Vous êtes sur la page 1sur 131

ee a

udris

Tasesfad

D acu i a

ama deg umqim


ama yimyagen :

10

Amwan
u

amwan tekksed-d awalen ilan imesli ussid.

11

12

wiara

u
a?

13

14

15

16

iudem udris-a ?
Yusef d wid n u
wacu i t-yesteqesay u

umkan-is

17

18

adiwenni-a :

(deg uswir amezwaru)

19

yihricen:

20

Kkes-d seg udris sin nawalen yezdi ujerrid

21

yewwin akkin

udris-a
.

22

23

i as-nnan

umden n udiwenni.

24

Ha-t-an siwa

Irmad n umsidef
Ala$mu 1
Ger awalen-a deg tefyar timattarin :
Taddart, azrib, zde$, ar, xtir, a$
Ala$mu 2
er avris
ris tessuf
tessuf$$ev-d seg-s awalen d-yemmalen tagrest, syin err-iten di
tefyar s$ur-k
$ur-k (m).
as akka asemmiv la igezzem, asigna am wakken yufrar cwi. Aneznaz-nni
i d-yesmiqqiyen ad as-tiniv iu yewwi. Cwi n tafukt la d-tettali. Ass qrib ad
izeggen. Tulawin, timurin, ad as-tiniv d astewtew kan i ellfent. Ulac tin yerran
iles-is ger tu$mas. Ameslay-nsent yemlal, yeffe$-d amzun d ashuru n wavu di
tselnin.
mer MEZDAD, seg Iv d wass Sb 86.

Ala$mu 3
Efk-d isestanen i iwulmen tifyar-a :
- Muend yezde$ di tmane$t.
- Inisi yugar uccen di terci.
- Di Bumerdas i twet znezla.
- Ass-a i d-yusa baba-s si Fransa.
- Aas n yinelmaden i d-yewwin akayad-nsen.
- Win yettnadin yettaf.
Ala$mu 4
Af-d iricen n yemyagen-a :
tettxemmimev, yeb$a, testeqsa

25

idrimen.

aql-i da:

26

timecredt

nekk i wum i

Faffa, sb 80.

timecredt,
.
timecredt.
.

27

izgaren

28

29

Sumam,

30

timecredt

31

as:

Mmi-s n Yigellil.

Ayen i d-yemmalen akud deg wedris-a

32

Mi

-newwi;

33

34

Ulamar

35

yiwen n yfri

anect

36

38

arusrid n

39

40

Kkes-d ismawenii
Yella umgired ger tira d ususru ne

41

udrid

42

43

yimdanen

yiemsewwqen.

44

45

46

S wul i kem

47

48

Imqimen iwsilen
n umyag
.

Adfel ddu-as, lehwa ddari-as.

umqim
uydi
yiclem.

umkan
unnar.

umyag
umyag
i anta wuni
iwuni
umyag

49

yimyagen

umyag

50

awsil iwatan deg umkan


umkann yisem :

umqim

51

awsil

alama

52

n yimazi en

n wacu ?
N

53

awsil

umyag

ultma-s

54

55

Awi-d 5 n

awsil

umkan

56

57

58

uknaw-is :

59

60

61

62

63

- S wacu i yebda umeskar

imsegzi ur

64

Ayen id a-s

65

66

Irmad n umsidef
Ala$mu 1
Af-d anamek yesa wawal axxam di yal tafyirt
Akken kan yewwev snat tmerwin n yiseggasen, gan-as axxam
yimawlan-is.
Yesserzef axxam-is $er yivulan-is.
Yebna axxam s uru.
Ala$mu 2
ur-s sin n yinumak, af-iten-id temlev-ten-id s snat n
Awal urar $$ur-s
tefyar.
Ala$mu 3
).
er avris yennayer tekksev-d
-d deg-s awalen yemmalen tumert (lfer
(lfer
Semres sin deg-sen di tefyar-inek (inem).
Ala$mu 4
Smed tafelwit am umedya amezwaru tefkev-d tamawt
Amalay asuf

Unti asuf

Amalay asget

Unti asget

Ajeooig

tajeooigt

Ijeooigen

Tijeooigin
Tixxamin

tafunast
Udi
Ulli
tamemt
Aman
Avu
Ulman

84
67

68

69

2
3
4
5
6

70

Amawal :
Ala$mu 1
a- Af-d awalen yezdin aar akked yisem timeddukkal.
b- Smed tifyar-a s wawalen i d-tufiv :
- Yuba d Mayas akken i .s a$erbaz.
- Favma n Sumer.tab$est d thuski.
- S i nezmer ad ner kra yellan d azaglu.
Ala$mu 2
Qqen yal tafyirt $$er
er unamek-is :
- Qqen allen
- Qqen lenni
- Qqen izimer
- Qqen tacacit

els
arez, cidd
se$mu
mdel

Ala$mu 3
Af-d tiririt iwulmen
Favma n Sumer tettbeddad aas $er yiman-is.
Mesub : a - tezga tettbeddad, ur temmel ara ad teqqim.
b - tettakk azal ameqqran i ccbaa-s.
Ala$mu 4
Err yal awal di tekwat iwulmen :
Tawezit, tayet, iff, irgel, udem, idmaren, acebbub, tigeltemt, abedi, ammas,
ameu$, ajgu n urur, afus, tamart, tidikelt, afud, ti$mert, agerz, talea,
tameccact, timmi, imi, adrar n ufud, i$il, anyir, iccer, cfe, tifednin, anzaren,
tiwjatin, tagecrirt, avad, icenfiren, taglult, arur (azagur), amayeg (lenk),
ti, ammas, timi, tasmert, aebbuv, ta$ma (tamessavt), tu$mas, amemmu,
amgerv, tiyersi.
Aqerru

