Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
3‐ Energie potentielle d’interaction électrostatique
F = -gradEp dEp = -F .dl Ep = -ò F .dl
1
chapitre : 06/09/2020
q2
q1 r12
q1q 2
L’énergie potentielle d’interaction entre 2 charges q1 et q2 est : Ep = K
r12
q1q 2
L’énergie potentielle d’interaction entre 2 charges q1 et q2 est : Ep = K
r12
2
chapitre : 06/09/2020
E p1 = Energie potentielle de q1
q1q 2 qq
E p1 = K +K 1 3 q2
r12 r13
r12
Ou bien :
q1
E p1 = q1V ( q1 ) q3
r13
q q
V ( q1 ) = Vq 2 ( q1 ) +Vq 3 (q1 ) = K 2 + K 3
r12 r13
æ q q ö
E p1 = q1 çç K 2 + K 3 ÷÷÷ = K q1q 2 + K q1q 3
çè r12 r13 ÷ø r12 r13
E p 2 = Energie potentielle de q2
q1q 2 qq
E p2 = K +K 2 3 q2
r12 r r12
23
Ou bien : q1 r23
q3
E p 2 = q2V ( q2 )
V ( q2 ) = Vq 1 ( q2 ) +Vq 3 ( q2 ) = K q1 + K q 3
r12 r23
æ q q ö
E p 2 = q 2 çç K 1 + K 3 ÷÷÷ = K q 2q1 + K q 2q 3
çè r12 r23 ÷ø r r
12 23
3
chapitre : 06/09/2020
E p 3 = Energie potentielle de q3
q1q 3 qq
Ep3 = K +K 2 3 q2
r13 r 23
Ou bien : q1 r23
q3
E p 3 = q 3V ( q 3 )
r13
q1 q
V ( q 3 ) = Vq (q 3 ) +Vq 2 ( q 3 ) = K +K 2
1 r13 r23
æ q q ö
E p 3 = q 3 ççç K 1 + K 2 ÷÷÷ = K q1q 3 + K q 2q 3
è r13 r23 ø÷ r13 r23
1
E psystème = ( E + E p2 + E p3 )
2 p1
1
E psystème =
2
å E pindividuelle
4
chapitre : 06/09/2020
q4
q1q2 q1q 3 q1q 4 q2q 3
Ep = K +K +K +K
r12 r13 r14 r23
q2q 4 q 3q 4
+K +K
r24 r34
9
Pour n charges :
n (n - 1) termes
2
10
5
chapitre : 06/09/2020
Applications
a 2 a 2
2
11
Ep = qq qq
K +K
a a 2
qq qq
+K +K
a a 2
qq qq
+K +K
a a
æ qq qq ö÷
E p = çç 4K + 2K ÷÷
çè a a 2 ÷ø
æ4 2 ö÷
E p = Kq 2 çç + ÷
çè a a 2 ø÷÷
12
6
chapitre : 06/09/2020
1
2å i i
Ep = qV
1
= ( qV + qV + qV + qV )
2
q q q
V = K +K +K
a a 2 a
q q
V = 2K +K
a a 2
q q q q q
V = K +K +K = 2K + K
a a 2 a a a 2
13
V = K q +K q +K q
a a 2 a
q q
= 2K +K
a a 2
V = K q +K q +K q = 2K q + K q
a a 2 a a a 2
1
Ep = (qV + qV + qV + qV )
2
14
7
chapitre : 06/09/2020
1
Ep = (qV + qV + qV + qV )
2
q q
V = V = V = V = 2K +K
a a 2
1
Ep = V ( q + q + q + q )
2
1 æç q q ö÷
Ep = çç 2K + K ÷÷ * 4q
2è a a 2 ÷ø
æ4 2 ö÷
E p = Kq 2 çç + ÷
çè a a 2 ÷÷ø
