Vous êtes sur la page 1sur 82

TAGDUDA TAZZA YRIT TAMAGDA YT T AfERFANT

Aylifn UsedwelAyelnaw

Aseggas wis 4 n Ulmud Amenzu

Imeskaren:
* I:IERRUC Muhub
* LEWNIS AEli
* IACUR Rem<;lan
* KEBIR BuseEd

2010-2011

ISBN: 9947-20-423-05 :

MS: 407/05

Depot legal: 2005-673 :.;yLilI tl.lt~I~)

cl.o~)

AGBUR
Asenfar

Agatu n ulmad

Tagzemt

I<;Irisen
-

01
Sb.07

...,

-I

Sb.33

11

Izem sbA I
Ifis sb.44
Asefru : ayyul sbA6

- Ibki d uslem sb.57


Tayuga temmecc ...
sb.60
Asefru : Tayazi<;lt d ...
sb.62
-

SlI.56

Amastan sb.25
Tasedda
sb.28
Asefru : A tiwiziwin
sb.30

- Tudert n yizmawen sb. 48


Tudert n yifisen s IJ.51
Asefru : AEeqqa n
yired

03

Aheggi n tuyalin s
ayerbaz
sb. 2J
Asmi kecmey yer
uyerbaz
sb. 18
Asefru : Muggrey
Bubrit sb.2)

- Ti?gi n lewJ;mc sb . .~4


-Tirzi yer unanar sb. 37
Asefru : Ers-d ay i<;les sb. 39
-

02

Furulu
sb. IO
MEemri
sb. 14
Asefru: A lxir-iw
sb. 15

Abarey d wa<;lil sb.64


Ameyyez qbel
aneggez sb.67
Asefru : Ssendu sb.69
Ayazi<;l d wuccen
sb.7 1
Neyya tugar tixidas
sb. 74
Asefru : A mmi Ezizen
sb.77

AGBUR
Iferdisen n tutlayt
Tirawalt : tiyra : a, i, u, e.
sh. 11
Tajerrumt : awal. ~h. 12
Taseftit : amqim i1elli 5h. I ~

Afares s tira
Asewsen n umdan
S h.16

Tirawalt : tirgalin : f, j, 1, m, n.
su.1 9
Tajerrumt : isem amagnu d
umaf:1ay .h.2D
Taseftit : amyag ~lJ. 12

Ames1ay yef unekcum


yer uyerbaz
Sh.24

Tirawalt : tirgalin : r, s, w, z,
y. sb.26
Tajerrumt : isem : tawsit
.h.17
Taseftit : anaQ sh.2Q

Ames1ay yef yiramen


n ugrud
sh.3 1

Tirawalt: tirgalin : c, q, y, x.
5b. 35
Tajerrumt : isem : amQan
5b.3 6
Taseftit : amatar udmawan
5b.3K
Tirawalt : tirgalin : h, 1;1, E.
su.42
Tajerrumt : arbib ~L . 43
Taseftit : afeggag ,liAS
Tirawalt : tirgalin : Q, to f:.
.h.49
Tajerrumt : addad sb 50
Taseftit : izri sh .12
Tirawalt : tirgalin : c, g, tt.
sL.58
Tajerrumt : amemu su.59
Taseftit: amyag n tyara suo61
Tirawalt : tirgalin : b, d, g, k,
t. su.65
Tajerrumt : amqim awsi1 n
yisem su.66
Taseftit: urmir us sid ~b68
Tirawalt: tussda 'h.65
Tajerrumt : tinzay .h.6(.
Taseftit: urmir s "ad" sb.68

AktazaI

S b. 31

Asewsen n yiyersiwen
SbAD

Ag1am n yiyersiwen
SbA7
,"l b.55

Ames1ay yef tudert


n yiyersiwen
sb.54

AseqeEed n tenfusin
Sb.6

Tuqqna ger tefyar d tugniwin


S b.70
Sh.79

Tira n tenfusin
S b. 78

Tazwart
I keee ay anelmad
Aql-ik deg Useggas wis 4 n Ulmud Amenzu maca d aseggas-ik amezwaru deg
ulmad n tmaziyt.
D wagi i d adlis ara tesxedmeq aseggas-agi di tmaziyt. Yis-s ara tlemdeq ad dtmeslayeq yef yiman-ik, yef yimeddukkal-ik, yef takat-ik, yef uyerbaz-ik akked
temnaqt ideg tettidireq. Yis-s ara tlemdeq ad teyreq, ad taruq. Yis-s ara ara tissineq
atas n tyawsiwin timaynutin.
Adlis-agi inek llan deg-s 3 n yisenfaren: asenfar amezwaru d takalast n tesmilt s
yismawen d tewlifin nwen. Asenfar wis sin d takalast n kra n yiyersiwen yettidiren deg
umen~aw n tefriqt.
Asenfar wis 3 d amud n tmucuha ideg ara d-tgemreq atas n tmussniwin d termiyin.
Yal asenfar llant deg-s 3 n tgezmin.
Yal tagzemt ted des akka :

Ameslay yef tugna

Tayuri d tegzi n tira

Almad n umawal s usemres n watas n tugniwin.

Tirawalt

Tajerrumt
Tayuri d tegzi n tira

Taseftit
Ccna d uzuzen

Tira n uqris amectuJ:!


Nefren-d igburen itlayanen ara k-yilin d isulal i ulmad n tira d tyuri s yiqrisen
imeHyanen. Nessaram s yiqrisen-agi ad tJ:!emmleq tayuri. Nsedda-d deg-sen atas n
tugniwin igerrzen ara k-yeswesnen idles-inek, tamurt-inek d umaqal.
Imeskaren

AGEMMAY N TMAZlrT
Asekkil
A a

Amedya
an

B b

S a ha, h ihb

C c

Amc ic

D d

c;I

Ame('c im
D add a, U d i
A (_lar

E e

lIes

F f

Ta lat

G g

Targ a, A g u

Gg

Aje - -g

H h

Yelha

I:I Q

Ye bma

I i

Im i

J j

Ta leggigt

Kk

A I- aI, ayef"-i

Tala

M In

A m yar

N n

N ann a

A yrum

Q q

A q abac

R r

Am ra r

Rr

B wu

S s

Agusim

ubb

T t

N IU, lawla

T t

Tame q ut

U u

VI

W w

A w al

X x

I ef

Yy

A yla

Z z

TamaJ'iyt

'?

A -?ar

A t:,mam

Asekkil ameqqran n tira s tmacint

ABCD
Qr

Asekkil

R~S

ame~~yan

EFGH

I:I

S T T

W X YZ

IJKLM
z,L:

n tira s tmacint

abc

d<.l

e f g h l;t l

Jklmn

qy

yz

tu

~E

Asekkil ameqqran n tira s ufus

C?f 9

sfgj

?J'Y:?/7?' ~ Jf%2Lff

d"I' $! $! Y
Asekkil

ame~~yan

at!
'7y

c a
,

!'

!j' Y

!!W 'Yr fft' //Y

n tira s ufus
(i' e / p / f /f

(u

l/o/f/'nz-/b
z

jt';t;

;t;

4 I

Ad d-snekdey i man-iw ney amdan ni<;len


2. Ad d-mmeslayey yef wasmi kecmey yer
uyerbaz (amuken, ass amezwaru, allalen ....
3. Ad d-mmeslayey yef yiramen-iw

Tagzemt

A<)ris
- Furulu
- MEemri

Tajerrumt

Taseftit

Awal: asekkil, Amqim


tasawalt
ilelli

- Aheggi n tuyalin
yef
!sem : amagnu
uyefbaz
Ama?iay
- Asmi kecmey yef
uyefbaz

Amyag

- Amastan
- Tasedda

ana<)

Isem : tawsit

Tirawalt

'!l~...

..

:JaI)J~r

.I \

;.

:.l

Takalast n tesmilt nne)'

Ad waliy, sakkill ad d-mmeslayey

argaz,

""elmad

iyrem,

tame!!ut,

taqcict,

ayerbaz,

t""milt,

anelmad,

taddart,

azaduy,

azeglal,

aylad,

Tagzemt 1 ul
Ad sley, sakkin ad mmeslayey

Ad nemyussan gar-aney

~ l''''W

a Mayas! Nekk d
Tilelli. zedyey eli .. ..
ad yrey di tesmilt ......... ..

Ad swesney ameddakkel-iw

Ma d wagi d Mayas ,
ameddakkel nney ill
tesmilt

Tagi d tameddakkelt-iw
Tinhinan.
Akken kan i netturar.

NEKK D FURULU

Nekk isem-iw ...

Nekk isern-iw Furulu. Luley deg useggas 1912. sin wussan uqbel amen;lil. Zedyey
di Tizi-Hibel. di tyiwant n At Me(Irnud deg wasun n At Dwala, di trnurt n Leqbayel.
Tsemma-iyi setti Furulu i wakken ur iyi-ttayen medden s tit.
lmi d nekk kan i d aqcic deg uxxam nney, (Iemmlen-iyi akken rna llano Baba, yemma
d yessetrna teddun-iyi di lebyi. Setti, tesserwa-iyi ti~danin. Iemmi, i(Iemmel-iyi arnzun
dmmi-s.
Mulud FERLUN
D tasuqilt

Asegzi n wawalen
Amen;lil: d ass aneggaru n yennayer i d-yen;lel s-yur [urar akken
ad iney tamyart i as-yeddan di nneqrna.
Asun: tagrumma n tyiwanin yellan deg yiwet n tenma<;lt.

~anen
1. Isem-is uqcic-agi?
2. Melmi i ilul?

i as-tsemma setti-s Furulu?

Tagzemt 1 ul
Tiyra : a, e, i, u
Ad waliy, sakkin ad d-yrey
Luley deg useggas 191 2, sin wussan uqbe l am e r<;lil. Zedyey di T izi-Hi be l, d i tam a
n At Dwa la, di tmurt n Leqbayel.

Ad gruy isekkilen
- amen;iil

- tam urt

~anen
- Kkes ise kkil e n "a" ," u" seg wawal "tamurt".
- Acu twala<;l?
- Kkes asekki l "e" seg wawa l" a me r<;l il" .
- Ac u twa la<;l ?

Ad cfuy
Di tmaziyt llant 4 n tey ra : a (ayra) , e (i lem ),
i (i yri ), u (uyru).

lIuyma

o a- M uqel tugna tafe<;i-d ti yra ixussen


.. n .. s ..

.. z..

... rg.. z

t... y ... z ... 9t

...zr ..m

.. J .. s

L .. yd ..rl

1.. ... " '

1..f..I1 ... S1

b- kemme l tifin n teyra mebla tugni wi n


Lfr ..t - .. q ... rr... y

..mg .. r - ... b ... m ...s - .. .Z... mm .. r - ... Iy.. m - I .. zd ... yt ... dl..s

f} Err ile m anda ilaq .


li s - il f - im sli - as fru - ludr! - tanmmirt - tillli - azkka - tamml - aZllun ur -

azgr - ifi rll s.

o Af-d ti yra i x u ~~en


.. t- .. f .. IT .. n d .. w .. l.
Rr..gm .. t d .. w .. I, t.. s .. s .. f d .. m .. n.

.. w .. 1

Awal
Luley deg useggas 1912, di Tizi-Hibel.

CD

ACQal n wawalen i yellan di tefyirt-a ?

~ ACQal n yisekkilen i yellan deg wawalen-agi?


- aseggas - deg - Tizi- Hibel.
S wacu yettaley wawal?
Acu i d awal ihi?

Qqen imesla tsuffye<;l-d awalen.


