Phan 2 Trang 151-220

phÇn thø HAI - mét sè KÜ THUËT, PHð¥NG PH¸P D¹Y Vµ HäC TÝCH CùC
Tãm t¾t ®Æc trðng cña d¹y häc vi m«
CÇn ®ðîc thùc hµnh vµ rÌn luyÖn ç nh©n ®èi víi çc
1. Hµnh ®éng kÜ n¨ng sð ph¹m. ViÖc thùc hµnh ®an xen víi quan s¸t
ç nh©n trùc tiÕp.
KÜ n¨ng cÇn h×nh thµnh ®ðîc rÌn luyÖn dðíi mäi h×nh
2. Sù lÆp l¹i thøc trong Ýt nhÊt 2 lÇn vµ cã thÓ lÆp l¹i cho ®Õn khi h×nh
thµnh ®ðîc kÜ n¨ng ®ã.
Nh÷ng sinh viªn ®ðîc ghi h×nh vµ chða quen thÊy m×nh
trªn mµn ¶nh sÏ ®ðîc kÝch thÝch ®Ó lµm hÕt søc m×nh.
Víi ngðêi ®· quen víi viÖc ghi h×nh vÉn cÇn ph¶i lu«n
3. Sù ®éng viªn lu«n quan t©m tíi çc øng xö cña m×nh trong çc t×nh
huèng.
CÇn quan s¸t kh¸ch quan çc øng xö cña ngðêi häc vµ
nh÷ng thµnh c«ng trong häc tËp cña häc viªn cÇn ®ðîc
khÝch lÖ, ®éng viªn kÞp thêi.
Trong qu¸ tr×nh ph¶n håi, çc mÆt thµnh c«ng ®ðîc nªu
4. Sù cñng cè ra, ®ðîc nhÊn m¹nh vµ cñng cè; çc mÆt chða thµnh
c«ng mét phÇn ®ðîc th¶o luËn vµ ghi nhËn.
5. Sù tiÕn triÓn dÇn Gióp cho sinh viªn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc
trong häc tËp sð ph¹m mét çch tuÇn tù, v÷ng ch¾c.
D¹y häc vi m« cho phÐp sinh viªn h×nh thµnh nh÷ng kÜ

6. Sù chuyÓn giao
n¨ng sð ph¹m hiÖu qu¶ so víi çch ®µo t¹o truyÒn thèng.
D¹y häc vi m« ®¸p øng víi kh¶ n¨ng cña tõng ç nh©n,
7. Häc tËp ç thÓ cho phÐp ngðêi häc tù ®¸nh gi¸, tù rÌn luyÖn cho ®Õn khi
ho¸ ®¹t ®ðîc çc kÜ n¨ng sð ph¹m.
153
d¹y vµ Dù
häc tÝch
¸n ViÖt cùc - mét
- bØ sèhäc
d¹y vµ phð¬ng
tÝch cùc ph¸p vµ
- mét sè kÜ thuËt
phð¬ng ph¸p d¹y
vµ kÜhäc
thuËt d¹y häc
Çc bðíc tiÕn hµnh d¹y häc vi m«
Bðíc Ho¹t ®éng cña sinh viªn Ho¹t ®éng cña gi¶ng viªn
1. ChuÈn - Nghe ph©n tÝch çc kÜ n¨ng cÇn - Giíi thiÖu phÇn lÝ thuyÕt vÒ
bÞ: rÌn luyÖn vµ xem b¨ng (hoÆc ®Üa çc kÜ n¨ng ®ðîc lùa chän vµ
Xem mét h×nh) minh ho¹ viÖc sö dông kÜ hðíng dÉn çch quan s¸t mét
trÝch n¨ng ®ã. trÝch ®o¹n d¹y minh ho¹ cho
®o¹n d¹y - Lµm viÖc theo nhãm so¹n bµi, viÖc sö dông çc kÜ n¨ng ®ã.
minh hoạ thiÕt kÕ trÝch ®o¹n mét bµi häc ®Ó - Hðíng dÉn thiÕt kÕ mét trÝch
thùc hµnh kÜ n¨ng cÇn rÌn luyÖn. ®o¹n bµi häc.
2. Thùc - Mét sinh viªn s¾m vai gi¸o viªn, - Hðíng dÉn sinh viªn thùc
hµnh: thùc tËp d¹y mét trÝch ®o¹n bµi häc hµnh tËp d¹y.
D¹y häc (trong 5 ®Õn 10 hoÆc 15 phót) cho 7 - Tæ chøc gãp ý, ph¶n håi cho
trong líp ®Õn 10 hoÆc 15 häc sinh hoÆc çc kÕt qu¶ thùc hµnh.
häc sinh viªn kh¸c trong nhãm ®ãng vai - Ph©n tÝch vÒ ho¹t ®éng d¹y
“mini” cã häc sinh. Sinh viªn çc nhãm kh¸c häc cña sinh viªn qua h×nh
ph¶n håi lµ çc quan s¸t viªn, ghi chÐp çc ¶nh trªn b¨ng/®Üa h×nh.
ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh
®Ó ®ða ra ý kiÕn ph¶n håi (qu¸ tr×nh
d¹y häc nµy ®ðîc ghi h×nh vµ tiÕng).
- Xem l¹i b¨ng ghi h×nh vÒ ho¹t
®éng d¹y häc võa diÔn ra vµ nghe ý
kiÕn ph¶n håi cña çc sinh viªn
kh¸c vµ gi¸o viªn vÒ ho¹t ®éng d¹y
häc cña chÝnh m×nh.
3. D¹y l¹i - So¹n l¹i trÝch ®o¹n theo gãp ý - Tæ chøc tËp d¹y lÇn 2.
lÇn 2 cã ph¶n håi. - Tæ chøc gãp ý, ph¶n håi cho
ph¶n håi - Thùc hµnh l¹i kÜ n¨ng ®· ®ðîc gãp thùc hµnh lÇn 2.
ý (Cã thÓ sÏ ph¶i d¹y l¹i lÇn 3 hay
lÇn 4 nÕu cÇn).
Tãm t¾t quy tr×nh d¹y häc vi m«:

− Gi¸o viªn hðíng dÉn nhiÖm vô vµ chia nhãm;
− Sinh viªn so¹n mét bµi häc ng¾n;
− Sinh viªn d¹y bµi häc + ghi h×nh vµ tiÕng;
− §¸nh gi¸ bµi häc qua xem l¹i ®Üa h×nh;
− So¹n bµi häc ®ã lÇn thø hai;
− D¹y l¹i bµi häc ®ã + cã ghi h×nh vµ tiÕng;
− §¸nh gi¸ bµi häc ®ã qua xem l¹i ®Üa h×nh.
154
Yªu cÇu ®èi víi gi¶ng viªn trong d¹y häc vi m«:
− Giao nhiÖm vô râ rµng
− Chia nhãm
− Quan s¸t çc nhãm
− Yªu cÇu çc nhãm tæng hîp ý kiÕn
− Thu thËp ý kiÕn
− §ða ra ý kiÕn ph¶n håi
Çc giai ®o¹n trªn cã thÓ ®ðîc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, cho ®Õn khi sinh viªn/häc
viªn lµm chñ ®ðîc kÜ n¨ng, n¨ng lùc sð ph¹m cÇn rÌn luyÖn.
D¹y häc vi m« ®ßi hái gi¶ng viªn kh«ng nh÷ng ph¶i cã chuyªn m«n v÷ng vµng
mµ cßn ph¶i cã n¨ng lùc sð ph¹m tèt.
Çc kÜ n¨ng sð ph¹m trong d¹y häc tÝch cùc cÇn h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn cho
sinh viªn cã thÓ lµ:
− KÜ n¨ng ®Æt c©u hái
− KÜ n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng nhãm
− KÜ n¨ng tæ chøc d¹y häc theo gãc
− KÜ n¨ng tæ chøc häc d¹y theo hîp ®ång
− KÜ n¨ng tæ chøc d¹y häc theo dù ¸n
− KÜ n¨ng sö dông ®å dïng, thiÕt bÞ d¹y häc
− KÜ n¨ng ¸p dông çc kÜ thuËt d¹y häc nhð kh¨n phñ bµn, m¶nh ghÐp, s¬ ®å
tð duy...
− KÜ n¨ng tæ chøc hðíng dÉn thùc hµnh cã thÝ nghiÖm
− KÜ n¨ng sö dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng
−...
D¹y häc vi m« nh»m lµm cho viÖc häc vµ rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng sð ph¹m tiÕn bé
dÇn dÇn bëi viÖc thùc hµnh vµ ph©n tÝch kÜ n¨ng sð ph¹m. Çc kÜ n¨ng sð ph¹m
cÇn h×nh thµnh sÏ ®i tõ çc giê häc vi m« ®Õn líp häc, cã nghÜa lµ tõ thùc hµnh
d¹y çc trÝch ®o¹n bµi häc, rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng riªng lÎ ®Õn d¹y toµn bé bµi
häc sö dông tæng hîp çc kÜ n¨ng.
Khi quan s¸t líp häc vi m«, tuú theo môc ®Ých sð ph¹m vµ çc kÜ n¨ng cÇn h×nh
thµnh, ngðêi quan s¸t cã thÓ sö dông biªn b¶n quan s¸t víi çc tiªu chÝ kh¸c
nhau. Do ®ã, bé c«ng cô ®ãng vai trß quan träng (tham kh¶o mét sè mÉu phiÕu
quan s¸t trong phÇn phô lôc trang 277 − 289).
¸p dông d¹y häc vi m« ®Ó h×nh thµnh cho sinh viªn/gi¸o viªn kÜ n¨ng tæ chøc
cho häc sinh lµm viÖc theo nhãm:
155
d¹y vµDù
häc tÝch
- bØ sèhäc
d¹y vµ phð¬ng
tÝch cùc -ph¸p
mét sèvµ kÜ thuËt
phð¬ng d¹y
ph¸p vµ kÜhäc
thuËt d¹y häc
− Gi¶ng viªn giíi thiÖu phÇn lÝ thuyÕt vÒ çc kÜ n¨ng tæ chøc lµm viÖc theo nhãm;
− Sinh viªn xem mét trÝch ®o¹n phim vÒ tæ chøc d¹y häc theo nhãm;
− Sinh viªn so¹n mét trÝch ®o¹n bµi häc trong ®ã cã tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp
theo nhãm;
− D¹y trÝch ®o¹n bµi häc ®ã cã ghi h×nh vµ ghi tiÕng (mét thµnh viªn trong
nhãm s¾m vai gi¸o viªn, çc thµnh viªn kh¸c trong nhãm ®ãng vai häc sinh,
çc nhãm kh¸c quan s¸t, ghi chÐp, nhËn xÐt ph¶n håi).
Çc ho¹t ®éng d¹y häc:

Giao nhiÖm vô râ rµng cho tÊt c¶ çc nhãm vµ chia nhãm hîp lÝ.
§i quan s¸t çc nhãm, th¶o luËn riªng víi çc nhãm khi cÇn thiÕt.
Yªu cÇu tõng nhãm tæng hîp l¹i çc ý kiÕn cña çc thµnh viªn trong
nhãm vµ tr×nh bµy trðíc líp.
Thu nhËn çc ý kiÕn cña çc nhãm, tæ chøc th¶o luËn trong toµn líp.
Tæng hîp vµ ®ða ra kÕt luËn vÒ vÊn ®Ò çc nhãm võa nghiªn cøu. NhËn
xÐt vÒ qu¸ tr×nh lµm viÖc cña tõng nhãm còng nhð th¸i ®é cña tõng
thµnh viªn trong çc nhãm.
− Sau khi bµi häc kÕt thóc, tÊt c¶ cïng xem l¹i trÝch ®o¹n bµi häc qua b¨ng/®Üa
ghi h×nh.
− §¸nh gi¸ bµi häc qua xem l¹i h×nh ¶nh.
− Ph¶n håi.
− So¹n l¹i bµi häc ®ã lÇn thø hai sau khi l¾ng nghe ý kiÕn ph¶n håi.
− D¹y l¹i bµi häc ®ã cã ghi h×nh vµ ghi tiÕng.
− §¸nh gi¸ bµi häc qua xem l¹i h×nh ¶nh.
(Tham kh¶o thªm vÝ dô vÒ ¸p dông d¹y häc vi m« trong rÌn kÜ n¨ng §Æt c©u
hái ë phÇn phô lôc trang 254 − 256).
D¹y häc vi m« rÌn kÜ n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng nhãm

156
D¹y häc vi m« kh¾c phôc ®ðîc t×nh tr¹ng ®µo t¹o nghiÖp vô sð ph¹m cho sinh
viªn hoÆc gi¸o viªn thiªn vÒ lÝ thuyÕt, gióp hä h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ðîc çc
n¨ng lùc sð ph¹m mét çch tuÇn tù, v÷ng ch¾c, chuÈn bÞ cho hä khi ra trðêng cã
thÓ ®ð¬ng ®Çu víi thùc tÕ líp häc.
So s¸nh phð¬ng ph¸p ®µo t¹o truyÒn thèng víi d¹y häc vi m«:
§µo t¹o truyÒn thèng
LÝ thuyÕt Quan s¸t tæng thÓ Thùc hµnh d¹y trªn líp häc b×nh thðêng
D¹y häc vi m«
LÝ thuyÕt Quan s¸t cã cÊu tróc Thùc hµnh trªn líp häc mini kÜ n¨ng 1
Quan s¸t cã cÊu tróc Thùc hµnh trªn líp häc mini kÜ n¨ng 2
...
Thùc hµnh d¹y trªn líp häc b×nh thðêng.
Çc ðu ®iÓm cô thÓ lµ:
− §µo t¹o g¾n liÒn víi bèi c¶nh, cËp nhËt çc phð¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc
¸p dông trong ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ;
− Gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n. Sinh viªn chØ tËp trung rÌn luyÖn mét kÜ n¨ng,
mét ho¹t ®éng do ®ã gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n vÒ chuÈn bÞ ®å dïng häc tËp
cho c¶ giê häc, hoÆc ®å dïng cho toµn bé häc sinh trong líp còng nhð
nh÷ng t×nh huèng øng xö víi sè ®«ng häc sinh;
− Gi¶m sè häc sinh/ngðêi häc v× d¹y trªn mét nhãm häc sinh kh«ng ph¶i lµ
d¹y trªn toµn líp;
− Gi¶m thêi gian. Do trÝch ®o¹n bµi häc ®ðîc thùc hiÖn trong thêi gian ng¾n,
tËp trung vµo mét kÜ n¨ng nªn trong thêi gian ng¾n cã thÓ nhËn ®ðîc ph¶n
håi, so¹n l¹i, d¹y l¹i mét çch dÔ dµng, kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian;
− Gi¶m nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra vµ kÜ n¨ng sö dông thiÕt bÞ. Cô thÓ lµ gi¶m bít nh÷ng
yªu cÇu vÒ ®å dïng thiÕt bÞ, kÜ n¨ng sö dông chóng. Thay v× dïng cho c¶ líp vµ
c¶ tiÕt häc th× chØ dïng cho mét nhãm häc sinh trong mét thêi gian ng¾n.
D¹y häc vi m« cã ðu ®iÓm næi bËt lµ ç nh©n ho¸ qu¸ tr×nh häc tËp, lµ ®iÒu kiÖn
tèt nhÊt ®Ó sinh viªn/häc viªn n¾m ®ðîc çc kÜ n¨ng sð ph¹m mét çch ch¾c
157
d¹y vµ Dù
häc tÝch
- bØ sèhäc
d¹y vµ phð¬ng
tÝch cùc ph¸p vµ
- mét sè kÜ thuËt
phð¬ng ph¸p d¹y
vµ kÜhäc
thuËt d¹y häc
ch¾n, b»ng çch chia n¨ng lùc sð ph¹m cña ngðêi gi¸o viªn thµnh nh÷ng kÜ n¨ng
cô thÓ vµ rÌn luyÖn mét çch thµnh thôc qua nh÷ng bµi häc ng¾n. Sau khi ®·
thµnh thôc çc kÜ n¨ng cô thÓ, sinh viªn cã thÓ thùc hiÖn gi¶ng d¹y trªn mét giê
häc hoµn chØnh mét çch dÔ dµng, linh ho¹t vµ cã ®ñ kh¶ n¨ng lµm chñ çc t×nh
huèng sð ph¹m trong çc hoµn c¶nh cô thÓ.
H¹n chÕ
D¹y häc vi m« cÇn cã thêi gian thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o ngðêi häc ®ðîc rÌn luyÖn
kÜ n¨ng vµ h×nh thµnh çc n¨ng lùc nghÒ nghiÖp.
§Ó d¹y häc vi m« hiÖu qu¶ cÇn cã çc ®iÒu kiÖn kh¸c hç trî nhð m¸y camera,
tivi, ®Çu video. Tuy nhiªn, trong trðêng hîp kh«ng cã çc thiÕt bÞ trªn vÉn cã thÓ
¸p dông phð¬ng ph¸p ®µo t¹o nµy b»ng çch quan s¸t, ghi chÐp çc ho¹t ®éng
cña ngðêi d¹y vµ ngðêi häc ®Ó ®ða ra ý kiÕn ph¶n håi.
C©u hái
1. Theo b¹n, kÜ thuËt m¶nh ghÐp, kÜ thuËt kh¨n phñ bµn, kÜ thuËt KWL vµ s¬ ®å
tð duy cã t¸c dông nhð thÕ nµo trong d¹y häc tÝch cùc? H·y ¸p dông mét
trong çc kÜ thuËt trªn vµo thiÕt kÕ mét ho¹t ®éng d¹y vµ häc mét néi dung
cô thÓ trong m«n häc b¹n ®ang gi¶ng d¹y.
2. B¹n cã thðêng xuyªn ¸p dông phð¬ng ph¸p d¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
kh«ng? B¹n cã thÓ liÖt kª nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi khi ¸p dông phð¬ng
ph¸p d¹y häc nµy. NÕu chða ¸p dông, b¹n h·y thiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi häc ¸p
dông thö vµ rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña nã so víi phð¬ng ph¸p
thuyÕt tr×nh.
3. B¹n cã thÓ ¸p dông phð¬ng ph¸p d¹y häc theo gãc vµo mét bµi häc trong
m«n häc cña m×nh vµ rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh tÝch cùc cña phð¬ng ph¸p d¹y
häc nµy.
4. B¹n ®· nghe nãi vÒ phð¬ng ph¸p d¹y häc theo hîp ®ång chða? H·y ¸p
dông vµo mét bµi «n tËp/luyÖn tËp vµ rót ra nhËn xÐt vÒ phð¬ng ph¸p
d¹y häc nµy.
5. Theo b¹n häc theo dù ¸n cã thó vÞ ®èi víi häc sinh/sinh viªn kh«ng? T¹i
sao? H·y ¸p dông vµo mét bµi häc phï hîp trong m«n häc cña b¹n.
6. Lµ gi¶ng viªn sð ph¹m, b¹n ®· bao giê ¸p dông phð¬ng ph¸p d¹y häc vi m«
trong rÌn kÜ n¨ng sð ph¹m cho sinh viªn chða? H·y ¸p dông vµ quan s¸t sù
tiÕn bé cña sinh viªn so víi çch ®µo t¹o truyÒn thèng.
158
PhÇn thø BA
§¸NH GI¸ TRONG

d¹y Vµ häc tÝch cùc
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
ph¸p - mét sè phð¬ng
kÜ thuËt ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc
d¹y häc
160
phÇn thø ba - ®¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc
I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ

®¸nh gi¸ trong gi¸o dôc
1.1. ChÊt lðîng vµ chÊt lðîng gi¸o dôc

a) ChÊt lðîng
ChÊt lðîng lµ mét kh¸i niÖm rÊt trõu tðîng, ®a chiÒu, ®a nghÜa, ®ðîc xem xÐt tõ
nh÷ng b×nh diÖn kh¸c nhau. Cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ chÊt lðîng gi¸o dôc, tuy
nhiªn, trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh, chÊt lðîng ®ðîc xem lµ “çi t¹o nªn phÈm chÊt,
gi¸ trÞ cña mét con ngðêi, sù vËt, hiÖn tðîng” (Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - Hoµng Phª).
MÆc dï chÊt lðîng lµ “çi” t¹o ra phÈm chÊt, gi¸ trÞ, song khi ph¸n xÐt vÒ chÊt
lðîng th× ph¶i c¨n cø vµo phÈm chÊt, gi¸ trÞ do nã t¹o ra. §ã còng lµ c¬ së khoa
häc rÊt quan träng cho viÖc “®o” chÊt lðîng.
Mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ chÊt lðîng lµ “chÊt lðîng lµ sù phï hîp víi môc tiªu”
(môc tiªu ë ®©y ®ðîc hiÓu theo mét çch réng r·i, bao gåm çc sø m¹ng, môc
®Ých,... cßn sù phï hîp víi môc ®Ých ®ðîc hiÓu theo nghÜa cã thÓ ®¸p øng mong
muèn cña nh÷ng ngðêi quan t©m, lµ ®¹t ®ðîc hay vðît qua tiªu chuÈn ®Æt ra,...).
Tuy nhiªn, ý nghÜa thùc tÕ cña ®Þnh nghÜa trªn lµ ë chç ®¸nh gi¸ chÊt lðîng chÝnh
lµ xem xÐt sù phï hîp víi môc tiªu ®Õn møc ®é nµo.
b) ChÊt lðîng gi¸o dôc
Tõ ®Þnh nghÜa “chÊt lðîng lµ sù phï hîp víi môc tiªu” cã thÓ xem “chÊt lðîng
gi¸o dôc lµ sù phï hîp víi môc tiªu gi¸o dôc”. Môc tiªu gi¸o dôc thÓ hiÖn nh÷ng
®ßi hái cña x· héi víi con ngðêi, mµ nhµ trðêng cã nhiÖm vô ph¶i ®µo t¹o.
Môc tiªu gi¸o dôc còng thÓ hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña chÝnh con ngðêi víi gi¸o
dôc ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ç nh©n trong ®iÒu kiÖn vµ bèi c¶nh
cô thÓ cña x· héi. Víi quan ®iÓm nhð vËy, cã thÓ xem chÊt lðîng gi¸o dôc lµ
161
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
häc tÝch cùcvµ kÜ thuËt
- mét d¹y häc
sè phð¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc
chÊt lðîng con ngðêi ®ðîc ®µo t¹o tõ çc ho¹t ®éng gi¸o dôc theo nh÷ng
môc tiªu x¸c ®Þnh (hoÆc chÊt lðîng gi¸o dôc biÓu hiÖn tËp trung nhÊt ë nh©n çch
häc sinh − ngðêi ®ðîc gi¸o dôc).
ChÊt lðîng gi¸o dôc kh«ng chØ g¾n bã chÆt chÏ víi môc tiªu mµ cßn cã mét hÖ
thèng yÕu tè trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp t¹o nªn nã. ChÝnh v× vËy, theo mét quan ®iÓm
®ðîc thõa nhËn hiÖn nay lµ cÇn xem xÐt chÊt lðîng gi¸o dôc trong mèi quan hÖ
cña ba thµnh tè:
§Æc ®iÓm cña ngðêi häc (®éng c¬, th¸i ®é, tr×nh ®é, møc ®é nhËn thøc, çc
khã kh¨n,...);
Çc ®Çu vµo cÇn thiÕt vµ qu¸ tr×nh vËn hµnh (thêi gian, tµi liÖu, nguån lùc,
®iÒu hµnh qu¶n lÝ);
Çc kÕt qu¶ ®¹t ®ðîc (kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é,...). §iÒu nµy cã ý nghÜa vÒ
mÆt phð¬ng ph¸p luËn ®èi víi ho¹t ®éng ®¸nh gi¸, ®Æc biÖt liªn quan tíi néi
dung vµ çch thøc ®¸nh gi¸.
ChÊt lðîng gi¸o dôc phæ th«ng ë ViÖt Nam, lµ chÊt lðîng ®¹t ®ðîc th«ng qua
ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn (®øc dôc, trÝ dôc, thÓ dôc, mÜ dôc, gi¸o dôc lao
®éng vµ hðíng nghiÖp) thÓ hiÖn ë ngðêi häc trong mét hÖ thèng çc ®iÒu kiÖn cô
thÓ. Nhð vËy, hiÖn nay do quan niÖm vÒ chð¬ng tr×nh gi¸o dôc ®ðîc më réng
nªn còng cã thÓ nãi chÊt lðîng gi¸o dôc phæ th«ng (thÓ hiÖn ë ngðêi häc) sau
mçi giai ®o¹n lµ møc ®é ®¹t môc tiªu cña giai ®o¹n ®ã ®· ®ðîc x¸c ®Þnh trong
chð¬ng tr×nh. §©y lµ chÊt lðîng mang tÝnh tæng hîp, t¹o nªn nÒn t¶ng quan träng
cña chÊt lðîng nguån nh©n lùc.
ChÊt lðîng gi¸o dôc nh×n tõ mét sè phð¬ng diÖn
− ChÊt lðîng gi¸o dôc ë çc quèc gia hiÖn ®ang hðíng tíi còng ®Òu quy vÒ mét
hÖ thèng phÈm chÊt, n¨ng lùc cã ®ðîc trong “s¶n phÈm” ®µo t¹o nh»m ®¸p
øng yªu cÇu x©y dùng x· héi theo çc ®Þnh hðíng chung mµ trðíc hÕt lµ ®Þnh
hðíng ph¸t triÓn x· héi.
− ChÊt lðîng gi¸o dôc ®ðîc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ngðêi häc lµ do
nh÷ng yÕu tè trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp t¹o thµnh. ChÊt lðîng gi¸o dôc phæ
th«ng thÓ hiÖn ë mçi häc sinh lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña gi¸o dôc nhµ trðêng,
gi¸o dôc gia ®×nh vµ gi¸o dôc x· héi. Khi nãi ®Õn chÊt lðîng gi¸o dôc th× trðíc
hÕt ph¶i nãi ®Õn chÊt lðîng cña sè ®«ng; tuy nhiªn kh«ng v× vËy mµ kh«ng
quan t©m ®Õn chÊt lðîng “mòi nhän”, g¾n víi nguån nh©n lùc chÊt lðîng
cao, víi nh©n tµi.
162
− ChÊt lðîng gi¸o dôc ph¶i g¾n víi sè lðîng. Quan hÖ gi÷a hai “®¹i lðîng” nµy
kh«ng thÓ hiÓu mét çch m¸y mãc nhð lµ nh÷ng ®¹i lðîng tØ lÖ nghÞch mµ
cã tÝnh thèng nhÊt. Ch¼ng h¹n, mèi quan hÖ gi÷a chÊt lðîng gi¸o dôc, sè
lðîng vµ hÖ ®iÒu kiÖn ë nðíc ta cÇn ®ðîc xem xÐt trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
m©u thuÉn lín cña gi¸o dôc hiÖn nay; ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu võa ph¶i
ph¸t triÓn quy m«, võa ®¶m b¶o vµ n©ng cao chÊt lðîng víi ®iÒu kiÖn thùc
hiÖn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã còng chÝnh lµ
qu¸ tr×nh ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a sè lðîng vµ chÊt lðîng.
− ChÊt lðîng gi¸o dôc ph¶i g¾n liÒn víi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi
cô thÓ cña quèc gia. Yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña mçi giai ®o¹n ®ßi
hái nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc cÇn thiÕt cña nguån nh©n lùc, phï hîp víi
çc ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n ®ã.
− ChÊt lðîng gi¸o dôc kh«ng chØ ®ðîc xem xÐt trong bèi c¶nh quèc gia mµ cßn
ph¶i c¨n cø vµo çc ®Æc ®iÓm riªng cña céng ®ång d©n cð, cña ®Þa phð¬ng.
Nðíc ta víi 54 d©n téc, víi çc vïng cã sù ph©n biÖt kh¸ râ vÒ tr×nh ®é ph¸t
triÓn kinh tÕ, x· héi th× kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng yªu cÇu xuÊt ph¸t
tõ ®Æc thï cña çc vïng, çc d©n téc ®èi víi chÊt lðîng ®µo t¹o cña con ngðêi
trùc tiÕp gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña d©n téc ®ã, vïng ®ã, ®Æc
biÖt lµ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ n¨ng lùc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ®Æt ra
tõ thùc tiÔn cña ®Þa phð¬ng.
− ChÊt lðîng gi¸o dôc ngµy nay còng cÇn ®ðîc xem xÐt trong mét bèi c¶nh
quèc tÕ. Con ngðêi kh«ng chØ quan t©m tíi viÖc x©y dùng céng ®ång, quèc
gia mµ ph¶i cïng gãp phÇn x©y dùng mét thÕ giíi tèt ®Ñp vµ trðíc hÕt lµ gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang ý nghÜa sèng cßn cña toµn nh©n lo¹i, ®Æc biÖt
trong giai ®o¹n hiÖn nay, giai ®o¹n toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ mäi quèc gia
®ang t×m con ®ðêng ph¸t triÓn riªng vµ tõ ®ã ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng th¸ch
thøc míi.
1.2. §¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ trong gi¸o dôc

§¸nh gi¸ lµ mét qu¸ tr×nh, lµ yªu cÇu tÊt yÕu, cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng cña con
ngðêi. Trong thùc tÕ cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ “®¸nh gi¸” vµ “®¸nh gi¸ trong gi¸o
dôc”. Tuy nhiªn quan niÖm gi÷a mét sè t¸c gi¶ trªn thÕ giíi chða hoµn toµn thèng
nhÊt víi nhau. C¨n cø vµo nh÷ng nÐt ®Æc thï cña gi¸o dôc (xÐt tõ b×nh diÖn chøc
n¨ng vµ môc ®Ých còng nhð ®èi tðîng) cã thÓ ®Þnh nghÜa nhð sau:
§¸nh gi¸ trong gi¸o dôc lµ qu¸ tr×nh thu thËp vµ lÝ gi¶i kÞp thêi, cã hÖ thèng çc
th«ng tin vÒ hiÖn tr¹ng, kh¶ n¨ng hay nguyªn nh©n vÒ chÊt lðîng vµ hiÖu qu¶
163
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
gi¸o dôc c¨n cø vµo môc tiªu gi¸o dôc, lµm c¬ së cho viÖc ®iÒu chØnh, bæ sung,
hoµn thiÖn nh÷ng chñ trð¬ng, biÖn ph¸p vµ hµnh ®éng gi¸o dôc tiÕp theo.
§Ò cËp tíi ®¸nh gi¸ nãi chung vµ ®¸nh gi¸ gi¸o dôc nãi riªng lµ ph¶i xÐt tíi çc
mÆt:
− B¶n chÊt vµ ý nghÜa
− Môc ®Ých
− §èi tðîng
− Néi dung
− Çch thøc
− Xö lÝ vµ ph¸t huy t¸c dông cña kÕt qu¶ thu thËp qua ®¸nh gi¸.
§¸nh gi¸ trong gi¸o dôc bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, ®ðîc ph©n biÖt theo môc
®Ých, víi quy m« vµ møc ®é kh¸c nhau, ch¼ng h¹n:
− §¸nh gi¸ ®Þnh k× nhµ trðêng theo tiªu chuÈn kiÓm ®Þnh chÊt lðîng
− §¸nh gi¸ xÕp lo¹i gi¸o viªn theo chuÈn nghÒ nghiÖp
− §¸nh gi¸ chð¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa
− §¸nh gi¸ giê d¹y cña mét gi¸o viªn theo tiªu chÝ ®· ®ðîc ban hµnh
− §¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh sau mét giai ®o¹n
− §¸nh gi¸ sù tiÕn bé cña häc sinh sau mét qu¸ tr×nh häc tËp,...
Tõ nh÷ng ®iÓm chung nãi trªn cã thÓ quay vÒ víi mét yÕu tè mµ x· héi vµ c¶ nhµ
trðêng thðêng xuyªn quan t©m lµ ®¸nh gi¸ chÊt lðîng gi¸o dôc lµ ®¸nh gi¸ møc
®é ®¹t ®ðîc cña môc tiªu gi¸o dôc sau mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ thÓ hiÖn tËp
trung ë s¶n phÈm gi¸o dôc.
1.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ víi mét sè thµnh tè kh¸c
cña qu¸ tr×nh d¹y häc
XÐt tõ b×nh diÖn gi¸o dôc häc, ®¸nh gi¸ ph¶i lu«n ®ðîc ®Æt trong mèi quan hÖ
gi÷a çc thµnh phÇn trong cÊu tróc cña qu¸ tr×nh d¹y häc (môc tiªu, néi dung,
phð¬ng ph¸p,...). Cã thÓ minh ho¹ mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh tè nµy qua m«
h×nh sau:
164
Ngoµi ra, cßn cã nh÷ng mèi quan hÖ riªng gi÷a çc thµnh tè cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc.
a) Mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ víi môc tiªu trong gi¸o dôc
Mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng cña ®¸nh gi¸ chÝnh lµ x¸c ®Þnh møc ®é ®¹t
®ðîc môc tiªu, v× vËy ®¸nh gi¸ liªn quan chÆt chÏ víi môc tiªu. XÐt tõ b×nh diÖn
®¸nh gi¸ th× nªn quan niÖm vµ x©y dùng môc tiªu nhð sau:
− Môc tiªu lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n chia vµ cô thÓ ho¸ møc ®é cña môc ®Ých, lµ
nh÷ng chØ b¸o cã thÓ quan s¸t vµ ®o ®ðîc. V× thÕ môc tiªu cßn ®ðîc ®Þnh
nghÜa lµ gi¸ trÞ cô thÓ cÇn ®¹t tíi.
− Cã nhiÒu çch diÔn ®¹t vÒ môc tiªu ®µo t¹o. Çch th«ng dông nhÊt hiÖn nay
trªn thÕ giíi lµ ®Ò cËp tíi ba mÆt: kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é mµ häc sinh
ph¶i ®¹t ®ðîc sau mçi bµi häc/chð¬ng/phÇn/líp/cÊp häc... Môc tiªu cµng
cô thÓ, phï hîp víi ®Æc ®iÓm ®èi tðîng, kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn d¹y häc bao
nhiªu th× cµng dÔ trë thµnh hiÖn thùc bÊy nhiªu. *
− Trong thùc tÕ, môc tiªu häc tËp ph¶i ®ðîc thÓ hiÖn theo mét hÖ thèng, trong
®ã gåm çc môc tiªu tæng qu¸t, môc tiªu tõng mÆt vµ çc môc tiªu cô thÓ
®ðîc x¸c ®Þnh ng¾n gän, cô thÓ vµ chØ râ møc ®é cÇn ®¹t ®ðîc.
− Khi x¸c ®Þnh râ ®ðîc çc môc tiªu gi¸o dôc theo yªu cÇu trªn th× viÖc so s¸nh
çc kÕt qu¶ ®¹t ®ðîc víi môc tiªu sÏ kh«ng khã kh¨n, chØ cßn lµ vÊn ®Ò kÜ
thuËt (chØ cÇn ®èi chiÕu kÕt qu¶ víi çc chØ sè ®ðîc x©y dùng tõ môc tiªu
®ða ra).
* Theo Dù th¶o Chð¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o th¸ng 12/2016, môc tiªu
cña chð¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng nh»m gióp häc sinh ph¸t hiÖn vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng vèn cã cña
häc sinh; h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc ®¸p øng nhu cÇu hoµn thiÖn nh©n çch
cña ç nh©n, yªu cÇu cña sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt nðíc trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸ vµ
çch m¹ng c«ng nghiÖp míi.
165
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
b) Mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ víi néi dung
Néi dung gi¸o dôc lµ mét thµnh tè hÕt søc quan träng cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc.
B»ng néi dung d¹y häc, nhµ trðêng dÉn häc sinh ®Õn môc tiªu cÇn ®¹t tíi.
§¸nh gi¸ cã vai trß quan träng trong viÖc xem xÐt l¹i néi dung ®ã, ch¼ng h¹n ®èi
víi néi dung d¹y häc th× cã thÓ ®o ®ðîc møc ®é n«ng s©u cña kiÕn thøc, ®é khã
®èi víi häc sinh, ph¸t hiÖn ra sù phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp víi ®èi tðîng häc
sinh ®Ó gióp çc nhµ gi¸o dôc ®iÒu chØnh néi dung d¹y häc.
c) Mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ víi phð¬ng ph¸p d¹y häc
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, viÖc ®¸nh gi¸ diÔn ra thðêng xuyªn hoÆc ®Þnh k×, ®Æc
biÖt lµ qua ho¹t ®éng häc tËp, kiÓm tra. KÕt qu¶ kiÓm tra võa gióp ®¸nh gi¸ ®ðîc
chÊt lðîng häc tËp cña häc sinh, võa gióp cho gi¸o viªn ®¸nh gi¸ ®ðîc kh¶ n¨ng
sð ph¹m cña m×nh, gióp hä ®iÒu chØnh phð¬ng ph¸p d¹y häc cho phï hîp víi
çc nhãm ®èi tðîng. Ngoµi ra, ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ cßn gióp häc sinh tù ®¸nh gi¸
®ðîc kh¶ n¨ng tiÕp thu bµi gi¶ng, tù ®iÒu chØnh çch häc hoÆc kh¾c phôc nh÷ng
thiÕu sãt trong viÖc tiÕp nhËn tri thøc, ph¸t triÓn kÜ n¨ng vµ x©y dùng çc th¸i ®é
cÇn thiÕt. Cã thÓ nãi ®¸nh gi¸ nhð thÕ nµo th× sÏ cã sù ®iÒu chØnh çch d¹y nhð
thÕ Êy; thùc tr¹ng thi cö ë nðíc ta lµ mét minh ho¹ rÊt sèng ®éng cho nhËn ®Þnh
®ã. V× vËy, kh«ng ®æi míi ®¸nh gi¸ th× khã ®¹t ®ðîc môc ®Ých, yªu cÇu vÒ ®æi
míi phð¬ng ph¸p d¹y häc.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, tÊt c¶ çc yÕu tè cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc g¾n bã chÆt chÏ
víi nhau, yÕu tè nµy t¹o tiÒn ®Ò cho yÕu tè kia vµ ngðîc l¹i. TÊt c¶ çc yÕu tè:
môc ®Ých, néi dung chð¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa, phð¬ng ph¸p, phð¬ng tiÖn,
kiÓm tra ®¸nh gi¸,... liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau t¹o thµnh mét chu tr×nh gi¸o dôc,
kh«ng thÓ qu¸ coi träng yÕu tè nµy mµ xem nhÑ yÕu tè kia.
1.4. Quy tr×nh ®¸nh gi¸

Quy tr×nh ®¸nh gi¸ lµ tr×nh tù ph¶i tu©n theo ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. CÇn coi träng
tÊt c¶ çc kh©u cña quy tr×nh ®¸nh gi¸ cã liªn quan ®Õn ®èi tðîng, kh¸ch thÓ, môc
®Ých, nhiÖm vô, ®iÒu kiÖn, phð¬ng ph¸p vµ xö lÝ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸.
Cã thÓ tham kh¶o çch x¸c ®Þnh quy tr×nh ®¸nh gi¸ b»ng çch tr¶ lêi çc c©u hái
nhð sau:
− §¸nh gi¸ ®Ó lµm g×? (Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸)
− Ai ®¸nh gi¸? (Chñ thÓ ®¸nh gi¸)
− §¸nh gi¸ ai? (§èi tðîng cÇn ®¸nh gi¸)
166
− §¸nh gi¸ çi g×? (Néi dung ®¸nh gi¸)

− §¸nh gi¸ nhð thÕ nµo? (Phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸)
− §¸nh gi¸ b»ng çi g×? (Phð¬ng tiÖn, c«ng cô ®¸nh gi¸)
− §¸nh gi¸ khi nµo? (Giíi h¹n thêi gian)
− §¸nh gi¸ ë ®©u? (§Þa ®iÓm)
− KÕt qu¶ nhð thÕ nµo? (Thu thËp th«ng tin ph©n tÝch vµ xö lÝ sè liÖu vµ b¸o
ço)...
Tuú theo môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ ë çc ph¹m vi, cÊp ®é kh¸c nhau ®Ó x©y
dùng mét quy tr×nh ®¸nh gi¸ chi tiÕt cô thÓ.
1.5. Phð¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt ®¸nh gi¸

§èi víi gi¸o dôc phæ th«ng hiÖn nay, ë nhiÒu nðíc trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh
mét hÖ thèng phð¬ng ph¸p kÜ thuËt ®¸nh gi¸ rÊt phong phó mµ çc nhµ gi¸o
dôc, nh÷ng ngðêi lµm c«ng t¸c ®¸nh gi¸ cã thÓ chän sö dông cho thÝch hîp víi
môc ®Ých, ®èi tðîng ®¸nh gi¸, ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸.
− Phð¬ng ph¸p quan s¸t, ghi chÐp nhËt kÝ
− Phð¬ng ph¸p nghiªn cøu çc s¶n phÈm ho¹t ®éng
− Phð¬ng ph¸p chuyªn gia
− Phð¬ng ph¸p thùc nghiÖm sð ph¹m
− Phð¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm (TEST)
− Phð¬ng ph¸p tù ®¸nh gi¸
− Phð¬ng ph¸p kÕt hîp çc lùc lðîng gi¸o dôc, gi÷a thÇy gi¸o vµ häc sinh.
−...
Ngoµi çc kÜ thuËt chung cho mäi phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ th× øng víi tõng
phð¬ng ph¸p cã nh÷ng kÜ thuËt riªng.
1.6. Çc nguyªn t¾c ®¸nh gi¸

Cã thÓ tham kh¶o çc nguyªn t¾c chung nhÊt vÒ ®¸nh gi¸ sau ®©y:
− Nguyªn t¾c tiÕp cËn ho¹t ®éng - nh©n çch;
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o tÝnh x· héi, lÞch sö;
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ vµ ph¸t triÓn, gi÷a chÈn
®o¸n vµ dù b¸o;
167
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù phï hîp víi môc tiªu ®µo t¹o;
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m - sinh lÝ løa tuæi;
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, ®é tin cËy vµ ®é gi¸ trÞ cña phð¬ng
ph¸p ®¸nh gi¸;
− Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a ®¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸;
Çc nguyªn t¾c trªn ®Òu quan träng, song tõng nguyªn t¾c hoÆc mét sè nguyªn
t¾c sÏ gi÷ vÞ trÝ chñ yÕu tïy thuéc vµo nhiÖm vô, yªu cÇu, môc ®Ých cña mét ho¹t
®éng hay qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸.
1.7. Çc d¹ng ®¸nh gi¸ (trong d¹y häc)

NÕu xÐt d¹y häc tõ gãc ®é qu¸ tr×nh, diÔn biÕn theo trËt tù thêi gian vµ mang tÝnh
chu k× th× cã thÓ cã çc d¹ng ®¸nh gi¸ sau:
− TiÒn ®¸nh gi¸ (cßn gäi lµ ®¸nh gi¸ trðíc hoÆc ®¸nh gi¸ ®Çu vµo): Môc ®Ých
cña ho¹t ®éng nµy lµ ®Ó biÕt ®ðîc tr×nh ®é xuÊt ph¸t cña häc sinh khi b¾t
®Çu tiÕp nhËn mét chñ ®Ò míi cña chð¬ng tr×nh häc tËp. Trªn c¬ së ®ã x©y
dùng kÕ ho¹ch d¹y häc cho phï hîp.
− §¸nh gi¸ h×nh thµnh: Lµ d¹ng ®¸nh gi¸ ®ðîc thùc hiÖn thðêng xuyªn trong
qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó theo dâi sù tiÕn bé cña häc sinh cã t¸c dông ®iÒu chØnh
mét çch thðêng xuyªn kÕ ho¹ch d¹y häc, phð¬ng ph¸p d¹y häc. D¹ng ®¸nh
gi¸ nµy cã ý nghÜa quan träng, cã thÓ chia thµnh ba lo¹i.
+ §¸nh gi¸ vÒ qu¸ tr×nh häc tËp: Lµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh
th«ng qua h×nh thøc kiÓm tra, thi cö nh»m xem xÐt kÕt qu¶ häc tËp cña häc
sinh sau mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh chung (sau mét häc k×, mét
n¨m häc, mét cÊp häc). Ngoµi ra, còng gièng nhð çc d¹ng ®¸nh gi¸ kh¸c,
qua ®¸nh gi¸ tæng kÕt, çc nhµ sð ph¹m, çc gi¸o viªn cã ®ðîc çc th«ng tin
h÷u Ých ®Ó tiÕn hµnh xem xÐt, ®iÒu chØnh (nÕu cÇn) tõ môc tiªu, néi dung,
cho ®Õn phð¬ng ph¸p d¹y häc, kÜ thuËt d¹y häc, phð¬ng tiÖn d¹y häc ë mét
tÇm cao vµ réng r·i h¬n.
+ §¸nh gi¸ v× qu¸ tr×nh häc tËp: Lµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh, sù tiÕn bé cña häc sinh
qua çc ho¹t ®éng häc tËp ®ðîc ph¶n håi thðêng xuyªn nh»m duy tr× sù tiÕn
bé trong häc tËp. §ång thêi gi¸o viªn cã c¨n cø ®Ó ®iÒu chØnh çch d¹y, çch
häc vµ kÕ ho¹ch, chð¬ng tr×nh gi¸o dôc.
+ §¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh häc tËp: Lµ häc sinh ®ðîc tham gia vµo qu¸ tr×nh
®¸nh gi¸, tù ®¸nh gi¸ hoÆc ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng, ®Ó ®iÒu chØnh çch häc, n©ng
cao chÊt lðîng häc tËp.
168
B¶ng tãm t¾t ®¸nh gi¸ n©ng cao chÊt lðîng häc tËp vµ n¨ng lùc cña häc sinh:
§¸nh gi¸ gãp phÇn n©ng cao chÊt lðîng

häc tËp cña häc sinh:
§¸nh gi¸
V× viÖc häc Trong viÖc häc VÒ viÖc häc
§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh, tiÕn bé Häc sinh tham gia Cho môc ®Ých
cña häc sinh vµ cung cÊp tÝch cùc vµo qu¸ b¸o ço vµ gi¶i
th«ng tin cho chð¬ng tr×nh tr×nh ®¸nh gi¸ tr×nh
d¹y häc
§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng, §¸nh gi¸
häc sinh tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
* Thðêng ®ða ra ý kiÕn ph¶n håi thay v× cho ®iÓm
Lo¹i h×nh Môc ®Ých H×nh thøc ®¸nh gi¸
§¸nh gi¸
VÒ viÖc häc KiÓm tra
kÕt qu¶
Ph¶n håi thðêng xuyªn

§¸nh gi¸
V× viÖc häc cho häc sinh nh»m duy tr×
qu¸ tr×nh
sù tiÕn bé
Tù ®¸nh gi¸
Tù ®¸nh gi¸ ®Ó n©ng cao
Trong viÖc häc hoÆc ®¸nh gi¸
chÊt lðîng häc tËp
®ång ®¼ng
− §¸nh gi¸ tæng kÕt: §©y lµ ho¹t ®éng nh»m xem xÐt kÕt qu¶ häc tËp cña häc
sinh sau mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh chung (sau mét häc k×, mét
n¨m häc, mét cÊp häc). Ngoµi ra, còng gièng nhð çc d¹ng ®¸nh gi¸ kh¸c,
qua ®¸nh gi¸ tæng kÕt, çc nhµ sð ph¹m, çc gi¸o viªn cã ®ðîc çc th«ng tin
h÷u Ých ®Ó tiÕn hµnh xem xÐt, ®iÒu chØnh (nÕu cÇn) tõ môc tiªu, néi dung,
cho ®Õn phð¬ng ph¸p d¹y häc ë mét tÇm cao vµ réng r·i h¬n.
− §¸nh gi¸ chÈn ®o¸n: D¹ng ®¸nh gi¸ nµy cã thÓ thùc hiÖn ®èi víi mét lo¹i ®èi
tðîng ®Æc biÖt (ch¼ng h¹n: tr×nh ®é tiÕp thu cña häc sinh khuyÕt tËt so víi
häc sinh th«ng thðêng) trong qu¸ tr×nh häc tËp.
169
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
1.8. Bé c«ng cô ®¸nh gi¸

