Vous êtes sur la page 1sur 103

ËUSIN ÄERBAWI

Idurar ireqmanen
SOPHONISBE
(Tadyant)
Sophonisbe
(Tadyant)
Ëusin Äerbawi

Sophonisbe
(Tadyant)
7
Tamawt n umaru

Tadyant-agi tettwaxdem deg unebdu n 1989. Tu$-itt isem-is


"Ajenwi n lâahed", tu$al ”Sophonisbe”.
Di dujember 2004, tettureqqeâ u teffe$-d, i tikelt
tamenzut, s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz $a
(HCA). Deg unebdu n 2013, nu$al $er-s, nules-as akk tira u
nerna-yas-d aêric aneggaru (tibratin).

8
« Oui, comme ma mère l’Afrique mille fois
Conquise, mais qui demeure immuablement
Elle-même... »

Taos Amrouche,
« Solitude ma mère »

9
Tin$eft1

Tadyant tewwi-d $ef Sophonisbe, yelli-s n Asdrubal,


tameîîut n Syphax, agellid n Imasisiliyen, a$ref amazi$.
Syphax niqal tu$-it d amdakkel n Rruman. Akken a t-id-
twexxer fell-asen, Carthage, ihi, ad tekker tnaseb -it, tefk-
as Sophonisbe ; xas akken baba-s yeqqen-as yakan deg-s
i Massinissa, agellid n Imasiliyen, u d $a akkenni ara s-
ddukklen i Rome u a tt-nna$en di tmurt n Lispan.
Massinissa i tu$ si tama-s d amdakel n Carthage di
teswiât-nni, asmi ara ysell s wayagi, A t-yeqreê lêal u ad
yegzem assa$en yellan gar-as d Carthage. Rome mi
akken ara t-wali di Syphax texser-it dayen, ad d-tezzi $er
Massinissa wa ad tewwet a t-id-terr $ef llemm-is. D$a
Massinisa ad yernu $er Scipion, ad yenna$ Syphax, yernu-
t, yesse$vel tamana$t-is, Cirta. Di Sophonisbe, mi ara
tmuqel akken, ad tessuter di Massinissa ya $-itt ne$ yen$-
itt wala ad d-te$li gar yifassen n Rruman. D$a Massinissa,
yi$ilen Syphax yemmut deg umennu$, a s-yeddu leb$i u
ad yerr fell-as tame$ra d umatu. Maca, ayagi ur t-
iqebbel ara Scipion i yugaden $ef Massinissa ammar d
anda t-tessefra$ Sophonisbe u ad asen-t-id-terr d azrem
uqelmun, am akken texdem yakan d ugellid Syphax. Ad
iâeddi, ihi, yagi-yas, wa a t-iêettem ad yu$al deg wayen
akka iga. Massinissa, mi ara yeîîilli maççi d ayen d-
ifeddu di Sophonisbe, ad yekker iceggeâ-as taqerâunt n
ssem akken ad teg lêed i lmeêna-s.

1 Tin$eft : Argument.

10
11
Imyurar

Syphax, agellid n Numidya.


Massinissa, agellid-nniven n Numidya.
Sophonisbe, yellis n Asdrubal, tameîîut n Syphax.
Scipion, asastan n Rome.
Taqeddact n Sophonisbe.
Akli n Masnsn.
Ihellalen.
Am$ar azemni.

Tagnit di Sirîa, Qsenîina n wass-a, tamana$t n Numidya.

12
13
Asekkir amenzu.

Asayes amenzu.

Am$ar azemni.

Macahu !
Tellem cahu !

Irgazen yekkaten awal


Yetturaren tamedyazt
At tmedyazt d amawal
N ddunit teb$iv ssnat
Lmeâna tetta$ awal
Ad dergen mazal tekkat

14
Asayes II

Ihellalen

(Lheffa n yilfan)
— D ilfan-nne$
(Kifkif)
A lferê-nne$
Ilfan-nne$
Nettagad-iten
D$a ma jerêen
Glun yes-ne$

Lebêayer-nni
Kfant irkel
Leâtab-nni
Iruê d asfel
àçet ternum
Tuççêa fiêel
Nekkni nennum
Nerou wabel
Ilfan-nne$
Ifen akk ilfan
Cebêen seêêan
Di tmurt-nne$

15
Tamduct-nni
Deg i la nses
Tlu$ dayen
Kecmen deg-s
Swan aman
Teqqel i yives
Qeyylen tekkan
Deg later-ines
Ilfan-nne$
Fehmen d aya
£ran yerna
Ula ay d-wwte$

Ilfan-nne$
Seg wasmi d-necfa
Akka i $-d-ufan
I ten-id-nufa
Deg-sen laman
I ak-nenna
Wi i ten-isuman
Yak aql-a$ da
Ilfan-nne$
D nutni i d nutni
Rebbi deg yigenni
Nutni nnig-ne$

16
Asayes III.

Sophonisbe, taqeddact-is.

Sophonisbe.

Sel a Favma a wletma sel


Bqaâlaxir a éérubat
Aâdaw fell-ane$ i d-yen$el
Am teérut deg tkessart
Tikelt-a ixdem-a$ d cc$el
Ur cukke$ ad d-negri a tinnat

D$a argaz-nni iêeqqa


Wissen amek tevra yid-s
Yemmut ur yemmut ara
Tessegra-t-id deffir-s
Ne$ iruê yeooa-yi-d da
Ula wi irnun $er $ur-s

Aâdaw yewwev-d dayenni


Ssefk a tamgervt i lmus
Ur di-i$av ur di-nerzi
Ar gma i s-d-iîîfen afus
Lbaz $ef nedda ur neb$i
I nexdem $ef tmurt drus

Xas êemmle$-t tamurt tif-it


Nni$-as i wul-iw : err !
D$a am zzayla nenher-it
D nnif-is a wer tt-yekker
Akken ad as-d-tegri tmeddit
Carthage ad tezher teâmer

17
Nni$ ad yim$ur yefhem
Yini-as ur tevlim ara
Xas di tazwara ad yasem
èri$ maççi d menwala
Ad yeqlileê yessusem
Yekk-d sennig tyita

Lli-d ul-im a m-êku$


Mmle$-am tin yevran yid-i
A lbavna-w ad am-bru$
Alse$-d i yâeddan fell-i
Ma drus a wletma i yettru$
Nna$ i tewâer tayri

Sin n yergazen gar-asen


Yiwen deg wul wayev deg leâqel
Amek ara sen-ddu$ akken
Ul-iw di tlemmast iwêel
Yerna i sin d atmaten
D weâdaw yeb$a a tt-yecâel

Nni$ i baba qeble$


Ay ansi i teb$u tekk
èri$ d am$ar ara a$e$
Ur tufiv ara yi-d-yefk
Ulad nekk ula i s-fke$
D igellilen am netta am nekk

18
Asmi yeddi$ i s-nni$
A s-rre$ tablavt i wul
Nekk d umeâzuz ssali$
Axxam ur a$-yesdukul
Yettmekti-d ad d-ttmekti$
Mi $-tu$ d arrac nesmuhbul

D Rome i yeb$an akka


I $-yerran $er tseffit
Aâdaw-is anga yella
A t-id-nqewwer na$-it
Awi-d kan a s-yebdded da
Ad as-yesfunneg targit

19
Taqeddact.

Ay axbir i a$-d-iwwven
D ugellid amek tevra
D ajedâun-is i yjerrêen
Infev-it-id $er lqaâa

Deg widenni am yigudar


Lhedda fell-as d-zzin
Ad t-ééu$ren am wakrar
Si$ertemt a tulawin

Nnan ma ur skaddben ara


£ef Cirîa te$li dayen
Ëevru-ten-id $er da tura
A ssaddat d iâessasen

Rnu rnan nnan-iyi


Anwa i asen-d-yezwaren
D aêbib-im n zik-nni
A tita deg-ne$ yersen

20
Ni$ ugade$ ad yerr ttar
D ccama teooiv deg-s
Yezlu-kem sdat umnar
Ya$-d lêeq i wul-ines

Yewâer ubrid n tayri


Weâren wuguren i t-yessan
Drus i s-yessnen tikli
D leqlil t-id-iâeddan

21
Asayes IV.

Sophonisbe, iman-is.