Lu
bel
ley
Ti
Zl
Hi
a- Amek ulyen wawalen-agi ?
b- Amek i nezmer ad nessiwel i yal imesli deg wawalen-agi ?
Zl
Lu
Ley Ti

Ad cfuy
Awal d tagrumma n yisekkilen (n yimesla). Nessemras awal mi ara
nettmeslay ney mi ara nettaru .
Md : aseggas, luley ..... wigi d awalen.

lIuyma

CD ACQal n yisekkilen yeSea yal awal?


Ayrum, aqcic, tudert, azeggay, aselmad, ayerbaz, tafelwit, tadukli, wissen.

~ Qqen tisawalin tsuffye<;l-d awalen.


- Ru
- Az
-A
-I
- Wis
- A,?
- Da

dda
ru
ger
zem
sen
Qey
<;Iu

Amqirn ilelli

Tagzemt 1 ul

fer imedyaten:
Nekk isern-iw Furulu.
I Kemm a taqcict, isem-im?
Di tefyirt : nekk isern-iw Furulu .
1. I wumi yettrneslay furulu mi d-yenna "nekk isern-iw ... "?
2. Acu i d-sskanen wawalen-agi : nekk, kemm?
3. Anwi awalen i nessenfel yis-sen?
AwaJen-agi qqaren-asen : imqimen udmawanen.

Ad cfuy
Arnqirn udmawan ilelli yemmal-d:
- Win yettrneslayen : Nekk. nekkni ...................
- Win iwimi ttmeslayen : kecc, kunwi, .............. .
-Win iyef ttrneslayen : Netta. nutni .................... .

lIuyma

CD Derrer irnqirnen udmawanen ilelliyen.


Arneddakkel-iw netta d grna-s. rul).en yer ti).anut. uyen-d ayrum d yigumma.
Nekk akked kecc wergn nemsefham.
Nekkni s warrac n Lezzayer TIT ay-yezgil yiwen.
Kunemti s tlawin tenya-kent tasa.
U guren. d nutni i ten-id-ixellqen. i ten-ittqabalen d nekkni.

(?) Err amqirn udmawan ilelli iwatan.


......... nrul). yer yilel rna d ............ tmi).ern yer udrar.
........... tusi<;l-d zik. daymi i ten-id-temlale<;l .
........... walant asaru-nni Amacahu.
Ti).emmlernt i<;les ........... rna d ............. nezga d ccyel.

Q) Am tifyar-agi tbeddle<;l amqirn" nekk" s "nekkni ". "ketc" s" kunwi".


Keccini mi).. nekk adqqirney. Anef-iyi d yiyed asemma<;l
Nekk d amdan ur yefbirn yiwen.

Mulud MLEMRI

Mulud MLEMRI d amaru. nul di Tewrirt n Mimun deg Wat- Yani deg useggas 1917.
Yemmut ass n 26 di furar 1989 di Lin-Ddefla. Yem<;lel di taddart-is. Mulud MLEMRI
yefka azal i tutlayt d yidles n tmaziy!. Yura alas n yidlisen ama s tefransist ama s tmaziy!.
Gar-asen: Isefra n si Mui).end u Mi).end. Isefra iqdimen n Leqbayel Tajernnut n tmaziyt.
Amawal n tmaziyt tatrart, Ahellil n Tgurarin, Tawrirt yettwattun, Tazegrawt, Yenna-as
ccix Mui).end .... atg.

Asegzi n wawalen
Amam : d win yettarun idlisen( tiktabin)

~anen
1- Anwa i d Mulud MLEMRI ?
2- Anida ilul?
3- Melnri ilu1?
4- Melnri yemmut?
5- Anda yem<;lel?
6- Acu yura?

Tagzemt 1 ul
A Ixir-iw

A lxir-iw a lxir inn

MIni deg Y;rebbi inu


I;!rez-iyi-t ababa inu
Ad iW{Jog irennu
A lxir-iw ...

A lxir-iw tagut tufrar


Ilij yuy-d isummar
S

lfer~

adk-gey ay urar

Seiy wukud ad nurar


A lxir-iw
A lxir-iw lhemm ieya

MIni iwwe<;l d ameksa

I;!rez-iyi-t a bab n lqedra


Yis-s teW{Jog l~ara
A lxir-iw ...
Se g yisefra n at zik

n~''';;;;~;;;;'~~

o nekk ara yarun


lIuyma

CD

Smed tafelwit-it
Ayara: ....... .............. ...........................
Isem: ......................... ........................ .
Azemz n tlalit : .................................. .
Mmi-s n: ........................................... .
Akked: .............................................. .
Adeg n tlalit : ..................................... .
Tansa: .................. ........ ..................... .
Unun n usawal : ................................ .

~ Muqel tkemmleQ
- Mayas: d isem
-ATWAMAN : ................................. .
- 20 yebrir 1980 :.................. .
- Tasukt n IEBBAN RemQan ............... ... .
- 021 69 11 73 : ... ................................ .

SeqEed tifyar-agi akken ara sunt anamek.


Zedyey - isem-iw - di taddart - Aksil- Tiyzert - ass - 1 di yennayer 1990 nqqaren-as - ma - d yemma - Jeggiga - luley.

Tagzemt tis 2
Ad waliy ad d-iniy

A nersam

agadez

taned list

iselsa

~
tasdart

Aserwa l

~
Agra

ise bba(len

azmam

l !TIfU

taynust

Adlis

iyniben at-ti yma

anegm lfs

Ayni b

Tanesramt n yiyniben

asezzay

amsew

iwnes ussid

tarektit

ase lkim

,..'1 ZJBn'h.lr i\ u
Asrni kecrney yer uyerbaz

Cfiy arnzun d i<;lelli, yef wass amezwaru mi kecrney yer uyerbaz,


D tauezzayt, baba yuyal-d si tejrnaeEL Qqirney d tama n lkauun, ref yinyen ittewwa
uyefki, Allen-iw tteqqnent si naddam rna d taeebbu<;lt-iw tuki, Maca akken kau i d-yen\eq
baba yekkes-iyi la~-nni akked naddam-nnL

Yenna-as baba i yemma : 'Tiwel, yiweL Ha-t-au yexmumi akk, tyile<;l ad t-yeqbel
uselmad akkagi !
Ula d iselsa-s umsen, Ahat ad nergu kau ar azekka, Ad as-ssirdey iselsa-s akked
tbemust-is.
Azekka, ad yaf irnekwau ttwa!!fen,
Tessared-iyi yemma, syin yewwi-iyi baba yef uyerbaz."
Mulud FERLUN,
D tasuqilt

Asegzi nwawalen
Tauezzayt : taseb(Iit

e~tanen
i wass amezwaru mi irulJ- yef uyerbaz?
ad iru.lJ- mmi-s yef uyerbaz ass-nni?
yer uyerbaz?
4, AcuW

Tagzemt tis 2

"

.. awaIt
\'

Isekkilen: f, j, I, m, n

~ QJ
UJ1J/

Tafelwit

adlis

azmam (alng)

auelmad

Ad altzey isellkilen
Tafelwit
Ajerri<i
Adlis
Azmam
Anelmad

--+ Y://a
--+ f//a
--+ 2: (&
--+ .4l;Ht,nta
--+ ~ /1/ / l a

TlIlyiwin n yisellkiler

I;

1:-

.:c

/'

m.

./Y
/Z

lIuyma

CD Err deg yilmawen


a .... a ...
as!.. ..

yiwet si tergalin -a : f. j. I. m. n.
ta .... mt
a ... rad
l. ... es
i ... di ta ... u ... ast
n .....

a ..... ger
1. .... 1

~ Af-d 10 n wawalen s yisekkilen-a : a. i , n , e, f, j, I, m , n.

Q) Semyezwer akken iwata isekkilen tsnffye<i-d awalen


[m,a,l,i],

[i,i,n] [e, m, I, i] [f, I, e, i]

,..'1 ZJBn'h.lr i\ u
Isern : arnagnu d

agadez

urna~lay

taf<;list

iselsa

Azekka-nni, dass n ugadez, Yewwi-iyijeddi !,Imed yerugadezn Tizi-Uzzu i wakken


ad d-ayey iselsa ara lsey s ayerbaz,

~anen
L Acu d-mmalen wawalen : agadez, iselsa , taf<;list ?
2, Awal " taf<;list " yemmal yiwet n tef<;list kan ney kra n wayen yesEan uzzal d
ufns yema tteddzen yis-s ?
3. Acu d-mmalen wawalen-agi: aqcic, tazemmurt, izem, axxam ?
4. Acu d-mmalen wawalen : ijmed, Tizi-Uzzu ?
5. Deg wacu i mgaraden d yismawen : agadez , iselsa , tafQist ?

Ad cfuy
1- Isem d awal yennnalen amdan ney ayersiw ney tayawsa, Tayawsa tezmer ad tili :
a- d ayen i nettwali : amdan ,imyi, ayersiw ...
b- d ayen ur nettwali ara: tilelli, talwit, asemmi<;l, a~yal ",
2- Yella yisem amagnu : yemmal tayawsa
3- Yella yisem amezlay : yemmal : - isem n umdan", , - isem n umkan .

lIuyma

CD kkes-d isem seg tefyar-agi.


- Win yebyan ad iyellet deg useggas, yezreE irden, win yebyan ad iyellet yal
aseggas, yq~u isekla, win yebyan ad iyellet lebda, yesselmed tarwa-s.

C?l Err yal isem deg umkan-is di tfelwit i d-iteddun :


argaz, tamettut, llccen, awtul, tazdayt, aynnn, abrid, la~, asirem, targit, tadukli
Tayawsa i nettwali

Tayawsa ur nettwali

grna, Maziy, !,Imed, aqrab, taneyrit,

aillis, ad\~~l~~~~__~
Isem

Tagzemt tis 2
~~seftit
Amyag
Mi i d-kkrey tanezzayt, yernma tseww-iyi-d lexfaf. Tenna-d :"Slexfaf ad yixfIf uqerruy-ik".
Ddmey agra-inu, cwit kan wwdey s ayerbaz. Mi yendeh unayna, yal wa yekcem yer
tesmilt-is.

~nen
1. Acu mmalen wawalen : kkrey, tseww, ddmey, yendeh, yekcem.?

2. Efk-d kra n wawalen yemmalen tigawt .


3. Acu yemmal wawal "ad yixfif' ?
4. Efk-d kra n wawalen yemmalen tayara

Ad cfuy
Amyag d awal yemmalen :
1- tigawt : kker, seww, ddem, aweQ, kcem, Imed, ...... ... ..... .
2- tayara: ixfif, a~ay, iwriy, imsus, ismum ....

lIuyma

CD Err yal awal deg umkan-is di tfelwit-agi:


awal, bedd, tamurt, rul)., argaz, qqim, aQar, aqejjir, Imed, kkes, aru, ddu, ilel,
iles, tira, ay, kcem, awi.
Isem

Amyag

a> Smel imyagen: yenna, merriy, telsa, me~~i, nesla, wezzil.


Amyag n tigawt

Amyag n tyara

.4~&fJI8r/\ ~
Aheggi i unekcum yer uyerbaz

Mi d-yeqreb unekcum yer uyerbaz, yewwi-iyi baba s anersam i wakken ad d-sel\ley.


Azekka-nni, d ass n ugadez. Yewwi-iyi uyey-d iselsa. Tanezzayt, yemma tseww-iyi-d
lexfaf. Tenna-iyi-d : "s lexfaf ad yixfif uqerru y-ik". Mi ww<jey s aye rbaz, mlaley d walas
n yinelmaden.
Mi yendeh unayna nekcem s abral). Ssawlen-ay-id yiwen-yiwen.
Rran-ay d idurra. Yusa-d uselmad ne<jfe r-it ye r tesmilt

Asegzi n wawalen
A nayna : nnaqus

Agadez : ssuq

~anen
- Ayen i iruJ:t uqcic yer ugadez?
,clive" yedda yid-s baba -s7
11311-1 ';, ass-nni amezwant?

