7੅nugká iyaagbaijai. Nunikan chichaman tujutmayi.
antukbaijai: ‘Saulo, Saulo ¿wagka
minash waitkajame?’ 8੅tujutkui wi Pablo judiuchu aidaunum
iniakun: ‘¿Apu amesh yaitpa?’ tibaijai. awemamu pachisa etsegtumamu
Tusan tai ni aijak: ¶:LND-LVXV1D]DUHW‫ێ‬ 17੅“Nuna ashí umikan Jerusalén
numiayaitjai, ame ya waitkame wakitkin jegaan, MHJD$SDMXtHPHPDWWDL‫ێ‬
nuuwaitjai.’ 9੅Wijai yujaidaushkam num Apajuin aujkun pujusan, 18੅Apu
tsaaptinun wainkag ishamkagmayi, Jisus paan wantintujun wainka ai
nuninayatkush mina aujtaunak nuna chichagtak: ‘Jerusalegka juwig pujutsuk
takumpap tawa tusag dekaachagmayi. juka ukuakum wamkesam jiinkita,
10੅Nuna tujutkui: ‘Apuh, ¿wajukati juwiyag ame mina pachittsam
tusamea wakejutame?’ tusan iniasbaijai. etsegtaish antugtamkachagtatui’,
Nuna tai Apu Jisus chichagtak: tujutmayi. 19੅Tujutkui wi chichaakun:
‘Nantaktá nunikam wegam antsamek ‘Apu minak dekajuinawai, wi jega
Damasco jegata, awi jegawamin ame ijuntainum wekaetusan nuwiya aents
dutikmainnak ujapakagtatui’, tusa amina dekaskeapi tusa umigtamaidaun,
tujutmayi. 11੅Tsaaptina nu wainmachu DFKLNiMXNLQDHQWVDFKLNEDXFKLPSLWDL‫ێ‬
etimtai, wijai yujaidau egkegsag num chimpiakun suwimduweg nunak.
Damasco ejetiajabi. 20੅Esteban, amina inakem amina
12੅“Nuanuí makichik aents Ananías pachipas chichaun mainakuish,
daagtin, Apajuí puyatjus umijin, Moisés wishakam chichaman ijutkan, nuna
7DNDVEDX੄22੄23 258

PDLGDXQMDDQFKMLQDVKNDPZLNLNXLWDP‫ێ‬ —Wika Romanmaya aents asan


juyag nunash shiig dekagtuina jama.’ Romanmayaketjai, —tuuyi.
21੅Tusa tai Apu Jisus chichagtak: ‘Tutsuk 29੅Nuna timatai Pablon asutiatatus

wetá, wi aminak atushat tikich ijunjaushkam ukukiagmayi. &RPDQGDQ‫ێ‬


nugkanum aents judiuchu aidau teshkam “Romanmaya aentsuitjai” tutai
batsatbaunum awemattajame’, antuk, ni jigkagtajum tusa inamjau asa
tujutmayi”, tiuwai. senchi sapigmakmayi.

Pablo Romanmayayaitjai tibau Pablo judío dekas apuji aidau


22੅3DEORWXVDFKLFKDWDLDQW~DQWXMXLQD‫ێ‬ ijunjamunum awayamu
kua ashimtai, aents aidauk senchi 30੅Kashinia duwi comandante Pablonash:

pampajag: “Ju aentsua juka ayatak ¿Wagkag judío aidaush imatjuinawa? tusa
mantamnati, mautskek idainaschati”, shiig dekajuata tau asa, jiju ikagmauwai
tusa imatuinak, 23੅jaanchjinak japikí jigkagbaunak atitug sacerdote apuji
tujit ichigkag wajantag, nugka aidaun, tikich dekas apu aidaujai
yukuukuntun atsaaki jukiag yakí ijunjatnume tusa ipaa, ashí ijunjamtai,
nagkimawag wajagtai, 24੅comandante nuaduí Pablon ejapeen awaantagmayi.

23
suntajin: 1੅Dutika awaantam Pabloshkam

—$QXtDWXPEDWVDWEDXQXPDZD\D‫ێ‬ apu aidau ijunjaun shiig esetug


jum asutiatajum, wajuk asamtaig aents diis chichaak:
aidaush imatjuinawa nuna etsegkati, —Yatsug aidauh, wika Apajuí umijin
—tusa awemabi. 25੅Dutikawajam asan pegkeg anentaiyai pujuwaitjai,
Pablonak jigkagbautak awasag asutiata nunisnuk yamaya juwishkam, pujajai.
tama, nui capitán wajau asamtai 2੅Tusa tutai sumo sacerdote Ananías,

chichajak: aents Pablon adijis ijunun:


—¿Atumesh Romanmaya aentsush —Aanú tawa nu weni awatita,
shiig chichame dekagtsuk asuttanmash —timayi. 3੅Tutai Pablo nuna chichajak:
inagbaukaitjum? timayi. —¡Aentsun tsanuwah, amina dekas
26੅Nunú tama capitán antuk, FRPDQ‫ێ‬ Apajuí awatamtatui! Chicham umiktin
danten wejí jegaantun chichajak: tawa dutiksamek dekagtuatasam
—Ame asutiatajum tusam aents eketiatkumesh, ¢ZDJNDZHQLDZDWLWD‫ێ‬
awemaum duka Romanmaya aentsui, jum tusamesh tujutme?
nunin asamtai dutikmaitsui, —tiyabi. 4੅1XQDWXWDLQXLSHNDMX3DEORQFKLFKD‫ێ‬
27੅1XWLPDFRPDQGDQWH3DEORQMHJDDQ‫ێ‬ juinak:
tun iniak: —¿Aajamesh Apajuí sumo sacerdotejish
—¢'HNDVDPH5RPDQPD\DDHQWVNDL‫ێ‬ pegkegchaush chichagkamum? —tiajabi.
tam? —tau. 5੅Tama Pablo ayaak:

Tama Pablo ayaak: —Yatsug aidauh, ZLNDVXPRVDFHUGR‫ێ‬


—Ehé, wika Romanmayayaitjai, tenak dekachu asan tajai. Apajuí
—tuuyi. FKLFKDPHDJDJEDXZDQXFKLFKDDNVKD‫ێ‬
28੅Tutai comandante chichaak: kam: ¶$WXPLQDSXMXPDLGDXNSHJNHJ‫ێ‬
—Wi Romanmaya aents wetasanuk chau chichajigpajum’, tawai.
kuashat kuichkin akikmakuitjai, 6੅Nuna ti saduceo aidau, fariseo

—timayi. aidaushkam ijunjamunum pachitjaun


Apu tutai Pablo ayaak: wainak senchi jiiká chichaak:
259 7DNDVEDX੄23

—Yatsug aidauh, wika fariseowaitjai, nagkaesau aajakajui. 14੅Imaan aina nu


mina muuntug fariseo aajakú aina nu sacerdote apuji aidaun, nuigtú tikich
akiiamuitjai, nunin asan wika: ‘Aents apu aidaun jegajiag chichajuinak:
aidauk jakag dekas nantakiagtin —Jutii aidauti Apajuí adaisaja, Pablo
ainawai’ tau asamtai, QXQDGHNDJWXD‫ێ‬ mautskek yujumkak makichkish
wagtatus imatijuinawai, —tuuyi. yuwachagmi tusaja chicham umikji.
7੅Nuna Pablo timatai fariseo aidau, 15੅Yamaik atumesh, DVKtWLNLFKDLGDXWLJ‫ێ‬

saduceo aidaujai ijunag aidau, ditak mijai comandante segatajum, atum


pampá pampandayinakua kanakajabi. pachimasjum jutii batsatbaunmash
8੅Saduceo aidauk: “Jakau aidauk tuke itatajum, jutiishkam shiig kuitamsa
nantagchatin ainawai, nayaimpinmaya chicham dekajuami tusajum, dutik
aentsush atsuinawai, wakanchakam unupiajagmin atumiin eke taachuk jutii
shiig atsawai” tuinai, fariseo aidauk ashí maawagmi, iik umintsá atatji,
nunak awai tinu asag nunikagmayi. —tiagmayi.
9੅Nunikag kajekag senchi untsumiagtai, 16੅Nu tuinamun Pablo umayin akiinau

wajumchik aents dekas Moisés chicham uchi antuk, suntajan batsamtaijin diichji
umiktajum timawa nuna jintinkagtin pujau asamtai jegajua ujakmayi.
fariseo aidau asag, wajakiag chichainak: 17੅Dutikam ni Pablo capitanin untsuk

—-XDHQWVXDMXNDPDNLFKLNSHJNHJ‫ێ‬ itan:
chaunakesh takaschae, dekatsji —-XXFKLMXNLPFRPDQGDQWHSXMDPX‫ێ‬
wakankesh nuniachkush, Apajuí aentsji num ejegata, dutikam ju uchi ni
nayaimpinmaya aina dukesh ausau ujamain awa nuna ujaktí, —tusa timayi.
amainai. 18੅Tima capitanchakam uchin juki,
10੅Tusa senchi jiyaniniagtai, FRPDQ‫ێ‬ comandante ejeti:
danteshkam puyati, nuniak Pablon —Pablo achikam puja nunú untsujuk,
achikag jiikiag maawainum tusa, suntag jujú uchi jukim comandante ejetita, ni
aidaun chichaman awetiabi: ujamain chicham awai tawa nuna ujaktí
—Kaunawag jiiktinme, dutika ataktú tujutmatai, juna uchin jukin itaajai,
dita batsatbaunum ejegawagti —tusa. —tiuwai.
11੅Dutika ejegam kanittaman, kashi 19੅Tama comandante uchin uwegnum

Apu Jisus Pablon wantintuk: “Pabloh, achiká juki, niinak akanki ema:
anentaim ichichiagta, Jerusalegka juwi —¿Wají ujatkata tame? —tusa iniau.
mina pachittsam etsegkaum antsamek, 20੅Tama uchi niina ujaak:

Romanum ejetamawagmataish —Iina patayí Judío aidau chichaman


etsegkata”, tiuwai. umikagmae, amina pachipasag: ‘Kashin
Pablo jukim dekas apu batsatbaunum
Pablo maami tiagbau itata, dutikawamin wají chichamak
12੅Kashinia duwi, wajumchik judío ajawa nunú shiig kuitamsa dekajuami
aidau ijunag chichasag, Pablok dekas tusa segatá’, tujabiagmae. 21੅Nuna
maami, tusa chichaman umigkag, tujamainakuish kakajus ‘ayú’ tiipa.
wainka tunai, dekas yujumak yutsuk, Cuarentan nagkaesau aents uumkag
umutash umutsuk batsamsá, Pablo maa dakainawai: ‘Jutiik Pablo maachkuik
nuaduí yujumkak yuwawagmi, yujumkak yutsuk umutash umutsuk
maashkuik yuwachagmi, tusag shiig batsamsagmi’, tusag; nuní chichaman
chichasajui. 13੅Nuna tuidauk cuarentan umikag, yamaik amina utusag ayú tiya
7DNDVEDX੄23੄24 260

tusag nunak dakagmainawai, —tusa segamjai ame antaminish niina


ujakmayi. pachisag titinme, wagkag kajejuinawa
22੅Nunú ujakam comandante uchin nunash tusan, duwi wainiami.”
chichajak: 31੅Tuja suntag aidauk apu nuniktajum

—Wetá, nunikmesh mina ujatkaum WLEDXQDNLPDWLNVDMDJ3DEORQFDEDOOR‫ێ‬


duka makichik aentskesh ujakaipa, num ekeni jukiag, kashi we weenakua
—tusa awemabi. Antipatrisnum jegawajui. 32੅Nunikag
kashinia duwi suntag dawé ashinuk ditá
Pablo apu Félix pujamunum batsamtaijin waketuinai, VXQWDJFDEDOOR‫ێ‬
awemamu num shibauk Pablojai wegagmayi.
23੅Nunú ujaká ukukim jimag capitanin 33੅Nunik Cesarea jegawag papí agagbaun

untsuká itan: apun suwinak, 3DEORQDVKNDPHMHJDZDJ‫ێ‬


—Doscientos suntag dawé wetin mayi. 34੅Nunú papí agagbaun aujus
aidau ijumjam nuigtú setenta suntag diisá, Pablon apu iniak:
caballonum wegagtin aidaushkam —¿Amesh tuwiyampaitpa? —tau.
ijumjam, dutiksamek doscientos suntag Tama ni ayaak:
nagki tinamkam dushakam ijumjata, —Wika Cilicianmayayaitjai —tutai
kashi a las nueve jegai Cesareanum dekajua 35੅chichajak:
wetinme. —Jasta, DPLQDFKLFKDPDQDSXWXJ‫ێ‬
24੅Nuna tusa, nuigtushkam makichik maina nu kaunak chichainakui, duwi
FDEDOORVKLLJXPLNWDMXP3DEORHQWVDP‫ێ‬ dekajuatjame.
katin, dutikajum nui ekenjum iwaakuk Tusa achijatin aidaun:
VKLLJNXLWDPVDMXPDSX)pOL[SXMDPX‫ێ‬ —Jukijum Herodesan pujutaijiya awi
num ejegatajum, tusa awemak 25੅juna ejegajum, atum shiig kuitamkatajum,
papiin agatug awetiuwai: —tusa awemabi.
26੅“Wi Claudio Lisias, amina apu

Félix chichame antugtaiyah, juna Pablo Apu Felisai ejegam ni


SDSLLQDJDMDQDZHWDNXQNXPSDP‫ێ‬ ayamjumaktinji chichakbau

24
jame. 1੅Cincoa imajin kanaja
27੅Judío aidau, ju aentsua juna tsawamunum sumo sacerdote
achikag maata tuidaun, wi mina Ananías, tikich wajumak judío apuji
suntajujai shimutkan ayamjukjai, aidaujai, makichik abogado Tértulo
Romanmaya aentsui tabaun antukan. GDDJWLQXQD\DVi&HVDUHDQXPNDXQDZD‫ێ‬
28੅Wajinmak imatjuinawa tusan jui, chichaman Pablon tiagta tusag.
dekajuatasan wakegau asan, judío 2੅Pablon itawagmatai Tértulo wajakí apu

apuji aidau ijunbaunmash ejegamjai. Felisan aujak:


29੅Nunikman dita chicham umitaiji —See tajame apuh amina, ame inamu
aidaun pachisag nuna umiatsui, asamin agkan batsatainaji, nuigtushkam
tuidaun antugkamjai; tujash ni amina yachagminig kuashat wají iina
achinak egkemainnakesh, maam nugkeenish iwagnaka duwi. 3੅Ashí nu
amainnakesh waitkashmajai. 30੅Tuja dutikamua nunak ashí yantamnum shiig
judío aidau maawagtatus chichaman aneas juwainawai, nuaduí apu Felisa
umigkagbaun ujatkagmatai dekaan, eme anentajame. 4੅Tujash kuashat
anuí amina awetajame; dutikakun tsawantan atankijam tau asan, wait
chichaman aputuidaunashkam aneasam jutii chichamush machik
261 7DNDVEDX੄24

antugkagtukta tusan segajame. 5੅Ju etsegjai, dita waitai tuina nuna. Wagki
aentsua ju, judío aidaunak tuke wika chicham umiktin agagbauwa nuna,
chichaman tsuwapjin asa, ashí Apajuí etsegtin aidau agajajua nunash
nugkanum wekagas judío aidau dekaskeapi tau asan. 15੅Wishakam dita
batsatbaunmash ni dapamkagtú aidau, Apajuik aents pegkeg aidau,
wekaenai, QLL\DLGHNDV-LVXV1D]DUHWQX‫ێ‬ SHJNHJFKDXDLGDXMLQDZDMXQDVKLQDQMDW‫ێ‬
mia pachis waitá etsejin agma nuna napita tuina dutiksanuk tajai. 16੅Nuaduí
chichamjú wekaetinuk. 6੅Nuigtushkam Apajuí emtinish mina anentaimtajuish
jega Apajuí ememattaiya nunashkam, pegkeg, antsanuk aents aidaunmash
tikich aentsun awaintua pegkegchau pegkeg atasan kakanmamjai.
emau asamtai, achikaja jutii chicham 17੅“Wika wajumak mijadai tikich

umiktin agagbauwa dutiksaik nugkanum wekagun, mina nugkajui aents


dekajuami tajin, 7੅comandante Lisias waituidaun anenjauch suwakun,
suntajin utsanjama, senchi kakantus Apajuinash anentag susatasan taamjai.
juki, 8੅aents juna chichaman tuina juka 18੅Nunikan pegkeenu asan, jega Apajuí

dekas au apu puja awi wetinme, ememattainum pujumjai, tujash nuwig


tujamaji. Nunin asamtai imá ameketme kuashat aentsuk atsuagmae, nuigtú
ju ashí jutii pachisa etsegtuinag nu pampandayamukesh atsume, QXQLDPX‫ێ‬
dekamainmek. num wajumak mina pataag judío
9੅1XQDWXWDLMXGtRDLGDXQXLLMXQXVK‫ێ‬ Asianmaya aidau tajutuawag waitkagmae.
kam: 19੅Nunú mina tujutuidau aminí kaunawag,

—Ni tawa duka dekaske, —tuidau. mina pegkegchaujush ajutuash nuna


10੅Nuna tiagmatai Pablon apu iwijau tujamain ainawai. 20੅Nuniachkush, ju
chichaktí tusa. Dutikam Pabloshkam kaunak ijuna jujú aidaukesh, mina pataag
wajakí chichaak: judío aina nuna apuji batsatbaunum mina
—Apuh, ame kuashat mijanai jujú ejetiagmataish, wi bakumamainnash
nugka juwi apu wajasam chicham dekagtuawagmasha nuna ujapamain
epegkeakum pujau asamin shiig ainawai. 21੅Untsu nui ejetiagmatai senchi
aneasan wi ayamjumamainun titajame. jiikan chichaakun: ‘Yamai mina jutijajum
11੅Ameketme dekas ju shiig chicham juka, wika jakau aidaush nantajagtinai tau
dekamainaitam duka. Wika Jerusalén asamtai, nu dekagtuatasajum jutijagme’,
Apajuin ememattasan taanuk, ayatak tusan imá nunak timajai.”
doce tsawanchik pujusmajai. 12੅Nuanuí 22੅Nuna tutai Apu Félix, nigka duwik

makichik aentsjai jiyaniaigkish, QDJNDPDV\DPDMDPFKLFKDPHWVHJEDX‫ێ‬


QXQLDFKNXQXVKMHJD$SDMXtHPHPDWWDL‫ێ‬ nak shiig dekau asa, FKLFKDPGHNDJEDX‫ێ‬
num, jega ijuntainmagkesh, tikich nak nui tsujig idayak:
yaaktanmagkesh chichaman aentsun Comandante Lisias taamtai, nuaduí
tsuwapjuan dapampá wekagaigkish DWXPFKLFKDPHWVHJEDXQDNGHNDMXDW‫ێ‬
waitkachagmae. 13੅Jujú aents aidau jime, —timayi.
mina chichaman tujutiagtatus 23੅Nuna tusa idayak capitanin:

kaunawaja juka, GHNDVZLQXQLNEDXJ‫ێ‬ —Pablok jukijum achikbautak


nak aminak nuna nunikmae tusagkesh apusatajum, dutikakjumesh machik
ujapamain ainatsui. 14੅Wika iina muunji agkan idaisatajum, niina kumpají
aajakajua nuna Apajuijin umigjai, aidaush kautuawag wainkatnume,
nuniau asan Yamajam Jinta juna nuninak yaigtinme, —timayi.
7DNDVEDX੄24੄25 262

24੅Dukapech tsawan pujus Apu Félix, chaun takasuitkuig awi etsegtuktajum,


niina nuwe Drusila judío nuwa nujai —tiu.
taa: 6੅Nuna tusa Festok Jerusalén ocho

—Pablo jiikjum juwi itatajum, —tima, tsawan pujus Cesarea jegaa, kashinia
Jisukristuwa duke dekaskeapi tumainai duwi dekas apú ekeemtaijin ekeemas,
tusa etsegbaun antuku. 25੅7XMDQXLJWXVK‫ێ‬ Pablon itaatajum, WXVDDHQWVXQLVKLWNDX‫ێ‬
kam Pablo, pegkeja duke takatan wai. 7੅Tusa ishiakam Pablon jukiag
pachis, iik kuitamamtan, tsawan dekas awayawagmatai, judío Jerusalegnumia
nagkanbaunum Apajuí aentsun kaunkajuk, Pablon jegaantag adijis
etegjatna jujai pachis etseju. Imattai ijunas, juka aents nuninai, tusag wainak
Apu Félix ishamak: HNHWNLDJWLNLPDSHJNHJFKDXQHWVHJWXL‫ێ‬
—Yamaik wetá, wi tikich tsawantin, dau, waintanakesh wainkachu
agkan ajutkui duwi taan untsuktajame, ainayatak. 8੅Imatjuinam Pablo ni
—timayi. ayamjumaktatus chichaak:
26੅Apu Felisak, Pablonak kuichkin —Wika makichik pegkegchaunakesh
sujusmatai akupkatjai tau asa, tuke takaschamjai. Chicham umiktajum
untsusagké au, niijai chichastatus. timawa nuna pachisnukesh, jega Apajuí
27੅Tuke duti dutikakua jimag mijanan ememattaiya nunakesh, 5RPDDSXMLQD‫ێ‬
inagkeakiuwai. Nunik Félix jiintai, kesh pegkegchauk chichagkachmajai,
Porcio Festo yapajinauwai. Nuniak —timayi.
judío aidaujai shiig juwakta tau asa 9੅Nuna tusa taig, Festo judío aidaujai

3DEORQDNDFKLNEDXWDN)HOLVDNXNXNLX‫ێ‬ shiig juwakta tau asa, Pablon iniak:


wai. —¿Amesh Jerusalén wetasamesh
wakegatsmek? Jerusalén jegawamin
Pablo apu Festui ejegamu ZLVKDDZLWDDQFKLFKDPDQGHNDMXDW‫ێ‬

25
1੅Nunik Festo apu we jame, —tau.
kampatumchik tsawan pujus 10੅Tama Pablo niina ayaak:

Cesareanmaya jiinki Jerusalén weuwai. —Wika dekas Roma apuji inabaunum


2੅Nunik jegaamtai sacerdote apuji aidau, pujau asamtai, awi minak chichamnash
judío apuji aidaushkam, dekas dekagtumain ainawai. Amek minak shiig
chichame antugtai aidaujai ijunag, dekagtame, wika makichkish mina pataag
Pablon pachisag apun ujaidau. 3੅Nuna MXGtRDLGDXQDNSHJNHJFKDXQDNWDNDJVDFK‫ێ‬
dutika ujainak: Wait aneasam ame majai. 11੅Wi dekas pegkegchau takasú asan
Pablo juwi Jerusalén itatajum tusam, maam amainaitkunuk, mantuawaipajum
chicham awetí itaata, tusag segaidau. tumamaitsujai, tujash mina pachitus
Nunak juki inibiagtai, jintá dakak maata wainak tujutuina aniaigkik, makichik
tuidau asag, tiajui. 4੅Tiagtai Festo ditan aentskesh ditaig sujutmain ainatsui. Wika
chichajak: dekas Roma apujiya duke chichaman
—Tujash Pablo Cesareanum achikam dekagtuati tusan segajame, —timayi apun.
pujajama. Nuniau asamtai wi juwi 12੅Nuna tutai, Festo niina ijunja

wajumak tsawan pujusan wejitasan chichataiji aidaujai ijunag chichasag,


anentaimjai. 5੅Nuaduí dekas atum Pablon chichajak:
aidautijum, yaita chichame antugtai —Dekas Roma apujiya nu dekagtuati
aidaush, nunú aidautijum wi wegakui tame nuniau asam, 5RPDDSXMLSXMDPX‫ێ‬
minijum, QXQ~DHQWVGHNDVSHJNHJ‫ێ‬ num wetatme, —tiabi.
263 7DNDVEDX੄25੄26

suntajan apuji aidau, nuigtú nunú


Festo apu Agripajai chichasbau yaaktanmaya dekas chichame antugtai
13੅Wajumchik tsawan asa, apu Agripa, aidaujai, chicham dekaatasa ijuntainum
Berenicejai Cesarea jegawajui Feston utsanawagmayi. Imanikagmatai Festo:
kumpamawagtatus. 14੅Nui jegawag —Pablon utitajum, —tima itawajui.
kuashat tsawan batsataidau asag, Festo 24੅Dutikawagmatai Festo chichaak:

nunú apun Pablo pachis ujaak: —Apu Agripah, ashí muun aidautijum
—Juwi makichik aents Pablo daagtin Félix MXWLLMDLMXZLLMXQMDXMXPQXDLGDXWLJPL‫ێ‬
achiká ukukbau pujawai. 15੅Jerusalén pujai nash tajime, ju aentsun juwi itaag juna,
sacerdote apuji aidau, judío apuji ashí judío aidau chichaman aputusaje
aidaushkam niina pachis dekas mantamnati Jerusalén nagkamsag, nunisag juwi
tita tusag segatiagmayi. 16੅Tujutuinakui wi Cesareanum taamtaish: ‘Juka ayatak
ayaakun: ‘Romanmaya apu aidautik aents mantamnati’, tusag segatuinawai.
chicham tsuwapjuamua nunú, tikich aents 25੅Tujash wi diismak ju aentsua juka, ni

chichaman tuina nujai igkumtikamash, SHJNHJFKDXWDNDVEDXQXPPDQWDPQD‫ێ‬


ayamjumamainjin taigkik mantamnati tusaik mainjig atsujui. Dutikau asan niishkam
tuchau ainaji, tibaijai. 17੅Nuna ti ai, Roma apujiya nu chichaman dekagtuati
ditashkam juwi kaunawagmatai, wishakam tujutu asamtai, niiní untsu awematjame,
kashinia duwik chicham dekaata tusa timajai. 26੅Tujash wi mina apug Roma
ekeemtainum ekeemsan: ‘Nunú aents puja nunash, junak dekas juní asamtai
itagtuatajum’, ti ai 18੅itawagmataish, MXWLNDLQDZDLWXVDQSDSLLQDVKDJDWPDLQ‫ێ‬
chichaman tsanumjuidaushkam, ni chau dekapeau asan, juwi atumní
pegkegchau takasbaujin tuinatsuash tusa itaajai, tuja dekas apu Agripah, amina
anentaimtusmayag nuninnakesh tichagmayi. niish inias dekajuati, dutikamtai
19੅Imá ditá muunji Apajuin umijin aina wajintig nuna wisha antugkan
nunak, tikich Jisus daagtin maamu, yamaik papiinash agatjatjai, tajai. 27੅Aents jutika
anean nantakiu asa iwaaku pujawai, Pablo achikbau, nuna dutikau asamtai
tibaujinak pachisag etsegtiagmayi. 20੅7XLQD‫ێ‬ jutikainawai, tutsuk awemamuk shiig
kui, wika nuna pachisnuk imatikan shiig dekamaitsui, —tiabi.
dekachu asan, utugkajak tuutun, Pablon,
amesh dekas Jerusalén jegatasamesh Pablo ni utugchatji pachisa apu
wakejatsmek, awi chichaman dekajuatjame Agripa ujakbau
tusan tibaijai. 21੅Nuna tai, wika dekas Roma
26
1੅Nuna timatai Apu Agripa
apuji Augusto chichamnak dekagtuati tajai, Pablon chichajak:
tujutkui, yamaikik untsu junismek pujustá, —<DPDLDPHQXQLNEDXJPHNHWVHJWX‫ێ‬
wi aents ejetamain akui awematjame tusan makta, —timayi.
idaisamjai, —tau. Tama Pabloshkam: Jasá asajum
22੅Tusa tutai Agripa chichaak: antugtuktajum, taku uwejen takuí,
—Wishakam wakegajai ni chichaakui wajaí chichaak: 2੅“Shiig aneasan amesh
antugkatasan. antugtamin, mina apug Agripah
Timatai Festo ayaak: chichaajai, mina pataag judío aidau
—Kashin dekas ni chichaakuig mina pachittsag etsegtujuina nuna
antugkata, —tiuwai. pachisan wishakam etsegtumaktasan.
23੅Tusa idaisam kashinia duwi, Agripa, 3੅Amek judío aidauti dutiktaiji aina duka

Berenicejai shiig iwagmamjag, ashí ashí dekame. Nuniau asamin minash


7DNDVEDX੄26 264

shiig emamkesam antugtukta tusan 12੅“Nuna dutikatasan yaakat Damasco


segajame. webaijai, sacerdote apuji aidau dutikata
4੅“Ashí mina pataag judío aina juka tusa awetuinakui. 13੅Mina apujuh,
minak shiig dekagtuinawai, wi mina nunikan wekaman, etsa tajiaju ai,
nugkajuish, Jerusalegkash datsauch QD\DLPSLQPD\DWVDDSWLQHWVDHWVDQEDX‫ێ‬
asanush wajuk pujujakuitja nunak. jin nagkaesau, minak ashí wijai
5੅Nuigtushkam wi datsauch asanuk, minidaujaí ijumag egketkabi. 14੅'XWLMD‫ێ‬
fariseo asan dekas chicham umiktin mamtai ashí nugká kakekabiaji.
tibaunash uwaetsuk imatiksanuk umin Nuniamunum hebreo chichamai
ayag nunak dekainawai, nunidau asag nayaimpinmaya chichagtak: ‘Saulo,
nuniyi tusag wakegainakug ujapamain Saulo ¿wagka minash waitkajame?
ainawai. 6੅Yamai mina juwi itajuawaja Amek baka kajeká jagkin dajag
nunak, Apajuí iina muunji aajakajua beseakush dekaptsama numamtuk amek
nuna anagkuauwa nuna wishakam pegkegchau wegakum imaniame’,
dakau asamtai, nuna dekagtuawagtatus tujutmayi. 15੅Tujutkui: ‘¿Apuh amesh
itajuawaje. 7੅Israela uchijí doce yaitpa?’ tusan iniai: ‘Wika Jisusaitjai,
aajakajua nunú wegantuk imanisajag ame ya waitkame nuuwaitjai. 16੅Tujash
Apajuí anagkagtuamua nunú umintai nantakim, wajantá. Yamaik mina inakeg
wainkagtatus dakaidau asag, tuke atí tusan wantintukjame, nuniau asam
NDVKLVKWVDZDLMDL$SDMXLQDNHPHPDWXL‫ێ‬ ame wainkaum nu etsegtugkata,
nak umijuinawai. Nuna apu Agripah, DWDNWXVKNDPMXWLNVDQXNZDQWLQWXNWDW‫ێ‬
amina ujaajam nuaduik mina pataag jame, GXWLNDPDVKGXVKDNDPGXWLNVD‫ێ‬
judío aidauk yamaish chichaman mek etsegtugkata. 17੅Wi judío aidau,
aputujuinawai. 8੅¿Wagka atumesh, tikich judiuchu aidaujai, DPLQDNDMHJWD‫ێ‬
Apajuí jakau aidaunash inanjatna dusha mainakuish ayamjuktatjame, dutikau
dekaskeapi tatsugme? asan judiuchu aidaunum awemajame,
18੅ame awi weme mina chichameg
Pablo Jisusa nemajuidaun etsegbaun antukag shiig dekaawag,
waitkajakbaun pachis pegkegchaun takainak suwenum
etsegtumakbau wajukmaina numamtuk wajaidau asag,
9੅´:LVKDNDPGXZLNLN-LVXV1D]DUHWQX‫ێ‬ iwanchin inatai yujá nunak idayinak,
mian pachis chichaidaunak senchi dekas pegkeja nuna takainak, tsawai
kajejakun kuashat waitkabiajai. 10੅-HUXVD‫ێ‬ wekaemaina numamtuk wajainak
legnumshakam imatiksanuk takabiajai. Apajuin umigkatnume. Nuna nuninak
sacerdote apuji inatjagmatai Jisusa mina dekaskeapi tujutuinak, ditá
QHPDMLQDLGDXQDNNXDVKDWDFKLMiLNDXQPD‫ێ‬ tudaujinash tsagkugnagtinme, nunikag
kan, DFKLMDWNDFKLPSLMDWWDLQXPFKLPSLELD‫ێ‬ Apajuí pegkemtikbau aidau jukiagtina
jai, mainakuish wisha inamkagtibiajai. nuna ditashkam jukiagtinme’,
11੅Kuashtá aents aidaun suwibaijai, dita tujutmayi.
umijuinamujin idaimitkastasan. Nunak 19੅“Aatus tujutiu asamtai, Apu Agripah,

wika ashí jega judiuti ijuntaiji aidaunum mina nayaimpinmaya tujutunak


wekaesan dutikiajai, imatikau asan, intimjutsuk betek umigkabiajai. 20੅Dutikau
ditanak senchi kajejakun, tikich yaakat asan dekatkauk Damasconmaya aidaun
aidaunum batsatunash imatiksanuk nunú chichamnak ujakbaijai. Nui
wekaetusan egasan yajubiajai. nagkaematkin Jerusalegnumianash, nuigtú
265 7DNDVEDX੄26੄27

ashí nugka Judeanmayanash ujakan, mina nemagtukti tujamui. Tujash imá


nuigtushkam judiuchu aidaunash: ‘Tudau aminakek tujamtsui, ashí aents juwi wi
takat idaikujum, Apajuí nemagkatajum, chichaamun antuina jujai nemagtukti
nuniakjum dekas Apajuí nemajuidau tau asamtai, wi wajukeag junimain
WDNDPDLQDQXQ~WDNDDNMXPLZDLQPDPND‫ێ‬ ainagme, tujash mina jiju ikagmauwai
tajum’, tusan. 21੅Juna wi tau asamtai, jega jigkatjagmatai wajag junitsuk.
Apajuí ememattain pujai, mina pataag 30੅Juna Pablo timatai, nuaduí Apu

judío aidau achigkag mantuata tiagmae. Agripa, tikich apu Festo, Berenice, ashí
22੅Tujash Apajuí yaintsamtai ichichmamsan nui aents ijunujai agaa jiinkiagmayi,
imanisnuk yamaish wekaesan, Apajuin kanakiag nuna pachisag chichasagtatus.
pachisan, ashí aents imanchauch 31੅Nunikag nui chichainak:

aidaunash, apu aidaujai ijumjan ujasnuké —Ju aentsua juka ni pegkegchau


ajai. Wika uwaesanuk chichatsjai, Apajuin takasbaunum mantamnamainjig atsujui,
etsegtin aidau, Moiseschakam nuniktinai junin aigkik achikbautkek egkeemaitsui,
tusag juna againak: 23੅‘Kristuk juwi taa —tusa,
waitkasa maam atinai, nunikash aents 32੅Agripa Feston chichajak:

jakaush nantashtainum ni nagkamchak —Ju aentsua juka akupmainaitji,


nantaktinai, nunik chicham dekas tsaaptin QLLVKGHNDV5RPDDSXML\DQXFKLFKDP‫ێ‬
uwemtikagtina nuna ashí judío aidaunash, nak dekagtuati tichawaitkuig, —timayi.
MXGLXFKXDLGDXMDLXMDNWLQDL·੅µ, tiuwai tuuyi.
24੅Pablo ni ayamjumak nuna tutai, Pablo Roma awemamu

27
Festo senchi chichaká: 1੅Chichai chichainakua dekas
—¡Pabloh, imaanjachumek! Italianum awemami tusag,
Imanikam papí au aujkawam Pablon ashí tikich achigbau aidaujai
imaanjaume, —timayi. yajuak makichik capitán Julio daagtin
25੅Tama Pablo ayaak: apu Augusto suntajin diina nuna: Ame
—Apu Festoh, GHNDVFKLFKDPHDQWXJWD‫ێ‬ jukim ejegata, tima yajupakmatai,
yah, imaanjachjai. Wi chichaag duka 2੅Adramitionum anumtainum, lancha

kuashat anentaimtumainai, WXMDGHNDVNHW‫ێ‬ Asianum wetatus uminas aunum


nash dekaske. 26੅Anuí apu Agripa eketa chimpimjá ajin, Aristarco nugka
dushakam junak shiig dekawai, nuniau Macedonianum yaakat Tesalónica awa
asamtai ni antaish shiig kajintsan nuwiyashkam nui egkemjau asamtai,
wishakam chichaajai, niish junak ashí ditajai ijunja ashí ashinkawa, 3੅kashinia
dekawapita tusan, juka uuká takatsuk ashí duwi Sidognum anumkabiaji. Nunika
iwainaja takasbau asamtai. 27੅¿Amesh apu ajin Julio, Pablon wait anentau asa, ni
Agripah, Apajuin etsegtin tiajua dusha kumpají aidaush kautua wainainak
dekaskeap tiuwaita tamek? Wika ame kuitamkatnume, tiabi. 4੅Sidognumiati
dekaskeapi tame nunak dekagjame. jiinkiaja wegajin, dase igku umpumpau
28੅Tama Agripa ayaak: asamtai, ajuntai Chiprek ukuaku, ashí
—Machikiuch nu pachisam tame ashinkawa, 5੅nugka Cilicia, Panɹlia aina
duwikik, minash Jisusan nemagkati nuna yantamen ijusa wega wegakua,
tusam wakejutam, —timayi. nugka Licianmaya yaakat Mira tutaiya
29੅Tutai Pablo chichajak: nui jegabiaji.
—Wi tikima kuashat etsegtsuk, 6੅1XLMHJDDDMLQFDSLWiQODQFKD$OHMDQ‫ێ‬

machik etsegtaish Apajuik, aminak drianmaya Italianum wegaun jegajua,


7DNDVEDX੄27 266

LLQDVKNDPQXLHJNHSDJPDWDLQDJNDH‫ێ‬ umpuashbaunum nagkaemaku, bote


maki webaiji. 7੅Kuashat tsawantai \DLMXFKQHQDDPLQDPXZDLZDLWNDLQD‫ێ‬
diipasa we batsabaiji, nunisa ashintsá kua lanchanum patai 17੅idaisabiaji,
senchi takai takainakua Gnidonum dutika ajin lancha muunta nuna shiig
jegaa, nuwiyati nagkaemaki wesá dase jigkajagmayi wewe ema idaisatatus
yajá umpumpau asamtai, Salmogkak dase ebesjai tuidau asag. Nuna
tutupnik nagkaiki, ajuntai Creta tentea dutikawag Sirtenum pajagkim awa nui
nagkaiki, 8੅wai waitiakua tugkitak patamig tuidau asag, MDDQFKHMDDPX‫ێ‬
anuasa ashí ashinkawa yaakat Lasea nash kuwajag idaisagmayi, ayatak daseg
tikijunum, Anumtai Pegkeg tutainum umpug emati tusa. 18੅.DVKLQLDGXZLVK‫ێ‬
jegawabiaji. kam daseg senchi dasentu asamtai,
9੅Kuashat tsawan megkaekabiaji, yumi lanchanum wají chimpiamunak jiig
tepeau asa nayantsanum wetak utsaidiagmayi. 19੅Kampatuma juwi untsu
ishamain asamtai, Pablo aents nui ashí jutii aidautik lanchanum wají
chimpijun chichajak: FKLPSLDPXNMXNLXWVDLELDMLQD\DQWVD‫ێ‬
10੅—Muun aidauh, ju ii wegag duka num. 20੅Kuashat tsawantai etsag, yaya
dekas tikima ishamain atin dekapeajai, aidaujai waintsuk yujau asaja,
lanchashkam wají aidaujai utsagtatji, daseshkam imatijamsag ukapittak
WXMDMXWLLDLGDXWLVKNDPMLQDNXLNMLQXPDL‫ێ‬ awajtamu asamtai:
naitji, —timayi. —¡Jegashtatjiapi, jinattajiapi!
11੅Nunú tamash suntajan capitanjiya —tiagbaiji.
duka, lanchagtina nuna, lanchá anunna 21੅<XMXPDNLMDJPDNDNXDVKDWWVDZDQ‫ێ‬

nujai antujak, Pablo chichamenak tai yujanu asamtai, Pablo ejapeen


antugkachajui. 12੅Nunú anumtaig yumi wajantá chichaak:
tepeamtaig pegkegchau weu asamtai, —Muun aidauh, dekas wi timajim
nui ashinuk dekas juka ukuaku Fenice nunú antugtumainus ankamujumtaih,
jegasá dekapsagmi, anumtai Cretanum QXQLNXLWNXJPLQLJ&UHWDQPDJGDNDVXLW‫ێ‬
etsa akaetaiya nuní au asamtai, dasesh kuik, imanika waitiaku wají aidaush
imanik atsawai, awi yumi tepeamtaish utsá yujamaitsuji. 22੅Tujash jakashtajiash
inagkeakiagmi, tiaju. tusagmek ishamkaigpajum. Lancha
beseakuish makichkitigmekesh
Nayants wegamunum senchi jakashtatjume. 23੅Yamai kashia juwi, wi
dasenkamu Apajuí umijag nunú, QLDHQWVMLQD\DLP‫ێ‬
13੅Nuna tusag surnumia dase diipas pinmaya awemamu wantintujuk,
dasentai: Dekas yajau juniatsui 24੅chichagtak: ‘Pablo ishamkaipa, amek

wegagmi, WXVDJQXZL\DQSHPSHJNLDJ‫ێ‬ apu Roma puja nunuí jegatasam


matai, ajuntai Creta tugkitken tikiju wegame. Nuniau asamin, ashí ju
wajasá wegamunum, 14੅etsá minitaijiya lanchanum chimpija junak Apajuí
atú ayaumas senchi dasentuk midau, kuitamkattawai, jinawainum tusa.’
15੅senchi umpumpak yajá pempempaki 25੅1XDGXtPXXQDLGDXKVKLLJDQHDVWD‫ێ‬

etamkui, dase depetki waketmainchau jum, ZLNDGHNDV$SDMXtWLEDXQQD\DLP‫ێ‬


dekapeaku, junisaikish wemí, tusa SLQPD\DDHQWVWXMXWPDGXNDLPDQLVDJ‫ێ‬
idaisabiaji. 16੅'XWLNDDMLQGDVHMXMDPNLP‫ێ‬ keap uminkattawa, tajai. 26੅Tujash
tai wega wegakua, ajuntai yaijuch makichik ajuntainum jegainaku
Clauda tutai ukujin dase imanik senchi patamtatji, —tuuyi.
267 7DNDVEDX੄27੄28

27੅Nunika yujasá jimag tumig QXDGXtWULJRQDNQD\DQWVDQXPXWVDJND‫ێ‬


inagkeakbau ai, makichik kashi nayants jabi, lancha wampumniti tusag.
Adriático nanamsabiaji, GDVHXPSXP‫ێ‬
SDNPDLLNDWLDPDLLNDWLDDZiDZDMWDP‫ێ‬ Lancha tsainkamu
kui wegamunum, lanchanum takau 39੅Tsawagmatai lanchanum takau
aidau aehaet ai, nugkan tikiju adijun aidau nugkanak wainkagmayi, tujash
dekapenak, 28੅kunajin dekaapa diikmag nunú nugkapita tusag dekachagmayi.
treinta y seis metros kunají atatman Dutikainayatak nayants egkeentaunum
wainkajabi, dutikawag nuní dukapech kaamatak atatman wainkag: Awi dekas
ekemsag dekapakmag veintisiete metros anuumkashpash, tusa tiagmayi. 40੅Tusag
atatman wainkag, 29੅kaya tukuig tusag ancla anagkenak tsupijug nayantsanmag
ishamainak, lancha ukujin cuatro ancla idayinak, kanait jigkamu aidaunak
WXWDLQMLLMXtDQDJEDXQQD\DQWVXWVDZD‫ێ‬ atiawaju. Dutikawag jaanch lancha
jabi, lancha nanaamsati tusag. 'XWLND‫ێ‬ nujiin jiitain nenantagmatai, kaamatak
wag: adijkatasa weyaji. 41੅Nunikmá pajagkim
—¡Itusag waamak tsawaja!, —WX\D‫ێ‬ kaamatak wajas aunum chichijam
nume. 30੅Nuniai lanchanum takau aidau, tukuniagbaunum, lanchak patamatai,
umkag wegagtatus bote yaijuch lancha nujinchig shiig initak upukuma
lanchanum pataimun ajuinak, lancha umushmainchau wajas tepesabi. Nuniai
nujinchin ancla awa nunas ajuinatai lancha ukujinak ichipig inibi nayants
tumain wajakiag ajugkajabi. senchi tsukatu asa.
31੅Nudiagtai Pablo capitanin suntag 42੅Nunikmatai suntag aidauk aents

aidaujai chichajak: achigbau aidaunak ayatak kajegta


—Ju aents aidau lanchanmak tuyanume, yukuak jiinak pisajainum
juwainashkuig atumek jiinjashtatjume, tusa. 43੅Tiagtai suntajan capitanji Pablon
—timayi. uwemtijatatus wakegau asa:
32੅Tutai suntag aidau bote yaigchia —Nu dutiktak dutikawaigpajum,
nuna anagken tsupijuk nayants ajejajui. dekas ya imá senchi yukumnaita nunú
33੅Dutikawagmatai tsawamunum niiyá eemak yukuak kukag jiinkitnume.
Pablo ashí aents aidaun chichajak: 44੅Nunikagmatai nuaduí tikich aidauk

—Jimag tumig yujainaji yujumak taapna, lancha chipajá juwikish


yutsuk, wajukatjik tusa dakainaku, patabiag katigtinme, —tiabi. Nuna
34੅nuniau asajumin tajime, pipichikesh aatus tiu asamtai ashí jinutsuk
yuwatajum. Duka dekas atsumnawai nu jiinjajabi.
ichichmamsa iwaaku jegatasaja,
makichkish jakashtatjume, LPDJQLVMX‫ێ‬ Pablo ajuntai Maltanum pujusbau

28
mek jegattajume. 1੅Nunika jinutsuk jiinjaja
35੅Nuna tusa idayak, Pablo pagkan ijuntsaja, juka ajuntai Maltayapi
juki, ashí aentsush wainainamunum tusaja dekaawabiaji. 2੅Nuwiya aents
wajan, Apajuin see ti puuká yuwau. aidauk shiijuch kuitamjamainak, senchi
36੅Nunitai tikich aidaushkam wakeesag tsetsek, yumish yutu wajau asamtai, jiin
anentaimsag yuwawaju. 37੅Ashí ijumjag nuna ekeemainak: Atumesh
ijumjamak nui lanchanum chimpijutik tantajum anamatajum, WXVDLSDSDZD‫ێ‬
doscientos setenta y seis aents aajabiaji. jabi. 3੅Nuniamunum Pablo numi pegkeg
38੅Dita yapajuinamunak shiig yuwawag buku kukajú atatman juki apeeyi.
7DNDVEDX੄28 268

Dutikamunum nuwiya dapi jii sukuam Cástor੆g nuigtú Pólux dakumjuka


jiinak, 3DEORQXZHJQXPHVDLQHPDMXD‫ێ‬ anujtukbau aayi. 12੅Nunika ashí
wabi. 4੅Dutiktatman nui tuke batsamin ashinkawa Siracusa anumtainum
DLGDXZDLQNDJSHPSHQWXQLVDJFKLFKDL‫ێ‬ anumkabiaji, nunika nui kampatum
nak: ´-XDHQWVXDMXNDGHNDVPDJNDJWLQ‫ێ‬ tsawan pujusabiaji. 13੅Nuwiyati juwaki
tsukaitai, nunin asamtais nayantsanum DQXDVDDVKtDVKLQNDZD5HJLRMHJDZD‫ێ‬
jakegchamtai, juwi dapi esai maatatus biaji. 1XQLNDNDVKLQLDGXZLZHJDPX‫ێ‬
aikataih”, tuyanume. QXPGDVHVXUQXPLDVHQFKLXPSXPSD‫ێ‬
5੅Tujash Pablok dapin pegajá jiinum kui, jimagchik tsawantaik Puteolinum
jiyawabi, nunikash machikish jegawabiaji. 14੅Nui jegamunum
wajuktsayi. 6੅Nunitai uwejenish wajumak Jisusa nemajuidau batsatu:
iyagchatpash, nuniachkush wajupa asag —Wait aneasam juwi jutiijai makichik
jaka iyaajat tusag dakayanume. Nunik tumig pujusam wetá, —WXVDLSDSDLQD‫ێ‬
makichkish wajukchatai, dita kui: —Ayú, —tusaja nui batsamsá, nu
nunikchatpash tusa anentaimtamujinak tsawan tibau jegakui nuwiyati
idayinak: “Auk apajuitskaitai”, tiajabi. Romanum jegatasa jiinkiabiaji.
7੅Nunú ii anumka batsatbaunum tikiju, 15੅Romanmaya Jisusa nemajuidauk jutii

aents ajuntainum batsatun apuji Publio minamunak chichamnak antukaju asag,


daagtina nuna nugke aayi, nunú niina iina igkumpaktatus Foro੆h de Apio
jeen jujamki kampatum tsawantai shiig tutainum, nuigtú Kampatum Jega
kuitamjamkajabi. 8੅Nui Publio apají tutainum kaunawajabi. Pablo ditan
numpa shiip achikam tsuweak wainak Apajuin see ti, niishkam shiig
pegaknum tepeeyi. Nunittaman Pablo anentaimsabi. 16੅Romanum jegaa ajin,
wejí Apajuin aujus, uwejen antig tikich aents achigbau aidaunak capitán
etsagajabi. 9੅Nuna dutikamtai tikich yajuak, achijatnun dekas apujin ejeti
nunú ajuntainum batsamin aidaushkam susabi. Dutikak Pablonak niinash
kaunkamtai, ditanashkam etsagakabi. akanak makichik suntag kuitamkati tusa
10੅Nuna dutikamtai aents aidauk shiig apusajabi.
anenjamsajabi. Dutijamaidau asag
QXZL\DWLMXZDNLWLNLFKQXPZHJDMLQFKD‫ێ‬ Pablo Romanum pujusbau
kam ashí ii jintá wesá atsumainnak 17੅Kampatum kanag tsawaag, Pablo
imatiksag sujamsagmatai, nu jukí Romanum batsamin judío aidaun apujin
lanchanum chimpimjá shiakabiaji. untsuká ijumag ditajai chichaak:
—Yatsug aidauh, wika mina pataag
Pablo Roma jegaamu judío aidaunakesh pegkegchaunak
11੅1XQLNDNDPSDWXPQDQWXDMXQWDL‫ێ‬ takagsachu aig, iina muunji umitaiji
num pujusá inagkeakiaja, $OHMDQGULDQ‫ێ‬ aina nunakesh pegkegchau chichagtsaig,
maya lancha niishkam nui pujus tsetsek achigkag Jerusalén dekas Romanmaya
nagkaemakmatai wegakui egkemjabiaji, aents aidaunum sujutkagmae. 18੅Ditak
nunú lancha nujinchin ditá apajimtaiji minak kuashat inintsag wi bakumaku

g¬28.11 Cástor, Pólux tawa duka, Alejandrianmaya apajimtaiji daaji, jimagmamu taku tawai.
h¬28.15 “Foro” tawa nunak wají ijumja sujutai taku tawai, tuja “Apio” tawa nuuwai nunú
wají ijumtaiya nuna nugká daaji, nuanuí kampatum jega pujujakuí kajiitai, nuanuí Pablon
igkugkajui yatsut Apajuí nemajin aidau. Duka jimajá kanaja Roma jegamainnum aajakuí.
269 7DNDVEDX੄28

mantamnamainnak dekagtuinachak dekapenak jiinag shibiagmayi, nunitai


akupjuktatus wakejutiagmayi. 19੅Tujash Pablo chichaak:
PLQDSDWDDJMXGtRDSXMLDLGDXGDNLWXL‫ێ‬ —Wakaní Pegkeji chichamtikam
nakui: Minak dekas Roma apujiya nu Apajuí etsegtin Isaías aajakua nu atumi
dekagtuati tibaijai, ZLPLQDQXJNDMXL\D‫ێ‬ muunjumin chichajak:
nak pegkegchau etsegtumainush 26 ‘Ame weme au aents aidau ujaktá:

atsugtaig. 20੅Nunú ajutu asamtai atumin Chicham etsegbaun kuashat


untsukjime, atumjaishkam wainiakan antiagtinai, WXMDVKGHNDFKDJWL‫ێ‬
nuna pachisan chichastasan, jutii Israel nai,
aents aidautik Kristu dakaku pujuinag kuashat pegkeg takaamunashkam
nuaduí, wishakam jutika jiijuí jigkajam wainiagtinai, QXQLQDNMDVKGHNDV‫ێ‬
wajajai, —timayi. keapi tichagtinai.
21੅Tutai dita chichajuinak: 27 Juka aentsuk anentainish

—Jutiik makichik Judeanmaya dekaskeapi tichamin utugchatan


papikesh amina pachipas agagbauk anentaimaidau asag,
jukishmaji, tuja awiya Jisusa nemajuina DQWXLQDNXVKNDPZDLQDNDQWXLQD‫ێ‬
QXQ~WDLQDNXVKNDPDPLQDSHJNHJ‫ێ‬ wai.
chaugmin pachitjamsag ujapakchagmae. Jiinchakam epetkamua numamtin
22੅Dekas ame wajuk anentaime nunú asag, wainmachu wajukmaina
chichaktá, ashí tikich nugkanmaya nuninawai; tujash ditá jiin
aidaush, ju ame yamajam chicham wainak,
etsejam juna dakituinak, kuashat ditá kuwishin antukag, anentainish
augmatus chichaidau antuidau asaja dekawag,
taji, —tuidau. tudau takatan idayinak mina
23੅Nuna tiag: Nu tsawantin dekas aents QHPDJWXLQDNXLJWVDJNXJPDLQDLW‫ێ‬
ijunjagtinme, WXVDJWVDZDQWDQGHNDSD‫ێ‬ jai, Apajuí tawai’, tiuwai.
waju. Nu tibau tsawan jegamtai, Pablo 28੅Yamai atumesh dekaatajum, yamai

pujamunum aentsuk tuwakaju, LPDQLN‫ێ‬ nagkamsa Apajuí uwemtikagta nunú


matai Pabloshkam kashik nagkamas: pachisa etsegbaunak, ashí aents
Apajuik nuní inajatui, tusa chichaa judiuchu aina nu antukagtatui.
chichakua tuke etsanak akapabi. Nuna 29੅Nuna Pablo timatai, judío aidauk

imatjak Moisés chicham umiktajum GLWDNSHPSHHQWXQLNLDJSDPSiSDPSDQ‫ێ‬


tibau, tikich Apajuin etsegtin aidau dayinakua shiyakagmayi.
tibaujai pachis ujabi, ditashkam Kristu 30੅Nunikagmatai Pablok nuwig jimag

Jisus taatnai timawa nunashkam mijan pujusuí. 1XQLDNQLLQDZDLQNDWD‫ێ‬


dekawag dekaskeapi titinme tusa. tus midiagtaishkam ni jega ikamka
24੅Wajumak aents Pablo nuna etsegtai pujamunum awaimayi. 31੅Shiig agkan
dekaskeapi tuinai, tikich dekaskeapi machikish waitkascham pujus Apajuí
tuinachush aidau. 25੅Nunidau asag, inabaujinak etsejak, Apu Jisukristu
dekaskeapi tuinai, tikich dekaskeapi pachisashkam aents aidaunak
tuinatsu nujai shiig juwamainchau jintinmayi.
PABLO PAPÍ AGAJA
ROMANMAYA AIDAU AWETIMU

Pablo Romanmaya aidau Pablo Romanmaya aidau


kumpabau ijagsatasa wakekamu

1
1੅Wika Pablo, -LVXNULVWXLQDNHJDLW‫ێ‬ 8੅Dekatkauk mina Apajuijun see tajai
jai. Apajuí minak yamajam ashí atumin pachisan, Jisukristu
chichama nu etsegtugkata tusa etegka jakamunum Apajuijai agkan
awetiuwai. chichamain ajutu asamtai, nuigtú atum
2੅Jujú yamajam chichama junak, Jisukristui kajintsá anentaimjum nunash
Apajuí yaunchuk anagkagtuamua nuna WLNLFKQXJNDQPD\DVKGHNDLGDXDVDJPD‫ێ‬
QLLQDHWVHJWLQDDMDNDMXDQXQ~HWVHJND‫ێ‬ tai. 9੅Apajuí shiig dekagtawai wi atumin
jui, dutikak agaju ainawai. 3੅Duka niina kajimattsuk Apajuí aujkun tuke
uchijí Jisukristu iina Apuji, apu David aneasnuké ajim nunak. Wika niinak
aajakua nunú wegantunum Aentsmaga wakejusan takagjai niina Uchijin
Akiinauwa nu pachisa agagbauwai; pachisan etsegtakun. 10੅Nuigtushkam
4੅nigka Aentsmaga Akiinauwaitak Apajuí Apajuí dekagtawai wi atumin minitasan
pegkegma imanuk aajakuí, iman asa shiig senchi wakegau asan tuke
maamu anean nantaak Apajuí Uchijí segasnuké aja nuna, niish wakegakuig
senchigtina nunak iwainmamkauwai. tsawantan mamiktujuamtai atumin
5੅Nuniku asamtai, Apajuí jutiinak wait tajuan wainkatasan. 11੅Senchi wakegajai
anenjamag Jisusan pachis etsegtukti atumin tajuan, atum Jisukristu
tusa etegtamjauwai, ashí nugkanmaya nemagtanum utugchat dekapeamu
DHQWVDLQDQXQ~QLLQtNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ akuish, Wakaní Pegkeji dekamtijuamua
maidau asag, imá niinak umijuinak nuna shiig jintintuatasan, atumesh shiig
shiig anemtiksatnume tau asa. ichichmamjajum pujustajum tusan.
6੅Atumnashkam ashí nugkanmaya aents 12੅Nuniakjumin, wi Jisukristui kajintsá

aidau, dekaskeapi tiaja nuninuk anentaimag nuninuk atumesh asagmin,


asagmin, atumnak Apajuí Jisukristunu pempentunisaik anentai ichichtunijagmi
etamkaje. 7੅Ashí atum aidautigmin tabaunum.
Apajuí anempau asa, midau atinme tusa 13੅Yatsug aidauh, ubag aidauh,

HWHJNDPXDLGDXWLMXP5RPDEDWVDWXWLJ‫ێ‬ atumshakam wi anuí atumin tajuan


min agatjime: Apajuí iina Apajiya nunú, wainkatasan kuashtá wakegamua nunú
iina Apuji Jisukristujai wait anenjamag, shiig dekaatajum, tujash yamaikish tuke
shiig agkan anentaimsa pujutnum tujiajai nuniau asan minimain
yaimpaktinme. dekapeatsjai. Wika tikich nugkanmaya

270
271 5RPDQRV੄1

judiuchu aidau Kristu nemagkagmaya Apajuí najankamua nuna dekaidau asag.


QXQLVMXPHNDWXPDLQDMXPDQXL\DWLJ‫ێ‬ 20੅Apajuí wajukuita duka wainmaitsuji,
mesh Kristu nemagtanum atumin tujash ni takasbauji wainainag nu
\DLPSDPDLQQDVKMLQWLQWXDWDVDQZDNHJD‫ێ‬ anentaimtusa diyaku, nuigtú ni nugka
jai. 14੅Wika ashí aents aidau papí yama nagkamchaku najanamu ashí
unuimajush, unuimagchaush, yachash, wainainag jujú dekamtijamui, ni dekas
yachachu aidaush jintintuata tusa Apajuiya nuna, nuigtú ni senchijí tuke
awemamu asan, GLZLPNDJWDXDQHQWDL‫ێ‬ atina nunashkam. 1XDGXtDHQWVSHJNHJ‫ێ‬
maina imaniajai jintinkagtuata tusan. chau aidauk, ZLND$SDMXLQDNGHNDWVDP‫ێ‬
15੅Imaniau asan atum Roma batsamin jai tusa ayamjumamainjig atsawai.
aidautigminash yamajam chichama 21੅$SDMXtZDMXNXLWDQXQDVKLLJGHNDLQD‫ێ‬

nuna ujaktajime tusan wakeesan yatak, niinak eme anentus see tutsuk,
pujajai. wainak anentaimaidau asag, ayatak
nuninnak ane anentaimainakua pegkeg
Chicham yamagma aina nunak dekamainchau wajasajui.
nu pachisa etsegbau 22੅Ditak yacha ainaji tumamainawai,
16੅Wika chicham yamagma nu Kristu tujash dekachu waigkaje. 23੅Nunin asag
pachisa etsegbaunmag datsamatsjai, dekas Apajuí ajumaish jakashtina nu
wagki ashí aents nuna antukag emematmainun idayinak, aents jinin
GHNDVNHDSLWXLGDXQDN$SDMXtVHQFKLJ‫ێ‬ aina nuna, chigki, kuntin, dapi aidau
tina ibau asa uwemtikau asamtai, dakumkamun emematuinak Apajuinak
dekatkauk mina pataag judío aidauná idaisajui.
uwemtikak, GXZLMXGLXFKXDLGDXQDVK‫ێ‬ 24੅Nuniagtai Apajuishkam aents

kam uwemtikatin asamtai. 17੅Ju aidaunak, ditá iyashí pegkegchau


chicham yamagma ju dekamtijamui, wakejuinamun takastinme tusa
Apajuish wajina dutikawa jutiin pegkeja idaisajui; dutikawajam tikima
iman diigmastatkush, nunak imá niinig datsanmainun pempé pempeentunisag
kajintsá anentaibaunum dutikawai. takanidau. 25੅Nuninak Apajuinu
Aatus agagbaunmash: “Apajuí aentsun dekaskea nuna idayinak waita nuna
pegkejaitme tibauwa nunú imá niinig antujuinawai. Nunidau asag Apajuí
kajinas anentaimaidau asag, tuke najankamu aina nuna emematuinak
pujustinai”, tawai. umijujakajui, dekas Apajuí najankagtina
nuna ememattsuk. Imá nigki tuke
Apajuí aents dakituinamu asa dita ememattai atí. Aatus atí.
wakegamun takastinme 26੅Nuniagtai Apajuishkam idaisajui,
tusa idaisamu tikima datsanmainun takastinme tusa.
18੅Apajuí nayaimpinum pujusag Dutikamu asag, Apajuí nuwanak
dekamtijamji, ashí aents niina ajantus aishmagjai pujustinme tibauwa nuna
diitsuk pegkegchaun takaidaunak idayinak, mai nuwak pempeentunikiag
kajejuk suwimkan suuwa nuna, wagki takanijakajui. 27੅Nunisag aishmag
dita pegkegchau takatinig tikich DLGDXVKNDPPDLDLVKPDJNXNSHPSHHQ‫ێ‬
aidaush dekaskea nuna dekamainchau tunikiag takanistasag imá senchi
dekapedau asagmatai. 19੅'LWDNGHNDLQD‫ێ‬ wakegainak, nuwajai pujutan idayinak
ZDLDVKtDHQWVWt$SDMXLQXGHNDPDLQDL‫ێ‬ datsantainchau waigkag, PDLDLVKPDJ‫ێ‬
tag nunak, wagki ashí wainainag duka kuk pempeentunikiag takanijakajui.
5RPDQRV੄1੄2 272

Nunidau asag dita pegkegchau napi tusamek anentaimaitsume, duka


takasbaujin suwimkanak egatmamkag makichkish nunikchatnai. 4੅Nuigtushkam
ditak waituinawai. Apajuí shiig kuashat wait anenjamu asa,
28੅Apajuik aents aidau dakituinamu suwimkan sujamtsuk emamkes dakagma
asa, SHJNHJFKDXDQHQWDLPWDQXLLGDLVDX‫ێ‬ GXVKDNDPZDLQND\DQXQLQXNDQHQWDLPWX‫ێ‬
wai. 'XWLNDPSHJNHJFKDXGXWLNPDLQ‫ێ‬ maitsugme. Atumek dekamainaitjume
chau aina nunak takastinme tusa. Apajuik imá pujutinak yapajiati tabaunmag
29੅Dutikamu asag nunú aidauk ayatak wait anenjamaina duka. 5੅Tujash atumek,
pegkegchaunak takainak, nuigtush dekas nuninapi tusajum pujutjum yapajiachu
pegkegchau, DVKtZDMLLQZDNpZDNHJD‫ێ‬ asajum suwimkak ayatak ikauntugmagme,
kua wegau, yajau, tikichdaun pegkejan nuaduí tsawan jegatai Apajuí kajeká, aents
wakegak kajejin, magkagtin, jiyanitan pegkegchau takasbaujiya dutiksag suwimkan
wekaetin, tsanumin, chichama suwak, DWXPQDVKNDPVXZLPNDQDPDVWLQDLW‫ێ‬
wekaetin, 30੅augmatkagtin, Apajuí jume. 6੅Apajuik, makí makichik aents wajuk
shiwaji, datsantan chichaaku, eme takasaje, nuna diijus dutiksag susatnai.
anentaimtubau, QLZDJDDNXFKLFKDJPD‫ێ‬ 7੅Pujut nagkanchaunak susatnai ya aidauwa

min, pegkegchaush wajuk takamainaita Apajuin egakaje, ni pegkeja imanuk eti


nuna jintiag anentaimin, apajinash pegkeg takasume tusa pujut tuke atina nuna
dukujinash chichaman umigchau, sujustí tabaunum, pegkegnak takainak
31੅anentaimtajish pegkegchau, ni kakanmamsaju aina nuna. 8੅Tujash aents imá
tibaujinash umichu, PDNLFKLNDHQWVQD‫ێ‬ nigki anenmamin aina nunak Apajuí kajejuk
kesh shiig anentus diichu, WVDJNXJNDJWX‫ێ‬ suwimkan susatnai, wagki pegkeg takatan
chu, wait anenkagtuchu ainawai. dakituinak pegkegchauwa nunak wakejus
32੅Ditak Apajuí aents nuninun takauk taká batsatu asagmatai. 9੅Ashí aents
suwimkan juinak jakatin atinme tiuwa pegkegchau takatnak batsamtuidauk,
nunak shiig dekainawai. Nunin aigkish waituinak senchi anentaimainak waittsagtin
ditak pegkegchauwa nunak takainak, ainawai. Dekatkauk mina pataag judío
tikich pegkegchaun takaagtaish shiig aidaunmaya pegkegchaun takaidauwá
anentus diinawai. nunikagmatai, duwi judiuchu aidaushkam
nunikagtinai. 10੅Untsu ashí aents pegkejan
Apajuik dekas aents takasbaujiya takasú aidaunak, Apajuí ni pegkeja imanuk
dutiksag susatnai emaktinai. Dutika atumek pegkeg takasugme

2
1੅Nuaduí ameshkam, yaki ainme nunin tusa, Apajuí shiig agkan batsamsatnume tusa
akugmesh, jutiik pegkeg ainaji, tikich idaisatnai. Dekatkauk mina pataag judío
aidau pegkegchaun takainawai tusa aidaunmaya pegkejan takasú aidauwá
ayamjumamainuk atsugtamjume. Tikich nunikagmatai, tikich judiuchu aidaushkam
pegkegchaun takainawai takugmesh nunikagtinai. 11੅Apajuik aentsnak juka jushá
atumshakam bakumajume, dita takaina aentsui, tuja juka tikich aentsui tusash
nujai betekak takau asajum. 2੅Dekaji aents tuchauwai.
nuninun takaidaunak, Apajuí suwimkan
Chicham Umiktinun
suwakug dekas dita pegkegchau takaamujiya
Moisés agajua nu
dutiksag suuwa duka. 3੅Nunin asamtai amesh
tikich pegkegchau takainakui augmatkum, 12੅Ashí aents chicham umiktinun

dita takaina nunismek pegkegchau takau Moisés agajua nunú atsugsamu tudau
asam, $SDMXLNPLQDNVXZLPNDQDNVXMXVFKDW‫ێ‬ takasú aidauk, Apajuiyaig tuke kanaak
273 5RPDQRV੄2

kanakú ainawai. Nunú aidaunak duwi Apajuijaish shiig ijutkauwaitji


Apajuik chicham umiktina nuna diisá tusajum ememagme. 18੅Atumek dekagme
pegkeg takasume, pegkegchau takasume Apajuí wakegamua dushakam. Tuja
tichatnai. Untsu chicham umiktina nunú chicham umiktina nu dekamtijamjume,
ajamaitak tudau takasú aidaunak, GHNDVSHJNHJDLQDGXNHHWHJMDWDNDWQDVK‫ێ‬
Apajuí chicham umiktina nuna diisá kam. 19੅Atum anentaimsagmek, aents
wají suwimkana jukittawa nunak titinai, wainmachu uwegnum egkesá emamaina
13੅wagki Apajuí emtinig chicham numamtuk awajkagtin ainaji, tajume.
umiktina nunú dekamuikik pegkeg Nuigtushkam suwenum yujaidau jii
wantinainatsui. Ayatak chichaman ekeemattayama numamtuk awagbau
umiina nunak Apajuik pegkeg ainagme ainaji, tumamjume. $WXPDQHQWDLPVDJ‫ێ‬
tawai. 14੅Judiuchu aina nuwiya chicham mek aents Apajuí dekachu aidau, Apajuin
umiktina dusha atsugmaitak, tuke nunin dekaatnume tusa yain ainaji, tajume.
asag dita dutikaina duwi umiinawai 20੅Atum anentaimsagmek aents Apajuí

chicham umiktá tibauwa nuwiyan, chichamen dekainachush jintintin ainaji,


QXQLQDNLZDLQPDPDLQDZDLGXWLNPDLQ‫ێ‬ dutikaku imaanis anentaimainchaush
chaunash, tuja dutikmainnash dekaina unuidau ainaji, chicham umiktina nu
nuna. 15੅1XQLGDXDVDJLZDLQPDPDLQD‫ێ‬ DMXWMDPXDVDPWDLZDMXNVKLLMDVKSXMXPDL‫ێ‬
wai chicham umiktina duka ditá naita, nuigtú dekaskea dushakam ashí
anentaimtajin ajuina nuna. Juka dekainaji, tajume. 21੅Atum aaja tikich
pegkegchauwapi, juwap dekas jintintin ainayatkugmesh ¿wagka atumek
pegkejaita tusag shiig dekaina jintinmamtsugme? Tikich chichagkujum:
dushakam iwainawai, chicham umiktin Kasamchatia, tayatkugmesh ¿wagka
dita anentaimtajin ajuina nuna, dita kasamjume? 22੅Tsanijinchatia, WD\DWNXJ‫ێ‬
aaja anentaibaujiya duke ayamjuktinai mesh ¿wagka tsanijinme? Atum apajimtai
nuniachkush, bakutnai, 16੅Apajuí ashí dakumkamu dakitayatkugmesh, ¿wagka
aentsun amek pegkegchau takasume, nu dakumkamu ememattainum
nuniachkush pegkeg takasume titina wayagmesh, nuwiya wají aidaush
duwi. Nu tsawanta duwi Apajuí ni kasamjume? 23੅Chicham umiktin
Uchijí Jisukristun, aents aidau ashí ajutjamaina duwi ememajume, QXQLD\DW‫ێ‬
takasbauji anentaimsamujish, nuigtú kujum nu betek umiatsjum nuaduí Apajuik
WLNLFKLVKGHNDFKEDXQXPDQHQWDLPMDPX‫ێ‬ eme anentsagmek diyatsjume. 24੅Atum aaja
jishkam diigsam dita takasbaujiya nuniajum duwi yaunchuk agagbau aajakua
dutiksamek susata titinai, wi yamajam nui: “Judiuchu aidauk, atum pegkegchau
chicham Kristu Jisusdaun pachisan takatigmin Apajuin pegkegchaun
ujaujim dutiksag. chichajuinawai” tawa nu uminui.
25੅Jutiik judío aents asaja pakamainag
Judío aents aidau duka pegkejai, WXMDVKFKLFKDPXPLNWLQ‫ێ‬
chicham umiktin umiachbau num tawa nu ashí umiinaku aaninakuik
17੅Atum ainajum anuiya, wajumak iinia pegkeg amainaitji. Tuja pakamaku੆a
pachitkajum nunú aidautijum, judiuwaitji akugmesh chicham umiachkugmek,
tusajum ememautigmesh ainagme, pakamakchau aina nujai betekak ainagme.
nuigtush chicham umiktin ajutjamaina 26੅Tuja aents pakamachu aina nunú,

a¬2.25 “Pakamaku” tawa duka diistá Génesis 17.10-25.


5RPDQRV੄2੄3 274

chicham umiktajum tibauwa nuna ¢ZDJND$SDMXLVKVXZLPNDQDVKVXNDJWX‫ێ‬


umiagtaik, pakamakua imanuk Apajuik mainaita, pegkegchau takau asag
diyawai. 27੅Aents aidau pakamakchau nunimainait? (Junak tikich aents aidau
akushkam, chicham umiktina nuwiyan wajuk chichainawa nuna dutiksanuk
XPLLGDXDVDJPDWDLDWXPHNEDNXPDWQDLW‫ێ‬ tajai.) 6੅¡Duka makichkish nuninuk
jume, atum pakamaku ainayatkujum, anentaimaitsugme! $SDMXLNSHJNHJ‫ێ‬
nuigtú chicham umiktinush dekayatkujum chaunak takachui. ¿Apajuish wajuk ashí
umikchau asajum. 28੅Judío aents aidautik aents aidaunash suwimkanash
wajuku ainaji nu diigsaikish, nuniachkuish sumainaita, niish pegkegchaun
pakamaku asajaikish dekas judío aents takauwaitkush? Nunak dutikmaitsui.
tamak amaitsuji; 29੅dekaskenum judío 7੅Makichik aents: Wi waitjamua nu,

aents aina duka ditá initkenish yapajidau Apajuí tibaujin imatiksag betek umina
aina nuuwai. Nunú ainawai initkajinish nuna imá paan iwainaish ¿wagka wisha
yapajidau asag dekaskenum pakamakaju tudau tamash aja? tumainai. 8੅Wajumak
aina duka, nunak Wakaní Pegkejiya nunú aents aidau waitjuinak: Pegkegchau
dutikawai, junak chicham umiktinun takamainai pegkeg ajutjamti takuik tusa
Moisés agajua nu dutikatsui. Nunú aidaun jintinkagtawai, tujutuinawai, ¿Dekas
Apajuí pegkeg ainagme tawai, ditak aents aajanuk jintinkagtag? Makichkish
eme anenjitnume tusag egainatsui. nuninchauwai, nunú aents mina

3
1੅Atum aidautijum, untsu judío aents pachitus tu chichaina duka suwimak
atak wainkampapi, pakamamush jumainun tu yujainawai.
wainkampapi tujutmainaitjume. 2੅Atsá,
makichkish nuninchauwai, Apajuik Ashí aents aidautik tudau ainaji
kuashat pegkeg aina nuna jutiinu 9੅¿Wajinmainaitji? ¿Jutii judío
amainnak dutikauwai: Nunú pegkeg aina DLGDXWLNDWLNLFKMXGLXFKXDLGDXQDJNDH‫ێ‬
nuwiyan dekas imá pegkeja nunak, jutii sau imá pegkeg ainag? ¡Makichkish
judío ainag nunutin, Apajuí ni chichamen nuninchauwaitji! Timajim nunisag judío
agagbaun kajinas sujamsauwa nuuwai. aidautish, judiuchu aidaushkam tudau
3੅¿Tujash wajukuita wajumak iina patayí ainaji. 10੅Nunin asamtai Apajuí
judío aidau Apajuí tibaujin umikchajua chichame agagbauwa nui:
duwiká, Apajuí jutii anagkagtuamua “¡Makichkish aents pegkejak
nunak umimainchauwait? 4੅Nunak atsawai,
makichkish nunimaitsui, Apajuik ni shiig makichkiuchikesh atsawai!
tibaujinak dekas imatiksag betek uminai, 11 Makichkish Apajuí pegkejan wakeja

aentstí waitjin ainajinkishkam. Nunin nuna takaukesh atsawai,


asamtai Apajuí pachisa agagbauwa nu: aantsag Apajuiyai anentaimush
“Ame tibaugmek betek umin asamin atsawai.
betek uminai tama atatme, 12 Ashí aentsuk Apajuinak tupankaju

iman asam pegkegchaun aikawai asag atsumainchau waigkajui,


tujamainakuish, nunin asag ashí pegkegchau
bakumamainkesh atsugtamu ainawai.
asamtai, tuke depetmaktinaitme”, ¡Makichik aentskesh pegkejan
tawai. takauk atsawai!
5੅Jutii pegkegchau takaamuji, Apajuí ¡Shiig makichkiuchikesh atsawai!
pegkeg takaamujin nuní paan iwainaish 13 Aentsú suwenig,
275 5RPDQRV੄3

aents jakau ukusbau ashiimu Jisukristui kajinas anentaimaidaunak


tsuumaina iman ainawai, Apajuí pegkeg ainagme tawa nuna.
waitjuidau asag; Aatus Apajuik ashí Jisukristui kajintsá
ditá weninig dapí tsaagkega iman anentaimaidautinak yaá aentsuk ainta
ajuinawai, nunin ataish nunak pachitsuk, ashí
14 nunidau asag, kuashat kajeamujin betekak pegkeg ainagme tujamji,
DHQWVQDVKSHJNHJFKDXQFKLFKDMXL‫ێ‬ 23੅ZDJNLDVKtDHQWVWLNEHWHNDNWXQDPD‫ێ‬

nawai. kaju asaja, Apajuí diismak pegkejak


15 Wamkes kajedau asag aentsun wantinkachuitji. 24੅Nunin ainajinig iina
maatatus yujajin ainawai; anempau asa, anenjauch pegkeg
16 dita tuwí yujainawa nuninakush ainagme tujabiuwai, Kristu Jisus iina
pegkegchaun dutikainak, tudaujin esakatjamag agkan etamkau
tikich aents aidaunak waittanum asamtai. 25੅Apajuik ashí aentsun
ukuinawai. dekamtikauwai, aentsú tudaujin
17 Dekainatsui tikichjaish agkan tsagkujata tau asa, Jisusan mantamnati
pujutnak. tusa etegkauwa nunak. Nunak niina
18 Apajuinash ajantus diinachu asag, numpe ukaejamunum imá niinig kajinas
umigtanash dakituinawai”, tawai. anentaimainak aentsú tudaujish
19੅Yaunchuk Apajuí chichamen tsagkugnagtinme tusa dutikauwai.
agagbaunum: “Ashí pegkegchau Yaunchuk tudau takasbaunak Apajuik
ainagme”, tawa nunak, jutii judío pachitsuk idaitugmasui, tujash yamai
aidautin Apajuí chicham umiktinun .ULVWXMXWLLWXGDXMLQMXNLPDQWDPQDPX‫ێ‬
sujamsau asa tujama duka dekainaji. num, Apajuí dekaskenum tudaun
Nunú chicham umikchamunum, suwimkan suwa nunak iwainmamkae.
chichamjumaka ayamjumamainchau 26੅Nunak Apajuik waugtuk dutikchauwa

juwakuitji. Nunin asamtai jutii judío nunin asa, yaunchuk tudau takasbaunak
aidautish, nuigtú judiuchu aidaushkam pachikchauwai. Tujash yamaya juwik
wi bakumamainuk atsugtawai tumainuk DHQWV~WXGDXMLQDVKZDMXNGHNDVNHQ‫ێ‬
atsustinai, wagki Apajuí diismak ashí mash dutikawa, nuna dutikak Apajuí
aentstí bakumamainuk ajutjamaidau GHNDVSHJNHMDQWDNiQXQDLZDLQPDP‫ێ‬
asagmatai. 20੅Chicham umikbauwaikish kae. -XWLL-LVXVDLNDMLQWViDQHQWDLPDL‫ێ‬
pegkeg ainagme tamak makichkish dautinak: Atumek pegkeg ainagme
achagtinai umikchaju asag, chicham tujama duwi.
umiktina duka ayatak jutii tudauwaitag 27੅Nunin asamtai jutii ememamainuk

nunak dekamtijamui. makichkish atsawai. ¿Dusha wagka


nunikuita? Nunak imá Jisukristuig kajintsá
Apajuik Jisukristui kajintsá anentaibaunum Apajuí pegkeg etamkauwa
anentaibaunum uwemtijamui duwi nunikui. Nunak chicham umiktina nu
21੅Tujash yamaiya juwi iwaintugmake, umikú asajinkish dutijamachui. 28੅Apajuik
chicham umiktina nu umiatsjinkish Jisukristui kajintsá anentaibaunum pegkeg
dekaskenmash Apajuish wajuk ainagme tujama nunak, chicham
dutijamua nuna. Juna pachisag chicham umiktajum tibauwa nu umikbauwaikish
umiktina nuwish, Apajuí etsegtin dutijamtsu duka dekaji.
aidaushkam etsegkaju ainawai. 22੅Nunú 29੅Atsa ¿Apajuik imá judío aina nuna

aidau dekamtijamawajui ashí aents Apajuijigke, tajumek?, atsa ¿ashí aents


5RPDQRV੄3੄4 276

aina nunash Apajuijinchukait? 'HNDVNH‫ێ‬ judiuchu aidaush shiig aneastinun


QXPDVKtDHQWVMXGLXFKXDLQDQXQDVK‫ێ‬ tichaukaih? Nunak ditanashkam tiuwai.
kam Apajuijiyai. 30੅$SDMXLNPDNLFKNLX‫ێ‬ Yaunchuk timajime Apajuik Abragnak
chi, nigki imá Jisukristuig kajinas imá ni kajittsá anentaimtamua duwik,
anentaimaidaunak judío aents ataish, aents pegkeja iman diisuí tusan.
judiuchu ataishkam pegkeg ainagme 10੅Tujash nunash ¿wajukamtaiya

titinai. 31੅Nunin asamtaig, ¿Jisukristu dutikauwaita? ¿pakamakmataig


kajintsá anentaimtamunum chicham dutikauwait, atsa pakamatsaigkik
umiktina duka imanchau juwaka? dutikauwait? Nunak pakamakmatai
¡Makichkish nuninchauwai! Nunisag dutikachui, HNHSDNDPDWVDLJGXWLNDX‫ێ‬
awai, ayatak nuní nagkaemas paan wai. 11੅Abragkak pakamakui ayatak
awajsaji, chicham umiktinush wajinma Apajuí kajintsá anentaimtamunum
yaijatua duka. pakamakchau aigkish, Apajuí pegkeg
diijata nuna dekaatnume tau asa.
Apajuish wajuk pegkejash diigmawa Nuniku asa pakamakchau ainayatak,
nuna Abraham iwainakbau Apajuiyai kajinas anentaimaina nuna

4
1੅Yamai dekawagmi Abraham iina muunji wajasuí, ashí nunin aidaunak
muunji aajakua nudau. 2੅Abragkak ni Apajuik betekmas pegkeg diyawai.
takasbauji diigsá aents pegkejai tibau akug, 12੅Nuigtushkam pakamaku ainakush,

nigki emematmamain aajakuí, tujash Abraham eke pakamatsuk Apajuiyaig


Apajuiyaig ememamain ajakchauwai. kajinas anentaimajakua nunisag
3੅Apajuí chichame agagbauwa nuwig: anentaimaina nuna muunji wajasuí.
´$EUDJNDN$SDMXL\DLNDMLQDVDQHQWDLPDMD‫ێ‬
Apajuik Abraham kajinas
kuí, nuniau asamtai Apajuí Abragkan
anentaimajakua nunin aidaun
pegkeg diisuí”, tawai. 4੅$HQWVQLWDNDJVD‫ێ‬
pegkeg ainagme tawai
munum akiakug: Junak anentag amajame,
tumaitsui, diwibaunum akiau asa. 5੅Tujash 13੅Apajuí Abragkan anagkuak: Ju

aents pegkejan takaschau aig, Apajuí aents nugka juka amina uchijum wegantu
tudaun agkanmitkauwa nui kajinas akiinak wegagtina nudau atin atí,
anentaibiagtai, QXQ~NDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ tiuwai. 1XQDN0RLVpVFKLFKDPXPLNWD‫ێ‬
bauwa duwik aents pegkeg ainagme tawai. jum tibauwa nuna umikú asamtaigkish
6੅Davidchakam aikasag agajui. Aents tichauwai. Ayatak niiní kajinas
pegkeg takasbaujish atsujaig, Apajuí anentaimu asamtai pegkeg diisá tiuwai,
pegkeg ainagme tima shiig aneastinjin 14੅wagki jutii judío aidauti chicham

pachis agajua duka. 7੅Aatus tawai: umiktajum tibauwa nunú umiaku


´£6KLLJDQHDVDJWLQDLDHQWV~SHJNHJ‫ێ‬ jumainaitkuig, Apajuiyai kajintsá
chauji tsagkujamu aidauk, anentaibauk ni anagkagtuamua nujaí
tuja tudau yaunchuk takasbaujish wainak juwamainai. 15੅Moisés chicham
tuke idaiku pachitsuk idaitusbau XPLNWDMXPWLXZDGXNDLLXPLDFKEDX‫ێ‬
aidaushkam! num Apajuí suwimkan sujamaina nuna
8 ¡Shiig aneasagtinai itagtamji. Tujash chicham umiktina
Apajuí aents aidau tudaujin nunú atsugtamkuig intimjumaitsuji,
anenjachbau agtina duka!” wagki atsau asamtai.
9੅Juna tibauwa jusha ¿Imá jutii judío 16੅Nunin asamtai Apajuí Abragkan

aidautik shiig aneastinnak tiuwait, atsa anagkuawa nunak, ni wegantu aidaush


277 5RPDQRV੄4੄5

kajintsá anentaibaunum anenjauch pegkeg ainagme tama atinaitag nunú.


uwemjatnume tiuwai. $SDMXtDQDJNDJ‫ێ‬ Duka jutii ainaji iina Apuji Jisukristun
tuamuk, jutii judío aidauti chicham jakaunak inankiuwa nunú, Apajuiyai
uminag nudaukechui, Abraham kajintsá anentaimaidautik. 25੅Apajuí
Apajuiyaig kajinas anentaimajakua Jisusnak iina tudaujin mantamnati tusa
nunisag, DVKtDHQWVNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ idaisauwai, nunik maawagmataish
maina nudauwai. Aatus asamtai ataktú nigki inankiuwai jutiin pegkeg
Abragkak ashí jutii aidauti muunjiyai. ainagme tujamta tau asa.
17੅Nuaduí Apajuí chichame agagbaunum:

“Wi aminak kuashat aents aidau muunji Yamaik Apajuí wait


emajame”, tawai. Abragkak Apajuí anenjabaunum pujaji

5
emtin abaujinak wainmamkauwai, 1੅$SDMXt-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬

nunik ni tabaujinash dekaskeapi tiuwai. baunum pegkeg ainagme tujabiu


Nunú Apajuí jakaunash inanki ataktú asamtai, niijai shiig aneasa agkan
pujutan suwak, atsamunmayanash ashí pujamu ajutjamji. Iina Apuji Jisukristu,
wajiin najanna nuanuí Abragkak kajinas jutii Apajuijai shiwag aajakbaun
anentaimajakuí. epegtugma kumpamtijamauwa nuaduí.
18੅Nunin asa Abragkak uchijish 2੅Kristu jutiiní mantamnamunum Apajuí

atsugmaitak, kuashat aentsun muunji wait anenjamjauwai. Yaunchkek


atag tau asa, dekas nuniktinapi tusa Apajuik wait anenjamajakchauwai,
kajinas dakasui, Apajuí chichajak: tujash yamaik Jisukristui kajintsá
“Amina uchigmiin akiinak wegauk, anentaibaunum wait anenjamui. Aaja
yaya dekapamainchauwa ibau atinai”, yamaik Apajuí wait anenjabaunum
tibau asa. 19੅Abragkak cien mijan pujaji, nuigtushkam jutiik Apajuí
WXPDLQDMDPXDVDXFKLQDNDNLLPDLQ‫ێ‬ tsuwatan antiakchauwa imanuk iishkam
chauwapitja tiuwai, nuigtush wajasaja, atak niijai ijunja pujustinaitag
Sarashkam muuntuch wajasú asa nunú dekainaku shiig aneamu ajutjamji.
uchinash ejapjumainchau asamtai, 3੅Imá duwikik shiig aneatsji, kuashat

tujash dekaskeap duka uminkattawa waitiamu ajutjamkuish shiig aneasa


tusa kajintsá anentaimtanmag batsatji, waitiamua nu utugchat
mijakchauwai. 20੅Nuigtush Apajuí niina emamkesa katsunjá nagkaetan unuitama
DQDJNXDPXQDVKXWXMLPVDJDQHQWDLP‫ێ‬ duwi, 4੅DDMDHPDPNHVDXWXJFKDWQDJNDH‫ێ‬
tsuk, nuní nagkaemas kajinmas dekas baunum Apajuí pegkeg aniagme tujamji,
nuniktatuapi tabaujinak ichichmamag nuna aatus tujamatai atakeap niijai
Apajuin see tiuwai. 21੅Abragkak: Apajuí pujustinaitji tusa dekaidau asa shiig
ashí senchigtina ibau asampap ashí ni aneasa pujuinaji. 5੅Nu dekau asaja shiig
DQDJNDJWXDPXMLQDVKLPDWLNVDJXPLNWD‫ێ‬ aneasa pujuidautik tsanugbauk
tua, tiuwai. 22੅Nunú aaja kajintsá achatnaitji, wagki Apajuí Wakaní
anentaibaunum Apajuik Abragnak Pegkejin amasua nunú Apajuí senchi
pegkeg diisuí. anejata nuna dekamtijama Apajuí aneen
23੅Tujash Apajuí Abragkan niiní etabiu asamtai.
kajinas anentaimu asamtai pegkeg 6੅-XWLLN$SDMXtVKLZDMLZDMDViSHJNHJ‫ێ‬

diisua duka, imá Abragdauk pachisa chau takat idaimainchau waigká


agagchamui. 24੅Jutii pachipasash batsatjin, Apajuí tsawan mamikiamu
agagbauwai: Ii kajintsá anentaibaunum jegamtai, .ULVWXNMXWLLQtPDQWDPGDX‫ێ‬
5RPDQRV੄5 278

wai. 7੅Makichik aentskesh tikich aentsun apatkaish tumaitsui. Makichik aentsú


dekaskenum pegkejan takau asamtai tudaujinig ashí jinin wajasuitji. Tujash
ayamjakun mantamnatjai tumainuk Apajuí wait anenjamag anenjauch iinu
atsawai, ¿aents pegkegnum yaigbau ashí pegkeg aina nunak dutikauwai,
asampash: Wi mantamnatjai, tumainait? Kristun awetugmauwa nuaduí.
8੅Tujash Apajuik ni anenkajinak Makichik aents emesjamua nuna, tikich
iwaintugmakui, ii tudau ainajinig Kristu aents Jisukristuwa nunú wait
jutiiní mantamdauwa duwi. 9੅Kristu anenjamag kuashat aentstinun
niina numpen Apajuiyai iwainakmatai iwajauwai. Aatus Apajuí wait
pegkeg ainagme tujabiuwai. Nuaduí aan anenjamag nunú aents tunamajua nuna
nagkaemas dekas Kristu iina Apajuí nagkagas pegkejan dutikauwai. 16੅Adán
suwimak sujamainnak ayamjutpakmatai tudau takasbauwa duka Apajuí
waittsashtinaitji. 10੅Yaunchkek aents anenjauch sujamsauwa nujaig apatkaish
aidautik Apajuin shiwaji ainajinig, ni tumaitsui. Adán tudaun takasua duwi
Uchijí iina ayamjutpak mantamna ni DVKtDHQWVWLN$SDMXtHPWLQLVKEDNXPD‫ێ‬
$SDMLMDLVKHSHJWXJPDNXPSDPWLMDPDX‫ێ‬ main wajasuitji. Tujash kuashat aents
wai. Yamaik Apajuí kumpají waigkú tunamaku aigkish, Apajuí kuashat
asajin, Kristush iwaaku pujau asa dekas aentsun anenjauch pegkeg ainagme
aan nagkaemas ayamjutpaktinai. 11੅Imá tawai, nunimainchau aigkish. Aaja
dukechui jutii Apajuiyai shiig aneenag dekainaji Apajuí jutii wait anenkagtamu
duka, iina Apuji Jisukristu Apajuijai shiig muunta duka. 17੅Makichik aents
epegtugma kumpamtijamauwa duwish tunamagbaunmag jaamuk asauwai,
shiig aneenaji. nunikmatai ashí aentstí jakaig tusa
ishamat nagkamdauwai. Tujash nuna
Adán Kristujai pachisa tibau nagkaesau makichik aents Jisukristuwa
12੅Adán tunamagbaunum aents aidauti QXSHJNHMDQGXWLNDXZDQX\DLPSDVPD‫ێ‬
tudau takaamush nagkamdauwai, aaja tai depetmaka pujuinaji. Ashí jutiin
tudau takaaku ashí aentstik jinin Apajuí shiig senchi wait anenkagtak
wajasuitji, wagki ashí tunamaku asaja. anenjauch pegkeg ainagme tibau
13੅Apajuí eke Moisesan chicham DLGDXWLNVHHWXVDMDNDMLQWViDQHQWDLPDL‫ێ‬
umiktinun suwatsaig aents aidauk naji.
WXGDXQDN\DXQFKXNQDJNDPDVWDNDMDND‫ێ‬ 18੅0DNLFKLNDHQWV$SDMXtLQWLPMXNEDX‫ێ‬

jui, tujash Apajuik aents tudaun QXPQXQLVDLNDVKtDHQWVWLVKLQWLPDL‫ێ‬


takaagtaish pachikchauwai, chicham naku, Apajuí atumek suwimak
umiktinun eke susachu asa. 14੅Nunin juwakjum jakattagme tama asauwaitji.
aigkishkam Adán pujujakua duwi Tujash makichik aents ashí aentstinun
nagkamas Moisés pujaishkam jinujakú pegkejan dutikak waittsauwa duwi,
ainawai, Adán Apajuí intimjukbaunum Apajuí ashí aentstinak pegkeg ainagme
tunamajua nuninachiatak. Adán tusa pujut nagkanchau suwam
intimkimunum ashí aentsuk tunamakaju amainaitji. 19੅Makichik aents Apajuí
ainawai, nunisag Kristu pegkeg intimjukbaunum ashí aentstik yupichu
dutikamunum ashí aents aidauk tudau takamain waigkuitji, nunika
uweemain ainawai. tunamakuitji. Tuja makichik aentsua nu
15੅Tujash Adán tunamagbauwa duka Apajuí umigkamunum, ashí aents
Apajuí anenjauch sujamsamua nujaig aidauk yupichu pegkeg ainagme tama
279 5RPDQRV੄5੄6

amain asamtai, kuashat aents pegkeg bauwa nunú wainak juwakti tusa,
ainagme tama agtinai. nunikmatai tudau takata nunak
20੅Aents aidauk tudaunak taká batsatai idaimainchau batsamtishtinme tujamu
Apajuí chicham umiktinun susauwai. asa. 7੅Aents jakauwa duka tudaunak
Tujash chicham umiktina nunak taká pujuchui agkanmagau asa.
dekainayatak, aentsuk nuní nagkaemas 8੅Numamtuk jutiishkam iina tudau

tudaun takajakú ainawai. Imanik takataiji aidauk Kristujai jakau asamtai


tudaun taká batsatai, nuna nagkaesau agkantaitji. Nuaduí Kristujaimpap
Apajuí wait anenkagtujui. 21੅Yaunchkek pujutnaitji tusa kajintsá anentaimainaji.
DVKtDHQWVXNWXGDXWDNDWDQQDJNDPD‫ێ‬ 9੅Dekainaji Kristu jakaunak Apajuí

ZDJWDNDLQDNLGDLPDLQFKDXEDWVDPDMD‫ێ‬ inankimu asa ataktuk jakashtina duka.


kajui, jinin waigkaju asag. Apajuish Kristuk jatanak depetkau asa ataktuk
anmamtuk, yamaik ashí aentsuk shiig jamaitsui. 10੅Aents tudaun takaagtai
DQHDVDJDJNDQQLLQLJNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ Apajuí suwimkan susatjai tiuwa duka,
mas pujuinak, tuke pujustin atinme, Kristu waitus jakauwa duwik ashí
wait anenjá pegkeg ainagme tibau asag, nagkankauwai. Yamaik nantakí puja
tusa wakegawai. Nunú pujuta nunak nunak Apajuí shiig anemtikak pujawai.
iina Apuji Jisukristu sujamui. 11੅Atumshakam nunisjumek tudau

WDNDWQXPDNMDNDXZDQXQLQDQHQWDLPWX‫ێ‬
Jutiik tudau takatnumag jakauwa mastajum, WXMDLZDDNXDQHQWDLPWXPDV‫ێ‬
numamtuk juwakuitji tajum, ii Apuji Kristu Jisusjai ijutkau

6
1੅¿Dusha wajuk anentaimtagme? batsatkujum Apajuí shiig aneemtiksata
¿Apajuí senchi wait anenjamjati tabaunum.
tusaik tudauk taká batsaamainait? 12੅Nuaduí atumek tudauk taká
2੅¡Duka makichkish nunimaitsui! Jutiik batsaamaitsugme, atumi iyashim
tudau takatnumag jakauwa numamtuk pegkegchaun takastatus wakega nunú
juwakuitji, nuniku asaja tudauk taká takaakjum. 13੅Atumi iyashmiin ashí
batsamtumaitsuji. 3੅Atumek shiig ajutjamaina dukesh, makichik wají
dekagme, jutii Kristu Jisusai kajintsá pegkegchau dutikatasa takatia nuninuk
anentaibaunum yamimainakuik, ni awasaigpajum. Dekas Apajuiyaig
jakauwa numamtuk wajainag duka. idaimamsatajum jakauti nantamaina
4੅Nunin asaja yamimainakuik Kristun numamtuk wajakú asajum, ashí
ukusajua numamtuk wajainaji, niijai iyashmiin ajutjamaina nunak Apajuí
betek jakauwa numamtuk wajaidau asá. pegkegnum takamtiksati tusajum.
Nuniku asaja Kristu Apají niina senchijí 14੅Atumek aents aidau, FKLFKDPXPLNWD‫ێ‬

imana nujai inankiuwa numamtuk jum tibauwa nuna umikchan suwimkan


wajainaji yamajam pujutnum pujuidau jukig tusag umiktatus batsamtumaina
asaja. 5੅Niijai jamaina numamtuk nunitsuk, Apajuí wait anenjabaunum
wajakú asá, ni nantakiuwa nunisaik batsatu asajum, tudauwa duke taká
jutiish nantaktinaitji. batsamtutsuk idaisatajum.
6੅Yaunchuk aajakuitag duka Kristu
Aents yana umigkatjai tawa duka
achijá maamua nujai betekak maamua
nuna umijin wegawai
duka dekainaji. Apajuí wakejukui
yaunchuk pegkegchau takastasa 15੅Makichikaentskesh: Chicham
NDWVXQPDLQFKDXVHQFKLZDNHMXMDN‫ێ‬ umiktajum tibauwa nuna umikchan
5RPDQRV੄6੄7 280

suwimkan jukig tusag, nuna umiktatus itagtamaina nunú takasuitjum duwish?


batsamtuina nunitsuk, Apajuí wait Duka ayatak jatanmag ejetamjume.
anenjabaunum pujau asayap tudau 22੅7XMDVKDWXPHNWXGDXQXPDJNDQPLW‫ێ‬

takamainaita tusa anentaimainai. kam Apajuí takajin wajasujum nuaduí,


¡Tujash duka makichkish nunimaitsui! yamai dekas pegkeja duka ajutjamjume,
16੅Atumek dekagme, makichik aents nunú pegkeja duka Apajuí uchijí
wika parjugkan takagkun umijin atajai asajum, Apajuí pegkejan wakega duke
tumamkug, nuna inake wajasá parjugji takaajum nuuwai niijai tuke pujutnum
wakegamujin umigna duka. Numamtuk ejetamjum nunú. 23੅Tudau takaamuk
aents ayatak tudaunak takau atajai Apajuiyai ayatak datumkagtawai. Untsu
takush, nuniachkush Apajuin umigkatjai iina Apuji Kristu Jisusjai ijutkau
tumamainai, tudaunak takau atajai pujamunum juwamuk Apajuí anenjauch
tumamiu asa idaitsuk taká pujauk jatan niijai tuke pujuu etamtina nuuwai.
egatmamak nuniawai. Untsu Apajuin
umijin atajai tumamiuk niinak umijak Chicham umiktajum tibauwa nunú
pegkeg aina nunak takaak pujumainai. nuwenbauwa nujai apatka dekamu

7
17੅Apajuin see tajai yaunchkek tudau 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh,
achikbauwa nunin batsatutijum, atumek chicham umiktin aina nu
Jisukristui kajintsá anentaimat pachisa dekau asagmin tajime. Atumek dekagme
jintiamu antukjum wakesajum umijin chicham umiktin aina nunak, ayatak
waigkujum nuaduí. 18੅Tudau takatnum aents yamai iwaaku puja duke
achikbauwa nunin batsatutijum umimaina duka. 2੅Chicham umiktina
agkanmitkamu asajum, pegkeg aina dusha, nuwenbaujaish wajukuita nu
nunak takau atajai tumamiuwaitjume, apatka dekawagmi: Nuwa nemakua
nunikjum pegkeja duke takaakjum duka aishi pujaigkik tikichnumag
batsatjume. nemamaitsui tawai chicham umiktina
19੅Atumek Apajuinu pegkeg aina duka duka. Untsu aishi jakamtaig chicham
kakajus antumainchau ainagme, nuaduí umiktin tawa nunak, nuwak agkan
yamai aentstinujai apatkan shiig juwawai tawai. 3੅Nunin asamtai aishi
antumtikatjime. Yaunchkek ashí atumi pujaig tikichjai nemakug ekagmawai,
iyashmiin ajutjamaina duka, ashí untsu aishi jakamtai chicham umiktin
iyashnum takanitai pegkegchau aina nuwenbaun pachis tawa nunak agkan
nunú, nuigtú ashí tikich pegkegchau juwaku asa, tikichnum nemakug
aidau takat aina nuig idaimamsau ekagmatsui. 4੅Mina yatsug aidauh, mina
aajakuitjume. Numamtuk ashí atumi ubag aidauh, atumesh jumamtuk
iyashmin ajutjamaina nujai, Apajuí Kristujai ijunkujum jakauwa numamtuk
pegkeg diyamu aina duke takatnum juwakuitjume, wagki Kristu jakau
idaimamsatajum, Apajuí uchijí aidau asamtai. Aaja atumek chicham umiktin
wajuk pujumainaita nunisjumek tawa nuwig agkan juwakuitjume
pujakjum. tikichdau ata tau asajum. Yamaik Kristu
20੅$WXPHNWXGDXWDNDWQXPLGDLPDP‫ێ‬ jakaunak Apajuí inankiuwa nudau
sau asagmin, Apajuí pegkejan wakega wajasugme, $SDMXLQSHJNHMDQWDNDJVDW‫ێ‬
nunú takagsatajum tumainchau jai tusajum. 5੅Yaunchkek aents Apajuí
aajakuitjume. 21੅Tujash ¿wají pegkeja dekachujai betek batsamsá, LLSHJNHJ‫ێ‬
jukiuwaitjume, yamai datsantan chau takastasa senchi wakegamu aidau
281 5RPDQRV੄7

ajutjamajakua duke takajakuitji. kauwaitjai chicham umiktina nuna


Chicham umiktina nunú dekayatku umiatsug nuna, nuniau asan Apajuiyai
pegkegchau takastasa nuní senchi kanakbaujua nunash dekauwaitjai.
wakekauwaitji. Ashí pegkegchau Chicham umiktina duka pujut tuke
takajakbauwa duka nuní nagkaemas atinum ejetumaina nuna, Apajuijaig
Apajuiyaig datumtamjauwai, tuke kanaaku kanamaina nuwi ejetiuwa
dutijamamtai tudau takaamu Apajuiyai nuna. 11੅Chicham umiktina nui tawa
tuke kanaaku kanamaina nui jegantuitji. nuna dekakman, ashí wakegamu
6੅Tujash yamaik chicham umiktajum aidaunak wakemainchauwaitag nunú
tibauwa nunú umitnumag jakauwa wakeetan nuní senchi wakemitkajuk
numamtuk wajakú asaja, DJNDQPDJD‫ێ‬ tsanugkui, pegkegchaun takau asan.
waitji achikbauwa numamtin aajakuitag Pegkegchauwa nuna pegkegtsukaitai
duka. Nuniku asa yamaik Apajuik tusa takaamujun, chicham umiktina
takagji, Wakaní Pegkeji yaimpasmatai. nuanuí, pegkegchau takauk suwimkan
Jutiish yaunchkek aents aidau chicham juwawai tabaun dekakun, chicham
umiktajum tibauwa nuna umikchan umiktin tawa nunisnuk suwimkan
suwimkan jukig tusag umiktatus juwakun, Apajuiyai kanakbaujun
kakanmamaina imaanijakuitji; tujash dekauwaitjai. 12੅Aajan dekajai chicham
yamaik Apajuí takajuinakuik yaunchuk umiktina duka Apajuiyap tibauwaita
wajukejakuitag nuninatsji. tusan. Tuja Apajuí ashí aents aidaun
umiktajum tawa nunak, ayatak dita
Pegkegchau wakegamu dutikmainjin diijus tiuwai. Ashí
minai ajuta nu dutikatajum tibauwa duka pegkejai.
7੅Nunin asamtaig ¿chicham umiktina 13੅¿Tujash nu iman pegkeg ayatkush,

duka pegkegchauwai tumainait? ¡Duka wagka Apajuiyai tupautnumash


makichkish nuninchauwai! Chicham ejekagtawa? tautigmesh amainaitjume.
umiktina nunú atsakuig wika Duka nuninchauwai. Nuninaitak minai
wajimpaya pegkegchau wakegamush pegkegchau wakegamu ajuta nu
nunak dekaachu amainaitjai, chicham tudaunak takamtijawai. Chicham
umiktina nui: 7LNLFKGDXDLGDXZDNHMX‫ێ‬ umiktin pegkeja nuna antakun, nuní
kaipa tawa dusha atsakuig, tikichdau senchi pegkegchau wakegamujui tudau
aidau wakejutnak dekaachu amainaitjai. takaamunum Apajuijai kanakú asan,
8੅Tujash chicham umiktajum tibauwa jakaujai betek aajakuitjai. Tudauk nuní
nui tawa nuna dekakman, ashí iwainmamkauwai dekas tudauwa nuna.
WLNLFKGDXDLGDXQDNZDNHPDLQFKDXZDL‫ێ‬ Aatus nunú chicham umiktina nui
tag nunú wakeetan nagkamauwaitjai. dekanauwai pegkegchau wakegamua
Yaunchkek chicham umiktina nunash duka, pegkegchau takaamua dushakam
eke dekachu asamtai, minai pegkegchau dekaskenum shiig pegkegchauwapi
wakegamu ajuta dushakam atsauwa tusa.
numamtin aajakuí. 9੅Wika yaunchkek 14੅Dekaji chicham umiktina duka

chicham umiktina nunash dekatsuk Apajuinu asa nayaimpinmayaya nunú.


pujujakuitjai; tujash chicham umiktina Untsu wika ju nugkanmaya asan
nuna dekakman, SDFKLDFKPDXSHJNHJ‫ێ‬ kakakchauwaitjai. Nunin asan inak
chau takastasa senchi wakegamunak apujin umijama numamtuk, pegkegchau
nagkamauwaitjai. 10੅1XQLNDQZDLQPDP‫ێ‬ ZDNHJDPXMXQXPLMDJQXQDNGXWLNWVX‫ێ‬
5RPDQRV੄7੄8 282

kek idaimainchau dekapeajai. 15੅Wika


dekamain dekapeatsjai, ZLZDNHJDPX‫ێ‬ Wakaní Pegkeji wakega dutiksag
jua nuna takatsuk, GHNDVZLGDNLWDPX‫ێ‬ takamtijusti tusa idaimamau
jua nuna takaag duwi. 16੅Nuniau asan
8
1੅Tujash yamaik Kristu Jisusai
wi dutikag nunak, dakitamujua nuna ijutkau aidau suwimak jumainuk
takau asan, chicham umiktina duka shiig atsujuinawai. 2੅Duka dekaske,
dekas pegkejapita tajai. 17੅Nuaduí Kristu Jisusjai ijutkau pujuidaunak
ZLFKDXZDLWMDLGHNDVNHQXPSHJNHJ‫ێ‬ Wakaní Pegkeji yamajam pujutan susa
chaun takaunuk; minai pegkegchau agkanmitkawajui. Dutikamu asaja
wakegamu ajuta nu takamtijakui yaunchuk pegkegchau wakegamu
nuniajai. 18੅Nunin asan wikik pegkejan dakitayatku takainaku tuke achikbaujai
takamainchauwaitag nunak shiig betek pujujakbauwa nunisaikik
dekagmamjai. Wi pegkejan anentaimsan pujuinatsji, nuigtú pegkegchau
WDNDVWDVDQZDNHJDJQXQDVHQFKLPWLMX‫ێ‬ takasbaunum jaká Apajuijai tuke
mainuk minaig atsugtawai, wagki kanaaku kanamaina nuwishkam
pegkeja nuna takastasan wakegayatkun agkanmitkamu ainaji. 3੅Chicham
takamainchau dekapeau asan. 19੅Pegkeg XPLNWLQDGXNDWXGDXWDNDDPXLGDLWDQ‫ێ‬
takastasa wakegamua nunak takatsuk, mag yaimpamainchau aajakua duka
pegkegchau takat dakitamujua nuna dekainaji, wagki kakakchau asaja
imá takaajai. 20੅Tuja wi dakitamujua pegkegchau wakegamua duke takaaku
nuna takaaknuk, ZLWDNDDNXQQXQLDWV‫ێ‬ pujuidau asaja. Nunin asamtai Apajuí
jai, minai pegkegchau wakegamu ajuta nigki yaimpakui niina Uchijin jutii
nu takamtijawai. tudaujin mantamnati tusa awetugbauwa
21੅Dutijau asamtai pegkeja nuna duwi. Apajuí Jisusnak aentstijai betek
takastasan wakegayatkun, pegkegchau ema awemauwai, dutikamu asa jutii
minai awa nunú tuké takamtija nuna SHJNHJFKDXWDNDVWDVDVHQFKLZDNHJDL‫ێ‬
dekagmamjai. 22੅Mina anentaijui shiig nag numamtinuk aajakuí. Apajuí
aneamu ajuta duwi tajai: Chicham 8FKLML\DQXSHJNHJFKDXWDNDVFKDXZDL‫ێ‬
umiktin Apajuí sujamsamu umiktina tak, jutii tudau takaamunum suwimak
duka pegkejai; 23੅tujash wi umigmain juwaku waitmainun Jisus niina iyashiin
tikich minai ajuta nunash dekajai, duka waittsauwa duwi, nunú pegkegchau
wi pegkeg wakegamujua nuna umigkata wakegamua nunak depetkauwai. Aatus
taig, pegkegchauwa nu dakitmitkajak, Apajuik aentsnum tudau najaneauwa
pegkegchaun takamtijak achigkauwa nunak, Kristun suwimkan suwak, ii
nunin eti ajuta nuuwai. tudaujin suwimak jumainaitag nunak
24੅¡Wajukawajak tajai! ¢<DDJNDQPLWNDJ‫ێ‬ inagnakui. 4੅1XQDN$SDMXLNMXWLLSHJNHJ‫ێ‬
mainaita mina iyashig pegkegchaun chau wakegainag nunak takatsuk
takamtijak Apajuiyai datumta nunash? pujuinak, Wakaní Pegkeji wakega
25੅Apajuin see tajai, wagki ni ii Apuji dutiksag takaak batsataidauk, ashí
-LVXNULVWXDQXQDDZHWXJPDDJNDQPLWNDJ‫ێ‬ chicham umiktina nunak dutiksag
mauwa duwi. Wi timajim nuna ataktú umiktinme tujamu asa dutikauwai.
awentsanuk tajime: Wika dekaskenmag Nunú umiktá tujamauwa duka pegkeg
Apajuinu chicham umiktina nuna asamtai dutiksaik umimainaitji.
umiktasan wakegajai; tujash wikik tudau 5੅Aents aidau dita ashí pegkegchau

takatnak idaimainchau dekapeajai. wakegaina nunak takaa pujuidauk, imá


283 5RPDQRV੄8

dita pegkegchau wakegaina nunak Wakaní Pegkeji yaimpasmatai idayutik


takaina duka jutiik dekainaji. Untsu Apajuijai tuke pujustinaitji.
Wakaní Pegkeji tabauwa nuna 14੅Ashí aents Wakaní Pegkeji wakega

umiidauk, Wakaní Pegkeji wakega GXWLNVDJWDNDPWLMXVWLWXVDLGDLPDPDL‫ێ‬


nunak wakegas takainawai. 6੅Aents ni dauk, Apajuí uchijí ainawai. 15੅Atumek
wakegamua nunak wakegas takaa wakan inajatak waitkagkagtina nu
pujauk, nigki jatan egatmamui; tujash jukichuitjume, ataktú sapig batsamtita
Wakaní Pegkeji wakega nunak umiak tusagmek. Atumnak Wakaní Pegkejiya
puja nunú Apajuijaig tuke pujustinai. nu Apajuí uchijí etamkaju asamtai,
Nuigtushkam Apajuijaish epegtumau nunú Wakania nu ichashtamkui: “Mina
asa, ashí aents aidaujaish nunisag shiig Apag” tuinaji. 16੅Wakaní Pegkejiya nunú
agkan pujawai. 7੅7XMDVKDHQWVQLSHJNHJ‫ێ‬ LLQtSXMDXDVDLLQDDQHQWDLQGHNDPWL‫ێ‬
chau wakegamua nunak takastatus jamji, Apajuí uchijí ainagme tusa.
anentaimtú pujuidauk, Apajuí shiwaji 17੅Apajuí uchijí asaja, ii jukitnun Apajuí

ainawai, wagki Apajuí wakegamua nu anagtabauwa dusha betek jukitnaitji,


takatnak dakituidau asag, Apajuí tuja dekaskenum ju nugka juwi Kristu
ZDNHJDPXDQXQDGXWLNDWDWXVZDNHJDL‫ێ‬ waittsauwa numamtuk waittsajaik niina
nakush dutikmainchau dekapenawai. imanjiya imanuk atinaitji.
8੅Aents ni pegkegchau wakejamua

nunak taká wekaguk, makichkish Apajuí anagtamamua nui kajintsá


Apajuinak shiig aneemtikmaitsui. pujuidau asaja ichichmamja
9੅Tujash atumek, atum pegkegchau batsatainaji
wakegamua nu takaakjum pujatsjume, 18੅Ju nugka juwi yamai waituinag

