Vous êtes sur la page 1sur 6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie

INENGLISH

Pourdcouvrirl'histoirenapolonienne,paspas,parfairesesconnaissanceset
poursuivredesrecherchespersonnelles,pourtouslesamateursetleshistoriens
passionns,laissezvousguiderparmiunricheensembled'articlesetdedossiers
thmatiques,d'imagescommentes,d'outilspourtravailler.

OK

Recherche

NAPOLEONICALAREVUE

Enrichissementsrcents:

Larevue

Articles:LebutindeWaterlooreconstituaumusedelaLgiond'honneur
Images:Photographie:LaprincesseClotildeetsonfilsVictorNapolon
Bibliographies:L'Expditiond'Egypte(17981801)

ARTICLES

Retourpaged'Accueil
RetourpagedeSection

QUANDNAPOLONIIISUSCITALANAISSANCEDELAROUMANIE

RetourpagedeRubrique

(ARTICLEDEDOUAYABEL,HERTAULTGRARD)
Informations
UnesurvivancedumoyengeenpleinXIXesicle
Unsystmepolitiquebloqu
Lesidesrvolutionnairesfranaises:uneclaircieenMoldoValachie
Lapolitiquedesnationalitsl'originedel'intrtdeNapolonIIIpourla
Roumanie.LecongrsdeParis(25fvrier30mars1856)
L'UniondelaMoldavieetdelaValachie,premireapplicationdelapolitiquedes
nationalits
L'entrevued'Osborne,triomphedelapolitiqueextrieuredeNapolonIII
L'lectionduPrinceCuzaetl'Unitralisedefacto(17janvieret5fvrier1859)
LesraisonsdelarussitedeNapolonIIIdanslargnrationdelaRoumanie

Imprimer
Ajoutervotreslection
Tweeter

Alorsqu'explosaitpartoutenEuropelarvolutionde1848qu'AlexandreWalewski,
futurministredesAffairestrangresdeNapolonIII,qualifiaitdePrintemps
despeuples,ilestdifficiled'imaginerl'tatpitoyableetarrirdelaMoldavie,
laValachie,laDobroudja,laTransylvanie,laBessarabieetpourtantsoixantedix
ansplustard,cesprovincesdevaientconstituerlaGrandeRoumaniequiconnatra
sonapogeentrelesdeuxguerresmondiales.

UnesurvivancedumoyengeenpleinXIXesicle
D'unct,immensmentriches,leclergorthodoxe,lesmoinesdpositairesdes
Lieuxsaintsetlesgrandsetpetitsboyardsconstituantlanoblessepossdaientles
terres,taientexemptsd'impts,jouissaientseulsdesdroitspolitiquesetcivils
etnommaientdansleursrangslesdputsdesAssembles.euxseuls,ilsne
reprsentaientque7%delapopulation.Del'autre,lespaysans,reprsentant92%
delapopulation,payantaugouvernementunetaxeannuelle,auxcommunesune
taxedecapitation,auxboyardsunfermageaumontantexorbitantenplusdejours
detravailgratuitspouvantallerjusqu'centcinquantejoursparan.Vularigueur
del'hiver,ilsnedisposaientplusgurequed'unecentainedejoursdetravailpour
fairevivreleurfamille.Ilstaientmmeastreintspayerunetaxesurlafume
deleurtre.Illeurtaitquasimentimpossibledequitterleurterresanslaisserau
pralabletousleursbiensauxboyards.
Devanttantd'inhumanits,lesmalheureuxnepouvaientqueserfugierdansla
paresseetl'abusd'alcooletylaisserleurraison.Uneabsencequasicompltede
cultureetdesavoirmarquaittoutautantlamajoritdesclassesprivilgiesetdes
classesinfrieures,maisentrelesdeux,s'intercalaituneclassemoyenne(moins
de1%delapopulation)composedequelquespetitsboyardslettrs,de
commerantsetdemembresdesprofessionslibralesrsidantpresque
exclusivementdanslesvilles.Bienvidemment,leretardconomiquetait
immense.Pasouextrmementpeuderoutes,pasd'industries,peudecommerces
etunejusticeauservicedesclassesdominantes(1).

