Vous êtes sur la page 1sur 23

Electromagnétisme 198

I I I I I I I # I8I I /IV
ELECTROMAGNETISME

- .# " ! .( ( ) * 600 ) ! "# $ " % & "


. /0 !1 2 . ! 3 4
8 % 6 #5 9 4 * # 3 3 * 5 "# 6 %)37 #
.8 9 4# " 3 8/: /0 ; 5
3 "< $ " %1819 " 7 # !
6 : 8 # 5 (Hans Christian Oersted 1777-1851) #5
=#* - 5 ) %> " 8 34 -
9 : 8 ? 3 5 4 ? ! &5 . : 8 4
. 3 8 1 - & @: /0
: 4 # ) 5 A7 B" 6
%( : 8 ) : 8 ! " "
. 0 @: /0 D3

(champ magnétique) : /A
: /1
: #4 4# 6 ) " 4#
% / #5 3
% 0B 3 D E
. : 8 ?1 4 )*
6 # " 6 %! " F# 4 #5 % " G6 : 8 )"
4 0 : 8 " &H )" . (" 8 #4

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 199

" # : 8 % E - # . FB # " 6 q
.! "
B > " 2 1 3 )"- # ) " %E : 8 ) " )&
.(champ d’induction magnétique) :# ) 2 #
(superposition de champs magnétiques): /2
" 6 : 8 " Bn ,....., B2 , B1 )# " ! &5
3 F# 4 .# B 6 )" G6 #5 "
. B = B1 + B2 + ......... + Bn : &H )# " 6
B3

B = B1 + B 2 + B 3 + B 4
M B2

B1
B4

: !"# $ %& $ /B
(force électromagnétique agissant sur une charge électrique en mouvement)
loi de Lorentz(Hendrik Antoon Lorentz1853-1928):' ( )
)& 5 J% 4) #4 ) " 4# * 5#A
. : 8 " &K .5 2 )"
% 4 # 3B 0 ; / 8 G6 )" 6 " "
. 4 #* # : 8 # 6 BL
9 #* " " A )" 5 4 A" #
F3 3 # )" F3 # F3 # " *
: "
(1.4) FB = q.v B FB = q.v.B.sin

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 200

# G6 % # : 8 (" # $" 6 " ) "


: # : 8 # /"

(2.4) F = Fe + FB = qE + q.v B (
F = q E + .v B )
.1 # # * M 3 *(3 ?
FB

q
v

:* +" ( , # !"# $ /C
(force électromagnétique exercée sur un élément d’un conducteur rectiligne)
(loi de Laplace) :-. / ( ) /1
J = nqv : 1 4 . : 8 6& 6 3
I = JS : 6 & # *(3 - #
)0 " # G6 ) " 6 )* 4#
: 4" "#
(3.4) f = nqv B f =J B
:.# 6- dV . / 4" # 5
(4.4) d F = f .dV = J ( )
B .dV

: G6 3 . / 3 )# dl # - # S
(5.4) dF = J ( )
B S .dl

:) 3 94 M3 4" # )#/"

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 201

(6.4) F= (J
2344444444444444444445
B S .dl)
: G6 - #" "# F 3 # uT $ " J = J .uT 5 #
(7.4) F= ( J .S ) uT B.dl
01222222222222222223

(8.4) F= I .uT B.dl


01222222222222222223

B # uT 5 3 86 % B ) " 6 #4# )*
: ; % &
(9.4) F = I .uT B dl
2344444444444444444445

: G6 dl = l )" 6; - )#
2344444444444444444445

(10.4) F = I .l.uT B
)" F3 # )* #1 ! # % uT = 1 5
: G6
(11.4) F = B.I .l.sin
. (< # * ) 3 ?
8 L $ " % 6# 3 * )3 ?4< # ) " )#/"
)" F3 # # - #5 % #
.

