116 CLAUDE CAH E.

"

de ,Alaiya regne ce Qa.ramanide autonome auqu el nous faisions al-

lusion ci-dessus, et qu'il appelle Ibn M.n. si ; on pourrait y voir le
nam de Bunsuz, conn u vers 1260 dans la fam ille , sur les confins
ciliciens ", et incidemment plus tard par Shikari, I'auteur d'une his-
toire romancee des Qaramanides *', Mais cela ne nous suggere aucun
des noms de P achymere, et ii s uppaser qu'on decouvre un rappro-
ch ement, il faudrait alors exclure notre iııterprôtatio n ci-dessus
propose. de ,Alaides.
Al-Umarl, avant de decrire les Prlncipautes existant de son KO:\'YA VE KAR~lAN KCTÜPl!ANELERİNDE 1IEVCUT
temps, enumere2S celles qu'avait detruites le lieut enant mangol Ti- KARAl lAN -QGULLARI ILE lLGILİ YAZMALAR
murtash <en 1313 ) , et qui par consequent existaient au debut du
GZERL....DE ÇALIŞllALAR
siecle; mais on salt que I'intervention de ce demler depassa peu le
Plateau et par ccnsequent s' en pri t plus ii des grou pes au ehefs se mi-
autonomes aussi bien mongols que turcomans de I'inte ri eur qu'aux
Turcomans fron taliers viram ent indepeııdants que concerne surtout Ş eka bet tin Tekindağ
la lis te de Pachymere, La liste d'al -Tlmart nomme les Eshref, Tur-
comans bien connus, mais aussi les Turgut, groupe mon gul qui en
re al ite fera encore plus tam parler de lui, Shudjii< ad-din Ug hur lu, yaz aylarında Konya ve Karaman k ütüphAnelerinde bulunup
Tughandjuq, Sultan Buli, et Ya-qüb de Qarasar;, (Tughandjuq situe Karaman-oğulIan'na ai t bilgi ve haberl eri ihtiva eden önemli yaz-
ii l'ouest de Trebizonde). II ne semble pas utile de diseoter ici de ees malar Uzeri ndeki çalışmalarımız, uzun SÜre devam etti. Özellikle
noms, dont aucun ne parait pouvoir etre rapproche de ceux de bilinmeyen veya az bilin en ese r leri n tespiti sırasında bu beyliğin si-
Pachymere, yô>;i, iktisa di ve edebi durumları na katkıda bu lunan orijinal ese r-
Bref, on se demandcra pourquoi cette note, qui nous laisse ii Ier e, bazı önemil yazmalara tesadüf etti k. Bu kısa makalemizde, an-
If · - peu pres au meme point qu'avant. Peut-etre neanmoins peasera-t-on cak, ben zer ler i arasında çok es ki denil ebilecek yazmalar ile konu-
qu 'il n'est pas faree ment inutile de signaler un probleme sans at- mu z için yen i bir takım bilgi ve haberler vereceği kanaatinde oldu .
tendre de I'a votr ,""solu, d'en fo urnir quelques elements de solution, ğumuz nüshalardan bahsedil di. Hemen belirtelim ki , bu mak ale, adı
et d'augmenter sinsi les chances que queIque autre nous fasse pro- geçen eserler ve müellitleri hakkında, tam ve mükemmel bir araş­
gresser plus avant. tırma mabiyetinde değildir. Burada yapılmak istenilen şey, kon u-
muzla ilgi li yaz ma eserleri meydana koymaktan ibarettir. Asıl esas-
lı tedkikler , şüphesiz, bundan sonra, Karaman-oğuııan adlı kita-
bınıız kaleme al ınırken yapılacaktır.

