Vous êtes sur la page 1sur 3

BnF Archives et manuscrits

Testamenta duodecim patriarcharum.


Cote : Latin 3764 Réserver
Ancienne cote : Mss. des Dupuy 106
Ancienne cote : Regius 4606

Testamenta duodecim patriarcharum.

Pseudo-Origenes.

Adso Dervensis.

Historia Apollonii, regis Tyri.

Florilegium morale.

Marbodus.
2e moitié du XIIIe siècle
Initiales et pieds-de-mouche rouges. Titres rubriqués ; quelques titres d'attente à la mine de plomb. — Dix-sept cahiers de 8 ff.,
sauf le 5e de 5 ff. (33-37) et le 9e de 6 ff. (62-67). Les cahiers 1 à 9 sont signés en chiffres romains de I à IX, le cahier 10 est
signé I. Réclame à la fin de chaque cahier. Entre les ff. 36 et 37, traces d'1 f. coupé auquel renvoyaient des mentions dans la
marge inférieure des ff. 34v et 36v. Lacunes d'un ou plusieurs cahiers après les ff. 75v et 130v. Les ff. 69-74 et 123 sont mutilés.
Il y a 2 ff. 98. Le f. de garde II est blanc. — Quelques additions marginales contemporaines de la copie du manuscrit. — Dans
les marges des ff. 70, 72 et 73, références du XVIIe s. à l'édition du Policraticus de Jean de Salisbury parue à Leyde en 1639.
Au f. IIv, mention de prix du XVIe-XVIIe s. : « prisé II s. ». — Au f. IIv, ex-libris du XVIe s. : « Liber iste pertinet Johanni Gravoy,
presbytero, commoranti in pago Sancti Dyonisii in Francia. Gravoy ». Au f. 1, ex-dono : « Doctissimis Puteanis fratribus dono
dedi anno M D C VII. P. Bonifantius ». Au f. I, signature « Dupuy ».Parchemin. Réglure à la mine de plomb.II-130 ff. + f. 98bis,
précédés et suivis de 3 ff. de garde papier.165 × 110 mm. (justification 115 × 75 mm.).Reliure parchemin souple blanc. Traces
de lanières. Titre ms. au dos tracé à l'encre noire, de la main d'un des frères Dupuy : « Testamen. XII Patriarc. et alia ».
Manuscrit en latin
Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits

Historique de la conservation
Provient des frères Jacques et Pierre Dupuy ; cf. Omont, Anciens inventaires, IV, 197.

Bibliographie
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f361
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f362
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f363
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f364
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f365
Consulter la fiche bibliographique numérisée http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k140031j.image.f366