FB

3.4

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 202

:0 /2
balance de Cotton(Aimé Cotton 1869-1951) :( (' /

S ( )
m

C D
P
B a b

: #" )#" # * # # 1 #
F# / S )1 . : F * # @0 ) 1 )#E
N14 ) S . 36 # #" 1 #* ? " (
. 1# 6 1 # " 65 % l 2 # CD
.O #3 & % CD 3 #. : F %O O 0 )* -
. : 8 .5 < " 1# 1 # . 7 ) " 36 0P F
24# # ) =# .# %B )" 6 F J
)45 .- 6 : 8 # 1 1 # )( 0 "( % E #"
.7 ) 3 ) B# 7 1# 3
#* 1 # %) P )& 1 4 &H # #3 13
. FB (<
mg .b
FB .a = mg .b FB = : 1#
a
: D " )" 9 " #
mgb
(12.4) B.I .l.a = mgb B=
I .l.a
tesla (T ) ( : B "#

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 203

effet- Hall(Edwin Herbert 1855-1938) 1 2/


1 4 (! B) ) 83 " " 7/ 5.4) )&
.)# ?4 6 I : 8

B
++++++++++++++++++++++++ l
uz Fe = eE
v e E
uy I
L
ux FB = ev B

?4< 6 v ) # % Oy #" 1# ! ! # L
. Oy ? 4 6. 4 . "( /<
) G6 %( Oz A6# ) 9 " ) " 7/ .# B )"A
? &K !" . FB = e. v B FB = e.v B # B0 #
% " . # " 7/ #" ! # L > " #
#" !6 " ! # L @* % 4 " " 7/ 0P 9 4
. Ox #" 1# E : 8 ) " #8 6 9M . 84
: #* " ) 6! # L B0
% Ox ? 4 6 84# # )" 4 FB = e.v B : #
. Ox ? 4 84# # : 8 )" 4 Fe = eE : : 8 #
B # 6 A 6 .H 1# " .H # .#
.B 9 # # " 7/ 6

3 1 2I 87/# * ?

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 204

% B7 % " )& 3 J5 8 . % (effet Hall ordinaire ou négatif)

# 6# " # %! # %N # )& 3 D3 6 #.... ( %9


5 # 7 # .(effet Hall positif) 4 1 2 $ " )* # > / K = 05
) " 9 ) 5 9 : 8 ?4 6) 4# ! "
.9 ) )36 " 62 *.
!( " " 7 4 1879 > ) )36 G6 #
.)* 6 "
% 4" "# 6 ! " .5 % " 6& " Q ) )36 : #6
. ! " 2
Fe = FB evB = eE E = vB : 1 # R# "
UH
U H = E.L E= : " 7/ 6 8 . # A 6 1
L
I = JS = nevS : 5A > 3
I
I = nevLl v = : G6 " 7/ # S 5 #
neLl
: " !( " 6 & G6 & #
UH I U IB
vB = B= H n=
L neLl L eLU H
.1028 / m3 ! " 6& 3 3

(règle d’Ampère): 5 $ # ) /D
6 ( " S# : 8 5 4 )#5 5
.2 #4
% 6 5 )(0 # %1826 T )/# 5 !# = 9 4 ! #
.2 )" 4 # *
. (C ) A " )0 ! # 4 6.4 ) )&

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 205

: 5( )6
3 I n ........I 2 , I1 0 *8 9" ! !"# 4"
$ , 0 0 3 4 : 4 2 ; <" =< > 4
. (C ) ?
n
(13.4) AB = B..dl = µ0 Ii
C i =1

µ0 = 4 × 10 7 T .m. A 1

I1 (C )
I2

In

:1.4 %
J 6 & .R ? * >/ )# < # (*
1 4 . I0 3 . oz #" 1# # # E ) &
.2 5. # E O 0 # )0 ) " 9 "5 . # E

:
3 .(5)7.4) * >/ % 83 3 # # E " : 3
A6# ) " D " ) #4 . I0 8 ! # E ? 8 S0
:.# (C ) A
AB = B.dl = B.2 .r
C

µ0 .I 0
B.2 .r = µ0 .I 0 B=
2 .r
# U # # E O 0 )" 3 ? )&

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 206

6 9 )" 5 "( . # E 6 : 8
. (R r)
: I # (9) 7.4 ) : 3 . 6% r R # E )0 5
I0 I I0
J= = I= .S
S0 S S0
S0 = R 2 , S = r 2

: .# ) #4
AB = B.dl = B.2 .r = µ0 .I
C

S µ0 .I 0
µ0 .I = µ0 .I 0 B= .r
S0 2 .R 2

3 9 # E )0 6 )" " ? 6
. ? # # E #"

.r 3 < )" ! (O)7.4 ) )&

R R

S0 r r
S
O I
R=r r
I0

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 207

: 2 0 ( ) /E
Loi de Biot et Savard (J.Batiste Biot 1774-1862/Félix Savard 1791-1841)

D " 9 " %1820 B# . % 4 # ;


