Vous êtes sur la page 1sur 36

Dr Babita Radhakrishnan

I MD scholar
Roga Nidana Dpt.
Dhatu pathology can be of 2 types

i) vridhi
ii) kshaya
General pathology:

SÒwOûÉ UxÉækÉÉïiÉÔlÉç SÕwÉrÉÎliÉ EpÉrÉå q


kÉÉå ²å xÉmiÉ ÍvÉUÍxÉ ZÉÉÌlÉ xuÉåS uÉWûÉÌlÉ c
É qÉsÉÉrÉlÉÉÌlÉ xrÉÑrÉïjÉÉxuÉÇ iÉåwuÉiÉÉå aÉ
A.S.su 19/90
Dosha vridhi Dhatu vridhi/ dhatu kshaya.

rÉiÉÉå uÉØkÉÉ ElqÉÉaÉïaÉÉÍqÉlÉÉå SÉååwÉÉ SÕååwrÉÇ


SÕååwÉrÉliÉÉå euÉUÉSÏlÉç
MÑüuÉïÎliÉ lÉ ¤ÉÏhÉÉ: ; xuÉrÉqÉåuÉ SÒÎxjÉiÉiuÉÉiÉç I
chakrapani on ch.su 15/36

SÉåwÉÈmÉëMÑüÌmÉiÉÉå kÉÉiÉÔlÉç
¤ÉmÉrÉirÉÉiqÉiÉåeÉxÉÉ
C®: xuÉiÉåeÉxÉÉ uÉÌ»ûÂZÉÉaÉiÉÍqÉuÉÉåSMüqÉç| (s.su
15/36)
Rasa

Nidana
aÉÑ vÉÏiÉqÉÌiÉÎxlÉakÉqÉÌiÉqÉɦÉÇ xÉqÉvÉlÉiÉÉqÉç
xÉuÉÉÌWûÌlÉ SÒwrÉÎliÉ ÍcÉlirÉÉlÉÉÇ cÉÉÌiÉÍcÉliÉlÉÉiÉç I C
 Rasa vridhi lakshana: Charaka Susrutha
mÉëxÉåMüÉUÉåcÉMüÉx
Jwara, Hridayotkl
rÉuÉæUxrÉ WØûssÉÉxÉ Thandra, e-da.
xÉëÉåiÉÉåUÉåkÉ Pandu,
xuÉÉSÒ²åwÉ Klaibya,
karsyam,
AÇaÉqÉSÉïÌSÍpÉUlrÉæ¶ aniyatha
É vsÉåwqÉ ÌuÉMüÉU
mÉëÉrÉæUïxÉ:|
kala vali &
A.S.su 19/21
palitha.
Rasa kshaya lakshana:

vÉoSÉxÉWûiuÉ WûØûSrÉSìuÉ MüqmÉ


vÉÉåwÉ vÉÔsÉ vÉÔlrÉiÉÉ xmÉlSlÉ
bÉOèOûlÉæUsmÉrÉÉÌmÉ cÉ cÉåwOrÉÉ
vÉëqÉ iÉwïÉÉprÉÉÇ UxÉ: |
(A.S.su.19/35)
Example of rasa dushti roga:

Hridroga- SÕwÉÌrÉiuÉÉ UxÉÇ SÉåwÉÉ


ÌuÉaÉÑhÉÉ WûØSrÉÇ aÉiÉ:
WûØÌS oÉÉkÉÉÇ mÉëMÑüuÉïÎliÉ
WûØSìÉåaÉÇ iÉÇ mÉëcɤÉiÉå I
( S.Su.48)
Raktha

Nidana-

WûÏlrɳÉmÉÉlÉÉÌlÉ ÎxlÉakÉÉåwhÉÉÌlÉ SìuÉÉÍhÉ


ûÉÌlÉ SÒwrÉÎliÉ pÉeÉiÉÉÇ cÉÉiÉmÉÉlÉsÉÉæ I ch
Vridhi lakshana
MÑü¸ ÌuÉxÉmÉï ÌmÉOûûMüÉxÉØaSUÉ̤É
qÉÑZÉqÉåRí aÉÑS SÉWû msÉÏW aÉÑsqÉ
ÌuÉSìÍkÉ urÉÇaÉ MüÉqÉsÉÉ
AÎalÉlÉÉvÉ iÉqÉmÉëuÉåvÉ
U£üÉÇaÉlÉåiÉëiÉÉ uÉÉiÉU£ü
ÌmÉiçÉiÉÉÌSÍpÉUlrÉæ¶É ÌmÉiÉçiÉ
ÌuÉMüÉUmÉërÉæUxÉØMüç
CHARAKA |
SUSRUTHA
A.S.su 19/22
Dadru, pama, swithra, Sira purnatha
charmadala.
Kshaya lakshana:

iuÉaÉëÉæ¤rÉÉqsÉ vÉÏiÉÉÍpÉsÉÉwÉ
ÍxÉUÉvÉæÍjÉsÉæUxÉØ
ÍxÉUÉvÉæÍjÉsÉæU Müç I
A.S.su 19/36
Ex:
Vata raktha-
ÌuÉSɽ³ÉÇ ÌuÉ娂 cÉ iÉiÉç
iÉccÉÉxÉØMmÉëSÕwÉhÉÇ…
..AÍpÉbÉÉiÉÉSvÉÑ®å¶É lÉëÑhÉÉqÉxÉØÎeÉ SÌÕwÉiÉå
uÉÉiÉsÉævÉÏïiÉsÉæuÉÉïrÉÑuÉØï®: ¢Ñü®Éå
ÌuÉqÉÉaÉïaÉ:
iÉÉSØvÉålÉÉxÉØeÉÉ Âü®:mÉëÉMiÉSåuÉ
mÉëSÕwÉrÉåiÉç I A.H.ni 16/1

Vidradhi-
… ÌuÉëSìÌkÉ mÉÑlÉ: mÉcrÉiÉå vÉÏbÉëqÉirÉjÉÇï
SÒwOûU£üÉvÉërÉiuÉiÉ:I
A.H.ni 11/56
Mamsa:
Nidana-

AÍpÉwrÉlSÏÌlÉ pÉÉåerÉÉÌlÉ xjÉÔsÉÉÌlÉ


cÉ aÉÑÃÍhÉ cÉ
qÉÉÇxÉ uÉÉÌWûlÉÏ SÕwrÉÎliÉ
pÉÑYiuÉÉ cÉ xuÉmÉlÉÇ ÌSuÉÉ I
Ch.vi 5/15
Mamsa vridhi lakshana :

aÉsÉaÉhQû aÉhQûqÉÉsÉÉ AoÉÑïS aÉëÎljÉ iÉÉsÉÑ


ÎeÉÀûÉ MühPû UÉåaÉ
ÎxTüaahQûÉæ¸oÉÉWÒû ESUÉå eÉÇbÉÉ aÉÉæUuÉ
uÉØÌ®ÍpÉ: vsÉåwqÉ U£ü ÌuÉMüÉU
mÉërÉæqÉÉïÇxÉqÉç I A.S.su.19/23
CHARAKA SUSRUTHA
Arbuda, keela, Guru gatratha
galashaluka,
galashuntika,
upajihwika.
mamsa kshaya lakshana:

ÎxTüaahRûÉÌS vÉÑwMüiÉÉ iÉÉåS


UÉæ¤rÉɤÉasÉÉÌlÉ
xÉÎlkÉ xTüÉåOûlÉ kÉqÉlÉÏ
vÉæÍjÉsrÉæqÉÉïÇxÉqÉç I A.S.su 19/37
Ex:
Arbuda-
aÉÉiÉë mÉëSåvÉå YuÉÍcÉSåuÉ SÉåwÉÉ:
xÉqqÉÔÎcNûïiÉÉ qÉÉÇxÉqÉÍpÉmÉëSÕÕwrÉ
….MÑüuÉïÎliÉ qÉÉÇxÉÉåmÉcÉrÉliÉÑ
vÉÉåTüÇ iÉSoÉÑïSÇ vÉÉxiÉëÌuÉSÉå
uÉSÎliÉ | S.Ni 11/13

Arsas-
AvÉÉåï AÍkÉqÉÉÇxÉÌuÉMüÉUÉ:| Ch
Meda :

Nidana-
AurÉÉrÉÉqÉÉiÉç ÌSuÉÉxuÉmlÉÉiÉç
qÉåSçrÉÉlÉÉÇ cÉÉÌiÉxÉåuÉlÉÉiÉç
qÉåSÉåuÉÉÌWûÌlÉ SÒwrÉÎliÉ
uÉæaÉÑhrÉÉiÉç mÉÉuÉMüxrÉ cÉ | ch vi
5/17
Medo vridhi lakshana :

mÉëqÉåWû mÉÔuÉï ÃmÉæÈ


xjÉÉæsrÉÉåmÉSìuÉæUÌmÉ vsÉåwqÉ U£ü
qÉÉÇxÉ ÌuÉMüU mÉëÉrÉæÈ qÉåSÈ I A.s.su
19/24
CHARAKA SUSRUTHA
Prameha purva rupa Snigdhangatha, kasa,
swasa, dourgandhya.

