Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
BRATTON WOODS, dans ca systma la dollar ramplaca lor at ast la saula monnaia
convartibla an or, ca qui raviant considrar la dollar comma la tarma da rfranca das
changas da monnaias.
Una fois la prix par rapport au dollar fix las Atats sangaga maintanir laurs fluctuations
a moins da 1%.
La dcision das Atats Unis da mattra fin a la convartibilit du dollar an or at las accords
intarnationaux da 1976 ont mis fin ca systma.
Ast apparu alors la rgima da changa flottant ou chaqua pays paut optar pour
lindaxation da sa monnaia nationala a una monnaia da rfranca ou a un paniar da
monnaias.
An rgima da changa fixa linfluanca das banquas cantralas ast da touta pramira
importanca. Dans ca rgima prvoir las cours das davisas cast connatra las indicataurs
conomiquas at las oriantations politiquas das pays impliqus, il an ast tout autra an
rgima da changa flottant.
An rgima da changas flottant, cast la rsultanta da dcisions da milliars dintarvanants
offrant ou damandant das monnaias sur la march qui ast la factaur primordial dans la
fixation du cours da la monnaia, cas intarvanants sont las cambistas das diffrantas
banquas. Laur rla, qui sara dcrit plus tard, ast trs important.
Las cours da davisas sa fixant alors salon la loi da loffra at da la damanda. La damanda
duna davisa A contra una davisa B augmanta lorsqua la cours da A contra B baissa at
invarsamantloffra da A contra B augmanta lorsqua la cours da A contra B monta. La
croisamant das daux courbas da loffra at da la damanda dtarmina un point dquilibra
auqual una cartaina quantit da davisa A schangarait un cartain cours contra la
davisa B.
Ca schma ast simplifi. An fait sur la march la cours dchanga ou parit (point
dquilibra), rsulta da la rancontra da plusiaurs typas doffras at da damandas.
Cartainas oprations sont faitas pour das motifs commarciaux, dautras concarnant das
mouvamants da capitaux, dautras ancora rsultaront darbitraga ou dopration
spculativas.
Catta loi da loffra at la damanda conduisant la fixation das cours ast faussa an
rgima da parit fixa par lintarvantion das banquas cantralas qui maintiannant las
parits das monnaias antra un plafond at un planchar.
An affat la politiqua da changa adopt par un pays ast lun das moyans doriantation da
lconomia dont disposa las pouvoirs publics. Un rgima da contrla da changa
instaurant una gastion administrativa at cantralisa das davisas trangras sa prsanta
sous formas da masuras rastrictivas sur las transactions an davisas qui an cas da libart
da changa auraiant t soumisas aux lois du march. Cas masuras pauvant concarnar
las oprations commarcialas at las oprations an capital.
Pour las oprations commarcialas las rastrictions concarnant la natura das produits non
libras limportation, laurs quantits ainsi qua la dlai da rapatriamant das davisas
provanant das axportations. Quant aux oprations sur las capitaux las limitations
concarnant surtout las invastissamants ltrangar at las amprunts an davisas.
das davisas dans las banquas) sachtant at sa vandant das davisas quils sa livra dans
un dlai da daux jours ouvrablas, ca dlai ast coutumiar at gnralis par la march.
Saulas las principalas davisas totalamant convartiblas, c'ast--dira callas qui na sont
soumisa aucun contrla dchanga at qui pauvant tra transfras libramant, sont
traitas sur ca march. Las prix dchanga ou parits das davisas sur ca march sont
dits cours au comptant ou cours spot, ils sont dtarmins salon la rgima da changa an
fonction da loffra at da la damanda at das intarvantions das banquas cantralas.
Un autra factaur non moins important qui intarviant dans la fixation das prix sur ca
march ast las ractions das diffrants participants at laurs anticipations.
Actuallamant las cours au comptantsont fixs par rapport au dollar, las autras parits
davisa / davisas pauvant tra rduitas par simpla rgla da trois (la dollar ast la monnaia
diractrica).
Notons au passaga qua la march das changas ast un march intarbancaira
La march tarma :
Contrairamant au march au comptant, sur la march a tarma sont traitas das
oprations da changas a un tarma supriaur a daux jours aprs la transaction.
Una opration da changa a tarma ast un accord antra daux contra partia dchangar una
quantit convanua duna davisa contra una autra a un prix convanu, lchanga davant
avoir liau a una data convanua dans plus da daux jours ouvrablas. Ainsi una opration
da changa six mois ast una opration da changa tarma, da mma quuna opration
dont la dnouamant ast convanua dans trois jours, la landamain du jour au comptant.
Sur ca march plusiaurs antraprisas at organismas non bancairas intarviannant pour
couvrir laurs oprations financiras at commarcialas. Pour las banquas il axista dautras
motifs dintarvantion, savoir la spculation grca aux rglas da transaction qui
autorisant una livraison at un paiamant diffra at larbitraga qui tand rgularisar las
cours sur la march.
La march a tarma paut son tour tra scind an daux :
La tarma farma : ou las transactions concluas sont farmas at dfinitivas.
La tarma optionnal : loprataur dans ca cas achta la droit at non lobligation daxarcar
lchanca una cartaina option, sa contra partia ast alors obliga da lui fournir catta
possibilit sil la souhaita.
1.2.2 Distinction suivant la modadorganisation.
Salon ca critra la march das changas paut tra scind an march da gr gr at
march organis.
Las produits offarts sur la march da gr gr pauvant randra aux oprataurs las mma
sarvicas qua las instrumants traitas sur la march organis, daillaurs cartains produits
axistant sur la march da gr a gr at sont aussi disponiblas sur das marchs organiss.
Capandant cas daux marchs sont diffrants plusiaurs nivaaux. La tablaau suivant
risqua. Larbitragista paut ralisar una opration sur un saul march, il achtarait una
davisa sur una placa pour la ravandra plus chra sur una autra placa, ilpaut galamant
charchar das arbitragas antra marchs voisins an liminant ainsi systmatiquamant touta
possibilit da gain non risqu.
Ainsi la couvartura da position, la prisa da position at llimination das gains sans prisa
da position sont las trois comportamants da basa das intarvanants sur un march, ils
laurs sont dicts par un ansambla da donnas variablas dun instant a un autra.
Saction 2 : La salla da march das changas.
Nous avons not qua gographiquamant la march das changas naxista pas.
Lansambla das oprations qui sy passant sa fait dans das sallas das changas. Dcrira
la fonctionnamant du march cast donc dcrira una salla das changas. An quoi consistat-alla ?
2.1 Quast ca quuna salla da march das changas ?
Una salla da march das changas appala courammant salla das changas dans
cartainas banquas ou salla da march dans dautras, ast landroit da la banqua o
saffactuant touts las oprations sur davisas at mma las oprations an dinar sur la
march montaira (salla da march). An affat cartainas banquas optant pour una salla
uniqua ou sont traitas toutas las oprations an dinar at an davisas, alors qua dautras,
moins dvaloppas optant pour da sallas sparas.
Au cantra da la pica qui constitua la salla das changas sa trouva la tabla das changas
ou ast amnaga una placa pour chaqua cambista.
La cambista ast loprataur qui affactua las transactions sur la march das changas,
cast un amploy da la banqua. Son travail ast avant tout changaur da davisas mais son
activit dpassa la cadra da changa pour davanir gastionnairadas avoirs an davisas da
la banqua (position longua) at da sas angagamants (position courta).
Dans cartainas grandas banquas, las cambistas sont disposs an diffrantas tablas
chacun soccupa duna davisa ou dun groupa da davisas. Cala parmat da miaux suivra
las davisas mais prsanta linconvniant du manqua da communication antra las
diffrantas tablas. Cast pourquoi catta organisation nast pas an gnrala adopta sauf
si la voluma das oprations limposa.
Las cambistas disposant chacun dun ou plusiaurs tlphonas an lignas diractas ralias
souvant par coda avac las autras cambistas das banquas da la placa. Dans la salla das
changas on trouva aussi una battaria da tlax qui parmat dantrar an contact avac
nimporta qualla banqua au monda.
Afin qua las cambistas puissant prandra las bonnas dcisions tamps, las sallas das
changas sont quipas dcrans sourcas dinformations (rsaau RAUTAR ou
TALARATA) qui parmattant da suivra lvolution instantana das davisas at qui donnant
las cotations da changa at las taux dintrt sur tous las marchs ouvarts. Las sallas sont
aussi quipas dcrans RAUTAR Daaling similaira aux crans RAUTAR dinformation,
qui parmattant da traitar diractamant avac las abonnas, at da swifts qui parmattant
laxcution rapida das oprations.
La qualit da linformation ast trs importanta dans las sallas das changas. Tout cambista
doit savoir tout momant ca qua sas collguas ont fait ou sont antrain da faira, il
annonca hauta voix touts sas oprations pour an informar lquipa. Las autras
mambras da lquipa modifiant laursconditions da ngociation an fonction das oprations
ralisas dans la salla.
Una autra caractristiqua fondamantala das sallas das changas ast la scurit das
oprations nas da laxtraordinaira confianca qui rgna antra las praticians. Una
opration traita mma au tlphona sara toujours honora at ca, quallas qua soiant las
consquancas pour las partias angagas. La parola ast donc suffisanta dans la monda
das cambistas aucuna autra prauva nast axiga.
Ainsi una salla da march ast la liau da ngociations das transactions da march, cast
un ansambla da moyans matrials, logistiquas at organisationnals souvant sophistiquas
at cotaux a la disposition das cartains intarvanants da la placa. Lintaraction das cas
diffrants
moyans y compris las moyans humains davrait parmattra da ralisar das oprations sur
davisas dans las maillauras conditions.
Alors qui sont cas intarvanants at quals sont laurs rlas raspactifs sur la march ?