?1 4 %2 > )* # %N B7 6
. : 8
. A ) ( dl , # ' 4 AI @ A :( 6 /1
:3 dB ,#
µ0 .I
(14.4) dB = .d l ur
4 .r 2

dB P
r
I ur I
dl

J " dB ? 4 . B# F3 " A6# "# F 3 )& : u r


. * #5
3 7 )* ) U B D " 9 " 5
:)
µ 0 .I dl ur
(15.4) B=
4 522222226 r 2

(applications de la loi de Biot et Savart): 2 0 ( )0 /2


: 1 /* (# B /
(champ d’induction magnétique produit par un courant rectiligne infini)
)" 3 .I 2 : 8 ?1 4 % )# < 9.4 ) )&
. oy #" 3* # P 6- ) U D "

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 208

3 6 # dl 3 ! & " " 94 6 # !# # * A

:) # % r = r.u r ur = 5 # . Oxyz

µ0 .I dl ur µ0 .I dl r
(16.4) dB = . = .
4 r 2
4 r 3

Y
P

dB r
b

ur
I O I
X
x
Z dx
) ( ' & % $# " ! : 9.4

dx x
dl = 0 r=b
0 0

i j k
µ0 .I b.dl
dl r = dx 0 0 = b.dx.k dB = . k
4 r3
x b 0
b 1
r= , x = b.tg dx = b d : 5 #
cos cos 2

µ0 .I
dB = cos .d .k : )/" D #3 3
4 .b
: /2 /2 3 ? )
+ /2
µ0 .I + /2

B= dB = k cos .d
/2 4 .b /2

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 209

: :8 3 0E 6 )/"
µ0 .I µ0 .I
(17.4) B= k B=
2 .b 2 .b
#* = " 9 " 24# # Oxy =# .# " ? 6 B F3
.2 4#
.23 3 # )* 1 :# )" # 0 )* " 6: C .
:3 (# B /
(champ d’induction magnétique produit par un courant circulaire)
)" " .I ! & : 8 1 4 " 10.4 )
. " ? #" D "
. /3 )" 9 " & % dl / <# " 0
.) 3 # )" )#/" . P 6 #
:11.4 ) 9 "
z
P

dB b
r

k
O j
y
i
R
dl
x
&," ! : 10.4

Oy Ox
= :F(BE 3 # #1
dl R
dl = dxi + dy j dl = dl.sin .i + dl.cos . j
dl = R.d 5 #

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 210

dl = R.sin .d .i + R.cos .d . j : G6
: # dl 3 ! G6 2 #
x = R cos .d R sin .d
r= y = R sin .d dl = R cos .d
b 0
z
dx R.sin .d x x = R.cos
dl = dy dl = R.cos .d P r= y r= y = R.sin
0 0 b b
b
O y
k
r
O
j y
R dl
i
dx.i = dl.sin R
x.i
dy. j = dl.cos . j x dl
y. j
x
dl

: 6 # !# # *A
µ 0 .I r µ .I
dB = .dl = 0 3 .dl r
4 r 3
4 .r

i j k
µ0 .I
dB = . R sin R cos 0 .d
4 .r 3
R cos R sin b
µ0 .I µ0 .I µ 0 .I
dB = 3
.( R.b cos .d )i + 3
.( R.b sin .d )j+ 3
.( R 2 .d )k
4 .r 4 .r 4 .r
d Bx d By d Bz

d B = d B x + d B y + d B z :! $(& d B I 5
)" &(& ! )#/" 2 0 &(& ! P 7
: " ) U

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 211

2 2
µ0 .I .R.b µ0 .I .R.b 2

Bx = dBx = cos .d = . cos .d =0


0 4 .r 3
0 4 .r 3 0
2 2
µ0 .I .R.b µ0 .I .R.b 2
By = dBy = sin .d = . sin .d =0
0 0 4 .r 3 4 .r 3 0
2 2
µ0 .I .R 2 µ0 .I .R 2 2 µ0 .I .R 2
Bz = dBz = d = . d = .2
0 0 4 .r 3 4 .r 3 0 4 .r 3
: 8 6#
µ0 R 2 .I µ0 R 2 .I
(18.4) B = Bz = 3/ 2
k B = Bz = 3/ 2
2. R 2 + b 2 2. R 2 + b 2

=# .#3 #" P ! < ;/ < 3 ?


