Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
: مدة االنجاز
الرياضيات المادة
ساعات4
الشعبة أو
9 :المعامل العلوم الرياضية
المسلك
Exercice 1 :
1/a - E≠ ∅
= 𝑎2 (𝑥 2 − 𝑦 2 ) + 𝑏 2 (𝑦 2 − 𝑥 2 )
= (𝑥 2 − 𝑦 2 )(𝑎2 − 𝑏 2 )
or 𝑥 2 − 𝑦 2 ≠ 0 et 𝑎2 − 𝑏 2 ≠0 donc : (𝑥 2 − 𝑦 2 )(𝑎2 − 𝑏 2 ) ≠0
et on a :
= (a(cx+dy)+b(cy+dx) ; a(cy+dx)+b(cx+dy)
= (acx+ady+bcy+dbx ; acy+adx+bcx+bdy)
xe'+ye = y
soit (x,y) de E
⇔ (x,y)T(x',y') = (1,0)
⇔ xx' +yy' = 1
yx' +xy' = 0
𝑥 𝑦 2 2
Δ=𝑦 𝑥 = 𝑥 − 𝑦 ≠ 0 donc le système admet une seule solution (x',y') avec : x'=
1 𝑦
𝚫𝐱 0 𝑥 𝑥
= =
𝚫 𝑥2− 𝑦2 𝑥 2 −𝑦 2
𝑥 1
𝚫𝐲 𝑦 0 −𝑦
y'= = =
𝚫 𝑥2− 𝑦2 𝑥 2 −𝑦 2
𝑥 −𝑦 𝑥 −𝑦 𝑥 2 −𝑦 2
donc : (x',y') = ( , ) or : ( )2 − ( )2= ≠ 0.
𝑥 2 −𝑦 2 𝑥 2 −𝑦 2 𝑥 2 −𝑦 2 𝑥 2 −𝑦 2 (𝑥 2 −𝑦 2 )2
𝑎𝑥−𝑏𝑦 𝑏𝑥−𝑎𝑦
=( ; )
𝑥 2 −𝑦 2 𝑥 2 −𝑦 2
𝑎2 𝑥 2 −𝑏2 𝑥 2 + 𝑏2 𝑦 2 +𝑎2 𝑦 2
=
(𝑥 2 −𝑦 2 )2
𝑥 2 (𝑎2 −𝑏2 )−𝑦 2 (𝑎2 −𝑏2 )
=
(𝑥 2 −𝑦 2 )2
(𝑥 2 − 𝑦 2 )(𝑎2 −𝑏2 )
=
(𝑥 2 −𝑦 2 )2
= 1 car 𝑎2 − 𝑏 2 = 𝑥 2 − 𝑦 2 = 1
G≠∅ car 𝐼2 ϵG
𝑥 𝑦 𝑥′ 𝑦′ 𝑥𝑥 ′ + 𝑦𝑦′ 𝑥𝑦 ′ + 𝑦𝑥′
XY= (𝑦 𝑥 ) (𝑦′ )=( ′ )
𝑥′ 𝑦𝑥 + 𝑥𝑦′ 𝑥𝑥 ′ + 𝑦𝑦′
= (𝑥 2 + 𝑦 2 ) (𝑥′2 + 𝑦′2 )
=1
on a : f((x,y)T(x',y')) = f(xx'+yy';xy'+yx')
= M(xx'+yy';xy'+yx')
𝑥𝑥 ′ + 𝑦𝑦′ 𝑥𝑦 ′ + 𝑦𝑥′
=( ′ )
𝑥𝑦 + 𝑦𝑥′ 𝑥𝑥 ′ + 𝑦𝑦′
= M(xx'+yy' ; xy'+yx')
donc : f(x,y) × f(x';y') = f((x,y))T(x';y')) donc : T est un homorphisme de (E.T) vers (G,X)
or (F.T) est un sous groupe de (E.T) donc (F.T) est un groupe et T est commutative
d'ou (F.T) est un groupe commutatif d'ou : (G,x) est un groupe abélien.
