Vous êtes sur la page 1sur 4

25/06/2015

LascandaleusepolitiquegrecquedelEurope,parJrgenHabermas

LascandaleusepolitiquegrecquedelEurope,
parJrgenHabermas
LEMONDE|24.06.201507h51Misjourle24.06.201514h58|ParJrgenHabermas(Philosophe)

LersultatdeslectionsenGrceexprimelechoixdunenationdontunelargemajoritsemeten
positiondfensivefacelamisresocialeaussihumiliantequaccablanteprovoqueparune
politiquedaustritimposeaupaysdelextrieur.Levoteproprementditnepermetaucune
ergoterie:lapopulationrejettelapoursuitedunepolitiquedontelleasubilchecbrutalementet
danssaproprechair.Fortdecettelgitimationdmocratique,legouvernementgrectentede
provoquerunchangementdepolitiquedansleurozone.Enagissantainsi,ilseheurteaux
reprsentantsdedixhuitautresgouvernements,quijustifientleurrefusenserfrantfroidement
leurpropremandatdmocratique.
Onserappellecespremiresrencontresodesnovicesarrogantsportsparlexaltationdeleur
http://abonnes.lemonde.fr/idees/article/2015/06/24/lascandaleusepolitiquegrecquedeleurope_4660360_3232.html

1/4

25/06/2015

LascandaleusepolitiquegrecquedelEurope,parJrgenHabermas

triompheselivraientunejouteridiculeaveclesgensbieninstalls,quiragissaienttanttavec
lesmimiquespaternalistesdubontonton,tanttavecunesortededdainroutinier:chacunedes
deuxpartiessetarguaitdejouirdelhabilitationaccordeparleurpeuplerespectif,etrptait
cetteantiennecommedesperroquets.
Cestendcouvrantquelpointlarflexionquilsmenaientlpoque,etquireposaitsurle
cadredelEtatnation,taitduncomiqueinvolontaire,quelopinionpubliqueeuropennetout
entireacompriscequimanquevraiment:uneperspectivepermettantlaconstitutiondune
volontpolitiquecommunedescitoyens,capabledeposeraucurdelEuropedesjalons
politiquesquiaurontderellesconsquences.Maislevoilequimasquaitcedficitinstitutionnel
nestpasencorerellementdchir.

Prendreunnouveaudpart
Llectiongrecqueaintroduitdesgrainsdesabledanslemcanismebruxellois:enloccurrence,
cesontlescitoyenseuxmmesquiontdciddelurgentencessitdeproposerunepolitique
europennealternative.Ilestvraiquailleurs,lesreprsentantsdesgouvernementsprennentce
genrededcisionsentreeux,selondesmthodestechnocratiques,etvitentdinfligerleurs
opinionspubliquesnationalesdessujetsquipourraientlesinquiter.
SilesngociationsengagesBruxellesenvueduncompromisnaboutissentpas,cestsans
doutepluttparcequelesdeuxpartiesnattribuentjustementpaslastrilitdesdbatsauvicede
constructiondanslesprocduresetlesinstitutions,maisaumauvaiscomportementdeleur
partenaire.Certes,laquestiondefondestlobstinationaveclaquelleonsaccrocheune
politiquedaustritqui,nonseulementsattireleplussouventlescritiquesdesmilieux
scientifiquesinternationaux,maisaeudesconsquencesbarbaresenGrce,oellesest
achevesurunchecmanifeste.
Dansleconflitdebase,lefaitquunepartiesouhaiteprovoquerunchangementdecettepolitique
tandisquelautrerefuseobstinmentdesengagerdansaucuneespcedengociationpolitique
rvletoutefoisuneasymtrieplusprofonde.
Ilfautbiencomprendrecequecerefusadechoquant,etmmedescandaleux.Lecompromis
nchouepascausedequelquesmilliardsdeplusoudemoins,pasmmecausedetelleou
telleclauseducahierdescharges,maisuniquementenraisondunerevendication:lesGrecs
demandentquelonpermetteleurconomieetunepopulationexploitepardeslites
corrompuesdeprendreunnouveaudparteneffaantunepartiedeleurpassifouenprenant
unemesurequivalente,parexempleenprononantsurcettedetteunmoratoiredontladure
dpendraitdelacroissance.Aulieudecela,lescrancierscontinuentderclamerla
reconnaissancedunemontagnededettesquelconomiegrecquenepermettrajamaisdapurer.

