Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
JEAN-MICHELCHAPOULIE
LETRAVAILDETERRAIN,
L'OBSERVATIONDESACTIONS
ETDESINTERACTIONS,ETLASOCIOLOGIE
RÉSUMÉ:Cetarticleprésenteetjustifiel'intérêtdutypededémarchedocumentaireàla-
quelleestconsacrécemumérodeSocietesContemporaines:letrasildeterraincomprenant
unepartd'obserationanalstimuedescomortementsensimationetconduisantadescomm
tesrendusreposantsurlaprésentationexplicitedenotesdeterram.Ledéveloppementde
cettedémarcheestreplacédanslecontextedesespremièresutilisations-pardessociolo-
guesauxclats-Unisapartirdesannéestrente-etdanscemidesdebatsdesannicescm-
quantesurseslimites.Lararetédesutilisationsdanslasociologiefrançaiseestégalement
«Allworldlytruthrestsultimatelyondirect
individuelexoenence.Thereasnoescanefrom
thisiron-cladtactofthehumancondition.and
itisatruthwhichmustbekeptconstantlyin
mindandmustformthebasisofalsocialre
search,aswellasofallworldly,practicalhu-
manendeavoury
JackDouglas(1976:6)
Observeràl'occasiondelaprésencedansleslieuxl'actionmême,commel'ont
faitouaffirmentl'avoirfaitdepuistoujoursceuxquisedonnentpourdestémoins,
peutsemblerladémarchelaplussimpleetlaplusnaturelledansunedisciplinequi,
commelasociologie,prétendétudierdemanièreprivilégiéelemondeprocheet
contemporain'.Onpeutcependantaisémentseconvaincreque,endépitdequel-
questentativesprécoces,lasociologie,notammentfrançaise,n'acceptaquediffici-
J'aibénéficiépourcetteintroductiondediscussionsavecOlivierSchwartzetavecPhilippeMas
sonena1certainementpashrepartimisqu'auboutdescritiquesdecedemier.maisclesm'ont
raitmilochirsubstantiellementmestonnulations.Jeremerciecesementcan-PierreBnandclaren
nradzdecurssgecstionsamsouecanPenci.avecaunl'aiadenombreusesdiscissionsde
puisvinetonssirobservationetletrevaildeterrain
SocletesContemporaines(2000)n°40(p.S-27)