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

1/6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie
Unsystmepolitiquebloqu
En1848,lorsqueleprinceLouisNapolonBonapartefutluPrsidentdela
SecondeRpubliquefranaise,lesPrincipautsdanubiennesorthodoxes,et
notammentlaMoldavieetlaValachie,quidouzeansplustarddevaientconstituer
lenoyaudurdelafutureRoumanie,taientplacessouslasuzerainetdusultan
delaTurquiemusulmane.Cesprovincesluitaientredevables,chaqueanne,
d'untribut.Lesultanavaitpouvoirdenommeretdedposerseslieutenantsou
reprsentantsdanschaqueprovince(lescamacans).Lsebornaitenprincipe
l'exercicedesasuzerainet.
Avecletraitd'Andrinople(1826),laRussieavaitobtenul'applicationde
rglementsorganiquesparlesquelselleexeraitunvritableprotectoratsurles
provincesdanubiennes(1830).SoucieusedecontrlerlecoursduDanube,
l'Autrichedesonct,veillaitjalousementsurcesprovincesetseheurtaitainsi
auxintrtsrussesetturcs.Ilenrsultaitdesconflitsperptuelsetdesinvasions
quasicontinuellesdesprovincesroumainesparlesarmesdestroispuissances
voisines.Noncontentedesenourrirsurl'habitant,lasoldatesquedetoutbord
pillaitetranonnaitsansvergogne.
Ainsicraseentresestroispuissantsvoisins,surveilledeprsparl'Angleterre
quicraignaitpoursoncommercesicesprincipautsdanubienness'unissaient,la
Roumanie,contrairementlaPologneconvoitesanscesseparlaRussieetla
Prusse,n'existaitpas.Enprincipe,riennepouvaitlafairevoluerEtpourtant,
deuxfacteursallaiententrainerl'unificationdesprincipauts:lapropagationdes
idesdelaRvolutionfranaisepuislapolitiquedesnationalitsdeNapolonIII.

Lesidesrvolutionnairesfranaises:uneclaircieenMoldoValachie
LerayonnementcultureldelaFranceenRoumaniesefitsentirpartirde1820et
ce,danslesclassesprivilgies,notammentchezlespetitsboyards,lesplus
rceptifscarlesplusprochesdeleurspaysans.Lespremiersfilsdefamillefurent
alorsenvoysParis,notammentaulyceLouisleGrand.En1846,secraitsous
lepatronagedeLamartine,laSocitdestudiantsroumains.Enfirent
notammentpartieceuxquidevaientfigurerquelquesannesplustardparmiles
plusgrandsnomsroumainsdel'poque:MihailKogalniceanu,ConstantinRosetti,
Alexandre,StefanetNicolasGolescu,IonetDimitriBratianu.JulesMicheletet
EdgarQuinetvirentsepresserlestudiantsroumainsdansleurscours.Rentrsen
Roumanieen1848,ilsdevaientperptrerlesidesdelarvolutionenMoldavieet
enValachie.Lestroupesrussesetturquesdevaientcraserlemouvement,mais
celuicisepoursuivitclandestinementets'organisanotammentautourdesloges
maonniques.Lacommunautdecultureetdelangue(lalatinitaumilieude
peuplesslaves),etdereligion(orthodoxie),devaits'avrertreunciment
puissant.