Accd. To Vagbhata
alpa cheshta leads to
swasa.
Medo kshaya lakshana:

msÉÏWû uÉØÍ® MüOûÏxuÉÉmÉ


xÉÎlkÉvÉÔlrÉiÉÉÇaÉäÉiÉÉ MüÉvÉïrÉ
vÉëqÉ vÉÉåwÉ
qÉåSÒUÉqÉÉÇxÉÉÍpÉsÉÉwÉæ: qÉÉÇxÉ
¤ÉrÉÉå£æü¶É qÉåSÈ I
A.s.su 19/36
 Ex –
 Prameha
iÉåwÉÉÇ qÉåSÉå qÉÔiÉë MüTüÉuÉWûÇ A³ÉmÉÉlÉ
¢üÏrÉÉeÉÉiÉÇ rÉiÉç mÉëÉrÉxiÉiÉç mÉëuÉiÉïMüqÉç I –
nidana
A.H.ni 10/1
uÉÎxiÉqÉÉÍvÉëirÉÉ MÑüÂiÉå mÉëqÉåWûÉlÉç SÕËwÉiÉ:
MüT :
SÕwÉÌrÉiuÉÉ uÉmÉÑ: YsÉåS xuÉåS qÉåSÉå
UxÉÉÍqÉwÉqÉç I- samprapti
A.H.ni 10/4
SliÉSÏlÉÉÇ qÉsÉÉRçrÉiuÉÇ mÉëÉaÉëÔmÉÇ
mÉÉÍhÉmÉÉSrÉÉå: SÉWû
ÍcÉYMühÉiÉÉ SåWåû iÉØOçûxuÉɲÉxrÉÇ cÉ eÉÉrÉiÉå I
– purvarupa
M.Ni
Asthi :

Nidana

urÉÉrÉÉqÉÉiÉÌiÉxÉǤÉüÉåpÉÉSÎxjÉlÉ
ÉqÉÌiÉÌuÉbÉOèOèlÉÉiÉç
AÎxjÉuÉÉÌWûÌlÉ SÒwrÉÎliÉ
uÉÉiÉsÉÉlÉÉÇ cÉÉÌiÉxÉåuÉlÉÉiÉç I
ch.vi 5/16
Asthi vridhi lakshana :

AkrÉÎxjÉUÌkÉSliÉæ¶ÉÉÎxjÉ I
A.S.su19/25
Asthi kshaya lakshana:

UÉåqÉMåüvÉvÉÉiÉlÉ UÉæ¤rÉ mÉÂwrÉ xÉÎlkÉvÉæ


xÉÎlkÉvÉ
AÎxjÉiÉÉåS AÎxjÉoÉ®qÉÉÇxÉÉÍpÉsÉÉwÉæUÎxjÉ I
A.S.Su 19/39
Majja:

Nidana-

EimÉåwÉÉSirÉÍpÉwrÉlSÉiÉç
AÍpÉbÉÉiÉÉiÉç mÉëmÉÏRlÉÉiÉççç
qÉeeÉÉuÉÉÌWûÌlÉ SÒwrÉÎliÉ
ÌuÉÂkÉÉlÉÇ cÉ xÉåuÉlÉÉiÉç I
Ch.Vi 5/15
Majja vridhi lakshana:

lÉåiÉëÉÇaÉ U£üaÉÉæUuÉæÈ mÉuÉïxÉÑ


cÉ xjÉÔsÉqÉÔsÉÉÂÍpÉqÉïeeÉÉ
A.S.Su 19/26

According to Charaka- bhrama & murcha


also present
Majja kshaya lakshana:

AÎxjÉxÉÉæÉwÏrÉï ÌlÉxiÉÉåS SÉæoÉïsrÉ pÉëqÉ


iÉqÉÉåSvÉlÉæïqÉïeeÉÉ I
A.S.su 19/40

CHARAKA SUSRUTHA

Pratatam vata rogas Alpa shukratha , parva


bheda.
Shukra:

Nidana-

AMüÉsÉrÉÉåÌlÉaÉqÉlÉÉiÉç
ÌlÉaÉëWûÉSÌiÉqÉæjÉÑlÉÉiÉç
vÉÑ¢üuÉÉÌWûÌlÉ SÒwrÉÎliÉ
vÉxiÉë¤ÉÉUÉÎalÉÍpÉxiÉjÉÉ I ch vi 5/19
Shukra vridhi lakshana :

AÌiÉxiÉëÏMüÉqÉiÉÉ vÉÑ¢üÉvqÉUÏ
xÉÇpÉuÉÉprÉÉÇ vÉÑYsÉqÉç I
A s su 19/27
CHARAKA
Aharshana, alpaayu,
Garbhanutpatti, garbhasrava, sa daara &
apatya badhana.
Shukra kshaya lakshana:

ëqÉ SÉæoÉïïsrÉ AÉxrÉvÉÉåwÉ ÌiÉÍqÉUSvÉïlÉÉÇaÉqÉSï


QÒiÉÉ xÉSlÉYsÉæprÉqÉÑwMüiÉÉåS qÉåRíkÉÔqÉÉrÉlÉæ
ÉccÉ ÌlÉwÉåMåühÉ xÉ U£ü ÌlÉwÉåMåühÉ uÉÉ vÉÑ¢üqÉç
A s su 19/41
Ex:

Shukra dosas – mentioned by Susrutha(8).


Vata, pitta, kapha, kunapa, granthi,
putipuya, ksheena, mala.
Shukra with these dosas are –
projotpadana asamartha.
In dathu gataavastha of Kusta- affects
spouse & children.
vÉÑ¢åü xuÉSÉUÉmÉirÉ oÉÉkÉlÉÇ I A.H.Ni
14/35

Phiranga- described by Bhavamisra as an


agantu vyadhi.
ÌTüUÇÌaÉhÉÉåÇaÉ xÉÇxÉaÉÉïiÉç
ÌTüUÇÌaÉhrÉÉ: mÉëxÉÇaÉÉiÉ:
urÉÉÍkÉUaÉliÉÑeÉÉå½åwÉ
SÉåwÉÉhÉÉqÉiÉëxÉÇ¢üqÉ:
AAMA AND DHATUS
AÉqÉålÉ iÉålÉ xÉqmÉØ£üÉ SÉåwÉÉ SÕwrÉɶÉ
SÕÌwÉiÉ:
xÉÉqÉÉ CirÉÑmÉÌSvrÉliÉå rÉå cÉ
UÉåaÉÉxiÉSÒSçpÉuÉ:I A S su 21/37

General features :

xÉëÉåiÉÉåUÉåkÉÉå
oÉsÉpÉëÇvÉaÉÉæUuÉÉÌlÉsÉqÉÔRiÉÉ
AÉsÉxrÉÉmÉÌ£üÌlɸÏuÉ qÉsÉxÉÇaÉÉÂÍcÉYsÉqÉÉ
I A H su 13/23
Dhatus & kriyakala :
4th Kriyakala – sthana samsraya
SÉåwÉxrÉ SÕwrÉxrÉ
cÉåirÉÑpÉrÉÉÌvÉëiÉÉ IDalhana on S.su21/32

Dosha – dushya sammurchana occurs.

LuÉÇ mÉëMÑüÌmÉiÉÉiÉÉÇxiÉÉlÉç
vÉUÏUmÉëSåvÉÉlÉÉaÉqrÉ iÉÉÇxiÉÉlÉç
urÉÉkÉÏlÉç eÉlÉrÉÎliÉ I S.su 21/33
Dosha dushti in different Dhatus:

 iuÉMü qÉÉÇxÉ vÉÉåÍhÉiÉxjÉÉ:


¤ÉÑSìUÉåaÉÉlÉç MÑü¸ÉÌlÉ ÌuÉxÉmÉÉïǶÉ
I
 qÉåSÉåaÉiÉÉ aÉëljrÉmÉcrÉoÉÑïS
aÉsÉaÉhQûÉsÉeÉÏmÉëpÉØiÉÏlÉç I

 AÎxjÉaÉiÉÉ
ÌuÉSìkrÉlÉÑvÉrÉÏmÉëpÉØiÉÏlÉç I
Dhatus lakshanas

Rasa Kshudra roga, kushta & visarpa.

Rakta ’’

Mamsa ’’
Medas granthi, apachi, arbuda,
galaganda, alaji, etc.

Asthi Vidradhi, anushayi, etc.

Majja Not mentioned.


Shukram Not mentioned.

Vous aimerez peut-être aussi