Wakaní Pegkeji wakega duke takaakjum duka imanchauwai, Apajuí pujut pegkeg
pujagme, Wakaní Pegkeji atuminish tuke atinun sujamsatna nujai apattsa
pujugtamu asamtai. Untsu Wakaní anentaimtamak. 19੅Ashí Apajuí
Pegkejin Kristu sujama nu atsugbau QDMDQNDPXDLQDGXNDZDNHJDVGDNDLQD‫ێ‬
aidauk Kristunuchu ainawai. 10੅Jutiik wai, tsawan jegatai jutii Apajuí uchijí
tunamakaju asajin iina iyashig jakatin aidautin ashí wainainamunum niina
ainawai. Tujash Kristu jutiiní pujau LPDQMLMDLLZDLQWDPNDWQDQXQDZDLQNDJ‫ێ‬
asamtai, Wakaní Pegkejiya nu dekas tatus. 20੅Ashí Apajuí najankamu aina
pujuta nuna sujamsajui, wagki Apajuí nunú, ditanu pegkeg aajakajua nunak
pegkeg ainawai tujabiaju asamtai. megkaekaju asag, PDNLFKNLVKDWVXPDVK‫ێ‬
11੅Apajuí Jisukristu jakamtai inankiuwa bauwa nunin waigkua duka dekainaji.
dutiksag, nigki iina iyashinash pujutan Nunak dita wakegainak nunikchajui,
susatnai, Wakaní Pegkejiya nunú iiní $SDMXtDDWXVQXQLNWLWLEDXDVDJQXQLND‫ێ‬
pujau ataik. Nunak Apajuik ni Wakaní jui. Dutikamu asag Apajuí makichik
Pegkeji sujamsamu atumiin pujugtama tsawantai yapajiatin asa dutikauwa
nuaduí dutikatnai. 12੅Dutijamatin nuna dakainawai. 21੅Ashí Apajuí
asamtai yatsug aidauh, ubag aidauh, najankamu aidauk jinin atí tibau asag,
pegkeg aina duke takamain ajutjamji, tuke achikbaujai betek aina nunak,
iina iyashí tudau takatan wakega duke Apajuí agkanmitka shiig pegkeg
taká yujatsuk. 13੅Jutii ii wakegamua ematnai. 1XQDN$SDMXtXFKLMtDJNDWPLW‫ێ‬
duke taká yujakuik, tuke waittsatin kamu agtina nujai betek Apajuí
ainaji; untsu ii wakegamu takata nu, ditanashkam agkanmitkawagtinai.
5RPDQRV੄8 284

22੅Nunin asamtai yamaya juwikish aidautik Apajuí yaunchuk anentaimas


Apajuí najankamu aidauk, dita midau atinme tusa ipaamu ainaji.
agkanmagawagtinjin dakainak 29੅$SDMXtMXWLLQLLQtNDMLQWViDQHQWDLP‫ێ‬

najaimaku ejettayama imatuinawai, sagtin aidautinak yaunchuk emtika


nuninak nuwa uchin uchigmaktatus waipakui, nunú aidautin etegtamjauwai
najaimama imanina duka dekainaji. mina Uchig Kristua imanuk atinme tusa.
23੅Nunak imá ditakek waituinatsui, jutii Dutijamau asa niina Uchijinak, niina
atak Apajuí amastina nu jukitin asaja yachi, umayí kuashat aina nuwig ni
HPWLND:DNDQt3HJNHMLMXNLXDLGDXWLVK‫ێ‬ iwai atí tiuwai. 30੅Dutika yaunchuk
kam waituinaji, iina iyashin anentaimas midau atinme tibau aina
yapagtugma ni uchijí etamak nuna etegjauwai. Ni midau atajum tama
jujamkitna nu wakeesa dakainaku ayú tiaju aina nuna atumek pegkeg
batsamsaja. 24੅-XWLLQDN$SDMXtXZHPWL‫ێ‬ ainagme tiuwai. Nunú pegkeg ainagme
jamjauwa duka dekainaji. Tujash ni tibauwa nuna Apajuí pegkeg emakui,
nuna dutijabauwa nuaduí ni ZLMDLSXMXLQDNSHJNHJQDNLZDLQPDP‫ێ‬
anagtabauwa dutiksag sujamsatna nu tinme wi pegkejaitag imannak tusa.
dakainaku kajintsá pujuinaji. Apajuí 31੅Ashí wi tajim nuna anentaimsa

anagtamamua nunú jukiu akuik, diisan tajai: Apajuí jutiin ayamjutpak,


atakeap jukitnaitji tusaik kajintsaik nuigtú yaimpau asamtai pachiatsji iina
daká pujumaitsuji, wagki ni dakamujiya shiwaji kuashat ainakuishkam, wagki
nuna jukiu asa jukittajapi tusag kajinas dekas pegkegchau awajtamkatatus
daká pujumaitsui. 25੅7XMDVKLLGDNDLQD‫ێ‬ wakegaina duka, jutiinak ayatak
mua duka ii wainchamua nu dakainaji, pegkegnumap yaimpainawa, tau asan.
nuniau asá emamkemsa dakainaji. 32੅Apajuik makichkish sujitjamtsuk ni
26੅Nunidau asaja ichichmamja Uchijin awetugmauwai ashí jutii
batsatainaji, Wakaní Pegkejiya nu ii tudaujin mantamnati tusa. Apajuí ni
kakakchau wegajinish yaijatu asamtai. Uchijin awetugmauwa dutiksagkeap
Jutii kakakchau ainag duka, Apajuish dekaskenum ashí pegkeg aidaun jutiin
wajuk aujmainaita duka dekachu asá sujamsatatus wakekauwa nunash
nunin ainaji, tujash Wakaní Pegkejiya wakesampap sujamsatnaita tusaish
QXMXWLLQSDFKLSDV$SDMXLQDXMWXJPD‫ێ‬ dekainaji. 33੅Jutii Apajuí etejamu
wai, anentai senchi idajka chichamai aidautinak, makichik aentskesh Apajuí
tumainchau dekaptayama imatikas. HPWLQLLQDSHJNHJFKDXMLQHWVHJWXJPD‫ێ‬
27੅Nunitai Apajuí aents anentaibaujin kush, makichkish bakugmashtinai,
shiig dekaju asa, Wakaní Pegkejish wagki Apajuiya duke iina pachipas,
wajina tawa nunak Apajuik shiig juka pegkeg ainawai tujamu asamtai.
dekajui, wagki Apajuí wakega dutiksag 34੅Jutii Apajuí etejamu aidautinak,

niina aentsji aidaunak segatu asamtai. makichik aentskesh suwimkan


jukitnume tujamainuk shiig atsawai,
Jisukristu anempau asa ashí wagki Kristu Jisus jutiiní mantamdau
utugchatan depetkatnume asamtai. Tujash nuna nagkaesau
tusa yaimpaji Jisukristuk Apajuí inankim aneantu asa,
28੅Jutii Apajuí aneen aidautik, ii yamaik Apajuí untsujiin dekas eme
SXMXWMLQDVKtQDJNDHWDPDGXNDSHJNHJ‫ێ‬ anentsá diitainum pujusá, Apajuin
num yaijata nunú dekainaji. Nunú aujtugmaji. 35੅Jutii Apajuí etejamu
285 5RPDQRV੄8੄9

aidautinak, wajig iina nagkaetaminta nuké ajai. 3੅Mina yatsug aidau, mina
nuniakush, Jisukristu iina anempa nuna ubag judío aidau senchi aneamunum,
datumtijamainuk makichkish atsawai. wajukanuk yapajintaitkuig wi Kristui
Waitiamukesh, utugchatkesh, ZDLWNDJ‫ێ‬ kanakan, Apajuí suwimkajin wi juwai,
mainakugkesh, yapajamukesh, PDPXD‫ێ‬ dita dekas wi wajukeag junin wajasaja
mukesh, ishamainkesh, jaamukesh tajai. 4੅Ditashkam Israel aajakua nunú
makichkish Jisukristu iina anempa wegantu asag wijai betek ainawai,
nunak datumtijamaitsui. 36੅Dutiksag Apajuí midau atí tusa etegkamu asag.
Apajuí chichamen agagbauwa nui jutiin Ditak Apajuí mina uchig atinme tusa
pachipas: anentaimtusbau ainawai. Ditanak
“Apajuiyah, jutiik aminu asaja, tuké $SDMXtQLLQDLPDQML\DQXQDLZDLQWXND‫ێ‬
puyatjumainnum pujuinaji jui. Ditajai Apajuik chichaman apakuí.
mantamata tuidau asagmatai; Ditan susajui chicham umiktinun Moisés
uwig mautainum jukí ematiama agajua nuna. Ditanak Apajuí wajuk
numamtuk awajtamainawai”, HPHPDWMLWQXPHWXVDZDNHJDZDQXQDVK‫ێ‬
tawai. kam shiig ujakajui. Ditanak Apajuí
37੅Ashí nunú aidaunum tikima senchi atumnak kuashat yaigtinaitjime tusa
waitiajinchakam Jisukristu anempau anagkuauwai. 5੅Ditashkam ii muunji
asa yaimpaktatji, ashí utugchat ataish Apajuí etegkamu jutii uyujtamkatin
depetin atí tusa. 38੅Wika junak shiig aajakajua nu wegantuk ainawai. Nunú ii
dekau asan tajai: Jaamukesh, iwaaku muunji aajakajua nui Jisukristuk
pujamukesh, nayaimpinmaya aents egkemak aentsmaga akiinauwai. ¡Kristui
aidaukesh, iwanch wakan pegkegchau ashí wají aina nuna diyauk, niiyai
senchigtin aidaukesh, ii yamai pujag Apajuik, nigki tuke ememattai atí!
nuwiyagkesh, atak atina dukesh Apajuí Aatus atí.
jutiin anempa nuna datumtijamainuk 6੅Apajuí chichamega duka, mina pataag

makichkish atsawai. 39੅Nunisag dekaskeapi tuinachu asamtai umintsuk


agkajunum batsamas inamin aidaukesh, juwaktin asagkesh aniatsui, ashí Israel
nugká batsamas inamin aidaukesh, wegantu ainag nuwiyatik Apajuí diismak
nugká initken batsamas inamin ashí betek etegjachbau ainaji. 7੅Nunisag ashí
aidaukesh, nuniachkush ashí Apajuí Abraham wegantu aina nuwiya aidautik,
najankamu aina nuwiyagkesh, Apajuí Apajuí diismak ashí betekak Apajuí aentsjig
jutii anempa nuna datumtijamainuk ainatsji, wagki juna Apajuí Abragkan tiuwai:
atsawai. Apajuik ii Apuji Kristu Jisusan “Dekas ame wegantu atina duka Isaaka
awetugmauwa duwi iwaintugmakui, uchijin akiinkau agtinai”, tusa. 8੅Juwi
iina senchi anempamujiya nuna. dekainaji, Abraham wegantu asaikish Apajuí
aentsji ainatsug duka, ayatak Apajuí ni
Apajuí mina aentsug Uchijin anagtabauwa nuanuí kajinas
atinme tusa etegkamu aidau anentaimaina nunú dekas Apajuí aentsjig

9
1੅Jisukristun
dekaskeapi tinu asan ainawai. Apajuí diismak nunú ainawai
dekas tajai, Wakaní Pegkeji mina dekaskenum niina aentsji aidauk, nuigtú
anentaimtija dushakam dutiksag tujutu Abraham wegantu aidaushkam. 9੅Apajuí
asamtai. Aatsa dekaskea nuna dekau Abragkan anagkuak tiuwa duka juuwai:
asan, 2੅shiig kuashat wake besemag “Tikich mijantin ataktú tajuattajam duwi,
GHNDSHDNXQDQHQWDLMXQWXNHLGDJPDV‫ێ‬ Sara uchijí ajittawai.”
5RPDQRV੄9 286

10੅Jushakam anentaimtustajum, iina ¿wagka aents pegkegchaun takaagtaish


muunji Isaac aajakua duke aajakuí Rebeca anmainchau aniagme tusash tawa? ¿Ya
jimagma uchigmakbau aajakajua nuna apají. Apajuí wakegak dutikaunash, aikawaipa
11-12੅Nunin aig Apajuí ni wakegamujin uchin tumainaita?” 20੅$WXPQXQLQDQHQWDLPX‫ێ‬
etegkauwa nunak nunisag atí tau asa, Apajuí tigmin tajime: “Makichik aentskesh
tiuwai: ´,ZDL\DQXQ~HNHXZDQXQDXPLJNDW‫ێ‬ Apajuin: ¿Wagka jusha jutikame?”,
nai”, tusa. Nuna Apajuí tiuwa nunak, uchik tudaimainuk atsawai. Duwe jukí ichinak
eke akiinainatsaig, nuigtú pegkejan najanamush, aentsun pempeentuki:
pegkegchauwa nunash takainatsaig tiuwai. “¿Wagka juní najatuaume”, tumainkaih?
Aatus Apajuí etegkeamua duka uminui, ni Nunak makichkish tumaitsui. 21੅Aents
wajuk wakegawa nunisag, XFKLWDNDLQDPX‫ێ‬ duwen takauwa duka, ni wakegamujin
jin diijus dutikachui. 13੅'XWLNVDJDJDJEDXQ‫ێ‬ diisá najanmainai, nunú duwea duwik
mash: “Jacopan aneakun, Esaunak amamuk jistatin takastinun najanak,
dakitajai”, tawai. tikichnak ichinak wainka takastinun
14੅Ashí wi tajim nuna anentaimas diisag, najanmainai.
Apajuí makichkin etegkeak, tikichin idaya 22੅Nunin asamtai ame Apajuijai

nunak pegkegchaunap takawa taushkam tudaimainuk makichkish atsawai. Ni


amainai. Tujash makichkish Apajuik Apajuí wakegakug aentsun suwimkan
pegkegchaunak takachui. 15੅Apajuí Moisesan suwak niina senchijin iwainakta takug
chichajak: “Wika, wi wakegamujun wait dutikmainai. Apajuí, aents suwimkan
anenjatnaitjai”, tiuwai. 16੅Apajuik nunin asa juinak megkaejatin aina nuna emamkes
DHQWVHWHJWXDWLWXVDZDNHJDLGDXDVDPWDLJ‫ێ‬ dakastatus wakegakush dutikmainai.
kish etegkeatsui, nuniachkush niina shiig 23੅Apajuik aatus emamkemas aentsun

awajkatatus senchi takau asamtaigkish dakak, QLLQDLPDQMLDQHQWDLMHJDJPDLQ‫ێ‬


etegkeatsui; Apajuik nigki nagkami ni aents chauwa nunak iwainmamui. Nunak ni
wait anenjata tabaujiya nuna wait aents wait anenjatasa wakejukbau aina
anentawai. 17੅Nunisag Apajuí chichame nunú wait anentamunum dutikawai. Nunú
\DXQFKXNDJDJEDXZDQXZLVKNDPGHNDPWL‫ێ‬ aidaun Apajuí wijai pujustinme tusa
jamji. Nu agagbaunum Apajuí Egipto apujin wakegau asa, niina imanji tuke atina nui
chichajak: “Wi aminak apu emamjame, pujustinme tusa emtikak etegjauwai.
atum dutikashminun atumi nugkemin 24੅Dutikamu aina nuwiyag jutii ainaji.

iwainakun, wi shiig senchigtinaitag nunak Jutiinak Apajuí midau atinme tujabiu asa
aents aidaun iwaintukta tau asan. Nuna niinu etamkajui. Tujash jutii ainag
dutikattag nunak ashí aents nugkanmaya nuwiyag, imá judío ainag nuwiyagkek
aidaush mina dekajuatnume tabaunum ainatsji, DWXPMXGLXFKXDHQWVDLQDQXZL\D‫ێ‬
dutikattajai”, tibau awai. 18੅Nuaduí dekainaji tigmeshkam ainagme. 25੅Juna pachis
Apajuik ni wakegamun wait anenta duka. yaunchuk Apajuí tiuwa nuna, Apajuí
Tuja aents intimkiti tusa wakegakush etsegtin Oseas agagbaunum:
dutiksag intimtikawai. “Yaunchkesh mina aentsjuchu
aajakú aidaunash: ‘Mina
Apajuik judío aents aidaun tuja aentsjuitme’ titinaitjai,
judiuchu aents aidaunash duwikish aneeshtaijua nuna: ‘Mina
wait anentawai anetaijú’ titinaitjai”, tawai.
19੅Tujashatum tujutmainaitjume: 26੅Junashkam Apajuí tibaun Oseas

“Apajuí ni aatus nuna dutikayatkush agajui:


287 5RPDQRV੄9੄10

“Nunú nugka nui Apajuí: ‘Atumek duka, chicham umiktin aina nuna
mina aentsjuchu ainagme’, tiuwa ausajui umiktatus wakegaidau asag, nu
nu nugkanmag batsatunak QXQLDPXQPDV$SDMXtSHJNHJGLLJPDVD‫ێ‬
makichik tsawantai: jainta tuidau asag. $DWXVNDNDQPDPDL‫ێ‬
‘Atumek, Apajuí tuke pujuwa nuna nakush chicham umiktina nuwiyanak
uchijí ainawai’ tama atinaitjume”, egaidau asag, nunú chicham umiktina
tiuwai. nu yaijatmainjig atsuju asamtai, Apajuí
27੅Nuigtushkam Isaías ii muunji emtinig pegkeg diyamak asachajui.
aajakajua nuna tiuwai Israel aidautin 32੅Tujash ¿Wagka nunash nunikajuita?

pachipas: “Israelan uchijí wegantu Nunak Apajuí dutikamujiya nuwi


DLGDXWLVKLLJNXDVKDWQD\DQWVDNDPDWND‫ێ‬ kajinas anentaimtsuk, dita takasbaujin
jiya ibau ainakuishkam, ayatak Apajuí emtin pegkeg diyaam atasag
wajumketi ayamjuka uwemtikjamu wakegaidau asag nunikajui. Nunidau
agtinaitji, 28੅wagki Apuk, ni tibaujiya asag Kristuk dita diismak kaya tukumká
QXQDNZDDPDNDVKtQXJNDQXPXPLNWD‫ێ‬ iyaumain tutitag aama numamtuk
tui”, tiuwai. 29੅Nunak Isaiasa duke aajakuí. Niina dakituidau asag, aents
makichik tsawantai nuniktinun jintá kaya pujaun tukumama numamtuk
yaunchuk nagkaemakiuwa nunin ema wajakajui. 33੅Aatus Apajuí chichame
junash agak: agagbaunum Kristu pachis Apajuí tibau
“Apu ashí senchigtina nu, tawai:
jutiin wait anenjamjachuitkuig, “Shiig puyatjusjum antuktajum,
yamaikiuchia juwik Sodomanmaya wi Siognum੆b apusattajai makichik
aentsun, aentsun,
Gomorranmaya aents aidaujai kaya aputua jega jegamkatasa
ijinauwa numamtuk awajam atsumtayama numamtin atinun.
amainaitji. Nunú kaya nunak kuashat aents
Tujash nigka wait anenkagtau asa, tukumak iyajagtinai.
jutiiní akiina yujaktina nuwiyan Tujash nuanuí kajinas ekeemsaju
LZDDNXSXMXVWLQPHWXVDLGDLVDX‫ێ‬ aidauk
wai”, tiuwai. dita kajintsá anentaimtusbaujinak
makichkish wainkag juwakchatnai.”
Apajuí dutikamua nuwi aents
kajinas anentaimaina nuna, Apajuik ashí aents Jisukristui
Apajuik pegkeg ainagme tawai kajinas anentaimaina nuna
30੅Ashí wi tajim nu anentaimsa diisaik, pegkeg ainawai tawai

10
judiuchu aidauk Apajuí emtin pegkeja 1੅Minayatsug, ubag Kristui
iman wantinkatasag kakanmamjachu dekaskeapi tiu aidauwah, wika
aina, nunap Apajuí diisag pegkeja iman mina pataag Israel aents aidau
diisajuita tumainaitji. Ditak Apajuí dekaskeapi tuinatsu nunú uwemjatnume
GXWLNDPXML\DQXZLNDMLQDVDQHQWDLPDL‫ێ‬ tusan senchi wakegau asan Apajuinash
dau asag pegkeg diyaam asajui. senchi aujtuinajai. 2੅Wika ditanak shiig
31੅Tujash mina pataag Israel aents aina wainin asan tajai: Ditak Apajuí

b¬9.33: “Sión” tawa duka: 1.#Jega Apajuí ememattai Jerusalén aajakua nuna tawai.
2.#Yaakat Jerusalegkan pachisashkam tawai.
5RPDQRV੄10 288

umigkagtatus kakanmamainawai, Apajuí chichamen antukag tumainuk


nuninayatak Apajuinu dekaskea nuna atsugtamjume, wagki atumi wenimin
shiig dekainatsui. 3੅'LWDNVKLLJGHNDLQDL‫ێ‬ adaibaunum, DWXPLDQHQWDLPLQDQHQWDL‫ێ‬
tsui, Apajuish niina emtin aents pegkeja baunum awai”, tawai. Nunú chichama
iman, bakumamainchau wantinkati nuuwai, jutii pachisa etsejuinag nu.
takush utugkeawa nunak. Ditak, Nunú chichamak, Apajuí dutikauwa
chicham umiktina nu umiktasa nuwi kajintsá anentaimainai tawai.
kakanmabaunum Apajuí emtin pegkeg 9੅Ame tikich aents aidau ujaakum:

diyaam atajai tau asag, Apajuí pegkeg Jisusai mina Apujuk, tusam kajintsam
atinme tusash wajuk dutikawa nunak $SDMXL\DS-LVXVQDNMDNDXDLGDXQPD\D‫ێ‬
dakituinak pachikchajui. 4੅Apajuik nash inankiuwaita takumek uwemjau
yaunchkek chicham umiktinnak susajui atinaitme. 10੅Ayatak Jisukristui kajintsá
nuna umiagtai pegkeg ainagme titatus. anentaimtamunum Apajuik pegkeg
Tujash duka Kristu tauwa duwi ainagme tujamji. Tuja, Jisusak mina
nagkamas chicham umiktina nuna Apujui, WDEDXQXP$SDMXtXZHPWLMDPDL‫ێ‬
umiagtai, pegkeg ainagme titag tiuwa naji.
duka nagkankauwai. Yamaik ayatak 11੅Aikasag Apajuí chichame agagbauwa

.ULVWXGXWLNDXZDQXZLJNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ nui: ´$VKtDHQWVQLLQtNDMLQDVDQHQWDLPDL‫ێ‬


maidau pegkeg ainagme tama agtatui, dauk dita kajintsá anentaimtusbaujinak
tiuwai. makichkish wainkag juwakchatnai” tawai.
5੅Chicham umiamunum, Apajuí 12੅Nunak jutii judío aidautin, judiuchu

pegkeg diiyam amaina nuna pachis aents aidaunashkam betek taku tawai,
Moisés juna agajui: “Aents chicham wagki Apuk makichkiuchi ashí aents aidau
umiktina nuna imatiksag umiauk, nu Apujiya duka. 1LJNDVKLLJSHJNHJVHQFKLJ‫ێ‬
umiamua duwik tuke pujutnai” tusa. tina ibau asa, ashí aents aidaunak
6੅Tujash Apajuí dutikamua nuwi kajinas yaimainai. Nunin asa ashí ya niina segawa
anentaimaidaun, Apajuí pegkeg diiyá nunak shiig anentus yayawai. 13੅Duka
nuna pachis agakug tawai: ´0DNLFKNL‫ێ‬ agagbau: “Ashí aents Apu Jisukristun
tigmekesh wainkajum: ‘Yanak aents uwemtijugta tusa segauk, uwemjagtin
nayaimpinum wamainun wakata’, tiag ainawai”, tawai. 14੅Tujash aents juna taush
tusagmek tiigpajum” tawai. Nunú aaja amainai: ¿Wajuk segatnumki uwemtijugta
anentaimainakuik, “Iina uwemtijamjatin tusash, -LVXNULVWXLNDMLQDVDQHQWDLPDLQD‫ێ‬
Kristu yakí pujau wajuká nugká chush? Tuja ¿Wajuk niinish kajintsash
itawagmi”, tumaina nunin asamtai. anentaimsatnumki, chicham ni pachisa
Tujash Kristuk nugká tauwai. 7੅1XQLDFK‫ێ‬ etsegbau antukchajua aniaush? ¿Nuigtush
NXJPHVKPDNLFKNLWLJPHNHVKZDLQND‫ێ‬ wajuk antuktinmegki niina pachis etseju
jum: “Yaki jakau aidau batsamtain atsa aniaish? 15੅¿Wajuk etsegkatnumki
akaikia tiigpajum” tawai. Nunú aaja Kristu pachisa etsegkata tusa awemachbau
anentaimainakuik, ´$HQWVMDNDXEDWVDP‫ێ‬ aidaush? Apajuí chichame agagbaunum:
tainum Kristu pujau jegají, jukí “Tikima shiig pegkejai, chicham pegkeja
iwakagmi” tumaina nunin asamtai. nuna pachis etsejak taa duka”, tawai.
Tujash Kristuk aneantui. 8੅Nunú Apajuí 16੅Aents nuna aatus tuidaunak, wika

chichame agagbau tawa duka dekaske, aatsan tumainaitjai: Kristu pachis


duka aatus tawai: “Apajuí chichame chichagkagtuktinuk aentsuk awemamui,
etsegbau atumek antuku asajum, wajuk tujash aents nu chichagkagtamun
289 5RPDQRV੄10੄11

antukaja nuwiyag ashí betekak wajukag pujutjin yapajiawaja


dekaskeapi tuinatsui. Dutiksag Apajuí nunikagmatai shiig anentsan jukiag
etsegtin Isaías yaunchuk pujujakua tusan”, tiuwai.
dushakam anentain idagmas: “Apuh,
jutii chichagkagtamun antukaja Israel aents aina nuwiyan niiní
nuwiyag imaanik dekaskeapi tauk kajinas anentaimaidaun
atsawai”, tiuwai. 17੅Nunú dekamtijamji, Apajuí etegkauwai

11
chicham etsegbau antuka Jisukristui 1੅Nuna Apajuí tujamiuwa nuna
kajintsá anentaimat nagkamna nuna. anentaimtusan tajime:
Tuja nunú chicham antamua duka, ¢$SDMXLVKQLLQDDHQWVML,VUDHODLGDXWL‫ێ‬
Jisukristu pachisa etsejuinamu antag nash idaitamsau asamtaig, tikich aents
nuuwai. aidaush, Apajuik idaisauwai tujamain
18੅Tujash wi iniastajime: Nunash aina? ¡Duka nuninchauwai! Wagki
¿dekaskek chichamnash antukchaju witjai Abraham wegantu, Israela uchijí
aina, tikich aidau antukchaji tuina Benjamín aajakua nu wegantu asan,
nunash? ¡Dekaskenum antukaju Israel aents aina nuwiyanuk. 2੅Apajuik
ainawai! Wagki Apajuí chichame jutii Israel aents aidautinak yaunchuk,
agagbauwa nuwig: juka midau atinme tusa etegtamjau asa,
“Chichamak ashí nugkanum ni aentsji aidautinak idaitamsachui.
etsegkamui”, tawai. ¿Atumek eke dekatsjumek Apajuí
19੅Ataktushkam iniastajime: ¿Dekaskek chichame agagbaunum, Elías Apajuí
mina pataag Israel aidaush dekaachu etsegtin aajakua nu, Israel aents aidau
aina tikich aents tuina nunisag? Duka pegkegchau dutikamujin Apajuin ujaak:
nuninchauwai. Dekatkauk Moisés 3੅“Apuh, chichamjumin etsejin aidaunak

yaunchuk pujujakua nu jutii Israel aents ashí kajegkag, ame altarjumnash


aidautin pachipas Apajuí tujabaun agak yumpuajag, ZLNLMXZDNPDWDLPLQDVK‫ێ‬
tujamui: kam mantuatatus aintuinawai”, tiuwa
“Israel aentschau nu nugkanmag duka? 4੅Tama Apajuí ayaak: “Wi siete
batsamchau aidaun yayakun PLODHQWVPLQDXPLJWLQDLGDXQD\DPMX‫ێ‬
atumnak akasbau emattajime. kan uwemtijajai, apajimtai Baal tutaya
Atum aents dekachu aidau tajum nuna QXQDHPHDQHQWXVWLNLVKPDWXJHPHPDW‫ێ‬
yayakun kajemtikattajime”, tiuwai. chaju aidaun”, tiuwai. 5੅Yamaishkam
20੅Dutiksag Isaías Apajuí etsegtujakua nunisaik wajumketi juwakji jutii Israel
dushakam, uminkatnun pachis Apajuí aents aidauti, Apajuí wait anenjamag,
tibaun tutupit tiuwai: jujú uwemkatnume tusa etegjamu
“Aents mina egatú wajakchau aidau, aidauti. 6੅Nunú wait anenjá etegjamu
waitkaju ainawai. aidautik, jutii pegkeg takasbaujinig
Tuja aents mina pachitus iniimjutú etegjamu ainatsji, wagki aents pegkeg
wajakchau aidaunum, LZDLQPDP‫ێ‬ takasbaujin diigsá etegtaiyaitkuig,
kauwaitjai”, tusa. Apajuí wait anenkagtutaijig atsumainai.
21੅Junashkam Apajuí jutii Israel aents 7੅1XQLQDVDPWDLVK¢ZDMLQWXDQHQWDLP‫ێ‬

aidautin pachipas: tumainaitji? Ashí Israel aents aidauti


“Ashí tsawantai dakasjai Apajuí emtin pegkeg wantinkagtasa
mina aentsug intimkiu ai aimtau jutiik kakanmamajakú aidautik nuwig
aina nuna, jeganchau ainaji; tujash wajumak Israel
5RPDQRV੄11 290

ainag nuwiyatin Apajuí etegjamu ainag ¡Makichkish nunikchauwai! Mina


nuutí Apajuí emtinig pegkeg wantinkaju pataag Israel aents aidau intimainak
ainaji. Tuja nuniai ashí tikich aidaunak Kristun dakituidau asagmatai, Apajuí
GLWiDQHQWDLPWDML\DSDMLWQDVKZDNHJDL‫ێ‬ DWXPMXGLXFKXDLGDXWLJPLQXZHPWLMDP‫ێ‬
nachu asagmatai, Apajuishkam dutiksag tan nagkabauwai. Nuna dutikak Apajuik
ZDNHJDLQDNXVKPDNLFKNLVK\DSDMLQ‫ێ‬ mina pataag aidaunak akasmatjukti tusa
mainchau agtinme tusa idaisauwai. wakegawai. 12੅Nunú mina pataag aidau
8੅Juna pachis Apajuí chichamen intimkimunum, Apajuí ashí aents
agagbaunum: judiuchu aidaun pegkegnum yaitan
“Apajuí, Israel aents aidaunak nagkabauwai. Dutikau asa: £'HNDVNH‫ێ‬
ditá wakaninia egamujinak num mina pataag aidau ashí Apajuin
anentaimtuja dekaachmin emakui, umijiagtaik, aan nagkaemas pegkegnum
dutikamu asag yamaikish nuninuk yaigtinai!
ainawai, 13੅Nuaduí atum judiuchu aidautigmin

jiinish wainmachua nunin, tajime: Apajuí minak judiuchu aidau


antuinakush antakchauwa nunin chicham ujaktá tusa awetiuwai. Nunin
atinme”, tawa nunisag. asamtai wi takaag junak, Apajuin see
9੅Aikasag Apu David aajakua nu takun shiig aneasan takaajai. 14੅Wi
agagbaunmashkam: judiuchu aidaunum aatus takaamun
“Dita shiig aneasa juwakta wainainak, mina pataag aidaush Apajuí
tuinamua duke ditanak, akasmatchajaintash nuninak wajumkesh
iwagtukbau dawenum jigká uwemjatnume tusan wakegajai. 15੅Mina
HPHWPDLQDQXPDPWXNDZDMNDW‫ێ‬ pataag judío aidaunak Apajuí idayak,
nume. nigki ashí aents judiuchu aidaujaish
Nuniachkush suwenum jigká epegtuniauwai. Nuna aatus dutikauwa
maumaina numamtuk wajainak nuniau asa, makichkish anentaimtusaish
suwimkan jukitnume. tumainchaun ashí aentsdaun pegkejan
10 Ditá anentaimtajinish dutikatnai, Apajuí ataktú mina pataag
aents jiin bushapaju asa aidaun niina aentsji emaktina duwi.
shiig wainmatsama numamtuk Dutikamu asa jakau ataktú nantamaina
shiig antumainchau wajastinme, numamtuk wajakagtinai. 16੅Ajak
nuninak ashí dita waitiamujin nagkamchak nejekaja nuwiya juuká
DHQWVNLMLQXQ\DQDNtSXQXVZHNDH‫ێ‬ Apajuí suwaji. Nunú dekamtijamji ashí
maina numamtuk juuktatag dushakam Apajuinua nuna.
tuke waitin atinme”, tiuwai. Aantsag Apajuinun pegkejan takastajai
tusa ajak ajaamua dushakam kagkapesh,
Apajuí judiuchu aents kanaweshkam ashí Apajuinuk ainawai.
aidaunash uwemtikui 17੅Nunú ajaka nuna kanawe aidau
11੅Ashí jutii Israel aidautinun pachisan wajumak tsupija utsagka, ikamia numí
WLMDQXDQXLVK¢:DMLQWXDQHQWDLPWXPDL‫ێ‬ kanawe jukí dekas ajaknum ikakmau
naita? ¿Mina pataag aidautigmin asa, nuna kagkapenian puwajin juwa
pachipas kaya tukumtayama numamtuk numamtuk, Apajuí awajtamkaje atum
wajakaje tawa nunash, numamtuk judiuchu ainajum nuna jutii judío ainag
Apajuijaish tuke tupagkiaju asagminig nujai. Apajuí wajumak mina pataag
tikich aents aidaush tujamainait? aidaun idayak atum judiuchu ajuminig
291 5RPDQRV੄11

wait anenjamjaja duwi. Dutikamu anenkagtamujin iwaintugmainawai.


asajum Apajuí duwik ashí pegkeg Nunak atumek Apajuiyai kajintsá
aidaun Abragkan ashí ni wegantun anentaimkujum pegkeja duke
anagkuauwa dushakam ditajai betekak takaakjum pujuagtai, Apajuí tuke wait
jukiagtin ainagme. 18੅$SDMXtGXWLMDPD‫ێ‬ anenjabiagti tusan tajime, QXQLDFKNXJ‫ێ‬
ZDMXDVDJPDWDLDWXPMXGLXFKXDLGDXWLJ‫ێ‬ mek numí kanawe tsupika ajaptaya
mek, PLQDSDWDDJMXGtRDLGDXQDJNDH‫ێ‬ numamtuk awajam aijum tusan. 23੅Tuja
sau pegkeja iman anentaimtumasjum judío aents aidaushkam dita dekaskeapi
ememaigpajum. Atum imá pegkeg tuchataijiya nuna idayagtaik, numí
anenmamkugmek adeagtajum, ikamia kanawe tsupika ajapamu jukí duwik
numi kanawe jukí ajaknum ikakmauwa aajakbaunmag ikamaina numamtuk
nuwiyanak ajaka nuna kagkapeg awajkagtinai. $SDMXLNQXQDNGXWLNPDL‫ێ‬
puwajinak jumaitsui. Ajaka nuna nai, wagki shiig senchigtina ibau asa.
kagkapenian puwajinak ikamia numi 24੅Atumek judiuchu asajum ikamia numi

kanawe ikakmauwa nunú juwawai. kanawe tsupika jukí, dekas ajaknum


19੅Atum anentaimsagmek: “Tujash ikashtai aig ikamaina numamtuk Apajuí
Apajuí judío aidaunak ajaka kanawe awajtamkaje, niina aentsji aina nui
nejeashkui, WVXSLNDDMDSWD\DPDQXPDP‫ێ‬ ijumjamak. Aan nagkaemas Apajuí mina
tuk ditanak utsagkuajama, jutiin pataag judío aidau ajak pegkejan
ajaknum ikamaina numamtuk kanawega iman aina nuna, ataktú niina
awajtamak”, tumainaitjume. 20੅Dekaske, aentsji aidaujai ijumjatnai. Numí
ditak Kristu dekaskeapi tachamunmag kanawe tsupikbau aajakú ataktú niina
dutikam asajui, tujash atumek imá QXPLMLQLJLNDPDLQDQXPDPWXNDZDMNDW‫ێ‬
NDMLQWViDQHQWDLEDXZDGXZLNXZHPWL‫ێ‬ nai Apajuí mina pataag judío aidaunak.
kamu ainagme. Dutikamu asajum
HPHPDWVXNGHNDVD\DWDNNXLWDPDPNDWD‫ێ‬ Apajuí niina aentsji Israel
jum. 21੅Mina pataag judío aidau dekas aidaunak uwemtijatnai
ajaka nuna kanawega numamtin aina 25੅Yatsug,ubag Jisusa nemajin
nuna, kanawe tsupika ajaptayama aidauwah, Apajuí dutikatnujin
numamtuk Apajuí awajkauwa nunin yaunchuk anentaimtusbau dekachbau
asa, atum ikamia numi kanawe ajaknum aajakua nuna dekaatajum tusan
ikakmauwa numamtin ainajum, wakegajai ememaijum tusan. Mina
nunutijum ni umigchamak pegké pataag Israel aina nuwiya Kristuwai
idaitamsattagme. 22੅Apajuí ashí dutika kajinas anentaimainachu asagmatai,
nu anentaimtustajum. Nunú ni atum imá pegkeja iman dekapmamijum
dutikamua nu dekamtijamui nigka shiig tusan tajime. Wajumak mina pataag
wait anenkagtina nuna, QXLJW~SHJNHJ‫ێ‬ ,VUDHODLGDX-LVXNULVWXLNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬
FKDXWDNDDNMXPLQLJVXZLPNDQDPDVWDW‫ێ‬ mainachu asagmatai, Apajuí machikish
MLPHWLEDXMLQDVKEHWHNXPLQDQXQDVK‫ێ‬ kajinas anentaimainchau emakui.
kam. Apajuik mina pataag judío aidau Nunisag batsamas yaunchuk Apajuí
tupanjamu asa ditan idaisauwa duwi judiuchu aina nuwiya midau atinme
iwainmamkauwai ni pegkegchau tusa emtika wainkamuji aidau ashí
takaakjuminig, suwimkan amastatjime niinig kajinas anentaibau tsawan
tibaujinak betek umina nuna. Atum jegatna nuna ejeyagtinai. 26੅Nu
judiuchu aidautigminak Apajuí ni wait nunikmatai ashí Israel aidaunak Apajuí
5RPDQRV੄11੄12 292

uwemtijatnai, QXQ~SDFKLVDDJDJEDX‫ێ‬ Apajuí anentaimtajiya nuna wajuk


num: dutikattawa, wagka dutikattawa,
“Agkanmitkagtinuk Sión yaaktanum itugkatasaya dutikattawa nuna
taa, anentaimtug ejemainuk makichkish
Jacopa uchijí wegantu aidau atsawai! ¡Ni takaamujish anentaimtuja
pegkegchaujinak utsankatnai” ejeyi dekagmaitsui! 34੅Juna taja juka
tawai. Apajuí chichamen agagbauwai: “¿Ya
27੅Juna pachis chicham agagbaunum dekagmainaita Apu anentaibaujinash,
Apajuí: nuniachkush, ya ju jutikata tusash
“Jujuwai wi ditajai yamajam jintinmainaita? 35੅¿Ya yaunchkesh
FKLFKDPXPLJGDLNDWQXQGXWLNDW‫ێ‬ Apajuinash makichik wajiinash
naitag duka, susauwaita minash aikasag sujustí
ditá tudaujin tsagkujatnaitag nu”, tusash?” tawai. Makichkish atsawai.
tawai. 36੅Ashí ni najankamu aina duka Apajuí
28੅Yamaikishkam kuashat mina pataag aatus wakegau asamtai ainawai, nunú
judío aidauk yamajam chicham aidauk ashí ni shiig aneastinji ainawai.
etsegbauwa nuna dakituidau asag, Nunin asamtai: ¡Ashí imá Apajuinak
Apajuí shiwaji ainawai. Nunak atum tuke ememattinme! Aatus atí.
uwemjatnume tabaunum nuninawai,
tujash Apajuik ditanak etegkau asa Yamajam pujut

12
aneawai, jutii muunji anagkuauwa nuna 1੅Yatsug aidauh, ubag Jisusa
anentaimtus. 29੅Apajuik shiig yupichu nemajin aidauwah, Apajuí wait
dutikmainun anenjauch sukagtusbaujiya anenjamjau asagmatai atumi iyashmik
nunak awakchauwai, tuja aents ni Apajuí susatajum, Apajuí anentag
HWHJNDPXMLDLGDXQDVKGDNLWMDJLGDLFKDX‫ێ‬ sutaiya numamtuk, tusan segajime.
wai. 30੅Atum judiuchu aidautigmek Nunikjum imá nigki umigkujum, ashí ni
yaunchkek Apajuí chichameg umigchau wakeja duke imatiksagmek takaakjum
aajakuitjume, tujash yamaik mina pujustajum. Jutiik nuní Apajuik
pataag judío aidau Apajuí chichamen umigmain ainaji. 2੅Atumek aents Apajuí
umijuinachu asamtai, Apajuí atumin nemagchau pujuina nujai betekak
wait anenjamjaje. 31੅$WXPXPLMDNFKDX‫ێ‬ pujusaigpajum. Imá pegkeg Apajuiyai
waitjum nunisag yamai kuashat mina idaimamsatajum, nigki anentaimtagmin
pataag aidaush Apajuinak umijuinatsui, yapagtugmak, SXMXWMXPQDVK\DSDJWXJ‫ێ‬
QXQLDJWDL$SDMXtDWXPLQZDLWDQHQMDP‫ێ‬ matnume. Dutijamawagmatai
jaje. Apajuí umijuinachbau asa dekaattagme Apajuí wakegamujiya nu,
idaisauwa nunak, DWXPLQZDLWDQHQMDP‫ێ‬ pegkeg aidau, Apajuin shiig awagma
jauwa nunisag mina pataag judío nunú, nuigtú Apajuí pegkeg atinme tusa
aidaunash wait anenjata tau asa dutikauwa dusha wajuku amainaita
dutikauwai. 32੅Apajuik ashí aentsnak dushakam.
umigtukchatnume tusa idaisauwai, 3੅Junak Apajuí wait anenjug chicham

nunikagmatai ashí ijumag wait anenjata etsegkata tujutiu asamtai, ashí atumin
tau asa. tajime: Atumek tikich aidau nagkaesau
33੅¡Apajuí dutikamua duka shiig anenmamigpajum. Duka nunitsuk
muuntai, ni yachajiya dushakam ayatak atum dekaskenmash wajuku
nagkanmaitsui! ¡Nigka ashí wainnai, ainagme nuwig anentaimtumastajum,
293 5RPDQRV੄12

atum kajintsá anentaibaunum Apajuí QDJNDHPDVDMDQWXVDQLLQLDPXLZDLQWX‫ێ‬


shiig yupichu dutikmainun anenjauch niktasajum kakanmamtajum.
sujamsamu ajutjamaina nunisjumek. 11੅Senchi kakanmamsatajum Apajuí
4੅Jumamtinai: Iina iyashig makichkitak wakejusa takagsata tabaunum, dakik
kuashat akanjamu ajawai, tujash aigpajum.
makichik takata nunakek takainatsui. 12੅Shiig aneasjum pujustajum atum
5੅Anmamtuk jutiish, Jisusa nemajin jukitin dakakjum pujau asajum.
aidauti kuashat ainayatku, Kristui :DLWLDNMXPHVK$SDMXL\DLJHPHWPDPMD‫ێ‬
ijunainakuik makichik iyashia nunin jum pujustajum. Apajuishkam tuke
wegaji. Makichik iyashnumiag kuashat aujsagmeké atajum.
DNDQMDPXDQXSHPSHQWXQLVDJDWVXPGD‫ێ‬ 13੅-LVXNULVWXQHPDMLQDLGDXDWVXPD‫ێ‬

yina numamtuk, makí makichkiti tikich muji waitkugmek, yaigtajum. Aents


DLGDXMDLVKSHPSHQWXQLVDLNDWVXPGD\L‫ێ‬ amina ijagtamsatatus minakuishkam,
naji. shiig anentsam awayata.
6੅Makí makichik aidauti yupichu 14੅Aents waitkagmainakuish, Apajuí

dutikatnun, Apajuí ni wajuk susatjai yaigtí tusajum segattajum. Pegkegchau


tiuwaita dutiksag anenjauch amasajua, chichagtsuk ayatak Apajuí yaigtí
dutiksaik dutikawagmi. Ni Apajuí tusajum segattajum.
tabaujin yupichu etsegtanum anenjauch 15੅Aents shiig dakunkut pujaujaig,

susamuk, wajuk Apajuiyaish kajintsá atumshakam ditajai dakujustajum,


anentaibaujish awa, GXWLNVDJGXWLNPDL‫ێ‬ untsu aents waituinak buutuidaujaig,
nai. 7੅Tuja tikich aentsun yain atí tusa atumshakam ditajai ijuntsajum
Apajuí wakegat susamuk, dutiksag shiig buuttajum.
yaimainai. $SDMXt\XSLFKXMLQWLQNDJ‫ێ‬ 16੅Tikich aidaujaish eme anendaisajum

tuati tusa susamushkam, dutiksag niinistajum. Ememau aigpajum.


jintinkagtumainai. 8੅Aantsag anentai $DQWVDJPHNWDNDWQXPDVKEHWHN\DLPND‫ێ‬
ichichkagtin atí tusa Apajuí yupichu tajum. Tikichin nagkaesau yacha
dutikatin susamuk, QXQLVDJLFKLFKNDJ‫ێ‬ imanuk anenmamigpa.
tugti. Aents atsubaun yaigtí tusa Apajuí 17੅Amina pegkegchau awajtamaidaush

wakegat susamushkam, wakegas dutiksamkek iikaipa. Duka nunitsuk,


dutikati. Kristu nemagnun apuji ashí tikich aidaush pegkejai tuina duke
aidaushkam shiig puyatjus takastinme, dutikatasajum kakanmamsatajum.
aents waitiaun wait anentauskam aneas 18੅Senchi kakanmamsatajum, ashí tikich

dutikati. aidaujaish utugchat akuish, HSHJWXQLD‫ێ‬


jum shiig agkan pujusta tabaunum.
Kristu nemajin aidau umimainji 19੅Aneetaig yatsug aidauh, ubag
9੅Tikichaidaujaish dekaskenum aidauwah, atumkek iikmakaigpa, Apajuí
pempeentunikjum aneenitajum, dekas idaitusta ni suwimkanak susati. Aatus
aneeniachiatkujum aneeninau Apajuí chichame agagbaunum: “Witjai
wajukmaina nunitsuk. Pegkegchauwa aents tikichin pegkegchau awagbaun
duka shiig dakitakjum, pegkeja duke suwimkan suwaunuk, nunin asan aents
wakejusjum takau atajum. 10੅Yatsut SHJNHJFKDXQDNZLVXZLPNDQVXVDWWD‫ێ‬
Kristu nemajin aidaujaig senchi jai”, Apu Apajuí tiuwai. 20੅Atum
aneenitajum. 1XLJWXVKNDPSHPSHQWX‫ێ‬ dutikmainaitjum duka, Apajuí chichame
nisjumek ajantusa niiniakjum aan agagbaunum:
5RPDQRV੄12੄13 294

“Amina shiwajum yapajakuish 7੅Makí makichkitijum dutikmain aina


yutai ajamsata, juka betek dutikatajum, wajuk
kitamakuishkam umutaish akikmankati tibauwaita dutiksagmek
ajamsata. akikmaktajum, tikich nugkanum wají
Ame aajam dutikamin, aidau jukí wayaamunmash, wajupa
amina pegkegchau awajtamin asa DNLNPDNWDWXMDPWDWXDGXNDGXWLNVDJ‫ێ‬
datsagtatui”, tawa juuwai. mek akikmaktajum, apu aidaush eme
21੅Makichkitigmekesh pegkegchau anentsajum ajantusjum diitajum.
takatnumag idaimamsaigpa, SHJNHJ‫ێ‬
chauwa duka dekas pegkeg takaakjum Pegkegchau takat idaikujum
depetkatajum. tikichjaish aneenitajum
8੅0DNLFKLNDHQWVNHVKGLZLPNDLJSD‫ێ‬
Apu aidau umigkatajum jum, diwimkagtukmesh akikmatskek

13
1੅Ashí jutiik apu aina nui idaisaigpajum. ,PiPDNLFKNLGLZLPNDJ‫ێ‬
sumimain ainaji. Makichik tamu akikmamainchauk, pempeentuniki
apukesh nigki nagkami: Wi apu atajai, aneenita nuuwai. 1XDGXtGLZLPNDJ‫ێ‬
tusa apu weuk atsawai. Ashí apu aina tamu akikmamainchau asamtai akikmá
nunak Apajuí apu emakui. 2੅Nunin pujumaina numamtuk, tikich aidaujaish
asamtai nunú apua nui sumimtan pempeentunikjum tuke aneenitajum.
dakituidauk, Apajuí apu atinme tawa Wagki tikich aidaun aneamua duwi
nuna shiwagmainak nuninawai. Nuna chicham umiktajum tibauwa duka
dakitauk suwimkan jukiagtin ainawai. uminu asamtai. 9੅Apajuí chicham
3੅Apu aina duka aents pegkejan takaidau umiktajum tiuwa duka: ´7VDQLMLQD‫ێ‬
ishamkati tusaik adaikashbau ainawai, waigpa, magkagtuawaigpa,
untsu pegkegchau takaina nu apunak kasamkaigpa, WLNLFKGDXNZDNHMX‫ێ‬
ishamainawai. $SXLVKDPNDWVSXMXVWD‫ێ‬ kaigpa”, tawai. Nuigtushkam kuashat
sam wakegakmek, shiig pujustá. tikich aidau umimain awai. “Amek
Nuniamin apu aidaushkam eme anenmamsam tikich aidaushkam
anenjamas chichagtabiagtatui. 4੅Ditak aneeta”, WDZDQXQ~LPDWLNVDLNXPLDPX‫ێ‬
pegkeja nuna takastinme tusa Apajuí num, ashí chicham umiktinum tawa
apusamu asag, aminak pegkegnum duka uminui. 10੅Aents aneenit ajamuk,
yaimpamainai. Untsu ame pegkegchau tikichnak pegkegchaunak takagmaitsui.
takaakmek, dekas apuk ishamainaitme. Nuniau asamtai chicham umiktajum
Wagki apuk, wainak suwimkan tibau umiamua duka, aneeniamua
sukagtusti tusaik adaikashbau asag, nuuwai.
pegkegchau takaina nuna suwimkan 11੅Nunin asamtai jujú tawa duka

suwau asamtai. 5੅3HJNHJFKDXWDNDVEDX‫ێ‬ umiktajum. Wagki atumek dekagme


num suwimkan sujusai tamawaikik Kristu juwi taatnuji tsawantak namput
apuk umigmaitsui. Nunitsuk jutiik apu wajaschae, jutii yama Kristu nemagkau
umigmainuk dekaidau asaja dutiksaik aayag duwik imá dukap aayi. Tujash
umigmainai. 6੅Nuaduí apunu kuichik yamaik tsawantak tikima shiig jegawai,
atin tibauwa dushakam dutiksagmek Apajuí uwemtijamjatna duka. Nuniau
suwajume, apu aidauk Apajuí takat asamtai atumshakam kajinkagmek
VXVDPXDQXQDXPLLQDN$SDMXLQWDNDMXL‫ێ‬ batsamigpajum aneaku batsamsatajum.
dau asagmatai. 12੅Kristu juwi ataktú tataik, kiyag au
295 5RPDQRV੄13੄14

tsawauwama numamtuk wajaktinai. takashtaish, tumaina duka, nunin aish


Nuaduí pegkegchau aidau takaakjum ¿amesh ya asamea tikichi takagna dusha
suwenum wekaemaina numamtuk chichamash patatú wekaemainaitme?
wajainajum duka idaisatajum. Suntag Apajuik senchigtina ibau asa niiní
aidau tsawai maaniatatus wegak kajinas anentaimaidaunak shiig
maanitaiji aidaun juki maania SXMXVWLQPHWXVD\D\DPXDVDJSHJNHJ‫ێ‬
depetmaktatus uminama numamtuk num iwainmamkagtatui.
umintsatajum, Apajuí wakega duke 5੅Tikichnashkam titajime: Aents

takaakjum. 13੅Nuaduí yamai nagkamsaik tsawantan mamikis puyatjus diyau


shiig pujusagmi, aents tsawai wekagu awai, nuniai tikich aidauk: Tsawantak
shiig diis wekaemaina numamtuk. ashí betekajama tuidaush ainawai. Makí
Ijunag yuwinamu wekaetusjum ayatak makichik aents aidauk dita tsawantan
yuwa yuwakua wegakjum nampet wajuk anentaimtuinawa nunak dita
batsamtajum duka idaisatajum, DQHQWDLPWXVEDXML\DQXQLVDJHPHWPDP‫ێ‬
iyashnum takanit tunamatja pujugtash, jati. 6੅Makichik aents tsawantan
jiyanit yujagku tikichdau diigsá iish mamikia: Wika jujú tsawantin Apajuin
imanuk atajai tukamá kajegtashkam. ememattajai, takug betek umiktí, nuna
14੅Duka nunitsuk, Apu Jisukristu dutikak Apajuinak ememattatui.
nemagkaju aidaush wajuk pujumaina Nunisag ashí tinamag yuwina dushakam
ainawa nunisaik pujuinaku, iina iyashí dutikatnume, nuna dutikainak
pegkegchau takamtikta dushakam Apajuinak ememattatui, wagki Apajuin
idaikuja, Apajuí wakeja duke see tusa yuwidau asag. Ashí tinamag
umijuinaku pujusagmi. yuwinatsu dushakam dutikatnume,
nuna dutikak Apajuinak ememattatui,
Yatsut chicham patatmainchau wagki ditashkam Apajuin see tusag

14
1੅Tikich aidau Kristui shiig yuwidau asag.
kajinas anentaimainachu asag: 7੅:DJNLMXWLLNLtNVKLLJDZDJPDPNDWD‫ێ‬

Juna dutikaknuk pegkegchauwap saik pujatsji, jaakuishkam shiig


wemainaitja, tuidau wainkugmek, awagmamkatasaik jainatsji. 8੅Nuaduí
atumesh niijai betek anenmamsam shiig iwaaku pujakuik Kristu shiig awajkata
antugkatajum, dita tuina nunú tabaunum pujuinaji, jaakuishkam Kristu
pachisjum jiyanitsuk. 2੅Awai aents: Yutái shiig awagmainaji. Nunin asaja iwaaku
aidaunak ashí yumainaitjai tuidaush, pujakuish, jaakuishkam imá Kristunuk
nuniai tikich imatikas Kristui kajinas ainaji. 9੅Wagki Kristu maamuitak ataktú
DQHQWDLPDLQDFKXDVDJQHMHQDN\XZLQD‫ێ‬ nantakiuwa nunak aents iwaaku aina
tsui, QXQLQDND\DWDNDMDNPDPXQPD\D‫ێ‬ nuna, nuigtú jakau aidaunashkam Apuji
nak yuwinawai. 3੅Nuniau asamtai ashí wajastatus nunikui.
yutai aidaun tinamag yuwina duka, 10੅Nunin asamtai tikich aidau amijai

WLNLFKQXQD\XZLQDFKXQDVKGDNLWPDL‫ێ‬ betek Kristu nemajuina duka, amek


tsui. Nunisag ashí tinamag yuwinatsu Apajuik shiig umigtsume tumaitsugme,
dushakam chichamnak patatmaitsui nuigtush amijai betek Kristu nemajuina
tinamag yuwina nunak, wagki Apajuí GXNDZDLQND\DQXQLQXNDQHQWDLPWXPDL‫ێ‬
nunú aidaunak ashí niina aentsji emaku tsugme, wagki ashí aents aidautik
asamtai. 4੅Nunin asamtai Apajuí ina Apajuiyai tuwaká ajin ni tujamtin asamtai.
nuuwai shiig takataish, tuja shiig 11੅Wagki agagbaunum chichaak:
5RPDQRV੄14੄15 296

´੅¶:LWMDLGHNDVWXNHSXMXXQXN·, Pegkeji jutiiní puja nu yaimpasmatai


Apajuí tawai. pegkeg takaaku, agkan tikich aidaujaish
Nuaduí ashí aents aidauk, shiig epegtunia pujaku, dakujusa pujag
tikishmatjujag emematjuinak: nuna inajatui. 18੅Juna ashí imatiksag
‘Ametme dekas Apajuimek’, Kristu wakejamun umiidauk, Apajuin
tujutiagtinai.” shiig awagmainawai. 1XQLGDXDVDJPD‫ێ‬
12੅Ashí jutii aidautik makí makichik iina tai, tikich aents aidaush pegkeg ainawai
Apajuí inimpakui, wajuk takasuitji tumain ainawai.
dutiksaik ujaktinaitji. 19੅Nuniau asamtai ashí tikich

aidaujaish agkan pujuinaku, SHPSHQWX‫ێ‬


Tikich Kristu nemajuidau nisaik Kristuwai kajintsá anentaimat
pegkegchau awajkaig tusa ichichtunimainaitji. 20੅Apajuí aentsnum
kuitamamain pegkejan dutikauwa nunú, yutanum
(1 Cor. 8.1-13) utugchat apujmaunum wainkaya nunin
13੅Nuaduí pempentunisaikik: Amek juwakai tuidau asaja. Dekaskenmag
Apajuik shiig umigtsume, tudaimaitsui. ashí yutai aina duka pegkeg ainawai,
Dekas ayatak kuitamamkatajum amina untsu pegkegchauwa duka aents ju
tudau etamainchauwa nunin diisam yuwamuk tudauwapi tayatak yuwa
WDNDDPXJPLQWLNLFK.ULVWXQHPDMXL‫ێ‬ nuuwai. 21੅Nuaduí dekas nejek
dauk: Juka tudau wemainapi, WXLQD\D‫ێ‬ yumaitsume, umutaish nampemain
tak ame takaamun waipaku asag, kajiauk umumaitsume, nuniamin
niishkam dutiksag takakmá tudau yatsum waipak, niishkam dutiksag
wemaina duka takasaipa. 14੅Wika takakmá pegkegchau we tau asam.
Kristujai ijutkau asan dekas nunina 22੅Ame: Wika ashí yutai aidaunak

nunak shiig dekajai, makichkish yutai kajintsan yumainaitjai, tame duka


aina duka pegkegchauchui. Untsu Apajuí emtinish pegkejai. Aents juna
makichik aents ashí tinamjá yuwamuk yuwanush pegkegchauk wemaitsujapi
pegkegchauwai takug imá niinigki tusa anentaimtutsuk yuwaushkam, shiig
nuninuk. 15੅Makichik yatsut: Juna aneas yumainai. 23੅Tujash utujimiatak
yuwaknuk tudauwap wemainaitja tusa yuwa duka, nigki suwimak jumainnak
anentaimtamu ame yuwamin waipak, egatmamui, wagki juka tudauk
anentaimak waitmaina duka dekas HNDJWXPDLWVXDSLWXVDNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬
yuwawaipa, nuniachkumek anejatkum mas yuwachu asa. Ashí jutii dutikamu
nuniatsme. Yatsum nuna waipak, aina nunú: 3HJNHJFKDXNHNDJWXPDL‫ێ‬
niishkam dutiksag takakmá tunamag tsuapi, tusa kajintsá anentaimtsuk
Apajuiyai tuke kanaak kanamaina dutikamua duka tudauwai.
nuninuk dutikawaipa, Kristu niinishkam
mantamdau asamtai. 16੅Nu atum: Ju Tikich Kristu nemajuidaush pegkeg
yutai yuwakuish tudauk wemaitsuapi, diiyamu aina duke dutikatajum

15
tayatkugmesh yatsut Apajuin tupanmain 1੅Nuaduí jutii Apajuí wakega
wainkugmek idaisatajum, nuna diis nunú shiig dekau aidautik, iík
WLNLFKDLGDXSHJNHJFKDXQFKLFKDJWDP‫ێ‬ shiig aneasta tabauk egatmamtsuk,
kainum. 17੅Apajuí jutii pujutin inajata tikich aidau Apajuí wakegamun eke
nunak, wají yuwaji, wají umaji dekainachushkam shiig jintinmainaitji.
nuniajinkish dutikatsui. Nunak Wakaní 2੅Nuniaku tikich Kristu nemagkau
297 5RPDQRV੄15

aidaush shiig awajkatasa wakemainaitji, 11੅Nuigtú tikich agagbaunmashkam:


pegkegnum yayaku ditash Kristui ´$VKtDHQWVMXGLXFKXDLGDXWLJPHVK‫ێ‬
NDMLQWViDQHQWDLPWDQXPLFKLFKPDPMDW‫ێ‬ kam Apajuí emematkujum,
nume tusa. 3੅Wagki, Kristukesh imá QLLPDQML\DGXNHSDFKLVMXPFKLFKDV‫ێ‬
QLJNLVKLLJDZDJPDPNDWDVDJZDNHND‫ێ‬ tajum”, tawai.
chui, Apajuí chichame yaunchuk 12੅Tuja Isaías agakshakam:

agagbauwa nui: “Apajuiyah, aents “Isaí wegantunmaya atinai,


amina pegkegchaun chichagtamaina ashí aents judiuchu aidaunmash
nunak, mina tujutuinawai”, tawai. inamjatnuk,
4੅Wagki yaunchuk Apajuí chichame nunitai ashí aentsuk
agagbauwa nui agakbauwa duka, jutiin imá niinak jintan niimjusagtinai”,
jintinjamatin asamtai agakbauwai. tiuwai.
Nunú chichama nujai ichichmamku, 13੅Apajuí niiní mijamtsuk dakatan

emetmamsa pujamunum Apajuí sukagtina nu, atum dekaskeapi


dakamuk ajutkagtawai. 5੅Apajuí tautigminak shiig dakunkut pujutan
HPHWPDPMDSXMXWDQVXNDJWDNLFKLFKNDJ‫ێ‬ amaak, shiig agkan anentaimsa
tina nu atumnash yaimpaktinme shiig pujutnashkam amastinme. Dutijamainak
anendaisa batsamtanum, Kristu Jisus Wakaní Pegkeji senchijiya nujai shiig
MLQWLQMDPDZDMXDQXQLVMXPHNSXMXVPLQ‫ێ‬ senchi wakeesa Apajuí dakamaina
jum. 6੅Nuniakjum ashí betek ijuntsajum, nunash sujamsatnume.
Apajuí, iina Apuji Jisukristu Apajiya 14੅Mina yatsug aidauh, XEDJDLGDXWLJ‫ێ‬

nunú ememattajum. meshkam, atumek pegkeg takaakjum


tikich jintinmainush dekau asajum,
Judiuchu aidau yamajam pempentunisjumek chichagdaimain
chicham ujakbau ainajum nunak shiig dekajai. 15੅1XQLD‫ێ‬
7੅Nuniakjum pempentunisjumek shiig yatkun ju papiin agatjime, dekaskenum
anendaisajum judaitajum, Kristu atumin atum dekamtikata tabau ajuta nuna,
Apajuin ememattinme tujamu asa, shiig tuke aneakuk atinme tau asan. Apajuí
aneas jujamkiajua nunisjumek. 8੅Juna minak wait anenjuju asa, 16੅judiuchu
tajime: Kristu Jisusak judío aidautin aidaush Kristu Jisus pachisam ujaktá,
yaimpaktatus tauwai, Apajuí iina muunji uwemjatnume tusa awetiuwai. Tibau
aidaun anagkuauwa nuna umiktatus. Ni asan yamajam chicham Apajuinua nuna
QXQLDNLZDLQDNXL$SDMXtQLDQDJNDJWXD‫ێ‬ judiuchu aidaunash ujaajai. Wakaní
mujinak betek umina nuna. 9੅Nuigtushkam Pegkeji ditai takau asa pegkeg emakam,
Kristuk tauwai, judiuchu aidaush Apajuí tudaugtuchu pujuinakui, Apajuí anentag
wait anenjamu asag, ditash Apajuin suwamu pegkeja iman, Apajuí emtin
ememattinme tusa, agagbaunum: ditanash pegkeg iwainakta tau asan.
“Nuaduí Apajuiyah, wika judiuchu 17੅Nuaduí wi Apajuí takaju asan eme

aidaujai ijuntsan amina emematkun, anenmamainuk ajutui, Kristu Jisusan


daagmin pachisan kantamjuatjame” pachisan chichagkagtag duwi. 18੅Wika
tibauwa duwi. tikichdaunakesh pachisan chichatsuk,
10੅Tikich agagbaunum tawai: Kristu judiuchu aidaush Apajuin
“Judiuchu aidautigmesh, judío XPLJNDWQXPHWXMXWLXZDQXQDNFKLFKDJ‫ێ‬
Apajuí etegjamu asag Apajuí kagtakun takasmajai. 19੅Wakaní Pegkeji
uchijí aina nujai dakujustajum.” senchijin aents dutikmainchaunash
5RPDQRV੄15੄16 298

iwainajan takaakun, -HUXVDOpQQDJNDP‫ێ‬ nemagjume. Nuniau asajum tikich


san etse etsegkawan Iliria nugkanmash aidaujaishkam pempeentunikjum
Kristu pachisnuk ashí etsejajai. 20੅Aajan aneeniajume, Wakaní Pegkejiya nunú
wika wekaesan takasjai, tuwí Kristu yaimpasagmatai. Nunidau asagmin
pachis etsegkachaje nuwi, wagki tikich atumin segajime, mina pachittsagmesh
etsegkamunum wisha nuwig pataká Apajuí aujtugsatajum, 31੅Judeanmaya
chichagkagtutnak dakitau asan. 21੅Ju SHJNHJFKDXDLGDXEDWVDWDQXXWXJFKD‫ێ‬
chicham agagbau: tan aputugmainnash agkanmitkajuati,
“Uwemtikagtin minawai tabaun WXMDDQHQWDJLMXPMDPXQ.ULVWXQHPDMXL‫ێ‬
aents tikich nugkanmaya tuke dau Jerusalén batsataidaun ejetuattag
antukchaju, nunashkam shiig anentus jukitnume
QXLJW~XZHPWLNDJWLQXQFKLFKDPHJ‫ێ‬ tabaunum. 32੅Wisha Apajuí wakegakuig,
kesh pachisa etsegbaunash shiig aneasan atumiin taan ayamjatjai.
DQWXFKXDLGDXLPDSDPDQWXNDJWL‫ێ‬ 33੅Apajuí shiig agkan anentaimsa

nai, pujamu sukagtina nu atumjaish atí.


uwemtikagtinun chichame Aatus atí.
etsegbaunak”, tawa jutiksanuk.
22੅Nuna etsegkun pujau asan, atumin Kumpamkagtamu

16
wainkatasan minitá takunush minimain 1੅Iina umayí Febe, yaakat
dekapjachmaijai. 23੅Tujash yamaik juwi Cencreanum Jisusa nemajuidau
takamainuk atsugtau asamtai, kuashat batsata nuanuí, QLLVKNDPGLWDDWVXPLDJ‫ێ‬
mijadai atumiin minitasan wakegá tai yaimna nuna awemag nunú,
pujau asan, 24੅España wegakun atumin 2੅Jisukristu nemajin asamtai, shiig

wainkatasan minittajai, nunikan atumin anentsajum jukitajum. Jisukristu


wainkan shiig aneasan nagkaemakui, nemajin aidautish utugdaimainaita
atum yainkatajum wi wemaina duka. dutiksagmek, ashí ni atsumakuish
25੅Tujash yamaikik Jerusalén wegajai, yaigtajum. Nigka tikichnash kuashat
Kristu nemajuidau waituidau yaigtin awa yainai, nigki minash yaintui.
juna ejetuatasan. 26੅-XQDN\DWVXW0DFHGR‫ێ‬ 3੅Priscila, $TXLODMDLNXPSDPMXWXDWD‫ێ‬

nianmaya, Acayanmaya aidaujai, jum, wi Kristu Jisusan pachisa


Jerusalegnumia Jisukristun nemajuidau etsegtaku wekagai yainkau aina nu.
waituina nu yaigmí tusag wakeesag 4੅Ditak, mina ayamjutuinak pujutjin

anenjauch ijumjaje. 27੅Juna wakegas ishamainnum jegantaju aina duwi see


pegkejan jutikaina junak, mina pataag tajai, imá wikik see tatsujai judiuchu
judío Jisusa nemajin aina nu uwemtan aidau Jisusa nemagkaju aina dushakam
pachisag judiuchu aidaunak ujakaje, see tuinawai. 5੅Tuja niina jeen Jisusa
dutikamu asag ditashkam mina pataag nemajin aidau ijunaina dushakam
judío aidaunak dita atsumiagtaik yaimain kumpamjutuatajum, aiksagmek Epeneto
ainawai. 28੅Nuna jukin Jerusalén jegaan, mina aneetaijua dushakam, niiyai
atsumaidaun susan ukuakun, España Acayanmaya nagkamchak Jisusan
wegakun atumiin minittajai. 29੅Wika shiig nemagkauwa duka. 6੅María atumin
dekajai, anuí atumiin taattag duwik shiig VHQFKL\DLPSDNXDGXVKDNDPNXPSDP‫ێ‬
kuashat Jisukristu yaimpaktata nunak. jutuatajum, 7੅aikasmek Andrónico,
30੅Yatsug aidauh, XEDJDLGDXWLJPHVK‫ێ‬ Juniasjai kumpamjutuatajum, ditak
kam, atumek Jisukristu iina Apujiya nu mina pataag ainawai, nuigtush wijai
299 5RPDQRV੄16

betek achinkajui. Ditanak Jisusa aneajai. 1XQLDXDVDQXWXVDMDJSHJNHJ‫ێ‬


jintintaiji aajakú aina dushakam shiig chaunak takatsuk, aan nagkaemas
anentin ainawai. Wika eke Kristun pegkejan takainak pegkegnumak
nemagtsuk pujai, ditá Kristunak iwainmamkanum tusan wakegajai,
nemagkaju ainawai. 20੅nuniagmin Apajuí shiig agkan
8੅Dutiksamek Amplias, mina aneetaig anentaimsa pujutan sukagtina nu
iina Apuji Jisukristun nemaja dushakam waamak yaimpaktatjume, iwanchin
kumpamjutuatajum. 9੅Kumpamjutuatajum depetkatnume tusa. Dutijamsag iina
Urbano, wi Kristu Jisusan pachisan etsejai Apuji Jisukristua dushakam wait
kuashat yainkauwa nu, tuja mina aneetaig anenjamag yaimpaktinme.
Estaquischakam. 10੅Aikasmek Apeles, 21੅Timoteo, mina takatnum yainta

Kristu dekas takagtusti tibauwa nu, tuja nunú atumnash kumpamjamainawai.


AristóEXORMHHQLDDLGDXVKNXPSDPMXWXDWD‫ێ‬ Tuja mina pataag Lucio, Jasón,
jum. 11੅Mina pataag Herodiogshakam Sosípater aina dushakam aikasag
kumpamjutuatajum, Narciso jeenia Apu kumpamjamainawai.
Jisukristun nemajuina dushakam. 12੅$LNDV‫ێ‬ 22੅Wika Terciowaitjai, wi agajai jujú

mek Trifena, Trifosajai Jisukristu takatjin papiinak, nuniau asan wishakam Apu
takainak batsata nu, tuja iina aneetai ubag Jisukristu daajin kumpamjime.
Pérsida Apu Jisusdaun shiig senchi takasua 23੅Gayo wi niina jeen pujag dushakam

dushakam kumpamjutuatajum. 13੅Nuigtú kumpamjamainawai, ashí aents Jisusa


Rufo, Apu Jisus etegkamua nu, tuja niina nemagkau atsumiagtaish yaina nu. Erasto
dukují minashkam tikima dukujua imana ju yaaktanum kuichkin kuitamna
dushakam kumpamjutuatajum. 14੅$LNVD‫ێ‬ dushakam, LLQD\DFKL&XDUWRMDLNXPSDPMD‫ێ‬
mek Asíncrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, mainawai. 24੅Iina Apuji Jisukristu wait
Hermas, nuigtushkam ashí yatsug ditajai anenkagtutaijiya dushakam ashí atumin
LMXWNDXEDWVDWDLQDGXVKDNDPNXPSDPMX‫ێ‬ ajutjamtinme. Aatus atí.
tuatajum. 15੅Dutiksamek Filólogo, Julia,
Nereo, niina umayijai, Olimpaschakam, Inagnaku Apajuí emematbau
tuja ashí aents Jisukristu nemajin aidau 25੅Apajuí emematiagmi, wi yamajam
niijai ijunag batsataina dushakam chichama nuna Jisukristu pachisan
kumpamjutuatajum. 16੅$WXPHNSHPSHHQ‫ێ‬ jintintuauwaitjim nuwig pujustinme
WXQLNMXPVKLLJDQHQGDLVDMXPNXPSDPGD‫ێ‬ tusa kuitamjamaina nunú. Jujú
yatajum. Ashí Jisusa nemajin aidau yamajam chicham etsegbauwa juka,
kumpamjamainawai. Apajuí nugkash najannatsaig yaunchuk
17੅Yatsug aidauh, ubag aidautigmesh dutikatjai tibau dekaachbauwa nuna
diiyaku atajum, atum Jisukristu chichame Apajuí iwainaka nuuwai. 26੅Yamai
jintinkagtamu antukuitjum nuna iwaintugmakji Apajuí etsegtin aajakajua
yapajiawag jintinjamainakui kanakaijum, nunú agajajua nunak, nuigtush Apajuí
nunin aidaujaig atumek ijunjaigpa. 18੅Nunú tuke pujuwa nuna ashí aents aidauk imá
aents aidauk ii Apuji Jisukristunak Jisukristunak kajinas anentaimtuinak
takajainatsui, dita wakejuinamun tuidau umigkatnume tibauwa nunashkam.
asag, chicham pegkegchi aujuinak shiig 27੅¡Apajuí imá nigki yacha, ashí wajiin

tsanuinawai imanis anentaimainachunak. dekauwa nu emematiagmi Jisukristu


19੅Ashí dekagtamainawai atum daaji pachisa!
Jisukristu umigjum nunak, nuaduí shiig Aatus atí.
PABLO NAGKAMCHAKU PAPÍ AGAJA
CORINTONMAYA AIDAU AWETIMU

duwish bakumamainchau agtinme


Pablo Corintonmaya tujamu asa. 9੅$SDMXLNQLDQDJNDJWXDPX‫ێ‬
aidau kumpabau jinak betek umina ibau asa, niina Uchijí

1
1੅WitjaiPabloitjai, minak Apajuí Jisukristu iina Apujiya nujai ijutkau
Kristu Jisusan etsegtukti tusa pujustinme tusa untsugmakajui.
wakegau asa etegtua awetiuwai, yatsug
Jisukristu nemajin kanainamu
Sóstenesjai pujusan, 2੅atum Jisusa
nemajin yaakat Corinto batsatutigmin 10੅Yatsugaidauh, ubag aidauh, iina
papiin agajan awetakun kumpamjime. Apuji Jisukristu wakega dutiksanuk
Atumnak Jisukristu pegkemtijabiajui segajime, wait aneasjum makichkia
mina aentsug atinme tusa, ashí tikich duke chichatajum, tupandaikajum
nugkanmaya aidaush Jisukristu daajin batsamtsuk shiig ijutkau batsatkujum,
adayidau asamtai, ditanash, MXWLLQDVK‫ێ‬ makichkia duke anentaimtakjum nuní
kam Apujiya nunú. 3੅Ii Apají Apajuiya nuninuk anentaimkau atajum. 11੅Mina
nu, iina Apuji Jisukristujai wait yatsug aidauh, ubag aidauwah, atum
anenjamag, shiig agkan anentaimsa ayatak pampandayá batsatbaun, Cloé
pujutan atumnash amastinme. patayí ujatkaju asamtai tajime.
12੅Atumek makí makichkitijum
Pablo Apajuí see tabau chichaakjum: ´:LND3DEORQQHPDJQDLW‫ێ‬
4੅Tuke Apajuí see tusanké ajai atumin jai”, tajumin, tikich: “Wika Apolosan
pachisan, atum Kristu Jisus nemajuidau nemagnaitjai”, tai, tikich: “Wika Pedro
asagmin, Apajuí wait anenjamjaju nemagnaitjai” tuinai, tikich chichaidau:
asamtai. 5੅Apajuik, Jisukristu dekaskeapi “Wika Kristu nemagnaitjai”, tajume.
tuidau asagmin, DVKtSHJNHJZDNDQQX‫ێ‬ 13੅¿Kristush imaní kuashtak aajakuit?

mia aina nuna amasajui: Ashí chicham ¿Pablok atumin ayamjutpaktatus


dekatan, yachametnashkam. 6੅Dutikamu numinum achinag mantamdauwait?
asajum wi Kristu pachisan atumin ¢1XQLDFKNXJPHVK3DEORGDDMLDGDLVDJ‫ێ‬
jintintuauwaitjim dushakam imanisag mek yamimaju ainajum? 14੅Wika
juwatjamkajui. 7੅Nuniku asajum iina atumnak yamigchauwaitjim duwi
Apuji Jisukristu taatnuji dakakjum Apajuin see tajai, imá Crisponak,
batsatjum duwik, Apajuí yupichu Gayojaig yamigmaijai. 15੅Nuaduí
dutikmaina nuna sujustí tusagmek atumek, Pablo yamigbau asan niina
atsumatsjume. 8੅$SDMXtQLJNLNXLWDPMDP‫ێ‬ nemagjai, tusagmek tujutmain
kattagme, ii Apuji Jisukristu minitta ainatsjume. 16੅Nuigtú Estéfanasa

300
301 1&RULQWLRV੄1੄2

patayinash yamigmaijai, nuigtuk judío, griego aina nuwig: Kristuk Apajuí


dekatsjai tikichnash yamijuashitag senchijí, nuigtú Apajuí yachajiya
nunak. 17੅Minak Kristuk yamijatjata nuuwai. 25੅Kristu chichame etsegna
tusag awetichui, minak yamajam duka, aents diismak imanchauwa
chicham etsegkata tusa awetiu asamtai, nuninai, tujash aentsun dekatjiya nuna
aents yachameagbaujin etsejin aina nagkaesauwai. Imanchauchia nunin
nuniatsjai, Kristu numinum achijam wantinkushkam, ashí aents senchigtin
jakauwa nuna wainkaya nunin aidaun anentaimtajin nagkaesauwai.
diisainum tau asan. 26੅Yatsug aidauh, atumek aents aidau

diismak, yacha wajakin, apu chichame


Apajuí dekatjiya duka aentsú antugtai aina iman, eme anentsá diitai
dekatjijaig betekchauwai ainatsjum duka dekaamagme. 27੅Nunin
18੅Aents megkaejatin aina duka, Kristu ainagminig Apajuik, aents yacha aidaun
numinum achinag mantamdauwa nu inatsakta tau asa, aents wainkauchia
pachisa etsegbaunash wainak diinawai; nuna etegkauwai. Dutiksag aents
tujash jutii uwemkaju ainag nunutinak, chichame antugtai aidaun inatsaktatus,
chichama duka Apajuí senchijiyai. 19੅Ju DHQWVLPDQFKDXFKDLQDQXQDHWHJNDX‫ێ‬
aaja agagbauwa nui: wai. 28੅Apajuik aents imanchauch
“Wi yacha aidaunak yachachu anentaku jujú nugka juwig dakitjamu
emaktatjai, GXWLNDNXQGHNDWDLML‫ێ‬ aidaun etegjauwai, aents eme anentai
nash emegkatjattajai”, tawai. aina nuna imanchau emakta tau asa.
20੅Apajuí dekatjiya nu, aentsú 29੅Nunak Apajuik, GLWDNHPHDQHQPDPL‫ێ‬

dekatjiya nunak imanchauch emae. num tau asa dutikauwai. 30੅Tujash


Dutikamu asa, aents yacha aidau, $SDMXtDWXPQDN.ULVWX-LVXVMDLLMXSDMD‫ێ‬
chicham umiktinash jintinkagtin jui, dutijabau asamtai Kristui iina
aidaush, tikichjaish chicham ataish yachajig, nigki pegkeg etamak, SHJNHP‫ێ‬
imaakas chichau aidauk wainak juwaje. tijami agkanmitkagbauwai. 31੅Nuaduí,
21੅Nunin asamtai aentsuk niina yachajin Apajuí chichamen chichaak: “Makichik
Apajuin dekatasag wakekachui, Apajuí aentskesh emematatus wakegauk, dekas
niina yachajiya nuna iwainak, aentsuk Apu Apajuin ememattinme”, tibau awai.
chicham etsegbaun antukag dekaskeapi
tuinak uwemjatnume tibau chicham Kristu achigbauwa nu
etsegna nunak, ditak wainkaya nunin pachisa etsegbau

2
diinawai. 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauwah, wi
22੅0LQDSDWDDJMXGtRDLGDXNZDLQFKD‫ێ‬ DWXPLQ$SDMXLQXQSDFKLVDQXMDNWD‫ێ‬
tai iwainamun, QXLJW~DHQWVGXWLNPDLQ‫ێ‬ san tauwaitag nunak, aents yacha shiig
FKDXLZDLQDPXQZDLQNDWDWXVZDNHJDL‫ێ‬ jintiag chichaman chichaaku aina
nawai, nuninai judiuchu aidauk yacha LPDQXQLZDLQPDPNDWDVDQXNWDDFKEDL‫ێ‬
atatus wakegainawai. 23੅Tujash jutiik jai. 2੅Wika atumjai pujubiag duwik,
Kristu numinum achinag mantamdauwa tikichnak pachisan chichatsuk, imá
nu pachisa etsejuinaji, nunak mina Jisukristu numinum achigbauwa nunak
pataag judío aidauk pegkegchau pachisan ujakbaijime. 3੅Wika ejapeen
diinawai, nuninai judiuchu aina duka, wajantan atumi emtin chichaktakaman,
wainak chichama nunin antuinawai. VDSLJPDNXQFKLFKDPDLQFKDXGHNDSHD‫ێ‬
24੅Tujash Apajuí etegja uwemtikamu kun puyatkan kujaibiajai. 4੅Mina
1&RULQWLRV੄2੄3 302

chichamjuk, ZLFKLFKDPHWVHJEDXVK‫ێ‬ tuk Wakaní Pegkejiya duke dekawai


kam, aents yachameagbaujijai tikichin Apajuí anentaibaujinak. 12੅Jutiik ju
dekas nuninapi tumamtiktatus chichau nugka juwiya aents unuimaina nu
aina nunitsuk, :DNDQt3HJNHMLGHNDPWL‫ێ‬ unuimatak ajutjamtsuji, Wakaní
jamunum chichagkagtakun, VHQFKLML‫ێ‬ Pegkejiya nu jintinjamji, Apajuí wait
nash iwainakbaijai. 5੅Atum Jisukristui anenjamag ashí amasbau aina nuna
kajintsá anentaimauwa nunú, aentsú dekaati tujamu asa. 13੅Jutii nunú pachisa
yachajiya duwi dekamtikamu aijum, chichainag duka, aents jintinjamamu
GHNDV$SDMXtVHQFKLML\DQXMDLGHNDPWL‫ێ‬ unuimagbauk chichatsji, Wakaní
kamu atinme tau asan. Pegkeji jintinjamamu chichainaji.
Nunidau asaja Apajuinu pachisaja
Yaunchuk dekachbau aajakua jintinkagtuinag duka, Wakaní Pegkeji
nunak Wakaní Pegkeji jintinjabauwa duke jintinkagtaji.
dekamtijamauwai 14੅Tujash aents wakanin akiinachu
6੅Nuniayatku aents yaunchuk Apajuin aina duka, Wakaní Pegkejiya nuwiya
nemajuk imagnis pujus Jisukristun pachisa chichamunak dakituinawai,
umijuidauk, jutiishkam kuashat jintiaja wainkaya nunin diidau asag, nuigtush
ujaaji. Tujash duka jujú nugkanmaya antumainchau dekapenawai Wakaní
aents aina nuwiya unuimagchamui. Apu Pegkeji atsugbau asag. 15੅Wakaní Pegkeji
inamaina nudaukesh atsui, duka ajamua duke ashí jintinkagtamunak
waamak megkaejatin ainawai. 7੅Jutiik dekaskeapi tusag dekamainai; tujash
Apajuí yachají yaunchuk dekachbau QXQ~DHQWVQDNPDNLFKNLVKQXQLQFKDX‫ێ‬
uukbau aajakua nu chichaji, nunak wai tumain ainatsui. 16੅Chicham
Apajuí nugkanash najantsuk ii shiig agagbaunum: ´¢<D$SX$SDMXtDQHQWDL‫ێ‬
aneastinjin dutikauwai. 8੅Nunak ju baujinash dekagmainaita? ¡Makichkish
nugka juna apuji aidauk makichkish Apajuí jintinmainuk atsawai!” tawai.
dekaachaju ainawai, nuna dekau Tujash jutiiyaitji Kristu anentaimtaiya
ainakug iina Apuji dekas imana nunak nu anentaimkau aidautik.
achijag maachaju amain ainawai.
9੅Tujash chicham agagbauwa nuanuig: Jutiik Apajuí takajin ainaji

3
“Apajuik niina aneena nudaun 1੅Yatsug aidau, ubag aidauh, wika
umigkauwai, makichik aentskesh atumnak Wakaní Pegkeji ajamu
wainkachbaun, kuashat chichagmaina imatiksankek
antutkesh antukchamun, DQHQWDLP‫ێ‬ chichagmaitsujime. Aents Kristun
tutkesh anentaimtuschamun”, QHPDJFKDXDLQDQXMDLEHWHNDNFKLFKDJ‫ێ‬
tawai. mainaitjime, atumek Kristu nemagta
10੅Tujash jutiinak Wakaní Pegkejiya nu nuwig uchuchia nunin asagmin.
dekamtijamauwai. Wakania nuuwai 2੅$\DWDNMLQWLQWXDELDMLPHVKLLJ\XSLFKX‫ێ‬

ashí shiig ejegag dekauk, Apajuinu chin, XFKLNXZLMXFKNDWVXJPDQ\XPDLQ‫ێ‬


makichkish shiig dekamainchauwa chau asamtai muntsu amutiama
nunashkam. numamtuk. Wagki atumek yutai
11੅¢7XMDVKDHQWVDLGDXWLNHVKZDMXSD‫ێ‬ katsugmak yumainchauwa nunin
tiya tikich anentaibaush dekamainaitji? asagmin, yamaikishkam nuninuk
$HQWVWLNPDNtPDNLFKNLWLLLDQHQWDLEDX‫ێ‬ ainagme. 3੅Atumek tikichi pujutí
jiya duka imá shiig dekainaji. 1XPDP‫ێ‬ diigsajum kajejagme, nuniakjum
303 1&RULQWLRV੄3

maanitash maaniakjum, tupandaikajum jegamkatasa nagkamku ajitiama


batsatjume. Ju nuniakjum aents numamtuk awajkamu asamtai, patakaik
nayaimpinum wechatin aina nujai tikichik ajimaitsu numamtinai. 12੅Nunú
betekak pujutjum yapajitsuk jegamkatasa ajiagbauwa nui ekenag
batsatjume. 4੅Atum: “Wika Pablon aents jegá jegamak, ayatak oroik,
nemagnaitjai” tajumin, tikich chichau: dutikashkush kaya pegkeg aidauwai,
“Wika Apolosan nemagnaitjai” tuinajum numiikish, tagkanaikish, dukaikish
duka, eke Kristu nemagchau jegamkamua numamtin aidauk, 13੅makí
wajukmaina tu yujagme. makichik takasbau dekagbau tsawan
5੅¿Wisha wajimpaitja, Apolosash atina duwi, ashí paan wantinjatnai,
wajimpaita? Jutiik ayatak Apajuí wajiyaik jegamkamuita nunú. Ashí
takajin ainaji, nunin asá jutii chicham takasbau aidauk jiiyai apetiama
etsegbaunum, atuminish Kristui kajintsá numamtuk dekapeamu agtinai. 14੅Tuja
anentaimat ajutjamsajui, duka Apajuí jegamkamua nunú esakchamtaig, nuna
makí makichik dutikata tujabauwa jegamkauwa duka akiam atinai. 15੅Tuja
dutiksaik takasaju ainaji. 6੅Wi atumin ni takasbauji esagkamuk wainak
Apajuí chichamen ujakuitjim nunak, juwaktinai; QXQLDLJNLVKQLLJXZHPMDW‫ێ‬
DMDNDMDWLDPDQXPDPWXNDWXPtDQHQWDL‫ێ‬ nai, jega esatai jiinmaina numamtuk.
minig egketuauwaitjime. :LGXWLNDPX‫ێ‬ 16੅Atumek dekagme Apajuí jeega

num nui Apolos patagak chichaman nunin asagmin, Wakaní Pegkeji atumin
ujapakajua nunak, ajak ajamu yumi jukí pujugtama nunú. 17੅Makichik aentskesh
ukattayama numamtuk awajtamkajui, chicham dekaskechun jintinjamawag,
tujash Apajuiyai ashí ajakan tsapapauk. MHJDWHJDPDLQDQXPDPWXNDZDMWDPND‫ێ‬
Nunin asa nigki atumnashkam Kristuig junak, Apajuí suwimkan susatnai.
dekaskeapi tumamtijabiuwai. 7੅Nunin Wagki, atumek Apajuí jeega numamtin
asamtai ajakan ajau, yumii ajakan asagmin, Apajuí Pegkegma nu atumin
ukatjau aina duka wainkayai, Apajuiyai pujugtamjum nuaduí.
dekas ashí ajakmakbaun tsakapa duka. 18੅Makichkitigmekesh tsanuam
8੅Wika Apolosjaig mai betekaitjai, nunin aigpajum. Atum ainajum anuiyatijum,
asajin Apajuí iina takatjin diigtamas ju nugkanmaya unuimatai aina nu ashí
makí makichik akigmaktinai. 9੅Apajuí dekauwa iman dekapmamutigmek,
takatjiya nunú takagtanmag Apolosak dekachua nunin atajum, dekas yacha
minak kumpajui; tujash atumek Apajuí atasa wakegakjumek. 19੅Ju nugkanmaya
ajakji, nuigtú Apajuí jeega numamtin yachameta duka, Apajuí diismak shiig
ainagme. 10੅Apajuí wait anenjug, Kristu wainkayai, agagbau aatus tawai:
chichame etsegtukta tujutiuwa duwi, “Apajuik aents yacha aina nuna
wika aents jega jegamtan yacha yachajiin ebetjawai, dita dutikatatus
jegamkatatus nagkamak shugkú anentaimtuina nuna dutikawainum
ajiyama numamtuk, wi Kristu pachisan tusa.” 20੅Junashkam David agak: “Apu
nagkamsan atumnak jintintuauwaitjime. $SDMXtGLLVPDN\DFKDDLGDXQDQHQWDLP‫ێ‬
Tikich nui ekeniag emainawai, tujash tajig tikima wainkayai”, tiuwai.
makí makichik kuitamas jegamaina 21੅Nuaduí makichik aentskesh, tikich

numamtuk, Apajuí chichamenak shiig aentsun pachisag: Wika nuna


jintinjamain ainawai. 11੅Jisukristu nemagnaitjai, tusag ememamain
pachisa etsegkamua duka, jega ainatsui. Wagki, jujú aidauk ashí
1&RULQWLRV੄3੄4 304

atumdau ainawai: 22੅Wishakam, unuimajagti tusan tajime. Atumin


Apoloschkam, Pedroshkam, nugka iwaintukmaijim nuna tajime, makichkia
dushakam, pujutash, jaamushkam, atum nu eme anentsá diiyakjum, tikichia nu
yamai pujajum dushakam, atak atina junik diisaijum tau asan. 7੅Atumnash
dushakam. Ashí ju aidauk atumdau ¿ya tikichin nagkaesau pegkejash
ainawai, 23੅tuja atumetjume Kristunu etabiaje? ¿Apajuí amaschamush wají
aidautigmek, untsu Kristuwai ajutjamainawa? Ashí Apajuí amasajua
Apajuinuk. nuniaish, ¿wagka atumek jukiuwa
nunin anenmamkugmesh ememagme?
Jisus chicham etsegtugkata tusa 8੅Atum anentaimtumasjumek: Jutiik
awemamu aidaun takatji Apajuí chichameg shiig dekaidau asaja,

4
1੅Atumek jutiik Jisukristun takajin tikich jintinjuati tusaik atsumatsji,
aina nuninuk anenkagtumain tajume. Atumek apujai betek batsatu
ainagme. Jutiinak Apajuí ni duwik asajum jutiik atsumkagtatsjume.
anagkagtuamun iwainkagtukchauwa Atumesh dekas apu waigkagminig,
nuna yamai etsegkata tusa awetabiajui. jutiish atumjai betekak inaamainaitji.
2੅Aents tikichin takaja duka, ju dutikata 9੅Jutii Kristu chichame etsegtugkatajum

tibauwa nuna imatiksag umiak, kajittsá tusa ishiakbau aidautik, $SDMXtLGDLWDP‫ێ‬


diyaam amaina nunak iwainmamainai. samtais mantamnati tusa chichaman
3੅Apu Jisukristua nu minak awetau asa, umigtamkaje dekapmamaji. Nunin
nigki mina takatjunashkam, dekas asajin aents ju nugka juwiya aidauk,
pegkejashit tusa diistatui. Atum mina nayaimpinmaya aents aidaushkam,
anentaimjutjum nunak wika pachiatsjai. wakejumainun iwainakui diistasa
Dutiksanuk tikich aents aidau mina wakejutiama numamtuk diigmainawai.
pachitus chichainakuishkam idaijai. 10੅Jutiik Kristu aneaku, ni pachisa

Wikik: Wi dekas pegkejan takasjai, etsegtamunum anentainkachua nunin


tumaitsujai. 4੅Mina pegkegchau diyaam ainaji, tujash atumek Kristu
anentaimtamu atsugta nuniaigkish, nemajuidau asajum, shiig anentaimkau
pegkejaitme tamak amaitsujai, tujash ainagme. Jutii kakakchau ainajin,
mina tujutmaina duka, imá iina Apujiya atumek chicham antugtai ainagme,
duke. 5੅Nuaduí atumek makichik jutiinak wainkauch diigmainak, atumin
aentskesh nuniktinai tusagmek tiigpa, eme anenjamas diigmainawai. 11੅<DPDL‫ێ‬
ayatak dakastajum Jisukristu juwi taa, kishkam jutiik nujantai, kitakaish,
suwenum au tsaaptinum jitiama nugkumain atsugtamkuish suwinaji,
numamtuk, aentsú anentaimtajin aunak aents aidaush tutitag awajtamainawai, ii
shiig paan iwainakui wainkatnaitji. emetnaja pujutaish atsugtamainawai.
Dutika Apajuí makí makichik aentsdaun 12੅Jutii uwejenig takai takainakua

diijus shiig aneastinjin susatnai. pimpikiagji, SHJNHJFKDXFKLFKDJWDPDL‫ێ‬


nakuish pegkegnumak chichajuinaji,
Corintonmaya aidau ditak waitkagmainakuish katsuntuinaji.
emematmamainamu 13੅Jutiin pachipasag pegkegchau
6੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, midaun, chichagtamainakuish, ayatak wait
Apolosdaujai pachisan tajim junak, anentsá chichajuinaji. Yamaikish ju
ditash Apajuí chichame agagbau tawa QXJNDMXZLJDMDSDPXDQXQLQGLLJPDL‫ێ‬
nuna ewagak anentaimtsuk, jutiinu diis nak dakitjamainawai.
305 1&RULQWLRV੄4੄5

14੅Junak idatsagtasankesh agattsujime, DWXPMDLLMXQMDSXMDFKNXQXVKZDNDQQX‫ێ‬


atumnak mina uchig aneetaig anentsan mag ijutkajai, nunin asan wi anuí
ichichjatasan agatjime. 15੅Atum Kristu pujusan aents nunikun tumainaitag
nemaju asagmin, diez mil jintinkagtin nuna tajai: 4੅Atum Apu Jisukristu
ajutjamkush apak kuashtak amaitsui. senchijiya nujai ijuntatjum nuanuig,
Atumí apanuk witjai, wagki yamajam wisha Apu Jisukristu senchijin mina
chicham wi etsegbau antukjum, Kristu wakanjuig atumjai ijutkau atatjai; 5੅nu
dekaskeapi tusajum nemagkau asagmin. aentsuk jiikí ajapeakjum iwanch
16੅Nunin asagmin segajime, wi pujag idaitustajum, dutikam ni nuna iyashin
junisjumek pujustajum tusan. suwimak susam waitiak, pujutjin
17੅Nuaduí Timoteo mina uchijua iman yapajia Jisukristu minitaish uwemjati.
aneetaig, Apajuin shiig umigna nuna 6੅Atumek nuninun takau pujaigkik

awetajime, wi Jisusa nemajin asanush HPHPDVMXPHNDQHQWDLPWXPDPDL‫ێ‬


wajuk pujuwaitja, nuigtush wajuk tsugme. Atumek dekagme: “Pag
jintinkagtinaitja ashí yantamnum najanatasa nanegbauwa duka, levadura
wekaesan Apajuí nemajin aidau piipich ajuntuamuitak ashí utujá
batsatbaunmash, nunashkam wampushmitkama duka.” 7੅Levadura
ujapaktinme tusan. 18੅Atum ainajum pagkan itugmaina numamtuk, atumin
anuiya emebaush ainawai, mina auk DDQ~HPHVWDPDLQDGXNDMLLNMXPDMDSDWD‫ێ‬
atumnak tajutjamashtinai tujutu asag. jum. Atumek jista Pascuatin pag
19੅7XMDVKZLND$SX-LVXNULVWXZDNHJD‫ێ‬ levaduragtuchu yutaya numamtin
kuig wamkes minittajai, nunikan wi tudaugtuchu atajum tusa tajime, wagki
anuí taakun dekaattajai, nunú aents iina Pascuaji Kristuk jutiiní mantamdau
ememak tu yujaina dusha dekas asamtai. 8੅Nunin asamtai ii yaunchuk
Apajuinun takainakpash tuina, atsa pegkegchau takajakuitag nunisaik
ayatak chichainak tuinatsuash nuna. pujusá Kristu ememattsuk, pag
20੅Apajuí jutiin inajata nunak, ayatak levaduragtuchu Pascuatin yujakbauwa
chichamaikik inajattsui, niina Wakaní numamtuk, dekaskenum emematiagmi.
wakega dutiksag takastinme tusa 9੅Wi duwik papiin agajan awetibiajim

senchijijai inajatui. 21੅¿Wají wakegagme, duwishkam, tsanijimtan idayinatsu


taa suwimkan sujamsati, nuniachkush nujaig ijunjaigpajum tibaijime. 10੅Wika
WDDZDLWDQHQMDPDJVKLLJDXMWDPVDW‫ێ‬ junak: Anuí aents Kristun nemagchau
nume tajumek? aidau tsanijimtan batsamtin, ekagbau,
suji, kasa, apajimatasa dakumkamun
Kristu nemagkau pegkegchaun HPHPDWLQEDWVDWDLQDQXMDLWXSDQGDLND‫ێ‬
takaakuish itugmainaita tajum, tusanuk tichabiajime. ¡Wajuk

5
1੅Antukjai
atum ainajum anuiya ni tupandaijatagmeki ju nugka juwi
dukujimkamujinak tsanijima pujuju batsamsagmesh! 11੅Nunak, Aents
tabaun. Duka tikima pegkegchauwai. Jisukristu nemaju asa: Yatsut ainaji,
Aents Kristu nemagchaukesh nunak tayatak pegkegchau takaak, WVDQLMLPWD‫ێ‬
nuninatsui. 2੅Nuniaig atumek ememá nak wekaetin, sujitnash suji, apajimtai
batsatjume. Dekas atumek wake dakumkamun emematin, tikichin
besemag batsatkujum, aanú aents wainak tsanumjin, nampen, kasamin
dukujimkamujin tsanijima pujuja anka aina nujaig ijunmaitsugme, tusan wika
jiikjum awemamainaitjume. 3੅Wi tibaijime. 1XQLQDHQWVDLGDXMDLJLMXQMDJ‫ێ‬
1&RULQWLRV੄5੄6 306

mek yutakesh yumain ainatsjume. 7੅$WXP-LVXNULVWXQHPDJNDXDLGDXWLJ‫ێ‬


12੅Wika Apajuí nemajuinatsu nunak mek pempeentunikjum maaniajum anka
suwimak susatajum tumaitsujime. Untsu tikima pegkegchauwai. Maanitsuk
Jisusa nemajin aidautik, WLNLFKSHJNHJ‫ێ‬ chicham akuishkam ayatak katsunjá
chaun takainakuig pempeentunikiaja idaimainaitjume. Waitkagmainakuish
suwimkak sudaimainaitji. 13੅Apajuí pachitsuk idaimainaitjume, NDVDJWDPDL‫ێ‬
nemajuinatsu nunak Apajuí titatui, nakuish jukiti tusam idaimainaitjume.
nunin asamtai atumiin pegkegchau Tujash nu aaja idaibauk pegkegchau
takau puja duka jiikí ajapatajum. amaina nuna nagkaesau pegkegchau
aniagme. 8੅Wi juna tajim juka atumek
Kristu nemajin aidauk chichamnak umitsuk, atum Jisukristu nemagkau ai
ditak epegmainai tibau aidautigmek pempeentunikjum

6
1੅¿Wagka atumesh, mai Jisukristu maaniakjum, kasagdaitash imanik
nemagkauwaitkugmesh chicham kasagdayajume.
aepjuniagmesh, tikich apu Jisukristun 9-10੅¿Atumek dekatsjumek aents nuna

anentaimtuchu aina dusha, QLFKLFKDJ‫ێ‬ DDWXVWDNDXNQD\DLPSLQPDJZD\DVKWL‫ێ‬


tamkati tusagmesh wejagme? Dekas nai tawa duka? Shiig anentaimsajum
aents nunin wejutsuk, atum Jisukristu diistajum pegkegchau takasaijum. Aents
nemagkau aidautigmek, VKLLJFKLFKDV‫ێ‬ tsanijimtanak yujajin aidau, ekagbau
jum chichamak epegmain ainagme. aidau, PDLDLVKPDJNXNGXWLNGDLQXVK‫ێ‬
2੅Ashí Apajuinu aidauk atakea duwi apu kam, DSDMLPDWDVDGDNXPNDPXQHPHPD‫ێ‬
waigkag, tikichin diitin ainawai tibau tin aidaush, kasamin aidaush, suji
awai. Nunú iman waigtinaitag nuaduí, aidau, nampenchakam, chicham
yamaya juwikishkam chicham dekaskechunak tsanumnushkam,
imanchau ajutjamainakuig, atumek tsanumag kasamin aidaushkam Apajuí
epegkeajum idaimainaitjume. 3੅-XVKD‫ێ‬ inamtaijinig wayachagtinai. 11੅Duwikik
kam adeagtajum. -XWLLNWVDZDQQDJNDQ‫ێ‬ atumshakam nuna wi aentsun adaijag
katna duwi nagkamsaik, ii apu numamtinuk aajakuitjume. 1XQLQWLJPL‫ێ‬
waigkaja, nayaimpinmaya aents aidaush nak atum Apu Jisukristu nemagkagmin,
jutiik diinaku inatin ainaji. Nunú iman Wakaní Pegkejiya nunú atumin
aidaush dutikatnaitag nunin aish, egkemtugmajag pegkeg etabiajui. Kristu
¿wagka atumin chicham machik atumin tudaugminak ajapjutpau
DMXWMDPNXLVKVKLLJDWXPHNHSHJNHDWV‫ێ‬ asamtai, Apajuik atumnak pegkegma
jume? 4੅Atumek ju nugka juwi iman anentaimtugmajume.
maaniamu akuish, aents Jisusa
Iina iyashig Apajuinui
nemagchau aidauk wejumaitsugme ni
chichaman epegtujuati tusagmek. 12੅Ashí wají aidaunak takamainaitjai,
5੅Junak datsamas dekapsatnume tusan tujash ashí shiig awajtumain ainatsui,
tajime ¿Atum Apajuí nemajin ainajum ashí wají aidaunak takamainaitjai,
anuiyag, yatsut chicham epegtan WXMDVKQXQ~GHSHWXNWLWXVDQXVKLGDLPD‫ێ‬
yachak makichkish atsau asamtaig, maitsujai. 13੅Jushakam: “Yutái aidauk
6੅PDL$SDMXtQHPDJQXNSHPSHHQWXQL‫ێ‬ wakenum egkematin ainawai, wakea
kiag, apu chichaman epegkin Apajuí duka yutai egkematna nuuwai”,
nemagchau aidau emtinish jiyaní tibauwa duka dekaske. Tujash nunak
yujaina? Apajuí mai emegkaktinai, iyashia duka
307 1&RULQWLRV੄6੄7

QXZDMDLWVDQLMLQDWLWXVDLNQDMDQDFKEDX‫ێ‬ dekas imá pegkejak nuwenmainchau


wai, iyashik Apu Jisukristunui, tuja Apu ainawai tajai. 2੅Nunimain aig kuashat
Jisukristu iyashnak ni wakega dutiksag tsanijinaidau asamtai, makí makichik
takamtiksatatus wakegawai. 14੅Apajuí nuwentin amain ainawai. Nuwashkam
niina senchijinig Apu Jisukristunak nunisag makí makichik aishintin
inankiuwa, dutijamsag jutiinashkam amainai. 3੅Aishmag nuwentin aidauk,
niina senchijinig inaantamkitnai. imá niina nuwejaig tsanimain ainawai;
15੅Atumek dekagme, ashí jutii iyashí nunisag nuwa aidaushkam, imá ni
aina duka Kristu iyashí wegantui. aishijaig tsanimainai. 4੅Nuwa aishidau
Nuniau asamtai nuwa akiká takatai aina aina nuna iyashig, ni aishin iyashijai
nuninjaig apatdaimaitsuji, ii nuniaku betek we; aishmagkun iyashiya
Kristu iyashí jukí, nunú nuwajai dushakam, nuwe iyashijai betek
apatmaina numamtuk awagmamain ainawai. Nunin asag nuwá iyashig
asaja. 16੅¿Nuigtush dekatsjumek, aishmagdauwai, tuja aishmagkun iyashí
makichik aentskesh nuwa akiká takatai nuwanui. 5੅Aishmagkush nuwentin,
aina nujai nuwenainakug, makichik nuwash aishintin aidauk iyashnum
iyashkea nunin wega duka? Apajuí tsanitnumag pempeentunikiajag
chichame agagbaunmash aikasag: dakitdaimain ainatsui. Untsu Apajuin
“Aents nuwenkujag makichik iyashia aujsatasag mai shiig chichasag, nunikmi
nunin wegawai”, tawai. 17੅Jujai betekak, tusag, duwi machik tupandaimainai.
Apu Kristun nemajushkam makichik Nuna nunikajash, LZDQFKLDQXSHJNHJ‫ێ‬
iyashkea nunin wegag, nunú wakannak chaun takamtijusai tuidau asag, wamkes
juwinawai. ataktú ijunmain ainawai.
18੅Tupanjatajum nuwajai tsanijimat, 6੅Wika yatsug aidauh, dekas ju

iyashnashkam pegkegchau etugtamna umiktajum tusanuk tumaitsujime,


duka. Tikich pegkegchau aina duka ayatak nunimain ainagme tusan tajime.
L\DVKQDNLPDWLNDJSHJNHJFKDXHWXJWDP‫ێ‬ 7੅Wika ashí aishmag aidautigmek, wi

tsui, WXMDVKQXZDMDLWDNDWDQXLPDWLMD‫ێ‬ nuwenchauwaitag junin atajum


mui. 19੅Atumin iyashmik Apajuin jeega tumainaitjime; tujash Apajuí makí
numamtinai, nunin asamtai Wakaní makichik wakeetanak anenjauch
Pegkejiya dushakam atumin pujawai. amasajui, nuwena pujutnash, QXZHQ‫ێ‬
Nuaduí iyashmia duka atumdauchui. chau pujutnashkam; dutikamu asa makí
20੅Apajuí ni Uchijí iina ayamjutpaktatus makichik niimtin ainawai.
mantamdauwa nuna numpeen 8੅Tuja datsa, muntsujut, nuigtú nuwa

sumagmaku asamtai, yamaik niinu waje, aishmag waje aidaunak, wi


ainaji. Iina iyashin takaag duka, ii nuwenchauwaitag juninuk atajum
wakanin takaag nujai imá Apajuik tumainaitjai. 9੅Tujash aents nuwajai
emematbau amainai, ju jimaja juka takanitsuk shiig pujuschamin
Apajuinu asamtai. dekapeauk nuwenmainai, nuwajai
takanita nunak anentaimtak waitú
Corintonmaya aidau nuwenbau pujuig tau asa.
pachisa iniibau shiig ujakbau 10੅8QWVXQXZHGDXDLGDXQDNLGDLGDL‫ێ‬

7
1੅-XNLPMDLDWXPPLQDSDStDZHWXJ‫ێ‬ sainmegka tajai, tujash junak wi
NXMXPQXZHQEDXSDFKLVDPLQLQWVD‫ێ‬ tatsujai, junak Apu Apajuí tibaun
mujum nunashkam. Nuna pachisnuk wishakam tajai. 11੅Tuja nuwa aishin
1&RULQWLRV੄7 308

ukuakug nematsuk pujustí, QXQLPDLQ‫ێ‬ ajapjuashbaushkam nunisag: Wi


chauwaitkug aishijai chichaman iwajug pakagkashmawaitag jama, tusa nunak
pujustinme; aishmagkuk nuwenak anentaimtú pujumaitsui. Imá senchi
idaimaitsui. anentaimtumaina duka, Apajuí
12੅Nuigtú tikich aidaun wi tajai, nunak wakejamu umikta tabauwa nuuwai.
Apajuí tatsui: Makichik yatsut Kristu 20੅Makí makichik aentsuk, ni wajukunak

nemajin, nuwa Apajuí nemagchaun Apajuish mina nemagtukta tusash


ayaakuk, nuwa niijaig pujustatus etegjabi nuninuk amainai. 21੅Wainka
wakeetaig, idaitsuk niijaig pujumainai. inaku waitkatai pujautijum Apajuí
13੅Tuja nuwa Apajuí nemajin, aishi nemagkauwaitkumek, duka anentaimtú
Apajuí nemagchauwaitak niijaig pujuigpa. Untsu ame agkan wemain
pujustatus wakeetaik ukukinmegka. akuig, duka dekas kakanmamsata
14੅Wagki aishmag Apajuí nemagchauwa jiinkitasam. 22੅Atum wainka inaku
duka, niina nuweg Apajuí nemajin waitkatai batsamin aidautigmin, Apajuí
asamtai, niinashkam Apajuí yaimainai. midau atajum tibau aidautigmek,
Nunisag nuwa Apajuí nemagchauwa yamaik agkan ainagme. Nunin asajum
dushakam, aishmag Apajuí nemajin Apu Kristu wakega duke umiju asajum
asamtai, niinashkam Apajuí yaimainai, niina inake wajasugme. Antsagmek
nuninchau agtaik uchijí aina duka DJNDQSXMDXWLMXPXQWVXNEDXDLGDXWLJ‫ێ‬
Apajuí nemagchau aina nuninu uchijí minash, Apu Kristu inake awajtamsaje.
amain asagmatai. 15੅Untsu Kristun 23੅Atumek Kristu niina numpen ukajua

nemagchaujai nuwenamu, idaidaisami nuaduí sumakbau asajum, yamaik


tusa imatjamak idaimainai, nunik agkan Apajuinu ainagme; Nunin asajum
juwamainai Kristun nemagnushkam, Kristua duke umigbaunum aentsú inaku
Apajuik shiig agkan batsamsatnume waitkataiya nuninchau ainagme.
tusa etegjamu asag. 16੅Nuwa Apajuí 24੅Yatsug aidauh, ubag aidauwah, atum

nemajin aishmag Apajuí nemagchaujai ZDMXNSXMDXWLJPHD$SDMXtQHPDJNDX‫ێ‬


pujakush, nunú yaigmash pujutiin waitjume, duka nuninuk amainaitjume.
yapajia uwemainashit, GXNDGHNDPDL‫ێ‬ 25੅Untsu muntsujut, aishmag datsauch

tsui. Nunisaik aishmag Apajuí nemajin aidau dita chicham umimainji Apu
nuwa Apajuí nemagchaujai pujusash, ni tujutbauk atsugtawai; WXMDVKZLDQHQWDL‫ێ‬
QXZHVKSXMXWLLQ\DSDMLDVKXZHPDLQD‫ێ‬ baun tajai, Apajuí wait anenjuju
shit dushakam dekatsji. asamtai, imagnisa wekaesan taja juka
17੅Nunin asamtai makí makichkitigmin antugtumain ainagme. 26੅Jutiik yamaya
Apajuí wajuk wakeetan anenjauch juwik tikima ishamainnum pujuinag
amasajuita nunisjumek pujustajum. juniau asá, makí makichik jutii
Atum wajuku pujautigmea Apu Jisus aidautish wajuk pujajiki duka nunisaik
nemagkauwaitjume, duka nunisjumek pujumainaitji. 27੅Amina nuwem akuig
amainaitjume. Junak wika tikich Jisusa idaisaipa. Nunisjumek nuwem
nemajuidaunash ashí ujaajai. 18੅Aents atsakuishkam nuwem atinuk egá
uchuchik pakaji ajapjuamu aidaushkam, wekayipa. 28੅7XMDVKDPHQXZHQEDXVK‫ێ‬
nunisag pakaji ajapjuamu amainai, tuja kam pegkejai, nuwa agkanjam
ni dutikashbaushkam nuninuk amainai. aishinbaushkam dushakam pegkejai,
19੅Wi pakaji ajapjuamuitag jama tusag pegkegchaun takainakug nuniatsui.
anentaimtú pujumaitsui, pakaji Nunin aig wi atum nuwenagmek imá
309 1&RULQWLRV੄7੄8

senchi utugchatnum pujakjum waitmain aentsnum sujutsuk agkanjaman


asagmin, dekas nuna tupanjatnume apusatjai, WDNXJQXQDVKNDPGXWLNPDL‫ێ‬
tusan tajime junak. nai, ju dutikamush pegkeg asamtai.
29੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, juna 38੅Nawanjin aentsnum sujauk pegkejai,

tita tajime: Tsawantak tikijuch wajasé, tuja ni nawanjin aentsnum sujatsu nu


nunin asamtai nuwentin aidauk imá pegkejai.
nuwenchau pujumaina nunisag 39੅Nuwa aishidau aina duka aishi

pujumain ainawai, nuwen imá senchi iwaaku pujaigkik, aishi idayak tikichjaig
uyumak Apajuin takatjin takatsuk aishinmaitsui. Aishi pujaigkik nuwak
idaitsuk. 30੅$WXPZDNHEHVHPDJSXMDNMX‫ێ‬ agkanchawai, untsu aishi jakamtai
mesh, nuniachkugmesh shiig aneasjum agkanmagawai, QXQLNDHQWVQLZDNHMX‫ێ‬
pujakjumshakam, tuja wajiijum imá niamujaish nemamainai. Tujashkam
senchi uyumakjumkesh, Apajuí aents Kristu nemagnujaig, QXQLQFKDX‫ێ‬
takatjiya duka takatskek idaimaitsugme. jaig nuwentsuk. 40੅Tujash wi diismak,
31੅Aents ju nugka juwiya takatan takas nuwa wajemeag ataktuk nematsuk
kuichkin ju aidaushkam, imá nunak pujak imá shiig aneas pujumainai. Juka
takaak Apajuin takatjinak kajimatkig wi anentaibauwai, tujash Wakaní
idaimaitsui, ju nugka juwiya wají aina Pegkejiya, dushakam jutiksag
duka ayatak megkagaidau asagmatai. anentaimu diyajai.
32੅Wika wakegajai atumek nuwenat

uyumá batsamtigpa tusan, aents Apajimtai aidau yutai


nuwenchauk imá Apajuí takatjinak anagkuamush yumainashit
takastatus wakemainai. 33੅Nuwenaina tusa iniimsamu
duka niina nuwen shiig aneemtiksata (Rom. 14.13-17)