Agiger

71

88

Afus, avar

72

Taseftit
Amyag n t$ara
Imedyaten
- Favma n Sumer tekker-d d tareqqaqt
tareqqaqt.
- Tikli-s d tafessast.
- Udem-is d amellal.
- Tiwjatin-is d timizwi$$in.
- Temmel ad tels iselsa izegga
izegga$$en.
Isestanen
- Acu-ten wawalen yersen $ef ujerriv ?
- Semres imyagen deg wadeg n yirbiben.
Amedya : Favma n Sumer tekker-d rqiqet.
Ala$mu 1

er yizri akked wudmawen n tseftit.Serwes gar-asen.


Sefti imyagen-agi $$er
Ibrik

Ddu

Ala$mu 2
Kkes-d imyagen n t$ara
$ara seg yirbiben-a:
Awezzlan, aceban, ameqqran, awra$, asemmam.
Ala$mu 3
Af-d anwa i d amyag n t$ara,
$ara, anwa i d amyag amagnu :
Yemle, yeddem, rag, yedda, ay, yelmed, yecmet, yezyen
Cfu
Deg unamek, amyag n t$ara am urbib. Yemmal amek iga kra (amdan,
a$ersiw, ta$awsa). Taseftit-is temgarad $ef tin n umyag amagnu deg
usemres n yimataren udmawanen. Kra n yimyagen, $as mmalen ta$ara,
taseftit-nsen am tin n umyag amagnu, md: icbi, icmit, imliLlant
temnavin ideg taseftit n umyag n t$ara ur temgarad ara $ef tin n umyag
amagnu.
73
90

Tirawalt
ww [bbw],
ww [ggw].
Imedyaten
- Asmi tewwev Favma n Sumer mraw d sdis n yiseggasen, tibeddi- ines
d talemmast.
- Deg unnar n umennu$, Favma n Sumer tekkat ur trewwel.
Isestanen
er imedyaten-agi tiniv-d acu n umgarad yellan ger tira d t$uri
Ala$mu 1
Err imyagen n tefyar-a $$er
er yizri :
- Ad yawi tirget deg yiferr-is, ad yernu i$eblan d awin.
- Ad yawev $er yiswi-s xas $ezzif ubrid
Ala$mu 2
Tazabut
- Mi yeffe$ useggas yewwev, yusa-d ujdid s wavu
- Xas ivul anda ara nru, awwav yiwwas ad nawev.
- Mi ara k-wioen ad ak-anfen, kksen-k mi ara tt-id-tessewwev
Cfu
Mi ara tili tussda $ef w yettu$al d bbw ne$ d ggw deg ususru,
maca di tira ad naru ww am wakken yella deg uar : [bbw] ww,
[ggw] ww

74

91

75

Iferdisen n uglam
Iricen n tfekka
Irbiben

Imyagen

Tibeddi
Tuyat
Aksum
Acebbub
Tammiwin
Tamart
Ta$ect

Cfu
Akken ad d-neg asuna$ n tfekka n umdan ; di tazwara, tewwi-d ad
d-nini anwa-t/ anta-tt (ama deg uzwel ama deg uvris), syin $ur-s, ad dneglem tibeddi-s,udem-is, allen-is, acebbub-is Deg yivrisen am wigi
nettaf aas n yirbiben isemkagen akked yimyagen n t$ara.

76

93

77

78

Irmad n umsidef
Ala$mu 1
Yal yiwet di tenfalyin-a $$ur-s
ur-s sin n yinumak, af-iten-id.
ezzif yiles-is.
Bu-uebbuv.
ezzif ufus-is.
Icerreg yimi-s.
Bu-uqerru.
Ala$mu 2
Ger yirbiben-a, ini-d anwa i d-ikkan seg umyag, anwa i d-ikkan seg yisem
ternuv tafev-d imyagen ne$$ ismawen seg i d-kkan
Acayci, adal, aqahwi, aberkan, amessas, axuxi, awessar, azegga$.
$.
Ala$mu 3
Suffe$-d,
$-d, seg yismawen-a, imyagen tsil$e
$ev-d seg-sen irbiben ternuv
tefkev-d tamawt.
Tezwe$
Temlel
Temi
Telwe$
Tereg
Tiedt
Tesmem
Tesmev
Terqeq
Tehri
Te$zi
Tebrek
Taeyt

79
96

Ala$mu 4
Bu-lenak, bu-yi$esmaren, afermac, afervas, bu-yicel$umen, d cebbirdu,
d ifeiwej, allen iurcen, annect n uzduz, yettecrurud, yetterurud,
yettmurud, yekna lqedd-is, d aberdedduc, $lin-as wuglan, d adamamac,
bu-terurt, yesukkuz, icab, yettergigi
1- Ger wawalen d tenfalyin-a, semgired ger wid iwatan i usuna$
$ n ugrud
akked wid iwatan i usuna$
$ n um$ar.
$ar.
2- Semres kra deg-sen akken ad d-taruv sin yisuna$
$ imeyanen
yanen
yemgaraden.
Ala$mu 5
Af-d tal$a
$a taerfit n yimyagen yersen $
$ef
ef ujerriv
Ireggwel $ef wid yessen.
Yebbwev
v-d $ef 12 :00 s axxam.
Yebbwa u$rum $ef tmes.
Zeggwa$
Zeggwa
$ wudem-is.
Leggwa$
Leggwa
$-it ifassen-is.
Ala$mu 6
Muqel tugna-agi tgev-as-id asuna$
yessulfen i umdan-agi.