Présentation du contenu
F. 1-36 Testamenta duodecim patriarcharum, interprete ROBERTO GROSSETESTE. Le testament de Benjamin est incomplet
de la fin du § 3 au début du § 7 par suite de la disparition d'un feuillet après le f. 34. « Incipiunt Testamenta duodecim
patriarcharum filiorum Jacob. Testamentum Ruben primogeniti filiorum Jacob. Transcriptum testamenti Ruben : quecumque
mandavit filiis suis... — ... usque ad diem exitus eorum ex terra Egypti. Explicit liber testamentorum duodecim patriarcharum
filiorum Jacob qui vocatus est Israel » (P.G., II, 1038-1142, 1146-1150) ; cf. S.H. Thomson, The Writings of Robert Grosseteste,
Cambridge, 1940, 42-44 ; Stegmüller, Repertorium biblicum, I, 49, n° 87, 7 ; D.A. Callus, Robert Grosseteste, scholar and
bishop, Oxford, 1955, 61-62.
F. 36-39v Ps. ORIGENES, interprete S. HIERONYMO, Planctus. Lacune par suite de la disparition d'un feuillet après le f. 36. «
In afflictione et dolore animi mei incipio loqui ad eos qui cogunt me... — ... petitione condolentis mihi ecclesie quia tibi est gloria
Patri et Filio et Spiritui sancto in secula seculorum. Amen. Explicit Planctus Origenis » (Opera Origenis Adamantii, IV, Parisiis,
1512, f. CLVIIIv-CLIXv).
F. 39v-43 [ADSO DERVENSIS], De Antichristo. Le prologue adressé à la reine Gerberge manque. « Sententia de Antichristo.
De Antichristo scire volentes primo notabimus quare sic vocatus sit... — ... qua ante secula judicandum prefixit » (P.L., XL,
1131-1134 ; CI, 1291-1298 ; E. Sackur, Sibyllinische Texte und Forschungen, Halle, 1898, 105-113) ; cf. pour la bibliographie, la
notice du ms. Latin 3701, f. 234-240v.
F. 43-67v Historia Apollonii, regis Tyri. Seconde recension. « Fuit quidam rex Antiochus nomine a quo ipsa civitas nomen
accepit... — ... et aliud bibliothece sue. Explicit Historia Apollonii regis Tyrii » (Historia Apollonii regis Tyri, ed. A. Riese, Lipsiae,
1893).
F. 68-125v Florilegium morale. Florilège formé essentiellement d'extraits du Policraticus de Jean de Salisbury qui ont été
regroupés en 17 chapitres. Par suite de la disparition d'un ou plusieurs cahiers après le f. 75, il manque la fin du chapitre 5, les
chapitres 6 et 7 et le début du chapitre 8. « De hiis que contigerunt Rome tempore nativitatis Christi. Capitulum primum. Cum
majestatem urbis Rome (Johannes Saresburiensis, Policraticus, II, 15, éd. Cl. Webb, Oxford, 1909, I, 91-92)... — ... Dei hostem
et hominum tripartita latius pandit historia (idem, VIII, 21 ; éd. Cl. Webb, II, 381-393) ».
F. 125v Vers anonymes. De captione urbis Antiochiae : « Virginis a partu que Christi claruit ortu||... », 4 vers ; cf. Walther, Initia

18/01/2023 https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc61721r Page 1 / 3


BnF Archives et manuscrits

carminum, n° 20463. — De origine ordinum Cisterciensis et Grandi Montis : « Sub patre Roberto cepit Cystercius ordo||...», 3
vers. — De morte s. Thomae Cantuariensis : « Anno milleno centeno septuageno||... », 3 vers ; cf. Walther, op. cit., n° 1165. —
De expeditione ultra marina Philippi, regis Francorum : « Millenus centenus erat deciesque novenus||... », 3 vers. — De captione
urbis Constantinopolitanae a Latinis : « Bis sexcentenus advenit bis quoque binus||... », 2 vers. — De duobus latronibus in cruce
: « Inparibus mentis [sic pro : meritis] pendent tibi [sic pro : tria] corpora ramis||... », 3 vers ; cf. Walther, op. cit., n° 8774. —
Prière : « Nos et res nostras salvet divina potestas ».
F. 126 Formule de conjuration : « Panthon in dextra, in cruce Pantheon... ». — De tonitruo experimenta : « Mense januario sit
[sic pro : si] tonitruum insonuerit... » ; cf. Thorndike-Kibre, Incipits of med. scient. writings in latin, 2e éd., 867.
F. 126-130v MARBODUS, Liber de gemmis, incomplet de la fin par lacune matérielle. § 61 : « Anulus ut gemmam digitis
aptandus haberet||... — ... Propter quod lapidum titulus liber iste vocatur » (P.L., CLXXI, 1769-1770) (126-126v). — Prologue, §
§ 1-2, 5, 3-4, 6-13, 15, 14, 16 : « [E]vax, rex Arabum, legitur scripsisse Neroni||... — ... India mittit eum gemmarum maxima
nutrix||... » (ibid., 1737-1749) (126v-130v).
Additions diverses du XVIe s. de la main de Jean Gravoy, l'un des possesseurs du manuscrit. Distique : « Cenatam peto
venientem tempore sero||... » (Iv). — Table du manuscrit (IIv). — Distique : « Per Veneris morem virgo cito perdit honorem||... »
(Walther, Proverbia, III, n° 21274) (16v). — « Hee sunt proprietates granorum juniperii. Septem grana vel novem... » (67v). —
Vers : « Si quis amat bene quid, inmemor esse nequit » (Walther, op. cit., IV, n° 28958) (126v).
Anno milleno centeno septuageno// Primo regi res in gloria...
f. 125v
Annulus ut gemmam digitis aptandus haberet//...
f. 126
Bis sexcentenus advenit bis quoque binus //...
f. 125v
Cenatam peto venientem tempore sero//...
f. 1v
Cum majestatem urbis Romae principes visibili specie sensuerint honorandam...
f. 68
De Antichristo scire volentes primo notabimus quare sic vocatus sit. Ideo...
f. 39v
Evax, rex Arabum, legitur scripsisse Neroni //...
f. 126v
Fuit quidam rex Antiochus nomine a quo ipsa civitas nomen accepit...
f. 43
Hae sunt proprietates granorum juniperii. Septem grana vel novem...
f. 67v
Imparibus meritis pendunt tria corpora ramis //...
f. 119
In adflictione et dolore animi mei incipio loqui ad eos qui cogunt me...
f. 36
Mense Januario si tonitruum insonuerit...
f. 126
Millenus centenus erat deciesque novenus//...
f. 125v
Nos et res nostras salvet divina potestas//...
f. 125v
Panthon in dextra, in cruce Pantheon...
f. 126
Per Veneris morem virgo cito perdit honorem //...
f. 16v
Quaecumque mandavit filiis suis priusquam moreretur in capitulo...
f. 1
Si quis amat bene quid, immemor esse nequit //...
f. 126v
Sub patre Roberto cepit Cistercius ordo //...
f. 125v
Transcriptum testamenti Ruben : Quaecumque mandavit filiis suis...
f. 1