8
tau asa, ju nugkaya takat aina nunak 1੅Yamai juna agatjime, atum mina
imá senchi uyumainawai. 34੅Nuwashkam ininkujum: Apajimtai aina nunú
nunisag ni aishintsuk agkanjam \XWDLDQDJNXDPXDLQDGXVKD\XPDLQD‫ێ‬
pujakug, ashí ni takaamunak niina shit, tujutmaujum nuna ujaakun.
pujutjijai Apajuin anagkua, niinak shiig Atumek juka dekainaji tuinajume. Duka
awajkatatus Apajuí takatjiya nunak dekaske, dekata duka pegkegchauchui,
takainawai. Nunidau aishinawag aishin pegkejai dekatak, tujash dekata duka
shiig aneemtiksatatus, niina aishi ayatak emematan sukagtawai.
wakejamunak takainak Apajuí takatjiya Nunimain asamtai, dekas emematsuk
nunak imatikas puyatjatsui. ayatak aneenita nuuwai imá pegkejak,
35੅Wika junak nuwenmaitsugme nu nuniamu Apajuin takatjiya nuwish
tusanuk tatsujime, ayatak pegkegnum emtikagtau asamtai. 2੅Makichik
yaigtasan, shiig eme anentsá diyaam aentskesh yacha iman anenmamuk eke
Apajuish umigmain aminjum tusan dekatsui, tu dekas dekamainaita nunak.
tajime. 3੅Tujash aents Apajuin anea nunak,
36੅Aents nawanjintin niina nawanjin: Apajuí shiig dekawai.
Nawantug tsakajé, nuwena imá shiig 4੅Yamai anentaimsagmi, apajimtai

pujumainai, takug dekas sujumainai. DLQDQX\XWDLDQDJNXDPXVK\XPDLQD‫ێ‬


Duka pegkegchauchui, pegkejai nu shit. Dekaske apajimtai aina duka
dutikamushkam. 37੅Tuja tikich aents ni wainkayai, pujutishkam atsujui. Nigka
chichaak: Wika mina nawanjunak makichik aentsnakesh pegkegchauk
1&RULQWLRV੄8੄9 310

emamaitsui. Duka dekas Apajuí mek, atum Kristu tudau takagkujum


ainatsui, $SDMXL\DGXNDLPiPDNLFKNLX‫ێ‬ nuniagme. 13੅Nunin asamtai wi
chi. 5੅Tikich aents aidauk: Ju nugka yuwamujun diis mina yatsug aidau,
juwig kuashat apajuí ayawai, QD\DLP‫ێ‬ ubag aidaushkam imanis kajinas
pinmashkam imanisag ayawai. Nu anentaimchau asag pegkegchau
imaan apajuí ayau asamtai, apu jutiin wemainaitkuig, nejenak ajumaish
diigmaku inapa dushakam imanik yumaitsujai, PLQD\DWVXMXQSHJNHJFKDX‫ێ‬
ayawai, tuinawai. 6੅Tujash jutiik num ejeentaig tau asan.
dekainaji, imá makichkiuchi iina Apají,
iina najapa mayain egketjamak Pablo ni pujutjin Corintonmaya
inaantamkiuwa duka. Nuniau asamtai aents aidau iwaintamu

9
LLQD$SXML\DGXVKDNDPLPiPDNLFKNLX‫ێ‬ 1੅Wika Kristu chicham etsegtugkata
chi, duka Jisukristua nunuwai. Ni juwi tusa awemamu asan agkantaitjai,
ashí ayaa nunak najanak, pujutnash -LVXVLLQD$SXML\DQXQDVKZDLQNDXZDLW‫ێ‬
suwak, jutiinashkam sujamsauwai. jai, nunin asamtai atumesh wi chicham
Dutikamu asá iwaaku ainaji. etsegbau antukjum, Apu Kristuwai
sujumankau ainagme. 2੅Tikichik minak:
Aneenitajum tawa dusha wajukuita
.ULVWXFKLFKDPHWVHJNDWDWXVDDZHPD‫ێ‬
7੅Tujash ashí dekainatsui dekaskea muchui tujutuinawai. Tujash atuminig
nunak. Wajumak Apajuí nemajin aidau, nuninchauwaitjai, wika dekas Kristu
DSDMLPWDLDLQDQXHPHPDWWDQXQXLPDW‫ێ‬ awemamuapitja tumamjai, atumek wi
kaju aajakaju asag, apajimtai yutai chicham etsegbaunum Apu Kristujai
anagkuamun dekainayatak yuwinak, ijutkau pujajum duwi.
ditá anentaimtajin: Apajimtai emematku 3੅Mina pegkegchaun tujutuina nuaduí

yuwatsjiash tuidau asag, SHJNHJFKDX‫ێ‬ ayamjumakun juna tajai: 4੅Jutiishkam


nap juniaja, tuinawai. 8੅Apajuik ii yutai, umutai atum sukagtamuk jumain
yuwamua nuna diisag imá pegkejak ainaji. 5੅Jutiish nuwennaitkuik, Pedron
diigmatsui, tuja yutai yuwakuish nuní Jisus chicham etsegtugkatajun tusa
pegkejak wemaitsui, yuwachkuish nuní awemamu, tikich Jisusa yachi aidaujai
pegkegchauk wemaitsuji. 9੅Tujash atum ditak nuwentin asag, chichaman
agkan anentaimkujum dutikajum nuna, etsegkatagtus mininakush nuweshkam
tikich imanis kajinas anentaimainatsu Jisusa nemajin asagmatai, nuwejai
nunú, pegkegchauwapita tayatak yuwak miniina anmainaitji. 6੅¿Wikik, imá
WXGDXZHHQXPWXVDMXPNXLWDPDPNDWD‫ێ‬ Bernabejaig atumek yaigchamu
jum. 10੅Ame nunú dekayatkum apajimtai amainaitag? 7੅¿Yaá suntaja ditak
ijuntutainum ekeemsam yutaik, akikmakash yu yujaame? ¿Yaita ajakan
makichik yatsut imanis kajinas ajakma nejetaish yutsuk idainush?
anentaimtsu nunú waipak, niish nunú ¿Yaita uwijan kuitamiatak muntsujin
apajimtai yutai anagkuamuk yumaitsu umutsuk idainush?
nunin aig, nuna wakeejuk yumainai. 8੅¿Junash wi aentsun anentaimsanuk
11੅Ame dekayatkum nuniamin, yatsum taja? ¿Juna pachis chicham umiktina
Kristui imanis kajinas anentaimtsu nunú nui tatsuak? 9੅Chicham umiktin Moisés
megkaemainai, .ULVWXQLLQLVKPDQWDP‫ێ‬ agagbauwa nuwig: “Toro trigon dajag
dau aig. 12੅Yatsum shiig dekainatsu nu SDNDNZHNDJDQXQDQXMLJMLJNDWXD‫ێ‬
DDMDQXQLDNMXPSHJNHJFKDXHPDNMX‫ێ‬ waipa”, tawai. ¿Apajuí toron puyatjau
311 1&RULQWLRV੄9

asag tiuwait, 10੅jutiin pachipas taku umiakun dutikajai. 18੅Nunin asan wi


tichaukaih? Nunak jutiin pachipas tu shiig juwamujua duka, yamajam
agajui. Jushakam anentaimsa shiig chicham etsegbaunum akijuinatsaig
diistajum. Aents ajan ajama duka, wekaesá takata nuuwai, nuaduí wika
ajakan juwaa dushakam dekas shiig aneasan wekaejai, wi chichagbau
ajuttatuapi tabauwai takainawai. aidau akijuinachkuishkam.
11੅Jutiik aents ajakan ajakbau ajamaina

numamtuk, Kristu chichamega Yamajam chicham etsegbaunum


dushakam atuminig etsegkauwaitji. kakanmabau
Nunú chicham antukuitjum nunú atumí 19੅1XDGXtWLNLFKLLQDWDLJNHVKDFKD\DW‫ێ‬

pujutjumin esetugmawag pegkeg kun, ashí aentsun inakega nunin


etugtabiajui. Atumek ju chicham imag wajasjai, kuashat aents Kristun
jintintuamu ainayatkujum, MXWLL\XPDLQ‫ێ‬ nemagkatnume tabaunum. 20੅Mina
kesh sukagtuinatsjume. 12੅Tikich aidau pataag judío aidaunum pujaknuk,
atsumainakui atum yayajum dutiksaik wishakam nuninuk wegajai, tuja
jutiish yayam amainaitji. FKLFKDPXPLNWLQXQXPtSXMDFKLDWNX‫ێ‬
Tujash jutiik duka: Yainkatajum nush chichama umiina nunin wegajai,
tichabiajime, ashí waitiakuish ditashkam Kristun nemagkatnume
katsunbaiji, yamajam chichaman Kristu tabaunum, nunak wika Kristu chicham
pachisa etsegbauwa nuna shiig umiktajum tibauwa nuna umiayatkun
antumainchau ainum tabaunum. nuniajai. 21੅Antsanuk judiuchu aidaujai
13੅Atumek shiig dekagme, jega Apajuí pujaknush wishakam nuninuk wegajai,
ememattainum takaidauk, aents ditá ditash Kristu nemagkatnume tabaunum,
tudaujin tsagkugnagtasag kuntin Apajuí chicham umiktajum tibauwa
itaamun maawag altarnum apeenak, nunash umiayatkun, dekaskenmag
nuwiyanak nejeen yuujakú aina duka. Kristu chicham umiktá tibauwa nuna
14੅Dutiksag Apu Kristushkam yamajam umiajai. 22੅Aents Kristui imatikas kajinas
chichama juna etsejuidauk, nunú anentaimtuinachujai pujaknushkam,
chicham etsegbaun antujuina nunú nuninuk wegajai, ditashkam nunisag
yaigtinme tiuwai. 15੅Wika nu tibau .ULVWXQZDMXPNHVKQHPDJNDJXZHPMDW‫ێ‬
aigkish: Yainkatajum tichabiajime, juna nume tabaunum. Wi ashí nuniag nunak,
DJDWMLPMXQDVKNDPNXLFKNLQDZHWXJ‫ێ‬ ZDMXPNHVK.ULVWXQHPDJNDJXZHPMDW‫ێ‬
tinme tusankesh agattsujime. Nunin nume tabaunum nuniajai. 23੅Junak
DVDQZHNDHVDQFKLFKiFKLFKDJNDJWD‫ێ‬ yamajam chicham etsegkata tabaunum
kuan nujantai jakachainjash tusanuk juniajai, wishakam atak ditajai betek
segajatchatnaitjai. ijunjatasan.
16੅Wi yamajam chichama juna 24੅Atumek dekagme, GHNDSGD\DPX‫ێ‬

etsegkun ememamainjuk atsugtawai, QXPWXSLNDLQDNXJDVKtEHWHNWXSLNDLQD‫ێ‬


wagki juka dekas atsumamu asamtai yatak, makichik wagaktata nu wajinak
umikta tabau ajutui, tuja ¡yamajam juwame. Atumesh nunisjumek shiig
chichama nuna etsegtsuk idaikunuk, pujusta tabaunum, wají jukitasa
shiig pegkegchaun nunimainaitjai! 17੅Wi tupikaku wajukmaina imanitajum.
mina waketajuig takasuitkunuk akiam 25੅Makichik aents tupikamunum

amainaitjai, tujash Apajuí inatkui takau dekapdaisatin akug, kijin aidaun


asan, Apajuí dutikata tibauwa nuna entsakig tupikaumaitsui. Ditak nunak
1&RULQWLRV੄9੄10 312

atsejutai duka kagama nuna jukiagtatus 8੅Nunin asamtai atumek Pegkegchau


imanin ainawai. 8QWVX.ULVWXQQHPDMXL‫ێ‬ Apajuí dakitamuk takasaigpajum, ditak
nak kakanmamaina duka, atsejutai tsanijinainak, nuigtú apajimtai aidaun
atakesh tuke atina nuna jukiagtinai. emematú yujasag makichik tsawantaik
26੅Nuaduí wika wají abaunum niiyá veintitrés mil aents jinawajui. 9੅Apu
jegan jukitatus tupikauwama imaniajai. Kristush ekajkatag tusagmek wakejigpa.
Nuniau asan mina iyashig pegkegchaun Yaunchuk wajumak aents Apajuí yutai
takamtijustatus wakegakuish, aents suwamun kajejú yujas, Apajuin ekajek
maanitan yacha, wainak iyatsuk shiig dapí ijinam asajui. 10੅$SDMXLVKSHJNHJ‫ێ‬
ijuwama imatikajai mina iyashjun chaunmag augmatigpajum. Yaunchuk
suwimkan suwakun. 27੅Imatikau asan wajumak aents Apajuí ashishmatú
mina iyashjunak wi depetkin, QLZDNHMD‫ێ‬ yujakmá, $SDMXtDZHPDPXQD\DLPSLQ‫ێ‬
munak takamtiktsuk, wi wakejamunak maya aents ijinam asajui.
takamtikjai. :LFKLFKDPDQHWVHMXMDNXLW‫ێ‬ 11੅Nunú iina muunji nunikajua duka,

kun, wainka juwakaig tabaunum. jutiin iwaintugmaji. Nuaduí yamai


tsawan inagnamunum batsatainag nunú
Israelnumia pachisa Kristu aidautin, ditash nunikainum tusa
nemajuidau jintintuamu anemtijamak agagbauwai. 12੅Nunin

10
1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, DVDPWDLDWXPVKLLJSXMDMDLWXLGDXWLJ‫ێ‬
iina muunji aajakajua nunú, mesh kuitamamkatajum, pegkegchau
ashí yujagminum ijiam nayants kapantu takasaijum. 13੅Atum pegkegchau
tutainum katiajua nunú kajimatkijum takastasa wakegamu ajutjamkujai
tusan dakitajai. 2੅Nunikagmatai nayants nagkaikitasajum waitiajum nunak, ashí
katiamunmash, Moisesjai ijumag tikich aidaush nunisag waituinawai.
\XMDJNLPLMLNDMXL\XPLQXP\DPLPD‫ێ‬ Tujash imá Apajuiyaig kajinmasjum
tiama numamtuk. 3੅Nuigtushkam ashí anentaimsatajum, nigka utugchat atum
ditak Apajuí yutai nayaimpinmaya katsunmainchaunmag waittsati tusag
awemamun yuwawajui. 4੅Tuja idaitamsachagtatui, ayatak ame
umutnashkam kaya muunnumia yumi utugchatnum jegataish, Apajuí ame
pukuni jiinkimtai, ashí umujakajui. wajuk katsunjam nagkaemainaitme
Kristua duke ditajaishkam tuke aajakuí, nunak amastatui.
nuniau asa niina Wakaninig dita 14੅Nuaduí aneetaig yatsug aidauh,

yujainamunmash uyunajakuí. Nunú ubag aidauh, apajimtai dakumkamu


kayak Kristun iwainawai. 5੅Tujash emematta duka idaisatajum. 15੅Juna
nuwiya kuashat aidau Apajuin shiig tajim junak, atumek shiig antumain
awajkachajui, QXQLNDMXDVDJXZHJVKX‫ێ‬ asagmin tajime. -XNDVKLLJDQHQWDLPVD‫ێ‬
num jinaa utsankajui. jum atumek dekaatajum. 16੅Copanum
6੅Nunak jutii iwaintugmak nunikajui, umutai awa nu, Jisukristu numpe
dita wají pegkegchaun wakegajakú aina ukaejamunum kuashat pegkeg jukiu
nunin ainum tusa. 7੅Nuaduí atumek dita ainag nuna iwaintugma nu, Apajuí see
wajukawajua nunikjumek apajimtai tusa umuinakuik, WLNLFK-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬
dakumkamuk emematigpajum. Nuna daujaish ijuntsa, .ULVWXQXPSHXNDJEDX‫ێ‬
pachis agagbau tawai: “Ashí aentsuk num ashí pegkeg aidau jukiu ainag duke
yuwinak, umuinak pekaamsajui, anentaimtuinaku nuninaji. Tuja pag
nunikag wajajag nantsemawajui.” puuká yuwinag dushakam, Kristu
313 1&RULQWLRV੄10੄11

mantamnamua duwi uwemat jukiu iniimsaigpa, wainka anentaimsaijum;


ainag nu, ashí ijuntsa anentaimtuinaku 26੅wagki, ju nugka juka, nuigtú ashí

nuninaji. 17੅Kuashat aentsuitku makichik nugkanum ayaa dushakam Apajuinu


paagkak ijuntuja puuká yuwinag duka, asamtai.
jutiik makichik iyashkea nunin ainaji 27੅Makichik aents Kristun nemagchau

tusa iwainmamku nuninui. yutain ajamjamsatatus ipapamtai


18੅Israel aents aidaushkam uwijan jegagmesh, ashí yutai amainamuk
maawag Apajuí tudaun tsagkugtamjati yuwatajum: ¢$SDMLPWDLDQDJNXDPXFKX‫ێ‬
tusag altarnum apeenak, nuwiyanak kaih? tusá iniimtsuk, ZDLQNDDQHQWDLP‫ێ‬
nejen ijuntug yujakaju ainawai. 19੅Junak saijum. 28੅Nuniagmin, WLNLFKFKLFKDJWD‫ێ‬
apajimtai aidauk wainak ainatsui, mak: -XQHMHDMXNDDSDMLPWDLDQDJNXD‫ێ‬
QXQLDFKNXVKNXQWLQXQPDDZDJDSDMLP‫ێ‬ mui tujamkuig yuwawaigpa, nu
taiji aidaun anagkuina duka, tikich neje etsegkamtai dekau asam wainka
aidaun nagkagas pegkeg ainawai anentaimsaijum. 29੅Junak atumnak
takunkesh tatsujai. 20੅Judiuchu aidau tatsujime, tikich wainak anentaimsai
apajimtaiji aidaun kuntinun anagkuina tusan tajime.
nunak, wakan pegkegchauwa nuna :LVKLLJDJNDQDQHQWDLPVDQQXQLDPX‫ێ‬
aikainawai, Apajuinak aikainatsui. jun tikich aents pegkegchau anentaiyai
1XQLQDVDPWDLDWXPHVKQXQ~GXWLNDN‫ێ‬ diyamak amainchawaitjai. 30੅Wi
jum, wakan pegkegchaujai ijunjaijum yuwakun Apajuin see tusan yuwaig,
tusan dakitakun tajime. 21੅Nuaduí WLNLFKDLGDXNSHJNHJFKDXQDNFKLFKDJWX‫ێ‬
atumek, umutai copanmaya Apu Kristu main ainatsui, wi Apajuin see tusan
anentaimtusa umutia nuwiya uwagjum, yuwau asamtai.
ajuma duwi umutai copanmaya wakan 31੅Ashí junin aidauk, yuwakjumshakam,

SHJNHJFKDXDLQDQXGDXXPXZDMDPDL‫ێ‬ umakjumesh ashí tikich wají aidau


tsugme; antsagmek yutai Apu Kristu takaakjumesh, ashí Apajuí ememattsajum
anentaimtusa yuwatin mesanum awa dutikatajum. 32੅Makichkish tikichik
nuwiya yuwajum, ajuma duwi wakan pegkegchauk iwaintukaigpa, mina pataag
pegkegchau aina nudau mesanum awa judío aidaukesh, judiuchu aina dukesh,
nu yu wajamaitsugme. Jisusa nemajin aina dukeshkam. 33੅Wika
22੅¿Apu Jisukristu ekajkata tusaik atumnak, ashí wi takaamujua nuaduí, ashí
nunimainait? ¢-XWLLVKQLVHQFKLDLEDXNDL‫ێ‬ shiig awajkatasan wakejajime, mina shiig
tag ni suwimkaji katsunmainnumash? awajta nunak dutiktsuk, tikichin
pegkegnum yaimaina nuna dutikajai,
Ashí ii takaamuk Apajuí shiig ditash uwemjatnume tau asan.
awajkatasa takamainaitji
23੅Ashí Nuwa aidaush jega Apajuí
takamainaitjai, tujash nu
takaamua duka minak pegkejak ememattainum wainakush
etumaitsui. Ashí takamainaitjai, tujash wajukmainaita

11
duka tikich Apajuí nemajin aidaunak ashí 1੅Wi Kristu pujutin diisan niina
yaimaitsui. 24੅Makichkish imá niinunak nemajag antsagmek, DWXPVKD‫ێ‬
egatsuk, tikichin pegkegnum yaimaina kam mina pujutug diisjum Kristu
nuna egamain ainawai. nemagkatajum.
25੅Ashí neje sumaka yuwakjumesh, 2੅Mina yatsug aidauh, ubag aidauwah,

apajimtai anagkuamuchukait tusagmek shiig anentajime, WXNHPLQDVKNDMLPDWMX‫ێ‬


1&RULQWLRV੄11 314

tsuk, wi jintintuabiajim dutiksagmek betek ditak buuké jaanchi dukumaina nuna


umiidau asagmin. 3੅Tujash wakegajai ju intashí ejatkati tibau asa. 16੅Ju taji juna
shiig dekaatajum tusan, ashí aishmag aina pachis makichik aentskesh shiig
duka Kristui sumitkau amain ainawai, dekashmin dekapeau akuig, ju pachisjum
nuwa aina dushakam aishin sumitkau juka Apajuí emematku ijunku tuke aikatia
amain ainawai, untsu Kristui Apajuiyai tusajum ujaktajum.
sumitkauwa duka. 4੅Ashí aishmag Apajuí
aujak, nuniachkush Apajuí chichamen Jisukristu mantamnamuji
etsejak buuken dukuauk Kristun eme anentaimtusa yuwamu
anentus diiyachu asa nuniawai. 5੅Tuja ashí shiig dutikashbau
nuwa aidau Apajuí aujak, nuniachkush 17੅Tuja juna tikichin tajim junak shiig

Apajuí chichamen etsejak buuken anentsan tatsujime, wagki dekas


dukuachuk, aishin eme anentus diiyachu pegkegnum ijunmaina nu pegkegchaunum
asa nuniawai, intashin ashí awaju asa ijunu asagmin. 18੅Antukjai, atum Jisusa
wajukmaina numamtuk wajau asa. 6੅Nuwa nemajin aidautijum ijunjum nuwiyatijum,
buuken jaanchi dukuachuk, dekas imá atú atumek tupandayinamun; nunak dekas
pegkeg ashí intashinak awag ajapati. Untsu nuninawapita tajai. 19੅¡Duka dekas
nuniamu datsan ataik jaanchi dukumakti. tupandaimain ainagme, nuniamunum
7੅$LVKPDJDLGDXN$SDMXtQLL\DQXPDPWL‫ێ‬ dekamainai yaita dekas Jisusa nemajin
nuk najanamu asa, nuna senchijin aidau nuninun anentaimainatsu dusha!
iwaintukta tau asa, jaanchik buukenak 20੅Aaja tupandaika batsatiatkujum, Apu

dukumaitsui. Untsu nuwa aishmagnumia Jisus anentaimtusa yuwawagmi tusajum


najanamu asa, niijai betekmamtinuk asa ijunjum duka dekas nunimain
buukenak jaanchi dukumainai. 8੅Apajuik nuniatsjume. 21੅Apu Jisus anentaimtusa
aishmagnak nuwanmayan jukig yuwawagmi tusa ijunbaunmag, makí
najanachui, untsu nuwan aishmagnumian makichik ni yuwatnuji itaamujin ditá
juki najanauwai. 9੅Apajuik aishmag nuwan eemak yuwinai, tikichik yapajayatak
atsumau asamtai nuwanak najanauwai, juwawai, nuniai tikichik nampedaush
nuwa aishmagkun atsumau asamtaig ainawai. 22੅¢$WXPLQMHHPLNDWVXJWDPDLQD‫ێ‬
aishmagnak najanachui. wak, nui yuwajum umutaish uwagjum
10੅Nunin asamtai nuwak, Apajuí aentsji minimainuk? ¿Wagka Jisusa nemajin
nayaimpinmaya aidaunash aishin sumimká yumainji atsugbau aidaush imanchau
pujamun iwaintukta tabaunum buukenak diyakjumesh idatsagme? ¿Aniajum duwish
dukumain ainawai. 11੅Tujash Kristu wajintajimki? ¢(PHPDWWVDQXDVKDQHQWDLP‫ێ‬
nemagtanmag aishmagkuk nuwajainchuk titjim? $DQ~GXWLNDMXPQXZLJHPHPDW‫ێ‬
amaitsui; DDQWVDJQXZDVKNDPDLVKPDJMDLQ‫ێ‬ tsankesh anentaimtumaitsujime.
chuk amaitsui. 12੅$SDMXtQXZDQDLVKPDJQX‫ێ‬
mian najanauwa nunisag, aishmagshakam Jisus mina anentaimjuttsajum
nuwanmag akiinkauwai. Tujash duka ashí yuwakjumek juní
Apajuí najankamu ainawai. dutikatajum tibau
13੅¿Atumesh pegkejai tumainkaitjum (Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25;
nuwa buuken jaanchi dukutsuk wajas Lc. 22.14-20)
Apajuin aujkuish? 14੅Aishmag intashí 23੅:LND$SX-LVXVWXMXWEDXZDGXWLNVD‫ێ‬

esagman tsakapauk datsanmainai. 15੅Untsu nuk atumnash jintintuabiajime: Apu


nuwa intashí esagmaitkush datsanmaitsui, Jisusak sujam asauwa nunú kashik,
315 1&RULQWLRV੄11੄12

24੅pagkan juki Apajin see ti puuká 33੅Nuaduí mina yatsug aidauh, ubag
chichaak: “Jujú jukijum yuwatajum, aidauh, \XZDWDVDLMXQNXJPHNGDNDQLV‫ێ‬
juka mina iyashjua numamtinai. Ju tajum. 34੅Ni yapajauk niina jeenig yuwa
iwainawai atumní wi mantamnattag minimainai, LMXQNXVKLLJWDNDDFKEDX‫ێ‬
nuna, juka tuke jutiksagmeké atin num Apajuí suwimkan sujusai tau asa.
atajum mina anentaimjutkujum”, 25੅tusa Tikich atum inintsamujum nunak anuí
ashí yuwawag vino copanum yajaam taan ujaktajime.
ekeemtatman juki: “Ju vino copanum
awa juka, mina Apag yamagman mina Yupichu dutikatnun Apajuí
QXPSDMXtDWXPXZHPNDWQXQDQDJWDPD‫ێ‬ anenjauch sukagtusbau

12
wajua nunú uminkatnun iwainawai: Ju 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh,

tuke jutika umakjumek, PLQDDQHQWDLP‫ێ‬ Apajuí yupichu dutikatnun


juttsajum jutikatajum.” 26੅Nuaduí VXNDJWDQXGHNDDWDMXPWXVDQZDNHJD‫ێ‬
atumek pag yuwakjum, umutai jai.
copanmaya umakjumesh, QLPDQWDPQD‫ێ‬ 2੅$WXPHN.ULVWXQHPDJWVXNEDWVDPVDJ‫ێ‬

mujiya nu etsegtakjum dutikattagme, mek, wainmachu wajukmaina


nunú dutikamua duka Apu Jisus taakui nunikjum, apajimtai najanamu
idaisatin asajum. chichachu aina nunú emematujakuitjum
duka dekagme. 3੅1XDGXt\DPDLGHNDDWD‫ێ‬
Jisukristu mantamnamuji
jum makichkish juninun tumain ainatsu
anentaimtusa yuwamu
nunú: Wakaní Pegkeji chichamtikbauk
imanchau diyamu
Jisusnak pegkegchauk chichagmaitsui,
27੅Tuja nuna makichik aentskesh “¡Jisusak dekas Apui!” taushkam nigki
imanchau diyayatak pagkan yuwak, tatsui, Wakaní Pegkeji chichamtikam
umutain copanmayan umauk, Jisusa tawai.
iyashí, QXLJW~QLLQDQXPSHDQHQWDLP‫ێ‬ 4੅Yupichu dutikatnun Apajuí

WXVDGXWLNDPXDVDPWDLQLJNLEDNXPD‫ێ‬ anenjauch sukagtamuk makí makichik


wai. 28੅Nuaduí eke pagkan yutsuk, niimtin ainawai; tujash Wakaní
umutnash umutsuk makí makichik Pegkejiya duke nunak dutikawai.
pujutjin diimain ainawai. 29੅Apu Jisusa 5੅Takatash makí makichik niimtin

iyashí tawa nuna shiig dekatsuk, ainawai; tujash duka Apu Jisusa duke
anentaimkas yuwak, umutnash umakug, takajiatku nuniaji. 6੅Apajuik kuashat
ni suwimak juwaku waittsatnujin takatan makí makichik niimtinnum
yuwak nunimainai. 30੅Atum ju betek takamtikagtumainai. Dutikau asa aents
umishtigmin kakakchau, jamamtin aidaunak etegkeg makí makichik niina
waigkugme, ni jauk jakaje. 31੅Nuniau takatjin takamtikui. 7੅Apajuik makí
asamtai: Wi pegkegchau takaamush PDNLFKNLWLQ:DNDQt3HJNHMLWDNDPWL‫ێ‬
atsugtawash, tusa shiig niimasa kagta nunak sukagtawai, tikich
pujakuik, Apajuí suwimak suwamak aidaujaish pempeentunikiag yainikti
amaitsuji. 32੅Tujash Apajuí suwimkan tabaunum. 8੅Wakaní Pegkeji sukagtawai
sujamkug, aents Apajuiyai kajinas shiig jintiaja chichatan, kuashat
anentaimchau aidaun atak suwimkan unuimata nunashkam; 9੅tikichin
susatnaitag duwi, ditak suwimkan juki suwawai shiig kajintsá anentaimtan,
WDEDXQXPXQXLPDJWLWXVDDLNDJPDPDL‫ێ‬ tikichin jau aidau etsagautan, 10੅tikichin
nai. VXZDZDLDHQWVGXWLNPDLQFKDXLZDLQDN‫ێ‬
1&RULQWLRV੄12੄13 316

tinun, tikichin Apajuí tabauji shiig paan iwainamainchauwa duka shiig


etsegtanum, tikichin wají wakan ajamak ejaká kuitamnawai, 24੅untsu iyash paan
jintinkagtawa tusa dekatan, tikichin ii iwainamain aidauk dutiknatsui. Apajuí,
chichashtai aidau chichatan, tikichin iyashia nuwiya imanchauwa nunin
nunú chichatai nuna taku tawai tusa diiyamua nuna dekas puyatjus
etsegtutan. 11੅Tujash ashí ju aina junak, diistinme, 25੅nuninak shiig ijunas
Wakaní Pegkejiya duke niina senchijin atinme, QXQLDXDVDJDVKtSHPSHQWXQLVD‫ێ‬
dutikawai, nuniau asa makí makichik jag yainiktinme tusa dutikauwai.
aentsnak, Wakaní Pegkeji ni wajuk 26੅Aatus asamtai iyashnumia akanjamu

wakegawa dutiksag suwawai. aina nuwiya makichik waittaik, ashí


12੅Iina iyashí, kuashat akanjamu iyash waitiawai, tuja iina iyashinia
akushkam makichik iyashke, DQPDPWLQ‫ێ‬ waitia nunú puyatjusa kuitamjinig, ashí
ketji jutiish Kristujaig. 13੅Nuaduí ashí iyashik shiig najaimakas ainawai.
judío, judiuchu, tikichi takajin, agkan 27੅Jumamtuk, atumek Kristu iyashí

batsamin ainakuish Kristu nemajuinaku asajum, makí makichkitijum atum


makichik Wakanik jukiaju asaja, takastin akantugmauwaitjume.
makichik iyashia nunin wajasuitji. Ashí 28੅Apajuik adaijauwai Jisusa nemajin

nunú aidautinak Wakaní Pegkeji aidaunum takasagtinun, dekatkauk:


pujugtamainawai. Jisus chicham etsegtugkata tibau
14੅Iyashik kuashat akanjamu ajawai; aidaun, Apajuí etsegtin atinun,
15੅nunina nuwiya dawe chichaak: “Wika jintinkagtuatnun, aents dutikmainchaun
uwejchau asan iyashnumiachuitjai”, iwainaktinun, jau etsagagtinun, DWVXPD‫ێ‬
takush ¿Iyashnumiachu asag tumainait? munum yaimkatnun, WDNDWQXPLQDPMDW‫ێ‬
16੅Tuja kuwish chichaak: “Wika jiichu nun, chicham chichashtain chichaktin
asan iyashnumiachuitjai”, takush aidaunashkam. 29੅Ashí aentsuk beté
¿Iyashnumiachu asag tumainait? betekak ainatsui: tikich nugkanmash
17੅Nuniachkush ashí iyashia ju, aya yujas chichagkagtuktinush ainai, ni
jiiketkuish ¿utusaya antumainaita? Tuja Apajuí etsegtuktinush awai, MLQWLQNDJWL‫ێ‬
ashí iyashia ju ayatak kuwishik akuish nush ai, ni aents dutikmainchaun
¿utusaya kugkuaush dekapmainaita? iwainaktinush ainawai. 30੅Ni jau aidau
18੅Tujash Apajuí, ashí ju aidaunak, ni etsagagtinush, tikich chichaman
wakegamujin diis shiig batsakuí. chichaktinush, QXQ~FKLFKDWDLHWVHJWXN‫ێ‬
19੅Ayatak anentaik ataish ¿Tuwí iyashish tinush ainawai. Apajuí ni wakegamujin
amainaita? 20੅Tujash kuashtai dutikatnume tusa aentsun akaantug
akanjamuk, nuninaitak makichik susauwai. 31੅Apajuí yupichu dutikatnun
iyashke. sukagtamu dekas imana nu jukitasajum
21੅Jiik, uwegnak: “Wika aminak kakanmamsatajum.
atsumatsjame” tumaitsui. Aantsag Tujash wi dekas imana nuna
buukshakam, dawenak: “Wika atumnak jintintuattajime.
atsumatsjime” tumaitsui.
22੅Iina iyashinia ayaa nunú, imanisa Dekas anenka nu

13
atsumachbauwa nunin diyamu imá 1੅Wiashí chicham aidaun
senchi atsumnawai. 23੅Iyashnumia chichau, $SDMXtDHQWVMLQD\DLP‫ێ‬
imanchauwa nunin diyamua nu imá pinmaya aidau chichatainash chichau
shiig kuitamnawai, tuja iyashnumia akunush anentak atsugtakuig, jiju
317 1&RULQWLRV੄13੄14

nuniachkush awattai platillo tutai yamaik muun wenu, XFKtDQHQWDLPWDL‫ێ‬


awatim tsantsantuwama numamtuk nak anentaimtsuk, PXXQWDDQHQWDLPWD‫ێ‬
wajamainaitjai. 2੅Wi Apajuí tabaujin jin anentaimjai. 12੅Yamaikik ispijunum
shiig etsejin, WXMD$SDMXLQXGHNDPDLQ‫ێ‬ diyaku tuujin waintayama numamtuk
chauwa nunash shiig dekau, kuashat wainji, tujash tsawan jegamtai,
unuimaju, $SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ Apajuijai shiig igkunisa wainiaktinaitji.
baunum ashí dutikmainush ajutu Yamaikik machik dekainaji, tujash
asamtai, muja aidaunash yajá tsawan jegakui Apajuí jutiin shiig
inagkemain akunush, DQHQWDNDWVXJWD‫ێ‬ dekagma imatiksaik niiishkam shiig
kuig wainkayaitjai. 3੅Ashí mina wajiig dekatnaitji.
aidaun ujunauch ayujata tabaunum 13੅Kampatum yamaik awai: Shiig

sujaknush; Kristu nemaju asan apea kajintsá anentaimat, Apajuí dakamu,


ajapeam akunush, anentak atsugtakuig anenka dushakam. Ju kampatuma
wainkayaitjai. juwiyag anenka nuuwai imá senchi
4੅$HQWVDQHMDWQXNZDLWLDNXVKNDWVXQ‫ێ‬ wagaakuk.
tug pujuwai, wait anenkagtinai,
tikichdau diisá wakegak kajé Apajuí chichame chichagkagtuta nu
wekaechauwai, ni wagaaku atasash chicham antushtai chichamua
wakechauwai, ememachui; 5੅GXWLNPDLQ‫ێ‬ nuna nagkaesauwai

14
chau aidaun taká wekaetuchui, imá 1੅Anentak ajuttí tusajum
niinunak anentaimtú pujuchu, kajeta kakanmamsatajum, nuniakjum
pujugchau, kajegkagtukbautak pujuchu; atum yupichu dutikatnun Wakaní
6੅tikich pegkegchaun takaagtaish shiig Pegkeji sukagta dusha jukitasajum
aneechu, untsu pegkejan takagtaik shiig wakejitajum, imá senchi Apajuí tabau
aneas dakunkut pujawai. 7੅:DLWLDNXVK‫ێ‬ etsegta nunú. 2੅Chicham antushtain
kam tuke anejatnai, WLNLFKLQSHJNHJ‫ێ‬ chichaina nunak, aentsun aujuinatsui
FKDXMLQDNSDFKLWWVDJFKLFKDWVXNSHJNHJ‫ێ‬ Apajuin aujak tuinawai, QXDGXtDQWXMXL‫ێ‬
jinak pachitus chichagnai, dekaskeashit natsui Wakaní Pegkeji chicham
tusa kuitamas dekauwai, ashí pegkeg antushtai tabaun chichau asamtai.
aidaunak dakauwai, pegkegchau 3੅Untsu Apajuí tabaun etsejuina duka,

awagmaku waitkamash katsunnai. ashí aentsun wakanin yayawai, dutikak


8੅$SDMXtFKLFKDPHHWVHJEDXNQDJNDQ‫ێ‬ pegkegnum wakemitkak anentainash
katnai, WLNLFKFKLFKDPFKLFKDWDLGDXVK‫ێ‬ ichichtawai. 4੅Chicham antushtain
kam nagkankatnai, unuimat aina chichaa duka, imá nigki jintinmamui;
dushakam nagkankagtinai. Tujash untsu Apajuí tabaun etseja nunú, Jisusa
anenka duka tuke ashimnakchatnai. nemajin aidau wakanin yayawai.
9੅Yamaiya juwik Apajuin chichameg 5੅Wakemainaitjai atumesh chicham

machikiuch dekainaji, etsegkuish antushtain chichaktinme tusan, tujash


machik etsejuinaji. 10੅Tujash tsawan imá senchi wakegajai Apajuí tabaun
jegatnai ashí dekamu atina nu, etsegkatnume tusan. Juuwai dekas
nunikmatai shiig dekaatnaitji yamai chicham antushtai chichata nuna
machik dekainag duka. nagkaesauk. Tikich chichaman
11੅Wi uchuch asanuk, chichaaknush, chichaina duka atsumainawai nunak
anentaimkunush, nunimainai takunush taku tawai tusa etsegtugkatnume,
uchi wajukmaina nuniyajai. Tujash dutikiagtai Jisusa nemajuina dushakam
1&RULQWLRV੄14 318

antukag wakanin shiig ijutkau atinme wajukmainaitja? Apajuin mina


tusa. wakanjuí aujkunchakam, nunap taja
6੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, wi anuí tusan antukan aujmainaitjai, aikasnuk
taan chicham antushtaiyai Apajuí kantamkunchakam nunap taja tusan
chichamen etsegmainaitag duka antukan kantamainaitjai. 16੅Tuja ame
atumnak yaimpamaitsui, dekas Apajuí wakanmin Apajuí see tabaun tikich
mina iwaintujuk jintinjuauwa nuna, antuidauk, nu ame tame nuna dekachu
dekaskea nu shiig dekatan, Apajuí asa “Aatus atí” tusag tumaitsui. 17੅Ame
tabaun pachisan, ashí Apajuin Apajuí see tabauk pegkeg amainai;
chichamega nuna, juuwai dekas tujash tikichnak wakannum tsakatnak
pegkejak tusa jintinmainaitjim nu yaimaitsui. 18੅Wika atumin nagkaesau
atumnak yaimpamainaitjume. chicham chichashtain chichaag duwi
7੅Kantamku awattai guitarra, umputai Apajuinak see tajai. 19੅Tujash Jisusa
quena aina nunú wainak pachimkamun nemajin aidau ijunainamunmag, ayatak
shiniagtaik, nunú kantamtainap makí cinco chicham jutii chichataiya nujai
makichik aina nuwig tawa tusag jintinkagtuatasan wakemainaitjai,
dekamaitsui. 8੅Nunisag trompetan ZDLQNDQGLH]PLOFKLFKDPFKLFKDVK‫ێ‬
umpua dushakam, maaniamunum taiya nujai jintinkagtumaina nuna.
shiyaktin umintsatnume tusa umputaiya 20੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, uchi

nuna umpushtaik, maaniatasag anentaimuk wajaigpajum, uchi


uminmain ainatsui. 9੅Atumshakam anentaimu wajamainaitji pegkegchau
nunisjumek chicham antushtaiyai takashtanum, tuja pegkeg anentaimta
augmash, ¿wajuk dekaagmek nunap QXDQXLJPXXQDQHQWDLPXZDMDPDL‫ێ‬
tujutua titagme? Nuniakuik wainka tu naitji. 21੅Chicham umiktinnum: “Ju
wekaemainai. 10੅Ju nugka juwi makí aents aina junak, ditá chichamechui
makichik chicham kuashat ayaa duka, ausattajai, dutikamu asag minak
ashí ajuinawai wajintu taku tutaimpaya antugtukchagtatui”, tiuwai Apu Apajuí.
nunú. 11੅Tuja mina aujta nuna, wajina 22੅Nuaduí chicham antushtai chichamua

takug tawa nuna dekachkunuk, tikich nuna Apajuí nemagchau aina nu


nugkanmayaya nunin wantinmainaitjai, antuinak, $SDMXLQXDSLWXVDJDQHQWDLP‫ێ‬
aantsag mina aujtaushkam minaig tikich tustinme tusa iwaintak nuniawai.
nugkanmayaya nunin wantinmainai. Tujash Apajuí tabau jintinkagtamua
12੅Aatus asamtai atumek, yupichu nunú imá kuashat Apajuí nemajuina
dutikatnun Wakaní Pegkeji sukagtamu nunak yayawai. 23੅Ashí Jisusa nemajin
jukitasajum wakegautigmek, Jisusa aidau ijunag batsamas chicham
nemajuidau yaimaina nu jukitasajum antushtain chichagtaik, Apajuí
kakanmamsatajum. nemagchau aidau, nuniachkush Apajuí
13੅Nunin asamtai chicham antushtain chichamen dekachu aina nu wayaa
chichauk Apajuin aujak segamainai, ni antuinakug: Imaanak tu batsatajama,
tabaujin: Junak takun tajai, tusa tujamainai. 24੅Untsu Apajuí tabaun ditá
etsegmainun paan dekamtijuati tusa. chichamenig etsejiagtaik, Apajuí
14੅Wi chicham chichashtaiyai Apajuin nemagchau aidau, nuniachkush Apajuí
aujtaik, mina wakanjua duke Apajuinak chichamen imatikas dekachu wayaa
aujui, tujash wika nunak wajinkunuk antukag: Dekaskeap tawa, tusa niina
taja nunakesh dekatsjai. 15੅¿Tujash pujutjinash diimainai niishkam shiig
319 1&RULQWLRV੄14੄15

antau asa. 25੅Nuniak ditá tudauji umiktin agagbaunum: “Nuwak aishin


uukbaunash Apajuin ujaak niinak sumitkau amainai”, tawa nunisag.
emematak tikishmag pujus, dekas 35੅Nuwa dekaatatus wakegakug, niina

atumiin Apajuí awai tujamainaitjume. jeen jegá aishin iniasti, QXZDLMXQMDPX‫ێ‬


num chichamua duka maakchau amain
Apajuik niina emematuinak ijunjag asamtai. 36੅Atuminigkik Apajuí
wainak pampamunak dakitnai chichame etsegbauk nagkamnachui,
26੅Nuaduí yatsug aidauh, atum ijunku nuigtush imá atumkechuitjume Apajuí
utsanamunum tiagtatui: Wi kantamatjai chichame antukutigmek.
tai, tikich wi jintiatjai tai, tikich, wi Apajuí 37੅Makichik aentskesh Apajuí tabaun

iwaintugka nuna etsegkatjai tai, tikich wi etsegna iman anentaimtumak: Wakaní


chicham chichashtain chichaktajai tai, Pegkeji dekamtijawai tauk, wi Apu Jisus
tikich wi chichakbaun nuna taku tawai umiktajum tibaun agatjim juna dekaati.
tusan etsegkatjai tumainai. Tujash duka 38੅Tuja juna Apajuí tichamui tauk,

ashí betek yainikta tabaunum nunimainai. wainak tawai.


27੅Aents chicham chichashtain chichaidauk 39੅Nuaduí yatsug aidauh, atumesh

jimagchikish, nuniachkush kampatumkesh kakanmamsatajum Apajuí tabau


chichamainai makí makichik; tujash aents yupichu etsejin atasajum. Nuniakjumesh
ni chichakbaujin taku tawai tusa tikich chicham chichashtain chichaina
etsegtumainush atai. 28੅Nuna taku tawai duka chichamaitsui tiigpajum. 40੅Atum
tusa etsegmain atsutaik, Jisusa nemajin ijunbaush pegkeg tikichish wakejumain
ijunjamunmag chichamaitsui, imá nigki atí, shiig kuitamamsajum ijunjatajum.
Apajuin aujak chichamainai. 29੅Aantsag
Apajuí tabaun etsejush jimagchik, QXQLDFK‫ێ‬ Kristu nantakbau

15
kush kampatumkesh chichamainai. 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh,
Nunitai tikich aidauk dekaskeash Apajuí junashkam tajime: Wi yamajam
tabaunash etseja tusa diimainai. 30੅Tuja nui chichaman atumiin etsegbau shiig
aents antak pekaja nuwiya, Apajuí DQHDVMXPDQWXNXLWMXPQXZLJHPHWPDP‫ێ‬
dekamtikam makichik wajakí chichataik, kauwaitjume; 2੅nunikuitjum nu, wi
nagkamas chichá duka itatmainai. chichaman ujakabiajim dushakam
31੅Nuniau asamtai makí makichik niiyá GXWLNVDJPHNXPLDNMXPHNXZHPMDW‫ێ‬
ashimkamtai, duwi tikitchakam tagme; nuniachkugmek dekaskeapi
chichamainai. Nuniagmin ashí tikich tiuwaitjum duka wainkayai.
aidaushkam unuimagtatus wakeemain 3੅Nagkamchaknuk wi dekauwaitag

ainawai. 32੅Apajuí tabaun etsejuidauk nigki GXWLNVDQXNDWXPQDVKNDPMLQWLQWXDX‫ێ‬


chichatsuk, tikitchakam chichaktí tusa waitjime, Kristuk iina tudaujin
idaitumainai. 33੅Wagki Apajuik, makichik jakauwai, agagbau tawa nunisag tusan
aents chichaa nuuwá ashimkamtai, duwi dekamtikatasan; 4੅dutika ukusam
tikich chichakmatai aatus takastinme tusa kampatum tsawanta juwi nantakiuwai,
wakejawai, wainka pampamunak dakitin nunashkam agagbau tawa nunisag;
asa, nunak ashí Jisusa nemajin aidauk 5੅nunik Pedron wantintukui, nui pujus ni

nunimain ainawai. MLQWLQWDLMLGRFHDDMDNDMXDQXQDZDQWLQ‫ێ‬


34੅Jisusa nemajin aidau ijunjamunmag, tukui. 6੅Duwi pujus quinientos inagkeas
nuwa aidauk chichatsuk takamtak \DWVXWDLGDXQMX~ZDQWLQWDPXLNZDQWLQ‫ێ‬
pekaamain ainawai. Moisés chicham tukui, nuna wainkajuk kuashat
1&RULQWLRV੄15 320

yamaikish batsatui, untsu wajumchik wainkayai, nunin asajum tudaunumag


jakaje. 7੅Duwi pujus imá Jacobonak batsatjume. 18੅Nunin ataik Kristu
wantintukui, nunik ataktú ashí QHPDJNDXMLQDZDMXDGXNDPHJNDHMDMXV‫ێ‬
FKLFKDPDQHWVHJWXJNDWLWXVDHWHJMDPX‫ێ‬ kaitaih. 19੅Jutii Kristu dakainag nunú,
jin wantintukui. 8੅Nunik minash imá juwi pujag duwik yainkati
inagnamunum wantintugkauwai, uchi tabaunum nuninakuik, tikich aents aina
duwik akiinauk niiyá wainkamun, tikich nu nagkaesau wait anenmain
uchi awan akiinu imapam waina batsaamainaitji.
numamtuk wika wajakuitjai. 20੅Tujash dekaskenmag Kristuk
9੅Nuaduí wika Kristu chicham nantakiuwai. Niiyai dekas jakau
etsegtugkata tusa etegjamu aina nuwig nantashtainmaya nagkamas nantakiuwa
wika imanchauwaitjai, wagki wika duka. 21੅0DNLFKLNDHQWV$SDMXtLQWLPMXN‫ێ‬
Jisusa nemajin aidaun aintujakú asan baunum jata nagkamdauwa nunisag,
Kristu chicham etsegtugkata tusa PDNLFKLNDHQWVPDQWDPQDQDQWDNEDXQ‫ێ‬
awemamainchau aajakuitjai. 10੅Tujash mag ashí jinau aidaush nantajagtinai.
Apajuí wait anenjujua duwi, yamaik wi 22੅Adán tunamagbaunum ashí jainag

yaitja nunuwaitjai, ni wait anenjak nunisag, Kristu nantakbaunum pujut


jutijuauwa duka minaig wainkachui, tuke atina nu ashí jukitnaitji.
nuaduí wika Apajuí yaintsamtai dita
aina nuna nagkaesan takasjai, wikik Nantaamuk juní atinai
imatikmainchau ayatkun. 11੅Wi 23੅Tujash juka juní atinai: 1DJNDPFKD‫ێ‬
etsegbau, QXQLDFKNXVKWLNLFKHWVHJEDX‫ێ‬ kug Kristu nantakiuwai; Kristu ataktú
kesh antukjum, dekaskeapi tusajum juwi minitta duwik, niina nemajin
Kristuk nemagkauwaitjume. aidau jinawajua nunuwá nantakiagtinai.
24੅Inagnamunum ashí senchigtin aina
Jakau aidau nantajagtin nuna senchijin, LZDQFKLQVHQFKLMLQDVK‫ێ‬
12੅-XWLL.ULVWXPDDXNXVEDXQDQWDNLX‫ێ‬ kam Kristu atankitnai. Nuna dutika ni
wai tusa etsegjinish, ¿Wagka atumesh aents uwemtikamu aidaun yajuak,
jakaik nantagchatnaitji tuinagme? Apajuin: “Ame ashí kuitamkum inata”,
13੅Jakau nantagchatin ataik, .ULVWXVK‫ێ‬ tusa susatna duwi nugka nagkanbau
kam nantakchau amainai. 14੅Kristu atinai.
nantakchauwaitkuig, chicham etsegna 25੅Kristu Apu wajas inamak pujai, ashí

juka wainak amainai; nuigtush Kristui niina shiwaji aidauk depetkamu atinai.
kajintsá anentaibau ajutjamaina 26੅Tuja Kristu niina shiwajin inagnak

dushakam wainak amainai. 15੅Kristu tsaiktina nunak, jinin ainag nuna


maa ukusbaun Apajuí inankiuwai, emegkak jachatai ematna nuuwai.
nunin asamtai tikich aidau jakaush 27੅Apajuí Kristunak: “Ame ashí

nantagtin ainawai tusa etsejuinag nu, inamjata”, tusa idaitusui. Juna tiuwa
atum dekaskechui tuinajum nuniakuig, nunak Apajuinash nigki Kristuk inawai
untsu jutiik Apajuik wainka etsegtukji. tusag tatsui, wagki Apajuí ashí wajinak
Atum jakauk nantagchatnai tajum dutsu Kristun idaitusui. 28੅Ashí Kristu
dekasketai. 16੅-DNDXDLGDXQDQWDJFKDW‫ێ‬ idaitusbau atina duwi, Kristu Apajuí
naitkuig, Kristush nantakchau amainai. Uchijiya duke Apajuiyai sumimkatnai,
17੅Kristu nantakchauwaitkuig, atum niiní ni ashí wají aidauk idaitusbau asa.
kajintsá anentaimjum dushakam Nunikmatai Apajuik ashí nigki diistinai.
321 1&RULQWLRV੄15

29੅Atum jakauk nantagchatnai 39੅Nunisag tikich kuntin aina


tayatkugmesh, ¿tujash wagka atumesh dushakam betekak ainatsui, aentsun
jakau pachisjumesh yamimagme? L\DVKLVKNDPNXQWLQGDXMDLJEHWHNFKDX‫ێ‬
30੅Atak nantaamu atsutin aish, ¿wagka wai, chigkinushkam nunisagke, QDPDN‫ێ‬
MXWLLVKDVKtWVDZDQWDLVKLVKDPDLQQX‫ێ‬ shakam aushá ainawai. 40੅Aantsag
mash yujainaji? 31੅Atumek shiig nayaimpinmayash ai, nugkayash awai.
dekagme, ZLDVKtWVDZDQWDLPDQWDPQD‫ێ‬ Tujash nayaimpinmaya aina nuna
mainnum wekaekunush, atum Kristu shiigmajish awai, nuniai nugkanmaya
-LVXVQHPDMXLQDMXPQXQDDQHQWDLPWD‫ێ‬ aina nuna shiigmajish nunisagke.
kun shiig aneasan dakunkut wekagag 41੅Nunisag etsá etsantaijish ai, nantú

duka. 32੅Wajumak Efesonmaya aidauk, etsantaijishá awai, tuja yaya aidau


kuntin kajena iman shiwag ajutuina etsantaijish awai; ayatak yayakeshkam
duwish ¿wají pegkegna jukiuwaitja? betekak etsantuinatsui.
'HNDVNHQXPDHQWVMLQDXQDQWDJFKDWQDLW‫ێ‬ 42੅Numamtuk atinai aents jinau

kuig, tikich chichainak: “Yuwawagmi, nantajagtina dushakam. Aents jakau


uwajagmi kashin jaakuik nunikchattaji”, nantainakug, iyash atakek kaugchatnun
tuina iish tumainaitku, atak nantainamu iyashimak nantakiagtinai. 43੅Iyash
atinuk shiig dekainag duwi, kuashat kakaakchau ukusbau aajakua nu
puyatjumainnum yujainakuish, ju nantaak, shiig pegkejan iyashimak
takatak idaitsuk wejuinaji. nantakiagtinai. Aents jakauk iyashí
33੅Atumek: Atakek nantagchatnaitji, atsumnachu asamtai ukusbauwa duka,
tuina nunú tsanuamak aigpajum. Juna senchigtin waigkag nantakiagtinai.
makichik aents tiuwai: “Aentsú pujutji 44੅Nugkaa yutuna duka, nugkaya iyashia

pegkeja nunak, aents pegkegchaujai nuuwai; nantaktina duka, nayaimpinum


kumpaniamua nu emestawai.” 34੅Dekas pujustina nuuwai. Awai nugkaa pujaku
aneaku pujakjum tudauk takasaigpajum. iyashimtai aantsag awai nayaimpinum
Atum ainajum anuiyatijum, Apajuinu pujaku iyashimain.
dekaskea nu wajumketijum shiig 45੅Aikasag agagbaunum: “Apajuí

GHNDFKXWLJPHVKDLQDMXPQXQDGDWVDDJ‫ێ‬ nagkamak Adagkan najanauwa nunak


tinme tusan tajai. ju nugka juwi pujumainun iyashin
najanauwai.” Untsu inagnak Adán
Jakau aidaush wajuk aajakua duka Kristu aajakuí. Nunú iyash
nantajagtina ainawa nayaimpinum pujaku iyashimkatna
35੅Atum ainajum anuiya: “¿Jakau nuna iyashimak nantakiu asamtai,
aidaush wajuk nantajagtinuk ainawa? iishkam nu iyashik jukitnaitji. 46੅<DPDL‫ێ‬
¿Wajuku iyashimkag midiagtinaita?”, kik iyash jauwa nu ajutjamainaji, duwi
tautigmesh amainaitjume. 36੅$QHQWDLQND‫ێ‬ GHNDVL\DVKMDFKDXZDGXNDDMXWMDELDJWL‫ێ‬
chuh, jigkai ajaamua duka kaumainai nai. 47੅Adagkak nugka jukí najanamu
nunikmatai nuwiya ajak tsapamainai. asa nugkaya aajakuí, tuja Kristuk
37੅Trigo ajakmakuik dukegkau ajatsuk, nayaimpinmayayai. 48੅Jutii iyashí aina
jigkayí ajataiyai, tikich ajakshakam juka, Adán nugka najanamua nunú
dutiksaik dutiktaiyai. 38੅Dutikamun Apajuí iyashik ajutjamainawai. Untsu atak
wajuk wakegawa dutiksag tsapapawai, iyash jukitnaitag duka, .ULVWXL\DVKLP‫ێ‬
dutika makí makichik jigkainak wají kawa nujai betekak ajutjamtinai.
ajakaita dutiksag suwawai. 49੅Nugkaya iyash iyashimkau ainag
1&RULQWLRV੄15੄16 322

antsaik, QD\DLPSLQPD\DL\DVKL\DVKLP‫ێ‬
katnaitji. Jerusalegnumia Kristun
50੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, juna nemajuidau susatin kuichik
tajime: Neje numpajai pachimja anentag ijumjamu

16
najanamua duka, Apajuí inamtaijinig 1੅Jisusa nemajuidau yaigtin
wayashtinai. Iina iyashí jauwa juka, kuichik anentag ijumkugmek,
DMXPDLVKWXNHMDFKDWDL\DQXZLJZDLPDL‫ێ‬ Galacianmaya Jisusa nemajin aidaun wi
tsui. 51੅Tuja Apajuinu yaunchuk jintintuauwaitag dutiksagmek atumesh
dekaachbau uukbau aajakua nuna dutikatajum. 2੅Ashí tumigtin makí
ujajime: Jutiik ashí jinashtinaitji, tujash makichkitijum atum takasá wajupa
ashí yapajinkau agtinaitji, 52੅waamak jukiugme, nu akantsajum ukú
piit tsuwisaik niimtayama numamtuk, pujutajum. Dutikamu asamtai wi taattag
trompeta inagnaku umpuamu antamuik nuaduik kuichik ijumjata tabauk atsutí.
jakau aidauk nantajagtinai, ajumaish 3੅:LDQXtWDDQDWXPDHQWVHWHJNDZDJ‫ێ‬

tuke jakachagtinun; nuniai jutii iwaaku min cartan agajan susan Jerusalén
aidautik iyashí yapagtam agtinaitji. awematjai, atum kuichik anenjauch
53੅Dekas atsumnawai iina iyashí kaujá ijumjaujum nuna dekaatnume tusan.
megkaena ju, ajumaish kauchu atinme 4੅Nuna dutikachkunush, wisha

tusa; yamai iyash jinin aina jushakam, wemainaitkunuk ditajai ijuntsan


ajumaish tuke jachau atinme tusa. wemainaitjai.
54੅Nunik iina iyashí ajumaish 5੅Tuja wi atumiin minaknuk, Macedonia

kaugchatnun, ajumaish jakashtinun nugka atú minittajai. 6੅Nuniknuk atumjai


iyashimkagmataig, FKLFKDPDJDJEDX‫ێ‬ wajumak tsawan pujusta tajai, QXQLDFKNX‫ێ‬
num: QXVK\XPLWHSHDWWDQXQDNDQXtSXMXVQX‫ێ‬
“Jaamua duka depetkamu juwake, keash inagkeakintag tajai, nunikan
55 yamaik jaamua duka jutiinak wegakuish atum yainkamnujum tusan.
mantamaitsui. 7੅Nuniau asan ayatak nagkaemaku wainká

Depetkamu asamtai jaamush ukutnak dakitajime, dukapech tsawan


atsutnai, atumiin pujusta tau asan, Apu Jisusash
ukumamushkam atsutnai”, aatus wakegakuig. 8੅Yamaikik Efeso
tibauwa nu uminkatnai. pujuttajai, jista Pentecostés inagkeakta tau
56 Yaunchkek Moisés chicham asan. 9੅Nu jistatin imá kuashat tuwaidau
umiktinun agajua nu asagmatai, $SX.ULVWXFKLFKDPHQHWVHJNDW‫ێ‬
ii umishtin tunamainaku jinujakuitji. jai tajai, NXDVKDWDHQWVDLGDXNDMHJWXLQDLJ‫ێ‬
57 Tujash Apajuí see taji, kishkam.
ii Apuji Jisukristu jaamunak 10੅Timoteo anuí taakuishkam shiig

depetkau asamtai, anentsajum jukitajum, niishkam wi Apu


jutii niiní dekaskeapi tuidautik Jisukristun takajag aunak takaju
jaamuk ishamainatsug duwi. asamtai. 11੅1XQLQDVDPWDLPDNLFKNLWLJ‫ێ‬
58੅Nuaduí atumek aneetaig yatsug mekesh imanchau diisaigpajum,
aidauh, ubag aidauh, emetmamjajum dutiktsuk shiig anentsajum yaigtajum ni
pujusjum Apu Jisusa takatjig mijattsuk minai minakuish, wagki wika tikich
ematajum; wagki atumek dekagme, jutii yatsug aina nujai dakaku pujaji.
Kristunu takainag juka wainkaik 12੅Atumin ijagtamsati tusan yatsug

takainatsji. Apolosan, tikich yatsug aina nujai wetá


323 1&RULQWLRV੄16

tusan kuashtá segajai; tujash yamaikik ichichtamjajui. Aents junin aina nunú
anuí minimainjig wakegamuk atsujui, atumek puyatjusjum diimain ainagme.
tuwig minimainji ajit duwi minittawai. 19੅Jisusa nemajin aidau Asianmaya

kumpamjamainawai. Aantsag Áquila ni


Inagnaku akatmabau nuwe Priscilajai, ditá jeenig ijunaina
13੅$WXP-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDLP‫ێ‬ GXVKDNDP$SX.ULVWXGDDMLQNXPSDPMD‫ێ‬
jum nunisjumek aneaku pujakjum, mainawai. 20੅Ashí yatsug aidauh, ubag
aishmag wajasjum kakanmamsatajum. Kristu nemajin batsataina dushakam
14੅Ashí atum takaajum duka, anenkai kumpamjamainawai. Antsagmek
takastajum. 15੅Yatsug aidauh atumek DWXPHVKPDNtPDNLFKNLWLMXPSHPSHQWX‫ێ‬
dekagme, Estéfanas nugka Acayanmaya QLVMXPHNVKLLJDQHQGDLVDMXPNXPSDP‫ێ‬
nu niina nuwejai, uchijí aidaujai dayatajum.
dekatkauk Apajuí nemagkajua duka, 21੅Wi Pablon ju kumpamdayamunak

nunikaju asag Kristu nemajuidaun mina uwejuí agatjime.


senchi yainawai. 16੅Nuaduí atumek ju 22੅Makichik aentskesh Apu Jisukristun

aents yaimainak takaina junin aina nu aneachuk, ¡nigki suwimkan jukittawai!


tabau antugkatajum. Wagki Apu Jisusak waamak taattawai.
17੅Shiig aneajai Estéfanas, Fortunato, 23੅Atumnash Apu Jisukristu wait

Acaico aatus tajutuawag atum anenjamjatnume. 24੅Wika atumnak


GXWLNPDLQDQXQDGLWDNXDVKDW\DLQWXL‫ێ‬ Kristu Jisusan aneag dutiksanuk
dau asagmatai. 18੅Dita mina wakanjuí aneajime.
ichichtujajui, aikasag atumnashkam Aatus atí.
PABLO AWENTSAIK PAPÍ AGAJA
CORINTONMAYA AIDAU AWETIMU

aidautigmesh: -XWLLZDLWLDMLQLVKDLNDVDJ‫ێ‬
Pablo Corintonmaya keap Apajuí ichichtamjattaji, tusajum
aidau kumpabau dekamainaitjume. 7੅Jutiik atuminig

1
1੅WitjaiPabloitjai, minak Apajuí kajinmasa anentaimainaji, wagki
Kristu Jisusa chichame etsegtukti atumek jutii waituinag nunisjumek
tusa wakegau asa awetiuwai. Yatsug waitiakjumesh, Apajuí ichichmamtan
7LPRWHRMDLSXMXVDQDWXP-LVXVQHPDMX‫ێ‬ sujabaujai ichichmamaidau asagmin.
tijum yaakat Corinto batsatutigmin 8੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, jutii

papiin agajan awetakun kumpamjime, Asia nugkanum batsamsaja kuashat


nuigtú Acaya nugkanum batsata XWXJFKDWQXPZDLWWVDELDJQXGHNDDWD‫ێ‬
nunashkam kumpamjai. 2੅Ii Apají jum tusan wakegajai. Jutiik tikima
Apajuiya nu, iina Apuji Jisukristujai atsanja nagkaemainchaunum jegantú
wait anenjamag, shiig agkan asaja: Iwaakuk jiinjashtatjiapi, tibaiji.
anentaimsa pujuta nuna atumnash 9੅Nuniaku: Mantamnati, tujamainakui

amastinme. anentaimaina imanika anentaibiaji.


7XMDVKQXGHNDPWLMDPDELLtNDQHQPDP‫ێ‬
Pablo waitiamuji tsuk, Apajuí aents jakaunash inanna nui
3੅Emematiagmi Apajuí, ii Apuji kajintsá anentaimtan. 10੅Nuniau asajin
Jisukristun Apajiya nu, niiyai jutii Apají Apajuí agkanmitkagmabi, dutijamsag ii
tuke wait anenjamna duka, nigki Apajuí MDPDLQLVKDPDLQDWDLVKD\DPMXWSDNWD‫ێ‬
ichichkagtina dushakam. 4੅Nigki tui. 1XQLQDVDPWDLQLJNLDSD\DPMXWSDN‫ێ‬
ichichmamtanash sujamui ashí ii WDWMLWXVDLPiQLLQLJNDMLQPDVDDQHQWDL‫ێ‬
waitiamunmash, GLWDVKWLNLFKZDLWLDJ‫ێ‬ mainaji. 11੅Atum jutii pachijattsajum
taish dutiksag ichichkagtugtinme Apajuí augjumin, tikich aidaush jutiin
tujamu asa. 5੅Kristu waittsauwa nunisaik pachijattsag Apajuin aujiagtaig, kuashat
jutii ni nemajuidautish kuashat tikich aidaush Apajuin see tumain
waituinaji, nuniakuish imá niinig ainawai, Apajuinumia pegkeg juwamua
kuashat ichichmamainuk ajutjamainaji. nuna wainaidau asag.
6੅Jutii Apajuí chichame etsegjin, tikich
Pablo Corinto wechamu
aents waitkagmainakuish shiig aneenaji,
jutii nuniamu diisjum atumesh 12੅Aentsaidau ditá yachajinig anentaimas
ichichmamjajum uwemjatajum yujau aina nunitsuk, jutiik Apajuí wait
tabaunum. Tuja Apajuí jutii waitiajin DQHQMDPVDPWDLSHJNHJDLQDGXNHDQHQWDL‫ێ‬
ichichmamtan amakuishkam atum mainaku, tikich aidaujaish kuitamamka

324
325 2&RULQWLRV੄1੄2

imagnisa yujaidau asaja, atumjaig nuní dekagtawai. Tuja wi minitjai taja nuna
nagkaemasa kuitamamka yujasmayag dekas tuchataik Apajuí suwimkan
duwi eme anenmabauk ajutjamainaji. 13੅Wi sujustí tajai. Wi anuí minichag nunak
papiin agatjamjim nuwig, tikich wají atumin kakaakan chichagkun wake
SDFKLVDLNDWXPDXMNXJPHVKDQWXNFKDPQX‫ێ‬ ebeskaijim tau asan minichmajai.
kesh agatjashbaijime, nuniau asamtai shiig 24੅Jutiik atum kajintsá anentaimjum

ausampap dekawagtatua tajime. 14੅Atumek duka: Ii wakegamu dutikatajum, tusaik


yamaik ii kuitamamsa yujasmayag duka tumaitsujime, atumek Kristui kajintsá
shiig dekatsjume, tujash Apu Jisusa emtin anentaimu asagmin ayatak yaimkatasa
LMXQMDWQDLWDJQXQ~WVDZDQWLQLJGHNDMXDW‫ێ‬ wakegaji dakujustinme tau asaja.

2
naitjume, jutii wajuk pujusuitji nunú. 1੅Nuaduí: Dekas wechatjai, ditan

Nunikjum shiig aneakjumin jutiishkam wake besemag anentaimtiká


nunisaik atum dutikamua nu diisá shiig wekayig, tusan juwakbaijai. 2੅Atum
aneastinaitji. mina shiig anemtijumaintigmin wake
15-16੅Wika Macedonia nagkaemakun besemag anentaimtiktaish, ¿yaki
atumi tajuan wainkan ukuakun, nuwiya minash shiijash anemtijusti? 3੅Nuaduí
waketkunchakam ataktush wainkan ayatak agatjabiajime, atum mina shiig
ukuktajime tusan anentaimsabiajai. Nuna anemtijumain aidautigmin wake
nuniakui atum minashkam wi Judea besemag anentaimtiktan dakitakun.
nugkanum wegakuish, DWXP\DLQNDPQX‫ێ‬ Wika shiig dekajai, wi shiig aneakuig,
jum tau asan. 17੅Wi nuna nuniktajai atumshakam shiig aneemainaitjume.
tiuwaitag nunash ¿anentaimtsukek 4੅Tujash wi papiin agatjabiajim nunak,

tiuwaitag? ¿Atumek minishtinaitkumpap senchi uyumaka waitiamunum buutkun


wainak minittajai tawa tujutjumek? pujusan agatjabiajime. Tujash atumin
18੅Tujash Apajuí ni tibaujinak betek umina wake besemag anentaimtijatasanuk
nu dekagtamui jutii wainka atum agatjashbaijime, ayatak wi atumin
tsanuachbaunak. 19੅Wi, Silvano, Timoteo, senchi aneajim nuna dekaatnume tusan
jujú aidauti Jisukristu Apajuí Uchijiya agagbaijai.
nunú pachisaja atumnak ujakbaijime.
Jisukristuk: “Yamaiya juwi dutikattajai” ti, Pablo tsagkugkagtugbau
ajuma duwi “dutikashtatjai” tujakchauwai. 5੅Tuja mina makichik aents wake
Nigka ni chichakbaujinak imatiksag besemag anentaimtijujua duka, imá
umijakuí. 20੅:DJNL$SDMXtDVKtDQDJNDJWXD‫ێ‬ minakek dutijuache, ashí atumesh
mua duka, Kristui ashí uminkauwai. nunikugmeapi tajai. (Junak wika nunú
Nuaduí Apajuí emematuinakuik: “Aatus aents dekas pegkegchau takasbaujiya
atí”, tuinaji Kristu Jisus pachisa. 21੅Tuja QXQDNDZDJNLQXNFKLFKDDZHNDHFKDWWD‫ێ‬
Apajuiyai jutiin atumnashkam Kristu jai). 6੅Atum ainajum nuwiya imá
nemaju asajin ashí ijupag niinu etamkajua kuashtatijum nu aents suwimak
duka. 22੅Dutijamak: Juka midau atinme, susauwaitjum duka: Maake, anuig atí.
tujamu asa emtikak Wakaní Pegkejiya 7੅Yamaik atumek tsagkujajum anentai

nuna sujamsajui. Nuna dutijabau asamtai ichichtugtajum, wake besemag pujak


dekainaji, atakeap pegkeg aina nuna shiig pujuschamin dekapí. 8੅Nuaduí,
sujamsatnaita tusa. atum yaunchuk ni aneejakuitjum
23੅Tujash wi Corinto minitjai tusa dutiksagmek aneetajum tusan segajime.
anentaimsamun minichag nunak Apajuí 9੅Duwik juna pachisan agatjabiajime,
2&RULQWLRV੄2੄3 326

dekas wi tabaunash umikagtimpash tsanumag chichaman etsejin aina


tusan dekapsatasan. 10੅Nuaduí atum nuninatsji, jutiik Apajuí awetabiu
tsagkujattajum nunak, ZLVKDWVDJNXMDW‫ێ‬ asagmatai dekaskenum ni emtinish
tajai. Wi anuí atumjai ijuntsan pujusan etsejuinaji, nuigtush Kristujai ijutkau
.ULVWXHPWLQWVDJNXJPDLQDLWDJGXWLNVD‫ێ‬ asaja.
nuk. 11੅Nu aaja dutikaku jutiik iwanch
tsanujati tusaik agkantak idaitumaitsui, Yamajam chicham apakbauwa nu
ZDJNLGHNDMLQLSHJNHJFKDXQWDNDPWL‫ێ‬ pachisa etsegbau

3
jamsatatus wajuk anentaimnaita duka. 1੅Wi juna pachisan chichaakuig,
atumek: Ni eme anenmamkumpap
Pablo yaakat Troas jegá shiig
tu wekaewa, tusagmek tujutmain
juwakchamu
ainatsjume. Atsa tikich wajukena
12੅Yamajam chichaman Kristu nunikaik, ¿Jutiin pachijatus papiin
pachisan etsegkatasan yaakat Troas agajagbau jukí atum iwaintumainaitjim?
jegaa ai, kuashat aents Apajuí 2੅Jutii anentaimsa papiinum agamaina

chichamen dekawagtatus wakeyagmayi; QXPDPWXNDZDMNDPXWLJPHNDWXPHW‫ێ‬


13੅tujash yatsug Titun wainkachu asan jume, nunin asagmin ashí aents papiin
wakeesan takamainchau dekapeakun, aujus shiig dekamaina numamtuk,
ditanak ukuakun Macedonia nugkanum atumnak shiig dekagmainawai, atumi
webaijai. pujutjum yapajidaun wainaina nuaduí.
3੅Kristuk, jutii chicham etsejuinag jujai
Kristui depetmatak awai ni pegkejan dutikauwa nuna aents
14੅See tajai Apajuin, .ULVWXGHSHWPD‫ێ‬ aidaush wainkatnume tusa wakegawai.
kua imanuk etamu asamtai, jutii ni Tujash nigka jujú chichamnak aents
chichame etsegbauwa dushakam pegkeg aidau wainkati tusag papinumag
kugkuina iman, ashí yantamnum agagchauwai. Nuigtushkam Apajuí
etsegbaun wakejus antuidau asagmatai. chichaman kayanum agag Moisesan
15੅Jutii Kristu pachisa etsejuinag duka, susauwa dutikag agagchauwai. Dekas
Apajuin shiig awagmawai. Juna antuk atumnak Apajuí tuke pujuwa nunú
umiidaunak Apajuí uwemtikainawai. :DNDQt3HJNHML\DQXMDLDWXPLSXMXWMX‫ێ‬
Jujú chichamak pegkejai chichaman minig yapagtamawaju asamtai, tikich
umiina nuwig, tuja megkaejatin aina aidaush Kristu atumin yapagtabauwa
dushakam jujú chichamnak antuinawai. nunak wainkagtatui.
16੅Megkaejatin aina duka Apajuí 4੅Apajuiyai kajintsá anentaimainaku,

chichamenak pegkegchauwa nunin Kristu atumiin dutikauwa duka


antuinawai, dita megkaejatnujin pachis dekaskeapi tuinaji. 5੅Juka imá jutiik
tau asamtai. Apajuí chichamen antukag imatiksa takainaji tumamaitsuji, ashí
umiina nunak Apajuí uwemtikui. Tuja MXWLLWDNDLQDJGXND$SDMXt\DLPSDVPD‫ێ‬
nu chichaman umiina nujaig Apajuí tai takainaji. 6੅Nigki mina takagtin
chichamega juka pegkejai, duwi DJWLQPHWXVDMXWLLQDNQLLQDNHHWDPNDX‫ێ‬
dekainawai: 1D\DLPSLQPDSSXMXVWL‫ێ‬ wai, yamajam chicham apakbauwa
naitji, tusag. Makichik aentskesh, nuna etsejin atinme tujamu asa. Jutii
Apajuí yayachmak shiig dekamaitsui, chicham etsejuinag duka chicham
jujú chichama ju etsegtanak. 17੅Jutiik, umiktin aajakua duchauwai, juka
tikich aidau kuichkin jukitasag wainak Wakaní Pegkeji takaamua nuuwai.
327 2&RULQWLRV੄3੄4

Wagki chicham umiktin aajakua nu paan dekainawai. 17੅Iina Apuji


umiachbaunmag Apajuijai tuke kanaaku Jisukristuk wakani, nunin asamtai
kanatnum ejekagtiuwai, tujash Wakaní Wakaní Pegkeji jutiiní pujus chicham
Pegkejiya duka pujut tuke atinun XPLNWDMXPWLEDXXPLNWDVDZDLWXMDN‫ێ‬
sukagtawai. bauwa nunak agkanmitkagbauwai.
7੅Chicham umiktin kayanum agagbau 18੅Dutijabau asamtai yaunchuk iina

aajakua nunú, Apajuijai tuke kanaaku yapiin jaanch ejatkamua numamtin


kanatnum ejekagtiuwa nu, Moisesa aajakuitag nunak, yamaik Kristu pachisa
yapiin winchamtin awajtusmatai, Israel dekainag nuaduí, Wakaní Pegkejiya nu
DHQWVDLGDXN0RLVHVD\DSLLQDNGLLPDLQ‫ێ‬ anentaimtam yapagtugma Kristu
chau dekapjajui. Duka, dukap asa anentaimtajiya imanuk etamji.
megkaekatnaitak ibau wajasuí. 8੅¿Dekas Dutijamu asamtai Kristu wajukuita
Wakaní Pegkeji jutiiní takaamua nuna nuninuk weenaji. Nunak ni Apu Jisus
WVDDSWLQMLDDQQDJNDHPDVDPDLQFKDX‫ێ‬ dutijamu asamtai nuninaji.
kaih? 9੅&KLFKDPXPLNWLQEDNXMDWPDLQDL‫ێ‬
4
1੅Jutiinak Apajuí wait anenjamag,

tak iman aajakua nuna nagkaesauwai, yamajam chichama ju etsegkatajum


Apajuí: Aentsú bakumamainjig atsawai, tujabiu asamtai, PLMDWWVXNFKLFKDJNDJ‫ێ‬
tawa nu etsegbauwa duka. 10੅Nu tuinaji. 2੅Nuniaku uuká takaamu nuigtú
chicham umiktin iman aajakua duka, tikich datsanmain aina duka ashí
yamai yamajam chicham Kristu pachisa idaisau asaja, tsanumsaikish chichatsuk,
etsegna nujai apatkamak imanchauwai. Apajuí chichamesh yapajiasa etsegtsuk,
11੅Chicham umiktin megkaekatnaitak imá dekaskea duke ashí aents aidaush
iman aajakua nuna nagkaesau atinai SHJNHJGLL\DPXDQX$SDMXLVKGHNDPX‫ێ‬
yamajam chichama juka. Jujú num chichakagtuinaji. 3੅Tujash yamajam
chichamak ajumaish megkaekashtinai, chicham etsejuinag juna dekamainchau
tuke atinai. dekapena nunak, aents megkaejatin
12੅Nuaduí nunú dekaidau asaja jutiik aina nu nuninawai. 4੅Dita dekaskeapi
shiig kajintsá chichagkagtuinaji. tuinatsu nunak, iwanch ju nugká
13੅Moisés yapiin winchamtin wajasú asa, apujiya nu antumainchau emamu asag
MXPHJNDJXQ,VUDHODHQWVDLGDXZDLQNDL‫ێ‬ nuninawai. Nuaduí yamajam chicham
num tusa, jaanchi juki yapiin ejakua Kristu pachisa etsegbauwa junak
numamtukek jutiik wajainatsji, wagki dekamainchau dekapenawai, Apajuish
.ULVWXFKLFKDPHJDMXNDWXNHPHJNDH‫ێ‬ wajukuita nunak, Kristu iwainawai tusa
kashtin asamtai. 14-15੅Tuja Israel aents pachisa etsegbauwa juna. 5੅&KLFKDJNDJ‫ێ‬
aidauk Moisés chicham umiktinun tuinag duka iinu pachisaik chichatsji,
agajua nunak, shiig antumainchau Jisukristu dekas Apua nu pachisa
dekapjajui. Nunijakajua nunisag chichagkagtuinaji; tujash jutiik
yamaikishkam, nuna chichaman Jisukristu aneamunum, DWXPtLQDWDLJ‫ێ‬
DXMXLQDNXVKDQWXPDLQFKDXGHNDSHQD‫ێ‬ mia nunin ainaji tumamainaji. 6੅Wagki
wai, jaanchi ejakbau asa shiig Apajuiya duke suwen tsaaptin emati
wainmainchauwa numamtin juwakaju tima, tsaaptin emauwa numamtuk, jutii
asag; tujash imá Kristuig kajintsá anentainish Apajuí imanjiya nu shiig
anentaibaunum shiig antumainaitji. dekaatnun, tsaaptina numamtinun
16੅$VKtDHQWV$SX-LVXNULVWXLVXMXPDQ‫ێ‬ amasuí. Ditash tikich aidaun Apajuin
kaju aidauk, ni dekamtikbau asa shiig pachis shiig dekamtikatnume, jutiin
2&RULQWLRV੄4੄5 328

Jisukristu Apajuí wajukuita nuna shiig kashinig ayatak senchimeakui


dekamtijamauwa dutiksag tusa. mijamtsuji. 17੅Ju nugka juwi yamai
waituinag duka, Apajuí pujut pegkeg
Kajintsá anentaibauwai pujamu tuke atinun sujamsatna nujai apattsa
7੅-XWLLNGXZHMXNtLFKLQDNQDMDQDPX‫ێ‬ anentaimtamak wainkayai. 18੅Aatus
num, nuna initken wají wakejumain asamtai jutiik ju nugkanmaya
pegkeg egketiama numamtuk awajkamu wainainag juka puyatjutsuk, dekas
ainaji, Apajuí ni senchijí sukagtamua nayaimpinmaya ii jukitin wainchamua
nunú iiní au asamtai. 8੅Nuaduí utugchat QXLPiVHQFKLSX\DWMXVDDQHQWDLP‫ێ‬
ajutjamkuishkam epegsaikí auwaitji. tiagmi. $VKtZDLQDLQDJMXNDPHJNDHMD‫ێ‬
Uyumamu imanik ajutjamkuishkam, tin ainawai, tujash eke wainainatsug
wajukawajak tusaikish tuinatsji. 9੅Iina nuuwai ajumaish tuke atina duka.

5
shiwaji aidau waitkagmagtaish imá 1੅Jutiik, ju nugka juwi jega

iinakek Apajuik idaitamtsuji, VXZLPMD‫ێ‬ jegamkamu aina nunin ainaji, aak


PDLQDNXVKPDQWDPWDQDNPDQWDPDLQD‫ێ‬ tuke pujuchua numamtin. Tujash iina
tsui. 10-11੅Jutii tuwí wegaji nuwig, iyashí aak mamumaina numamtuk
-LVXVDQPDDWDWXVLWXMXMDN~DLQDLPDWLMD‫ێ‬ wajataishkam, Apajuí tuke atinun
mainaji. Jisus imatikajakbauwa nuna nayaimpinum umigtamkamu amastin
tikich aidaush jutii pujutinish betek ajutjamui. Duka aents takasbauwa
nagkaema nuna diisag, Jisusap ditanak nunin achatnai. 2੅Nuaduí wajukaik
maam amainnash kuitamainawa tusag yamajam iyash nayaimpinum pujustina
dekaatnume tabaunum. Nunin asamtai QXZDDPDNMXNLDJWXVDDQHQWDLPWXL‫ێ‬
jutiik, Jisus pachisa etsegbaunum ni naku, VKLLJDQHDVDSXMXPDLQGHNDSH‫ێ‬
mantamdauwa nunisaik mantamnatasa natsji. 3੅Nunú yamajam iyashia nu iina
umintsá yujainaji. 12੅-XWLLPDQWDPQD‫ێ‬ wakaninak, wisú aig tusa nugkutiama
PDLQQXP\XMDViFKLFKDPHWVHJNDPX‫ێ‬ numamtuk awajkatnai. 4੅Ju nugka juwi
num, atumesh pujut tuke atina nu jukiu EDWVDPVDLNWXNHVKLLJDQHDVDEDWVDWDLQD‫ێ‬
ainagme. tsug duka, jakata tau asaik nuniatsji,
13੅Tujash agagbauwa nui: “Kajintsá yamajam iyashin Apajuí nayaimpinum
DQHQWDLEDXDMXWXDVDPWDLFKLFKDJNDJWD‫ێ‬ umigtamkawa nu jukita tau asa nuniaji.
jai”, tibau awai, nuaduí jutiishkam Wakegainaji ju iyash waitin aina ju
nunisaik kajintsá anentaibau ajutjamu ukuaku, yamajam jukí nu iyashimka
asamtai chichagkagtuinaji. 14੅Apajuí, waitkas pujustasaja. 5੅$SDMXtXPLJWDP‫ێ‬
Apu Jisus maamunak inankiuwa kauwai nunú iyash ii jukitna nunak.
dutiksagkeap jutiinash inantamkiag, Nuna jukitnume tujamu asa emtikak
atumjai ijupag niina pujutaijin Wakaní Pegkejinak amasuí.
jujamkiagtinaita tusa dekainaji. 15੅Duka 6੅Nuaduí tuke kajinmasa anentaimauk

atum aneamunum imanikaik waituidau ajutjamainaji, wagki iina iyashiya jujai


asajin, Apajuí aents aidaunashkam pujakuik, tikich nugkanum batsatu
yaigtatui. Dutikainam juní kuashat wajukmaina numamtuk, Apu Jisusjai
Kristun nemajuinak, Apajuinashkam ni atushat pujuinag nu dekaidau asaja.
wait anenkagtugbaunum see tuinak imá 7੅Yamaik duka wainchayatku, MXNLWQD‫ێ‬

niinak emematiagtatui. pitji tusa kajintsá anentaibaunum


16੅Nuaduí iina iyashí muuntuch wegak batsatji. 8੅Duwi wake besemjak
mijamkuishkam, iina wakaniya nu kashí batsattsuji, jujú iyash idaiku Apu
329 2&RULQWLRV੄5੄6

Jisusjai pujustasa wetinaitag nu imá Kristu nemagchau anentaimaina nunin


senchi wakegau asaja. 9੅Nuaduí iwaaku aajakuitji. Tujash yamaik nuninuk
pujaknush, QXQLDFKNXQXVKQLSXMDPX‫ێ‬ anentaimtuinatsji. 17੅Nuaduí aents
num wakanush, niina shiig awagma Kristun nemajuidauk duwik pujutinak
QXQDNWDNDJVDPLJWDEDXQXPNDNDQPD‫ێ‬ idayinak, yamajam pujutan jukiaju asag,
mainaji. 10੅Tsawan jegatnai ashí aentstí dekas yamajam aents ainawai. 18੅Ashí
Kristu emtin ijunjatnaitag nunú, nu aina nunak imá Apajuik dutikawai.
nunikbaunum makí makichik aents Nigki ni Uchijin awetugmauwa duwi
nugká pujusá takasbauji pegkeg ataish, niijaish igkunikuitji, dutijabau asa
tuja pegkegchau ataishkam dutiksag jutiinashkam, tikich aents aidaush,
susatnai. Apajuijai pujutjum iwajatajum tusa
ujaktajum tujabiuwai. 19੅Nunak Apajuí
Pablo pujutji ni Uchijin awemauwai, ashí aents
11੅Nu nuniktin dekau asaja, puyatjusa aidauk epegtumatnume tusa. Dutikamu
WLNLFKDHQWVDLGDXVK.ULVWXQHPDJNDWD‫ێ‬ asa, LLQDWXGDXMLDLGDXQDVKSDFKLWMDP‫ێ‬
jum tusa imatjuinaji. Nunak Apajuik tsuk idaitugmasui. Tuja jutiinak:
shiig dekagtamui, nuniau asamtai Apajuijai pujutjum iwajatajum, tusa
atumshakam shiig dekamain ainagme. chichagkagtuktajum tujabiuwai.
12੅Juka ataktú jutii emematmamsa 20੅Nunin asamtai jutiin, Kristu mina

chichaaku tatsuji. Tujash jutii pegkeg chichameg wi tumainaitag dutiksagmek


tuinag nunú atumesh dekaatajum tusa etsegtugkatajum tusa awemamu asaja,
wakegainaji. Nunikjum aents aidau Apajuí atumin tujaamaina nunak jutiin
SHJNHMDQWDNDDNZDMXNPDLQDQXPDP‫ێ‬ tujamiu asamtai Kristu tawa dutiksanuk
tuk wajaina nu, wi dutikag nuna tajime: Pujutjum Apajuijai iwajatajum.
dekainatsu dushakam shiig ujakminjum 21੅Kristuk makichkish tudau aina nunak

tau asan. 13੅¿Atumesh jutiik pachimasa takaschauwai, nunikunak Apajuí jutii


chichau asajinig, auk imaankau asag tu tudaujin niinak aents tudaujai betekak
yujainawai tukagtuinajum? Imaankau emauwai. Ni nunikbaujin iishkam
asaja, juka Apajuí ememattasa taji, uwemja niijai ijunjau asajin, yamaikish
WXMDVKLPDDQNDXDVDMDLNFKLFKDJNDJWXL‫ێ‬ tudau ainajinig, tikima pegkegma iman
natsji, juka atum yaigkagtasaja diigmaji.
etsejuinaji. 14੅Kristu senchi anempa nu
6
1੅Jutiik Apajuí chichame etsegbaunum

dekaidau asaja, niina chichameg yaimin ainaji. Nunin asaja segajime:


wakeesa etsejuinaji. Nigka ashí aents $SDMXtZDLWDQHQNDJWDPXQLZDLQWXJPD‫ێ‬
aidaunum mantamdauwa duwi, ni kua nu shiig dekaajum, ni chichamesh
nemajuinaku ashí pegkegchau takatak ayatak antukjum idaitsuk unuimagtajum
idaisau asá jakaujai betek ainaji. tusan. 2੅Wagki agagbaunum chichaak:
15੅Kristuk ashí aentsun uwemtikatatus “Tsawan wi antugmainaitjam nu
mantamdauwai. Nunin asamtai aents jegau asamtai untsugkumin
niina nemajuidauk, dita wakegamun antugkan aikmajame,
taká batsamtsuk, Kristu ditai mantamna dutikan uwemainjum tsawanjum
nantakiuwa nudaun takamain ainawai. jegagtamatai yaigmajame”, tawai.
16੅Nuaduí jutii Kristu nemajin aidautik Nu tsawantak yamaiya juuwai Apajuí
Apajuí nemagchau anentaimaina aigmamainuk. ¡Yamaiyai tsawan
nuninuk anentaimainatsji. Yaunchkek uwemaina dushakam!
2&RULQWLRV੄6੄7 330

tutsuk, ashí ujakbaijime. 12੅Jutii aaja


Pablo waittsamuji nuniajinig, atumek uusá anentaimjume.
3੅7LNLFKDLGDXNSHJNHJFKDXNHVKLZDLQWXL‫ێ‬ 13੅Nunin asagmin (muun uchijí aidaun

natsji, ii takainag nuna pegkegchau chichajama dutiksanuk tajime), wait


chichajinum tuidau asaja. 4੅Ayatak dekas aneasjum minash atum anentaibau
$SDMXLQLQDNHPSDSDLQDZDWXVDGHNDJPDW‫ێ‬ ujatkatajum, wi atumin uutsuk tajim
nume tabaunum, waitiakuish, atsumakuish aikasjumek.
kuashat katsuntuinaji. 5੅Iinak achigmakag
asu asutamainakua egkepawagmayi, Jutiik Apajuí jega numamtin ainaji
jetepainakuish waittsabiaji, takatash imanik 14੅Jisusa nemagchau aina nujaig
takabiaji, kanutskesh tuke tsawampabiaji, nuwenawaigpa. $DQWVDJPHNSHJNHJ‫ێ‬
yujumak yutsuk yujasaishkam imanik chau dutikainamush atuetukaigpa.
waitbaiji. 6੅Nu imaninakuish shiig pujuidau Wagki, dita anentaimaina duka jutii
asá: Dekas Apajuí inakempap ainawa, tama anentaimainag nujaig betekchauwai.
agbaiji. Apajuin chichamega duka shiig Ditak Kristunak umijuinatsui. Nuaduí
dekainaji, nuniau asaja tikichjaish shiig pegkegchaun takaina duka, pegkejan
anendaisa, uyumat aneakas pujuinaji. takaina nuna kumpajig amainchauwai.
:DNDQt3HJNHMLMXWLLQtSXMDQX\DLPSDVPD‫ێ‬ Suwea duka tsaaptinjaig apatdaimaitsui.
tai, tikich aidaush dekas aneamunum 15੅Kristuk iwanchjaig makichkish

emamkesa shiig takasbaiji. 7੅Chicham apatdaimaitsui. Nunisag Kristun


dekaskea dushakam, Apajuí senchijí iiní nemajuidaushkam Kristun nemagchau
ajutjama nujai takasbaiji. Nunin asajin jutii aina nujaig ijunmaitsui. 16੅Atum
shiig pujamujiya nunú, ii shiwaji aidaunum DLQDJPHGHNDV$SDMXtSXMXWDLDLGDXWLJ‫ێ‬
ayamjumamaina nuwishkam yaijatkauwai. mek. Apajuí jeega duka apajimtai aina
8੅Aents wakejutpas eme anenjamas nuna jeeg amaitsui. Apajuí chichaak:
jujamainai, tikich aents dakitjamaidaush “Ditai pujustajai, nunikan ditajaig
ainawai. Aents pegkegnum chichagtamainai, wetajai. Dita mina aentsug atinme,
WLNLFKDHQWVSHJNHJFKDXQFKLFKDJWDPDLQD‫ێ‬ nuninakui wi dita Apají atajai”,
wai. Tikich chichagtamaidau: Waitjin agmae tiuwai. 17੅Junashkam Apajuí chichaak:
tujamainai, tikich chichagtamaidau: ´7XSDQGDLMDWDMXPDHQWVSHJNHJ‫ێ‬
Waitjuchu agmae tujamainawai. 9੅Tikich chaun takaidaujaig,
aents waipachu utugtamaina numamtuk nuniakjum ashí tunamamain aidau
awajtamainai; tikich aentsuk shiig waipau takasaigpajum, nunikagmin wi
utugtamaina imatijamainawai. Mantamattak atumnak jukitjime,
awajtamainaigkish, iwaaku pujaji. 18 dutikan wi atumin Apa atajai, tuja

Suwimkan imatijama sujamainakush atum mina uchig, mina nawantug


mantamachajui. 10੅Kuashat utugchat atajum, WLXZDL$SXDVKtVHQFKLJ‫ێ‬
ajutjamkujaish, tuke shiig aneasa pujuinaji. tina nunú.”

7
Ujunauchitkuish tikichik senchi yainaji, 1੅Nuna aatus anagtabau asamtai

Apajuinu tuke atina nuna jukitnume tusa. aneetaig yatsug aidauh, ubag
Tikichin ajuina imatiksag ajutjamchakush, aidauh, shiig kuitamamsa pujaku iina
ashí ajutjamainawai. iyashin, wakannumash pegkegchau
11੅Yatsug aidau, ubag Corintonmaya etamaina duka ashí idaisa pujumainaitji.
aidauwah, MXWLLNGHNDVNHDGXNHXMDNEDL‫ێ‬ Apajuí ajantusa diinaku, ni pegkegma
jime, ii anentaibaujiya duka uusá ibauk atasa kakanmamainaitji.
331 2&RULQWLRV੄7

wakitkiujum duwi. Duka Apajuí


Pablo shiig aneamu dutijamkui nunikugme, nuaduí atumin
2੅Dekaskenum anejattsa dijattsatajum, pegkegchau awagmamaina duka
wagki makichik aentskesh pegkegchauk dutikashjiapi taji. 10੅Apajuí wake
takagsachmayag nuaduí. Jutiik atumin besemag anentaimtijama nunak, iina
SHJNHJFKDXHWDPDLQXNMLQWLQWXDFKXLW‫ێ‬ pujutin yapajia uwemjati tusa
jime. 0DNLFKLNDHQWV~ZDMLLMLDWDQNLWD‫ێ‬ dutijamui, QXQLDXDVDPWDLQXDQHQWDLP‫ێ‬
saikish wainkaik tsanugchabiaji. 3੅Wika taku waitú pujumainuk atsawai. Untsu
junak atumek nunin ainagme tusan Apajuí nemagchau aidau wake besemag
augmatkun tatsujime. Yaunchuk dekapenayatak pujutjin yapajinashkug,
tibaijim nunisnuk, wika atumnak Apajuijai tuke kanaak kanamain
aneajime ijuntsan pujustasan, jaaknush ainawai. 11੅Atumek wake besemag
atumjaig jakatasan wakegajai. SXMDNMXPHVK$SDMXtZDNHJDGXWLNVDJ‫ێ‬
4੅Dekaskenmag ii anentaibaujiya duka mek katsunjaugme. ¡Nunú yamai
uusá tutsuk ashí ujakbaijime. Atumin diistajum wají ajutjamsaje! Nunak
anentaimtaknuk ememasan anentaimjai. atumiin utugchat awa nuna shiig
Waitiaknush atumiin anentaimkun shiig dekamtijamak, PLQDVKNDPD\DPMXWND‫ێ‬
aneasan dakunkut pujajai. tatus dutijamawaje. Kajeamush,
5੅Macedonia taawabiag duwi nuigtushkam ishamamush ajutjamsaje,
nagkamsa waitiag nunisaik yamaikish nunikjum mina waitkatasajum
ayamsaik batsattsuji. Ashí yantamnum wakekaugme, QXQLNMXP\DSHJNHJ‫ێ‬
utugchatak igkuibiaji, tikich aidau jutii chaun takaawa dusha suwimak
HWVHJEDXQDNGDNLWXLGDXDVDJSDPSDQMD‫ێ‬ susaugme. Nu dutikaujum duwi
mainakui ishamkagtaku. 6੅Tujash Apajuí iwainmamkaugme, atumesh dekas nunú
aents waituidaun anentain ichichtina pegkegchau dakituinajum duka. 12੅Wi
nunú, Titun awetugma jutiinash papiin agagmayag nunak imá aents
anentain ichichtamjabi. 7੅Tujash imá ni pegkegchaun takasua nuna yaigtasanuk
taa duwikik nunikchamjai, ni atumin agagchabiajai. 1XQLDFKNXQXVKSHJNHJ‫ێ‬
waipak ichichmamjau asa, atum jutii FKDXQWDNDVXDQXQDDSDMLQ\DLJWDVDQ‫ێ‬
waijatkatasa wakegamun, nuigtú wi kesh agagchabiajai. Ayatak atum jutii
waitiamu antukjum kuashat wake puyatjusjum antugkagtajum nuna
besemag batsatkujum, uyumatjuinajum iwaintuktasan agatjamjime. 13੅Ashí nu
nuna ujatkamtai antukan, QXQtQDJNDH‫ێ‬ atumin nagkaetamkiuwa duka jutiinak
masan shiig aneasmajai. ichichtamjauwai.
8੅Tuja wi papí agaja awemamu Tujash nunú ichichmamjamua nuní
ausajum, imá senchi wake besemag nagkaemas shiig aneasmaji. Tito shiig
anentaimsamugmin ujatkamtai antukan, dakujus pujau wainku, duka ashí atum
wishakam kuashat wake besemag aidautigmeap dakujutak egketuaugme
dekapjabiajai. Nuniknush nunakek taji. 14੅:LDWXPLQHPHPDWWVDQDQHQWDLP‫ێ‬
anentaimtuk pujatsjai. 'HNDVDZHPD‫ێ‬ tamun Titunash ujakmajai. Nuna tija
mainchauna awemayag tusankesh nunak pegkegchauk juwakchajai. Ii ashí
anentaimtatsjai. 9੅Yamaik shiig aneajai, dekaskea nu pachisa atum ememattsa
WXMDVKDWXPZDNHEHVHPDJEDWVDPVDX‫ێ‬ tibaijim nunisag Titushkam waipakaje.
jum duwi nuniatsjai. Atum wake 15੅Nigka atumnak senchi anempajume,

besemag batsatkujum Apajuiyai ataktú QLDWXPLQVHJDSDNXLVKEHWHNXPLMXMDN‫ێ‬


2&RULQWLRV੄7੄8 332

bau asa. Nuigtushkam eme anentsá anenjamu asa, ujunauch wajas tauwa
jukimu asa. 16੅Wika atumiin shiig duka. Nunak ni anentag sujamsauwa
kajinmamsan pujag duwi shiig aneajai. duwi, atumnashkam dekas shiig pegkeja
nuna jukitnume tusa dutijabauwai.
Jerusalegnumia Kristun 10੅:LNDMXQDNDWXPLQVKLLJDZDMWD‫ێ‬
nemajuidau kuichik susatin maina nuna pachisan tajime, tikich
anentag ijumjamu mijan nagkaemakmaya duwi kuichik

8
1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, anentag ijumkujum nagkamauwaitjum
Jisusa nemajuidau Macedonia duka, dekaskenum dutikatasajum
batsata nuna Apajuí wajuk wait wakekauwaitjume. 11੅Atum wakeesa
anentamujin ditan iwaintuke nuna GXWLNDPLWXVDNXLFKLNLMXPDWQDJNDPDX‫ێ‬
pachisan ujaktasan wakejajime. 2੅Ditak waitjum duka, yamaish wajupa
senchi waitiamunum batsatiatak, shiig kuichkish ajutjamainawa nunú
aneasag dakunkut pujusag ujunauch ijumjajum idaisatajum awemanti.
ainayatkush, wiyakuch wajukmaina 12੅Wagki, aents wakejus sukagta nuna

imanisag wakejus tikichin anentag Apajuik shiig anentus jujawai, ZDMXSDX‫ێ‬


yaigkaje. 3੅Wi dekas wainkamujun chia anenjauch suwawa nuna. Apajuik
ditanak etsegtajai, dita dutikmainji aents shiig atsuja nunak segatsui.
ajamun diisag wakejus, GLWDDQHQWDLP‫ێ‬ 13੅Junak tikich yayakjum atum

tusbaujin inagkeasajashkam anenjauch waittsatajum tusanuk tatsujime. Mai


susagmayi; 4੅ditak nagkabiag, yatsug betekak atum atsumamua dusha
aidau, ubag aidau, Apajuí nemajuidau ajutjamtinme tusan tajime. 14੅Yamaik
Jerusalén batsata nunú yaigmí taji tusag atum dita atsumainakui yaimainuk
segatiagmayi. 5੅Wi anentaimtusbauwa kuashat ajutjamainawai; WLNLFKWVDZDQ‫ێ‬
nuna inagkeasag dutikawagmayi. tin atum atsumtaish dita yaimpamain
Dekatkauk ashí ditá pujutinak Apu ainawai. Junak mai betekak atum
Jisukristun idaitusag, nuaduí wi Apajuí atsumamua dusha ajutjamtinme tusan
wakegamun taja dutiksag umikagmayi. tajime. 15੅$SDMXtFKLFKDPHFKLFKDDNXVK‫ێ‬
6੅Nuaduí Tito chicham susá awemaji, ni kam: “Kuashat jukiuwa nudaush
anuí taa, atum tikich wait anenjatin ampinjachui, tuja machik jukiunush
ijumkujum nagkabauwaitjum nuna tagagchauwai”, tawai.
jukiti tusa. 7੅Atumek ashí wagaagme,
Tito kumpajijai awemamu
Kristui dekaskeapi tusa nemagtanmash,
tikich chicham dekatnumash, dekaskea 16੅See tajai Apajuin, wi atumin
nu shiig dekatnumshakam, atum jutiiní yaigtasan wakegag nunú wakeetanak
unuimajuitjum dutiksagmek, tikich Titunashkam susau asamtai. 17੅Wi
aidaushkam aneasjum yayajume. awemag juna juki, niishkam atumiin
Antsagmek atum tikich wait anentsajum minitatus wakegau asa, wakejus
yayajum nuwishkam wagatajum. minawai atumin waipaktatus.
8੅Wika ju dekas umiktajum tusanuk 18੅Titujai awemajai makichik yatsutan,

tatsujime. Tikich aidau dekaskenum ashí tikich Jisusa nemajin aidaush


anenkai wajuk shiig wakejus aikainawa FKLFKDP\DPDJPDMXQDVKLLJMLQWLQNDJ‫ێ‬
nuna wainkatnume tusan tajime. tawai tusag wakejin agma nuna.
9੅Atumek shiig dekagme, Apu 19੅Niinak Jisusa nemajin aina nu jutiijai

Jisukristuk wiyakchaitak atumin wait minití tusa wakegainawai. Ujunauch


333 2&RULQWLRV੄8੄9

aidau Jerusalén batsata nu kuichik ememattsan chichaag nuna wainak tu


susami tabaunum. -XWLLDDMDGXWLNDPX‫ێ‬ wekaguwa nunin diigsainum tusan, wi
num ditak Apajuin see tuinak, tikich etsegtajim nunisjumek umintsajum
Jisusa nemajin aidau yaigtasa wakegag asatajum tusan tajime. 4੅0DFHGRQLDQ‫ێ‬
nunash dekaawagtatui. 20੅Nunú yatsut maya aidau wijai anuí takamá, wi tajim
atsumaidau yaigtinun, anentag kuashat nuninchaun waipainakuig, atum
kuichik ijumjamu juwinag nuna datsamain aig, ii atumiin kajinmasa
pachisag, wainak augmatjamsainum chichakú asaja jutii datsamainaitji.
tuidau asaja tuke kawemak yujainaji. 5੅Nuaduí nunin ai tau asan, ju yatsug
21੅Nuniaku itusaik pegkeja duke takasag aidaun: Atum emkajum wetajum,
tusa kakanmamainaji. Imá Apajuí nunikjum tikich mijan nagkaemakmaya
emtinig iwainmamkatasa nunitsuk, GXZL\DLPNDWQXQZDNHMXVQDJNDPD‫ێ‬
aents aidaush jutii shiig takainamun wagmaya nuna ijumjatnume yaigtajum,
wainkatnume tabaunum. tusan awemajai. Aatsa ijumja umisjum
22੅Ditajai awemajai tikich iina yachí asatajum sujimayatku dutiktsuk,
ashí wajiinum kuashtá dekapsamua wakejusampap jutikainawa tumain atí.
nuna, nigka shiig kuitamas takauwai, 6੅Jushakam adeagtajum: Ajakan

\DPDLDWXPLQLVKVKLLJNDMLQPDVDQHQWDL‫ێ‬ machik ajauk machik juwaawai,


min asa wakegas minawai. 23੅Titun kuashat ajakmakushkam kuashat
pachisan tajime: Nigka wijai atuegak juwaawai. 7੅Makí makichkitijum atum
atumi yaimpaktatus takauwai. Tuja ZDMXNVXVDWMDLWXVDJPHDDQHQWDLP‫ێ‬
tikich yatsug jimaja nunak, Jisusa saugme, dutiksagmek susatajum, junik
nemajin aina nu awemainawai. anentaimiatkujum, nuniachkugmesh
Ditashkam Apu Kristun emematin tikich apusata tujamainakui dutiktsuk.
ainawai. 24੅Jisusa nemajin aidau Apajuik ya wakejus suwawa nuna imá
dekaatnume tabaunum, atum dita shiig aneawai. 8੅Apajuik ashí pegkeg
aneamugmish iwaintuktajum, jutiik aina nunak amainawai, dita atsumaina
atum eme anentaimtuidau asa tajime. duka imanisag ajitnume, nunitai tikich
aents atsumaina nunash yaigtinme tau
Jisusa nemajuidau yaigtasa asa. 9੅Agagbaunum chichaak:
kuichik ijubau “Ujunauch aidaun kuashat susaja

9
1੅WikaJisusa nemajuidau yaigtinuk nunak,
kuichkik ijumjau asagmin, ataktú Apajuik kajimatjukchatnai dita
ijumjatajum tusanuk agatmaitsujime. pegkeg dutikamujiya nunak”,
2੅Wagki, wika atum wakesajum tawai.
dutikamugminak shiig dekagjime, 10੅Apajuiyai ajak ajakmatnun, nuigtú

nuniau asan Macedonia nugkanmaya yuwatnunash sukagtinuk. Nunin asa


aidaun ujaknush, atumí eme anentsan ajak ajakmamunash nigki tsapapak
ujainajai. Nuniakun Acaya nugkanmaya kuashat nejepitka numamtuk, atum
aidaush tikich mijanae duwi nagkamas, wakesajum yaimjum nunak, nuní
dita yaimkatnujinak umintsaje tajai. nagkaemas kuashat sujamsattagme,
Nunú atum wakejusa dutikamun, tikichin pegkegnum yaigtinme tusa.
Macedonianmaya antukag senchi 11੅Dutikamu asajum, ashí atum tikich

wakekagmayi. 3੅Atum imaniagminig yaimainush ajutjamtatjume. Atum


yatsug aidaun awetajime, wi atumin kuichik ijumjajum jutiiní awemattajum
2&RULQWLRV੄9੄10 334

nuna, yatsug aidau, ubag aidau DWXP.ULVWXFKLFKDPHVKLLJXPLJNXJPL‫ێ‬


waituidau jukiag, Apajuin see tiagtatui. nig, wishakam atum ainajum anuiya
12੅Yatsug aidau, ubag aidau yaigtin chichaman umiinachunak suwimkan
juwinag duka imá atsumamujinig sumainaitji.
yaigtasaik juwinatsji, GXND$SDMXLQDVK‫ێ‬ 7੅Atumek mina niimjuí diigsagmek,

kam see titinme tabaunum dutikaji. paan kakakchauwa nunin diigjume.


