Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
m¿Kf«
(Introduction)
3
ïU¡F«. ïj‹ fhuzkhf, T£L ïa¡»fË‹ brašâw‹ k
‰W« r¡ââw‹ mâf¥goahf ïU¡F«.
ï¿j¤ j¥g£L bga ‹ndhomš VjhtJ jtWfa V‰gLkhm‹
mid¤Jjkhd brašghLfS« ÃW¤j¤â‰F t¿JL«. xU òâa
ïa¿âu¤ij, _yRHš mik¥ò¡F bfh©L tUtJ fodkhd
brayhF«.
4
‹ ïa¡»m‹ ghf¤fa
(i) ‹ndho k‰W« gS
(ii) ‹kh‰¿
(iii) _y«
(iv) f£L¥gh£L mik¥ò
(v) f©fhÂ¥ò mik¥ò
5
1.4.4 f©fhÂ¥ò mik¥ò
f©fhÂ¥ò mik¥ò, mo¥giLmš ntf¡f©fhÂ¥ò k‰W«
‹ndh£L¡ f©fhÂ¥ò vd ïUtif¥gL¤j¥g£LasJ. ntfkhdJ
ntf¡f©fhÂ¥ò fU _y« fz¡»L¥gL«. ‹ndh£LkhdJ
‹ndh£L f©fhÂ¥ò¡fU k‰W« khW‹ ö©LjiLmšyh
v⮥ò _y« fz¡»L¥gL«.
1.4.5 f£L¥gh£L mik¥ò
‹kh‰¿m‹ brašghLfa, f£L¥gh£L mik¥ã‹ _y«
brašgL¤j¥gL«. ntf k‰W« ‹ndh£L f©fhÂ¥ò¡ fUm‹ _y«
f£L¥gh£L mik¥ã‰F ïiz¥ò casJ.
1.5 gS‹ áw¥ãašòfa
‹ ïa¡»fË‹ brašghL mjDiLa ntf-KW¡FÉir
áw¥ãašòfa _y« vËjhf m¿¿J bfhasKoí«. ‹ ïa¡» k
‰W« f£L¥gh£L¢ R‰Wfis nj®î brmí«nghJ, ntf« k‰W«
KW¡FÉir K¡»ag§F t»¡»wJ. KW¡FÉirahdJ fofhu¢R‰W
k‰W« fofhu vâ®R‰W¤ âirfËš ïU¡F«. bghJthf
KW¡FirahdJ »iLk£L m¢áY« (X-axis), ntfkhdJ
br§F¤jhd m¢áY« (Y-axis) tiua¥gL»wJ. ntf-
KW¡FirahdJ eh‹F fhšgFâmY« tiua¥gLtjhš, ntfK«,
KW¡FÉirí« ne®kiw (Positive), vâ®kiw (Negative) v©fËš mj‹
brašgh£iL bghW¤J mikí«.
1.5.1 gS‹ tif¥ghLfa
ne®kiw gS‹ KW¡FirahdJ ne®kiw ïa¡»m‹ KW¡F
ir¡F vâ®âirmš ïU¡F«. ï¿j gS‹ KW¡Fir Óuhfnth,
ntf¤ij¥ bghW¤njh mikí«.
(i) KW¡FÉir kh‰wkhdJ ntf¤â‹ kL¤if¥ bghW¤jJ
áytifahd gStiffËš KW¡FirahdJ ntf¤â‹
kL§if¥ bghW¤J mâf¡»‹wJ. ïit bghJthf
‹á¿fa k‰W« ikay¡F ir Ú®th¤F FHhmfËš
(Centrifugal Pumps) ga‹gL¤j¥gL»wJ. ïJ gL« 4š
fh£L¥g£LasJ.
6
gL« 4 KW¡Fir kh‰wkhdJ ntf¤â‹ kL¤if¥ bghW¤jJ
7
(ii) Óuhd cuhmî tif¥gS
cuhmî« KW¡Fir ïa¡»fa R‰Wtij v⮡F«. ïJ
bghJthf ntf¤âid¥ bghW¤J
miktâšiy. Mu«gÃiymš V‰gL« cuhmî
nghJkhdjhf ïU¿jhY«, mit fz¡»š vL¤J
bfhas¥gLtâšiy. ï¿jtifahd ïa¿âu¤fa g¿Jtot
mšyJ RHy¡Toa Rk¡F« gFâfa
_y« ïiz¡f¥g£LasJ.
9
ïitahî« gL« 6š fh£L¥g£LasJ. ‹ ïa¡»m‹ KW¡Fir,
gS‹ KW¡Fir, ntf« M»ait gL¤âš fh£L¥g£LasJ.
10
4. mâfgS ïiLkh‰L (Over load relay): ‹ïa¡»ia mâf
gSÉÈU¿J ghJfh¡f cjî«.
1.7.1 Ãiykh‰¿fa (Switches)
11
gL« 8 FW»aneu¤ bjhL®òtif mG¤j¥bgh¤jh‹
12
nj®îbrmí« Ãiykh‰¿ahdJ xU ïa¿âu¤ij bt›ntW
ÃiyfËš ïa¡Ftj‰F ga‹gL¤j¥gL»wJ. xU ïa¿âu¤âš
_‹Wjkhd Ãfœîfa V‰gL¤Jtj‰fhd Ãiykh‰¿ gL«9š
fh£L¥g£LasJ. ÃW¤jÃiy, jhdhf ïa¤F«Ãiy, kj®fa _y«
ïa§F«Ãiy (Off, Automatic, Manual) M»ait ï¿j _‹W Ãiyfa
MF«. nj®îbrmí« Ãiykh‰¿mš cas mik¥ig¤ âU» ek¡F¤
njitahd Ãiymš cgnahf¥gL¤jKoí«.
13
5. bt¥gÃiykh‰¿ (Temperature Switch)
bt¥g¤â‹ msit cz®¿J mj‰nf‰wthW xU Ãiykh‰
¿m‹ ïa¡f¤ij V‰gL¤J« mik¥ghdJ bt¥gÃiykh‰¿ vd¥gL«.
14
FW¡F ‹ghij jt‰¿‹ fhuzkhf mâf¥goahd bt¥g«
btËah» ‹fh¥ò vmiH cU»L»wJ. ïj‹ fhuzkhf ‹R‰W
mjDiLa ‹ mË¥ghLU¿J j¤JL»wJ. ï¿j ‹fh¥ò
vmiHm‹ cagFâahdJ áw¿j bt¥g¡fL¤â bghU£fshš
Ãu¥g¥g£LasJ.
15
gL« 13. j¤j Ãiykh‰¿ k‰W« gL« 14. xU¤»iz¿j Ãiykh‰¿
k‰W« ‹fh¥ò vmiH ‹fh¥ò vmiH
gL« 15 R‰WK¿¥gh‹
16
á¿a R‰WK¿¥gh‹fa 1,2,3 k‰W« 4 f«ò (Pole) tiffËš mj‹
10 kA tiumyhd msîtiu R‰¿š V‰gL« jtWfis V‰W¡
bfhaS«tifmš totik¡f¥g£LasJ. ïit xËaik¥ò R
‰Wfa, Jiz ‹g»®khd« k‰W« f£L¥gh£L R‰WfËš
cgnahf¥gL¤j¥gL»wJ. bghJthf m¢Rtot R‰WK¿¥gh‹fa 100 A,
200 A, 250 A, 450 A, 630 A, 800 A msîL‹ 500 V, 50 Hz msîL‹ 50
kA tiumyhd jtW V‰gL« ‹ndh£L« jh¤f¡Toa msš
jah¡f¥gL»‹wJ. ïit R‰W¥ ghJfh¥ò njit¥gL«
»ismik¥òfËY«, ‹nkh£Lh® R‰WfËY«, ‹kh‰¿m‹
ïu©Lh«R‰WfËY«, xËaik¥ò g»®khd mik¥òfËY«
ga‹gL¤j¥gL»wJ.
17
(1) ïjid ifahStJ ÄfvËJ. x›bthUKiwí« ïjid
kh‰w¤ njitmšiy. R‰W K¿¿jîL‹, mjid
âU«gî« ‘ON’ brmJL Koí«.
(2) vÇmiH¥bgh¤jh‹ mik¥ãš VjhtJ xUKid ‹r¡â
vmiHm‹ _ykhf ïiz¥ò ïH¡f¥gL«nghJ ‹r¡â
k‰w KidfË‹ _y« mË¡f¥gL«.
(3) ï¿jtif K¿¥ghš mid¤J Kid ‹r¡âí«
ÃW¤j¥g£L ÉL»wJ.
(4) ïit 5Kjš 10kL§F tiu msÉY«, viLmY«
rhjhuzkhd fh‰W R‰WK¿¥gh‹ k‰W« vmiH¥bgh¤jh‹
mik¥òL‹ x¥ãL«nghJ á¿ajhf ïU¡F«.