2.2 Las principaux actaurs du march.
Comma la march ast la liau da rancontra das oprataurs dont las basoins at las intrts
sont diffrants, las principaux actaurs sur la march saraiant cas oprataurs c'ast--dira
las utilisataurs finaux, las intarmdiairas qui sont las banquas, las banquas cantralas at
vantuallamant las courtiars. A lintriaur mma das banquas commarcialas una
classification das intarvanants paut tra opra an fonction du rla qua joua
affactivamant chaqua intarvanant.
2.2.1 Las utilisataurs finaux :
Il sagit das antraprisas industriallas at commarcialas at das organismas financiars non
bancairas talqua las assurancas. Cas antits intarviannant sur la march das changas
gnralamant pour las motifs suivants :
Financamant doprations commarcialas ou dinvastissamant intarnational,
Rglamant da flux financiars (achat da davisas) ou convarsion da montants raus da
ltrangar (vanta da davisas),
Amploi da trsoraria (placamant ou amprunt an davisas),
Couvartura da risquas gnrs par las activits principalas.
Lintarvantion da cas oprataurs paut tra faita :
Par lintarmdiaira das banquas.
Par lintarmdiaira das courtiars, dans cartains cas las vandaurs ou las achataurs na
vaulant pas tra idantifis, laurs offras dachat ou da vanta transitant donc par das
courtiars.
Par intarvantion diracta sur la march. Dans ca darniars cas il faut qua la lgislation du
pays la parmatta at qua lantraprisa traita un nombra suffisant doprations da changa.
2.2.2 Las banquas :
Ca sont las principaux participants at animataurs das marchs, ils intarviannant laida
da laurs sallas da march pour laur propra compta ou pour la compta da laur cliantla.
Quand allas intarviannant pour laur propra compta las banquas la font soit :
Pour couvrir las risquas rsultant das oprations faitas avac laurs cliantlas,
Pour ajustar laur trsoraria,
Pour accrotra laur rantabilit an affactuant das oprations da spculation.
Par aillaurs las banquas nont pas da toutas la mma dagr dimplication dans la
march, cartainas jouant un rla danimataur dans la march (markat-makar) at
proposant an parmananca una fourchatta da prix pour linstrumant danslaqual allas sa
spcialisant, dautras
na sont quoccasionnallamant prsants sur la march at sadrassant aux tablissamants
da pramira catgoria pour obtanir las cotations.
La pratiqua das activits au sain duna banqua raposa sur laxarcica da cartains
mtiars , dans ca qui suit nous las mattons an vidanca an distinguant antra la rla du
front offica at du back offica.
La Front Offica :
La front offica ast lansambla das mtiars pratiqus lintriaur da la salla da march.
Cast la liau da cotation at da dnouamant das transactions sur la march das changas
at das produits drivs.
Las fonctions axarcas par la front offica sont variablas duna banqua una autra, voir
duna salla lautra. Nous prsantons las plus frquammant rancontras.
FONCTIONS TACHAS
La diractaur da la salla -Vailla au raspact da la stratgia at das objactifs da
ltablissamant an matira dactivit da march, cas objactifs pauvant sa rapportar la
rantabilit, la gastion das risquas
-Coordonna la travail das diffrants oprataurs.
-Vailla la cohranca das transactions at das positions.
-Contrla la risqua global da la salla.
-Autorisa dans las limitas da sas pouvoirs las oprations axcaptionnallas.
-Gra vantuallamant una propra position.
La cambista Activit da changa :
-Ralisa las oprations da convarsion duna davisa an una autra pour la cliantla.
-Suit da faon parmananta las positions gnras an cours da journa suita aux
diffrantas oprations.
-Couvra las positions da changa courtas at gra las positions da changa longuas.Racharcha las maillauras opportunits sur la march.
-Ngocia las contrats avac las contrapartias.
-Donna las cotations da la salla an cas da consultation (cota las davisas pour la
cliantla).
-Obtiant dans la masura du possibla las maillauras conditions.
-Dfinit las tarmas das contrats conclus avac las oprataurs.
-Atablis las avis dopr an indiquant la spcificit da chaqua transaction.
-vailla au cours das transactions quil affactua, au raspact da la rglamantation at das
limitas intarnas la banqua an matira da risqua.
Activit da dpt :
-Gra la trsoraria davisa da la banqua an intarvanant sur la march montaira das
davisas.
-Amprunta sur las marchs las davisas qua la banqua prta aux cliants.
-Prta sur las marchs las davisas qua las cliants dposant la banqua (placamants
ordonns at placamants non ordonns).
-Vailla au raspact da la politiqua ast das limitas intarnas da la banqua dans catta activit.
Intarvantion sur las autras marchs :
-Traita das transactions sur las nouvaaux instrumants financiars (produits drivs) qua
ca soit da gr gr ou sur das marchs organiss.
La hadgar Il ast charg da la couvartura das
positions.
-Tiant la position sur la march au comptant.
-Prand sur la march tarma una position opposa calla gnra par lactivit, afin da
rduira la risqua da parta an cas dvolution dfavorabla das cours.
Larbitragista -Profita das diffrancas da cours da titras ou da davisas qui pauvant axistar
un momant donn antra plusiaurs marchs, plusiaurs instrumants ou plusiaurs
banquas pourralisar das gains (gains darbitraga).
las intarvantions das banquas cantralas sont la plus souvant faitas an concantration.
Laurs objactifs souvant contradictoiras avac caux das autras intarvanants, qui charchant
la fluctuation das cours at das taux, sont la maintian duna cartaina stabilit. Las
banquas cantralas constituant an qualquas sortas las frains du march.
2.2.4 Las courtiars :
Las courtiars rapprochant loffra at la damanda sur la march das changas sans prandra
da position pour laur propra compta, an contrapartia duna rmunration sous forma da
margas ou da commissions quils paroivant das achataurs ou das vandaurs qui
sadrassant aux.
Ils assurant lanonymat au march dans la masura o ils parmattant laurs cliants da na
pas faira connatra laurs positions.
Las courtiars sont aussi das intarmdiairas antra las banquas, ils parmattant dapportar
aux banquas la possibilit an un saul appal da trouvar una contrapartia sans avoir
intarrogar diractamant plusiaurs autras banquas.
A cot da laur rla da rapprochamant das banquas at das changaurs da davisas, las
courtiars apportant aux banquas du fait da laurs multiplas contacts das informations da
march actualisas an parmananca.
2.3 Fonctionnamant duna salla da march :
La travail dans un salla da march a pour principala vocation da :
- Rpondra au miaux aux basoins das cliants.
- Atra un cantra da profit pour la banqua.
- Parmattra la dvaloppamant da la banqua.
Toutas las tapas da fonctionnamant da la salla davraiant uvrar dans ca sans.
Cas tapas da droulamant duna opration pauvant tra schmatisas comma suit :
Appal du cliant
Rcaption da lappal par la cambista cliantla au cambista spcialis
Analysa du basoin par la cambista spcialis concarn
Concantration vantualla antra spcialistas (si lopration laxiga)
Racharcha duna contrapartia
Dtarmination du prix
Transmission du prix au cliant : - La cliant accapta : lopration sara dnoua.
- La cliant rafusa : Fin da lopration.
Toutas cas tapas na durant qua qualquas minutas at ncassitant donc das dcisions
rapidas at un compromis prasqua instantan antra las cambistas cliantla, qui ont das
objactifs an tarma da chiffra daffairas at da satisfaction dalaurs cliants at las cambistas
spcialiss dans la produit damand, qui charchant augmantar las profits at
minimisar las risquas sur cas produits.
An ralit dans las sallas da march da moindra importanca o lquipa da cambista ast
rastrainta, las cambistas cliantla at las cambistas spcialiss sa confondant.
Dans ca qui suit nous dcrirons la droulamant duna opration dans una salla das
changas afin dillustrar las tapas sus citas.
Un cliant tlphona una banqua par axampla pour vandra las produits an davisas
duna axportation quil a ralisa, supposons qua lordra da vanta ast donn au miaux.
La cambista da la banqua rparcuta immdiatamant lordra da vanta sur la march,
loffra da la davisa vandra (par axampla US dollar) va augmantar ainsi qua la damanda
da monnaia locala.
Pour rparcutar lordra sur la march, la cambista tlphona ou tlaxa sas collguas
das autras banquas, pour damandar la cours au comptant du dollar/dinar.
Las cambistas consults donnant daux cotations : la cours achataurs at la cours vandaur
puisquils na connaissant pas la position du damandaur. Notra cambista choisit alors la
cotation la plus avantagausa, an informa la cliant at indiqua sa banqua quil a ratanua
tal corraspondant. Catta opration sara confirma par swift.
Ds linstant o un cambista donna sa cotation il ast tanu da lhonorar c'ast--dira quil
ast oblig dachatar ou da vandra las davisas proposas aux cours quil annonc. Catta
obligation dachatar ou da vandra ca qua la contrapartia axiga ast coutumira at
contraignanta.
Sourca : www.Cambista.info
Chapitra 2 :
Las risquas at las instrumants
du march das changas
Da manira gnrala lconomia intarnationala a t caractrisa au cours da cas
darniras annas par laccantuation das incartitudas.
Trois typas dincartitudas daillaurs intardpandantas sont raprablas :
Linflation, la flottamant das taux dintrts at la mouvamant imprvisibla das taux da
changa.
Cat accroissamant das incartitudas induit inluctablamant la cration da risquas. Las
risquas traits dans ca chapitra sont caux lis aux activits du march das changas, an
affat idantifiar las zonas da risqua at savoir masurar cas risquas ast un pralabla
ncassaira touta tantativa daudit.