13੅Ditak Apajuin emematiagtatui, atum Atum ainajum anuiya, wika dekas
yaigtatjum duka Kristui dekaskeapi taji Kristunuitjai tumamuk, minashkam
WDXDVDMXPXPLJMXPQXLZDLQPDPNX‫ێ‬ niish Kristunuapi tujutmainai.
jum dutikattajum duwi. Nuigtushkam Wishakam Kristunuketjai. 8੅Atum
GLWDN$SDMXLQDNHPHDQHQWXVGLLVDJWD‫ێ‬ tumamjum nuna nagkaesau ememasan,
tui, atum dita wakejusjum yayakjum, witjai chicham etsegtugkata tusa
tikich aidaush yaigtatjum nuaduí. awemamunuk tumamkunush, Apu
14੅Nuninak atumin anempas Apajuin Apajuí atum yaigtinun sujamsamu tajim
aujtugmagtatui, Apajuí shiig kuashat nuaduí datsamatsjai. Atum dekaskeapi
ZDLWDQHQNDJWDPXMLQDWXPLQLZDLQWXJ‫ێ‬ tuinajum nuna emegkatkati tusa
makaja duwi. 15੅¡See tajai Apajuin, awetichui. Ayatak atum dekaskeapi
chichamaikish tumainchaun shiig tuinajum nuna yaigtí, dutikawajam nuní
kuashat anenjauch sujamsauwa nuaduí! QDJNDHPDV.ULVWXLNDMLQDVDQHQWDLP‫ێ‬
tinme tusa awetiu asamtai. 9੅Wi papiin
Pablo ni takaamuji agajan awetajim junak, XZDNWDPNDWD‫ێ‬
ayamjusa chichaamu sampap awetugmawa tujuttinme

10 tusanuk wakegatsjai. 10੅Tujash awai


1੅Witjai Pabloitjai, Kristu

kakagchauch nuigtú wait mina pachittsag: Pablo papiin agag


anenkagtin aajakua dutiksanuk awetugmakug najamnun tujamji, tujash
segajime. Mina chichagtuinak: Pablok taa pujakug chichamesh puyatjusa
jutiijai pujusag senchi ajankagtinuwe antugmainchauwe tujutuinawai. 11੅Nuna
nuninaitak atushat kanaká kakaakan aents aatus tujutuidaushkam
chichagkagtawai tujutuinawai. 2੅Duwi dekaatnume: Wi papiinum agakun
segajime: Wi atumin wainkatasan timayag nunak, anuí taaknushkam
taakun, MXWLLSDFKLMDWXVDHQWVZDNHJD‫ێ‬ imatiksanuk umiktatjai.
mun takainawai tukagtuina nuna, shiig
Aents pegkejak nigki
titajai tusan umintsan pujag nuna
pachimasag chichachui
kakaakan tiig tusan. 3੅Dekaske, jutiik
aents ainaji, tujash pegkegchaujai 12੅Wika aents ditak emematmamas

maaninag duka shiig aentsjai FKLFKDXDLQDQXMDLEHWHNDNFKLFKDPDL‫ێ‬


maanimaina nunikaik maaninatsji. tsujai, ditak wainak tumainchaun ditak
4੅Wagki, maanitai takuinakag duka ju pachimasag, tikich aina nunin
nugka juwiya ainatsui, duka Apajuí achainjiash tusag tu yujainawai.
senchijí ashí pegkegchau aidaunash 13੅Tujash jutiik ii takaschamunum

tsaimaina nu ainawai. 5੅Nunú senchia emematak shiig dakitin ainaji. Apajuiyai


duwik, HPHPDLQDNZDLQDNFKLFKDJNDJ‫ێ‬ jutiish wajuk dutikmainaitji nuna
tuina duka itatmitkamainaitji. Dutiksaik tujamuk. Nigki jutiinak atum Corinto
DHQWV~DQHQWDLPWDMLVKNDP\DSDJWXPDL‫ێ‬ EDWVDWMXPDQXLVKWDNDVWtWXVDZDNHMXW‫ێ‬
naitji, Kristu umigkatnume tusaja. 6੅Ashí paji. 14੅Iinak Apajuí atumiin awetabiaju
335 2&RULQWLRV੄10੄11

asamtai, DWXP&RULQWRQPD\DDLGDXWLJ‫ێ‬ taan wakitkiu ai, Jisus awemamu ainaji


mijaig takasbaiji. Jutiiyaitji dekas tusag kautjamawaja nu dekas iman
atumiin taa tikichish etsegchamunum anenmamaina nuna nugkaanik
Kristu pachisa etsegkautik. 15੅Jutiik ii anenmamtsujai. 6੅:LVKLLJFKLFKDFKNX‫ێ‬
takaschamu aig, tikich takasbaunmag nush dekatjuig nuninchauwaitjai.
ememamaitsuji. Ayatak wakeesa Nunak ashí ii dutikamunum tuke
dakainaji atumjai aan kuashat takastasa. iwaintibiajime.
Atum Kristui kajintsá anentaimjum nu 7੅Atumin Kristu pachisan ujaknush

aan nagkaemas ajutjamti tusa. Jutiik kuichkinak segachuitjime, ayatak


Apajuí dutikata tujabauwa duka yaigkan emtikata tau asan. ¿Nuna
dutiksaik takainaji. 16੅Nuniaku tikich GXWLNDXZDLWDJGXZLNiPLQDNSHJNHJ‫ێ‬
atushat batsataidau yamajam chicham chauwai tusajum dakitjajum? 8੅Wika
ujakchamu aina nunú ujaktasa tikich nugkanmaya Kristu nemajin
wakegaji, WXMDVKWLNLFKFKLFKDPHWVHJND‫ێ‬ aidau kuichkin akigkagmatai, nunú
munum waitsuk, tikich takasbaunum kuichkia duwik atumin yaigtasan
ememaig tuidau asaja. wekaeyajai. 9੅Wi atumiin pujubiag duwi
17੅Jutiikek eme anenmamaitsuji, atsumaknush makichkitigminakesh
ayatak Jisukristu takaamujiya nunú eme waitkaschabiajime, \DWVXJ0DFHGRQLDQ‫ێ‬
anenmainaitji. 18੅Aents pegkejan PD\DDLGDXWDDZDJDVKtZLDWVXPDPX‫ێ‬
takaajai tumama duka wainkayai, dekas nak sujusagmayi. Atumin waitkasaig
Apajuí aentsun pachis, pegkejan tusan senchi kuitamamaijai, dutiksanuk
takaawai tawa nuuwai dekas imanuk. atakea duwish wika atumnak tuke
waitkaschatnaitjime. 10੅Kristui
Waitá etsejin aidaun dekaskeapi tau asan dekaskea nunak
pachis Pablo tibau chichaajai. Nunin asan tajai, Apajuí

11
1੅Wi imaanjau chichamaina nemajin Acaya nugkanum batsamin
numamtuk wajakuish, NDWVXQ‫ێ‬ DLGDXQDNPDNLFKNLVKNXLFKLNVXMXVWD‫ێ‬
tsajum antugtuktajum. 2੅Wika Apajuí jum tusanuk segashtinaitjai. 11੅Juna wi
akasmataijiya nuna jukiu asan atumnak DWXPLQZDNHMDFKXDVDQXN¢WXFKLFKDJ‫ێ‬
akasmainaitjime. Kristuig wi atumnak jim? Wi atumin senchi wakejajim nunak
jukin ejeentauwaitjime, niinig pujusjum Apajuí shiig dekawai.
imá nigki umigkujum, nuwa aentsun 12੅Wi chichaag jutiksanuk mina

adijkachu ni nemaktinjijaig dakaniyama takatjunak emattajai. Imaniakun tikich


nunisjumek pujustajum tusan. 3੅Tujash aents waitan jintinkagtin ainayatak,
dapi Evan tsanujua numamtuk dekas jutii Apajuí awemamu ainag
atumnashkam tikich waitan jintinkagtin LPDMXNDQHQPDPDLQDQXQDNLPLMNDWWD‫ێ‬
aidau tsanugmainakui, Kristu aneakjum jai, aentsun tsanujainum tusan. 13੅Ditak
nigki umigjum nunú idaisaijum tusan waitá etsejin tsanumin ainayatak, Kristu
imá puyatjajime. 4੅Atumek, jutii Jisus awemamu wajukmaina numamtuk
pachisa etsegkamua nuna tikich aents wajainawai. 14੅Dita nunina duka
yajupia chichagkagtuinak, Wakaní ZDLQFKDWDL\DQXQLQXNDQHQWDLPWXPDL‫ێ‬
Pegkeji jukiuwaitjum nunash pachitsuk, tsui, iwanchakam dita wajukena
yamajam chicham etsegkamua nunash numamtuk, $SDMXtDHQWVMLQD\DLPSLQ‫ێ‬
yajá jintinjamainakuish, VKLLJDQWXJND‫ێ‬ maya aina iman weeta wajauwai.
tasajum wakegajume. 5੅Tujash wi anuí 15੅Nuaduí iwanchin takajin aina duwi,
2&RULQWLRV੄11 336

DHQWVSHJNHMDQWDNDXZDLPDQZDQWLQDL‫ێ‬ awajtukaju ainawai. 24੅Cincoa imaniá


nawai. Tujash nu aents aidauk dita mina pataag judío aidau achigkag,
takasbaujiya dutiksaik suwimak suwam treinta y nueveya imaaniá asutuawaju
agtinai. ainawai. 25੅Kampatuma imaniá numí
suwimjuawajui. Makichkia kayai
Pablo waittsamu kuashat aents tukujiaju ainawai.
16੅Awentsanuk tajime: Wait aneasjum Kampatuma imaniá lancha wi wegamu
imaanjauwa nunin anentaimjutkugmesh tepeauwai, nunikmatai jakemain
ayatak diigsatajum, wishakam shiig wajakan, makichkiá nayantsa ejapeen
agkan ememasan chichastajai. 17੅Wi tsawampajuitjai. 26੅.XDVKDWZHNDHVDX‫ێ‬
chichaag nunak, Apu Jisus titá waitjai, namak ishamainnum, kasa
tujutbaun tatsujai. Nuaduí imaanjaujai ishamain ayamunmash, mina pataag
betek chichaajai wi emematmamsan judío aidau, tikich aents Apajuí
chichaag nunak. 18੅Tujash tikich ainawai nemagchau aidaujai kajegtuinakui.
ditak emematmamas chichaidaush. Nuigtú ishamain aidau yaaktanum,
1XQLQDVDPWDLZLVKDNDPZLNLHPHPDW‫ێ‬ uwegshunum, nayantsanum wegakun,
mamsan chichaajai. 19੅Atumek shiig WXMD.ULVWXQHPDJQDLWMDLWXVDWVDQXPDL‫ێ‬
anentaimkau asajum, WLNLFKDQHQWDLQND‫ێ‬ daunum wekaekun. 27੅Senchi takasan
chu chichaman etsejuinakui shiig yaweakun, NXDVKWiNDQXWVXNWVDZDD‫ێ‬
antujuinagme. 20੅Atumek ashí aentsuk kun, yapajakun kitamakun, kuashtá
antujuinagme. Tsanugmajag ditan inake yujumkan yutsuk wekaekun, tsetsekai
etamkatatus wakejutpaidaushkam waitiakun, jaanch atsugtakuishkam
antugjume. Kuichkin jujutjamaina waittsauwaitjai.
dushakam imatiksagmek antugjume. 28੅Juna imaniaknush, kashí kashinig

$LNDVMXPHNSHJNHJFKDXFKLFKDJWDPDL‫ێ‬ Jisusa nemajuina nu uyumamuk tuke


nak, yapiminish awatamaina dushakam ajutui. 29੅Makichik aentskesh Jisusa
shiig anentsajum antugkujum nemajin waitiakuig, wishakam waitiajai.
umigjume. 21੅Datsamayatkun tajime, Pegkegchaun takasagmataishkam, ditan
jutiik tikima kakakchauch asaja nu \D\DNXQQXQDSHJNHJFKDXQWDNDPWL‫ێ‬
imanuk nunikchabiaji. kaun kajejajai.
Tujash tikich ditak emematmamaina 30੅Wi ememamainaitag nunak, Apajuí

nunisnuk wishakam emematmamjai wi kuashat ishamainnum wekaekun


(imaanjau wajukmaina nuniaknush). kakakchau anentaimtaish yainkauwa
22੅Dita hebreo aina nunisnuk, wisha duwi ememamainaitjai. 31੅Apajuí, ii
hebreowaitjai. Dita Israel aents aina Apuji Jisukristu Apají nigki tuke
nunisnuk, wishakam Israel aentsuitjai. ememattaya nu dekagtawai wi dekas
Dita Abraham wegantu aina nunisnuk taja nunak. 32੅Damasco jegaa ai, Apu
wisha Abraham wegantuitjai. 23੅Kristu Aretas tutaya nujai takau aidau, ashí
inakegaitjai tumamainawai, tujash yaakta waitijin achijatin aidaun
witjai dekas ditan nagkaesaunuk. GDNDPWLMDJPD\LPLQDDFKLJNDJMXMXNWD‫ێ‬
(,PDQDLWNXQLPDDQMDXMDLEHWHNFKLFKDD‫ێ‬ tus. 33੅Tujash Kristu nemajin aidau
jai.) :LNDWDNDWQDVKNDPGLWDQQDJNDH‫ێ‬ chagkinnum egketuawag, yaakat
sau takasuitjai. 'LWiQDJNDHVDQDFKLQND‫ێ‬ peegmagbau ventanajin detuawag
nush egkemauwaitjai, ditá nagkaesau ajuntuawagmatai, uwemjauwaitjai
asutnauwaitjai. Kuashtá mantumain achigkata tuinamun.
337 2&RULQWLRV੄12

nemagbaunum imanikan waitiajai.


Apu Jisus Pablo iwaintukbau Kakakchauwa nunin diijuinakuishkam,

12
1੅'HNDVNHQPDJZLNLHPHPDW‫ێ‬ wika Kristu senchijí ajutu asamtai,
mamtak shiig awajtatsui, tujash wishakam senchigtin dekapmamjai.
Apu Jisus mina iwaintugkamun
Pablo Kristu nemajuidau
wainkauwaitag nuna tajai. 2-3੅Wainjai
Corintonmaya uyumasa
makichik aents Kristu nemagnun,
anentaimtamu
catorce mijan nagkaemawai kampatum
nayaimpia nui iwakbau aajakua nu. 11੅Wi imaanjaujai betek mina pujutjun
Shiig dekatsjai ashí iyashijai jukimpash pachisan chichakmayag duka, atum
iwakabia, DWVDQXQLDFKNXVKZDNDQLQD‫ێ‬ chichamtijukmaugme. Wagki, atum
keash jukiabia, nunak imá Apajuik PLQDSDFKLWWVDMXPSHJNHJQXPFKLFKDJ‫ێ‬
dekawai. 4੅Duka nayaimpinum iwakam tumaina nu, tikich waitá jintinjamainak,
wajasá, chicham antushtain antukui jutii ainaji dekas chicham antujam
makichik aentskesh ujamainchaun. 5੅Nu amaintik, tuina nu antujuinakjum,
aentsua nuna wika emematmainaitjai, minak imanchau diiju asagmin. 12੅Wi
WXMDVKZLNDPDNLFKNLVKHPHPDWPDPDL‫ێ‬ atumiin pujusnuk shiig emamkesan
tsujai, ayatak wi kakakchamujua nuwi kuitabaijime. Dutikakun atum
emematmamjai. 6੅7XMDVKZLHPHPDW‫ێ‬ wainkashbau aidaunashkam imanik
mamtasan wakegaknush, tikima iwaintakun, jaunash etsagauyajai. Imá
wainkanuk tumaitsujai dekaskea nuna jaunak dutiktsaijai, ashí tikich
tau asan, nunin aig nunak tatsujai, mina aidaunashkam imatiksanuk dutikiajai,
imá eme anenjutsuk pujutjun diigtusag, DWXPVKDNDPZLGHNDV$SDMXtDZHPD‫ێ‬
wi chichaamugnash antugtuktinme muitag dusha dekajuatajum tau asan.
tusan wakegau asan. 13੅$WXPHNLPiPDNLFKLNZDMtGXWLNDFK‫ێ‬
7੅$SDMXtPLQDGHNDVLPDQXQLZDLQWXJ‫ێ‬ baunmag, tikich Jisusa nemajuina nujai
kauwa duwi, ni imá wagaaku betekak juwakchaugme, wi atumin:
anenmami tujutu asa Apajuí jatan Yainkatajum, tusan segachuitjim duwi.
sujusuí, nunú jatak mina iyashjunak Tujash wi atumin wake besemag
jagkí ijuam najaamaina imatijuauwai, egketuauwaitjim duka tsagkugtugtajum.
nunak iwanch dutijuauwai mina
waitkagsatatus. 8੅Dutijuamtai Apajuin Pablo kampatuma junash
kampatumá segajai: “Wi waitiag nuna ijagsatjime tibau
emegkatjukti”, tusan. 9੅Tujash Apu Jisus 14੅Kampatuma junash ijagsatjime

chichagtak: “Amek wi aneamu asam, tusan umintsan pujajai. Yamaishkam wi


ashí ame atsumamugmea dushakam DWVXPDPXVXMXVWDMXPWXVDQXNZDLWNDV‫ێ‬
imanisag ajutjamtatui, wagki mina chattajime. Wika atumin ajutjamaina
senchijua nunak aents kakakchauwa nui nunak egatsjai, LPiDWXPQDNZDLQNDWD‫ێ‬
iwainajai”, tujutmayi. Tujutiu asamtai san wakejajime. Aents uchigtin aina
shiig aneajai wi kakakchauwaitag duwi, nuuwai uchijinu atinun kuichkin
Kristu senchijiya nunash dekaatnume ijumaina duka, uchi aina duka apajinu
tau asan. 10੅Nuaduí shiig aneajai atinnak dutikmaitsui. 15੅Nunin asamtai
kakakchau asan. 3HJNHJFKDXQFKLFKDJ‫ێ‬ wakeesan ashí wi dutikmainaitag nunak
tuinakuish, atsumaknush, mantuatatus yaigta tajime. Nunisnuk mina iyashjuish
aintuinakuish, utugchat ajutkuish Kristu waittsattajai, DWXPZDNDQPLLQPHJNDH‫ێ‬
2&RULQWLRV੄12੄13 338

kaijum tusan yayakun. Wi atumin imá jimag nuniachkush kampatumkesh


senchi aneajime, dutikamaitkujum etsegtuinakui, atum wajuk dutikattagme
atumek minak imatikajum anentsugme. duka tumainaitjume. 2੅Yaunchuk wi
16੅:LDWXPLQVHJDNXQZDLWNDVFKDXZDLW‫ێ‬ jimaja juwi ijagsatasan tajuawabiajim
jim nuna shiig dekajuinayatak, wainak duwi, pegkegchau takaajum duka
ajankas tsanugmagtatus tu wekaewai idaisatajum tiuwaitjime. Tuja nui pujus
tujutuinawai. 17੅¿Wisha tikich yatsug tikich pegkegchau takaunash suwimkan
aidaun awetibiajim duwiká tsanugbaijim? susattajai tiuwaitjim nunak awentsanuk
18੅Titun atumiin awemakun niijai tikich tajime: :LDQXtDWXPLQDWDNW~LMDJVDWD‫ێ‬
yatsutan awemabiajai, ¢'XNiWVDQXJPD‫ێ‬ san minittag nunikman, pegkegchau
jagmaya kuichkin sujustinme tusa? Tituk taká batsatjumin wainkan suwimkan
wijai betekai, wagki atumin yaimpaktatus amasaijim tusan. 3੅Nuna dutikakui,
wijai betek takau asa. Kristu nigki niina takatjin inata duka
19੅Aneetaig yatsug aidauh, ubag shiig dekaattagme. Kristuk atumin
aidauwah, atum anentaimsagmek, tuke dutijamatta duka kakakchauchui; niina
aneas ayamjumakagtatus tuinatsuash senchijinak atumiin iwainaktatui.
tautigmesh amainaitjume, tujash 4੅Dekaske nigka senchigtuchua nunin

nuninchauwai. Jutiik ayatak Kristu wajasuí, nunikmatai yupichu achijaju


nemajin asaja, Apajuish dekamunum ainawai, WXMDVK\DPDLN$SDMXtVHQFKLML‫ێ‬
shiig pujustinme tau asá yaigtasa taji. jai pujawai. Jutiishkam nunisaik ni
20੅Wagki, wi atumin wainkatasan kakakchau aajakua nuninuk ainaji,
takaman, atuminian pegkegchau tujash Apajuí senchijin Kristujai ijunja
wainkata tachamun atum jiyaniakjum, pujuinaji, atum chicham ujakta tau
wainka kajegkagtakjum, kajeakjum asaja.
tupandaikajum, SHJNHJFKDXFKLFKDJGD‫ێ‬ 5੅Atumek niimastajum dekas

yakjum, chicham patatdayakjum, pegkejash takaajum, DWVDSHJNHJFKDX‫ێ‬


ememakjum, wainka pachimdaekajum wash takaajum nunú. Atum pegkeg
EDWVDWMXPLQMHJDVKWDMDVKWXVDQSX\DWD‫ێ‬ takaakjumek Jisukristu atumiin pujau
jai. Nunú nuniakjumin wi atumin asamtai nuniagme. Tujash Apajuiyai
kajegkan jiyaka ai, atum minai pegkeg kajintsá anentaimchakjumek, SHJNHJ‫ێ‬
dekatasa dakagbauwa nu nuninchau chau takaakjum nuniagme. 6੅Atumesh
diigsaijum tau asan. 21੅Nuigtushkam itusagmek jutii kuashat dekapsamu
puyatajai wi ataktú ijagsattajim duwi, asaja, GHNDV.ULVWXFKLFKDPHWVHJWXJ‫ێ‬
atum ainajum anuiya yaunchuk kata tusa awemamu ainag dusha
nagkamas tudau takainak, pegkegchau dekaawajum tusan wakegajai. 7੅Nuniau
takataijinak idaitsuk, tsanijimtanak DVDQDWXPVKDNDPSHJNHJFKDXWDNDVDL‫ێ‬
tunamatjag batsamtau asagmatai, jum tusan Apajuin aujtajime, wi
Apajuí atumiin datsamtan sujusmatai Apajuin aujag nunak, wi Kristu chicham
buutig tusan. etsegtugkata tusa awemamuitag nuna
dekajuatnume tusanuk tatsujai. Nunak
Anemtikaku inagnaku ayatak pegkeja nuna takastinme tusan
kumpamkagtamu tajime, DWXPMXWLL.ULVWXDZHPDFK‫ێ‬

13 bauwa nunin diijatjuminig. 8੅Jutiik


1੅Yamai minittag nuuwai

kampatuma juna ijagsattajim dekaskea nuna shiwagmamaina duka


nu. Aents pegkegchau takaun wainkau, makichkish takamaitsuji, chicham
339 2&RULQWLRV੄13

dekaskea duke takamainaitji. 9੅Atum dakujusa pujustajum, nuniakjum


shiig ichichmamjajum pujajum duwi, wi ichichdaitajum, makichkia duke
kakakchauwaitkunush shiig aneasan anentaimtuinakjum shiig agkan
pujajai, nuniau asan pegketnume anentaimsa batsamsatajum, Apajuí
tusanush Apajuinak tuke aujtajime. atumin anempau asa pegké pujutan
10੅Nuniau asan eke atumiin minitsuk, sujamsawa nunú atumiin atí. 12੅Makí
juna papiin agajan awetajime, wi makichkitijum pempentunisjumek shiig
atumiin taakun najam tiijim tusan, Apu anendaisajum kumpamdayatajum.
-LVXVDNDWXPLQZDLWNDVWLWXVDJVHQFKLML‫ێ‬ Jisusa nemajin juwi batsata dushakam
nak sujuschauwai, ayatak atumin yaigtí ashí kumpamjamainawai.
tusa sujusuí. 13 ੅$SX-LVXNULVWXZDLWDQHQNDJWD‫ێ‬

muji, Apajuí anenkajiya nu, Wakaní


Ashimku akatmabau Pegkejiya dushakam ashí atum
11੅Yatsugaidauh, ubag aidauh, juna aidaujai atí.
inagnakun tajime: Pegké pujakjum Aatus atí.
PABLO PAPÍ AGAJA
GALACIANMAYA AIDAU AWETIMU

nawai. 8੅Tujash jutii pegkeg chichaman


Pablo Galacianmaya atumin ujakuitjim nuna, QD\DLPSLQ‫ێ‬
aidau kumpabau maya aentskesh yapajia jintinjabiagtaik,

1
1੅Witjai Pabloitjai, aentskesh Apajuí suwimkan sumainai. Minashkam
awemashbauwaitjai, wika Jisukristu wi tibaujun yapajian jintiitaik nigki
maamu aajakunak ni Apají Apajuí suwimkan sujumainai. 9੅Duwik timajim
inankiuwa nunú awemamuitjai. 2੅Nunin nunak awentsanuk tajime: Makichik
asan wi juwi ashí yatsug aidau, ubag aentskesh, \DPDMDPFKLFKDPDQWXNXLW‫ێ‬
aidau Jisusa nemajin batsata nujai jum nuna yapajia jintinjabiagtaik
kumpamkun papiin agatjime, atum Apajuí suwimkan sumainai.
Galacia nugkanum batsatjum nuna. 10੅Wi juna tajim nunak aentsun shiig
3੅Apajuí iina Apajiya nunú, Apu awajkatasanuk tatsujai, wika Apajuí
Jisukristujai wait anenjamag, shiig shiig awajkata tabaunum takaajai. Aents
agkan anentaimsa pujutan atumnash aidaujai shiig juwakta tusanush egatsjai,
amastinme. 4੅Jisukristuk nigki jutii ZLDHQWVXQVKLLJDZDMNDWDVDQQXQLDN‫ێ‬
WXGDXMLQPDQWDPQDWDWXVWVDJNDPDQNDX‫ێ‬ nuk Kristu inakechu amainaitjai.
wai, \DPDLMXQXJNDWXGDXQXPEDWVDWDL‫ێ‬
Pablo takatji
nag nui agkanmitkagmata tau asa, ii
Apají Apajuí wakega nunisag. 5੅Nuaduí 11੅Yatsug
aidauh, ubag aidauh, ju shiig
¡Apajuiya duka tuke ememattai atin atí! dekaatajum: Wi chicham yamagman
Aatus atí. HWVHMDJMXQDNDHQWVDQHQWDLPVDWLEDXQD‫ێ‬
kesh etsegtsujai. 12੅Wika aentskesh
Atsawai tikich chicham jintinjuamtaig dekaachuitjai, imá
uwemtan sukagtumainuk -LVXNULVWXDGXNHPLQDNGHNDPWLMXDX‫ێ‬
6੅Atum Kristu wait anenjamjamtai wai.
Apajuí nemagkauwaitjum nunú, tikich 13੅Atumek wi yaunchuk mina pataag

aidau yamajam chicham uwemtan judío aidau takataijin umiakun wajuk


sukagta nuna yapajia etsejuinamu pujujakuitja duka antukuitjume, Jisusa
antukjum, Apajuí tupanjaujum nuaduí nemajin aidaun ainjan, dita chicham
anentai jegatsjai. 7੅Dekaskenmag tikich DQWXLQDPXMLQHPHJNDWNDWDVDQZHNDHWX‫ێ‬
\DPDMDPFKLFKDPHWVHJEDXDVDPWDLJ‫ێ‬ yag nunú. 14੅Wika mina nugkajuiya
kish tuinatsui. Nunin aig tikich aidau aents wijai betek tsakakú aidaunak ashí
tsanugmainakui nuniagme, nu aidau wagagsan, mina muuntug judío aidau
.ULVWXFKLFKDPHQHPHVMDWDWXVZDNHJDL‫ێ‬ umitaiji aina nunak imatiksanuk

340
341 *iODWDV੄1੄2

umikuitjai. 15੅Tujash Apajuí wisha wainka takaatsjash tau asan. 3੅Tujash


akiintsaig, wait anenjug minak Tito wijai wekagush, griego aents aig
etegtuauwai. Dutijuau asa, 16੅niina pakamakti tichajui. 4੅Nuninaig tikich
Uchijinash iwaintugkauwai, judiuchu dekas Kristu Jisusa nemajuinachiatak,
aidaunash Kristuk dekas Apajuí uumak wisha Kristu Jisusan nemagjai,
Uchijiyai tusa ujaktí tujutu asa, tusag jutiiní wayaa dekamatatus
dutijuamtaish aents aidaunak: :DMXNDW‫ێ‬ yujasajui, MXWLL-LVXVDLDJNDQPDJDXZDL‫ێ‬
taja, tusanuk iniaschabiajai. 17੅Mina, tag nuna, ataktú awagtamki judío aidau
Jisus chicham etsegtugkata tusa eke umitaijiya nui aputamsagtatus. 5੅Tujash
etegtatsaig, yaunchuk etegjamu aidau jutiik machikish ditak antugkashbaiji,
Jerusalén batsatunakesh jegajuan yamajam chicham dekaskea nu jutii
iniasta tusankesh wetsuk, tutupnik etsegbau antukuitjum duka, atuminish
Arabia nugkanum wenu wakettsanuk nunisag atí tuidau asaja.
Damasco jegauwaitjai. 6੅Jisukristu nemajin aidaun apuji
18੅Jisus wantintugkamu kampatum aidauk, QXLJWXN\DPDMDPFKLFKDPQD‫ێ‬
mijan nagkaemai, Jerusalén Pedro kesh ujatkachagmayi, (wika dita
wainkatasan jegaan, niijai quince wajukuk aajakú ainawa nunak
tsawan pujusuitjai. 19੅Tujash nuwig Jisus puyatjatsjai, wagki Apajuí diismak ashí
mina chichameg etsegtugkata tusa betek ainag duwi). 7੅Apajuí Pedron judío
etejamu aina nunak tikichnakesh aidau ujaktá tusa awebauwa nunisag,
wainkashbaijai, imá Jacobo Apu Jisusa minashkam yamajam chichama ju
yachiya nunak wainkabiajai. 20੅Wi juna judiuchu aidau ujaktá tujutbauwa
agatjim junak, Apajuí emtinish nunak dekagtuawajui. 8੅Apajuí Pedron:
waitjutsuk dekaskea nunak agatjime. Judío aidau yamajam chicham ujaktá,
21੅Jerusalén pujusan Siria nugkanum tusa awebauwa duke minash: Judiuchu
nagkaemakiuwaitjai, Sirianmayan aidau ujaktá, tusa awetiuwai. 9੅Apajuí
weuwaitjai Cilicia nugkanmashkam. dutijuamua nuna Jisukristu nemajin
22੅Yatsug aidau, ubag aidau Jisusa aidau apuji Santiago, Pedro, Juan aina
nemajuidau Judea nugkanum batsatuk, nunú dekajuawag, minak Bernabejai
minak igkuntus waitujakchaju ainawai. apatukag uwegnum achigmainak shiig
23੅Nunin asag: “Yaunchkek jutiin anenjamsagmayi. Dutijamawag jutiinak:
DLQWDPDN\DPDMDPFKLFKDPHWVHJEDX‫ێ‬ Judiuchu aidaunum takastajum,
nash emegkaktatus wakeyin aaya nunú, tujamak ditak: -XGtRDLGDXQXPWDNDVDJ‫ێ‬
yamaik niishkam Kristu chichamen tatji, tiagmayi. 10੅Dutijamawag:
etsegtawai”, tujutuinamun antugtuinak, Ujunauch aidau Jisukristun nemajuidau
24੅Apajuin emematiajui. Jerusalén batsata nunú yaigtajum,

2
1੅Catorce mijan inagkeakin, ataktú tujabiajui. Nunak wishakam shiig
Jerusalén wegakun Bernaben, NXLWDPVDQWDNDVWDVDQNDNDQPDPVDELD‫ێ‬
Titujai ayauwaitjai. 2੅Tujash nunak jai.
Apajuí wetá tusa dekamtijuamtai
wegabiajai. Nunikan, wi judiuchu Pablo Antioquía pujus
aidaunum yamajam chicham Pedro jiyakbau
etsegbauwa nuna etsegkabiajai. 11੅Tujash Pedro yaakat Antioquía taa,

Nuigtushkam Jisukristu nemajin aidau yatsut bakumamainun nuniau asamtai,


apujinash ujakbaijai, wi takaag nunash tikich Kristun nemajin aidau emtin
*iODWDV੄2੄3 342

jiyakbaijai. 12੅Yama nagkamchakug wiki bakumamainaitjai. 19੅Chicham


judiuchu aidaujai ijunag yu pujayatak, umiktinun umiktasan pujaknuk, jakaujai
Jerusalegnumia aidau Jacobo awemamu betekak wenu pujubiajai. Tujash yamaik
kaunkamtai, ditak pakamaku asagmatai, chicham umiktin aidauk, ashí mina
nuna ishamak tupaag wekagas, ijunja WXGDXJMDL-LVXNULVWXDFKLQDJPDQWDP‫ێ‬
yutanash idayas wekagu asamtai. dauwa nui nagkaanjamtai agkanmagan
13੅Pedro nuniaun wainainak, tikich judío tsagagjai. Nunikan Apajuijai pujajai.
Jisukristu nemajuidaushkam, MXGLXFKX‫ێ‬ 20੅Nuniku asan wichauwaitjai iwaaku

jai ijuntuja yutanak dakitjajui. Nu pujag nunak, Kristu minai puja nu


nudiagtai Bernabeshkam judiuchujai iwamtijawai minak. Wi yamai iwaaku
ijunja yutanak dakitjabi. 14੅Tujash pujag nunak, Apajuí Uchijí mina anentu
pegkeg chicham dekaskenum etsegna asa, minai mantamdauwa nuanuí
nuna betek umiinachun wainkan, aents kajintsá anentaibauwai pujajai. 21੅Apajuí
tuwakbaunum Pedro chichagkun: “Ame DHQWVXZHPMDWQXPHWXVDZDLWDQHQNDJ‫ێ‬
judiuwaitkum judiuchu wajukmaina WDNGXWLNDPXML\DQXQDNZLNDGDNLWDWV‫ێ‬
nunimum dusha, ¿wagka judiuchu jai, WXMDFKLFKDPXPLNWLQDQXXPLDPX‫ێ‬
aidaush judío wajukena nuninuk QXP$SDMXtSHJNHJDLQDJPHWXMDPDL‫ێ‬
emaktasamesh wakejame?”, tibaijai. naitkuig, Kristuk wainak mantamdau
amainai.
Judiuchu aidaush judío
aidaushkam Jisukristui kajinas Wakaní Pegkejiya duka Jisukristui
anentaimainak uwemkajui kajintsá anentaibaunum junawai

3
15੅Jutiik dekas judío ainaji, nunin 1੅¡Atum Galacianum batsamin

asaja chicham umiktina dushakam shiig aidautigmek anentainkachu


jintintuamu ainaji, judiuchu aidau ainagme! Wi anuí pujusan, Jisukristu
chicham umiktinnash dekachu aina achijam jakauwai tusan etsegkui, paan
nuninuk ainatsji. 16੅Iman ainayatkuish DFKLJEDXZDLQNDMXPDQHQWDLPWXPDL‫ێ‬
chicham umikmawaik pegkejaitme tama naitjum imatiksajum anentaimtibiujum
amainchauwa nu dekaidau asaja, jutiik nunash, ¿ya atumnash chicham
imá Jisukristuig kajintsá anentaimainaji. dekaskea nuna umikainum tusash
Jisukristui kajintsá anentaibaunum tsanugmajaje? 2੅Juna aigkatnume tusan
Apajuí, pegkeg ainagme tujamtin wakegajai: ¢:DNDQt3HJNHMLMXNLXZDLW‫ێ‬
asamtai, chicham umiktá tibauwa nu jum dusha, chicham umiamunmag
umiamunmag, Apajuik pegkejaitme jukiuwaitjum, atsa Jisukristui kajintsá
tujamchatnai. 17੅Nunin asamtai Kristu anentaibaunum jukichukaitjum? 3੅Atum
dekaskeapi tabaunum pegkejaitme tama Jisukristui kajintsá anentaibiagtai,
atasaja egainag duka, jutiish tudaugtin Wakaní Pegkeji niina senchijin
asaja nuninaji. Tuja Kristuig kajintsá amasajui, Apajuí wakegamun
anentaimainaku chicham umiktajum takastinme tujamu asa. Tujash ¿wagka:
tibauwa nunú uminatsug dushakam, Jutiik kakanmamainaitji Apajuí
tudau weenaku nuninatsji. 18੅Wi aents wakegamu takasta takuik, tajume?
DLGDXQ-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDLPNX‫ێ‬ 4੅¿Kuashat pegkeg takaidau asajum

jum uwemainaitjume tiu ayatkun, dekas waitkam asauwaitjum duka, ZDLQNDJ‫ێ‬


chicham umiktajum tibauwa nu mek waittsauwaitjum? 5੅Apajuí Wakaní
umiakjum uwemainaitjume takunuk, Pegkeji sujamsau asa, DWXPZDLQNDVK‫ێ‬
343 *iODWDV੄3

baun iwaintugma nunash ¿chicham umiauk, nu umiamua duwik tuke


umiktajum tibauwa nu umiamunmag pujutnai”, tawai.
dutika, atsa Kristu pachisa etsegbau 13੅Chicham umiktina nuna umiinachuk

antukjum kajintsá anentaimu asagmin suwimkan jukitnume tibau aajakua


dutikatsuak? nunak Kristu agkanmitkagbauwai, iina
ayamjutpakta tau asa ni suwimkan
Apajuí Abragjai chicham apakbau juwak mantamdauwai, nunisag
6੅“Abragkak Apajuiyai kajinas agagbaunmashkam: “Aents maamua nu
anentaimu asamtai, Apajuishkam numinum nenam awa duka, Apajuí
pegkeg diisuí.” 7੅Jujú atumek shiig DHQWVWLNLPDNDWVHNWXGDXJWLQGXWLNDWD‫ێ‬
dekaatajum, dekaskenum Abraham jum tibau asa dutikam awai”, tawai.
wegantu aina duka, Apajuiyai kajinas 14੅Nunak Apajuí Abragkan pegkejan

anentaimin aina nu ainawai. 8੅Tuja anagkuauwa nunash, judiuchu aidaush


yaunchuk chicham agagbau aajakua Kristu Jisusai dekaskeapi tabauwai,
nuwig, judiuchu aidaunash dekaskeapi Apajuí Wakaní Pegkejin anagtamauwa
tabaujinig Apajuí pegkeg ainawai tama nunash jukitnume tabaunum nunikui.
agtin dekau asa, emtika Abraham
pegkeg chicham ujakbau aajakuí: “Ashí Chicham umiktina duka Apajuí
nugkanmaya aents aidauk imá aminig anagkagtuamujiya nunak
pegkegnum yaigbau agtinai”, tiuwai. emegkaumaitsui
9੅Nu aatus asamtai Jisusai kajinas 15੅Yatsug aidauh, aents aidauti
anentaimaina dushakam, Abragjai nunitaijiya nuna pachisan tajime:
betekak pegkegnum yaigbau ainawai. Makichik aents tikich aentsjai
10੅Ashí aents: Chicham umiktin chichaman umiinak papiinum agajag
yaunchuk agagbauwa nunú umiaku nuní atí tusa ɹrmamunak,੆a makichkish
uwemainaitji, WXLGDXNGLWDEDNXPD‫ێ‬ nuna esaktumainuk, nuigtú eketus
mainnumag batsatainawai. Wagki, dutikmainush atsawai. 16੅Numamtuk
agagbaunum chichaak: “Ashí aents Apajuí Abragkan anagkuak: “Wiki
chicham umiktin agagbauwa nuna yaigtinaitjame, dutiksanuk amina
imatiksag umiinachuk, suwimkan tijajumnash yaigtinaitjai”, tiuwai. Tuja
jukitnume”, tibauwai. 11੅Dekas duka agagbauwa nui Apajuí Abragkan
paantai, makichik aentskesh chicham anagkuak: “Tijajumin kuitamkatnaitjai”,
umiktin agagbauwa nuna umiak Apajuí tibau awa duka: “Kuashat tijajum
pegkeg diiyam amaitsu duka. Ni aidaun kuitamkatnaitjai”, tatsui,
chichame agagbaunmashkam: “Aents “makichik” tawai, nunak Kristun taku
pegkejan takaa duka, imá Apajuiyaig tiuwai. 17੅Wi tajim duka juuwai: Apajuí
kajintsá anentaibauwa duwik ajumaish Abragjai Kristun pachisag chichaman
tuke pujustinai”, tawai. 12੅Chicham DSDN~DLQDQXQDNGXWLNVDJNXLWDPNDX‫ێ‬
umiktina duka Apajuiyai kajinas wai, dutikamu asamtai cuatrocientos
anentaimu tuke pujutnai tatsui. treinta mijan nagkaemai, Moisés
Chicham umiktina duka: “Aents chicham umiktinun agajua nuwish,
chicham umiktina nuna imatiksag Apajuí anagkagtuamujiya duka nunisag

a¬3.15 Chicham ɹrma tawa juka iina chichamenig tumainchau asamtai, nuigtush yapajiash
tumainchauwa duwi jutiksaik ukuaji.
*iODWDV੄3੄4 344

juwakui. 18੅Apajuí anagtamauwa nunú \DPDLNFKLFKDPXPLNWLQXNDWVXPDL‫ێ‬


FKLFKDPXPLNWLQDQXXPLDNXMXPDLQDLW‫ێ‬ natsji.
kuig, ni anagtamauwa duka wainak 26੅Yamaik ashí Apajuí uchijí ainaji,

amainai. Tujash Apajuik Abragnak: Wi Kristu Jisusai kajintsá anentaimaidau


wait anentau asan yaigtinaitjame, tusa asaja. 27੅Nunikaju asaja yamimakagji
anagkuauwai. .ULVWXMDLLMXWNDXSXMDPXLZDLQPDPND‫ێ‬
19੅Aatus aish, ¿wajinma atsumnawa tasa. 1XQLNXDVDMDQLZDMXNHDQXPDP‫ێ‬
chicham umiktina dusha? Chicham tuk wajainaji. 28੅Dutikamu asaja juka
umiktina duka ayatak aents aidau judiuwai, griegowai, inataiyai, LQDVKWDL‫ێ‬
tudaujin dekaatnume tabaunum yai, aishmagkui, nuwai tabauk atsawai,
dutikamui, nunú nuniai Apajuí wagki Kristu Jisusai ijutkau ainag
Abragkan: “Tijajumin yaigtinaitjai”, QXZLJDVKtDWXPDLGDXWLJPHNPDNLFK‫ێ‬
tusa anagkuauwa dushakam akiinauwai. kia nunin ainagme. 29੅Atumek Kristunu
Chicham umiktin aajakua nunak, Apajuí asajum Abraham wegantu ainagme,
QD\DLPSLQPD\DDHQWVXQDZHWL0RLVHV‫ێ‬ nunin asajum Apajuí Abragkan
nak ujakam, niishkam aents aidaun anagkuauwa dushakam imatiksagmek
ujakuí. 20੅$EUDJNDNWLNLFKFKLFKDPMXW‫ێ‬ jukiagtin ainagme.

4
kati tusag atsumjachui, imá Apajuik 1-2੅Juna augmattsan ujaktajime:

niina igkuas dutikatnaitjai tusa Aents makichik uchigtin asa, ni


anagkuauwai. jaak nuna uchin: Ashí midau wají aina
duka aminu atí, tinu ainawai. Uchijin
Chicham umiktina duka Kristu tayatak, duka tikima uchuch asamtai,
dutikauwa duwi nagkankauwai tikich aentsun: Ame kuitamsam
21੅Apajuí Abragkan anagkuauwa duka, muumpagmatai sujuttsatin atá, tinai.
Moisés chicham umiktinun agajua Apají aaja tibau akush uchik, wajiik
nujaig mai pegkejai iina yaimpau asa. dekas niinu aigkishkam, nunú aentsun
Tuja chicham umiamunum aentsuk inakega nunin we pujus, tsakaak niinu
uwemkatnume tibauwaitkuig, nu emawai. 3੅1XPDPWXNMXWLLQDVKQDJNDH‫ێ‬
umiamunum pegkeg ainawai tama tamui, yaunchkek jutiish dekachu asaja
amain ainaji. 22੅Tujash agagbaunmag uchijai betek aajakuitag duwi, chicham
ashí aentsuk tudau achikbauwa nunin umiktina duka jutii judío aidautinak
ainawai tujamji, ya aidauwa Jisukristui inak itugmaina numamtuk achikam
kajinas anentaimiagtatua, nu aidau batsamajakuitji. Nuniajin atum
Apajuí anagkagtuamua nunak judiuchu aidautigmek, ju nugka
jukitnume tujamu asa. juwiyan pegkegchau pachis jintinamu
23੅Nu ii kajintsá anentaimtumaina nu umijujakuitjume. 4੅Nuní batsatjin Apajuí
eke taatsaigkik, achijatin aidau aentsun tibauwa nunú tsawan uminkauwai,
achig chimpia pujuja numamtuk QXQLNPDWDLQLLQD8FKLMLQDZHWXJPDX‫ێ‬
chicham umiktina duka aputamajakuí. wai, dutikam makichik nuwanum
24੅Chicham umiktina duka, inak uchin egkemak akiinauwai, nunikmatai
NXLWDPDNMLQWLQWDPDQXPDPWXNNXLWDP‫ێ‬ chicham umiktinum tawa dutiksag
jamajakuí, Kristu taamtai niiní kajinas dutikawajui, niishkam chicham umiktin
anentaimaidaunak, pegkejaitme tama tawa nunak dutiksag umikuí. 5੅Chicham
agtinme tujamu asa. 25੅Tujash yamaik umiktajum tibauwa nu umiktasa waitú
yaayai kajintsá anentaimainaji, nuaduí batsatutin, Kristu agkanmitkagmamtai,
345 *iODWDV੄4

niiní kajintsá anentaibaunum Apajuí yamajam chichaman ujayajim nunak,


uchijí waigtinme tujamu asa. 6੅Kristu jaakun senchi waitiayatkun wekaesan
agkanmitkagmau asamtai, Apajuí ujayajime. 14੅Nunú jata mina waitkajia
Wakaní Pegkejiya nuna awetugmauwa nunú, atumnak shiig antumainchau
nu ichashtamkui: “Mina Apag” tuinaji. awajtamianume. Nuna imaniakuish
7੅Nunin asamtai yamaik inaku dakitjugjum idaitutsuk, nayaimpinmaya
waitkataiya nuninuk ainatsjume, Apajuí aents nuniachkush Kristu Jisus taamtai
uchijí ainagme, nunin asajum atum NXLWDPDLQDLWMXPLPDWLMXVMXPNXLWDPMX‫ێ‬
Kristu nemagbaunum Apajuí sujamsatna kuitjume. 15੅¿Nunú imanika shiig
dushakam jukitnaitjume. aneejakbaush, yamaish wajukagmea
sakapakugme? Atum wi mina jiijuí
Pablo Kristu nemajuidau puyatjusa waitiakui, jiish ukuintaitkuig atumi jiim
anentaimtamu ukuinka sujumain awatuyujum nuaduí
8੅Atumek yaunchkek Apajuik dekachu tajime. 16੅¿Wi atumin dekas chicham
asajum, wainka apajimtai aina nu dekaskea nuna ujakuitjim duwiká
umigkujum waitujakuitjume. 9੅Tujash minak dakitjajum?
yamaik Apajuí atumjaish ijutkau 17੅Aents atumin senchi yaigtasa

asamtai, yaita Apajuish duka shiig wakejajime tusa imatjutpaina nunak,


dekajume. Apajuishkam aikasag jutiiní datumtamjag, dita waitan
atumnash shiig dekagmajume, atumesh jintinjamaina nunak jintinjamatasag
ya ainagme nunak. Nunin aish ¿wagka imatjutpainawai. 18੅Dekas tikich
atumnash yaimpamainchau, nuigtush yaigtasa wakegamua duka pegkejai,
uwemtijamainchau, Apajuiyai ayatak tujash pegkeg anentaiyai dutikamua nu.
datumtamain aina dusha, ataktú Nuna aatus dutikauk, tuke nuninuk
waketjukjum umigkatasagmesh amainai, imá wi atumjai pujuttag duwi
wakegagme? 10੅Atumek Jisukristui nunitsuk.
kajintsajum anentaimiatkujum, mina 19੅Mina uchig aidauh, wika nuwa

pataag judío aidau Kristun kajinas uchin najaimak waitama imanikan


anentaimtuchu aidau wajukena ataktú atumiin waitiajai, atum Kristu
nuniagme. Nuniakjum yaunchuk Moisés umigkujum niijai ijutkau pujachu
agagbaunum: Tsawan, nantu, mijan asagmin. 20੅Wakegajai, utugkanuk
aina juna pachis tibauwa nu, jutsu yamaya juwik atumiin taan tikichin
Apajuin shiig awagmatai tusajum yapajian ujakajim tusan. Atumiin
umiktasajum takaagme. 11੅Atum ju kuashat anentaimtakun, wajukawajak
dutikakjumek, ZLDWXPLQMLQWLQWXDPLD‫ێ‬ anentaimjai.
jim duka umiatsjume. Nuniakjumin wi
atumin jintintuamiajim nunak, ZDLQND‫ێ‬ Agar Sarajai augmatbau
nuap jintiaja tusan uyumajai. 21੅$WXPFKLFKDPXPLNWLQDQXXPLNWD‫ێ‬
12੅Yatsug aidauh, wi wajukauwaitag sajum wakegautijum tujuttajum,
nuniktajum tusan segajime, wisha atum ¿Atumek antukchaukaitjum chicham
wajukeajum ankauwaitjai, chicham umiktin juna tawa duka? 22੅Nu
umiktin aidaun umiakun pujusan. agagbaunmag, Abragkak jimag uchi
Atumek minak makichkikesh tutitag ajujakuí tawai, makichik uchijiya nu ni
awajtukchauwaitjume. 13੅Atumek inakenia aajakuí, tuja tikich uchijiya
dekagme, wi yama nagkamchakun duka dekas niina nuwe inakchauwa
*iODWDV੄4੄5 346

nuwiya ajakuí. 23੅Agar inak aajakua nui uchijí ainagme. 29੅Tujash yaunchuk
uchi akiinauwa nunak, Abraham Sarajai Abraham Sarajai wakegau asamtai,
wakegau asamtai akiinauwai. Untsu Agarai uchi akiinauwai. Tuja Apajuí
Sarai akiinauwa duka, Apajuí akiinati tibau asa Isaac Sarai akiinauwa
DQDJNXDXZDQXXPLQEDXQXPDNLLQDX‫ێ‬ nuna, Agarai akiinauwa nu kajejujakua
wai. 24੅Jujú jimag nuwa aina juka numamtuk, yamaishkam chicham
kuashat anentaimtusa dekamain ajawai, umiktajum tibaun umiina nu, Jisukristui
makichik nuwa nu Apajuí Abragjai NDMLQDVDQHQWDLPDLQDQXQDNDMHMXLQD‫ێ‬
chichaman apakajua nuna iwainawai. wai. 30੅Apajuí chichame agagbauwa nui,
Tikich nuwa nunú Apajuí muja Sinaí Apajuí Abragkan chichajak: “Nuwa
tutainum chicham umiktinun Moisesan inaku waitkatia anka niina uchijijai
suwak, niijai chichaman apakua nuna jiikim awemata, wagki Sarai uchi
iwainawai. Agarai akiinaidauk inak akiinauwa nu juwamunak, Agarai
agtina nunú akiinkauwai. 25੅Tuja Agar akiinauwa duka jumainchau asamtai”,
anentaimtakuik, muja Sinaí tutai Arabia tiuwai tawai. 31੅Jutii Jisukristui kajintsá
nugkanum awa nuanuí Apajuí Moisesan anentaimaidautik, Agar inatai aajakua
chicham umiktinun susauwa nu dekaji. nuna uchijiya nuninuk ainatsji. Jutiik
Tuja nuigtushkam dekanui niiní akiinau Sara Abragkan nuwe inashtai aajakua
aina duka inak aina nunú. Nuigtú Agar nuna uchijiya numamtin ainaji.
anentaimtakuik dekanui, yamai yaakat
Jerusalén batsamas chicham umiktajum Kristu agkan etabiajua
tibauwa nuna umiktatus waituina duka nunisjumek pujustajum

5
inaku waitkataiya nunin asag, Apajuí 1੅Atumek chicham umiktajum

dekas uchijí ainatsui. 26੅Untsu Sara tibauwa nu umiktasajum waitú


inakchau aajakua nunú, nayaimpinmaya batsatutigmin, .ULVWXDJNDQPLWNDJPD‫ێ‬
Jerusalegka nuna iwainawai, nuna wajua nunisjumek agkan pujustajum.
uchijí aidauk jutii aidautiyaitji, dekas Ataktú chicham umiktin umiktasajum
Apajuí uchijí aidautik. 27੅Chicham waitiujum duka waketjukigpajum.
agagbauwa nuwishkam: 2੅Shiig antugtuktajum, wi Pablon tajime,

“Nuwa uchin uchigmachuh, atum pakamakjumesh Kristu yayamak


shiig aneasta, achattagme. 3੅Ataktú awentsanuk tajime:
uchijum atsugtamu asamtai. Aents pakamauk chicham umiktin
Shiig aneamugmin untsumkata, agagbauwa nunak imatiksag umimainai.
amek uchi uchigmaku 4੅Atum: Jutiik chicham umiktajum tibauwa

najaimatash dekapsachu asam. nu umiinaku, Apajuish pegkeg diyaam


Nuwa idaisamu aina nunú amainaitji, tuidau asajum Kristuk
imá kuashat uchigtin atin ainawai, tupanjaugme. Imá Kristuig kajintsá
nuwa aishintin aidaun nagkaesau”, anentaimjumin, pegkeg ainagme Apajuí
tawai. tujamaina duka atumek dakitjaugme.
(Junak kuashat aents aidau Kristui 5੅Tujash jutiik Wakaní Pegkeji jutiiní pujau

kajinas anentaimaidau Apajuí uchijí asamtai, Kristu dekaskeapi tau asajin


agtinai tusa tiuwai). pegkeg etamkauwa duwi, Apajuijai
28੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, atumek pujustinaitag nu dakainaji. 6੅Wagki
Apajuí Isaac akiinatnai tima akiinauwa pakamaku akush, pakamakchau akushkam
numamtuk akiinau asajum, Apajuí Kristu Jisusaig wainkayai, dekas Kristu
347 *iODWDV੄5

Jisusai kajintsá anentaimku Apajuí


aneamunum, tikich aidaujaish aneniamua Wakaní Pegkeji wakega
nuna Apajuik wakegawai. nunisaik pujumain
7੅Duwik shiig pujubiujum nunash, ¿ya 16੅Nuaduí tajime: Wakaní Pegkeji
chicham dekaskea duka umikaigpa wakega duke takaakjum, DWXPSHJNHJ‫ێ‬
tujabiaje? 8੅Aannak Apajuí aikagmachaje, FKDXZDNHJDPXWDNDWDGXNDLGDLVDWD‫ێ‬
nigka ayatak mina aentsug atinme tusa jum. 17੅Pegkegchau wakegamua nunak
etegtamjajui. 9੅Nunin aig atumin waitan Wakaní Pegkejig dakitawai, nunisag
jintinjamawaju aina duka, levadura piipich aentsnum pegkegchau wakegamu awa
ajuntuamuitak, ashí nanegbauwa nuna dushakam Wakaní Pegkeji wakegamua
wampushmitkama numamtuk awajtamkaje. nunak dakitawai. Aatus dakitjunidau
10੅Tujash antsagkeap batsamtatua tatsujime, asamtai, ii wakegamua nunú takaa,
Jisukristu ataktú aannak idaimitkagmak, Wakaní Pegkeji wakegamua nunú takaa
duwik batsabaijum nuninuk etabiagtaiyap, wajamaitsui. 18੅Tujash Wakaní Pegkeji
Apajuí atumin tsanugmaju aidaunak jintinjamkui ni wakega duke takau
suwimkan susattawa, tajai. asajum, chicham umiktajum tibau
11੅Yatsug aidauh, tikich aidau mina umiktasagmek anentaimtumaitsugme.
pachittsag: Pabloshkam Jisukristui kajinas 19੅Pegkegchau wakegamu takaamu paan

anentaimaidaunash pakamaktajum, tusa wantiina duka ju ainawai: Ekagmamu,


jintintui tujutuinawai. Nunú dekas ataik tsanijinbau, Apajuí tsuumain diyamu aina
PLQDSDWDDJMXGtRDLGDXNZDLWNDJPDLQ‫ێ‬ nu takaamu, ii pegkegchau wakegamua
chau ainawai. Wika: Jisukristu achijá duke tunamatja pujugbau, 20੅apajimtai
maamua nuanuig kajintsá anentaimkujum dakumkamu emematbau, wawejatbau,
uwemjau asajum pakamamaitsugme, tusan kajegkagtukbautak pujamu, tsuwat
etseju asamtai waitkajuinawai. 12੅Aents chichamtin, akasmamu, waa waamak
aidau atumin chichagtamainak: 3DNDPDN‫ێ‬ kajeamu, shiwagmatkagtamu, GDWXPNDJ‫ێ‬
jum uwemainaitjume, tusa jintinjamá tamu, niish kanaktatus imá anentaimin,
yujaina duka, dekas ditak juú tamawaik 21੅pegkejan takaidau kajejamu, nampeamu,

ashí tsupik ajapmain ainajama tajai. yuwa yuwakua wegamu, nuigtú tikich
13੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, atumnak jumamtin aidaunashkam tibaijime. Tuja
Apajuí etegtamag, chicham umiktajum juna pachisan yaunchuk tibaijim nunak
tibauwa nu umiktasa pujutnumag awaksanuk anemtikjime, jujú aidaun takaa
agkanmitkagbau ainagme. Tujash batsatuk Apajuí inamtaijinig wayaachagtin
agkanmitkamuitjai tusa ii pegkegchau ainawai tusan.
wakegamu takata duchauwai. Apajuik 22੅Untsu aentsnum Wakaní Pegkeji

wakegawai agkanmagau aidauk, tikichjai pujugbau aidauk: Anejatnai, shiig aneenai,


pempeentuniki aneenis yainikagti tusa. shiig agkan anentaimas pujuwai, waamak
14੅Chicham umiktin agagbauwa duka: kajeakchau, shiig awakagtin, wait
“Amek anenmamsam amejai ijutkau anenkagtin, ni tibaujinak betek uminai,
aidaush aneeta”, tawa nu imatiksaik 23੅tikichin nagkaesau anentaimtumachu,

umiamunum ashí chicham umiktinum awa niina pujutinak kuitamak pujuwai. Ashí
duka uminui. 15੅Tujash kuitamamkatajum, junin amain ainawai chicham umiktajum
pegkegchau chichagdayakjum, nuigtú timawa nuwish, jujú aidauk dutikmaitsui
SHJNHJFKDXWDNDJGD\DNMXPSHPSHHQWX‫ێ‬ tachau asamtai. 24੅Pegkegchau takatnak
niki anenita nunú atumek megkaekaijum. idaisatnume tusa Kristu Jisus jutiiní
*iODWDV੄5੄6 348

achinjau asamtai, jutiik Kristu Jisusai imanisaik batsatkuik tsawan jegakui, ajak
ijutkau pujuidau asaja, jakau pegkegchaun ajakmakbau juutia numamtuk Apajuí
takamaitsu nunin anenmamainaitji. pegkeg aina nuna sujabau jukitnaitji.
25੅Yamai Wakaní Pegkeji pujugmautik, nu 10੅Tsawan eke awa juwik ashí aentsuk tutit

Wakan takamtijusti tusa idaimamainaitji. awajtsuk pegkegnum yaigtajum, tujash


26੅Emebau achagmi, shiwagmaetash Kristu nemajuina nujai imá senchi
shiwagmaetsuk, tikich pegkejan yainiktasajum wakeetajum.
takainamu diisá pempeentuniki
kajegdayá batsamchagmi. Inagnaku ujaniamu
11੅Wi yamai junak mina uwejuí letra
Tikich aidaujaish muuntai agatjim ju diistajum. 12੅Kristu
pempeentunikjum yainiktajum numinum achijá maamua nuna pachisa

6
1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, atum etsejai waitkagsainum tuidau asag,
ainajum anuiya pegkegchaun takau pakamagtajum tujamainawai, aents
dekagkugmek, atum Wakaní Pegkeji aidaush shiig anenjustinme tusag.
wakega nunú takautijum yaigtajum 13੅Tujash dita pakamaku aina dukesh

esemamati. 7XMDVKDQHDVMXPGXWLNDWD‫ێ‬ FKLFKDPXPLNWLQDQXQDNEHWHNXPLLQD‫ێ‬


jum, QXQLDNMXPHVKDWXPHVKNXLWDPDP‫ێ‬ tsui. 1XQLQD\DWDNDWXPLQSDNDPDNWD‫ێ‬
katajum, dita pegkegchaun takaina jum tujamainawai, atum nunikagmin wi
dutiksagmek takasaijum. 2੅Atumek tima ankaje tusag ememagtatus.
XWXJFKDWDMXWMDPDLQDNXLVKSHPSHHQWX‫ێ‬ 14੅Tujash wika wiki eme anenmamtanak

nikjum yainiktajum, DDMDGXWLNGD\DN‫ێ‬ wakegatsjai. Wakegajai ii Apuji


jum Kristu timawa nu umiktatjume. -LVXNULVWXQXPLQXPDFKLQDJPDQWDP‫ێ‬
3੅Makichik aentskesh imanchauwaitak dauwa nunak ememattasan. Kristu
eme anenmamá wekaguk, tsanuumak tu minai numinum achinag mantamdau
wekaewai. 4੅Tikich pujamujinak diigtsuk, asamtai, wika ju nugkanmaya aidaunak
makí makichik ditá pujutjinak diimainai, uyumatsjai. 15੅Wagki Kristu diismak
nuniau asag pegkejan takainakjag shiig pakamaku akush, pakamakchau
aneemain ainawai. 5੅Wagki, makí makichik akushkam wainkayai. Dekas imana
Apajuí wakegamunash wajuk takainawa duka Wakaní Pegkeji yamajam pujutan
nunak diimain ainawai. sukagta nuuwai. 16੅Atum Apajuinu
6੅Kristu chichame atumin jintinjamuk, aidautijum, jujú tawa jutiksagmek
atum jintinbautijum ashí ni atsumamujig batsatutigminak, nuigtú Kristu nemajin
yaigtajum. mina pataag Israel aidautigminash,
7੅Wainkajum anentaimigpajum. Apajuí wait anenjamag shiig agkan
Apajuinak makichkish tsanumain ainatsui. anentaimsa pujutan amastinme.
Aents ni ajakmamujin juu aina numamtuk, 17੅Yamai nagkamsanuk utugchatan

makí makichik dita takasbaujin dutiksag aputugsatnume tusanuk wakegatsjai,


jukiagtinai. 8੅Aents ni wakejamujinak wagki mina asutuawagbau iyashjuí
takasuk, nuwiyanak juwak waittanum esamkamu ajutuina nuna diisan: Wika
wegagtinai. Untsu Wakaní Pegkeji inam dekas Apu Jisukristun inakempapitja
nunak umigkau aidauk, ditashkam tumamjai. 18੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, ii
QXZL\DQDNSXMXWWXNHDWLQDQXQDMXNLDJWL‫ێ‬ Apuji Jisukristu wait anenkagtamujiya nu
nai. 9੅Nunin asamtai pegkeg takata duka atumi wakanminish uyuntamsagti.
mijatkachagmi. Imaní batsatu asá, iish Aatus atí.
PABLO PAPÍ AGAJA
EFESONMAYA AIDAU AWETIMU

numpe ukaejamunum agkanmitkagma


Pablo Efesonmaya aidau kumpabau tudaunash tsagkugtamjauwai, nunak

1
1੅Witjai Pabloitjai, minak Apajuí imá niina anenkajinig dutijamauwai.
etegtua Jisukristu chichame 8੅Dutijabau asa jutiinak shiig kuashat

etsegtukti tusa wakegau asa awetiuwai. dekatan amasuí. 9੅Duwik nagkamas


Atum Kristu nemagkujum Apajuí aentsji Apajuí nigki anentaimas mina Uchig
waigkú aidautijum Efeso batsatutigmin .ULVWXQDZHPDWLQDWDMDLWLEDXQGHNDPWL‫ێ‬
kumpamjime. 2੅Atumnash iina Apají MDPDFKXDQXQDVK\DPDLVKLLJLZDLQWXJ‫ێ‬
Apajuiya nu, ii Apuji Jisukristua nujai mak dekamtijamaji. 10੅Nuniku asa ashí
wait anenjamaidau asag, shiig agkan nayaimpinmayan, nugkaya aidaujai
anentaimsa pujutan amastinme. ijumjattawai ni tibaujiya dutiksag,
dutikamtai Apushkam imá Kristuk tuke
Jisukristu nemagka atinai. Nunak ni tsawan tibauji jegatai,
pegkeg pujut juwamu uwaetsuk dutikatnai.
3੅Apajuí emematiagmi, iina Apuji 11੅Apajuik yaunchuk nagkamas

Jisukristun Apajiya nunú, nigki ashí jutiinak etegtamjauwai, dutijabau


pegkeg nayaimpinmaya aina nunak asamtai Kristui ii jukitnuk ajutjamainaji,
sujamsauwai Jisukristu nemagkaju nunak yaunchuk Apajuí ni wajuk
asajin. 4੅Apajuik nugkanash najantsuk GXWLNDWDWXVZDNHMXND\DDQHQWDLPWX‫ێ‬
jutiinak etegtamjauwai. Dutika: Mina juita, dutiksag dutikatnai. 12੅Nunak
Uchijun Kristun awematjai, dutikam dekatkauk jutii judío aidautin Kristui
aentsun ayamjak mantamnamtai, wi kajinas anentaimainakui uwemtijatjai,
ditan tudaugtuchu emaktajai, dutikam dutikam minak emematjitnume tujamu
mina emtijuish imanisag wantintinme asa dutikauwai. 13੅Kristu chichame
tujamu asa. 5੅Apajuik duwik nagkamas dekaskea nu etsegku, uwemat awai
imá niina anejattajinig: Wi ju aidaunak, tabau antukjum, atumesh Kristui
atak mina Uchig Jisukristu ditai kajintsá anentaimu asagmin, Apajuí
mantamnamtai imá niinig kajinas niinu etamak Wakaní Pegkejin
anentaimainakui, uwemtikan mina awetitnaitjime tusa anagtabauwa
uchig emaktin atajai, tiuwai. 6੅Nunak nunash amasajui. Dutijamau asamtai
Apajuik jutii wait anenjabaunum, niina yamaik niinuap ainaji tusa dekainaji.
8FKLMtDQHHWDLML\DQXQ~MXWLLQtPDQWDP‫ێ‬ 14੅Nunú Wakania nuuwai, Apajuí

namunum tuke emematjitin atinme tusa sujabau jukiagtin asajin emtika


dutikauwai. 7੅Nuna dutikau asa Kristu amasmauwa nu, MXWLLQDVKtDJNDQPLW‫ێ‬

349
(IHVLRV੄1੄2 350

kagma niina aentsji etamkatna duwi, jajutua pujau asamtai machikish agkau
GXWLMDPDPWDLDVKtMXWLLN$SDMXtVHQFKLJ‫ێ‬ atsa nunisag, ashí ni najankamunmash
tina nu ememattinaitji. awai.

Pablo Apajuí see tibau Apajuí anenkajin uwemkau ainaji

2
15੅Nuaduí atum imá Apu Jisukristuk 1੅Atumek yaunchkek Kristui kajintsá

kajintsá anentaimtakjum ashí tikich anentaimainachu asajum, Apajuí


Apajuí nemajuidaujaish aneeniamugmin pujutan sukagtina nujaig tupagkiu
pachis chichainamun antukan, 16੅$SDMXL‫ێ‬ aajakuitjume. Nunin asajum jakaujai
nak mijattsuk see tusanké ajai atum betek batsamajakuitjume pegkegchau
nuniajum nuaduí, nuigtú Apajuí takaakjum, Apajuí umigchau asajum.
aujkunush atumin pachisan tuké 2੅Ju nugkanmaya pegkegchau takat aina

segattsanké ajime. 17੅Iina Apuji nuna, wakan pegkegchau apuji iwanch,


Jisukristun Apají dekas senchigtina aents Apajuin anentaimtuchu aidaun
nunú dekatan amasagmatai, atumesh takamtika, nunuke takajakuitjume.
Jisukristush shiig paan dekaatajum 3੅Jutiishkam duwikik antsaik, ashí ii

tusan. 18੅Anentaimta nunú iina jiiya pegkegchau takastasa wakejamuk, ii


numamtina nunashkam tsaaptin pegkegchau anentaimtamujig wakejusa
etugtamtinme tusan Apajuin segajai, takainaku batsamajakuitji. Nunijakú
dutijamamtai atumshakam niina aentsji asajin, Apajuik tikich aents pegkegchau
asajum, QD\DLPSLQXPDWXPGDXDMXWMDP‫ێ‬ takaidaun suwimkan suwakug jutiijai
WLQGDNDLQDMXPGXVKDNDPVKLLJGHNDDWD‫ێ‬ suwimkanak sujamain aajakuí. 4੅Tujash
jum tusan. Apajuik niina aentsji Apajuik shiig senchi wait anenkagtina
HWHJMDPXQDNWLNLPDVKLLJZDNHMXPDL‫ێ‬ ibau asa, LPiQLLQDDQHQNDMLQLJDQHPSD‫ێ‬
nun pegkejan suwawai. 19-20੅Junashkam jui. 5੅Jutiik iina tudaujinig jakaujai
shiig dekamtikatasan wakejajime: betek batsatjinig, .ULVWXPDDPXDDMDNXL‫ێ‬
Apajuik tikima senchigtinai, ni tak, ataktú nantakiuwa duwi pujutnak
utujimainjig atsujui, nigka ashí amasuí, imá niina wait anejattinig
dutikmainai. ,PDQDVDQLQHPDMXLGDXWL‫ێ‬ uwemtikam asauwaitji. 6੅Wagki, Kristu
nashkam nigki ayamjutpawai. Kristun Jisusjai ijutkau asaja Kristujai betek
maawag ukusagmataishkam nunú nantakiu ainaji, nunikaja niijai betek
senchiik ataktú inankiuwai. Dutika nayaimpinum inamjatasaja. 7੅Juna
nayaimpinum iwakuí, niijai pujus jutikauwa nunak atak ashí aents aidaun
inamjatatus. 21੅Apajuí Kristunak, iwaintuktatus dutikauwai. Ni shiig
nayaimpinmaya senchigtin aina nuna senchi wait anenjabaujiya nunak, jutii
nagkaesau, iwanchi senchijinash, Kristu Jisusai ijutkau pujuinajinish,
nugkaya apu dekas senchigtin aina wajuk wait anenjamsaya yaimpaji nuna
nunash, ashí najankamu aina nuna iwainawai.
nagkaesau senchimtikauwai, yamaya 8੅Imá niina wait anenkagtutinig,

juwish atak atina duwishkam. 22੅Dutika nuigtú niina Uchijinig kajintsá


ashí najankamu aina nunash, nuigtú anentaimu asagmin uwemtijamjajui.
niiní sujumankau aidaunashkam Apuji Nunak atum pegkeg takasbaugmin
ema idaisauwai, ni diistí tusa. dutikachui, imá Apajuik anenjauch
23੅Dutikamu asá ni nemajuidautik Kristu uwemtijamjauwai. 9੅Jutiik pegkeg
iyashiya nunin ainajin, ni jutiiní ashí takasbaunum uwemkachu asaja,
351 (IHVLRV੄2੄3

makichkish ii emematmamainuk num achinag mantamnak judío aidautin


atsugtamji. 10੅Jutiik Apajuí najankamu judiuchu aidaujai ijupajui, Apajuijai
ainaji, nuniautin Kristu Jisusjai ijutkau epegtuniatnume tusa, dutijama Kristu
pujajin yamajam pujutan amasajui, ni makichik iyashia nunin etamkauwai.
yaunchuk wakekamujiya dutiksag, 17੅Kristu ju nugka juwi taa, pegkeg

pegkejan takastinme tujamu asa. chicham shiig agkan anentaimsa


pujutan sukagtina nuna, DWXP\DXQFK‫ێ‬
Kristu nemajuinaku agkan pujamu NHN$SDMXtDQHQWDLPWXFKXDLGDXWLJPL‫ێ‬
11੅Nunin asamtai adeagtajum, atum nash, jutii Apajuí chichame dekau
judiuchu aidautigmek, mina pataag aidautijai ujapakajui. 18੅Aatus Kristu
judío yaunchuk pakamakaju asag, dutikau asamtai, jutii judío aidauti,
atumnak Apajuí aentsjinchua nunin atum judiuchu aidautigmeshkam,
diigmajakú aina nunú. 12੅1XQ~WVDZDQWL‫ێ‬ Wakaní Pegkeji yaimpasmatai Apajuí
nig atumek Kristu dekachu asajum, adigmainaitji.
Israel aents aidaujaish ijunmainchau 19੅Nunin asajum atumek tikich

aajakuitjume. Apajuí ditajai chichaman nugkanmayaya nuninuk ainatsjume.


apaak anagkuauwa dushakam dekachu Kristu nemajuidau Apajuí aentsji aina
asajum, nuní uwemainapita tusa nuninuk wajasú asajum, atumshakam
dakamukesh atsugtamaidau asagmatai, Apajuí aentsji ainagme. 20੅Atumnak jega
Apajuigtuchu ju nugka juwig MHJDPNDWDVDVKXJNXDMLWLDPDQXPDP‫ێ‬
pujujakuitjume. 13੅Tujash Kristu Jisus tuk awajtamkajui, Jisus chicham
DWXPLQD\DPMXWSDNQXPL\DSDMLDPX‫ێ‬ etsegtugkata tusa ishiakbau aidau,
num numpen ukajua nuaduí, yaunchkek nuigtú Apajuí etsegtin aajakajua
Apajuijai atushat batsamajakuitkujum, GXVKDNDP.ULVWXSDFKLVMLQWLQMDPDZD‫ێ‬
yamaik tikijuch ijutkau wajasugme. jua nuaduí. Tuja Jisukristuke kaya
14੅Jutii judío aidauti, judiuchu aidaujai dekas ashí jegan ichichia numamtina
kajegdayajakuitag nunak, yamaik Kristu dushakam. 21੅Jega shugkunum chichigká
Jisusjai ijutkau pujuidau asajin, nigki buchitmainchau wajas aama numamtuk,
agkanmitkagbauwai. 1XQ~NDMHJGD\D‫ێ‬ jutii Kristu nemajuidautish niinig
mua duka tanish ejatkagta numamtin sumimkau asaja, niijaig kanamainchau
aajakuí. Nunú nunin aajakua nunak wajasuitji. Nuniku asaja jega Apajuí
tsaik ajapeak makichik niina aentsji ememattai pegkegma iman ainaji.
etamkajui. 15੅Judío aidautik yaunchuk 22੅Nunin asamtai atum judiuchu

Kristu nemagtsukek, Apajuí chicham aidautigmeshkam, DVKtQLLQLJLMXQDLQDN‫ێ‬


umiktajum tiuwa nunú, chicham jum, MHJD$SDMXtHPHPDWWDL\DQXPDP‫ێ‬
umiktinun Moisés agajua nujai umiaku tin ainajume, Apajuí sujamsamu Wakaní
uwemjagtasa kakanmamajakuitji. Pegkejiya nu pujugtamu asamtai.
Nunijakuitag nunú yamaik jutii judío
aidautish imá Kristuig kajintsá Pablo judiuchu aidaunum takasbau

3
anentaimjin, ashí tikich judiuchu 1੅Atum judiuchu aidautigmin
DLGDXVKLPi.ULVWXLJNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ yamajam chicham ujaktá tusa
maidau asagmatai, mai yamajam Kristu Jisus awetiu asamtai, ni pachisa
aentsua numamtin etamkauwai. Dutik etsegbaunum yamai juwi achinkan
shiig agkan anentaimsa pujutnak pujajai. 2੅Atumnak Apajuí atumin wait
amasajui. 16੅-LVXNULVWXQXPL\DSDMLDPX‫ێ‬ anenjamu asa, mina: Ame jujú shiig
(IHVLRV੄3 352

ujaktá, tujutiuwa duka machikish senchigtin aina dusha: Nigkiap dekas


utujimtsuk dekamainaitjume. 3੅Apajuí ashí yachaita, WXMXWWLQPHWXVDGXWLNDX‫ێ‬
duwik anentaimas nuna dutikatin atajai wai. 11੅Apajuik junak jutikauwai, ni
tibau dekaachuitag nunak, yamai mina yaunchuk anentaimtugbau tuke atinun
ashí shiig dekamtijuae. Dutijuau ii Apuji Kristu Jisus dutikauwa nuna.
asamtai, atumnashkam nuna pachittsan 12੅Ni nunikbaunum imá Kristuig kajintsá

ujumak agatjan awetimjime. 4੅Nunú anentaimaidau asaja, kajinmasa


aujkujum shiig dekamainaitjume, Apajuiyai jegamaina duka agkan
Apajuí yaunchuk anentaimas Kristu ajutjamji. 13੅Nuaduí, wi atum judiuchu
pachisa tibau dekaachbauwa nuna mina aidautigminash Kristu pachisan jintintu
dekamtijua nunú. 5੅Nunak aents asan, juwi achinkan pujusan waitiag nu
yaunchuk batsamajakua dukesh antakjumesh mijakaigpajum tusan
dekaachaju ainawai, tujash yamaik, segajime. Duka dekas atum ayatak eme
Jisus pachisam chicham etsegkata tusa anenmamainaitjum nuuwai.
Apajuí ishiakbau, nuigtú Apajuí
etsegtuidaush imá Apajuinak takajujakú Pablo Apajuí aujku emematbau
DLQDQXQDVK:DNDQt3HJNHMLGHNDPWLND‫ێ‬ 14੅Wika Apajuí juna dutikatjai tibaunak
waje. 6੅Nigka juna tiuwai: Judiuchu ashí dutikauwa duwi, iina Apuji
aidaushkam yamajam chicham uwemat Jisukristun Apajiya nunak tikishmatjan
awai tusa etsegbaun antukag, Kristu emematjai, 15੅nigka ashí niina aentsji aina
Jisusai kajinas anentaimainak, judío nuna Apajiyai, nayaimpinum batsata
aidaujai betek uwemtan jukitnume. nunash, nugká batsata nunashkam. 16੅Wika
Wagki makichik iyash wajasaju asag, Apajuinak segatjime, ni ashí pegkeg aidau
Apajuí Kristu nemajuidaun anagkuauwa ajá nuna amastinme, dutijamawagmatai
nunash jukitnume tujabiuwai. 7੅Minak Wakaní Pegkejiya nunú yaimpasagmatai,
Apajuí wait anenjug yamajam chicham atumesh ichichmamjatajum tusan.
etsegkata tusa awetiuwai, dutijuau asa 17੅1XQLDNMXPDWXP.ULVWXLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬

niina senchijinash sujusuí. maidau asagmin, ni atumiin pujugtamu


8੅Wika ashí aents Apajuin nemajuina asamtai, aneenisa pujakjum shiig
nujai apatkamak imanchauchitjai. emetmamjatajum tusan. 18੅Nu nuniakjum
Tujash nunin aig Apajuí mina etegtua, ashí Apajuí aentsji aidautigmek shiig
judiuchu aidaunash yamajam dekattagme, wajuk Kristu iina senchi
chichaman ujaktí, dutikak Kristu anempaji nunú. Ni anejatbaujiya nunú
wiyakchaji nagkanmainchauwa nuna nagkatkamujig atsuuwai. 19੅Nuigtushkam
pachisash etsegkati tusa, awetiuwai. segajai, nunú Kristu imaanika anejatbau
9੅Nuigtushkam Apajuí ashí wají aidaun ashí dekamaitsu nuna dekamtijamatnume,
najankauwa nunú, yaunchuk ni dutijamawagmatai Apajuí anentaima
anentaimsamuji umkauwa nunin imanuk atumesh anentaimkau aminjum
aajakua nuna mina dekamtijuauwai, tusan.
aents aidaun ujaktí tusa. 10੅Junak nigka 20੅See tajai Apajuí senchigtina nuna,

.ULVWXQHPDMLQDLQDQXLQLLQD\DFKDML‫ێ‬ nigka ii wají pachisa dutikata tusaya


QDNNXDVKDWQLLPWLQDLLZDLQPDPNDX‫ێ‬ segaji nuna nagkagas ashí pegkejan
wai. Juna dutikauwa nunak, ashí dekas iinun dutika nuaduí. Iman asamtai jutii
wakan pegkegchau aidau agkajunum anentaimtajiya duka, ni dutika nunú
batsamin, nu wakan aina nuna apuji dekatnumag jegatsui. Nuna pegkeja
353 (IHVLRV੄3੄4

dutika nunak Wakaní Pegkeji jutiiní nunik ashí najankamu aina nuanuí
puja nujai dutikawai. 21੅¡Jisus nemajin inamui. 11੅Nigki adaijauwai: Chichaman
aidautik Apajuí emematiagmi, Kristu etsegkatnume tusa etegka ishiakua
Jisusan sujamsau asamtai! ¡Ajumaish nunash, Apajuinun etsegtuktin
tuke ememattai atin atí! Aatus atí. aidaunash, yamajam chichaman
etsegkagtin aidaunashkam, Jisusa
Wakannum ijutkau pujamu nemajuidau jintintuatnunashkam.

4
1੅Wika Apu Jisukristu chichamen 12੅Junak Apajuí adaijamua nunú aidau,

etseju asan achigkagmatai juwi tikich aents aidaun yaigtinme, dutikam


pujujai, nunin asan atumnashkam Apajuí Apajuí wakegamun takajuinak, aan
pegkejan takastinme tusa etegtamjaju nagkaemas Apajuin dekaskeapi tusag
asagmatai, ni etejamu aidaush wajuk Kristu nemajuidaush kawegtinme tusa
pujumain ainawa nunisjumek shiig dutikauwai. 13੅Nunú aaja nunikaja
pujustajum tusan segajime. 2੅Atumek Apajuí Uchijí yaita nuanuig kajintsá
kakagchauch, shiig awajkagtin, waamak anentaimainaku, nuigtú niijaig ijutkau
kajechu atajum. Nuniakjum tikich aidau pujuidau asa muun anentai jukiaja,
shiig dutikachu wainkugmesh, SHPSHHQWX‫ێ‬ .ULVWXMDLEHWHNDJPLLLQDDQHQWDLPWDML‫ێ‬
nisjumek aneenidau asajum katsunjajum nish, aents aidaujai shiig awagdayinaku.
dakanistajum, emamkesa iwajamu atí 14੅Nuninaku uchi kakajus tsanumaina

tusajum, 3੅nuniakjum Wakaní Pegkeji nuninuk achagmi. Nunidau asaja tikich


tikich aidaujaish, shiig agkan ijutkau aidau aentsun tsanuinak waitan jintiina
pujutan amainajum duke kuitamkatajum. dushakam kakajus tsanumainchau agmi.
4੅Jutiik makichik iyashia nunin ainaji, 15੅Nuninaku Apajuinu dekaskea duke

Wakaní Pegkejiya dushakam makichki, ni chichainaku, WLNLFKDLGDXMDLVKSHPSHHQ‫ێ‬


jutiiní pujugtamu asamtai, Apajuí pujut tunisaik aneeniagmi. Nunú aaja
tuke atinun amastinaitjime tujabiuwa duke nuninaku, jutiishkam Kristu iina
ashí dakainaji. 5੅Apushkam imá Apujiya imanuk wajasagmi. Kristu
Jisukristuke, QLLQLJNDMLQWViDQHQWDLPDL‫ێ‬ nemajin aidautinak niiyai jutii buukega
naji, nuniaku imá niinig anentaimsa numamtinuk. 16੅Kristu nemajin aidautik
yamimainaji. 6੅Apajuishkam makichkiuchi, Kristujaig iina iyashí ashí shiig ijunag
ashí aents aidaun Apajiya nunú, nunin asa awa numamtin ainaji. Nunú iyash
ashí Apajuí nemajuina nui inamui. akanjamua nuanuiya makí makichik
7੅Tuja Kristu wait anenjamu asa, makí GLWDWDNDPDLQMLQDNWDNDLQDNMDPDPWX‫ێ‬
makichik aidautin dekamtijamauwai ni chu tsaká numamtuk jutiishkam, Kristui
wakejamu pegkeja nu takagsatnun. kajintsá anentaimaidautik kuashat
8੅Nuaduí agagbaunum chichaak: ainaji. Tujash Kristuk inapau asamtai
“Nayaimpinum wakae ni shiwajin makichik iyashia nunin ainaji, nunidau
depetuk achijá yajuak, asaja aneenisa pempeentunisaik tikich
nunik aents aidaun dita yupichu aidaujaish yaininaku, aan kuashat
dutikatnunak tinamkae”, tawai. Apajuí wakegamua duke takasagmi.
9੅Depetmak “wakae” tiuwa nunak,
Kristu nemagku
nayaimpinmaya juwaki nugka taa,
yamajam pujut juwamu
maam nantakí ataktú wakatin asamtai
tiuwai. 10੅Nu yakiya tauwa duke ashí 17੅Tujajuna tajim nunak, Apu Kristu
nayaim aidaunak nagkagag wakauwai, wakega dutiksanuk tajime: Atumek
(IHVLRV੄4੄5 354

aents Apajuí nemagchau aidau wainak atsumaidaunash yaigta tau asa.


anentaimaina nunitsuk batsamsatajum. 29੅&KLFKDPSHJNHJFKDXNFKLFKDNDLJSD‫ێ‬
18੅Ditak suwe ejatkamua nuninun jum, dekas chicham pegkeg tikichnash
anentaimaidau asag, yamajam pujut yaimaina duke, tikich antuidaushkam
$SDMXtVXNDJWXVEDXZDQXQ~DQHQWDLP‫ێ‬ wakejus antumaina duke chichaktajum.
tutnash dakituinawai. Ditak Apajuí 30੅Wakaní Pegkejiya nu pegkegchau

umigtan dakituidau asag, dekachu WDNDDNMXPZDNHEHVHPDJDQHQWDLPWL‫ێ‬


weenawai. 19੅Nuninak datsantainchau kigpajum. $SDMXtQLLQDDHQWVMLHWDPND‫ێ‬
waigkag, ashí pegkegchau aidau takatan mua nuna iwaintugmakta tau asa
idaimainchau dekapedau asag, nunak Wakaní Pegkejin amasajui. Dutikamu
wakejus tuke taká batsamin ainawai. asa nigka jutijaig pujutnai, uwemkau
20੅Tujash atum Kristu nemagkautigmek aidautin Apajuí nayaimpinum iwagmak,
aan pujutak unuimagchauwaitjume. DVKtSHJNHJFKDXDLGDXQXPDJNDQPLW‫ێ‬
21੅Atumek dekaskenum Kristu pachisa kagmatna nuwishkam.
etsegbau antukuitjume, nunikjum ni 31੅Tikich kajegsá anentaimtut, tikich

wajuk pujusti tusaya wakejutpawa kajejut, kajeká shinut, WLNLFKSHJNHJ‫ێ‬


nunisjumek pujakjum, QLLQL\DXQXLPD‫ێ‬ chau chichajut, nuigtú ashí pegkegchau
juitjume dekaskea dushakam. 22੅Nuaduí aina dushakam idaisatajum. 32੅1XQLDN‫ێ‬
atumek, \DXQFKXNZDMXNSXMXMDNXLW‫ێ‬ jum dekas pegkeja duke, tikichjaish
jume duka idaikujum, GXZLNDDMDNXLW‫ێ‬ wait anendayakjum, kajegdaikamu
jum dusha yapajinmainaitjume. Wagki DNXLVKSHPSHHQWXQLNMXPWVDJNXJGDLMD‫ێ‬
ashí atum nunijakuitjum duka, tajum, Apajuí atumin Kristu nemajin
anentaim tsanugmakui pegkegchau DLGDXWLJPLQWVDJNXJWDPMDXZDGXWLNVDJ‫ێ‬
wakegamunum dutikau asagmin mek.
emestamkajui. 23੅Atumek Apajuiyai
idaimamsatajum, yamajam aents Apajuí uchijí aidaush wajuk
etamtinme. Dutijamawagmatai atumesh pujumainaita nunisaik pujumain

5
yamajam anentaimat jukimnujum. 1੅Atumek Apajuí uchijí aneetai
24੅Apajuí yamajam anentaimtan asajum, QLL\DLEDXDWDVDMXPNDNDQ‫ێ‬
amasajui jutiinashkam ni anentaimka mamsatajum. 2੅Ashí tikich aidaujaish,
imanuk anentaimkau agtinme tujamu Kristu jutiin anempajua nunisjumek,
asa, nuninak Apajuí wakegamu pegkeg pempeentunikjum aneenitajum, nigka
aina nunak takastime, ni chichame tawa nigki niina iyashinak sujukui, jutii
dutiksag, tusa. tudaujin mantuatnume tusa. Kristu
25੅Waitjuta duka idaikujum, tikichjai mantamdauwa duka Apajuinu anentag
chichaakjumesh dekaskea duke kuntin itaamu maamua nu shiig
chichatajum, wagki jutii Kristu nemajin awagmajakua imanuk aajakuí.
aidautik makichik iyashkea nunin asaja. 3੅Atumek Apajuí aentsji asajum,
26੅Kajeakjumesh, tunamajaigpajum, tsanijinmain ainatsjume, nuigtú tikich
kajekjumesh tuke etsa akapakigpajum, ashí pegkegchau aina dushakam, tuja
27੅iwanch yunumtugmak pegkegchaun wají aidaushkam imá midauk atí
takamtijamsainum. tusagmek anentaimainchau ainagme.
28੅Yaunchuk kasamajakú akush, 4੅Pegkegchau aidau augmatut, wainka

yamaik kasamkaigka, dekas takastí anentainkas chichat, pegkegchaunum


pegkeg aina nunak, nuniak tikich iwajut aidauk idaisatajum, wagki nunú
355 (IHVLRV੄5

aina duka chichaa yujamain ainatsji, duka Kristu iwaintamu asag, dita
GHNDV$SDMXtHPHPDWNXMXPFKLFKDWD‫ێ‬ pegkegchau takainamujinak shiig
jum. 5੅Atumek shiig dekagme, WVDQLMLP‫ێ‬ dekamain ainawai. Papí agagbaunum:
tan yujajin aidauk, ashí pegkegchau “Ame kanam duka shintagta, aents
aidaunak takaa pujú aidaushkam, tuja jinau aidaunum pujaumesh
itugsanuk wajiijinawag tusa imá nunak nantaktá,
anentaimtú pujauk (duka apajimtai nunikamin Kristu tsaapmitkagmati”,
emematmaina numamtinai), Kristu tawai.
inamtaijinig pujuschagtinai. Nuigtush 15੅1XDGXtDWXPHNVHQFKLNXLWDPDPND‫ێ‬

Apajuí jutiin wají sujabaunashkam tajum, anentaimkas batsamtsuk shiig


jukichagtinai. anentaimsa pujustajum. 16੅Tsawantash
wainka megkayigpa, wagki yamai
Wakaní Pegkejiya nujai ijutkau tsawan batsatag juwik, pegkegchau
pujaku dutikmain takaamu ayau asamtai. 17੅$QHQWDLQND‫ێ‬
6੅Aneaku atajum, wainak chichamai chu wajukmaina numamtuk wajatsuk,
tsanugmajainum. Nunú pegkegchau kakanmamsajum Apajuí wakejamua
aidaun timajim nuna takaidauk, dusha tuwita nu dekaatajum. 18੅1DPSH‫ێ‬
suwimak tikima ishamainun jukiagtinai, kaigpajum, QDPSHDPXDGXNDDQHQWDLQ‫ێ‬
wagki Apajuí umigtsuk tu yujaidau kachua nunin ekagtau asamtai, duka
asag. 7੅1XDGXtDWXPHNGLWDWDNDLQDPX‫ێ‬ QXQLWVXNGHNDV:DNDQt3HJNHMLWDNDPWL‫ێ‬
kesh takasaigpajum. 8੅Atumek duwikik justi tusajum, niniig idaimamsatajum.
pegkegchau takaakjum, suwenum 19੅Nuniakjum tikich Kristu nemagkau

pujumaina numamtuk pujujakuitjume. aidaujai chichaakjumesh, Wakaní


Tujash yamaik Apu Kristujai ijutkau 3HJNHMLWXMDEDXZDQXQ~$SDMXtNDQWDP‫ێ‬
pujakjum, ni pegkejan wakeja duke jutai kantamkujum, shiig dakujusjum
takaakjum, tsaaptinnum pujumaina Apajuí ememattajum. 20੅Nuniakjum
numamtuk wajagme. Nuniau asajum Apajuí iina Apajiya nunú, ashí
Kristu aentsji aidaush, ZDMXNSXMXPDL‫ێ‬ pachisjum tuke see tusagmeké atajum,
naita nunisjumek pujustajum. 9੅Wagki, LLQD$SXML-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬
Wakaní Pegkejiya nujai ijutkau pujaku maidau asajum.
dutikamuk: Ashí wait anenkagtut, 21੅Kristu eme anentamunum,

Apajuí pegkeg aidaun wakega duke pempeentunisjumek shiig aneasjum


takat, nuigtú chicham dekaskea nunú sumimdaikatajum.
umiamu aina nu ainawai. 10੅Nunin
asamtai Apu Kristun shiig awagma nu Aishmag nuwentin nuwa aishintin
takastasajum kakanmamsatajum. aidau batsaamain
11੅Aents Apajuí nemagchau aidau 22੅Nuwa aishintin aidauk imá niina
SHJNHJFKDXQWDNDLQDGXNDWDNDVDLJSD‫ێ‬ aishinak umigmain ainawai, Kristun
jum, dekas pegkegchaun takaina nunú nemagkau aidau, imá Kristunak
idaimitkastajum, dutikam ditash umijuina nunisag. 23੅Aishmagkui nuwá
pegkejan takainak, tsaaptiinum apujiya duka, Kristuwai niina
waimaina numamtuk wajaktinme. nemajuina nuna Apujiya duka. Tuja
12੅Dita pegkegchaun uuká takaina nu jutii ni nemajuidautik niina iyashiya
pachisaik tumaitsui, tikima shiig datsan numamtin asajin, niiyai iina buukega
asamtai. 13-14੅Tujash Kristu nemajuina numamtinuk. Nunin asajin nigki
(IHVLRV੄5੄6 356

uwemtijamui. 24੅Jisusa nemajin aidauti 2-3੅Chicham umiktina nuwiyan, Apajuí


Kristu umijuinag nunisag, nuwa jujú umiakum kuashat tsawan shiig
aidaushkam imá niina aishinak aneasam pujutnaitme tusa anagtabauwa
umigmain ainawai. duka: “Amina apa dukujai eme
25੅Kristu jutii ni nemagkau aidautin anentsam diistá”, tawai.
anempau asa iiní mantamdauwa 4੅Atum uchigtin aidautigmeshkam

nunisjumek, nuwentin aidautigmek uchijum takaamujinkish, MLQWLQEDXQ‫ێ‬


atumi nuwem aneetajum. 26੅Kristuk magkesh kajemainuk chichagkaigpa,
nunak minaig kajinas anentaimaidauk dutiktsuk shiig chichagkam jintintuata
Apajuí aentsji waigtinme tujamu asa Kristu wakega dutiksamek.
dutikauwai. Ni jutiiní mantamdauwa
nuaduí, MXWLLNQLLQDHPWLQLVKEDNXPD‫ێ‬ Inamin aidau ni inake
mainush atsugbau wantinkauwaitji. aidaujai dutikmain
Jutii aidautik Apajuí chichame antaku: 5੅Inak aidauh, atumi apujum

Wika imá Kristuig kajintsan anentaimjai inapakuig shiig umigkatajum, tujash


tajin, tikich yamigmaju ainaji. 27੅Niina GHNDVNHQXPDMDQWXVDGL\DPXLGXWLNDWD‫ێ‬
nemajin aidautinak tudaugtuchu jum, ayatak wantinkata tabauwai
etamak, imanisag pegkeg iwaintamkata dutiktsuk, Kristu takagmainaitjum
tujamu asa nunikui. 28੅Nunisag imatiksajum takagsatajum. 6੅7DNDDNMX‫ێ‬
nuwentin aidaushkam niina nuwenak mesh inapau wajasá diigmakui shiig
aneemain ainawai, niina iyashí anentus. anenjusti tusajum takatsuk, Kristu inake
Ni nuwen aneauk niina iyashinash asajum tuké wakejusjum Apajuí wakeja
dutiksag aneawai. 29੅Wagki makichkish dutiksagmek takastajum. 7੅Shiig
niina iyashinak kajegchau ainawai. aneasjum dakunkut takastajum,
Ayatak shiig kuitamak ayujin ainawai, aentsdau takaatsjapi, Apu Kristununap
.ULVWXQLLQDQHPDMLQDLGDXWLQNXLWDP‫ێ‬ takaja, tusajum. 8੅Aents inashtai agkan
jama dutiksag. 30੅Wagki, jutii Kristu aidaun, inaku waitkatai aidaunashkam,
nemajin aidautik niina iyashiya nunin dita wají pegkeg takasbauwa dutiksag,
ainaji. 31੅Yaunchuk agagbaunmashkam: pegkegnum Apu Kristu betek akiktina
“Aishmag nuwenkug niina apajinak nunú adeagtajum.
dukujinash ukumainai, nunikag nuwajai 9੅Inamin aidauh, atumshakam atumin

ijunak makichik iyash wegawai”, tawai. inakem aidauk shiig kuitamkatajum,


32੅Jujú Apajuí yaunchuk anentaimsamu ZDLQNDMXPXZDNDMXPWDNDPWLNVDLJSD‫ێ‬
dekaachbau aajakua duka, niiní kajintsá jum. Adeagtajum atumin inapaushkam,
anentaimaidautik Kristujaig makichik Apu Kristu nayaimpinum pujus diigmá
iyashkea nunin weenag nuuwai. 33੅Junin puja nunú. Kristu diismak ashí aentsuk
DVDPWDLPDNtPDNLFKLNDWXPDLGDXWLJ‫ێ‬ betekai. Nunin asamtai nigka dita
mesh nuwem aneetajum atumi iyashim takasbaujinak betek susatnai.
anentsajum, tuja nuwashkam niina
aishinak eme anentus diimainai. Kristu nemajin aidau wakan
pegkegchau aidaujai maaniamu
Uchi aidau apajin umigmain 10੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, MXQDVK‫ێ‬

6
1੅Uchiaidauh, DWXPLQDSDXPLJND‫ێ‬ kam tajime: Atumek imá Apu Kristujaig
tajum Apu Kristun shiig awagma ijuntsajum pujakjum, niina senchijí
dutiksagmek, nuuwai dekas pegkejak. GHNDVLPDQDQXQ~MXNLWDVDMXPZDNHMLWD‫ێ‬
357 (IHVLRV੄6

jum. 11੅Apajuí nagki ejamatai sujama tuke Wakaní Pegkeji wakejamua


nujai iwanch tsanugmakuishkam dutiksagmek Apajuí ausatajum.
ejamaktajum, QXQLDNMXPLFKLFKPDPWD‫ێ‬ Machikish mijamtsuk aneaku pujakjum,
jum. 12੅Jutii aidautik aents aidaujaig ashí Kristun nemagkau aidaush Apajuí
maaniatsji. -XWLLNGHNDVZDNDQSHJNHJ‫ێ‬ aujtustajum. 19੅$WXPQXQLDNMXPPLQDVK‫ێ‬
chau aidau agkajunum batsamin, nu kam segatjitajum, Apajuí minash
wakan aina nuna apuji senchigtin aidau, yainkati, wishakam ishamkagtutsuk
ju nugka suwea juwi pegkegchaun yamajam chichaman Apajuinu
inamin aina nujai maaniaji. 13੅Nuaduí yaunchuk dekaachbau aajakua nuna
ashí Apajuí ii ejamamainun sujama uwemat awai tusan etsegkatjai. 20੅Apajuí
nunú jukitasajum kakanmamsatajum, minak ju chicham etsegkata tusag
nu jukiu asajum pachiachmau iwanch awetiuwai. Dutijuau asamtai nuna
waitkagmakuish atsanjatajum. Atum chichagkagtakun wekagai juwi
iwanch tsanugmakuish, DVKtDWVDQMDJ‫ێ‬ achigkagmatai pujajai. Nuniaigkishkam
mek duka tuke depetbau atinaitjume. minash segatjitajum, sapigmakas Apajuí
14੅Apajuí chichame dekaskea duke chichamenash etsegtuktajai.
anentaimtuta nuuwai, maaniaku
wegaku suntajan akachumtaijiya nujai Akatmabau
betekak. Suntag jiijuí detsepeen ejabau 21੅Tíquico iina yachi aneetaijiya nunú
DLQDQXQLVMXPHNDWXPVKDNDPHMDPDNWD‫ێ‬ minakui juna papiin agajan awetajime.
jum, pegkeja duke takaaku pujamunum. 1LJNDPLQDN$SDMXLQFKLFKDPHHWVHJEDXQ‫ێ‬
15੅Maaniamu epegnati etsegkata tusa mag kuashat yainkae, nuniku asa ni anuí
suntag awemam, sapatjin wegaamak mina pachittsashkam ujapakagtinme.
VKLLJMLJNDMiXPLQDQXPDPWXNDWXPVKD‫ێ‬ 22੅Junak wika, ni iina pujutjin pachis

kam umintsatajum, Apajuí agkanmaetan XMDSDNDWXPLQDQHQWDLPQDVKLFKLFKWXJ‫ێ‬


sukagtawai tusajum etsegkatasajum. magtinme tusan awetajime.
16੅Ju aina nuní nagkaemasag imá 23੅Apajuí iina Apajiya nunú, Apu

Kristuig kajintsá anentaibauwa nunú Jisukristujai, ashí atum anuiyatijum


ajutjamainai, QXXZDLDWXPLQWDQWDJMX‫ێ‬ Kristu nemajuinajum nunak shiig agkan
mik, iwanch akentaijin ekeemak anentaimsa pujutan sujamsatnume,
aketjamkui ikagnaktinuk. 17੅Kristu iina shiig aneenisag pujuinak, imá
uwemtikagtujua nunuwai, atsejutai Jisukristuig kajinas anentaimtinme tusa.
suntajan buuken ejata numamtuk 24੅Aents aidau Apu Jisukristun tuke

atumin ejapauk. Apajuin chichamen, aneedaunak Apajuishkam tuke


Wakaní Pegkeji sujamsauwa nuuwai yayasagké atinai.
iina tuke nagkijig. 18੅Duka kajimattsuk Aatus atí.
PABLO PAPÍ AGAJA
FILIPOSNUMIA AIDAU AWETIMU

atumek mina kumpagketjume, wi juwi


Pablo Filiposnumia achigkagmatai pujag duwishkam. Wi
aidau kumpabau yamajam chicham etsegbauwa nuna

1
1੅Witjai Pabloitjai, Timoteojai Kristu dekagtuawagtatus, DS~HPWLQLQLQWDLQD‫ێ‬
Jisusa inake aidauti, ashí Apajuí kuish, ju yamajam chicham Kristu
aentsji aidautijum, nuigtú Jisusa pachisa etsegbauwa juka dekaske tusa
nemagnun diin aidau apuji, tuja Jisusa chichamunmash, ashí atum aidautigmek
QHPDMXLGDXDWVXPDPXMLQGLLQDLGDXWL‫ێ‬ yainjume. 8੅Wi atumin aneajime tajim
jum Filipos batsatjum nuna ashí ijumjan nunak, Apajuí shiig dekagtawai, Kristu
kumpamjime: 2੅Apajuí iina Apajiya Jisusa anenkajiya nunú sujusbauwai
nunú, Apu Jisukristujai wait anenjamag aneajim nuna. 9੅Nuniakun Apajuí
shiig agkan anentaimsa pujutan aujkunush: Atum aneeniajum nunú aan
atumnash amastinme. nagkaemas ajutjabiagti, tuja pegkeg
pegkegchaujai akanjá dekatnash Apajuí
Pablo Jisukristu nemajin aidau amastinme, nuigtushkam Apajuinua nu
Apajuí aujtusbau dekatnash amastinme tusan segatjime.
3੅Atumin anentaimtaknuk tuke see 10੅Dutijamawagmatai pegkeja nunú

tusanké ajai mina Apajuijun. 4੅Apajuin etegket unuimagjum, DWXPLSXMXWMXPL‫ێ‬


aujkunush ashí atum aidautigmin nish imagnisjum shiig pujuinakjum,
pachisan shiig aneasan tuke segattsanké Kristu taakuish pegkegchaush atsugbau
ajime. 5੅Wagki, DWXP\DPDQDJNDPFKDN‫ێ‬ bakumamainchau atajum tusan.
jum Jisukristu nemagkauwaitjum duwi 11੅Nuniakjum Jisukristu yaimpasagmatai

nagkamsajum, Jisukristu chichame pegkeg takaamu iwainagtai, nuna


etsegbaunum yaintiujum nunisjumek, wainainak tikich aidaush Apajuin eme
yamaikish tuke yaintú batsatjum anentus ememattinme tusan.
nuaduí. 6੅Apajuí atumiin takat pegkejan
Wika imá Kristuk umigku pujusta
nagkabauwa nunak, dutiksagkeap
tabauwa nuuwai
takamtiká atatua Jisukristu minitai
inagnaktatus tajai. 7੅$VKtDWXPDLGDXWLJ‫ێ‬ 12੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, mina

min aajan anentaimtajim nunak, senchi wají nagkaetukiagma nunú, yamajam


aneau asan dutikajime. Apajuí chicham chicham etsegbaun aan senchi
yamagman etsegkati tusa sujusua nuna yainkama nunú dekaatajum tusan
etsegkui yaintu asajum, atumek mina wakegajai. 13੅Ashí suntag, apú jeen
kumpag aajakuitjume. Yamaishkam kuitamin aidau, nuigtú tikich suntag

358
359 )LOLSHQVHV੄1੄2

mina kuitamjuina dushakam, wi Kristu pujutnash wakemainaitjai, tuja


umiju asan achinkan egketag nunak jatanashkam wakejumainaitjai, nuniau
shiig dekagtuinawai. 14੅Wi junika asan shiig etegmain dekapeatsjai.
achinká egketbaun waitkag, kuashat 23੅Minaig shiig utugchatai jimaja juwiya

yatsug aidau, ishamkagtutsuk imá etegkata tabauk: Wakegajai jakan


Jisukristuig kajintsá anentaimsa Kristujai pujustasan, nunú imá pegkeg
chicham etsegta nuna wakekaje. asamtai; 24੅WXMDVKDWXPPLQDDWVXPMXL‫ێ‬
15੅Duka dekaske, wajumak aents niina najum nuna dekau asan, 25੅dekas
nagkaesan takaakun aents aidaush shiig iwaakuap atumjai ijunjan pujuttaja,
takainawai tama atajai tamaunum nuniaknuap atum Kristui kajintsá
Kristu pachis etsejuinaush ainawai. anentaimjum nuaduí shiig aneastinme
Untsu tikich aidauk Kristun shiig tusan yaigtatjime tajai. 26੅Tuja wi ataktú
anentus etsegtuinawai. 16੅Nuninai atumiin wakettsanuk tattag duwi, aan
wajumak aidau Kristu aneamunum nagkaemas Kristu Jisusai dakujamu
etsegtuinawai, Apajuí yamajam chicham ajutjabiagtinme tusan tajime.
dekaskea nuna aents aidaun iwaintukti
tujutmatai, juwi achinkan pujag nuna Yamajam chicham Kristunu tawa
dekagtuidau asag. 17੅1XQ~PLQDQDJNDH‫ێ‬ nunisaik pujut
tus takasta tuina duka, SHJNHJDQHQWDL‫ێ‬ 27੅Ayatak segajime, DWXPLSXMXWMXPL‫ێ‬

yai tuinatsui, LPiGLWDQXQDNDQHQWDLP‫ێ‬ nish yamajam chicham Kristunu tawa


tus dutikainawai. Nuna dutikainak, wi QXMDLEHWHNSXMXVWDVDMXPNDNDQPDPVD‫ێ‬
achinkan yamai egketag nuna aan tajum tusan. Nuniakjumin wi atumiin
nagkaemas utugchatan aputugsatasag taaknush, tuja atushat pujaknush, ditak
wakegainawai. 18੅Tujash nunak makichik anentaiyaik shiig ijuntsag
puyatjatsjai, dekaskenum pegkeg Kristu uwemtikagtamun pachisag
anentaiyai etsejuinakush, imá Kristunak HWVHMXLQDZDLWDEDXQDQWXNWDVDQZDNHJD‫ێ‬
pachis etsejuina duwi shiig aneajai. jai. 28੅Nuniau asamtai yamajam
Nuní nagkaemas shiig aneamuk FKLFKDPDQGDNLWXLQDGXNDLVKDPNDLJSD‫ێ‬
ajuttatui, 19੅atum mina pachittsajum jum, nunú atum nuniamua nunú,
Apajuí aujtugjum nuna dekakun. Wagki, Apajuí ditanak suwimkan suwak,
wika shiig dekajai atum Apajuí atumnak uwemtijamjatna nuna
aujtugjum duwi, Wakaní Pegkejiya nu iwaintuinawai. 29੅Apajuik ayatak
yaintsamtai achikam egketag junak Kristuig kajinas anentaimsatnume tusag
waamak jiinkittag nunak. 20੅Duwi juwi wakegatsui, Kristu nemagbaunmashkam
pujusnush shiig emetmamjan, mina waittsatnume tusa wakegawai.
inastumaina nunak takatsuk pujusta 30੅Nuaduí atumesh wijai betek

tusan wakegajai, wi aaja pujamun waituinagme. $WXPHNPLQDNZDLWNDX‫ێ‬


waituinak, tikich aents aidaush waitjume wi wajupa waittsaija duka,
minaiyan unuimajag Kristu imanjiya tuja yamaishkam antugtajume wi
nunash shiig dekaatnume, mina iwaaku wajupa waitiatsja nunú.
jigkiagmataish, QXQLDFKNXVKPDQWXD‫ێ‬
wagmataishkam tusan. 21੅Wagki, minaig Shiig aneenisa batsatbau

2
pujuta duka Kristu umigku pujuta 1੅Atumin Kristu niina senchijin
nuuwai, tuja jaamushkam Kristujai aents wakemitkaktinun sujamsajua
pujuta nuuwai. 22੅Wika iwaaku nunak, wika shiig dekajai. Nunú dekas
)LOLSHQVHV੄2 360

asamtai, wi titatjim nunú dutikakjum 12੅Nuaduí mina aneetaig yatsug


minash shiig aneemtijustajum. 1XQLDN‫ێ‬ aidauh, ubag aidauh, wi atumjai
jum atumek pempeentunisjumek pujatsaigkish tuke umigtin agmaujum
DQHHQLDNMXPDQHQWDLVKLFKLFKWXQLJWD‫ێ‬ nunisjumek, yamai wi atushat pujag
jum. Atumek Wakaní Pegkeji ajutjamu juwi aan nagkaemasjum umigtuktajum.
asagmatai, tikich aidaush wait Makí makichik aidautijum Apajuí
anentajum nunashkam dekajai. 2੅Nunú DMDQWXVDGLL\DPXQXPQLLQLJVXPLPND‫ێ‬
nuniakjum, ashí shiig anendaisajum jum, ashí uwemkau aidau takamaina
pempeentunikjum aneeniakjum, duke takastasajum kakanmamsatajum.
PDNLFKLNDQHQWDLPWDPXDGXNHLMXQWXV‫ێ‬ 13੅Apajuiya nuuwai atumin pegkeg

jum anentaimtakjum, minash shiig anentaimat aidaun sujamak, ni


aneemtijustajum. 3੅$WXPHPHPDPXJ‫ێ‬ wakejamu wakejusa umitnumash
min, nuniachkugmesh shiwagmagata yaimpauk.
tabauwai takatsuk, ayatak imanchauch 14੅Ashí atum dutikajum duka chicham

DQHQWDLPWXPDNMXPPDNtPDNLFKNLWL‫ێ‬ patatdaitsuk, jiyanitash jiyanitsuk shiig


jum, tikich aidau imá pegkeg diitajum. takastajum, 15੅atumin makichkikesh
4੅Makichkish imá niinu pegkeg amaina pegkegchau takaawai tujaminum.
nunak egatsuk, ashí tikich aidaunash Atumek Apajuí uchijí asajum aents
shiig awagmamaina nuna egaktinme. pegkegchau katsek aina nuwish, pegkeg
iwainmamkatajum. Atum nuniakjum
Kristuk Apajuiyaitak ni imanjinak aents pegkegchau aina nuwish, yaya
idayak aentstijai betekak wajasuí etsantak suwen tsaaptin emama
5੅Atumesh Kristu Jisus anentaimajakua numamtin atajum. 16੅Chicham dekas
nuninuk anentaimkau atajum. SXMXWDQVXNDJWLQDQXDQXLJHPHWPDPD‫ێ‬
6 Nigka Apajuí aajakuitak nugká taag tajum. Nuniau asagmin Kristu
imanuk atasag wakekachui. minakuish, atumiin ememasan
7 Ni aajakbauwa nunak idayak jutiijai anentaimtatjai, tikima wainkanuk
betek wajas, ashí aents aidau imanikan wekaesan, $SDMXtFKLFKDPH‫ێ‬
inataijiya nunin wajasuí. nak ditanash ujakchawapitja tau asan.
8 Aentstiyaitag nuninuk wajasú asa, 17੅Atum Kristui kajintsá anentaimu

$SDMXtXPLJEDXQXPPDQWXDW‫ێ‬ asajum umigjum duka, Apajuí anentag


nume tusa idaimamsauwai, sumaina numamtinai, PLQDPDQWXDZDJ‫ێ‬
nunik numi yapajiamunum achijam mataish, wi jaamua dushakam, Apajuí
jakauwai. anentag suwamua nuninuk atatui. Nunú
9 Nunikmatai Apajuí ataktú inanki, nunikmatai shiig aneastatjai, QXQLNPD‫ێ‬
yakí nayaimpinum iwak, ashí aents tai atumesh wijai shiig aneastajum.
aidaun Apuji emauwai. 18੅Nuaduí atumshakam wijai shiig
10 Dutikamtai nayaimpinum batsamin aneakjum dakujustajum.
aidaush, nugkanmaya aidaush,
ashí Apajuí nemagchau jakau Pablo Timoteon awetittajime tibau
aidaushkam imá Jisukristunak 19੅Apu Jisus wakegakuig, Timoteon
tikishmatug ememattinme tusa. waamak atumiin awemata tajai, atum
11 Nuninak Jisusai Apuk tiagtinme, batsatbaugmin dekaan shiig aneastasan.
dutikainak iina Apají Apajuiya 20੅Timoteowa juuwai dekas wijai betek

nunak ememattinme tusa. atumin uyumatjamuk. 21੅Wika junak


361 )LOLSHQVHV੄2੄3

DVKtWLNLFKDLGDXN-LVXNULVWXZDNHJDPX‫ێ‬ nunak awaksanuk tajim duka minaig


nak egatsuk, dita wakegamunak tutitjakesh atsugtawai, juka dekas
egaidau asagmatai, tajai. 22੅Tujash atuminish atsumnawai. 2੅Aents aidau
Timoteo wajuk pujusuita duka atumek yawá pegkegchau tsuumaina numamtin
shiig wainjume, nigka yamajam yujas: 8ZHPMDWDWDNXJPHNSDNDPDNWD‫ێ‬
chicham etsegbaunmash, uchi apají jum, WX\XMDLQDQXMDLJNXLWDPDPNDWD‫ێ‬
inam yaiyama imatijusag yaintui. jum. 3੅Dekaskenum jutii ainaji Apajuí
23੅Mina utugtukagtig nuna dekagmaman aentsji aidautik, Wakaní Pegkeji
niinak awetittajime. 24੅Wika imá iina yaimpasmatai, Apajuí emematuinaku
Apujinig kajintsan anentaimjai, nigkiap Kristu Jisusdau asaja shiig aneenaji,
waamak atumiin awetittawa tusan. QXQLQDVDMDMXWLLN\DXQFKXNGXWLNDMDN‫ێ‬
bauwa duka puyatjuinatsji. 4੅Nunú imá
Epafrodito jutiik kakanmamsa uwemainaitkuig, wi
25੅Tujash yatsug Epafrodito, atum dekas imá mina takatjuig uweemain
mina takatan yainkati tusajum awetujiu aajakuitjai. Witjai dekas tikich aidaun
ainajum nunak, ataktú awagtusnuk nagkaesan ashí chichamnash umikunuk.
awetajime. Nigka yamajam chicham 5੅Wagki, witjai dekas yama akiinan ocho

antutan dakituina nui etsegbaunmash tsawan wegai pakaji ajapjuamunuk,


shiig senchi yainkae. nuigtushkam Israel wegantuitjai,
26੅Nigka ashí atumin waipakagtatus %HQMDPLJNDXFKLMtDDMDNXDQXZHJDQWX‫ێ‬
senchi wakejutpajume. Nuniayatak atum, num akiinau asan hebreo aentsuitjai.
ni jaawai tabau antugkauwaitjum nuna Tuja judío chicham umiktin aajakua
senchi uyumawai. 27੅Dekaskenmag jamayi, nunú pachisa tabaunmag fariseowaitjai.
jatanak namput wajaschami, tujash Apajuí Nunin asan ashí tikichin nagkaesau
niina wait anenja nunak, imá niinakek chicham umiktin ajakua nunak
dutikache, minashkam wait anenjuje, uwaetsuk betek umikuitjai. 6੅Nunin asan
wake besemag pujag nuna, nuní FKLFKDPXPLNWLQQXPSHJNHJWDNDPDL‫ێ‬
nagkaemas wake besemag pujusai tujutu nun tawa nuna umiau asan, Jisusa
asa. 28੅Nuaduí wamkesan awetajime, nemajin aidaunash waitkayajai. ¡Minak
DWXPVKDNDPQLZDLQNDMXPVKLLJDQHDVWD‫ێ‬ makichik aentskesh chicham umiktinuk
jum, nuniakjumin wishakam wake betek umikchauwaitme tujutmain
besemjak pujushtajai. 29੅Shiig anentsajum ainatsui! 7੅Tujash yaunchkek ashí nunú
jukitajum, Apajuí dutikatnume tusa aidaunak dekas iman dii wajakuitjai.
wakega dutiksagmek, tuja tikich aents Tujash nunak yamaik, .ULVWXQHPDJEDX‫ێ‬
junin wainkugmesh tuke dutiksagmek num wainka diiyajai. 8੅Ashí nunú
atajum. 30੅Nigka Kristu takajak pujus aidaunak idaisauwaitjai, dutikakun
jamain wajakmayi, ni pujutinak pasuamu ukajá ajaptayama nunin
uyumatsuk ishamainnum pujus, atum anentajai, Kristu Jisus mina Apujua
mina yainmainchauwa nuna ni yainkabi. nunú shiig dekaata tabaunum, 9੅nunikan
niijai ijutkau pujau asamtai, Apajuí
Dekas imana duka Kristu dekaata pegkeg diigsauwai. Nunak chicham
tabauwa nuuwai umiktina nuna umiakun pegkeg

3
1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, takasbaujui dutijuachui, ayatak Kristui
atumek Apu Jisusai ijutkau asajum kajintsá anentaibaunum Apajuí pegkeg
dakujusjum pujustajum. Wi agatjabiajim diigsauwai. 10੅Wika Kristun shiig
)LOLSHQVHV੄3੄4 362

dekaatasan wakegajai, ni maamash tudaujin juki numinum jakauwai tusa jutii


Apajuí senchijinig nantakiuwa, wisha etsejuinag nuna shiwagmainawai. Nuna
nunú senchinak niina nemagkun jukin, pachisnuk kuashtá tajime, yamaishkam
ni waittsauwa nunisnuk waittsan, awentsanuk negá negajai tajime. 19੅Tujash
jaaknushkam Kristu Apajuí wakegamun nunú aents aidauk Apajuijai tuke kanaak
umiak jakauwa nunisnuk, wishakam kanakagtin ainawai. Wagki, ditak ayatak
Apajuí wakegamun umiakun jakatasan yuwamunmag, umamunmag iwaaku
wakegajai, 11੅MDNDXDLGDXDWDNQDQWDLQD‫ێ‬ pujuinawai, nuninak dita takaamujiya nu
kui, wisha nantakmig tau asan. datsantan iwaintumaina nunak takainak
shiig aneenawai, nuigtush ju nugka juwiya
Pablo takatji SHJNHJFKDXDLQDQXQDNLPiDQHQWDLPWXLQD‫ێ‬
12੅Wi nuna tajim nunak, wi ashí dutikajai wai. 20੅Tujash jutii aidautik nunin ainatsji,
takun tatsujai, nuigtushkam Apajuí mina jutiik dekas nayaimpinmaya wají aina nunú
wajuku atí tujutua duka, minai ashí wakegainaji. Dekas iina nugkega duka
uminkae tusan tatsujai. Wika Kristu Jisus nayaimpinum awai, nunin asamtai, nuwiya
dekatkauk mina egatkauwa nunú uwemtikagtin taati tusa dakainaji, ii Apuji
wakejamun umiakun, ayatak emtuktasan Jisukristua nunú. 21੅1LMXWLLL\DVKtZDLQNDX‫ێ‬
wegajai tumamjai. 13੅Yatsug aidauh, ubag chia nuna yapagtugma, niina iyashiya
aidauh, eke wi jegantina nuwi jegatsug imanuk etamkatnai. Nunak nigka tikima
nunak, wika shiig dekajai. Nuniau asan senchigtina iman asa, nayaimpinum
dekas yaunchuk takasbaujua nunak nugkaash ayaa nunak imá nigki diyawai.

