Vous êtes sur la page 1sur 23

Recherche Opérationnelle

Résolution par la méthode du simplexe

2 MEGA
2.GI\IIT

Mohamed Ali ELLEUCH

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 2 MEGA S1 (2021-2022) 1


Méthode du Simplexe

L'algorithme du simplexe est une méthode de résolution


des problèmes d'optimisation linéaire.

Etape N° 1 : Relaxation

Etape N° 2 : Tableau Initial

Etape N° 3 : Résolution et interprétation

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 2


Etape N°1 : Relaxation

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 3


Etape N°1 : Relaxation

Etape N°2 : Préparation du tableau initial


Coefficients
C j des variables dans la fonction objectif
VVB
VB Variables de la fonction Objectif

Variables et Coefficients des contraintes bj

Zj Zj : ∑ cj*cij vi
Cj-Zj cj - Zj vi
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 4
Exemple Etape N°1 : Relaxation

Z1 = 0*1/2 +(-M)*1+(-M)*1 = -2M


CJ-ZJEtape
= 2-(-2M)=
N°22+2M
: Préparation du tableau initial
Coefficients
C j des variables
2 3 dans 0la fonction
0 objectif
-M -M
VVB
VB X1 VariablesX2 de S1la fonction
S2 Objectif
A2 A3
0 S1 1/2 1/4 1 0 0 0 4
-M A2 1 et Coefficients
Variables 3 0 des -1 contraintes
1 0 bj
20
-M A3 1 1 0 0 0 1 10
- 2M Zj : ∑ cj*cij
- 4M -M vi
-M
Zj 0 M
Cj-Zj cj - Zj 0
2+2M 3+4M -M 0 0v i
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 5
Etape N°3 : Résolution et interprétation

RT : VVB/(Coefficient de la variable entrante dans chaque contrainte)

Cj 2 3 0 0 -M -M RT
VVB
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
0 S1 1/2 1/4 1 0 0 0 4 16.00
-M A2 1 3 0 -1 1 0 20 6.67
-M A3 1 1 0 0 0 1 10 10.00
Zj - 2M - 4M 0 M -M -M
Cj-Zj 2+2M 3+4M 0 -M 0 0
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 6
Préparation du nouveau tableau
1. Dans la liste des variables de base (VB) : Variable sortie (VS) est
remplacer par la variable entrante (VE)

2. Les valeurs du nouveau tableau dans l’itération i sont calculées


sur la base de :

2.1 La ligne de la VE (LVEi) :


Valeur de la nouvelle Ligne LVEi = Valeur de l’ancienne Ligne LVS(i-1) *
1/(Coefficient de VE dans l’ancienne Ligne L)
 2.2 Les autres lignes (Li) :
Valeur de la nouvelle Ligne Li = Valeur de l’ancienne Ligne L(i-1) - Coefficient de
VE dans l’ancienne Ligne L(i-1) * Valeur de la nouvelle Ligne LVEi

Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA


27/09/2021 7
S1 (2021-2022)
Etape N°3 : Résolution et interprétation
Cj 2 VE
3 0 0 -M -M
VVB Ligne
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
0 S1 1/2 a 1 0 0 0 4 L1
-M
VS A2 1 b 0 -1 1 0 20 L2
-M A3 1 c 0 0 0 1 10 L3
Zj - 2M - 4M 0 M -M -M
Cj-Zj 2+2M 3+4M 0 -M 0 0

Cj 2 3 0 0 -M -M
VVB Ligne
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
S1 L’1=L1- (a)*L’2 L’1
VE X2 L’2=(1/b)*L2 L’2
A3 L’3=L3- (c)*L’2 L’3

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 8


Etape N°3 : Résolution et interprétation
Cj 2 VE
3 0 0 -M -M
VVB Ligne
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
0 S1 1/2 1/4 1 0 0 0 4 L1
-M
VS A2 1 3 0 -1 1 0 20 L2
-M A3 1 1 0 0 0 1 10 L3
Zj - 2M - 4M 0 M -M -M
Cj-Zj 2+2M 3+4M 0 -M 0 0

Cj 2 3 0 0 -M -M
VVB Ligne
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
S1 L’1=L1- (1/4)*L’2 L’1
VE X2 L’2=(1/3)*L2 L’2
A3 L’3=L1- (1)*L’2 L’3