Lapolitiquedesnationalitsl'originedel'intrtdeNapolonIIIpourla
Roumanie.LecongrsdeParis(25fvrier30mars1856)
RienneprdisposaitNapolonIIIs'intressertoutparticulirementla
Roumanie.LaguerredeCrimequimobilisalaTurquie,l'AngleterreetlaFrance,
chacunpourdesintrtsquileurtaientpropres,devaitpermettrelaFrancede
reprendreunrlepolitiquedepremierplanenEurope.Parsesvictoires(Alma,
Balaklava,Inkerman,Tracktir,Sbastopol),elleeffaaitWaterlooetletraitde
Viennede1815.ElleorganisaitlesrunionspourlapaixParis,lorsd'uncongrs
quis'ouvritle25fvrier1856.
L'historienPaulGuriotrsumeainsil'ensembledeladiplomatiedeNapolonIII:
Ilvoulutsefairelechampiondespeuplesopprims,intervenircomme
redresseurdetorts,jouerenEurope,etmmeaudel,lerled'arbitre
providence.LaTurquieestmenaceparl'Empirerusse,ilinterviendraenfaveurde
laTurquieparlaguerredeCrime.L'Italiesouffresousladominationdel'Autriche,
iln'hsitepassoutenirl'Italie.LeMexiqueestdchirdeluttesintestines,
menacd'absorptionparlesEtatsUnis,NapolonIIIconoitledesseindepacifier
leMexique,delergnrerparlacrationd'ungrandEmpirelatinquicontiendra
l'aviditanglosaxonne(2).Danscettevuedumonde,desEmpiresdoiventtre
appelsdisparatredansleurformeactuelletellel'Autrichequidoit,selonlui,
rendreleurlibrechoixlaVntie,maisaussilaHongrieAinsi,l'Autrichesera
tellecombattueafinquelespeuplesqu'elleassujettitpuissentsedvelopper
harmonieusementetquelapaixpuissergner.
LebutdeNapolonIIItaitdoncd'tablirunsystmedepaixgnraledansune
Europeconstitued'tatsindpendants,d'tatsnationshomognes,fondssurles
idesdelaRvolutionfranaise.Chaquepeuplevoyantsesintrtssatisfaits,
parcequ'ilauraitconquissonindpendanceetatteintseslimitesnaturellessans
chercherlesoutrepasser,iln'yauraitplusdecausesdeconflitsenEurope,donc
plusdeguerres.

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

2/6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie
Pourarrivercebut,NapolonIIIcomptaitemployerdeuxmoyens:lescongrs
internationauxpourdnouertoutecrisedssonapparitionetlaconsultationdes
populationsconcernesparvoiedeplbisciteenappliquantledroitdespeuples
disposerd'euxmmes.C'estdanscetteoptiquequ'etlieulecongrsdeParisde
1856quiscellal'indpendance,visvisdelaRussie,delaMoldavieetdela
Valachie.Onretrouveicil'aspectvisionnairedeNapolonIII,prcurseurdela
Socitdesnationsetdel'organisationdesNationsUnies.
Rsumantlapolitiquedesnationalitsdel'Empereur,sidcrieaprsl'appui
bienveillantdelaFrancedanslaralisationdel'unitdelaPrusseetaprsle
dsastredeSedanquis'ensuivit,JeanTularddevaitconclure:[Cettepolitique]
taitlaplusbelle,laplusgnreuse,elledpassaitmmeleslimitesduvieux
continent,bref,ellecroyaitenlabontdeshommes(3).

