Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Ruslan Khazarzar
Philo Judaeus
De vita Mosis
(ed. L. Cohn)
Philonis Alexandrini opera quae supersunt, vol. 4.
Berlin: Reimer, 1902 (repr. De Gruyter, 1962), pp. 119–268.
1
Philo Judaeus. De vita Mosis
2
Philo Judaeus. De vita Mosis
h(me/ra| tw=| ba/rei tw=n fronti/dwn a)pagoreu=sai kai\ di' e)/qouj e)/cousan oi)/koi
katame/nein kai\ mhde\ ta\j klisia/daj u(perbai/nein e)xormh=sai meta\ qera-
14, 3 paini/dwn e)pi\ to\n potamo/n, e)/nqa o( pai=j e)xe/keito: ka)/peita loutroi=j kai\
perirranthri/oij crh=sqai me/llousan e)n tw=| dasuta/tw| tw=n e(lw=n | au)to\n
15 qea/sasqai kai\ keleu=sai prosfe/rein. ei)=ta a)po\ kefalh=j a)/cri podw=n
kataqewme/nhn th/n te eu)morfi/an kai\ eu)exi/an a)pode/cesqai kai\ dedakrume/non
o(rw=san e)leei=n, h)/dh th=j yuch=j tetramme/nhj au)th=| pro\j mhtrw=|on pa/qoj
w(j e)pi\ gnhsi/w| paidi/: gnou=san d' o(/ti tw=n (Ebrai/wn e)sti\ katadeisa/ntwn
tou= basile/wj to\ pro/stagma bouleu/esqai peri\ th=j trofh=j au)tou=: mh\
16 ga\r a)sfale\j eu)qu\j ei)=nai nomi/zein ei)j ta\ basi/leia a)/gein. diaporou/shj d'
e)/ti, th\n a)delfh\n tou= paido\j kaqa/per a)po\ skoph=j to\n e)ndoiasmo\n stoca-
same/nhn punqa/nesqai prosdramou=san, ei) boulh/setai galaktotrofhqh=nai
17 tou=ton para\ gunai/w| tw=n (Ebrai kw=n ou) pro\ pollou= kuh/santi: th=j de\
bou/lesqai fame/nhj, th\n au(th=j kai\ tou= bre/fouj mhte/ra paragagei=n
w(j a)llotri/an, h(\n e(toimo/teron a)sme/nhn u(piscnei=sqai pro/fasin w(j e)pi\
misqw=| trofeu/sein, e)pinoi/a| qeou= tou= ta\j prw/taj trofa\j tw=| paidi\ gnhsi/aj
eu)trepi/zontoj: ei)=ta di/dwsin o)/noma qeme/nh Mwush=n e)tu/mwj dia\ to\
e)k tou= u(/datoj au)to\n a)nele/sqai: to\ ga\r u(/dwr mw=u o)noma/zousin
Ai)gu/ptioi.
18 )Epei\ d' a)qro/aj e)pido/seij kai\ parauxh/seij lamba/nwn ou) su\n
lo/gw| tw=| kata\ cro/non qa=tton d' a)po/titqoj gi/netai, parh=n h( mh/thr
a(/ma kai\ trofo\j komi/zousa th=| dou/sh| mhke/ti galaktotrofi/aj deo/menon,
19 eu)genh= kai\ a)stei=on o)fqh=nai. teleio/teron de\ th=j h(liki/aj i)dou=sa ka)k
th=j o)/yewj e)/ti ma=llon h)\ pro/teron spa/sasa eu)noi/aj ui(o\n poiei=tai ta\
peri\ to\n o)/gkon th=j gastro\j tecna/sasa pro/teron, i(/na gnh/sioj a)lla\ mh\
u(pobolimai=oj nomisqh=|: pa/nta d' e)xeumari/zei qeo\j a(\ a)\n e)qelh/sh| kai\ ta\
20 duskato/rqwta. trofh=j ou)=n h)/dh basilikh=j kai\ qerapei/aj a)xiou/menoj
ou)c oi(=a komidh=| nh/pioj h(/deto twqasmoi=j kai\ ge/lwsi kai\ paidiai=j, kai/toi
tw=n th\n e)pime/leian au)tou= pareilhfo/twn a)ne/seij e)/cein e)pitrepo/ntwn kai\
mhde\n e)pideiknume/nwn skuqrwpo/n, a)ll' ai)dw= kai\ semno/thta parafai/nwn
a)kou/smasi kai\ qea/masin, a(\ th\n yuch\n e)/mellen w)felh/sein, prosei=ce.
21 dida/skaloi d' eu)qu\j a)llaco/qen a)/lloi parh=san, oi( me\n a)po\ tw=n plhsio-
cw/rwn kai\ tw=n kat' Ai)/gupton nomw=n au)toke/leustoi, oi( d' a)po\ th=j
(Ella/doj e)pi\ mega/laij dwreai=j metapemfqe/ntej: w(=n | e)n ou) makrw=|
cro/nw| ta\j duna/meij u(pere/balen eu)moiri/a| fu/sewj fqa/nwn ta\j u(fhgh/seij,
w(j a)na/mnhsin ei)=nai dokei=n, ou) ma/qhsin, e)/ti kai\ prosepinow=n au)to\j ta\
22 dusqew/rhta. polla\ ga\r ai( mega/lai fu/seij kainotomou=si tw=n ei)j e)pi-
sth/mhn: kai\ kaqa/per ta\ eu)ektika\ tw=n swma/twn kai\ pa=si toi=j me/resin
eu)ki/nhta fronti/dwn a)palla/ttei tou\j a)lei/ptaj ou)de\n h)\ brace/a pare/contaj
tw=n ei)j e)pime/leian, w(/sper kai\ gewrgou\j ta\ eu)/blasta kai\ eu)genh= de/ndra
beltiou/mena di' e(autw=n, to\n au)to\n tro/pon eu)fuh\j yuch\ proapantw=sa
toi=j legome/noij u(f' au(th=j ma=llon h)\ tw=n didasko/ntwn w)felei=tai kai\
3
Philo Judaeus. De vita Mosis
4
Philo Judaeus. De vita Mosis
30 kaqa/per e)n o)rga/nw| mousikw=| sunhcou=ntej. oi( me\n ou)=n polloi/, ka)\n
au)to\ mo/non au)/ra bracei=a/ tinoj eu)tuci/aj prospe/sh|, fusw=si kai\ pne/ousi
mega/la kai\ katalazoneuo/menoi tw=n a)faneste/rwn kaqa/rmata kai\ paren-
oclh/mata kai\ gh=j a)/cqh kai\ o(/sa toiau=ta a)pokalou=sin, w(/sper to\ a)kline\j
th=j eu)pragi/aj e)n bebai/w| par' e(autoi=j eu)= ma/la sfragisa/menoi mhde\
31 me/cri th=j u(sterai/aj i)/swj diamenou=ntej e)n o(moi/w|. tu/chj ga\r a)staq-
mhto/teron ou)de\n a)/nw kai\ ka/tw ta\ a)nqrw/peia petteuou/shj, h(\ mia=| pol-
la/kij h(me/ra| to\n me\n u(yhlo\n kaqairei=, to\n de\ tapeino\n mete/wron
e)xai/rei: kai\ tau=ta o(rw=ntej a)ei\ gino/mena kai\ safw=j ei)do/tej o(/mwj u(per-
o/ptai me\n oi)kei/wn kai\ fi/lwn ei)si/, no/mouj de\ parabai/nousi, kaq' ou(\j
e)genh/qhsan kai\ e)tra/fhsan, e)/qh de\ pa/tria, oi(=j me/myij ou)demi/a pro/sesti
dikai/a, kinou=sin e)kdedih|thme/noi kai\ dia\ th\n tw=n paro/ntwn a)podoch\n
32 ou)deno\j e)/ti tw=n a)rcai/wn mnh/mhn lamba/nousin. o( de\ e)p' au)to\n
fqa/saj to\n o(/ron th=j a)nqrwpi/nhj eu)tuci/aj kai\ qugatridou=j me\n tou=
tosou/tou basile/wj nomisqei/j, th=j de\ pappw/|aj a)rch=j o(/son ou)de/pw
gegonw\j e)lpi/si | tai=j a(pa/ntwn dia/docoj kai\ ti/ ga\r a)/ll' h)\ o( ne/oj
basileu\j prosagoreuo/menoj, th\n suggenikh\n kai\ progonikh\n e)zh/lwse
paidei/an, ta\ me\n tw=n ei)spoihsame/nwn a)gaqa/, kai\ ei) lampro/tera
kairoi=j, no/qa ei)=nai u(polabw/n, ta\ de\ tw=n fu/sei gone/wn, ei) kai\ pro\j
33 o)li/gon a)fane/stera, oi)kei=a gou=n kai\ gnh/sia: kaqa/per te krith\j a)de/kastoj
tw=n gennhsa/ntwn kai\ tw=n ei)spoihsame/nwn tou\j me\n eu)noi/a| kai\ tw=|
filei=n e)kqu/mwj tou\j d' eu)caristi/aij a)nq' w(=n eu)= e)/paqen h)mei/beto kai\
me/cri panto\j h)mei/yat' a)/n, ei) mh\ katei=den e)n th=| cw/ra| me/ga kainour-
34 ghqe\n u(po\ tou= basile/wj a)se/bhma. xe/noi ga\r h)=san, w(j e)/fhn pro/teron,
oi( )Ioudai=oi, tw=n tou= e)/qnouj a)rchgetw=n dia\ limo\n a)pori/a| trofh=j e)k
Babulw=noj kai\ tw=n a)/nw satrapeiw=n ei)j Ai)/gupton metanasta/ntwn, kai\
tro/pon tina\ i(ke/tai katapefeugo/tej w(j e)p' a)/sulon i(ero\n th/n te basi-
35 le/wj pi/stin kai\ to\n a)po\ tw=n oi)khto/rwn e)/leon. oi( ga\r xe/noi par' e)moi\
krith=| tw=n u(podexame/nwn i(ke/tai grafe/sqwsan, me/toikoi de\ pro\j i(ke/taij
kai\ fi/loi, speu/dontej ei)j a)stw=n i)sotimi/an kai\ geitniw=ntej h)/dh poli/taij,
36 o)li/gw| tw=n au)tocqo/nwn diafe/rontej. tou/touj ou)=n, oi(\ th\n me\n oi)kei/an
a)pe/lipon, ei)j d' Ai)/gupton h(=kon w(j e)n deute/ra| patri/di met' a)sfalei/aj
oi)kh/sontej, o( th=j cw/raj h(gemw\n h)ndrapodi/zeto kai\ w(j pole/mou no/mw|
labw\n ai)cmalw/touj h)\ pria/menoj para\ despotw=n, oi(=j h)=san oi)ko/tribej,
u(ph/geto kai\ dou/louj a)pe/faine tou\j ou)k e)leuqe/rouj mo/non a)lla\ kai\
xe/nouj kai\ i(ke/taj kai\ metoi/kouj ou)/te ai)desqei\j ou)/te dei/saj to\n e)leu-
qe/rion kai\ xe/nion kai\ i(ke/sion kai\ e)fe/stion qeo/n, o(\j tw=n toiou/twn e)sti\n
37 e)/foroj. ei)=t' e)pita/gmata e)pe/tatte baru/tera th=j duna/mewj a)/llouj
e)p' a)/lloij po/nouj prostiqei/j, kai\ toi=j a)pagoreu/ousin u(p' a)sqenei/aj
o( si/dhroj ei(/peto: e)pista/taj %ga\&r tw=n e)/rgwn a)nhleesta/touj kai\ w)moqu/mouj
ou)deni\ suggnw/mhj metadido/ntaj h(|rei=to, ou(\j "e)rgodiw/kta"j #Exod. 3, 7 al.$
38 a)po\ tou= sumbebhko/toj w)no/mazon. ei)rga/zonto d' oi( me\n phlo\n ei)j pli/nqon
5
Philo Judaeus. De vita Mosis
6
Philo Judaeus. De vita Mosis
7
Philo Judaeus. De vita Mosis
kai\ plhsi/on sta\j "ou) pau/sesq"e ei)=pen "a)dikou=ntej, th\n e)rhmi/an nomi/-
zontej ei)=nai pleonexi/an; braci/onaj kai\ ph/ceij a)rgou\j tre/fontej ou)k
e)ruqria=te; cai=tai baqei=ai kai\ sa/rkej u(mei=j e)ste, ou)k a)/ndrej: ai( me\n
ko/rai neanieu/ontai mhde\n o)knou=sai tw=n prakte/wn, oi( de\ neani/ai korikw=j
55 h)/dh trufa=te. ou) badiei=sqe; ou)c u(peksth/sesqe tai=j pro/teron h(kou/saij,
w(=n kai\ to\ poto/n e)sti; dikai/wj a)\n au)tai=j e)pantlh/santej, i(/n' a)fqonw/teron
u(/dwr ei)/h, kai\ to\ eu)trepisqe\n a)fele/sqai speu/dete; a)lla\ ma\ to\n ou)ra/nion
th=j di/khj o)fqalmo\n ou)k a)felei=sqe ble/ponta kai\ ta\ e)n toi=j e)rhmota/toij.
56 e)me\ gou=n e)ceiroto/nhse bohqo\n ou) prosdokhqe/nta: kai\ ga/r ei)mi su/m-
macoj tai=j a)dikoume/naij meta\ mega/lhj ceiro/j, h(\n ou) qe/mij pleone/ktaij
o(ra=n: ai)sqh/sesqe de\ au)th=j e)k tou= a)fanou=j titrwskou/shj, ei) mh\ meta-
57 ba/loite." tau=ta diexio/ntoj, fobhqe/ntej, e)pei\ kai\ le/gwn a(/ma e)neqousi/a
metamorfou/menoj ei)j profh/thn, mh\ crhsmou\j kai\ lo/gia qespi/zei, kata-
peiqei=j te gi/nontai kai\ th\n poi/mnhn tw=n parqe/nwn e)pi\ ta\j dexamena\j
58 a)/gontai pro/teron metasthsa/menoi ta\j e(autw=n. ai( d' e)panh/|esan
oi)/kade sfo/dra geghqui=ai kai\ ta\ sumba/nta par' e)lpi/daj e)kdihgou=nto,
w(j polu\n i(/meron e)nerga/sasqai tou= xe/nou tw=| patri/. kateme/mfeto gou=n
au)ta\j e)p' a)caristi/a| toiau=ta le/gwn: "ti/ paqou=sai meqi/ete, de/on a)/gein
eu)qu\j kai\ ei)/per a)nedu/eto liparei=n; h)/ tina misanqrwpi/an mou kate/gnwte;
h)\ deu/teron peripesei=n a)di/koij ou) | prosdoka=te; bohqw=n a)porei=n a)na/gkh
tou\j e)pilh/smonaj cari/twn. a)ll' o(/mwj a)nadramou=sai #to\ ga\r a(ma/rthma
me/cri nu=n e)stin i)a/simon$ i)/te meta\ spoudh=j kai\ kalei=te xeni/wn me\n
pro/teron au)=qij de\ kai\ a)moibh=j #o)fei/letai ga\r au)tw=| ca/ri$j meqe/xonta."
59 suntei/nasai de\ katalamba/nousin au)to\n ou) po/rrw th=j phgh=j kai\ dhlw/sasai
ta\ a)po\ tou= patro\j oi)/kade sumpei/qousin h(/kein. o( de\ path\r th\n me\n
o)/yin eu)qu\j to\ de\ bou/lhma o)li/gon u(/steron kataplagei\j-a)ri/dhloi
ga\r ai( mega/lai fu/seij kai\ ou) mh/kei cro/nou gnwrizo/menai-di/dwsi th\n
kallisteu/ousan au)tw=| tw=n qugate/rwn gunai=ka, di' e(no\j e)/rgou pa/nq' o(/sa
tw=n ei)j kaloka)gaqi/an marturh/saj kai\ w(j a)xie/raston mo/non to\ kalo/n
e)sti th=j a)f' e(te/rou susta/sewj ou) deo/menon, a)ll' e)n e(autw=| perife/ron
60 ta\ gnwri/smata. meta\ de\ to\n ga/mon paralabw\n ta\j a)ge/laj e)poi/maine
prodidasko/menoj ei)j h(gemoni/an: poimenikh\ ga\r mele/th kai\ progumnasi/a
basilei/aj tw=| me/llonti th=j h(merwta/thj tw=n a)nqrw/pwn e)pistatei=n
a)ge/lhj, kaqa/per kai\ toi=j polemikoi=j ta\j fu/seij ta\ kunhge/sia: qh/raij
ga\r e)mpromeletw=sin oi( pro\j ta\j stratarci/aj a)leifo/menoi, tw=n a)lo/gwn
oi(=a/ tinoj u(/lhj u(pobeblhme/nwn pro\j a)/skhsin th=j kaq' e(ka/teron kairo\n
61 a)rch=j, to/n te pole/mou kai\ to\n ei)rh/nhj. h( me\n ga\r tw=n a)gri/wn qh/ra
strathgiko\n kat' e)cqrw=n e)sti gu/mnasma, h( de\ tw=n h(me/rwn e)pime/leia
kai\ prostasi/a basiliko\n pro\j u(phko/ouj a)gw/nisma: dio\ kai\ "poime/nej
law=n" oi( basilei=j, ou)c w(j o)/neidoj a)ll' w(j u(perba/llousa timh/, proj-
62 agoreu/ontai. kai/ moi dokei= mh\ pro\j do/xaj tw=n pollw=n a)lla\ pro\j
a)lh/qeian e)reunwme/nw| to\ pra=gma-gela/tw d' o( boulo/menoj-mo/noj
8
Philo Judaeus. De vita Mosis
9
Philo Judaeus. De vita Mosis
10
Philo Judaeus. De vita Mosis
nai/wj a)nafai/netai: pa/lin de\ kaqe/ntoj ei)j tou\j ko/lpouj kai\ a)nenegko/ntoj,
80 ei)j th\n au)th\n cro/an tre/petai to\ oi)kei=on a)polabou=sa ei)=doj. tau=ta me\n
ou)=n u(po\ mo/nou mo/noj e)paideu/eto, w(j para\ didaska/lw| gnw/rimoj, e)/cwn par'
e(autw=| ta\ tw=n tera/twn o)/rgana, th/n te cei=ra kai\ th\n bakthri/an, oi(=j
81 proefwdia/sqh. tri/ton d' e)pife/resqai me\n ou)k h)=n ou)de\ prodida/skesqai,
e)/melle d' e)kplh/ttein ou)k e)/latton th\n a)rch\n tou= gi/nesqai labo\n e)n
Ai)gu/ptw|. h)=n de\ toiou=to: "tou= potami/o"u fhsi/n "u(/datoj o(/son a)\n
a)rusa/menoj e)pi\ th\n gh=j e)kce/h|j, ai(=ma xanqo/taton e)/stai pro\j th=| cro/a|
82 kai\ th\n du/namin e(teroiwqe\n ei)j a)llagh\n pantelh=." pisto\n d' w(j
e)/oike kai\ tou=t' a)nefai/neto, ou) mo/non dia\ to\ tou= le/gontoj a)yeude/j, a)lla\
kai\ dia\ ta\ h)/dh proepideicqe/nta e)pi/ te th=j ceiro\j kai\ th=j bakthri/aj
83 qaumatourgh/mata. pisteu/wn d' o(/mwj parh|tei=to th\n ceirotoni/an
i)scno/fwnon kai\ bradu/glwsson, ou)k eu)/logon, au(to\n ei)=nai fa/skwn kai\
ma/list' a)f' ou(= le/gontoj h)/koue qeou=: nomi/saj ga\r th\n a)nqrwpi/nhn
logio/thta kata\ su/gkrisin th=j qei/aj a)fwni/an ei)=nai kai\ a(/ma th\n fu/sin
eu)labh\j w)\n u(peste/lleto | toi=j u(pero/gkoij, ta\ li/an mega/la kri/nwn ou)
kaq' au(to/n, kai\ pareka/lei e(/teron e(le/sqai to\n eu)marw=j e(/kasta tw=n
84 e)pistale/ntwn diapra/xasqai dunhso/menon. o( d' a)podexa/menoj au)to\n
th=j ai)dou=j "a)=ra/ ge a)gnoei="j ei)=pe "to\n do/nta a)nqrw/pw| sto/ma kai\ kata-
skeua/santa glw=ttan kai\ a)rthri/an kai\ th\n a(/pasan logikh=j fwnh=j
o)rganopoii/an; au)to/j ei)mi e)gw/. mhde\n ou)=n dei/sh|j: e)mou= ga\r e)pineu/santoj
a)rqrwqh/setai pa/nta kai\ metabalei= pro\j to\ me/trion, w(j mhdeno\j e)/ti
e)mpodi/zontoj r(ei=n eu)/trocon kai\ lei=on a)po\ kaqara=j phgh=j to\ tw=n
lo/gwn na=ma. crei/a d' ei) ge/noito e(rmhne/wj, u(podiakoniko\n sto/ma to\n
a)delfo\n e(/xeij, i(/n' o( me\n tw=| plh/qei a)pagge/llh| ta\ a)po\ sou=, su\ d' e)kei/nw|
ta\ qei=a."
85 Tau=t' a)kou/saj-ou) ga\r h)=n ei)j a(/pan a)ntile/gein a)sfale\j
ou)d' a)ki/ndunon-a)/raj e)ba/dize meta\ gunaiko\j kai\ te/knwn o(do\n th\n e)p'
Ai)/gupton, kaq' h(\n u(panth/santa to\n a)delfo\n pei/qei sunakolouqei=n
u(peipw\n ta\ qei=a lo/gia: tw=| d' a)/ra prou pei/rgasto h( yuch\ kat' e)pi-
frosu/nhn qeou= pro\j peiqarci/an, w(j a)nendoia/stwj sunainei=n kai\ e(toi/mwj
86 e(/pesqai. parageno/menoi d' ei)j Ai)/gupton gnw/mh| kai\ yuch=| mia=| to\ me\n
prw=ton tou\j dhmoge/rontaj tou= e)/qnouj sunagago/ntej e)n a)porrh/tw| mhnu/-
ousi tou\j crhsmou\j kai\ w(j e)/leon kai\ oi)=kton labw\n au)tw=n o( qeo\j
e)leuqeri/an kai\ th\n e)nqe/nde metana/stasin ei)j a)mei/nw cw/ran o(mologw=n
87 au)to\j e)/sesqai th=j o(dou= h(gemw\n u(piscnei=tai. meta\ de\ tau=ta kai\ tw=|
basilei= qarrou=sin h)/dh diale/gesqai peri\ tou= to\n lew\n i(erourgh/sonta
e)kpe/myai tw=n o(/rwn: dei=n ga\r e)/faskon e)n e)rh/mw| ta\j patri/ouj qusi/aj
e)pitelesqh=nai, mh\ kata\ ta\ au)ta\ tai=j tw=n a)/llwn a)nqrw/pwn ginome/naj,
a)lla\ tro/pw| kai\ no/mw| diafeu/gonti th\n koino/thta dia\ ta\j tw=n e)qw=n
88 e)xaire/touj i)dio/thtaj. o( d' e)x e)/ti sparga/nwn progonikw=| tu/fw| th\n
yuch\n pepiesme/noj kai\ mhde/na to\ para/pan nohto\n qeo\n e)/xw tw=n o(ratw=n
11
Philo Judaeus. De vita Mosis
nomi/zwn a)pokri/netai pro\j u(/brin ei)pw/n: "ti/j e)stin ou(= crh/ me u(pakou/ein;
ou)k oi)=da to\n lego/menon tou=ton kaino\n ku/rion: ou)k e)xaposte/llw to\ e)/qnoj e)pi\
89 profa/sei e(orth=j kai\ qusiw=n a)fhnia/son" #cf. Exod. 5, 2$. ei)=q' a(/te calepo\j
kai\ baru/mhnij kai\ a)parai/thtoj th\n o)rgh\n keleu/ei tou\j toi=j e)/rgoij e)festw=taj
prophlaki/zesqai w(j a)ne/seij kai\ scolh\n e)ndido/ntaj, a)ne/sewj kai\ scolh=j
ei)=nai le/gwn to\ bouleu/esqai peri\ qusiw=n kai\ e(ortw=n: tou\j ga\r e)n a)na/gkaij
tou/twn ou)de\ memnh=sqai, a)ll' oi(=j o( bi/oj e)n eu)paqei/a| pollh=| kai\ trufh=|.
90 barute/raj ou)=n h)\ pro/teron sumfora\j u(pomeno/ntwn kai\ e)pi\ toi=j a)mfi\
Mwush=n dusceraino/ntwn w(j | a)patew=si kai\ ta\ me\n la/qra ta\ de\ fanerw=j
kakhgorou/ntwn kai\ a)sebei/aj ai)tiwme/nwn e)pi\ tw=| dokei=n qeou= kateyeu=sqai,
deiknu/ein a)/rcetai Mwush=j a(\ prou)dida/cqh te/rata, nomi/saj tou\j qeaso-
me/nouj e)k th=j e)pecou/shj a)pisti/aj ei)j pi/stin tw=n legome/nwn metabalei=n.
91 h( de\ tw=n tera/twn e)pi/deixij e)ge/neto kai\ tw=| basilei= dia\ spoudh=j kai\
toi=j e)n te/lei tw=n Ai)gupti/wn. pa/ntwn ou)=n tw=n dunatw=n surru-
e/ntwn ei)j ta\ basi/leia, labw\n th\n bakthri/an o( Mwuse/wj a)delfo\j kai\
katasei/saj ma/la e)pideiktikw=j ei)j tou)/dafoj r(i/ptei: kai\ h( me\n dra/kwn
au)ti/ka gi/netai, oi( d' e)n ku/klw| kateqew=nto kai\ a(/ma qaumastikw=j e)/contej
92 u(po\ de/ouj e)xanacwrou=ntej a)pe/feugon. sofistai\ d' o(/soi kai\ ma/goi pare-
tu/gcanon "ti/ kataplh/ttesqe;" ei)=pon: "ou)d' h(mei=j tw=n toiou/twn a)mele-
th/twj e)/comen, a)lla\ crw/meqa te/cnh| dhmiourgw=| tw=n o(moi/wn." ei)=q'
e(ka/stou bakthri/an h(\n ei)=ce r(i/yantoj, drako/ntwn plh=qoj h)=n kai\ peri\ e(/na
93 to\n prw=ton ei(lou=nto. o( d' e)k pollou= tou= perio/ntoj dianasta\j pro\j
u(/yoj ta\ me\n ste/rna eu)ru/nei, to\ de\ sto/ma dioi/xaj o(lkou= pneu/matoj r(u/mh|
biaiota/th| kaqa/per bo/lon i)cqu/wn pa/ntaj e)n ku/klw| saghneu/saj e)pispa=tai
94 kai\ katapiw\n ei)j th\n a)rcai/an fu/sin th=j bakthri/aj mete/balen. h)/dh
me\n ou)=n e)n e(ka/stou th=| yuch=| tw=n e)qelokakou/ntwn to\ u(/popton dih/legxen
h( megalourghqei=sa o)/yij, w(j mhke/ti nomi/zein a)nqrw/pwn sofi/smata kai\
te/cnaj ei)=nai ta\ gino/mena peplasme/naj pro\j a)pa/thn. a)lla\ du/namin qeio-
95 te/ran th\n tou/twn ai)ti/an, h(=| pa/nta dra=n eu)mare/j. e)pei\ de\ kai\ o(mologei=n
a)nagkasqe/ntej u(po\ th=j tw=n ginome/nwn e)mfanou=j e)nargei/aj ou)de\n h(=tton
e)qrasu/nonto, th=j au)th=j a)panqrwpi/aj kai\ a)sebei/aj w(/sper a)gaqou= tinoj
e)peilhmme/noi bebaiota/tou, mh/te tou\j katadoulwqe/ntaj a)di/kwj e)leou=ntej
mh/te ta\ dia\ tw=n lo/gwn prostatto/mena drw=ntej, a(/te dh\ tou= qeou=
tranote/raij crhsmw=n a)podei/xesi tai=j dia\ shmei/wn kai\ tera/twn to\ bou/lhma
dedhlwko/toj, e)mbriqeste/raj e)panata/sewj e)de/hse kai\ plhgw=n e(smou=,
ai(=j oi( a)/fronej nouqetou=ntai, ou(\j lo/goj ou)k e)pai/deuse.
96 De/ka de\ e)pa/gontai th=| cw/ra| timwri/ai, kata\ tw=n te/leia h(marthko/twn
te/leioj a)riqmo\j kola/sewj: h)=n de\ ko/lasij parhllacui=a ta\j e)n e)/qei.
ta\ ga\r stoicei=a tou= panto/j, gh= kai\ u(/dwr kai\ a)h\r kai\ pu=r, e)pi-
ti/qentai, | dikaiw/santoj qeou=, oi(=j a)petele/sqh o( ko/smoj, th\n a)sebw=n
cw/ran fqarh=nai, pro\j e)/ndeixin kra/touj a)rch=j h(=| ke/crhtai, ta\ au)ta\ kai\
swthri/wj e)pi\ gene/sei tw=n o(/lwn schmati/zontoj kai\ tre/pontoj o(po/te
12
Philo Judaeus. De vita Mosis
97 boulhqei/h pro\j th\n kata\ tw=n a)sebw=n a)pw/leian. diane/mei de\ ta\j kola/seij,
trei=j me\n ta\j e)k tw=n pacumereste/rwn stoicei/wn gh=j kai\ u(/datoj, e)x w(=n
a)petele/sqhsan ai( swmatikai\ poio/thtej, e)fei\j tw=| Mwuse/wj a)delfw=|,
ta\j d' i)/saj e)x a)e/roj kai\ puro\j tw=n yucogonimwta/twn mo/nw| Mwusei=,
mi/an de\ koinh\n a)mfote/roij e(bdo/mhn e)pitre/pei, trei=j de\ ta\j a)/llaj ei)j
98 sumplh/rwsin deka/doj a)nati/qhsin au(tw=|. kai\ prw/taj e)pife/rein a)/rcetai
ta\j a)f' u(/datoj: e)peidh\ ga\r to\ u(/dwr Ai)gu/ptioi diafero/ntwj e)ktetimh/kasin
a)rch\n th=j tw=n o(/lwn gene/sewj tou=t' ei)=nai nomi/zontej, au)to\ prw=ton
h)xi/wse kale/sai pro\j th\n tw=n a)podecome/nwn e)pi/plhxi/n te kai\ nouqesi/an.
99 ti/ ou)=n ou)k ei)j makra\n sune/bh; tou= Mwuse/wj a)delfou= prosta/xei qei/a|
katenegko/ntoj th\n bakthri/an e)pi\ to\n potamo/n, o( me\n eu)qu\j a)p' Ai)qiopi/aj
a)/cri qala/sshj ei)j ai(=ma tre/petai, sunexaimatou=ntai d' au)tw=| li/mnai,
diw/rucej, krh=nai, fre/ata, phgai/, su/mpasa h( kat' Ai)/gupton ou)si/a
u(/datoj, w(j a)pori/a| potou= ta\ para\ tai=j o)/cqaij a)naste/llein, ta\j d'
a)natemnome/naj fle/baj kaqa/per e)n tai=j ai(morragi/aij krounhdo\n au)lou\j
100 a)konti/zein ai(/matoj, mhdemia=j e)norwme/nhj diaugou=j liba/doj. e)nape/qnh|ske
de\ kai\ ta\ ge/nh tw=n i)cqu/wn a(/panta, a(/te th=j zwtikh=j duna/mewj ei)j
fqoropoio\n metabalou/shj, w(j duswdi/aj pa/nta dia\ pa/ntwn a)napeplh=sqai,
tosou/twn shpome/nwn a)qro/on swma/twn: polu\j de\ kai\ a)nqrw/pwn o)/cloj
u(po\ di/youj diafqarei\j e)/keito swrhdo\n e)pi\ tw=n trio/dwn, ou) sqeno/ntwn
101 e)pi\ ta\ mnh/mata tw=n oi)kei/wn tou\j teteleuthko/taj e)kkomi/zein. e)pi\ ga\r
h(me/raj e(pta\ to\ deino\n e)kra/thsen, e(/wj oi( me\n Ai)gu/ptioi tou\j a)mfi\
Mwush=n, ou(=toi de\ to\n qeo\n i(ke/teusan, oi)=kton labei=n tw=n a)pollume/nwn:
o( de\ th\n fu/sin i(/lewj metaba/llei to\ ai(=ma ei)j u(/dwr po/timon a)podou\j
102 tw=| potamw=| kaqara\ ta\ a)rcai=a r(ei=qra kai\ swth/ria. mikro\n de\
o(/son a)neqe/ntej e)pi\ th\n au)th\n w)mo/thta kai\ paranomi/an i(/ento, w(j h)\
tou= dikai/ou panta/pasin e)x a)nqrw/pwn a)fanisqe/ntoj h)\ tw=n u(pomeina/ntwn
mi/an timwri/an deu/teron ou)k ei)wqo/twn e)piplh/ttesqai: paqo/ntej d' a)ne-
dida/skonto nhpi/wn pai/dwn tro/pon mh\ katafronei=n: h( ga\r ko/lasij
e(pome/nh kat' i)/cnoj mello/ntwn me\n e)bra/dune, pro\j de\ ta\ a)dikh/mata
103 qe/ontaj e)pidramou=sa katela/mbane. pa/lin ga\r o( Mwuse/wj | a)delfo\j
keleusqei\j diw/ruxi kai\ li/mnaij kai\ e(/lesi th\n r(a/bdon e)ktei/naj e)pife/rei:
pro\j de\ th\n e)/ktasin batra/cwn plhqu\j a)ne/rpei tosau/th, w(j mh\ mo/non
a)gora\j kai\ pa=san th\n u(/paiqron, a)lla\ pro\j tou/toij e)pau/leij, oi)ki/aj,
i(era/, pa/nta i)diwtiko\n kai\ dhmo/sion to/pon peplhrw=sqai, kaqa/per ei)j
a)poiki/an e(\n ge/noj tw=n e)nu/drwn th=j fu/sewj e)kpe/myai dianohqei/shj pro\j
104 th\n e)nanti/an cw/ran: e)nanti/a ga\r ce/rsoj u(/dati. mh/t' ou)=n e)/xw proelqei=n
e(/neka tou= prokate/cesqai tou\j stenwpou\j mh/t' e)/ndon duna/menoi me/nein
-kai\ ga\r ta\ e)n mucoi=j h)/dh prokateilh/fesan a)/cri kai\ tw=n u(yhlota/twn
a)ne/rpontej-e)n e)sca/taij h)=san sumforai=j kai\ swthri/aj a)pognw/sei.