97
80

81

Amawal
Ala$mu 1
a/ Af-d anamek n wawalen-a :
gemmren-d :
igran :
b/ Aru-d tifyar ideg ara tesmersev awalen-agi.
Ala$mu 2
Af-d seg uvris aknaw i yal awal :
rkem =
ta$enjawt =
taccuyt =
Ala$mu 3
Err yal awal deg yilem iwatan : selli$,
$..
$, rekkme$
- seg urfan, ugare$ aman $ef tmes.
- lbaaa deg waman.
Ala$mu 4
Qqen yal awal $
$er
er tbadut-is
Aqwir
Iger
Asuki
Ta$zut

D akal ur nekriz, ur nenqic.


D akal n luva i d-yezgan $er tama n waman.
D akal tama n uxxam, tteun medden deg-s
lebsel, ticcert
D akal ameqqran ikerzen d imenda.

Ala$mu 5
Err yal awal di tekwat iwatan :
Irden, ina, ibawen, tansawt, tasulla, tayni, tiffaf, ikiker, tifirest,
timin, ini$man, lbanan, acnaf.
Igumma

Imenda

Im$an

99
82

Taseftit
Anav
Imedyaten
- Rret $er lexla tgemrem-d im$an.
- Serset taccuyt $ef tmes ternum-as tisent.
- Err-as ta$enjawt n zzit n uzemmur.
Isestanen
- Kkes-d imyagen yellan di tefyar-a.
- D acu i d-ssenfalayen yimyagen-a.
- Anwi udmawen wu$ur ftin ?
- Efk-d tal$a taerfit n yimyagen.
- ef wacu i tzemrem ad tegrem tamawt ?
Ala$mu 1
er wanav di tefyar-a
Af-d imyagen yeftin $
$er
- A mmi ru henni iman-ik, ddu d ubrid n lehna.
- Bedd ad twaliv, ru ad d-tawiv, qqim ulac.
- Sfev imeawen-ik, kker ad d-terrev tta.
Ala$mu 2
er wanav.
Err imyagen yellan ger tacciwin $
$er
- (Trebev), medden akk inek ; (te$liv), yiwen ur k-issin.
- Tameddurt, am uxxam bu-snat n tewwura : (ad tekkev )
sya, (ad teff
$ev) sya.
teff$
- (Ad ta$ev) abrid-ik, ad iyi-(tanfev) ad a$e$ abrid-iw.
Ala$mu 3
er wanav tekksev-d imataren udmawanen.
Sefti amyag mdel $
$er
Asefti n umyag

Amatar udmawan

Cfu
Anav yessenfalay-d asendeh, tattirt... Amyag deg wanav, ifetti $er sin
wudmawen : wis sin n wasuf akked wis sin n usget (amalay+ unti).
100
83

Tajerrumt
Isem : addad
Imedyaten
- Rret-as ta$enjawt n zzit n uzemmur.
- Rwit-d aseggul n uwren deg waman.
- Gemmren-d im$an seg yigran d yiqwiren d lexlawi.
- Smiret-t $er teccuyt.
Isestanen
- Suffe$-d ismawen yellan deg yimedyaten
- Acu twalav deg yismawen-agi : uzemmur, waman, yigran,
teccuyt, zzit, lexla ?
Ala$mu 1
Smutti tifyar-agi am umedya-agi :
- Argaz yeffe$ yeffe$ urgaz
- Agazu yewwa / - Tislit tezyen
- Asif yemel / - Irrij yexsi
- Tala teur . / - Seksu yelha
Ala$mu 2
er waddad iwatan :
Err isem yellan ger tacciwin $
$er
- Yessuffe$-d (amaru) (adlis).
- Oouogen (im$an) di (tafsut).
- ef-as afus i (ader$al).
- Zzin-d (ieggalen) n (tawacult) i (imensi).
- Dduklen (iselmaden) d (inelmaden).
Ala$mu 3
Kkes-d ismawen seg uvris tbeddlev-asen addad.
Cfu
Isem $ur-s sin waddaden : ilelli d umaruz. Yettale$ umaruz : s ubeddel
ne$ s u$elluy n te$ri tamezwarut a u (we) (md : afus ufus, argaz
urgaz, tameut tmeut) . Yettale$ da$en s tmerna
rna n w ne$ y (md :
asif
sif wasif, izem yizem), maca llant kra n tsuraf (md : tala, tizi, fad,
la, zzit, lexla
101
84

