Vous êtes sur la page 1sur 11

SRIES RELLES

Chapitre I

SRIES NUMRIQUES

EXERCICES DE RVISIONS: SRIES RELLES-CHAPITRE I


Srie Numrique
Une srie numrique est la somme dunePsuite de valeurs numriques constantes un : (n=1,2,3,...)
Une srie est
un : (un est appel le terme
P souvent dsigne par
P gnral de la srie.)
Une srie
un est dite absolument convergente si la srie
jun j est convergente.
Condition Ncessaire de Convergence
La condition ncessaire de convergence dune srie numrique est lim un = 0:
n!1

Rgles pour quelques Sries Usuelles


Sries Gomtriques:

r n est convergente si jr j <1, divergente si jr j >1.

P 1
est convergente si p >1, divergente si p 61.
np
P
n
Sries Alternes:
( 1) un est convergente si lim jun j = 0.
Srie de Riemann:

n!1

Quelques Testes de Convergence


Si la srie donne nest pas une srie usuelle, eectuer lun des testes suivants:

P
P
Comparaison avec une srie: Si jun j 6 jvn j et P vn converge alorsP un est convergente.
(* un de signe constant)
Si jun j > jvn j et
vn diverge alors
un est divergente.
P
vn converge alors
un converge
n!1
P
P
Si un
vn et
vn diverge alors
un diverge.

Approximation par une srie: Si un

vn et

n!1

P
un+1
un+1
< 1:
un est convergente. Si lim
> 1: divergente.
n!1
u
un
n
p
p
P
n
n
Si lim
jun j < 1:
un est convergente. Si lim
jun j > 1: divergente.

Teste de dAlembert: Si lim

n!1

Teste de Cauchy:
Teste du np :

n!1

n!1

Si lim np :un est nie et p > 1:


n!1

Teste de lintgrale:

1
P

un !

n=m

(un monotone dcroissante)

R1
m

un converge. Si lim np :un 6= 0 et p 6 1: diverge.


n!1

f (x)dx: Si
Si

R1

m
R1
m

f (x)dx est nie alors

un converge.
P
f (x)dx est innie alors
un diverge.

Somme de la Srie Gomtrique


1 rn+1
1 + r + r2 + r3 + ::: + rn =
.
1 r
Lorsque jr j <1:

cos

1
n

n!1

1
:
2n2

sin

1
n

1
P

n=0

rn = lim

n!1

1
rn+1
=
:
1 r
1 r

Formules dApproximation
q
1
1
:
1
1
n!1 n
n!1
n

Rgle de LHpital pour les limites


f (n)
f 0 (n)
lim
= lim 0
:
n!n0 g(n)
n!n0 g (n)
F. HAMMAD

q
:
n

ln 1

1
n

n!1

1
:
n

(g 0 (n0 ) 6= 0)
http://sites.google.com/site/exerev

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

1) CONDITION NCESSAIRE DE CONVERGENCE


tudier la nature des sries numriques suivantes dont on donne le terme gnral.
p
1
n+1
2n + n n
1) un = cos p
:
2) un = cos
:
3) un =
:
n
n2 1
n
p
n n
n2
1
5) un = a
4) un = 1 + 2
: (a 6 2)
6) un = ln(ne + 1) ln n:
n
n +n+1
n
ln(1 + n1 )
( 1)n
n+2
7) un =
8) un =
:
9)
u
=
cos2n ( n ):
n
sin n
n+1
sin n1
10) 1 1 + 1 1 + 1:::
11) 1 + 1; 2 + 1; 3 + 1; 4 + :::
12) 1 0; 1 + 0; 15 0; 155 + :::

Solution : Vrions pour chaque cas la condition ncessaire


p1
n

1) lim un = lim cos


n!1

n!1

lim un = 0 de convergence.

n!1

= cos (0) = 1: La srie est donc divergente.

n+1
= cos ( ) = 1: La srie est donc divergente.
n
p
p 0
p
n
n2n 1 + 23 n
n)
2n +n n
lim n2 1 = lim (2(n+n
= lim
= 1: La srie est donc
2 1)0
2n
n!1
n!1
n!1
p
p
n n
n n
1
lim 1 + n2
lim 1
= 1: La srie est donc divergente.
n2
n!1
n!1

2) lim un = lim cos


n!1

n!1

3) lim un =
n!1

4) lim un =
n!1

n2
a
n!1 n +n+1

5) lim un = lim
n!1

= 1 ou 1 suivant que a = 2 ou a < 2: La srie est donc divergente pour a 6 2.


lnn ] = lim [ln ne+1
n ] = ln e = 1: La srie est donc divergente.