105 pa/lin ou)=n katafeu/gousin e)pi\ tou\j au)tou/j, u(poscome/nou tou= basile/wj
e)pitre/yai th\n e)/xodon (Ebrai/oij: oi( de\ litai=j to\n qeo\n e)xeumeni/zontai:
13
Philo Judaeus. De vita Mosis
kai\ e)pineu/santoj, tw=n fru/nwn oi( me\n ei)j to\n potamo\n a)nacwrou=si, tw=n
d' eu)qu\j diafqare/ntwn kata\ ta\j trio/douj qhmw=nej h)=san, swrhdo\n
e)pifero/ntwn kai\ tou\j oi)/koqen dia\ ta\j a)nupoi/stouj o)sma/j, ai(\ e)k nekrw=n
swma/twn kai\ toiou/twn a)nefe/ronto, a(\ kai\ e)/myuca o)/nta pollh\n a)hdi/an
106 pare/cetai tai=j ai)sqh/sesi. diapneu/santej de\ th=j timwri/aj e)p'
o)li/gon w(/sper e)n toi=j a)gw=sin a)qlhtai\ sullexa/menoi du/namin, i(/n' a)p'
e)rrwmeneste/raj i)scu/oj a)dikw=si, pa/lin ei)j th\n sunh/qh kaki/an a)ne/dramon
107 e)klaqo/menoi w(=n te/wj u(pe/meinan kakw=n. e)piscw\n de\ ta\j e)k tou= u(/datoj
timwri/aj o( qeo\j ta\j e)k gh=j e)pe/fere to\n au)to\n e)pisth/saj kolasth/n, ou(=
pa/lin kata\ to\ prostacqe\n th=| bakthri/a| tou)/dafoj pai/santoj fora\ sknipw=n
108 e)cu/qh kai\ taqei=sa kaqa/per ne/foj a(/pasan e)pe/scen Ai)/gupton. to\ de\
zw=|on, ei) kai\ bracu/taton, o(/mwj a)rgalew/taton: ou) ga\r mo/non lumai/netai
th\n e)pifa/neian knhsmou\j e)mpoiou=n a)hdei=j kai\ blaberwta/touj, a)lla\ kai\
ei)j ta)nto\j bia/zetai dia\ mukth/rwn kai\ w)/twn: si/netai de\ kai\ ko/raj
o)fqalmw=n ei)speto/menon, ei) mh\ fula/xaito/ tij: fulakh\ de\ ti/j e)/melle
109 pro\j tosau/thn e)/sesqai fora/n, kai\ ma/lista qeou= kola/zontoj; i)/swj a)/n
tij e)pizhth/seie, dia\ ti/ toi=j ou(/twj a)fane/si kai\ h)melhme/noij zw/|oij e)ti-
mwrei=to th\n cw/ran parei\j a)/rktouj kai\ le/ontaj kai\ parda/leij kai\ ta\
a)/lla ge/nh tw=n a)tiqa/swn qhri/wn, a(\ sarkw=n a)nqrwpei/wn a(/ptetai, kai\
ei) mh\ tau=ta, ta\j gou=n Ai)gupti/aj a)spi/daj, w(=n ta\ dh/gmata pe/fuken
110 a)nuperqe/twj a)nairei=n. ei) d' o)/ntwj a)gnoei=, maqe/tw: prw=ton me\n o(/ti
tou\j oi)kh/toraj th=j cw/raj o( qeo\j nouqeth=sai ma=llon e)bou/leto h)\ dia-
fqei=rai: boulhqei\j ga\r a)fani/zein ei)j | a(/pan ou)k a)\n zw/|oij e)crh=to pro\j
ta\j e)piqe/seij w(/sper sunergoi=j, a)lla\ toi=j qehla/toij kakoi=j, limw=| te
111 kai\ loimw=|. meta\ de\ tau=ta ka)kei=no prosdidaske/sqw ma/qhma pro\j
a(/panta to\n bi/on a)nagkai=on: ti/ de\ tou=t' e)sti/n; a)/nqrwpoi me\n ga\r o(/tan
polemw=si, to\ dunatw/taton ei)j summaci/an e)pikouriko\n e)xeta/zousin, o(\
th\n au)tw=n a)sqe/neian e)kplh/sei: qeo\j d' h( a)nwta/tw kai\ megi/sth du/namij
w)\n ou)deno/j e)sti crei=oj: e)a\n de/ pou boulhqh=| kaqa/per o)rga/noij tisi\
crh/sasqai pro\j ta\j timwri/aj, ou) ta\ e)rrwmene/stata kai\ me/gista ai(rei=-
tai, th=j tou/twn a)lkh=j h(/kista fronti/zwn, a)lla\ toi=j eu)tele/si kai\ mikroi=j
a)ma/couj kai\ a)htth/touj duna/meij e)gkataskeua/saj a)mu/netai di' au)tw=n
112 tou\j a)dikou=ntaj, kaqa\ kai\ nu=n. ti/ ga\r eu)tele/steron sknipo/j; a)ll' o(/mwj
tosou=ton i)/scusen, w(j a)pagoreu=sai pa=san Ai)/gupton kai\ e)kboa=n a)nagka-
sqh=nai, o(/ti "da/ktuloj qeou= tou=t' e)st"i/ #Exod. 8, 19$: cei=ra ga\r qeou=
mhde\ th\n su/mpasan oi)koume/nhn u(posth=nai a)\n a)po\ pera/twn e)pi\ pe/rata,
ma=llon d' ou)de\ to\n su/mpanta ko/smon.
113 Toiau=tai me\n ai( dia\ tou= Mwuse/wj a)delfou= timwri/ai: a(\j
de\ au)to\j Mwush=j u(phre/thse kai\ e)x oi(/wn th=j fu/sewj sune/sthsan merw=n,
kata\ to\ a)ko/louqon e)piskepte/on. a)h\r me\n ou)=n kai\ ou)rano/j, ai( kaqa-
rw/tatai moi=rai th=j tw=n o(/lwn ou)si/aj, par' u(/datoj kai\ gh=j diade/contai
th\n e)p' Ai)gu/ptw| nouqesi/an, h(=j e)pi/tropoj e)ceirotonh/qh Mwush=j.
14
Philo Judaeus. De vita Mosis
114 h)/rxato de\ pro/teron to\n a)e/ra diakinei=n: Ai)/guptoj ga\r mo/nh scedo/n ti
para\ ta\j e)n tw=| noti/w| kli/mati cw/raj tw=n e)thsi/wn w(rw=n mi/an th\n
ceimerinh\n ou) parade/cetai, ta/ca me/n, w(j lo/goj, dia\ to\ mh\ po/rrw
zw/nhj diakekaume/nhj ei)=nai, r(e/ontoj tou= purw/douj e)kei=qen a)fanw=j kai\
ta)n ku/klw| pa/nta a)leai/nontoj, ta/ca de\ e)pei\ kai\ tai=j qerinai=j tropai=j
115 plhmmurw=n o( potamo\j proanali/skei ta\j nefw/seij-a)/rcetai me\n ga\r
e)pibai/nein qe/rouj e)nistame/nou, lh/gei de\ lh/gontoj, e)n w(=| cro/nw| kai\ oi(
e)thsi/ai katara/ttousin e)x e)nanti/aj tw=n tou= Nei/lou stoma/twn, di' w(=n
e)/ti kwluo/menoj e)kcei=sqai, th=j qala/sshj u(po\ bi/aj tw=n a)ne/mwn pro\j
u(/yoj ai)rome/nhj kai\ ta\j trikumi/aj w(/sper makro\n tei=coj a)poteinou/shj,
e)nto\j ei(lei=tai, ka)/peita tw=n r(ei/qrwn u(pantiazo/ntwn tou= te katio/ntoj
a)/nwqen a)po\ tw=n phgw=n kai\ tou= qu/raze cwrei=n o)fei/lontoj tai=j a)nako-
pai=j a)natre/contoj eu)ru/nesqai/ te mh\ duname/nwn #ai( ga\r par' e(ka/tera
116 e)kqli/bousin o)/cqa$i, metewrizo/menoj w(j ei)ko\j e)pibai/nei-, ta/ca d'
e)pei\ kai\ peritto\n h)=n e)n Ai)gu/ptw| ceimw=na gene/sqai: pro\j o(\ ga\r ai(
tw=n o)/mbrwn forai\ crh/simoi, kai\ o( potamo\j limna/zwn ta\j a)rou/raj ei)j
117 karpw=n e)thsi/wn ge/nesin. h( de\ fu/sij ou) mataiourgo/j, w(j u(eto\n corh-
gei=n mh\ deome/nh| gh=|, kai\ | a(/ma cai/rei tw=| polutro/pw| kai\ poluscidei=
tw=n e)pisthmonikw=n e)/rgwn th\n sumfwni/an tou= panto\j e)x e)nantioth/twn
e)narmosame/nh: kai\ dia\ tou=to toi=j me\n a)/nwqen e)x ou)ranou= toi=j de\
ka/twqen e)k phgw=n te kai\ potamw=n pare/cei th\n e)x u(/datoj w)fe/leian.
118 ou(/twj ou)=n th=j cw/raj diakeime/nhj kai\ tai=j ceimerinai=j e)arizou/shj
tropai=j kai\ tw=n me\n pro\j qala/tth| mo/naij yeka/sin a)raiai=j lipainome/nwn,
tw=n d' u(pe\r Me/mfin, to\ basi/leion Ai)gu/ptou, mhde\ nifome/nwn to\ para/-
pan, e)xai/fnhj ou(/twj e)newte/risen o( a)h/r, w(/sq' o(/sa e)n toi=j dusceime/roij
a)qro/a kataskh=yai, fora\j u(etw=n, ca/lazan pollh\n kai\ barei=an, a)ne/mwn
sumpipto/ntwn kai\ a)ntipatagou/ntwn bi/aj, nefw=n r(h/xeij, e)pallh/louj
a)strapa\j kai\ bronta/j, keraunou\j sunecei=j, oi(\ teratwdesta/thn o)/yin
parei/conto: qe/ontej ga\r dia\ th=j cala/zhj, macome/nhj ou)si/aj, ou)/te
e)/thkon au)th\n ou)/te e)sbe/nnunto, me/nontej d' e)n o(moi/w| kai\ doliceu/ontej
119 a)/nw kai\ ka/tw dieth/roun th\n ca/lazan. a)ll' ou) mo/non h( e)xai/sioj fora\
pa/ntwn tou\j oi)kh/toraj ei)j u(perballou/saj dusqumi/aj h)/gagen, a)lla\ kai\
to\ tou= pra/gmatoj a)/hqej: u(pe/labon ga/r, o(/per kai\ h)=n, e)k mhnima/twn
qei/wn kekainourgh=sqai ta\ sumba/nta, newteri/santoj w(j ou)/pw pro/teron
tou= a)e/roj e)pi\ lu/mh| kai\ fqora=| de/ndrwn te kai\ karpw=n, oi(=j sunefqa/rh
zw=|a ou)k o)li/ga, ta\ me\n periyu/xesi, ta\ de\ ba/rei th=j e)pipiptou/shj
cala/zhj w(/sper kataleusqe/nta, ta\ d' u(po\ tou= puro\j e)xanalwqe/nta:
e)/nia d' h(mi/flekta die/mene tou\j tu/pouj tw=n kerauni/wn trauma/twn ei)j
120 nouqesi/an tw=n o(rw/ntwn e)pifero/mena. lwfh/santoj de\ tou= kakou=
kai\ pa/lin tou= basile/wj kai\ tw=n peri\ au)to\n qrasunome/nwn, ei)j to\n
a)e/ra Mwush=j th\n r(a/bdon e)ktei/nei, keleu/santoj tou= qeou=. ka)/peit'
a)/nemoj katara/ttei, no/toj biaio/tatoj, o(/lhn th\n h(me/ran kai\ nu/kta proj-
15
Philo Judaeus. De vita Mosis
16
Philo Judaeus. De vita Mosis
128 kaiome/naj a)nazei=n. a)lghdo/si te kai\ periwduni/aij kata\ to\ ei)ko\j e)k
th=j e(lkw/sewj kai\ flogw/sewj piezo/menoi ma=llon h)\ ou)c h(=tton tw=n
swma/twn ta\j yuca\j e)/kamnon e)ktetrucwme/noi tai=j a)ni/aij-e(\n ga\r a)/n
tij a)po\ kefalh=j a)/cri podw=n sunece\j e(/lkoj e)qea/sato, tw=n kata\ me/loj
kai\ me/roj diesparme/nwn ei)j mi/an kai\ th\n au)th\n i)de/an a)pokriqe/ntwn-,
e(/wj pa/lin i(kesi/aij tou= nomoqe/tou, a(\j u(pe\r tw=n pasco/ntwn e)poih/sato,
129 h( no/soj r(a/|wn e)ge/neto. koinh=| me/ntoi th\n nouqesi/an tau/thn e)petra/-
phsan deo/ntwj, o( me\n a)delfo\j dia\ to\n e)penecqe/nta koniorto/n, e)pei\
tw=n a)po\ gh=j sumbaino/ntwn th\n e)pime/leian e)/lace, Mwush=j de\ dia\ to\n
a)e/ra metabalo/nta pro\j ka/kwsin tw=n oi)khto/rwn: tai=j d' a)p' a)e/roj
kai\ ou)ranou= plhgai=j ou(=toj u(phre/tei.
130 Loipai\ de\ timwri/ai trei=j ei)sin au)tourghqei=sai di/ca th=j
a)nqrw/pwn u(phresi/aj, w(=n kata\ mi/an e(ka/sthn, w(j a)\n oi(=o/n te h)=|, dhlw/sw.
prw/th d' e)sti\n h( genome/nh dia\ zw/|ou tw=n e)n th=| fu/sei pa/ntwn qrasu-
ta/tou, kunomui/aj, h(\n e)tu/mwj e)ka/lesan oi( qetikoi\ tw=n o)noma/twn-
sofoi\ ga\r h)=san-e)k tw=n a)naidesta/twn zw/|wn sunqe/ntej tou)/noma,
mui/aj kai\ kuno/j, tou= me\n tw=n cersai/wn qrasuta/tou, th=j de\ tw=n pthnw=n:
e)pifoitw=si ga\r kai\ e)pitre/cousin a)dew=j, ka)\n a)nei/rgh| tij, ei)j to\ a)h/tthton
131 a)ntifiloneikou=sin, a)/crij a)\n ai(/matoj kai\ sarkw=n koresqw=sin. h( de\
kuno/muia th\n a)f' e(kate/rou to/lman proseilhfui=a dhktiko\n kai\ e)pi/boulon
zw=|o/n e)sti: kai\ ga\r po/rrwqen meta\ r(oi/zou kaqa/per be/loj ei)sakonti/-
132 zetai kai\ e)pempi/ptousa biai/wj eu)= ma/la e)gcri/mptetai. to/te de\ kai\
qeh/latoj h)=n h( prosbolh/, w(j dediplasia/sqai th\n e)x au)th=j e)piboulh\n
ou)ke/ti mo/non toi=j fusikoi=j kecrhme/nhj pleonekth/masin, a)lla\ kai\ toi=j
e)k qei/aj e)pifrosu/nhj, h(\ to\ zw=|on w(/plize kai\ pro\j a)lkh\n a)nh/geire kata\
133 tw=n e)gcwri/wn. meta\ th\n kuno/muian ei(/peto timwri/a pa/lin a)/neu sum-
pra/xewj a)nqrwpi/nhj, boskhma/twn qa/natoj: bouko/lia ga\r kai\ ai)po/lia
kai\ poi/mnia mega/la kai\ o(/sai u(pozugi/wn kai\ a)/llwn qremma/twn i)de/ai
pa=sai mia=| h(me/ra|, w(j a)f' e(no\j sunqh/matoj, a)gelhdo\n diefqei/ronto,
th\n a)nqrw/pwn | a)pw/leian, h(\ mikro\n u(/steron e)/melle gi/nesqai, pro-
mhnu/ousai kaqa/per e)n tai=j loimw/desi no/soij: le/getai ga\r proa/gwn
tij ei)=nai loimikw=n a)rrwsthma/twn h( zw/|wn a)lo/gwn ai)fni/dioj fqora/.
134 meq' h(\n h( deka/th kai\ teleutai/a di/kh pa/saj u(perba/llousa ta\j
prote/raj e)pege/neto, qa/natoj Ai)gupti/wn ou)/te pa/ntwn-ou) ga\r e)rh-
mw=sai th\n cw/ran proh|rei=to o( qeo\j a)lla\ nouqeth=sai mo/non-ou)/te
tw=n plei/stwn a)ndrw=n o(mou= kai\ gunaikw=n e)x a(pa/shj h(liki/aj, a)lla\ toi=j
a)/lloij zh=n e)fiei\j mo/nwn tw=n prwtoto/kwn katayhfi/zetai qa/naton a)rxa/-
menoj a)po\ tou= presbuta/tou tw=n basile/wj pai/dwn kai\ lh/xaj ei)j to\n
135 th=j a)fanesta/thj a)letri/doj. peri\ ga\r me/saj nu/ktaj oi( prw=toi pate/raj
kai\ mhte/raj proseipo/ntej kai\ u(p' e)kei/nwn ui(oi\ pa/lin prw=ton o)noma-
sqe/ntej u(giai/nontej kai\ ta\ sw/mata e)rrwme/noi pa/ntej a)p' ou)demia=j
profa/sewj h(bhdo\n e)xapinai/wj a)nh/|rhnto kai\ ou)demi/an oi)ki/an a)moirh=sai/
17
Philo Judaeus. De vita Mosis
136 fasi to/te th=j sumfora=j. a(/ma de\ th=| e(/w| kata\ to\ ei)ko\j e(/kastoi qeasa/-
menoi tou\j filta/touj a)prosdokh/twj teteleuthko/taj, oi(=j o(modi/aitoi kai\
o(motra/pezoi me/cri th=j e(spe/raj e)gege/nhnto, baruta/tw| pe/nqei kata-
sceqe/ntej oi)mwgh=j pa/nta e)ne/plhsan, w(/ste sune/bh kai\ dia\ th\n koino-
pragi/an tou= pa/qouj a(pa/ntwn a)qro/wj o(moqumado\n e)kbohsa/ntwn e(/na
qrh=non a)po\ pera/twn e)pi\ pe/rata kata\ pa/shj th=j cw/raj sunhch=sai.
137 kai\ me/cri me\n e)n tai=j oi)ki/aij die/tribon, a)gnow=n e(/kastoj to\ tou= plhsi/on
kako\n e)pi\ tw=| e(autou= mo/non e)/stene, proelqw\n de\ kai\ gnou\j ta\ tw=n a)/llwn
diplou=n pe/nqoj pro\j tw=| i)di/w| kai\ to\ koino\n eu)qu\j e)la/mbanen, e)p'
e)la/ttoni kai\ koufote/rw| mei=zon kai\ baru/teron, a(/te kai\ th\n e)lpi/da th=j
paramuqi/aj a)fh|rhme/noj: ti/j ga\r e)/melle parhgorei=n e(/teron au)to\j w)\n
138 tou=de crei=oj; o(/per d' e)n toi=j toiou/toij filei=, ta\ paro/nta nomi/santej
a)rch\n ei)=nai meizo/nwn kai\ peri\ th=j tw=n e)/ti zw/ntwn a)pwlei/aj kata-
dei/santej sune/dramon ei)j ta\ basi/leia dedakrume/noi kai\ ta\j e)sqh=taj
perierrhgme/noi katebo/wn te tou= basile/wj w(j pa/ntwn ai)ti/ou tw=n sum-
139 bebhko/twn deinw=n. ei) ga/r, e)/legon, eu)qu\j e)n a)rch=| Mwuse/wj e)ntuco/ntoj
ei)/asen e)xelqei=n to\ e)/qnoj, ou)deno\j a)\n tw=n gegono/twn peiraqh=nai to\
para/pan: ei)/xantoj d' au)qadei/a| th=| sunh/qei, ta\ e)pi/ceira th=j a)kai/rou
filoneiki/aj e)x e(toi/mou labei=n. ei)=t' a)/lloj a)/llon pareka/lei to\n lew\n
meta\ pa/shj spoudh=j e)x a(pa/shj th=j cw/raj e)xelau/nein, kai\ to\ mi/an
h(me/ran ma=llon de\ w(/ran au)to\ mo/non katascei=n pro\j a)nh/keston timwri/an
140 tiqe/menoi. | oi( d' e)launo/menoi kai\ diwko/menoi th=j au(tw=n eu)genei/aj
ei)j e)/nnoian e)lqo/ntej to/lmhma tolmw=sin, o(poi=on ei)ko\j h)=n tou\j e)leu-
141 qe/rouj kai\ mh\ a)mnh/monaj w(=n e)pebouleu/qhsan a)di/kwj. pollh\n ga\r lei/an
e)kforh/santej th\n me\n au)toi\ dieko/mizon e)phcqisme/noi, th\n de\ toi=j u(po-
zugi/oij e)pe/qesan, ou) dia\ filocrhmati/an h)/, w(j a)/n tij kathgorw=n ei)/poi,
th\n tw=n a)llotri/wn e)piqumi/an-po/qen; -a)lla\ prw=ton me\n w(=n para\
pa/nta to\n cro/non u(phre/thsan a)nagkai=on misqo\n komizo/menoi, ei)=ta de\
u(pe\r w(=n katedoulw/qhsan e)n e)la/ttosi kai\ ou)ci\ toi=j i)/soij a)ntilupou=ntej:
pou= ga/r e)sq' o(/moion zhmi/a crhma/twn kai\ ste/rhsij e)leuqeri/aj, u(pe\r
h(=j ou) mo/non proi/ esqai ta\j ou)si/aj oi( nou=n e)/contej a)lla\ kai\ a)poqnh/|skein
142 e)qe/lousin; e)n e(kate/rw| dh\ katw/rqoun, ei)/q' w(j e)n ei)rh/nh| misqo\n lam-
ba/nontej, o(\n par' a)ko/ntwn polu\n cro/non ou)k a)podido/ntwn a)pesterou=nto,
ei)/q' w(j e)n pole/mw| ta\ tw=n e)cqrw=n fe/rein a)xiou=ntej no/mw| tw=n kekrath-
ko/twn: oi( me\n ga\r ceirw=n h)=rxan a)di/kwn, xe/nouj kai\ i(ke/taj, w(j e)/fhn
pro/teron, katadoulwsa/menoi tro/pon ai)cmalw/twn, oi( de\ kairou= para-
peso/ntoj h)mu/nanto di/ca th=j e)n o(/ploij paraskeuh=j, proaspi/zontoj kai\
th\n cei=ra u(pere/contoj tou= dikai/ou.
143 Tosau/taij me\n dh\ plhgai=j kai\ timwri/aij Ai)/guptoj e)nouqetei=to,
w(=n ou)demi/a tw=n (Ebrai/wn kai/toi ge e)n tai=j au)tai=j po/lesi kai\ kw/maij
kai\ oi)ki/aij sundiatribo/ntwn h(/yato, gh=j u(/datoj a)e/roj puro/j, a(\ me/rh
th=j fu/sew/j e)stin, h(\n a)mh/canon e)kfugei=n, e)piqeme/nwn: o(\ dh\ kai\ para-
18
Philo Judaeus. De vita Mosis
doxo/taton h)=n, u(po\ tw=n au)tw=n kata\ to\n au)to\n to/pon kai\ cro/non tou\j
144 me\n diafqei/resqai, tou\j de\ sw/|zesqai. o( potamo\j ei)j ai(=ma mete/balen,
a)ll' ou)c (Ebrai/oij: h(ni/ka ga\r boulhqei=en a)ru/sasqai, troph\n e)la/mbanen
ei)j po/timon. ba/tracoj e)k tw=n u(da/twn e)pi\ th\n ce/rson a)nerpu/saj a)gora\j
kai\ e)pau/leij kai\ oi)ki/aj e)plh/rwsen, a)ll' a)po\ tw=n (Ebrai/wn e)xanecw/rei
mo/nwn kaqa/per diakri/nein e)pista/menoj, ou(/j te crh\ kola/zesqai kai\ tou)nan-
145 ti/on. ou) skni/pej, ou) kuno/muia, ou)k a)kri/j, h(\ kai\ futa\ kai\ karpou\j kai\ zw=|a
kai\ a)nqrw/pouj mega/la e)/blaye, tou/toij prose/pthsan: ou)c u(etw=n, ou) cala/-
zhj, ou) keraunw=n ai( geno/menai | sunecei=j forai\ me/cri tou/twn e)/fqasan:
e(lkw/sewj th=j a)rgalewta/thj ei)j to\ paqei=n ou)d' o)/nar e)ph/|sqonto: baqu-
ta/tou sko/touj toi=j a)/lloij a)nacuqe/ntoj, e)n au)gh=| kaqara=| dih/gagon, tou=
h(merhsi/ou fwto\j e)pila/mpontoj: a)nairoume/nwn tw=n par' Ai)gupti/oij
prwtoto/kwn, e)teleu/thsen (Ebrai=oj ou)dei/j: ou)de\ ga\r ei)ko\j h)=n, o(po/te
kai\ h( tw=n a)muqh/twn fqora\ qremma/twn ou)demi/an tw=n para\ tou/toij
146 a)ge/lhn sunepespa/sato pro\j a)pw/leian. kai/ moi/ tij dokei= paratucw\n
toi=j genome/noij kat' e)kei=non to\n kairo\n mhde\n a)\n a)/llo nomi/sai tou\j
(Ebrai/ouj h)\ qeata\j w(=n e(/teroi kakw=n u(pe/menon kai\ ou) mo/non ***,
a)lla\ kai\ maqhma/twn to\ ka/lliston kai\ w)felimw/taton a)nadidaskome/nouj,
eu)se/beian: ou) ga/r poq' ou(/twj h( tw=n a)gaqw=n kai\ kakw=n kri/sij e)mfanw=j
h)=lqe toi=j me\n fqora\n toi=j de\ swthri/an parascou=sa.
147 Tw=n d' e)xio/ntwn kai\ metanistame/nwn oi( me\n a)ndro\j e)/contej
h(liki/an u(pe\r e(xh/konta muria/daj h)=san, o( d' a)/lloj o(/miloj presbutw=n,
pai/dwn, gunaikw=n ou) r(a/|dioj a)riqmhqh=nai: miga/dwn de\ kai\ sugklu/dwn kai\
qerapei/aj o)/cloj sunexh=lqen w(sanei\ no/qon meta\ gnhsi/ou plh/qouj: ou(=toi
d' h)=san oi( e)k gunaikw=n gennhqe/ntej Ai)gupti/wn toi=j (Ebrai/oij kai\ tw=|
patrw/|w| ge/nei prosnemhqe/ntej kai\ o(/soi to\ qeofile\j a)ga/menoi tw=n a)ndrw=n
e)phlu/tai e)ge/nonto kai\ ei) dh/ tinej tw=| mege/qei kai\ plh/qei tw=n e)pallh/lwn
148 kola/sewn meteba/lonto swfronisqe/ntej. tou/twn a(pa/ntwn h(gemw\n e)ceiro-
tonei=to Mwush=j th\n a)rch\n kai\ basilei/an labw\n ou)c w(/sper e)/nioi tw=n e)pi\
ta\j dunastei/aj w)qoume/nwn o(/ploij kai\ mhcanh/masin i(ppikai=j te kai\ pezi-
kai=j kai\ nautikai=j duna/mesin, a)ll' a)reth=j e(/neka kai\ kaloka)gaqi/aj kai\ th=j
pro\j a(/pantaj eu)noi/aj, h(=| crw/menoj a)ei\ diete/lei, kai\ prose/ti kai\ tou= fila-
149 re/tou kai\ filoka/lou qeou= ge/raj a)/xion au)tw=| parasco/ntoj. e)peidh\ ga\r
th\n Ai)gu/ptou kate/lipen h(gemoni/an, qugatridou=j tou= to/te basileu/ontoj w)/n,
e(/neka tw=n kata\ th\n cw/ran ginome/nwn a)dikhma/twn polla\ cai/rein fra/saj
tai=j a)po\ tw=n qeme/nwn e)lpi/si dia\ yuch=j eu)ge/neian kai\ fronh/matoj
me/geqoj kai\ to\ misopo/nhron fu/sei, tw=| prutaneu/onti kai\ e)pimeloume/nw|
tw=n o(/lwn e)/doxen au)to\n a)mei/yasqai basilei/a| poluanqrwpote/rou kai\
krei/ttonoj e)/qnouj, o(/per e)/mellen e)x a(pa/ntwn tw=n a)/llwn i(era=sqai ta\j
u(pe\r tou= ge/nouj tw=n a)nqrw/pwn ai)ei\ poihso/menon eu)ca\j u(pe/r te kakw=n
150 a)potroph=j kai\ metousi/aj a)gaqw=n. paralabw\n de\ th\n a)rch\n ou)c w(/sper
e)/nioi to\n i)/dion au)/xein oi)=kon kai\ tou\j ui(ou\j-du/o ga\r h)=san au)tw=|-pro-
19
Philo Judaeus. De vita Mosis
a/gein e)pi\ me/ga duna/mewj e)spou/dasen, w(j e)n me\n tw=| paro/nti koinwnou\j
au)=qij de\ kai\ diado/couj a)pofh=nai: | gnw/mh| ga\r a)do/lw| kai\ kaqara=| pro\j
pa/nta mikra/ te au)= kai\ mega/la crw/menoj th\n fusikh\n pro\j ta\ te/kna
filostorgi/an oi(=a krith\j a)gaqo\j e)ni/ka tw=| peri\ to\n logismo\n a)deka/stw|.
151 prou)/keito ga\r e(\n au)tw=| te/loj a)nagkaio/taton, o)nh=sai tou\j a)rcome/nouj
kai\ pa/nq' u(pe\r th=j tou/twn w)felei/aj e)/rgw| kai\ lo/gw| pragmateu/esqai,
mhde/na paralipo/nti kairo\n tw=n sunteino/ntwn ei)j koinh\n kato/rqwsin.
152 mo/noj ou(=toj tw=n pw/poq' h(gemoneusa/ntwn ou) cruso\n ou)k a)/rguron e)qhsau-
ri/sato, ou) dasmou\j e)xe/lexen, ou)k oi)ki/aj, ou) kth/mata, ou) qre/mmata, ou)
qerapei/an oi)ketikh/n, ou) proso/douj, ou)k a)/llo tw=n ei)j polute/leian kai\
periousi/an ou)de\n e)kth/sato, kai/toi pa/ntwn e)/cein a)fqoni/an duna/menoj:
153 a)ll' u(polabw\n peni/aj yucikh=j e)/rgon ei)=nai to\n e)n tai=j u(/laij a)pode/cesqai
plou=ton tou= me\n w(j tuflou= katefro/nhse, to\n de\ ble/ponta th=j fu/sewj
e)xeti/mhse kai\ zhlwth\j w(j ou)k oi)=d' ei)/ tij e(/teroj au)tou= geno/menoj e)n
me\n e)sqh=si kai\ trofai=j kai\ toi=j a)/lloij toi=j peri\ di/aitan ou)de\n e)pitra-
gw|dw=n pro\j semno/teron o)/gkon eu)te/leian kai\ eu)koli/an e)peth/deuen i)diw/tou,
polute/leian de\ tw=| o)/nti basilikh\n e)n oi(=j kalo\n h)=n pleonektei=n to\n
154 a)/rconta: tau=ta d' h)=san e)gkra/teiai, karteri/ai, swfrosu/nai, a)gci/noiai,
sune/seij, e)pisth=mai, po/noi, kakopa/qeiai, h(donw=n u(peroyi/ai, dikaiosu/nai,
protropai\ pro\j ta\ be/ltista, yo/goi kai\ kola/seij a(martano/ntwn no/mimoi,
155 e)/painoi kai\ timai\ katorqou/ntwn pa/lin su\n no/mw|. toigarou=n
polla\ cai/rein fra/santa polucrhmati/a| kai\ tw=| par' a)nqrw/poij me/ga
pne/onti plou/tw| gerai/rei qeo\j to\n me/giston kai\ telew/taton a)ntidou\j
plou=ton au)tw=|: ou(=toj d' e)sti\n o( th=j sumpa/shj gh=j kai\ qala/tthj
kai\ potamw=n kai\ tw=n a)/llwn o(/sa stoicei=a kai\ sugkri/mata: koinwno\n
ga\r a)xiw/saj a)nafanh=nai th=j e(autou= lh/xewj a)nh=ke pa/nta to\n ko/smon
156 w(j klhrono/mw| kth=sin a(rmo/zousan. toigarou=n u(ph/kouen w(j despo/th|
tw=n stoicei/wn e(/kaston a)lla/tton h(\n ei)=ce du/namin kai\ tai=j prosta/-
xesin u(pei=kon: kai\ qaumasto\n i)/swj ou)de/n: ei) ga\r kata\ th\n paroi-
mi/an "koina\ ta\ fi/lwn", fi/loj de\ o( profh/thj a)nei/rhtai qeou= #cf. Exod.
`33, 11$, kata\ to\ a)ko/louqon mete/coi a)\n au)tou= kai\ th=j kth/sewj, kaq'
157 o(\ creiw=dej. o( me\n ga\r qeo\j pa/nta kekthme/noj ou)deno\j dei=tai, o( de\
spoudai=oj a)/nqrwpoj ke/kthtai me\n ou)de\n kuri/wj a)ll' ou)d' e(auto/n, tw=n
de\ tou= qeou= keimhli/wn, kaq' o(/son a)\n oi(=o/j te h)=|, metalagca/nei. | kai\
mh/pot' ei)ko/twj: kosmopoli/thj ga/r e)stin, h(=j ca/rin ai)ti/aj ou)demia=| tw=n
kata\ th\n oi)koume/nhn po/lewn e)negra/fh, deo/ntwj, ou) me/roj cw/raj a)ll'
158 o(/lon to\n ko/smon klh=ron labw/n. ti/ d'; ou)ci\ kai\ mei/zonoj th=j pro\j
to\n pate/ra tw=n o(/lwn kai\ poihth\n koinwni/aj a)pe/lause prosrh/sewj th=j
au)th=j a)xiwqei/j; w)noma/sqh ga\r o(/lou tou= e)/qnouj qeo\j kai\ basileu/j:
ei)/j te to\n gno/fon, e)/nqa h)=n o( qeo/j, ei)selqei=n le/getai #Exod. 20, 21$,
toute/stin ei)j th\n a)eidh= kai\ a)o/raton kai\ a)sw/maton tw=n o)/ntwn para-
deigmatikh\n ou)si/an, ta\ a)qe/ata fu/sei qnhth=| katanow=n: kaqa/per te
20
Philo Judaeus. De vita Mosis
grafh\n eu)= dedhmiourghme/nhn e(auto\n kai\ to\n e(autou= bi/on ei)j me/son
proagagw\n pa/gkalon kai\ qeoeide\j e)/rgon e)/sthse para/deigma toi=j e)qe/lousi
159 mimei=sqai. eu)dai/monej d' o(/soi to\n tu/pon tai=j e(autw=n yucai=j e)nape-
ma/xanto h)\ e)spou/dasan e)napoma/xasqai: fere/tw ga\r h( dia/noia ma/lista
me\n to\ ei)=doj te/leion a)reth=j, ei) de\ mh/, to\n gou=n u(pe\r tou= kth/sasqai
160 to\ ei)=doj a)nendoi/aston po/qon. kai\ mh\n ou)d' e)kei=no/ tij a)gnoei=, o(/ti zhlwtai\
tw=n e)ndo/xwn oi( a)fanei=j ei)si kai/, w(=n a)\n e)kei=noi ma/list' o)re/gesqai dokw=si,
pro\j tau=ta ta\j au(tw=n a)potei/nousin o(rma/j: e)peida\n gou=n h(gemw\n a)/rxhtai
kaqhdupaqei=n kai\ pro\j to\n a(brodi/aiton a)pokli/nein bi/on, su/mpan o)li/gou
dei=n to\ u(ph/koon ta\j gastro\j kai\ tw=n meta\ gaste/ra prosanarrh/gnusin
e)/xw tw=n a)nagkai/wn e)piqumi/aj, ei) mh/ tinej eu)moiri/a| crh/sainto fu/sewj
161 yuch\n ou)k e)pi/boulon a)ll' eu)menh= kai\ i(/lew kthsa/menoi: e)a\n d' au)sth-
rote/ran kai\ semnote/ran e(/lhtai proai/resin, kai\ oi( li/an au)tw=n a)kra/torej
metaba/llousi pro\j e)gkra/teian h)\ fo/bw| h)\ ai)doi= spouda/zontej u(po/lhyin
e)mpoiei=n, o(/ti a)/ra zhlwtai\ tw=n o(moi/wn ei)si/: kai\ ou)k a)/n poq' oi( cei/rouj
162 ta\ tw=n kreitto/nwn a)ll' ou)de\ mane/ntej a)podokima/zoien. ta/ca d', e)pei\
kai\ nomoqe/thj e)/mellen e)/sesqai, polu\ pro/teron au)to\j e)gi/neto no/moj
e)/myuco/j te kai\ logiko\j qei/a| pronoi/a|, h(/tij a)gnoou=nta au)to\n ei)j nomoqe/thn
e)ceiroto/nhsen au)=qij.
