Vous êtes sur la page 1sur 6

REPUBLIQUE DU BENIN

MINISTERE DE L’ENSEIGNEMENT SUPERIEUR


ET DE LA RECHERCHE SCIENTIFIQUE
;
Université Africaine de Technologie et de Management
Arrêté Ministériel N°003/MESRS/CAB/DC/SGM/DPP/DESUP/SP du 1 er Février 2006

Institut Professionnel des Sciences et Technologies

Filière : GE2/Biotech2 Centre : Tous les centres Eléments de réponses

Corrigé de l’épreuve de Algèbre Linéaire (Session Normal) du 16/02/2023


EXERCICE

1 0 0 −4 −2 8
𝐵 = (𝑒⃗1 ; 𝑒⃗1 ; 𝑒⃗1 ) avec 𝑒⃗1 = (0) , 𝑒⃗2 = (1) , 𝑒⃗3 = (0) , 𝐴 = ( 1 2 −1)
0 0 1 −5 −2 9

𝑓 endomorphisme de matrice 𝐴

1) Calculons det(𝐴) (𝐿𝑂𝑅𝐸𝑁𝑆𝐾𝑌)et justifions si la matrice 𝐴 est inversible


+ −4 −2 8
det(𝐴) = − | 1 2 −1|
+ −5 −2 9
2 −1 −2 8 −2 8
det(𝐴) = (−4) | | − 1| |− 5| |
−2 9 −2 9 2 −1
det(𝐴) = (−4)(2 × 9 − 2 × 1) − 1(−2 × 9 + 2 × 8) − 5(2 − 2 × 8)
det(𝐴) = −64 + 2 + 70
𝐝𝐞𝐭(𝑨) = 𝟖

Comme 𝑓 est un automorphisme et det(𝐴) ≠ 0 nous pouvons conclure que la matrice 𝑨 est
inversible.

2) Calculons 𝐴−1
1
𝐴−1 = × 𝑡(𝑐𝑜𝑚 𝐴)
det(𝐴)

+𝑑1 −𝑑2 +𝑑3


𝑐𝑜𝑚 𝐴 = (−𝑑4 +𝑑5 −𝑑6 )
+𝑑7 −𝑑8 +𝑑9
Calculons les mineurs
−4 −2 8
𝐴=( 1 2 −1)
−5 −2 9
2 −1
𝑑1 = | | = 18 − 2 = 16
−2 9
1 −1
𝑑2 = | |=9−5=4
−5 9
1 2
𝑑3 = | | = −2 + 10 = 8
−5 −2
1 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH
−2 8
𝑑4 = | | = −18 + 16 = −2
−2 9
−4 8
𝑑5 = | | = −36 + 40 = 4
−5 9
−4 −2
𝑑6 = | | = 8 − 10 = −2
−5 −2
−2 8
𝑑7 = | | = 2 − 16 = −14
2 −1
−4 8
𝑑8 = | | = 4 − 8 = −4
1 −1
−4 −2
𝑑9 = | | = −8 + 2 = −6
1 2
𝟏𝟔 −𝟒 𝟖
𝒄𝒐𝒎 𝑨 = ( 𝟐 𝟒 𝟐)
𝟖 𝟒 −𝟔
𝟏𝟔 𝟐 −𝟏𝟒
𝒕(𝒄𝒐𝒎 𝑨) = (−𝟒 𝟒 𝟒 )
𝟖 𝟐 −𝟔
𝟏𝟔 𝟐 −𝟏𝟒
−𝟏 𝟏
𝑨 = × (−𝟒 𝟒 𝟒 )
𝟖
𝟖 𝟐 −𝟔
3) Déterminons Ker(𝑓) , déduisons une base de Im (𝑓) et le rang 𝑅𝑔(𝑓)
 𝑓 est injective d’où :

𝑲𝒆𝒓𝒇(𝒇) = {𝟎 ⃗⃗}
 𝑓 est surjective d’où :
𝐼𝑚𝑓(𝑓) = 3 ; 𝑩′ = (𝒇(𝒆
⃗⃗𝟏 ); 𝒇(𝒆 ⃗⃗𝟑 ))
⃗⃗𝟐 ); 𝒇(𝒆

 𝑅𝑔(𝑓) = 𝑑𝑖𝑚(𝐼𝑚(𝑓)) d’où 𝑹𝒈(𝒇) = ℝ𝟑

4) Polynôme caractéristique
𝑝(𝜆) = det(𝐴 − 𝜆𝐼)
+ −4 − 𝜆 −2 8
𝑝(𝜆) = − | 1 2−𝜆 −1 |
+ −5 −2 9−𝜆

2 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH
2 − 𝜆 −1 −2 8 −2 8
𝑝(𝜆) = −4 − 𝜆 | | − 1| | −5| |
−2 9 − 𝜆 −2 9−𝜆 2 − 𝜆 −1

𝑝(𝜆) = (−4 − 𝜆)[(9 − 𝜆)(2 − 𝜆) − 2] − (−18 + 2𝜆 + 16) − 5(2 − 16 + 8𝜆)

𝒑(𝝀) = −𝝀𝟑 + 𝟕𝝀𝟐 − 𝟏𝟒𝝀 + 𝟖

5) Montrons que 4 est une valeur propre de 𝑓

On a : 𝑝(𝜆) = −𝜆3 + 7𝜆2 − 14𝜆 + 8


⟹ 𝑝(4) = −43 + 7 × 42 − 14 × 4 + 8

⟹ 𝑝(4) = −64 + 112 − 56 + 8 = 0

Par conséquent 4 est une valeur propre de 𝒇

6) Valeurs propres de 𝑓

 Résolvons 𝑝(𝜆) = 0
𝑝(𝜆) = 0 ⇔ (𝜆2 − 3𝜆 + 2)(𝜆 − 4) = 0
⇔ (𝜆 − 2)(𝜆 − 4)(𝜆 − 1) = 0
⇔ 𝜆 = 1 𝑜𝑢 𝜆 = 2𝑜𝑢 𝜆 = 4

L’ordre de multiplicité étant 𝜆1 > 𝜆2 > 𝜆3 alors : 𝜆1 = 4, 𝜆2 = 2 𝑒𝑡 𝜆3 = 1


𝑺𝑷 = {𝟒; 𝟐; 𝟏}

7) Justification de la diagonalisation

Comme les valeurs propres de 𝑓 sont distinctes deux à deux alors la matrice 𝐴 associée à 𝑓 est
diagonalisable. Par conséquent l’endomorphisme f est diagonalisable.

8) Vecteurs propres et sous-espaces

𝐸𝜆1 = {𝑢⃗⃗⃗⃗𝜖ℝ⁄𝐴. 𝑢 ⃗⃗} l’espace propre associé au vecteur propre 𝜆1 = 4


⃗⃗ = 𝜆1 𝑢
−4 −2 8 𝑥 𝑥
𝐴. 𝑢
⃗⃗ = 4𝑢
⃗⃗ ⇔ ( 1 2 −1) . (𝑦) = 4 (𝑦)
−5 −2 9 𝑧 𝑧
−8𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0
⇔ { 𝑥 + 2𝑦 − 𝑧 = 0
−5𝑥 − 2𝑦 − 5𝑧 = 0
−8𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0 = 0 ❶
⇔{
𝑥 + 2𝑦 − 𝑧 = 0 = 0 ❷
𝑃𝑜𝑠𝑜𝑛𝑠: 𝑥 = 𝛽 𝑎𝑣𝑒𝑐 𝛽𝜖ℝ
3 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH
Considérons ❶ et ❷ :

−8𝛽 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0
{
𝛽 + 2𝑦 − 𝑧 = 0
−7𝛽 + 7𝑧 = 0 ⇒ 𝑧 = 𝛽

2𝑦 = 𝑥 − 𝑧 ⇒ 𝑦 = 0
𝛽 1
∀ 𝛽𝜖ℝ , 𝑢 ⃗⃗ = ( 0 ) = 𝛽 (0)
𝛽 1
𝟏
𝑬𝝀𝟏 = {𝒖 ⃗⃗⃗ = 𝜷 (𝟎) ∕ 𝜷𝝐ℝ}. 𝐸𝜆1 est la droite vectorielle engendrée par le vecteur
𝟏
1
𝑣⃗1 = (0) donc une base de 𝐸𝜆1 est :𝐵1 = (𝑣⃗1 ) donc un vecteur propre associé à 𝜆1 = 4
1
𝟏
est : 𝒗
⃗⃗𝟏 = (𝟎)
𝟏

⃗⃗⃗⃗𝜖ℝ⁄𝐴. 𝑢
𝐸𝜆2 = {𝑢 ⃗⃗} ; l’espace propre associé au vecteur propre 𝜆2 = 2
⃗⃗ = 𝜆2 𝑢

−4 −2 8 𝑥 𝑥
𝐴. 𝑢
⃗⃗ = 2𝑢
⃗⃗ ⇔ ( 1 2 −1) . (𝑦 ) = 2 (𝑦)
−5 −2 9 𝑧 𝑧
−6𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0
⇔{ 𝑥−𝑧=0
−5𝑥 − 2𝑦 + 7𝑧 = 0
𝑥−𝑧 = 0 = 0❶
⇔{
−5𝑥 − 2𝑦 + 7𝑧 = 0 ❷

𝑃𝑜𝑠𝑜𝑛𝑠: 𝑥 = 𝛽 𝑎𝑣𝑒𝑐 𝛽𝜖ℝ


Considérons 7 × ❶ et❷ :
7𝛽 − 7𝑧 = 0
{
−5𝛽 − 2𝑦 + 7𝑧 = 0
−2𝛽 − 2𝑦 = 0 ⇒ 𝑦 = 𝛽

𝛽 1
⃗⃗ = (𝛽 ) = 𝛽 (1)
𝑥 − 𝑧 ⇒ 𝑧 = 𝛽; ∀ 𝛽𝜖ℝ , 𝑢
𝛽 1
𝟏
𝑬𝝀𝟐 = {𝒖⃗⃗⃗ = 𝜷 (𝟏) ∕ 𝜷𝝐ℝ}. 𝐸𝜆2 est la droite vectorielle engendrée par le vecteur
𝟏
1
𝑣⃗2 = (1) donc une base de 𝐸𝜆2 est :𝐵2 = (𝑣⃗2 ) donc un vecteur propre associé à
1 4 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH
𝟏
𝜆2 = 2 est : ⃗𝒗⃗𝟐 = (𝟏)
𝟏

⃗⃗⃗⃗𝜖ℝ⁄𝐴. 𝑢
𝐸𝜆3 = {𝑢 ⃗⃗} ; l’espace propre associé au vecteur propre 𝜆3 = 1
⃗⃗ = 𝜆3 𝑢

−4 −2 8 𝑥 𝑥
𝐴. 𝑢
⃗⃗ = 𝑢
⃗⃗ ⇔ ( 1 2 −1) . (𝑦) = (𝑦)
−5 −2 9 𝑧 𝑧
−5𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0 ❶
⇔ {𝑥 + 𝑦 − 𝑧 = 0 ❷
−5𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0 ❸

𝑃𝑜𝑠𝑜𝑛𝑠: 𝑦 = 𝛽 𝑎𝑣𝑒𝑐 𝛽𝜖ℝ


Considérons ❶ et5 ×❷ :
−5𝑥 − 2𝛽 + 8𝑧 = 0
{
5𝑥 + 5𝛽 − 5𝑧 = 0
3𝛽 + 3𝑧 = 0 ⇒ 𝑧 = −𝛽
𝑥 = 𝑧 − 𝑦 = −𝛽 − 𝛽 ⇒ 𝑥 = −2𝛽
Vérifions l’équation redondante :
−5𝑥 − 2𝑦 + 8𝑧 = 0 ⇒ 10𝛽 − 2𝛽 − 8𝛽 = 0 ⇒ 0 = 0: 𝑣𝑟𝑎𝑖𝑒

−2𝛽 −2
⃗⃗ = ( 𝛽 ) = 𝛽 ( 1 )
∀ 𝛽𝜖ℝ , 𝑢
−𝛽 −1
−𝟐
⃗⃗⃗ = 𝜷 ( 𝟏 ) ∕ 𝜷𝝐ℝ}. 𝐸𝜆3 est la droite vectorielle engendrée par le vecteur
𝑬𝝀𝟑 = {𝒖
−𝟏
−2
𝑣⃗3 = ( 1 ) donc une base de 𝐸𝜆3 est :𝐵3 = (𝑣⃗3 ) donc un vecteur propre associé à 𝜆3 = 0
−1
−𝟐
est : 𝒗
⃗⃗𝟑 = ( 𝟏 )
−𝟏
9) Justifions
𝐵0 = (𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) est une base de ℝ3 si det(𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) ≠ 0 avec
1 1 −2
𝑣⃗1 = (0) ; 𝑣⃗2 = (1) ; 𝑣⃗3 = ( 1 )
1 1 −1
+ 1 1 −2
det(𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) = − |0 1 1 |
+ 1 1 −1
1 1 1 −2 1 −2
det(𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) = 1 | | −0| | + 1| |
1 −1 1 −1 1 1 5 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH
det(𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) = −2 − 0 + 1 (1 + 2)
𝐝𝐞𝐭(𝒗⃗⃗𝟏 ; 𝒗 ⃗⃗𝟑 ) = 𝟏 ;
⃗⃗𝟐 ; 𝒗

det(𝑣⃗1 ; 𝑣⃗2 ; 𝑣⃗3 ) ≠ 0. Ainsi 𝑩𝟎 = (𝒗


⃗⃗𝟏 ; 𝒗 ⃗⃗𝟑 ) est une base de ℝ3.
⃗⃗𝟐 ; 𝒗

10) Matrice de passage 𝑃

1 1 −2
𝑃 = (0 1 1)
1 1 −1

6 /6
04 BP 1361 CADJEHOUN - République du Bénin
Tél. : + (229) 213-086-87 - Fax : + (229) 213-089-85 - Cel : + (229) 954-298-13
e-mail : ipst@uatm-gasa.com
Web : www.uatm-gasa.com GH

Vous aimerez peut-être aussi