Tagzemt tis 2
Mmuggrey Bubrit

Mrnugrey Bubri!
Ibubb lacuHWI
Aniwer a Bubril
yef Imurl Ugawa
Acu ara d-Iawi"
D ifden d nneema
Irden d izellafen
Mmi d ssmid yufafen

A lxif-iw ...

~anen
1- Ayeo ibubb Bubri! laculli"l?
2- Acu yewwin Bubri! yef Imnrt Ugawa?
3- Aowa yellmeslayen deg n<;lris-a?
4- Acuyer Icuba lme!!nl mmi-s yef ssmid yufafen?

Seg yisefm n at zik


n Rern;lan AT MENSUR

D nekk ara yarun


lIuyma

CD

Smed ilmawen s wawalen a : imru, azmam, tasdart, taynust.


Ass-nni amezwaru di tesmilt ,ddmey-d ........ azegzaw ,nrly isem-iw yef ...... .
Uriy dayen azemz n wass-nni . Isutef-ay-d uselmed ad d-nessken allalen akk
i d-nuy. Mliy-asen-id ......

(?) Yal tafyirt. err-as tugna i as-iwatan:


Masin ha-t-an di tnedlist nella d baba-s.
Masin yesskan-d i yennna-s ayell i d-yuy : iselsa , agra ,izmamen ...
Masin iteddu yef uyefbaz

Tagzemt tis 2

Amastan

Nekk qqaren-iyi Amastan, d anelmad deg uyerbaz amenzu. Deg wussan n usgunfu,

ama d taggara n yimalas, ama d imuras, a!as n tyawsiwin swayes

i ssedhuyey iman-iw.

Deg yimuras n tegrest, mi i d-kkrey ssbel), ad rul)ey ad andiy tiqerracin i yifrax. Ttanafey-d imerga
d yi ?erzuren. Ssefqadey i tqerracin -nni azal n tlata ney rebEa n yiberdan deg wass. Deg

yimekli d asawen, tturarey ddabex n ugar nekk d yi meddukkal -iw. D win i d addal nney.
Mi yey li yi1ij, nrezzu dayen ye r tqerrac in-nni. Ma d amerg u ney d

rna d

ee~~ i

a ~erz ur,

ad t-id-nawi,

ad t-nQegger. Maca tameddit uqbe l ad n sey, ssefqadey dayen yer ug ra inu : ad

yrey cwi1 ney ad xedmey kra n ulaymu.

Asegzi n wawalen
Taggara n yimalas : taggara n ddurl (Iexmis d
(muras : us san n usteEfu.

~anen
1- D acu ixeddem Umastan?
2- S wacu idehhu deg wussan n usg unfu?
3- Anwi ifrax il)emmel ad d-ye n ef Umastan?

I~m ea) .

Isekkilen : s, r,

Z,

y, w .

Sikked tuguiwin teyre<)-d isem nsent.

Tisura

izi

arny

rer-d awalen-a : argaz, awal, izem. ayla.


Qqen ger wawalen iEedlen :
- Agraw
- Azal
- TamllI1

- Ayefki

Ad aruy

lIuyma

CD

Err di twinest

isekkilen r, s, z, w, y, yeUan deg wawalen-a:

ayeo , azekka, awren, tasa, ayia, yemma, crew I azrem, ussan.

~ Smed .walen s tergalin-a: r, z, s, w, y.


a .. al , i..i, aW .. en, a .. gee, afu .. , a .. efki.

uraw

Tagzemt tis 3

I us

Nekk qqaren-iyi Tasedda. D tanelmadt deg uyerbaz amenzu n


taddart-iw. I:Iemmley ad yreyidlisenn tmucuba. Ttwaliyunuyenyettembiwilen
i d-yettEeddin di tili?ri. Deg wussan n usgunfu tturarey tixxamin ney alqafen.
I:Iemmley dayen ad waliy deg uselkim iwnes-ussid i d-yesskanen iyersiwen.

Asegzi II wawalen
Asgunfu : asteEfu

~anen
1- Tasedda d taqcict ney d tame!!ut?
2- Suffey-d seg uQris tafyirt i d-yemma1en rna d taqcict ney d tame!!ut.
3- Acu i t(Iemmel Tsedda?
4- Anwi uraren i tlJ-emmel?

Isern : tawsi t
rer imedyaten

Amastan d aqcic.
Tasedda d taqcict.
Tasedda tessawal-as-id setti-s tamacahut n Briruc.
Mi yeyJi yi!ij issefqad Urnastan i tqerracin-is.
1- Isem amezwaru " aqcic " qqaren-as : isem amalay
2- Isem wis sin "taqcict" qqaren-as : isem nnti.
3- Isem tamacahut. d unti ney d amalay ? Nezmer ad as-nbeddel tawsit ney ala?
4- Isem i!ij. d unti ney d amalay ? Nezmer ad as-nbeddel tawsit ?

Ad cfuy
Isem di tmaziyt iSEa snat n tewsatin : amalay (aqcic ) akked wunti (taqcict).
Llan kra n yismawen SEan yiwet n tewsit kan : zemren ad ilin d untiyen kan
(tamemt) ney d imalayen kan (ayrum).

CD Smel di tfelwit yellan s-wadda ismawen-agi: argaz. tala. ayrum. ageffur.


tamurt, tara.

Amalay

Unti

C?l

Ger yisrnawen i d-nefka. wali rna SEan akk unti d umalay ney lIan wid yesEan
kan unti ney amalay kan :
- Tanelrnadt
- Ass
- Taddart
- Uccen
sin yismawen yesEan unti d umalay.

Tagzemt tis 3
Anad
Tarda
Deg uxxam, awal sin ad iyi-d-inin " RulJ- sired ifassen-ik ! RulJ- sired i<;farren-ik !
Ru(I sired tuymas-ik ! "
Rachid IELLI C
- D acu i as-qqaren wat-uxxam i mmi-tsen ?
- Anwi awalen i ssexdamen ?
- Melmi i nessexdam awalen-ina ?
=> At-uxxam ssexdamen imyagen ruq sired i wakken ad snedhen mmi-tsen.
- Ger yimqimen ilelliyen, af-d anwa udem i nezmer ad nessendeh. Err tiere<;lt (+)

sdat-s.
imqimen ilelliyen

Tiere<;lt

Ad cfuy
Amyag mi yefti yer wana<;l, d asendeh i nessendah yis-s. Ana<;l ifetti d
wudem wis2 kan (amalay d wunti), yur-s : kecc, kemm, kunwi, kunemti,
acku d wigi kan i nezmer ad nessendeh.

lIuyma

CD Akez anwi i d imyagen swayes i nezmer ad nessendeh :


- I<;Ifer mmi-s yer lexla, yenna-as : "Uya! s axxam, ini-as i yemma-k ad ak-idtefk imekli ".
- Yecca lma!, yefre(I bab-is.
- Tenna-as tyazi<;ft : " Anfet-asen i warraw-iw ! "
- Tenna-as yemma-s i Brirue : " Eee imensi ney ad as-iniy i uEekkaz ad
k-iwwet ".

e?) H a.teIWl-yim)'agen,.sefti-ten akken ara tesnedhe<;l


.-----

Twa!a<,f, leecaml, luram, ad lesle<,f.

1 o.Se

A tiwiziwin
A tiwiziwiu

Huzzeml afriwen
Tura d lameddil
Le~wal

d Hmawen

Anfeml i wanu
A SuI uybalu
I!ij iyli

iru~

Idda d umalu
A SuI uybalu
Huzzeml ifassen
I!ij iyli irul)
Idda d ' isaffen
AEeqqa .Eeqq.
Ad immed meqqa
A Sidi Rebbi
GEellbarak.
Seg yisefra nat zik

~anen
I. Iwumi yettmesl.y umedyaz ?
2. Acu xeddmenl ?
3. Acu i asent-yessuter?

n Rem1an AT MEN.?UR

Tagzemt tis 3

o nekk ara yarun


Q) Smed tifyar s wawalen-a : asafag, ayis, idlisen, ttmmmuy.

J:Iemmley ad rekbey yef .. .... .... .

Mi ara rul,tey yer yilel, ........ .. ...... ..

Asmi ara inigey, ssaramey ad dduy deg .......... ..

Tagcict-a, tl,temmel ad tyer .............. .

@ Smed tifyar s wawalen-a : ti~gi, isura, Maziy.


Nekk, isem-iw .......... .... , kkrey-d di taddart, l,temmley ad rzuy yer ................ n
YiEekkuren. Mi rezzfey yer temdint ttwaliy-d .... ...... .... di ssinima.

,..'1 EJ&I)'j~r i\ ~
Ad ktazley iman-iw
WaH rna tzemred. .. .
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ad
Ad
Ad
Ad
Ad
Ad
7. Ad
8. Ad

leswesnec;l iman-ik?
d-lmesJayec;l yef yirndanen nic;len?
d-Iefkec;l isern nsen?
d-Iefkec;l ayara nsen?
d-Iefkec;l azernz n Halit nsen?
d-Iefkec;llansa nsen?
d-tesmerseQ awalen swayes i nzewwir deg usewsen?
d-lrnesJayec;l yef yiwen s ulram?

Melmi i tettafe4 irnM-ik? mi ara ...


1. ... Ixeddmec;l we~d-k?
2 .... Ixeddmem di sin ?
3 .... Ixeddmem d agraw ?
4 .... Ixeddmec;l d yine\maden n lesmilt akken rna Han ?

Muqel rna tzemre~ ...


1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ad lakzec;l amyag?
Ad d-Iakzec;l isern amaguu?
Ad d-lakze(J isern ama<day?
Ad d-Iakzec;l anac;l?
Ad d-Iakzec;llawsil n yisern?
Ad laru9 isekkilen leyric;l akken iwala di yaJ lagnil n lira?

~senfar wis <


1. ad issiney ismawen n yiyersiwen
2. ad issiney ad d-gelmey iyersiwen .
3. ad d-awiy awal yef tudert n yiyersiwen

Tagzemt

A<iris

Tajerrumt

- Lew\mc n tqgi

Isem:

Tirawalt

- Tirza yef unanar am<;lan

Amatar
udmawan

- Izem
- Ifis

Arbib

Afeggag
n umyag

- Tudert n
Ylzmawen
-Tudert n yifisen

Isem : addad Izri

Tagzemt 1 ut

Izem

Tafunast
Ikerri

Abarey
Tawtult

Anzid

Ayazi4

Uccen

Taya4t

Ilu
Amayas
Amdey

Amcic
Ifis

Inisi
Azrem

Aydi
Ayyul

Amejyud

l.ew u n tez:

Di zzrnan arnezwaru, nnejrnaren lewl,lUc ; rnesgallen ur uyalen ad rnyeecen. Rran izern


d agellid fell-asen. Rran til as d yinigan: wa ur yettaweQ wa.
Izern yezdey ti~gi tarneqqrant netta d wuccen, d yilef, d tewtuit, d tyaziQt akked tfunast;
llan akk d ixeddarnen-is: ilef, yeggan fell-as; uccen, yeddal yis-s; tawtuit, isummut-itt;
abarey, yettagern-as-id arnan; ayyui, izeddern-as-id isyaren; tayaziQt, tettarew-as-id
tirnellalin; rna d tafunast, tettakk-as-id ayefki .... Ala uccen ur nefril;1 ara.
Brahim ZELLA L Seg: 1e Roman du chacal
FDB,1964

i ixeddern

Tagzemt 1 ut
Isekkilen:

C,

y, q, x,

~ Ad muqley tugniwin, ad d-iniy d aeu d-mmalent.

ueeen

aqjun

al'erda

tLxsi

W Add-Y~ey
Ayrum
leubay,
"

amn e
aeruf,

aqerruy
q l,

ax:xam
ayenJa,

abuqal,

aqrur.