15
q1 = q q 3 = -q
q2 = q q 4 = -q
q1 q2 1. L’énergie potentielle de chaque charge est la même
16
8
chapitre : 06/09/2020
q1 = q q2 = q qq qq qq qq
E p ( q1 ) = -K -K +K = -K
2 2
qq qq qq qq
E p (q2 ) = K -K -K = -K
2 2
O
qq qq qq qq
E p (q3 ) = K -K -K = -K
2 2
qq qq qq qq
E p (q 4 ) = K -K -K = -K
2 2
q 4 = -q q 3 = -q
17
q1 = q q2 = q
qq
E p = -K qq -K
2
O
qq qq
+K -K
2
qq qq
-K +K
q 4 = -q q 3 = -q
æ q 2 ö÷ æ 2q 2 ö÷
ç
E p = -2K çç ÷
÷ = -K ççç ÷÷
çè 2 ø÷ çè ÷ø
18
9
chapitre : 06/09/2020
1
2ò
Ep = V ( M )dq
19
dE p = dqV ( M )
rrr
dE p = dqV ( M ) V (((M
V
V M))) =
M =
=-- (((rrr222 -
- - R222)))
- 333R
R
666eee0000
dE p = dqV ( M )
1
V ( M )dq
2ò
Ep = dq M
dq
dq
r MM M
dq = rd J
rr r R
r = densité volumique R
O
de charge en C/m 3
20
10
chapitre : 06/09/2020
1
2ò
Ep = V ( M ) rd J
r
V (M ) = - ( r 2 - 3R2 )
6e0
4 3
J= pr
3 M dr
r R
d J = 4pr 2dr
R
O
R
1 r
Ep = ò r ( 3R2 - r 2 ) 4pr 2dr
2 6e0
0
21
R
1 r
Ep = ò r ( 3R2 - r 2 ) 4pr 2dr
2 6e0
0
R
1 4pr 2
Ep =
2 6e0 ò ( 3R2 - r 2 )r 2dr
0
1 2pr 2 ìïï üï
R R
ï
í ò 3R * r dr - ò r * r dr ý
2 2 2 2
Ep =
2 3e0 ïï ïï
îï 0 0 þï
pr 2 ì ü
R R
ï
ï 2 ï
ï
í 3R ò r dr - ò r dr ý
2 4
Ep =
3e0 ïï ï
ï
ï
î 0 0 ï
þ
22
11
chapitre : 06/09/2020
ì
pr 2 ï
R R ü
ï
ï ï
Ep =
3e0 ï
í
ï
3R 2
ò r 2
dr - ò r 4
dr ý
ï
ï
ï
î 0 0 ï
þ
pr 2 ïìï 2 é r 3 ù R é r 5 ù R ïüï
Ep = í 3R ê ú -ê ú ý
3e0 ïï
î ëê 3 ûú 0 êë 5 úû 0 ïï
þ
pr 2 ì
ï
ï 2 R
3
R5 ü
ï
ï
Ep = í 3R - ý
3e0 ïï
î 3 5 ï
ï
þ
pr 2 ìï 5 R 5 üï
Ep = íR - ý
3e0 ïîï 5 ïïþ
pr 2 ïì 4R 5 ï
ü 4pr 2R 5
Ep = í ý =
3e0 ïîï 5 ï ï
þ 15e0
23
E = -gradV
dl = dxux + dyuy
V = -ò E .dl dl = drur + rd quq
4
F = qE = -gradEp E Î plan de symétrie Vsphère = pR 3
3
E dans le sens des
E ^ plan d'antisymétrie Ssphère = 4pR 2
potentiels décroissants
Charge q Dipôle
q
E = K ur
r2
q
V =K
r
1
E p = qV E = Kq q 1 E p = å qiVj
p 1 2
r 2 i¹j
24
12
chapitre : 06/09/2020
Eq Fqq '
q
Fqq ' = Force exercée par q sur q ' Vq = Potentiel créé par q
q'
Eq = Champ créé par q dans tout l ' espace Epqq ' = Energie potentiel d ' int éraction entre q et q '
25
Passons au dipôle……
26
13