VlTA ET PASSIO

WALDEVI CO~IITIS.

Epitaphium Waldevi comitls, comprehendens

summatim et passionem nec non et quet!am
miracula ejusdem comitù, editum a Willelmo
monaco Croilandiensi.

ILLUSTR~SSIMUS celebrique rnemoria ac laude dignus

Gualdèvus, quondarn cornes N orhamtonie et Hun-
tedonie, Siwardi rnagnifici dUéis N orhanhunbrorum
filius, vir magnanimus et in armis strenuus Deoque
nichilorninus extitit devotus. Quoi, ducta in uxorem
Juditha nepte WiIlelrni Baslardi regis Anglorum,
curn quorurndam rnagnatum anglicanorum adversus
eundem regern in transQlarinis partibus tunc agen-
tem conspirantium, ipsorum preventus insidiis com-

-
Digilized by GoogIe
100 VITA ET PASSIO

pulsioneque coactus, concilio ac concilio 1 interfuisset,

ductusque penitentia apud I..anfrancum, Cantua-
riensem archiepiscopum, primam super hoc fecisset
confessionem, ex ej usdem archiepiscopi consilioregem
in NOI'mannia adiens, eique l'es ex ordine pandens,
ipsius Mercie ac beneplacito se commisit. Rex autem
in Anglia remeans, judicioque curie sue quosdam
predictorum conspiratoruOl perpetua incarceratione
dampnans, quosdam oculis erutis vel manibus trun-
catis debilitans, quosdam a finibl!.s telTe anglicane
exterminans, Gualdevum comitem, a Juditha uxore
!tua quod proditionis conscius fuit accusatus (sic),
apud Wintoniam pel' annum carcerali custodie man-
cipavit, ubi iIle commissa sua deflens crebroque viris
religiosis in spiritu humilitatis et in aIiimo contrito
confitens psalteriumque quod in infantia didicerat
cotidie psallens, ad Dominum Deique cultum tota
mente se convertit. fI Postea vero a Normannis,
qui emuli ejus erant et predia honoresque ipsius
ambiebant, lese majestatis [mo]rtisque:l esse l'eus in
curia regis judicatus, in monte extra civitatem
Wintonie .ij. kalendas junii mane capitalem senten-

.. Sic 1111. mendOl8. ut videhU'. • Desunt dtlll! prima liu- Jm..

jlll weil detectu Ibd.

Digilized by GoogIe
 WALDEVI tOMITIS. JOt

tiani suscepit, ibique corpus ejus in fossa viliter est

projectus et viridi cespite eoopertum. In cujus de-
collatione illud miraculosum ae memoria dignum
fertur contigisse : videlieet quod cum ille,' flexis
genibus, oculis Re manibus in celum intentus, ora-
tionem dominicam ineepisset, sed nimietate fletns
ae singultus vocem ejus interrumpente ipsam com-
plere ilequisset, post capitisamputationem, cunctis
qui aderant audientibus, clara et ar~iculata voce
eundem . complevit dicens : « Sed libera nos a
malo. Amen.» Il Post .xv. autem dies, Juditha
uxore ejus petente regeque permittente, Ulketelus
abbas Croillhldie corpus saneti comitts adhuc in-
tegrum et ita cruentatum ac si eadem die vir
Dei interemptus esset, Croilandiam" deferri fecit;
ipsumque in capitulo monachorum reverenter
sepelivit, super cujus tumulum,. ut quidam ferunt,
eum processu temporis Juditha prima dueta
pannum sericum obtulisset, virtute divina, velut
venti vehementis impulsu, idem pannus longiu8
est projeetus. Il Cum vero Ingulfus abbas Croi-
landie corpus saneti eomitis .xiovo. decollationis aono
a capitulo in eeclesiam faeeret transferri, ipsum
omnino integrum sieut in die qua sepultus fuerai
caputque eonjunetum eorpori repertum est, filum

Digilized by GoogIe
 l
1

102 VITA ET PASSIO

tamen rubeum habens in collo quasi pro signo

decollationis. II Translato autem corpore sancto
et honorifice prope altare tumulato, ob sancti
merita multa ibidem miracula in languidorum
curatione divina virtus ostendit. Ubi eum ex devo-
tione catervatim populus conflueret, et quidam
monachus natione Normannus adventantes deri-
deret, nec non et adversus sanctum probrosa ac
detractoria verba profen-et, et ab abbate Joffrido
super hoc correptus, sed non correctus, in pravi-
loquio pertinaciter perseveraret, coram eodem ab-
bate subita egritudine in precordiis percussus, post
paucos dies diem clausit extremum. Sequenti vero
nocte, cum idem abbas de hiis et aliis que mira-
eulose acciderant in leeto suo devota mente trac-
tar~t, tandem, sompno obrepente, vidit in visione
sanctos Dei ~rtholomeum apostolum et Guthlacum
confessorem, albis sacerdotalibus indutos, secus
ad saneti comitis tumulum assistentes. Apostolus
vero, ut videbatur, caput comitis corpori redinte-
gratum accipiens, dicebat: « Acephalus non est. »
Cui ~anctus Guthlacus, qui 'ad pedes stabat, res-
pondit : « Comes· hic fuit. » Apostolus autem [qui]
incepit versum metricum perfecit, dicens: « At modo
rex. JI Quaro visionem cum abbas fratribus inti-

Digilized by GoogIe
 W ALDEVI COMITIS. 103
. .
masset, ipsos tam ad impendendam reliquiis s8neti
comitis dignam reverentiam quam ad persolvendas
devotas Deo laudes, qui mirabilis est in sanctis
suis, vehementer accendit. fI Post plurimorum
vero currieula annorum, Henrieus abbas Croilan-
die tumbam marmoream sancti comitis imagine
sculpta insignitam parari fecit, in qua seeus gradus
majoris altaris a sinistra parte in loeo deeenti et
eminenti constitutam, reliquias sancti comitis .xviOo•
kalendas aprilis, astante et psallente eonventu,
eum debita transtulit devotione, anno ab incar-
natione Domini Mo. ceG. xixo. ac decollâtione ejus-
dem eomitis .cO. xxÏxo.

Item Epittlprnum metricum ejusdem comitis, ah

eodem Willelmo editum.

Hic, Waideve cornes, tumularis et incineraris;

Parte tamen pociore tui super astra Iocaris,
Et merito; nam eum vivens in carne fuisti,
Mortuus buie mundo eelestia mente petisti.
Cum 6eres (clams] gemini comitatus honore,
Clarior extiteras mentis morumque nitor8\
Firma 6de stabit spes, puri fervor amoris;
Te eollustrarunt interDÏ Iuee decoris.·
Tu , qui preclams preclara stirpe fuisti,
Preclaris mentis preclarius emieuisti;

Digilized by GoogIe
·. fO& VITA ET PASSIO

Tu, qui marte potens famosa trophea tulisti,

Temet vicisti felicius ac domuisti ;
Tu, qui dives opum per opes inopes relevasti ~
In celo tibi thesauros hac arle parasti ;
Sed te plus quam Joh muliere Sathan mediante
Temptavit, propria tibi conjuge fata parante.
Hec accusavit, rex credidit , et tibi mortem
Intulit, assignans corn dampnatis tihi sortem.
En novos Herodes, mulieris se superari
Seva fraude sinens, te jussit decapitari.
Ruhra cruore tua quondam Wintonia luxit ~
Exuvüs post freta tuis Croilanda reluxit.
; Quam felix locus hic, thesaurus 'cui datur iste,
Per quem languentes curat tua gratia, Christ~!

Clare cornes, precare Deo, Gualdeve heate.

Willelmi sint, queso, tui laudes tihi grate.

lncipiunt Gesta antecessorum comitis Wa[Qe"i.