L'UniondelaMoldavieetdelaValachie,premireapplicationdelapolitiquedes
nationalits
HyppoliteDesprezavaitbeaucouprflchietc'estavecpassionqu'ilprsentason
mmoirel'Empereursurlancessitd'unirlaMoldavieetlaValachiequi
pourraientainsiformerlenoyaudurdelafutureRoumanie.Ilyajoutait,ds1854,
unesuggestionaprioritoutfaittonnantepouraccroitrelasoliditdecettat:
proposerlacouronneunprincetrangercaraucunedesgrandesfamilles
roumainesquisebattaientdepuissilongtempspourlepouvoirnepourrait
apporterlastabilitetlacrdibilitd'unprinceissud'unegrandefamillergnante.
N'taitcepasd'ailleurslasolutionquiavaittretenuelorsdelaformationdela
GrceetdelaBelgique?L'ImpratriceEugniefut,quantelle,grandement
sensibiliseparMrimequiluiprsentalejeuneboyardConstantinRosetti,et
pesasurlesdcisionspolitiquesdel'Empereur.
l'issueducongrsdeParis,outrelesclausescommercialesetreligieuses(libre
circulationsurleDanube,neutralisationdelamerNoire,renonciationparla
TurquiedesonprotectoratsurleschrtiensdesonEmpire),laRussiedevaitaussi
renoncersonprotectoratsurlesPrincipautsdanubiennesdeMoldavieetde
Valachie.

SeptPuissancesdevenaientgarantesdecetrait:laFrance,l'Angleterre,la
Russie,l'Autriche,laPrusse,laTurquieetleroyaumedePimontSardaigne.Avec
lui,NapolonIIIposaitlesjalonsd'unefutureunificationdel'Italie.
AveclecongrsdeParis,prenaitcorpsl'idedel'Empereurdecrerunembryon
desocitdesNationsquiseruniraientpourdnouerlescriseseuropennes
futures.
Pourlapremirefois,lesPuissancesallaientsepenchersurlesortdes
Principautsdanubiennes.NapolonIII,auteurdeL'extinctiondupauprisme,
invitaitlesnationssoulagerlamisredeleurpopulationenleurdonnantdes
statutsquitables.L'Angleterre,attachel'quilibreeuropendeMetternich,
louvoyaitetClarendon,ministredesAffairestrangresduRoyaumeuni,
acquiesaitduboutdeslvresvoulantmnagerlaTurquieetl'Autricheenvitant
lacrationd'untattroppuissantleurporte.MaisNapolonIIItenaitbon.Avec
opinitretilobtenaitlacrationd'unecommissionprsideparunFranais,le
baronCharlesdeTalleyrand,filsd'unneveudugrandTalleyrand.Cette
commissionsigeantBucarest,taitchargedeproposerlesbasesdelafuture
organisationdesPrincipauts.L'Empereursentaitqu'ilfallaitagirviteetmettreen
placeauplusttunergence,pendantquelesdeuxassembleslues(lesdivans
adhoc),l'unepourlaMoldavieetl'autrepourlaValachie,laboreraientlafuture
constitution.Ilobtenaitladestitutiondesdeuxhospodars(4)etlanominationpar
laSublimePortededeuxrgents(dnommscamacans):AlexandreGhikaet
ThodoreBals,bienttremplacparVogorids.
NapolonIIInedoutaitpasquelesdivansadhocallaientrdigeruneconstitution
prnantl'uniondesdeuxprincipauts.Ilpensaitavoirgagn.

L'entrevued'Osborne,triomphedelapolitiqueextrieuredeNapolonIII

C'taitsanscompteravecl'AngleterreetlaTurquiequirefusaientl'union.
EncouragsparlesconsulsdeFranceIasietBucarest(VictorPlaceetLouis
Bclard),unpuissantmouvementunionisteseconcrtisaalorsenmoldovalachie
sousl'gided'unmouvementpatrioteemmenparlesancienstudiantsroumains
deParis.Sousleurpression,leslecteursdesfutursdputsauxdivansadhoc
prirentconsciencedesmultiplesanomaliesetinjustices,notammentdeVogorids
quiorganisalaconcussion,emprisonnalesopposants,s'enpritviolemmentau
clergsoutenuparlaTurquieetparl'Angleterre.Laprsidencedescollges
lectorauxfutdvolueauxprfetsetsousprfets.Lescomitsunionistesfurent
dissous,touteslesrunionsettouslesjournauxfurentinterdits.