163 )Epeidh\ toi/nun par' e(ko/ntwn e)/labe th\n a)rch/n, brabeu/ontoj
kai\ e)pineu/ontoj qeou=, th\n a)poiki/an e)/stellen ei)j Foini/khn kai\ Suri/an
th\n koi/lhn kai\ Palaisti/nhn, h(\ to/te. proshgoreu/eto Cananai/wn, h(=j oi(
164 o(/roi triw=n h(merw=n o(do\n dieisth/kesan a)p' Ai)gu/ptou. ei)=t' h)=gen au)tou\j
ou) | th\n e)pi/tomon, a(/ma me\n eu)labhqei/j, mh/ poq', u(pantiasa/ntwn tw=n
oi)khto/rwn dia\ fo/bon a)nasta/sewj kai\ a)ndrapodismou= kai\ genome/nou
pole/mou, pa/lin th\n au)th\n o(do\n u(postre/ywsin ei)j Ai)/gupton, a)p' e)cqrw=n
e)p' e)cqrou/j, ne/wn e)p' a)rcai/ouj, ge/lwj kai\ cleu/h genhso/menoi kai\ cei/rw
kai\ a)rgalew/tera tw=n prote/rwn u(pomenou=ntej, a(/ma de\ kai\ boulo/menoj
au)tou\j di' e)rh/mhj a)/gwn kai\ makra=j dokima/sai, pw=j e)/cousi peiqarci/aj
e)n ou)k a)fqo/noij corhgi/aij a)ll' e)k tou= kat' o)li/gon u(pospanizou/saij.
165 e)ktrapo/menoj ou)=n th\n e)p' eu)qei/aj, e)gka/rsion a)trapo\n eu(rw\n kai\ nomi/saj
katatei/nein a)/cri th=j e)ruqra=j qala/tthj o(doiporei=n h)/rceto. tera/stion
de/ fasi sumbh=nai kat' e)kei=non to\n cro/non megalou/rghma th=j fu/sewj,
166 o(\ mhdei/j pw me/mnhtai pa/lai gegono/j. nefe/lh ga\r ei)j eu)mege/qh ki/ona
schmatisqei=sa proh/|ei th=j plhqu/oj, h(me/raj me\n h(lioeide\j e)kla/mpousa
fe/ggoj, nu/ktwr de\ flogoeide/j, u(pe\r tou= mh\ pla/zesqai kata\ th\n porei/an,
a)ll' a)planesta/tw| e(/pesqai h(gemo/ni o(dou=. ta/ca me/ntoi kai\ tw=n u(pa/rcwn
tij h)=n tou= mega/lou basile/wj, a)fanh\j a)/ggeloj, e)gkateilhmme/noj th=| nefe/lh|
prohghth/r, o(\n ou) qe/mij sw/matoj o)fqalmoi=j o(ra=sqai.
167 Qeasa/menoj d' o( th=j Ai)gu/ptou basileu\j a)nodi/a| crwme/nouj,
w(j w)/|eto, kai\ dia\ tracei/aj kai\ a)tribou=j e)rh/mhj badi/zontaj h(/sqh me\n
e)pi\ tw=| kata\ th\n porei/an sfa/lmati, nomi/saj sugkeklei=sqai die/xodon
21
Philo Judaeus. De vita Mosis
ou)k e)/contaj, e)pi\ de\ tw=| meqe/sqai metanow=n e)pecei/rei diw/kein, w(j h)\
fo/bw| th\n plhqu\n u(postre/ywn kai\ doulwso/menoj au)=qij h)\ a)poktenw=n
168 h(bhdo\n a)fhnia/zousan. ei)=q' a(/pasan th\n i(ppikh\n du/namin paralabw\n
a)kontista/j te kai\ sfendonh/taj kai\ i(ppotoxo/taj kai\ tou\j a)/llouj o(/soi
th=j kou/fhj o(pli/sewj kai\ ta\ ka/llista tw=n drepanhfo/rwn a(rma/twn
e(xako/sia toi=j e)n te/lei dou/j, i(/na meta\ tou= pre/pontoj a)xiw/matoj e)pakolou-
qh/swsi kai\ th=j stratei/aj meta/scwsin, ou)de\n ta/couj a)nei\j e)pexe/qei
kai\ suntei/nwn e)/speude boulo/menoj e)xapinai/wj ou) proi dome/noij e)pisth=nai:
to\ ga\r a)ne/lpiston kako\n a)rgalew/teron ai)ei\ tou= prosdokhqe/ntoj, o(/sw|
169 kai\ to\ o)ligwrhqe\n eu)epiceirhto/teron tou= su\n fronti/di. kai\ o( me\n tau=ta
dianohqei\j e)phkolou/qei nomi/zwn au)toboei\ perie/sesqai, oi( d' e)/tucon h)/dh
para\ tai=j h)i o/si th=j qala/tthj stratopedeu/ontej: mello/ntwn d' a)risto-
poiei=sqai, to\ me\n prw=ton pa/tagoj e)xhcei=to polu/j, a(/te tosou/twn a)nqrw/pwn
o(mou= kai\ u(pozugi/wn meta\ spoudh=j e)launo/ntwn, w(j e)kcuqe/ntaj tw=n skhnw=n
perible/pesqai kai\ w)takoustei=n | a)krobatou=ntaj: ei)=t' o)li/gw| u(/steron e)pi\
lo/fou mete/wroj h( a)nti/paloj katafai/netai du/namij e)n toi=j o(/ploij e)ktetag-
170 me/nh pro\j ma/chn. e)pi\ de\ tw=| paralo/gw| kai\ a)prosdokh/tw| kata-
plage/ntej kai\ mh/te pro\j a)/munan eu)trepei=j o)/ntej dia\ spa/nin a)munthri/wn
-ou) ga\r e)pi\ po/lemon a)ll' ei)j a)poiki/an e)xh/|esan-mh/te fugei=n
duna/menoi-kato/pin me\n ga\r pe/lagoj, e)cqroi\ d' a)ntikru/, ta\ de\ par'
e(ka/tera baqei=a kai\ a)tribh\j e)rh/mh-sfada/|zontej kai\ tw=| mege/qei
tw=n kakw=n a)peirhko/tej, oi(=a para\ ta\j toiau/taj filei= sumfora/j, to\n
171 a)/rconta h)|tiw=nto fa/skontej: "dia\ to\ mh\ ei)=nai mnh/mata e)n Ai)gu/ptw|,
oi(=j a)poqano/ntej e)ntafhso/meqa, e)xh/gagej h(ma=j, i(/n' e)ntau=qa khdeu/sh|j
a)poktei/naj; h)\ ou) pa=sa doulei/a koufo/teron kako\n qana/tou; delea/saj
e)leuqeri/aj e)lpi/di to\ plh=qoj to\n calepw/teron peri\ tou= zh=n e)pekre/masaj
172 ki/ndunon. h)gno/eij th\n h(mete/ran a(plo/thta kai\ th\n Ai)gupti/wn pikri/an
kai\ to\ baru/mhni; to\ me/geqoj tw=n a)fu/ktwn kakw=n ou)c o(ra=|j; ti/ prakte/on;
polemw=men a)/oploi pro\j w(plisme/nouj; a)lla\ feu/gwmen kaqa/per a)/rkusi
kuklwqe/ntej a)nhlee/sin e)cqroi=j, e)rhmi/aij a)ba/toij, a)plw/toij pela/gesin;
173 ei) de\ dh\ kai\ plwta/, ti/j eu)pori/a skafw=n ei)j perai/wsin;" o( de\ tau=ta
a)kou/wn toi=j me\n sunegi/nwske, tw=n de\ crhsmw=n e)me/mnhto: kai\ dianei/maj
to\n nou=n kai\ to\n lo/gon kata\ to\n au)to\n cro/non tw=| me\n e)netu/gcanen
a)fanw=j tw=| qew=|, i(/n' e)x a)mhca/nwn r(u/shtai sumforw=n, di' ou(= d' e)qa/rsune
kai\ parhgo/rei tou\j katabow=ntaj "mh\ a)napi/ptet"e le/gwn: "ou)c o(moi/wj
174 a)/nqrwpoj a)mu/netai kai\ qeo/j. ti/ mo/noij toi=j eu)lo/goij kai\ piqanoi=j
propisteu/ete; paraskeuh=j ou)demia=j e)sti crei=oj o( qeo\j bohqo/j: e)n
a)po/roij po/ron eu(rei=n i)/dion qeou=: ta\ a)du/nata panti\ genhtw=| mo/nw| dunata\
175 kai\ kata\ ceiro/j." kai\ tau=ta me\n e)/ti kaqestw\j diexh/|ei: mikro\n d'
e)piscw\n e)/nqouj gi/netai katapneusqei\j u(po\ tou= ei)wqo/toj e)pifoita=n au)tw=|
pneu/matoj kai\ qespi/zei profhteu/wn ta/de: "h(\n o(ra=te stratia\n eu)oplou=san,
ou)ke/t' a)ntitetagme/nhn o)/yesqe: pesei=tai ga\r protropa/dhn pa=sa kai\
22
Philo Judaeus. De vita Mosis
bu/qioj a)fanisqh/setai, w(j mhde\ lei/yanon au)th=j u(pe\r gh=j e)/ti fanh=nai,
176 kai\ ou) mh/kei cro/nou, a)lla\ th=| e)piou/sh| nukti/." kai\ o( me\n tau=t'
a)pefqe/ggeto. katadu/ntoj d' h(li/ou, no/toj eu)qu\j h)/rxato kataskh/ptein
biaio/tatoj, u(f' ou(= to\ pe/lagoj e)xanecw/rhsen, ei)wqo\j me\n a)mpwti/zein,
to/te de\ kai\ ma=llon w)qou/menon to\ pro\j | ai)gialoi=j u(pesu/rh kaqa/per
ei)j cara/dran h)\ ca/rubdin: a)sth/r te prou)fai/net' ou)dei/j, a)lla\ pukno\n
kai\ me/lan ne/foj a(/panta to\n ou)rano\n e)pei=ce, gnofw/douj th=j nukto\j
177 ou)/shj ei)j kata/plhxin tw=n diwko/ntwn. prostacqei\j de\ Mwush=j th=|
bakthri/a| pai/ei th\n qa/lassan: h( de\ r(agei=sa dii/statai kai\ tw=n tmhma/twn
ta\ me\n pro\j tw=| r(age/nti me/rei mete/wra pro\j u(/yoj e)xai/retai kai\ page/nta
tro/pon tei/couj krataiw=j h)re/mei kai\ h(su/caze, ta\ d' o)pi/sw stale/nta
kai\ calinwqe/nta th\n ei)j to\ pro/sw fora\n kaqa/per h(ni/aij a)fane/sin
a)necai/tize, to\ de\ mesai/taton, kaq' o(\ e)ge/neto h( r(h=xij, a)naxhranqe\n o(do\j
eu)rei=a kai\ lewfo/roj gi/netai. tou=to i)dw\n Mwush=j kai\ qauma/saj e)gegh/-
qei kai\ plhrwqei\j cara=j e)qa/rsune tou\j i)di/ouj kai\ h(=| ta/cista prou)/trepen
178 a)nazeugnu/nai. peraiou=sqai de\ mello/ntwn, shmei=on e)pigi/netai teratw-
de/staton: h( ga\r o(dhgo\j nefe/lh prwtostatou=sa to\n a)/llon cro/non a)na-
ka/mptei pro\j ta\ ou)rai=a tou= plh/qouj, o(/pwj o)pisqofulakh=|, kai\ tacqei=sa
meqo/rioj tw=n diwko/ntwn kai\ tw=n diwkome/nwn tou\j me\n h(niocou=sa swthri/wj
kai\ a)sfalw=j e)ph/laune, tou\j de\ a)nei=rge kai\ a)ne/krouen e)forma=n e)pei-
gome/nouj: a(/per o(rw=ntej oi( Ai)gu/ptioi qoru/bou kai\ tarach=j pa/nt' e)plh/roun
ta/j te ta/xeij u(po\ de/ouj sune/ceon e)pempi/ptontej a)llh/loij kai\ zhtou=ntej h)/dh
179 fugei=n, o(/t' ou)de\n h)=n o)/feloj. oi( me\n ga\r (Ebrai=oi dia\ xhra=j a)trapou= peri\
baqu\n o)/rqron meta\ gunaikw=n kai\ pai/dwn e)/ti komidh=| nhpi/wn peraiou=ntai:
tou\j de\ ta\ tmh/mata tou= pela/gouj e(kate/rwqen e)pikulisqe/nta kai\ e(nw-
qe/nta au)toi=j a(/rmasi kai\ i(/ppoij katapontoi=, borei/oij pneu/masi th=j
palirroi/aj a)nacuqei/shj kai\ metew/roij trikumi/aij e)pidramou/shj, w(j mhde\
purfo/ron u(poleifqh=nai to\n a)paggelou=nta toi=j e)n Ai)gu/ptw| ta\j ai)fnidi/ouj
180 sumfora/j. to\ me/ga tou=to kai\ qaumasto\n e)/rgon (Ebrai=oi kataplage/ntej
a)naimwti\ ni/khn ou)k e)lpisqei=san h)/ranto kai\ katido/ntej e)n a)karei= fqora\n
a)qro/an polemi/wn du/o corou/j, to\n me\n a)ndrw=n, to\n de\ gunaikw=n, e)pi\
th=j h)i o/noj sth/santej eu)caristikou\j u(/mnouj ei)j to\n qeo\n h)=|don, e)xa/r-
contoj Mwuse/wj me\n toi=j a)ndra/sin, a)delfh=j de\ tou/tou tai=j gunaixi/n:
h(gemo/nej ga\r ou(=toi tw=n corw=n e)gege/nhnto.
181 )/Arantej d' a)po\ qala/tthj me/cri me/n tinoj w(doipo/roun mhke/ti
to\n a)po\ tw=n e)cqrw=n o)rrwdou=ntej fo/bon. e)pilipo/ntoj de\ tou= potou=
trisi\n h(me/raij, au)=qij e)n a)qumi/aij h)=san u(po\ di/youj kai\ pa/lin h)/rxanto
memyimoirei=n w(j mhde\n eu)= propeponqo/tej: a)ei\ ga\r h( tou= paro/ntoj
prosbolh\ deinou= ta\j e)pi\ toi=j prote/roij a)gaqoi=j h(dona\j a)fairei=tai.
182 qeasa/menoi de\ phga\j e)pitre/cousin | w(j a)ruso/menoi cara=j u(po/plew|,
di' a)/gnoian ta)lhqou=j a)pathqe/ntej: pikrai\ ga\r h)=san: ei)=ta geusa/menoi
gnamfqe/ntej tw=| par' e)lpi/da ta/ te sw/mata parei=nto kai\ ta\j yuca\j
23
Philo Judaeus. De vita Mosis
a)napeptw/kesan, ou)c ou(/twj e)f' e(autoi=j w(j e)pi\ toi=j nhpi/oij paisi\
183 ste/nontej, ou(\j a)dakruti\ poto\n ai)tou=ntaj o(ra=n ou)c u(pe/menon. e)/nioi
de\ tw=n o)ligwrote/rwn kai\ pro\j eu)se/beian a)bebai/wn kai\ ta\ progegono/ta
h)|tiw=nto w(j ou)k e)p' eu)ergesi/a| sumba/nta ma=llon h)\ dia\ metousi/an a)rga-
lewte/rwn sumforw=n, a)/meinon ei)=nai le/gontej tri/j, ou)c a(/pax, u(p' e)cqrw=n
a)poqanei=n h)\ di/yei parapole/sqai: th\n me\n ga\r a)/ponon kai\ tacei=an tou=
bi/ou meta/stasin ou)de\n a)qanasi/aj diafe/rein toi=j eu)= fronou=si, qa/naton
d' w(j a)lhqw=j ei)=nai to\n bradu\n kai\ met' a)lghdo/nwn, ou)k e)n tw=| teqna/nai
184 to\ fobero\n a)ll' e)n mo/nw| tw=| a)poqnh/|skein e)pideiknu/menon. toiau/taij
crwme/nwn o)lofu/rsesi, pa/lin i(keteu/ei to\n qeo\n Mwush=j e)pista/menon
th\n zw/|wn kai\ ma/lista th\n a)nqrw/pwn a)sqe/neian kai\ ta\j tou= sw/matoj
a)na/gkaj e)k trofh=j h)rthme/nou kai\ despoi/naij calepai=j sunezeugme/nou,
brw/sei kai\ po/sei, suggnw=nai me\n toi=j a)qumou=si, th\n de\ pa/ntwn e)/ndeian
e)kplh=sai, mh\ cro/nou mh/kei, dwrea=| d' a)nuperqe/tw| kai\ tacei/a|, dia\
th\n tou= qnhtou= fusikh\n o)ligwri/an o)xu\n kairo\n th=j bohqei/aj e)pipoqou=ntoj.
185 o( de\ th\n i(/lewn au(tou= du/namin fqa/nei proekpe/myaj kai\ dioi/xaj to\ tou=
i(ke/tou th=j yuch=j a)koi/mhton o)/mma xu/lon dei/knusin, o(\ prose/taxen a)ra/-
menon ei)j ta\j phga\j kaqei=nai, ta/ca me\n kateskeuasme/non e)k fu/sewj
poiou=n du/namin, h(\ ta/ca h)gno/hto, ta/ca de\ kai\ to/te prw=ton poihqe\n ei)j
186 h(\n e)/mellen u(phretei=n crei/an. genome/nou de\ tou= keleusqe/ntoj, ai( me\n
phgai\ glukai/nontai metabalou=sai pro\j to\ po/timon, w(j mhd' ei) th\n
a)rch\n e)ge/nonto/ pote pikrai\ du/nasqai diagnw=nai, dia\ to\ mhde\ i)/cnoj h)\
187 zw/puron th=j a)rcai/aj kaki/aj ei)j mnh/mhn u(polelei=fqai. to\ de\
di/yoj a)kesa/menoi meq' h(donh=j diplasi/aj, e)peidh\ th=j a)polau/sewj to\
par' e)lpi/da sumbebhko\j a)gaqo\n eu)frai/nei ma=llon, e)/ti kai\ ta\j u(dri/aj
plhrw/santej a)nezeu/gnusan, w(/sper a)po\ qoi/nhj kai\ i(lara=j eu)wci/aj e(stia-
qe/ntej kai\ mequ/ontej ou) th\n e)n oi)/nw| me/qhn a)lla\ th\n nhfa/lion, h(\n
h)krati/santo ta\j propo/seij labo/ntej para\ th=j eu)sebei/aj tou= proestw=toj
188 a)/rcontoj. a)fiknou=ntai d' ei)j staqmo\n deu/teron, eu)/udro/n te kai\ eu)/den-
dron-Ai)lei\m w)noma/zeto #Exod. 15, 27$-, phgai=j katarreo/menon
dw/deka, par' ai(=j stele/ch ne/a foini/kwn eu)erne/stata h)=n to\n a)riqmo\n
e(bdomh/konta, toi=j o)xu\ th=| | dianoi/a| ble/pein duname/noij a)gaqw=n tw=n
189 e)qnikw=n e)nargh= shmei=a kai\ dei/gmata: fulai/ te ga/r ei)si tou= e)/qnouj
dw/deka, w(=n e(ka/sth phgh=j e(/xei lo/gon eu)sebou=sa, corhgou/shj eu)sebei/aj
a)ena/ouj kai\ a)nellipei=j kala\j pra/xeij, gena/rcai de\ tou= su/mpantoj e)/qnouj
e(bdomh/konta gego/nasi foi/niki tw=| tw=n de/ndrwn a)ri/stw| proshko/ntwj
pareikasqe/ntej, o(\ kai\ o)fqh=nai kai\ karpo\n e)negkei=n e)sti ka/lliston, o(/per
kai\ th\n zwtikh\n e)/cei du/namin ou)k e)n r(i/zaij w(/sper ta\ a)/lla katorwrug-
me/nhn a)ll' a)nw/foiton, kardi/aj tro/pon e)n tw=| mesaita/tw| tw=n a)kremo/nwn
190 i(drume/nhn, u(f' w(=n oi(=a h(gemoni\j o)/ntwj e)n ku/klw| doruforei=tai. toiau/thn
d' e)/cei fu/sin kai\ h( dia/noia tw=n geusame/nwn o(sio/thtoj: a)/nw ga\r mema/-
qhke ble/pein te kai\ foita=n kai\ metewropolou=sa a)ei\ kai\ ta\ qei=a diereu-
24
Philo Judaeus. De vita Mosis
nwme/nh ka/llh cleu/hn ti/qetai ta\ e)pi/geia, tau=ta me\n paidia/n, e)kei=na
de\ spoudh\n w(j a)lhqw=j nomi/zousa.
191 Meta\ de\ tau=t' ou) polu\j dih=lqe cro/noj kai\ a)pori/a| siti/wn
e)li/mwtton, w(/sper e)k diadoch=j a)ntepitiqeme/nwn tw=n a)nagkai/wn: de/spoinai
ga\r calepai\ kai\ barei=ai, pei=na kai\ di/ya, diaklhrwsa/menai ta\j kakw/seij
e)n me/rei prose/keinto kai\ sune/baine kata\ th\n th=j e(te/raj a)/nesin e)pi-
gi/nesqai th\n e(te/ran, o(/per h)=n toi=j pa/scousin a)forhto/taton, ei)/ ge pro\
mikrou= do/xantej a)pallagh=nai di/youj e)fedreu=on kako\n pei=nan eu(/riskon.
192 h)=n d' ou) mo/non h( parou=sa spa/nij calepo/n, a)lla\ kai\ h( pro\j to\n me/llonta
cro/non tw=n e)pithdei/wn a)po/gnwsij: o(rw=ntej ga\r baqei=an kai\ pollh\n
e)/rhmon kai\ karpw=n a)gonwta/thn sfo/dra h)qu/moun: pa/nta ga\r h)=san h)\
tracei=ai kai\ a)porrw=gej pe/trai h)\ a(lmuro/gewj pedia\j h)\ o)/rh liqwde/stata
h)\ ya/mmoi baqei=ai pro\j h)li/baton u(/yoj a)natei/nousai, kai\ prose/ti potamo\j
ou)dei/j, ou)k au)qigenh/j, ou) ceima/rrouj, ou)demi/a phgh/, sparto\n ou)de\n
ou)de\ de/ndron, ou)c h(/meron, ou) th=j a)gri/aj u(/lhj, ou) zw=|on pthno\n h)\ cersai=on,
o(/ti mh\ tw=n e(rpetw=n ta\ i)obo/la pro\j o)/leqron a)nqrw/pwn, o)/feij kai\
193 skorpi/oi. ei)=q' u(pomimnh|sko/menoi th=j kat' Ai)/gupton eu)qhni/aj kai\ eu)e-
thri/aj kai\ th\n tw=n e)kei= pa/ntwn a)fqoni/an a)ntitiqe/ntej th=| pa/ntwn e)ntau=qa
e)ndei/a| calepw=j e)/feron kai\ pro\j e(te/rouj e(/teroi toiau=t' e)logopoi/oun:
"e)p' e)leuqeri/aj e)lpi/di metanasta/ntej ou)de\ tou= zh=n a)/deian e)/comen oi(
tai=j me\n u(posce/sesi tou= h(gemo/noj eu)dai/monej, e)n de\ toi=j e)/rgoij a)nqrw/pwn
194 a(pa/ntwn kakodaimone/statoi. ti/ te/loj e)/stai th=j | a)nhnu/tou kai\ makra=j
ou(/twj o(dou=; pa=si kai\ toi=j ple/ousi kai\ toi=j pezeu/ousin o(/roj ei)j o(\n a)fi/-
xontai pro/keitai, toi=j me\n e)mpo/ria kai\ lime/nej, toi=j de\ po/lij tij h)\
cw/ra, mo/noij d' h(mi=n a)/batoj e)rhmi/a kai\ dusodi/a kai\ calepai\ dusel-
pisti/ai: proi o/ntwn ga/r, w(/sper a)cane\j kai\ baqu\ pe/lagoj a)po/reuton
195 a)nafai/netai kaq' e(ka/sthn h(me/ran eu)runo/menon. metewri/saj kai\ fush/saj
h(ma=j tw=| lo/gw| kai\ kenw=n e)lpi/dwn ta\ w)=ta plhrw/saj paratei/nei limw=|
ta\j gaste/raj ou)de\ ta\j a)nagkai/aj e)kpori/zwn trofa/j: a)poiki/aj o)no/mati
tosau/thn plhqu\n h)pa/thsen e)x oi)koume/nhj to\ prw=ton ei)j a)oi/khton a)gagw/n,
ei)=ta kai\ ei)j a(/|dou prope/mpwn, th\n tou= bi/ou teleutai/an o(do/n."
196 toiau=t' o)neidizo/menoj ou)c ou(/twj e)pi\ tai=j ei)j au(to\n kakhgori/aij e)duj-
ce/rainen, w(j e)pi\ tw=| th=j gnw/mhj au)tw=n a)nidru/tw|: pepeirame/noi ga\r
muri/wn o(/swn e)k tou= paralo/gou sumbebhko/twn pragma/twn para\ to\
kaqesto\j e)/qoj w)/feilon u(po\ mhdeno\j e)/ti tw=n eu)lo/gwn kai\ piqanw=n
a)/gesqai, pepisteuke/nai d' au)tw=| labo/ntej a)podei/xeij e)nargesta/taj tou=
197 peri\ a(pa/ntwn a)yeudei=n. pa/lin d' o(/te ei)j e)/nnoian h)=lqe th=j e)ndei/aj,
h(=j mei=zon ou)de\n kako\n a)nqrw/poij e)sti/, sunegi/nwsken o)/clon ei)dw\j a)be/-
baion fu/sei pra=gma kai\ u(po\ tw=n e)n cersi\ diakinou/menon, a(\ lh/qhn me\n
198 tw=n progegono/twn e)rga/zetai, duselpisti/an d' ei)j ta\ me/llonta. pa/ntwn
ou)=n e)n a)sce/toij o)/ntwn a)ni/aij kai\ ta\j a)nwta/tw prosdokw/ntwn sumfora/j,
a(\j e)no/mizon e)fedreu/ein kai\ e)gguta/tw parei=nai, tou=to me\n dia\ th\n su/m-
25
Philo Judaeus. De vita Mosis
26
Philo Judaeus. De vita Mosis
207 e)piballou/saj e(ka/stoij dianoma/j. a(/ma me/ntoi kai\ th\n tripo/qhton h(me/ran
a)nedida/skonto-zhtou=ntej ga\r e)k pollou=, ti/j a)/r' e)sti\n h( tou= ko/smou
gene/qlioj, e)n h(=| to/de to\ pa=n a)petele/sqh, kai\ para\ pate/rwn kai\ pro-
go/nwn th\n zh/thsin a)/luton diadexa/menoi mo/lij e)dunh/qhsan eu(rei=n-
ou) mo/non | crhsmoi=j a)nadidacqe/ntej, a)lla\ kai\ tekmhri/w| pa/nu safei=:
tou= ga\r pleona/zontoj e)n tai=j a)/llaij h(me/raij, w(j e)le/cqh, fqeirome/nou,
to\ pro\ th=j e(bdo/mhj u(o/menon ou) mo/non ou) mete/balen, a)lla\ kai\ me/tron
208 ei)=ce dipla/sion. h( de\ crh=sij h)=n toia/de: sulle/gontej a(/ma th=| e(/w| to\
nifo/menon h)/loun h)\ e)/tribon, ei)=q' e(/yontej h(dei=an pa/nu trofh\n oi(=a meli/ph-
209 kton prosefe/ronto mh\ deo/menoi sitopo/nwn periergi/aj. a)lla\ ga\r kai\
tw=n ei)j a(brodi/aiton bi/on ou)k ei)j makra\n eu)po/roun, o(/saper e)n oi)kou-
me/nh| cw/ra| kai\ eu)dai/moni boulhqe/ntoj tou= qeou= kata\ pollh\n periousi/an
a)/fqona corhgei=n e)n e)rhmi/a|: tai=j ga\r e(spe/raij o)rtugomhtrw=n ne/foj
sunece\j e)k qala/tthj e)pifero/menon a(/pan to\ strato/pedon e)peski/aze ta\j
pth/seij prosgeiota/taj poioume/nwn ei)j to\ eu)/qhron: sullamba/nontej ou)=n
kai\ skeua/zontej w(j fi/lon e(ka/stoij krew=n a)pe/lauon h(di/stwn a(/ma kai\
th\n trofh\n parhgorou=ntej a)nagkai/w| prosoyh/mati.
210 Tou/twn me\n ou)=n pollh\n h)=gon a)fqoni/an ou)k e)pileipo/ntwn,
u(/datoj de\ kai\ pa/lin pie/sasa deinh\ spa/nij e)pigi/netai: kai\ pro\j a)po/-
gnwsin h)/dh trapome/nwn swthri/aj, labw\n Mwush=j th\n i(era\n bakthri/an
e)kei/nhn, di' h(=j ta\ kat' Ai)/gupton a)pete/lese shmei=a, qeoforhqei\j th\n
211 a)kro/tomon pe/tran pai/ei. h( d', ei)/te prou pokeime/nhj phgh=j fle/ba kai/-
rion diakopei=sa ei)/te kai\ to/te prw=ton u(/datoj a)fane/sin u(pono/moij
ei)j au)th\n a)qro/ou surrue/ntoj kai\ sfo/dra e)kqlibe/ntoj, a)nastomwqei=sa th=|
bi/a| th=j fora=j krounhdo\n e)kcei=tai, w(j mh\ to/te mo/non parascei=n a)/koj
di/youj a)lla\ kai\ pro\j plei/w cro/non tosau/taij muria/sin a)fqoni/an potou=:
ta\ ga\r u(dri/a pa/nt' e)plh/rwsan, w(j kai\ pro/teron e)k tw=n phgw=n, ai(\
pikrai\ me\n h)=san fu/sei, mete/balon d' e)pifrosu/nh| qei/a| pro\j to\ glu/kion.
212 ei) de/ tij tou/toij a)pistei=, qeo\n ou)/t' oi)=den ou)/t' e)zh/thse/ pote: e)/gnw
ga\r a)\n eu)qe/wj, e)/gnw pagi/wj katalabw/n, o(/ti ta\ para/doxa dh\ tau=ta
kai\ para/loga qeou= pai/gnia/ e)stin, a)pidw\n ei)j ta\ tw=| o)/nti mega/la kai\
spoudh=j a)/xia, ge/nesin ou)ranou= kai\ planh/twn kai\ a)planw=n a)ste/rwn
corei/aj kai\ fwto\j a)na/lamyin, h(me/raj me\n h(liakou=, nu/ktwr de\ tou= dia\
selh/nhj, kai\ gh=j i(/drusin e)n tw=| mesaita/tw| tou= panto/j, h)pei/rwn te kai\
nh/swn u(perba/llonta mege/qh kai\ zw/|wn kai\ futw=n a)muqh/touj i)de/aj,
e)/ti de\ pelagw=n a)nacu/seij, potamw=n au)qigenw=n kai\ ceima/rrwn fora/j,
a)ena/wn r(ei=qra phgw=n, w(=n ai( | me\n yucro\n ai( de\ qermo\n u(/dwr a)nom-
brou=sin, a)e/roj pantoi/aj tropa/j, e)thsi/wn w(rw=n diakri/seij, a)/lla ka/llh
213 muri/a. e)pili/poi a)\n o( bi/oj tou= boulome/nou dihgei=sqai ta\ kaq' e(/kasta,
ma=llon d' e(/n ti tw=n o(loscereste/rwn tou= ko/smou merw=n, ka)\n ei) me/lloi
pa/ntwn a)nqrw/pwn e)/sesqai makrobiw/tatoj. a)lla\ tau=ta me\n pro\j a)lh/-
qeian o)/nta qauma/sia katapefro/nhtai tw=| sunh/qei: ta\ de\ mh\ e)n e)/qei,
27
Philo Judaeus. De vita Mosis
28
Philo Judaeus. De vita Mosis
e)x i)/sou dia\ tw=n e)n te/lei ta\ para\ toi=j katoi/koij, ei) boulhqei=en oi(
222 pemfqe/ntej a)yeudei=n, e)pignw=sin. e(lo/menoj d' au)tou/j fhsi ta/de: "tw=n
a)gw/nwn kai\ kindu/nwn, ou(\j u(pe/sthmen kai\ me/cri nu=n u(pome/nomen, a)=qlo/n
ei)sin ai( klhrouci/ai, w(=n th=j e)lpi/doj mh\ diama/rtoimen e)/qnoj poluanqrwpo/-
taton ei)j a)poiki/an parape/mpontej. e)/sti d' w)felimw/taton h( to/pwn
kai\ a)nqrw/pwn kai\ pragma/twn e)pisth/mh, w(/sper h( a)/gnoia blabero/n.