Adaruy

lIuyma

I~ I~

I:

I~

o Qqen ger wawalen iEedlen


Ayrum
Aqerdae
Axenfue
lei wi

J~n:lac

S>fYnun

Sdukkel awalen yesEan isekkilen iEedlen :e, E, q, x, deg umku~-agiD


Iyi,
ayyul,
aeruf,
aqahwi, ixmir,
axrib, ic1em,
A qfal , aebay Ii, aqendur, taxabit, taxerrubt, taee1l;lit

. , Smed awalen-a s tergalin : e, y, q, x.


a .. ebbub, a .. rab,
yen .. ef, a ... urar,
a .. rab,
a ... enfir,
a .. acfal, af..al,

am .. ar,
awma ...

a .. enfue
a ... edmir .

. , Derrer isekkilen i teyriQ ass-a


yef, adrar, uffur,
TaqueeiQt, taqaeuet, ayenJa, axleng ixef,
lsey, alemsir
Tamendit tamasit, agdaz, aeengu, takatut,
amuQin, akafu, tamettant, afniq
Ifeeka,
azwel,

Isem: amdan

Imedyaten
Nnejmarell lewlJ-uc.
Rran izem d agellid fell-asen.
Tayazi<;lt teUarew-as-id timellalin ..
1- ref imedyaten tekkse<;f-d ismawen.
2- Deg wacu mgaraden yismawen-agi : izem, izmawen?
3- Acu n umgired yellan ger yismawen : tamellalt, timellalin?
Mi ara yili yiwen i yellan neqqar-as : asuf; rna lIan si sin d asawen neqqar-as : asget
Md : izem : d asuf - timellalin,lewl:mc d isegten.

Ad cfuy
Isem d awal yemmalen : amdan, tayawsa, ayersiw ... yur-s sin yiffi<;tanen:
- Asuf: argaz (yiwen)
- Asget : irgazen (si sin d asawen)

lIuyma

o Efk-d asget n Ylsmawen-a .


- amrar .. .
- tamrart .. .
- abrid .. .
- afud .. .
- a~ar ...

f) Smed tafelwit-agi .
A suf

A s et

Amyar
iberdan

Itij
ulli

asget n yismawen-a temuQ-d tamawt

tizizwit

Tagzemt 1 ul
l 'ir<?fl

unuuur

Ifawas yeIZa yer unanarn yiyersiwen n Ben Thknun. Mi d-yuyal, isteqsa-t umeddakkel-is
Meqqran d acu i d-yqra dinna.
Meqqran: Aniyer trul).e<;l i<;lelli?
Ifawas: I<;Ielli, rui).ey yer unanar n yi yersiwen n Ben Leknun.
Meqqran: Acu i d-twala<;l dinna?
Ifawas: y-d alas n yiyersiwen. Widak akk ttwaliy di tili, ufiy-ten dinna. Win i iyiiswehmen d ibki. Yecca-ay akk tagella-rmi newwi yid-ney.
Meqqran : Isem nsen akk yiyersiwen-agi?
Ifawas: MacCi d kra: izem, abarey, llccen, taya<;ft, ikerri, amayas, ilu, amdey, anzi<;i,
anhil, awtul, ibki, ifis ...

~renen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ani yer irul). Ifawas?


Anda i d-yezga unanar-agi?
Acu i d-iwala dirma?
Ayen ala i yibki kan iwumi yefka ad yecc?
Anwi iyersiwen ger wid n unanar i yettidiren d mndan?
I wiya<;l ni<;len anda ttidiren ihi?
Ayyer i ten-id-wwin yef unanar ihi?

AInatar udrnawan
Ad kemleytifyar
Yezdey di tqgi
Yezdey wuccen di tqgi
.......... wuccanen .
.......... tuccent.
1- Derrer imyagen yellan di tefyar-agi.
2- Sefti amyag "zdey" d wudmawen ni<;len.
3- "yezdey. zedyen " " tezdey " d imyagen. D acu i d-yemmalen aya ?
4- D acu i yettbeddilen deg umyag? Ayyer?
5- Sefti amyag "ali" d wudmawen alde
Uliy ...
6- Acu yemmal wayen akka yettbeddilen deg umyag?
7 - Amek i as-sawalen ?

Ad cfuy
Amyag d awal yemmalen tigawt ney tayara.
Amyag mi yefti. yettili deg-s wayen i d-yemmalen win ixedmen tigawt :
d ayen iwumi neqqar amatar udmawan. Md: uliy ... " y" d amatar
udmawan
Tuli<;l "t...<;I" d imataren udmawanen
Yuli
"y"
d amatar udmawan

lIuyma

o Suffey-d imyagen yellan di tefyar-agi.


Izem yuyal d agellid fell-asen.
Tafunast tettq?-"g.
Tawtult yessummut-itt.

f) Muqel amedya amezwaru n tfelwit tkemrnle<;l akken.


!Amatar udmawan
Tedda

t...

Yecca
Nerwel
Ffyen

Tsawle<;l

Nekk

"ffey" d yim~!'fn-agi.
Kecc
Netta
Nettat

im itelli
nettat

Tagzemt 1 ul

p..scfro
Ers-d ay i4es

Ers-d ers-d ay i<;les,


Mmi-tney yebya ad yelles,
Awer ya<;len, awer yehJek,
Ers-d ers-d a Iladdaro,
Mmi d amgud Il rremman,
Awer ya<;len, awer yehJek,
Ala sel)l)a d tezmeI1 yeqwan,

Ttuha ay imeksawen,
Ma ur twalarn ara uccen,
Yewwi izimer d aksas,

Itbee-it mmi yekkes-as-t,


Mmi yewwi-d ikesman,

Uecen yewwi iyeswan.


Cena n uzuzen

D nekk ara yarun

o -Seqred tifyar-agi teneQ-tent i tugniwin iwatan.


- tzerzert umayas deffir yettazzal
- teydit anaw-is tessuttuQ.
- aksum yuker wuccen.
- tmeHut akraren teksa.

e Mmeslay-d s kra n tefyar yef uyersiw i tl).emmleQ.


e Seqred awalen tsuffyeQ-d tifyar.
- izem - di te?:gi - d ayersiw - d agellid n lewl).uc - yettidir - d netta - i.

Tagzemt tis 2
Izem

Izem d ayersiw n te~gi. lur-s tafekka d tuntimt. d tayezzfant. Aqerruy-is


d ameqqran. d amubrin. rna d tiqejjirin-is d tiwezzlanin. Di teyzi. ad yesEU ger 1.5m ar
2.5m. Ma di tiddi. yesEa azal n 1.20 m. Ta~eyt-is. ad tili ger 150 ar 250 kg. Aqerruy-is.
amgen.1-is d tuyat-is dlen akk s wan~aden.
Tiymi ines d awinay d uwras. Tifednin-is sEant accaren d umsiden. d iyezzfanen. Izem
yezmer ad yidir alamma d 12 n yiseggasen.

Asegzi n wawalen
- Tuntimt : teg)J.ed
- Tiymi : amellal. aberkan. azeggay. awray ...

~rnnen
- Acu i d-yeglem umeskar n u<.Jris-agi ?
- Mi d-yemmeslay yef yizem. ibder-d alas n yiferdisen n tfekka-s. Acu-ten ?
- Amek i d-yeglem yal aferdis ?

Alaymu
Mi ara teyre<.\ a<.Jris-agi. smed takar<.\a i d-iteddun:

Ayersiw :
Lqedd:
Tiqejjirin:

Tanzagt n tudert :
Ta~eyt :
Accaren:

Tafekka :
Tiymi:

Teyzi :
Aqerruy:

Isekkilen:

E,

h, h

iJ;liqel

ahicur

ae arus
A Eams

A tricur

IJpqel

I:l

I)

Talyiwin n usekkil

I~ I~

I: I:

I~

I:

lIuyma
1- Semyezwer isekkilen tsuffye<;l-d awalen :
i-d-l -c

u-h-l

a-i-h-l

l - l;1 - a - u - i

a -i -j - m - c-e

2- Qqen tisawalin tsuffye<;l-d awalen :


Tasawalt 1 ut

- AE
- UI;1
- Yel
- II)

- AE
- AI;1
- Tal;1

Tasawalt tis 2
- ha
- der
- bar
- bac
- bult
- rawt
- diq

- rur

Tagzemt tis 2
Arbib
fer imedyaten
Izem yesEa aqerru d runeqqran, i<;farren d iwrulillK"D maca d izuranCll.
1. I wacu-ten wawalen-ina yettuderren ?
2. D acu i ay-id-mlau ?
3. Anwi imyagen iseg d-kkau?
4. Acu i as-nema i umyag akken ad d-ffyen wawalen-ina?

Ad cfuy
Arbib d awa! yemma!en amek iga kra. Ittekk-d urbib seg yimyagen n tyara
(wid yemmalen amek iga kra).
hnedyaten: - izwiy --+ azeggay.
ibrik --+ aberkau.
ihriw ----+ ahrawan,

imlul --+ amelia!.


iq:ig ---+ 3q:agan / ameq:agu

lIuyma

o Akez irbiben yellau di tefyar i d-iteddun


Yecca ayrum d aquran.

Yecca ayrum yeqqur.


Acebbub-is aberkau. tebra-as yef tuyat-is: tecbei).. temlei)..
Teccur teyzuyt d lei).cic azegzaw.
Wwiy-d aberhuc d aqahwi.

f) Suffey-d irbiben seg yimyagen i d-iteddun.


Iwriy, bren, icbilJ-, er~

C) a- Ger yimyagen i d-iteddun. af-d auwi iseg nezmer ad d-nessuffey arbib .


Etc,

a~ay,

wali, ini, ihriw, azzel, ifsus, ruiJ-, imslls, imriy, anef, rwei.

b-Err di tefyar irbiben i d-tufi<;l seg yimyagen-a.

~Qris

Ifis

Ifis d ayersiw n lex la. Tafekka-s, d tu ntiml. yer sdat d taccurant ma yer deffi r tettbin-d
tude r. Aqerruy- is. d accuran, d ussid. Ime??uyen-is, d imeqqranen , xas ini d imdewwren.

Tiym i-s d tabergact: cceer-is imal yer tewrey yerna yesea tingi<jin d ti berkanin. Ifi s, ad
yewzen ger 40 ar 80 kilu. Di teyzi, tafekka-s ad teseu ger 95 ar 165 isuntimen. Tase!!a-s
ad teseu ger 25 ar 36 n y i ~ untimen.

~tanen
I. Anwa ayersiw iyef d-yettmeslay u<jris?
2. Acu i d-yenna fell-as?
3. D aCll akk i ay-d-yebder i wakken ad ay- id-yini amek tga tfekka n yifis?
4. Amek i d-yessemyezwer abdar n

y i~ri cen

n tfekka-s?

Tagzemt tis 2
"'\ aseftit
Afeggag n umyag
Ter-d amedya-agi
Izem yecca.
- Kemmel i tefyar-agi:
Tawtult ................. .
Izem d wuccen ................. ,
Tawtult d tsekkurl ............ .
1. Suffey-d imyagen
2. Kkes-d amatar udmawan.
3. Acu i d-yeggran deg umyag?
;:) Ayagi i d-yeggran deg umyag qqaren-as : afeggag.