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

3/6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie
sontour,leMtropoliteragitetdemandadescomptes.Vogoridstentadele
destituersanssuccs.Alors,ilsongearunirplusieursmdecinspourconstater
queleprlattaitdevenufouetl'enfermer.Troismilledeuxcentsoixantetrois
prtresetvingtmillelacstaientleslecteurspotentielsprvusparla
commissionavantqueVogorids,aprsunefalsificationhontedeslistes,n'en
retienneque10%(5)!

LeslectionsunseultourdesgrandslecteursenMoldavieeurentlieule19
juillet1857etmarquesparuntauxconsidrabled'abstentions:simillevingt
troisgrandslecteursvotrent,millesixcentsoixantedeuxs'abstinrent(6).
LasituationtaitdevenueexplosiveetWalewskisuivaitsonvolutiond'heureen
heure,enliaisonconstanteavecsesdeuxconsuls,sonambassadeur
Constantinople(Thouvenel)etsesenvoysspciauxsurplace.L'allianceconclue
avecl'Angleterreetl'amitisincreducoupleimprialaveclareineVictoria,qui
s'taitdveloppelorsdelavisitedecelleciParisenaot1855,risquaitbelet
biendevolerenclats.ToutelapolitiquedeNapolonIIIsetrouvaitmiseen
danger.DanslesPrincipautsdanubiennes,latensiontaitsoncomble.
C'estalorsquel'Empereurdcidad'uneentrevueclairaveclareined'Angleterre
pourtrouverunterraind'ententesusceptibledecalmerlesespritsetd'apaiserles
craintesdesmoldovalaquestoujourssouslejougdeleurcarcanmdival.Le6
aot1857,ildbarquaitavecl'ImpratriceEugnie,dansl'ledeWightole
coupleroyaltaitenvacances.Lemmejour,pourmarquersadtermination,il
menaaitderomprelesrelationsdiplomatiquesaveclaTurquie,faisaitembarquer
Thouvenel,sonambassadeur,surunvaisseaufranaisettirerlecanondansle
portdeConstantinople.DesdeuxsouverainsquiserencontraientOsborneoeut
lieularencontre,du6au9aot,lequelallaitcder?L'Anglaisquivoulait
maintenirenmoldovalachieunscrutintruquoulefranaisquiexigeaitde
nouvelleslections,c'estdireladsignationdenouveauxgrandslecteursqui,
leurtour,liraientlesdeuxdivansadhocqui,leurtourgalement,tabliraient
unenouvelleconstitution?
DeshistorienssesontpenchsmaintesfoissurlesentrevuesdePlombiresetde
Biarritz,qu'ilsonttudiesdansledtail,maispeusesontintresssl'entrevue
d'Osbornequiconstituapourtantunmodledefinesseetdediplomatie.
Trsvite,dsledbutdeladiscussion,NapolonIIIcompritqu'iltaitprimordial
pourl'Angleterred'empcherl'uniondesdeuxPrincipauts,etparconsquentla
naissanced'unnouveaupayssusceptible,pensaitelle,dedstabiliserlargion.
Pourl'Empereur,cequiimportait,enpremierlieu,c'taitl'annulationdeslections
truques.Avecdeuxassemblesouvertesauprogrsetaubiendespeuples,tout
arriveraitparlasuite.Ilsuffisaitdepatienteretdepoursuivreinlassablementla
politiquedespetitspas.
Alors,dansleurprotocoled'accord,lessouverainsjourentsurlesmots.Napolon
IIIobtintl'appuidesbritanniquespourfairepressionsurlaTurquieetfaireannuler
leslections.LaReine,lePrinceAlbert,lePremierministrelordPalmerston
obtinrentlasignaturedeNapolonIIIsuruntextelardactionambiguetfloue
relatifaumaintiendelasparationdesdeuxtats.Dslasignaturedecetexte
secret(7),legouvernementanglais,soucieuxl'extrmedenepasperdrela
face,lerendaitpublicetlapressedivulguaitlecommentairesuivantdelord
CowleylordClarendon:Vousavezgagnlasubstance,tandisquelaFrance
luttepouruneombre....L'Empereursetenaitcoi,affectantd'avoirperdu.Seul
lordStratforddeRedcliff,ambassadeurd'AngleterreConstantinople,vitclair
danslejeudel'Empereur.Trsencolre,ilcrivaitLondreslelendemain:
Vousavezlchlaproiepourl'ombre(8).NapolonIIIavaitobtenude
nouvelleslections.Seul,ilavaitcomprisquetoutunpeuples'veillaitetquele
votequiallaitsuivreseraitunplbiscitepourl'Union.CommentlesRoumainss'y
prendraientil?L'EmpereuretVictorPlace,sonbouillantconsulIasi,enavaient
djunecertaineide.