Tradunt relaciones antiquorum quod vir quidam

nobilis ,quem Dominus permisit, contra solitum
ordinem humane propaginis, ex quodam albo urso pa-
tre, muliere generosa matre, procreari, Ursus genuit
Spratlingum;' Spratlingus Ulsium; Ulsius Beorn,
cognomento Beresune, hoc est filius ursi. Hic Beom
Dacus fuit natione, comes egregius et miles iJlustris.
In signum' autem illius diversitatis speciei ex parte
generantium, produxerat ei natura paternas auricu-

Digilized by GoogIe
 WALDEVI COMITlS. 105

, SIVe aliis autem speciei materne assimi-

labatur. autem, multas ac mili-
cÏé experiencias, 61ium genuit fortitudinis et mili-
CIe paterne probum imitatorem. Nomen autem
supra elatus pre
el natale habuit
contemptui , patri suo jure hereditario succedere
vilipendens jussitque navem sibi magnam et
fortem n"""'OIlf'<> et bene muniri in neces-
sariis, tam m armamentis navis qua,m victua-
libus et armaturis corpori humano congruentibus.
facto cum quinquaginta
militibus et , mare
conscendit, velaque ventis applicans tandem apud
Orkaneiam portum invenit salubrem. In insula
autem illa habitabat erat non
solum in ,verum ln strages
maxima. Cujus fama ad aures Siwardi rerum gesta
deferente, cum' eo pugnam inire satagebat; non
operas arenariorum more, set corporis
amml vn'>1"nt'4>rn in hoc declarans , devicit
ab insula effugavit. Reversusque, na vem ingressus,

ID marginl! : coguomllnto Diere, id est (l'OUOI.

106 VITA ET PASSIO

aquas remis sollicitans, processu temporis Northum-

berlandiam applicuit, ibique alterius draconis fama
ad aures ejus coqvolavit. Quem cum quereret ut
eum similiter effugaret vel interficeret, vidit col-
lem quemdam arduum, et hominem quemdam
senem in sommitate sedentcm; ad quem cum se
divertisset ut rumores de dicto dracone inquireret,
in colle residens, eum nomine suo proprio salutans ;
sic allocutus est : « Siwarde, bene novi qua de causa
iter istud proficisceris : videlicet ut vires cum dra.
cone experiaris; sed in vanum laboras: eum enim
invenire non poteris; sed revertere ac;l socios tuos,
et dicam tibi quid tibi accidere fatatum est. Cum
navem fueris ingressus, statim aura tibi dabitur
grata; et prospero cursu cum vela ventis appli-
cueris, portum invenies saluberimum in fluvio
quodam cui nomen Tamisia; .quem cum con-
scenderis, tandem reperies civitatem quamdam cui
applicabis , nomen autem ejus Londonie; ibidemque
regem illius regni invenies, qui te in servicio suo
retinebit, ~t terram sine magne more dtspendio tibi
conferet.» Siwardus autem respondit se non
adhibere magnam fidem sermonibus ejus, et si sic
reverteretur, socii sui illud tanquam figmentum
arbitrarentur. Senex autem a sinu suo vexillum

Digilized by GoogIe
 W ALDEVI COMITIS. t0'7

quoddam extraxit et ei tribuit, quo facilius socn

ejus ei fidem adhiberent.· Nomen autem vexillo
imposuitidem senex Ravenlandeye, quod inter-
pretatur corpus terre terror. Quo accepto, Siuu-
ardus ad socios suos rediens navem ingressus
est, et j uxta se~is vaticinia, post multas maris flue-
tuantis inundaciones, demum Londonias applicuit ,
ubi regem Eduuardum invenit, ad quem sine mora
pervenit rumor de adventu Siuuardi; ad'quem rex
nuncios destinavit, ut ad .se veniret, cum eo co)-
loquium habiturus, apud Westmonasterium. 8y-
wardus autem annuit reverenter; et cum rege non
nimio habito sermone, retinuit eum rex in servicio
suo; cui promisit seprimum honorem collaturum
qui in regno suo ad manus ejus deveniret. Quo
facto, licencia a rege impetrata, Siwardus cum
sociis sui~ versus Londonias pedes prQfectus .est;
cui super pontem quemdam, a' W estmo~asterio
non longe distantem, obviabat comes 4e Hun-
tedonia, Tosti nomine', Dacus nacion.e. Rex autem
eundem habuit odio, quia duxerat in uxorem
filiam comitis Godwini, sororem regine. Dictus
vero comes adeo super ponticulum ilium se Syuuardo
approximavit . quod pelles ejus pedibus suis lu-
tosis defedavit : mos itaque erat nobilibus tune

Digilized by GoogIe
108 VITA ET PASSIO

temporis pellibus uti absque panno. Cujus rel

causa sanguis circa cor ejus accensus, eum in
iram vehementem exarsit. Temperabatur autem,
nec confestim ad vindictam properabat, quia de-
decus iIlud ei fuit illatum cum inferens versus
curiam domini sui proficisceretur. Sustinebat au-
tem super eundem ponticulum, cum sociis suis
immobilis existens, quousque dictus Tosti a curia
rediret; quo redeunte, Sywardus, extracto gladio,
ei capud amputavit, quod sub pellibus ejus in manu
gestans ad curiam reversus est; et rogavit regem
ut, juxta pollicitacionem regiam, ei conferret do-
minium et honorem de Huntedonia, quam tunc a
domino vacare asserebat. Rex autem admirans,
quia comes ille paulo ante ab eo recesserat, cre-
didit sermones ejtis plus joculacionis continere
quam veritatis. Ad hec Sywardus ejus interitum as-
serens, in singnum infallibile rei geste, ante
pedes regis capud abcisum projecit; et rex confes-
tim, juxta promissum suum, quod inviolabile
voluit observare, contulit ei honorem de Hun-
tedonia et eundem inde investuit. Comes autem
Syuuardus a curia reversus invenit socios suos,
qui conflictum inierant cum hominibus interfecti,
adhuc dimicantes. Conflictu autem in adventu

Digilized by GoogIe
 W ALDEVI COMITIS. 109

ejus excrebrescente, omnes homines comitis Tosti

gladio perierunt-, et humati fuerunt in ten'itorio
quodam prope Londonias; et in memOl'iain rei sic
geste constructa fuit ibi ecclesia quedam, que
Ecclesia Dacorum appellata est usque in hodiernam
diem. Postea vero, aliquibus annorum circulis re-
volutis, accidit quod Norrenses guerram move-
runt regi, qui vacillando hesitabat quid sibi melius
foret facturum; qui tandem, aniino et consilio con-
cordi, N orihumberlandiam, Cumberlandiam, Wes-
merilandiam comiti Sywardo contulit, eundem comi-
tem inde investiendo. Qui terram ilIam circumquaque
pacificavit, et contumelias et injuria~ regi illata"S
per multa vindicavit, ut effectus negocii antique An-
glorum historie consonet, spiritu quasi prophetico
concinenti quod providentia divina nasci permitte-
ret ex specie rei irrationalis cum rationali commixte,
scilicet ex urso et muliere, hominem qui vindicaret
regem Anglie ilIustrem et gloriosum ab inimicis
$uis: quod totum fuit adimpletum in. comite 8y-
wardo vindicante invasiones et oppressiones sancto
regi Edwardo illatas. Processu ver.o temporis,
multis Sywardi viribus et virtutibus expertis, ac-
cidit quod rex Scottorum, Duvenal nomine, a
regno suo fuit ejectus. Qui instanter rogavit co-

Digilized by GoogIe
HO VITA ET PASSIO

mitem Sywardum ut sibi contra malevolos pres--

taret auxilium et consilium. Cujus peticioni comes
obtemperans exercitum congregavit in subsidium
regis, usque ad Dunde progrediens ubi nunciatum
fuit ei quod homines sui de NOlthumberlandia jam
in eum et suos adeo insurrexerant quod Osbertum
Bulax, filium suum, interfecerant .. Comes autem
reverti compulsus, ira fervente cQmmotus , bipenni
quam in manu gestabat globum quemdam lapi-
deum ictu v~lidissimo secuit, vestigiis adhuc im-
minentibus, teITamque quam contra regis inimicos
viribus invaserat et occupaverat ipsi regi restituit,
ad propria remeans, inimicos suos et maleficos
gladiis et aliis tormentorum generibus perimens
et trucidans. Hiis autem temporibus genuit sibi
filium, comitem, illustrem et generosum, Walde-
vum nomine; et post multas annorum revolutiones,
quasi senio decrepitus, in civitate Eboracensi f1uxu
ventris intemperato laborans egrotabat; et vexillum
suum, de quo supra mencio habebatur, Ravenlan-
deye, contulit civibus Eboracensibus : quod tunc fuit
reconditus in ecclesia sancte Marie veteris. Morbo
autem dicti comitis ingravescente, et· si corporis
non· tamen animi fortitudinis expers, dixit quod
turpe et dedecus inestimabile esset si fortissimus

. Digilized by GoogIe
 WALDEVI COMITIS. Ut

militum morbo vaccarum p~gravatus more more-

retur vacCino, jussitque suis circum astantibus ut
.eum erig~rent et eum lorica sua impenetrabili
succingerent et omnibus insigniis militaribus sese
sic erectum induerent:. Qui sic insignitus, membris
erectis, wltu ad Deum elevato, viam universe
carnis ingressus est; Eboraci mortuus est, et in
claustro beate Marie sepultus est. Cui successit
per omnia in possessionibus et proprietatibusfilius
suus, comes Waldevus; qui non interfuit conflictui,
cum dux Willelmus Bastardus Anglos oppressit et
devicit.
EXPLICIT.

