Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1.
Tenseurs
G
Soit = (ei )i =1,3 base orthonorme directe cartsienne de \3 .
G
G
Soit le vecteur u = uiei =
u e
i i
i =1
reprsentant la vitesse dun point par exemple. Soit p un scalaire (pression par
exemple).
G
Le vecteur u est un tenseur dordre 1. Le tenseur dordre 2 est une matrice.
A = Aij
. Le produit dune matrice par un vecteur est un vecteur :
i , j =1,2,3
A1 j u j
j =1
G
G
v = A.u = Aij u j = A2 j u j
j =1
A3 j u j
j =1
Double contraction :
A : B = Aij Bij =
A B
i =1 j =1
ij
ij
est un scalaire.
i , j =1,2,3
G G
u v = uiv j
est une matrice
i , j =1,2,3
2.
Oprateurs
2.1.
Coordonnes cartsiennes
G G G
= (x , y, z )
G
G
G
G
v = ux + vy + wz
Gradient :
JJJJJG
p G p G p G
grad p =
x+
y+
z est un vecteur.
x
y
z
u
JJJJJG
grad u x
G JJJJJG v
grad v = grad v =
x
JJJJJG
grad w w
u
y
v
y
w
y
u
z
v
est une matrice.
z
w
z
Divergence :
u v w
G
G
est un scalaire.
div v = tr grad v =
+
+
x y z
G
JJJG
A
A
A
div A = div Ay = yx + yy + yz
x
y
z
G
div A
Azx Azy Azz
z
+
+
y
z
x
( )
Aij
=
x j
est un vecteur.
i =1,3
Laplacien :
JJJJJG
2 p 2 p 2 p
p = div ( grad p ) = 2 + 2 + 2 est un scalaire
x
y
z
2u 2u 2u
x 2 + y 2 + z 2
2
2
2
2
JJJ
G
v v v ui
G
G
v = div grad v = 2 + 2 + 2 =
y
z x j x j
x
2w 2w 2w
x 2 + y 2 + z 2
est un vecteur.
i =1,3
Rotationnel :
x
u
JJJG G w v G u w G v u G
rot v =
v =
x +
y +
z
y y z
z x
x y
w
z
Taux de dformation :
u
D=
sym
1 u v 1 u w
+
+
2 y x 2 z x
v
1 w v
+
y
2 y z
Remarque :
Loprateur gradient augmente lordre du tenseur, loprateur divergence le
diminue et le laplacien le laisse inchang. Le rotationnel ne sapplique qu un
vecteur.
2.2.
Coordonnes cylindriques
G G G
= (er , e , ez )
z
ez
M
G
G
G
G
v = vrer + ve + vzez
Gradient :
JJJJJG
p G 1 p G
p G
grad p =
er +
e +
ez
r
r
z
e
er
vr
r
G v
grad v =
r
v
z
r
1 vr v
r
r
1 v vr
+
r
r
1 vz
r
vr
z
v
z
vz
Divergence :
v
1 v vr vz
G
G
div v = tr grad v = r +
+
+
r r
r
z
Laplacien :
JJJJJG
2 p 1 p 1 2 p 2 p
p = div ( grad p ) = 2 +
+
+
r
r r r 2 2 z 2
Rotationnel :
JJJG G 1 vz v G vr vz G 1 (rv ) vr G
rot v =
er +
e +
ez
z
r r r
z
r
Taux de dformation :
vr
r
D=
sym
2.3.
1 1 vr v v 1 vr vz
+
+
2 r
r
r 2 z
r
1 v vr
1 1 vz v
+
+
2 r
r
r
z
vz
Coordonnes sphriques
G G G
= (er , e , e )
z
er
e
e
y
G
G
G
G
v = vrer + ve + v e
Gradient :
JJJJJG
p G 1 p G
1
p G
grad p =
er +
e +
e
r
r
r sin
vr
r
G v
grad v =
r
v
1 vr v
r
r
1 v vr
+
r
r
1 v
r
1 vr v
r sin
r
1 v v cotg
r sin
r
1 v vr v cotg
+
+
r sin
r
r
Divergence :
2
1 ( r vr )
1 (v sin )
1 v
G
G
div v = tr grad v = 2
+
+
r
r
r sin
r sin
Laplacien :
JJJJJG
1 2 p
1
p
1
2 p
p = div ( grad p ) = 2
+
+
r
sin
r r r r 2 sin
r 2 sin 2
Rotationnel :
JJJG G
rot v =
1
2
r sin
(rv ) G
1
er +
r sin v )
(
r sin
vr
G 1 (rv ) vr G
r sin v ) e +
(
e
r r
r
Taux de dformation :
vr
D=
sym
1 1 vr v v
1 1 vr v v
2 r
2 r sin
r
r
r
r
1 v vr
1 1 v 1 v v cotg
+
+
2 r sin r
r
r
r
1 v vr v cotg
+
+
r sin
r
r
3.