Larevendicationduneffacementdeladettenesuffitpas
Notonslebien,personnenecontestequuneffacementpartieldeladettesoitinvitablecourtou
longterme.Lescrancierscontinuentdoncentouteconnaissancedecauserclamerla
reconnaissanceformelledunpassifdontlepoidsest,danslesfaits,impossibleporter.Ilyapeu
detempsencore,ilspersistaientmmedfendrelarevendicationlittralementfantasmagorique
dunexcdentprimairedeplusde4%.Celuiciacertestabaissunseuilde1%,qui
demeureirralistemaisjusquici,ilestimpossibledetrouverunaccorddontdpendledestin
delUnioneuropenneparcequelescranciersexigentlemaintiendunefiction.
Bienentendu,lespayscrditeursontdesraisonspolitiquesdesaccrochercettefictionqui
permet,courtterme,dajournerunedcisiondsagrable.Ilsredoutentparexempleuneffetde
dominosdansdautrespaysdbiteursetAngelaMerkelnestpassredesapropremajorit
auBundestag.Maisquandonmneunemauvaisepolitique,onestbienforcdelarviserdune
manireouduneautrelorsquonserendcomptequelleestcontreproductive.
Dunautrect,onnepeutpasnonplusfaireporterlafautedunchecsuruneseuledesdeux
parties.Jenepeuxdiresileprocdtactiquedugouvernementgrecreposesurunestratgie
rflchienijugerdecequi,danscetteattitude,relvedescontraintespolitiques,delinexprience
oudelincomptencedupersonnelenchargedesaffaires.Jenaipassuffisamment
dinformationssurlespratiquesusuellesousurlesstructuressocialesquisopposentaux
rformespossibles.
Cequiestmanifeste,entoutcas,cestquelesWittelsbachnontpasconstruitunEtatqui
fonctionne.Detellescirconstancesdifficilesnepeuventtoutefoispasexpliquerpourquoile
gouvernementgreccompliquesingulirementlatchedeceuxquitentent,mmeparmises
http://abonnes.lemonde.fr/idees/article/2015/06/24/lascandaleusepolitiquegrecquedeleurope_4660360_3232.html

2/4

25/06/2015

LascandaleusepolitiquegrecquedelEurope,parJrgenHabermas

sympathisants,dediscernerunelignedanssoncomportementerratique.Onnevoitaucune
tentativerationnellepourformerdescoalitionsonsedemandesilesnationalistesdegauchene
saccrochentpas,toutdemme,unereprsentationquelquepeuethnocentriquedelasolidarit,
silsrestentuniquementdanslazoneeuropourdesmotifsrelevantdelasimplesagesseousi
leurperspectivedpassetoutdemmelecadredelEtatnation.
Larevendicationduneffacementpartieldesdettes,quiconstituelabasecontinuedeleurs
ngociations,nesuffitpasentoutcaspourquelautrepartieaitaumoinsconfiancedanslefait
quelenouveaugouvernementnestpascommelesprcdentsquilagiraavecplusdnergie
etdemanireplusresponsablequelesgouvernementsclientlistesquilaremplacs.