19
gL« 17 E- eL¥gFâ ‹fh¿j bjhL®ò mik¥ò
20
gL« 18 j£L« tot bjhL®ò mik¥ò
21
gL« 19 Câaiz¡F« RUa
ï¿j Câaiz¡F« RUË‹ cans ‹fh¥ò brma¥g£L
â©kÃiy eL¥gFâ casJ. ‹ndh£LkhdJ Ãiyahd bjhL®ãš
ïU¿J btË¥gFâ¡F R‰W« mik¥òiLa j©L (Circular Strip) tÊahf
brš»wJ. Ãiyahd k‰W« efu¡Toa bjhL®òfa j¤J
ïU¡F«nghJ, Câaiz¡F« RUË‹ tÊahf bršY«
‹ndh£L¤â‹ fhuzkhf, fh¿jÃiy V‰g£L xUjkhd mG¤j¤ij
šÈ‹ ÅJ V‰gL¤J»wJ. ï¿j mG¤j¤â‹ fhuzkhf, šyhdJ
bfh«òtot mik¥ãš Ú©L brš»wJ. Ãiyahd k‰W« efu¡Toa
bjhL®òfË‹ tÊahf ï¿j ‹š brš»wJ, mnjrka¤âš
FË®¡F« braš_ykhf ‹š j¡f¥gL»wJ. ïj‹_ykhf k‰w
gFâfa ‹š _ykhf ghâ¡f¥gLtJ jÉ®¡f¥gL»wJ.
fh¿jRUËš V‰gL« mG¤jkhdJ gSš bršY«
‹ndh£L¤â‰F ïUkL¤fhf ïU¡F«. bjhL®ò mik¥òfËš áy
rka« ïiz Câaiz¡F« RUa (Shunt Blowout Coil), ïiLôW
brma¥gL« ‹ndh£L« Fiw¿jsthf ïU¡F«nghJ
ga‹gL¤j¥gL»wJ. ï¿j mik¥òfËš Óuhd Câ¤jaS« ‹f‰iw
(Constant Blowout Flux) khWg£L gS ‹ndh£L ÃiyfËY« TL
bgw¥gL»wJ. ïnjngh‹w Ãiyia Ãiyahd Câ¤jaS« fh¿j¤ij
ga‹gL¤âí« bgwKoí«.
4. btË-ó£L (Lock Out) tif bjhL®ò mik¥ò
ï¿j tifahd bjhL®ò mik¥ò bghJthf ne®âir ïa¡»fis
bjhL¤F« R‰WfËš ga‹gL¤j¥gL»wJ (gL« 20). ïit ‹
ïa¡»fË‹ ‹df¤â‹ ‹jiLia go¥goahf Fiw¤âL cjî»wJ.
ïjDiLa bjhL®òfa bghJthf âw¿jÃiymš ïU¡F«. ‹
ïa¡»fË‹ Mu«gÃiymš mâfsš ‹ndh£L« tU« ÃiymY«
bjhL®ò mik¥òfa âw¿jÃiymš ïU¡F«. ï¿j bjhL®ò mik¥ãš
_L« RUa (Closing Coil) k‰W« btË-ó£L RUa (Lock Out Coil) vd
ïUtifahd RUafa casd. ‹ ïa¡»fËš Mu«gÃiymš
mâfsš ‹ndh£L« ghí«nghJ bjhL®ò mik¥ò _Ltij
btË- ó£L RUa j®¡»wJ.
22
gL« 20 btË-ó£L tif bjhL®ò mik¥ò
_L« RUËYas fh¿j¢R‰W, vËjhf fh¿jÃiyia
Ãiwî brmí« fh¿j¥bghU£fË‹ _ykhf brma¥g£LasJ.
btË¥ó£L RUËYas fh¿j¢R‰¿š fh‰W ïiLbtË (Air Gap)
ïU¥gjhš vËjhf ÃiwîÃiyia (Saturated) miLtâšiy. ïj‹
fhuzkhf, btË¥ó£L RUËš V‰gL« ïGit¤âw‹ _L«RUË‹
ïGit¤ âwÅÈU¿J, mj‹tÊna bršY« ‹ndh£L
khWjY¡nf‰g mâf msš
khWgL»wJ. gL« 21 MdJ KL¡Fir¡F« ï¿j ïU RUafË‹
tÊahf¢bršY« ‹ndh£L¤â‰F« cas bjhL®ig És¡F»wJ.
24
_L«RUË‹ ïGitia L mâfkhf ïU¥gjhš bjhL®òfa
âw¿jÃiymnyna ïU¡F«.
‹ndh£L« „B‟ Ãiyia L
Fiwí«nghJ, ‹df¤â‹ _L«
RUË‹ ïGit¤âw‹ mâf¤J, bjhL®òfa _L¥gL»‹wJ.
bjhL®òfa _L¥gLtjhš ‹ ïa¡»m‹ ‹df R‰¿Yas ‹jiL
KGikahf Ú¡f¥g£L L»wJ. bjhL®ò mik¥òfa _L¥gL«nghJ,
btË¥ó£L« RUa ‹jiLmšyh Ãiyia¥ bgWtjhš bjhL®ò
mik¥òfa Å©L« âw¡fKoahkš nghmL»wJ. ïj‹ fhuzkhf
bjhL®ò miL¥òfa _oa Ãiymnyna ïU¡»wJ.
áy bjhL®ò mik¥òfËš _L«RUshdJ ‹ ïiz¥ã‰F
ïizahf (Shunt) mik¡f¥gL»wJ. ïJ bjhL® ïiz¥ãš (Series)
ïiz¡f¥g£L _L«RUa Fiw¿jgS ïiz¡f¥g£L Ãiymš jhdhf
âw¥gij j®¡f cjî»wJ. MdhY« ‹dG¤j¤âš V‰gL«
ntWgh£o‹ fhuzkhf áyrka¤fËš bjhL®ò mik¥ò jhdhf
_oÉL»wJ.
26
gL« 23 ‹ mG¤j ïiLkh‰L nkš
27
gL« 24 bjhL®‹ndh£L ïiLkh‰Lfa
28
3. myîv© ãuâgÈ¥ò ïiLkh‰Lfa (Frequency Response
Relay)
myîv© ãuâgÈ¥ò ïiLkh‰L ïa¡fkhdJ, RUS¡F
bfhL¡f¥gL« ‹dG¤j r¡âm‹ myîv©iz¥ bghW¤J mikí«.
ï¿j ïiLkh‰¿m‹ totik¥ghdJ, bt›ntW ga‹ghLfS¡F V‰g
bt›ntWjkhf kh‰¿ mik¡f¥gL»wJ. ïj‹ gL« 25š
fh£L¥g£LasJ.
ne®‹ndhofË‹ ntf¡f£L¥ghL
(Speed Control of DC motors)
32
mâf¥goahd ‹âwD¡fhd Ãiy:
Pm Eb Ia
Pm V Ia Ia2Ra
d Pm
0 v 2Ia Ra 0
d Ia
v 2IaRa
v
IaRa
2
v
V Eb
v 2
E
b
2
Ia IL Ish
Ish vL
Rsh
VL Eb IaRa
Eb VL IaRa
33
2.2.1ne® g¡f ‹ndho áw¥ò tiufa
1. Ta
Ia áw¥ò tiufa:
Ta
gL« 2 áw¥ò tiufa
(a) Ia
T a Ia
2. N Ia áw¥ò tiu:
3. N
T a áw¥ò tiu:
12 pZ
V Ia Ra
N
60 A
V Ia Ra 60 A
N
pZN
K V Ia Ra
N
KEb
N
Eb
N
35
ntf¤ij ÑGas fhuÂfa _y« f£L¥gL¤jyh«.
i. fh¿j¥gha¤ij¡ f£L¥gL¤Jtj‹ _y« ntf¤ij¡
f£L¥gL¤jyh«. (fh¿j¥gha¡ f£L¥gh£LKiw)
ii. RHšRUË‹ ‹jiL (RHšRUa f£L¥gh£LKiw)
iii. tH¤f¥gL« ‹dG¤j« (‹dG¤j¡ f£L¥gh£LKiw)
36
gL« 3 (b) RHšRUa f£L¥gh£L Kiw
38
M2 v‹w ‹dh¡»mš ãiz¡f¥g£L ‹ndho khwhj
ntf¤JL‹ RHY« tifmš ïU¡fnt©L«. ‹dh¡»m‹
btËpL ‹dG¤j¤ij òyxG¤FgL¤âm‹ _y« RÊmÈU¿J
mâfg£r kâ¥ã‰F khWgL brm»‹nwh«. òy‹ndh£L¤â‹
âiria Rs Ãiykh‰¿m‹ _y« khWgL¢ brmí«nghJ btËpL
‹dG¤j¤â‹ âiria kh‰wKoí«. mj‹ _ykhf M1
‹ndhom‹ âiria kh‰wKoí«.