Tirawalt
Tamsertit : n + w, n + t, n + y
Imedyaten
- Rret-as ta$enjawt n zzit n uzemmur akked ufenoal
n waman.
- Rnut-as azgen n teflewt n tisent.
- Ttnawalen medden abazin s yim$an n yigran.
Isestanen
- Suffe$-d seg uvris ismawen i d-ivefren tanze$t n.
- Serwes ger ususru d tira tiniv-d acu i twalav ?
Ala$mu 1
Se$ti
$ti igulen yellan di tefyar-a
- Ur kem-nettaooa te$liv a takemmict bbwakal.
- A taeccadt bbwebrid iwen-iyi deg yimei.
- Ye$li yiminig ggiv, terre ti$ri n talwit.
- Ta$zut d akal i d-izgan tama gge$zer.
- Izerfan ttmeut am wid bbwergaz.
- Amwan d tallit bbwelqav uzemmur.
Ala$mu 2
Err tanze$t n sdat yisem yellan ger tacciwin taruv-t akken iwata
- Tagini d ti$ri (agdud) yennan anda-t umur-iw.
- Deg usemmiv (tagrest), tergagi ta$ma (ilef).
- Muqle$ tamurt (Amazi$), Yugurten wala$ udem-ik.
Ala$mu 3
tazabut ( aselmad ad d-izubet s temsertit).
- Tizizwit tader$alt d urar n warrac.
- Zik-nni, tajmat d ayla n yirgazen, ma d tala
d ayla n tlawin.
- Ixu-as limer yewer, tardast ne$ imi n wuccen.
Cfu
Mi ara temlil tenze$t n akked yisem, tettili-d temsertit deg ususru, maca
ulac-itt di tira : n + y [gg], n + w [bbw] ne$ [bb], n + t [tt], n +
f [ff], n + r [rr]
102
85

Avris
Tukksa n ukermus
Akermus d agummu ittewwan deg unebdu.Tekksen-t-id medden tanzit,
ass ideg ulac avu akken ur d-ttafgen $ef-sen yisennanen. Ha-t-a wamek ara t-idtekksem :
Ddmet-d a$anim a$ezzfan, ldit-t deg yiwen yixef $ef ukkuet n tfurkac.
Rret taxnact ger tfurkac-agi i wakken ad ldint almend n tuzert n tkermust. Gret
takermust deg yimi n uqerrac tbernem-tt i wakken ad d-tekkes. Mi d-tekksem
takermust, serset-tt $er lqaa ta $er tama n ta. Mi tfukkem tukksa, fet a$ectu
ne$ tasea n tidekt ne$ tin n umagraman tsef
tsefv
vem yis-s tikermusin-nni akken
ad asent-$lin yisennanen. Ngum ad tesqecrem takermust, muqlet ma ur d-ggrin
ara deg-s yisennanen tefem-tt s sin yivudan, syin gezmet-as sin yixfawen-is s
tjenwit imesden, rnut cellet-tt di tlemmast, kkset-as iclem teem-tt.

Asegzi n wawalen
Agummu : lfakya
Tanzit : tasebit
Ta$uri s tsusmi
D acu i d akermus ?
Melmi yettewwa ?
Ay$er yewer i tukksa ?
Ayen ferrnen medden tanzit i tukksa-s ?
Tal$a n yinaw
- S wacu yebda umeskar avris-a ?
- Sikked tifyar d yimyagen n tseddart tamezwarut tiniv-d amek i asenneqqar i yivrisen immugen akka ?
- Serwes imyagen n tseddart tamezwarut d wid n tseddart tis snat tiniv-d
deg wacu i mgaraden.
86
103

- Kkes-d imyagen n tseddart tis snat terrev yal yiwen di tekwat iwatan.
Anav

Urmir aerfi Urmir aerfi s ad

Izri

- Kkes-d tifyar ideg yella wurmir aerfi .


- Anwa adeg i yettaaf wurmir-a di tefyar : d amyag amezwaru ne$ d
wis sin ?
- D acu i d-ssenfalayen yimyagen yeftin $er wurmir aerfi di tefyar am
tigi ?
- D acu i d-ssenfalayent tuget n tefyar n uvris-a ? ay$er ?

Cfu
Avris amanav d avris swayes ira umeskar ad issendeh win ara
t-i$ren. Akken ad yili uvris d amanav, tewwi-d ad nessemres tifyar
ideg amur ameqqran n yimyagen ad d-ssenfaliyen asendeh ( tuget n
yimyagen $er wanav, zemren da$en ad ilin kra ftin $er wurmir aerfi
war ad, anamek-nsen am wanav ma yella amyag amezwaru n tefyirt
ideg llan yefti $er wanav). Ivrisen am wigi ttusemrasen mi ara yili ira
win yettarun ad d-yefk tasesfart n tenwalt, ne$ iwellihen i usexdem n
kra, ne$ i usegded.