21 ı.tes ı;o tu . ı. illet Koyunoğlu Küt üp hAnes i

22 Ed Mesud Komaıı.. t.cdex . Sur « rtaw
traits de I'Hi.ftoire M Nu r..o"id<l!
do!: Sik4 ~ vctr m & ccatrıbutıon &.ns W ZKM 1978_ (I) Türkçe Yazm alar
23 Ed. Taeaehner p. 37 v ees la mesne ~poque. 1& RJl$a14-JIe Fola'kiy y e M-
Y;. R lDz ceaeatt 4&ııs les terrttctrca ccc tdentaux des c:onttııa byz.antW tes
pt1n elpaut~. de Qa.raman, Harnld. Tugbu:ılu en • D en lzH, U m ur~~g, ~ rm yan, 1. ~~ubarnmed b. ıbrahim b, Mubaınıned b. ~hir el-Hanaf],
Orhan, Glrdeboll. Q3.lta.muo l. Egrldir et Sinope . Kw;t u'l-Gumam <LI" A1ı Mn'I-Umam tercüme,ri,
 118 ~ EHABL'TTIN TEK INOAC
H. 823 senesi ~ıuharrem inin 15'inde dünyaya gelen müellif ' in
H. 810-833 = ~ı . 1407-1430 seneleri vak'alannı kapsayan mufassal
bir ~Ieml uk tarihi olup, baş taral ı eksi k ve sonu noksandır. Es er ,
Kanunl devr inde' Leysl Çe lebı ( = Pi r Ahmed Çelebi) ' taral ından
t ürkçeye te rcüme edilmiştir'. Bütün Orta-Doğu olaylarından. özel-
likle «beyan-. feth-i Kıbn& ce <!8ir §!<den-i meli keş . başlığı altında
Kıbrıs'ın ~ıemluklar laralından alınmas ından' ve bu s ırada ~ıemlük­
lara karşı K ıbrıs'a yardım eden K araman -oğlu Ali Bey Türkmen-
lerinln aki betierinden' bahseden müellif , el -Melik ü 'l -E şref Barsbay
(1422-1438)'a kadar gelen Memlüklu·Os m anlı , Şahruh -Barsbay iliş ­
kileri üzeri nde durmaktadır. Nitekim, 833 aenes i Muharreminln 24'-
ünde Mıs ır'a gelen Şahruh elçisinin Ki'be'~'e örtü (= Kisı-e, K is-
ı eç ,," .ıamd" · ~ htc-ret-i Fa/t r-t-dleın .sekiı: 1fÜ= !ltDi",,' \içiin.ci yııa fr'-t-
dile "bu. tarUt·t muk~ ya", Ki ttlb -ı Ke.rjK'ı-Gumem kdtib i Mithammed ilnl.
ıbrah i m b. ıtuhamtn.4!'d b. Z4Alrw'l· UOM/l ol .vılm JIuhOl"'f'e mhtin cm befinci
cltli dw"JloJ/'o gelıt u. 163 /Q.~ .str. i~ .
2 e Bu bl.z1m r.amanımızda SUlttı:H 4:J,.rb--u·h.arb ve HAkan-ı 43r k,..u-garb
\."1!7 b",.Iwh. ... nız· ... ...,eb ee mak8 em -( nı k,, 'r- Rob Sulıd" Lk S"'t4" ilm SuUd"
am Btıltd " tb" SuUd" SilleymaK Hill", Um SuWhı Selim H d ll .. .~. US/a.
3 H. 9 13'de BUl"3&'da vefAt ede n ~YS edebi ( = N ureddln Hamza ) n m
cgtu olu p H. 9:52'de Yefat etmiştir. Bu zat üe babasının Osmanlı Ka.nuDnAm eleri~
nln tanzimindekı rcllert hak. bk. Kaıı ünna m.e .( dl -i Oa-man . TOEM , Istanbul,
. .. 1330, a. 6 v.d .
4. DUu .sen u JJ slya derdUıe çdre
O kı t4 1ı afre~k dev iddI!' bdk"t
.
Dua gevlte rlerm "aç ,ehriydre-
D o14 d~m ·i JU atJ\ ru mtu rak i
F er4g at ell~ aJıvdl-( cUı4 nda n Ete aL t~ 'hne nakl I!'t/le ONdan
20~/a.
5 Temmuz 1426'da Banbay tarafından K ıb ns·&. gönderUen Aynal el.
Cek emt. emrıcd ekı donan ma lle Ltmascl'u upt dU:! gibi, )(t m10 k ku vv etle ri
kum a.c d:aıu Tagrt ~ bl.rdl cl ~ Mahm o. dt, 1 Te mmuzda Kıbrıs kuvv etle rin! maglup
edip. Kral .Jenus'u es ir etmey e m uvaffak olınuııtur. bk . ı bn T&gr1-b1rdl. en-
Jl,"ucıiMu '.t ~ed h j rer ner. W. Poppecr. VI, 606; ez-ZUı1rl, Z'l.btedu Ke,/fI-ıtemd .
lik ... • D§r. RavaIsse. a. m . Krş. A . Darrag . L 'b'l1J1pte .aOU4 le rtgM cü 8 araM y,
Daına.a. 1961. a. 2~ v.d., ş . Tekinda.t c~(e m1Q.k Sultanlı,ı tarihine topl u bir
., bakl4 a, TD r 25 (19 71) , s. 26. %1ot . 31-33.
6 YemIQklar a1eyh1z:.e geUşen Karaman -Kı bns mUııAsebeUeri !"ırasmda .
Ka.rama.nlıla.rın, ~(e m1o.klara. k.arşı mOdatu. makaadiy le. Nlgde'')'e hUdm bu~
lunan Al t Bey'ltı otlu kUmandaSında Kıb mı'a gönderd1k1eri kuvvt:Uer, 14.26n
Temmur.ında Memıııklarla yapıla.n llava..vda. Katalanlar gtbL kılıçtan ~irU­
m lıtlr. bk. Tagı1-b1rd1, StıeMrn~ VI. 606 v.d., A. Darrag, OY" . "".r B. ~ v.d .•
ş . Tekindal. ayn . mak., 8 . 26, not 32,
KARAM AI<-OOlrLLAR I lLE ILG lL I YAZ'lALAR 119
""tu'l·bey t ce J..'ist:etu'l-Hucra lU}-Şcrife)' ör tmek talebi lle Bars-
bay'ın cevabı Yakın-Doğu 'da ha kimi yet bakımından çok önemlidir :
~Sene 833 se>resinin Muharreminin yigirmi dördünde Şahruh tara-
fından M....r Sultanl'1la 1<<i81d gelUb mektu b getUrüb Şerh-< BuM ri-i
l~n H.acer' taleb idUb ce bir dahi Şeyh Takiyü'd-Din Mal<rizi'nin Su-
luk II-dueeli'I-Jfulük dinilen tarihini dah i taleb idi«> ~-e bir dahi
mektubumla Ka'be-i Şerif.. ben örten dimi§ bu ahoo" n cümle.>ini
~l<i ,isga itn:eai ne kitabına iman geffirüb ce ne resülune ima n ge-
turd. ce eeL'ab-. mektub ol ~-echi/e buyurdı ki, bu eechile kelimat it-
:ıte8iin ""'", Iden ol makam.. §erif i Ilrlüci ca rdur, ol manayı Mtır­
larından çıkarsu"lar didi , 315/u'.
~lüellif, bazı hususlarda ~Ia\:rlzi 'yi tenkid etınekde buna mu-
ka bil, Leysi, daim" Ma\:rlzi'yi mUdalaa eder görünmektedir (eserin
arabça olan tek nüshası hak. bk. TSM Revan KIp. Nr, 1559.)
g'-
2. Kalip Yahya b. Muhammed, Mendh icü'I-I....a· J
~. .~
.• ~Iu htelif takrir (mese la : Takrir·i niyabet) Ve mektuplan ih-
ti va eden bu • !ecm ua " , ~roııli. Gür.lııi (= al·J[uslihüddi>ı al-Fakir al-
Me§hur .bi-Gür elni, öl. 1488" taralından istinsah edilm iş olup, son-
da kendi el yazısı ile imzas ı vardır. Özellikle Karaman-oğlu Il. tb-
1 ı<ur·a.n üyet lert, Peygambcrtn e.sh4bmm ve hedl 3'e edenin l.slmlcrtnl ht.
vf kırmızı ıpekten manuıı blr ktsve ( _ örtO)nl..n tArlti hak. bk. Gau defro y
::>emo~byneSI ~vo ıe.a .!tır la J!ecqu e et .VM ble, RRR, 1918, s . 11. Kr§'. 'rs esse.
LA Pi1crWıge 811"ten, '" (burada. Abd.ülazlz'in kII·/eti i de tU1t olun uyo r).
8 Burada bahı.~ konusıı olan eser Fethııı-bdrf t~ Şuhi'Z-BuM ri adını taşı­
ma.ltd!. o lup. Ort.a-Do~ ·da 300 mtsk&.Je ıatılıyordu. bk. C. Van Arendenk, 181
A nı. VIII. 736. .,
.9 10 sen e sonra (8t8 -= lU4 ). )f<tmlQk Sulu.nı Çak mak zamanında. Şah­
ruh un yenl btr k" uetü'l-Ka'be gönderme k auretl)'le gtr1ttttt teŞtbbÜ! de bL
ev,,~ık( gibi re d edil.mlıjtir. bk. İbn Talrl~blrd1, e"..MvcQ"u.'t~Z4Jtire. Ayas . 'KtP~
A rao. Yum. Nr . 3-199. vn. 131.
. :~ !ııUw;ah ta rthi 890 :11 1485 (Ilan bu önemli ılecmua'nın d1ger bır nflslıaı;ı
oç m DK. Bl bL. Xa-t. Sup pl. Turc , X r. 660, 1st1nsa.h tarıh i : &9= 1-184. Kl1. tH,
Uzu..cça.rıılı,. c İbrahim Bey 'm a,rabça Vakt1)·U b. Bdl~teR, ı, 1937, B, 120 v.el
J 11 Haya.tı "'e es erie rt hak. bk. es -8e hAvt, 8d-Qaıt',,'l-Umtr Kahire, 1353.
t 24 1 v.d.. T84köprl~zAde, .st~'ij;, tre. M. )(~dI. !.stanbuL, 1269, s . 102 v.d. Kr§.
A. A te e, d iollA GÜrlnb . lA, VUI, t06 v.d.
 120 ŞE HA B ETl'I:< TEKL~OAG KARAılAN-OGULLARI lLE ıLGILI YAZ' lA L.AR 121
rahim Bey'i n U. ~ıurad ile yaptığı Seı:keııd-ıui me yer almaktadır".
Mecmua'nın sonund.. Moııa Gürlnı (= el ·J(uslihÜ'd-Dln e1·Faki r el· 5. Lokman , Kitdb.. E8T<Jrname·i AŞl~dn,
meşhur bi-Giirdni) ile ilgili kayıdlar bUıunmaktadır.
Lokman adının taşıyan müellifin" eseri, Selçuk lulardan kısaca
3. Es-Seyyid Mubammed ~ürb..hş, Cdm i'ü'I·Latd' if fi Şerhi bahsedi lmiş olmasına rağmen, Kanüni'ye kadar devam eden manzuın
Ahv<ili'. ·S ey yid 'Alôeddin eş.Şeyh .Ali ",,·Semerkandi b_ "". Seyyid bir Osmanlı tarihidir; ŞehzAde Sü leyman (sonradan Kanüol ) na.
Yahya eş.Şirv<ini, m ına kaleme alınmıştı r :

Eaeri arabça ve farsçadan tercüme eden es-Seyyid Muhammed .• , I'U i ""~

. , " ..~.• J i
j- ~.J
XÜTbahş, es-Seyyi d Alieddin eş-Şeyh Ali es·Semerkan di' den nak-
len, babası Seyyi d Yahya·i Şirvan! ( öl. 1464·5) "'nin 832= 1429'da .r-'~ J JI Jf. :;':I J \ J, ...1>01
Kararnan-o ğhı U. İbrahim Bey zamanında, önce Konya sonra da
Liırende'ye gelip bu bölgenin ileri gelen irfan sa hibi kimseleri tara-
.....1 ,~.,
. ,.s.;'. ~. C~
.~ .;

fından hürmetle karşılanmasını an latmakda ve U rende (= Kara- .....1 , 1; •.il , ~ J.l.i J>
man) illemiısının ricalan üzerine kaleme aldığı eTefsir·i Şerif .ten
.)1->\ ,..olJl ';" y J\ ~)'("
bahsederek cal tefsi r'; bi·naziri nice fıuklô·i Karaman el üstünde
tutub nice mahallerin /ıa....,.et·i §eyhde n k1raat et mi§. olduklannı :J-:o/ OJ' w;.j ~\ .s..olj ',
açıkl ar (eseri n eks ik diger bir nüshast için bk. Hacı Mahmud Et.
Ktp . Nr. 4645) .
~~ JT:"lj .. 1.:. l:.:

4. MaJ:ınıf:.d b. Ahm ed es-Sofyavi, Jf es/iliku 'I·Memdlik ( = ıı­

s- "':i:~ ,j. r.- <l. :;~

retnümd), Özellikle, Bayezld devri olayla rı üstünde duran müellif , Baye-

zid'i ş u sıfatlarla öğmektedir :
Sofya'da doğmuş olmak la beraber sonradan kendisini Sama-
,.- kov'a da nisbet eden ( müı:eUiden sümme ",,·Samakovi) rnüellif ,
Acd'ibü'I·Mah lıl~.dt, T arih-I Taber l ve silr kitabiardan tellıis etmek :;I;'.J ~, ....i j 'J .ı:'" / ~io
sure tiyle, yeryüzünü tasvir etmiş, ls lim tarihinden, MoğoUardan ve o~ J.-I ~ ,:,\'l~ 'J "':-
son fasılda (fasl-. Şanzdühüm) da AI·ı Osman 'dan bahseder ek kita-
bını e Şek·i Süleyman·zaman gitdi Sigetvar üstüne' cümlesiyle bi- ~ ,:;\....0/ ":'1.#\ '~
tirmiş tir. ~ J' V '"':.1 ...1>01
J..olJI , 1; ~ .; ~ .~l.
12 J .... ':'J:.} ",,~ ...}2 u/ i JI.I..ıı 1 J<J' ...I- rJ'"'" ..ç (:"'iJ .L ~.»
".PJJJ ,j.J:JJ. !L~ ...i- ,rj' J ~~ , 1". . rJJ .....1 '"-:'Jf.i ..'1 ~'" <1..)(,:.1J J,..olJ'. ) •-<:..\,."..... .: ~ ır«
o • • J!.:L"~ bk . 71/& .
13 Hal vet! tarikatının tkind pı rt oları Seyyld YahyA el · Ş lrvA.n1 hak . bk.
LL"nl', ]r.~f!ltl«:ıı ,,'l·utı.S terciime"'. İStanbul. 1289. So 574 v.d., TqldSpri-zAd.e. H Dlg"erl m. Murad de..ıli. tehDArnee11er1n~ D Lokma.n b. ~yylc1 H üse-
Ş e ~ 'i~ ıerc ı1mQ 4 tre. ) {ecdl., Istanbul. 1269. s . 2$1 v.d. Ta!sl1it tçin b. T. Ya - )'1n el- AşurtUzmevt olup, ıOıO .1601 'de ölmUttür. Eserleri hk. bk. F .E. Ka.
zıcı. 41 F~U h"tı: n ıoo ra btanbul'da Uk Ha1vttl Şeyhl~rb . 1. ' aKk l E""IU ii.lii D er- rata y, Topicap . Sorav ' M ıiz~.. ı T ti ...k~ r ozmalar KGlalo!Ju. !atanbul, 1961. 1.
$1"', n. 19:5G, s . 57 v .d, 221 \".4.
 122 Ş EHABETT1N TEKINDAG KA~\X.()Q ULLARI lLE lLG lLI YAZMALAR 123

Kitab H. 1119'da Halil b, E yyub tarafından istins ah edilm iş­ Beı.:s'ı, bu k arı şı klıkl ar sı rasınd a Kas ım Bey'in Uzun Hasan'a
dir u . elçiler gönderip, onun yard ı mını talep e ttiğini söylerse de :

6. Be~s 'I, Diva n, Karama n'a diler K081m ol şıih

A nı nola cem i' taht... dergah
Karaman - ili halkından olduğu veya Karaman-oğullanna karşı
Uzu n Hasa n'ı idindi pena h ol
öze l bir şe vgi beslediği anlaş ılan mü ellü :
Kim anın hi mmetiyle ola §dh ol
A :m-i seier-Kerden-i şehriyar Ana gönderdi elçiyle begler
Ve feth i şı«ien-i Koylı-Hisıir, I l a Yaz" b name tazarnilar dilekler'·
beyti ile başlamakla beraber , Karaman-oğlu II. ıbrahim Bey
sonradan m u oğal ıshak Bey'in Uzun Hasan', karşılayarak, P ir Ah -
( öl. 1464 ) 'in SOn zaman ları ve ölüm ü " ile ç ıkan siyisi buhran yü-
med 'le yap ı tan savaşl an anlatmaktad ı r:
zünden oğullarının Ak- KoyunJular ve Osmanlıl arla olan mücadele-
lerini " anlatmaktadı r:
Heman ıshak Bey istik bal itd i
Çu ıbrahim Bey itdi inti kali BUlWJdl ce Karama n'a iletdi
Kalu r atlı oğlı" dinle nola hali Pir A hmed'le bulışub cenk iderler
Ulu oğlı nın ıshak'dı adı pir Ahmed 'e cih8nı tenk ider ler"
A nı mülke şeh itmekdi murad. bk . Diva n.

Pir A hmed Konya ta htı nda oturd. Eserin 48 beyi rlik bir k ısmı Konya Halkevi .ı!fecmua81'ııda (1948,
A na virmişdi an. anda iurds" s. 118 v.d.) yayınlanm ıştır.
7. Rizi-zade Mün ib (Abdur ra hman Münlb b. Abdullatü Rizi,
ıa Bu önemU ese ri ilk dd a. tU makalemizde et raf1ı ca kullandık. bk . cHa· öl, 1155 = 1742 ) , Fihrist-i DUt-el,
i· • ye:z:ld'1n ölUmU meseleab , TD , 24. ( 1970) , s . 10. not . 38 ; a. 13, Dot 52.
16 K ara m4t1oo(lglu1n4 b ır g ü" eeet cdnl Adem'den 1138 = 1725 tar ihine kadar gelen umumi bir Is lam
S utlu b içird i thhriıt. kdma l Kd· kdm ve Türk t a ri hi. K ara ınan -oğulla rı ' nı n zuhuru hakkında verilen kısa
Diike td.' d m,.t deııri U m4M bilgiye rağme n, öne mli bi r :iilc kütüğünü (51/ b ), bir de Mehmed
GOrim yutndı t.~dd ildi ciM n., ( 3/ a).
n Bu mü eedet eıe e hu. bk . Şeha~U ln T~k1.rı dat. _Son Osmanlı- Karaman
münesebetlerte, TD , 1'1-1S (1963 ), e. 49 v.d. &at'ı ıg-uıda. K onya'da emırUtuıl illn et mesi hakkında kaynakl arda mevcut be-
ıs İ bn T a grl-b icd1 ( b k. H 4t.."ddtsu'd-DwJul r , IIL O{S7 ), 6
vey a 7 otlundan be rlerle (m ese la. bk. Angfolello, Hg t o ~ T wrc ll uco. 1300· USU, D.!jr. I. Unu, s .
behsetmektedtr. Ş1kArI'ye göre ( Ka ra m<ı" -ogvllan to rUı i, eş r. :M. Korocı , s. 40. KIl. Kt' m&l~a·zAde, Det ı e r VLL, nır. Ş . Tu r an . a. 238; Dursun Bey, To riJı· i
191 ), lbrah lm Bey"ın Os man-oğlu kızından eD bOyüıu Kuım olmak üzere, E bu'l· Fe t A. s . 121 ) batlqmaktadır.
Al leddin , b hak (880_ 14:75 t:arlh1ni hAvt bi r gilmü§ s tkkesl bulunan. bk. 1. Ga- 20 Bk. D lVlin . "'/a. Bu ıfAde, Ş 1kArl'dckl ka,yıdla Ugllld1r. bk. [{a rama" ·
IIb, T8M ., a. 116, ae. 112. Kl"f. H. Ed.hem. T OE M , 1328. s . 816 . Ayr. bk. IUzt-za.· o~ulltl " tarUı t. ),ruı~ t Kt p. Türk. YUm. ;-.or . ,(51, s , 181 ; D1jr. M. Koman, Konı"a,
• d i! MQnJb. FiJı m t , ~ lIb; bu Şehz!dl!ıılıı Ulu oıuı bhak'dan ayrı oJdutu a.nJa- 1s.t 8. s . l P2. Hal buld, Kasım B ey'ın ).Iıııı r'a. MemJOklara ba.f\"Urdug-u bU1nmf'k.
~ılmaktadır ) . H alU. Ptr Ah med. Yaku b ve K QÇCk ).(ustala adlaruıdak1 y ed i tedt r, bk. es - Setıavı, ~d-l)ac', ı. 155 : Ang1ol eııo. eY'". ur., s . 39.
cğula u bel lrttr. 21 B k . D it:d Jl, 4/b. Ya pılan u vqlar ve ngtl1 bibll)"ogratya. Için bk. Şth& ·
ı9 Bu kayıd ( ' / a) , Pi r A !un ed'm ka rcı.~ı. r1 K u ım. Kaııuna.n , A1ô.ddlı:ı . be ttin Tekindak, eSOn Osmanıı· Ka ra man müaesebetlerte. TD, 17-18 (1963 ), s .
SQle yman. Nü re SQn ve Karamanl ı e~ra.t1a 1ııblrliti y apa rak, d:ıha. babasının SI , not. 35.
 124 Şı,;HABETTI:-: TEKINDAG KARA MAN·OC t:LLAR1 ILE ILGILI YAZ~{A LA R 125

Ta 'i b'in hatt -ı

deatiyle yazılı bir hiişiyeyi (62/ a ) ihtiva etmektedir " .
IUzİ . zade,bir çok öne mli k ayıd ların b ul un duğu eser inde, Aksaray
Kadısı tarafından zebirlendiği bilin en son Karaman beyi Kasım
Bey' in", He rsek-o ğlu Ahmed Paşa kor kuau ile Hasan Bayındıri-oğlu
Sultan Yakub'un yanına f irar ettiğini" ve bu s uret le Karaman bey-
liğinin son bu lduğunu zikred er,
(ii) Farsça Yazmalar
1. Muhammed b. MaJ,unüd el-Aksarayi, R /sdle,
Ker imUddi n M a\ı,m üd b. Muham med el-Aksarayi v 'nin oğl u ol-
ması muh temel olan müellif, ilm·i tefsir ve hadis hakkında s ua llt-
ce va blı farsça Risdlesi'ni Emir-i Jfttauam Zayiril'l-ijaremeyn Sebe -
bii'd-Det'le "e'd-Din 'Adttdtt'I·Mttıük "e's·Seldtin olarak tavaif ettiği
Şeyh SUleyman el-Karamani 'nin oğ lu emin euMd·, Ş eylı Süleyman
el·Kara'lIlini>na halini arzetmek üzere kale me almı ş tır, H. 1029'da
i sti n sııh edildiği an laşı lan bu Ri"aıe'n i n itbaf e dildiğ i Şeyh Süley-
man' ın oğlu . muhtemelen amcası Alaeddin Ali Bey 'e d arılarak . Ka·
ramarı seferi ne h azırlanan K ad ı Burhaneddin Ahm ed'i n yanına s ı·
ğınan Şeyh Hasan" olmal ıdır.
(iii ) A rab ça Yazmal ar
H. 1007 = M. 1598 senesinde İstanbu l'da bulunduğu anlaş ıl an
milellif, umü miyetle ~ıusWa CenAbi 'nin el·Aylemü'z.Za lıir'i ne is-
tinad etmekde , nik risden hasta o lduğuna işiıret ettiği Os man GAz!'·
den başlayarak ~{ ısır 'ın f et hine kadar gelen devreyi gayet orijina l
bir şekilde anl atmaktadır. ~lüelIif , Osmanlı padi şahlarından Osman
Bey'i SIllıanü'l-mücdlıid el.Gazi (6/ a ) şeklinde tavsif etmekde olup ,
Murad Bey'in halk arasında Gazi Hüdiivend" şeklinde tanıdığına"
işa re t etti kde n sonra (7/b) , Yı ldırım 'ın s ı ku' n-nefes ( = Iı ümma·i
mıılırika) den ö l düğünü " zikrettikten sonra (l O/ b ), Kiriş ci Mehm ed
Çelebi'ye GiYMüddin, II. Murad'a el·Melikü' I.Adil Zeyııeddin, Fa·
tih'e Mu i ıı üdd i ıı ve Bayezid'e ise el-Gazi el-Veli Ziyaüddin, lakabla-
rının veri ldiğini ka ydetmemekte (l3/b, 15/ a , 20/ a 27/b) , lbnu' l-
,(;leyyi f (EK 1) 'in II . Bayezid b ak kındaki kasides inden " bahsetmek·
ted ir (31/b v.d.), Bundan son ra 891 = H B6'da E ndU1üa müslüm an-
larının Ispan yollara karş ı Bayezid'den yard ım taleb eden mektub-
larından ( = kasidesind en )" bahseden mUelIif , Selim'in Suriye ve
~[ıs ı r seferini aslına s adık bir şekilde tafsil etme ktedi r (32/ 1>-38/ a ).
II. ~I evla na MUzesi Kütüphanesi.
ı. Risdle, arabça yazma , nr . 2644.
Bu önemli r/sale'de Eyyiıb ! Melikleri ne gö nderilen me ktubların
sürerleri bulunm aktad ır : ( i) Ta cUddin el-Kindi'nin el ·~leli kü 'l·

EşoŞey~ el.Fa(l11 el· Ar if Fahreddin ·Uaman b. E bü Bekr b. eş-Şeyh 27 veya H QdAven dıgı\r. seteuxıu vezlrlert lle ku.m a.adaıı1an
H ü d aveııd
i· ' Mubammed b. Zureyk el-Umeri eş -Şafi 'i, Ki td bu'I·Bus ıa lı fi OO'z, ( ~{cUkü·l~ n m e rA. Bey lerbey t) hakkında kullanılan bir un..'aI1 olup (bk. el-Ha-
=
ahbarı A li 'Usman, san b. Abc1u1- MU'mto el-Hoyt e-l· Muzafft rt, Ka tid . idıı'r-n.s a , il ce FenLidu'ı­
Fcıztı, U, Fanı. Yaz m. Fatih Ktp. N r. 5406 . 60/a v .d., 61/b) sonradan s ultenlara

22 Di# er bir ntll!ıh8.l!l1 hak. bk. TSM., kevln Ktp. N'r. 1362 . da unYAn o la rak ,t erümtatır : « ..L:.~~ ~L )'('..ı:71~ ) ..j! 4-) :: 4.i-. •) ~
23 TatsUAt için bk. ~habtllin Te k1n Cıa~. «Son Osmanlı- Karaman maea,
sebetlc rıs, TD, 17-18, e. 73 v.d,
« , .0 f·tı.ı.... •.:~:.ıIJ .J.,Jı .:.If r":""JIJ .,..".ı ı ..;t:.L. ...':11 .,..0) 1 .!Jl,. r;i .s.
240 Bu ri.vAyet MUneceim -ba.şt (bk . Sahdı/ ü'l-AhbO .,., ı n, 29) ')"& istinat et- bk. J~ü MeCffl\«L5 ı. y-..wııfı : 952 = 1.545. Konya. MevlAna Maz. Ktp. N r. 2253.
mlıi görünmektedir. Kr, . A . Tevhld. JIKl K, IV. 372. lIb. st r. 1-9.
25 Bu mQelHt hak. bk. MÜ-'tim.e r~ tü..ıaAhM r. ıış e. O. Tu ran , ADkara , 19 H . 28 « ..·Ji..... .>; 0.: V"l:J I "'"'" )..,.,.ı ı ..;\:< ,j ";"-)I ";ll.Uı .:ıA." ....~ I ..itı.ı...JI • 7/ 6.
s . 32 v.d. 29 Bu rrıese tenııı m ilna ka.ıj a.s ı hak. bk, :M .H. Yın an ç 4:B ayez icb, ts , n . 388

.'
26 ,.J" .;1"'1 .)~.1 ; 1 V- ~ .:-' .)1.1,; Jo•.,J!.)!. ~i : , 1; J" J. .1::1) , J » v.d. Bu mak alenin teaktdt : ~{ , F. Kl:5 p rUı a , « Yıldırı m Ba y e: id'in inWıan ere-
selem , Belleten , 21, s. 59 1 v.d,
~ « .:.->::, JUa1.- .:.... .....v.: ~~ t~i J t'-:-' ~ ·~.i J-J t.S~ J 30 !bn u'J ~ lme).,.u, 8ayu fd'e M Jyye veeaıeee bIr kaslde Buomuttur, bk.
bk. Estef'"d.bld t. Bez m· ü-Re zm. nşr , M.R . K Utsıl. İs tanbul. 1'928. s . 5 26. str. ed-D ürru'1-manzt2m, 116/b v.d
17-18 , Ayr. bk.. Ta kulm . B lhl. ~at. Turc . X r. 180. Krş . Şehabe tttn Teklndat. 31 Bu m ektub hak. bk . Etda1edı:ltn . « bı r txl:sJka-f miieWnu'. T OE]'t , 4
«KaramanWan. LA . VI. 323 . ( 1325 ), • . :roı v.d.
 126 ŞEHA BETTI:-: T EI{n-."DAG
:'{u'~aın lsa b. el·Melik il'I· Adil (Seyfeddin) Ebü Bekr b. Necmeddin
Eyyüb (Ker ak, 592·615 = 1196.1218 ) e gönd erdi ği mektup (20/ b,
st r. 2 v.d. ) ; (ii) ayın :'Ielike Dı maşk ( = Şam) hakim i iken (1218-
1227 ) gönder ilen diğer bir mek tu p (25fb v.d.) : (iii) el-Melikü'l-
Eşref Musa b. Ebü Bekr b. Eyyüb (Meyyat"ari kln, 607·617 = 1211·
1221, Şam, 626·635 = 1229·1238)e gönderilen mek t up; (iv) Musul
hilkimi el· Melikü' I-Adil Nureddin Arslanşah" b. (lzzeddin) Mes'ud
(b. Mevdüd b. Zengi b. Ak-Sungur et-Türki] un baz ı adamlarının
evladlarının babaları öldüğü için , Ima ded in Zengi" 'nin arzusu üzeri-
ne yazdığı te vkl' sureti (57/b v.d.) : (v) el·Mellk ü'I .Eş re f Musa b.
Ebü Bekr b. Eyyüb'a yazılan mektub (52/ a v.d.) .
2. Ylevlana Celaleddin-i Rümi (öl, 1273), Res<i'il ve MüraseWt
( '" Mektubdt), Fars. Yazm . Nr , 2121. Ne şri : F.N. Uzluk, düzelten:
R. Ak yü re k, Anadolıı Selçııkileri günü,ule mevled bitik/eri nin ikinci
kitabı, İstanbul, 1937 (tahlil ve tenkidi : ş<!refeddin Yaltkay a , TM,
1939, VI, 323 v.d. ).
3. Mevlana Celal edd in-i Rüml, K/tab·, Fihi ma [ih , F ars, Yazm.
Nr. 2120. ~:ı:evlan a'nın hay a tı ve sözleri bakım ından önemli bir ese r
olup-' , Selçuklu Veziri :'Iuinilddin Süleyman Perv üne (öl. 1278 ) 'ye
it haf e dil m i ştir. Mevmna ile sı kı dostluğu bilin en Mu inüddin" , Kon-
ya'n ın e ş raf ı gibi, onun sema mecl is lerine ( ç al gı lı ve şark ılı ziyafet)
'" 32 tiS9 =1193'da ölen babası İzzeddla :Mea'ud'uD. y erıne Mes u1'a. M k ltn
(Ilan N ureddin A rs ı.an~!h. babas.1JllD. Hanefl olmasına rağmen, Ş I\ t1'1 mezb eb t-
nı kabuL ederek, 17 yıl 11 a y saltaı::ı at s Urdükdeon son ra 607 . 1211'de ıı esul
dışında ~ -e b bA re 'de vefU e tmiştir. bk. Ibnü'l""U\dSm. Bll.l!Ietu'/-Tal.eb i i Tdr1bi
ijaı.e b~ rışr, ~. Sevim. s. 302 v.d,
33 l mldeddln Zengt b. tr cvdOd b. Zengt b. Aks UDgur, S incar hlkimi olup ,
Mu:I5uI Emln hze~d.ln ı.te.s 'u d 'l a yapugı 3Dla.şma uyarınca, sıecar 'e ka~tl~k
:1a1eb'l a.lm.ı.ıi ve bura ya. yerleşm 14 ıse de (.57S .. nsaı, çok geçmeden. Selll·
had d1D'ln kU4atm as ma. nı.arQ7. ka.1ml.ftı r, bk . tbnü'I -~d1m . B"tyetu'I·Taleb~ 8 .
284. Y.d. H ayır sahibi bil" k1nu'-e ol up Sln car'da y aptırdıtı med.reat1i~ gömtltUdf1r,
bk . %bnü 'I.€Ad1m , a y" . (l8t". s . 29 ~ .
34 Es e rin mahiyeti hak. bk. H. Ri tter, Ce kUedd fn R u rnt~ lA , III, GS.
35 Bu dostluk hak.. bk. S[pehsAl4r ( öL. 1321 ), .Vend k w, tre . :M. BahA ı1 , a-
tanb ul. 1331, 8. 111, 121 v.d., :MevlAnA, .Y ek hAf14 t, n ~l'. F .N'. Uzluk, B. 21. 32, 39 ,
66, 87, 101 v.d., 117 v.d., 142.
I<AR A MAN-OG U LLAR I I LE ILGILt YAZMA LAR 127
katı lıyordu". İşte bu dostluk lizerine, Ylevl! na , Fmi ma filı'ini Per-
vAne'ye ithaf etmiştir. Özellikle, son varakda kayıdh olup Sel çuk
tarihinin kısa bir kronoloj is ini ihtiva eden H. 788 tarih li Tak vim ,
dikkat çeki ci kayıdlar bakımından önem lidi r (nş r, O. Turan, lstan-
b ıı l',m fethinden önce yazılm~ tarihi tak dmıer, Ankara, 1954, s. 74
v .d.
4. Muhammed b. (:'IecdU'd .Oin) İshak b. Muhammed el-rnarüf
bi-Sadreddin el-Ko nevi '", öl. 1274, Kitdbu'n·N efehd t" , Arab, Ya zm.
Nr. 1633.
x ıır . yüzyılın en büyük Sürllerinden olup vahdet-ı vucüt (pant-
M is me ) nazariyesini An adolu'da yayan İ bnu 'l-Arabl ( öl, 1240) 'nin
tesirinde kalan kıymetli öğrencisi Sadreddiır", onun ölümünden son-
ra kitablarının F ihri.st ·· 'inl bize Intikal ett i rmiştir. 1476'da Kara-
ma n E ya letl'nin vakıflan t esp it edilir ke n tutulan defterde Sadred-
din' in kütüp hAnesinde mevcut olduğu bild ir ilen bu Fi/.rist"'in bir
kısmı zayi o lmuş ise de, pek çoğu Konya 'da Yusuf Ağa KütüphAne-
si 'nde b ulunm ak tad ı r.
NefeM t 'ın bu nüshasında Sadr eddin el-Konevi 'nin Şerefedd !n
el Haliri (EK Il. ) ile Şemsedd i n el-Cüvey ni (EK IlU 'y e gönderdiği
mektub (H O/ a ) yer almaktadır" ,
36 «Jfev ld nd 3oMıe UIId'6 sa.:ıla 4ret old u· diyen Yu.ous Emre de ( bk . y u:-
,,~ Em re, Ri84la.t al - NIMhiyya ce D iı."thı, hazı rlayan : A . G 6lp ıııarlı,. Iat. 1965,
s . 121 ), ~1ev!A c.a. Ue görtl~Qp, onun sem A mccUslerinde: bulunmuştur, b k. ijeha-
bctttn Teklodag-. r u"ll,s E m re ha kkuuro anı.ştı nnalar, Be ~ ten . 117 (1966) , s. 76.
37 Kaynaklarda : ~l.j/w ·I . l?luqaUı~ıtt ~ByJı Şad~d4ftı· f ~o,. eı.i ~8a'1ıO­
Itu $ ır-rahu,bk . Est ernba d!. Be ırm - ii· R~~ , :15 . 384 : Va.k l Iyel erde : Mür,pi-i /!Int- i
Yebıı: ı:i IIa.;ret.' Şeyb Sadredd"t-i Konecvf raQ~ mş h1ıı 'lla hu aleyh i ra~ me:t 6pt 00-
f ııd en, mesela. bl<. Ka ra ma N E vdleti Vak ıflorı, n~r. F .!"\'. U'zluk, vr. :l.
3s K [tabın tam adı: Nalatıd: t u'r-R~mdtılyye ve Semen1tv.·t-tec.elllJlt1.tfl-
ihtlRa.s iY!JeU'r -Ra bl>4niVe. ıstanbul'daki ııflsha1a rı hak. bl<. O. Erg in,. c:Sa4reddin
el -Konet:1 ve eserle ru, Şa rkiyat Mecmuası, IL 19:)8. s . 74 v.d. 1IıHl ke m m e l blr
n ü sh ası ha k. bk. Yusuf Ala Kt p. N'r. ~46S (A. Ate~ , «I'Co Dya KUtUphAnelerin de
buluo.an y umaıan . B elkten . 61 ( 1952 ), a. 87 v.d. ) .
39 Bk.. A . At~, c: Anadolu Kütüph;1a.ele rlndeu rnfihlm yaz ma eserler>, T a -
rih Ve.flkala n . İs tanbul . 195~, yeni seri l , lev ha XXVI v.d., levha XXX v.d.
f O Dk. Yusuf A..g'a Ktp. Nr. 4989, 8 . 318 v.d.
U Bk_ F d t ih d,e ..."rllıde Ka.ra man E yeik ti Vakıfla n F ihmti, hazırliyan :
r"'.N, Uz1uk, An ka ra. 19~ . s . 11 v.d
42 SadreddlD '1n pe k çok kimseye )'azdıtı m ektuplardan 3 0 'ı KoDya Der-
 Ş EHABETTIN TEKL~DAG
128 I{ARA"AN·0GULLARI lLE ILGILI YAZMALA R 129

5. Ayn i'l- Huseyni eş-Şati 'i et-Tirmizi, Dh'dn, Tü r k. Tazm . eski Ayni , Kasım Bey'i öldürenin" Aksaray Kadıs ı olduğunu belir-
nr , 2420 ; yeni nr, 2406. tir :
önce Cender -ili ( = Kastamcnu I'nde GıyAseddin Cem Çelebi'- Y ezidi A ks ard Kad.... mel'ün
nin , sonra da Karaman-Ili'nde. son Karaman Beyi Kasım Bey 'i n ya- HlLseyn 'ilın",line tmrdı lnçağııı
nında bulunan şilir ve edib Ayni , . Sultan, !tirza, Sa h ib -Kıra n, Şah, Bu zulmi g~rmedi bir ki ms e dahi
Ddrd, Ywıa ıı beyi", Em irU'l-ümera ve'l-erma n, Bahadır, Gdlib. la- Düzelden hak gIJzün kara ~ıe ağın
kabları ile tavsif edip" hakkında terei'-i bend şeklinde bir ağıt Bana adı eyle ey şeh başaniçün
( = mers iye ) yazdığı bu Kararnan beyinin ölümü ile" Karaman Elini ku dnın togra ayağın (s . 58)
ülkes inin nası l harap olduğunu uzun-uzadıya tasvir eder:
Çünki Sultan Kasım'ııı nazi k teni old. turab
II I. Karaman KUtüphanes i.
Vakti dür §imdeıı girü mülk-i Karama ıı ol harab
... ....... ..... ....... ........... ... ....... ... .. ... ... ... ... 1. Evhad Uddin Kirmani, Jl endktb-ndme , Fars. Yazma , nr. 2.
OL ümidin birka li hergiz yaşaıı htln eyledi
Kendü yog old. ~... halkt ddhi magbtl.. eyledi Meşhu r şa ir ve .iifi Evhadüddin Ki rman l (öl. 1213)" 'nin bu
Hane"; dl-i Karama ıı ey dirig old. hardb !tendk tbnd mesi'nin so n varakları kenarına zamanında yazılmış Ka-
Kandi zehr old. ve Lütl i kahr am.. $Üy.. 8erdb raman -oğu l l arı ile ilgi li çok önemli k ay ıdlar b ulunmakta dır :

Çun 8üttl.... h.yme"; şahinşehi di4di yere

Çetr-i şahi dÜş8e tOlım. münkat i' aldı lt nab (i) Veldt .. merhüm.. mağlür 8aid .. şehid Jlelik-u'r-Rüm wl-
............ ..... ...................................... ... .. ermen Emir muazzam mevla mulüku'l-Ara b ve'l-A cem sdhibü'l-hay-
Jl ülk -i Y unan'da emaret..; r esm moh v old. dirig rdt ~"'l-müberrdt SuUan(1 ) ~"'I·!tÜ8limin Tdcü'd-Dünya ~"'d-Din
Devleti gitd i 8addet-; ism mah\! old. dirig (s. 55 v.d.). es-Sultan ıbrahim b. !tehemmed b. Aldeddin b. Karaman MlI1!e7'a'-
,.. !lahu ladıehu m ve tibe 8erdhü m ii ,{ lıiri's-8ene i i e"ahiri Zi'l-Hicce
sene seman ve sıttin ee semdnmie.
ph KütüphAnesinde. 17 tanesI de RAştd E fendi Kütüp hAne.llnde (:Sr. 490 ) k i
S e/ e h4t nfll ha.sınd& bulunmaktAdır . Bunlar hak. bk. O. El'gUı. oY". ur., 8. SO, 46 Ş l kltt. Kaaun ~y'1n. kethD dAsı Hoea ddin ( = Hoce ndl-ot1 u ) tarafın ­
Dr. 13 . dalı otuz be yle birlik.de. Kes del - Yaylatıtnda. Ba.y ezld.'1n em ri Ue, uhlrlc:ndlgtnl
43 Ka.yna.k1arda MWk· t YUD&D. Karaman·U1 demek o lup, be yl erine Sul.. z.l.ltnde r :
ta".' Y'UI(lfl. den trdt, bk. ı bn zahlrl'I-Ha,nen. Ketfu ı·Gumem : S ulta n·ı
Y unan 8W1ub cdm· , ecel .sctkfy..f devnhL
MeM mm ed b. Ka nınıatı . Krş . Hattb -oğtu, FeraA-ndm~ , QlJIr. ş . Tekindat'. duet An ı .ıılş 6Jlledt ...U... Kara man
Koy unotlu kütfiphlneıılnde bulunan türkçe yaz mala.r Üzerinde çal1Jilmala o , TM , Gitlii b btl-talanu. de1,...,....( "md."
XVI. EK ı. s . 156. Eul çı;;" kil7l4eye "IMM%' dmd,u, e. 206.
·u Bk.. D fv4". s. 2901 v.d,
{ ~ OlUmQ : H. SSS • 'M. 1483. bk. H . Edh em, TOEM. 3 ( 1328) , s . 874. ki· .n Tasavvu! ehU olarak An adolu '<1a bQyük bir !lÖhrete sa.htp olan. Şeyh
Ev hadQd4ln el·Klrmlnl. H . 602· 1205'de tb nO'I-Arabt ne gö rü~a., (bk. Llmıı.
Ube er. 31 ; Aynı. D f\;d tl. S. 55 v.d.: jI-.)~. 1s.ıJ,1 .J:"' 't:)'~- .ı-.ıt, ~ J Kuım Ne/eM h/.'I·U.... Urciime.s l. btanbul, 1289, • . i09 ), MevlAnA. kenc1l.slDe hürme t d-
Bey, Ebu1 . Ha yr"a göre. Mu har~m1n e vasıt.lnda vefa t etm tşt tr, bk. FetOı."H:d me. Utl gtb i. 5ad..reddln..l IConev l de, ~ ıt.l mUnd e mez.A. rın m altın a Şeyh Evh adUdd1ıı'·
DlbL. Nat . l onda Turc. Nr. 117. l11/a . in seccAdesinln yayılmumı vas iyet. e tro l.şdlr, bk. Vaa fyyd U'f-.şeyh Sı;ul~d4m
ift~ı-ve/4t. n.jt". O. Ergtn, Glf"I. ~n., Ş M., D . 82 .

Ta n" D n giai F : 9
 KARA~{AX. OC ULLARı ILE İLGİLİ YAZ,"lALAR 131
ŞEHABETT!ı< TEKL'<OAC
130

Bu kayıdla lakabı Taeüddin ola rak bilinen İbrahim Bey 'i n" 868 ri arasında değişmek tedi r " . Bu bakımda n 801-1398 tar ihinin ayrı

senesi Zilhieeesinin sonunda vefat ettiği anlaşılmaktadır. Kaynak ve bir önemi vard ır.
kttabelerde İbrahim Bey'in ölüm tarihi 868 olarak göst er ilmekle
beraber" , ayı tasrih edilmemiştir. Es·Sehavi, İbrahim ~Y'in ~lıı:ü (iii ) Harik- kerden-i !e§ker-i Şam Ş ehr -i Larende ii evahlr-i
şelı r-; Recebü'l-müb6rek li-s"'.. ihdü ve siltin semanmle (861)
t ari hini ed-Dav' (I, 155 )da Zilka'denin evilhiri veya evilılı, Vecızu i - tle
Kelam (145jb ) da, RebiUlevvel olarak ka bul et mekte dir. ö te yandan Karaman-o ğlu İbralıim Bey'in 860 yılı Şa'banında (5. VII.
G. Weil, sehl-i Zilka'de veya i Zilhi ece 868 tarihlerini kabul eder (bk . 1456), bizza t Meml üklu topraklarına h ücüm edip Tarsus, Adana ve
Gcsehlchte der Challlen, Stuttgart, 1862 , V, 31) ki, bu h usus, ~­ Külek tarafl arını istllilya teşebbü s etmes i üzerine" , Memltl.k Su ltanı
karıdaki kayıdla da bağdaşmaktadır. Anlaşılan bu kayıd, 1b~~hım Aynal , E mlr si l!h Ho şkade m 'i büyük kuvvetlerIe Karam an-i1i'ne
Bey'in ölümü sırasında Urende ( = Karaman ) 'de bu lunan birisl ta- se vk etmiştir. Bir te'dip seferine çıktıkları anlaşılan Meml tik lar , bu
raf ın dan yazı lmıştı r. bölgede lüzums uz taşkınlık lar yaparak", dört kaleyi zapt ed ip",
Karaman askerlerinden pek çoğunu da ö ldü rm üşterd i r . Yukarıdaki
kayıd dan anlaşıldığına göre, Mernlüklar, Reeeb ayı sonunda Larende
(ii ) Veıat·ı AMe4dln Bey b. llalil Bey b. Karaman ii tarihi sene şehr i n i de yakmışlard ır ",
ihda ve senıaJ'ı m te.
(i v) Dej'a, harik-kerd en-i leşker-; Şam Şeh r-i Larende ii şe hr-l

Burada balıis konusu olan Aliieddin. Yareilni'n in Fa rs ca Kara- Receb li -s eı.. /ıaınse ve t is'in ee setnU ıı m ie (895),
man -ndme'sini takdim ettiği Eb u'l-F et h Alileddin Ali Bey'dir ; doğru Bu k ayı d da çok önemlidir , Zira, Il. Bayezid devri nde Çukur -
larak Halil Bey'in oğlu ola rak gösterilmiştir. Zir il, kltabelerde Ova 'd a ~le m ltikl arla yap ıl an savaştarı n v son s afhasında, 895 =
~Iileddin b. Halil şeklinde kayıdlı bu ism!'·, Van Be rc hem, Alileddln 1490'da , Atabek ü'l-asilkir Emlr Özbe k, Aıauddevle'yi Osman lılara
Halll şeklinde, tabi' i yanlış olarak okumuştur"ki, bu . yanlışn ğı H. k arş ı korumak maksadiyle önce KUlek önleri ne gelm iş, ~[e nılflklu
Edhem Bey de tekrarlamı ştır". Bununla beraber , H. Edhem, Kara-
man-oğlu II . İbrahim Bey namına yazı ldığını belirttiği bir vakıtnd- 5S Bk.. M.lt. Y ı n anç , cBayezicb. JA. II. 311; ş . Tekindal'. ..Kara m aı:ı1ı ıa ~.
me'y e istinaden, ism i doğru olarak t espit etmiştir'", . . lA, VI. 323. Krş . Tan ıtt Tak vb1l1er. n ş r. O. Tura n. 8. 00 , 54: Au ız, Os manlı ta -
" Bu s ure tl e, zamanında ve doğru ola rak kaydedi len Alileddın rOıine aU Tak vimler.. I, btaıı bul, 1961, s. 22, 27 (H. 800 ).
M Bk. İbn Ta g rt-blrdl. NUC11 m, Ayasotya Kt p. A rab. Ya zın ., N'r. 30199.
Bey" 'in ölüın tarihi, kaynaklarda 794 = 1397 ile 800 = 1397 senele-
VIL 240: A ş ı kpa!ja. :ıAde . Tetıdrfh· ' dı ..ı Osman, WJr. 1332, s . 229.
sr Bk.. İbn TS,grl.blrdi. Ha.vt1du , II, 30 1. a16; İb n tya.". Bedd'i'ü"z ·Z uhl1r
-iS KıtAbelerinde aynı lAkabla z ikredilen İbrahim Bey'in. )temIükıu k ay-
nakl arında lAkabl SC!rlmiiddtrl'd1r. ii~ Vekayi'i'd·Duhür, Mısır, 1311 , II , 59 : l,.ki J .,) ~ ~\; 1,.r J ,:,1) l.:J l lı:' ~J
49 Kayıuıklar hak. bk. Ş. Teldnd.af. ..SOn Osmanh -Karaman m ünaeebet- <.. . t,,",,1 J~")i '
le rıe ,TD . 11.18. s ."9. not. 27 . ss •.,)~_ ~ e)(1 CU! olt:. 1} ,:-1 J bk . ee-Sehavt, VB'Çlri'ı·keMm, Kö prülU
.!50 B k . A'Io" cıog-ıu. K OtIya .l!r-.cmU(I.Ş l, x..'OC.V. 2089.
Ktp . Arap . Yaz m. N r. 1189 , 133/ b.
51 Bk. IM eh ri Ite n., s, 116, kitlbe ~r. 160' 162, not 2.
59 M em1 O:kların bu bt5lgedeki tahrlba.tla rı yan ın da çıkardıklan )'angınlar
~2 B k. .Karamaı::ı.o~la.rı hakkında. vesaik· l nıahko.ka~ ı TOEM, ll, 709
hak. bk . Tdrlh u'I-Y el lkf l -E f N!! KO Jlııtı eıy, B ibl. Na t . ronds arabc, X r. ~9 16, 70/ 6.
V.d. Bu ta hri batın K4h lre' ~eki akUler ! hak . bk. İbn Tagrl-bird1, Ha vddilt, II, 302,
03 Bit . ayn. ma k ., TOEM, n, 831.
316 v.d., Nkcıi m. VII, 246, ~O. 2ri2; İb n IyAs, Be&1'i, IT, ~9.
~ K ltAbe ve met tnl erd e b!zen : AtAdın .
r:ı .ı~ mesela bk. Ay asotya KU· 60 Bu savaş lar hak. bk. ŞtJıa.btt tin Tekindag', dı. Bayeetd devrinde Cu·
t üphAtıeS i 9..5 nu maralı
• .
kitap: J 1."OJ L.::
'-1_
IJ. J .N-
( )ı.y r bk. Ka ,.o ma ıı B ydlelf Vakıf -
. .
k ur-Ova'd a nUfQ% m ücadel eaı, nk Osrn anlı - Memt üklu stl.'..a.şla n ( H~· 149ı ) ,. .
B tllel~ . 123 ( 1961l , s. 3t5 v.d.
la rı ~/teri. D1jir. F .S. U zluk, l o 6 ).
 KARA ~tAX -OG ULLAR1 ILE ıı.cn,t YAZ ' IALAR 133
ŞEHABETTIN TEKı:-,-oAG
132
eş-Şeyh es-Silih, Kit ab Nuzhetu 'l-e v~a t min ilmi'l-muteyyıkdt li'l-
elçisi Mamay el-Hasseki'nin İstanbul'da te vkif edilmesi üzerine ileri
ilmi bi'l-mu~anıır<it, Arab. Yazm a, Nr. 3 . .
yürüyüşe geçerek Kayaeri'yi kuşattığı gibi", Niğde , Ereğli, U rende
ve Ak saray taraf'larını da yağmalatınıştır". An cak, bu sefer, Can- Şam N8Jbi Man cak ( "" Muncuk )" nanuna Kah ire'de telif edil-
bula t el-Gılri'nin Kayıtbay'a bildirdiği gib i, bir ta hrip hareketi nden miş olup, 813 "" 141O'da istinsah edilmiş tir.
ileri gitınemiş, Memlılkların Os man -ili ( "" Anad olu )'nde Müslüman
kadınlara reva gördükleri muameleler, çağdaş mUellifler tarafından . 5. ~Iub ammed b, el-Fcra'i, Dilxicetü'I-Mkı!>ô.h min Feru 'idi ga-
tenkid edilmiştir. Nitekim, ıbn TUliın, Mısır'a dönen asi ve serke ş rayibi'l-Miftdh, yazı lışı: 871 ~ 1467, Nr. 41.
asker! azarlayan Kayıtbay'ın, onlara yaptıkları şeyin faydasızlığını
Bir kozmog rafya kit ab olan bu ese r in sonunda iki önemli kayıd
belirt tik te n sonra, Osman-oğlu ile arasını daha da bozdukl arını söy-
bulunm akta dır :
lediğini zikreder" . İşte, yukarıda belirtilen kayıd, Memlo.k lann bu
sefe r sırasında Urende'y{ yaktıklarmı da belirtmektedir.
(i ) Kara mo,,-ogı. iJırac oidıg''''n tarih i i tari h sene 905.
(v ) V efat-, merhümeyn-; mağfureyn }Im ta fa ee A ldedd in ev-
ldd.. Mahmud b. Y us uf A ga f i e.-a/lir-' şehr-i Remazanu'I.Mü!>ô.rek
Burada bahis konusu olan Kara man-oğlu , Aş ı kpaş a-zade (s. 260
li-s ene ismi ı.e sUtin 1,'e semall mie,
v.d.l 'de . Düz me Karaman-o ôlu» olarak belirtilen,SAdeddin (II,
105) 'de ise, II. ıbrahim Bey'in İran 'a kaçan kardeşi lmirze ( ""lIlir-
2. Ahmed b. ~{uhammed , Metuikıb, Arap. Yazm. Nr. 8.
za ) oğl u Hacı Ham za'nın oğlu l\lu stafa 'd ır". Bu Ka raman-oğlu.
694 "" 1295'de Kahire'de, el-~[ellkU'n-Nô.şır Muham med (1293 · 905 "" 1500'de. Bayezid'in Mora'da sefer'le meşgul ol du ğu bir sırada,
1341) zamanında, ŞIMbUddin Ebi'l-AbMs Abmed b. Um er el.. nsan Karaman Sipahileri nin teşv i k i ve Vars akları n d esteği ile Karaman-
el-Mersa 'l-İske nderi nam ina kal eme alınan bu eser, bir mukad dime, ili'nda bazı yağma hareketlerinde bulunup, Ldr ende şehrini de ku-
10 bab ve bir M ti meyi ihti va etmektedir , şatmı ş tı r, Modon'da bu lunan Bayezid'In gönderdiği emir üzerine,
Amasya Va lisi Sultan Ahmed ile Kara man Yalisi Şehzade Şehinşa h '­
3. Eş-Şeyh Ali b. Celal b. Muinüddin el-Lare ndl, 835-1432'de
ın oğlu Beyşehir hakimi Ş e hza de Mehemmed, isyan ı n b astırıl masın a
", Karaman-oğlu Il. ıbrahim Bey zamanında yazılan Farsça gram er,
m.emnr olmuşlardı r. Bu arada Du l kadır-oğlu Ali üddevle'nin oğlu
Nr.29. Şahruh da bu kuvvetleri dcstek l emi ş tir". Bu suretle hareket e geçen
4. Eı.tmamu'l-fad ıl Seydi 'ş-Şerif Ebü Abd ellah MııI.ıaınmed b. ku vve tler ın öncüsü olan Şe hıade Mehe mmed s ür'atle Lmnde'ye
ge lmiş, Mustafa ise, maiyetindeki Varsak Boy beyler i ile Taş -ili ne
61 Bk. ıbn l )'As. LL 264 ; re-ıs-ı auıısr, H~t Bihişt, Fanı. y azma. Xun.ı· sığınma k zorunda kalmıştır. Zehı ô.de Mehemmed, Sulta n Abmed'in
os manIşe Ktp . Nr . 3209, M6/b; ..\..§ıkpq:a..-zide, J . 239. gelmesi üzerinel Mustafa'nın ardından gi tmek istedi ise de, kı şı n
62 Bk. ıdr1B~t BIU.sI. 546/b: Kemalpa..!js·zı\de, De/ ter VU !, All EmIrl Ktp .
yaklaşmas ı üzerine sefer ertesi seneye bırakıldı. Nitekim, 906 ~
Nr . 32. 54/ a.
es ':~J "". ).I"l-I I.,:li- "~ i:,.:. 1,.4 tJ I; ',.. ~ .;:.ı ı ,," .,.,. ,j\l.J.JI,j1 64 D ımal1;C; NAlbi E m1r ~yfe dd1n Manca k el-Yu.sufl (tu. 776 . 1375 ) ntıı
blyograttst hak. bk. İb n TölQo e :s·ş.t.l lh1 ed·Oı ma§ \ct. l'ldmu'1- Vem b imen ı:eliye
• • ~~ ~-: 4;..4 ~L
!' "dibe" m Üt ~'I-E t rdk b i-D.ma.şkl'f ~ Şam ı 'l..k übrd. Kanıre, 1973. s. 23 v.d., 26. xı ae ,
bk. DM Tiibinger Fragmenı Chron lk dt!8 ıbn Tuttımı 3 Jah~, Geklıenclasen­
schaftliche 1ı.748u. H t f t 2, BerlIn, 1926, s. 162, et r. 19-20 ; aY'" müeı. Muf41«ı­
h4tu." -BIUdI1 f l Hat..dd~t·z·za md", nşr. LO!. M ustafa.. Kah1re. 1381/196:2, s. 130,
st r . 3-4 . Ke mal pa.ta.-ZJ.de, Kayıtbay'm özOr dü eyerek : «bırnim Ird4etf m ee fh-
i Cil k'ın D unaşk'da ki ca.misl hak. bk. H. Sauvaıre, cI>t.se rlpu on de Damas,*,. JA ,
18~ . s. 25ı v.d,
~ AyT. bk. Kema1pa.ı.:ıa·zAd c, vın. 96/a.
66 Bk. SAdeddln, n. 105.
tllI an mla ılÜ=1 ild iJo dedf:lni ztkre der, bk. Defter v m , 45Jb.
 134 Ş E HAB E:'ITIX TE Kıı-"D AC
150l'de L8.ren de'ye gelen Mesih Paşa, Taş-Ili ' ne giderek Ugadı nA-
hi ves i'nde bir kal e inşa edip içine Yeni çeri ve Azab askeri k omuş ,
muk avemetin faydasızlığını anlayan Varsak Boy beyleri ~ıustala'yı
valn ız bırakmış lardı r. Bun un üzerine Karaman-oğ lu kıyifet d eği ş­
ti rerek Tarsus'a, oradan da Haleb'e kaçdı ; fakat, Ha leb vilisi tara-
fından yaka lanarak habse atı ldı ve bir daha da adından bahsedil-
medi" .
( li) Et-Tarih.. tecdid -i Med rese-i Jr...,a Bey ta be sero h ( 905 )
EK i
İ bnu'I-Uleyyif (Abmed b. el-Huseyn b. M ) , 918 ~ 1512'de
~ıekke ile ~Iedine 'deki vaz ü elilere yaptı ğı yardımlardan dol ayı
II. Bayezid'e teşekkür etmek maksadiyle ed-Dürrü'l-ma n;ıl m ii
Jlena!<.t bı's-S ulfdn Bayezidi Melik ,'r-Rüm adınd a kendi zamanı ­
" na kadar gelen bir Osm anlı tarihi kaleme almıştır (bk. Fatıh
Kt p. Arap. Yazm. Nr. 4357 ). Bu önemli ese r, ıbn Fahd (Cevd-
h in,'l-!rısan ii mena*tbı's-Sulıd n Su/,,!!man b. 'UMnd Iı, Dilrüı·
rnesn evl Ktp. Nr. 370) ile Kut beddin erı-Xehre vali el-lIfekki
(el-1'Iam bi-a' !<lm, Beyti'llahi'l-l;faram, nş r, F. Wüs tenfeld, Chr.
d. Stadt.Mekk a, Leipzig, 1857, III, 261, v.d.) taratın dan kulla -
nılın ı ş, KAtip Çelebı ( K"'Ilu'.-?,u >ııı n, I, 735 ) k i tabın ve m üelli -
f in adını zikretm ekle iktifi etmiştir. Fr. Babinger ise, Adet i ol-
duğu üzere , eser i görme den yanlı ş f ikir yürütmüştUr, bk . GOl!',
s. 34, not 1.
6r Dk . K~maıpqa.-.za.de, vnı, 96/a v.d ., 5Adeddln. II. 107; :ır: llo eccim ·
baıJı, SaJıd 'lfü 'l-A hbd". m, 428.
KARAMA X-oGULLARI IL E !LGlLl YAZMALA R
135
EK II.
Pervarıe'nin himayesinde Niğde beyler beyi olarak şöhret ka -
zanan Hatir-oğlu Serefeddln Mes'ud (bk. Ak sarayi, Müsdme-
retü'l-Ahbdr, s. 74, 97. Kr§. Ebü Bekr b. ez-Zeki, Ra"zatu'l-
Küttdb, nş r, Ali Sevim, Ank a ra , 1972, s. 236)'un, Konya 'mn
ileri gelenleri ile sı kı mün as ebetleri vardı (Mevlana ile olan
dostluğu hak. bk. Jlektübdt-ı Jl ev!<lnd, nşr. F. X . Uzluk, s. 69,
78 ). Pervane'nin III. Gıyaseddln Keyhüs rev'i Selçuk tahtına
çıkan p Abaka'nın yanına gittiği bir sırada Niğde'de isyan edip
(bk. Aksirayi, s. 101 v.d. , A nonim Selçuk name, nşr, F.N. Uzluk,
s. 53 ; el-Kütübl, Uyriııu't -Tet:drik, Köprülü Ktp. Arap . Yazın.
~I". 1121, XXI, 49 ; Yusuf], Hamı2.şndme, F ars. Yazm. Köpr ülü
Ktp. !'ir. 1597, 104/a), Memlüklu Sultanı Baybars'la işbirliğine
girişti ise de, Memlükların geç harekete geçmeler i üzeri ne ~ıo­
ğollar tarafından öldürüldü (TatsilAt için bk. ş. Tekindağ,
Şemsüddin Mehmed Bey za manında Karamanlrlar, TD, 19
1964, s. 86 ; ayn. müel.. Kara ma nlı/ar, tA, VI, 318 v.d.) ,
E K lll.
X I~I. yüzyılın büyUk idare ve ilim adamlarından olup, en değerli
tarı h~ı ıerden sayılan Ali edd in Ata-Mekik (öl , 1282 ) 'in kardeşi
olan Şemseddin ~ıuh ammed Cuveyni (ölö 12 4) , Abaka'm n Ve-
zi~_?larak, büt ün Orta-Doğu 'da haklı bir §öhrete sahip olmuş ,
121, de, Bayb ars 'ın Anadolu sefe ri nden sonra bu bölgeye gelen
Abaka'nın Sivas halkını tamam en yok etmesini önlemiş (Sivas"-
dak i Çifte-~lin:ire, inşası : 1271, Cuveyn i' nin eseridir ), yi ne
aynı senede Abaka 'nın kardeşi Kongurtay'ın yanında Anad olu'-
ya gelerek (kendi sine sunulan arabça kaside, bk. Ebü Bekr b. ez-
Ze_k!,~ "."t~'l-Kü ttdb, s', 217 v.d.}, bu ülkenin gelir ini Moğol
malı sıstemıne go re yeniden d üzenlemiştir. Çağdaşı ıbn Bibi,
Cüveynl'yi cHidk -i muauam-sô.hib-i muauam-dutür-ı müker-
rem Sulrdnü'l-vüzero f i'l-dlem Şerrısü 'd.Dünya ce'd-Deole ı'e'l­
hak "e'd-Din-; a'zdm l nonc ulug Kutlug Sak ib-i di"d n-c='llahu
 136 ŞEHABETTI N T E KINDA C