4
pachitsuk idaikun, yamai wi jegantasan 1੅Nuaduí mina aneetaig yatsug

wegag nuna imá senchi anentaimtajai, aidauh, ubag aidauwah, wika


14੅Kristu Jisus umigbaunum wají shiig atumnak senchi aneajime. Wi atumiin
pegkejan anentag jukitnume Apajuí shiig aneamu ajuta duka, wají shiig
tujabiuwa nuwi jeganta tau asan. Nunú pegkejan jumainaitag imanai. Nunin
wají shiig pegkeg anenjauch jukitnaitag asamtai, DWXP$SX-LVXVMDLHPHWPDPMD‫ێ‬
duka, pujut tuke atina nuuwai. jum pujajum nunisjumek pujustajum.
15੅Ashí jutii imá Jisusaig kajintsá 2੅Evodia, Sintiquejai Apu Jisusa

anentaimtanum emetmamjau aidautik, QHPDMXLGDXDVDJML\DQLWVXNEDWVDPVDW‫ێ‬


nunisaik anentaimain ainaji. Tuja atum nume. 3੅Dutiksanuk ame mina kumpag
ainajum anuiya yajupias anentaimu takatash betek umin asamin segajame,
ataishkam, Apajuiya duke shiig paan aanú ubag aina nunú yaigtá jiyanitsuk
iwaintugmaktinme. 16੅Tujash dekas batsamsatnume, ditak wijai betek
nunimainaitag duka, jutii dekauwaitag yamajam chicham etsegbaunum senchi
dutiksaik umiaku pujumainaitag nuuwai. takasagmayi. Clemente, nuigtú tikich
mina yaintin aidaujai aents pujutan
Dekas iina nugkega duka jukitin agattaiya nui ditá daajig
nayaimpinum awai papiinum agatkamu ainawai.
17੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, mina

pujutug diisjum atumesh nunisjumek Imá Apu Jisusaig tuke


pujustajum, nuigtushkam tikich aents aidau, dakujustajum
jutii pujuinag nunisag pujuina nuna pujutí 4੅Imá Apu Jisusaig tuke dakujustajum.

diigsajum nunisjumek pujustajum. 18੅Kuashat Awaksanuk tajime: ¡Dakujustajum!


aents pegkegchaun takaina nunú, Kristu iina 5੅Atum tikichjaish shiig pujamugmin
363 )LOLSHQVHV੄4

ashí aents aidaush waipaktinme. Apu ajutkuish, tuja shiig atsugtakuish. 13੅Ashí
Jisus taatnuk namput wajaschae. nunak nunimainaitjai, Kristu ni senchijin
6੅Makichkish uyumá pujuigpajum, nu sujau asamtai. 14੅Tujash atumek shiig
uyumá pujutsuk Apajuí aukujum pegkegnum minak yainkaugme, mina
segatajum, nuniakjum see titajum. 7੅Atum utugchatjua nuanuí.
aaja nunitaik, $SDMXtDVKtDJNDQHWDPWDW‫ێ‬ 15੅Wi Macedonia pujaun yamajam

jume atum uyumajum nunak, nunak aents FKLFKDPXZHPWLNDJWLQDQXQDHWVHJNDWD‫ێ‬


Apajuí nemagchau aidauk dekamain san jiinkibiag nuwig, atum Jisusa
ainatsui. Nunú agkanmaeta nunak, Apajuí nemajin Filiposnumia aidautijum imá
atumin anentaiminish, anentaimtagminish atumek yainkau ainagme. 16੅Nuniau
ajutjamtinme tusa amasagtatui, Kristu asajum wi TesalóQLFDSXMDLVKDZHWXJ‫ێ‬
Jisusjai ijutkau pujau asagmin. baijume, tuja awentsagmeshkam
8੅Yatsug aidauwah, ubag aidauh, awetugbaijume mina atsumamug
junak inagnamun tajime. Atumek ashí dekagtau asajum. 17੅Juna tajim nunak
pegkeg aina nuwig anentaimin atajum, wika sujú pujutajum tusanuk tatsujime,
WLNLFKZDMtSHJNHMDQWDNDLQDNXLSHJNHJ‫ێ‬ wi wakegag nunak atum takasbauwa
nap takainawa tusa anentaimtin, Apajuí nuaduí aan nagkaemas Apajuí
wají pegkeg diiyamu aina nunash amastinme tusan tajime. 18੅Atum
pegkegnum anentaimtin, aents pegkeg Epafroditowai awetugbaijum nunak ashí
takainamun shiig anentus diin atajum. imatiksanuk jukibiajai, yamaik wi
9੅Wi atumin jintintuawaitjim duka atsumamun nagkagas ajutui. Atum mina
ashí dutiksagmek umiktajum, wi yainkabiujum duka, Apajuí anentag
chichaamu antukuitjum nunú, nuigtú wi anagkuamu kugkuin incienso apeamu
wajuk pujamu waitkauwaitjume Apajuin shiig awagmajakua imanuyi.
dushakam imatiksagmek umiktajum. 19੅Nuaduí mina Apajuijua nu, ashí

Atum aajajum nunitai, Apajuí shiig atumin atsugtamjum nunak, niina


agkan anentaimsa pujutan sukagtina wiyakchaji dekas imana nuna imatiksag
dushakam atumjai atatui. Kristu Jisusai amaamu jukitnaitjume.
20੅Apajuí iina Apajiya nu imá nigki tuke
Filiposnumia aidau kuichik anentag ememattai atí. Aatus atí.
ijumja Pablo awetimu
10੅Shiig Inagnaku akatmabau
senchi shiig aneajai, dukap
tsawan asajum, Kristu nemajin aidautijum, 21੅Ashí yatsug aidau, ubag Jisukristu
DWDNW~PLQD\DLQNXMXPNXLFKLNDZHWXMLX‫ێ‬ nemajin aidau anuí batsata nunú
jum nuaduí. Wika kajimatjukiuwap kumpamjutuata. Tuja yatsug wijai
ainawa tatsujime, ayatak yupichu batsataina jushakam aikasag atumnash
dutikmainjimpap atsugsaje tajime. 11੅Wika kumpamjamainawai. 22੅Dutiksag yatsug
junak atsumjan pujau asankesh tatsujime. Jisukristun nemajin aidau juwi batsata
Wika ajuta nujaig shiig aneasa pujutan dushakam kumpamjamainawai, imá
unuimajuitjai. 12੅Wika ujunauch pujutnash senchi Roma apujiya nuna jeen takau
dekajai, antsanuk kuashat ajutkui Kristu nemajin aina nunú.
pujutnashkam dekajai. Nunin asan 23੅Iina Apuji Jisukristu atumnash wait

ZDMXNXQPDJSXMXLQMDQXQDNDVKtQXQLPDL‫ێ‬ anenjamag niina anenkajiya nunash


naitjai, shiig yuwan pujaknush, yumain amastinme.
atsugtakui yapajaknush, shiig kuashat Aatus atí.
PABLO PAPÍ AGAJA
COLOSASNUMIA AIDAU AWETIMU

aneau asa imatikas umigna dushakam


Pablo Colosasnumia junak jintinjamawajui. 8੅1LJNLMXWLLQDVK‫ێ‬
aidau kumpabau kam, atumin Wakaní Pegkejiya nu

1
1੅WitjaiPabloitjai, Jisukristu egkemjutpawagmatai aneeniajum
chichame etsegtukti tusa Apajuí nunash ujapakmayi.
wakegau asa awetiuwai. Yatsug 9੅1XQ~\DPDQDJNDPFKDNXDQWXNPD‫ێ‬

Timoteojai pujusan, 2੅atum Kristu yag duwi nagkamsaik, atumnak idaitsuk


nemagkautijum, nigki umigkujum Apajuí tuke aujtajime. Nuniakun
imagnisjum yaakat Colosas batsatjum aujtajime: Apajuí wakejamu takatan
nuna kumpamjime. Atumnash iina dekamtijamatnume, nuigtush Wakaní
Apají Apajuiya nu, ii Apuji Jisukristua Pegkeji jintinjabauwa nunash shiig
nujai wait anenjamjag shiig agkan dekainak, 10੅Jisukristu nemagkau
anentaimsa pujutan amastinme. aidaush wajuk pujumaina ainawa
nunisag pujuinak, ashí Kristu
Pablo Jisusan nemagkau wakegamu aina nuna takainak shiig
aidau Apajuí aujtusbau aneemtiksatnume, QXQLQDN$SDMXLQDVK‫ێ‬
3੅Atum pachisa Apajuí aujtakuik tuke kam shiig dekaatnume tusan. 11੅1XQLDJ‫ێ‬
see tusaikí aji, iina Apuji Jisukristu PLQQLLQDVHQFKLMtLPDQDGXZLVHQFKLP‫ێ‬
Apajiya nunú, 4੅atum Kristu Jisusai tijamawag ichichtamjatnume, dutikamu
kajintsá anentaimaidau asajum, ashí asajum kuashat utugchat ajutjamkuish
tikich yatsut aidaush aneajum nuna katsunjajum, emamkesjum shiig
antugkau asan. 5੅Duka atumek yamajam aneasjum pujustajum tusanush
FKLFKDPGHNDVNHDQXHWVHJEDXDQWXNXLW‫ێ‬ segatjime. 12੅Wika Apajuinak segajai,
jum duwi nagkamsajum, atum jukitnun atumesh shiig aneasjum iina Apají see
Apajuí umigtamkamu nayaimpinum titajum tusan, ni nayaimpinum inama
ajutjamaina nu dakaidau asajum nui, niina umijuidau aidaun umigkamua
nuniagme. 6੅Atuminish nunú chichamak nuanuí, jutiinashkam pujustinme tusa
tajutjamawajui, duka ashí tikich nugka umigtamkau asamtai.
aina nuwish etsegnajui. Nunitai nuna
Jisukristui dekas wagaakuk
antuidaush dekaskeapi tuinawai, atum
Apajuí wait anenjabau chicham 13੅Iik
iwanchi inatai batsatjin, Apajuí
antukjum, niina dekaskejiya dushakam agkanmitkagma, niina Uchijí aneetaijiya
wainkauwaitjum nunisag. 7੅Epafras iina nuna inamtaijin pujustinme tusa
aneetaiji jutiijai takauwa nu, Kristu jujamkiajui. 14੅Kristu jutiiní mantamna

364
365 &RORVHQVHV੄1੄2

QLQXPSHQXNDMXDGXZLDJNDQPLW‫ێ‬ atinme tusa dutikauwai. 23੅Tujash nunak


kagma, LLQDWXGDXMLQDVKWVDJNXJWDPMDX‫ێ‬ imá Jisusaig kajinas anentaimainak,
wai. nuigtú yamajam chicham Jisusai
15੅Kristuke Apajuí wainmainchauwa uwemna nunú pachisa etsegbaun
nuna iwaidauk, nigka uchi iwaiya antukajua nunak dakak pujuina nu,
numamtin asa, ashí najankamu aina iman amain ainawai. Nunú chicham
duka atsaig Apají inamtaijin tuke ashí tikich nugkanmash etsegnakua
pujujakuí. 16੅1XQLQDVDQLJNLQDMDQNDX‫ێ‬ nunak wishakam etsegjai.
wai nayaimpinum, nugkanum ayaa nu
wainainag nunash, tuja wainmainchau Pablo Jisusa nemajin aidau yaigtá
aina nunashkam. Ashí wakan senchigtin tusa awemamuitjai tibau
inamaina dusha Jisukristu najankamu 24੅Kristuk waittsauwai ashí niiní
asa niinuk ainawai. 17੅Kristuk nigka minidaun uwemtijata tau asa, niiní
yaunchuk nagkamnas ju wají aidaush jegaidauk niina iyashijai betekak
atsuinamunum pujujakuí, nunin asa weedau asamtai. Wishakam duwi shiig
ashí wají aina junak nigki shiig nunisag aneasan pujajai atumiin waitiaknush,
atinme tusa diiyakui. 18੅Nuigtushkam Kristu waittsamua nuna umiakun.
nigki, QLLQDQHPDMXLQDQXQD$SXMLVK‫ێ‬ 25੅Apajuik minak niina aentsji aidaun

kam, nigki jakau nantashtainmaya yaigtí tusa awetiuwai, atumiin mina


nagkamas nantakiuwa dushakam, nunin chichamjun ashí wekagas etsegtugkati
asa nigki wagaaku juwakui. 19੅Apajuik tujutu asa. 26੅$SDMXLN\DXQFKXNDQHQWDL‫ێ‬
niina Uchijí Aentsmaga Akiinauwa mas dutikatjai tibauji dekaachbau
nunak, ni senchigtina ibauk atí tusa aajakua nunak, yamai niina aentsji aina
wakekauwai. 20੅Apajuí Kristunak nuna dekamtikawai shiig dekaatnume
awetugmauwai jutiin uwemtijamjati tau asa. 27੅Nunú pegkeg dekas iman
tusa. Dutikamu asag ashí nugkanum, Apajuí anentaimtusbau aajakua nuna,
nayaimpinmash batsata dushakam ashí aents aidau dekaati tusa
ataktú wijai shiig anendaisag wakekauwa duka: Kristu atumin pujau
pujustinme tusa dutikauwai. Junak asamtai, niijai pujustin asajum dekas
niina Uchijí awemam numinum achinag iman dakajum nuuwai.
jaak numpen ukajua duwi dutikauwai, 28੅Jutiik Kristu pachisa etsegtakuish,

dutikamu asag yamaik Apajuiyaig ashí ashí aents aidauk shiig pujustajum tusa
agkan amain ainawai. chichagji, jintinkagtakuish ashí pegkeg
aina duke jintinkagtuinaji, Kristu
Duwikik Apajuí shiwaji aajakuitku emtinish shiig pegkeg iwainakta tuidau
yamaik niina aentsji waigji asaja. 29੅Nuaduí wika niina senchijí
21੅Duwikik atumshakam Apajuí sujusbauwa duwi shiig senchi takaajai.

2
adijkachu aajakuitjume, QLDQHQWDLPWX‫ێ‬ 1੅Wika atumesh, Laodicea batsamin

tsuk pegkegchau takatak batsamtuidau aidaunash, nuigtú ashí tikich mina


asajum, Apajuí shiwaji aajakuitjume. waitchau aina nunashkam yaigta
22੅Tujash yamaik Apajuijaig shiig tabaunum, ashí wi uyumasan dutikag
chichamak iwajamui. Nunak Apajuik nunú dekaatajum tusan wakegajai.
niina Uchijí Aentsmaga Akiina iiní 2੅Wika nunak atumin anentaiminish

mantamdauwa nuaduí, niina aentsji ichichmamjajum tikich aidaujaish


aidauk niina emtinish bakumamainchau pempentunisjumek aneení pujakjum,
&RORVHQVHV੄2 366

Apajuí yaunchuk Kristun pachis tiuwa kujum, Apajuí aentsji waigkugme.


nunú dekaachbau aajakua nunash shiig Nuniku asagmin Apajuí, DWXPSHJNHJ‫ێ‬
dekaatnume tusan wakegau asan chau takastasajum anentaimtujakuitjum
imaniajai. 3੅Imá Kristuig ashí pegkeg, nunak utsanjamkauwai. 12੅Atum
yachamet, shiig dekat aina duka awai. yamimakjum yuminum yaunchmajum
4੅Junak wika, chicham pegkeja duka, Kristu ukuntsauwa numamtuk
imanun ujapainak tsanugmag, DQHQWDL‫ێ‬ wajagme, jinkugmesh Kristu
min yapagtugmawainum tusan tajime. nantakiuwa numamtuk wajagme,
5੅Wi anuí atumjai ijunja pujachkunush, Apajuí ni senchijin Jisusan inankiuwa
mina wakanjuig atumjaig ijutkau asan nuanuig kajintsá anentaimu asajum.
shiig aneajai, atum Kristui kajintsá 13੅Atumek yaunchkek Kristui kajintsá

anentaimkujum niinig emetmamjajum, anentaimainachu asajum, Apajuí


DVKtEHWHNPDNLFKNLQPDJDQHQWDLPNX‫ێ‬ pujutan sukagtina nujaig tupagkiu
jum, imagnisjum shiig batsatu asagmin. aajakuitjume, pegkegchau takat aina nu
ukuinachu asajum. Tujash yamaik
Yamajam pujut Apajuí pujutan amasajui atum Kristujai
6੅Atum Apu Jisukristui sujumankau ijutkau pujau asagmin, dutijama ashí
aidautigmek pegkeg takamain ainagme, iina tudaujinak tsagkugtamjauwai.
$SDMXtDHQWVMLDLGDXVKZDMXNSXMXPDL‫ێ‬ 14੅Yaunchuk chicham umiktin aajakua

naita nunisjumek pujakjum. 7੅1XQLDN‫ێ‬ nu, jutii umiashbaunum bakumamain


jum numí kagkapé initak akaejau asa, aajakuitag nunak Apajuí juki, Jisukristu
kakajus katumainchau wajas aama numinum achinjauwa nui esakajui.
imanikjum, atum Jisukristui kajintsá 15੅Dutikak ashí wakan pegkegchau

anentaimjum nuanuish atajum. Tikich VHQFKLJWLQDLQDQXQDVKGHSHWXNVHQFKLJ‫ێ‬


DLGDX.ULVWXSDFKLVDJMLQWLQMDPDZDJPD‫ێ‬ tuchu emak, ashí wainainamunum
tai, Apajuí atumiin pegkejan dutikauwa iwainakui.
duwi see titajum.
8੅Aneaku atajum, makichik aentskesh Tikichkesh juu umiktajum
dita unuimagbaujin dekaskea imanun tujamain ainatsui tibau
jintinjamainak tsanugmajainum, ditak 16੅Makichik aentskesh: “Juka

.ULVWXLNDMLQDVDQHQWDLPDLQDNXZHPMDW‫ێ‬ yuwawaipa, jusha uwajaipa, judío


nume tusag jintiinatsui, ditak yaunchuk jistamtaiji jistamatajum, nantu taa taakui
ditá muunji takaajakbauwa nunak jistamtajum, tsawan ayamtai tsawaakui
jintiinawai. ayamtajum, tudau weejum”, WXMDPDLQD‫ێ‬
9੅Kristuk Apajuiya nujaig shiig betekai, kuish antugkaipajum. 17੅Ashí ju jista aina
niishkam Apajuik asa. 10੅Atumnak ashí junak Kristu taachu asamtai aikajakú
ajutjamjume Kristujai ijutkau pujau ainawai, jujú jutikamunum dekaajakú
asagmin. Apajuí Kristunak, QD\DLPSLQ‫ێ‬ ainawai, atak tikich minitna nuna.
maya senchigtin aina nuna nagkaesau, 18੅Makichik aentskesh: ´$WXPHNQD\DLP‫ێ‬

iwanchi senchijinash, nugkaya apu SLQPD\DDHQWVVHJDFKNXJPHNXZHHPDL‫ێ‬


dekas senchigtin aina nunash, ashí tsugme”, tujamkuish antugkaigpa, nunak
najankamu aina nuna nagkaesau wainkachu ainayatak wainak ememak,
senchimtikauwai. 11੅Mina pataag judío ememachuchia imanis tu wekaewai.
aidau pakamajakú aina numamtuk, 19੅7XMDVK.ULVWXNQLLQtNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬

DWXPHVK-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDLP‫ێ‬ maina nuna Apujiyai, nunin asa makí


367 &RORVHQVHV੄2੄3

makichik yayawai ni wakega nunisag tuk awajkatajum: Tsanijinawaigpajum,


pujustinme tusa. Nuaduí niina dekaskeapi pegkegchau aidaush takasaigpa, atum
tuina duka Kristu iyashiya nuninai, tuja SHJNHJFKDXNDWVXQMDVKPLQZDNHJD‫ێ‬
Kristuwai ditá buukega numamtinuk. mush takasaigpa, pegkegchau aidaush
20੅Kristu jutiiní mantamdauwa nunisjumek, wakekaigpa, imá midauk atí tusagmesh
atumesh niijai betek jakau ainagme, nuaduí wakeyigpa, nuniakjumek nunú apajimá
atumek aents Jisusai kajinas anentaimchau pujumain asamtai. 6੅Jujú aidaun
aidau takaina nunú umiktasagmek takainak, $SDMXtFKLFKDPHQDVKLQWLPMX‫ێ‬
wakejumain ainatsjume, 21੅nunin asajum: kiag yujaina nunak, Apajuí senchi
“Juka yuwawaigpa, apasmesh dekapsaigpa, suwimkan susatnai. 7੅$WXPHVK\DXQFK‫ێ‬
antitash antigkaipa”, tujamainakuish kek ju aina juka takaajakú ainagme.
antugkaipajum. 22੅Nunú umiktajum tibauwa 8੅Tujash yamaik ju ashí wají aina duka

duka aents jintiaku tibau asag, megkaejatin idaisatajum: Kajegdaika nemasdaika


ainawai. 23੅Nu aents jintiamu aina duka, pujut, waamak kajet, pegkegchau takat
dekas dutsukaitai yaijatmainuk tusa aidau, pegkegchau chichagkagtut aidau,
umimain ainawai. Wagki jintiinak: chicham pegkegchau chichat aina
“Wainkauchia nunin anenmamsata takuik, dushakam. 9੅<DXQFKXNMXQLQSHJNHJ‫ێ‬
iyash senchi waitkamainai”, tuina duka chau takat aidau ukukiu ainayatkujum,
dekaskechui. Tujash nunú aents aidau pempeentunikjum tsanunijaigpajum.
jintiina duka, dita anentaimsajag pegkeja 10੅Yamaik yaunchuk pujujakbau betek

nunin, dekaskea nunin diinawai: “Juna aaja pujatsjume, dekaskenmag atumek


umiaknuap aents pegkejam, tudaugtuchu, yamajam aents ainagme, nunin asajum
kakagchau amainaitja”, tuidau asag. Tujash Apajuí atumin najapauwa imanuk
wainak iyashinak waitkainawai. Nunin asa wegagme, nuniakjum niishkam aan
nu jintiamu aina duka iina iyashí kuashat shiig dekagme. 11੅Nuaduí judío,
pegkegchau wakegamu idaitanmag judiuchu akush, pakamaku, nuna
yaijattsui. dutikachu akushkam yamaik wainkayai,

3
1੅Atumesh yamaik Kristujai nantakiu nuigtushkam unuimaju, WXMDXQXLPDJ‫ێ‬
asajum, nayaimpinum Kristu Apajuí chau akush, inatai aidau, inashtai agkan
untsujin inamjatatus eketa nuwiya wají ainakush wainkayai. Kristuk ashí nigki
anentaimtustajum. 2੅Nayaimpinmaya wají najankau asa, DVKtQLLQtNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬
imá senchi anentaimtitajum, nugkanmaya maina nuwig awai.
wají aina duka anentaimtú pujuigpajum. 12੅Mina aentsug pegkejam atinme tusa
3੅Atumek Kristujai jakau asajum, Kristujai Apajuí anempas etegtamjau asamtai,
pujau asagmin yamajam pujut ajutjamjum dekaskenum wait anenkagtin, shiig
nunak, aentsuk wainmain ainatsui. anentaimkau, kakagchauch, ememachu,
4੅Kristuwa duke iina pujutan sujamsajua utugchat akuish katsunjajum pujakjum,
duka, nunin asa ataktú juwi minak 13੅SHPSHHQWXQLVMXPHNWVDJNXJGDLMDWD‫ێ‬

wantinkatna duwi, iishkam niiya imanuk jum. 7LNLFKDLGDXMDLZDNHEHVHJGDL‫ێ‬


betek wajasagtinaitji. kamu ajutjamkuish, LLQD.ULVWXWVDJNXJ‫ێ‬
tamjauwa dutiksagmek atumshakam
Yaunchuk pujujakbaush Kristu tsagkugdaijatajum. 14੅Dekatkau
nemagkuish wajuk pujumainaita dutikmainaitjum duka anenimainaitjum
5੅Ju
nugka juwiya wakejut atumiin nuuwai, nunuwai dekas shiig ijuntsa
DZDGXNDPDDHPHJNDXPDLQDQXPDP‫ێ‬ pujutan sukagta duka. 15੅Kristu shiig
&RORVHQVHV੄3੄4 368

agkan anentaimsa pujutan amaamu takamainaitjum nunitsuk, Apu Jisusdau


atumnash ajutjamtinme, Apajuik nuna DQHQWVDMXPVKLLJZDNHMXVMXPWDNDVWD‫ێ‬
aatus dutijamata tau asa, makichik jum. 24੅Wagki atumek dekagme Apajuí
iyashik etamkauwai, nuaduí atumek see ni anagtamamujinak amastina duka,
titajum. Apu Kristua nudau takagsau asagmin.
16੅Kristu chichame pegkeg shiig 25੅1LSHJNHJFKDXWDNDVXNQXSHJNHJ‫ێ‬

kuashat jintintuamuitjum duka, chauwa nuwiyanak jukitnai. Wagki


imatiksagmek aneaku atajum, QXQLDN‫ێ‬ $SDMXLNEHWHNVXVDWQDLGLWDWDNDVEDXML‫ێ‬
jum Apajuí wait anenjamjau asamtai nig dutiksag.

4
see titajum. 3HPSHQWXQLVMXPHNMLQWLQGD‫ێ‬ 1੅Atum inamin aidautigmesh atumi

yakjum, chichagdaikugmesh shiig inakem shiig awagmakjum, inamin


anentaimsajum dutikatajum. Apajuí pegkeg atajum. Wagki nayaimpinum
FKLFKDPHDJDJEDXDLQDQXZL\DNDQWDP‫ێ‬ Inamin puja nunú atumnash shiig
kujum, ni emematku kantamtai aina waipaina nu dekau asajum.
nuwiyashkam kantamkujum, Wakaní 2੅Apajuí mijattsuk aujkujum aneaku

Pegkeji wakeetan amaa nujaishkam batsamsajum, see tusagmeké atajum.


kantamatajum. 17੅Ashí atum takaamu 3੅Nuniakjum jutii pachijattsagmeshkam

chichaamu aina dushakam Apu Jisus Apajuí aujkagtustajum, Apu Jisusa


wakega dutiksagmek dutikatajum. chichame shiig agkan etsegtuta nuanuí
Nuniakjum Apajuí iina Apajiya nunú see jutiinash yaimpakti. Dutijamamtai shiig
titajum, Jisukristu jutiiní dutikauwa dekamtikawagmi, Kristu pachisa
nunú pachisjum. yaunchuk dekaachbau yamai etsejuinag
dushakam, nuna etseju asan juwi
Jisukristu nemajin achinkan pujajai, 4੅nunak wisha shiig
aidau nunimainji HWVHJNXQSDDQDQWXPDLQXQGHNDPWLNDJ‫ێ‬
18੅Nuwa aishintin aidautigmek imá tuatjai tusan tajime.
aishumek umigkatajum, Apu Jisusa 5੅$SDMXtQHPDJFKDXDLQDQXMDLZHNDH‫ێ‬

nemajin aidau wajukmaina ainawa kugmesh, wainka tsawan megkaetsuk,


nunisjumek. 19੅Aishmag nuwentin shiig anentaimsajum ausatajum.
aidautigmeshkam nuwem aneetajum, 6੅Nunika aujkugmesh chicham wakejusa

nuniakjum nuwem kajemainuk antumain ausatajum, WXMDGLWDLQLPSDL‫ێ‬


chichajigpa. namush wajuk aimainaita dushakam
20੅Uchi aidautigmeshkam, atumin apa shiig dekau atajum.
GXNXMDLLQDSDLQDNXLVKEHWHNXPLJNDWD‫ێ‬
jum, aatus wakegawai Apu Jisusak. Inagnaku kumpamkagtamu
21੅Atum uchigtin aidautigmeshkam 7੅Ashí midaun pachisag iina aneetaiji

uchijum takaamujinkish, jintinkumkesh yatsug Tíquico, dekas imatikas niishkam


kajemainuk chichagkaigpa, junik ZLMDL-LVXVDWDNDWMLQWDNDJQDQXXMDSDNWDW‫ێ‬
anentaimá pujuinum. jume. 8੅Duwi niina atumiin awemajai, jutii
22੅Inak aidauh, atumin apujum wajuk pujuinaji nuna ujapainak, DQHQWDLP‫ێ‬
inapakuig shiig umigkatajum, tujash nash ichichtamjatnume tusan. 9੅Jutii aneetaiji
imá apujum wajas diigmakui shiig iina yachi Onésimo betek umina nunú niijai
anenjusti tusa takatsuk. Dekaskenum minawai, niishkam atumjai betek Jisusan
duka tuke shiig takau atajum. 23੅Ashí nemagna nu. Dita anuí taawag ii wajukenaji
atum takaamua duka, aentsdau nuna ashí ujapakagtatui.
369 &RORVHQVHV੄4

10੅Aristarco, wijai achikam puja kam, tuja Hierápolis pujuina nunash


dushakam kumpamjamainawai, Bernabé uyumawai. 14੅Aantsag aneetaig Lucas
iká yachi Marcosa dushakam aikasag ampijatna dushakam, Demasjai
kumpamjamainawai, wi niina pachisan kumpamjamainawai.
tibaijim dutiksagmek atumiin 15੅Tuja yatsug aidau, ubag aidau

minakuish jukitajum. 11੅Nuigtú Josué Laodicea batsata nunú, nuigtú Ninfas


Justo tuuta awagmataiya dushakam niina jeen Apajuin emematuinak
kumpamjamainawai. Imá juke ainawai ijunaina dushakam, 3DEORNXPSDPMDP‫ێ‬
mina pataag judío aina nuwiya wi jume tusajum ujatjuktajum. 16੅Ju papiin
$SDMXtLQDPDQXQ~SDFKLVDHWVHJEDX‫ێ‬ awemag ju ausagmek, Jisusa nemajin
num yaintuina duka, ditak mina Laodicea batsata dushakam awetitajum
anentaignash shiig ichichtujagmayi. ditash ausatnume, tuja dita awetimun
12੅Dutiksag Epafras Kristu Jisusan atumin awetugmainakuish aikasjumek
inakega nu, atumjai ijunajakua ausatajum. 17੅Arquiposhkam ujaktajum,
dushakam kumpamjamainawai, nuniak niish betek umiktí Apu Kristu takat
Apajuin shiig senchi aujtugmainawai, susamua nuna tujamui tusam.
shiig imagnis emetmamag pujuinak, 18੅Ju kumpamkagtamua junak wi mina

DVKt$SDMXtZDNHJDPXDQXQDNWDNDJVDW‫ێ‬ uwejuí agatjime, Apajuí aujkugmesh wi


nume tujamaidau asag. 13੅Wi niinak achinkan pujag ju anenjatajum, Apajuí
atumin puyatjutpaina nuna wainu asan atumnash wait anenjamjatnume.
tajai, DDQWVDJ/DRGLFHDEDWVDWDQXQDVK‫ێ‬ Aatus atí.
PABLO NAGKAMCHAKU PAPÍ AGAJA
TESALONICANMAYA AIDAU AWETIMU

6੅$WXPHNMXWLLZDMXNSXMDNXLZDLQWX‫ێ‬
Pablo Tesalonicanmaya kuitjime, QXLJW~-LVXVDSXMXWtGLLJVDJ‫ێ‬
aidau kumpabau meshkam nunisjumek pujuinagme.

1
1੅WitjaiPabloitjai, Silvano, Timoteo Chicham etsegbaush, tikima senchi
aajan ju papiinak agatjime atum waitiamunum pujakjumesh uyumatsuk
Jisus nemagkau aidautijum yaakat antukuitjume, :DNDQt3HJNHMLGDNXMX‫ێ‬
Tesalónica batsamin aidautigmin. Ii tan amainau asamtai. 7੅1XDWXPQXQLDN‫ێ‬
Apají Apajuiya nunú Apu Jisukristujai jum ashí Apajuí nemajin Macedonia
wait anenjamag, shiig agkan nugkanum, Acaya nugkanum batsataina
anentaimsa pujutan amastinme. dushakam iwaintukugme. 8੅Apajuí
chichame etsegbauk atumiin nagkamna,
Tesalonicanmaya aidau Apajuí Macedonianmash, Acayanmashkam,
dekaskeapi tabauji nuigtú ashí tikich nugkanmash
iwainmamkagbau pampagké. Atum Apajuiyai kajintsá
2੅Apajuí iina Apajiya nu aujkuish atum anentaimjum nunak, ashí yantamnum
pachisa see tusaikí ainaji, 3੅nuniaku ashí augmatuidau asagmatai, jutii anuí
atumek tuke mijattsuk pachisaikí ainaji. FKLFKDJNDJWXPDLQDLWDJGXNDDWVXPQD‫ێ‬
Wagki, atum ii Apuji Jisukristuig tsui. 9੅Jutii atumiin taamtai, atum wajuk
kajintsá anentaimaidau asajum pegkeja jukagtukiuwaitjume, QXLJW~GDNXP‫ێ‬
duke takaajum nuaduí, Jisukristu kamu apajimá batsatutijum idaikujum,
aneamunum tikich aidau yayakjum, Apajuí iwaaku dekas tuke pujuwa nunú
waitiakjumesh katsunjajum umigkujum, 10੅Jisus Apajuí Uchijí,
ichichmamja pujusjum, ni minakuish Apajuí inankim nayaimpinum weuwa
wainkatasajum dakaidau asagmin. nunú taatnuji dakainajum nunash
4੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, Apajuí ujaninawai. Jisusai, suwimak ishamain
atumnak anempajume, nunin asa atina nui ayamjutpakua duka.
atumnash ni etegtamjawa duka dekaji.
5੅,L.ULVWXXZHPWLNDJWDZDLWXVDFKLFKDJ‫ێ‬ Pablo Tesalónica pujusá takasbau

2
kagtukbauk, ayatak chichamaik 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh

chichagkagtukchamui. Wakaní atumek dekagme, iik atuminig


Pegkejiya nuna senchijin, chichamak tikima wainkaik ijaschabiaji. 2੅Yaakat
dekaske tusa etsegkamui. Jutii atum Filiposnum pujusá Jisus pachisa etsegjin
aneau asaja, DWXPMDLVKZDMXNEDWVDPVD‫ێ‬ kajegtamaidau asag, DHQWVFKDXFKLFKDJ‫ێ‬
miaji duka shiig dekagme. tamainakui senchi waittsauwaitag

370
371 17HVDORQLFHQVHV੄2

dushakam atumek dekagme. Tujash yajime. 12੅Dutikakun, Apajuí nemajin


Apajuí yaimpasmatai ishamkagtutsuk, aidaush wajuk pujumainaita, QXQLVMX‫ێ‬
Jisukristui uwemtikagtauk tusaish, mek shiig pujustajum, niina inamtaiji
WLNLFKDQWXWDQGDNLWXLQDLJNLVKDWXPLQ‫ێ‬ dekas pegkeja nui pujustinme tusa
chakam chichagkagtukbaiji. 3੅Ii anuí untsukbau asajum, tuyajime.
FKLFKDJNDJWXNPD\DJGXNDGHZDNEDX‫ێ‬ 13੅Nuaduí jutiishkam Apajuik

kesh atsawai, nuniachkuish pegkegchau mijattsuk see taji, DWXPLLFKLFKDJNDJ‫ێ‬


anentaiyaikish, tsanumkuikish tichamui. tamu aentsdauchuapi Apajuí
4੅Apajuí jutii anentainash ashí diigtamas, chichamempapi tusajum, shiig antuku
ni takatjinak Kristu pachis etsegtukti asagmin. 'XNDGHNDV$SDMXLQFKLFKDPH‫ێ‬
tusa sujamsauwa nu etsegtuinaji. Duka gai. Nu chicham atumesh dekaskeapi
aents shiig awajkatasaikish takaatsji, tau asagmin, pujutjumnash kuashat
Apajuí wakegamu takainaji, nigki jutii yapagtugmawajui. 14੅Yatsug aidauh,
anentaibaujinash shiig dekawai. 5੅Jutiik ubag aidauwah, atumshakam jutii
pegkejan chichai shiig anenjustinme waittsauwaitag nunisjumek waitiajume.
tusa chichachuitag duka atumek Judeanmaya aents aidau Jisusa
dekagme. Jutiik atum tsanujá kuichik nemajuk Apajuin umijiagtai, GLWDQEDX‫ێ‬
jujuktasaikish chichachuitji. Junak nak pempeentukiag waitkajakua
Apajuishkam shiig dekawai. 6੅Atumkesh, numamtuk, atumnash atumin pataimik
nuniachkush tikich aidaukesh eme waitkagmainakui waitiagme. 15੅Nunú
anenjitnume tusaikish wakegatsji. 7੅Jutii mina pataag judío aina duke Apu
dekas Jisus chicham etsegtugkatajum Jisusnash maawajui. Yaunchuk Apajuí
tusa awemamu asaja, DWXP\DLMDWNDWD‫ێ‬ etsegtin aajakajua nunashkam ditak
jum tumainaitku duka tutsuk, nuwa maawajui, nunisag jutiinashkam
uchijin kuitamama numamtuk, atumnak jiigmakiag ajapjamawagmayi. Nunidau
VKLLJDQHQWVDQSX\DWMXVDQNXLWDPNDELD‫ێ‬ asag Apajuinak shiig awagmainatsui,
jime. 8੅Imatika aneedau asaja, yamajam ashí aents aidaunak shiwagmainawai.
chichama duke ujaktasa wakeetsuk, 16੅Judiuchu aidaush uwemjatnume tusa,

atum aneamunum bakumatasaish .ULVWXSDFKLVDXMDNWDWDMLQLVKGDNLWXLQD‫ێ‬


wakegainaji. wai, nunidau asag nuní nagkaemas
9੅Yatsug aidauh, ubag aidauwah tudaunak ikauntumainawai, nunidau
atumek aneakjume, atum waitkat asagmatai Apajuí shiig senchi suwimkan
dakitau asaja wajuk takaayaji duka. susatnai.
-XWLLNWVDZDLNDVKLVKNDPWDNDLWDNDLQD‫ێ‬
kua yawejaish, Apajuí chichameg Pablo ataktú Tesalónica
etsejiaji. wetasa wakekamu
10੅Atumetjume jutiinu dekautigmek, 17੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, jutiik
Apajuishkam aikasag dekagtamji, atum ujumak tsawantai atumjai wainitsuk
Apajuí nemagkau aidautigmijai jutii pujakuish, tuke pachisaikí pujau asá,
pujubiag duwik, pegkegchau aidauk atum wainkatasa senchi wakeeyaji.
takaachu asaja, makichik aentskesh 18੅Nuniau asan wika atumin ijagsatasan

tujamainchau shiig imagnisa pujusbaiji. dekaskenmag kuashtá wakekabiajai,


11੅Jushakam dekagme, uchigtin uchijin WXMDVKLZDQFKXWXJWDPNDPWDLPLQLFK‫ێ‬
utuja numamtuk chichagkun, makí baijai. 19੅Apu Jisus ataktú juwi minakui,
PDNLFKNLWLJPLQDQHQWDLPQDVKLFKLFKWX‫ێ‬ wi niina igkuaknush datsamamuk
17HVDORQLFHQVHV੄2–4 372

atsugtitnai, ayatak shiig aneakun see tajai, atumin pachisan. 10੅Tsawai


emematnaitjai, atum imá Kristuig kashijai Apajuin tuke augjai, atumiin
kajintsá anentaimaidau asagmin. taan wainkata tabaujun pachisan,
20੅Atumiin jutiik eme anenmamku shiig QXQLNDQDWXPLPDQLVDNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬
aneastinaitji. mainchau dekapeamu ajutjamkujaish

3
1੅Nuaduí atumin kajimatmainchau shiig jintintuatasan.
dekapeau asan Atenas wiki 11੅Ii Apají Apajuiya nu, $SX-LVXNULVWX‫ێ‬

juwakun, 2੅LLQD\DFKL7LPRWHRQDZHPD‫ێ‬ jai jutiinash yaimpakagti atumiin


biajai, Apajuí takagku Kristu pachisa minimaina nunash. 12੅Ii Apujiya nunú
etsegbaunum yaimna nuna, atum Kristui sujamsatnume, ashí tikich aidaujaish
kajintsá anentaimjum nunash, ni pempeentuniki aneenita nuna, jutii
chichagtamak nuní nagkaemas atum aneajim aikasag. 13੅Apajuiya duke
ichichtamjatnume, 3੅makichkitigmekesh DWXPLDQHQWDLPQDVKLFKLFKWXJPDJ‫ێ‬
waitiakjum Kristu nemajut idaisaijum tinme, aan nagkaemasa kajintsá
tau asan. Atumshakam dekagme jutiik anentaimkujum, Apu Jisus niina aentsji
aaja waitmainaitag duka. 4੅Nuigtushkam pegkejam aidaujai minakuish, iina Apají
wi atumjai pujusan emtiksan ujayajime, $SDMXL\DQXQDHPWLQLVKEDNXPDPDLQ‫ێ‬
jutiik waitiamu igkugtin ainaji tusan, chau wantinkamnujum tusan.
duka nunisag nagkaetamjume yamai
wainjum nunú. 5੅Nuaduí atumin Shiig pujaku Apajuí shiig
kajimatmainchau dekapeau asan, ii awagmamu

4
takasbau wainak megkaekai tusan, 1੅Nuigtushkam yatsug aidauh, ubag

Timoteon awetibiajime. Nunak atumin aidauh, $SX-LVXVZDNHJDGXWLNVD‫ێ‬


kuashat puyatjakun, Jisukristui kajintsá nuk segajime: Wi jintintuabiajim
anentaimtan, iwanch pegkegchau nunisjumek, aan nagkaemasjum Apajuí
takamtikainam idaisainum tusan ZDNHJDGXNHWDNDDNMXPVKLLJDQHPWLN‫ێ‬
dutikabiajai. satajum.
6੅Tujash Timoteo atumiin pujau jutiiní 2੅Atumek Apu Jisus tibauwa nuna

taa ujapakji chicham shiig pegkejan, jintintuabiajim duka dekagme.


atum Kristui kajintsá anentaimkujum 3੅Atumnak Apajuik imá midau pegkeg

aneniamugmin. Nuigtushkam aina nunak takainak, tsanijintsuk


ujapakmae, DWXPHVKMXWLLVKLLJDQHQNDJ‫ێ‬ pujustinme tusa wakejutpagme. 4੅Maki
WXVMXPZDLMDWNDWDVDMXPZDNHJDLQDPX‫ێ‬ makichik nuwentin aidauk niina
nash, jutii atum wainkatasa wakegag nuwenak eme anentus diiyak, SHJNHJ‫ێ‬
nunisjumek, DWXPHVKMXWLLMDLLMXQMDWDVD‫ێ‬ chau takagtsuk pujumainai, 5੅aents
jum anentaimjum nunashkam. 7੅Yatsug Apajuin anentaimtuchu aidau ditá
aidauh, ubag aidauh, nuna antukan iyashí pegkegchaun takastatus wakega
kuashat utugchatnum waitiaku pujamun nuna takainak nuween waitkaina
ichichmamjamjai, atum Kristui kajintsá nunitsuk. 6੅Tuja makichkitigmekesh
anentaibauk nunisjumek batsatjum tikich Kristu nemajuina nuna nuwejaig
nuaduí. 8੅Atum Kristu nemagkujum shiig pegkegchau takasaigpa, nuigtush
emetmamjajum batsatbaun antukan yatsum tsanujam pegkegchau
ichichmamjamjai. 9੅Nunikan shiig senchi takagsaipa, atum nunitaik Apu Kristu
shiig aneamug ajutui Apajuí emtinish, suwimkan senchi amastatjume, nunak
nuniakun Apajuinashkam imatiksanuk duwikishkam tibaijime. 7੅Apajuik iinak
373 17HVDORQLFHQVHV੄4੄5

ashí pegkegchau aina nunak takatsuk, jin senchi umpuagtinai, nunikmatai


pegkee pujustinme tusa etegtamjauwai. Kristu nemajin jidau aina nunú
8੅Tuja ju jintinkagtamun dakitauk nantajagtinai. 17੅Nunikmatai iwaaku
aentsnakesh dakitak nuniatsui, Apajuin aidauti ditajai ijunja yakí takuntinaitji,
dakitak nuniawai, ni Wakaní Pegkejin agkajunum Apu Jisus yujagminum
sujamsauwa nuna. igkugtasa, nunika ii Apujijai atakea
9੅Tujash Kristu nemagkau yatsut duwish tuke pujutnaitji. 18੅Nuniktin
aidauti pempeentuniki aneenita nunak asamtai jujú chichama jujai tikich
agatjashtatjime. Wagki pempeentuniki aidaujaish anentai ichichtunigtajum.

5
aneenitnak Apajuí jintinjamawaju 1੅Tuja tsawantash wajukeaig, jutiish

asagmatai. 10੅Duka nunisjumek wajukeajinig taati nuna pachisnuk


aneniajume, ashí aents Kristu nemagkau agatmaitsujime. 2੅Wagki, atumek shiig
Macedonia batsata nujaishkam. 7XMDVK‫ێ‬ dekagme Apu Jisus minamu tsawagtina
kam yatsug aidauh, ubag aidauh tajime: duka, kasa kashi pachiachmau waiya
Atum aneeniajum nuní nagkaemasjum numamtuk wajaktinai. 3੅Wajutiya aents
aneenitajum. 11੅Atumek itugsanuk aidau: Yamaik shiig agkan anentaimsa,
tikichin waitkatsuk pujusag tusajum nuigtush kajintsá batsatainaji, tiagtin
kakanmamkujum, makí makichik ainawa nuniamunum pachiachmau dita
atumin takatjum takastajum, jutii nuní waittsatnujig minittinai. Nuwa ejamtin
takastajum tibaijim dutiksagmek. uchigmatji jegamtai najaimamun
12੅Aatsa takau asajum atsumkas pujutai, ishamak, HPHJNDNWDWDNXVKHPHJNDX‫ێ‬
tikich aents aidaush eme anenjamas maitsu numamtuk, DHQWVGXZLNXPLQND‫ێ‬
diigmastinme. chu aidauk, nunú waitiamun emegkakta
takush emegkakchagtinai.
Apu Jisus wakitki taatnuji 4੅Tujash yatsug aidauh, ubag aidauh
13੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, Jisusa atumnak uwaktamkashtatjume, kasa
nemajin jakaush wajukatnuita nunú wajukea numamtuk minakush, wagki
atumesh dekaatajum tusan wakegajai, atumek tikich dekainatsu nuninchau
aents Apajuí nemagchau aidau, jakau asagmin. 5੅Wi juna tajim junak, atumek
aidaush wajukatnaita nuna dekachu Jisukristu aentsji asajum pegkeg
asag, wake besemag anentaimá pujuina takaakjum, tsaaptinnum pujumaina
nunikaijum tusan. 14੅Jisus jaka numamtuk wajaidau asagmin tajime.
QDQWDNLXZDQXDQXLJNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ -XWLL-LVXNULVWXLNDMLQWViDQHQWDLPDLGDX‫ێ‬
mainaji, Jisusan nemagkau jinawajua tik, iwanchdau aidau suwenum yujaina
nunashkam, -LVXVDWDNW~MXZLPLQLWDL‫ێ‬ nuninuk ainatsji. 6੅Aents Apajuin
yap Apajuí inanjatnaita tusaja. nemajuinatsu duka, kashi kanaku
15੅Nuaduí Apu Jisus tiuwa dutiksaik wajukmaina numamtuk wajainawai.
taji: Jutii iwaaku batsatutik Jisus Tujash jutiik shiig umintsá aneaku
minitta nuaduik, jakau aidau ukuakuik batsamsagmi. 7੅Wagki, aents kanuina
emjashtinaitji. 16੅$SX-LVXVQD\DLPSLQ‫ێ‬ duka dekainatsui wají nagkaemaktatua
maya minitai, senchi untsuubau atinai nunak, nampena dushakam wajukeawa
jakau aidau nantagtinme tusa, tuja nunak dekatsui. 8੅Tujash jutiik tsawai
nayaimpinmaya aents aidau apujiya batsaamaina numamtuk batsatu asaja
dushakam senchi untsumkatnai, nunitai aneaku batsamsagmi. Suntag aidau
WLNLFKQD\DLPSLQPD\DDHQWVWURPSHWD‫ێ‬ maanitnum weenak jiju najanamun
17HVDORQLFHQVHV੄5 374

detsepen ejaktatus nugkú ainawai, 16੅Tuke shiig aneasjum pujustajum.


numamtuk jutii Jisukristui kajintsá 17੅Nuniakjum Apajuishkam tuke
anentaimaidautik, ni aneamua duwi aujsagmeké atajum. 18੅Ashí pachisjum
pempentunisaik aneeninaku, nuigtú jutii see titajum, jujuwai Apajuí jutii Kristu
uwemjau asaja dakainag nu atsejutai Jisus nemajin aidautin nuniktinme tusa
suntajan buuken ejata numamtina nujai wakejutpa duka.
ejamakagmi iwanch pegkegchaun 19 ੅Wakaní Pegkeji anentaimin

takamtijamsainum. 9੅Apajuik iinak aujtabau antugtsuk idaisaipajum.


suwimkan jukitin atinme tujamchauwai. 20੅Apajuin etsegtuidaush, wainkaya

Ayatak Apu Jisukristui uwemtan nuninuk diisaigpajum. 21੅Ayatak ashí


jukitnume tujabiajui. 10੅Jisukristuk ni chichaamujish shiig kuitamsajum
jutiiní jakauwai, iwaaku batsatkush, antugkatajum, Wakaní Pegkeji
jakau akushkam imá wijaig ijunas tamash tawa tusajum, nunikjum
pujustinme tujamu asa. 11੅Nuaduí pegkejan takuig antugkatajum.
SHPSHHQWXQLNMXPZDNHJDWHJNHWGD\DN‫ێ‬ 22੅Idaisatajum ashí pegkegchau

jum ichichdaitajum, atum takaajum takatak.


dutiksagmek. 23੅Atumnash Apajuí shiig agkan

anentaimsa pujutan sukagtina nunú


Pablo Kristu nemajin aidau pegkeemtijamiagti. 1LJNLNXLWDPMXW‫ێ‬
chichagbau pagme atumi wakanminash, atum
12੅Yatsug aidauh, XEDJDLGDXKMXQDVK‫ێ‬ anentaibaunash, DWXPLL\DVKPLQDVK‫ێ‬
kam segajime: Atumin jintinjamainak kam, $SX-LVXNULVWXWDWDLVKEDNXPD‫ێ‬
Apu Jisus nemagtanum chichagtamaina mainchau atinme tujamaidau asa.
duka eme anentsá diitajum. 13੅'XWLNDN‫ێ‬ 24੅Apajuí dekas betek umina nunú

jum shiig anentsajum aneetajum, dita atumnak etegtamjauwai, dutijabau asa


takaamujin eme anentsajum diyakjum, nigki nunak dutikattawai.
GLWDMDLLMXQWVDMXPVKLLJDJNDQDQHQWDLP‫ێ‬
sajum batsamsatajum. Inagnaku kumpamkagtamu
14੅Yatsug aidauh, junashkam tajime: 25੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, jutii
Aents takatan dakitauk jiyaktajum, SDFKLMDWWVDJPHVKNDP$SDMXtDXMNDJWXV‫ێ‬
junik dekapedaush wakemitkaktajum, tajum.
yainkatnume tusa atsumaidaush 26੅Yatsug aidauh, ashí Kristu nemajin

yaigtajum, nuniakjum tikich aidaujaish DLGDXWLJPHNDQHHQLVMXPNXPSDPGD\DN‫ێ‬


kajegdaitsuk pujustajum. jum pagkuniktajum.
15੅Pegkegchaun takagtamainakuish, 27੅Ju papí awetajim juka Apu Kristu

pegkegchaunmak ikmakaig tusajum wakega dutiksagmek ausatajum, ashí


kuitamamkatajum. Dekas pegkeja duke yatsug aidaush antuktinme.
LNGDLNDMXPWDNDVWDVDMXPNDNDQPDPWD‫ێ‬ 28੅Ii Apuji Jisukristu atumnash wait

jum, imá atumek dutikdaitsuk ashí anenjamjatnume.


tikich aidaujaish dutikatajum. Aatus atí.
PABLO AWENTSAIK PAPÍ AGAJA
TESALONICANMAYA AIDAU AWETIMU

nunak suwimkan susatnai. 7੅Tuja atum


Pablo Tesalonicanmaya waitkam batsatjum nunak, jutiijai betek
aidau kumpabau agkanmitkagmatnai. Nunak Apu Jisus,

1
1੅WitjaiPabloitjai, Silvano, Timoteo nayaimpinmaya ni aentsji senchigtin
aajan pujusan jujú papiin agatjime. aina nujai, jii kegamunum egketkau
Dutikakun atum iina Apají Apajuiya minitna duwi dutikatnai. 8੅Nuniak,
nunú, Apu Jisusa nemajin aidautijum, Apajuí pachisa dekatnash dakituinak,
yaakat Tesalónica batsatjum nuna Apu Jisusa chichame yamajam
kumpamjime. 2੅Apajuí iina Apajuijiya etsegbaunash antugkachaju aidaun
nunú, Apu Jisukristujai wait anenjamu suwimkan susatnai. 9੅Ditak suwimkan
asa, atumnash shiig agkan anentaimsa juwinak Apajuijaig tuke kanaak
pujutan amastinme. kanakiag pujusagtinai, nuninak Apu
Jisusa imanjiya nunash, senchijinash
Pablo Tesalonicanmaya waintsuk batsamtinai. 10੅Apu Jisus ni
aidau Apajuí aujtusbau aentsji aidau emematam atina nunú
3੅Yatsug aidauh, iik Apajuí aujuinakuik tsawantinig, atumshakam ditajai
atum pachisa see tusaikí ainaji. Jutii ijunjatnaitjume, wagki atumesh jutii
pegkeg dutikmaina duka juuwai, wagki chicham etsegbau dekaskeapi tiu
atumek aan nagkaemasjum Kristui kajintsá asajum.
anentaimkujum, pempentunisjumek aan 11੅Nuaduí atum pachisa Apajuí tuke

nagkaemasjum aneenidau asagmin. aujtuinajime, Apajuí atumnash, wajuk


4੅Tikich nugkanmaya Jisusa nemajin pujustinme tusaya etegtamjauwa
aidaunum chichaakuish, atumin eme ainawa nunisjumek pujustajum tusaja.
anentsan etsegtajime, ditak utugchatnum Nunin asamtai Apajuí atumnash, atum
pujuinak waituinakush, imá Kristuig ashí pegkeg aidau dutikatasajum
kajinas anentaimas pujuinak, shiig wakegajum nunash niina senchijin
nemajuinawai tusa. 5੅Atum Kristui kajintsá amastinme, iina Apuji Jisukristui
anentaimu asajum ashí waitiajum duka, kajintsá anentaimaidau asagmin.
Apajuí dekaskenum pegkejan takaa nuna 12੅Atum nuniamunum, tikich aents

iwainawai. Nunú aaja Kristui waittsau aidaush Apu Jisukristunash eme anentus
DVDJPLQQLLQDLQDPWDLMLQDZDLQWDPDZDJWL‫ێ‬ diistinme, nuniagtai atumnash nigki
nai. wait anenjamjau asa, iina Apajuiji, Apu
6੅Apajuik pegkeja nunak takauwai, -LVXNULVWXMDLHPHDQHQMDPDVGLLJPDV‫ێ‬
nuniau asa yamai atumin waitkagmaina tinme.

375
27HVDORQLFHQVHV੄2੄3 376

nunú, aents aidaun pujut tuke atinun suuwa


Jisukristu taatnuji nuna dakitjaju asagmatai. 11੅Nuaduí Apajuik,

2
1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, nunú tsanumna nuna dekaskeapi titinme
yamai iina Apuji Jisukristu ataktú tusa idaisatnai. 12੅Nunak ashí aents aidau, ni
juwi minakui niijai ijunjatnaitag nuna chichame dekaskea nunú etsegbaunash
tajime: 2੅Ishamkaigpajum makichik dekaskeapi tutan dakituinak, ayatak
aentskesh chichagtamainak, “Apu pegkegchaunak wakejus takasú aidaun,
Jisusak tae” tujamainai, tikich chichau Apajuí suwimkan susata tau asa dutikatnai.
“wakan tujutne” tai, MXWLLSDFKLMDWWVDJ‫ێ‬
Uwemjatnume tusa etegjamu
kesh ni tujamaji, SDStDJDJDZHWXJ‫ێ‬
aidau nunimainji
mamji tujamainakuish, NDNDMXVDQHQWDL‫ێ‬
mik yapajiawaigpajum. 3੅Makichkish 13੅Tujash yatsug aidauh, ubag aidauh,
tsanuamak aigpajum, Kristuk eke atum Kristu aneetai aidautigmin pachisan
taatsui. Kristu taattak wajataik, kuashat Apajuí see tajai. 1LGXZLN\DPDQDJNDP‫ێ‬
aents Apajuin nemagtanak idaisagtinai, chatinig etegtamjauwai uwemjau atinme
QXQLQDLPDNLFKLNDHQWVGHNDVSHJNHJ‫ێ‬ tusa. Duwi Wakaní Pegkejiya nu, Apajuí
chau wantinkatnai. Nu aentsuk jii ZDNHMDQXQDNWDNDVWLQPHWXVD\DLPSDND‫ێ‬
ajumaish kajinchaunum pujus jui, wagki atumek chicham dekaskea
waittsatna nunú atinai. 4੅Nunú aentsua nunú, nuigtú Jisukristui kajintsá
duka Apajuí shiwaji asa, Apajuí nemajin anentaimu asagmin. 14੅Apajuik jutii ni
aidaunash shiwajiyai, aantsag wainak chichame etsegkauwaitag duwi atumnash
apajimin aidaunash shiwajiyai. Nuniau untsugmakajui, atumesh Apu Jisukristu
asa jega Apajuí ememattainum wayaa eme anentam awa nunisjumek eme
ekeemas: “Witjai Apajuinuk”, titinai. anentam aminjum tujamu asa.
5੅Wi atumjai pujubiag duwi juna pachisan 15੅Nuaduí yatsug aidauh, ubag aidauh

ujakbaijim nunú kajimatkigpa. 6੅Nunú aents imá niinig shiig emetmamja pujakjum,
pegkegchau tsawan eke jegatsaig, yamaya ii atumin jintintuamu unuimajuitjum
juwik wantinkai tusa makichik emeteau awa nu, tuja papí agaja awetimiajim
duka dekagme. 7੅Tujash yamaikishkam dushakam aneaku atajum. 16੅Iina Apuji
inamui pegkegchau takatnak, nuniayatak Jisukristua duke, iina Apají Apajuiya
eke iwainakag takaatsui, nuna emetea nu nujai anempaidau asag, wait anenjamag
agkasti tabaunum. 8੅Nunikmatai dekas aents LFKLFKPDPWDQDMXPDLVKQDJNDQNDVKWL‫ێ‬
pegkegchauwa nu wantinkatnai, nunittaman nun, pegkeg dakainag nuna amasajua
Apu Jisukristu, nu aentsua nunak “jakati” nujai 17੅DQHQWDLPLQLVKLFKLFKWDPMDW‫ێ‬
titinai, tama jakatnai. Dutika Jisukristu ashí nume, shiig anentaimtijamak ashí
niina senchijijai inamjatna nuniak, nunú pegkegnak chichainak, takatnash
aents pegkegchauwa nuna senchijinak pegkegnak takastinme tujamu asa.
emegkaktinai. 9੅Jisukristu eke nuna
dutikatsaig, aents pegkegchaun takau Jutii pachijattsajum Apajuí
wantinkatna duka, iwanchi senchijijai takau segatkagtitajum

3
asa, aents dutikmainchau aidaun kuashat 1੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, junak

iwainak takaak aentsun tsanutnai. 10੅Nuniak inagnakun tajime: Jutii pachijattsajum


ashí pegkegchau aina nuna takatnai, aents Apajuí segatkagtitajum, jutiish Apajuí
suwimkan jukiagtina nuna tsanugtatus, chichame ashí yantamnum etsegkagmi,
wagki ditak Jisukristu chichame dekaskea dutikamunum shiig aneas antuktinme
377 27HVDORQLFHQVHV੄3

atumiin wajukabia nunisag. 2੅Dutiksagmek yuwashti, tusan. 11੅Tujash antukmaji atum


Apajuí segatkagtitajum: Aents pegkegchau ainajum anuiya, ditanunak uyumas takatsuk,
aidau, Kristui kajinas anentaimainatsu nunú tikich takaidaun waitká yujaidau tabaun.
MXWLLQZDLWNDJPDPDLQDLQDQXQDVKDJNDPLW‫ێ‬ 12੅Nunú aents nunin aidaunak Apu Jisukristu

kagmati tusajum. 3੅Tujash ii Apuji ni dutikatnume tawa nuna tajime: Dita


tibaujinak betek umina nunú, nigki ashí \XZDWQXMLQWDNDLQDNWDNDPWDNEDWVDPVDW‫ێ‬
pegkegchau aidaunmash ayamjutpak nume.
kuitamjamkatnume. 4੅Apu Jisukristuig 13੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, pegkeg

kajinmamsa anentaimji, ii dutikatajum tibau takat aina duka yawetjaigpa. 14੅0DNL‫ێ‬


takaajum nunak, dutiksagkeap takasagtatua chik aentskesh wi ju papí agagbauwa
tusan. 5੅Ii Apuji Jisus yaimpakti Apajuí juna antutan dakitau wainkugmek
anejata antsaik anejattanum, nuigtushkam tsanigkaigpa, ijuntakesh ijunjaigpa,
waitiakuish Kristuig ichichmamta nigki pujak datsaamas dekapsati.
nunashkam. 15੅Tujash shiwagmá pujusaigpajum,

D\DWDNVKLLJXMDNWDMXP\DWVXPDQHQWVD‫ێ‬
Kristu nemagkau aidau jum.
takasá pujumain
6੅Yatsug aidauh, ii Apuji Jisukristu wakega Inagnaku kumpamkagtamu
dutiksanuk tajime: Ashí Apajuí nemajin 16੅Ii Apuji shiig agkan anentaimsa
aidau takasá pujutan dakitak, LLMLQWLQWXDELD‫ێ‬ pujutan sukagtina duke, atumnash ashí
jim nunash betek umiinachuk tupanjatajum. tsawantai shiig agkan anentaimsa
7੅Atumek, ii atumiin wajuk pujusbaiji pujutnum yaimpaktinme ashí tikich
nunisjumek atumshakam pujumainaitjum aina nuwishkam. Apajuiya duke ashí
duka dekagme: Jutii atumiin pujubiag duwik atum ainajum nuwish atí.
takatskek pujuchbaiji, 8੅\XZDNXLVKDNLNPDWV‫ێ‬ 17੅Atumi kumpamkun agatjim nunak,

kek yuchabiaji. Tsawai kashijai takaaku wi mina uwejuí achikan agatjime, ashí
yawebiaji atum waitkat dakitau asaja. 9੅Atum wi papiin agajan awemaknuk tuke
jutii yaijatkatajum tumainaitku, ii takaamun jutiksanké ajai.
wainainak ditashkam takastinme tusa 18੅Ii Apuji Jisukristu ashí atumnash

nunibiaji. 10੅Tuja wi atumjai pujubiag duwik wait anenjamjatnume.


juna tibaijime: Ni takatan dakitauk yutanash Aatus atí.
PABLO NAGKAMCHAKU PAPÍ AGAJA
TIMOTEO AWETIMU

tusan tajime. Nuna aatus aneeninak


Pablo Timoteo kumpabau iwainainawai dekaskenum Kristui

1
1੅Witjai Pabloitjai, Kristu Jisus kajinas anentaimainamun, dekaskes
FKLFKDPHWVHJWXJNDWDWXVDHWHJND‫ێ‬ Kristui kajinas anentaimainatai tumain
muitjai, Apu Kristu Jisus pegkejan sujabau wajatsuk. 6੅Tujash wajumak aents nuna
MXNLWDVDGDNDLQDNXQLLQtNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ idayinak, kanakag wainak chichaa
mainag nunú. Apajuí ii uwemtijamna yujainawai. 7੅Apajuí chicham umiktá
nunú Kristu Jisusjai minak awetiuwai. WLEDXZDQXQDMLQWLLQDWDWXVZDNHJDLQD‫ێ‬
2੅Timoteoh, juna papiin agatjame, wi wai, ditakesh dita chichainamuji, tuja
chicham etsegbau antukam, Apu Kristu dita jintinkagtuinamujinakesh shiig
Jisusai kajintsá anentaimat jukiu asam, dekainachiatak.
amek dekas mina uchijua imanaitme. 8੅Chicham umiktinun Apajuí tibaun

Wakegajai Apajuí iina Apajiya nu, Moisés agajua nunú, imatiksaik


Jisukristu iina Apujiya nujai, wait umiamuk pegkeja duka dekainaji.
anenjamag aminash shiig agkan 9੅Chicham umiktina duka aents pegkejan

anentaimsa pujutnash amastí tusan. takau aina nunú umiktinme tichamui.


Ju chichama juka aents intimkiu aidau,
Waitá jintinkagtin aina nujai chichaman umichu, tudau takau,
kuitamamkatajum tibau Apajuinash ajantus diichu, FKLFKDPH‫ێ‬
3੅Wi Macedonia nugkanum wegakun, nash dakitin, pegkegchaunak takau,
amek Efeso juwakam, makichik aentskesh patayinak pempeentuki main, apajinash
waitan jintinkagtuawainum diiyaku atá dukujinash main aidau, ashí aents
tibaijam dutiksanuk yamaish tajame. Anuí magkagtin, 10੅tsanijimtan wekaetin, mai
aents waitá jintinkagtuina duka: -LQWLQNDJ‫ێ‬ aishmagkuk pempeentuniki dutikdayin,
tuawaipajum, tita. 4੅Dutikakum ujaktá, aentsun kasamak sujin, waitjin, tikichin
wainka augmattsamu aidaun, nuigtú ditá tsanuak Apajuí daajin adayin, QXLJWXVK‫ێ‬
muunji aajakú ejechamnun augmatú kam chicham pegkeg Apajuí pachisa
yujainak tsawantan megkagá batsata nuna jintiamua dutiksag takatan dakitin aina
idaisatnume tusam. Nuna dekaatatus nudauwai. 11੅3HJNHJFKLFKDPMLQWLQNDJ‫ێ‬
wakejuidauk wainak jiyanitú yujau tamua duka, .ULVWXSDFKLVDMLQWLQNDJWD‫ێ‬
ainawai, tujash duka makichkish Apajuiyai mua nuuwai. Apajuí shiig eme anentsá
kajintsá anentaimtanmag yaijattsui. emematam pujuwa nunú, minak:
5੅Wi juna taja nunak, Kristu nemajin Uwemat awai tusam etsegkata tusa
aidauk pempentunisag aneenitnume awetiuwai.

378
379 17LPRWHR੄1੄2

anentaimam duka dutiksamek shiig


Pablo Jisukristu see tibau anentaimsam pujustá, tikich aidau
12੅Iina Apuji Kristu Jisusan see tajai, pegkegchaun takainak Kristu kajintsá
mina betek umimainun waitu asa, anentaibaujin megkaekaja nunikaim.
takagtusti tusa niina senchijin sujusua 20੅Nunak Himeneo, Alejandrojai

duwi. 13੅'XZLNLNZLND-LVXVDQSHJNHJ‫ێ‬ nunikaje. Nunikmatai iwanchin


chaun chichagkun, QLLQDQHPDMXLGDX‫ێ‬ idaitusmajai, ni waittan susati, dutikam
nash aikasnuk pegkegchaun chichagkun Apajuí pegkegchau chichagchau atinme
waitkau ayajai. Tujash nunak Jisusak tusan.
Apajuí Uchijimpapita tusan dekachu
asan, GHNDVNHDSLWXPDLQFKDXGHNDSHD‫ێ‬ Apajuí aujut pachisa tibau

2
kun nuniyajai, nuní pujai Apajuí minak 1੅Dekatkauk jujú dutikatajum
wait anenjujui. 14੅Dutijuau asa shiig tajime: Apajuí aujkugmek, ashí
kuashat wait anenjug tsagkugtug, Kristu tikich pachisjumesh segattajum ni wait
Jisusai kajintsá anentaimtan sujusuí, anentug yaigtí tusajum, nuniakjum see
nuniak pempeentuniki anenitnash, titajum ashí ni yaibau pachisjumesh.
Apajuí aneetnashkam sujusuí. 2੅Ashí apu aidau pachisjumesh Apajuí
15੅Juka shiig dekaske, ashí dekaskeapi aujtustajum, shiig agkan pujuinaku,
tumain ainawai: Kristu Jisus ju nugka tutitag atsamunum Apajuí wakegamuk
juwi tauwa nunak, aents tudau aidaun umigku batsamsami tusajum. 3੅Ju aaja
uwemtijatatus tauwai. Nu tudau aina augbau Apajuí iina uwemtikagtina
nuwiyag dekas imá senchi tudaunuk nunak shiig awagmawai. 4੅Nigka ashí
witjai, tikich aidaun nagkaesaunuk. aents uwemjatnume, nunikag
16੅Tuja wi iman aigkish, Jisukristu wait dekaatnume dekaskea nuna, tusa
anenjug tsagkugtujui, ni waamak wakegawai. 5੅Apajuik makichki, nunisag
kajeachbaun tikichin iwaintukta tau asa. DHQWVDLGDXWLQ$SDMXLMDLHSHJWXJPDXVK‫ێ‬
Juna wainak tikich aidaush: Jisukristu kam makichki: Duka Kristu Jisusai.
minash wait anenjawapita, tusag niiní 6੅Nigka ashí aentsun uwemtijata tau asa

NDMLQDVDQHQWDLPDLQDNSXMXWQDJNDQ‫ێ‬ mantamdauwai. Tsawan ni tibauji


chaun jukitnume tusa. 17੅Nuaduí Apu umintai Apajuí iwaintugmakui ashí
tuke pujuwa nu, ajumaish jakashtin, aentsun uwemtijatatus wakejukua nuna.
waintash wainmainchauwa nunú, 7੅Nuaduí wika chicham etsegkata tusa

Apajuí makichkiuch ashí dekauwa duke etegka awemamuitjai, nuigtushkam


eme anentsá tuke ememattai atí. Aatus Jisukristun kajinas anentaimtustinme
atí. MXGLXFKXDLGDXVKMLQWLQWXDWDWLEDXZDLW‫ێ‬
jai. Wi juna taja juka dekaske, ZDLWMDWV‫ێ‬
Pablo Timoteo chichagbau jai.
18੅Uchuchi Timoteoh, jujú umiktá
tajame: Apajuí etsegtin aidau amina Aishmag aidau tuja nuwa aidau
pachipas, Apajuí chichamen etsejin nunimainji
atinai tujabiuwa nunismek, shiig 8੅Nuaduí ashí yantamnum Apajuí
anentaimsam pujusam imá Kristuig ausami tusag ijunjamunum, aishmag
kajintsam anentaimkum senchi takastá, aidau Apajuin aujuinakug, tikichjaish
waitan jintinkagtuina nunú depetkata shiig anendaisag kajetsuk batsamas,
tabaunum. 19੅Ame Jisukristui kajintsam Kristu shiig nemajuinak batsamsatnume
17LPRWHR੄2੄3 380

tusan wakegajai. 9੅Tuja aantsag nuwa wakeechau, kuichkinash imá nigki


Kristu nemajin aidaushkam Apajuí kuashat ajuttí tusa wakeechau, wait
ememattasa ijunbaunmag, nuwa shiig anenkagtin, kakagchau. 4੅Nuigtushkam
anentaimkau iwagmamaina nunisag niina jeenish shiig chichas pujú
iwagmamjatnume tusan wakegajai. amainai. Uchijí aidaush apajinash
Nunisag intashinash shiig iwajug tikich umijin, eme anenkagtus diijatin
aents aidau anentaimtuja diimain wajas amainai. 5੅Tuja ni jeenigkish shiig
yujatsuk, patakumtai oronash, peetai chichas pujachush, ¿itugsaya Jisusa
akik aidaun peeká, jaanch pegkeg akik nemajin aidaunash kuitamainaita?
aina imanun puyatjus iwagmamjatatus 6੅Tujash Jisusa nemajuina nuna diinuk

wakegá yujainmegka tusan. 10੅Ayatak yamá sujumankauk amaitsui, ememak


pegkejan takainak aents aidaush iwanch wajukauwa numamtuk wajak
pegkegnum chichajam atinme, nuwa suwimkan jumain asamtai. 7੅1XLJWXVK‫ێ‬
Apajuí wakegamun umin wajuk kam Apajuí nemagchau aidaush eme
pujumainaita nunisag pujuinak. anentsá diitai amainai, pegkegchau
11੅Nuwak tuwakbaunum aishmag chichajinum tau asa. Nunishtaik iwanch
jintinkagtutaik takamtak pujus shiig pegkegchau takamtiksamtai, Apajuí
antumain ainawai, 12੅nuwa aidaunak chichameshkam eme anentsá diiyam
ijunjamunum wajakí jintinkagtuati amainchau asamtai.
tatsujai, nuwak aishmagkun wagagkig
dutikata tumaitsui, WDNDPWDNMLQWLDPX‫ێ‬ Jisusa nemajuidau atsumamujin
nak antumainai. 13੅Apajuik dekatkauk diin aidau
Adagkan najana, GXZL(YDQQDMDQDX‫ێ‬ 8੅1XQLVDJ-LVXVDQHPDMXLGDXDWVXPD‫ێ‬

wai. 14੅Adagkak iwanch tsanuamak mujin diin aidaushkam ajantusa diimain


asachui, Eva tsanuam asauwai, amainai, ni chichakbaujinash imatiksag
dutikamu asa Evak tudaun takasuí. umin, nampechu, takat pegkegchau aina
15੅Tujash nuwa aidaush uwemjatnai, nujai kuichkijinatatus wakegá
Jisukristu nuwanum akiinau asamtai. wekaechau. 9੅Nuigtushkam chichaman
Tuja dita: -LVXNULVWXDSLXZHPWLMXPDL‫ێ‬ Apajuí iwaintugmakua nunash
nuk, tusag niina aneenak, tudaujin utujimtsuk dekaskeapi tinu amainai,
idayas pujuinakug uwemjagtinai. nuniak dita dekaina nunisag pujumain
ainawai. 10੅-LVXVDQHPDMXLGDXDWVXPD‫ێ‬
Jisusa nemajuidaun diin aidaush mujin diin agtina duka, eke adaitsuk
wajuku amainaita wajuk pujawa nu diigmain ainagme,

3
1੅Jisusa nemajuidaun diin atatus dutikam utugchatkesh atsugkui duwi
wakejuina duka, dekas pegkeg adaimain ainagme. 11੅Nuna nuweshkam
takata nuna wakegainak tuinawai. aantsag ajantusa diitai amainai,
2੅Tujash aents nunú takatan wakejauk chichama wekaetuchu, emetug shiig
pegkegchauji diigsaish jiyashtai anentaimkau, ashí betek umin. 12੅1XQL‫ێ‬
amainai: Makichik nuwentin imá sag Jisusa nemajuidau atsumamujin diin
nuwejaig pujustatus wakeyin, emetug aidaushkam makichik nuwentin, niina
shiig esegag anentaimkau, eme anentsá uchijinash shiig jintintin amainai.
diitai, jeen minitaish shiig aneas 13੅Jisusa nemajuidau atsumamujin diin

jukagtin, $SDMXtFKLFKDPHMLQWLQNDJWXW‫ێ‬ DLGDXWDNDWDQVKLLJWDNDLQDNXJSHJNHJ‫ێ‬


nash dekau, 3੅nampechu, maanitnash num augmatam amain ainawai,
381 17LPRWHR੄3੄4

dutikam niishkam kajinmamas, Kristu tuidau asaja dekaskea dusha dekau


Jisusai kajintsá anentaimta nunashkam aidautik, Apajuí ashí najankamua duka
etsegmainai. see tusa yumainaitji. 4੅Ashí Apajuí ni
najankamujinak pegkejai tiu asamtai,
Apajuí wait anenjamjamu ashí yutaig dakittsuk see tusa yumainai.
pachisa tibau 5੅Duwi Apajuí see tusa ashí ii yuwamuk
14੅Amina wainkatasan minita tayatkun iinishkam pegkejai, ni pegkejai tiu
juna papiin agajan awetajame, 15੅wi asamtai.
yajá aneasan megkaekuish Jisusa
nemajin aidau ijunjamunmash, wajuk Shiig takaaku Jisukristu takajin
pujumainaita nunú dekaata tusan. Jutii pegkeg amain
Jisus nemajin aidautik, niina uchijí 6੅Jujú aajam yatsut Jisusa nemajuidau
waigkú asaja, Apajuí tuke pujuwa nuna jintinkumek, Kristu Jisusan dekas shiig
aentsji ainaji. Nunin asaja jutii ainaji takajin atatme. Nuniakum Apajuí
dekaskea nunú etsejin aidautik. 16੅Dekas chichamega nu, nuigtú Jisukristui
Apajuí iwaintugmakmawa nunuwai kajintsá anentaibau jintiam dushakam
dekas ashí wagaakuk: aan kuashat unuimagtatme.
Kristu aentsmaga wantinkauwai, 7੅Tuja wainak ju nugkanmaya

:DNDQt3HJNHMLVKNDPSHJNHJ‫ێ‬ imanchau augmattsamun augmatuina


chaujish atsujui tiuwai, duka antujú wekayipa, amek Apajuí
nayaimpinmaya aents aidaush ZDNHJDPXDGXNHSX\DWMXVDPXPLJNDWD‫ێ‬
wainkamu aajakuí, sam kakanmamsata. 8੅Iyash jamamtuchu
ashí nugkanum chichamesh DWtWXVDWDNDPWLNDPXDGXNDL\DVKQX‫ێ‬
etsegnakmatai, mag yaijatui, untsu Apajuí wakegamu
dita dekaskeapi tuidauk dekaskeapi puyatjusa umiktasa kakanmabauwa nu
tiaju ainawai, imá pegkejai, MXQXJNDMXZLSXMDPXQ‫ێ‬
nunikmatai ataktú nayaimpinum mash, atak nayaimpinum pujustinaitag
jukimu aajakuí. duwish yaijatu asa. 9੅Juka shiig dekaske.
Nuniau asamtai ashí aentsuk dekaskeapi
Jisukristu nemagkaju waitan tumain ainawai. 10੅Nuaduí waitiakuish
antujuinak tupaajagtinai tibau senchi takaaji, Apajuí iwaaku pujuwa

4
1੅Wakaní Pegkeji shiig paan nunú dakau asaja. Niiyai ashí aents
antumainun tawai: 7VDZDQQDJNDQ‫ێ‬ aidautin uwemtikagtumainuk, tujash
kattak wajataik, kuashat aents Kristu imá Apajuiyaig kajinas anentaimaina
Jisusai kajinas anentaimtanak idayinak, nunak.
wakan pegkegchau dekamtikam waitan 11੅Juna taja ju, umiktajum tusam shiig

MLQWLQNDJWXLQDQXQ~HWVHJEDXQDQWXMXL‫ێ‬ jintinkagtuata. 12੅Ame datsauch asamin


nak. 2੅Aents wainak tsanumaidaun imanchau chichagtaminum, dekas
antugkagtin ainawai, tujash duka -LVXVDQHPDMXLQDQXDQXLVKLZDLQPDP‫ێ‬
datsantainkachu asag pegkegchau kata pegkeja duke chichaakum, shiig
takainakush, pegkegchaunap takaja pujakum, anejatkum, Jisukristui
tusag dekapmamchagtinai. 3੅Nuninak: kajintsá anentaimu asam pegkegchaush
Nuwenmaitsui, yutai yuwakuish ashí takatsuk pujakum. 13੅:LDPLQDLMDJVDWD‫ێ‬
tinamjaik yutai aina duka yumaitsui, san eke anuí minatsaig, ijunjamunum
tiagtinai. Tujash jutii Jisus dekaskeapi Apajuí chichame aujkum, yatsug aidau,
17LPRWHR੄4੄5 382

ubag aidau jintinkum anentai pujauk, tuke jakauwa nuninai iwaaku


ichichtugta. 14੅Jisusa nemajuidaun diin pujakush, nunin aidauk yaimaitsui. 7੅Wi
aidau, Wakaní Pegkeji dekamtikam, tajam nuna ditash betek dutikatnume
ame yupichu dutikatnun Apajuí tusa ujaktá, pegkegchauji diigsaikish
anenjauch amasbaun etsegkamtai, ashí tumainchau atinme. 8੅Aents Jisusa
wainbaunum buukmin achigmakag nemajin niina patayí yaitan uyumatsuk,
Apajuin aujtugmainak, juuwai ame niina jeenianakesh uyumatsu duka,
takatjumik tujabiajua nunú idaisaipa. Kristui kajinas anentaimchau
15੅Ju aina juka shiig kuitamsam wajukmaina nuniawai. Nuniakug aents
takastá, nuniamin ashí aents aidaush makichkish Jisusan anentaimtuchu aina
ame ju takatnum shiig eebaun nuna nagkagas pegkegchau wegawai.
waipakagtatui. 16੅Kuitamamkam 9੅Tuja nuwa wajemeaun Jisusa

pujakum tikichish jintintuata, Jisus nemajin aidau yaigmí tusa papiinum


dekaskeapi tiuwaitam nunismek agatuinakug, sesenta mijan ajamua nui
pujusam. Aajam takaakum ame nagkamas agatmain ainawai, makichkia
VXZLPDNMXPDLQDLWDPGXNDXZHPMDW‫ێ‬ aishintin aajakajua nuna, 10੅QXLJWXVK‫ێ‬
tame, tuja tikich ame jintinbaushkam NDPQLSHJNHJWDNDDPXMLVKZDLWXMDN‫ێ‬
uwemjagtatui. bau, uchijinash pegkeja jintintua
tsakapaku, ijagnash shiig aneas ni
Jisusa nemajuidaujaish jeenish ju wajakú, Kristu nemajin
itugdaimainaita nu pachisa tibau DLGDXQDVKQLJNLDQHQPDPWVXNNXLWDPD‫ێ‬

5
1੅0XXQDLGDXSHJNHJFKDXWDNDLQD‫ێ‬ jakun.
kuish jiyakaipa, ayatak amina apa 11੅Tuja nu yaigtin agatbauwa nuwig

anentsam chichagkata. Datsauch nuwa uchi wajemeauk agatjaigpa, dita


aidaushkam amina yatsum anentsam wakegamun takainak Kristun tupantug
chichagkata. 2੅Nuwa muunchakam duku aishinatatus wakegainawai, 12੅nuninak dita
anentsam chichagkata, tuja nuwa wajemeawag, wika aishintsuk pujusan
muntsujut aidaush ame umaim Kristu nemajuidaun yaigtajai tumabaujin
anentsam pegkegchau anentaimtutsuk umiachu asa, ditak suwimak jumainnum
shiig awajkata. jegantainum. 13੅Nuigtushkam ditak dakí
unuimajag ijagka yujajainawai. Tikich
Nuwa waje yaigtin pachisa tibau chichamunum ditash chichaman patakí
3੅Nuwa waje aidau yaimainji atsujuina wajainak, chicham chichamainchau
nu yaigtá. 4੅Tujash nuwa waje uchijí aidaun chichá yujainawai asamtai. 14੅Duwi
ajuinamuk, nuniachkush tijajigkesh nuwa uchi wajemeau aidaunak,
ajuinamuk, nunú uchi ditanak ashí aishinawag uchijinatnume tajai. Nunik
atsumamujinash yaimainai, uchuch shiig pujusag uchijin kuitabiagtai, Jisusan
asamtai ditan kuitamkamu asa. dekaskeapi tuinachu kajegkagtuina nunú
Nunuwai Apajuí emtinish pegkeja duka, pegkegchaunum chichagtamkachagtinme
QLJNDQXQDGXWLNDWQXPHWXVDZDNHJD‫ێ‬ tau asan. 15੅Tikich waje aidauk Kristui
wai. 5੅Tujash nuwa waje yaimainjish kajintsá anentaimtanak idaisaje, nunikag
shiig atsugbau, imá Apajuinak dakak iwanchin umijuinawai.
pujus tsawai kashishkam Apajuinak 16੅Nuwa Jisusa nemagna nuna patayí

aujak puja nu yaigtajum. 6੅Tujash waje wajemeau pujutaik ni yaimainai,


ni iyashí pegkegchau wakegamun taká nunitai Jisusa nemagkau aina duka,
383 17LPRWHR੄5੄6

nuwa wajemeau aidau yaimainji shiig nuniai tikich uumak taká pujú imapam
atsugbau aina nuna yaimainai. wantinkui dekagmaush awai.੆a
24੅Nunisag aents pegkeg takaamuji
Jisusa nemajuidaun diin aidau paan wainmainush awai, nuniai pegkeg
pachisa tibau takaamuji paan wainmainchaush awai.
17੅Jisukristu nemajuidaun diin aidauk Tujash duka tsawan jegatai paan
eme anentsá diyaku, nuigtush yaigbau wantinkatnai. 25੅Amek wakemin
amainai, tujash Apajuí chichamen beseakum waa waamak jaum nunin
etsejuinak jintinkagtuina nunú aidau, asam, yumik umutsuk machik vino
18੅wagki agagbaunum chichaak: “Toro uwagta.

6
trigon dajag akaak wekaetauk, trigon 1੅-LVXNULVWXQHPDMLQLQDNDLGDXWLJ‫ێ‬

yuwawai tusagmek nujig jigkatuawaipa, mesh, atumi apujum eme anentsá


nigka taká duwi yuwawai.µ1XLJWXVK‫ێ‬ GL\DDNMXPDVKtQLWDEDXMLJXPLJNDWD‫ێ‬
kam: “Aents taká duka akiam auwai”, jum, aents aidau Apajuin pachis, nuigtú
tau asamtai. QLFKLFKDPHMLQWLDPXDQXQDVKSHJNHJ‫ێ‬
19੅Tuja Jisukristu nemagnu diinun chau chichajinum. 2੅Tuja inak Jisukristu
pachis jimag, nuniachkush kampatum nemaja nunú, niina apujishkam
aentskesh, pegkegchau takaawai Jisukristu nemaju asa, Kristui kajintsá
tuinachkuig antugkaigpa. anentaibaunmag ni yachi asamtai
20੅Tuja pegkegchauwa nunak takaa imanchauk diisaigka. Dutiktsuk nuní
weenakuig, Jisukristun nemajin nagkaemas shiig takagsatnume, dekas
ijunjamunum awayajum pegkegchauji yatsut Jisusan dekaskeapi tuina nunú
iwainakjum etsegtuktajum, tikich imatika aneasa takajam amain asamtai.
aidaush nuna wainak pegkegchau
takatan ajantuktinme. Waitá jintinkagtin aidau
21੅Junash tajame: Uchuchih, aents Jisukristun nemajin aidau, nuigtú diin
ajantusa diyamu aina nunú pegkegchau aidaushkam wi tajam juna umimain
takaakui pachitsuk idaikum, aents ainawai. 3੅Tujash tikich aents dekaskea
imanchau diiyamua nuna pegkegchauji juna jintinkagtutan dakituidaush
etsegtin aipa, ashí betek iwaintukta. ainawai. Jutii iina Apuji Jisukristu
Apajuí, iina Apuji Jisukristu, ditá aentsji pachisa dekas pegkeg jintinkagtag
nayaimpinum batsamna nunuiya nunashkam dakituinawai. 4੅Nunú aents
etegjamu aidaush, ashí wainu asamtai nunin aidauk dekachiatak wainak
betek umiktá. ememainak tu yujainawai. Duka dita
22੅Apajuí takatjin takastin adaikumek, anentaimsa chichamujin pachisag
waugtukmek uwegmin achikam Apajuí jiyanitkatatus wakeyin ainawai. Nu
aujtusaipa, nu aents tudaun takaakui jiyanitbaunmag kajegdayamu, VKLZDJ‫ێ‬
ameshkam bakumaim. Tupanjata ashí magamu, pegkegchau chichagdayamu,
pegkegchau aidauk. kajintsá anentaimtuniashbau, 5੅QXLJWXVK‫ێ‬
23੅Aents tudau takaidau dekajuami NDPLQDJQDPDLQFKDXQML\DQLW~\XMDLQD‫ێ‬
tumainchaush awai, pegkegchau wai, aents pegkegchaunak anentaimtin
takaamujig paan waindau asamtai, tuja dekaskea nuna dekachu asag, Apajuí

a¬5.23 Jujú versículo chichamega juka versículo 25num inagkeaji, apach chichamnum
diyamak makichik wajiin augmatiatak tsujig emau asamtai inagnamunum ukuaji.
17LPRWHR੄6 384

SDFKLVDFKLFKDPXQXPZL\DNFKDPHDX‫ێ‬ Poncio Pilatun ujakua dusha waipa


tia nuninun anentaimainawai. Nunú duwi, 14੅wi tajam ju betek umiktá.
nunin aidauk tupanjata. 6੅Dekaskenmag Pegkegchau takatsuk pujustá, tikich
Apajuí umigbauwa nuuwai, aents aidaush pegkegchau takaawai
wiyakuch ashí wajiiji ajamu asa, shiig tujaminum, nuniakum ii Apuji
aneas pujuwa imanisa pujumaina duka. Jisukristu minitta dusha dakasta.
Tujash ni ajamua nujaig shiig aneas 15੅$SDMXtQLWVDZDQGDNDPXMLXPLQNDP‫ێ‬

pujá nunú nunimainai. 7੅Iik akiinkuish tai ataktú Jisukristun ju nugka juwi
wajiigtin akiinachuitji. Nunisaik awematnai. Tuja imá nigki Apuk, ashí
jaakuish wajiik jukiik wechatnaitji. apu aina nuna Apujishkam, imá nigki
8੅Duwi jutiik, yumain, nugkumain eme anentsá ememattaiya duka. 16੅Imá
DMXWMDPNXLJQXMDLVKLLJDQHDVDSXMXPDL‫ێ‬ nigkiuchi ajumaish jakashtina duka,
naitji. 9੅Untsu wiyakuch wetatus QLJNDWVDDSWLQPDNLFKNLVKDGLMPDLQ‫ێ‬
wakejuidauk waamak tudau weenawai, chaunum pujuwai. Makichik aentskesh
wají imanchau pegkegchau ekagta nuna wainkauk atsawai, waintakesh
imá senchi wakejuidau asag. Nuniau wainmainchau asamtai. Niina
asa, duka waittanum, megkaeta nuwi senchijish, ni inabaujish tuke atina nunú
weenawai. 10੅Kuichik itugsag kuashat tuke ememattai atí. Aatus atí.
ajutia tusa imá senchi wakejuta nuuwai 17੅Wiyakuch aidaush ememachu

dekas pegkegchau takatnum ekagta atajum tita, ditá wajiijinig kajinmas


duka; nuniau asamtai kuichkin imá anentaimá pujuinum, ju nugka juwi
senchi wakejuidauk, nuna takainak wiyakchameamuk ashí megkaejatnai.
Jisukristui kajintsá anentaimtanak Dekas Apajuiyai kajinas anentaimain
idaisaje. Nunikag kuashat utugchatnum ainawai, niiyai ashí ii atsumamunash
yujainak senchi waituinawai. shiig aneas pujustinme tusa sukagtina
duka. 18੅Nuigtushkam wiyakuch asag
Kristui kajintsá anentaimam nujai kuashat wají ajuina nujai, kuashat aents
senchi wajastá tibau atsumaidaun yayaak Apajuiyaig
11੅Timoteoh amek, Apajuí takajin wiyakchamemain ainawai. 19੅Juna aatus
asam jujú pegkegchau aidaun taja juka takaidaunak Apajuishkam dita atak
ashí tupanjata. Nuniakum pegkeja duke jukiagtinun nayaimpinum ukujui,
takastá, DPH.ULVWXLNDMLQWVDPDQHQWDL‫ێ‬ nuigtú pujut nagkanchaunashkam
mam dusha mijattsuk ashí tikich jukiagtinai.
aidaush aneeta. Utugchatnum
MHJDNPHVKNDWVXQMDPSXMDNXPHPHPD‫ێ‬ Pablo inagnaku akatmamjamu
tsuk pujustá. 12੅Amek Jisukristui kajintsá 20੅Timoteoh, Apajuí chichamen etsegkata
anentaimam nujai utugchat aidaush timajam duka dutiksamek aents aidau
depetkata, nuniakum pujut nagkanchau ujaktá. Tikich chicham dekaskechun
jukita; $SDMXtQXQDMXNLWLWXVDHWHJWDP‫ێ‬ jintinkagtuidaujai jiyanitkaipa. Ditak
jau asamtai. Tuja, ame Jisukristuap dekaji tuinawai, tujash dekaskea nunak
uwemtijumainaita tabauk aents dekainatsui. 21੅Nunú wait aina nuna
LMXQMDPXQXPLZDLQDNDPHWVHJWXPD‫ێ‬ etsejuinak, wajumak aents aidau Kristui
kuitme. 13੅Ashí wainainag nuna Apajuí kajintsá anentaimtan idaisaje.
pujutan suuwa nunú waipau asamtai, Apu Jisukristu atumnash wait
nuigtú Jisukristu ni inamtaijin pachis anenjamjatnume.
PABLO AWENTSAIK PAPÍ AGAJA
TIMOTEO AWETIMU

ame yupichu dutikmainun amasbau


Pablo Timoteo kumpabau ajutjama nunú shiig takamtiksata tusan.

1
1੅Witjai Pabloitjai, Kristu Jisus 7੅Wagki, Apajuik wakan sapija sukagtina

FKLFKDPHWVHJWXJNDWDWXVDDZHPD‫ێ‬ nunak sujamsachui, nigka Wakaní


muitjai, Apajuí wakejutu asa, Jisukristu Pegkeji senchimetan, aneenitan, pegkeg
nemajuidauk pujutan jukitnai tusa aina duke anentaimtutnum yaijatna
anagkagtuauwa nuna etsegkati tusa nuna sujamsauwai. 8੅Nunin asamtai, iina
awetiuwai. 2੅Uchijuh Timoteoh mina Apuji Jisukristu pachisa etsegtanmag
aneetaiju, juna papiin agajan datsamipa, tuja mina pachittsameshkam
awetajame, Apajuí iina Apajiya nu, datsanjujaipa. Wika Kristu chichamen
Kristu Jisus ii Apujiya nujai, wait etseju asan achinkan pujajai, nuaduí
anenjamag shiig agkan anentaimsa ameshkam waittsata pegkeg chicham
pujutan amastinme. etseju asam, ame waittaish Apajuí
senchimtijamattame. 9੅$SDMXtXZHPWL‫ێ‬
Pablo Apajuí aujku see tabau jamjauwai dutijama mina aentsug
3੅Apajuin kashi tsawai aujkunuk tuke agtinme tusa etegtamjauwai, niina
see tusanké ajai amina pachisan, mina aentsji aidaush wajuk pujumaina
muuntug aidau emematujakua nunak, ainawa nunisag pujustinme tusa. Nunak
wishakam mina anentaijuish shiig ii takasbaunum dutijamachui, ayatak
dekau asan niinak umigkun pujajai. nigka anejatna ibau asa, yaunchuk
4੅Timoteoh, ii kanaamunum ame nagkamas Kristu Jisusan awematjai,
buutium nuna tuke anentaimtajai, dutikam ditan uwemtikjatin atí tiu asa
QXQLDNXQDPLQDZDLQNDQVKLLJDQHDVWD‫ێ‬ dutikauwai. 10੅Apajuik ni anejatbaunak
san wakegajai. 5੅Ame dekaskenum yamai iwaintugmakui, ii Uwemtijamin
Jisukristu kajintsam anentaimtujuitam Kristu Jisusan awetugmak. Kristu
nunashkam aneakjai. Dekatkauk amina jatanak depetkauwai, dutika yamajam
dukuchjum Loida, duku Eunicejai chichama nui dekamtijamji pujut tuke
Apajuiyai kajinas anentaimajakajua atina nunashkam.
duke aminashkam ajutjamui. 11੅Apajuí minak, ame chicham

etsegkata ashí aents tikich nugkanum


Datsamaitsui Jisukristu pachisa batsata nuwish tusa etegtua awetiuwai.
chichatnumag 12੅Duwi wika ashí ju aidaunak waitiajai,
6੅Nuaduí anemtikjame: Wi amina nuniaknushkam datsamatsjai. Wagki, wi
buukmin achikan Apajuí segai, Apajuí yaayai kajinmasa anentaimja nuna

385
27LPRWHR੄1੄2 386

dekau asan, Kristuap senchigtina ibau tibauwa dutiksag wasugkamchakug wají


asa eke ni minitnuji tsawan jegatsaig, pegkegnak jumaitsui. 6੅Ajanum senchi
ashí aents aidaun niina chichame takaushkam, ajak uminkamtaig niiyá ju
pegkeja nuna ujaktí tusa kuitamjuktatua ainawai, ni ajakbau asa. Nunismek
tau asan. ameshkam emamkesam senchi takastá,
13੅Timoteoh, chicham dekaskea nuna Apajuí akigmamu jukimnum. 7੅Wi taja
wi amina jintintuabiajam nunú aents jujú shiig anentaimtusta, iina Apuji
aidau jintintuata tajame. Kristu Jisusjai -LVXNULVWXDQXDVKtMXQDNGHNDPWLMDPDW‫ێ‬
ijutkau asam, niiní kajintsá anentaibau, tawai.
nuigtú anentak ajutjama nujai tikich 8੅Adeagta, Jisukristu Apu David

aidaujaish aneenita. 14੅Wakaní Pegkeji wegantu aajakua nu, jaka ataktú


iiní puja nunú yaimpasmatai, dutikata nantakiuwa nuna pachisan yamajam
tiuwaitjam duka betek umiktá. chichaman etsegnuweg nunú. 9੅Nunú
15੅Juka amek dekame, ashí Asianmaya yamajam chicham etsegbaunum
aidauk minak tupanjukaje; nuwiyag DFKLJNDJPDWDLSXMXVDQVHQFKLZDLWLDN‫ێ‬
Figelo, Hermógenes ainawai. 16੅Tujash nush atsaneajai, magkagtin utugmaina
Onesíforo patayí aidaunak Apu Jisus dutijuawag jiijuí jigkatjagmatai pujusan.
wait anenjati, nigka wi achinkan Tujash mina dutijuinakuish Apajuí
egketaishkam datsamtsuk kuashtá chichamen tuke etsejag nunak kuashat
ichichtugmayi. 17੅Nuna nuniktatus Roma aents aidauk antuinawai. 10੅Nuaduí ashí
taa, ayamtsuk shiig senchi egá egatkawa katsuntajai Apajuí etejamu aidaush,
waitkabi. 18੅Apu Jisus wakettsag taatta pujut nagkanchau uwemat Kristu Jisusai
duwish, Apajuí niinash wait anenjati. awa nuna jukitnume tusan.
Amek shiig dekame, ii Efeso pujajin 11੅Juka dekaske:

wajupa yaimpakchabi duka. “Ii ni wakegamu takaaku pujauti


jaakuik niijaig pujutnaitji.
Waitiakmesh katsunjata 12 Juwi ni umigku pujusá waittsaish,

2
1੅Uchijuh Timoteoh, Apajuí takatji niijai inamjatnaitji.
wakejusam takagsata, amek Kristu Ii ni dakitjautinak, niishkam
Jisusjai ijutkau pujau asamin, Apajuí dakitjamjatnai.
wait anenjamag yaimpau asamtai. 13 Tujash jutii ni tabaush betek
2੅Kuashat aents antuinamunum wi umichu ainajinish,
jintintuauwaitjam nunú, aents kajittsá nigka betek uminai,
diitai, nuigtú shiig jintinkagtumaina QLWLEDXMLQDNXPLWVNHNLGDLFKDX‫ێ‬
nunú jintintuata, ditash tikich aidaun wai.”
jintintuatnume.
3੅Suntag pegkeg apujin umiju asa Timoteoh shiig pujusam tikichish
jintintuata tibau
waitmaina numamtuk, ameshkam
.ULVWX-LVXVXPLJNXPVHQFKLZDLWLDN‫ێ‬ 14੅Tikich aidaush anemtikata Apajuí

mesh katsunjata. 4੅Suntagmagak pujuina tabaujiya jujú, jiyaní yujata nunak


duka, VXQWDJFKDXZDMXNHQDQXQLPDL‫ێ‬ idaisatnume, duka makichkish
tsui, suntag aidauk dita wakegamunak yaijattsui, ayatak tikich nuna antuidauk
takamain ainatsui, apuji shiig awajkata chicham yamajam etsegbau antutnak
tabaunum. 5੅Nunisag wasugkamin dakitmitkau asamtai. 15੅Shiig kuitamsam
aidaushkam, dutik wasugkamata takastasam kakanmamsata, Apajuí
387 27LPRWHR੄2੄3

HPWLQLVKSHJNHMDQWDNDXZDQWLQNDP‫ێ‬ 23੅&KLFKDPLPDQFKDXDPLQD\DLPSD‫ێ‬

num, takatan shiig takasú datsamtsuk mainchau aina duka pampantú pujuipa.
iwainmama numamtuk, Apajuí Amek shiig dekame, nunú tudaibauk
FKLFKDPHGHNDVNHDQXVKLLJMLQWLQNDJWD‫ێ‬ jiyanitnum ejekagtina duka. 24੅Apu
kum. 16੅Idaisata ju nugka juwiya -LVXVDLQDNHDLGDXNML\DQLWDQ\XMDJPDL‫ێ‬
imanchau chichatai aidauk, nuninun tsui. Dekas ashí tikich aidaujaish
FKLFKDLGDXNQXQtQDJNDHPDVSHJNHJ‫ێ‬ pegkegnum iwainmamainak, shiig
chaunum weedau asamtai. 17੅Tuja dita jintinkagtuinak, waamak kajechu
jintinkagtamushkam kuchap ayatak amainai. 25੅Chicham pegkeja nuna
ZHJNDJZHJDPDQXPDPWXNDZDMDLQD‫ێ‬ antutan dakituidaush kakagchauch
wai, nunak Himeneo, )LOHWRMDLGXWLNDL‫ێ‬ anentaiyai jintinmainaitji, Apajuí
nawai. 18੅Ditak chicham dekaskea nuna anentai yapagtuam dekaskea nuna
idaisag chichainak, jakau nantagtina dekaatnume tau asá. 26੅Nuninak
duka nagkaemakne tuinamun antukag, ditashkam iwanch ni wakegamu
wajumak Jisukristu nemagkaju aidau, takamtikku achiká emetkam batsata
tukita dekaskesh tusag dekamainchau nunash dekawag iwanchnak ukuktinme
dekapenawai. 19੅Tujash Apajuí tuke tusa.
atinun tiuwa duka juwi agagbauwai:
“Apu Apajuik yaita niinu aidaush nunak Tsawan nagkanbaunum atin
shiig wainui”, nunin asamtai: “Ashí etsegkamu

3
aents aidau Jisukristu nemagjai tuidauk 1੅Timoteo jushakam dekamainaitme:
pegkegchau aidaunak idaimain Tsawan nagkankattak wajataik
ainawai.” kuashat utugchat atinai. 2੅Aents aidauk
20੅Jega muunnumag aiyame kuashat imá niinunak anentaimtin, kuichkinak
takatai: Oro najanamuke, jiju plata anentaimtin, emebau, imá nigki eme
tutaiyai najanamu, numi najanamuke, anentaimtubau, $SDMXLQDVKSHJNHJ‫ێ‬
duwe najanamu aidaushkam. Tujash chaun chichajin, uchi aidaush apají
nunú pegkeg aina duka ijag aidau chichamenash antugchau, VHHWXNDJWX‫ێ‬
ajamtai ainawai. Nuniai tikich aina chu, Apajuinash anentaimtuchu agtinai.
duka yutai inagku takatai ainawai. 3੅Anejattsash diijatchau, ZDLWDQHQNDJWX‫ێ‬
21੅Jumamtuk aents Jisukristu atsumtai chu, chichaman tsanumin, pegkegchau
ata takug, pegkegchau takatsuk shiig wakegamujinak wekaetin, yajau, ashí
kuitamamak pujumainai. Takatai aidau pegkeg aidaun shiwagbau; 4੅ni
pegkeg aina ibau amainai, nunitai patayinak unupiag sujin, pegkegchau
Jisukristushkam oro najanamun apu takatnum setakchau wajakin, nigki eme
dekas pegkegnum takauwa numamtuk, anenmamin, Apajuin egatsuk ditá
niinashkam takat pegkegnum apusatnai. wakegamun yujajiagtinai. 5੅Apajuí
22੅Datsa asam iyashim pegkegchau umigna iman iwainmabiagtinai, tujash
ZDNHJDPXWDNDVWDVDPDQHQWDLPWXMDNXL‫ێ‬ dita takaamujig dekas Apajuí
tam duka idaisata. Nuniakum pegkeg nemagnush wajuku amainaita nujai
aina nunú, kajintsá anentaimta betekak achagtinai.
dushakam, aneenit, nuigtú shiig agkan Aents nunin aidaujaig ijunjaipa.
pujamua duke egaktá, tikich Jisukristu 6੅Wagki, nunú aents nunin aidauk

emematin aidau pegkegchau takatan jeganum wayawag, nuwa shiig


idaisau aina nujai ijunja pujakum. anentaimkachu tudau takau aidau, niina
27LPRWHR੄3੄4 388

iyashí wakegamunash kakajus juitme duka. 15੅Amek uchuch asamek


depetmainchau aina nuna tsanú yujajin Apajuí chichamega duka dekauwaitme,
ainawai. 7੅Nunú nuwa aidauk tuke nunuwai amina pegkegnum jintinjamak
ZDNHJDLQDZDL\DPDJPDQXQXLPDJWD‫ێ‬ Kristu Jisusai kajintsá anentaimin
tus, tujash tuke jegainatsui dekaskea nu uwemtanum etamainuk. 16੅Apajuí
dekata nuwig. 8੅,ZLVKLQ-DQHV-DPEUHV‫ێ‬ chichamega duka, ashí Apajuí tabau
jai tsanumainak Moisesan utugchatan agagbau asa atsumtaiyai, pegkeg aina
aputusu aina nunisag, nunú aents nu jintinkagtuata takuish, esekagtuata
aidaush dekaskea nuna dakituinak, tabaunmash, pegkegchau takatsuk
utugchatan apujtuinawai tsanumainak. wajuk Apajuí wakegamua nunash
Ditak imá pegkegchauwa nunak WDNDPDLQDLWDQXQ~GHNDPWLNDWDWDEDXQ‫ێ‬
anentaimtuidau asag, Jisukristui kajinas mashkam. 17੅Nunin asamtai Apajuí
anentaimainachu asagmatai, Apajuí aentsji aidauk, Apajuí chichamega nujai
ditanak idaisajui. 9੅Tujash nunak unuinagbau asag, ashí pegkeg Apajuí
emachagtinai, wagki ashí aents aidauk wakegamu aina nunú takatan shiig
GLWDDQHQWDLQNDFKX\XMDVQXQt\XMDLQD‫ێ‬ dekau amain ainawai.

