Vous êtes sur la page 1sur 7

MORPHOLOGIE

ADJECTIFS [7-13]
  Sommaire

Modèles généraux [7] Modèles particuliers [10]

Première classe [8] Première classe [11]


       niger, nigra, nigrum
       magnus, magna, magnum        miser, misera, um
Deuxième classe [12]
Deuxième classe [9]        melior, melior, melius
       uetus, uetus, uetus
Déclinaison pronominale [13]
       fortis, fortis, forte
       totus, tota, totum
       ingens, ingens, ingens

Degrés des adjectifs [14]


Formation régulière [15]
Formation particulière [16]
Sens [17]

 7. Modèles généraux

8. Adjectifs de la première classe

Ces adjectifs relèvent des 1ère et 2ème déclinaisons.


Magnus, magna, magnum "grand"

  Singulier Pluriel

  masculin féminin neutre masculin féminin neutre

N. magnus magna magnum magni magnae magna

V. magne magna magnum magni magnae magna

Acc magnum magnam magnum magnos magnas magna

G. magni magnae magni magnorum magnarum magnorum

D. magno magnae magno magnis magnis magnis

Abl magno magna magno magnis magnis magnis


 

9. Adjectifs de la deuxième classe

Ces adjectifs relèvent de la 3ème déclinaison vocalique : ils ont l'Abl. sg. des trois genres en -i;
l'Acc. m. et f. pl. en -es ou -is; le G. pl. des trois genres en -ium; les N., V., Acc. nt. pl. en-ia.

Fortis, fortis, forte (G. sg.: fortis) "courageux"


(mêmes formes au masculin et au féminin; règle des neutres)

  Singulier Pluriel

  masc.-fém. neutre masc.-fém. neutre

N. fortis forte fortes fortia

V. fortis forte fortes fortia

Acc fortem forte fortes / is fortia

G. fortis fortis fortium fortium

D. forti forti fortibus fortibus

Abl forti forti fortibus fortibus


 

Ingens, ingens, ingens (G. sg.: ingentis) "immense"


(mêmes formes aux trois genres; règle des neutres; le radical ingent- n'apparaît pas aux N. V. et
Acc. sg.)
  Singulier Pluriel

  masc.-fém. neutre masc.-fém. neutre

N. ingens ingens ingentes ingentia

V. ingens ingens ingentes ingentia

Acc ingentem ingens ingentes / is ingentia

G. ingentis ingentis ingentium ingentium

D. ingenti ingenti ingentibus ingentibus

Abl ingenti ingenti ingentibus ingentibus


 

 10. Modèles particuliers

11. Adjectifs de la première classe

Ces adjectifs relèvent des 1ère et 2ème déclinaisons; seuls le N. et le V. m. sg. en -er se
distinguent du modèle général en -us.

Niger, nigra, nigrum "noir"


(disparition de -e- devant -r-, sauf aux N. et V. sg.)

  Singulier Pluriel

  masculin féminin neutre masculin féminin neutre

N. niger nigra nigrum nigri nigrae nigra

V. niger nigra nigrum nigri nigrae nigra

Acc. nigrum nigram nigrum nigros nigras nigra

G. nigri nigrae nigri nigrorum nigrarum nigrorum

D. nigro nigrae nigro nigris nigris nigris

Abl. nigro nigra nigro nigris nigris nigris


 
Miser, misera, miserum "malheureux"
(maintien de -e- devant -r-, à toutes les formes)

  Singulier Pluriel

  masculin féminin neutre masculin féminin neutre

N. miser misera miserum miseri miserae misera

V. miser misera miserum miseri miserae misera

Acc. miserum miseram miserum miseros miseras misera

G. miseri miserae miseri miserorum miserarum miserorum

D. misero miserae misero miseris miseris miseris

Abl. misero misera misero miseris miseris miseris


 

12. Adjectifs de la deuxième classe

Les comparatifs et quelques adjectifs de la deuxième classe relèvent de la troisième déclinaison


consonantique
(Abl. sg. en -e; G. pl. en -um; N., V., Acc. nt. pl. en -a).

Melior, melior, melius (G. sg. : melioris) "meilleur"


(masculin et féminin semblables; règle des neutres; le radical melior- n'apparaît pas au N. et
Acc. n. sg.).

  Singulier Pluriel

  masc.-fém. neutre masc.-fém. neutre

N. melior melius meliores meliora

Acc. meliorem melius meliores meliora

G. melioris melioris meliorum meliorum

D. meliori meliori melioribus melioribus

Abl meliore meliore melioribus melioribus


 
Vetus, uetus, uetus, (G. ueteris) "vieux"
(mêmes formes aux trois genres, mais règle des neutres)

  Singulier Pluriel

  masc.-fém. neutre masc.-fém. neutre

N. uetus uetus ueteres uetera

V. uetus uetus ueteres uetera

Acc. ueterem uetus ueteres uetera

G. ueteris ueteris ueterum ueterum

D. ueteri ueteri ueteribus ueteribus

Abl. uetere uetere ueteribus ueteribus


 

13. Adjectifs suivant la déclinaison pronominale

Quelques adjectifs, essentiellement des indéfinis, se déclinant comme magnus, ont aux trois
genres, un G. sg. en -ius, et un D. sg. en -i, caractéristiques de la déclinaison des déterminants
et des pronoms.

Totus, tota, totum "tout"

Singulier Pluriel

masculin féminin neutre masculin féminin neutre

N. totus tota totum toti totae tota

V. tote tota totum toti totae tota

Acc. totum totam totum totos totas tota

G. totius totius totius totorum totarum totorum

D. toti toti toti totis totis totis

Abl. toto tota toto totis totis totis


 
14. Degrés de comparaison

15. Formation régulière des comparatifs et superlatifs

La désinence -i, ou -is du gén. m. sg. de l'adjectif est remplacée par le suffixe :
-ior, - ius pour le comparatif . Déclinaison : melior [12].
-issimus, a, um pour le superlatif. Déclinaison : magnus [8].

doctus "(G. : docti) : doctior, doctius (G. : doctioris) "plus savant"- doctissimus, a, um "le
plus /très savant".
felix (G. : felicis) : felicior, felicius (G. : felicioris) "plus heureux" - felicissimus, a, um "très /
le plus heureux".

16. Formation particulière

Des comparatifs et superlatifs correspondent à des positifs de radical différent :

Positif Comparatif Superlatif

bonus, a, um "bon" melior, melius "meilleur" optimus, a, um "le meilleur


paruus, a, um "petit" minor, minus "plus petit" minimus, a, um "le plus petit"
magnus a, um maior, maius "plus grand" maximus, a, um "le plus grand"
"grand" peior, peius "pire" pessimus, a, um "le plus
malus, a, um plures, plura "plus mauvais"
"mauvais" nombreux" plurimi, ae, a "la plupart"
multi, ae, a
"nombreux"

Des comparatifs et superlatifs, sans posititifs, correspondent à des prépositions ou adverbes :

Positif Comparatif Superlatif

prope "près de" propior, propius "plus proximus, a, um "le plus proche"
infra "en dessous proche" infimus/imus, a, um "infime"
de" inferior, -ius "inférieur" supremus, a, um "suprême"
supra "au dessus superior, -ius "supérieur" extremus, a, um "extrêmer"
de" exterior, -ius "extérieur" intimus, a, um "intime"
extra "hors de" interior, -ius "intérieur" ultimus, a, um "ultime"
intra "à l'intérieur ulterior, -ius "ultérieur" -
de" citerior, -ius "citérieur" primus, a, um "le premier de
ultra "au delà de" prior, -ius "le premier de tous"
citra "en deçà de" deux"
prae "devant"

Les adjectifs en -er et quelques adjectifs en -lis ont seulement leur superlatif irrégulier : en -
rimus pour les adjectifs en -er, -i / -er, -ris, et en -limus pour quelques adjectifs en -lis -is.
miser "malheureux" miserior, -ius miserrimus, a, um
acer "aigu" acrior, ius acerrimus, a, um
facilis "facile" facilior, ius facillimus, a, um

Les adjectifs en -dicus, -ficus, -uolus, forment leurs degrés à l'aide des suffixes -entior, -
entissimus , et certains adjectifs à l'aide des adverbes magis et maxime.

maledicus "médisant" maledicentior, -ius maledicentissimus, a, um


beneuolus "bienveillant" beneuolentior, ius beneuolentissimus, a, um
egregius "remarquable" magis egregius, a, um maxime egregius, a, um

17. Sens

Le comparatif signifie la supériorité, quand est exprimé un second terme de comparaison;


sans second terme, il signifie une intensité.

Paulus doctior est quam Petrus / doctior est Petro, "Paul est plus savant que Pierre".
[Syntaxe : 266]
Paulus doctior est, "Paul est assez (fort, un peu, très) savant".

Le superlatif est absolu s'il est employé sans point de comparaison, et se traduit par "très+
l'adjectif";
il est relatif, quand il a un complément [Syntaxe : 232].

miles fortissimus ,"un soldat très courageux".


fortissimus omnium militum/ ex omnibus militibus , "le plus vaillant de tous les soldats".

Vous aimerez peut-être aussi