87

104

88

alama

+ awren

89

ilel

90

91

$er uzea, tenna-as i tmeut-nni : A akkin ad zve$ yid-m . Tena tze,


tze ; ma d tameut-nni teqqar-as deg wul-is : A tiyita deg-i yersen, ad a$te am nekk am warraw-iw . Zvant
ant akken armi sellken wulman. Ff$
Ff ent-d seg
uzea, qqiment $er lkanun. Tameut teddem tifeccet tger-itt $er tmes. Teqqim
cwi terra iman-is yea-tt uqerruy-is, teddem-d asafu, teef-it di tlemmast,
tekmez aqerruy-is s yixef-nni deg ur tu$ ara tmes. Tteryel tra ad tt-taned,
teddem-d asafu maca nettat tekmez aqerruy-is s yixef-nni icelen. Tekker tmes
deg ucebbub-is. Teffe$ s tazzla, tevfer-itt terkeft n yivan. Avu irna-as i tmes
armi teef akk di tfekka-s. Tteryel tu$al d asafu.Tettazzal, tettiif : A ica a
yelli anda ara ssense$ times ! . Tettazzal, tettazzal armi d-temlal yiwet n temda,
maca yu$ lal tu$al d tirget.
Tameut tebra-as tergagayt, terra tackandut i tewwurt, tger iman-is $er wussu,
tgen tama n warraw-is.
awes EMRUC,
seg Le grain magique , d tasuqqilt.
Asegzi n wawalen
Inilban : d atmaten yemyagaren s yiwen n useggas
Ta$uri s tsusmi
1 - Amek tettidir taooalt ?
2 - Wi i d-yerzan $ur-s ? Melmi ? Acu$er ?
Ta$uri s utram
1
2
3
4
5

- Taooalt teteb aas, acu i d-yemmalen ayagi deg uvris ?


- Ayen deg utemmu i tezde$ taooalt ?
- Anta tafyirt i d-yemmalen teqse n tegrest ?
- Acu n txidest i d-tufa taooalt akken ad tsellek iman-is ?
- Acu twalav di sin yiwudam : tteryel akked taooalt ?

109
92

Amawal
Ala$mu 1
- Segzi-d awal :taooalt. Semres-it di tefyirt.
Ala$mu 2
Err aknaw deg wadeg n wawalen yellan nnig ujerriv :
- Anda ara sense$$ times.
- Tgen tama n warraw-is.
- Tevfer-itt terkeft n yi
yiv
van.
- Tze armi izeggen yiv.
- Ivarren-is ssertamen ti$$er$$ert.
Ala$mu 3
Af-d awalen yezdin aar akked umyag zde$$
Ala$mu 4
Af-d seg uvris inemgalen n yimyagen yettuderren :
- Tawwurt yellan temdel.
- Tekcem-d tteryel.
Ala$mu 5
Af-d seg uvris awal iwatan i yal tabadut :
- D as$ar $ezzifen cwi, yiwen yixef-is iga am tcekkumt, ttarran-t i
tewwurt si daxel.
- Yebna s uru d wakal, ssqef-is d imdewwer yettwaxdam s udellas.
Ttarran deg-s alim d usa$ur.
- D as$ar yegren di lkanun, tu$ deg-s tmes.
Ala$mu 6
Err ticrevt + ne$$ -
Zeen-t
medden

Ttlusun-t Ddalen yis-s Aas n


yiniten

Abernus
Alaw
93
110

D amellal

Tajerrumt
Tinza$
Imedyaten
- Taooalt d warraw-is zed$en deg utemmu.
$ent-d seg uzea.
- Ff
Ff$
- Teddem-d tifeccet tger-itt $er tmes.
- Tekmez aqerru-is s yixef-nni icelen.
- Terra tackandut i tewwurt.
- Asemmiv issergagay ta$ma n yilef di tegi.
Isestanen
ef ujerriv ma nekkes-iten-id
Zemren ad sun anamek wawalen yersen $
$ef
si tefyar ne$ ala ?
D acu-tt twuri n wawalen-agi ?
Acu n waddad ideg llan yismawen i ten-id-ivefren ?
Ala$mu 1
Suffe$-d
$-d tinza$ seg tefyar i d-iteddun.
- Deg wass, txeddem $er medden ; deg yiv, txeddem i yiman-is.
- Yettwet yizem s truka.
- Tettakk ti$ilt i talat.
- Sani tettedduv ay avar ? s aar.
- Ddaw ubrid, nnig ubrid, leqrar-is d abrid.
- Yedda d yimeddukkal-is $er ssuq.
- Yettebbir i warraw-is, ixeddem fell-asen.
Ala$mu 2
Err tanze$t
$t iwatan i yal tafyirt.
Yebna axxam uru.
Abrid-agi yettawi .. tegi.
Tella temlilit n ddabex .. unnar . Tizi-Uzzu.
Ala$mu 3
er, n, ger.
Eg-d tifyar ideg ara tesmersev tinza$-agi
$-agi : si/seg, di/deg, $
$er,

u
Cfu
Cf
Tanze$t d awal armeskil (ur tettbeddil ara tal$a-s). Tinza$ teqqnent
asemmad $er umyag, maca tanze$t n tetteqqen isem $er yisem
nniven. Isem i d-iveffren tanze$t yettili d amaruz, slid mi ara yevfer
yisem yiwet si ger snat n tenza$-agi : ar, s.
Imedyaten : ru ar azekka / yessawel-as s axxam.
Kra n tenza$ : n, di/deg, si/seg, $er, $ef, fell, ddaw, nnig, s, ar, i
111
94