Relations usuelles
JJJJJG
JJJJJG
grad ( p ) = ( grad p )
JJJJJG
JJJJJG
JJJJJG
grad ( fg ) = f grad ( g ) + ggrad ( f )
G
G
G JJJJJG
grad ( pu ) = pgrad (u ) + u grad p
T G
T G
JJJJJG G G
G
G
grad (u.v ) = grad (u ) .v + grad (v ) .u
) (
G G JJJJJG u 2 JJJG G
G
grad (u ) .u = grad + (rot u ) u
2
T G
T G
1
1
G
G
G
grad (u ) = D + , D = grad (u ) + grad (u ) , = grad (u ) grad ( u )
2
2
G
G
div u = tr grad u
G
G
div ( u ) = (div u )
JJJG G
div (rot u ) = 0
G
G G JJJJJG
div ( pu ) = pdiv u + u.grad p
JJJG
JJJG
JJJJJG
div pA = pdiv A + A.grad p
JJJG
JJJJJG
div pI = grad p
G JJJG G G JJJG G
G G
div (u v ) = v .rot u u .rot v
( )
( )
( )
JJJG G G
G
G
G G
div (u v ) = udiv v + grad u .v
JJJG
1 JJJJJG
1 G
G 1 JJJG JJJG G
G
div D = u + rot (rot u ) = grad (div u ) + u
2
2
2
JJJG
1 JJJG JJJG G
div = rot (rot u )
2
JJJJJG
p = div ( grad p )
JJJJJG
JJJG JJJG G
G JJJG
G
G
u = div grad u = grad (div u ) rot (rot u )
JJJJJG JJJJJG
( fg ) = f g + g f + 2grad f .grad g
G
G G
G JJJJJG
( pu ) = p u + u p + 2 grad u .grad p
( )
( )
G
JJJG JJJJJG
rot ( grad p ) = 0
JJJG
JJJG G
G
rot ( u ) = (rot u )
JJJJJG
JJJG G
JJJG G
G
rot ( pu ) = p.rot u + ( grad p ) u
JJJG G G
G G
G G
G
G
G G
rot (u v ) = udiv v vdiv u + grad u .v grad v .u
) (
4.
Continuit :
G
div v = 0
G G 1 G 1 JJJJJG
G
+ grad v v = f grad p + v
, =
4.1.
Coordonnes cartsiennes
Continuit :
u v w
+
+
=0
x y z
N.S. :
u
u
u
u 1
1 p
2u 2u 2u
+u
+v
+w
= fx
+ 2 + 2 + 2
t
x
y
z
y
z
x
x
2
2
v
v
v
v 1
1 p
v v 2v
+u
+v
+w
= fy
+ 2 + 2 + 2
y
t
x
y
z
y
z
x
w
w
w
w 1
1 p
2w 2w 2w
+u
+v
+w
= fz
+ 2 + 2 + 2
z
t
x
y
z
y
z
x
4.2.
Coordonnes cylindriques
Continuit :
vr 1 v vz vr
+
+
+
=0
r
r r
z
N.S. :
vr
+ vr
t
v
+ vr
t
v2
v
1
1 p
1 2vr 2vr 1 vr
2 v
vr v vr
v
2v
+
+ vz r = fr
+ 2r + 2
+ 2 +
2 r2
2
r
r
r
r r r r
r
z
z
r
r
vr v
v v v
v
1
1 1 p
+
+ vz = f
r
r
r
r
z
2
2
2v
v
1 v v 1 v
2 v
+ 2 + 2
+
+
+ 2 r 2
2
2
z
r
r r r r
r
v v
1
1 p
1 2vz 2vz 1 vz
vz
v
v
2v
+ vr z + z + vz z = fz
+ 2z + 2
+ 2 +
t
r
z
z
z
r
r 2
r r
r
4.3.
Coordonnes sphriques
Continuit :
vr 1 v
1 v 2vr v cotg
+
+
+
+
=0
r
r
r r r sin
N.S. :
v v
v vr v 2 + v 2
vr
v
1
1 p
+ vr r + r +
= fr
t
r
r r sin
r
r
v 2vr 2v cotg
2v
2vr 2 vr cotg vr
1 2vr
1
2 v
2
+ 2r + 2
+
+
+
2 2
2
2
2
2
2
2
r
r sin
r r
r
r r sin
r
r2
r
v
v
v v
v v vr v v 2 cotg
1
1 1 p
= f
+ vr + +
+
r r sin
r
r
r
t
r
2
v
2v 2 v cotg v
2v
1 v
1
2 cos v
2 vr
+ 2 + 2
+
+
+
r 2 r 2 sin2 2 r r
r 2 r 2 sin2 r 2 r 2 sin2
r
v v
v v vr v v wcotg
v
v
1
1
p
+ vr + +
+
+
= f
r r sin
r
r
r sin
t
r
2v
2
r
2
2v 2 v cotg v
v
vr
1 v
1
2 cos v
2
+
+
+
+ 2
+ 2
2 2
2
2
2
2
2
2
2
2
r sin r sin r sin
r
r sin
r r
r