4
munak dekajuamu asag, jimag iwishin 1੅Apu Kristu Jisus ju nugka juwi

dita tsanumsá takaamujin emachajua inamjatatus taatna duwi, ashí aents


nujai betek juwakagtinai. iwaaku aidaun, tuja jakau aidaunash
dita iwaaku pujusá takasbaujin diijus
Pablo Timoteon inagnaku ujakbau titinai. Nuaduí Jisukristu emtin tuja
10੅$PHNVKLLJGHNDPHPLQDMLQWLQNDJ‫ێ‬ Apajuí emtinish juna tajame: 2੅Apajuí
tutaijua nu, mina pujutjushkam, wi chichamega duka mijattsuk etsegkata,
takastasan anentaimtutaijua nu, ju chichaman antutan wakegainakuish,
utugchat aidau katsunjá nagkaetaijua WXMDGDNLWXLQDNXLVKNDPFKLFKDJNDJWX‫ێ‬
nunú aidaush, nuigtú Jisukristui mainuk tuke umintsau atá. Aents
kajintsá anentaibaujush, PLQDDQHMDWWDL‫ێ‬ SHJNHJFKDXWDNDLGDXVKQDMDPFKLFKDJ‫ێ‬
jua dushakam. Nuniau asam amesh kam esegata, dutikakum emamkesam
nunismek pujame. 11੅Nuigtushkam amek jintinkum wakemitkakta. 3੅Wagki
dekame, mina waitkajuinakui wajupa tsawan jegatnai, pegkeg jintinkagtamua
waittsaija yaakat Antioquía, Iconio, ju antutan dakitjagtina nu. Nuninak
Listra aina nui pujusan; tujash ashí egakagtinai kuashat jintinkagtin aidaun,
QXQ~DLGDXQPDJ$SX-LVXVD\DPMXWNDX‫ێ‬ jutii pegkegchau wakegainag nuna
wai. 12੅Juka shiig dekainaji, ashí aents jintinjamati tusag. 4੅Nunidau asag
Kristu Jisusan nemagkag, imá niinak dekaskea nu antutnak pachitsuk
umijuinak pujustatus wakejuidauk, idayinak, duikmuun augmatbau aina
waitkam agtinai. 13੅7XMDVKDHQWVSHJNHJ‫ێ‬ nuna imá antiagtinai. 5੅Tujash Timoteoh,
chau, nuigtú tsanumin aina duka, dita amek shiig emetmamsam anentaimu
SHJNHJFKDXWDNDDPXMLQDNQXQtQDJNDH‫ێ‬ asam, waitiakmesh katsunjá pujusam
mas pegkegchaun takaagtinai, yamajam chichama nu etsegkata,
tsanubiagtinai ditashkam tsanuam nuniakum amina takatjumik shiig
yujasag. umiktá.
14੅Timoteoh, ashí ame unuimagbauwa 6੅Wi jakatnuk tsawantak ashí jegae; wi

duka, dekaskea nu asamtai dutiksamek jakattag nuuwai Apajuí anentag


emata. $PHNGHNDPH\DGDXZDXQXLPD‫ێ‬ anagkuamu sutayama numamtuk
389 27LPRWHR੄4

wajaktinuk. 7੅Wika mina takatjunak, chichagkagtamunak senchi dakitau


DHQWVGHNDSGD\DPXQXPQLGHSHWPDNWD‫ێ‬ asamtai.
tus senchi tupikauwama numamtuk, 16੅:LD\DPMXPDNWDVDQ\DPDQDJNDP‫ێ‬

takat takagtusta tibauwa nunak chakun apu chichaman epegkin


imatiksanuk umikjai, QXQLNDQLQDJQDN‫ێ‬ aidaunum wegaish, makichkish
tinnum jeganjai. 8੅:LMXM~DDMDWDNDVEDX‫ێ‬ yainkachagmayi, ashí ukugkiagmayi.
num Apu Jisus dekas Apu pegkeja nu, Nunikagmataish Apajuí suwimkan
tsawan jegatna duwi minak dekas wají susati tusanuk wakegatsjai. 17੅Tujash
shiig pegkeja nuna sujustatui. Tujash Apu Jisus yaintu asa senchimtijuamtai
imá minakek sujuschattawai, ashí aents chicham uwemtan sukagta nuna
niina aneas dakaina nunashkam pachisan chichagkagtimjai, ashí aents
susatnai. judiuchu aidaush antukagti tusan.
Dutikai Apu Jisus ayamjutkame león
Chicham ujaamu yuwawai tusa ayamjumaina numamtuk.
9੅Waamak taa waitkata. 10੅Minak, 18੅Dutiksag nigki ashí pegkegchau

Demas Tesalónica wegak ukugkine, ju aidaunmash ayamjutuk uwemtijugtatui,


nugkanmaya wajiin senchi wakegau asa. dutijua ni inamtaiji nayaimpia nui
Crescentek Galacia nugkanum wemae, jujuktatui. Nigki tuke ememattai atin
tuja Tituk Dalmacianum we. 11੅Wijaig atí. Aatus atí.
imá Lucasak pujawai. Minakum Marcos
ayaktá, takatnum yainkati tusan Inagnaku kumpamkagtuamu
atsumajai. 12੅Tiquiconak yaakat 19੅Prisca,੆a
Áquila, nuigtú Onesíforo ni
Efesonum awemamjai. 13੅Ame minakum patayí aidaujai kumpamjutuata.
mina jaanchjun Carpo jeen Troasnum 20੅Erastok Corinto juwakmae, untsu

ukukmayag nu, nuigtú papí aidaushkam Tróɹmo jau asamtai Mileto ukukmajai.
imá senchi mina agataig pergamino 21੅Yumi tepeatsaig minisam dekapsata.

aina nu takugtukta. Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, nuigtú


14੅Alejandro jijú takauwe nu DVKt\DWVXWDLGDXVKNDPNXPSDPMDPDL‫ێ‬
kuashat pegkegchau awajtuke; tujash nawai.
mina utugtuka dutiksag Apu Jisus 22੅$SX-LVXNULVWXDPLQDVKX\XQWDP‫ێ‬

suwimkan susatnai. 15੅Ameshkam sati, Apajuí wait anenkagtamujiya nu


aujaig kuitamamkata, nigka jutii ashí atuminish ajutjamti.

a¬4.19 “Prisca” tawa nunak tayatak tikich papinmag “Priscila” tawai.


PABLO PAPÍ AGAJA TITO AWETIMU

chatai amain ainawai. 7੅Wagki Jisusa


Pablo Tito kumpabau nemajuidaun diin aidauk, Apajuinun

1
1੅Witjai Pabloitjai, $SDMXtLQDNHJDLW‫ێ‬ kuitamjin asag pegkegchauji diigsá
jai, Jisukristu chicham etsegtugkata jiyashtai amainai, ememachu, kajemtin
tusa etegka awemamuitjai. Apajuí wajaknuchu, nampetan wekaetuchu,
etegjamu aina nuna ujaktí, ditash imá maanitnash wakeechau, WDNDWSHJNHJ‫ێ‬
niinig kajinas anentaimainak dekaskea chau aina nujai kuichkijinatatus
nu jintinkagtamua nunash dekaatnume, wakejuchu, 8੅niina jeenish shiig aneas
2੅nuninak pujut tuke atin jukitnun jukagtin, pegkeg aidau takatnak
Apajuí waitjuchua nunú yaunchuk wakeyin, pegkejan anentaimkau, aents
nagkamas anagtamauwa nunash pegkeg, pegkejam, shiig kuitamamak
dakastinme, 3੅ni dutikatnuji tsawan pujú, 9੅chicham dekaskea nunú
jegau asamtai, $SDMXtLLQDXZHPWL‫ێ‬ jintintuamua nuna shiig dekau asa,
jamna nunú yamai, ame etsegkata tusa tikich aidau chichaman dekaskechua
mina awetiuwai. 4੅Nuaduí Titoh, amek nunin chichajuidaunash, dekas pegkeja
wijai betek Apajuiyaig kajintsá nuna shiig jintinmainai.
anentaimu asam tuke mina uchijuitme,
Waitá jintiin aidau
aminash iina Apají Apajuiya nunú, Apu
Jisukristu uwemtikagtina nujai wait 10੅Minapataag judío aina nuwiyag
anenjamag shiig agkan anentaimsa kuashat antumtikmainchau ainawai,
pujutan amastí. nunin asag wait chichaman chichainak
aentsun tsanú yujainawai. 11੅Nunú aents
Jisusa nemajuidaun diin aidaush aidauk dekas itatmitkaktajum, ditak
wajuku amainaita kuichkin akigkatnume tabaunum,
5੅:LDPLQD&UHWDDMXQWDLMLQXNXNEDL‫ێ‬ makichik jeganum batsatunak
jam nunak, utugchat iwagmain jintiimainchau aidaun jintintak, Kristui
juwakmaya nu iwajam, Jisusa nemajin NDMLQWViDQHQWDLPWXLQDPXMLQGDWXSDLQD‫ێ‬
aidaun diin atinush, makí makichik wai.
yaaktauch aidaunmashkam wi tibaijam 12੅Ajuntai Cretanmayaya nuwiya

dutiksamek adaijam umiktá tibaijame. makichik Apajuí etsegtin aajakua nu


6੅Jisusa nemajuidaun diin aidauk, nuna tiuwai: Cretanmaya aidauk tuke waitjin
nunikchama tusaish augmatchatai ainawai, kuntin ikamiajai betek, ayatak
amainai, makichik nuwentin, uchijí yu batsamin, daki ainawai, tusa.
aidaushkam Apajuí nemajin, chichaman 13੅Nunak dekas tiuwai. Nuaduí nunú

intimkichaju, SHJNHJFKDXQXPDXJPDW‫ێ‬ aidauk amek najam chichagkata,

390
391 7LWR੄1੄2

ditashkam duikmuun augmattan nuna depetuk idaisatnume. 7੅Tuja dekas


idayinak, dekas Jisukristunak kajinas ameshkam ame shiig pujamujum
anentaimtustinme. 14੅Mina pataag judío iwaintukta, amina waipainak ditashkam
aidau chicham dekaskea nu dekatan unuimajagtinme. Jintinkagtakmesh
dakituinak, GLWDNDQHQWDLPDVDXJPDWXL‫ێ‬ SHJNHMDGXNHSX\DWMXVDPMLQWLQNDJ‫ێ‬
nak, ju umimainai tuina duka tuata. 8੅Chichaakmesh pegkeg aina duke
antugkaigpa. ame bakumamainchau chichatá,
15੅Aents anentaimtaji pegkeg aina nuniamin kajegkagtuidaush datsajag
duka, ashí ni takaamujishkam pegkejak MXWLLQDVKSHJNHJFKDXQDNWXMDPFKDJWD‫ێ‬
ainawai. Untsu aents pegkegchau tui.
Apajuiyaish kajinas anentaimchau aina 9੅Dutiksamek inak aidaushkam: Atumí

duka, pegkeg anentaimtak atsujuinawai. apujum inapamu ashí umigkatajum,


1XQLQDVDJDQHQWDLPWDMLQLVKSHJNHJ‫ێ‬ wainka ai aimtau aigpajum, tusam
chauk ainawai. 16੅Nu chichainak chichagkata, 10੅kasamtsuk ashí wají
Apajuinak nemagjai tuinawai, tujash aidaun ajantus diistinme. Nuniagtai
dita takaamujin wainak tuina duka WLNLFKDLGDXVKNDP$SDMXtLLXZHPWL‫ێ‬
wainnawai. Ditak kajegkagtin, jamna nuna chichamen wakejus
chichaman intimkiu yujasag, pegkeg diistinme.
aina nunash takamainchau ainayatak tu
yujainawai. Apajuí wait anenkagtamuji
iwainakbau
Dekas pegkeg aina nunú pachisa 11੅$SDMXtQLMXWLLZDLWDQHQNDJWDPXML‫ێ‬
jintinkagtamu nak iwaintugmakui. Nunú ashí aents

2
1੅Amek dekas chicham pegkeg aina nunak uwemtikatatus wakejawai.
XQXLPDJEDXJPLDGXNHMLQWLQNDJ‫ێ‬ 12੅Apajuí wait anenjamak sujamsamua

tuata. 2੅Aishmag muun aidauk, wake nunú, pegkegchau aidauk idaisatajum,


besemtin, ajantusa diitai, shiig ashí pegkegchau ju nugkanmaya
anentaimkau, dekas Jisusaig kajinas anentaimtutai aina duka; nuniakum
anentaimkau, anejatbaujinish imanuk, dekas ju nugka juwish shiig imagnisam
ashí utugchatnumash Jisusaig kajinas pegkegnum pujakum, Apajuiya duke
anentaimin amainai. 3੅Aantsag nuwa ememattajum tusa tujamji. 13੅Nunika
muun aidaushkam, Apajuí aneen, pujuidau asaja, iina Apuji Jisukristu
chichama wekaetuchu, nampechu, jutiin uwemtijamin, iina Apajuiji
pegkeg takaamujinak iwainau amainai. dakaku pujuinag nu wantintugmakui
4੅1XQLQDNMLQWLQWXDWQXPHQXZDPXQWVX‫ێ‬ shiig aneastinaitji. 14੅Nigka nigki
jut yama nemaku aidau aishi aneetan, mantamnatatus tsagkamankauwai, ashí
uchijí aidau aneetan, 5੅VKLLJDQHQWDLP‫ێ‬ SHJNHJFKDXDLQDQXDQXtDJNDQPLWNDJ‫ێ‬
kau atan, shiig kuitamamka pujutan, matatus. Dutika pegkemtijami niina
jeenia kuitamka pujutnash, nuwa aentsji etamak, ashí pegkeg aina nuwig
pegkeg atan, aishinig sumitkau atan, takamtijamsata tau asa.
$SDMXtFKLFKDPHQSHJNHJFKDXFKLFKDJ‫ێ‬ 15੅Jujú jintinkagtakum tikichish

kainum tau asá. wakemitkakta, SHJNHJFKDXWDNDLQD‫ێ‬


6੅Aikasmek datsauch aidaushkam, kuish najam chichagkam idaimitkata,
shiig anentaimkau atajum tusam PDNLFKLNDHQWVNHVKLPDQFKDXGLLJPD‫ێ‬
chichagkata, pegkegchau wakegamua sainum.
7LWR੄3 392

pegkeg asa ashí aentsnak yaimainai.


Jisusa nemajin aidau nunimainji 9੅Tujash chicham imanchau aidaun,

3
1੅Aneemtikjata Jisusa nemajin akiinka minimun pachisag kajegdayak
DLGDXNDSXLQDPLQDLQDQXLVXPLP‫ێ‬ jiyaninak, nuigtú chicham umiktajum
kau atinme, nuninak dita tabaunash tibaun jiyanituina duka amek jiyanitú
umigkatnume, nuigtú ashí takat pegkeg wekayipa. Nunú aidauk wainak asag
aina nunak dutikatatus wakeetinme. makichkish yaimpamaitsui.
2੅Makichik aentsnakesh pegkegchau 10੅0DNLFKLNDHQWVNHVKQXQLQXQDXJPD‫ێ‬

chichagtsuk, maanitsuk batsamas dekas tuinak, makichik anentaiyaik ijunja


anejatin atinme, ashí tikich aidaujaish takamainchau wajakuig chichagkata,
ditá kakagchaujin iwainaktinme. tuja ataktú tamash antugtamchakuig
3੅Yaunchkek jutiishkam anentainkachu jiiktajum. 11੅Dutikakjumek dekaatajum
intimkiu asaja, megkaeja batsamsá, jujú aentsuk tunamajeapita nunin
ayatak pegkegchau anentaimta nuna asamtaimpap niina tudaujiya duke
waitkatai, nuigtú ashí ii wakegamuk suwimak jumainnum ejentattawa
takainaku, pegkegchauk batsamtaku tusajum.
tikichdau pegkeg diigsá kajejuinaku, 12੅Artemasan, 7LTXLFRQDNHVKDZHWLWWD‫ێ‬

ZDLQNDNDMHJGD\LQDNXSHPSpSHPSHQ‫ێ‬ jame, dutikamtaig waamak Nicópolis


tunisaik kajegdayá batsamin aajakuitji. taam waitkata, yumi tepeatta nunak
4੅Tujash Apajuí iina uwemtijamna nu nagkaemakti tusan nui pujuttajai.
ashí aents aneamujin iwaintugmak 13੅Ayamkagtin Zenas Apolosjai, anuí taa
5੅uwemtijamjauwai, jutii pegkeg nagkaemainakuig, DVKtGLWDDWVXPDLQD‫ێ‬
takagsashbauwaitak nigki wait muk susajum awematajum waittsainum.
anenjamu asa. Dutijama ni chichame 14੅Atum dutikamun tikich Apajuí

tawa dutiksag tudaun tsagkugtamag nemajin aina dushakam wainkag,


pegkeg etamak Wakaní Pegkejin pegkeg aidaunak takainak tikich
sujamsauwai. Dutikamu asaja yamajam atsumamu yaitan unuimagtinme,
pujut jukiu ainaji. 6੅Jisukristu jutiin nuninak tuke atsumtai atinme.
uwemtijamak mantamdau asamtai,
Inagnaku kumpamkagtamu
Wakaní Pegkejinashkam sujamsauwai,
7੅ni wait anenjamag bakumamainchau 15੅Ashíwijai batsata dushakam
etamkamunum, ditash pujut tuke atinun kumpamjamainawai. Apajuiyaig
dakaina nuna jukitnume tujamu asa. NDMLQWViDQHQWDLEDXQXP\DWVXWDQHMDWXL‫ێ‬
8੅Juka dekaske, nuniau asamtai jujú GDXDQXtEDWVDWDGXVKDNDPNXPSDPMX‫ێ‬
pachisam ujaktá Apajuiyai kajinas tuatajum. $WXPQDVK$SDMXt\DLPSDN‫ێ‬
anentaimaina duka pegkegnak tinme.
takastinme. Jujú jintinkagtamua juka Aatus atí.
PABLO PAPÍ AGAJA FILEMÓN AWETIMU

9੅Tujash amina aneau asan ayatak


Pablo Filemón kumpabau segajame. Wika muun wajasuitkun
1੅Witjai Pabloitjai, Kristu Jisusa takaju .ULVWXFKLFKDPHQHWVHMXDVDQDFKLJNDJ‫ێ‬
asan achinkan pujajai. $QHWDLMX)LOHPRJ‫ێ‬ matai egkemsan, 10੅Onésimo mina
kah, ameshkam wi Apajuin takajag uchijua imana nuna pachisan, wait
junismek takau asamin, yatsug Timoteojai aneasam ju jutikata tusan segajame.
pujusan kumpamjame. 2੅Aikasnuk iina Achigkagmatai pujusan Kristu pachisan
umayí Apian, nuigtú Arquipo Jisukristun etsejai antuk niishkam sujumankabi.
takajak jutiijai betek waitna nunashkam 11੅Onesimok tikich tsawan aajakua

kumpamkun, amina jeemin Jisusa nemajin duwik ame inagtasaik atsumainchau


DLGDXLMXQLQDJPDQXQDVKNDPNXPSDPDL‫ێ‬ aajakuí. Tujash yamaik ameshkam,
najai. 3੅Iina Apají Apajuiya nu, Apu wishakam atsumtai wajasú asamtai,
Jisukristujai wait anenjamu asag, 12੅ataktú awagtukin awetajame mina

atumnash shiig agkan anentaimsa pujutan aneetaijua nuna. Nunin asamtai mina
amastinme. itugtumainaitam dutiksamek jeeminish
jukita. 13੅Wika junak wijai pujustí tusan
Pablo see tabau emetmainaitjai. Ame mina yamajam
4੅Mina Apajuijun aujkunuk amina chicham etsegbaunum yainmainaitam
pachisan tuke see tusanké ajai. 5੅Wagki dutiksag yainkati tusan. 14੅Tujash wika
antugkamjame, amek Apu Jisus aneakum DPHGXWLND\DLPSDNWLWXVDPWXMXWWVX‫ێ‬
niinig kajintsam anentaimkum, ashí Jisusa minkik dutikmaitsujai, DPHZDNHWDJPL‫ێ‬
nemajuidaushkam aneam nuna. 6੅Duwi nig dutikmainaitam nuna, wi segam
Apajuinak aujtajame, amesh jutiijai dutikamua nunin ai tau asan.
betekak Jisusai kajintsá anentaimu asamin, 15੅Onesimok wajumak tsawantai

ashí pegkeg aidau ame dutikmainaitam kanakin pujusan, ataktú wakitkin tuke
QXQDN.ULVWXDPHDQHDPGXZLQLGHNDPWL‫ێ‬ niinig pujustajai tiutskaitai. 16੅Tujash
jamati tusan. 7੅Shiig aneakun ichichmamjai inaku waitkataig achattawai, dekas
ame anejatbaun antakun. Yatsujuh, Jisusa inataiya nuna nagkaesau iina yachi
nemajin aina dushakam aminig anentain aneemaina iman ajutjamtatui. Nunin
ichichmamkaje. asamtai amek Apu Jisus nemagbaunum
yatsut anentsam aan nagkaemasam
Onésimo amina jeemin ataktú wakejusam diitá, wainak aents aina
jukita tibau nunin diitsuk.
8੅Filemogka, wika Kristu awemamu 17੅Dutikam ameshkam wi Jisusaig

asan, ju aaja dutikata tumainaitjame. kajintsan anentaimag junismek anentaimu

393
Filemón 394

asam, mina itugtumainaitam dutiksamek Wi anuí minitnunak atum Apajuí aujtugjum


jukita. 18੅Amina pegkegchau takagtamsau duwi, ni awetakui minittajai atumin
akuish, nuniachkush diwimjamkuish mina wainkatasan.
idaitugsata. 19੅Witjai Pabloitjai, junak wi
mina uwejuí agatkun tajame: :LDNLNPDNWDW‫ێ‬ Inagnaku kumpamkagtamu
jai, ameshkam wi chichagkagtamunum 23੅Kumpamjamui Epafras niishkam
pujut jukiu asam minashkam diwimjam Kristu Jisus nemagbaunum wijai betek
nuniaminig. 20੅Yatsujuh, amesh ii Apuji achinak egketa nunú. 24੅Dutiksag
aneau asamin segajame, ju jutikakum kumpamjamainawai Marcos, Aristarco,
minash Kristu nemagbaunum yatsum Demas, Lucas aatus mina yaintin aina
anentaimjuttsam anentaijuish ichichtugta. nunú.
21੅Junak kajintsan agatjame amek umin 25੅,L$SXML-LVXNULVWXZDLWDQHQNDJWD‫ێ‬

asamin, nuigtushkam dekajai wi segajam nu mujiya nunú atumí wakanminish


inagkeasmesh dutikattam nunak. 22੅Wait uyuntamsagtinme.
aneasam wi kanumainchakam umigtukta. Aatus atí.
HEBREO AENTS AIDAU PAPÍ AGAJA AWETIMU

“Apajuí aentsji nayaimpinmaya aina


Apajuí niina Uchijin awemauwai duka ashí niinak ememattinme,

1
1੅,LQDPXXQML\DXQFKXNEDWVDPDMDND‫ێ‬ tiuwai” tawai.
jua nunak, Apajuik niina etsegtin aina 7੅Nayaimpinmaya aents aidaun

nui kuashta imania ujakajui. 2੅Tujash pachisag:


yamaik, ju tsawan jutii batsatag ju ´$SDMXLNQLLQDDHQWVMLQD\DLPSLQ‫ێ‬
tsawantaik niina Uchijin awetugma duwi maya aidaunak tuke dasejai
aujtamui, ashí wají aidauk ni najankamu betekmamtin ainawai tawai,
asamtai ashí niinuk atí tusa idaitusua nuna. tuja mina takagtuinak tuke jii
3੅Niiyai Apajuí imanjiya nuna iwaina duka. kegamujai betekmamtin weu
Nigka Apajuí wajukuita niishkam imanke. ainawai”, tawai.
Ni chichame senchigtina duwi ashí wají 8੅Tujash Apajuik niina Uchijin pachisag:

aidaunak emetuk awai. Nuigtú iina “Apajuiyah, amek ajumaish pegkeg


tudaujinash tsagkugtamag nayaimpinum DLQDGXNHWDNDDNXPWXNHLQDPWL‫ێ‬
Apajuí inamtaiji untsujin ekeemsauwai. naitme.
4੅Niiyai nayaimpinmaya aents aina nuna 9 Amek pegkeg aina nu aneakum,

wagagkauk, nigki dekas Apu wagaaku ashí pegkegchau aina duka dakitjaume.
nayaimpinmaya aents aina nuna Nuaduí Apajuí, amina Apajuigmea
nagkaesau eme anentsá adaitaiya nu shiig aneemtijamsae
dushakam. kumpajum aina nuna nagkaesau”,
tiuwai.
Apajuí Uchijiya nuuwai 10੅Junashkam Uchijin tiuwai:
nayaimpinmaya aents aidaun “Apuh, amek yama nagkamtinish
nagkaesauk nugka najankum nayaimpishkam
5੅Apajuik makichkish nayaimpinmaya najankauwaitme.
aents aina nunakesh: 11 Nunú najankamujum aina duka

“Amek mina Uchijuitme, wi yamai megkaejatnai


aentsnum akiinati tima akiinau jaanch mamujá megkagama
asam”, tichauwai. numamtuk,
Nuigtush nayaimpinmaya aents aidaunak: tujash amek tuke pujutnaitme.
“Wi niina apají atajai, ni mina uchig 12 -DDQFKQLQXWLDQXPDPWXNDZDMNDW‫ێ‬

atí”, tichauwai. tame.


6੅Tikichnumshakam jutiksag, niina Yapajiakmeshkam jaanch
Uchijí makichkiuchia nuna pachis yapagmamtayama numamtuk
nugkanum awemak: yapajiattame.

395
+HEUHRV੄1੄2 396

Tujash amek imanismek atinaitme, idaituschauwai. 6੅Jushakam aatus


DPLQDSXMXWMXPVKDNDPQDJNDQ‫ێ‬ agagbauwai:
kashtinai.” “¿Ju Aentsmaga Akiinauwa jusha ya
13੅Apajuik makichkish nayaimpinmaya asamtaiya imatikamesh emesh
aents aina nunak: anentame?
“Ekeemsata mina untsujuí, QXQLND‫ێ‬ Apajuiyah ¿ya asamtaiya amesh
min wi amina shiwajum aidaunak jusha imá kuitamkatasamesh
ashí depetuktajame, wakejame?
dutikan ikaunmamtai duwi ame 7 Ujumak tsawantaik nayaimpinmaya

diisminum”, tichauwai. aents aina nuní imanchauch


14੅Wagki, ashí nayaimpinmaya aents emaume,
aina duka wakan Apajuin takajin tujash ataktú imanuk emam eme
ainawai, aents uwemjatin aina nuna anentsá diitai awajsaume.
yaigtí tusa ishimtai ditak ainawai. Dutikam ame najankamu aina duka
ashí nigki idaitusume.”
Uwemat pachisa etsegkamu 8੅Nunú ashí idaitusbau asa makichkish

2
1੅Nuaduí Kristu chichame Kristu diyachbauk atsawai, tujash eke ashí
antukbauwa duka, puyatjusa shiig ni diyakbau amaina nuninuk waintsuji.
aneaku amainaitji, Kristu nemajut 9੅7XMDVK-LVXVXMXPDNWVDZDQWDLQD\DLP‫ێ‬

tupanjaig tuidau asaja. 2੅Yaunchuk iina pinmaya aents aina nuní imanchauch
muunji aajakajua nuna, Apajuí niina emamuitak, ni waittsa jakamunum eme
aentsji nayaimpinmaya aina nui anentsá diitai wajasua duka wainji. Nunak
chicham umiktinun awetim susauwa Apajuí jutiin wait anenjamu asa, ashí aents
duka senchigtin aajakuí. Nunin asamtai aidaunum waitus jakati tima nunikui.
nuna umitsuk tudaun takaidauk 10੅Ashí wají ni najankamu ayaa duka

dutiksaik suwimak suujakbauwai. niinuk ainawai. Nigka wakegawai ashí


3੅Nunin aish jutiish ¿wajuk Apajuí niina uchijí aidauk nayaimpinum
suwimkajish uwemtumainaita, uwemat pujustinme tusa. Nuna dutikata tau asa
dekas imana nu pachitsuk idaikuish? Nu Apajuí Jisukristunak waittsati tiuwai, ni
uwemtan pachis dekatkauk Apu Jisus nunikbaunum ashí niina uchijí aidaunak
etsegkauwai. Jisus etsegbaun antukaju pegkeg emak uwemtikata tau asa.
aina nunú jutiinashkam dekaske tusag 11੅Wagki ashí aents pegkeemtikamu

ujapakajui. 4੅$SDMXtQXQDVKLLJGHNDPWL‫ێ‬ aidauk, nuigtú pegkeemtikagtina


jamata tau asa, niina chichamen dushakam ashí Apajuinuk ainawai.
etsejuidaunash yaigkuí. Dutikam aents Nuaduí Jisus Apajuí Uchijiya duka,
GXWLNPDLQFKDXDLGDXQLZDLQDJWDNDDMD‫ێ‬ datsamatsui jutii aidautin pachipas,
kajui. Dutiksag Wakaní Pegkejiya “mina yatsug ainawai” tujamtanmag.
nunashkam, ni wakejamua dutiksag 12੅Nuna pachis agagbaunum chichaak:

makí makichik jutiinak amasajui. “Apawah, amina pachisan yatsug


aidaun ujaktajai, dutikakun
Kristu ashí apu aina ditajai ijuntsan kantamkun
nuna Apuji atinai ememattajame”, tawai.
5੅Nugka yamajam atak atin pachisa 13੅Junashkam:

chichainag nunak, $SDMXLNQD\DLPSLQ‫ێ‬ ´:LNDLPi$SDMXLQDNDQHQWDLPWLWWD‫ێ‬


maya aents aina nunú diistí tusag jai”,
397 +HEUHRV੄2੄3

ataktushkam: nunisaik. 4੅Ashí jega jegamkamu aina


“Wika juwig Apajuí uchijí aidaun nunak aents jegamainawai, aantsag ashí
sujusua nujai pujajai”, tiuwai. wají aina dushakam Apajuí najankamu
14੅-XWLLDHQWVDLQDJQXQLQXN-LVXVFKD‫ێ‬ ainawai. 5੅Moisesak dekaskenmag
kam wajasá akiina, MXWLLQtPDQWDPGDX‫ێ‬ Apajuí aentsjin kuitamak, Apajuí jeen
wai iwanch dekas senchigtin iina WDNDPDLQDQXPDPWXNVKLLJWDNDJVDX‫ێ‬
mantamatatus wakejutpauwa nuna wai, Apajuí inake asa. Tuja ni takasua
depetkatatus. 15੅Ni jakamunum duka, $SDMXtDWDNGXWLNDWQXMLQLZDLQWD‫ێ‬
agkanmitkakbauwai ashí aents iwanchin mua nunin aajakuí. 6੅Tujash Kristuk
inake waig batsamas, jaamun ishamá Apajuí Uchijiyai, nigka betek umina
batsatushkam. 16੅Duka dekaske, nigka ibau asa, jutii Apajuí aentsji aidautik
QD\DLPSLQPD\DDHQWVDLGDXQD\DPMXN‫ێ‬ niina jeega numamtin ainag nui pujus
tatus minichui. Nigka Abraham yaimpaji. Jutii niiní dekaskeapi
Apajuiyaig kajinas anentaimajakua tiuwaitag duwi, uwemjatnapitja tusa
nunin aidaun ayamjuktatus miniuwai. wakeesa dakainag nuwi emetmamja
17੅Jutii niina yachi aidautin yaimpakta pujau ainakuik, niina aentsjig ainaji.
tau asa jutiijai betek wajasuí. Nunik ni
dekas Sumo Sacerdote wajasú asa Apajuí chichamen antugkachaju
Apajuin betek umijak, jutiinash wait aina nu pachisa tibau
anenjamas Apajuinash segatjamui, jutii 7੅Nuaduí puyatjusjum Apajuí tibauwa
ZDLWPDLQDQXQDQLZDLWXVPDQWDP‫ێ‬ nu antugkatajum, Wakaní Pegkeji tibau
dauwa duwi, Apajuí aentsú tudaujinash Apajuí chichamen agagbaunum tawa ju:
tsagkujati tujamu asa. 18੅Niishkam “Yamai Apajuí tabau antakjumek,
iwanch pegkegchau takamtiksatasa 8 intimjukigpajum.

dekapeam asau asa, iwanch dekapeam Aents intimkiu aidau: ‘Wajupa


waituidaunak senchigtina ibau asa pegkegchau takaajinig Apajuish
yaigtatui. kajeawa’ tusag uwegshunum
dekapjusaju aina nunisjumek.
Kristui Moisesan nagkaesauk 9 Atumi muunjum aajakajua nunú

3
1੅Nuaduí yatsug aidauh, ubag pegkegchaunum dekapjusajui, wi
aidauwah, atum Apajuí mina ditan cuarenta mijadai yaigkan
DHQWVXJDWLQPHWXVDHWHMDPXDLGDXWLJ‫ێ‬ iniibaun wainainayatak.
mek, Kristu Jisus Apajuí awemamu, 10 Nuninakui kajegkan: ‘Ditak wainak

nuigtú nigki Sumo sacerdoteya duke anentaimainawai, nunidau asag


puyatjusjum anentaimtitajum. See tajai ZLWDMDQXGHNDWQDVKGDNLWXLQD‫ێ‬
jutiishkam niinig kajintsá anentaimu wai.’
asaja ni pachisa etsegtuinag duwi. 11 Nunidau asagmatai ditan senchi
2੅Nigka jutiin yaimpakta tau asa, Apajuí NDMHJNDQFKLFKDP\DSDMLPDLQ‫ێ‬
takastá tibaunak imatiksag betek chauwai:
umikuí, Moisés aents aidaun yaigtatus ‘Ditak wi nugkan anagkuauwaitag
Apajuí tibaunak betek takagsauwa nuwi ayamsatajum tiuwaitag
dutiksag. 3੅Nuaduí Moisesa nagkaesau nuwig wayaachagtatui’, tijai.”
eme anentsá diimaina duka Jisusai, jega 12੅Yatsug aidauh, ubag aidauh

jegamkamuk eme anentsá diitsuk, aents kuitamamkatajum, atum ainajum


jegan jegamkauwa nu eme anentaiya anuiyatijum pegkegchau anentaimat,
+HEUHRV੄3੄4 398

Apajuiyai dekaskeapi tuchata nu D\DPVDWDMXPWLEDXZDQXLZD\DZDJWL‫ێ‬


ajutjamsamtai, Apajuí tuke pujuwa naitji. Nuna pachis Apajuí chichaak:
nunú tupanjaijum. 13੅Duka nunitsuk “Nunidau asamtai ditan kajegkan
NDVKtNDVKLQLJPDNtPDNLFKLNSHPSHHQ‫ێ‬ chicham yapajimainchauwai,
tunikjum anentai ichichtunigtajum, ditak wi ayamsatajum tiuwaitag
“Yamai”, tibauwa nu tsawan eke au nuwig wayaachagtatui tijai”,
asamtai. Atum ainajum anuiya: Jutiik tiuwai.
Apajuí intimjuinakuish shiig batsamtatji Tujash Apajuik nugkan najanauwa
tusa anentaimaidaush ainawai. Tujash duwik ni takatjinak ashimkauwai.
duka dekaskechui. Nu aaja nuninakuik 4 Apajuí chichame agagbauwa nui,

Apajuí tupanku nunimainai. 14੅-XWLLVK‫ێ‬ siete tsawanta nuna pachis:


kam Kristujai ijuntsa takainautik, yama “Apajuik ashí ni takamainjinak
QDJNDPFKDNXQLLQtNDMLQWViDQHQWDLPD‫ێ‬ ashimak siete tsawanta juwi
jakuitag nunisaik jaakuish jamainaitji. ayamjauwai”, tawai.
15੅Duwik agagbauwa nui chichaak: 5੅Tuja agagbaunum awaksag chichaak:

“Yamai Apajuí tabau antakjumek, “Ditak wi ayamsatajum tiuwaitag nuwig


LQWLPMXNLJSDMXPGXZLNZDMXNDZD‫ێ‬ wayaachagtatui tijai”, tawai. 6੅Tujash
jua nunisjumek”, tawai. nunú ayamnagtina nui eke wayachush
16੅¿Ya Apajuí chichaamun antukaju ainawai, yama nagkamchak chicham
ainayatkush intimjukiaju ainawa? Duka uwemta nu etsegbaun antuku aidauk,
ashí aents Egipto batsatun Moisés jiijá intimaidau asag wayachajui. 7੅1XQLNDJ‫ێ‬
agkanmitkakua nunú nunikajui. 17੅¿Ya matai, $SDMXtDWDNW~PDNLFKLNWVDZDQ‫ێ‬
aidauna Apajuish cuarenta mijadaish tan mamikiae, yamagman “Yamai”
kajegkash pujusuita? Nunak aents tudau tsawanta juna, yaunchuk David
takasaju uwegshunum jinawajua nuna papiinum agak tibauwa nunak awaksag
dutikawajui. 18੅¿Ya aidauna Apajuish chichaak:
chicham yapajimainchauwaish, wi “Yamai Apajuí tabau antakjumek,
ayamsatajum taja nuwig wayashtatjume intimjukigpajum”, tawa nuna.
tiuwaita? Nunak aents chichaman 8੅Wagki Josué Israel aents aidaun,

intimkiajua nuna tiuwai. 19੅Yamaik shiig Apajuí ayamsatnume tiuwa nui utsau
dekainaji, ditak Apajuin dekaskeapi ataik, Apajuik tikich tsawannak
tuinachu asag, Apajuí ditan nugká mamikiachu amainai. 9੅Nunin asamtai
anagkuauwa nuwig wayachajui. Apajuí aentsji aidautin, Apajuí ashí ni

4
1੅Nuaduí, Apajuí ayamsatnume tusa takamainjin ashimak siete tsawanta
anagtamamu eke ajutjama duwi, juwi ayamjauwa nunisjumek, atumesh
jutiik shiig kuitamamain ainaji, atum ayamjatnaitjume tujabiuwa nunú eke
DLQDMXPDQXL\DWLJPHNHVKZDLPDLQFKDX‫ێ‬ dakaku pujuinaji. 10੅Nuaduí jutii
num juwakaig tabaunum. 2੅Jutii Apajuiyai ayamjatasa waidautik, ii
aidautish yamajam chicham etsegbau takatjinish ayamjatnaitji, Apajuí ni
antukuitji, dita antukajua nunisaik. takas ayamjauwa nunisajaik. 11੅Duwi
Tujash ditak antuinakush wainkaya kakanmamainaitji dekas ayamtainum
nunin diisajui, wagki Apajuiyai kajinas wayatasaja. Duwik iina muunji aidau
anentaimaidau chichaman umikajua dita chicham umishtaijin, Apajuí ditan
nunikchaju asag. 3੅Tujash jutii Apajuiyai nugkan anagkuauwa nui wayachajua
kajintsá anentaimaidautik, Apajuí nunikaig tuidau asaja.
399 +HEUHRV੄4੄5

12੅Apajuí chichamega duka senchigtina makichik aentskesh nigki nagkamig wi


LPDXDVDSXMXWWXNHDWLQDQXQDVXNDJWD‫ێ‬ VXPRVDFHUGRWHDWDMDLWXPDPLJWDNDPDL‫ێ‬
wai, nuigtush espada mai yantamejai tsui. Junak Apajuí Aarogkan etegkauwa
etsakamua nuna nagkaesauwai. Espada dutiksag etegkamu aina nu takamain
iyashnum shiig wayaa tikima initak ainawai.
tsupiyama imatiksag, Apajuí 5੅Nunisag Kristushkam nigki wi sumo

chichamega duka wakannumash, tuja sacerdote atajai tusag naamkachui.


iina anentaimtajin pegkeg aunash, Apajuí nu takata nunak dutikati tiu asa:
pegkegchau aunashkam dekamtijamji. “Amek mina Uchijuitme, wi yamai
13੅Apajuí najanamu aina nuwiyag niina Aentsmaga Akiinati tima akiinau
uumjumainuk makichkish atsawai. asam”, tiuwai.
Apajuí emtinig ashí wají aina duka shiig 6੅1XLJWXVKNDPWLNLFKDJDJEDXQPDVK‫ێ‬

paan ainawai, nunin asamtai Apajuik ii kam tawai:


takasbaujin diisá tujamtinai. “Ametme sacerdote dekas tuke
atinmek, Melquisedec aajakua
Jisusai Sumo Sacerdote nujai betek”
14੅Jisus Apajuí Uchijiya nuuwai, jutii 7੅Kristu ju nugka juwi pujusua

6XPRVDFHUGRWHMLGHNDVLPDQQD\DLPSL‫ێ‬ nuaduik, shiig senchi untsumak buutak


num wayauwa duka. Nuaduí niiní negá negajai Apajuin segauwai. Ni
kajintsá anentaimaidautik emetmamjaja jamaina nunak Apajuí senchigtina ibau
nunisaik pujumainaitji. 15੅Wagki jutii asa agkanmitkajuati tusa. Nunitai
Sumo sacerdotejiya nu, ii kakakchau Apajuik ni umigbau asa ayatak
wegajinish wait anenjamainai. Nigka antugkauwai. 8੅.ULVWXN$SDMXt8FKLML\DL‫ێ‬
MXWLLMDLEHWHNSHJNHJFKDXWDNDPWLNVD‫ێ‬ tak, waitiamunum Apajuí wakegamu
tasa dekapeam asauwai, tujash nigka umigtanak unuimajui. 9੅Ni juna
makichkish tudaunak takaschauwai. imajtikas umikú asa, ashí aents Apajuin
16੅Nuaduí Apajuí anempa duka umijuina nuna uwemtikin wajasuí,
ajantutsuk adijka ausagmi. Ni jutiinak nuniku asa pujut tuke atina nuna
wait anenjamag ashí ii atsumamunmash suwawai. 10੅Tuja Apajuí niinak sumo
yaimpaktatui. sacerdote atí tusa adaikauwai, 0HOTXLVH‫ێ‬

5
1੅Ashí sumo sacerdote aidauk, aents dec aajakua nujai betek.
DLGDXGLWiWXGDXMLQWVDJNXJQDJWD‫ێ‬
Kristu nemajut idaisaijum
tus, kuntinun anentag itaagtai maa
tusa ujaniamu
apeak Apajuin segattí tusa, aents aina
nuwiya etegja adaikamu aajakú 11੅Jujú pachisa tumainuk kuashat

ainawai. 2੅Tujash sumo sacerdotek ajutjamji, tujash juní tawai tusaik shiig
nigkishkam pegkegchaun takamain asa, tumaitsui, DWXPHNZDDPDNDQWXPDLQ‫ێ‬
aents Apajuí umigtan shiig dekachu chau asagmin. 12੅Atumek Kristu
asag, ZDLQDNSHJNHJFKDXQXP\XMDLGDX‫ێ‬ nemagkajum dukap tsawan pujau
nash wait anentus yaigtí, 3੅dutikakush asajum, jintinkagtin amainaitkujum,
niina tudaujiná tsagkugnagtatus ataktú awagkijum Apajuinun shiig
kuntinun maa apeati, dutika duwi aents MLQWLDVGHNDV\XSLFKXFKLQMLQWLQMDPDW‫ێ‬
aidau tudaujin tsagkugnagti tusa nume tusa atsumagme. Nuniau asajum
kuntinun maa apeati tibau aajakuí. uchi yamá akiintsau yutai katsugman
4੅Jujú takat ajantusa diimaina junak yumainchau asa, PXQWVXQDNPXQWVX‫ێ‬
+HEUHRV੄5੄6 400

wama nunin ainajum duwi, pegkeg nejekmatai, nuna ajakú juwaama


nuigtú pegkegchauwa dushakam akanjá numamtuk, aents chichaman antukua
dekamainchau dekapeagme. 13੅Ashí uchi nu dutiksag pegkejan takagtaik
muntsun muntsuaku aina duka, Apajuishkam yaimainai. 8੅Untsu aents
chicham pegkeg aidaunak jintiag aidau Kristu nemagtan idaisag jagki
chichaakuk amaitsui, wagki uchi asa. tsapaina numamtuk wajaidaunak, jagki
14੅Tujash pegkeg takaamua nuna, jiinum apetiama numamtuk Apajuí
pegkegchau takaamua nujai akanag suwimkan susatnai.
dekatan unuimatjau aina nuuwai, muun 9੅Tujash aneetaig yatsug aidauh, ubag

yutai katsugman yuwina numamtin aidauwah, atumek aents megkaemainai


aidauk. taji nuninuk ainatsjume. Wika atumnak

6
1੅Nuaduí nagkamchaku Kristu shiig dekagjime, dekas pegkeg atum
pachisa jintiamu aajakua duka uwemjamujum ajutjamaina nunak.
ukuaku, nuní nagkaemasa dekamain 10੅Apajuik pegkeja nunak takauwa ibau

ainaji. Nunidau asaja pujut yapajita nu asa, atum ni aneau asajum tikich
pachisa, tudau takaamu Apajuijai tuke yaigkuitjum nunak, nuigtú yamaikish
kanatnum ejekagta nu idayat, Apajuiyai yaimainajum nunak kajimatkishtinai.
kajinmamsa anentaimta nu ataktú 11੅Nuaduí atum wakesajum takaajum

awagki dekaatasaik batsamtumaitsui. nunak, dutiksag ematnume tusa


2੅Yamimat pachisa jintinkagtamu, Jisusa wakegaji. 1XQLNXDVDMXPDWXPGDNDLQD‫ێ‬
nemajuidau buuknum achiká Apajuí jum duka imatiksagmek jukitin
segatut, jakau aidau nantajagtin, nuigtú ainagme. 12੅Duwi daki batsamtutsuk,
Apajuí ii takasbaujin diisá tujamtina nu .ULVWXLNDMLQDVDQHQWDLPDLGDXHPDPNH‫ێ‬
SDFKLVDGHNDDWDVDLVKNDPEDWVDPWXPDL‫ێ‬ mas pujuinak, Apajuí anagkagtuamua
tsuji. 3੅Ju pachisaishkam jintintuattajime QXQDMXNLWLQDLQDQXQLVMXPHNSXMXVWD‫ێ‬
Apajuish dutikati tujamkuig. jum.
4੅:DJNLDHQWVDLGDX$SDMXtQLFKLFKD‫ێ‬

men dekaskea nuna anenjauch Apajuik ni anagkagtuamujinak


sukagtusbauwa nuna, nuigtú Wakaní yapajichui
Pegkejinash tikich aidaujai betek jukiu 13੅Apajuí Abragkan anagkuauwa

aidau, 5੅nuigtushkam Apajuí chichame nunak, niina nagkaesau adaisa tumain


shiig pegkeja nunash wakejus antuku, atsau asamtai, Apajuí nigki adaimamas,
tuja Apajuí niina senchijiin ju nugka chichajak: 14੅“Dekaskenum kuashat
MXZLLQDPMDWQDQXQDVKVKLLJGHNDXZDL‫ێ‬ yaigtatjame, dutikakun ame wegantu
tak, 6੅Apajuí dekaskeapi tutan idayas, aidaunak shiig kuashat uyujkatnaitjai”,
ataktú ni pegkegchau takaajakbaujinak tiuwai. 15੅Tima Abragkak emamkemas
waketjuki takaak, Kristu shiwagmaina dakasu asa, Apajuí niina anagkuauwa
duka, kakajus ataktú pujutinak nunak imatiksag jukiuwai. 16੅Aents ni
yapajimaitsui. Wagki dita nuna dutikatnujin anagdayinakug, ditá
nuninak, dita dekas Apajuí Uchijin nagkaesauwa nuna adaisag anagdayin
achijagmatai, tikich aidau Kristun ainawai. Nunú iman antamunum tiu
dushikis chichagmaina numamtuk asag dekaskenmap dutikattawa tusag
wajaidau asagmatai. 7੅Aents ajak ukú ainawai. 17੅1XDGXt$SDMXtDQDJNDJ‫ێ‬
ajakmamujiya nuna yumi yutak nugkan tuamujin jukitin aina nuna shiig
uchupjamtai ajak tsapai pegkejan iwaintuktatus wakekauwai, QLDQDJNDJ‫ێ‬
401 +HEUHRV੄6੄7

tamua nunak makichkish yapajitsuk maania depetmaka, wají yajuakbaujin


imatiksag umiktin asa, nigki adaimamas diezmo susauwai. 5੅Moisés chicham
dekas umiktatjai tiuwa nuna. 18੅Ni umiktajum tibauwa nuwig, sacerdote
anagkagtak nigki adaimamas tiuwa Leví wegantu aidaunak ditá patayí aina
QXMDL\DLMLPDJFKLFKDP\DSDMLPDLQ‫ێ‬ nunú diezmo susati tibau aajakuí,
chauwai tiuwa nu. Nuaduí Apajuik ditashkam Abraham wegantu ainayatak.
ZDLWMXFKXDLEDXDVDPWDLGHNDVGXWLNDW‫ێ‬ 6੅7XMDVK0HOTXLVHGHFDN/HYtZHJDQWX‫ێ‬

tawapi tau asaja, VKLLJVHQFKLLFKLFKPD‫ێ‬ chuitak, Abraham Apajuí anagkuamun


mainaji Apajuí ayamjutpasmatai jukiuwa nunú, diezmo suwamash
kajinmasa ni anagkagtuamua nu jukiuwai. Dutikam Melquisedecshakam
jukittajiapi tusa dakaidau asaja. 19੅Nunú pegkegnum yumigsauwai. 7੅Juka ashí
dakamua nuuwai ii Apajuiyai kajinmasa dekainaji, pegkegnum yumigkagtina
DQHQWDLEDXQXPLLQDZDNDQLQLFKLFKWD‫ێ‬ duka, pegkegnum yumigsamua nuna
muk, jiju ancla tutai lanchan nagkaesauwai. 8੅Yamai jutii diezmo
EXFKLWPDLQFKDXHPDHEHWDPDQXPDP‫ێ‬ suwinag duka aents jinin aina nu
tuk. Nu kajinmasa anentaibauwa nunak suwinaji. Tujash Apajuí chichamen
Jisukristu sujamui, nigki Apajuí agagbauwa nuwig, Melquisedec eke
pujamunum wayauwa dushakam. iwaaku pujauwa nuninun etsegtawai.
20੅Jisus eemak wayauwa nunak, jutii 9੅1XQLQDVDPWDL$EUDKDP0HOTXLVHGH‫ێ‬

wayatnun jintan ujatjamtatus nunikui. can diezmon susauwa duwi, sacerdote,


Nuniau asa niiyai sumo sacerdote tuke Leví wegantu aidaushkam diezmon
atin Melquisedecjai betekak. ditashkam susajua nuninai. 10੅0HOTXLVH‫ێ‬
dec Abragkan igkugtatus jiintukiuwa
Jisusak sacerdote nuaduik Leví wegantu eke akiinachu
Melquisedecjai betekai ainayatkush, Abragkai akiinkagtin asag,

7
1੅Melquisedecak yaakat Salemnumia ditashkam nuwig batsatua nunin
apu, Apajuí nayaimpinmayaya nuna aajakajui.
sacerdoteji aajakuí. Nuniau asa Abraham
Aarón wegantu takasbauwa duka
DSXDLGDXMDLPDDQLDGHSHWPDNZDNHWWDW‫ێ‬
pegkejak etamchauwai
man, Melquisedec jiintuki igkug
pegkegnum yumigsauwai. 2੅Dutikam 11੅Moisés Israel aents aidau chicham

Abragshakam maania depetmak waketak, umiktinun agatjauwai dutika susauwai


ashí ni wají yajuakbaujinian diezmon Leví wegantu sacerdote aina nuna, aents
susauwai. Melquisedec tawa nunak: “Apu aidaun chicham umitnum yaigtinme
pegkejan takau” taku tawai, nuigtú yaakat tusa. Tuja nunú sacerdote aidauk Apajuí
Salema Apuji aajakuí tawa nunashkam: emtin aents aidaunak pegkeja imanuk
“Shiig agkan anentaimsa pujutan apuji” iwainamainchau aajakajui. Nuaduí
taku tawai. 3੅Melquisedeca apajig, atsumnajui tikich sacerdote Melquisedec
dukujish, ni weganbaujish, akiinamujish, aajakua ibauk, $DUyQZHJDQWXDQXZL\D‫ێ‬
jakamujishkam dekajuachbauwai, duka chu. 12੅Wagki sacerdote takataijiya duka
Apajuí Uchijí tuke sacerdotek pujutna yapajiamu asamtai, FKLFKDPXPLNWLQ‫ێ‬
numamtinuk aajakuí. num sacerdote aidauk nuní takastinme
4੅Anentaimtusjum diistajum, 0HOTXLVH‫ێ‬ tibauwa dushakam yapajinauwai. 13੅Tuja
decak Abragkan nagkaesau aajakuí. agagbaunum iina Apuji Jisukristun
Iman asamtai Abragkak apu aidaujai pachis tawa duka, tikich Israela uchijí
+HEUHRV੄7੄8 402

aajakajua nuwiya aajakuí. Tuja nuwiya aajakajui tuke pujuchu asag. 24੅Tujash
sacerdote atí tusaik makichkish Jisusak tuke jakashtin asa, tikichnakesh
tichamui. 14੅Shiig dekanui, iina Apuji ni takaa nunak inagkeatkishtinai.
Jisusak Judá wegantunmaya aajakuí, 25੅1XDGXtQLL\DLWXNHDWLQXQXZHPWLNDJ‫ێ‬

Moisesak sacerdote aidau takastinjin tumainuk, jutii niiní yunumka


tiuwa nunak Judá wegantunmaya Apajuiyaish jegajinig. Nigka tuke
takamainnak makichkish tichauwai. pujuwa ibau asa Apajuin segatjamui.
15੅Ju dekas imá paan dekamainai, 26੅Nunin asa dekas Sumo Sacerdote ii

yamajam sacerdote Melquisedecjai atsumajakuitag duka Jisusai. Nigka


betek wantinkau asamtai. 16੅Chicham pegkegmai, pegkegchaunash
umiktinnum Leví wegantu aina duke antiakchau, tudaugtin aidaujaish
takastin atinme tibauwa nuwiyachui, ijutkachu, iman asamtai Apajuí niinak
nigka Sacerdote senchigtin pujut tuke dekas nayaimpia nuna yakiin iwakuí.
aunum pujuwa nuwiyayai. 17੅Niina 27੅Nigka tikich sacerdote aidau kashí

pachis Apajuí: kashinig kuntinun maa apeak,


´$PHWPH6DFHUGRWHWXNHSXMXWQX‫ێ‬ dekatkauk niina tudaujiná tsagkugnag,
mek, sacerdote Melquisedecjai GXZLWLNLFKDHQWVDLGDXWVDJNXJQDJWLQ‫ێ‬
betek”, tiuwai. jin apejakua nuninchauwai. Jisusak
18੅Nuaduí yaunchuk chicham umiktin makichkia mantamdauwai ajumaish
aajakua duka nagkankauwai, aents tuke jakashtinun, QLJNLWVDJNDPDQNDX‫ێ‬
aidaunak yaimainchau asa. 19੅Moisés wai. 28੅Moisés chicham umiktinun
chicham umiktajum tibauwa duka agajua nuwiyan diisag sumo sacerdote
makichik aentsnakesh pegkejak atinun adayajakajua duka, aents
emachui, nunin asamtai Apajuí dekas pegkegmachu aajakajui. Chicham
tikich imá pegkejan amastí tusa umiktina nu nagkaemakiu ai, Apajuí
dakaidau asaja Apajuiyaig jegainaji. chicham yapajimainchauwai, niina
Uchijin Sumo Sacerdote atí, tusa
Kristu dutikamua nuuwai tikich adaikamua nuuwai dekas tuke pegkejak
sacerdote takasajua nuna atinuk.
nagkaesauk
20੅Apajuik Iina Sacerdoteji Kristu
ni dutikatjai tibauwa nunak
chicham yapajimainchauwai tiuwai. nayaimpinum pujawai

8
Tikich sacerdote aidauk imatika 1੅Wi dekas imanun titasan tajim
chichagkaik adaikashbau ainawai. duka juuwai: -XWLL6XPRVDFHUGRWH‫ێ‬
21੅7XMDVK.ULVWXNFKLFKDP\DSDMLPDLQ‫ێ‬ jig, -LVXVQD\DLPSLQXP$SDMXtLQDPWDL‫ێ‬
chauwai chichagká tibauwa nunú jin untsujin eketa nuuwai. 2੅Awi nigka
agagbaunum tawai: pujus sacerdotejai betek takaawai.
“Apu Apajuí nigki adaimas, mina Tujash nigka aents jegamkamunum
chichamjunak yapajiashtatjai, wayaag takaatsui, Apajuiya nu
ametme Sacerdote tuke atinmek”, umikbaunum wayaa takaawai. 3੅Ashí
tiuwai. sumo sacerdote aajakajua duka,
22੅Dutikamu asa Jisus dekas imá Apajuinu anentag itaamun maa apeati
pegkeg dutikamua duka yaunchuk tusa adaikamu ainawai. Nunisag
FKLFKDPDSDNEDXDDMDNXDQXQDQDJNDH‫ێ‬ Jisuschakam jutiin tudaujin mantamnak
sauwai. 23੅Sacerdote aidauk kuashat niina iyashinak Apajuin anentag
403 +HEUHRV੄8੄9

susauwai. 4੅Nigka ju nugka juwi $WXPLPiPLQDNVKLLJDQHQWDLPWX‫ێ‬


pujakush sacerdotek amaitsui, juwig juinakjuminig, wishakam
kuashat sacerdote ayau asamtai. Nunin atumnak shiig kuitamkattajime.
asag Moisés Apajuí anentag susatajum 11 'XWLNDPXDVDMXPDWXPLMXWNDPX‫ێ‬

tibauwa dutiksag takaidau asagmatai. kesh, yatsumkesh Apajuí dekaati


5੅Tujash juwiya sacerdote aina duka, tusagmek jintintuashtin ainagme.
nayaimpinmaya wají aina nunú ayatak Wagki ashí piipich, ashí muun
dakumká najanamunum wayaawag DLGDXQDJNDPDVVKLLJGHNDMXD‫ێ‬
takainawai. Dakumkamu ainawai taji, wagtin ainawai.
wagki Apajuí Moisesan chichajak: “Ame 12 Wika ditá pegkegchaujinak

PXMDQXPSXMDPLQMHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬ tsagkujan, tudauji aidaunash


tain iwaintukbaijam nuna niimejai DMXPDLVKDGHDJFKDWQXQNDMLPDW‫ێ‬
betekuch najanata”, tiuwai duwi. kitnaitjai”, tawai.
6੅Untsu jutii Sumo sacerdotejiya duka, 13੅Apajuí yamajam chicham apakbaun

juwiya sacerdote aidaun nagkaesau pachis tawa nunak, nagkamku chicham


dekas pegkejan takasuí. Nunin asa ni apakbauwa duka muuntuch wajasú
chichaman apakua duwi, Apajuí jutii asamtai tawai, muuntuch wajasú
jukitnunak dekas pegkeja nuna asamtai atsumnatsu duka megkaekatin
anagtamui. asa nuniawai.
7੅Nagkamchaku chicham apakbauwa

nu pegkeg aajakú ataik, ataktú chicham Jega Apajuí ememattai


apakmí tabauk atsusú amainai. nugkanmaya nayaimpinmayajai
8੅Tujash Apajuik nunú aents aidaunak pachisa tibau

9
pegkejak diischauwai, nuniku asa chichajak: 1੅Yamai dekaami, nagkamku
“Apu tawai: Tsawan jegatnai, Judea chicham apakbau aajakua nuwig, ju
nugkanum, QXLJW~,VUDHOQXJND‫ێ‬ nugka jui jega Apajuí ememattai
num batsataina nujai ataktú jegamkamua nuwish, Apajuish wajuk
chichaman apaktinaitag nunú. emematmainaita nu pachisa tibau
9 Duka wi ditá muunji aidaun Egipto aajakuí. 2੅Nunú jegak juní umikbau
batsatun jiijan, aajakuí: Dekatkau tesamua nunak
ditajai chichaman apakuitag nuna “Pegkejam” tujakajui, nuanuig
umikchagmatai idaisauwaitag candelero੆a jii ekemaja pekatai aajakuí,
nuninuk achattawai”, tawai Apu nuigtú pag Apajuí anagkuamu mesanum
Apajuí. patagbau aajakuí. 3੅Jaanch ejaamua
10 “Nunú nunikaju asamtai, yamaik nuna ukujin tesamu aajakua nunak,
juuwai yamajam chicham wi “Shiig Pegkejam” tujakajui. 4੅Nuanuig
Israel aents aidaun taja nunú: altar ayatak orok najanamu kugkuin
Wi atumin chicham umiktajum incienso patai apetai aajakuí, nuigtú
WLXZDLWMLPQXQDVKLLJGHNDPWLNDW‫ێ‬ kajun arca tutai ayatak orok epekbau
naitjim nunú tsawan jegatnai. aajakuí. Nunú arcaya nuna initken
:LPLQDFKLFKDPMXQDNVKLLJPDFKL‫ێ‬ egkemajakuí Aarogka ushujutaiji jeekú
NLVKNDMLPDWNLVKWLQXQDQHHPWLMDW‫ێ‬ aajakua nu, chicham umiktin kayanum
tajime. agagbauwa dushakam, nuigtú makichik

a¬9.2 “Candelero” tachakuish “Candelabro” tumainai. Nunak jii ekemaja pekatain tawai.
+HEUHRV੄9 404

LFKLQNDQXQLQD\DWDNRURNQDMDQDPX‫ێ‬ tuke atinun sukagtinuk. Ni sacerdotejai


num maná chimpiamu aajakua betekak jega Pegkegmanum wayaa
dushakam. 5੅Nunú kajuna nuna awanken takaa nuuwai dekas imá pegkejak. Duka
jimag aents nayaimpinmaya nanaptin aents aidau jegamkachbauwai, nunin
dakumkamu, Apajuí nui pujamujiya asa ju nugka juwiyachui. 12੅Kristuk jega
nuna iwainajakajui. Nunú aidauk ditá tesamu Shiig Pegkejam nayaimpia nui
nanapen kajun arca tutaiya nuna wayauwai. Nigka chivo aidau, toro
dukukag aajakajui. Tujash juna tsakat aina nuna numpen jukig
SDFKLVQXNLPDWLNDQXNVKLLMDNWLFKDWWD‫ێ‬ wayaachui. Nigka aentsú tudauji
jai. tsagkugnagti tabaunum mantamdauwa
6੅Ashí ju imatika umikbaunum sacerdote duwi, niina numpen juki, Apajuí
aidauk, kashí kashinig dekatkau tesamu pujamunum makichkia wayauwai tuke
Pegkejam tutainum waijakajui, dita takastí atinun, nuniak jutiinash tudaunum
tibauwa nuna umiktatus. 7੅Tujash nuna EDNXPDPDLQDQXQDDJNDQPLWNDJEDX‫ێ‬
ukujin tesamu Shiig Pegkejam tutaiya wai. 13੅Duwikik toro aidau, chivo aidau
nuwig, imá sumo sacerdotek makichik numpen jukiag, nuigtú baka tsakat
mijantin makichkia waijakuí, kuntinun apeamu yukujinashkam jukiag, aents
numpen takus. Nunik nunú numpa nuna pegkegchau waigkú aidaun yukujakú
Apajuin anagkuak, dekatkauk niina ainawai, $SDMXtHPHPDWWDVDXPLQEDXQ‫ێ‬
tudaujin tsagkugnagtatus segatmami, duwi mag pegkeg atinme tusag. 14੅Tujash
tikich aentsú tudaujinash segatujakuí. Kristu achinag mantamdauwa duwi,
8੅Nuna Wakaní Pegkeji shiig dekamtijamui. MXWLLQDN$SDMXtHPWLQLVKEDNXPDPDLQ‫ێ‬
'HNDWNDXWHVDPXQXPVDFHUGRWHWDNDLQDLJ‫ێ‬ chau etabiuwai. Nigka makichkish
kish, tikich ukunum tesamu Shiig pegkegchaujig atsugmaitak, Wakaní
Pegkejam tujakbauwa nuwig, tikich aents Pegkeji tuke pujuwa nunú yayasam,
wayati tusaik tichamu aajakuí. 9੅Ashí nuna nigki tsagkamankauwai mantamnatatus,
dutikajakajua nunak, yamai tsawanta juwi ni jaak numpeen ukajua duwi aents
nuniktinun iwainak dutikawajui. Nuniau aidau tudaujish tsagkugnagtinme,
asag nunú jeganum batsamsag, kuntin dutikamu asag Apajuí tuke pujuwa nuna
Apajuí anentag anagkuamun maa apeenak ememattinme tusa.
Apajuin emematuinakush, GLWDEDNXPD‫ێ‬
PDLQMLQLJWXNHDJNDQPDJDNDJNDQPD‫ێ‬ Kristu yamajam chichaman apakuí
gauwa nuninuk anentaimajakchajui. 10੅Nu 15੅1XQLQDVDQLL\DL\DPDMDPFKLFKD‫ێ‬

jeganum batsamas chicham umiktajum man apakuk, ni mantamnak aents


tibaun umiinak, ayatak yutai aidau, yaunchuk chicham apakbaunum
umutai aina nuna, Apajuí ememattasag batsamas tunamaku aidaunash
yumin ikigmajakajua nujai takasajui. Ashí agkanmitkak, Apajuí tuke atinun
nunú aidaunak Apajuí eke yapajiachu anagkagtuauwa nunash jukitnume
asamtai dutikajakajui. tujabiuwai. 16੅Aents jaakug niina
wajiijinak, nu aents jukiti tusa papiinum
Jisukristu waitus mantamnamua agag shiig umiká ukú ainawai. Tujash
nuuwai jutiin bakumamainchau aents nuna agajua nu eke iwaaku
etamuk pujaigkik juchau ainawai. 17੅Aaja
11੅Tujash
Kristu juwi tauwa nuuwai chicham umikbau aig, nuna umikú
yamaik Sumo Sacerdote, pegkeg aidau iwaaku pujaigkik nu chichama duka
405 +HEUHRV੄9੄10

wainkayai. Untsu papiinum agag tutainum wayakug, kuntinu numpen


umikua nu jakamtai, nu aents jukitin atí ditá numpechun takusag waijakú
tibaujiya duka uminnai. 18੅Nunisag ainawai. Tujash Kristuk kuashta
Apajuí yamá nagkamchak chichaman imaniag mantamnachui, aents aidau
Moisesjai apakua dusha, numpajaichuk tudauji Apajuí emtin tsagkujamu
dutikachbau aajakuí. 19੅Dutika chicham agtinme tusag. 26੅Nunin achataik
umiktina nuna ashí aents aidaun Moisés niishkam yama nagkamchaku nugka
ujaká, nuaduí toro tsakat maamu aidau najandauwa duwi nagkamnas, \DPDLVK‫ێ‬
numpeen, chivo numpe aidaun yumijai kam tuke mantamná pujumainai, tujash
pachimag, uwijá uje kapantu emamun yamaik tsawan nagkanbau jegau
jukiag numi hisopo tutai kanawen asamtai Jisusak tauwai. Nunik tudaun
jigkawag, numpanum uchupig, chicham depetkatatus ajumaish jakashtinun
umiktin agagbaun pegashmatug makichkia mantamdauwai. 27੅Tuja
uchupik, aents aidaunashkam dutiksag nunisag aents aidaushkam makichkia
dutikauwai. 20੅Dutika chichajak: jakatin ainawai, nunikmatai Apajuí ii
“Jujuwai numpa atumjai chicham takasbaujin diisá tujamtina nu atinai.
apamunum jutikag nu”, tiuwai. 21੅1XLJ‫ێ‬ 28੅Nunisag Kristushkam kuashat aents

tushkam Apajuí ememattai duwap apajá aidau tudaujin utsankatatus makichkia


jegamajakbaunum, dekatkau tesaamu jakauwai, tuja ataktú minitta duwik
Pegkejam tutaiya nui takatai aidaunash tudaunak pachikchattawai, niina dakak
numpan pegashmatujakuí. 22੅Chicham batsatun uwemtikatatus minau asa.
umikbauwa nuwig: Numpajai dutika
pegashmatjamu aina nuuwai Apajuinu Yaunchuk chicham umiktin
atí tusa dutikamu aidauk tawai. 1XPSD‫ێ‬ aajakua duka aentsnak
jaichuk tudau tsagkugnamainuk atsawai yaigchauwai

10
tibau aajakuí. 1੅Moisés chicham umiktinun

DJDMXDQXQDNGHNDVQD\DLPSL‫ێ‬
Kristu mantamnamua duwi
num atina nuna iwainak dutikauwai.
tsagkugnamuk awai
Nuaduí chicham umiktina nuna
23੅Nayaimpinmaya wají aidau diisá umiinak, mija mijantin kuntinun
dutiksaik dakumká੆b najanamu aajakua maawag apejakú aina duka, makichkish
duka, Apajuinu atí tusa dutikamui. aentsnak pegkejak emachui. 2੅Chicham
Untsu nayaimpinmaya wají aina duka, umiktina nu umiamunum, tudau
kuntinu numpen dutikajakbauwa nuna WVDJNXJQDMDJ$SDMXtHPWLQEDNXPD‫ێ‬
nagkaesau dekas pegkejan atsumawai. mainchau dekapenakug, kuntin
24੅Kristuk jega tesaamu Shiig Pegkejam mautnak idaisau amain aajakajui.
tabaun aents umikajua nuwig wayachui, 3੅Tujash nunú kuntin maamua duka

duka nayaim awa nu dakumká ayatak, ashí mijantin ditá tudaujinak


najanamu aajakuí. 1LJNDGHNDVQD\DLP‫ێ‬ anemtikajakuí. 4੅Wagki toro numpe,
pinum wayauwai. Yamaik awi Apajuijai chivo numpe aina nujaig aentsuk
pujus, jutiin Apajuin aujtugmaji tudaujinig tsagkugnamainchau asamtai.
yaimpakti tusa. 25੅Mija mijantin sumo 5੅Nuaduí Kristu nugká tatsuk Apajuin

sacerdotek jega tesamu Shiig Pegkejam tiuwai:

b¬9.23 Diistá Éxodo 26.30.


+HEUHRV੄10 406

“Kuntin maa apeamu, tuja anentag WLXZDLWMLPQXQDVKLLJGHNDPWLNDW‫ێ‬


itamush dakitame. naitjim nunú tsawan jegatnai.
Nuniau asam minak aentsú iyashijai :LPLQDFKLFKDPMXQDNVKLLJPDFKL‫ێ‬
betek etiume, DHQWVDLGDXWXGDX‫ێ‬ NLVKNDMLPDWNLVKWLQXQDQHHPWLMDW‫ێ‬
jin mantamnak agkanmitkati tajime.
tusam. 17 Ditá tudauji aidaunash ajumaish
6 Kuntin maa apeamu, nuigtú tudau adeagchatnun kajimatkitnaitjai,
tsagkugnagtasa anentag itaamu tawai.”
aidaushkam dakitame. 18੅Aatus asamtai tudau tsagkujamu
7 1XQLDXDVDPLQZLDPLQDFKLFKDJ‫ێ‬ aidautik, Apajuí tsagkugtugti tusa
kun: kuntin mautak atsumnatsui.
‘Apajuiyah, mina pachitus papiinum
agajajua nuna, ame wakegam Apajuiyai jegamainaitji
dutiksanuk umiktasan juwi 19੅Nunin asamtai mina yatsug aidauh,
pujajai’, tibaijame.” ubag aidauh, Jisukristu mantamna
8੅Nuna nagkamas takug: “Apajuik numpeen ukajua duwi, jega tesamu
kuntin maamu, anentag itaamu, tudau Shiig Pegkejam tutainum sacerdote
tsagkugnagtasa kuntin maa apeamu waijakajua nunisaik, Apajuí pujamunum
aina nunak dakitawai, shiig awagmatsui waimainuk shiig agkan ajutjamsae.
tawai. &KLFKDPXPLNWLQDQXLGXWLNDWD‫ێ‬ 20੅Yatsug aidauh, jutii Apajuijai agkan

jum tibauwa nunin aigkish.” 9੅Ataktú chichamain atsugtamajakua nunak,


takushkam: “Wi ame wakegam nuna Kristu jaak numpeen ukajua duwi,
umiktasan minajai” tiuwai. Nunak $SDMXtSXMDPXQXPVKLLJDJNDQZDLPDL‫ێ‬
yaunchuk kuntin maajakbauwa duka nuk ajutjamsauwai. 21੅Jisusai jutii
emegkakum, yamagmauchia nu apusata Sacerdoteji dekas senchigtin Apajuí jeen
taku tiuwai. 10੅Jisukristuk Apajuí puja duka. 22੅1XDGXt$SDMXLNGHNDVNH‫ێ‬
wakegamunak imatiksag umiju asa, jutii num kajintsá anentaimtusa jegaantagmi.
tudaujin makichkia mantamdauwai Wagki jutii: Mina tudaujuimpap
ajumaish jakashtinun. suwimkan jukitnaitja, WXVDDQHQWDL‫ێ‬
11੅Ashí sacerdote aidauk kuntin maa maina nunak agkanmitkagma, iina
apeamua nunak kashí kashinig takajakú iyashinash yumi dekas pegkejai
ainawai, tudaunash makichkish dijagbau amaina iman etugtabiu
utsanjamainchau aig. 12੅Tujash Jisukristuk asamtai. 23੅1XQLQDVDPWDLQLDQDJNDJ‫ێ‬
ataktú mantamnashtinun makichkia tuamua nu dakaku pujuidautik
mantamdauwai tudau aidaunum, nunik emetmamja batsamsagmi, dekaskeap
Apajuí inamtaijin untsujin ekeemsauwai. uminkattawa tusaja, wagki Apajuí
13੅Nui yamaik pujawai, “ni shiwaji nunak imatiksag betek umiktin asamtai.
aidaunak ashí Apajuí depetuk ikaunmakti” 24੅3HPSHHQWXQLVDLNLVKZDMXN\DLQLPDL‫ێ‬

tusa dakak. 14੅Nuna niina iyashin anentag naita nu egakagmi. Pegkegnum


Apajuin susauwa duwi, tuke atinun yaininaku nuní nagkaemasa
pegkemtijabiuwai, Apajuinu atinme tusa. aneenimaina nu. 25੅Apajuí nemajin
15੅Dutiksag Wakaní Pegkejiya dushakam aidau kantamatasag ijunainamunmag,
shiig dekamtijamji: wajumak Apajuí nemajin aidau
16 “Apu Apajuí yamagman anagkagtak: kaunchaush ainawai. Nuna nuní
Wi atumin chicham umiktajum unuimatjau aidaush yaigtajum dekas
407 +HEUHRV੄10੄11

Kristui kajintsá anentaimtanum, wagki nuniagmin tikich aidauk aents dutika


Kristu minitnujiya duka tikiju wajasú waitkamu aina, QXMDLLMXQWVDQZDLWWVDW‫ێ‬
asamtai. jai tusa anentaimsaush ainawai.
26੅$HQWV$SDMXtFKLFKDPHXZHPWLNDJ‫ێ‬ 34੅Atumek Kristu nemajuidau achikam

tina nunú jintinkagtamun shiig dekau chimpijush wait anenjauwaitjume. Tuja


ainayatak, WXNHDQHDVZDNHJDNSHJNHJ‫ێ‬ DWXPLVKLZDMXPZDMLLJPLQ\DMXWMDPNDJ‫ێ‬
FKDXZDQXQDNWDNDDN.ULVWXVKLZDJ‫ێ‬ mataish, atumek shiig aneasjum
mauk, QXLJW~QXQDWXGDXMLQWVDJNXJ‫ێ‬ pujagme, atum jukitnuk nayaimpinum
mainuk atsawai, wagki imá Kristua dekas shiig pegkeg tuke atin
duke niina tudaujin mantamdauwa ajutjamaina nu dekau asajum. 35੅Kristui
nuna dakitau asa. 27੅Nunú aentsuk jii NDMLQWViDQHQWDLPMXPQXQ~PHJNDH‫ێ‬
shiig ishamainnum Apajuí niina shiwaji kaigpa, wagki atum jukitna duka shiig
DLGDXQVXZLPNDQVXVDWQDQXQDGDNDLQD‫ێ‬ pegkeg ajutjamu asamtai. 36੅Atumek
wai. 28੅Duwik makichik aentskesh atsumagme waitiakjumesh ichichmamja
Moisés chicham umiktajum tibaun pujusjum, Apajuí wakegamua nu
umikchamtaig, jimag aentskesh, takaakjum, ni anagtamamua nu
nuniachkush kampatumkesh apu aidaun jukitasajum. 37੅Agagbaunum chichaak:
jegajiag, nunú aents chichaman umitsuk “Minitna duka, megkaetsuk waamak
ZDLQDNWDNDDZDLWXVDJHWVHJWXNDJPD‫ێ‬ minittawai.
taig, wait anentug tsagkugtsuk maajakú 38 Aents pegkejan taká duka, imá

ainawai. 29੅Tujash nuna nagkaesau, kajintsá anentaibauwa duwik


aents Kristun dakituidau imá senchi ajumaish tuke pujustinai.
suwimak ishamainun jukiagtinai. Apajuí 8QWVXPLQDQHPDJWXNXLWDNLGDLWDX‫ێ‬
Uchijí jutiiní mantamnak numpeen nak shiig anentsashtinaitjai”,
ukajua duwi, chicham apakbaunum tawai.
uwemtijamag Apajuinu atinme 39੅Jutiik aents suwimka jukiagtin aidau

tujabiuwa nuna dakituidauk, Wakaní Kristu nemagtan idayina nuninuk


Pegkeji jutiin wait anenjama nunash, ainatsji, ayatak kajinas anentaibaunum
pegkegchaun chichagmaina numamtuk uwemtan jukiaju aina nuninuk
awagmainawai. 30੅Apajuí chichaak: jutiishkam ainaji.
“Witjai suwimkan sukagtinnuk, nunin
asan wi pegkegchau aidaunak Apajuiyai kajintsá
suwimkan susattajai”, tawa duka dekaji. anentaimauwai dutikmain

11
Tikich agagbaunmashkam: “Apajuí 1੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬

niina aentsji aidaunak pegkeg ainawai bauwa duka, dekaskenmap


titinai”, tawai. 31੅¡Tikima ishamainai, jukittaja tusa kajintsá dakamua nuuwai.
Apajuí tuke pujuwa nunú suwimak Pegkeg aina nuna pachis chichainakuish
sukagtamuk! wainkachu ayatku dekas nuninapi tusa
32੅Tujash adeagtajum, \DPDQDJNDP‫ێ‬ anentaimtuta nuuwai. 2੅Jutii muunji
chakjum Kristui sujumankajum, ashí aajakajua duka, Apajuiyai kajinas
utugchat waitiamu akuish, katsunjá anentaimaidau asag, Apajuí shiig
ichichmamjajum depetkauwaitjum anentam asajui.
nunú. 33੅:DJNLDWXPDLQDMXPDQXL\DWL‫ێ‬ 3੅Apajuiyai kajintsá anentaimaidau

jum, tuwakbaunum pegkegchau asaja, nugkanum, nuigtú agkajunum


chichagku waitkasbautigmesh ainagme, ayaa duka Apajuí chichamenkiap
+HEUHRV੄11 408

najaneakuita tusa dekainaji. Paan nayaimpinmaya yaakat Apajuí umikbau


wainmain aina duka wají atsaunmaya dekas tuke atina nuwi pujustinjin
najankamu ainawai. dakainak nunikajui.
4੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai 11੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai

Abelak Apajuí wakegamua dutiksag Abragkak muuntuch wajasú akush,


takaak, kuntin dekas pegkejan maa nuwe Sarashkam kaga aig, Apajuí
apeak anentag Apajuin susauwai anagtuama nunak betekap umiktatua
Caigdau nagkaesau. Dutikau asamtai tabaunum nuwe uchigmakui. 12੅$EUDJ‫ێ‬
Apajuik Abelnak ni dutikamujiya nujaí kak jamainjin jegas pujai, ni nuwe Sara
pegkeg diisuí. Nunin asamtai Abel jakau makichkiuch uchigmakui, nuwiya
aigkish, QL$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ ZHJDQWXDLGDXQ\D\DGHNDSDPDLQ‫ێ‬
majakua nunisaik jutiishkam nunimaina chauwa iman, nayantsa kaamatkaji
nuna iwaintugmawai. dekapamainchauwa nujai betek emakui.
5੅Enocshakam Apajuiyai kajinas 13੅Nunú aidauk Apajuí anagkuamua

anentaimu asamtai, Apajuí iwaakunak nunak jutsuk jinawajui. Tujash ditak


nayaimpinum jukiuwai, dutikamtai Apajuiyai kajinas anentaimaidau asag:
aents aidauk nuigtuk wainkachajui. Duka jutii jaká ajinish uminkatnapi,
Chicham agagbauwa nui: Enoc eke tusag shiig aneejakajui, ditak ju nugka
juwacham nugká pujusag Apajuinak juwig tuke ijagka nuninap ainaji tusa
shiig awajkauwai, tawai. 6੅Wagki Apajuí dekaamaidau asag. 14੅Nuna aatus
kajintsá anentaimtutskek Apajuik shiig anentaimajakajua duwi yamaik shiig
aneemtikmaitsui. Nuaduí Apajuijai dekaji, GHNDVLLSXMXPDLQXNQD\DLPSL‫ێ‬
ijutkau atatus wakegauk, dekas Apajuí num atina dukeap dakainaji tusa. 15੅Tuja
niina shiig dekaatatus wakegaidaun ditá nugke ukukbaujin anentaimtú
anentag sukagtina duka pujawapita, batsatkug waketmain aajakajui.
tumain ainawai. 16੅Tujash ditak nayaimpinmaya dekas
7੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai pegkeja nuna wakejuidau asag
Noeshkam, Apajuí chichajak: Dekas nunikchajui. Nuaduí Apajuí dita
ishamain atatui tusa ujakam, nigka pujusagtinnak yaakat nayaimpinum awa
wainchayatak Apajuí chichamen umijak nuna umigkauwai, dutikau asa Apajuik:
arcan najanauwai ni patayí aidaujai Juka midau ainawai, tutanmak
uwemjatnun. Nunú Apajuiyai kajintsá datsamatsui.
anentaibauwa duwi uwemai, ashí aents 17੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai

Apajuiyai kajinas anentaimainachuk Abragkak, Apajuí chichajak: “Uchi


bakumajui. Tujash nigka bakumachui. ajutjamtatui” tusa anagkuauwaitak,
8੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai dekaskenmash minaish kajinas
Abragkak, Apajuí nugkan amastajame anentaima tusa dekapeak: “Uchijum
tima, tuwí jegattawa nunak dekatsuk, makichkiuchia nu maam emematjita”
Apajuin umijak tikich nugkanum tamash dutikatatus wakekauwai. Apajuí
weuwai. 9੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDLEDX‫ێ‬ Abragkan anagkuak: 18੅“Ame wegantu
wai Abraham, $SDMXtQXJNDDQDJNXD‫ێ‬ aidauk, Isaac akiiamua nuwiya agtinai”,
mua nuwi, tuke ikayajai betek duwapen tibau ayatak. 19੅Abragkak: Apajuik aents
aakmak pujusuí. Nunisag nunikajui jakaunash inanmainapita, iman
Isaac, tuja Jacobshakam, ditan Apajuí asampap Isaac jakamtaish nigki
anagkuauwa nuwi batsamsag. 10੅Nunak inanmainaita tiuwai. Abragkak uchijí
409 +HEUHRV੄11

mauwaitak, Apajuí ataktú inantukim jistamauwai. Dutikak uwijá numpeen


jukiuwa numamtinai, nigka dekas ditá waitijin numpeajajui. Dutikamu
mautnak maachuitak maatatus DVDPWDLQD\DLPSLQPD\DDHQWVPDJNDJ‫ێ‬
umiintusu asa. taushkam, makichkish Israela uchijí
20੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai iwai aidaunak mautsuk ukukiuwai.
Isaakshakam, Esaú jukitin atí tibaujinak 29੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai

Jacopan anagkuauwai. Israel aents aidaush, nayants kapantu


21੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai tutainum bukunum katimaina nunikag
Jacob jakattak tepes, José uchijí aidaun katiajajui. Tuja Egiptunmaya aidaush
PDNtPDNLFKLNGLWDQXDWLQXQDQDJNXDX‫ێ‬ ditash nunisag katiagtakamag jakekajui.
wai, nunik ushujutaijin ichichmamas 30੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai

wajas Apajuin emematiuwai. Israel aents aidau, yaakat Jericon siete


22੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai tsawantai tentea apainak, yaakat
Joseshkam jaak: Israel aents aidau peegmagbaujin yumpuntua akaketkajui.
Egipto batsata juka jiinjatnai tiuwai; 31੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai

nuniak: Mina ukunchjuk jujutkitin nuwa Rahab daagtin, akiká takatai


atajum tiuwai. aajakua duka, tikich aents intimkiu aina
23੅Apajuiyai kajintsá anentaibaunum nu jinutaish nigka jakachui, Israel aents
Moisés akiinamtai, apají dukujijai dekamatatus yujaunash shiig anentus
kampatum nantu uukajui uchi yajuak kuitamkau asa.
pegkejuch asamtai, nuninak apu uchi 32੅¿Nuigtush wajinak titaja? *HGHRJ‫ێ‬

kajegtajum tibaunash ishamkachaju kan, Barakan, Sansogkan, Jefté, David,


ainawai. 24੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ Samuel, nuigtú tikich Apajuí etsegtin
bauwai Moisés muun wajasash: aina nuna pachisa tita takunuk, WVDZDQ‫ێ‬
Faraogka nawanjin uchijiyaitjai, tan atsumainaitjai. 33੅Apajuiyai kajintsá
tumamtanak dakitujakuí. 25੅Nigka anentaibauwai shiwajin depetkag ditá
Apajuí aentsji waitkam batsataidaujai shiwaji nugken batsamawajui, Apajuí
waittsatatus wakegau asa, Egiptunmaya nugkan anagkuawajua nui, nunikag nui
pegkegchaun takainayatak shiig anee apu wajasajag pegkegnum inamjajui.
batsatujai ijuntanak dakitjauwai. Nuniagtai Apajuishkam ni anagkuauwa
26੅Nigka Egiptunmaya aidau nunitaijin dutiksag yaigkajui. Dutiksag león
takaak shiig aneastatus wakeetsuk, batsatbaunum egkeawagmataish,
Kristu atak taa waittsatnujin betek leogkan yukagtumainchau emak
waittsatatus wakekauwai, Apajuiyap kuitamajakajui. 34੅-LLVHQFKLNHJDPX‫ێ‬
dekas pegkejan sujustatua tusa dekau num egkeamush ainawai, tujash
asa. esachajui. Espadayai maata tamash
27੅Apajuiyai kajintsá anentaibauwai, pisajakajui. Kakakchau aidaunashkam
Moisesak Israel aents aidaun yaigtatus senchi emakajui, dutikamu asag ditá
imá senchi anentaimu asa, Egiptunmaya shiwajijai maaniakush depetmajakajui.
apu kajektinjinash ishamtsuk jiinkiuwai, 35੅Nuwa patayí jajukbau ataktú

Apajuí wainmainchauwa nunú niijai inaantuki suujakbaush ainawai.


abaunash dekapeau asa. 28੅Moisés Tujash tikitchakam senchi waitus
Apajuiyai kajintsá anentaibaunum jakaush ainawai, ditak Apajuiyap wi
Apajuí nagkamak: Uwig maam jakamtaish inantuki dekas pegkeg
yuwakjum Pascua jistamata tima pujutan sujumainaita tusa anentaimu
+HEUHRV੄11੄12 410

asag. 36੅Nuigtushkam tikich aidauk, 3੅Nuaduí Jisus aents tudaugtin aidau


pegkegchau chichajam, asutiam, jiju waitkam jutiiní imanik waittsauwa
cadenajai jigkajam, achiká egkeam nunú anentaimtustajum, nuniakjum
waittsajui. 37੅Tuja tikich aidauk kayai SLPSLDNMXPHVKPLMDPWVXNQHPDJNDWD‫ێ‬
tukua tukuakua maamush ainai, jum. 4੅Atumek aents tudaugtin aidau
serruchui tsupika maamu, espadayai mantamatasag waitkagmamainnumak
kajegbaush ainawai. Ditak jeenchau eke jegatsjume. 5੅Atumek jutii Apajuí
yujasag, uwijan duwapen, cabra uchijí asajin agagbaunum:
duwapejai nugkujakajui. Nuigtushkam “Mina uchijuh, wi pegkegchauwai
ujunauch, senchi waitkainam wake tusa tajam duka antugtukta,
besemag batsamajakajui. 38੅Nunú aents tuja wi amina Apujum asan jiyajam
aidauk shiig pegkeg, aents pegkegchau duwishkam wake besemag
aidaujai ijunag batsaamainchau anentaimipa,
aajakajui. 1XQLQDVDJVHQFKLZDLWNDL‫ێ‬ 6 wagki Apua duka jiyaawai yana ni

nam, jiinag uwegshunum shiyak, aneawa nuna pegkejan takastí


mujanum wajag yujas, kayanum waa tusa,
ayaunum utsanawag kanuu, nuigtú suwimkanash suwawai ni uchijí
nugka waanum kanuu wajajakú HPDPXMLQDNµWDZDMXNDNDMLPDW‫ێ‬
ainawai. kiumek.
39੅7XMDVK$SDMXL\DLNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ 7੅Nuaduí atumek Apajuí jintinjamu

mainayatak, Apajuí anagkuawajua asamtai waitiajume, wagki Apajuik


nunak juinatsui. 40੅Apajuik jutiinun aents uchigtin uchijin itugmaina
dekas pegkejan umigtamkau asa, numamtuk awajtamui. ¿Ya aentsua
ditanak eke susachajui, jutiijai ijuntsa uchijin pegkejan takastí tusash
jukitin asamtai. jiyatskesh idainaita? 8੅Tujash ashí aents
ni uchijin jintinta dutika, atumnash
Jisus waittsamu diisá Apajuí jintinjamchakuig, dekas niina
ichichmamain uchijí ainatsjume. 9੅Nuigtushkam jutii

12
1੅Yaunchuk Apajuiyai kajinas uchuch aajakuitag duwik, iina apají
anentaimajakú kuashat aajakajua jintinjamu asamtai ajantusa diijakuitji.
duka, Apajuiyaig emetmamja pujamujiya Nuní nagkaemasa dekas iina Apají
nuna iwainmamkajui. Nu nunikta takuik QD\DLPSLQPD\D\DQXQ~VKLLJXPLJPDL‫ێ‬
atsumnawai ashí iina tudauji tutitag naitji, pujut tuke atina nunú jukita tau
awajtamak pegkegchau etama nu asá. 10੅Jutii apajig wajumak tsawantai
idaisatasa. 1XQLDNXLLMHJDWDVDZDNHJDPX‫ێ‬ batsamtinaitak, jutiin pegkegnum
QXPWXSLNDXWLDPDQXPDPXWZDMDPDL‫ێ‬ yaimpamaina nuna anentaimtusag
naitji. 2੅Jisus diisagmi. Niiniya Apajuiyai jintinjamajakajui. Tujash Apajuik iina
kajintsá anentaibauk minawai. Nigki dekas pegkeg etamaina nuna jintinjamji,
Apajuiyai kajintsá anentaimtan sukagtus ni pegkegma ibauk atinme tujamu asa.
Apajuiyai ejetamuk. Jisusak tikima 11੅Dekaskenmag suwimkak makichkish

datsamainnum numinum achijá maam shiig awajkagtuchui najabau asa. Tujash


waitiakush uyumatsuk atsanjauwai; nigka: $SDMXtMLQWLQMDPDNGXWLMDPDQXQDJNDH‫ێ‬
Imanika waittsanush dekas shiig makmatai, shiig agkan anentaimsa
aneasnuap Apajuí inamtaijin untsujin pujuta nunú, nuigtú pegkeja duke
ekeemsattaja tusa dekau asa. takatchakam unuimagtatji.
411 +HEUHRV੄12

antukajui, QXQLQDN0RLVHVDQFKLFKDMXL‫ێ‬
Apajuí wait anenkagtugbaun nak: “Apajuik ataktú awenag
dakitin aidau chichakaigka”, tusag segajui. 20੅Wagki
12੅Nunin asamtai, atum dekas jinta ditak Apajuí ju dutikatajum tabaun
pegkegma nu nemagtanum pimpikiujum dakituidau asag tiajui, Apajuí ditan
nunú, nuigtú pujutjuminish kakakchau chichajak: “Ju muja juna kuntinkesh
dekapeajum dushakam, NDNDQPDPVD‫ێ‬ najakuig kayai tukujum, QXQLDFKNXJ‫ێ‬
jum ichichmamjatajum. 13੅Nuniakjum mesh nagkikish maatajum”, tau asamtai.
Kristuig kajintsá anentaimsa pujakjum, 21੅Nunú mujanmag tikima ishamain

pegkeja duke takastajum. Ashí pegkeg imaniau asamtai, Moisés chichaak:


dutikmain aig, dutikatsjum nu “Senchi ishamakun kujajai”, tiuwai.
takaakjum pegkeg wajasminjum. 22੅Tujash atumek muja Sión Apajuí
14੅Ashí tikich aidaujaish agkan WXNHSXMXZDQXQD\DDNWDMLQD\DLPSLQ‫ێ‬
SXMDNMXP.ULVWXQXNWDNDDNMXPSXMXVWD‫ێ‬ maya Jerusalegka nu adijkaugme,
jum, ZDJNL.ULVWXZDNHJDQXQDWDNDLQD‫ێ‬ nuwig nayaimpinmaya aents aidau shiig
chuk niinak wainkashtin ainawai. kuashat Apajuin emematuinak ijunag
15੅1XQLQDVDPWDLVKLLJNXLWDPGDLNDWD‫ێ‬ ainawai. 23੅Nuigtushkam Jisusan
jum, Kristu nemajin aina nuwiya nagkamas nemagkaju aidau ditá daajig
PDNLFKNLVK$SDMXtZDLWDQHQNDJWDPX‫ێ‬ papiinum agatkamu nayaimpinum
jiya nuna megkaekainum. Nuigtushkam ajuina dushakam, Apajuí aents
atum ijunjum anuiya utugchatan apujak takasbaujin diisá titina nunak ijuntug
waitkagmasainum diiyaku atajum, aents batsatui. Nunisag Apajuí nemajin initaik
nunina duka makichik ajak jatai asa, jinawajua nuna wakaní aidaushkam
kuashat aentsun pegkegchau emamaina pegkeemtikawajam awig batsatui.
numamtinai. 16੅Makichkitigmekesh 24੅Ditak Jisusai jegantaje. Apajuí

nuwak tsanijimawaigpajum. Apajuinu yamajam chichaman atumjai apakua


pegkeg aina dushakam dakitjaigpa. nunak, Kristu mantamnak numpeen
Esaú ni iwai asa apají jakamtai, wají ukajua duwi, Apajuí jutii tudaujinak
jumainjinak yapajak yachin susauwai tsagkugtamjauwa nu adeagtajum.
yutain yuwak, numamtuk wajakaijum. Jisusan numpega duka Abela numpega
17੅Atumek duka shiig dekagme, Esaú nuninchauwai. Wagki Abel numpan
dutika sujukuitak Apajin jegaantun, ukajua nunak ni yachi Caín maam
niina pujutjin pachis pegkegnum nuniku asamtai, Apajuí Caignak
chichagtukat tukamá dakitam asauwai, suwimkan susauwai. Untsu Jisus
dutikam senchi buutkush, nuigtú mantamnak numpan ukajua duka, jutii
dutikmainuk atsugsauwai. tudauji tsagkugnagtinun nunikui.
25੅Nuaduí kuitamamkatajum, Apajuí
Yamajam anagkagtuamu aujtabauwa nu dakitjaijum. Apajuí jujú
nayaimpinum jukitnaitag nugka juwi chicham umiktajum tibaun
nunú imá pegkejai antugkachaju aidauk, suwimkanak
18੅Israelaents aidauk muja Sinainum uwemtutskek nagkankachajui. Nuní
jii kegaun, suwe wajasú, ikiyamjau, nagkaemasa jutiik Apajuí nayaimpinum
senchi dasentun adijkaju ainawai. pujus, chicham umiktajum tujamawa
19੅Nuigtushkam trompeta shinamun nunú umiashkuik suwimkak pegké
antuinak, Apajuí chichaamunash uwemtumaitsuji. 26੅Apajuí Moisesan
+HEUHRV੄12੄13 412

chicham umiktinun suwak chichaamujig “Apajuiyai mina yaintuk, duwi


nugkan pegakuí, tujash yamai tujamji: puyatatsjai.
“Ataktuk imá nugkanak pegatsuk, ashí Aents aidau mina dutijumaina
nayaimpinashkam pegaktatjai”, tiuwai. nunak ishamatsjai” tumainaitji.
27੅Ju chicham “ataktú” tibauwa duwi, 7੅Anentaimsa diistajum, atumin Apajuí

ashí tuke achatin najankamu aina juka, chichamen jintinjamajakú aidau wajuk
tuke atina nujaimpap yapajiam atinaita pujusajua ainawa nunú. Nuniakjum dita
tusa dekainaji. 28੅Tuja Apajuí pujusá Apajuiyai kajintsá anentaibauwai,
inamjatnujiya duka makichkish Jisusan nemajujakajua nunisjumek
umuchiam achatin asamtai, see tiagmi nemagkatajum. 8੅Jisukristuk yauwa
Apajuí ju pachisa. Nuniaku shiig duwish, yamaya juwish, DWDNHDGXZLVK‫ێ‬
puyatjusa, aneasa emematiagmi, niinak kam tuke nuninuk atinai. 9੅Tikichin
ju shiig awagbau asamtai. 29੅.DMLPDW‫ێ‬ yapajia jintinjamaidauk antugkaipajum.
kigpa, jutii Apajuijiya duka jiijai betek Apajuí jutiin anempau asa, wakeetan
asa, jii tsajaun apek emegkauwama sujamas yaimpa nuuwai, yutai pachisa
QXPDPWXNDZDJEDXZDLDVKtSHJNHJ‫ێ‬ tibauwa nuna nagkaesauk. Nunú tibau
chau aidaunak. aina duka makichkish yaimpakchauwai.
10੅Jutii tudaujin tsagkugtamjatatus
Apajuin shiig awagma Kristu mantamdauwa nuuwai, Moisés
nunú takaamu pujusmatai tudau tsagkugnagta

13
1੅<DWVXWDQHQGDLVDSHPSHHQWX‫ێ‬ tabaunum kuntinun maujakajua
QLNLDQHHQLWDGXNDLGDLVDLJSD‫ێ‬ numamtinuk. Nuna nejeenak sacerdote
jum. 2੅Aents atumi jeemin minidaush aidau Apajuí ememattainum takaidauk
VKLLJDQHQWViDZDLWDQXQ~NDMLPDWNLJSD‫ێ‬ yujakchaju ainawai. 11੅Wagki kuntin
jum. $DWXVQXQLGDXNGHNDWVXNQD\DLP‫ێ‬ maamua nuna numpeenak sumo
pinmaya aentsun shiig anentus sacerdote juki, Apajuin anentag
jukiajush ainawai. suwinak jega Apajuí ememattainum
3੅Aents achikam egketaidaush, atumin waijakuí tudaujun tsagkugtugti tusag,
achigmakagmatai egkeemainaitam nu tuja nejenak jukiag yaakta ukukí
anentaimsam yaigtajum. Aents waitkam apejakajui. 12੅Nunisag Jisuschakam
batsataidaushkam, atumshakam yaakta ukukí waitus jakauwai, niina
dutiksaik waitkam amainaitjum nu numpe ukaejamunum aents aidaun
anentaimsajum yaigtajum. niinu emakta tau asa. 13੅Nuaduí jutiik
4੅Atum nuwenamua duka eme imá Jisusak nemagkagmi. Nuniaku Jisus
anentsajum diistajum, nuniakjum aents aidau dakitjam waittsauwa
pegkegchau takagdaitsuk pujustajum; nunisaik iishkam waittsagmi.
wagki pegkegchau takaidaun, nuigtú 14੅Jutiinak ju nugka juwig makichik

ekagmaidaunak Apajuí suwimkan \DDNDWLLGHNDVWXNHSXMXVWLQXNDWVXJWD‫ێ‬


susatnai. mui. Ayatak dakainaji nayaimpinum
5੅Kuashat kuichkigtin atasagmek Apajuí puja nui yaakat umikmawa nui
puyatjú pujuigpa, atumin ajutjamaina wakagtasa. 15੅Nuaduí Jisukristu
nujaig shiig aneasjum pujustajum. yaijattsamtai Apajuiya duka tuke
Wagki Apajuí chichagtamak: ´0DNLFK‫ێ‬ emematmainaitji. Apajuí iina wenin
kish idaisashtinaitjame”, tujabiu emematkuik, iina Apajuiji wají anentag
asamtai. 6੅Nuaduí jutiik shiig kajintsá: sumaina numamtuk awagmaji.
413 +HEUHRV੄13

16੅Kajimatkigpajum, pegkeg takaaku uwijá kuitamin uwigjin kuitama nuna


tikich aidaujaish pempeentunikiaja nagkaesau, ni aentsjinak shiig kuitamna
yainita duka. Jutii pegkeg takaamua nuna. Niina numpe ukagbauwa duwi
dushakam Apajuí anenjauch suwamua ajumaish tuke atinun chichaman apakua
imanuk atinme. 1XQLDXDVDMLQ$SDMXLVK‫ێ‬ nu, 21੅atumnash pegkeg etamtinme ni
kam jutiinash shiig anenjamsagtinme. wakega duke takasminjum. Nigki ashí
17੅Kristu nemajin aidaun diin aina nu jutiinash ni wakega duke takamain
umigkatajum. Nuniakjum sumimkatajum, etamti. ¡Jisukristua duke ememattai atí!
DWXP$SDMXtGHNDVNHDSLWXVDMXPXPLMXLQD‫ێ‬ Aatus atí.
MXPQXXWLJPLQNXLWDPMDPDLGDXDVDJPD‫ێ‬
tai. Dita atumiin wajuk takasaje nunash Inagnamu
Apajuí emtin etsegtugmaktin asamtai. 22੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, wait
Atum umigmak, ditashkam shiig aneas aneasjum wi wajumak chichamai
takasagtatui, tuja atum umigchamak wake atumin ichichjatasan ju papiinum
besemag dekapiagtatui, nuniau asag shiig agatjajim jujú emamkesjum antuktajum
yaimpamaitsui. tusan segajime. 23੅Atumesh dekaatajum:
18੅Jutii pachitkagtusjumesh Apajuí Yatsug Timoteo achikam egkemaya
aujkagtustajum. Shiig anentaimsa duka yamaik jiinkine, waamak taamtaig
pujusá ashí pegkeg aina duke takastasa wi atumin wainkatasan minakun
wakegainaji. 19੅Apajuí imá senchi ayaktatjai. 24੅Ashí Jisusa nemajin aidau
aujtugsatajum mina pachittsajum, diin, nuigtú ashí Apajuí nemajin
ZLVKDNDPDWDNW~DWXPLLQWDDQZDLQNDW‫ێ‬ aidaushkam kumpamjutuatajum. Yatsug
jime. 20੅Apajuí shiig agkan anentaimsa ,WDOLDQPD\DDLGDXDWXPQDVKNXPSDPMD‫ێ‬
pujutan sukagtina nu, iina Apuji Jisusan mainawai. 25੅Apajuí atumnash ashí wait
maawagmataish inankiuwai, aents anenjamjatnume.
SANTIAGO PAPÍ AGAGBAU

9੅Yatsut ujunauchia duka shiig aneas


Santiago kumpamkagtamu pujumainai, Apajuí eme anentsá diyaam

1 atin asa. 10੅Nunisag wiyakuch aidauk


1੅Witjai Santiagoitjai, Apajuí nuigtú

Apu Jisukristunashkam inakegaitjai. wajiijin megkayinakush, shiig aneas


Israela uchijí doce aajakua nunú pujumainai. Apajuik ditá wajiijin
wegantutijum pampagjum, ashí tikich diigsag eme anentatsui. Wagki
nugkanmash batsatutigmin agatkun wiyakchameamua duka, dupá yagkují
kumpamjime. wajukeama numamtuk wajakagtin
asagmatai. 11੅Etsa jiinku senchi sukuam,
Utugchat emamkesa depeteamu dupa kagagmataig yagkujig kakegame,
2੅Mina yatsug aidauh, ubag aidauh, nunik niimé pegkejuch aajakuk
kuashat utugchatnum waitiakjumesh megkagama numamtuk, wiyakchak ashí
shiig aneasjum pujustajum. 3੅Nuniakjum ni takasbaujinak megkaekatnai. 12੅Aents
atum Apajuiyai kajintsá anentaimjum Apajuiyai kajinas anentaimu utugchat
nunú, dekaskeashit tusa dekapjabaunum ajamash, nunisag emetmamag pujus
waitiakjumesh atsanjagmek, XWXJFKDWDQGHSHWHDXNVKLLJDQHDVDJWL‫ێ‬
waitiakuish atsanja emamkesa nagkaeta nai. Nuna ashí depetkauk, Apajuí niina
nunú unuimagtatjume. 4੅Aaja nuniakjum aneedaun pujut tuke atinun susatatus
$SDMXtZDNHMDGXNHWDNDWXQXLPDJWDW‫ێ‬ anagkuauwa nuna jukiagtinai.
jume. 13੅Makichkitigmekesh utugchatnum
5੅Atum ainajum anuiyatijum, Apajuí jeganjum pegkegchau takastasa
nuní pujustinme tusa wakejutpa nu, wakegamu ajutjamkujaig, Apajuiyap
dekaachmin utugchat dekapeakjumek pegkegchau takatan wakemitkajua
Apajuí segatajum, dutikam ni ashí shiig tiigpajum. Apajuik wají pegkegchau
dekamtijamattawai kajegtamtsuk. 6੅Tujash takastasa anentaibaujig atsugnai, nunin asa
dekaskeap jukittaja tabauwai utujimtsuk nigka pegkegchaun takamtiksatasag
segatajum. Wagki aents utujima duka, aentsnak anentaimtikchauwai. 14੅Makí
nayants tsukatbauji dase umpuam makichkiti pegkegchau takastasa
tsukatuk weu, PDLZDNHWZDMDPDQXPDP‫ێ‬ wakegamu ajutjamaina duka, imá duke
tuk wajawai. 7੅Nuna nuniauk, Apu Jisus anentaimtaku senchi wakegamunum
sujamun jukittajapita tumain ainatsui. pegkegchauk takau ainaji. 15੅Nunú
8੅Wagki ni anentaimtamujiya nunak pegkegchau takastasa anentaibauwa nu
anentaimtutsuk, \DPDLWLNLFKLQDQHQWDLP‫ێ‬ takasbaunum tudauk nagkamnawai,
tug, kashinia duwi tikichin anentaimtu tudauwa duke taká pujamuk Apajuijai
wajau asag. tuke kanaaku kanamainnum ejekagtawai.

