Vous êtes sur la page 1sur 4

Nombres complexes

Exercice I
π π
. En déduire sin  et cos 
1+ i
Calculer de 2 façons différentes
3+i 12   12 
Réponse:
(1 + i ) × ( 3 − i ) 1
Calcul algébrique:
1+i
3+i
=
3 +1
=
4
( 3 + 1+ i( 3 − 1))
π
i
1+i 2e 4 2 i 12π 1 i 12π
Calcul Trigonométrique: = π = e = e
3+i i
6 2 2
2e
π 6+ 2 π 6− 2
Donc cos =
12 4
2
( 3 + 1) =
4
et sin =
12
2
4
( 3 − 1) = 4
Exercice II
k =n k =n k =2 p

Calculer S= ∑ Cn cos kx et T=
k
∑C k
n sin kx . En déduire ∑C 2k
4p (−1) k
k =0 k =0 k= 0

Réponse:
k =n k=n k=n k =n

∑ Cnk coskx + i ∑ Cnk sin kx = ∑ Cnk (cos kx + i sinkx) = ∑ Cnk e ikx = (1+ e ix )n
k =0 k=0 k=0 k =0
k=n inx ix −ix inx

d' où S = ∑ Cnk cos kx = Re(1 + e ix ) n = Re(e 2 (e 2 + e


x x x
2 )n = Re(e 2 2 n cosn ) = 2n cos n cos n
k=0 2 2 2
k= n inx ix − ix inx

∑ Cnk sin kx = Im(1+ e ix )n = Im(e 2 (e 2 + e 2 )n = Im(e 2 2 n cosn 2 ) = 2 n cosn 2 sinn 2


x x x
et T =
k= 0

 2
k =4 p k =2 p 4p
π π
Si x = et n = 4p, S =
2
∑ C cosk 2 =
k
n ∑ C (−1) = 2  2 
2k
4p
k 4p
cos( pπ ) = 22 p (−1)
p

k= 0 k=0

Exercice III

1) Linéariser sin7 (x) 2) Linéariser cos6x


Réponse
1 7 21 35
1) sin 7 (x) = − sin(7x) + sin(5x) − sin(3x) + sin(x)
64 64 64 64

1
2) cos6 x = (cos6x + 6cos 4x + 15cos2x + 10)
32

Dominique DAVID le mars 1, 2006 à 00:17

1
Exercice IV

2iπ
1) Développer (1+x)n pour x=1, puis j, et enfin j2 (avec j=e 3
)
2) Mettre sous forme trigonométrique (1+j)n
3) En déduire ∑ Cn3k = Cn0 + Cn3 + Cn6 +.........
0≤ 3k ≤n
4) Etudier les cas où n=3p, n=3p+1 et n=3p+2

Réponse
a) On a j = j , j = j et j = 1
2 2 3

p=n

(1 +1) = C + C + C + C + C +.............= ∑ Cnp


n
n
0 1
n
2
n
3
n
4
n
p=0

p= n
(1 + j )n = Cn0 + jCn1 + j Cn2 + C3n + jCn4 +.............= ∑ j p Cnp
p= 0

p=n

(1 + j ) = Cn0 + j Cn1 + jCn2 + Cn3 + j Cn4 +.............= ∑ j 2Cnp


n

p=0

b) 1+j+j2=0 d'où 1+j=-j2= et 1+j2=-j.


 i π3  π n π
On a donc (1 + j ) = (− j ) = e = e et (1 + j ) = e 3
−in

in
n
2 3
n

 
c) On additionne les 3 lignes du a) et, puisque 1+j+j2=0, l'on obtient:
π π
2  π
+ 2 n−1 
−in
3 × ∑ Cn3k = e 3 + e 3 + 2 n ⇒ ∑ C3k
in
n = cos n
 
0≤ 3k ≤n 0≤3k ≤ n 3  3 
2  π
d) n = 3p ⇒ ∑ C33pk =
3 
cos 3p
 3  
2
3
(
+ 2 3p−1  = (−1) + 2 3p−1
p
)
0≤ k ≤ p

2  π
n = 3p + 1 ⇒ ∑ C33 p+1
0≤3k ≤ 3p+1
k
=
3  3 
1
3
(
cos π +  + 23 p  = (−1)p + 23 p+1 )
2 
n = 3p + 2 ⇒ ∑C 3k
3 p+2
0≤3k ≤ 3p+1
=
3 
cos π +

2π 
3  
1
3
(
+ 2 3 p +1  = (−1)p+1 + 23p +2 )
Remarque : on peut généraliser les formules en prenant φ racine nème de 1 à la place de j (n=3).

Dominique DAVID le mars 1, 2006 à 00:17

2
Exercice V
Résoudre dans C: z = z
7

Réponse:
z=0 est solution évidente. Supposons z≠0

z7 = z d' où z = z = z et z = 1 donc z = 1 et enfin z 8 = z × z = 1.


7 6

 i
2 kπ
  i


Il y a donc en plus de 0, 8 solutions: zk = e 8 / k = 0,1,2,....,7 = zk = e 4 / k = 0,1,2,....,7
   
 2 2 2 2 2 2 2 2
S = 0, 1, +i , i, − +i , − 1, − −i , − i, −i 
 2 2 2 2 2 2 2 2 

Exercice VI

1) Mettre sous forme algébrique et trigonométrique (en précisant l'ensemble de définition pour z2)

2 − 3 + i(1+ 2 3 ) ( 2 + i 2 ) , z = (-1+i)1996 , z =(-1+i)1994


18
1 + i tan x
z1= , z2= , z3=
2+ i 1 − i tan x (1 − i 3 ) 4
17 5

3 − 2 + i(1 + 3 2 ) ( 2 + i 2)
6

z6= , z7=
3+ i ( 3 + i)
5

1+ i sin x
2) Soit f ( x ) =
1− i cos x
Déterminer l'ensemble des réels tels que:
a) f(x)∈R
b) f(x)∈iR
1 + e ix
3) z= ix (0<x<π).
1−e
.

Réponse
2 − 3 + i(1+ 2 3 ) i
π

z1= = 1+ i 3 = 2e 3
2+i
1 + i tan x 1 + 2i tan x − tan x  π
2

z2= = = 1− 2sin 2 x + 2i sin x × cos x = cos 2x + isin 2x x ≠ (π )


1 − i tan x 1+ tan x2  2 
ou
1 + i tan x cos x + i sin x  π
z2= = = e 2ix = cos2x + i sin2x x ≠ (π )
1 − i tan x cos x − i sin x  2 

Dominique DAVID le mars 1, 2006 à 00:17

3
 i π4 
18

2e  π π
( 2 + i 2) π π
18 18i i π
  18
2 e 4
2e 2 i  −  i
z3= = = = = 2e  2 3
= 2e 6 = 3+i
(1 − i 3 )
π π
 − i π3 
17 17
−17i i
 2e  17
2 e 3
e 3

 

= ( 2)
1996 1996 i
z4= (−1 + i ) =2 e = −2
1996 4 998 1497iπ 998
e
3π 2991 3 3

= ( 2)
1994 1994 i iπ 1494iπ + iπ iπ
z5= (−1 + i ) =2 =2 = 2 e 2 = −2 i
1994 4 997 2 997 2 997 997
e e e

z6 =
3 − 2 + i 1+ 3 2( ) = (3 − (
2 + i 1 + 3 2 (3 − i ) ))
3+i 10

z6 =
(
9 − 3 2 +1 + 3 2 + i 3 + 9 2 − 3 + 2 ) = 10 + i(10 2 ) = 1+ i 2
10 10
 i π4 
6

 2e  π
( 2 + i 2)
6 6i  3 π 5π 
  26 e 4 i −  2i
π

z = = = = 2e  2 6 
= 2e 3
= −1+ 3i
( 3 + i)
5 5 π
7
 i π6  5i
2e 
5 6
2 e
 

2) On simplifie la fonction
sin2x   π
+ i 2 sin x +   1−
1 + isin x (1+ i sin x )(1+ i cos x ) 1 − sin x cos x + i (sin x + cos x ) 2   4 
f (x) = = = =
1 − icos x 1 + cos x
2
1 + cos x2
1 + cos x
2

 π π π 3π 7π
a) f (x) ∈ R ⇔ 2 sin x + = 0 ⇔ x + ≡ 0(π ) ⇔ x ≡ − (π ) ⇔ x ≡ ou (2π )
 4 4 4 4 4

b) f (x) ∈iR ⇔ sin(2x ) = 2 (impossible)

3)

1+ e ix (1+ e )(1− e ) 1 + e ix − e −ix − 1


ix −ix
2isin x
z2 = = = =
1− e
ix
(1− e )(1− e ) 1 − e − e + 1 2 − 2 cosx
ix −ix ix − ix

x x x
2sin  × cos  cos  π
sin x 2 2 =i 2 = i 1 i
z2 = i =i = e2
1 − cos x 2sin 2   sin   tan   tan  
x x x x
 2  2  2  2

Dominique DAVID le mars 1, 2006 à 00:17

Vous aimerez peut-être aussi