Di lêebs ideg lli$


Yella lexyal-ik
Ssarame$ a n-ff$e$
Ad wali$ udem-ik
Di lêebs ideg lli$
Lehna ur a$-tufi
Lweqt ittâeddin
Amek ara yâeddi

Di lêebs ideg lli$


Tiwwura ur ttagint
A ééher ay sâi$
Anda ddi$ llint
Di lêebs ideg lli$
Arruz d ssnasel
D acu ara k-ini$
A ééher imqeggel

Di lêebs ideg lli$


èélent tirga-yiw
Ugint ad aysent
Cennunt tuff$a-yiw
Di lêebs ideg lli$
D keçç i ttaâu$
Sani rri$ d udem-ik
Amek ara k-ttu$

22
Asayes V.

Masnsn, iman-is.

Ay ass yufraren ay ass-a


Ay ul-iw freê ternuv
Tamurt n jeddi d baba
Tu$al-ik-id ma ad tettruv

Fell-as i nnejla$ nnfi$


D tagmat i di yi-infan
£ef uqerru-w amcum rri$
Bdi$ inig d ameéyan

Ff$e$ ur xdime$ ara


Imi d-ssutre$ lêeq-iw
I d-yekkren $ur-i d gma
Yenna-k wagi d ayla-yiw

Rou a tamurt a n-knu$


Ad d-ssudne$ akal-im
Si lferê anef-iyi ad ru$
Tu$alev-iyi-d a cwiîîeê-iw

Ay ass yufraren ay ass-a


Ay ul-iw freê ternuv
S kra nesâedda yâedda
D nnuba-k tura ad tezhuv

23
Asekkir II.

Asayes I.

Sophonisbe, Masnsn.

Sophonisbe.

Ah ! d keççini… !
Amek tettiliv ?

Masnsn.

Mi tenniv…
La tettwaliv
La heddre$ fell-am
Ten$a-yi l$iba-m
Wali anda d-gri$

Mi tenniv…
La tettwaliv
Fell-am la cennu$
Äeddi ma a kem-ttu$
Seg wasmi d-cfi$

24
Mi tenniv…
La tettwaliv
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad d-zzi$ $ur-m
A kem-id-mmekti$

Mi tenniv…
La tettwaliv
Di tirga svave$
Deg yisefra xeddme$
Wid i m-d-ttawi$

Mi tenniv…
Wiss ma tecfiv
£ef lehdur-nni
Tenniv ass-nni
A kem-id-smekti$

Sophonisbe.

D acu k-nni$ ?
Xas ini-yi-d
Ttu$ ay aêbib
Smekti-yi-d

25
Masnsn.

Tenniv-iyi :

Ulac tayri !
D lekdeb irkelli
Tu$al am laman-
Nni wwin waman

Tenniv-iyi :

Ulac tayri !
Ass-a ne$ ivelli
D tirga n teméi
Simi ara tâeddi

Tenniv-iyi :

Ulac tayri !
Ttu-tt a wlidi
D timucuha kan
N wid yestufan

Tenniv-iyi :

Ulac tayri !
Ruê henni-yi

Nni$-am :

Ten$iv-iyi
Susem a tayri !!!

26
Sophonisbe.

Sli$ i wayen ad d-issawal


Fell-ak i d-bdan awal
Ur nqebbel widen ixanen
Nnif wi ur as-ngi azal
Labudd a a s-yebru wakal
Acêal mu tevra d yiwen
Argaz u r nêezzeb i lmuêal
Sseg-s ara d-yezwir ccwal
A t-wwten wid yettewten

Ay a gm a ar k-nhu$ cfu
Tefkiv lâahed ur tettu
Adrum-ik êed ma a t-yeêqer
Kker m a ad teréev asalu
S leâtab mebla asteâfu
S tid-ik vewwel-as later
Ur êebbes akud la yleêêu
A lhejna ass-en mi ara d-yejbu
Wi ad d-yerren jeddi a s-yeêver

27
Ur tettu lbaîel iâeddan
D tewwurt i a$-d-réan
U$alen-a$-d si tesga
Neffe$ axxam i $-d-irebban
Neooa-t ibeddel imawlan
Nettru ass-a mi d-nemmekta
I yevran d wayen ivran
Nugem-d si lmeêna am waman
Nerwa-tt ur $-tectaq ara

Bedde$ $ef tizi n tmeddit


Wala$ azekk a amack-it
Wi iêrezn asirem-is a t-yaf
A k-ini$ awal ales-it
Qqar-it ttâawad-it
Alamma yger-d ixulaf
Wi iooan talaba n tnaslit
Ad yecbu i$es di tessirt
R tesga a t-êazen i$uraf

28
Masnsn.

Win ara yemmten yella


Win ara yeddern ulac
Am teméin i a$-tevra
Tid mu qqaren timeclac
Ansi i a$-d-tekka tyita
Necba iger nern a alewwac

A wihin la ytell$en kan


Ta d lêentit ta d tamment
A tisselbi ten-yuman
Kkren i yilel kerrzen-t
Ay asmi fkant iéuran
Nbeddel ssmid s takemt

29
Sophonisbe.

Zerrâen lxuf d lbaîel


Teffe$ lmut d tineqqalin
Leqmen lwerd d inijel
Am ééerb i tmu$liwin
Yal mi ara nekker a nmuqel
D tider$elt ay nedder$el

Anida nbedd d tasraft


La ttheggin deg tekmamin
Ttverriqen di l$ulat
La $-tt$izin timevlin
Yefti uzaglu $ef sin
Sers wa teddmev wihin

Rran-a$ imru d azrem


Lka$ev icuba $er lekfen
Leâqel di tselb i itellem
Ayagi deg yiderwicen
Rran asirem $er yilem
Armi yuyes ad yessirem

Rran ccek di tyemmat


Mmi-s ma d mmi-s
N$an tavat di tavat
Rnan tasusmi-s
Gren annar di tegmat
Wer tufi iman-is
R tmucuha n zik rnan-tt
Teâdem ussan-is

30
Masnsn.

Tiwwura begêent axxam


Asemmiv la yettcali
Ccer itturar $ef yideknan
Asirem iddaddac tikli
Mi akken yettnerni ittim$ur
Ittazzal ye$li yiwwas
Mi ye$li yerreé deg uzagur
Nu$al nettazzal fell-as

Axxam iêgen-it îîlam


Ala avu la yettseffir
Laé $ef yimi n ikufan
Deg ulac la d-yettâemmir
Tilufa $er yiri n lkanun
Lêif yeééel di tesga
Leêzen yerra-d aqelmun
Mebâid i la d-yettavsa