Ad cfuy
Amyag mi ara yefti. ttilin deg-s sin yimuren: amatar udmawan akked
ufeggag n umyag. Mi nekkes amatar ittyimi-d ufeggag. Amedya:
Yecca

* y = 31llatar udmawan
* CCa = afeggag n umyag
lIuyma
1- Smed ilem:
-Izem yezdey ti~gi tameqqrant
-Tawtult ... ti~gi tameqqrant
-Izem d wuccen ... ti~gi tameqqrant
-Tawtult d tsekkurt ... Ti~gi tameqqrant
2- Kkes-d imyagen seg tefyar i d-iteddun tsemde<;l tafelwit-agi:

Azger yeEqel gma-s.

Yecca Imal. yefre(I bab-is.

Nnuyen yiyerdayen di Ibext n umcic.

Yekcem wuccen taqeQEit.

Ma yesEa uqjun tim~in, byan-t akk medden i nnesba

Amyag

Arnatar udrnawan

Afeggag

f>.sefru

A lmerkub acl)al telhiQ


Asmi tett oobbi(l
Bab-ik letab ioqes-as

****
Tettoobbi(l am uzal am yi<;l
Yalletab teUi<;l
Yerna urekkaz d 3ressas

***
Tura ikfa ll)al-ik teeyiQ
Ad k-gg,o i usernmi(l
Yekfa lxir deg yiweo wass
Rabal)

SlIDANI
Seg !esfIfI

Tagzemt tis 2

o nekk ara yarun

o Aru Heu i twahu;1ddaw yaJ tugna am umcdya amezwaru


,-

Aqjun "berkan

Smed s urbib iwatan : ameqqrao t 3mubrin, a~ayan . amecrul), ayezzfan

Aqcrru n yizem
d ......... ........ .. ..... ..

aqamum n
d .. ..... ..... ..... ..... .. ... ..

Arn e ie d ...... ..... ..... .. .

ilu d .. ... ............... .

Ayazi . .... ... ..... .. ... .. .

1- Smed ilmawen s wawalen ara d-tafcQ


Tke rri d ayersiw yenidiren deg .. ..... .. ... ...... Tarekka-s Idel s .... .... ..... .. ...
... ............... Aqerruy- is d .. .. .......... .. .. , yesga aeeiwcn ................... lqejjiren-is
d ...... .. ......... .

Tagzemt tis 3

JfI!D1luweJl

Izmawen ttidiren deg yizuyar ideg II an yisekla akked tenma<;lin icuban cwi! yer tnqruft.
UcCi nsen d iyersiwen at-tfenza, icban : tiyzalin, imejyuden, izgaren n te~gi, imedyen ... di
tuget, d tisedwin kan i yett~eggiden, Mi d-!!fent kra, adzwiren yiwJayen adccen d wamek
ara ccent llutenti d warraw nsent. Yezmer yiwen yizem ad yecc alarnma d sebEa kiln n
uksum deg wass.
Ttidiren yizmawen d tirebbaE ideg ttilin xemsa ar tlatin n yieeggalen, TarbaEt, ttilint
deg-s tsedwin d warraw nsent akked yiwen ney sin yizmawen imeqqranen. D wigad-agi
i d iqerra n terbaEt.

Tasedda tezmer ad tarew si yiwen ar rebEa n yizmawen. Ur sEint ara tsedwin yiwet
kan n tallit ideg ttarwent deg useggas, Tisedwin timec!~ ttidirent di terbaEt si tlalit ar
tamettant, rna dizmawen, mi ww<;fen sin yiseggasen, ttutraren-ten yizmawen-nni ilJ-ekmen
tarbaEt.

~renen
CD Anida i ttidiren yizmawen ?
(?) D acu i tetten ?
Q) Deg wac(Iai yid-sen i ttidiren yizrnawen di terbaEt ?

Anwa i yett<;lebbiren di terbaEt n yizmawen ?


~ Ac(Iai n warraw-is i tezmer ad tarew tsedda ?

Isekkilen : d,
. t,.

rer awalen yellan ddaw n tugniwin :

aQar

itij

i~

i Asekkil ameqqran i $

i~

lIuyma

CD

Derrer imesla ufayen yellan deg wawalen i d-iteddun


YeHes, a~ar, a<;lu, yesfe<;l, tit, a~ref, a<;lref.

(1) Muqel tugna tsemde<;l awalen.

isebba ... en

a ... rem

a ... ar

Q) Tazabut
A<;lu, aHan,

ta~allit,

u<;lan,

i~i,

age Hum.

tame ...... ut

awe ...... uf

Tagzemt tis 3
Isern : addad
Muqel tkemmle<;l
- Tafekka-s d tuntirnt

D tuntirnt tfekka-s.

- Aqerruy-is d amubrin
- Accaren-is d umsiden
- Tiqeijirin-is d tiwezzlanin

- Tuymas-is d tumsidin

Ad cfuy
Isem yUT-s sin waddaden:

1- Addad ilelli : tafekka - aqerru - aeearen - tiqejjirin


2- Addad amaruz: tfekka - uqerru - waeearen- tqejjirin
3- kra n yisrnawen ill ttbeddilen ara addad. hnedyaten: seksu.
lew(lUe. tala. tuymas ..... .

lIuyma

CD Af-d addad amaruz n yisrnawen-agi:


-Azger - inisi - amy - uccen - abarey - tasedda - taya<;tt - tixsi - tasekkurt tizizwit - tu ymest.

~ rer a<;lris-agi tsernde<;l tafelwit :


Izern yezdey ti~gi tameqqrant netta d wueeen. d yilef. d tewtult. d uyyul. d
tya~i<;lt. d tfunast. Llan akk d ixeddamen-is: ilef. yeggan fell-as; ueeen, yeddal
yis-s; tawtult, yessurnut-itt; abarey, yettagern-as-id aman; ayyul, izeddern-as-id
isyaren; taya~i<;lt, tettarew-as-id tirnellalin; rna d tafunast tettak-as-id ayefki ...
Isem deg waddad ilelli

Isem deg waddad amaruz

Q) Serwes ger snat n talyiwin n yal isern yellan di tfelwit yezrin:


Aeu ibeddlen deg-sen?
Kifkif amek i beddlen ney ala?
Beddlen akk ney ala?

Tudert n yifisen

Ifisen ttidiren di temna<;lin ideg tella tuga d yisekla ney deg un~ul n tne~ruft. Vcci nsen
d aksum. Tetten imur<;lusen maca tikwal d nutni i d-yetta!!afen ayen i tetten. Tt~eggiden
deg yi<;l kra yellan d amsu!!a<;l. Zeddmen akkenni d tarbaEt. ttemjajin. Mi ara mlilen
d tarbaEt weEren macCi d kra. Via d izem yella melmi i as-ttekksen Iqut-is. Tetten alas
n uksum yeruu s temyawla. Yiwen yifis yezmer ad yecc alamma d 14 n kilu n uksum yef
yiwet n tiremt. Iyesmaren nsen ugaren tiyemdin, ttru~n ula diysan.
Ttidiren yifisen d igerwan, deg walas yid-sen. D tiwlayin i yett<;lebbiren, d acu kan deg
ugraw n yifisen, yal wa ixeddem rray-is.
Tifist tezmer ad tarew si yiwen ar tlata yimectaq. :rvfi ara d-lalen wezznen tamudi n kiln
d ur<;lel. Tifisin ttarwent kan, ur sEint ara tallit deg useggas ideg smenyafent ad arwent.

Asegzi

II

wawalen

AmsuHaQ: win isuHuQen, d win yesEan iffan.

~anen
1. Anida ttidiren yifisen ?
. D acu i tetten ?
~mleK i tt~eggiden ?
i ttidiren akken ?
ad
tifist?
5.
6.

Tagzemt tis 3
Izri
fer aQris
Zik-nni, di tqgi, vella yizem d wuccen. Ur ttnayen ur ddukkulen.
Yiwen wass, yenna-as wuccen : Acu tenni<;i, Hmer ad ak-xedmey tisebba<;fin s uglim
n uzger ? Yegbel yizem. Yexdem-as-tent wuccen. Asmi yekkaw uglim-nni, qqurent
tsebba<;lin-nni, izem qeri).en-t yi<;larren-is. Ur yezmir ara ad yeli).u. Uccen yettrai>J.t kan
melmi ara t-yecc. Tusa-d tsekkurt teUawi-as-id aman di tqamumt-is anni yelxes uglimllm.
1- Tigawt n yimyagen yettuderren deg u<;lris te<;lra ney mazal ?
2- Tigawt n yimyagen yettuderren deg u<;lris tfukk ney ala ?

Ad cfuy
(_

Izri yemma1 tigawt ye<;lran, tigawt ikfan

lIuyma

CD

Sefti amyag "ddu" yer yizri d wudmawen akkit.


. Nekk

Kecc
. Kemm

Netta
Nettat
Nekkni
Nekkenti
Kunwi
Kunemti
Nutni
Nutenti

~ Akez (Eqel) anwi i d imyagen yeftin yer yizri.


Yunag yer Fransa, yewwe<;l yer din, ixeddem di lluzin.
Walan yizgaren izem yettazzal-d yur-sen.
Nniy-as ad irui). azekka yer ssuq.

Q) Sefti akken iwata imyagen yellan ger tacciwin. Ini-d anwi yeftin yer yizri.
I<;Ielli, (as-d) xali yur-ney. Tameddit (uyal).
Y allexmis (rzef-d), mi yeEya ad (uyal)

p..sefru
AEeqqa n yired
A Eeqq a n yired
Yeffey-d si tculli<;lt
Yebda acrured
Yeeca tayazi<;lt
Xas kan amnet-t
Nniy-awen d tidet
N ni Y-awen akka
I;ledrey mi tt-yecca
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe<;l
La tettkellixe<;l
Anwa ara k-yarnnen
Areqqa n yired macCi d awayzen

Izimer yekcem
Deg yi<;l deg Yinijel
:Mi t-ye~ra wuccen
Yuyal kan yerwel
Xas kan amnet-t
Nniy-awen d tidet
N ni Y-awen akka
I;ledrey mi yerwel
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe<;l
Anwa ara k-yamnen
Ney ad yarnen uccen
:Mi yerwel dayen d izimer i yemmeccen

AEarus awray

W alay i~iwec
Yeddukkel-d d umcic
Walay mi ireyyec
Yefka-as rrie
Xas kan amnet-t
Nniy-awen d tidet
N ni Y-awen akka
I;ledrey mi as-t-ifka
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe<;l
Amcic d lxayen
Yettkellix am kecc
U r yessin yiwen
Ayen yufa ad t-yecc.

Yettazzal yettferfir
Awtul n umaday
Yew-t yer deffir
Xas kan amnet-t
Nniy-awen d tidet
N ni Y-awen akka
I;ledrey mi t-yew
Aha lala lalala d acu tennam ?
Aha lala lalala teskiddibe<;l
La tettkellixe<;l
Yak lekdeb diri-t
AEarus nmugger-it
Win iggran yezwar-it

Yidir d warrac n TIDDUKKLA


Si tesfift

Tagzemt tis 3
D nekk ara yarun

Inisi
Inisi d ame~~yan di tfekka, taErurt-is dlent-tt tsennanin, taeebbm;lt-is tdel s wan~aden ,
Yezrner ad yesEll azal n 27 i~untirnen di teyzi, 15 di tiddi; rna di ta~eyt adieeddi cwi! i
kilu, Yettidir si 3 ar 5 n yiseggasen,
Taqerruyt-is d tame~~yant, idel-itt ucebbub, Tanzarin-is d tirne~~yanin, d tileb<;lanin,
rur-s 36 n tuyrnas, d tiwezzlanin, d turnsidin, Tiqejjirin-is wezzilit, yal ta lIant deg-s 5 n
tfednin, tuccar nsent d tumsidin.Tasetta-s d tawezzlant, tezga ffrent-tt tsennanin.
Deg uzal yeggan, Mi d-yeyli yi<;l, ad yeffey ad d-isis tagella ara yecc , Itett ibeEEac,
iyerdayen, igra; itett ula d izennan imeqqranen ... I\fi ara tekmer fell-as tegnit, ur irewwel
ara, ad yerr taqerruyt-is ger tqeiiirrin n sdat, ad d- qqicwent tsennanin-is, Tikwal ad
isekcern taqerruyt-is di teebbu<;lt-is, ad yuyal aruzun d takurt
Llan yirndanen i ten-id-yetta!!afen, ttawin-ten-id s axxam; ttarran-ten di tsenduqin,
tessUll-asen alim ,ttakken-asen ayrum d uyefki.