Incipit rita et Passio "enerahilis "iri Guolde"i,

comitis Huntendonie et Norhantonie.

Gualdevus ample prosapie comes, filius Siuuardi

ducis Norhanhunbrorum, filü Beorn, filii Ulsii,
filii Spratlingi, filii Ursi, multam familiantatem Wil~
lelmi regis Anglie et ducis Normannie, qui Angliam
adquisierat, nactus fuit. Rex enim, preteritarum
offensarum immemor, magis illi virtuti attribuerat
quam perfidie quod idem Waldevus, .in Eboracensi
,"

Digilized by GoogIe
 l
112 VITA ET PASSIO

pugna, plures Nonnannorum solus obtruncaverat,

unos et unos per portas gradientes decapitans. Erat
quippe nervosus lacertis, thorosus pectore, ro-
bUStUi et procerus toto corpore filius, ut dictum
est, Siwardi magnificentissimi ducis, quem Diera,
danico vocabulo, id est fortem, cognominabaot.
Postmodum predictus Waldevus regi concordatus,
Judithe neptis ejus connubio et magna regis amicitia
donatus est. Pro nobilitate generis, et possessionum
et proprietatum amplitudine, concessit ei rex Wil-
lelmus .totam terram suam pacificaln, liberam et
solutam, eique dedit ducendam in uxorem neptem
suam J uettam, filiam comitis Lamberti de Lens-,
sororem nobilis viri Stephani comitis de Aibemar-
lia; cum qua rex ei contulit et concessit OIones
libertateshue
1
sunt de honore de Huntedonia. In
celebracione vero matrimonii et nupciarum, nomine
dotis contulit cornes uxori sue omnes terras suas
a fluvio de Trente in austria protensas. Que processu
temporis de viro suo duas filias s~scepit :.Matildam
videlicet et Aliceam. Succedente vero tempore,
perturbacio maxima in Anglia orta est, que seva
oimis et dampnosa in multis in Anglia fuit. Duo
/
enim potentissimi Anglorum comites, Rogerus
Herefordensis et soron[ u]s ejus Radulfus N orwi-

Digilized by GoogIe
 ,

W ALDEVI •. COMITIS. U3

~eilsiè, puritel' 'decreYenmt ut paltm regi rebella-

l'ent, et, principatu Ariglîe Willelmo regi 8Urrepto,
sibi jus, immo tyrannidem, .ll88umerent. Predictus
quippe Rogenis, .Herefordensis comes, filius .WiI-
lelmi, Radulfo cognomento de Waer, coJDiti N orwi..
ceDsi,. sorerem suam, contra preceptum regis WiJ-
lelmi,' canjugem dedit; nupciasqu.e permagnificas
corn, plurima multitudine optimatu~ in GraJltebri-
gensi provincia, in villa que dicitul' y xnÏge, celebran:-
,tes, ,magnam conjuratiourn, plurimis assentienti-
bus, contra regein ·fecerunt; et, hoc fraudu~enter
molientes et ad conspiratioaem auam multos insti-
gantes, etiam Gualdènun, NorhJntonie et Bun-
tedonie comitem, inter alios ~d colloquia accer,-
siunt, et m'Ultis ewD' modis .temptallt"s ad oon-
~gum hortantur. Quibus. Gualdews respon,dit !
... Integra, fide~ in omnibus gentibus ab omni ho-
mine servanda est. Willelmus rex fidem JIleam t ut
inajor a minore, jure recepit; ap, ut ei fidelis
existerem, in .matnmonio michi neptem suam co-
pulavit, eolllÏtaturn michi donavit. Nunquam de
proditore bona cantio decantata e~t. Achitophel et
Jùdas traditionis scelus machinati sunt, parique
suspeosionis suppli.:io, nec oelo, nec ~eml digni,
seipsos Înteremerunt.» 'Tandem predicti conspira-
u 8

--
Digilized by GoogIe
 VlTA ET PASSlO

tionis auctores eum , 'suis insidüs preventum ,. secam

conjûrili'e compelleruat. Qui.m_ ; ~ ,~uit, ~
tüllrien~em 8l'Chiepiauopam' adüt LaafrancQBl, pMl~
tentiamque ab ~ profecto ,.licet n~)li ~ 1.saora-
lDento accepit, ejusque coftSilio repa1 iD. NortnUilÏ4t
'degentett'l fiétiit, . 'eique l'8Dl G! ordiJ1e" paild8PJ
illius misericordie nItro· ~ ,dedit. Venia illi.iHp&'.
1nemorati C6Dju1'Iltioilis' auëtoréli, ceptis ,~
daluri , . sua caStelb repe~ere, rebieü8tione~ue
1

ado'riri ômni'conat~ cum_ mnctoribus(.sic)c~ere.;

lied Herefordensi camiti,' ue.,:I~ trIqIs~.Iula,,',
Radulfo' cômiti 'ad. ,looùm "deainiatuIB .euJn' S"O
'éxércim .'OCCurreret/, .ll'8Ititib Wlst:mus" Wjg~
Densis oepisèdpUs,', caDi:.JIJaf18 miIi.t4ai.,ma~,: et
Ai1winus, 'PlfvèiJhaœeruis':abE•• tiubl,·sui_ ~aaçi,is
':sibi in adjur'driuDi, Ursenè ,~. Bello ~o, ,y,ice-
'rlmnite Wigor'OeD'si~' et 'WJr1tmo _ ~ip CUOl ,ws
copiis 'et cetera multitudbl4nplebis .. ,:At . 'V~o, (~­
dulft) comil'Ï prope' ea.ebmgiam qàtra ~ 1

Odo, BajoceilSÏ8 episcopus, fnter ngi$~ e~ ~~ti~:~s,

'EonStillitien~is epïaoopus,: 'et W.üleliBU. ~ ·,W~
t'enna, ~ -Bicatdus de Benefaota·, ,ôliuS· GiI~i
'cornilis, precipue.,regis justidie~ ~~, ~
~ tain A1IglorœD ~" 'N~~ 1 fld
1we11~' >paraii 'GCCJIIl'I'8nibt~ ..... '~,,~tiOlOs

Digitized by GoogIe j
 W ALDEYI COMITIS. H5

ïuriter dimioaDt , eosqu.e expagnant. Ipse'vero , inde

·.evadeas claaculo,.ad Nor;wicum coufugit; et ca.&-
teÜCl sue; èbnlugi .DÛlitibtlsque suis comuieDdato.,
4lsoeDS8 navi., in. DliJlo~m.lllitl!uùam fl1git~ Quem
.fugient~:m QlftDe8 ad~e.,arii iUins insecnti; omnes'
Cf1:1os ;~ .suls cOlDpreb~dère poterant illic intere-
merünt,liirel·(·dlveraiJ:·.'~ ~taY8l'U".' Bein
iptinQÎpu1 U:mdiLttcas(él~um obsederont quoad, pace
déta,:~se"Gum.UIÎs exire de Anglia liceret:
.P.oatea::p~ati. principes, èaateIlo capta, .~. WH-
~(1gWtmun.in:.Aaglia nuBtiant ..Qui talia aUdi~s,
m iq"iNU'D18IUlia :et Cenomanpia prol'ide disposuit,
~. in ..A.ngliaui· .atttWnpbali tempore' retliens , co;.'
ml~( ~e~D) in .OQstiodia .posuit .. Gomitèm, eciam

..... Gualdevum'; licet.ab eo 'miseriëOl'diam expetierat,

cust9die tr~didit. SeqUteit.~ natLvÎtàte Dotnipi apucl
·Weati.iD.On'asteriUDl curirun sumo tenuit;. et~ex. as
.fIUÏ ,.contra eUQl. eehiœm ,el'8uhÙl.t., de AngUa:
quosdam. (l,xlegaYit; quosdain erutis oeulis :vel JDa~
n~1ik' truncati~ detiu:pa"YÏt.· Comitem v~ 'Rage-
rum ,curie. judkio perpetuo ~ere dampnavit.
GuaJdevus.·itac.ltae :cC?IIlest per delationem Judithe
moris s~ ~~ quod ,proditionÏ& couscius
fuent. palam ~poyit .quod prod,itèmlm nequi-
ciam 'et pel'~e.rsam· vblUlitateni audi~n.t, sed eis iD.