Lehwa la tzeggwi deg uxxam


Adfel yerna-d tigad-is
Lweêc ur yeooi amkan
Kkes-d $ef ayeg ur iris
Lehna tekmec di te$mert
Ccwal isseêma abendir
Lxiq yurar ti$er$ert
Ma d iîij mazal yekkir

31
Sophonisbe.

A$-iyi a gma ne$ en$-iyi


Imi akkagi i a$-yura
Ur yi-ittaooa i uberrani
Ddel ur as-zmire$ ara

Ma swi$ $er $ur-k (tibselt


Yerkan)-nni qqaren akken
Ur tent-ttaooa ad d-nezhent
Sut Rome deg mm yixelxalen

Lmut $ef medden irkelli


Xersum d gm a ad iyi-ine$
Win d-itturebban yid-i
Win d-tefka tmurt-nne$

Aâdaw ur k-t-mmale$ ara


Ma di $li$-d gar yifassen-is
D rreêma ur tt-issin ara
Deg-i ixdem rray-is

Teériv d acu i a$-yeroan


Tessnev tisselbi n Rrum
Zzin-d akk yes-si iberdan
Snezhen-d deg-i adrum

S yixf-ik d yixf n tayri-k


D kra nurar zik-nni
A k-d-ssudne$ avar-ik
Ttxil-k ay aêbib qil-iyi

32
Masnsn.

(Ad yezzi akin udem-is.)

Ay$er d-tu$alev
Ruêe$ ttu$-kem
Itêaya-d wul-iw
Eoo-it ttxil-m

Ay$er d-tu$alev
A yi-d-tesmektiv kan
Truêev dayen
D acu i kem-id-yerran

Ay$er d-tu$alev
Ula i di-tiniv
Te$leq tektabt-im
Äeddi ma ad tâeddiv

(Yawi s wawal…)

33
Ma tett u a tayri
Smektay-itt-id
I teqsivt-nni
Ttawi-yas-tt-id

Asmi akken ulac-itt


Yenna wul b$i$-tt
Jehle$ d amecîuê
Afus-a yemsel-itt
Wagi yessels-itt
Rri$-as rruê

T$abev am lexyal
Gri$-d weêd-i
Am llamb a n uzal
Ur tu$ ur texsi

Gar tili d tili


Ur tban fell-i
Ma vsi$ ne$ ttru$
Gar tayri d tayri
Ur yi-iban sani
D acu ara m-d-rnu$

34
Sophonisbe.

Ad ruêe$ a tamurt
Ul-iw ur yeddi
Ad ruêe$ a tamurt
Ur iban sani

Ad ruêe$ a tamurt
Igiooi n uâarus
Ad ruêe$ a tamurt
Uqbel a nimsus

Ad ruêe$ a tamurt
Tenîerrev nîerre$
Ad ruêe$ a tamurt
Ula i am-xedme$

Ad ruêe$ a tamurt
D inig i $-d-ifnan
Ad ruêe$ a tamurt
Ula w i i kem-iglan

35
Masnsn.

Amek ara truêev


Sani ara têarev
D ayen i $-ifaten
I a$-immalen
Tikwal am wakken
Acemma ur ittfat
Kra ur ittmettat
Mi yexsint tergin
Ma tmuqlev akin
D acu i d-iqqimen

Lweqt ittâeddi
Leâmer di$enni
Leâmer d lfani
Lweqt d lmuêal
Tegriv kem…
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad ya$ lêal
Teftiv $ef wacêal

36
Ttxil-m a tayri
Ur ttruê ara
Qim yid-i
Ur yi-ittaooa ara
Qim ar nemwanas
Ard yali wass
Ur la ggane$ ara

Am uferîeîîu
D win ay cbi$
Kemmi d tiniri
Tagrest anebdu
Di later-im r$i$
Ijdi iîij d tayri

37
Masnsn.

Amzun tu$alev-d
Amzun tbedlev aîas
Amzun tenniv-d
Ar tin xedme$ nedme$-as
Amzun tu$alev-d
Ar laman-nni d layas

Amzun tu$alev-d
Tenniv ul-iw d aterras
Yettraou-k kecm-d
D lferê ad yagar fell-as
Amzun tu$alev-d
Ar tayri-nni-inem d layas

Amzun tu$alev-d
Yu$al-d kulci deg yiwwas
Tettruv teqqarev-d
Ul-iw tgezmev tasa-s
Amzun tu$alev-d
Ar ussan-nni d layas

38
Sophonisbe.

Ul-iw tzed$ev-t
Keçç a t-id-tessuturev
A nniyya tmelkev-t
Xas u$e$ wayev
F tmurt âzizen
Ur yi-d-tettsaêev

Ma ooi$-k ay afrux
F îîejra n ubelluv
Maççi d menwala
Tin i$ef tettrusuv
Ata d keççini
D acu ara s-teb$uv

Ma ooi$-k ay ukyis
£ef udem n tmurt-iw
Meyyze$ ssali$
Fki$ ccerî-iw
Talaba n lêerma-w
D tin i d leohaz-iw

39
Asayes II.

Ihellalen.

Ay akal rundu tettruv


Ma drus i yâeddan fell-ak
Ur yelli deg-k ma tettuv
Ula $er tirga ddant-ak
D acu k-mazal ad t-ternuv
A rrezg-nne$ anda fell-ak

Irgazen wid tt-iêemmlen


En$-iten ur s-t-qqaren ara
£er daxel ay rran êerqen
Nnehta ur tt-id-giren ara
Irgazen wid tt-iâebden
Ma ur tt-urgan ur gganen ara

Lasel-ik am tecrav ye$man


Maççi d lêenni ad yekkes
Seg wasmi d-bdan wussan
I tt-id-wwin deffir-s
S kra n triwa yellan
Tara-nne$ a medden weêd-s

40
Asayes III.

Am$ar azemni.

Amedyaz iger aéeîîa


D taqbaylit i yga d ustu
Awal izger s lmeâna
Iferreq rruê iteddu
Wwet ay amedyaz wwet
èwer-k kkes-a$-d asefru

Wi i s-yennan yemmut lêeq


Xas ad inadi fell-as
Ula d iîij a $-yeâreq
A win mu teâreq yemma-s
Ini-as i zzit ad te$req
Nnan-t-id nettâawad-as

41
Asekkir III.

Asayes amenzu.

Syphax, Scipion.

Scipion.