CD rer a<;lris-agi tsernde<;l takar<;la i d-iteddun:


- Ayersiw:
- T anzagt n tudert :
- Tafekka-s :
- Teyzi :
- Tiddi :
- Ta~eyt:
- Anida yettidir :
- Acu itett :

C?l

Fren yiwen uyersiw tge<;l-as takar<;la n tnettil,

r-

JfjBjJj3 f"'~

Ad ktazleT irnan-iw
Ini-d rna tzernreQ ...
1. Ad takze(l iyersiwen yema ad d~tefke(l ismawen nsen?
2. Ad d ~ tini(l amek tga tfekka nsen?
3. Ad d~ t efke(l teyzi, tiddi d ta,,"yt n uyersiw?
4. Ad d ~ tini(l anda yettidir?
5. Ad d ~ tini(l s wacu yettidir?
6. Ad d ~ tini(l aclial yettidir?
7. Ad d ~ tini(l amek tga teymi~s?
8. Ad

d ~ tini(l

amek yettarew uyersiw?

Muqel rna tzernreQ ...


1. Ad
2. Ad
3. Ad
4. Ad
5. Ad
6. Ad
7. Ad

takze(l afeggag n umyag ?


tesmerse(l amaruz akken iwata ?
d ~ takze(l amatar deg urnyag ?
d ~ tekkse(l afeggag d urnatar deg urnyag ?
takze(l izri iJaw ?
tesmerse(l addad n yisern anda ilaq?
tam(l isekkilen teyri(l di yal tagnit n tira?

.\I' l~

J' J

~senfar wis

1. ad issiney amek i d-Ualsen timucuha.


2. ad d-gemreytimussniwin si tmucuha .
3. ad d-jemEey amud n tmucuha .

AQris
- Ibki d uslem
- Tayuga temmecc i dyeqqimen a nekkni
- Asefru : tayazi<jt d

Tajerrumt

Amernu

Tirawalt

Amyagn
tyara

warraW-lS

- Abarey d wa<jil
- Ameyyez q bel
aneggez
- Asefru : Ssendu

Amqim
awsil n
Ylsem

- Ayazi<j d wuccen
- Nneyya tugar tixidas Tinzay
- Asefru :A mmi EZizen

Unnir
ussid

Unnir s
"ad"

Tagzemt 1 ul

lem

Zik-nni, yella yiwen yibki yettidir di Iqgi d lama n wasiL Yiwen wass, i(Imel-d
wasif-nni, yuy akk lamurt Rewlen medden, uggaden amar ad len-yecc, Siwa ibki d uslem
i d-yeqqimen, Ibki, yejgugel deg ufurkn useklu, rna d aslem-nni, i(Iebbek daxel n waman
i wakken ad yali d asawen, Ur yebyi ara ad I-awin waman d akessar, Ibki, iya<;l-il uslemnni. hnekken afus-is, yessuffey-it-id seg waman, dya yesselqef uslem-nni. Yenna-as
yibki-nni : "Ulac ula d lanemrnirt ! "Ur yqri ara yif-il limer i I-yew ad I-awin waman,

~tanen
L Ayyer ur as-id-yenni ara uslem lanemrnirt i yibki ?
2, Anida yettidir yibki ?
3, Ayyer rewlen medden ?
4, Mi i d-yekkes yibki-nni aslem-nni seg waman iyil d ayen yelhan i yexdem ney
ala?
5, Ayyer yesselqef uslem ?
6, Af-d aknaw i wawal "aslem",
7, Af-d seg u<;lris anemgal i wawal "akessar",

Isekkilen : C,

g, tt

Suffey-d seg uQris yezrin awalen ideg Han yisekkiien : c,gtt .


ref awalen yeHan ddaw tugniwin i d-iteddun :

Tacinat

SltJeUZarnefiFan
SltJeUZarne1'!Y'an

tajeggigt

'?!

taqettunt
Jf

if

.9't

it

Ad cfuy
lmesli (~~ut) [tt]nettaru-t s sin yisekkiien "tt". D acu kan di taggara n
yisem unti, xas nenna-d [ttl ad nettaru yiwen kan n "I ".

lIuyma

o Smed awalen s yiwen deg yisekkiien-a : c, g tt.


Ye ... a, la .. all, la .. all, ke .. , larne .. ull, lake .. a, Lefna

f) ref-d awalen-a :
Yeccur, yettafeg, ig[ha, ig:rra, yettaf, lasarul, netta, larnacahul.

C) Tazabul. (Aseimad ad d-izubel awalen-a yezrin).


Am "tt" ney "t ".
' .. "ill', lafawe .. , ye .. argu, lifge .. , ye .. el.

tifednin, tiqraEtin.

Tagzemt 1ut
Amernu
rer tifyar-a

Zik, ttinigen medden yef uc;iar ; tura, ttinigen s yisufag.


Adfel ibbes akk medden.
Yemyi-d lebeie da.
Ye llef adlis-i s meqlubi .

1. Ma ne n ef awalen-ina yuran s uzuran : a- SEan 3malay d w unti ney ala?


b- SEan asuf d usget ney ala?
e- sean taseftit ney ala?
2- Awal ur nesEi ara taseftit <am um yag), yema ur yettbeddil afa taws it ney ame)an <
am yisem), tettbeddil tal ya ines ney ala ?
3- 0 aeu d-mmalen wawalen zik akked tura, d amkan ney d Iweqt ?
4- I wawalen : akk, da, meqlubi, mmalen ?
3- amek, ney
b- and a, ney
e- acbal.

Ad cfuy
Amernu d awa l armes kil , mebsub ur lettbeddil ara lal ya ines.
Llan yimema n wakud < me ~ni) : zik, tura, ass-a, azekka, ilindi, aseggas-a, seg-Ili ...
Llan wid n wadeg (amkan) : da, dihin, sya, syihin, s-wadda, s-Imig, yeffus, zelme<j .. .
Llan wid n tyara (amek) : akka, akkihin, akken, Einani , tinnegnit, meqlubi ,
tiffudemt, bafi .. .
Llan wid n te,mekta (achal) : atas dfUS akk kan cwit ddeQs, madi

lIuyma

o Af-d

imern a yell an di tefyar i d-iteddun.


As-d lieki yur-ney.
TifireEqesl tlebl)u mezlcq.
f1cbl)u, yess ikkid zelmce), yeffu s.
Zik. lIan atas n wuccanen ; tura, drus i yeJlan.

@ Ha-ten-a yimerna, yal yiwen err-it di tekwat iwatan : ie)elli, wakali , qa be l,


syihin, afas
Imema n wadeg

Imema n wakud

Imerna n tyara

o Smed tifyar s yimerna-a : drus, tiffudemt, ticki , tura.

Yusa-d ....... .... .. .. .., .... .. .. .. ... .. .. ad yuyal.


Xas dan ai, itess .. .. ... .. .. .. n waman.

Imema n lnekla

~aY

r;
'l'uyuga te11Unei'; ,

Tie

ni

Zik-nni, yiwen n ufell~, i(Ibes-it udfel deg uxxam. Iberdan akk reglen.Ur yelli ssuq,
ur yelli lexla, ur yelli ...

Yewwet s akraren, yezla-ten. Yecca, ccan wat-uxxam-is. Adfel yeggumma ad yekkes.


Yuyal yer tye!\en, ifukk-itenl. Adfel yeggumma ad yekkes. D timema i d-irennu. Amek
ara yexdem ? Yuyal yer tyuga ; yezla izgaren, ccan-ten.
Iqjan yuy l(Iai ttmuqulen. Nnan-as ; " Awwab ... yyaw ad neIT~et sya. Wigi yeccan
ula d tayuga, ur ay-ttqilin ara ula d nekkni. " Dya nnejlan yiqjan-nni ; seg wass-nni ur duyalen
Muf:J.end u YeJ:!.ya

~anen

Tasyunt "Tisuraf"

CD D acu ye<;lran d ufell~ ?


Amek yexdem ?
yessaw<;len

afell~

arrni yezla tayuga ?

Tagzemt 1ut
.0(, ~seft;t

Arnyag n tyara

rer imedyaten :
Izmawen akked yimayasen, ttanafen-d ayen i tetten,
Izmawen ??ayit, imayasen fessusit.

I. Oi tefyaf izrin : a- lian yimyagen i d-yemmalen ae u xeddmen yizmawen d


yimayasen (af-d im yagen-agi).
b- lIan yimyagen i d-yemmalen amek gan yizmawen d yimayasen ( af-iten-id).
2. Sikked tifyaf-a :
Izem d a~a y an
Ifis d afessas.
Izem ~~ay
Ifis fess us.
a- Ye lla Ixilaf deg un amek (lmeena) gef tefyar ?
b- Oeg wacu i mgaraden wawalen : (a~ayan I ~~a y) (afessas I fess us)

Ad cfuy
Imyagen bQan yef sin : wid n ti gawt (md : yeffey, yedda, yecca .. .. ) akked
wid n tyara , mmalen amek iga kra ( md : wezzil , yezzif, meqqer, me??i,

hfa w, Elay .. .).


Deg unamek, amyag n tyara am urbib. maca netta d amyag ifetti , ma d

afbib Uf ifetti afa.


I Abrid d ayezzfan (arbib)

2 Abfid yezzif (amyag n tyara)

lIuyma

o Oi tefyaf i d-iteddun , akez an wa i d amyag n tyam.


Oi yennayer, ussan berrikit.
UQan yezzifit ma d ussan wezzilit.
Asmi i len-??iy d izegzawen, ma d tura werrayit.

@ Sefti amyag imyuf yef yiZfi d wudmawen akkit


1m imen ilell iJ.en

Asefli

Nekk

meqqrey

Keel: / kemlTI

meqqre(i

Nella
Nettal
Nekkni / nekkenli

Kunwi
Kunemti
Nutni
Nutenli

C) Senfel irbiben s yim yagen n tyara :


Kksey-d tibexs isin d ti zegzawin.
Te lsa taqendurt d tamellalt.

Tectamt ay rum d aq~u~J~'a~n,",_ - - - - - Neswa am an eLiz dganen.

'J o ~f

"... .. ~

- )fEJr ~

Tayazil,lt d warraw-is
Uccen akked tyazi<!t
Tayazi<!t d wuccen
Tenna-as tyazi<!t :
" Anef-asen i warraw-iw "
A -t-aya umcic
Yusa-d yer tyazi<!t

Yenna-as : " Ma maElic


Ad iyi_d_refke<! taqe!!i<!t ? "
Tenna-as tyazi<!t :
" Anef-asen i warraw-iw "
I Ml)end-uccen ?
Yewwe<!-d yer l(tara
Yllsa-d yer tyazi<!t
D aCll i d as-yenna ?
" Ad iyi-d-''fke(l taqe !ti<!t "
Tenna-as tyazi<!t :
" Anef-aseu i warraw-iw ..
A -t-aya ' izirdi
Yusa-d yer tyazi<!t
D aCll yettmenni
Siwa taqe!!i<!t
Tenna-as tyazi<!t :
" Anef-asen i warraw-iw "
Uccen akked tyazi<!t
Tayazi <!t d wuccen
Amcic akked tyazi<!t
Tayazi<!t d umcic
Izirdi akked tyazi<!t
:I'av",oidt d yizirdi
na-a"," tyazi<!t :

' _-

'1'i::i

SJ
'?