39
gL« 5 ne®‹ bjhL® ‹ndho
I L ISe I
a
TaIa
fh¿j¤ bjÉ£LÃiy tiu fh¿j¥ghakhdJ RHšRUË‹
‹ndh£L¤â‰F ne®jfš ïU¥gjhš âU¥òir RHšRUË‹
‹ndh£L¤â‹ ïU kL¤F¡F rkkhf ïU¡F«.
Ia
2
Ta Ia
40
fh¿j¥gha« bjÉ£LÃiy¡F¥ ãwF kh¿Èahf ïU¥gjhš âU¥ò
irahdJ RHšRUa ‹ndh£L¤â‰F ne®jfš ïU¡F«.
kh¿È
Ta Ia
j©o‹ âU¥òirahdJ, ïH¥ã‹ fhuz¤jhš RHšRUËm‹
âU¥òirm‹ kâ¥igL Fiwthfnt ïU¡F«. mâf¥goahd
RikfËš bjhL® ‹ndhom‹ âU¥òir RHšRUa ‹ndh£L¤â‹
ïUkL¤»‰F rkkhf ïU¡F«. Mfnt Mu«g¤ âU¥òÉir mâfkhf¤
njit¥gL«. ‹ ca®¤â k‰W« ‹ ïumš ngh‹wt‰¿š ne®âir
bjhL® ‹ndhoadJ ga‹gL»wJ.
2.
NIa áw¥ò tiufa:
1. fh¿j¥gha¡ f£L¥gh£LKiwfa
(a) òy‹ndh£L âirkh‰¿ (Field Diverter)
ne®‹ bjhL® ‹ndhomš bjhL® òy¢RUS¡F ïizahf
xU khW« ‹ndh£L âirkh‰¿ia ïiz¥gnj ï¿j
KiwahF«. Mfnt njitahd msî
‹ndh£L« âirkh‰¿ _y« ghí«nghJ, òy¢RUa
tÊna bršY«
‹ndh£L« Fiw»wJ. Mfnt ntf« mâfkh»wJ. òy
‹ndh£L âirkh‰¿m‹ tiugL« 7(a)š
bfhL¡f¥g£LasJ.
42
gL« 7 (a) òy‹ndh£L âirkh‰¿
43
(b) RHšRUa âirkh‰¿ (Armature Diverter)
âirkh‰¿ia RHšRUS¡F ïizahf ïiz¡f¥gL«nghJ
ïašghd ntf¤ij L Fiw¿jntf¤âš ‹ndhoia
ïa¡fyh«. bfhL¡f¥g£Las Rikm‹ âU¥òir¡F,
RHšRUa ‹ndh£L¤ij âirkh‰¿ia bfh©L
Fiw¡F«nghJ, fh¿j¥gha« mâf¡F«. ït‰¿‹ _y«
‹ndho mâf¥goahd RHšRUa ‹ndh£L¤ij
vL¤J¡bfhaS«. ntf« fh¿j¥gha¤â‰F vâ®jfš
ïU¥gjhš, ‹ndhom‹ ntf« Fiwí«.
45
gL« - 7 (d) òy¢RUis ïizah¡Fjš
46
bjhL® - ïiz¡f£L¥ghL v‹gJ ïu©L ‹ndhofis
bjhLuhfnth mšyJ ïizahfnth ïiz¤J
mj‹_y« ntf¡f£L¥gh£iL¥ bgWtJ. Fiwthd ntf¤â‰F
‹ndhofis bjhLuhf ïiz¡fnt©L«. mâf¥goahd ntf¤â‰F
‹ndhofis ïizahf ïiz¡f nt©L«.
ïizahf ïiz¡f¥g£oU¡F«nghJ,
Eb Eb
ntf«, N
current(I )
V
N 2V
I I
2
âU¥òÉir,T I I 2
2
T I 2
T I 4
2
T I
âU¥òÉir,
TI
V 2
ntfkhdJ v‹w kâ¥ã‰F« âU¥òirahdJ (I )v‹w kâ¥ã‰F«
2I
ne®jfš ïU¡»wJ.
47
gL« - 12 g¡f ïiz¥ò
2.8 âLÃiy ne®‹ ïa¡»fa (Solid State Drives)
50
vâ®âir miu RH‰ám‹nghJ« xnuâirmš ghm»wJ. bgw¥gL«
ne®âir ‹dG¤j¤â‹ kâ¥ò 0.9V Mf ïU¡F«.
2.9.3 f£L¥gL¤j¥g£L miyâU¤â (Controlled Rectifiers)
btËp£L Rik ‹ndh£L« (Io ) mšyJ ‹dG¤j¤ij
ntWgL¤â f£L¥gL¤j ï¿jKiwmš brmaïaY« thmšjiLa¤â‰F
(Thyristor) bfhL¡f¥gL« Jo¥ãid ntWgL¤Jtj‹ _y« btËp£L
‹dG¤j¤ij¡ f£L¥gL¤j Koí«. Jo¥ghdJ bfhL¡f¥g£L ãwF,
thmšjiLa« ‹ndh£L¤ij m¿j miuRH‰á tiumš mjhtJ 180
tiu fL¤J«. Jo¥ghdJ f£L¥gh£L R‰W_y« fL¤J«
ntWgL¤jyh«.
Ãiymš mJ KG R‰Wnghš brašgL«.
VL 0.32Vm cos
2
2
" " v‹w nfhz« RÊahf ïU¡F«nghJ
V ‹ kâ¥ò 180 v‹w nghJ
L
mâfkhfî«.
V ‹ kâ¥ò RÊahfî« ïU¡F«.
L
btËp£L ‹ndh£L«
V
I L
L
RL
51
IL
Vn
1 cos
2 RL
52
2.9.4 xUf£L, KG miygot miu f£L¥ghLas
miyâU¤â (Single Phase Full Wave Half Controlled
Rectifiers)
I Vm
L 1 cos
RL
btËp£L ‹dG¤j«,
Vdc 0.9V 0
Cos.
53
Mf ïU¥ã‹ btËp£L ‹dG¤j« "Ve" Mfî«, Mf
2 2
ïU¥ã‹ btËp£L ‹dG¤j« "Ve" Mfî« ïU¡F«. ïit Fiw¿j
âwDas ïa¡»fËš ga‹gL¤j¥gL»wJ.
54
gL« -24 miygot tiugL«
T1
thmšjiLa« T3 T1 ¡F gâyhf brašgL Jt¤F»‹wJ. mJnghš
MdJ
mL¤J D2 ¡F D4 MdJ 240 ÈU¿J brašgL«. T5 MdâÈU¿J
gâyhf
brašgL« 30 v‹wnghJ Jo¥ò¡ bfhL¤jhš »iL¡f¥gL«
miygotK« bfhL¡f¥g£LasJ.
_‹Wf£L KG¡f£LghLas ïiz¥ò miyâU¤â
(Three – Phase Fully Controlled Rectifiers)
57
ruhrÇ btËp£L kâ¥ò,
V
dc V . Vs
TON
s T
TON
1Mf ïU¡F«
T
fhy¡f£L« T v‹gij kh¿Èahf¡ bfh©L btËp£L
‹dG¤jkhdJ ntWgL¤j¥gL»wJ. ïâš bgw¥gL«. Vdc
MdJ tH¤f¥gL« ‹dG¤j¤ij
L Fiwthf ïU¥gjhš
ïJ gomw¡f ïiLmi ãsîgL¤â v‹W
L
miH¡f¥gL»wJ. áy I kh¿Èahf¡
rka¤fËš TOFF
bfh©L TON I k£L« ntWgL¤â fhy¡fh£L« "T mšyJ
"
bt£L miybt© "f" ntWgL¤j¥gL»wJ.
58
Vdc T
V
T 1s
Vs
TON
Mfnt Vdc Vs
59
gL«-28 gona‰w ïiLmiL ãsîgL¤â
2.11 thmšjiLa ãsîgL¤â (Thyristor Chopper)
thmšjiLa ãsîgL¤âm‹ R‰W nH bfhL¡f¥g£LasJ.
JizthmšjiLa«, (Ta) brašÃiy¡F bfh©L bršY«nghJ
‹nj¡» "C " ‹}£L« V‰w¥gL»wJ. m¥nghJ Ta bray‰wÃiy¡F
bfh©L bršy¥g£L, K¡»a thmšjiLa« Tm brašÃiy¡F
bfh©L tu¥gL»wJ. m¥nghJ ‹nj¡»mš bfhL¡f¥gL«
‹dG¤j¤â‹ âir khW»wJ. Mfnt miuRH‰á¡F ‹ndh£L«
ghm»wJ ãwF iLnahL _y« mJ jL¡f¥gL»wJ. mj‹âir
kh‰w¥gLtjhš Å©L« Ta brašÃiy¡F bfh©L Tm bray‰w
tu¥g£L
Ãiy¡F bfh©L bršy¥gL»wJ.
60
UNIT - III
khWâir ‹ndhofË‹ ntf¡f£L¥ghLfa
(Speed Control of AC Motors)
61
Ãiyaf«
ïu©L ‹ndhofS¡F« Ãiyaf¤â‹ mik¥ò xnukhâahf
ïU¡F«. ïj‹ mik¥ò gL« 1š fh£L¥g£LasJ. ja¡f ïH¥ò k‰W«
RHš ‹ndh£L ïH¥ig¡ Fiw¡f Ãiyaf casfkhdJ áÈ¡fh‹
v~F¤ jfLfËdhš brma¥g£L FHhmtothf mik¡f¥g£oU¡F«.
FHhm‹ c£òw¤âš brUFthmfa (Úabt£L) mik¡f¥g£L _‹Wf£L
RUafa it¡f¥g£oU¡F«. njitahd ntf¤â‰nf‰g Ãiyaf¤âš
2, 4, 6, 8 ngh‹w KidJUt¤fË‹ v©Â¡ifmš RUafa
brma¥g£oU¡F«.
63
ïizahfî« mnjrka¤âš r‰W rhmthd nfhz¤âš (Skewed Rotor)
ïU¡F«goahf mik¡f¥g£oU¡F«. ï›thW brmtâdhš
nkh£Lh® ntiy brmí«nghJ V‰gL« fh¿j mâ®î Xir (Magnetic
Humming Noise) Fiw¡f¥gL»wJ. nkY« Ãiyaf fh¿j¥òy¤â‰F«
RHÈm‹
fh¿j¥òy¤â‰F« ïiLna V‰gL« fh¿j¥ó£L (Cogging)
Fiw¡f¥gL»wJ. RHÈ vËjhf RHš m¢R¤j©o‹ (Shaft)
ïU¥g¡f¤âY« RHY«jh§» (Bearing) bghU¤j¥g£Lasd.
eGîtisa¢ RHÈ mšyJ f£L¢R‰W RHÈ (Slip Ring Rotor (or) Phase
Wound Motor)
ja¡f ïH¥ò k‰W« RHš ‹ndh£L ïH¥ig¡ Fiw¡f RHÈahdJ
áÈ¡fh‹ v~Fdhš bkšÈa¤ jfLfËdhš brma¥g£L
cUistoš mik¡f¥g£oU¡F«. RHÈm‹ nk‰gu¥ãš brUFthmfa
mik¡f¥g£L brUFthmfËš fh¥ò brma¥g£L _‹Wf£L ïu©L
mL¡F distributed RUafa R‰w¥g£oU¡F«. RHÈ¢ RUshdJ Ãiyaf¤
JUt¤fË‹ v©Â¡ifia¥ bghW¤J
mik¡f¥g£oU¡F«. RHÈRUafa ÞLh® ïiz¥ãš
ïiz¡f¥g£oU¡F«.
Slip
rings
Rheostat
Rotor Winding
65
_‹Wf£L ö©Lš ‹ndho ïa¤F« j¤Jt«.
_‹Wf£L ö©Lš ‹ndhom‹ xU ghf¤ij (gL« 4) vL¤J¡
bfhanth«. ‹ndho ïa¤F« j¤ij œ¡f©LthW ÉtÇ¡fyh«.
eGî rjåj« Ns Nr
= Ns *100
eGî = Ns Nr
S Ns
1. Ns – Nr‹ kâ¥ò eGîntf« vd¥gL«.
2. RHÈ Ãiyahf ïU¡F«nghJ Nr = 0, eGî S=1 mšyJ 100%
3. xU ö©Lš ‹nkh£Lhš gS ïšyhj ÃiymÈU¿J
gSîas Ãiy¡F eG‹ ntWghL 0.1% ïU¿J 3% Mf
ïU¡F«. vdnt ïJ Ãiyahd ntf‹nkh£Lh® MF«.
vdnt eGî S
67
f1 f
RHÈ ‹ndh£L mâ®bt© 𝑓′ =S*f MF«.
RHÈ ‹ndh£L mâ®bt© = eGî * ‹rhu mâ®bt©
68
RHÈ âU¥ò Éir:
RHÈahš cUth¡f¥g£L âU¥òirahdJ
1. RHÈm‹ ‹ndh£L«
2.RHÈm‹ ‹
a¡F ir
3.RHÈ R‰¿‹ âw‹fhuÂ
M»at‰¿‰F ne®»j¤âš mikí«.
~ TE2 * I2 *cos2
mšyJ T K * E * I cos
2 2 2
/f£L« R X 2
22
2
Z R X
2 2
2 2
RHÈm‹ R R
cos 2
2
âw‹fhu 2 Z 2
R 2
2
X 2
2
T K*E 2* R 2
2
2 2
R
2
X
‹ndho¡F bfhL¡f¥gL« ‹dG¤j« kh¿Èahf ïU¡F«nghJ
ghaš/Kid
í« kh¿Èahf ïU¡F«. vdnt RHÈm‹ ‹a¡F
Éir E 2 î« kh¿Èahf ïU¡F«.
vdnt K 1*R
Ts
2
Z2
69
K 1v‹gJ k‰bwhU kh¿È.
70
nk‰T¿a rk‹gh£oÈU¿J Mu«g¤ âU¥òirm‹ kâ¥ò
RHÈm‹ xUf£L ‹jiL ( R 2 ), RHÈm‹ Ãiyahd Ãiym‹ xUf£L
‹ v⮥ò
( X 2 )M»at‰iw¥ bghW¤JasJ v‹gJ òy¥gL»wJ.
K
2* 3
* v‹W Ã%ã¡fyh«.
Ns
ï¥bghGJ
Ts
K 1*R 2
R2X 2
2
brmí«nghJ
dTs R2 * 2R 2
1
K 1* 0
R2
2
dR2 2
X2
2
R22 X 22
2 2 2
R2 X 2 2* R2
2 2
R2 X 2 R X
2 2
71
Starting
torque
Z
X
torq
Tr (max) at R2 = X2
2 = 45°
R2
Rotor Resistance R2 = X2
72
gL« 5š fh£oíasthW Mu«g¤ âU¥òir c¢rtu«ãš ïU¡F«nghJ
RHÈm‹ âw‹fhu =0.707 (ã‹j¤»)
K1 ‹ K1
3
vd Ã%ã¡fyh«.
kâ¥ig 2
Ns
vdnt,
2 Ns R
Tr 3
*
73
2 2
2
SE 2 * R2
2 SX 2
2
3 SE 2 * R2
Tr* 2
2 Ns Z 2
74
ïa§f Mu«ã¡F«bghGJ S 1
vdnt Mu«g¤
âU¥òÉir
2
3 E2 * R2
Tr * 2
2 Ns R22 X 2
dT
K2 R 2 R 2 2 S 2 X 2 2 2SX 2 2
r
ds SR 2
R2
2
2 2 2
S X2
R2 2
S2X2
2
2S 2 2
X 2 =0
2 2
R2 S 2 X 2
R2 SX 2
Tr SR2
R 2 SX 2
2
2
S SR 2
Tm SX 2 2 SX 2 2
S2X2
m 1
T 2S 2 X 2X 2
2
2
Tm 1 2
2X
75
R2
S
c¢rtu«ò âU¥òirm‹ eGî =
X2
Tm 3 E2
2
*
2 2X 2
Ns
76
3.1.5 âU¥òir eGîgh‹ik áw¥ãašò
K 2* SR2
nk‰T¿a rk‹ghL 6‹ go Tr 2
R2 SX 2
2
=
Case 1
nkny cas rk‹gh£oš eGî S = 0Mf ïU¡F«nghJ âU¥ò
irí« RÊahf ïU¡F«. vdnt âU¥òir eGî áw¥ãašò njh‰w
Ãiymš (origin(0,0)) ïU¿J Mu«ã¡»wJ.
Case 2
RHÈm‹ ntf« x¤âa¤F ntf¤â‹ kâ¥ig
beU¤»aÃiymš eGî (S=Ns-Nr/Ns) Äf¡Fiwthf ïU¡F«. vdnt
SX2 ‹ kâ¥ò« f¡ Fiwthf ïU¡F«. R2 ‹ kâ¥ig x¥ãL«nghJ
SX2 ‹ kâ¥ò f¡ Fiwthf ïU¡F«. vdnt SX2 I
òw¡f¡F«nghJ rk‹ghL ã‹tUkhW »iL¡»wJ.
S
T
R2
R 2 ‹ kâ¥ò kh¿È vd vL¤J¡bfh©Lhš
T S MF«.
ïâÈU¿J eG‹ msî Fiwthf ïU¡F«nghJ âU¥òÉir eGî
áw¥ãašghdJ xU ne®nfh£oš mikí« v‹gJ bjËth»wJ.
Case 3
‹nkh£Lhš gS mâf¡F«nghJ RHÈm‹ ntf« Fiwtjhš
eG‹ msî mâf¡»wJ. rk‹ghL 1‹go âU¥òirí«
mâfÇ¡»wJ.
eGî S R 2,
X 2v‹w Ãiy tU«nghJ âU¥òÉir c¢rtu«ig
miLí«. ï¿j âU¥òÉir¡F btËmG¥ò âU¥òÉir (Pullout Torque)
v‹W bga®. ïj‰F nkY« gSit mâf¡F«nghJ eGî
nkY« mâf¥gjhš SX2 ‹ kâ¥ò mâfkhF«. ï¿j SX2 ‹ kâ¥ò
R2 ‹
kâ¥igÉL Äf mâfkhf ïU¡F«. R2 I òw¡f¡F«nghJ rk‹ghL
ã‹tUkhW »iL¡»wJ.
S
T
2
SX 2
77
X 2 I kh¿È vd vL¤J¡bfh©Lhš
78
1
T ; MF«
S
vdnt mâf¥goahd eG‹ kâ¥ã‰F âU¥òir eGîgh‹ik gL¤âš
fh£oíasthW br›tf if tot(hyperbola) tot¤âš mikí«.
Maximum Torque
Tm
R2
Torq 2R2
3R2
4R2
Slip corresponding
to starting torque
1.5T T
nky; ,G KGggS
jpUg;g[ tpir
0 20 40 60 80 100
RHYk; ntfk; %
N N
79 S
gL« 7. âU¥òir ntf« gh‹ik tiugL«
80
t¡f ïayhJ. vdnt mj‹ cL‹gh£i tisî (Curve)_y« gL«
7š casthW fh©ã¡fyh«.
L
Stator C u
loss
Iron loss
Active power to
Stator
Active power
Pi supplied to Stator
Pr
Stator Cu loss
Mechanical
power
Pm
Shaft power
Pout
RHÈm‹ btËpL
RHÈm‹ Tg N m vdî« ntf« N rpm vdî« bfh©Lhš RHÈm‹
bkh¤j 2 NTg
Watts
btËpL 60
RHÈmš jhu ïH¥ò ïšiy vd¡bfh©Lhš RHÈm‹ btËpL«
caçL« rkkhfî« k‰W« RHÈ x¤âa¤F ntf¤âY« Ns RHY«.
RHÈm‹ 2 NsTg
caçL
60 Watts
RHÈm‹ jhu ïH¥ò = RHÈm‹ caçL - RHÈm‹ btËpL
2Tg
Ns N
60
84
ïjdhš ‹nkh£Lh‹ RUafa ghâ¡f¥gLtJL‹ ‹f«ãmš
mâfkhd ‹dG¤j ntWghL V‰gL«. ï¿j ‹dG¤j ntWghL mnj
‹f«ãmš ntiy brmí«nghJ k‰w ‹rhjd¤fis¥ ghâ¡F«.
vdnt Mu«g¤âš ‹nkh£LhU¡F Fiw¿j ‹dG¤j¤ij¡ bfhL¤J
Mu«g ‹ndh£L¤ij f£L¥gL¤j bjhL¡»ahdJ njit¥gL»wJ.
Fuse
Relay
Main switch
Main Contact
ON
Thermal
overload
OLR OFF push
button
3
86
bgh¤jhid mG¤J«nghJ Relay ¡F ‹rhu« J©o¡f¥gLtjhš
mŠrš âwH¿J ïiz¥ghid J©o¥gj‹ _y« ‹rhu«
f«ãmÈU¿J ‹ndh£Lhij¤ J©o¡»wJ. ‹ndho mâf¥gS
MF«nghJ ‹f«ãmš mâf ‹ndh£L« ghm»wJ. bt¥g ifgS
mŠrš (Thermal Overload Relay) bjhL® ïiz¥ãš
ïiz¡f¥g£Lasjhš mŠrš cUthF« bt¥gkhdJ f£L¥gL¤J«
R‰¿‹ _y« ‹rhu¤ij ïiz¥gh‹ tÊahf J©o¡»‹wd.
‹rhu« J©o¡f¥gL«nghJ mŠrY¡F ‹rhu« »iL¡fhj
fhuz¤âdhš mJ âwH¿J ïiz¥ghid J©o¡»‹w
fhuz¤âdhš ‹rhukhdJ ËWL»wJ.
e‹ikfa
1. mik¥ò vËjhdJ
2. vËjhf ÃWtyh«
3. guhkÇ¥ò vËJ
4. ÉiyFiwî
Ôikfa
1. ï›tif bjhL¡»fa bkh¤j¤âw‹ ‹nkh£LhU¡F k£L«
bghU¤jkhdJ
2. Mu«g ‹ndh£L« fmâfkhf ïU¡F«
3. FW»aneu¤âš tiuaW¡f¥g£L ntf¤ij miLí«
‹nkh£Lh®fS¡F bjhL¡» bghU¤jkhdJ.
3.3.2 RHÈ ‹jiL bjhL¡» (eGî tisa ö©Lš ‹ndho)
eGîtisa¤ ö©Lš ‹ndhoia Mu«ã¡f RHÈ ‹jiL
bjhL¡» ga‹gL»wJ. Ãiyaf¤J¡F KG ‹dG¤j« bfhL¡f¥g£L
eGîtisa ‹ndhoia Mu«ã¡f¥gL»wJ. RHÈm‹ x›bthU
f£L¤âY« ntWgL¤j¡Toa ‹jiL ïiz¡f¥g£L Mu«g
‹ndh£L« f£L¥gL¤j¥gL»wJ. RHÈ¢R‰W¡F bjhL® ïiz¥ghf
ntWgL¤j¡Toa ‹jiL ïiz¤âU¥gjhš Mu«g¤ âU¥òÉir
mâfkh»wJ. (Vbdš T R2 ) eGîtisa ö©Lš ‹ndhomš
RHÈRUafa ÞLh® ïiz¥ãš ïiz¡f¥g£L k‰w _‹WKidfS«
m¢R¤j©o‹ nkYas tisa¤JL‹ ïiz¡f¥g£oU¡F«.
R
YB 3 pha seupply
Fuse
Fus Contacto
Main OFF
switch
ON
Startin
NVR g
Thermal overload
Slip
Stator Rotor rings
windi windin
e‹ikfa
1. Mu«g¤ âU¥òÉir mâf«.
2. Mu«g ‹ndh£L« f¡Fiwî
3. mâf« gSîL‹ ‹ndh£L« ïa¡f Mu«ã¡fyh«.
89
gL« - 12 eh‹F JUt«
90
kL¤fhf
91
gL«-15 P – JUt ïiz¥ò
93
ïiz-ÞLh® ïiz¥ò
P 2 3 cos 3.46VI cos
VI
âw‹fhu kh¿Èahf bfhaS«nghJ bjhL®-bLšLh ïiz¥ãÈU¿J
ïiz-ÞLh® ïiz¥ò¡F kh‰W«nghJ âwdhdJ btW« 15% k£Lnk
mâfÇ¡»wJ.
94
(2) Ãiyaf mâ®bt©iz kh‰Wjš (Stator Frequency Variation)
ï¿jKiw mjhf ga‹gL¤j¥gL« KiwahF«. mâ®bt©
khW«nghJ ‹ndhom‹ ntfK« khW»wJ. ‹ndhom‹ ‹a¡F
irm‹ rk‹ghLhdJ.
E 4.44k volts
fTH
w m pn z
ö©L¥g£L ‹a¡F irahdJ, v‹W F¿¥ãL»‹nwh«.
Ãiyaf¤âš cas ïH¥òfis j®¤jhš vd E=v bfhasyh«
Mfnt.
v
4.44k T .
volts
w m ph Hz
f
gL«-20
95
gL«-21
96
ï¿jKiw Äfî« vËikahd k‰W« á¡fdkhd Kiwahf
ïU¿jhY« ï«Kiw ã‹tU« fhuz¤fshš mjhf
ga‹gL¤j¥gL»wJ.
(i) Fiw¿j ntfkh‰w¤â‰fhf mâf¥goahd kh‰w¤fa
‹dG¤j¤âš brma¥gLnt©L«.
(ii) ‹dG¤j¤âš V‰gL« bgakh‰wkhdJ fh¿j¥gha¤âš
bga kh‰w¤fis V‰gL¤â ‹ndhom‹ fh¿j¢NHY¡F
ïiLôW is¡»‹wJ.
ïH¥ghdJ
mâfkh»wJ. Mfnt ‹ndhom‹ brašgh£L¤âw‹ Fiw»wJ.
ïH¥ghdJ ntf¡Fiw¥ò¡F vâ®jfš mik»wJ. ntfkhdJ R2 it
k£LÄšyhkš Rikiaí« bghW¤J ntWgL»wJ. ï¿jKiwmš ïH¥ã‹
fhuzkhf ïjid mjhf k‰W« Fiw¿j fhy¤â
‰fhf ga‹gL¤J»‹nwh«.
97
gL« 23
98
3.5 mo¥giL khWâirah¡» R‰Wfa (Basic Inverter Cricuits)
99
‹jiLías Rikahf ïU¥ã‹ ‹ndh£L miygot«, ‹dG¤j
miygot¤ij nghynt ïU¡F«. ‹jiL k£LKas Rikahf ïU¥ã‹
iLnahLfa njitmšiy. ‹ö©o cas Rikahf ïU¥ã‹ rahd
brašgh£o‰F iLnahLfË‹ njit mtáakh»wJ. ‹dG¤j¤â‹
âir khWgL«nghJ ‹ö©omš nr¡f¥g£L r¡âahdJ iLnahLfa
_y« âU¥ã bfhL¡f¥gL»wJ. khWâirah¡»m‹ mâ®bt©zhdJ
thmš jiLa¤â‰F bfhL¡f¥gL« Jo¥ã‹ _y« f£L¥gL¤jyh«.
10
0
gL«- 27 miygot tiugL«
10
1
Fiw¿j mâ®bt© kâ¥ã‰F, tof£o R‰¿‹_y« msî k‰W«
viL mâf¡»‹wJ bjhL® khWâirah¡» f£L¥ghL (Series
Inverter Control) k‰W« Jo¥ò mfy g©ng‰¿ f£L¥ghL (Pulse
Width Modulation) _y« btËpL ‹dG¤j«
f£L¥gL¤j¥gL»‹wJ. Kjš
tifahdJ ïu©L mšyJ mj‰F nk‰g£L bjhLš
khWâirah¡» ga‹gL¤j¥gL»wJ.
10
2
3.7 eGî âw‹Å£ò (Slip Power recovery)
eGî mâ®bt© bfh©L ‹a¡F iria Jiz¢R‰¿š
bfhL¡F«nghJ ö©Lš ‹ndhom‹ Ãiyaf« k‰W« RHÈmYas
‹ndh£L¤fË‹ f£L tiugL« nH bfhL¡f¥g£LasJ.
E1 _y« bgU¡F«nghJ,
E I cos E I I ' cos
1 1 1 1 C 2 2
P I r E I E I cos
2 '
1 1 1 1 C 1 2 2
I 2 _y« bgU¡F«nghJ,
SE I cos I 2 r E I cos(180∘ )
2 2 2 2 2 j 2 2
10
3
Ãiyaf¤âš,
SE I ' cos I 'r ' E ' I ' cos(180∘ )
1 2 2 2 2 j 2 2
bfhL¡f¥gL»wJ. ‹dG¤j kâ¥ò Fiwthf ïU¥gjhš ‹kh‰¿ia
ga‹gL¤J»‹nwh«.
10
4
3 6 sV
V .
d1
n
10
5
n Ãiyaf¤â‰F« RHÈ¡F« ïiL¥g£L RUafË‹ »j«
khWâirah¡»m‹ btËp£L ‹dG¤j«,
Vd 2 3 6 V
. cos
m
m _y¤â‹ g¡f¤â‰F« kh‰¿m‹ g¡f¤â‰F« cas ‹kh‰¿m‹
Vd1 Vd 2 0
10
6
UNIT- IV
4. ‹ ïa¡»fË‹ bjhL¤f it¥git k‰W« f£L¥gh£L mik¥òfa
4.1 ne®Ä‹ndh£L ‹ ïa¡»fis bjhL¤f it¥git
10
7
tiu mâfÇ¡»wJ. Mu«g ¢RUa (Coil) 1A
r¡â bg‰wîL‹, 1A bjhL®ò mik¥ig (Contactor) _oÉL»wJ.
10
8
j‰rka« R1 ‹jiL (Short Circuit) M»wJ. cLdoahf,
‹ndh£L« mj‹f ca®¿jmsit miL¿J ã‹ mj‹
Fiw¿jmsthd I 2 it miL»wJ. ïiLkh‰L 2AR ‹dG¤j¤ij
bgW«nghJ mj‹kâ¥ò V2 A Cw2 I2 (Ra R2 tiu mâfÇ¡»wJ.
R3 )
j‰nghJ R2 vD« ‹jiLmšyhkš ‹jiLia Fiw¤J ïšyhkš
brmJL»wJ.
11
0
KW¡Fir ïiLkh‰L, Mu«g ‹jiLm‹ F¿¥ã£L¥ gFâia
Fiw¤J, ïšyhkš brmJL»wJ.
11
2
4.2.1.1 neu ïiLbtË ïiLkh‰L _y« bjhL¤Fgit
MMdJ
‹ndh£LkhdJ brY¤j¥gL»wJ. ïa¡»ahdJ RHyhgFâm‹ KG
‹jiLíL‹ ïa¡f¥gL»wJ. Mu«g Ãiy¥bgh¤jh‹ f£L¥ghLhdJ
v¥bghGJ« âw¿j (Normally Open) bjhL®ò cas M _y«
brma¥gL»wJ. ïnjneu¤âš k‰w ïiLkh‰L mik¥òfS¡F« r¡â
tH§F»wJ. j‰nghJ v¥nghJ« _oaÃiymš (Normally Closed) bjhL®ò
cas MMdJ âw¿jÃiy¡F tU»wJ. neukh‰¿, ITR xU F¿¥ã£L
neu ïiLbtËmš r¡âia ïH¡»wJ. RUa 1A r¡â bgW«nghJ mJ
RHY« gFâmš cas 1A bjhL®òfis _oÉL»wJ.
k‰bwhU gFâmš, neukh‰¿mš cas 1A bjhL®ò mnjneu¤âš
âw¡f¥gL»wJ. neukh‰¿ 2TR F¿¥ã£L neu ïiLbtËmš
braÈH¡F« nghJ, RUa 2A brašbg‰W, RHY« gFâmYas bjhL®ò
11
3
2Ait _oÉL»wJ. 3TR‹ F¿¥ã£L neu¤â‰F ã‹d®, RHY«
gFâmYas bjhL®ò 3A _L¥gL»wJ. ï¿jtifmš jh‹ Mu«gÃiy
11
4
‹jiLfa RHY« gFâmš go¥goahf neuïiLbtË kh‰Lfa _y«
Fiw¡f¥gL»wJ.
4.2.1.2 myî v© (Frequency) cz ïiLkh‰L Kiwmš Mu«ã¤jš
11
6
XL«ÃiymY« TL, ÃW¤j¥bgh¤jhid mG¤J«nghJ, RUa ‘M’
MdJ r¡âmH¿J, ïa¡»¡F tU« ‹r¡âia ÃW¤âÉL»wJ.
4.3.1 ntfkh‰¿íL‹ (Speed Reversal) neuoahf ïa¡f (Direct on
line) cjîgit
neuoahf ö©L‹ ïa¡»fis ïa¡Ftj‰F« mj‹ ntf¤â‹
âiria kh‰Wtj‰fhd mik¥ò« gL« 4.6š fh£L¥g£LasJ.
ïa¡»ahdJ fofhu¢ R‰Wâirmš ïa¤f ‘FOR’ bgh¤jid mG¤j
nt©L«. ïjDiLa bjhL®òfa ‘F’MdJ r¡âbg‰W ö©L‹
ïa¡»ia fofhu¢ R‰Wâirmš R‰W»wJ.
11
7
gL« 4.7. jhÅa§» ‹ kh‰¿ _y« bjhL§Fgit
11
8
bjhL¡f¥bgh¤jh‹ ‘W’ bjhL®ã‹ bghJthf âw¿âU¤jš, ‘U’
bjhL®ã‹ bghJthf _omU¤jš _y« jL¤J ÃW¤j¥gL»wJ.
bjhL®¿J ïa¡»¡ bfh©oU¡F« Ãiymš, ‘W‟ bjhL®ò r¡âbg
‰W«, Ãiyfh£L« És¡F xË®¿J bfh©oU¡F«.