− Trong ®¸nh gi¸ nãi chung vµ ®¸nh gi¸ chÊt lðîng gi¸o dôc phæ th«ng nãi
riªng, c«ng cô ®ðîc hiÓu lµ çc phð¬ng ph¸p, phð¬ng tiÖn vµ kÜ thuËt ®ðîc
sö dông trong suèt qu¸ tr×nh nh»m ®¹t ®ðîc çc môc ®Ých ®¸nh gi¸. TÝnh
n¨ng c¬ b¶n cña çc c«ng cô ®¸nh gi¸ lµ “thu thËp th«ng tin” ®Ó cung cÊp
cho gi¸o viªn vµ häc sinh trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸. Néi dung
®¸nh gi¸ (dùa vµo môc tiªu vµ chuÈn ®¸nh gi¸ cña çc mÆt gi¸o dôc, çc m«n
häc) ®ðîc thÓ hiÖn trong çc bé c«ng cô.
− Cã rÊt nhiÒu lo¹i c«ng cô ®· vµ ®ang ®ðîc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lðîng
häc sinh. Tïy thuéc vµo môc tiªu vµ ®Æc trðng cña çc ho¹t ®éng gi¸o dôc -
d¹y häc mµ gi¸o viªn cã thÓ lùa chän nh÷ng lo¹i c«ng cô ®¸nh gi¸ kh¸c nhau
cho phï hîp.
− Theo ®Þnh nghÜa th× ®¸nh gi¸ lµ mét qu¸ tr×nh bao gåm nhiÒu giai ®o¹n trong
®ã “thu thËp” vµ “xö lÝ” th«ng tin lµ hai giai ®o¹n chÝnh. Çc phiÕu hái, phiÕu
häc tËp, phiÕu quan s¸t vµ çc bµi kiÓm tra kÕt qu¶ häc tËp häc sinh lµ nh÷ng
c«ng cô chñ yÕu ®ðîc sö dông trong giai ®o¹n thu thËp th«ng tin cho ®¸nh
gi¸. Tuú theo môc ®Ých ®¸nh gi¸ ®Ó lùa chän vµ sö dông lo¹i bµi kiÓm tra,
h×nh thøc c©u hái... Khi x¸c ®Þnh râ môc ®Ých vµ x©y dùng ®ðîc çc chØ sè
®¸nh gi¸ cô thÓ th× ngðêi ®¸nh gi¸ sÏ quyÕt ®Þnh sö dông nh÷ng lo¹i c«ng cô
nµo cho thÝch hîp.
Mét sè nguyªn t¾c chung

Lùa chän, x©y dùng c«ng cô ®¸nh gi¸ phï hîp sÏ gãp phÇn n©ng cao tÝnh kh¸ch
quan, ®é tin cËy, ®é gi¸ trÞ cña kÕt qu¶ ®¸nh gi¸. Khi x©y dùng bé c«ng cô ®¸nh
gi¸ cÇn chó ý ®¶m b¶o mét sè nguyªn t¾c tèi thiÓu sau:
− §¶m b¶o ®é tin cËy (hay møc ®é chÝnh x¸c cña phÐp ®o). §©y lµ mét
nguyªn t¾c quan träng, bé c«ng cô khi sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ ph¶i ®¶m b¶o
thèng nhÊt çc yÕu tè cÇn ®¹t ®èi víi mäi ç nh©n trong cïng mét líp ®èi
tðîng cÇn ®¸nh gi¸. Çc th«ng tin thu thËp ®ðîc th«ng qua viÖc sö dông bé
c«ng cô ®¸nh gi¸ cã chÝnh x¸c míi ®¶m b¶o cã ®ðîc çc kÕt qu¶ ®¸nh gi¸
chÝnh x¸c.
− §¶m b¶o ®é gi¸ trÞ (®o ®ðîc ®óng çi cÇn ®o). Çc c«ng cô ®¸nh gi¸ ph¶i
®¶m b¶o ®¸nh gi¸ ®ðîc ®óng theo môc tiªu cÇn ®¸nh gi¸. Ch¼ng h¹n nhð
®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp: Tïy tõng bé m«n, c¨n cø vµo chuÈn
chung còng nhð ®Æc thï m«n häc cã thÓ lùa chän c«ng cô kiÓm tra, ®¸nh gi¸
lµ nh÷ng lo¹i bµi kiÓm tra bao gåm kiÓm tra viÕt, kiÓm tra thÝ nghiÖm, thùc
hµnh, bµi tËp dðíi d¹ng nghiªn cøu khoa häc (sðu tÇm mÉu vËt, thiÕt kÕ ®o
®¹c, theo dâi ghi chÐp, nhËn xÐt vÒ mét vÊn ®Ò mµ häc sinh trùc tiÕp thùc
hiÖn...) vµ yªu cÇu néi dung ph¶i thÓ hiÖn ®óng çi cÇn ®¸nh gi¸.
170
− §¶m b¶o tÝnh ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn. §èi víi çc bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸, néi dung
ph¶i ®¶m b¶o cã thÓ kiÓm tra ®ðîc ®Çy ®ñ çc vÊn ®Ò, çc néi dung mµ môc
tiªu d¹y häc ®Æt ra trong nh÷ng thêi ®iÓm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ.
− §¶m b¶o sù tð¬ng quan hîp lÝ gi÷a çc yÕu tè: dung lðîng kiÕn thøc, çc
lo¹i kÜ n¨ng cÇn kiÓm tra; thang ®iÓm, thêi gian lµm bµi kiÓm tra. NÕu qu¸
“tham” vÒ mÆt néi dung kiÕn thøc th× thðêng lµm cho häc sinh khã ®¹t ®iÓm
tèi ®a theo ®óng thùc lùc cña çc em so víi môc tiªu vµ chuÈn, ®ång thêi nÕu
tËp trung nhiÒu vµo kiÓm tra kiÕn thøc sÏ dÔ bá qua viÖc ®¸nh gi¸ çc kÜ n¨ng
cÇn thiÕt cña m«n häc...
− §¶m b¶o tèi ®a yªu cÇu kh¸ch quan khi triÓn khai viÖc thu thËp th«ng tin
b»ng çc bé c«ng cô.
− Kh«ng l¹m dông hoÆc qu¸ thiªn vÒ mét lo¹i c«ng cô nµo ®ã.
− KÕt hîp sö dông nhiÒu lo¹i c«ng cô ®¸nh gi¸ nh»m vµo nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh
gi¸ cô thÓ. Mçi lo¹i c«ng cô ®¸nh gi¸ thðêng cã nh÷ng ðu ®iÓm vµ nhðîc
®iÓm cÇn ®ðîc ph¸t huy vµ h¹n chÕ ®Õn møc cã thÓ. Nãi chung cÇn cã sù kÕt
hîp gi÷a çc lo¹i c«ng cô kh¸c nhau víi yªu cÇu ®¶m b¶o tÝnh logic, kh«ng
khiªn cðìng.
§Þnh h¦ íng ®æi míi ®¸nh gi¸
§¸nh gi¸ chÊt lðîng gi¸o dôc phæ th«ng ë nðíc ta ®ang trë thµnh vÊn ®Ò ®ðîc
x· héi vµ toµn ngµnh Gi¸o dôc ngµy cµng quan t©m. §¸nh gi¸ tèt sÏ gióp cho viÖc
ra çc quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn gi¸o dôc. §¸nh gi¸
tèt còng gióp ®iÒu chØnh, bæ sung, hoµn thiÖn tõ çc chñ trð¬ng lín ®Õn çc ho¹t
®éng gi¸o dôc cô thÓ nh»m ®¶m b¶o n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ gi¸o dôc. Trong
thêi gian qua, vÊn ®Ò chÊt lðîng gi¸o dôc phæ th«ng ®ðîc ®¸nh gi¸ theo nh÷ng
quan niÖm rÊt kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp lÉn nhau. Mét trong nh÷ng lÝ do cña
t×nh h×nh ®ã lµ ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ gi¸o dôc nãi chung, ®¸nh gi¸ chÊt lðîng phæ
th«ng nãi riªng cßn l¹c hËu, tr× trÖ, thiÕu c¬ së khoa häc ®Çy ®ñ, nhÊt qu¸n,
cËp nhËt, chða ®¶m b¶o ®é tin cËy cÇn thiÕt ®Ó cã søc thuyÕt phôc mäi ngðêi. V× vËy
ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ chÊt lðîng gi¸o dôc ph¶i dùa trªn nh÷ng luËn cø khoa
häc ®óng ®¾n vµ ph¶i ®ðîc tiÕn hµnh mét çch kh¸ch quan, thðêng xuyªn. §ång
thêi cÇn ®ðîc ®æi míi theo yªu cÇu ®ång bé khi triÓn khai chð¬ng tr×nh gi¸o dôc
phæ th«ng.
171
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
§æi míi gi¸o dôc liªn quan ®Õn mäi mÆt d¹y häc vµ gi¸o dôc. §¸nh gi¸ kh«ng thÓ
lµ mét ho¹t ®éng n»m ngoµi qu¸ tr×nh nµy. §¸nh gi¸ cã ¶nh hðëng trùc tiÕp tíi
çch d¹y, çch häc, tuy nhiªn ®ang lµ mét kh©u chða ®ðîc coi träng ®óng møc,
béc lé nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Thùc tÕ ngµy cµng cho thÊy ph¶i chó ý
h¬n tíi viÖc x©y dùng c¬ së lÝ luËn vÒ ®¸nh gi¸. §æi míi ®¸nh gi¸ lµ mét viÖc lµm
cÇn thiÕt vµ ph¶i ®ðîc tiÕn hµnh mét çch khoa häc míi ®¶m b¶o ph¸t huy ®ðîc
nh÷ng t¸c dông vèn cã cña ho¹t ®éng ®ã ®èi víi viÖc n©ng cao chÊt lðîng gi¸o
dôc. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ gi¸o dôc cña häc sinh ë çc m«n häc vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc
trong mçi líp vµ cuèi cÊp häc nh»m x¸c ®Þnh møc ®é ®¹t ®ðîc môc tiªu gi¸o
dôc phæ th«ng, lµm c¨n cø ®Ó ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh gi¸o dôc, gãp phÇn n©ng cao
chÊt lðîng gi¸o dôc toµn diÖn, ®éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o ®éng lùc cho häc sinh
ch¨m häc vµ tù tin trong häc tËp.
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ gi¸o dôc çc m«n häc, ho¹t ®éng gi¸o dôc trong mçi líp häc
vµ cuèi cÊp häc cÇn ph¶i:
− B¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan, toµn diÖn, khoa häc vµ trung thùc;
− C¨n cø vµo chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng, yªu cÇu vÒ phÈm chÊt, th¸i ®é vµ n¨ng lùc
cÇn hðíng tíi trong tõng m«n häc vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc ë tõng líp, cÊp häc;
− Phèi hîp gi÷a ®¸nh gi¸ thðêng xuyªn vµ ®¸nh gi¸ ®Þnh k×, gi÷a ®¸nh gi¸ cña
gi¸o viªn vµ tù ®¸nh gi¸ cña häc sinh, gi÷a ®¸nh gi¸ cña nhµ trðêng vµ ®¸nh
gi¸ cña gia ®×nh, céng ®ång;
− KÕt hîp gi÷a h×nh thøc tr¾c nghiÖm kh¸ch quan, tù luËn (viÕt) vµ çc h×nh thøc
®¸nh gi¸ kh¸c (quan s¸t, ®¸nh gi¸ qua hå s¬);
− Sö dông c«ng cô ®¸nh gi¸ thÝch hîp.
Thùc tr¹ng
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp trong nhµ trðêng phæ th«ng ë ViÖt Nam hiÖn nay bðíc
®Çu cã mét sè ®æi míi trong viÖc ®a d¹ng ho¸ çc lo¹i h×nh c©u hái, song nh×n
chung cßn l¹c hËu, thiªn vÒ kinh nghiÖm; viÖc ®¸nh gi¸ cßn phiÕn diÖn, chða
hðíng tíi ®¸nh gi¸ ®ðîc çc n¨ng lùc, phÈm chÊt cña ngðêi häc. Phð¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ cßn nghÌo nµn, chða ®¶m b¶o tèt ®ðîc çc kÜ thuËt cÇn thiÕt.
HÖ thèng ®¸nh gi¸ hiÖn hµnh cã phÇn l¹c hËu, ®Æc biÖt lµ trong t×nh h×nh ®æi míi
gi¸o dôc nh»m ®¸p øng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt nðíc. MÆc
dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó ®æi míi ®¸nh gi¸ trong thêi gian qua nhðng néi dung
vµ ho¹t ®éng cô thÓ ®· ®ðîc triÓn khai ®Æc biÖt lµ çch lµm vÉn mang tÝnh gi¶i
ph¸p t×nh thÕ nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tøc thêi, trðíc m¾t. Nh×n chung,
ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ chÊt lðîng gi¸o dôc hiÖn nay cßn thiªn nhiÒu vÒ kinh
nghiÖm, thãi quen.
172
HiÖn vÉn tån t¹i kh¸ nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau kh«ng chØ vÒ quan niÖm ®èi víi
nh÷ng thuËt ng÷, kh¸i niÖm trong lÜnh vùc ®¸nh gi¸ mµ ë c¶ viÖc x¸c ®Þnh çc quy
tr×nh sö dông nh÷ng h×nh thøc ®¸nh gi¸, ®Æc biÖt lµ nh÷ng h×nh thøc mµ trªn
thÕ giíi ®· vµ ®ang sö dông mét çch phæ biÕn (VÝ dô: sö dông ®¸nh gi¸ ®Þnh
tÝnh, ®Þnh lðîng; sö dông TEST tr¾c nghiÖm trong kiÓm tra, thi, tuyÓn...).
Trong mÊy thËp kØ qua, viÖc nghiªn cøu vµ triÓn khai ®¸nh gi¸ gi¸o dôc trªn thÕ
giíi ®· cã nh÷ng thµnh tùu lín, gãp phÇn ®¸p øng yªu cÇu n©ng cao chÊt lðîng
gi¸o dôc cña çc quèc gia, trë thµnh çc xu thÕ mµ tõng quèc gia nªn xem xÐt ®Ó
ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ cã thÓ héi nhËp ®ðîc.
Tãm l¹i
Thùc tÕ gi¸o dôc phæ th«ng nh÷ng n¨m qua cho thÊy, mÆc dï chð¬ng tr×nh gi¸o
dôc phæ th«ng ®· cã nh÷ng ®æi míi theo hðíng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña
ngðêi häc, hðíng ®Õn viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn n¨ng lùc cña mçi ç nh©n,
nhðng vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ vÉn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt cËp (tõ môc ®Ých, phð¬ng ph¸p,
quy tr×nh vµ mét sè kÜ thuËt cô thÓ). Çch ®¸nh gi¸ vÉn chða ®¶m b¶o ®ðîc tÝnh
chÝnh x¸c, kh¸ch quan; çn bé qu¶n lÝ vµ gi¸o viªn chða ®ðîc trang bÞ mét çch
®Çy ®ñ vÒ çc phð¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt ®¸nh gi¸...
III. §¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc

tÝch cùc
Môc tiªu gi¸o dôc phæ th«ng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ ®µo t¹o
nguån nh©n lùc cã ®ñ ®øc, trÝ, thÓ, mÜ, ®Æc biÖt lµ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë hä
n¨ng lùc s¸ng t¹o, kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kÜ n¨ng hîp t¸c vµ çc kÜ n¨ng x· héi
®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc, hiÖn nay ngµnh Gi¸o dôc ®ang ®Æc biÖt quan t©m
®Õn ®æi míi phð¬ng ph¸p d¹y häc theo hðíng lÊy ngðêi häc lµm trung t©m hay
cßn gäi lµ d¹y vµ häc tÝch cùc. §æi míi phð¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i ®ång bé víi
®æi míi kiÓm tra, ®¸nh gi¸. NÕu d¹y theo phð¬ng ph¸p míi, song kiÓm tra, ®¸nh gi¸
theo çch cò th× sím muén còng trë vÒ çch d¹y cò.
173
d¹y vµDù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝchph¸p
cùcvµ
- mét sè phð¬ng
d¹y häc
§Ó gióp cho gi¸o viªn, çn bé qu¶n lÝ cËp nhËt, tiÕp cËn víi mét sè phð¬ng ph¸p
vµ c«ng cô ®¸nh gi¸ míi phï hîp víi môc tiªu ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, hiÖn
®ang ®ðîc sö dông t¹i BØ vµ nhiÒu nðíc trªn thÕ giíi, tµi liÖu nµy xin ®ðîc giíi
thiÖu mét sè c«ng cô vµ phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc.
§¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc nhÊn m¹nh ®Õn ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc tËp
cña häc sinh th«ng qua çc ho¹t ®éng häc tËp do gi¸o viªn tæ chøc. C¨n cø vµo
kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, häc sinh biÕt ®ðîc møc ®é ®¹t ®ðîc cña m×nh so víi môc tiªu/
nhiÖm vô ®ðîc giao, trªn c¬ së ®ã ®iÒu chØnh çch häc ®Ó n©ng cao kÕt qu¶ häc
tËp, ®ång thêi gi¸o viªn ®iÒu chØnh çch d¹y cho phï hîp.
§¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc ph¶i kÕt hîp çc h×nh thøc ®¸nh gi¸ kh¸c
nhau, ®¸nh gi¸ t¹i nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau vµ ®ðîc kÕt hîp gi÷a ®¸nh gi¸ cña
gi¸o viªn vµ ®¸nh gi¸ cña häc sinh. H×nh thøc ®¸nh gi¸ ®a d¹ng, diÔn ra liªn tôc
trong qu¸ tr×nh häc tËp nhð:
− Quan s¸t tù do
− Quan s¸t cã hÖ thèng
− KiÓm tra viÕt
− KiÓm tra miÖng
− Test - tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
− ...
Häc sinh còng cÇn ®ðîc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kÜ n¨ng ®¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸
Th«ng qua viÖc ®ða ra nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ thðêng xuyªn cho çc
ho¹t ®éng häc tËp kh¸c nhau, cuèi mçi giê lªn líp hoÆc tuÇn häc, vËn dông
çc kÜ thuËt ®¸nh gi¸ ®a d¹ng, gi¸o viªn cã thÓ gióp häc sinh tù ®¸nh gi¸ ®ðîc
mét çch kh¸ch quan møc ®é ®¹t môc tiªu cña ç nh©n/nhãm ®Ó kÞp thêi
®iÒu chØnh...
174
Nhð vËy, ®¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc l¹i cµng ®ðîc nh×n nhËn nhð lµ nh©n
tè cã ý nghÜa ®éng lùc trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc. V× thÕ, cÇn cã çch nh×n tæng thÓ
vµ thùc tiÔn vÒ viÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc cña häc sinh còng nhð viÖc ®µo t¹o n¨ng
lùc ®¸nh gi¸ gi¸o dôc cho gi¸o viªn vµ nhµ qu¶n lÝ gi¸o dôc trong bèi c¶nh ®æi
míi gi¸o dôc hiÖn nay.
§Ó ®¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc tÝch cùc cã hiÖu qu¶, cÇn:
− §Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc ®æi míi néi dung vµ phð¬ng ph¸p d¹y häc ë çc
trðêng sð ph¹m nh»m gióp ngðêi häc cã thÓ ph¸t triÓn tÝch hîp n¨ng lùc
®¸nh gi¸ víi çc n¨ng lùc nhËn thøc vµ n¨ng lùc chuyªn m«n kh¸c xuyªn
qua nhiÒu m«n häc.
− Cã chÝnh s¸ch n©ng cao n¨ng lùc ®¸nh gi¸ cho ®éi ngò gi¸o viªn.
− Ph¸t triÓn kÕ ho¹ch båi dðìng thðêng xuyªn vÒ n¨ng lùc ®¸nh gi¸ vµ kÕ
ho¹ch nµy cÇn ®ðîc triÓn khai cô thÓ vµ phï hîp víi nhu cÇu cña c¬ së
trðêng phæ th«ng.
D¹y vµ häc tÝch cùc nhÊn m¹nh c¶ hai chøc n¨ng cña ®¸nh gi¸: chøc n¨ng x¸c
nhËn ®Ó biÕt kÕt qu¶ d¹y häc ®¹t ®ðîc ®Õn møc ®é nµo ®Ó tõ ®ã suy nghÜ ®Õn ¸p
dông hoÆc ®iÒu chØnh çc ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng c¶i tiÕn nh»m ®iÒu chØnh
tr×nh d¹y häc. Hai chøc n¨ng nµy cã vai trß quan träng nhð nhau trong d¹y vµ
qu¸ viÖc häc tÝch cùc.
3.1. §¸nh gi¸ n¨ng lùc