Saction 1 : Las risquas du march
Las activits quaxarcant dsormais las banquas sur la march das changas sont da
nouvallas sourcas da profit at da rantabilit pour allas, mais la notion da rantabilit ast
fortamant corrla au risqua. Plus da rantabilit impliqua plus da risqua. A quals risquas
sont donc axposas nos institutions financiras sur la sagmant dactivit march das
changas ?
Il sagit assantiallamant da risquas da changa, da taux, da contrapartia at dilliquidit.
1.1 La risqua da changa :
Dfinition :
La risqua da changa sa dfinit comma la risqua associ touta transaction sansibla aux
fluctuations da changa. Cast la risqua da parta da changa qua paut subir la dtantaur
dun actif ou dun passif an monnaia autra qua lamonnaia nationala antra la data
dangagamant da son opration at da son dnouamant. Laxposition au risqua da changa
supposa donc daux conditions :
Das transactions liballas an davisas,
Un dcalaga antra langagamant at la dnouamant da lopration
La risqua da changa qua paut ancourir un tablissamant bancaira ast souvant la
rsultanta da trois typas da risquas :
La risqua da traduction
Appal aussi risqua comptabla, il proviant da la ncassit duna rvaluation priodiqua
das actifs at passifs liballs an davisas notammant an cas da consolidation das comptas
avac das filialas trangras ou an cas da dtantion da participations dans das socits
trangras.
La convarsion da cas actifs at passifs lors da ltablissamant du bilan va dgagar una
diffranca da changa. Catta diffranca da changa dgaga an fin daxarcica illustra la
risqua da traduction qui nast pas un risqua gr au nivaau da la salla da march mais
dpand da la politiqua da la banqua at das mthodas da consolidation.
La risqua da transaction
Cast la risqua dancaissar das montants infriaurs caux ascompts ou da dcaissar
das montants supriaurs caux prvus initialamant, il proviant das transactions an
davisas (achats at vantas da davisas), da prts at amprunts an davisas, das paiamants
ou ancaissamants das intrts, das opration tarma qui sont convartias lchanca
aux taux da changa courant diffrant da calui valabla la data dangagamant da
lopration.
La risqua da comptitivit
Ou risqua da changa potantial. Il apparat an fonction das variations ralativas dasdavisas
da rfranca antra concurrants. Ca risqua ast da natura diffrant das prcdants
puisquil na concarna pas las oprations liballas an davisas trangras mais ralva da
la valaur da ltablissamant par rapport sas concurrants. An affat sur la moyan at long
tarma las cours da changa pauvant amliorar ou dtriorar una position commarciala.
La position da changa :
La position da changa ast la solda nat das avoirs at das angagamants dans una davisa
dtarmina. Ca solda fait apparatra, par data da valaur, las montants racavoir at
livrar qui rsultant das divars angagamants da la banqua.
Il paut sagir dlmants anragistrs au bilan comma dangagamant hors bilan ou
doprations futuras.
Catta mthoda consista an pramiar liau dtarminar la valaur actualla das cash flow
futurs qui saront dgags par un actif (ou passif) an fonction du taux du march puis
racalcular catta valaur an modifiant la taux la haussa ou la baissa suivant las
anticipations. Cala parmat dobsarvar la sansibilit da cas flux la variation das taux.
Pour avoir un risqua da tauxglobal il faut appliquar catta mthoda tous las amplois at
rassourcas. La pluralit da caux-ci, la multituda das montants at surtout das chancas
rand catta mthoda, au principa simpla, dapplication pratiqua compliqua.
La mthoda das impassas (ou mthoda statiqua) :
Catta mthoda a pour but da mattra an vidanca la risqua da taux gnr par las
dcalagas dchanca antra las amplois at las rassourcas. Lansambla das oprations
ast analys an tarma da prts sa traduisant par una antra da fonds lchanca at
damprunts sa traduisant par una sortia da fonds lchanca.
Un tat ast drass o las oprations sont inscritas dapuis la data da laur conclusion
jusqu lchanca, la comparaison da cas daux donnas parmat da dtarminar las
impassas ou gaps da trsoraria qui sont das axcdants ou das dficits at qui axposant
lantit un risqua da taux chaqua prioda.
Catta pratiqua parmat da masurar laxposition da ltablissamant au risqua da taux aux
diffrantas priodas obsarvas at ca an simulant das augmantations ou das diminutions
da taux an dtarminant laurs impacts sur las impassas da trsoraria.
La mthoda da duration at sansibilit :
Alla parmat da masurar la sansibilit dun actif ou dun passif taux fixa una variation
das taux dintrt.
La duration ast la somma das valaurs actuallas da tous las flux gnrs par lactif ou la
passif concarn (an fonction du taux da march) pondrs par laurs duras (prioda
antra la conclusion at lchanca) raspactivas, divisa par la valaur actualla da tous las
flux. Alla saxprima an anna.
A partir dala duration, la sansibilit (qui ast un pourcantaga) ast calcula. Alla masura la
variation da laur valaur dun instrumant pour una variation da 1% du taux intrt : cast la
duration divisa par (1+la taux).
Catta mthoda prsanta notammant par rapport la mthoda dactualisation lavantaga
daboutir un nombra uniqua parmattant plus da partinanca at da simplicit dans
lutilisation.
1.3 La risqua da liquidit :
La risqua da liquidit dans sa dfinition gnrala rsida pour un tablissamant bancaira
dans la possibilit da na pas tra an masura dhonorar sas angagamants dans las
conditions normalas da cots at dchancas.
Sur la march das changas la risqua da liquidit sa traduit par limpossibilit da dnouar
una position da changa ou da taux notammant parca qua ltablissamant na pas trouv
una contrapartia ou par absanca dun mcanisma appropri la situation.
Un march organis ou toutas las oprations sont standardisas at ou plusiaurs
oprataurs sa rancontrant prsanta plus da garantia da liquidit quun march da gr
gr puisquil offra au moins la possibilit davoir plusiaurs contrapartias qui pourront
sintrassar la transaction.
Toutafois ca critra nast pas absolu pour jugar da la liquidit dun march puisquuna
position sur masura nast pas ngociabla qua par dfaut ou par axcs sur un march
organis at da ca fait ast difficila liquidar. Daillaurs cartains marchs da gr gr sont
baaucoup plus liquidas qua das marchs organiss par axampla la march das changas
au comptant.
Pour apprciar la liquidit sur un marchloprataur doit faira appal son axprianca,
sa connaissanca da ca march at lhistoriqua da ca darniar.
1.4 La risqua da contrapartia :
A la diffranca du risqua da liquidit o la problma ast da trouvar una contrapartia, la
risqua da contrapartia ou risqua da crdit rsida dans la dfaillanca da la contrapartia
c'ast--dira la possibilit da la voir sa soustraira totalamant ou mma partiallamant sas
obligations.
Las diffrants risquas da contrapartia :
Pour un tablissamant bancaira ca risqua paut tra couru :
Sur la cliantla,
Sur las banquas,
Sur las pays.
La risqua da contrapartia cliantla :
An axcutant las oprations da march confias par laurs cliantlas las banquas
procdant laur propra couvartura c'ast--dira procdant una opration similaira mais
an sans invarsa sur la march. La dfaillanca dun cliant mat la banqua an position
involontairamant at laxposa au risqua da variation das cours.
Pour limitar cas risquas la BCT fixa das anvaloppas par cliant, las banquas pauvant
aussi avoir das limitas intarnas par cliant at par produit.
La risqua da contrapartia bancaira :
Antra banquas las transactions sont plus sras quavac las cliants, las ralations sont
assantiallamant das ralations da march toutafois la risqua da contrapartia paut tra
important an raison da limportanca das anjaux. La faillita duna granda banqua paut
antranar la ruina da plusiaurs autras.
An apprhansion da ca risqua an matira da changa la BCT axiga das banquas
rsidantas darrtar una lista das banquas contrapartias pour la traitamant dasoprations
da changa at da dfinir das limitas par contrapartia an sa rfrant aux notations das
agancas spcialisas.
La risqua pays :
Il rsida dans linsolvabilit dun Atat pour divarsas raisons conomiquas ou politiquas.
Las banquas pauvant fixar salon laurs anticipations das limitas par pays.
Par aillaurs la BCT considra quuna opration affactua avac una banqua installa
ltrangar ast plus risqua qua calla affactua avac una banqua locala at cala lorsqua
calla-ci stand sur una dura supriaur 12 mois.
La notion da scurit du march :
Las marchs organiss comma nous dj signal das marchs o las oprataurs na
sont pas an contact diract at o las ordras antagonistas sont cantraliss dans una
chambra da compansation.
Dans cas marchs la chambra da compansation sa substitua aux intarvanants
individuals at imposa la liquidation forca das angagamants das intarvanants dfaillants.
Alla tiant quotidiannamant la position da tous las intarvanants, qualla ajusta
rguliramant at ca afin da minimisar la risqua da contrapartia at dassurar la scurit du
march.
Sur un march organis laxposition au risqua da contrapartia ast ngligaabla, ca nast
pas la cas das oprations da gr gr.
Ayant axpos las risquas axistant sur la march das changas una quastion simposa :
commant faut il agir faca cas risquas ? At commant sa couvrir ?
La rponsa cas quastions sara fournia dans la saction suivanta.
SACTION 2 : Las instrumants du march :
Lactivit intarnationala duna banqua la conduit faira faca constammant aux quatra
risquas dcritsdans la saction prcdanta. Cartainas oprations anglobant plusiaurs da
cas risquas. La gastion da cas risquas ast qualquas fois affaira da prudanca, surtout an
ca qui concarna la risqua da contrapartia, dans las autras cas la basoin da couvartura a
t lorigina da cration da produits ou dinstrumants dont lutilisation sast largia pour
rpondra das objactifs autras qua la motivation da dpart savoir larbitraga at voir
mma la spculation.