= f((x,y)')
𝑥 −𝑦
= f( , )
𝑥 2 −𝑦 2 𝑥 2 −𝑦 2
= f((x,-y))
= M(x;-y)
Exercice 2 :
2/ a- Si : a=1 alors : 31 = 1[𝑝] donc: 𝑝 2 et p premier donc : p=2 ce qui est faux
Si a=2 alors 32 = 1[𝑝] donc 𝑝 8 et p premier donc : p=2 ce qui est faux donc : a≠2
𝑎
𝑎
b- Supposons que 32 ≡ 1[𝑝] or a≠0 donc : ≠0
2
𝑎 𝑎
donc : ϵ E or a est le plus petit élément de E donc : ≥ 𝑎
2 2
1
donc : ≥ 1 ce qui est faux
2
𝑎
d'ou: 32 ≡ 1[𝑝]
2(𝑎) 𝑎 𝑎
On a : 3𝑎 ≡1[𝑝] donc : 3 2 ≡ 1[𝑝] donc : (32 -1)(32 +1) ≡ 0[𝑝]
donc : 𝑝 𝑎 𝑎 donc : 𝑝 𝑎 ou 𝑝 𝑎
(32 −1)(32 +1) (32 −1) (32 +1)
𝑎 𝑎
𝑎/2 𝑎/2
donc : 3 ≡ 1[𝑝] ou 3 ≡ -1[𝑝] or 3 ≡ 1[𝑝] d'ou : 3 ≡ -1[𝑝]
2 2
d'ou : 3𝑟 ≡ 1[𝑝]
or r est le reste de n par a donc : r<a ce qui est faux d'ou : r=0
donc: E⊂{𝑘𝑎/𝑘𝜖𝐼𝑁 ∗ }
Réciproquant :
Partie 1:
= (-8-6i+16) 𝑚2
= (8-6i) 𝑚2
=((3 − i)m)2
(−1+3𝑖)𝑚−(3−𝑖)𝑚
𝑍2 =
2
𝑚 𝑚
𝑍1 = (-1+3i+3-i)= (2+2i)=m(1+i)
2 2
𝑚 𝑚
𝑍2 = (-1-3i-3+i)= (-4+4i)=2m(-1+i)
2 2
3/ m=𝑒 𝑖𝜃
𝜋
𝑍1 =𝑒 𝑖𝜃 (1+i)=𝑒 𝑖𝜃 √2𝑒 𝑖𝜋/4 =√2𝑒 𝑖(4 +𝜃)
3𝜋
𝑍2 =2𝑒 𝑖𝜃 (-1+i)=2𝑒 𝑖𝜃 √2𝑒 𝑖3𝜋/4 =2√2𝑒 𝑖( 4 +𝜃)
Partie 2 :
𝑍2 − 𝑍𝜃
donc : ang( ) ≡ 𝜋/2[2𝜋]
𝑍1 −𝑍𝜃
1
= (x-3xi+iy+3y)
10
𝑥+3𝑦 −3𝑥+𝑦
=( ) + i( )
10 10
𝑚
ϵ IR ⇔-3x+y=0 donc l'ensemble des points M(m) tels que O,A,M alignés est la
1+3𝑖
droite d'équation y=3x privée de O(0,0)
𝑍𝑀 − 𝑍𝜃
3/OAM rectangle ⇔ ϵ iIR*
𝑍𝐴 −𝑍𝜃
𝑚
⇔ ϵ iIR*
1+3𝑖
⇔ x+3y=0
d'ou l'ensemble des points M(m) tels que OAM est un triangle rectangle en O est la
droite d'équation : x+3y=0 privée de o(0,0)
Exercice 4:
Partie 1 :
∀𝑥 ≤ 1; h(x) ≤ h(1)
Soit : xϵIR ;
√−𝑥 >0
√−𝑥 - ln√−𝑥 ≠ 0
𝑒 −𝑥 ≤1 √−𝑥 - ln√−𝑥 ≠ 0
⇔ x≥0 ou x<0
⇔ x≥0 ou x<0
3
2/a- lim𝑥−>0+ 𝑓(𝑥)=lim𝑥−>0+ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1 − 𝑒 −𝑥 =0 = f(0)
√−𝑥
lim𝑥−>0− 𝑓(𝑥)= lim𝑥−>0+
√−𝑥−𝑙𝑛√−𝑥
𝑋
= lim𝑋−>0+ (X=√−𝑥)
𝑋−𝑙𝑛𝑋
1
= lim + (X).
𝑋−>0 𝑋−𝑙𝑛𝑋
0+ 0−
= 0−
b- dérivabilité en 0 à droite :
3
𝑓(𝑥)−𝑓(0) 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1−𝑒 −𝑥
lim 0+ = lim0+
𝑥 𝑥
3 3
𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1−𝑒 −𝑥 √1−𝑒 −𝑥
= lim0+ 3 .
√1−𝑒 −𝑥 𝑥
3
𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1−𝑒 −𝑥 3 1−𝑒 −𝑥
= lim0+ 3 .√
√1−𝑒 −𝑥 𝑥3
3
𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1−𝑒 −𝑥 3 1−𝑒 −𝑥 1
= lim0+ 3 . √( ) × ( 2)
√1−𝑒 −𝑥 −𝑥 x
1 -1 −∞
= -∞
donc f n'est pas dérivable en 0 à gauche et Cf admet au point o(0,0) à droite une
demi tangente verticale dirigée vers le haut .