L'lectionduPrinceCuzaetl'Unitralisedefacto(17janvieret5fvrier
1859)
Les10et22septembre1857eurentlieulessecondeslectionsdesreprsentants
auxdivansdeMoldavieetdeValachie.Le19octobre,ledivanmoldavevotait
l'unanimitunemotionsolennellepourl'uniondestinationdesseptPuissances
garantes.Le7novembre,c'taitautourdudivanValaque.Ceuxcin'en
laborrentpasmoinsdeuxconstitutionsdistinctes,enclturantleursessionle19
aot1858,soitaprsunandetravaux...Unanpendantlequellepeuple,mais
aussileslusdesdeuxassembles,s'taientprparsauxgrandsjoursdes
lectionsdesdeuxnouveauxrgents.
Leslectionsdesdeuxrgentsparlesgrandslecteurseurentlieudansunclimat
defivreetfurentsuiviesdetrsprsparlesconsulsdeFrance:VictorPlace
IasietLouisBclardBucarest,quitenaientNapolonIIIinformchaquejour.
Chaquereprsentantdechacunedesgrandesfamillesaspiraittrelurgent.La
dispersiondesvoixfaisaitqu'aucund'euxn'avaitdechancesd'trelu.Iasi,le

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

4/6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie
17janvier1859,poursortirdel'impasse,unnomcirculasoudain:AlexandreIon
Cuza,petitboyardetobscurcoloneldeMoldavie.Cenomavaitilttenuen
rservejusqu'auderniermomentoubienfutileffectivementimprovis?L'idefit
sonchemin,porteparConstantinRosettietlestnorsdupartidespatriotes.La
surprisefuttotaleetCuzafutlu.
Le5fvrier,Bucarest,cefutautourdelaValachied'liresonprince.Cettefois,
LouisBclard,VictorPlaceetunjeunedputroumainM.Borescu,suggrrent
deconcentrerlesvotessurlemmecandidatquiavaittluenMoldaviequinze
joursplustt.Dansundiscoursenflamm,tandisquelepeupleattendaitau
dehors,lafoisanxieuxetpleind'espoir,Borescus'exclamait:Considronsle
peud'annesquenousavonsvivreetsongeonsquenotreprospritrecueillera
l'hritageprparparnotreabngation!Rallisauprincipedel'union,nousle
sommesparconsquent,l'hommequipersonnifieceprincipe,AlexandreCuza,
princedeMoldavie.Unissonsnousautourdecenometnotresouvenirserabni...
etdsprsentnousjouironsdenotreoeuvre...(9)
UncriunanimerapporteBclardretentit:VivelePrinceCuza!.Cecri
s'estfaitentendredanslasalledessances.Ilatensuitesouventrptparla
foulequi,retenuejusqu'alorsendehorsdesmurailles,estvenuebienttprendre
partunemanifestationimprovise...Unsicleetdemiaprscesvnements,
lercitdeBclard,qu'ilfautlire,nousmeutetnoustreintencore.Cejourl,la
Roumanievenaitdenatre.ElleavaitpourparrainNapolonIIIetpourmre,la
France.L'UniondelaMoldavieetdelaValachiesetrouvaitralisedefacto.
Commentl'EuropeetenparticulierlesPuissancesgarantesallaientellesragir?
Tenantlafoisdumiracleetdelaprparationsouterraine,l'lectionduprince
CuzadconcertaetsurpritlesPuissancesgarantes,misesdevantlefaitaccompli.
Troismoisplustard,toutesavaientreconnuladoublelectionduPrince.Dslors,
CuzagouvernaentroitecollaborationaveclaFrance.
QuidoncavaitainsimanoeuvrdefaonsouterrainepourlireAlexandreCuza
lattedesdeuxPrincipauts?VictorPlace,lebouillantconsuldeFranceIasi,se
dpensasanscompterpourfairetriomphercetteide.EnobtenantOsborne,un
anetdemiauparavant,l'annulationdespremireslectionsdesdlgusetun
nouveauscrutindereprsentantsfavorablesl'union,NapolonIIIavaitsu,avec
patienceetsagesse,appliquerunefoisencoresapolitiquedespetitspaset
discernerl'essentiel:l'obtentiondenouvelleslectionsdereprsentants
favorablesl'union.
Maisle5fvrier1859,levraivainqueurn'taitilpasunedmocratienaissante
dansunejeunenationquiprenaitconscienced'ellemme.Pourunefois,les
boyardsavaientfaittaireleursgosmesetlepeupleparsaprsencemassive
durantledroulementdesscrutins,s'taitfaitentendre.Unerenouvelles'ouvrait
queVictorPlacesaluaitainsidansunedpcheWalewski:Malgrsoi,onse
sentiraitgagnpartantd'enthousiasme.C'estunspectaclequitouchelesplus
insensiblesqueceluid'unpeuplesaluant,pardetellesacclamations,l'actedesa
rgnration(10).

