INTEGRALI ZADACI ( VIII DEO) REKURENTNE FORMULE

Rekurentne ( rekurzivne ) formule su formule koje zavise od prirodnih brojeva. One se koriste za sniavanje reda nekog integrala. Mi nadjemo kako se izraunava integral ija je podintegralna funkcija reda n preko integrala ija je podintegralna funkcija reda n-1 ( ili n-2, n-3,). Na taj nain dodjemo do podintegralne funkcije za koju integral moemo direktno da reimo. Nije pravilo, al se veina ovih integrala radi preko parcijalne integracije.

primer 1.

Odrediti rekurzivnu formulu za Reenje:

x e

n ax

dx ako je a 0 i n N

x e

n ax

dx = ?

Ovaj integral emo reiti parcijalnom integracijom ( ako se seate, ovo je integral iz prve nae grupe).

e ax dx = dv = I n = x n e ax dx = n 1 1 ax nx dx=du e =v a ax n 1 1 e x n = x n e ax e ax nx n 1dx = eax x n 1dx a a a a ax n e x n = I n 1 a a Dakle : eax x n n In = I n 1 a a

xn = u

Kako sad upotrebiti ovu formulu? Dobijemo zadatak da reimo

x e dx = ?
4 x

U naoj formuli je dakle n = 4

a = 1.

eax x n n I n 1 a a x 4 e x 4 I4 = I 41 = e x x 4 4 I 3 1 1 In =

I 4 = e x x 4 nI 3

sad radimo za n=3,n=2,n=1

I 4 = e x x4 4I3 I 3 = e x x 3 3I 2 I 2 = e x x 2 2 I1 I1 = e x xdx

Ovaj integral znamo da reimo:

x=u
x

e x dx = dv
x

xe dx = dx = du e dx = v
ex = v Vratimo reenja unazad

= x e x e x dx = xe x e x + C = e x ( x 1) + C u v vdu

I 4 = e x x 4 4 I3 I 3 = e x x 3 3I 2 I 2 = e x x 2 2 I1 I1 = e x xdx = e x ( x 1) vratimo se u I 2 I 2 = e x x 2 2[e x ( x 1)] vratimo se u I 3 I 3 = e x x3 3{e x x 2 2[e x ( x 1)]} vratimo se u I 4 I 4 = e x x 4 4{e x x3 3{e x x 2 2[e x ( x 1)]}} + C

Ovo sad malo prisredite ako va profesor zahteva.

primer 2.

Odrediti rekurzivnu formulu za

sin

xdx ako je n 2

Reenje:

I ovde radimo parcijalnu integraciju:

sin n 1 x = u I n = sin n xdx = (n 1) sin n 11 x(sin x)`dx = du (n 1) sin

n2

sin xdx = dv cos x = v = x cos xdx = du

= sin n 1 x ( cos x) ( cos x)(n 1) sin n 2 x cos xdx = sin n 1 x cos x + (n 1) sin n 2 x cos 2 xdx Iz sin 2 x + cos 2 x = 1 cos 2 x = 1 sin 2 x, pa to zamenimo umesto cos 2 x = sin n 1 x cos x + (n 1) sin n 2 x (1 sin 2 x)dx = sin n 1 x cos x + (n 1) (sin n 2 x sin n x)dx = sin n 1 x cos x + (n 1) sin n 2 xdx (n 1) sin n xdx = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 (n 1) I n

Da spakujemo:
I n = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 (n 1) I n I n + (n 1) I n = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 I n + n I n I n = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 n I n = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 In = In = sin n 1 x cos x + (n 1) I n 2 n sin n 1 x cos x n 1 + I n2 n n

Ovo je traena rekurentna formula. Uoimo da ako je n paran broj , tada postupnom primenom dobijene formule na kraju dolazimo do dx a ako je n neparan broj dobijamo sin xdx

primer 3.

Odrediti rekurzivnu formulu za

sin

dx
n

ako je

n2

Reenje:

Ovde emo najpre upotrebiti malo trike: dodamo

sin x , videemo zato... sin x

In =

dx sin x dx sin xdx = n = n +1 n sin x sin x sin x sin x

Sad radimo parcijalnu integraciju:

1 sin xdx = dv sin xdx u = sin n+1 x = sin n+1 x cos x = v ? Izvui emo ovaj izvod na stranu jer je izvod sloene funkcije...
( 1
n +1

sin x vratimo se na zadatak:

)`= (sin ( n +1) x)`= (n + 1) sin ( n +1) 1 x (sin x)`= (n + 1) sin ( n + 2) cos x = ( n + 1)

cos x sin n + 2

=u sin xdx = dv sin xdx sin n +1 x = sin n+1 x = cos x (n + 1) n + 2 dx = dv cos x = v sin x 1 cos x ( cos x) ( cos x)[(n + 1) n + 2 dx] = n +1 sin x sin x 2 1 cos x cos x n +1 (n + 1) n + 2 dx = sin x sin x 1 1 sin 2 x cos x n +1 (n + 1) dx = sin x sin n + 2 x cos x sin 2 x dx] = sin n +1 x sin n + 2 x sin n + 2 x 1 1 1 cos x n +1 (n + 1)[ n + 2 dx n dx] = sin x sin x sin x 1 1 1 cos x n +1 (n + 1)[ n + 2 dx n dx] = sin x sin x sin x 1 1 1 cos x n +1 (n + 1)[ n + 2 dx n dx] = sin x sin x sin x 1 = cos x n +1 (n + 1)[ I n + 2 I n ] sin x 1 (n + 1)[ 1 dx
4

vratimo se od poetka: (n + 1)[ I n + 2 I n ] sin n +1 x 1 I n = cos x n +1 (n + 1) I n + 2 + (n + 1) I n sin x 1 (n + 1) I n + 2 = cos x n +1 + nI n + I n I n sin x 1 (n + 1) I n + 2 = cos x n +1 + nI n sin x I n+2 = cos x n + In n +1 (n + 1) sin x n + 1 I n = cos x 1

Dobili smo traenu rekurentnu formulu al po n+2 , da bi dobili formulu po n, kako nam trae , jednostavno emo umesto n staviti n-2.

I n+2 =

cos x n cos x n2 + I n I n = + I n2 n +1 n 1 (n + 1) sin x n + 1 (n 1) sin x n 1

primer 4.

Odrediti rekurentnu formulu za I n ,m = x n ln m xdx ako je n, m N

ln m x = u x n dx=dv = x n +1 =v n +1

1 m ln m 1 x dx=du x n +1 n +1 x x 1 = ln m x m ln m 1 x dx n +1 n +1 x n +1 n x x x 1 = ln m x m ln m 1 x dx n +1 n +1 x x n +1 m = ln x x n ln m 1 xdx n +1 n +1 x n +1 m = ln m x I n ,m 1 n +1 n +1
m

I n ,m = x n ln m xdx =

Dakle : x n +1 m I n , m = ln x I n , m 1 n +1 n +1
m