414
415 6DQWLDJR੄1੄2

16੅Nunin asamtai mina aneetaig yatsug wainkayai. 27੅Dekas Apajuí umigku,


aidauh, XEDJDLGDXKDWXPNHNWVDQXPD‫ێ‬ pegkegchau aidaush takatsuk pujusá,
jaigpajum. 17੅Ashí pegkeg aina duka Apajuí iina Apajiya nuna emtinish
Apajuinumia minawai, QLJNLQD\DLPSLQ‫ێ‬ dutikmaina duka: Bitaik aidau, waje
PD\DHWVDQWLQDLQDQXQDVKQDMDQNDX‫ێ‬ aidau waituinakui yayamu, nuigtú ju
wai. Nigka yapajinbaujig atsuuwai, tuke nugkanmaya pegkegchau aina
imanisag auwai. 18੅Niina waketajinig dushakam takatsuk pujamu aina
niina chichame dekaskea duwi pujut nuuwai.
tuke atina nunak sujamsauwai. Ni
najankamu kuashta nuwiyanak, jutiin Wiyakchash ujunauchish
dekas eme anenjamas midau atinme betek diistajum

2
tujabiajui. 1੅Mina yatsug aidauh, ubag aidauh,
atum Jisukristu iina Apuji dekas
Jisukristu nemajin aidau dutikmain
LPDQDQXLNDMLQWViDQHQWDLPDLGDXWLJ‫ێ‬
19੅Nuaduí mina aneetaig yatsug mek, tikich imá eme anentakjum
aidauh, ubag aidauh, DVKtDHQWVFKLFKDL‫ێ‬ tikichik junik diimaitsugme. 2੅Ju
namuk shiig antugkatajum, nuniakjum anentaimsa diismí: Atum ijunja
waugká aimtsuk, nuigtú kajeká batsatbaunum, aents tsajam uwejen
aimkatasagmesh wakeyigpa. 20੅Aents patakumtai oro najanamun patakumau,
imanik kajeauk, Apajuí emtinish jaanch dekas pegkejan nugkuaju
pegkejan takaak nuniatsui. 21੅Nuniau wayawaintai, nuniai aents ujunauch
asamtai pegkegchau takat ju nugka juwi MDDQFKPDPXVXFKLQQXJNXDMXZD\DP‫ێ‬
kuashat ayaa duka idaisatajum. 1XQLDN‫ێ‬ taig, 3੅jaanch dekas pegkejan nugkuaja
jum yamajam chicham jintinkagtuamu nu eme anentsajum: “Amek dekas
DWXPLQXZHPWLMDPDLQDQXXQXLPDWMDWD‫ێ‬ pegkeja juwi ekeemsata”, takujum
sajum takaajum duka, emematsuk ujunauchik: “Amek anuigkish wajastá,
dutikatajum. nuniachkumesh wi eketag juwigkish
22੅Tujash chichaman ayatak antinuk nugká pujustá”, tumainaitjume. 4੅Nunú
amaitsugme, FKLFKDPDQWDMXPGXWLNVDJ‫ێ‬ wiyakuch eme anentsam juwakum,
mek takastajum, nuniachkugmek ujunauch wainkauch diiyakjumek, aents
atumek tsanuumamain asajum. aidau etegkeakjum dutikmainaitjume.
23੅Chichaman ayatak antin umichu aina Atum aaja nuniakjumek pegkegchau
duka, aents ispijunum niimama nujai takaajume, ashí aents betek eme
betekai, 24੅yamaikik niina niimen diisá, anentachu asajum.
pempeenak kajimatama numamtuk 5੅Mina aneetaig yatsug aidauh, ubag

wajainau asag. 25੅Tujash pegkegchau aidauh antuktajum: $SDMXLNMXQXJNDQ‫ێ‬


takatsuk pujutan, Apajuí chichame PD\DDHQWVXMXQDXFKDLGDXQDNHWHJNDX‫ێ‬
jintinjama nuna antuk, kajimattsuk wai, mina nemagtuinak, minaig kajinas
dutiksag umiauk, ni pegkeg takaamujin anentaimainak, mina anentuina duka,
shiig aneas pujumainai. QD\DLPSLQPD\DQZLGLWDQDQDJNXDX‫ێ‬
26੅Atum ainajum anuiya makichik waitag nuna jukitin atinme tusa.
aentskesh: Apajuin umignaitjai, 6੅Tujash atumek ujunauch aidauk

tumamiatak wainak chichaaku akug inatsainagme. Wiyakuch aina nuuwai


nigki tsanuumawai, nunin asa ni atumin pegkegchau awajtamainak,
Apajuin umignaitjai tumama duka achigmak jujamkiag apu basatbaunum
6DQWLDJR੄2 416

ejetamaina nunú. 7੅Wiyakuch aina duke pujumainjish atsujaig, 16੅atum ainajum


Apu Jisus eme anentsá chichagtaiya anuiyatijum suwachiatkujum, ayatak
nunash pegkegchaun chichajuina duka. chichamaik: “Shiig aneasam jegaam,
8੅Atum dekas chicham puyatjusa jaanch nugkujam, yujumak yuwata”,
umimain Apajuinu agagbauwa nu tumainaitjum dusha ¿wajinma
dekaskenum umiakjumek pegkeg pegkejaita? 17੅Numamtuk Apajuiyai
dutikagme, duka ju agagbauwai: kajintsá anentaimjai tuinayatak pegkeja
“Amijai ijutkau aidaush amek nuna takainachkug, Apajuiyai kajintsá
anenmamsam aneeta”, tawai. 9੅Tujash DQHQWDLPMDLWXLQDPXML\DGXNDZDLQND‫ێ‬
atum tikich eme anentakjum, tikichia yai.
duka junik diiyakjumek tudau 18੅Tujash makichik aentskesh tikichin

takaakjum nuniagme. Nuniau asajum chichajak, amek: “Apajuiyai kajintsá


Apajuí chichame umiktajum tibauwa nu anentaibau ajutui, tame duka wainkam
umiachbaunum bakumattagme. 10੅Atum tu wekaeme, tikich yaigtasam makichik
chicham umiktajum tibauwa nuwiya pegkeg dutikachiatkum tau asam. Untsu
umiayatkujum, PDNLFKLNXPLDFKNXJ‫ێ‬ wi tikich aidaun yaigtasan pegkeg
mek ashí umikchauwa nunin wegagme. aidaun dutikag duwi, wi dekaskenum
11੅Wagki Apajuí chichaak: ´7VDQLMLQD‫ێ‬ Apajuiyai kajintsan anentaimag nuna
waipa”, tiuwai. Tuja: ´0DJNDJWXD‫ێ‬ iwaintuktajame”, tumainai. 19੅Ame: Imá
waipa” tawa nunash nigki tiuwai. Apajuikeapi najankagtinuk, tusam
Nuaduí tsanijintsuk pujayatkum dekaskeapi tame, nunisag wakan
magkagtakmek, Apajuí chicham umiktá pegkegchau aidaushkam dekaskeapi
tibauwa duka umiatsme. 12੅Apajuí tuinak kujainawai. 20੅Anentainkachuh,
tsawan jegatai aents takasbaujin diisá makichik aents Apajuiyai kajintsá
titina duwik, chicham umiktin DQHQWDLPMDLWDZDQXSHJNHMDQWDNDDFK‫ێ‬
tudaunum agkanmitkagma nujai kug, ni Apajuiyai kajintsá anentaimjai
dutikatnai. Nuaduí shiig kuitamamsa tawa duka wainkayai.
pujaku, chichaakuish shiig kuitamsa 21੅Apajuik Abragnak bakumamainchau

chichamainaitji. 13੅Apajuik tikichin wait diisuí, Apajuí dutikata tibaun betek


anenjachu aidaunak, wait anenjashtinai. umikú asamtai. Nuniau asa Abragkak
Untsu tikichin wait anenjau aidaunak, uchijí Isaakan maa Apajuí anagtanak
Apajuí tsawan jegatai, aents takasbaujin namput awajsachui, Apajuí tibauwa
diisá titina duwi pegkeg diisbau agtinai. nuna umikta tau asa. 22੅<DPDLZDLQPDL‫ێ‬
naitjume, Abragkak ayatak Apajuiyaig
Apajuiyai kajintsá anentaibauk ii kajintsá anentaimjai tujakchauwai,
takaamunum iwainamainai nigka dekas umigkauwai. Nigka Apajuí
14੅Mina yatsug aidauh, ubag aidauh GXWLNDWDWLEDXZDQXQ~EHWHNXPLDPX‫ێ‬
¿wajinma pegkeg amainaita makichik num, ni dekaskenum Apajuiyai kajintsá
aents: 0LQDN$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ anentaibaujiya duka pegkeg diijam
bauwa nu ajutui, tayatak pegkeg takata asauwai. 23੅Ni aatus nuniak, DJDJEDX‫ێ‬
nuna iwainachush? Nunú Apajuiyai num tawa nunak umikuí: “Abragkak
kajintsá anentaimjai tawa dukek Apajuinak dekaskeapi tiuwai.
uwemtikmaitsui. 15੅Makichik yatsutkesh, Nunikbaunum pegkeg aentsua iman
nuniachkush makichik umaakesh diyaam asauwai, nuigtush Apajuí
nugkumainji atsuju, tuja yuwá kumpají” tutai aajakuí.
417 6DQWLDJR੄2੄3

24੅Juajuíatumek dekagme, Apajuí ajabaun apegama numamtuk wajawai.


aentsun pegkeja iman diyaa nunak, 6੅Nunisag iina iyashiin wenu ajutjama

ayatak niiní kajinas anentaima duwikik duwi, pegkegchau chichaaku, tikich


dutiktsuk pegkeg takasbaujinish pegkegchau awagmaji. Nunidau asajin
dutikawai. 25੅Nunisag nuwa akiká iina iyashinak pegkegchau etugtamui.
takatai Rahab daagtin aajakua 0DDQLWDLQDGXNDFKLFKDEDLQDJNDPQD‫ێ‬
dushakam, aents dekamatatus yujaidaun wai, LZDQFKLDQXQ~WLNLFKMDLPDDQLDW‫ێ‬
ni jeen yajuak ikanag, tikich jintanum nume tusa pegkegchaun chichamtijamu
ishiakua duwi Apajuí pegkeja iman asamtai.
diyaam asauwai. 26੅Iyash wakan 7੅Ashí aents aidautik kuntin kajen

atsugbauk, jakau asa nuniawai. Nunisag aidau, nanamtin aidau, dapi aidaush,
Apajuiyai kajintsá anentaimjai tuina QDPDNQD\DQWVDQXPEDWVDPLQDLGDXVK‫ێ‬
nunú pegkejan takamtikainachkug, kam, ashí unuidau ainaji. 8੅Iman
DHQWVMDNDXWDNDWDQWDNDPDLWVXQXPDP‫ێ‬ ainayatkuish iina wenig unuinamaitsui.
tinai. Iina wenig tikima pegkegchauwai, dapí
nain tsegasji pimutkamu asa, aentsun
Chicham pegkegchau ekagta nu esai maina iman jutiinashkam ajutjamu

3
1੅Yatsugaidauh, ashí aents wajuk asamtai, tikich aidaushkam iina
takasaje nunak Apajuí diijus titinai. chichamenig pegkegchau ebau ainaji.
'XWLNDNDHQWVQLFKLFKDPHQMLQWLQNDJ‫ێ‬ 9੅Ju wenua juwik Apu iina Apajiya

tuinayatak, betek umikchajun imá dushakam emematin ainaji. Nu wenua


senchi suwimkan susatnai jintintuamu GXZLN$SDMXtDHQWVXQQLL\DQXPDPWL‫ێ‬
aina nuna nagkaesau. Dutikatin asamtai, nun najanauwa dusha pegkegchau
DWXPHNMLQWLQNDJWLQDWDVDJPHNLPDQLN‫ێ‬ chichajin ainaji. 10੅Yatsug aidauh, ubag
jumek wakeemaitsugme. 2੅Ashí aentstik aidauh, juka aajag amaitsui. Wenuik
kuashat pegkegchau takau ainaji. Tuja Apajuí emematku, nu wenuik tikich
makichik aentskesh ayatak pegkegnak pegkegchau chichajuk wajamaitsui.
chichau akug, nunú dekas aents pegkeg 11੅Yatsug aidauh, MXVKDNDPDQHQWDLPVD‫ێ‬

amainai, nunin asa ashí pegkegchau tajum: Yumi pukuni jiinbaunmag yumi
wakegamujinash depetmainai. 3੅Aents yumiimitu, yumi yapaujaig jiinmaitsui.
caballonum entsamak wegauk umigtukti 12੅Tikitchakam anentaimtustajum.

tusa wakegakug, caballo wenin Bataega duka kamanchá nejeenak


PDNLFKLNMLMXQDSXMWLQDLQDZDLLWDMLDNWL‫ێ‬ nejemaitsui. Nuigtushkam wee
nun. Dutikau asa ashí niina iyashinak pajanbaunmag, yumi umumainuk
depeetuk ni wakegamujin emauwai. jiinmaitsui. Nunisag aents pegkegchau
4੅Jushakam anentaimtusjum diistajum, aidau chichaina duka, FKLFKDPSHJNHJ‫ێ‬
lancha shiig muun jaanch detua chaun chichayatkug pegkegjaig
wekaetain, dase umpug yajá pempegki chichamaitsui.
emata tutaishkam, ni anunna nu lancha
Dekas yachameta nu
tawagtai piipich aig, duwik tawajus ni
dekas wakeesa wegamunum emauwai. 13੅Atumainajum anuiyash, ¿yaita
5੅Numamtuk wajawai iina wenishkam. dekas pegkejan pegkegchauwa nujai
Iina iyashin wenu awa duka piipich aig, akanag shiig dekaush? Nunin akug
chichaakuik kuashat wají dutikmain emematsuk pujak, shiig kuitamamas
chichanui. Jií kaiji piipichitak aja muun SXMDPXMLQQLGHNDPXMLQDNLZDLQDPDL‫ێ‬
6DQWLDJR੄3੄4 418

nai. 14੅Atumek tikich nagkaesau atasa wakejauk Apajuin shiwaji wega duka?
wakegamunum kajeagme. Nuniau 5੅¢$WXPHN$SDMXtFKLFKDPHDJDJEDX‫ێ‬

DVDMXPSHJNHMDLPDQXNDQHQPDPDL‫ێ‬ num: “Apajuí chichaak: Wi susauwaitjai


tsugme, dekaskea duka shiig dekachu mina wakanjun ditai pujustí tusan,
asajum. 15੅Apajuí dekamtikbau aidauk GXWLNDXDVDQGLWDQDQHDNXQDNDVPDW‫ێ‬
tikichin kajejin, nuigtú emebauk tsan kuitamjai”, tusa tu agagbauwa
amaitsui. 1XQDQXQLDGXND$SDMXLQX‫ێ‬ duka puyatjusjumek antugtsugmek?
mian dekak nuniatsui, duka aentsnumia, 6੅Dekaskenmag agagbaunum tawa

nuigtú iwanchnumia minawai. 16੅Nuniau nunisag, Apajuik shiig senchi anempaji:


asamtai aents tikichin nagkaesau atatus ´$SDMXLNDHQWVLPDQFKDXFKDQHQWDLPWX‫ێ‬
wakegaidauk, shiig antugdaikag min aina nuna shiig anentus yayaak,
batsamtsuk, utugchatan aputunisag aents emebau aidaunak shiwagmá
maaninak, ashí pegkegchau aidaunash yaitsuk idaiwai.”
takau ainawai. 17੅Aents Apajuinumian 7੅Apajuiyaig sumitkau atajum. Iwanch

dekatan jukiu aidauk, pujutji pegkeg, tsanugmainakuish antugkaipajum,


tsuwat chichaman dakitin, nuniagminig wegak ukugmaktatjume.
kakagchauch, wait anenkagtin, 8੅Apajuijai ijutkau atajum, nuniagmin

pegkejan takau, ashí aentsun betek eme niishkam atumjai ijutkau atatui. Atum
anentus diin, waitjuchu, QLDQHQWDLEDX‫ێ‬ tudaugtin aidautigmeshkam tudaujum
jiya nunash dutiksag dekaskenum idaisatajum, atum Apajuí umigkatasa
chichau amainai. 18੅Nuniak pegkeja wakegayatkujum, ju nugka juwiya waji
nuna takainak, tikich aidaujaish shiig wejuidautigmek, duka idaikujum imá
agkan anentaimsag pujuinak, maanitnak Apajuik nemagkatajum. 9੅Shiig
dakitin amainai. aneasjum dushit batsamtutsuk, atumi
tudaujum pachisjum, $SDMXtWVDJNXJ‫ێ‬
Ju nugkanmaya pegkegchau aina tugti tusa segakjum, wake besemag
duka tupanjatajum batsamsajum senchi buuttajum. 10੅Ame,

4
1੅¿Wagka atumesh ayatak jiyanitak amek anentaimtumasam: Wika dekas
batsamtakjumesh tutit chichamash tudau asanuap Apajuí diismak tikima
batsamtajume? Duka pegkegchau wainkayaitja, tutaik dekas aents iman
anentaimat ajutjamu asamtai nuniagme. etamtatui.
2੅$WXPHNDWXPZDNHJDPXMXNLWDNDPD‫ێ‬ 11੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, tikich

MXPMXPDLQFKDXGHNDSHDNMXPPDJNDJ‫ێ‬ -LVXNULVWXQHPDMLQDLGDXNSHJNHJFKDXQ‫ێ‬
tagme, tuja tikichin wajiiji wakejakjum mag chichagkaigpajum. Nuna nuniauk
jujuktakamajum jiyaniakjum, PDDQLDN‫ێ‬ Apajuí chicham umiktajum tibauwa
jum chicham aepeajume, nuniakjumesh nunash pegkegchau chichajak nuniawai.
atum wakegamuk juwatsjume. Tujash Tuja chicham umiktajum tibauwa nu
atum juwatsjum duka, Apajuinumia pegkegchauwai tusam umiachkumek,
segachu asajum aniagme. 3੅Segakjumesh apu chichama epegna nunin wegame.
juwatsjum duka, Apajuí wakejamu 12੅Imá Apajuiya duke aentsun: Juuwai

takatsuk, atum wakejamu takaakjum, pegkejak, juuwai pegkegchauk tusa


shiig aneasta tau asajum suwam etegmainuk. 1LJNLFKLFKDPXPLNWLQ‫ێ‬
ainatsjume. 4੅¡Aents Apajuí chichamen nashkam sujamsauwai, XZHPWLMDPWD‫ێ‬
umigchau aidauh! ¢$WXPHNGHNDWVMX‫ێ‬ nash nigki uwemtijamainuk. Tuja
mek, ju nugka juwiya wajiin imá senchi suwimkanashkam nigki sujamainuk.
419 6DQWLDJR੄4੄5

Aajaya nunin aish, ¿wagka amesh niiya akikchamu asag, kuashat pampaina
ibaunigkish aents aidaush: $XNSHJNHJ‫ێ‬ QXQD$SDMXtDVKtVHQFKLJWLQQD\DLPSL‫ێ‬
chauwai, juuwai dekas pegkejak num puja nunú antawai. 5੅Atumek ju
tusamesh etegkeame? nugka juwi pujusjumek, kuashat shiig
pegkegnum pujusjum dakujuinagme.
Wají sujin aidau chichagbau Atumek aents bakagtin bakajin maa
13੅Tujash yamai atum wají sujin sujuktatus uduegama numamtin
aidautigmin titajime. $WXPFKLFKDDNMX‫ێ‬ awajkamu asajum, Apajuí suwimkajig
mek: “Yamai, nuniachkunush jukitnaitjume. 6੅Atumek aents pegkeg
kashinkesh tikich yaaktanum wetatjai, aidauk ayamjumamainchau emajum,
nui makichik mijan pujusan wajiin maatnume tusajum inamin ainagme.
VXMXNDQNXDVKDWNXLFKNLQLNDXJNDWD‫ێ‬
san”, tajume. 14੅Tujash atumek Waugtukaigpajum
aajagmek chichamaitsugme, wagki 7੅Tujash atumek mina yatsug aidauh,
kashinish wajukattagmeki duka ubag aidauh, Jisukristu minitnujiya
dekachu asajum. Iina pujutjiya duka, duka waugtutsuk dakastajum. Ju shiig
kashikmas yujagkim utsaana, machik anentaimtusjum diistajum: Aents ajakan
asa megkagama numamtin asamtai. ajakbauk waugtutsuk dakauwai, yumi
15੅Dekas atumek nu tutak idaikujum: yutug nugkan iminkati tusa. 1XQLNPD‫ێ‬
“Apajuí wakegakuig, iwaaku pujakuik tai ajakan ajaká, shiig tsapai nejekmatai
nu dutikami”, tumain ainagme. 16੅Tujash juukta tau asa. 8੅-XPDPWXNDWXPVKD‫ێ‬
atumek ememasa chichaakjum: “Nuna NDP$SX-LVXNULVWXWDDWQXMLJZDXJWX‫ێ‬
dutikatjai, nunash dutikatjai”, tajume. tsuk dakastajum. Niiní dekaskeapi
Tusá ememasa aanin chichamuk WLXZDLWMXPGXNDQXQLVMXPHNSXMXVWD‫ێ‬
pegkegchau ainawai. 17੅Atum pegkeg jum, ni minitnujig namputchí
takata nu dekau ainayatkujum betek wajaschae.
umiachkugmek, duka tudau wegagme. 9੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, WLNLFKQDVK‫ێ‬

kam titajime. 7LNLFKDLGDXMDLVKNDMHJGD‫ێ‬


Wiyakuch aidau chichagbau yakjum augmatjunigpajum, Apajuí

5
1੅Wiyakuch aidauh antuktajum, suwimkan sujamsainum. Wagki Apajuí
buuttajum nuniakjum senchi aents takasbaujin diijus titina duka
chajattajum, wajiijum megkaejamtai namputchí wajaschau asamtai. 10੅Mina
kuashat waittsagtin asajum. 2੅Atumin yatsug aidauh, ju anentaimsa diistajum.
wajiigmik mamukagtinai, nunikmatai Duwik Apajuí etsegtujakajua duka kuashat
DWXPLQNXWXMXPGHNDVSHJNHJDLGDXVK‫ێ‬ waituinakush, waugtutsuk pujusag, Apajuí
kam kabau tsupiam agtinai. 3੅Atumi chichamenak etsejujakajui. 11੅Dekainaji nu
orogmek, ashí atumi kuichkigmek Apajuin waugtutsuk takajujakajuk, yamai
pushugkaje. Nunú iwainaktinai atum shiig aneasag batsataina nu. Job
WLNLFK\DLWVXNLPiDWXPGDXNDQHQWDLP‫ێ‬ pachisjumshakam atumek antin ainagme,
tusjum ijumajakuitjum nuna. Nuniau nigka kuashat waitiakushkam Apajuiyaig
DVDDWXPLZDMLLJPHDGXNHSHPSHHQWXJ‫ێ‬ anentaimajakuí. Nuniku asamtai, Apajuí
maki, jiiyai apemaina numamtuk ataktú ni duwik ajujakbaun nagkaesau
awajtamkatnai tsawan jegatai, Apajuí susauwai. Juwi dekainaji, Apajuik
aents takasbaujin diijus titina duwi. jutiinash anempau asampap wait
4੅Aents takau aidau atum shiig anenjamawa tusaja.
6DQWLDJR੄5 420

jum pegkegchau awagdaikau akugmesh,


Suwimak jukiijum dekaskea duke tsagkugdaijami tusajum seganiakjum,
chichaktajum SHPSHQWXQLVMXPHN$SDMXtDXMWXQLVWD‫ێ‬
12੅Yatsug aidauh, ubag aidauh, amina jum. Aents pegkeja nunú Apajuí
nagkaetamsau adaisam: Wi dekas DXJEDXML\DQXQDNGXWLNVDJ$SDMXLVK‫ێ‬
dutikattajai taja nunak, ni diigkau atí kam antujui. 17੅Ju anentaimtusagmi,
tajume. Nu iman adaisa tachakjumesh Apajuí etsegtin Elías aajakua duka,
nayaimpinmayagkesh, QXJNiSXMXLGDX‫ێ‬ jutiiya juninuk aajakuí. Nunú Apajuin
kesh, ashí tikich aidaukesh pachisjumek aujsauwai kampatum mijan, nuigtú seis
tiigpajum. Dekas imá pegkejak nantu yututsuk asati tusa. Nu segamujig
chichaakjumesh waitjutsuk, ehé imanisag yututsuk asauwai. 18੅Imaan
takugmek ehé titajum, DWViWDNXJPHVK‫ێ‬ mijadai yututsuk aun, Elías ataktú
kam nunisjumek atsá titajum Apajuí Apajuin aujsauwai yumin yutumtijati
suwimkan sujamsainum. tusa. Tima Apajuí yutumtijamtai ajak
aidaushkam nagkamdauwai nejetan.
Apajuijai chichaamu 19੅Yatsug aidauh, ubag aidauh,
13੅Aents utugchat ajamuk Apajuin makichik aentskesh shiig pegkegnumak
augmainai, untsu ni shiig aneas pujauk, pujuwaitak, nu pujutan idayak
kantamak Apajuinak emematmainai. Jisukristun tupankuig, atum aidautijum
14੅Atum jaakjumek Jisusa nemajuidaun yaimainaitjume, nuna nunitsuk shiig
diin aina nu untsuktajum, dita pujustí tusajum. 20੅-XVKDNDPGHNDPDL‫ێ‬
WDMXWMDPDZDJDFHLWL\DLEXXNPLQDSXWXJ‫ێ‬ naitjume, makichik aentskesh tikich
mak Apajuin aujtugmastinme. 15੅Dita aents pegkegchaunak wekaetaun yaigká,
Apajuiyai kajinas dekas etsagagtatuapi ataktú pujut pegkegnum awaitaik,
tusa aujtugmainamunum, Apajuí Apajuí nu aentsun tudaujinak ashí
etsaentamjattagme. Tuja tudau takasbau tsagkujug, QLZDNDQLQPHJNDHPDLQ‫ێ‬
ajutjamtaish, $SDMXtWVDJNXJWDPMDW‫ێ‬ nashkam uwemtijatnai. -XNDNDMLPDW‫ێ‬
tagme. 16੅1XDGXtDWXPHNSHPSHHQWXQLN‫ێ‬ kigpajum.
PEDRO NAGKAMCHAKU PAPÍ AGAGBAU

5੅Nuigtushkam Jisukristui kajintsá


Pedro kumpamkagtamu anentaimaidau asajin, Apajuí niina

1
1੅Witjai Pedroitjai, Jisukristu senchijin kuitamjamui, WVDZDQQDJNDQ‫ێ‬
FKLFKDPHWVHJWXJNDWDWXVDDZHPD‫ێ‬ tina duwi Kristu wantintai, uwemat
muitjai. Junak atum mina pataag judío tuke atina nuna jukitin atinme tujamu
DLGDXWLMXPQXJNHPXNXDNMXPSDPSDJ‫ێ‬ asa.
jum nugka Ponto, Galacia, Capadocia, 6੅Nuniktin asamtai atumshakam ju

Asia, Bitinia aina nui batsatutigmin nugka juwi wajumak tsawan pujuttajum
agatjime. 2੅Apajuí iina Apajiya nu, duwi, NXDVKDWZDLWLDPXDMXWMDPDLQD‫ێ‬
GXZLNQDJNDPDVGXWLNDWDVDDQHQWDLP‫ێ‬ kuish shiig aneasjum pujustajum. 7੅Atum
tusbaujiya dutiksag etegtamjajui. aaja waitiamunum Apajuiyai kajintsá
Dutijama Jisukristui dekaskeapi anentaimainajum nu dekapsamu
WDEDXQXP:DNDQt3HJNHMLQVXMDPVDX‫ێ‬ asamtai, Jisukristu taatna duwi dekas
wai. Jisukristu mantamnak numpen eme anentsá diyaaku, nuigtú ememattsa
ukajua duwi, iina tudaujinig Apajuí diyaam atinaitjume. 2URQXPSHJNHJ‫ێ‬
emtinish bakumamainchau pegkeg chau peetkau ajapna ayatak orok
etamkauwai, imá minak umigtuktinme juwakti tusa, jiiyai apeamu shiig
tujamu asa. Atumnash Apajuí shiig pegkejama nuna nagkaesau wegawai,
senchi anempa ibau asa, shiig agkan DWXP$SDMXL\DLNDMLQWVDMXPDQHQWDLP‫ێ‬
anentaimsa pujutan amastinme. jum duka.
8੅Atumek Jisukristuk wainkachu
Pedro Apajuí see tibau ainayatkujum aneajume. Yamaikish
3੅Emematiagmi Apajuí, iina Apuji wainchayatkujum dekaskeapi tabaunum
Jisukristua nuna Apají, iina senchi wait shiig aneasjum dakunkut pujagme, nunú
anenjama nuaduí. Ni yamajam pujutan dakujamu iman ajutjamaina duka, nuní
sujamsauwai, iina Apuji Jisukristu dakunkut dekapeamu ajutui tusaish
maamuitak ataktú anean nantakiu chichamaik shiig tumaitsui. 9੅Atum
asamtai. Nuaduí pujut tuke atina nu dakunkut pujuinajum duka, Apajuí
juwaku ashí Apajuí nayaimpinum uwemtijamjatna nunú dekau asajum
umigtamkamua dushakam jukitasa nuniagme. Nuniau asajum niiní kajintsá
dakamu ajutjamui. 4੅Nu ii jukitna duka anentaimjume.
tsaitash tsaimaitsui, mamutnash 10੅Duwik Apajuin etsegtujakajua duka:

mamumaitsui, tsuwatash wechatnai, Apajuish aents tudau aidaunash wajuk


yagkug kagaama nunikchatnai. Ashí uwemtijatnukita tusag, dekaatatus
pegkejak agtinai nayaimpinum pujutak. anentaimtujakajui. Ditak Apajuí atumin

421
13HGUR੄1 422

wait anenjamag uwemtijamjatna nunak aentsun imá senchi wait anentsuk.


dekaidau asag: Dusha uwemtash wajuk Nuaduí shiig pujumain ainagme.
atinkita, tusag shiig dekaatatus 18੅Atumek atumi muunjum wainak

wakegainak kuashat anentaimsau batsamajakua nuninuk batsatutijum


ainawai. 11੅Wakaní Pegkejiya nu ditai uwemtijamu ainagme. Atumek, wají
pujau asa ichachinam, Jisukristu waitus besen oro, kuichik aina nujaigkish
jaka nantaktinashkam pachis agajajui, akikmatka uwemtijashbauwaitjum duka
ditak: Nunú aents waittsatnush yaki shiig dekagme. 19੅Kristu achinag jaak,
atinaita, dusha wajutik nunikti, tusag uwig makichkish pegkegchauji atsujun
dekaatatus senchi wakegajakajui. maajakú aina numamtuk, niina numpe
12੅Nudiagtai Apajuí dekamtikauwai, pegkegman ukajua duwi, akikmatka
atum juwi pujagminig nunikchatnai, uwemtijamu ainaji. 20੅Nunak Apajuí
duka atak tikich batsamtina nuaduí nugkash najannatsaig, Jisukristu nunikti
nuniktinai tusa. Nuna yamai Apajuí tusa tiuwai. Duwik tibaun imapam
chichamen etsejin aina nu atumnak, yamaya juwi nunak umiké jutiin
Wakaní Pegkeji senchijin ujapainawai, anempau asa. 21੅Atumek Kristui kajintsá
Jisukristu nayaimpinmaya awemamua anentaibaunum Apajuiyaig dekaskeapi
nunú uwemtijamainai tusag. Juka tajume. Nigka jakau aig Apajuí inanki,
senchi wakejumainai, nayaimpinmaya QLLQDLQDPWDLML\DQXL$SXHPDDSXVDX‫ێ‬
aentskesh shiig dekainachu asag wai. Dutikau asamtai niiní kajintsá
dekaatatus wakejuinawai. anentaimkujum dakaidautigmek, Apajuí
DQDJWDEDXZDQXQDNGHNDVLPDWLNVDJ‫ێ‬
Jisukristu nemajin keap amastatua tumainaitjume.
aidau batsaamain 22੅Yamaik atumek chicham dekaskea
13੅Ju dekaidau asajum, VKLLJXPLQWVD‫ێ‬ nu umiau asajum, tudaush idaisau
jum aneaku imagnisjum pujusjum ainajum duwi, atumi yatsum aidaujaish
Apajuí dakastajum, nigki wait anenjamu dekaskenum aneeniamunum, SHPSHQWX‫ێ‬
asa, Jisukristu minitai ashí sujamsatin nisjumek aneeniajum duka nunisjumek
asamtai. 14੅$SDMXtXFKLMtDVDMXPXPLJND‫ێ‬ aneenitajum. 23੅Apajuinu chicham
tajum, atum duwik Apajuí dekachu pegkeja duka tuke atinai. Atum
asajum pegkegchau takajakuitjum duke dekaskeapi tiuwaitjum duwi, pujut tuke
batsamtutsuk. 15੅Duka nunitsuk, Apajuí atina nu ajutjamjume. Nunú pujut
atumin etegtamjawa duka pegkejam $SDMXLQXPLDMXNLPXDGXNDQDJNDQNDVK‫ێ‬
asamtai, atumshakam pegkejam tin tuke atinai, iina apají akimpauwa nu
amainaitjume, ashí atum wajuk sujamsamua nuninchau asa. 24੅Apajuí
pujagme nuwishkam. 16੅Apajuí chichame agagbau:
chichame agagbauwa nui: “Wi “Ashí aents aidauk tuke dupa
pegkejam asamtai, atumshakam ainawai,
pegkejam atajum”, tawa duwi. aantsag aentsú imanjishkam
17੅Atumek Apajuiya nu: “Apawah”, yagkugjai betekai,
tajume. Nuniau asajum, ju nugka juwi dupa kagatai yagkujishkam kagajá
pujusjumshakam, nigka ajantusjum kakegama anmamtinai aentsú
diimainaitjume. Apajuik aents aidau pujutji aidauk.
takasbaujinak betek dita wajuk takasuk 25 Tujash Apajuí chichamega duka

ainawa dutiksag suuwai, makichik nuninchauwai,


423 13HGUR੄1੄2

tuke atakea duwish atinai”, tawai. Nuanuí kajinas ekeemsaju aidauk,


Apajuí chichamega duka, Jisukristui dita kajintsá anentaimtusbaujinak
uwemtijamainuk tusa etsegkamua PDNLFKNLVKZDLQNDJMXZDNFKDW‫ێ‬
nuuwai. nai”, tawai.
7੅$WXPQLLQtNDMLQWViDQHQWDLPDLGDXWLJ‫ێ‬
Kristuwai kaya tuke minig, Jisukristui dekas ashí aents aidaun
pujuwa imanuk nagkaesauwa duka. Tujash niiní kajinas

2
1੅1XDGXtLGDLVDWDMXPDVKtSHJNHJ‫ێ‬ anentaimainatsu nunú aidaunmag,
chau aidau: Waitjut, tikichdau agagbaunum ditan pachis tawa nunisagke:
diigsá wakejaku kajejut, wainka “Aents jegá jegamin aidau kayá
tsanumku pegkeja iman iwainmamat, ajapawajua nunú,
tikich pegkegchau pachittsa augmatut ND\DGHNDVMHJiLFKLFKNDWLQDSXMWX‫ێ‬
aina dushakam. 2੅Nuniakum uchi yamá tia iman wajasé.
akiintsau muntsun muntsuatatus senchi Nunú dutika dakitjamua nu atatui ashí
wakejuwama numamtuk, Apajuí tikich aents aidaun nagkaesauk.”
chichame shiig pegkeja nu wakejitajum. 8੅Tikich chicham agagbaunmash juna

Nujai wakanmin tsakaakjum uwemat pachis chichaak:


jukimnujum. 3੅Atumek Apu Apajuí “Nunú kaya nunak kuashat aents
pegkeg asa yaijatna duka, dekapsau tukumak iyajagtinai” tawai.
asajum shiig dekagme. Nunak dita Apajuí umijuinachu asag,
4੅Kristu “Kaya tuke pujuwa imana” nujai suwimkan jukiagtin asag nunikagtinai.
ijutkau atajum, nunú kaya numamtina 9੅Tujash atumek Apajuí mina uchig

nuna Apajuí tikichin nagkaesau emauwai, atinme tusa etegjamu ainagme. Atumnak
tujash aents aidauk dakitug idaisajui. ni etegtamjau asa sacerdote etamkajui Apú
5੅Atumshakam Jisukristu aentsji takajin atinme tusa. Jutii pegkegchaunum
wajasugme, Wakaní Pegkeji jukiu asajum. batsatjin Apajuí jiigmajui. Dutijamau
Nuaduí Wakaní Pegkeji wakega duke asamtai, Apajuinu dekas chicham pegkeg
takaakjum, ashí Kristu nemajin aidaujai shiig anentaimtujaish tumainchauwa nuna
ijuntsajum Apajuiyai sumitkau atajum, etsejuinak pujustinme tibau ainaji.
Apajuí ememattai jega੆a jegamkamua 10੅Atumek duwikik Apajuí aentsji

numamtin atasajum. Nunú aaja nuniakjum aajakchauwaitjume, tujash yamaik Apajuí


Apajuik shiig awagmamainaitjume. aentsji waigkugme. Tuja duwikik Apajuí
6੅Apajuí chichame duwik agagbauwa wait anenjachbau aajakuitjume, tujash
nuwishkam: \DPDLNDWXPQDVK$SDMXtZDLWDQHQMDP‫ێ‬
“Shiig puyatjusjum antuktajum, wi jaje.
Siognum੆b apusattajai makichik
Apajuí nemajin asá pegkegnum
aentsun,
iwainmamain
kaya dekas shiig pegkeg etegka,
MHJDMHJDPNXDSXWXDWDVDDWVXP‫ێ‬ 11੅Aneetaig yatsug aidauh, ubag

tayama iman atinun. aidauh, jutiik ju nugka juwiyachu ainaji.

a¬2.5 Jega Apajuí ememattain jegamainakug tikich aidauk kayan ekenag jegamin ainawai,
numamtinun jutii Apajuí nemajin aidautin tujamui. Tujash jutiik kayajai jegamchau asá, kaya
pachisaik tatsuji. Juka shiig anentaimsajum ausatajum. b¬2.6: “Sión” tawa duka diistá
Romanos 9.33.
13HGUR੄2੄3 424

Nunin ainag duwi tajime: Wait maig waitkagmainakuish, Apajuí


aneasjum iina iyashí pegkegchau nemajin asajum katsunjatajum. Duka
ZDNHJDPXDGXNDWDNDDEDWVDPWLJSD‫ێ‬ Apajuinak shiig awagmawai. 20੅¿Wají
jum. Iyash pegkegchaun wakega nunak, pegkejaita ii pegkegchau takasbaunum
iina wakanig dakitawai. 12੅Aents Apajuí suwimak juwayatku katsuntajai
QHPDMXLQDWVXQXMDLJVKLLJNXLWDPDPVD‫ێ‬ tabaush? Pegkeg amainai, ii pegkegchau
jum pujustajum. Atumnak yamaik aents takaschamunmag suwimak juwaku,
SHJNHJFKDXZDLPDQFKLFKDJWDPDLQD‫ێ‬ kajetsuk emamkesa katsuntamua duka
wai, tujash tsawan jegatna nunú Apajuin shiig awagbau asamtai.
tsawantin atum pegkeg takasuitjum 21੅Kristuk jutii waittsatnun iwaintugmak

nuna diisag Apajuinak emematiagtinai. waittsauwai. Nuniku asamtai Apajuí


13੅Apajuí nemaju asajum nugkanmaya jutiinak etegtamjauwai, ditash Kristu
apu aina nuna apujin sumimkatajum, waittsauwa nunisag waittsatnume tusa.
Apajuin pegkegchaun chichagkainum. 22੅Kristuk makichkish tudaunak
14੅Aikasjumek apú atuwe aina dushakam takaschauwai, ZDLWMXWQDNHVKZDLWMXD‫ێ‬
antugkatajum. Wagki ditak aents chui. 23੅Pegkegchau chichagmashkam
pegkegchaun takaina nuna suwimkan nigka dutiksag iikag tichauwai.
suwak, pegkejan ayamjukti tusa Waitkamshakam iikmakchauwai,
adaikamu ainawai. 15੅$SDMXLNZDNHJD‫ێ‬ Apajuin idaitusui ni dekas dutikati tusa.
wai pegkejan takastinme tusa, nuna 24੅Kristu numinum achinag jakauwa

wainainak aents anentainkachu aidaush GXZLMXWLLWXGDXMLQDNDNLNPDWMDPNDX‫ێ‬


atumin pegkegchau chichagtamaina wai. Nuniku asa nigka wakegawai,
dusha itatkatnume tau asa. WXGDXWDNDWQDNLGD\LQDNVKLLJEDWVDP‫ێ‬
16੅Aents chicham umiktá tibauwa nui sag pegkeja nunak takastinme tusa.
agkanmitkamush wajuku amainaita Niina iyashí asutiam tsupinjauwa duwi
nunisjumek pujustajum. Nunú chicham pegkeja duke takamainaitji, pegkeg
umiktá tibauwa nuwig agkantaitjai pujustasa. 25੅Atumek duwikik uwig
tusam pegkegchau takastasa wakeetsuk. NXLWDPNDFKEDXZDLQDN\XMDPDQXPDP‫ێ‬
Dekaskenmash Apajuí nemagnush tuk yujajakuitjume. Tujash yamaik
wajuku amainaita nunisjumek shiig Jisukristua nuuwai atumin kuitamjamak
pujustajum. 17੅$VKtDHQWVDLGDXNDMDQWXV‫ێ‬ ayamjutpa duka.
jum diyakjum, Jisukristun nemagkaju
yatsut aina dushakam aneetajum, Nuwentin aidau
Apajuishkam ajantusa diyakjum, ju nuwejai umigdaimain

3
nugkanmaya apu aina nuna apujishkam 1੅Atum nuwatkamu aidautigmek

ajantusa diistajum. atumí aishuminig sumimkatajum,


Apajuí chichame etsegbaun aishum
Kristu waittsauwa
dekaskeapi tuinachushkam, atum shiig
nunisaik waitmain
pujamun waipainak, nuniktajum
18੅Inakaidautigmesh atumi apujum tachamaitak dekaskeapi titinme,
VKLLJDMDQWXVMXPGL\DNMXPXPLJNDWD‫ێ‬ 2੅dekaskenum Apajuí umigkujum

jum. Apu pegkeg aina imá duke imagnisa pujau asagmin. 3੅Atumek
umigkatasa wakeetsuk, tikich apu jaanch pegkeg iwajamu aina ibau
pegkegchau aidaushkam umigkatajum. nugkugjum iwagmamjatasagmek
19੅$WXPSHJNHJFKDXWDNDVEDXNDWVXJWD‫ێ‬ wakemaitsugme. Intashmesh tikich
425 13HGUR੄3

SHJNHJGLLJVDWQXPHWXVDJPHNLZDJPDL‫ێ‬ Nuniakjum shiig agkan anentaimsa


tsugme, nuigtú oro aina imanjai pujustasajum wakeetajum.
iwagmamjatasagmesh wakemaitsugme. 12 Apu Apajuik pegkejan takaina nuna
4੅Dekas iwagmamta duka pujut pegkeja kuitamak
nuuwai, nunin asamtai atumek nuwa dita augmash antujui,
kakagchauch tutitjachu amainaitjume, untsu aents pegkegchaun takaina
nuna Apajuik wakegas diiyawai. 5੅Nuwa nunak dakitawai.”
pegkeg duwik batsamajakajua 13੅$WXPLPiSHJNHMDGXNHWDNDDJPL‫ێ‬

dushakam, $SDMXL\DLJNDMLQDVDQHQWDL‫ێ‬ nig, makichkish pegkegchau etamainuk


maidau asag, imá aishinig sumimajakú atsawai. 14੅Tujash atum pegkeg
ainawai. 6੅Sarashkam nunisag Abragnak WDNDDNMXPZDLWLDNMXPHNVKLLJDQHDVWD‫ێ‬
umijak mina apug tujakuí, emematus jum. 7XMDSHJNHJFKDXDZDMWDPDLQD‫ێ‬
anentau asa. Atumshakam pegkeg kuish ishamkaigpa. 15੅Apu Kristuwa nu
takaakjumek, Sara nawanjiya numamtin puyatjusjum ememattajum, nuniakjum
ainagme, nunin asajum makichkish tikich aents: ¿Wagka Kristush
puyatkas pujumainaitjume. nemagjume? tujamkuish atum Kristui
7੅$LVKPDJDLGDXWLJPHVKNDPQXZHP‫ێ‬ kajintsá anentaimkujum dakainajum nu
jaig shiig antugdaikajum pujustajum, ujamainush shiig umintsau atajum.
nuwak kakaakchau asamtai. $SDMXLVK‫ێ‬ 16੅Tujash niishkam ajantusjum diyakjum,

kam nuwanash wait anentau asa pujut kagkagchauch shiig chichatajum.


nagkanchaun susauwai. Atum nuwemjai Atumek pegkeg takat dekajum duke
shiig pujushtaik, Apajuishkam ni takau atajum, nuniagmin tikich Kristu
augmash antugtamkachagtatui. QHPDMXLQDFKXSHJNHJFKDXQFKLFKDJWD‫ێ‬
maina nu datsajagtatui. 17੅Dekas
Kristu nemajuidau nunimain aidau pegkejai, Apajuí atumin pegkejan
8੅Aatsa nuniakjum ashí betek nuninuk takainak waittsati, pegkegchau takaaku
anentaimkau, puyatjus anentaimtunin, waitmaina nuna tusa wakejutpakuig
yatsut anendayas aneenin, wait waitmainaitjum duka.
anenkagtin, nuigtush ememachu
atajum. Jisukristu iina iwaintugmak
9੅Pegkegchau awajtamainakuish waittsamu
dutiksagmekek iikaigpajum, SHJNHJ‫ێ‬ 18੅Kristushkam makichkia jakauwai
chau chichagtamainakuish dutiksagmek ajumaish jakashtinun iina tudaujin
chichagtsuk pegkegnum ausatajum. tsagkugtamjatatus. Nigka machikish
-XWLLQDN$SDMXtSHJNHJQXP\DLPSDNWD‫ێ‬ pegkegchau ni waitmainjig atsugmaitak,
tus etegtamjau asamtai, tikich aidaush Apajuijai igkumtijamkata tau asa
pegkegnumag yaimainaitji. pegkegchau aidaunum waittsauwai.
10 “Ni shiig aneas dakujus pujustatus Iyashinig dekas jakauwai, tujash niina
wakegauk, SHJNHJFKDXFKLFKDW‫ێ‬ wakaninig jakachui. 19੅Nunik jakashkam
nak, aents jinau wakaní tuke achikbaujai
waitjutnashkam idaimainai. betek batsatbaunum weuwai,
11 Pegkegchau takat aina duka chichaman etsegkatatus. 20੅Apajuí Noen
idaisatajum, tiuwai: Arca najanata. Tusa tima arcan
nuniakjum pegkeg aina duke najana ayatak ocho aents uwemkajui.
takastajum. Nunikmatai tikich aents chichaman
13HGUR੄3੄4 426

umikchaju aidauk ashí jakekajui. Jujú 5੅Tujash Jisukristu, aents jakau aidau,
jakekú aajakaju aina nuna wakanin iwaaku aidaujai dekagbau atina duwi,
Jisusak wejiuwai ujaktatus. 21੅Nunú dita takasbaujinak diisá titinai. 6੅Nuaduí
yumia duka Noejai batsatunak Apajuí chichameg aents jakaja
ajekjachajui, numamtuk Jisukristu dushakam ujakbau ainawai. Aents
aneantua nujai ijutkau pujamunum iwaaku pujusá dekaskeapi tiu jakau aina
uwemjau ainaji. Jutii yamiimainag duwi duka, wakaninig Apajuí tuke pujuwa
Jisukristujai ijutkau pujamua nu nunisag pujustin ainawai.
iwainmamainaji. Yamimamua duka 7੅Tsawantak jegawai ashí wají aina

iyash pegkeg emá uwemjatasaik nunú nagkankatnuk. Nuaduí atumek


yamimantsui. -XWLLN-LVXNULVWXPDQWDP‫ێ‬ emetmamjajum aneaku pujusjum,
dauwa nui dekaskeapi tabaunum Apajuí aujú batsamtajum. 8੅Tuja juna
uwemkau asaja, Apajuí emtinig nagkaesauwa nuuwai puyatjunisa
bakumamainchau ainaji. 22੅Yamaik pempeentuniki aneenita duka, aneenita
nigka nayaimpinum waka, DVKtQD\DLP‫ێ‬ nujaiyai kuashat pegkegchau aidaush
pinmaya aents aidaun Apuji wajas, pempeentuniki tsagkugdaimaina
QXLJW~ZDNDQVHQFKLJWLQQD\DLPSLQ‫ێ‬ dushakam. 9੅Atumi jeemin ayamsatatus
maya aina nunash Apuji wajasá, Apajuí minakuishkam, shiig anentsajum
inamtaijin untsujin eketui. DZD\DWDMXPSHJNHJFKDXFKLFKDJGDL‫ێ‬
tsuk. 10੅Makí makichik ii yupichu
Jisukristu pujusua dutikatnun Apajuí anenjauch amasajua
nunisaik pujumain nujai, tikich aidaush yaigtajum.

4
1੅Kristu juwi pujusá niina iyashin Atumnak Apajuí wait anenjamu asa,
ZDLWWVDXZDQXQLVMXPHNDWXPVKD‫ێ‬ DVKtQLDPDVEDXZDQXQ~VKLLJNXLWDPVD‫ێ‬
kam waitmainaitjume. Wagki iyashnum jum takamain ainagme. 11੅Apajuí
waitiamua duka, tudau taká takaakua chichame etsegkugmesh, niina
wetanmag dakitmitkagbau asamtai. FKLFKDPHWDZDGXWLNVDJPHNHWVHJNDWD‫ێ‬
2੅Wajupa tsawanta ju nugka juwi jum. Tikich yayakjumesh, Apajuí atum
pujuttaji duwik, pegkegchau takatak yupichu dutikatnun amaa nujai
anentaimtú batsamtsuk, $SDMXtZDNHJD‫ێ‬ yaigtajum. Nunú aajajum dutikakjum
mua duke takamainaitji. 3੅Maake Jisukristu yaimpasmatai, Apajuí
yamaik, yaunchuk Apajuí nemagchau ajumaish tuke imanuk senchigtin, imá
asagmek, atum pegkegchau wakegamu nigki atina nunú ememattajum. Aatus
wakejusjum takaakjum, tsanijimta duke atí.
tunamatjajum batsamtakjum, XPXWFKD‫ێ‬
Kristu nemajin asá waitmain
kam imanik nampektasajum umakjum,
nampekjumesh jiyá jiyanitjai yu 12੅Mina aneetaig yatsug aidauh, ubag
wajakuitjume, nuniakjum Apajuí aidauh, atum Apajuiyai kajintsá
GDNLWDPXDQXQ~DSDMLPDWEDWVDPWXMD‫ێ‬ anentaimjum nuna, dekaskeash nuninait
kuitjum duka idaisatajum. 4੅Nunú tusa dekapjabaunum waitiamu
nuniajumin aents atumjai pegkegchaun ajutjamainakuish, WLNLPDZDMtQDJNDH‫ێ‬
takajakú aidauk, atum ditajai ijunja FKDWDL\DLPDQXNDQHQWDLPW~SXMXLJSD‫ێ‬
pegkegchau takat dakitamun waipainak: jum. 13੅Ayatak shiig aneastajum Kristu
¿Wagkag yamaish jutiijaish ijuntsua? waittsamua nunisjumek waituidau
tusag pegkegchau chichagtamainawai. asajum, ni imanjijai wantinkatna duwi
427 13HGUR੄4੄5

imá shiig aneasjum dakunkut pujustin wakega dutiksagmek takastajum. 3੅Atum


asajum. 14੅Atum Kristu nemajin asagmin, wagagsajum chichagkatasagmek
pegkegchau chichagtamainakuish, shiig wakeyigpa, nunitsuk atumin pujutjum
aneasjum pujustajum. Wakaní Pegkeji pegkeg iwaintuktajum. 4੅Atum nu betek
dekas imana nunú atuminig pujau dutiksagmek umiakjumek, Kristu
asamtai. dekaskenum uwijá kuitamna nunú
15੅Nunin asamtai makichkitigmekesh minakui, wají shiig pegkeg tuke atina
magkagtin, kasa, pegkegchau takau, nu jukitnaitjume.
tikichin pegkegchaujin yujajuinak waitú 5੅Antsagmek datsauch aidautigmeshkam,

yujau aina nunin aigpajum. 16੅Atumek Jisusa nemajuidaun diin aina nui sumitkau
-LVXNULVWXQHPDMXLGDXDVDMXPZDLWLDNMX‫ێ‬ atajum. Ashí atum aidautigmek
mesh datsaamtsuk, Apajuishkam shiig emematsuk, WLNLFKDLGDXMDLVKSHPSHQWX‫ێ‬
aneasjum emematmainaitjume nu nisjumek sumimdaimain ainagme, wagki:
waitiamua duwi. “Apajuik aents ememachu aidaun
17੅Apajuí aentsji aidauti waittsatnuk wait anentug yayaak,
yamaik nagkamnae, aatus nu jutiiní emebau aidaunak yaitsuk idayu
waitiamu nagkamna aniaish, Apajuí asamtai.”
chichamen uminatsu dusha, ¿wajuk 6੅Apajuí dekas senchigtina nuna emtinig

nagkankatnukita? Ditak shiig senchi imanchauch anenmamtajum, ni tsawan


waittsatin ainawai. 18੅Jisusa nemajuinak jegatai iman etamtin asamtai. 7੅Ashí
uwemkau pegkejan takaidaukesh DWXPX\XPDPXJPLN$SDMXtLGDLWXVWD‫ێ‬
waituina nuniaish, ¡aents Apajuin jum, ni atumnak kuitamjamu asamtai.
dakitin pegkegchau takau aidaush 8੅Aneaku niimkau atajum, atumi shiwajum

wajukatnus aina! 19੅Nunin asamtai, LZDQFKLDGXNDSHJNHJFKDXQWDNDPWLMDPVDWD‫ێ‬


DWXP$SDMXtZDLWWVDWLWXVDZDNHMXWSD‫ێ‬ tus, ikamyawa kajeak shinuwama imatak
munum waitiakjumesh, ayatak pegkeja teentugmawai. 9੅Nuniakuishkam atum
duke takatajum. Nuniakjum Apajuí iina Apajuiyai kajintsá anentaibaunum iwanch
najapauwa nu, ni tibaujinak imatiksag waitkagmainakuish katsunjatajum.
umina nu, atumi wakanmishkam Nuniakjum adeagtajum, ashí tikich
idaitustajum. nugkanmaya atumi yatsum aidaush, wijai
betekap waituinawa tusajum. 10੅Tujash atum
Jisusa nemajuidaun diin aidau, ju nugka juwi pujusjum wajumak tsawantai
datsauch aidaujai chichagbau waittsagminchakam, Apajuí shiig pegkeg

5
1੅Yamai atum Kristu nemajuidaun etabiagtatui, waittsamujin diisag junik
diin aidautigmin, wishakam Kristu dekapjainum tusa. Dutijama nigka wait
nemajuidaun diin asan tajime. Kristu anenkagtina ibau asa, Jisukristujai
waitkasa maamunash wi dekas mina pujustinme tusa niina senchijin amas,
jiijuí shiig wainkauwaitjai, nuniku asan kakajus niiní tsujamainchau etami ajumaish
dakajai, ni juwi taakui dekas pujut wajukashtina nui awaintamawagtinai.
pegkeg iman atina nu jukitnaitag nuna. 11੅Niiyai Apuk, iman asa tuke Apuk atinai.
2੅-LVXNULVWXQHPDMLQDLGDXVKLLJNXLWDP‫ێ‬ Aatus atí.
katajum, uwijá kuitamin aidau uwigjin
Inagnaku kumpamkagtamu
kuitamin aina imatiksajum. Tikich
LQDSDNXLNXLFKLNMXNLWDVDWDNDPDLQDL‫ێ‬ 12੅Jujú
papiinak Silvano yaintsamtai
tam nunitsuk, shiig wakejusjum Apajuí agajan ni minakui awemajai. Nigka
13HGUR੄5 428

yatsut dekas shiig Kristu umignai. Tuja kumpamjamainawai, Marcos mina


wi papiin agatjim junak, atum Kristui uchijua imana dushakam aikasag
kajintsá anentaimjum duka, nuní kumpamjamainawai. 14੅Makí
nagkaemasjum anentaimtakjum, Apajuí makichik atum aidautigmeshkam
dekaskenum atumnak anempaina dusha aneenisjum ashí tikich aidaujaishkam
dekaatajum tusan agatjime. Ashí wi kumpamdayatajum, dutikdayakjum
WDMLPQXZLJHPHWPDPMDMXPSXMXVWD‫ێ‬ atum ditajai aneeniamushkam
jum. iwaintuniktajum.
13੅Jisukristu nemagkaju Babilonia Ashí atum Kristunu aidautigminak
SXMXLQDQXQDVKNDP$SDMXLNHWHJMDX‫ێ‬ shiig agkan anentaimsa pujutan
wai, ni atumin etegtamjauwa amastinme.
dutiksag. Nunú aidaushkam atumnak Aatus atí.
PEDRO AWENTSAIK PAPÍ AGAGBAU

kuitamamka pujakjum, DWXPSHJNHJ‫ێ‬


Pedro kumpamkagtamu FKDXZDNHJDPXNGHSHWNDMXPLGDLVDWD‫ێ‬

1
1੅Witjai Simón Pedroitjai, Jisukristu jum, aaja kuitamamka pujakjum, ashí
inake asan chicham etsegkata tusa Apajuin shiig awagma duke emamkesa
awemamuitjai. Jutii Apajuiyai kajintsá takastasajum kakanmamsatajum,
anentaimainag nuninuk atumesh QXQLDNMXPSXMXWMXP$SDMXL\DLLGDLVDWD‫ێ‬
asajum, iina Apajuiji, uwemtijamin jum. 7੅Aaja pujakjum Jisukristu
Jisukristu dekas pegkejan takauwa nui QHPDJNDXDLGDXMDLVK\DWVXWDQHQGDLVD‫ێ‬
kajintsá anentaimaidau asagmin jum aneeniakjum, ashí tikich aidaujaish
agatjime. 2੅Iina Apají Apajuí, iina Apuji dutiksagmek aneenitajum.
Jisusjai wait anenjamag shiig agkan 8੅-XDLQDMXLPDWLNVDJPHNVKLLJWDNDDNMX‫ێ‬

anentaimsa pujutan amastinme. Atumek mek, atumi pujutjuminish, ii Apuji


ni pachisjumek shiig dekau asagmin. -LVXNULVWXSDFKLVDGHNDWQXPDVKZDLQNDJ‫ێ‬
mek juwakchattagme. 9੅Juna betek
Jisusan nemagkaju aidau pujumain umiinachuk aents wainmachujai betekai,
3੅Ashí iina pujutjin atsumamu, Apajuí nuniachkush atushat wainmachua nuninai,
umigku pujumaina nunash, Apajuí niina ashí niina tudaujin Apajuí tsagkujamua
senchijinig sujamsauwai. Jisukristu nuna kajimatu asa. 10੅Yatsug aidauh, ubag
etegtamag, niina imanjinak, ashí ni aidauh, aan nagkaemasa nunimainaitjum
WDNDWMLSHJNHJDLQDQXMDLGHNDPWLMDPDX‫ێ‬ duka, atum Apajuí etegjamu asajum wajuk
wai. 4੅Nunú senchik ni ashí pegkeg SXMXPDLQDLWMXPHQXQLVMXPHNSXMXVWDVD‫ێ‬
tikichin nagkaesau aidaun jum kakanmamainaitjume. $DMDQXQLDNMX‫ێ‬
anagtamauwa nuna sujamsauwai. mek kakajus pegkegchauk takaschattagme.
Nuigtushkam: Ashí pegkegchau katsek 11੅Nuniagmin Apajuí shiig anenjamas, iina

ju nugka juwi pegkegchau anentaimat Apuji uwemtikagtin Jisukristuwa nuna


aina nuwiyan wi agkanmitkatjame, inamtaiji tuke atina nui awaintamatnai.
dutikakun witag imajuk ematjame, tusa 12੅1XDGXtZLNDMXQDNDVKtGHNDJPLQ‫ێ‬

anagtamauwai. 5੅Nuaduí atumshakam kish tuke aneemtiksanké atatjime


Apajuiyai kajintsá anentaibau aan yamaya juwikish, dekaskea nuna
kuashat ajutjiti tusa kakanmamkujum jintinjamawajua nuwig emetmamjajum
shiig pujustajum, shiig pujakjum batsatu asagmin. 13੅Wi iwaaku pujag
Apajuish dekaskenmash yaita, tuja duwik, tuke aneemtiksanké amainaitjim
wajina dutikauwaita, wajina dutikati duka pegkejai. 14੅Wika junak tajime, wi
tusaya wakejutpawa dushakam shiig dukap pujutsuk jakatnun iina Apuji
dekaatajum. 6੅Nunú shiig dekau asajum Jisukristu dekamtijuau asamtai.

429
23HGUR੄1੄2 430

15੅Tujashashí wi dutikmainnak dutiksan agtina nunisag, dekaskeskaitai


dekapsatjai, wi jakamtaish, ZLMLQWLQNDJ‫ێ‬ WXPDLQXQGLWDGHZDNEDXMLSHJNHJ‫ێ‬
tuamuk adeagminjum, tau asan. chauwa nuna jintiawagtinai, nuninak
Apu Jisukristu iina uwemtijamjauwa
Jisukristu imanjin wainkaju aidau nunash wainkayai tiagtinai, tu yujaidau
16੅Jisukristu ju nugka juwi pujusá, ni asag anenjas batsatai dita suwimak
senchijiin aents dutikmainchaun jukitnuji ishamain jegajiagtinai. 2੅Nunú
dutikauwa nuna pachisan atumin aents aidau pegkegchau unuimatjamujai
jintinkun, nuigtushkam Jisukristu ataktú takaamujiya nuna kuashat aents aintus
tatnujijai pachisan jintintuabiajime. Nunak wejuinak, Jisukristu chichame dekaskea
ZDLQNDQDJNDPLDXJPDWWVDPXQWLFKDELD‫ێ‬ nuna pegkegchau chichajiagtinai.
jime, shiig dekaskea nuna tibaijime. Jutii 3੅Ditak kuichkin senchi wakejuidau asag

iina dekas jiin wainkabiaji, ii Apuji waitan jintinkagtiagtinai, tujash nunú


Jisukristu yapajina niina tsaaptinjin aidaunak Apajuí duwik nagkamas
egkemak tsawan wajas wajau. 17੅Apajuí suwimkan jukiagtin atinme, tiuwa
Jisusa Apajiya nu niina imanjin tsaaptin nunak uwemtugchagtin ainawai.
awajus eme anentus chichajak: “Ametme 4੅Nagkamtinish Apajuik nayaimpinmaya

mina uchig aneetaigmek, duwi aminí shiig aents tunamakaju aidaunash tsagkugtsuk,
aneajai”, tusa 18੅tabau antukbaiji Jisusjai dita pujusá waittsatnunum ajapawajui,
mujanum pujusaja, nui Apajuí pujau asa GXWLNDNVXZHQXPEDWVDVXtMLMXLNDJPDX‫ێ‬
pegkeg awajsamunum. wai jigkajá batsamaina numamtuk, tsawan
19੅Nuaduí wika Apajuí etsegtin aidau jegatai suwimkan susamig tau asa.
Apajuí chichame uminkatnun agajajua 5੅Nuigtush Apajuik aents yaunchuk

nunak dekaske tajai. Nunú chichama duka, batsamajakajua nunakesh tsagkujachui,


lámpara ekemakam suwen tsaaptin dutikak yumin yutumtikjauwai, dutikamu
emama numamtinai. Atumesh dita asa abaujak ashí nugkan amuak ijinauwai,
agagbauwa duka shiig emamkesjum tujash Noé pegkejan chichagkagtujakua
dekamain ainagme, QXVKLLJGHNDPWLMDPDW‫ێ‬ nunak, QXLJW~VLHWHDHQWVDLGDXMDLXZHPWL‫ێ‬
tagme atum wajuk pujumainaitjume jauwai. 6੅Dutiksag yaakat Sodomanash,
nunak. Jisukristu ataktú juwi minakug, Gomorranashkam apek yuku awajsauwai,
\D\DWVDZDNWVDDSWLQZDMDVDDPDQXPDP‫ێ‬ ashí aents pegkegchau aidau atak
tuk anentaimin yapagtugmawagtinai. batsamtin aina dushakam juna dekainak
20੅Chicham uminkatin nuniktinai tusa ishamkatnume, pegkegchau aidau
agagbauwa nunú, GHNDWNDXNVKLLJGHNDDWD‫ێ‬ suwimak suwamun tusa. 7੅Dutikakush
jum aents nagkami tichamuapita tusajum. Lotnak apeachui nigka aents pegkeg
21੅Nu uminkatin tibauwa duka, makichkish asamtai, tikich aidau tikima tsuumainun
aents wakegak tibau ainatsui, duka aents takaagtai, anentaimak waitú pujú asamtai.
pegkejam Apajuinu aajakú aina nuna, 8੅Lotak nu aents aina nujai ijunag pujau

Wakaní Pegkejiya nu ujaam tiaju ainawai. asa, kashí kashinig waitú pujau
pegkegchau takaagtai, shiig pujumainchau
Waitá jintinkagtin aidau dekapeau asa.

2
1੅Tujash
yaunchkesh Israel aents 9੅Aatus Apajuik niina aentsji aidaunak

aina nuwish Apajuí tujutne tusag ishamainnum jegataish nigki yayawai,


wainak etsejujakú ainawai, yamaya dutikak aents pegkegchau takaidaunak
juwish atuminish waitá jintinkagtinush ayatak diiyawai tsawan jegatai
431 23HGUR੄2੄3

suwimkan susamig tusa. 10੅'LWDNSHJNHJ‫ێ‬ chichamen chichachuitak, aentstí


chau takastasa wakegainamujin taká tumaina imatika jiyakuí. Dutikam ni
batsatu asag, Apajuí tabau umitnash anentaimtusa wejamunak idaisauwai.
dakituidau asagmatai, Apajuí ditanak 17੅Nu jintinkagtin aidauk, yumigmat

suwimkan susagtinai. Nunú waitan taimunum yumi pimutsuk buku wajas


jintinkagtin aina duka emebau, kakajus aama numamtin ainawai, nuigtushkam
antumtikmainchau asag, Apajuí aentsji yujagmin dase umpuí juwama numamtin
nayaimpinmaya senchigtin aina nu ainawai, tikichnak pegkegnum yayachu
SHJNHJFKDXFKLFKDJWDQDVKLVKDPDLQD‫ێ‬ asag. Apajuí nunú aidaunak shiig
tsui. 11੅7XMDVK$SDMXtDHQWVMLQD\DLPSLQ‫ێ‬ suwenum batsamsatin atinme tusa
maya senchigtin aina dukesh, ditá idaisamu ainawai. 18੅Wagki ditak chicham
SDFKLVDMDJ$SDMXtHPWLQLJSHJNHJFKDX‫ێ‬ dekaskechu aig pegkeja imanun
nak chichajuinatsui. chichainak, aents duwik pegkegchaujin
12੅'LWDNVKLLJGHNDLQDFKLDWDNSHJNHJ‫ێ‬ idaisau aidaunash tsanujag, pegkegchau
chaun chichainawai, kuntin achiká takatnum wakemitkakag awagkiag
PDDPDWLQMLQGHNDWVXNDNLLQDQXPDP‫ێ‬ pegkegchaun takamtikaidau asagmatai.
tuk akiinau asag, ditashkam ditá 19੅Ditak, atum wakegamu takamainnumak

pegkegchaujin nunisag suwimkan agkantaitjume tuinawai, ditakesh


jukiagtinai. 13੅Tikichin waitkasu aina SHJNHJFKDXWDNDWQXPDNDJNDQDLQDFKLD‫ێ‬
nunisag ditash waittsagtin ainawai. tak. Nuniau asag tudau takatan idayinatsu
Ditak pegkegchaun wakejus ashí duwi tuke achikbaujai betek pujuinawai.
wainainamunum takainakush, shiig 20੅Apu Jisukristu uwemtikagtina nuna

DQHDVDSXMXVWLQDLPDQGHNDSPDPDLQD‫ێ‬ QHPDMXLQDNDVKtSHJNHJFKDXMXQXJNDQ‫ێ‬
wai. Ditak atum shiig aneasjum ijunja maya takatan idaisauwaitak, nunú aidau
yuwinamunum wayawag, atumin tsanujam ataktú pegkegchau takaakug,
idastamainun pegkegchaun takainakush, yaunchuk aajakbaun nagkaesau
pegkegchaunap aniaja tusagkesh pegkegchau wegawai.
anentaimainatsui. 21੅Ditak dekas Apajuí wajuk
14੅Nunú aents aidauk nuwanak pujustinme tusaya wakegawa nunak
iyashnum tsanigtasa anentaimtutskek dekamainchau dekapin ainawai, nuna
diimain dekapenatsui, imanidau asag shiig dekaawaju ainayatak chicham
tudau takatnash yawetuinatsui, pegkeg Apajuinu umiktina nuna
nuigtush tsanuinawai Jisukristun LGD\LQDNDWDNW~SHJNHJFKDXZDNHWMXL‫ێ‬
imagnis anentaimtuinatsu nunak, dau asag. 22੅Awai chicham yaunchuk
nuninak ayatak wiyakchameata tibau: ´<DZiQLL\DNEDXMLQDNSHPSHHQ‫ێ‬
tabaunak anentaimtus yujau ainawai, tuki yuuwame, nunisag kuchishkam
nunin asag tikima aents pegkegchau yamá imai akupkam pempeenak kuchan
ainawai. 15੅Ditak Apajuinu pegkeg tadaetuwame”, tawa numamtuk
takatan idaisag, Balaam Beor aajakua ZDMDZDLDHQWVSHJNHJFKDXWDNDDMDNEDX‫ێ‬
nuna uchijí pegkegchau takaamujin jin waketjuki takaakug.
NXLFKNLQMXNLWDWXVZDNHNDXZDQXPDP‫ێ‬
tuk wajá yujainawai. 16੅Tujash Apajuí Jisukristu minitnuji

3
etsegtin Balaam aajakua nu pegkegchau 1੅Aneetaigyatsug aidauh, ubag
dutikatasa wejamujinak, burro ni aidauh, junak ataktú patasnuk
entsamsá wegamujiya duke aentstí agajan awetajime. Nagkamchakun
23HGUR੄3 432

papiin agajan awetimjim duwish nuní yapajiawag, waittanum wetsuk,


pujustajum timajim dutiksanuk, uwemjatnume tusa dakagmak aniawai.
yamaish nunak awentsanuk takun,
LWXJVDJSHJNHJDLQDQXQDNDQHQWDLPWX‫ێ‬ Yamajam nayaim, yamajam nugka
sanum tusan wakejajime. 2੅Yaunchuk 10੅Tujash Apu minamuk kasa
Apajuí etsegtin pegkejam aidau SDFKLDFKPDXNDVKLPLQL\DPDQXPDP‫ێ‬
chicham tibauwa nunú aneaku atajum. tuk atinai. 1XQXQLDPXQXPQD\DLPSL‫ێ‬
Nuigtú Apu Jisukristu iina uwemtijamin num ayaa duka shiig ishamain wajakag
chicham umiktajum tibaun, Jisus megkaejatnai, aantsag nugkashkam,
chicham etsegtugkatajum tusa ishiakbau tuja ashí nugkanum ayaa nujai esakag
aidau jintinjamawajua dushakam megkaejatin ainawai.
aneaku atajum. 11੅Atumek ju imanik esaká utsankatin
3੅Dekas dekatkauk ju dekamain asamtai, pegkeg aina duke takaakjum,
ainagme. Tsawan nagkantina duwik, LPi$SDMXLNXPLJNXMXPSXMXPDLQDLW‫ێ‬
aents dita pegkegchau takastasa jume. 12੅1XQLDNMXPDVKtDHQWVWDNDVEDX‫ێ‬
wakegamujinak batsamtuidau asag, jin diijus Apajuí titina nu, itugsag
chicham pegkeg jintinkagtamun WVDZDQZDDPDNMHJDDWXVDMXPZDNHMXV‫ێ‬
pachisag dushikis chichajuidaush jum dakastajum, nunú tsawantinig
agtinai. 4੅Nunidau asag: “¿Kristu ataktú nayaimpinum ayaa duka esaká, ashí
taatnaitjai tiuwa dusha wajukaeki? iina nugkanum ayaa nujai yumimeak
muunji aidau jinawagmataish, megkaejatnai. 13੅Tujash jutiik ni
nagkamsa najankamua duka yamaikish anagtamamu, yamajam nayaim,
nunisag ainajama”, tiagtin ainawai. yamajam nugka atina nu dakainaji,
5੅Ditak yaunchuk nagkamas, Apajuí nuanuig ayatak pegkejak agtinai.
nayaimpin najana niina chichamenig
nugkan yuminmayan akankauwa nu Anemtikdaibau
dekatnak dakituinawai. 6੅Yaunchuk 14੅Aneetaig aidauh, nunú aatus
$SDMXtQLLQDFKLFKDPHQ\XPLQ\XWXPWL‫ێ‬ nagkaemaktin asamtai, ni dakainakjum
kag ashí nugkan amugmatai, aents nui pujakjum shiig kuitamamsa pujuta nui
batsamajakua duka jinawajui. 7੅Nayaim, kakanmamsatajum, ni taakushkam
nugka yamai awa jushakam niina pegkegchau takaamugmish, atsugtamu
chichamenig esaktinai. Duka Apajuí shiig agkan pujamugmin waipaktinme.
aents pegkegchau takaidaun suwimkan 15੅Jushakam dekaatajum, iina Apuji

susatna duwi nuniktinai. waamak minatsu nunak, jutii aidautin


8੅Aneetaig yatsug aidauh, ubag uwemjatnume tujamu asa dakamak
aidauh, jusha dekachu wajukmaina aniawai. Juna pachis iina aneetaiji
nunikaigpajum, Apajuí diismak yatsug Pabloshkam, Apajuí dekat
makichik tsawanta duka mil mijana susamu asa niishkam agajui. 16੅Pablo
nujai betekai, tuja mil mijana dushakam ashí papiin agajua nuwig nuna pachis
makichik tsawanta nuninai. 9੅Apajuik ni agajui, nunú aina nuwiya shiig
tibaujiya nunak umitskek idaisashtatui. antumainchaush ainawai. Nuaduí aents
Tujash atumek, Apajuí ni tibaunak dekachu aidauk, nuigtú Jisusai imatikas
XPLNFKDWQDQXQLQXQWLNLFKDQHQWDL‫ێ‬ kajinas anentaimainatsu duka,
maina nuninuk anentaimaitsugme. antumainchau dekapenak yajupiawag
Junak ashí Jisukristu dekawag, pujutjin wainak etsejuinawai. Dutiksag Apajuí
433 23HGUR੄3

chichamen tikich agajajua nunash, 18੅Duka nunitsuk dekas iina Apuji


yajupia etsejuidau asag dita suwimak Jisukristu Uwemtikagtina nuna shiig
jukitnunak umigmamainawai. awagma nunisjumek pujakjum, ni wait
17੅Nuaduí aneetaig yatsug aidauh, DQHQMDEDXQXPDDQVHQFKL\DLPSDLQD‫ێ‬
atumek nunú wají nuniktin emtika kui, QLLVKNDPQXQtVHQFKLVKLLJGHNDDWD‫ێ‬
dekau asajum kuitamamkatajum, aents jum. Nigki yamaish, atakea duwishkam,
pegkegchau tsanugmajagmatai atum tuke ememattai atin atí.
dekaskeapi tajum nu sakapajaijum. Aatus atí.
JUAN NAGKAMCHAKU PAPÍ AGAGBAU

chaun takatsuk pujuwa nunisaik,


Chicham pujutan sukagtina jutiishkam pegkegchau takatsuk pujaku,
duka Kristui tikich aidaujaish ijutkau pujajinig,

1
1੅Kristu duwik nagkamas nugkash Apajuí niina Uchijí Jisukristu jutii
najannatsaig pujujakua nunú tudaujin mantamdauwa nuna numpeen,
chichaamu antuku asá, ni iwainaja ashí iina tudaujinash nijatjamag
takaamushkam puyatjusa iina jiin esakatjamui.
wainkaju asá, ii uwejinish achiká 8੅Tujash minak tudauk atsugtawai

dekapsauwaitji, chicham pujuta tumamkuik, iik pempeentumaki tsanuumaku


sukagtin Kristuwa nunú. 2੅Nunú pujut tu wekaemainaitji, dekaskea nu tachau asá.
tuke atinun sukagtina nu Aentsmaga 9੅Dekas tu wekaetsuk, wika tudauwaitjai tusa

waintintugmakui. Nunú wainkau asaja Apajuí ujajinig, WVDJNXJWDPDJEDNXPDPDLQ‫ێ‬


pujut tuke atinun sukagtina nu pachisa chau etamtatji, nigka pegkeja ibau asa, ni
etsegtaji, nigka yaunchkek ni Apajijai tibaujinash betek umina duwi. 10੅Tuja wika
pujuwaitak wantintugmakui. 3੅Nunin tudaunak takachujai tumamkuik, Apajuí
asamtai jutiik ii wainkamu aidau, ii waita nunin emaku taji, niina chichamega
antukbau aina nu etsejuinaji, jutii nu aatus tujamtsaig tau asá.
$SDMXLMDLLMXWNDXQL8FKLMt-LVXNULVWX‫ێ‬
Kristui iina ayamjutpauk
jaish ijutkau pujuinag nunisjumek,

2
atumshakam jutiijai ijutkau atajum tusa. 1੅Mina uchuchig aidauwah, jujú
4੅-XGHNDDMXPDWXPHVKVKLLJDQHDNMX‫ێ‬ aidaunak tudaun takasainum tusan
min, jutiishkam shiig aneasagmi tusan agatjime. Tujash makichkitigmekesh yajá
agatjime. aneasjum tudau takaakjumesh dekaatajum,
Apajuí emtin iina ayamjutpauk Jisukristu
Apajuik makichkish pegkegma nu pujugtamui. 2੅Niiyai iina
pegkegchaunak takachui tudaujin tsagkugtamjatatus jakauwa duka,
5੅Jisukristu jintinjamkui antukuitag tujash imá jutii tudaujinkik nunikchauwai,
nuna ujajime, Apajuik makichkish ashí nugkanum aents batsata nuna tudauji
pegkegchaunak takachui, iman asamtai tsagkujata tabaunum jakauwai.
niinig makichkish pegkegchauk shiig
Chicham umiamua
atsuuwai. 6੅Jutii Jisukristujai ijutkau
duka pempentunisaik
pujajai tayatku, pegkegchau takata duke
aneeniamua nuuwai
wekaetakuik, waitjaku tu wekaemainai,
dekaskea duke takaachiatku tau asá. 3੅Nuaduí niina chichame betek
7੅7XMDVK$SDMXtPDNLFKNLVKSHJNHJ‫ێ‬ umiakuik, Apajuish yaita dusha shiig

434
435 1-XDQ੄2

dekamainaitji. 4੅Tuja aents: “Apajuik 14੅Uchigtin aidautigminak agatjime,


mina kumpajui” tayatak, chichaman \DXQFKXNQDJNDPDVQXJNDVKQDMDQQD‫ێ‬
umigchauk waitjak tu wekaewai, wagki tsaig tuke pujujakua nu dekau asagmin.
dekaskenum tachau asa. 5੅Tujash aents Atum datsauch aidautigminashkam
Apajuí chichame umiak puja nu agatjime, atumek senchi asajum, Apajuí
dekaskenmag iwainawai Apajuí chichamega nu umiakjum, iwanch
aneamujiya nunak. Nuniau asagmatai depetkau asagmin.
dekamainaitji Apajuijaimpap ijutkau 15੅Pegkegchau takat ju nugkanmaya

ainawa tusa. 6੅Aents Apajuijai ijutkau aidaun, Apajuí nemagchau takaina duka
pujajai tauk, Jisukristu pujujakua takasaigpa. Aents ju nugka juwiya
nunisag pujumainai. 7੅Yatsug aidauh, pegkegchau takat aina nuna imá
ubag aidauh, junak yamajam chicham wakegak, juwiya takatnak takaa
umiktinak agattsujime. .ULVWXFKLFKDJ‫ێ‬ pujuidauk Apajuinak aneatsui. 16੅Ashí
tamak: Pempentunisjumek aneenitajum, QXJNDQXPD\DDGXNDZDLQNXZDNHMX‫ێ‬
tujabiuwa nuna agatjime. Tujash nunú nui, tuja kuashat wajigtin asá, iik eme
chichamak yaunchuk nagkamsajum DQHQWDLPWXPDPXDGXVKDNDP$SDMXLQX‫ێ‬
antujakuitjume. 8੅Ju chichamak duwik miachu ainawai. Nunak aents Apajuí
tibauwa nuninaitak, yamagma nunin nemajuinachu ju nugka juwi batsamas
wega nuna pachis, Jisukristu umiktajum nuninawai. 17੅Ju nugka juka, ashí
tujabiuwa nuna agatjime. Nuna umiinak wakejumain ayaa nujai megkaejattawai,
dekas pegkeja nuna takainak, yaunchuk tujash Apajuí wakegamun takaina nu
pegkegchau takaajakbauwa nunak tuke pujutin ainawai.
idaisatnume tusan.
9੅Aents Apajuí umigjai tayatak yachin Waitá etsejin aidaujai
kajejakug, pegkegchaun takaak kuitamamkatajum tibau
nuniawai. 10੅Tuja ni yachin anea duka 18੅Uchuchig aidauh, yamaik tsawan

pegkejan takaawai. 1XQLDXDVDSHJNHJ‫ێ‬ nagkanbaunum batsatji, DWXPDQWXNXLW‫ێ‬


chaunak takagmaitsui. 11੅Untsu yachin jume makichik aents Kristun shiwagbau
kajeja duka pegkegchaun takaak atinai tabau. Yamaik kuashat aents
nuniawai. Pegkegchaunak takau asa, nunin aidau wantinainawai. Nunidau
DHQWVZDLQPDFKXZDMXNPDLQDQXPDP‫ێ‬ DVDJPDWDLGHNDLQDMLWVDZDQQDJNDQ‫ێ‬
tuk wajainawai. baunmap jeganji tusaja. 19੅Duka jutii
ainag juwiyag jiinjaje, WXMDVKGHNDVNHQ‫ێ‬
Pegkegchau takat aidau tupanbau mag jutiinumiachu asag aaninawai, jutii
12੅Uchuchig aidauh, atumnak ainag juninuk ainakug, jutiijaig ijutkau
Jisukristu mantamnamunum Apajuí batsaamain ainawai.
tudaugminak tsagkugtamjaju asagmatai 20੅Tujash atumnak Jisukristu Wakaní

agatjime. 13੅Uchigtin aidautigminash Pegkejiya nuna sujamas, aents Apajuí


agatjime, yaunchuk nagkamas nugkash nemagchau aina nujaig akantamkaju
najannatsaig tuke pujujakua nunú shiig asamtai, dekaskea duka dekagme.
dekau asagmin. Datsauch aidauh, 21੅Junak atumnak dekaskea nu dekachu

atumnashkam agatjime, iwanch asagmin agattsujime, atumek juka shiig


depetkau asagmin. Uchuchig aidauh, dekagme, makichkish waita nuwiyag
atumek iina Apají Apajuiya nu dekau dekaskek jiinmainchauwa duka.
asagmin agatjime. 22੅¿Yaita waitash? ¿Jisusnak Apajuik
1-XDQ੄2੄3 436

$SXDWtWXVDJHWHMDFKXLWXLQDGXFKDX‫ێ‬ wajuku atinaitji duka yamaikik


kaih? Dekas nu ainawai Apajuin waintsuji, tujash dekainaji Jisukristu
Uchijijai shiwagmagaina duka. Tuja wantintugmaktina duwi, iishkam niiya
Apajuinashkam niina Uchijin shiwagma imanuk agtinaitji, QXQLNDMDZDLQNDW‫ێ‬
dutiksag dakitainawai. 23੅Ashí aents naitji shiig ni wajukuita imatiksaik.
Jisusan pachis Apajuí Uchijichui tuina 3੅Nuaduí aents niina dakaidauk, SHJNHJ‫ێ‬

duka, Apajuijaig ijutkauk ainatsui. chaun takatsuk batsamas dakamainai,


Untsu Jisusak Apajuí Uchijiyai tusag Kristu makichkish pegkegchaun
dekaskenum etsegtuina nuuwai takaschauwa nunisag.
Apajuijai ijutkau aidauk. 4੅Untsu aents pegkegchaun takaina
24੅Yama nagkamchakjum antukuitjum duka, Apajuí takasaigpajum tibauwa
nujaig pujakjumek, nu antukuitjum nuna umiinachu asag nuninawai.
nunú imanisag ajutjamkuig, DWXPVKD‫ێ‬ Pegkegchau takata duka chicham
kam nunisjumek Apajuijaish, niina umiachbaunum nuninui. 5੅Atumek shiig
Uchijiya nujaish ijutkau atatjume. dekagme, -LVXNULVWXPDFKLNLVKSHJNHJ‫ێ‬
25੅Duka Jisus pujut tuke atinun chaunak takachu asa, MXWLLSHJNHJFKDX‫ێ‬
anagtamauwa nuuwai. MLQEDNXPDPDLQDQXQDDJNDQPLWNDJPD‫ێ‬
26੅Junak agatjime tsanugmagta tuidau tatus ju nugka juwi tajutjabauwa duka.
aidau asagmatai. 27੅Tujash atumek 6੅Nuaduí ashí aents Jisukristujai ijutkau

Wakaní Pegkeji Kristu sujamsamua nu pujuidauk, tudau takaajakbaujiya


ajutjamu asamtai: Yaki Apajuin pachis nunisagkek takaak pujumaitsui. Untsu
jintinjuawa, tusagmek atsumaitsugme. aents tudaun takaina duka, Kristujaig
Wakaní Pegkeji waitan jintinkagtutsuk, ijutkauk ainatsui, nuigtushkam yaita
GHNDVNHDQXQDNMLQWLQMDPDLQDQXQLVMX‫ێ‬ Kristush nunash shiig dekainachu asag
mek pujakjum, Jisukristujaig ijutkau nuninawai. 7੅Uchuchig aidauh,
pujustajum. kuitamamkatajum makichik aentskesh
tsanugmajainum. Aents pegkeg aina
Apajuí uchijí aidau nuna takauk, pegkeg asa nuniawai.
28੅Yamai uchuchig aidauh tajime: Imá Nunú aents aidauk Apajuí emtinish
Kristujaig ijuntsajum batsamsatajum, ni pegkeg ainawai, Jisukristu pegkeja
minakuish kajintsá datsamtsuk puyatkas ibauk. 8੅Tujash pegkegchaunak takaa
igkugkagmi. 29੅Atumek Kristu pegkeja wekaga duka, iwanchdau asa nuniawai,
duka dekagme, nunin asajum ashí aents iwanch nugka yama najanetnum
Apajuí pegkeg wakegamua nuna takau nagkamas pegkegchau takasua nujai
wainkugmek, dekas Apajuí uchijimpap betek takaidau asag. Nuaduí Apajuí
ainawa tusajum dekaatajum. Uchijiya nu, LZDQFKLWDNDWMLQHPHJNDJ‫ێ‬

3
1੅Anentaimsa diistajum wajupa iina tatus tauwai.
Apajuí anempatsua, imatijamu asa 9੅Apajuí uchijí aidauk pegkegchau

mina uchig atajum tujamatai, yamaik takatnakek wejumain ainatsui, Apajuí


niina uchijí waigji. Nuaduí aents pujutjiya nunú ajamu asag, tudaunak
Apajuin nemajuinatsu duka, Apajuish takaak pujumaitsui, Apajuí uchijí asag.
yaita nunak dekaachaju asag, MXWLLQDVK‫ێ‬ 10੅Duwi shiig dekanui ya ainawa Apajuí

kam nunisag Apajuí uchijimpap ainawa uchijí aidaush, tuja ya ainawa iwanchi
tusajag dekagmainatsui. 2੅Aneetaig uchijí aidaush. Iwanchi uchijí aina
aidauh, yamaik Apajuí uchijí ainaji, ii duka, pegkeg takatnak dakitin ainawai,
437 1-XDQ੄3੄4

nuigtushkam tikich aidaunash aneasash kam, jutii bakumamainuk atsugtamjiapi


diichu ainawai. tuinaji. 20੅Jutii pegkegchau takasbauji
anentaimtuja dekaku, wake besemag
Tikich aidaujaish iikdaisa aneenit dekapeajinchakam, Apajuí jutii
11੅Atum yama nagkamsajum chicham anentaimtajin nagkaesaun shiig
etsegbau antuku ainajum duka, tikich dekauwa iman asa, ni imá shiig
aidaujaish iikdaisa aneediagmi tawa dekagtamji. 21੅Mina aneetaig aidauwah,
juuwai. 12੅-XWLLN&DtQLZDQFKZDNHMD‫ێ‬ ii nu aaja anentaimchamu atsakuig, jutii
mun umiau asa, yachin mauwa nuninuk bakumamainuk Apajuí emtinig
amaitsuji. ¿Wagka mauwaita? Caín ni atsugtamjiapi tumainaitji. 22੅Nuniaku ii
takaamua duka pegkegchau asamtai, ni atsumamuji aina nu segamak amastatji,
yachi imá pegkejan takatai kajejak niina chichamesh umigku, ashí wají
mauwai. niina shiig awagma duke takau asajin.
13੅Mina yatsug aidauh, ubag aidauh, 23੅Ni chicham umiktajum tujabauwa

DHQWV$SDMXtQHPDJFKDXDLGDXNDMHJWD‫ێ‬ duka: Niina Uchijí Jisukristui


mainakuish, kajegtuinawapi tusagmek dekaskeapi takujum, ni tibauwa
anentaimtú batsamigpajum. 14੅-XWLLVK‫ێ‬ dutiksaik tikichjaish aneenitajum tawa
kam eke Apajuijai ijutkachu aajakuitag nuuwai. 24੅Aents Apajuí chichamen
duwik, $SDMXL\DLJNDQDN~DViPHJNDH‫ێ‬ antujuk betek umijuk niijai ijutkawai.
kaujai betek aajakuitji. Tujash yamaik Nuniau asamtai Apajuishkam ditajai
iina yachi aneau asaja, Apajuiyai pujawai. Jutiik ni Wakaní Pegkejin
ijutkau ainag duwi, tuke niijaig sujamsauwa nu dekamtijamu asamtai,
pujutnaitag nu dekainaji. Aents tikichin ni iiní pujamushkam shiig dekainaji.
aneenatsu duka, eke Apajuijaig kanakú
ainawai. 15੅Ashí aents yachin kajejuina Wakaní Pegkeji ajamu tuja wakan
duka aents magkagtinjai betekai. Kristu shiwagmau ajamu dekamain

4
Atumek shiig dekagme, magkagtin 1੅Aneetaig aidauh: $SDMXtGHNDPWL‫ێ‬
aidauk atakesh pujut tuke atina nunak juae, tusa etsejuinakuish
jukishtin ainawai. 16੅Jutiik Jisukristu dekaskeapi tiigpajum. Dekas Wakaní
iiní mantamdauwa duwi anenkak Pegkeji ichachiamash tawa, atsa wainak
dekauwaitji. Ni jutiiní mantamnak tu wekaetsuash tusajum dekatkauk
waittsau asamtai, jutiishkam nunisaik antugtá antugkatajum. Wagki kuashat
nunimainaitji tikich Jisukristun waitan jintiidau ju nugka juwi yujaidau
nemajuina nui. 17੅Aents Apajuí nemajin asagmatai. 2੅Dutik dekamainaitjume
kuashat wají ajamaitak, tikich yachi DHQWVGHNDV:DNDQt3HJNHMLFKLFKDPWL‫ێ‬
atsugbau asa waitiaun wainiatak kam chichaidauk. Ashí aents:
yayaatsu duka, Apajuí jutiin anempa -LVXNULVWXNGHNDV$HQWVPDJD$NLLQDX‫ێ‬
nunú anenkak atsugbau asa nuniawai. wai, tuina nuuwai Wakaní Pegkeji
18੅Mina uchuchig aidauh, jutiik imá ajamu aidauk. 3੅Ashí aents: Jisukristuk
chichamaikik anejatnuk amaitsuji, aentsmaga akiinachui, tuina duka
dekaskenum aneeniamua duka, ii Wakaní Pegkejiya duka atsujui. Duka
yainiamunum iwainmamainaitji. wakan Kristun shiwagbauwa nu ajamu
19੅'HNDVNHQXPSHPSHHQWXQLNLDQHHQLD‫ێ‬ asa tuinawai, atum yaunchuk nunin
mua duwi, Apajuinuap ainaji tusaik wantintinai tibau antukuitjum duka
dekainaji. 1XQLQDVDMD$SDMXtDXMNXLVK‫ێ‬ yamaik ju nugka juwig wantinui.
1-XDQ੄4 438

4੅Uchuchig aidauh, atumek Apajuinu ni anejattaijiya nunú jutiinashkam


asajum, nu waitan etsejuina duka pegkegnum aputamji. 13੅Jutii Apajuijai
depetkaugme, Wakaní Pegkejiya nu ijutkau asajin, Apajuishkam jutiijai
pujugmau asajum. Dekas atumiin ijutka duka, Apajuí Wakaní Pegkejin
pujugtamjum nuuwai imá senchigtinuk, sujamsauwa duwi dekainaji. 14੅Dekas
iwanch aents Apajuin shiwagbau jutii Jisusjai ijuntsa yujasú aidauti shiig
aidaunum inama nuna nagkaesau. wainkaju asaja, Apajuik niina Uchijin ju
5੅Ditak ju nugkanmaya asag juwiya QXJNDMXZL\DDHQWVDLGDXWLQXZHPWL‫ێ‬
wajinak chichaagtai, tikich aents jamjatnun awetugmauwai tusa
Apajuin dekainatsu duke antujuinawai. etsejuinaji. 15੅Ashí aents Jisusak Apajuí
6੅Tujash jutiik Apajuinu ainaji. Nunin Uchijiyai tuina nujai Apajuik ijutkawai.
asajin, Apajuin shiig dekaina duke Aantsag nu tuina dushakam Apajuijai
jutiinak antugtamainai. Untsu ijutkau ainawai.
Apajuinuchu aidauk antugtamtsuji. 16੅Aaja dekainaku dekaskeap Apajuik

Nuninakui dekainaji yaita Wakaní anejatua tuinaji. Apajuik anenkai. Aents


Pegkeji dekaskea nu dekamtikamu tikichin anea nunuwai Apajuijai ijutkau
aidaush, tuja yaita dekaskechua nuna aidauk, tuja Apajuishkam nu aentsjai
chichaina dushakam. ijutkawai. 17੅Apajuik yaimpaji ni wakega
dutiksaik tikich aents aidau aneetnum.
Apajuik anenkai Tuja Apajuí ashí aents takasbaujin diijus
7੅Aneetaig aidauh, Apajuí aneenitan titina nunú tsawan jegatna duka
sujabauwa duwi, pempeentuniki ishamatsji, wagki ju nugka juwi
aneediagmi. Ashí aents dekaskenum pujakuish, Kristu Apajuijaig ijutkau
anejatuina duka Apajuí uchijí ainawai, pujujakua nunisaik pujuidau asaja.
nunidau asag shiig niinash dekainawai. 18੅Anejatut abaunmag ishamamuk
8੅Untsu anejatuinatsu duka Apajuinak atsuuwai. $QHMDWEDXZDQXLVKDPDPX‫ێ‬
shiig dekainatsui. Apajuí ashí dutika nak emegkainai. Apajuí anejata nuna
nunak anejatbaujin aikawai. 9੅Nuniau dekaidauk Apajuinak ishamainatsui.
asa Apajuik, niina Uchijí makichkiuchia Apajuí ni wakega dutiksag tikich
QXQDDZHWXJPDXZDGXZLGHNDPWLMD‫ێ‬ aidaunash aneetnume tusa yaimpaina
mauwai, ni jutii anempamujinak: Mina duwi, MXWLL$SDMXtLVKDPDLQXNPDNLFK‫ێ‬
Uchig ditan uwemtikak pujut tuke atina kish atsugtamji. Aents Apajuin
nunashkam susatnume, tujamu asa. ishamaina duka, Apajuí wakega
10੅-XWLLFKXLWMLGHNDWNDX$SDMXtDQHHMDNX‫ێ‬ dutiksaik tikich aneashbaunmap,
tik, niiyai jutii aidautin anempajua VXZLPNDQDNVXMXVWDWXDWXVDLVKDPDLQD‫ێ‬
duka. Nuniau asa jutii suwimak jumaina wai.
nunak, niina Uchijin jutii tudaujin 19੅Jutiik ni Apajuí nagkamchak

mantamnati tusa akuptugmakui. anempaju asamtai, iishkam aneaji.


11੅Aneetaig yatsug, ubag aidauh, 20੅Makichik aentskesh: “Wika Apajuin

Apajuí jutiin aatus anempaju asamtai, aneajai”, tayatak yachin kajejakug,


MXWLLVKNDPWLNLFKDLGDXMDLVKSHPSHHQWX‫ێ‬ waitjak tawai. Yachin ni wainbaunakesh
niki aneenimainaitji. 12੅Makichik aneatsu aniaush, ¿utugsaya Apajuí
aentskesh Apajuinak wainchau ainawai. waintsu nuniaush aneemainaita?
1XQLQDLJNLVKMXWLLWLNLFKMDLDQHHQLQD‫ێ‬ 21੅Jutiinak ju chicham umiktajum

kuik niijai ijutkau ainaji. Nuniau asajin tujabiuwai. Apajuin anea duka
439 1-XDQ੄4੄5

yachinash dutiksag aneeti tibauwa tujash Apajuí: “Mina Uchijui” tiuwa nu


nunuwai. imá shiig antugmainaitji. 10੅Apajuí
Uchijiya nui kajintsá anentaimaidautik,
Apajuiyai kajintsá Apajuiyai dekaskeapi tuinaji. Untsu
anentaibaunum depetmat Apajuin dekaskeapi tachauk, Apajuin

5
1੅Ashí aents Jisusan pachisag, waita nunin emak nuniawai. Ni Kristun
Apajuí Jisusnak Apu atí tusa pachis: “Mina Uchijui” tiuwa nuna
etegkauwai tuina duka Apajuí uchijí dekaskeapi tuinachu asag. 11੅Apajuí
ainawai. Apajuí aneakuik ni uchijí chichagtamak: “Wi pujut tuke atinun
aidaushkam aneaku dutiknawai. amastinaitjime”, tiuwai. Nunú pujuta
2੅Apajuí aneaku niina chichamesh betek nunak niina Uchijí Jisukristua nu
umiakuik dekanui, tikich Apajuin sukagtawai. 12੅Apajuí Uchijijai ijutkau
nemajuina nunash aneajapita tusaja. pujuidautik, pujut tuke atina nu
3੅$SDMXtDQHDPXNQLFKLFKDPXPLNWD‫ێ‬ ajutjamainaji. Untsu Apajuí Uchijijai
jum timawa nu imatiksaik umiamua ijutkau pujuinachuk, nunú pujut tuke
nuuwai. Ni chicham umiktajum atina duka atsujuinawai.
tujamawa duka kakajus umikchamna
Apajuí segaku
nuninchauwai. 4੅Wagki Apajuí uchijí
kajinmamsa pujamua nu
aina nuuwai pegkegchau aidaunmash
depetmauk, nunú depetmamua duka 13੅Jujú aina junak Apajuí Uchijiya nu
jutii Apajuiyai kajintsá anentaimainag dekaskeapi tuidau asajum, pujut
duwi depetmainaji. 5੅Kristuk Apajuin nagkanchau jukiuwaitjum nunú
Uchijiyai tusa dekaskeapi tuina nuuwai aidautigmin dekaatnume tusan
pegkegchaunmash depetmaina duka, agatjime.
nunú aidauk Apajuí nemagchau 14੅Jutiik Apajuí wakegamua dutiksaik

wajukena nuninatsui. segamak antugkagtinapita tuidau asá,


6੅Jisukristu Apajuí Uchijiya duka, Juan shiig kajintsá anentaimainaji. 15੅Ii
yamijua duwi Apajuí chichaak: segamunash antugtawapi tusa dekainag
“Ametme mina uchig aneetaigmek” nunisaik, ii sumamushkam dekas
tiuwa duwi dekanauwai. Nuigtushkam jukittajapi tumainaitji.
ni jaak numpen ukajua duwi kuashat 16੅Aents Jisukristun nemajiatak tudau

ZDMtQDJNDHPDMXDGXZLVKNDPGHNDQDX‫ێ‬ tsagkugnashtaya nuna takaachu


wai. Nunisag Wakaní Pegkeji dekasken wainkugmek Apajuí segatmainaitjume,
chichauwa dushakam: “Jisukristuk dutikam ni pujutan sumainai. Awai
Apajuí Uchijiyai” tusa etsegtawai. 7੅Jujú tudau tsagkugnashtaya nu, wika nuna
kampatuma juuwai dekaske tusa takaidau Apajuí segattajum tusanuk
etsegtuina duka: 8੅Wakaní Pegkejish: tatsujime. 17੅Ashí pegkegchau takaamu
“Juka Apajuí Uchijiyai” tawai, aikasag aina duka tudau ainawai, tujash tudau
Apajuishkam Jisus yamimagmatai Apajuiyai tuke datumtamainush awai.
chichaak: “Mina Uchijui” tiuwai, Jisus 18੅Ashí aents Apajuí uchijí wajasú

QLPDQWDPQDNQXPSHHQXNDMXDGXZLVK‫ێ‬ aidauk, duwik tudau takaajakbaujiya


kam iwainmamkauwai Apajuí Uchijiya nunakek takaa pujumainchau aina
nuna. Ju kampatuma juka ashí Jisusnak duka dekainaji. Ditanak Apajuí Uchijí
“Apajuí Uchijiyai” tuinawai. 9੅Aents kuitamu asamtai, LZDQFKLNSHJNHJ‫ێ‬
aidau etsejuinakuishkam antuinaji, FKDXZDQXQDNWDNDVWtWXVDJLQDPDL‫ێ‬
1-XDQ੄5 440

tsui. 19੅Jutiik Apajuinu ainag duka pujuinaji, niiyai dekaskenmag


dekainaji, untsu ashí aents Apajuí Apajuik, nigki pujut tuke atinun
nemagchau aina duka iwanchi inatai sukagtina dushakam. 21੅Uchuchig
ainawai. 20੅Dekainaji Apajuí uchijí ju aidauh, wainka apajimtai aina duka
nugka juwi tajutjama, Apajuí dekas ememattsuk, dekas Apajuiya nu
WXNHSXMXZDQXQDVKVKLLJGHNDPWLMD‫ێ‬ ememattajum.
bauwa nu. Jutiik Jisukristujai ijuntsa Aatus atí.
JUAN AWENTSAIK PAPÍ AGAGBAU

7੅Kuashat tsanumin aidau ashí


Juan kumpamkagtamu nugkanum yujas: Jisukristuk aentsmagag
1੅Wi Jisukristu nemagkau aidaun diin asan, akiinachui, tuinawai. Nuna aatus tuina
juna papiin ashí atum Apajuí etegjamu nuuwai tsanumin aidauk, nuigtush
ainajum nuutigmin agatjime. Wika atumnak Jisukristun shiwagbau aina nunú. 8੅Nuaduí
dekas aneajime, tuja imá wikik aneatsjime, atumek kuitamamkatajum, atum Apajuí
Apajuí chichame dekaskea nuna tikich takagjum nunú megkaetsuk ni akigmamuk
dekaawaju aina dushakam anempainawai. ashí imatiksagmek jukimnujum.
2੅Aaja pempeentunikiaja aneeninaji, chicham 9੅0DNLFKLNDHQWVNHVK.ULVWXMLQWLQNDJWXD‫ێ‬

dekaskenum jintinkagtuamua duka, iina mua nunak jintinkagtutsuk ewagak


anentain tuke juwatjamkau asamtai. 3੅Apajuí jintinkagtutaik, Apajuik nu aentsjaig
iina Apajiya nu, Apu Jisukristu Apajuí ijutkauk atsui. 8QWVX.ULVWXMLQWLQNDJWXD‫ێ‬
Uchijiya nujai jutiijai ijutkau asa wait mua dutiksag jintinkagtuina nujai Apajuik,
anenjamag, ni chichame dekaskea nu niina Uchijijai ijutkau awai. 10੅Makichik
umitnum yaimpamunum pempeentunikiaja aentskesh: Atumin ijagsatasan minajai,
aneeniamunum, shiig agkan anentaimsa WXVDWDMXWMDPDMLQWLQMDPDWDWXVZDNHJD\D‫ێ‬
pujutan amastinme. tak, Kristu jintinkagtuauwa dutiksag
tachakuig, DWXPLMXQEDXQPDJDZD\DZDLJ‫ێ‬
Pempeentunikjum pajum, kumpamtash kumpamawaigpajum.
aneenitajum tibau. 11੅Nunú aentsua nuna shiig anentus
4੅Kuashat shiig aneasmajai atum Apajuí juwauk, ni pegkegchau jintinkagta
nemajin ainajum nuwiya, Apajuí chicham nuninuk wegau asamtai.
umiktajum tujabiuwa nuna imatiksag
Akatmabau
umiinak, $SDMXLMDLVKVKLLJLPDJQLV\XMDLQD‫ێ‬
mun wainkan. 5੅Aneetaig yatsug aidauh, 12੅Kuashat pachisa atum agatmainuk
ubag aidauh yamai segajime, SHPSHQWXQL‫ێ‬ ajutui, WXMDVKSDSLQXPDJDJDWMDVKWDW‫ێ‬
saik aneeniagmi tusan. Junak yamajam jime. Dekas atumiin anuí taan, atumjai
chicham umiktinnak agattsujime. Kristu igkunisan chichastasan wakegajai,
chichagtamak: “Pempentunisjumek nuniamunum betek shiig aneamu
aneenitajum”, tujabiuwa nuna agatjime. ajutjamti tusan.
6੅Dekaskenum anejatbauwa duka, Apajuí 13੅Wi yamai Apajuí nemajin aidaujai

chicham umiktajum tibau betek umiamua ijunja pujag juka, anuiyatijum Apajuí
nuuwai. Chicham umiktina duka yama nemagkujum ijunjum nujai betekai, wi
nagkamchaku aneenisjum pujustajum pujag juwiya Apajuí nemajin aidau
tabau antukuitag nuuwai. kumpamjamainawai.