95

Tirawalt
d n tnila
Imedyaten :
Taooalt tettagem-d, tzeddem-d i medden.
Ttakken-as-d zzit, tazart, igumma.
A akkin ad kem-id-iwne$.
Tteryel tettazzal armi i d-temlal tamda.
Isestanen
- Suffe$-d imyagen yellan deg uvris
- Muqel imyagen (tettagem-d, tzeddem-d). Acu ara ibeddlen ma nekkes-asen
d?
- Acu i d-teskan d deg yimyagen-agi ?
- Acu$er i tt-nettaru wed-s ? Anda tettili ?
Ala$mu 1
Err ajerriv ddaw tzel$a
$a n tnila :
- Yusa-d d gma-s.
- Argaz d mmi-s u$alen-d si l$erba.
- D tameddit mi d-yekcem.
- Ansi i d-tekkiv ay agu ?
Ala$mu 2
Se$ti
$ti tira :
- Ased zik
- Yeddmed imru ad yaru
- Yennad awal-is deg ugraw
- Yesla-asd i te$ri
- Ad k-tenid-azne$
Ala$mu 3
tazabut
yusa-d am wid i t-id-izwaren, wid i d-ineoren abrid deg waman.
Asmi u$alen $er tmurt, uznen-d tarwa-nsen.
Cfuu
Cf
d n tnila d tazel$a i yettarran tigawt $er win yettmeslayen. Tettili sdat
ne$ deffir umyag. Tetteqqen $er-s s ujerriv n tuqqna.
96
113

yis

ujma

97

98

Asefru
Uccen d yizimer
Bu-yi$il $ur-s azref :

- D ke i ten-id-islu$en ;

Tura ad awen-id-ini$ ay$ef .


Izimer yekna $er terga
Ad isew aman zeddigen.

Da$ tekkatev deg-i ilindi.


- Amek i wwte$ deg-k ilindi
Nekk ur d-lule$ ara mavi ?

Yas-d wuccen bu-tila,


Ierman-is d ilmawen.
Izimer tama n wadda,

- Ma mai d keini,
D yiwen deg watmaten-ik.
- Ula d yiwen gma ur illi.

Netta yekka-d iwsawen.


- Ihi d yiwen n udrum-ik ;
Inna-as wuccen s wurfan :
Wissen ayen i tt-teddam fell-i,
Amek iyi-id-teslu$ev aman ? Kunwi, imeksawen, iqjan.
Cfu-k-id tura ad txellsev .
- Ur ilaq ara ad terfuv ;
Ay agellid xas wali ;
D fad kan i d iyi-iran,
Amek ara k-id-slu$e$ aman !
Ke aql-ak-id nnig-i ?

Tta ass-agi ad d-yili,


Nekk akka i yi-rebban .
Yezzu$er-it armi d tigi,
Dinna ibren-as tiyersi,
Ula d inigi ur illi.
J. de La Fontaine ;
d tasuqilt

Ammud n usefru
Asmekti n yiferdisen n usefru : afir, taseddart, tame$rut, anya
Isestanen
1- Amek yebda umeskar avris-agi ? Amek i t-ifukk ?
2- D acu-tt ihi tewsit n uvris-agi ?
3- Acu i d-temmal tefyirt :ierman-is d ilmawen ?
4- Acu n tmentilt i as-id-yufa akken ad t-ye ?
5- Bu-yi$il $ur-s azref : acu n tefyar i t-id-yemmalen ?
6- Acu ira umeskar ad a$ t-id-yesken s tefyar :uccen deg usawen , izimer
deg wadda ?
7- Muqlet tiririyin n yizimer. Amek-itent ?
116
99

n warra-is.

100

Irmad n umsidef
Ala$mu 1
Suffe$-d
$-d seg uvris awalen ilan assa$ akked lkanun
Af-d anwa amyag seg d-iffe$$ yisem aser$$uu ternuv tefkev-d tabadut-is.
Af-d seg uvris awal iwatan i tbadut-a :
- D tagnit tamezwarut n wass, mi tbeddu tettban-d tafat.
- Awal asafu izdi aar akked yisem tafat ne$ akked umyag af.
Ala$mu 2

er tal$
a tibawt.
Err tifyar-agi $
$er
$a
Taooalt tettagem-d, tzeddem-d, trennu-d akanu n tuga. Deg umwan, tleqqev
azemmur ma deg unebdu tlewwi ini$man, tmegger asa$ur.
Ala$mu 3
Err asigez iwatan i tefyar-a, terrev yal yiwet deg-sent di tekwat i d asiwulmen.
Tasedit akked Jeooiga d tinaragin, ttmeslayent.
Tasedit : melmi akken ara neseddi akayad n tmazi$t/
Jeooiga : ass n ssebt $ef 10 :00/
Tasedit : as-d tameddit-a s axxam ad nesniles akken /
Jeooiga : ay weren yikayaden i a$-id-yettakk/
Tamattart

tamse$rut

abhat

tamanavt

Ala$mu 4

$ i yemma-k, ad ak-id-teku tamacahut, aru-tt-id.


Ini-as i setti-k ne$
Suffe$-d tignatin n tmacahut temlev-a$-id anda tekfa d wanda tebda
yal yiwet.