•
.
Digilized by Googl~
 ,

ftG V'lTA. ET PAUlO

tam nefanda re DuUum OIDIÙDO assensum prebuerit.

Super bac confessione judiciDD1 agitatum est; et,
cemoribus inter se diuidentibus,. judicium uaque
in annum prodelatum est. 1Dœr,a preFatus COIJIeJ
Gualdevus apud WiBtODÎam ia carcere regis erat,
et ibi peccata sua deftebat, que nligiosis episoopis
confitehatur' sepiUL Psalt.erium quod in infaotia
didicerat. cotidie p~nebat. Erat enim dévolus Dei
.coltor, omnium religiolOftlBl _pies ·auclitor, Ec-
clesie pauperumque adjutor et amator.. Tandem
prevalens. conbo emnlorum ejus in' coria -regaIi
coadunata est, ibique eum mortis esse renm dif-
finitum' est. Nec Mora : Gualdevus 'a NonnaDnis,
qui evasiooem ejus valde timel»ant, et predia ~jus
et honores adipisci cupiebant, extn UI'hem Wi[n]-
toniam, dum adhuc populus dormiret, ductus est
.in montem ubi DunC ecclesia ..ncti Egidii con-
structa est. Qui humi procumbens; cum lacrimis et
singultibus Deum diutius exoravit. 'Cu~oe cami:-
Gces trepidarent ne cives excitati preceptum ·regis
impedirent , et compatriote NO' suffragantes regios
lictores trucidarent : cr Sorge, » inquiUD~ poostato
œmiti , cr ut jussum regis compleamus;. 'Quibus ille
ait : « Paulisper expectate, poopter omnipotentis
Dei clementiam, saltem ut dicam pro me et pro

-
Digilized.by GoogIe
 W ÂLDEVI COIlITIS. in

vohis orationem dominieam. » Dlis, autem permit-

tentihus, surrexit;·et Buis genibus oculisque in
celum Bxis et ~ibus e.xtensis pater noster,
palàm .dicere cepit. Cumq!1e u et ne nos iaducas "iD
temptacionem» dixisset, uberes lacryme' cum ejulatu
proruperunt, Îpsumque preces ~ceptas cODcludere.
non pernliserunt. Carnif~ autem ulterius presoo.
lari noluit; soo mox, exempto gladio, fortiter
(mena., caput çomitis amputa vit. Porro eum caput
precisum fuit·, f;llDCtis qui aderant audientihus, clara
et articula voce dixit : «Sed libera .nos a malo.
Amen. »-Sic comes GualdevuS' apud Wintoniam .ij.
blendis junii mane decollatus est, ibique in" rossa
corpus ejus viliter projectum est et viridi cespite
protinus coopertum. ~pergefacti cives compertis
l'IJ:morihus valde contristati sunt, o~esque utrius-
que S8X1,l4 ÏDgelltem. planctulJ1 de. nece comitis
egenmt~ Post .xv.cim dies~ rogatu Judithe uxoris
sue-. e~ .peroiissu reqïs, Ulket~llus, CroilandienSis
~bas, venit,. et cadaver, .quod adhuc' integrum
cum recenticruore foerat ac si tunc idem vir
c:>Ccubuisset, diligente.. sustulit; ac in cenobium
~ilandi~se., cum JIl!l8Do lootu multorum, de-
tulit, .et in capj.tulo monachorum reverenter.~
li~ Hujus a~ie~ ~~ .voluerunt hoDünes.

Digilized by GoogIe
-
118 VITA ET PASSIO

delere de telTll; sed creditur ilium vere in celis

cum sanctis gaudere, predicto a~bipresulé pie me-
mone Lanfranco, 'a quo, confesSione factâ, peni-
te~tiam acceperat, fidelité.. attestante; qui et im-
positi cl'Ïminis; supradicte scilicet oonjurationis,
ilium Umnunem affinnabat esse; et quod ,in ceteris
commisisset , ut verum christianum penitentia-
lilius làcrimis diluisse, seque relicem fore si post
eDtum vite sue illius felici potiretur requie. Ut
autem Deus eomitis injuste, occisi ostenderet sane-
titatem, et mulieris malitiose proprii viri 'delatricis
~eret nequitatem, pl'OCeSSU œmporis, ut
quidam fer:unt, .prefati comitis uxor, peniteniia
d~., venit Croilandiain, ad tumulum ejus pllDnum
eericum ·deferens J quem' com super' sepnlcbrum
iUius optulisset, v:irtute divina, velud ventÎ' vehe-
meatis . impulsu,. longius est projectus. Sexto de-
eimo autem dormitionis sue anno' ab~as Ingulfus,
qui tunc iemporis Croilandie prefuit·;· corpus illius
de- c~pitulo in ecclesiam defèm decrent. 'Cumque
aquam unde ossa lavllrentur 'calefecisseÏIt " et
sarcofagi opertorium' re~olutum esset; .... cOl1>u's,
qnod dissolututn credebant; .integrum .si~t. in ~e
qDQ sepultus fuerat, et cap1tt' cOrpori "conjun:ctum ,
tepert.mn est· ~ . Sium' tamen rubeu~·: in '~ll~ quasi

Digilized by GoogIe
 WALDm- COMmS. ft.
pro ligno decoltatioois habens. 'fl'8.Dslato autem
in eeclesiâm, et honoœbiliter aepulto ,prope altare,
miracula ibi demonstral'Ï sepissime ceperunt~ -Boc
veraciter experiuntur egri, qui, cum 6de petentes,
optate salutis gaudia crebro adipiscuntUl'. Quorum
audilis rumoribus Angli letati sunt, et angliœ
plebes ad tunmlum saocti compatriote, quem a
Deo jam glorificari signis multiplicibus audiunt ,.
tam pro gaudio nove rei quam pro' suis neces~ita­
tihus dep1"ecati frequenter accurrunt. Quod ut
quidam de N ormannis monachus nomine Audinus
vidit, vehementer storilachatJlS, advenientes de-
risit; et prefato comiti cum irrisione detraxit,
dicens quod ne~t;n traditor fuetat et pro reatu_
suo capitis ~btruncatione -meruit multari. Hoc ut
Joflioidus, qui tunc abbatis' officium gerebat, au-
divit, dulciter eum redarguit, dicens quod,cJivinis
operibus non debebat detrahere, quia Deus pol-
licitus est 6delibus suis usque ad consummationem
seculi presentiam suam exhibere, et promittit ex
intimo corde penitentes potare de fonte inde67"
cientis sue misericordie. Protinus dum idem abbas
talia dicendo temeritatem ejus cOJQpescere vellet,
et ille magis ac ~s incongrua verba proferret
in 'presentia sepe 'diéii:' ~tria, ~ubi~ u.6rDütate

Digilized by Goog1,:
tlO VITA ET PASSIO

in precordiis eat percuISUS., et post' paucos dies

apud Sanctum Albanum, ilbi monachile~' 'habitum
susceperat, defunctus est. Sequenti vero ~ui>cte
idem abbas dum in lecto quiesceret et de supra-
dictis evèntihus pIUra secum subt~ter tractaret,'
mox in visu comitis predicti looulo se astare, vidit,
~nctosque Dei Bartholomeumapostolum et Guth-
lacum, in albis n:itentes, ~ecum astare. Apostolus
vero, ut· videbatur. caput comitis COl'P0ri redin-
tegratum accipiens, dicebat: cr Acephalus non est».
E contra sanctus Guthlacus, qui ad pedes stabat,
respondit : «Comel!. hic fuit.». Apostolus autem
inceptum monodicon, id est versum, sic 1 per-
Cecit : Cl At mooo rex est.» Abb~s, his auditis et
rfJatis, fratres letificavit, dominumque Deum glo-
rifi~vit, qui omni.temp.ore credentibùs in se cle-
mentiam suam impendere non desistit, ·ad laudem
et gloriam nomiuis sui, q~i vivit et regnat ,per omnia
s~çula seculoruIil. Amen. .

. ,

• Legontllt' i!Jo margine haec .erba. ~u XlIII ~uli : « Aephalna aoa

r ;' . ',' .: ;,.'
",', comea hic fait, .. i·mode Tèi: UtJ.

Digilized by GoogIe
 WAJ~DEVI COMITIS. 12t
_ , 4 ,

Epitaphium sanct; Gua/delle comitiS.

, -Illustris vir Deoque dev:otus, Gualdevus Norham-

tonie et Huntedoriie cornes, cum in uxorem
duxissit Juditham, neptem Willelmi Bastardi regis
.A:nglorum, ab ipsa apud eundem, regem quod
éonspil'ationis adversus eum a quibuSclam magna-
tibus facte consciùs fuerit accusatus, est, eo quod
eorumdem consilio, ipsorum preventus insidiis com-
pu~sioneque coactus, personaliter interfuerat. Qui,
qÙamvis cito post super hoc apud Lanfrancum Can-
tuariensem archiepiscopum puraconfessioIie facta,
nichilominus etiam regi rem ex oMine pandens
ipsiu~ misericordie ac bene placito se commisisset,
jussu tamen regis apud WintonÎam custodie 'carce-
rali per, ann~m est mancipatus; ubi ipse tam per'
contritionem cordis quam p.er assiduitatem ora-
tlonis ad Deum' Deique éultum dévola mente, con.."
versus ~ tandem, 'tanquam' lese majestatis reus,
in euria regis' .judicatus mortique ,addictus, in
monte extra civitatem Wintonie .ij. kale~dis junii,
hora matutinali, capitalem sententiam suscepit.
Q~i . eum decollandus orationem dominicam inee-
pisset,.~d ire nimiètate fletus, et singultus ipsam
,. co"!plere' ÏiequiSaet, post- capitis' amputationem,

.... ..

Digilized by GoogIe
 111 BPrrAPHlUM

cunctis qui aderant audte~ti.bus, clara et articula

voce eandem cpmplevit dicens :« Sed libera nos •
a ~1o. 4men. » Il Post quiqd~im vero dies
U1ke~elus, abba, Croila~die~sis, corpus sancti
comitis, adhqc' intepm ~t i~ cruentatum ac si
ead4ml die vir Dei dec~tus e!lset, Croil~c:\iam
defeni. fecit; ipsumque in capitulo m~nacho~m
reverenter sepelivit. Super cujus tumulum, ut
quidam f~!lnt, cum processu tempOris- Juditba
peni~entia ducta pannum sericum obtulisset, vir-
tuté divina velut venti vehementis impulsu idem
pa~us longius est projectus. II: Cum vero In-
gulfu,s, abbas. CroilandiensÏ8, corpus sancti oomi-
tis .xO• vito. decollationis ejus anno a capitulo 'in
ecclesiam faceret transfem., ipsum olJ.lnino inte-
grum. 'sicot in die qua sepultum fuerat ~ capllt
quoque corpori oonju,nctum, repertum est ~ SIum
t.~n rubeum habens in 00110 quasi pro si~~
d~coUatio~i~. 'l'J,'Ilnslato autem corpo~e sancto et
hon~rifice prope alta~ tUlPUlatO, ob sancti ~e­
~ ~ulta ibidem ~iracul,1l. in ~guido~ cura-
tio~ . wvin~ vir~us oste~dit.. ([ Post plurimorum
ve,P c~riçt4a '~no~ ~ , Henricu!" ~~as Croilan:-
~1iÙ, , _ .~~~ .mfl'~Qrea,D,l p~ (eci~ ~ ip
~ ~iq~s ~~~ti c<u.JlÎ~is .~~~vito., ~~. àprms,

• . 1

; '.

• Digilized by GoogIe
 W AI.DEVI COMITIS. 123

~~e et paallente c~ventu, ou... dehi~ ~

tulit, d~votiQJJe, anno. ah Incamat\one l1omi..i
utillesUqo dù~t~mo . XO .ixmo •

Bic, Gua1d~ve comes ~ tumularls et incineraris ;

Bute tamen pociore toi super astra locaris;
Nam qqi preclarus preclar!llitirpe f~,
Pr~claris meritis preclarus emicuisti.
Sed te plus quam Job muliere Sathan mediante
Temptavit, propria tibi [conjuge] rata parante.
Hec; acc~vit ; ru pr~t, et .wi qQ't_
. Intulit, assignans cum dlLpnatis tibi sortem.
En novus Herodes, mulieris se superari
'Seva Craude sinellll, te jussit decapitari.
·Jlubro cruore ~o quo.ndaJil WÏntQnia IUxie ;
~uviis post freta, t~ ç;roilanda reluxit.
Quam felix locus hic, thesaurus cui datur iste,
Per quem languentes curat tua graôa Christe 1

. DE CO~TISSA.

Comitissa quideni: Juetta,' Waldevi cornltls re-

licta , post decessurn d~mini sui, curn duahus fllia:-
bus suis dôminacionern habuit honoris de Hunte-
doriia, q~i' ei Domine dotis fuerat èollatus;- et ibi~
(lem' in6rill~; 'faciëbant', quousque rex
eam voluit
traderè' nuptuï cuidam niillti' fraBcigene, nomme

Digilized by GoogIe
 DE JUDITH A UXo,RE

Simoni Silvanectensi de Seint-Liz. Venerant enim

duo milites fratres francigene in suhsidium regis,
eidem servituri, cum quadraginta militmus quos
secum adduxerant·: quibus nomen Guarnerus le
Riche [et] Simon de Seint-Liz. Nomen autem patris
eorum Ranulphus le Riche. Post cujus obitum
Gwarnerus, primogenitus ejus, natale soIum repe-
. tiit ut patri in bonis succederet. Simon aulem
junior re~ansit cum rege. Cui l'eX contulit villam
de Norhamtonia, et hundredum de Fackeleie quod
tune valebat. quadragJta libras annuas, ut inde

.. in equorum suorum ferratura smi provideret. Qui

primo 4:onstruxit castrum de Norhamtonia et
abbatiam Sancti Andree. PMtea vero eum per
tempus non modicum in servicio regis stebsset t
eum. noo esset eontentus possessionibus quas l'eX
ei contulerat, rogavit regem ut sibi possessiones
ampliaret et ut in uberiori respieeret emolumento.
Cujus peticionibus rex favens, voluit ei neptem
suam, relietam Waldevi t matrimonialiter asso-
ciare. Que .instantm: renuit, quia in parte elaudi-
~at. Rex autem ob hoc in indignationem pro-
rupit, et fervore ire succensus contulit dicto Simoni
totum' honorem [de] Huntedonia, sicut ad maous
regias devolutum; et ex tune fuit dictull idem

Digilized by GoogIe
 , .
'W ALDI!VI COMI1is

Simon comes de N orhamtonia et de Huntedonia :

scilieet et omnes terras et possessiones Ulis perti-
nentes. diu possedit. Il Comitissa vero Juetta latÎ-
tando rugit pet' manseàm de Ely, et alias 'com .
filiabus suis latebras qaerenda, 'pro til'JK)re tegis
et cemitis Simollis exterrita. Tandem vero cum
dictas Simon adhuc esset solutus, consilium iniit
cum .amicis et fidelibus suis dé uxore sibi àno-
cianda. Tractatu vero super ,bac habito, omnes
unanimi assensu ~suluerunt .ut progenitam Wa1-
devi supndicti duceret in uxotem. Timebatur enim
in recencia iUa utrum regnum AngUe remaneret
.sub potestate Normannornm, an ad dominium
Anglol'UlJl relter.teret.,!r.· U-\lde. 'provido deliberatum
fuit cpBsilio quod"si Normanni regnum occupatum
rétinerent t haberet comitatus ,pre&tos tanquam. ex
collaciolle regia ei eoncessos; si yero· A.D{l1i OOn~
valesœrent, haberet saltem bODorem de Hunt~
do~, racione BOris sue que jure bereditariQ
petri Su.o sw:çed.~re tleberet. C!l~~iliQ quid~ ~j~
.preloqu[u]to, ·comes SiIQ.on Matildam·, primege.-
.nitam .WaJ,devi sibi matrimonialit~ associavit; et
tune ex terra ilIa quadraginta milites ~~~e
investuit, quorum heredes pro DlBpa parte ea,s.deDJ
terras possideDt; ne.c eis uuquam priyati fuerunl,

Digilized by GoogIe
 .. ,

f26 DB JUmTHA UXORE

et.~ .ciror dominos çapitales ,varie facte f~t

JÙu.~ci~..es •. Dictus. aut4)JJl Sil1\Qn Aliciam, SOI'orem
uxoris sue, tradidlt· in Ullormll nobili viro Radulil
.de,Ton" eum Ceilttml libntis· tel'l'e de hooorede
~uptedoAilt, ~upt .We)oha~etowill.., Kucelingés, et
~liis ,t$Tis .et. possessionibUi. : Comes autem
Simon, ppocessu temporis, ex: lIalhilda.·comitissa
..pndem· pl'Ocreavit, Siraoa.erli,.. WatdeWm et .Ma-
tildam .. W.alàeVUSI postea fait. abba.s.· à. MalrOs. •
· ·Mlltilda ~. tradil:a t'uit. aupt1lÏ. Roberto filio
!B.icardi, ex.ciüo suscepit 'prolem WalienuD filiUlD
· Roberti nouilpe. Simon ·autem caméS· Norbamtonie
·et de Hbntedonia,. post multos· aÎmonun ~ulos,
:YII1GilIo· tii-lfeis iDsipit'lis., perepe. -pnofiuis«B8, JerO-
· ,solimam -adiit.,' ~ 'suuœsm'préspént fiel pn.,ria re-
meavit.,hettua alltap udleio:per~rlalém.i:nIo Dei
"âbtenèlut, a~ ';lrt~ltil§,itt!1" atrïpuit; propoàtoqae
il'U~~]affls jq'itinere,:.t pa~"su08 appositas est,
.~ud pritiratl:J.tn: de Caritate~in&rtuus:eiibideaw'&é­
~nlt:us. EjU$··itut~ ~etÎ1t ~tit,.pt!èle. B~
-et.tetTià et' pO~liesSionibus, fuit in tnanG"rep' Heur
l'ici' prinli' qtri 4utea t"egÏlill1l1 sibl·~SsoMvbrat."
·tildâm sOr'orern Alexandri rep ScOttortml et DIlvifl
hbis ejus. Dà"id.-autem roga1'it regem HèDrieum
Ut: ·tbootilisam ~imolJis. relictam. ci. eooCedQret 'du•

•
-
Digilized by GoogIe
i. ,

W'A.LDEVI .COMITIS. 'tW1

œndam in u.orem. Ila a,utem~ allll~t, lRQllitis.· et

peticionilms ·.œgin8·pel'ductllS .1' et sie hal)Qit .. pos-
sessiQllem comiti.se-o' conUtatus,et parvulonvn OUS-
t __ m. Non longe v.,o ~st AieKlilllier, :.rex. .Seot~
iorlbD.,.défunetU8 est.Cui &dc~isit:ib repuDlcouMs
~v~', qui pdstea' ex .~tiiIa. ~ ~U8"genui.f.
sibi filju\l\ .nomine 'Jlenric~1 ·Parv1l1i :fiut~,",ef
6iPloa~ et; Mlltik!a; procl'ëAtl;' quH~"nt .$0, cu~~a
J)~vid~ àildq.cti .f~tf~n~ iJA. N~ç~~p~3,nu~t cOl11i~~·
Ctl~.todj~.S~phaJli·pqJJJjtiti ,dt AlbeptarJi4, . aVP.AA!lI~
-.tri& èw:uJf1, ):lt i~ \~ulb' svh:~jU8 tuteJa. ed~i
qu~ Siinpn.· P.'Ï~itllS :i.B8i~ia· ~ili~ria" suS?
œpit.dlDa.; OUlD'" WiJl.eho.j' CU!ite. ·6lio: œmiti$
litepœni.: iJ.nIe HeiHimis, Ils A:nglo!um.;·iDdigna'P
çÏÙQ.em· .. oob,cepqratl;.,Hebricu& autMml: filius~. • .
J)ùidt·.fiiatèr U\eJ.'ÏBbSl· dieti SinidŒs!seœndi." QUQ
~. pI~atIl(:~ertaiem deP.eii1s. t gIadi.. mi~
aœiactui,:.. ~ux.it· itt .1U:Olimn •.,œ.tissam 1 Ad.e.., SO!-
rOrem ;Willelmi :\œtnitiB Wilreimie·J . .qui. geDJlit ex 1

~à: ~Màk:obim,. et :Willeba~m i . pœtea. vegem. ~

œrutD1:et !fra~)IIOP11IDioomitem.David.t et· fiJ,iea'
alittuo1. Motbt, 'àdfem'; p~ntu&, . pa.tre ":adl"",
.supentitë., succùhui:t~ Siinan aut:em de' Senlirll'.
~s. Il\ultooi:_·· '$bllicita., regem·, ~tici_

. ' ~ ·lhtel'pfel~ibu8 'ut èf helleditatlelb. SllaD\

Digilized by GoogIe
 ,

- 1

t28 DE JUDITHA mORE

resb.'tueret. ·Qui tamen, rege nveute, 'Ilumquam

potuit exaudiri; sed 'post regis decessum eastra
Norhamtonie et Huntedonie occupavit, et ea eum
terris . adjaMtibus et pertiencüs toto tempore
vite sue possedit. Et duxit in uxorem Ysabellam
comitissam, iliam Roberti comitis Leicestrie, qui
postea 'fuit justiciarius Anglie effectus; ex qua
-genuit Simonem de SenHz tercium et duas filias
quibus nomen Aillicia et Hawisia. Post decessum
autem Simonis secundi, filius autèm Simon ter-
cius, cum terra .su·a, fuit sub tutela. -Henrici regis
secundi per quinque annos, vel 'kmplius; ita 'fuod
rex Henricus proposuit adire Tolosam ut eam ex-
pungnaret. Quo secum adduxit Maleolum regem
Scottorum~ et reddil\it ei honorem de Huntedonia,
retentis :tamen sibi càstro et burgo, Norhantonie,
dom tamen comes Simon .terciils·, 'more pupilli,
adhuc esset tutele commissus. Sic autem. ingressus
honorem .de Buntedonia; l'ex: Seottorum quamdiu
'YÏxerat. euro possedit; adeo quod comiti· Simoni,
.super hob licet Diwtociens requisita. semper la-
men denega,ta fuit justicia~ DefuIICIlo vero rege
Malcolo , "successit ei .in Sb1RhDn· Willelmus,
frater ejus; cujus .etiam .temporibus .IJOn potuit
dictus Simon justicie gratiam impe~, .qu~scp1e

Digilized by GoogIe
 W AI.DEVI COMI1'IS. 129

rex .Benrieus tercius, progenitusregis Bennci An-

glie secundi', et dictus Willelmus rex Seottorum,
et David fra~er ejus, et cornes Leyeestrie,' et alü
nobiles et magnates Anglie, insurrexer.unt in regem
He~cum. Rex autem, qui tune t~mporis degebat
in partibus transmarinis; scripsit nobilibus viris Ri-
cardo de Lucy, qui tune erat justiciàrius, Anglie ,
et comiti Willel~ i 'aliis magnatibus, 6delibus
suis" ut exercitum eongregarent Anglie" et Pro:-
gr~derentùr ad obsidendum et expugnandum cas-
trum de Huntedonia, et totum honorem traderent
comiti Simoni, et obsidion~m ejus. ordinacioni com-
mitterent . .Quo' facto, de judieio curie regie et ba-
ronum regni adjudieatus fuit comiti Simoni .totus
honor de lJuntedonia tan,lquam. spectans ad eum
jure hereditario. Aliis autem qui ,prius illum accu-
paverant abjudieatus fuit; et merito, quia guerrain
fecerunt regi de eodem tenemento, unde homines
sui fuerant, et 6deles esse debuerant. Hiis ita per
ordinem pe~aetis, recessit justieiacius cum baronibus
quampluribus. Comes autem ,Simon in obsidione
et exercitu quasi dux remansit, ibidem moram fa-
cien.s, usque ~d adventum regis cui confestim cas-
trum tradebatur. Comes' autem Simon terras SUM
circumgi~ns, terris. et possessionibus milites suqs

" 9

Digilized by GoogIe
t30 ,DE JUDITH A. UXORE

ditavit, hiis qui ei servimnt habuooanter stipen-

dia refundens; honiinibus autem qui pet Scottos
ejecti fuerant jura sua integre restituit, et sic ho-
Dorem de Huntedonia tota vita sua tempore regiJ
Henrici sine querela et contencione pacifice pOs':'
sedit. mi eciam quos ipse investierat, post obitum
soum, cum etiam terra esset in ma.nu regis fere
per aunum, sibi collata pW'sederunt, quousque
rex' Reoricus reddidit honorem de Huntedonia
WiDelmo regi Scottorum; qui eum continuo con-
tulit comiti David fratri suo. Qui quidem comes,
abaque vocacione ,et judicio , oomes illos ejecit
'quos comes Simon' ultimus introduxerat, uoa cum
multis de hlis qui per Simonem patrem suum
fuerant introducti. Fer hoc autem quod comes
Simon, qui . militari vittute adeo pre ceteris ful-
gebat, nunquam interpellavit regem., per se ,vel
per alium, de tapitali hereditate' sua, videlicet:
Northumberlandia, Westmerilandia, Cumberlan-
dia, quam pater et avu~ uxoris sue optinuerant;
nec postea ru David, qui relictam suam duerat
in uxorem; nec post Simon comes medius, qui
viribus, sapiencia, probitate alios precèllebat;
nec postea rex. MalcoJus , nec rex Willelmus frater
eju$, nec Simon Come. ultimus, nec Matilda

Digilized by GoogIe
 •

WAI.DEVI COMITIS. 13t

tomltlS$a, liquidum est et juri consonum quod

tetTa illa ·ad ordinàcionem .regis et arbitrium fuerat
devQluta.

.'
INCIPIUNT MIRACULA SAN:C'I'I WALDEVI GLORIOSI
MÀRTYRIS.
. ..
Qualiter vir surdus de Lolleswitke. ad tumbam
beat( martyris. suhito auditum perciperit.

In provintia etenim que anglice Grantebricge-

seire noininatur', non longe .abipsa civitatula
quam dicunt Grantebricge , sed quasi tribus distans
milliariis, juxta paludem est quecWn mansio LoUes-
wurthe apellata, in qua vir quidam provectus etate,
Reginaldus nomine , habitabat. Qui in lantum casu
acciden.te absurcJui~, ut n~e strepitUlJl cornuum
neque sonitum campanarum multo tempore au-
dire valuit. Hic itaque, signo quolibet suorum
p~vocatus, ad cenobium celebre quod Cruland
anglice dicitur, est deductus; cumque humiliter
orationem ad sepulchrum beati Waldevi olim
comitis fudisset, . qui antea m1,1ltitudinem cla-
mantium audire non potuit, subito me~tis sancti

-
Digilized by GoogIe
 •
"
MIRACULA

ntartyris aperto m~tu aurium, duos ejusdem ec-

clesie fratres, tacite ut fit sibi colloquentes juxta
se, audire Dei gratia promeruit. Accepte tameD
gràtie donuIIi nuhi sile~tio tegere studuit; clomum
autem, revenus, mirantibus illis qui eum aritea no-
verant, plurimis iDdi~re curavit~

Qualiter ado/es~ens cecus in eodem Joco pristino

ocu/orum lumiru" sit redditus.

Sequenti quoque tempore, id est .xv. kalendas

junii, de villa que est super Bruneswald, Ludington,
vocitata, tributum monasterio sancti Benedicti pre-
bente de Ramesia, crebrescente ubique rumore
SUllctitatis beati Waldevi, venil' quidam 'ado~escens,
nomine Radulfus; oculorum officio diu privatus.
Monachus etenim illiu! ecclesie, nomine Godricus,
una cum' ductore' suo, ad tumbam sancti Waldevi
illum àdduxit, eodem rogante attentius. Qui cum
ibidem 'in oratione prostratus permansisset, non
illa sed subsequenti nocte, cÎrca sonitum' rnatutine
sinaxeos, sopore levi jam inundatus et quasi semi-
vigilans 1 vidit quendagx egregia ~alde fonna virum
de sepulchro surgere, cattumqUe ab eo nigrum, quem
in collo gerere sibi cecus ipse videbatur, extrae-

..
Digilizeej by GoogIe
 SANCTI ~rAI.DEVI: 133

tum longius projicere. Quod dum fter,et confestim

experectûs que;> tenehatur somoo, miseratione di-
vina vidit candelas et sereos cirta idem sepulchrum
accensos. Facto igitur mane, ejusdem ecclesie con-
ventus, comperto miraculo, cui nichil est impossibile
laudaverunt Dominum, qui est solamen et expectatio
sanctorum suorum. Idem autem juven~s, de villa qua
venit testimonium multis illuminationi Hlius perhi-
bentibus, pro adepta mira~uli letieia a fratribus
.adhuc l'etentus, plane' videos in eadem servit ee-
clesia.

QuomoJo irII.dier· de Slefortie, "i/la episoopi Li"..

cplniensis, ceca ad sepulcltrum eius
gratia. Del
i/!uminata faerit.

, Proxima dehinc die, auditis miraculis beati mar-

tyris Waldevi,. venit eqtiedam mulier nomine Egel-
l~va " a socero suo adducta, de Slevorde', villa
episcopi LincohÙensis, que quinquennio solem
non viderat. Hec cu~ se orationis gratia 'juxta se-
pulchrum sancti lacrimis pèrfusa prostravisset,· ante
vespertmalem sinaxim, lumen oculorum quod du-
dom omiserat, Christo domino iDumiiultore cunctO'-

1 Verbum Ltl,ffordiA auprucriptum ut Ua Ifator

Digilized by GoogIe
 ,
•
MIRACUtA

rom annuente, intèrventu predicti mal'tiris, statim

leta in hec verba prorurnpens recepit: «Gratias ago
Deo salvatori qui me illuminavit per merita beati
martyris Waldevi; »et, II( ·bene, JI inquit, II( michi, eo
quod lumen diei ante meum obitum promeruerim
intueri. » Hoc autem miraculum .èunctis qui adesse
poterant· notissimum· factum est·,· kalendas junii,
(esto videlicet sancti martyris AJbani.

Qualiter puellula clauda' atI tumhnm eiùs lit

mirahiliter erecta.·

Nec multo post ·puellula queda~ clauda, Segiva

nomine, sui fratris ceci ductrix, de provintia "lQCa-
bulo Legrece,stre, predio cui. nomen StI'ettin, adve-
nit;. que, non modico dierum tempore, contract~
U€lrvorum in poplite compaginibus incurvata,
non ~ine magna difficultate gradiebatur, cui eciam
crus vermis indeficienti monu exterminabat. Ista
itaque, cum in predicto loco diu precibus iDtenta
divine supplicaret clementie, intra p{lucorum die-
rom intersticia ita meritis sancti saDÏtate integra est
"
potita ac sinunquam lançuoris aliquid in genu vel

1 LOClU in Mlto. oblitel'atu.

Digilized by GoogIe
 SANCTI WALDEVI. IS5

~re pertulisset .. Facta IUIlt autem hec in ultimo

mensis junii tempore.

QuoTIWdo puer nu:ritis ejus ab tI1IIBRtia ihidem

liherari prome1'Ult.

Aliud quQqUe magnum et ·antiquis sanctorum

patrum . mirabilibus simile· miraculu,m ln quodam
juvene, Eadrico nomine, ibi erat pstellsum : qui,
amisso seqau, manibus vel d~tibull. dilacerare làbo- .
rando cuncta que tailgere potuit, inhonesta multa
membrorum iniserabili motu gerere consuevit. Hie
ad. suffragia beati martyris est adductus, sepul-
chroque illius manibus ac pedibus a matre propria
alligatus. 0 Dominum, regem w-tutum! 0 martyrem
preti.osum, secla per omnia predicandum! Dum ad
tuinbam martyris die integra immotus pennan-
sisset, et nocte continU6 eum mapo animi aft'eCtu,
iutinetu di'Vine gratie, marDlQr illud quo ·viri· sancti
COI'pUI coUocatum pausat 1Jigiûr 1 deesculando, d~
vota voee Iilentia rupit d.ieens : ct Care doiRine,
sanCle Waldeve, ora pro me .• Moltis itaque ·hoc
cu... ~ldo nostro monacho videntibllS, CDIIl

• Sie .... YiBi'tUs.t forte Jetpmelam.

'. Digilized by GoogIe

 1
,1
!

136 MIRACULA

matre et bis quorum coma venerat, sanato sensu,

Cugata omni amentia, ad pl'Opria est iIi gaudio re-
gressus. Erat autem idem puer de Holande et villa
vocahulo Quuappelade.

Qualiter muliel' ceca ~ Stanforde iUie lumen ocu,-

lorum 1VJceperit.

