Vous êtes sur la page 1sur 2

Complément de formation en latin : Approfondissement des compétences en latin

Latin et histoire antique II (printemps 2019)

25 février 2019

B. Lettre de Cicéron à Atticus au début de la guerre civile (février 49 avant notre ère)

1 Scr. Calibus1 VI Id. Febr. ante lucem a. 705 (49).

2 CICERO ATTICO SAL.


3 de malis nostris tu prius audis quam ego.
4 istinc2 enim emanant3. boni autem hinc quod
5 exspectes nihil est.
6 veni Capuam4 ad Nonas Februrarias, ita ut
7 jusserant consules. eo die Lentulus venit sero5.
8 alter consul omnino6 non venerat VII Idus.
9 eo enim die ego Capua discessi7 et mansi Calibus.
10 Inde has litteras postridie8 ante lucem dedi.
11 haec Capuae dum fui cognovi, nihil in
12 consulibus, nullum usquam9 dilectum10 […], cum
13 ille11 adsit contraque12 noster dux nusquam9 sit,
14 nihil agat […]. Gnaeus13 autem noster (o rem
15 miseram et incredibilem !) ut totus jacet14 ! non
16 animus est, non consilium, non copiae, non
17 diligentia.
18 Mittam15 illa : fugam ab urbe turpissimam16,
19 timidissimas in oppidis17 contiones18,
20 ignorationem19 non solum adversarii20, sed etiam
21 suarum copiarum. Hoc cuius modi est ?

1 Cales, dat.-abl. Calibus : Calès (auj. Calvi, en Campanie)


2 istinc : de ton côté (Atticus est resté à Rome) 11 ille : désigne César
3 emano, as, are, avi, atum : s’écouler, provenir 12 contra : en face
4 Capua, ae, f. : Capoue 13 Gnaeus <Pompeius Magnus> : Pompée
5 sero : tard 14 jaceo, es, ere, jacui, – : être étendu, être abattu
6 omnino : tout à fait, (avec nég.) du tout 15 mitto (ici comme omitto) : laisser de côté
7 discedo, is, ere, cessi, cessum : partir, s’en aller 16 turpis, is, e : laid, honteux
8 postridie : le lendemain 17 oppidum, i, n. : le bourg fortifié, la ville forte
9 nusquam (usquam après négation) : nulle part 18 contio, onis, f. : l’assemblée publique, la harangue
10 dilectus, us, m. : la levée de troupes 19 ignoratio, onis, f. : l’ignorance, la méconnaissance
20 adversarius, ii, m. : l’adversaire
1 2. VII Idus Februarias Capuam C. Cassius
2 tribunus21 plebis22 venit, adtulit mandata23 ad
3 consules ut Romam venirent, pecuniam24 de
4 sanctiore25 aerario26 auferrent27, statim28 exirent.
5 urbe relicta, redeant : quo praesidio29 ? deinde
6 exeant : quis sinat ? consul ei rescripsit ut prius
7 ipse in Picenum30. at illud totum erat amissum31 ;
8 sciebat nemo praeter me ex litteris Dolabellae32.
9 mihi dubium33 non erat quin ille iam iamque
10 foret34 in Apulia, Gnaeus13 noster in navi35.
11 3. ego quid agam ? […] ipse me Caesar ad
12 pacem36 hortatur37 ; sed antiquiores38 litterae
13 quam ruere39 coepit. Dolabella32, Caelius40 : me
14 illi valde41 satis facere. mira42 me aporia43
15 torquet44. juva45 me consilio si potes […].
16 nihil habeo tanta rerum perturbatione quod
17 scribam. tuas litteras exspecto.

Cicéron, Lettres à Atticus, VII, 21

21 tribunus, i, m. : le tribun 33 dubius, a, um : douteux (que : quin + subj.)


22 plebs, plebis, f. : la plèbe, le peuple 34 foret = futurus esset
23 mandatum, i, n. : le mandat, la requête 35 navis, is, f. : le bateau
24 pecunia, ae, f. : l’argent 36 pax, pacis, f. : la paix
25 sanctus, a, um : sacré 37 hortor, aris, ari, hortatus sum : exhorter, encourager
26 aerarium, ii, n. : le trésor public 38 antiquus, a, um : ancien
27 aufero, fers, ferre, abstuli, ablatum : emporter 39 ruo, is, ere, rui, rutum : se précipiter, s’emballer
28 statim : aussitôt 40 <Marcus> Caelius <Rufus> : ami de Cicéron (défendu
29 praesidium, ii, n. : la protection par lui en 56), rangé en 49 du côté de César
30 in Picenum <veniret> (Pompée avait fui plus au sud) 41 valde : grandement, beaucoup
Picenum, i, n. : région (côte centre : auj. les Marches) 42 mirus, a, um : étonnant, incroyable
31 amitto, is, ere, amisi, amissum : perdre 43 aporia, ae, f. : l’aporie, l’embarras
32 Dolabella, ae, m. : gendre de Cicéron, 44 torqueo, es, ere, torsi, tortum : tourmenter, torturer
lieutenant de César 45 juvo, as, are, juvi, jutum : aider

Vous aimerez peut-être aussi