118
101

102

103

104

ITORU
ATA IVQV

CVLAGV

AOCAB

AIBCG

ARQHU

TWTS R CLAGU

A, B, C

UIQATR R OUACR

CIC:GCUR

I, H, E

UQUGR R ASAP

CIT R MAC

F, D, G

UF:RU

FL NGBUJ

Y, K, O

A TAP MTP
CQTFGV

A LP RURUCR

P, Q, R

A OCAB R CVGTC

C S PC

, U, M

13

ATAP M:P QAFR

CAMIUC

N, J, U

15

T XGVS R ACRANVIC

AUPAP

L, W, X

11

17

UIQATR R QRIUTR AQXAGT

L, Z, V

19

AXGT R BGNA

AQIA OTP

V, U, T

21

CGA R CLAGV

ARSU I CTMAC

IVQLAG R
QTIRC

AQTF R PQTF

CGA R OAP

AFHAUAG AOAPUR

25

AP Q:F R CQTIRV

URSUCR

26

APQTF R CXQOV

CUMURAL

27

105

23
24

TWTS R CLAGV

- AOUFC CXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ

VFRU
- QA CPVF ?
- APEVG LAI
- QA UQI UIQ RQ ?
- UIQUR FAIUR
- QA FWAR CUARQ ?
- QGAT AF AIUR
- QRU AF CHA LF ?
- AHALL IGT

106

A QUI

ALARUB

- APW, ARAP QAF


- ABAUL, ABAGN
- CARALGUC, CAIACTGC
2, AF APQFL AOCAB
A
B
C
AQAR
ABA
CRAP QAFC

107

CMTO

CICGCUR

- AOUFC CXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
AI RXS CRLGUC, UXSF AIAPQAF AR
CQASN, AOILF CICTGCUR, CASUHRSA
ABASUR CURAVC, AIRINC MP CAWUFA, URARL
AOCBC UIQATR, ROAUACR, UF VRATV CMAC,
ROCBCR FL COAGUV RVUCC UABACR RARL,
- QA CPA CICGC RO ?
- QA VLAR CICTGC RO ?
- QU SAOCC UHRSR ?

108

AMI

CHAUC

- ABIL, AQUI
- AQHAL, COQHTC
- AE, AET
I
H
E
CARAIC
CAHARC
CAEUAQC
109

AETGSAP

CITRMAC

- AO UFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
AI XA CGTC UOTIF ASP, AHAG URARL
AIAPQAF AWPC AOC CUSARAR RATR AI SUR
ATIVL CALASAQC AXGTL ARA SUR CCTAGASU
AE IQVKR AF CURU,
- QA UQTI VQVG TA MP AOTI ASP ?
- QRV IOR RAPQAFR ?
- QA SAO CCTAG ARARO ?
110

AFAMTG

APDABVGA

- AQUFU, ATAFQ
- APDRC, DARC
- CGA TC, CAQLAGC

D
G
AQFL
APDRC
AGTGU
111

AXAGT

FL ANGBUJ

- AOUFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQA
SAO ASAP ROGL, MTP AIALC CAR IQTIC,
AHAG ATCL APTAPA, ATQAFL, ALGL CVLAGVRVR, AI CVK AIA LC CAR IKUIC AF AOL ANGBUJ, LAG AIALC, AF ANPL CLASAQC AIL
ACAUR, KAGCATVR AF AKOPL CICTGCUR AOL
ALGBAH,
- QRU APAR RAPQAFR ?
- QA MP AF URAOG ARAPQAF ?
- QA CQTI CXUQXUQC RVC ?
112

AYGM
- APQY,
- AQVK,
- AOTI,

CVKVBC
AYQ
CAQAK
CAOGBAIC

K
O
AYTO
UQVKATR
CTOIV
113

AJO

ASP RURUCR

- AOUFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
UFRU
- VGITU RO ASTGU
- CRAQVGC CXVC
- QU SAO VHRSR ?
- UHRSASUC UF ABASUR
- QA FTWFA ACTX RVC ?
- ACTXRVC QGAT XUQAR
- QRU SAOUF UHRSA ?
- UHRSASUCUF FS AITO
- QA UPI ARAPQAF ?
- QU SAI CUF UHRSR ?
- QRU SAI CUF UHRSA ?
114

APQIU

AQFL

- CPTQC AQPAP
- AQATAP
AQASAP
- CQARAIC CQARAPC

Q
R
CPTQC
QAPU
AQAR
115

ART

CSPC

- OUFC CXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
ATA RO CURAU CRAC, ASPLUR BAU QA FO
UXAR, UXGATARL AITM RO SPAR USKAR T, ARCACG FL QIURL AFFCQHUF AF CBIUC
CAR ATAU AL
- QU UOCBR CVGTC ?
- QU COA CVGTC ?
- QA CIUFGR CURAU ?

116

AOTI

AUG

- ATAFQ,
CAGTC
- AUT, AUAU
- MAF, AMTF
T
U
M
ATFU
AQUAP
CAUMC

117

AMTI

CAIIUC

- AOUFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
CABIUC CNAP SGC FL QAFR R QSAL,
TU ASIURUR SPAR, AI FF CTIA CPUC CAR
AMGUP AF R YAYQU UIPIA, TUR BHAR RHRL
UPJAR, RIBPAP UQRAI RARL,
AI UTU ASP TAR CSTIAU, AF UX SAO
ATAFQ ATA FTBC, MP AF UGRT FL CQPLA AF CQLRARVR, TA UTMR FL ASP TVRFL
APSORVC CVLPAP,
1 UIICARAR
- QA CNAP CAIIUC ?
- QA CQTI CIQSUC CAR CBIUC ?
- QA UQTI APSO RVGV TA VTMR ?
118