Tagzemt 1 ul
D nekk ara yarun

o Ha-t-a uQris yexreb, semyezwer akken iwata tiseddarin-is i wakken ad yeqEed,


Yuzzel-d umeksa, yemmey fell-as, Yeqrem-as tiferrawin-is, Tameddit,
yefka-t i warraw-is, ad Unraren yis-s.
Iwala ikerri annect-ila-L Yewwet fell-as, dya yeqqim din, Ad yerfed ikerri,
TIT yezmir ara ; ad yafeg welJ-d-s, accaren-is kecmen di tadut, ggurnman
add-kksen,
Igider yebra-d i yiman-is seg yigenni n tegnaw, yerfed izimer. Amergu
yettmuqul, yenna-as : " Ula d nekkini ad xedmey am netta ",
Nnan-as: " Ababa, amek i as-qqaren i ufrnx-agi ?" Yenna-asen :
" Nekkni la as-neqqar d amergu : netta, la ak-yeqqar d igideL "

Amergu yerran irnan-is d igider,


f) rer aQris i d-iteddun :

Argaz yuyalen d ""


Zik-nni, yell a yiwen urgaz d amakar, Yiwet n tikkelt, yekcem yer yiwen uxxam,
Yufa aqerdac, Yuker-it-id, dya seg wass-nni imsex-it Rebbi : yuyal d ayersiw amec\u(I,
tafekka-s akk teccnf d isennanen.

CD
CD

Kemmel azwel n u<;lris,


D acu yuyal urgaz ? Ayyer?

Abarey d wa<;lil

Yiwen wass, uccen yellu~, Ittnadi ittnadi, armi yufa ajgagal n waQiI s-ufella n teslent
Mi yessikid deg yiguza n wa<;lil, imi-s ittarew-d arnan, Ijgugel, ijgugel, awwah, ularnek!
Yuyal ibeddel abrid, yenna-as: "zegzaw ! Mazal
a~berbur i sagren wucmiten! "

ill

yewwi ara, D nekk ara yeccen

Aselfti n ","walen
A<;Iil : ti~urin
A~berbur : d ti~urin time~~yanin ur newwi ara.

nen

CD Acuyer abaray ur d-yekkis ara a<;lil?


~ Acu yenna deg wul-is?
i tegzi<;l deg u<;lris-agi?
isem d umyag kkan-d seg yiwen

u~ar.

Tagzemt tis 2
~\raWalt

Isekkilen: b, d, g, k, t
Irnedyaten :
Yiwen wass, abaray yellu~.
Yuyal ibeddel abrid.
Yufa ajgagal n wac,lil s ufella n teslent
Mi yessikkid deg yiguza n wac,iil, ittarew-d yimi-s arnan.
- Amek i d-teyric,i isekkilen yuran s uzeggay di yal arnedya?
- Acu twalac,i deg ususru nsen? I di tira nsen
Isekkilen b, d, g, k, t. yur-sen amgired deg ususru maca ulac-it di tira: md:
targa, agu. Asekkil"g" deg yimedyaten-agi, yur-s yiwet n tira maca sin
yisusruyen.

Ad lemdey tira

IBlb IDld IGlg IKlk ITlt I


1i1~lgldl~I? 1#j~I~/1

Muqel tugniwin terrec,i isekkilen ixu~~en.

A... aray,

uggu ...

yessi...id,

a ... rud

... ayzal. ..

lIu

CD

Muqel tsemdec,i ilem

Ay .. .i

a ... rI ..

CD

taban ... a

Semyezwer isekkilen tsufyec,i-d awalen:


[g,r,a,z,a] - [f,r,a,g,a] - [k,a,s,u,m] - [a,l,k,a] - [n,d,i,a,a] - [y,a,a,i,n,b] [t,s,k,t,a,u]
[y,l,a,a,d] - [k,f,i,a,u] - [n,b,e,a,u,d] - [s,d,l,t,a,a,t] - [t,b,d,a,a,a,r] .

CD Af-d awalen ixussen:


Ulamma berriket tzizwit, ................ -is ~idet.
Ikrez-itt ............. di ccetwa, yetta-tt uyyul deg .......... .
............. d llsas, tarnegut d .............. alemmas.
W-i yebyan arnall, yerr eF .... ~.....~ ..-"'. .....
.

-----:11-

Amqim awsil n yisem


Amedya
Mi yessakked deg yig llZol n wa<;lil, inri-s ittarew-d aman
1- rer tafyirt tsemde<;l ilem

~--~~
~ma
--w-en ----~--~hn
--ya-g-e-n--~

2-rer tafyirt tsemde<;l ilem:

~----------'r-----------'
~m d uwsil
Amyag d tzel a

3-Muqel tsemde<;l ilem:


lmi-s -------------- netta(t)

inri-"""""
imi- ......... .
imi- ......... .
imi- ......... .
imi- ......... .

Nekk
kemm
Nekkui
Kunwi
Nutni

im- ......... .
imi-......... .
imi-......... .
imi-......... .

Kecc
Nella
Nekkenti
Kunemti

Ad cfuy
Isem, iteqqen yur-s mnqim awsil n yisem.Amqim awsil n yisem immal wi
tt -ilan tyawsa,
Amedya: hni-w (-k,-ID,-S, nney, nntey, nwen, nkent, nsen, nsent).
Axx31ll-iw ( .. .ik, im, is, nney, nntey, nwen, nkent, nsen, nsent).
Deg usuf, tettekk tezdit ger yisem d umqim awsil n yisem. Amedya :
Adlis-iw (ik ,im, is).

Ayla-w (k, m, s ).

lIuyma

CD Smed ilem

s umqim awsil n yisem:

Win yeccan amur- ..... yessider tit-.....


Ma yella ishel-ak walluy, (lader iman-.... di tmsi.
Amcum ad t-id-yas wass- .....

,mres tizdit ger yisem d uwsil-is:


ul nney me~~i.

Tagzemt tis 2
yql>el aneggcz

Zik, sin yigra zedyen tamduet. Yusa-d unebdu, teqqur temduet-nni. Rul)en ad d-nadin
taye<;l. Ufan anu d alqayan.
Yenna-as yiweu deg-sell : "ad nneggez ?"

Yerra-as winna ni<;len : "I lemmer ad yeqqar ula d wagi , amek ara d-nali ? Sya d asawen
ttmeyyiz uqbel ad tneggze<;l ! "
MuQ.end u Ye lJ.ya

Aseg-zi n wawalen

Igra (agru) : d imqerqar

~anen
CD Ayyer iilj;ul yigra tamduet usen ?

o D aeu ttnadin ?

a:> D aeu i d-ufan ?


Zedyen deg wayen i d-ufan ney ala ? Ayyer?
~ Iwata uzwel "ameyyez uqbel aneggez " i u<;lris-a ney ala ?

Unnir ussid
[medyaten
Yiwen wass, abarey yellu~, Ittnadi, ittnadi, anni yufa ajgagal n wa<;liL
Mi yessakked deg yiguza n wa<;lil, ittarew-d yimi-s arnan,
1- Qqen yal amyag d wazal-is
- tigawt ad te<;lru
- Inuda
- Ad inadi
- tigawt t<;lerru
- Vr inuda
- tigawt te<;lra
- Ittnadi
- tigawt ur te<;lri
2- Smedilem
- Ad yarew
- tigawt t<;lerru
- Ur yuriw
- tigawt te<;lra

Ad cfuy
Urmir ussid immal tigawt yezzifen, tigawt i d-yettuyalen, tannumi,
Amedya: - Ittnadi ittnadi, anni yufa ajgagal n wa<;liL
- Ittarew-d yimi-s aman.

lIuyma

CD Kkes-d urmir ussid di tefyar i d-teddun:

LaEyub ttragun temyeL


Ttnayen yiyerdayen di Ibext n umcic,
Ur nyiy ur nkirey, qqaren-as wagi d <;I<;Ialem,
Ayen txedme<;l ad t-tale<;l,

(?) Sefti amyag yellan ger tacciwin yer wurmir ussid:


Tem~i (xdem) yef temyeL
(er~) yizmawen, (ecc) wuccanen,
Rebbi (Efu) (yfer), wi yecc<;len iwexxeL
Akken semm<;lit i (kkes) fad,

Tagzemt tis 2
Tura, ad cnuy

Ssendu
Ssendu, ssendu
Tetkecj-d udi d amellal
Ssendu, ssendu,
Akken ad neec.,- abuqal
Taxsayt i IJ-azen Yifassen

D kennn ay sciy d Ibacjna


Ulamma la~ yettwassen
L~if yezzuzzen-it eena
Nu~a-d ytu-rn ad nessendu
Taxsayt-iw teyra i llhu
Iyi inu ad yendu yefru
S lefcjel-ik a baba inti
Ssendu, ssendu
Tetkecj-d udi d ameIJal
Ssendu, ssendu,
Akken ad neec.,- abuqal

A taxsayt berka tura


La ttwaliy qrib d azal
rur-m i d-rriy tuttra
Byiy- kern ad d-terrecj azal
Ssenduy s nfus s lqis
Udi yufr.,- yett~erqis
Kksey-d acbar d nn ef~ -is
I temyart d warraw-is.
Ssendu, ssendu
Tetkecj-d udi d amellal
Ssendu, ssendu,
Akken ad DeCear abllqaJ

Yidir

D nekk ara yarun


Muqel lugniwin

lesqeooe~1

ao;lris

Akkcrr xedmen heslen


Yers-d uqcic, yemcawar d baba-s, uyalen rekben di sin. Wehmen medden, nnan-as:
"Ur uggaden ara Rebbi di zzayla tameybunt!"
Dayen fran-ttd amyar d mmi-s i d-ibubben ayyul!
D amyar i d-irekben ayyul, rna d mmi-s ye((afar-it-id s deffir. Medden nnan-as:
"D amyar amcum, ur yuggad ara Rebbi di mmi-s aleqqaq!"
Rsen di sin, uyalen teddun yef miar, Rwan rnedden ta<;lsa: "Iwwet-iten Rebbi! Ayyul
nutni teddun yef u<;lar!"
yelCS-(l, d mmi-s i irekben" Medden nnan-as: "Ddunit tuzligt! Arnyar am wabin
KK1'en i<;lelli adirkeb!"
, Abrid yezzif, dya rekkben s nnuba yef
n yirndanen, ad ten-id-ttrnuqulen,
yerna ad d-" ~Wiru:w"yt

Tagzemt tis3
U ccen d uyazil}.
Yiwwas, yunag wuccay d uyazi<;l inig ameqqran, <;Iallen i
yidurar d yiyallen, zegren isaffen, qegglen di Iyezza d tlula,
Ass-nni yeyli-dfell-asen yi<;l di Iqgi, Ayazi<;l yuli yeflasaft d
taElayant ; uccay yekcem s uruz ad yeddari, yeqqim d aEessas,
Akken i d-yenqer lefjer, ihuzz uyazi<;l afriwen, yebda
yesyuggu, Mazal urEad yekfi, yewwe<;l-it-id wuccen yer ddaw
useklu, yenna-as :
Akka i d tayect i ak-yefka Rebbi, win ara as-d-yeslen
ad d-yi(lllin wul-is, ad yeiiem ta~allit ; akken i d-yers ~~ut-ik
"'lIr.. ~
_ .....,.,.,'"" ~~ deg umq~uy-iw, ndekwaley-d seg yi<;les, uzzley-d, Tura, ihi mi
tfukke<;l tuddna, ader-d ad n~alL
- lmuqel-it-id uyazi<;l, yegza belli macCi d
yebya ad t-iyq~,

ta~allit

i t-id-yewwin, D aqerruy-is kan i

- Yerra-as-d; Ha-t-an ddebb-ik deg wuruz, Saki-t-id si leE<;Iil ad n-rsey !