11
9
UNIT - V
ïa¡F ‹ndhofË‹
bt¥gkhFjš k‰W« âw‹ braštu«ò
(HEATING AND POWER RATING OF DRIVE MOTORS)
5.1 Rik tiugL« k‰W« FRik bfhaâw‹ (Load diagram and
Overload Capacity) :
xU ‹ ïa¡» e«g¤jF¿j tifmš ïa¤fnt©Lbk‹whš
mj‰F rahd ‹ndhoia nj®î brmant©L«. bfhL¡f¥g£L
ga‹gh£o‰F rh¤âakhd cLdo FRikia bfh©L«, V‰f¤j¡f
bt¥gÃiy ca®it ga‹gL¤â bgw¥gL« Rik tiugL« _y« rahd
‹ndhoia f©L¿ayh«. xU ‹ ïa¡»m‹ âU¥òir ntWgh£iL
Rik tiugL« _y« m¿ayh«. ‹ ïa¡»m‹ ‹ndhoahdJ,
fhy¤ij¥ bghW¤J khWgL«, Rikm‹ âU¥òiria L mâfkhf
ïU¡fnt©L«. Rik tiugL« ïU tif¥gL«. x‹W Ãiymaš mšyJ
Ãjhdkhd Ãiymš bgw¥gLtJ k‰bwh‹W ïa¡fÃiymš
bgw¥gLtJ.
gSö¡»m‹ Rik tiugL« nH bfhL¡f¥g£LasJ t1 v‹w fhy
msš, Rikia ca®¤J« g bjhL¤F»wJ. Rik kh¿Èahf
ïU¥gjhš, RH‰W¤âw‹ TL MdJ ‹ndhoia ÃW¤â ãokhd¤âš
jL¡f¥gL« fhykhd t2 tiu kh¿Èahf ïU¡F«. t2 Kjš t3 tiu Rik
bjh§fÉL¥gL»wJ.
TL
T
t1
t2 t3 t4
t
TL Ãiymaš cW¥ò
12
0
‹ndhom‹ braštu«ò (Rating) v‹gJ
ÄFRikia bfh©L
fz¡»L¥gL»wJ. KGRik âU¥òÉirahdJ Tr vd¡ bfhanth«.
T max
Tr
Tma
ïa¡F fUÉ¡F njit¥gL« mâfg£r âU¥òÉir (Rik
x
tiugL¤ij Mjhukhf¡bfh©L bgw¥g£LJ)
m¿neu¤â‰fhd ‹ndhom‹ RH‰W FRik bfhaâw‹.
m£Ltiz 1. bt›ntW tifahd ‹ndhom‹ kâ¥òfa
12
2
m£Ltiz 2: fh¥gh‹fË‹ tif¥ghL
tif mâfg£r fh¥gh‹fshf ga‹gL« bghUa
bt¥gÃiy
Y 90C c£òF¤Jif (Impregnation) brma¥gLhj
gU¤â, g£L k‰W« fh»j« M»ait
jf®¡fhkš ga‹gL¤j¥gL»wJ.
12
3
ga‹gL¤j¥gL« fh¥gh‹fË‹ V‰W¡ bfhas¡Toa bt¥gca®î
kâ¥ã‰F rkkhfnth
12
4
mšyJ r‰W Fiwthfnth ïU¡F«nghJ cas braštu«ghF«.
xU ïa¿âukhdJ FRikmš btFneu¤â‰F c£gL«nghJ
ïWâ bt¥gca®thdJ mDkâ¡f¥g£L msɉF mâfkhf
ïU¡F«.
Mifahš mit nrj¤ij c©Lh¡f¡TL«. fî« nkhrkhdÃiymš,
ïit cLdoahf fh¥gh‹fË‹ bt¥g¥gF¥ò¡F fhuzkhf mik¿J
‹ndhomš _LR‰W V‰gL tÊtif brm»wJ. _LR‰¿dhš
‹ndhom‹ ïa¡f« ghâ¡f¥gLtJ k£Lkšyhkš Ô¥ão¡F« thm¥ig
c©Lh¡F»wJ. Mdhš rhjhuzÃiymš cLdoahf fh¥gh‹fË‹
ju« r‰W Fiw¿J ã‰fhy¤âš V‰gL« Rik rhjhuzmsš V‰gh£Lhš
TL bt¥g¥gF¥ò V‰gL thm¥òasJ Mfnt fh¥gh‹fË‹ Míis
Fiw¡f neÇL«.
5.3.1 bt¥gnk‰W tisî (Heating Curve)
‹ïa¿âukhdJ xU go¤jhd bjhFâahf fUj¥gL»wJ. Mfnt
bt¥g« Óuhd »j¤âš ca®tJ k£Lkšyhkš mj‹ btËna‰wK«
bt¥g ca®it bghW¤J Óuhfmikí«. bt¥gca®î k‰W« neu¤â‰fhd
bjhL®ò mL¡F brašTwhf mikí«.
P cUthF« bt¥g«, J / sec or watts.
G ïa¿âu¤â‹ brašgFâ, kg
xU ïa¿âu« ' ' vD« bt¥g ca®it 't v‹w neu¤â‰F ãwF
'
miL»wJ "dt v‹w neu¤âš cUthF« bt¥g ca®it p.dt vd¡
"
bfhanth«. nr¡f¥g£L bt¥gkhdJ Ghd v‹W« bt¥g
12
5
btËna‰w¤ij Sdt vd¡bfhanth«. bt¥g btËna‰wK«
nr¡f¥g£L bt¥gK« bkh¤jbt¥g« cUth»aj‰F rkkhF«.
12
6
Ghd Sdt pdt 1
( p S)dt G.h.d 2
dt d
Gh ( p S)
3
S
dt
Gh d
S 4
p
s
ïWâahd bt¥g¤ij miL¿jã‹ m¤nf c£»u»¤jY¡fhd bt¥g
‹ikahš cUth¡f¥gL« bt¥g« mid¤J« btËna‰w¥gL nt©L«.
p. dt S dt
m
m p
s 5
p
m
v‹gij 4« rk‹gh£oš kh‰¿ bjhF¥ò brmjš
s
dt d
Gh m
s
s
t log ( ) C 6
m
Gh e
(m 1)
log 8
(m )
s 1
e t m
Gh m
12
8
Gh
v‹gij ‹ndhom‹ bt¥gnk‰wš neu¤â‹ kh¿È.
s
Gh
s
‹ndho NHš bt¥g Ãiymš Mu«ã¡F«nghJ, 1 0
t
et
1e
m
m
t= Mf ïU¥ã‹
m 1 e1 m 1 1 ; 1 0.368
e e
0.632m
v‹gJ ïWâ Ãiymaš kâ¥ãš 63.2% M»wJ.
0.632 θm
τ t
gL« -2 bt¥gkhFjš tisî
J
0.95
12
9
k ‰W« t 4
v‹D«nghJ v‹whF«. eiLKiw¡FÇa Mmš xU
0.98ss
13
0
‹ndhoahdJ Ãjhdkhd bt¥gkiLí« neukhdJ 3 Kjš 4 Mf
ïU¡F«. âw¿jtif mš T©L ö©Lš ‹ndhom‹ kâ¥ò 11
Kjš 22 ÃL¤fshfî«, f£L R‰W, ö©Lš ‹ndhom‹ kâ¥ò 25
Kjš 90 ÃL¤fshfî« ïU¡F«.
Gh m
t S ' ln
S ' m
t ln
Gh
S ' (or)
e t
m
Gh
S '
e t
m Gh
13
1
Gh
' S ' Mifahš ' v‹gij FË®¡F« neukh¿È vd¡
bfhanth«.
t
me '
t Mf ïU¥ã‹
'
0.368m
bt¥gkhFjš tisî
FË®¤jš tisî
t
gL« -3 bt¥gkhFjš k‰W« FË®¤jš tisî
5.3.3 ÃjhdÃiy bt¥gca®î¡fhd Ô®khd«
(Determination of Steady-State Temperature rise)
ïWâahd ÃjhdÃiy bt¥gca®thdJ, bt¥g_£Lš tis‹
Mu«g¥gFâia¡ bfh©L, x›bthU ‹ eL¡F«
ïiLbtË¡F
t
bt¥gca®it fz¡»Ltj‹ _y« »iL¥gjhF«.
θss
Δθ3 Δθ3
θ
bt¥g Δθ2 Δθ2
ca®î θss
Δθ1
Δθ1
13
2
t1 t2 t3 t
13
3
bt¥gca®thdJ
v‹D« kâ¥òfa go¥goahf caU«.
ne®nfh£oš mik¿j òaËfis ïiz¤J mit Ú£o¡f¥gL«nghJ
be£Lha m¢Rfis (ordinate axis) r¿â¡»‹wJ. mt‰¿‹ _y« Ãjhd
Ãiy bt¥gca®‹ kâ¥ig m¿ayh«.