18/01/2023 https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc61721r Page 2 / 3


BnF Archives et manuscrits

Virginis a partu quae Christi claruit ortu//...


f. 125v
ADSO DERVENSIS abbas • De Antichristo
ANTIOCHE (Turquie) • Versus de captione urbis Antiochae
BIBLIA SACRA • Apocrypha Veteris Testamenti Testamenta duodecim patriarcharum, interprete Roberto Grosseteste
BONIFANTIUS (P.) • Possesseur
CISTERCIENS (Ordre des). Chapitres généraux (1321-1325) • Versus de origine ordinum Cisterciensis et Grandimontis
Conjuration • Formules de conjuration
CONSTANTINOPLE • Versus de captione urbis Constantinopolitanae a latinis
Croisade • Versus de captione urbis Constantinopolitanae a Latinis
Croisade • Versus de expeditione ultramarina Philippi, regis Francorum
DÉCORATION • Initiales de couleur (XIIIe s.)
DUPUY (famille) • Possesseur
DUPUY (frères Jacques et Pierre) • Signature de l'un d'eux
DUPUY (frères Jacques et Pierre) • Titre au dos des reliures de la main de l'un d'eux (mss. leur appartenant)
GRANDMONT (Ordre de) • Versus de origine ordinum Cisterciensis et Grandi Montis
GRAVOY (Jean), prêtre • Notes autographes
GRAVOY (Jean), prêtre • Possesseur
HIERONYMUS (s.) • Translatio planctus Pseudo-Origenis
HISTORIA APOLLONII REGIS TYRI
JESUS CHRISTUS • Crux (sancta) Versus
JOHANNES SARESBURIENSIS • Flores
Manuscrits • Prix des manuscrits
MARBODUS, Redonensis ep. • De Gemmis. Excerpta
Médecine • Recettes Recettes diverses
ORIGENES • Planctus
PHILIPPE II Auguste, roi de FRANCE • Versus de expeditione ultramarina Philippi regis Francorum
PLANCTUS
Prières • Prières diverses
Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers • « voluptatem »
RELIURE • Reliure Parchemin naturel souple
ROBERTUS GROSSETESTE, ep. Lincolniensis • Interpres : Testamenta duodecim patriarcharum e graeco
TESTAMENTA DUODECIM PATRIARCHARUM
THOMAS Becket, CANTUARIENSIS archiep. (s.) • Versus de morte ejus
Tonnerre • Signification du tonnerre selon les mois
Vers anonymes latins • Divers

18/01/2023 https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc61721r Page 3 / 3

Vous aimerez peut-être aussi