. 1 # "
: )
: G6 * >/ 8 # % b=0 " 1 6 :! D
µ0 .I
(19.4) B=
2b
: G6 % b R .5 4 / " ! : %
µ0 R 2 .I
(20.4) B=
2b 3
# >/ 0K % " N # "7/ 3 # " 6: % %
:N 3 6 U: 9 B #! "
µ0 R 2 .I
B = Bz = 3/ 2
.N
2. R 2 + b 2
µ0 .I
(21.4) B= .N
2b
µ0 R 2 .I
B= .N
2b3

: '" (# B /E
(champ d’induction magnétique produit par un courant solénoïdal)
. #1 " 3 # #" < 8 <-

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 212

9# .I 2 : 8 1 4 % " N # l 8# 3 #
. 3 # oz #" P 6 B D " )"9 "
dz

R
P z
Z
2
1

" 6. # 3 # dz . / 3 )# 3 #% P 0K
N
(12.4 ) ). .dz .# ! " .# " ? 5
l
: . : U )" 4 ) 3 #

0
dB = 0
µ0 R 2 .I N
3/ 2
. .dz
2. R + z2 2
l

: 5 12.4 ) "(
1
z = R cot dz = R. .d
sin 2
:! ) #" < #8 )
1
R 2 + z 2 = R 2 + R 2 cot 2 = R 2 (1 + cot 2 ) = R 2 .
sin 2
1/ sin 2

: 4 dB 6 D #3 #
µ0 R 2 .I N µ0 .I N
dB = 3/ 2
. .( R / sin 2 ).d dB = . .d
2. R 2 / sin 2 l 2. l

oz #" 3* # P 6U % D " )" )#/"


> ) 3 94 % 3 # ? 1 4 : 8 %3 #
: )/" 6 2 1
.5 3 # 0T

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 213

µ0 .N .I µ0 .N .I
(22.4) B= ( cos 2
cos 1 )k B= ( cos 2
cos 1 )
2l 2l
: )
% 2
=0 # 1
= $" 4 # 3 # 1 6 O :! D
:(5)13.4 )
µ0 .N .I µ0 .N .I
(23.4) B= k B=
l l
# 1
= /2 $ " 3 # 6" # oz #" M : %
:(9)13.4 ) % 2
=0
µ0 .N .I µ 0 . N .I
(24.4) B= k ; B=
2l 2l

R R
M O
Z Z
/2 0 1 2 0
1 2

(dipôle magnétique) : % /F
(couple électromagnétique): 4 ' /1
# & I 2 : 8 ?1 4 MNPQ ( (5)14.4) )&
.) M3 # 9 "2 4
# 1 % n )* ; % / B ) " * )* ;
. J *9 " I 24# n .
6 BL % 3 # % MQ # NP 3B &H F ' #
. 1 .5 4 < # %?# ) * J L E%#3 8 #37 #
% L # 8K 4# 1 # 6 PQ # MN 3B F # &H
3 B .B )" # ?# # $ " B# 6
.2 1 # B# L V " B 3 PQ # MN

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 214

F
F'
P L I
d1
( P, Q ) B
F N n
I
n
I + B
B l
O 0
( ) I
Q F
d2 (M , N ) B
I M
F'
F

# . 65 =# MNPQ #* L (9)14.4)
: 4# 1 " )

= F .d1 + F .d 2
L
(25.4) d1 = d 2 = .sin = BIL.l sin
2
F = B.I .l
: G6 S = L.l .# L " 5

(26.4) = BIS sin

.5 2 1 # B# #3 L )34 F 4 W 4# 1 ? 5
B# 2"1 " 6 # % ( n // B , =0 ) B )" .#3 B#
.! 8 .E " / " " 6 8 )/" 4 ? .2 1 #
) " 6 #4# # : 8 1 4 # ) : 4
)34 8 K # 8 4# 1 ? . 4# 1 U 8 4# )37 B0
.B .# L =#

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 215

(moment magnétique): *' /2


# 8 4# 1 8 &H : 8 ( 0T ) .5 #5 ) ")
" ) %"

n
S M
S
O
I ( 27.4 ) M = I .S .n

. " " 6 13 F 3 15.4 ) )&


: / # 8 4# 1 > 3 *(

(28.4) = MB sin =M B

(induction électromagnétique) : /G
(flux magnétique): 92 /1
dS . / 3 ; B ) " A6 :
:
(29.4) = B.d S = B.n.dS = B.cos .dS
S S S