223 u(ma=j ou)=n e)ceirotonh/samen, i(/na tai=j u(mete/raij o)/yesi/ te kai\ dianoi/aij
ta)kei= qeasw/meqa: gi/nesqe dh\ tw=n tosou/twn muria/dwn w)=ta kai\ o)fqalmoi\
224 pro\j th\n w(=n a)nagkai=on ei)de/nai safh= kata/lhyin. a(\ de\ gnw=nai poqou=men,
tri/a tau=t' e)sti/n: oi)khto/rwn plh=qo/j te kai\ du/namin, po/lewn th\n e)n
eu)kairi/a| qe/sin kai\ e)n oi)kodomi/aij e)curo/thta h)\ tou)nanti/on, cw/ran ei)
baqu/geio/j e)sti kai\ pi/wn, a)gaqh\ pantoi/ouj karpou\j e)negkei=n spartw=n
te kai\ de/ndrwn, h)\ lepto/gewj e)/mpalin, i(/na pro\j me\n i)scu\n kai\ plh=qoj
oi)khto/rwn i)sorro/poij duna/mesi fraxw/meqa, pro\j de\ th\n e)n toi=j to/poij
e)rumno/thta mhcanh/masi kai\ tai=j e(lepo/lesin: a)nagkai=on de\ kai\ th\n cw/ran
ei)de/nai, ei) a)retw=sa h)\ mh/: peri\ ga\r lupra=j e(kousi/ouj kindu/nouj u(po-
225 me/nein h)liqio/thtoj. ta\ d' o(/pla kai\ mhcanh/mata h(mw=n kai\ pa=sa h(
du/namij e)n mo/nw| tw=| pisteu/ein qew=| kei=tai: tau/thn e)/contej th\n para-
skeuh\n ou)deni\ tw=n foberw=n ei)/xomen: i(kanh\ ga\r a)ma/couj r(w/maj eu)exi/aij,
to/lmaij, e)mpeiri/aij, plh/qesin e)k pollou= tou= | perio/ntoj katakratei=n,
di' h(\n kai\ e)n e)rh/mh| baqei/a| corhgi/ai pa/ntwn ei)si\n o(/sa e)n eu)ethri/a|
226 po/lewn. o( de\ kairo/j, e)n w(=| ma/lista cw/raj a)reth\n dokima/zesqai sum-
be/bhken, e)/ar e)sti/n, o(\ nu=n e)fe/sthken: w(/ra| ga\r e)/aroj ta\ me\n spare/nta
telesforei=tai ge/nh, ai( de\ tw=n de/ndrwn fu/seij a)rch\n lamba/nousin.
a)/meinon d' a)\n ei)/h kai\ e)pimei=nai me/cri qe/rouj a)kma/zontoj kai\
227 karpou\j oi(onei\ dei/gmata cw/raj eu)dai/monoj." tau=t' a)kou/santej
e)pi\ th\n kataskoph\n e)xh/|esan u(po\ panto\j tou= plh/qouj propempo/-
menoi dedio/toj, mh\ sullhfqe/ntej a)po/lwntai kai\ sumbh=| du/o ta\ calepw/tata,
a)ndrw=n te, oi(\ fulh=j e(ka/sthj o)/yij h)=san, sfagai\ kai\ a)/gnoia tw=n para\
228 toi=j e)fedreu/ousin e)cqroi=j w(=n w)fe/limoj h( e)pisth/mh. paralabo/ntej
d' o)pth=raj kai\ h(gemo/naj th=j o(dou= proercome/noij e)fei/ponto: kai\ geno/-
menoi plhsi/on, e)f' u(yhlo/taton o)/roj tw=n peri\ to\n to/pon a)nadramo/ntej,
kateqew=nto th\n cw/ran, h(=j pedia\j me\n h)=n pollh\ kriqofo/roj, purofo/roj,
eu)/cortoj, o)reinh\ d' ou)k e)/latton a)mpe/lwn kai\ stelecw=n a)/llwn kata/-
plewj, eu)/dendroj a(/pasa, la/sioj, potamoi=j kai\ phgai=j diezwsme/nh pro\j
a)/fqonon u(drei/an, w(j e)k tw=n propo/dwn a)/cri tw=n korufw=n o(/la tw=n
o)rw=n ta\ kli/mata de/ndresi kataski/oij sunufa/nqai, diafero/ntwj de\ tou\j
229 au)ce/naj kai\ o(/sai baqei=ai diafu/seij. kateqew=nto de\ kai\ ta\j po/leij
e)rumnota/taj dico/qen, e)/k te topikh=j peri\ th\n qe/sin eu)kairi/aj kai\ peri-
bo/lwn e)curo/thtoj. e)xeta/zontej de\ kai\ tou\j oi)kh/toraj e(w/rwn a)pei/rouj
to\ plh=qoj, perimhkesta/touj gi/gantaj h)\ gigantw/deij ta\j tw=n swma/twn
230 u(perbola\j e)/n te mege/qesi kai\ r(w/maij. tau=ta katido/ntej ei)j a)kribeste/ran
29
Philo Judaeus. De vita Mosis
30
Philo Judaeus. De vita Mosis
31
Philo Judaeus. De vita Mosis
u(po\ tw=n bla/bhn me\n ou)demi/an e)ndexome/nwn, fqo/nw| de\ kai\ baskani/a|
247 th\n e)pi/tomon ou)k e)w/ntwn proe/rcesqai. tau=ta de\ safesta/th pi/stij
h)=n a)ni/aj, h(\n e)pi\ tw=| to\ e)/qnoj e)leuqeri/aj tucei=n h)niw=nto, dhlono/ti cai/-
rontej, h(ni/ka th\n e)n Ai)gu/ptw| pikra\n doulei/an u(pe/menon: a)na/gkh ga\r
oi(=j fe/rei lu/phn ta)gaqa\ tw=n plhsi/on e)pi\ toi=j tou/twn eu)frai/nesqai
248 kakoi=j, ka)\n mh\ o(mologw=sin. e)/tucon ga\r w(j pro\j o(mognw/monaj kai\ ta\
au)ta\ boulome/nouj a)nenegko/ntej ta\ sumba/nta luphra/ te au)= kai\ o(/sa kaq'
h(donh/n, ou)k ei)do/tej o(/ti po/rrw proelhlu/qasi mocqhri/aj kai\ e)qele/cqrwj
kai\ filapecqhmo/nwj e)/contej ste/nein me\n e)pi\ toi=j a)gaqoi=j, h(/desqai de\
249 e)pi\ toi=j e)nanti/oij e)/mellon. th=j de\ kakonoi/aj a)nakalufqei/shj e)kei/nwn,
e)kwlu/qhsan ei)j cei=raj e)lqei=n u(po\ tou= proestw=toj e)pideixame/nou du/o
ta\ ka/llista, fro/nhsin e)n tau)tw=| kai\ crhsto/thta: to\ me\n ga\r mhde\n
paqei=n fula/xasqai sune/sewj, to\ de\ mhd' a)mu/nasqai suggenei=j o)/ntaj
e)qelh=sai filanqrwpi/aj e)/rgon.
250 Ta\j me\n ou)=n tou/twn po/leij parhmei/yato. basileu\j de/ tij
th=j o(mo/rou Cana/nhj o)/noma, tw=n skopw=n a)paggeila/ntwn to\n o(doiporou=nta
strato\n ou) pa/nu makra\n a)festhko/ta, nomi/saj a)su/ntakto/n te ei)=nai kai\
r(a|di/wj ei) proepi/qoito nikh/sein, a)/raj meta\ th=j oi)kei/aj neo/thtoj
eu)oplou/shj e)pexe/qei kai\ tou\j prw/touj u(pantia/santaj a(/te mh\ pareskeuaj-
me/nouj ei)j ma/chn tre/petai: kai\ labw\n ai)cmalw/touj e)pi\ tw=| par' e)lpi/da
eu)hmerh/mati fushqei\j proh/|ei, kai\ tou\j a)/llouj a(/pantaj ceirw/sesqai
251 nomi/zwn. oi( de\-ou) ga\r e)gna/mfqhsan h(/tth| th=j proercome/nhj ta/xewj
-a)ll' e)/ti ma=llon h)\ pro/teron spa/santej eu)tolmi/aj kai\ th\n e)/ndeian
tw=n e(alwko/twn e)kplh=sai tai=j proqumi/aij e)peigo/menoi sunekro/toun a)/lloj
a)/llon mh\ a)poka/mnein "a)negeirw/meq"a le/gontej, "a)/rti th=j cw/raj e)pi-
bai/nomen: a)kata/plhktoi meta\ th=j e)n tw=| qarrei=n e)curo/thtoj ginw/meqa:
ta\ te/lh tai=j a)rcai=j polla/kij kri/netai: e)pi\ tw=n ei)sbolw=n o)/ntej kata-
plhxw/meqa tou\j oi)kh/toraj, w(j e)/contej me\n th\n e)k tw=n po/lewn eu)eth-
ri/an, | a)ntidedwko/tej d' h(\n e)k th=j e)rhmi/aj e)pago/meqa spa/nin tw=n a)nag-
252 kai/wn." kai\ a(/ma dia\ tou/twn protre/pontej au(tou\j hu)/xanto th=j cw/raj
a)parca\j a)naqh/sein tw=| qew=| ta\j po/leij tou= basile/wj kai\ tou\j e)n e(ka/sth|
poli/taj: o( d' e)pineu/ei tai=j eu)cai=j kai\ qa/rsoj e)mpneu/saj toi=j (Ebrai/oij
253 th\n a)nti/palon stratia\n a(lw=nai pareskeu/asen. oi( d' a)na\ kra/toj e(lo/ntej
ta\j caristhri/ouj o(mologi/aj e)pete/loun, ou)de\n e)k th=j lei/aj nosfisa/menoi,
ta\j de\ po/leij au)toi=j a)ndra/si kai\ keimhli/oij a)nierw/santej, kai\ a)po\ tou=
254 sumbebhko/toj o(/lhn th\n basilei/an w)no/masan "a)na/qem"a. kaqa/per ga\r
ei(=j e(/kastoj tw=n eu)sebou/ntwn a)po\ tw=n e)thsi/wn a)pa/rcetai karpw=n, ou(\j
a)\n e)k tw=n i)di/wn sugkomi/zh| kthma/twn, to\n au)to\n tro/pon kai\ o(/lon to\
e)/qnoj mega/lhj cw/raj, ei)j h(\n metani/stato, me/ga tmh=ma, th\n eu)qu\j
ai(reqei=san basilei/an, a)ne/qhken a)parch/n tina th=j a)poiki/aj: ou) ga\r e)no/-
mizen o(/sion ei)=nai dianei/masqai gh=n h)\ po/leij katoikh=sai, pri\n kai\ th=j
cw/raj kai\ tw=n po/lewn a)pa/rxasqai.
32
Philo Judaeus. De vita Mosis
255 Mikro\n d' u(/steron kai\ phgh\n eu)/udron a)neuro/ntej, h(\ panti\
tw=| plh/qei poto\n e)corh/ghsen-e)n fre/ati d' h)=n h( phgh\ kai\ e)pi\ tw=n
th=j cw/raj o(/rwn-, w(/sper ou)c u(/datoj a)ll' a)kra/tou spa/santej ta\j
yuca\j a)necu/qhsan: u(po/ te eu)frosu/nhj kai\ cara=j a)=|sma kaino\n oi( qeo-
filei=j corou\j peri\ to\ fre/ar e)n ku/klw| sth/santej h)=|don ei)j to\n klhrou=con
qeo\n kai\ to\n a)lhqw=j h(gemo/na th=j a)poiki/aj, o(/ti prw=ton e)piba/ntej e)x
e)rhmi/aj makra=j th=j oi)koume/nhj kai\ h(\n e)/mellon kaqe/xein poto\n a)/fqonon
a)neu=ron, a(rmo/tton h(ghsa/menoi mh\ a)shmei/wton th\n phgh\n parelqei=n.
256 kai\ ga\r e)/tucen ou) cersi\n i)diwtw=n a)lla\ basile/wn a)natetmh=sqai filoti-
mhqe/ntwn, w(j lo/goj, ou) mo/non peri\ th\n eu(/resin tou= u(/datoj a)lla\ kai\
peri\ th\n tou= fre/atoj kataskeuh/n, i(/n' e)k th=j polutelei/aj basiliko\n
fai/nhtai to\ e)/rgon kai\ h( tw=n kataskeuasa/ntwn a)rch\ kai\ megalo/noia.
257 geghqw\j d' e)pi\ toi=j ai)ei\ sumbai/nousin a)prosdokh/toij a)gaqoi=j o( Mwush=j
e)cw/rei proswte/rw, th\n me\n neo/thta dianei/maj ei)/j te prwtosta/taj kai\
o)pisqofu/lakaj, ghraiou\j de\ kai\ gu/naia kai\ pai=daj e)n me/soij ta/xaj,
i(/na dia\ tw=n par' e(ka/tera froura\n e)/cwsin, e)a/n te a)ntikru\ e)a/n te
kato/pin e)cqro\j o(/miloj e)pi/h|.
258 )Oli/gaij d' u(/steron h(me/raij ei)j th\n tw=n )Amorrai/wn cw/ran
e)mbalw\n pre/sbeij e)xe/pempe pro\j to\n basile/a-Shw\n d' w)noma/zeto-
protre/pwn e)f' a(\ kai\ to\n suggenh= pro/teron: o( d' ou) mo/non pro\j u(/brin
a)pekri/nato toi=j h(/kousi mikrou= kai\ a)nelw\n au)tou/j, ei) mh\ no/moj o( prej-
beutiko\j e)mpodw\n e)ge/neto, a)lla\ kai\ pa/nta to\n strato\n sunagagw\n
259 e)fw/rma | nomi/zwn au)ti/ka tw=| pole/mw| perie/sesqai. sumplakei\j de\ ou)
pro\j a)meleth/touj kai\ a)naskh/touj e)/gnw th\n ma/chn ou)=san a)ll' a)qlhta\j
tw=| o)/nti pole/mwn a)htth/touj, oi(\ pro\ mikrou= polla\ kai\ mega/la h)ndraga-
qi/santo swma/twn a)lkh\n kai\ fro/nhma dianoi/aj kai\ a)reth=j u(/yoj e)pi-
deixa/menoi, di' w(=n tou\j me\n e)nantiwqe/ntaj e)k pollou= tou= perio/ntoj
ei(=lon, e)/yausan de\ tw=n a)po\ th=j lei/aj ou)deno\j ta\ prw=ta tw=n a)/qlwn
260 a)naqei=nai tw=| qew=| spouda/santej: oi(\ kai\ to/te fraxa/menoi karterw=j a)po\
tw=n au)tw=n bouleuma/twn kai\ paraskeuw=n a)ntefw/rmhsan a(/ma kai\ th=|
a)kaqaire/tw| tou= dikai/ou crw/menoi summaci/a|, di' h(\n eu)tolmo/teroi/ te
261 h)=san kai\ a)gwnistai\ pro/qumoi. safh\j de\ pi/stij: deute/raj ou)k e)de/hse
ma/chj, a)ll' h( prw/th kai\ mo/nh e)ge/neto, kaq' h(\n pa=sa h( a)nti/paloj
262 e)kli/qh du/namij kai\ a)natrapei=sa h(bhdo\n au)ti/ka h)fani/sqh. ai( de\ po/leij
u(po\ to\n au)to\n cro/non kenai/ te kai\ plh/reij e)gege/nhnto, kenai\ me\n tw=n
a)rcai/wn oi)khto/rwn, plh/reij de\ tw=n kekrathko/twn: to\n au)to\n me/ntoi
tro/pon kai\ ai( kat' a)grou\j e)pau/leij e)rhmwqei=sai tw=n e)n au)tai=j a)nte/-
labon a)/ndraj belti/ouj ta\ pa/nta.
263 Ou(=toj o( po/lemoj a(/pasi me\n toi=j )Asianoi=j e)/qnesi fobero\n
de/oj e)neirga/sato, diafero/ntwj de\ toi=j o(mo/roij, o(/sw| kai\ ta\ deina\ e)ggu-
te/rw prosedoka=to. ei(=j de\ dh\ e)k tw=n a)stugeito/nwn basile/wn o)/noma
Bala/khj, mega/lhn kai\ polua/nqrwpon th=j e(w/|aj moi=ran u(phgme/noj, pri\n
33
Philo Judaeus. De vita Mosis
ei)j cei=raj e)lqei=n a)peipw/n, a)/ntikruj me\n u(panta=n ou)k e)doki/maze to\n
e)kporqh/sewj di' o(/plwn e)leu/qeron po/lemon diadidra/skwn, e)p' oi)wnou\j
de\ kai\ mantei/aj e)tra/peto nomi/zwn a)rai=j tisi dunh/sesqai th\n a)/macon
264 r(w/mhn tw=n (Ebrai/wn kaqelei=n. a)nh\r d' h)=n kat' e)kei=non to\n cro/non
e)pi\ mantei/a| peribo/htoj Mesopotami/an oi)kw=n, o(\j a(/panta me\n e)memu/hto
ta\ mantikh=j ei)/dh, oi)wnoskopi/an d' e)n toi=j ma/lista sugkekrothkw\j
e)qauma/zeto, polloi=j kai\ polla/kij e)pideixa/menoj a)/pista kai\ mega/la.
265 proei=pe ga\r toi=j me\n e)pombri/aj qe/rouj a)kma/zontoj, toi=j d' au)cmo/n
te kai\ flogmo\n e)n me/sw| ceimw=ni, toi=j d' e)x eu)ethri/aj a)fori/an kai\
e)/mpalin e)k limou= fora/n, e)ni/oij de\ plhmmu/raj potamw=n kai\ kenw/seij
kai\ qerapei/aj loimikw=n noshma/twn kai\ a)/llwn muri/wn, w(=n e(/kaston o(
proqespi/zein dokw=n o)nomasto/tatoj h)=n e)pi\ me/ga eu)klei/aj proerco/menoj
266 dia\ th\n e)pibai/nousin a)ei\ kai\ fqa/nousan pantaco/se fh/mhn. e)pi\ tou=ton
e)xe/pempe tw=n e(tai/rwn tina\j parakalw=n h(/kein kai\ dwrea\j ta\j me\n h)/dh
parei=ce, ta\j de\ dw/sein w(molo/gei th\n crei/an h(=j e(/neka metape/mpoito
dhlw=n: o( d' ou)k a)po\ fronh/matoj eu)genou=j kai\ bebai/ou, | a)lla\ to\ ple/on
a)stei zo/menoj w(j dh\ tw=n e)llogi/mwn profhtw=n gegonw\j kai\ mhde\n a)/neu
crhsmw=n ei)wqw\j pra/ttein to\ para/pan, u(panedu/eto le/gwn ou)k e)pi-
267 tre/pein au)tw=| badi/zein to\ qei=on. kai\ oi( me\n h(/kontej e)panh/|esan a)/praktoi
pro\j to\n basile/a, e(/teroi d' eu)qu\j e)pi\ th\n au)th\n crei/an e)ceirotonou=nto
tw=n dokimwte/rwn, plei/w me\n e)pifero/menoi crh/mata, perittote/raj de\
268 dwrea\j u(piscnou/menoj. deleasqei\j de\ kai\ toi=j h)/dh proteinome/noij kai\
tai=j mellou/saij e)lpi/si kai\ to\ a)xi/wma tw=n parakalou/ntwn kataidesqei\j
e)nedi/dou, pa/lin profasizo/menoj to\ qei=on ou)k e)f' u(giei=: th=| gou=n u(ste-
rai/a| pareskeua/zeto th\n e)/xodon o)nei/rata dihgou/menoj, u(f' w(=n e)/lege
plhcqei\j e)narge/si fantasi/aij a)nagka/zesqai mhke/ti me/nein, a)lla\ toi=j
269 pre/sbesin a)kolouqei=n. h)/dh de\ au)tw=| proercome/nw| gi/netai kata\
th\n o(do\n shmei=on a)ri/dhlon peri\ tou= th\n crei/an e)f' h(\n sune/teinen ei)=nai
pali/mfhmon: to\ ga\r u(pozu/gion, w(=| sune/bainen au)to\n e)pocei=sqai, proer-
270 co/menon e)p' eu)qei/aj e)xapinai/wj i(/statai to\ prw=ton: ei)=q', w(/sper e)x
e)nanti/aj bi/a| tino\j a)nwqou=ntoj h)\ a)nacaiti/zontoj, u(po\ po/daj e)cw/rei kai\
pa/lin e)pi\ dexia\ kai\ eu)w/numa e)pifero/menon kai\ w(=de ka)kei=se plazo/menon ou)k
h)re/mei, kaqa/per e)n oi)/nw| kai\ me/qh| karhbarou=n, kai\ polla/kij tupto/menon
h)lo/gei tw=n plhgw=n, w(/ste kai\ to\n e)pocou/menon mikrou= katabalei=n kai\ kaqe-
271 zo/menon o(/mwj a)ntiluph=sai. tw=n %ga\&r par' e(ka/tera cwri/wn h)=san ai(masiai\
kai\ fragmoi\ plhsi/on: o(po/t' ou)=n tou/toij proshra/cqh fero/menon, go/nu kai\
272 knh/maj kai\ po/daj o( despo/thj qlibo/menoj kai\ piezo/menoj a)pedru/pteto. h)=n
d', w(j e)/oike, qei/a tij o)/yij, h(\n to\ me\n zw=|on e)pifoitw=san e)k pollou= qeasa/-
menon u(pe/pthxen, o( d' a)/nqrwpoj ou)k ei)=den, ei)j e)/legcon a)naisqhsi/aj: u(po\
ga\r a)lo/gou zw/|ou pareuhmerei=to ta\j o)/yeij o( mh\ mo/non to\n ko/smon a)lla\ kai\
273 to\n kosmopoio\n au)cw=n o(ra=n. mo/lij gou=n to\n a)nqesthko/ta i)dw\n a)/ggelon, ou)k
e)peidh\ toiau/thj qe/aj h)=n a)/xioj, a)ll' i(/na th\n a)timi/an kai\ ou)de/neian e(autou=
34
Philo Judaeus. De vita Mosis
35
Philo Judaeus. De vita Mosis
36
Philo Judaeus. De vita Mosis
bwmw=| du/o, mo/scon te kai\ krio/n. au)to\j de\ ou)ke/ti kata\ to\ ei)ko\j e)pi\
klhdo/naj kai\ oi)wnou\j i(/eto polla\ th\n au(tou= te/cnhn kaki/saj w(j cro/nw|
kaqa/per grafh\n e)xi/thlon genome/nhn kai\ tou\j eu)qubo/louj stocasmou\j
e)xamaurwqei=san: a)/llwj de\ kai\ mo/lij e)neno/hsen, o(/ti ou) suna/|dei tw=| tou=
288 qeou= boulh/mati h( tou= misqwsame/nou proai/resij au)to\n basile/wj. trapo/-
menoj ou)=n kata\ th\n e)rh/mhn o(ra=| kata\ fula\j e)stratopedeuko/taj (Ebrai/ouj
kai\ to/ te plh=qoj kai\ th\n ta/xin w(j po/lewj a)ll' ou) stratope/dou kata-
289 plagei\j e)/nqouj geno/menoj a)nafqe/ggetai ta/de: "fhsi\n o( a)/nqrwpoj o(
a)lhqinw=j o(rw=n, o(/stij kaq' u(/pnon e)nargh= fantasi/an ei)=de qeou= toi=j th=j
yuch=j a)koimh/toij o)/mmasin. w(j kaloi/ sou oi( oi)=koi, stratia\ (Ebrai/wn,
ai( skhnai/ sou w(j na/pai skia/zousai, w(j para/deisoj e)pi\ potamou=, w(j
290 ke/droj par' u(/data. e)xeleu/setai/ pote a)/nqrwpoj e)x u(mw=n kai\ e)pikrath/sei
pollw=n e)qnw=n kai\ e)pibai/nousa h( tou=de basilei/a kaq' e(ka/sthn h(me/ran
pro\j u(/yoj a)rqh/setai. o( lao\j ou(=toj h(gemo/ni th=j a)p' Ai)gu/ptou pa/shj
291 o(dou= ke/crhtai qew=| kaq' e(\n ke/raj a)/gonti th\n plhqu/n. toigarou=n e)/detai
| e)/qnh polla\ e)cqrw=n kai\ o(/son e)n au)toi=j pi=on a)/cri muelou= lh/yetai kai\
tai=j e(khboli/aij a)polei= tou\j dusmenei=j. a)napau/setai kataklinei\j w(j
le/wn h)\ sku/mnoj le/ontoj, ma/la katafronhtikw=j dediw\j ou)de/na, fo/bon
toi=j a)/lloij e)neirgasme/noj: a)/qlioj o(\j a)\n au)to\n parakinh/saj e)gei/rh|. oi(
me\n eu)logou=nte/j se eu)fhmi/aj a)/xioi, kata/raj d' oi( katarw/menoi."
292 Sfo/dra d' e)pi\ tou/toij a)ganakth/saj o( basileu\j "e)p' a)rai="j
ei)=pen "e)cqrw=n metaklhqei\j eu)ca\j h)/dh trei=j ta\j u(pe\r e)kei/nwn pepoi/hsai:
feu=ge dh\ qa=tton-o)xu\ pa/qoj e)sti\ qumo/j-, mh/ ti kai\ new/teron
293 e)rga/sasqai biasqw=. po/son plh=qoj crhma/twn, a)nohto/tate, kai\ dwrew=n,
po/shn d' eu)fhmi/an kai\ do/xan a)fh/|rhsai seauto\n frenoblabh\j w)/n:
e)paneleu/sh| fe/rwn a)po\ th=j xe/nhj ei)j th\n oi)kei/an a)gaqo\n me\n ou)de/n,
o)nei/dh de\ kai\ pollh\n w(j e)/oiken ai)scu/nhn, ou(/twj soi tw=n kata\ th\n e)pi-
294 sth/mhn, e)f' oi(=j pro/teron e)semnu/nou, gelasqe/ntwn." o( de\ "ta\ me\n pro/-
ter"a ei)=pe "pa/nt' e)sti\ lo/gia kai\ crhsmoi/, ta\ de\ me/llonta le/gesqai gnw/mhj
th=j e)mh=j ei)kasi/ai." kai\ th=j dexia=j labo/menoj mo/noj mo/nw| sunebou/leue,
di' w(=n, w(j a)\n oi(=o/n te h)=|, fula/xetai to\n a)nti/palon strato/n, a)se/bhma
kathgorw=n au(tou= me/giston: ti/ ga/r, ei)/poi tij a)/n, i)dia/zeij kai\ sumbou-
leu/eij ta\ e)nanti/a toi=j crhsmoi=j u(potiqe/menoj, ei) mh\ a)/ra tw=n logi/wn
295 ai( sai\ boulai\ dunatw/terai; fe/re d' ou)=n kai\ ta\j kala\j au)tou=
paraine/seij e)xeta/swmen, w(j tetecniteume/nai pro\j o(mologoume/nhn h(=ttan
tw=n a)ei\ nika=n duname/nwn. ei)dw\j ga\r (Ebrai/oij mi/an o(do\n a(lw/sewj
paranomi/an, dia\ lagnei/aj kai\ a)kolasi/aj, mega/lou kakou=, pro\j mei=zon
296 kako/n, a)se/beian, a)/gein au)tou\j e)spou/dasen h(donh\n de/lear proqei/j. "ei)s"i\
ga\r ei)=pen "ai( e)gcw/rioi gunai=kej, w)= basileu=, diafe/rousai th\n o)/yin e(te/-
rwn: a)nh\r d' ou)deni\ ma=llon eu)a/lwtoj h)\ gunaiko\j eu)morfi/a|. tai=j ou)=n
perikallesta/taij e)a\n e)pitre/yh|j misqarnei=n kai\ dhmosieu/ein, a)gkistreu/-
297 sontai th\n neo/thta tw=n a)ntipa/lwn. u(fhghte/on de\ au)tai=j, mh\ eu)qu\j
37
Philo Judaeus. De vita Mosis
38
Philo Judaeus. De vita Mosis
re/wj, o(\j prw=toj e)pi\ th\n a)/munan w(/rmhsen, e)zh/tei parascei=n Mwush=j:
fqa/nei de\ crhsmoi=j dwrhsa/menoj o( qeo\j Fineei= to\ me/giston a)gaqo/n,
ei)rh/nhn, o(\ mhdei\j i(kano\j a)nqrw/pwn parascei=n, pro\j de\ th=| ei)rh/nh| kai\
pagkrathsi/an i(erwsu/nhj, au)tw=| kai\ ge/nei klh=ron a)nafai/reton.
305 )Epei\ de\ tw=n e)mfuli/wn ou)de\n e)/t' h)=n u(po/loipon kakw=n, a)lla\
kai\ o(/soi pro\j au)tomoli/an h)\ prodosi/an u(pwpteu/onto pa/ntej a)pwlw/lesan,
e)/doxen ei)=nai kairo\j e)pithdeio/tatoj th=j e)pi\ to\n Bala/khn stratei/aj, a)/ndra
muri/a kai\ bebouleume/non e)rga/sasqai kaka\ kai\ dedrako/ta, bebouleume/non
me\n dia\ tou= ma/ntewj, o(\n h)/lpisen a)rai=j tisi dunh/sesqai kaqelei=n th\n
du/namin tw=n (Ebrai/wn, dedrako/ta de\ dia\ th=j tw=n gunaikw=n a)selgei/aj
kai\ a)kolasi/aj, ai(\ ta\ me\n sw/mata lagnei/aij ta\j de\ yuca\j a)sebei/a| tw=n
306 crwme/nwn die/fqeiran. panti\ me\n ou)=n tw=| stratw=| polemei=n ou)k e)doki/-
mazen, ei)dw\j ta\ u(pe/rogka plh/qh ptai/onta peri\ au(toi=j kai\ a(/ma lusitele\j
h(gou/menoj e)fedrei/aj ei)=nai summa/cwn toi=j prokamou=si bohqou/j, a)risti/ndhn
de\ tou\j h(bw=ntaj e)pile/xaj, cili/ouj e)k fulh=j e(ka/sthj, dw/deka cilia/daj-
tosau=tai ga\r h)=san ai( fulai/-kai\ strathgo\n e(lo/menoj tou= pole/mou
Finee\j pei=ran h)/dh dedwko/ta strathgikh=j eu)tolmi/aj e)pi\ kaloi=j i(erei/oij
307 e)xe/pempe tou\j o(pli/taj kai\ qarsu/nwn toia/de diexh/|ei: "ou)c u(pe\r kra/-
touj a)rch=j o( parw\n a)gw/n e)stin ou)d' u(pe\r tou= kth/sasqai ta\ e(te/rwn,
peri\ w(=n h)\ mo/nwn h)\ ma/lista oi( po/lemoi, a)ll' u(pe\r eu)sebei/aj kai\ o(sio/-
thtoj, w(=n tou\j h(mete/rouj suggenei=j kai\ fi/louj h)llotri/wsan oi( e)cqroi\
308 parai/tioi geno/menoi toi=j u(pacqei=si caleph=j a)pwlei/aj. e)/stin ou)=n a)/topon
oi)kei/wn me\n au)to/ceiraj gegenh=sqai paranomhsa/ntwn, e)cqrw=n de\ cale-
pw/tera h)dikhko/twn a)posce/sqai, kai\ tou\j me\n maqo/ntaj a)dikei=n a)nh|-
rhke/nai, tou\j de\ biasame/nouj kai\ dida/xantaj a)timwrh/touj katalipei=n, ou(\j
a(pa/ntwn ai)ti/ouj ei)=nai sumbe/bhken, w(=n h)\ dedra/kasin h)\ pepo/nqasin e)kei=-
309 noi." neurwqe/ntej ou)=n tai=j paraine/sesin e)kei=noi kai\ o(/son e)n
tai=j yucai=j prou ph=rce gennaio/thtoj zwpurh/santej w(j e)f' o(mologoume/nh|
ni/kh| pro\j to\n a)gw=na i(/ento fronh/masin a)htth/toij: kai\ sumplake/ntej
tosau/th| periousi/a| r(w/mhj kai\ to/lmhj e)crh/santo, w(j i(ereu=sai me\n tou\j
a)ntipa/louj, au)toi\ de\ pa/ntej sw=|oi e)panelqei=n, ou)deno\j a)poqano/ntoj a)ll'
310 ou)de\ trwqe/ntoj. | u(pe/laben a)/n tij tw=n a)gnoou/ntwn to\ sumbebhko\j i)dw\n
au)tou\j e)panio/ntaj ou)k a)po\ pole/mou kai\ parata/xewj a)fiknei=sqai ma=llon
h)\ tw=n e)n tai=j o(ploskopi/aij e)pidei/xewn, a(\j e)/qoj e)n ei)rh/nh| poiei=sqai,
gumna/smata d' ei)si\ kai\ mele/tai sugkrotoume/nwn ta\ kat' e)cqrw=n e)n
311 fi/loij. ta\j me\n ou)=n po/leij h)\ kataska/ptontej h)\ e)mpipra/ntej h)fa/nisan,
w(j mhd' ei) th\n a)rch\n w)|ki/sqhsan ei)pei=n e)/cein: ai)cmalw/twn de\ swma/twn
a)peri/lhpton a)riqmo\n a)pagago/ntej a)/ndraj me\n kai\ gunai=kaj ktei/nein
e)dikai/wsan, tou\j me\n o(/ti bouleuma/twn kai\ ceirw=n h)=rxan a)di/kwn, ta\j
d' e)pei\ kategoh/teusan th\n (Ebrai/wn neo/thta, paraiti/aj genome/naj
au)toi=j a)kolasi/aj kai\ a)sebei/aj kai\ ta\ teleutai=a qana/tou: ne/oij
de\ komidh=| paisi\ kai\ parqe/noij sune/gnwsan, a)mnhsti/an th=j h(liki/aj
39
Philo Judaeus. De vita Mosis
40
Philo Judaeus. De vita Mosis
eu)dai/monoj kai\ baqei/aj, e)n h(=| pollh\ pedia\j sitofo/roj kai\ cilo\n kth/nesin
320 e)negkei=n a)gaqh/. tau/thn w(j e)qea/santo th\n cw/ran ai( kthnotro/foi du/o
fulai/, moi=ra tou= su/mpantoj e(/kth stratou=, Mwush=n i(ke/teuon e)pitre/yai ta\j
klhrouci/aj e)ntauqoi= labei=n au)ta\j h)/dh pote\ i(druqei/saj: e)pithdeio/taton
ga\r e)/faskon ei)=nai to\n to/pon e)nne/mesqai/ te kai\ e)mbo/skesqai qre/mmasin
eu)/udron o)/nta kai\ eu)/corton kai\ probateusi/mhn a)/fqonon po/an a)pauto-
321 mati/zonta. o( de\ nomi/saj au)tou\j h)\ proedri/a| th\n dianomh\n ta/ te ge/ra
pro\ kairou= lamba/nein a)xiou=n h)\ pro\j tou\j me/llontaj pole/mouj a)poknei=n,
e)fedreuo/ntwn e)/ti pleio/nwn basile/wn, oi(\ th\n ei)/sw tou= potamou= cw/ran
diekeklh/rwnto, pa/nu duscera/naj pro\j o)rgh\n a)pokri/netai kai/ fhsin:
322 "u(mei=j me\n ou)=n e)ntauqoi= kaqedei=sqe scolh\n e)n ou) de/onti kai\ a)rgi/an
e(/xontej, tou\j d' u(mete/rouj suggenei=j kai\ fi/louj oi( leipo/menoi trach-
liou=si po/lemoi, kai\ ta\ me\n a)=qla mo/noij u(mi=n w(j e)pi\ katwrqwme/noij
pa=si doqh/setai, ma/cai de\ kai\ po/noi kai\ | talaipwri/ai kai\ oi( a)nwta/tw
323 ki/ndunoi e(te/rouj a)namenou=sin; a)ll' ou) di/kaion u(ma=j me\n ei)rh/nhn kai\ ta\
e)k th=j ei)rh/nhj a)gaqa\ karpou=sqai, tou\j d' a)/llouj pole/moij kai\ kakoi=j
a)muqh/toij e)naqlei=n, ou)de\ prosqh/khn to\ o(/lon me/rouj ei)=nai: tou)nanti/on
324 ga\r e(/neka tw=n o(/lwn ta\ me/rh klhronomi/aj a)xiou=tai. pa/ntej e)ste\
i)so/timoi, ge/noj e(/n, oi( au)toi\ pate/rej, oi)ki/a mi/a, e)/qh ta\ au)ta/, koinwni/a
no/mwn, a)/lla muri/a, w(=n e(/kaston th\n oi)keio/thta sundei= kai\ pro\j eu)/noian
a(rmo/zetai. dia\ ti/ dh\ tw=n i)/swn e)n toi=j megi/stoij kai\ a)nagkaiota/toij
a)xiwqe/ntej e)n tai=j dianomai=j pleonekth/sete, w(j h)\ a)/rcontej u(phko/wn h)\
325 despo/tai dou/lwn katafronh/santej; e)/dei me\n u(ma=j tai=j e(te/rwn plhgai=j
pepaideu=sqai: froni/mwn ga\r a)ndrw=n mh\ a)name/nein, a)/crij a)\n e)p' au)tou\j
e)/lqh| ta\ deina/: nuni\ de\ paradei/gmat' e)/contej oi)kei=a tou\j pate/raj, oi(\
kateske/yanto th/nde th\n cw/ran, kai\ ta\j e)kei/nwn sumfora\j kai\ tw=n
sunaponohqe/ntwn-a(/pantej ga\r e)/xw duoi=n a)pw/lonto-, de/on mhdeni\
tw=n o(moi/wn sunepigra/fesqai, deili/an, w)= kenoi\ frenw=n, zhlou=te w(j ou)k
eu)alwto/teroi genhso/menoi kai\ ta\j proqumi/aj u(poskeli/zete tw=n a)ndraga-
qi/zesqai proairoume/nwn e)klu/ontej kai\ parie/ntej au)tw=n ta\ fronh/mata.
326 toiga/rtoi speu/dontej a(marta/nein speu/sete kai\ pro\j timwri/aj: h( ga\r
di/kh mo/lij me\n ei)/wqe kinei=sqai, kinhqei=sa d' a(/pax fqa/nei pro-
327 katalamba/nousa tou\j a)podidra/skontaj. o(/tan ou)=n a(/pantej me\n oi(
e)cqroi\ kaqaireqw=sin, e)/fedroj de\ mhdei\j e)/ti prosdoka=tai po/lemoj, e)n
de\ tai=j eu)qu/naij a)nepi/lhptoi dokimasqw=sin oi( su/mmacoi, mh\ lipota/xion,
mh\ lipostra/tion, mhde\n a)/llo tw=n e)f' h(/tth| diapepragme/noi, para-
memenhko/tej d' e)x a)rch=j a)/cri te/louj fai/nwntai kai\ toi=j sw/masi kai\
tai=j proqumi/aij, e)rhmwqh=| de\ pa=sa h( cw/ra tw=n proenw|khko/twn,
thnikau=ta doqh/setai ta\ ge/ra kai\ ta\ a)ristei=a tai=j fulai=j e)x i)/sou."
328 th\n de\ nouqesi/an pra/|wj e)negko/ntej w(j ui(oi\ gnh/sioi sfo/dra eu)/nou
patro\j-h)/|desan ga\r au)to\n ou) katalazoneuo/menon a)rch=j e)xousi/a|,
prokhdo/menon de\ pa/ntwn kai\ dikaiosu/nhn kai\ i)so/thta timw=nta kai\ to\
41
Philo Judaeus. De vita Mosis
42
Philo Judaeus. De vita Mosis
o( d' e)k perittou= fanei=tai mh\ mo/non tau/taj e)pidedeigme/noj ta\j duna/meij
e)n tau)tw=|, th/n te basilikh\n kai\ filo/sofon, a)lla\ kai\ trei=j e(te/raj, w(=n
h( me\n pragmateu/etai peri\ nomoqesi/an, h( | de\ peri\ a)rcierwsu/nhn, h( de\
3 teleutai/a peri\ profhtei/an. peri\ w(=n nuni\ le/gein ei(lo/mhn a)nagkai/wj
u(polabw\n tw=| au)tw=| pa/nt' e)farmo/ttein: e)ge/neto ga\r pronoi/a| qeou=
basileu/j te kai\ nomoqe/thj kai\ a)rciereu\j kai\ profh/thj kai\ e)n e(ka/stw|
ta\ prwtei=a h)ne/gkato: dia\ ti/ de\ tw=| au)tw=| pa/nt' e)farmo/ttei, dhlwte/on.
4 basilei= prosh/kei prosta/ttein a(\ crh\ kai\ a)pagoreu/ein a(\ mh\ crh/: pro/j-
taxij de\ tw=n prakte/wn kai\ a)pago/reusij tw=n ou) prakte/wn i)/dion no/mou,
w(j eu)qu\j ei)=nai to\n me\n basile/a no/mon e)/myucon, to\n de\ no/mon basile/a
5 di/kaion. basileu\j de\ kai\ nomoqe/thj o)fei/lei mh\ ta)nqrw/peia mo/non a)lla\
kai\ ta\ qei=a sunepiskopei=n: ou) ga\r a)/neu qei/aj e)pifrosu/nhj katorqou=tai
ta\ basile/wn kai\ u(phko/wn pra/gmata: di' h(\n ai)ti/an e)de/hse tw=| toiou/tw|
th=j prw/thj i(erwsu/nhj, i(/n' e)pi\ telei/oij i(eroi=j kai\ e)pisth/mh| telei/a|
th=j tou= qeou= qerapei/aj a)potroph\n me\n kakw=n metousi/an d' a)gaqw=n
au(tw=| te kai\ toi=j a)rcome/noij ai)th=tai para\ tou= i(/lew kai\ tai=j eu)cai=j
sunepineu/ontoj: pw=j ga\r ou) telesforh/sei ta\j eu)ca\j o( kai\ e)k fu/sewj
6 eu)menh\j kai\ tou\j gnhsi/wj qerapeu/ontaj au)to\n pronomi/aj a)xiw=n; a)ll'
e)peidh\ muri/a kai\ basilei= kai\ nomoqe/th| kai\ a)rcierei= tw=n a)nqrwpei/wn
kai\ qei/wn a)/dhla-genhto\j ga\r ou)de\n h(=tton kai\ qnhto/j e)stin, ei) kai\
tosou=ton kai\ ou(/twj a)/fqonon peribe/blhtai klh=ron eu)pragiw=n-, a)nag-
kai/wj kai\ profhtei/aj e)/tucen, i(/n' o(/sa mh\ logismw=| du/natai kata-
lamba/nein, tau=ta pronoi/a| qeou= eu(/roi: w(=n ga\r o( nou=j a)polei/petai, pro\j
7 tau=q' h( profhtei/a fqa/nei. kalh/ ge h( suzugi/a kai\ panarmo/nioj tw=n
tetta/rwn duna/mewn: e)mpleko/menai ga\r kai\ a)llh/lwn e)co/menai
sugcoreu/ousi ta\j w)felei/aj a)ntilamba/nousai/ te kai\ a)ntekti/nousai, mimou/-
menai ta\j parqe/nouj Ca/ritaj, ai(=j mh\ diazeu/gnusqai no/moj fu/sewj
a)ki/nhtoj: e)f' w(=n deo/ntwj ei)/poi tij a)/n, o(\ kai\ e)pi\ tw=n a)retw=n ei)/wqe
le/gesqai, o(/ti o( mi/an e)/cwn kai\ pa/saj e)/cei.
8 (Rhte/on de\ prw=ton peri\ tw=n kata\ th\n nomoqetikh\n e(/xin.
ou)k a)gnow= me\n ou)=n, o(/ti tw=| me/llonti a)ri/stw| genh/sesqai nomoqe/th|
prosh/kei pantele/si kai\ o(loklh/roij kecrh=sqai tai=j a)retai=j pa/saij:
e)pei\ de\ ka)n tai=j oi)ki/aij oi( me\n e)gguta/tw ge/nouj ei)si/n, oi( de\ po/rrw,
suggenei=j de\ pa/ntej a)llh/lwn, kai\ tw=n a)retw=n ta\j me\n prospefuke/nai
9 nomiste/on ma=llon e)ni/oij pra/gmasi, ta\j d' h(=tton w)|keiw=sqai. | nomoqetikh=| d'
a)delfa\ kai\ suggenh= te/ttara tauti\ diafero/ntwj e)sti/: to\ fila/nqrwpon, to\
filodi/kaion, to\ fila/gaqon, to\ misopo/nhron: u(po\ ga\r tou/twn e(ka/stou para-
kalei=tai pa=j, o(/tw| zh=loj ei)se/rcetai tou= nomoqetei=n, filanqrwpi/aj me\n ei)j
me/son protiqe/nai ta\j koinwfelei=j gnw/maj a)nadidaskou/shj, dikaiosu/nhj de\ w(j
i)so/thta timhte/on kai\ w(j to\ kat' a)xi/an a)ponemhte/on e(ka/stoij, filagaqi/aj d'
a)pode/cesqai ta\ fu/sei kala\ kai\ pare/cein a(/pasi toi=j a)xi/oij a)tami/euta pro\j
a)fqonwta/thn crh=sin, misoponhri/aj de\ probeblh=sqai tou\j a)tima/zontaj
43
Philo Judaeus. De vita Mosis
a)reth\n kai\ w(j koinou\j dusmenei=j tou= tw=n a)nqrw/pwn ge/nouj u(poble/pesqai.
10 me/ga me\n ou)=n, ei)/ tw| kai\ e(/n ti tw=n lecqe/ntwn labei=n e)ge/neto, qaumasto\n
d' w(j e)/oike tou/twn a)qro/wn peridra/xasqai dunhqh=nai, ou(= mo/noj Mwush=j
e)fike/sqai dokei= tranw/saj eu)= ma/la ta\j ei)rhme/naj a)reta\j e)n oi(=j dieta/xato.
11 suni/sasi d' oi( tai=j i(erai=j bi/bloij e)ntugca/nontej, a(\j ou)k a)/n, ei) mh\ toiou=toj
e)pefu/kei, sune/grayen u(fhghsame/nou qeou= kai\ pare/dwke toi=j a)xi/oij
crh=sqai, kthma/twn to\ ka/lliston, tw=n a)galmatoforoume/nwn e)n th=| yuch=|
paradeigma/twn a)peikoni/smata kai\ mimh/mata, a(\ kai\ oi( dhlwqe/ntej no/moi
gego/nasi safe/stata ta\j lecqei/saj e)mfai/nontej a)reta/j.
12 (/Oti d' au)to/j te nomoqetw=n a)/ristoj tw=n pantacou= pa/ntwn,
o(/soi par' (/Ellhsin h)\ barba/roij e)ge/nonto, kai\ oi( no/moi ka/llistoi kai\
w(j a)lhqw=j qei=oi mhde\n w(=n crh\ paralipo/ntej, e)nargesta/th pi/stij h(/de:
13 ta\ me\n tw=n a)/llwn no/mima ei)/ tij e)pi/oi tw=| logismw=|, dia\ muri/aj pro-
fa/seij eu(rh/sei kekinhme/na, pole/moij h)\ turanni/sin h)/ tisin a)/lloij a)bou-
lh/toij, a(\ newterismw=| tu/chj kataskh/ptei: polla/kij de\ kai\ trufh\ pleo-
na/sasa corhgi/aij kai\ periousi/aij a)fqo/noij kaqei=le no/mouj, "ta\ li/an
a)gaq"a\ tw=n pollw=n fe/rein ou) duname/nwn, a)lla\ dia\ ko/ron e)xubrizo/ntwn:
14 u(/brij d' a)nti/palon no/mw|. ta\ de\ tou/tou mo/nou be/baia, a)sa/leuta, a)kra/-
danta, kaqa/per sfragi=si fu/sewj au)th=j seshmasme/na, me/nei pagi/wj a)f'
h(=j h(me/raj e)gra/fh me/cri nu=n kai\ pro\j to\n e)/peita pa/nta diamenei=n e)lpi\j
au)ta\ ai)w=na w(/sper a)qa/nata, e(/wj a)\n h(/lioj kai\ selh/nh kai\ o( su/mpaj
15 ou)rano/j te kai\ ko/smoj h)=|. tosau/taij gou=n crhsame/nou tou= e)/qnouj meta-
bolai=j kata/ te eu)pragi/aj kai\ tou)nanti/on, ou)de\n a)ll' ou)de\ to\ mikro/taton
tw=n | diatetagme/nwn e)kinh/qh, pa/ntwn w(j e)/oike to\ semno\n kai\ qeoprepe\j
16 au)tw=n e)ktetimhko/twn. a(\ de\ mh\ limo\j h)\ loimo\j h)\ po/lemoj h)\ basileu\j
h)\ tu/rannoj h)\ yuch=j h)\ sw/matoj h)\ paqw=n h)\ kakiw=n e)pana/stasij h)/ ti
a)/llo qeh/laton h)\ a)nqrw/peion kako\n e)/luse, pw=j ou) perima/chta kai\
17 panto\j lo/gou krei/ttona kaqe/sthken; a)ll' ou)/pw tou=to qaumasto/n,
kai/toi me/ga kaq' au(to\ deo/ntwj a)\n nomisqe/n, to\ e)x a(/pantoj tou= cro/nou
pefula/cqai tou\j no/mouj e)n bebai/w|: a)ll' e)kei=no qaumasiw/teron, w(j
e)/oike, to\ mh\ mo/non )Ioudai/ouj a)lla\ kai\ tou\j a)/llouj scedo\n a(/pantaj
kai\ ma/lista oi(=j a)reth=j plei/wn lo/goj pro\j th\n a)podoch\n au)tw=n kai\
timh\n w(siw=sqai: ge/raj ga\r tou=t' e)/lacon e)xai/reton, o(\ mhdeni\ pro/sestin
18 e(te/rw|. shmei=on de/: tw=n kata\ th\n (Ella/da kai\ ba/rbaron, w(j e)/poj
ei)pei=n, ou)demi/a po/lij e)sti/n, h(\ ta\ e(te/raj no/mima tima=|, mo/lij de\ kai\ tw=n
au(th=j ei)j a)ei\ perie/cetai, pro\j ta\j tw=n kairw=n kai\ tw=n pragma/twn
19 meqarmozome/nh tropa/j. )Aqhnai=oi ta\ Lakedaimoni/wn e)/qh kai\ no/mima
probe/blhntai kai\ Lakedaimo/nioi ta\ )Aqhnai/wn: a)ll' ou)de\ kata\ th\n
ba/rbaron Ai)gu/ptioi tou\j Skuqw=n no/mouj fula/ttousin h)\ Sku/qai tou\j
Ai)gupti/wn h)\ sunelo/nti fra/sai tou\j tw=n kat' Eu)rw/phn oi( th\n )Asi/an
oi)kou=ntej h)\ tou\j tw=n )Asianw=n e)qnw=n oi( e)n Eu)rw/ph|: a)lla\ scedo\n oi(
a)f' h(li/ou a)nio/ntoj a)/cri duome/nou, pa=sa cw/ra kai\ e)/qnoj kai\ po/lij,
44
Philo Judaeus. De vita Mosis
tw=n xenikw=n nomi/mwn a)llotriou=ntai kai\ oi)/ontai th\n tw=n oi)kei/wn a)po-
20 doch/n, ei) ta\ para\ toi=j a)/lloij a)tima/zoien, sunauxh/sein. a)ll' ou)c
w(=d' e)/cei ta\ h(me/tera: pa/ntaj ga\r e)pa/getai kai\ sunepistre/fei, barba/rouj,
(/Ellhnaj, h)peirw/taj, nhsiw/taj, e)/qnh ta\ e(w=|a, ta\ e(spe/ria, Eu)rw/phn,
21 )Asi/an, a(/pasan th\n oi)koume/nhn a)po\ pera/twn e)pi\ pe/rata. ti/j ga\r th\n
i(era\n e)kei/nhn e(bdo/mhn ou)k e)kteti/mhken, a)/nesin po/nwn kai\ r(a|stw/nhn
au(tw=| te kai\ toi=j plhsia/zousin, ou)k e)leuqe/roij mo/non a)lla\ kai\ dou/loij,
22 ma=llon de\ kai\ u(pozugi/oij didou/j; fqa/nei ga\r h( e)keceiri/a kai\ pro\j
pa=san a)ge/lhn kai\ o(/sa pro\j u(phresi/an ge/gonen a)nqrw/pou kaqa/per
dou=la qerapeu/onta to\n fu/sei despo/thn, fqa/nei kai\ pro\j de/ndrwn kai\
futw=n a(/pasan i)de/an: ou) ga\r e)/rnoj, ou) kla/don, a)ll' ou)de\ pe/talon
e)fei=tai temei=n h)\ karpo\n o(ntinou=n dre/yasqai, pa/ntwn diafeime/nwn kat'
e)kei/nhn | th\n h(me/ran kai\ w(/sper e)leuqeri/an a)go/ntwn, koinw=| khru/gmati
23 mhdeno\j e)piyau/ontoj. ti/j de\ th\n legome/nhn nhstei/an ou) te/qhpe kai\
proskunei= di' e)/touj a)gome/nhn th=j i(eromhni/aj au)sthro/teron kai\ sem-
no/teron tro/pon; e)n h(=| me\n ga\r polu\j a)/kratoj kai\ tra/pezai polutelei=j
kai\ o(/sa peri\ e)dwdh\n kai\ po/sin a)/fqona pa/nta, di' w(=n ai( a)ko/restoi
gastro\j h(donai\ sunau/xontai prosanarrhgnu=sai kai\ ta\j u(pogastri/ouj
24 e)piqumi/aj: e)n h(=| d' ou) siti/on, ou) poto\n e)/xesti prosene/gkasqai,
kaqarai=j o(/pwj dianoi/aij, mhdeno\j e)noclou=ntoj mhd' e)mpodi/zontoj
swmatikou= pa/qouj, o(poi=a filei= sumbai/nein e)k plhsmonh=j, e(orta/zwsin
i(lasko/menoi to\n pate/ra tou= panto\j ai)si/oij eu)cai=j, di' w(=n a)mnhsti/an
me\n palaiw=n a(marthma/twn, kth=sin de\ kai\ a)po/lausin ne/wn a)gaqw=n
ei)w/qasin ai)tei=sqai.
25 To\ de\ th=j nomoqesi/aj i(eroprepe\j w(j ou) par' )Ioudai/oij mo/non
a)lla\ kai\ para\ pa=si toi=j a)/lloij teqau/mastai, dh=lon e)/k te tw=n ei)rh-
26 me/nwn h)/dh ka)k tw=n mello/ntwn le/gesqai. to\ palaio\n e)gra/fhsan oi(
no/moi glw/ssh| Caldai kh=| kai\ me/cri pollou= die/meinan e)n o(moi/w| th\n dia/-
lekton ou) metaba/llontej, e(/wj mh/pw to\ ka/lloj ei)j tou\j a)/llouj
27 a)nqrw/pouj a)ne/fhnan au(tw=n. e)pei\ de\ e)k th=j kaq' e(ka/sthn h(me/ran
sunecou=j mele/thj kai\ a)skh/sewj tw=n crwme/nwn ai)/sqhsij e)ge/neto kai\
e(te/roij kai\ to\ kle/oj e)foi/ta pantaco/se-ta\ ga\r kala\ ka)\n fqo/nw|
pro\j o)li/gon e)piskiasqh=| cro/non, e)pi\ kairw=n au)=qij a)nala/mpei fu/sewj
eu)menei/a|-, deino\n h(ghsa/menoi/ tinej, ei) oi( no/moi para\ tw=| h(mi/sei
tmh/mati tou= ge/nouj a)nqrw/pwn e)xetasqh/sontai mo/nw| tw=| barbarikw=|, to\
d' (Ellhniko\n ei)j a(/pan a)moirh/sei, pro\j e(rmhnei/an th\n tou/twn e)tra/ponto.
28 to\ d' e)/rgon e)pei\ kai\ me/ga h)=n kai\ koinwfele/j, ou)k i)diw/taij ou)d' a)/rcousin,
w(=n polu\j a)riqmo/j, a)lla\ basileu=si kai\ basile/wn a)nete/qh tw=| dokimwta/tw|.
29 Ptolemai=oj o( Fila/delfoj e)piklhqei\j tri/toj me\n h)=n a)p' )Alexa/ndrou
tou= th\n Ai)/gupton paralabo/ntoj, a)retai=j de\ tai=j e)n h(gemoni/a| pa/ntwn,
ou)ci\ tw=n kaq' au(to\n mo/non, | a)lla\ kai\ tw=n pa/lai pw/pote gegenhme/nwn
a)/ristoj, ou(= kai\ me/cri nu=n tosau/taij u(/steron geneai=j a)/|detai to\ kle/oj
45
Philo Judaeus. De vita Mosis
polla\ dei/gmata kai\ mnhmei=a th=j megalofrosu/nhj kata\ po/leij kai\ cw/raj
a)polipo/ntoj, w(j h)/dh kai\ e)n paroimi/aj ei)/dei ta\j u(pero/gkouj filotimi/aj
30 kai\ mega/laj kataskeua\j Filadelfei/ouj a)p' e)kei/nou kalei=sqai. suno/lwj
me\n ou)=n h( tw=n Ptolemai/wn oi)ki/a diafero/ntwj para\ ta\j a)/llaj basilei/aj
h)/kmasen, e)n de\ toi=j Ptolemai/oij o( Fila/delfoj: o(/sa ga\r ei(=j e)/drasen
ou(=toj e)paineta/, mo/lij e)kei=noi pa/ntej a)qro/oi diepra/xanto, geno/menoj
kaqa/per e)n zw/|w| to\ h(gemoneu=on kefalh\ tro/pon tina\ tw=n basile/wn.
31 o( dh\ toiou=toj zh=lon kai\ po/qon labw\n th=j nomoqesi/aj h(mw=n ei)j
(Ella/da glw=ttan th\n Caldai kh\n meqarmo/zesqai dienoei=to kai\ pre/sbeij
eu)qu\j e)xe/pempe pro\j to\n th=j )Ioudai/aj a)rciere/a kai\ basile/a-o( ga\r
au)to\j h)=n-to/ te bou/lhma dhlw=n kai\ protre/pwn a)risti/ndhn e(le/sqai
32 tou\j to\n no/mon diermhneu/sontaj. o( d' oi(=a ei)ko\j h(sqei\j kai\ nomi/saj
ou)k a)/neu qei/aj e)pifrosu/nhj peri\ to\ toiou=ton e)/rgon e)spoudake/nai to\n
basile/a, skeya/menoj tou\j par' au(tw=| dokimwta/touj (Ebrai/wn, oi(\ pro\j
th=| patri/w| kai\ th\n (Ellhnikh\n e)pepai/deunto paidei/an, a)/smenoj a)poste/llei.
33 w(j d' h(=kon, e)pi\ xeni/an klhqe/ntej lo/goij a)stei/oij kai\ spoudai/oij to\n
e(stia/tora eu)w/coun a)ntefestiw=ntej: o( me\n ga\r a)pepeira=to th=j e(ka/stou
sofi/aj kaina\j a)ll' ou) ta\j e)n e)/qei zhth/seij protei/nwn, oi( d' eu)sto/cwj
kai\ eu)qubo/lwj, ou)k e)pitre/pontoj makrhgorei=n tou= kairou=, kaqa/per
34 a)pofqeggo/menoi ta\ protaqe/nta dielu/onto. dokimasqe/ntej d' eu)qu\j
h)/rxanto ta\ th=j kalh=j presbei/aj a)potelei=n kai\ logisa/menoi par' au(toi=j,
o(/son ei)/h to\ pra=gma qespisqe/ntaj no/mouj crhsmoi=j diermhneu/ein, mh/t'
a)felei=n ti mh/te prosqei=nai h)\ metaqei=nai duname/nouj, a)lla\ th\n e)x a)rch=j
i)de/an kai\ to\n tu/pon au)tw=n diafula/ttontaj, e)sko/poun to\ kaqarw/taton
tw=n peri\ to\n to/pon cwri/wn e)/xw po/lewj: ta\ ga\r e)nto\j tei/couj a(/te
pantodapw=n peplhqo/ta zw/|wn dia\ no/souj kai\ teleuta\j kai\ ta\j u(giai-
35 no/ntwn ou)k eu)agei=j pra/xeij h)=n u(/popta. nh=soj h( Fa/roj pro/keitai th=j
)Alexandrei/aj, h(=j au)ch\n u(potai/nioj te/tatai pro\j th\n po/lin perikleio/menoj
| ou)k a)gcibaqei= ta\ de\ polla\ tenagw/dei qala/tth|, w(j kai\ th=j tw=n
kuma/twn fora=j to\n polu\n h)=con kai\ pa/tagon e)k pa/nu makrou= dia-
36 sth/matoj proeklu/esqai. tou=ton e)x a(pa/ntwn tw=n e)n ku/klw| kri/nantej
e)pithdeio/taton ei)=nai to\n to/pon e)nhsuca/sai kai\ e)nhremh=sai kai\ mo/nh| th=|
yuch=| pro\j mo/nouj o(milh=sai tou\j no/mouj, e)ntauqoi= kate/meinan kai\ ta\j
i(era\j bi/blouj labo/ntej a)natei/nousin a(/m' au)tai=j kai\ ta\j cei=raj ei)j
ou)rano/n, ai)tou/menoi to\n qeo\n mh\ diamartei=n th=j proqe/sewj: o( d' e)pi-
neu/ei tai=j eu)cai=j, i(/na to\ plei=ston h)\ kai\ to\ su/mpan ge/noj a)nqrw/pwn
w)felhqh=| crhso/menon ei)j e)pano/rqwsin bi/ou filoso/foij kai\ pagka/loij
37 diata/gmasi. kaqi/santej d' e)n a)pokru/fw| kai\ mhdeno\j paro/ntoj
o(/ti mh\ tw=n th=j fu/sewj merw=n, gh=j u(/datoj a)e/roj ou)ranou=, peri\ w(=n
prw=ton th=j gene/sewj e)/mellon i(erofanth/sein-kosmopoii/a ga\r h( tw=n
no/mwn e)sti\n a)rch/-, kaqa/per e)nqousiw=ntej proefh/teuon ou)k a)/lla
a)/lloi, ta\ d' au)ta\ pa/ntej o)no/mata kai\ r(h/mata, w(/sper u(pobole/wj
46
Philo Judaeus. De vita Mosis
38 e(ka/stoij a)ora/twj e)nhcou=ntoj. kai/toi ti/j ou)k oi)=den, o(/ti pa=sa me\n
dia/lektoj, h( d' (Ellhnikh\ diafero/ntwj, o)noma/twn ploutei=, kai\ tau)to\n
e)nqu/mhma oi(=o/n te metafra/zonta kai\ parafra/zonta schmati/sai pollacw=j,
a)/llote a)/llaj e)farmo/zonta le/xeij; o(/per e)pi\ tau/thj th=j nomoqesi/aj ou)/
fasi sumbh=nai, sunenecqh=nai d' ei)j tau)to\n ku/ria kuri/oij o)no/masi, ta\
(Ellhnika\ toi=j Caldai koi=j, e)narmosqe/nta eu)= ma/la toi=j dhloume/noij
39 pra/gmasin. o(\n ga\r tro/pon, oi)=mai, e)n gewmetri/a| kai\ dialektikh=| ta\
shmaino/mena poikili/an e(rmhnei/aj ou)k a)ne/cetai, me/nei d' a)meta/blhtoj
h( e)x a)rch=j teqei=sa, to\n au)to\n w(j e)/oike tro/pon kai\ ou(=toi suntre/conta
toi=j pra/gmasin o)no/mata e)xeu=ron, a(/per dh\ mo/na h)\ ma/lista tranw/sein
40 e)/mellen e)mfantikw=j ta\ dhlou/mena. safesta/th de\ tou=de pi/stij: e)a/n
te Caldai=oi th\n (Ellhnikh\n glw=ttan e)a/n te (/Ellhnej th\n Caldai/wn
a)nadidacqw=si kai\ a)mfote/raij tai=j grafai=j e)ntu/cwsi, th=| te Caldai kh=|
kai\ th=| e(rmhneuqei/sh|, kaqa/per a)delfa\j ma=llon d' w(j mi/an kai\ th\n
au)th\n e)/n te toi=j pra/gmasi kai\ toi=j o)no/masi teqh/pasi kai\ proskunou=sin,
ou)c e(rmhne/aj e)kei/nouj a)ll' i(erofa/ntaj kai\ profh/taj prosagoreu/ontej, oi(=j
e)xege/neto sundramei=n logismoi=j ei(likrine/si tw=| Mwuse/wj kaqarwta/tw| pneu/-
41 mati. dio\ kai\ me/cri nu=n a)na\ pa=n e)/toj e(orth\ kai\ panh/gurij a)/getai kata\ th\n
Fa/ron nh=son, ei)j h(\n ou)k )Ioudai=oi mo/non a)lla\ kai\ pamplhqei=j e(/teroi
diaple/ousi to/ te | cwri/on semnunou=ntej, e)n w(=| prw=ton ta\ th=j e(rmhnei/aj
e)xe/lamye, kai\ palaia=j e(/neken eu)ergesi/aj a)ei\ neazou/shj eu)caristh/sontej tw=|
42 qew=|. meta\ de\ ta\j eu)ca\j kai\ ta\j eu)caristi/aj oi( me\n phxa/menoi skhna\j e)pi\
tw=n ai)gialw=n oi( d' e)pi\ th=j ai)giali/tidoj ya/mmou katakline/ntej e)n
u(pai/qrw| met' oi)kei/wn kai\ fi/lwn e(stiw=ntai, poluteleste/ran th=j e)n
43 basilei/oij kataskeuh=j to/te th\n a)kth\n nomi/zontej. ou(/tw me\n oi( no/moi
zhlwtoi\ kai\ perima/chtoi pa=sin i)diw/taij te kai\ h(gemo/sin e)pidei/knuntai,
kai\ tau=t' e)k pollw=n cro/nwn tou= e)/qnouj ou)k eu)tucou=ntoj-ta\ de\
44 tw=n mh\ e)n a)kmai=j pe/fuke/ pwj e)piskia/zesqai-: ei) de\ ge/noito/ tij
a)formh\ pro\j to\ lampro/teron, po/shn ei)ko\j e)pi/dosin genh/sesqai; kata-
lipo/ntaj a)\n oi)=mai ta\ i)/dia kai\ polla\ cai/rein fra/santaj toi=j patri/oij
e(ka/stouj metabalei=n e)pi\ th\n tou/twn mo/nwn timh/n: eu)tuci/a| ga\r tou=
e)/qnouj oi( no/moi sunanala/myantej a)maurw/sousi tou\j a)/llouj kaqa/per
a)natei/laj h(/lioj tou\j a)ste/raj.
45 )Apo/crh me\n ou)=n kai\ ta\ lecqe/nta polu\j e)/painoj ei)=nai tou=
nomoqe/tou. plei/wn d' e)sti\n e(/teroj, o(\n au)tai\ perie/cousin ai( i(erw/tatai
bi/bloi, pro\j a(\j h)/dh trepte/on, ei)j e)/ndeixin th=j tou= suggra/yantoj a)reth=j.
46 tou/twn toi/nun to\ me/n e)stin i(storiko\n me/roj, to\ de\ peri\ ta\j
prosta/xeij kai\ a)pagoreu/seij, u(pe\r ou(= deu/teron le/xomen to\ pro/-
47 teron th=| ta/xei pro/teron a)kribw/santej. e)/stin ou)=n tou= i(storikou=
to\ me\n peri\ th=j tou= ko/smou gene/sewj, to\ de\ genealogiko/n, tou=
de\ genealogikou= to\ me\n peri\ kola/sewj a)sebw=n, to\ d' au)= peri\
timh=j dikai/wn. ou(= de\ ca/rin e)nqe/nde th=j nomoqesi/aj h)/rxato ta\ peri\
47
Philo Judaeus. De vita Mosis
48 ta\j prosta/xeij kai\ a)pagoreu/seij e)n deute/rw| qei/j, lekte/on. ou) ga\r
oi(=a/ tij suggrafeu\j e)peth/deuse palaiw=n pra/xewn katalipei=n u(pomnh/mata
toi=j e)/peita tou= yucagwgh=sai ca/rin a)nwfelw=j, a)ll' h)rcaiolo/ghsen
a)/nwqen a)rxa/menoj a)po\ th=j tou= panto\j gene/sewj, i(/n' e)pidei/xh| du/o ta\
a)nagkaio/tata: e(\n me\n to\n au)to\n pate/ra kai\ poihth\n tou= ko/smou kai\
a)lhqei/a| nomoqe/thn, e(/teron de\ to\n crhso/menon toi=j no/moij a)kolouqi/an
fu/sewj a)spaso/menon kai\ biwso/menon kata\ th\n tou= o(/lou dia/taxin
a(rmoni/a| kai\ sumfwni/a| pro\j e)/rga lo/gwn kai\ pro\j lo/gouj e)/rgwn.
49 tw=n me\n ou)=n a)/llwn nomoqetw=n oi( me\n eu)qu\j a(/ te crh\ pra/ttein
kai\ a(\ mh\ diataxa/menoi timwri/aj kata\ tw=n parabaino/ntwn w(/risan, oi( d'
| a)mei/nouj do/xantej ei)=nai th\n a)rch\n ou)k e)nqe/nde e)poih/santo, po/lin de\
tw=| lo/gw| kti/santej kai\ i(drusa/menoi pro/teron h(\n e)no/mizon oi)keiota/thn
kai\ prepwdesta/thn ei)=nai th=| ktisqei/sh| politei/an dia\ th=j tw=n no/mwn
50 qe/sewj e)fh/rmozon. o( de\ to\ me\n pro/teron u(polabw\n #o(/per h)=n$ turanni-
ko/n te kai\ despotiko/n, a)/neu paramuqi/aj prosta/ttein w(j ou)k e)leuqe/roij
a)lla\ dou/loij, to\ d' u(/steron e)mmele\j me/n, ou) mh\n telei/wj e)paineto\n
a(/pasi toi=j kritai=j, w(j e)/oiken, e)n e(kate/rw| tw=n lecqe/ntwn dih/negken.
51 e)/n te ga\r tai=j prosta/xesi kai\ a)pagoreu/sesin u(poti/qetai kai\ parhgorei=
to\ ple/on h)\ keleu/ei, meta\ prooimi/wn kai\ e)pilo/gwn ta\ plei=sta kai\ a)nag-
kaio/tata peirw/menoj u(fhgei=sqai, tou= protre/yasqai ca/rin ma=llon h)\
bia/sasqai: po/lew/j te ceiropoih/tou kti/sin a)rch\n poih/sasqai th=j
grafh=j tapeino/teron h)\ kata\ th\n a)xi/an tw=n no/mwn u(polabw\n ei)=nai,
pro\j to\ me/geqoj kai\ ka/lloj th=j o(/lhj nomoqesi/aj a)kribesta/th| o)/yei th=|
kata\ dia/noian a)pidw\n kai\ nomi/saj au)th\n krei/ttona kai\ qeiote/ran h)\
w(/ste ku/klw| tini\ tw=n e)pi\ gh=j o(risqh=nai, th=j megalopo/lewj th\n ge/nesin
ei)shgh/sato, tou\j no/mouj e)mferesta/thn ei)ko/na th=j tou= ko/smou politei/aj
52 h(ghsa/menoj ei)=nai. tw=n gou=n e)n me/rei diatetagme/nwn ta\j duna/meij
ei)/ tij a)kribw=j e)xeta/zein e)qelh/seien, eu(rh/sei th=j tou= panto\j a(rmoni/aj e)fie-
53 me/naj kai\ tw=| lo/gw| th=j a)idi/ou fu/sewj suna|dou/saj. dio\ kai\ tou\j a)fqo/nwn
me\n a)gaqw=n a)xiwqe/ntaj o(/sa kat' eu)exi/an swma/twn kai\ ta\j peri\ plou=ton
kai\ do/xan kai\ ta\ a)/lla e)kto\j eu)tuci/aj, a)reth=j d' a)fhnia/santaj kai\ ou)k
a)na/gkh| gnw/mh| d' e(kousi/w| panourgi/an kai\ a)diki/an kai\ ta\j a)/llaj kaki/aj,
w(j me/ga o)/feloj th\n megi/sthn zhmi/an, e)pithdeu/santaj kaqa/per ou)k
a)nqrw/pwn e)cqrou\j a)lla\ tou= su/mpantoj ou)ranou= te kai\ ko/smou ta\j e)n
e)/qei timwri/aj ou)/ fhsin u(pomei=nai, a)lla\ kainota/taj kai\ parhllagme/naj,
a(\j e)megalou/rghsen h( pa/redroj tw=| qew=| misopo/nhroj di/kh, tw=n tou=
panto\j drastikwta/twn stoicei/wn e)piqeme/nwn u(/datoj kai\ puro/j, w(j
kairw=n perio/doij tou\j me\n kataklusmoi=j fqarh=nai, tou\j de\ kata-
54 flecqe/ntaj a)pole/sqai. pela/gh me\n a)rqe/nta kai\ potamoi\ metewrisqe/ntej
au)qigenei=j te kai\ cei/marroi ta\j e)n th=| pedia/di po/leij a(pa/saj e)pe/klusan
kai\ kate/suran, ta\j de\ kata\ th\n o)reinh\n ai( meq' h(me/ran kai\ nu/ktwr
55 sunecei=j kai\ a)dia/statoi o)/mbrwn forai/. cro/nw| d' u(/steron e)k tw=n
48
Philo Judaeus. De vita Mosis
49
Philo Judaeus. De vita Mosis
ga\r pa/qoj e)lw/fa kai\ h( tou= kataklusmou= fora\ kaq' e(ka/sthn h(me/ran
e)meiou=to, tw=n te o)/mbrwn e)pisceqe/ntwn kai\ tou= kata\ pa=san gh=n a)nacu-
qe/ntoj u(/datoj th=| me\n a)naliskome/nou tw=| a)f' h(li/ou flogmw=| th=| de\
u(ponostou=ntoj ei)j cara/draj kai\ fa/raggaj kai\ ta\j a)/llaj th=j gh=j
koilo/thtaj: w(/sper ga\r qeou= prosta/xantoj, e(ka/sth fu/sij o(/per e)/crhsen
oi(=a da/neion a)nagkai=on a)pela/mbane, qa/latta kai\ phgai\ kai\ potamoi/: pro\j
64 ga\r tou\j oi)kei/ouj to/pouj e(/kaston r(ei=qron u(peno/stei. meta\ de\ th\n
ka/qarsin tw=n u(po\ selh/nhn, a)polousame/nhj th=j gh=j kai\ ne/aj a)nafanei/shj
kai\ toiau/thj, oi(/an ei)ko\j ei)=nai o(/te th\n a)rch\n meta\ tou= ko/smou panto\j
e)kti/zeto, pro/eisin e)k tou= xuli/nou kataskeua/smatoj au)to\j kai\ gunh\ kai\ ui(oi\
kai\ tou/twn gunai=kej kai\ meta\ th=j oi)ki/aj a)gelhdo\n ta\ sunelhluqo/ta tw=n
65 zw/|wn ge/nh pro\j th\n tw=n o(moi/wn spora/n te kai\ ge/nesin. tau=ta tw=n
a)gaqw=n a)ndrw=n e)stin a)ristei=a kai\ a)=qla, di' w(=n ou) mo/non au)toi\ kai\
ge/nh swthri/aj e)/tucon tou\j megi/stouj kindu/nouj e)kfugo/ntej, oi(\ kata\
to\n tw=n stoicei/wn newterismo\n toi=j pantacou= pa=sin e)peteici/sqhsan,
a)lla\ kai\ paliggenesi/aj e)ge/nonto h(gemo/nej kai\ deute/raj a)rchge/tai
perio/dou, kaqa/per e)mpureu/mata tou= zw/|wn a)ri/stou ge/nouj a)nqrw/pwn
u(poleifqe/ntej, o(\ th\n h(gemoni/an tw=n perigei/wn a(/pax a(pa/ntwn e)/lacen
a)nti/mimon gegono\j qeou= duna/mewj, ei)kw\n th=j a)ora/tou fu/sewj e)mfanh/j,
a)idi/ou genhth/.
***
66 | Du/o me\n h)/dh me/rh tou= bi/ou Mwuse/wj diexelhlu/qamen, to/
te peri\ basilei/aj kai\ nomoqetikh=j: tri/ton de\ prosapodote/on to\ peri\
i(erwsu/nhj. o(\ toi/nun me/giston kai\ a)nagkaio/taton a)rcierei= prosei=nai dei=,
th\n eu)se/beian, e)n toi=j ma/lista ou(=toj h)/skhsen a(/ma kai\ fu/sewj eu)moiri/a|
crhsa/menoj, h(\n w(/sper a)gaqh\n a)/rouran filosofi/a paralabou=sa dogma/twn
qewri/a| pagka/lwn e)belti/wse kai\ ou) pro/teron a)nh=ken h)\ teleiogonhqh=nai
67 tou\j a)reth=j karpou\j dia/ te lo/gwn kai\ pra/xewn. toigarou=n met' o)li/gwn
a)/llwn filo/qeo/j te kai\ qeofilh\j e)ge/neto, katapneusqei\j u(p' e)/rwtoj
ou)rani/ou kai\ diafero/ntwj timh/saj to\n h(gemo/na tou= panto\j kai\ a)nti-
timhqei\j u(p' au)tou=: timh\ d' a(rmo/ttousa sofw=| qerapeu/ein to\ pro\j a)lh/-
qeian o)/n: i(erwsu/nh de\ qerapei/an e)piteth/deuke qeou=. tou/tou tou= ge/rwj,
ou(= mei=zon a)gaqo\n e)n toi=j ou)=sin ou)k e)/stin, h)xiou=to crhsmoi=j e(/kasta tw=n
68 ei)j ta\j leitourgi/aj kai\ i(era\j u(phresi/aj a)nadidasko/menoj. e)/dei de\
pro/teron w(/sper th\n yuch\n kai\ to\ sw=ma kaqareu=sai, mhdeno\j pa/qouj
prosaya/menon, a)ll' a(gneu/santa a)po\ pa/ntwn o(/sa th=j qnhth=j e)sti
69 fu/sewj, siti/wn kai\ potw=n kai\ th=j pro\j gunai=kaj o(mili/aj. a)lla\ tau/-
thj me\n e)k pollw=n cro/nwn katefro/nhse kai\ scedo\n a)f' ou(= to\ prw=ton
h)/rxato | profhteu/ein kai\ qeoforei=sqai, prosh=kon h(gou/menoj e(/toimon
e)mpare/cein a)ei\ toi=j crhsmoi=j e(auto/n: siti/wn de\ kai\ potw=n e)pi\ h(me/raj
tessara/konta e(xh=j h)lo/ghse, dhlono/ti trofa\j e)/cwn a)mei/nouj ta\j dia\
qewri/aj, ai(=j a)/nwqen a)p' ou)ranou= katapneo/menoj th\n me\n dia/noian to\
50
Philo Judaeus. De vita Mosis
prw=ton, e)/peita de\ kai\ to\ sw=ma dia\ th=j yuch=j e)beltiou=to, kaq' e(ka/teron
pro/j te i)scu\n kai\ eu)exi/an e)pididou/j, w(j tou\j i)do/ntaj u(/steron a)pistei=n.
70 ei)j ga\r o)/roj u(yhlo/taton kai\ i(erw/taton tw=n peri\ to\n to/pon a)nelqw\n
prosta/xesi qei/aij, o(/per a)pro/siton kai\ a)/baton h)=n, ei)j e)kei=non le/getai dia-
mei=nai to\n cro/non ou)de\n e)pifero/menoj tw=n ei)j a)nagkai/aj a)po/lausin
trofh=j %ka&i\ h(me/raij u(/steron, w(j e)le/cqh, tessara/konta kate/baine polu\
kalli/wn th\n o)/yin h)\ o(/te a)nh/|ei, w(j tou\j o(rw=ntaj teqhpe/nai kai\ kata-
peplh=cqai kai\ mhd' e)pi\ ple/on a)nte/cein toi=j o)fqalmoi=j du/nasqai kata\
th\n prosbolh\n h(lioeidou=j fe/ggouj a)pastra/ptontoj.
71 )/Eti d' a)/nw diatri/bwn e)mustagwgei=to paideuo/menoj ta\ kata\
th\n i(erwsu/nhn pa/nta kai\ prw=ta, a(\ dh\ kai\ prw=ta th=| ta/xei, ta\ peri\
72 th\n tou= i(erou= kai\ tw=n e)n au)tw=| kataskeuh/n. ei) me\n ou)=n th\n cw/ran,
ei)j h(\n metani/stanto, h)/dh pareilh/fesan, a)nagkai=on h)=n i(dru/sasqai peri-
shmo/taton new\n e)n tw=| kaqarwta/tw| li/qwn polutelw=n u(/lhj kai\ peri\
au)to\n tei/ch mega/la dei/masqai kai\ newko/roij pamplhqei=j oi)ki/aj, o)no-
73 ma/santaj i(ero/polin to\n to/pon. e)pei\ d' e)/ti kata\ th\n e)rh/mhn e)pla/zonto,
toi=j mh/pw pagi/wj i(druqei=sin h(/rmotte forhto\n e)/cein i(ero/n, i(/n' e)n tai=j
o(doipori/aij kai\ stratopedei/aij a)na/gwsi qusi/aj kai\ ta\ a)/lla o(/sa kata\
ta\j i(erourgi/aj drw=si mhdeno\j a)moirou=ntej w(=n crh\ tou\j e)n po/lesin
74 oi)kou=ntaj. skhnh\n ou)=n, e)/rgon i(erw/taton, dhmiourgei=n e)/doxen, h(=j th\n
kataskeuh\n qesfa/toij logi/oij e)pi\ tou= o)/rouj Mwush=j a)nedida/sketo, tw=n
mello/ntwn a)potelei=sqai swma/twn a)swma/touj i)de/aj th=| yuch=| qewrw=n,
pro\j a(\j e)/dei kaqa/per a)p' a)rcetu/pou grafh=j kai\ nohtw=n paradeigma/twn
75 ai)sqhta\ mimh/mata a)peikonisqh=nai. prosh=kon ga\r h)=n tw=| w(j a)lhqw=j
a)rcierei= kai\ th\n tou= i(erou= kataskeuh\n e)pitraph=nai, i(/n' e)k pollou= tou=
perio/ntoj h(rmosme/naj kai\ sumfw/nouj toi=j dhmiourghqei=si poih=tai ta\j
76 e)n tw=| i(era=sqai leitourgi/aj. o( me\n ou)=n tu/poj tou= paradei/gmatoj
e)nesfragi/zeto th=| dianoi/a| tou= profh/tou diazwgrafou/menoj kai\ pro-
diaplatto/menoj a)fanw=j a)/neu u(/lhj a)ora/toij ei)/desi: to\ d' a)pote/lesma
pro\j to\n tu/pon e)dhmiourgei=to, e)napomattome/nou ta\j sfragi=daj tou=
77 tecni/tou tai=j prosfo/roij e(ka/stwn u(likai=j ou)si/aij. h)=n d' h( kataskeuh\
toia/de: o)ktw\ kai\ tessara/konta ki/onej ke/drou | th=j a)shptota/thj a)po\
stelecw=n kope/ntej eu)ernesta/twn perieba/llonto crusw=| baqei=: ka)/peiq'
e(ka/stw| du/o a)rgurai= ba/seij u(phrei/donto kai\ kata\ to\ a)krokio/nion e)fhrmo/-
78 zeto crush= kefali/j. ei)j me\n ou)=n to\ mh=koj tessara/konta ki/onaj die/-
tatten o( tecni/thj, e(kate/rwqen tou\j h(mi/seij ei)/kosi, mhde\n e)n me/sw|
dia/sthma poiou/menoj, a)ll' e(xh=j e)farmo/zwn kai\ suna/ptwn, i(/n' oi(=a tei/couj
o)/yij mi/a profai/nhtai: ei)j de\ to\ pla/toj e)sw/taton tou\j loipou\j o)ktw/,
e(\x me\n kata\ th\n me/shn cw/ran, du/o d' e)n tai=j par' e(ka/tera th=j me/shj
gwni/aij, to\n me\n e)pi\ dexia/, to\n d' e)p' eu)w/numa: kata\ de\ th\n ei)/sodon
a)/llouj te/ssaraj, ta\ me\n a)/lla o(moi/ouj, mi/an d' a)nti\ duoi=n e)/contaj
ba/sin tw=n e)x a)ntikru/, meq' ou(\j e)xwta/tw pe/nte mo/naij tai=j ba/sesi dia-
51
Philo Judaeus. De vita Mosis
79 fe/rontaj, calkai= ga\r h)=san: w(/ste th=j skhnh=j tou\j su/mpantaj ei)=nai,
di/ca tw=n e)n tai=j gwni/aij duoi=n a)fanw=n, pe/nte kai\ penth/konta e)mfanei=j,
to\n a)po\ mona/doj a)/cri deka/doj th=j pantelei/aj sumplhrou/menon a)riqmo/n.
80 ei) de\ boulhqei/h tij tou\j e)n tw=| propulai/w| pe/nte tw=| u(pai/qrw| suna/p-
tontaj, o(\ ke/klhken au)lh/n, tiqe/nai cwri/j, a)poleifqh/setai o( a(giw/tatoj
penthkonta/doj a)riqmo/j, du/namij w)\n tou= o)rqogwni/ou trigw/nou, o(/per e)sti\
th=j tw=n o(/lwn gene/sewj a)rch/, sumplhrwqei\j e)k tw=n e)nto\j kio/nwn,
tessara/konta me\n tw=n kaq' e(kate/ran pleura\n ei)/kosin, e(\x de\ tw=n e)n
me/sw| di/ca tw=n para\ tai=j gwni/aij a)pokekrumme/nwn, tessa/rwn de\ tw=n
81 a)ntikru/, e)f' w(=n to\ katape/tasma. th\n d' ai)ti/an, h(=j e(/neka tou\j pe/nte
toi=j penth/konta sugkatata/ttw kai\ cwri\j au)tw=n ti/qhmi, dhlw/sw. h(
penta\j ai)sqh/sewn a)riqmo/j e)stin, ai)/sqhsij d' e)n a)nqrw/pw| th=| me\n
neu/ei pro\j ta\ e)kto/j, th=| de\ a)naka/mptei pro\j nou=n u(phre/tij ou)=sa
82 fu/sewj no/moij au)tou=. dio\ kai\ th\n meqo/rion cw/ran a)pe/neime toi=j
pe/nte: ta\ me\n ga\r e)nto\j au)tw=n e)kne/neuke pro\j ta\ a)/duta th=j skhnh=j,
a(/per e)sti\ sumbolikw=j nohta/, ta\ d' e)kto\j pro\j to\ u(/paiqron kai\
th\n au)lh/n, a(/per e)sti\n ai)sqhta/: paro\ kai\ tai=j ba/sesi dih/negkan,
calkai= ga/r ei)sin: e)pei\ de\ th=j e)n h(mi=n ai)sqh/sewj kefalh\ me\n kai\
h(gemoniko\n o( nou=j, e)scatia\ de\ kai\ w(sanei\ ba/sij to\ ai)sqhto/n, ei)/kase dh\
83 to\n me\n nou=n crusw=|, calkw=| de\ to\ ai)sqhto/n. me/tra de\ tw=n kio/nwn
tau=ta: de/ka me\n ph/ceij to\ mh=koj, ei(=j de\ kai\ h(/misuj to\ eu)=roj, i(/n' h(
skhnh\ pa=si toi=j me/resin i)/sh profai/nhtai.
84 | Pagka/loij de\ kai\ poiki/loij u(fa/smasin au)th\n perie/balen,
u(aki/nqw| kai\ porfu/ra| kai\ kokki/nw| kai\ bu/ssw| katacrw/menoj ei)j th\n
u(fh/n. de/ka ga\r a(\j dia\ th=j i(era=j grafh=j w)no/masen au)lai/aj e)k tw=n
a)rti/wj lecqe/ntwn genw=n e)dhmiou/rgei, mh/kei me\n o)ktw\ kai\ ei)/kosi phcw=n
e(ka/sthn, ei)j de\ te/ssaraj ph/ceij pro\j eu)=roj a)potei/nwn, i(/na kai\ deka/da
e)/cwsi th\n pante/leian kai\ tetra/da th\n deka/doj ou)si/an kai\ to\n o)ktw\
kai\ ei)/kosin a)riqmo\n te/leion i)/son toi=j e(autou= me/resi kai\ tessarakonta/da
th\n zw|ogonikwta/thn, e)n h(=| diapla/ttesqai/ fasin a)/nqrwpon e)n tw=| th=j
85 fu/sewj e)rgasthri/w|. oi( me\n ou)=n o)ktw\ kai\ ei)/kosi ph/ceij tw=n au)laiw=n
toiau/thn e)/cousi th\n dianomh/n: de/ka me\n kata\ to\n o)/rofon-tosou=ton
ga/r e)sti th=j skhnh=j to\ eu)=roj-, oi( de\ loipoi\ kata\ ta\j pleura/j,
e(kate/rwqen e)nne/a, pro\j ske/phn a)potei/nontai tw=n kio/nwn, u(poleipome/nou
ph/cewj a)po\ tou= e)da/fouj, i(/na mh\ e)pisu/rhtai %t&o\ pa/gkalon kai\ i(eroprepe\j
86 u(/fasma. tw=n de\ tessara/konta, oi(\ sunariqmou=ntai e)k tou= tw=n de/ka
au)laiw=n pla/touj, tria/konta me\n a)polamba/nei to\ mh=koj-tosou=ton ga/r
e)sti kai\ %t&o\ th=j skhnh=j-, e)nne/a de\ o( o)pisqo/domoj, to\n de\ loipo\n to\
kata\ to\ propu/laion, i(/na desmo\j h)=| tou= o(/lou periblh/matoj: e)pi\ de\ tou=
87 propulai/ou to\ katape/tasma. scedo\n de\ kai\ ai( au)lai=ai kata-
peta/smat' ei)si/n, ou) mo/non tw=| to\n o)/rofon kai\ tou\j toi/couj kalu/ptein,
a)lla\ kai\ tw=| sunufa/nqai ge/nesi toi=j au)toi=j, u(aki/nqw| kai\ porfu/ra| kai\
52
Philo Judaeus. De vita Mosis
kokki/nw| kai\ bu/ssw|. e)k de\ tw=n au)tw=n to/ te katape/tasma kai\ to\ lego/menon
ka/lumma kateskeua/zeto, to\ me\n ei)/sw kata\ tou\j te/ssaraj ki/onaj, i(/n' e)pi-
kru/pthtai to\ a)/duton, to\ d' e)/xw kata\ tou\j pe/nte, w(j mhdei\j e)x a)po/ptou du/naito
88 tw=n mh\ i(erwme/nwn kataqea/sasqai ta\ a(/gia. ta\j de\ tw=n u(fasma/twn
u(/laj a)risti/ndhn e)pe/krinen e)k muri/wn o(/swn e(lo/menoj toi=j stoicei/oij
i)sari/qmouj, e)x w(=n a)petele/sqh o( ko/smoj, kai\ pro\j au)ta\ lo/gon e)cou/saj,
gh=n kai\ u(/dwr kai\ a)e/ra kai\ pu=r: h( me\n ga\r bu/ssoj e)k gh=j, e)x u(/datoj
d' h( porfu/ra, h( d' u(a/kinqoj a)e/ri o(moiou=tai-fu/sei ga\r me/laj
ou(=toj-, to\ de\ ko/kkinon puri/, dio/ti foinikou=n e(ka/teron: h)=n ga\r
a)nagkai=on i(ero\n ceiropoi/hton kataskeua/zontaj tw=| patri\ kai\ h(gemo/ni
tou= panto\j ta\j o(moi/aj | labei=n ou)si/aj, ai(=j to\ o(/lon e)dhmiou/rgei.
89 (H me\n ou)=n skhnh/, kaqa/per new\j a(/gioj, to\n ei)rhme/non tro/pon
kateskeua/sqh. te/menoj d' au)th=j e)n ku/klw| perieba/leto phcw=n mh=koj
e(kato\n kai\ pla/toj penth/konta, ki/onaj e)/con a)festw=taj i)/son a)llh/lwn
dia/sthma pe/nte ph/ceij, w(j tou\j me\n su/mpantaj e(xh/konta ei)=nai, dia-
ne/mesqai d' ei)j me\n to\ mh=koj tessara/konta, pro\j de\ to\ eu)=roj ei)/kosi,
90 kaq' e(ka/tera me/rh tou\j h(mi/seij. u(/lh de\ tw=n stu/lwn ta\ me\n e)nto\j ke/droj, ta\
d' e)k th=j e)pifanei/aj a)/rguroj, a(pa/ntwn d' ai( ba/seij calkai=, kai\ to\ u(/yoj i)/son
pe/nte phcw=n: e)/doxe ga\r a(rmo/tton ei)=nai tw=| tecni/th| sunelei=n o(/lw| h(mi/sei to\
u(/yoj th=j legome/nhj au)lh=j, i(/n' h( skhnh\ pro\j to\ dipla/sion mete/wroj a)rqei=sa
profai/nhtai. leptai\ d' o)qo/nai kata\ tou= mh/kouj kai\ pla/touj h)=san e)farmo-
zo/menai toi=j ki/osin i(sti/oij e)mferei=j, u(pe\r tou= mhde/na tw=n mh\ kaqarw=n
91 ei)sie/nai. h( de\ qe/sij toia/de h)=n: me/sh me\n i(/druto h( skhnh\ mh=koj
e)/cousa tria/konta ph/ceij kai\ eu)=roj de/ka su\n tw=| ba/qei tw=n kio/nwn,
a)feisth/kei de\ th=j au)lh=j e)k triw=n merw=n i)/sw| diasth/mati, duoi=n me\n
kata\ ta\j pleura/j, e(no\j de\ kata\ to\n o)pisqo/domon, to\ de\ dia/sthma e)x
ei)/kosi phcw=n a)nemetrei=to: kata\ de\ to\ propu/laion, w(j ei)ko/j, e(/neka tou=
plh/qouj tw=n ei)sio/ntwn mei=zon e)gi/neto dia/sthma penth/konta phcw=n:
ou(/twj ga\r oi( e(kato\n th=j au)lh=j e)/mellon e)kplhrou=sqai, tw=n kata\ to\n
o)pisqo/domon ei)/kosi kai\ ou(\j a)pela/mbanen h( skhnh\ tria/konta sunteqe/ntwn
92 toi=j kata\ ta\j ei)so/douj penth/konta. ta\ ga\r propu/laia th=j skhnh=j
w(sanei\ me/soj o(/roj i(/druto ditth=j penthkonta/doj, th=j me\n kat' a)natola/j,
e)/nqa ai( ei)/sodoi, th=j de\ pro\j dusma/j, e)/nqa to/ te mh=koj th=j skhnh=j kai\
93 o( kato/pin peri/boloj. ka/lliston de\ kai\ me/giston a)/llo propu/laion e)n
a)rch=| th=j ei)j th\n au)lh\n ei)so/dou kateskeua/zeto dia\ tetta/rwn kio/nwn,
kaq' w(=n e)tei/neto poiki/lon u(/fasma to\n au)to\n tro/pon toi=j ei)/sw kata\
th\n skhnh\n ka)k th=j o(moi/aj u(/lhj a)peirgasme/non.
94 (/Ama de\ tou/toij e)dhmiourgei=to kai\ skeu/h i(era/, kibwto/j, lucni/a,
tra/peza, qumiath/rion, bwmo/j. o( me\n ou)=n bwmo\j i(dru/eto e)n u(pai/qrw|,
tw=n ei)so/dwn th=j skhnh=j a)ntikru/, a)festw\j tosou=ton o(/son i(kano\n leitour-
goi=j ei)=nai dia/sthma pro\j ta\j kaq' e(ka/sthn h(me/ran e)piteloume/naj qusi/aj.
95 h( de\ kibwto\j e)n a)du/tw| kai\ a)ba/tw| tw=n katapetasma/twn ei)/sw,
53
Philo Judaeus. De vita Mosis
54
Philo Judaeus. De vita Mosis
ou) ta\ me/lh kai\ ta\ me/rh tw=n i(erourgoume/nwn, a(/per dapana=sqai puri\
107 pe/fuken, a)lla\ th\n proai/resin tou= prosfe/rontoj: ei) me\n ga\r a)gnw/mwn
kai\ a)/dikoj, a)/qutoi qusi/ai kai\ a)ni/eroi i(erourgi/ai kai\ eu)cai\ pali/mfhmoi
pantelh= fqora\n e)ndeco/menai: kai\ ga\r o(po/te gi/nesqai dokou=sin, ou)
108 lu/sin a(marthma/twn, a)ll' u(po/mnhsin e)rga/zontai: ei) d' o(/sioj kai\ di/kaioj,
me/nei be/baioj h( qusi/a, ka)\n ta\ kre/a dapanhqh=|, ma=llon de\ kai\ ei) to\
para/pan mhde\n prosa/goito i(erei=on: h( ga\r a)lhqh\j i(erourgi/a ti/j a)\n ei)/h plh\n
yuch=j qeofilou=j eu)se/beia; h(=j to\ eu)ca/riston a)qanati/zetai kai\ a)na/grapton
sthliteu/etai para\ qew=| sundiaiwni/zon h(li/w| kai\ selh/nh| kai\ tw=| panti\
ko/smw|.
109 Tou/toij e(xh=j i(era\n e)sqh=ta kateskeu/azen o( tecni/thj tw=|
me/llonti a)rcierei= kaqi/stasqai pagka/lhn kai\ qaumasiwta/thn e)/cousan e)n
toi=j u(fa/smasi plokh/n. ta\ d' u(/fh ditta\ h)=n, to\ me\n u(podu/thj, to\ de\
110 prosagoreuo/menon e)pwmi/j. o( me\n ou)=n u(podu/thj a)migeste/raj i)de/aj:
o(/loj ga\r u(aki/nqinoj, e)/xw tw=n katwta/tw kai\ pro\j e)scatia\j merw=n,
tau=ta ga\r e)poiki/lleto crusoi=j r(oi/ skoij kai\ kw/dwsi kai\ a)nqi/noij ple/g-
111 masin. h( d' e)pwmi/j, e)kprepe/staton e)/rgon kai\ tecnikw/taton, e)pi-
sth/mh| teleiota/th| kateskeua/zeto toi=j proeirhme/noij ge/nesin, u(aki/nqw|
kai\ porfu/ra| kai\ bu/ssw| kai\ kokki/nw|, sugkataplekome/nou crusou=:
pe/tala ga\r ei)j lepta\j tri/caj katatmhqe/nta pa=si toi=j nh/masi sun-
112 ufai/neto. li/qoi d' e)pi\ tw=n a)krwmi/wn e)nhrmo/zonto smara/gdou polu-
telou=j du/o timalfe/statoi, | oi(=j ta\ o)no/mata tw=n fula/rcwn e(\x kaq'
e(ka/teron e)necara/tteto, dw/deka ta\ su/mpanta: kai\ kata\ to\ sth=qoj
a)/lloi li/qoi polutelei=j dw/deka diafe/rontej tai=j cro/aij, sfragi=sin
e)oiko/tej, e)k triw=n tetrastoicei/: ou(=toi d' e)nhrmo/zonto tw=| prosagoreuo-
113 me/nw| logei/w|. to\ de\ logei=on tetra/gwnon diplou=n kateskeua/zeto w(sanei\
ba/sij, i(/na du/o a)reta\j a)galmatoforh=|, dh/lwsi/n te kai\ a)lh/qeian: o(/lon
d' a(luseidi/oij crusoi=j a)nh/rthto pro\j th\n e)pwmi/da, sfiggo/menon e)x
114 au)th=j, u(pe\r tou= mh\ cala=sqai. crusou=n de\ pe/talon w(sanei\ ste/fanoj
e)dhmiourgei=to te/ttaraj e)/con glufa\j o)no/matoj, o(\ mo/noij toi=j w)=ta kai\
glw=ttan sofi/a| kekaqarme/noij qe/mij a)kou/ein kai\ le/gein e)n a(gi/oij, a)/llw|
115 d' ou)deni\ to\ para/pan ou)damou=. tetragra/mmaton de\ tou)/noma/ fhsin o(
qeolo/goj ei)=nai, ta/ca pou su/mbola tiqei\j au)ta\ tw=n prw/twn a)riqmw=n,
mona/doj kai\ dua/doj kai\ tria/doj kai\ tetra/doj, e)peidh\ pa/nta e)n tetra/di,
shmei=on kai\ grammh\ kai\ e)pifa/neia kai\ stereo/n, ta\ me/tra tw=n sum-
pa/ntwn, kai\ ai( kata\ mousikh\n a)/ristai sumfwni/ai, h(/ te dia\ tessa/rwn
e)n e)pitri/tw| lo/gw| kai\ h( dia\ pe/nte e)n h(mioli/w| kai\ h( dia\ pasw=n e)n
diplasi/w| kai\ h( di\j dia\ pasw=n e)n tetraplasi/w|: e)/cei de\ kai\ ta\j a)/llaj
a)muqh/touj a)reta\j h( tetra/j, w(=n ta\j plei/staj h)kribw/samen e)n th=| peri\
116 a)riqmw=n pragmatei/a|. mi/tra d' h)=n u(p' au)tw=|, tou= mh\ yau/ein th=j
kefalh=j to\ pe/talon. pro\j de\ kai\ ki/darij kateskeua/zeto: kida/rei ga\r
oi( tw=n e(w/|wn basilei=j a)nti\ diadh/matoj ei)w/qasi crh=sqai.
55
Philo Judaeus. De vita Mosis
117 Toiau/th me\n h( tou= a)rciere/wj h)=n e)sqh/j. o(\n d' e)/cei lo/gon
ou) parasiwphte/on au)th/ te kai\ ta\ me/rh. o(/lh me\n dh\ ge/gonen a)pei-
ko/nisma kai\ mi/mhma tou= ko/smou, ta\ de\ me/rh tw=n kaq' e(/kaston merw=n.
118 a)rkte/on d' a)po\ tou= podh/rouj. ou(=toj o( | citw\n su/mpaj e)sti\n u(aki/n-
qinoj, a)e/roj e)kmagei=on: fu/sei ga\r o( a)h\r me/laj kai\ tro/pon tina\ podh/rhj,
a)/nwqen a)po\ tw=n meta\ selh/nhn a)/cri tw=n gh=j taqei\j pera/twn, pa/nth|
kecume/noj: o(/qen kai\ o( citw\n a)po\ ste/rnwn a)/cri podw=n peri\ o(/lon to\
119 sw=ma ke/cutai. e)x au)tou= de\ kata\ ta\ sfura\ r(oi/ skoi kai\ a)/nqina kai\
kw/dwne/j ei)si: ta\ me\n a)/nqina su/mbolon gh=j, a)nqei= ga\r kai\ blasta/nei
pa/nta e)k tau/thj: oi( de\ r(oi/ skoi u(/datoj, para\ th\n r(u/sin lecqe/ntej
eu)qubo/lwj: oi( de\ kw/dwnej th=j a(rmoni/aj kai\ sumfwni/aj tou/twn, ou)/te
ga\r gh= cwri\j u(/datoj ou)/q' u(/dwr a)/neu th=j gew/douj ou)si/aj au)/tarkej ei)j
120 ge/nesin, a)ll' h( su/nodoj kai\ kra=sij a)mfoi=n. ma/rtuj de\ tou= dhloume/nou
kai\ o( to/poj e)narge/statoj: w(j ga\r e)n e)sca/toij tou= podh/rouj oi( r(oi/ skoi
kai\ ta\ a)/nqina kai\ oi( kw/dwne/j ei)sin, ou(/twj kai\ ta\ w(=n e)sti su/mbola
th\n katwta/tw cw/ran e)/lacen e)n ko/smw|, gh= kai\ u(/dwr, kai\ th=|
tou= panto\j a(rmoni/a| sunhcou=nta ta\j oi)kei/aj e)pidei/knutai duna/meij
121 e)n w(risme/naij cro/nwn perio/doij kai\ toi=j prosh/kousi kairoi=j. triw=n
me\n dh\ stoicei/wn, e)x w(=n te kai\ e)n oi(=j ta\ qnhta\ kai\ fqarta\ ge/nh
pa/nta, a)e/roj, u(/datoj, gh=j, o( podh/rhj su\n toi=j a)ph|wrhme/noij kata\ ta\
sfura\ su/mbolon e)dei/cqh proshko/ntwj: w(j ga\r o( citw\n ei(=j, kai\ ta\
lecqe/nta tri/a stoicei=a mia=j i)de/aj e)sti/n, e)peidh\ ta\ katwte/rw selh/nhj
a(/panta tropa\j e)/cei kai\ metabola/j: kai\ kaqa/per e)k tou= citw=noj
h)/rthntai oi(/ te r(oi/ skoi kai\ ta\ a)/nqina, kai\ a)p' a)e/roj tro/pon tina\ gh=
122 kai\ u(/dwr e)kkre/mantai, to\ ga\r o)/chma tou/twn e)sti\n a)h/r. th\n d' e)pwmi/da
ou)ranou= su/mbolon o( lo/goj ei)ko/si stocasmoi=j crw/menoj parasth/sei:
prw=ton me\n ga\r oi( e)pi\ tw=n a)krwmi/wn smara/gdou du/o li/qoi periferei=j
mhnu/ousin, w(j me\n oi)/ontai/ tinej, a)ste/rwn tou\j h(me/raj kai\ nukto\j
h(gemo/naj, h(/lion kai\ selh/nhn, w(j d' a)\n e)ggute/rw tij th=j a)lhqei/aj
proserco/menoj ei)/poi, tw=n h(misfairi/wn e(ka/teron: i)/sa te ga\r w(j oi(
li/qoi to/ te u(pe\r gh=n kai\ u(po\ gh=n kai\ ou)de/teron pe/fuke meiou=sqai
123 kai\ sunau/xesqai kaqa/per selh/nh. sunepimarturei= de\ kai\ h( cro/a:
smara/gdw| ga\r e)/oiken h( tou= panto\j ou)ranou= fantasi/a kata\ th\n th=j
o)/yewj prosbolh/n. a)nagkai/wj de\ kai\ kaq' e(ka/teron tw=n li/qwn e(\x
o)no/mata e)gglu/fetai, dio/ti kai\ tw=n h(misfairi/wn e(ka/teron di/ca te/mnon
124 to\n zw|ofo/ron e(\x e)napolamba/nei zw/|dia. e)/peiq' oi( kata\ ta\ ste/rna
dw/deka li/qoi tai=j cro/aij ou)c o(/moioi dianemhqe/ntej ei)j te/ssaraj stoi/couj
e)k triw=n ti/noj e(te/rou dei/gmat' ei)si\n h)\ tou= zw|diakou= ku/klou; kai\ ga\r
| ou(=toj tetrach=| dianemhqei\j e)k triw=n zw|di/wn ta\j e)thsi/ouj w(/raj a)potelei=,
e)/ar, qe/roj, meto/pwron, ceimw=na, tropa\j te/ssaraj, w(=n e(ka/sthj o(/roj
tri/a zw/|dia, gnwrizo/menoj tai=j tou= h(li/ou periforai=j kata\ to\n e)n a)riqmoi=j
125 a)sa/leuton kai\ bebaio/taton kai\ qei=on o)/ntwj lo/gon. o(/qen e)nhrmo/-
56
Philo Judaeus. De vita Mosis
zonto kai\ tw=| prosagoreuqe/nti deo/ntwj logei/w|: lo/gw| ga\r ai( tropai\
kai\ e)th/sioi w(=rai tetagme/nw| kai\ pagi/w| suni/stantai, to\ para-
doxo/taton, dia\ th=j kairi/ou metabolh=j e)pideiknu/menai th\n diaiwni/-
126 zousan au(tw=n monh/n. eu)= d' e)/cei kai\ pa/nu kalw=j to\ toi=j crw/-
masi tou\j dw/deka li/qouj dialla/ttein kai\ mhde/na o(/moion ei)=nai mhdeni/:
kai\ ga\r tw=n e)n tw=| zw|ofo/rw| e(/kaston a)potelei= ti crw=ma oi)kei=on kata/
te a)e/ra kai\ gh=n kai\ u(/dwr kai\ ta\ tou/twn paqh/mata kai\ e)/ti kata\ ta\
127 tw=n zw/|wn kai\ futw=n ge/nh pa/nta. diplou=n de\ to\ logei=on ou)k
a)po\ skopou=: ditto\j ga\r o( lo/goj e)/n te tw=| panti\ kai\ e)n a)nqrw/pou
fu/sei: kata\ me\n to\ pa=n o(/ te peri\ tw=n a)swma/twn kai\ paradeigmatikw=n
i)dew=n, e)x w(=n o( nohto\j e)pa/gh ko/smoj, kai\ o( peri\ tw=n o(ratw=n, a(\ dh\
mimh/mata kai\ a)peikoni/smata tw=n i)dew=n e)kei/nwn e)sti/n, e)x w(=n o( ai)sqhto\j
ou(=toj a)petelei=to: e)n a)nqrw/pw| d' o( me/n e)stin e)ndia/qetoj, o( de\ profo-
riko/j, %kai\ o( me\n& oi(=a/ tij phgh/, o( de\ gegwno\j a)p' e)kei/nou r(e/wn: kai\
tou= me/n e)sti cw/ra to\ h(gemoniko/n, tou= de\ kata\ profora\n glw=tta kai\
128 sto/ma kai\ h( a)/llh pa=sa fwnh=j o)rganopoii/a. sch=ma d' a)pe/neimen o(
tecni/thj tetra/gwnon tw=| logei/w| pa/nu kalw=j ai)nitto/menoj, w(j crh\ kai\
to\n th=j fu/sewj lo/gon kai\ to\n tou= a)nqrw/pou bebhke/nai pa/nth| kai\
kata\ mhd' o(tiou=n kradai/nesqai. paro\ kai\ ta\j ei)rhme/naj du/o a)reta\j
proseklh/rwsen au)tw=|, dh/lwsi/n te kai\ a)lh/qeian: o(/ te ga\r th=j fu/sewj
lo/goj a)lhqh\j kai\ dhlwtiko\j pa/ntwn o(/ te tou= sofou= mimou/menoj e)kei=non
o)fei/lei proshko/ntwj a)yeude/stato/j te ei)=nai timw=n a)lh/qeian kai\ mhde\n
129 fqo/nw| suskia/zein, w(=n h( mh/nusij w)felh/sei tou\j a)nadidacqe/ntaj. ou)
mh\n a)lla\ kai\ dusi\ lo/goij toi=j kaq' e(/kaston h(mw=n, tw=| te proforikw=|
kai\ e)ndiaqe/tw|, du/o a)reta\j a)pe/neimen oi)kei/aj, tw=| me\n proforikw=|
dh/lwsin, tw=| de\ kata\ dia/noian a)lh/qeian: a(rmo/zei ga\r dianoi/a| me\n mhde\n
parade/cesqai yeu=doj, e(rmhnei/a| de\ mhde\n e)mpodi/zein tw=n ei)j th\n a)kri-
130 besta/thn dh/lwsin. lo/gou de\ ou)de\n o)/feloj ta\ kala\ kai\ spoudai=a
semnhgorou=ntoj, w(=| mh\ pro/sestin oi)kei/wn a)kolouqi/a pra/xewn: o(/qen to\
logei=on h)/rthsen e)k th=j e)pwmi/doj, i(/na mh\ cala=tai, to\n lo/gon ou) dikai-
w/saj | e)/rgwn a)pezeu=cqai: to\n ga\r w)=mon e)nergei/aj kai\ pra/xewj poiei=tai
131 su/mbolon. a(\ me\n ou)=n ai)ni/ttetai dia\ th=j i(era=j e)sqh=toj, e)sti\
toiau=ta. ki/darin de\ a)nti\ diadh/matoj e)piti/qhsi th=| kefalh=| dikaiw=n to\n
i(erwme/non tw=| qew=|, kaq' o(\n cro/non i(era=tai, profe/rein a(pa/ntwn kai\ mh\
132 mo/non i)diwtw=n a)lla\ kai\ basile/wn. u(pera/nw de\ to\ crusou=n e)sti
pe/talon, w(=| tw=n tetta/rwn ai( glufai\ gramma/twn e)nesfragi/sqhsan, e)x
w(=n o)/noma tou= o)/ntoj fasi\ mhnu/esqai, w(j ou)c oi(=o/n te o)\n a)/neu kata-
klh/sewj qeou= susth=nai/ ti tw=n o)/ntwn: a(rmoni/a ga\r pa/ntwn e)sti\n h(
133 a)gaqo/thj kai\ i(/lewj du/namij au)tou=. tou=ton to\n tro/pon o( a)rciereu\j
diakosmhqei\j ste/lletai pro\j ta\j i(erourgi/aj, i(/n', o(/tan ei)si/h| ta\j patri/ouj
eu)ca/j te kai\ qusi/aj poihso/menoj, suneise/rchtai pa=j o( ko/smoj au)tw=| di' w(=n
e)pife/retai mimh/mata, a)e/roj to\n podh/rh, u(/datoj to\n r(oi/ skon, gh=j to\
57
Philo Judaeus. De vita Mosis
a)/nqinon, puro\j to\ ko/kkinon, ou)ranou= th\n e)pwmi/da, kai\ kat' ei)=doj toi=n duoi=n
h(misfairi/oin tou\j e)pi\ tw=n a)krwmi/wn smara/gdouj periferei=j, e)f' w(=n kaq'
e(ka/teron glufai\ e(/x, tou= zw|ofo/rou tou\j e)pi\ tw=n ste/rnwn dw/deka li/qouj e)k
triw=n kata\ te/ttaraj stoi/couj, tou= sune/contoj kai\ dioikou=ntoj ta\ su/mpanta
134 to\ logei=on. a)nagkai=on ga\r h)=n to\n i(erwme/non tw=| tou= ko/smou patri\
paraklh/tw| crh=sqai teleiota/tw| th\n a)reth\n ui(w=| pro/j te a)mnhsti/an
135 a(marthma/twn kai\ corhgi/an a)fqonwta/twn a)gaqw=n. i)/swj me/ntoi kai\
prodida/skei to\n tou= qeou= qerapeuth/n, ei) kai\ mh\ tou= kosmopoiou=
dunato/n, a)lla\ tou= ge ko/smou dihnekw=j a)/xion ei)=nai peira=sqai, ou(= to\
mi/mhma e)nduo/menoj o)fei/lei th=| dianoi/a| to\ para/deigma eu)qu\j a)galmato-
forw=n au)to\j tro/pon tina\ pro\j th\n tou= ko/smou fu/sin e)x a)nqrw/pou
meqhrmo/sqai kai/, ei) qe/mij ei)pei=n-qe/mij de\ a)yeudei=n peri\ a)lhqei/aj
le/gonta-, bracu\j ko/smoj ei)=nai.
136 Tw=n de\ propulai/wn e)/xw para\ tai=j ei)so/doij louth/r e)sti
calkou=j, ou)k a)rgo\n u(/lhn labo/ntoj tou= tecni/tou pro\j th\n kataskeuh/n,
o(/per filei= gi/nesqai, skeu/h d' e)pimelw=j dhmiourghqe/nta pro\j e(te/ran
crei/an, a(\ meta\ spoudh=j kai\ filotimi/aj pa/shj ai( gunai=kej ei)sh/negkan
a(millw/menai toi=j a)ndra/si pro\j eu)se/beian, a)gw/nisma kalo\n a)/rasqai
dianohqei=sai kai\ kaq' o(/son duna/mewj ei)=con spouda/sasai mh\ a)poleifqh=nai
137 th=j e)kei/nwn o(sio/thtoj: ka/toptra ga/r, oi(=j eu)morfi/an | ei)w/qasi
diakosmei=sqai,
mhdeno\j prosta/xantoj, au)tokeleu/stw| proqumi/a| swfrosu/nhj kai\ th=j
peri\ ga/mon a(gnei/aj kai\ ti/ ga\r a)ll' h)\ yucikou= ka/llouj a)parch\n pre-
138 pwdesta/thn a)ph/rxanto. tau=t' e)/doxe tw=| tecni/th| labo/nti cwneu=sai kai\
mhde\n a)p' au)tw=n e(/teron h)\ to\n louth=ra kataskeua/sasqai, perirranthri/oij
o(/pwj oi( me/llontej ei)j to\n new\n ei)sie/nai i(erei=j e)pi\ tw=| ta\j diatetag-
me/naj u(pourgei=n leitourgi/aj crw=ntai po/daj ma/lista kai\ cei=raj
a)ponipto/menoi-su/mbolon a)nupaiti/ou zwh=j kai\ bi/ou kaqareu/ontoj e)n
pra/xesin e)painetai=j, ou) th\n tracei=an kaki/aj o(do\n h)\ kuriw/teron ei)pei=n
139 a)nodi/an a)lla\ th\n di' a)reth=j lewfo/ron a)peuqu/nontoj-. "u(pomimnh|-
ske/sqw me/nto"i fhsi/ "kai\ o( me/llwn perirrai/nesqai, o(/ti tou=de tou=
skeu/ouj h( u(/lh ka/toptra h)=n, i(/na kai\ au)to\j oi(=a pro\j ka/toptron au)ga/zh|
to\n i)/dion nou=n kai/, ei)/ ti u(pofai/noito ai)=scoj e)x a)lo/gou pa/qouj h)\ para\
fu/sin e)pairou/shj kai\ metewrizou/shj h(donh=j h)\ stellou/shj e)/mpalin
lu/phj kai\ kaqairou/shj h)\ a)postre/fontoj kai\ a)pokli/nontoj th\n e)p' eu)qei/aj
o(rmh\n fo/bou h)\ th=j e)piqumi/aj pro\j ta\ mh\ paro/nta e(lkou/shj kai\ a)po-
teinou/shj bi/a|, tou=to qerapeu/h| te kai\ i)a=tai tou= gnhsi/ou kai\ a)no/qou
140 metapoiou/menoj ka/llouj: to\ me\n ga\r tou= sw/matoj e)n summetri/a| merw=n
eu)croi/a| te kai\ eu)sarki/a| kei=tai, bracu\n th=j a)kmh=j e)/con kairo/n, to\ de\ th=j
dianoi/aj e)n a(rmoni/a| dogma/twn kai\ a)retw=n sumfwni/a|, mh\ cro/nou mh/kei
maraino/menon, a)ll' e)f' o(/son e)gcroni/zei kainou/menon kai\ nea/zon, crw/mati
diaprepei= kekosmhme/non a)lhqei/aj kai\ o(mologi/aj e)/rgwn pro\j lo/gouj kai\
58
Philo Judaeus. De vita Mosis
59
Philo Judaeus. De vita Mosis
149 qermaino/mena, tou= de\ ou)rani/ou pro\j au)gh\n kai\ ta\ o(rata\ pa/nta: to\n d'
e(/teron ei)j th\n tw=n i(erwme/nwn dia\ kaqa/rsewj a(gneutikh=j pante/leian,
o(\n e)tu/mwj "teleiw/sew"j e)ka/lesen #Exod. 29, 26. Lev. 8, 22$, e)peidh\
ta\j a(rmottou/saj qerapeutai=j kai\ leitourgoi=j qeou= teleta\j e)/mellon
150 i(erofantei=sqai. tou= d' ai(/matoj au)tou= to\ me\n e)n ku/klw| tou= bwmou=
spe/ndei labw/n, to\ de\ fia/lhn u(poscw\n de/cetai kai\ a)po\ tou/tou tri/a
me/rh tou= sw/matoj cri/ei tw=n teloume/nwn i(ere/wn, ou)=j a)/kron, a)/kran
cei=ra, podo\j a)/kron, | dexia\ ta\ su/mpanta, ai)nitto/menoj o(/ti dei= to\n
te/leion kai\ lo/gw| kai\ e)/rgw| kai\ bi/w| panti\ kaqareu/ein: lo/gon me\n ga\r
a)koh\ dika/zei, cei\r d' e)/rgou su/mbolon, diexo/dou de\ th=j peri\ to\n bi/on
151 pou/j. e)pei\ d' e(/kaston au)tw=n a)/kron te kai\ dexio/n, u(ponohte/on dhlou=sqai
th\n e)n e(ka/stoij e)pi/dosin meta\ dexio/thtoj, e)fieme/nhn th=j a)/kraj eu)dai-
moni/aj kai\ tou= te/louj, e)f' o(\ speu/dein a)nagkai=on kai\ ta\j pra/xeij a(pa/-
saj a)nafe/rein stocazome/nouj w(/sper e)n tai=j toxei/aij skopou= tou= peri\
152 to\n bi/on. pa/lai me\n ou)=n i(erei/ou e(no/j, o(\ proshgoreu/eto "teleiw/-
sew"j, a)kra/tw| ai(/mati ta\ lecqe/nta tri/a me/rh kate/crie tw=n i(ere/wn.
au)=qij d' e)k tou= para\ tw=| bwmw=| labw/n, o(/per e)x a(pa/ntwn h)=n tw=n tequ-
me/nwn, kai\ tou= lecqe/ntoj cri/smatoj, o(\ mureyoi\ kateskeu/asan, a)nami/xaj to\
e)/laion tw=| ai(/mati tou= kra/matoj toi=j i(ereu=si kai\ tai=j e)sqh/sesin au)tw=n
e)pe/rraine, boulo/menoj au)tou\j mh\ mo/non th=j e)/xw kai\ e)n u(pai/qrw| meta-
lacei=n a(gnei/aj, a)lla\ kai\ th=j e)n a)du/toij, e)peidh\ kai\ e)/ndon leitourgei=n
153 e)/mellon: ta\ d' ei)/sw pa/nta e)lai/w| kateke/cristo. qusi/aj d' e)pi\ tai=j
prote/raij a)/llaj a)nagago/ntwn, tou=to me\n tw=n i(ere/wn u(pe\r au(tw=n, tou=to
de\ th=j gerousi/aj u(pe\r a(/pantoj tou= e)/qnouj, Mwush=j me\n ei)j th\n
skhnh\n ei)se/rcetai to\n a)delfo\n e)pago/menoj-o)gdo/h d' h)=n th=j teleth=j
h(me/ra kai\ teleutai/a, tai=j ga\r pro/teron e(pta\ i(erofantw=n au)to/n te kai\
tou\j a)delfidou=j w)rgi/azen-, ei)selqw\n d' a)nedi/dasken oi(=a u(fhghth\j
a)gaqo\j eu)maqh= gnw/rimon, o(\n crh\ tro/pon to\n a)rciere/a ta\j ei)/sw poi-
154 ei=sqai leitourgi/aj. ei)=t' e)xelqo/ntej a)mfo/teroi kai\ ta\j cei=raj a)natei/-
nantej pro\ th=j kefalh=j eu)ca\j ti/qentai tw=| e)/qnei ta\j proshkou/saj a)po\
kaqara=j kai\ o(siwta/thj gnw/mhj. e)/ti d' eu)come/nwn, teratwde/stato/n ti
sumbai/nei: e)k ga\r tw=n a)du/twn, ei)/te ai)qe/roj a)po/spasma tou= kaqarw-
ta/tou, ei)/te a)e/roj kata\ th\n tw=n stoicei/wn fu/sei metabolh\n a)naluqe/ntoj
ei)j pu=r, ai)fni/dion a)qro/a flo\x diekpai/ei kai\ sunto/nw| r(u/mh| fe/retai
me\n e)pi\ to\n bwmo/n, ta\ d' e)p' au)tou= pa/nta e)xanali/skei, pro\j oi)=mai
safesta/thn dh/lwsin, o(/ti ou)de\n a)/neu qei/aj e)pifrosu/nhj e)petelei=to.
155 dwrea\n ga\r e)xai/reton ei)ko\j h)=n toi=j a(gi/oij prosnemhqh=nai, mh\ mo/non e)n
oi(=j a)/nqrwpoi dhmiourgoi/, a)lla\ kai\ tw=| kaqarwta/tw| th=j ou)si/aj puri/,
to\ creiw=dej kai\ par' h(mi=n o(/pwj mh\ prosa/yaito tou= bwmou=, dia\ to\
156 muri/aj i)/swj a)namemi=cqai kh=raj: a(/ptetai ga\r ou) mo/non zw/|wn a)lo/gwn
o)ptwme/nwn h)\ e(yome/nwn ei)j plhsmonh\n | a)/dikon gastro\j th=j talai/nhj,
a)lla\ kai\ a)nqrw/pwn e)x e)piboulh=j a)nairoume/nwn, ou) triw=n h)\ tetta/rwn,
60
Philo Judaeus. De vita Mosis
157 a)lla\ kai\ poluanqrw/pwn o(mi/lwn: h)/dh gou=n kai\ sto/louj mega/louj e)pi-
batikou= plh/reij o)i stoi\ purfo/roi kate/flexan blhqe/ntej kai\ o(/laj po/leij
e)xana/lwsan, ai(\ smuco/menai me/cri qemeli/wn ei)j te/fran e)dapanh/qhsan,
158 w(j mhd' i)/cnoj u(polelei=fqai tou= pa/lai sunoikismou=. tau/thj e(/neka/ moi
dokw= th=j ai)ti/aj w(j memiasme/non h)/lase tou= i(erwta/tou kai\ kaqarwta/tou
bwmou= pu=r to\ creiw=dej, a)nq' ou(= flo/ga ai)qe/rion w)/mbrhsen a)po\ tou=
ou)ranou= pro\j diastolh\n a(gi/wn te kai\ bebh/lwn, a)nqrwpei/wn te kai\
qei/wn: h(/rmotte ga\r tai=j qusi/aij a)fqartote/ran ou)si/an a)ponenemh=sqai
puro\j th=j pro\j ta\j biwtika\j crei/aj u(phretou/shj.
159 Pollw=n de\ kata\ to\ a)nagkai=on a)nagome/nwn qusiw=n kaq'
e(ka/sthn h(me/ran kai\ diafero/ntwj e)n panhgu/resi kai\ e(ortai=j u(pe/r te
i)di/a| e(ka/stou kai\ koinh=| u(pe\r a(pa/ntwn, dia\ muri/aj kai\ ou)ci\ ta\j au)ta\j
ai)ti/aj, a(/te poluanqrwpota/tou e)/qnouj eu)sebou=ntoj, e)de/hse kai\ newko/rwn
160 plh/qouj ei)j ta\j i(era\j u(phresi/aj. h( d' ai(/resij e)gi/neto pa/lin kaino/taton
a)ll' ou) to\n ei)wqo/ta tro/pon: mi/an tw=n dw/deka fulw=n e)pikri/naj a)ri-
161 sti/ndhn e)ceiroto/nei qeofilou=j e)/rgou proqei\j a)=qla kai\ a)ristei=a. to\ d'
e)/rgon toio/nde h)=n: Mwuse/wj a)naba/ntoj ei)j to\ plhsi/on o)/roj kai\ plei/ouj
h(me/raj i)dia/zontoj tw=| qew=|, th\n a)pousi/an au)tou= kairo\n e)pith/deion ei)=nai
nomi/santej oi( mh\ be/baioi ta\j fu/seij, w(/sper a)narci/aj genome/nhj, a)/fetoi
pro\j a)se/beian w(/rmhsan kai\ e)klaqo/menoi th=j pro\j to\ o)\n o(sio/thtoj
162 zhlwtai\ tw=n Ai)guptiakw=n gi/nontai plasma/twn. ei)=ta crusou=n tau=ron
kataskeuasa/menoi, mi/mhma tou= kata\ th\n cw/ran i(erwta/tou zw/|ou
dokou=ntoj ei)=nai, qusi/aj a)qu/touj a)nh=gon kai\ corou\j a)coreu/touj i(/stasan
u(/mnouj te h)=|don qrh/nwn ou)de\n diafe/rontaj kai\ e)mforhqe/ntej a)kra/tou
diplh=| me/qh| kati/sconto, th=| me\n e)x oi)/nou, th=| de\ kai\ a)frosu/nhj, kwma/-
zonte/j te kai\ pannuci/zontej a)proo/ratoi tou= me/llontoj h(de/si kakoi=j
sunebi/oun, e)fedreuou/shj di/khj, h(\ mh\ ble/pontaj e)/blepe kai\ w(=n a)/xioi
163 timwriw=n ei)sin. e)pei\ de\ ai( e)n tw=| stratope/dw| sunecei=j e)kboh/seij
kata\ poluanqrw/pouj o(mi/louj a)qroizome/nwn a)/cri pollou= diasth/matoj
e)cw/roun, w(j kai\ me/cri th=j a)krwrei/aj th\n perih/chsin e)lqei=n,
plhcqei\j ta\ w)=ta Mwush=j e)n a)mhca/noij h)=n a(/te qeofilh\j o(mou= kai\
fila/nqrwpoj, mh/t' e)klipei=n u(pome/nwn ta\j pro\j qeo\n o(mili/aj, a(\j
i)dia/zwn mo/noj mo/nw| diele/geto, mh/q' u(peridei=n tou= plh/qouj e)mpiplame/nou
164 tw=n e)x a)narci/aj kakopragiw=n: e)/gnw ga\r to\n qrou=n deino\j | w)\n e)k
fwnh=j a)na/rqrou kai\ a)sh/mou stoca/sasqai yuch=j a)dh/lwn kai\ a)fanw=n
toi=j a)/lloij paqw=n i)dio/thtaj, o(/ti paroini/aj e)sti\n h( kate/cousa tarach/,
165 gennw/shj a)krasi/aj me\n ko/ron, ko/rou de\ u(/brin. a)nqelko/menoj de\ kai\
a)ntispw/menoj pro\j e(kate/rou me/rouj w(=de ka)kei=se ti/ crh\ dra=n h)po/rei.
skopoume/nw| d' au)tw=| qespi/zetai ta/de: "ba/dize tace/wj e)nqe/nde, kata/-
bhqi: pro\j a)nomi/an e)/speusen o( lew/j: ceiropoi/hton kataskeua/santej tauro/-
morfon qeo\n ou) qeo\n proskunou=si kai\ qu/ousin, w(=n ei)=don kai\ w(=n h)/kousan
166 a(pa/ntwn o(/sa suntei/nei pro\j eu)se/beian e)klaqo/menoi." kataplagei\j de\
61
Philo Judaeus. De vita Mosis
62
Philo Judaeus. De vita Mosis
te/traptai ta\ peri\ ta\j eu)ca\j kai\ qusi/aj kai\ ta\j a)/llaj i(erourgi/aj
a)/cri tw=n a)du/twn i)ou=sin, oi(=j de\ tou/twn me\n ou)de/n, e)pime/leiai de\ kai\
fulakai\ meq' h(me/ran kai\ nu/ktwr tou= te i(erou= kai\ tw=n e)n au)tw=|, ou(\j
newko/rouj e)/nioi kalou=sin, h( polloi=j pollacou= muri/wn ai)ti/a kakw=n
genome/nh peri\ prwtei/wn sta/sij e)pepo/lase ka)ntau=qa, tw=n newko/rwn
e)piqeme/nwn toi=j i(ereu=si kai\ th\n e)kei/nwn timh\n paraspa/sasqai dianoh-
qe/ntwn: kai\ tou=t' eu)marw=j e)/sesqai pollaplasi/ouj to\n a)riqmo\n
175 o)/ntej. u(pe\r de\ tou= mh\ dokei=n i)di/a| gnw/mh| newteri/zein kai\ th\n presbu-
ta/thn tw=n dw/deka fulw=n sumfronei=n a)napei/qousin, h(=| polloi\ tw=n ei)kai-
176 ote/rwn e)phkolou/qhsan w(j e)/cein duname/nh| presbei=on h(gemoni/aj. me/gan
tou=ton e)piteicismo\n e)/gnw Mwush=j fuo/menon kaq' au(tou=: to\n ga\r a)delfo\n
a)rciere/a kata\ ta\ crhsqe/nta lo/gia h(/|rhto, diabolai\ d' h)=san w(j tou\j me\n
crhsmou\j e)piyeusame/nou, poihsame/nou de\ th\n ai(/resin dia\ th\n oi)keio/thta
177 kai\ th\n pro\j to\n a)delfo\n eu)/noian. e)f' oi(=j ei)ko/twj a)niaqei/j, ei) mh\ mo/non
a)pistei=tai dia\ tosou/twn e)le/gcwn th\n e(autou= pi/stin e)pideixa/menoj, a)lla\
kai\ e)p' | e)/rgoij a(/per a)nafe/retai pro\j qeou= timh/n, di' a(\ mo/na kai\ to\n
e)n toi=j a)/lloij to\ h)=qoj kateyeusme/non a)nagkai=on h)=n a)lhqeu/ein-
a)lh/qeia ga\r o)pado\j qeou=-, lo/goij me\n a)nadida/skein peri\ th=j e(autou=
proaire/sewj ou)k e)doki/maze, to\ metapei/qein e)piceirei=n tou\j prokata-
lhfqe/ntaj e)nanti/aij do/xaij a)rgale/on ei)dw/j, i(keteu/ei de\ to\n qeo\n
e)mfanei=j a)podei/xeij au)toi=j parascei=n peri\ tou= mhde\n e)yeu=sqai kata\
178 th\n th=j i(erwsu/nhj ai(/resin. o( de\ keleu/ei dw/deka r(a/bdouj labei=n tai=j
fulai=j i)sari/qmouj kai\ ta\ me\n tw=n a)/llwn o)no/mata fula/rcwn e)pigra/yai
tai=j e(/ndeka, th=| de\ loiph=| to\ tou= a)delfou= kai\ a)rciere/wj, ei)=t' ei)j to\n
new\n a)/cri tw=n a)du/twn ei)senegkei=n: o( de\ ta\ prostacqe/nta poih/saj
179 e)karado/kei to\ a)pobhso/menon. th=| d' u(sterai/a| logi/w| plhcqei/j, a(/pantoj
tou= e)/qnouj parestw=toj, ei)se/rcetai kai\ ta\j r(a/bdouj e)kkomi/zei, ta\j me\n
a)/llaj ou)de\n dia/foron e)cou/saj, mi/an d' e)f' h(=| tou)/noma e)pege/grapto
tou= a)delfou= teqaumatourghme/nhn: oi(=a ga\r futo\n eu)gene\j a(/pasa ne/ouj
180 blastou\j e)xe/fuse kai\ u(p' eu)fori/aj karpw=n e)/briqen. oi( de\
karpoi\ ka/rua h)=san, a(\ fu/sin e)nanti/an e)/cei toi=j a)/lloij: e)pi\ ga\r tw=n
plei/stwn, stafulh=j, e)lai/aj, mh/lwn, diafe/rei to\ spe/rma kai\ to\ e)dw/-
dimon, a(\ diafe/ronta to/poij cwri/zetai: to\ me\n ga\r e)dw/dimon e)/xw, to\
de\ spe/rma ei)/sw katake/kleistai: tou= de\ karu/ou tau)to/n e)sti to/ te
spe/rma kai\ to\ e)dw/dimon, a)mfote/rwn ei)j mi/an i)de/an a)pokriqe/ntwn, kai\
to/poj ei(=j o( e)nto\j w)curwme/noj kai\ peripefrourhme/noj e(/rkei diplw=|, tw=|
me\n e)k floiou= pa/nu baqe/oj, tw=| d' ou)de\n a)pode/onti xuli/nou kata-
181 skeua/smatoj: a)f' ou(= telei/an a)reth\n ai)ni/ttetai. w(/sper ga\r e)n karu/w|
tau)to/n e)stin a)rch\ kai\ te/loj, a)rch\ me\n h(=| spe/rma, te/loj de\ h(=| karpo/j,
ou(/twj e)/cei kai\ e)pi\ tw=n a)retw=n: e(ka/sth| ga\r sumbe/bhken ei)=nai kai\ a)rch\n
kai\ te/loj, a)rch\n me/n, o(/ti ou)k e)x e(te/raj duna/mewj a)ll' e)x e(auth=j
182 fu/etai, te/loj de/, o(/ti pro\j au)th\n o( kata\ fu/sin bi/oj speu/dei. mi/a me\n
63
Philo Judaeus. De vita Mosis
ai)ti/a h(/de, le/getai de\ kai\ e(te/ra th=j prote/raj e)mfantikwte/ra: karu/ou
to\ me\n floiw=de/j e)sti pikro/n, to\ d' ei)/sw perikei/menon w(sanei\ xu/linon e(/rkoj
stifro\n eu)= ma/la kai\ krataio/n, oi(=j a)mfote/roij o( karpo\j e)gkatakekleisme/noj
183 ou)k e)/stin eu)/lhptoj. tou=to poiei=tai su/mbolon a)skhtikh=j yuch=j, a)f' ou(= pro-
tre/pein au)th\n oi)/etai dei=n e)p' a)reth\n a)nadida/skwn, o(/ti po/nw| proentucei=n a)nag-
kai=on: pikro\n de\ kai\ a)ntitupe\j kai\ sklhro\n o( po/noj, e)x ou(= fu/etai ta)gaqo/n,
184 ou(= ca/rin ou) malakiste/on. o( | me\n ga\r to\n po/non feu/gwn feu/gei kai\
ta\ a)gaqa/, o( de\ tlhtikw=j kai\ a)ndrei/wj u(pome/nwn ta\ duskarte/rhta
speu/dei pro\j makario/thta: ou) ga\r a(brodiai/toij kai\ th\n yuch\n e)kteqhlum-
me/noij kai\ to\ sw=ma diarre/ousin u(po\ th=j kaq' e(ka/sthn h(me/ran a)diasta/tou
qru/yewj a)reth\ pe/fuken e)ndiaita=sqai, kakoume/nh de\ metani/statai pro/teron
185 a)po/leiyin crhmati/sasa pro\j to\n a)/rconta to\n o)rqo\n lo/gon. a)ll' ei) dei=
ta)lhqe\j ei)pei=n, o( fronh/sewj kai\ swfrosu/nhj a)ndrei/aj te kai\ dikaiosu/nhj
i(erw/tatoj qi/asoj a)skhta\j metatre/cei kai\ o(/soi to\n au)sthro\n kai\ sklhrodi/ai-
ton bi/on, e)gkra/teian kai\ karteri/an, zhlou=si su\n eu)telei/a| kai\ o)ligodei/ a|,
di' w(=n to\ kuriw/taton tw=n e)n h(mi=n, o( logismo/j, ei)j u(gei/an a)/noson kai\ eu)exi/an
e)pidi/dwsi kaqelw\n to\n baru\n tou= sw/matoj e)piteicismo/n, o(\n oi)noflugi/ai
kai\ o)yofagi/ai kai\ lagnei=ai kai\ ai( a)/llai a)plh/rwtoi e)piqumi/ai sune-
186 kro/thsan gennh/sasai th\n a)nti/palon a)gcinoi/aj polusarki/an. le/getai
me/ntoi kai\ tw=n e)n e)/ari blasta/nein ei)wqo/twn de/ndrwn h( a)mugdalh= kai\
prw=ton a)nqei=n eu)aggelizome/nh fora\n a)krodru/wn kai\ u(/staton fullorroei=n
th\n e)pe/teion pro\j mh/kiston a)potei/nousa th=j clo/hj eu)ghri/an: w(=n e(ka/teron
poiei=tai su/mbolon th=j i(eratikh=j fulh=j, ai)nitto/menoj o(/ti kai\ prw/th
kai\ u(sta/th tou= su/mpantoj a)nqrw/pwn ge/nouj a)nqh/sei, kaq' o(\n
a)\n cro/non do/xh| tw=| qew=| tai=j e)arinai=j tropai=j e)xomoiw=sai to\n h(me/teron
bi/on a)nelo/nti th\n e)pi/boulon kai\ tou= kakodaimonei=n phgh\n pleonexi/an.
187 )Epeidh\ toi/nun tw=| teleiota/tw| h(gemo/ni te/ttara dei=n e)/famen
prosei=nai, basilei/an kai\ nomoqetikh\n e(/xin kai\ i(erwsu/nhn kai\ pro-
fhtei/an, i(/na dia\ me\n th=j nomoqetikh=j prosta/tth| a(\ dei= kai\ a)pa-
goreu/h| a(\ mh\ dei= pra/ttein, dia\ de\ th=j i(erwsu/nhj mh\ mo/non
ta)nqrw/peia a)lla\ kai\ ta\ qei=a die/ph|, dia\ de\ th=j profhtei/aj o(/sa mh\
logismw=| katalamba/netai qespi/zh|, dieilegme/noj peri\ tw=n prw/twn
triw=n kai\ e)pidedeicw\j Mwush=n a)/riston basile/a kai\ nomoqe/thn kai\
a)rciere/a to\ teleutai=on e)/rcomai dhlw/swn, o(/ti kai\ profh/thj ge/gone
188 dokimw/tatoj. ou)k a)gnow= me\n ou)=n, w(j pa/nt' ei)si\ crhsmoi/, o(/sa e)n tai=j
i(erai=j bi/bloij a)nage/graptai, crhsqe/ntej di' au)tou=: le/xw de\ ta\ i)diai/tera,
pro/teron ei)pw\n e)kei=no: tw=n logi/wn ta\ me\n e)k prosw/pou tou= qeou=
le/getai di' e(rmhne/wj tou= qei/ou profh/tou, ta\ d' e)k peu/sewj kai\ a)po-
kri/sewj e)qespi/sqh, ta\ d' e)k prosw/pou Mwuse/wj e)piqeia/santoj kai\ e)x
189 au(tou= katasceqe/ntoj. ta\ me\n ou)=n prw=ta o(/la di' o(/lwn a)retw=n qei/wn
dei/gmata/ e)sti, th=j te | i(/lew kai\ eu)erge/tidoj, di' w(=n a(/pantaj me\n
a)nqrw/pouj pro\j kaloka)gaqi/an a)lei/fei, ma/lista de\ to\ qerapeutiko\n
64
Philo Judaeus. De vita Mosis
190 au)tou= ge/noj, w(=| th\n pro\j eu)daimoni/an a)/gousan a)nate/mnei o(do/n: ta\ de\
deu/tera mi=xin e)/cei kai\ koinwni/an, punqanome/nou me\n tou= profh/tou
peri\ w(=n e)pezh/tei, a)pokrinome/nou de\ tou= qeou= kai\ dida/skontoj: ta\ de\
tri/ta a)nati/qetai tw=| nomoqe/th|, metado/ntoj au)tw=| tou= qeou= th=j prognw-
191 stikh=j duna/mewj, h(=| qespiei= ta\ me/llonta. ta\ me\n ou)=n prw=ta u(per-
qete/on, mei/zw ga/r e)stin h)\ w(j u(p' a)nqrw/pou tino\j e)paineqh=nai, mo/lij
a)\n u(p' ou)ranou= te kai\ ko/smou kai\ th=j tw=n o(/lwn fu/sewj a)xi/wj e)gkw-
miasqe/nta, kai\ a)/llwj le/getai w(sanei\ di' e(rmhne/wj: e(rmhnei/a de\ kai\
profhtei/a diafe/rousi. peri\ de\ tw=n deute/rwn au)ti/ka peira/somai dhlou=n
sunufh/naj au)toi=j kai\ to\ tri/ton ei)=doj, e)n w(=| to\ tou= le/gontoj e)nqousiw=dej
e)mfai/netai, kaq' o(\ ma/lista kai\ kuri/wj neno/mistai profh/thj.
192 Th=j d' u(posce/sewj a)rkte/on w(=de. te/ttare/j ei)si to/poi dia\
peu/sewj kai\ a)pokri/sewj crhsmoi=j nomoqethqe/ntej, mikth\n e)/contej
du/namin: th=| me\n ga\r o( profh/thj e)nqousia=| punqano/menoj, th=| de\ o( path\r
qespi/zei lo/gou kai\ a)pokri/sewj metadidou/j. e)/sti de\ prw=toj, o(\j ou)c
o(/ti Mwush=n o(siw/taton tw=n pw/pote genome/nwn a)lla\ kai\ to\n e)pi\ bracu\
193 geusa/menon eu)sebei/aj w)/rgisen. e)x a)nomoi/wn tij geno/menoj a)/nqrwpoj no/qoj,
Ai)gupti/ou me\n patro/j, mhtro\j de\ )Ioudai/aj, tw=n me\n tau/thj patri/wn
e)qw=n h)lo/ghse, pro\j de\ th\n Ai)guptiakh/n, w(j lo/goj, a)pe/klinen a)se/beian
194 th\n tw=n a)ndrw=n zhlw/saj a)qeo/thta. mo/noi ga\r scedo\n a(pa/ntwn e)qnw=n
Ai)gu/ptioi gh=n e)petei/cisan ou)ranw=|, th\n me\n i)soqe/wn timw=n a)xiw/santej,
tw=| d' ou)de\n ge/raj e)xai/reton a)ponei/mantej, w(j de/on pro\ tw=n basilei/wn
ta\j e)scatia\j perie/pein-e)n ga\r ko/smw| basi/leion me\n i(erw/taton
ou)rano/j, e)scatia\ de\ gh=, kaq' e(auth\n me\n a)xiospou/dastoj, ei)j de\
su/gkrisin i)ou=sa ai)qe/roj a)poleipome/nh tosou=ton o(/son sko/toj me\n fwto/j,
195 nu\x de\ h(me/raj, fqora\ d' a)fqarsi/aj kai\ qnhto\j qeou=-. th=j ga\r
cw/raj ou)c u(etw=| kaqa/per ai( a)/llai nifome/nhj, a)lla\ tai=j tou= potamou=
plhmmu/raij ei)wqui/aj a)na\ pa=n e)/toj limna/zesqai, qeoplastou=si tw=| lo/gw|
to\n Nei=lon Ai)gu/ptioi w(j a)nti/mimon ou)ranou= gegono/ta kai\ peri\ th=j
196 cw/raj semnhgorou=sin. o( dh\ mikto\j ou(=toj e)kei=noj dienecqei/j tini
tw=n a)po\ tou= o(ratikou= kai\ e)pisthmonikou= ge/nouj, a)kra/twr u(p'
o)rgh=j au)to\j au(tou= geno/menoj kai\ a(/ma th=j Ai)guptiakh=j a)qeo/thtoj
zhlwth\j w)/n, a)po\ gh=j ei)j ou)rano\n e)/teine th\n a)se/beian | e)para/tw| kai\
e)nagei= kai\ memiasme/nh| yuch=| te kai\ glw/tth| kai\ pa/sh| th=| fwnh=j o)rgano-
poii/a| katarasa/menoj di' u(perbolh\n kakiw=n o(\n ou)d' u(po\ pa/ntwn a)lla\
mo/nwn tw=n a)ri/stwn eu)logei=sqai qe/mij, o(/soi ta\j telei/aj kaqa/rseij
197 e)de/xanto. dio\ kai\ qauma/saj th\n frenobla/beian kai\ th\n tou= qra/souj
u(perbolh/n, kai/toi g' u(po/plewj w)\n parasth/matoj eu)genou=j kai\ i(e/menoj
au)toceiri/a| diarth=sai to\n a)/nqrwpon, e)/deise mh\ koufote/ran a)napra/xh|
timwri/an: i)so/rropon ga\r e)pinoh=sai pro\j tosau/thn a)se/beian ko/lasin
198 a)/nqrwpoj ou)k a)\n i)/scusen. e)pei\ de\ kai\ tw=| mh\ se/bein qeo\n e(/petai to\
mh/te gonei=j mh/te patri/da mh/t' eu)erge/taj tima=n, o( de\ dh\ pro\j tw=| mh\
65
Philo Judaeus. De vita Mosis
66
Philo Judaeus. De vita Mosis
pate/ra kai\ mhte/ra prosagoreu/ontej, di' w(=n eu)qu\j ai)ni/ttontai ta\j e)x
e)kei/nwn a)nuperblh/touj eu)ergesi/aj kai\ th\n au(tw=n eu)ca/riston dia/-
208 qesin. e)/ti nu=n suggnw/mhj a)xiou/sqwsan oi( kat' e)pisurmo\n glw/tthj
a)kaireuo/menoi kai\ lo/gwn a)naplh/rwma poiou/menoi to\ a(giw/taton kai\ qei=on
o)/noma;
209 Meta\ de\ th\n tou= gennhtou= tw=n o(/lwn timh\n th\n i(era\n e(bdo/mhn
e)se/mnunen o( profh/thj i)dw\n au)th=j o)xuwpeste/roij o)/mmasi ka/lloj e)xai/sion
e)nesfragisme/non ou)ranw=| te kai\ tw=| su/mpanti ko/smw| kai\ u(po\ th=j fu/sewj
210 au)th=j a)galmatoforou/menon. eu(/riske ga\r au)th\n to\ me\n prw=ton a)mh/tora,
genea=j th=j qh/leoj a)me/tocon, e)k mo/nou patro\j sparei=san a)/neu spora=j kai\
gennhqei=san a)/neu kuh/sewj: e)/peita d' ou) tau=ta mo/non katei=den, o(/ti pagka/lh
kai\ a)mh/twr, a)ll' o(/ti kai\ a)eipa/rqenoj, ou)/t' e)k mhtro\j ou)/te mh/thr ou)/t' e)k
| fqora=j ou)/te fqarhsome/nh: ei)=t' e)k tri/tou kateno/hsen au)th\n e)xeta/zwn
kai\ ko/smou gene/qlion, h(\n e(orta/zei me\n ou)rano/j, e(orta/zei de\ gh= kai\ ta\ e)n
211 gh=| ganu/mena kai\ e)neufraino/mena th=| panarmoni/w| e(bdoma/di. tau/thj
e(/neka th=j ai)ti/aj o( pa/nta me/gaj Mwush=j e)dikai/wse tou\j e)ggrafe/ntaj
au)tou= th=| i(era=| politei/a| qesmoi=j fu/sewj e(pome/nouj panhguri/zein, e)n
i(larai=j dia/gontaj eu)qumi/aij, a)ne/contaj me\n e)/rgwn kai\ tecnw=n tw=n ei)j
porismo\n kai\ pragmateiw=n o(/sai kata\ bi/ou zh/thsin, a)/gontaj d' e)kecei-
ri/an kai\ diafeime/nouj pa/shj e)pipo/nou kai\ kamathra=j fronti/doj,
scola/zontaj ou)c w(j e)/nioi ge/lwsin h)\ paidiai=j h)\ mi/mwn h)\ o)rchstw=n
e)pidei/xesi, peri\ a(\j khrai/nousi kai\ dusqanatou=sin oi( qeatromanou=ntej
kai\ dia\ tw=n h(gemonikwta/twn ai)sqh/sewn, o(ra/sewj kai\ a)koh=j, dou/lhn
a)pergazo/menoi th\n fu/sei basili/da yuch/n, a)lla\ mo/nw| tw=| filosofei=n:
212 ou)c o(/per meqodeu/ousin oi( logoqh=rai kai\ sofistai\ pipra/skontej w(j
a)/llo ti tw=n w)ni/wn e)p' a)gora=j do/gmata kai\ lo/gouj, oi(\ filosofi/a| kata\
filosofi/aj #w)= gh= kai\ h(/li!$e crw/menoi di' ai)w=noj ou)k e)ruqriw=sin,
a)lla\ tw=| tw=| o)/nti filosofei=n, o(/per e)k triw=n sunu/fantai, bouleuma/twn kai\
lo/gwn kai\ pra/xewn, ei)j e(\n ei)=doj h(rmosme/nwn pro\j kth=sin kai\ a)po/-
213 lausin eu)daimoni/aj. tou/tou dh/ tij a)logh/saj tou= diata/gmatoj, e)/ti tou\j
crhsmou\j e)nau/louj e)/cwn tou\j peri\ th=j i(era=j e(bdo/mhj, ou(\j e)qe/spisen
a)/neu profh/tou o( qeo\j dia\ fwnh=j-to\ paradoxo/taton-o(rath=j, h(\
tw=n paratugcano/ntwn o)fqalmou\j w)/twn e)ph/geire ma=llon, e)pi\ fruganismo\n
e)xh/|ei dia\ me/sou tou= stratope/dou pa/ntaj ei)dw\j e)n tai=j skhnai=j
h)remou=ntaj, kai\ drw=n e)/ti ta)di/khma katafanh\j u(pe\r tou= mh\
214 laqei=n gi/netai. pulw=n ga\r e)/xw proelqo/ntej tine\j ei)j e)rhmi/an,
i(/n' e)n tw=| kaqarwta/tw| kai\ h(suca/zonti eu)/xwntai, qe/an e)/knomon
i)do/ntej, xu/lwn u(/lhn sugkomi/zonta, kai\ dusanasceth/santej e)me/l-
lhsan me\n au)to\n a)nelei=n, logismw=| de\ to\ parakekinhme/non th=j
o)rgh=j e)pisco/ntej, i(/na mh/te i)diw=tai pro\ a)rco/ntwn kola/zein tina\ dokw=si
kai\ tau=t' a)/kriton, ka)\n a)/llwj to\ parano/mhma h)=| e)mfane/j, mh/te tou=
peri\ th\n h(me/ran eu)agou=j mi/asma fo/nou, ka)\n dikaio/tatoj h)=|, prosa/yhtai,
67
Philo Judaeus. De vita Mosis
sullabo/ntej a)/gousin au)to\n e)pi\ to\n a)/rconta, w(=| sunh/dreuon me\n oi(
215 i(erei=j, pareisth/kei de\ su/mpasa h( plhqu\j pro\j a)kro/asin. e)/qoj ga\r
h)=n, a)ei\ me\n kata\ to\ parei=kon, prohgoume/nwj de\ tai=j e(bdo/maij, w(j
e)dh/lwsa kai\ pro/sqen, filosofei=n, tou= me\n h(gemo/noj u(fhgoume/nou kai\
dida/skontoj a(/ te | crh\ pra/ttein kai\ le/gein, tw=n d' ei)j kaloka)gaqi/an
216 e)pidido/ntwn kai\ beltioume/nwn ta/ te h)/qh kai\ to\n bi/on. a)f' ou(= kai\
ei)se/ti nu=n filosofou=si tai=j e(bdo/maij )Ioudai=oi th\n pa/trion filosofi/an to\n
cro/non e)kei=non a)naqe/ntej e)pisth/mh| kai\ qewri/a| tw=n peri\ fu/sin: ta\ ga\r
kata\ po/leij proseukth/ria ti/ e(/tero/n e)stin h)\ didaskalei=a fronh/sewj
kai\ a)ndrei/aj kai\ swfrosu/nhj kai\ dikaiosu/nhj eu)sebei/aj te kai\ o(sio/thtoj kai\
sumpa/shj a)reth=j, h(=| katanoei=tai kai\ katorqou=tai ta/ te a)nqrw/peia kai\
217 qei=a; to/te me\n ou)=n ei)j ei(rkth\n o( thlikou=ton a)se/bhma dra/saj
a)pa/getai. Mwush=j de\ a)porw=n o(/ ti crh\ paqei=n to\n a)/nqrwpon-
h)/|dei ga\r a)/xia qana/tou diapepragme/non, a)lla\ ti/j a)\n ge/noito tro/poj
a(rmo/zwn th=j timwri/aj; -a)fiknei=tai pro\j to\ a)o/raton a)ora/tw| yuch=| dika-
sth/rion kai\ e)punqa/neto tou= kai\ pri\n a)kou=sai pa/nt' e)pistame/nou dikastou=,
218 ti/ ke/kriken. o( d' a)pofai/netai th\n gnw=sin, o(/ti kai\ qnh/|skein o)fei/lei kai\
ou)c e(te/rwj h)\ kataleusqei/j, e)peidh\ kai\ tou/tw| kaqa/per kai\ tw=| pro-
te/rw| mete/balen o( nou=j ei)j kwfh\n li/qon ei)rgasme/nw| telew/taton para-
no/mhma, w(=| scedo\n pa/nta ta)/lla e)mfe/retai, o(/sa peri\ tou= sebasmou= th=j
219 e(bdo/mhj nenomoqe/thtai. dia\ ti/; o(/ti ou)c ai( ba/nausoi mo/non a)lla\ kai\ ai(
a)/llai te/cnai kai\ pragmatei=ai kai\ ma/lista ai( peri\ porismo\n kai\ bi/ou zh/thsin
h)\ dia\ puro/j ei)sin h)\ ou)k a)/neu tw=n dia\ puro/j: o(/qen a)pagoreu/ei polla/kij
e)n tai=j e(bdo/maij pu=r e)nau/ein w(j a)rchgikw/taton ai)/tion kai\ presbu/taton
e)/rgon, ou(= h(suca/santoj e)nenoh/qh kai\ ta\ kata\ me/roj w(j ei)ko\j sunh-
220 suca/sein. u(/lh de\ xu/la puro/j, w(j to\n xulizo/menon a)delfo\n kai\ suggene\j
a(ma/rthma tw=| kai/onti dra=n, to\ parano/mhma diplasia/zonta, th=| me\n o(/ti
prostacqe\n h)remei=n suneko/mize, th=| d' o(/ti kai\ toiau=ta suneko/mizen, a(\
puro/j e)stin u(/lh, th=j tw=n tecnw=n a)rch=j.
221 )/Amfw me\n ou)=n ta\ ei)rhme/na timwri/aj a)sebw=n perie/cei dia\
peu/sewj kai\ a)pokri/sewj bebaioume/naj. e(/tera de\ du/o e)sti\n ou)ci\ th=j
au)th=j a)lla\ diaferou/shj i)de/aj, w(=n to\ me\n peri\ klh/rou diadoch=j, to\ d'
o(/sa tw=| dokei=n para\ kairo\n | e)piteloume/nhj i(erourgi/aj, peri\ h(=j
222 lekte/on pro/teron. th\n a)rch\n th=j e)arinh=j i)shmeri/aj prw=ton a)nagra/fei
mh=na Mwush=j e)n tai=j tw=n e)niautw=n perio/doij a)naqei\j ou)c w(/sper e)/nioi
cro/nw| ta\ presbei=a ma=llon h)\ tai=j th=j fu/sewj ca/risin, a(\j a)ne/teilen a)nqrw/-
poij: kata\ ga\r tau/thn ta\ me\n sparta/, h( a)nagkai/a trofh/, teleiogonei=tai,
o( de\ tw=n de/ndrwn karpo\j h(bw/ntwn a)/rti genna=tai deute/ran e)/cwn ta/xin,
o(/qen kai\ o)yi/gono/j e)stin: a)ei\ ga\r e)n th=| fu/sei ta\ mh\ li/an a)nagkai=a
223 tw=n sfo/dra a)nagkai/wn deu/tera. sfo/dra me\n ou)=n a)nagkai=a puroi/ te
kai\ kriqai\ kai\ o(/sa a)/lla ei)/dh trofh=j, w(=n a)/neu zh=n ou)k e)/stin: e)/laion
de\ kai\ oi)=noj kai\ a)kro/drua ou)ci\ tw=n a)nagkai/wn, e)pei\ kai\ di/ca tou/twn
68
Philo Judaeus. De vita Mosis
69
Philo Judaeus. De vita Mosis
au)ta\ toi=j prote/roij kai\ tw=| qu/mati crh/sqwsan w(j e)kei=noi no/mw| kai\
232 tro/pw| tw=| paraplhsi/w|. ta\ d' au)ta\ e)pitetra/fqw kai\ toi=j mh\ dia\
pe/nqoj a)lla\ makra=j ca/rin a)podhmi/aj kwluome/noij a(/ma tw=| panti\
e)/qnei sunierourgei=n: ou) ga\r oi( xeniteu/ontej h)\ e(te/rwqi oi)kou=ntej a)dikou=sin,
w(j ste/resqai th=j i)/shj timh=j, kai\ tau=ta mh\ cwrou/shj dia\ poluanqrwpi/an
to\ e)/qnoj mia=j cw/raj, a)ll' a)poiki/aj pantaco/se diapemyame/nhj."
233 Tosau=ta dieilegme/noj peri\ tw=n u(sterhsa/ntwn me\n a(/ma tw=|
plh/qei qu=sai ta\ diabath/ria kata\ suntuci/aj a)boulh/touj, e)kplh=sai d'
ei) kai\ o)ye\ a)ll' ou)=n a)nagkai/wj to\ e)lleifqe\n spoudasa/ntwn, e)pi\ teleu-
tai=on me/teimi dia/tagma to\ peri\ th=j tw=n klh/rwn diadoch=j, o(/per o(moi/wj
234 mikto\n h)=n e)k peu/sewj kai\ a)pokri/sewj labo\n th\n su/stasin. h)=n tij
o)/noma Salpaa/d, a)nh\r do/kimoj kai\ fulh=j ou)k a)sh/mou: tou/tw| pe/nte me\n
gi/nontai qugate/rej, ui(o\j | de\ ou)dei/j: ai(\ meta\ th\n teleuth\n tou= patro\j
ste/rhsin th=j patrw/|aj lh/xewj u(potoph/sasai dia\ to\ ta\j klhrouci/aj
a)/rresi di/dosqai prosi/asi tw=| h(gemo/ni meta\ th=j a(rmottou/shj ko/raij
ai)dou=j, ou) qhrw/menai plou=ton, a)lla\ tou)/noma kai\ a)xi/wma glico/menai
235 diasw=sai tou= patro\j kai/ fasin: "o( me\n path\r h(mw=n e)teleu/thsen,
e)teleu/thse d' e)n ou)demia=| sta/sei geno/menoj, e)f' w(=n sune/bh diafqarh=nai
muri/ouj, a)ll' e)zh/lwse bi/on a)pra/gmona kai\ i)diw/thn, ei) mh\ a)/ra e)n
a(marti/a| qete/on to\ genea=j a)/rrenoj a)moirh=sai. pa/resmen d' h(mei=j o(/sa
me\n tw=| dokei=n o)rfanai/, to\ d' a)lhqe\j soi\ crhso/menai patri/: tou= ga\r
236 gennh/santoj o( no/mimoj a)/rcwn oi)keio/teroj u(phko/oij." o( de\ qauma/saj
th\n fro/nhsin tw=n parqe/nwn kai\ th\n pro\j to\n geina/menon eu)/noian
e)pe/scen u(f' e(te/raj e(lko/menoj fantasi/aj, kaq' h(\n ta\j klhrouci/aj
a)/ndrej w)/feilon diane/mesqai ge/raj lhyo/menoi stratei/aj kai\ pole/mwn
ou(\j dih/qlhsan, gunaiki\ d' h( fu/sij a)suli/an tw=n toiou/twn a)gwnisma/twn
pare/cousa dhlono/ti kai\ tw=n e)p' au)toi=j tiqeme/nwn a)/qlwn ou) meta-
237 di/dwsin. o(/qen ei)ko/twj th=j dianoi/aj a)mfiklinw=j e)cou/shj kai\ a)ntispw-
me/nhj, a)nafe/rei tw=| qew=| th\n diapo/rhsin, o(\n h)/|dei mo/non a)yeude/si kai\
a)planesta/toij krithri/oij ta\j kata\ mikro\n diafora\j diaste/llonta pro\j
238 e)pi/deixin a)lhqei/aj kai\ dikaiosu/nhj. o( de\ poihth\j tw=n o(/lwn, o( tou=
ko/smou path/r, gh=n kai\ ou)rano\n u(/dwr te kai\ a)e/ra kai\ o(/sa e)k tou/twn
e(ka/stou sune/cwn kai\ diakratw=n, o( qew=n kai\ a)nqrw/pwn h(gemw/n, ou)k
a)phxi/wse crhmati/sai ko/raij o)rfanai=j: crhmati/saj de\ kai\ ple/on ti
pare/scen h)\ kata\ dikasth\n o( eu)menh\j kai\ i(/lewj, o( pa/nta dia\ pa/ntwn
peplhrwkw\j th=j eu)erge/tidoj e(autou= duna/mewj: e)/painon ga\r diexh=lqe
239 tw=n parqe/nwn. w)= de/spota, pw=j a)\n se/ tij u(mnh/seie, poi/w| sto/mati,
ti/ni glw/tth|, poi/a| fwnh=j o)rganopoii/a|, poi/w| yuch=j h(gemonikw=|; oi( ga\r
a)ste/rej ei(=j geno/menoi coro\j a)/|sontai/ ti me/loj e)pa/xion; o( d' ou)rano\j
o(/loj ei)j fwnh\n a)naluqei\j dunh/setai/ ti tw=n sw=n a)retw=n dihgh/sasqai
240 me/roj; "o)rqw="j fhsi/n "e)la/lhsan ai( qugate/rej Salpaa/d." tou=q'
h(li/kon e)sti\n e)gkw/mion qeou= marturou=ntoj, ti/j ou)k oi)=de; pa/rite nu=n, oi(
70
Philo Judaeus. De vita Mosis
a)lazo/nej, oi( me/ga pne/ontej e)pi\ tai=j eu)pragi/aij, oi( tou\j au)ce/naj ple/on
th=j fu/sewj e)pai/rontej kai\ ta\j o)fru=j a)nespako/tej, par' oi(=j chrei/a
me\n gunaikw=n ge/lwj, [ka]i\ oi)ktro\n kako/n, e)rhmi/a de\ pai/dwn o)rfanw=n,
241 | oi)ktro/teron tou= prote/rou, cleua/zetai: kai\ katido/ntej o(/ti ou(/tw tapeinoi\
kai\ a)tucei=j ei)=nai dokou=ntej ou)k e)n e)xouqenhme/noij kai\ a)fane/si ta/ttontai
para\ tw=| qew=|, ou(= th=j a)rch=j to\ a)timo/taton me/roj ei)si\n ai( pantacou=
th=j oi)koume/nhj basilei=ai, dio/ti kai\ o( th=j gh=j a(/paj e)n ku/klw| peri/boloj
242 e)scatia\ tw=n e)/rgwn e)sti\n au)tou=, de/xasqe nouqesi/an a)nagkai/an. e)paine/saj
d' o(/mwj th\n e)/nteuxin tw=n parqe/nwn ou)/te tau/taj a)gera/stouj kate/lipen
ou)/t' ei)j th\n i)/shn timh\n toi=j a)gwnistai=j a)ndra/si perih/gagen, a)lla\ toi=j
me\n w(j a)=qla oi)kei=a a)pe/neime ta\j klhrouci/aj a)nq' w(=n h)ndragaqi/santo,
ta\j de\ ca/ritoj kai\ filanqrwpi/aj, ou) ge/rwj, h)xi/wsen: o(\ e)narge/stata
pari/sthsi dia\ tw=n o)noma/twn "do/m"a le/gwn kai\ "dw/sei"j #Num. 27, 7$,
a)ll' ou)k "a)po/dom"a ou)d' "a)podw/sei"j: tau=ta me\n ga\r i)/dia tw=n
243 lambano/ntwn, e)kei=na de\ tw=n carizome/nwn. qespi/saj de\ peri\ w(=n
e)netu/gcanon ai( o)rfanai\ parqe/noi kai\ kaqolikw/teron ti/qhsi no/mon peri\
klh/rwn diadoch=j, prw/touj me\n ui(ou\j e)pi\ metousi/an kalw=n tw=n
patrw/|wn, ei) de\ mh\ ei)=en ui(oi/, deute/raj qugate/raj, ai(=j fhsi dei=n peri-
tiqe/nai to\n klh=ron w(sanei\ ko/smon e)/xwqen, a)ll' ou)c w(j i)/dion kai\
suggene\j kth=ma: to\ ga\r peritiqe/menon ou)demi/an oi)kei/wsin e)/cei pro\j to\
244 diakosmou/menon, a(rmoni/aj kai\ e(nw/sewj a)llotriou/menon. meta\ de\ quga-
te/raj tri/touj a)delfou\j kalei=, teta/rthn de\ qei/oij pro\j patro\j a)pone/mei
ta/xin, ai)nitto/menoj o(/ti kai\ pate/rej ge/noint' a)\n ui(w=n klhrono/moi: pa/nu
ga\r eu)/hqej u(polabei=n, o(/ti patro\j a)delfw=| ne/mwn klh=ron a)delfidou= dia\
th\n pro\j pate/ra sugge/neian au)to\n a)fei/leto to\n pate/ra th=j diadoch=j.
245 a)ll' e)peidh\ no/moj fu/sew/j e)sti klhronomei=sqai gonei=j u(po\ pai/dwn a)lla\
mh\ tou/touj klhronomei=n, to\ me\n a)peukto\n kai\ pali/mfhmon h(su/casen,
i(/na mh\ path\r kai\ mh/thr prosodeu/esqai dokw=si ta\ e)p' w)kumo/roij te/knoij
a)parhgo/rhta pe/nqh, plagi/wj d' au)tou\j e)ka/lese toi=j qei/oij e)fiei/j, i(/n'
a)mfote/rwn stoca/shtai kai\ tou= pre/pontoj kai\ tou= mh\ th\n ou)si/an a)llo-
triwqh=nai. meta\ de\ qei/ouj pe/mpth ta/xij e)sti\n oi( e)/ggista ge/nouj, w(=n
a)ei\ toi=j prw/toij di/dwsi tou\j klh/rouj.
246 Tau=t' a)nagkai/wj diexelhluqw\j peri\ tw=n mikth\n e)co/ntwn
klhrouci/an crhsmw=n, e(xh=j dhlw/sw | ta\ kat' e)nqousiasmo\n tou= pro-
fh/tou qespisqe/nta lo/gia: tou=to ga\r u(pesco/mhn dei/xein. a)rch\ toi/nun
e)sti\n au)tw=| th=j qeoforh/tou katokwch=j, h(/tij kai\ tw=| e)/qnei ge/gonen
eu)pragi/aj a)rch\ steilame/nw| th\n a)p' Ai)gu/ptou pro\j ta\j kata\ Suri/an
247 po/leij a)poiki/an muria/si pollai=j. a)/ndrej ga\r o(mou= kai\ gunai=kej a)tribh=
kai\ makra\n e)rh/mhn a(/pasan a)nu/santej e)pi\ qa/lattan a)fiknou=ntai th\n
)Eruqra\n prosagoreuome/nhn: ei)=q' w(j ei)ko\j e)n a)mhca/noij h)=san ou)/te
peraiou=sqai duna/menoi dia\ skafw=n a)pori/an ou)/t' e)pistre/fein th\n
248 au)th\n o(do\n a)sfale\j h(gou/menoi. diakeime/noij d' ou(/twj mei=zon e)pirra/ttei
71
Philo Judaeus. De vita Mosis
72
Philo Judaeus. De vita Mosis
73
Philo Judaeus. De vita Mosis
74
Philo Judaeus. De vita Mosis
75
Philo Judaeus. De vita Mosis
nh/qh, w(j i(keteu=sai to\n qeo\n a)postrafh=nai th\n qusi/an au)tw=n, ou)k
e)peidh/per e)/mellen o( dikaio/tatoj krith\j i(erourgi/aj a)sebw=n parade/cesqai,
a)ll' o(/ti kai\ h( yuch\ tou= qeofilou=j to\ kat' au)th\n me/roj ou)c u(po-
siwpa=|, speu/dousa mh\ eu)odei=n a)nosi/ouj, a)ll' a)ei\ th=j proqe/sewj dia-
280 marta/nein. e)/ti de\ ze/wn kai\ pepurwme/noj u(po\ th=j nomi/mou dia-
ganakth/sewj e)nqousia=| metabalw\n ei)j profh/thn kai\ qespi/zei ta/de:
"calepo\n a)pisti/a pra=gma toi=j a)pi/stoij mo/noij: tou/touj ou) lo/goj a)ll'
e)/rga paideu/ei: paqo/ntej ei)/sontai to\ e)mo\n a)yeude/j, e)pei\ maqo/ntej ou)k
281 e)/gnwsan. e)pikriqh/setai de\ tou=to th=| tou= bi/ou teleuth=|: ei) me\n
ga\r qa/naton e)nde/xontai to\n kata\ fu/sin, pe/plasmai ta\ lo/gia, ei) de\
kaino/n tina kai\ parhllagme/non, to\ fila/lhqe/j moi marturhqh/setai.
ca/smata gh=j o(rw= dihnoigme/nhj e)pi\ mh/kiston eu)runo/mena, poluanqrw/pouj
a)pollume/naj suggenei/aj, au)ta/ndrouj u(posurome/naj kai\ katapinome/naj
282 oi)ki/aj, zw=ntaj a)nqrw/pouj ei)j a(/|dou katercome/nouj." e)pei\ d' h(su/case,
r(h/gnutai me\n h( gh= seismw=| tinacqei=sa, r(h/gnutai de\ kaq' o(\ ma/lista
me/roj ai( skhnai\ tw=n a)sebw=n h)=san, w(j u(penecqei/saj a)qro/aj
e)pikrufqh=nai: ta\ ga\r diasta/nta me/rh pa/lin sunh=lqe, th=j crei/aj a)po-
283 telesqei/shj, h(=j e(/neka diezeu/cqh. mikro\n d' u(/steron tou\j th=j sta/sewj
h(gemo/naj penth/konta pro\j toi=j diakosi/oij a)/ndraj keraunoi\ kataskh/yantej
ai)fni/dion a)qro/ouj e)xana/lwsan mhde\n me/roj u(poleipo/menoi tw=n swma/twn,
284 o(\ tafh=j e)pimoira/setai. to\ de\ tw=n timwriw=n e)pa/llhlon kai\ to\ e(kate/raj
me/geqoj dia/shmon kai\ peribo/hton a)pe/fhne th\n eu)se/beian tou= profh/tou
285 crhsame/nou qew=| ma/rturi th=j peri\ tou\j crhsmou\j a)lhqei/aj. a)/xion
de\ ka)kei=no mh\ paridei=n, o(/ti ta\j kata\ tw=n a)sebw=n kola/seij dieklhrw/santo
gh= kai\ ou)rano/j, ai( tou= panto\j a)rcai/: th\n ga\r mocqhri/an e)rri/zwsan
me\n e)pi\ gh=j, e)xe/teinan d' ei)j ai)qe/ra, tosou=ton u(/yoj, au)th\n dia/rantej.
286 o(/qen kai\ tw=n stoicei/wn e(ka/teron e)corh/ghse ta\j timwri/aj, h( me\n i(/n'
u(posu/rh| kai\ katapi/h| tou\j to/te baru/nontaj au)th\n r(agei=sa kai\ dia-
sta=sa, o( d' i(/na katafle/xh| kai\ diafqei/rh| puro\j pollou= fora/n, kai-
287 no/taton u(eto/n, o)mbrh/saj. to\ de\ te/loj kai\ toi=j katapoqei=si kai\ toi=j
u(po\ tw=n keraunw=n | diefqarme/noij tau)to\n a)pe/bainen: ou)de/teroi ga\r
e)fa/nhsan, oi( me\n e)pikrufqe/ntej gh=| th=| tou= ca/smatoj suno/dw| pro\j
to\ i)so/pedon e(nwqei/sh|, oi( d' o(/loi di' o(/lwn a)nalwqe/ntej u(po\ tou=
kerauni/ou puro/j.
288 Cro/noij d' u(/steron, e)peidh\ th\n e)nqe/nde a)poiki/an e)/mellen
ei)j ou)rano\n ste/llesqai kai\ to\n qnhto\n a)polipw\n bi/on a)paqanati/zesqai
metaklhqei\j u(po\ tou= patro/j, o(\j au)to\n dua/da o)/nta, sw=ma kai\ yuch/n,
ei)j mona/doj a)nestoicei/ou fu/sin o(/lon di' o(/lwn meqarmozo/menoj ei)j
nou=n h(lioeide/staton, to/te dh\ katasceqei\j ou)ke/ti sullh/bdhn a)qro/w|
panti\ tw=| e)/qnei qespi/zein e)/oiken a)lla\ kai\ kata\ me/roj e(ka/sth| fulh=| ta\
me/llonta gene/sqai kai\ au)=qij a)pobhso/mena: w(=n ta\ me\n h)/dh sumbe/bhke,
ta\ de\ prosdoka=tai, dio/ti pi/stij tw=n mello/ntwn h( tw=n progegono/twn
76
Philo Judaeus. De vita Mosis
289 telei/wsij. h(/rmotte ga\r diafe/rontaj kai\ tai=j sporai=j, kai\ ma/lista e)n
toi=j mhtrw/|oij ge/nesi, kai\ bouleuma/twn polutro/poij i)de/aij kai\ tw=n peri\
to\n bi/on e)pithdeuma/twn a)muqh/toij diaforai=j w(/sper tina\ klh/rou dia-
290 nomh\n logi/wn kai\ crhsmw=n a(rmo/zousan eu(re/sqai. qauma/sia me\n ou)=n
tau=ta: qaumasiw/taton de\ kai\ to\ te/loj tw=n i(erw=n gramma/twn, o(\
291 kaqa/per e)n tw=| zw/|w| kefalh\ th=j o(/lhj nomoqesi/aj e)sti/n. h)/dh ga\r
a)nalambano/menoj kai\ e)p' au)th=j balbi=doj e(stw/j, i(/na to\n ei)j ou)rano\n
dro/mon diipta/menoj eu)qu/nh|, katapneusqei\j kai\ e)piqeia/saj zw=n e)/ti ta\
w(j e)pi\ qano/nti e(autw=| profhteu/ei dexiw=j, w(j e)teleu/thse mh/pw teleu-
th/saj, w(j e)ta/fh mhdeno\j paro/ntoj, dhlono/ti cersi\n ou) qnhtai=j a)ll'
a)qana/toij duna/mesin, w(j ou)d' e)n ta/fw| tw=n propato/rwn e)khdeu/qh
tucw\n e)xaire/tou mnh/matoj, o(\ mhdei\j ei)=den a)nqrw/pwn, w(j su/mpan to\
e)/qnoj au)to\n o(/lon mh=na dakrurroou=n e)pe/nqhsen i)/dion kai\ koino\n pe/nqoj
e)pideixa/menon e(/neka th=j a)le/ktou kai\ pro\j e(/na e(/kaston kai\ pro\j a(/pantaj
292 eu)noi/aj kai\ khdemoni/aj. toiou=toj me\n o( bi/oj, toiau/th de\ kai\ h( teleuth\
tou= basile/wj kai\ nomoqe/tou kai\ a)rciere/wj kai\ profh/tou Mwuse/wj dia\
tw=n i(erw=n gramma/twn mnhmoneu/etai.
77