Wali wali wi i d-yusan


D agellid s timmad-is
Ahaw zi$ egt-as amkan
Xas akka meqqer ccan-is

Ya êesra ay ussan-nni
Anida-k anida-ten
Asmi i k-tu$ d ilelli
Am lbaz $ef yi$allen

£ef yisem-ik êebsen waman


Wi ara d-yinin maççi akka
Tirrugza nnif d ayen kan
S yes-k tzux Tferka

42
A k-d-rnu$ $ef ddula-nni
Nekk mu d-tezziv aârur-ik
Anida-tt tdukli-nni
D kra neçça deg uxxam-ik

Lemmer di heddren yetran


Id$a$en lemmer neîqen
Ad ak-inin di Lispan
Anwa din i k-iêudden

Kra din iruê mavi


Yewwet ugeffur iâedda
£ef teqcict n yivelli
Tenniv ur kwen-ssine$ ara

D$a ihi yelha wakka


Muqel tagnit deg d-tegriv
I yivulan-ik tura
Ruê awi-ten-id mi tenniv

Ini-as ad d-nadin fell-ak


Xersum yiwet n lemêella
Tessawalev sâuéégen-ak
Ini-as a k-êudden tura

Di$ netta amzun b$an-ak-tt


Ruê yerreé yiwen n usennan
Ay ageswaê nndin-ak-tt
D asfel i a$-k-id-fkan

43
Syphax.

Ay ass amcum d ass-nni


Asmi yu$e$ ti$irdemt
Ad tezzi tezzi-d-fell-i
Teqqes-i teoo-i-d tisiqest

Segmi d-tewwev d a$izi


Teqqar-i eoo leêbab-ik
Lmerqa ye$li yizi
Äiwed ay argaz leêsab-ik

Siwa ul-iw ara llumme$


D netta i terwi ssifa-s
Mi s-nni$ a tin xedme$
Yenna-yi sellbe$ fell-as

Tekkes-i leêbab d imawlan


D kra i yi-xedmen lxir
Amek tezdiv d izerman
Tenna d wigad-iw axir

Tegla ula s uâdaw-iw


Tger-iyi-t-id $er tesga
Yekcem-d ff$e$ axxam-iw
I nnâi-w terra tame$ra

44
Asayes II.

Syphax, iman-is.

Ay ixf-iw rfed s yixf-ik


Ayagi deg yirgazen
Ulac lâib di tiréi-k
Zdi lqedd-ik $ef usawen

Tarkeft ini-as tâedda


Kenwi ay ivan sgelfet
D ilelliyen anda nedda
Yir tudert axir nemmet

£ef tmurt i $li$ yecbeê


Maççi f tukerva i ttwaîîfe$
I umezruy ma ad yewwet nneê
Ad âyu$ ttubedre$

Qerreb-d a lmut wer ttagad


Yya-d a m-gre$ irebbi
Mi d tudert ur d-ttâawad
Xersum d rrwaê s yibeddi

Ay areé ikeccmen ta$rast


Yettwakkes sser $ef ugellid
Yu$al wayla-$ di têerrast
Tizizwa ff$emt i ubrid

45
Hder ay asefru nîeq
Fakk-iten-id ur ttkukru
Argaz yettna$ $ef lêeq
I umzabni $ef wacu

Ih d nekk d nekkini
I wen-issalin tisiwa
D dadda-k ay Arumi
Xas akka seddu ssnesla

Nekkini aql-i ad mmte$


Ma d kenwi cfut fell-i
Nekk lule$-d ad d-qqime$
Di kenwi xas ne$t-iyi

46
Asayes III.

Sophonisbe, Syphax.

Syphax.

Sophonisbe muqel-d deg-i


Ula ay d-ternuv tigad-im
Ma âerqe$-am d nekkini
Ih a wletma d argaz-im

Maççi $er tuzzma i d-usi$


D ul-im ula i nexdem ara
Ur ifat ad am-t-ini$
Lexyal-im ur ggane$ ara

Fell-am i ssudne$ azrem


I srewte$ tirgin êafi
Ula mi akka d ini$em
Mazal lemêibba-m deg-i

I wul-iw nn$ant tesmin


Nni$-as zi$ testafev
A wi isâan seg ul-is sin
Wi iqquren ad d-yilqiq wayev

Jebde$-d ssif-iw muqle$


D udem-im i wala$ deg-s
S u$ilif-im ttna$e$
Wiss amek tevra yid-s

47
S yixf-im d yixf n tayri
A wletma $urem i txeddmev
Ruê nekki teççur-iyi
I kem acimi ara temmtev

èri$ d tiâdewt n Rum


I kem-id yerran $er $ur-i
Tayri n tiddas ur tettdum
Ayen din akk d lxaîi

èri$ weroin yi-têemmlev


Akka i d-ufrare$ $ef ul-im
D ul-iw kan i tesseêrartev
Mazal-it di loerra-yim

48
Sophonisbe.

Ussan iâeddan âeddan


A lukan ad d-u$alen
A s-d-alse$ i wayen ivran
Ur d-kki$ ansi-nniven

Lfayda n wawal d ta
Tallit d-sâedda$ yid-k
Ini$ ur s-ndime$ ara
Yak ur sewqe$ deffir-k

Tu$ev taluft-iw u$e$-k


Tayri terna-d s ufella
Di ddunit-iw ni$ cerke$-k
Ooi$-d ulad dderya

Awal-agi beddel awal


Ayen yevran yak yevra
Tamu$li s ayen d-mazal
Lemmer di $-yelli uzekka

Maâni ulac n u$ilif


Ula w i izwiren zdat-k
Keçç ruê ay adrar n nnif
Nekk aql-iyi-n deffir-k

49
Asekkir IV.

Asayes amenzu.

Scipion, Masnsn.

Scipion.

D acu akka sli$ ini-yi


Ruê ay abeêri meqqrev
D tidet tzewoev akkagi
Yernu anita i tu$ev !

Buh ay amdakel buh buh


Waqila yeffe$-ik leâqel
Ini-as i wul-ik ttfuh
Atayen yeb$a a k-yesfel

Anda-t deg-k urgaz-nni


Yebdan tem$er d amecîuê
I tmeddit i teg tizi
Ur neqbil tirrugza ad truê

D lebda yeîîef iman-is


Ini-as ad teêren tnefsit
Yettarra-tent $er wul-is
Wala ad yeoo si teqbaylit

50
Nnif tessnev azal-is
Maççi d nekk ara k-yemlen
Tayri-yagi deg umviq-is
Ur tufiv wi i k-iêettmen

Ruê teqqimev d yiman-ik


Teérev ma yecbeê waya
Ayen d-tessasev i yiri-k
Nekk cfu ur stehza$ ara

Syphax irreé dayenni


D Rome i yesâa lexsem
S kra i d-yeooa irkelli
Tura d ayla-$ a t-neddem

S netta s tmeîîut-is
D tmurt-nni ideg yeêkem
Rnu-d ulad a$ref-is
Wi i ittalasen ad d-iqeddem

D$a i tgellidt-agi
Wi tt-illan ma di tceffuv
Tettuv wi d baba-s âni
Ne$ tura dayen tettuv

D nettat akk kra da


I yegren i$es gar-ane$
Wigi d lehdur n tsumta
Tetti-d argaz fell-ane$

51
D$a anef-as tura ad tsellek
Tsellek aqdim d umaynut
Aâejmi n Rome a tt-yeârek
Ar temmet s yir lmut

I tikelt taneggarut
£urek ay aêbib i txeddmev
£ef ul-ik mdel tawwurt
Ma ulac ad yames tamsev

52
Masnsn.

Lemmer d wayev ma s-ssle$


Maççi di lehdur i nxus
Imi d keçç ad ssusme$
Ayen ara d-tiniv drus

Ulêal txedmev-tt yagi


Terriv i flan tameîîut
Akka i d tirrugza a wali
D iêiqel d-teooa tsekkurt

Yerreé-n uâdaw tâetqev-t


Tenniv ar nnif ala
Tezwarev ul-ik tennu$ev-t
Ay izem d-teooa tsedda

Tenniv lêerma telha


A nenna$ kan akken ilaq
Maççi di teégi ay nella
A lhiba n lbaz aremmaq

Maca …

Kkes a$ilif wer ttagad


Te$liv-d deg udrar n nnif
D lâez hatat i lmendad
Ur i-t-temmalev ay uvrif

53
Lasmaê i yir tawenza
I d-ye$lin gar yeâdawen
Ma di d tudert ay teb$a
Ilaq ad tefren yiwen

Yegra-d a tagi ay tenniv


Uyse$-tt asmi di yi-truê
Kkes a$ilif tethenniv
Alma d asmi ara yeffe$ rruê

Ma rri$ tame$ra fell-as


Maççi d zzhu i a$-d-ifnan
Di leb$i kan ddi$-as
èri$ tsedda i tt-yeroan

Maâni ur tfehmev ara


Taqbaylit ééeg ssendu
Ruê ur a$-temmlev ara
Win k-iêemmlen a k-yesru !

54
Asayes II.

Masnsn, iman-is.

A ru ay ul-iw fell-i
Ne$ anef-iyi ad ru$ fell-ak
Fiêel nni$-ak tenniv-i
A tesrugmutev sli$-ak

A ru ay ul-iw fell-i
Tt$ave$ la tett$avev
D lqebla n teméi-k te$li
Sani $er ara teééallev

A ru ay ul-iw fell-i
Di nekk d lâib a ten-ru$
A s-inin terna-t tayri
Ay asmi tent-tu$ ur tsu$ !

A ru ay ul-iw fell-i
Xersum d keçç d amwanes
Aql-a$ nebzeg wer neksi
Ur nemzil ur nemmurves

55
Asayes III.

Ihellalen.

D nekkn i i d-yesse$valen iv
D nekkn i i d-yessalayen ass
D nekkni i yecban lêiv
D nekkni i yecban lsas

D nekkn i i yekkaten awal


I la ssusumen warrac
D nekkn i i yekkaten uzzal
D nekkn i i yesraw wulac

D nekkn i i n tizi n litta


D nekkn i i n tizi n îîiq
D nekkn i i n tizi n lehna
D nekkn i i n tizi n yi$erriq

D nekkn i i d arraw n tmurt


Nekkni i d amayeg ufella
D nekkn i i yecban tawwurt
D nekkn i i yecban tasga

56
Asayes IV.

Masnsn, akli.

Msnsn.

Ruê ay axudi heggi 2-d


Heggi-d êellej$ar-nni
Awi-yas-t i Sophonisbe
Ternuv-as tabrat-agi

Ha $urek efk-as-t s tuffra


Tiniv-as ur yezmir ad d-yas
A wer nelhi d tiyita
I yelhan d ssmaê ini-as

Asayes V.

Sophonisbe, akli.

Akli.

Ax a lalla ttucegâe$-d
Si $ur Sidi-w i d-kki$
£er $ur-m aql-i ssawve$-d
Steqsi-yi-d a m-ini$

2 Heggi ne$ heyyi (aheyyi).

57
A m-ini$ d acu a m-ini$
A kra yezzan ur yettru
Armi d ass-agi ay éri$
Azal-im ay asaru

Ata wacu yi-d-yewwin


Yerna-yam-d tabrat-a
La m-yeqqar Sidi ax-tt-in
Rebbi irad tuzzma tekfa

Sophonisbe.

I netta anda yella


Ayen akka ur d-innunnet
Ccedha$-t ur zmire$ ara
A wi iéran udem-is yemmet

Sophonisbe
(ad d-t$er.)

Attayen tebrat-agi
A wletma d taneggarut
Xas ar nekkin i ayes-iyi
Ulamek i m-nekke$ tawwurt

Lâahed amenzu yerreé


Ma d wis sin îîfe$ deg-s
Ini-as ul-iw am ufareé
Ayes-it ay imell i-ines

58
Ini-as ax tarzeft-agi
Ugade$ a wletm a a neênet
Ibeddi bedde$ ass-agi
Am kemmini zzman fayet

£ef tmurt tefkiv teméi-m


Wala a tt-yennal uâdaw
Ma teqqimev d yiman-im
Ula nekk ass-a d nnuba-w

Ulad nekk $ef tmurt-iw


Menna$ a wletma tfehmev
Dayen maççi deg ufus-iw
Ur tektibev ur tkettbev

Lemmer di s-yehw i i lmektub


Tili si zik i nemlal
A tazart ittin d aêbub
Ay ixf-iw d acu d-mazal

Tayri-nne$ d tagi i d nettat


Nefka-tt d asfel i tsertit
Nettmettat ur tettmettat
Tennak d acu d ddunit

A wletm a awal efk-iyi-t


Aêbib nnan am teâkemt
Anida teâyiv sers-it
D akessar ne$ d tasawent

59
Sophonisbe.

Ini-as tarzeft-ik îîfe$-tt


Ma ala aya i gar yifassen-is
Ula ma réaget qeble$-tt
Mi d-tekka si tama-yis

Ini-as ulac n u$ilif


Yessefk umayeg i tyita
Tame$ra ne$ nnâi kifkif
Mi d fell-a$ akka i yura

Ini-as ayen akk a ur d-terziv


Xersum d udem-ik nwali-t
Ad ruêe$ wer di-tenniv
Awal-nni i$ef tebna ddunit

Ini-as i lbaz aremmaq


Ula i ylum deg yiman-is
Nekk yid-s yak nemsewwaq
Yal ta$awsa s wazal-is

Yal ta$awsa s ssuma-s


Ini-as baîel $er t$irdemt
I $-d-tewwi nedma fell-as
Wi ib$an ad yidir yemmet !

60
Asekkir V

Asayes I.

Masnsn, iman-is.

Masnsn.

Tayri-nne$...
Tekker-d am ujeooig
Acemma ur tt-ixus
Txus-itt tefsut
Tayri-nne$...
Tekker-d tettinig
Seg ufus $er ufus
Alarmi temmut

Tayri-nne$...
Fell-as ad tenwer
Tenêaf d tileméit
Tini ad im$ure$
Tayri-nne$...
Tekker tafejrit
Tesker tameddit
Tekk tawwurt teffe$

61
Tayri-nne$...
Ur terni deffir teméi
Tu$al am tergit
Lhedda texsi
Tayri-nne$...
Tger i dunnit irebbi
Tu$al am targit
Tu$al-d irkelli

(Tsew ssem.)

62
Asayes II.

Masnsn, Sophonisbe.

(Tettmettat gar yifassen-is


Netta la yteddu yeéri-s.)

Masnsn.

Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad ggani$
Ad ggani$ tawwurt
Ahat a kem-id-tefk
D kemmin i i d tasarut
Afus-is d nekk

Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad sâeddi$
Ad sâeddi$ idurar
Ad d-$lin fell-i
Gar usawen d ukessar
Tizi d kemmini

63
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ara d-neîqe$
D acu ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara im$ure$
Anef ad d-mmekti$
Ad d-mmekti$ i yâeddan
Tbeâdev fell-i
Ad d-mmekti$ i d-yernan
Kem baq i akkenni

Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi ur d-nîiqe$
D acu d-ssali$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi ara ssusme$
Anef-iyi ad d-ini$ :

64
Sophonisbe.

D acu ara d-tiniv ?

Masnsn.

B$i$ a m-êku$
Ur kem-ufi$ ara
B$i$ a kem-argu$
Ur la ggane$ ara
Anida ara ddu$
Si tayri am ta

£ef wacu ay nennu$


Ur wala$ ara
Nni$ a kem-ttu$
Lexyal-im ata-ya
Yufa-yi-d ttru$
Akken i di yi-iooa

Mmlalen ivudan deg ufus-iw


Nekk yid-m ur nemlal ara
Dduklen sin deg ul-iw
Nekk yid-m ur neddukel ara

Sophonisbe.

Ma têemmlev-iyi ?

65
Masnsn.

Tusiv-d kan
Issenîi lferê-iw
Ufi$ iman-iw
Kkren ivudan
D tira ay bdan
Truêev kan
U$alen la êettben ussan

Tusiv-d kan
Attan tu$ teméi-w
Iwwet ikker ééher-iw
Ruêen i$eblan
D$a rnan wurfan
Truêev kan
Atna-ya zzin-d akken llan

Tusiv-d kan
Mmlale$ d wul-iw
Tejjuooeg tayri-w
Ur d-igri u$ilif
Iquc akk lêif
Truêev kan
Iâawed asenîi am lexrif

I kemmini ?

Sophonisbe.
èer keççini… !

66
Masnsn.

Tin b$u$ ssne$-tt


Lamççi am kemmini
Kemmini iman-im
Ulac lemtel-im
Kemmini d tayri m i ara tâellem
Kemmini d ssut-im
D sser-im
D kulci-yim
Kemmini d tayri m i ara teqdem

Tin b$u$ êemmle$-tt


Lamççi am kemmini
Kemmini weêd-m
Ulac sennig-m
Kemmini d tayri m i ara trekkem
Kemmin i ulac am kem
Ulac deg udem
Ulac deg yisem
Kemmini d tayri m i ara tessusem

Tin b$u$ vegâe$-tt


Lamççi am kemmini
Kemmin i ala kem
Anta ur nettasem
Kemmini d tayri m i ara d-teévem
Kemmini w i ib$un yersem
Tissent s$ur-m
Isefra yes-sem
Kemmini d tayri m i ara tsellem

67
Asayes III.

Ihellalen.

Ata-ya ata-ya wavu


Ata-ya yekka-d tizi
La yettseffir icennu
Wexret-as ad iâeddi
Ata-ya ata-ya wavu
Ixav tamurt irkelli

Ata-ya ata-ya wavu


Yekka-d timura n medden
Selt-as i la yettsuvu
Ixlef-d a$ebbar s allen
Ata-ya ata-ya wavu
Yusa-d ad yeglu yes-wen

Ata-ya ata-ya wavu


Yekka-d sennig lkanun
La yesgerwiê irennu
Ëbes-it-id ay aâeggun
Ata-ya ata-ya wavu
Ur vmine$ i d-iteddun

68
Asayes IV.

Am$ar azemni.

Macahu tellem cahu


Taqbaylit ayen i k-nnan
Iwa$ezniwen n usefru
Lmeâna anda ur tt-walan
Lâebd ittas-d ittruêu
Ar awal ittas-d kan

Amedyaz yekker $er lebni


Wi ixaqen irfed acewwiq
Deg wawalen la ysenni
La yettâawad yettêeqqiq
Mi t-steqsa$ yenna-yi
Taqbaylit tett$acca îîiq

Ifsiêen asif d amsaâef


A s-tiniv ulac deg-s
Netta zi$ ar k-id-yeîîef
I yruêen di tsusmi-ines
Anef i ubujad iskwefkwef
Ayen din akk d asmusses

69
70
Idaren

71
Mêemmalen seg wasmi llan meééiyit.
Wwin-tt akken armi d asmi meqqrit.
Ma teqqarev ivudan n ufus, nutni akter. Lêasun, ulac win
ur ten-nessin, meééi meqqer. Niqal mmyexvaben akk ya.
Melmi kan, tu$-it ittaru-yas tibratin. Atenta kra seg-sent :

72
Tibratin

73
74
Yennayer 215 S.S.Ä

Attan tusa-d
Tayri d tmucuha-s d aêric
Nettat d wayev
Terna-d azgen di leâmer-iw
I mi ara thedder ...
Amzun d ass m i ara d-yali
Tettu$al-d deg wawal-iw
I mi ara tessusem...
Amzun d iv mi ara d-ye$li
Yiwen yiîij ay yellan
Wayev d kemmini

Tettâayar iîij
Tessekreh i tizzya-s lemri
Tettâayar irrij
Tessa$ uvan irkelli
Anwa ur tt-nettêemmil
Iîij d wayyur di sin
Nettat iman-is

75
Me$res, 215 S.S.Ä

Tayri-m tewwi-yi
Hemmle$ am tagut
Tayri-m tesru-yi
Tessken-iyi lmut

Tayri-m d asennan
Nekk ul-iw êafi
Tayri-m d iberdan
Ssâerqen-iyi

Tayri-m ay telha
Ay tess$er deg-i
Tayri-m ay ter$a
Ay d-teooa a ccwami

Tayri-m d ddunit
Nekk ur d-lule$ ara
Tayri-m d targit
Ur nesgan ara

Tayri-m am lehwa-
Nni tarqaqant
Ur as-faqe$ ara
Bezge$ s tawant

Tayri-m d loennet
Kulci yella deg-s
Tayri-m d laxert
D ajajiê n tmes

76
Magu 215 S.S.Ä

Ma kfant-i tirga
Yiwet-im ad tili
Ma tegra tnafa
Ësu i kemmini
Fell-am ul yeêfa
Tesseêfa-t tayri
Fell-am ul yufa
Yufa i yettnadi

Ma kfan-i lehdur
Ttre$ tasusmi
Ula ma d lbur
Lêeq-im ad yili
Fell-am ul yeççur
Ur t-ilêiq yimi
Fell-am ul yeqqur
Ur t-telêiq tayri

77
£uct 215 S.S.Ä

Yif-itt yiv
Anda ur telliv
D kem i d itr i ur yeww i igenni
D kem i d udem yugaren allen
D kem ur d-nlul nekk $ile$ d kemmini
D kem ur nemmut nekk $ile$ dayenni
D kem ur neroi nekk $ile$ teroiv-iyi
D kem ur nfut nekk $ile$ teooiv-iyi
D kem ur âqile$ nekk $ile$ ssne$-kem
D kem ur ssine$ nekk $ile$ ttu$-kem
£ef udem n uglim-im teééu$...
Teééu$...
Ayen i mu semma$ nekk later
Maâni kra din...
Yu$al ssin

78
Yennayer 214 S.S.Ä

Nekk ôwi$ deg-m tavsa


Teqqimev kan
Tbeddelv-iyi
Nekk ôwi$ deg-i tavsa
Qqime$ kan deg yiwet-nni
Nekk ôwi$ deg-ne$ tavsa
Anwa ur nevsi ara
Kkes-d ulad kemmini

Yu$al usefru d wayev


Seg wasmi truêev
D nekk d anadi fell-am

Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d deg uzzal
Alamma s wawal
I la kwen-ferqe$
Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d deg wawal
Alamma s wuzzal
I la kem-âeqle$

79
Yebrir 214 S.S.Ä

Tikwal...
Akken a kem-id-mmekti$
Reggwle$ $ef medden
Reggwle$ fell-asen
Weêdi i tt$imi$
Mi d-gri$ weêd-i
Miga ad bdu$...
Ad âerve$ ad d-îîfe$
Udem-im
Ssut-im
Lheffa-m
Ulad rriêa-m
Ulac
Ittargu wayyur tafukt !
Uêeq kra $-icerken
D kra $-iferqen
Uêeq ul-iw i d-iruêen
A s-teffungev ad yu$al
Uêeq kra ifaten
D kra d-yeqqimen
Uêeq afus i kem-ikettben
Ittcerrig-ikem tikwal
Uêeq amayeg ufella
Necba di tmurt-a
Uêeq ass-en d wass-a
Ar ul-iw deg-m i t-mazal

80
Yulyu 214 S.S.Ä

Ddunit ma tella tayev


D kemmini
Iîij d win tifev
Xas ad yexsi
Yu$al lxiq d askikev
Mi ara kem-iwali
Tegra-d tyerza n lka$ev
D kemmini

Targit ma tella tayev


D kemmini
Tayri fell-am ay telmed
Selmed-iyi
Tayri fell-am ay telqev
Selqev-iyi
Tegra-d tyerza n lka$ev
D kemmini

81
Tuber 214 S.S.Ä

Yal asefru d kemmini


Kemmini d asefru-ynu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am tmes lakked usafu
Ass-a a m-ini$ semmeê-iyi
Fell-am awal ma yteddu
Ula ma êki$-d a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu

Yal awal d kemmini


Kemmini d awal-inu
Tvaq ddunit yess-i
Yeb$a wul ad am-yeêku
D idlisen kan akkenni
A m-n-iqqar kem ttaru
Xas ad ten-taruv a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu

Yal adlis d kemmini


Kemmini d adlis-inu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am lka$ev akked yemru
Ass-a a m-ini$ dayenni
Awal fell-am ad yekfu
Xas ssusme$ a tayri
Ur yeéri êed $ef wacu

82
Dujember 214 S.S.Ä

Anda teddiv
Anda d-tegriv
Asmi telliv
Ulac ajeooig ur neftiê
Ifreê yiîij yettmerriê

Inîeq wul i kem-iccedhan


D acu i yettmenni
Ahat d tayri-m t-irêan
Ne$ aha d kem mavi

Ahat d ass-nni
Seg ussan i $-d-iqqimen
Akka d asawen
Nekk yid-m...
Tugi tayri !

83
Yebrir 213 S.S.Ä

Rnan-d wussan $ef wiyav


Armi ttu$ lexyal-inem
Yu$al wul-iw d asemmav
Ig yella akk a i yrekkem

Tayri ad am-tt-mmle$
D iv mi ara d-yesbeê
Akken truê targit
D$a kem tejbiv-d

Times tasusamt
Zi$ tewwev $er yi$es
Tâedda-d tagut
£ile$ d kemmini

Ata-ya lexrif
Wi ara $-ikerrzen
Ulawen-nni-nne$
D tayuga mmuten

84
Yebrir 213 S.S.Ä

Amzun d kem i d-yusan


Turiv i m-yehwan
Tenniv akka i di yi-ihwa

Amzun d kem i d-yusan


Tenîelv allen-iw deg waman
Tiqit ur tt-ctaqe$ ara

Amzun d kem i d-yusan


Tleqvev akk itran
Itri ur yi-t-id-teooiv ara

Amzun d kem i d-yusan


Ivra wayen ivran
Tkemmlev ur d-teêbisev ara

85
Magu 213 S.S.Ä

Ur yi-ittaooa ara
Ugade$ ad d-gri$ weêd-i
Ur nemmu$ ara
Yid-m ay u$e$ tanumi
Ur yi-ittaooa ara
Atta tmurt ata igenni
Beîîu ulamek ara
A tin âzizen fell-i

Ur yi-ittaooa ara
Fell-am ur sebbre$ teériv
Ur dmi$ ara
Maççi akkagi i di-tenniv
Ur yi-ittaooa ara
Am tili-m i di-terriv
Yak u lli$ ara
A tayri-w anda ur telliv

Ur yi-ittaooa ara
Aîas i d-nelêa akkenni
Ur d-mazal ara
Meêsub newwev dayenni
Ur yi-ittaooa ara
Teqqimev-iyi-d kemmini
Ma terniv tura
Amek ara tevru yid-i

86
Yulyu 213 S.S.Ä

èri$ a yi-teooev
Am tmes iooa ddexxan
Deg-i ur tecliâev
Aêaruq n win yer$an

èri$ a yi-teooev
Maççi $ur-i i d-tettedduv
Imi yi-d-temlalev
Tenniv-as ad testeâfuv

èri$ a yi-teooev
Ad d-gri$ nekk d wul-iw
Am wasmi d-tewvev
I d-izaden d lemêayen-iw

èri$ a yi-teooev
Kem âziz lweqt-inem
Kker ma ad truêev
Semmeê-iyi ma âeîle$-kem

87
Nunember 213 S.S.Ä

D ul-iw i kem-id-yemmektan
D ul-iw maççi d nekkini
Xas akka âeddan wussan
R $ur-i amzun d ivelli

R $ur-i amzun d ivelli


Asmi nettdukul akken
Cfi$-as tenniv-iyi
Ala lmut i $-izemren
Taggara teooiv-iyi
D ulac i a$-iferqen

D ulac i a$-iferqen
Anida-ten lehdur-im
Inzef wul i kem-iêemmlen
Tessenzef-it l$iba-yim
Öwi$ akessar d usawen
Öwi$-tent di loerra-yim

88
Furar 212 S.S.Ä

Yu$al-iyi-d wul fell-am


Yu$al yi$es d agergis
Yu$al lqut d aréagan
Kem baqi ur d-tu$alev

Yu$al-iyi-d wul fell-am


Yu$al yeéri-w s imeîîi-s
U$alen idammen d aman
Kem baqi ur d-tu$alev

Yu$al-iyi-d wul fell-am


Yu$al yixf-iw am yilis
Yu$al wul-iw d i$essan
Kem baqi ur d-tu$alev

Yu$al-iyi-d wul fell-am


Yu$al kulci s amviq-is
Yu$al leêrir d asennan
Kem baqi ur d-tu$alev

89
Yebrir 212 S.S.Ä

Tenniv ma txemmev asefru


Llan wid ara yxemmen kter
Fell-i ma truv abandu
Llan wid ara yrun lebêer
Akka i d nekk i d tayri-inu
Ar lehdur wi ib$un yehder

Asmi nemlal ay éri$


Ay éri$ ur tektibev
D leb$i kan ay s-ddi$
I wul-iw yugin tayev
Ass-a nekk yid-m ar s-ini$
Rwu rray-ik tuklalev

èri$ teb$iv ad truêev


Xas ruê ulac n u$ilif
D lêeq-im ad textirev
Gar teslent d wes$ersif
Reggwle$ la yi-d-teîîafarev
I s-tenna ccetwa i lexrif

90
Menna$-am lehna n kullas
Menna$ ad tafev iman-im
A wer txaqev ula yiwwas
Siwa zzhu di ddunit-im
Fell-am ul-iw d aâessas
Yerwu-tent deg umviq-im

Ur am-qqare$ ad tnedmev
Ahat ur tevlimev ara
Ahat si lhem tmenâev
Ahat ur am-laqe$ ara
Lxir ara yi-terrev
Ttu-yi ur yi-d-ttmekti ara

91
£uct 212 S.S.Ä

Ttu$-am udem-im amek-it


Ttu$-t a m-neqqar
Ttu$-t a tayri mel-iyi-t
Fekker-iyi-d meqqar
Dli$ $ef ul-iw ufi$-t
Yuli-t u$ebbar
Ufi$ a$ebbar yuli-t
Yu$al d a$urar

Dli$ $ef ul-iw ufi$-t


Temdel-as tewwurt
Annect-a deg-s ulac-it
Isfillit i lmut
Sani s-tu$alev a ddunit
D wasmi ittkuffut
Kra din yekka am targit
Yufrar am tagut

Ddunit d tizza
Tizi-m a tayri tâedda
A ruê di lehna
Tanfev i kra nesâedda

92
Tuber 212 S.S.Ä

Deg sin i tt-nebda


Gri$-d weêd-i
Ur s-zmire$ ara
U$al-d a tayri
U$al-d a tayri
Uma di tnafa
Leâmer yettâeddi
D acu nesâedda

Deg sin i tt-nebna


Aéru $ef wayev
Ur tfuk ara
Asmi tt-thuddev
Asmi tt-thuddev
D acu yi-d-yegran
Gran-i-d wussan
Lukan ad teérev

Deg sin i tt-neééa


Zi$ kem ad truêev
Cfi$ am wass-a
Asmi tt-tqelâev
Asmi tt-tqelâev
Tenniv yehwa-yi
èéi$-tt i wayev
Maççi i keççini

93
Deg sin i tt-nura
Weêd-m i tt-te$riv
Tekkiv di tme$ra
N wasmi tt-ten$iv
N wasmi tt-ten$iv
Nekk ur ttu$ ara
Nekk ur kki$ ara
Weêd-m i tt-tekfiv

94
Yennayer 211 S.S.Ä

Ur mazal ara
Ad hedre$ fell-am
Tu$ac isefra
Yak tewwiv ayla-m
Tayri dayenni
Tâedda nnuba-m
Iîij mi ye$li
Rnu-t $er îîlam

Tbeddel twerqet
Ibeddel lawan
Ivelli d times
Ass-a d ddexxan
Tayri dayenni
Ooan-i wussan
Times mi texsi
Rnu-tt $er waman

Äedda$-d i tizi-m
Aql-i $ef tayev
Tekfa ddula-yim
Xas ad d-tu$alev
Tayri dayenni
Xas ruê ad truêev
Awal mi yewwi
Rnu-t $er lka$ev

95
Furar 211 S.S.Ä

S kra n tin wala$


A kem-id-mmekti$
Zi$ s kra nuda$
D kem i ttnadi$
Armi i am-âedda$
I kem-id-ttmenni$

Amek akken tura


Ur d-teooiv deg-i
Ruê a lemêibba
Ggulle$ ass-nni
Nekk yid-m alamma
Tefreq-a$ tayri

Ma cbi$ imelli
Tecbiv afareé
Tesâeb tdukli
Alamma nerreé

96
Magu 211 S.S.Ä

Qqiment-i-d tebratin-im
D awal-im mi ara yeîîes
D acu d-rebêe$ di later-im
Siwa a$bel-iw weêd-s

Yeqqim-iyi-d lexyal-im
La tettawi$ d amwanes
Kra iruê kra yeqqim
Am yi$ed deffir tmes

Teqqim-iyi-d targit-im
Ttu$ale$-d $er $ur-s
Teqqim-iyi-d tayri-yim
La leqme$ deg tara-ynes

Teqqim-iyi-d teqsivt-im
A tin iketben tekkes
Iqqim-iyi-d waîîan-im
Nekk saêe$-as-d d ayla-ynes

97
Tuber 211 S.S.Ä

Mazal-iyi ttqellibe$
Fell-am ahat a kem-aâu$
Nuda$ a kem-id-mlile$
Ula di tirga ttargu$
Nuda$ armi dayen uyse$
Zzi$-d i l$iba-m ttru$

Ib$a wul a kem-immeslay


Izlu-yam-d akk imetman
Mazal-t a kem-id-ittmektay
Yusa-d am win yenne$nan
Wiyyam lweqt ittâedday
Di leâmer d acu i yellan

Ma la yi-d-tsellev err-iyi-d
Axi ini-yi-d henni-yi
Ma ur teskiddibev ini-yi-d
Melmi ara d-tezziv $ur-i
Kem truêev nekk gri$-d
Am ureqqas ma ytezzi

Ivelli bedde$ i umkan


I umkan deg i kem-ssne$
D abrid kan i di yi-ifkan
Nni$-as ar t-id-ddehme$
Rri$-d ul-iw d iceqfan
Am lkas i as-serrêe$

98
Ufi$-n akken nett$imi
Mazal later-im $ef teéra
Sanda valle$ d kemmini
Lexyal-im ala netta
Ya êesra ay ussan-nni
Amzun ur âeddan ara

Am teméi i d-tessawvev
Am nettat i di-teooiv
Am ifeîîiwej i tnesrev
Ur éri$ ansi tekkiv
èri$ ala akken truêev
Maççi d lêal ad d-tezziv

Anwa ara steqsi$ fell-am


Wi ara yi-d-yawin lexbar-im
Am win ittnadin i îîlam
Icâel allen-is ne$ yeqqim
Teqqim-iy-id l$iba-m
A tt-rwu$ deg umviq-im

Menna$ a wi i kem-id-yerran
Xersum d lhedda n lâali
Iêreq wul i kem-iccedhan
Ittru la kem-id-yettmekti
Äyan ttâeddin wussan
Lemêibba-m tugi ad tâeddi

Yuyes wul ad s-d-tu$alev


Yu$al iserreê i wawal
Ittu seg wasmi t$abev
Ad yayes ume$bun d uzzal
Äni s ayyur i truêev
Yevêa-d ibâed-am lêal

99
Yennayer 210 S.S.Ä

Vegre$ afus-iw $er îîlam


Anida-kem
A yewwet-d wul-iw fell-am
Ulac-ikem

F yimîîi ttnusu$
Ttargu$ ttru$
Ttru$ la ttnadi$
Anida telliv

Aql-iyi xaqe$
Meêsub mmute$
Aql-iyi ttlawi$
Ayen di-d teooiv

Ttdekkire$ isem-im
Tefée$ di tayri-m
Ëerqe$ i m-nni$
Anida teddiv

Tasusmi lheffat
Ala ul-iw yekkat
La kem-id-ttmekti$
Anida d-tegriv

100
Me$res 210 S.S.Ä

Tiydert n teméin
F i zzint twevfin
Zzi$-d i tili-m !

Taxxamt n uârus
I$san n ufeqqus
Ttawi$ tayri-m !

Aql-a$ di yebrir
Meskwer yettdeggir
Ccedha$ udem-im !

Azger yesrugmut
Awi-yi-d tatut
Wagi d lexyal-im !

Uraw n tirga
Ar temmed tnafa
Wagi d ssut-im !

Jjiê afriwen
Ay iberriqen
Tvul l$iba-m !

101
102
Tarugezt taruddirt3

Ilul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubiret). Ëusin


Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n tmedyazt
anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n tmedyazt Si Muêend
Umêend, i d-yellan deg unebdu n 1989 di Äin n lêemmam lakked
tfaska n tmedyazt n Bgayet anida d-yella d inebgi n lêerma. Am
wakken i d-yella di$en d inebgi, i ssnat n tikal, n tedwilt “Imru d
Usefru” n Rabeê Gerruj di Rradyu tis ssnat. Di Decembre 2004,
yessufe$-d adlis-is amenzu (Sophonisbe, tadyant tudyizt) s ufus n
Usqamu Unnig n Timmuz$a.

3 Notice biographique.

103

Vous aimerez peut-être aussi