Mlangetoxique
AlexisTsiprasetsonpartiSyrizaauraientpudvelopperleprogrammederformesdun
gouvernementdegaucheetridiculiserainsileurspartenairesdengociationBruxelleset
Berlin.AmartyaSenacomparlapolitiquedaustritimposeparlegouvernementallemand
unmdicamentcontenantunmlangetoxiquedantibiotiquesetdemortauxrats.Le
gouvernementdegaucheauraitparfaitementeulapossibilit,danslespritolentendaitlePrix
Nobeldconomie,dentreprendreunedcompositionkeynsiennedelamixturedeMerkeletde
rejetersystmatiquementtouteslesexigencesnolibralesmaisdanslemmetemps,ilaurait
drendrecrdiblesonintentiondelancerlamodernisationdunEtatetduneconomiequienont
grandbesoin,deselancerdansunemeilleurerpartitiondescharges,decombattrelacorruption
etlafraudefiscale,etc.
Aulieudecela,ilsestcantonndansunrledemoralisateurunblamegame.Comptetenudes
circonstances,celaapermisaugouvernementallemanddcarterdunreversdemain,avecla
robustessedelaNouvelleAllemagne,laplaintejustifiedelaGrcesurlecomportementplus
malin,maisindigne,quavaitadoptlegouvernementKohlaudbutdesannes1990.
Lafaibleperformancedugouvernementgrecnechangerienauscandale:leshommespolitiques
deBruxellesetBerlinserefusentendosserleurrledhommespolitiqueslorsquilsrencontrent
leurscollguesathniens.Ilsenontcerteslallure,mais,lorsquilsparlent,ilslefontexclusivement
dansleurrleconomique,celuidecranciers.Quilssetransformentainsienzombiesaunsens
:ilsagitdedonnerlaprocduretardivededclarationdinsolvabilitdunEtatlapparencedun
processusapolitique,susceptibledefairelobjetduneprocdurededroitprivdevantdes
tribunaux.Carcelaayanttfait,ilestdautantplusfaciledenierunecoresponsabilitpolitique.
Notrepressesamusedufaitquelonaitrenommlatrokaetilsagiteffectivementdune
sortedetourdemagicien.
Maiscequilexprime,cestlevulgitimedevoirlevisagedeshommespolitiquessurgirmalgr
toutderrirelemasquedesfinanciers.Carcerleestleseuldanslequelilspeuventavoir
rendredescomptespourunchecquisesttraduitparquantitdexistencesgches,demisre
socialeetdedsespoir.

Intransigeance
Pourmenersesdouteusesoprationsdesecours,AngelaMerkelafaitdemblemonterleFonds
montaireinternationaldanslebateau.Cetorganismeestcomptentpourlesdysfonctionnements
dusystmefinancierinternationalentantquethrapeute,ilenassurelastabilitetagitdonc
danslintrtgnraldesinvestisseurs,toutparticulirementdesinvestisseursinstitutionnels.En
tantquemembresdelatroka,lesinstitutionseuropennesontfaitcausecommuneaveccet
acteurl,sibienquelespolitiques,pourautantquilsagissentautitredecettefonction,peuvent
sereplierdanslerledagentsoprantdanslestrictrespectdesrglesetauxquelsilnestpas
possiblededemanderdescomptes.
Cettedissolutiondelapolitiquedanslaconformitaumarchpeutpeuttreexpliquerlinsolence
aveclaquellelesreprsentantsdugouvernementallemand,quisontsansexceptiondes
personnesdehautemoralit,nientleurcoresponsabilitpolitiquedanslesconsquences
socialesdvastatricesquilsontpourtantacceptesentantqueleadersdopinionauseindu
Conseileuropen,lorsquilsontimposleprogrammedconomiesnolibral.
Lescandaledanslescandale,cestlintransigeanceaveclaquellelegouvernementallemand
assumesonrledemeneur.LAllemagnedoitlimpulsionquiluiapermisdeconnatrelascension
conomiquedontellesenourritencoreaujourdhuilagnrositdesnationsdecranciersqui,
lorsdelaccorddeLondres,en1954,ontrayduntraitdeplumepeuprslamoitideses
dettes.
http://abonnes.lemonde.fr/idees/article/2015/06/24/lascandaleusepolitiquegrecquedeleurope_4660360_3232.html

3/4

25/06/2015

LascandaleusepolitiquegrecquedelEurope,parJrgenHabermas

Celatantdit,lessentielnestpaslembarrasmoral,maislenoyaupolitique:leslitespolitiques
enEuropenontplusledroitdesedissimulerderrireleurslecteursetdesquiverlesalternatives
devantlesquellesnousplaceunecommunautmontairepolitiquementinacheve.Cesontles
citoyens,paslesbanquiers,quidoiventavoirlederniermotsurlesquestionstouchantaudestin
europen.
Lassoupissementpostdmocratiquedelopinionpubliqueestaussidaufaitquelapressea
basculdansunjournalismedencadrement,quiavancemaindanslamainaveclaclasse
politiqueetsesouciedubientredesesclients.

TraduitdelallemandparOlivierMannoni

http://abonnes.lemonde.fr/idees/article/2015/06/24/lascandaleusepolitiquegrecquedeleurope_4660360_3232.html

4/4

Vous aimerez peut-être aussi