, Tam postens quam. presentibull utile judicamus

Si miraculum quod ~quitur tacitul'Jlitatis incuria
Don.obscuretur.Quarto igitur,nonas julii, de civita-
cul~ StanCord vocabulo dicta, pro recuperando
amisso lumine, ad predictum cenobium quedam ve~
niebat anus éeca per triennium, Elgyva nomine.
Cumque pro anxietate qua premebatur, ante sepul-
ebrum militis Dei prostrata, prec~s cum gemitibus
Cadisset omni cordis intentione, Dei nutu interve-
niente ejusdem nostri suffragatoris adminiculo non.
ilico sed tercia postquam advenerat die, hoc est
sancte Margarete natalicio, diu negatum lumen
meruit recipere. Quam etiam prolixioris spatio
temporis cecam cibaverat· ejusdem vici incola Siga-
rus, frater nostre sororis Godgythe, testimonium
cecitati iUius eodem perhibente.

Digitized by GoogIe
 SANCTI WAIJDEVI. tS'1

Qualiter anus quedam de eadem ci"itacula ab

oculorum cecitate et ab omm corporis injirmi.
tale ibi sil liberata. '

Major ibidem virtus in alia de eodem oppido per

quadriennium ceca refulsit muliere, de Scottesgate a
viro suo ad supradictum locum adducta, Lefvina
nuncupatione.Hanc enim tamgravissima egritudo in
universis m'embris obsederat multo tempore, ut
tribus jamseptimanis cibum non valens sumere
pene deficeret ex longa inedie attenuatione. Cujus
infirmi~ti nimie quidam ex nostris conipassus eam,
ad domnum Godricum adduxerat,' qui beati viri
corporis custodie invigilat. Qui cum mulieri injun-
geret penitentiam, mox, fusis precibus ad tumulum
agoniste Dei, divina favente misericordia non solum
clare que circa se erant omnia vidit, sed etiam a
pestifero corporis sui morbo penitus est soluta.
Tune nimia esurie stimulata cibuttl petiit et accepit.
Quo confortata, in crastinum cum viro sua ,sospes
unde venerat est reversa. U;ujus miraculi testes tum
Godricus macelIarius, hospes suus, tum alii multi de
eadem civitacula extiterunt. Facta sunt autem hec
estivo tempore, beati Benedicti gloriosa transla·
tione.

•
Digilized by GoogIe
 ~

138 MlRACULA

Qualiter sepulcAro eius apponta ceca de Ho~

flirguncula meruerit fliJere.
Non longe bine in Holande, vocabulo Multune
est quedam viRula, in qua quidam Osmundus de
miraeulis audiens que ad monumentum beati mar-
tpis dignata est operari divina mise.;cordia, tenere
etatis filiam, nomine Wliuuam, bis ternis annorum
orbibus cecam, gratia sibi sanitatis recuperande ad
predietum adduxit loeum sub omni eeleritate. Erat
aute~ sex~ sabbati et vigilia assumptionis sancte
genitricis Christi~ Dia igitur, eadem sacratissima
nocte, eum multis aliis ejusdem vici hominibùs circa
•
tumulum eommorante beati martyris in vigiliis et
precibus, cum matutinarum solennitas devote pel'-
solveretur a fratribus, repente quasi de ~vi somno
.experrecta vidit vitream lampadem su~ mausoletUD
beati viri pendentem C1Ull luminaribus, que lumine
continuo soIent accendi ob reverentiam venerandi
màrtyris; cumque. caput erigens clare OIlll).Ïa intue-
retur, protinus patri suo juxta se recmnbenti cunctis
dieebat audientibus ~crChristum,pater mi, et s;mctos
eju8 qua possum lau.de glorifico, quam lumiQria hec
et omnia que circwacirca sunt penpicue video.»
Fratres itaque hujus facti cognosc~ntes. miraculum, "

•
...
Digilized by GoogIe
 SA~CTI WAI.DEVI. 139

mox in presentia locius pop~li laudaverunt ~

minum, cui virtus, honor et imperium in secula
seculorum.

QuaJiter lJir smex cecus' de Jalresle illo in loco

dilJinitus ,omn; conlJentu cemente, illuminari
meruerit.

Post triduum siquidfD quo' hee facta sunt, hoc

est octavo kalendas jubii, venit quidam grandevui
nomine Godrieus, diu oculorum lumÏDe orbatus, ad
suffragia sanetissimi Waldevi, de villa que Jakesle
voeatur, ditionis Thornensis eenobii. Qui die ex quo
illue advenerat septima in ef?dem loco divina adjutus
1
cle~entia c~pite illuminationi l'edditur, mirantibu8
CUDetis qui aderant ex eadem possessionis vicinia;
sieque.letus eum suis regreditur ad propria.

Qiuditer cuiusdam femine de Scirebeck mimbiliter

ad pedes sepulchri e,jus Dei gratia aperti sunt
occuli. .

Eadem Igltur tempestate, crebrescente ubique

rumore sancte fame et boni OdON ejusdem: ecclesie,
venii populi multitude) innumerabilis cotidie, simul

Digilized by GoogIe
no " MmACULA

in unum dives et pauper; undique certatirn properans,

eaque DeU$ œnnipotens per f~ulum suum operari
dignatus est miracula ce~ere. Accidit autem quan-
dam de Rolande et familia Johannis, qui fuit prepo-
situs Stephani comitis de Brittania, inter alios ven\re
feminaDl ex mansione Scirebech vulgariter nuncu-
pata, tempore non Modico cecàm. Qùe cum ante
sepulchrum beati martyris pro sue recuperatiooe
sanitatis cernoa prosternitur, confestim inconspectu
tocius illic circuDiastantis populiprisce luci, sanguine
guttatim ex oculis profluente, redditur. Quis unquam
mortalium,· nisi dementÎa captus et furiis inferni
agitatus, hunc martyrem tam signipotentem non ho-
noret, veneretur et predicet? Facta vero sunt hec
quinto kalendas augusti, festo sancte Christine
virginis et vigilia beati Jacobi apostoii. Intererat
huic tam grandi leticie multi ejusdem villule utnus-
que sexus homines et idem de quo diximus Johannes,
tanti miraculi inspectores et testes.

Qualiter puer quinquennis ah utem matris cecas

ibidem sit dipüw munere illuriUnatus.

Sub eisdem quoqu~ temporibus, perquam stupenda

et apostolica mirabilia que in èodem gesta sunt mo-

Digilized by GoogIe
 •

SANCTI WALDEVI. ~ 14t

nasterio minime .decet preterire silentio. Nam qui..
dam puer ab utero 'matris cecus, quarto .kalmdas
julii, id est vigilia apostolorum Petri et. Pauli ,. de
provintia que Legrecestre nominatur, et possessione
Bebi dicta, que est ex ditione beati patris.Guthlaci,
parentum sollicitudine ubi humanum deerat suffra~
gium, spe impetrande saiutiS adducitur quesiturus
di:vinum. .Nec· vero eos spes. falsa decepit. Nam
eadem noct~ apostolice passionis, repleto de lan-
guentibus templt;», idem puer beati ilh.nninandus ap-
ponitur sepulchro. Qui mox appositus ibidem sopore
sepultus opprimitur alto. Mane autem repente orto,
solem nunquam antea visum cernere merui,t munere
divino. Nec illa fere die unquam cessavit purpuram
sancti monumento superpositam manibus pre gau-
~o contracta~, ymaginibus et palliis circumcirca
prudentibus arridere.

Qualiter matrona quedam, a medieis desperata,

ab ydropico morbQ illie meraerit sanari.

Interea quedam materfamili~s religiosa, Atheljs

nomine, pago normannico oriunda, multis bonorum
operum exercitiis dedita, magno hospitalitatis stu-
o dio intenta, in languorem acerrimum, in eum quem

Digilized by GoogIe
 •

Ut MtRACULA SAMeTI W ALDEYt.

medici ydropicum nominant morbum, decidit COI"

reptiône, ut remur, divina; ita ut ingravescente per
"non modicum tempos in6rmitate, alvo, pectore,
tibiis cum pedibus ceterisque omnibus Cere membris
honibili t~1'è iDflatis, jam a cunclÏs jaceret
desperata. Que cum gravi ;victa dolore, reprobatis
omnium medicorum sibi curam diu adhib~ntium
favomentis, videretur sibi nec mori posse nec in bac
vita amplius subsistere, reperto salubri consilio,
~ia ad maritum. amicosque illi presentes fatur ce-
lesti ut modo daret inspiratione. : Il Peto, micbi diIec-
tissimi, hodie abaque mora perducatis me ad vene-
randa l »•• . . .......... .
,

Digilized by G00gle