3.1.1. ThÕ nµo lµ n¨ng lùc?
Çc t¸c ®éng cña gi¸o dôc mµ chóng ta ®ang t×m kiÕm chÝnh lµ sù ph¸t triÓn n¨ng
lùc vµ qu¸ tr×nh häc tËp cã ý nghÜa. Cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ çc vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn n¨ng lùc. N¨ng lùc trong bèi c¶nh gi¸o dôc thÓ hiÖn nh÷ng nhu
cÇu vµ nguyÖn väng t¨ng cðêng mèi liªn hÖ gi÷a thÞ trðêng lao ®éng vµ gi¸o dôc.
N¨ng lùc nhËn ®ðîc sù chó ý ®Æc biÖt trong çc lÜnh vùc chuyªn m«n. N¨ng lùc
lµ sù kÕt hîp cña ba yÕu tè: hµnh ®éng phï hîp trong bèi c¶nh chuyªn m«n phøc
hîp, tranh luËn vÒ mét hµnh ®éng cô thÓ vµ nh×n l¹i qu¸ tr×nh.
175
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
Mét ngðêi cã n¨ng lùc lµ ngðêi hµnh ®éng phï hîp. Hµnh ®éng cña mét con
ngðêi cã n¨ng lùc phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tÝch luü, kh¶ n¨ng thÝch øng cña hä.
N¨ng lùc cña ç nh©n lµ sù tæng hoµ cña kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é vµ kinh
nghiÖm. Linh ho¹t lµ phÈm chÊt cÇn thiÕt v× ®iÒu kiÖn lµm viÖc lu«n thay ®æi.
H¬n n÷a, ®iÒu kiÖn thay ®æi sÏ phô thuéc vµo thÝch øng cña mét ç nh©n trong
mèi quan hÖ víi tr¸ch nhiÖm vµ vai trß trong mét bèi c¶nh cô thÓ. N¨ng lùc cã
thÓ quan s¸t ®ðîc th«ng qua hµnh vi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, trong çc cuéc th¶o luËn
vµ n¨ng lùc ®Ó nh×n nhËn l¹i mét quyÕt ®Þnh ®· ®ðîc ®ða ra.
Träng t©m nµy xem xÐt vÊn ®Ò n¨ng lùc nhð mét tæ hîp hoµn chØnh cña çc yÕu
tè kh¸c nhau: h×nh th¸i cña néi dung (hµnh vi, kh¸i niÖm, nguyªn t¾c, qu¸ tr×nh,
th¸i ®é) ®èi víi çc yÕu tè chñ quan cña ç nh©n, vai trß vµ tr¸ch nhiÖm.
Çc kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh kiÓm so¸t träng t©m n¨ng lùc rÊt kh¸c nhau:
KiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é lµ nh÷ng nh©n tè ®iÒu kiÖn cña n¨ng lùc.
KiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é ®ðîc tÝch hîp víi nhau.
N¨ng lùc lµ mét tæng hoµ phøc t¹p cña kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é, cña tiªu chÝ
vµ gi¸ trÞ.
Sù thµnh thôc vÒ n¨ng lùc cã thÓ ®ðîc suy ra tõ nh÷ng yÕu tè cã thÓ quan s¸t
®ðîc.
VËy n¨ng lùc lµ g× ?
N¨ng lùc lµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ vµ cã tr¸ch nhiÖm çc hµnh ®éng, gi¶i
quyÕt çc nhiÖm vô, vÊn ®Ò thuéc çc lÜnh vùc nghÒ nghiÖp, x· héi hay ç nh©n
trong nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau trªn c¬ së hiÓu biÕt, kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ kinh
nghiÖm, còng nhð sù s½n sµng hµnh ®éng.
Kh¸i niÖm n¨ng lùc cã nguån gèc tiÕng Latinh “competentia”, cã nghÜa lµ gÆp gì.
Ngµy nay, kh¸i niÖm n¨ng lùc ®ðîc hiÓu theo nhiÒu nghÜa.
− N¨ng lùc lµ mét thuéc tÝnh t©m lÝ phøc hîp, lµ ®iÓm héi tô cña nhiÒu yÕu tè
nhð tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o, kinh nghiÖm, sù s½n sµng hµnh ®éng vµ tr¸ch
nhiÖm ®¹o ®øc.
− “N¨ng lùc gåm nh÷ng kÜ n¨ng vµ kÜ x¶o häc ®ðîc hoÆc s½n cã cña ç thÓ
nh»m gi¶i quyÕt çc t×nh huèng x¸c ®Þnh, còng nhð sù s½n sµng vÒ ®éng c¬,
x· héi... vµ kh¶ n¨ng vËn dông çc çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch cã tr¸ch
nhiÖm vµ hiÖu qu¶ trong nh÷ng t×nh huèng linh ho¹t” (Weinert, 2001).
176
− N¨ng lùc lµ biÕt sö dông çc kiÕn thøc vµ çc kÜ n¨ng trong mét t×nh huèng
cã ý nghÜa (Rogiers, 1996).
− N¨ng lùc lµ mét tËp hîp çc kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é phï hîp víi mét
ho¹t ®éng thùc tiÔn (Barnett, 1992).
− N¨ng lùc lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng thÝch hîp vµ ®Çy ®ñ çc yªu cÇu cña mét lÜnh
vùc ho¹t ®éng (Tõ ®iÓn Webster’s New 20th Century, 1965).
Nhð vËy, n¨ng lùc kh«ng ph¶i lµ mét thuéc tÝnh ®¬n nhÊt. §ã lµ mét tæng thÓ cña
nhiÒu yÕu tè cã liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i vµ hai ®Æc ®iÓm ph©n biÖt c¬ b¶n cña
n¨ng lùc lµ: (1) tÝnh vËn dông; (2) tÝnh cã thÓ chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn. §ã còng
chÝnh lµ çc môc tiªu mµ d¹y vµ häc tÝch cùc hðíng tíi.
Cã nhiÒu lo¹i n¨ng lùc kh¸c nhau, trong ®ã n¨ng lùc hµnh ®éng lµ mét lo¹i n¨ng
lùc. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn n¨ng lùc trong d¹y vµ häc tÝch cùc ®ðîc hiÓu ®ång
nghÜa víi ph¸t triÓn n¨ng lùc hµnh ®éng. N¨ng lùc hµnh ®éng bao gåm:
− N¨ng lùc t×m tßi, kh¸m ph¸;
− N¨ng lùc xö lÝ th«ng tin;
− N¨ng lùc vËn dông vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò;
− N¨ng lùc hîp t¸c…
§¸nh gi¸ n¨ng lùc th«ng qua ®¸nh gi¸ çc kÜ n¨ng vµ kÜ x¶o cña ç nh©n nh»m
gi¶i quyÕt mét çch cã tr¸ch nhiÖm vµ hiÖu qu¶ çc t×nh huèng.
3.1.2. T¹i sao ph¶i ®¸nh gi¸ n¨ng lùc?

§µo t¹o theo hðíng ph¸t triÓn n¨ng lùc cña ngðêi häc ®· vµ ®ang trë thµnh mét
xu thÕ tÊt yÕu trong gi¸o dôc trªn thÕ giíi. Xu hðíng chung cña d¹y häc hiÖn ®¹i
lµ chuyÓn tõ “tËp trung vµo kiÕn thøc” sang “tËp trung vµo n¨ng lùc”. ViÖc chó
träng ®Õn sù ph¸t triÓn n¨ng lùc, kÜ n¨ng sèng cho häc sinh trong khi thêi lðîng
häc tËp ë nhµ trðêng kh«ng t¨ng, ®ßi hái nhµ trðêng ph¶i gi¶m thêi lðîng dµnh
cho truyÒn thô kiÕn thøc, t¨ng thêi gian ®Ó ngðêi häc ho¹t ®éng tù lùc, s¸ng t¹o,
nhê vËy gióp çc em ph¸t triÓn ®ðîc çc n¨ng lùc häc tËp vµ lµm viÖc.
N¨ng lùc bao gåm trong nã çc kÜ n¨ng. Xu hðíng gi¸o dôc ngµy nay lµ chó träng
ph¸t triÓn çc kÜ n¨ng häc tËp suèt ®êi cho ngðêi häc. HÖ thèng kÜ n¨ng häc tËp
hiÖn ®¹i bao gåm ba nhãm c¬ b¶n:
(1) Nhãm kÜ n¨ng nhËn thøc;
(2) Nhãm kÜ n¨ng giao tiÕp vµ quan hÖ trong häc tËp;
(3) Nhãm kÜ n¨ng qu¶n lÝ häc tËp.
177
d¹y vµ Dù
häçn ViÖtcùc
tÝch - bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
ViÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc ph¶i ®ðîc ®Ò cËp trong quan ®iÓm
tÝch hîp.
§Ó cã ®ðîc n¨ng lùc, ngðêi häc ph¶i vËn dông tÝch hîp nh÷ng ®iÒu ®· biÕt, ®·
häc (kiÕn thøc, kÜ n¨ng, phÈm chÊt th¸i ®é, niÒm tin...). Trong qu¸ tr×nh h×nh
thµnh mét n¨ng lùc nµo ®ã, thay cho viÖc n¾m mét lðîng lín kiÕn thøc, trðíc hÕt
ngðêi häc cÇn cã kÜ n¨ng huy ®éng çc kiÕn thøc ®· cã vµo çc t×nh huèng cô thÓ,
g¾n víi thùc tiÔn. KÜ n¨ng huy ®éng çc kiÕn thøc ®· cã vµo nh÷ng t×nh huèng cô
thÓ lµ mét tËp hîp çc kÜ n¨ng kh¸c nhau ®ðîc gäi lµ kÜ n¨ng chuyÓn ®æi ®ðîc/kÜ
n¨ng häc tËp suèt ®êi (transferable skills).
§Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc cña ngðêi häc, cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn ®¸nh gi¸ qu¸
tr×nh häc. ViÖc ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc sÏ ®em
®Õn nh÷ng th«ng tin ph¶n håi ®Ó c¶ ngðêi d¹y vµ ngðêi häc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng
d¹y vµ häc cña m×nh.
§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua quan s¸t çc øng xö cña häc sinh
víi çc t×nh huèng d¹y häc, qua ph©n tÝch hå s¬ häc tËp cña häc sinh, qua çc bµi
kiÓm tra miÖng hoÆc viÕt, qua ®¸nh gi¸ lÉn nhau gi÷a çc häc sinh vµ tù ®¸nh gi¸
cña mçi häc sinh.
3.1.3. §¸nh gi¸ nh÷ng n¨ng lùc g×?

§¸nh gi¸ n¨ng lùc trong d¹y vµ häc tÝch cùc lµ:
− §¸nh gi¸ çc n¨ng lùc nhËn thøc vµ n¨ng lùc x· héi, n¨ng lùc hîp t¸c vµ çc
n¨ng lùc s¸ng t¹o,...). §iÒu nµy cã nghÜa lµ ®¸nh gi¸ theo chiÒu réng.
− §¸nh gi¸ kh«ng chØ yªu cÇu sù nh¾c l¹i, mµ lµ yªu cÇu ph¸t triÓn çc n¨ng lùc
häc tËp, n¨ng lùc x©y dùng vµ øng dông kiÕn thøc ë møc ®é cao (®ßi hái çc
møc ®é tð duy ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ s¸ng t¹o). §iÒu nµy cã nghÜa lµ ®¸nh gi¸
theo chiÒu s©u.
178
Nhð vËy, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc kh«ng chØ ®¸nh gi¸ çc kiÕn thøc “trong nhµ trðêng”
mµ çc kiÕn thøc ph¶i liªn hÖ víi thùc tÕ, ph¶i g¾n víi bèi c¶nh ho¹t ®éng vµ
ph¶i cã sù vËn dông s¸ng t¹o çc kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng vµo thùc tiÔn.
§Æc trðng cña d¹y vµ häc tÝch cùc lµ ph¶i ®¶m b¶o häc s©u, nhÊn m¹nh ®Õn viÖc
h×nh thµnh n¨ng lùc trong häc tËp, nã kh¸c vÒ b¶n chÊt ®èi víi häc n«ng (trong
d¹y vµ häc thô ®éng).
Do ®ã, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc trong d¹y vµ häc tÝch cùc ®ßi hái nh×n nhËn häc sinh
nhð mét “tæng thÓ” toµn diÖn:
− §¸nh gi¸ ph¶i bao qu¸t - kh«ng chØ ®¸nh gi¸ kiÕn thøc.
− Chó ý ®Õn tiÒm n¨ng cña häc sinh.
3.1.4. §¸nh gi¸ n¨ng lùc b»ng çch nµo?

§¸nh gi¸ n¨ng lùc th«ng qua çc s¶n phÈm cña ho¹t ®éng häc vµ qu¸ tr×nh häc
tËp cña häc sinh. §¸nh gi¸ n¨ng lùc ®ðîc thùc hiÖn th«ng qua:
− KÕt qu¶ häc tËp - thµnh tÝch häc tËp cña häc sinh;
− Kh¶ n¨ng tr×nh bµy miÖng;
− S¶n phÈm - tµi liÖu viÕt (bµi luËn) - çc phiÕu bµi tËp;
− Hå s¬ häc tËp;
− Çc bµi kiÓm tra trªn líp;
− Çc kÕt qu¶ quan s¸t trong qu¸ tr×nh häc.
N¨ng lùc ®¸nh gi¸ lµ mét n¨ng lùc nghÒ nghiÖp cña gi¸o viªn. PhÇn cèt lâi cña
n¨ng lùc ®¸nh gi¸ lµ hÖ thèng kÜ n¨ng ®ðîc sö dông trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn
®¸nh gi¸ liªn tôc (on-going assessment) qu¸ tr×nh häc tËp vµ d¹y häc. §ã lµ çc
kÜ n¨ng liªn hoµn nhð sau:
− X¸c ®Þnh, m« t¶ môc tiªu vµ nhiÖm vô d¹y häc cô thÓ ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn
chóng thµnh hÖ thèng çc chØ b¸o (chuÈn) ®¸nh gi¸.
179
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
− ThiÕt kÕ çc ho¹t ®éng ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc sinh thùc hiÖn çc môc
tiªu vµ nhiÖm vô häc tËp: møc ®é lÜnh héi, sù tiÕn bé, ®ång thêi ph¸t triÓn
kh¶ n¨ng tù ®¸nh gi¸ viÖc häc cña häc sinh.
− Thu thËp, xö lÝ kÕt qu¶ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ trªn c¬ së ®ã cã nh÷ng th«ng tin
ph¶n håi ®Ó hðíng dÉn hay ®éng viªn ngðêi häc tiÕp tôc nç lùc hoµn thµnh
tèt nhiÖm vô häc tËp hoÆc ®Ó ®iÒu chØnh hay c¶i tiÕn kÕ ho¹ch/chð¬ng tr×nh
d¹y häc.
− ThiÕt kÕ çc ho¹t ®éng, c«ng cô ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp vµ ®ða ra nh÷ng
quyÕt ®Þnh vÒ ç nh©n ngðêi häc nhð xÐt lªn líp, x¸c ®Þnh nh÷ng kh¶ n¨ng
vµ phÈm chÊt cña ngðêi häc...
− Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng d¹y häc vµ ®Ò xuÊt nh÷ng
biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n.
− §èi chiÕu vµ xem xÐt tÝnh tð¬ng thÝch gi÷a môc tiªu d¹y häc víi çc ho¹t
®éng hay c«ng cô ®¸nh gi¸.
N¨ng lùc gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ çc ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ d¹y häc kh«ng
®¬n thuÇn lµ sù ghi nhËn thùc tr¹ng kÕt qu¶ mµ cßn lµ ®Ò xuÊt nh÷ng quyÕt ®Þnh
lµm thay ®æi thùc tr¹ng theo hðíng çc môc tiªu ®· x¸c lËp mét çch cô thÓ
kh¸ch quan. V× vËy, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc lµ mét kh©u quan träng ph¶i tÝnh ®Õn ngay
khi x¸c ®Þnh môc tiªu vµ lËp kÕ ho¹ch, thiÕt kÕ çc ho¹t ®éng d¹y häc, vµ ph¶i
®ðîc quan t©m trong suèt thêi gian triÓn khai c«ng viÖc d¹y häc.
Dðíi ®©y chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a ®¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc thô ®éng víi ®¸nh gi¸
trong d¹y vµ häc tÝch cùc.
§¸nh gi¸ Môc tiªu
- Chó träng ®Õn s¶n phÈm - X¸c nhËn: Cho ®iÓm, xÕp
D¹y vµ häc thô ®éng
cuèi cïng cña häc sinh h¹ng, phª chuÈn.
Chó träng ®Õn:

- Qu¸ tr×nh häc tËp cña häc - X©y dùng kiÕn thøc, kÜ n¨ng,
D¹y vµ häc tÝch cùc sinh th¸i ®é
- S¶n phÈm cuèi cïng cña - X¸c nhËn: Cho ®iÓm, xÕp
häc sinh h¹ng, phª chuÈn
Trong d¹y vµ häc tÝch cùc, ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®ðîc n¨ng lùc cña ngðêi häc, gi¸o
viªn cÇn kÕt hîp c¶ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh víi ®¸nh gi¸ tæng kÕt.
B¶ng sau ®©y gîi ý mét sè chØ dÉn trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ n¨ng lùc gi¸o viªn cÇn
thùc hiÖn:
180
TT ChØ dÉn
Gi¸o viªn ph¶i thiÕt kÕ ®ðîc néi dung ®¸nh gi¸ n¨ng lùc: thiÕt kÕ ®ðîc
çc t×nh huèng g¾n víi thùc tiÔn ®ßi hái ngðêi häc ph¶i vËn dông linh ho¹t
1 vµ s¸ng t¹o çc kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng.
Gi¸o viªn ph¶i sö dông ®a d¹ng çc c«ng cô ®¸nh gi¸ häc sinh, cho phÐp
thóc ®Èy viÖc häc tËp hiÖu qu¶.
Nh÷ng tiªu chÝ vµ néi dung ®¸nh gi¸ ®ðîc gi¸o viªn ®ða ra ph¶i râ rµng
2
vµ tËp trung vµo n¨ng lùc cÇn ®¸nh gi¸ ë ngðêi häc.
Gi¸o viªn gîi ý cho häc sinh nh÷ng th«ng tin vÒ çc nguån tµi liÖu ®Ó
3 ngðêi häc cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng: bµi häc, bµi thùc
hµnh, tµi liÖu, thiÕt bÞ vµ çc nguån lùc kh¸c.
Gi¸o viªn nªu râ çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ çc n¨ng lùc mµ çc em ph¶i ®¹t
4
(vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é) vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh, gi¶i quyÕt t×nh huèng.
Gi¸o viªn nªu râ rµng víi häc sinh, ngay tõ khi b¾t ®Çu nhiÖm vô, çch
thøc xÕp h¹ng vµ viÖc ph¶n håi kÕt qu¶:
5 a) gi¶i thÝch bËc xÕp h¹ng mµ çc em ®ðîc nhËn,
b) khen thðëng thµnh tÝch,
c) çch thøc c¶i thiÖn viÖc häc tËp.
6 Gi¸o viªn t¹o c¬ héi ®Ó häc sinh tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ lÉn nhau.
3.2. Mét sè c«ng cô ®¸nh gi¸ n¨ng lùc

Trong d¹y häc, viÖc ®¸nh gi¸ häc sinh kh«ng chØ nh»m môc ®Ých nhËn ®Þnh kÕt
qu¶ thùc tr¹ng vµ ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng häc cña trß mµ cßn ®ång thêi nhËn
®Þnh kÕt qu¶ thùc tr¹ng vµ ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng d¹y cña thÇy.
Trong d¹y häc thô ®éng, gi¸o viªn gi÷ ®éc quyÒn ®¸nh gi¸ häc sinh. Trong d¹y
vµ häc tÝch cùc, häc sinh ®ðîc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kÜ n¨ng tù ®¸nh gi¸ vµ
®¸nh gi¸ lÉn nhau ®Ó ®iÒu chØnh çch häc. Tù ®¸nh gi¸ vµ tù ®iÒu chØnh hµnh vi,
ho¹t ®éng kÞp thêi lµ n¨ng lùc rÊt cÇn cho sù thµnh ®¹t trong cuéc sèng mµ nhµ
trðêng ph¶i trang bÞ cho häc sinh.
181
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
§Ó ®µo t¹o nh÷ng con ngðêi n¨ng ®éng, sím thÝch nghi víi ®êi sèng x· héi th×
viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kh«ng thÓ dõng l¹i ë yªu cÇu t¸i hiÖn çc kiÕn thøc, lÆp l¹i
çc kÜ n¨ng ®· häc mµ cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trÝ th«ng minh, ãc s¸ng t¹o
trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng thùc tÕ. Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸, häc
sinh kh«ng chØ ®ðîc rÌn luyÖn kÜ n¨ng xem xÐt, ph©n tÝch vÊn ®Ò mµ trªn c¬ së
®ã tù ®iÒu chØnh çch häc, ®iÒu chØnh hµnh vi phï hîp. Dðíi ®©y tËp trung giíi
thiÖu mét sè phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh cã thÓ ®ðîc sö dông phèi hîp
trong d¹y vµ häc tÝch cùc.
3.2.1. §¸nh gi¸ qua quan s¸t

a) §Æc ®iÓm
Quan s¸t lµ sù tri gi¸c (m¾t thÊy, tai nghe) vµ ghi chÐp l¹i mäi yÕu tè liªn quan ®Õn
®èi tðîng nghiªn cøu, phï hîp víi môc tiªu nghiªn cøu nh»m m« t¶, ph©n tÝch,
nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ vÒ trðêng häc, m«i trðêng, v¨n ho¸ vµ sù tð¬ng t¸c gi÷a
nh÷ng con ngðêi víi nhau. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, ®ã lµ quan s¸t sù tð¬ng t¸c
gi÷a häc sinh víi häc sinh vµ häc sinh víi gi¸o viªn.
Quan s¸t sö dông khi:
− Muèn biÕt hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña çc trang thiÕt bÞ d¹y häc phôc vô môc
tiªu häc tËp.
− Muèn biÕt n¨ng lùc d¹y häc cña gi¸o viªn.
− CÇn cung cÊp th«ng tin ®Þnh tÝnh ®Ó bæ sung cho çc th«ng tin ®Þnh lðîng
trong ®iÒu tra, thu thËp minh chøng ®Ó ®¸nh gi¸ çc tiªu chÝ.
Theo Creswell (1994), quan s¸t cã thÓ ®ðîc chia thµnh bèn lo¹i:
− Tham gia hoµn toµn (complete participant) - kh«ng c«ng khai thÓ hiÖn vai trß
nghiªn cøu cña ngðêi quan s¸t.
− Quan s¸t tõ gãc ®é cña ngðêi tham dù (observer as participant) - ThÓ hiÖn
c«ng khai vai trß nghiªn cøu cña ngðêi quan s¸t.
− Tham gia tõ gãc ®é cña ngðêi quan s¸t (participant as observer) - ngðêi quan
s¸t tham gia vµo ho¹t ®éng nhð mét thµnh viªn, quan s¸t chØ ®ãng vai trß thø
yÕu ®èi víi vai trß tham gia (võa lµ ngðêi tham gia vµ võa lµ ngðêi quan s¸t).
− Quan s¸t hoµn toµn (complete observer) - ngðêi nghiªn cøu quan s¸t mµ
kh«ng tham gia.
182
Ngoµi ra, còng cã thÓ ph©n lo¹i quan s¸t thµnh:
Q u a n s ¸ t t r ù c t i Õ p : q u a n s ¸ t v µ g h i c h Ð p h µ n h v i c ñ a c o n n g ð ê i /h ä c s i n h
ngay t¹i bèi c¶nh vµ thêi gian thùc tÕ diÔn ra.
Quan s¸t gi¸n tiÕp: kh«ng quan s¸t trùc tiÕp hµnh vi mµ ®i thu thËp çc dÊu
vÕt cña hµnh vi cßn sãt l¹i (VÝ dô: lÞch ho¹t ®éng cña phßng thÝ nghiÖm,
phßng nghe nh×n...).
Quan s¸t cã thÓ tiÕn hµnh trong m«i trðêng tù nhiªn hoÆc quan s¸t trong m«i
trðêng “phßng thÝ nghiÖm”, do vËy, ngðêi nghiªn cøu cã thÓ thùc hiÖn:
− Quan s¸t cã cÊu tróc/hÖ thèng
− Quan s¸t phi cÊu tróc/phi hÖ thèng
Trong ®ã quan s¸t cã cÊu tróc/hÖ thèng ®ãng vai trß quan träng vµ ®em l¹i nhiÒu
th«ng tin trong qu¸ tr×nh quan s¸t. Quan s¸t cã cÊu tróc/hÖ thèng lµ lo¹i quan s¸t
trùc tiÕp, c«ng khai hoÆc kh«ng c«ng khai. §ã lµ mét phð¬ng ph¸p quan s¸t cã
hÖ thèng hµnh vi cña ç nh©n (cã kÕ ho¹ch râ rµng vµ cô thÓ vÒ lùa chän, quan
s¸t, ghi chÐp vµ m· ho¸ hµnh vi).
VËy, ®¸nh gi¸ qua quan s¸t lµ th«ng qua quan s¸t mµ ®¸nh gi¸ çc thao
t¸c, ®éng c¬, çc hµnh vi, kÜ n¨ng thùc hµnh vµ kÜ n¨ng nhËn thøc, ch¼ng
h¹n nhð çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong mét t×nh huèng cô thÓ.
b) Quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua quan s¸t
Khi thùc hµnh x©y dùng mét kÕ ho¹ch, chð¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ qua quan s¸t mét
néi dung nµo ®ã trong ho¹t ®éng d¹y häc, quy tr×nh gåm 3 bðíc c¬ b¶n cÇn tu©n
theo khi thùc hiÖn quan s¸t lµ:
1. ChuÈn bÞ: x¸c ®Þnh môc ®Ých; x¸c ®Þnh çch thøc thu thËp th«ng tin tõ
phÝa häc sinh (träng ®iÓm cÇn quan s¸t, thang ®¸nh gi¸, phð¬ng tiÖn
kÜ thuËt,...).
2. Quan s¸t, ghi biªn b¶n: quan s¸t nh÷ng g×, çch thøc quan s¸t; ghi chÐp
nh÷ng g×, ghi nhð thÕ nµo;...
3. §¸nh gi¸: çch thøc ph©n tÝch th«ng tin, nhËn xÐt kÕt qu¶, ra quyÕt ®Þnh,...
183
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
B¶ng: Quan s¸t giê thùc hµnh
1. ChuÈn a) Môc ®Ých quan s¸t