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 9


Etape N°3 L’2=(1/3)*L2
: Résolution et interprétation
(b=3)
Cj
VE VVB
VB
L1
vs 1 3 0 -1 1 0 20 L2
L3
Zj
Cj-Zj
Cj 1*1/3 3*1/3 0*1/3 -1*1/3 1*1/3 0*1/3 20*1/3
VVB
VB
L’1
VE 1/3 1 L’2= L2*(1/b)
0 -1/3 1/3 0 20/3 L’2
L’3
Zj
Cj-Zj
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 10
Etape N°3L’1=
: Résolution
L1-(a)*L’2et interprétation
(a=1/4)
Cj
VE VVB
VB
1/2 1/4 1 0 0 0 4 L1
vs L2
L3
Zj
Cj-Zj
3/7=(1/2)-(1/4)*1/3
Cj
VVB
VB
3/7 0 1 0 0 0 2.33 L’1
VE 1/3 1 0 -1/3 1/3 0 20/3 L’2
L’3
Zj
Cj-Zj
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 11
Etape N°3 L’3=
: Résolution et interprétation
L3-(c)*L’2 (c=1)
Cj
VE VVB
VB
L1
vs L2
1 1 0 0 0 1 10 L3
Zj
Cj-Zj
Cj
VVB
VB 2/3=(1)-(1)*1/3
L’1
VE 1/3 1 0 -1/3 1/3 0 20/3 L’2
2/3 0 0 1/3 - 1/3 1 3.33 L’3
Zj
Cj-Zj
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 12
Etape N°3 : Résolution et interprétation
Cj 2 3 0 0 -M -M RT
VVB
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
0 S1 1/2 1/4 1 0 0 0 4 16.00
-M A2 1 3 0 -1 1 0 20 6.67
-M A3 1 1 0 0 0 1 10 10.00
Zj - 2M - 4M 0 M -M -M
Cj-Zj 2+2M 3+4M 0 -M 0 0

Cj
VVB
VB
0 S1 4
-M A2 20
-M A3 10
Zj
Cj-Zj
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 13
Etape N°2 : Résolution et interprétation
Cj 2 3 0 0 -M -M RT
VVB
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
L1 16.00
0 S1 1/2 1/4 1 0 0 0 4
L2 -M A2 1 3 0 -1 1 0 20 6.67
L3 -M A3 1 1 0 0 0 1 10 10.00
Zj - 2M - 4M 0 M -M -M
Cj-Zj 2+2M 3+4M 0 -M 0 0
1 Itération
Cj 2 3 0 0 -M -M
VVB
VB X1 X2 S1 S2 A2 A3
L1’ 0 S1 5/12 0 1 1/12 - 1/12 0 2.33 L1’ =L1-1/4*L2’
L2’ 3 X2 1/3 1 0 - 1/3 1/3 0 6.67 L2’ =1/3*L2
L3’ -M A3 2/3 0 0 1/3 - 1/3 1 3.33 L3’ =L3-1*L2’
Zj 1-2/3M 3 0 -1-1/3M 0 -M
Cj-Zj 1+2/3M 0 0 1+1/3M -M 0

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 14


1 Itération
Etape N°2 : Résolution et interprétation

Cj 2 3 0 0 -M -M
VVB RT
VB x1 x2 S1 S2 A2 A3
0 S1 3/7 0 1 0 0 0 2.33 5.60 L'1
3 x2 1/3 1 0 - 1/3 1/3 0 6.67 20.00 L'2
"-M" A3 2/3 0 0 1/3 - 1/3 1 3.33 5.00 VS L'3
Zj 1-2/3M 3 0 -1-1/3M 0 -M

Cj-Zj 1+2/3M 0 0 1+1/3M -M 0

2 Itération
Cj 2 3 0 0 "-M" "-M" VV
RT
VB x1 x2 S1 S2 A2 A3 B
0 S1 0 0 1 - 1/8 1/5 - 2/3 1/5 -1.45 L"1=L'1-(3/7)L"3
3 x2 0 1 0 - 1/2 1/2 - 1/2 5 -10 L"2=L'2-(1/3)L"3
2 x1 1 0 0 1/2 - 1/2 1.5 5 10 VS L"3=(1/2/3)L'3
Zj 2 3 0 -0.50 0.50 1.50
Cj-Zj 0 0 0 0.5 -0,5-M -1,5-M
VE
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 15
2 Itération
Etape N°2 : Résolution et interprétation

Cj 2 3 0 0 "-M" "-M" VV
RT
VB x1 x2 S1 S2 A2 A3 B
0 S1 0 0 1 - 1/8 1/5 - 2/3 1/5 -1.45 L"1
3 x2 0 1 0 - 1/2 1/2 - 1/2 5 -10 L"2
2 x1 1 0 0 1/2 - 1/2 1.5 5 10 L"3
Zj 2 3 0 -0.50 0.50 1.50
Cj-Zj 0 0 0 0.5 -0,5-M -1,5-M

3 Itération

Cj 2 3 0 0 "-M" "-M"
VVB
VB x1 x2 S1 S2 A2 A3
0 S1 0 0 1 0 0 - 1/4 1.5 L"'1=L''1-(-1/8)L’’’3
3 x2 1 1 0 0 0 1 10 L'"2=L''2-(-1/2)L’’’3
0 S2 2 0 0 1 -1 3 10 L"'3=1/1/2L''3
Zj 3 3 0 0 0 3
Cj-Zj -1 0 0 0 -M -3-M <= 0
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 16
Exemple N° 2

Max Z(x) = 4x1 + 6x2


S/C
x1 + 2x2 ≤ 11
7x1 + x2 ≤ 21
x1, x2 ϵ IR

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 17


Etape N°1 : Relaxation

PL Forme Standard
Max Z(x) = 4x1 + 6x2 Max Z(x) = 4x1 + 6x2 + 0S1 + 0S2
S/C S/C
x1 + 2x2 ≤ 11 x1 + 2x2 + S1 = 11
7x1 + x2 ≤ 21 7x1 + x2 + S2 = 21
x1, x2 ϵ IR x1, x2 ϵ IR

Etape N°2 : Préparation du tableau initial


VE
4 6 0 0
Cj VVB RT
VB x1 x2 S1 S2
VS 0 S1 1 2 1 0 11 5.5
0 S2 7 1 0 1 21 21
Zj 0 0 0 0
Cj-Zj 4 6 0 0

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 18


Etape N°2 : Préparation du tableau initial
VE
4 6 0 0
Cj VVB RT
VB x1 x2 S1 S2
VS 0 S1 1 2 1 0 11 5.5
0 S2 7 1 0 1 21 21
Zj 0 0 0 0
Cj-Zj 4 6 0 0

Etape N°3 : Résolution et interprétation


1 Itération VE
4 6 0 0
Cj VVB RT
VB x1 x2 S1 S2
6 X2 1/2 1 1/2
1/2 0 5.5 11 L'1=(1/2)L1
VS 0 S2 "13/2
13/2 0 "-1/2
-1/2 1 16 2.38 L'2=L2-L'1
Zj 3 6 3 0
Cj-Zj 1 0 -3 0

27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 19


Etape N°3 : Résolution et interprétation
1 Itération VE
4 6 0 0
Cj VVB RT
VB x1 x2 S1 S2
6 X2 1/2 1 1/2 0 5.5 11 L'1=(1/2)L1
VS 0 S2 "13/2 0 "-1/2 1 16 2.38 L'2=L2-L'1
Zj 3 6 3 0
Cj-Zj 1 0 -3 0

2 Itération

4 6 0 0
Cj VVB
VB x1 x2 S1 S2
6 X2 0 1 "7/13 "-1/13 56/13 4.308 L"1=L'1-(1/2)L"2
4 X1 1 0 -1/13 2/13 31/13 2.385 L"2=(2/13)L'2
Zj 4 6 38/13 2/13
Cj-Zj 0 0 -38/13 -2/14 <=0

Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA


27/09/2021 20
S1 (2021-2022)
Exemple N° 3 Etape N°1 : Relaxation
PL Forme Standard
Max Z(x) = 7x1 + 9x2 + 18x3 + 17x4 Max Z(x) = 7x1 + 9x2 + 18x3 + 17x4
S/C S/C "+0S1+0S2+0S3"
2x1 + 4x2 + 5x3 + 7x4 ≤ 42 2x1 + 4x2 + 5x3 + 7x4 + S1 = 42
x1 + x2 + 2x3 + 2x4 ≤ 17 x1 + x2 + 2x3 + 2x4 +S2 = 17
x1 + 2x2 + 3x3 + 3x4 ≤ 24 x1 + 2x2 + 3x3 + 3x4 + S3 = 24
x1, x2, x3, x4 ϵ IR x1, x2, x3, x4 ϵ IR

Etape N°2 : Préparation du tableau initial


VE
Cj 7 9 18 17 0 0 0
VVB RT
VB x1 x2 x3 x4 S1 S2 S3
0 S1 2 4 5 7 1 0 0 42 8.4 L1
0 S2 1 1 2 2 0 1 0 17 8.5 L2
VS 0 S3 1 2 3 3 0 0 1 24 8 L3
Zj 0 0 0 0 0 0 0
Cj-Zj 7 9 18 17 0 0 0
27/09/2021 Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA S1 (2021-2022) 21
Etape N°2 : Préparation du tableau initial
VE
Cj 7 9 18 17 0 0 0
VVB RT
VB x1 x2 x3 x4 S1 S2 S3
0 S1 2 4 5 7 1 0 0 42 8.4 L1
0 S2 1 1 2 2 0 1 0 17 8.5 L2
VS 0 S3 1 2 3 3 0 0 1 24 8 L3
Zj 0 0 0 0 0 0 0
Cj-Zj 7 9 18 17 0 0 0
Etape N°3 : Résolution et interprétation
1 Itération VE
C
C
Cjjj 777 999 18 18
18 17
17
17 000 000 000
VVB
VVB
VVB RT
VB
VB
VB xxx111 xxx222 xxx333 xxx444 S1
S1
S1 S2
S2
S2 S3
S3
S3
000 S1
S1
S1 1/3
1/3
1/3 2/32/3 000
2/3 222 111 000 -5/3 222
-5/3
-5/3 6 L'
L'
L'111=L
=L
=L111-5L'
-5L'
-5L'333
VS 000 S2
S2
S2 1/3
1/3 1/3 000
1/3---1/3
1/3 000 000 111 2/3 111
---2/3
2/3 3 L'
L'
L'222=L
=L
=L222-2L'
-2L'
-2L'333
18
18
18 X3
X3
X3 1/3
1/3
1/3 2/32/3 111
2/3 111 000 000 1/3 888
1/3
1/3 24 L'
L'
L'333=(1/3)L
=(1/3)L
=(1/3)L333
Z
ZZjjj 666 1212
12 18 18
18 18
18
18 000 000 666
CC
Cjj-Z
j-Z
-Zjjj 111 -3 -3
-3 000 -1
-1
-1 000 000 -6
-6
-6
Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA
27/09/2021 22
S1 (2021-2022)
Etape N°3 : Résolution et interprétation
1 Itération VE
Cj 7 9 18 17 0 0 0
VVB RT
VB x1 x2 x3 x4 S1 S2 S3
0 S1 1/3 2/3 0 2 1 0 -5/3 2 6 L'1=L1-5L'3
VS 0 S2 1/3 - 1/3 0 0 0 1 - 2/3 1 3 L'2=L2-2L'3
18 X3 1/3 2/3 1 1 0 0 1/3 8 24 L'3=(1/3)L3
Zj 6 12 18 18 0 0 6
Cj-Zj 1 -3 0 -1 0 0 -6

2 Itération

Cj 7 9 18 17 0 0 0 VV
VB x1 x2 x3 x4 S1 S2 S3 B
0 S1 0 1 0 2 1 -1 -1 1 L"1=L'1-(1/3)L"2
7 X1 1 -1 0 0 0 3 -2 3 L"2=3L'2
18 X3 0 1 1 1 0 -1 1 7 L"3=L'3-(1/3)L"2
Zj 7 11 18 18 0 3 4 147
Cj-Zj 0 -2 0 -1 0 -3 -4<= 0
Mohamed Ali ELLEUCH 3 MEGA
27/09/2021 23
S1 (2021-2022)

Vous aimerez peut-être aussi