LesraisonsdelarussitedeNapolonIIIdanslargnrationdela
Roumanie
Lorsqu'ilabordalaguerredeCrimeetlecongrsdeParis,NapolonIIItait
encoreenbonnesantetenpossessiondetoussesmoyens,d'osaparfaite
clairvoyance,notammentOsborne.Mais,plustard,souffrantdesoncalculdans
lavessie,lorsduchoixduprinceCharlesdeHohenzollernSigmaringenpour
remplacerCuza,ildevaitfaireconfianceMadameCornu,sasoeurdelait.
Saparfaitematrisedesaffairesluipermit,ds1855,dechoisirpourl'application
desapolitiquedesnationalits,laquestionroumainelaportedespossibilits
franaises.IlsutalorschoisirdesecourirlaRoumaniepluttquelaPologne.Une
autreraisondelarussitepourlargnrationdelaRoumaniefutlacohsionde
lacoalitionAngleterre,FranceetTurquiecontrelaRussieetlasoliditdesintrts
pourtantdivergentsquilesunissaient.Pourl'obtentiondel'indpendanceitalienne,
NapolonIIIdevaits'engagerseulcontrel'immenseEmpireautrichien.Ildevait
susciterl'hostilitdelaPrusseettraiterprmaturmentVillafrancaprovoquant
desurcrotlemcontentementitalienquelemarquisMassimod'Azegliodevait
rsumerainsi:AllerenItalieavecdeuxcentmillehommes,dpenserundemi
milliard,gagnerquatrebatailles,restituerauxItaliensunedeleursplusbelles
provincesetenrevenirmauditpareux.
AuMexique,lacoalitionformedel'Angleterre,del'EspagneetdelaFranceavait
desbutslimitspourlesdeuxpremierspays.Ilsymirentfindsqu'ilsfurent
rentrsdansleursintrtsetlestroupesdeNapolonIIIseretrouvrentseules,
loindeleurbaseetfaceunegurillaexprimenteetdesEtatsUnisd'Amrique
quihaussaientletonavecfermet.
Enfin,danslaquestionroumaine,lesbutstaientclairsetcommel'avaitprdit
Michelet,lepeuplemoldovalaquedevaitlesatteindreparcequ'ilavaitcequ'ont