5.4 ‹ ïa¡»fË‹ ïa¤F Ãiyikfa
bjhL® gÂ, bjhL®¢ámšyhj gÂ, FW»afhy¥ gÂ
(Service Conditions of Electric Drives)
xU ‹ndhom‹ kâ¥ig nj®¿bjL¥gJ bt¥gkh¡fÈ‹
neh¡f¤âÈU¿J« mit ïa¡f¥gL« njit¡fhd Ãiyikia¥
bghW¤J mikí«. eiLKiwmš fhyneu¤ij bghW¤J«, Rikm‹
j‹ikia bghW¤J« ‹ ïa¡» _‹Wtifahf ã¡f¥gL»‹wJ.
mitahtd
bjhL® g (Continous duty)
bjhL®¢ámšyhj g (Intermittent duty)
FW»afhy¥ gÂ. (Short - time duty)
bjhL® gÂ
bjhL® g v‹gJ nrit¡fhd Ãiyikia t¡F« brhšyhf
mik»wJ. mjhtJ ï¿jtif ‹ ïa¡»fa brašgL« fhyneukhdJ,
bt¥gca®î ÃjhdÃiy kâ¥ò¡F caU« ms‰F nghJkhdjhf
mikí« Rik ï§F khwhj msîiLajhf ïU¡fnt©L« v‹gâšiy.
gy fUfa khwhj RikíLD« brašgL« (v.fh.) fh‰nw‰¿fa, á¿fa,
fh‰wG¤âfa ngh‹witahF«. áy fUfa khW«Rikia bfh©Ljhf
mik»wJ. (v.fh.) ïa¿âu¡fUfa.
θ
θs
âw‹,
bt¥gca®î θ
neu«, t
gL« - 5 bjhL® gÂ
13
4
P P1
P2 P3
P4 P5
âw‹,
bt¥gca® îθs
t
neu«,
FW»afhy¥ gÂ
FW»afhy¥ g¡F ga‹gL¤j¥gL« ïa¿âu¤âš mit
brašgL« fhy¤âš bt¥gca®thdJ mj‹ ÃjhdÃiy
kâ¥ig miLtâšiy. nkY« mit brašgLhj fhykhdJ
mL¤jL¤j brašgL« fhy¤ij fh£oY« mâfkhf ïU¥gjhš
mit KGikahf FË®¡f¥gL»wJ. ca®¤â, gSö¡» k
‰W« gytifahd ïa¿âu¡fUfa ït‰¿‰F vL¤J¡fh£LhF«.
P,θ
θss
gL« - 7 FW»afhy¥ gÂ
bjhL®¢ámšyhj gÂ
ï¿jtifmš, brašgL« fhy¤âš bt¥g¤ij ÃjhdÃiy¡F
ca®¤j KoahkY«, brašgLhj fhy¤âš mit ‹ndhoia Fˮɡf
13
5
KoahkY« nghFks‰F fhymsî Fiwthdjhf ïU¡F«. (v.fh.)
ca®¤â, ïa¿âu¡fUfa ngh‹wit.
P1 P2 P3
P,θ
θss
t1 tc1 t2 tc2 t
gL« - 8 bjhL®¢ámšyhj gÂ
ï¿jtifahd ïa¿âu¤â‰F mj‰F ïizahd bjhL®Rik
braštu«ò gÂm‹ fhuÂ_y« m¿ayh«.
top t1 t2
gÂm‹ fhu ()
1 2 1
t t t t2c
total c
t
t c tc 1 tc 2
tc xU RH‰ám‹ bkh¤j FË®¡F« neu«.
bjhL®¢á ïšyhj g¡fhf jah¡f¥gL« ‹ndhoahdJ
kâ¥ò 0.15, 0.25 k‰W« 0.4 bfh©oU¡F«.
g¢RH‰á,
t (top tc ) ÃL¤fS¡F nkš ïU¡fhJ.
.10
bjhL®¢ámšyhj g bfh©L gSö¡»m‹ kâ¥ò 0.25Mf
ïU¡F«.
13
7
Pom P0
mt
m,t
M»ait ‹ndho k‰W« brY¤jš brašâw‹ vd¥gL«.
2 NT
P 60
T âU¥ò Éir (Nm)
N ntf« (rpm)
m &t
ca®¤â: (neuhd ïa¡f«)
F.
P 0.102 w
F Rikmdhš V‰gL« ir.
ïa¡f¤â‹ âirntf«.
brašâw‹.
‹ö¡»:
F
P 20.102 w
ir¡FHhm: (j©Ü® ïiw¡F« ïa¿âu«)
HQ
P 0.102 w
ïiw¡f¥gL« âut¤â‹ mL®¤â kg / m3
H FHhm‹ Kf¥ò (m)
Q FHhm‹ Ãnahf« (m3 / s)
mt
13
8
Éá¿:
QH
P 0.102 w
Q fh‰¿‹ msî (m3 / s)
cnyhf« bt£L§f¤âÇ:
F .
p 600.102 w
F bt£L¤f¤âm‹ ir
bt£L¤f¤âm‹ âirntf«.
13
9
‹ndh£L¤ij¥ bghW¤jikí« khW«ïH¥ò« ciLajhf ïU¡F«
khW«ïH¥ò Ieq2R v‹W F¿¥ãLyh«.
14
0
Qav qconst qvar qconst Ieq2R
Ieq
2k
Ik t
tk
k ïiLbtË
Teq
kIk2 t
tk
nj®¿bjL¡f¥gL« ‹ndhom‹ braštu«ò âU¥òir
ïizahd âU¥òÉiria ÉL mâfkhf ïU¡fnt©L«.
Pk21tk
Peq
t k
ï§F ntfkhdJ kh¿Èahfî«, Mu«ã¡F« neuK«
ntf¤jiL V‰gL¤J« neuK« m‰wjhf bfhasnt©L«.
t br P2 op
Pst2 tst P2 br t op
Peq
st tst top brtbr c tc
14
1
'
c
14
2
tst Mu«g neu«
tbr ntf¤jiL
neu« tc FˮɡF«
neu«
Top
N,T
âU¥ò
Éir T
ntf«, N
Tbr
h2 h
h
h
h1
14
3
t T 0 T
gL« 10.a
gL« 10.b
14
4
RikahdJ neu¤ij¥ bghW¤J khWtjhf¡ bfh©Lhš, (a) Mu«g
kâ¥òL‹ (b) Mu«g kâ¥ò RÊahf¡
bfh©Lhš
P2 11P P22 P2
Peq
3
áw¥ò Ãfœî¡TW vš
P1 0
P2
Peq
3
FW»afhy¥ g bfh©L ‹ndhom‹ âw‹ braštu«ò
Px 1
P o
1e t
m
T neu«
bt¥g_£Lš neukh¿È
t1 t2
1 1 e. e
'
Px
Pom t1
1 e
14
5
dh¡fa:
B 70°
Δt1 Δt2
gL« -12
AC ‹ rk‹ghL
y y1 x
x1 x2
y2 y1 x1
y 30 x 25
5530 15 25
y 30 x
25 25 10
14
7
y (x 25)2.530
14
8
nfhLfa k‰W« be£Lha m¢Rfa (Ordinate Axis) r¿â¡F«nghJ Ãjhd
Ãiy bt¥g¤ij¥ bgwyh«.
when x 0 y m
m (252.5) 30 62.530
m 92.5∘ c
t 30 ÃL¤fa ; 55∘ c
t t
55 m (1e )30e
t t
55 92.5 (1e ) 30e
30 30
55 92.5 (1e ) 30e 1
t 60 ÃL¤fa; 70∘c
60 60
70 92.5(1e ) 30e 2
55 92.562.5e30
62.5e30 37.5
e30 0.6
14
9
3. Ru¤f¤fS¡F ga‹gL« ïa¡F ‹ndhoahdJ œ
bfhL¡f¥g£Las RikRH‰á¡F brašgL»wJ.
10 ÃÄL§fS¡F 40 kw
5 ÃL¤fS¡F Rikmšyhkš
10 ÃÄL§fS¡F 20 kw
5 ÃL¤fS¡F Rikïšyhkš
tk
402 10 02 5 202 10 02 5
Peq
10 5 10 5
20000
30
25.82kw
Peq 25.82kw
240 2
20 7402 10 3002 10 2002 20
20 10 10 20
Teq 225.39 Nm
2 NT 2
P 720225.39 60 60
P 16.994kw
15
0
5. Ãy¡f¢ Ru¤f¤âš brašgL« xU ïa¡f ‹ndhoahdJ ÑnH
bfhL¡f¥g£Las g©ãašòfS¡F c£g£L Rik¡nf
‰g brašgL»wJ.
=863kw
15
1
X
50 30
1 e 40
15
2
b) bjhL®¢ámšyhj braštu«ò
t1 t2
PX ( 1)(1 e .e ) '
PNom t
1 e
(0.333 1)1 e30 40.e3060
PX
1 et 0.333
50
PX 501.212
60.608kw
15
3