CPAN

AJO

- CQALN, CAPANU
- CJAUSAC,CAJOAC
- OAUA, AQUFU
3 AF APQFL AOCAB
N
J
U
CQNAGC
AJO
UQAR

119

AQAUAI

AUPAP

- AOUFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
AUPAP SGC AUAR SV CURF FL UXAX, AI
CKOP CMTO FL CRVGV, UTPAR FAQAR GR
UQTI AQAR, XARURC CRNAI, OPA AF CPA CQK
AUAC, KARC VSAGVRVC, AF CRU AUPAP FL UXX,
CRA CAL CVKVBC RAQR VTAUL, G CIITA TPA
AQAPTX, BGJVL ASUIIT, RO F SAGVSUR
CGRLP ATA CVTU FL AQAR, CPOQ UAUPAP, ACC
URLA MAF,
- QRV AF CHAL CAQK ?
- QA CRA CAQK ?
- QA CC UXGTR AI CUSGAUC ?
120

ALGX

AQTWU

- VXVM,
CXUQXUQC
- AIWAI, APW
- VXAX, AMXAX
L
W
X
VLACVQR
AQTWU
VXAX

121

AXAGT

AQXAGT

- AOUFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
ASP TAF UIA AQUFUSUR DAQAP,TA UHLR
NIRKVRA, CIROGA SU ARASUR I QLG, UA AF
ATUL UILVR, U IRIZ AQXAGT,
AI AF ANPL USRAR, ALGIL U BXTX
UFGVR, AHAG AIZL ATIA AF CXSC, AI
CFWAC RORAI CPBXAC,
- QRV FUHAL DAQAP ?
- QA UXQU AI CTMAC ?
- QA SAI UIZA AI CUHAGC ?
122

VSAR

AZA

- ASACUQ, CUSIAU
- AZA, UQIZAR
- VPAQ, VLAM

Z
V
ASACUQ
AZA
VUFU

123

VSU

AQIAOTP

- AO UFC CTXRA CAL


- ARC ATA FI SRUQ
VFTRU
- QA CTPVF ?
- CQAUC U QIURL,
- AFTBVL OU IICRL ?
- SPAR IICR FTA CGVF,
- QRVO ABGNA TAR AIOGQ ?
- ATU ABGNA TAL SAG VSLR, AIOGQ UPSAIUR,
- CARAQVGC CXVC,
- TPA ARKGR,

124

VQU

AQAUAI

- VPAQ, CVLAGV
- AQUFU, ASACUQ
- AMTI,
AOTI

U
T
VQU
CUSIU
CTMAC

125

CMO

ATQCG

ARSU I CTMAC

AF CPQFF CVLAGV

IXQXQ SIOC

AQG CVWAHV

ARAI ARFA TC

AF RO CVLAGV

AF RAPQF RUHAG

ROGS VSAGV

AHAP A SROK

FVL CVSAPV

AQLAGUR UIQCG URASU CVLAGU


EQHA
126

ASP RQF R PQF

ASP AL RFUTC

AI SRLF CTIQ

ASP R QTF R PQF ALGRL UXR


AQLAG R QTIRC

AFI UQCR

UNP LGRL

AQTF G SUR CCQ

APQFC IA APQF

OTR UKOPAR

CATR CMTO

RAGATR RATR

AOM APNUQA

UCTQAIC TATR

AFCATR AFHAUAG

AOAP RATR
EQHA

127

AFHAUAGK AOAPUR

CQKGUC RARL

AI CIOBPC RARL

CAIAFTPC RARL

AI APTPT RARL

ARQKAM RARL

AI AITS RARL

AFHAUAG RARL

AI AOP RARL

AWRACR RARL

AI CUSIU RARL

UQLAGR RARL

AI ARNVI RARL

AFHAUAG RARL

AI AOAP RARL

EQHA

128

VRSUC APOCABR
I ABA QITIR
1, AI SAO UBA ABGNA, ANP URSU
2, UQSAL APQAY, APOCABR RAIR
3, UCWAC ARAK, UPAQF ATRSK
4, USARU AQLAG ANUQR, ATG USU AGTA
UBFAFR
5, AWP I VQVG TA G CGVF, ASUR CATUF AI
TA CGVF
6, AXQU CGRT R QUFR, AFIR CAPSF
7,

- QA UPAQ ? I UIICUCR
- QA F UCAOI ? G VLAGS
- QA UPAI ? G UYQU
- QA USARU ? G UIWAK

129


CUMURAL

talatinit

STRF

CQASN

tamahak

ABACTP

abatol

CUMURAL

tifinaW

APDRC


aljannat

AE

ATAFQ

CAGTC

tarut

AQHAL


amazzaW

AITM

asuf

CJAUSAC

CVK

AQLAG

amWar

AMTI

afus

CPAN

talaq

AOTCU

akotay

AQAPU

amali

AQAR

amam

ART

anu

ASACUQ
130

ax

awadem

tacayhat
tee

ahatim

ATCAU

awatay

AQAUAI

amayas

VGU

CAWAPC

AXUQ

aim

AYAG

aar

AZA

A_ASC

Z
_

131

eri

taggalt

aa


aahat

Vous aimerez peut-être aussi