DISSERT. I. DE SCRIPTORIBUS GENERATIM.

3a;
'Porro 'autem ut, qui fuerint hi infenfi(fimi Ecclefiæ &
fcriptorum fecundi fæculi hoftes, qui impii eorum errores, li
quidius omnibus pateat, de iis figillatim a nobis difputandum
eft. Quamvis enim importuniffimæ funt eæ tot errorum, jam
diu præteritorum , recenfiones ; ex iis tamen fi prudenter
examinentur & vera Catholicæ Ecclefiæ do&rina, illis ex ad
verfo oppofita, clarius demonftrabitur, & plures veterum Pa
' trum loci obfcuriores facilius poterunt explicari.

c A P U T II.
De haerefum fècumdi Ecclefiae feculi ortu , progreffu &*
interitu, earumque expugnatoribus, ac primum de Millemariorum
fèu Chiliaftarum optnionibus Ü* erroribus.
- A R T I. C U L U S I.
* . Sententiæ Millenariorum hæreticorum exponuntur.
§. I.
Cur hæ fententiae feparatim explicentur; ô° quid omnes umi
verfim Millenarii fènfèrint?
Plurimi Millenariorum errores primo Ecclefiæ fæculo al
tas radices egerant, jamque in Cerintho haerefiarcha, uti fuo,
loco monuimus, impium extulerant caput. Sed quia fecundo
*A
præfertim faeculo ea opinio non paucos & dignitate & do&rina .«i
præftantiffimos Ecclefiæ Patres invafit, claram illius explicatio *

nem, qua varia hujus dogmatis capita, varie a variis adferta

exponantur, ad hoc usque tempus confulto dataque opera di
ftulimus.
Primum vero fatis mirari non poffumus, cur omnes ple
rique fcriptores, qui de Millenariis aliquid memoriæ prodide
runt, de his fic $i; quafi una eademque fuerit omnium
opinio, nec quid aliqui ab aliis diverfum fenferint umquam aut
tradiderint. Certum enim nobis videtur, plures e Patribus
longe diverfa a Cerinthi erroribus de Millenario Chrifti & fàn
. - Ss 2 - &torum
 ga, - AERÆ CHRISTIANÆ SAECULA 11.
&orum in terris regno fuiffe opinatos, nec iis eamdem , atque
hærefiarchæ illi, ejusque fe&tatoribus erroris notam inurendam
effe. 'Quapropter ne fan&iffimi Patres deinceps dogmatis per
verfi immerito accufentur, quæ cujusque hoc de argumento
fuerit fententia, fuo vel aliorum, omni exceptione majorum,
teftimonio examinandum eft. Nec certe inutilem operam nos
pofuiffe arbitrabimur, fi ex iisdem Patribus quosdam fàltem ab
erroneis quorumdam Chiliaftarum , quibuscum mira confu
fione permifcentur, opinionibus vindicemus.
Conftat autem Millenarios, quotquot exftiterunt, omnes
magno unanimique confenfu ftatuiffe pòft cun&orum hominum
refùrreétionem, `Chriftum per mille annorum tempus cum iis
in terra regnaturum. Quapropter omnes hujus opinionis de
lis. 46. a. fenfores communi vocabulo a Græcis di&ti funt χιλισται: Quos,
£ivit. eap. 7. inquit Auguftinus, verbum a verbo exprimentes, mos poffumus
Š Millemarios muncupare. Hieronymus autem fimili modo χιλια
ÉÉÉÉÉ. va/, quos nos dicere poffumus Millemarios. Aliquando tamen
58£mment. valuit.
in lfai,
eos vocat Millemarios, quod nomen jam frequentiore ufu in
§. II.
Sententiae peculiares Millenariorum, ac Cerinthi.
Quid vero per totum illud Millenarii temporis fpatiurn aut
fieri deberet aut a&turr effent homines, nec unus procul du
bio fuit Patrum, & aliorum fcriptorum fenfus, nec eadem
Apudí£b. opinio. Cerinthus fiquidem, ut ex Caio difcimus: per revela
Ęs. “* tiones quasdam a fe tamjuam a magno quodam Apoftolo confcriptas,
portenta quaedtfh, quafi ab Angelis fibi offenfà, commentus, n0
bis intrQducit, adfirmams poft refurreétionem regnum Chrifti, in
terris futurum, ac rurfus homiìes Hierofòlymis degentes, cupidi
tatibus Ü* voluptati corporis obnoxios fore. Additque hofiis ille di
vinarum fcripturarum, mille annorüm fpatium iì muptialibus fè
ftis transaéium iri, quo fàcilius imperitos homines decipiat.
Dionyfius vero, Alexandriæ Epifcopus, de codem Ce
rintho ibidem hæc tradit: Hæc fuit illius opimio, regnum Chrifti
terremum futurum. Et quarum rerum cupiditate flagrabat, ut
— • - ' - - - p0te
i.