441
JUAN KAMPATUMÁ PAPÍ AGAGBAU

yaigbau atasag dakituinawai. 8੅Nuaduí


Juan kumpamkagtamu jutii yaimainaitji chicham dekaskea
1੅Aneetaiju Gayoh, wi Jisukristu nuna tikich aidaunash ujaktí tusaik.
nemajin aidaun diinun, dekaskenum
Diótrefes nuigtú Demetrio
aminak aneau asan kumpamjame.
2੅Aneetaiju Apajuin segatjame, ame pachisa tibau
wakanmin shiig pujam aantsag ashí 9੅Wi Jisusa nemajin aidautigmin

takaamugminish pegkeg ajutjamti, papiin agatjabiajim nuna Diótrefes


nuniakum jamamtuchu pujustá tusan. dakitau tabaun antajai, nigka imá mina
3੅Kuashat shiig aneasmajai, ame pujam chichamjunak antugtuktinme tusa
nuwiya yatsut aidau kaunawag, ame wakegau asa. 10੅Nuniau asamtai wi anuí
Apajuí chichame dekauwaitam taan ijunjamunum niina titatjai, jutiin
nunismek dekas shiig pujamugmin adaitamas pegkegchaun, wait ainawai
ujatuinakui. 4੅:LFKLFKDPHWVHJNDPX‫ێ‬ tusa chichagtama nuna pachisan.
num dekaskeapi tiu aidau, mina uchijua Nuniau asa nigka yatsut aidaun ni jeen
iman aina nunú shiig pujuidaun awaitanash dakitawai. Tuja nunú yatsut
antaknuk shiig aneasan pujajai. aidaun ni jeen jukita taunash,
aikawaipa tawai. Nuniak nu yatsutjai
Kristun shiig nemajin nuigtú ijunjajunak: Amek juwig ijunbaunmag
Kristun shiig nemagchau wayawaipa, tusa jiikí idaiwai.
5੅Aneetaiju yatsujuh, amek Kristu 11੅Aneetaijuh, aents pegkegchaun

chicham umiktá tibauwa duka betek takaa duka dakumkaipa, dekas pegkeja
umikam wegame, nuniau asam Kristu nunú takastá. Aents pegkejan takaa
nemajuidau atsumaidaush yayame, imá nuuwai Apajuinuk, WXMDVKDHQWVSHJNHJ‫ێ‬
senchi amina wainchataijum aidau chaun takaa duka Apajuinak wainchau
Kristun pachis chichagkagtak yujaidau asa nuniawai.
amina jeemin kaunaina nunú. 6੅Nunú 12੅Ashí Demetrion pujutjin pachisajag

aidau ashí Jisusa nemajin aidau pegkejan etsejuinawai, Apajuin chichame


ijunjamunum etsejuinawai, ame tawa imatiksag umiau asamtai. Jutiishkam
anejattsam yaimam nuna pachipas. duka dekainaji, tuja atumek jutii dekaskea
Apajuin shiig awagma dutiksamek tuke duke etsejuinag duka dekagme.
yaita aents jintá wegak atsuumainjinish.
7੅Ditak Jisukristu aneamunum niina Inagnaku akatmabau
pachis etsegkagtatus jiinjaje, nunú 13੅Kuashat
chicham pachisa ame
aidauk Apajuí nemagchau aina nunú agatmainuk ajutui, tujash nunak juwi

442
443 3 Juan

agakun tutanak dakitajai. 14੅Wi amina kumpamjamainawai. Ameshkam jutii


waamak wainkattajam nuanuí igkunisa kumpají anuí batsataina nu makí
chichasmí. 15੅Shiig agkan anentaimsam makichik kumpamjutuata.
pujustá. Kumpag juwi batsataina jujú Aatus atí.
JUDAS PAPÍ AGAGBAU

Egipto nugkanum batsatun jiijuí,


Judas kumpamkagtamu GXWLNDXZDLWDNQLFKLFKDPHQXPLLQDFKX‫ێ‬
1੅Witjai Judasaitjai Jisukristu inake nak suwimkan suwak ijinauwai. 6੅Tuja
Santiago yachiyaitjai, atum Apajuí iina nayaimpinmaya aents aidau ditá
Apají anejatna nu etegkamutijum, imanjin kuitamtsuk, GLWiEDWVDPWDLML‫ێ‬
Jisukristu kuitamsam batsatutigmin nash ukukiaju aidaunak, Apajuí
kumpamjime. 2੅Atumnash Apajuí wait suwenum batsasuí, atak Jisukristu
anenkagtamuji, shiig agkan anentaimsa tsawan jegatai aents takasbaujin diijus
pujuta nunú, aneenita dushakam titina duwi suwimkan susatatus. 7੅Dita
ajutjamtinme. wajukawajua numamtuk yaakat
Sodomanmaya, Gomorranmayajai,
Waitan jintinkagtin aidau QXLJW~WLNLFK\DDNDWQXLWLNLMXDLGDXQ‫ێ‬
3੅Aneetaig yatsug aidauh, ubag aidauh, mayash betekmas shiig pegkegchau aina
shiig senchi wakemajai jutii uwemat nuna takainak, mai aishmagkuk
jukimua nuna pachisan agatjatasan. SHPSHHQWXQLNLDJGXWLNQD\iEDWVDPLDJ‫ێ‬
Tujash yamai dekas atsumamua nuna tai, Apajuí jii ajumaish kajinkashtina
pachisan tajime: Kristu nemajin aidau imá nunú jiiyai apek utsagkui. Nunú yaakat
niinig kajinas anentaimaina duka, Apajuí apekbauwa duwi dekamainai, aents
etejamu asag niina aentsji aina nunú shiig tudaun takaidau suwimkan juwak tuke
kuitamkatajum. 4੅Tujash yamaik waitá waitú pujutnujig awapita tusa.
jintinkagtin pegkegchau aina nu atum 8੅Tujash jujú nunikaju aigkishkam

ijunbaunum wayawaje tsanugmajagtatus. nunú aents tsanumin aidauk, dita


Nunú aidau jintinkagtuinak: Pegkegchau kajamjamujiya nuna aintus wejuinak,
aina dusha takamainai, Apajuik pegkegma dita pegkegchau wakegamujiya nuna
ibau asa, LLQXQLDMLQLVKWVDJNXJNDJWXPDL‫ێ‬ takainak, ditá iyashinak pegkegchau
nai, tuinawai. Nuninak Apajuí makichkia emainawai. Nuninak Apajuí tabaunash
nuna, iina Apuji Jisukristua nunash dakituinak, nayaimpinmaya dekas
dakituinawai. Nunin asamtai dita suwimak senchigtin aina nunash pegkegchau
jukitnun pachis, yaunchuk nagkamas chichajuinawai. 9੅Tuja nayaimpinmaya
Apajuí chichamen agaju ainawai. aents aidaun apuji Miguel, Moisesa
iyashin jukitatus takamá iwanchjai
Apajuí suwimak sukagtustinji igkunik jiyanituinakush pegkegchaunak
pachisa etsegkamu chichagtsuk ayatak: “Apu Apajuí
5੅-XNDDWXPHNGHNDJPLQLJDQHHPWLN‫ێ‬ suwimkan amastí”, tiuwai. 10੅Tujash
jime, Apu Apajuí Israel aents aidau nunú aents aidauk, GLWDZDLQFKDPXML‫ێ‬

444
445 Judas

nak pegkegchaun chichajuinawai. Ditak pachimasag: Jutiiyaitji dekas iman


kuntin anentaimainachu asag dita aidautik, tumamin aidau. Tikich
wakegamunum pujuina numamtuk, dita aentsnash igkuawag, imanchau aigkish,
pegkegchau wakegamujiya nunak nunú aentsnumian jujukiagtatus: Amek
wejuinak, iyashin pegkegchau dekas pegkejaitme, tusag wainak tu
weenawai. yujajin ainawai.
11੅¡Wait anentuinajai ditanak! Caín

wajukauwa nunina duwi, tuja Balaam Emetmamjajum pujustajum tusa


wajukauwa nunisag kuichik jukita chichagkagtamu
WDEDXZDLSHJNHJFKDXWDNDLQDGXZLVK‫ێ‬ 17੅Tujash atumek aneetaig aidauwah,

kam, DDQWVDJ&RUpQLFKLFKDPLQWLPWL‫ێ‬ LLQD$SXML-LVXNULVWXFKLFKDPHWVHJWXJ‫ێ‬


nig jakauwa nuniktin asagmatai. katajum tusa ishiakbau aidau, 18੅\DXQ‫ێ‬
12੅$WXPWLNLFKMDLDQHHQLDPXLZDLQWXQLN‫ێ‬ chuk chichainak: “Tsawan nagkankattak
tasajum jistamjumin, waitá jintinkagtin wajataik, aents aidauk, ashí pegkeg aina
aidau wayawag, yuwinak umutnash nuna dushikis chichajuinak shiig
umuinak, tikichnash ajantus diitsuk aneediagtinai, nuninak dita pegkegchau
datsanmain wajainawai. Ditak imá wakegamujinak taká batsabiagtinai”,
ditanunak uyumainawai, nunidau asag tiajua nu adeagtajum. 19੅Nunú aidau
yumi yutugchatnaitak yujagkim atum Jisukristu nemagkau aidautigmin,
bukusea wajasun dase umpui yajá dita jintinjamainak datumtamak
ajapama numamtuk wajainawai. akaantamjatin ainawai. Nunú aents
Nuigtush yujag nejet aig, ajak nejetsuk aidauk dita wakegamujinak takainawai.
wajama nunin ainawai, nunin aidauk Nunin asagmatai Wakaní Pegkejishkam
tegai ajapam ajumaish tsapaishtinun ditajaig ijutkatsui.
megkaemaina nuniktin ainawai. 13੅Ditak
nayants senchi tsukatak ayatak saunak Akatmabau
jiiyama numamtuk wajainawai, dita 20੅Tujash atumek aneetaig aidauwah,
wají datsanmain takainamunum. Ditak Jisukristuig kajintsá anentaimjum
\D\DNHHNiZHJDXPHJNDJDPDQXPDP‫ێ‬ nuwig emetmamjajum pujakjum,
tuk wajakagtinai, suwenum batsamas Wakaní Pegkeji yaimpasmatai Apajuish
ayamjashtinun tuke waitú batsamtina aujkujum pujustajum. 21੅Nuniakjum
nuwi. Apajuí atumin anempaina duke
14੅Adán uchi akiiamu aina nuna uchijí anentaimtakjum, ii Apuji Jisukristu ni
aidau, akii akiimainakua sieteya imania ZDLWDQHQMDEDXML\DQXQDLZDLQWXJPDN‫ێ‬
yujaká wegamunum, Enoc pujujakua nu tatus wantinkatna nu dakastajum. Nuwi
juna pachis chichaak: “Apu, niina nagkamsaik ajumaish niijai kanakchatin
DHQWVMLQD\DLPSLQPD\DDLGDXMDLGHNDSD‫ێ‬ tuke pujutnaitji. 22੅Tuja makichik
mainchau wajas minaun wainjai, 15੅ashí aentskesh: “Wisha uwemjatnashitag”
aents takasbaujin diijus titatus. Nuniak tinujai, tusa utujimas anentaimaidau
pegkegchau takasú aidaun, tuja ainakuish, anenkai shiig ujaktajum.
Apajuinash pegkegchau chichagkau 23੅Tuja pegkegchaun takau akuish,

aidaunash suwimkan susatatus”, tiuwai. jiinum esawai tusa japikí emenaumaina


16੅Ditak chichaman yujajin, tsanumin numamtuk, yaigtajum uwemjatnume.
aidau, dita wakejuinamunak takasag Tuja tikich pegkegchaun takasushkam
shiig aneastatus wakejin, niinunak ainawai, dushakam wait anenjajum
Judas 446

yaigtajum. 7XMDVKVHQFKLNXLWDPDPND‫ێ‬ shiig aneastinaitjume, atumin


tajum, atumshakam dita pegkegchau bakugmamainuk makichkish atsutin
takasbau utsumkajum, QXQ~SHJNHJ‫ێ‬ asamtai. 25੅Tuja Apajuik Jisukristu
chauk takasaijum. PDQWDPGDXZDGXZLMXWLLQDNXZHPWL‫ێ‬
24੅Apajuí senchigtina nuuwai jamjauwai. Niiyai dekas wagaakuk,
atumnak pegkegchau takasainum tusa iman asa ni senchigtina nunak tuke
kuitamjamainuk. Niina emtin ni atinai, imanisag atinai.
ijupagtina nunú tsawantinig, atumek Aatus atí.
IWAINAKBAU

1
1੅-XQDN$SDMXt-LVXNULVWXQLZDLQWX‫ێ‬ senchigtin asamtai, ajumaish nigki
kui, wají waamak uminjatta nuna ememattai atí. Aatus atí. 7੅¡Kristuk
Jisukristu ni inake aidaun ujaktí tusa. yujagminum minitnai! Nunitai ashí
Dutikam Jisukristushkam ni aentsji aents aidau, nuigtú Jisusan mau
nayaimpinmayan awemam mina aidaushkam wainkagtinai. Dutika
iwaintugkauwai. 2੅Dutijuau asamtai, wi wainainak ashí aents nugkanmaya
Jisukristunun wainkag nuna, tuja wi aidauk buutiagtinai. Duka dekaske,
antukbaujua nunashkam, Jisukristu aatus atí. 8੅Apajuí tuke puju, ajumaish
Apajuí chichamen pachis tujutbauwa tuke pujutin, MXZLWDDWLQDVKtVHQFKLJ‫ێ‬
nuna ashí ujaktatjime. 3੅6KLLJDQHDVDJWL‫ێ‬ tina nu chichaak: “Witjai nagkamsan
nai ju agagbaun ausag, atak uminjatin ashí wají aidaun najankaunuk, tuja
tibauwa juna shiig dekaawag betek wikitjai nu wají aidauk nagkanjati
umiidauk. Wagki ju uminkatnuk titinaitag nunashkam”, tawai.
tsawantak ashí jegau asamtai.
4੅Witjai Juagkaitjai, atum Jisusa Juan ajuntai Patmos tutainum
pujusá Aentsmaga Akiinauwa nu
nemajin aidautijum siete yaakat Asia
wainkamu
nugkanum awa nui batsatutigmin
kumpamjime. Apajuí tuke pujuwa nu, 9੅Witjai Juagkaitjai, atumi yatsumitjai.

ajumaish tuke pujutin, juwi taatna -LVXVDQQHPDMXDVDQZDLWLDNQXVKHPDPNH‫ێ‬


nunú, nuigtú Apajuí ekeemtaiji emtin san katsunjau asan, atumjai betek Apajuí
Wakaní Pegkeji sieteya imajin niimtinai inamtaijin pujustinaitjai. Wika Apajuí
senchijin iwainauwa nujai, wait chichamen Jisukristun pachis tawa nuna
anenjamjag shiig agkan anentaimsa etsejai, ajuntai Patmos tutainum
pujutan amastinme. 5੅Nunisag Jisukristu ajapjuawagmatai pujubiajai. 10੅Nunikan
GHNDVNHDQXQDEHWHNHWVHJQDQXGDXVK‫ێ‬ tumig tsawagmatai pujai, Wakaní
kam ajutjamtinme. Nigka aents jaká Pegkejiya nunú mina tajutiu asa, mina
nantashtain nagkamak ni nantakiu asa, ukujui trompeta umpuam shinuwama
ashí ju nugka juwiya apu aidaun imatun antumtijukmayi. 11੅Nu chichaamun
nagkaesau senchigtinai. Kristuk jutii antai: “Witjai nagkamsan ashí wají aidaun
anempau asa ni numpe ukaejauwa najankaunuk, tuja wikitjai nu wají aidauk
nuaduí ii tudaujin suwimak jumaina nagkanjati titinaitag nunashkam. Ame
nuna agkanmitkagmauwai. 6੅Dutijabau wainam nu, Jisusa nemajin aidau siete
asa jutiinash apu etamak, Apajuí niina yaakat Asia nugkanum: Efeso, Esmirna,
Apajiya nuna takajin atinme tusa Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelɹa,
sacerdote etamkajui. Nuaduí imá nigki Laodicea aina nu papiinum agajam

447
,ZDLQDNEDX੄1੄2 448

ishitkata”, tujutmayi. 12੅Tujutkui: Yaki munum ejapena wekaga nunú


aujtawa tusan ayampan diikman, siete chichaak aatus tawai: 2੅Wika atum
FDQGHOHURD\DWDNRURNDLGDXQZDLQNDELD‫ێ‬ takaajum nunak wainjai, atumek
jai. 13੅Nuna ejapeen Apajuí Uchijiyaitak VHQFKLWDNDDNMXPXWXJFKDWLJNXDNMX‫ێ‬
Aentsmaga Akiinau aajakua numamtin, mesh emamkesjum inagkeagme.
esagman nugkuaju dawea aatus nuntumag, Atumek pegkegchau aina duka
akachumtai oro najanamun detsepega dakitajume, nuigtush dekagjime
DDWXVDNDFKXPDXZDMDWWDPDQZDLQNDELD‫ێ‬ ‘Jisukristu awemamuitjai’ tuidaush
jai. 14੅Intashishkam shiig puju, uwig pujun dekapsajum waitjamu dekagjum
ujegama imanuyi, nieve tutaya iman. nunashkam. 3੅Mina anentu asajum
Jiishkam jii kegak wajukea imanibi. 15੅Tuja waitiakjumesh, kuashat utugchat
naweg jiju jinum jiyamu dewa wegama igkuakjumesh, emamkesjum
imanun etsanmayi, chichameshkam tuna mijamtsuk takasugme.
dujaji uutama imatmayi. 16੅Niina uwejé 4੅Tujash makichik wají idaisaujum

untsujin siete yayan takakuyi, weninia duwi junik diyajime, atum yama
makichik espada mai yantamejai nagkamchakjum anentujakbaujum
etsakamua iman jiinmayi. Yapig etsa shiig imanisjumek anentsujum duwi.
senchi etsantak etsantama imanik 5੅Adeagta dusha wajukeakmea

etsanmayi. 17੅Imanun wainkan, QLZDMDPX‫ێ‬ nunikume nunú, nunikam pujutjum


num ayaumsan tuke jakaujai betek yapajiam ataktú nagkamata, QDJNDP‫ێ‬
iyaagbaijai, nuniai ni uwejé untsujin chakjum anentiujum nunisjumek.
antintak: “Sapigmakaipa. Witjai tuke Nuniachkugminig wamkesan tajuan,
pujunuk, wikitjai ashí wajiin najankaunuk, wi candelero amasuitjim nuna
nunin asan wikitjai nagkanjati titinnuk. jujuktatjime, yapajintsuk nunisjumek
18੅Wika tuke pujuwaitjai, nunin asan pujakjuminig. 6੅Tujash ju pegkeg
mantuawagmataish ataktú nantakin ajutjamui, wi Nicolaíta aidau takatjin
yamaikish tuke pujajai, aatus atí. Wikitjai dakitag nunisjumek atumshakam
aents jinau aidaunash: Nantagtajum dakitajum nunú.
tumainnuk. 19੅Agagta ame wají wainkaum 7੅Ni antutaiji ajamuk, Wakaní

nunú, yamai awa nu, MXM~QDJNDHPDJPD‫ێ‬ Pegkeji mina nemagtin aidaun:


tai atak atina dushakam. 20੅Mina uwejuí Apajuiyai kajintsá anentaibaunum
untsuja nui siete yaya wainkaum nu, tuja pegkegchaun depetkau aidaunak,
siete candelero ayatak orok wainkaum yujag pujutan sukagtin nayaimpinum
duka juuwai: Siete yaya duka, siete aents Apajuí pujutain ejapeen waja nuna
Jisukristu nemajuidaun diin aidau siete ayujatnaitjai tawa nuna antukti.
yaaktanum batsata nuna iwainawai. Tuja
siete candelero wainkaum dushakam, siete Esmirnanmaya chicham agatjamu
yaaktanum mina nemagtuidau batsata 8੅“Agatjata Esmirnanum Jisusa
nuna iwainawai. nemajuidaun diin puja nunú,
dutikakum:
Efesonmaya chicham agatjamu Tuke puju ashí wajiin najankauwa

2
1੅´$JDWMDWD(IHVRQXP-LVXVDQHPDMXL‫ێ‬ nu, nigki nagkanjati titina nunú,
daun diin puja nunú, dutikakum: nuigtú maamash ataktú nantakí puja
Uwejé untsujin siete yayan nu chichaak aatus tawai: 9੅Wika atum
takaku, FDQGHOHURD\DWDNRURNQDMDQD‫ێ‬ takaajum nunak wainjai, tuja atum
449 ,ZDLQDNEDX੄2

ujunauch asajum waitiajum nunash idayinachush ainawai. 15੅Nuigtú wi


wainjime, tujash atumek dekas shiig 1LFRODtWDDLGDXQGDNLWDJQXMLQWLQNDJ‫ێ‬
pegkeja nu jukitnaitjume. Tuja: Jutiik tuamun idayinachush ainawai.
judío asaja Apajuí aentsji ainaji, 16੅Nuaduí pujutjum yapajiatajum, nu

WXPDPDLGDXSHJNHJFKDXFKLFKDJWD‫ێ‬ nuniachkugminig, wi mina wenujuiya


maina nunashkam wainjai, nunú aina espada mai yantamejai etsakamu jiina
duka iwanchdau ainawai. 10੅Atumek duwi ditajai maaniattajai.
waittsattajume, WXMDVKLVKDPNDLJSD‫ێ‬ 17੅Ni antutaiji ajamuk, Wakaní

jum. Atumnak iwanch wakejamun 3HJNHML-LVXVDQHPDMLQDLGDXQFKLFKD‫ێ‬


WDNDXDLGDXDFKLJPDNDJHJNHSDWWD‫ێ‬ jak: $SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDLEDX‫ێ‬
jume. 'XWLNLZDQFKLNZDLWNDJPDVWDW‫ێ‬ num pegkegchaun depetkau aidaunak,
jume dekaskenmash Kristuig kajinas yutai maná tutai nayaimpinum
anentaimaina tusa dekapjamak. uukbau awa nuna ayujatnaitjai,
'XWLMDPDZDJPDWDLZDMXPDNWVDZDQ‫ێ‬ dutikakun kayauch pujunum yamajam
tai waittsattagme. Mantamainakuish dita daaji agagbaun susatnaitjai.
minai kajintsá anentaimtak Nunak makichkish dekamainchau
mijakaigpa. Jakagminchakam wi ainawai, LPiQXQDMXZDGXNHGHNDDW‫ێ‬
pujut tuke atina nuna amastinaitjime. nai, tawa nuna antuktinme.
11੅Dita antutaiji ajamuk, Wakaní

3HJNHML-LVXVDQHPDMLQDLGDXQFKLFKD‫ێ‬ Tiatiranmaya chicham agatjamu


jak: $SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDLEDX‫ێ‬ 18੅“Agatjata Tiatiranum Jisusa
num pegkegchaun depetkau aidauk, nemajuidaun diin puja nunú,
jinum pujusajag waittsashtin ainawai dutikakum:
tawa nuna antuktinme. Apajuí uchijí, jii kegak wajukea
imanun jiimkauwa nu, nawesh jiju
Pergamonmaya chicham agatjamu jinum jiyamu dewa wegama imanun
12੅“Agatjata Pergamonum Jisusa nawemkawa nunú chichaak aatus
nemajuidaun diin puja nunú, tawai: 19੅Wika atum takaajum nunak
dutikakum: wainjai: Mina anenjum nuna, kajintsá
Espadaji mai yantamejai anentaimjutjum nunash, yaimainajum
etsakamu ajá nu chichaak aatus tawai: nunashkam, HPDPNHVMXPSXMDPXJ‫ێ‬
13੅Wika atum takaajum nunak wainjai, minash. Atum takaajum duka
iwanch inama nui pujam nunash nagkamchaku takajakuitjum nu
wainjime, WXMDVKPLQDNQHPDJWXL‫ێ‬ inagkeasjum yamaik takaagme.
nagme. Antipas mina chichamjun 20੅Tujash pegkegchau takaajum nu

etsegtujin asamtai, anuí iwanch inama tumain ajutui: Atumiin nuwa Jezabel
anuig maawagmataish, minai kajintsá daagtin puja nu, Apajuí etsegtinaitjai
anentaimtak idaisachugme. tusa, mina inakeg aidaun tsanuak,
14੅Tujash pegkegchau takaajum nu apajimtai yutai anagkuamush
tumain ajutui: Balaam Balakan yumainai, tuja nuwash tsanijimainai
chichajak: ,VUDHODHQWVDLGDXNWXQDPD‫ێ‬ tusa jintinkagtakuish idaijume.
main ainawai, apajimtai anagkuamu 21੅Nuniakuish tsawantan susajai

aina nuna yuwinak, nuwanash pujutjin yapajiati tusan. Tujash


tsanijimainak tusa tiuwa nuna, atum tsanijimat idaitanak dakitawai.
ainajum anuiya wajumak nuna 22੅Nuniau asamtai niina pegajinig
,ZDLQDNEDX੄2੄3 450

jatan susan aepsattajai, dutikakun tujash atumek Wakaní Pegkejiya nu


niina tsanijimau aidaunash dita shiig takamtijamainakui nuniatsjume.
senchi waittsagtinun awetittajai. 2੅Atum takaajum duka Apajuinak shiig
23੅Dutikakun ditá pujutjin yapajitsuk awagmatsui. Kanajujai betek ainagme.
nunisag batsatkuig, nu nuwa shintaagtajum, QXQLNMXPNDNDQPDP‫ێ‬
jintinkagtamujiya nuna wejuidaunak satajum pegkeg takastasajum. Wakaní
ijinattajai. Nuna dutikai ashí mina 3HJNHMLWDNDDPXDQXWLNLPDHPHJNDX‫ێ‬
nemagtin aidauk dekawagtatui, wi tsuk. 3੅$GHDJWDMXPSHJNHJMLQWLQNDJ‫ێ‬
aentsú anentain, QXLJW~DQHQWDLPWDML‫ێ‬ tamu antukuitjum nunú. Duke
nash shiig dekauwaitag nuna. Nunin umiakjum pujutjum yapajiatajum.
asan makí makichkitigmin atum Nuniachkugminig wi kasajai betek
takasbau diisan amastatjime. 24੅Tuja minittatjime, nu tsawantiniap
atum Tiatira batsatutijum, nu nuwa taattawa tusa anentaimtashbaunum.
jintinkagtamu umigtsuk, iwanchdau 4੅Tujash Sardisnum pujautijum

duwikish dekaachbau jintinkagtuinaji tikich pegkegchau takainakuish, atum


tuina dusha dekachutigminak, tikich pegkegchau takaschau aidautigmek,
atum umimainnak tichattajime. aents jaanchjin tsuwapachujai betekak
25੅Tujash dekaskea nu dekauwaitjum ainagme. Nu aidauk jaanch pujun
duke kuitamkatajum, nuniagmin nugkujag wijai yujasagtinai, Apajuí
taatjai. wakegamun takasaju asag. 5੅Apajuiyai
26੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDLEDX‫ێ‬ kajintsá anentaibaunum pegkegchaun
num pegkegchaun depetkau aidaunak, depetkau aidauk, jaanch puju
nuigtú wi wakegamua nunak takai anugkuam agtinai. Pujutan jukiaju
WDNDLQDNXDQDJNDQEDXQXPMHJDLGDX‫ێ‬ aidau daaji agatkamua nui, ditá daaji
nak, wi ashí aentsú apuji emaktatjai, DJDJEDXZDQXQDVKWXNHHVDNDJFKDW‫ێ‬
27੅mina Apag Apu etiuwa dutiksanuk. naitjai, ayatak mina Apajun ashí ni
Dutikamu asag, ichinak duwe aentsji nayaimpinum batsata nuna
najanamu jiju jukí awatam tsainak emtin: ‘Juka midau ainawai’, WLWLQDLW‫ێ‬
utsanmaina numamtuk, DHQWVSHJNHJ‫ێ‬ jai. 6੅Ni antutaiji ajamuk, Wakaní
chau aidaunak awajkagtinai. 28੅'XWLND‫ێ‬ Pegkeji Jisusa nemajuidaun chichaja
kun yaya tuke tsawampauwa nuna nuna antuktinme.”
susatnaitjai. 29੅Ni antutaiji ajamuk,
Wakaní Pegkeji Jisusa nemajin aidaun Filadelɹanmaya chicham agatjamu
tawa nuna antukti. 7੅“Agatjata Filadelɹanum Jisusa
nemajuidaun diin puja nunú,
Sardisnumia chicham agatjamu dutikakum:

3
1੅“AgatjataSardisnum Jisusa ‘Pegkejam’ ‘Dekaskenak
nemajuidaun diin puja nunú, chichauwa’ nunú, David inamajakua
dutikakum: imana nunú, ni ajumaish tuke
Wakaní Pegkeji sieteya imajin inamtina nui pujusagtinun, ya
niimtinai senchijin iwainauwa nu aidauna wayaati titatua, nunak
ajamua nu, siete yayan takaka nunú makichkish yajuptumainchau aina nu,
aatus tawai: Wika atum takaajum tuja ya aidauna wayaashti titatua,
nunak wainjai. Atumek: Apajuí QXQDVKNDPPDNLFKNLVK\DMXSWXPDLQ‫ێ‬
takajin ainawai, tama naatjume, chau aina nunú chichaak aatus tawai:
451 ,ZDLQDNEDX੄3

8੅Atumek machikiuch ainayatkugmesh Apajuí anagkagtuamua nuna


mina chichamjuk intimjuttsuk betek betek umina nu, Apajuí dekas
umikú asagmin, DWXPPLQDSDFKLWWVD‫ێ‬ tabaujin imatiksag etsegna nu, tuja
jum tikich aents aidau ujattajum Apajuijai ashí najankauwa nunú
nuna, jintan epetjamainuk makichkish chichaak aatus tawai: 15੅Wika atum
atsawai. 9੅Anuí Filadelɹanum judío takaajum nunak wainjai: Atumek
ijuntaijin: Wishakam judío aentsuitjai, minak betek umigtutsuk machik
tusag ijunaina duka iwanchdau umigtajume. Dekaskenmag betek
ainawai, duka midau ainatsui. Nunú umigtumainaitjume, nuniachkugmesh
DLQDQXQDDWXPLHPWLPLQWLNLVKPLW‫ێ‬ makichkish umigtumaitsugme.
kaktatjai, wi atumin aneajim nuna 16੅Tujash machikiuch umigtau asamin,

iwaintukan ditan idatsaktasan. 10੅Ashí dakitjan idaisattajame. 17੅Amek


aents eke nugká batsabiagtata duwik wiyakchaitjai tumame, tau asam,
utugchat ajiagtinai, nunisag makichkish atsumamuk atsugtawai
waitiamushkam ajiagtinai. Nunú tame. Tujash amek, Apajuí diismak
nuniamunum dekaattajai, ya aidauwa wainak wekayin, shiig aneas pujuchu,
minaish kajintsash anentaimainawa, ujunauch, wainmachu, wisú pujam
tuja ya nuninatsua nuna. Tujash duka dekaamatsme. 18੅Nunin asamin
aminak kuitamkattajame, wagki tajame: Dekas wiyakuch atasam, oro
amek, wi minaig kajintsá anentaimta jiiyai apea ayatak orok jukimu
tiuwaitjam duka imatiksamek sumamainaitam numamtinuk, minai
umigtuku asamin. kajintsá anentaibaunum ashí ame
11੅Wika waamak minittajai, nuniktin atsumamuk ajutjamtata nuuwai. Tuja
DVDPWDLDWXPPLQDLNDMLQWViDQHQWDLPDL‫ێ‬ wisú wegakun datsan wantinkaig
najum nunisjumek anentaimsatajum, tusam, jaanch puju tsuwatchau
nuniagminig Apajuí amasagtina nunak, nugkumaina numamtinuk, pegkejan
tikichik makichkish atanjamainchau WDNDPWLMXVWLWXVDPPLQDLLGDLPDPVDW‫ێ‬
ainawai. 12੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDL‫ێ‬ tam nuuwai. Tuja aents wainmachu
baunum pegkegchaun depetkau niimti tusa ampi jukí tsuwamaina
aidaunak, jega mina Apag ememattai numamtinuk, mina dekamtijuati
GHNDVHPHDQHQWViGLLWDL\DQXLDSXVDJ‫ێ‬ tusam segattatam nunuwai.
tatjai, dutikamu asag nuwig tuke 19੅Wika, wi aneamug aidaunak

batsamsagtin ainawai. Ditak Apajuí senchi jiyaajai, dutikachkunush


aentsji wajasú asag, mina Apajuiju suwimkan suwajai. 1XDGXtSHJNHJ‫ێ‬
\DDNWDML\DPDMDP-HUXVDOpQQD\DLPSLQ‫ێ‬ chaujum aidauk Apajuí idaitakjum
maya akaikitna nui batsamsagtinai, pujutjum yapajiatajum. 20੅Antuktajum,
nuniakui wi mina daag yamagman ditan wi amina jeemin taa wajasan:
dekamtikattajai. 13੅Ni antutaiji ajamuk, Pujamek, tusan untsumainaitjam
Wakaní Pegkeji Jisusa nemajin aidaun numamtuk wajajai. Tuja ame wayaata
chichaja nuna antuktinme. tusa ipatkuminig wayattajai, nunikan
amijai chichaakun, amijai jimagkan
Laodiceanmaya chicham agatjamu yujumkan yuwattajai.
14੅“Agatjata
Laodiceanum Jisusa 21੅$SDMXL\DLNDMLQWViDQHQWDLEDX‫ێ‬

nemajuidaun diin puja nunú, wai pegkegchaun depetkau aidauk,


dutikakum: wijai betek inamjagtinai. Wi
,ZDLQDNEDX੄3–5 452

depetmaku asan mina Apagjai inamag tenteawag agmayi. 7੅Makichkia duka


nunisajag. 22੅Ni antutaiji ajamuk, león niimtin ai, tikichik toro niimtinuyi.
Wakaní Pegkeji Jisusa nemajin aidaun Nuniai tikichik aents niimtin ai, tikichia
chichaja nuna antuktinme.” duka ukukuí nanamujai betekayi.
8੅Nunú cuatro iwaaku aina duka, makí
Nayaimpinmaya aents Apajuí makichik seis nanape ajiagmayi.
emematbau Jiishakam ashí iyashin ajiagmayi. Nunú

4
1੅Juna ashí wainkan niimkaman, iman aidau tuke itattsuk tsawaish,
nayaimpinmaya makichik waiti kashishkam:
ujani atatman wainkabiajai. Nuanuiya, “¡Apajuí ashí senchigtina duka,
yama nagkamchaku chicham trompeta pegkegmai, pegkegmai, pegkegmai,
umpuamu shinuwama imatu Apajuí tuke pujú, ajumaish tuke
antukbauwa nu chichagtak: “Juwi pujutin minitna nunú!”, DZDMLDJ‫ێ‬
wakata, nunikamin ju nagkaemagmatai mayi.
atak uminkatna nuna iwaintuktajame”, 9੅Nunú aidau Apajuí tuke pujuwa nu

tujutmayi. ekeemtainum eketun emematainak, eme


2੅Nuna taig, Wakaní Pegkeji mina anentus see tuinak imatjiagtai, 10੅YHLQWL‫ێ‬
egkemtujuamtai diikman, wainkabiajai cuatro apu aidau pekajaidaushkam
QD\DLPSLQXP$S~HNHHPWDLMLXPLNEDX‫ێ‬ tikishmajag, ekeemtainum eketu tuke
num makichik ekeemtatman. 3੅Nunú pujuwa nuna emematuinak, dita
eketa nuna niimeg, kaya dekas pegkeg atsejuinakbaun kuwakí jukiag niina
akik diamante tutai, tikich kaya emtin aputuinak:
cornalina tutai aina imanuyi. Nunú 11 “Apuh, ameketme eme anentsá

eketa nuanuí, pagki wajae tutayama emematam amainmek,


nunin kaya esmeralda tutai pegkeja senchigtinaitam ibau asam.
iman etsantug tentea amayi. 4੅Nunú Wagki ame ashí wají aidauk
ekeemtaiya nunak, veinticuatro najankauwaitme,
ekeemtai aidau tentea amayi, nuanuí amek wakejusam najankau asamin,
veinticuatro apu aidau jaanch dekas ame wakegamunmag ainawai”,
pujun nugkuinaju, atsejutai aidaunash awajiagmayi.
ayatak oronak atsejaku pekabiagmayi.
5੅Nuniamunum ekeemtai ejapeen puja Uwig

5
nuwiya jiiniagmayi peem aidau, chaajip 1੅Wainkabiajai
ekeemtai ejapena
aidau, chichaamu aidaushkam. Nunú pujaunum eketa nunú, uwejé
ekeemtai emtin siete jii ekemagbau untsujin makichik papí mai yantamejai
amayi, duka Wakaní Pegkeji sieteya agagbau, sieteya imania achiamun takus
imajin niimtinai senchijin iwainauwa ekeemtatman. 2੅Nuniai wainkabiajai
nuuwai. 6੅Nuigtushkam ekeemtai emtin PDNLFKLNQD\DLPSLQPD\DDHQWVVHQFKLJ‫ێ‬
nayantsa numamtin vidrio੆a saawiya tin senchi untsumak: “¿Yaita dekas
iman wajas amayi. imanush, juna kuwajug papiin
Nuigtú ekeemtai ejapeen awa nunak atimainush?” tusa iniimtatman. 3੅Tujash
cuatro iwaaku aidau, ukuujin tuja nayaimpinmayagkesh, nugkayagkesh,
emtinish kuashat jii ajamu aidau, nuna nugká initkeniagkesh nu papiin ujaká

a¬4.6 “Vidrio” tawa duka botella saawiyama nuninai.


453 ,ZDLQDNEDX੄5੄6

diimainuk atsusmayi. 4੅Nunú papiin chau, ekeemtai ejapeen awa nuna


ujaká diis augmainuk atsau asamtai, cuatro iwaaku aidau, apu aidaujai ashí
wika senchi buutbaijai. 5੅Nuniai apu tenteawag pampainak, 12੅senchi jiikag
DLGDXSHNDMDQXZL\DPDNLFKLNFKLFKDJ‫ێ‬ kantamainak:
tak: “Buutipa, David apu we inamajakua “¡Uwig maamu aajakua,
imana nu, Judanmaya León tutaya nunú QXXZDLGHNDVZDJDDNXVHQFKLJWL‫ێ‬
depetmake. Nuniku asa niiyai ju papí nuk, wiyakuch, yacha,
sieteya imania achigbauwa juna ukuitug eme anentsá diitai, ememattai, tuke
ujamainuk”, tujutmayi. kantamjutai atinuk!” wajagmayi.
6੅Takui diikman wainkabiajai, 13੅1XLJW~DVKtQDMDQNDPXQD\DLPSLQ‫ێ‬

PDNLFKLNXZLJPDDPXDDMDNXDQXPDP‫ێ‬ maya, nugkanmaya, nugká initkenia,


tin, ekeemtai ejapeen cuatro iwaaku nayantsanmaya, nuigtú ashí wají nui
aidau, nuigtú apu aidau pekaja nu ayaa dushakam kantamainak:
ejapeam wajattaman. Duka siete “¡Ekeemtainum eketa nu, Uwigjai
kachují, nuigtú siete jii ajibi. Nu jii aina senchigtina ibau asamtai,
duka iwainawai, Wakaní Pegkeji sieteya eme anentsá kantamjuinaku,
imajin niimtinai senchijin iwainauwa tuke ajumaish ememattai atin atí!”,
nu, ashí nugkanum ishiakbauwa nuna. awajuidaun antukbaijai.
7੅Nu uwija nunú, ekeemtainum papiin 14੅Aatus imatjiagtai cuatro iwaaku

uwejé untsujin takus eketa nuna niimtin aina nu aiinak: “Aatus atí”,
jegantun jujukmayi. 8੅Nuna papiin tiagmayi. Tiagtai veinticuatro apu aina
jukimtai, cuatro iwaaku aina nunú, nu tikishmag batsamsag, HPHPDWLDJ‫ێ‬
veinticuatro apu aina nujai Uwijá emtin mayi ajumaish tuke pujutna nuna.
tikishmajagmayi. Nunú aidauk awattai
arpan, copa ayatak orok najanamunum Uwig sieteya imania papí
incienso aimjamun ashí takuinaku achigbaun ukuitug ujakbau

6
agmayi. Nu inciensowa duka, Jisusa 1੅Nuniai papí achigbauwa nuwiyan

nemajuidau Apajuí augbauwa nuna makichik Uwig ukuinkabi, dutiktai


iwainabi. 9੅1XQLQDN\DPDMDPNDQWDP‫ێ‬ cuatro iwaaku aina nuwiya makichik
tain kantamainak: ipamat wajukeama imatuk: “¡Tantá
“Ameketme aanú papí jukim, diistá!”, tujutmayi. 2੅Takui diikman
achigbau aina nu ukuitmainmek. makichik caballo puju, tuja aents nui
Wagki amek maamu aajakú asam, entsatkauk makichik nagkin takus
amina numpem ukajuitam duwi, ekeemtatman wainkabiajai. Duka
ashí aents nugkanmaya shuwin, makichik atsejutai susamuyi, dutikamu
puju, yagkú, jegkemtin aidauti, asa ni depetmakuyi, nuigtushkam nigki
tikich chicham chichaaku aidauti depetmaktinuyi.
ayamkagtukuitme Apajuinu 3੅Nu nunikmatai jimaja ju achiamun

atinme tusam, Uwig ukuinkabi. Dutiktai cuatro iwaaku


10 nuigtushkam apu ekagtim, aina nuwiya jimaja nu chichagtak:
Apajuin takagsatnume tusam “¡Tantá diistá!”, tujutmayi. 4੅Tujutkui
sacerdote ekagtuku asamin, jegantan diikman caballo kapantun
nugkanum inamjattaji”, wajagmayi. wainkabiajai. Nui entsatka nuna espada
11੅Nuna takui diikman, QD\DLPSLQ‫ێ‬ esagman susabi, ashí aents aidaun
PD\DDHQWVGHNDSDWDVKGHNDSDPDLQ‫ێ‬ maanimitkati, dutikainam pempé
,ZDLQDNEDX੄6੄7 454

pempeentunikiag maanidau asagmatai 12੅Nuna tusa idayak, seis achiamua


nugkanum agkan batsatbauk atsutí tau nuna Uwig ukuinkabi. Dutikakui
asa. diikman senchi uujun wainkabiajai.
5੅Nuigtushkam kampatuma nu Imaniamunum etsag shiig bukusea
achiamun Uwig ukuinkabi. Dutiktai kayushkijai betek wajasmayi, QDQWXVK‫ێ‬
cuatro iwaaku aina nuwiya kampatuma kam kapantu numpajai betek
ju untsujuk: “¡Juwi tantá diistá!”, wajasmayi. 13੅Yaya punkau aidaushkam
tujutmayi. Tujutkui jegantan diikman nugkanum kakeyagmayi, yujagké
caballo bukusean wainkabiajai. Nui nejeen dase senchi dasentak pegam
entsatkauk kijin dekapatain takakuyi. kakegama numamtuk. 14੅1D\DLPSLVK‫ێ‬
6੅Nuniamunum nu cuatro iwaaku aidau kam megkaekabi, papí ninuja jutayama
ijuna nuna ejapenia chichaak: numamtuk. Ashí muja aidauk, ajuntai
“Makichik tsawan takasbauwai aidaujai pachimdagak patamsabi.
makichik kilo trigon jukiagtinai, tuja 15੅Imanitai nugkanmaya apu aidauk

makichik tsawan takasbauwai waanum waigkag, nuigtú mujanum


kampatum kilo cebada suwam agtinai. kaya muun ayaunum uumkag, aents
Nu dutikakmesh aceite, umutai vino eme anentsá diitai aidau, wiyakuch
aina duka emeskaipa”, timayi. aidau, suntajan apuji aidau, kuashat
7੅Nuna timatai cuatro achiamua nuna aentsnum inamin aidau, inaku waitkatai
Uwig ukuinkabi. Dutiktai cuatro iwaaku aidau, agkan batsamin aina nujai
aina nuwiya cuatrowa nu untsujuk: “¡Juwi ijunjag batsamsag 16੅mujan, kaya aidaun
tantá diistá!”, tujutmayi. 8੅Nuna tujutkui chichajuinak: “Waamak yutujatuam
jegantan diikman caballo yampia wajas uujatkakia, Apajuí nayaimpinum eketa
wajaun wainkamiajai. Nui entsatkauk Jatai au waipakai, Uwig suwimkan sujamsai,
daagtinuyi. Nuna pataetakuyi jakau 17੅\DPDLNQLNDMHNiVXZLPNDQVXNDJWXV‫ێ‬

wakaní batsamtaiya nu. Caballonum tina duka tsawantak jegae, makichkish


entsatka nunak, ashí aents nugkanmaya yamaik suwimkanak uwemtumain
aina nuna jimaitukjiya nuna jimaitukjin ainatsui”, wajagmayi.
maanimtikak, nujantai ijinak, jatá susa
ijinak, kuntin kajen nugká batsata nuna Israel aents aidau uchijí wegantu
ayujak ijinati tibauyi. aidaunmaya nijayin agatkamu

7
9੅Juna dutika idayak, cinco achiamua 1੅Nuigtú cuatro nayaimpinmaya
nuna ukuinkabi. Dutikakui diikman aents aidau, makí makichik kanajag
wainkabiajai, altar tutaya nuna nugka najatamu aina nui ijuntatman
nugkaan, Apajuí chichamen etsegtin wainkabiajai, dase nugkan, nayantsan,
maamu aidau wakaní ijunas, 10੅senchi makichik numinakesh umpugkái tusag
untsukag: “Apuh pegkegmah, GHNDVNH‫ێ‬ kuitamainak. 2੅1XLJWXVKNDPZDLQNDELD‫ێ‬
num chichauwah, ¿wajupa asamea iina jai tikich nayaimpinmaya aents etsá
mantamawajua dusha suwimkash jiintainia minak, sello Apajuí tuke
susattame?” awajiagmayi. 11੅Nuna pujuwa nudaun takusá minis, cuatro
imatuidaun jaanch puju aidaun tinamak nayaimpinmaya aents aidau nugka,
chichajak: “Ayamkujum machik tsawan nayantsajai emeskata tusa senchi
dakastajum, tikich aidaunash atumin susamu ijuna nuna, senchi untsuká:
mantamawajua dutiksag mai mainakua, 3੅“Yamaikik nugkak, nayantsak, numi

ashí maawagtina duka jegatsui”, timayi. aina dushakam emeskaigpajum. Iina


455 ,ZDLQDNEDX੄7੄8

Apajuiji inake aina nuna nijayin eke ememattai, yacha, see tutai, eme
sellowai ijuasjinkik”, timayi. anentsá diitai,
4੅Tusa tabaunum: “Ashí Israela uchijí senchigtin, senchia ibauk atin atí.
wegantu aidau dekapamak, ciento ¡Aatus atí!”, wajagmayi.
cuarenta y cuatro mil aidau nijayin selló 13੅Nuna tiagmatai, apu pekaja nuwiya

awakamu ainawai”, tabaun antukbaijai. makichik chichagtak: “Pujun nugkuaju


5੅Dutikamu aidauk: aina aush ¿ya ainawa, tuwiya
Judá wegantunmaya doce mil, kaunkaje?” tusa inintsabi. 14੅Tujutkui:
Rubén wegantunmaya doce mil, “Apuh, ame dekam jama” tibaijai. Tai ni
Gad wegantunmaya doce mil, chichagtak: ´-XNDVKLLJVHQFKLZDLWNDV‫ێ‬
6 Aser wegantunmaya doce mil, bau aina nunú, Uwijá numpeen
Neftalí wegantunmaya doce mil, jaanchjin nijakag ibau puju emakaje.
Manasés wegantunmaya doce mil, 15 Nuniku asag Apajuí ekeemtaijiya
7 Simeón wegantunmaya doce mil, nuna emtin ijunas, jega Apajuí
Leví wegantunmaya doce mil, ememattaiya nui
Isacar wegantunmaya doce mil, kashi tsawaijai takajuinawai.
8 Zabulón wegantunmaya doce mil, Nuniau asagmatai, ekeemas inama
José wegantunmaya doce mil, nu ditanak kuitamkattawai.
Benjamín wegantunmaya doce mil 16 Dutikamu asag nujantaish,

aina nunú agmayi. kitakaish, HWVDVXNXLQDPVHHPD‫ێ‬


kugkesh waittsashtin ainawai.
Pujun nugkuinaju aidau kuashat 17 Apajuí ekeemtaiji ejapeen puja nui,
tuwakagbau Uwig waja nunú,
9੅Juna ashí wainkan niimkaman, aents uwijá kuitamin uwigjin
$SDMXtHNHHPWDLSXMDPXQXP8ZLJVKD‫ێ‬ kuitamama numamtuk,
kam nui ayaumas waja nuna emtin, yumi pujutan sukagtina nuna
NXDVKDWDHQWVGHNDSDWDVKGHNDSDPDLQ‫ێ‬ amitnai.
chau, ashí nugkanmaya aents aidau, Tuja Apajuí ditá negaikijinak
ditash chichaaku aidau jegkemtin, ujugtuktinai”, tujutmayi.
shuwin, puju, yagkú aidau jaanch pujun
nugkuaju aidau dukan takuinasua Siete achiamua nuna Uwig
ijunaidaun wainkabiajai. 10੅Nunidau, ukuitkamu

8
ashí pampaajag senchi untsumkag: 1੅Nu nunikmatai, siete achiamua
“¡Jutii Apajuiji ni ekeemtaijin eketa au, nuna Uwig ukuinkabi, dutikamtai
Uwigjai jutiinak uwemtijamjaje!”, nayaimpinmag bitat wajas asabi
wajagmayi. jimaituk hora tumain. 2੅Nuniamunum
11੅Nuniai nayaimpinmaya aents aidau wainkabiajai siete nayaimpinmaya aents
HNHHPWDL\DQXQDWHQWHDZDMDLGDXVK‫ێ‬ aidau, Apajuí eketbaunum ayaumas
kam, apu aidaush, cuatro iwaaku aina wajaidaun, nuna siete trompetan
nujai, ekeemtai emtin ashí tikishmajag tinamkagmayi. 3੅1XQLDLWLNLFKQD\DLP‫ێ‬
tsuntsumawag, nijayin nugkan antig pinmaya aents, yukunta nunin ayatak
pujusag Apajuin emematuinak: orok najanamun takus, altar ayatak
12 “¡Dekaske aatus atí! orok najanamunum jegan wajasmayi.
,LQD$SDMXLML\DGXNDWXNHSHJNHJ‫ێ‬ Nunikmatai kuashat incienson nui
num chichagtai, chimpijuabi, nunú incienson Apajuí
,ZDLQDNEDX੄8੄9 456

aentsji aidau Apajuí augbaujiya nujai wajasagmayi. Nunik kampatum hora


pachimag apeati tusa. 4੅Dutikamtai kashi tsawaishkam etsanchagmayi.
nayaimpinmaya aents takakbauwa nui, 13੅Nu nuniku ai wainkabiajai nuniakun

incienso, nuigtú Apajuí aentsji aidau antukbaijai, makichik ukukuí੆b nayaimpi


Apajuí augbaujai auk, ijumnag bukuiti ejapeen nanaak minis, senchi untsumak:
Apajuí eketbaunum wamayi. 5੅1XQLDPX‫ێ‬ “Ae, ae, ae, shiig ishamain atatui nugká
num nayaimpinmaya aents, nunú batsataina nudauk, kampatum eke
apeamu keettaman incienso jutainum trompetajin umpuinatsu nunú umputai”
aimak juki, nagkimá nugká ajapabi. wajattaman.
Dutikamu nugkanum iyautai ipamat,
chaagpijai tuutainai nugkashkam Cincoa ju trompeta umpuagbau
ugmayi. 6੅,PDWLDJWDLVLHWHQD\DLPSLQ‫ێ‬
9
1੅&LQFRDQXWURPSHWDMLQXPSXDJPD‫ێ‬

maya aents aidau, siete trompetan takus tai, nayaimpinmaya makichik yaya
LMXQXVKNDPXPLQLDJPD\LXPSXDMDJWD‫ێ‬ nugká iyaittaman wainkabiajai. Nuna
tus. susabi yawin, waa muun ishamain
7੅Nagkamchak makichik trompetan akagu epenbaun ujaiti tusa. 2੅Dutikam
umpuagmayi, dutikamtai bichan, jii waa muun ishamain akagu epenbaun
numpajai pachimjamun nugká nagkimá ujaimtai, DMDWVDMXWNDXDSHDPEXNXLWX‫ێ‬
ajuabi. Dutikamtai nugkanak jimaituk wama imanik bukuiti jiinmayi, imaniak
amaisattak ashí numi aidaun, dupa etsanak suwe awajsabi, daseshkam
samekbau aidaujai apekmayi. nunú bukuita ibauk wajasmayi. 3੅Nunú
8੅Nunikmatai jimaja ju trompetan bukuita nuwiya manchi jiiniagmayi,
umpuagmayi, dutikamtai makichik duka titig ijujatbau najamama iman
PXMDPXXQWDLPDQNHJDXQQD\DQWVD‫ێ‬ senchimtikamu agmayi. 4੅Tujash
num nagkimá ajugmayi. Dutikamtai nugkanum numi, dupa samekbau aidau
nayantsan jimaitukjin amaisattak ayaa duka ijinawaigpajum, ayatak aents
numpa wajasmayi. 9੅Nuniku asamtai Apajuinuchu aidau nijayin selló
namak nayants batsamin aidauk awajkashbau aina nu ijutajum. 5੅Aents
jinawagmayi, lancha nui ayauk ashí ijuakmesh mautak maawaigpa, ayatak
esakagmayi. ijuta, dutikam cinco nantui najaimá
10੅Kampatuma nu trompetan umputai, pujuagtinme, timayi. Tibau asag
nayaimpinmaya makichik yaya muun aentsun ijubi, dutikawajam titig
keeká japiinak, namak aidau, yumi LMXMDWEDXQDMDLPDWLDLPDQLNQDMDLPDJ‫ێ‬
pukuni jiinin aina nuna jimaituken mayi.
amaisattak iyagmayi. 11੅Nunú yayak 6੅Imanik waituinak dita jamainun

Yapau daagtinuyi, nunin asa yumi aina egainakush igkugchagtinuyi.


nuna jimaitukjin amaisattak yapau 7੅1XQ~PDQFKLDLGDXNFDEDOORPDDQLW‫ێ‬

awajsabi. Nuniku asamtai kuashat aents num wegagtatak uminas ijunama


nuna uwajajuk jinawagmayi. imanik amayi, ditá buuken atsejutai
12੅Nunikmatai cuatrowa nu trompetan oroa iman ajiagmayi. Yapig aentsú
umpuagmayi, nunikmatai etsa, nantu, yapijai betekmamtinuyi. 8੅Intashishkam
\D\DDLQDGXNDMLPDLWXNMLQDPDLVDJWD‫ێ‬ nuwan intashijai betekmamtinuyi, untsu
tak besekagmayi, besekaja nunisag suwe nai leogka naiya iman agmayi. 9੅Iyashig

b¬8.13 “Ukukuí” tawa nunak tikich agagbaunmag “nayaimpinmaya aents” tawai.


457 ,ZDLQDNEDX੄9੄10

jijua iman anugjamuyi. Nanamkushkam nuna amaisattak jinawagmayi. 19੅&DED‫ێ‬


kuashat carro caballo tupikaku japitai llo aidau senchijig wenin, ujukenish
maaniamunum shimak tutugtuwama ajiagmayi. Ujukeg dapí buukega nunin
imatmayi. 10੅Ujukeg, ijujattajishkam asagmatai duwi aentsnak kajeebi.
titigdaujai betekmamtinuyi, duwi 20੅Tujash tikich aents nu caballo

aentsun iju cinco nantui waitkasti tusa weniinia jiina duwi jinachu aidauk, ditá
senchimtikamuyi. 11੅'LWiDSXMLJQD\DLP‫ێ‬ pujutji pegkegchaunak yapajitsuk,
pinmaya aents waa muun ishamain wakan pegkegchau aidau ememattanash
akagaunum puja nuuyi. Nuna daajig idaitsuk, dita dakumká najanamu oro,
hebreo chichamnumag “Abadón” tutai, jiju plata, bronce, kaya, numi aina nuna
untsu griego chichamnum “Apolión” emematiagmayi. 7XMDVKGXNDZDLQPDW‫ێ‬
tutaiyai. nakesh wainmachu, antutnash antuchu,
12੅Aatus nagkaemakmayi ukukuí wekaetanash wekaemainchau aina
nagkamak “ae” tibauwa duka. Tujash nunin aig. 21੅1XQLGDXDVDJPDJNDJWXW‫ێ‬
eke juwakmayi ukukuí jimaja juna nash, wawejattanash, tsanijimtanash,
ishamain nagkaemaktatui tusa “ae” kasamtanash idaichagmayi.
tibauwa nu uminkatin.
Nayaimpinmaya aents papí piipich
Seisa ju trompeta umpuagbau ujaká takakbau

10
13੅Seisa nu trompetajin umpuagmayi, 1੅Tikich nayaimpinmaya aents
nuniamunum Apajuí emtin altar ayatak senchigtin yujagkim ijiam,
orok najanamu, cuatro uwaetukbauji aja buukenig pagki wajae tutayama iman
nuwiya chicham jiinun antukbaijai. tenteamu, yapishkam etsajai betek
14੅1XQLDNQD\DLPSLQPD\DDHQWVWURPSH‫ێ‬ etsantu, kagkajig jii kegak tuputuwama
tan umpuaja nuna chichajak: “Namak imanik akaetatman wainkabiajai.
Eufrates tutainum nayaimpinmaya aents 2੅Takakuyi papí piipichin ujaká, nawe

cuatro jigkajam ijuna au atiata”, timayi. untsujiya nunak nayantsanum najama,


15੅Nuna tutai cuatro jigkajam ijuntatman menajiya nunak nugká najama wajabi.
atiabi, ditanu hora, tsawan, nantu, 3੅Nunik senchi untsumak chichaamujig,

mijan umintai nunikti tibau jegau león shinak wajukeama imatmayi. Nu


asamtai, duka jimaituk ejesattak aents untsumak nagkanaig sieteya imania
nugká batsata nuna ijinati tibauwayi. LSDPDWZDMXNHDLPDWXNQXQ~XQWVXPND‫ێ‬
16੅Maaniatatus suntag caballonum munak imatiksag betek dakumkagmayi.
shimauk doscientos millones awai 4੅Nunú siete ipamat nuna dakumkag

tabaun antukbaijai. itatkagmatai, agagtasan uminai,


17੅Juna tikima paan wainkabiajai, nayaimpinmaya chichagtak: “Siete
caballonum entsatkau aidauk, maaniaku ipamat tiaja duka agatsuk imá amek
nugkutai detsepeen jiiya iman kapaaku, aneaku atá”, tujutmayi.
zaɹrowa nunin wigka, tuja azufreya 5੅7XMDQD\DLPSLQPD\DDHQWVQD\DQWVD‫ێ‬

nunin yagkú ajiagmayi. Caballo buuké num najami, nugkanmash najama


aidauk ikamyawa buukega nunin wajaun wainkag nu, uwejé untsujiya
agmayi, tuja weninia jiniagmayi jii, nuna nayaimpinmanini takuibi. 6੅Nunik,
bukuitamu, azufre aatus. 18੅Jujú jii, Apajuí tuke puju nayaimpin, nugkan,
bukuitamu, azufre nuna weniinia nayantsan, ashí nui ayaa nunash
jinaina duwi, aents aidauk jimaitukea najankauwa nuna adayas: “Yamaik
,ZDLQDNEDX੄10੄11 458

tsawantak jegau asamtai, ni Apajuí awemattajai, jaanch wake besemag


dutikatjai tibauwa nu jegatí, tusa pujaku nugkutain nugkug yujasag, mil
dakamuk atsuttawai, 7੅sieteya nu doscientos sesenta tsawantai mina
trompetan umputai, $SDMXtQLGXWLNDW‫ێ‬ pachitus etsegkatnume tusan.”
nujin ii dekaachbaun, niina etsegtin 4੅Nunú jimag mina etsegtujiagtata

aidaunum tiuwa duka uminkattawai.” duka, jimag numi olivo tutai, nuigtú
8੅Nayaimpinmaya chichaamun jimag candelero tutai nugká Apujiya
antukag duke ataktú awentsag aujtak: nuna emtin ijuna nuuwai. 5੅Duka
“Nayaimpinmaya aents nayantsanum makichik aentskesh emesjata tamak,
najama, nugká najama papí piipich ditá weninia, jii jiinak ashí shiwaji
ujakbaun takus waja nu jegantam papí aidaunak apeká ijinmayi. Nunisag
jujuktá”, tujutmayi. 9੅Tujutkui jegantan: jinawagtatui tikich nuna emesjatatus
“Papí sujustá”, WXVDQVHJDLQLFKLFKDJ‫ێ‬ wakegaushkam. 6੅Ditak senchijí
tak: “Jukita, nunikam yuwata. :HQLPL‫ێ‬ ajiagmayi nayaim epenmainnum,
nig dapá yumiji yumintsak wajapakna Apajuí chichame chichagkagtuinak
iman dekapjattame, tujash wakeminig yujasag yumi yutujai tusag kampatum
yapau egkeattame”, tujutmayi. mijan jimaituk epenmainnumash, yumi
10੅Tujutkui, nayaimpinmaya aents papí numpa emamainnumshakam, nuigtú
piipich takakbaun jukin yukaman, dapá aents aidaun wajupa imania jatan susa
yumiji yumintsak wajaknama imanun waitkastasaya wakegawa, QXGXWLNPDLQ‫ێ‬
yuwabiajai, tujash yuwá ai wakejuí numash senchijig ajiagmayi.
yapau awajtusmayi. 11੅Nuniai ni 7੅Nunik dita chichagkagtamujin

chichagtak: “Ataktú awentsamek ashimkagmatai, waa muun ishamain


etsegkata, Apajuí ashí nugkanmaya akagaunmaya kuntin muun jiina nunú
aents ditash chichaaku aidaun, MHJNHP‫ێ‬ ditajai maaniatnuyi, nunik ditanak
tin, shuwin, puju, yagkú aidaun, nuigtú depetuk mai maawagtinuyi. 8੅Nuna
ashí apu aidaunash tawa nu”, iyashí aidauk yaakat dekas eme anentsá
tujutmayi. diitaiya nuna ejapeen tepeagtinuyi, iina
Apuji Jisukristun achijag maawajua nui.
Mil doscientos sesenta tsawantai, Nunú yaaktak “Sodoma”, nuigtú
Apajuí chichamen jimag aents “Egipto” tutayai ditá pegkegchauji
etsegkagtinai tibau pachisa. 9੅Ashí nugkanmaya aents ditash

11
1੅Nuna tujuti, makichik tagkan chichaaku, jegkemtin, shuwin, puju,
dekapatia nuninun sujusá: yagkú aidau kaunkag, iyashinak
“Wetá, nunikam jega Apajuí emematku ukutsuk, kampatum tsawan jimaituk dii
ijuntaiya nu, altar puja nujai dekapata. batsamtiagtinuyi. 10੅Nuninak ashí
Dutikakum dekapagta wajupa aentsua nugkanmaya aents aidauk shiig aneas
QXLXWVDQDZDMDVK$SDMXLQDVKHPHPDWXL‫ێ‬ dakujuinak, pempeentunikiag
nawa nu. 2੅7XMDVKMHJD$SDMXtHPHPDW‫ێ‬ anenjauch wajichin sudayagtinuyi.
taiya nuna agaajig dekapatsuk idaisata, Wagki nu jimag Apajuí etsegtin aina
GXNDMXGLXFKXDHQWVDLQDQXLGDLWXVEDX‫ێ‬ nunú chichagkagtiagtai, WXWLWDJGHNDSH‫ێ‬
wai. Dutikamu asamtai yaakat jakú asag.
pegkegma nunak cuarenta y dos nantui 11੅Tujash kampatum tsawan nuigtú

batsamtusag, QDMDNDJWVDtEDWVDPWLDJWD‫ێ‬ jimaituk nagkaemai, Apajuí mayai


tui. 3੅Nuniakui wi jimag aentsun susam ataktú nantakiagmayi, QXQLNDJ‫ێ‬
459 ,ZDLQDNEDX੄11੄12

matai nuna wainkaju aidauk shiig nuigtú pegkegchau takasbauji aidau


senchi ishamiagmayi. 12੅Imaninai diigsam kajekam suwimak
nayaimpinmaya senchi untsuká: “Juwi susatnaitam duka, yamaik
wakatajum”, timayi. 7LPDPDL\XMDJPL‫ێ‬ tsawantak jegae.
num pachiinak ashí ditá shiwajish 1XLJW~DPLQDLQDNHPFKLFKDPMX‫ێ‬
wainainaig wakagmayi. 13੅Nunik dita min etsejujakú aidau, ashí amina
yakí wegagtai nugka senchi ugkabi, nemagtamin aidau,
imaniak kuashat jegan yumpuagmayi, aminash ajantus diigbau aidau, eme
imatikau asamtai siete mil aents anenchatai, tuja eme anentai
jinawagmayi. Tikich aents eke aidaush
jakachaju aidauk senchi ishamkag, akiktinaitam dushakam jegae”,
Apajuí nayaimpinum pujuwa nuna wajagmayi.
emematiagmayi. 19੅7XMDMHJD$SDMXtHPHPDWWDLQD\DLP‫ێ‬
14੅Ukukuí jimaja juna ishamain pinum awa nunú ujanmayi. Nunikmatai
nagkaemaktin asamtai “ae” timawa kajun arca tutai chicham apakbau
duka aatus nagkaemakmayi. Nuniai aajakua nu, jega Apajuí ememattain auk
kampatuma nu ishamain nagkaemaktin paan wainnabi. Nuniamunum amayi
asamtai ukukuí “ae” timawa nu peem aidau, chaajip, ipamat aidau,
waamak jegantinuyi. ugbau, senchi bicha kakegainamujai.

Sieteya nu trompetajin umpuagbau Kuntin muun kajen nuwan


15੅6LHWH\DQXWURPSHWDMLQXPSXDJPD‫ێ‬ wantintukbau

12
tai, nayaimpinmaya senchi pampajag: 1੅Nayaimpinmaya wainchatai

“Ashí nugkanmaya inamaina duka wantintatman wainkabiajai:


yamaik iina Apajuijinu, niina uchijí Makichik nuwa, etsa etsantama imanun
Kristua nudau wajasé. nugkuaju, doce yaya batsakbaun
1XQLNXDVDPWDLQLJNLWXNHLQDPWL‫ێ‬ atsejaku, nantunum najama wajattaman.
nai ajumaiya duwish”, ZDMDJ‫ێ‬ 2੅Ejamtin asa, uchigmaktakamá

mayi. najaimak senchi buutmayi.


16੅Imatiagtai veinticuatro apu aidau Apajuí

emtin pekajuidaushkam, tikishmajag Kuntin muun kajen kapantu


tsuntsumawag nijayin nugkan antig 3੅Nuniai tikitchakam nayaimpinum
pujusag Apajuin emematuinak: wainchatai wantinkabi: Kuntin muun
17੅“Apu Apajuí ashí senchigtinuh, kajen kapantu wajakin, dapi niimtin,
ametme tuke pujumek, yamaishkam siete buuktin, diez kachují ajamu, makí
pujau, atakea duwishkam tuke makichik buuké aina nuwig atsejutaiji
pujutnumek, duwi see tuinaji. ajiagmayi, 4੅ujuken nayaimpinmaya
Wagki ame dekas senchigtinaitam yaya aidaun jimaitukjin amaisattak
duka iwainmamkam, amainun tajak juki nugká akakekmayi.
yamaik amek inamjatasam Nunik nuwa uchigmaktatus puja nuna
nagkamaume. emtin wajanmayi, uchi yamá akiinunak
18 Nuniau asamin ashí nugkanmaya yuwatatus. 5੅Nuniai nuwak aishmagkun
aidauk kajejaje, uchigmakmayi, ashí nugkanum niina
tujash ame jakau aidau inanjam dita senchijijai inamtina nuna. Tujash
nugká pujusag magkagtuinak, uchijinak jukiag Apajuí eketbaunum
,ZDLQDNEDX੄12੄13 460

iwakagmayi. 6੅Dutijuam nuwak, Apajuí


mil doscientos sesenta tsawantai pujusá Kuntin muun kajen nuwa ainjamu
yumainun uwegshunum umigkauwa nui 13੅Kuntin muun kajen nugkanum
tupikakmayi. ajapamu asa, nuwa uchin uchigmakua
7੅Nu nuniku ai nayaimpinum Apajuí nuna ainmayi. 14੅Dutiktai Apajuí nuna
pujutain, nayaimpinmaya aentsú apuji nuwan, jimag ukukuí nanape dekas
aina nuwiya Miguel daagtin ashí niina muunta imanun susabi, dutikam nanaak
suntajijai maaniabi, kuntin kajen ashí ni uwegshunum wegak kuntin muun
suntaji aina nujai. 8੅1XQLNDPDDQLDPX‫ێ‬ kajena nuna ukuktí tusa, nui kampatum
num Miguel ni suntajijai kuntin kajen mijan nuigtú jimaituk pujusmatai
ashí ni suntaji aina nunak depetuk, kuitamnaktinjin. 15੅Nunikmatai kuntin
nayaimpinum pujusai tusag jiijá muun kajena nu nuwan amaimainchau
utsagmayi. 9੅Dutikak nunú kuntin kajen dekapeak, weninian yumin jiikí namak
yaunchuk dapi tujakbauwa nu, iwanch muuntan najanabi, nuwan tajak jukiti
tuuta awagmatai, ashí nugkanum tusa. 16੅7XMDVKQXZDQDNQXJNDD\DPMXN‫ێ‬
tsanumá wekaena nunak, ashí niina mayi, nugka ujani kuntin muun kajen
suntajijai nugká ajapawagmayi. \XPLDZHPDPXQDNXZDJHPHJNDN‫ێ‬
10੅Nuna dutikamtai nayaimpinmaya mayi. 17੅Nuna dutikamtai kuntin
senchi untsumak: kajenuk nuwan senchi kajejuk, nuwá
“Yamaik tsawan uminkae, patayí wegantu aidau Apajuí chicham
ni Apajuí niina senchijinig inamak umiktajum tibaun umiinak, Jisukristu
aentsnak uwemtikatna nu, pachis etsegtuina nujai maaniatatus
Kristu inamjatna dushakam. wejibi. 18੅Nunik kuntin muun kajena
Wagki ii yachi aidaunak tsawaish duka nayants uwetus wajanmayi.
kashishkam jutii Apajuiji emtin
tsanumjú wekaenuwe duka jiikí Kuntin nayantsanmaya jiinkimu

13
ajapamu asamtai. 1੅Wainkabiajai kuntin muun
11 Ditak uwig mantamnak numpeen siete buuktin, diez kachují
ukajua duwi, dita tudaujin ajamu nayantsanmaya jiintatman. Makí
bakumamainnak agkanmagawaju makichik kachujinig atsejutai ajiagmayi.
asag, Untsu ashí buukenig Apajuí pegkegchau
tuja uwig takasbauwa nuna chichagbau agatkamuyi. 2੅Nu kuntin wi
etsegtuinak depetmamkaje. wainkag duka, LNDP\DZDMDLEHWHNPDP‫ێ‬
Ditak sapigmakchaje chicham tinuyi, naweg chayú nawega nuninuyi,
etsegku mantamnatnash, untsu wenig leogka weniya imanuyi. Nu
maamash jakagtatus uminas imana nuna tikich kuntin muun kajena
yujaidau asag. nu, niina senchijin, ni inamtaijijai
12 £1XDGXtDVKtQD\DLPSLQXPEDWVDWX‫ێ‬ susabi apumea takastí tusa. 3੅Dutikamua
tigmek shiig aneastajum! nuna makichik buuké jakati tusa
Tujash ¡Wait anentajime nugkanum, awatbauwa nuninun wainkabiajai.
nayantsanum batsatainajum nunak! Tujash nigki esama tsagagmatai, ashí
Wagki iwanch tsawanji wajumak aents nugkanmaya aidauk puyatjukag
juwatka nuna dekau asa, niina nemajiagmayi. 4੅Nuninak, kuntin
senchi kajeká atum pujamunum muun kajena nunú tikich kuntinun
akaetugmakiu asamtai”, timayi. senchimtikau asamtai emematuinak, nu
461 ,ZDLQDNEDX੄13੄14

kuntinnashkam emematuinak: “Juna dutikak ashí aents wainainamunum


depetmainuk makichkish atsawai”, nayaimpinmayan jiin nugká ajuibi.
awajiagmayi. 5੅Nu kuntinnak Apajuí 14੅Nuna dutika tikich kuntina nuna

idaisabi cuarenta y dos nantuí inamak, emtin iwainag takau asa, nugká
ememas chicham shiig pegkegchau batsamin aidaunak tsanubi. Nuniau asa
aidaunash chichaak, $SDMXLQDVKSHJNHJ‫ێ‬ kuntin espadayai tsupikbau aajakú
chaun chichagtí tusa. iwaaka nu dakumkajum najanatajum,
6੅Tibau asa, Apajuin pegkegchau tusa nugkanmaya aents aidaun
chichajak, Apajuí pujutaijin, ashí inagmayi. 15੅Tiajam nuna dakumak
nayaimpinum batsamin aina nuna najanawagmatai, WLNLFKNXQWLQQXJNDQ‫ێ‬
pachisash pegkegchau chichagmayi. maya jiinkiuwa nunú, niina senchijin
7੅Aantsag Apajuí nemajuidaujaish susa mayain egketuk chichamtikabi.
maaniati nuniak depetkati tibauyi. Dutikam nu chichaak: “Ashí aents mina
Nuniak ashí aents nugkanmaya ditash emematjuinachuk kajeam agtatui,
chichaaku, jegkemtin, shuwin, puju, 16੅nuigtushkam ashí aents eme anentsá

yagkú aina nuwish inamjati tusa diishtai, eme anentai aidau, wiyakuch
idaitusbauyi. 8੅Dutikamu asamtai ashí aidau, ujunauch aidau, LQDNXZDLWNDVK‫ێ‬
QXJNDQXPEDWVDWDLGDXNQXQDHPHPD‫ێ‬ tai, inatai aidaushkam nijayin, QXQLDFK‫ێ‬
tiagtinuyi. Uwig maamu aajakua nuna kush uwejé untsujin agatkamu agtinme,
papiijin, pujutan jukitnume tusa, nugka 17੅tuja agatjashbau aidauk, nuniachkush

yama najanamua duwi nagkamas daaji kuntinu daajiya nunakesh takakchauk,


agatkashbau aina nunú aidau. tuja kuntinu daajiya nunú numerowai
9 Ni antutaiji ajamuk antuktinme: agagbaukesh atsugbauk, sujutnash
10 “Dita achiká juwam amainuk, sujumainchau, tuja sumatnash
achiká jukimu agtatui. sumamainchau agtinme”, timayi.
Tuja dita espadayai maam amainuk, 18੅Juwig kuashat unuimat atsumnawai.

espadayai maam agtatui.” Ni dekat ajamuk dekapagti kuntinu


Jujú nuniamunum Apajuí aentsji numerojiya nuna. Duka makichik
aidauk, ZDLWLDPXNDWVXQWDQXQXLPD‫ێ‬ aentsua nuna numerojiyai. Nunú
main ainawai, nuninak emamkemas numerok seiscientos sesenta y seis tawa
pujuinak, Apajuiyai kajinas anentaimain juuwai.
ainawai.
Ciento cuarenta y cuatro mil aents
Kuntin nugkanmaya jiinkimu aidau kantamawagbau

14
11੅Nu nuniku ai, tikich kuntin muun 1੅Nunikmatai ciento cuarenta y

nugkanmaya jiinun wainkabiajai. Duka cuatro mil aents, nijainum


jimag kachují uwigdaujai betekak ajibi, Uwijan daaji, tuja Uwijá Apajiya nuna
tujash chichaakug kuntin muun kajena daaji agatkamu, Uwigjai muja Sión
nujai betek chichabi. 12੅Duka tikich WXWDLQXPLMXQDJZDMDWWDPDQZDLQNDELD‫ێ‬
nayantsanmaya kuntin buuken awatbau jai. 2੅Nuniamunum nayaimpinmayan
tsagajua nuna senchijí susamuyi, antukbaijai, tuna dujaji uutama imatak,
dutikamu asa nugkanum aents batsamin senchi chaajip patak wajukeama
aidaunak: “Nayantsanmaya kuntin imatuinak, awattai arpa awatin aidau
jiinkiuwa nu ememattajum”, timayi. ijunag awatbau wajukea imatun.
13੅Tusa kuashat wainchatain iwainabi, 3੅Imatuinak apu aidau, cuatro iwaaku
,ZDLQDNEDX੄14 462

aina nujai tenteam, Apajuí ejapeen nijayinkish, uwejinkesh agatkamu aina


eketa nuna emtin wajantag, yamajam nunak, 10੅Apajuí senchi kajeká
kantamtain kantabiagmayi. Nunú suwimkan suwak, QLLQDDHQWVMLQD\DLP‫ێ‬
kantamtai yamagma nunak makichkish pinmaya aidaush ijunas dii ijunaig,
tikichik unuimamaichagmayi, imá 8ZLMDVKZDMDLJMLLD]XIUHMDLSDFKLPMD‫ێ‬
ciento cuarenta y cuatro mil aents mua nui utsaatnai. 11੅Dita nui waitiaku
nugkanmaya uwemtikamua duke batsatbauk, MLLVHQFKLNHJDNXEXNXLWD‫ێ‬
dekagmayi. 4੅Nunú aidauk makichkish muk tuke kajinkashtinai. Imannum
Apajuijaig kanachagmayi, imá batsamsagtinai kuntin muunta nuna
Apajuinak eme anentus diinak, tuwí emematiaju aidau, nuniachkush
Uwig wegawa nunitaish niijaig kuntinun daajiya nuna nijayin, XZHMLQ‫ێ‬
wekayagmayi. 'LWDNDVKtDHQWVQXJNDQ‫ێ‬ kish agatmamkau aidauk, kashi
PD\DDLQDQXZL\DQDJNDPNXXZHPWLN‫ێ‬ tsawaish makichkish ayamtsuk tuke
jamu ainawai, $SDMXLMDLWXMD8ZLJMDLVK‫ێ‬ waitú batsamtinai.” 12੅¡Apajuí aentsji
kam ijutkau pujustinme tusa. 5੅1XLJWXVK‫ێ‬ aidauk, ichichmamag pujusag utugchat
kam ditak pegkegchaujish atsugbau, waitiamu ataish katsuntan unuimamain
waitjuamujish atsugbau asag, Apajuí ainawai! ¡Nuninak Apajuí chicham
emtin ijudiagmayi. umiktajum tibauwa nunash imatiksag
umiinak, Jisusaish kajinas anentaimain
Kampatum nayaimpinmaya aents ainawai!
aidau etsejuinamu 13੅Antukbaijai nayaimpinmaya
6੅Wainkabiajai tikich nayaimpinmaya untsujuk: “Agagta: Shiig aneasagtatui
aents, nayaimpi ejapeen nanamun, nunú Apu Jisusan umijus jakau aidauk, tuja
ashí nugkanmaya ditash chichaaku \DPD\DMXZLQDJNDPDVMDNDXDLGDXVK‫ێ‬
aidau, jegkemtin, shuwin, puju, yagkú kam.” Nuna tutai, Wakaní Pegkeji
aina nuna ujaktinuyi, yamajam chicham chichaak:
tuke atina nuna. 7੅Nunik senchi “Dekaske, dita takaak waituina nunak
untsumak: ´$SDMXtLVKDPVDMXPHPHPDW‫ێ‬ ayamsagtatui, QXQLQDNVKLLJDQHDVDJWD‫ێ‬
tajum, ni aents pegkegchau aidaun tui dita takasbaujin akiinam.”
suwimkan susatna duka hora jegau
asamtai. (PHPDWWDMXP$SDMXtQD\DLP‫ێ‬ Nugkanmaya juwaamu
pin, nugkan, nayantsan, yumi pukuni 14੅Niimkaman wainkabiajai yujagkim
jiinaidaunash ashí najankauwa nunú”, pujunum, Apajuí Uchijiyaitak
timayi. Aentsmaga Akiinau aajakua numamtin,
8੅Tai nuna ukujin patatkau tikich atsejutai oro najanamun atsejaku, ajak
nanaak minis: “¡Yaakat Babilonia juutai hoz tutain shiig etsa etsaké
muunta nunak tsaikaje, tsaikaje! ¡Ashí awajsamun takus ekeemtatman.
nugkanmaya aidaunak ni pegkegchau 15੅Nuniai jega Apajuí ememattainmaya

takaamujiya nuna takamtikak, apajimtai makichik nayaimpinmaya aents jiinki,


aina nu umigkatajum tusashkam nunú yujagminum eketa nuna senchi
jintinkagtuau asamtai!” wajabi. untsuká: “Pai, yamaik tsawantak jegae,
9੅Nuniai kampatuma dushakam nugkanmaya ajak aidau uminag
nanaak minis senchi untsumak: “Kuntin tsamakaja au juuktá”, timayi. 16੅Tama
muunta nuna emematuk, nuniachkush yujagminum eketa nunú nugkanum
dakumkamua nunakesh emematak jegaa, hozjijai tsupig ajaknak juukmayi.
463 ,ZDLQDNEDX੄14–16

17੅Dutikamtai jega Apajuí ememattai Amek ashí nugkanmaya aina nuna


nayaimpinum awa nuwiya, tikich Apujiyaitme.
nayaimpinmaya aents dushakam hoz 4 Apuh, ashí aents aidauk aminak

shiig etsa etsaké awajsamun takus HPHDQHQMDPDVHPHPDWMXSDLQD‫ێ‬


jiinkibi. 18੅Nuniai tikich nayaimpinmaya wai,
aents, jii ekemamainnum senchijí ajamu wagki imá amek pegkejam asamin.
altarnumia jiinkibi. Nunik hoz Iman asamin ashí nugkanmaya
etsakamun takaka nuna senchi untsuká: DLGDXNNDXWMDPDNHPHPDWMDELDJ‫ێ‬
“¡Hoz etsakamu takakam duwi uva tatui,
tsamakaja aanú tsupijam juuktá!”, wagki ame dekas pegkeg dutikam
timayi. 19੅Tima nayaimpinmaya aents nunak ashí dekagmaidau asag”,
hozan takusá wajaushkam, nugká uva wajaagmayi.
tsamakun tsupig yajuak, uva dajaja 5੅-XQDWXVDLQDJQDNDJPDWDLQLLPND‫ێ‬

ijutainum chimpiabi ijunjati tusa, duka man, nayaimpinum jega Apajuí


Apajuí suwimkaji ishamaina nuna ememattainum tesamu shiig pegkejam
iwainabi. 20੅Uvanak yaaktan ukumtikiag tutaiya nu ujankui, chicham umiktin
ijujagmayi, tuja uva ijutainmaya numpa kayanum agagbau aun wainkabiajai.
betsak caballo weniya aatus amugmayi. 6੅Nunik ujanmatai siete nayaimpinmaya

Nuniak trescientos kilómetros tumain aents, suwimak sukagtustinun makí


nugkan ukatkabi. makichik takuinaku aidau jiinjagmayi,
duka jaanch puju dekas pegkeg
Sieteya imajin suwimak tsuwatchau winchamtin wajaknun
sukagtustin aidau nugkuaju aidau, akachumtai oro

15
1੅Wainkabiajai nayaimpinum najanamun detsepega aatus akachumau
WLNLFKZDLQFKDWDLDQHQWDLMHJDJ‫ێ‬ agmayi. 7੅Iman aina nuna, cuatro
chamnun: Siete nayaimpinmaya aents iwaaku aina nuwiya makichkia nu, siete
aidau, Apajuí suwimak ishamain aents nayaimpinmaya aina nuna, makí
sukagtustin aimjamun makí makichik PDNLFKLNFRSDD\DWDNRURNQDMDQDPX‫ێ‬
takuinakun. Nunú suwimak aina nujai, num, Apajuí tuke pujuwa nu suwimak
Apajuik ni kajekbaujinak inagnaktinuyi. ishamain sukagtustinji aimjamun
2੅Wainkabiajai, vidrio saawi nayantsa tinamkabi. 8੅Jega Apajuí ememattaiya
imannum jii keegama numamtin nunak, bukuiti akijuabi. Nu bukuitamua
atatman. Nui ijudiagmayi Apajuí arpa duka Apajuí imanjiya nuna, nuigtú
susamun takuinaku, kuntin muun Apajuí senchijiya nuna iwainabi.
dakumkamu emematchaju aidau, Imaaniku asamtai siete nayaimpinmaya
kuntinu daaji numerowai agatjata aents aidau, makí makichik suwimak
tamash dakitjaju aina nunú. 3੅Nunú sukagtustin aimjamun takuinaka nuna
aidau kantabiagmayi Moisés Apajuí ashimtsaigkik, makichkish waimainchau
inake aajakú kantamamua nuna, nuigtú agmayi.
Uwijá kantamtaijiya nujai, nuninak:
Suwimak sukagtustin copanum
“Apu Apajuí ashí senchigtinuh,
aimjamua nu ukagtajum tibau
ashí ame takasbau aina duka shiig

16
muuntai, anentai jegagmaitsui. 1੅Antukbaijai jega Apajuí

Ame dutikam duka pegkejai, HPHPDWWDLQPD\DVHQFKLXQWVX‫ێ‬


dekaskenum aikame. mak, siete nayaimpinmaya aents aina
,ZDLQDNEDX੄16 464

nuna chichajak: “Wetajum nunikjum aidaun apeati tusa. 9੅Dutikamtai aents


siete copanum Apajuí suwimak aidauk shiig ishamainun esagmayi.
sukagtustinji aimjamua nu nugká Imaninakush pegkegchaujin idaisag
ukagtajum”, tabaun. Apajuin ememattsuk, Apajuí senchigtin
2੅Timatai dekatkauwa nu we, DVDQXQDLPDWLNDXQDVKD\DWDNSHJNHJ‫ێ‬
copanum aimkamua nuna nugká chaunak chichajiagmayi.
ukagmayi. Dutikamtai ashí aents 10੅Nuniai cinco nayaimpinmaya

kuntinu daajiya nu agatjamu aidau, aentsua nu, copanum aimkamua nuna


nuigtú kuntin dakumká najanamun kuntinu ekeemsa inamtaijin ukagmayi.
emematiaju aina duka, kuchapjukag Dutikamtai niina inamtaijig suwe
najaimainak senchi waitiagmayi. wajasmayi. Aents aidauk iyashin
3੅Tuja nayaimpinmaya aents jimaja ju najaimainak inayin esagmayi, 11੅LPDQL‫ێ‬
copanum aimkamua nuna, nayantsanum nakush pegkegchau takainamujin idayas
ukagmayi. Dutikamtai nayantsak numpa pujutjin yapajitsuk, D\DWDNSHJNHJFKDX‫ێ‬
wajasmayi, aents maamu numpega nak Apajuinak chichajiagmayi, NXFKDS‫ێ‬
iman. Imanikmatai ashí nayantsanum jin najaimainak, nuigtú etsa apeam
batsamin aidauk jinawagmayi. esamujinash senchi najaimaidau asag.
4੅1XQLDLQD\DLPSLQPD\DDHQWVNDPSD‫ێ‬ 12੅Nuigtú seis nayaimpinmaya aentsua

tuma ju copanum aimkamua nuna, nu, copanum aimkamua nuna namak


namak aidaunum, yumí pukuni jiintaiji Eufrates muunta nui ukagmayi.
aidaunum ukagmayi, dutikam numpa Dutikamtai namakak kuyua buku
wajasagmayi. 5੅Nu yumin ukatjauwa nu wajasmayi, apu etsá minitainia aidau
chichaamun antukbaijai: niina suntajijai katiagtinme tusa.
“Apuh, amek pegkeg takauwaitme, 13੅Nu nunikbaunum wainkabiajai

iman asam juka jutikaume. kuntin muun kajena nuna weninia,


Apajuiyah pegkegmah, amek tuke nuigtú tikich kuntina nuna weninia,
pujuwaitme, waitá etsegna nuna weniniashkam,
6 wagki ditak amina aentsjum aidaun, kampatum wakan pegkegchau
nuigtú chichamjumin etsejin kuwauwa nuní niimtin aidau jiinaidaun.
aidaunash mainak numpen 14੅Duka wakan iwanchdau wainchatain

ukajaju asagmatai, iwainag takainak, $SDMXtDVKtVHQFKLJ‫ێ‬


ameshkam dutiksamek numpa tina nu, pegkegchau aidaun suwimkan
amame. ¡Dekaskenum ditak susatna nu tsawan jegatai maaniatnujin,
aikam amain ainawai!” ashí nugkanmaya apun ijumjatatus
7੅Nuigtush altar puja nuwiya: “Apu wekaetitna nu agmayi.
Apajuí ashí senchigtinuh, ame jutikam 15-16੅Dutika apu aidaunak ijumjabi

juka pegkejai, dekas jutikame”, tabaun hebreo chichamnum nugka Armagedón੆c


antukbaijai. tutaya nui. “Adeagtajum Jisus chichaak:
8੅1XGXWLNDPWDLFXDWURQD\DLPSLQ‫ێ‬ :LNDNDVDMDLEHWHNPDPWXNSDFKLDFK‫ێ‬
maya aentsua nu, copanum aimkamua mau minittajai. Shiig aneasagtinai aents
nuna etsan ukatjabi. Dutikam senchi mina dakajuinak pegkegchaun takatsuk
etsantak, jii kegama imaniak aents batsataina nunú aidauk. Ditak wi

c¬16.16 “Armagedogkak” Palestina nugkanum awai, nuanuí Apajuí ashí senchigtina nunú
inagnamunum iwanch suntajin ijumjamtai maaniatnai, tawai Apajuí chichame.
465 ,ZDLQDNEDX੄16੄17

minitaish datsanjugchagtin ainawai”, pegkegchau chichagbau agatkamunum


tiuwa nu. makichik nuwa ekeemtatman. 4੅Nunú
17੅Siete nayaimpinmaya aentsua nu nuwak jaanch yamakaitkau kapantujai
copanum aimkamua nuna dasenum pachimjugbaun pegauwayi. Tuja nigka
ukagmayi. Dutikamtai jega Apajuí ayatak oroik, kaya pegkejuch akik aina
ememattai nayaim awa nuwiya, Apajuí duwi, kayauch perla tutai aina nujai
ekeemtaijinia senchi untsumak: Yamaik iwagmamjauyi. Takakuyi makichik copa
suwimkak junik ashimnake, timayi. ayatak orok najanamun, nuanuig
18੅Nuna timatai ipamat, chaajip, peem piyakuyi ashí pegkegchau dakitmain
aidaujai senchi pampaidiagmayi. aidau, wainka apajimtai ememattai aina
Imatbaunum nugkak yama nagkamak nujai. 5੅Tuja nijayinig chicham
aents batsamsauwa duwi nagkamsash dekamainchau: “Yaakat muun
imanika ugchatain senchi ugmayi. Babiloniaya juka, nuwa akiká takatai
19੅Imaniau asamtai Babilonia yaakat aina nuna dukují, QXLJW~DVKtSHJNHJ‫ێ‬
dekas muunta duka, kampatuma imajin chau dakitmain nugkanmaya aina
puunag kanagmayi. Nunisag ashí yaakat nunash dukujiyai”, tusa agatjamuyi.
nugkanmaya aidauk yumpunawagmayi. 6੅Nu dutikamuitkui diikman, nu nuwak,

$SDMXt\DDNDW%DELORQLDSHJNHJFKDXML‫ێ‬ aents Apajuinu aina nuna numpen,


nak kajimatjukchau asa, suwimkan duwik Jisukristu chichamen pachis
suwak kajejuk imatikabi. 20੅Ashí etsejuidau asagmatai maawagmawa
ajuntaik muja aidaujai megkaejagmayi. nuna numpenash uwag nampeká
21੅Nuigtushkam bicha muun cuarenta ekeemayi.
kilo tumainun nagkaesau aentsnak Nuna wainkan puyatkabiajai. 7੅Nuniai
kaketiagmayi. Nu suwimak imá nayaimpinmaya aents chichagtak:
ishamain asamtai, Apajuin pegkegchaun “¿Wagka imanikmesh puyatame?”
chichajiagmayi. tujutmayi. “Ju nuwash wajukatnuna
aniawa, nunak wi shiig ujaktajame,
Muun yaakat Babilonia suwimak kuntin siete buuktin, siete kachují
jukitnuji pachisa etsegkamu ajamunum nuwa entsatka nuna

17 pachisan. 8੅Kuntin muun kapantu


1੅Siete nayaimpinmaya aents

siete suwimak aimjamun ukajú wainkaum duka duwik pujujakuí, tujash


aina nuwiya, makichik mina tajuntujun jakau asa yamaik atsawai. Nuninaitak
chichagtak: “Wegajai, nuwa dekas iman ataktú nantaki jiinkittawai, waa muun
akiká takatai kuashat namak aidaunum ishamain akaga nuwiya, nunik ni
HNHWDQXVXZLPDNVXVDWQXQLZDLQWXNWD‫ێ‬ suwimak jukitnujin jegatatus. Ashí
jame. 2੅Nunú nuwa nujai nugkanmaya nugkanum batsata nu, yama nugka
apuk ijunjaje, apajimtai aina nuna najannaig pujutan jukitin atí tusa daaji
emematiagtatus, DDQWVDJDVKtQXJNDQ‫ێ‬ agatkashbau aidauk, nuna wainkag
maya aidaushkam nujai pegkegchaun senchi puyatkagtin ainawai.
takainak nampejaje”, tujutmayi. 9੅“Juajuí dekanattawai yaki yachaita,
3੅1XQD:DNDQt3HJNHMLLZDLQWXJNDP‫ێ‬ yaki shiijash antawa nunú: Siete
tai, nayaimpinmaya aents uwegshunum buukega duka, siete mujanum nuwa
jujukmayi. Nui wainkabiajai kuntin eketa nuna iwainawai, duka siete apu
muun kapantu, siete buuktin, diez ainawai. 10੅Cinco apua duka megkaejaje.
kachují ajamu, ashí iyashin Apajuí Nunikmatai makichik apuk inamui tuja
,ZDLQDNEDX੄17੄18 466

makichik eke inamtsui, tujash nu muunta nuuwai, ashí apu aidaun ina
inamkug dukap pujus inamjashtatui. nunú”, tujutmayi.
11੅Nunú kuntin muun kapantu duwik

pujujakú jakau asa atsa nunuke, ataktú Yaakat Babilonia tsaikbau

18
apu we inamak ocho apu atatui, duka 1੅Juna wainkan, WLNLFKQD\DLP‫ێ‬
siete apu aajakua nuwiyagke, nigka pinmaya aents dekas senchigtin,
suwimak tuke atina nui wetata nunú. niina tsaaptinjinig nugkanak tsawan
12੅“Diez kachují aidau wainkaum awajus akagun wainkabiajai. 2੅Nuniak
duka, diez apu eke dita inabaujin shiig senchi untsumak:
nagkamainatsu nuna iwainawai. Tujash “¡Yaakat Babilonia muunta nunak
nunú aidauk kuntin muun kapantua tsaikaje, tsaikaje!
nujai ijunag makichik horayaik ¡Yamaik ashí wakan pegkegchau
inamjagtinai. 13੅Ditak makichkia nunak aina nuna batsamtai,
dutikawagtatus anentaimtuidau asag, nuigtú chigki tsuumain dakittsá
ashí ditá inamtaijiya nunak, nunú diitai aidau batsamtai wajasé!
kuntin muun kapantua nu inamjati 3 Nunú nuwa pegkegchau takaamua

tusag idaitusagtinuyi. 14੅Dutikawag dutiksag,


Uwigjai maadiawagtatui. Tujash Uwig ashí nugkanmaya aidauk nujai
ditanak depetkagtatui, Apajuí untsuká pegkegchaun takainak,
etegjamu imá ni tabaunak betek umijin GLWiDSDMLPWDLMLDLGDXQHPHPDWXL‫ێ‬
aidau Uwigjai ijuna nujai; wagki nigka nak nampejaje.
apu aidaun Apuji, nuigtú ashí apu 1XQLVDJQXJNDQPD\DDSXDLGDXVK‫ێ‬
nugkanum inamin aina nuna Apujiya kam niijai pegkegchaun takasaje.
ibau asa.” Wají sujin aidaushkam nunú nuwa
15੅Junashkam nayaimpinmaya aentsua senchi wakejamujiya nuna
duke: “Ame namak aidaunum nuwa suwinak wiyakchameawaje”,
akiká takatai eketu wainkamum duka, timayi.
ashí aents ashí nugkanmaya, ditash 4੅Tikich nayaimpinmaya chichaak:

chichaaku aidau, nugka muunnumia “Mina aentsug aidautigmek, aanú


aidau, ashí yaaktanmaya aina nuna yaaktanum pujutsuk jiinjatajum,
iwainawai. 16੅Nunú diez kachují ajamu anuí pujusjum anuiya pegkegchau
wainkaum duka, diez apu aina nuuwai. takaakjum,
Nunú apu aidau kuntin muun kapantua dita suwimak juwamush jukijum,
nujai, aents nu yaaktanum batsatunak 5 aanú yaaktanmaya aidau tudaujig

kajegkag, yaaktan tsainak ashí nayaimpinak antiastatak wajasú


ZDMLLMLQDN\DMXWNDJZDLQDNXNXNLDJWL‫ێ‬ asamtai,
nai. Nunú yaaktanmaya aidauk, DSDMLP‫ێ‬ Apajuí ditanak suwimkan susagtatui,
WDLDLQDQXHPHPDWWDMXPWXVDMLQWLQNDJ‫ێ‬ 6 aanú nuwa tikichin pegkegchau

tujakajui. 17੅Nu nunikaja nunak, Apajuí awajkauwa dutiksagmek,


dita anentaimtuina nunak umiktinme niishkam pegkegchau awajkatajum.
tusa anentaimtanak susajui. Dutikamu 1LWLNLFKLQZDLWNDVXDQXQDQDJNDH‫ێ‬
asag ditá inamtaijiya nunak, kuntin sau nigka waitkastajum.
muun kapantua nuna idaitusag pujuinai, 1LSHJNHJFKDXDZDMNDJWDNZDLWNDJ‫ێ‬
Apajuí tibaujiya nunú uminkati tusa. PDMDNXDQXQDQDJNDHVDXSHJNHJ‫ێ‬
18੅Ame nuwa wainkaum duka yaakat chau awajkujum waitkastajum.
467 ,ZDLQDNEDX੄18

7 Dutikakjum ni ememas shiig aneas kuí. 14੅1XQLQDVDPWDL\DDNWDQFKLFKDMXL‫ێ‬


pujusua dutiksagmek, nak:
ni senchi waitiak buuttinjiya “¡Ame wají dekas pegkeg aidau imá
dushakam susatajum, ni wakejuyum duka,
anentaimsag: yamaik atsugtamsae!
Wika juwig apujai betek wajasan Ashí amina wajiijum shiig pegkeg
eketjai, aidau ajutjama duka
wajenash wajechuitjai, nunin asan tuke igkugchatnaitme”, DZDMLDJ‫ێ‬
tuke waittsashtinaitjai tumamá mayi.
wajakua duwi, 15੅Nunú wajiin sujin aidauk, nuna
8 makichik tsawanta duwik ashí ni suwinak wiyakuch waigkú aina nunú,
waitiamujig ajittawai: yaakat suwimak suwamu ishamain
Jaamuji, buutbauji, yapajamuji, wajatai, ikaa wajantag anentain idajuk
inagnamunum jinum apeam atata buutuinak:
nunú. 16 “¡Wait anentajai yaakat muunta

Apu Apajuí ashí senchigtina nu nuna!


QLVXZLPDNMXNLWQXMLQGXWLNDWWD‫ێ‬ jaanch dekas pegkeg najanamun,
wai.” jaanch yamakaitkau kapantujai
9੅Nugkanmaya apu aidau nunú pachimjugbaun nugkug,
nuwajai wakeesag pegkegchaun takasú oro, perla, kaya pegkeg aidaujai
aidauk, nuwa kegak bukuitamun nuwa iwagmamaina ibauwe
wainkag buutiagtinai, 10੅nu imanik nunak,
suwimkan juwak waittai, wainkag ikaag 17 £SDFKLDFKPDXLPDQLNDZL\DNFKD‫ێ‬

ijunas: meamujiya duka esagkae!”


“¡Wait anentajame ame dekas tiagtinai.
Babilonia yaakat muun senchigtin Nuigtushkam ashí lanchá anuntin
aajakuitkum, aidau, nui chimpimag yujau aidau, nui
pachiachmau suwimak juwakum takau aidaush, ashí aents nayantsanum
waitiam duwi!”, awajiagmayi. takau aina nujai ikaag ijunas, 18੅yaakat
11੅Wají sujin aidaushkam buutiagtinai esaak bukuitamujin diisag: “Tikich
nu yaaktan anentaimtusag, nuigtuk ditá yaakat jujú yaakat muunta ibagjai
wajiijin sumagmainuk atsustin asamtai. betekmamtin tumainuk atsawapita”,
12੅Ditá wajiiji oro, jiju plata tutai, kaya wajagtinai. 19੅Tusag wake besemag
pegkeg akik aidau, perla aidau, jaanch dekapenak nugka yukuukuntun jukiag,
puju dekas pegkeg, jaanch yamakaitkau, buuken yukuajag senchi untsumak
seda, ashí numi kugkuin aidau, ashí buutuinak:
wají elefante naijai najanamun, ashí “¡Wait anentajai, wait anentajai
wají numi pegkeg aidaujai najankamu, yaakat muunta nuna!
cobre, jiju katsujam, kaya mármol tutai, Ashí lanchagtin aidautinak nigki
13੅nuigtú canela, kugkuin aidau, ZL\DNXFKHWDELDMXLWDNSDFKLDFK‫ێ‬
incienso, mirra, puwag aidau, vino, mau imanik esaké”, wajagmayi.
aceite, harina dekas pegkeg aidau, trigo, 20 “Nayaim batsatutijum pegkejam

kuntin takamtiktai aidau, uwig aidau, aidautijum,


carro tutai caballo japitai aidau, aents Jisus chicham etsegtugkatajum tusa
LQDNDJWLQDLGDXQDVKNDPDVKtVXPDMD‫ێ‬ ishiakbau aidautigmesh,
,ZDLQDNEDX੄18੄19 468

Apajuí etsegtin aidautigmeshkam ju Nigka Apajuí inake aidaun kajegkú


LPDQLDMXM~GLLVMXPGDNXMXVWD‫ێ‬ asamtai,
jum. Apajuí iikmak niinak suwimkan
Wagki Apajuí atumin iikmatjamak suwak aikae”, ZDMDLGDXQDQWXN‫ێ‬
niinak imatikau asamtai”, timayi. baijai.
21੅Nuna timatai, nayaimpinmaya aents 3੅Nunikag ataktushkam awentsag:

dekas senchigtin, kaya muuntan juki “¡Yajautsui!


nayantsanum ajapeak: Nuwa akika takaaku tuwagtai esaak
“Jujai betekak yaakat Babilonia bukuita duka ajumaish tuke
muunta aushkam ajapeam atatui, megkaekashtinai.”
nunikmataig ajumaish wainkashtin 4੅Timatai veinticuatro apu aidau cuatro

ainawai. iwaaku aidaujai, Apajuí niina ekeemtaijin


22 Dutikamu asamtai nuwi arpa awatbau, eketun tikishmatjag tsuntsumawag nijayin
pigkuí umpuamu, trompeta nugkan antig pujusag emematuinak:
umpuamu, aents nui pujus takau, “¡Yajautsui! Aatus atí”, tiagmayi.
\XWDLQGHNHGDXNHVKWXNHDQWXHNDVK‫ێ‬ 5੅Nuna tiagtai nunú ekeemtaiya

tinai. nuwiya chichaak:


23 Nuigtú jii ekemamukesh, “¡Ashí niina inake aidautigmesh,
QXZHGLDJWDLMLVWDPDLQDNSDPSDLQD‫ێ‬ eme anentsá diitai, eme anentsá
mukesh tuke antuekashtinai. diishtai aidautigmesh,
Amina wajiigmin sujutjamajakajua iina Apajuijiya duke ememattajum!”
duka, tabaun antukbaijai.
nugkanmag dita imá senchigtin
aajakú asamtai, Uwig nuwenak jistamatnuji
ame tunchigminig ashí nugkanmaya 6੅Nuigtushkam antukbaijai kuashat
aents aidauk tsanujú asam. aents ijunag chichainak wajukmaina
24 Wagki jujú yaaktanum maawaju imatak, tuna dujaji uutama imatak,
ainawai ipamat pampamu wajukea imatuinak:
Apajuí etsegtin aidaun, “¡Yajautsui!
aents pegkejam aidaunash, Iina Apuji Apajuí ashí senchigtina
nuigtú ashí aents Apajuí umijin nu inabaun nagkamu asamtai,
aidaunashkam”, timayi. 7 shiig aneasaja dakujuinaku nigki

19
1੅Nunú nagkaemakmatai aents emematiagmi,
kuashat ijunag senchi untsumkag: wagki Uwig nuwenbau tsawan
“¡Yajautsui! jegau asamtai,
Apajuí jutiin uwemtijamja duka, niina nuweg yamaik uminkae,
nigka ashí senchigtina ibau 8 nuniku asamtai jaanch dekas

asamtai emematiagmi, pegkeg najanamu tsuwatchau


2 wagki Apajuik, dekaskenum pegkeja winchamtinun apegae,
nunak dutikin asa, duka Apajuinu pegkediaju aidau
nuwa akiká takataiya nunú ashí pegkeg takasbauji aina nuna
aents aidaun, iwainawai”, wajaidaun.
apajimtai ememattajum tusa 9੅7XWDLQD\DLPSLQPD\DDHQWVFKLFKDJ‫ێ‬

jintintuau asamtai suwimkan tak: “Agagta: Shiig aneasagtatui Uwig


susae. nuwenku yuwamunum ipaamu aidauk.”
469 ,ZDLQDNEDX੄19੄20

Nuigtushkam chichagtak: “Juka


chichamak Apajuinu dekaskea nuuwai”, Kuntin muun depetkamu
tujutmayi. 17੅Nuigtú wainkabiajai makichik
10੅7XMXWNXLQLZDMDPXQXPWLNLVKPDJ‫ێ‬ nayaimpinmaya aents etsanum wajas,
baijai niina ememattasan, nuniai: ashí chigki agkajunum nanaak yujau
“Ankaipa wika Apajuí inakegaitjai. aidaun senchi untsuak: “Minitajum,
Ame, amina yatsum aidaujai Jisus nunikjum juwi ijunjajum, Apajuí yutain
chichakbau betek umijin ainajum wisha kuashat umiká ju yuwatajum, 18੅QXJNDQ‫ێ‬
annuketjai. Dekas Apajuí emematta.” maya apu aidau neje, suntajá apuji neje,
Jisus chicham jintinkagtuamua aents kakagman neje, caballo neje, nui
nunuwai aents aidaun, ditash dutiksag entsamin aidaun neje, ashí aents
etsegkatnume tusa wakemitka duka inascham agkan batsamin, inaku
tujutmayi. waitkatai, eme anenchatai, eme anentai
aina juna neje aidau amuktajum”,
Caballo pujunum aents timayi.
entsatkau wainkamu 19੅-XQDWLPDWDLQLLPNDPDQZDLQNDELD‫ێ‬
11੅Nunikan wainkabiajai nayaim jai kuntin muun, nugkanmaya apu aina
ujanmatai, caballo pujunum “Betek nuna suntaji aidaujai tuwakag
Umin” “Dekaskenak Chichau” daagtin ijuntatman. Nunik caballo pujunum
entsatkau ekeemtatman. Nigka entsatkau ashí ni suntaji aina nujai
suwimkan jukitnume takush dekas maaniatatus. 20੅Nunittaman kuntin
dutikmaina nuna dutiknuyi, tuja muunta nunak achikmayi. Dutikak
VKLZDMLMDLPDDQLDNXVKGHNDVQXQLPDL‫ێ‬ tikich waitá etsegna nunashkam
nun maaninuyi. 12੅Nuna jii aidauk, jii achikmayi. Duka kuntin muunta nuna
kegak wajukeama imanibi. Untsu ni emtin wainchatain iwainak, aents
buuken kuashat atsejutaiji ajibi. Tikich kuntin muunta nuna daajin nijayin
daaji agatjamush ajibi, tujash nunak agatmamkag nu dakumkamunashkam
imá nigki dekabi. 13੅Tuja jaanch emematuidaun tsanujua nuna. Nunak
nugkuagbaujig numpai numpeagbauyi, kuntin muunta nujai apatuk iwaakun
duka: “Apajuí Chichame” daagtinuyi. kucha jii azufrejai pachimjamu kee
14੅Nayaimpinmaya suntag aidauk jaanch abaunum ajuabi. 21੅Tuja nuna suntaji
dekas pegkeg puju tsuwatchau aidaun aidaunak, caballo pujunum entsatka
nugkuinasua, caballo puju aidaunum nuna weninia espada jiina duwi ijinabi.
entsatkau midiagmayi. 15੅Tuja Apajuí Dutikamtai ashí nanamtin aidau nunú
Chichame daagtina nuna weninia nejen yuwawag ejemakagmayi.
espada empek wajakin jiinmayi. Nunú
espadaya duwi ashí nugkanmaya aents Mil mijan

20
aidaunak depetuk, niina senchijijai 1੅Wainkabiajai nayaimpinmaya
inamjatnuyi. Apajuí ashí senchigtina nu, aents waa muun ishamaina
ni suwimkaji ishamaina nuna aents nuna yawijin takus, cadena muunjai
aidaun suwakug, uva yumiji jukitasa takaku nayaimpinmaya akaetatman.
neje najatia numamtuk awajkatnuyi. 2੅Nunik akaiki kuntin muun kajen
16੅Ni jaanch nugkuagbaujin, niina yaunchuk “dapi” tujakbauwa nu,
bakuin: “Apu nugkanum inamin aina iwanch tuuta awagmataiya nuna achiká
nuna apuji”, tabau agatkamuyi. jigkagmayi mil mijadai pujustí tusa.
,ZDLQDNEDX੄20੄21 470

3੅Dutika waa muun ishamain akaga munum. Ditak kashi tsawaijai tuke
duwi egkea shiig epeni ukukmayi, juwig waitú chimpibiagtinai.
pujus mil mijanan ejeti, jiinki ashí aents
aina nuna tsanujai tusa. Nuna mil Ekeemtai muun puju aunum Apajuí
PLMDQDQHMHPDWDLZDMXPFKLNWVDZDQ‫ێ‬ ekeemas aents etegjatnuji
chik atia akupkatnuyi. 11੅Wainkabiajai ekeemtai muun
4੅Nuigtú wainkabiajai ekeemtai pujunum Apajuí ekeemtatman. Nugkak,
aidaun, nui pekabiagmayi inamjatnume nayaimpijai Apajuí nui ekeemsamtai
tusa senchi susamu aidau. Nuigtushkam shiig atsusagmayi. Nuniku asamtai
wainkabiajai Jisusan pachis, nuigtú awenaik wainnakchabi. 12੅Wainkabiajai
Apajuí chichamen etsejiagtai buuké aents jakau aidau, eme anentsá diitai,
tsupigka maamu aidau wakanin. Ditak eme anentsá diishtai aidaujai Apajuí
kuntin muunta nunak, QXGDNXPNDPX‫ێ‬ emtin ijuntatman. Nunikmatai Apajuí:
nakesh emematchaju, kuntinu “Papí ujaktajum aents iwaaku pujusá
GDDMLJNHVKQLMD\LQXZHMLQNHVKDJDWNDVK‫ێ‬ takasbauji agatkamua nunú, tuja tikich
bau aajakú aidau, ataktú nantajag papí tuke batsamsatin aidaun daaji
.ULVWXMDLPLOPLMDQLQDPMDJWDWXVQXQLDJ‫ێ‬ agatkamua dushakam ujaktajum” tusa,
mayi. 5੅Nunuwai dekatkau nantamu Apajuik, nunú papinumian diis dita
atina nunú, tujash tikich aidauk mil takasbaujin waituk, duti dutiksag
mijan jegamtai nantajagtinuyi. 6੅Shiig suwimkanak suwagmayi. 13੅1D\DQWVD‫ێ‬
aneasagtin ainawai Apajuí aentsji aidau num jakekú aidaush, nugkanum jakau
dekatkau nantajagtin aina duwi aidaujai ashí nantajagmayi. Dita nugká
nantakiu aidauk. Nunú aidauk iwaaku pujusá takasbaujiya nuna Apajuí
Apajuijaig tuke kanakchagtinai, ayatak tujutti tus. Nunikagmatai, makí
Apajuí Jisukristu sacerdoteji waigkag, makichik ditá takatjin diijus, akanmayi.
Kristujai mil mijadai inamjagtin 14੅Dutika jata nunak, jakau wakaní

ainawai. batsamtaijiya nujai kucha jii kegak


wajukea imania nui ajugmayi. Nuuwai
Iwanch depetkamu atina nu Apajuijai tuke kanaaku kanaamu atina
7੅Nunú mil mijan jegamtai, iwanch nu. 15੅Aents pujutan jukitin agattaiya
achikam pujaushkam akupnaktinai. nui papiinum daaji agatjashbau
8੅Dutikam jiinki ashí nugkanmaya Gog aidaunak nui utsaawagmayi.
Magog aina nuwiyan tsanugtinai,
nuniak ashí ni suntaji aidaujai nayantsa Yamajam Jerusalén

21
kaamatkaji dekapamainchauwa iman 1੅Wainkabiajai nayaim
wajas ijunjagtinai maaniawagtatus. yamagman, nugka yamagmajai.
9੅Nunikag ashí nugkan jamajag mininak, Tuja nayaim, nugka, nayants aina juka
yaakat Jerusalén Apajuí aneetaijiya megkaejagmayi. 2੅Wi dekas wainkabiajai
nuwi pegkejam aidau batsataidaun yaakat pegkejam yamajam Jerusalegka
tenteawag apakagmayi. Nuniagtatman nu Apajuí eketbaunmaya akaetatman.
Apajuí nayaimpinmaya jiin ajuntug ashí Yaakat yamagma duka nuwa aishinu
apekmayi. 10੅7XMDLZDQFKGLWDQWVDQXMD‫ێ‬ shiig iwagmamjauwama imanuyi.
NXDQXQDNNXFKDMLLD]XIUHMDLSDFKLPMD‫ێ‬ 3੅Nuniamunum nayaimpinmaya senchi

mua nui ajuabi, kuntin muun tikich untsumak: “Yamaik Apajuí aents
NXQWLQZDLWiHWVHJQDQXMDLHJNHWDLQD‫ێ‬ aidaujai ijunag pujustatui. Ditak niina
471 ,ZDLQDNEDX੄21

aentsji atinai, tuja ni ditá Apajuiji etsanmayi, nunú etsanbaujiya duka


atinai. 4੅Nuniau asa ashí ditá negaikinak kaya dekas pegkeg jaspe, diamante,
emegkatjatnai. Atsutnai jaamu, vidrio saawiya imanuyi. 12੅Yaakat
buutbau, waitiaku untsubau, peegmagbauk muun yakí jiikbauyi,
najaimamu aidaushkam. Wagki duwik nuanuí doce waiti ajibi. Nunú waiti aina
aajakua duka ashimnaku asamtai”, nuwig makí makichik nayaimpinmaya
timayi. aents wajagmayi. Nu waiti aina nuwig
5੅Apajuí niina ekeemtaijin eketu Israelan uchijí doce aajakajua nuna
chichaak: “Witjai ashí wají aidaun daaji agatkamuyi. 13੅Makí makichik
yamajam emaunuk”, timayi. Nuna ti: yaakta yantame aina nuwig, kampá
“Agagta, ju chicham aina juka, dekaskea kampatum waiti ajiagmayi. 14੅Yaaktak
duke asa betek uminkatin ainawai”, doce kaya batsatua nui ekeni
tujutmayi. 6੅Nuigtú chichaak: “Yamaik peegjamuyi, nunú kaya aina nuwig
ashimnake. Witjai nagkamsan ashí wají Uwig chicham etsegtugkata tusa
aidaun najankaunuk, tuja wikitjai nu ishiakbau doce aajakajua nuna daaji
wají aidauk nagkanjati titinaitag agatkamuyi.
nunashkam, aents kitabaunak yumi 15੅Nunú mina aujta duka dekaapatai

pujutá sukagtin pukuni jiina nuwiyan tagkana nuninun ayatak orok


wainkauch agtatjai. 7੅Depetmakaju najanamun takakuyi, \DDNDWSHHJPDJ‫ێ‬
aidaunak ashí wajiin susatnaitjai. Wi baujiya nuna ashí waitiji aina nujai
ditá Apajuiji atatjai, tuja dita mina dekaapatnun. 16੅Yaakta duka ashí
uchig agtatui. 8੅Tujash sapig aidau, yantameg nuní nuninuk agmayi, esantig
dekaskeapi tuchau, kajegkagtin, wegkantijai betekayi. 1XQDQD\DLPSLQ‫ێ‬
magkagtin, tsanijimtanak yujajin, maya aents ni tagkan takakbauwa duwi
wawejatin, apajimtain emematin, ashí dekaapabi, dutikam dosmil doscientos
ZDLWDLGDXMDLNXFKDMLLD]XIUHMDLSDFKLP‫ێ‬ kilómetros੆d ajibi. Esantí, yakintí,
jamu kee awa nui chimpimawagtinai. wegkantí aina duka ashí nuní nuninuk
Nuuwai Apajuijai tuke kanaaku agmayi. 17੅Nuigtú yaakat peegjamua
kanaamu atina nu”, timayi. nuna dupantinak sesenta y cinco metros
9੅Juna tujutmatai, VLHWHQD\DLPSLQ‫ێ‬ dekaapabi, aentstí dekaapau ainag
maya aents suwimak aimjamun dutiksag.
ukajajua nuwiya inagnak ukajua nu 18੅Nunú peegkak kaya jaspe tutaya

tajuntujun: “Wegajai, wi Uwig duwi peegmagbauyi. Untsu yaaktak


nuwatkatna nuna iwaintuktajame”, ayatak orok najanamuyi, iman asa
tujutmayi. 10੅Nuna tusa Wakaní Pegkeji vidrio saawi tsuwatchauwa imanuyi.
iwaintugkamtai, nayaimpinmaya aents 19੅<DDNDWSHHJPDNXGRFHND\DEDWVDWXD‫ێ‬

muja muun yakí jiitkaunum jujukí mua duka, makí makichik kaya dekas
iwagkabi. Dutika nayaimpinmaya pegkeg aina duwi iwajamuyi: 1DJNDP‫ێ‬
yaakat Jerusalén pegkejam dekas Apajuí chak kaya nu diamante tutayai
eketbaunmaya akagun iwaintugkabi. iwajamuyi, jimaja ju zaɹrowai, NDPSD‫ێ‬
11੅Yaaktak Apajuí etsantajinig tuma ju kaya ágata tutaiyai, cuatroa ju

d¬21.16 “Dos mil doscientos kilómetros” tawa duka, versión Lenguaje actual tawa nuwiya
jukimui, paan antumain atí tusa. Tuja versión Reina-Valera, tikich versión popular aina duka
“doce mil estadios” tuinawai.
,ZDLQDNEDX੄21੄22 472

esmeraldayai, 20੅cincoa ju kaya óniceyai, makichik wajabi. Nunú ajak aidauk


seisa ju cornalinayai, sieteya ju makichik mijantin doceya imania
crisolitowai, ochoa ju kaya berilowai, nejebi, nantú nantutin nejeau asa; tuja
nueveya ju topaciowai, dieza ju nu ajaka dukega duka aents aidau
crisoprasuwai, RQFH\DMXND\DMDFLQWR‫ێ‬ etsagaktasa takataiyayi. 3੅Awig Apajuí
wai, doceya ju amatistayai, ju aina jujai dakitmainuk makichkish atsutnai.
iwagkamu agmayi. 21੅Doce waiti aina Apajuí ekeemtaijig Uwigdauwa nujai
duka kaya perla tutaiya nu agmayi, nui au asamtai, niina inake aidauk
nunin asa makí makichik waiti aina niinak emematiagtinai. 4੅Nunidau asag
duka kaya perla tutaiya duke ni yapiinash wainiagtinai, tuja ditá
najanamuyi. Untsu yaakta jintiya duka nijayinig Apajuí daaji agatkamu agtinai.
ayatak orokeyi, iman asa vidrio saawiya 5੅Nunú yaaktanmag kashik atsutnai.

imanuyi. Atsumchagtinai ekemataijinak, aantsag


22੅Nunú yaakta nuwig jega Apajuí etsashkam atsumnashtinai, Apu
ememattainak wainkachbaijai, wagki Apajuiya nu tsaaptin emamunum
Apu Apajuí ashí senchigtina nuna batsamas tuke inamá batsamtinai.
Uwigjai emematuidau asagmatai.
23੅Nuanuig etsaakesh, nantukesh Kristu taatnuk namput wajaschae
etsantak yaaktan tsaaptin emati tusaik 6੅Nayaimpinmaya aents chichagtak:
atsumnachmayi. Apajuí etsanbauwa nu “Jujú chichama juka dekas asamtai
Uwig etsanbauwa nujai yaaktanak dekaskeapi tumain ainagme. Apu Apajuí
tsaaptin ebau asamtai. 24੅Ashí aents niina etsegtin aidaun, Wakaní Pegkeji
XZHPNDMXNQXQ~WVDDSWLQDQXL\XMDVDJ‫ێ‬ awetim dekamtikajakua nunú, niina
tin ainawai. Tuja ju nugka juwiya apu aentsji nayaimpinmayan awemae, wají
aidauk ditanu wají shiig pegkejuch aidau waamak uminkagtina nuna ni
aidaun jukiag, niina eme anentsag inake aidaun iwaintukta tau asa”,
itajiagtinai. 25੅Yaakta waitiji aidaushkam tujutmayi.
tsawai tuke epentsacham atinai, 7੅Jisus chichaak: “¡Waamak minittajai!

kiyamush atsau asamtai. 26੅$VKtQXJNDQ‫ێ‬ Shiig aneasagtinai jujú papiinum


maya aidaushkam ditanu dekas wají chicham uminkatin agagbauwa juna
pegkeg aidaun etegkawag suwagtinai. umiidauk”, tawai.
27੅Nunú yaaktanmag aents pegkegchau 8੅Witjai Juagkaitjai, jujú wají aina

dakitmain aina nuna takau aidauk, wait nuna wainkaunuk antutnash antukunuk.
aina dushakam wayachagtinai. Imá Juna antukan tuja wainká wajakan,
Uwijá papijin pujutan jukitin aidau nunú nayaimpinmaya aents mina juna
GDDMLDJDWNDPXDLQDGXNHZD\DZDJWL‫ێ‬ LZDLQWXJNDXQWLNLVKPDWMDELDMDLHPHPDW‫ێ‬
nai. tasan. 9੅Nuniai ni chichagtak: “Minak

22
1੅Nuna wainka ai, QD\DLPSLQ‫ێ‬ aikajuawaipa, wishakam Apajuí inake
maya aents iwaintugkabi asan, ame amina yatsum Apajuí etsegtin
makichik namak tsuwatchau pujutan aidau, nuigtú ashí tikich Apajuí
sukagtin, vidrio saawiya iman, Apajuí chichame agagbauwa nuna umiina nujai
Uwigjai eketbaunmaya jiintatman. betekaitjai. Dekas Apajuí emematta”,
2੅Jintak yaakta ejapeen nagkaemakuyi, tujutmayi. 10੅Nuigtú chichagtak:
tuja namaká yantamen makichik ajak “Chicham uminkatin jujú papiinum
pujutan sukagtin wajai, atú amainish agagbauwa juka uukmek idaisaipa. Ju
473 ,ZDLQDNEDX੄22

uminkatnuk tsawantak ashí jegau David wegantunum akiinauwaitjai,


asamtai. nuigtushkam yaya tsawak etsantama
11੅“Dita pegkegchaun takaidauk numamtinaitjai”, timayi.
nunisag pegkegchaunak takaagtinai. 17੅Jisus juna timatai, Wakaní Pegkeji,

Pujutjin pegkegchau emaidauk nunak Uwijá nuwega nujai: “Minitá”, tiagmayi.


wejiagtinai. Tuja pegkejan takaidauk, -XSDSLLQXPDJDJEDXZDMXQDDQWDXVK‫ێ‬
pegkegnak takaagtinai. Apajuí kam jutiksag: “Minitá”, titinme.
umijuidaushkam, nunisag Apajuinak Kitamauk, tantatnume. Ni wakegauk
umijiagtinai.” yumi pujutan sukagtina nuna anenjauch
12੅Jisus chichaak: “Dekas waamak uwagtinme.
minittajai, nuniakun makí makichik 18੅Ashí aents chicham uminkatin aidau

aents takasbaun diigsan akiktinnashkam jujú papiinum agagbaun antuina nuna


takuktatjai. 13੅Witjai tuke pujunuk, tajai: Makichik aentskesh, jujú
ajumaish tuke pujutnunuk”, timayi. papiinum wají pachisa agagbau aina nu
14੅6KLLJDQHDVDJWDWXLDVKtDHQWVMDDQFK‫ێ‬ ai, tikichin ekek agaunak, Apajuishkam
jin dijajag puju awasaja duka. Nunú suwimak ju papiinum pachisa
ainawai Kristu jaak numpen ukajua nui agagbauwa dutiksag susatnai. 19੅Nuigtú
kajinas anentaimaidau asag, ditá makichik aentskesh jujú papiinum wají
tudaujinish tsagkugnaju aina nu. nagkaemagtin agagbauwa juwiyan
Nuniku asag yujag pujutan sukagtina emegkatunak, Apajuishkam yujag
nunash yuwawagtatui, nuninak yaakta pujutan sukagtina nuna ayujashtinai.
waitijinish wayawagtatui. 15੅Tujash Tuja yaakat yamajam jujú papiinum
aents besekú aidau, wawejatin, pachisa agagbauwa nuwishkam
tsanijimta yujajin, magkagtin, DSDMLP‫ێ‬ awayashtinai. 20੅Ju dekas uminkatnun
tain emematin aidau, ashí wait aina tawa nu chichaak: “Wika dekas waamak
duka waitsuk agaa batsamtinai. minittajai”, tawai. Aatus atí. Takui
16੅Jisus ataktú chichaak: “Wika wishakam: “Apu Jisusah, dekas waamak
Jisusaitjai, ZLPLQDDHQWVXJQD\DLPSLQ‫ێ‬ minitá”, tibaijai. 21੅Iina Apuji Jisukristu
PD\DQDWXPPLQDQHPDJWLQDLGDXWLJ‫ێ‬ ashí atumnash wait anenjamjatnume.
min ujapakti tusan awetimjime. Wika, Aatus atí.

Vous aimerez peut-être aussi