6) lim un = lim [ln(n e+1)


n!1

n!1

7) lim un =
n!1

n
lim (sin1)n
n!1

n!1

6= 0 car sinn 61 8n : La srie est donc divergente.

ln(1 + n1 )
n!1
sin n1

8) lim un = lim
n!1

n+2
n+1

9) lim un = lim
n!1

n!1

divergente.

lim

n!1

1
n
1
n

cos2n ( n )

=1: La srie est donc divergente.


i2n
nh
2
lim
lim n+2
1
n+1
2n2

n!1

Attention: pour calculer cette dernire limite, la mthode

(n+2)n
(n+1)n

n+2
n+1

n!1
n
(1+ n2 )

2n 2
2n2

1+ 2n
n
1+ nn

= 1+ 1 n
( n)

1
n

= lim

n!1

n+2
n+1

! 1, ne donnera pas

un rsultat juste car ne devient pas faible assez rapidement devant la rapidit de la puissance n. Pour dcouvrir
plus prcisment la limite qui est de la forme 11 , nous
" calculons
# la limite de son logarithme:

lim ln

n!1

n+2
n+1

h
i
= lim n ln n+2
n+1 = lim
n!1

Puisque ln e = 1 =) lim

n!1

n+2
n+1

n!1

n+2
ln n+1
1
n

= lim

n!1

n+2
ln n+1
0

( n1 )

1
(n+1)2
n!1 21 : n+2
n+1
n

= lim

= 1.

= e 6= 0: La srie est donc divergente.

10) lim un = lim (1)n 6= 0. La srie est donc divergente.


n!1

n!1

(Largument dune srie alterne est aussi juste car lim jun j =16= 0.)
n!1

11) Les termes un de la srie sont croissants: ils ne tendent pas vers 0. La srie est donc divergente.
12) Les termes jun j de la srie alterne sont croissants: ne tendent pas vers 0. La srie est donc divergente.

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

2) CONVERGENCE DES SRIES USUELLES


tudier la nature des sries numriques suivantes.
1
P

1)

1
2

n=0
1
P

( 1)n
:
n=1 n + sin n
1
P
1
p :
9)
n
n
n=1
1 ( 1)n
P
13)
:
cos n
n=0 e
1
1
1
17) 1 + +
+ :::
8 27 64
5)

1 ( 1)n
P
:
n
n=1
1 1
P
p :
7)
n=1 n
1 en=3
P
11)
:
n
n=0 sin 4
1 ( 1)n 3n
P
15)
:
2
n=0 n + 1
3 9 27
19) + + :::
2 4
8

1 1
P
:
3
n=1 n
1
P
6)
e n:

2)

n=0
1
P

( 1)n cos n
p :
n=0 1 + n n
1
P
1
14)
cos( n ):
3
n=0
1 1 1
18) 1
+
:::
2 3 4

10)

1 1
P
:
n=1 n
1
P
8)
( 1)n [ln(n+1) ln n]:
n=1 p
1
P
3n
:
12)
n
n=0 e
1
P
1
16)
( 1)n 1 n sin( ):
n
n=1
1
1
1
20) 1+ 1;5 + 1;5 + 1;5 ::
2
4
8

3)

4)

Solution :
1
P

1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

n=0
1
P

n=1
1
P

n=1
1
P

n=1
1
P

n=1
1
P

n=0
1
P

n=1
1
P

1 n
2
1
n3

9)

n=1

1
n!1 n

est une srie alterne avec lim jun j = lim


n!1

= 0: La srie est donc convergente.

est une srie de Riemann avec p = 1. La srie est donc divergente.

( 1)n
n+sin n
n

p1
n

1
n!1 n+sin n

est une srie alerne avec lim jun j = lim


n!1

1
e

est une srie gomtrique de raison


est une srie de Riemann avec p =

(1)n [ln(n+1)

n=1
1
P

< 1: La srie est donc convergente.

est une srie de Riemann avec p = 3 > 1: La srie est donc convergente.

( 1)n
n
1
n

1
2

est une srie gomtrique de raison

lnn ] =

1
P

(1)n ln

n=1

1
2

n+1
n

= 0: La srie est donc convergente.

< 1: La srie est donc convergente.


< 1: La srie est donc divergente.

est une srie alterne avec lim jun j = lim ln


n!1

n!1

12)
13)

= 0:

La srie est donc convergente.


1
p
n n

est une srie de Riemann avec p =

3
2

> 1. La srie est donc convergente.

10) Attention: la srie nest pas alterne car le cosinus aussi change de signe. Elle converge car
11)

n+1
n

1
P

en=3
sinn 4

n=0
1 p
P
n=0
1
P

n=0

3n
en

e1=3
p
2=2

est une srie gomtrique de raison

est une srie gomtrique de raison

( 1)n
ecos n

3
e

1
p
.
n n

> 1: La srie est donc divergente.

< 1: La srie est donc convergente.


1

est une srie alerne avec lim jun j = lim


n!1

( 1)n cos n
p
1+n n

n!1 e

cos n

>

1
e

6= 0: La srie est donc divergente.

14) (Attention : La srie nest pas gomtrique.) La srie diverge car lim un = lim cos( 31n ) = 1 6= 0:
15)

1
P

n=0

16)

1
P

n!1

( 1)n 3n
n2 +1

est une srie alterne avec lim jun j =


n!1

(1)n

n sin( n1 ) est une srie alterne avec lim jun j = lim n sin( n1 )
n!1

La srie est donc divergente.