bÞ - Môc tiªu tiÕt häc: ……………..
- Môc ®Ých quan s¸t trong tiÕt häc: ……………….
b) Çch thøc thu thËp th«ng tin
- Nh÷ng träng ®iÓm quan s¸t:
+ KiÕn thøc: ……………….
+ KÜ n¨ng: ……………….
+ §éng c¬, th¸i ®é cña häc sinh: ……………….
- Thang ®¸nh gi¸ nh÷ng träng ®iÓm trªn: ………….
- Phð¬ng tiÖn kÜ thuËt cÇn sö dông: m¸y ¶nh, ghi ©m, camera,…
2. Quan - §èi tðîng quan s¸t:

s¸t, ghi Quan s¸t ho¹t ®éng bªn ngoµi cña c¶ líp
biªn b¶n Quan s¸t s©u h¬n, kÜ h¬n ë nh÷ng häc sinh nµo
- Néi dung quan s¸t: tËp trung vµo nh÷ng kÜ n¨ng chñ yÕu nµo
- Ghi, chÐp nh÷ng c©u tr¶ lêi quan träng, nh÷ng thao t¸c thùc hµnh
cña häc sinh
- Nh÷ng kÕt qu¶ thu ®ðîc: ………….
3. §¸nh - §¸nh gi¸ chung tiÕt häc (®èi chiÕu víi môc tiªu tiÕt häc)
gi¸ - §¸nh gi¸ theo danh môc nh÷ng träng ®iÓm quan s¸t vµ thang bËc ®·
so¹n
- §èi chiÕu thµnh c«ng, thÊt b¹i vµ ph©n tÝch nguyªn nh©n.
NÕu trong mçi bðíc ®ðîc ph©n t¸ch thµnh çc bðíc nhá h¬n th× çc c«ng viÖc
cÇn thùc hiÖn khi ®¸nh gi¸ qua quan s¸t lµ:
− X¸c ®Þnh môc tiªu, ®èi tðîng, néi dung, ph¹m vi cÇn quan s¸t. X©y dùng mét
chð¬ng tr×nh lµm viÖc chi tiÕt, kÓ c¶ viÖc thiÕt lËp s¬ ®å cña líp häc.
− §ða ra çc tiªu chÝ/chØ b¸o khi quan s¸t cho tõng néi dung quan s¸t cã thÓ.
− ThiÕt lËp b¶ng kiÓm, phiÕu quan s¸t.
− Ghi chó nh÷ng th«ng tin chÝnh vµo phiÕu quan s¸t/b¶ng kiÓm cña m×nh.
− Quan s¸t çch bè trÝ cña líp häc, khung c¶nh líp häc, c¬ së vËt chÊt, tiÖn
nghi phôc vô cho ngðêi häc; quan s¸t líp häc hoÆc mét buæi seminar ®ang
diÔn ra; quan s¸t vÒ sù tð¬ng t¸c gi÷a mäi ngðêi víi nhau; v¨n ho¸ vµ c¬ chÕ
n©ng cao chÊt lðîng hiÖn h÷u cña líp häc...
− Gi÷a çc cuéc pháng vÊn, bè trÝ thêi gian ®Ó ghi l¹i nh÷ng quan s¸t cña m×nh.
Ph¶i nhÊt qu¸n vÒ çch thøc tiÕn hµnh quan s¸t.
− Ghi chÐp ®Çy ®ñ nh÷ng g× quan s¸t ®ðîc vµo phiÕu quan s¸t/b¶ng kiÓm.
Trong khi thu thËp th«ng tin, cÇn ghi nhËn çc quan s¸t vµ nh÷ng ghi chó
®Æc biÖt.
184
− Tãm lðîc çc quan s¸t thu ®ðîc ®èi chiÕu víi çc nguån d÷ liÖu kh¸c (tð
liÖu, pháng vÊn,...), nh»m n©ng cao ®é tin cËy cña nh÷ng kÕt luËn ®ång thêi
cã thÓ ph¸t hiÖn ra mét sè c©u hái míi cÇn ®ðîc lµm râ th«ng qua nh÷ng
quan s¸t vµ çc cuéc pháng vÊn tiÕp theo. Ghi chó vÒ nh÷ng quan s¸t sÏ rÊt
quan träng cho viÖc vÏ nªn mét bøc tranh sèng ®éng vÒ líp häc.
Quan s¸t còng thðêng ®ðîc sö dông trong ®¸nh gi¸ ngoµi (®¸nh gi¸ tõ phÝa gi¸o
viªn ®èi víi häc sinh hoÆc ®¸nh gi¸ tõ çc ®ång nghiÖp ®èi víi gi¸o viªn nµo ®ã)
®Ó thu thËp th«ng tin gióp cho viÖc hiÓu râ thùc tr¹ng.
Cïng víi çc th«ng tin cã ®ðîc tõ pháng vÊn, quan s¸t lµ c«ng cô cho phÐp thu
thËp d÷ liÖu quan träng trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸. Çc c«ng cô nµy cã sù tð¬ng
quan, hç trî lÉn nhau vµ ®«i khi x¶y ra ®ång thêi víi nhau (pháng vÊn vµ quan
s¸t). ViÖc sö dông nhiÒu çch thøc thu thËp d÷ liÖu (pháng vÊn, quan s¸t, tµi
liÖu...), ®èi chiÕu so s¸nh çc th«ng tin thu thËp tõ çc nguån kh¸c nhau lµ rÊt
quan träng trong viÖc n©ng cao ®é tin cËy cña çc kÕt qu¶ t×m ®ðîc tõ qu¸ tr×nh
®¸nh gi¸.
c) VÝ dô minh ho¹
Häc hîp t¸c trong nhãm gióp häc sinh rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn kÜ n¨ng lµm viÖc,
kÜ n¨ng giao tiÕp, t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh häc hái lÉn nhau, ph¸t huy vai trß
tr¸ch nhiÖm, tÝnh tÝch cùc x· héi trªn c¬ së lµm viÖc hîp t¸c. Th«ng qua ho¹t
®éng nhãm, çc em cã thÓ cïng lµm viÖc víi nhau nh÷ng c«ng viÖc mµ mét m×nh
kh«ng thÓ tù lµm ®ðîc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
§èi víi cÊp tiÓu häc, viÖc rÌn cho

çc em çc kÜ n¨ng häc hîp t¸c
nhãm lµ hÕt søc cÇn thiÕt, t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó çc em cã nhiÒu c¬
héi giao lðu, häc hái lÉn nhau,
gióp ®ì lÉn nhau, gãp phÇn vµo
viÖc gi¸o dôc toµn diÖn nh©n
çch cho häc sinh. Cã thÓ sö
dông phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ qua
quan s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ kÜ n¨ng häc
hîp t¸c cña häc sinh.
§Ó thùc hiÖn tèt viÖc ®¸nh gi¸ häc hîp t¸c qua quan s¸t, gi¸o viªn ph¶i x¸c ®Þnh
®ðîc mét sè kÜ n¨ng cÇn rÌn luyÖn cho häc sinh trong häc hîp t¸c. §ã lµ:
− KÜ n¨ng giao tiÕp, tð¬ng t¸c häc sinh víi häc sinh.
185
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
− KÜ n¨ng t¹o m«i trðêng hîp t¸c: Lµ sù ¶nh hðëng qua l¹i, sù g¾n kÕt gi÷a çc
thµnh viªn.
− KÜ n¨ng x©y dùng niÒm tin: §©y lµ kÜ n¨ng tr¸nh sù mÆc c¶m ®èi víi çc ®èi
tðîng, ç biÖt lµ ®èi tðîng häc sinh cã khã kh¨n vÒ häc tËp v¨n ho¸.
− KÜ n¨ng gi¶i quyÕt m©u thuÉn: Lµ kÜ n¨ng gióp häc sinh tr¸nh nh÷ng tõ ng÷
dÔ g©y mÊt lßng nhau. V× thÕ, trong th¶o luËn, häc sinh cÇn tr¸nh sö dông
nh÷ng tõ ng÷ nhð ®óng, sai mµ cÇn thay vµo ®ã nh÷ng côm tõ nhð: thÕ nµy
sÏ tèt h¬n, t×m mét gi¶i ph¸p hîp lÝ h¬n...
B¶ng kiÓm quan s¸t vÒ häc hîp t¸c cã thÓ ®ðîc lËp nhð sau:
KÕt qu¶
Néi dung quan s¸t
§¹t Kh«ng ®¹t
1. KÜ n¨ng giao tiÕp, tð¬ng t¸c häc sinh víi häc sinh
BiÕt l¾ng nghe vµ tr×nh bµy ý kiÕn mét çch râ rµng
BiÕt l¾ng nghe vµ biÕt thõa nhËn ý kiÕn cña ngðêi kh¸c
BiÕt ng¾t lêi mét çch hîp lÝ
BiÕt ph¶n ®èi mét çch lÞch sù vµ ®¸p l¹i lêi ph¶n ®èi
BiÕt
. thuyÕt phôc ngðêi kh¸c vµ ®¸p l¹i sù thuyÕt phôc
2. KÜ n¨ng t¹o m«i trðêng hîp t¸c
3. KÜ n¨ng x©y dùng niÒm tin
4. KÜ n¨ng gi¶i quyÕt m©u thuÉn
§Ó ®¹t ®ðîc môc ®Ých nªu trªn, gi¸o viªn cÇn chän nh÷ng bµi, nh÷ng c©u hái
trong bµi häc cã ®é khã tð¬ng ®èi, cã hðíng më, ®ßi hái cã nhiÒu thêi gian vµ
nhiÒu ngðêi tham gia th¶o luËn, tranh luËn ®Ó t×m çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Sau ®ã
quan s¸t líp häc ®ang diÔn ra; quan s¸t sù tð¬ng t¸c gi÷a çc thµnh viªn víi nhau
vµ ghi chÐp nh÷ng g× nh×n thÊy vµo phiÕu quan s¸t.
Ch¼ng h¹n: quan s¸t “N¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò” trong t×nh huèng “Lµm thÕ
nµo cã thÓ x¸c ®Þnh ®ðîc qu·ng ®ðêng tõ nhµ ®Õn trðêng?”.
N¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bao gåm n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ diÔn ®¹t vÊn ®Ò (x¸c
®Þnh ®ðîc qu·ng ®ðêng tõ nhµ ®Õn trðêng); ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p (tÝnh hiÖu sè
chØ trªn c«ng-t¬-mÐt xe m¸y khi b¾t ®Çu rêi nhµ vµ khi ®Õn trðêng; ®Õm sè bðíc
ch©n vµ tÝnh kho¶ng çch trung b×nh cña 10 bðíc; ®Õm sè vßng quay cña b¸nh
xe ®¹p vµ tÝnh chu vi b¸nh xe,...); thùc hiÖn gi¶i ph¸p.
186
C¨n cø vµo ®ã, gi¸o viªn cã thÓ ®ða ra mét sè tiªu chÝ khi quan s¸t nhð sau:
KÕt qu¶
Néi dung
§¹t Kh«ng ®¹t
DiÔn ®¹t vÊn ®Ò chÝnh x¸c
§Ò ra ®ðîc gi¶i ph¸p
§¸nh gi¸ tÝnh hîp lÝ vµ kh¶ thi cña gi¶i ph¸p
Thùc hiÖn ®ðîc gi¶i ph¸p
§¸nh gi¸ çc kÕt qu¶
Gi¸o viªn cÇn t¹o ra m«i trðêng häc trong ®ã cã thÓ quan s¸t ho¹t ®éng häc tËp
cña häc sinh dùa trªn c¬ së mét sè tiªu chÝ nhÊt ®Þnh, ®ång thêi gi¸o viªn x¸c
®Þnh çc møc ®é kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng häc sinh cÇn ®¹t ®ðîc. Tuy nhiªn, v×
trong mét m«i trðêng th× chða ®ñ ®Ó ®¸nh gi¸ tÊt c¶ n¨ng lùc cña häc sinh, nªn
viÖc ®¸nh gi¸ cã thÓ chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n cã liªn quan tíi nhiÒu ng÷ c¶nh:
quan s¸t trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nhãm, quan s¸t khi häc sinh tr×nh bµy mét vÊn
®Ò, quan s¸t khi tiÕn hµnh gi¶i mét bµi tËp, quan s¸t khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm,...
Çc bµi tËp thùc hµnh cã tÝnh chÊt m« pháng (lµm trªn m¸y tÝnh), çc bµi tËp
thùc nghiÖm trong phßng thÝ nghiÖm, çc bµi tËp tr×nh bµy trðíc ban gi¸m kh¶o
(vÝ dô, tr×nh bµy kÕt qu¶ thùc hiÖn mét dù ¸n hay víi çc m«n ©m nh¹c, nghÖ
thuËt,...) lµ nh÷ng c¬ héi ®Ó gi¸o viªn cã thÓ thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua quan s¸t.
§¸nh gi¸ häc sinh qua ho¹t ®éng t¹i thùc ®Þa.
d) ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua quan s¸t

Quan s¸t sö dông trong ®¸nh gi¸ cã hai ðu ®iÓm: thø nhÊt, gióp cho ngðêi
nghiªn cøu hiÓu ®ðîc bèi c¶nh vµ thø hai lµ nã cung cÊp çc d÷ liÖu liªn quan
trùc tiÕp ®Õn t×nh huèng hµnh vi ®iÓn h×nh. Tuy nhiªn, çc nhµ nghiªn cøu còng
nhËn thÊy mét sè h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua quan s¸t ®ã lµ tÝnh “chñ quan” khi
quan s¸t vµ mét h¹n chÕ kh¸c cña kÜ thuËt quan s¸t ®ã lµ sù can thiÖp (intrusiveness).
187
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
3.2.2. §¸nh gi¸ qua hå s¬

3.2.2.1. Hå s¬ häc tËp lµ g×?
Hå s¬ häc tËp (thuËt ng÷ tiÕng Anh: portfolio) lµ tµi liÖu minh chøng cho
sù tiÕn bé cña häc sinh, trong ®ã häc sinh tù ®¸nh gi¸ vÒ b¶n th©n m×nh,
nªu nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, së thÝch cña m×nh, tù ghi l¹i kÕt qu¶ häc
tËp trong qu¸ tr×nh häc tËp, tù ®¸nh gi¸ ®èi chiÕu víi môc tiªu häc tËp ®·
®Æt ra ®Ó nhËn ra sù tiÕn bé hoÆc chða tiÕn bé, t×m nguyªn nh©n vµ çch
kh¾c phôc trong thêi gian tíi… §Ó chøng minh cho sù tiÕn bé, hoÆc chða
tiÕn bé, häc sinh tù lðu gi÷ nh÷ng s¶n phÈm minh chøng cho kÕt qu¶ ®ã
cïng víi nh÷ng lêi nhËn xÐt cña gi¸o viªn vµ b¹n häc. Hå s¬ häc tËp nhð
mét b»ng chøng vÒ nh÷ng ®iÒu mµ çc em ®· tiÕp thu ®ðîc.
Hå s¬ häc tËp cã thÓ ®ðîc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh häc tËp
cña häc sinh còng nhð ®Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng vµ møc ®é ®¹t ®ðîc cña häc sinh.
Tuú thuéc vµo môc tiªu d¹y häc, gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn tù
x©y dùng çc lo¹i hå s¬ häc tËp kh¸c nhau nh»m môc ®Ých ®Ó häc sinh tù x©y
dùng kÕ ho¹ch häc tËp, x¸c ®Þnh ®éng c¬, nhiÖm vô häc tËp, môc tiªu cÇn hðíng
tíi ®ång thêi çc em tù kiÓm so¸t, tù ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc tËp cña m×nh vÒ sù
tiÕn bé hay gi¶m sót vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ th¸i ®é häc tËp. Trªn c¬ së çc kÕt
qu¶ ®¹t ®ðîc trong qu¸ tr×nh häc tËp, häc sinh tù ®iÒu chØnh çch häc, ®éng c¬
häc tËp vµ môc tiªu cÇn hðíng tíi trong giai ®o¹n tiÕp theo.
3.2.2.2. Y nghÜa cña hå s¬ häc tËp
Hå s¬ häc tËp cã ý nghÜa quan träng ®èi víi mçi häc sinh, lµ kh«ng gian cho sù
s¸ng t¹o vµ t×m hiÓu vÒ b¶n th©n, khuyÕn khÝch niÒm say mª trong häc tËp, häc
sinh kh«ng chØ tËp trung vµo ho¹t ®éng häc tËp mµ cßn t¹o høng thó cho ho¹t
®éng ®¸nh gi¸, ®Æc biÖt ë ®©y lµ tù ®¸nh gi¸. Hå s¬ häc tËp lµ mét ®Þnh hðíng häc
tËp tíi häc s©u vµ häc tËp l©u dµi. Hå s¬ häc tËp thóc ®Èy häc sinh chó t©m vµo
viÖc häc cña b¶n th©n, yªu thÝch vµ cã tr¸ch nhiÖm víi nhiÖm vô häc tËp qua
viÖc nh×n thÊy kh¶ n¨ng häc tËp “tiÒm Èn” cña m×nh. §ång thêi hå s¬ häc tËp cßn
lµ cÇu nèi gi÷a häc sinh − gi¸o viªn, häc sinh − häc sinh, häc sinh − gi¸o viªn − cha
mÑ häc sinh.
188
3.2.2. 3. Çc lo¹i hå s¬ häc tËp
a) Hå s¬ tiÕn bé: Hå s¬ bao gåm nh÷ng bµi tËp, çc s¶n phÈm häc sinh thùc hiÖn
trong qu¸ tr×nh häc vµ th«ng qua ®ã ngðêi d¹y vµ ngðêi häc ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
tiÕn bé mµ häc sinh ®· ®¹t ®ðîc.
Víi hå s¬ nµy, gi¸o viªn ph¶i gi¶i thÝch râ çc “biÓu hiÖn” kh¸c nhau cña kh¸i
niÖm “tiÕn bé” nhð: häc sinh m¾c Ýt lçi h¬n, hoµn thµnh çc bµi tËp nhanh h¬n,
cÇn Ýt bðíc h¬n ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô, gi¶i ®óng ®ðîc nhiÒu bµi tËp h¬n,
nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®ðîc thÓ hiÖn sù tiÕn bé trong qu¸ tr×nh häc tËp.
§Ó chøng minh cho sù tiÕn bé cña m×nh, häc sinh cÇn cã nh÷ng minh chøng
cho sù tiÕn bé ®ã lµ: chän mét sè phÇn trong çc bµi tËp, çc s¶n phÈm cña m×nh
®Ó minh chøng cho çc nhËn xÐt cña b¶n th©n vÒ sù tiÕn bé, ®ång thêi lµ c¨n cø
®Ó gi¸o viªn xem xÐt sù tiÕn bé cña häc sinh. Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸, çc c©u
hái cã thÓ ®Æt ra cho ngðêi häc:
− LiÖu em cã thÓ lµm tèt h¬n ®ðîc kh«ng?
− Em cã hµi lßng vÒ viÖc häc cña m×nh kh«ng?
− Nh÷ng ®iÓm nµo em thÊy chða hµi lßng vµ hðíng kh¾c phôc cña em?
b) Hå s¬ qu¸ tr×nh
Lµ hå s¬ tù theo dâi qu¸ tr×nh häc tËp cña mçi häc sinh, häc sinh ghi l¹i nh÷ng g×
m×nh ®· häc ®ðîc hoÆc chða häc ®ðîc vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é cña çc m«n
häc vµ x¸c ®Þnh çch ®iÒu chØnh nhð: ®iÒu chØnh çch häc, cÇn ®Çu tð thªm thêi
gian, cÇn sù hç trî cña gi¸o viªn hay çc b¹n trong nhãm… Nh×n l¹i qu¸ tr×nh lµ
viÖc lµm hÕt søc quan träng ®Ó tù ®¸nh gi¸ b¶n th©n vµ ®iÒu chØnh çch häc.
c) Hå s¬ môc tiªu
Häc sinh tù x©y dùng môc tiªu häc tËp cho m×nh trªn c¬ së tù ®¸nh gi¸ ®ðîc n¨ng
lùc cña b¶n th©n, ch¼ng h¹n häc sinh tù ®¸nh gi¸ trong çc m«n häc th× m«n häc
nµo kh¶ n¨ng häc tËp cña m×nh tèt h¬n, m«n häc nµo cßn h¹n chÕ tõ ®ã x©y dùng
môc tiªu phÊn ®Êu, x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn ®Ó tù n©ng cao n¨ng lùc häc tËp
cho m×nh. §ång thêi tù ®¸nh gi¸ xem môc tiªu cña m×nh ®Æt ra ®· thùc hiÖn ®Õn
møc ®é nµo, lÝ do chða ®¹t. Tõ ®ã tiÕp tôc x©y dùng môc tiªu cho giai ®o¹n tiÕp
theo. §Ó ®¸nh gi¸ çc môc tiªu ®· ®¹t ®ðîc hoÆc chða ®¹t ®ðîc, trong hå s¬ häc
tËp, häc sinh cÇn cã çc minh chøng cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu vµ thµnh qu¶
trong viÖc häc cña m×nh nhð thùc hiÖn nhð thÕ nµo, kÕt qu¶ ra sao... ®Ó minh ho¹
cho viÖc ®¹t môc tiªu ®· ®Ò ra, ®ång thêi gi¶i thÝch râ vÒ kÕt qu¶ ®ã.
d) Hå s¬ thµnh tÝch
Häc sinh tù ®¸nh gi¸ vÒ çc thµnh tÝch häc tËp næi tréi cña m×nh trong qu¸ tr×nh
häc. Th«ng qua çc thµnh tÝch häc tËp, häc sinh tù kh¸m ph¸ b¶n th©n vÒ nh÷ng
189
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
n¨ng lùc tiÒm Èn cña m×nh nhð: tù ph¸t hiÖn m×nh cã kh¶ n¨ng, n¨ng khiÕu vÒ
Ng«n ng÷, vÒ To¸n häc, VËt lÝ, Ho¸ häc, ¢m nh¹c, MÜ thuËt, ThÓ dôc... Häc sinh
tù tin vµ tù hµo vÒ chÝnh b¶n th©n m×nh ®ång thêi x¸c ®Þnh ®ðîc hðíng duy tr×
ph¸t triÓn çc n¨ng lùc tiÒm Èn trong çc giai ®o¹n tiÕp theo.
3.2.2.4. Çch hðíng dÉn häc sinh x©y dùng hå s¬ häc tËp
a) CÊu tróc hå s¬
a1. Trang b×a (®ðîc trang trÝ theo së thÝch cña mçi ç nh©n)
Ví dụ: Trang bìa