3
3/ lim𝑥−>+∞ 𝑓(𝑥)=lim𝑥−>+∞ 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1 − 𝑒 −𝑥 = /4 .
1
= lim 𝑙𝑛𝑋 =1
𝑥−>+∞ 1−( )
𝑋
4/a- on a : x -> 1-𝑒 −𝑥 est dérivable sur ]0, +∞[ 𝑒𝑡surtout positive
3
donc : x -> √1 − 𝑒 −𝑥 est dérivable sur ]0, +∞[
3
donc : x -> arctan √1 − 𝑒 −𝑥 est dérivable sur ]0, +∞[
3
( √1−𝑒 −𝑥 )′
∀𝑥 > 0: f'(x)= 3
1+ ( √1−𝑒 −𝑥 )2
𝑒 −𝑥
∀𝑥 > 0: f'(x)= 3 2 3
> 0 d'ou f est strictement croissante
3( √1−𝑒 −𝑥 ) (1+ √1−𝑒 −𝑥 )2
b- soit x<0 :
5/ a-
x −∞ -𝑒 2 0 +∞
F'(x) + 0 - -∞ +∞ +
𝑒
𝜋/4
𝑒−1
f
1 0
𝑒
f(-𝑒 2 ) =
𝑒−1
b-
Partie 2 :
Soit nϵIn*⧵{1}
1 𝑒 1 𝑒−𝑒+1 1
on a : 1+ >1 et -1 - = -
𝑛 𝑒−1 𝑛 𝑒−1 𝑛
1 1
= -
𝑒−1 𝑛
or : n≥2 donc : n+1≥3 >2 donc : n>e-1
1 1 1 1
donc : > donc - >0
𝑒−1 𝑛 𝑒−1 𝑛
1 𝑒
donc : 1+ ϵ ]1, − [ donc il admet un seul antécédent 𝛾𝑛 dans ]−∞, −𝑒 2 [
𝑛 𝑒−1
𝑒 1
d'ou: ∀n≥ 2 , ∃! n ϵ ]1, − [ , f(𝛼𝑛 )= 1+
𝑒−1 𝑛
2/ Soit n≥2 :
1 1 1 1
on a : n+1>n donc : < donc 1 + < +1
𝑛+1 𝑛 𝑛+1 𝑛
donc : f(𝛼𝑛+1 ) < f(𝛼𝑛 ) or f est continue est strictement croissante sur ]−∞, −𝑒 2 [
donc : 𝛼𝑛+1 < 𝛼𝑛 donc : ∀n≥ 2 ; 𝛼𝑛+1 < 𝛼𝑛 d'ou (𝛼𝑛 ) est décroissante .
√−𝛼𝑛 1
3/ Soit n≥2 : on a =1+
√−𝛼𝑛 −ln(√−𝛼𝑛 ) 𝑛
𝑛+1 √−𝛼𝑛
donc : = donc : (n+1)( √−αn − ln(√−αn )=n√−αn
𝑛 √−𝛼𝑛 −ln(√−𝛼𝑛 )
√−𝛼𝑛 𝑛+1
donc : ∀n≥ 2 ; = ln√−𝛼𝑛
𝑛 𝑛
𝑛+1
or : lim+∞ = 1 et lim+∞ ln√−𝛼𝑛 =+∞
𝑛
√−𝛼𝑛
d'ou : lim+∞ = +∞
𝑛
Partie 3:
1/ a- Soit nϵ[1, +∞ [
1 1
On a : ∀tϵ[ , √𝑥] 0< ≤t≤ √𝑥 et f est croissante sur [0, +∞[
𝑥 𝑥
t -> f(t)
1 1
t -> f(1/x) sont continues sur [ , √𝑥] et ≤ √𝑥
𝑥 𝑥
t -> f(√𝑥)
√𝑥 1 √𝑥 √𝑥
donc : ∫1 𝑓 ( )dt ≤ ∫1 𝑓(𝑡)dt ≤ ∫1 𝑓(√𝑥)dt
𝑥𝑥 𝑥 𝑥
1 √𝑥 1 1
donc : F(x) ≥ f( ) ∫1 𝑑𝑡 donc : F(x) ≥f( )(√𝑥- )
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
𝑥 √𝑥−1 1
d'ou : ∀x≥1 : F(x)≥( )f( )
𝑥 𝑥
𝑥 √𝑥−1 𝑥√𝑥−1
b- On a : lim𝑥−> +∞ f(1/x) = lim𝑥−> +∞ f(1/x)
𝑥 𝑥
3 −1
arctan √1 − 𝑒 𝑥
𝑥√𝑥−1
= lim𝑥−> +∞
𝑥
3 −1 3 −1
(𝑥√𝑥−1) √1−𝑒 𝑥 arctan √1−𝑒 𝑥
= lim𝑥−> +∞
𝑥 3 −1
√1−𝑒 𝑥
3 −1
arctan √1−𝑒 𝑥
or lim 3
=1
𝑥−> +∞ √1−𝑒 𝑥
−1
3 −1
(𝑥√𝑥−1) √1−𝑒 𝑥 1 3
et lim𝑥−> +∞ = lim+∞ (√𝑥- )√1 − 𝑒 −1/𝑥
𝑥 𝑥
3 1 3
= lim+∞ √𝑥 √1 − 𝑒 −1/𝑥 - ( ) √1 − 𝑒 −1/𝑥
𝑥
0
1 3
or : lim+∞ ( ) √1 − 𝑒 −1/𝑥
𝑥
6 −1
et lim+∞ √𝑥 √1 − 𝑒 −1/𝑥 = lim+∞ √𝑥 3 (1 − 𝑒 𝑥 )2
3
−1
3
1−𝑒 𝑥
= lim+∞ √𝑥( 1 )2
(− )
𝑥
= +∞
𝑥√𝑥−1
donc : lim𝑥−> +∞ f(1/x)= +∞
𝑥
2/a- Soit tϵ ]0, +∞[ La fonction u -> 𝑒 𝑢 est continue sur [−𝑡, 0]
𝑒 0 − 𝑒 −𝑡
donc : 𝑒 −𝑡 < 𝑒 𝑐 <1 d'ou : 𝑒 −𝑡 < <1
𝑡
Soit t>0 ;
arctan est continue sur [0, 𝑡] et dérivable sur ]0, 𝑡[ donc : d'après TAF
arctan 𝑡 1
∃cϵ]0, 𝑡[ / = 0<0<t
𝑡 1+𝑐 2
1 1
Donc : < <1
1+𝑡 2 1+𝑐 2
1 arctan 𝑡
d'ou : 0 < < <1
1+𝑡 2 𝑡
3 3
0<arctan√1 − 𝑒 −𝑡 < √1 − 𝑒 −𝑡
3 3 1 3 3
√1 − 𝑒 −𝑡 < √𝑡 d'ou : ∀tϵ[𝑥 , √𝑥] ; 0< 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1 − 𝑒 −𝑡 < √𝑡
1
et ces fonctions continues sur : [ , √𝑥] donc :
𝑥
√𝑥 3 √𝑥 3
0 < ∫1 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 √1 − 𝑒 −𝑡 dt < ∫1 √𝑡 dt
𝑥 𝑥
1
√𝑥
1 +1 3 3 1
donc : 0 < F(x) < [1 𝑡 3 ] donc : 0<F(x)< (√𝑥 2 - 3 )
+1 1 4 √𝑥 4
3
𝑥
3 3 1
d'ou : ∀x≥1 : 0<F(x)< (√𝑥 2 - 3 ).
4 √𝑥 4
3 3 1
c/ On a : lim+∞ 𝐹(𝑥) = + ∞ et ∀x≥1 : 0<F(x)< (√𝑥 2 - 3 )
4 √𝑥 4
3 3 1
et lim+∞ (√𝑥 2 − 3 ) =0
4 √𝑥 4
3/ on a f est continue sur [0, +∞[. Donc elle admet une fonction primitive G sur :
[0, +∞[
1
∀xϵ[1, +∞[ : F(x)= G(√𝑥) − 𝐺( )
𝑥
d'ou : x ->G est dérivable sur [1, +∞[ donc : x -> F(√𝑥) est dérivable sur [1, +∞[
1 1
On a : x -> est dérivable sur [1, +∞[ donc : x -> est dérivable sur [1, +∞[
𝑥 𝑥
1
∀xϵ[1, +∞[ : ϵ]0,1] et G est dérivable sur [0, +∞[
𝑥
1
donc : x ->G( ) est dérivable sur [1, +∞[
𝑥
1
d'ou x -> G(√𝑥) - G( ) est dérivable sur [1, +∞[
𝑥
∀xϵ[1, +∞[ :
1 1 1
F'(x)= G'(√𝑥)+ 2G'( )
2 √𝑥 𝑥 𝑥
1 1 1
F'(x)= f(√𝑥) + 2f( )
2 √𝑥 𝑥 𝑥
3 −1
arctan √1 − 𝑒 𝑥
1 3 1
F'(x)= arctan √1 − 𝑒 √𝑥 + 2
2 √𝑥 𝑥
∀xϵ[1, +∞[ : F'(x) >0 donc F est strictement croissante sur [1, +∞[
x 1 +∞
F'(x) +
F +∞
0
1 3
F'(1) = arctan √1 − 𝑒 √𝑥 + arctan√1 − 𝑒 −1
3
2
3 3
= arctan√1 − 𝑒 −1
2
4/