P
1
1
17) 1+ 18 + 27
+ 64
+ ::: est une srie de Riemann
18) 1

3
2

n!1

n 0
lim (32 ) 0
n!1 (n +1)

= lim

n!1

n3n
2n

= lim

n!1

3n
2

La srie est donc divergente.

n=1

19)

n
lim 23
n!1 n +1

1
2

1
3

9
4

27
8

1
4

1
n3

n!1

(p = 3 > 1) : La srie est donc convergente.


1
n!1 n

+ ::: est une srie alterne avec lim jun j = lim


n!1

+ ::: est une srie gomtrique de raison

lim n :( n1 ) = 1 6= 0:

n!1

3
2

= 0: La srie est donc convergente.

> 1: La srie est donc divergente.

20) Les termes un de la srie sont croissants: ils ne tendent pas vers 0. La srie est donc divergente.

=1:

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

3) TESTES DE CONVERGENCE
tudier la nature des sries numriques suivantes.
1
1 sin( n)
1 1 2
P
P
P
1
:
2)
( )n :
1)
:
3)
n
2
3
n=0 n + jcos nj
n=1 2
n=0
1
1
1
P
P
P
1
n
p
:
6)
sin
5)
:
7)
[1 cos( n1 )]:
3
1
n=1p n(n + 1)
n=2 n
n=1
1 2n n!
1
1 (n!)2
P
P
P
3n + 2
9)
:
10)
:
11)
:
n
n
4
n=1 n
n=0
n=0 (2n)!
n
1
1 n2
1
P
P
P
1
n+1
p
14)
:
15)
:
13)
n
1
(ln n)n
n=2
n=0 2
n=1 2n
1
1 1
1
p
P
P
P
1
n+3
p
18)
n2 e n :
19)
17)
2 :
n+2
n=0
n=1 n
n=2 ln n
1 ln n
1
1
P
P
P
1
1
p :
23)
21)
:
22)
2 :
n=1 n n
n=2 n ln n
n=2 n ln n

1
P

1
:
sin n
n=1 n
1 ln(1 + 1 )
P
p n :
8)
n n
n=1
1
P
n2
12)
:
n
n=0 3 + n
1
P
2n
p :
16)
3
n
n=1 n e
1 ln n
P
:
20)
2
n=1 n
1
P
1
24)
3 :
n
ln
n
n=2
4)

Testes Divers
25)

1
P

n=1
1 e
P

1+ cos(n )
n2
p

26)

p :
n=1 n n
1
P
33)
(1 e 1=n ):
29)

n=1
1
P

37)

n=0

30)
34)

1
P

n+1
n

[1 + cos

n=1
1
P

n ln(n)
p

n=1
1 p
P

n tan

]:

27)

n+1
n

(1=n3 )

n=1
1
P

38)

ln 1 +

1
P

sin

n2

1 e
P
p
28)

+1

n=0
1 ln(n
P

+ 1)
p
:
n
n=1
1 tan 1 n
P
35)
:
n
n=1
1 p
P
n+1
39)
n ln
n 1
n=2
2n
n
1
P 2 sin (a)
43)
n3 + 1
n=0
31)

1
p
n n+1
n=0 1 + ( 1)
n2
1
P
n+a
(a; b>0)
42)
n+b
n=0

n
)2n+1 :
3n + 1

( 1)n
an
n=0
1
P
( 1)n
45)
:
( 1)n tan
n
n=1
41)

1
P

n=1
1
P

1
:
ln n
a
n=1

32)

1
1
1
36) 2:3
+ 4:5
+ 6:7
:::

40)

1
P

ln(1 + an )

n=0

44)

1
P

n=1

1
3

a ln n

Solution :

1)

sin( n)
3n

2)

1
n2 +jcos nj

3) ( 12 )n

et

1
n2

et

6 ( 12 )n et

1
n sin n

4)
5)

1
3n

>

1
n+1

1
3n

1
n2

1
2n

et

est une srie gomtrique convergente donc la srie

est une srie gomtrique convergente donc la srie

et

p1
n

6) sin

1
1
1
n(n+1) n!1 n(n+1) n!1 n2

7) 1

cos( n1 )

8)

n!1

9) lim

n!1

un+1
un

10)

lim un+1
n!1 un

1
n5=2

et

et

1
n5=2

2n+1 (n+1)! nn
n+1 : 2n n!
n!1 (n+1)

= lim

nn
1
n =e
(n+1)
n!1

( lim

et

= lim

n!1

diverge) donc la srie

n!1

converge (srie de Riemann) donc la srie

converge (srie de Riemann) donc la srie


2(n+1)

n!1 (n+1)

n!1

1
2n2

= lim

n+1

: p34n +2 =

3
4

est convergente.

P 1 n2
( 2 ) est convergente.

converge (srie de Riemann) donc la srie

3n+1 +2
4n+1

1
n

est convergente.

1
n2 +jcos nj

1
n2

1
n sin n

p n
n3 1

diverge.

diverge.

1
sin n(n+1)
converge.

P
[1

P ln(1+ n1 )
p
n n

cos( n1 )] converge.
converge.

2
2n n!
2nn
n = e < 1. Donc la srie
nn converge.
n!1 (n+1)
1
n 0
(ln n+1 )
2
n
= lim (n+1)
lim
1.)
n = lim n+1 =
1 0
1
(
)
:
n!1
n!1 n2 n+1
n!1
n

: n1 = lim

n
n
car lim ln (n+1)
n = lim nln n+1 =
p

est une srie de Riemann divergente donc la srie

1
1
1 1+ 2n
2 = 2n2 et

1
1
ln(1+ n
)
n
p
p
n n
n!1 n n

1
1
n+1 n!1 n

diverge (Car

n)

3n

est une srie de Riemann convergente donc la srie

1
n+1

p n
pn = p1
n
n3 1 n!1
n3

P sin(

< 1. Donc la srie

P p3n +2
4n

est convergente.

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

[(n+1)!]2 (2n)!
: 2
n!1 (2n+2)! (n!)

11) lim

un+1
un

= lim

12) lim

un+1
un

= lim

n!1

n!1

(n+1)2

n!1 3

: 3 n+n
=
2

1
3

1
4

n!1 (2n+2)(2n+1)

n+1 +n+1

(n+1)2

= lim

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

< 1. Donc la srie

P (n!)2

< 1. Donc la srie

n2
3n +n

est convergente.

(2n)!

est convergente.

p
P n+1 n
n+1
n
= 21 < 1. Donc la srie
jun j = lim 2n
est convergente.
1
2n 1
n!1
n!1
p
P
p 1 n est convergente.
14) lim n jun j = lim p 1 = 0 < 1. Donc la srie
ln n

13) lim

n!1

n!1

16) lim

n!1

(ln n)

n!1

p
15) lim n jun j = lim

2=n

1
2

n!1

< 1. Donc la srie


2=n

( lim n
2

n!1 n

3=n e1=

n!1

18) lim n 2 :un = lim n 4 e


n!1

n!1

n!1

n!1

21)

1
P

n=2

22)

1
P

n=2

23)

1
P

n=1

24)

1
P

ln
pn
n

25)

n!1

1
n ln n

1
n ln2 n

lnpn
n n

R1
R1

1+cos(n )
n2

ipn

27) sin

1
P

n=1

ep

dx
x(ln x)3

n!1

] = lim [nln n+3


n+2 ] = lim
n!1

= 0. Donc la srie
R1
=

R1
2

=
n

R1
2

2
n2

d(ln x)
(ln x)2

d(ln x)
(ln x)3

et

P ln n
n2

1 1
ln x 2

=
R1

2dx
p
x x

2
n2

1
2(ln x)2

n!1

n!1

ne

n+

n!1

n!1

Donc la srie

i1
p4
x 1

1
n ln n

n!1

1
(n+2)2
1 n+3
:
n2 n+2

= 1.)

2n2

et

diverge.

1
n ln2 n

converge.

= 4. Donc la srie

1
2(ln 2)2 .

Donc la srie

converge (Riemann) donc la srie

2n

= 0. Donc la srie

ln(n)

n+1 n
n

Pe

2n2

lnpn
n n

1
n ln3 n

converge.

converge.

p
P h 1+cos(n ) i n
n2

converge)

1
eln(aln n )

1
e(ln n): ln a

1
(eln n )ln a

p
n n

P
[1+cos

converge.

n+1
n

] converge.

est convergente.

= lim 0 e = 0. Donc la srie


n!1

n!1

1
ln 2 .

i1

31) lim n 1=2 :un = lim ln(n+1)= 1 =


6 0. Donc la srie
1
aln n

= lim

est convergente.

=0+

: Pour n o1 : 1cos

sin

30) lim n 3=2 :un = lim n e

32)

n+3 0
(ln n+2
)
1 0
(n
)
n!1

= lim

= [ln(ln x )]2 = 1. Donc la srie

i1
2
pln x
x
1

n!1

diverge.

diverge.

n+3
n+2
1
n

d(ln x)
ln x

ln

1
ln2 n

n+3
n+2

p1
n

29) lim n 2 :un = lim


n!1

2
n2

=1cos
1
n2

=
6 0. Donc

= sin n cos 2n + cos n sin 2n =(1)n sin 2n


(1)n 2n .
p
P
tant une srie alterne convergente, la srie
sin
n 2 + 1 est donc convergente.
h
p
p i1
R 1 px
R1
P e pn
2
x
x
p
! 1 e pxdx =
2d
(e
)
=
2
(e
)
=
<1.
Donc
la
srie
est convergente.
e
1
n

1+

(1)n 2n

ln p
xdx
x x

dx
x(ln x)2

R1

n+1
n

dx
x ln x

26) 1+cos

28)

R1

1
n ln3 n

n=2

n+3
n+2

n!1

n!1

est divergente.

est convergente.

= e 6= 0. Donc la srie

= e car lim [ln

20) lim n 3=2 :un = lim

n e

n+3
n+2

n+3
n+2

( lim

= 0. Donc la srie

n!1

19) lim n 1=2 :un = lim

2np
n3 e n

= 0.)

(n)0
1
= lim n =1
1
2 0 = lim
n!1 [(ln n) ]
n!1 2 n : ln n n!1 2 ln n
p
P 2 pn
n

17) lim n :un = lim n : (ln1n)2 = lim


n!1

2
lnn
n!1 n

n!1

= 2 > 1. Donc la srie

est convergente.

2n

=1 car lim ln(n 2=n ) = lim

n!1

p
n
jun j = lim

P n2

1
:
nln a

P ln(n+1)
p

diverge. (Ou

ln(n+1)
p
n

Si ln a > 1 la srie de Riemann


Si ln a 6 1 la srie de Riemann

n+1 n
n

n ln
pn
n

>

p1
n

1
ln a

P n1

nln a

(Avec a>0. Pour a<0 la srie nest plus dnie car a ln n nest pas dni.)

et

converge.

p1
n

converge.
diverge.

diverge)

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

1=n

33) (1 e
34)
35)
36)

n tan

1
2:3

1
4:5

( n13 )

1
n

et

n : n13 =

1
n

(1(1 n1 )) =

n!1

tan 1 n
n
n!1

n!1

=2
n

et

1
6:7 :::=

=2
n

et

n!1

1
n

1
n(n+1) :

1
n

1 2
3

1
9

n+1
n 1

n!1

et

1
n2

et

P(

1)n
p
n

Pp

) diverge.

Pq

n tan

( n13 ) diverge.

1
1
1
2:3 + 4:5 + 6:7 ...

converge.

P n 2n+1
( 3n+1 )
converge.

converge(alterne) )

= 2 6= 0. Donc la srie

n ln

diverge.

converge donc

< 1, donc la srie

40) Si a > 1: lim ln(1+a n )= 1 =


6 0. La srie diverge.
n!1

P tan

1=n

(1 e

diverge (Riemann) donc le srie

( 1)n
1 p
1p
p
n
1+( 1)n n+1 n!1 ( 1)n n+1 n!1

39) lim n 1=2 :un = lim n ln

diverge (Riemann) donc la srie

1
1
n(n+1) n!1 n2

n!1

n!1

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

diverge (Riemann) donc la srie

p
2n+1
n
n
jun j = lim ( 3n+1
) n =

37) lim
38)

n+1
n 1

1 p
1+( 1)n n+1

converge.

diverge.

Si a = 1: ln(1+a n )= ln(2) et
ln(2)
La srie diverge.
Pdiverge.
Si 0 < a < 1: ln(1+a n )
a n et
a n est gomtrique convergente: La srie converge.
n!1

Si a 6 1: La srie nest pas dnie. P


Si 1 < a < 0: ln(1+a n )
a n et
a n est gomtrique convergente: La srie converge.
n!1

P ( 1)n
( 1)n
( 1)n
et
converge (car alterne avec lim a1n = 0).
an )n!1 an
an
n!1
n
( 1)
0 < a 6 1: ln(1+ an ) nest plus dni: La srie diverge.
( 1)n
( 1)n
1 < a < 0: ln(1+ an ) = ln(1+ ( 1)n jajn ) = ln(1+ jaj1n ) mais lim ln(1+ jaj1n )=1
n!1
n
P
( 1)n
a = 1: ln(1+ ( a1)
)
=
ln(
1
+
)
=
ln
(2)
et
ln
(2)
diverge
:
La srie diverge.
n
( 1)n
P 1
( 1)n
( 1)n
1
1
a < 1: ln(1+ an )=ln(1+ ( 1)n jajn )=ln(1+ jajn ) jajn et
jajn est gomtrique

41) Si a > 1: ln(1+


Si
Si
Si
Si

La srie converge.

=
6 0: La srie diverge.
convergente.

La srie converge.

p
n
jun j = lim
n!1
n!1
p
n
Si a > b : lim
jun j = lim

42) Si a < b : lim

Si a = b :
( lim

n!1

43)

n+a
n+b

n!1
n+a
n+b
n

n!1

n+a
n+b

n+a
n+b

= 1; la srie devient

= ea

car lim ln
n!1

= ea

= ea
P

< 1, la srie
> 1; la srie

1 et elle diverge:

n+a
n+b

a.

1 a ln n

p1
2

Si sin a >

p1
2
p1
2

3a ln n

e(a ln n): ln 3

n+a
n+b
n+a
n+b

ln n+a
n+b
1
n

n2

converge.
n

diverge:

0
(ln n+a
n+b )
1 0
n!1 ( n )

= lim

= lim

n!1

b a
(n+b)2
1 n+a
:
n2 n+b

=ab.)

P 2n sin2n (a)
vn converge et aussi
.
n3 +1
P
P 2n sin2n (a)
la srie
vn diverge et aussi
.
n3 +1
P
P 1
P 2n sin2n (a)
la srie
vn =
.
n3 converge et aussi
n3 +1
la srie

= a ln 3 :
(eln na )ln 3
n
La srie (de Riemann) converge pour a ln3 > 1 ) a > ln13 .
3

n!1

Si sin a <

Si sin a =

44)

= lim nln n+a


n+b = lim
n!1

2n sin2n (a)
2n sin2n (a)
= vn :
n3 +1
n3
n!1
p
2 sin2 (a)
n
lim
jvn j = lim n3=n =2 sin2
n!1
n!1

45) Attention: la srie nest pas alterne, car tan


(1)

( 1)2n
( 1)n
tan n
n
n!1

1
n,

et

1
n

( 1)n
n

change aussi de signe en mme temps que (1)n .

diverge (Riemann), donc la srie

(1)n tan

( 1)n
n

diverge aussi.

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

4) CONVERGENCE ET SOMME DES SRIES


tudiez la convergence de chacune des sries numriques suivantes puis vriez votre rsultat en calculant la somme partielle de la srie puis sa somme totale.
1
1 2n
1
P
P
P
1
1
:
2)
1)
:
3)
:
n 1
3
(2n
1)(2n
+
1)
(3n
+
4)(3n
+ 1)
n=0
n=1
n=0
1
1
1
P
P
P
1
1
1
p
)
5)
cos n:
6)
ln(1 + ):
4)
(p
n
n
+
1
n
+
2
n=0
n=1
n=0
1
1
P
P
1
1
1
):
7)
:
8)
tan (
1 + n + n2
n=1 n(n + 1):::(n + m)
n=0
Indications pour les sries 7) et 8):
1
1
1
=m
[ n(n+1):::(n+m
1)
(n+1)(n+2):::(n+m) ]

1
n(n+1):::(n+m)

tan

a b
1+ab

tan

= tan

tan

(b) :

1
.
n!1 n

1
n

(a)

Solution :

1)

1
P

n=1

2n
3n

=2

1
P

n=0

2n
3n

est une srie gomtrique de raison

En eet, sa somme partielle est 2

k
P

n=0

2)

1
1
(2n 1)(2n+1) n!1 4n2

et

1
4n2

n=0

Sa somme totale est nie:

1
P

n=0

3)

1
1
(3n+4)(3n+1) n!1 9n2

et

1
9n2

n=0

4)

=6(1( 23 )k+1 ). Sa somme totale est lim 6(1( 23 )k+1 )= 6.


k!1

=
=
=

1
2

k
P

( 2n1

n=0
1
1
2 [( 1
1 1
2[ 1

= lim 12 [
k!1

1
1

k
P

1
(3n+4)(3n+1)

1
(3n+4)(3n+1)

=
=
=

1
3

k
P

n=0
1 1
3 [( 1
1 1
3 [( 1

= lim 13 [ 11
k!1

1
(2n 1)(2n+1)

1
1
1) + (1
1
2k+1 ]:
1
2k+1 ]

1
( 3n+1

=
P

1
3)

+ ( 13

1
5 ):::

+ ( 2k1

1
2k+1 )]

1
2:

1
(3n+4)(3n+1)

converge.

1
3n+4 )

1
1
4) + (4
1
3k+4 ]:
1
3k+4 ]

converge.

1
2n+1 )

converge (srie de Riemann) donc

n=0

1
P

1 ( 32 )k+1
1 32

1
(2n 1)(2n+1)

1
(2n 1)(2n+1)

En eet, sa somme partielle est

Sa somme totale est nie:

=2

donc convergente:

converge (srie de Riemann) donc


k
P

En eet, sa somme partielle est

2n
3n

2
3

1
7)

+ ( 17

1
10 ):::

1
+ ( 3k+1

1
3k+4 )]

= 13 :

p1
n+1

1
1
1p
p1
p1 (1
p1 (1 1 ) =
= p p1 1
;
p p
2
2n )
n
n
n
2n n
n+2
n 1+ n
n 1+ n
n!1
P 1
P 1
1
p converge (Riemann) donc la srie
et
( pn+1 pn+2
) converge.
2n n
k
P
1
p 1 ) = (1
p1 ) + ( p1
p1 ) +
En eet, sa somme partielle est
( pn+1
1
n+2
2
2
3
n=0
1
1
= ( 1 pk+2 ):
1
P
1
p 1 ) = lim ( 1
p 1 ) =1:
Sa somme totale est nie:
( pn+1
n+2
k+2
k!1 1
n=0

1
::: + ( pk+1

p1 )
k+2

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

5) lim cos n 6=0, donc la srie


n!1

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

cos n diverge.

En eet, sa somme partielle est

k
P

k
P

cos n = Re

= Re e
= Re
=

sin k+1
2
1
k!1 sin 2

Sa somme totale nest pas dtermine car lim

1
n!1 n

et

1
n

k
P

n=1

ln(1+ n1 ) =
=

k
P

n=1
k
P

i(k+1)=2
i=2

sin k+1
2
sin 21

sin k+1
2
sin 12

(cos

ei(k+1)=2 ik=2
e
ei=2
k
k
2 + i sin 2 )

cos k2 :

cos k2 , nest pas dtermine:

diverge (srie de Riemann) donc

En eet, sa somme partielle est:

ei(k+1)
1 ei

ein = Re 1

n=0

n=0

6) ln(1+ n1 )

ln(1+ n1 ) diverge.

ln( n+1
n )
(ln(n+1)

lnn)

n=1

Sa somme totale est innie:

1
P

n=1

7)

1
1
n(n+1):::(n+m) n!1 nm+1

et

=(ln2 0)+(ln3 ln2)+(ln4 ln3)...+(ln(k +1) lnk )= ln(k +1):


ln(1+ n1 )
1
n

m+1

= lim ln(k +1)= 1:


k!1

converge (Riemann) donc

En eet, sa somme partielle est:


k
P

n=1

1
n(n+1):::(n+m)

=
=
=

1
m

k
P

n=1

1
[ n(n+1):::(n+m

1
1
m f[ 1:2:::m
1
1
m [ 1:2:::m
1
P

Sa somme totale est nie:

n=1

8) tan

1
(1+n+n2 ) n!1

1
1
2:3:::(1+m) ]+[ 2:3:::(1+m)
1
(k+1):(k+2):::(k+m) ]:

1
1 1
n2 n!1 n2

tan

En eet, sa somme est partielle est:


k
P

n=0

tan

1
( 1+n+n
2) =

k
P

tan

n=0

et

1
n(n+1):::(n+m)

converge.

1
(n+1)(n+2):::(n+m) ]

1)

1
n(n+1):::(n+m)

1
1
3:4:::(2+m) ]:::+[ k:(k+1)3:::(k+m 1)

1
[ 1
k!1 m 1:2:::m

= lim

(n+1) n
( 1+(n+1)n
)=

1
n2

converge donc

k
P

[tan

(n+1)

1
(k+1):(k+2):::(k+m) ]

tan

tan

1
(1+n+n2 )

1
1
m 1:2:::m

1
m:m! :

converge.

n]

n=0

= [tan 1 (1) 0]+[tan 1 (2) tan 1 (1)]+[tan 1 (3) tan 1 (2)]:::+[tan


= tan 1 (k +1).
1
P
1
1
Sa somme totale est nie:
(k +1)= tan 1 (1) = 2 :
tan 1 ( 1+n+n
2 ) = lim tan
n=0

1
(k+1):(k+2):::(k+m) ]g

(k +1)

tan

k!1

5) CONVERGENCE SIMPLE ET CONVERGENCE ABSOLUE


tudier la convergence simple et absolue de chacune des sries numriques suivantes.
1 ( 1)n
1 ( 1)n
1 n cos n
1 ln n
P
P
P
P
p :
1)
2)
:
3)
:
4)
:
2
2
n
n=1
n=1 n
n=0 n + 1
n=1 n
1
1 sin n
1
1 ln n
P
P
P
P
p
1
( 1)n n3
5)
( 1)n 1 n sin2 ( ):
6)
:
7)
:
8)
2
2
3
4=3
n
1)
n=1
n=1 n
n=2 (n
n=1 n
1
P
p
1
9)
( 1)n 1 n sin2 ( p ):
n
n=1

(k )]

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

Solution :

1)

1
P

n=1
1
P

n=1

( 1)n
p
n

est une srie alterne convergente car lim jun j = lim


n!1

jun j =

1
P

n=1

p1
n

n!1

p1
n

= 0:

diverge (srie de Riemann).

Donc la srie converge simplement mais pas absolument.


2)

1
P

n=1
1
P

n=1

( 1)n
n2

1
2
n!1 n

est une srie alterne convergente car lim jun j = lim


n!1

jun j =

1
P

n=1

1
n2

= 0:

converge (srie de Riemann).

Donc la srie converge simplement et absolument.


3)

1
P

n=0
1
P

n=0

n cos n
n2 +1

1
P

n=0

1
P

n( 1)n
n2 +1

n!1

1
P

njcos nj
n
n2 +1 =
n2 +1
n=0
n=0

jun j=

n
1
n2 +1 n!1 n

diverge car

et

Donc la srie converge simplement mais pas absolument.


4)

1
P

n=1

ln n
n

Comme

R1

1
P

n=1

5)

1
P

ln xdx
x

jun j =

( 1)n

1p

jun j=

1 p
P

n=1
1
P

n=1

=
1
P

R1
1

lnx d(lnx )=

1
2 1
2 (ln x ) 1

La srie
7)

1
P

n!1

Comme
9)

n=1
1
P

n=1

1
P

n=2
3=2

1
P

sin n
n2

1
n2

n=1

diverge.

un : la srie ne converge ni simplement ni absolument.

n sin2 ( n1 )

1
n!1

et

n3=2

converge, donc la srie

1
P

n=1

1
P

n=1

sin n
n2

1
n3=2

converge: par consquent

n!1 (n

n!1

1
P

n=2

( 1)n n3
(n3 1)4=3

jun j=

1 p
P

n3
(n3 1)4=3

diverge car

n3
(n3 1)4=3

>

n3
(n3 )4=3

1
n

converge donc simplement mais pas absolument.

ln
pn
n!1 n
1
P

jun j =

1p

= 0. Donc la srie

P ln n
n2

et

n3
1)4=3

1
P

n=1

P sin n
n2

lim 1
n!1 n

1
n

lim

n!1

n : n12 = 0:

jun j converge.
converge absolument.

= 0.

diverge (Riemann).

converge.

un : la srie converge simplement et absolument.

n=1

n sin2 ( p1n ) est une srie alterne convergente car lim jun j= lim

n=1

n sin2 ( n1 )

converge (Riemann))

est une srie alterne convergente car lim jun j = lim

(1)n

n!1

converge donc absolument et simplement. (Car convergence absolue ) convergence simple.)

.un = lim

1
P

n=1

n sin2 ( n1 ):

n=1

( 1)n n3
(n3 1)4=3

lim n

1
P

1
P

P ln n

n!1

et

( 1)n n3
(n3 1)4=3

La srie
8)

1
n2

n=1

n=2
1
P

n=2

= 0:

diverge (Riemann).

n sin2 ( n1 ) est une srie alterne convergente car lim jun j= lim

n=1

sin n
n2

1
n

= 1. Donc

Donc la srie converge simplement et absolument.


6)

n
2
n!1 n +1

est une srie alterne convergente car lim jun j = lim

n sin2 ( p1n ):

Mais

n sin2 ( p1n )

p1
n
n!1

Donc la srie converge simplement mais pas absolument.

et

n!1
1
P
p1
n
n=1

n!1

n sin2 ( p1n )

diverge (Riemann))

1
P

n=1

lim

n!1

n : n1 = 0

jun j diverge.

SUPPLMENT
An de ne pas surcharger les exercices proposs, jai omis le teste de Dirichlet (appel aussi thorme
dAbel) pour exposer sparment les cas pour lesquels il est souvent utilis. Ce teste peut tre utilis si
aucun des testes exposs prcdemment ne marche.

E X E R C IC E S D E R V IS IO N S S U R L E S S R IE S R E L L E S C H A P.I ( F . H A M M A D )

U N IV E R S IT A .M IR A D E B E J A IA 2 0 1 0 -2 0 1 1

10

Teste de Dirichlet (appel parfois thorme dAbel)


1
P
La srie
an un converge si
n=0

an est une suite monotone dcroissante avec lim an = 0.


n!1
k
P
et
un est borne 8k 2 N:
n=0

Exemples
Montrer la convergence de chacune des sries suivantes
1 sin n
P
:
n=1 n
1
p
P a n
4)
e
sin n:(a > 0)

1 cos n
P
p :
n
n=1
1
P
sin n
5)
ln(1 + p ):
n
n
n=1

1)

2)

n=0

3)

1
P

sin n
p
:
2
n
+ cos n
n=0

Solution

Comme vous pouvez le vrier aucun des testes que nous avons exposs ne fonctionne sur ces deux sries. Par
consquent
nous allons utiliser le teste de Dirichlet. Pour cela nous remarquons que les cinq sries sont de la forme
P
an un : Pour toutes les cinq, la premire conditionpdu teste de Dirichlet est vrie, savoir que
1
1
sin
pn )
(an = n1 ) ; (an = p1n ) ; (an = 2pn+cos
), (an = e a n ), (an = np
car pour la dernire srie nous avons ln(1+ n
n
n
n

n!1

sin
pn ),
n n

sont toutes des suites monotones dcroissantes avec lim an =0.


n!1

Ce qui reste vrier cest que

k
P

un = (

n=0

k
P

k
P

sinn ;

n=1

cosn ;

n=1

k
P

n=0

sinn) sont bornes 8k :

Pour cela il existe une astuce, cest dutiliser les nombres complexes.
Puisque sinn = Im ein alors

k
P

sinn = Im

n=0

k
P

ein = Im 1

ei(k+1)
1 ei

= Im e

i(k+1)=2

n=0

= Im
=
Comme

sin k+1
2
sin 12

sin k2 6

1
sin 12

, on conclu que

k
P

n=0

De mme, on a cosn = Re ein alors

k
P

sinn 6

cosn = Re

n=0

k
P

ei(k+1)=2 ik=2
e
ei=2
(cos k2 + i sin k2 )
i=2

sin k+1
2
sin 21

sin k+1
2
sin 12

sin k2 :

1
sin 21

cest dire

ein = Re 1

n=0

= Re e

=
sin k+1
2
sin 12

cos k2 6

1
sin 12

, on conclu que

k
P

n=0

cosn 6

1
sin 12

k
P

n=1

= Re

Comme

(car cest une srie gomtrique de raison ei .)

ei(k+1)
1 ei

sinn est borne 8k :

i(k+1)=2

sin k+1
2
sin 12

sin k+1
2
sin 12

ei(k+1)=2 ik=2
e
ei=2
k
(cos 2 + i sin k2 )
i=2

cos k2 :

cest dire

k
P

n=1

cosn est borne 8k :

Les deux conditions du teste de Dirichlet sont runies, on conclu que les sries

p
a n

sinn ; et

sin
pn ) sont toutes convergentes.
ln(1+ n
n

Les sries ne convergent pas absolument car

Dune manire gnrale, les sries de la forme


dcroissante et lim an = 0.
n!1

jsin n j et

P sin n P cos n P sin n


p ;
p
;
n ;
n
2 n+cos n

jcos n j ne sont pas bornes.

an sin n ou

an cos n convergent si an est une suite monotone

Vous aimerez peut-être aussi