kolska 07/08 1

Analitika i Dijagnostika u SPORTU

Fakultet SPORTA i Fizikog Vaspitanja
Univerzitet u BEOGRADU
Doc dr Milivoj Dopsaj
III tematska jedinica
Metode Kontrole
karakteristika Motorikog
prostora
metode za procenu fizikih sposobnosti
sportista -
kolska 07/08 2
AnalitikA
procedure, postupci i metode koje koristimo za dobijanje
informacija kojim se kvantifikuje (meri - izmeri) aktuelno
stanje nekog inioca u SPORTU sportske organizacije, sportskog
kluba, sportskog trenera, sportske ekipa, sportiste i sistema sportskog
treninga
DijagnostikA
nema jo KVALIFIKACIJE tj. opisa
Prognostika FALI ????
nema ni PROGNOZE ta raditi i oekivati u (uglavnom) bliskoj
budunosti.....
Definicije:
AiDuS
kolska 07/08 3
PREDMET: inioci u SPORTU
drutveni fenomen ili kultivisani oblik borbe za
preivljavanje
NIJE Sportska organizacija
VE SU neposredni Izvrioci SPORTSKIH RADOVA
tj. SPORTSKIH NAPORA
sportisti
ekipni ili pojedinani sportovi
NISU Oni bez kojih se NE MOE
sudije....
kolska 07/08 4
Osnovni elementi koji odreuju MOTORIKI prostor
osnovno miino svojstvo je
Kontraktilno sposobnost vrenja kontrakcije;
pokreti (motorika) je posledica miine kontrakcje
kontrakcije nema bez
Energetski potencijali organizma
sposobnost stvaranja energije za miinu kontrakciju
kontrakcija / pokret se moe
izvesti ogovarajuom
Brzina brzina pojedinanog pokreta / brzina
lokomocije (kretanja tela)
pokret se moe izvesti
ogovarajuom Amplitudom amplitudu pokreta definie sposobnost
miia da se izdui (gipkost, fleksibilnost..)
pokret/i se moe/gu izvesti
ogovarajuom sloenou
Spretnost, koordinacija ???
MOTORIKI prostor je sastavljen t.j. ine ga osnovna fizika svojstva oveka
kolska 07/08 5
1. maksimalna sila / snaga
2. eksplozivna sila / snaga
3. brzinska sila / snaga
4. repetativna sila / snaga
5. izdrljivost u sili ili snazi
Snana izdrljivost (u nekoj)
Izdrljivost u sili i snazi (u nekoj)
5 karakteristike i zavisnosti ispoljavanja sile/snage su:
J
e
d
n
o
k
r
a
t
n
o

n
a
p
r
e
z
a
n
j
e

V
i

e
k
r
a
t
n
a

n
a
p
r
e
z
a
n
j
a

kolska 07/08 6
Energetski potencijali organizma
Zhelyazkov, T & Dasheva, D. (2001): Training and Adaptation in Sport, The Digital Document Company, pp. 202.
ATP
2 15 s
1 2 s
20 s 2:30 min
od 2:30 min itd...
kolska 07/08 7
podrazumeva sposobnost:
brzina nervno-miine reakcije (mogunosti CNSa)
vizuelno, auditivno, taktilno, prosta - sloena dra/situacija (viestruki izbor)

brzina pojedinanog pokreta
npr. start, jedan udarac rukom, jedan udarac nogom, ....,

frekvencija pokreta

..kratki sprint, vie udaraca rukama - nogama, kombinacija bacanja,
leleee..pendreenje.,

brzina lokomocije (kretanja tela)......
Zaciorski, V. M. (1969): Fizika svojstva sportiste. JZFK i FFK, Beograd
- Brzina -
uraditi neto za to krae vreme
kolska 07/08 8
Gipkost, fleksibilnost, zglobna
pokretljivost
definie sposobnost miia da se izdui i napravi
maksimalnu / potrebnu amplitudu pokreta -
.....Da li emo.....

Aktivna samostalna - pokretljivost je ona, koja se ispoljava uz
pomo miia, koji vre pokrete u tim zglobovima.

Pasivna uz pomo - pokretljivost se postie uz pomo nekih spoljnih
sila teg, pomo partnera itd.
Razlikujemo pokretljivost u odnosu na uslove naprezanja:
u Statikim uslovi u funkciji razvoja sposobnosti izdraji (do granice bola) ...aktivna
i pasivna...

u Dinamikim uslovima uglavnom u funkciji takmiarskih pokreta ....aktivna i pasivna...
kolska 07/08 9
Spretnost, Okretnost, koordinacija ???
Kompleksna motorika sposobnost podrazumeva sposobnost
pojedinca da izvede ili organizuje ili reorganizuje sloeno
koordinacijsko kretanje pravilno, brzo, tano, precizno, racionalno i
snalaljivo u novonastalim ili promeljivim uslovima
veoma je zavisna od opteg i specifinog MOTORIKOG iskustva
OptA SpecifinA
EMU i KAKO meriti....
kolska 07/08 10
METODE uzrokovanja
INFORMACIJA (PROCENA, KONTROLA, TESTIRANJE
fizikih sposobnosti):
1. LABORATORIJSKA testiranja
Uglavnom jednom ili par puta godinje standardne procedure
u NE SPECIFINIM USLOVIMA (opti ili usmereni)
2. TERENSKA testiranja
Po potrebi standardne procedure u USMERENIM
USLOVIMA
3. Metoda MODELSKIH treninga
Po potrebi ili stalno standardne procedure (serije i optereenja) u
USMERENIM USLOVIMA
4. ATA Analiza TAKMIARSKE Aktivnosti
Stalno standardni parametri u jedinim
SPECIFINIM USLOVIMA
kolska 07/08 11
- Problem UZRASTA
Problem METODE merenja
Problem TOPOLOGIJE specifinost
sporta
Problem SITUACIJE sa aspekta MOTIRIKE
strukture optereenja specifinost sporta
Problem SVRSISHODNOSTI postupka
Problem INFORMATIVNOSTI dobijenog podatka
sa aspekta sistema sportskog treninga
kolska 07/08 12
METODE uzrokovanja
INFORMACIJA (PROCENA, KONTROLA, TESTIRANJE
fizikih sposobnosti): uzrokovanje INFORMACIJA kao SISTEM:
kao tehnoloki postupak
traje vie dana viedimanzionalno kompleksni postupak
podaci o razliitim prostorima bitnim za sportski rezultat (npr. zdravstveni status sa
potrebnim dijagnostikim metodama, socijalni status, psiholoki status, morfoloki
status, procena fizikih sposobnosti kontraktilni sistem, energetski sistem, gipkost,
status tehnike/a, taktika obuenost, takmiarska efikasnost)
kao metodski postupak
traje vie sati jednodimenzionalno univarijatni ili kompleksni
postupak
podaci o pojedinanom prostoru bitnim za sportski rezultat (npr. zdravstveni status
- biohemija, socijalni status, psiholoki status, morfoloki status, procena odreenih fizikih sposobnosti
samo potrebni kontraktilni sistem i potrebna karakterisika istog, samo potrebni
nergetski sistem......, samo...gipkost......, samo...status tehnike/a.....,
samo....taktika obuenost....., takmiarska efikasnost......)
kolska 07/08 13
Prva METODA uzrokovanja INFORMACIJA :
1. LABORATORIJSKA testiranja
Uglavnom jednom ili par puta godinje standardne procedure
u NE SPECIFINIM USLOVIMA
LABORATORIJA i LABORATORIJSKI USLOVI
STROGO KONTROLISANA
Sredina - prostor
Postupak tj. metod
Procedura
Nauna specifina i badarena
aparatura
Namenski obueno ljudstvo
kolska 07/08 14
kolska 07/08 15
kolska 07/08 16
kolska 07/08 17
kolska 07/08 18
1. maksimalna sila / snaga
2. eksplozivna sila / snaga
3. brzinska sila / snaga
4. repetativna sila / snaga
5. izdrljivost u sili ili snazi
Snana izdrljivost (u nekoj)
Izdrljivost u sili i snazi (u nekoj)
5 karakteristike i zavisnosti ispoljavanja sile/snage su:
J
e
d
n
o
k
r
a
t
n
o

n
a
p
r
e
z
a
n
j
e

V
i

e
k
r
a
t
n
a

n
a
p
r
e
z
a
n
j
a

kolska 07/08 19
1. Maksimalna sila / snagA
SILA izometrija nivo razvijenosti sa aspekta kontraktilne
komponente
METOD
dinamometrija (sonda)
tenziometrija (platforma)
kolska 07/08 20
1. maksimalna sila / snaga
emu to SLUI u SISTEMU TRENINGA
????
Opta FIZIKA Priprema
Tj.
Izgradnja OPTE KONTRAKTILNE SPOSOBNOST
(sposobnosti da se pri maksimalnoj kontrakciji
proizvede to vea ili potrebna SILA ili SNAGA)
Tj.
to je F ili P vea je OPTE FIZIKI PRIPREMLJENIJE
kontraktilno tkivo ili kontraktilni resursi (kontraktilni
elementi, MU, inter i intra sinhronizacija koordinacija
na lokalnom nivou, vezivno i tetivno tkivo, lokalna radna
sposobnost, otpornost na habanje.....itd..)
Tj.
Pripremili smo kontraktilni materijal kao TKIVO za
OBIMAN i INTENZIVAN trening
kolska 07/08 21
kolska 07/08 22
MRTVO VUENJE - Fmax (daN)
158.32
173.25 173.33
175.34
145
150
155
160
165
170
175
180
I II III IV
Godina studija
S
i
l
a

(
d
a
N
)
Fmax (daN)
Studenti KPA
kolska 07/08 23
Oblici procene sile/snage
Apsolutnaapsolutno podignut teret ili razvijena F ili P iz jednog pokuaja
npr: osoba A od 100 kg TM podigne u bendu teret od 100 kg
Relativna apsolutno podignut teret ili razvijena F ili P iz jednog
pokuaja posmatran u odnosu na TM
npr: osoba B od 100 kg TM podigne u bendu teret od 120 kg
npr: osoba C od 70 kg TM podigne u bendu teret od 95 kg
Relativna
osoba A teret ili sila / TM = 100 kg / 100 kg = 1.00 kg Tereta/kg TM
osoba B teret ili sila / TM = 120 kg / 100 kg = 1.20 kg Tereta/kg TM
osoba B teret ili sila / TM = 95 kg / 70 kg = 1.36 kg Tereta/kg TM
Relativna: klasina metoda u odnosu na TM (operativno treneri)
alometrijska u odnosu na TM i TV - TM
0.67
ili TM
2/3
(istraivaki
nauno)
kolska 07/08 24
Policijska Akademija STANJE
longitudinalno
(2 x nedeljno + 1 plivanja + jutarnje
tranje-ta je bre to.....)
V generacija (1997/98)
97/98 98/99 99/00 00/01
I god II god III god IV god
TV (mm) 1814 1813 1815 1818
TM (kg) 75.58 76.32 76.12 81.65
MRTVO VUENJE - Fmax (daN)
173.33
175.34
158.32
173.25
175.31
167.22
156.96
165.15
145
150
155
160
165
170
175
180
I II III IV
Godina studija
S
i
l
a

(
d
a
N
)
Fmax (daN) 3 x
Fmax (daN) 2 x
Relativna SILA Ledja
2.07
2.11
2.10
2.21
2.04
2.12
2.15
2.11
1.95
2.00
2.05
2.10
2.15
2.20
2.25
I II III IV
Godina studija
R
e
l
a
t
i
v
n
i

i
n
d
e
k
s

(
d
a
N
/
k
g

T
M
)
SFO 3 x nedeljno
SFO 2 x nedeljno
I IV %
3 x SFO 76.62 79.42 3.65
2 x SFO 75.58 81.65 8.03
TM (kg) razlike stanja
Policijska Akademija
STANJE transferzalno
(3 x nedeljno SFO + 1 plivanja + 4
puta jutarnje tranje)
93/94 94/95 95/96 96/97
IV god III god II god I god
TV (mm) 1793 1826 1826 1796
TM (kg) 79.42 82.52 82.18 76.62
kolska 07/08 25
Maximal Isometric Force
161.9
190.8
204.6 205.7
185.5
226.5
187.4
210.0
y = 13.3490x + 152.3150
R
2
= 0.9370
y = 12.1770x + 176.9350
R
2
= 0.9551
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
16 age 18 age 20 age A+B national team
Age groups
I
s
o
m
e
t
r
i
c