HỒ SƠ NGÔN NGỮ
Hä vµ tªn:
Nguyễn Thị Lan
a2. Trang giíi thiÖu (cã trÝch ®o¹n phim hoÆc v¨n b¶n hoÆc tranh ¶nh hay bÊt kÓ
®iÒu g× häc sinh thÝch)
− ¶nh ch©n dung
− Lêi giíi thiÖu/më ®Çu
− Tãm t¾t tiÓu sö
+ Th«ng tin ç nh©n
+ Th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh häc tËp võa qua
− M« t¶ v¾n t¾t vÒ kÕt qu¶ häc tËp cña b¶n th©n
− M« t¶ phong çch häc, tù ®¸nh gi¸ b¶n th©n
− B¶ng chó dÉn
− Môc tiªu
− B»ng chøng, chøng minh n¨ng lùc, s¾p xÕp theo n¨ng lùc hoÆc theo nhiÖm
vô (b»ng chøng vÒ s¶n phÈm, vÒ qu¸ tr×nh, b»ng chøng vÒ kiÕn thøc)
− Nh×n l¹i qu¸ tr×nh
190
− TruyÒn ®¹t th«ng tin (thêi ®iÓm truyÒn ®¹t th«ng tin vµ ph¶n håi nhð häp
gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, thêi ®iÓm hÑn…)
− KÕ ho¹ch ph¸t triÓn ç nh©n/nhiÖm vô
a3. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸/çc ho¹t ®éng ®¸nh gi¸/ph¶n håi
− Biªn so¹n hå s¬
+ TÝnh hoµn chØnh
+ TÝnh ®a d¹ng
+ TÝnh s¸ng t¹o
− ChÊt lðîng b»ng chøng
+ TÝnh thùc tÕ
+ Gi¸ trÞ thêi sù
+ TÝnh phï hîp
+ Sè lðîng
+ TÝnh ®a d¹ng
− ChÊt lðîng nh×n l¹i qu¸ tr×nh
+ Nh×n l¹i theo nhiÖm vô
+ Nh×n l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn vµ kinh nghiÖm
+ Møc ®é hiÓu
+ TiÕn bé
+ Nh×n l¹i qu¸ tr×nh ë møc ®é s©u
+ Tð duy phª ph¸n
− Tù ®¸nh gi¸
+ Møc ®é khã/dÔ?
+ TiÕn bé?
+ Tù nhËn xÐt
b) VÝ dô
191
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
VÝ dô hå s¬ häc sinh:
Anh
Tªn: ......................................................................................
§Þa chØ: .................................................................................
Trðêng: ..................................................................................
Líp: ......................................................................................
192
193
d¹y vµDù
häçntÝch
ViÖt cùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝchph¸p
cùcvµ kÜ thuËt
- mét d¹y häc
mĩ thuật
194
195
d¹y vµDù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝchph¸p
cùcvµ kÜ thuËt
- mét d¹y häc
196
(Tham kh¶o mét sè mÉu phiÕu trong hå s¬ häc tËp ë phÇn phô lôc , trang 290 - 295)
197
d¹y vµ Dù
häc tÝch
¸n ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
3.2.2.5. §¸nh gi¸ qua hå s¬ häc tËp
a) Çch ®¸nh gi¸ qua hå s¬ häc tËp

§¸nh gi¸ qua hå s¬ lµ sù theo dâi, trao ®æi, ghi chÐp ®ðîc cña chÝnh häc sinh
nh÷ng g× häc sinh nãi, hái, lµm, còng nhð th¸i ®é, ý thøc cña häc sinh víi qu¸ tr×nh
tËp cña m×nh còng nhð ®èi víi mäi ngðêi… (qua ghi chÐp, qua ¶nh chôp, qua çc
bµi tËp cña häc sinh) nh»m lµm cho häc sinh thÊy ®ðîc nh÷ng tiÕn bé râ rÖt cña
chÝnh m×nh còng nhð gi¸o viªn thÊy ®ðîc kh¶ n¨ng cña tõng häc sinh ®Ó tõ ®ã
gi¸o viªn cã thÓ ®ða ra hoÆc ®iÒu chØnh néi dung, phð¬ng ph¸p… d¹y häc/gi¸o
dôc cho thÝch hîp.
§¸nh gi¸ qua hå s¬ cho phÐp gi¸o viªn ®¸nh gi¸ çc kÜ n¨ng cña ngðêi häc th«ng
qua çc hµnh vi hoÆc çc s¶n phÈm häc tËp; ®ång thêi cho phÐp häc sinh n©ng
cao n¨ng lùc tù ®¸nh gi¸ ®Ó thÊy râ mÆt m¹nh vµ mÆt yÕu cña m×nh trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng vµ lµm cho ngðêi häc cã ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi viÖc häc tËp.
VÝ dô, nÕu gi¸o viªn muèn ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé cña häc sinh qua kÜ n¨ng “ViÕt”,
häc sinh sÏ ®ðîc yªu cÇu viÕt vÒ mét sè néi dung nµo ®ã vµ tù ®ða ra nh÷ng nhËn
xÐt cña m×nh qua çc bµi viÕt nµy.
− Gi¸o viªn chó ý ®Õn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thay v× kÕt qu¶ thùc hiÖn çc bµi tËp
®Ó qua ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi häc sinh.
− Gi¸o viªn theo dâi, ®¸nh gi¸ ®ðîc qu¸ tr×nh tiÕn bé cña häc sinh còng nhð
viÖc ®¹t ®ðîc çc môc tiªu d¹y häc th«ng qua hå s¬ häc tËp. Tõ ®ã, gi¸o viªn
ghi chÐp çc ho¹t ®éng, nh÷ng cè g¾ng cña häc sinh, nhËn xÐt häc sinh ®·
®¹t ®ðîc môc tiªu g× trong chð¬ng tr×nh ®Ó lµm b»ng chøng cô thÓ. Tõ ®ã lËp
hå s¬ ®¸nh gi¸ ç nh©n häc sinh.
− Gi¸o viªn sö dông hå s¬ ®¸nh gi¸ nµy ®Ó trao ®æi víi cha mÑ, tõ ®ã tÝch cùc
phèi hîp theo dâi qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh. Cha mÑ còng tham gia ®Ó
bæ sung vµo hå s¬ trªn (Gi¸o viªn cã thÓ ®ða yªu cÇu néi dung cho cha mÑ
häc sinh).
Hå s¬ nhð mét cuèn phim vÒ cuéc sèng cña çc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh ë
trðêng häc. Víi çch ®¸nh gi¸ nµy, phô huynh sÏ phÊn khëi v× cã ®ðîc hå s¬, b»ng
chøng vÒ sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé cña con m×nh, tõ ®ã tham gia tÝch cùc vµo viÖc
thóc ®Èy sù häc tËp cña con çi m×nh. Th«ng qua hå s¬ ®¸nh gi¸ ç nh©n häc sinh,
gi¸o viªn x©y dùng néi dung, kÕ ho¹ch d¹y häc phï hîp víi nhu cÇu, kh¶ n¨ng,
høng thó cña häc sinh. Tõ ®ã, gi¸o viªn cã ®Þnh hðíng cho sù ph¸t triÓn tiÕp theo
cña häc sinh.
b) Quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua hå s¬

− Trao ®æi vµ th¶o luËn víi çc ®ång nghiÖp vÒ çc s¶n phÈm yªu cÇu häc sinh
thùc hiÖn ®Ó lðu gi÷ trong hå s¬.
198
− Cung cÊp cho häc sinh mét sè mÉu, vÝ dô vÒ hå s¬ häc tËp ®Ó häc sinh biÕt
çch x©y dùng hå s¬ häc tËp cho m×nh.
− Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn çc ho¹t ®éng häc tËp.
− Trong qu¸ tr×nh diÔn ra ho¹t ®éng, gi¸o viªn t¸c ®éng hîp lÝ, kÞp thêi b»ng
çch ®Æt c©u hái, gîi ý, khuyÕn khÝch gi¶ng gi¶i hay bæ sung nguyªn liÖu, vËt
liÖu hay çc thiÕt bÞ häc tËp cÇn thiÕt.
− Häc sinh thu thËp çc s¶n phÈm ho¹t ®éng: giÊy tê, çc tµi liÖu, bµi b¸o, b¶n
b¸o ço tr×nh bµy trðíc líp, tranh vÏ, nÆn, thñ c«ng (¶nh chôp), çc bµi
lµm,... ®Ó minh chøng cho kÕt qu¶ häc tËp cña m×nh trong hå s¬ häc tËp.
− Häc sinh ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng vµ møc ®é ®¹t ®ðîc cña m×nh qua hå s¬,
tõ ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng häc.
VÝ dô minh ho¹
VÝ dô: Trong häc theo dù ¸n, sæ theo dâi dù ¸n còng lµ mét lo¹i hå s¬ häc tËp gióp
gi¸o viªn theo dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n nh»m cã ®ðîc nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng
®¾n qu¸ tr×nh häc cña häc sinh. Bµi tr×nh bµy cña häc sinh sau khi thùc hiÖn dù
¸n còng lµ mét lo¹i bµi tËp trong hå s¬ häc tËp mµ çc nhãm häc sinh ph¶i hoµn
thµnh. Do ®ã, quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua hå s¬ dù ¸n nhð sau:
1. Gi¸o viªn cïng häc sinh x©y dùng çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ sæ theo dâi dù ¸n
Néi dung (Tèi ®a 40 ®iÓm)

Sæ theo dâi dù ¸n cña häc sinh/nhãm häc sinh cã tãm t¾t vµ thu thËp ®ðîc
nh÷ng th«ng tin quan träng mét çch hiÖu qu¶ kh«ng? (3 ®iÓm)
Tµi liÖu thu thËp ®ðîc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n cã néi dung hÊp dÉn
kh«ng? (28 ®iÓm)
Tµi liÖu cã ®a d¹ng (cã Ýt nhÊt lµ 5 h×nh ¶nh, 5 ®o¹n ©m thanh, 5 ho¹t ¶nh,
phim video, v.v…) kh«ng? (3 ®iÓm)
Tµi liÖu cã ghi tªn t¸c gi¶ vµ nguån th«ng tin trÝch dÉn kh«ng? (3 ®iÓm)
Néi dung ghi trong sæ theo dâi dù ¸n cã bÞ sai lçi chÝnh t¶ vµ ng÷ ph¸p
sö dông cã chuÈn kh«ng? (3 ®iÓm)
H×nh thøc cña sæ theo dâi dù ¸n (Tèi ®a 15 ®iÓm)

Tr×nh bµy trong sæ cña häc sinh/nhãm häc sinh cã dÔ xem vµ hÊp dÉn
kh«ng? (6 ®iÓm)
Bµi tr×nh bµy cã tËn dông ®ðîc tèi ®a çc kho¶ng trèng kh«ng? (6 ®iÓm)
Çc h×nh ¶nh ®å ho¹, ho¹t c¶nh, ©m thanh vµ ®a phð¬ng tiÖn kh¸c cã ®ðîc
sö dông ®óng môc ®Ých cña t¸c gi¶ kh«ng? (3 ®iÓm)
199
d¹y vµDù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝchph¸p
cùcvµ kÜ thuËt
- mét d¹y häc
S¾p xÕp th«ng tin (tèi ®a 15 ®iÓm)

Tiªu ®Ò vµ çc phÇn quan träng cña bµi tr×nh bµy trong sæ theo dâi dù ¸n cã
®ðîc lµm næi bËt lªn kh«ng? (3 ®iÓm)
Tr×nh tù çc néi dung cã logic kh«ng? (6 ®iÓm)
Çc dÊu ®Çu dßng vµ çc phð¬ng tiÖn kh¸c hç trî cho viÖc tæ chøc th«ng tin
cã ®ðîc sö dông hîp lÝ kh«ng? (3 ®iÓm)
Tiªu ®Ò, dµn bµi vµ kÕt luËn cã phï hîp víi môc tiªu cña dù ¸n hay kh«ng?
(3 ®iÓm)
2. LËp hå s¬ häc tËp bao gåm çc th«ng tin thu thËp, bµi tr×nh bµy,...
3. §¸nh gi¸ môc tiªu cña dù ¸n th«ng qua çc th«ng tin thu thËp, bµi tr×nh bµy
còng nhð sù tiÕn bé qua hå s¬ häc tËp th«ng qua çc tiªu chÝ ®· x©y dùng.
4. §ða ra nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn môc tiªu còng nhð sù tiÕn bé ®Ó cã
nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt.
Nhð vËy, th«ng qua sæ theo dâi dù ¸n cña häc sinh vµ bµi tr×nh bµy kÕt qu¶, gi¸o
viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n cña çc em.
Sæ theo dâi dù ¸n
c) ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua hå s¬
Hå s¬ häc tËp gióp häc sinh chñ ®éng theo dâi, tù ®¸nh gi¸ ®Ó thÊy ®ðîc kh¶
n¨ng vµ nh÷ng tiÕn bé râ rÖt cña m×nh, tõ ®ã cã ®ðîc sù ®iÒu chØnh phð¬ng ph¸p
häc, x¸c ®Þnh ®éng c¬ vµ môc tiªu häc tËp nh»m n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp cña
mçi ç nh©n. §ång thêi, gi¸o viªn theo dâi ®ðîc sù tiÕn bé vµ t©m tð nguyÖn
väng, nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i cña häc sinh ®Ó hç trî kÞp thêi vµ ®iÒu chØnh
çch d¹y cho phï hîp. Hå s¬ häc tËp cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, nã thÓ hiÖn
200
sù thay ®æi c¨n b¶n gi÷a d¹y häc tÝch cùc vµ d¹y häc thô ®éng. Trong d¹y häc thô
®éng, häc sinh tr«ng chê vµo sù ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn. Hå s¬ häc tËp nhð mét
tÊm gð¬ng ph¶n chiÕu vÒ qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó ngðêi häc tù soi vµo ®ã, tù nh×n
nhËn m×nh, tù ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh viÖc häc tËp cña m×nh mét çch chñ ®éng.
Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn çch ®¸nh gi¸ nµy, gi¸o viªn cÇn cã sù quan t©m nhiÒu
h¬n, dµnh nhiÒu thêi gian cho ç nh©n häc sinh h¬n nhðng tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt
qu¶ häc tËp cña häc sinh ®ðîc san sÎ, kh«ng chØ phô thuéc vµo sù cè g¾ng cña
gi¸o viªn mµ häc sinh còng ph¶i cè g¾ng ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô häc tËp cña
m×nh trªn c¬ së chñ ®éng nh×n nhËn, tù ®¸nh gi¸ thµnh tÝch, tù x©y dùng ®éng
c¬, môc tiªu häc tËp. §ång thêi mèi quan hÖ, sù phèi hîp gi÷a gia ®×nh vµ nhµ
trðêng chÆt chÏ h¬n th«ng qua hå s¬ häc tËp cña häc sinh.
3.3. §¸nh gi¸ th«ng qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh (tù ®¸nh gi¸)
a) §Æc ®iÓm
§¸nh gi¸ qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh gióp ngðêi häc tù ®¸nh gi¸ ®iÓm m¹nh, ®iÓm
yÕu trong qu¸ tr×nh häc còng nhð nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i vµ çc gi¶i ph¸p
kh¾c phôc çc khã kh¨n ®ã nh»m c¶i thiÖn viÖc häc, lµm cho viÖc häc ®¹t hiÖu
qu¶ cao h¬n.
NhiÒu gi¸o viªn còng coi viÖc d¹y cho ngðêi häc biÕt tù ®¸nh gi¸ ®óng vÒ b¶n th©n
lµ mét viÖc cÇn thiÕt.
§¸nh gi¸ qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh dùa trªn mét sè c¬ së sau:
− Häc sinh cÇn cã søc m¹nh néi t©m, cÇn biÕt tin vµo chÝnh m×nh. Còng nhð
ngðêi lín, trÎ sÏ chÊp nhËn thÊt b¹i, kh«ng phÊn ®Êu nÕu thÊy r»ng m×nh kh«ng
cã kh¶ n¨ng. Nh÷ng nhËn xÐt tiªu cùc mang l¹i nhiÒu t¸c h¹i cho häc sinh vµ
khi häc sinh kh«ng v÷ng tin vµo çc gi¸ trÞ cña m×nh th× hä sÏ bðíc vµo ®êi
víi nhiÒu lo l¾ng.
− Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, häc sinh cÇn ®ðîc khen ®óng lóc, ®óng chç vµ cÇn
nh÷ng th«ng tin ph¶n håi tÝch cùc vÒ hµnh vi, hµnh ®éng cña chóng. Nh÷ng
lêi khen v« ®iÒu kiÖn, qu¸ dÔ d·i l¹i kh«ng cã Ých, thËm chÝ cã thÓ g©y h¹i
cho häc sinh. Häc sinh cã thÓ trë nªn kiªu c¨ng, tù m·n kh«ng cÇn phÊn ®Êu
hoÆc cã th¸i ®é coi thðêng çc b¹n kh¸c, hoÆc çc lêi khen trë nªn nhµm ch¸n,
kh«ng cã gi¸ trÞ...
− Häc sinh x©y dùng lßng tù träng trªn c¬ së tù ®¸nh gi¸. Tù ®¸nh gi¸ cña häc sinh
sÏ mang yÕu tè tÝch cùc khi dùa trªn c¶m xóc ®ðîc mäi ngðêi yªu thð¬ng vµ
t«n träng. NhËn thøc cña häc sinh cµng chÝn ch¾n th× nh÷ng kh¸i niÖm vÒ
201
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
b¶n th©n sÏ vðît ra ngoµi sù tù ®¸nh gi¸. Quan ®iÓm chÝn ch¾n vÒ b¶n th©n
nhð thÕ ®ðîc x©y dùng trªn c¬ së tù nhËn thøc ®a chiÒu, tøc lµ tù ®¸nh gi¸
®ðîc n¨ng lùc b¶n th©n tõ çc gãc nh×n kh¸c nhau.
Tù tin lµ bðíc cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó tù ®iÒu chØnh hµnh vi cã hiÖu qu¶. Nhðng
chða ®ñ. Tù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, còng nhð phª b×nh, lµ bðíc tiÕp theo ®Ó ®¹t ®Õn
sù trðëng thµnh. Häc sinh cÇn ®ðîc gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn sù tù nhËn thøc ®óng ®¾n
vÒ chÝnh b¶n th©n m×nh. Häc sinh còng ph¶i biÕt tù ®¸nh gi¸ trung thùc vµ chÝnh x¸c
vÒ ®iÓm m¹nh còng nhð ®iÓm yÕu cña b¶n th©n. Häc sinh cÇn ph¶i biÕt nhËn ra nh÷ng
giíi h¹n cña chóng. §iÒu nµy khuyÕn khÝch chóng cè g¾ng ®Ó vðît lªn trong
nh÷ng lÜnh vùc cßn yÕu. Vµ còng chÝnh ®iÒu nµy gióp chóng biÕt t«n träng n¨ng
lùc cña nh÷ng ngðêi xuÊt s¾c trong nh÷ng lÜnh vùc mµ chóng kh«ng thÓ ®¹t ®ðîc.
3.3.1. Tù ®¸nh gi¸

Tù ®¸nh gi¸ (trong häc tËp) lµ g×?
Tù ®¸nh gi¸ (trong häc tËp) lµ mét h×nh thøc ®¸nh gi¸ mµ häc sinh tù liªn hÖ
phÇn nhiÖm vô ®· thùc hiÖn víi çc môc tiªu cña qu¸ tr×nh häc. Häc sinh sÏ häc
çch ®¸nh gi¸ çc nç lùc vµ tiÕn bé ç nh©n, nh×n l¹i qu¸ tr×nh vµ ph¸t hiÖn
nh÷ng ®iÓm cÇn thay ®æi ®Ó hoµn thiÖn b¶n th©n. Nh÷ng thay ®æi cã thÓ lµ mét
çch nh×n tæng quan míi vÒ néi dung, yªu cÇu gi¶i thÝch thªm, thùc hµnh çc kÜ
n¨ng míi ®Ó ®¹t ®Õn møc ®é thuÇn thôc.
Tù ®¸nh gi¸ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ tù m×nh cho ®iÓm sè mµ lµ sù ®¸nh gi¸
nh÷ng nç lùc, qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶. Häc sinh cÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh quyÕt
®Þnh nh÷ng tiªu chÝ cã lîi cho viÖc häc.
Tù ®¸nh gi¸ cßn cã møc ®é cao h¬n nh×n l¹i qu¸ tr×nh. Häc sinh cã thÓ ph¶n håi
l¹i qu¸ tr×nh häc cña m×nh.
Nh÷ng c©u hái nhð “H«m nay t«i ®· häc ®ðîc g×?”, “T«i muèn t×m hiÓu thªm
vÒ...”, “SÏ rÊt khã/dÔ ®Ó...” sÏ gióp häc sinh nhËn thøc ®ðîc qu¸ tr×nh häc cña
ç nh©n. Çc c©u hái nµy sÏ ph¸t triÓn kÜ n¨ng nh×n l¹i qu¸ tr×nh cña häc sinh.
Lîi Ých
Häc sinh cã thÓ nh×n l¹i nh÷ng b»ng chøng cña qu¸ tr×nh häc tËp. Gi¸o viªn cã
thÓ ®Æt c©u hái ®Ó kÝch ho¹t tð duy nhð: “H·y gi¶i thÝch v× sao em chän b»ng
chøng nµy vµ thÇy/c« kh«ng nªn bá qua ®iÒu g×”. Çch tù ®¸nh gi¸ nµy sÏ gióp
häc sinh h×nh tðîng ho¸ qu¸ tr×nh häc cña b¶n th©n vµ cña ngðêi kh¸c.
Häc sinh còng cã thÓ nh×n l¹i qu¸ tr×nh qua çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸. Çc em sÏ nh×n
l¹i phÇn viÖc ®· thùc hiÖn b»ng çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ vµ quyÕt ®Þnh xem møc ®é
hoµn thµnh cña m×nh ®· ®¸p øng yªu cÇu chða.
202
Häc sinh trë nªn ý thøc h¬n vÒ qu¸ tr×nh häc cña b¶n th©n. KÕt qu¶ lµ kiÕn thøc
sÏ ®ðîc tæ chøc cã hÖ thèng h¬n vµ dÔ tiÕp cËn h¬n. Çc em còng ý thøc râ h¬n
vÒ ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu vµ häc çch ®Ó tiÕn bé trong giai ®o¹n sau.
Tù ®¸nh gi¸ ®ßi hái møc ®é tr¸ch nhiÖm vµ s¸ng kiÕn cao h¬n ®èi víi häc sinh.
Nã sÏ lµm t¨ng møc ®é tham gia cña çc em.
Gi¸o viªn sÏ häc çch nh×n tõ quan ®iÓm cña häc sinh. Nh÷ng ®Þnh kiÕn cña gi¸o
viªn vÒ ç nh©n häc sinh sÏ ®ðîc lo¹i bá.
Häc sinh sÏ thÊy ®ðîc çc tiªu chÝ cã thÓ kh¸c biÖt tïy theo môc tiªu vµ bèi c¶nh.
Tuy nhiªn ®«i khi häc sinh kh«ng thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng tù ®¸nh gi¸, ®ã lµ lÝ do
v× sao nh÷ng n¨ng lùc nµy cÇn ®ðîc häc hái vµ luyÖn tËp ®Ó çc em sÏ thùc hµnh
®¸nh gi¸ b¶n th©n víi ®é tin cËy cao h¬n.
3.3.2. §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng

V× sao ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng l¹i quan träng?
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng gióp häc sinh lµm viÖc hîp t¸c. Çc em ph¶i tù ®¸nh gi¸ c«ng
viÖc cña nhau. Çc em sÏ häc çch ¸p dông çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ mét çch kh¸ch
quan. §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng ®ßi hái çc kÜ n¨ng giao tiÕp tèt. Çc em còng cÇn ®ða
ra ph¶n håi cho çc b¹n kh¸c bªn c¹nh nh÷ng nhËn ®Þnh mang tÝnh tÝch cùc.
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng lµ g×?
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã çc nhãm häc sinh cïng ®é tuæi
hoÆc cïng líp sÏ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc lÉn nhau. Mét häc sinh sÏ theo dâi b¹n häc
cña m×nh trong suèt qu¸ tr×nh häc vµ do ®ã sÏ biÕt thªm çc kiÕn thøc cô thÓ vÒ
c«ng viÖc cña m×nh khi ®èi chiÕu víi gi¸o viªn. Phð¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nµy cã thÓ
®ðîc dïng nhð mét biÖn ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, nhðng chñ yÕu ®ðîc dïng ®Ó hç
trî häc sinh trong qu¸ tr×nh häc.
Häc sinh sÏ ®¸nh gi¸ lÉn nhau dùa theo çc tiªu chÝ ®ðîc ®Þnh s½n. Çc tiªu chÝ
nµy cÇn ®ðîc diÔn gi¶i b»ng nh÷ng thuËt ng÷ cô thÓ vµ quen thuéc. §¸nh gi¸
®ång ®¼ng kh«ng nªn ®ðîc coi lµ mét gi¶i ph¸p tiÖn lîi ®Ó gióp gi¸o viªn tiÕt
kiÖm thêi gian. Kh«ng nªn ®Ó häc sinh quyÕt ®Þnh tÊt c¶ viÖc ®¸nh gi¸. Vai trß cña
gi¸o viªn lµ hðíng dÉn häc sinh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng vµ coi ®ã nhð mét
phÇn cña qu¸ tr×nh häc tËp.
Nh÷ng lîi Ých
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng cho phÐp häc sinh tham gia nhiÒu h¬n vµo qu¸ tr×nh häc tËp
vµ ®¸nh gi¸. §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng kh«ng chØ cung cÊp th«ng tin vÒ kÕt qu¶ häc tËp
203
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
cña häc sinh sau khi ®ðîc ®¸nh gi¸, mµ cßn ph¶n ¸nh ®ðîc n¨ng lùc cña ngðêi
®¸nh gi¸ vÒ sù trung thùc vµ s¸ng t¹o, linh ho¹t, trÝ tðëng tðîng, sù ®ång c¶m...
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng t¹o thªm ®éng lùc cho çc em: Çc em sÏ häc çch ®Ó häc
kiÕn thøc míi chø kh«ng chØ tËp trung vµo vÊn ®Ò ®iÓm sè cao.
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng gióp viÖc häc tËp diÔn ra ë møc s©u h¬n.
C¶ ngðêi ®¸nh gi¸ vµ ngðêi ®ðîc ®¸nh gi¸ ®Òu ®ðîc hðëng lîi tõ viÖc ph¸t
triÓn çc kÜ n¨ng quan hÖ liªn nh©n, tr¸ch nhiÖm, tÝnh tù chñ vµ kh¶ n¨ng gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò. Çc kÜ n¨ng x· héi còng ®ång thêi ®ðîc x¸c ®Þnh vµ ph¸t triÓn
dÔ dµng h¬n. Bëi v× th«ng qua h×nh thøc lµm viÖc nhãm, häc sinh sÏ häc ®ðîc
çch ®ãng gãp hiÖu qu¶ cho thµnh c«ng cña nhãm. Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸
tÝch cùc vµ thðêng xuyªn lÉn nhau, nh÷ng lîi Ých cña lµm viÖc nhãm sÏ ®ðîc
khai th¸c ë møc tèi ðu. ¸p dông ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng lµ mét bðíc quan träng
®Ó häc sinh tiÕn dÇn ®Õn kÜ n¨ng tù ®¸nh gi¸ b¶n th©n.
§¸nh gi¸ ®ång ®¼ng cã thÓ khiÕn häc sinh c¶m thÊy kh«ng tho¶i m¸i l¾m khi
nhËn xÐt b¹n bÌ m×nh. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nµy, ®«i khi çc em ®ða ra nh÷ng
nhËn xÐt kh«ng ®¸ng tin cËy. Çc em sÏ c¶m thÊy rÊt khã ®Ó cho ®iÓm qu¸ cao
hoÆc qu¸ thÊp. §iÒu nµy cÇn ®Æc biÖt chó ý khi häc sinh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ kÕt
qu¶ theo h×nh thøc ®ång ®¼ng.
Häc sinh ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng
Sù thiªn vÞ ®«i khi x¶y ra sÏ khiÕn ®iÓm sè cña mét sè em, ®Æc biÖt lµ nh÷ng em
næi bËt hoÆc cã vai trß quan träng cã ®iÓm sè cao nhÊt trong líp.
Khi so s¸nh ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng vµ tù ®¸nh gi¸, häc sinh cã xu hðíng cho ®iÓm
b¶n th©n cao h¬n ®iÓm do b¹n cïng líp ®¸nh gi¸. Do ®ã nªn kÕt hîp gi÷a ®¸nh
gi¸ ®ång ®¼ng vµ tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ hîp t¸c (gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh).
204
3.3.3. Çch tæ chøc §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng vµ Tù ®¸nh gi¸

1. Giíi thiÖu tõng bðíc: Giíi thiÖu ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng tõ ë quy m« nhá cho
®Õn khi häc sinh c¶m thÊy thµnh th¹o. §õng quªn r»ng häc sinh còng chða
tõng cã kinh nghiÖm víi çch ®¸nh gi¸ nµy.
2. Th«ng b¸o ®Ó mäi ngðêi ®ðîc biÕt: gi¶i thÝch cho häc sinh, phô huynh vµ
nhµ tð vÊn trðêng häc lÝ do b¹n quyÕt ®Þnh ¸p dông ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng vµ
sÏ tiÕn hµnh nhð thÕ nµo. H·y nãi râ ®©y lµ sù lùa chän hoµn toµn cã ý thøc!
3. Thèng nhÊt çc tiªu chÝ: cïng víi häc sinh cã thÓ ®ða ra çc tiªu chÝ cô thÓ
vµ kh«ng cã ®Þnh kiÕn ®Ó dïng cho ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng. H·y gi¶i thÝch r»ng
viÖc thiªn vÞ sÏ kh«ng ®ðîc chÊp nhËn.
4. LuyÖn tËp ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng: cho häc sinh c¬ héi thùc hµnh ®Ó trë nªn
thuÇn thôc nhðng kh«ng yªu cÇu çc em cho ®iÓm sè. Trong bµi tËp nµy,
chóng ta nªn gãp ý cµng nhiÒu cµng tèt ®Ó çc em thay ®æi.
5. §¸nh gi¸ cã ý nghÜa: kh«ng nªn sö dông tù ®¸nh gi¸ lµ çch ®¸nh gi¸ duy
nhÊt mµ nªn coi nã lµ mét phÇn cña ®¸nh gi¸ kÕt qu¶.
VÝ dô vÒ ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng vµ häc hîp t¸c
Çc b¹n cïng nhãm thùc hiÖn ho¹t ®éng thÕ nµo?
Sö dông çc møc ®o trong thang ®o dðíi ®©y:
3 = tèt h¬n çc b¹n kh¸c
2 = tèt b»ng çc b¹n kh¸c
1 = kh«ng tèt b»ng çc b¹n kh¸c
0 = kh«ng gióp Ých ®ðîc g×
-1 = c¶n trë ho¹t ®éng cña nhãm
PhiÕu ®¸nh gi¸ cña häc sinh

Hä tªn häc sinh: ........................................................................................................
Tªn thµnh NhiÖt t×nh vµ Hç trî Hç trî Tæ chøc vµ Hoµn thµnh

viªn nhãm sù tham gia ý tðëng míi chøc n¨ng hðíng dÉn nhiÖm vô
c¶ nhãm hiÖu qu¶
205
d¹y vµDù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝchph¸p
cùcvµ kÜ thuËt
- mét d¹y häc
VÝ dô: PhiÕu ®¸nh gi¸ hîp t¸c: gi¸o viªn vµ häc sinh cïng thùc hiÖn
PhiÕu ®¸nh gi¸
Néi dung Tù ®¸nh gi¸
KÕt qu¶ mµ rÊt tèt tèt ®Çy ®ñ kh«ng ®Çy ®ñ

t«i mong
®îi?
T«i thÊy dÔ thùc hiÖn ®ðîc khã rÊt khã

nhiÖm vô
nµy?
HiÓu biÕt cña kh«ng hiÓu hiÓu chót Ýt hiÓu ®Çy ®ñ hiÓu râ
t«i vÒ néi
dung
T«i thÊy phÇn rÊt râ rµng khã hiÓu (ViÕt râ néi dung b¹n thÊy khã
hðíng dÉn hiÓu)
T«i lµm viÖc rÊt tËp trung tËp trung ®ðîc Hoµn toµn kh«ng tËp trung
mét nöa
T«i mÊt kho¶ng ……………….. phót ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.
NhËn xÐt cña häc sinh
§¸nh gi¸ cña gi¸o viªn
Th¸i ®é
Qu¶n lÝ
Em qu¶n lÝ thêi gian rÊt tèt 1 0
thêi gian
TiÕn bé Em ®· tù söa lçi theo ®óng tháa thuËn 1 0

Em ®· t×m ®ðîc tÊt c¶ çc lçi 1 0
Em ®· söa ®ðîc tÊt c¶ çc lçi 1 0
Néi dung Em hoµn thµnh tÊt c¶ bµi tËp 1 0

Em ®· viÕt râ çc bðíc thùc hiÖn 1 0
CÊu tróc/ Em ®· hoµn tÊt nhiÖm vô 1 0

tæ chøc Em ®· viÕt râ tªn ®Ò tµi vµ tiÓu ®Ò tµi 1 0
Gi¸o viªn ®¸nh gi¸
NhËn xÐt
206
3.3.4. Quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ th«ng qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh
1. T¹m ngõng vµ suy ngÉm
Häc sinh ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®ðîc cña b¶n th©n b»ng çch t¹m ngõng ho¹t
®éng vµ suy ngÉm vÒ nh÷ng g× m×nh ®· vµ ®ang häc ®ðîc.
2. KÕt nèi çc yÕu tè b»ng çc tiªu chÝ x¸c ®Þnh
Tiªu chÝ §¹t Chða ®¹t Çc bðíc cÇn tiÕn hµnh
Víi çc tiªu chÝ x¸c ®Þnh, häc sinh cÇn ®ðîc gi¸o viªn gióp nhËn ra nh÷ng lÜnh
vùc thµnh c«ng vµ gióp nh×n nhËn xem trong tð¬ng lai lµm thÕ nµo cã thÓ thµnh
c«ng h¬n vµ ë nh÷ng lÜnh vùc nµo. Çc c©u hái sau cã thÓ h÷u Ých khi tù xem xÐt
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña häc sinh:
− B¹n ®· häc ®ðîc ®iÒu g×? §¸nh gi¸ viÖc häc tËp.
− B¹n ®· ®¹t ®ðîc g×? §¸nh gi¸ sù thµnh ®¹t.
− B¹n thÊy m×nh giái g×/tù hµo vÒ ®iÒu g×? §¸nh gi¸ nh÷ng mÆt tÝch cùc.
− B¹n thÝch lµm g×/häc g×? §¸nh gi¸ së thÝch.
− B¹n lµm çi g× giái? §¸nh gi¸ mÆt m¹nh.
− B¹n thÊy çi g× khã? §¸nh gi¸ khã kh¨n.
− B¹n kh«ng biÕt/kh«ng hiÓu ®iÒu g×? §¸nh gi¸ nh÷ng trë ng¹i ®èi víi viÖc häc tËp.
− B¹n muèn lµm ®ðîc ®iÒu g×/c¶i thiÖn g×/häc ®ðîc g×? §¸nh gi¸ môc tiªu vµ
kÕ ho¹ch tð¬ng lai.
− Sù hç trî nµo lµ cÇn thiÕt? §¸nh gi¸ nhu cÇu hç trî ®èi víi viÖc thùc hiÖn
nhiÖm vô.
− B¹n thÊy b¶n th©n lµ ngðêi thÕ nµo víi tð çch ngðêi häc? §¸nh gi¸ lßng tù
träng víi tð çch lµ häc sinh.
3. So s¸nh víi mét mÉu ®· lµm tèt (mét vÝ dô, mét ®¸p ¸n,...)
Trong qu¸ tr×nh hðíng dÉn häc sinh ®¸nh gi¸ b»ng çch nh×n l¹i qu¸ tr×nh, gi¸o
viªn cÇn:
KhuyÕn khÝch häc sinh biÕt ®¸nh gi¸ nh÷ng n¨ng lùc kh¸c nhau
Trong qu¸ tr×nh häc tËp, häc sinh sÏ ph¶i thùc hiÖn nhiÒu ho¹t ®éng: ®äc to bµi
trðíc líp; lµm bµi tËp to¸n; häc bµi h¸t míi; tham gia trß ch¬i vËn ®éng trong
giê thÓ dôc;... vµ khã cã thÓ ®¹t ®ðîc thµnh c«ng nhð nhau trong mäi lÜnh vùc.
Do ®ã gi¸o viªn ph¶i biÕt t«n träng vµ khuyÕn khÝch nh÷ng n¨ng lùc kh¸c nhau,
kh«ng nªn ®ßi hái häc sinh ph¶i tèt ë tÊt c¶ mäi lÜnh vùc.
207
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
ChÊp nhËn nh÷ng ®iÓm yÕu, nh÷ng h¹n chÕ
Nh÷ng ngðêi lín thµnh c«ng lµ nh÷ng ngðêi biÕt nhËn diÖn nh÷ng thÊt b¹i vµ khã
kh¨n ®Ó quyÕt ®Þnh cÇn ph¶i cè g¾ng ë chç nµo. Gi¸o viªn kh«ng nªn ®ßi hái ë häc
sinh sù hoµn thiÖn mµ cÇn gióp häc sinh biÕt tho¶ hiÖp ®Ó cã thÓ tËn dông tèi ®a
tiÒm n¨ng cña b¶n th©n. Tù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kh¶ n¨ng cña m×nh sÏ gióp häc sinh
biÕt cÇn ph¶i phÊn ®Êu vÒ çi g× vµ phÊn ®Êu nhð thÕ nµo.
KhuyÕn khÝch nh÷ng nç lùc thay ®æi ë häc sinh
Häc sinh thðêng cÇn sù gióp ®ì cña ngðêi lín khi chóng cè g¾ng thay ®æi ®iÒu
g× ®ã. VÝ dô mét häc sinh hay lo l¾ng cÇn ®ðîc khuyÕn khÝch nhiÒu h¬n ®Ó tr¸nh
nh÷ng sî h·i kÐo dµi, nhð khi chuÈn bÞ ®i thi ch¼ng h¹n. Gi¸o viªn còng cã thÓ
gióp mét häc sinh nhót nh¸t tham gia vµo ho¹t ®éng. Nh÷ng häc sinh c¶m thÊy
bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng còng cÇn ph¶i ®ðîc gióp ®ì ®Æc biÖt. Nh÷ng häc sinh
nhËn ®ðîc sù hç trî ®óng lóc sÏ cã ®ðîc kh¶ n¨ng vðît qua nh÷ng thö th¸ch
trong cuéc sèng sau nµy.
Hç trî khi häc sinh ph¶i lµm viÖc nhiÒu
§iÒu quan träng lµ häc sinh cÇn ph¶i hÕt søc cè g¾ng tù hoµn thµnh c«ng viÖc
cña m×nh. Lðu ý r»ng häc sinh cµng nç lùc ®¹t ®ðîc môc ®Ých bao nhiªu th×
phÇn thðëng cho ®iÒu ®ã cµng cã gi¸ trÞ bÊy nhiªu. Khi häc sinh biÕt nhËn tr¸ch
nhiÖm cho nh÷ng hµnh ®éng cña m×nh th× chóng cã thÓ thÊy hÕt ®ðîc gi¸ trÞ cña
thµnh qu¶.
208
ñng hé nh÷ng thµnh c«ng thùc sù vµ khuyÕn khÝch häc sinh t«n träng nh÷ng
b¹n xuÊt s¾c trong nh÷ng lÜnh vùc kh¸c
Nªn c«ng nhËn h¹ng “xuÊt s¾c” cña mét häc sinh cã n¨ng khiÕu. Nhðng c«ng
nhËn nh÷ng nç lùc cña häc sinh kÐm ®· cè g¾ng hÕt søc trong luyÖn tËp vµ luyÖn
tËp trung thùc l¹i quan träng h¬n rÊt nhiÒu. Gi¸o viªn cÇn ph¶i chóc mõng
nh÷ng thµnh c«ng cña tõng häc sinh vµ còng khuyÕn khÝch häc sinh vui cïng
nh÷ng thµnh c«ng cña b¹n bÌ. Khi häc sinh nhËn thøc ®ðîc mçi thµnh tÝch cña
m×nh, dï nhá, lµ kÕt qu¶ cña sù nç lùc nhÊt ®Þnh th× chóng còng dÔ dµng chÊp
nhËn vµ ñng hé ðu thÕ cña b¹n bÌ.
VÝ dô minh ho¹
Trong d¹y häc theo dù ¸n, viÖc xem xÐt l¹i qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ®ãng vai trß
quan träng. Qua sæ theo dâi dù ¸n, gi¸o viªn cã thÓ tæng hîp ®ðîc çc ý kiÕn
tù ®¸nh gi¸ cña häc sinh nhð:
1. Nh÷ng ®iÒu häc ®ðîc tõ dù ¸n

− KÜ n¨ng sö dông m¸y tÝnh, sö dông PowerPoint, kÜ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n cßn t×m nhiÒu th«ng tin kh¸c ngoµi dù ¸n.
− Ho¹t ®éng nhãm, tæ chøc nh©n sù, th¸i ®é t«n träng ý kiÕn cña mäi thµnh
viªn, tinh thÇn ®oµn kÕt, hîp t¸c trong c«ng viÖc.
− Sù suy nghÜ, t×m tßi, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
− Ph¸t triÓn vµ chän läc ý tðëng.
− VËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn.
− Sù m¹nh d¹n, tù tin trong gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò thùc tÕ.
2. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n
− Ph©n phèi thêi gian cho dù ¸n.
− KiÕn thøc thùc tÕ.
− KÜ n¨ng sö dông m¸y tÝnh, sö dông phÇn mÒm tr×nh chiÕu (PowerPoint,...)
− Kinh nghiÖm trong ph©n c«ng c«ng viÖc.
− ThiÕu kinh nghiÖm trong tr×nh chiÕu, diÔn thuyÕt.
3. Çch kh¾c phôc khã kh¨n

− Häc hái nh÷ng ngðêi cã kinh nghiÖm.
− Nhê sù gióp ®ì cña gi¸o viªn vµ b¹n bÌ.
− Tù cè g¾ng, luyÖn tËp nhiÒu lÇn.
209
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
Gi¸o viªn còng cã thÓ sö dông phiÕu dðíi ®©y dïng cho viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh
cña häc sinh.
Nh×n l¹i qu¸ tr×nh häc tËp
Ghi l¹i qu¸ tr×nh häc tËp gi÷a häc sinh ...............................................................
vµ gi¸o viªn ............................................................................................................
ngµy........................................................................................................................
Thµnh tÝch
Em hµi lßng vÒ nh÷ng ®iÒu g×?
Nh÷ng g× em lµm tèt?
Nh÷ng g× em nç lùc vµ ®· tiÕn bé h¬n?
Ai vµ ®iÒu g× ®· gióp em?
KÕ ho¹ch vµ môc tiªu ®Ò ra

KÕ ho¹ch cho tð¬ng lai cña em lµ g×?
Em muèn ®¹t ®ðîc ®iÒu g×?
Em muèn cè g¾ng häc tèt h¬n m«n nµo?
Em sÏ cÇn nh÷ng g×?
KÝ tªn.................................................... Gi¸o viªn..............................................
§¸nh gi¸ qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh kh«ng chØ cã t¸c dông ®èi víi häc sinh mµ
cßn t¸c dông c¶ ®èi víi gi¸o viªn. §ða ra mét sè ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ qua viÖc
nh×n nhËn l¹i qu¸ tr×nh gióp gi¸o viªn n©ng cao chÊt lðîng d¹y häc th«ng qua
nhËn thøc cña chÝnh m×nh, nhiÒu nhµ nghiªn cøu nhÊn m¹nh tÇm quan träng
nhð lµ “phð¬ng tiÖn ®Ó n©ng cao chÊt lðîng thùc tiÔn d¹y häc”.
Mét gi¸o viªn thðêng xuyªn tù nh×n l¹i mét çch nghiªm kh¾c vÒ nh÷ng hµnh
®éng cña m×nh sÏ gióp gi¸o viªn ®ã c¶i thiÖn d¹y häc mét çch hiÖu qu¶. Trong
mét chõng mùc nµo ®ã khi mµ gi¸o viªn t×m ra ®ðîc phð¬ng ph¸p, n¾m b¾t suy
nghÜ vÒ ph¶n øng cña chÝnh m×nh còng nhð ph¶n øng cña häc sinh ®èi víi nh÷ng
ho¹t ®éng x¶y ra trong líp hay thu thËp ®ðîc thËt nhiÒu th«ng tin vÒ chÝnh b¶n
th©n th× gi¸o viªn ®ã ®· cã ®ðîc c¬ së nÒn t¶ng cho c«ng t¸c söa ®æi çc chiÕn lðîc
d¹y häc nh»m ®¸p øng nhu cÇu thay ®æi thùc tiÔn d¹y häc ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n.
Nh÷ng ho¹t ®éng sau ®ðîc nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®Ò xuÊt nhð lµ nh÷ng ho¹t
®éng gióp gi¸o viªn nh×n l¹i qu¸ tr×nh mét çch hiÖu qu¶:
210
− Nghiªn cøu khoa häc sð ph¹m øng dông: Lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã gi¸o
viªn cÇn ph¶i thùc hiÖn çc bðíc c¬ b¶n nhð x¸c ®Þnh vÊn ®Ò nghiªn cøu, lµ
nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc d¹y vµ häc, t×m çc biÖn ph¸p t¸c ®éng lµm
thay ®æi thùc tr¹ng; thu thËp d÷ liÖu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ t¸c ®éng.
Bðíc cuèi cïng cña qu¸ tr×nh nµy cã thÓ b¾t ®Çu cho mét qu¸ tr×nh tiÕp theo.
Nghiªn cøu ph¹m vi øng dông thðêng ¸p dông cho viÖc t×m ra çc biÖn ph¸p
t¸c ®éng trong t×nh huèng d¹y häc cô thÓ ®Ó c¶i thiÖn thùc tr¹ng.
− Dù giê ®ång nghiÖp (Class observation): Lµ mét phð¬ng ph¸p häc tËp th«ng
qua dù giê ®ång nghiÖp hoÆc ®ðîc ®ång nghiÖp dù giê vµ ®ãng gãp ý kiÕn.
Dù giê ®ång nghiÖp gåm ba bðíc c¬ b¶n:
* To¹ ®µm trðíc khi dù giê ®Ó nãi râ môc ®Ých, lÝ do;
* Dù giê;
* §¸nh gi¸ kÕt qu¶ dù giê.
Bðíc thø ba cùc k× quan träng v× chØ th«ng qua ph©n tÝch çc d÷ kiÖn thu thËp
®ðîc vµ cïng sù trî gióp cña ®ång nghiÖp, gi¸o viªn míi cã thÓ ph¸t hiÖn çc
chiÕn lðîc d¹y häc tèt h¬n ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh häc tËp.
Gi¸o viªn dù giê ®ång nghiÖp
− NhËt kÝ d¹y häc (Teaching diary): Sæ ghi chÐp trung thùc cña ç nh©n
gi¸o viªn vÒ thùc tiÔn d¹y vµ häc th«ng qua çc vÊn ®Ò thðêng nhËt vµ sau
®ã tiÕn hµnh ph©n tÝch çc vÊn ®Ò hay t¸i diÔn, çc sù kiÖn næi cém. Bðíc
ph©n tÝch ®ãng vai trß rÊt quan träng v× gióp gi¸o viªn d¹y tèt h¬n. Ngoµi ra,
nhËt kÝ d¹y häc cã thÓ ®ðîc chuyÓn thµnh nhËt kÝ ®èi tho¹i nhð mét h×nh
thøc trao ®æi nhËt kÝ gi÷a çc gi¸o viªn nh»m gióp gi¸o viªn céng t¸c tèt víi
nhau vµ v× vËy gióp n©ng cao kh¶ n¨ng cña gi¸o viªn vÒ c«ng viÖc d¹y häc
cña m×nh.
211
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
− Ghi chÐp hiÖn trðêng (Field note): Ghi chÐp çc sù kiÖn d¹y häc mét çch
hÖ thèng th«ng qua m« t¶ s¬ bé cña gi¸o viªn vÒ çc ho¹t ®éng d¹y häc diÔn
ra, trong mét quyÓn sæ ghi chÐp/gi¸o ¸n hoÆc sæ thiÕt kÕ ®Æc thï cho ghi
chÐp hiÖn trðêng. ViÖc tù ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn thËt cã ý nghÜa khi gi¸o viªn
cã thêi gian nghiªn cøu çc ghi chÐp cña m×nh b»ng çch cè g¾ng gi¶i thÝch
çc sù kiÖn quan s¸t ®ðîc ®· diÔn ra trong líp. Th«ng qua ph©n tÝch lÝ gi¶i
nµy, gi¸o viªn cã thÓ ph¸t hiÖn ra ®ðîc mÊu chèt vµ t×m hðíng gi¶i quyÕt tèt
h¬n, n©ng cao chÊt lðîng d¹y vµ häc.
− Bé hå s¬ d¹y häc (Teaching portfolio) gåm: Bé thu thËp tð liÖu, tµi liÖu d¹y
häc vµ çc tµi liÖu tù ®¸nh gi¸ b¶n th©n cña chÝnh gi¸o viªn cho thÊy ®ðîc sù
trðëng thµnh tiÕn bé cña m×nh. Bèn thµnh phÇn c¬ b¶n cña mét bé hå s¬ d¹y
häc bao gåm môc ®Ých cô thÓ, ®éc gi¶ cô thÓ, vÝ dô hoÆc b»ng chøng cô thÓ
vµ nh÷ng chiªm nghiÖm (tù ®¸nh gi¸) cña gi¸o viªn. Ngoµi ra, gi¸o viªn cÇn
lðu ý ®Õn viÖc ®Ò cËp ®Õn c¶ d÷ liÖu còng nhð çc b»ng chøng cho thÊy sù
thµnh c«ng còng nhð thÊt b¹i cña m×nh vµ nhÊt thiÕt çc d÷ liÖu thu thËp
®ðîc ph¶i gióp ®¹t ®ðîc môc ®Ých ®Ò ra trong bé hå s¬ d¹y häc.
3.3.5. ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua viÖc nh×n l¹i qu¸ tr×nh
Môc ®Ých cña phð¬ng ph¸p nµy lµ lµm sao cho häc sinh hiÓu r»ng mçi ç nh©n
lu«n tiÒm Èn nh÷ng n¨ng lùc riªng. Häc sinh chØ ph¸t triÓn khi nh÷ng kh¶ n¨ng
cña chóng ®ðîc ®¸nh gi¸ mét çch trung thùc vµ ®ðîc ®Þnh hðíng ®Ó ph¸t huy
hÕt tiÒm n¨ng. §iÒu ®ã bao gåm c¶ viÖc s½n sµng hµnh ®éng lÉn kh¶ n¨ng biÕt
®¸nh gi¸ vµ c«ng nhËn ðu thÕ cña b¹n bÌ.
Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong ®¸nh gi¸ cÇn cã sù ®Þnh hðíng
cña gi¸o viªn dùa trªn çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®ðîc gi¸o viªn cïng häc sinh x©y
dùng. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh lµ mét trong çc kªnh th«ng tin trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸
n¨ng lùc häc tËp cña häc sinh.
3.4. §¸nh gi¸ nh»m ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc
§¸nh gi¸ nãi chung vµ ®¸nh gi¸ d¹y häc tÝch cùc nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh rÊt
quan träng. Mét trong nh÷ng môc ®Ých cña ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ d¹y häc lµ nh»m
®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn.
CÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®Ó gióp gi¸o viªn nhËn râ nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ tõ ®ã
®iÒu chØnh phð¬ng ph¸p d¹y häc tèt h¬n.
212
3.4.1. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ d¹y vµ häc tÝch cùc