B
dS
dS
S N B
+

321 0 /. ( : 16.4

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 216

; # ; # : ? 3 %. / 3 ; F 3 )& dS
.; " ( J * A6# ) 0 94# ?4< 9 "
.; " # F 3 )& nF 3 . dS . / 3 ; B 3
(Wilheim Edward Weber1804-1891) (Wb ) :92 $

: - # #
16 ; ) 6 1 B G6 % 3 # 9
.(; 3 )" # 0 1 3 #)
; ) 6 @* B G6 % 3 # 3
.(; 3 )" # 0 @* 3 #) @* 6

:2.4 %
& (C ) "7/ 3 # 4# 4 0 /1
.17.4)
A6 ) %3 # 3 Z9 5 94# A6 ) /
Z@ 5 1
. * 3 : E 7 )# /9
)" 6 ; # 10cm 2 ; ! " 20 3 # ? ) /2
.) " # 0 # 3 # . 0,1T 2
ZA6 ) % " " 3 # ) /
.3 # A6 9 "5 . *5 "5 )#" 180° I 3 # M# /9

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 217

S N +

:
[( )18.4) [? 4 L 7 8 # 1# 3 # 6 n, B 3 / /1
= B.S .cos 0 :(0 / 2)
%@* 8" # B G6 3 # 3
.@* A6
[(9)18.4) [ ?4L 3 # 1# 3 # 6 n, B 3 /9
= B.S .cos 0 :( / 2)
%@* 8" # B G6 3 # 3
.@* A6
. < A6 G6 B / /2
1 = N .B.S cos 0 = 2 × 10 3Wb : : L B# 6 /9
2 = N .B.S cos180° = 2 × 10 3Wb : : 8 B# 6
= 2 1 = 4 × 10 3 Wb :.# A6
C C

B n n
B
N S + S N +

: /2
" .5 1 # : 8 " P "
Z 1 3 ( " ; /5 # 6.

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 218

(Joseph Henry 1797-1878/Michaël Faraday 1791-1867). #. 6> 1830 6


5 ? . # 8 D " 1 !*# 6
#. # 3 # 8 184E # !<#" % : 8 ! #
.9# # 5 ? G6 ) 5
: 4 ,
S

0
''
''
''

'6 $ 54 ( : 19.4

1 84 /# %! 7 .# " % B 6#4 3 # 19.4) )&


.3 # #" A6# 24# # 6 . " 7J
# 7 1 84 G6 3 # 9
. " >*# 70 : 8
: 8 # 7 1 84 )4 % 3 # )0 9"
. 3 ?4L 6
(inducteur) # A (courant induit)3 )4
.(circuit induit) 8 $ N14 3 # #
. 5 # # DM " )#/"

: <
.3 # ; A6 # B " #8 9

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 219

.(variation du flux)92 # < # < B "


B " : 8 " #* #4# ) B " #8
A6 B " : 8 " # A3 .3 #
.d B / dt
(loi de Faraday-Henry):3 1 3 2( )6
)" 6; ) 6 B " : 8 " #* #
.5 ) 1 A6 .# #
d
(30.4) e= . L 3 (A6
dt
loi de Lenz(Henry Frédéric Lenz 1804-1885):' /( )6
.D " ?4 H 7 # 3
".F C ! G H 3= @ 2I - J ( 8 F 4 G"
.20.4) 6 &E # =# " ;B#
S N S N N S N S

i i

:3.4 %
% r = 0,1m * >/ % : " 500 = N # "7/ 3 #
2 )" B )" F3 6 .1 # #"
.B # #" ; / % 0,5s > 6 .(21.4 ) ) 0,2T
ZK # B " : 8 " #
ZDM " ?4 #

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST


Electromagnétisme 220

n n

:
7 6 ! " =# n " # F 3 24# % : L 83B# 6
% B# 6 .) M 94# ?4L 6 84# ! " .B ? 4
:.# # 94# A6
= 500 × 3,14 × ( 0,1) × 0,2
2
0 = N .B.n.S = N .B.S , 0 0 = 3,14Wb
:.# A6 " )(0 % .B n E 1 =0 % :8 B# 6
= 1 0 = 3,14Wb
:.# t = 0,5s )(0 # B " : 8 " #
3,14
emoy = emoy = 6, 28V
0,5
?4L 6 " ) N &5 . DM " # @* A6
. 0 94#

&E # <5 : 8 &T 5 "K M/ )/7 6


.- # 8 <% / 6 & 2 4 . #

A.FIZAZI Université_BECHAR LMD1/SM_ST

Vous aimerez peut-être aussi