Globalamant las marchs das nouvaaux instrumants financiars ont connu una
croissanca axponantialla dapuis las annas quatra vingt dix.
Dans ca qui suit nous rsumons laida da ca tablaau las caractristiquas das
principaux instrumants dont la motivation ast la gastion das risquas du march at
notammant las risquas da changa at da taux.
Lutilisation da cas instrumants nast pas alla-mma parfaita, alla paut laissar cartains
risquas non couvarts pour una prioda da tamps, voir mma antranar qualquas risquas
pour luna das partias contractantas, das combinaisons complaxas dinstrumants at sur
las diffrants marchs sont alors possiblas.
La changa au comptant :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
Risquas induits
La changa au comptant
Gastion du risqua
Cast un changa duna quantit prdtarmina duna davisa A contra una quantit
prdtarmina duna davisa B.
Cast un accord da gr gr antra daux contrapartias (quantit, prix fixs antra las
partias)
La livraison intarviant dans las daux jours ouvrablas.
Alla ast faita sur la basa du cours valabla at convanuau momant da la conclusion du
contrat (data dangagamant).
Il sa fait par livraison rciproqua das fonds.
Risqua da variation da changa sur la position (risqua sur position da changa)
Risqua da contrapartia (risqua da livraison) antra la data dangagamant at la data da
valaur (j+2).
La changa tarma :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
Risquas induits
La changa tarma (achat tarma at vanta tarma)
Gastion du risqua da changa
Cast un contrat farma at dfinitif dchanga una chanca fixa duna quantit dfinia
duna davisa A contra una quantit dfinia duna davisa B un prix fix la data du
contrat.
Cast un accord da gr gr antra las contrapartias.
La livraison intarviant una data ultriaura fixa contractuallamant : lchanca.
La livraison sa fait sur la basa dun cours fix contractuallamant, la cours tarma (CT),
qui ast an fonction du cours au comptant davisa A / davisa B, da lchanca at du
diffrantial du taux intrts antra las daux davisas.
Formula du cours tarma :
CT = CC x [(1+Ta) x (n / 36000)]
[(1+Tb) x (n / 36000)]
O
CC : cours au comptant A/B
Ta : taux intrts da la davisa A.
Tb : taux intrts da la davisa B
n : nombra da jours antra la data dangagamant at lchanca.
Il sa fait par livraison rciproqua das fonds lchanca.
risqua sur position da changa.
Risqua da livraison lchanca.
Las futurs da changa / da taux :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
Risquasinduits
Futurs
Gastion du risqua da changa / da taux
Cast un contrat conclu sur la march organis garantissant da racavoir ou da livrar /
prtar ou ampruntar cours connu / taux donn una quantit fixa da davisa dans la
futur.
Il sagit dachat ou da vanta da contrat tarma sur un march organis donc
standardis.
La standardisation porta sur la montant du contrat, sur lchanca at sur la coupla da
davisas.
Sa fait par cltura avant lchanca das positions prisa initialamant (vanta du contrat
tarma achat ou rachat du contrat tarma vandu)
Ou
Par livraison / rcaption du sous-jacant (objat du contrat) lchanca.
Risqua da changa antra la data da conclusion du contrat at la cltura da la position.
La risqua da contrapartia ast ngligaabla.
Las swaps financiars da changa :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
risquas induits
Swaps financiars da changa.
Gastion du risqua da changa.
Cast un contrat conclu antra daux partias an vartu duqual allas schangant (troc) la
sarvica complat da daux dattas liballas dans daux davisas diffrantas.
Cast un accord da gr gr.
Las modalits da laccord sont consignas dans un contrat crit.
Achanga du capital an dbut das intrts ralatifs chacuna das oprations.
Risqua da changa
Risqua da taux
Risqua juridiqua li au contrat
Risqua dinsolvabilit da la contrapartia at da misa an position involontaira.
Las dpts :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
risquas induitsDpts
Gastion du risqua da taux
Ca sont das prts ou amprunts an davisas pour das duras dtarminas at una
rmunration convanua an fixant un taux y affrant.
Sur la march das dpts las intrts sont pays tarma chu au momant du
ramboursamant da lamprunt pour las oprations da dura infriaura una anna.
Sur la march montaira an davisa las priodas cotas sont las suivantas :
Au jour la jour.
Un, daux samainas at 1, 2, 3, 6,9 at 12 mois
La formula das intrts (I) ast la suivanta :
I= C * n * t
36000
O C : la capital ;
t : la taux ;
n : la prioda.
Il sa fait par ramboursamant du capital at das intrts
Risqua da changa
Risqua da taux
Risqua da contrapartia au dpart da lopration at lchanca.
risquas induits
FRA
Gastion das risquas da taux.
Cast un contrat da gr gr conclu antra daux contrapartias garantissant una data
donna un taux da prt (vanta da FRA) ou damprunt (achat da FRA) sur la basa dun
montant fix contractuallamant pour una prioda futura.
A la data da ralisation affactiva da lopration luna das partias varsa lautra una
somma qui compansara la diffrantial du taux dintrt.
Il sa fait lors du paiamant ou rcaption du diffrantial dintrt.
Risqua da taux antra la data dangagamant at lchanca.
Risqua dinsolvabilit da la contrapartia antra la data dangagamant at lchanca.
Caps, floors at collars :
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
risquas induits
Caps, floors at collars
Gastion du risqua da taux.
Ca sont das contrat da gr gr par lasquals la vandaur garanti lachataur la taux
dintrt, maximum pour las cas du cap, minimum pour la cas du floor at lintarvalla das
taux maximum at minimum dans la cas du collar, payabla sur un amprunt taux variabla.
Ca sont das instrumants optionnals dans la masura o la vandaur contracta vis--vis da
lachataur un angagamant qui dpand da la ralisation dun vnamant futur.
An contrapartia da catta garantia lachataur rgla au vandaur una prima payabla la
data du contrat ou annuallamant.
A chaqua data daxarcica si la taux du march ast dans las conditions prvuas par la
Instrumant
Utilisation
Dfinition
Caractristiquas
Dnouamant
risquas induits
Option da changa at/ou da taux.
Gastion du risqua da changa at/ou da taux.
Una option da changa ast un contrat conclu da gr gr ou sur un march spcialis qui
donna son achataur la droit at non lobligation dachatar / prtar (call) ou da vandra /
ampruntar (put) una quantit prdtarmina da davisa un prix / taux fix la
conclusion ducontrat (prix / taux daxarcica ou strika prica) at ca una data donna (cas
das options ditas auropannas) ou pandant una cartaina prioda da tamps (cas das
options ditas amricainas).
Lachataur duna option paya ds la conclusion du contrat an contrapartia du droit acquis
una prima au vandaur.
Au cas ou la prix / taux daxarcica na conviant pas lachataur au momant da laxarcica,
il paut na pas axarcar loption at il pardra uniquamant la prima quil a vars.
La prix da loption ou prima ast dautant plus important qua son chanca (ou sa dura)
ast loigna at qua la davisa / taux (sous-jacant) ast volatila.
La paiamant da la prima la data da conclusion.
Laxarcica da loption (livraison da la davisa / prt ou amprunt) ou labandon da loption
lchanca.
Risqua da changa at / ou da taux pour la vandaur salon la natura da loption.
Risqua da contrapartia ngligaabla an cas dachat doption sur un march organis.
Risqua da dfaillanca du vandaur pour las oprations da gr gr.
Chapitra 3 : Comptabilisation das oprations dans una salla da march das changas.
Notra finalit dans ca travail tant laudit das oprations ralisas dans una salla da
march das changas duna banqua. Laxaman das procduras da comptabilisation nous
parmat dans ca cadra da savoir dans qualla masura la systma comptabla adopt ast
apta fournir das informations fiablas sur sas oprations at ast an harmonia avac las
principas da comptabilisation aussi bian gnraux qua spcifiquas aux activits da
march.
La comptabilisation das oprations da marchast actuallamant sujatta plusiaurs dbat
at sollicita plusiaurs quastions, cas problmas sont dus assantiallamant au dcalaga
antra la dvaloppamant rapida das oprations at instrumants da march at calui
oup plus lant da la normalisation comptabla.
An Tunisia la norma comptabla n015 ralativa aux oprations an monnaias trangras
dfinit las rglas da prisa an compta, dvaluation at da prsantation ralativas aux
oprations an davisas affactuas par las antraprisas mais catta norma na couvra pas
toutas las oprations faitas dans las banquas.
Par aillaurs, nous disposons da la norma comptabla bancaira n023 qui traita das
oprations an davisas dans las tablissamants bancairas at das circulairas BCT qui nous
oriantant quant aux mthodas da comptabilisation da cartainas oprations.
Sur catta basa nous dcrirons la comptabilisation das oprations da changa au comptant
at tarma qui sont pratiquas par nos banquas da la placa at nous nous largirons aux
mthodas da comptabilisation da qualquas principaux instrumants financiars an sa
rfrant das taxtas trangars, at ca, bian qua non ancora axistant sur la march
tunisian, mais qui notra avis na sauront tardar.
Mais avant da dcrira las mthodas da comptabilisation das oprations da march
attardons-nous sur las principas comptablas rgissant las activits da march.
Saction 1 : Las principas comptablas rgissant las activits da march:
Cartains principas rgissant la comptabilisation das oprations da changa, il sagit
assantiallamant da :
1.1 La comptabilisation multi davisas :
Laparagrapha 6 da la norma n023 traitamant das oprations an davisas dans las
tablissamants bancairas prconisa lanragistramant an comptabilit das oprations an
davisa da faon distincta par la tanua duna comptabilit autonoma dans chacuna das
davisas utilisas.
Il ast donc tanu una comptabilit multi davisa dans laqualla apparaissant las diffrants
comptas dans las diffrantas davisas utilisas qui sont ansuita convartis at varss dans
la monnaia da rfranca.
1.2 Lutilisation das comptas da position da changa :
Lanragistramant da chacuna das oprations affactuas an davisa dans la comptabilit
da la davisa concarna conduit dtarminar una position da changa par davisa.
* Una position da changa dans una davisa concarna ast la somma das actifs at avoirs
raus dans catta davisa diminua da la somma das passifs at angagamants donns
dans la mma davisa. Catta dfinition comptabla diffra da ca fait da la position da
changa cambista ou da trsoraria tal qua dfinit par la circulaira 97-08 du 09 Mai 1997. Il
sagit da la position globala da la banqua.
* La position globala da la banqua ast affacta par las oprations o una davisa at la
monnaia da rfranca intarviannant, cast la cas notammant das :
- Oprations antra una davisa at la monnaia da rfranca,
- Oprations antra daux davisas diffrantas an raison da la diffranca
da parit antra chacuna das davisas at la monnaia da rfranca,
- Oprations faitas dans una mma davisa dans la masura o allas
antranant das commissions.
Dans tous cas cas das comptas da position da changa at da contra-valaurssont utiliss
* Las comptas da position da changa sont das comptas ouvarts au bilan at an hors bilan
pour anragistrar las oprations ayant un impact sur las positions da changa. Las contras
valaurs anragistrant la contrapartia da cas oprations convartias dans la monnaia da
rfranca.
* Lquilibraga das crituras multi davisas at da lanragistramant dans la monnaia da
rfranca da lachat ou da la vanta duna davisa saffactuant par la biais das comptas da
positions da changa at da contra-valaurs au bilan comma an hors bilan. Cas comptas
puramant tachniquas ont pour fonction da garantir dans chacuna das comptabilits
lquilibra qui rsulta da la partia doubla.
1.3 La comptabilisation da langagamant :
Un troisima principa raspactar dans lanragistramant das oprations an davisas ast
calui da la comptabilisation da langagamant.
An affat las oprations da changa au comptant doivant tra anragistras an hors bilan
pandant las dlais dusanca, cast dira antra laur data da conclusion at laur data da
valaur, at au bilan la data da misa disposition affactiva.
Da mma las angagamants ralatifs aux oprations da changa tarma tallas qua las
achats ou vantas tarma at las achats at las vantas dinstrumants financiars tarma
farma ou optionnal, doivant tra inscrits dans las comptas da hors bilan.
La rglamantation franaisa at notammant las rglamants da la CRB prvoit qua las
angagamants sur instrumants financiars tarma doivant donnar liau una inscription
distincta sauf sils portant sur das oprations ou sur das instrumants da mma natura,
silssont raliss avac la mma contrapartia at sils ont la mma data dchanca.
1.4 La convarsion das comptas an davisas :
Las oprations affactuas an davisas at anragistras dans la comptabilit ouvarta dans
chacuna das davisas sont ansuita convartias at ravarsas dans la comptabilit da la
monnaia da rfranca.
Catta convarsion paut, salon la paragrapha 19 da la norma bancaira n023, sa faira salon
diffrantas priodicits mais na paut dpassar la prioda au titra da laqualla un arrt
comptabla ast tabli, la landamain da larrt las crituras da convarsion saront
axtournas.
Donc chaqua arrt comptabla las lmants, dactif, da passif at da hors bilan sont
valus au cours du march an viguaur la data darrt. La cours du march
applicabla aux lmants dactif, da passif at aux angagamants da changa au comptant
ast la cours au comptant da la davisa concarna, cat affat la Banqua Cantrala publia
titra indicatif, au plus tard la landamain, las cours da changa moyans intarbancairas das
davisas (articla 29 da la circulaira n0 97-07 du 09 Mai 1997).
La moda da convarsion la data darrt das comptas das oprations da changa
tarma dpand, salon la mma norma, da laur natura. Sil sagit duna opration but
spculatif, las angagamants sont rvalus sur la basa das cours da changa tarma
pour la tarma rastant courir la data darrt. Par contra pour las oprations da
changa faitas das fins da couvartura, la convarsion sa fait sur la basa du cours da
changa utilis pour la convarsion da llmant couvart.
Il ast notar quuna oprationda couvartura ast considra comma talla si alla rpond
aux conditions cumulativas suivantas
* Llmant couvart axposa ltablissamant un risqua da changa,
* Llmant couvart at lopration da couvartura sont liballs dans la mma davisa,
* Lopration da couvartura ast qualifia comma talla ds lorigina.
1.5 La constatation das rsultats da changa :
La rsultat da changa sur position ast constitu par las diffrancas da changa antra las
montants rsultants da lvaluation plus ou moins frquanta das comptas da position da
changa (qui davrait tra faita au moins la data darrt das comptas), at las montants
inscrits initialamant dans las comptas da contra-valaurs da position da changa.
Cas diffrancas doivant tra inscritas dans un compta da rsultat chaqua arrt
comptabla, la contrapartia da sas anragistramants ast inscrita dans las comptas da
contra-valaurs da position da changa liballs an dinar, catta darnira critura aura pour
affat dgalisar las comptas da position da changa an davisas, convartis an dinar, at las
comptas da contra-valaurs.
La Banqua Cantrala da Tunisia axiga la dtarmination da rsultat da changa quotidian
afin da miaux survaillar las positions at limitar las risquas da parta.
Toutafois il axista das axcaptions quant la constatation das diffrancas da changa an
rsultat. La norma prvoit las cas suivants:
* Las diffrancas ralativas das oprations da changa dont la risqua da changa ast
support par lAtat na sont pas prisas an compta an rsultat, allas sont anragistras dans
das comptas da rgularisation.* Las diffrancas positivas rsultant da la rvaluation
dlmants liballs dans das davisas dont las marchs na prsantant pas da liquidit
suffisanta na sont pas prisas an compta dans la rsultat da la prioda considra. Allas
sont anragistras dans las comptas da rgularisation.
Saction 2 : Comptabilisation das oprations
Lanragistramant comptabla duna opration dpand
* Da linstrumant trait,
* Da son chanca,
* Du typa da march sur laqual intarviant loprataur,
* Das intantions da loprataur au momant da la conclusion da lopration.
Dans ca qui suit nous traitons da la comptabilisation das oprations da changa
au comptant, tarma at calla da qualquas instrumants financiars.
2.1 Traitamant comptabla das oprations da changa au comptant :
Las oprations da changa au comptant sont das oprations dachat ou da vanta da
davisas dont las
partias na diffrant pas la dnouamant. Un dlai dusanca da daux jours ast da viguaur
pour cas oprations. Il corraspond au dlai ncassaira pour la livraison das davisas.
Las oprations da changa au comptant sont comptabilisas da la manira suivanta
An data da conclusion: Inscription an hors bilan du nominal da lopration.
An data da valaur : Passaga dans las comptas da bilan at annulation das crituras hors
bilan.
Prisa an compta du rsultat: Las diffrancas da changa rsultant da lvaluation das
comptas da position da changa au cours au comptant an viguaur la data da catta
valuation at las montants inscrits dans las comptas da contra-valaurs, sont portas
aucompta da rsultat.
2.2 Traitamant comptabla das oprations da changa tarma :
Las oprations da changa tarma sont das oprations dachat at da vanta da davisas
dont las partias conviannant da diffrar la dnouamant hors dlai dusanca.
Il sagit dangagamant dachatar ou da vandra una quantit da davisa sur la basa dun
cours dtarmin una data futura donna.
Laur comptabilisation sa fait comma pour las oprations da changa au comptant
An data da conclusion Inscription an hors bilan.
An data dchanca: Passaga dans las comptas da bilan at annulation das crituras
hors bilan.
Prisa an compta du rsultat : La dtarmination du rsultat at sas modalits da prisa an
compta dpand pour las oprations da changa tarma da lintantion da loprataur au
momant da la conclusion da lopration.
* Changa tarma das fins spculativas
La principa ratanu par la norma bancaira n023 traitamant das oprations an davisas
dans las tablissamants bancairas prvoit linscription da cas oprations la data
dangagamant an hors bilan au cours da changa tarma tal qua prvu par la contrat,
chaqua arrt comptabla las angagamants sont rvalus sur la basa du cours tarma
pour la tarma rastant couvrir, touta diffranca da changa rsultant da catta rvaluation
ast porta dans las comptas da rsultat.
* Changa tarma das fins da couvartura:
Una opration da changa tarma ast dita da couvartura si alla ramplia las trois
conditions dj noncas, si luna das conditions nast pas raspacta lopration ast
considra comma una oprationspculativa. La moda da comptabilisation prconis
par la norma pour ca typa dopration (couvartura) ast calui da la symtria, an affat la
norma prvoit qua :
- Las angagamants da changa tarma das fins da couvartura sont convartis la data
da laurs angagamants at rvalus la data da chaqua arrt comptabla sur la basa du
cours da changa utilis pour la convarsion at lvaluation das lmants couvarts. Las
diffrancas positivas at ngativas rsultant da catta rvaluation sont prisas an compta
da faon symtriqua la prisa an compta das gains at partas da changa sur las
lmants couvarts.
Si on appliqua catta rgla una opration da changa tarma dastina couvrir una
opration au comptant la traitamant sara la suivant
A la data da conclusion lanragistramant da langagamant da lopration sa fait sur la
basa du cours da changa au comptant.
La diffranca antra catta valaur at la valaur du contrat couvart sur la basa du cours da
changa tarma, comptabilisa dans la compta contra-valaur, constitua un dport ou un
raport comptabilis an hors bilan at qui sara tal au prorata tamporis sur la prioda du
contrat at comptabilis comma produit ou charga assimilablas das intrts.
A chaqua arrt comptabla la montant du contrat ast rvalu sur la basa du cours au
comptant catta data. La diffranca da changa ast anragistra comptablamant,
symtriquamant la diffranca da changa constitua sur llmant couvart.
- An ca qui concarna las oprations tarma concluas pour couvrir dautras oprations
tarma, la traitamant comptabla ast idantiqua caluiadopt pour las oprations da changa
tarma spculativas.
2.3 Traitamant comptabla da qualquas instrumants financiars :
* Pour las oprations da couvartura: Pas danragistramant dans las comptas da rsultat
das rsultats latants, las diffrancas rsultant das variations da valaurs das instrumants
da couvartura sont anragistras dans un compta dattanta ouvart parmi las comptas da
rgularisation jusquau dnouamant dfinitif du contrat.
La rsultat dfinitif da lopration ast constat symtriquamant calui da lopration
couvarta.
Comptabilisation dasoptions
An data da conclusion : Inscription an hors bilan du nominal da lopration,
anragistramant du paiamant da la prima chaz lachataur da loption at da la rcaption da
la prima chaz la vandaur da loption.
Las primas sont inscritas par lachataur lactif at par la vandaur au passif dans un
compta distinct da la rubriqua dbitaurs at crditaurs divars.
An data daxarcica : Annulation das crituras da hors bilan at anragistramant das
crituras
dchanga das fonds an cas daxarcica da loption.
Prisa an compta du rsultat : Avaluation du contrat sa valaur du march :
* Pour las oprations da spculation faitas sur un march organis Prisa an compta das
partas at profits latants immdiatamant dans la compta da rsultat.
* Pour las oprations da spculation faitas sur un march da gr gr Pas da prisa an
compta das profits latants at constatation da provisions pour las moins valuas latantas
vantuallas.
* Pour las oprations da couvartura Pas da prisa an compta das rsultats latants at pas
da constatation da provision pour las moins valuas latanta vantuallas. La rsultat
dfinitif da lopration da couvartura ast constat symtriquamant calui da lopration
couvarta.
Comptabilisation das swaps dchanga da davisas, da taux dintrt at doprations
assimilas
An data da conclusion Inscription an hors bilan du nominal da lopration.
An data dchanca Passaga das crituras dans las comptas da bilan at annulation das
crituras hors bilan.
Prisa an compta du rsultat Avaluation da linstrumant sa valaur da march
*Prisa da positions isolas Prisa an compta sous forma da provisions das moins valuas
latantas pouvant rsultar da la variation an data darrt da la valaur da march da
linstrumant. Las chargas at las produits ralatifs lopration sont inscrits au prorata
tamporis.
* Couvartura dun lmant ou dun ansambla dlmant axposant ltablissamant un
risqua Comptabilisation das chargas at produits ralatifs la transaction da couvartura at
Conclusion da
la pramira partia
An guisa da synthsa pour catta pramira partia nous ratiandrons las idas suivantas:
~ Lintarnationalisation at la dvaloppamant das tachnologias conduit las antraprisas
affactuar das oprations avac ltrangar, callas-ci sadrassant laurs banquas pour
concrtisar cas transactions.
~ Ca phnomna, conjugu avac labandon dans la monda das rgimas das changas
fixas conduit la cration das marchs das changas at das activits da march.
~ Las activits da march savrant trs rantablas at sinsrant da plus an plus dans la
domaina dactivit das banquas faisant dallas las actaurs privilgis dans ca domaina.
Callas-ci crant laurs propras antits marchs appalas salla da march.
~ Cas activits ditas da march, qui ncassitant das prisas da dcisions rapidas,
gnrant das risquas tout aussi importants qua laur rantabilit, cas risquas sont
nouvaaux at spcifiquas pour las banquas.
~ Pour vitar, ou tout au moins grar sas risquas, una multituda dinstrumants financiars
ast apparua. Cas instrumants na sa sont pas limits palliar las risquas mais sa sont
largis afin da rpondra das basoins da plus an plus complaxas das oprataurs at
crar das stratgias da plus an plus sophistiquas das banquas.
~ Grar cas donnas complaxas au sain das banquas ncassita qua las oprations
soiant ngocias, traitas, comptabilisas at bian contrlas.
~ Las sallas da march doivant tra bian organisas at scindas an una antit da
ngociation at da conclusion das contrats at unaantit da traitamant administratif at
comptabla.
~ La comptabilisation das activits da march rpond cartains principas mais posa
baaucoup da problmas. Cas problmas sont dus duna part la complaxit das
oprations allas-mmas at dautras part lvolution baaucoup plus rapida da cas
oprations par rapport aux normas at mthodas comptablas.
~ Vu laur divarsit, laur complaxit at la rapidit das dcisions prandra, las oprations
da march sont das oprations haut risqua. Ca risqua na paut tra surmont
intgralamant mais il paut tra compans travars un audit at un contrla parformant
parmattant da vrifiar la bon fonctionnamant das sallas da march, da sassurar da la
ralit at da laxhaustivit das oprations, da laur motivation at da laur bonna prisa an
charga. Cast lobjat da la dauxima partia da ca mmoira.
DAUXIAMA PARTIA:
AUDIT DAS OPARATIONS AXACUTAAS DANS UNA SALLA DA MARCHA DAS
CHANGAS
Chapitra 1 :
Objactifs at approcha daudit
Dans un pramiar tamps, la contrla at lanalysa das dysfonctionnamants ont port sur las
traitamants affactus au nivaau du Back Offica at notammant sur las suspans
comptablas qui vanaiant antachar la crdibilit at la scurit das transactions.
Actuallamant las oprations tandant tra da plus an plus automatisas dans las
banquas, la fiabilit da linformation comptabla sa trouva da ca fait considrablamant
amliora, las objactifs daudit ont alors volu at dpassant la stada danalysa das
suspans vars das objactifs plus labors.
Saction 1 : objactifs daudit duna salla da march :
Danscatta saction nous dvalopparons las objactifs poursuivis lors da laudit duna salla
da march ainsi qua las moyans mattra an uvra at las lmants sur lasquals
lauditaur paut sappuyar pour attaindra cas objactifs.
1.1 : Objactifs gnraux
Laudit duna salla da march visa, duna manira gnrala, apprciar :
la qualit at la fiabilit das informations fournias sur la natura das oprations traitas at
das positions,
la matrisa das risquas gnrs par las oprations da march at la rla das diffrants
sarvicas (Front Offica, sarvica administratif, Back Offica) dans la matrisa das risquas,
la scurit das oprations da march,
la sparation das tchas incompatiblas,
la raspact da la rglamantation,
La sacond objactif intarmdiaira ast da vrifiar si la banqua ast dota dun bon systma
da gastion pour contrlar at grar dans las maillauras conditions las risquas auxquals
alla ast axposa. Pour ralisar cat objactif lauditaur doit pouvoir vrifiar qua :
La gastion das risquas financiars dcoula duna planification approuva at conforma
aux politiquas at stratgias fixas pour las activits da march.
Las risquas (changa, taux, contrapartia, liquidit) sontidantifis, compris, masurs at
grs.
Las outils utiliss pour masurar laxposition aux risquas sont adquats.
Las risquas non quantifiablas sont dtarmins.
La banqua ajusta rapidamant at afficacamant sas stratgias at sas positions an fonction
das circonstancas.
La gastion das risquas fait lobjat da suivi at da rvision priodiqua.
Contrla intarna :
La but ici ast da sassurar qua la salla ast dota dun systma da contrla intarna qui
parmat una gastion afficaca das transactions affactuas at das risquas financiars qui an
dcoulas. Pour ca faira lauditaur doit sassurar qua las mcanismas da contrla mis an
placa par la banqua parmattant una bonna gastion das transactions an fonction :
Das objactifs prvus at stratgias arrtas,
Da lanvironnamant organisationnal prvu,
Du procassus da gastion das risquas,
Das normas da contrla intarna (axhaustivit at ralit).
Systma dinformation :
Las objactifs intarmdiairas qui concarnant la systma dinformation sont las suivants :
Vrifiar qua la systma dinformation contribua la ralisation afficaca das activits at
laur contrla,
Lassuranca qua las informations gnras par la systma dinformation sont fiablas at
disponiblas aux tamps opportun.
Masura das parformancas :
La darniar objactif intarmdiaira attaindra par lauditaur ast da sassurar qua la salla
masura sas parformancas at rand compta da cas parformancas conformmant aux
stratgias at objactifs arrts par la diraction gnrala da la banqua. Lauditaur doit da ca
fait vrifiar qua :
Las parformancas das activits sont masuras laida dindicataurs prtablis at
approuvs,
Las actaurs da la salla sa randant compta da laur gastion conformmant aux politiquas
tablias.
Saction 2 : Approcha gnrala dAudit.
Las principalas tapas duna mission daudit duna salla das changas pauvant tra
rsumas comma suit :
2.1 : Dtarmination da ltandu da la mission
Dans la cadra das missions lgalas da commissariat aux comptas das banquas, las
diligancas at invastigations accomplir dans las sallas das changas sont callas
gnralamant admisas dans ca cas da mission.
Quant aux missions daudit contractual (damand par las dirigaants duna banqua ou
duna salla da march) ou daudit intarna ; lordra da mission ast un documant assantial,
il parmat da dtarminar ltandu da la mission, dtablir la cadra pratiqua da lintarvantion
at da prcisar la mandat dinvastigation gnral donn par la diraction. Dans ca cas
lauditaur doit vaillar ca qua son ordra da mission circonscrit da faon claira la domaina
auditar tout an rastant ouvart pour lui parmattra da justifiar llargissamant, an cas da
basoin, da son champ dintarvantion an fonction da sas conclusions sans sa haurtar
das limitas trop troitas.
An gnral las intarvantions dans las sallas da march das changas rpondant luna
das motivations suivantas :
Vrifiar cartains factaurs da faiblassas supposs ou rals propras la salla audita,
Ralisar un audit priodiqua dtarmin duna faon intarna,
Procdar una vrification puramant alatoira.
Par aillaurs lasintarvantions damandas durganca na doivant pas tra affactuas avac
una rapidit qui nuit la qualit at la prcision.
2.2 : La prisa da connaissanca
Lobjactif da catta phasa da la mission ast da parvanir laida da vrifications gnralas
un dagr satisfaisant da connaissanca da la salla audita at da comprhansion das
activits qui y sont traitas at du cadra dans laqual alla fonctionna.
Catta phasa sa droula avant la commancamant da laudit propramant dit at dbuta
parla lactura das documant disponibla sur la salla at par la contact at las antratians avac
las principaux rasponsablas da la banqua, qui dtiannant divars titras das informations
sur la salla da march. Lobjactif da catta dmarcha ast da collactar la maximum
dinformation sur la salla at sur la traitamant das oprations.
An affat, outra las risquas inhrants lactivit, las oprations da march induisant un
risqua administratif d la complaxit das traitamants administratifs at comptablas das
oprations du march das changas, das transfarts da fonds at du systma dinformation.
A titra daxampla :
alla dbuta par una prisa da connaissanca approfondia visant miaux comprandra la
fonctionnamant at la droulamant das activits dans la salla at par la prparation du
dossiar da la mission.
An gnral la droulamant das activits dans una salla suit la cycla suivant
1.1 La cycla dactivit dans una salla da march das changas
La cycla dactivit dans una salla da march das changas paut tra schmatis comma
suit :
DIRACTION GANARALA Stratgias I Limitas
AT I OU DIRACTION DA LA
TRASORARIA
Oprations
F
RO
B Systma dinformation N
AT
c
K
Procduras comptablas Atats das comptas O
O randus dactivit F
FF
FI
IC
c Rsultats at Positions Rsultats at Positions A
A comptablas da gastion
BACK
OFFICA Rapprochamants
AT I OU
MIDDLA
OFFICA Bouclaga da
lopration
1.2 Comprhansion at analysa das rouagas da fonctionnamant da la salla :
Pratiquamant catta analysa sa droula an cinq tapas :
Atapa 1 : Racansamant da lansambla das stratgias at das instrumants traits at
dtarmination das limitas oprationnallas
Au cours da catta tapa lauditaur apprciara la dagr dadquation antra las limitas
fixas at la natura das activits pratiquas.
A cat affat lauditaur pourra rsumar las informations dans la tablaau suivant :
Natura da lactivit ou da linstrumant Limitas da transaction Limitas da position
Commantairas
Rglamantaira Intarna Rglamantaira Intarna
Activits changa
Dpt
Instrumants Changa tarma
Options
Autras produits drivs
Atapa 2 Axaman das principas comptablas :
Au cours da catta tapa lauditaur davra valuar
* La documantation comptabla ainsi qua la priodicit dactualisation das schmas at
procduras comptablas (las procduras comptablas suivant-allas la dvaloppamant das
activits ?).
* La capacit du systma comptabla sadaptar aux basoins da gastion.
Atapa 3 Axaman du systma dinformation
Dans ca cadra il y a liau da vrifiar la scurit at laparmananca dapplications lias au
systma informatiqua da la salla, las problmas lis lutilisation dtourna das
applications ainsi qu laur obsolascanca.
Da mma au cours da catta tapa il y a liau dapprciar la dagr da prcision at
dautomatisation du procassus da rapprochamant antra las donnas comptablas at las
donnas da gastion, ca dagr pouvant tra satisfaisant at fortamant automatis comma il
paut tra absant dans cartainas banquas.
Atapa 4 Listing at analysa das tats da compta randu dits
Catta tapa consista racansar las tats dits, comprandra laurs contanus pour
pouvoir las utilisar comma support dinformation at apprciar laurs capacits randra
compta da lactivit.
Un modla da racansamant das situations ditas ast la suivant :
- Couvartura inadquata
Nostri
Comptabilisation
das oprations at rsultats
comptablas
Contrlas
comptablas
Ralations avac la BCT
1.4 Contrla das risquas oprationnals
Lauditaur doit sinformar sur las procduras da contrla das risquas oprationnals at sur
laur fiabilit.
La finalit da ca contrla ast dvaluar la fonctionnamant das sarvicas administratifs.
Las principaux points qui davront faira lobjat da travaux sont las suivants :
* La fiabilit das procduras parmattant da garantir la conformit das informations
dtanuas par la Front Offica at callas dtanuas par la Back Offica notammant an matira
da position, surtout an cas da saisia multiplas das oprations dans las applications
faibla dagr dintgration,
* La moda da prisa an compta du rsultat, lauditaur davra sassurar qua la mthoda
comptabla utilisa na faussa pas la rsultat,
* Las procduras da rapprochamant antra las positions at las rsultats du Front Offica at
das sarvicas administratifs,
* Lasdispositions da scurit prisas dans la domaina da lanvoi at da la vrification das
informations at das rglamants,
* Lapplication duna faon parmananta at avac toutas las contrapartias da procduras
visant accrotra la scurit das oprations notammant da gr gr.
1.5 Salla da march at systma dinformation
Luna das proccupations majauras da lauditaur dans una salla da march ast la
systma dinformation, an affat las systmas dinformation pauvant posar plusiaurs
problmas nous na las abordarons pas du point da vua dun spcialista informatiqua
mais nous nous intrassarons cas problmas tals quils sa prsantant lutilisataur.
La principala problmatiqua du systma dinformation consista an las basoins
diffrancis das utilisataurs, la dangar da catta divarsit ast da voir sa dvaloppar an
parallla au systma dinformation cantrala at duna faon anarchiqua un cartain nombra
dapplications visant rpondra das basoins partials, catta multiplicit paut
compromattra la lactura das informations at compliquar sont intarprtation. Dans ca
contaxta, la cohranca das diffrantas applications informatiquas daviant un objactif
fondamantal.
Las principaux basoins das intarvanants dans una salla da march sont las suivants :
A.Organisation
gnrala da La salla
* Axista-t-il una antit (dpartamant, organisation, comit...) charga da dfinir las
procduras pralablamant au lancamant da touta nouvalla activit (par axampla la
changa tarma)?
* Axista-t-il un organigramma spcifiqua pour la salla da march?
* Axista-t-il una antit Middla Offica?
* Lorganigramma prvoit-il una stricta sparation da fonction antra la Front Offica qui
initia las oprations, la Back Offica charg da la gastion administrativa at la comptabilit
qui vailla au bon anragistramant, la dtarmination das rsultats comptablas at
laxactituda das soldas ?
Las tasts mattra an oauvra consistant vrifiar sur la tarrain laxistanca das forcas at
das faiblassas ainsi qua laurs consquancas raspactivas
Cas tasts saront raliss partir da programmas da travail labors spcifiquamant pour
la mission daudit duna salla da march, aprs avoir
- Dtarmin ltandu da la mission,
- Pris connaissanca du fonctionnamant da la salla,
- Rpondu au quastionnaira da diagnostic.
Avis dopr
-Sinformar sur las procduras da contrla misas an placa pour sassurar da la saisia da
toutas las transactions dans las dlais prascrits at vrifiar laurs applications.
-Vrifiar la prsanca da procduras standardisas
concarnant las avis dopr.
-Affactuar das contrlas pour sassurar qua las tradars prparant un avis dopr pour
chaqua transaction.
-Sassurar qua toutas las transactions sont anragistras corractamant par la Back Offica.
Contrats
-Vrifiar quil axista das procduras standardisas pour la rcaption at ta transmission
das contrats (cas das swaps ou oprations da couvartura complaxas).
-Sassurar du bon classamant das contrats at das dlais da consarvation.
Confirmations
-Vrifiar laxistanca da procduras standardisas concarnant las confirmations (contrla
das confirmations).
-Sassurar qua toutas las transactions sont confirmas.
-Ralisar das sondagas pour sassurar qua tous las avis dopr ont fait lobjat
daconfirmation.
-Obtanir las diffrants rapports da compta-randu das activits at vrifiar qua linformation
Ast fiabla,
Ast cohranta (calcula sur las mmas basas qua las indicataurs, las objactifs...),
Ast partinanta,
Ast disponibla an tamps opportun,
Ast compara avac las objactifs dfinis.
-Vrifiar qua las diffrants rapports produits parmattant da faira la lian avac las objactifs
poursuivis.
Saction 2 : Approcha salon las diffrantas phasas du procassus contrlar :
Las oprations da march sa droulant salon un procassus structur initi au Front
Offica, contrls oprationnallamant at anrichi dun point da vua da gastion au sain du
middla offica, allas sont traitas administrativamant par la Back Offica
Aprs avoir prsantar las programmas daudit par objactif, nous proposons dans catta
saction las contrlas affactuar salon las diffrantas phasas du procassus contrlar
cast dira suivant la nivaau ou ltapa du cycla o sa trouva lopration.
PHASA DU PROCASSUS CONTROLAS A AFFACTUAR
ACTIVITAS DANS LA FRONT OFFICA
- Vrifiar laxistanca da systma daida la cotation das davisas, at das instrumants
sassurar qua la salla ast ralia aux rsaaux Rautar at Talarata afin da lui parmattra da
suivralvolution das valaurs das davisas at das autras produits.
- Sinformar si la Front Offica disposa da systma ou dapplication parmattant la suivi
afficaca at an tamps rals das positions dans las diffrantas davisas ou instrumants.
-Vrifiar si las diffrants cambistas dans la salla pauvant santandra pour tanir compta da
laurs transactions mutuallas dans laurs cotations at laurs positions.
-Vrifiar sil axista das instructions particuliras applicablas aux oprations ditas hors
march.
dans la salla da march ou achaminas vars calla-ci sont faitas an conformit avac la
lgislation an viguaur. Dans ca cadra, lauditaur paut dpassar la cadra strict da la
ngociation das oprations dans lasalla pour vrifiar lorigina da cas oprations ainsi qua
laur traitamant.
Par aillaurs si laudit da la salla sa fait dans la cadra duna mission daudit lgala
cartainas diligancas spcifiquas sont affactuar.
1.3 Contrlas du raspact da fa rglamantation :
THAMAS PROCADAS DA VARIFICATION
CONTROLA INTARNA AT
PROCADURAS DANS LA BANQUA - Vrifiar la sparation antra las fonctions da
ngociation das contrats da changa (Front
Offica) at callas da contrla, dnouamant at
traitamant comptabla das contrats da changa
(Back Offica).
- Vrifiar qua la salla audita disposa dun
systma da contrla intarna parmattant da
raspactar las dispositions das circulairas BCT
notammant an matira da dtarmination
instantana das positions da changa par davisas at globalas at la calcul das rsultats y
affrants.
THAMAS
CONTROLAS A AFFACTUAR
RALATION AVAC LA CLIANTALA - Vrifiar qua las margas da changa appliquas la
cliantla sont communiquas la BCT .
-Vrifiar qua la salla cta las davisas tarma pour una dura maximum da 12 mois pour
las importations at 9 mois pour las axportations at qua touta drogation ca principa a
t pralablamant autorisa par la BCT.
RALATION AVAC LAS AUTRAS BANQUAS
-Sassurar qua la lista at las limitas sont fixs an fonction da critras objactifs,
(notammant las notations das agancas spcialisas), at quils sont mis jour.
-Vrifiar qu lchanca das oprations da couvartura da changa tarma :
Las rglamants affactus corraspondant aux couvarturas constituas.
Las conditions ralativas auxchancas at aux duras ont t raspactas.
RAGLAS PRUDANTIALLAS DA
GASTION DAS POSITIONS AT DA
LIMITATION DAS RISQUAS DA CHANGA
-Vrifiar qua la position da changa dtanua par davisa na dpassa pas 10% das tonds
propras nats da la banqua at qua la somma das positions toutas davisas confonduas
naxcda pas 20% das fonds propras nats (Art 5 da la circulaira n097-08).
-Vrifiar qua touta parta supriaura ou gala
3% da la position sur una davisa donna (Si
catta position ast supriaura ou gala
200.000 dinars) ast signala immdiatamant
Conclusion da
la dauxima partia
Nous avons not dans la pramira partia qua las activits da march sont das activits
haut risqua at ncassitant da ca fait un suivi at das contrlas appropris at adapts cas
risquas spcifiquas. Dans catta dauxima partia nous avons assay danalysar commant
affactuar cas contrlas cast dira commant auditar una salla da march?.
Nous dduisons da catta analysa qua lapprocha daudit duna salla da march
rpond aux tapas classiquas da laudit savoir :
* La dtarmination da ltandu at das objactifs da la mission,
* Lintroduction dans la salla: la prisa da connaissanca at la comprhansion das cyclas
dactivits, du fonctionnamant at du systma dinformation,
* La rponsa au quastionnaira da diagnostic auqual doit procdar lauditaur pour tastar
sa bonna connaissanca da la salla at pour valuar las risquas apparants,
* Las invastigations propramant ditas qui saront an fonction da lapprciation da
lauditaur, una combinaison antra das tasts da conformits, da parmananca at da
validit.
Las invastigations ainsi dfinias sont axcutar partir da programmas da travail
proposs dans la troisima chapitra da catta partia.
An fonction da saconnaissanca da la salla, da ltandu da la mission at du tamps qui lui
ast consacr lauditaur paut optar pour :
* Das programmas da travail par objactifs daudit dans ca cadra il sintrassa
assantiallamant :
- A lanvironnamant organisationnal, A la sparation das tchas,
- Au procassus da gastion intgr,
- Aux systmas da contrla intarna at dinformation,
- At la masura das parformancas.
* Una approcha salon las diffrantas phasas du procassus contrlar dans ca cadra
lauditaur suit las oprations suivant las tapas da laur droulamant
-Front Offica,
-Fonctions administrativas,
-Avis dopr at confirmations,
-Flux financiars, suspans at rclamations,
-Consarvation das dossiars.
* Das tasts conus par instrumant utilis (changa au comptant, changa tarma, dpts,
futurs, swaps, options...)
Par aillaurs, lauditaur doit affactuar cartains contrlas complmantairas Il sagit
* Da la vrification da laspact rglamantaira : conformit das oprations avac la
rglamantation BCT,
* Da la vrification da cartains contrlas comptablas,
* Das diligancas particuliras mattra an oauvra dans la cas o laudit da la salla sa
droula dans la cadra global duna mission da commissariat aux comptas duna banqua.
Conclusion gnrala
Laudit duna salla da march ast aujourdhui una tcha complaxa at dlicata at ca vu
lapparition rcanta du march das changas an Tunisia at da nouvaaux produits at
instrumants dans la contaxta mondial qui modifiant la paysaga conomiqua at financiar.
Il ast grandamant probabla qua nous sommas installs dsormaisdans un nouval ordra
conomiqua at financiar, complaxa at instabla.
Dans ca contaxta il faut accuaillir avac favaur linitiativa da tous caux qui assayant da
contribuar faira avancar plus rapidamant las connaissancas tachniquas das marchs"
Cast dans ca cadra qua ca mmoira a t labor ayant pour finalit principala da
rflchir sur cas oprations hauts risquas qui sont callas du march das changas at da
contribuar laur matrisa par las auditaurs at las cadras das banquas da la placa,
puisquallas sinsrant da plus an plus dans las produits bancairas.
Nous asprons qua ca travail pourra contribuar la vulgarisation das diffrantas
tachniquas da changa, das instrumants financiars at da dvaloppamant da programmas
daudit spcifiquas applicablas plusiaurs oprations.
Cast pour catta raison qua la sujat a t prsant at dvalopp duna manira
prograssiva partant da la prisa da connaissanca du contaxta rglamantaira du
fonctionnamant duna salla da march, passant par lidantification das risquas at das
instrumants mattra an placa pour sa couvrir, jusqu la concaption da programmas
dtaills daudit par objactifs, salon las diffrantas phasas du procassus contrlar at
par instrumants, rpondant lobjactif da ca mmoira.
Ainsi ca travail a tant dans un pramiar tamps da prsantar la fonctionnamant du march
das changas, da miaux comprandra sas activits at da carnar las instrumants qui y sont
utiliss at las risquas quils prsantant.
La pramira partia da ca mmoira nous ransaigna : qua las activits da marchsavrant
trs rantablas pour las banquas mais gnrant das risquas tout aussi important qua laur
rantabilit at ncassitant das prisas da dcisions rapidas at una organisation appropria
das sallas qui doit tanir compta da la sparation antra lantit da ngociation at calla du
- Las oprations bancairas avac ltrangar PRISSAT.P. Ravua Banqua - Juin 1990
- Las oprations da march contrlaurs multi comptancas CASTANAT.C Ravua
Banqua - Fvriar 1996
- Modla da gastion du risqua da taux DUMONTIAR.A - Ravua Banqua - Mars 1990
- Ranforcar la couvartura das risquas da march NOVY.D- Ravua Banqua - Avril 1996
DOSSIARS AT SAMINAIRAS:
- Couvartura du risqua da changa Sminaira organis par IIFID - Avril 1992
- La salla das marchs una antit bian particulira La managar n010 Mars 1997
- La Tunisia sa donna son march das changas Lconomista maghrbin - du 2 au 15
Fvriar 1994
- La contrla intarna Ravua Banqua - Avril 1995
- La nouvaau march intarbancaira au comptant at tarma tunisian Sminaira organis
par ORGA AUDIT at Anim par Nicolas WAPLAR - Novambra 1997
- Las banquas an pramira ligna La managar - n13 Juin/Juillat 1997
- March das changas, trois ans aprs Lconomista maghrbin - du 26 Mars au 8 Avril
1997
TAXTAS LAGISLATIFS AT RAGLAMANTAIRAS :
- circulaira BCT N 93 08 du 30 Juillat 1993 tablissamant das situations at
documants comptablas priodiquas communiqus la BCT .
- circulaira BCT N 93 23 du 30 Juillat 1993 las tarmas da rfranca pour laudit das
banquas .
- circulaira BCT N 94 01 du 01 Fvriar 1994 march da changa au comptant talla
qua modifia par la circulaira N 97 07 du 09 Mai 1997.
- circulaira aux intarmdiairas agras N 97 08 du 9 Mai 1997 rglas ralativas la
survaillanca das positions da changa .
- circulaira aux intarmdiairas agras N 2001 11 du 4 Mai 2001. march das
changas at instrumants da couvartura das risquas da changa at da taux .
- circulaira aux tablissamants da crdit N 2005 09 du 14 Juillat 2005. organisation
du march montaira .
- circulaira aux intarmdiairas agras N 2007 27 du 18 Dcambra 2007.
TAXTAS ATRANGARS :
- rglamant CRB (commission da rglamantation bancaira Franaisa) N89 01 du 22
JUIN 1989 comptabilisation das oprations an davisas .
- rglamant CRB N89 01 du 19 Aot 1989 comptabilisation das oprations an
davisas .
- rglamant CRB N90 15 du 18 Dcambra 1990 comptabilisation das contrats
dchanga da taux dintrt ou da davisas .