- lmuqel akka Si M(Iemmed s uruz yellan di l~dra, iban-as wuccay yelles ; iEawez, kra
yekka yi<;l nella d aeessas, yewwi-t naddam s udem n ssbe(L
Yebda wuccen la yellergigi, yeqqar-as i uyazi<;l ;
- ri>/!, ri>/! ! ad d-awiy lu<;lu, ad d-uyaley !
Yenser am uzrem deg usayur, yettef abrid-is, yekunser.

Asegzi n wawalen
Yesyuggu; illedden

~anen
CD Acu yexdem wuccen d uyazi<;l ?
C?l Ansi akk i d-eeddan,
Q) Anda i nsan mi i ten-yellef yi<;l?

Anwa i d-yusan yer-sen s wudem n ssbe(I?


~ Ayen i d-yusa ?

@ Amek i as-imeslay i uyazi<;l?

CD Ayen i as-yenna wuccen ; d tidet ney ala?


Ayen ur yessawe<;l ara ad t-ikellex ?
_.-_IEli'-Kyen 1 yerwe wuccen

1'----==::::::::::::

Tussda
rer imedyaten
Mi iwala iman-is qrib ad yemlllet yessawel i yimedduk kal-is.
U ssan n tegrest qessii).it.
YelllJa nmedyaz: ass-agi Iliy. azekka wissen.
1- Amek i d-neYfa isekkilen yettuderren?
2- Acuyer i ten-id-neyra akken ?
hnesli yuran s sin yisekkilen nessawal-as : imesli ussid.

Ad Cfuy
hnesli ussid neUaru-t s sin n yisekkilen. Md: deg wawalen-agi :
imed.t1ukkal, ussan, azeU a. Isekkilen-agi YUTan s yini, nessawal-asen isekkilen
(ney imesla) ussiden acku nura-ten s sin n yisekkilen. Ihi, tussda tewwi-d
ad tt-naru s sin visekkilen.

lIuyma

CD DeITer awalen yesEan imesla ussiden.

Keccini rui). nekk ad qqimey


Anef-iyi d yiyed asemma<;l
Ay iyed rwiy-k ad k-qelbey
Tugi<;l yur-i ad d-tecEecEe<;l
S wayen ifazen i Eacey
Ma d ul-iw yef daxel ica<;l

~ Err "f" ney "ff" :


A .. ella, as ... el, ye ... er, n ... a!, a ... ar,

1..1S,1. .. assen.

Q) Err asekkil ixussen.


lii..es, a ..li, i..ki, a ... fUd, al ... a, a ... a!, ara ... ul, a ... ul.
Ab .. .id, ta .. unast, ta ... sut, an .. ar, UTa ... , ta ... nga, ta . .lent.

Muqel amedya tkemle<;l.


Gen ----------------- yeggan
Awi ----------------

Tagzemt tis3
Tinzay
rer imedyaten-a
Ur d-usin ara yimeddukkal u warraw-is.
Yusa-d deg. yi<;l.
Yejba-d yer uxxam usen . tazzla.
Gg,m-ken yimeddukkal nwen gel yiberdan.
1. Wali rna nezmer ad nekkes awalen yettuderren, ad SEunt tefyar anamek ney ala?
2. Aeu n waddad ideg llan yismawen i ten-id-i<;lefren ?
3. Aeu d-mmalen wawalen yettuderren deg yimedyaten ?

Ad Cfuy
Tanzeyt d awal ur nettbeddil ara talya. Tetteqqen-d isem yer umyag ney
isem yef yisem ni<;fen.

(yusa-d yer uxxam.) ney ger sin yismawen (axxam n mmi-s).


Tanzeyt yezga ye!!affar-itt-id yisem amaruz. Siwa "ar" akked "s "i ye!!afar
yisem ilelli.
Ha-tent-a tenzay : di/deg. si/seg. yer. yef. n. fell. ddaw. ar. s ...

lIuyma

CD Af-d tinzay yellan di tefyar-a.

Yekcem s axxam .
Yunag yer temdint.
Nnig ubrid. i d-tezga tala-nni.
Yettkel yefwarraw-is.
Inebgi i<;lulen. !!ef aEekkaz ddu-tt fell-as.
Ddaw ubrid. nnig ubrid. leqrar-is d abrid.
Tem:p. txeddem i temyer.
Tamurt tel).kem s Il).eqq. tefka-d yiwen d mmi-tney
Fell-as akk i nwufeq. ad yettsewwiq fell-aney.

C?l Err tanzeyt iwatan deg yilem: i. yef. si. fell. di. n, di, s.

Yexdem tameyra ... tzeqqa ... Alias.


Ay afrux ifirelles, celli ... tegnaw yewwes.
Fkiy-as rray ... Mul)., yebna-iyi axxam ... llul)..
Yettl).ebbir ... tarwa-s, ur yeggan ara u<;lan ...... -asen.
Yeyli-d ufrux ....... IEeee, i~bel).-d ..... teErurt n umeie.

Neyya tugar tixidas


Yiwet n tikkelt, inisi yexdern tafell~t nella
d wuccen. Kerzen, ??an a?alim. Mi i d-yelJ-der ad
bQun lyella, yenna-as wuccen : "d nekk ara yawin
ayen yellan nnig wakaL " Inisi yewwi tibe~lin rna d
uccen imger-d iferrawen .
Yuyal ~~an irden, Tikkelt-a dayen, yenna-as
wuceen : " d nekk ara yawin ayen yellan ddaw tmurt Tyile<;l
ad iyi-tkellxe<;l am tikkelt yezrin ," Inisi yewwi tiyedrin, rna
d uccen issekfel-d i?uran. Akken iwala wuccen ixdem-itt i
rray-is, yenna-as : " be!tu-agi dir-it Ad tawi<;l kan ney ad awiy
kan,Win rneqqren di ieErner gar-aney ad yawi akk ayen yellan, "
Yenna-as yinisi : - melmi i tlule<;t ay uccen ?
Ueeen :- luley asmi yerya yileL
Inisi yeHer<;teq d taQsa : - ass-nni d nekk i as-issayen times.
Uccen yerfa, yenna-as : - ala ! MacCi n win meqqren. TUfa, ad tt-llerr win me??iyen ad
yawi kra yellan,
- Melmi tlule<;l a M(Iend ueeen ?
- Luley-d ass-a
Ueeen ur ifukk am awal, inisi yekeern deg yiman-is, yebda isuyan am ugrud Ueeen yewhem
- Aeu i k-yuyen ?
Yerra-as-id yinisi : - !!ef-iyi-n, !!ef-iyi-n, tura ad n-laley

Asegzi

lV. walen

~e,l : d leb(Ier,

~anen

CD Aeu yexdem wueeen d yinisi ?


??an tikkelt tamezwarut ?
~u<;een ?

~ Ma

@ Efk\ iyrnaw

CD btk-lj ,Anernl\aI iwatan i " w


f yersen

i d bu -t(Ierei ?

Ad

k - we~~iy

a mmi Ezizen,

D IEib rna tettu<) lasel-ik.


Viae win ara k-i(tesben,
M" ur tessineQ imawlan-ik.

:lacier ad k-iyur win ijal).en !


Ad trul!e<) ur d-"m<) later-ik.
Vr byiy ara ad terfu<),
Ma bedrey-ak yef lejdud-ik.
Srnektay-k-id rna tettu<) ,
Abat ad k-yeyder yi<)es-ik !
Ttw~~iy deg-k ad tecfu<J,
Ad tel!ku<J i umeddakkel-ik.
Rfed leqlam ad taru<),
Ad te,,-e<) d acu i iEeddau.
MaeCi d ayen ara tem\tu<J,
Macci d ayen yettfakkan.
Win d-ilulen ad as-te(tku<J,
Akken ad yissin wi t-ilan.
!:lader ad k-yawi wa<)u,
Leb<)ur i ' k-nni y ad ru\ten.
D agerruj ill nettfukku,
Wqern-asen am<)iq zeddigen.
ref IIsas i~l:tl:tan bnu,

Ma ul ac dderya ad ay-zzmen !
CrifXEDDAM
Cena :NEWWARA.

Tagzemt tis3
D nekk ara yarun

a)- rer a<;lris-a, suffey-d seg-s ayen d-yemmalen akud.


b)- sennes-iten deg tefyirt.
Cfiy arnzun d i<;lelli yef wass amezwaru mi kecmey yer uyerbaz. Zik
i kkrey. Mi d-yuyal baba si tejmaEt, yufa-iyi-d deg ufrag. Lliy tama n
lkanun, gguniy tiremt-nni n lqabwa d uyefki.
Ass-nni, ultma terzef ; qqimey-d iman-iw yer tkasrunt-nni. Ulamma
r~ent cilui). wallen-iw seg naddam , aeebbu<;l yuki akken ilaq.

e Am imyagen yellan ger tacciwin akken iwata :


Zik (iii) (zdey) di taddart. Mi (awe<;l) setta n yiseggasen (awi)-iyi dadda yer
Fransa, din (kemmel) leqraya-w arrni i d-(awi) agerdas n turagt. Syin (uyal) d
yer tmurt.
~ Jni-d d acu ay d-mmalen wawalen-agi : zik, kra n Wllssan, yiwen wass ... ,
smed yis-sen ilmawen n uQris.

lzem d ubarer
... ,

yella yiwen yizem d ameqqran, annect-ila-t, maca ur yesEi

ara leqder yeryiyersiwen.Ixemmem amek ara yexdem akken a ten-yecc.

IruIJ- yeryiwen

yifri d ameqqran, yudef deg-s, yerra iman-is yu<;len, ur yezmir ara ad yekker. ..........
J;lallen-d fell-as kra n lewi).uc ad

~ren

amek yella. Win ara d-ikecmen yer-s ad t-yecc .

.. .......... , yerza-d yer-s ubarey, yenna-as : " amek telli<;l ay agellid n tqgi ? "
-Yessawel-as-d yizem, yenna-as : adef-d yer dagi, yer wacu akka tettmuqule<;l ?
-Yerra-as-d ubarey: ttmuquley yeryidraz i n-yudfen yer-k alas, maca widi d-yettuyalen
ulac.

Ad ktazley iman-iw
Acu i twalac.l eli tmacah 1I t i d- tewwic.l 7

WaH rna tzemred. ...

o Ad tegzuc;l tamaeahut
e Ad d-teyrec;l tamaeahut s utram ?
) Ad d-talse<:t i tmaeahut iwumi teslic;l ?
e Ad d-taruc;l tmaeahut war igulen
o Ad d-taruc;l we(td-k tamaeahut iwumi teslic;l ?
Melmi i tettafed. iman-ik 7 Mi ...

o txeddmec;l we(td-k?
e txeddmem eli sin?
) txeddmem d agraw?
e txeddmec;l d yineJrnaden n tesmilt akken rna Han?
Muqel ma tzemre~ ...

o Ad takzec;l amyag n tyara?


e Ad tesmersec;l arnarnz anda iwata?
) Ad d-takzec;l amatar deg umyag?
e Ad d-tekksec;l afeggag d nmatar deg umyag?
o Ad takzec;l izri?
o Ad takzec;l addad n yisem?
&

Ad takzec;l arbib di tefyiI1?


Q Ad takzec;l amc;lan n yisem?
(1) Ad taruc;l isekkilen teyric;l yakan ?

Vous aimerez peut-être aussi