***- - - _ - -
 DISSERT. I. DE SCRIPTORIBUS GENERATIM. 32;
pöte voluptatibus corporis obnoxius, carnique addi$us, in iis reg
mum Dei Jitum fóre fòmniavit, im ventris Ü* earum, quæ infra
ventrem fumt, partiuin explenda libidine ; hoc eft, in cibo Ü* potu
ac nuptiis, atque ut honeftiori vocabulo ejusmodi voluptates velaret, Lib. 7. Hiß.
cap. 25.
im feftis, ö* Jàcrificiis, ô° ho/iiarum maétationibus. Eadem ab
eodem alibi repetuntur.
Hinc Auguftinus de Cerinthianis: Mille quoque dmmos, in Lib. de Hæ-,
ref. §. 8.
quit, poft refurrejionem in terreno regno Chrifti fecundum car
fmales ventris J' libidinis voluptates futuros fàbulimtur. Unde
etiarh Chiliaffae fumt appellati.
Lib. 2. de
Denique Theodoretus de Cerintho fic differit: Idem etiam Hæref. Fab.
revelationes quasdam confinxit , quafi eas effet contemplatus , & Cap• 3•
fninarum quarumdam doétrimas comupofuit, ô° regmum Domini ter
venum fore dixit, efumque ô° potum fòmmiavit, ö* voluptates jibi
finxit, ö* nuptias, ö* Jäcrificia, ö* dies féftos, qui Hierofolymiis
celebrantur, atque h.ec mille annorum fpatio complenda ; tamdiu
. enim duraturum Domini regnum putabat.
§. III. *

Sententia Marcionis, ô° Nepotis.

Marciom quoque, tefte Tertulliano, quiddam fibi omnino lib. g. adv.
peculiare de terreno Chrifti regno fomniaffè videtur. Caeterum IMarc. c. 24•
vefter Chriftus, ajebat do&us ille vir, priftimum ftatum judaeis
pollicetur, ex reftitutiome terrae, ô° pf; decurfum vitæ, apud im
feros in finu Abrahæ refrigerium. eum optimum! fi reddit
placatus, quod abftulerat irátus.... 0 Deum etiam apud inferos
mifèricordem!
Theodoretus Nepotem, Ægypti Epifcopum, inter hære
ticos eo folo titulo recénfet, quod Chiliaítarum defenderet j; i

nionem. Nepos, inquit ille, Ægyptiacae urbis Epifcopus in aliis Lib. 3. Hæ

ret, fab. c.6.
quidem omnibus conveniebat cum dogmatibus Ecclefiae, in divinis
autem promiffionibus errabat; ut quiim terra hds futuras cenfebat,
Ü* cibum ac potum, Ù* fèfta judica, ô° mille ammorum periodos
in his imfumendas. Comitra hunc rurfus £# Dionyfius ,. Ale
xandrinorum urbis Epiféopus, in aliis quidem audans, in his vero
-

-- - - Ss 3 errQ