M
u
s
c
l
e

F
o
r
c
e

(
D
a
N
)
Fmax Back-Extensors
Fmax Legs-Extensors
Force level Contractile characteristics of the Back-waist
and Legs exensors (according to age groups - waterpolo).
kolska 07/08 26
Organizacioni oblici uzrokovanja informacija -
TESTIRANJA
kao metodski postupak
jednodimenzionalno univarijatni
- samo jedna miina grupa i jedna kontraktilna karakteristika
jednodimenzionalno multivarijatni
- samo jedna miina grupa ali vie kontraktilnih karakteristika
kompleksno univarijatni
- osnovna baterija testova nekoliko miinih grupa (2 5 osnovnih) i
jedna kontraktilna karakteristika
- proirena baterija testova vie miinih grupa (sve vane u funkciji
sporta) i jedna kontraktilna karakteristika
kompleksno multivarijatni
- osnovna baterija testova nekoliko miinih grupa (2 5 osnovnih) i vie
kontraktilnih karakteristika
- proirena baterija testova vie miinih grupa (sve vane u funkciji
sporta) i sve vane kontraktilne karakteristike
kombinovani ta kome treba od svega i svaega
kolska 07/08 27
Miine grupe od interesa za projekat:

Sistem testiranja u funkciji miinih grupa e biti definisan na dva nivoa.
Prvi nivo bi inilo testiranje miinih grupa strukturno definisan po optem topolokom
kriterijumu i predstavljao bi standardizovanu proceduru testiranja definisanu optom
baterijom testova (testiraju se svi sportisti), i to:

miii opruai nogu,
miii opruai trupa,
miii pregibai trupa,
miii opruai ruku,
miii pregibai prstiju ake (stisak ake).

Drugi nivo bi inilo testiranje miinih grupa strukturno definisan po specifino topolokom
kriterijumu, odnosno kriteriju sportske specifike (potrebama datog sporta), i predstavljao bi
posebnu proceduru testiranja definisanu specifinom baterijom testova (testiraju se
olimpijski kandidati), i to:

miii opruai skonog zgloba (uni i bilateralno)
miii opruai zgloba kuka (uni i bilateralno),
miii rotatori trupa (bilateralno),
miii opruai zgloba kolena (uni lateralno),
miii pregibai zgloba kolena (uni lateralno),
miii opruai zgloba lakta (uni lateralno),
miii pregibai zgloba lakta (uni lateralno).
kolska 07/08 28
u funkciji dijagnostike -
aktuelno stanje pripremljenosti sportiste
pozicioniranje sportiste u odnosu na kriterijum modela
karakteristike definisanih promena sportiste u odnosu na
predhodno laboratorijsko testiranje
definisanje generalnog trenda napredka sportiste sa predikcijom
potencijala.
u funkciji trenanih preporuka -
predlog narednih etapnih trenanih postupaka
provera i predikcija projektovanog etapnog stanja
u funkciji prognostike
predvianje takmiarskog rezultata tj.
nivoa aktuelne takmiarske
pripremljenosti.
So What ??? EMU BRE iliti SVRHA
kolska 07/08 29
1. Maksimalna snagA
SNAGA dinamika fiziki napor - nivo razvijenosti sa aspekta i
kontraktilne i malo od energetike i malo od radne i komponente moi
(Force x Distnce)
Ako dodamo i t dobijemo MO (Power = F x D / time)
Sve isto kao i u SILI ali sa teretom koga pomeramo u
prostoru kao JEDAN pokret ili JEDNOKRATNO
ponavljanje
kolska 07/08 30
Literatura:
, . . (1982) o. : .
M, . (2007). . -:
- .
Zaciorski, V. M. (1969) Fizika svojstva sportiste. JZFK i FFK, Beograd
Zhelyazkov, T & Dasheva, D. (2001) Training and Adaptation in Sport, The Digital
Document Company, pp. 202.
Epstein, M., Herzog, W. (1998) Theoretical Models of Skeletal Muscle Biological and
Mathematical Consideration, John Wileys & Sons Ltd., England.
Viitasalo, J., Komi, P. (1981) Interrelationship between electromyographic, machanical,
muscle structure and reflex time measurements in man, Acta Physiol Scand, 111:97-103.
Mudri, R. (2002) Trend promena vremenskih parametara napada u karateu, Zbornik
radova nastavnika VUP-a, 4:130-151, VUP, Beograd.
kolska 07/08 31
kolska 07/08 32
K R A J D R U G O G A S A
K R A J D R U G O G A S A
K R A J D R U G O G A S A
H V A L A N A P A N J I