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

5/6

10/6/2015

QuandNapolonIIIsuscitalanaissancedelaRoumanie
trspeudepeuples:uneidesimpleetfortedesonavenir.EnItalie,Napolon
IIIfutdpassparl'ampleurdonnelapoursuitedesoprationsparcertains
patriotestelsGaribaldi.QuantaupeupleduMexiquequivoyaitfondrelaguerre
surlui,iln'avaitriendemand.
LargnrationdelaRoumanienefutpaspourNapolonIIIqu'unsimplepisode
dedeuxtroisannesdesonrgne.Ellefutenralituneproccupation
constantedurantquinzeans,jusqu'sonabdication.Durantlessixannesdu
rgneduprinceCuza,ilnecessadeleconseilleretd'envoyerenRoumaniedes
cooprantsdehautniveauquidevaientapporterencoredavantageau
resserrementdesliensentrelesdeuxpays.
Lorsqu'en1866,leprinceCuzaabdiqua,lesPuissancesgarantesrclamrent
nouveaul'clatementdesdeuxprovincesdanubiennes.Unefoisencore,l'Empereur
sutlescontenirensuscitantlamiseenplaced'unecommissionquifittranerles
chosesjusqu'cequeleprinceCharlesdeHohenzollernftlu.
PourquoiuntelengagementdelaFrancepourlaRoumanieauSecondEmpire?
Sil'onmedemandaitquelintrtlaFranceavaitdanscescontreslointaines
qu'arroseleDanube,jerpondrais,disaitNapolonIII,quel'intrtdelaFrance
estpartoutoilyaunecausejusteetcivilisatricefaireprvaloir.cela,Ion
Bratianu,quifutdenombreusesreprisesPremierministredesprovincesuniesdu
DanubepuisduroyaumedeRoumanie,rpondaitcommeencho:Chaque
Roumainadeuxpatries,lasecondec'estlaFrance.
Ilyadecela,toutjustecentcinquanteans

Informations

Hautdepage

Auteur: DOUAYAbel,HERTAULTGrard
Revue: Indit
Mois:

Novembre

Anne: 2008

Notes

Notes:
(1)ArchivesduMinistredesAffairestrangres.Mmoiredel'agentdiplomatique
Botmileausurl'tatdelaMoldoValachie.Mmoiresetdocuments,Turquie,microfilm
n55,picen4,octobre1850.
(2)GuriotPaul,NapolonIII,Paris,1863.
(3)TulardJean,L'EmpereurNapolonIII,uneuropenconvaincu,inRevueHistoire,n
37.
(4)Leshospodarstaientdesgouverneursdeprovinces.
(5)tudesbalkaniques,Sofia20042005,chiffrescommuniqusparVogorids.
(6)OteteaA.Revueroumained'histoire,d.Acadmiedelarpubliquepopulairede
Roumanie,1964,tome3,pp.684685.
(7)TheOsborneconfrenceandmemerandumofaugust1857,in:TheEnglish
HistoricalReview,imprimeriedel'universitd'Oxford,vol.43,n171,juillet1928,pp.
409412.
(8)CambridgeHistoricalJournal,vol.3,1937,p.321.
(9)SturdzaetSkupiewskiJ.Actesetdocuments,tomeIX,n2695,tlgrammede
Bclarddu5fvrier1859etn2700,lettredeBclardWalewskidu7fvrier1859.
(10)Sturdza,Actesetdocuments,lettredeVictorPlaceWalewskidu10fvrier
1859,tomeX,p.284.

FondationNapolon2008

Lettred'info|MonNapoleon.org|Plandusite|Contacts|Mettredansvosfavoris|Mentionslgales|ISSN22721800

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/471953.asp

6/6

Vous aimerez peut-être aussi