M srahu ee saate kadrehu. olar ak tavsif eder (bk. el-Et-ami rii'l·

'A!<l'iyye, nş r, A.S. Erzi, ı. Tıpkıbasım, Ankara, 1956, s. 701).
Cüveyni'ye bir mektup gönderm ek isteyen Ebü Be kr, ona :
«Hazret-i Hildıicendiyar etizim·; det-ran destllr-ı tran.u-Turan
Şemsü'd.Dünya ce'd·Din ebbeda'Uahu devletehu . sıfatlannı DEUX LETT RES DE DAVID X DU KARTL!
verir, bk. Ra vı;atu'l-Killtdb, s. 178. (loTUDES TURCO·SAFAVIDES , lX )

Jean-Louis Bacque-Grammont

En complement au x ctudes VI et vı n de cette meme serie", il

nous a semble util e de publier sous une forme separee deux documeots
inedits conser ves dans les Archives de Topka pi. il s'agit de deux
lettres, en persan, adressees lı la Porte par David X, qui regna lı Tif·
lis de 1505 lı 1525. E lles n'apportent, certes, que de bien faibles
Iıım ieres sur les affaires de G&ırgie lı un moment oü celles-ci, de
1516 lı la mort de Şih İ sma 'i l en 1524, re vôtent une particuliere com-
plexitö. Toute fois, LI apparait; que ees deux documents eorıstituent
les seuls exemples connus , et originaux de surcroit, dont on dispose
actuellemeot sur les relations eplsto laires eotre le Kartli et la Porte
ottomane lı cett e epoque, Ceci suffira it il. justifier leur publication.

. En outre, divers details qu'ils foumissent sur les mouvements du

chah et de son armee ne sorı t pas sans int erôt et contribuent utl lement

• La. presente et ude s'lnserlt dans Le cadre des travaux des E.R.A.
( ~qu i p es dt! reehercne a.ssOCl~e:B ) 57 et ti29 du Oentre national de la recherche
a c teatır tqu e , l par ıs , Autres c:t;tudes turcc-sarav tdese (abrege : ETS ) con-
cernent la plac e des ro ya u mea g 60rgtens dans le ecenu e nt re Şılh Is ma'ü et
tes Ottomazıs : ETS LV, t:UDe cescrtpuoa ott omaııe du Saatabago vers 1:520::t.
Ded i KarU iıa, XXXVI, Paris 1978. pp. 149·166 ; ETS V (e n collaboraUon avec
Chahryar A dIe), eNotes e t dceumeata su r M z~..ctı. bQ k , at(lb~g de <*ofgie me-
rtdıc e al e u soo- ıeıs r , et tes Satavi dıl!! S> . S tucUa ironica. 7, 1978. pp. 213 .2 ,1:9:
ETS Vi, eNotes et dccumeeta sur tes Ottcmaas, ı ee saravıdes et La G4ı0r.
gte (lOUi- 152l):t, SOUS presse dans Iea Ca hiel"a dK monde nu.se et 8ot:ieti~,
1919; ETS VI LI (en ccllaboratton avec Chahryar AdIe ), eNotea sur lu s aravıees
e t La Oecrgte, 1521·1 52410 , SOU! presse danS LA mol'lMı traH!e7I e t l'Ulam , V . 1977 .
Le! ETS IV, V, VI, vın et IX ont ~ t 6 nuntes dans Lq, Gecrg fIJ el Iş conf lit oş·
Jrtarto...!'q./auideJ 1$0 0· 151., mem etre de d ıpl öme ( dae ty l ograph b~ ) p r&eDı t ~ .. la
IV~ secttcıı de l'ltçole praUque des Hautes Etudee, Parıs, 1918.