Néi dung d¹y häc
− §¶m b¶o møc ®é kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é theo chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng.
− HÖ thèng, c¬ b¶n, chÝnh x¸c.
− G¾n kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña bµi häc víi thùc tiÔn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt.
Phð¬ng ph¸p d¹y häc
Sö dông hîp lÝ, linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ çc phð¬ng ph¸p d¹y vµ häc tÝch cùc phï
hîp víi néi dung bµi häc vµ ®¸p øng môc tiªu d¹y häc, vÝ dô:
− D¹y häc nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
− D¹y häc hîp t¸c.
− D¹y häc theo gãc.
− D¹y häc theo hîp ®ång.
− D¹y häc theo dù ¸n.
− ...
Sö dông thiÕt bÞ d¹y häc
Sö dông thiÕt bÞ d¹y häc phï hîp, hiÖu qu¶, ®¶m b¶o ®Æc thï m«n häc gióp
ngðêi häc khai th¸c, ph¸t hiÖn vµ x©y dùng kiÕn thøc míi:
− ThiÕt bÞ dïng chung trong ®ã cã ®a phð¬ng tiÖn vµ øng dông c«ng nghÖ
th«ng tin vµ truyÒn th«ng.
− ThiÕt bÞ d¹y häc bé m«n.
− ThiÕt bÞ do gi¸o viªn vµ häc sinh tù thiÕt kÕ phï hîp.
Tæ chøc ho¹t ®éng chiÕm lÜnh kiÕn thøc cña häc sinh
Häc sinh tham gia ho¹t ®éng tÝch cùc, ®a d¹ng, høng thó, hiÖu qu¶ ®¶m b¶o ®Ó
häc sinh ®ðîc häc s©u víi c¶m gi¸c tho¶i m¸i:
− Häc sinh thùc hiÖn theo sù hðíng dÉn cña gi¸o viªn.
− Häc sinh ®ðîc t¹o ®iÒu kiÖn cã c¬ héi ho¹t ®éng chñ ®éng, ®éc lËp, s¸ng t¹o.
− Häc sinh ®ðîc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng tÝch cùc, ç nh©n, hîp t¸c... ®Ó gi¶i
quyÕt nh÷ng nhiÖm vô phøc hîp, nhiÖm vô ®a d¹ng phong phó.
Tæ chøc cñng cè, ®¸nh gi¸

KÕt hîp ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn vµ tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng cña häc sinh.
213
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
Gi¸o viªn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó:

− Häc sinh tù ®¸nh gi¸ ç nh©n, tù ®¸nh gi¸ trong nhãm.
− Häc sinh ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng theo ç nh©n vµ theo nhãm.
Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ kÕt luËn.
KÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh

Qua quan s¸t giê häc, qua b¸o ço kÕt qu¶, qua hå s¬ häc tËp vµ qua kÕt qu¶ kiÓm
tra ng¾n (nÕu cÇn) cã thÓ ®¸nh gi¸ viÖc häc tËp cña häc sinh mét çch râ rµng víi
ba møc ®é, thÓ hiÖn häc s©u: nhËn biÕt, th«ng hiÓu, vËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng
gi¶i bµi tËp cã néi dung vËn dông vµo thùc tiÔn (nÕu cã).
3.4.2. X©y dùng bé c«ng cô ®¸nh gi¸ d¹y vµ häc tÝch cùc
3.4.2.1. Yªu cÇu cña bé c«ng cô ®¸nh gi¸
Yªu cÇu chung

− Bé c«ng cô ®¸nh gi¸ cã th«ng tin chung vÒ ngðêi ®ðîc ®¸nh gi¸ vµ ngðêi
tham gia ®¸nh gi¸.
− Thu thËp ®ðîc çc minh chøng ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch quan, c«ng b»ng gióp gi¸o
viªn nhËn thÊy ®ðîc nh÷ng mÆt m¹nh vµ kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nh»m
ph¸t triÓn chuyªn m«n cña gi¸o viªn vÒ môc tiªu, néi dung, phð¬ng ph¸p
d¹y häc, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
− Thu thËp ®ðîc minh chøng chøng tá hiÖu qu¶ d¹y häc thÓ hiÖn ë kÕt qu¶
häc tËp cña häc sinh.
Yªu cÇu cô thÓ

− §¸nh gi¸ ®ðîc môc tiªu bµi häc phï hîp víi chuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng ghi
trong chð¬ng tr×nh m«n häc.
− §¸nh gi¸ ®ðîc sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn: ThiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi häc cô thÓ, râ
rµng chuÈn bÞ cho d¹y häc phï hîp víi ®¸nh gi¸ cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o.
− §¸nh gi¸ ®ðîc qu¸ tr×nh tæ chøc d¹y häc trªn líp theo cÊu tróc chung: néi
dung, phð¬ng ph¸p, cñng cè vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
− §¸nh gi¸ ®ðîc kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh sau bµi häc.
− C«ng cô ®¸nh gi¸: H×nh thøc ®a d¹ng, phï hîp vµ hiÖu qu¶ cña c«ng cô ®¸nh
gi¸ gióp ®o ®ðîc kÕt qu¶ chÝnh x¸c, khoa häc (b¶ng hái, b¶ng kiÓm quan
s¸t giê häc, phiÕu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch bµi häc, phiÕu ®¸nh gi¸ tiÕt d¹y qua dù
giê hoÆc qua quan s¸t b¨ng h×nh…).
− Cã nhËn xÐt chung vÒ ðu ®iÓm, h¹n chÕ vµ hðíng kh¾c phôc.
214
3.4.2.2. Quy tr×nh x©y dùng bé c«ng cô
Bðíc 1: X¸c ®Þnh môc ®Ých ®¸nh gi¸
Môc ®Ých ®¸nh gi¸ nh»m ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ b¶n chÊt d¹y häc
tÝch cùc, kÜ n¨ng ¸p dông d¹y häc tÝch cùc trong mét néi dung cô thÓ, chØ ra
nh÷ng ðu ®iÓm vµ mét sè h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc gióp gi¸o viªn ®iÒu chØnh trong
qu¸ tr×nh d¹y häc.
Bðíc 2: X¸c ®Þnh tiªu chÝ ®¸nh gi¸
Çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®ðîc x¸c ®Þnh phï hîp ®Ó ®¸nh gi¸ ¸p dông phð¬ng ph¸p
d¹y häc tÝch cùc qua thiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi häc vµ thùc hiÖn tæ chøc d¹y häc mét
bµi häc cô thÓ.
Bðíc 3: ThiÕt kÕ bé c«ng cô ®¸nh gi¸
CÇn thiÕt kÕ bé c«ng cô ®¸nh gi¸ theo mét sè tiªu chÝ cô thÓ (tham kh¶o phÇn
Phô lôc II trang 257 − 289).
Bé c«ng cô ®¸nh gi¸ d¹y häc tÝch cùc cã thÓ gåm:
− PhiÕu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch bµi häc.

− PhiÕu ®¸nh gi¸ bµi häc.
− PhiÕu quan s¸t bµi häc theo tiªu chÝ d¹y häc tÝch cùc.
− PhiÕu pháng vÊn: PhiÕu hái gi¸o viªn, phiÕu hái häc sinh, phiÕu hái çn bé
qu¶n lÝ.
− C©u hái/Bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh cuèi bµi häc.
Bðíc 4: Thö nghiÖm bé c«ng cô ®¸nh gi¸
Sau khi thiÕt kÕ xong bé c«ng cô ®¸nh gi¸ (bé phiÕu ®¸nh gi¸) cÇn:
− Tæ chøc lÊy ý kiÕn çc chuyªn gia, gi¸o viªn vµ çn bé qu¶n lÝ…
− Tæ chøc ®¸nh gi¸ thö ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi, tÝnh chÝnh x¸c cña bé c«ng cô.
− Hoµn thiÖn bé c«ng cô ®¸nh gi¸.
Bðíc 5: Sö dông bé c«ng cô ®¸nh gi¸ ®Ó ®¸nh gi¸ d¹y häc tÝch cùc theo môc ®Ých
cô thÓ.
Tïy theo môc ®Ých, cÇn cã çc mÉu phiÕu ®¸nh gi¸ phï hîp.
215
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng
häc tÝch cùcvµ
d¹y häc
VÝ dô:
− §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ®æi míi phð¬ng ph¸p d¹y häc theo hðíng tÝch cùc.
− §¸nh gi¸ ¸p dông d¹y häc tÝch cùc sau tËp huÊn vµ thùc hµnh ¸p dông t¹i
®Þa phð¬ng.
− §¸nh gi¸ ¸p dông mét sè phð¬ng ph¸p, kÜ thuËt d¹y häc tÝch cùc cô thÓ: ¸p
dông häc theo gãc, ¸p dông häc theo hîp ®ång, ¸p dông häc theo dù ¸n…
(Tham kh¶o çc mÉu phiÕu ®¸nh gi¸ ë phÇn Phô lôc II trang 257 − 289).
3.4.2.3. Tæ chøc ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng d¹y vµ häc tÝch cùc
a) Môc ®Ých ®¸nh gi¸
§Ó gióp ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ cña gi¸o viªn khi ¸p dông d¹y vµ
häc tÝch cùc, nhµ trðêng, tæ chuyªn m«n cÇn tæ chøc ®¸nh gi¸ vµ chia sÎ kinh
nghiÖm. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy nh»m môc ®Ých gióp gi¸o viªn ®iÒu chØnh çch d¹y ®Ó
n©ng cao kÕt qu¶ d¹y häc.
b) §¸nh gi¸ kÕ ho¹ch bµi häc

Mét giê häc thùc sù tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ chØ cã thÓ ®¹t ®ðîc khi giê häc ®ã ®ðîc
thùc hiÖn trªn c¬ së mét kÕ ho¹ch bµi häc ®ðîc thiÕt kÕ cô thÓ, râ rµng, ®ðîc c©n
nh¾c kÜ lðìng tõ môc tiªu ®Õn phð¬ng ph¸p tæ chøc çc ho¹t ®éng sao cho linh
ho¹t, phï hîp víi thêi gian vµ ®èi tðîng ngðêi häc. §ång thêi tËp trung vµo träng
t©m bµi häc, kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn ®ðîc h×nh thµnh cho häc sinh, ph¸t triÓn ®ðîc
çc kÜ n¨ng, phÈm chÊt, n¨ng lùc nhð mong muèn. V× vËy, b¶n kÕ ho¹ch d¹y häc cã
ý nghÜa quan träng gièng nhð khi x©y nhµ; nÕu cã b¶n thiÕt kÕ tèt chóng ta sÏ cã
ng«i nhµ nhð mong muèn ®ång thêi tiÕt kiÖm ®ðîc kinh phÝ vµ thêi gian. Ngðîc l¹i,
nÕu kh«ng cã b¶n thiÕt kÕ tèt th× ngðêi thi c«ng hay ngðêi thùc hiÖn võa lµm võa
mß mÉm, hoÆc theo lèi mßn kinh nghiÖm, thãi quen cã s½n dÉn ®Õn hiÖu qu¶ thÊp
gièng nhð d¹y häc thô ®éng.
§Ó ®¶m b¶o giê d¹y cã hiÖu qu¶, sau khi thiÕt kÕ kÕ ho¹ch bµi häc, gi¸o viªn cã
thÓ tù ®¸nh gi¸ b»ng çch ®èi chiÕu víi çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®Ó kiÓm tra xem
b¶n kÕ ho¹ch ®· tèt chða, ®· thÓ hiÖn ®ðîc ®óng ®Æc trðng cña phð¬ng ph¸p d¹y
häc ®ã chða. ViÖc tù ®¸nh gi¸ nµy thùc sù cÇn thiÕt khi ¸p dông çc phð¬ng ph¸p
d¹y häc míi. Sau khi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh, gi¸o viªn cã thÓ hoµn toµn
yªn t©m vÒ giê d¹y cña m×nh.
Ngoµi ra, khi çn bé qu¶n lÝ/®ång nghiÖp dù giê ®¸nh gi¸, gi¸o viªn còng cÇn ®¸nh
gi¸ kÕ ho¹ch bµi häc, v× kÕ ho¹ch bµi häc thÓ thiÖn ý tðëng cña ngðêi d¹y. §iÓm
kÕ ho¹ch bµi häc còng cã ¶nh hðëng ®Õn ®iÓm cña giê d¹y, tuy nhiªn ®iÓm cña
giê d¹y vÉn lµ quyÕt ®Þnh, bëi cã thÓ kÕ ho¹ch bµi häc tèt nhðng d¹y kh«ng tèt
216
hoÆc kÕ ho¹ch chða tèt nhðng giê d¹y l¹i rÊt hiÖu qu¶. ViÖc lµm nµy thðêng xuyªn
sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn tù gi¸c, tr¸ch nhiÖm, ®Çu tð cho chuyªn m«n, tù
n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n, c¶i thiÖn ®ðîc t×nh tr¹ng hiÖn nay gi¸o viªn lªn
líp kh«ng cã kÕ ho¹ch bµi häc hoÆc copy kÕ ho¹ch bµi häc cña ngðêi kh¸c ®Ó ®èi
phã víi çn bé qu¶n lÝ − ®iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt
lðîng gi¸o dôc yÕu kÐm (Tham kh¶o mét sè phiÕu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch bµi häc
trong phÇn phô lôc II, trang 221, 223 − 247).
c) §¸nh gi¸ giê d¹y
Gi¸o viªn cã thÓ tù ®¸nh gi¸ giê d¹y cña m×nh dùa trªn çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ mét
giê häc. §ång thêi khi çn bé qu¶n lÝ/gi¸o viªn dù giê gãp ý cho ®ång nghiÖp
còng cÇn c¨n cø vµo çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, c«ng
b»ng. Tr¸nh t×nh tr¹ng nÓ nang, c¶m tÝnh dÉn ®Õn kh«ng c«ng b»ng kh«ng
khuyÕn khÝch ®ðîc nh÷ng nh©n tè tÝch cùc. ViÖc lµm nµy thðêng xuyªn sÏ rÌn
cho gi¸o viªn thãi quen, nÒ nÕp, nghiªm tóc h¬n trong chuÈn bÞ bµi häc ®ång
thêi cã tr¸ch nhiÖm h¬n ®èi víi c«ng viÖc cña m×nh. Sù gãp ý kh¸ch quan sÏ lµ
®éng lùc thóc ®Èy phong trµo thi ®ua d¹y vµ häc tÝch cùc, t¹o kh«ng khÝ tÝch cùc
trong nhµ trðêng, trong mèi quan hÖ th©n thiÖn hîp t¸c gi÷a gi¸o viªn víi gi¸o
viªn, gi¸o viªn víi çn bé qu¶n lÝ, gi¸o viªn víi häc sinh. ViÖc ®¸nh gi¸ gióp gi¸o
viªn thÊy ®ðîc nh÷ng thµnh c«ng cña m×nh ®Ó tiÕp tôc ph¸t huy ®ång thêi kh¾c
phôc nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i, cñng cè kÜ n¨ng d¹y vµ häc tÝch cùc gãp phÇn
n©ng cao chÊt lðîng gi¸o dôc. (Tham kh¶o mét sè mÉu phiÕu ®¸nh gi¸ giê d¹y
trong phÇn phô lôc II, trang 257 − 276).
C©u hái
1. B¹n cã nhËn xÐt g× vÒ thùc tr¹ng ®¸nh gi¸ trong gi¸o dôc hiÖn nay? Theo b¹n
cã cÇn thay ®æi çch ®¸nh gi¸ kh«ng vµ nªn thay ®æi nhð thÕ nµo ?
2. Theo b¹n t¹i sao cÇn ®¸nh gi¸ n¨ng lùc? §¸nh gi¸ n¨ng lùc cã t¸c dông g× ®èi
víi häc sinh vµ gi¸o viªn?
2. Theo b¹n cã cÇn tæ chøc ®¸nh gi¸ qua hå s¬ häc tËp kh«ng? T¹i sao?
3. Theo b¹n cã cÇn tæ chøc cho häc sinh tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng
kh«ng? T¹i sao?
217
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
218
PhÇn thø T¦
PHô LôC
d¹y vµ Dù
häçntÝch
ViÖtcùc
- bØ - mét
d¹ysè
vµphð¬ng ph¸p
- mét d¹y häc
220

Phan 2 Trang 151-220

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Phan 2 Trang 151-220

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

phÇn thø HAI - mét sè KÜ THUËT, PHð¥NG PH¸P D¹Y Vµ HäC TÝCH CùC

Tãm t¾t ®Æc trðng cña d¹y häc vi m«

D¹y häc vi m« cho phÐp sinh viªn h×nh thµnh nh÷ng kÜ

C¸c bðíc tiÕn hµnh d¹y häc vi m«

Tãm t¾t quy tr×nh d¹y häc vi m«:

C¸c ho¹t ®éng d¹y häc:

D¹y häc vi m« rÌn kÜ n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng nhãm

§µo t¹o truyÒn thèng

Thùc hµnh d¹y trªn líp häc b×nh thðêng.

C¸c ðu ®iÓm cô thÓ lµ:

§¸NH GI¸ TRONG

I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ

1.1. ChÊt lðîng vµ chÊt lðîng gi¸o dôc

b) ChÊt lðîng gi¸o dôc

ChÊt lðîng gi¸o dôc nh×n tõ mét sè phð¬ng diÖn

1.2. §¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ trong gi¸o dôc

b) Mèi quan hÖ gi÷a ®¸nh gi¸ víi néi dung

1.4. Quy tr×nh ®¸nh gi¸

− §¸nh gi¸ c¸i g×? (Néi dung ®¸nh gi¸)

1.5. Phð¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt ®¸nh gi¸

1.6. C¸c nguyªn t¾c ®¸nh gi¸

1.7. C¸c d¹ng ®¸nh gi¸ (trong d¹y häc)

§¸nh gi¸ gãp phÇn n©ng cao chÊt lðîng

* Thðêng ®ða ra ý kiÕn ph¶n håi thay v× cho ®iÓm

Lo¹i h×nh Môc ®Ých H×nh thøc ®¸nh gi¸

Ph¶n håi thðêng xuyªn

1.8. Bé c«ng cô ®¸nh gi¸

Mét sè nguyªn t¾c chung

§Þnh h¦ íng ®æi míi ®¸nh gi¸

III. §¸nh gi¸ trong d¹y vµ häc

3.1. §¸nh gi¸ n¨ng lùc

VËy n¨ng lùc lµ g× ?

3.1.2. T¹i sao ph¶i ®¸nh gi¸ n¨ng lùc?

3.1.3. §¸nh gi¸ nh÷ng n¨ng lùc g×?

3.1.4. §¸nh gi¸ n¨ng lùc b»ng c¸ch nµo?

§¸nh gi¸ Môc tiªu

Chó träng ®Õn:

3.2. Mét sè c«ng cô ®¸nh gi¸ n¨ng lùc

3.2.1. §¸nh gi¸ qua quan s¸t

Quan s¸t sö dông khi:

Ngoµi ra, còng cã thÓ ph©n lo¹i quan s¸t thµnh:

b) Quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua quan s¸t

B¶ng: Quan s¸t giê thùc hµnh

1. ChuÈn a) Môc ®Ých quan s¸t

2. Quan - §èi tðîng quan s¸t:

§èi víi cÊp tiÓu häc, viÖc rÌn cho

BiÕt l¾ng nghe vµ tr×nh bµy ý kiÕn mét c¸ch râ rµng

BiÕt ng¾t lêi mét c¸ch hîp lÝ

3. KÜ n¨ng x©y dùng niÒm tin

4. KÜ n¨ng gi¶i quyÕt m©u thuÉn

d) ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua quan s¸t

3.2.2. §¸nh gi¸ qua hå s¬

3.2.2.2. Y nghÜa cña hå s¬ häc tËp

3.2.2. 3. C¸c lo¹i hå s¬ häc tËp

Ví dụ: Trang bìa

3.2.2.5. §¸nh gi¸ qua hå s¬ häc tËp

a) C¸ch ®¸nh gi¸ qua hå s¬ häc tËp

b) Quy tr×nh thùc hiÖn ®¸nh gi¸ qua hå s¬

Néi dung (Tèi ®a 40 ®iÓm)

H×nh thøc cña sæ theo dâi dù ¸n (Tèi ®a 15 ®iÓm)

S¾p xÕp th«ng tin (tèi ®a 15 ®iÓm)

c) ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ qua hå s¬

3.3.1. Tù ®¸nh gi¸

3.3.2. §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng