Código de Direito Canônico 1917

CODEX
IURIS CANONICI
PII X PONTIFICIS MAXIMI
IUSSU DIGESTUS
BENEDICTI PAPAE XV
AUCTORITATE PROMULGATUS
PRAEFATIONE, FONTIUM ANNOTATIONE
ET INDICE ANALYTlCO-ALPHABETICO
AB EMO ,
PETRO CARD. GASPARRI
AUCTUS
J4 .. - .. : . : "'• • - •
-.
. - ._... ..-
NEO-EBORACI
P. J. KENEDY & SONS
TYl'OGRAPHI PONTIFICIl
MCMXVIII
Digitized by Google
APPROBATIO.
ClHu!onIa, _ Ed.ltiOM 1'11'" VaticaIIG
'.Ic JOANNBS BONZANO
A rdlllpiseop.s TiI"lan's M,liunms,'s
Del.".",. A"o.tolle".
NEMINI UCEAT
SINE VENIA SANCTAE SEDIB HUNe CODICEM DENUO IMPRIMERE
AUT IN ALIAM LINGUA M VERTIlRE
.. '
.:;......
• '.e
-.::
____
::~:
-~._-_-~._-~-~ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _
.:'. : ::": :-ha-pr,;rlè;t.~:-dbl re.en.' Suc'.

S.de. In Codlcelll
.' -' • -- - - ~t E~',u~ Pei,;,~ C.nI.
a•• p.rrl In Pr.et.tlonem, Fon-
tlam Annot.tlone. et Indlcem An.'ytlco-.'ph.betlcum.
COPYRIGHT 1918, P. J. KENEDY Ik SONS
Digitized by Coog le
INDEX
P.I.••
Praefatio. • . . . . . . . . . . . XIX
CoosUtuUo Apostolica Benedicti PP. XV «Prot1tdetdwitna Mal.,.

..B'ecIeaia !t, m Maii 1917 . . . . . . . . . . . . . . . XXXII
lobi Proprio Benedicti PP. XV ~ C.m itwi. catlOKiri!t. Il; Septem-

bris 1917 • . . • . XLW
Profeaaio catholicae ftdei . XLV
CODEX IURIS CANONICI

LIBER PRIMUS GAII.
NORMAE GENERALES . 1-86
r.,. I. - DEl lepbus eccIeelasticis • 8-11

T!r. U. - De consuetudine. . . . • 16-30
Trr. m. - De temporis supputatione 31-36
TIT. IV. - De rescriptis • • • 36-6t
1'lT. V. - De privilepis. . . • 63-79
Trr. VI. - De dispensationibtl8 80-86
\ ,
LI BER SECUNDUS
DE PERSONIS 87-7"
PARS PRDfA. - De eleri.. . 1~
8ectio I. - De clericiB ... getNre. . .. I~U
TIT. I. - De clericorum adscriptione alicui dioecesi . 111-117

TIr. Il. - De luribus et privilegiis clerioorum • 118-113
TJ'I'. III. - De obUptionibus clericorum. . . . . . 111-1"
Trr. IV. - De oftlcils ecclesiastlcis. . . . . . • . 146-196
CAP. I. -.De provisione oftlciorum eoolesiastioorum. • n.7-18t
Art. I. - De libera collatione • 15!-1D9
Art. Il. - De electione . '. . . . . • . • . 160-178
Art. DI. - De poatulaUone. . . . . . . . . 179-181
CAP. Il. - De amissione ofticiol'UJll. ecclesiastioorum. 183-196
... " " . . . ..... Digitized by Coog Ie
VI
o.ur.
TIT. V. - De potestate ordinaria et C\elegata. . 196-110
TIT. VI. - De reducUone clericorum ad statum laicalem. . . . 111-!!1'
Sectio II. - De cleriei. •• lIjI6Cie. " • • • • • • • 115-486'

TIT. VII; - De suprema potestate deque iia qui elusdem sunt eccle-
siastico iore parUclpes . . 118-3!18
CAP. I. - De Romallo Pontifice. . . . • . . • . . • . 11~!I!I1
CAP. n. - De Concilio Oecumenlco . . • . . . . . . . ___
CAP. III. - De Sanctae Romanae Ecclesiae CardinaUbus !I3O-H1
CAP. IV. - De Curia Romana. , . • • . . • • . UI-!IM
Ad. I. - De Sacrls Congregatlonibus • . . . . !It6-!I67
Art.. Il. - De Tribunalibus Curiae Romanae. . ___
Art.. ilI. - De Omelia Curiae Romanae . . . ~!IM
CAp. V. - De Legatis Romani Pontificia . . . • • !66-!I70
CAP. VI. - De Patriarcbis, PrimaUbus, Metropolitis . !l71-!80
CAP. VU. - De ConcUlis plenoriis et provlnclalibu8. . . t81-R
CAP. VIII. - De Vicar1ls et PraeCectia Apostolicia • 193-311
CAP. IX. - De Admlnistratoribus Aposlolicis . 311-318
CAP. X. - De Praelatis inferiorlbus . • . . . 319-3!18
T'T. VIII. - De potestate episcopali deque iis qui de eadem parti-

clpant. . . . . . . . . . . .'. . . .
•
CAp. I. - De Episcopia. . . • . . . • . . . . • .
CAp. II. - De Coadlutorlbus et Auxiliarlbus Episcoporum. • 35O-3D6
CAP. nl. - De Syn~o dloecesana . . . 3C56-38'!
CAP. IV. - De Curia dloecesana. . . . . . . . . • . • 363-S9O
Art. I. - De Vicario Generali . . . . . . . . 366-371
Art. n. - De cancellarlo aliisque notarlia et archivo epi-
scopall. • • . , . . • . . . . . . . . . . S7t-384
Art. nl. - De examlnatoribus synodallbus et parochis oon-
sultorlbus. . . . . • . • . . . 385-390
CAP. V. - De Capitulia canonicorum. . .
CAP. VI. - De oonsultoribus dioecesanis. .
CAP. VII. - De sede impedita aut vacante ac de Vicario Capi-
tulari . . • • . ft9.-t.Y.
CAP. VIII. - De vlcariis Coranels . . • 416-100
CAP. IX. - De parocbia. . . . . . • 461-470
CAp. X. - De viooriia paroeciallbus . • '71-4.78
CAP. XI. -- De eooleslarum reotoribus_ . '. . • • 479-486
,.... c.ur.
PARS SECUNDA. - De nlI...... 18'7-681
TIT. IX. - De ereoUone et suppreaalone Nligionls, provinclae,

domus. . . . . • M 198
TIT. X. - De Nlilionum regimine. • • • . • • . • • • 489-687

CAP. I. - De Superiorlbua et de CapltoUs. • • 8-617
CAP. IL - De oonleaaariis et oappeJJan'. • • . 618-690
CAP. III. - De bonIa temporallbus eorwnque admlnlstraUone • 6S1-6S7
Trr. XI. - De adrnlsalone In reuponem•• • • • • • fi88..688

CAP. I. - De postulatu . • • • • • • • 639-611
CAP. U. - De noviUatu . . • . • . · • 6&1-671
Arl I. - De requisitis ut quls In noviUatum adm1ttatur. M~
Art. Il. - De novitiorum InsUtuUone. • . • 668-671
CAP. III. - De proteaalone religiosa. • • • • • • • • • • 571-688
TIT. m. - De raUone studiorum in relicionlbu8 clerlealibo8. • • fi87-691
TIT. XIII. - De obligaUonlbus et privilepls rellgioeorum • • 691-631

CAP. I. - De obliptionlbus. • . . . . • . • • • . • • ~11
CAP. II. - De privileBfJs. . . . . • . . . . . • • 818-616
CAP. III. - De oblipt.ionlbus et privilerHs reUglosl ad ecclesJa..
stlcam dJgnltatem promoU vel paroeciam repntis. 8t6-831
TIT. XIV. - De transitu ad. aUam reUgionem. • • • 881-638

Trr. XV. - De egreasu e rell&ione. • • • • • 8S7-8t6
TIT. XVI. - De dimissione reUgi080rudI . . . • • • • . • 8(8...671

CAP. I. - De dimissione religlO8Orum qui vota temporarla nun-
cuparunt. . . . . . . . . . . . . . . . 817-648
CAP. Il. -
De dimissione religi080rum qui vota perpetua nun-
cuparunt in religione clericali non exempta vel in
religione laicali. . . . . . . • • . . • . • 6&9-61)3
CAP. III. - De processu iudlclall in dimissione religi080rum
qui vota perpetua aive sollemnia aive aimplicia
nunouparunt in religione clericali exempta. . . 6M-668
CAP. IV. - De religiosis dlmissis qui vo~ perpetua nuncupa-
ront. . . . . . . . . . . • • . . . . • 669-871
TIT. XVII. - De socletatibua alve virorum alve muUerom In com-

muni vivenUum Bine votia . . . . . . • . • 878-881
VIII
GAllo
PARS TERTIA. - De lalell • . . . . . . . • • 681-79.6
TIT. XVIII. - De lldelium associaUonibus in genere .~
TIT. XIX. - De lldelium 888OClationibus in specie. • 700-7.

CAP. I. - De Tertile Ordinibus Saecularibus • • • 701-706
CAP. Il. - De confrateroitatibus et pile ,unionibus . . 7(11-719
CAP. III. - De arcbiconfraternUatibus et primariis unionibus. 790-7.
LIBER TERTIUS
DE REBUS • 716-1561
PARS PRIMA. - De 8aeraautl1 . • • 731-1153
Trr. I. - De baptlsmo. • . . • 737-779

CAP. I. - De ministro baptismi. . .. , . • • • 738-744
CAp. Il. - De baptismi subiecto. • 746-704,
CAP. III. - De rilibus et caeremonile baptismi. 706-761
CAP. IV. - De patrinle. • . • . . • . • . • 761-769
CAP. V. - De tempore et loco baptisml conferendi. 770-776
CAP. VI. - De colIati baptismi adnotatione et probatione 777-779
TIT. Il. - De con1lrmationeo . . . . . o . 780-800

CAP. I. - De miniRtro conllrmationis . 78t-786
CAP. Il. - De subieclo con1lrmationls . 786-789
CAP. III. - De tempore et loco conf1rmationls conferendae • 790-791
CAP. IV. - De patrinis. . . . . . . . . . . . . . 793-797
J
CAp, V. - De collatae conftrmationis adnotatione et proba-
tione . . . . . . 798-800
Trr. III. - De sanctlssima Eucbaristla. . . . . . . . . . EKH-869

CAP. I. - De sacrosa:ncto Missae sacrificio. . . o . . • 8O'J-8M
Art. I. - De sacerdote Mlssae sacrillcium celebrante . 8OIJ.-813
Art. n. - De Missae ritibus et caeremoniis . . . o 81'-819
Art. III. - De tempore et loco Missae celebrandae. . . 8fO-8t3
Art. IV. - De Missarum eleemosynis BeU stipendiis • . 8M-8U
CAP. U. - De sanctissimo Eucbaristiae sacramento. 8f5-869
Art. I. - De ministro sacrae communionis. . . ~
Art. n. - De subiecto sacrae communionle . . . 853-866
Art. III. - De t.empore et 1000 quo sacra oommunio di·
stribui potest • . . . . • o . . . . . . . 867-869
1__
CAlI.
Trr. IV. - De poenitentia. . • . • . 870-936

CAP. I. - De ministro sacramenti poenitentiae. 871-891
CAP. li. - De reservatione peccatomm • . . . 893-900
CAp. III. - De subiecto sacramenti poenitentiae . 901-907
CAP. IV. - De 1000 ad confeesiones excipiendas. 9<&-910
CAP. V. - De indulgentiis. . . . . . . . 911-936
Art. I. - De indulgentiarum concessione 9U-914
Art. II. - De indulgentiis acquirendis. 9'JI>-936
TIT. V. - De extrema unctio~e . . . . . . 937-9107
CAp. I. - De ministro extremae unctionis. 938-939
CAP. Il. - De subiecto e.xtremae unetionis. ~9M
CAP. III. - De ritibus et caeremoniis extremae unctionis 945-m7
Trr. VI. - De ordine . . . . . • • . . . • 9t8-1011

CAp. I. - De ministro sacrae onlinationis. • 961-967
CAP. Il. - De subiecto sacr&e ordinationis. . 968-991
Art. I. - De reqnisitis in subiecto sacrae ordinationis. . 973-_
ArL Il. - De irregularitatibus alHsque impedlmentis 983-991
CAP. DI. - De iis quae sacrae ordmationi praeire debent 99!l-tOO1
CAP. IV. - De ritibus et caeremoniis sacrae ordinationis . . l00'J-l000
CAP. V. - De tempore et 1000 sacrae ordinationis. . . . 1006-1009
CAP. VI. - De adnotatione ae testimonio peraetae ordina-
tionis. . . 1010-101 l
TIT. VII. - De Matrimonio • 1011-1143

CAP. I. - De ifs quae malrimonii celebrationi praemitti
debent et praesertim de publicationibus matri-
monialibus. . . . . . . . . 1019-1034
CAp. II. - De impedimentis in genere. . . 1~1m7
CAP. III. - De impedlmentis impedientibus . 1(fj8-1066
CAP. IV. - De impedimentis dirimentibus . 1067-1(8)
CAp. V. - De consensu matrimoniali . . · 1081-1093
CAP. VI. - De forma eelebrationis matrimonii . .1091-1103
CAP. VII. - De matrimonio conscienUae . . . . · 1101-1107
CAp. VIII. - De lempore et 1000 celebrationis matrimonii .1108-1109
CAP. IX. - De matrimonii efrectibus. · 1110-1117
CAp. X. - De separatione coniugum . . . . . . . · U18-113t
Art. I. - . De dissoluUone vinculi. . . . . . . . · lU8-Uf7
Art. II. - De eeparatione loti, mensae et habitationis. . Ui8-11at
CodetI lvn. CtJfIOlIIoI
CAlI.
CAP. XI. - De matrimonii OODvalidaUone . . • • • • • 1133-1141

Art. I. - De convaUdaUone simpUci • . 1188-1137
Art. II. - De sanatione in radice. . 1188-1141
CAp. XII. - De secundis nupUis • • • • 11"-1143
TIT. VIII. - De Sacramenlalibus. . . • .
PARS SECUNDA. - De locll et te.porl'.. sacrI8 •• 11M-1fi
Sectio I. De 10m mcri. • 11M-11H

TIT. IX. - De ecclesiis . • 1161-1187
TIT. X. - De oratorlis . 1188-1196
TIT. XI. - De altari bus . 1197-10
TIT. XII. - De sepultura ecclesiasUca. 1t03-1tU
CAP. I. - De coemeteriia. . . . . . • 1D-1tU
CAP. Il. - De cadaveriB translaUone ad e<'Clesiam, temere Be
deposiUone • • . • . . . . . . • . • . 1t15-1t38
CAP: III. - De iia quibus sepultura ecclesiastica coocedenda
est aut nepnda . . . • . • 1tS9-1tB
Sectio II. - De ,",poribua aacriB • 1U3-1fi

Trr. XIII. - De diebus fesUs • • • • • 1M7-1H9
TIT. XIV. - De absUnentia et ieiunio. 19m-l!IM
P ARS TERTIA. - De calia timo. . . . • • 1&-1Stl J

TIT. XV. - De custodia et cultu sanctiBSimae Eucharlstlae. . 1B-1t75
TIT. XVI. - De cultu Sanetorum, BBCrarum imaglnum, et rell·
quiarum • • . • . . • . • • • 1t76-1&
"TIT. XVII. - De BBCriB proceBBionlbus. . lt90-1!l9O
Trr. XVIII. - De sacra supelleetill • . . . . 1~13(N5
TIT. XIX. - De voto et iureiurando · 1307-1St1

CAP. I. - De voto. . . . • 1307-1315
CAP. Il. - De iureiurando. . . . 1316-t3tl
PARS OUARTA. - De . . . .terlo eccleslutlco 13B-l~
TIT. XX. - De divini verbi praedicaUone. 1311-1351

CAP. I. - De ·catechetica iosUtuUone 13t9-1S36
CAP., Il. - De Mcris concionlbus • t337..UUS
CA.P. III. - De BBCrlS missionlbus , • . , . . . C' 1st9-1351
Digitized by oogLe
l*'- XI
CAlI.
'l'n'. XXI. - De 8eminarlis • . . • • 135t-1371

Trr. xxn. - De soholls. • . • • • • .........
1871-1383
Trr. XXIII. - De prae.ta censura Ubrorum eorumque prohibi-
tione. . . . . . . . . . • 1381-1406
CAP. I. - De praevia librorum censura. • • • 1881)..1_
CAP. n. - De prohlbiUone Ubrorum • • • 1S9l).1406
TIT. XXIV. - De Odel professione • . • . • • • 1406-1~
... eoU......... . . . . . . . . . . .
PARS QUINTA. - De _elella aII....e I..U.U. eeeIeIluUela
1409-1_
TIT. XXV. - De beneflcHs eocleslasUcis • • • • • . . • . . 1409-1488
CAP. I. - De constitllUone BeU erectlone beneflclorum. .' • 1'14-1'18
CAP. II. - De unione, translaUone, divisione, dismembraUone.
conversione et IUppressione beneflciorum. . • 1'19-1taO
CAP. In. - De bene8e1orum collaUone . . • . . • . 1431-1"7
CAP. IV. -De lure patroDalus . . . • • . • • • . • 1it8-1'71
CAP. V. - De iurlbus et oblipUonlbus beneflciarlonUn . • 1'71-1488
CAP. VI. - De dimissione et permutaUone beneftciorum. • • 1W-1488
TIT. XXVL - De allis instituUs ecclesiasUcis non colleglalibus . 1489-1.
PARS SEXTA. - De ..... Beeleelae te_ponll.... . · . U96-1M~"

Trr. XXVII. - De bonis eccleslasticis aoquireDdis . . • • 1199-1617
TIT. xxvln. - De bonie ecclesfasUcis administrandis • . • 1618-16t8
TIT. XXIX. - De contraotibus • . . • • • . • 1619-(643
Trr. XXX. - De piis fundationiblls. • • . . • . . • • . 16.14-11)61
I. .IBER QUARTUS
DE PAOCESSIBUS · • l6Ot-tl~
PARS PRIMA. - De 1.4IeIl8 1661-1998
SecUo I. - De ittdicUB ÌIt getl6re. • 1566-19U
Trr.I. - De foro competenti. . . . • 1566-1668
TIT. n. - De variis tribunalium gradibll8 et speciebus. . . 1669-1607
CAP. I. - De tribunali ordinario primae inslantiae. 1671-1693
Art. I. - De Iudice . . . . . . . . . . . . • 1671-1679
Art. n. - De Auditoriblls et Relaloribus . . . . • 1~1581
Art. III. - De Notario, Promotore iusUtiae, vinculi Defen-
sore • . . . . . . . . . . . . . . . . 158D-ll>9O
Art. IV. - De Cursoribll8 et Apparltorlbu8. . . . . • 11l91-1D93
XII
CAJI.
CAp. Il. - De tribunali ordinano seeundae iostantiae . 1591-1696

CAP. III. - De ordinariis Apostolicae Sedis lribunalibus te>97-1605
Art. 1. - De Sacra Romana Rota . • 1698-1601
Art. II. - De Slgnalura Apostolica . 1601-1605
CAP. IV. - De tribunali delegato • . . 1606-1607
TIT. IIL - De disciplina in tribunalibus Bervanda 10-1MO

CAP. I. De oflleio iudicum et lribuna1is ministrorum
- 10-1_
CAP. 11. - De ordine cognitioliUm. • . . . . 1617-1633
CAP. 111. - De dilationum terminls et ratalibus. . . . 1634-1636
CAP. IV. - De 1000 et tempore iudicii . . . . . . . 16.16-1639
CAP. V. - De personis ad diseeptationem iudicialem admit-
tendis et de modo confecUonls et conservationis
aclorum: .). . .
Trr. IV. - De parlibus in causa. • 164.6-1666

CAP. I. - De actore et de reo convento • 164.6-1604
CAP. II. - De procuratoribus ad lltes et advocatis. • 16&»-1666
TIT. V. - De actionibus et excepUonibus . . . . 1667-1700

CAP. l. - De rei sequestratione etinhibiUone exercitii iuris. 167~1670
CAP. Il. - De actionibus ex novi operis nuntiaUone et damno

infecto . . . . . . . . . . . . . . . . 1676-1678
CAP. III. - De acUonibus ob nullitatem actorum. . . . . 1679-1683
CAP. IV. - De actionibus resciesoriis et de restitutione io
integrum. . . . . . . . . . . . . . . 16M-1689
CAP. V. - De mutuis petitionibus BeU de acUonibus reoon-
ventionalibus . . . . . . . . . . 1690-1691
CAP. VI. - De actionibus BeU remedlls possessoriis. • 1693-1700
CAP. VII. - De extinctione actionum . 1701-1700
TIT. VI. - De causae iotroductiooe. . t706-17i5

CAP. I. - De libello litis introductol'io. . . . . . . 1706-1710
CAP. IL - De citatione et denuntiatione actorum iudicia1ium. 1711-17~
TIT. VII. - De litia contestatione. 17916-1731
TIT. VIII. - De litis instantia . . • 173i-174.1
TIT. IX. - De lnterroptionibus partibus in iudicio faciendis. 17.1-1766

X1ll
IlA••
Trr. X. - De probationibus . . . 1747-1836

CAP. I. - De confessione partium 1750-1763
CAP. Il. - De testi bus et attestationibns 17M-1791
Art. I. - Qui testes eRSe possint . 1700-1758
Art. Il. - A quibus, quomodo, et quot testes induci et
qui excludi possint . . . . 1709-1766
Art. ID. - De iureiurando testium. . . . . . . . . 1767-1769
Art. IV. - De testium examine . . . . . . . . . . 1770-1781
Art. V. - De testimoniorum evulgatione eorumque repro-
batione. . . . . . . . l78t-1786
Art. VI. - De indemnitate testium. 1787-1788
Art. VII. - De testimoniorum fide 1789-1791
CAP. III. - De peritis . . . . . . . 179!1-18(X)
CAP. IV. - De accessu et recognitione iudit;,ali 1806-1811
CAP. V. - De probatione per instrumenta . . • 181!!-1BU
Art. I. - De natura et fide instrumentorum 181t-1818
Art. Il. - De producUone documentorum et actione ad
exbibendum . . . 18l9-1BU
CAP. VI. - De praesumptionibus. . 1~18i8
CAP. VII. - De iureiurando partium . 18i9-1836
TJT. XI. - De C8usis incidenti bus . . 1837-1867

CAP. J. - De contumacia. . . . . 18B-1861
CAP. II. - De interventu tertii in causa 18M-1803
CAP. III. - De aUentatis lite pendente . 18M-1807
TIT. XII. - De processus publicatione, de conclusione in causa

et de causae discussione 1868-1867
TIT. XIII. - De sententia . . . . . . 1868-1877
TIT. XIV. - De iuris remediis contra sententiam 1878-1901

CAP. I. - De appellatione . . . . . . . 1879-1891
CAP. II. - De querela nullitatis contra sententiam 189t-1897
CAP. III. - De oppositione tertii. . . . . . . . 1898-1901
TIT. XV. - De re iudicata et de resUtutione in integrum. 19O'!-1907
TIT. XVI. - De expensis iudicialibus et gratuito patrocinio 1908-1916

CAP. I. - De expensis iudicialibus . . . . . . . . 1908-1913
CAP. Il. - De gratuito patrocinio, aut expensarum iudicialium
diminutione. . . . 1914-1916
TIT. xvn. - De exsecutione sententiae . . . . . • 1917-1914
, XIV
CAlI.
itItJCciia "...,,~. • • • • • • • • • 19JO-1998

TlT. XVIII. - De modis evltandi iudicium contenUosum. • 19i6-193t
CAP. I. - De transaetione • • • . • • • • • 19i6-19'J8
CAP. Il. - De compromisso in arbitros. . • • 1919-193t
TIT. XIX. - De iudicio criminali . . . . • 1933-1969

CAP. I. - De accusatoria aclione et denuntiatione . . 193&-1938
CAP. II. - De biquisilione. • . . . • • . • • • • • • 1939-1916
CAP. III. - De correpUone delinquentis. . . . • . . • . 1M7-19C)3
CAP. IV. - De instrucUone processus criminalis et de rei con-
sUtuUone. . . . • . • • . 1964-1969
TIT. XX. - De causis matrimonialibus. . • • 1960-1991

CAP. I. - De foro competènti. . . ...
• 1960-1961)
CAP. Il. - De tribunali conslituendo 1966-1969
CAP. III. - De iure accusandi mlltrimonium et postulandi
dispe~Uonem super rato. 1970-1973
CAP. IV. - De probaUonibus . . . . . 197'-198t
Art. I. - De tesUbus • . . . . . . . • 197'-1975
Art. n. - De inspecUone corporali. . 1976-198!
CAP. V. - De publicalione prooessus, conclusione in causa
et senteotill . . . . . . . . . . . . . . 1983-1980
CAP. VI. - De appellalionibus. . . . . . . . . . . . 1986-1989
CAP. VII. - De casibus exceptis a regulis bucusque tradiUs. 1990-1991
TIT. XXl. - De causis contra sacram ordinalionem. . . . . . 1993-1998
PARS SECUNDA. - De cauia lteatllcaUom Servon. Del et

eaaoal.atloala Beaton.. . . . . . . . . . . . . . 1999-114.
TIT. xxn. - De nonnullis pe1'8011is quae in bis processibus par-
tem habent . . • . . . . . . • . . . . iOO3-i018
CAP. I. - De Actore et Postu1atore . . . . . . . . . . ~!B008
CAP. II. - Dé Cardinali Relatore, Promotori bus fldei et Sub-
proDlotorib'us. . . . . . . . . • . . . . iOO9-!011
CAP. III. - De notario, cancellario et advocatis. . . • . . ~13-~18
TIT. XXIII. - De probationibus in bis processibus adbibendis • !O19-!lO36

CAP. I. - De probationibus generatim. . . . . • • !a019-!()IB
CAP. II. - De tesUbus et peritis . . . . . . • iO!3-i031
CAP. lIl. - De documentis processui inserendis. t()3j-..so
I .....
CAlI.
TIT. XXIV. - De proce88u beaWleationis Servorum Dei per viam

non cultus. • . . • • . . • • . • . . . !03'1-11M
CAP. I. - De processibus a 100 Ordinario iure proprio in-
struendis . . . . . . . . . . . • .
Art. I. - De perquisitione scriptorum Servi Dei • • i(Kl-mIS
Art. 11. - De proce88u informativo . . . . . . . . nD-1OIi6
Art. DI. -:- De proce88u supel" non cultu. . . . . D7-106O
Art. IV. - De transmlssione processus scriptorum Servi
Dei, prooessus informativi et de non cultu ad Sa-
cram ConpegaUonem • . . . . . . . • • a1-mM
CAP. Il. - De causae Introductione apud Sacram Congrega-
tionem . . . . . . . • . • . . ~ ~
Art. I. - De revisione scriptorum. . . . . . . . . I06C)..I(YJl
Art. Il. - De discussione processus informativi. . . . !Ia13-oc,
Art. III. - De discussione proce88Us super non cultu . 1(8)-1086
CAP. III. - De prooessibus apostolicls . . • . . . . . . ~-I1M
Art. I. - De processu apostolico instruendo. . . . . 'liBl-'Ii1I1
Art. Il. - De processus apostolici validltate dliudlcanda i098-1100
Art. III. - De iudicio super heroicitate virtutum in specie
vel super martyrio eiuaque causa. . . . . . 1101-1116
Art. IV. - De iudicio super Servi ~i miraculls In specie. t116-11M
TIT. XXV. - De processu beaWlcationis Servorum Dei per viam
cultus seu C&8US excepti . 1116-1136
TIT. XXVI. - De Beatorum canonizaUone. . . . . . . . . . !l136-!l141
P AR8 TERTIA. - De a040 proee4eadi ba .0u.llla upedie.4i•

• egoUI. vellU.,UOal'lI. poeaaU'.. applioudis. 1141-1194
TIT. XXVII. - De modo procedendi in remotione parochorum ina·

movibilium . . . . . . . . . . . . . . Il'7-1106
TIT. XXVIII. - De modo procedendi in remotione parocborum
amovibilium. . . . . . . . . . . . . . 1167-1161
Trr. XXIX. - De modo prooedendl in translatione parochorum. 1161-1167
TIT. XXX. - De modo procedeadi contra clerioos non residente8. 1168-1176
Trr. XXXL - De modo procedendi contra clericos concubinari08. 117~181
Trr. XXXII. - De modo procedendi contra parochum in aeHm-

plendis paroecialibus officiis negliHE!ntem. . . !l18i-!186
Trr. XXXIII. - De modo procedendi In suspensione ex informata
conscientia intligenda • . . . . . . . . . 1186-1194
XVI
LIBER QmNTUS
CAlI.
DE DELIC'I1S ET POENIS •
P ARS PRIMA. - De deliesti. • • • • . . • • !196-itI3

TIT. I. - De natura delicti eiusque divisione. !196-!198
TIT. Il. - De impulabililate delicti, de causis Ulam aggravantibus
\'el minuentibu8 et de iuridicls delicti e1fectibus. 1199-it11
TIT. III. De conatu dellcti. • . 1111-1113
PARS SECUNDA. - De poema. • • • tIt.&-!S13

Sectio l. - De pOMU i. ,.,..-6 • ·itl.&-IUO
TIT. IV. - De poenarum notione, speciebus, inte.-pretatione atque
applicatione. . . . . • . . . . . it15-1I19
TIT. V. - De Superiore potesbLtem coactivam habenle.
TIT. VI. - De subiecto coactivae potestati obnoxio •
TIT. VII. - De poenarum remissione .
Sectio Il. - De poMÌI i. specie !Mt-!S13

TIT. VIII. - De poenis medicinali bus &eu de censurie . !MI-1t86
CAP. I. - De censuris in genere . . ~1-11M
CAP. Il. - De censurie in specie . . 1IM-it86

Art. I. - De excommunic;atione. •. .7-_7J
Art. Il. - De interdiclo . it68-it77
Art. III. - De sospensione . B18-iB
TIT. IX. - De poenie vindicati vis

CAP. I. - De poenis vindicativis communibus. . 1191-1!97
CAP. Il. - De peculiaribus clericorum poenis vindicativis. !198-!306
Tl'l'. X. - De remediis poenalibus et poenitentiis t306-!S13
CAp. I. - De remediis poenalibus. 1OO6-!S11
CAP. Il. - De poellitentiis. . . . . . . . !Sll-t313
PARS TERTIA. - De poenla in aiagal. deli. • 1314-14014
TIT. XI. - De delictis contra fldem et unitatem F..cclesiae

TIT. XII. - De delictis contra religionem. .
l .... XVll
c.t.••
TIT. XIII. - De delictis contra aucloritates, personas, ree eoole-
siastieas . . . . .
TIT. XIV. - De delictis contra vitam, libertatem, proprietatem,

bonam Camam ac bonos OlOres.
T.T. XV. - De crimine Calsi. . . . . . . . .
TIT. XVI. - De delictis in administratione velsusceplione ordì-

num allorumque Sacramenlorum . . • . . . !3M-t37o
TIT. XVII. - De deli~ contra obligationes proprias status cle-

ricalis vel religiosi . . . . • . . . . . . t376-!389
Trr. XVIII. - De delictis in collatione, susceptione et dimissione

dignitatum, ofllciorum et beneflciorum eoolesia-
sUcorum . . . . . . • . . • . . . ~
Trr. XIX. - De abusu potestaUs vel oftlcii ecclesiastici. •
Digitized by Coog te
xvm O".. , ..... Olilloalcl
DOCUMENTA.
DocUK. I. - ConstituUo Pii PP. X c VGCCItIIe 8ed8 Apo.tolietJ_,
....
ti) Decembrls 190& • • • • • • • • • • . • • 661
DocUJI. ll. - Constitutio Pii PP. X c COttI...... Nobia -, !O Ianua-

ril 1904. _ . • • • . . • . . . • • . . . . 688
Docox. III. - ConsUtutio Leonls PP. XIll c PraedeceaorM NH,"~,

com adiecta InslrucUone, M Mai! 1881 • • • • • 689
Docox. IV. - ConstituUo .8enedicti PP. XIV c C- UZtad -, 14, Decem-

bris 174t . . . .•.•• _ . . • . . • 699
DocUM. V. - ConstltuUo BenedicU PP. XIV c Sacra"""" POMi-

'-Uae~, 1 Iunli 1741 . . • • . . . . . • . 709
Docox. VI. - Ex Constitutione Pauli PP. III cAltttudo -,1 lunli 1C)37. 113
DoCUM. VU. - èo~tutio S. Pii PP. V c BotItatri POtI"ffcia -, t Au-

gusti 1571. . . . • • • . •.•.• 113
DocUJf. VIII. - ConsUtutio Gregorii PP. XIII c PoptIl.. -, ti) lanua-

rii 1585 •• . . . . • . . • .'. . • . . • 714
lndex analylico-alpbabetious . . . . . . . . . . . . . . . . . 711>
PRAEFATIO
Id fuit constans catholieae Ecclesiae propositum, ex quo potissi-

mum tempore imperii romani leges sunt in Corpus iuris redactae, ut
sacri item canones in unum eolligerentur, sieque eorum seientia et
USu8 et observantia Caeilior unieuique fieret. Quamobrem nihil mirum si
eeelesiasticarum legum syllogae satis m"ultae decursu temporis eonCe-
etae editaeque sunto
Quo in genere, nemo sane ignorat, leges, quae ante Gratianum
(intra anno 1140-1150) latae sunt, "'" antiquum, nostra quoque aetate,
appellari; quae a Gratiano ad Coneilium Tridentinum (ann. 1046-1563),
itll tIOmItII, etsi iam no bis antiquissimae sunt; quae denique post Tri-
dentinam Synodum, ilt8 not1i8"'MUM. Vix autem dieere attinet, novi iuris
eolleetionibus, de quibus inCerius agendum, iuris etiam antiqui leges
eontineri, eas videlieet, quae ante Gratiani tempora promulgatae sunt.
In eomperto etiam est, antiqui iuris syllogas privato eonsilio eompo-
sitU esse et Sedis Apostolieae iniussu. Prioribus saeeulis, eanonieae
syUogae nihil aliud fuerunt nisi ipsae leges, praesertim a Coneims latae,
ordine temporis dispositae; quas inter praestat vetus eolleetio eanonum
ab orientali bus Coneiliis, praesertim Nieaeno, editorum, quae antiquarum
colleetionum Cere omnium quasi prineipium et fons habenda est. Rane
DIONYSIUS EXlGuus in latinam linguam eonvertit, praetereaque aureas illas
deeretales epistolas Romanorum Pontificum collegi t quae saeculis IV et V
conscriptae sunt. Opus vero Dionysii Exigui, eum apud Romanam Eccle-
siam in usum venisset, multum auetoritate valuit, ila ut, accessionibus
auctum, ab Radriano papa Carolo Francorum regi quasi proprius Roma-
Oodu ltlrll OsllOlt'cl
nae Ecclesiae codex dono datum sit; et apud Franoos reeeptum, dici
ooepit proprio nomine Liber CGnon. . .
Inter ehronologicas quas voeant collectiones, fere ultima tempore,
usu tamen, etsi privato, notissima, fuit sylloge, quae medio IX saeeulo
edita, supposito ISIDORI MIIRCATORIS nomine evulgata est. Ignotus huius
auelor, amplissimae colleetioni apud Hispanos reeeptae multas addidit
epistolas Romanis prioris aevi Pontificibus falso adscriptas. Attamen
subditiciis hisce pseudo-isidorianis deere.talibus diseiplinam Ecclesiae
penitus immutatam fuisse, prout oontendebant catboliei nominis hostes,
nemo est bodie qui asserat.
Ex eo autem tempore eolleetiones prodierunt, quas 8fI~8
dixeris; in iis enim canones undique quaesiti secundum eorum sensuDi
remque ipsam de qua &gUnt sub variis titulis ordine quodam logioo
disponuntur. Saeculo XI eiusmodi syllogae adornatae sunt non paucae
ut auxilio essent praestantibus illis viris qui, duce sancto Gregorio
Papa VII, Ecelesiae iura libertatemque tuebantur; eas vero omnes Gra·
tiani Decretum paene oblitteravit.
Bub medium enim saeculum XII GRATIANUS, monachus, vir acerrimi
ingenii, cum probe intellexisset, quanti ad commune bonum referret, tot
canones, qui dispersi disiunctique essent et haud raro inter se pugna·
rent, apte oompositos in unum colligi, novam atque unicam ecclesiasti·
carum legum ordinare syllogen aggressus est: quae primum Omaoordia
di8cordatltt.... CGnontc..., post vero quam Gratianus ipse decesserat,
Decrettl... Oralian' nuncupata est. At non ille nudum et oollecticium
tantummodo tligessit opus, sed etiaIil, pro temporum ratione, rem tam
erudite sapienterque tractavit, ut studiorum iuris canonici tum veluti
fundamenta iecerit, tum initia posuerit, cum praeclara posterorum
utilitate.
Materiam Decreti sui amplissimam mutuatus est Gratianus ab omni·
bus oollectionibus quae antecesserant; innumeris Synodorum canoni bus
et Pontifìcum decretalibus et reseriptis satis multos addidit 1000s ex
sacra Scriptura, ex SB. Patrum et scriptorum ecclesiastioorum operibus;
quaedalll etiam deprompsit ex libris apud Romanam aliasque peculia-
res Ecclesias reeeptis, cuiusmodi erant Ordo Rotnam&8, Liber d'.m..
BB. Pomi/k""', itemque ex nonnullis poenitentialibus libris; denique
attulit locos ex iure romano et germanico non paucos.
XXI
Gratiani Decreto publica nuIJo tempore accessit auctoritas. Quamvis

enim illud emendandum edendumque Apostolica Sedes haud semel
curaverit, nunquam tamen authenticum declaravit, nec vim legis omni-
bus et singulis contulit canonibus qui in eo referebantur: quod quidem
cnr minime feeerit, facile omnes animadvertent, quotquol eosdem canones
mente animoque perpendant. Quapropter canonibus in Gratiani Decre-
tum inductis constat non aliam unquam fuisse auctoritatem, nisi quae
fontibus esse~; fatendum vero, bene multos ex variis collectionibus,
praesertim ex pseudo-isidoriana, nullam ftdem mereri.
Post editum Gratiani Decretum, duo habita sunt Concilia Oecu-
menica, idest Lateraoense III et IV; Pontifices autem, qui ea aetate
Ecclesiae praefuerunt, atque in primis Alexander III et Innocentius III,
quos in praeclarissimorum legumlatorum numerum merito I retuleris,
non modo Ecclesiam sapientissimis auxere legibus, sed etiam nonnulla
disciplinae capita deftnierunt, et quidem maximi momenti, quae vel
incerta adhuc erant, 'vel ex usu non rectam interdum interpretationem
habuerant.
Cum igitur ad complendum supplendumve Gratiani Decretum novae
syllogae necessariae opportunaeve viderentur, nonnullae, alia post aliam,
eompositae sunt Oolleottonu, quarum praecipuae, quinque numero, appel-
latae sunt Prima OoUecUo, 8eounda Oollectio, etc. In Primam OollecUonem.
seu OompilatiotNJJt (au. 1190), cui etiam nomen Breviarit.cM ecDtravagatl-
tiu.., BBRNARDUS PAPIENSIS, qui eam edidit, canones qui Gratiano exci-
derant legesque postea latas congessit; quem vero is secutus est rerum
partitionumque ordinem, eundem syllogae retinent quae hanc primam
exceperunt. Quae Tertia Oolleotio seu Oompilatio dicta est, iussu et cura
In'OCBlfm Hl prodiit, laborum socio PBTRO BBNEVENTANO, huius Ponti-
ficis subdiacono et notario; eandemque, decretales complectentem omnes
a primo ad duodecimum pontificatus sui annum (1198-til0) latas"ipse-
met INNocBNTlUs III promulgavit constitutione apostolica Dewtio.t ti&-
,,~, data die 18 mensis decembris ano titO ad magistros et auditores
Universitatis studiorum Bononiensis, c •••.• td eiBdem, oosque quolibet
dllbilatttmill sorupvlo, uet po88i.t, o"m opUB ftlerit, tam ttl t1&dtoi" quam
t" tJdIoUB •• Mox IOANNBS GALLBNSIS seu WALLl!lNSIS, nullo tamen Apo-
stolicae Sedis mandato munitus, in unum collegit quasdam leges inde
a tempore Gratiani ad Innocentium usque III latas, praesertim C1"men-
UII
tis III et Caelestini III deeretales; ob eamque rem, haee OotapilGCio,

quamvis post tertiam eonfeetà sit, 8eounda tamen nuneupata esl Ootn-
pjlationem Quartam, quae deeretales Innoeentianas, ad annum usque
1!15 latas, canonesque Coneilii Lateranensis IV, eo intervallo habiti,
eomprehendebat, in incerto est quisnam eonfeeerit: seriptores eomplu-
res, quos inter Benedietus Pp. XIV, eam ipsomet Innoeentio auspice
redaetam esse arbitrantur. Oolleotio denique seu Oompilatio Quinta, qua
HONORII III deeretales eontiuebantur, huius Pontificis iussu composita
est, qui in bulla promulgationis Novae wuarutn, die 31 mensis ianuarii
ano 1~6 data ad magistrum Tancredum archidiaeonum Bononiensem,
ita mentem suam significavit: «Quomrca di8eretioni tuae per ap08to-
lica BCr;pta tKandatteus, q1UUenU ei8 solemniter publ~is absque .dlo
sc",pulo dubitationis utaris et ab aliis rempi famas lam in iudiciiB
quam in soholis.. Quae quidem paucis at satis perspieue ostendunt,
ex iis eollectionibus tertiam et quintam certo, quartam autem probabi-
liter fuisse authenticas; priores vero publica destitutas esse auctoritate,
licet canones, cum fere ad unum genuini eKsent, vim legis nativam reti-
nerent.
Verum, eum, in tanta collectionum mole, fieri non potuisset quo-
minus iudicia difficultatibus implicarentur, iniit Apostolica Sedes con-
silium novae atque unicae sylloges publice eonficiendae: confecit aulem
GREGORIOS IX, qui, adiulore usus S. }ùYMUNDO DE PENAFORT, O. P.,
quinque Decretalium Libros ano lW edidit. Quibus vero de causis gra.-
vissimum suseepisset opus, idem Pontifex, in bulla promulgationis Betr:
pamficus, die 5 mensis septembris eodem anno data, distincte bis verbis
exposuit: « Sane diversa8 OOll.sUtutiones et Decretales epistolas P,.aedeC688o-
rum Nostrorum, in diversa disp6rslUI volttmina, qua""tn aliquae propter
nimialn, similitudinem, et quaeàam propkt' oontrarietatem, tumnullae
etiam propte-r sui prolia:it(,te"" confusionem ill.ducere ",'idebantur j aliquae
vero vagaban.tur ~tra volut"ina supra dieta, quae tamquam incertae fre-
quenter in iudiciis vacillabant, ad communella, et maxime studentiu.,
utilitate",. pe·r dilectum filium, fratrem Baymundutn, Oapellanum et Poe-
nitentiarium N08trUttl, illas i" unum valutnen, resecatis superfluis, pro-
~dimus reàille-nda·S, adiicientes Oonstitutiones NostrlUl et Decretales
Epiatolas, per quas nonnulla, quae in prioribus erant dttbia, deola-
rantur ,.. Abrogatis subinde colleetionibus posl Gratiani Decretum ad
XXIII
eum diem editia, vetuit, ne ullae in posterum sine peculiari Aposto-

licae Sedia mandato componerentur: c VolMteB tgUw, tal Mc t""",",
~ .....ei tllatdtcr i,. i1M.UciiB et i,. BCIIolill, diBlticUus i pro-
itbetla...., ne pi8 prtJe8II..at aliam (acer8 ab8que ~ &diii Apo-

BIoU«Je speoitJli •. Qua constitutione, ut patet, etiam authenticis Inno-
centii III et Honorii III OoMpil~ publiea auctoritas adempta
est omnis.
Sed, quatuor et sexaginta post annos, cum leres satis multae iden-
tidem latae essent, quae extra quinque Decretalium Libros consiste-
rent, BONIrACIUB VIII quinque iis Iibris sextum adiecit, eadem huic
vi et aucloritate collata, qua Gregorii IX Decrelales pollebant. c 8G-
croIGnctae Rotttanae BccZeeiae - haec Bonifacius in bulla promulp.-
tionis die 3 mensis maii ano 1198 data - q1&tJtlt iMperllOt"tltabilill tUvinae
p~iae aUittedo ",.i."BiII, di.9poBiUone 'taCOMfIt"eaMli, prG8tt&ZU
ecolaiiB, et toUus orbM proeoipw,,", obtinere 1101"U tllGgiBtrGt""" regi-

ttritri pr~, cw""
BOZUcUGtawr conHtHliII et tJBBidtuJ medUGtione
"rgetllwr td, i~ credUGe NoIM tJiBpetutJtionill o/llOMlm, nbdUorHt COIII-
fIIOdiB, .'" "'ique prOBperatlMC8, • •, qtUJ,.",. NoIM
qtCOrtItII proBp8f'UtJte
"" aUo COIlCl8&9tl. (urU, 8OZZioitwt:Unill Bwto i,.IetadtJtII"8. AtllpZeotMtcr'
p'ppe 1101"nlGrioB, pro ipBorutII piele, Zabores, et noctu q1uJndoque 'ra,.,,-
....." itl8OtllJt88, '" BCtJtUlala r8lll()N(JtJt"" ab ipBiB. Bt qt&G8 i"Mana
naeIJrG (tIOmB BetIIp8r depropera,." edere (ortIIGB) liteB qwotidie Mwetrire
conat"r, ""110 a"'iqt&ort&m deowaeione, ""110 vero f'IOOOrV. edUwne 'uri...,
prOid NoIM IIIe ~Ze, reprimatlltul. Sane 011. pose voZ"men Decretali","
a (eZiciB recordGtionill Gregorio Papa tIMIO, Praedecessore Nostro, taM
prOflitù et "'iZUer COtIIptlatu", non,.",lGe
ab BO et ab aZtill Rottta,.." Pon-
tt{ioibtl8 8M0068.rit18 ""per tIlv~"'" t:Ucereneur arttcNI'" editae Decretcùe8 : -
de pGrUM altquibu, Gn Decretales ezi8terent, earumqu8 aNOtoribIcB dubi-
/'
lGbGt"r 8011icUe in .tUUot." et in Bchol.,,: Nos ambiguUatem et iIlOertU,,-
tU.... htritc8fllotU, diBpetad"'- pltwibtc8 afferent8m, omnino tollere ac elte-
cidGre 11OlenteB, q1UJ8 de Decretalibu8 ip.ri8 teneri, quaeve deberent in
posIertl. re.t-fari ... Decr.'es "uiusmodi d"igene.us fecimU8 recensen;
et tGtIdem, pZ"rib1c8 ~ 'p.ri8 (eut'" wl temporales, a"t Bibi 'p.ri8, vel aliiB
i.ribtcB contrcwiae, 8etc omnino superfluae t1iderentur) penitus resewt.",
reliquGB, qlribtc8dGm ~ •." abbreviat.", et aliquibUB in toto vel in parte
ffltflMW, m"U"'que oorrecticmibuB, detraeeionibuB et addUionibK8 foot." in
XXIV 00'" 1.,.,. CotlOtlkf
ipriB, i" "ti". Libru"'j C1IM ROtI".niB

NOBIriB OotI8tu.tiontbu, f·etJigi
tJltJnda-vimt18 et 8Mb debitiB tUvliB collocan. Qum Librut, caliiB pi"tll6
Librili dtcti 1JOlv,,,.niB Decretali". tJtJnecteru.J.., 8e:.DI".
CM8tI_1I8 JlVtI-
ollptln tll idem tIOllfmtm, senari.m librone., iUo ad'.RCIo, n .........

co.~, perfectMII in rebu agendiB fOf'flJlMH trib1Ud et .n tIIOribu
dtBoipl.nal,. •. Qui autem maluissent, quinque Decretalium Libros, acces-

sio~ibus adiunctis, denuo edi, quam novum contici Librum, iis sie Pon-
tifex obloquitur: «Nee Bitte CtJtI8a tIIOt"etJI Praedece88onc. NosWon&_
otJIirimus in 1aac ptlrlB 8enxJre: 1aaec entm feottIMUI, ne .nfirlitOB ltbroB
destr'Hi et aUOB IlO" Bitte fJlaCDÌMiB dtBpettdtiB, laboribt&8 et up6118i8 de
nD1JO fieri oporleret •. Postremo, Decretales omnes abrogat Decessorum
suorum, quae in Sexto minime reperiantur nee in eo sint specialiter
reservatae: « Un.tiersUati f1e8trae tgtt.r per Aposfolica dtcta tJl(Jnda"'tIB,
quatentc8 Libru. 1IuMcBtnodi, etc'" ."Ua ftIat"ritale digesttlftt, qwtII nb
Btdla Nostra t10biB tran8MUtimH8, prompto 8H8Oipiettte8 affect., 60 .Ia-
.ini de rMero in itldtciiB et ila BCholiB: n.llaB alw, praeeer.llaB, qtI(M
inHl'1u".r, o'" speoialiter resermnt.r in 60, Decretala aut OonsHt.ti0ne8

a quibll8Cumque Praedece880ribu RoMa"iB Po"Hfictbus, pose edUtone.
dtcti ·vol••iniB prOtlltdgattJ8, recepl.n uUeriu aal pro DeoretalibUB habi-
'"n •.
Haud alio sane consilio permotus, IOANNIIIS XXII sex Decretalium
Libris constitutiones Decessoris sui Clementis V addidit, quae, e nomine
auctoris OletKentinae nuncupatae, per bullam Qtwlriam n ..lla, die IO
mensis octobris ano lS17 datam, Avenione promulgatae sunt.
_ Cum denique Parisiis, ano 1000, 00rpH8 ••N catIOnici denuo typia
mandaretur, IOANNIIIS CBAPPUlS, qui editionem curabat, addidit tum viginti
Deeretales~rat'GgtJntes loannis XXII, quae inde ab anno 13!6, in appen-
dicis modum, Clementinis apponebantur, tum septuaginta Decretales

&travaga"tes aliorum Pontificum, Ea:tramgatlees Oo",••nes idciico
appellatas, quod in Ompu i.N canonici COtI&tK"tliter, appendi cis instar,
inseri solebant. Utrique certe &travagatlHI&. sylloge, qua sylloge el'at,
Apostolicae Sedis nunquam adprobatio accessit; liquet tamen, Deer.e-
tales in utramque colleclas, cum authenticae essent et pro universa
Ecclesia latae, vim legis in catholico orbe habuisse, nisi abrogatas eas
esse constitisset.
Hae igitur praecipuae erant N<mi iUN syllogae, quibus constabat
xxv
(}Hpu iawi8 GaJlOtliof quod vocant, quamvis nonnulli negarent, Etmm-

....ItI. Ioannis XXII et EtmratNJS1fJnteB eo.mllf1B8 posse in eo com-
prehendi, cum Corpori iuris, privato tantum consilio, adiectae essent.
Idem de eetero Oorpu i"N GanotJioi universum ano 168i Gregorius XIII
accuratissime edi iU88it.
Ab anno 1500 ad Coneilii Tridentini convocationem nulla cano-
nwn 8y11oge, nee privata nec publica auctoritate, conrecta est. Triden-
tina Synodus, cui christiaoae disciplinae ab aetate media acceptae
emendationem catholica debet Ecclesia, iMB inchoat tIOOiBBimu.,. illius
vero Acta haberi merito possunt sylloge canon~m de fide et inoribus
praestantissima.
GRBOORIUS XIII, quem supra memoravimus, praeterquam quod
novam Corporis iuris canonici editionem curavit, decrevit quoque ple-
niorem redigi sy11ogen, quae pontifici08 complecteretur canones ante
Tridentinum lat08 et in Corpore iuris minime comprehensos, quippe
quod vel m..e"'jniB, vel, ad summum, F.a:tratxJganttbuB loannis XXII
et &trCMHJgtmti1nc8 ao.."nibMB terminabatur, ut in volumine Parisiis
edito ano 1500. Rem trium Cardinalium Consilio commissam mors inter-
capit Pontificis anno 1680, post Tridentinam Synodum absolutam altero
et vicesimo. Decessoris sui inceptum SJXTUS V, qua solebat alacritate.
perficiendum suscepit, idque munerla Cardinali Pinellio detulit, dalis
eidem 80ciis consortibusque laborum aliquot doctissimis viris; verum,
cum, re adhuc inCecta, Sixtus obiisset, CL.IIOTI VIII contigit, ut ftnem
operi imponeret. Cal. enim angustis ano 1698, Cardinalis PinelIius eidem
. Pontifici volulUen obtulit, quod inscribebatur 8tJncliBriMi D. N. CIe-
...,.,iB Papae vm DecrfJtalu,. sed haec nova sylloge, quae tantis stu-
diis et laboribus steterat, nescimus quo paoto, tum adprobatione, tum
promulgatione caruit. Liber vero Septimus DecretaJium, privata aucto-
ritate a iurisconsulto PBTRO MA'M'BABO Ludguni editus ano 1690, etsi
multis editionibus Corporis iuris canonici in Appendicem apposi tu s,
ouuquam tamen ab Apostolica Sede approbatus est, quin imo in Indi-
cem librorum prohibitorum est relatus.
Iacuit prorecto res ad aetatem usque nostram; nisi quod BENE-
DJCTUS ~IV, Decessorum vestigia perseeutus, quas primo Pontificatus
sexennio ediderat constitutiones, eas et collectas voluit et promulgavit,
datis litteris ad magistros et auditOl·es Bononiensis studiorum Uni-
XXVI
vereitatis: ea igitur pare Bullarii Benedictini quin authentiea babenda

sit, Demo dubitato
Quod ••ria noVÌ88itKi reliquum erat, id Bullario Romano contine-
batur, quod, privatorum hominum opera pluries editum, Actis Grep-
rii XVI concludebatur. Adde tamen leges proximorum Pontificum, Can-
cellariae Apostolicae Regulas, Sacrarum Congregationum et Tribunalium
Romanae Curiae decreta et responsa. Qua in re cognitum est omnibus,
responsa Congregationum Sacris Ritibus et IIndulgentiis praepositarum
in autbenticas syllogas ·redacta ,esse.
In eiusmodi condicione,a:d postremos hosce annos, ius canonicum
.- vereabatur. Ex iis autem quae ditimus, peqapicue apparet, saluberrimum
Innocentii Hl, Honorii III, Gregorii IX, Bonifacii VIII et Ioannis XXII
consilium, proponendi videlicet Ecclesiae sacros canones in unum colle-
ctOB, quos populus christianus et facilius nosset et diligentius servaret,
depositum insequentibus aetatibus fuisse, quamvis causae illud eDe-
quendi permanerent, immo potius procedente tempore invalescerenl
Si cui enim libuisset, ante hodiemum diem, dispicere, quid Ecc1esia
de certo quodam disciplinae capite praescriberet, varios quidem 80S
fontes, quos enumeravimus, consulere cogebator. Itaque nemo non
videt quantum negotii antebac facesseret, iuris canonici studium:· idque
erit tam manifestum quam quod maxime, si attendatur ad ea quae con-
sequuntur: t· In Bullario, in collectionibus quae Sacrarum Congregatio-
num et Tribunalium ecclesiasticorum decreta et responsa continent, in
Actis Synodi Tridentinae, in Aclis ROJ!lanorum Pontificum qui Grego-
rio XVI successerunt, unus servatur ordo temporis; in Gratiani De-
creto vix ullus; mancus denique et imperfectus in aliia Corporis ioris
canonici parti bus ; exempli gratia, de iis quae sacram ordinationem
impediunt, quod est argumentum satia involutum, agitur libris I, III
et IV, tum minus pIene et perfecte, tum sine ullo rerum contextu.
~. Ex documentis, quae in fontibus iuria canonici' aff'eruntur, haud pauca
omni carent utilitate, et saepe impedimento aunt ad iuria canonici stu-
dium, utpote quae vel easdem res crebro recinunt vei legem proprii
nominis nullam habent. S· Documenta quaedam responsionem exhibent
pro singulari casu datam, ex qt1a quidem legem communem seu gene-
ralem colligi et exprimi oporteat; multa igitur in eiusmodi documentis
supervacanea, multo plura, eademque saepe ardua, labori privato reli-
XXVII
cta. 4° De certis quibusdam capitibus lex canonica omnino silebat;

quapropter confugiendum erat vel ad ius romanum (ut, ex. gr., ad sta-
tuendum quonam spatio temporis consuetudo praescriberetur), vel ad
iurisprudentiam, vel ad consuetudinem, vel ad doctorum sententias (ut,
ex. g., in notione quasi-domicilii deftnienda). o· Leges complures, etsi
contraria consuetudine aut legibus postea latis abrogatae erant pro
catholico orbe universo vel ita pro mai ore eius parte ut leges particu-
lares faclae essent, exstabant lamen adhuc in fontibus, maximamque
studiosorum mentibus perturbationem atJerebant. Ut exemplo rem con-
firmemus, in iure communi decemebatur Episcopos a canonicorum
ordine esse deligendos, et caPita fere omnia tituli De ElecttoMbu ad
hanc eligendi rationem pertinent, quanquam ea hodie non obtinet nisi
in paucis Germaniae et Helvetiorum dioecesibus; Iegitimi ritus, qui in
iudiciis ecclesiasticis servandi erant ad praescripta tum alterius Decre-
talium Gregorii IX Libri, tum Sexti, magnam partem obsoleverunt; Con-
cordata, quae, post absolutum 00'1'118 i"riB canonici, Apostolica Sedes
cum rerum publicarum Gubernatoribus iniit, ius commune aliqua ex
parte immutarunl.
Quae cum ita essent, merito videbatur haud secus definiri ius
eanonicum posse, atque Livius ius romanum appèUaverat, • im.........
aliGru. ....per aliaB ~. lep. me.,,'.... » (I. III, c. st.);
nec profecto mirari licebat, quod ii ipsi, qui ad sacro rum eanonum
studia se totos contulissent, haud raro ignorarent utrum lex de hac
aut ilIa re exsisteret necne, aut dubiKrent an aliqua lex vigeret adhuc
vel quo sensu accipienda esset, etiamsi de rebus ageretur quae maximi
essent momenti et ad usum pertinerent. Quare iuri canonico perdi-
scendo dare opera m, siquidem non e rivulis sed e fontibus plenam
eius iloctrinam haurire placuisset, pauci tantum e clero poterant, quibus
videlicet et natllra ad eiusmodi studia proclivis et otium et magna
librorum copia esset, cum, contra, Caelestinus Papa, ut in Gratiano
legimus, haec ad Episcopos Apulos et Calabros scriberet: « NwU; saeer-
doIu", liceat stJCroS oanones ignorare, nec quidquam tacere quoà Pat""M
po88il rf'4uli8 obvu,re .; et Gregorius IX, l. 1, tit.!, De Oomtitutiotlibus:
cOatsonu. staltda OtuItodiantur ab cm..nibuB, e' nemo in actionibu8 vel
Muliotis ecclesia$ticiB suo 8enstl, 8eà eo""", auctoritate dutatur., Nostra
etiam aetate eiusmodi studia Apostolica Sedes commendare non destitit,
XXVIII
,
et conquesla praecipue' eSl, quod praecepta hac de re data in pluribus
dioecesibus neglegerentur. Quanquam fatendum causam eiusmodi vel
ignorationis vel neglegentiae Magna ex parte fuisse statum quo, ut dixi·
mus, ius erat canonicum.
Huc denique aliud accedit non minoris momenti, ideat nonnullas
leges eeclesiastieas, initio prudentissime latas, mutatis rerum temporum-
, que condicionibus, factas fuisse aut ad exsequendum difficiles aut minus
ad animorum salutem conducibiles: videbantur igitur necessario emen·
dandae, quemadmodum Eeclesia, ut est l!Iocietas pro hominibus consti·
tuta, facere in causis haud di88imilibus consuevit. Constat, ex. gr., Con·
eilium Lateranense IV impedimentum ex consanguinitate in linea col·
laterali idcirco ad quartum contraxisBe gradum, quia c i" .llerioribu
gradibu iatII NO" potest, ab8qtH gratJi di8petldio, pro1l.ibUio generalUer
008er1Jan »; at vero, eadem de causa, non pauci, postremiR bisce temo
pori bus , opinabantur, eiusmodi impedimentum ad tertium gradulD
contrahi oportere. Postulabatur itidem undique ut rectius atque ad
nostram aetatem aecommodatius temperarentur tum leges, quae decreto
TaMd.ri accesserunt, tum quae de ieiunio et abstfnentia vige~ant, et
ita porro.
Quae qui omnia perpenderit, mirari iam desinet, quare et iuris
canonici cultoribus et plurimis catholici orbis Episcopis iamdudulD
esset persuasum, ius canonicum nova quadam ratione esse tandem ali-
quando ordinq,ndum.
Communium votorum interpretes praestiterunt se Palres Concili i
Vaticani. Episcopi enim, inde ab ano 1865, cum ad litteras rescriberent
ab Apostolica Sede de Concilio Oecumenico Romae habendo datas, Pon-
tificem Maximum rogarunt, vellet rem, quae tantam paritura eBBet
Eeclesiae utilitatem, considerare; deque eadem, cum in Concilium coi·
verunt, postulata deferre cunctati haud sunt
Primi de sacris canonibus in unum apte redigendis postularunt
Neapolitanae diciodis Episcopi: c NotneM itwi8 caKOKioi 00rp1C8 otmfbwe
MU88e 6886 vfdet.r; ac vel in pri".iB quoad prooe881Cftt caUan&M: qtCi
1II,agiB ac magi8 ea:pediUor 8U ».
Eos exceperunt plurimi ex Galliarum Episcopis: c &ndentiBBi",....
est et ab OtJI"ibu iawli. agnil.. et ulriqtce oonclamatutK, i.m canonici
aliquam revisione". et "formatton",. KBCe&9M'iatK 688e valdeqtle tlrgente.;
DIX
Biqtltde"" ob fa. m.uiplic&9l1"ave8qu ren&m et 800ielatN Atlmanae tlJtcIo-

.IIA, legeB perm.Uae, qtUUdatIJ inu'ilu, aliae obBer'tH.NtI i.po88ibile8
_ tJilfloillitNM 61XI8et"tlne. De mnutneriB quoqtce oanonibUB attIbigUtw,
III,... ad1HIc 11igean', neone. De.UtIJ per 'o, 8aeCtdonun decllrBU. ila
~ et legeB illae MI i.agenttbu iUN
. . . ecole8ia8ticaru. n,,1JI6f'U8
OoUectionibtu adeo OK• • lalae 811nt, '" aliqtw 8ftI8U tUcere poBBimu:
OSBUDI111l LBGIBUS. Bine fU ue 8ttUliUtIJ i"N canonici infinUiB prop6 et
ineztricGbilibu dijpCt&Uatiba itIJplicetur, controversiN ac proceBBibtlB laUB-
loc1I8 ptJCeaIi et conBCienUae
. . .118 .".;zle anNtatibu angan'tlr e' itt COtl-
18._",. . legi8 i.ltpellantur.

c ConoilitHII e'
igittu' ad l1"attde 1aoe fIIC68Banilm optC8 refonlllHioni8
_m oCGnonici attendere OtItnino optantlu", est; qMOd u, conwnienter fiat :
c :lO Cottoiliu... per seipIUM tJecemeret praeoipIC08 et .agi8 tltpmte8
reforwtalioniB ar'.IoB, BiMuZqtce indicaret qua tnenIe et qtIOnatJI getle-
rali conceptu refortlJatio iUN peragi tJebeal.

lnBtU1Cere'ur Oongregatio aliqua apeoialiB ~. Uaeolo-
c 20
gonc_ et canonista,.."" sitIJ,,1 et virorum ~me practicor'M. et ~
o.JIibu aBnmpWrutIJ naUonibUB, q"i Unif16f'BUm ia otinonicu", atNn-
'_Ma ret1irione tntrwpicerent et, reieotN flICae nriictenda, tIIOdifloaU8
qutJe ..otJificantJa, addUis quae adtJmtJa vù.lerentur, not111'" Oorptcs 'IIriB
con~, qMOtJ 8eatui praue..ei &cluiae apUu ~MOtJatUtIJ, eUulN,
rapUib1l8 et ar'ic"IN i~a mmena,..m ortJitaetn tUgest1CfW kic Concilio 116'
alteri proa:imo conf1OO(JnOO, ezaminatlt.lum 8ancientJumqu proponerettlr ••
Haec deinde Germaniae Episcopi: c Quia avteM itt Oorpore iUN
~ permtdta mwni1Cntur prauoripea, quae in praesentianma non
amplia IuJbene f1igor'em, ttaad.ne optaftd". 88e, '" ftova colleceio fIat eorMM
canon••, pi adA1CC t7igen', OtItisBiB omnibUs, qui tam abrogati eBBe digno-
8CGfIIur ••
Concinebant Belgarum Episcopi: c &pleto Ooncilio VaUcatao com-,
..ttCere wlU Sanclt8sitlJ.8 Dominu viN in 8acriB canonibu8 Wl'BaCiB
_"118 retJigendi integrum comprea,,,. legKm euluiasttcarum in not1lttIJ
e'
CotJ.icaIt hodiemae praa acr.om.ooatu., in variOB '''uloB# capita, etc.,
pro tIIaIeriaru. f1M'i.etate diBWibutu•••
Tum vero Archiepiscopi et Episcopi ex provinciis ecclesiasticis
Quebecensi et Halifaxiensi: c P08tt1lat1Cm '" toUUB iuria eccluiastici,
CItra"" Su:,mo Pontiflr,e, peraoCo CottoQio VaHcano, fiat OotIifkatio CU",
xxx
iM tJtJdUtoKibuB.I quae prt.IeMIH rertltlt BlGtIri lIUlioreB " ooco;"lIIOdatiorv

mdeb"ntur.
c BationeB poatulaU: ~ Facilior " COtIIMMnior61XJdereI cognUio ~ui_
iUf"i8, qacae nuno pene inn.fMri8 OOtI8tUadionibu8 e' canonibuB coUat.
:r .Multa in de.9w8ttuUnetIt Clbierunt, veliMpoBBibUia facta nnt, vel in maa-
,"um Eocluiae bon"ttI ttluta" po88t&nt ».
Deinde plures Italiae mediae Episcopi: c Ne Btudt08i8 BCientiae ctJtIO-
nicae iter BCabroButtl nitIriB peragenduttl BU, oh ttI018tt1 6tJf'1IttI legvm, qtcG6
iattI obBol8vere, petunt ut Oorpws iwN canonici quatti diligentiBBitt16 f'eCO-
(JtI08cat"f" ».
Tres denique et triginta ex variis orbis regioni bus Episcopi huic
postulato subscripserunt: c Ut eccleriaBticae legeB in fIIOt"68, in t1iIa'H, in
inBtUada oIaN'ianoracttl popwlorum 8WGttI cumulate useram e~,
. nilil profec'o oocomtllOdati.B 68t nUatlqt&e opport.ni~, quam Bi Bapie,.,.

ordine dig68tae i,. un"", codicem ooUigantur, ad euiu nortIttJm ·BaCnCtn
tU8 et dicatar in foro et tradatur in dolM et in U8U quotidianoB reli-
gioBe dedtccat.r. Quod ~ttI probe 86fttwent Botnani Pontific68 nllllo 1ettI-
pare COttIttlMer"nt ut ipsortcttl f1igilantia et.pradentia in hac.parle de68Bet.
Hue Bane BpBOtavU InnocentiUB III, ~uc HortoriU8 111, quruttl in C1WatI-
dM DecretGliUttl Oollectionibu8 electMBimae curae praeclara adAuc ttIOnw-
menta nppetunt. Qtcetn vero latet de Bacra iari8prudentia qua. bene
fJNf'U8m Gregoriu IX, etciU8 auspiciM et op6 et auctoritale attlpliBBittlUB
Pontificii ium -~ editU8 68t p Neque minor Mbenda 68t 3fYJtia Bont-
facio VIII, qui opt&8 Gregarii uberrima atque in priflaM opportuna accea-
rione ditat1il, perfeoU.
c &d ~ provtdae curae Summorvtn Pontiflctcttl, qtctJttIN npet'ÌOnml
temporuttl oommoditati plane Ba'M fuerint, al;quid tmnen aetate noBtra
deriderare patiuntur. Neque mirUttl etciquatn 688e debet, Bi PtJruttl.P6r con-
riderei diBciplinar68 18968 mriae temporuttl conditioni 8ÌC oocomttlOdari
oportere, ut labenttbu annil immutentur, nooisque obvetlÌ8nttbu WUBi.t
augean'ur. Quare pJures Bomanor.m PORtificum Oon8tUadiotaeB Decre-

taque Oonoilioruttl in C0rpK8 iUN canonici nondUfR illata nnt, quae
tamen disperBa non emgari diutiU8, cum iudiciorum, tum Bcientiae itcriB
magnopere inter68t. Nam quameliu in plaribu dooumentM, veluti dil-
iecta oorporiB metnlwa, sparrim ciretcmfer.ntur, difflcile 68t, qua late
patet ch.riBtianU8 orbiB, rite a c.mclM digno8ci; et Bi dignoscantur, opu8
.., ....taiIG CIfMotJ. . flDUtja cir0ut8ta,.,iar. . (pae est paucoram)
......
ad dèclintJndam
c
rertItII aIq1N fetttport&m ,.. H8 ,Ktetpretandis
Haec ",1I1a tllGttl.... oogUantibt1.8 ~it

«m!tI.-
demi8Be alqtl.e en,,- peIere

a SaIlCllai.w DotIKno N08f.ro Pio IX, .t, adAtbUa opera alqtce . . . .io
"ironIm Au" temporiB docti88illlOf'Wm, JIOt1K•• ,1WiB canonioi codicem dige-
rere fii ApoatoItca aucloritate edere tICm gram"r. ()pt&8 8a", ard"um;_
qMO plu diflloMUatis Aabet, BO fIIagiB est tmato Porat'fke d'pum ••
Cuius quidem rei neeessitatem cum ipsa Apostolica Sedes baberet
eompertàm, facere certe non poterat quin tot Ecclesiae Pastorum votis
et postulationibus concederet, in iis saltem quae ad disciplinam propius
pertinerent et magis urgere viderentur. Eo utique consilio Pius IX per
eonstitutionem ApoBIoltcae &dis censurarum latae Belltentiae numerum
imminuit; Leo XIII constitutiones dedit Oflloiorua et OontJitae a Ohri-
trio, quarum altera aequius et accuratius librorum editioni et probibi-
tioni consuJebat, altera decernebat quibus regendae essent legibus Con-
gregationes religiosae votorum simplicium; Sacra denique Congregatio
D. et RH. die 1t iunii ano 188) IfI8tructiotaem edidit c de modo quo
oeeonomice procedere debent Curiae ecclesiasticae in causis disciplina-
ribus et criminali bus clericorum •. Reliqua tamen iuris praescripta cum
in eo statu mansissent, quo ante, Episcopi plerique et nonnulIi etiam
Purpurati Patres Apostolicae Sedi instabant adhuc, ut ius canonicum
emendaretur et in aptiorem componeretur ordinem, capto a recentio-
rib~ omnibus civitatibus exemplo, quemadmodum Gregorius IX [usti-
nianum imitari non dubitaverat.
PItT8 fel. reco Papa X, qui, ante quam Pontificatum iniret, probe
perspexerat quam praeclara Ecclesiae emolumenta eiusmodi emendatio
pollieeretur, arbitratus tempus iam esse tanti operis initia facere, con-
vocatis baud semel, ineunte mense martio ano 19(M., S. R. E. Cardina-
libus qui in Urbe degebant, ut eos de proposita re sententiam rogaret,
cum Eminentissimi ii viri consilium probassent, datis die 19 eius-
dem mensis ad orbem catholicum liUeris ArdII""" sa", mun.MB, nun-
tiavit, quod iam dudum in communibus fuisset optatis, id velIe se,
c wl "n'1Mr8aB Bccle8ia6 leges, ad haec tC8qtl.e te...pora etJitae, lwoitJo
orti.", tJtgestae, "' unum colligerenttCr, amoU8 "uIe quae abrogatae esBenI
'"" obBoletae, aliis, tWi opte8 (uisBet, ad no8trorum t""ponI'" condUio-
UXIl OOflN l.,... O~
,... propiu aptCltill ». Quod ut reete ad eft'eetum dedueeretur, motu

proprio, certa seientia et matura deliberatione, haee deerevit qu"ae se-
quuntur:
c l. Conali."" Btw, ., ai..." ao..~ Potttiflcia. coueUtIi-
tIMI8, q1U.lM pen. erit toUu negoUt tIICHIertJUo ., OIIn1, et.Ip8 couIa-
bit _ non••nill 8. R. E. CartUaaUbw, tJ PotaIi/it» fIOIIlitlGUtlt ....
1/fItIttdi8•
• ÌL H.ic OofI8ilio ipsePontif- praarU." PotaIi/it» tJbBMIe, OtJr-
dintJIill deca".. inter tJdBttJJtIeII.
c m. Enlnt prtJeteretJ ill8lo " .....0 CotaB.U0re8, qIIOIPtIIrea OGnUatJl~s
8 virili OtJnoniot i.rilI (IO UNoIogitH ~ilI eligeA', ~ probtJfIIe.
c IV. Voltcmu ,..,... ."if16t'BlUll Epi8copCIttHIt, . . . tIOf"M(U oppor-
'une IrtJtfentJaB, in grtJ1MBi_tcm 1aoc opw COtIBpirare CItqIN cotICIInwe.
c V. Ubi ftMWit constUtdtJ rtJIio i. kitlnlocU BWto aecltJJIdtJ, Oott-
. .'Ior8B mtJIéritJm ptJrabtl,ae BtcafIIqW de jpBtJ ~ i. con11MHbtcs
edetH, prtJ8BidB iUo, OtIi Polllif- mtJttdtwerU Ootuilii OtJnUnal" AN
ab GetiB. In st.dta ., BfJtItemw PP. OtJrdi,.,.,. mCIIlWtJ . .

eortI.". . .1Ide
beraUotae inqtctrelll. OtItnttJ de.iqlN tJtI PonIi/it».. thferatat.r, legUWa

approbtJlione ""i4nda ».
Interea, ut Episcopi universi, quemadmodum litteris, quas memo-
ravimus, statuerat, ad tam grande tamque arduum opus conspirarent
quod in totius Ecclesiae bonum apparabatur, primum omnium Pontifex
id curavit, ut Cardinalis a publicis Ecclesiae negotiis, datis ad omnes et
singulos catholici orbis Archiepiscopos litteris die II) martii eiusdem anni,
iisdem mandaret, ut, auditis Sufrraganeis BUis aliisque, si qui essent,
Ordinariis qui Synodo provinciali interesse deberent, quamprimum, idest
non ultra quatuor menses a receptis litteris, Sanctae Sedi paucis refer-
rent an et quaenam in vigenti iure canonico, sua eorumque sententia,
immutatione vel emendatione aliqua prae ceteris indigerent. Praeterea .
singularum llationum Episcopis ius tribuebalur ut unum vel alterum
virum, sacrorum canonum ae theologiae seientia praestantem, communi
consensu electum, atque ipsorum Episcoporum sumptibus alendum,
Romam mitterent, qui Consultorum coetui adscriberetur. Quod si
mallenl, possent item Episcopi unum ex i1lis designare, qui iam a
Patribus Cardinalibus inter Consultòres adnumerati essent, eique
sua optata transmittere cum Consultorum coetu communicanda; vel
DXIlI
etiam aliquem e sua natione nominare, qui, licet extra Urbem commo-
rana, per epistolas Consultoribus adiutricem operam praestiturus essete
Quid vero ea de re concordi animo consi1ii cepissent, Episcopi singu-
larum nationum per digniorem vel antiquiorem ex iis Sanctam Sedem
certiorem redderenl
Tum vero Pontifex Consilium BeU OotaMiaionent, de qua in Utteria
.A",-- 8GtI6 ."tlMB, constituit, in eamque adscivit Patres Cardinales
Seraphinum Vannutelli, Antonium Agliardi, Vincentium Vannutelli,
Franciscum Satolli, Marianum Rampolla del Tindaro, Hieronymum
M. Gotti, Dominicum Ferrata, Franciscum a Paula Cassetta, Franci-
scum Desideratum Mathieu, Casimirum Gennari, Beniaminum Cavic-
chioni, Andream Steinhuber, Franciscum Segna, I08ephum Calasan-
ctium Vives J Tuto, Fe1icem Cavagnis et Raphaelem Merry del Val.
Haud ita multo post, quo res celerius et expeditius procederet, delibe-
ravit Pontifex aliud peculiare Consilium instituere, inque illud Patres
Cardinales cooptavit Dominicum Ferrata, Felicem Cavagnis, Beniami-
num Caviechioni, Casimirum Gennari et losephum Calasanctium Vives
J Tuto; iis vero, morte interceptis, sufrecit deinceps Cardinales Sebastia-
num Martinelli, Caietanum De Lai, Basilium Pompili, Caielanum Bisleti,
Gulielmum van Rossum, Vincentium 'Vannutelli, Michaelem Lega et
Philippum Giustini.
Delarit autem Pontifex Cardinalem Petrum Gasparri, tum Archie-
piscopum titulo Caesariensem et a Secretis Sacrae Congregationis extra,.
ordinariis Ecclesiae negotiis praepositae, qui ei CODSi1iO esset ab acbs:
totum simul opus, quod oatlCelZariae vocant, eidem Sacrae Congre-
gationi; curam vero quaecunque oceurrerent edendi oftleinae lypogra-
phieae Vaticanae demandavit.
Pontificium Consilium id in primis studuit, ut idoneos adscisceret sibi,
Romano Pontifice probante, Consultores; delegit vero tum ex peritiBBi-
mis Romanae Curiae Prae1atis, tum ex egregiis cleri regolaris 8Odalibus,
tum ex aliis saerarum disciplinarum cultori bus, ita quidem, ut ex iis
omnibus, et italis et extemis, frequens brevi amplissimumque Colle-
gium coalesceret, cui, de mandato Pontificia, praefuit idem Cardinalis
Gasparri.
Quo autem expeditius negotium conftceretur, peculiares duo. e gremio
ipsius Collegii eliciti constitutique sunt Coetus BeU ~ quas
O.... l ..... O~.
Digitized by Goog le
.xxXIV
vocant, quae tam diligentem studiosamque in canones expendendos

apteque redigendos .contulerunt operam, ut exspèctationem omnem
expleverinl Id tamen nullo pacto obstitit, quominus, quotiescumque
para aliqua Codicis potissima ad finem perducebatur, eius exempla ad.
omnes aeque Consultores mitterentur, ut si quis eorum aliquid animad-
versione dignum reperisset, id scripto significaret. Ceterum, praeter Con-
sultores, confectionem operis complures tum itali tum extemi cano-
nislae ac theologi, titulo OoJlaboratores, etsi extra Urbem degebant,
egregie adiuvarunt.
Peculiari bus Coetibus seu OomtaiB8ionibuB ita constitulis,lex quaedam
propria condita est et a Summo Pontifice die 11 mensis aprilia eiusdem
alJni adprobata, qua praefinitae sunt normae, ad quas gravissimum expli-
caretur opus iidemque Coetus operam suam dirigerent. Ea quoque lege
cavebatur, ut Instituta ecclesiastica vel religiosorum virorum e suia
bibliothecis et tabula;riis, si qui peterentur libri, eos sine mora suppe-
ditarent, quibusvis interdictis aut censuris, Pontificis auctoritate, una
huius negotii causa sublatis'; itemque ut Consultores, servitio chori
addicti, ne spatium sibi ad officium implendum deesset neve e mu-
neris sui perfunctione quicquam detrimenti caperent, qui bus horis
conventue agerentur, choro abessent, et tamen distributiones ipsas,
quas .mer praesentu vocant, lucrarentur.
Cum sensim deBiderata Episcoporum, Pontificis voluntati ita ob~
quentium, ad Apostolicam Sedem perferrentur, eaque diligenter excussa,
in Consultorum commodum, in unum cogerentur, disceptatum est, quae-
nam totius materiae di visio facienda esset, decretumque eam adhiberi
divisionem, quae, generati m inspecta, dici merito potest tralaticia in
iure canonico, hac tamen lege, ut partitio eiusmodi ad tempus recepta
haberetur, uti quaedam operis adumbratio, liceretque eam, quemadmo-
dum necessitas postulasset, tum emendari, cum, absoluto Codice, clariu8
appareret quo demum ordine res disponendae forenl
Nulla mora interposita, e Consultori bus et Collaboratoribus delecti
sunt qui singulas meditarentur et appararent Codicis partes, de quibus
deinde in peculiaribus Coetibus esset disputandum. In quos deleclus
cecidit, ii, quod hic meminisse gaudemus, libentissimo obtemperarunt
animo. Quodvis 'MemaeiB caput, ex. gr., de bapti8mo, de BeptlUura ecof6..
8ÙJ8tica~ etc., binis commissum est Consultoribus vel Collaboratoribu8
xxxv
aut, si quando rei gravitas postulasset, etiam ternis et quatemis, Bic
tamen, ut alter nomen alterius vel aliorum, qui eadem de re scribe-
reot, ignoraret. Hi quidem ad alterutrum Coetum seu eommissionem,
cui scripta sua exclltienda deferebantur, legitime pertinebant; omnibus
autem, pontifieio adstrictis secreto, dies eondicebatur, quem ante diem
tradere Emo Cardinali Gasparri ft)"'- sllum tenebantur.
Haec vero, lege, quam memoravimus, propria, Consultoribus et Col-
laboratoribus generatim praescripta erant:
c I. Ut Codex eas tantummodo leges complecteretur, quae discipli-
nam spectant. Nihil tamen prohibebat, quominu8 in Codice principia
quaedam attingi possent aut deberent, quae ad ius naturae vel ad ipsam
Fidem referrentur.
c II. Ut Consultor, aliusve operis ordlnator, Ecclesiae leges de disci-
plina, omissis obsoletis aut abrogatis, diligenter exquireret ex Corpore
iuris, ex Tridentino Concilio, ex Actis Romanorum Pontificum et ex
decretis Sacrarum Congregationum Romanarum aut Tribunalium Eccle-
siastieorum; eas autem in CtJnotIM redigeret, qui solam legum parte m
dispositivam eontinerent quique possent, si expedire videretur, in para-
graph08 subdividi.
c III. Ut in canonibus redigendis Consultor, aliusve operis ordina-
tor, e documentis excerpta verba, quantum poeset, fldeliter referret, bre-
fitati simul et perspicuitati studeret, alias eorundem documentorum
partes rebus declarandis aptas adderet, paginis, volumine, editione accu-
rale adnotatis.
c IV. Ut Consultor, aliusve operis ordinator, in re gravi et ad usum
pertinente, inter varias doetorum opiniones, certam proponeret ae defl-

nitam sententiam.
cV. Quod si Consultor, aliusve operis ordinator, opportunum duxis-
set aut neeessarium in iure vigente immutare aliquid, canonem quidem
redigeret, admonens agi de immutatione, cuius rationes· breviter exhi-
beret. Idem praestaret, si quid novi putasset inducendum.
c VI. Idem latino sermone uteretur, eoque digno, quantum liceret,
saerarum maiestate legum, in iure romano tam expressa feliciter ,..
Secundum hanc studiorum rationem, peculiares Coetus opus aggressi
sunt die 13 mensis novembris ano 1901. Alter eonveniebat feria quinta,
alter die dominieo uniuscuiusque hebdomadis, alia re alii Coetui ad
XXXVI
disceptandum commina. Praeses vero de singulis canonibus, in quolibet

tJOIo typis exscripto propositis, Consultores, alium ex allo, sententiam
rogabat, 'quam cum quisque libere aperuiBBet, qui ab actis erat diligen-
tiBBime perscribebat Nemo non videt, si eadem res, nulla mutatione indu-
eta, sequenti hebdomade ad singulos C~tus delataeBSet, foturum prore-
cto uisse, ut et disputatio in idem confuse recideret et inceptum minus
progrederetur. Quare, ad cunclationem omnem devitandam, Praeses ipse
ex variis canonum schematibus, ratione habita t1OIon&m et sententiarum
cuiusque Consultori s, iisque additis aut deletis quae addenda delendave
sibi viderentur, unum schema mature conficiebat, ut, cito typis exscri-
plum, posset statim a Consultori bus domi,perpendi et insequenti hebdo-
made communiter disceptari. Et ita porro, donec Consultores de formula
canonis componenda inter se consensiBBent. Quapropter nihil in novo
Codice legitur, quod non quater vel quinquies, eo modo quo diximus,
disceptatum sit, immo etiam et deoies et duodecies, si quid occurrisset
difficultatibus implicitum. Quod si forte in aliquo canone definiendo
communis deerat consensus, ad sententiam maioris partis vel ad iuria
constituti normam canon redigebatur, subiecla tamen sententia vel mino-
ri~ partis vel a iure constitulo aliena. Schema, ita a peculiari Coetu
compositum, ad universos Collegii Consultores mittebatur, ut suam quis-
que sententiam scripto aperirent et hoc, intra eertum quoddam temporia
spatium, ad EItlum Card. Gasparri perferendum curarent. Tandem, de
schemate deque subiectis totius Consultorum Collegii animadversionibus,
quas idem Card. Gasparri ante perpenderat, Elfli Patres e peculiari Con-
silio, de quo supra diximus, bis saltem cognoscebant suumque postremo
rerebant sutfragium.
Interea, cum novi Codicis partes gradati m ad fìnem adducerentur,
Summus Pontifex Pius X praecepit, ut de confecto opere Episcoporum
totius catholici orbis iudicium exquireretur, itemque Praelati omnes
regularium Ordinum, qui legitime ad Oecumenicum Concilium vocari
801ent, sententiam rogarentur. Allatis igitur ad Antistites e08 omnes
tum primo et altero Codicis libro, tum deinde tertio et CftIarto, tum
denique quinto, admoniti ii sunt, volumina, condicio tempore, remittere
ad Apostolicam Sedem venent, additis iis scripto animadversionibus
quas opportunas iudicassent. Quae quidem, postquam Elflus Card. Ga-
sparri rite eas expenderat inque unum collegerat, ad E«1os Partea e
XXXVII
peculiari Consilio delatae sunt, qui viderent, nunquid, respeetis qua-

tenus liceret Episcoporum optati s, esset in canonibus immutandum.
Dum ita Codex continenti labore retractaretur, gravissimi interci-
derunt eventus, exarsit videlieet teterrimum hoc bellum, quo Europa
fere omnis conflietatur, et sanctissima funetus est vita, cum maerore
luctuque catholici orbis universi, Summus Pontifex Pius X, quo auclore
atque auspice grande Codims redigendi opus adornari coeptum est. Etei
vero Pontificis obitus vehementissimumque belli incendium, quo post
menses decem rtalia ipsa conflagravi t, moram incepto attulit, eveeto
tamen feliciter ad Petri Cathedram BIIlNEDlCTO Papa XV, laetissima afful-
sit spes fore, ut brevi opus absolveretur, cum Beatissimus Pater, inde
a Pontificatus sui primordiis, idipsum cupere et velJe se significanter
manifestasset. Itaque, ipsomet Pontifice patrono et moderatore, ita in
re provehenda persevel'atum est, ut, ineunte terlio Pontiftcatus anno,
prospere atque e sententia finis novo Codici imponeretur.
Quem Beatissimus Pater cum maturo iudicio expendisset et pro-
basset, constitutione Providenti8sJ",.a Mater Eooleri.a, die festo Pente-
costes (~7 maii) an. MGMXVU data, promulgavit. eumque decrevit vim
legis pro universaEeclesia habiturum esse a die festo Pentecostes
(19 maii) insequentis anni MCMXVIIJ.
En igitur novus iuris canonici Codex, typis Valicanis editus, in
quo, ad nitore m editionis quod spectat, nihil pIane desideratur. Acce-
dunt ad eanones, in extrema quaque pagina, notae, quae varios indicant
fontes unde ii elieiti sunt: qua in re vix animadvertere attinet, canones
haud semper cum suis fontibus omni ex parte in sententia congruere.
Quod praeeipue de canonibus poenalibus Libri V intelligatur dietum,
ubi antiquae leges poenales allegantur, quamvis poenae quas adnexas
babent, a po'enis in novis eanonibus sancitis saepe discrepent. Fontes
in hac Codi cis editione :- praemissis illis, qui ex antiquo Corpore iuris
canonici et ex Conciliis Oecumenicis hausti sunt -, auctoritatill, in eadem
"Vero specie temporiB ordine dispositi,' puncto cum virgula (;) distin-
guuntur, nisi de eadem causa apud eandem S. Congregationem retractata
agatur. Quorum quidem fontium edentur, quam primum fieri poteri t,
unice in studiosorum commodum, Oollectanea; hisee tamen nee vetus
Olwpu iUN canonfci nec Synodi Tridentinae Acta nec librorum litur-
gicorum praeseripta continebuntur.
XXXVIU
Sie tandem aliquando, Deo iuvante, opera a tot doetissimis viris

duodeeini solidos annos in rem collata, catholico nomini universo pri-
mus eeelesiasticarum legum Codex datus auspicato est. Eius vero pro-
mulgationem Summus Pontifex Benedietus XV, quem Deus diutissime
sospitet, iure confidit religiosae disciplinae firmandae esse summopere
profuturam. Quod utinam faxit benignissimus Deos, Beata Virgine Maria,
eius Sponso S. Iosepho, universae Ecclesiae Patrono, et SS. Apostolis
Petro et Paulo deprecatoribus.
VBNERABILIBU8 FRATRIBUS
BT DILBCTlS FILUS
PATRIARCHI8, PRIIiATIBU8, .lRCBIIlPISCOPIS, EPISCOPIS .lLII8QUB ORDINARIIS
.lC PBABTERBA
CATBOLICARUM STUDIORUII UNIVERSITATUM AC 8EMINARIORUM
DOCTORIBUS .lTQUB AUDITORI BUS.
BENEDICTUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPBTUAM REI MEMORIAli.
I1IIrovidentissima Mater Ecclesia, ita a Conditore Christo COD-

• stituta, ut omnibus instructa esset notis quae cuilibet per-
fectae sooietati congruunt, inde a suis primordiis, cum, Domi-
nico obsequens mandato, docere ac regere omnes ge~tes incepit,
aggreBBa est iam tum sacri ordinis virorum christianaeque plebis
disciplin4m datis legibus moderari ac tueri.
Procedente autem tempore, praesertim cum se in libertatem
vindicavit et per maiora in dies incrementa latius ubique est
propagata, ius ferendarum legum proprium ac nativum evol-
vere atque explicare nunquam destitit, multiplici ac varia de-
I
Cletorum copia per Romanos Ponti1i.ces et Oecumenicas Synodos.

pro re ac tempore, promulgata. Hisce vero legibus praeceptisque
tum cleri populique Christiani consuluit regimini sapienter,
tum ipsam, ut historia testatur, rei publicae utilitatem civilem-
que cultum mirifi.oe provento Neque enim solum barbararum
gentium leges curavit Eoolesia abrogandas ferosque earum mo-
res ad humanitatem informandos, sed ipsum quoque Romano-
rum ius, insigne veteri~ sapientiae monumentum, quod ratio
scripta est merito nuncupatum, divini luminis aunlio freta, tem-
peravit correctumque christiane perfecit, usque adeo ut, instituto
rectius ac passim expolito privato et publico genere vivendi,
sive aetate media sive reoentiore materiam legibus condendis
satis amplam paraverit.
,,
IL
Verum enimvero, quod ipse fel. reco Decessor Noster Pius X,

Motu proprio cc Aràuum sane II~ d. XVI KaJ. Apr. a. MCMIV edito,
sapienter advertit, temporum conditionibus hominumque neces-
sitatibus, prout rerum natura fert, immutatis, ius canonicum
iam suum ftnem haud expedite persequi· omni ex parte visum
est. Saeculorum enim decursu, leges quamplurimae prodierant,
quarum nonnullae aut suprema Ecclesiae auctoritate abrogat&e
sunt aut ipsae obsoleverunt; nonnullae vero aut pro conditione
temporum difficiles ad exsequendum, aut communi omnium bono
minus in praesenti utiles minusve opportunae evaserunt. Ac-
cedit etiam, quod leges canonicae ita numero creverant, tam
disiunctae dispersaeque vagabantur, ut satis multae peritissi-
mos ipS08, nedum vulgus, laterent.
Quibus de causis, idem fel. rec. Decessor Noster, statim &C
Pontiftcatum suscepit, secum ipse reputans quanto foret usui,
ad disciplinam eccleaiasticam restituendam ftrmandam, si gra-
vibus illis, quae supra enarravimus, incommodis sollicite mede-
retur, consilium iniit universas Ecclesiae leges, ad haec usque
tempora editas, lucido ordine digestas in unum colligendi; amo-
tis inde quae abrogat&e iam essent aut obsolet&e; aliis, ubi opus
asset, ad nostros praesentes morea opportunius &coommodatis l;
aliis etiam, si quando necesse esse aut expedire videretur, ex
novo constitutis. Ram sane perarduam post maturam delibera-
tionem aggressus, cum s&Crorum Antistites, quos Spiritus San-
ctus· posuit regere Ecclesiam Dei, eadem super re consulere,
eorumque mentes pIane cognoscere omnino oportere iudicasset,
primum omnium id curavit &C voluit, ut Cardinalis a Publicis
Ecclesiae Negotiis, datis litteris ad VV. FF. singulos Catholici
Orbis Archiepiscopos, iisdem committeret ut cc auditis Suftra-
Il ganeis suis aliisque, si qui essent, Ordinariis qui Synodo Pro-
u vinci ali interesse deberent, quamprimum huic Sanctae Sedi
cc paucis referrent an et quaenam in vigenti iUTe canonico, sua

u eorumque sententia, immutatione vel emendatione aliqua
u prae cateris indigerent Il I.
I cr. Motu proprio «Ar. . . . Ba... ».

I cr. Epistolam «Pergra'" .UN» die If) Martii 19Of..
XLI
Poste&, oompluribus viris disciplinae canonum peritissimis

aive ex Urbe Roma sive variis e nationibus in consortium labo-
rum ~citi'S, mandatum dedit dilecto fllio Nostro Petro S. R. E.
Cardinali Gasparri, tum Arcbiepiscopo Caesariensi, ut Consulto-
rum operam dirigeret, perflceret, &c, si opus esset, suppleret.
Coetum deinde, sive, ut aiunt, Commissionem S. R. E. Cardina-
lium oonstituit, in eamque oooptavit Cardinales Dominicum Fer-
rata, Casimirum Gennari, Beniaminum Cavicchioni, Ioseph Ca-
lasanctium Vives y Tuto et Felicem Cavagnis, qui, referente
eodem dilecto fllio Nostro Petro S. R. E. Cardinali Gasparri, pa-
ratos canones diligenter perpenderent eosque, iudicio suo, im-
mutarent, emendarent, expolirent l. Cum autem quinque ii Viri,
alius ex &lio, obiissent, in eorum locum suftecti sunt dilecti fllii
Nostri S. R. E. Cardinales Vincentius Vannutelli, Caietanus De
Lai, Sebastianus Martinelli, Basilius Pompili, Caietanus Bisleti,
Gulielmus van Rossum, Philippus Giustini et Michael Lega,
qui mandatum sibi negotium egregie expleverunt.
Postremo, prudentiam ~uctoritatemque cunctomm in Epi-
scopatu venerabilium Fratmm iterum exquirens, ad ipsos item-
qua ad omnes Regularium Ordinum Praelatos, quotquot ad
Oecumenicum Concilium legitime vocari solent, novi Codicis iam
digesti et adornati, antequam promulgaretur, singula ad sin-
gulos exemplaria mitti iussit, ut suas quisque animadversiones
in paratos canones libere patefacerent I .
Verum, cum interea immorta.lis memoriae Decessor Noster,
oomplorante Catholico Orbe universo, de vita decessisset, id con-
tigit Nobis, Pontiflcatum secreto Dei consilio ineuntibus, ut Ec-
clesiae Nobiscum docentis sic undique collecta suftragia debito
cum honore exciperemus. Tum demum, novum totius canonici
iuris Codicem, iam pridem in ipso Concilio Vaticano a pluribus
sacrorum Antistitibus expetitum, et abbinc duodecim solidos
annos inchoatum, in omnes 8Uas partes l'eCognovimU8, approba-
vimus, ratum habuimu8.
I cr.
Motu 'Proprio «ArcitMHK 8a1S6 _.
• Cf. EpIstoJam « De motatlato _ die 9JO Irfartii 19t1.
XLU
Itaque, invocato divinae gratiae auxilio, Beatorum Petri et

Pauli Apostolorum auctoritate confìsi, motu proprio, certa
scientia atque Apostolicae, qua aucti sumus, potestatis pIeni.
tudine, Constitutione hac Nostra, quam volumus perpetuo va-
lituram, praesentem Codicem, aio ut digestus est, promulgtJm'US,
mm legis posthac habere pro unifJerstJ EccleritJ decemim'US,
iubemus, vestraeque tradimus custodiae ac vigilantiae sar-
vandum.
Ut autem omnes, ad quos pertinet, probe perspecta habere
possint huiua Codicis praescripta antequam ali eflectum addu-
cantur, edicimus ac iubemus ut ea vim obligandi habere non
incipiant niai a die Pentecostes anni proxime venturi, idest 8
die deoima nona menais Mali anni millesimi nongentesimi duo-
devicesimi.
Non obstantibus quibuslibet ordinationibus, constitutio-
nibus, privilegiis etiam speciali atque individua mentione di-
gnis, neo non consuetudinibus etiam immemorabilibus cete-
risque contrariis quibusVÌ8.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostrae
constitutionis, ordinationis, limitationis, suppressionis, deroga-
tionis expressaeque quomodolibet voluntatis infringere, vel ei
&usu temerario contraire. Si quis hoc attentare praesumpserit,
indignationem omnipotentis Dei ac Beatorum Petri et Pauli
Apostolorum Eius se .noverit incursurum.
Datum Romae apud S. Petrum die festo Pentecostes anno
millesimo nongentesimo decimo septimo, Pontifìcatus Nostri
tertio.
PETRUS CARD. GASPARRI O. CARD. CAGIANO DE AZEVEOO

A SECBETIS STATUS. S. R. E. CANCILLARIUS.
MOTU PROPRIO
COIIJII8810 JlfSTITUITUR A.D CODICIS OANONBS AUTBl!INTIOB INTlDRPRETA.NDOS1.
BENEDICTUS PP. XV
[lumiussuiurisdigestum,
canonici Codicem, fel. ree. deces80ris Nostri Pii X
non multo ante, exspectationem totius
catholici orbis explentea, promulgaverimus, Ecclesiae bonum
ipsiusque natura Mi profecto p08tulant ut, quantum fieri potest,
caveamus, ne aut incertis. privatorum hominum de germano 0&-
nonum. sensu opinionibus et coniecturis, aut crebra novarum
legum varietate, tanti operis stabilitas in discrimen &liquando
vocetur. Quapropter propositum Nobis est uhique inoommodo
occurrere j quod ut emciamus, Motu proprio, certa scientia atque
matura deliberatione Nostra, haec quae inlra scripta 8unt sta-
tuimus atque decernimus:
I. Exemplum decessorum Nostrorum sècuti, qui decreto-
rum .Concilii Tridentini interpretationem proprio Patrum Car-
dinalium coetui commiserunt, Conmlium seu Commisrionem,
uti vocant, conetituimus, cui uni ius erit Codicis ca.nones authen-
tice interpretandi, audita tamen, in rebus maiqris momenti, Sa-o
era ea. Congregatione cuius propria res sit, quae Consilio disce-
ptanda proponitur. Idem vero Consilium constare volumus
ex a.1iquot S. R. E. Cardinalibus, quorum unus coetui praesit,
Auctoritate Nostra et successorum N08trorum deligendisj bis
accedent tum vir probatus, qui sacri Consilii erit ab Actis, tum
aliquot Consultores ex utroque clero iuris canonici periti, eadem
Auctoritate designandi; sed Consilio ius erit Consultores quoque
Sacrarum Congregationum, pro sua quemque re, sententiam
rogandi.
• AetCI Apo.fol• • 8etJM, IX. 1917. 488.
LXIY
\
II. Sacrae Romanae Congregationes nova Decreta GeM-

ralia iamnunc ne ferant, nisi qua gravis Ecclesiae universae
neoessitas &liud suadeat. Ordinanum igitur earum munus in hoc
genere erit tum curare ut Codicis praescripta religiose serventur,
tum Instructiones, si rea ferat, edere, quae iisdem CodWis prae-
ceptis maiorem et lucem afterant et efficientiam pariant. Eius-
modi vero documenta Bic conftciantur, ut non modo sint, sed
appa.reant etiam quasi quaedam explanationes et complementa
canonum, qui idcirco in documentorum contextu peropportune
afterentur.
III. Si quando, decursu temporum, Eoolesiae univers&e
bonum postulabit, ut novum generale decretum ab aliqua Sacra
Congregatione oondatur, ea ipsa decretum conftciat, quod si a
Codicis pra.escriptis dissentiat, Summum Pontiftcem de eius-
modi discrepantia moneat. Decretum autem, a Pontifica adpro-
batum, eadem Sacra Congregatio ad Consilium deferat, cuius
erit, ad decreti sententiam, canonem vel canones redigere. Si
decretum a praescripto Codicis discrepet, Consilium indicet cui-
nam Codicis legi nova lex sufficienda sit; si in decret~ rea vertetur
de qua Codex si1eat, Consi1ium constituat quo loco novus canon
vel novi canones sint in Codicem inserendi,. numero canonis, qui
proxime antecedit, 1Jis, ter etc. repetito, ne canon sede sua mo-
veatur ullus aut numero rum series quoquo pacto perturbetur.
Quae omni&, statim post Sacrae Congregationis Decretum, in
.Acta Apostolicae Sedis referantur.
Quae Nobis videmur utiliter in hac causa decrevisse, ea
omnia et singula, uti d~creta sunt, ita rata et firma esse et ma-
nere volumus ac iubemus: contr.ariis non obst&ntibus quibus-
libet.
Datum Romae apud Sanctum Petrum die xv mensis Septem-
bris anno MDCCCCXVII, Pontificatus Nostri quarto.
BENEDICTUS PP. XV
•
PROFESSIO CATHOLICAE· FIDEI
Ego N. firma fide credo et profiteor omnia et singula, quae

continentur in symbolo Fidei, quo sancta Roma.na Ecclesia uti-
tur, videlicet: Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem,
factorem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. Et
in unum Dominum Iesum Christum, Filium Dei Unigenitum. Et
ex Patre natum, ante omnia saecula. Deum de Deo, lumen de
'lumine. Deum verum de Deo vero. Genitum non factum, consub-
8~tialem Patri: per quem omnia facta sunto Qui propter noa
homiDes, et propter nostram salutem descendit de caelis. Et
incarnatus est de Spiritu Sancto ex Ma.ria Virgine. et Homo factus
est. Crucifìxus etiam pro nobis, sub Pontio Pilato: passus, et
eepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. Et
ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris. Et iterum ventu-
ros est cum gloria iudicare vivos, et mortuos: cuius regni non
erit finis. Et in Spiritum Sanctum, DOl;ninum et viviftcantem:
qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul ado-
ratur, et conglorificatur: qui locutus est per prophetas. Et Unam,
Sanctam, Catholicam et Apostolicam Ecclesiam. Conftteor unum
Baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectio-
nem mortuomm. Et vitam venturi saeculi. Amen.
Apostolicas et e~lesiasticas traditiones, reliquasque eius-
dem Ecclesiae observationes et constitutiones firmissime admitto
et amplector. lte.m sa.cram Scripturam iuxta 8um sensum, quem
tenuit et tenet sancta Mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero
S8nsu et interpretatione sacramm Scripturamm, admitto; nee
eam unquam, nisi iuxta unanimem consensum Patrum, acci-
piam et interpretabor.
XLVI
Profiteor quoque septem esse vere et proprie Sacramenta

novae legis a Iesu Christo Domino nostro instituta, atque ad
sa]utem humani generis, licet non omnia singulis, necessaria,
scilicet, Baptismum, Confirmationem, Eucharistiam, Poeniten-
tiam, Extremam Unctionem, Ordinem et Matrimonium.; illaque
gratiam confene, et ex his Baptismum, Conftrmationem et Ordi-
nem sine sacrilegio reiterari non posse. - Receptos quoque et
approbatos Ecclesiae Catholicae ritus in supradictorum omnium
Sacramentomm 8011emni administratione recipio et admitto. -
Omnia et singula quae de peccato originali et de iustificatione in
sacrosancta Tridentina Synodo definita et declarata fuerunt, &ID-
plector et recipio. - Proftteor pariter in Missa offerri Deo verum.
proprium et propitiatorium Sacriftcium pro vivis et defunctis;
atque in sanctissimo Eucharistiae Sacramento esse vele. realiter
~t substantialiter Corpus et Sanguinem una cum anima et divi-
nitate Domini nostri Iesu Christi, fierique conversionem totiua
substantiae panis in Corpus, et totius substantiae vini in Sangui-
nem, quam conversionem Catholica Eoolesia Transsubstantiatio-
nem appellato Fateor etiam sub altera tantum specie totum. atque
integrum Christum, verumque Sacramentum sumi. - Constanter
teneo Purgatorium esse, animasque ibi detentas fidelium suffra-
giis iuvari. Similiter et Sanctos una cum Christo regnantes vene-
randos atque invocandps eS88, eosque orationes Deo pro nòbia
offerre, atque eomm Reliquias esse venerandas. Firmiter assero
imagines Christi ac De.iparae semper Virginis, necnon aliorum.
Sanctorum habendas et retinendas esse, atque eis debitum hono-
rem ac venerationem impertiendam. - Indulgentiarum etiam
potestatem a Christo in Ecclesia relictam fuisse, illarumqu9
usum Christiano populo maxime salutarem esse aftirmo. - San-
ctam, Catholicam et Apostolicam Romanam Ecclesiam, omnium
Ecclesiarum matrem et magistram agnosco, Romanoque Ponti-
fici beati Petri Apostolorum Principia successori ac Iesu Christi
Vicario veram obedientiam spondeo ac iuro.
Cetera item omnia a sacris Canonibus et Oecumenicis Con-
ciliis, ac praecipue a sacrosancta Tridentina Synodo et ab Oecu-
XLVII
menico Concilio Vaticano tradita, definita ac declarata, praeser-

tim de Romani Pontificia primatu et infallibili magisterio, indu-
bitanter recipio atque profiteor, simulque contraria omnia, atque
haereses quascunque ab Ecclesia damnat&s et reiectas et ana-
thematizatas, ego pariter damno, reiicio et anatbematizo. Hane
veram Catholieam Fldem, extra quam nemo salvus eSBe potest,
quam in praesenti sponte proftteor et veraciter teneo, eandem
integram et inviolatam usque ad extremum vitae spiritum, con-
atantissime, Deo adiuvante, retinere et confiteri, atque a meis
subditis seu illis, quorum cura ad me in munere meo spectabit,
teneri et doceri et praedicari, quantum in me erit curaturum,
ego idem N. spondeo, voveo ac iuro. Bic me DeuB adiuvet, et
haec sancta Dei Evangelia.
. . :..."-::
...... -. - ...
...... . . .. ."...
"
.. : .: "~" ......... ::
~
......... .... ~q .. ,*: .... ::-::~.:: ...
CODEX IURIS CANONICI
LIBER PRIMUS
NORMAE GENERALES
CAN.1.
Licet in Oodice iuria canonici Eeclesiae quoque OrientaliB disciplina
aaepe referatur, ipse tamen unam respieit Latinam Ecelesiam, neque
Orientalem obligat, niBi de iis agatur, quae ex ipsa rei natura etiam
Orientalem aflleiunt l.
OAN.2.
Codex, plerumque, nihil decernit de ritibus et caeremoniis quas litur-
gicllibri, ab Eeelesia Latina probati, servandas praeeipiunt in eelebm-
tione sacrosancti Missae sacriflcii, in administratione Sacramentorum et
Sacramentalium aliisque sacris peragendis. Quare omnes liturgicae leges
rim suam retinent, nisi earum aliqua in Oodice expreBBe corrigatur.
OAN. 3.
Codicis eanones initas ab Apostolica. Sede cum variis Nationibus
conventiones nullatenus abrogant aut iis aliqoid obrogant; eae idclrcu
perinde ac in praesens vigere pergent, contrariis huius Oodicis praeseri-
ptis minime obstantibull.
OAN.4.
Iura aliis quaesita., itemque privilegia atqoe indulta. quae, ab Apo-
. atollca Sede ad haee usqoe tempora per80nis sive physicis sive moralibus
concessa, in usu adhuc sunt nee revocata, integra manent, nisi huius 00-
dieis eanonibus expreBBe revocentur.
OAN.5.
V1gentes in praesens contra horum statuta· ca.nonum eonsuetudines
sive universales sive particulares, si quidem ipsis ca.nonibus expresse re-
proNatur.l tanquam iuris corruptelae corrigantur, licet sint immemo-
rabiles, Deve sinantnr in posterum reviviscere; aliae, quae quidem cente-
nariae sint et immemorabiles, tolerari poterunt, si Ordinarii pro locorum
le persoDl!rum adiunctis existiment eas prudenter submoveri non po8Be;
ceterae suppressae habeantur, nisi expresse Codex aliod caveat.
l B_ell1etua XIV, coD8t. • BeA ,..tonII" _, 28 mali 1742, I IX, D. V; ep. enc:ycl.,
• AJIo,.. ..., _, 28 luI. 11111, I 44; 8. O. B. Ofr., 13 lu. 1710; B. O. de Prop. ride, 4 tUD.
1111; Dtt. eIIe1Cl. <ad DeJec. Ap. pro Oriente), 8 DOT. 1882; lItt. enCfCI. 6 llq. 1881; cJeer.
18.~~
t
....: :::: :..:
• '.: ._ O,. ._. ..
... --
..
:~~ ~ ~.:: :~~~::: .;~ .. ;.::..... : CAN.6.
Codex vigentem huc usque disciplinam plerumque retinet, licet op-
portunas immutationes a1ferat. Itaque:
1.° Leges quaelibet, sive universnles sive particulares, praescriptis
huius Codicis oppositae, abrogantul', nisi de particularibus legibus aliud
expl'esse C&veatur;
·2. ° Canones qui ius vetus ex integro referunt, ex veteris iuris aucto·
ritate, atque ideo ex receptiB apud probatos auctores interpretationibus,
Bunt aestimandi;
3.° Canones qui ex part.e tantum ClIm veteri iure congruunt, qua
congruunt, ex iure alItiquo &estbnandi sunti qua discrepant, Bunt ex sua
ipsorum sententia diiudicandi; I
4.° In dubio num aUqnod canonum praescriptum cum veteri iure
discrepet, a veteri iure non est recedendum;
5.° Quod ad poenas attinet, quarum in Codice nulla fit mentio, spi-
rituales sint vel temporales, medicinales vel, ut vocant, vindicativae, latae
vel ferendae setltentiae, eae tanquam abrogatae babt-nntur;
: 6.° Si qua ex ceteris disciplinaribus legibus, quae usque adhue
viguerunt, nee explicite nee implicite in Codice contineatut-, ea vim
omnem amisisse dicenda est, nisi in probatis liturgicis libris reperiatur,
aut lex Bit iuris divini sive positivi siv~ naturalis.
CAN.7.
Nomine Sedis Apostolicae vel Sanctae Sedis in hoc Codice veniunt
non solum Romanus Pontifex, sed etiam, nisi ex rei natura vel sermonis
contextu aliud appareat, Congregationes, Tribunalia, Ofllcia, per quae
idem Romanus Pontifex negotia Ecclesiae universae exped1re solet l.
TITULUS I.
De leg1bus eeelesiastiels.
CAN.8.
§ 1. Leges instituuntur, cum promulgantur :II.
§ 2. Lex non praesumitur personalis, sed territorialis, nisi aliud
constet.
CAN. 9.
Leges ab Apostolica. Sede latae promulgantur per editionem in Acto-
rum Apostolica.e Sedia commentario officiali, n1si in casibus particulari-
bus alius promulgandi modus fuerit praescriptus; et vim suam exserunt
tantum e.'tpletis tribus mensibu8 a die qui Actorftm numero appositus est,
nisi ex na·tura rei BUco ligent aut in ipsa lege brevior ·vellongior vacatio
specialiter et expresse fuerit statuta 3.
l Plus X, consto « Sapicntl COMma D, 2D lune 1008; S. C. S. Oft'., 13 lan. 1892, ad 2.

Il C. 3, D. IV; C. l, X, de fJoltvlatione fJroclatorvm, I, IS.
3 Plus X, consto « Promtd,,,,ndl », 29 sept. 1008; Beeret. Statua, 26 dee. 1918.
8
CAN.10
Legea respiciunt futura, non praeterita, nisi nominatim in eis de
praeteritis caveatur l.
OAN. 11.
Irritante! aut inhabllit8,ntes eae tantum leges habendae sunt, quibu8
aut actum esse nullum aut inhabilem esse personam expresse vel aequi-
valenter statuitur.
OAN.12.
Legibus mere ecclemaBtieis non tenentur qui baptismum non recepe-
runt. nee baptizati qui suftleienti rationis usu non gaudent, nee qui, licet
rationis usum asseeuti, septimum aetatis annum nondum expleverunt,
nm aliud iure expresse eaveatur I.
OAN.13.
§ 1. Legibus generalibus tenentur ubique terrarum omnes pro qui-
bus latae sunt :II.
§ 2. Legibus eonditis pro peculiari territorio ii subiieiuntur pro qui-
buslatae sunt quique ibidem domicllium vel quasi·domieilium habent et
simul aetu eommorantur, firmo praescripto can. 14: <I.
OAN. 14:.
§ 1. Peregrini:
1.° Non adstringuntur legibus partieulari~us sui territorii quan-
diu ab eo absunt, nisi aut earum tranagressio in proprio territorio no·
ceat, aut leges sint personales;
2.° Neque legibus territorii in quo versantur, iis exceptis quae or-
dini publieo eonsulunt, vel aetuum 8011emnia determinant;
3.. At legibus generalibus tenentur, etiamei hae suo in territorio
~on vigeant, minime vero si in 1000 in quo versantur non obligent I.
§ 2. Vagi obligantur legibus tam genemlibus quam particularibu8
quae vigent in 1000 in quo versantur.
1 C. 2, 13, X, de COMm.,IotI'bu., I, 2; c. 4, de 01/lelo IefIGt', I, 11S, in VID; c. 2, de

WIcUa, Il, 1, in Clem.; e. un'l de ,effle.trollollB fJOIHlftoA•• et tncct•••, Il, 6, In
Clem.; e. un. , de fWOflstlo",btII, Il, 7, In Clem.; c. 1, dfl 1fJtl1eft,{a e4rcoa"'."'OtJtlotl",
~ et "'terdkll, V, lO, In Clem.; S. C. 8. otr. (8ect. de Indulg.), 28 lan. 1911;
8. C. Indulg., OnII,,', JlIAOnI'" C"fJtIocfftO"lffa, 2l lun. 1888, ad I.
s C. 4, X, de COM""",I"".'e et afft,,",,'e, IV, 14; c. 8, X, de tlltIOrtI", IV, 19; Conc.
Trldent., &e88. XIV, de fJOBftlt6fttfa, c. 2; BenedlctU8 XIV, ep. eneycl. « ]"tv OtIIAI,fJftU l,
2 febr. 1744. I 16; ep. « 8'",ula" l, 9 febr. 1749, • 2; 8. C. S. otr., Instr. (ad Arcblep.
Quebecen.), 18 aept. 182f, ad 2; (Tunkln. Oecldent.), 19 apro 1837; Instr. (ad VIe. Ap.
NaDkln.), 28 aug. 1891; S. C. de Prop. Fide (C. P. - JatrDae), 23 aug. 18IS2, ad IS. - Vide
etJam can. 859, I 1; 906; 1099, I 2; 12M, • 1.
a C. 1, X, de COM'il.tlotlibtl., I, 2; Conc. Trldent., &e8I!. XXV, de ref., é.18.
4 C. 2, de OOIII"'.floA'btII, I, 2, In VIa; Leo XIII, consto • RomaftOl PoaUllce, l,
8 maU 1881.
I o.21., X, de HllteAlfa e4rcom",u"eoatlOAf., V, 89; C. 2, de coa.titvUOtIfba., I, 2,
m VIa; 8. O. Co_1st., declar. 31 mut. 1916, n. 2, a.
,
CAN.15.
Leges, etiam irritantes et inhabilitantes, in dubio iuria non urgent;
in dubio autem facti potest Ordinarius in eis dispensare, dummodo aga-
tur de legibus in quibus Bomanus Pontifex dispensare soleto
OAN.16.
§ 1.· Nulla ignorantia legum irritantium aut inhabilitantium ab
eisdem excusat, nisi aliud expresse dieatur. 1.
§ 2. Ignorantia vel error circa legem aut poeJt8m aut circa faetum
proprium aut circa faetum a.1ienum notorium generatim non pra.eeuml-
tur; circa faetum alienum non notorium praesumitur, donee eontrarium
probetur I.
CAN.17.
§ 1. Leges authentice interpretatur legiela.tor elusve BUceel80r et is
cui potestas interpretandi fuerit ab eisdem commÌ888. 3.
§ 2. Interpretatio authentiea, per modum legis exhibita, eandem
vim habet ae lex ipsa; et si verba legis in se certa deelaret tantum, pro-
mulgatione non eget et valet retrorsum; si legem coaretet vel extendat
aut dubiam e."fplicet, non retrotrahitur et debet promulgari 4..
§ 3. Data aUtem per modum sententiae iudicialiR aut rescripti in re
peculiari; vim legis non habet et ligat tantum personaB atque afllcit ree
pro quibusdatn est.
OAN.18.
Leges eeelesiastieae intelligendae Bunt seeundum propriam verborum
signl1ieationem in textu et contenu consideratam;guae si dubia et
obacura manserit, ad 10008 Codicis parallel08, si qui sint, ad legis ftnem
ac· cireumstantias et ad mentem legislatoris est reeurrendum '.
OAN.19.
Leges quae poenam statuunt, aut liberum iurium exereitium eoar·
ctant, a.ut excepttonem a. lege continent, strictaesubsunt interpreta-
tioni l.
1o. 3, X, de cltJ"tle,Uft& WlJORItJtWtwl, IV, 3; Beg. 13, R. J., In VIo; Conc. TrldeDt••
BeII8. XXIV, de ref . . .trim., c. 15; Plue IX~ coDSt. c Ad
de Bellgloele, 80 lui. 1908, ad I. - Vide etIam caD. 988.
."'118r." " 7 fabr. 1882; &. O.
I Reg. 47, R. J., In VIGo

3 o. 81, X, de ,enten,Ia ucomm."kGtCoR", V, 39: c. 17, X, de 1HWlHH'ImI rigftl~
fUme, V, 40; c. 8, de COtIC6. .Cone jlf"G6beRtJGe et eooleNe IlOR WCfM,.., III, 7, ID VIe;
Reg. 46, R. J., In VIo; Olemens VIII, decr. c N.h, om,,'tIO " 21 luI. l.I599, I 8; Inno-
centlus X, consto c Otl'" rict&, " 14 mali 1648, I 4, I, ad 4: Leo XIlI, consto c R~tIOI PmtH-
fl,cei l, 8 mali 1881; S. O. CoDSlst., ROtJItlRtJ, 11 fabro 1911; S. O O., cIecr. 21 aept. 1824,
I 1; S. R. C., Ordi"" ProedkGtorum. 23 _Il l8C8; BotHft&. 8 apro l.8IS4.
4. O. l, X, de '.ram6.to CGJ."",Iae, II, 7: c. 88, X, de leR'en'Ia uco.....~
V,30: c. l, de clerùM oon'tllltJtll, III, 2, In Vlo.
s O. U, O. XXII, q. 15; c.e. 8, X, de 118rbonl'" .II"'jIotatloae, V, 40; EuleDlus IV. ep.
c Fide di,,,.
I, 8 lul. 1440, I 2; S. C. de Prop. Fide (O. P. pro Sin. - Cochlncbln.),
2 lui. 18%1•
• o. 22, de eJeotlo"e et ~Jec" fIOte.t.'., I, 6, In Vlo; Reg. 15, R. J., In VIe; S. O.
de Prop. Fide (C. P. Sin. • Oocblr.cbln.), 2 luI. 18%1.
OAN.20.
Si certa de re desit expressum praeacriptum legis sive genera1is alve
particularia, norma sumenda est, nisi agatur de poenia applieandis, a
legibua latia in aimllibus; a generalibus iuria principiia cum aequitate
canonica senati&; a stylo et praxi Curiae Romanae; a communi constan·
tique aententia doetorum.
OA.1Ii. 21.
Legea latae ad praeeavendum periculum generale, urgent, etialnsi in
euu peculiari pericul'um non adsit.
OAN. 22.
Lex posterior, a competenti auctoritate lata, obroga,t priori, si id
expreaae edicat, aut Bit i11i direete contrarla, aut totam de integro ordi·
net legis prioria materiam.; &ed Ilrmo praeaeripto can. 6, n. 1, lex gene-
ralia nullatenus derogat loeorum speeia,1ium et personarum singularium
statutis, nisi aliud in ipsa expresse caveatur I .
OAN.2&
In dubio revocatio legis praeexsistentia non praesumitur, &ed leges
posteriores ad priores trahendae sunt et hls, guantum Ieri possit, con- .
elliandae I.
OAN. 24:.
Praecepta, Bingulis data, eos quibus dantur, ubique urgent, &ed iudi-
claliter urgeri nequeunt et cessant resoluto iure praeeipientis, niBi per
legitimum doeumentum aut coram duobus teatibus imposita fuerint.
TITULUS II.
De consuetudine.
OAN.25.
Oonsuetudo in Ecclesia vim legis a consensu competentis Superiori.
ecclesiastici unice obtinet l .
CAN.26.
Communita& quae legis ecclesiaaticaè saltem recipiendae capax est,
potest consuetudinem inducere gnae vim legis obtineat.
CAN. ZI.
I 1. luri divino live naturali sive positivo nulla CODsuetudo potest
aliquatenua derogare; &ed negue iuri ecclesiastico praeiudieium affert,
niBi fuerit rationablliB.et legitime per annos quadraginta continuos et
completo. praescripta; contra legem v'ero ecèìc:.;'~t1C!~ quae tlausulam
I c. l, X, de rucrI,tu, l, 3; c. 1, tJe COINt't"t~'buJ I, 2, ID VIo. 'lt •.
• C. Il, ". e~ et elect, fIO',,'ate, l, O, ID VIo,

a C. 8, D. XII; c. 8, 9, X,
,..... I, l.
* COII.ue'.lIMe, I. 4; C!. f, X, de poae_UoM pnaela-
6
contlneat futuras consuetudines prohibentem, sola praeacribere potest

rationabilis con8uetudo centenaria aut immemorabllis 1.
§ 2. Consuetudo qUale in iure expresse reprobatur, non est ratio-
nabilis I.
CAN.28.
Consuetudo praeter legem, quae scienter a communitate cum animo
se obligandi aervata. lit, legem inducit, si pariter fuerit rationabilis et
legitime per &nnos quadraginta continu08 et completol!! praescripta.
CAN.29..
Consuetudo est optima legum interpres 3.
CAN.30.
Firmo praeacripto can. 5, consuetudo contra legem vel praeter legem
per contrariam consuetudinem aut legem revocatur; sed, nisi expressam
de iisdem mentionem fecerit, lex non revoca.t consuetudines centenarias
aut immemorabilel, nee lex generalis consuetudlnes particulares '.
TITULUS III.
De temporis 8upputatione.
CAN.31.
SalvlB legibus liturgicis, tempns, nlBi aliud expresse caveatur, sup-
putetur ad normam canonum qui sequuntur.
CAN.32.
§ 1. Dies constat 24 horis continuo supputandis &media nocte, hebdo-
mada 7 diebus li.
§ 2. In iure nomine mensis venit spatlum 30, anni vero spatium
365 dierum, nisi mensis et annus dicantur sumendi prout 8unt in ca-
lendario l.
1 C. 6, D. VIII; c. a,4, D. XII; c. 1, 3-5, 7, 9-11, X, Ile cotllvet.dine, I, 4ç c. 14, X,

Ile eleetiotwl et electi ,ote,tate, I, 6; c. 13, X, de olllcio i"dieia ortltfIGrii, I, 31; c. 8, X.
de iuietl" II, 1; c. 12, 16, X, de praellcrl,tionlbll', II, 28; c. 8, X, de ,entetttia et re
i.dkGta, II, 27; c. l, X, de 11111, Illiae flllnt a malori ,arte ca",tuli, III, 11; c. 31, X,
de lli1Ìtonia, et 1/6 aUqtdd fWO "frUlialib,,, ezigatllr vel fWOmlttatur, V, 3; c. 49, X.
de ,ententia ezcommunicationi" V, 39; c. 1, 2, de COft,uetudlne, l, 4, ID VIe; C. UD .•
de clerlci, tlOII re,idantibu, itl eccle,ia vel praebetlda, III, 3, iD VIe; c. UD., de ('011-
,"etlldi"., I, l, ID E:s:travag. com.; c. l, de ,e,.".n" III, 6, in Extravag. com.; CoDC.
Trldent., sess. XXIII, de reI., c. l; I.eo X (In Conc. Lateranen. V), consto « 8.,erflG~
d;'fJO,UIm.11I », 5 mali 1514, I 36; Benedlctus XIV, ep. i Declara,ti », 16 mart. 1746.
I c. ~, de co n. " 4, In viO: .
3 c. g de conlltletudine, I, 4; Reg. 45, R. J., in VIDi J.eo XIll, Utt. ap. «AIO
,toliCfiG.:' u, ~ 13 sept. 1896; S. C. de Prop. Fide, iDstr. (ad Vico Ap. Slam), 23 lun.183O.
4: C~1rf< .. "",..U, IUrlll, V, 41: c. l, de co",Ut"tlonibu3, I, 2, In VIo.
5 C. 24, X, de 0111010 se poleatate illtlicl, dolegati, l, 29.
, S. C. S. Off. (Chan-sl), 7 mllil 1890: MI8881e Rom., tit. De a,,"o et el", ,Clrti".,.
7
CAN.33.
§ l. In Bupputandis horis diei standum est communi looi usui; sed
in privata Missae eelebratione, in privata horarum canonicarum recita·
tione, in sacra communione recipienda et in ieiunii vel abstinentiae lege
aervanda, licet alla Bit usualis looi supputatio, potest quis sequi looi temo
pus aut locale sive verum sive medium, aut legale sive regionale sive
aliud extraordinarium 1.
§ 2. Quod attinet ad tempus urgendi contractuum obligationes, ser·
vetur, nisi aliter expressa pactione conventum fuerit, praescriptum iuria
eivilis in territorio vigentis.
CAN. M.
§ l. Si mensis et annus designentur proprio nomine vel aequivalen·
ter, ex. gr., mense februario, an·no protDime futuro, sumantur prout aunt
in calendario.
§ 2. Si terminus a quo nee explicite nee implicite assignetur, ex. gr.,
8U8p6fl8io a Mi8sa6 celebratione per mensem aut d'U08 annos, h'e8 in anno
wcationum mense8, etc., tempus supputetur de momento ad momentum;
et si tempus sit continuum, ut in aUato primo exemplo, menses et ~nni
sumantur prout Bunt in calendario; si intermissum, hebdomada intelli·
gatur 7 dierum, memris 30, annus 365.
§ 3. Si tempus constet uno vel pluribus mensibus aut annis, una vel
pluribus hebdomadibuB aut tandem pluribus diebus, et terminus a quo
explicite ve! implicite assignetur:
l.· Menses et anni sumantur prout sunt in calendario;
2.° Si terminus a quo coincidat cum initio diei, ex. gr., duo vaca·
tionum mense8 a die 15 auguati, primus dies ad explendam numerationem
eomputetur et tempo ftniatur incipiente ultimo die eiusdem numeri;
3.· Si terminus a quo non coincidat cum initio diei, ex. gr., deci·
mV8 quartus aetatis annus, annua novitiatus, octiduum a vacatione sedi8
episcopali8, decendium ad appellandum, etc., primus dies ne computetur
et tempus ftniatur expleto ultimo die eiusdem numeri;
4.° Quod Bi menBis die eiusdem numeri careat, ex. gr., unus men8i8
a die 30 ianllarii, tune pro diverso casu tempus finiatur incipiente vel
expleto ultimo die mensis;
5.· Si agatur de actibus eiusdem generis statis temporibus reno·
vandis, ex gr., triennium ad profes8Ìonem perpetuam post temporariam,
triennium aliudve temporis spatium ad electionem renovandam, etc.,
tempus ftnitur eodem reeurrente die quo incepit, sed novus actus per inte·
grum eundem diem poni potest J.
l 8. C. C., Trevlren., 22 luI. 1893; S. R. C., MIBBali, Rotnlmi, 18 sept., 2 nov. 1634:
CIodfe1s., 7 aug. 1875, ad IX; PJacentitl/J in Hi8ponia, 12 mali 1905; S. Poenlt., 18 IUll
1873; 29 DOT. 1882.
I S. C. de Rellglosls, decr. 3 mali 1914, n. 1.
8
OAM.35.
Tem.pus utile illud inte1ligimr quod pro exercitio àut proeecutione
sui iuria ita alieui eompetit nt ignoranti aut agere non valenti non eur-
rat; COAtiftuum, quod nul1am patitUJ' interruptionem..
TITULUS IV.
De reacrlptla.
CAN.36.
§ 1. Beseripta tum Sedis Apostolieae tum aliorum Ordinariorum im-
petrari libere pOfilBont ab omnibus qui expresae non prohibentUJ'.
§ 2; Gratiae et dispensationes omne genus a Sede Apostolica COD-
cessae etiam censura irretitis valldae sunt, salvo praeseripto ean. 2265,
§ 2, 2275, n. 3, 2283 I.
OAN. 37.
Beseriptum impetrari potest pro allo etiam praeter eius assensUJDi et
licet ipse possit gratta per reseriptum concessa non uti, reseriptum tamen
valet ante eiuB aceeptationem, nisi aliud ex appositis elausulis app.
reat J.
OAM.38.
Beseripta quibus gratia eoneeditur Bine interieeto exseeutore, de-
etum habent a momento quo datae sunt litterae; cetera a tempore exse-
eutionis '.
, OAM. 39.
Oonditiones in reseriptis tune tantum essentiales .pro .eorundemva-
liditate eensentur, eum per pnrtieulas Bi, dummodo, vel aliam eiusdem
signi1leationis exprimuntur.
OAN. (().
In omnibus reseriptis subintelligenda est, etai non expresaa, COD-
ditio: Bi prece8 ooritàte ftitafttur, salvo praeseripto can. 45, 1054: 40.
OAN.41.
In rescriptis quorum nullus est exseeutor, preees ventate nitantur
oportet tempore guo rcseriptum datum est; in ceteris tempore exse-
eutionis a.
lOrdo servandua iD S. CoqreptJonlbus, Trlbunallbus, Ollella Bomanae CUrlae.

29 sept. 1908, Para Il, Normae pecullares, cap. III, n. eo.
J C. l'i, de pmebet&dla et d'p.Ia«"-., III, 4.. iD Vlo.
a C. 7, X, de re.ori"U., I, 3; e. 7, de pmebeftdla et d.".'Ia"".... III. 4., iD Vlo:
S. C. Ep. et neg., AfJlG."ll'tG,... 15 luI. 1740; S. C. Indulg., 20 mali Inl: Jlecll''''''.
et ytt&~Il4"omana, 16 luI. 1887, ad 6.
• C. 16, C. XXV, q. 2; e. 2, 17, X, de re.ori"tla, I, a; e. 5, X, de colltJMtG"one ~.1
riconI", et ",v'lerll"'. 111, ~. CoDe. Trldent., seaa. XXII, de reI., e. 5, 6; S. C. Ep. et
Reg., Cemelle"., a sept. 1852.
s C. 9, de reacrlptla. I, 3. In VIe; S. C. Ep. et Bee., Nole..,., 13 lun. 18t6.
9
OAN. 42.
Il. Beticentia veri, BeU 8ubreptio, in preclbu8 non obatat quominua
reacriptum vim babeat ratumque alt, dummodo expreaaa fuerint quae de
stylo Ouriae 81lJ1t· ad validitatem exprimenda. '.
12. Nec obatat ezpoaitio falsi, BeU obreptio, dummodo vel unica causa
propoaita vel ex plnribua propoaitia una aaltem motiva vera alt I.
I 3. Vitium obreptionia velaubreptionia in una tantum parte reacrl-
pti àliam non in1lrmat, al una aimul plUl'el gratiae per reacriptum con·
cedaDtur.
OAM.48.
Gratia ab una 8aera Oongregatione vel Oftlcio Roman&e Ouriae de-
negata, invalide ab alla Sacra Oongregatione ve! Oftlcio aut a loci Ordi-
nario, etai potestatem habente, conceditur alne &88enau 8aerae Oongre-
ptionia vel O1Ilcii quocum vel qulbuscum agi coeptum fuit, salvo ture
S. Poenitentfariae pro foro interno a.
OAN.44.
I 1. ~emo gratiam a proprio Ordinario denegatam a.b ~o Ordinario
petat, nulla facta denegationia mentione; facta autem mentione, Ordi-
narlua gratiam ne conceda t, niai habitis a priore Ordinario denegationia
rationibua.
§ 2. Gratta a Vicario GeneraJi denegata et poatea, nulla facta huiua
denegationia mentione, ab Episcopo impetrata, invalida est; gratia autem
ab Episcopo denegata nequit valide, etiam facta denegationia mentione,
a Vicario Generali, non conBentiente Episcopo, impetrari «. I
OAN.40.
Cum reacriptia ad preces alleuiuB impetratia apponitur clausula:
Motv fW01Jf"io, ment quidem ea, al in precibu8 reticeatur veritaa alio-
1 C. 2, 8. 8, 15-11'. D. 20. 22, "28. 81. 82. trI. 42. X, tI#J ""mi, 'w. I. 8; c. M. X.
". ekcIloM e' elecU po,q"'e. I. t; c. 2. X. tI#J tu", "",b.teronf_ onI"HW " ' ftOfI.
I. l'l; c. 8, X. de COI"JION "'All'w onI'HGHW wl ftOfI. I. 20; c. 12. X, de 01/lOfO e' pote,"'e
W4fcù cfeIegtJ". I. 28; c. I. X. dtJ 011010 'tU'fcù onI_fii. I, 31; c. 2, X. de /1010 et C0ll-
, ...... Il. 14; c. I, X••, Jete petlURte a'''" CaftOW'tlr. Il, 16; c. 'l, X, de fItI6 ...,,..
_font_. Il, 22; c. 12, X, de Hft.'" 'tUlCoa,..
e' re II, ~; c. 44, 67. X, tI#J IJppellG-
ttoMDu. reoua'Coft'Du e' relll'loft'Du. Il, 28; c. 3, I. 6, X, de ooajIrmGl'ofte .,", wl
.....m. Il. 80; c. I. X. tI#J co1wJW,,,,lofte clericonlm et tfttdierum. III, 2; c. 6, X, de COlI-
ceuIoM praelJeR4Cle e' ecoINUIe ftOfI tHJOIJa'W. III, 8; c. 6, X. cio COftIIJagtrift".'e e' .11-
aUate. IV. 14; c. 2, de tu", pru~eeror.m e' .l'w me","me H'W. I. 11. iD VIa; c. 8.
21. 21, tI#J praebetNKI et d(gft',."b .... III, 4, In VIDi c. 1. de praebeHw e' ,11",'''''h"
III. 2, iD Clem.; Conc. Trldent.. 8888. XIII, de ref .• c. Ci.
C. 4. 20. X, de re,mi"w. I, 8; c. M. X, de eJec'lofte ., eleo" po'.''''., l, 6;
'''ielI
I
Co .. X. tI#J o//IDIIJ onI'''''''''. I. 31; c. 'l. X. de fItI6 'a,',.._fontm. Il, 22; c. 6, X,
. . 00IIClNd0IIe "...beHIJe ., eooJeal/Je ftOfI MCIIn''', III, 8; Conc. Trldent., 1Ie&8. XIII •
.. Nf.• c.1.
a Bee- St, B. J .• iD VI·.
• Bel. St, B. J., iD VI·.
10
quin necessario exprimenda, non tamen si falsa causa ftnalis eaque unica
proponatur, so.lvo praescripto can. 10M l.
CAN. 46.
Rescripta. etiam Motu proprio concessa. personae de iure communi
inhabili ad consequelldam gratiam de qua agitnr, itemque edita. contra
alicuius looi legitimam consuetudinem vel statutum peculiare, vel contra
ius alteri iam quaesitum, non sustinentur, nisi expressa derogatoria clau·
sula. rescripto a,pponatur'.
CAN.47.
Rescripta. non fiunt irrita. ob errorem in nomine personae cui velo a
qua conceduntur, aut looi in quo ipsa moratur, aut rei de qua agitur,
dummodo, iudicio Ordinarii, nulla sit de ipsa persona vel re dubitatio'.
CAN.48.
I 1. Si contingat ut de una eademque re duo reecripta inter se con·
traria impetrentur, peculiare, in fu quae peculi4riter exprimuntur, prae·
valet generali 6.
I 2. Si sint &eque peculiaria aut genereJia, prius tempore praevalet
posteriori, niai in altero ftat expressa mentio de priore, aut nisi prior Im-
petrator dolo vel notabili negligentia auo reacripto uaua non tuerit I .
I 3. Quod si eodem die tuerint conceaaa nee liqueat uter prior impe·
,traverit, utrumque irritum est, et, ai rea terat, ronua ad eum qui reacri-
pta. dedit, est recnrrendum.
CAN.49.
Rescripta intelligenda sunt aecundum propriam verborum signiftea-
tionem et communem loquendi usum, nee debent ad C&8US alios praeter
expressos extendi I.
CAN. 50.
In dubio, rescripta. quae ad lites referuntur, vel iura allis quaeaita.
laedunt, vel adversantur legi in commodum privatorum, vel denique 1m.
l c. 23, de praebe..di. et d'pit.""••, III, 4, ID VIo: c. 4, de pruebcNd'. et d",..J-
t.tibll', III, 2, ID Clem.
:I C. 6, 19, X,de re.et·lptt., I, 8: c. l, de oon.tiCtdloft.bu., I, 2, In "l°: c. 4, 8-10,
de re.cripU., I, 3, In VIGo
3 C. 34, 35, X, de re.crlpti., I, 8; S. Poeult., 6 febr. 189G.
6 C. l, 6, H, 29, X, de re.crlptil, I. 8; c. 14, 88, de prsebefldil et di, ..italib ..., III,
4, ID Vlo; Reg. 34, R. J., ID VIGo

i C. 2, 3, 9, 12, 16, 22-24, 30, X, de re.criptl., I, 3; c. 9, X, de flHi. prelbuterorllm
ordifl4t1dl. 1Iel nOft, I, 11: c. 12, 29, X, de o/flolo et pote.t.te i ..dim. delell.tI. I, 29;
c. 2, X, de dolo et oont""."CÙl. II, H: c. 3, X, de cOftflrm.tiolte .Wi 1Iel iNvtUi. Il, 30;
c. 12, de re.crlptlB. I, 8, ID Vlo; c. 15, 22, de prodendlB et d'gnltatib"•• III, 4. In VIo;
c. 1, de COnC6BBi0ft6 pnaebefldlJe et eocle.itJe flOft 1JlJcanti•• III, 1, In VIo; Reg. M. R. J.,
In VIGo
I C. 32, X, de o/flmo et pote.tlJte i.dim. delegalt. I, 29; c. 6, de re.crlptlB. I, 3,
In VIo; c. 16, Z1, 41, de praebetld'" et digttitlJtibtl •• III, 4, In VIo; c. 7 dfl conC6.ftone
pruebendlJe et eocleme nOft vlJCfJntil. III, 7, In VIo; Reg. 14, R. J., In VIo; S. C. S. Olr.
(Southwark), 22 nov. 1805, ad l; 2 maU 1877, ad 2; S. C. de Prol>. Fide (C. G.). 18 apro
1751; lnstr. {ad Vlc. Ap. Pondlcher.), 7 lun. 1853; S. R. C., Friftnllefl .• 3 sept. 1612.
11
petrata fuerunt ad bene1lcii ecclesiastici asseeutionem, strictam interpre-

tationem reeipiunt; cetera omnia latam 1.
CAN.51.
Beseriptum Sedis Ap08tolicae in quo nullus datur exseeutOl', tune
tantum debet Ordinario impetrantis praesentari, cum id in eisdem lit-
teris praecipitur, aut de rebus ~gitur publicis, aut comprobare conditio-
nes quasdam oportet I.
OAN.52.
Bescripta, quorum praesentationi nullum est de1lnitum tempus, pos-
81lIlt exsecutori exhiberi quovis tempore, modo absit fraus et dolus 3.
CAN.53.
Reacripti eDeCutor invalide munere suo fungitur, antequam litteras
reeeperit earumque authenticitatem et integritatem recognoverit, nisi
praevia earundem notitia ad eum fuerit auctoritate rescribentis trans-
m.issa '.
CAN. M.
§ 1. Si in rescripto committatur merum exsecutionis ministerium,
eDeCutio rescripti denegari non potest, niBi aut manifeste pateat rescri-
ptum vitio subreptionis aut obreptionis nullum eSBe, a.ut in rescripto ap-
ponantur conditiones quae exsecutori constet non esse impletas, aut qui
re8Criptum impetravit adeo, iudicio exsecutoris, videatur indignus ut
aliorum offensioni futura sit gratiae concèssio; quod ultimum si accidat,
exsecutor, intermissa exsecutione, statim ea de re certiorem faciat re-
scribentem l.
I 2. Quod Bi in rescripto coneessio gratiae exsecutori committatur,
ipsiu est pro suo prudenti arbitrio et conscientia gratiam concedere
vel denegare '.
1 0_ l'i, 32, 40, X, de 0'"010 e' f'O'e,'a'e llldtcll delega", I, 29; e. 38, X, de prae-
bnfIq et dipllatl""" III, G; e. 8-10, de re.crtpU., I, 8, ID Vlo; e. 4, 18, 19, 24, n, de
praeb6ndi8 et df".ftatibu., III, 4, lu Vlo; Reg. 15, 30, 48, R. J., In VI".
s S. C. de Prop. Fide (C. G. - (',onst8ntluop.), t aept. 1783, ad 1, 2; S. O. Indulg.,
Valeftt'ntm., 5 febr. 1841, ad 2; Ordo servandus In S. OongregatlonlbulI, Trlb"nalibulI,
0IlcUs Romanae Curlae, 29 sept. 1008, Pars II, Normae pecullares, cap. III, n. 4°.
a C. 12, de re.crtp''', I, 3, lB VIo.
" c. 12, X, de appeUafion'''tllJ, r-ocIIlJatlonlblllJ e# relationibulJ, II, 28; e. 6, X, de
om.'ne 'alli, V. ~ é. c. S. 0«., decr. 24 auge 1892; S. Poenlt., 15 Inn. 1894, ad 1.
I C. 5. 1'1', 20, 24, 37, X, de re.cnptil, I, 3; e. 5, 6, X, de oonllrmatione utm 11e' ,,,,,-
tul, Il, 80; e. 6, X, de praebendi8 et di"."aUbu., III, 5; Oone. Trldent., seSS. XIII, de
reI., e. 5; BeDed1ctus XIV, consto « Ad Apo.'ol(cae _, 2.) febr. 17-12, • 6; ep. eneyel. o: Ala-
gnae No"" " 29 lun. 1748; S. O. Ep. et neg., OOflcherl., 3 sept. 1852; Ordo servnndus In
S. Congreratlonlbus, TrlbunaUbus, Omells Romanae Curlne, 29 sept. 1008, Para II, Nor-
mae pecuilares, Oap. III,n. 40.
• ordo servanl,tus In S. Congregntlonlbus, Trlbunallbus, Olllells Romanae Curlae.
29 seI". 1008, Para II. Normae pecullares, cap. III, n. SO.
11
OAN. 55.
Euecutor procedere debet ad mandati ilormam, et nisi conditionea
eaaentiales in litteri8 appoaitas impleverit 8C subatantialem procedendi
formam. aervaverit, irrita est eDeCutio 1.
OAN. 56.
Euecutio rescriptorum quae forum externum reapiclunt, aeripto
facienda est.
OAN. 57.
§ 1. Bescriptorum exaeeutor pote8t aUum pro suo prudenti arbitrio
Bibi subatituere, niai substitutio prohibita fuerit, aut Bubstitutl persoDa
prae1lnita ••
§ 2. 8i tamen fuerit e1ecta industria personae, exsecutori non licet
alteri committere, nisi actU8 praeparatorios '.
OAN.58.
Bescripta quaelibet exsecutioni mandari pOBBunt etiam ab exaeeutoriB
8uccessore in dignitate vel oftlcio, nisi fuerit electa industria personae 4.
OAN. 59.
§ 1. Exsecutori fu est, si quoquo modo in rescrlptorum eDeCutione
erraverit, iterum eadem exsecutioni mandare '.
§ 2. Quod attinet ad taxas pro rescriptorum exsecutione, servetur
ProaJCriptum can. 15m, § 1.
CAN.60.
§ 1. Rescriptum, per peculiarem Superioris actum rev~tum, per-
durat usque dum revocatio ei, qui illud obtinuit, signi1lcetur.
§ 2. Per legem contrariam nulla rescripta revocantur, niai aliud in
ipsa lege caveatur, aut lex lata Bit a Superiore ipsius rescribentis '.
CAN.61.
Per Apostolicae Sedis aut dioecesis vlre&tionem nullum eiusdem Se-
dia Apostolicae aut Ordinarii rescriptum perimitur, nisi a1iud ex additia
1 C. 22, X, de re.crlptu, I, 3; c 13, X, de of/tClO et IJOte"atc 'IItlCcM "'el1ati, I, 29;

c. 38, X, de J»nIeIu!ti4U et d'I1ft"atlb"•• III, 5; c. 30, de fWlJ6beftdU e' dil1ft"atl".., III, 4.
In VIo; S. C. S. Off. (SoUtbwark), 22 DOV. 1885, ad 1; S. C. de l'rop. Fide (C. G.), 18
apr.lm.
2 C. 8, 48, X, " of/tClO et fJote.tate f"dlcU delel1aU, I, 2B; c. - , X, de afJfHJUaUo-
tln)"., rectllatiotl."", et relation'''''., II, 28;
Co 12, tI6 of/tClO et IJOtelfate ' ' 'f(i.e
fiele".",
I, 14, In VIo; 8. O. S. Otr:, Utt. encycl. 20 febr. 1888, D. 5; deM': 1.4 dee. 18118.
3 C. 48, X, de offlèfo et IJOte,tate i.d'tU delel1atl, I, 29; c. 12, de offl,eio e' fIOIe,tate
....Ccf.t "1el1ati, I, 14, in VIo.
, Bee. 46, R. J., In VI.; S. C. S. Off., IItt. encycl. 20 !ebr. 1888, D. 8; S. O. Ep. et
Retr., Bruti'.""", 29 DOV. 1600; Baf'fltl., 181aD. 1841. - Vide etlam caDo 888, 12;-, 12.
I S. Poenit., 15 lan. 181M, ad 2-
• O. 28, X, de ".cript", I, 8; C. lG, de reacrCfJlU, I, 8, in VI·.
13
e1ausulia appareat, aut reecriptum contineat potatatem. alicui factam

eoneedendi gratiam peculiaribua personla in eodem exprell8fs, et rea adhuc
integra Bit l.
CAN.62.
8i reecriptum contineat non Bimpllcem gratiam, &ed privilegium ve1
dlapenaationem, aerventur inauper praeacripta canonum qui aequuntur.
TITULU8 V.
De prlTlleglil.
CAN.63.
I 1. Privilegia acquiri poaaunt non 801um per directam concessio-
nem competentis nuctoritatis et per communicationem, &ed etiam per
1egitimam consuetudinem aut praeacriptionem I.
I 2. Posaesaio centenaria ve1 immemorabUis inducit praesumptionem
concessi privilegii.
CAN.64:.
Per communicationem privilegiorum, etiam in forma &eque princi-
pali, ea tantum privilegia impertita censentur, quae directe, perpetuo et
Bine speciali re1atione ad certum locum aut rem aut personam concessa
fuerant primo privilegiario, habita etiam ratione capacltatia subiecti,
cui fit communicatio '.
CAN.85.
Cum privilegia acquiruntur per communicationem in forma acceso
soria, nugentur, imminuuntur vel amittuntur ipso facto, Bi forte augean-
tur, imminuantur vel cesaent in principaJi privilegiario; secUI si acqui-
rantur per communicationem in forma aeque principali c.
CAN.66.
Il. Facultates habituales quae conceduntur ve1 in perpetuum vel
ad praefinitum tempus aut certum numerum C8suum, accensentur privi-
legiia praeter iUI.
I 2. Niai in earum concessione electa fuerit industria personae aut
allud expresse C8utum alt, facultateB habituales, Episcopo al.iisve de qui-
l c. 19, X, d. of/ldO ., fIO"''''. _dCoù d81e".,., I, 28; c. 15, cI8 rum"", I. a. In

v lO; c. 9. d. ofjlcto .'fIOf..,.,.elUl.. fIMI,.". I. 14. ID VI,,; c. 88. cI8 "....fHJn4,. .t de-
__e,.,,,"", DI. 4. ID VI,,; Beg. 16. R. J .• ID VI"; B. O. JDp. et Beg•• YtfCGIn.• 28 aept. 18;
~•• 11 DOT. 11180; Ori"""'. 21 BOT. 1600; Traft8ft•• 28 apr. 1140; A.mtt.J'h{f..... 16 lul.
1740; J(~., 1 apr. 1188; B. C. de Prop. Fiele. lltt. (a4 Vlc. Ap. BoImlae). 15 oct. 1816;
U~. (a4 Arcblep. MexlcaD.). 22 mart. 1811.
• C. 8, C. IX, q. 8; c. 9. X, cI8 ofjlcto llUICoù orli"""'", I. 81; c. 1.8. X. cI8 foro OOM-
peNtI", D. 2; c. 4, 18. X, cI8 JWII8ICri'teOltl.... D, 28; c. 1ft le, S, X, cI8",.,..".,u..'
_CNn'" ,n1'UegfGton&_, V. 88; c. 2. a. 6. 1. cI8 JJrivfle,u.. v. 1. ID Vlo. - Vide eUam
eaJl. Tl.8. I 1; 722. I 1.
I Vide etlam caDo 722. I 1.
• 8. o. lD4u.... TertH 0,."1,,,. B. "ra~ol. 81 tan. l8I8. ad DD.
bus in can. 198, § 1 ab Apostolica Sede concessae, non evanescunt, reso-
loto iure Ordinarii cui concessae sunt, etiamsi ipse e&e exaequi coeperit,
sed transeunt ad Ordinari08 qui ipsi in regimine Boccedont; item con-
cessae Episcopo competunt quoque Vicario Generali l.
§ 3. Concessa facuitae secomfert aliaa quoque potestates guae ad
illius osom sunt necessariae; qoare in faeultate dispensandi incloditur
etiam potestas absolvendi a poenis ecclesiasticis, si qoae forte obstent,
sed ad etreetum dumt&xat dispensationis consequendae li.
CAN. 67.
Privilegium ex ipsios tenore &estimandum est, nee licet illud exten-
dere o.ut restringere a.•
CAN. 68•.
In dubio privilegia interpretando. sunt ad normam can. 50; &ed ea
semper adbibenda interpretatio, ot privilegio aueti aliguam ex indul-
gentio. concedentis videantur gratiam consecoti ".
CAN. 69.
Nemo cogitur uti privilegio in aui dumt&xat favorem concesao, nisi
allo ex capite exsurgat obliga.tio I .
CAN. 70.
Privilegium, niai aliud constet, cenaendum est perpetuum I.
CA..."i. 71.
Per l~gem generalem revocantur privilegia in boc Codice contenta;
ad cetera quod attinet, aervetur praeacriptum can. 60 '.
CAN. 72.
§ 1. Privilegia ceasant pelO renuntiationem a competente Superiore·
acceptatam.
l Deg. 46, R. ;T., ID VI,,; 8. C. 8. Ofr., ott. encycl. 20 febr. 1888, D. 8; 24 DOT. 1887;
decr. 20 apro l898, D. 1; 8 maH 1889, ad 1. 8; 20 dee. 1899; 5 sept. 1800. - Vide atiam caD.
888, I 2; 481i, I lo
li Deg. aG, 42, 113, 80, R. I., ID VI,,; 8. O. 8. Ofr., 17 mart. 1874; 8. C. de Prop. Fiele
(C. P. pro SID. - Sntchnen.), 28 aept. 1821; S. Poeu1t., 2 iul. 1891. - Vide etlam alll.
200, Il.
I O. 10-12, X, de dectm(" JHim(tiil et oblG'iotIU,v., III, 30; C. 7-9, 16, 18, 19, 21, 24,
X, de prlWlefll" e' N'ce,""" prlf1Clel1ÙJ'orvfll, V, 88; C. 5, 9-11, de prlf1U6f1l", V, 7, III
VI,,; Deg. 28, 74, R. I., iD VI"; CoDC. Trldent., &e88. XXIV, de rel.,c. 11; BeDedJctu8 XIV,
CODst. c Apo.tolicG 'nd."G ., 5 ang. 1744, I 7; Plu8 X, motu propr. c I .. C87' m",,,,I'ce. lt,
21 febr. 19OG, D. 80; B. R. O., decr. 27 ang. 1822, D.6; OinoinftGten., 27 febr. 1883, ad I .
.. C. 16; 19, IO, X, de ,ntnlefll" eC ellce,". ,ntnJeglGtonJm. V, 88; C. 16, 25, X,
de f1erborvm ""'IICGtkme, V, 40; C. l, de 111ft. preabuterorvm et oHia "le,"""e ftGU.,
I, 11, ID VI·; C. 6, lO, tI6 prlt1flefllt., V, 7, ID VI.; Deg. 15, 80, 48, 61, R. I., ID VI,,; Celle.
Trldent., &e88. XXIV, de reI., C. 11; S. R. C., decr. 27 ang. 1822, D. 6.
I O. 8, X, de prl,,(lefllt. eC el108."b", ,rM1ilegiG'orvm, V, 88; Deg. 81, R. I., iD VI·.
I C. 22, X, de ,nfl'lefll" e' e~,"b•• ,ntnJe,iGtorvm, V, 83; Deg. 16, R. I., ID VIe.
, C. l, X, de t"efltllf. ivria, V, 41; C. l, de OOfIIm"CiotI(bu" I, 2, ID VI,,; C. 5, de re,cn-
"". I, a, ID VI·.
i 2. Privilegio in sui tantum favorem constituto quae.is persona pri-
vata renuntiare potHt 1.
i 3. Conce880 alicui communitati, dignitati looove renuntiare pri-
vatis penonis non licet J_
i 4:. Nec ipsi communitati BeU coetui integrum est renuntiare privi-
legio sibi dato per modum legis, vel si renuntiatio cedat in Ecclesiae allo-
rumve praeiudicJum.
CAN.73.
Resoluto iure concedentis, privilegia non exstinguuntur, nm data
fuerint cum clausula: ad beneplacitum noatrum, vel alla aequipoll~nti a.
CAN. 74:.
Privilegium personale personam sequitur et culli ipsa exstinguitur 6.
CAN.75.
Privilegia. rea.lia cesssnt per absolutum rei vel looi interitum; pri-
vilegia vero localia., si locus intra quinquaginta an008 reétitua.tur, revi-
viscunt I_
CAN. 76.
Per non usum vel per usum contrarium privilegia aliia haud onerosa
non cessant; quae vero in aliorum gra.vamen cedunt, amittuntur, si ac-
cedat legitima pl'&e8Criptio vel tacita renuntiatlo.
CAN. 77.
Cessat quoque privilegium, si temporis progressu rerum adiuncta
sic, iudicio Superioris, immutentur ut noxium evaserit, aut eius 1I8tlS
illicìtus fiat; item el&pso tempore vel expleto numero C8suum pro quibu8
privilegium fuit conceaaum, firmo pra.eacripto can. 207, § 2 '.
CAN. 78.
Qui abutitur poteatate sibi ex privilegio permiaa&, privilegio ipso
privari meretur; et OrdinariU8 Sanctam Sedem monere ne omittat, si quis
privilegio ab eadem concesso graviter abutatur '.
l C. 12, X, de loro competn", Il, 2; c. 28, X, de "",da"'b... et tnJnHunU"u fId ""-

"""eta, III, 81.
, •
a C. 5, X, de arlrit""', I, 43; e. 12, 18, X, de luro COfIIpetetttf. Il,2; c. 15, 86, X, de
""teatfA UCOMIII."ktllkIaU, V, 88.
a C. li, de ruOlip"', I, 8, In Vlo.
• Rec. 7, R. J., In VIGo
I 8. C. Indulg., Toma06fl., 28 lan. 1839; Ta."'tlOIl., 2G auge 1840; O.tnenl()6ft.,
22 !ebr. 1847, ad 3; OrcI_li O.f"IMUta",1II lHICGIce&t., 18 sept. 1882; 8. R. C., TII."'nn.,
17 dee. 18'lIi. - Vide et1am caD. 924.
• C. 9, X, de .01...... prilllteU. et oblcatfotlih•• 111. 80; Ree. 61, R. J., In VIGo
, C. 7, D. LXXIV: C. 83, C. XI, q. 8; c. 43, X, de ",1Cri,tu. I, 8; C. 2, X, de po.'.
lcatfotle pnael.tGrllm. I, fii C. 12, X, de cIerloU ftOA re.tfdetlft"", 'n eccleM fle' pr&ebendll,
III, 4: c. 18, X, de n1f1UIca"'bu. et tnJ.......tihl fId ",U,tonem. III, 81; c. n, 24, X, ti.
""'~gill et e~ri"". privUe,iatorum. V, 83; c. 82, 415, X, de .ntntfA eeoom",,,..k&-
tfonu. V, 88; 8. C. de Prop. Fide, decr. 18 auge 11'14.
18
OAN.79.
Quamvis privilegia, oretenu8 a Sancta Sede obtenta, ipsi petenti in
toro conaeientiae suftragentur, nemo tamen poteat cuiuavia privilegii
naum adverana quemquam in foro externo vindicare, niai privilegium
ipaum albi conceaaum eaae legitime evincat I.
TITULUS VI.
De dlspeD8l.tloDlbUL
CAN. so.
DiBpenaatio, &en legis in casu speciali relaxatio, concedi poteat a
.conditore legia, ab eina 811CCe8801"C vel Superiore, nec non ab illo cui
lidem facultatem dispensandi conceuerint ••
OAN.81.
A genera1ib~ Eccleaiae legibua Ordinarii infra Bomanum Pontifl·
cem dispensare negueunt, n. in casu quidem peculiari, nisi haec potestaa
eisdem fuerit explicite vel implicite concessa, aut Diai diftlcilia alt re-
curana ad Banctam Sedem et aimul in mora sit periculum gravis damni,
et de diapensatione agatur guae a Sede Apostolica concedi 80let a.
OAN.82.
Episcopi aliigue locorllm Ordinarii dispensare valent in legibna dioe·
cesanis, et in legibus Concilli provincialis se plenarii ad normam can. 291,
§ 2, non vero in legibua guaa apeciatim tulerit Roma-nna Pontifex pro ilIo
peculiari territorio, nisi ad norm~m can. 81 &.
1O. 8, 12, X, de prltnlelli" s, Nce,,,"'" JHivUegf&toru",. V, 33; c.

7;de "n11U6giil,
V, 7,m VIo; IDnocentlus X, coD8t. c Ov'" ,icu':I, 14 ma111848, 14, I, ad 14; Ordo aervandua
m S. Ooogreptlonlbus, Trlbunallbua, Ollclla BomaJUle Ourlae, 28 aept. 1808, Para Il, Nor·
mae pecullarea, cap. III, D. 20.
I O. 20, X, de el6ctiot&e el el6c" potuts'e. I, 6; c. 15, X, de letaporlbu ord'tIG'~
e' ,vsueste or""IfIf'lIorv",. I, 11; c. 14, X, de 111'" pr88l1V'eron&tII orlfitIGMw " ' fIOR.
1,17; c. 4, X, de oorpoI'e 1'I"s'" ord'tlGM" " ' tICH&. I, 20; c. 28, X, de JWllflben4" e' ..,....
esUli.... III, G; c. 4, X, 4e OOftCfJaftotwI JWIIfIlHHwIGe et eocieaJcle fIOR MCGtl"'. III, 8; Co 1, X.
de re,v'" 'vm. V, 41; c. l, 2, de 111"- prullvterorvtll e' aUil UI6giHtIN Mt". I, n, m VI·;
Bee. 46, 88, 72. B. 1., m Vlo; Co 2, de elec'lotle et el6ct' potNeate. I, 8, lD Olem.; SIxtua IV.
consto c LiceI es :I, 9 aag. 1478, I 8, 5; Beuedlctus XIV, ep. c A.,.,., _, U oct. 11M, n. XI;
Plus VI, conat. c Avc'otem 114M :I, 28 aug. 171N, prop. 7, Synodl Platlorlen., damn.; Gre-
gorlua XVI, ep. encycl. c Jlfnlrl110a :1,15 aag. 1882; 8. O. S. 01f. (1IlIalon. ArchIpelql),
8 aug. 1689, ad 8.
a O. 15, X, Ile tfltllJH)ri6.. ord'Mtlotl.. e' ,,,.'lIste ord'tWIIIdonIII&. I, U; Co 1, . .
JU'" pr88bvterorvtll e' caI"-.UI6giUtne ""ti., I, n, m VIo, c. un., Ile f'fII(gfoN doaIAu.
tlt. VII, m Emavag. Ioan. XXII; S1xtaa IV, conato c IMe. e. », 9 aq. 14'18, I 8, I; 01e-
mens VIII, decr. c N.u.. ""tlO », 25 luI. 1588, I 8; Plua VI, t'OD8t. c AIIctoretIa 114'" ..
J8 Rag. 17M, prop. 7, 74, S)'IlOdI PIatorlen., damn.; S. O. C .• BeG'' '.,
8 lun. 1II8J, ad f;
decr. 21 aept. 1824, Il. - Vide etiam can. G, I a, D. 8; 810; 1028; lOtO; 1CK8; lOtI, I lo
2; 1Jt6.
& O. l, X, II~ re""" •• m. V, 41.
17
83. OAN.
Parochi nee a lege generali nee a l . peculiari dispensare valent,
niai haec potestaa expresae eisdem concessa Bit 1.
OAN. 84.'
I l. A lege ecclesiastica ne dispensetur Bine iusta et rationablli
causa, habita ratione gravitatis legia a qua diapensatur; alias dispelUl&tio
ab inferiore data Wiclta et invalida est -.
I 2. Dispensatio in dublo de 8u1lcientia cauaae licite petitur et poteat
liette et valide concedi.
OAN.85.
Strictae 8Ubest interpretationi non 801um dispelUl&tio ad normam
e&Il. 50, &ed ipaamet facultaa dispenaandi ad certum caaum conceaaa '.
OAN.88.
DiBpenaatio quae tractum habet 8ucceaaivum, ceaaat iiadem modia
qnibua privilegium, nee non certa ac totali ceaaatlone cauaae motivae '.
1 Vide etIam caa. 1CH4; 1046, I 8; 1M. Il.

IC. 14, ". eleoaiotle e' elecH potelfo". I, 6. iD VIe; CoDe. TrldeDt., . . . VI. ". ret.•
c O..,.,.,•• _,
c. I; III!II!'- DIV, le reI. . ."...., Co G; . . . UV. le reI., c. 18; ClemeD8 XII, Utt. ap.
1& aq. 1'IM. dab. I; BeDed1ctu XIV, cmast. c .t. ~foUcGe _. 2G fabr.
l'lfl; ep. 8IIC7C1. c l.,.,. 0lIl........ _. 2 !ebr. 1'l44. I 11, 215; COII8t. c OlMi• • -"4oI'''''C-
. . . _. 12 eept. 1'l44. I 14, dab. I; ep. c C• • 8IIOJCI1orH _. 1& maU 1'IM. I 6; B. C. B. Ofr.
(Tuùba. Orlellt.). Ii .pt. 1'l8l, ad 1; • •pt. l'1M; 12 lan. 1'l89. D. I, II. 1.1; 1Datr. (ad Vic.
Ap. Gallu). 28 mart. 1800. D. e; B. O. C., OW...... 18 dee. 1876; S. Cio"". 1& aq. 19O'l;
8. O. de Prop. J'lde. l'l !ebr. 1m, ad I; ID8tr. (ad Vie. Ap. CoD8tantlDop.). 1 oct. 1'1815;
(C. P. pro 81u.)r-(Tunkln. Orlent.), 14 lu. 1806, ad 2; decr. 13 apro 180'1, n. IX; (C. P.
pro stu.),-(Tunkln. Orlent.), 1'1 apro 1828; (C. P. pro Sin.), l1 mart. 1848; 3 lan. 1850;
lutr. 9 mali 18'1'1; S. Poenlt., 6 apro 1902.-Vlde etlam.can. 291, § 2; 1028; 1061, § l, n. l;
10'11; 1246.
, C. l, 2, de lUii. pre.b,teroratR et oIif. iIleoi'ime .fltt., I, Il, In VI"; Reg. 28, '14,
78, 81, R. J., In VI"; S. C. S. Off., Ittt. 18 mali 1889;. 1 lun. 1904.
t C. l, X, de rel1alt. tana, V, 41; c. 6, de re'criptt., l, 3, In VI".
18
LIBER SECUNDUS
DE PERSONIS
CAN.87.
Baptismate homo constituitur in Ecclesia Christi persona eum omni-
bus ehristianorum iuribus et offieiis, nisi, ad iura quod attinet, obstet
obex, ecclesiasticae communionis vinculum impediens, ve! lata ab Ec-
clesia. censura l.
C.A."'. 88.
§ 1. Persona quae vicesimum primum aetatis annum explevit, maior
est; infra hanc aetatem, minor.
§ 2. Minor, si masculus, eensetur pubes a decimoquarto, si femina,
a. duodecimo anno completo s.
§ 3. Impubel!l. ante plenum septennium, dicitur infans seu puer ve!
parvulus et censetur non sui compos; expleto autem septennio, usum
rationis habere praesumitur. Infanti a88imilantur quotquot usu ratioDis
sunt habitu destituti a.
CAN.89.
Persona maior plenum habet suorum iurium exercitium; minor in
exercitio suorum iUl"ium poteBtati parentum ve! tutorum obnoxia manet,
iia exeeptis in quibuR lua minores & patI?-& potestate exemptos habet c.
l C. 31, C. XXIV, q. l; c. Gl, D. I, de fHJ6td,.: c. 2, 15, de 1IGere'fcfa, V, 2, ID VI"; Couc.

'l'rtdent.. &eSS. VII, de lHJ",i4mo. can. 7, 8, 13, 14; sesso XlV, de fH)eII.tenttcJ, c. 2; Bu&e-
wus IV (In Conc. FlorentID.), CODst. c B~,Il'G'e Deo B, 22 DOV. 1439, 110; Benedlctaa XIV.
consto « B'ri pa,'ondi4 D, 26 mali 1742, I VII, D. XI; ep. encycl. c 1,,'e,. OffI"',eau :I,
:! febr. 1744, • 16; ep. « po,tremo men,e :I, 28 !ebro 1747, D. 52; ep. «H'ftfIVlcri:l, 9 tebr. 1749,
, 2,12-16; Plus IX, lItt. ap. « MuUfpUce, i"te,. _, lO Inn. 1851; Syllabus errorum, prop. ~
Leo XIII, IItt. encycl. c Bap(e,,'iGe :I, lO lan. 1890; S. C. S. Ofr., Instr. (ad Arcblep. Que-
beCen.), 16 sept. 1824, ad 2; 19 ftllr. 1837; Instr. 22 IUD. l.8OO; 7 apro 1875; (Bucarest), 8 mali
1889; Instr. (ad Vie. Ap. Nankln.), 26 aug. 1891; S. C. de Prop. Fide (C. G. - AlbaDlae),
18 apro 1757, ad li; (C. G.), 19 aug. 1776; lustro (ad Praef. Ap. MlII8l0D. Eplrl), 25 febr. 1837;
lltt. encycl. (ad Ep. IDdlar.), 25 apro 1902.
I C. 3, 6, lO, n, 14, X, de de,pofllatioKe im"uberum,IV, 2; C. l, X, de delictu ,lI6ro·
"""', V, 23; S. O. S. Ofr. (PoDdlt'hery), 2S Inn. 1865, ad 2; (Afrlcae), 18 mart. 1903, ad 2.
3 C. 4,6, X, dfl de,pofl,atlone fmpuberum, IV, 2; C. 82, tle electfofle et elect' fHJtutGte,
I, 6, In Vlo; Bened1ctus XIV, Instr. « Eo qrulmvi.9 tem,ore :I, 4 maU 1745, 119; ep. c Po-
It,."",O mefI'C :I, 2S febr. 1747, D. 32, 34: ep. c Bea."" A/Jdrea, _, 22 febr. 1755, I 14; 8. C.
S. Ofr., Instr. (nd Archlell. Portus Princlpls), 6 8ept. 1877; S. O. de Sacramentls, decr.
8 aug. 1910, D. I; S. C. de Prop. Fide, 3 mart. 1703; Instr. 17 apro 1777; Instr. (ad Mla8l0D.
Oalennae), 8 mnIl1779; Rituale Rom., tlt. Il, C. 3, d., baptuM9 GduU"",,,,, D. 11.
• C. 3, de fu d'cC", Il, l, In Vlo{ Renedlctus XIV, ep. c POltremo me",e :I, 2S febr.
1747, n. 6; S. O. de Prop. Flde, 3 ma~ 1703.
19
CAN.90.
I 1. Locn8 originia ftlii, etiam neophyti, est me in quo, com ftliua
natua est, domicilium, aut, in defeetu domicUii, quaai-domiei1iom habe-
bat pater vel, al filin8 Bit illegitimu8 aut postumo, mater 1.
I 2. Si agatur de ftlio vagornm, loou8 originis est ipaemet nativitatis
loou&; al de expoaito, est loou8 in quo inventu8 fuit.
OAN.91.
Persona dicitur: ifICOlG" in 1000 ubi domiciliam, atl116ftG" in 1000 ubi
quaai-domicilium habet; p6f'6gri"u,,, ai veraetur extra domicUium et quasi-
domicUium quod adhuc retinet; tJGgtU" ai nullibi domiei1ium habeat vel
quasi-domiei1ium I.
OAN. 92.
I l. Domicillum acqulritur eommoratione in aliqua paroeeia aut
quasi-paroeeia, aut aaltem in dioeeeai, vieariatu apostolico, praefeetura
apostolica; quae eommoratio vel coniunda Bit cum animo ibi perpetuo
manendi, al nihil inde avoeet, ve! Bit protracta ad deeennium eompletum a•
I 2. Quaai-domicilium acqulritnr commoratione uti 8upra, qnae vel
eoniuneta alt cum animo ibi manendi saltem ad maiorem anni partem, al
nihll inde avoeet, vel 8it reapse protracta ad maiorem anni partem. ".
I 3. Domicilium vel qnaai-domicilium in paroeeia vel quui-paroeeia
dlcitur paroeciale; in dioeeeai, vicariatu, praefeetura, non autem in pa-
roecia vel quui-paroeeia, tlioeceBafium.
OAN. 93.
I 1. Uxor, a viro legitlme non separata, neeeaario retinet domici-
lium viri aut; amena, domicllium curatoria; minor, domicilium miull culo
potestati 8ubUcitur '.
I 2. Minor infantia egreB8U8 poteBt quaai-domicillnm proprium obti-
nere; item uxor a viro legitime non separata, legitime antem separata
etiam domicilium l.
OAN. M.
I 1. Sive per domicilium aive per quaBi-domicilium auum qulsque
paroehum et Ordinarium sortitur. '.
l IDDoeeIlUua XII, COD8t•• BpeOlll4torQ Il, 4 DOY. 1694, '" 4.

a BeDed1ctus XIV, coast.• OOllt70OIIu" Il, 2G DOY. 1749, D. XLIV; ep. eDC7cl•• IfI'er
~Ieritoa Il, 8 dee. 1749, I 72; 8. C. 8. Ofr., 9 DOV. l898, ad 1; 8. C. de Sacrameot1s, Bo-
...... et caIlcJrv"', 13 mart. 1110, ad V, c. I
a IDDoceDUua XII, COD8t•• SpeCtlloIoru Il, 4 DOV. 1694, I IS. .

.. 8. C. 8. Otr., Utt. eDCJCl. (ad Ep. ADgllae et 8tatuum Foeder. .Amer1cae 8epteo.
UloD.), 7 luo. 1887; 9 DOY. l.8II8.
• C. 8, .. ",,,,,.ne, III, 12, ID VIe; 8. C. 8. Ofr., 80 luo. 1892; (CoIoDleD.), 23 IUD.
1108; 8. C. C., BotfIGtIG HtI TumllatIG, :li apro 1720; Oalef.tIG et TerrGcCncm., 81 1&0.,
Zl febr. 188G; 8. C. de Prop. Fide, lastr. a. 1888, D. 2-
I 8. C. C., BotfIGtIG In TtlICIlloll4, :li apro 1720; OatetlltIG et TerrocCflefl., 81 laD.,
Zl tebr. 1885; 8. C. de Prop. Fide, IDstr. a. 1883, D. 2-
1 8. C. de Sacrameotls, Roma". el al"'","', 13 mart. mo, ad V, c.
I 2. PropriU8 vagl parochua vel Ordinariua est parochua vel Ordi-
nariua 100 in quo valUl actu commoratur.
I 3. Illorum quoque qui non babent niai dioecesanum domicillum vel
qU88i-domicillum parochU8 propriU8 est parochu8 loci in quo actu com-
morantur. OAN. SCS.
Domlcillum et quaai-domieilium amittitur di8ceBBione a 1000 cum
animo non revertendi, salvo praeacripto can, 93.
OAN.98.
§ 1. Oonaangulnita. computatur per lineaa et gradU8 l.
I 2. In Unea recta, tot 8unt gradua quot generationes, &eu quot per-
eonae, 8tipite dempto I.
I 3. In linea obUqua, Bi tractu8 uterque Bit aequalia, tot 8unt gradua
quot generationes in uno tractu lineae: ai duo traetua aint inaequalea,
tot endu8 quot pnerationes in traetu longiore a,
CAN.97.
I 1. A1Ilnitaa oritur ex matrimonio valido Rive rato tantum Bive rato
et conaummato •.
I 2. Viget inter virum domtuat et conaauguineoe muUeria, item.que
mulierem lnter et viri colUl&llgulneoe I.
I 3. Ita eomputatur ut qui 8uot conaanpinei viri, iidem in eadem
Unea et gradu aint aftlnes mulieria, et vice versa l,
OAN. 98.
I 1. Inter varios catboUcos ritua ad illum quia pertinet, cuiua caere-
moniis baptizatu8 fuit, niBi forte baptiamua a ritua alleni mini8tro vel
fraude collatua lutt, vel ob gravem neeeasitatem, cum aaeerdos propril
ritua praeato esse non potuit, vel ex di8penaatione apostoUca, com facul-
taa data. fuit ut quia certo quodam ritu baptisaretur, quin tamen eidem
ad8criptu8 maneret f.
l OOIIMII,."" ..
C.1, 2, .. c. xxxv, q.1; e. 8, '1,9, X, de ""iIa",
te .. • IV,14.
I C. 1,8, C. XXXV, q. I; e. 8, 9, X, de OOIIH.,.. . . .te e' .,.."..., IV,l4-
OOftIII."'iIa'e e' ._.',.'e,
, C. 2, 4, 8, C. XXXV, q.1; Co 9, X, de IV, 14; 8. Pl1l8 V,
<.'01UIt•• B~, Il, 20 aug. 1Ii08. I 1; B. C. B. Ofr. (CeDomIMD.), 11 mart. l88I.
, C. Il, C. XXVII, q. 2; e. 8, C. XXXV, q. I; e. l, C. XXXV, q. 10; e. G, X, de COIIMIa-
,.._ilate., ."",..te, IV, 14; BelledIctu8 XIV, ep. 8IlCfCl •• I.,er ~ Il, 2 fabr. l'l",
1115; B. C. B. otr. (YUDIlÀIl), IO aept. 18IK; 1Datr. <ad 1Ip. B. Albertl), 9 dee. 18T4; lDatr.
(ad Vie. Ap. NaDk1D.), 28 aug. 188L
00tIIIIfS,..,.,....., ._.".'., IV, 14; BeDecI1ctu8 XIV, ep. 8IlCfC1•• t.'er 0...,..... -,
li C. IO, C. XXXII, q. '1; e. 18,22, C. XXXV, q. 2 et 8; c. 8, C. XXXV, q. I; e. G, X, de
2 fabr. l'l44, I 11; B. C. B. Ofr. <Y1UUUlIll, IO aept. 18CK; 11UItr. <ad Vie. Ap. NaDktD.),
28 aug. l881.
le. 8, C. XXXV, q. I; B. C. R. Otr., 1IlItr. <ad Archlep. QuebeCell.), 18 aept. lSIi,
ad 2, 4.
7 Benedlctu8 XIV. con8t. cE'" pa.,orGlu •. 26 maU1742. § Il. n. XI. § VIII, n. VII,
VIII. X; ep. encycl. c DetftGnda'om •• 24 dee. 1743, § 18; eonet. c Praeclari, •• 18 mart.
1746; PlU8 X. con8t. c Tradito ab oll"tluil., 14 ~pt. 1912, n. VI; 8. C. de Prop. Fide.
in.tr. (pro GI'8eco-Melclllt.). 16 febr. 1746; dec~. ~ ~t. 1863, C, a. d.
I 2. Oleriei nullo modo inducere praeaumant Bive latlnoe ad orien-
taJem, sive orientalee ad latlnum ritum aB81UIlendum 1.
I 3. Nemini licet Bine venia Apoetolicae Sedia ad alium ritum trana-
ire, aut, poet legitimum tranBitum, ad pristinum reverti I.
I ,. Integrum est mulieri diversi ritus ad ritum viri, in matrimonio
ineundo vel eo durante, transire; matrimonio antem soluto, resumendi
pl'Oprii ritua libera est poteataa, niBi iure particulari aliud eautum Bit '.
§ 5. Hoe, guamvis diuturnus, sacrae Synaxis ritu alieno 81l8Cipien-
dae non seeumfert ritus mutationem ~.
CAN.99.
In Eceleaia, praeter persoll&8 physicas, sunt etiam personae mora-
les, publiea auctoritate eonstitutae, guae diatlnguuntur in persoll&8 mo-
rales eollegialea et non eollegialea, ut eccleaiae, Semlnaria, beneficia, eme
CAN.lOO.
I 1. Catholiea F..eelesia et Apostolica Sedea moralis personae ratio-
nem habent ex ipsa ordinatione divina.; eeterae lnferiores personaemo-
ralea in EceleBia eam sortiuntur sive ex ipso iuria praeaeripto Bive ex
apeclali eompetentis Superioris ecclesiastici concessione data per formale
deeretum ad llnem religioeum vel earitativnm I .
I 2. Persona moralia collegialis eonstitui non potest, niBi ex trlbua
aaltem personis physicis.
l BeIIed1ctua XIV, ep. eDC1CI. C DetaGJIdG,•• _,24 dee. 114B,1lG; ClOD8t. «p~_,
18 mart. 1748; ep. eDC7Cl. c AJlGteae .,,,,, -, 28 lui. l'1M, I 2l; Leo XIII, Utt. ap. « OrlA-
...... -, IO DOV. 18SH. D. I: 8. O. I!Ip. et Bes•• B,,,,,,,,,... 21aD.lGIII; 8. O. de ProP. FIde,
1D8tr. (pro Graeco-lIelchlt.). 11 fabro 1146: decr. 6 oct. 1868, A. c.
• BeDedlctu8 XIV. COD8t. c.",,.,eonau. ., 28 mall11a. III, D. XIII, XIV, I VII.
Do XXIV. xxv: ep. eDCJCl. c DetJlGllClGCGtII ., 24 dee. 1148, I la, lG; CODBt. « Praeolo.... ••
18 mart. 1148; ep. eucycl. « Allo,.. ..", _, 28 lui. l'1M, I 20, 2l; Greaorlu8 XVI. ep. eucycl.
« 1",.. .,..,.,n..... 8 fabr. 1882; Leo xm, Utt. ap. « Orlftt&ta"•• _. IO DOV. 18SH. D. VII:
Pia X. coDBt. e T,.."UG .ll "",""" ., 14 aept. 1912, D. VI; S. O. 8. Ofr.• 8 aq. 1689; 8. O.
de Prop. Fide, 1Datr. (pro Graeco-Melchlt.). 11 fabro 1146: (O. G.), 8 man. 1m: (O. G.),
12 mart. 17118; (O. G.). 2 IUD. 1160; decr. 20 DOV. 1888; (O. G.), 11 dee. 1888, ad 8; lItt.
11 aept. 18t2; decr. 6 oct. 18IB, A. Bi decr. 1 maU l88T. D. 2; el). 1I1UD. l.8l2.
I Beuedlctu8 XIV. coDllt. e 11'" ,.,IoroUe _, 28 mali 1142, I VIII. D. lXi Leo XIII,
Utt. ape e
11118; (O.G.,.Orlft"'"•••, IO DOV. l.8IK, D. VIII; 8. O. de Prop. FIde (O. G.), decr. 19 maU
21 lui. 188'l, ad 2, 4.
~ Leo XIII, Utt. ap. « Orlftt"U• • _. IO DOV. l.8IK. D. Ili Pia X, CODBt. c Trad". ab
""""" -, 14 aept. 1Il.2, D. VI; 8. O. de Prop. Fide, lItt. (ad Patrtarcb. Graeco-lIe1chIt.),
31 mart. 1848; decr. 6 oct. 1868, O, di (O. G.). 1 IUD. l.8SG. ad 1.
I PlU8 IX, allocut. c Sia,.,." fMda• •, I dee. 18M; Utt. ap. c O". 0.'Il0l_ lIeo1e-
. . . . . . mart. 1880; allocut. c .II.re" ",.WllNft16 ., 11 dee. 1880; allocut. e .IIuC.,. f ....
. . . • , Ilua. 1862; ep. eDC1C1. eOH"" etmJ _. 8 dee. 18M; 8yl1abu8 errorum, prop. 19: ep.
eDC7cl. cll"''''ta -, 21 DOV. 18'l8; ep. eDC1cl. « Vu " .. a NoM. _. 1 man. 18'l4; Leo XIII,
ep. eDC1CI. c IfIMIIOrlGle Dfl., 1 DOV. l88G; ep. « 0I&0I0 lOtICI"ritIIO ., 22 dee. 188'l: allocat.
e ..IIh"". . . . . . . . 1 lua. 1888; Utt. eDC1C1. c Ltbet1a••, 20 lua. 1888; Utt. 8IlC1cl. e Sa-
...." . •• 10 1aD. 18110; el'. ap. « p,..• •,.. •• 20 lUD. 18M; ep. eueycl. c S,,* 001"".. _,
e ,....,.lriN •.
28 lua. 18116; Pia X. ep. eueycl. e V.Aetlletlter NOI •• 11 fabr. 11106; 8. O. B. Ofr•• decr.
41u1. uor. prop.11, dama.
•
I 3. Personae moralea alve collegialea Bive DOD collegialea minoribua
aequiparantur 1.
OAN.I01.
I 1. Oirca actu8 personarum moralium collegialium :
1.· Nisi aliud expresse iure communi aut particulari statutum fue·
rit, id vim iuria habet, quod, dempti8 8uffragiia nullis, placuerlt parti
absolute maiori eorum qui 8uftragium ferunt, aut, post duo inellcacla
scrutiDia, parti relative malori in tertio scrutinio; quod al 8uftragia
aequalia fuerint, p08t tertium scrotinium praeaea 8UO voto paritatem
dirimat aut, si agatur de electionibus et praeses 8Ue) voto parltatem diri·
mere nolit, electus habeatur senior ordine vel prima professione vel
aetate;
2.· Quod autem omnea, uti Binguloe, tangit, ab omnibus probari
debet I.
I 2. Si de actibus personarom moralium non collegialium &gatur,
&erventur particularia statuta ac normae iuria communiB, guae eaadem
personaa respiciunt.
OAN.102.
§ 1. Persona moralis, natura 8ua, perpetua est; exstinguitur tamen
Bi a legitim~ auctorltate 8upprimatur, vel8i per centum annorom spa-
tlum esse dealerlt.
I 2. Si vel unum ex personae moraliB collegialis membria superalt,
ius omnium in illud recidit I.
OAN.l03.
I 1. Actu8, qu08 persona sive physica sive moralis ponit ex vi ex-
trinseca, cui resisti non p088it, pro infectia habentur •.
I 2. Actns positi ex metu gravi et iniuste incu880 vel ex dolo, Vfllent,
nIBi aliud iure caveatur; &ed po88unt ad Dormam can, l88i·I889 per iudicia
&eDtentiam reacindi, sive ad petitionem partts laesae sive ex oftlcio '.
OAN.l«U.
Error actum irritum reddit, si versetur circa. id quod con8tituit
8ubetantiam actus vel recidat iD conditioDem Bi"e qua ftOfl,j BeCU8 aclus
valet, Disi aliud iure caveatur; &ed in contractibu8 error locum dare poteBt
actioni reaci880rlae ad normam iuria l.
1 O. 1, 3, X, Ile .. ",,..,... reatutlUou. I. 41.

:& po,....,••
O. l, 22, 42, 48, 110. IIG, m, ]t, Ile eIeotlotN •••lecCi I, I; c. 2, X, de ........
oIotiotte. I, I; c. 7, X, Ile oflJclo MOAUlGeoA•• I, 23; c. 6, X. de .... 4r11G. ~••, • "..,...
/hl.' ...
riae 00IIIeIIft 011"''''. III, 10; c. 1, 4, :1:, de .... , ... Cori ".,.,. 011"'111,- III, U;
c. 28, Ile eIMCoae ., ."eIC po,..,.,., I, 8, ID VIe; Bee. B, B. 1., ID VIe; B. O. Ep. et Bee...
Gratri.m. et Mo'"'' Pelafti, 36 lui. 1852.-Vlde etlam caDo 172, I 1: -526.
a S. C. C., ArmacGna. 12 mart. 1672; Forolitrien., 16 HPt. 1871. ad 1.
.. C. 5, X, Ile " .., qUGe lIi m.,. .tle ca.,G 111".t. I, 40; c. 5, X. de re,vl.. iv"", V, 41;
Reg. 64, R. J., iD Vlo.
li C_ 2-4, G, X, de"i•. quae vi ",e'vIVe ca ...a "un', I. 40; C. 2, X, de orbU,..., l, 43.-
Vide eUam caDo 169, § l, D. 1; 185; 572, Il, n. 4; 1087; 1307. § 3; 1317, I 2.
Il C. XXIX, Q. 1; S. C. de Prop. Fide, Instr. 1 od. l785.-Vlde etiam caD. 1083; 1084.
0AN.105.
Cum ius statuit SuperioreDi ad agendum indigere consensu vel con-
silio aliquarum personarum :
l.· Si consensusexigatur, Superiorcontra earundem votum invalide
agiti ai consilium tantum, per verba, ex. gr. : de ccm8ilio cOfl8tdtorum, vel
audito Capitulo, parocho, etc., satis est ad valide agendum ut Superior
illas personas audiat; quamvi8 autem nulla obligatione teneatur ad
eorum votum, etsi concors, accedendi, multum tamen, si plures audien-
dae aint personae, concordibus earundem suffragiis deferat, nee ab
ei.sdem, sine praevalenti ratione, 8UO iudicio aestimanda, discedat;
2.· Si reqoiratur consensus vel consilium non unius tantum vel
alterius personae, &ed plurium simul, eae personaE' legitime convooentur,
salvo praescripto can. '162, § 4, E't mentem 8uam manifestent; Superior
autem pro sua prudentia ac negotiorum gravitate potest eas adigere ad
iuaiurandum de secreto servando praestandum;
3.· Omnes de consensu vel consilio requisiti debent es. qua par est
reverentia., 1lde ac sinceritate 8ententiam suam aperire 1.
CAN.106.
Circa praecedentiam inter varias personas seu physiqw scu morales,
aerventur normae quae sequuntur, salvia normis speeialibus quae suis in
loois traduntur:
l.· Qui alius personam gerit, ex eadem obtinet praecedentiam;
&ed qui in Conciliia aliisque similibus conventihua procuratorio nomine
intersunt, SE'dent post illos eiusdem gradua qui intersunt nomine proprio;
2.· Cui est auctoritas in personas sive pbysicas aive morales, eidem
iua est praecedentiae 8upra i1las;
3.· Inter diversas personas ecclesiasticas quarum nulla babeat in
alias auctoritatem: qui ad gradum potiorem pertinE'nt, praeeedunt els
qui aunt inferioris gradus; inter eiusdE'm gradua personas &ed rion eiusdem
ordinis, qui altiorem ordinem tenet, praecedit iis qui in inferiore sUlit
positi; si denique ad eundem gradum pertine8nt eundemque ordinem
habeant, praecedit qui prius est promotus ad gradum; si eodem tempore
promoti sint, senior ordinatione, nisi iunior ordinatus fuerit a Romano
Ponti1lce; et ai eodem tempore ordinem receperint. senior aetate;
4.· In praecedentia divE'rsitas ritus non attenditur;
5.· Inter varias personas morales eiusdem speeiei et gradus, ma.
praecedit quae est in pacifica quasi-possessione praecedentiae et, ai de
boc non constet, quae prius in 1000, ubi quaestio oritur, instituta est;
inter sodales vero a1icuius collegii, ius praecedentiae determinetur ex
propriis legitimia constitutionihus; seeua ex legitima consuetudine; qua
de1lciente, ex praescripto iuris communis;
6.· Loci Ordinarii est in sua dioecesi 8tatuere praecedentias inter
8U08 subditos, ratione bahita. principiorum iuria communis, legitimarum
• 8. C. CoIl8l8t. t deer. c 11M"" OIWG _, 210 aug. 1910, caD. et I lt 2-
dioecesis eonsuetudinum et munerum Ipsia eolllDli88ormn; et omnea de
praecedentia eontroversiaa, etiam inter exemptoe, quatenu8 J.i collegiali-
ter eum a1iis proeedant, eomponere in casibu8 urgentioribus, remota omni
appellatione in suspenslvo, sed Bine praei.udicio luris uniuscuiusque;
7.· Circa. personas quae ad Domum pontificalem pertinent, prae-
cedentia moderando. est 8eCundum peculiaria privilegia, regulaa et tradi-
tiones eiusdem ponWlciae DomuB l.
OAN.107.
Ex divina inatitutione Bunt in Ecclesia cleM .. lai0i8 distinett, licet
non omnea cleriei sint divinae institutioniB; utrique autem poBBunt e8IIIe
religiosi a.
l O. 7, D. XVII; e. 1, D. XVIII; e. 7, D. LXXV; e. Ii, D. XOIII; e. 1, lIi, X, de tI&G4ori-

es'e e' obedfeaUo, I, 88; Beg. M, Il. J., ID VI·; CoDe. Tr1cleDt., 888IJ. XXV, de reguIoribu,
e. 13; P1ua Il, coDat. c O". Hf"VCW6 lt, 12 lUD. 1-' Leo X, lItt. ap. c Ltoe, ..... lt, 6 dee.
1517, I 8; Pla8 IV, coDat. c Bed'- AfIO,eoUoac lt, 18 !ebr. lfiIK, I li; B. Plua V, coDat. cB'"
mendlca"'itI,,, », 16 mall 11167, I 1, D. 9, I 2, D. 9; coDat. c B" ..J18t'11G6 », 16 aq. l.CiI'1,
I 2, 8; Gregorlua XIII, coDat. c B"fJM~' », lIi 101. 1Ii88; Benedletua XIV, coDat. c Ali tMU-
ta,Ui, •• 30 Illart. 1742, §"i; consto c Et,i fJGItor4li8 •• 26 mali 1742. § IX. n. XVII; P1U8 IX,
litt. ap. c .,c..m,lice, », :li DOY. 11!88, D. IV; Plua X, mota propr. c I",. """",,liceI »,
8ertJ,'*"
21 febr.111015, D. 11, 21, 40, 46, m, 66; 1Itt. ap. c P.'rlaroh4e », lIi aq.mO, D. I-VII;
B. O. Ep. et Beg.; 18 mart. 11582; OU••fIeR., 24 mall 1Ii88; IICl.flG, 6 dee. 1619; O.......
Utarum, 1101. 1644i B. O. O., VIca""'tu, AlrIcae Mefi4ion.I'-, 14 mart. 1908; B. O. de Prop.
Fide, 80 mall 1829; deer. 6 oet. lIBJ, E, 'i Utt. lIi lu. l.88'l; B. Il. O., Toleta..., 6 101. 11188;
Lunea.-Ba,.."nea.,15 oet. 1Ii88; OrtI,,,,- B. F"""Nm, 26 DO'f'. 1Ii88; Urbfl, 8 febr. 1&HH; Af1I'-
Oome'.""
Ieie... , 80 sept. 1IiII6; 10 laD. 1.G97; NfWGrfea., 16 101. 1605; .IIfaerlriflG, 4 man.
1606; N6rltonea., 17 lu. 1806; Tu.Ct&neUa6, 14 lu. 1608; Begobrice..., 21 mart. 1809; Tele-
Mel, 19 mart. 1611; Ou,e,,"~, 1 mart. 1614; M'norum Be,ulo"" Obl8"","'CGe, 8 lu. 161'1;
BOftOftfea., 9 dee. 1617; M.zarfe... , 4 apro 1626. ad 1; Nfcfen., 12 dee. 1628; ..t.qIIUdae,
7 aag. 1627, ad 1; TuUen., 7 aag. 1627, ad 1; BfIOl6'a... Pe""'u~, 2S fabr. 1628; AtJerIG. .,
18 mart. 1632, ad 3; TAeleri..., 2t lui. 1638; LUII6II.-BGf"Za"en., 18 IUD. 1839; Be"'" Bardi-
.."'e, 2 mart. 1641; (kGMten., 10 mall 1642; .II"'''''a..., 26 sept. 1643; O.merfnen., 20 mali
1651; B,he.',.", 8 apro 1606; Mont'- BefIGI", 4 aug. 16Ci'1, ad 4: Pragen., 1 dee. 16Ci'1; V,.",,,-
1.t1feft•• 26 laD. 1658; LucerftUl, 8 lu. 1658; B"ac(en., 7 sept. 1658; Tri11efItiIIG, 29 mart. 1 _
RoII"II8ft., 19 luI. 1659; Fa"'en., 8 sept. 1q61; Mafl'u"",. lIi laD. 1667; B~on""", 28 DOV. 1m;
Terulen .• 20 DOV. 1677; AmplHietl., 26 DOV. 1678; N011fIfien., 24 febr. 1680; B. A"Iel' de Lotft..
bard'-, 22 DOY. 1681; VerceUen., 20 sept. 1687; Luoen., lIi mali 1 _ ad G; P,."etI6I""',
18 aq. 1701; Urb" 00116'" B,wco,orum AII'-'entf..m, 10 sept. 18l8; Bene1'8ft'atl., 17 aq.
1883; OOtlOOrBtJfItJ Or"",- Jl"norum B. Fra"Nc( de Ob,e"",,,lIa O.f)tWCftaorum. :li febr.
1847; A,IfIlet&., 21 febr., 29 DOY. 1866, ad I-III; AbeUfnen., UI aq. 1877; Oe"MltI"" ••
1 dee. 1882; BqufUacen., 17 1aD. 1887; decr. geo. 12 luI. 1892; NtUlerf... Pa,anorum, 1 mart.
1894, ad II; Mono,olitafl", 6 febr. 1896; Iar8ll., 11S apro 1004: OaeremoDlale JDplscopor., l. I,
e. XIII, D. 12, e. XXXI, D. 15; l. II, e. XXXIII, D. 4, IS. - Vide etlam ean. 289, I 1, D. 21;
269, I 2; 280; 347: 370, I l; 408; 489; 4l!O, I ~ 478; 491; 701; 1.283, I 8.
a CoDC. Trldent., sess. XXIII, de ordIne, ean. 4; B. 0lemeD8 I, ep•• Pro"te,' """al -,
a. 90-99 (1), e. 40.
PARS PRIMA
DE CLEBICIS
SECTIO I.
De clerlcis In genere.
OAN.108.
I 1. Qui divinis ministeriis per primam saltem tonsuram mancipati
sunt, elerici dicuntur l.
i 2. Non sunt omnefJ in eodem gradu, &ed inter eos sacra hierarehia
est in qua alli aliis subordinantur I.
§ 3. Ex divina institutione sacra hierarehia ratione ordinis constat
Episcopia, presbyteris et ministris; ratione iurisdictionis, pontifteatu su-
premo et episcopatu subordinato; ex Ecelesiae autem institutione alli
quoque gradus aceessere a.
l O. 88, c. XI, q. 1; c. lI, x, de uta,. et paUtate et ordu.e JIf'GB~, l, 14;
00Dc. TrideDt., 1Ie88. XXIII, de ordu.e, c. 4; foDWlcale Bom., tlt. De ord',,'''.. txmfe·
r"ellClfa: tlt. De ckrioo fGCffttlo.
2 Conc. '.rrldeDt., 1Ie88. XXIII, de ord...., caD. 2, 4, 6, 7; 1000000s XXII, coDSt. c LCcet "
23 oct. 132'1, art. 4, enorum Marsl111 Pabll"lId et loaDDla de Janduno, damD.; MartlnUB V
(ID Conc. CoDstant1eD.), const. c ltlter OIInct.. " 22 !ebro 1418, art. 25, de quo errorum
Wlelefr et Huaz suspectl IDterropDd1; Gregorlus XVI, lltt. ap. c O.", in SocIefta "
17 _pt. 1833; ep. eDC,YcI. c 00flltll""'''' d'virdt.. " 17 maU l8IIG; Plus X, ep. eDCJ'c1.
c V4I'Aetlleftter Noi l, 11 !ebro 1906; 8. C. 8. Ofr., decr. c wmentabU' l, 4 lui. l.9O'I', prop. M,
M, c1amD.
a Conc. TrideDt., 1Ie88. XXIII, tle ordine, C. 2, 4, caD. 6, 7; Conc. Vatlcan., 8888. IV;
8. CIemeD8 l, ep. c Pro9ter ..Wt.. " a. 90-99 (7), C. 40; 8. Comellus l, ep. c Qua"",,, '01-
NcCttldUletll l, a. 252, Profess1o 8de1 8Ch18matlcorum; 8. 8Irlc1us, ep. c Dwecta ad tIece.-
lOnItII " 10 febr. 885; Profess1o 8del (ID Cone. LUgdUDeD. Il) a Mlchaele Palaeologo Gre-
gorlo X ",ta, a. 1274; Ioannes XXII, consto c LCcet " 23 oct. 132'1, art. 2-4, errorum
Mars1ll1 Patavlnl et loaDDls de Janduno, damn.; Bened1ctus XII,a. 1341, prop. 84, 85,
Armenorum, damD.; OlemeD8 VI, ep. c Super (lu'''u."", l, 29 sept. 1351; Martlnus V (ID
Conc. ConstantleD.), const. c In"'" OIIReta. " 22 !ebro 1418, art. 8, loannls Wlelefr, damn.,
art. 7, I, ~, loaDDls Huaz, damn., art. 25, de quo errorum Wlclefr et Huaz suspectlIDter-
rogancll; lDugenlus IV (ID Conc. FlorezatlD.), const. c Laetentllr CGeU l, 6 lut. 1439, I 8;
Gregorlus XIII, CODIIt. c SaRCf(aa(",u. I, a. 1575, Protess1o 8del Graec1s praescr.; 81xtus V,
COD8I:. c Poat(ItJG'" l, 8 dee. 1Ii86, I 2; Bened1ctus XIV, const. c Stai pcaatoroIU l, 26 mali
1742, I l, n. VI; ep. c N.per ad Noa l, 16 mart. 17iB, Prorèasto 8del Maronltls praescr.;
Plaa VI, CODSt. « Super .0Ud"ate~, 28 nov. 1786, Il, 4, 15, 16; const. c AuctorCltll JItIe' l,
28 aug. 1794, prop. 8, 6-8, 8)'DOClJ. PlstorleD., damn.; Gregorlus XVI, ep. eDC,Ycl. « Jllrari
fIGi _, 1G aq. 1882; lltt. ap. « O.", '" SccluiG l, 17 sept. 1838; ep. eDC)'cl. c OOtllfllia..", d'm..
tUt. . _, 17 malll.835; Pia. IX, ep. eDC)'cl. « Ama"tfari-.. I, 8 apro 1862; allocat. c Jl......
~ l, 9 tun. 1862; ep. eDC)'cl. c Qua"ta OIIra l, 8 dee. 18M; lltt. ap. c B8'II8f"u"" I,
12 hIl. 188'1; lltt. ap. c Aetem' Patria l, 29 lUB. 1868; ep. eDCJ'cl. c U", Noa l, 15 mali l8'l1;
Leo DU, lltt. eDC,Ycl. c Sap(eft''" _, 10 lan. 1810; ep. eDCJ'cl. c Sa'" 00"'''.'''
l, 29 lun.
1.8111; Plus X, lltt. encycl. « PCIICeINU l, 8 eept. l.9O'I'; ep. c S" (lUO l, 26 dee. 1910; 8. O.
S. Ofr.• decr. 24 lan. 1647; decr. c LOMetltalrili" 4 luI. 1907, prop. 55, damn."-Vlde eUam
can. 109; 218; 219; 329, § l; 949.
OAN.109.
Qui in ecclesiasticam hierarchiam cooptantur, non ex populi vel po-
testatis saeeularis consensu aut vocatione adleguntur; sed in gradibus
potestatis ordinis constituuntur sacra ordi~atione; in supremo pontiJl-
catu, ipsomet iure divino, adimpleta conditione legitimae eleetioniB eios-
demque acceptationis; in reliquia gradibus iurisdictionis, canonica. mis-
sione 1.
OAN.110.
Quamvis Praelati titolo, honoris causa, a Sede Apostolica. etiam non-
nolli clerici donentur sine olia. iurisdictione, proprio tamen nomine Prae- .
lati in iure dicuntur clerici sive saeeulares sive religiosi qui iurisdictio-
nem ordinariam in foro externo obtinent I_
TITULUS I.
De elerlcorom adscrlptione alleai dloecesL
OAN.111.
§ l. Quemlibet clericom oportet esse vel alicoi dioecesi vel alleni
religioni adscriptom, im ut clerici vagi nullatenos admittantor a.
§ 2. Per receptionem primae tonsorae clericos adscribitor seo, ot
&iunt, incardinatur dioecesi pro cuios servitio promotuB foit.
OAN.112.
Praeter casos de qoibuB in can. 114, 64:1, § 2, ot clericuB allenae dioe-
eesi valide incardinetor, a BUO Ordinario obtinere debet litteras ab eodem
Bobscriptas excardinationis perpetone et absolotne; et ab Ordinario alie-
nae dioecesis litteraB ab eodem subscriptas incardina.tionis pariter per-
petua.e et absolutae«_
OAN. 113.
Excardinationem et incardinationem concedere neqoit VicarioB Ge-
neralis sine mandato speciali, nee Vicarios Oapitlliaris, nisi post annom
a vacatione sedis episcopa.lis et com consenso Oapituli.
1 C. 2, 3, 5-8, D. LXIII: Conc. Oonstant1nopolltan. IV, actlo X, can. 12; CoDe. Tri-
dent:, sess. XXIII, de ordine, c. 4, caDo 7: loannes XXII, CODat. c LWet _, 28 oct. 1327,
art. 3, errorum Mars1W PataT1D1 et loallD18 de Janduoo, damn.: MartlDus V (ID Conc.
Constant1en.), consto c lnter CURettu _, 22 tebr. 1418, art. 9, loaonla Huss, damn.; Plus VI,
consto c S.per aolUU.te _, 28 DOV. 1786, I 16; conato c Auctorem Iftltri _, 28 auge l'1M,
prop. 2, Synod1 Platorien., damn.; Plua X, 1Itt. enercl. c Ptucend' _, 8 llept. 1907; B. O. O.,
decr. 23 mali 187f.-Vid~ etlaro caDo 1f7, § 2: 219; 332, § 1.
2 BenedlctUB XII, a. lMl, prop. 85, Armenorum, damn.
3 C. l, 2,.D. LXX; ('.oDC. Trldent., sess. XXIII, dII reI., c.11, 18, 16; Innocentlua XIII,
consto c APOBtoUcI ",'"fatmi _, 28 mall 1723, I 8, 8: Benedlctua XIII, consto c 1" ...premo _,
28 aept. 1m, I 2,6,28; consto • Ptutor.lfB olfcl' _, ~ mart. 1726, 18.
" C. G, X, de cl~ IlOtI roftlefItfbua ,,, ecclelitJ " ' praebenCla, III, 4; B. O. o.,
deer.• A """"fa _, 20 lul. 1898, D. 2; decr. 24 DOV. 1906, D. 20.
OAN. U'.
Habetur excardinatio et incardinatio, Bi ab Ordinario aUenae dloe-
eeei8 clerieus benefleium residentiale obtinuerit eum consensu sui Ordi-
narii in 8eriptiB dato, ve! com Ueentia ab eodem in seriptis eoneessa e'I
dioeceai. diBCedendi in perpetuum I.
OAN.115.
Etlam per professionem religiosam quis a propria dioeeesi exeardi·
natur, ad normam can. 585.
OAN. 116.
Excardinatio ieri nequit Bine iustiB cauBis, et efteetum nou sortitur,
niBi. incardinatione seeuta in alla dioecesi, emus Ordinario de eadem
priorem Ordinariom quantoeio eertiorem reddat-.
OAN.117.
Ad ineardinationem alleni eleriei Ordinarius ne deveniat, nisi :
1.- Neeessitas aut utilltas dioeeesis id exigat, et salvis iuris prae·
acrlptiB circa canonieum ordinlltionis' titulum;
2.- Ex legitimo documento sibi eonstiterit de obtent& legitima ex-
eardinatione, et habuerit praeterea a Curia dimittente, sub seereto, Bi
opua Bit, de eleriei natalibus, vita, moribus ae studiis opportuna testi-
monia, maxime si agatur de ineardinandis elerieis divel'88e linguae et
oationls; Ordiilariu8 Ilutem dimlttens, graviter onerata eius eonseientla,
advigilare debet ut testimonia Bint veritati conformia;
3.- Olerieus iureiurando eoram eodem Ordinario eiusve delegato
deelaraverit se in perpetuum novae dioeeesis semtio velle addici ad nor·
mam saerorum canonum •.
TITULUS II •.
De lurlbu et priTllegUs elerieoram.
OAN.118.
Soli eleriei possunt potestatem Bive ordiniB Bive iuriBdietioniB eeele·
lla8tieae et bene1lela ae pensiones eeelesi.asticas obtinere ••
l O. 2, D. LXXII; IDDoceDttu XII. CODBt. c BpectllGtoru l. 4 DOV, l'". I I; S. o. O••

deer•• A ",.,... I. IO luI. 18118; S. C. de Prop. Fide. lDatr. (ad ElI. Stato Foeder. Ame-
rkae) • • febr. llIMl.
- S. O. C. t decr. c A ",..... I. IO luI. l8IIS, D. I; decr. 24 DOV. 1908. D. lo.
I C. I. X, ". ~ IlOta ruIcretI,.".. '" eccIerio "I,"'.dentl". III, 4; S. C. C., decr.
c A ....." l. IO luI. 1888, D. 2-6; decr. 2t DOV. l808. D. ID; B.....rciCeta. e' IJII/J...... BllaD.
l81J; 8. O. de Prop. l'lde, ID8tr. (ael Ep. Stato l'oeder. Amerlcae), 25 febr. llIMl.
,.,..t • O. l. D. XOVI; e. 18, O. XVI, q. 'I; e. 2, D. I, ". oou.: e. 2, X, ". "',,'e e' gNK-
ord'....... _oMII4ortI...
U. 1: e. 2, X. de .... 'U",Iott,ba.
1.14; e. 6, X. ". '"'....calola'"... I. 88; e. 2, X. tle '''d'''''',
III. '1; e. 4, X. de c....".""'e eodeN...... ooetII8'8f'U,
et,.,.. fUI . . ~.... m. ft; e. l, X, ". cIerico IlOta ortlCtlo,o ""''''",,,'e, V. 28;
e. lO, X, de """811"" e' ,","110M"., V, 88; CoDe. TrldeDt., BellI. VII, ". Hona....'"
CAN.119.
Omnes lldeles debent clericis, pro dive1'8Ì8 eorum gradibus et mune-
ribus, reverentiam, seque sacrilegii delicto commaculant, ai quando ele-
ricia realem iniuriam intulerint 1.
OAN.12O.
§ 1. Clerici in omnibus caUBis Bive contentiosis Bive crim;nalibua
apud iudicem ecclesiasticum conveniri debent, niai aliter pro locis partl-
cularibus legitime proviaum fuerit I.
§ 2. Patres Cardinales, Legati Sedia Apostolicae, Episcopi etiam
titulares, Abbates vel Praelati ntdZiUB) supremi religionum iuriB pontift-
cii Superiores, Oftlcia.les malores Romanae Curiae, ob negotia ad ip80rmD
munus periinentla., apud iudicem laicum conveniri nequeunt Bine venia
Sedis Apostolicae; ceteri privilegio fori gaudentes, Bine venia Ordinarii
looi in quo causa. peragitur; quam tamen licentiam Ordinarius, praeser-
tim cum actor est laicus, ne deneget sine iusta. et gravi causa, tum ma-
xime cum controversia.e inter partes componenda.e frustra. operam de-
derit '.
§ 3. Si nihilominuB ab eo qui nullam pra.ehabuerit veniam, conve-
niantur, p088unt, ratione necessitatis, ad vitanda maiora mala compa-
rere, cemore tamen facto Superiore a quo venia obtenta non futt.
,,. lIetUlt.".
caDo 7;
caDo lO; 118118. XIV,
8I!88. XXIV, de reI., c..
poetI'_'•.
Ile C. 6, can. lO; 8I!88. XXIII, de ortl_.
12; lDDoceDtlus III, ep. c Bt... gemplo _, 18 dee. 12118,
c.. 4.
Profesalo J1de1 Walden8l.bu8 praescr.; Leo X (In Conc. LateraDen. V), CODSt. c Re".....
•"Wer'IG'" _, C
4 mall l6l.5, I lO; coDSt. BlNflf'(Ie DOfIrifIe _, 16 lon. lUO, enor 18, MartIDI
Lather, damn.; BeDecUctu& XIV, ep. encycl. c (JlIetIIOcltII04• • I, 23 mart. 1748, I a. I;
Pla8 IX, Iltt. ap. c Jl,""pUcea .,.eer l, lO lon. l.8G1; Syllabus enorum, pl'Op. Mc ep. c BfMW-
'1M l, 29 apro 1878; S. O. Ep. et Ree., Arianen. •• Ci apro 11183; Oue6llou. 22 lan. 1708, a4 I;
decr. 16 lui. 184G; S. C. C., Det11Kmef1 •• 19 aag. 1780.
1 0.8, O. VI, q. 1; C. lO, X, deCOM'le.'Ioft'".... I, 2; C. 7, X, de rell'"'' itHU, V, ~;
C. 2, Ile 06foto et po'ea"'e 'tlclkM delellGIf. I, 14, In VIU; Conc. TrldeDt., 8I!88. XXV. ".
reI.• C. 17,20. - Vide etlam caDo 2843.
I C. 5, li, 12, D. XCVI; C. 1-3, 5, 6, 8, lO, 12-17, 88-40, 42-47, C. XI, q. 1; C. lO, X, ".
COfI-It".t~'''t'', I, 2; C. 4, 8, lO, 17, X, tle '.dlm", II, 1; C. l, 2, 9, 12, 18, X, de loro CIOIR-
pe_ti, Il, 2; C. 21, X, de 'are pG'ronst.., 111,88; C. 16, X, tle eeceaai".. pnaelGlonlm et
ali &dUo""",. V, 31; C. 45, X, "6 amtmUa e.comtIIllntoa'~'a. V, 89; C. 2, de loro COfftpe-
eem,. II, 2, In VIa; C. l, de ~ 00"'"1111''', III, 2, In VIa; C. 12, de am_e. gOOtlMJMl-
,.jetJtfon". . .ap~1I e' 'n'finiCeli. V, U, In VIa; HODorius III, consto c Bu rell'" I,
a. 1220, I 8; Martlnus V, const;. c Ati reprimentlGl l, 1 febr. 1428, I 3; Bened1ctus XIV,
consto c 01!ÌèCi Noa,ri l, 16 mart. 1750, I 6; Clemens XIII, CODst. c I,.eer II"'ftor'ea _,
IO sept. 1758, I 7; ep. c O"", G multo _, 18 dee. l'l62, I 2; PlUR IX, allocat. c Acer" ....
" ' . ' " l, 27 sept. 1852; allocat. c N"IItI"m lore l, 16 dee. 1.SIi6; Syllabus enorum, prop. 81;
consto c ApOl'olkae 8edll », 12 oct. 1.888, I I, D. 7; ep. enc;ycl. c Beli .tlltG _, 21 DOT. 1818;
Leo XUI, ep. enc;ycl. c IfflfIlOrIale Del l, 1 DOT. 188G; Plus X, motu pt6pr. c OU,.,..,..
clU"m'", l, 9 oct. 19U; 8. C. S. Ojf. (Ml8sl0D. Arcblpelagl), 8 aag. 1839, ad 2; lnstr. (ad
Vie. Ap. My88Ul'1en.), l !ebr. 1871, D. 1; Iltt. encycl. 28 laD. 1886; S. C. de Prop. l'lde,
6 lon. 1798; (O. G.), 17 mali l.888; (O. G.), 6 sept. 1888.
, O. 2, 8, 17, 4'1, O. XI, q. 1; C. 2, X, de loro corn.pe,mH. Il,2; Plus X, mota propr.
c QtIII.,"" tlU.".,. I, 9 oct. 1m; S. C. S. Ojf., ntt. enc;yc1. 28 lan. 1888; S. O. de Prop.
e
Fide, 8 lan. 1798; (O. G.), 17 mal11888; (O. G.), sept. 1888.
OAN.121.
Olerici omnes a servitio militari, a muneribus et publieis eivilibuB
oIlei1a a statu clericali alienis immunes sunt l.
OAN. 122.
Clerieis qui ereditoribus IIJ8.tisfaeere eoguntur, sa.lva Bint quae ad
bonestaJn Bui BuBtentationem, prudenti eeelesiastici iudicis arbitrio, Bunt
Deee888ria, firma tamen eorundem obligatione ereditoribus quamprimum
.tisfaelendi I.
OAN.123.
Hemoratis privilegiis elerieuB renuntiare nequit; sed eadem amittit,
Bi ad statum laiealem redueatur aut privatione perpetua iuria deferendl
babitum eeelesi.aBtieum pleetatur, ad normam can. 213, § 1, 23M; reeupe·
rat vero, si haee poena remittatur aut ipse rursuB inter elerieoe d.dmit·
tatur I.
TITULUS III.
De obUgatloDlbu clerlcoram.
OAN. 124:.
Olerici debent sanetiorem prae laieis vitam interlorem et exteriorem
dueere eisque virtute et reete faetis in exemplum exeellere 4.
l C• •, C. XU, Q. 2; CoDe. Trldent., .... XXV, 118 reI., c. 20; Plua IX, allocut. c I,.
coutaloric&J' :I, 1 DOV. 18110; 11tt. ape c .11'''''1'1108' "',.,. ., 10 IOD. 1851: B;vllabus errorum,
prop. IO, 82, 48; allocat. c r..o,tIOiU ...",." ., 12 mart. 187'l: Leo XIII, ep. c D. ,"," .,
IT aag. 18'18; Pia X, ep. eDCJCl. c F.I&etNeft,er NN :I, n !ebr. 1908.
I C. 18. X, 118 ru,".,foIIe 1POI""oru., II, 13: c. a, X, de 101.,lott'".., III, 28;
S. C. C., 115 mart. la.
I C. 1J, 18, x, 118 foro OOtIIfHJ""", Il, 2; C. Ui, 18, x, ,. ""611''- ......."iosUG·
...., V, 88.
4 C. a, D. LXI; C. G, C. VI, Q. l; c. 21, C. VIII, Q. l; C. 14, x, 118 ol'alO 'tHllcfa
I, 81; CoDe. Trldent., ..... XIv, de ref., prooemlum: _ . XXII, de reI., C. l; 11888. XXIII,
orli'' ' "',
de nf., c. n, 13; 11888. XXV, er. reI., C. l, 14: Leo X (ID CoDe. LateraDen. V), coD8t. c s.·
....... fIIIJIofttlon" ., G mali Ui14, 118; 81nua V, coD8t. c Po,'q./JtII ., a dee. Ui88, Il;
"'JMVI!8I!tlUS Xll.l, coD8t. c APNtolki .,,.,,,eri, ., 28 mali 1728, I 8; BeDedlctua XIII,
caut. c 1ft IUpretIIO ., 28 aept. 1124, I 8, 28; coD8t. c P•• ,oral" oJllcl' ., 27 mart. 1128, 13:
Beaedlctus XIV, ep. eaeycl. c Ulri pritII• • :I, 8 dee. 1'140, I 1, 8: coD8t. c ",.,..."d"
e DOY. 1'144, I 8; ep. 8Ile7cl. c APN'OUcu• • ,,,,,,eri••:I, 80 mali 1753, 118: Piua IX, ep.
:I,
eaqeL c OlI' "..,..bo :I, 9 DOV. 18t8; ep. ftIlcycl. c NN'" et No"leou• • , 8 dee. l849: ep.
aIC7Cl. c NetIfO 08rle~' ., 25 mart.18Ii2; ep. enc,ycl. c N. . 'netft
lIe.,.,,111 :I, 2 !ebr. 18M;
ep. eoe.reL c 8MgtIlGri (l.u.. :I, 17 mart' 18Ci8; ep. encycl. c O• • ".""'., 20 laD. 18118;
ep. c Per"'"""""" ., Ui aag.l.869; ep. encycl. c AtIIG""'Ii. . . ., 8 apro 1882; Leo XIII,
lIMI'' '••,
ep. eacycl. c QtIod 22 aue. 1888; ep. encycl. c Pergra'tI No"" ., 14 sept. 1888:
c
IG."fttIio
o.,..,.,." .,.f'OnI.
ep. c O".
H•
., 22 dee. 188'l: ep. c Bn.,,'e '-. ..ftO .,
'-Ci dee. 1888; ep. eDcycl.
:I, 2 sept. 1888: lItt.· c DelHI" le lou r ., 8 sept. 18911; ep. encycl.
c ".. .., Jlritle'pio ., 8 dee. 11102; Plus X, ep. eDCJcl. cB ••"",.,., 4 oct. 19011; lltt. c La
....forufoIIe:l, G mall18CH; lltt. encycl. c P(en( ".,,(fIIo .,
28 luI. 1908; emortatlo c Baeren,
..-0:1, • aag. 1908; Benedlctua XV, l1tt. encycl. c Ad be.,,,,,., ., 1 DOV. 1814: 8. C. J:p.
et Bee., 8Ile7cl. 18 mart. 188'l: 8. C. de Prop. FIde, replae (pro Bacerei. Coptla). Ui mart.
1_, D. XX; 1DItr. (ad Vlc.Ap. N.), mense auc. 1827: 1D8tr. (ad Arcb1ep. Fopraa1en. et
AIba·Ial1aa.), 14 mart. 18118; PoDWlcale Bom., tlt. De
lIdoIIe .............
orli""".. oora/tJrefl4f.1: tlt. D. ~
IO
CAllo 1250
Curent locorum Ordinari!:
10° Ut clerici omnea poenitentiae sacramento frequenter conac.ien-
tiae maculas e1uant;
20° Ut iidem quotidie oratloni mentali per aliquod tempus meum-
bant, sanctiBBimum Saeramentum visitent, Deiparam Virginem mariano
rosario colant, conseientiam BUam discutiant lo
OANo 1260
Omnea sacerdote& 118eCu1ares debent temo saltem quoque anno spiri-
tuaUbus exercitiis, per tempUB a proprio Ordinario determinandum, in
pia aUqua religiosave domo ab eodem designata vàcare; neque ab eia
quisquam eximatur, niBi in C8BU particulari, iusta de causa se de expreMa
eiuadem Ordinarii licentia a o
OAllo 1270
Omnea cleriei, praeaertim vero preabyteri, apeeiali obllgatlone teneD-
tur BUO quisque Ordinario reverentiam et obedientlam exhibendi a o
OAllo 1280
Quoties et quandiu id, iudieio proprii Ordinarii, exigat Eccleafae ne-
eeaaitas, ae nisi legitimum impedimentum exeuaet, BUscipiendom est ele-
rieis ae ftdeliter implendum munus quod ipais fuerit ab Episcopo eom-
miBBum 40
l Beaedlctue XIV, ooDlt. c Il,. fHJ8ioral .. I, 28 mali 1742, I VI, D. Ij Pia IX, ep.
encycl. c d"'gulari Cl.UeJII " 17 mart. l.8i58; Pia X, exhortatlo c B..,..,.t ...'-0 " 4 aq.
1908; B. C. Ep. et Rec., 1Detr. <ad JDp. BQDPrJae), 28 mali l.888, D. III.
a BeDedlctus XIV, ep. encycl. c Ub' prim... 1,3 dee. 1740, 18; Pia IX, ep. enqd.
c Q.' ,'.rib.. I, 9 DOV. 1fW6; ep. encycl.
ep. encycl. c Qvo" ... le.""
cB...,..,.,.' Cl.u.. I, 17 mart. 18118; Leo DD.
l, 22 aq. 1880; Piall X, ep, c lll1perifnw1o " 27 dee. 18CK; ~
tatlo C BG61'efIt G"itaO l, 4 aq. 1808; B. C. C., 28 eept. 1878; B. C. de Prop. ride, 1JI8tr.
<ad Vlc. Ap. IDdlar. Orlent.), 8 eept. l.869, D. 83.
a C. 8, 8, D. XXIII; c. 24, C. VII, q. 1; c. 18, O. XI, q. 1; c. 11, C. XI, q. 8; c. 41,
C. XVI, q. 1; c. lO, C. XVIII, q. 2; c. l, C. XXI, q. G; c. 15, X, ... e18CUoIIe et eI6ct, pole-
'Io'e, l, 8; c. 2, 7, 9, X, tle "",iorit"te et obedteA'., l, 88; c. 12, X, ... "....,crip'ioIlUHII.
Il, 28; c. 9, X, ... COtajlrta/Ja0t&6.,tU "' '''.'''', n, 80; c. 8, 8, X, tle cIerico .-cotII......
eG'o, tlepori'o, " ' "',erdtoco "''''',",,,'e, V, 27; c. 15, X, ... _cee"b.. fWM14lon1t11 .t
IIIW'tortJ.., V, 31; Gregorlue XVI, ep. encycl. c M'rari 110' l, 15 aag. 1832; Pia. IX, ep.
encycl. «NetJHlI6tfI Wl'..... I, 2 febr. 1854; Leo XIII, ep. encycl. c C ... IIMdlo .. 8 dee.
1882; ep. « NobU'",,,,,, l, 8 febr. 1884; ep. encycl. c COM'""" B.AglJron&tII " 2 eept. 1883;
Utt. « De"." le 1000r l, 8 eept. l899; ep. encycl. c 11'' '
diiI ,riftoIpio l, 8 dee. 11102; Pla8 X,
lltt. encycl. « PteAi "aniao l, 2S lal. 1908; lItt. encycl. « PIJICfJft'" l, 8 eept. 1907; emor-
tatlo c H..,..,., MiMo l, 4 aq. 1908; mota propr. c BIJClr'Of'W" IIAti,,,,... I, 1 eept. 1910,
D. V; B. O. CoD8lat., decr. c .Il""'... CII"' l, 20 aq. mo, CIlD. 1, D. 9"; B. C. de Prop. J'lde,
1Detr. <ad Vlc. Ap. Bln.), 18 00. 1883, D. V,l; PoDtl8cale Rom., tlt. De orcI'ftG'loM
pre,b,l,en.
4 CoDC. Trldent., lIeII8. XXIII, tle reI., c. 18; BeDed1ctus XIV, ep. encycl. « Btd fIIi-
"itae l, 'I febr. 1742, I 8; Pias VI, ooDBt. « A.ctorem jlde' l, 28 aug. 11M, prop. 152, 8}'DOd1
Plstorlen., damn.; Leo XIII, ep. encycl. c Cor."...ti B.",lIron&.. I, 2 eept. 1883; B. O. C.,
7"flCIft., 15 mart. 18215; NGII,"., 28 aag. 1831, ad 2; AtaerilllJ, 8 mali, 1'11aL 17118, ad 1;
Urf)e11Cl'"IIIJ, lO et 31 mali 1788; 2'ri1ICIft"IIIJ, 18 aug. 1880; 2'OIo'"ftG, 9 mali 1884, ad 2. ..
Pllf"MetI.,l'1 laD. t&C!G, ad 3; C"'""., 28 mart.. l88O; Foro'.'_., 81 taD. 1891; B. IOIIA......
Jf ••rialllJ, 'I aq. 1910.
31
CAN. 129.
Cleriei studia, praesertim sacra, recepto sacerdotio, ne intermittant;
et in sacm disciplinis 80lidam illam dootrinam a maioribus traditam et
communiter ab Eccleaia receptam sectentur, devitantes profanas vooum
novitates et fahd nominiR scientiam 1.
CAN.l30.
§ 1. Expleto studiorum curriculo, sacerdoteB omnes, etsi beneficium
paroeciale aut canonicale consecutio nisi ab Ordinario looi ob iustam cau-
~ fuerint exempti, examen singulis annia saltem per integrum trien-
nium in diversis sacrarum scientiarum disciplini s, antea opportune desi-
gnatis, subeant lJeCundum modum ab eodem Ordinario determinandom.
I 2. In collatione oftlciornm et benefteiorom ecclesiastieorum ratio
habeator eorum qui, ceteris paribus, in memoratia periculis magis prae-
stiteront.
CAN.l31.
i 1. In civitate episcopali et in singulis vicariatibus foraneis saepios in
anno, diebus arbitrio Ordioarii loci praestituendis, conventus habelÌntur,
qoOB coZlatioMs BeO C01I16rentias voeant, de re morali et liturgica.; quibos
acidi possunt al.iae exereitationes, quas Ordinarius opportonas iudicaverit
ad scientiam et pietatem clericorum promovendam I.
I 2. Si eonventos haberi diftleile Bit, resolotae quaestiones scriptae
mittantor, lJeCundum normas ab Ordinario statuendas.
I 3. Conventui interesse, aot, defieiente conv.entu, scriptam casuum
IOlutionem mittere debent, nisi a looi Ordinario exemptionem antea ex-
pre88e obtinuerint, tom omnes sacerdoteB saf!Culares, tum religiosi licet
exempti curam animarum habenteB et etiam, Bi collatio in eorum domibus
non habeatur, alli religiosi qui facultatem audiendi eonfe88iones ab Ordi-
nario obtinuerunt I.
CAN.l32.
§ 1. Clerici in maioribus ordinibus constituti a noptiis areentur et
aervandae castitatis obligatione im tenentor, ot contra eandem peccantes
sacrilegii quoqoe rei sint, salvo praescripto can. 214, § 1 4.
1 O. !fi, X, tIB "',,, et "OtIUt"te cJerlconlra, III, 1; Plus IX, ep. enc1cl. « Nerao certe
~I _, 25 mart. 1852; ep. encycl. «Ne_,,", WI,,.,.m _,2 febr. 18M; ep. enercl. « 8i,.-
gIIIGri ,,,,*,,, _, 17 mart. 18Ii6; ep. eDC1cl. « AtaII,.,illimul », 8 apro 1862; Leo XIII, ep.
encycl. c Fin dal principio •• 8 dee. 1902; Plu8 X. 111.t. encycl. c Pa8cendì •• 8 sept. 1907.
I Pla IX, ep. enqel. « 8,,,,,ulAri ",Wem », 17 mart. 1856; 8. C. Ep. et Reg., LtlCGM.
1 lui. 1679; Colleft., 2 auge lJ9i; S. C. de Prop. Fide, Instr. <ad Vlc. Ap. Indlar. Orlent.),
8 aept. l.888, Do U.
I Benedlctaa XIV, conato «F'""""di8 _, 8 DOV. 1744, I 9: Leo XIII, consto « Ro-
-...cn Pon"1fce1 _, 8 mali 1881j 8. C. Ep. et Beg., Luco,.a, 1 lui. 1579; Ferronen., 13 ort.
lS; VoIIea., 2 auge 15&1; PatatllllA, 27 mali 1598; decr. 15 lan. lo..~; COI'''' Maria, 8 mali
lU8, ad VII; 8. C. C., Foro.etAfWO"ietJ., 3 sept. 1650; 3 ort. 1871, ad 1.
4 O. 8, D. XXVII; C. 2, 8. 9, D. XXVIII; c. 1-3, 7, lO, U, D. XXXI; c. l, 2, 4-8, lO, 1l.
ta. 14, D. XXXII; C. -'l, D. XXXIII; C. 19, D. LXXXI; c. 40, C. XXVII, q. 1; C. 13, X, #le "'ta
CI AGlIe,,.,. cIericorItra, III, 1; C. l, 4, 5, X, de clericCI COA'ugat", III, 3; C. l, 2, X, (1t1'
ClIerid .,., tIOWIIle. taIIt"'tnOfI'"m COAtmMre POIIUAt, IV, 8; C. 4, X, de caloelMb.. Imc-
§ 2. Clericl minores possunt quidem nuptias inire, aed, niBi matrl-
monium tuerit nullmn vi aut metu eisdem incusso, ip80 iure e statu cle-
ricali 4lecidunt.
§ 3. COniUgatu8 qui Bine dispensatione apostolica ordines maioree,
lieet bona fide, 8uscepit, ab eorundem ordinum exercitio prohibetlll" 1.
CAN.1.33.
§ 1. Cave&nt elerici ne mulieres, de quibu8 8uspicio esse posait, apud
se retineant aut quoquo modo frequentent I.
§ 2. Eisdem licet cum illis tantum mulieribu8 cohabitare in quibus
naturale foedua nihil mali permittit 8uspicari, quales 8unt mater, 8Oror,
amita et huiusmodi, aut a quibus speetata morumhonestas, cum prove-
ctiore aetate coniuncta, omnem suspicionem amoveat li.
§ 3. Iudicium an retine re vel frequentare mulieres, etiam illaa in
quas communiter amspicio non cadit, in peculiari aliquo casu scandalo
esse possit aut incontinentiae aft'erre periculum, ad Ordinarium 1001 per-
tinet, CUiU8 est clericos ab hac retentione vel frequentatione prohibere ~.
§ 4. Contumae.es praesumuntur concubinarii '.
CAN. 134:.
Oonsuetudo vitae communis inter clericos laudanda ac suadenda est,
eaque, ubi viget, quantum fieri potest, servanda '.
kltoru. et IUbcUtoru., V, 81; c. OD., cIe 11010 et 110" recleapUotle, m, lG, ID VI,,; c. aD.,
cIe COMo"plnlIGte et a1Jl"ltate, IV, ID Olem.; c. OD., cIe 11010 e' 110" redetapUone, tit. VI,
ID Jllxtravag. loaD. XXII; Cone. Latel'8llell. I, caD. 8; Conc. Trldent., .... XXI, cIe reI.,
Co I; . . . XXIII, cIe reI., c. 18; _ . XXIV, cIe ...trifacmlo, caD. 9; Leo X <ID CoDe. u-
teraDeD. V), conat. c Btlf1#Jf'f148"wpori'loftw _, 5 maU lG14, 1 84; lDDoceDtiua XIII, COIUIt.
é AP06tollci "',,,w""', _, 28 maU 1728, 1 8; Benecllctus XlII, conat. « 1ft ItIpretftO _, 28 aept.
1724, 1 6, 28; conat. c P06'oraJW ojJI.cU », 27 mart. 1'l28, 1 8; BeDedl.ctua XIV, coDSt. « Ad
.n'ta"tw _, BO mart. 1742, 112, 25; coDSt. c B.a putoraJW _, 28 ma111'142, 1 VII, D. XXVI,
XXVII; 1Datr. c Bo (lUCI.N tetapore _, 4 maU 1745, 184 811.; ep. encycl. « AlIGlGe IU'" _,
28 lui. 1'155, 1 22; Gregorlua XVI, lltt. ap. « Cv. '" BccleM _, l'I llept. 1838; Plua IX, ep.
eDcycl. « O'" "ltlrib. . _, 9 DOV. 1846; Utt. ap. c JI."tiplIce6 iAter _, 10 lUD. 1861; lltt. ap.
c A" AJJ06tollDG8 ». 22 aug. 1861; Byllabus erroram, Pl'Op. 72; COBBt. c AJJ06tollca Bedla _,
12 oct. l888, I III, n. 1; B. O.B. 01r. (Ratlabonen.), 22 dee. 1880, ad I; 13 lan. 1882, ad I;
S. O. de Prop. Fide, lnstr. <ad A.rchlep. Fogarasleo. et Alba-IuUeo.), 24 mart. 1818; Pon·
tlflcale Hom., tlt. De ordini!)... COfl/erertd~ tit. De ord,"'ione IUbdlacon'.
1 C. OB., cIe 110'0 et 00" recletapHone. tlt. VI, ID Extravag. lO8n. XXII.
2 C. 8, D. XXUI: C. 16, 17, D. XXXII; C. l, D. XXXIV: C. 20, 24, 28, D. LXXXI; Co l,
9, X, cIe oo1lGbitotfotle cIeticonnn et tratillerv",. III, 2; Conc. Latel'llDell. I, can. a: Conc.
Trldeot., &e1lS. XXV, cIe reI., C. 14. - Vide et1am .caD. 2176.
s C. 16, D. XXXII; C. 21, 24, 27. 81, D. LXXXI; C. 1, 9, X, cIe oo1a.Mtatione ~
et ••"lervm, III, 2; CoDC. Lateranen. I. can. 8; S. C. lDp. et Reg., V.".""'UIen., 91OD. 1G8'l.
40 C. 29, D. LXXXI; Benedlctus XIV, const. c Ad .mt."tw _, BO mart. 1742, 1 21;
8. C. Ep. et Reg., La_retaM. 18 lun.1597; la"tIeft., '-Ci mali lG9I; B. O. Oonslat., decr.
C Jfalriffta OtInI _, 20 aug. 1910, caD. 1, D. 90.
I C. 2, X, cIe oohabitotlone clerioorvm et .... ,lerv.. III, 2. - Vide etlam C8D. 21.81.
I C. 6, D. :XXXII; C. 2,8,9, lO, C. XII, q. 1; C. 84, D. V, cIe OOM'; C. 9, X, cIe vUa et
faonut.1e olerfconHA, III, 1; B. C. de Prop. Fide, lnatr. <ad Vlc. Ap. BID.), 18 oct. 11181,
D. V,I.
88
OAN.135.
Olerici, in maiOribUB ordinibus constituti, exceptis iis de quibuB in
can. 213, 214, tenentur obligatione guotidie horas canonicas integre reei-
tandi secundum propri08 et probatos liturgiC08 libr08 I.
OAN.136.
§ 1. Omnes clerici deeentem habitum eeeleBiasticum, seeundum legi-
timas looorum consuetudines et Ordinarii loei praeseripta, deferant, ton-
SUr&ID BeU coronam cleriealem, nisi' recepti populorum mores aliter fe-
rant, gestent, et capillorum Bimplicem cultum adhibeant. I.
I 2. Annulo ne utantur, nili id ipBiB a iure aut apostolico privilegio
Bit conceB8um '.
I 3. Olerici minorea qui propria auctoritate Bine legitima causa habi-
tum eeelesiasticum et tonsuram dimiserint, nee, ab Ordinario moniti,
sese intra mensem emendaverint, ipso iure e statu clericali deeidunt.
OAN.137.
A ftdeiubendo, etiam de boniB propriiB, clericuB prohibetur, incon-
sulto looi Ordinario 4o.
OAN.l38.
01erici ab iiB omnibu8 guae statum BUum dedeeent, prorsU8 abati-
neant: indeeoras artes ne exereeant; aleatoriia Iudia, peeunia exposita,
I O. 2, D. XCIi c. 1, 9, X, tle oelebndWH .Lt"rHI, et aGOnI_to ••o1aa.... tfoe, el

dWCIIU ol/lOlu, III, 41t c. 1, tle oeleln"atWH .UIO""" et aI'ud'1riau 0,llcUa, .111, 14, ID
OJem.i Beued1ctua XIV, 00D8t. c Beat fH.I.loralu _, 28 maU 1142, I VII, D. V; lDBtr. c Bo
(lIHJ1A. 'fJfft.pore _, 4 maU 1745, I 42 sq.; Pluii X, coDBt. C D'1riAO ./Ifa'. _, 1 DOV. 1911;
8. O. 8. Ojf., decr. 18 mart. 1_, prop. M, aG, damD.; decr. 4 mart. 1879, prop. M, dalDD.i
ti. O. Ep. et Bee., lDatr. <ad lUp. BUDgIUlae), 28 maU 1888, D. III; 8. Bo O., JI.rlOf'V.,
12 DOV. 1881, ad 46; Adne.., 7 aept. 18aO; JI.,.,.ftOJJOl".... ~ Ian. l.888, ad I~.
li C. 22, 32, D. XXlIli c. 8, D. XLI; e. 25, C. XVlI, q. 4; c. 1~, C. XXI, q. 4; c. 16, X,
tle electCone et eleo" po'e,'.'e. I, I; c. 4, 5, 7, lIS, X, tle 1ri1. eI lume,t.t. cIerioont., III, 1;
e. a. x, tle .poI'.'u ., ""ertla""", HP''''', V, 9; c. 25, 45, X, de ",'enU. ..COfII.m.-
MccI'CoaCa, V, 89; c. 1, de oIeriofI oO'''.,1G''', III, 2, ID V1°i Co 2, de 1ritG et hoR6ItG'e eIe-
rlconItII. III, 1, ID Olem.i Conc. TrldeDt., 8888. XIV, tle re,., c. 8i 8efI8. XXII, tle re'.,c. li
.... XXIV, de re,.. c.12; Leo X (ID Conc. L-ateraDeD. V), coDlJt. c S.fJ6f'flGIJ d"poriUoa" _,
li maU 1514, I 24, 25; 81nus V, coDBt. c 0.. 'tJCrOI.ROtGm _, D laD. 1589, I 2; IDDoceo-
t11I8 XIII, coDBt. c Apo,tolioC .'a"terU _, 2B mali 1728, I 8; ReDcd1ctua XIII, coDBt. c 1"
..premo _, 2B aept. 1m, I 8, 28; const. c ApoI'oUca~ Beole,," _, 2 mali 1725, I 1, 2; coDSt.
c :l'UIoroJ" 01ÌoU _, ~ mart, 1728, 18; BeDedlctua XIV, co1l8t. c Ad m""."'" _, 80 mart.
J1 mart. 1918; 8. O. C. , B._.,

1742, 128; Plua IX, ep. encycl. c N6fllo certe 'lf1«JfYIt _, 2IS mart. 1852; 8. O. CoDalat., decJar.
28 lui., 18 auge 1708; SpoletaflG, 14 et 28 laD. 1784; 8. C.
de Prop. FIde, lDBtr. (pro JllaslOD. MIllabar.), 9 apro 1783; 1Dstr. (ad Vlc. Ap. lDdlar.
Orlent.), 8 aept. l888, D. 7; Ibatr. <ad Vlc. Ap. 8ID.), 18 oct. 1888, D. III .
• O. lIS, X, tle 1ritG et 1aotae".te cletioonun. III, 1; Plua X, motu propr. c l,Iter ••1-
,.",eoe. _, 21. febr. lIIOIi, D. 4, ~, 28, 31, 47-49; 8. O. lUp. et Reg., .4.fMlp7a'tG. ., 7 apro l1W8;
8. B. O., 4 aq. 10mi Bl/fI,..n". ., 11 apro 1840; B.1&Cfm • ... BfY.Id"G, 2B maU 1846, ad G;
De a.,."".., 20 aq. 1870; PODt1ftcale Uom., tlt. De COfIIecratCone eleotl ,,, ."uco,.tn;
Ut. De ~ .bb"tCa: OaeremoDlale 'Eplecopor., l. I, C. Il, D. 8.
• O. l, X, tle Jld....lOrlkI, III, 22.
8
ne vacent; arma ne gestent, niBi quando iusta timendi causa subBit;' vena-
tioni ne indulgeant, clamorosam autem nunquam exerceant; tabernas
aliaque Bimilia loca Bine necessitate aut alia iusta causa ab Ordinario
looi probata ne ingrediantur 1.
OAN.139.
§ 1. Ea etiam quae, licet non indecora, a clericali tamen statu aliena
sunt, vitent 2.
§ 2. Bine apostolico indulto medicinam ve! chirurgiam. ne exerceant;
tabelliones BeU publicos notal'ios, nisi in Ouria ecclesiastica, ne agant;
oftlcia publica, quae exercitium laicalis iurisdictionis ve! administratlo-
nis secumferunt, ne MBumant ~.
§ 3. Bine licentia sui Ordinarii ne ineant gestiones bonorum ad lai-
cos pertinentium aut oftlcia saecularia quae secumferant onus redden-
darum rationum; procuratoris aut advocati munus ne exerceant, nisi in
tribunali ecclesiastico, aut in civili quando agitur de causa propria aut
suae ecclesiae; in laicali iudicio criminali, gravem personalem poenam
prosequente, nullam partem habeant, ne testimonium quidem sine neces-
sitate ferentes •.
§ 4. Senatorum aut oratorum legibus ferendis, quos deputatoB VG-
cant, munus ne sollicitent neve acceptent Bine licentia Banctae Sedis in
looi8 ubi pontificia prohibitio intercesserit; idem ne attentent aliis in lools
1 C.l-3, D. XXXIV; c. l, D. XXXV; c. 2-4, 'I, D. XLIV; c. 8, C. XXI, q. 8; c. 35, D. V. de

COM.: c. 2. 12, 15, X. de flila e' hone.dale clericoru"" III, l; c. 1, X, M cJerlcf t18' MOtWIc'"
,aeot"ari".. Mlotiu ,e im""ucean', III, 50; 1, 2, X, de ckrlco tl6ll4tore, V, 24; c. 11, X, de
eIllDell'bu, "raelaloru", et IUbdUorvm, V, 31; c. 45, X, de ,enlentis eIllCOfll",vnkatioftu, V,
89; c. un •• de flilel et hone,'ate clerlcorvm. III, l, In Vlo; c.l, de flita et Mmeltate clerloorulft.
III, l, In Clem.; Conc. Trldent., sess. XXI, de re!.., c. 2; sess. XXII, de reI., c. l; sesso XXIV.
de fel., c. 12; 8. Pius V, consto c Runlanv, Ponti/elll Il, 14 oct. 1568, Il; Innocentlus XIII,
const. c Apo,to''''' minuterii Il, 23 mall 1723, • 8; Benedlctus XIII, const. c In IVpremo _.
23 sept. 1724, 16, 28; const. Pal/torali, oJII.cii », 27 mart. 1726, 13: Benedictus XIV. conat.
c Ad ",Uitatleta Il, 30 mart. 1742. I 2l; ep. encrcl. c ApoatoUc.", ",inuterl.", Il, 80 mall
1752, I 18; Clemens XIII, ep. encycl. c C.", ,wim.", Il, 17 sept. 1759, 113; 8. C. Ep. et
Reg•• C4".IeI,""., 29 apro 1586; EVI.MM, 16 lane l5II6; encycI. 16 mart. 1687; 8. C. C .•
Utt. encycl. 27 lui. 1890, n. 8; 14 nov. 1903, n. I; 8. C. de Prop. Fide, decr. 18 apro 180'1.
n. nl, XIV; lnstr. (ad Vlc. Ap. N.), mense auge 1827.
2 C. 3, D. XXIII; C. 15, X, de "'lei
et 1wf&.e,tate clerlconl"" III. l.
a C. 4, 5, 8, 9. X, M ckrlci t18l MOMcA' 8tJ8cJdGrlb", MlOt", 36 '",,,,"ceo,,t, III, (IO;
C. 19, X, de lIomicfdio t101Htltarlo tlel caIVall, V. 12; C. 11, de laaerellciB, V, 2, In VI,,;. 8. O.
de Prop. Fide, 20 nov. ltl26; 4 auge 1628; lnstr. (ad Vic. Ap. 8oclet. Mlsslon. ad Exteroe),
a. 1859; (C. G. - Bardstown).13 mal11816. ad l; Instr. (ad Vlc. Ap. 8coplae), 26 I18pt. 1840,
ad 8; S. Poenlt., 14 dee. 1888, ad 7.
4 C. 26, D. LXXXVI; C. l, 4, 8, D. LXXXVIII; C. 1-4, G, C. XXI. q. 8; e. 29, 30,
C. XXIII, q. 8; C. 1-3, X. de poatvlatUlo, I, 87; C. 1, 2, 4, 5, 9. X, M ~ t18l MOMC.'
,aeot"aribll' ft8lOtiu " ,,,,,,,'iceotl', III, 110; C. 3, ft8 ~ t18l MOAGOAC aaeovlarib., M-
110"" le '",,,,uceOtlt, III, 24. In Vlo; Clemens XIII, ep. eBeTcl. c C.", ,wl"'"'"
», 17 sept.
1759, I 15; 8. C. 8. Ofr., Instr. (pro Vlc. Ap. ad Gallas), 20 lune 1S86, ad 21; (Chen-el
Merld.), 27 auge 1902; S. C. Ep. et Re., C",,,,, lIaria, 8 mali 1'116, ad I, II; lluttr. 11 lun.
1880, n. 30; S. C. Conslst., deer. 18 nov. 1910; 8. C. de Prop. Flde,l1tt. (ad Ep. Ruraemun-
den.), T lui. 1883.
sine licentia tum sui Ordinarii, tum Ordinarii looi in quo electio fa-
cienda est 1.
OAN.l40.
Spect&culis, choreiB et pompiB quae eoB dedecent, vel quibuB clericos
interesse scandalo Bit, praesertim in publieis theatriB, ne intersint I.
OAN.l41.
§ 1. Saecularem. militiam ne C8pessant voluntarii, nisi cum 8ui Or·
dinarii lieentia, ut citius liberi evadant, id feeerintj neve intestinis belliB
et ordiniB publici perturbationibus opem quoquo modo ferant 3.
§ 2. Olericu8 minor qui contra praeseriptum § 1 8ponte sua militiae
nomen dederit, ipso iure e statu clericali deeidit.
OAN.l42.
Prohibentur clerici per Be vel per alios negotiationem aut mercatu·
ram exéreere Bive in propriam Bive in aliorum utilitatem •.
OAN.l43.
Oleriei, licet benefi.cium aut oftlcium residentiale non habeant, a sua
tamen dioecesi per notabile tempu8 Bine licentia saltem praesumpta
\
Or·
diDarii proprii ne diBeedant I. .'~
1 AleuDder VlI, coDllt•• Ssoro.tGAOC' _, 18 1aD. 18Ci8, I 2, D. VIII; Clemena IX, ClOD8t.
c l . eneIN _, 18 aept. 1889, 11, D. VIII, I 3; Leo XIlI, ep. enc,ycl •• OON'S"" B~·
"'"'fii _, 2 aept. 1883; S. C. CoDB18t., decr. 9 mall1913; 8. C. de Prop. Fide, lD8tr. <ad
Vlc. Ap. 8oc1et. lI1sB1oD. ad Emroa), a. 1009•
• C.3, D. XXIII; c. 19, D. XXXIV; c. 7, D. XLIV; c. 85, 38, D. V, de COM.; c. l, X,
Ile cIerid ve' MOIMIoid '1IeCIIIcln,*, nelJO"~ ,e '_"06IJftt, III, 50; Cone. Trident.,
_ _ XXII, de ret., c. 1; BeDed1ctu8 XlV, ClOD8t•• Acl ..""sa,,, _, BO mart. 1742, I 21.;
ep. eacycL • la'et' OIJetenJ _, 1 laD. 1748; S. C. CoJUJ18t., decr. 81 man. 1916; 8. O. C.,
II'eroeUn., 1 oet. 17m; H. PoeDIt., 19 aept. 1883, ad l, III.
I O. 5, 8, O. XXIU, q. 8; c. 9, X, Re derioI wl tIIOftIJOM 1IIeCII1cI","- MIlO"" ,e ,...
..uoe..t, III, GO; c. 5, X, de 1J08t&", V, 37; c. 25, X, de ,nteft'" NOOtatafIt&w'loMI, V,
38; 8. O. O., 12 lui. 1IlOO; S. C. de Prop. Fide, iDatr. <ad Vlc. Ap. 8oc1et. M1aaloD. ad
BUeroa), •• 16119; lD8tr. 28 DOV. lM5, D. 7: lD8tr. <ad Vlc. Ap. 8ln.), 18 oet. 1883, D. VIII.
6 C. 28, D. LXXXVI; c. 1, 2, 9, 10, D. LXXXVIII; c. 1, 8, 8, C. XIV, q. 4; c. l, 3,
C. DI, q. 3; C. 15, X, de eleotfolle et elecU pote,"'e, I, 6; C. 15, 18, X. de ""s et 1wme·
. . .te ~.., III, 1; e. l, 8, X, Re oIeric& " ' motWICM IIIeCIIlGnh, MIO"" ,e 'ta-
.MceotIt, III, GO; c. l, X, tle ",vria, V, 19; c. l, de ""ti et lIone,'s,e oIenco""", III, l,
ID Clem.; Cone. Trldent., 8888. XXII, de reI., c. 1; UrbaDua VIII, Utt. ape • Il. cleM'o _,
22 !ebr. 1833, I 8; Clemena IX, coD8t .• Solem,,,do _, 17 IUD. 1889; BeDed1ctua XIV, conat.
c AlIOItoUeu """tu'" _,25 febr. 1741, Il, 2; Clemena XIII, ep. encycl. « c.. ",....... _,
17 aept. 1'1118, I "10; 8. C. 8. 01r. <ConataDtlDop.), 18 mart. 1782; lD8tr. <ad Vie. Ap. CoD'
III:UltlDop.), 18 mart. 178i, ad 8; 10 IUD. 1&16; (MariaDOPOI.), 8 luI. l848, ad 4, lO, a; 4 dee.
1872; 11 lan. 1883; 15 apro 188G; 8. C. Ep. et Ree., Arbore"., 20 DOV. 1815; a~,ermell"tI..
• ".,., Sorse"', 17 auge 1'192; 8. C. O., AptlsftG. 20 febr. 1798; lItt. eDcycl. :n luI. 1890.
IL 8; 14 DOY. 11108. D. I; 8. C. de Prop. Fide, 28 DOV. 1865, adi; lItt. (ad VIe. Ap. Leba..
aae). 4 fabr. l.8IO; Utt. encycl. 29 mart. 1873; 1Itt. <ad Ep. RuraemUDden.), 1 luI. 1883.
I C. 19,28,29, O. VII, q. 1; 8. O. lOp. et Ree., aGl'n Jlsrla, 8 mali 1716. ad VIII;
B. C. C., AIIOOII'tIJII4, 14 febr. 1809; DertlJOI&8tI., Il DOV. 182l; Termdnen., 19 fabro 1628,
ad a; a,,"almopol'''ftG. 1 apro 1828, ad 8; Beo""". 28 laD. 1888.
Digitized by
G 008 Ie
Ooda Iv", O~
CAN.144.
Qui cum licentia sui O~arii in aliam dioecesim transierit, suae
dioecesi manens incardinatus, reTooari potest, iusta de causa et naturali
aequitate servata; et etiam Ordinarius alienae di0ecesi8 potest ex iusta
causa. eidem denegare licentiam ulteriori, commorationis in proprio ter-
ritorio, nm bene1lcium eidem contulerit 1.
TITIDJUS IV.
De of8.ella eeelesJastlel&
CAN.l45.
§ l. 01llcium ecclesiasticum lato sensu est quodlibet munus quod in
spiritualem finem l~time exercetur; stricto autem sensu eSt mun'wl or-
dinatione sive divina sive ecclesiastica stabiliter con8ti~utum, ad normam
sacrorum CRnonum conferendum, aliquam saltem secumferens partlclpa-
tioneID ecclesiasticilc potest;atis sive ordinis sive iurisdictionis.
§ 2. In iure o1llcium ecclesiaBticum accipitur stricto sensu~ nisi aliud
ex contextu sermonis appareat.
CAN.146.
De beneficialibus o1Ilciis in specie, praeter canones qui sequuntur,
custodiantur insuper praescripta can. 1409 seqq.
CAPUT I.
De pt"01Jilrio1ae ofliciorum 6ccle8ia8ticorum.
CAN. 14:7.
§ 1. 01llcium ecclesiasticum nequit sine provisione canonica valide
obtineri I.
§ 2. Nomine catlOfticae ~i8 venit eoncessio o1Ilcii ecclesiastici
a competente auctoritate ecclesiastica. ad normam sacrorum ca.nonum
facta a.
l S. O. IIp. et Bea., A ........., 12 fabro 1819, ad 1; 8. O. O., OGlGritGtIo, 291an. l.88'l.

I O. 4, X, fI6 .......tlCfGUone, I, 8; c. 1, X, fI6 oiericfa tIOt& reaNlnU"" .. eocleN tH!JI
proebett4G, III, 4; c. l, X, fI6 praelHJ'''''' """U"""..,
e' III, Ci;-c. 7, X, fI6 ,,,.'UvtiQaQ)...
III, 7; c. 8, lO, 11, D,., 21, X, de " ' " ",.tf'Ofttlt.., III, 88; c. Ci, X, fI6 clerioo N'00tIIfa".,-
ccato, fl6f1Orito, wl iMer"'cIo a.,.InIAte, V, 27; c. 3, X, de N'ce"''''' praeJ4tonla et •• b-
'''orva, V, ID.; c. 18, fI6 JWOebetlcl.. et ,,,,,,,,,ti,,,,,
Ocmc. OoD8taJltlDopolltaD. IV, aetio X, C8Jl. 12.
III, 4, ID VID; Bee. l, B. l., ID VIo;
I C. 7, D. LXIII; c. 12, 13, 16, 11, 20, 87, 88, C. XVI, q. 7; c. 61, X, tIe eJect~ et
eJecti fIOtNtGN, I, 8; c. 8, X, tIe fil"' prt:."vtenwva orli""''''''' 1161 tWm, I, 17; c. 81., X.
Ile ..... . " et ,,""""'_, W, G; c. 8, 10, 11, D,., 21, X, fI6 iv,.. 'HJtf'Ofttl'''' III, 38;
c. 8, X, Ile prkIUe.... ", uoe.eQ)va pri1liJegiatorua, V. 33; Pi08 VI, ep. enqcl. c 0160-
""". _, 11 apr.1'111, I 7; Gregorlus XVI, a11ocut. c O.a pro palMa" -, 1 aq. 1834;
Plua IX, allocut. « Aoerbfai. . a _, 27 sept. 18G2; ep. eDcycl. c IiI'" a."" _,
ep. c QtHHI . .~ _, li febr. l.87G; S. C. de Prop. Fide (O. G.), 18 dee. 18&1. - Vide
21 DOV. 1878;
etlam CaD. 882, I L

37
OAN.l48.
§ 1. Prorisio o1Ileii ecclesiastici l1t vel per liberam collationem a leg!-
timo Superiore, ve! per eiu8 institutionem, si praeceBBerit praesentatio
a patrono aut nominatio, ve! per eius conftrmationem aut admissionem,
si praecesserit eleetio aut postlllatio, ve! tandem per aimplicem electio-
nem et electi acceptationem, si electio non egeat conftrmatione l.
§ 2. De o1llciorum provisione per institutionem serventur praescripta
can.1448-1471.
OAN.l49.
Electi, postulati, praesentati vel nominati a quibusvis personis ad
ecclesiastica o1llcia ne conl1rmentur, admittantllr, instituantur a Supe-
riore infra Romanum Pontiftcem, niai antea fuerint a proprio Ordinario
idonei rl"perti, etiam per p.xamen, si id ius vel o1llcii ratio postulet aut
Ordinarius opportunum ludicaverit •.
OAN. 150.
§ 1. Provisio o1lleii de iure non vacantis ad normam can. 183, § 1,
est ip80 facto irrita, nee 8ubsequente vacatione convaleseit. s. .
§ 2. Nee promissio einsdem o1lleii, quicunque illud promiserit, ullum
parit iuridicum eftectum. 4.
OAN.151.
O1Ileium de iure vaeana quod forte adhuc ab aliquo illegitime possi-
detur, eonferri potest, dnmmodo rite seeundum sacr08 eanones declara-
tum fuerit eam p088eBsionem non esse leg!timam, et de hae declaratione
mentio l1at in litteriB collationia '.
l C. 8, X, .. po.'IIIGUone fWG6latortlm, l, G; c. 11, 20, 44, X, tJe elec'Mme et elect'

fIOleltate, I, 8; c. 9, X. dII jIUU fI"8.b"terortlm ordinondi. tifi'nOlI, l, 17; c. 81, X, .. fWG6-
~w et d""atGt"'.., III. G; c. 8, lO, 2.G. X, le "'re fHJtronot.., 111,38; c. 18, 17, 4e
JWfNbendw et tI",,'tat''''', III, 4, In VIe; c. OB., . . CGJHllIw montJClIonIm, III, 18, In VI";
Coac. Trldent., 1Ie88. V11, ile ~/., c. 13; 1Ie88. XIV, de reI., c. 12, 13; sess. XXV, tle reI.,
c. 9; 8. O. de Prop. Fide (C. G.), 18 dee. 18M.
2 C. 3, 22, 44, X, de electf.otte et elecU poteat.te, l, 8; Conc. Trldent., 8e88. VII, de
ref·. c. 13; 8e88. XXV, de reI., c. 9: Bened1ctos XIV, const. « Ati m''''.n'w _, 80 mart. 1742,
I 22. - VIde etfnm caDo 4G8; 471, I 2.
a O. 7. O. Il, q. 1; c. 4, C. 111, q. 2; c. G, 'I, lO, C. III, q. 8; c. 8, G, 40, O. V11, q. 1;
c. 1.5, X, de retattacfGtNJtte. I, 9; c. 2, X, de "'w. (l''lIe "" met..,1t1f1 CtI"•• 1I""t; l, 40; c: l, 2,
7. X. de COfIC)eIaNJtte fWG6bendGe et eocleriGe ftOII tHJ('CI"tw, III, 8; c. 4, X. . . dORatf.ott'b" ••
111. 24; c. 8. X, .. "'re fHJtrono'", III, 88; c. 8, le 00II0Nft0IIe fWG6lH1ta4a flt ecdeafGe
lIOII _a,.., Ili, 'I, In VIe; c. 8, de "",,,Uelri", V, T, In Extravag. com.; Pau)us III. consto
• BCtlCew"Wltt. _, 11 dee. 1M1, I 4; 8. O. O., MOR'" l'''''''''w, 2 mali 1848, ad 1. - Vide
etIam caDo 21., I 8.
,Nebeft4" ,,,,,'t."b...,
to O. 20. 215, X. . . et III, G; c. 2. a, 11, 13, 18, X, de conce.-
..,.. fWG6beRc1a et eccfafGe ftOII tHJCG,,'w. III, 8; c. 2, de COfIce.afone praebettda et· ee-
dafGe ftOII _n'w, III. 'I, In VIe; Conc. Trldent.• sesso XXIV, tIe reI., c. 19; sesso XXV•
. . "'., c. 'I; 8. O. O., l'eUterno, G laL. 2 et 28 aug. 1'12'1; 1H3tett8ft., 1 dee. 1m.
I O. 4, I, 9, X, .. COfIOeIaNJtte fWG6bettdG6 e' eccle.fa ftOII tHJOIJntw, Ili, 8; c. 8, X,
. . ezeeaf"., fWG6lator..m e' ",UUo,..m, V, 31; Paalue III. const. c 8.nctw"m". _,
U dee. 1.G41. I B-1; 8. O. CoIUIlst., decr. « Mmma cura _, IO aag. mo, caD. 18, I l,
caa._,IL
38
ART. I. - De libera collaHotN.
CAN. 152.
Loci Ordinarius iua habet providendi oftlciis ecclesia.sticis in proprio
territorio, nisi aliud probetur; b.ae tamen potestate caret Vicarius Gene-
ralis Bine mandato speciali 1.
CAN.1U.
§ 1. Ad vacans o1Ilcium promovendua debet esse clericus, iis qualita-
tibus praeditus, guae a iure communi ve! particulari aut a lege funda-
tionis ad idem o1llcium requiruntur I.
I 2. Assumatur, omnibua perpénsis, JIUIfJia idoneus Bine ulla perso-
DUum acceptione a.
§ 3. Cum provisus caret gualitatibus requisitis, provhdo est nulla,
Bi ita cautum Bit iure communi vel particulari aut lege fundationis; BeCua
est valida, &ed per sententiam a legitimo Superiore irritari potest ••
OAN.1M.
Oftlcia guae curam animarum Bive in foro externo Bive in interno Be-
cumferunt, clericls nondmn sacerdotlo initiatis conferri valide nequeunt.
OAN.l55.
Oftlciorum provisio cui nullus terminus fuit speciali lege praescrl-
ptus, nunguam difteratur ultra &eX menses utlles ab habita notitia vaca-
tionis, firmo praeflCripto can. 458 '.
1 O. 87, O. VII, q. 1; c. B, 4. O. X, q. 1; c. U, 18, O. XVI, q. 'l; c. 4, x, ". .._oea·

,teme, I, 9; c. 8, X, ". e~"'Wti"HI., Il, 25; c. 8, e, X, ". l,.."taUott~, III, 'l; e. G. X.
116 00ACe'~ rwaebendGe e' ecclNfGe tI(Ift wco"u., III, 8; c. 12, X, ". Met"etkN, V. 'l;
c. 8, X, 116 prl.,Ue".~ el e.oe,81bu. prWUegia'ot'tIfII, V, 83: c. 2, a. 116 01'. tricGrU, I, 18,
ID Vlo; Conc. Trldent., &e88. XIV, ". reI., c. 18; 8. O. Ep. et Bee., 2'Gf"8III", IO dee. lG8'l;
8. O. de Prop. Fide (O. G.), 18 dee. 1864.
I O. 1, D. XXXVI; c. 12, X, ". COM"'utWtIibu., l, 2; c. 4, X, de 8tI"pletlu ",,~,..
rwaeJa'ot'tIfII, l, 10; c. 8, X, ". tI8'A~ ee qtUJUtal. et ortIMae "..ellcten4orNfII, I, 14; c. 18, X.
". Il'''' pre,b,'fIrOnIfII ordiftGnd~ " ' lI0II, I, 17; c. 28, X, de aPfJ8I1.'loIIlbu., reou.aUo-
"'hl et reJatWtIlhl, II, 28; c. 11, X, ". cJeric18 lIOII re81dfllltlh8 '" ecole8Ja ve' ,,",et-
benda, III, 4; c. 7, 29, BIS, 87, X, de rwaebfllld~ e' dlgnltatiba" 111,15: c. 6, X, 116 ,,..,,,.
tWtiibu., III, 7; c. 2, 8, X, ". ocmoe,~ fWOfIbendGe et eocle8it1f1 lIOII wco"t~, III, 8;
c. ZI, X, 116 lare ""l"OIIAtu" III, 88; c. 8, X, de e.08,81h8 praeJatot'tlfll et ,abd"Of"II1Ia,
V, 31; Conc. Trldent., &e88. VII, de reI., c. 8; tJe88. XXV, de reI., c. 5.
3 Vide etlam can. 459, I 1.
4 C. 44, X, de eleotiollfl e' elect' po'e,tate. I, 8; c. 4, X, de cJeri~ raotl re8ldflllttb...
in eocJelia ve' prcaebentla, In, 4; c. 11, X, de e.ce,"h8 fWGeJatot'tlfll e' ,abtl4tot'tlfll, V, 31;
c.14, de eJectteme e' eleo" po,e".'e, 1,8, ID Vlo; Conc. Trldent., &e88. VII, de reI., c. 3;
&e88. XXII, de reI., c. 4; &e8II. XXV, de reI., c.15; 8. PJ1I8 V, consto C l. COfS/ef'fllld~ _,
18 mart. Ui8'l, Il, 2, 7, 8; BenedJctus XIV, ep. encycl. c O.fII mucf _, 14 dee. 1742, I 2. T;
ep. c Reti"''" Norn. _, 9 apro 1748; 8. O. C., ep. lO San. 1721; TreifItI., 29 febr. 1908.
a O. 8, 5, X, de ,afJPl8IIda "glilflll'ia praeJa'orufII, 1, lO; C. 28, X, de fWGCbelldCa e'
dig"Ua"ba" III, 5; C. 2, G, 12, 16, X, de COt&C688Wne praehtldae e' eocJe,itIfI lIOII t1GCIIf&tW,
III, 8; c. 28, de eleotfotte el eleotf po'e,ta'e, I, 8, ID Vlo; C. un., Ile ,.",,1fIIIda
tlflgICgettlC.
prueJatot'tlm, I, 15, ID Olem. - Vide etlam caDo 4IS8.
OAN.l56.
§ 1. Nemini conferantur duo o1Ilcia incompatibilia 1.
i 2. Sunt ineompatibilia o1Ilcia quae una Bimnl ab eodem adim·

pleri nequeunt a.
i 3. Firmo praeacripto can. 188, n. 3, concessio alteriUB oftleii a
Sede Apostolica facta non valet, niBi in Buppliei libello mentio prioria
incompatibili. habeatur, aut elausula derogatoria adiiclatur a.
OAN.157.
Oftlcium V8C&D8 per renuntiationem ve! per sententiam privationiB
nequit ab Ordinario, qui renuntiationem acceptavit aut sententiam tulit,
valide conferri BUia aut resignantiB famiUaribus, consanguineis ve! am·
nibus usque ad secundum gradum inclusive ••
OAN.l58.
Qui, alius negligentiam ve! impotentiam 8upplens, oftlclum confert,
nullam inde potestatem acquirit in nomiDatum; &ed huius iuridicus sta·
tua perinde eonstituitur, ae Bi provisio ad ordinariam iuria normam
peracta fuisset.
OAN. 159.
Ouiuslibet oftlcii provisio &Cripto eonsignetur I.
l C. l, 2. c. XXI, q. 1; c. 8, X, de okrlc'- aon re..... "bu • eccJeN " I proe_da,

IU, ti c. 13, 14, i8, 28, X, Ile proebetld" e' cI.".UaUbu. III, Gj c. 9, X, Ile rel'f1(oN dotM-
.....u e""copo n,., n&leclcae. III, 88; c. 1, Ile OOMIIe,,,elCne. I, 4, ID VIe: c. 8, Ile o1Jl,clo
orcI_,.". I, 16, ID VIe; c. DD., Ile n""letacl. ne,l(genU. proelfl'orum. I, 6, In CIem.: c. 3,
de prue_d.. e' Il''''''.".... 2, III, In Clem.: c. DD., de proeberlll" e' tl(gn"."....
ID Jbtrang. I08Jl. XXII; C. 2, de 01Jl,clo 'uWII orcIiHri'. I, 1, ID Estravag. com.: c. 4, de
tJt. III,
prulHlacl.. e' d"""."bu. III, 2. ID Extravag. com. - Vide etJam CIUl. 460, Il: 1489, Il.
a C. M, X, de eiemione e' fUmi po"".'e. le 6; c. 2. X, de 01lCiO tlictlrii, I, 28; c. 8, X,
de cIerfcV lIOII re.iclellti... &ti eccl"", ~el proelHmcfa, III, 4: c. 6, 1, 13, 28, X, cle prae·
lJeItcI" et cI"""""*. III, 15: c. 1, X, de ecce••"",. proelG'orum fI' ••
bdftorum. V, 81; c. l,
4e COI&ftIe'''clCne, l, 4, In VIe; c. 115, de electione e' elect' po'e.tatfl, I, 6, ID VIDi c. 8, Ile
ollkW orcI'-,,", 1,16, In VIe; c. 19, 82, Ile praebenlli. e' '",,".tibu, III, 4, ID VIe; c. un.,
. . npplettcfc ne,I(ge"'iG proelfltorum, I, 5, ID Clem.; c. 8, 6, de praebencl" et d""'t."b".,
DI. 2. ID CIem.; c. DD., dfl proeben"" et elCIlftUatih., tlt. ilI, ID Extravag. loao. XXII:
c. 2, de o1Jl,clo 'uWII orcIiHri', I, 1, ID Extravag. com.; c. 4, de proebetldl. et diIlftUaUbu.,
IIl. 2. ID Extravag. com.; Conc. Trldeot., BeRlI. VII. de reI., c. 4, 15; 8e88. XXIV, de ref.,
c. 11: 8. C. C., B.mbef',6fI •• IO aept. 1713, 28 apr. 1714, 28 tebr. 11115: a..erlaM, 4 luI.,
8 .q. 1116, ad 1; PoU,.iGtaett .• 8 aug. 1116, 19 lun. ]117; LtlIIfltI,.·Banafteft., 23 nov. 1723;
A.qtIUcIIo, 2 et 16 mali, 18 luI. 1733, ad 2; Bracaren., 17 apro 1134; PlinormitaM, IO mart.,
1.3 apro 1m; lMcaM, 24 apro 1880, 14 mali 1831, ad 1; BOtIOtIitm., 26 febr., 26 mart. 1836. -
Vide etJam CIUl. 460, I ]; 1481, I 2.
a O. 8, 17, Zi, 42, X, de re.cri"t", I, 3; C. M, X, tle electicme et elec" "ote,tale, I, 6;
c. 8, X, de praebend" et dillft".Uh•• III, 15: C. 15, 7, de re,cr',,'''.I, 3; ID VIe; c. a, de
oJllcfG ohI'Mrll, I, 16, In VIe; c. 19, 21, 28, de praelH!tltlil et d'lIft"atfb"., III, 4, ID VIe:
C. 2, de oll'do '.dWII ordlMril, I. 9, ID Clem.; C. DD., de praebetld" et dl'llitat'bu., tlt. III,
ID Extrang. Ioan. XXII; C. 2, de o1Jl,clo '"d"", nrd'Mri'. I, 7, lo Extravag. com.; C. 4,
. . pruklull. et d",,".Uh., III, 2, In Extravag. com.; Conc. Trldent., BeSS. VII, de reI.,
C. Gj Pia VI, const. c A"ctorem IIdei ., 28 aug. 1m, prop. 67, SynocU Pistorlen., damn .
• Pia IV, motu propr. c a.piente• • , U oct. Ui8O, Il; 8. PlU8 V, const.• c Ouant.
BccI6dcae ., 1 apro Ui68, 115; 8. C. Ep. et Reg., N"m••, lO febr. 1612.
a C. 1. de elemlone, I. 8. ID Extravag. com.
/
ART. H. - De elecUotte.
CAli. 160.
Romani Pontificis eleetio onice recitor consto Pii X V tIOOft.t6 Sede
Apostolica~ 25 Dee. 1904;. in aIiiB eleetionibus ecclesiasticiB serventur
praescripta. canonum qui seqoontur, et peeuliaria, 8i qoa mnt, pro sin·
gulis oftlCWt legitime statota 1.
CAli.161.
Si cui collegio sit iua eligendi ad vacans oftlciom, eleetio, nisi aliud
iure cautum fuerit, nunquam dUferatur ultra trimestre utile computano
dum ab habita notitia vacationis ofBcii; qao termino inutiliter elapso,
Superior ecclesiast.1eoB, cui ius confirmandae eleetioniB vel i08 providendi
successive competit, oftlcio vacanti libere provideat I.
CAli. 162.'
§ 1. SalviB peculiaribus constitutionibus vel consuetudinibus, col·
legii praeses, statuto modo, 1000 se tempore eleetoribus convenienti, con·
vocet omnes de collt!brio; et convocatio, quando personalis esse debet, valet,
si fiat vel in 1000 domicilii aut quasi·domicilii vel in 1000 commo1'8r
tionis a.
§ 2. Si quis e.~ vocandis negleetus et ideo absens fuerit, eleetio vaJet,
sed ad eius instantiam debet, probata praeteritione et absentia, a com·
petente Superiore irritari, etiam secota confirmatione, dommooo iuridiee
constet recursum saltem intra triduum ab habita notitla eleetionis fuisae
transmissum •.
§ 3. Quod si plures qoam tertia pars eleetorum negleeti fuerint,
eleetio est ipso iore nulln.
§ 4. Defectus convooationiB non obstat, si praetermiBBi nihilominua
interfuerint I.
§ 5. Si agatur de eleetione ad oftlciom quod eleetua ad vitam retinet,
convooaiio electorum ante oftlcii vaeationem nullum habet iuridicum et-
fectum I.
CAli. 163.
Convocatione legitime secuta, ius eligendi pertinet ad eos qui prae-
sentes sunt die in eonvocatione statuto, aclusa facultate ferendi suf-
l Leo XIII, consto • Praed6C6'aorc. _, :H maH 1882; Plal X, consto • Com."__

Nob" _, 20 !an. 19M.
2 C. 11, D. I.; c. 35, D. LXIII; c. 88, 41, X, de eleotlone et elee" poteltate, I, 8; c. 12,
X, d.e conce.1Io116 pf"t,d6ftd.ae et ecd6riae ROII WOCtJAt", III, 8; c. 28, 87, d.e electlot&e .,
eleo" pote,tate, l, 8, In VIU.
a C. H, 35, 42, 56, X, de eleotkme et eleotl pote.tate, I, 8; c. 82, de eleotlone et eJecH
po'e,ta'e, I, 8, In Vlo.
-l C. 28, 36, 55, X, de electlone et eleo" pote,tate, I, 8; S. C. O., 0"'01&"., 29 maH 1852.
• Reg. 31, R. J., In Vlo.
I C. 7, D. LXXIX; C. 88, X, de eleotlone et elce" pot6ltate, I, 8.
fragia non solum per epistolam, &ed etiam per procuratorem, niai lege
peculiari aliud eaveatur I.
OAN.lM.
Etsi .quis plures ob titulos ius habeat ferendi nomine proprio sot-
fragil, non poteat niai unicum ferre I.
OAs.l05.
Nullus collegio extl'8neus admitti potest ad suftragium, salvis pr!-
vilegiis legitime quaeBitls; secus, electio est ipso facto nulla a
OAN.l66.
Si laici contra canonieam libertatem electioni ecclesiasticae quoquo
modo sese immiscuerint, electio ipso iure invalida est t.
OAN.l67.
I 1. Nequeunt sutlragium ferre :
1.· Incapaces actus humani;
2.· Impuberes;
3.· Oensura ve) infamia iuria aftecti, post sententiam tamen decIa-
ratoriam vel condemnatoriam;
4:•• Qui sectae haeretieae vel schismaticae nomen dederunt vel pu-
blice adhaeserunt;
5.· Oarentes voce activa sive ob Iegitimam iudicis sententiam sive
ex iure communi aut particulari l .
I 2. Si quis ex praedictis admittatur, eius sutlragium est nullum,
&ed electio vaIet, nisi constet, eo dempto, electum non retuli88e requiBi-
tum suftragiorum numerum, aut nisi scienter admissus fnerit excommu-
nicatuB per sententiam declaratoriam vel condemnatoriam •.
OAN.l88.
Si quis ex electoribus praesens in domo Bit in qua ftt electio, &ed
electioni ob inftrmam valetudinem intere88e nequeat, suftragium eius
I O. D, 28, 85, 42, X, de e'eetfotle e' eleeCl fJote,tGee, l, 6; c. 46, de electfoRe et elee"
po'uI41e, 1,8, ID VID: CoDC. TrldeDt., _ . XXV, de re".lGriba" c.6; 8. o. IIlp. et Reg.,
ord. . . Milioni. ObHf'lHJ"tI."" 15 mall 1723: decr. 11 mart. 1888, ad IX.
I 8. O. IIlp. et Ree., decr. 11 mart. l886, ad V.
• O. 2, C. XVIII, q. 2; c. 8, X, de t'OMut."'M, l, 4: c. 4, X, de "o".lGtfoRe ,,",elG-
1onJ., l, li; c. 47, IlO, Il, 158, X, de eleet(ofte et flle~ fJOle,l4,e, l, 6; c. 82, 48, de eleclfoRe
m electj fJOlul4ee. I, 8, lo VI••
t O. 43, 158, X, de elecI«me el elecCl fJOtutale, l, 8-
• O. 8, O. IX, q. l: c. 8, X, de OOtlltletud'M. I, 4; c. l, 2, X, de fJOII.lGtfotle IWG8lG-
1onJ., 15: c. 7, 18,20,28,25, 28, ~, 110, X, de elect(ofte el electi "ote,tGte, I, 6; c. 3, X.
tle I",,,,lGtfoRe epUcoJri. I, 7: c. 9, X, de elrC6fJtioR'bUi. II, 25; c. 29, X, de IWG8b""dta et d'-
""14'''"''. III, 5; c. 2, X, de COftce,dOfte IWG8befttlG8 et eccleMe ftOft "aCtl,,'ta, III, 8; c. 13.
X. le luulretkta, V, 7: c. 7, 18, 82, 37, de elect«me el elee" fJOte"tJte. I, 8, ID VICO; c. 1, .,
llle JIftUlente .,"" l.ftOt7etu,., II, 8, ID nO; c. 18, de ,,,,,te,,t'" 8/lco• •""'CtltlOftta, 1tI.tpeft-
...... et "'terdlctl. V, 11, ID VI.; CoDC. Trldeot., sess. XXV, de refltllGribUl, c. 2; Pau-
Jaa IV, COD8t. • C• • " tJfJO,tolG,.. lt, 15 fabro UCi9, I 5.
I C.l8, X, de electiOftt! et electf fJOle.l4te, l, 6; Ree. 87, B. l., ID VI·.
scriptum a scrutatoribus exquiratur, nisi aliter particularibus legibus
ve! leJri,timis eonsuetudinibus fuerit eonstitutum.
CAN. 169.
§ 1. Sufrragium est nullum, nisi fuerit:
1.° Liberum; et ideo invalidum est sufrragium, si e!ector metu
gravi aut dolo. directe vel indirecte, adadus fuerit ad ellgendam eertam
personam aut plures disiunetive;
2.° Secretum, certum, absolutum, determinatum l.
§ 2. Conditiones ante electionem sutTragio appositae tanquam non
adiectae censentur I.
CAN. 170.
SutTragium sibimetipsi nemo valide dare potest a.
CAN. 171.
§ 1. Ante electionem per secreta sutTragia deputentur, nisi iam pro-
priis statutis deputati sin t, e gremio collegi! duo saltem scrutatores, qui
una eum praeside, fii et ipse e gremio eollegii sit, iufliurandum interpo-
nant de munere 6.deliter implendo ae de seereto servando circa seta in
eomitiis, etiam expleta electione ~.
§ 2. Scrutatores eurent ut suffragia secreto, diligenter, singillatlm
et servato praecedentiae ordine ab unoquoque electore ferantur; colle-
etisque ad ultimum suft'ragiis, coram praeside electionis, seeundum for-
mam propriis constitutionibus vel legitimis consuetndinibus statutam,
inspieiant an sutTragiorum numerus respondeat numero electorum, suf-
fragia ipsa scrutentur palamque faciant quot quisque retulerit I.
§ 3. Si numerus suffragiorum superet numerum eligentium, nihil
est aetum.
§ 4. Suffragia statim,' peraeto unoquoque scrutiuio, ve! post &e88io-
nem, si in eadem sessione habeantur piura scrutinia, comburantur.
§ 5. Omnia electionis acta ab eo, qui actuarii munere fungitur, ac-
curate describantur, et saltem ab eodem aetuario, praeside ae scrutato-
ribus subscripta., in collegii tabulario diligenter aBBerventur.
CAN.172.
§ 1. Electio, nisi aliud iure caveatur, fieri etlam potest per compro-
missum, si nempe electores, unanimi et scripto consensu, in unum ve!
C. l, C. I, q. 8: c. 14, 42, 48, X, de elecllone e' elec,. pot"'a'e, I, 6: c. G, X, de
1
re,.lla '.ria,
V, 41: c. 2, de electlone et elec" f'Ote,'ate, I, 8, ID Vlo; Ree. 64, R. J., In VIo;
Conc. Trldent., &ess. XXV, de reQ1lJarib.., c. 8: S. C. C., Cae84ra.,,,'afttJ, Z1 mali 1623.
2 C. 2, de electlone el e'ec" pote.tate, I, 8, ID VIo; c. 1, de l.re'''nI''do, Il, U, in Vlo;
Gregorlus XIII, consto c 1"'er Apostolica. lt, 5 lI8pt. 1584, I l; IDnocentlus XII, consto
c Beole.," Oatholl.c4e lt, 22 Ept. 1696, I 2, 5; BenedlctU8 XIV, const. c Pa.tonz'la lt, 1G lui.
17M, 13, 4.
a S. C. ,C., ArrnoC4tla, 12 mart. 1672: T.m'aM, 21 DOV. 1722. 20 nov. 1723, ad 1-8;
VelUema, 17 dee. 1881, 18 apro 188G; Laqvedonlett., 16 mart. 1912, ad 8.
4 C. 42, X, de e'eclw-e el elec" pote,tate, I, 6.
Il C. 42, 46, 50, 55, M, X, de electlone el electi po'"'G'e, I, 8; c. 21, 46, de eleolfolle
et elec" pote.tate, I, 8, In Vlo; Coue. Trlttent., 8e88. XXV, de regvlaribtl8, c. 6.
plurea idoileos aive de gremio sive extraneos iU8 eligendi pro ea vice
transferant, qui nomine omnium ex recepta facultate eligant l.
I 2. Si agatur de clericali collegio, compromi888rii debent esse sa-
eenloteB, secU8 electio est invalida.
I 3. Compromissarii debent pro validitate electioniB conditionea
compromisso appositas, quae non sint contra iU8 commune, observare; si
nullae conditiones additae fuerint, servandum ipaid est ius commune circa
electiones; conditiones autem contra iU8 pro Bon 8oppositis habeantur I.
I 4. Si ab electoribus in unam tantum compromisaum fuerit perso-
Dam, haec nequit seipsam eligere;si plures designati fuerint compromis-
sarii, nemo ex iis proprio consen8u potest accederè reliquia ipsum eligen·
tibua ut electionem sui compleat.
CAN. 173.
Cessat compromissum et iU8 eligendi redit ad compromittentea :
1.. Revocatione & collegio facta, re integra;
2.· Non secuta aut non servata aliqU80 conditione compromi880
apposita;
lo· Electione absoluta, si fuerit nulla a.
CAN.174.
la electua habeatur et a. collegii praeaide proclametur, qui requisl·
tum auftraglorum numerum retulerit, ad normam can. 101, I l, n. l ....
CAN.175.
Electio illico intimanda est electo, qui debet saltem intra octiduum
utile a recepta intimatione manifestare utrum electioni consentiat, aD
eidem renuntiet; aecU8 omne iU8 ex electione quaesitum amittit I.
CAN.176.
I l. Si electU8 renuntiaverit, omne ius e.~ electione quaesitum amit·
tit, etsi renuntiationiB eum ~ poeniteat; &ed rUrBU8 eligi poteat; col·
legium autem intra menaem & cognita renuntiatione ad novam electionem
procedere debet '.
I C. S. IO, 82, 83, 42, G2, X, de elect",,", et eZect' pote.tate, I, 6; Cl 28, de electkme et
electi pote.tGte, I, 8, ID VI·.
I C. 30, 32, 88, X, de elecUorae et elecU pote.tate, I. 6; c. 4IS, X, tle G,pellatioflH)".,
recaatioADu e' reZGlioAib.., n, 28; c. 21., 28, 28, 37, de eleo'fotte et electi po'eatGle, I,
I. ID VI·.
I C. IO, 82, U, X, de eleotiofle et electi pote.,'ate, I, 6; c. 37, de electiofle e' elecU
1O,"t"te, I, 8, ID VI·.
4 C. 3, G, C. XVIII, q. 2; c. 22, 28, 35, 42, 1iIi, X, de elecUone et eZecti pote.tate, I, O;
c. 2, X, de f"8IUIftCIG'"""',I. 9; c. l, X, de lafa, quae li"'" ti ",,,f.orl parte capit"H, III, 11;
c. I, 21, 23, de eleo'",,", et electi pot"tGte,' I, 6, In Vlo; c. 4, de .e"tef&tlG et re i"tltcata,
n,l4o ID VI"; 8. C. Ep. et Beg., Oraw"m. et Monti. Pel".'i, 30 lui. 1852. - Vide etlam
ean. 32l; 828, I 8; cm, I 1.
I C. 33, X, tle electlorae et elect' pot63tate, I, 6; c. 8, 18, 26, de electiofle e' electi po-
luta'o, I, 6, ID VIe; c. 2, de electiofle, I, 8. ID Extravag. com •
• C. 18, X, de electiofte et electi poteatate, I, 6; c. 2, 8, X, tle "",,,ftClGtCotle, I, 9.
i 2. Acceptatione electionis electus, si conftrmatione non egeat, ple-
num ius statim obtinet; secus, non aequirit nisi iua ad remo
i 3. Ante acceptam eondrmationem ipsi praetextu electionis non
lieet sese immiscere administrationi olleli sive in spiritualibus sive In
temporalibus, et aetus ab eo forte postti nulli sunt l.
OAN.l77.
i 1. Electus, si electio eonftrmatione indigeat, saltem intra octiduum
a die acceptatae electionis eonftrmationem a competente Superiore petere
per se vel per alium debet; secus omni iure privatur, nisi probaverit se
a petenda confirmatione iusto impedimento fuisse detentum I.
i 2. Superior, si electum repererit idoneum, et electio ad normam
iuris fuerit peraeta, nequit eonfirmationem denegare I.
i 3. Oonfirmatio in scriptis dari debet •.
i 4. Recepta conflrmatione, electu8 obtinet plenum ius in olleio, nili
aliud in iure caveatur '.
OAN.178.
Si electio intrll praescriptum tempus peraeta non fuerit,. aut colle-
gium iure eligendi privetm in poenam, libera olleii provisio ad eum Su-
periorem devolvitur, a quo eonftrmanda esset electio vel cui ius provi-
dendi successive eompetit l.
ART. III. - De poattllaliotae.

OAN.179.
§ 1. Si electioni illiua quem electores aptiorem putent ae praeferant,
impedimentum obest, super quo dispensari possit ae soleat, suis ipsi suf-
fragiis eum p08sunt, nisi aliud iure caveatur, a competente Superiore
p08tulare, etei agatur de olleio, pro quo electus conftrmatione non
egeat '. .
l C. 7, X, de COll,ve'udine, 1,4; c.18, X, de praebeft411 et dlgni,.",.., m, 5; c. 5,

de electiofte fI'
eleo" fIO'e,',,'e, I, 6, ID '·Ie; c. 1, de electlone, I, 8, ID Extra1'ag. com.;
IUllU8 II, consto « Rom"A'
Pon"ftofl Il, 28 lui. 1l505. - Vide etlam can. 884, I 2.
2 C. 6, 16, 25, de eleo,iofte e' eleetl fIO'611,,'e, I, 6, ID VI-; Bear. 25, R. l., ID VIe;
S. C. de PrGp. Fide, lltt. (ad Vlc. Sed18 PlltrlarchallB SYJ'Or.), 25 sept. 1802; (O. G.).
1 dee. 1837.
3 C. 8, 12, 21, 22, 33, 40, 44, X, de elec,lone e' elfiCI' fIO'61'"te, I, 6.
" C. 1, de eleCllotw, I. 8, ID Extra1'ag. com.
a C. 7, 15, X, de electlone e' e'eetl fIO'e,',,'e. I, 6; PlUft IX, consto C ROtIIOA'" pOfI.-
"lelll Il, 28 aug. 1878; S. C. de PrGp. Fide (C. G.), 1 dee. 1887.
• C. 7, 41, X, de elecefOtae et eleo" fIO'61''''O. I~ 6; c. 8, 5, X, dEI",,,,,1etatIG
ne,llgeftlffa
fWGfI',,'on.., I, lO; c. 2, 12, X, de COtIOe.1Iotse JWGelJeJwfGe et 6CCIe,kuJ ftOft tHJCGtt'' .
III, 8;
C. 18, 87, de electlotse et elee" fIO'e.,,,te, 1,6, ID VIe; Bear. 25, R. l., ID VIe; Conc. Tr1cIent.,
8888. XXIV, de reI., c. 16; Plus IX, consto « Rf,.."u, POta"'6111 Il, 28 aug. l873; S. C. lIIp.
et Reg., Btdrl,"" 10 lun. 1608; S. O. C., .M"2'"rIet&•• meDlil8 lan. 1587, a4 1; TU""C"H.
21 D01'. 1122, 20 no1'. 1728, a4 2.
7 C. 1, 4, 6, X, de fIOItvr"teone JWGelGtorum. 1,.5; c. 18, 20, 28, X, de eleClIotse e' e160tt
c.
fIOte,t,,'e, I, 6; 8, 4, X, de 'rs""",1otse
e"w.,opl, I, 7; C. 11. X, "e retHlRCIG'foIte. I, t;
C. un., de ,o.tttIGCl0ft6 fWGfIlG'""., I, G, ID VIe; C. 6, 16, 86, de eleotioM e' elfiCI' ,o'6I"'e.
I, 6, ID VIe; C. un., de fIO.,."o'lotIe
JWG6lGeor.., l, 2, ID IIztrana. com.
§ 2. Compromissarii pOBtulare nequeunt, nisi id in mandato aut
compromi880 fuerit expressum.
OAN.l80.
§ 1~ Ut postulatio vim habeat, pro ea stet oportet maior suaragiOo
rum pan, imo, si cum electione concurrat, saltem duae tertiae partes re-
quiruntur. 1. .
§ 2. Suffragium pro pOBtulatione exprimi debet per verbum : postulo,

aut aequivalens; formula: eligo vel po.tulo, aut aequipollens, valet pro
electione. ai impedimentum non exsistat, secus pro postulatione 2.
OAN.l81.
§ 1. POBtulatio .ltem intra octiduum mitti debet ad Superiorem ad
quem pertiÌl.et electionem conftrmare, ai facultatem habeat ab impedi-
mento di8pensandi; secua ad Romanum Ponttilcem aut ad alium baben-
tem facultatem a.
§ 2. Si intra pra.escriptum tempus postulatio missa non fuerit, ipso
facto nulla evadit et electores pro ea vice privantur iure eligendi aut
poatulandi, niai probent se a mittenda postulatione iusto detento& fulsse
impedimento •.
§ 3. Per pOBtulationem nullum iU8 postulato acquiritur, et Supe-
riori licet eandem repellere a.
§ 4. Praesentatam Superiori pOBtu)ationem electores revocare non
poII81lnt, niai Superiore consentiente n.
OAN.l82.
§ 1. Reiecta a Superiore postulatione, ius eligendi ad collegium redit,
Diai electorea scienter ill~ postulaverint qui tali detinetur impedimento
in quo nequeat aut non soleat dispensari; tunc enim provisio ad Supe-
riorem pertinet T. .
§ 2. -Quod ai poRtulatio admissa fuerit, id significetur postul!to, qui

reapondere debet ad normam can. 175.
§ 3. Si eam acceptet, plenum lua in o1Bcio eidem statim acquiritur.
1 O. 40, X, tk eleotlone e' eleol' f'O,..Mte, l, 8; Co 2f, dc eleeUOfle e' elee" pote.tate,
1. " ID VI·.
a O. OD•• tk ~',IIat(Ofl8 fWGelc'orum, l, 5, ID VIo.
a O. 6, 16, ~,tle eleo'ione e' ele<'ti fJo'e.tate, I, 6, ID VIDe
• 0.16. tk elee,(Ofl8 e' eleol' pote.,ote, l, 6, ID VIe; Reg. 25, R. J., ID VID.
a O. a, 5, x, tle ~'"Ic'ione praelclOf'Um, l, 5; C. 23, X, de elee,(Ofl8 e' elee" po-
IealGte, l, 8; C. 16, tle eleetioll8 et elee" po'e,'a'e, l, 6, ID VIO.
I O. 4, X, tle ~'ulatioll8 praelc'orum, l, 5; Reg. 21, 88, R. J., ID VID.
T C. 1-1, X, tk ~',da'iotIe praemtorum, I, 5; c. 23; 40, X, de electioll8 et eleol' po-
.....'e, l, 8; c. U, X, tk """,ndatioll8, l, 9; C. OD., de po",IIat(Ofl8 fJ'"aelctorum, l, 2, ID
Ibtrayag. com.
CAPUT II.
De ami8BioM oJ1iciorum eccleBia8ticorum.
CAN. 183.
§ 1. Amittitur omcium ecclesiastieum renuntiatione, privatione.
amotione, translatione, lapsu temporis praeflniti l.
§ 2. &soluto quovis modo iure Superioris a quo fuerat coneesaum~
omcium ecclesiasticum non amittitur, niBi la: aliud caveat aut niai in
concessione habeatur clausula: ad b61leplacitum fW8trum, vel alla aequi-
pollens I. CAN. 1S!.
Quisque sui compos potest oftlcio ecclesiastico iusta. de causa renun-
tiare, niBi speciali prohibitione renuntiatio ~it ipsi interdicta '.
CAN.185.
Benuntiatio ex metu gravi, iniuste incusso, dolo aut errore substan-
tiali vel simoniaee facta, irrita est ipso iure •.
CAN.l86.
Benuntiatio, ut valida Bit, fieri debet 8. renuntiante aut seripto aut
oretenuB coram duobus testibUB aut etiam per proeuratorem speciali man-
dato munitum; et seriptum renuntiationis doeumentum in Curia de-
ponatur I.
CAN.l81.
§ 1. Benuntiatio generatim, ut valeat, ei fieri debet 8. quo est ac-
eeptanda, vel, si aeeeptatione non egeat, a quo clericus omcium aeeepit
vel qui eiusdem loeum tenet '.
1 C. 7, C. Il, q. l: c. 14,39, C. VII, q. 1; c. 7, X, tle electWne et electe fIOtatate. I, _

c.24, X, de trtJu'otiotle e"iloolri. 1,7: c. 3, 4, X, de nm.tIdot4otl6, l, 9; c. 8, 8, 10, U, 17, X,
de olericfa non re.utenUb.. i,. eoolelio tIe' prsebelt4G, III, 4; c. 28, X, tle pnaebelNlil et
tllgnftofibul, III, 5: c. 6, 9, X, de OOft(l8,rione praeb6ftdoe et eoolerioe 110ft tHJCS"til. III, 8;
c. 5, X, de renlm permllto'toAe, III, 19; c. 13, X, de 1IGef'eUcc., V, 7: c. 6, de f'NOriptil,
I, 3, ID VIe: c. UD., de fJf'tJeb6ftdil et tI"""OltbUl, tlt. III, ID Enravag. Ioao. XXII; c. 4, •
fJrtJeb6fttlil et di""lfotibUl, III, 2, ID Extravag. com.: Conc. Trldent., aesa. XIV, de reI.,
c. 10; 8e88. XXIV, de reI., c. 18.
I C. 2, de olJf.olo le,lItl, I, 115, ID Vlo.
I C. 10. X, de re"."cltJttone, l, 9; 8. PiU8 V, coDBt. C Ouo"ta Boolerioe _, 1 apro 1G88,
18; BeDedlctu8 XIV, ep. c E" quo _, 14 laD. 1747: 8. C. C •• OoletOftG. 24 apro 1880. - Vide
etlam caD. 568.
6 C. 5, X, de nm."ciatltme. I, 9; C. -I, X, de paottl. I, 35: C. 2-4, X, de "il. qllG6 '" tRe-
tUltle CtlU'1I /f""t, I, 40: C. 2, X, de IIrbltril, l, 48; C. 2, 3, X, tle rea"t.ttoAe IfJOllatorv••
II, 13; C. 8, X, de '.re'ura"do, Il, 24; C. 2, X, de riWlOftW, et tI6 oliq.'" fJf'O ,piritlltlUbu
""at.r 1161 promma'.r, V.,3: C. 5, X, tle re,,,'iI ....... V, 41: Rec. 64, B. J., ID VIe; C. 2-
de fJ06"iI. V, 8, ID Clem.; BeDedlctu8 XIV, CODst. « I" ,."li.' _,29 aug. 1741, 18; 8. C. C.,
1I11nm., 17 mali 1851, ad l, 2, et 29 mali, 18 sept. 1852; OaietaftG, 24 apro 1880.
I C. UD., de r6ft.nciattofte, l, 4, ID Clem .
• C. 7, X, tle OOftIuet."ne, l, 4; C. 4, 9, lO, X, de nm."oiotlOtl6, I, t; C. 18, X, de ..,...
ltIriha et tf'Gt&I6U"ti"., ad re'~. III, 81: C. l, X, dtl re,.li, ......, V. 41; c. I, ".
olJf.oio motuii, I, 13, ID VIe; 8. Piu. V, CODBt. c Oua"ta I10cleNe _, 1 apro 1Ii88, I a.
Uber SeCllndv. - De PerlOfi"
§ 2. Quare si otllcium per confirmationem, admissionem vel institu-

tionem collatum fuerit, renuntiatio fieri debet Superiori ad quem de iure
ordinario con1lrmatio, admissio vel institutio spectat l.
OAN.l88.
Ob tacitam renuntiationem ab ipso iure admissam quaelibet otllcia
vacant ipso facto et sine ulla deelaratione, si clericu8 :
1.- Professionem religiosam emiserit, salvo, circa beneficia, prae-
aeripto can. 5Si;
2.- Intra tempu8 utile iure statutum vel, deficiente iure, ab Ordi-
nario determinatum, de oftlcio provisu8 illud adire neglexerit;
3.- Aliud otllcium ecclesiasticum cum priore incompatibile acce-
ptaverit et eiuBdem pacificam possessionem obtinuerit;
4.- A fide catholica poblice defecerit;
5.- Matrimonium, etiam civile tantum, ut aiont, contraxerit;
8•.- Contra praeaeriptum can. 141, § 1 militiae saeculari nomen
sponte dederit;
7.- Babitum ecclemasticum propria aoctoritate sine iusta causa
deposuerit, nee illum, ab Ordinario monitus, intra mensem a monitione
reeepta resumpserit;
8.- Besidentiam, qua teDetur, illegitime deseruerit et receptae. O~
dinarii monitioni, legitimo impedimento non detentus, iDtra congruum
tem.pU8 ab Ordinario praefinitum, nee paruerit Dee responderit-.
1 c_ 2, X, de 'naINlaUOIMI ~. 1,1; c. 8, lO, D, X, de r8ftvAOftJUolle. 1,9; c. 18,

X. fIe re"""","" e' 'naIN8UII""U '"' nl'IgWne•• III, 31; B. Plua V, coDst. « Qvall'a Ec-
cIaCae _, l apr. 1IMI8, I 3.
I C. 2, D. XXVIII; c. lO, 18, D. XXXII; c. 18-18, D. LXXXI; c. M, X, fIe eleo'foIIe e'
eieCt, potee'at8. I, 8; c. 1,8, 5, X, de cIerioU OOR"',.,,,,
III, 8; c. 8, 6, 8, U, 17, X, de eIe-
ricù IlOtI nriflen","" '" ecoIeria tHI' fWtJ8lHtndG. m, 4; c. 28, 30, X, de ,"""bend" et dlgn'-
""'"", III, 5; c. 9, X, de 00tICN1foIIe fWtJ8be1ldGe e' ~ non tlGOG,,'' ,
III, 8; c. 9, X,
. . MereUoll. V. 1; c. 1, X, de 1O","",ICoM el orti.,,,ab N. V, 8; c. 8, de ollldo ordl-
tIGrU. I, 18, iD VIe; c. 28, 32, de fWtJ8bend" e' d"""a"h•• III, 4, ID VIe; c. 4, de nlvla-
"tu et """'81111""" '"' nl~. 111, 1f, iD VIe; c. 12, de lIGere"*. V. 2, ID Vr;
Co a, l, fIe fWtJ8bend"
el dlgnCla","". III, 2, ID Clem.; c.'. OD., de fWtJ8bet1d" e' d""''''''"''.
ut. m, iD lbtravag. 1000D. XXII; e.. 2, de ol/lOW 'vdlcl. ordlAGri', 1,7, ID Extravag. com.;
c_ f, fIe fWtJ8bend" et dlgnftatflHl•• III, 2, ID JDxtravag. com.; CODe. TrldeDt., 8e88. VII,
de n/.• c. 5: 8MB. XXIV, de n/., c. 17; Leo X (ID CoDC. Laterallf'.D. V), coDst. « SvJHlf"tl4e
d~" _, 5 mall 1614, 116,24,25; PauluslV, coDst. «O... eli apo.tola,v. _, 16 fabro
1Si9, 18, 8; B. Plus V, coDSt. « o.",

e. AfJo.tola,•• _, ~ IaD. 1567; 8lxtus V, coDSt. « O.",
NOr'OIGIICIG. _, 9 1aD. UiSG, I 3: IDDoceDtlus XIII, coDSt. « .4.po.tollcl ",'''''t eri' _, 23 maU
1m, I 8; BeDedletua XIII, coDSt. « I,. lfI",-emo _. 23 sept. 1724, I 6, 28; coDSt. « Apo.to-
""" BockllGe _, 2 mali 1725, Il, 2; COd. « Pa.,oralu ollletj _, ~ mart. 1728, I 8; Bene-
dletus XIV, ep. «B" qflO _, 14 1aD. 1747; B. C. C., 14 dee. 1601; l'e...lana. 30 lu. 1849;
VeroeIIen •• 16 dee. 1698, ad 1; Beat• • 1 et 22 sept. 1714, 9 fabro 1716: RottlClna. 20 sept.
1m; TricIetI"", 8 et 24 sept., 3 dee. 1729; DorlhOflf"., 1911Dg. 1'130; SeI1Ot11eft•• 17 DOV. 1m,
ad 1; BririIIen•• 18 sept. 1790; 00tJl8,. •• 14 dee. 1822, ad Il; Aqflllana. 22 sept. 1860. - Vide
etJam CaD. 14ft, I 2.
OAN.189.
§ 1. Superiores sine iusta et proportionata causa renuntiatione8 ne
acceptent 1.
§ 2. Benuntiationem Ordinarius loci intra menaem vel admitta.t vel
reiiciat I.
OAN.l90.
§ 1. Oftlcium, renuntiatione legitime facta et acceptata, vacat post-
quam renuntianti significata est acèeptatio I. '
§ 2. Benuntians in olicio permaneat donec de Superioria accepta-

tione certum nuntium acceperit.
OAN.l9l.
§ 1. Semel 1egitime facta renuntiatione, non datur amp~us poeni-
tentiae loou8, licet renuntians poBBit olicium ex alio titulo consegui •.
§ 2. Acceptata renuntiatio tempestive nota fiat iis qui aliquod iua
in oftlcii provisionem habent.
OAN.192.
§ l. Piivatio oftlcii incurritur sive ipso iure, uve ex facto 1egitiml
Superioria I.
I 2. Si agatur de oftlcio inamovibili, Ordinariu8 nequit clericum
eodem privare, nisi mediante proceB81l ad normam iuria G.
I 3. Si de amovibili, privatio decerni ab Ordinario potest ex qua-
libet iusta causa, prudenti eius arbitrio, etiam citra delictum, nat~
aequitate servata, &ed certum procedendi modum segui minime tenetur,
salvo canonum praescripto circa paroecias amovibiles; privatio tamen
etlectun:t non habet. nisi p08tquam fuerit a Superiore intimata; et ab Or-
dinarii decreto datur recUNUS ad Sedem Apostolicam, &ed in devolutivo
tantum 'I.
CAN.l93.
§ 1. Trans1atio ab uno ad aliud oftlcium ecclesiasticum ab eo tantum
perflci potest, qui ius habet tum acceptandi renuntiationem, tum remo-
vendi a primo oftlcio et promovendi ad alterum l,.
1 0.14, O. VII, (}. 1; c. 1, 5, 9, lO. X, de ,..""ItOIG'fone, I, 9; 8. Plua V, coD8t.
c QIICIfttcl Bocluioe l, 1 apro 1Ii88, I a.
I Gregorlua XIII, coD8f. c a"maRO N ,,,tfWfo lt, li laD. lli84, I 1.
I O. 8, 12, X, de ",,","Mtdfone, I, 9•
• O. 8, 6, 12, X, de "",,,"'tione, I, D;. C. 8, X, fIe ,..,If,,,'Mme 8fIOr",eoru"" II, 18.
,.,1ofte
I O. 2, X, de t...... epUcofri, I, 1; c. 12, 18, X, de ItGereUcta, V, 1; C. 1, X, cle
cri",me fald, V, 20; Conc. Trldent., &e88. VII, de ref., C. 4; Gregorlua XVI, allocat. c OIJlc"
memore, l, 5 lui. 1889.
I CoDC. Trident., &e88. XXI, de rsf., C. 8; 8. C. CoDBlBt., d.ecr. c JlIJ4ritna 0IIf'f1 l,
20 auge 1910, CIUl. 80; 8. O. o.• Veroellen., 1Ii dee. 1698, ad 1; Vercellen., 1 oct. 1120; Baren.,
11 malll.81D., 29 maU, 18 aept. 1B52, ad l, 2 et 28 maU l.8G8; AC1l.enJ,,"na, 81 mart., 22 aept.
l8Ii5; 2'~fI6tI., 2 luo. 1880; Berb'rJQlen., 22 dee. 1880.
7 Deoed1ctua XIV, const. c Fw..ancl" l, 6 DOT. 1144, I 11; 8. O. Cooalat., Stat....
PoedertJtorvm...AmerlcG6 Sep,.,.trloflal", 28 IaD. 191G.
B 0.34, trl, 89, O. VII, q. 1; C. 4, X, de p."t",.,fone "..elatorvtn. I, 5; c. I, X, de
, electfone e' elec" poteatate, I, 8; C. 1-4, X, de t ......,.tlone erriaOOJri, I, 1; c. 8, X, de 01/I0I0
Liber Secundu, - De Per,onu
§ 2. Ad trnnslationem, si de consensu clt>rici fiat, quaelibet lusta

causa sWllcit; si invito clerico, eadem fcre caUlm requÌl'itur idemque pro-
cedendi modus ac pI'O privationc. firmo praescripto can. 2162-2167, quod
ad translationem attinet pnrochorum 1.
CAN.l94.
§ 1. In tranllliatione primI oftJcium vacat cum clericus alteriu8 pos-
&e88ionem canonice capit, niFd alind a iure cautnm sit vel a legitilllo Su-
periore praescriptum t.
§ 2. Reditus prioris oftlcii traDlillatus percipit. donec aliud ooou-
paverit '. CAN. 195.
Qui clericum ad oftlciom elegerunt vel pOllltulaverunt aut praesenta-
verunt, nequeunt eundem officio privare aut ab eo revocare seu amovere
aut ad aliud transferre •.
TITULUS V.
De potestate ordinaria et delegata.
CAN.196.
Potestas .iurisdictionis BeU regiminis quae ex divina institutione eat
in Ecclesia, alia est fori e.xterni, atia fori interni, BeU conwcientiae, Bive
88Cramentalis sive t".xtra.sacramentalis I.
CAN.l97.
§ 1. Potestas iurisdictionis ordinaria. ea est quae ipso iure adnexa.
est o_cio; delegata, qual" commissa est personae '.
§ 2. Potestas ordinaria. potest esse sive propria sive vicaria.
CAN.l98.
§ 1. In iure nomine Ordinarii intelliguntur, nisi quis expresse exci-
piatur, praeter Romanum Pontificem, pro suo quisque territorio Episco-
pus residentia1is, Abbas vel Praelatus nulliu8 eorumque Vicarius Gene-
lega". I. 30; c. 1. X. d#l clerlcu non reridfJtlUbu, in eccleria w, prae&enda. III, 4; c. 5, X,

46 ""'''' pennlltatione. III, 19; c. 5, X, de oJerioo ezcom",unkato, depori'o. tifi'
'nterdioto
.fII
.."iatnante. V, 27; c. 2, de ol/lCiO .ncarU. I, 13. lD Vlo; Cle1neDl! VI, ep. « S.per q,,'b..-
», 29 aept. 1351; OlemeD8 XI, coDBt. « In 'lIprerao », 24 aug. 1709. I 2; DeDedlctua XIV.
coD8t. « Acl ApoatoUctl6 », 17 oct. 1740, I 5: S. O. Constst .• deer. « AlCJlli.." ClInI »,
:!O aag. 1010. -
1 C. 37. C. VII, q. 1; c. 5, X, cI6 rerflm pCNn.taUone. III, 19.
2 C. 28, X, cI6 fJf"G8b6ndia et cltg,,"atlb.,. III. 5; c. 28, de fJf"G8b6llclia et cI,,,.'taUbtll.
III. 4. ID VI,,; c. 3, 8, de praebendt, et d'p".m,,,,. III, 2, lD Clem.; S. C. JDp. et !leg.•
14 dee. 1824; 8. O. C., Ff'.'1d.na. 19 dee. 1MB.
• S. C. C., lI'abrianfln.. 19 dee. 1801.
, O. 4, X. cI6 Ivre ",tranat... III, 88.
I Pia VI, const. c A.tlctorera ftdel », 28 aag. 17M, prop. 2, Synodl Pistor1eD., clamn.;
PID8 X, lltt. encycl. « PCllCeftdi », 8 sept. 1907; B. C. de Prop. FIde (C. P. pro BlD.).
16 lan. 1m, ad 2.
, O. 12, X, de ol/ldO '.dkia onIinflr". I, 81; Conc. Trld4."nt.• sess. XXIII, de reI., c. 15;
8. O. de Prop. Fide, Utt. encycL <ad Deleg. Ap. pro Oriente), 8 nolO. ]882.
l.
raUs, Adminiatrator, Viearioa et Praefectoa Ap08tolicoa, itemque ii qui
praedictia deftcientiboa interim. ex iuria praescripto aut ex probat18 con-
atitutioniboa 8uccedunt in regimi ne, pro suia vero 8ubditia 8uperio1'e8
maiOI'e8 in religiOnibU8 cleri('.alibu8 exemptiB 1.
I 2. Nomine autem OnUtsarii loci BeU locorum veniunt CRDDe8 recen-
Blti, exceptls 8uperioribul religiosis I.
CAN.199.
I 1. Qni iuriadictioniB poteatatem babet ordinariam, poteet eam al-
teri ex toto vel ex parte delepre, niB1 aliud exprNBe iure caveatur '.
I 2. Etiam poteatu iurisdictioniB ab ApOIItolica Sede delepta 8Ubde-
lepri potest mve ad actum, Blve etiam habitualiter, nisi electa fuerit in-
dustria personae aut 8ubdeleptio prohibita •.
I S. POtesta8 delegata ad universitatem negotiorum ab eo qni infra
Bomanum Ponti1lcem habet ordinariam potestatem, potest in slngulfs
caB1bu8 8ubdelegari.
I 4. In aliiB cambus poteBtas iurilldictioniB delegata 8Ubdelegarl
potest tantummodo ex conceaB1one expresse facta, &ed articulum aliquem
non iurisdictionalem etiam Bine expreasa commissione ludicea delegati
poaunt subdelegare I .
I 5. Nulla subdelegata potestas potest iterum subdelegari, niBl id
expresae co~m fu~t '.
CAN.200.
I 1. PoteBtas iuriadictloniJI ordinaria et ad univerBlt&tem negotio-
rum. delegata, late interpretaDda est; alla quaelibet stricte; cui tamen
delegata poteBtas est, ea quoque intelliguntur conCeBlll, Bine quib1l8 eadem
exercer1 non poBBet '.
§ 2. Ei, qui delegatum Ile 8I8erit, lncumbit OD1I8 probandae de1e-
gationis l.
l Leo XIII, ep. eDC)'C1. « Ba," COfI'f'.. I, 28 11IIl. 1888; B. O. B. otr., Uit. 8DC7CL
2D fabr. UII8, Il. 2; decr. 20 apr. UIII8. Il. 2; 8. IL O., C,.",..".Hoak . . . . . O. . . . . 21 laD.
1m, ad 8.
• 8 (,. B. otr., Uit. eaeycl. II» tebr.l888, Il. _ deer• • apr. ~ Bo lo
• C. 20, X, '11 0/1I0I0'.u". onI........, I, 81; Co D, X. fIe COII •• eN_ eoeI. . . . . .
..' ...... 111, 40; c. 1, fIe 01/I0I0 onJ.ttGriI, l, 18, ID VIe; Bear. 08, 'l2, B.l., ID VIe; 8. O. 8. a.,
utt. encycL 20 tebr. 1888.
e'
• O. 8, 8, ~, 28. 43, X, 'e 061040 f'U ...ea,. fui. ,eIe,.", I, 28; e. a.X, fIe .ppeI-
klUoRfbtf., f'eCU8a'kmi"'" e' reI4lHoll'''.... Il, 28; c. 12, '41 0"014 e' fI018.ea,..........
fIG", l, 14, ID VIe; B. O. B. otr., IItt. eJ1C7Cl. 20 tebr. 1888, n. G; decr. 14 dee. 18118; 2B man.
18IIt; B. C. de Prop. Fide, Utt (4d Vie. Ap. TunlrlD. Occldent.), 18 mart. l88G; B. Poen1t.,
~ apro l888, ad 2.
I B. C. de Prop. Fide (O. G.), 8 mali 18fT. ,
• C. :n, X, de ol/f.ckJ e' f'O'e.t.te ltedima tlelefIG", l, 28; C. 62, X, 'e ."."",.HoII...._
rectl8a,""'I".. et reIaUoni"..., Il, 28.
, C. l, G, lI, 21., 28, 29, 88, X, U ol/f.cfIJ et po'flleate I . ' " fiele,.".
li8 80, B. l., ID VIe; B. C. B. Ofr., 11 mart. 1814; B. O. de PIop. Fide (C. P. pro 81B.-
1,28; Bee. 8G, 42.
Bulcbuen.), 28 aept. 1821; B. Poenlt., 2 luI. 1881.

I C. 31, 82, X, de 01/f.0I4 et f'018.ea18 ,.,. . fiele,.". I, 29; C. l, de elemiotHJ. I. a, ID
JDnrava,. com.
&1
OAN. 201.
I 1. Potestaa iurisdictionis potest in solO8' subditoa directe exerceri I.
I 2. Iudicia1i8 potestas tam ordinaria quam delegata exerceri ne-
quit in proprium commodnm aut extra territorium, salvia praeacriptU
caB_ 401, § 1, 881, § 2 et 1637 I.
I 3. Nisj allud ex rerum natura aut ex iure conatet, potestatem iu-
riadictionis voluntariam BeU non-iudicialem quu exercere potest etiam
in proprium commodum, aut extra territorium exsistens. aut in subditum
e territorio ab8entem a.
OAN. 202.
I 1. Actus potestatU iuriadictionis uve ordinariae sive delegatae col-
latae pro foro externo, valet quoque pro interno, non autem e converso 6.
§ 2. PoteBta8 collata pro foro interno exerceri potest etiam in foro
interno extl'&-sacramentali, nisi sacramentale exigatur·.
I 3. Si forum, pro quo pot.estas data est, expressum non fuerit, po-
teataB intelligitur conce&ll& pro utroque foro, nisi ex ipsa rei natura aliud
CODBtet.
OAN.203.
I 1. Delegatus qui sive circa rea sive circa persona. mandati sui
Anes excedit, nihil agit '.
§ 2. Hoa tamen exceasill8e non intelligitur delegatus, qui allo modo
ae deleganti plaeuerit, ea ad guae delegatu. est, peraglt, nisi modus ipae
fnerit a delegante praeacriptua tanquam conditio '.
OAN. 204:.
I 1. Quod quia Superiorem adit, inferiore praetel'DÙl8O, non ldcirco
voluntaria lU8penditur inferioris potestas, uve haec ordinaria fuerit sive
delegata.
I 2. Attamen rei ad Superiore..-. delatae ne Be immiaceat inferior,
Disi ex gravi urgentique causa; et hoc in casu statim Superiorem de re
moneat '.
CAN: 2OIS.
§ 1. Si plures iuriadictionem deleptam obtinueriBt pro eoclem ne-
ptio, et dubitetur utrum delegatio faeta fuerit in IOlldum aIl collegla-
!iter, praesumitur faeta in Bolidum in re voluntaria, collegialiter in re .
iudlciali.
1
I
o. n. x,de 01le'O e' po'e."'" "'dle,. delel14". I, 21.
O. 'l, X, .. o,.. 16114". 1,80; c. 2, de oonam.Uotalbu, I, 2, In VIo.
I 8. C. IDduIg., 0nUtI4a M'noni. OaptlCClCftOnIm., 1 fabr. l8OG, ad U.
• 8. O. de Prop. Fide, 1D8tr. <ad MIlIIIloD. Congl), 14 laD. 1728, D. 2; 8. Poenlt.,
27 apro lB88. ad 4.
• 8. O. de Prop. Fide, baatr. (ad JOIIlcm. 00DIl), 14 laD. 1728, D. 8.
• 0.18, 15, 21, 82, 8'7, 40, X, de 01/l0III . , 1IO",,"'e '.dlcfa fiele,.", I, 28; C. 11, d.
raorltI".. I, l, ID Vlo.
t O. 13, X, de o,.. et 1IO",.ta,. l.dfoW fiele,.,., l, •.
• Vide etIam caD. 18t8.
00"" ItwW OatIOftIcI
§ 2. Pluribus in 80lidum delegatis, qui antea negotium occupavit,

alios ab eodem excludit, niHi aut posthac impediatur aut nolit ulteriU8
in negotio procedere 1. .
§ 3. Pluribus collegialiter delegatis, omnes simul pro actorum vali-

ditate in negotio expediendo procedere debent, nisi in mandato aliud
cautum Bit I.
CAN.206.
Pluribus successive delegatia. iUe negotium expedire debet cuius
mandatum anteriua est nee posteriore rescripto expresse abrogatum frut 3.
CAN.207.
§ 1. Poteatas delegata exstinguitur, expleto mandato; elapso tem-
pore aut exhausto numero casuum pro quo concessa fuit; cessante causa
finali delegationis; revocatione delegsntis delegat.o directe intimata aut
renuntiatione delegati deleganti directe intimata et ab eodem acceptata;
non autem resollltO iure delegantis, niRiin duobus casibus de quibus
in can. 61 c.
§ 2. Bed potestate pro foro interno concessa, actus per inadverten-
tiam positus, elapso tt'mpore vel exhansto casuum numero, validus est.
f 3. Plnribu8 collegialiter delegatis, si on08 deticiat, aliorum quo-
que delegatio exspirat. niai aliud ex tenore delegationis constet '.
CA.1Ii.208.
Ad normam can. 183, § 2, potestas ordinària non exstinguitur reso·
luto iure concedentis oftleium cui adncxa est; sed cessat, amisso oftlcio;
silet, legitima appellatione interposita, nisi forte appellatio sit tantum
in devolutivo, firmo praescripto CRn. 2264:, 228i '.
CAN.209.
In errore communi aut in dubio positivo et probabili sive iuria Bive
facti, iurisdictionem supplet Ecclesia pro foro tum exteMlO tum interno.
1 O. 8, tle 0111010 ee pote.,.te 1·.tIC"" dele""". I, ]4, In VI"; Reg. 54, R. J., ID VIGo
I O. 18, X, de re.crip"', I, 3; C. 16, 21, 22, 34, 42, X, de ojftcfo et pote,tGte '.dCN
dele,aU. I, 29.
3 Rec. 54, R. J., In VIDe
'u""'"
ol/lCtO Ie,a", I, 30; C. 1, X, de re,.lu ,.m.
c C. 4. 9, 19, 20, 24,.28, 30, X, tie ol/lclo ee pote,tate dele,ali, I, 29; C. 5, X, de
V, 41; C. 6, 1, 9, de ollleto et pote,tate '.tlCN
tlele,.,., I, 14, In VIo; C. 86, de praebendù et d""Ufltib.,. III, 4, ID VIo; C. 10, de AIJ8t"e-
efcfl, V, 2, In VIo; C. 1, de ptivUe",u, V, 7, ID Extravag. com.; Innocentlus XIII, const.
«AfJOItoUei fII'fluterii _, 23 mali 1723, I 19; Benedlctus XIII, corurt. «In ",premo •.
23 aellt. 1724, 116,28; conato « PaltoraJi, oJJlcl' _, %'l mart. 1726, 13; Denedlctus XIV, const.
« AfJOIfol'ca '''dulta _, ~ auge 1144, I 3, 5; ep. eDC1cl. « Ap04tollct"" fII'"uterillm _, 30 mali
1753, I e; 8. O. C., Oad.rema., 7 oct. 1662, ad 2. - Vide etlam can. 878, I 1; 880.
I C. 30, 42, X, de ol/lclo ee pote.eate ltldlc" dele,.". I, 29•
• C. lO, de 4PfleU4tfOft'''''. II, 15, iD VIo; Reg. 42, It. J., In VIo; C. 2, de eleellone el
.'ee" pote.tflte. I, 3, lo Clem.; Beoed1ctus XIV, ep. eacycl. « ApoltoUCtlm ""flf"eNafll _,
30 ma111753, 19; PIU8 X, const. « V/JCG"te Bede AfJOIeoJlca _,25 dee. 19M, D. 12. - Vide
etlam caDo 813, I 3.
'uber Bectl.tlti, - De Per'OflI,
OAN.210.
POtestas ordinis, a legitimo Superiore ecclesiastico sive adnexa om-
cio Rive commissa perso.nae, nequit aliis demandari, nisi id expre88e
fuerit iure vel indulto concessum 1.
TITULUS VI.
De reducttone clerleorum ad statnm latealem.
OAN.211.
§ l. Etsi sacra ordinatio, semel valide recepta, nunquam irrita l1at,
elericus tamen maior ad ·statum laicalem redigitur rescripto Sanctae Se-
clis, decreto vel sententia. ad normam can. 214, demum poena degrada-
tionis I.
§ 2. Olericu8 minor ad statum laicalem regreditur, non 801um ipsf
facto ob causas in iure descriptas Red etiam 8ua ipsius voI unta te, r
monito looi Ordinario, aut eiusdem Ordinarii decreto iusta de causa l::to.
si nempe Ordinarius, omnibus perpensis, prudenter iudicaverit clericum
Don posse cum decore statua clericalis ad ordines sacros promoveri.
OAN.212.
§ l. Qui in minoribus ordinibu8 cODstitutus ad statum laicalem qua-
vie de causa regressulII est, ut inter clericos denuo admittatur, requiritur
licentia Ordinarii dioecesis cui incardinatus fuit per ordinationem, non
coneedenda, nisi post diligens examen super vita et moribus, et con-
gruum, iudicio ipRius Ordinarii, experimentum.
§ 2. Clericus vero maior qui ad statum laicalem rediit, ut inter cle·
rleos denuo admittatur, indiget Sanctae Sedis lieentia 3.
OAN. 213.
§ l. Omnes qui e clericali statu ad laicalem legitime ft'dacti aut re-
gressi 8unt, eo ipso nmittunt oftlcia beneficia, iura. ac privilegia clericalia
et vetantur in habitu ecclesiastico incedere BC tonsuram deferre c
§ 2. Clericus tamen mnior obligatione coelibatus tenetur, salvo prae-
&Cripto can. 214.
€AN. 214.
§ ~. Olericus qui metu gravi coactus ordinem sacrum recepit nec
poetea, remoto metu, eandem ordinationem ratam habuit saltem tacite
per ordinis exereitium, volens tamen per talem aetum obligationibus cle·
1 Bened1ctua XIV, ep. encycl. c Apo,'olfeum ml."teri ..", _, BO mali 1'758, I 4, U;

S. C. 8. Otr., 4 mart. 1903; 8. c: de Flop. Fide (C. P. pro Sin. - Vlc. Ap. 8utchuen.),
18 laD. 1797, ad 1; decr. 29 lui. !SU; lltt. <ad Vico Ap. Cochlnc.bin.), 2B mart. l.M4; lltt. <ad
Vlc. Ap. Kuytcbeou), 21 mart. 1851.
li Conc. Trldent., 8e88. XXIII, de ordl.e, C. 4, can. 4; Pontlllcale Bom., tlt. De(lr4.
clGlfoftu fOf'fll4.
li PoDtl1lcale Bom., tlt. De(lr4tlalfOflu 10,."...
c C. l, 8, 1, 9, X, de clerlcU conf.gatu, III. 8; C. aD., ere lrigs.f" l, 12, in VIo.
ricalibu8 se 8ubileere, ad statum laicalem, legitime probata coaetione et
ratihabitionis defectu, sententia iudieis .redigatur, Bine nllis coelibatua
ac horarum canonicarum obligationibua 1.
I 2. Coactio autem et defectU8 ratibabitionis probari ~ebent ad nor·
mam caD. 1993·1998.
SECTIO II.
De cler1cls In specie.
OAN.2l.5.
I 1. Unina aupremae ecclesiasticae potestatis est provineias eccleaia,
aticaa, dioeceses, abbatias vel praelaturaB ft.t,zlitIB, vicariatns apostolicos,
praefectnraa apostolicas erigere, aliter circumscribere, dividere, unire,
supprimere I.
I 2. In iure nomine dioeeeais venit quoque abbatia vel praelatnra
,",UiuB; et nomine Episcopi, Abbas vel Praelatns mdI"", nisi ex natura
rei vel sermonis contextu aliud constet.
OAN. 216.
I 1. Territorium cuiuslibet dioecesis dividatur in distinctaB partea
territoriales; unicuique autem parti sua peculiaris ecclesia cum populo
determinato est assignanda. auuaque peculiaris rector, tanquam propriua
eiuadem pastor, est praeficiendus pro necessaria animarum cura "
I 2. Pari modo vicariatus apostolicus et praefectura apostolica, ubi
commode fieri pOBBit, dividautur '.
§ 3. Partes dioecesis de quibus in § 1, sunt paroeciae; partes vica-
riatns apostolici ac praefecturae apostolicae, Bi peculiariB rector eiBdem
fuerit assignatus, appellantur quaBi·paroeciae '.
§ 4. Non pOBBnnt Bine speeiali apostolico indulto constitui paroeclae
pro diversitate sermoniB seu nationis fideUum in eadem civitate ve1 ter-
1 Bened1ctua XIV, 1Datr. c Bo qlUJmW 'emp0r8 _,4 mali 1145, I 21; 8. O. O., y""..•
2 et 18 dee. 1119; Parlaletl., 215 laD., 12 luI. 1721.
I O. l, D. CI; e. 48, 49, O. XVI, q. l; c. l, X, de tnì..IaCIoM 61MoopI, I, 1; e. 4, X, . .
01/lCW le,.", I, 30; c. 8, X, de e~C8•.ri"If' praelatOf'ft'" e' ""tI"orv",, V, 81; e. 5, 8, . .
praebend" e' tI"",""UlI.', III, 2, ID Extravag. com.; Bened1ctus XIV, conat. c AJHMto-
'1oIJe.emc"", _, 14 mart. n48, I 2, 8; Olemens XIII, ep. c AH,.,.", '''M _,14 mart. 1180;
ep. c Oogit".""•• Nob" _,28 mano 1760, I 2; Plua IX, allocut. « Acer"I.t.ri",,,,,, _, ~ Bept.
1862; Leo XIII, conat. c RofIIaftOl POttfiftC8B _, 8 mali 1B81; Pio X, conat. c S"fJfett" 00.-
.ri"o _, 29 sept. 1908, I l, n. 2". 2; Ordo servaudus ID 8. Congregationlbua, Trlbunallbua.
omclla RoJpanae Curlae, 29 aept. 1008, Pars II, Normae pecullares, cap. VII, art. II.
n. 8", lOD.
3 Conc. Trldent., 8e88. XIV, de reI., c. 9; Be88. XXIV, tle reI., C. 13; Bened1ctua XIV.
conato c Ati ","""",,. _, IO mart. 1742, I 18; 8. C. de Prop Fide, lltt. encycl. <ad Ep.
IDdlar.), 28 aug. 1893.
• Conc. Trldent., 8e88. XXIV, tle reI., e. 13; Benedlctua XIV, conat. c Ati ",aU""u. a.
IO man. 1742, I 16.
• Conc. '.l'rldent., 8e88. XXIV, tle reI., e. 13; 8. C. de Prop. Fide, lltt. encra (ad
Deleg. Ap. pro Oriente), 8 DOV. 1882; lltt. encycl <ad Ep. Indlar.), 28 aug. 1898.
ritorio degentiom, nee paroeciae mere familiarei aut personales; ad con-
atitutas autem quod attinet, nihil innovandum, inconsulta Apostolica
Sede lo
CAN.217.
I 1. EpiBcopus territorium suom in regioneB BeU districtus, pluribus
paroeclia conatanteR. diatribuat, qui vemunt nomine mcariaeu. fortJfUJt,
fkctItlGtw, aro"'ipreBbgt6t'atu, etc.
• 2. 8i haec dilltributio, ratione circomatantiarum. videatur Impoe-
albiliB aut inopportuna, Episcopus consulat SRnctam Bedem, nisi ab
eadem Iam fuerit proviBumo
TITULU8 VII.
De .prema potestate deque lIs qui elusdem 8ut
eccleala8tlco lure partleipes.
CAPUT lo
De BomotlO POAtifice.
CAN.218.
Il. Bomanus Pontifex, Beati. Petri in primatu Successor, habet
non 801um primatum honoris, sed supremam et plenam potestatem iuria-
d.ictionis in universam Ecclesiam tom in rebus quae ad fldem et MOres,
tum in Hs quae ad disciplinam et regimen Eccleslae per totom orbem
dUrusae pertinent t.
1 C. 14, X, ". olldo 'udCcW ordCtIG,,", I, 81; S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2G lui.
188T, ad 4-
t C. 14, 18-18, C. IX, q. 8; c. IO, C. XVII, q. 4; c. 12, O. XXIV, q. l; c. 8, X, de ttlGCo-
rilcU ., obedenua, I, 83; c. 28, X, ". """IIe,,w e' eeoeuIha ,,",,",,""tortltll. V, 88; c. l,
de coumuUott'ha, I, 2, in VID; C. l, de ttlGforU,JtcJ e' obedCeft'fG, I, 8, ID lDxtraval. com.:
CoDe. Vatican., .... IV: S. ComeUu I, ep. c Qua.'am /JOllki,,,dfnetn _, a. 252, Professlo
8del achlamatlcoram; S. Slrlclna, ep. c Dincta ad deCU/JOreflt _, lO febr. 88G; IDDOCeJlUua I,
ep. c I. r8ft1""""w DeC reh, _, ~ laD.. 41'1, C. 1; S. Zoslmna, ep. c QuatJWk P.,,,,tIl tra-
clUfo _, 21 mart• .08; S. Bonlfaclu I, e1'. c B6,ro maCoreb.. tuw _, 11 mart. 422, C. 2;
S. Leo IX, ep. c I. terra fKIII IaotIIt.'btu _, 2 aept. 1063, C. 82; Professlo 8del (ID CoDC.
LnadDDell. II) a Mlcbae1e PlllaeoktgU Gregorio X oblD.ta, a. m4; I0aDDe8 XXII, COD8t.
c lAcet _, 28 oct. l.827, art. 2, erroram MarsUU PatavlDl et losDDIII de JaDduno, damD.;
BenedlctDs XII, a. 13U, prop. 90, Armenoram, damn.; Clemens VI, ep. c S"per (I,,'ha-
Mm _, 29 aept. 18G1; Martlnu V (lD CoDC. CoDStaDUeD.), <.'ODSt. c Iflter orcnctGl _, 22 febr.
1418, art. '1,18, 108DDl8 Buaz, damn., art. 24, de tuo errorum WICletr et Busz 8Uspectl
lDterroraDdl; Eugeolu IV (iD Conc. FloreDUD.), CODSt. c Lactenlllr caeU _, Blul. 14.89, 18;
Leo X, coDst. c B ... rlle Domine _, 1G lun. 1520, errores 25-27, Martlnl LDtber, damo,; Pao-
lu IV, coDSt. c Cum eID IJfJOItolat.. _, 15 febr. :uiIS9, I l; Plus IV, CODst. c Irat".ct"tIl
tlO,," _, 18 DOV. 1lj6f, Pt'Ofesslo fidel TrldeDt.; Gregorlua XIII, coDSt. c Sancll'M"'''' _,
a. 1575, Professlo Mel Graecla praeacr.; BeDedlctus XIV, CODBt. c Bt" fJutoralw _,28 mali
1742, I I, D. VI: ep. c N"pet" ad Nu, _, 16 mart. 1'143, Professlo fidel MaroDltla praescr.;
Plu VI, coDSt. c Super /JOlUitate _, 28 DOV. 1'186, I l, 4 sq., 14-18; CODBt. "Auctorcm
JIcId -, 28 aug. l'iSN, prop. 3, 8, 8yoodl PlBtorlen., damD.; GregorlDa XVI, ep. eocycl. c Mi-
56
§ 2. Haee potestas est vere episcopalis, ordinaria et immediata tum

in omnes et singlllas ecclesius, tum in omnes et singulos pastores et fi-
deles, & quavis humuna auctoritate independen8 1
CAN.219.
Romanus Pontifex, legitime electus, statim ab acceptata electione,
obtinet, iure divino, pleb.am supremae illrisdictionis potestatem •.
CAN.220.
Gravioris momenti negotia qune uni Romano Pontifici reservantur
Rive natura 8ua, sive positiva lege, 'causae maior6s appellantur a.
rari w, _, 15 aug. 1832; ep. encycl. c Com."'''. CUpt"UIII _, 17 mall 1.835; Pius IX, l'p.
encycl. c No,'" et Nob"cv. _, 8 dee. l.849; lltt. ap, c M.lUpl"'" l ..ter _. lO lu. 18M; 11f;t.
ap, c Ad Apo,'oUcce _, 22 aug. 1851; ep. encycl. c N6tJlUaern tlet'ru. _, 2 febr. 18M; ep.
eneycl. Il Amant""m", _, ~ apr, 1862; ep. en(."ycl. c O,",,,'a CIWG _. 8 dee. 18M; 8yl1abus
errorum, prop. 34; l1tt. ap, c Rever,uf'fl' _, 12 luI. l.867; lltt. ap, c At'lfWIll Patre. _. 29 lu.
1868; ep. Il NOta ,itte gratlll,'mo _, 24 febr. 1870; Utt. c 0110 tmJ)tmriore _, 20 mali 1870; ep.
enercl. c UM No, _, 15 mali 18'i1; allocut. c O,.,Iltteffl Vettrvm _. Z1 oct. 1871; Leo XIII.
allocut. c Mirandu. ,a'&6 _, 1Iun.1888; lltt. encycl. c Bapfetttlae _, lO fan. 1890; ep. encycl.
c Ba'" cofl1J"u. _, 29 lun. 1896; Plus X, lltt. encycl. c Pa'M,di _, 8 aept. 19('17; ep. c Il.
qllO _, 2G dee. 1910; 8: C. 8. otr., lItt. 8 nov. 1865; decr. c lAlmenlabUt _. 4 luI. 1907, prop. Cifi.
damn.; S. C. de Prop. Fide, lDatr. 31 luI. 1902, n. l, l. - Vide etlam can. 108.13.
l C. 123, C. I, q. 1; c. 21, C. L'C, q. 3; c. 6, X, Ile mafortlate e' obedtetttta. I, 33; Conc.
Vatlcan., sesso IV, c. III, Ile tIi et m'lotte prima'", Roma". POtatfJlclt; IoaDDe& XXII.
consto c' Lice, _. 28 oct. lB27, art. 3, errorum MarsllU Patav1Dl et Ioannls de laDelUDO.
damo.; Clemens VI. ep. c B"per qvtblllda", _. 29 aept. 1351; MartlDus V (In Conc. ConstaD-
tIen.), consto c lnter cvncta, _, 22 febr. 1418, art. 8, Ioannls Wlcletr, damn., art. lO. 11.
Ioannls Huas, damo.; Leo X, const. c Il,,.vrge Doml'&e _. 15 lun. 1520. error 215, MartlDl
r~uther. damo.; Gregorlus XIII, conat. c Baile'''''.", _, a. 1575, Professlo Mel Graecle
praescr.; Clemens XI, consto c NOtIa .emper _, 29 DOV. 1714. 12; conat. c Aooept. . . _. 11 IIlD.
1715, 1 2 sq.; constO c Ad Apo,'o'a'u, _, 18 aq. 1719, 1 1; Benedlctua XIV. consto c Iftri
pastura'" _, 28 mali 1742. 1 I, n. VI; ep. c Nvper atl No, _. 16 mart. 1748. Professlo adel
Maronltls praescr.; Plus VI, consto c BUfier ao'Uita'e _, 28 DOV. 1786, 115, 16; Gregorlos XVI.
ep. eneycl. c M'rari t.'O' _. 15 aug. 1832; ep. encycl. c COfII.",a. ti'."'" _,17 maU l.88G;
Pius IX, lItt. ap, c Mvlttplice, 'nter _, lO lun. 18M; lltt. ap, c A" AlJOItoUcae _, 22 Ilug.
1801; allocut. c Nv"qua. fore _, 15 dee. 18G6; allocut. c MIIZ,,, gratlibVI(llUJ _ 17 dee. 1880;
allocat. c Ia.d.dv. cerftt••, _, 18 mart. 1861; al1ocut. c Jfuima qvu.. _. t lon. 1882;
ep. encycl. c r"credfbU' _, 17 sept. l883; eli. eJlC!cl. c 01&4"" Cllra _, 8 dee. 18M; 871labua
errorum, prop. 28, 29, zrr, 41. 49, 54; lItt. ap. c B6tIfW'vrv, _. 121ul. 1887; ep. encycl. c lA-
"te _,27 oct. 1867; lItt. ap, c Aetem' Patre. _. 29 lun. 1868; ep. c NOta Iltte ~tRO_,
24 febr. 1870; Utt. c 0110 l.penllore _, 20 mali 1870; ep. encycl.c UM NOI _.11 ma.i1l871;
allocut. c Cvran,,,, noa'rarv", _, 15 mart. 1875; allocut. c Lvctvo'" "a""''' _, 12 mart.
1877; Leo XIII, ep. c Ia.pridem _, 6 Isn. 1886; allocato c M'raM". 'atte _, l lu. 1888; ep.
encycl. c Ba'" OOfl1Jltv. _. 29 lu. 1886; Pius X, allocut. c D.p.kem _, 14 DOV. 1904; ·Dtt.
encycl. c la.'."•• _, 24 mali 1911; S. C. S. otr., deer. 24 lan. 1647•
• C. 4, de .enten'''' uoom",."lcc'icm... V. lO. In lIb:travag. com.; Clemeas VI, ep.
c Bvper q.'b",tIa. _, 29 sept. 1351; MartlDus V (In O>nc. Constantlen.), consto c I"ter
CVttmtll _, 22 febr. 1418, art. 24, de quo errorum Wlcleff et Hua suspectl InterropacU;
8l%tus V, consto c POItqvattl ... 3 dee. 1586, • 2; Plus VI, const. c B.per ,o"""ate _,28 DOV.
1786, § 15. 16: conato c A.ctore", Ilde' •• 28 aug. 1794. prop. 3, 8ynodl Piatorlen .• damn.;
Gregorlu8 XVI. IItt. ap, c Cv. fn ~ccle,fa •• 17 aept. 1833; Piu. X. conat: c VOCfJltte Sede
APolftoJica •• 26 dee. 1904. n. 87, 88; Iltt. encycl. c Paacendf •• 8 sept. 1907.
a C. 5. D. XVII: c. lO, 12. C. II. q. 6; c. 6. 9. C. III, q. 6: c. 15. C. XXIV. q. l; c. t. X.
de tmJl"atione cpl,copf. I. 7: c. 1. X. de IIIra1ncJlto calumnlaB. II. 7; c. 59, X. dc appella·
IAber SeCII"d.. - De PerlO." 67
CAN.221.
Bi continga.t ut Romanus Pontifex renuntie~ ad eiusdem renun-
tiatioois validitatem non est necessaria Cardinalium aliorumve acce·
ptatio l .
CAPUT II.
De Ooncilio Oecumetlico.
CAN.222.
Il. Dari nequit Oecumenicum Concilium quod & Romano Pontillce
non fuerit convocatmn I.
I 2. Ei118dem Romani Pontificis est Oecumenico Concilio per se vel
per alios praeesse, res in eo tractandas ordinemque Rervandum consti-
tuere ac designare, Concilium ipsum transferre, sospendere, disllolvere,
ei1l8CJoe decreta confirmare 3.
CAN.223.
§ 1. Vocantur ad Concilium in eoque ios habent softragii delibe-
rativi:
I.-S. R. E. Cardinales, etsi non Episcopi;
2.- Patriarchae, Primates, Archiepiscopi, Episcopi residentiales,
etiam nondum conseerati;
3.- Abbates vel Praelati ftulliU;
4.- Abbas Primas, Abbates Superiores Congregationum monasti-
carum, ac supremi Moderatores religionum clericalium exemlltarum,
Don antem aliamm religionum, nisi aliod convocationis decretum
ferat •.
§ 2. Etiam Episcopi titulares, vocati ad Concilium, suft'ragium obti·
nent deliberativam, niei allud in convocatione ex},resBe caveatur.
§ 3. Theologi ac sacrorum canonum periti, ad Concillom forte invio
tati, su1fraginm non habent, niai consultivam.
tiollC.... n!ICUBtItw.,lJu et re"'tw."",., II, 28; C. 3, X, de b.ptlamo et du, eflectu. III. 42;
e. 10, de eJectiotNl e' elecU pote.t.te. I, 6, lo Vlo: C. un., de derico aegro,."tè 1;el debill·
tato.III, l, iD VIU; Conc. TrldeDt., 8e88. XXIV, de reI .• c. Ii; Beoedlctus XIV. CODst. « I.,er
~ 1,29 aag. 1744, 114; Plas VI, consto «8uper .0l'dUote _,28 DOV. l'18G, 114; Gre-
IOrIDa XVI, ep. « Oao 6(6 tu" Htteri. _, 24 lal. 1833; Pia. IX. lltt. ap. « Reller,ur... -,
12 1111. 186'1; Leo XIII, lltt. ap. c TrtJftI Oce4"U'" _, 18 apro 1897, D. XIV, 3°; S. C.C.,
o.o..'r 'llan. 1823; S. R. C., lIu!tr. a. 1878. - Vide etlam caDo 1000.
l C. l, de reateadGtloae. I, 7, ID VIU.
I C. l, 2, G, D. XVII; S. Leo IX, ep. « Cu", e. lIenerabllium _, 17 dee. 1053, 1 4; Leo X
(ID CoDe. Later&DeD. V), coll8t. « P.,1or aetern.. _, 19 dee. l1U6, 1 6; IAlO XIII, ep. eocycI.
c8.'" oopltvm _, 29 lun. 1.8G6.
3 C. 2, D. XVII; C. l, C. XXV, q. l: Leo X (ID Conc. LateraneD. V), CODst. c Putor
....... _, 19 dee. 1M6, 1 6; Pia. IX, Dtt. ap. « Multiplk6. Il, 21 nov. lBG9, D. II; lltt. ap.
c PoIC~ Dd .11''''' _. 20 00. 1870; l.eo XIII, ep. eD<:ycl. « Ba'" co",""m _, 29 lun. 1896•
• PIua IX, Utt. ap. c Ae'em' Patm Il, 29 lun. 1868; lltt. ap. «Mumplk6. _, 2'1 DOV•
. ., Do IV.
68 O".", l.,." O~
OAN. 224:.
I L Si quis ex VocatiB ad Ooncilium ad normam can. 223, I i, eidem,
iusto impedimento detentua, intere88e non pOBllit, mittat procuratorem
et impedimentum probet 1.
I 2. Procurator, Ili fuerit unUB e Concilii Patribus, dupUci suffraclo
non gaudet; ai non fuerit, pubUcis tantum Be88ionibua intereB8e pote8t,
aed Bine suffragio; expleto autem Concilio, huiuB acta Bublcribendi tua
habet.
OAN.225.
Nemini eorum qui Ooncilio interesse debent, licet ante discedere,
quam Concilium ait rite absolutum, niai a Concilii praeside cogJlita. ac
probata discesaioniB ca~ et impetrata abeundi licentia I.
OAN.228.
Propoaitis a Romano Pontifica quaestionibus Patres poasunt aUaa
addere, a Ooncilii tamen praeside antea. probataa '.
OAN.221.
Concilii decreta vim deflnitivam obligandi non habent, niai a R0-
mano Pontifica fuerint conftrmata et eiua iussu promulgata. 4.
CAN.228.
§ l. Concilium Oecumenicum suprema pollet in unive1'8&lll Ecele·
aiam potestate 6.
I 2. A sententia Romani Pontificia non datur ad Concilium Oecu·
menicum appellatio l.
OAN.229.
Si contingat Romanum Pontiflcem, durante Concilii celebratione, e
vita decedere, ipso iure hoe intermittitur, donec nOVUB Pontifex illud
resumi et continuari iusserit. '.
1 PlU8 IX, lltt. ap. c Aete"" Patril _, 29 lu. 1888.

I Plu8 IX, lltt. ap. c JI,"U"lke, _, 27 DOV. 1868, n. IX.
3 PIU8 IX, lltt. ap. c JI,dtf"Uoe, _, 27 nov. 1868, n. II.
~ C. 4, X, de electtotte et elee" fJOte".te, I, 6; Leo XIII, ep. eDC)'c!. c Batv 00fI"'-
t.", _, 29 lu. 1886.
6 MartIDU8 V (In Conco CoDBtanUeD.), const. c Iflter OIInctal a, 22 febr. 1418, art. 15,
de quo errorum Wlcletr et Husz 8Uspectl IDterropndl; Eugenlus rv (ID Conc. Florentln.),
const. c EIIItIUate Deo a, 22 nov. 1439, I 8; Leo X, const. c BI6."rlle DOM'ne a, 15 lu. 1520,
error 29, Martlnl Lutller. damn.; PIU8 VI, const. c A.ctorem fide' a, 28 aug. 1794, prop. 6.
Synodl Plstorlen., damn.
G C. lO, C. IX, Q. 3; Conc. Vatican., 8888. IV, c. III, de '" et ratiOtl6 "rimat •• Ro-
man' Po"Uflc18; 8. Zoslmus, ep. c 0"."'1118 P.C",,,, tradiUo a, 21 mart. 418; 8. Bonlfa-
clU8 I, ·ep. « Retro mllioribu, tu" a, U mart. 422, c. 2; S. Leo IX, ep. c [n te". fJOIlI hoM'-
n'b., a, 2J18pt. 1053, c. 32; Clemens VI, ep. c Super q.,",d.", a, 29 aept. l8G1; PlU8 Il,
const. c Ea:8ecrabilt8 a, 18 Inn. 1459, I 2; Iullns II, const. c S.,oe,,1( regl",l,," a, 1 lui.
1509; Leo X, const. ,. Ea:,urge Domlne a, 15 lu. 1.Ii20, error 28, Martlnl Lutber, damn.;
Benedlctu8 XIV, consto c Alti",mo a, 2G lun. 1745, I l; Plua IX, const. c AfJO,toUoGe S8-
dv., 12 oct. 1869, I I, O. 4, I VI, n. 1; S. C. 8. Otr., decr. 7 dee. 1690, propr. 29, damn.
, Plua IX, consto c Ou", Roma,," PonUflclbu, a, 4 dee. 1869; Plus X, const. « V.-
ca,ate 8ede AfJO,toJlca a, 25 dee. l.904, n. 28.
III.
CAPUT
De 8anctae Romaraae BccleMe Oarditaalibtl8.
CAN. ZJO.
S. B. E. Cardinales Senatum Romani Pontificia constituunt eidem-
que in regenda Ecclesi& praecipui consUiarii et adiutores 888istunt 1.
CAN.231.
§ l. Sacrum Collegium in tres ordines diatribuitur: episcopalem, ad
quem soli pertinent &eX Canlinales dioeceeibus suburbicariis praepositi;
presbyteralem, qui constat Cardinalibus quinquaginta; diaconalem, qui
quatuordeclm ••
§ 2. Cardinalibus ordinis presbyteralis ae diaconalis suus culque
titulus aut diaconia in Urbe assignatur a Romano Ponti1lca 3.
CAN.232.
§ l. Canlinales libere a Romano Pontifice ex toto terrarum orbe eli-
guntur, viri, saltelJl in ordine presbyteratus constituti, doctrina, pietate
se rerum agendarum prudentia egregie praestantes •.
§ 2. A cardinalatus dignitate arcentur :
L° Illegitimi, etiamsi per subsequeos matrimonium fuerint legiti-
mati; itemque alli irregulares vel a sacris ordinibus impediti secundum
canonicas sanctiones, etsi cum ipsis auctoritate apostolica fuerit ad or-
dines et dignitates eham episcopalem dispensatum;
2.° Qui prolem etiam ex legitimo matrimonio susceptam, vel ne-
potem ex ea habent:
. 3.° Qui primo aut secundo gradu consanguinitat1s alicui CardinaU
viventi coniuncti sunt I.
CAN.233.
§ l. Cardinales Cre8ntur et publicantur a Romano Pontifica in Con-
sistorio eicque creati et publicati obtinent ius ad electionem Romani Pon-
tificia et privilegia de quibus in can. 239 '.
1 C. 1'1, de cJectCcme et elceti fIOte.tate, 1,6, In VIo: Eugenlus IV, ep. « Non medio-
Cri _, a. 1481, I 4; Leo X (ID Conc. Lateranen. V), conat. c 8u"enatul df."ofttfon.u _, 6 mali
1G14, I 2IJ; Paulua IV, CODSt. « O. . tHmCrabiJe. I, 22 aug. 1l'iI56, I l; 8lxtua V, conat.
« Po.ttQ'llGta _, 8 dee. 1686, 111, 19: IJmocentlus X, conato « Ollm iUlllta l, 19 febr. 11H6; Cle-
mena XlI, conato « P,..torale ol/lclum l, lO lan. 1'181, I 1.
• Eugenlua IV, ep. c 60n medioc,., l, a. 1439, I 61 81*s V, conato c Po.,quam l,
3 dee. 1588, I 4, 6, 'I; coDat. c Bellgf.o.a l, 13 apro 158'1, 11-4; Plus X, motu propr. c lIdita
" No,," 1,6 mall 1914; Benedlctus XV, consto « Bili AetV l, 1 febr. 1916.
3 PaulU8 IV, coDat. c Oum tHmCr4bUe. li, 22 aug. 1.556, I l: 81xtua V, coDat. c Beli-
f/fON l, U apro 168'1, I 1-8.
• C. l'I, de elcotione et elel'" fIOte.tate, I, 8, ID VIo; Conc. Trldent., sesso XXIV, de
reI., c. 1; rAD X (In Conc. Lateranen. V), const. c 811fJf:rraae du"o.monu l, l) mali 1M4,
118; Slxtus V, coDat. c P~tquam l, 3 dee. l.M8, Il, 4. 9, 11, 14.
5 Conc. Trldent., sesso XXIV, de reI., c. 1; Iul1us III, deer. c 8atICtvftmu. I, IO fan.
111M; Slxt1Is V, coDat. c P~tquam l, 3 dee. 1l\86, 112, 13, 16-18.
• Slxtus V, const. « P~tqllam l, 8 dee. 1588, 12: Pius IX, coDat. c O..m Bomanv Pon-
"110'''' -, 4 dee. 1869; P1ua X, coDat. c VaJ!fmte 8ede AfIO.tolicG l, 2G dee. 1904, n. Zi-3'l.
60 Codu l ..... O~
§ 2. Si tamen Romanus Pontifex creationem allcuius in Oonsistorio

annuntiaverit, eius nomine sibi in pectore reservato, aic promotus nullis
interim gaudet Cardinalium iuribus aut privilegiis, sed, p08tquam a Ro-
mano Pontiflce eius nomen publicatum fuerit, iisdem fruitur a publica-
tione, iure vero praecedentiae a reservatione in pectore.
CAN.234:.
Promotus absens a Curia debet in recipiendo bireto rubro iurare se
intra annum, niai legitimo detineatur impedimento, Summum Pontiflcem
aditurum l.
CAN.235.
Nisi aliter in casibuB particularibus fuerit a Sancta Sede provisum,
per promotionem ad sacram purpuram non 801um ipso facto vacant di-
gnitates omnes, ecclesiae, beneficia quae promotus possideat, sed etiam
pensiones ecclesiasticae amittuntur 2.
CAN.236.
§ 1. Per optionem in Consistorio factam et a Summo Pontiflce ap-
probatam, possunt, servata prioritate ordinis et promotionis, Cardinales
ex ordine presbyterali transire ad alium titulum et Cardinales ex ordine·
diaconali ad aliam diaconiam et, si -per integrum decennium in ordine
diaconali permanserint, etiam ad ordinem presbyteralem 3.
§ 2. Cardinalis ex ordine diaconali, transiens per optionem ad or-
dinem presbyteralem, locum obtinet ante omnes illos Cardinales presby-
teros, qui post ipsum ad sacrae pnrpurae honorem assumpti sunt '.
§ 3. Suburbicaria si vacet sedes, Cardinales ex ordine presbyterali,
qui momento vacationis prllese!ltes fuerint in Curia vel ab ea ab~ntes
ad. tempus ob sibi commis8um negotium aliquod a Romano Pontiflce,
optare cam possunt in Consistorio, servata prioritate prorootionis I.
§ 4. Cardinales quibus una ex ecclesiis suburbicariis est assignata.,
aUam optare nequeunt; cum vero Cardinalis gradum Decani attigerit,
dioecesim suam Ostiensi cumulat, quae proinde cum aUa atque alia dioe-
cesi suburbicaria in persona Cal'dinalis Decani semper coniungitur •
CAN.237.
§ 1. Sacro Cardinalium Collegio praeest Decanus, idest anti-
quior promotione ad aliquam sedem suburbicariam, cui tamen nulla
I Slxtus V, const. « PoBtquam )I, 3 dee. 1586, I 19.

2 Slxtus v, CODst. « BanctilSlmll' _, 16 mart. 1CiS8; UrbllDus VIII, consto « Dece' Ro-
mantlm Ponti/fcem _, 2 lon. 1681, I 2.
3 Paulus 'IV, consto « Cvm "enerabLle, », 22 aug. 1555, I l: Slxtus V, const. « P".,-
quam li, 3 dee. 1586, § 7: Clemen8 V:II1, deer. Il Bancfi,rimv, _, 18 aug. 1597.
4 Clemen8 VIII, deer. « BanctiIB''''118 _, 18 /lug. 1597.
Il Slxtus V, consto « PO"quam lO, 3 dee. 1586, I 8; Clemens XII, const. Il Paatorcale
ojJlcll,m _, lO i/ln. 1781, § 6, 8.
I Benedlctus XIII, const. Il Romani POf&ti/fciB _, 7 aept. 1m, I 8; CiemeD8 XII, const.
« Pa,'orale oJllclvm _, lO !aD. 1731, I 8; Pius X, motu propr. « BdUa a Norn. _, l) maU 1914;
Benedictus XV, CODst. « BIID aoti, _, 1 febr. 1915.
61
est in ceteros Ca,rdinales iurisdictio, sed ipse primus habetur inter s.e-
quales 1.
i 2. Vacante decanatu, ipso iure succedit Bubdecanus, sive is tem-
pore vaca.tionis sit praesens in Curia, sive in sua suburbicaria. dioecesi
commoretur, sive absit ad tempus ob sibi commissum munus a Romano
Pontitice.
CA..1'\l.238.
§ 1. Cardinales tenentur obligatione residendi in Curia, nec fas est
ipsis ab eadem discedere sine licentia Romani Pontiticis, salvo prae-
seripto ii 2, 3 huius canonis 2.
i 2. Haec obligatio urget quoque Cardinales Episcopos suburbica-
rios; &ed ipsi non indigent licentia ut sese conferant ad dioeceses sibi
commiliJ88B, quoties opportunum iudicaverint.
i 3. Cardinales qui sunt Episcopi alicuius dioecesis non suburbica-
riae, lege residendi in Curia eximunturj sed cum ad Urbem venerint,
Summum Pontiticem adeant, nec ab Urbe discedant antequam ab eodem
abeundi licentiam impetraverint a.
CAN. 239.
i l. Prs.eter alia privilegia quae in hoc Codice suis in titulis enu-
merantur, Cardinales omnes a sua promotione in Consistorio faculta.te
gaudent:
1.· Audiendi ubique terra rum confessiones etiam religiosorum
utriusque sexus et absolvendi ab omnibus peccatis et censuris etiam re-
Be"atis, exceptis tantum censuris Sedi Apostolicae specialissimo modo
re&e"atis et illis quae adnexae sunt revelationi secreti S. Oftlcii;
2.· Sibi suisque familiaribus eligendi sacerdotem confessionibus
excipiendis, qui, si iurisdictione careat, eam ipso iure obtinet, eti.am
quod spectat ad peccata et censuras, re&e"atas quoque, illiH tantum cen-
aurÌ8 exceptis, de guibus in n. 1;
3.° Verbum Dei ubique praedicandi;
4.° Ce!ebrandi ve! alli permittendi ut coram se celebret unam Mis·
aam in feria V maioris hebdomadae ac tres Missas in nocte Nativitatis
Domini;
5.° Benedicendi ubique, solo crucis signo, cum omnibus indulgen·
tiis a Bancta Sede concedi solitis, rosaria, aliaRque coronas precntorias,
cruces, numismata, statuas, scupularia a Sede A.postolica probata. eaque
imponendi sine onere inscriptionis;
6.° Bub unica benedictione erigendi, in ecclesiis et oratoriis etiam
privatis aliisque pUs locis, stationes Viae Crucis cum omnibus indulgen·
tiis, quae huiusmodi pium exercitillm pE'ragentibus impertitne Bunt; nee
1 Paulua IV, consto c O.m venerabile, », 22 aug. 1555, 13,4: Benedlctus XIII, consto
e RoIIIG,,'PontiJlcM », 7 sept: 1724, 17; Clewens XII, ronst. c PtJltoralfl.o8lc'u". », lO lan.
1m. I 1. 2, 4, G. \
:a LeO X (In Conc. IAlteranen. V), consto c S.fJemafl tlisporiliOfti, », Ci mali 1514, I 28:
Pauloa IV, consto c O.m ""p.rabRe. », 22 au&,. 1555, 5 l: Innocentlua X, conat. c O.m
..... _,19 febr. 1646, Il; Plua IX, Iltt. ali. « Quamq.am lUi., Il. 29 sept.I867.
a Benedlctua XIV, consto c l" regfm'ufl », 8 febr. 1745, I 3; consto c Ati ."WerlGe »,
• •pt. 1748.
non benedicendi pro ftdelibuB, qui causa inflrmitatis vel alius legitimi
impedimenti sacras stationes V ia6 Oruci8 Viadtare nequeant, Oruciftxi
icones cum applicatione omnium indulgentiarum devoto exercitio eiusdem
Viae OmciB a Romania Ponti6cibuB adnexarumj ,
7.° Oelebrandi Buper aram portatilem non 80luni in domo proprJae
habitationiB, &ed ubicunque degunt; et permittendi ut alia Misaa, ipsJa
adstantibus, celebretur;
8.° Celebrandi in mari, debitis cauteliB adhibitiB;
9.· In omnibus ecclesiis et oratoriis MÌ888m eelebrandi proprio
calendario conformem;
10.o Fruendi altari privilegiato personali quotidiano;
11.0 Lucrandi in propriis sacellis indolgentiaB, ad quas acquiren-
daB praeseripta Bit viBitatio templi alieuius vel publicae aedieulae. ciTi-
tatis BeU looi, in quo Oardina]es actu eommorentur, quo privilegio etiam
eorum fruniliares frui pOS8unt;
12.0 Benedicendi obigue populo more Episcoporum; &ed in Urbe in
ecclesiilS tantum, piisloois et ftdelium eonBeBBibus;
13.0 More Episeoporum geetandi erocem a·ntepectus etiam aupra.
mozetam atgue utendi mitra et baculo pastorali;
14.o Saerum celebrandi in quolibet privato sacello Bine praeiudieio
illiUB gui indulto gaudet;
15.0 PontUlealia eum throno et baldaehino peragendi in omnibua
ecclesiis extra Urbem, Ordinario praemonito, Bi ecelesia Bit cathedralis;
16.0 HonoribuB loçorum Ordinarlis tribui 80litis fruendi quoeum.-
gue se conferant;
17.· Fidem faciendi in foro externo, de oraculo pontificio testantea;
18.0 Fruendi sacello ab Ordinarii visitatione exempto;
19.0 De reditibus benefieiarlis libere disponendi etiam per teafa.
mentum, salvo praeseripto ean.1298; .
20. Conseerationes et benedietioiles ecclesiarum, altarium, 18Cr&e
0
Bupellectilis, Abbatum aliasve simUes, exeepta oleorum sael'Orom eonse-

eratione, Bi CardinaliB eharaetere episcopali careat, ubigue locorum, aero
vatis servandis, peragendi, firmo praescripto can. 1157;
21.° Praecedendi omnibus Praelatis etiam Patriarchis, imo ipais
Legatis Pontifteiis, niBi Legatus Bit Cardinalis in proprio territorio resi-
dens; Cardinalis autem Legatos a latere praecedit extra Urbem omni-
bUB allis;
22.0 Conterendi primam tonsuram et ordines minorea, dummodo
promovendus habeat dimi880rias proprii Ordinarii Utteras;
23.0 Ministrandi saeramentllm eonftrmationis, ftrmo onere inserl-
ptionis nominis eonftrmati ad normam iuris:
24. 0 Coneed.endi indulgentiaB dueentorum dierom, etiam toties quo-
ties lnerandas, in 100is vel institlltis ae pro personis auae iuriadietionls
vel protectioniS; item in aliis l001s, sed a praesentibuB 8Olummodo, sin-
gulis vicibus, luerandas l.
I JDagen1U8 IV, ep. c BOA meclCocri l, a. 1439, 11, 12; Leo X (In Cone. Latel'&DelL V),
coDat. c Stlpent«e 'Mporitlofth l, G malt m4, 116: C~eD8 IX, motu propr. « o•••
I 2. Cardinalia Decanna gandet privilegio ordinandi et eonaeerandi
electnm Ponti1leem, si hie ordinatione ve! episcopali eonaeeratione indi·
geat, et tnne pallio ntitnr, quod prlvilegiom, absente Cardinali Decano,
eompetit Subdecano. eoque etiam absente, antiquiori Cardinali Episcopo
IDburbieario 1.
I 3. Demnm Cardinalis Proto·diaconntl pallla Archiepiseopis et Epi·
aeopia privilegio fruentibua eoromve procuratoribua, vice Romani Ponti·
Acis, lmponit; et nomen novi eleeti PontUlela populo annuntiat I.
CAM.2-1O.
I l. CardinaliP ad &edem BUburbieariam promotua et in eiuadem pos-
lle88ionem canonice immisaua est veroa Episeopus BU8e dioeces:is, eaque
potestate in eam pollet, Quam Episcopi residentiales in propria dioeeeai
obtinent '.
I 2. Ceteri Cardinalea in suia titulis ve! diaconiis, postquam eorun
dem eanonicam poeaeaaionem ceperint, omnia p088Unt quae loeorum Or·
dinarii in Buia eeelesiis, exeeptiB ordine iudiciorum et qualibet iuriadi·
ctione in fldelea, &ed salva poteBtate in iis quae ad disciplinam, mornm
eorreetionem, serritiom eeelesiae pertinent 6.
§ 3. Com throno et baldaebino Cardinalis ordiniB presbyteralis potest
in BUO titolo pontiflealia peragere et Cardinali. ordinia diaconalis in
8118. diaconia poDtiftcaliter aasiltere, et nemo aliua ibidem id potest Bine
CardiDaliB aaaensuj in alUB vero UrbiB eeelealiB CardiDales throno et baI·
daebino utt nequeunt Rine Ucentla Romani Pontificia '.
CAM. W.
Sede Apostolica vacante, Saerum Cardinalium Collegiom et Romana
Curia non aliam habent poteatatem, quam quae deftnitur in consto Pii X
V GCGtlte 8ed6 AfKMloltcal 26 Dee. 19M I •
....... _, 28 feItr. 1-' IJIIIOe8Dttu XII, ClODlIt. c U' '''Id"", l, 11 oct. 1888. I l, l; Belle-
4Idu DV, ep. c ANIa.·.,l1 oct. 17M, Do XXIII; PhI8 IX, lltt. ape c MumpUce. 1,:Il DOV.
- . Do IV; Pia X, mota propr. c O"", pectonalù l, 24 mall :lIIOG; conato c ApodoliOlJ6 l,
:LI apro 1110, Do mI; S. O. ('oDalIt., 1m apro 1917, ad IV; S. O. IDdulg., Urli" e' Orllù,
JS aq.1808; S. R. O., RotIIau, 1G aept. 1808; Neapoma,"" 14 luI. 1887; S. O. O&eremODlaI.,
deer. IO mali 1102, ad Il, 8; O&eremcmJale lI."plecopor., l. I, c. IV, D. 2, 8.
1 01emeD8 XII, roDat. c PfUtONIe 01/101.", l, lO lu. 1m, I 8; Piua x, CODat. c Va·
• •,. 8e4e AJHUtoJCcII l, 1m dee. 18Of, D. 110. •
t Pl1I8 X, 00IUIt. C VllCllftt. 8ede APNtoUcca l, 1m dee. 1904, D. 89.
I Paul1l8 IV, colUlt. c O.", t1etIertIbUc. I, 22 Ilug. lIiM, • 1; Plua X, CODBt. c Ap0.9fo.
lfcIIe l, lA apro mo, D. l.
6 C. 11, X, de .alotitat. et obedlcntl., l. 33: Leo X (ID CoDe. LateraDeD. V), CODat•
• B.perue dùJJOritioltù l, G malllli14, • 19; Slxtaa V, roD8t. c Beltglo•• I, 18 apro 1158'7 • 12.
• 8. R. O., RotIIaRIJ, 15 aept. 18118; 4 dee. 1903.
I Pl8 X. 00IUIt. c 8""..." OOtIMUo l, 29 lu. 1008.
OodellJ 1"n. OtlflOAim
CAPUT IV.
De Curia Romafl4,
CAN 242.
Curia Romana constat Sacris Congregationibus, Tribunalibus et Of-
ficiis, prout inferiutl enumerantur et describuntur 1.
CAN.243.
§ 1. In singulis Congregationibus, Tribunalibus, Oftlciis servanda
est disciplina et tractanda sunt negotia. secundum normaa tum generales
tum particulares, quaa ipsis Romanus Pontifex praestituerit 2.
§ 2. Omnes qui ad Congregationes, Tribunalia., Officia. Bomanae Cu-
riae pertinent, ad secretum servandum tenentur intra fines et seeundum
modum ex disciplina unicuique propria determinatuDl '.
CAN.2U.
§ 1. Nibil grave aut extraordinarium in iisdem Congregationibus,
Tribunalibus, Officiis agatu .., nisi a Moderatoribus eornndem Romano
Pontifi.ci fuerit ana significa.tum ••
§ 2. Gratiae quaevis ac re801utiones indigent pontificia. approba-
tione, exceptis iis pl'O quibus eorundem Officiorum, Tribuna.lium, Con-
gregationum Moderatoribus speciales facultates tributae sint, exceptis-
que sententiis Tribunalis Sacrae Romanae Botae et Signaturae Apo-
stolicae '.
CAN. ~.
Controversiam, si qua exoriatur, de competenti&. inter Sacras Oon-
gregationes, Tribunalia vel Offida Romanae Curiae, dirimit coetus S. R •
.E. Cardinalium, quOfl Romanus Poutifex singulis vicibus designaverit.
ART. I. - De Sacn. Cotagregaliota.bu8.

OAN.246.
Singulis Congregationibus praeest Cardinalis Praefectus vel, si
eisdem praesit ipsemet Bomnnus Pontifex, eas dirigit Cardinalis Secre-
tarius; quibus adiunguntur Cardinales quos Pontifex eia adscribend08
censuerit, cum aliis necessariis administris '.
I Pius X, CODat. « Bapie...It COl&'"1o », 29 lun 1908.
2 Plua X, coru.'t. c 8apirnlt CfJnftlio », 29 lun. 1008; Ordo aervaDdos ID 8. Cougrega-
tlonlbus, 'l'rlboDllllWus, OfBclls RomaDlle Corlae, 29 lun., 29 aept. l908.
:I DeDedlctus XIV, CODat. « Bollicita tiC promda », 9 iol. 1753, • 12; Ordo &en'llDdos la
~.CoDgregllt1oDlbus, TrlboDllllbos, 0111<:1111 Romnnae Corlne,- 29 lun. 1908, Para I, Normae
comwUDes, cupo III, 29 aepf. 1908, Pars II, Normne pecullares, cap. VII, art. Il, a. 4",
nrt. VII, D. 20.
• Plus X, coDat. « Safrietltì COJ",llio " 29 lua. 1908.
/I Plus X, coDat. c 8a,ìeft." 00MU1o », 29 lun. 1905.
I DeDedlctos XV, moto propr. « Semi...."a », 4 DOV. 1916, D. III-Vi Ordo &erVaDdu
iD B. ConpoegatloDlbus, Trlbunallbus, OIllcUs RomaD8e Curlae, 29 lun. 1908, -Para l, Nor-
ma. QOIDID1ID88, capo I, Do 1-.
Uber Sec.",'" • De PerlOft(a
CAN. 247.
§ 1. Congregatio S. amcil, cui ipse Summus Pontifex praeest, tu·
tatur doctrinam fidei et morum l .
§ 2. Iudicat de ils delictis guae sibimet secundum propriam eiusdem
legem reservantur, cum potestate has crimina1es causas videndi non so·
lum in gradu appellationis a tribunali Ordinarii 100i, &ed etiam in prima
instantia, si directe ad ipsam delatae fuerint '.
§ 3. Ipsa sola CogD08Cit ea guae, sive directe sive indirecte, in iure
aut in facto, circa privilegium, uti aiunt, Paulinum et matrimonii impe·
dimenta dispnritatis cultus et mixtae religionis versantur; itemgue ad cam
spectat facultas dispensandi in hifICe impedimentis. Quare guaelibet huius·
modi guaestio ad hanc Congregntionem est deferenda, guae tamen potest,
si ita censeat et casus ferut, qtl8~l'1tionem remittere ad aUam Congrega·
tionem ve1 ad Tribunal SUCfne Romanne Rotae 3.
§ 4. Ad eandem pertinet non ~lnm de1atos sibi libros diligenter excu·
tere, eos, si oportnerit, prohibere, et dispensationes concedere; &ed etiam
ex ollcio inquirere, qua opportllniore licebit via, quae ili vulgus edantur
aeripta. cniuslibet generis damnanda, et in memoriam Ordinariorum re·
ducere, quam religioAe teneantur iu perniciosa scripta animadvertere
eaque Sanctae Sedi d,ennntiare, ad normam can. 1397 •.
§ 5. Ipsa una competenR eRt circa ea omnia quae ieillnium euchari·
sticum pro sacerdoti bus Mi8R8m celebrantibuR respiciunt.
CAN.248.
I 1. Congregationis Consistol"ialis Praefectus est ipse Romanus Pon·
tifex. Praeter alios ad eandem pertinent ex oftlcio Cardinales Secretarlu8
S. Ollcii, PraefectU8 Congregationis de Seminariis et Universitatibus
studiorum et Secretarius Status. Inter Consultores eiusdem semper sunt
As8essor S. Ollcii, Secretarius Congregationis pro negotiis ecclesiasticis
extraordinar.iis et Secretarius Congregationis de Seminariis et Univer·
sitatibus studiorum 5.
§ 2. Ad banc Congregationem spectat non modo parare agenda in
Consistoriis, &ed praeterea, in loois Congregationi de Prop. Fide non
obnoxiis, novas di~ ae provincias et capitllla tum cathedralia tum
l Piua X, colUlt. c 8Gpllmti COtI.uw _, 29 lun. 1908, I I, D. 1°,1, D. 7°, 2; Ordo ae"aD·
d1UIlo 8. OoagreptlonJbua, TrlbUDallbull, 01llcns Romaoae Curlae, 29 aept. 1908, Pare II,
, Piua X, CODa c Sa,,,,,

Normae pecullarea, cap. VII, art. I, D....
00IIftI1o _, 29 lun. 1008, I I, D. l°, 2; Ordo ae"aDdus In
IS. ~tloDlb1l8, Trlbunallb1ls, Ollells Romanae Curlae, 29 aept. 1908, Pare II, Nor·
mae ~rea, capo VII, art. I, D. OD.
I Pi1l8 X, conato C 8apka" COMil(o ., 29 lUJl. 1908. I I, D. l°, 15: S. C. CoDs1st., 12 DOV.
1108, ad VI; 21 laD. 1910; Ordo ae"and1l8 In S. CongregatloDlbU8, TrlbuDllllbu8, 01llclIR
JIomanae C8rlae, 29 aept. 1808, Pars II, NOrJDae pecullllre8, cap. VII, Ilrt. I, D. OD •
• Benedlctua XIV, ronat. c Bollle"" ae prot7ldG _,9 lui. 17"'.-3; IAlO XIII, consto c 01fl·
doni.. Ile . . .tIn'ltm Il, 25 laD. 1897, D. 24; PIU8 X, COd. « 8GpllmU con.UIo _, 29 lUD. 1908,
I l, 1L Te, 1, 2; Benedletus XV~ allocut. c Ampl'-"... m aollelli"'" _, 22 mart. 1917; motu
propr. c AUoqllefllp., Il, 2!) mart. 1917, D. 1·111 •
.s Pio. X, colUlt. c 8f1piefl" ocm.UIo Il, 29 lUD. 1908, I I, D. 2", 15-7.
CHe. turi, aaflOnfef.
66 Ooda lflrla OGflOftlcj
collegialia eonstituere; dioeceaes iam Episeopos,

Administratores Apostolicos, Coadiutores et Auxiliares Episcoporum
constituendos propouere, canonicas inquisitiones seu processus super
movendis iudicere actosque expendere, ipsoruro periclitari
ctrinam, saJ.vo praescripto can. 255 1.
§ Ab hac Congregatione dependent e& omma quae pertinent ad
constitutionem, conservationem et statum dioecesium. Quare ipsa vigilat
super impletis vel minus obligationibus, quibus Ordinarii tenentur; co-
gnoscit ea quae ab Episcopis scripto relata statu suarum dioeee-
Bium; indicit apostolicas examinatqueeas quae fuerint ab80-
lutae, transmissis in utroque casu ad singul.wJ Congregationes iis ad
ad eas 2
24:9.
§ Congregationi Sacra.mentorum proposita est uni-
versa legislatio circa disciplinam septem Sooramentorum, incolumi iure
'Congregationis S. Otllcil circa ea quae in can. 24:7 statuta sunt, et
crorum Rituum ritus et caeremon1as quae Soora-
mentis conflciendis, ministrandis et recipiendis servari debent 3.
§ 2. Ad illam. itaque spectant ea oroma, quae decerni eoncedique
solent tum disciplina matrimonii, tum Sacro.men-
torum nee non in celebratione Sacriflcil Eucharistici, iis tantum exceptis
quae aliis Congl'egationibus reservata. sunt t.
§ cognoscit quoQue et de facto inconsummationls
matrimonil et de exsistentia. ca.usarum ad dispensationem eoncedendam,
nee non de ils omnibus, quae cum bis sunt conneX8. cogDi-
tionem horum iudicaverit, ad Sacram Romanam
Rotam remittere. Pal'itér ad eam deferri possunt quaestiones de validi-
tate matrimonii, si disquisitionem aut
ttonelD exigant, tribunal competens remittat. Eodem modo ad ipsam
pertinet videre de obligationibu8 ordinibus maioribus adnexis, atque ex&-
minare quaestiones de validitate sacrae ordinationis, aut eas ad
competens l'emittere. Et ita porro de aUie Sacramentis I.
1 Pius X, const. c Rap(entl consUio _,29 IUD. 1908, I, D. l°, 4, D. 2D~ Ordo serva.
dUII S. CongregationlbulI, TrlbunaUbus, Oftlcl1B Romanae Curlae, 2D sept. 1908, Para II,
Normae pecuUares, cap. I, n. l0, b, cap. VII, art. II. n. &O, 7°, lO".
Pius X, const. « Ha,ne"t' COII-riJI.o _, tun. 1908, I D. 2<>, 3; Ordo servandus ID
S. Congregatlonlbu8, TrlbunaUbus, Ofllc1ls Romanae Curlae, 29 sept. 1908, Para II, Nor-
mae pecullares, cap. I, lO: b, cap. VII, art. Il, n. 6°.9".
3 Plus X, const. « Bapjetlti OOtIBUto », 29 1un. 1908, I I, n. 3°, 1.
P1us X, const. « Bapienti OOt1Bill.o », lun. 1908, I n. 2, 4°, 2, I II, le;
S. C. Conslst., 14 mart. 1910; 16 aug. 1910; RomfIna, 28 DOV. 1911; Ordo servandus In 8. Con-
gregatlonibu8, TrlbunaUbus, OftlcUs Romanae Curiae, sept. 1908, Pars. II, Normae Il&-
cullares, cap. I, n. l° c, cap. VII, nrt. III, n. 100-12<>.
Pius X, consto « Bap(enU OOf1,Qio Il,29 iun. 1908, I, SO, 8; C. Conll1st., R0-
mana, 29 Inn. 1909; Ordo servanduH In S. Congregatlonlbus, Trlbunaltbu8, Olllclls Romanae
Ourtae, 29 sept. 1908, Pars II, NorlDae pecuUares, cap. VII, art. III, 11".
c
67
OAM.25O.
I 1. Congregationi Concilli ea para negotiorum est commissa, quae
ad universam disciplinam cleri saecularis populique chriBtiani mertur l .
I 2. Quamobrem ipsius est curare ut christianae vitae praecepta
serventur, cum facultate opportune ab eisdem fideles dispensandi; mode-
rari quae paroch08 et ca.nonicos spectant; aut quae pias sodalitates, pias
nniones (etiamBi dependeant a religiosis vel erectae sint in eorum ecclems
Ben domibus), pia legata, pia opera, Missa·rum stipes, beneficia aut oftlcia,
bona ecclesiastica, mobilia et immobilia, tributa dioecesana, taxas Curia-
rum episcopalium alia.que huiusmodi attingunt. Eidem reservata est fa-
cultas eximendi a conditionibus requisitis ad a8Aecutionem beneficiorum,
quoties ad Ordinarios eorum collatio spectat; admittendi ad compositio-
nem eos qui occuparont bona ecclesiastica, etiam pertinentta ad religio-
80S; permittendi ut ftdeles acquirant bona ecclesiastica, a potestate civili
1l81lI'p&ta I.
I 3_ Videt quoque de iis omnibus, quae ad immunitatem ecclesiasti-
cam. pertinent, itemque de conuoversiis circa praecedentiam, Iilalvo iure
Congregationis de sodalibus religiosis et Congregationis Caeremonialis II_
I 4. Ad eandem pertinent es omnia quae ad Conciliorum celebratio-
nem et recognitionem atque ad Episcoporum coetus seu conferentias refe-
mutur, extra 1003 quae subsunt Congregationi de Prop. Fide '.
I 5. Est autem baec Congregatio competens in omnibus controversUs
negotia eidem commi8ll& spectantibus, quas in linea disciplinari pertra
ctandas censuerit; cetera ad tribuna! competens sunt deferenda li.
OAN. 251.
§ 1. Congregatio negotiis religiosorum sodalium praeposita ea sibi
exclusive vindicat quae respiciunt regimen, disciplinam, studia, bona et
privilegia religi080rum sodalium utriusque sexus tum sollemnibus tum
simplicibus votis adstrictorum, eorumque qui, quamvis Bine vptis, in com-
muni tamen vitam agunt more religiosorum, itemque tertiorum Ordinum
saecularium, incolumi iure Oongregationis de Prop. Fide '.
1 Pi08 X, coDSt. c 8s,""" COMUw _, 29 lun. 11108, • I, D. 40, 1; 8. O. OoD8l8t., 1 laD.

1109; %7 fabr. 1909; RoIIIatIG, 28 DOV. 19l.l..
I Plua X, coD8t. c BspfeftU COftM'fo _, 29 lun. 1908, • I, D. l°, 4, D. 40, ~ 8. O. Conslst.,
BoIIIGtIG, 8 101. 1909; Romans, lO dee. 1909; 14 mart. 1910; 21 apro 1910; 5 101. 1915; Ordo
eerYllDd08 ID 8. OongreptloDlb08, Trlbunallb08, Olllelis Romanae Oorlae, 29 eept. 11108,
Para II. Normae pecuUares, cap. VII, art. IV, D. 4°, g.
li Pios X, coD8t. « 8",nen" OOfI8Ulo _, 29 lun. 1908, I l, D. 4°, 2; Ordo aervandus In
8. CoDgreglltlonlbus, Trlbunallbos, Oftlelis Romanae Corlae, 29 aept. 1908, Pars Il, Nor-
mae pecuUares, cap. VII, art. IV, n. Go.
4 Plos X, consto «8apt6ntl con,;'w _, 29 lun. 1908, I I. D. 40, 3; 8. C. Conslst., 12 nov.
1108, ad VII; Ordo aervaDdua ID 8. Congregatlonlbus, Trlbuna)lbos, Olllells Romanae 00-
rlae, 29 eept. 1908, Para II, Normae pecuUares, cap. VII, art. IV, n. Go, b.
I Pios X, const. « 8apfeft" conM'W », 29 lun. 1908, I I, n. 40, 4.
• Plus X, com. c BIJ,nenU con,"w _, 29 lun. 1908, • I, n. l°, 4, n. Go, 1; 8. C. Conslst.•
5 lui. 18115; OrcIo eervandus in 8. OoDgreglltlonlbos, TrlbunaUbus, Olllells Romanae Oorlae,
a eept. 11108, Para Il, Normae peeuUares, cap. I. n. l°, e, cap. VII, art. V, D.4O....
§ 2. Quapropter, quaestionibuB ordine iodiciario tractandis ad tri-
bunal competens remiBBiB et incolumi semper iure Congregationis S. 01-
dcii et CongregationiB Oonciili circa negotia ad ipB8s spectantia, haec
Oongregatio quaestiooes omnes Buae competentiae in linea disciplinari
dirimit; &ed Bi quaestio vertatur inter religioRum sodalem et personam
non religiosam, ipsa, praesertim ad instantiam pa~, potest quoque, si
aequum iudicaverit, esndem quaestionem ad aliam Oongregationem aut.
tribuniù remittere 1.
i 3. B uic denique Congregationi reservatnr concessio dispensatio-
num a iure communi pro sodalibus ~ligiOBis, drmo praescripto
can. 24:7, § 5 2. '
CAN.252.
§ 1. Oongregatio de Propaganda Fide missionibus ad praedicandum
Evangelium et catholicam doctrinam praeest, millistrOB necessariOB con-
stituit et mutat, facultatemque habet tractandi, ngendi et exsequendi
omnia hac in re necessaria et opportuna.
§ 2. Ourat es omnia quae ad Oonciliol·um celebrationem et recogni-
tionem in locis sibi subiectis pertinent '.
§ 3. Eius iurisdictio ils est circumscripta regionibus, ubi, sacra
hierarchia nondum constituta, status miRBionis perseverato B uic Oongre-
gationi sunt etiam subiectae regiones, quae, etsi hierarchia inibi consti-
tuta sit, adhuc inchoatum aliquid praeseferunt. Eidem pariter subsunt
societates ecclesiasticorum ac Seminaria quae exclusive fundata sunt eo
dne, ut in eis instituantur missionarii pro exteris missionibus, praesertim
quod attinet ad eorum regolas, administrationem atque opportunas con-
cesBiones ad B8cram ordinntionem alumnorum requisitas 4.
§ 4:. Baec notem Con~regatio tenetur ad competentes Oongregatio-
, Dea deferre negotiu. quae aut ftdem attiDgunt, aut causas matrimoniales,
aut generales. normaR circa B8crorum rituum diRCiplinam tradendas vel
interpretandas '.
§ 5. Quod vero spectat ad sodales religio808, eadem Oongregatio sibi
vindicat quidquid religiosos qua missionarios, Bive uti Bingulos sil'e Bimul
sumptas, tangit. Qoidquld vero religiosos qua talf's, sive uti Bingulos l1ive
simul sumptos attingit, ad Oongregationem religio80rum negotiis prae-
positam remittat aut reliDquat '.
1 Plua X, COd. c BaJlieJl" couIUo lt, 29 lun. 1808, I I, D. CiO, 2.

I Plua -x, cod. C Bapfentt 00"""0 lt, 29 lun. 1908, I I, D. SO, 2, D. CiO, 8.
3 8. C. Consl8t., 12 DOV. 1808, ad VII.
" Plua X, const. c Bo"''' 00Mi11o lt, 29 IUD. 1908, I l, n. 8°, 1-8; 8. C. CoDalat.,
12 DOV. 1908, ad I, XII; BotaotICI, 8 aug. 11109, ad X; RomatIG, lO dee. 1909; RotIwJtIcJ, U
!Dart.I910.
, Plua X, coD8t. c 80,*"," C)C)MUIo lt, 29 lun. 1908, Il, D. 8", 4; S. C. Conslat., 12 DOV.
11108, ad Il, IV .
• PlU8 X, const. c Bopfetl" oonaUto lt, 29 lun. 1908, I I, D. 8", 5; S. C. CoD8lat., 12 DOV.
1908, ad V; Ordo se"andua iD 8. Congregatlonlbu8, Trlbanallbu8, OtIlcUa Romanae CUrlae,
29 aept. 1808, Para II, Normae pecullarea. cap. I, D. l°, e.
69
CAN.2013.
§ 1. Congregatio Sacrorum Ritunm iua habet videndi et atatuendi
ea omnia quae sacros ritua et caeremonias Ecclesiae Latinae proxime
spectant, non autem guae latiua ad sacros ritus referontur, cuiusmodi
aunt praecedentiae iura aliague id genus, de guibua Bive servato ordine
iodiciario sive in linea disciplinari disr.eptetur 1.
§ 2. Eius proinde est praesertim advigilarè, ut sacri ritoa IW caere·
moniae diligenter serventur in Sacro celebrando, in SacramentiB admi·
nistrandia, in divinis o1llciis persolvendis, in ns denigue omnibua quae
Eec1eBiae Latinae cultum respiciuntj dispensationes concedere opportu·
na.s; insignia et honoriR privilegia tam personalia et ad tempus, guam
Iocalia et perpetua. quae ad sacros ritus vel caeremoni88 pertineant,
elargiri, et cavere ne in haec abusus irrepant 2.
§ 3. Denique ea omnia agit guae ad beatiftcationem et canonizatio-
nem Servorum Dei vel ad sacras reliquias quoqoo modo referuntor 3.
CAN.254.
Ad Congregationem Caeremonialem pertinet moderatio caeremoni&-
rum in Sacello Aulaqne Pontiftcali servandarum et Racrarom functionom
quas Patres Cardinales extrapontificaJe sacellum peraguntj itemque
eadem Congregatio cognoscit guaestiones de praecedentia tum Patrum
Cardinalium tum J..egatornm quos vartae Nationes ad Sanctam Sedem
mittunt •.
CAN.255.
Ad Congregationem pro negotiis ecclesiasticis extraordinariis specta-t
dioeceses constituere vel dividere et ad vacantes dioeceses idoneos viros
promovere, quoties ht8Ct' de rebus cum civilibus Gubernna agendum est;
ill8t1per Congregatio in ea negotia. incumbit, qoae eiua examini subiiciun-
tur a Summo Pontifice per CardinRlem Secretarium Status, praesertim ex
illia quae cum legibu8 civilibus coninnctum aliquid habent et ad pacta
conventa cum variis Nationibus reternntor 3.
CAN.256.
§ l. Congregl,ltio de Seminariis et Universitatibua studioru~ vigilat
Ruper omnibus quae ad regimen, disciplinam, temporalem administratio·
1 Pia X, consto c 8spifmtt con.rillo », 29 IUD. 1908, I I, D. SO, l; Ordo eervBDdaa ID

s. CongregatlODibus, TrlbUDallbus, 01ftells Romanae CurIae, 29 sept. 1908, Para II, Nor-
mae pecullares, cap. VII, art. VIII, D. 20.
3 Plus X, const. « Suptenti. con,Uio _, 29 Inn. 1908, I I, D. SO, 2; Ordo aervaDdua ID
8. Congregatlonlbus, Trlbunallbus, OlBcIls Romanae Curlae, 28 aept. 1908, Para II, Nor-
mae peeallares, cap. VII, art. VIII, D. 20.
3 Pius ·X, const. « 8apienti conaUIo _, 29 IUD. 1008, I I, D. SO, 3; Ordo servaDdu8 ID
8. CongregatIoDlbua, Trlbunallbus, 01ftells Bomanae Curlae, 29 sept. 1908, Pars II, 'Nor-
mae pecullares, cap. VII, art. VIII, D. 4"•
• Pia X, conato c 8",*",,( oon.rilio », 29 IUD. 1908, I I, D. 90; Ordo servBDdaa ID
S. Congregatlonibus, Trlbunallbus, Omells RomaD8e Curlae, 29 aept. 11108, Para II, Nor-
mae pecallaree, cap. VII, art. IV, D. Go.
I Plu8 X, motu propr. c Bomania POfI"lIclbu a, 17 dee. 1908; COII8t. « 8spCeMC OCM-
11110 a, 29 IOD. 1908, I I, D. lIt, 2, D. 100.
70
nem et studia Seminariorum pertinent, incolumi iure Congregationis de

Prop. Fide. Eidem pariter commissa est moderatio regiminis se studio·
rum, in guibus versari debent athenaea BeU guas vocant Universitates vel
Facultates guae ab Ecclesiae auctoritate dependent, comprehensis ila guae
a religiosae alicuiua familiae sodalibus diriguntur. Novaa inatitutiones
perpendit approbatgue; facultatem concedit academicos gradus confe·
rendi normaague tradit guibus li conferri debeant, et, ubi agitur de viro
singulari doctrino. commendato, potest eos ipsa conferre 1.
§ 2. In hac Sacra Congregatione connumera.ntur inter alios Cardi·
nales éeeretarius Congregationia Consiatorialis et inter Consultores AB·
tJe880r eiusdem Congregationis.
OAN.257.
§ 1. Oongregationi pro Ecclesia Orientali praeeat ipse RomanU8 Pone
tifex. Buic Congregationi reservantur omnia cuiusgue generis negotia
guae sive ad personaa, sive ad disciplinam, sive ad ritus Ecelesiarum
orientalium referuntur, etiamsi sint mixta, guae scilieet sive rei sive per·
sonarum ratione latinos guoque attingant I.
§ 2. Quare pro Ecelesiia ritus orientalis haee Congregatio omnibua
facultatibus potitur, guaa aliae Congregationes pro Ecclesiis ritus latini
obtinent, incolumi tamen iure Congregationis S. O1Ileii ad normam
can. 247.
§ 3. Baee Congregatio controver8Ì88 dirimit via disciplinari; guas
vero ordine iudiciario dirimendas iudieaverit, ad tribunal remittet quod
ipsa Congregatio designaverit I.
ÀRT. Il. - De Tribttnaltbu Ctwiae Romana..

CAN. 258.
I 1. Sacrae Poenitentiariae praeficitur Cardinalis Poenitentiariua
Maior. Buius tribunalis iurisdictio coarctatur ad ea guae forum intero
num, etiam non sacramentale, respiciunt; guare hoc tribunal pro solo
foro interno gratiaR largitur. absolutiones, dispensationes, commutatio-
nes, sanationes, condonationes; excutit praeterea guaestiones conscientiae
easgue dirimit ~.
§ 2. Eiusdem insuper est de iis omnibus iudicare guae speetant ad
usum et coneeasionem indu1gentiarum, salvo inre S. Oftlcii videndi ea
1Plua X, coDBt. c 8apf#Jt',. COtIftljo _, 29 IOD. 1908, I I, D. 110; BeDedlctus XV, moro ,
propr. c8emman. _, 4 DOV.1t15, D. I, II, VIi Ordo &ervaudus ID 8. CongregatloDlbus, Trl. I
bunal1bus, OaleUs Romaoa8 Carlae, 29 Mlpt. 1908, Para II, Normae pecultares, cap. VII, !
art. XI, D. 2". l'
2 PIUB IX. t'ODat. c Romani Pontiflcea •• 6 tane 1862; BenedletuB XV. motu propr.
c Dei P,·ovidenhlJ •• 1 matl 1917. Il. III.
, S' BenedlctuB XV, motu propr. c DI'i Providentia •• 1 mali 1917. IV. V; S. C. Conatat..
12 nov. ]908. ad VI.
4 Plus X. CODst. c 8apienti conailio •• 29 iun. 1908. § Il. n. l°; Ordo eervandua In
S. CongregationibuB. TrlbunaltbuB. OtftCItB Romanae Curiae, 29 ~. 1908,.Para 11. Nor· i
Rla~ peeullaree, cap. VIII. n. l°. Digitized by L:JOogLe J
71
quae doctrinam dogmaticam circa easd~ indulgentiaa vel circa novas

orationes et devotiones respiciunt l.
OAN.259.
Oausae ordinem iudiciarium requirentes aguntur apud Sacram Bo·
mana,m Botam et apud Supremum Tribun&l Signaturae Apostolieae intra
bea et seellndum normas traditas in can. 1598-1605, salvo iure Oongre-
gationia S. OIleii et Congregationia Saerorum Bituum in caU88B sibi
proprias '.
ART. III. ....:- De OI/idU Ctwiae RotttaMe.
CAN.260.
I 1. Oaneellariae Ap08tolieae, cui praeest Cardinalis Oaneellariu..
8anetae Bomanae Eeelesiae, hoe est proprium munus, apostolleas expe-
dire lltteraB BeU bùllas pro beneficiorum et olllciorum consistoriaJium
provisione, novarum provinclarum et dioeeesium ac eapitulorum institu-
tlone et pro aliis maioribus Ecclesiae negotiis conficiendia '.
I 2. Quae litterae BeU bullae ne expediantur nm de mandato Oon-
gregationia Consistorialis circa negotia ad eius competentiam speetantia.,
aut de mandato Summi Pontificis circa olia negotia, Bervatls in sbigu1is
eaaibus iptllus mandati terminis 4.
CAN. 261.
Datarlae Apostolieae, quam moderatur Cardinalis Datarius Sanctae
Romanee Eeeleaiae, coDUlliasum est cognoseere de idoneltate promoven-
dorum ad beneficia non collBistorialia Apostolieae Sedi reservata; confi-
cere et expedire apostolicaslitteras pro eorum coIIà.tione; exlmere in con-
ferendo beneficio a conditionibus requisitia, quoties eius collatio ad Ordi·
narium non pertinet; curare pensiones et onera quae Summus Pontifex
in memoratis conferendis benetlciis imposuerit Il.
CAN. 262.
Oamerae Apostolicae, cui praesidet Sanctae Bomanae Ecclesiae Car-
dinalis Camerarius, cura est atque administratio bonorum ae iurbìm tem-
poralium Sanctae Sedia, quo tempore praesertim haec vacua 'habeatur; et
l BenedJctaa xv, aUocut. « A"'p'''3imum O,)JJefllum lt, 22 mart. 1917; motu propr.
« AJIo9tIeIIea lt, 2G mart. 1917, D. IV, V.
, Pl1I8 x, ClODBt. « Bofri6ttti COMUlo lt, 29 100. 1908, I Il, n. 2", SO.
I Plus x, ClODBt. « Bofri6tt" con.tUlo lt, 29 le. 1108, I III, I!' l°, 1, 2; motu propr. c In
~ lt, 8 dee. 1910; S. O. CoD81st., 15 apro 1910; Ordo 8ervandue iD S. CoDgregatlonl-
bu, Trlb1mallbus, omcua Bomanae Curlae, 29 8ept. 1908, Pare, Il, Normae pecullares,
cap. VII, art. Il, D. lOD.
• Pl1l8 X, coDBt. « Bofri6tt,( conaUia lt, 29 100. 1908, • III, n. l0, 4; Orda 8ervudus ID
I. OoaareIatloD1bue, TrlbunaUbus, OtIcJla RoDUUUle Ourlae, 29 8ept. 1908, Pare Il, Nar-
mae pecaUares, cap. VII, art. II, D. 11°.
Il Plus X, const. « Bopfeft" oonftIlo lt, 29 100. 1908, I III, D. 2", l, 2; Ordo 8el'Vandus iD
I. ConcreaatlODlbue, TrlbUDaUbus, 0tIcJ1s Romanae Curlae, 29 8ept. 1908, Pare Il, Nor-
111M pecaUarea, cap. IX, art. Il, D. 1°.
7i
tunc adamussim serventur normae statutae in consto Pii X Vacante 8 .

Apostolica, 25 Dee. l~ 1.
CAN.263.
Oftlcium Seeretariae Status, cuius moderator est Cal'dinalis Seere-
tarius Status, constat triplici parte hoc ordine:
1.o Prima pars, cui praesidet Seeretarius Congregationis pro ne-
gotiis ecclesiasticis extraordinariis, versatur in negotiie quae eidem Con-
gregationi examinanda subiici debent ad normam can. 255, ceteris pro di-
versa eorum natura ad peculiares Congregationes remissis;
2.· Altera pars, cui praeest Substitutus, incumbit in ordinaria
negotia;
3.° Tertiam partem dirigit Caneellarius Rrevillm Apostolicorum,
qui vacat expeditioni Brevium I.
CAN. 2M.
Ad S'-"Creta·rias Brevium ad Principes et Epistola.rum latinarum
speetat munus latine flCribendi acta Summi Pontificie, ab eodem illiB
commissa '.
CAPUT Y.
De Legati8 Romani POtltiftcls.
CAN.265.
Romano Pontifici ius est, o. civili potestate independens, in quamlibet
mundi partem Legatos cum vel sine ecclesiastica iurisdictione mittendi-.
CAN.266.
Dicitur Legatus a latere Cardinalis qui o. Summo Ponti1lce tanquam
alter ego cum hoc titllio mittitur, et tantum potest, quaritum ei o. Sommo
Pontifice demalldntum est Il.
CAN.267.
§ 1. Legati qui mittuntur cum titulo Nuntii aut Internuntii :
1.0 Fovent, secllndnm normas a Sancta Sede receptas, relationes
illter Sedem Apostolicam et civilia Gubernia apud quae legatione stabili
funguutur;
2.° In territorio sibi assignato advigilare debent in Eceleaiarum
statum et Romanum Pontifteem de eodem certiorem recidere;
3.° Praeter bas duas ordinarias potestates, alias plerumque facul-
tates obtinent quae tamen sunt omnes delegatae I.
1 PIU8 X, coD8t. « SapienU con,nto " 29 lun. 1008, I III, n. SO.

2 PlUfI X, coD8t. « Sapte"" COftIllio lt, 29 lun. 1908, I III, n. 40.
3 PlU8 X, coD8t. « Bapfen" conlUio lt, 29 lun. 1908, I III, n. -50 .
• C. un., de COftIUet"dlM. I, 1, In Extravag. com.; Leo XIII, allocut. « B."",,' Port-
"jIca"" _, oce.'"
20 auge 1880; ep. « Loragl"qvtJ lt. 6 lan. lst1G.
t'.
a C. 3, 4, X, de o~lo Iella I, 80; Eugenlu8 IV, ep. « No" tudioori -, a. 1481, I 'l.
I 8ecret. Statua, 8 mal1me.
Uber BeCII""'" . De PerlOfli. 73
§ 2. Qui vero mittuntur cum titulo Delegati Apo8tolici unam habent

ordinariam potestatem de qua in § 1, n. 2, praeter alias faculta.tes dele-
gatas ipsis a Sancta Sede commissaB 1.
CAN. 268.
§ 1. Legatorum munUB cum .omnibuB facultatibus eisdem commissis
non exspirat vacante Sede Apostolica, nisi aliud in litteris pontificiil
fuerit sta.tutum '.
I 2. Cessat autem, expleto mandato, revoeationc eisdem intimata,
renuntiatione a Romano Pontifiee aeeeptata a.
CAN.269.
§ 1. Legati Ordinariis loeorum liberum suae iurisdictionis exerei-
tium relinquant •.
I 2. Lieet forte charactere episcopali cart'ant, praecedunt tamen
omnibus Ordinariil qui non sint cardinalitia dignitate insigniti Il.
I 3. Si charactere episcopali sint aucti, posRunt sine Ordinariorum
lieentia in omnibus eorum eeeleails, exeepta catbedrali, populo benedieere
et oi!lcia divina etiam in pontiftealibus, adhibito quoque throno et bal-
dachino, peragere·.
CAN.270.
Episcopia qui, ratione sedis, titulo Legati Apostolici decontntur,
nullum exinde competit speciale ius.
CAPUT VI.
De PatriarchiB, Primatibfl.8, Metropoliti8.
CAN.27l.
Patriarchae aut Primatis titulus, praeter praerogativam honoris et
ius praecedentiae ad normam can. 280, nullam seeumfert specialem iu-
risdictionem, nisi iure particulari de alic)uibus aliud constet '.
CAN. 272.
Provinciae eeelesiasticae praeest Metropolita Beu ArehiepiscopuB;
guae dignitas coniuncta est cum Hede episcopali a Romano,Pontiftee de-
terminata vel probata '.
1 Beerei. Status, 8 mali 1918.

I C. 2, de 01/lcio le,.". I, :US, ID VIa; Pius X, CODst. C Vacante Bede Apo.tolw. lt,
25 dee. 111M, D. 20.
I C. 5, X, de ojftcio lellali, l, 80; c. 3, de ojftcio I6l1ati, I, :US, ID VIa.
4 CoIIC. Trldent., 8P88. XXIV, de ref., c. 20; Leo XIIJ, ep. c Longj"ftIG o06a,,' lt,
I 1aD. 1806; S. C. JDp. et H•• , decr. 18 oct. 1800, D. 2; S. C. C., Oometa., IO DOV. 1708,
211 tebr. 17O"l, ad I·V, VII, VIII, X-XIII.
I 8. R. C, Taarl"en., 18 fabro Uit3, ad 1; Caeremonlale .IIlplacopor., 1. I, c. XIII, D. lO•
• S. B. C., Ts.rlaen., 18 febr. l.593, ad 8, 5: V6f'C6llen., l mart. 1836.
t C. 8, C. IX, q. 8; C. 9, X, de ojftcio ,tIfI""- ord'narl', I. 81.
• C. Z. C. IX, Q. a.
OAN.273.
Salvo praescripto can. 275·280, Hetropolita in propria dioeceal
easdem obligationes eademque iura habet quae Episcopus in 811&.
OAN.214.
In dioecesibua vero eu1fraganeis Metropolita poteat tantum :
1.° A patroniB ad beneficia praesentatos instituere, Bi Suftrap-
neue intra tempua iure atatutum', iU8to impedimento non detentua, id fa·
cere omiaerit;
2.° Indolgentiaa centum dierum, aieuti in propria dioeceBi, COD'
cedere;
3.° Deputare ·Vicarium Oapitularem ad normam can. 432, I 2;
4:.0 Vigilare ut Idea ~ disciplina eooleaiastica accurate servent.ur,
Re de abuBibu8 Bomanum Ponti1lcem certiorem facere;
5.° Oanonicam visitationem peragere, causa prius ab Apostolica
Sede probata, Bi eam Suffraganeue neglex:erit; tempore autem visitatio-
ni8, potest praed1care, confessiones audire etiam absolvendo a casibus
Episcopo reservatls, de vita et honeatate elerieorum inquirere, clericoa
infamia notat08 Ordinariia ipsorum, ut e08 puniant, denuntiare, notoria
erimina, manifestaa et notoriae offensaa tum Bibi tum auia forte illatas,
iustia poenis, censuris non exeluaia, punire;
6.° In omnibns ecclesiis, etiam exemptis, Ordinario looi praemo·
nito, Bi ecclesia ait cathedralis, peragere pontiflcalia, uti Episcopu8 iD
proprio territorio, popolo benedieere, eruee ante se delata incedere, Don
autem alia ex:ercerc quae iurisdietionem importent;
7.° Appellationem recipere a sententiie delnitivis aut interlocuto·
riia deftnitivarum vim habentibus, prolatia in Ouriia auffraganeis, ad nor·
mam can. 1594, § 1;
8. Oontroversias de quibu8 in can. 1572, § 2, io prima inatantia
D
dirimere l. • .
OA~. 215.
Metropolita obligatione tenetur, intra trea mensea a eonsecratione
vel, ai iam eonsecratus fuerit, a provisione canonica in Ooneistorio, per
se vel per proouratorem a Romano Pontifice pallium petendi, quod signi.
ftcat potestatem archiepiscopalem I.
l C. lI, X, de ot/lckJ lud~ ordlfttJril, I, 31; e. 1. de ojJ&clo ordinari', I, 18, m VIe;
e. 1, 15, tle cenft"", C/IIGCtiOftlb... e' proovra'w",bu., III, 20, ID VID; e. 1, de poett", V, I.
m VIe; e. 7, de .fmteftUa e_co",,,,.nkGtioft", .uapendofI" e' m'Mille", V,lI, ID VIe; e. 2.
tle privilegi" e' uoe,,'bu. ""","eg(Glorutn, V, 7, m Clem.; CoDe. Trident., aeaa. XXIV.
de reI., e. 8; B. Plna V, conato c In oonlfWfmtl" _,18 mart. 1l567, 14; BeDedlctua XIV, Utt.
ape c B_e"'pl" Praedece.toru'" _, 19 mort. 1748; B. C. JDp. et neg., SIPOta'N, 28 mall
11592; S. C. IDduJg., Vrb" et Or"", 28 aus. 1908; B. Il. O., Tauritlfm., 18 febr. l5tI8, ad 1:
(JorlpollCan. NuIU..., 4 mart. 1608; Tarraconen., 2 mart. 1813; Rheglnen., 17 mart. 1883.
ad 1; Arbore"., 18 aept. 1666, od 1; Oppltlfm., 3 dee. 1872; Neapolit"fttJ, 23 DOV. 18'm; AtnaI-
pl,(tafttJ, 9 maH 17015; PODtlfleale Rom., tlt. De palllo; CaeremoDlale Eplseopor., 1. I, e. II.
D. 1, 4, 6, e. IV, D. 1,4, e. XV, D. 2; l. II, e. VIII, D. ZI, e. XVI, D. 115, e. XXXII, D. 2.
c'or"." e,
2 C. 1, 2, D. C; e. 4, X, de eleoliofte et eleoll po'e"a'e, I, 6; e. 3, X, de ••
fI'l' pallll, 1,8; Benedlctua XIV, conat. c 1n'M ~ _,29 auge 1744, 118; COD8t. c Re-
CAN.276.
Quare ante pallii impoaitionem, exclu80 speciali indulto apostolico,
ipae illicite poneret actus Rive iurisdictionis metropolitanae, Rive ordinis
epi.scopalis in quibus, ad normam legum liturgicarum, uaus pallii re·
quiritur l. .
CAN. 277.
Metropolita uti potest pallio intra quamlibet ecclesiam etiam exem·
ptam au&e provinciae in Hi88arum sollemnibus, diebus in Pontificali Ro·
mano designatis aliisque forte sibi concessis; nullatenus vero extra pro:
vinciam, etai Ordinarii looi consensus accedat I.
CAN. 278.
Si Metropolita pallium amittat vel ad aliam &edem archiepiscopalem
transferatur, DOVO indiget pallio '.
CAN.279.
Pallium neque commodari potest neque donari nee in morte alicni
relinqui, &ed omnia pallia quae Metropolita obtinuit, cum eodem aunt
aepelienda '.
CAN. 280.
Patriarcha praecedit Primati, Primas Archiepiscopo, hic Episcopis,
salvo praeacripto can. 347 Il.
VII.
CAPUT
De OOACili18 plenariis et promflcialibu.
CAN.281.
Ordinarii plurium provinciarum ecclesi8sticarum in Concilium pie·
narium convenire pOAlmnt, petita tamen venia 8 Romano Pontifice. qui
lJuum Legatum designat ad Concilium conv0C8ndum eique praesi·
dendum Il.
,..• • ooIe....'~m It, 12 auge 1748; coDBt. c AtJ hOIlOt'GAtlam It, 27 mart. 1752,117: PoD'
Wlcale Bom., tlt. De OOMeor/l,(0ft6 elecCl lA epf3cop"m; tlt. De pallio; CaeremoDJale EpJ·
BCOpor., L I, c. XVI, D. 6, 1.
l C. 4, 11, 28, X, de eleCClot&e e' elec" po'e,ta'e, I, 6: 8. O. de Prop. Fide (O. G.),
1 cIec. l.83'7: 8. B. C., Lf3bon6ll., 7 aug. 1627: PODtltlcale Bom., Ut. De paUio; CaeremoDJale
JiIpIaCOpor., l. I, e. XVI, D. 6.
I C. 1, f.1, X, de a,,~torlt.'e e' ",,, l'all'l, l, 8; 8. B. C., 8 auge 188G: PODtlBcale Bom.,
tlt. De palllo: C&eremoDlale Epl8copor., l. I, C. XVI, D. 3, 4.
3 C. 4, X, de pot'"latWftfJ prael4torum, I, 5: PoDtUJcale Rom., tJt. De pamo: Caere-
moDlale Epl8copor., l. l. C. XVI, D. 6.
I C. 2, X, de atlctorltate et flltI pam" I, 8; Pontltlcale Rum., tlt. De palUo; Caere-
montale Epl8copor., l. I, C. XVI, D. 7; l. Il, C. XXXVIII, D. 10.
I O. 1, D. XVIII: Plus IX, lItt. ap. c JltlUCplice, l, 27 nov. iB69, n. IV: 8. B. O.,
PNgea., 29 laD. llKi6j·BpMdtwJ, 8 apio. 16riG; Urllf3 Oolle,," BpUcoporum AII"'6ft""m,
10 aept. 181.8..
, Leo XIII, ep. c Q"".
tllv'''na"m _, 25 dee. 1898.
DiQilized' by Coog le
76
CAN. 282.
§ 1. Concilio plenario assistere debent cum suffragio deliberativo,
praeter Legatum Apostolicum, Aletl'opolitae, Episcopi residentiales, qui,
sui 1000, mittere pOltBunt Coadiutorem vel Auxiliarem, Apostolici dioeee-
sium Administratores. Abbates vel Praelati ...ulliu8, Vicarii Apostolici,
Praefecti Apostolici, Vicarii Capitulares.
§ 2. Etiam Episcopi titulares, in territorio degentes, si a. Legato Pon-
tificio, secundum receptas instructiones, ad Concilium vooentur, adesse
debent habentque suftragium deliberativum, DÌsi in convoeatione aliud
expresse caveatur.
§ 3. Alli ex utroque clero viri, forte ad èoncilinm invitati, suft'raglo
non gaudent nisi consultivo.
CAN.283.
In singulis provinciis eeclesiasticis celebrctur provinciale Concilium
vieesimo saltem quoque anno l.
CAN.284:.
Metropolita, eoque legitime impedito vel Aede archiepiscopali va.·
cante, Suftraganeus antiquior promotione ad ecclesiam suftraganeam:
1.0 Locum ad celebrandum Concilium intra provinciae territorium,
auditis omniblls qui aSEIistere debent cum suftragio deliberativo, eligit;
ce888ntibus tamen iustis impedimenti s, metl'opolitana ecclesia ne ne-
gIigatur;
2. o Concilium convooat eique praeest I.
CAN.285.
Episcopi qui nulli Meh-opolitae subiiciuntur,..Abbates vel Pra.elati
nulliu8, et .A,rchiepiscopi Suftraganeis carentes, aliquem viciniorem Me
tropoIitam, nisi forte iam elegerint, semel pro semper, praevia Sedis Apo-
stolicae approbatione, eligant, cuius Concilio provinciali com a.liis inter-
sint, et quae ibi ordinata fuerint, observent et observanda curent I.
CAN.286.
§ 1. Praeter Episcopos, Abbates vel Praelatos flulliUB et Archiepl-
seopos de quibus in can. 285, ad Concilium provinciale voca.ndi sunt èt
convenire debent cum voto deliberativo Suft'raganei omnes aliique de qui-
bus in can. 282, § 1 4..
§ 2. Episcopi titulares qui in provincia degunt, possunt a praeside,
cum consensu màioris partis illorum qui cum voto deliberativo intersunt,
1 PlU8 IX, ep. encycl. « aum -Rupe,. _, 20 lan. 18(18.

:I Conc. Trldent., 8e8S. XXIV, de re!., c. 2; S. C. C., TafT4conet1.,2 dee. 1628, lO febr.
1824; BetWm., 28 nov. 1699; Caeremonlale Eplscopor., l. I, c. XXXI, n. 1,3.
a Conc. Trldent., &eSS. XXIV, de re!., c. 2: PIU8 IX, op. encycl. c a.", ••per _,20 tan..
18lI8: S. C. Ep. et Reg., 04884f1en., 20 lan. 1519; au.en"na, 20 fan. lJS79.
4. 0.4-6, lO, 12-14, D. XVIII; CODe. Trldent., 8888. L'UV, A re!., c. 2; 8. C. O.,
7'rGMB., mense lun. lJS89, ad 14.
L'ber BoCtmdu, - De Per,o,,;. 77
convocari, et ai convocentur, votum hllbent de!iberativum, nisi aliud in

convocatione caveatur l.
§ 3. Capitula catbedralia aut consultores dioecesani cuiums dioe-
cesia cuius Ordinarius ad normam § 1 vocari dt!bet, invitentur ad Conci-
lium et invitati mittant dU08 ex capitularibus aut consultoribus colle-
gialiter designatos, qui tamen obtinent votum tantum consultivum I.
§ 4:. Maiores quoque religionum clericalium exemptarum ac Congre-
gationum monasticarum Superiores, qui in provincia resideant, invi-
tandi sunt, .debentque invitati adeue aut impedimentum, quo detinentur,
Concilio notum faure; &ed his, quemadmodum aliia ex utroque clero viris
ad Concilium forte vocatis, votllm est dumtaxat consultivum,
CAN.287.
§ 1. Qui Ooncilio plenario aut provinciali intereBBe debent cum voto
deliberativo, si iusto impedimento detineantur, mittant procuratorem et
impedimentum probent '.
§ 2. Procurator, si fuerit unus ex Patribus quibus est votum deli-
berativum, .duplici voto non ga.udet; si non fuerit, habet votum dumtaxnt
consultivum.
OAN.288.
In Ooncilio sive plenario sive provinciali praeses, habito, si de pro-
vinciali agatur, Patrum consensu, determinat ordinem servandllm in
qu.ionibus examinandis et ipsum Concilium aperit, transfert, proro-
gat, absolvit c.
CAN.289.
Concilio plenario ve! provinciali inchoato, nemini eorum qui intero
eaae debent, lieet discedere, nisi iustam ob causam a Legato Pontificio
vel a Ooncilii provincialis Patribua probatam l,
CAN,290.
Patres in Concilio plenario vel provinciali congregati studiose inqui-
rant ac decernant quae ad fidei incrementum, ad moderandos Mores, ad
corrigendos abusus, ad controversias componendas, ad untlm ellndemque
di8ciplinam servandam' vel inducendam, opportuna fore pro SlIO cuiusque
territorio videantur '.
OAN. 291.
§ 1. Absoluto Concilio plenario aut provinciali, praeses acta et de-
creta omnia ad Sauctam Bedem transmittat, nee eadem anrea promul-
l S. c. C., ..lqrum., 25 aug. 18110, I1d 1·3.

!I C. lO, X, de III" q,," lIun' a ,nJtIlato "M OOIIIenlu ca"".U, III, 10; 8. C. de Prop.
Il'leIe (ADglll1e), G luI. 1874, I1d 1.
:a C. 9, lO, D. XVIII; 8. C. C., TatnUlOft6"., 4 dee. 1838.
"' S. C. C., O'11"al" Rogal" '" I"Il", (LlmaM), mense febr. 1586, ad 6, 7.
3 U. 12, D, XVIII. .
G C. 25, X, de ClCCuaa'IoftU,,,., inquiri'"*'bu. el de"""ciatton'b ..., V, 1; Conc. Tri-
deDt., .... XXIV, de ~f" c. 2; Leo X (ID CoDC. LateraneD. V), conato « Reg'm'," ",,'",,-
..." _, 4 mal1l.G15, 112; S. O. de Prop. I!'lde, Iltt. encycl. <ad Ep. Indlar.), 28 aug. 1883.
78
"
gentur, quam a Sacra Congregatione Concilii expensa et reeognita fue-
rint; ipaimet autem Concilii Patres designent et modum promulgatioDis
decretorum et tempU8 quo decreta promulgata obligare incipiant 1.
§ 2. Decreta Concilii plenarii et provincialis promulgata obligant In
suo cuiusque territorio universo, nec Ord.inarii locorum ab iisdem dispen
sare possunt, niai in casibus particularibus et iusta. de causa '.
CAN.292.
I l. Nisi aliter pro peculiaribus locis a Sede Apostolica provisum
fuerit, Metl'Opolita, eoque de1lciente, antiquior e Suftraganeis ad normam
can. 284:, curet ut Ordiuarii locorum, saltem quinto quoque anno, stato
tempore apud Metropolitam aliumve Episcopum comprovincialem conve-
niant, ut, collatis consiliis, videant quaenam in dioecesibus agenda Bint
ut bonum religionis promoveatur, eaque praeparent de quibus in futuro
Concilio provinciali erit agendum.
§ 2. Etiam Episcopi aliique de quibus in can. 285, una cum aliis
Ordinariis convocari et convenire debent. '. "-
§ 3. !idem Ordinarii congregati sedem proximi conventus deaignent.
CAPUT VIII.
De VicariiB et Praefectis Apostolicis.
CAN.293.
§ l. Territoria quae erecta non sunt in dioecesea reguntur per Vica-
rios aut Praefectos Apostolicos; qui omnes ab una Apostolica Sede no-
minantur '.
I 2. Vicarius et Praefectus Apostolicus p088eM8lonem sui territorii
capiunt, ille litteras apostolicaa, hic decretum BeU patentes littel'8.8 Sacrae
Congregationis de Prop. Fide per Be vel per procuratorem ostendente8
ei qui territorium regit ad normam can. 309.
CAN.294.
§ l. Vicarii et Praefecti Apostolici iisdem iuribus et facultatibu8 in
suo territorio gaudent, quae in propriis dioecesibus competunt Episcopia
residentialibus, nisi quid Apostolica. Sedes reservaverit •.
§ 2. Etiam ii qui charactere episcopa.li ca.rent, possunt, intra. sui ter-
ritorii fines ae perdurante munere, omnea benedictiones Episcopia reser-
vatas, una pontifica1i ....xcepta, impertiri, calices, patenas et altaria por-
tatilia cum sacm oleia ab Episcopo benedictis consecrare, indulgentias
quinquagintn dierum concedere, confirmationem, primam tonsuram et
ordines minores conferre ad normam can. 782, § 3,957, § 2.
1 Plus IX, lltt. ap. « Ad Apo.toJCot&e Il, 22 aug. 18M; 8yllabus errorum, prop. 88; 8. C.
de Prop. Fide, Utt. eoeyel. (ad Ep. Iodlar.), 28 aug. 1893.
li Cone. 'l'rldeot., seR8. XXIV, de reI., e. 2; 8. C. 8. mf. j lO aept. 1898, ad 2.
, 8. C. dé Prop. Fide (C. G.l, 3 mart. 1786; lltt. 22 aug. 18m.
• Benedletus XIV, ep. eneyel. « AfJo*to.loIIm mlnCl,erlum 'I, 30 maU l'ni3, I 4; 8. C.
de Prop. Fide, 14 febr. 1702; (C. P. pro 810.), 8 dee. 1885, ad 1.
79
CAN.295.
§ 1. Vicarii et Praefecti Apostolici ab omnibus miBBionariis, etiam
religioais, po88Unt nc debent exigere ut sua& patentes seu alias quasvis
eorum. missionis, destinationis, constitutionis ac deputationis littera&
exhibeant, easque exhibere reeusantibus exereitium cuiums ministerii
eoelesiastici pl'Ohibere I.
§ 2. Omnes missionarii, etiam regulares, lieentiam &aeri ministerii
exercendi petant a Vieariis et ~raefectis Apostolicis, qui tamen eam ne
denegent, nm singolis et gravem ob eausam I.
OAN. 296.
§ 1. Etiam mis&ionarii reauIares subiiciuntur Viearii et Praefeeti
Apostolici iurisdictioni, visitationi et ec:Jrreetioni in iis quae pertinent ad
missionum regimen, curam animarum, Saeramentorum administratio-
neDl, aeholarum direetionem, oblationea intuitu miBBionis faetas, imple-
mentum piarum voluntatum in favorem eiusdem miuionis a.
§ 2. Quamvis Vieariis et Praefectis AP08tolicis nullo modo liceat,
praeter easus in iure praeviBoB, se in disciplinam religiosa m ingerere
quae a Superiore religioso dependet, si tamen circa ea, de quibus in su-
periore paragrapho, eon1lictus oriatur inter mandatum Vicarii aut Prae-
fecti Apostolici et mandatum Superioris, prius praevalere debet, salvo
iure reeUNUS in devolutivo 8d .Sanctam Bedem et salvia peculiaribus sta·
tutis a Sede Apostolica probatis • .
OAN.297.
Deftcientibua e clero saeculari saeerdotibua, Vicarii et Praefecti Apo-
stolici pOBBUnt, audito eorum Superiore, cogere religio808, etiam exem-
ptoB, vieariatui vel praefecturae addiet08, ad animarum curam exereen-
dam, salvis pariter peculiaribua Rtatutis a Sede Apostolica. probatis 5.
l CJemeDa IX, CODBt. c BpeOlllGtore, _, 18 aept. 1889; Benedlctus XIV, ep. encYCl .
• A~ _"",eri". _, 80 ma1l1'l53, II; B. C. de Prop. Fide (C. P.), 22 mart. 1669,
ad 6; 28 DOT. 1888; (C. G.), 9 mali 1778; 1Datr. (ad Ep. Lattn. BabyloDen.), 28 sept. 1783;
1DItr. IO sept. 1lH8, D. 1; Utt. encycl. 20 apro l8'l8.
I Clemens IX, coDNt. c Bpeoullrforel ., 18 aept. 1869; B. C. de Prop. Fide (C. P.),
Z2 mart. 1888, ad 6; 28 DOV. 16118; 14 febr. 1702; Inatr. (ad Ep. LatID. BabyloneD.), 28 sept.
1'11la; 1118tr. 80 aept. 1848, }1. 2; 1Datr. (ad Vlc. Ap. TnnkID. Orlent.), 1 sept. 1881, D.l.
a ClemeDs IX, CODSt. « Bpecul"tore, _, 13 aept. 1869; Denedlctus XIV. CODIIt. « Ali
..uu.",,- _, BO mart 1742, I 8; ep. encycl. c AlJ(MtoUcu. m',,"terium ., 30 mali 171i3, 1 12,
14; Leo XIII, const. • Rornono, PonUfloea _, 8 mali 1881; B. C. de Prop. Fide (C. P.),
2Z mart. la, ad 8-10; (C. P. pro BID." 18 auge 1669, ad 3, 4; (C. P. pro BIn.), 8 auge 1698;
2 oct. 1'l2f; (C. G.), 16 aept. 1771; IDatr. (ad Ep. Latln. BabyloDeD.), 23 aept. 1783; (C. G.),
11 dee. l888, ad 6; (C. G.), 11 dee. 1839, ad 1,6; (C. P. pro BIn.), 11 mart. 1848; Inatr.
IO aept. 18t8, Do 4,6; IDatr. (ad Vlc. Ap. TuDkID. Orlent.), 1 sept. 1881, D. 3-6; (C. G.),
• !ebr. 1882;(0. G.), 18 IaD. 1886, ad 2, 8.
• Benedlctu8 XIV, const. « Ad mUlta"t" _, 30 mut. 1142, I 8; ep. encycl.• AfJOIto-
u.. -'nwemUfll _,30 mali 1758, 115-17; S. C. de Prop.. Fide (O. G.), 20 lun. 1628; (C. G.),
30 fan. 14129; (C. P. pro Sin.), 11 mllrt. 1848; lD8tr. 30 aept. 1848, D. 6; IDlltr. (ad Vlc. Ap.
TaùIn. Orlent.), 1 sept. 1881, D. 2, 4.
• Clemens IX, const. « Bpeoul4tore. _, 13 aept. 1669; S. C. de Prop. Fide (C. P.),
Z2 mart. 1_, ad 7; 1DBtr. 30 aept. 18t8, D. 8.
Caderli I,,,..,. CaftORfcC
CAN.298.
Si qua dissidia in iis quae ad curam animarum pertinent, sive inter
singul08 missionarios, sive inter diversas religiones, sive inter missiona-
ri08 et ali08 quoslibet oriri contigerit, ea quamprimum componere cu·
reut Vicarii ac Praefecti Apostolici, qui huiusmodi quaestiones, ubi OpUB
fuerit, dirimant, integro tamen iure recursUB ad Ap08tolicam Sedem, qui
decreti effectum non 8uspendit l.
CAN.299.
Vicarii Apostolici obligatione tenentur Sacra Limina Beatorum Apo-
stolorum Petri et Pauli visitandi eadem prorsuBlege, qua Episcopi resi·
dentiales ad normam can. 341; cui tamen muneri, si quid graviter ob8tet
ne per se ipsi illud expleant, satisfacere possunt per procuratorem etiam
in Urbe degentem I.
CAN.300.
§ 1. Ad normam can. 340, Vicarii ac Praefecti Apostolici tenentur
obligatione Sedi Apostolicae exhibendi .plenam aecuratamque relationem
de suo quisque pastorali ofticio, deque omnibus quacclmque ad statum
vicariatus vel praefecturae. ad miSBionariOB, ad religiosos, ad populi di·
sciplinam, ad ecbolarum frequentiam, ad fidelium denique ip80rum curse
commiSBOrum salutem quavis ratione pertineant; quae relatio ecripta esse
debet et subecripta tum ab ipso Vicario aut Praefecto tum ab lino saltem
ex consiliariis de quibus ln can. 302 a.
§ 2. Imo etiam sub cuiusque anni exitum ad Sanctam Sedem mittant
elenchum seu numerum conversorum, baptizatorum annuaeque Sacramen·
torum administrationis una cum aliis notatu diguioribllS 6.
CAN.301.
§ 1. In regione sibi commissa commorentur, a. qua Bine gravi et
urgenti causa per notabile tempua iia abesAe ne liceat, inconsulta ~e
Apostolica Il.
§ 2. Regionem albi concreditam, quandocumque sit OpUB, debent ipsi
per se vel, si legitime impediti fuerint, per alium visitare eaque omnla
in visitatione expendere, quae ad fidem, bonos mores, Sacramentorum
l Urbanu VIII, Iltt. ape c Brii deWta It, 22 fabr. 1683, I 9; ClemeDS IX, conAt. c BfHJ·
c.latore. It, 18 aept. 1009; S. O. de Prop. Fide (C. P. pro 8iD.), 13 auge lG89, ad 7.
I S. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 iul. 1626; (C. P. pro Sln.), U luI. 1888; Utt. (ad
Vie. Ap. Tunkln. Orlent.), 8 mali 1828; Utt. (ad Vie. Ap. TuIlkln. Occident.), 23 mart. ~
lItt. 24 dee. 1849: instr. (ad Vie. et Praef. Ap.), 1 iUD. 18Tl, n. U.
li 8. C. de Prop. Fide, 1Itt. (ad Vie. Ap. TunkiD. Orlent.), 8 mali 1828; Utt. enqrel.
81 oct. 1838; (C. P. pro Sln.), 2'1 aept. 1843; 11tt. (ad Vie. Ap. Tunkin. Occ1dent.), 23 mart.
1844: Utt. 24 dee. l849j }Itt. enerel. 24 apro 1861: lnstr. (ad Vie. et Praef. Ap.), l luD~ 1877.
& 8. C. de l'rop. Fide (C. O.), "' mali 1626; (C. P. pro Sin.). 28 aept. 1741; (C. G.),
13 mart.1743; 11tt. encyeI. (ad l!lp. et Vie. Ap.). 17 lun. 1747: lltt. eneyeJ.. 31 oct. 1838; (C. P.
pro Sln.), 2'1 aept. 1848; 11tt. <ad Vie. Ap. Tunkln. OccIdent.), 23 mart. 18M; 1Itt. 24 dee. 1&11•
• 8. C. de Prop. Fide (C. G.), 19 lan. 1844; (C. G.), lO luI. 1888; (Qaebec), 28 tun. 1701;
decr. 17 ian. 1m: 1Itt. (ad Vle. Ap. Tunkin.), It oct. 1723; 11tt. <ad Vie. Ap. l.'aDkID. ()e.
eldent.), 2S mart. 1844; 11tt. encycI. 24 apro l8G1; 24 auge 1861.
81
administrationem, praedicationem verbi Dei, festorum obaervantiam, cul-

tum divinum, iuventutis institutionem, disciplinam ecclesiasticam refe-
runtur l.
OAN.302.
Constituant Consilium eX tribus saltem antiguioribus et prudentio-
ribua misaionariill, quorum Bententiam, saltem per epistolam, audiant
ill gravioribus et diftlcilioribus negotiis I.
OAN. 803.
Prbut siverit opportunitas, misaionarios saltem praecipuoa tum rell-
gi0808 tum saeeulares proprii territorii congregent Bemel saltem in anno,
ut poasint ex singulorum experientia et con.Bilio deducere guae sint ordi-
nanda perfectius I.
CAN.304:.
§ 1. Legibus guae de archivo constitueooo Episcopis praescribun-
tur, etiam Viearii a.c Praefecti Apostolici, habita locorum personarumgue
ratione, &eque tenentur.
§ 2. Pariter quae de Conc-Jliis plenariis et provincialibus can. 281-291
praescribuntur, applicari debent, congrua congruis referendo, Conciliis
plenariis vel regionalibus et provincialibus in regionibus Sacrae Congre-
gationi de Prop. Fide subiectis; guae de Synodo dioecesana can. 356-362,
Synodo vicariatus apostolici; sed nullum est praefinitum tempus pro
Concilii provincialis et Synodi celebratione, et canones Conciliorum, an-
tequam promulgentur, recognosei debent a Sacra Congregatione de
Prop. Fide.
OAN.305.
Studioais8ime curent, onerata graviter eorum conscientia, ut ex chri-
stianis indigenis BeU incolis suae regionis probati clerici rite instituantur
ac aacerdotio initientur •.
.CAN.306.
Misaae sacriftcium pro populis sibi commiRsis applicare debent sal-
tem in sollemnitatibus Nativitatis Domini, Epipha.niae, Paschatis, Ascen-
monia, Pentecostes, sanctissimi Corporis Christi, Immaculatae Conce-
ptioBis et Assumptionis Beatae Marine Virginis, Sancti Ioseph eius
l Olemens IX, coDBt. c Speculatore. _, 13 aept. 1688; H. O. de Prop. Fide (C. P. pro
Sln.), 13 aug. 1_, ad 8; (O. P.), 14 laD. 1798.
I S. C. de Prop. Fide. lDatr. (ad Vie. Ap. Indlar. Orlent.), 8 aept. 1869, D. ln; lnstr.
(ad Vie. Ap. Hln.), 18 oet. 1883, D. XIV; IDStr. (ad Ep. IDdlar. OrieDt.), 19 mart. 1893, n. II.
a 8. O. de Prop. Fide (C. P. pro Hln. - TunkID.), 12 lun. ~7G4, D. l; (C. G.), 9 mllll
1Tl3; lDatr. 23 DOV. l.846, Do 8; lDStr. (ad Vie. Ap. IDdlar. Orient.), 8 aept. ]869, D. O; lItt.
<ad Arch1ep. IIllvauklen.), 29 lui. 1889; lltt. eneycl. (ad Ep. Indlar.), 28 ang. 1~.
4 cIemen. IX, const. c SfHU*JGtOrN _, 13 Hept. 1669; Leo XIII ep. eneyel. « Ad e~"'f'
.... Orlft"- _, 24 luo. 1893; S. C. de Prop. Fide, 28 nov. 1030; 22 febr: 1663; lltt. (ad Vie.
Ap. PoodIcberlen.), 3 apro 1802; lDStr. (Malabar), 2 luo. 1832; IDStr. 23 nov. 18!5; (C. G. -
CeyIaD), 23 aug. 1862, ad 2; lltt. (ad Vie. Ap. PoDdleher.), 12 IUD. l8G8: IDStr. (ad Vie. Ap.
IDdJar. Orlent.), 8 aept. 1888, D. 3-5, 20; IDStr. (ad Vlc. Ap. Sin.), 18 oet. '1883, D. V; Instr.
(ad Ep. IDdlar. Orlent.), 19 mart. 1893, D. IV, VII; IItt. eneyel. <ad Ep. IDdlar.),
28 aq. l.8II8.
Il
81
sponsi, Sanctorum Apostolorom Petri et Pauli, Omnium Sa.nctorum,

servato praescripto can.339, Il 2 seqq. l.
OAN.307.
I 1. Ipsis non lieet, inconsulta Sede Apostolica, concedere miBsio-
narlis ab ea missis veniam in perpetuum deserendi vicari&tom aut prae-
fecturam, vel alio tranaeundi, nee eos quoquo modo expellere 2.
I 2. In casu autem publici scandali possunt ipsi, audito suo Oonsillo,
et si agatur de religiosis, praemonito; quantom fieri potest, Superiore,
missionarium statim removere, facta tamen illioo eertiore Apostolica
Sede I.
OAN.308.
.
Vicariis et PraefeetiB, charactere episcopali auctiB, privilegia hono·
ri1lca competunt, quae ius concedit Episcop1s titularibus; si autem chara-
ctere episcopali careant, habent tantom, durante munere et in proprio
territorio, fusignia et privilegia Protonotariorum apostolicorom de nu-
mero participantiom c.
OAN.809.
i 1. Vicarii et Praefeeti, ubi primom in territorium suom advene·
rint, deputent ex uno vel altero clero Pro-vicariom vel Pre-praefeetum
idoneum, nisi Coadiutor cum futura 8uccessione a Sancta Sede datus
fuerit a,
i 2. Pro-vicarius aut Pro-praefectu8 nullam habet, vivente Vicario
aut Praeteeto, potestatem, nisi quae fuerit ab eodem sibi commissa; sed
deficiente Vicario aut Praefeeto, vel eorom iurisdictione impedita ad nor-
mam can. 429, I 1, totum debet regimen assomere et in hoc munere per-
manere, donec a Sancta Sede alitt"r fuerit provi8um '.
§ 3. Pari modo Pro-vicariu8 aut Pro-praefectus, qui titolari succes-
serit, atatim deputet eccleaiasticum virom, qui sibi, ut supra, in munere
auccedat '.
§ 4. Si forte contingat ut nemo sive a titolari sive a pro-titolari uti
administrator fuerit deAignatus, tunc senior in vicariatu vel praefeetura,
1s, nempe, qui sit praesens in territorio et S0&8 destinationis litteras in
l 8. O. de :froP. Fide, decr. 18 aUI. 1866.

I 8. C. de Prop. Fide (C. G.), 8 mali 1628; (O. G.). 2 mart. 108G; (C. G.), 16 mart. 1 _
(O. P. pro 81n.), 28 febr. l'nO; decr. 8 aept. 1781; deer. 28 aept. 1812; IDStr. (ad Vie. AP:
IDdiar. Orlent.), 8 aept. 18G8, D.l; (Natcbez), 4 febr. 1873, ad 5.
3 8. O. de Prop. Fide (a G.), 16 mart. 1668.
c Plos X, moto propr. .- l.,er mfll'iplkq _, 21 febl'. 1906, D. 2-12.
a BeDed1ctus XIV, lltt. ap. c Il••• ""m' _, 28 laD. 1753, Il, 2; ep. encycL c 0"- _
",'',,. _, 8 aug. 17liG, I 1, 2, 4; 8. C. dè Prop. Fide, dAci'. 20 ma 11 1786; (C. P. pro 81D. -
8utchuen.), 9 dee. 1822, ad 1; (C. G.), 8 maH1847; lnstr. (ad Vie. Ap. IDdlar. Orlent),
8 aept. 1889, D. 2.
• BeDéd1ctus XIV, Jltt. ap. c ID. ,."Hm' _, 28 faD. 1753; Il,2; ep. encycl. c Q . .,. eli
..""m' _, 8 aOI. 1755, Il, 2; 4; 8. C. de Prop. Fide, decr. 20 maHl786; (C. P. pro 8ID. -
80tchueD.), 9 dee. 1822, ad 2; (O. G.), 8 mali 1847; 1D8t.r. <ad Vie. Ap. Indlar. Orlent.),
8 aept. 1889, D. 2.
f 8. C. de Prop. Fide, decr. 20 maH 1786.
88
eodem prius exhibuerit, ceneetur delegatu8 a Baneta Sede ut regimen

8881lIIl&t, et inter plures aeque seniores imtiquior sacerdotio l.
CAN. 310.
I 1. Ad qU08 vieariatus aut praefecturae cura devenerit ad normam
can. 309, ii debent quamprimum certiorem facere ApORtolicam Sedem.
I 2. Interim uti po88unt omnibu8 fseultatibu8 sive ordinariis ad nor-
mam can. 294, sive delegatis, quibus Vicarius vel Praefectu8 pollebat.
nisi commi888e fuerint ob industriam personae I.
CAN. 311.
Qui vicariatui vel praefecturae apostolicae ad certum tempu8 prae-
positU8 est, debet in regimine cum omnibu8 facultatibus sibi concessis
permanere, licet de1lnitum tempus fuerit praeterlapsum, donec successor
canonicam sui muneris possessionem ceperit I.
CAPUT IX.
De A.dMifti8~ratoribu8 Apo8tolici8.
OAN.312.
Dioecesis canonice eNCtae regimen, sive piena, sive vacante sede,
aliquando Summus Pontifex ob graves et speciales causas Administra.tori
Apostolico vel in perpetuum vel ad tempus committit c.
CAN.313.
I 1. Quilibet Administrator Apostolicus, Bi datus fuerit .~oece8i,
sede piena, canonicam a.dministrationis possessionem init, ostendens lit-
teraa suae nominationis tum Episcopo, Bi Bit mentis consiliique compos
et in dioecesi versetnr. tum etiam Capitulo, ad normam can. 334:, I 3.
I 2. Si sedes fuerit V8C8.DS, vel si Epi8copua non sit mentia consilii-
que eompoa, aut in dioecesi non moretur, Administrator Apostolicua poII-
aeasionem sumit ad inatar Episcopi secundum cito can. 3M, I 3.
OAN.314.
Iura, ofIlcia se privilegia Administratoris Apostolici deaumantur ex
Iitteris auae deputationis, vel, nisi in eisdem aliud caveatur expresae, ex
praescrip\o canonum qui sequuntur.
l s. c. de Prop. J'1de, deer. 19 aept. 1m; lltt. <ad Vlc. Ap. CochlnchID.),29 aept. 1827.
I BeDedicta8 XIV. 1Itt. ap. c Bili avb"tn4 _, 28 1aD. 1758, I 2; ep. eDC7CL • O. . . 8111
. .W. . _, 8 aag. l'laG, Il; S. C. de Prqp. Fide (C. P. pro Sin. - Sutchuen.). 12 aept. 1821,
ad l, f; decr. 29 lui. 18U.
I S. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 mart. 1688; (C. G.), 80 aug. 1700.
c C. 42, tIe ~ e' eleo" po'e.'o", I, 8, In VIo: c. 4, de avppletlda ne",;,,",
",....,.torw•• I. S. In VIo; Plua X. const. c 80Jrien" ocmdUo -, 29 IUB. 11108, I l, D. 20, 2;
0Id0 aervandua In S. CoDgregatloDIbua, TrlbunaUbua, OfllcUs BomaD8e Curlae, 29 aept.
1108, Pan II. Normae peculIale&, cap. VII, art. II, D. 'l0, 10".
CAN.315.
§ 1. Administ,ator Apostolicus permanenter constitutus iisdem iuri-
bus et bonoribus fruitur, iisdemque obligationibull tenetur, ac Episeopua
residentialis l. .
§ 2. Si ad tempus datus Bit :

1.· Eadem iura ac oftlcia babet, ac Vicarius Capitularis; sed, sede
pIena, potest dioecesim visitare ad tramitem ioris; nee tenetur obliga-
tione applicandae Missae pro populo, quae Episcopum gravat;
2.· Ad bonoritlca privilegia quod attinet, valeat praescriptum
can. 308; &ed Episcopo qui, ad aliam &edem translatus, prioris retinet
adminiBtrationem, in bac quoque omnia Episcoporum residentialium
bonoritlca privilegia competunt '.
CAN.316.
§ 1. Si Adminiatrator Apostolicus dioecesi, sede pIena, praetlciatur,
iurisdictio Episcopi eiusque Vicarii Generalis sURpenditur s.
§ 2. Quanqua.oi autem AdminiBtrator ApoetolicU8 Episcopi aucto-
ritati non subest, non debet tamen se immiscere cau8is Episcopum ipsum
spectantibus, neque in Vicarium eiu8 Generalem iudicium seu processum
instruere aut animadvertere ob acta praeteritae administrationis •
. CAN. 317.
Bi impedita fuerit iurisdictio Administratoris Apostolici aut Bi idem
AdminiBtrator defecerit, BOOes Apostolica statim moneatur; et interim,
si dioecesis vacet aut Episcopus non Bit sui compos, valent praescripta
can. 4.29 seqq.; secus Episcopus dioecesim regit, niBi BOOes Apostolica
aliud praestituerlt.
CAN.318.
I 1. Administratoris Apostolici iurisdictio Romani Pontificia aut
Episcopi obitu non cessat'.
§ 2. Cessat vero cum Episcopus dioecesis vacantis possessionem. le-
gitime ceperit ad norma·m can. 334:, § 3.
CAPUT X.
De PraelatiB inferioribtlB.
CAN.319.
§ l. Praelati qui praesunt territorio proprio, separato ab omni dioe-
cesi, cum clero et populo, dicuntur Abbates vel Praelati mdliUB" nempe
l O. 42, de el6o'Wft6 e' eleo" pote,'ate, I. 6, ID VJo; c. 4, tI6 ,,,,,,Iet&dG ne,I',eRtiA

praelatOnlm, I, 8, In VI.; S. O. Ep. et Reg., So.mm.·P""latl6/l., 8 apro 1l58O; S.r.....,...,
29 mali 1627; Aq"Uana, 22 aept. 1628; L1ItMn., 22 sept. 1628.
I Plus X, motu propr. c l,.ter ,nld'ipUce, ., 2l febr. 1901, D. 2-12.
S S. O. Ep. et Reg., Oap,,'aquen., Zl mart. 1580; No14na, Zl sept. 1641.
, S. O. Ep. et Reg., Aqut14na, "' aug. 1578; LlIcUm., 17 DOV. 1590; L"olM., 22 dee. 1628;
Apru"na, 24 lan. 1749.
/
dioecesis, prout eorom eeclesia dignitate abbatiali vel Bimpliciter praela-

titia gaodet l.
I 2. Abbatia vel praelatora nulliu" tribus saltem paroeciis non con-
staDS, singolari iore regitor, nee eidem applicantur qoae canooes sta-
tUODt de abbatiis vel praelatoris nulliu8.
CAN.320.
§ 1. Abbates vel Praelnti flulliu, nominantor et institoontor a Ro-
DIano Pontiftce, salvo iore e1eetionis aot praesentationis, li cui legitime
eompetat; qoo in ca80 ab eodem Romano Pontifice conftrmari aot institui
debent. •
§ 2. Assumendi ad abbatiam vel praelaturom nulliu8 ilsdem quali-
tatibus ornati esse debent, quas ios in Episcopia reqoirit '.
CAN.321.
Si cui collegio est ios eligendi Abbatem vel Praelatom nulliu, ad
validam electionem requiriturnomerus suffragiorum absolote maior,
demptia 8uftragiis nollis, firmo peculiari iure quod maiorem suftragiorum
numero m exigat.
CAN.322.
§ 1. Abbas vel Prat>latus nulliu8 nequit quovis titulo sive per se sive
per ali08 in regimen obba.tiae vel praelaturae se ingerere, antequam eius-
dem possessioDem ceperit. ad normam can. 334, § 3.
§ 2_ Abbates vt>l P.raela.ti nulliu qui ex praescripto apostolico vel
ex propriae religionis constitutionibus benedici debent, intra tres men8e8
a receptis litteris apostolici8. Ce&8Rnte legitimo impedimento, benedictio-
nem a.b Episcopo, quem maloerint, accipiant 3.
CAN.323.
§ 1. Abbas vel Proelatos flullitl8 easdem potestates ordinr.nas easdem·
que obligationes com iisdem sanctionibos habet, quae competunt Epi-
aeopis residentialibus in propria dioecesi •.
§ 2. Si charadere episcopali non sit ornato8 et benedictionem, si
eam recipere debet. recepente praeter olia mODera quae iD can. 294, § 2
deeeribontur. potest quoque ecclesias et altana immobilia cODsecrare.
§ 3. Quod attiDet ad Vicarii Oeneralis cODstitutionem, serventur
Pl'IeIeripta can. 366-371.
CAN. 324.
Capitulom reUgi08nm abbatioe vel praelaturae flUlliUB regitur pro·
priis legibos ac constitntionibus; Capitulum saecolare, iure communi.
DeDed1ctus XIV, coDSt. « Apo.,oIk:ae .erlrl,..til _, 14 mart. 1743, I 2,8; coDat. « la-
1
Ier alli'. _, " apro 1747; S. C. C., 14 laD. 1721.
, Gregorlua XIV, coDat. « O"... .d.po'toUcae _, 16 DlIlIl 1691, I 12-
, PoDtlflcale Rom., tlt. De bell6,Uctknae abbo",.
• Conc. Trldent., 1Ie8II. XXV, d8 rel1"'o"b..., C. 11; Benedlctus XIV, coDat. « Q..04
BMct. _, 28 DOV. 1740, I 3, li, 8; ClODIst. « Firm.Rdu. _, 6 DOV. 1744, I 12; Leo XIII, tUtt. ap.
e I....".... _, 10 lu. 18R2.
86
CAN.325.
Abbas vel Praelatus fttdliUBJ licet cha.raetere episcopali eareat, utitur
tamen in proprio territorio insignibus pontifiealibus com throno se baJ. ~
dachino et iure ibidem oftlcia divina pontificali ritu celebraudi; crueem
autem pectoralem, annulum cum gemma, ac pileolom violaeeom potellt
etiam extra territoriom deferre 1.
CAN.326.
Si praeIa.tul"B saeeularis Capitulo careat, eligantur consultores ad
normam can. 4,23.4:28.
CAN.327.
§ 1. Abbatia vel praelatura ftullius vacante, si agatur de abbatia
vel praelatura religiosa, succedit Capitulom reli.gi08Orom, nisi constitu-
tiones aliudferant; si de saeeulari, Capitulum canonicorum; utrumque
autem Capltulom intra oetiduum debet Viearium Capitularem deputare
ad normam can. 432 seqq., qui abbatiam vel praelaturam regat usque ad
novi Abbatis vel Praelatl eleetionem.
§ 2. Abbatia vel praelatura impedita, servetur praeseriptum
can.429.
CAN.328.
Circa ROJlUl.m Pontificia Famillares, alve praemtl titulo ga'iIdea.nt,
sive non, standum privilegils, regulis et traditlonibus pontificiae Domus I .
TITULUS VIII.
De potestate eplseopall deque lIs qui de eadem ~e1p&1lt.
CAPUT L
De EpiBCOpi8.
CAN.329.
§ 1. Episcopi sunt Apostolorum suceessores atque ex divina insti-
tutione peeuliaribus ecelesils praefi.ciuntur quaa com poteatate ordinaria
regunt sub auctoritate Romani Pontificia a.
§ 2. Eos libere nominat Romanus Pontifex 6.
l o. 8. de pt"WUe".... v. 7. In VI,,; S. O. O.• PG..... 8 lu. 1C1i1. ad 1; PontulcaJe

Rom.. tlt. De betIe.CcUcme GblHJ"-.
I PlU8 X. moro propr. c l,,'er "",,,,,Ucu _. 2l tebr. 11105•
• O. 18. O. XlI. q. 1; CoDC. Trldeot., se.t!8. XXIII. lJe ortI'M. Co 4. can. 8; CoDe. Va-
Botnsfl,
tican.• 8888. IV. c. III. lJe ft sI rsttotle f'rlMGlua POII"Jlct.; Pia VI. CODat. « A..
otor'eM JI.el _, 28 aug. 1794. prop. 8. 8, SYDodJ Plstorleo.• damD.; Greaona XVI. 1Itt. ap.
c 0_• •" BocIeftG _, 17 aept. 1833; ep. eocycl. « 00fll...... • "'"'U.. -. 17 maU 1835;
Leo XIII. ep. c 1G.prlclem _,8 laD. 1888; ep. c 01/lclO 'GtICt",'IIIO _. 22 dee. l88'1; ep.•
c B,t ,GRe fIIOJuI_. II. 17 dee 1888; lltt. eDCycl. c BGJrienUGe _. lO lan. 1880; ep. eDC7Cl.
c BGt" 00""". _. 21110. 1898; S. O. S. Ofr., decr c MJflleftlGblU _, 41al. lJIO'1, prop. GO.
damo.
6 O. 1. X, de 'rsulalWne ep"COIri, I. 7; c. 2. cis prssknlJ" sI '''''''Gu""m, 4,.
In VI"; CoDC. Trldeot.• aess. XXIII. 'e ortIlfle, can. 8; Benedlctua XIV. ep. «1.. poamnRo -,
fA) oct. l'l156, 115: Pio IX, lltt. ap... JI_m,.CoeI 'nter l. 10 1111l. ~llocut. f A.cer.....
Digitized by l.:Joog Le
§ 3. Si cui collegio eoneessmn Bit ius eligendi Episeopmn, servetur
praeaeriptmn can. 321 1.
CAN. 330.
Antequam quis in Episcopum assumatur, constare debet, a:eeundum
modmn a Sede Apostolica determinatmn, elim esse idoneum I.
CAN. 331.
§ 1. Ut quis idoneus habeatur, debet esse:
1.· Natus ex legitimo matrimonio, non autem legitim&tus etiam
per subsequens matrimonimn;
2". Annos natuH saltem triginta;
3.· A quinquennio saltem in sacro presbyteratus ordine constitutus;
4:.. Bonis moribus, pietate, animarum zelo, prudentia, ceterisque
dotibus praeditus, quae ipsmn aptum eftleiant ad gubernandam dioeee·
Bim de qua agitur; . .
5.· Laurea doetoris vel saltem licentia in sacra theologia aut 'iure
canonico potitus in athenaeo aliquo vel in InstitutQ &tudiorum a Saneta
Sede probatis, vel saltem earundem disciplinarum vere peritus; ~uod ~,
ad religionem &liquam pertineat, a suis Superioribus maioribus ve! siml·
lem titulum vel saltem verae peritiae testimonium habeat '.
§ 2. ·Etiam eleetus, praesentatus vel quoquo modo ab lllis designatus,
qui privilegio a Saneta Sede concesso ellgendi, praesentandi &eu desio
gnandi gaudent, debet memoratis qualitatibus pollere •.
§ 3. Iudicare num quis idoneus Bit, ad Apostolieam Sedem unice
pertinet ••
• u,. », :n aept. 1852; allocut. c Nutaq,",m lore », 16 dee. 18158; 8yllabua errorum, prop. 110,
61; ep. encycl. c LeHte », :n oct. 1807: PiU8 x, coDllt. c 8apfettH couUio », 28 lUB. ~
• I, n. 21', 2; Ordo aervandua ID 8. CongregatlOnlbU8, Trlbunallbua, Ollcll8 Bomanae Ou-
me, 2D aept. 11108, Para II, Normae pecullares, cap. VII, art. II, n. 60 , 100.
l O. 46, 48, 110, 57, X, de electione e' eleotl pote,""e, I, 6.
I C. 19, 44, X, de electicme e' eleo" po'e,'ate, I, 6: Conc. Trldent., sess. XXII, de reI.,
c. 2; aess. XXIV, de reI., c. 1: Leo X (In Conc. Laterunen. V" coDllt. c zg"J16f"'1C16 d"poft·
110ft,. _, 5 maU 1614, I 5; Gregorlus XIV, COllltt. c ORli. AfIOIIolWe », 16 mali 1Ii81, I a.
ii aq.; Plua X, coDSt. C IlGp(fm" comlio », 28 Inn. 1908, I I, n. 20, 2; 8. O. Con8Ist., dect.
25 luI. 1916.
• O. Ii, D. LI: c. 6, 8, D. LXI: c. 19, D. LXIII: è. 14, C. VII, q. I: c. 1, O. VIII, q. 2;
c. 1, 11. 19, 20, X, de ekctione et ekct' fIIJ'e,tate, I, 6; c. 16, X, de Getate e' qual'''''e e'
ordine praejlcfendorllm, I, 14: c. 1, 18, X, de 11"" JW6.b"'erorum orde_M" wl non, I, 17:
Bes. 87, R. l., In vr: Conc. Trldent., lIe8d. VI, tI6 reI., c. l: sesso VII, de reI., c. 1:
aess. XXII. de reI., c. 2; sess. XXIV, de reI., ·c. l: Leo X (in Conc. Lateranen. V), consto
c BupentG6 dllflOri,ioniI »,5 mali 1514, I 3: Gregorlu8 XIV, consto c OR. . AfIOItolkse »,
15 mall 1.IiIn, Il, 7-9; Benedlctua XIV, consto c Ad AfIOItolCcae », 17oct. 1740, I 2; lnstr.
c Ilo qtlGlIMJ" temflOr6 », 4 maU 1745, I 19; Plua X, allocut. c D"plkem », 14/DOT. 1904;
S. C_ C., II'OIl6tl., 5 et 25 IUB. li23.
6I6c"
~ C. 1, 3, X, de fIOI,ulaf(one prcaelatorum, I, 15: c. 7, 18, 44, 153, X, de eleotione et
fIO""", I, 6; Conc. Trldebt., sess. XXIV, de reI., c. I: Leo X (in Cone. Lateranen. V),
coD8t. « B.p6f'ftIUI d"f'Od'(on" », 5 mali 1114, I 8; Gregorlu8 X.IV, coDllt. c OR.. Apo,w-
UcfN _, 16 mali 1.IiIn, I 14; Plua X, aUocut. c D"pUoem », 14 DOT. 11104•
• C. 19, 44, X, de electione e' eleo" pote.ta,e, I, 6; PiU8 X, aUocut. c Dvplioem »,
14 DOY. lIOt.
88
CAN.332.
§ 1. Cuilibet ad episcopatum promovendo, etiam e!ecto,. praesentato
vel designato a civili quoque Gubernio, necessaria est canonica proviBio
BeU institutio, qua Epiaeopus vacantis dioecesis constituitur, quaeque ab
uno Bomàno Pontifice- datur I.
§ 2. Ante canonicam institntionem Ben provisionem candidatus,
praeter fidei professionem de qua in can. 1406-1408, iusinrandum fide1i-
tatis erga Sanctam Sedem edat aecnndum formnlam ab Apostolica Sede
probatam I.
CAN.333.
Nisi legi.timo iDlpedimento prohibeatDr, promotué ad episcopatum,
etlamsi' i. B. E. sit Cardinalis, debet, intra tres menses a receptis apo-
Btolicis litteris, consecrationem suscipere, et intra qtiatnor ad suam dioe-
cesim pergere, salvo praescripto can. 238, § 2 a.
334:.
CAN.
I 1. Episcopi residentiales a.unt ordinarii et immediati pastores in
dioecesibus sibi commiasis 4.
I 2. In regimen tamen dioecesis' neqne per Be negue per aliOB, Dee
uUo sub titulo 8e8e ingerere possunt, nisi prius eiusdèm dioecesis posses-
sionem canonice ceperint; &ed si. ante suam ad episcopatum designatio-
nemvicarii capitulares, oftlciales, oeconomi fuerint rennntiati, baec 01-
ficia etiam post desiKnationem retinere et exercere possunt I.
I 3. CaDonicam dioecesis posse8RÌonem capiunt Episcopi residentia-
les simul ac in ipAB dioeeesi vel per.Be velper proeuratorem apostolicae
litteras Capitulo eccle.dae cathedra1is ostendel"int, praesente secretario
Capituli ve! cancellario Curiae, .qui rem in acta refernt G.
1 O. 4, G, 7, D. LXIII: c. 12-15, O. XVI, q. 7: c. 18, X, tle elecHmte et elect, fIO,e,'.'e.

I, 6; c. 3, 4, X, de 'ralll'atfoRe ell"oo,", I, 7: Reg. 1, B. l., lo VIe; c. G, de elecflolle .,
eJeCC' fIO'o,"'e, I, 3, lo Clem.; CoDC. ConfltantlDopolltftD. IV, aetlo X, caDo 12; CIemeD8 Xl,
coD8t. c l" 'HfWetIIO l, 2-l aug. 1709, I 2; Pius VI, consto c 8uper IOIU''''6 l, 28 DOT. 1786.
116; ep. encjc1. c OhtJrltu l, 13 apro 1791, I 2, 7, 14-19, 21, 24: PlaR IX, allocut. c N"Rqtlaftt
lore l, 15 dee. l8ii6; S;yllabas errorum, prop. 00; CODat. c Boman"" Pon"'elll I, 28 aug. 18'l3;
Plus X, alloeat. c DfI"lfceta. I, 14 DOV. 1904; S. C. C., decr. 80 apro lS'l3, D. I.
I PODtUlcale Rom., tlt. De ooll,pcratWne "ree" ,,, 6pUOOfIUm.
a C. 2, D. r..xxv; C. l, D. Cj Co 7, 44, X, tle e16CC4one et 61eCC1 fIO'e,,.I6. I, 6; CoDe_
Trlde.nt., se88. VII, tle nl., C. 9; aess. "XIII, tIe nl., C. 2; Beuedlctu8 XIV, ep. c Ira
~tremo.l, 20 oct. 1756, 12; PODtUlcale Rom., tlt. De Cflflleoratloll6 eIecIi i" 4IpUoo".••
4 Conc. Vatleftn., 1IeS8. IV. C. III, de vi et ratfotle pri.... t., Rom."i Poa"/IdI; PlualX,
ep. enc;ycL c B',i ",.d'a l, 21 DO". 18'i3; Piua X, lltt. enc;ycl. c Iamdutl"m l, 24 ma11 1911.
a C. 12-14, C. XVI, q. 7; C. 9, 17, 23,' X, de eJeoUmte e' elecfl fIO'61'a'e, I, 6; C. G, Ile
eJeCCWtt6 6' 616c14 fIO'e,m'e, I, 6, ID VI": C. l, tl6 6lfwtkme, I, 3, In Extra"llC. com.; Iu-
Ha II, conat. c Romaftl Pon14"cU 1,28 lal. lOOG; Paala8 IV, conat. c It&CtfmbentM l, l nov,
N"""fItJ.'ore
lliG1, I 2, 811Q.j Plas IX, alÌocut. c l, 15 dec.l8ii6; Syllaba8 errorum, prop. GO;
conat. c Roma",,, PottllfclII 1,28 aug. 1873; S. O. C., Paraguarietl., l aept. 165'1, ad 3; deer.
30 apr. 1873, D. I, III.
• C. l, d6 e16cUone, I, 3, In Ext:ra"ag. com.; IaHus II, coD8t. c R~an' Pon"". -,
28 luI. lIiOO; PIU8 IX, conato c AfIO,tol4ctJe 8edla Il, 12 oct. 1809, IV, D. l; conat. c BonIattu
PonttlCIIJ D, 28 aug. 1873; S. C. C., Para,uanen., l eept. 1657, ad 3.
89
CAN.335.
Il. IU8 ipsiB et olllcium est gubernandi dioeeesim tum in spiritua-
libus tum in temporalibu8 cum potestate legislativa, iudiciaria., eoactiva
ad normam saerornm canonum exereenda 1.
I 2. Leges episeopalea Btatim a promulgatione obligare incipiunt,
BiBi aliud in ipsiB eaveatur; moous autem promulgationis ab ipBbmet Epi-
scopo determinatur.
CAN.336.
I l. Observantiam legum eeelesiasticarum Episcopi urgeant; nee in
iure communi dispensare p088unt, nisi ad normam can. 81 I.
I 2. Advigilent ne. abu8U8 in eeelesiastieam diseiplinam irrepant,
praesertim circa administrationem Sacramentorum et Sacramentalium,
eultum Dei et Sanclorum, praedicationem verbi Dei, sacru indulgentias,
implementum piarum voluntatum; curentque nt puritas fidei ae morum
in clero et populo eonservetur, ut fidelibus, praeeipue pueris ac rudibu8,
pabulum doetrinae ehri8tianae praebeatur, ut in echolis puerorum &C
iuvenum institutio seeundom eatholieae religionis principia tradatur a.
I 3. Circa praedieationis munua, servetnr praeecriptum can. 1327.
1 O. 2, O. IX, q. 8; e. 4, 15, O. X, q. 1; c. 48, 49, O. XVI, q. 1; e. 5, O. XXI, q. 1; c. 115,
X, fIe eleotfolle et elecU po,"""e. I, ti; c. l, X, de o1/lCW ,.,,~ ortI'ntI"". I, 81; c. 2, X,
dAI ...Ioti",ee ee obed"""". l, 83; c. 2, fIe ocmam.tlcmlb.., l, 2, In Vlo; c. 7, de ol/lcf,o ordlo
_"'o I, 18, In VIe; Conc. Trlaent., 8e8IL VI, de reI.• c. 3; se8R. XIII, d~ reI.• c.l; sesso XXIII,
de onIiM. e. 4; IDnocentlus XIII, cooat. c A",.tolkt """fateri' -, 23 mall1723, I 1.G; Bene-
dlctas XIII, const. c ]" . .premo _, 28 sept. 1m. I 12,28; const. c PutorGlfa ol/lO(' -,
:n mart. 1728, I 3; Leo XIII, ep. eocycl. c C.", ",.Ua _. li dee. 1h82; Pontlflcale Bom., tlt.
De COIINCnItMme elect' '" epUcoptHft.
J Cone. Trldent., aeaa. XXV. de reI.• c. 18; (contmuatlo aeaaJonls). fIe delect. cibo-
..... "".,,'fa ee dfeba leatia; BeDedlctus XIV, ep. encycl. c Non a"'blflimll' _, BO mali 1741,
I 2; ep. eDC)'Cl. c N'",te. JCceft,te", _. 18 mall 1743. I 14; Plus IX, ep. encycl. « C.",
_per _, 20 Ian. 18ii8; PIOlI X, Htt. t'ncycl. cAcerbo ,,'mfa _. 1.5 apro 1Il00; S; O. S. Otr.,
decr.13 mart. 1 _ I li; 8. O. O., decr. c Ut debita »,U mali 11104; S. C. de Prop. Fide,
decr. 18 auc.18II8; B. O. Indu.... UrMa et OrMa. 14 apro l.8G6; B. R. O .• C8ftOtMtMm .• 18 febr.
1JHB; ToIetGtlG, 81 aug. 1872, ad VI.
a O. 13. X. de ollCfo '.t1fciaorci'''''''',1•. 81; e. G. X. de IIfa, aHe JI.'" a ",.aelato ,i"e
COIIIetIIV cc"""", e.
III, 10; 2, X. fIe re"a.'" et 1H!fI8f'Gtlone a"ftceorvtll, III, 415; Cone.
Nleaen. Il, actlo VII, fleJl"ielo fIe ,GCriI '-""""Ha; Conc. Trldent.• 8e118. XIV. de reI·,
prooemlum; 8e118. XXI. de reI., e. 8. 9; .... XXII, de obl6nHJ"dfa et """""dfa '" celebra-
,toIN ., .nctorv"" et lGCriI ,.,."",&....

tfoN . . . . . . 8e118. XXIV, de reI., c. 3; aees. XXV. de pHrtIGwrio; de Pavoootfotte, VCtlcra-
reU".,,, (contmuatlo aeaaJonls), de 'ndIl1IletUii,;
Leo X (In Conc. Lateranen. V). coDBt. « 8.pernae Male'faefa _. 19 dee. 1516, I 1-3. 5-9;
Uadrlanua·VI. ep. «D.d..", _,20 luL 1.G22; Urbanus VIII, coust. c Coele,tfa Hiera,ale", -,
l) tu). 141M, Il, 2; const. c Sacro."cta T"'""""" Slfllod .. _, 1.G mart. 1642, Il; Olemens IX,
eoDst- c SpaClllc'orea _, 13 sept. 1 _ Clemen8 XI. coDllt. c B. Ula _, 19 mart. 171.G, I 2. Ii;
IDDoCentlus XIII, const. « ~JIOItolkt ."''''erii _, 23 mall 1723, I 22, 23; Bened1ctus XIII.
~~ c ]ft"prnIO »,28 sept. 1724, 118, 19, 28; oooat. c PutorGlia ol/fr,ji -, Zl mart. 1126,
• 3; BeDedIctus XIV, ep. encycl. c U&i ",..•• _. a dee. 1740, 11; ep. encycl. « Bt" .lo
..... _, 'l febr. 1742, I 2; const. « Acl .uit.",fa _. BO IWlrt. 1742, I 6; const. c Be avo -,
u tu). 1742, l 10, 12, 2l-2G; ep. encycl. c N"'" fIf'O/ecto -, 12 auc. 1742, I 2-5; ep. encycl.
c l.w 0tII. . . . . . . », 2 febr. 1744•• 18, 24; ep. eDCycl. c S.prema », 'l luI. 17415, 14; ep.
e BoUfoUtId"" _. 1 oct. 17015, I 8, 10 sq.• 37-88; const. « UbI prf"'.'" -, 2 lun. 1746; coDBt.
c Acl eradiccftd.", », 28 sept. 174.8; ep. encyel. « ]"ter eeetet'O ._, 1 lan. i748; const. « Q.am-
N . .lo _, BO apr. l'iD. 112; coDBt. c Be pa'fonrU _, 215 auge 17M, I 2; ep. c CII"'. ,d reete
90
CAN.337.
I l. Episeopus in tota dioecesi, ne exceptis guidem loois exemptis,
potest pontifiealia exercerei non vero extra dioeeesim me expresso vel
saltem rationabiliter praesumpto consensu Ordinarii looi, et, Bi agatur de
ecelesia exempta, de consensu Superioris religiosi l.
§ 2. Exercere pontifiealia in iuré est sacr&8 functiones peragere guae
ex legibus liturgieis reguirunt insignia. pontifieaJia, idest ba.eul~ et
mitram I.
I 3. Episeopus, lieentiam coneedens pontifiealia exercendi in 8UO ter-
ritorio, potest guoqne permittere usum ~roni cum baldaehino I.
CAN.338.
I 1. EtiamBi Episcopi Coadiutorem ba.beant, tenentur lege personaJis
in dioeeesi residentiae ••
fI08" _, fi lui. 1'l1iG, f a &q.; CIemens XIII, ep. « a.. etc.I ~. _, 8 !ebr. 1718;
Plua IX, ep. encycI. « Q'" "'"n",, _, 8 DOT. 1846; ep. encycl. « N~I" el NoMloll. . .
8 dee. 1849; aUocut. .. Qu''''' '"ctu~dflt" _, 15 eept. 1851; ep. encycl. « NelllitIeta w·
.trum _, 2 !ebro 18M; ep. encycl. « o"Ume fIOIM'" _, 20 mart. 1854; ep. encycl. « S,,,,,.,."
,,"'deta _, 17 mart. 1868; ep. encycI. « O.m ""per _, 20 lan. 18Ii8; allocut. « M...... (lttI-
cIfJtII _, 8 lun. 1862; ep. « Qua ",.."forG _, 8 luI. 1882; ep. « I,,'er I1fYlN"ffUU _, 28 oct. 1870;
Leo XIII, ep. encycl. « l",crulaMU _, 21 apro 1878; coD8t. « BotIsaiaO. POft"Jkft _, 8 mali
188l.; Utt. encycl. « SaJrin,tfcle _, 10 laD. 1890; ep. « 1.lmlcs "" _, 8 dee. 1882; ep. encyel.
« GORIta,," B".,1aromm _, 2 eept. 1898; ep. encycl. « Oantat" fJf"Ot'UflfttfGeque _, 18 mart.
18M; ep. « lAUerw s 17Ob" _, 2 luI. 18M; ep. encycl. « MU'Ia.t" BccJuiGe _, l .aUC. J.887;
PiU8 X, Utt. eDCrcl. « Acerbo " . ." _, 115 apro lIIOG; Utt. enercl. « P.,CfJftd' _, 8 eept. JJIO'II;
Utt. encycl. « Bd'tae IGfJ"" _, 26 mali 1.910; 8. C. 8. Otr., decr. 13 mart. 16215, I 15; decr. 210
DOV. 1704; decr. 15 aq. 17415; 13 lan. 187G; decr. 80 maU 1891; (Mlsslon. Ablssln.), 26 auge
1,881; 15 luI. 1898; 1 mall 1101: decr. 8 apro 1816; 8. O. de Sacramenti&, decr. 8 auc. 1.910,
D. VII, VIII; 8. C. C., c1ecr. c VIgUG,," _, 25 mall 1883; 8. C. de Prop. Fide, lnstr. (ad
Archlep. Blbernlae), 25 lun. 1791; (O. G.), 17 eept. 1792; decr. 13 apro l.807, D. I~ III: lnstr.
<ad Vlc. Ap. Indlar. Orlent.), 8 sept. 1869, D. M; InStr. a. 1883, D. I; decr. 18 auge 1883;
lnstr. 31 lu.I. 1002, n. 6, 11, 13; 8. O. Indulg., UrMl et Orb". 14 apro l.8Ci6; 8. B. C., ~.,
28 apro 1703; decr. gene 3 apro l.821., ad.G, 6; BIe.ell.• 11 eept. ISi7; Taf'l1017fetl., 26 mart. l.868,
ad VI; Baltflft •• 26 eept. l8G8; M_tuftG. 6 !ebro 1875; lAIfJoneft •• 23 apro 1~ U,.,eUera• ...
8stICtimottial'"m Ord"''' StJflCtae ala,,". 2 auge 18M; MtJrlOnlm. 20 noVe l.88G; M_I......
115 mart. 18&'1; decr. fi aq. 1894; decr. 28 mart. 1814; decr. seu declar. 115 luI. 1814, D. I;
Pontlficale Rom., tlt. Ordo ad viIi's,,", flGrochia,.
l C. 18, O. VII, (J. 1; Conc. Trldent., &eSS. VI, de reI.• C. 5; 8. O. O., NtIIU... 2 auge
N",,,,,,.
l.II86; 1 lui. 1li87; NeMeft•• 26 fan. 16215; "8ItJIaM. 28 apro 1629; NiII.....16 mali
18M; Torce'Ieft., 24lan. 1000, ad 2; 8. O. de Prop. Flde, decr.14 aug. 1819; 8. B. C.• T"Ueta.•
6 dee. 1613; Me,...fIft., 12 luI. 1628; 4 dee. 1903; C&eremonla1e Eplacopor., l. I, C. XVII,
D. 5. - Vide etlam caD. 1008.
I C. un., X, de ..era tlflCtiOfte. I, 115; BenedJctns XIV, ep. « Ad aùiell'iGm _,115 !ebr.
1753, • 8; Caeremonlale Eplacopor., I. I, C. XVII, D. i, 8.
I 8. B. C., decr. 12 lun. 1888.
~ C. 18-21, 215, 26, C. VII, q. 1; C. 8, X, de cIerfcII ftOII "",dn"b.. _ eocleM w,
pt"tJfJbflftda. III, 4; Conc. Trldent., eetI8. VI, de reI.• C. 1; 8e88. XXIII, de reI., c. l; Pia IV,
consto « De ..'''18 fIt'8'" _, 4 sept. 1IiOO, Il; const. « l" ItIpretIItJ _, !ii nove 1II6f, I 2; Ur-
banU8 VIII, const. « SaflCla BJIf&Odv. _, 12 dee. 16M, I 1-7; Alexancler VII, const. « Q.MI
'Bccle,af4 -, 26 lui. 1862; Bened1ctu8 XIV, ep. encrcl. c UM "nmum _, a dee. 17iO, I 4; ep.
encycl~ c Orave _, 115 auc. 1741, I 1, 8; consto « Ad ""'17fJf'IGfJ _,a eept. 1746c 8. C. Ep. et
Reg., Tl&eatfftG. 16 lan. 1615; Nko'ertltI.• 1 eept. 1818; 8. C. de Prop. Flde, lnstr. (ad
Arcblep. Blbernlae), 215 lun. 1'191.
il
§ 2. Praeterquam causa visitationis Sacrorum Liminum, Concilio-

rom, quibus interesse debent, ve! civilis omcii suia ecclesiia legitime
adiuncti, abesse possunt sequa de causa non ultra duos ve! ad summum
tres menses intra. annum, sive continuOB sive intermi880s, dummodo cau·
tum Bit ne ex iptJOrum absentia dioecesis quidquam detrimenti capiat :
quod tamen tempus coniungi nequit sive cum tempore sibi conce880 0cca-
sione 8uae promotionis, ve! visit&tionis Sacrorum Liminum, vel &asisten·
tiae Concilio, sive cum tempore vacationum anni subsequentis 1.
§ S. Ab ecclesi& cathedr&li ne absint tempore Adventus et Quadra-
geaimae, diebus Nativitatis, Besurrectionis Domini, Pentecostes et Cor·
poris Christi, nisi ex gravi et urgenti causa 2.
§ 4. Bi ultra. &ex menses e dioecesi illegitime abfuerint, Episcopum.
Hetropolit&, ad normam can. 274, n. 4, Metropolitam &ntiquior S1rlfra,·
p.DeUS resi.dens Sedi Apostolicae denuntiet a.
CAN.339.
§ 1. Debent quoque, post captam sedis poue88ionem, omni exigui.
tatis redituum excusatione aut &Ha quavis exceptione remota, omnibus
dominicis allisque lestia diebus de praecepto, etiam suppressis, Mi88&Ul
pro populo sibi commisao applicare ••
§ 2. In lesto Nativit&tis Domini, et si quod lestum. de praecepto in
CIiem dominicam incidat, 8&tis est ut Missam. unam pro populo applicent.
I 3. Bi lestum ita transfera.tur ut in die ad qtlBm non solum llat om·
eiom cum Missa. lesti translatl, sed serventur quoque obligationes au·
diendi Missam et abstinendi a servilibus, Missa pro populo applicanda
est in die ad quem; secus in die a qua '.
§ 4. EpiscopUB Missam. pro populo diebus supra. indicatis per se ipse
applicare debet; si ab eius celebra.tlone legitime impediatur, statis diebus
applicet per &1ium; si neque id praestare possit, quamprimum vel per se
ipee vel per alium applicet alla die.
§ 5. Licet Episcopus duas ve! plures dioeceaes aeque principaliter
1IDitas regat aut, praeter propriam dioecesim, aliam ve! alias in admi·
ni8trationem habeat, obligationi tamen sati.Bfacit per celebrationem et
applicationem uniuB Missae pro universo populo sibi commi88o I.
1 Ocmc. Trldent., &eII8. XXIII, tle reI., c. 1; Benedlctas XIV, ep. encycl. c Ub' mi-
. . . -,3 dee. 1740, I 4; coD8t. c A.cf tmWencle _, 3 l!ept. 17(6; B. O. O., RotIwJna, 8 febr.
11811; Utwt/fm.,19 febr. 1718.
2 Conc. Trldent., &eII8. XXIII, de reI., c. 1; Benedlctas DV, coD8t. c A.cf _"'ver'lI6 _,
I aept. 1748; 8. C. Ep. et Bear., A.oemea., 22 febr. 1847. .
I Conc. Trldent., &eII8. VI, de reI., c. 1; PIU8 IV, coD8t. c De"'.'15 11f'8'" _, 4 sept.
UiIO, 12; Bened1ctas XIV, ClOD8t. c A.d _tl,",";cae _, 8 sept. 174Gi B. C. de pPop. Fide, 1Datr.
(Id Areb1ep. Blbel'Dlae), 215 lun. 1m.
• Conc' Trldent, _.,XXIII, de reI., c. 1; Urbanu8 VIII, const.• U.if16f"G _,13 aept.
1IH2, I 2; Leo XIII, Uu. ape c 1. "fWefJIG _, 10 lun. 1882; Plua X, CODIlt. • A.fJO,rolime -,
11 apro mo, D. X; B. C. C., RotIwJna et GliII....., 8 aUI 1911, ad Ii S. C. de Prop. Flde,
Utt. eneycl. (ad Deleg. Ap. pro Orleu.te), 8 DOT. 1882; B. B. O., JlGrlOnlfll, 12 DOT. 1831,
ad Z2.
I S. B. O., lAtIgoftfm., 5 dee. 1868, ad I.
I Leo XIII, Utt. ape c 1. . .pretIIIJ _, 10 lun. 1882.
§ 6. Epiacopus, qui obligationi de qua in anperioribua paragraphia,
non satisfecerit, quam eitiua pro populo tot applicet Missas, quot omisit.
OAN. 340.
§ 1. Omnea Episcopi tenentur singulis quinquenniis relationem
Summo Pontitlei facere auper atatu dioeeesis albi commiasae seeundum
formulam ab Apostolica Sede datam 1.
§ 2. Quinquennia aunt ba "et communia, atque computantur a die
1 Ianuarii 1911; in primo quinquennii anno relationem exhibere debent
Episcopi Italiae, insularum Oorsicae, Sardiniae, Siciliae, Melitae, et alla·
rum minorum adiacentium; in altero, Episcopi Bispauiae, Portugalliae,
Galline, Belgii, Hollandiae. Angliae, Seotiae et Biberniae, eum inaulia
adiaeentibus; in tertio, ceteri Europae Episcopi, cum insulia adiaeentibu8j
in quarto, Episcopi totiua Amerieae et insularnm adiaeentinm; in quinto,
Episcopi Africae, Asiae, Auatraliae et insulamm his orbia partibua adia·
centium s.
§ 3. Si annua pro exhibenda relatione aasignatua incident ex toto
vel ex parte in primum bienninm ab inlto dioeeel1Ìa regimine. Episcopu
pro ea vice a conficienda et exhibenda relatione abstinere potest a.
CAN.3t1.
§ 1. Omnes et alngnli Episcopi eo anno quo relationem exhibere te·
nentur, ad Urbem, Beatorum Apostolorum Petri et Pauli sepulcra vene·
raturi, aeeedant et Romano Pontifici se aistant 4.
§ 2. Sed Episcopia qui extra Europam sunt, permittitur ut alternia
quinquenniis, ideat singulis decenniis, Urbem petant •.
OAN.342.
Episeopua debet praedictae obligationi sntisfacere per se" vel per
Coadintorem, ai quem habeat, aut, ex instis cauala a Saneta Sede pro·
bandis. per idoneum sa('.erdotem qui in eiu8dem Episcopi dioeeesi re·
tddent '.
1 Clemens XII, CODst. c Pa.torale ollci"m If, 10 laD. 1i31, 19; Benedictus XIV, conat.
c Qtwd S"..eta If, 2B DOV. 1740, Il, 2, 4; PluslX, op. eneycl. c Optfme ..a.ci''''
If, 20 mart.
l.854; ep. encycl. c Si..,tdari q,,'dem If. 17 mart. ]8116; B. O. Oonsist., decr. 31 dee. 1809,
caDo I; Ordo servaDdus ID relatloDe de stata eccJesfarum, 31 dee. 1909; PoDtUlcale Rom.,
tlt. D" ~cnz'io.." eJecli ... ep(.co".",.
I S. C. Oonalst., decr. 31 dee. 1908, caDo Il; PODtUlcale Rom., tlt. De COIIHcnz'foIIe
e'eeti 'Ae"f,cop.",.
a 8. C. CoDsIst., docr. 31 dee. 1908, caDo V.
, Slxtus V, coDHt. c Roma..". PonU/ee If, 20 dee. 1W; Denedlctus XIV, const. c 0tI0CI
8allC'a If, 23 DOV. 1740, I 1, 2, 4; l'lus IX, ep. eneycl. c O"t'me ..a.ci''''
If, 20 mart. 1854;
B. C. CoD81st., decr. 31 dee. 1009, caDo IV, Il; PODtUlcale Rom., tlt. De ~,iotIe eJecli
ill efriBtopum.
I S. C. Consist., decr. 31 dee. 1900, caDo iV, I 2; PODtlftcale Rom., tlt. De 00U6CnI-
uone elec&i ill epi.coptl....
, Slxtus V, consto c Rotiaa..". Ponti/efe If, 20 dee. Ui85, I 4; BeDedictus XIV, collllt.
c QtIOd 8."cta If, 23 DOV. 1740, I l, 2, 4; B. C. 00D8l.t., decr. 31 dee. 1908, caDo IV, • 8;
B. O. C., H",,,,,ren., L'S tnD. 1508; Va#oionen., 17 apro 16'lI'; Q.fte... , 16 mart. 1147: lI"'''''etI••
24 febr. 1Bii2; Mele11fta"a, 14 dee. 1002; l'oDtUlcale Rom., tlt. De COI'HCftI,iotIe elecli , .
fI"i.('f),,",,~.
93
CAN. 843.
§ 1. Ad sanam et orthodoxam doctrinam conservandam, bonos mores
tuend08, pravos corrigendos, pacem, innocentiam, pietatem et diseipli-
nam in populo et clero promovendam ceteraque pro ratione adiunctorum
ad bonum religionis constituenda, tenentur Episcopi obligatione visitan-
dae quotannis dioecesis vel ex toto vel ex parte, ita ut saltem singulis
quinquenniis universam vel ipsi per ae vel, si fuerint legitime impediti,
per Vicarium Generalem aliumve lustrent l.
I 2. Fu est EpÌIICopo clericos duos etiam e Capitulo sive cathedrali
aive collegiali aibi adsciscere viaitationis comites atqne adiutores; eosque,
qu08 maluerit, eligere, reprobato quocunque contrario privilegio vel con-
suetudine I.
i 3. Si obligationi de qua in § 1, Episcopus graviter defuerit, aer-
vetur praescriptum can. 274; DD. 4:,5.
CAN.344.
I 1. Ordinariac episcopali visitationi obnoxiae sunt personae, res ac
100& pia, quamvis éxempta, quae intra diòeCesÌ8 ambitum con~inentur,
niBi probari pOBBit specialem a visitatione exemptionem fuisse ipsis ab
Apostolica Sede concessam a.
§ 2. Religi0808 autem e.~empt08 Episcopus visitare potest in casibus
tantum in iure expressis '.
'.dki.
l c. 4, 9-11, o. X, q. l: c_ 15, X, de olftcl.o ordinar". I, 31; c. 23, X, de oera.ti-
,.... e.aactfoft'k. et fJf'OCtIratioRi"-, 111,39; c. 13, X, de 1taereticl3, V, 7: c. 1, de oera.tibu••
UGCtfoft''''' e' JWOC1'ra'fofti"-, III, 20, In VIe: Bes. 68, 72, ll. J., In VIU; Conc. Trldent.,
8888. XXIV, de reI., Co a; OlemeDa XII, const. .. Peu'orale oJllctum ., lO lan. 1731, • 9; ne-
ned1ctu8 XIV, ep. eDC1cl. c UM primam .,3 dee. 1740, • 5; Plua IX, ep. encycl. c 8mll"wr'
q.icIetIa .., 17 mart. l86G: ep. eQuo fIt"CItJiora ., 8 luI. 1862; Plua X, const. c Arxntolicae .,
15 apro l810, n. XVI; 8. C. Conslst., deer. 31 dee. 1909, can. VII; 8. C. C., B6I/Obricefl..,
~ aug. 18, ad 8; Boianeft., 14 DOV. 18M, ad l: Port.,1a'Utm .• 15 et 29 lan. 1701, ad 1-3:
Il. Mom, 9 dee. 1722, 16 lan. 1'728; 8. C. de Prop. Fide, lD8tr. <ad ArcbIep. HIbern1ae),
• lon. 1m: (o. P.), 14 lan. 1798; PontUlcale Bom., Ut. Orcio Gd ~tGndfU fHlroc1&ia••
~ 8. C. o., AftGIII'lftG, 27 maH 1713, ad 2-
3 C. 11, 12, O. X, q. 1; c. 6, C. XVI, q. 2; c. 16, X, de olftcl.o iudiclB orcIiurii. I, 31;
_'h.
c_ 3, 16, X, de pritnlelli" e' elDce,,'k. prf11UegiG'orum, V, 33: c. 1, de oera.tibu" el:sc'io-
et procarGtioRibll'. III, 20, In VIe: Conc. Trldent., sess. VI, de reI., c. 4: sesso VII,
.. rei.• c. 7, 8; &e88. XIV, de reI.• c. 4; seSSo XXI, de reI., c. 8; sess. XXII, de ob.er1)Gn'"
eI e1IUGacI" fA celebratione millse: sess. XXIV, de reI.• c. lI: Leo X (in Conc.·Lateranen. V),
COD8t. c ~'" 'ntra ., 19 dee. 1516, • 3: BenedlctU8 XIV, const. c Ad militarttil Il, 30 mart.
1742, • 6, 8, lO, 19; const. cB'" fJGItoral14 ., 26 mali 1742, I IX, n. XIX;; Leo XIII, const
c RotRou. Pontijlcea., 8 mali 1881: Plus X, motu propr. cInte,· m"Wplice. Il, 21 febr. 1905,
IL 11, 2:l; 8. C. Ep. et Beg., Peru.lna, 11 lan. 1G78; Msraorum, 25 mart. 1591: Sar::aneft.,
lO lui. 1600; Ordl.." 01l"6Ian', 8 mart. 1813: deelar. 11 sept. 1670, ad I-III: N'eiett., 8 apro
1839, ad 3: 8. C. CoDalst., Vercellen., lO tebr. 1917: 8. C. C., Aquileten., mense lan. 1585:
~., mense lun. et aug. 1587; ZGmorcrt.• 27' mart. 1591, ad 2: Tauritlen., 15 febr. 1596:
JlOfII'"UftG, 30 lan. 1644: A'lfden., 4 febr. 1653; NaNliera., 18 tul. 1009, ad 2: Rl3palen.,
26 mart., 14 mali, ~ et 25 lon. 1889, ad 1, et 4 mart. 1890: Caesetlaten., 23 sept. 1690.:ad 1:
C'ometI.,l mart. 1692, ad 1-3: Palentins, 4 lun. 1763, 28 lan., 18 febr. 17G4. a.i I: S. C. dc
Prop. Fide, Instr. <ad VIco Geo. Nanktn.), 29 febr. 1836: <C. G. l, 11 dee. 1839, od 1; Ponti-
Ilcale Bom., tlt. Orcio IItJ ~ttlncIG. fHlrDcllifU. _ Vide etinrn CIID. 512: 631, I 1: 6'm; 890;
l28l., I 2; 1491.
4 Vide etlam caD. 512, I 2; 815: 618; 631. * 1; 1261, 5 2.
Oot1et6 l_n. OG~
CAN. M5.
Visitator, in iis qnae obiectum. et finem visitationis respicinnt, debet
paterna forma procedere, et ab eiua praeceptis ac decretis datur recursua
in devolutivo tantumi in aliis vero causis, etiam tempore visitationis,
EpiACOpuS' ad normam iuria procedat necesse est I.
CAli. M6.
Studeant Episcopi debita cum diligentia, Bine inutilibus tamen moria,
pastora.lem visitationem absol'Yere: caveant, ne superftuis 8'UlDptibus
cuiquam graves onerosive sint, neve l'atione visitationis ipsi aut quisquam
suorum pro se suisve dona quodvis genus petant aut accipiant, reprobata
quavis contraria consuetudine; circa vero victualia sibi suisque mini-
stranda ve! procurationes et expen88:8 itineria, servetur legitima locorum
consuetudo 2.
CAli. 347.
In suo territorio Episcopus praecedit omnibus Archiepiscopis et Epi-
8COpis, exceptis Cardinalibus, Legatis Pontificiis et proprio Metropolita;
extra territorium serventur normae traditae in can. 106 '.
CAN. ~.
§ 1. Epi8COpi titulares nullam possunt exercere potestatem in lJU8
dioecesi, cuiua nee possessionem capiunt ••
§ 2. Decet ex caritate, citra tamen obligationem, ut aliquando Miseae
sacri1lcium pro sua dioecetli applicent '.
8I!88.
1 O. 1.3, ~, de o,.. W(cU orci_f'' . I, 81; Conc. Trldent., 8e8II. XIII, ,. reI•• e. 1;
XXI, de reI., c. 8; &eII8. XXIV. de reI.• e. lO; BeDedld.u8 XIV, conet. c Ati _fUIstI'" _.
BO mart 1742, I 8, lO, 19, 21.; a o. Hp. et Bee., decr. 16 oct. 1600, Do 8t 8. O. O., 6G4«oM.
mense aug. 1M5; VeaHfII"'-•• JIleD8e dee. 1Ii87, ad 2; TNtWm •• mcmae Iun. 11189; O.,.".
",es... 23 aept. l.Ii81, ad 4; B.,tlrtfftHtlG. 14 lun. 11184; Nt""... 2f apro 1IiI'l; Borea,","••
:18 DOV. 1802; Dm"..... 11 aug. 1_; B."olWfc8tl., 2f aug. 1_, ad 6; BGrd.,", Ii5 maU
1700, ad 1; Bemnel8tl., 12 apro 1110, ad 1.
a O. 8, O. X, q. 3; c. 18, X, 'e o,.. ,vtJ(cU orcICtlGr.U, I, 81; e. 6, 21, 28, X, de celi-
"ba. 84'GCtWn'bu et JWOCIWG'WnUHla. 111,39; c. 7, X, ,. eecJN"bu ",..elGlorvfll et nJHN-
IOf'WfII, V, 81; c. 6, ,. o,.. ortIfftGrU, I, 16 ID VIo; e. 1-8, ,. ~. aHIOIloMbu et pro-
cvNHofI'bu. III, 20, ID VID; e. un., de ceUbu, eo2HlClloMbu er proovrGHofICbu, III, 10.
ID Jilxtravag. com.; Oonc. Trldent., ae... XXIV, de reI., c. 3; Leo X (ID CoDe. LateraDeD. V>.
consto c D_• • tN Il, 19 d~. 1116, I 8; Olemena XIV, ep• .encycl. c lJecel ftIG......... _.
21 aept. 1789, • 28-80; 8. C. Hp. et Bee., p."""..• 9 febr. 1m; Cr8fIIOtWm., 8 nov. 1.Irl9; Ca-
p_lGquea., 4 nov 1811; Fe. O. O., NGm'-., 12 aept. 18M; B~I1ft'JtG, 2 aug.1670; 19 aept. 1682;
c..ereft.• 17 nov. 1685; AltpAGlla, 18 lui. l701S; l'GtI6R., 24 aug. 1748, 28 ma11 1746, ad 1;
S. O. de Prop. FIde (O. P.), 14 Ian. 1798.
a Innoeentlua XIII, conet. c A"o.Io:fm flllafleeru _, 28.maB 1728, 1llS; Benedleta.a XID.
consto C lA '-JJf'fJfIIO I, 23 aept. 1724, I 12, 28; const. c P ..IorGZfI 01lcU I, ~ mart. 1'128.
13; 8. R. O., BarcmOtWm., lO 1an. 1808; .,1I611AG, 8 apro ltllS6; Oaeremonlale JIIp1acopor••
J. I, C. XIII, n. 9.
• Leo XIII, 1Jtt. ap. c In ..pretIIG l, lO lan. l.8R2.
I Leo XIII, 1Jtt. ap. c 1ft "pretIIG I, ]D lUB. 1882.
QAN. MD.
I 1. Ab accepta authentica notitia peractae e&.nonicae provisionis,
"Episcopi sive residentiales live titulares:
1.8 Praeter alla privilegia quae suia in titulis recensentur, fruuntur
privilegiis de quibue in can. 239, Il, DD. 7-12; Dee non n. 2, etiam quod
speétat ad C&8118 Ordinario looi reservatos; n. 3, cum consensu saltem
praesumpto Ordinarii 100; n. 4, dummodo ~on teneantur celebrare in
cathedrali; nn. 5, 6, ritibus tamen ab Ecelesia praeseriptis;
2.8 Iua habent deferendi insignia. episcopalia ad norm&m legum
lit1l1'gicarum l .
§ 2. A capta. vero possessione Episcopi residentiales habent prae-
terea iua:
1.8 Pereipiendi reditua mensae episcopa.lia;
2.8 Ooneedendi indulgentias quinquaginta dierum in lllUle iurisdi-
ctionis looi&;
3.8 Elevandi in omnibull ecclesiis BUBe dioeeesis thronum 01lDl baI-
dachino I.
II.
OAPUT
De OoadiutorillU,ft et AU0iliaribu Bpi8coponmt..
OAN. 350.
§ 1. Uniua Romani Pontificia est Episcopo Coadiutorem consti·
tuere s.
§ 2. Ooadiutor dari 801et personae .Episeopi cum iure sueeessionis;
&ed nonnunquam datur quoque sedi.
l c. 18, X, le fJ08M,",," e' nmaCUlmtUHI" V, 88; c. 12, le primle,,",. V, 7, iD VIe;

c. 2, de prW(1e"U, et UONrih. "",,",,""ionifii. V, 7, l!l Clem.; Clemeus XI. deer..c NO'A-
-"'" _, 16 dee. 1708; IDDO<.'eDUua XIII, coDBt. c AJJ08to'lcC "'.... ,eri, _, 23 maU 1723, I 24;
IJeDedlctua XIII, ~ c l .. atlJHftIO -, 23 aept. 1724, I 2(0, 28: coDat. C Po.lortJl" o"eH _,
%l mart. 1728. 13; BeDed1ctua XIV, Utt. ape c .4Nlllp'" PraeleceNOnl. _, 19 mart. 1748;
ep. encycl. c 1I.1ftO esfll _, 2 lo. 1'l51, I 4-7: P1ua IX, Utt. ape c BccIeriII",'" _, 17 lo.
1BI7; Leo XIU, Utt. ape c PraeclGro _, 3 !ebr. 1888; 8. O. 00D81at., 2 mali 1910; B. C. C.,
UtIuINa •• meaae !ebr. llSIIO, ad 3; 18 febr. 1623; N""'..,"13 apro 1630; N(oolenlft. el Tro-
" ' . , 18 dee. 1893; B. R. C., 00....... , 15 aept. Imi, ad 9; 2G auge 1818; T."""'nca, 12 mart.
1838; Urlria ., Orlria, 8 lo. 1898; BotIIGnca, 20 lo. l8II8, ad I; IrI1ssale Rom., Ut. RU•• 1#Jr-
~., .. celebnltlolN ....... c. XII, le belledklùnse , .. jlfte "'..... e' fltHJllgelto B. 100ft-
....., D. 7, 8; C&eremonlale Eplacopor., 1. I, c. I, II, D. 8, 5, c. III, IV, D. 1-4, c. XXV, D. 1-7,
c. XXIX, D. 11.
I C. l, de electtolMl, I, 8, iD Extravag. com.: Oonc. Trldent., &e88. XXV, de re/., c. 1;
Martlnua V (iD Oonc. OoD8bmUen.), coDBt. 4C l ..ter es""'" _, 22 febr. l4lB. art. 28, de qUQ
errorum ·Wlcletr et Bua 81J8IM!Ctl InterrogaDdI; B. C. ludulg., Jlo.riU..... 17 dee. 1838;
B~IIG. 24 lane 18t8; 0-''"., 12 laD•.1Bl8, ad 4: MOti'" PoIC,ttI.." 20 mali 1898; Urli..
e' Or"", 28 auc. 1908; B. R. O., Jl....tI6a•• 12 lui. ]628; aro..8'.nca, lO maU 1642, ad 4;
Ca...., 24 mali 1684, ad l: BallCt' ItlCOW tI8 ClltIII, l luI. 1874, ad III: C&eremonlale Ept-
8OOpor., I. I, c. XII, D. 11, c. XIII, D. 1-3, c. XXV, D. 8; l. II, c. XXXIX, u. 2.
I C. l, 14, 17, C. VII, q. 1; c. 5, X,."8 cJenoo ..grut."te "'" debiU,.,o, III, 6; c. o.,
M cIerNlo tlegroltlrate "'" deliU4t.to, III, 5, In VIe; Conc. Trldent., aesa. XXV, de reI" c. 7;
IJeDedlctua XIV, ep. encycI. c OrtI.,. _, 1G auge 1741, I 8; ·P1ua X, coDBt. c B."","" COI&-
dio _, 28 lo. 11108, I I, D. 20, 2; Benedlctu8 XV. conato c Il. tICtU _, 1 febr. 1815.
96
§ 3. Coadiutor, datua personae Episcopi Bine iure succeasioniB, spe-

ciali nomine dieitur AucftliariB.
CAN.351.
§ 1. Iura Coadiutoris dati personae Episcopi desum&ntur ex litterls
apostolicis, quibu8 eonstituitur.
§ 2. Nisi aliud in bis litteris caveatur, Coadiutor qui datur Episcopo
prorsus inbabili, habet omnia iura ae ollleia episeopalia; ceteri tantum.
p088unt quantum Episeopua eisdem. commiserit.
§ 3. Quae Cdadiutor potest et volt exereere, Episcopu8 babitualiter
alli ne deleget 1.
§ 4. Coadiutor, iusto impedimento non detentu8, debet, quotie8 tue-
rit. a Coadiuto requisitu8, ponti1lealia et alias functioneB obire, ad quaa
Episeopu8 ipse teneretur.
CAN. 352.
Coadiutor sedi datu8 potest in territorio ea quae aunt ordinia episco-
palia exercere, excepta &aera ordinatione; a1iis in rebu8 tantum potest,
quantum eidem a Sancta Sede vel ab Episcopo fuerit commisaum..
CAN.353.
§ 1. Quilibet Coadiutor, ut e&Donieam sui olllcii pOlJ8e88ionem captat,
neces&e est litteras apostolieas ostendat Episcopo.
§ 2. Coadiutor cum futura successione et Coadiutor sedi datu de-
bent praeterea easdem ostendere Capitulo ad normam caD. 334:, § 3.
§ 3. Si Episcopu eum in 8tatum inciderit ut eliciendi actu8 bumani
8it impos, praetermisso praescripto § l, 80lum praescriptum § 2 ab omni-
bU8 Coadiutoribu servetur.
CAN.354:.
Ooadiutor quilibet obligatione tenetur, sicut Episcopu, residendi in
dioecesi, e qua, extra tempu8 vaeationum, ad normam can. 338, lpsl non
licet, nisi ad breve tempus, Ooadiuto permittente, discedere I.
CAN.355.
§ l. Coadiutor cum iure sueeessionis, vacante sede episcopali, statim
evacUt Ordinarius dioecesis, pro qua fuerat constitutus, dummodo pos-
8eBBionem legitime ceperit, ad normRm can. 353.
§ 2. Cum Episcopi munere exspirat AuxiUaris o1Ileium, nisi aliud in
litteri8 apostolieis eaveatur.
§ 3. Si Coadiutor datul fuerit sedi, eius oftlcium etiam sede vacante
perdurato
l S. C. lilp. et Deg., AriallM., 13 mall 1808.

I S. O. lilp. et Bee., l<"""tlGtm., 20 mali 1628, ad 1.
CAPUT III.
De 81/ftOdo ài06ceBGfKJ.
CAN.356.
§ 1. In singulia dioecesibus celebranda est decimo saltem quoque
anno dioecesana Bynodus~ in qua de iis tantum agendum quae ad parti·
culares cleri populique dioecesis neeesaitates vel utilitates referuntur I.
§ 2. Si Epiaeopua plures dioeceses acque principaliter unitaa regat,
a.ut una.m habeat in titulum, alteram aliaave in perpetuam adminiatra·
tionem, potest unam tantum dioecesa.uam Bynodum ex omnibus dioeee·
aibus convocare I.
CAN.857.
§ 1. Bynodum dioeceaanam convoeat eique pr&eeat Epi8copua, non
a.otem Viearius Generalis me Dl&Ddato speciali nee VicariUB capitu·
la.m '.
§ 2. Celebranda. est in eceleaia eathedrali, niai aliud rationabUia
causa Budeat 4. CAN.358.
§ 1. Ad Synodum vocandi Bunt ad eamque venire debent:
1.· Vieariu8 Oeneralis;
2.· Canonici eceleaiae cathedralia aut consultoree dioeeesa.ni;
3.° Bector Seminarii dioecesani ~tem maioris;
4.· Viearii foranei;
5.° Depotatu8 uniuseuiusque collegialia ecelesiae a Capitulo eiU8-
dem ecelesiae e gremio eligendu8;
6.° Paroehi civitatia in qua. Synodua eelebratur;
7.· Unus saltem paroehus ex unoquoque vicariatu foraneo ellgen·
dua ab omnibus qui curam animarom aeto inibi habeant; paroehus autem
eleetU8 debet pro tempore absentiae viearium 8ubstitutum sibi suftlcere
ad normam can. 46.'l, § 4; . '
8.· Abbatea de regimine et unos e Superioribu8 coiuaque religionia
cleriealis qui in dioeca.eai commorentl1r, designatos a Superiore provino
ciali, nisi domus provincialis sit in dioecesi et Soperior provincialis in-
teresse ipse maluerit '.
1 C. '16. D. XVIII; c. 25, X. de .0000,.,fo,"&u, .tIf/.... tiot"... et de". . . .tu",,&u.

V. 1; Conc. Trldent., 8eSIJ. XXIV. de reI., c. 2; Leo X (In CODe. J..ateraDeD. V), coDSt. « Re-
".,,'" ••,""'"...., 4 mali 1m, 112; Plull IX, ep. encycl. « 8'"'.'.''' q.Uem ., 17 mart.
1lli8; ep. eDCfCl. « o"• ••,.,.., 20 lan. 1858; S. C. c .. C.r."'t"H, 18 luI. 1588; PlacentfN,
28 apro 1821.
I Dened1ctus XIV, coDSt. « Utti,enU. . ., 2IS DOT. 1748. I 9; 8. C. C., Genr."R6R. el
V.riIJ_., U aept., 2 Qtt. 1708, U febr. 17418, ad 1; Ternactaett., 1 mart. 1788. ad G.-
I 8. C. C.. VfrocIuaett., mense dee. 1585; Orlolea., 27 mall 1882, ad 14; ".,,..tcnt .•
28 !ebro 1889. ad 2; N.",.., 4 dee. 16M; Caeremonlale JIIpIscopor., I. I, C. XXXI, n. 1. 3.
4 H. C. C., Aceraea., 17 mali 1638, ad 2-
• C.l8. D. XVIII; C. 17. X. de pritiiJe"" et ~... prideglGeor.., V. 83; C. 6.
4e ""'del''', v. 7, ID VIe; Conc. Trldent .• &eII8. XXIV. de reI., C. 2; Olemens XIII. conat.
c l.'er."IfpIfc:e. •. U dee. 1'l118, 1 G, 6; Leo XIII. eoD8t. c BotII.tIOI PoaUIfce••• 8 mali
'1
§ 2. EpÌscopus, si opportunum iudicaverit, potest ad Synodum vo-
care ali08 quoque et etiam omnes canonicos. paroch08, Superiores reli-
giosos, imo et singulos suae dioecesis saeculares sacerdotes, iis tamen
exceptis qui necessarii sunt ne in paroeciis animarum cura desit; invitati
autem ius su1fragii in omnibus habent, perinde ac ceteri, nisi Episcopus
iD invitatione aliud expresse caverit l.
OAN.359.
§ 1. Iis qui ad Synodum venire debent, si legitimo impedimento
detineantur, non licet mittere procuratorem qui eorum nomine Synodo
intersit; sed Episcopum de impedimento certiorem faciant I.
§ 2. Negligentes Episcopus potest iustis poenilit compellere et punire,
nisi de religiosis exemptis ngatur qui parochi non sunt '.
OAN.360.
§ 1. Episcopus, si id ipsi expedire 'videatur, opportuno ante Syno-
d~ tempore, unam. vel plures e clero civitatis et dioecesis commi88iofJes
nominet, BeU coetus nrorum qui res in Synodo tractandas parent.
§ 2~ Ante Synodi sessiones Episcopus omnibus qui conv~ti sunt et
convenerunt, decretorum schema tradendum curet.
OAN.361.
Prop08itae quaestiones omnes, praesidente vel per se vel per alium
Episcopo, liberae adstantium disceptationi in BeBBionibus praeparatoriis
subiiciantur •.
OAN.362.
Unicus est in Synodo legislator Episcopus, ceteris votum tantum
consultivumhabentibus; unus ipse. subscribit synodalibus constitutioni-
buS; quae, si in SynOdo promulgentur, eo ip80 obligare incipiunt, nisi
aliud U"preBBe caveatur 5_ .
1881; 8. O. Ep. et Reg., AqvUGM, 21 mart. 1589, ad 1; Itl1I6tWlC6t&., 7 sept. 1640; 8. O. O.,
Oremonen., 15 mali 1574; 19 dee. 1604; PienUM, 18 lun. 1703, ad 1; OlotlltlO81t., 7 lun.,
2 aug. 1755, ad 2. .
1 8. C. O., IGnuen., lO sept. 1033; NtlcerlM, 20 dee. 1817, ad 4, 6; 8. O. de Prop. Fide,
Utt. <ad Arcblep. Ml1vauklen.), 29 luI. l889.
2 8. C. de Prop. l!'lde, .11tt. <ad Arc.b.lep. Mllvauklen.), 29 luI. l889.
3' C. 9, X, de maWrltG'e et obetlient"', I, 33: Conc. Trldent., sesso XXIV, "" reI·, c. 2;
Benedlctus XIV, consto c "f"IIIG""" lt, Cl ntlv. 1744, I 9, lO; 8. O. O., 19 dee. 1804; Orlo".,
27 ma111832, ad 19; Bel1f)fJfeft., 1 apro 18158: CremotIeft., 9 sept., 12 dee. 1780, 5 apro 1732,
8 et 29 aug. 1733, ad 3, 4; PontUlcale Rom., tlt. Ortlo Gd BlROdtlm•
• 8. C. C., Cononetl., 13 et 2'1 mali 1702; PouWlcale Rom., tlt. OttIo G' BlROd••:
I Plus VI, consto c Atlctorem /I48Ì lt, 28 aug. 1794, prop. 9, lO, 8ynodl Plstor1en••
damn.; Leo XIII, consto k R.omtJftf1I Pon"ftou lt, ~ mali 1881: 8. C. C., Urlle"'., a. 1181;
Vene''''",m, 21 apro 1692;. A'lIl1refl., 12 fan. l5II5; N"Il'fU, 1 lui. 159T: III"tI".., 2 dee. 1804.
ad l: Orlo"., 28 luI. 1814: BfWII8tI., 5 lun. 1627: BGIIonetI .• 19 !ebro 1828, ad 5; 0ti0In.•
2'1 malll882, ad 15; '.' ' 'WI'".., 28 febr. 1839; B'f"OfIl1Olen., 17 lun. 184/S, ad 4.
99
OAPUT IV.
De Ouria dioeCe8Gna.
OAN.363.
§ 1. Ouria dioecesana CODHtat illis personis quae Episcopo aliive qui,
Ioeo Episcopi, dioecesim regit. opem praestant in regimine totius dioe-
cesis.
§ 2. Quare ad eam pertinent Vicarius Generalis, oftlcialis, caneel-
lanus, promotor iustitiae, defensor vinculi, synodales iudices et exami-
natores, parochi consultores, aoditores, notarti, cursores et apparitores.
OAN.364.
§ 1. Nominatio eorum qui praedicta otBcia ve! munera exercent,
IICripto consignetur, ad normam can. 159.
§ 2. Nominati vero debent :
1.- In manibus Episcopi iusiurand\lm praestare de munere fide1iter
exercendo, quavis personarum acceptione posthabita;
2.° Negotia ad sespectantia sub auctoritate Episcopi tractare ad
nOllD&m iuria;
3.° Becretum servare intra fines et 8ecundum modom a iure ve! ab
Epiacopo determinatum 1:
OAN.365.
De oftlciali, promotore iustitiae, defensore vinculi, iudicibus syno-
dalibus, aoditoribus. COrsoribU8 et a.pparitorib~ serventur praescripta
can. 1573-1593; de Vicario Generali, cancellario aÌitsque notariis, exami-
natoribos synodalibus et parochis consultoribus" praescripta. canonom
qui sequuntur.
ART. I. --. De V4cano GMendi. '
OAN.366.
§ 1. Quoties rectum dioeceBis regimen id exigat, constituendus est
ab Episcopo Vicarius Geueralis, qui ipsum potestate o~inaria in toto
territorio adiuvet I.
I 2. Vicarius Generalislibere ab Episcopo designatur, qui eom potest
ad nntom removere 3.
I 3. Unus tantom constituatur, niBi vel rituom diversit&s ve! am-
plitudo dioecesis aliud exigat; &ed, Vicario Generali absente vel impe-
dito, Episcopus alium constituere potest qui eios vices suppleat 4.
l Conc. Trldent., sess. XXIV, de reI., c. 18; 8. C. Consfst., decr. c JlGlrima OVrG _,
al aag. 1910, C8D. 7; 8 oet. 1910, ad 12; decr. 16 !ebro 1912; 8 C. C., NtIlU"., 11 mali
1830, ad 8-
.1 8. C. 8. Otr., lltt. encycl. 20 !ebro 1888, D. 2; decr. 20 apro 1898, D. 2; 8. O. lilp. et
Bea., N.Uia, 22 dee. 1828; Almerie"., 8 aept. 1748; 8. O. C., T.amett., 20 lun. 1878, ad. 1.
'''rl.,
a C. 1, X. tIs rell1fliB V, 41; 8. C. Ep. et Reg., Amt&ef\., 17 mali 1583; .A,lmefieI&.,
lleept. 1748; 8. C. C., Tuaflletl., 20 lun. 1676, ad l; S. C. de Prop. Fide, 29 dee. 1812.
4 C. 14, X, de o1/lClo '.dwu ortIifl8ri~, l, 81; Denedlctua XIV, CODst. « B'" "..10-
,..,., _, 28 mal11742, I IX, D. XXI; S. O. Ép. et Reg., La,wCatMm., 24 mart. 1589; AlmefieI&.,
Il eept. 1748; 8. C. O., ~, 8 ma111888.
100
OAN. 361.
§ l. Vicarius GeneraJis Bit sacerdos e clero saeculari, annos natu
non minus triginta, in theologia et iure canonico dootor aut licentiatua,
vel saltem earum disciplina rum vere peritus, sana dootrina, probitate,
prudentia se rerum gerendarum experientia commendatoa •.
§ 2. Si dioeceais alicui religioni commi88& fuerit, Vicarius Generalis
poteat esse einadem religionia alumnus.
§ 3. Vicarii Generalis munns ne com~ttatur canonico poeniten·
tiario, aut Episcopi consa.nguineia praeaertim in primo gradu vel in se·
cuooo mixto cum primo, aut, exclusa necessitate, parocho ceteriaque
curam animarùm habentibua; &ed non prohibetur Epiacopu8 Vicarium ex
ipsa dioeeesi 888umere I.
OAN.388.
§ l. Vicario Generali, vi o1Ilcii, ea competit in univeraa dioecesi
iuriadictio in apiritualibu8 llC temporalibus, guae ad Episoopum iure ordi·
nario pertinet, exceptis -ils guae Episcopus albi retlerv&verit, vel guae ex
iure reguirant speciale Episcopi mandatum I.
§ 2. Nisi aliud e.~res&e cautum fuerit, Vicarius Generalis euequi
poteat rescripta apostolica guae Episcopo vel praecedenti rectori dioe-
cesia remi88& sint, ac generatim ad ipsum guoque pertinent faeultaf.es
habituales Ordinario looi a Sancta Sede concessae, ad normam can. 66 ••
OAN. 369.
§ l. Vicarius Generalis praecipua acta Ouriae ad Episcopum referat,
ipsumgue certiorem faciat de ils guae gesta aut gerenda sint ad tuendam
in clero et populo disciplinam.
i 2. Oaveat ne 8uis potestatibus utatur contra mentem et volunta-
tem 8ui Episcopi, firmo praeacripto can. 44, § 2.
OAN.370.
i 1. Praesente etiam Episcopo, Vicariu8 Generalis publice priva-
timgue praecedentiae iua habet 8Uper omnibu8 dioecesis cler1cls, non
exclusis dignitatibus et canonicis eccles1ae cathedralis, etiam in choro
lo Benedlctus XIV, ep. eDCJ'cl. c Q,",'" UJ ftbll",' _, R aq. 1115G, I 4; 8. O. Hp. et

Reg., OOfllfltl•• 2 dee. lli78; Oltlllle"•• 28 laL l.Ii81; TIaeGAft •• Il febr. 1111; AItIIerIeA••• aept.
1748; S. C. C., HUjHI.fGrv"'. 29 lu. lM7.
I 8. C. Ep. et Reg., BetIeft•• 20 mart. ~ OtlOttletl.• 4 auge 1Ii78; CoiIMm •• 2 dee. 1Bl8;
P • •m .• 8 man 1593; Ari",'nen.• 18 maH 1811; B.tri.... 18 DOV. 1840; Dertllollell•• 12 noy.
1888: Bq.UIGceA•• 6 febr. 1700; 8. C. C., N.""". 12 mali 1629; 3 febr. 1_.
I C. 6, X, de o1/f.Clo viOarU. I, 28; C. 2, 3, de o1/f.Clo t7C0arU. I, 13, ID Vlo; BAW. 81, Il. 3 ...
ID VXU; 8. C. 8. Otr., lItt. enCJcl.• 20 febr. 1888, D. 2; decr. 20 apro l888, Do 2; G .pt. UOO;
22 ali,. 1908. ad 6; 8. C. CoD81at., decr. c M_ma CIWG _, 20 aq. 1810, can. 82; 8. O. O.,
2'HfIWIA.. 20 lu. 1878, ad 2.
• Bee. 48, R. 1., ID Vlo; 8. C. 8. Otr., Utt. encyel. 20 fabr. 1888, D. a; M DOV. 1BI'r;
deer. 20 apro 1888; 8 m.n l.889, ad 1. 8; 6 .pt. 1800; 22 aq. l.I08, ad I; 8. O. 1Ip. et JIec..
PS,.,......• 8 aq. 1614.
•••• : •• i •••• ~ .....
et actibua capitularibus, nisi elerieua eharactere ~p~{,pm:Pf.iciib~{::~

et Vicariua Generalia eodem careat 1.
I 2. Si Viearlua Generalia Bit Episcopus, omBia honorifteaprivile-
gia Epiacoporum titularium obtinet; seeua durante munere habet tantum
privilegia et iDBignia Protonotarii apostoliei titularia '.
OAN.871.
Exspirat Viearii Generalis iurisdictio per ipaiua renuntiationem ad
normam can. 183-191, aut revocationem ei ab Episcopo intimatam, a.ut
sedia episcopalis vaeationem; auspenditur vero aU8peDSa episcopali iuria-
dietione I.
CAN.372.
I 1. In qualibet Ouria eonstituatur ab Episcopo cancellariua qui Bit
aaeerd08, euiua praeeipuum munua Bit acta Ouriae in arehivo eustodire,
ordine ehrouologieo diBponere et de eisdem indicis tabulam eonAcere ••
I 2. Poscente necessitate, adiutor ei dari potest, eui nomen Bit viee-
eaneellarii BeU viee·tabularii '.
I 3. Oaneellariua est eo ip80 notariua.
CAN.373.
t 1. Episcopua praeter caneellarium potest, alioa quoque notari08
eonstituere, quorum scriptura aut subseriptio publieam Aaem· facit. .
I 2. !idem eonstitui pOlilBunt aut ad quaelibet acta, aut ad aeta iudi-
eialia dumtaxat, aut ad aeta tantummodo certae èausae vel negotii con-
ftclenda.
t 3. Si eleriei desint, poBBUnt e laieia assumi; &ed notariua in erlml-
Dalibua clerieorum cauaia debet esse saeerd08 '.
I '. OaneelIariua alligue notarli debent eBBe integrae famae et omni
BUapieione maiOre8 '. '
1 Pia X, mota propr.• I.m ",.,Ui,."""

I, 21 febr. lIIOG, n. 21, 46, 68; S.- C. Ep. et
Bee·, ANllIoftea.. lO mart. 1GI2; B"'ftNlt&6ll•• 18 mall 1800; S. C. C., A',sf'el&.• '23 aept.
la.; Bel,...... 19 luI. 1 _ S. R. C., TanmU-. 11 aept. 1591; A,"".drlftG. 15 mart. 1008,
acl 1; AtlCfrlea•• 2IS aept. 1810; Bst'OlleH •• 20 dee. 1828, ad 2; BiatI"UftII. IO apro 1832, ad 2;
........ 21 urt. 18U; lIe,,,"'NftCI. 4 aq. 1_. ad 1; AftClItI• • 14 DOV. 1818, ad 1; AqllG8-
peIIfIea•• 20 dee. 1892, ad 1; AftCI""ftCI.21 apro 1186, ad G; Tra.... %1 febr. 1841; lI'tIOrlceJl.•
lO l1lD. 1IIH.
, I C. 1, X, de re,.lf. "'rlI. ",.,.U,.ke.

, Pia. X, mota propr• • 'Iram I, 21 febr. 1_, n. 62, M, GG, 16.
V, 41; Beg. 42, R. I., ID VIe; Cone. Trldent., 8888. XXIV,
de reI.• C. 11; Pia. IX, conat•• RollIo.... Pon"/ec l, 28 alli. 1873.
• BeoeclIctu. XIII, conato • lI_. . ve,II4.'NlI, 14 lan. 1721, I 5: PlU8 X, coDSt.
« .," Noa l, llan. 1112, n. SO.
, BenedIctU8 XIII, colUlt. c, l i " ,. . ~lIIra'NI 1,14 lun. 1721, I G.
, S. C. B. Ofr., 1Datr. 20 Ial. 1880.
, C. 8, C. III, q. 4; Pauhle IV, conat. • O.... e. tlpo.Colllt. . I, 15 febr. lIiIII, I 5.
e:: :.., -...:: :.:;: :
o o
101' 000 o' oo o 00 o'. OO4N Ivrl. Oanotl'ce

".::.i,-,::"::!: :::....:
'5:
:0'.: ;0, '6miie~'p~~Dt removeri aut suspendi ab eo qui illos constituit
aut ab eius successore aut Superiore, non autem a Vicario Capitulari,
nisi de consensu Capituli lo
CAN.374.
§ 1. Oftlcium notariorum est:
1.0 Conscribere acta seu instrumenta circa. dispositiones, obliga-
tiones, citationes et intimationes iudiciales, decreta, sententias aJiaive
circa quae eorum opera requiritur;
2.0 In scriptis fldeliter redigere quae geruntur eaque cum signi1l-
catione loci, diei, m(>DI!lis et anni subsignare;
3. o Acta vel instrumenta legitime petenti ex regesto, servatis ser-
vandis, exhibere et eorum exemplaria cflm antographo conformia de-
clara re '.
§ 2. Conscribere acta nequit notarius nisi in territorio illiua Epi-
scopi a quo est electus aut pro negotio ad quod est legitime constitutu80
CAN.375.
§ 1. Episcopi in loco tuto ac commodo archivnm seu tabularium
dioecesannm erigant, in quo in strumenta et scripturae, quae negotia dioe-
cesana tum spiritualia tum temporalia spectant, a·pte dispositae et dill-
genter clausae cURtodinntur a.
§ 2. Omni diligentia ac 80llicitudine conficiatur inventarium seu ca-
talogus docnmentorum qnae in archivo continentur cum brevi aingularnm
scripturarum synopHi c
CAN.3160
§ lo Quotannis, primo bimestri, inventario BeU catalogo illae scriptu-
rae adiungantur, quae anno praecedenti confectae vel all8.fl neglectae
fuernnt Il.
I 20 Ordinarii sedulo inquirant chartas et scriptura8 forte allo
distractas atque dispersaS; et quaelibet necessaria remedia adhibeant ut
. eaedem scripturae archivo restituantur Il o
OAN.377.
§ io Archivum clausum sit oportet et nemini illud ingredi liceat Bine
Episcopi aut Vicarii Oeneralis et cancellarii licentia '.
§ 2. Unus cancellarius illius clavem habeat.
CAN.318_
§ 1. Ex arehivo non licet efterre scriptnras lrine Episcopi vel Viearii
Generalis consensu eaedemque post triduum in Buum locum referanturo
l Conc_ Trldent., 8e118. XXII, de ref., c. lO; Benedlctus XIV, consto c A.d m""•• 'W _,
IO mart. 1742, 188.
, Vide etlam caDo l58Ii, I 1.
a Bened1ctus XIII, consto « Jlazb,UJ 1JfgUan'fa _, 14 lune 1727, I 2; Plos X, const.
c Btri N". _,1 lan.1912, n. 77: S. C. Ep. et Reg., decr. 16 oct. 1000, n. U.
c Denedlctus XIII, consto « MazffJI4 tJigilantia Il, U IUD. 1727, 1 5.
I Benedlctus XIII, consto « MIU',,", vigUanlla _, 14 Iun. 1m, 112.
« Benedlctus XIII, conRt. « MlUlima ,,'gUantia _, 14 lun. 1727, I 17, 18.
T Benedlctus XIII, consto c Jla:lima "'gUantia _, 14 lun. 1727, I lO.
103
Ordinario autem reservatur faeultas prorogandi hoc tempus, quae tamen

prorogatio nonnisi moderate eoneedatur l.
§ 2. Qui,aliqu8Ul scripturam ex arehivo effert, syngrapham sua ~anu
signatam, hoc ipsom signi1icantem, caneellario relinquat 2.
CAN.379.
§ l. Habeant praeu-.rea Episcopi aliud archivum seeretum vel saltem
in eommuni archivo armarium seu scrinium omnino elausum et obse-
ratum, quod de loco amoveri nequeat. In eo scripturae seereto servandae
cautissime eostodiantur; &ed singulis annis quamprimum eomburantul'
documenta causarum eriminalium in materia morum, quarum rei vita
eesserint vel quae a decennio sententia eondemnatoria absolutae sunt,
retento faeti brevi summario eum textu sententiae deft.nitivae a.
§ 2. Etiam huius seereti archivi vel arma·rii invtmtariom BeU cata-
logna eon1leiatur ad normam ean. 375, § 2.
§ 3. Hoc ar.ehivum vd armarium duabus elavibus inter se diversis
aperiatur, quarum altera apud Episeopum vel Administratorem Aposto-
lieum, altera apud Vicarium Generalem vel, eo deft.eiente, Curiae caneel-
larium asservetur.
§ 4:. Episeopus vel Administrator Apostolieus, repetita altera clave,
ipse solus, nemine &datante, archivllm vel armarium seeretum, ubi opus
fuent, aperire et inspieere potest, quod deinde utraqne clavi iterum
elaudatur.
CAN.380.
Btatim a capta possessione, Episcopus sacerdotem designet, qui, sede
vacante aut impedita, elavem seereti tabularii BeU armarli quae apud
Episeopum erat, ll88umat.
CAN.381.
§ l. Nisi Administrator Apostolieus dioeeetri datus fuerit:
l.· Sede impedita Ild normam ean. 429, § 1, saeerdos ab Episcopo
designatus, si quidem regimen dioeeesil Bit penes virum eeelesiaatieum
ab Episcopo delegatÙID, elavem eidem remittat;!!Ii penes Viearium Gene·
ratem, eam ipBe retineat;
2.· Bede vero vacante aut impedita ad normam cito can. 4:29, § 3,
idem saeerdos clavem rémittat Vicario Capitulari statim post eius desio
gnationem; Vicarius vero Generalis vel eancellarius aliam elavem a Be
retenfam remittere eodem tempore debet primae Capituli dignitati vel
consultori dioecesano munere antiquiori.
§ 2. Antequam elaves lis, quibus tradi debent ad normam § 1, .-e-
mifl8ae fuerint, Vicarius Generalis vel caneellarius et saeerdos, ut supra.
ab Episcopo designatus, tabularium vel armarium sigillis Curiae obsi·
pento
1 BeDedlctua XIII, cobSt. « Jluima tngIlanlfo It, 14 lu. 1727, I 22; Plos X, cobSt.
c BIft NN _, 1 lan. 1912, n. 'f9.
• BeDed1ctos XIII, conato « .Ilaftma iJlgUllft'fo _, 14 lon. 1727,. I 22.
a Benedlctoa XIV, ep. enqcl. « BII'" Vob .. It, 17 DOV. 1741, IlO, U, 14; Pia X, conat.
c BIft NN _, 1 lan. 1912, n. 18.
101
CAN.382.
§ 1. Tabularium vel armarium nunquam aperiatur nee Bigilla ab eo
removeantur, nm urgente necessitate et ab ipso Vicario Capitulari coram
duobus canonicis vel dioeeesanis eonsultoribus, qui evigilent ne qua
seriptura e tabulario auferatur; solus autem Vicarius Oapitularis docu-
menta in tabulario uservata potest, iisdem canonicis vel eonsultoribus
adstantibus, inspicere, nunquam tamen auferre. Archivum autem, post
inspectionem, iterum sigillis obsignetur. .
§ 2. Advenienti novo Episcopo, si sigilla remota fuerint et tabula-
rium aut armarium apt"num, Vicarius Capitularis rationem reddat ur·
gentis necessitatis, qua ad hoc motus fuerit.
CAN.383.
§ 1. Curent Episcopi ut archivorum quoque ecclesiarum cathedra-
lium, eollegiatarum, paroecialium, noonon confraternitatum et piorum
loeorum inventaria &eu catalogi eonfieiantur duobus exemplaribus, quo-
rum alterum in proprio archivo, alterum in archivo episcopali servetur,
firmo praeseripto can. 4:70, § 3, 1522, nn. 2, 3, 1523, n. 6 I.
§ 2. Documenta originalia ex praedietis archivia ne etferantur, niai
ad normam can. 378 '. CAN. OJO':I:.
90 ..
§ 1. Documenta quae in paroeciarum et Curiarum archivia sub se-

ereto servanda non 8unt, fit cuilibet euius intersit inspiciendi potestas;
itemque postulandi ut sua impensa sibi legitimum eorum exemplar exscri-
batur et tradatur a.
§ 2. Cancellarli autem Curiarum, parochi, aliique archivorum eu-
stodes in eommunieandis documentis et eorum exemplaribus deseribendis
tradeDdisque regnlas servent a legitima auetoritate ecclesiastica datas, et
in e8sibus dubiis loei Ot"dinariom cODsulant.
ART. III. - De ~tII_torike apo~It6t18, et paroch" cottNl~.
OAN.385.
§ 1. In quavis dioecesi habeantur exa.minatores synodales et parochi
consultores qui omnes in Synodo constituantur, propositi ab Episcopo,
a Synodo approbati "'.
§ 2. Tot eligantur quot ·Episeopus prudenti suo iudieio necessarios
iudicaverit, non tnmen infm quatuor, Dee ultra duodooim l.
t Benedlctus XIII, consto « MulmG tJl,1Ua,,'f4 », 14 luo. 1727, 1 6, 8, 9, 24.

:I S. C. Ep. et Reg .. Ari",'",",., S mart. U!37, ad 3; S. C. O., Gempo'Uana, 15 mart.•
21 apro 1828, ad 3-
a Benedlctus XIV, const. « Ad hotlonuwlam ., Z1 mart. 1752, 115 aq •.
'" Cone: Trldent., 8e88. XXIV, de reI., e. 18; S. C. Conslst., decr. « Jlmma CII,.. _.
20 aug. 1910, can. 4, I 1; 3 oct. 1910, ad 1, 4-7; S. C. C., Zamoretl., mense febr. 11188, ad 4;
V6Jletf4rt1"', 11 lui. 1592; Toletana, mense mart' 158G; Va'"". et SlIlfllOfteft., 3 aePt-
1800, ad 1.
ICone. TrldeDt., seas. XXIV, de reI., e. 18; B. C. Conslst., decr. « Jlmma CII,.. a.
20 aug. 1910, can. 4, 1 1.
CAN.386.
I l. Examinatoribus et parochis consultoribuB medio tempore inter
unam et aliam Synodum demortuiB ve! al.ia ratione a munere cessantiboB,
alioe pro-synodales EpiscopuB BubBtituat de consilio Capituli cathedralis I.
I 2. Quae regula aervetur qooque in examinatoribuB et ,paroohis con-
aultoribuB constituendis quoties Synodus non habeatur I.
CAN.387.
§ l. ExaminatoreB et parochi conlllùtores, Bive in Synodo sive extra
Synodum constituti, post decenniom ab incepto munere vel etiam prius,
adveniente nova Synodo, oIlcio cadont; p088unt tamen negotium iam
coeptum ad exitum perducere et, servatis de iure aervandis, denuo
constitui I.
I 2. Qui 1000 examinatorum ac parochorum consultorom deftcien-
tium constituantor, io oftlcio persistunt dumtB.xat qoooBque perstitissent
ii quibuB subatitoti fnerunt.
OAN.388.
Removeri ab Epiaeopo nequennt, nisi ex gra.vi caosa et de consilio
Capituli cathedraliH c.
OAN.389.
§ l. Examinatores synodales operam BU8m diligenter navent prae-
sertim experimentis habendis ad provisionem paroeciarom nee non pro-
cell8iboB de quibuB in can. 2147 seqq I.
§ 2. Pro experimentiB vero habendis ad clerieorum ordinationem et
approbationem sacerdotum lJoi petont facult&tem e.~cipiendi &acramen-
tales confessiones aot Nlcras conciones habendi, et pro examioibuB de
quiboB in can. 130, integrom est Episcopo ve! examinatorum synodalium
vel aliorum opera uti '. .
CAN.390.
Idem potest ~ examinator et parocbOB consultor, non autem in
eadem causa '.
CAPUTV.
De Oapittllia CGtIOfticorvm.
CAN.391.
I l. Capitulum canonicorom Bive cathedrall" uve collegiale seu col-
legiatom est clericorum collegium ideo institotum ut 8011emniorem cul-
l 8, C. CoDaIat., decr. c AI,""M4 CIIrG _, 20 aug. 1910, caDo 4, I 2; 3 oct. 1910, ad 9.

I 8. C. CoD8i8t., decr. c .Ilo'''' CII,.. _, 20 aq. 1910, can. 4, I 3; 3 oct. 1910, ad 3.
I 8. O. CoD8i8t., decr. c .Il,""... CIIr. _, 20 aug. 1910, caDo 4, I 4.
" 8. O. CoDal8t., decr. c Al". . . ClIni _, 20 aug. 1910, can: 4, I 5, caDo 7, I 2.
• CoDe. TrJdent., aess. XXIV, tl6 reI., e. 18; PiU8 X, coDSt. c Etn NOI _, l lan. 1912,
D. IO, g; 8. C. CoD81st., decr. c .Iloi... CIIrG _, 20 aug. 1910, caDo 3; 3 oct. 1910, ad l;
8. C. C., TO'd.ftG, mense mart. lIIIG•
• PlDa X, coD8t. c litri NOI _, l laD. 1912, D. 30, g •
., 8. C. CoD8la, 8 oct. 1910, ad 8.
106
tum De,o in eccles~a. exhibeat et, si agatur de Capitulo cathedrali, ut Epi-

scopum, ad Dormam sacrorum canonum, taDquam eius4em senatus et
consilium, adiuvet, ac, sede vacante, eius'vices suppleat in dioeeesis re-
gimine I.
§ 2. Capitulum collegiale appellatur insigne aut perinsigne, si hoe
titulo ex apostolico privilegio vel ab immemorabili gaudeat I.
CAN.392.
Capitulorum tum eathedralium tum eol1egialium institutio seu ere-
etio, innovatio ac suppressio Sedi Apostolieae reservatur a.
CAN.393.
§ 1. In qualibet ecclesia capitulari sint dignitates et canonici inter
qU08 varia officia distribua~tur; p088unt esse etiam alia minora bene-
ficia in uno vel pluribu8 gradibus.
§ 2. Capitulum constat dignitatibus et canonicis, nisi, ad dignita-
tes quod attinet, aliud ex capitularibus constitutionibus eruatur; non
autem inferioribus beneft.ciariis seu ma.nsionariis, qui eanonicis auxilium
praestant.
§ 3~ Canonieatus siue &dnexis emolumentis ne instituantur sine spe-
ciali Apostoliea.e Sedis concessione. '
CAN.394.
§ 1. Iu Capitulis numeratis tot sint praebendati, quot praebendae;
in non numeratis, quot ex pl'oventibus deeenter sustentari posse, Episeo-
pus, auditò Capitolo, iudicaverit '.
§ 2. Erectio dignitatum Sedi Ap08tolieae reservatur; sed est in Epi-
scopi potestate, consentiente Capitulo, exstinctas forte dignitates resti-
tuere et pra.ebendis in, Oapitulo iam entantibus alias sive canonieales
sive beneficiales addere 5.
§ 3. In ecclesiis cathedro.libus et collegialibus insignibus ubi adeo
tenues pra.ebendae sunt una cum distributionibus quotidia.nis, ut BUSti-
nendo canonicorum decori pIane sint impares, Episcopi, audito Capitulo
et impetrata. Sanctae Sedislicentia, vel beneficia aliquot simplicia prae-
1 C. 5, X, d,e M., q,," Il''A' S fWselsto riAe COMetI8V capt,,,,,, III, 10; Conc. Trldent.,
sess. XXII; de reI., c. 4; sesso XXIV, de reI., c. 12; Leo XIII, Iltt. ap. c 111M eat JWO-
""',,'" _, 29 lan. 1894. .
:I S. R. C., 8"",bl"s, 2 dee. 18110, ad 4.
S Plus X, consto c Bsptenti COfIriJw _, 29 lun. 1908, I l, n. 20, 2; S. C. C;, Conver-
'SM, Z1 lun. 1628; OS'SAeen., l sept. 1691, ad l; Oremoll6fl., 7 sept. 1720; N"n,.. 2'ri...
Fon"""" 14 mart., 4 apro 1772; OoUen., 8 febr., 15 mart. 1783: S. n. C., Mont" &IIGI",
4 aug. 1657, ad 4: Ordo I!e"andus ID S. Congregatlonlbus, Tribunnllbus, OlDella Romanae
Curlae, 29 sept. 1908, Para Il, Normae pecullares, cap. VII, art. II, n. &O, 10".
, C. 25, X, de fWtJebcnif. ct dignitatib.., III, 5: C. 2, X. de 'n.m,,'tonàb••, III, 7;
C. lO, X, de conce.rioft6 ""tJebettdae et cc'CJc.fae ftOfl "GCGn,", III, 8; S. C. C., OOtHHW-
'Gft6ft., 3 febr. 1652; S"pcmfiM, 8 mart. 1664; jf"f'GAG, 12 dee. 1711, ad l, 2.
• S. C. Ep. et Reg., Lycfen., 18 apro 1617; Oorn;er.aflen., 19 sept. 1.846; 8. C. C .•
Aq"iM'en., 20 febr. 1071, ad 2; MGllarlefl., 20 sept. 1692; BsbiMA., 14 apro 1696, ad 1;
Su'riM, 19 lun. 1706, 28 mart. 1707; JtS""f'Gft6ft., 25 ian. 1738.
L'ber Becund ... - De Per8Ofl" 107
bendis uniant, vel, si hac ratione provideri non possit, aliquibus pra.e-
bendis suppressis, cum patronorum consensu, si de iure patronatus la.i-
cormn sint, quarum fructus et proventus reliquarum pra.ebendarum
distributionibus quotidianis applicentur, eas ad minorem numerum re-
ducant, ifa tamen ut tot supersint, quot divino cuItui celebrando ac digni-
tati ecclesiae commode respondeant l.
CAN.395.
§ 1. In ecclesiis tam cathedralibus quam collegialibus in quibus
nullae sunt quotidianae distributiones vel ita tenues ut verisimiliter ne-
gligantur, Episcopi tertiam partem separent fructuum, proventuum,
obventionum quae ex dignitatibus, canonicatibus, oftlciis aliisque illius
eeclesiae benefieiis percipiuntur et in distributiones quotidianas con-
vertant a.
§ 2. Bi distributiones quavis de causa introduci nequeant, Episcopus
in dignitates, canonicos ac beneficiari08 negligentes pecuniarias consti-
tuatmuletas, quae distributionibus respondeant earumque looum tene8nt.
§ 3. Distributiones cedunt diligentibus~ quavis collusione aut remis-
sione exclusa.; si vero dignitates halK>ant proventus a massa seu bonis
canonicorum diversos et separat08, distributiones ab eis amissae cedunt
a1iis dignitatibus pra....sentibus. si adsint, secU8 fabricae ecclesiae, qua-
tenus indigeat, aut alii pio 1000, Episcopi arbitrio 3.
§ 4. Ab .unoquoque Capitulo, secundum sua cuiusque statuta, unus
ve} plures cen80res, BeU punctatore8 nominentur, qui absentes a divinis
o1lleiis quotidie notent, praestito prius coram Capitulo vel eius praeside
iureiurando de suo munere fideliter obeundo; quibus Episcopus alium
addere potest punctatorem; quod si abfuerint punctatores, senior e cano-
nieis qui adsunt, illorum vices suppleat '.
l C. 83, X, de JWfUJbettd.. et dif1!&"IIUbtlS, III. 6: CoDC. Trldent., se88. XXIV, de re!.,

e. 13, 15: S. O. O., PllmpUonen., 29 DOV., 4 dee. 1723: Oaes8tllJeen., U et 26 sept. 1728; ZII-
1IIOf'eII., 29 mart., 19 apro 1738; Fu,dllM, L'i faD. 1816; VoltJterraM, 6 dee. 1846,23 laD. 1847.
2 Conc. Trldent., sess. XXI, de re!., C. 3: sesso XXII, d~ reI., C. 3: BeDedlctUB XIV,
COIIst. c Ad .'lUlln'" _, 80 mart. 1742, I 29: S. O. Ep. et Reg .• Ra,tlst"a, 25 mart. 1586;
PlAdflM, 15 febr. 1593, ad l: Olls,elltJnelen., 16 DOV. l696, ad l: S. C. C., Bosaantn., 16 apro
~ Autna, 24 lan. 1632, ad 2; OelBolUm., 19 laD., 2 sept. 1647: No"rie".,.9 lan. 1666.
3 C. 32. X,· de praelHmd" ee dtpitatib..., III, 5: C. 16. de re.crlpf"; I, 3, ID VIo;
e. un., de cIericl8 non rerideneilnls tI' eOCIp.M t'el praebendtJ, iII, 3, ID VIo: C. 24, de aetl-
teIt& 6ZCOfIJm"nicGUo"", ....per&8kmls e' 'nferdle", V, Il, ID VIo: CoDC. TrldeDt.,
&ess. XXI, Ile reI., C. 3; 8e88. XXII, de reI., C. 3: set!8. XXIV, de reI., C. 12; BeDedlctus XIV,
ep. c PruecIGrll _, 19 mD. 1748, I 8; S. C. Ep. et neg., OIlUien., l2 faD. 1577: F"ndaM,
U aug. 1579; 8. C. O., Cllufien. 6 DOV. 1621; 14 dee. 1624; OIlVrien., 23 apr., 7 mali, 4 lun
1'101; Uenlnden., 22 febr. 19U, ad I: S. R. O., E"'tan(ma., 23 DOV. 1602, ad 6: Bn",dvstnll,
18 1111. 1605; TrtJtWm., 24 sept. 1606: FaI"'t&lJten., 14 Inn. 1608: AscuZaM 'n A".lw, 6 mart.
14110; NCcotenm., 17 DOV. 1646, ad l; Nerikmen., 29 DOV. 1002; ABCUItJM, 30 aug. 1r.G4, ad 3,
B; VolIJlMnIR4, lO apro 1666, ad 6: Man'vaM, 21 mart. 1676; TfburltM, 23 mart. 1686: Alta·
"'..,. N.u,... pnwtnctae Bllren., 29 luI. 1686, ad 7: Roma"II, l2 lul. 1892, ad XIII .
• 8. C. Ep. et neg., FU"dlJ"a, 15 febr. 1593, ad l; Olllltellafieten., 20 aug. 1602: Lv-
ciea., 22 mD. 1605; MedfoltJtWm., 9 mart. 1619: PlstJvnm., 19 DOV. 1649; S. C. O., Brictiflo-
nn., 22 DOV. 1828
108
CAN.396.
I 1. Collatio dignitatum tum in Capitulia cathedralibua tum in col-
legialibus Sedi Apostolicae l"eIIervatur.
I 2. Prohibetul" optio, reprobata C()ntraria consuetudine, sed salva
fundationis lege.
§ 3. Prima B&ltem dignita8 in Capitulo· cathedrali, guantum fieri
poteat et cetel"is paribua, laurea dootorali in saera theologia vel iure caDo-
nico polleat l .
CAN.397.
Nisi aliud in etatutia capitularibu8 caveatur, dignitatibu8 et cano-
niels secundum ordinem praecedentiae ius et o1Ilcium est :
1.· Episcopi vicem supplere in peragendis functionibus aacria in
sollemnioribus anni festi.vitatibus;
2.° Episcopo celebranti in pontiflcalibuR, &Rpersorium in ingreaau
ecclesiae pOl"rigere et preabyteri assistentis fungi o1Ilcio;
3.° Eidem decombenti ministrare Sacramenta; defuncto iusta fune-
bria persolvere;
4.· Convocare Capitulum eique praeesse ac praeseribere et ordi-
nare guae ad chori direetionem referantur, dummodo dignitas Bit de gre-
mio Capituli I.
CAN.398.
§ 1. In nulla ecclesi& eathedrali desit olllcium canonici theologi et,
ubi id fieri poterit, canonici poenitentiarii '.
1 CoDC. Trldent., _ . XXIV, fIe reI.. C. 12-

I O. 1. D. XXV; c. l, X, de 01l'clo Grc"lpnllb,eeri, I. 3&; c. an., X. fIe o,.. pri__
cerU. I, . ; 8. R. O., O.cetI., 18 mart. lIiIl, ad 12; 2'G,..,.,..... 11 eept. 1IfI1; B..".....•
23 mart. l.Ii82, ad 5. 8; AtIef'lfJftfJ. 17 DOV. 1592, ad l, 2; 2'WczMmett.. a. 1Ifet; 2'G,..,.,....
28 aept. 1802; Jlorvgtetl. Bui"••, 14 dee. 1802; Jlorvgfen. N.Ul.., • IaD. 1808; MONOpOIi-
.,.., '8 eept. l a ; OGUfen•• 8 lan. 1t1OG; SrtltllJu.flftG, 18 101. 1t1OCi; MOIt''- ReIlGl'-, 23 apro
1607; Me4lolonen., 28 apro 1607; PlGceratlfIG, 18 mall 1607, ad 5; Itlt7etIG08II., 11 DOV. 1101;
Beo'fAG, lO lan. 1609; IGcetI., lO lan. 1801t, fh'aM'8K., 2t oet. 1609; VerceUen., 1 aua. lUo;
Porw&e.., IO faD. 1818; A.ctllofIG. 2 m.U 1628; 1116""06, 1 aq. 1828; AII4f'ifm., 20 DOT. 1128;
Ar1Hm., 20 dee. 1828; JlOftOpo"""'. :m dee. 1832; ·I.te,..IIIfte,.., 21 lan. 1eaG; UlleMCfIG.
2t luI. 1838; Srvll4UftfJ, 20 aos. 1839; 2'urrltllfIG, lO mart. 1840; Jlctllolllnen., 18 man 1843.
ad l, 2; Jlifterlrieft., 4 101. 1844; Bllren., 1 oet. 1&15; Ben8veB'"IICJ' 6 aept. 1848, ad 8; Novo-
COfIIeR., 2t luI. 1649, ad 2, 8; CIIII'"IIeR., 11 mart. 1851; 2'tI""""ftfJ, 2 mart. 1852; 0rt0tNIa.
(lOlllplft., 15 dee. 18M; PGcetI .• 29 maU1M5; L.becetl., lO 10D. 18158; Martora..... , 31 taL
1685; Pofrietl., 23 mart. 1669, ad 1-4, 9; AIM"I1l1fteft •• 13 luI. 1875; .MothertZ..... , 2IJ DOV. 18"l8.
D. 1; Laadeft.• 8 apro 1880, ad 2; TelN'na .e. Cerre"",;, 22 DOV. 1881, ad 12; BrtceltMJriea.,
2IJ aept. 1682; ,R.ben., 20 mart. 1683; AI1rif18K"na. 21 aOI. 1888, ad 1; COllIeR., • aept. 1888;
LlltIIGcetI.• IO alli. 1892;B.'IIIOINm.• 29 mali 1894, 1 maU 1_, ad l, 4; AbemtleR., 11 dee.
1890, ad 1 et 1 apro 16116; MOrs'" Pol"(a.', 13 101. 18W1; Are",',", 13 mart. 1100. ad 1!1;
Uervll4en •• 13 alli. 1701, 11 febr. 11crl, ad l, 2, et 2t DOV. 1103; CretIMIII•• 8 lan. 1108; .II'"
ricetI., 2IJ a1l&'. 1m, ad 8, 4, 8, 1; O"Glen., :m aept. l'mB. ad 2; B.geUetI•• 22 eept. 1827;
Mecllolo.... 18 aept. 1SG9, ad I; BerIlOtll8ll., 18 aq. l884, ad Il; decr. functlonum epleco-
pallum. 9 1111. 18111i; B. Beverila',17 101. 1900; OaeremoniaIe JDplacopor., l. I, c. VII, D. 1; L Il.
C. XXXVUI, D. 4.
3 C. li, X, de ol&clo
.....'.r pro ICcetltw
'.cI"'"
cIocet&cI',
ortlfAGri', l, 81; C. 4, 6. X, fIe ma""'"" e' u GUqtaU
V, 15; Conc. Trldent., _ . V. fIe reI.• c.l; _ . XXIV. de
reI.. c. 8; Bened1ct118 XIII, COIIlIt. « PlllltorGl" 01J&oCi -, 18 mali 1'125, I l, 4. 6; Greco-
108
I 2. Etiam in eollegialibua, praeaertim in8ignibu8, o1Ileium eanomei

theologi et poenitentiaril eoDBtitui poteat I.
CAN.399.
I 1. Canonieua theologua et poenitentiariua eligantur qui aptiorea
pro looi qualitate ad propria munera adimplenda reperiantur; aed, eeterl8
paribua, praeferantur dootorea in sacra theologia, Bi agatur de eallonieo
theologo, in sacra theologia vel iure canomeo, Bi de poenitentiario; expe-
dit praeterea ut eaDomeua poenitentiariu8 aetatis annum tricesimum
expleverit I.
I 2. Praebenda theologalia et poenitentiaria. ne conferantur, niai
priua de vita, moribu8, doetrina eandidatorum plane eoDBtiterit, Balva
lege eoncUI'Bua, uhi Bit eoDBtituta. I.
I 3. Canonico poenitentiariua prohibetur aliud aimul o1Ileium in
dioeceai lUBCipere aut exereere, cui adnexa Bit iuriadictio in foro externo &.
C.tN.400.
I 1. Canonici theologi est, diebua et boria ab Episcopo cum CapituU
eonailio designatis, pubUee iIleccleaia explanare aaeram 8cripturam; aed
Epilcopua, Bi id utlliua iudieet, poteat eidem alia dootrinae eatholieae
argumenta in eccleaia eIpUcanda eommittere I.
I 2. Canonicu8 theologu8 muno expleat 8Uum ipae per Re, vel, Bi
ultra &ex menaea fuerit impeditua, propriis expenaia per alium saeerdo·
tem ab Episcopo deputandum '.
I 3. Epiacopua gravi de eauu. poteat eanonico theol0g0 eomm1ttere
ut, 1000 lectionum iu eccleaia, sacraa diaciplinaain Seminario doceat '.
rlu XVI, ep. eDCJC1. cl,.,.,. pt"fI4IdpHa l, I mall J.Mt; 8. O. O., B. AIIgeJ' LotIIOlHIrIorII.,
218 apro 1888; GenIA......, ., o......,.., 11 aept., 2 oet. 1708. 11 fabro 1708, ad· a; B. B. O.,
l ........., 1G DOV. 1801.
l CoDe. TrldeDt., " ' . V, ti. reI., c. l; BeDedletu xm, coDat. c P."ONI.. ojloU l,
11 mali l'l215, I 1, G; Greaorlu XVI, ep. eDCJCL cl..'.,. pnseoI,... I, I mall J.Mt; B. C.
__ et Bee., 00tl"""...., 11 aept. 1IH8; B. C. O., .Il""'"•. 20 dee.1148.
I CoDe. Trldent., .... V, If. reI.• e. l; .... XXIV, Ile reI.• e.8; BeDedletaa XIII,
colUlt. c P~IOnII" 01lcU l. 11 mali l'l215, I 2, l: B. O. O., B..,.,.,.., mense dee. 1l585: Leo-
....... meD8e lui. Ui87: Ntllu..• • Iu. 1M; BfJf'UfI•• 28 aept. 1G88. ad 8; AfltlUefea., 14 DOV.
1121; PoUfIIc..... 12 DOV. 1-' A,,.•• 3 tebr. lM1; 'Y.".,.... f'I eept. 1881: Urfri...t ....
• aept. 1881.
I Cd'De. TrldeDt., .... V. d. reI., e. 1; BeDedletua XIII, COD8t. c p.,,.,..,..
ol/&Cl' l,
11 mali l'l215, I 2. G; B. O. JDp. et Bee., lk,..,... 22 auc. 1G81; B. C. O., V ..... , ..... 18 et
al laD. 1728; B~,.•• 2I1uu., 21. la1., 1 aept. l'1GB; PMtIeII•• 28 fabr., 11 et :15 apro 1'18:1;
. . . . . . .IcfIO, 22 mali. 21 aq. 11M.
• Vide etIam e&Il. 8IJT, I 3.
• CoDe. TrldeDt...... V, lA rei., Co 1; BeDedletua XIII. COIUIt. c r.,torGJc.0110" l.
11 mall 1.,.. I 8; Greaorlu XVI, ep. eDC)'el. c ',,'er ",...,... I, 5 mali 18H; B. O. 0..
,.",.,. lO oet. 11188. ad 8; P. . . . ., 1G lui. 1_ Vrfri... ,... lO mart. 1888. ad t: AIU·
n.., 1G mart. 1110, ad 4; P..... 24 aug., 28 aept. 1'l1G. ad 1; ,tlJgitI.,..... 3 lu. 11M.
• CoDe. TrldeDt., . . . V. Ile reI.• e.1; Benedletu XIII, COD8t. c P.,tonIl.. ollci' l,
D mall 1.,.. I 8; 8. C. O.• .IIef1lo1PlIfI., lD8D88 "n. 1G88. ad 2; Pl4lcelttiflG. 1G mart. 1101;
~•• ,. luu. 1121.; Belltlflell •• f'I apr.l_, ad 8; O......... 12 DOv.ll11. 18 laD. l _
A ........, 11 mali 1100. IO laL 1'101; 1AocI.... 11 aept. 11M.
, B. O. O.• P...." 24 aq., 28 aept. 1_, ad L
•
110 Oodu ltln. OaltOft'm
CAN.40l.
§ 1. Poenitentiarius canonicus tum ecclesiae cathedralis tum ecele-
siae collegialis obtinet a iure potestatem ordinariam, quam tamen alils
delegare non potest, absolvendi etiam a peccatis et a censuria Episcopo
reservatis, in dioecesi extraneos quoque, et dioecesanos extra territorium
quoque dioecesÌ8 I.
§ 2. Debet in sede excipiendis confessionibus sibi in capitularl ec-
clesia destinata residere tempore ad fidelium commoditatem, iudicio Epi-
scopi, opportuniore et praesto esse iis qui ad confitenda sua peccata acce-
dunt ipso quoque divinorum oftlciofllm tempore I.
CAN.402.
Si Capitulo adnexa sit cura animarum, haee exereea.tur a vicario
paroeciali ad normam can. 471.
CAN.403.
Exceptis dignitatibus, ad Episcopum pertinet, audito Capitulo, con-
ferre omnia et singula beneficia ac eanonicatus in ecclesiis tum cathedra-
libus tum collegialibus, reprobata quavis contraria consuetudine et revo-
cato quolibet contrario privilegio, sed firma contraria fundationis lege
et praeseripto can. 1435.
CAN.404.
§ 1. Canonicatus Episcopus conferat sacerdotibus doetrina· vitaeque
integritate praestantibus '. -
§ 2. In canonicatuum collatione, ceteris paribus, ratio habea.tur ilIo-
rum qui doetores in sacra theologia vel iure canonico renuntiati fuerint
in aliqllo athenaeo, vellaudabiliter ministerium ecclesiasticum aut magi-
sterium exercuerint, firmo praeseripto can. 130, § 2 '.
CAN.405.
§ 1. Dignitates, canonici et beneficiarli, capta legitime beneficii 8ui
possessione ad normam can. 1443-1445, statim pro gradll suo acquirunt,
praeter insignia ac privilegia propria. seamnum in choro, ius percipiendi
fructus ac distributiones, ac voeem in capitulo ad normam can. 411, § 3.
§ 2. De fidei professione ab ipsis ante eaptam pos8essionem emit-
tenda servetur praesc.riptum ('..an. 14.06-1408.
CAN.406.
§ 1. Episcopo, non autem Vicario Generali, nee Vicario Capitularl,
ius est canonic08 ad honorem nominandi sive dioeeesanos aive extra-dioe-
1 s. c. Ep. et Reg., OOtl.,enatl8tl.,19 aept.1846; S. C. C., P."reA., 21 nov. 1761, ad 1.

I S. è. C., 'Se",tltitaa, mense nove 1585; A.buleta., mense apro 1587, ad 2; lI'ere'raRG,
mense sept. 1587; A.taaltlltaa, 22 febr. 1820; Vel"enta, 12 auge 1634; Verulfltaa, 19 lan. 1647;
Ven"ana, 2 mali 1648; 7 dee. 1675.
Il Conc. Trldent., &e88. ~IV, de ref., c. 12
• Conc. Trident., 8e8B. XXIV, de f"fJ1., c. 12.
l·
111
cesanos cum consillo Capituli cui canonicus est adscribendus, sed Epi-
scopus raro et caute. hoc iure utatur 1.
,§ 2. Sacerdotem alienae dioecesis canonicnm ad honorem nomina-
turus, Episcopus, praeter Capituli sui consilium, Ordinarii, cui 8ubiectuB
est nominandus, assensum impetret, 8ub poena nominationis irritae,
enndemque Ordinarium insignia edoceat ac privilegia quorum usum no-
minandus exinde habiturus sit l,
§ 3. Canonici ad honorem extra dioecesim in qua. nomiD.ati sunt de-
gentes, numero sint tertia pal·te minores canonicis titularibu8 a.
CAN.407.
§ 1. Canonici ad honorem alicuius basilicae vel ecclesiae collegialis
almae Urbis, privilegiis et insignibus uti possunt tantum intra einsdem
basilicae vel collegiatae ecclesiae eiusque 1llialium ambitumi canonici vero
ad honorem aliarum ecclesiarum extra Urbem, privilegiis et insignibu8
utantur in dioecesi tantum ubi nominati sunt, non autem extra. dioece-
sim, nisi ad normam can. 409, § 2 "'.
§ 2. Canonici ad honorem, praeter iusignia et privilegia seu iura
honorifica, obtinent etiam scamnum in choro Il.
CAN.408.
§ 1. Capitulum cathedrale praecedit collegiali, etiam insigni, in ipsa
quoque collegiali ecclesia; Capitulum insigne praecedit non insigni; in
eodem Capitulo, salvis pecnliaribns statutis, vel legitimis consuetudini-
bus, dignitates, servato inter se praecedentiae ordine, praecedunt cano-
nicis; canonici antiquiores, qui nempe prius possessionem ceperunt, poste-
rioribusi canonici titulares, honorariis; honorarii, bene1lctariis; dignitatea
vero aut capitulal'es charaotere episcopali ornati omnibus dignitatibuB
ac canonicis in presbyterali tantum Ol'dine constitntis praecedunt l .
1 Leo XIII, lltt. ap. « Illud e.t pro,riu", D, 29 fan. 189-1, n. I; Pio X, motu propr.
«l"ter ""dUplice. D, 21 febr. 1905, n. 38, 55; S. C. C., Fu,,,inG'6f&•• 28 febr. 1639, ad 1;
O·lul. 1887; decr. &eD. 16 llept. 188i.
li Leo XlII, lltt. ap. « Illud e.t propriu", D, 29 lan. 1894, n. I.
a Leo XIII, 11tt. ali. « Illult e.' fWupriu", D, 29 lan. 1894, 11. II.
4. Leo XIII, lItt. Rp. « III"d e.' fll'Qprium D, 29 lan. 1894, n. III.
Il Pio X, motu (Iropr. c 1"ter ",uUip'ice. D, 21 febr. l.905, n. 14, 38, 55; S. R. C., P(I,-
tGftRG. 16 mart. 1876; pucfe"., 21 luI. 1906.
I 8. C. Ep. et Reg., R(I,"".'fla, 22 lUD. 159-1; Aleri6f&•• 6 aug. 1601; ThemmeB., 29 apro
lSltl; 8. C. C., 8 luI. 1887, ad 1; S. R. C., Comea., 6 aug. 1588; Bupslea., 23 mart. 1592.
ad 2; B.d""",•. 14 dee. 1593: A.'m.• 21 lun. 1597; FuRdcltIG, 2 aept. 1597, ad 1; Medio-
"f&ef&.• 29 noV. 1003; B8It811fm'""(I,, 29 lan. 1605; Ru,henen.. 2i aept. 1605; TmfteA., 24 aept.
1805; M(I"MrafteA.• 14 lun. 1608; Macerate" .• 28 DOV. 1609; R'f1G6 7'raMOnGe, 6 mart. 1610;
Bit"..."' .... 10 nOv. 1612; C(I,I'U'(I,9U6,. •• 80 aept. 1814; Co",po.'eUstIG. 15 lul. 1617; Tropim ••
lO dee. 1819; I ..tiRopeUCStIG. 7 mail 1639; R"be" .• 23 mart. 1641; BUp(l,lea .• 23 mart. 1841:
Alg(l,"",.• 20 apro 18-0.; A",,,,,rieA .• 11 mail 16li; A11mwIlen.• 14 mali 16t4; NOWcomeA••
21 laJL 1M&; CUNII8f&•• 22 Dov.l653; Vratulav'en .• 28 lan. 1658; Leod«e" .• 1 dee. 1657,
13 lui. 1658; BefteA •• 13 lui. lOi'iS; VeUterns. 24 mJ1l1659; VolG'errtlfta, 2i mali 1659; 8(1,,,e'Ge
BeoerfftGe. 22 noV. 1659; C(I,,,,,Ie,,•• :oJ lui. 1660; Ne(l,pom(l,tIG, 3 dee. 1672, 6 maU 1673; Me,
111
§ 2. In C&pitnlia in qnibu8 habentur distJ.nctae praebendae presby·

terales, diaconales, 8ubdiaconales, servetur praeeedentia ordinis; et in
eodem ordine praecedentia receptionis in ordinem, non autem in ca.
pitulum l.
OAN. 409.
I 1. In una.quaque ecclesia tum cathedrali tum collegiali, qui In
dignitate episcopali 8unt constituti, deferant in choro vestem epiacop&-
lem; ceteri omnes, dignitates, canonici et bene1lciarii, vestem albi in bulla
ereetionis 888ignatam vel apostolico indulto concessamj secus ce~antur
tanquam absentes. I.
§ 2. Vestem choralem ant specialia inalgnin capitularia adhibere pos.
sunt in tota dioecesi in qua est Oapitulum, sed, reprobata contraria con-
suetudine, non e.nra dioecesi m , Diai vel Episcopum comitentur vel Epiaco-
pum aut Oapitulnm repraeaentent in Conciliis aliisve sollemnitatibus a.
OAN.410.
§ 1. Sua enique Capitulo statuta ne desint, ab omnibus dignitatibus,
canonieis, bene1lciariis religiose servanda.
§ 2. Statuta capitularla, per legitimmrl actum capitularem condita,
approbanda subiiciantur Episcopo, Bine cuius auctoritate postea Dee
abrogari p088unt nee mutari "'.
I 3. Si, Episcopo edicente ut statuta con1lciantur, Capitulum id
praestare neglexerit, exacto sexto ab intimatione mense, Episcopus eadem.
eon1lciat imponatque Capitulo I.
CAN. ID.
I 1. Stato tempore ac 1000 eonveniat canonicorum coetus de sU&e
ecclesiae et Capituli negotiis acturos; alli praeterea conventus haberi
m.... 9 febr. 1875; M"lorfcen•• 16 dee. 1619. 1 lon. 1681, 18 apro 1882; z.eo"oU.... U aept..
1100; Me"'".• 21laD. 1141. ed 5; All,,,,,... 18 la•. 170J3, aet 4; W,..,.. lame. •• 13 auc. 1783.
ad 1; 8e""". IO apr. 1785; Jlfldlolallflft.• 18 mart•• 11 !lua. 1833, ad 1; Po....tIIea •• 5 mart.
1870; dee!'. gen. 12 luI. 1882; CaeremoD1aJe Epl8copor., l. Il, C. XXXIII. D. 5.
I C. 15, X, de "",(orl,cate e' obedteR'... 1. 33; 8. R. C., Nola.". 23 mali 1803; Tro-
, ..• 17 lon. 1800; PIaceta""". 19 mnlll6ai, ad 1; ht"'"". 29 !aD. 1828; Oaur"'"". 12 hUl.
1838; Ia'luOft., 2 luI. 1638; Lttfl8ll.·Sca"'''fI8II., 14 !aD. 1840.5 mart. 164:4; .tu""', 18 lui. 10M;
oli",.,""" ....15 aept. 1851; 8. M'"..", a lon. 1802; A"If... 81 maU 1610, ad 2; BIt.n,''''-.
141on.1892, ad 3; p,..etl8.t",-, 18 aug.110l; C8eremoDiale JIlplecopor., l. Il, c. XXXIII. B. 5.
I Plu. X, moto propr. « l,,'er "'tlltifJUce. _, 21 febr.1905, D. 19, 12. 18; S. C. lDp. et
Ree., B'-'nlafl8ll., 18 mali 1800; S. R. C.. BrullCltl.m&. 18 1111. 1801; 2',.. ...... 24 I18pt. 1005;
A~IaM 'n A,I"". 6 mart. 1610; Nfcotenm •• 11 DOV. lM8, ad 1; Ne"'WtIera.• 20 DOV. 1882;
A.CltIaM. 80 aua. 1664. ad 3; Volalerna.... lO apro 16116, ad 5; .II"",,,,,... 21 mart. 18'le;
T'h"""". 23 mart. 1686: Su",,,., 21 DOV. 1108; MetlIoIaMn .• 18 mart., 17 auc. 1883. ad 2;
VeJ&IIftH. 7 dee. 1844. ad 2; 1""IIeII.• 15 mart. l8II5.
I Pia X, moto propr. c lnter "'MmpJfcu _. 21 fabr. 1905. D. 88.58.80; moto propr.
c l" mten. N O.'N _, 22 dee. 1918; B. R. C., P.tIOrIJ&"..... 12 mart. 1618; All'Ila.... 18 Iaa.
1141, ad 5; deer. &eD. 4 1111. 1811, D. 2; Sa.' l"coM Ife Olle, 14 mart. l8ID.. ad XII.
'" C. 9, X, de OOttHettlilne. I, 4; S. C. C., Pwteola.... 25 febr •• 23 apr .• 4 111•• 18a.
ad 8; Ootrotwm•• 20 ton., 7 a1l'. 1&17. ad a.
I 8. C. C., !lpaIa,... , 23 DOT. l8I5O, ad 1.
113
poterunt, quoties id aut Episcopo aut Capituli praesidi aut maiori cano·
nicorum parti expedire videatur l.
§ 2. Ad habendum coetum ordinarium non est necessaria specialis
.
convocatio; quae tamen ad extraordinarium requiritur, et facienda est
aecundum statuta capitularla.
i 3. In eapitulis voeem habent canonici, exclusis honorariis, et di·
gnitatea, ai una cum eanonieis Capitulum constituant ad normam
can. 393, § 2 I.
CAN. 41.2.
§ l. Canonici sive eccleaiae cathedraJis sive collegialis Episcopo sol·
lem.niter Missam celebranti aut alia pontift.calia exereenti, etiam in a1iis
eoolesiis civitatis aut suburbii, ab eodem invitati, assistere et inservire
debent,dummodo iudicio Episcopi suftlciens eanonJcorum et ministrorum
in ecclesia numerus maneat: et eundemaeeedentem ad eeelesiam cathe·
dralem et redeuntem comitari ad normam Caeremonialis Episcoporum a.
§ 2. Episeopus poteat duos e Capitulo sive eathedrali sive collegiali
assumere ac retinere ut sibi in ecclesiastico ministerio ac diOeeesis ser·
vltio·888istant "'.
l Conc. Trldent., &e88. XXV, de·rel., c. 8; Benedlctua XIV, consto c Ad m"""nl" _,

IO man. 1742, I 28; s. C. Ep. et Ree., T"".Uana. 17 aug. ~ Nerilonen., 20 aug. 1801;
OHfiUsflf1_.• 20 aug. 1002; S. C. C., Becinc'en•• 27 lun. l506, ad 1; Amerina. 24 apro 1682;
P_ren., 13 DOY. 1649, ad 1; MUe"',.",,. 18 sept. 1723, ad l, 2; Bo"atlen .• 30 lan. 1858:
8. R. C., AlHIlea•• 1 apro 1598; B",toflfeft•• 10 lun. 1602, ad l: Con'mbricea •• 1~ dee. 1802;
DertDeft•• 12 lun. 1828; ValJc.oJe'aRa., U mali 1641.
I S. C. O., Fal16ft,lttG, 12 d~. 16M, ad 1: BmlWtc6ft., 18 sept., 29 nov. 1745, 23 aept.
1147, ad l, Il et 19 lan., 8 febr. 1766: VontimUiet&., 17 dee. 1836, ad 1. .
• Conc. 'rrtdent., ae8a. XXIV de reI., C. 12; Benedlctua XIV, ep. enC)'cl. c A""",
qtI4 ]t, 1& fabro 1148, I 2; 8. C. liIp. et Beg., PaflormU"ISG. 8 lan. ll\8G: PeUren., 6 febr. 1580,
ad 8; An'.... 1 aug. l6IIIS. ad a: S. C C.• JltlUtIen., a. 1573; T"derlina. a. 1673: L"ci6ft.•
11 auc. l.641, ad 1-3; .f,riGnen•• 19 apr., 17 mall1.704. ad 2; 8. Jlam, 16 maJ:t., 13 apro 1720,
a42; ~•• 19 lun. 1728, ad'9; Alal,""a, 20 aug. 1785, ad 1: S. R. C., O,oen.• 16 mano
158i, ad 12; BiBJH,Ilen•• 23 mart. l&i82, ad 1-3, 8; AtI6r,ana, 17 nov. 1592, ad 1; JllraHeft.,
2f lan. l596: Slboren•• 2 aept. 15117, ad 8; Bgf,."fen.• 8 aug. 1802, ad 2; Aerina. 80 aug. 1602:
• .,p..... 80 aug. 1602, ad 2, a: T"enlal8fl .• G lui. 1003; OOftimbrlccft., G luI. 1603: BkJeft.,
10 1aD. 1804, ad 1; Oa,ara"","aflG. 9 ma111606; LamtJctIft., 17 mart. 1607, ad l, II; IaC6fl .•
10 lan. 1608; Ura"'eft .• 24 oct. 1809; Elbore"•• 7 luI. 1612; J."ben., 20 dee. 1828; Nvoerina,
18 febr. 1630, ad 8; O.cen•• 2G mali 1631): I".ttnopoIU"ftII. 24 nov. 1635: Pu''''naleft .• 13 lun.
1_ NkiIm.• 13 lan: 1tH6, ad 2; Penlftna. U aug. 1&16; Nicieft., 13 Ept. 1646, ad 6, 8; Fe.
""'"""_ 12 lan. 1647: Beci"eten., 22 aug. 16M; Pet'flrina, 20 lun.; 14 DOV. 16M: AIe:riet&.,
11 tUB. 1056; Ltlbeoen., 10 lun. 161i8; B/IfIfIMRa, 13 lui. 161i8, Ild 2; O'm'a'" Dvco''', 7 dee.
1658; LobGc6ft., 21 mart., 31 luI. 1606: P"ana. 24 luI. 1683, ad 2-6: Nolana. 23 mart. 1686,
ad 2-4; T.m,..... 2IS apro 17M, ad 6: 8orana. 5 dee. 1n6, ad 1 et 24 lan. 1728: AqvilaM.
Z2 lan. 1'l35, ad 5, 6: 8"rre,,'inG. 12 man. 1735, ad 4: A1I6ftÙJtIen., 16 aept. 1747, ad 1; Der·
tun .• 8 aug. 1703, ad lO; Otte.tIen. el Po,naRle"., 20 mart. 1869, ad II, III: MOtI'" Pol(.
tf4m. 13 Iun. 1891, ad IV; decr. ceno 22 mali 1894; '8aRctl laeob' de Oile, 6 sept. 1885, ad VI:
lflOflft .• 7 maH 189'1: Alalrifla. 18 mart. 1899, ad I: Caeremonlale Eplscopor., J. I, c. XV;
l. Il. e. VIII •
• 8. C. C., Al16ftfotten •• 7 Ian. 1640.
8
tu OodeaJ Ivn. OaflOfli",i
OAN. 413.
§ 1. Quodlibet Oapitulum obJigatione tenetur quotidie divina oftlcia
in choro rite persolvendi, salvis fundationis legibus 1.
§ 2. Divinum offlcinm comprehendit psalmodiam horarum canonica·
rum et celebrationem cum cantu Missae conventualis, praeter alias Mi888S
vel secundum rubricas Missalis vel ex piis fundationibns celeùrandas '.
§ 3. Missam conventualem sine cantu celebrare licet hebdomadario.
cum in ecclesia, ponti6('.ali ritu, Episcopus vel aliui 1000 Episcopi ce·
lebrat '.
OAN.414.
Omnes et singuli qui chorale beneficium obtinent, tenentur in ip80
choro divina oftlcia persolvere singulis diebus, nisi servitium per tumum
a Sede Apostolica aut fundationislegibus fuerit indultum 4.
0.0\.". 415.
§ 1. Si e<".clesia cathedralis aut collegialis simul sit paroecialis, rel8'
tiones iuridicae inter Oapitulum et paroohum reguntur normis quae Be·
l C. 13, X, de o1!lcfo IvdiN. ordiurii, I, 3~: e. 9, X, de celebratiotle miaaarum, et

sacramento Eucllarlstiae, et dl",,.ia o1l'clis, III, 41: e. 2, de o1l'cio ord'"arii, I, 18, ID Vlo:
e. 1, de oelebratfot&e mtBBar"m et aUi8 dimni8 o1l'ciia, III, 14, ID CJem.: Cone. Trldent.,
seSSo XXII, de re/., e. 4; !leSS. XXIV, de reI., C. 12; Benedletus XIV, ep. eneycl. « O"m .em-
per oblatas li, 111 aug. 1744, I 11, 23, 24: ep. « Praeolara », 111 Inn. 1748, I 8-8; ep. encycl.
« Annu, qui li, 19 febr. 1749, • 2; Piue IX, ep. encycl. « Sira""lan qvtaem li, 17 mart. 1.856;
S. C. C., B"r,,' S. Domnini, 2 et 16 mali 1716, ad l: S. R. O., Elitanien., 23 nov. 1602, ad 4;
Uadf.oen. ,eu Uaditana, 22 lan. 1678, ad 5; Oa,alen., 3 apro 1751: Ven,,"na, 9 aug. 1700;
CJt11ltatia Plebi', 16 mart. 1833: Bobien., 3 aug. 1839, ad 1; Oatnf'raoen., 22 mail l.841; Sal ..-
liarum, 29 DOV. 1856, ad l: Sancii lacob. de CUe, 9 tul. l.86i: Salten., 2 mali 1871, ad II;
V",enlina, 5 lun. 1896, ad I, II; Seno"allien., 4 mart. 1001, ad II·V.
I C. 11, X, de oelebratione m",arom, et .aerament" Eucllar"tiae, et divin" o6lci".
III, 41: Benedlctu8 XIV, ep. encycl. « Oum ,emper oblala, li, 19 aug. 1744, I 11,20; ep.
eneyel. « An"UI qui li, 19 febr. 1749, I 2; S. C. Ep. et Reg., Jlediolafletl., m dee. 1817;
19. O. O., Aretina, 11 mart. 1604: Acerrarum. 5 101., 2 et 23 aug. 1727, ad X; Dcrl1&often••
12 sept. 1829, ad 1-8; S. R. C., Urbinaten., 2G tuo. 1611: B.rgen., 16 mali 1628, ad 2, 3:
la"ueR .• 16 Inn. 1627: Papien., 16 lan. 1627; lanlletl., 20 nov. 1628; Terdonet&., 18 auc. 1620:
N"ceriu, 16 febr. 1630, ad 1, 2; FatJenUu, 13 lan. 1631; Aq.Ue"len.• 7 luI. 1682; Aq"Ue"wm••
9 apro 1633; Incerti loci, 19 nov. 1639; Gral8en. in Gallia, 28 luo. 1642; BeUicc.tren .• 18 nov.
1649; Beguntina, 19 sept. 16M, ad 4: N.d"". DiooceN fii Pl'011fncf.ae Tnwiren., 3llul. 1065,
ad 5: Gadiccn. ,e" GaditatUJ, 22 laD. 1878, ad 4; Briminoriett., 20 sept. 1681, 22 aug. 1682;
ApUana, 30 luI. 1689, ad 3: Oollell.• G luI. 1698, ad G; UrbetJetana, 3 au,. 1737, ad 11; Co-
,,'mbricen., 14 apro 1153, ad 1; W"netI., 22 dee. 1753, ad 7,9; Lv""'u, 20 dee. 1783, ad 1;
Bobien., 3 aug. L'!39, ad l: Adiacen., 22 tui. 1848, ad 4: Tomaoen:', 22 lui. 1848, ad 2; Bar-
oitIonen., 24 mart. 1860, ad I; 24 nov. 1883, ad VI; VaUen., 16 lana 188G, ad II: Harlemen ••
17 lan. 1887, ad III; Paoen., 2l febr. 1890, ad IV; Oalaguntau et Oldceaten., l3 febr. l892.
ad XXIX, l: decr. 4 mart. 1901, ad IV; Rubrlcae ad PII X consto « Di11lno a1l'al. li, l DOV'.
1911, tlt. VIII, XII.
3 19. R. O., Maraorum, 12 DOV. 1831, ad 20.
4 Cone. Trldent., sesso XXIV, de reI., e. 12; Benedlctus XIV, ep. encycl. « Oll'H lIetn-
per oblalaa li, 19 aug. 1744, I 23, 24; ep. c Praeclara li, 19 lan. 1748, I 8-8: ep. en<,l"cJ. « A_
NV' q", li, 19 febr. 1749, I 2: S. O. Ep. et Reg., B"""biu, 11 aug. 1597; Anagnina. 2S lan.
1003; S. C. O., Re"ieft., mense aug. 1587: Puleolana, melJ.Be lui. trJ89, ad 8; Acctnlr,.m.
5 luI., 2 et 23 aug. 1727, ad XV; Ter"e,tina, 23 DOV. 1850, ad 2; S. R. C., l"~()eft ...
2 sept. 1597.
110
quuntur, nm aliud ferat aut Sedia Ap08tolicae indultum aut particularis

conventio in erectione paroeciae inita et a looi Ordinario legitime probata.
§ 2. Ad parochum spectat:
1.· Applicare Missam pro popolo et, debito tempore, praedicare ac
christianam dootrinam fideles edooere;
2.· Custodire libros paroeciales et ex ils attestationes extrahere;
3.· Functiones paroeciales peragere de guibus in càn. 462. Iueta
funebria, in ecclesia ad normam iuris peragenda, non exclusa Missa exse·
quiali, persolvere -ad Capitulum pertinet tantum in casu guo de funere
agatur alicuius dignitatis, vel canonici, etiam honorarii tantum, vel be·
neficiarii;
4.· Alias functiones non stl"Ìcte paroeciales perogere guae in paroe·
ciis fieri solent, modo non impediatur chorale servitium, nee Capitulum
easdem lunctiones peragat;
5.· Eleemosynas in bouum paroecianorum colligere, easdem directe
vel indirecte oblatas recipere, administrare et secundum ofterentium va·
luntatem distribuere 1.
§ 3. Ad Capitulum spectat:
1.0 Custodire sanetissimum Eucharistiae Sacramentum; sed altera
sacri ciborii clavis apud paroohum servari debet;
2.· Invigilare ut in functionibu8 a parocho in capitulari ecclesia
peragendisleges liturgicae observentur;
3.· Ecclesiae curam habere eiusque bona administrare cum piis
legatis s.
§ 4. Nee paroohus capitulares nee Capitulum paroeciales functiones
et munera impediat; exorto autem conllictu, quaestionem dirimat looi
Ordinarius, qui in 'primis curare debet ut catechetica instructio et Evan·
gelii expIicatio hora fidellbus commodiore semper habeatur.
§ 5. Non solum Capitulum impedire nequit paroohum in exercenda
paroeciali cura, sed insuper sciant capitulares se ex caritate teneri, ma·
xime si designati coadiutores desint, eidem adiutrieem opera m navare,
aeeundtlm modum ah Ordinario looi determinandum.
CAN. 416.
In etatutis capitularibus iu8ta designetur norma, ad guam canonici
et beneficiarii in servitio altaris fungantur per turnum tum oftlcio cele-
brantis tum etiam ministerio diaconi ac subdiaconi, exclusis tamen ab
hoc ministerio dignitatibus, canonico theologo, poenitentiario et, si prae·
bendae distinctae babeantur, canonicis ordinis presbyteralis 3.
l 8. C. C., g",lwicen., 18 sept., 29 nolO. 1745, 23 sept. 1747, od III et 19 lon., 9 tebr.
1786; Bovitletl., ri moli, 17 lune 1820; Arimlnen., 18 dee. 1824, 29 Iau. 1825, ad 1; S. Bippo-
'"". 24 Ilug. 1S6'1, ad 3; GGltelUnonm .• 7· aept. 1895; 8. B. C., OafetaM, 13 sept. 18'70, ad 1;
BClWIIeta•• 13 sept. 1879, ad IV.
s 8. C. C., Mediolanen., 9 febr., 26 apro 1732, ad 4, 12, 16-19; 8. B. C., Ba~.,
13 sept. 181D, ad II, V.
3 Conc. Trldent., 8e88. XXII, de ref., c. 4; 8. B. C., Jtelltcn., 24 DOV. 1591; Oalal1fl'
rltaM. 7 aept. l593; NoJana, 23 mali 1608; V"en •• 11 lune 1600, ad 2; PlacenUM. 19 moll
18O'l. ad 2; OalCrlaM. 12 lun. 1638; PJaceRtlM. 21 auge 1840; Oomen •• 17 DOV. 1646, ad 3;
116 OotJee ItIfV OGtIOtICoC
CAN. 417.
§ 1. Missa conventualis applicanda est pro benefactoribus in genere l •
§ 2. Capitularia in8.rmitate detentus non tenetur eleemosynam prae-
bere sacerdoti capitulari, qui ipsius vicem supplet in Missae conventnalis
celebratione et appiicatione, nisi statuta capitnlaria vel particnlaris con·
suetlldo aliud ferant.
§ 3. Servari potest consuetudo praebendi stipem celebranti vel ex
cumulo distributionnm vel ex reditibus omninm praebendarnm per con·
tributum 2.
CAN.418.
§ 1. Beprobata contraria consuetudine, canonici ae beneficiarli quo-
tidiano choro adstricti, possunt singuli abesse tres tantum mensee in
anno, sive continuos sive intermiss08, dummodo propriae ecclesiae sta·
tuta aut legitima consuetudo servitium diuturnius non requirant a.
§ 2. Bine caUM legitima et speciali Episcopi licentia nee feriari licet
Quadragesimae et Adventus tempore, aut in praecipuis anni 8011emnita·
tibus de quibus in can. 338, § 3; nee permittitur uno eodemque tempore
capitulares ultra tertiam partem abesse •.
§ 3. Tempore vacationum omne genus distributiones amittuntur, non
obstante remissione ab aUis capitnlaribus facta; &ed percipiuntur prae·
bendae proventus aut duae tertiae distributionum partes, si omnes prae·
bendae proventus in distributionibus consistant '.
Novocomen., 24 iul. 164U, ad 1; l'IaOOfttina, 23 aug. 1649; Plaoontlna, 22 mart. 1658; PGpIew.,
20 luI. '1669, n. 1; l'fJlfterna, 21 lan. 1673; BGre"., lO lul. 1677: Bltt"IUfla. 14 lun. 1882, ad 2;
PemambuOOft., 4 sept. 1746, ad 3: 7'herm"IGrvm, 21 lun., 12 lu1. 1766; AlGflerel••, 14 lun.
1840, ad l, 3: laoora •• 13 apr. l8G7: Almerlen., 13 dee. 1882: decr. gena 12 luI. 1892; Caeremo-
nlale Eplscopor., l. l, C. VIII, n. 1, C. IX. n. l, C. X, U. 1.
l Benedlctus XIV, ep. encycl. « Otlm .emper oblt&ta. _, J1) aug.1744, 1 1, 11·19. 23;
S. C. C., Ntlceritla l'Gl1aflOrtlm, 1 et 16 dee. 1708, ad 5: Balneorel1'• . , 8 lui., 19 aug. 1713,
ad l; Am{llphUalla, 13 al,r. 1715, ad 3-5; O<'fMta., 11 maU 1720, ad l: Spole'Gfla, 6 et 19' dee.
1722, ad 2; AreU,UJ, 18 nov., 16 dee. 1769, ad l: Ntllli... Trium FOIItium, 14 mart., 4 apro
1'l72; SeUna, lO dee. 1783, 2I ian. 1786, ad l; 8. Mmfatf, 21 febr., 7 mart. 1818, ad 1.
2 Benedlctus XIV, ep. enercl. « Oum .emper oblGla. _, 19 aug. 1744, 118; S. C. C.,
Btlro' 8. Domnft~i, 2 et 16 mali 1716, ad 4; Ji'erranen., 4 et 18 mart. ln9. ad 3: Fa"erUbIa,
26 apr., 31un. 1780, ad 2; Ntlllws Feren""', 7 et 28 apro 1781, ad 2: Avz'matW, 16 dee.
1820, ad 2.
, li Conc. 'l'rldent., &eSS. XXIV, de .re/., C. 12; S. C. C., Mtltf.nen.: a. 1673: Muti_.,
a. 1575; Abtllen., a. 1581: Aquilana, 17 lun. 1591: Ot'etnOtH:fI., 16 sept. 1662, ad l; A,cldatWI,
18 DOV. 1002, ad Il: Gir.nrlen., 16 laD. 1700: ConataflUt:B., 6 et 20 mall, 15 luI. 1747: S. B.. C.;
Bl1ftanien., 23 DOV. 16O'.l, ad l •
• S. C. Ep. et Beg., Rel1iefl., 30 muli m6:, S. C. C., Atllrifluma, 12 lul. 163l.; IH-
teramnen., 211ul. 1640: NtlUitlll:t'ar!efl., 13 nov. 1655: Comen., 14 mm1;; In!, 9 apr., 16 aug .•
3 dee. 1712, nd 12; Hil1nifla, 20 11m., 17 febr. 1838, od l: S. n. e., El1ftGnlen., 23 nov. 1003,
ad 2; E've'l., lO lana 1004, ad 7.
I S. C. Ep. et Reg., leegiclI., 30 mali 1576: Abelliflen., 29 nov. 1600: S. C. C., Medio·
IGft6f1., mense malo 1586: BOIIoniell., mense lui. 1586, ad l: Pi.torlen., meDIe dee. 1586;
Me'pM6f1., mense febr. 1388, ad 2: Asculafta, 18 dee. 1700, 15 lan.1707, ad 2; 8t1eaaatl4,
28 lui., 18 aug. 1708, /Id 3: Det·thOfl6f1., 12 sept. 1829, ad 4.
IAber BecuMII8 • De Peraoft" 117
CAN.419.
§ 1. In eeclesiis in quibus non omnes simul choro intersunt, qui ad
eum adstringuntllr nequeunt per alium huic obligationi satisfacere, nm
in casibus particularibus, iusta ac rationabili de causa, et modo substi·
tutus eodem tempore servitio chori non sit adstrictus, et sit in eadem ec-
clesia canonicus, si agatur de supplenda vice canonici, beneficiarius, si
de beneficiarii; qui vero ad chorum non adstringuntur, obligatione resi-
dendi in 1000 beneficii non tenentur per dies quibus a choro absunt l.
§ 2. Si qllis eodem die urgeatUl' onere utriusque Mis88e et pro po-
pulo et conventuali, hanc ipse celebret applicetquc per se, illam per alium
vel per se die sequenti J.
CAN.420.
§ 1. lta excusantur a choro ut percipiant fructus praebendae ac
distrlbutiones quotidianas:
1.° Capltulares iubilati ad normam can. 422, § 2;
2.° Canonicus theologus singulis dlebus qllibus suo munere fun-
gitur;
3.° Canonicus poenitentiarius dum tempore chori vacat confessio-
nibus audiendis;
4:. ° Vicarius paroeclalis aliusve e Capitu lo sive parochus sive cond-
iutor ab Episcopo deputatus, dum paroecialibus vacat ofticiia;
5.· Qui infirmitate aliovc physico impedimento choro prohibentur
asaistere;
6.· Qui pontidcia legatione alibi funguntur aut personae Romani
Ponti1Jcis actu inserviunt;
7.° Qui pils exercitiis vacant ad normam can. 126; quo tamen in-
dulto semel tantum in anno chori servitio liberantur;
8.° Accedentes una cum Episcopo aut eillsdem vice ad visitanda
Limina Apostolorum;
9.° Qui ab Episcopo vel Capitulo mittllntur ad Concilium Oecu·
menicllm. plenarillm. provinciale aut ad Synodum dioeeesanam;
10.° Qui de Capituli consensu, non contradicente Episcopo, absunt
a cboro ob Capituli seu propriae ecclesiae utilitatem;
11.° Qui Episcopo sacra pel'agenti &ssistunt ad normam can. 4:12,
§ 1;
12.° Qui Episcopum comitantur in visitatione dioecesis vel visita-
tionem ipsam eius nomine et mandato peragunt;
13.· Qui opel'8.m navant conficiendis processibllS in callsis de qllibus
in can. 1999 seqq .• ve1 uti testes in bis causis vooati sunt, pro diebus et
,!oris quibus boc ofticium praestant;
l Conc. Trldent., 8e88. XXIV, de reI., c. 12; s. c. C., VertllafIG, 20 ma.rt. 1597; H.,II.-
bCftG, 15 dee. 1805; AlatrlllG, :u mart. 1612, ad l; Jlont"AIti, 21 mall, 25 lun. 1803; Ascw-
16... 28 lune 1830, ad 2; 8. R. C., BllitaftUm., 28 DOV. 1602, ad S; Nerltonen., 16 a.pr. 1606.
J DenedlctU8 XIV, ep. encycl. c CII.m semper oblattU _, 19 aug. 1744, • 17; S. C. C.,
te'terMen., 13 et 31 mart. 1708, ad l, 2; CamerltWlft., 28 iun. 1704, 9 tun. 1714; Comen.,
U maU 1720, od 5; PienUna, 17 tebr. 1m, ad 1, 2; Hortana, 8 et 29 8ug. 1744, a.d l, 2;
A_ancl~"a, 28 luI. 1770, aa 2; IatHUJn., 19 apro 1834, ad 2.
118
14:.° Parochi consultores, examinatores et iudices synodales, dum

proprio munere funguntur l.
§ 2. Distributiones vero quae inter praeBenteB dicuntur, ii tantum
percipiunt, qui in § 1, nn. 1, 7, 11, 13, enumerantur, niid obstet fundato-
rum expressa voluntas I.
CAN. 42l..
§ 1. Excusantur a choro, sed percipiunt praebendae fructus dum-
taxat, non autem distributiones:
1.° Qui de licentia Ordinarii loci publice docent in scholis ab Ec-
clesia recognitiR sacram theologiam aut ius canonicum;
2.° D~ntes operam studio sacrae theologiae aut iuns canonici in
publicis scholis ab EccleBia probatis, de Ordinarii licentia;
3.° Vicariuli' ~Alpitu13ris, Vicarius Generalis, oftlcialis ac caneel-
larius, si de gremio Bint, dum suia muneribus Yacant;
4.° Canonici qui Episcopo insel'viunt ad nOl'mam can. 412, § 2. ::.
§ 2. Quod si omnes praebendae fructus consistant in distributioni-
bus, vel adeo sint tenues ut tertiam distributionum partem non attin-
pnt, tune memorati omnes duas tantum tertias partes distributionum
lucrantur, eUID111atas ex fructibus praebendae ne distributlonibus 4.
1 O. 14, X, tle cIet'im. no" relltlentf.b ... 'ra eool6,'a '!1e1 praBbc"tla, III, 4; c. 30, "
el6otiofl6 et elfici' pote,t(l'e, I, 6, In VIo; c. un., tlo creti<M fIOR rellde,~Ubtl, 'n eocre,", ~
praebnda, III, 3, In VI,,; Conc. Trldent., 8888. XXII, de reI., c. 3; 1Ie88. XXIV, de reI., c. 8,
12; Benedlctus XIII, consto c Pa,'ora'f8 al/lci' _, 19 mali 1725, I 6; Piue IX, lltt. ap. c Mul-
"plfoe, _, 'Zl DOV. 1869, D. X; S. O. Ep. et Reg., Arim'fIeR., 20 oct. 1578; COIacl.e"., 16 aug.
l.lS94; AbeUffln., IS dee. 1600; La"den., 20 mart. 1801; F'nnafla, 16 luI. 1841, ad 1; B. O. C.,
(lamefl., meD8e febr. 1li86; PaltOf"m"ulIG, mense mart. 1388; Jledloranen., meD8e DOV. 1589;
lafl"en., 19 nov. 1816; p(lrf8fen., 3 apro 1621; Mma"a, 18 lon. 1622, ad 3; S"rmonen., 5 dee.
1626, ad ~ Cnlmen., 23 lan. 16'Zl; MafltHtlu, 6 febr. 1m, ad 1; Amerifla, 3 febr. 1629; VUu-
b'en., 16 mart. 1631, ad 2; Lvcana, lO mart. 1635; Medlorafl6tl., 13 febr. 1639; Bca'ÙIG,
5 mart. 1667; Arianefl., 19 apr., 17 maJ11704, ad 2; MOIaa,tericn., 15 mall 1723, 30 sept. 1724;
MOlati, Regali" u aug., 22 nov., 6 dee. 1732; Trofana, 6 dee. 1738, 23 lUD. 1742, ad IV;
S(l1X)fle"., 18 dee. 1745: SeflOgalUen., 11 aug., 1 t:ept., 11 nov 1753, ad 8, 9; Embrio8n••
18 sept., 29 DOV. 1745,23 eept. 1747, ad IV et 19 lan., 9 !ebro 1700; N,,,,,., SulllaCeR., 17 malt,
14 lon. 1817; lacera., 29 febr. 1908; 15 dee. 1913: S. R. C., Camertfln., 15 mart. 1608, ad 1;
Urtalen., 28 sept. 1630; Neapolftana, 23 dee. llU7; FIorentina, Z1 aug. 1836: decr. Z1 febr.
1887; deer. geD. 21 DOV. 189.'{; decr. gl'n. 13 luI. ]9o.t; decr. 4 allr. 1908.
2 b. O. O., lacen., 29 !ebro 1908; B. R. C., Neapolitana, 23 dee. 1817; Flonm""",
'Zl aug. 1836: deer. 'Zl febr. 1887; deer. gl'n. 21 nov. 1893; deer 19. 13 luI. 1904; decr. 4 apro
1908; decr. 2IS mall 1909.
;, C. 1, 15, X, de clerkil fIOR re,ldenUbtl, 'n eoole"a vel prnebeflda, III, 4; c. 82, X;
de praebendi, et di""itatlb"" III, 5; S. O. Ep. et Reg., ad Card. 8. Praze"f8, 18 nov. 1515;
/Jallden., 19 luI. lri88; AgrigenUlla, 24 sept. 1591; S. O. O., MirandoZ..fIfI, 2 mart., 17 luI.
1600; 8ulmo"en., IS dee. 1626, ad l: Amerina, 3 febr. 1629; FOllI/lana, 4 lun. 1633: Avenfoneta.,
13 laD. 1635: A'!1er,afl(l, lO mart. 1635: Tu""tfAa, 9 ma111671; BUllflUna, 1 luI. 1679, ad 1;
lIlyponUna, 29 apro 1702; ArtafleR., 18 aug. 1731; N,,,,,., Ftlr/en., 22 nov., 20 dee. 1738, ad 1;
Venll"IIG, 25 lan., 30 luI. 1763, ad 1, 3, 4; Genuwlflll., 22 febr. 1015, ad Il; S. R. O., A.CII-
lana, 30 aug. 1664, Ild 8.
, S. O. O.• S,IImonen., ~ dee. 1626, ad 1; Fe,urana, 4 lun. 1833; A118tlfofleR., 13 lan.
16a5; A'!1er,allG, lO mart. 1635; 8UpotlUna, 29 apro 1702; Medfora"en., 17 apro 1728; Vett.......
25 taD., 30 luI. 1763, ad 2.
L'be,. Secundu, - De Pe,.,Oft" 119
CAN.422.
i 1. Praebenda fruentes ab Apostolica tantum Sede impetrare pos-
8unt indoltum emeriti seu, ut aiunt, iubilationiB post continuum et 1au-
. dabile quadraginta annorum in eadem ve1 distinctis ecclesiis eiusdem
civitatis vel saltem dioecesie chori servitium l.
i 2. Iubilatus, etiamsi in loco belleficii non resideat, percipit tum
fructus praebendae tum distributiones etiam inter praesentes, nisi obstent
expressa fundatorum vel oblatorum voluntas, ecclesiae statuta aut con·
suetudo I.
§ 3. Ius optandi, si ex lege fundationis competat, non est capitulari
iubilato.
CAPUT VI.
De cOftsflltorib'UB dioecesanis.
CAN.423.
In quibus dioecesibus nondum constitui potuit restituive cathedrale
canonicorum Capitulum, institoantur ab Episcopo, salvie peculiari bus
Apostolicae Sedis praescriptis, consultores dioecesani, hoc est sacerdotes
pietate, moribus, doctrina ac prudentia commendati 3.
CAN.424.
Consultores nominat Episcopus, firmo praescripto can. 426.
CAN.425.
, § 1. Consultores dioecesani numero sint saltem &eX; in dioecesibus
ubi pauci sint sacerdotes, saltem quatuor; iidemque omnes in civitate
episcopali vel in loeis vicinioribus commorentur.
§ 2. Antequam munus huiusmodi suscipiant. iusiurandum interpo·
oaot de ofticio fideliter exsequendo sioe ulla acceptiooe persooarum.
CAN.426.
§ 1. 01llcium eoosultorum est ad trieooium.
§ 2. Exacto triennio, Episcopus vel alios in eorum locum substituat,
ve} eosdem ad aliud trieonium confirmet, quod idem servetur siogulis
trienniis.
1 S. c. C., N01JGrieft., 18 nov. 189t; LGu,.e'atla. lO lun. 1141, ad 1; BG,.cinoncn., 22 sept.

1758, 19 apro 1780; OGmetl., 30 mart. 1805; LGurelGM, 29 nov., 20 dee. 1806; Seflobncen.,
25 mali, 15 lun. 1816, ad 1; lfJcietI., 25 apro 19H; H~,palen., 18 lun. 1916.
I S. C. C., RomfJM, 29 lan., IS mart. 1618, ad 4; BUun"nG, l lui. 1619, ad l; ReGtlftG,
15 mart., 19 apro 169'J; ROmGM, lO mall1G92, ad 1; ReGtiflll, 14 febr. 1693; SU"fI'~. Domn'n"
11 apr. 1TIK;PG'Gv(M, 9 tun.1714, ad 1-3; 11 dee. 1118, ad 5; Aquttependen., 18 mart., l apro
1'l18, ad 1, 2; M."'HM, 16 mart. 1737; Oon"GnUe"., 4 mall 1137; LaurelGM, 11 lun., 9 luI.
1774. I aept., 2 dee. 1775; Nooorlen .• 19 luI., 16 aug. lS28, ad IS; Spole'G"G e' ReGtlM,
a apr.18t1.
I S. C. Ocmalat., 8 oct. 1910, ad 9; declar. ~ febr. 1914.
uo
§ 3. Deficiente, qnavis de causa, aliquo consultore intra. triennium,
Episcopus alium dc conFlilio ceterorum consultorum substituat, isque in
officio maneat usque ad expletum idem triennium.
§ 4. Cum vero triennium excidisse contigerit vacante sede episcopali,
consultores in officio maneant usqne ad accessum novi Episcopi, qui intra
&eX menses ab inita pos8e88ione providere debet ad normam huius canonla.
§ 5. Si, sede vacante, aUquis consultor morintur vel renuntiet, Vi-
carius Capitularis, de consensu aliorum consultorum, alium nominet; qui
tamen, ut munere, sede pIena, fungatur, indiget novi Episcopi conftr·
matione.
CAN.427.
Coetus consultorum dioecesanorum. vices Capituli cathedralis, qua
Episcopi senatus, supplet; quare quae canones ad gubernationem dioe·
cesis, sive sede pIena sive ea impedita aut vacante, Capitolo cathedraU trio
buunt, ca de coetu quoque consultorum dioecesanorum intelligenda sunt I .
OAN. 428.
Durante munere, consultores ne removeantur, nisi ob iustam causam
ac de consilio ceterorum consultorùm.
CAPUT VII.
De Bede impedita aut 1XICafl.te ac de Vicario Oapitu'lari.
CAN.429.,
§ 1. Sede per Episcopi captivitatem, relegationem, exsilium, aut
inhabilitatem ita impedita, ut ne per litteras quidem cum dioecesania
communicare ipse pOSRit, dioecesis regimen, niai Sanda sédes aliter pro-
viderit, penes EpiRCopi Vicarium Generalem vel alium mum ecclesiuti·
cum ab Episcopo delegatum eeto I.
§ 2. Potest in casu Episcopus, gravi de causa, plures delegare, qui
sibi invicem in munere sllccedant.
§ 3. His deftcientibus, vel, uti supra dictum est, impeditis, Capito·
lum ecclesiae cathedralis suum Vicarium constituat, qui regimen assu·
mat cum potestate Vicarii Capitularis :\.
§ 4. "Qui.dioecesim regendam, ut supra, suscepit, quamprimum San-
ctam Sedem moneat de sede impedita ac de assumpto munere.
§ 5. Si EpiscopuR in excommunicationem, iuterdictum vel suspen-
sionem inciderit, Metropolita, eoque deficiente, vel, si de eodem aga-
tur, antiquior inter Suftraganeos ftd Sedem Apostolicam illico 1"OOm:rat,
l S. U. CoD8lat. decr. c JllJ4!lfJI(J CUnl ., 20 aug. 1910, can. 4, I 2, G; 3 oct. 1910, ad 9.

I Plu8 IX, Htt. ap. cUbi Urbcrfdano ., 30 Sul. 1884; S. C. Ep. et Beg., decr. 8 mall
1862; S. O. Conslat., deelar. 8 dee. 1914; S. O. O., Bibet'RfaB, 7 aog. 1883.
• O. 3, de ..""leftlla fUlflligfJt&tla praelatorum, l, 8, in VICO; S. O. Ep. et Beg., Jlu-
.aneta., 11 lan. 1810.
111
ot ipsa provideat; qood si de dioecesi &gatur veI· praelatura de quibos in

caD. 285, Metropolita qui fuit legitime electoR, obligatione recurrendi
tenetur.
CAN. 430.
I 1. Sedes episcopalis vacat Episcopi morte, renuntiatione a· Romano
Pontifice acceptata, translatione ac privatione Episcopo intimata 1.
I 2. NihUominos, excepta eollatione benefieiorum aot oftlciorum eco
clesiastieorum, omnia vim habent qoae gesta sunt a. Vicario Generali,
osque dum hie certam de obitu Episcopi notitiam acceperit, vel ab Epi·
scopo aut Vicario Generali, usqoe dum certa de memoratis aetibos ponti·
ficUs notitia ad eosdem pervenerit I.
I 3. A certa translationis notitia Episcopus intra quatuor menses
debet dioecesim ad quam petere eiusdemque canonicam possessionem as·
sumere ad normam. can. 333, 3M et a die captae possessionis dioecesis
a qua pIene vaeat; interi m vero in eadem Episcopus:
1.0 Viearii Capitularis potestatem obtinet eisdemque obligationibus
tenetur, cessante qualibet Vicarii Generalis potestate;
~.o Honorillea Episcoporum residentialium privilegia conservat;
3.0 Integro& percipit fructus mensae episcopalis ad normam
can.1M, 12.
OAN.431.
I 1. Sede vacante, nisi adtuerit Administrator Apostolicus vel aliter
a Baoeta Sede provisum fuerit, ad Oapitolum ecclesiae cathedralis regi-
men dioecesis devolvitur I.
I 2. Sicubi ex speciali Sanctae Sedis dispOflitiooe ArchiepiscopuB
aliusve Episcopus Admioistratorem dioecesis vacantis designet, hic
omOe8 et 80188 facultate& habet quae Vicario Capitulari competuot,
eisdem obligationibus ae poenis obnoxius.
CAN. 432.
I 1. Capitulum ecclesiae cathedralis, sede vacante, iotra ooto dies
ab aecepta notitia vacationis, debet Vicarium Capitularem qui 1000 sui
dioecesim regat et, si fructuum percipieodorum ei munns incombat, oeco-
nomum uoum vel plures fideles ae diligeoteR eoostituere 4.
1 C. 14, C. VII, q. 1; GregorlUIl XVI, allocat. c OlllcU memore. _, 5 luI. L~'19; Plue IX,
utt. ap. c JI.m"lke8 '"ter _, lO lun. ]851; allocat. c AoerbCari",,,,,, », :n aept. 1852; lltt. ap.
c UN Urk"fGlIO _, ao lui. l.8M; B71labua errorum, prop. 51; ep. eneyel. cB'.' ",.ltll _,
21. DOV. 1873; S. C. Ep. et Beg., 14 dee. 1624.
I Urbano VIII, motu propr. Il TAce' "."... _, lO aept. 1626, Il; B. C. Ep. et Bee.,
14 dee. lat.
I Plua IX, const. • ROfM."'" POJlU/e~ _, 28 aug. 1873; B. C. Ep. et Reg., ApUaN•
.. ane; lIS78: 14 dee. 1824; Lumeta., 22 dee. 1828; AfW1'''''", 24 Ian. 1749.
4 Conc. Trldent., &e88. XXIV. de re/., e. 18; Bened1ctuR XIV. ep. encyel.• QH'" "
. .."., -, 8 aoc. 1'llJG, I 8; Piua IX, conat c Boma... PQRtlle~ », 28 BUg. 1873; B. C. JIIp.
et Beg., JledWlGRetl., 24 Ian. Ui9IS; AcerRea., 13 eept. IMi; Aq,,&IICI'cm. et PORtCa C"rvI,
28 aept. 1888; B. C. C., VllleR"N, 29 mali lM9; B. C. de Prop. Fide, 29 BUC. 1m, n. 1;
cJecr. 17 oct. 1829; S. R. c., JllltAervtlft., 14 lun. 1808.
iii Co'" l",.,. CGtIOtIloI
§ 2. Si Capitulum intra praescriptum tempu8 Vicarium aut oeco·

nomum, quavis de causa, nullum deputaverit, deputatio ad Metropolitam
devolvitur; 8i autem ecclesia ipsa metJ-opolitana fuerit vacans vel metro·
politana simul et suffraganea. ad antiquiorem ex Epipcopis suft'raganeis 1 •
§ 3. Etiam vacante dioecesi aut abbatia vel praelatura de quibu8 in
can. 285, si Capitllium intra octiduum Vicarium vel oeconomum non
nominaverit, hunc Metropolita qui fuit legitime electus ad normam citati
canonis; constituat, nisi in ubbatia vel praelatura flullius religiosa aliter
a~ normam constitutionum provideatUl'.
§ 4. Capitulum quantociuB de mot1ie Episcopi et deinde electus In
Vicarium CaIfitularem de sua electione Sedem ApoBtolicam certiorem
faciant.
CAN.433,
§ 1. Unua deputetur Vicarius Capitularis, reprobata contraria con·
8uetudine; secus e)ectio irrita est 2.
§ 2. Vicarii Capitularls et oeconomi constitutio fieri debet per actum
capitularem ad normam can. 160-182, salvis peculiaribus huius Capit1s
normis, et ad eiu8 validit.a.tem requiritur numerus sutfragiorum ab80lute
maiol' demptis Bllffragiis nullis 3.
§ 3. Idem potest in Vicarium Capitularem et oeconomum deputarlo
CAN.434:.
§ 1. Ad Vicarii Capitularis munUB deputari valide nequit clericus
qui ad sacrum presbyteratus ordinem nondum fuerit promotus, aut trio
cesimum aetatis annum non expleverit, aut ad eandem vacantem sedem
fuerit electus, nominutus vel praesentatus 4.
§ 2, Vicarius Capitularis sit praeterea in theo)ogia aut iure cano·
nico doctor vel licentiatus aut saltem earundem disciplinarum vere pe-
ritus, in eoque mOl'um integritas, pietas, sana doctrina cum prudentiae
laude conspirent s.
§ 3. Si pl'aescripta.e
I
§ 1 conditiones posthabitae fuerint, Metropolita,
aut si ecclesia metropolitana vaca.ns fuerit, vel de ip80 Capitulo metro-
I
l C. 18, de e'eetlone et eleetl potelltG'e, I, 6, In VI P ; Conc. Trldent., aeM. XXIV, de

reI., c. 16; Pius IX, conllt. « Roman"" Pontl/e. », 28 aug. 1813; H. C. Ep. et Reg., a"'ri",,,
lO iun. 1603; S. C. C., JlG.af1et&., mense lan. l587, ad l; T"rri"'"., 2l DOT. 1722, 20 DOY.
1728, ad 2.
2 S. C. Ep. et Reg., Caa,anen., 6 aug. 1596; Bobùm., 12 mart. 16412'; Poten"nG, 30 aog.
l64l.; 8. C. C., SGJenatlGna, mense lui. 1589, ad 1; PGnonnftGfta, 2l apro Ui82; IRdlGrv_
Occtdent., 1 aept. 1625, ad 1; Derth",en., 19 mart. 1639; Tjraaonen., 13 luI. 1689, ad 3.
l! 8. C. Ep. et Reg., AeherunUnG, 26 apro 1.595; Jle"Gnen., 4 luI. 1009; 18 DOV. 1625;
GrGmnen. et MontiB Pe'tlMj, SO luI. 1M2•
• Plua IX, consto c Romana, l'flfttfle. ., 28 aug. 1873.
5 Conc. Trldent., seSS. XXIV, de reI., C. 16; Benedlctus XIV, ep. encycl. c O.fII e.
,,,bUm' », 8 aug. 1155, I 4; Plus IX, consto « RomG"'" PonU/e• • , 28 aug. 1813; 8. C. Ep.
et Reg., TricGrlcen., 1 apro 11592: Tt'lIft6n., 22 dee. 1592; BcwItIen., 9 IÌln. 1801; 8. C. C., Tri-
t16fttitJa, mense dee. lG88; OGml/len., 11 mall 1624; 9 aug. 1625: Adflft., 11 lui. 1621J; Oriolea.,
24 mart. 1621; Cortonen., 9 mali 1681; Nerltonon., 24 luI. 1648; f'raflurlen., SO apro 1_,
ad 1; BGJenaltGnG, 9 dee. 1062; JlOA'iB Refla'iB, 19 lan. 1664; Jfaforlcen., 13 febr. 1812, ad 2;
S"'motaen., 11 dee. 1701, 14 lan., 4 febr. 1102; CG,.,.IoIen., 22 sept. 1114; LeoJ'OICeft.,
14 lan. 1136.
113
politano agatur, antiquior provineiae Episeopus, agnita rei veritate, Vi·

carium pro ea vice deputet; aetus autem illius qui a dapitulo eleetus
fuerat, ipso iure sunt nulli 1.
CAN.435.
§ 1. Sieut ad Capitulum ante deputationem Viearii Capitularis, 1ta
deinde ad Vicarium Capitularem transit ordinaria Episcopi iurisdietio in
spiritualibus et temporalibus, exceptis iis quae in iure expresse sunt eidem
prohibita 2.
§ 2. Quare Capltulum et postea Vicarius Capitularis omnia p08sunt
quae enumerata snnt can. 368, § 2; item facultate pollent exercitium pon·
tiftealillm in dioecesi cuilibet Episcopo permittendi, imo, si Vicarius Ca·
pitularia Bit Episcopus. potest ipse eadem exercere, excluso tamen usu
throni cum baldachino 3.
§ 3. Vical'io Capitulari et Capitulo non licet agere quidpiam quod
vel dioecesi vel episcopalibu8 inribus praeiudicium aliquod afferre, possit;
nominatim vero Vicarius Capitularis aliique sive de Capitulo sive extra·
nei, clerici aut laici, per se vel per' a1ium probibentur Curiae episcopalis
documenta quaelibet subtrahere vel destruere vel cela.re vel immutare t.
CAN.436.
~e vacante nibil innovetur 6.
CAN.431.
In Vicario constituendo nnllam sibi iurisdiçtionis partem Capitulum
retinere potest, nee gerendo muneri tempus praednire ali8.8Ve restrictio·
nes praestituere Il.
CAN.438.
Vicarius Capitularis, edita fidei professione de qua in can. 1406·
1<IOB, statim iurisdictionem obtinet, quin necessaria sit ullius condI"
matio.
CAN.439.
Quae in can. 370 de Vicario Generali praescripta sunt, eadem de Vi·
cario quoque Capitnlari dieta intelligantur '.
l S. C. C., Maforlcen., 13 febr. 1672, ad 3.
I Plus IX, consto « Roman"" Pontflez Il, 2S aug. 1873; S. C. S. Ofl'., lltt. eDcycl.
Il !ebr. 1888, D. 2; deer. 20 apro 1898; S. C. Ep. et Reg., 21 DOV. 1603; S. C. C., Derthonen.,
n dee. 1591; 13 sept. 1721, ad 1. - Vide etlaDI caDo 437; 455, t 2.
I Reg. 46, R. J., ID VIu; S. C. S. Ofl'., Iltt. eDcycl. 20 febr. 1888, D. 3; 24 DOV. 1897;
deer. 20 apro 1898; 3 malll899, ad 2; 5 sept. 1900; 8. C. Ep. et Reg., Achenmtina, ii febr.
14101; lIepe.ffUJ, 1J) dee. 1003; 8. R. C., 4 DOV. 1905.
• C. 1, 2, X, tIC .e"e vacante aUqt"" jnnovotur, III, 9; S. C. Eli. et Reg., Salemi·
tlllCl, 30 lan. 1Ii9O; Rapone"., 20 dee. 1094; Oritatlu, 29 DOV. 1600; Rallllsfrm, 16 dee. 1639;
S. C. C., JfazarwJl.., 6 dee. 1642, ad 2.
I C. 1, X, ne "de vacante aliq,"" fltfW1'etur, III, 9; C. l, de rebu. ecclesiae non
.ue..."q, III, 9, ID VIU; 8. C. Ep, et Reg., ontaM, 29 DOV. 1600; Pontis Otlm, 14 IUD. 1788.
• Plua IX, consto « Romatlu. Pontilci/J l, 28 aug. 1873; S. C. Ep. et Reg., OaietaM,
28 oct. 158'1; Poten"M, 7 mali 1624; Aquilana, 7 luI. 1662; Tropietl., 6 mllrt. 1681; Oapuana,
• auc. 1888; NfloeritJa Pal1anorum, mense mart. 1809; S. C. C., A"rlen., 30 mali 1835,
ad 1,2.
, P11Ul X. mota propr. « '''ter muUf,lioe. I, 21 febr. 1905, D. 21, 46, 62, 64-66, 76.
1140
CAN.440.
Vicarius Ca.pitolaris obligatione tenetur residendi in dioecesi et ap-
plicandae Missae pro populo ad normam can. 338, 339.
CA.~. 44l..
Nisi aUter fuerit legitime provisom :
1.0 Vicarius Capitolaris et oeconomos ius habent ad congroam re-
tributionem, in Concilio provinciali designatam vel recepta consuetudine
concedi solitam, desnmendam ex reditibus mensae episcopalis aut ex aliis
emolomentis; ,
2.° Cetera emolomenta, qoo tempore sedes episcopalis vacaverit,
futuro Episcopo pro dioecesis necessitatibus reserventur, si ad Episco-
pum, ecc1esia non vacante, pertinuissent l.
CAN.442.
Oecono~us rerum ecclesiastica rum et proventuum curam et admini-
strationem gerat, sub auctoritate tamen Vicarii Capitularìs.
CAN.443.
§ 1. Vicarii Capitularis et oeconomi remotio Sanctae Sedi reserva-
tur; renuntiatio authentica forma, est exhibenda Capitolo, a quo tamen
e&D1 acceptari necesse non est, ut valesti novi autem Vicarii vel oeconomi
constitutio post priori" renuntiationem, obitum vel remotionem ad ipSUlD
Capitulum pertinet, facienda ad normam can. 432 I.
§ 2. CellS8.t pr21eterea eorum munus per initam a novo Episcopo ~
sessionem ad normnm can. 33-1, § 3 :I.
CAN.444.
§ 1. Novus Episcopus a Capitolo,' a, Vicario Capitulari, ab GeCO-
nomo et ab allis oftlcialibus, qui, Rede vacante,· fuerunt cODstituti, ratio-
nem engere debet oftlciorum, iurisdictionis, administrationis munerisve
lpsorum cuiuslibet, et in eos animadvertere~ qui' in suo oftlcio seo admi-
nistl'atione deJiqoerint,..etiamsi, redditis rationiblls, a Capitulo vel a Ca-
pituli deputatis absolotionem aut liberationem impetravel'int •.
§ 2. Iidem' ratiooem reddant novo Episcopo scriptorarom ad Eecle-
siam pertinentiom, si qoae ad ipsos pervenerint li.
l C. 7, de eleotUme et elec" pote.tate, I, 3, in Clem.; S. C. ElI. et !leg., Ori'"tIS,

29 DOV. 1600; 7'ropNlft., 19 mail 1634; S. C. C., MlIZarlf.ft., meuae !an. lIi8'1, ad 3; Agtigeft-
tina, 17 nov. 1594; Cephtduden., 17 nov. 151)4; 8I/f'Gcu,aftll, 12 Ilug. 1604; Jlellanen., 7 oct.
1604; N,d""., 11 lui. 1826; Aqtdnaten., 1 apro 1636; Alaioticen., 7 lun. 1059; O"UMII., 7 et
28 luI. 1708, ad 3. .
J PIUB IX, consto c Ro",aAu, POI&"!et6 Il, 28 a1Jlll. '1873: S. C. Ep. et Reg., Achenmtino,
23 lui. 1603: Nellpolftana, 1 aept. 1603; S. C. C., Cwntaten., 9 lon. 1726.
:I Plus IX, coDBt. c Romanu. PontlfeJi Il, 28 aug. 1873.
6 Cone. Trldent., "118. XXIV, de re!., e. 16: Benedletus XIV, consto c Ad ",flftllftUa Il,
30 mart. 1742, 135: S. C. Ep. et Reg., B"dru"Una, 19 m1l1111l23; 8. C. C., Apru"'J/J, e apr
11195; CatluIC6tI., 20 luI. 1619; O.tUtICll .• 7 et 28 lui. 1708, ad 8; GtleltlefJ., 14 apro 1725.
ICone. Trldent., &e88. XXIV, de re!., e. 18.
OAPUT VIII.
De mcanÌ8 foronei8.
OAN.445.
Vicarius ·foraneus est sacerd08 qui vicariatui foraneo, de quo in
ca.n. 217, ab I!.'piscopo praeficitur.
e.u.. 446.
§ 1. Ad munus vicarii Joranei Episeopus eligat sacerdotem quem
dignum iudieavel'it, praesertim inter l'ectores eeclesiarum pal'oeeialium l .
i 2. Vicarius fOl'8.neUS ad nutum Episcopi amoveli potest.
OAN.447.
§ 1. Vicario foraneo, praeter facultates quaa ei bibuit Synodus pro·
vincialis vel dioeeesa.na et seeundum normas in eadem Synodo legitime
statutas vel ab Episcopo statuendas, ius et oftlctum est invigilandi po·
ti8simum:
1.° Num ecclesiastici viri sui ambitus BeU districtus vitam duca.nt
ad. normam sacrorum eanonum suisque omclis diligenter satisfaciant,
prae.sertim circa residentiae legem, divini verbi praedicationem, impero
tiendam pueris atque adultis eateehesim et obligationem inftrmis assi·
stendi;
2.° Num decreta lato ab Episcopo in sacra visitatione exsecutioni
mandentu l';
3.° Num debita e cautelac circa materiam Sacrificii Eucharistici
adhibeantur;
4.° Num decOl' et nitor ecclesiarum et sa.erae tmpellectilis, maxime
in custodia sanctissimi Sacramenti et in Missne celebratione, aécurate
aervetur; an sacme functiones secundllm sacrae litllrgiae praescripta ce·
lebrentur; bona ecclesiastica diligenter administrentur, adnexaque illis
onera, in primis Missarum, rite impleantur; rectene conscribantur et
asserventur libri paroeeiales 2 ..
§ 2. De iis omnibllM ut reddatur certior, vicarius foraneus debet,
statutis ab Episcopo temporibUl:l, sui distrietus parO<.'Cias visitare I.
§ 3. Pertinet etiam ad vical'ium foraneum, stotim atque audierit ali·
quem sui districtus parochum gravitel' aegrotarc; operain dare ne spiri·
tualibus se materiali bus auxiliis honestoque funere, cum decesserit, ca·
reat; et curare ne, eo aegrotante vel decedente, libri, documenta, saCra
supellex aliaqne qllae ad E'Cclesinm pertinent, deperea.nt aut aspor·
tentur.
l C. 7, X, de eJecUone et clecCi p(Jteltate, l, U.

a C. 4, X, de oJ/&Cio archiprelbllieri, I, 24.
s S. C. Ep. et Reg., "",""ceti.,17 Bllr. 1813.
116
CAN.448.
§ 1. Vicarius foraneus debet, diebus ab Episcopo designatis, convo-
care presbyteros proprii districtus ad conventus seu collationes de guibus
in can. 131 eisdemgue praeesBe; ubi vero plures habeantur hulusmodi
coetus in variis districtus loois, invigilare ut rite celebrentur.
§ 2. Si non sit parochus, debet residere in territorio vicariatus vel
alio in 1000 non valde distanti secundum normas ab Episcopo deftniendas.
CAN.449.
Saltem semel in anno vicarius foraneus proprii vicariatus rationem
reddere debet Ordinario looi, e.~ponens non ~olum guae intra annum bene
gesta sint, sed etiam guae mala obrepserint, guae scandala exorta sint,
guae remedia. ad ea reparanda adhibita et quidquid agendum existimet
ad ea radicitus exstfrpanda l.
CAN.450.
§ 1. Vicarius foraneus sigillum habeat vicariatus proprium.
§ 2. Praecedit omnibus parochis aliisque sacerdotibus sui districtus.
CAPUT IX.
De pat·ochill.
CAN.451.
§ 1. Paroohus est sacerdos vel persona mora1is cui paroecia collata
est in titulum cum cura animarum sub Ordiuarii looi auctoritate exer-
eenda 2.
§ 2. Paroohis aequiparantur cum omnibus iuribus et obligationibus
paroecialibus et paroohorum nomine in iure veniunt:
1.° Quasi-paroohi, gui quasi-paroecias regunt, de quib'as in
can. 216, § 3;
2.° Vicarii paroeciales, si pIena potestate paroeciali sint praediti.
§ 3. Circa militum cappellanos sive maiores sive minores, standum
peculiaribus Sanctae Sedis praescriptis.
CAN.452.
§ 1. Sine Apostolicae Sedis indulto paroecia nequit personae morali
pIeno iure uniri, ita nempe ut ipsamet persona moralis sit paroohus, ad
normam can. 1423, § 2.
§ 2. Persona moralis, cui paroecia sit pIeno iure unita, habitualem
tantum curam animarum retinere potest, servato, quod ad actualem
spectat, praescripto can. 471 s.
1 c.
4, X, de ol/lcW CJrcMpre''',,'eri, I. 24.
I Cooc. Trldeot., sesso XIV, de ref., c. 9; sess. XXIV. de ref., c. 18.
a 8. C. C.• Mat:arletl., 12 auge 17-11, 12 lao. 1748. ad l; Urbe"tCJM, 9 sept. 1788; ilar-
IO"'''',ao lao. 1830, ad l; l..audeta., 7 luI. 1860.
li7
OAN.453.
§ 1. Ut quis in paroehum valide 888umatur, debet esse in sacro pres-
byteratus ordine conHtitutu8 I. ,
§ 2. Sit insuper bonis moribus, dootrina, animarum zelo, prudentia,

ceterisque virtutibus ac qualitatibus praeditus, quae ad vacantem paroe-
ciam 'com laude guhernandam iure tum eommuni tum particulari requi-
runtur s.
OAN.4M.
§ 1. Qui paroeeiae administrandae praeficiuntur qua proprii eiusdem
reetores, stabiles in ea esse debent; quod tamen non impedit quominu8
omnes ab ea removeri queant ad normam iuri8 3.
§ 2. At non omnes paroehi eandem obtinent stabilitatem; qui mai ore
gaudent, inamovibiles; qui minore, amo\'ibiles appellari solent.
§ 3. Paroeeiae inamovibiles nequeunt amovibiles reddi sine benepla-
cito apostolico; amovibiles possuut ab Episcopo, non autem a Vicario
Capitulari, de Capituli cathedra1is consilio, inamovibiles deelarol'i; novae
quae erigantur, sint inamovibiles, l1isi Episcopn~, prudenti suo arbitrio,
attentis peculiariblls looorum ac pel'l1ol1arum adiunctiR, audito Capitulo,
amovibilitatem magis expedire deereverit ".
§ 4. Quasi-par()(>Ciae sunt omnes amovibiles.
§ 5. Parochi autem, ad religiosam familiam pertiuentes, sunt sem-
per, ratione personae, amovibiles ad Ilutum tam looi Ordinalii, monito
Superiore, quam Superioris, monito Ordinario, aequo il1re, non requisito
alterius consensu: nee alter alteri eausam il1dicii sui aperire multoqlle
minus probare tenetur, A8lvo recursu in devolutivo ad Apostolieam
Sedem 5.
CAN.455.
§ 1. IUB nomina.ndi et institucndi pa.rooho8 competit Ordinario looi,
exceptis paroeciis Sanctae Sedi l'eservatis, reprobata contraria consue-
tudine, sed. salvo privilegio electioniR aut praesentationis, si cui legitime
competat li.
l0_ 15, de elecUofl.e ee elecC' potflllate, I, 6, In VIo ..

:IO. 7, X, de electloHe et e'emi potp.,eale, I, 6: c. 14, X, de olflclo l"dCcf8 ordiliu/'il,
1,31; Cone. TrldeDt., 1le88. XXI, de reI., c. 6; 8eS8. XXIV, de reI., c. 18: S. Plus V, consto
c l. OORlertmdf8 l, 18 mart. l.II67; BeDedlctus XIV, ep. encscl. c a"", Ul"d l, 14 dee. 1742,
I 7, ll; S. C. O., ep. lO Inn. 1721; S. C. de Prop. Fide, InHtr. <ad Arcblep. Hlbernlae),
25 Ion. 1m. '
I CoDC. Trident., sess. XXIV, de reI., C. 18: S. C. ConsIst., deer. c MulMG cura l,
3) aug. mo, CBIl. 30.
6 S. O. Ep. et neg., deer. 8 oct. 1670; S. C. CoJ11llst., Sta'"",,, Fooderatof'Um Amenco ....
8e,ee.,rlotua.", 28 lon. 1915•
• Cooc. Trldent., 1le88. DV, de regulanb"" C. 11; Benedlctas XIV, consto « Ad mili-
ta.,.. _, 30 mart. 1742, 119: const. c FlrmaRdf8 l, G DOlO. 1744, '11, 16: ep. eneycl. « Apo-
stoUcu", .'.',teri"m l, 30 maU 1163, '17; S. C. Ep. et Reg., PoruItIM, lllan. 1578; deelar.
U sept. 1870, ad IV: S. C. C., Oomermen., 18 sept. 1627; Narnip."., 13 luI. 1669, ad l: 17 dee.
1888; P. . .t7fen., 28Iul.l'i3l, ad 3; S. C. de Prop. FIde (C. P. pro Sln.), 8 nug. 1698: (C. G.),
13 mali 1838; (O. G.), 18 mD. 1886, ad 3•
• C. 6, C. XVI, q. 2; C. 11, C. XVI, q. 7; C. 12, X, de '&aereUcf8, V, 7; Cooc. Trldent.,
aea~ XXIV, de reI.. C. 18, 18; S. Plus V, const. « In OOfI./erendf8 l, 18 mart. 156'7, Il: S. C.
118
§ 2. Sede vacante aut impedita ad normam can. 429, ad Vica.rlum

Oapitularem aliumve qui dioecesim regat, pertinet :
1.° Vicari08 paroeciales constituere ad normam can. 472-476;
2.° Conftrmare electionem aut acceptare praesentationem ad paroe-
ciam vacantem, et inRtitutionem electo aut praese~tato concedere;
3.° Paroecias liberae collationis conferre, Bi sedes ab anno saJtem
vacaverit I.
I 3. Horum nibil, Vicario Generali competit Bine mandato speciali,
salvo praescripto cito can. 429, § 1.
CAN.4.I)6.
Ad paroecias religioBieconcreditas Superior, cui ex constitotionibua
id competit, sacerdotem suae religionis praesentat Ordinario looi; qui
eidem, servato praeseripto can. 459, I 2, institutionem concedit I.
CAN.457.
QuaBi-pa.roch08 e clero eaeculari proprius looi Ordinarius nominat,
audito Consilio de quo in can. 302.
CAN.458.
Vacanti paroeciae euret looi Ordinarius providere ad normam
can. 155, nisi peculiaria looorum ·ae personarum adiuncta, prudenti Or-
dinarii iudicio, colIationem tituli paroecialis differendam suadeant I.
OAN.459.
I 1. Loci Ordinario s, graviter onerata eius conscientia., obligatione
tenetur vacantem paroeciam illi conferendi, quem magia idoneum ad eam
regendam habuerit~ sine ulIa personarum. acceptione '.
de Prop. Fide (O. G.), 11 dee.. 1838, ad 4; (C. G.), :u dee. l839, ad 2. - Vide etlam
can. 1455, n. 1.
l C. 1, tle ',..'Uu',,*(bu, III, 8, ID VIo.
I Conc. Trldent., &e88. XXV, de re",lari"", c. 11; 8enedlctua XIV, CODBt. c ,.,.-
fIWI"tli.t ., 8 DOV. 1744, 111; Clemens XIII. const. c ]"t61" mtdt(plloea _, 11 dee. 17M, I &;.1;
8. O. Ep. et Reg., AI"tiMt,., 4 febr. 1686; Veoen,ttIG, 19 mali 1592; OlultIG, 81 aug. 1592;
T"m'aM, 21. mart. 1li84; 8. O. O., Oaeaara",,,,'aJUJ, a. i.5S1; PorvriM, 9 lui. 1592; A.".,-
"IGM, 15 DOV. 1881, ad .1; RG,ubon.en., 28 lui. 1m. ad 2; Paa.taWen.., 28 lui. 1731, ad 1~
Bu,ub'raa, 12 lan. 1132, ad 1: Oromucen.., 7 lun., 2 auge 1755, ad 8; O"Ptltaq"en.., 12 mart.
1757, 19 apr., 12 lui., 2 auge 1760, ad 2 et 17 lan.. 1761; Paretl""a, 4 lun. 1783, 28 lan., 18 febr.
1764, ad 2; S. C. de Prup. l!'lde (C. G.), 11 dee. 1838, ad .J.
I C. 28, X, de prtIebentlu et tl.",ltaaib"", III, 5; S. P11l8 V, const. Il ] " con.lfWfJfUIu .,
18 mart. l.567, I 4; Denedlctull XIV, ep. encycl. c C"m mad ., 14 dee. 1742, I 2; S. O. C.,
Ca.trineR., mense febr. 158S, ad 5; T1UJGt(M, 28 aept. 1815; S. C. de Prop. Fide, 1DStr. (ad
Arcblep. Hlbernlae), 25 lun. 1791;1nstr. lO oct. 1884.
6 Conc. Trldent., IleSS. XXIV, de reI., C. 18; S. Plus V, const; c ]" co"/fW'6fId" .,
18 mart. 1587, I 1,7; InnocèDtius XIII, const. c Apo,tollcl mi"uterii D, -23 mali 1723, I 11;
8enedlctus XIII, const. c In "Upr6"w '., 23 8t'!pt. 1724, I 9, 28; CODst. c Paatorall, o"eH _,
27 mart. 1728, I 3; Benedlctus XIV, ep. encycl. c UW primum ., 3 dee. 1740, I 8;' ep. encycl.
c Uum Ulutl D, 14 dee. 1742, l' 1, 7, 10, 11, 16; ep. c Betltlitae NobU ., 9 apro 1748; Plua IX,
ep. encycl. c Qui plurllltl' D, 9 nov. 1846; Leo XIII, ep. c 1'.'61" ",.at1e' ~ 1 mali l.89t; S. O
S. Otr., decr. 4 mart. 1679, prop. 47, damn.; S. C. JIlp. et Reg .• N(1)flrltm., lO mali 1180;
I Digitized by Coog le
129
§ 2. In hoc iudicio ratio haberi debet non soillm doctrinae, sed etlam
earum omnium qualitatum, quae ad paroeciam vacantem rite regendam
requiruntur 1.
§ 3. Quare loci Ordinarius :
1.0 Ne omittat documenta, si qua sin t, ex Curiae tabulario desu·
mere quae clericum nominandum respiciunt et notitias, seeretas quoque,
si opportunum iudicaverit, prudenter exquirere etiam ex locis extra
dioecesim', .
2. o Prae oculia habeat praescriptum can. 130, § 2;
3.· Clericum ex&mini super doctrina coram se et examinatoribus
synodalibus subiiciat; a quo, de consensu eorundem examinatorum, potest
dispensare, si agatur de sacerdote doctrinae theologicae laude com·
mendato I.
§ -i. In regionibu8 in quibus paroeciarum provisio At per concursum
IÌve specialem ad normam consto Benedicti XIV Oum illud, 14 Dee. 1742,
uve generalem, haec forma retineatur, donec Sedes Apostolica aliud de·
creverit a •
.......... lO !aD. 1817; bumu. NOtIG"t.dee. 18 lan. 1'l'19; 8. C. C., Pa'awM, a.1573;
.e.AfeII., 21IOD. 1892; ep. lO !aD. 1721; Anrillgaltfm., 28 aug., 18 aept. 1728; NkfeII., 2'1 luI.
1m; NfIlliu " " BublGCfm., 22 lui. 1141; JlOIIOPO"IGM, 28 apro 1768; Lune".·8ar.atUm.,
15 mart., G apr., 21IOD. 1'n18; Bat:Ollf/ft., 15 IOD., 13 luL 1816; Ca'acen., 8 mart. 1877; S. O.
de PIop. Fide, 1D.atr. lO oct. 18M.
1 O. 7, X, de electiotaB et eleoH fIOte,tate, I, 6; c. 4, X, de aelate et tualitate et ordine
"..~a. I, 14; c. 14. X, de 01/lCfO 'lUIecq OI'IfiM"". I, 81; c. 29, n, x, de pradmd"
et """,""bu, III, li; C. 8, X, de eookn" aed'Jlcattd" wl re",.",,,d", III, 48; c. 14, de
~ et elecl' fIOtea'a16, I, , ID VIe; c. l, "" praebettd" et df","a"b .., III, 4, ID VIe;
e. lA. de Aaeretecq, V, 2, ID VIe; CoDe. Trldent., lJeII8. VII, de reI., C. 8; &e88. XXI, de reI.,
e. I; 1888. XXIV, de ret., Co 18; seM. XXV, de re/., c. 9; S. Plua V, coDBt. c l" cora/ere"d" »,
18 mart. lfi6'1; IDDocentlua XIII, const. c .1Il0l'0'"'' a"'I,'eri' a, 23 mali 1728, I 11; Bene·
"retHO
41ctaa XIII, coDBt. c l . . . a, 28 aept. l'roM, I 9, 28; coD8t. c PfUtorol" olfto" a, 2'1 mart.
1_ • 8; BeDed1ctue XIV, ep. eDC7CI. « UN ,,"mua a, 8 dee. 1740, I 8; ep. eDC)"cl. c Cum
"'•• a, 14 dee. 1742, 17, 11; ep. c Bedd"" NoMI a, 9 apro 1746; Piue IX, ep. encycl. c Cum
...per _. 20 laD. l.858; S. O. C., BI,tetlm., lO mali 1881; Jlel""ica., 21 IOD. 1692; ep. lO lan.
1m; AJMagaam., 28 aug., 18 aept. 1728; Nlcfea•• fll lui. 1737; Olomv06ft., 6 mail 1741; S. C.
de PIop. Fide, 1D.atr. <ad Archlep. Blbernlae), 2Ii IOD. 1m.
a Conc. Trldent., aetIIJ. VII, dtl reI., c. 18; 1Ie8II. XXIV, de reI.• c.18; &e88. XXV, de
~bu, c. 11; 8. Plua V. conat. cl. OOII/erend" a, 18 mart. l.507, Il; Benedlctue XIV,
C»II8t. c A4 ,,,l''tant'' a, 80 mart. 1742, I 22; ep. encycl. c Cum Ulud a, 14 dee. 1742, Il, 7,
l.6, IL II; conat. c Firma"" a, 6 DOv.1744, I 16; Plua L",{, ep. encycl. Cl Cvm nUJ)6r a,
210 laD. 1858; S. O. Ep. et Reg., CtUertaM, 9 fabro l58l; AluUnfm., 9 aept. 158'l; l'keftUna,
11 maU lli82; Clun. ., 81 aug' 1592; P"torim., l i sept. 1592; TUf"rit~M, 21 mart. l.594;
8. C. C., CaeN",.,.,tafUJ, a. 1581; Urbfnate,.., 22 maU 1601; Alont" BetlfJl", 2 auge 1607,
ad 2; A.flUItaM, 15 Dov.l68l, ad 1; B"drullUna, 19IuD.1638; Cfwtat" CtuteUanae, 24 sept.
1638; PlaoeatfM, 14 lan. 1688; ep. lO lan. 1721; Cap.taqv6ft., lO IOD. 1741; Larlnfm., 2 aept.,
! dee. 1758; COIoa4m., lO mali 1760; Pfntaen., 23 aug., 20 aept. 1700; OafJfjtaqtl6"" 12 mart.
1m, 19 apr., 12 luI., 2 aug. 1700, ad 2 et 17 laD. 1761; S. C. de Prop Fide, 1D.atr. <ad
ArcbJep. mberD1ae), 2Ii lun. 1791; lnstr. lO oct. 1884.
3 Conc. Trldent., tIe88. XXIV, de ret., c.18; S. PlU8 V, coDBt. C In OOII/erend" »,
18 man. lG67, I 2; Bened1ctua XIV. coDBt. c A4 m"Uanti, », 80 mart. 1742, 117; S. O. Ep.
et Bee., N.U... lVOtIGn'ulae, 18 !aD. 1779; S. C. C., Veroolle"., 2l. mart. 1642, ad 3; ep. lO
laD. 1121; BItIea., 1 dee. 1738, ad 7.
9
180
CAN.480.
§ 1. Parochua ad normam can. 156 unam tantum titulo paroeciam
habeat, nisi de paroeciia agatur aeque priocipaliter unitia l.
§ 2." In eadem paroecia unua tantum debet esse parochua qui f.Ctuar
lem anima rum cura m gerat, reprobata contraria consuetudine et revo-
cato qnolibet contrario privilegio :I.
CAN.461..
Curam animarum parochus obtinet a memento captae poBBe88ionis
ad normam can. 1443-1445; et ante possessionem 'aut in ip80 p088e88io-
Dia capiendae actu fidei professionem edere debet, de qua in can. U06,
§ 1, n. 7.
CAN.462.
Functiones parocho reservatae aunt, nisi aliud iure caveatur :
l.· Baptismum conferre 8011emniter;
2.· Sanctissimam Eucharistiam publice ad infirmOB in propria pa-
roecia deferre;
3.· Sancti88imam Euchariatiam publice aut privatim tanquam Via-
ticum ad infirm08 deferre atque in periculo-mortia constitutos extrema
unctione roborare, salvo praescripto can. 397, n. 3, 514, &8, § 2, 938, § 2;
4:•• Sacras ordinationes et ineundaa nuptios denuotiare; matrimo-
nila a88istere; nuptialem benedictionem impertiri;
5.· Iusta funebria persolvere ad normam can. 1216;
6.· Domibua ad normam librorum liturgicorum benedicere Sabbato
Sancto vel alia die pro locorum consuetudine;
7.· Fontem baptismalem in Sabbato Bancto benedicere, publicam
processionem extra ecclesiam ducere, benedictiones extra. ecclesiam cum
pompa ac 8011emnitate impertiri, nitd agatur de ecclesia capitulari et Ca-
pitulum has functiooes peragat '.
l C. 3, C. X, q. 3: c,. 20, C. XVI, q. 7: c. M, X, tl8 elec'(one ., .re"" po,..,.,..I. 8;

c. 1, 2, X, tl8 oJlleio .noc&rU, I, 28; c. 3, X, tl8 ckrlcla nOlI reridellUka la ecdeafG . , pnIe-
betWlG. 111,4: c. 5,7,15,28, X, tl8 praebfmdla e' """UaUb.... III, 5: c. l, X, tl8 ~
JH"CI6..forum ., ..",,'tonIm. V, 31; c. 3, "e ojp.cio o"I'lIarii. I. 16, m
VIe; c. 32, ". JtNe-
lHnIdla .* """i'a""'". III, 4, In VI·: c. un., tl8 a ..ppleltcItJ nfJl1U,enUG JH"CI6"tortI•• I, G, iD
Clem.: c. un., tl8 ,",ebeHdla e' "'PUa"",", tlt. III, ID Extravag. loan. xnI: c. 2. .,
oJ/lCiO i..".ma onIiMrtt. I, 7, In ExtraV8g. com.: c. 4, tl8 JH"CI6beadla e, """'CtJUka.
III, 2.
m Enravag. com.: CoDc. TrldeDt., 1Ie88. VJI, dfl reI•• c. 4.5: sess. XXIV, de reI•• Co 17.
I Conc. Trldent., &es8. XXIV. tl8 reI•• c. 13; Benedlctua XIV. coD8t. c Afi .uu..au »,
30 matto 1742, I 16.
, 8. C. C .• NflGpoli"M.12 apro 1710, 14 mart. 1711; S. C. de Prop. Fide, dec!r. e oct..
1883, E. e: 8. R. C., COWMII.• lO lui. 1m. ad 2; 8ettoI1fJlUn•• 28 DOv.17ft. ad li; Dreltctlett.•
5 luI. 1871. ad I; IaclGlltJ. 20 DOV. 1885, ad 11: UUneft •• la laD. l8II8, ad IV; Cowaea•• 8 dee.
1898, ad l: U,.,ellera.. 28 mall u&o, ad I; 'i mut. 1108; Rituale Rom.. Ut. I. C. un., de Ba
f/tIG6 ,,, • •"'Ia',.,1one NCrtJ. . . .tonI.. ,...enaIieer ..",..". ....,. Do 17; ut. n, e. 1, .re
'tJCra_Co btJpliam' ti,. • • "''''''''''0. D. 4. 8. - Vide etlam caDo D.
4U5. I 2.. 3; 'l88; 8t8;
850; 988, I 2; 998, I 1; 1022; 1028, I 1; 1084; nOI. I 2; 1280,"1 1~.
131
OAN.463.
§ 1. Ius est parocho ad praestationes quas ei tribuit ve! probata
consuetudo vellegitima. matio ad normam can. 1507, § 1 1.
I 2. Potiores exigens, ad restitutionem tenetur.
§ 3.' Licet paroooiale aliquod oftlcium ab alio fuerit expletum, prae·
atationes tamen parocho cedunt, nm de contraria otlerentium voluntate
certo constet circa summam quae taxam excedit.
I 4:. Gratuitum ministerium ne deneget paroehus ils qui solvendo
pares non sunto
OAN. 4:M.
§ 1. Parochus ex oftlcio tenetur curam animarum exereere in omnes
SU08 paroecian08, qui non Bint legitime exempti I.
§ 2. Potest EpiBcopus iusta. et gravi de caURa religi088B familias et
pias domos, quae in paroeciae territorio sint et a iure non exemptae, a
parochi cura subducere.
OAN. 465.
§ 1. Parochus obligatione tenetur residendi in domo paroeeiali prope
Boam. ecclesiam; loci tamen Ordinariu8 potest iusta de causa 'permittere
ut alibi commoretur, dummodo domu8 ab ecclesia paroeeiali non ita distet
ut paroecialium perfonctio munerum aliquid inde detrimenti capiat a.
§ 2. Eidem ahesse permittitur per duos ad 8ummum intra annum
menses sive continu08 Rive intermi8808, nm graTis causa, iu~icio ipRiU8
'Ordinarii, vel diuturniorem absentiam requirat vel breviorem tantum
permittat ".
1 C. 42, X, de dtllOllla, e' Re sUqtr,. fWO .""',. . "&,,. uftIa••r wel JH'OII'iUa'.... V, 3;
Pl1I8 VI, colUlt. « AtICtoreta ft... _, 28 aq. 111M, prop. M, 8)'DOd1 Plstorlen., clamD.; 8. O. C.,
BeIIOgGU"., 2f mal1l710. % mal1 l'jll; 8. C. de Prop. Fide, 1Datr. (ad Vie. Ap. IDdIar.
OrleDt.), 8 aept. l888, D. 23.
li Conc. TrldeDt., 111:!88. XXIV, de reI .• e.13; BeDed1etu8 XIV. coD8t. « II'C........,. _.
• DOT. 1744. I 9; 8. C. C., .ileI.",....,••• 8 et 28 lui. 1.702; 8ale"..,..... 8 et 28 lui., 19 aag.
1701Z, ad l; BrfcI'ftOrieII.• Ii eept., 12 dee. 1711, ad 2; Lo.,1.... 2 mali 1857, ad 1.
a C. a. 4. lO, X, de cIencU tIGlI rerideali&H" eccIefta wl prue"""a. III, '4; e. IO. X,
• ..,.aehlld" ti' ,,"".,.,..... III, 5; e. 14. de elecl""16 et eleetl fIO'e."'e, I, 8, ID VI-,
CoDe. TrldeDt., 8e88. VI, de reI., e. 2; .... VlI, de ref•• e. 3; aetI8. XXIII. tie reI., e. 1;
Pl1I8 IV, tlOD8t. « l •••"..... _. Z DOV. 1684, Il. 2; 8. Pio V. coDllt. «l.. ooa/enmd.,. _.
18 mart. lIiI'l; coD8t. « C."....,.. _. 13 lui. 1Ii88, Il; BeDedIetu8 XIV. coD8t. « Il'' ",,,,''",-
tIa _. IO JDart. 1742, 114; ClODIIt. « ,m.a"" _, 8 DOV. 1744. I 9; 8. C. Ep. et Ree•• Z lui.
limi; Ba.,.,.....,...•Ii aq.• 5 oet. JBl3; NtICet"iAA. a apro lG'l4; Ar&c..... , 29 oet. im4; Ari...,·
..... 'l laD... U man. 15'19; P ......... 23 malll1S81; BUpalllaf'llfR. 22 laD. l581; Mar&c..... .
9 auc. 1fi8B; B 8f1Wri"'. 12 febr. 1825: 8. C. Couslst•• deer. « JlUlma Ctlr~ _, 20 aug.1910,
Ba""...,....
eaJL 1, Do 8"; ~. C. C ••
Port....,
~ ad 8;
.Me. mare..
11
..... a. 1577; JlaforlceR., menae aq. 158'l; Reatinc, 3 lUD.
17 aq. 1800; B ............ 81 aq. 1800; N_n,... 8 apro 1608; 8. AfA-
lM.l; 7 lui. ltH8; NfcI6II., 4 8118. 1&t8; Port.,.".... 6 apro 16f7; Tra",rieR.•
21 lui. 1_. ad l; ,.."..,...• lO maU 118'1. ad l.a; Nvceri... Pa,.ROnI.... 19 mali 1708;
8 ........, 13 apr•• 18 DOT. 1711, ad 2; TrideR'lM. 3 et 2faept., 3 dee. 1729; .,. O. de Prop.
l'Ide, 21 aq. 1_. D. 2.
• C. 4, lO. X. de eIerIcIa tIGlI rerid6II"ka .. ecderia wel pruebenda. IU, 4; e. 14, de
eIecfioM et eleeH fIO,",.,.. I. 8. ID vr; Conc. TrldeDt., 8e88; VI, de ref•• e. 2; 8l!88. XXIII.
• rei., e. 1; 8. C. Hp. et Rec.• PWIIf'8II•• a mall1lfl83; 8. C. C., v....." .... a. 1513.
1st
§ 3. Dies qui bus 'Parochu8 piis exercitiis vacat ad nOrD1am can. 126,
non computantur, semel in anno, in duobus vacationum mensibus, de
quibus in § 2.
§ 4. Sive continuum sive intermissum sit vacationum tempus, com
absentia ultra hebdomadam est duratura, paroohus, praeter legitimana
causam, habere debet Ordinarii scriptam licentiam et vica..ium substi-
tutum sui 1000 relinquere ab eod.em Ordinario probandum; quod si paro-
chus sit religiosus, indiget praeterea consensu Superiol'is et substitutus
tum ab Ordinario tum a Superiore probari debet l.
§ '5. Si paroohus repentina et gravi de causa discedere atque ultra
hebdomadam cogatur tlbesse, quamprimum per litte..as Ordinarium com-
monefaciat, ei indicall8 causam dll;cessus et sacerdotem supplentem,
eiusque stet manda1.is I.
§ 6. Etiam pro tempore breviol'is absentiae paroohus debet fldelium
necessitatibus providere, maxime si id peculiaria rerum adiuncta po-
Btulent.
CAN.466.
§ l. Applicandae Missae pro populo, obligatione tenetur parocoos
ad normam caD. 330, qU8si-paroohu8 ad normam can. 306 l.
§ 2. Parochus qui plul'e8 forte paroecias aeque pIincipaliter uniw
l'egat aut, praeter propl'illm paroeciam, aliam vel alias in administra-
tionem habeat, unam tantum debet Missam pro populis sibi commissis
diebus praescriptis applicare '.
§ 3. OrdinaIius loci iusta de causa permittere potest ut parochua
Missam pro populo sUa die applicet ab ea qua iure adstringitur.
§ 4. Paroohus Missam pro populo applicandam celebret in ecclesia
paroeciali, nisi rerum adiuncta Missam alibi celebrandam exigant .aut
8uadeant 5.
l Conc. 'l'rident., 8e88. VI, de reI., c. 2; 8888. XXIII, de reI., c. 1; 8. o. C., JlUekl&., I
mense maio l587, ad 3; N"Grlen., 6 luI. 1M7.
2 8. O. O., Vlcell., 7 oct.. 16M.
a Conc. Trldent., 111!86. XXUI, de reI., c. l; Urbanus VIII, eonst. c U..4wrao _.
13 sept. 1642, 1 2; Innocentlua XII, consto c N_per G C!)IIgt'8I1.'foIIe -, 24 apro 1698, 1 1;
Benedlctua XIV, ep. encycl. c 0_... IlJmper obJatGl _, 19 aq. 174-1, 11-6, lO; eonst. c Fir-
mGII,li. », 6 DOV. 1744, 19; PIU8 L't, ep. eDC1cL c AfllfJlI,4a""" BetletJlptoria -, 3 mall 1858;
IAlO XIII, Utt. ap. c III . .prema », lO lon. 1882; 8 •. o. O., C,.,"a'" OGl'elJalUM, 2S aug.
1628, ad l; Are"lItJ, 28 apro 1629, ad 4; C'f)it.,,, OalteJJalUM, 8 aq. 1648; O........ 12 lui.
1670, ad 1; 10 mali 1692; N_U'.. Altamllru, 9 dee. 1680, 4 apro 1693, 30 aug. 1698; P .., .
nett. et Praten., 14 tebr. 16119; BBf1tJ84_cM, 11 man. 1843; Bpa'atett., 3 mart., 21 apro l87'i,
24 aug. 1878, ad 1; ClarotllOfteen., 9 apro 1tm.; Rom/JIItJ fI'
a'UI"!4"', 8 Ilq. 1911, ad I; B.rllf
B. 8ep,,'eri et a''''",'''. D dee. 1913 ad I; Paplen •• 16 dee. 1914, ad I, II; AlatuleJeR.,
17 mart. 1017; S. C. de Prop. !l'lde, deer. 18 aug. 1868; utt. encycl. <ad 'J>eJ.ec. Ap_ pro
Oriente), 8 DOV. 1882; S. B. O., Ml!ft/J8t8f'ieft., 14 lun. l84G. ad 2; Vlca.....t .. B_f'8tRlltuleftfta I
'" Bollandia, 27 febr. l841, ad 4; 22 luI. 1848; Stri,lOlllen., 9 mall185'l, ad VI; O/J",berien., I
20 dee. 1j!64; Linllonen., 5 dee. 1868, ad I; Sell'""'''., 18 aug. 1879, ad III; Af18I'taeII., 28 mali
1897, ad II.
6 s. O. C., 1.llIoon •• 26 febr., 12 mart. 1774.
s 8. o. Ep. et Reg., PfI~fifta, 23 lui. 1649; S. O. C., Petrocoricen •• 14 dee. 1812, ad 1-3.
133
§ 5. Legitime abseDs parochus potest Missam poo populo applicare

vel ipse per se in loco in quo degit, vel per sacerdotem qui eius vices
ger.atin pa~a l.
CAN.467.
§ 1. Debet parOCbUlt otlcia divina celebrare, administrare Sacra-
menta fidelibus, quoties legitime petant, suas oves cognoseere et errante8
prudenter corrigere, pauperes ac miseros paterna caritate complecti,
maximam curam adhibt're in catholica puerOl'um institutione 2.
§ 2. Monendi sunt fideles ut frequenter, uhi commode id fieri possit,
ad suas paroeciales ecciesias accooant ibique divinis omciis intersint et
verbum Dei audiant '.
CAN.468.
§ 1. Sedula cura et etlu8& ca·ritate debet parochus aegrotos in sua
paroecia, maxime vero morti proximos, adiuvare, eos sollicite Sacra-
mentis reficiendo eorumque animaR Deo commendando".
§ 2. Parocho aliive sacerdoti qui infirmis a88istat, facuitas est els
concedendi benedictionem apostolica m cum indulgentia plenaria in ar-
ticulo mortis, secundum formam a probatis liturgicis libris traditam,
quam benedictionem impertiri ne omittat '.
l 8. O. C., Peerocorlcfm., 14 Wec. l872, ad 1-8.

s O. 22, D. IV, de COM.; C. 8, X, dn c16ricNr tI08 reftd6,.Ubua m eccle,", " I prtJe-
lHm4cI, III, 4; CoDC. Trldent., sess. VII, de reI., c. 8; aeJIII. XIV, de reI., c. 9; tIe88. XXIII,
de reI., c. 1; sesso XXIV, de reI., c. 18; AlexaDder VII, roDSt•• BGCf"OIancU _,18 laD. 1858,
12, D. XIII; Clemens IX, consto .la el:cella _,18 sept. 1009, Il, D. XIII, 18; Olemens XII,
liti. ap.• Compert14m _, 24 aug. 1784, dub. XII; lltt. ap.• COtacrftdfta No"" _, 18 mall 1739;
BeDedlct08 XIV, roDat .• Om'''14m ,0UfcitH'tl14m _,12 eept. 1744, • H, dob. XII, I 26,83 8q.;
consto • Firllla,ldi, _, 6 DOV. 1744, 19; PiU8 IX, ep. encycl•• Qu' pl"n", Il, 9 DOV. l8i6;
allocot•• Blnfltllan qvadam _,9 dee. l!lO4; ep. encycl •• B'"fltlla''' q14Ulem _, 17 mart. 1856;
ep. encycI. • c". ""per .., 20 laD. 1858; ep•• QIIO Ira dora Il, 8 lui. 1862; Leo XIII, ep.
• l"ter ,rafJR Il, 1 maU $1; B. C. Cons1.l;t., decr. « JlCllllima nvra Il, 20 aog. 1910, can. l,
n. SO; S. C. de Prop. Fide, huItr. (pro MISI'lon. Mala.bar.), 9 apro 1783; Rituale Hom., tlt. I,
C. OD., de (t, quae jn admilli,tratiOtl6 ,acramett'orllm generallter aert1fJ"da ",ne, D. 3, 5. -
Vide etlam can. 892, Il.
, Conc. Trldent., sellll. XXII, de ob,ervantl" et 611Ita,,"" j " O6lebratioatt ."'46;
IBIII. XXIV, de reI., C. 4; Benedlctu8 XIV, consto « Ad m'UtIl"'" _, 30 mart. 1742. I 6; B. C.
de Prop. Fide, Utt. (ad Vlc. Ap. Bengnl.), 30 ton. l845.
, C. 12,18, C. XXVI, q. 6; Conc. Trldent., sesso XXIII, de reI., C. 1; Benedlcto8 XIV,
ep. encycl. • lnter omntl16fta1 _, 2 tebr. 1744, I 22; conat. « 11"""",,"" _, 6 nov. 1744, I 9;
P10s IX, ep. encycI. c Bt",ularl quldem Il, 17 mart. 1856; ep. eQuo gramora Il, 8 101. 1882;
B_ O. Conslst., deer. « MOlllimll Cllra _, 20 aog. 1910, can. 1, n. SO; B. C. O., BlIlneore,ten.,
24 mart., 14 apro 1821: Rituale Hom., tlt. V, C. 2, Ordo m',,"trantl' "cromeraI". Ntremae
.JICtfotIu. D. 18, 1~, 16; C. 4, de ""'ttJtione et cura injlrmorum: C. 5, Modu, ,,",,,,,di fIlO-
rCetlfea; C. 7, Ord4 com_datton" atlimae •
• Benedlctus XIV, roDat. « Pia Jfater », 5 apro 1747; ep. encycl. « Apoatolicum m'","
.Ieri"m _, 30 mali 1753, I 23; Leo XIII, l1tt. ap. c Q"o e&n'1!6rri _, 7 101. 1882, D. ID; B. O.
8. Otr. (Botcboen.), Zl laD. 1780, ad 1; (Sect. de Indolg.), decr. 1 apro 1909; B. C_ de Prop.
Fide, 5 apro 1772; (C. P. pro Bin. - Twlkln. Oc.'cident.). 10 aog. 1841; 8. C. IDdulg., 28 apro
16'75; Vintlatta, 28 sept. 17715, ad 5-7; Aellren., 20 IOD. 1836, ad 7; Vet'Otlf''''' 24 sept. 1838, ad 2;
l'aIetIUtIert., G febr. 1841, ad 8; Gantla1Hltl., 12 rebr. 18f2; mtton" Belgicae, 12 mart. l8GIi;
:t'enti Ord"'' 8. Franct.ci, 22 mart. 1879, ad 8-8; PI"ntlm re,tonum 8. C. de Prop. Fttle
111
CAN.469.
Parochus diligenter advigilet ne quid contra fidem ac morea in S08
paroecia, praesertim in scholis publicis et privatis, tradatur, et opera
carltatis, fidei ac pietatis foveat aut instituat I.
CAN. '70.
I 1. Habeat parochus libros paroeciales, idest librum baptizatorum,
conftrmatorum, matrimoniorum, defunetorum; etiam librum de statu ani-
marum accurate eonfieere pro viribus euret; et omnes hOd libros, seeun-
dum usum ab Ecclesia probatom vel a proprio Ordinario praescriptum,
conscribat ae diligenter atJBeI'Vet I.
I 2_ In libro baptizatorum adnotetur quoque si baptiza.tus eonftrma-
tionem receperit, matrimonium eontraxerit, salvo praeseripto tane 1107,
aut saerum 8ubdiaconatu8 ordinem susceperit, vel professionem 801-
lemnem emi8erit, eaeque adnotationes in documenta aceepti baptismatla
semper referantur li. .
I 3. In fine euiu81ibet anni parochus authentieum exemplar lib~

rum paroeeialium ad Curiam episcopalem transmittat, exeepto libro de
statu animarum. -
I ,. Paroeeiali utatur sigillo habeatque tnbuIiuium, BeU archiV11lD,
in quo memorati libri euRtodiantur una eum Episcoporum epistolis, aliis-
que documentis, neeessitatis vel utilitatis causa l1ervandis; quae omBia,
ab Ordinario vel eius delegato visitationis vel alio opportuno tempore
inspieienda, religiORe eavest ne ad extraneorum manUB perveniant •.
CAPUT X.
De f1icariiB 116roecia.libuB.
CAN. ,n.
I 1. 8i paroeeia pIeno iure fuerit unita domui religiOllle, eeelesiae
.capitulari vel alii personae morali, debet eonstitui vicariuB, qui aetualem
. .lriecN,...., 11 dee. 1885; Dtlb"...., 22 aept. 1882; "."".'"INI, lO auge 18118, ad VIII, IX;
S. B. C., ChaIld_t1eII •• 16 dee. 182G, ad poatremumi Rituale Bom., tlt. V, c.6, Bit.. beRe-
dCcffoII" .poatoltcae 'A _,.,loIIlo tIIonu.
I CIemeD8 XII, Dtt. ape c (JOtHpert• • •, 24 auge 17301, d6.b. VII-IX, XI-XV; Dtt. ape
c COIIm'8fI'" No"" ., 13 maU 1731; Benedlctu8 XIV, ooDSt. « OIIMI••• IOUWI,••,,,•• _,
12 aellt. 1744, I 14, dub. VII-IX, XI-XV, t 28, 33 811.; Leo XIII, ep. encycL c BI" NN _,
115 • • 1882; ep. eDCJC1. c COIU'a,,'. H.",.rot"V• •, 2 llept. 1883.
li Coac. 'l"rld9Dt., 8e8II. XXIV, 'e reI....'ri•. , C. 1; .8eDecllctu8 XIV. ep. enqcl. c Ba-
tU 'FoN••• 17 DOV. 1741. 110; CODet. c lI'fnINIAdu », 6 DOV. li'", I 9; 8. C. de Sacramentl8,
BoIINJINI e' alla,..., 13 mart. 1910, ad IX. 1. 2; 8. C. de Prop. Fide, blstr. (ad A~p.
Blbemlae). 26 IUD. 1791; lD8tr. <ad Vico Ap. IDdiar. OrleDt.), 8 pept. 1A09, D. 21; Rituale
Bom., tlt. I. C. UD., dtJ "" qlltJe • "",.U,,..tWAe lCIcn&tJUmlonc. ~"'fIf' 'fIt"IHI"dG
.."t. ba,t""
D. 18; tlt. Il. C. 1. fIfIlCICrataflAto fi'e .'.jAMtralldo, D. 50; tlt. X, c. 2, lI'or-
. " ' " .mbewflGe fa li",... lwIbettd" "1*4 parocAoa: C. 6, lI'Ot'ffIG 'eacribeAd' .,.,•••A.....
,..•• - Vide etlam caDo mi 7D8; 1103; J238-
li 8. C. de Sacrameotl8, ROfIItJINI el .'la,...,13 mart. 1910. ad VI, c, IX. 1, 2; ID8tr.
8 mart. 1911. D. Il. IV; 8. C. C., decr. C Ne 1fl1llet'8 », 2 auge 1901, art. IX, I 2.
4 8. C. de SacrameDtle, lD8t.r. 6 mart. 1911, D. Il.
186
curam gerat animarum, 88Bignata eidem congrua fructuum portlone. ar-

bitrio EpiBeopi l.
§ 2. Excepto casu tum legitimi privilegii aut col18uetudinia, tum
dotationia vieariae ab EpiBeopo factae, reservataL sibi libera nominatione,
viearium praesentat Superior religiOtlus, Oapitulum aliave persona mo-
ralia; loei autem Ordinarius eundem, Bi idoneum, servato praeseripto
can. 459, repererit, il18tituat I.
§ 3. Vicarius Bi Bit religiosuB, est amovibiliB Bicut paroehu8 religiosus
de quo in can. 45i, § 5; ceteri omnes viearii ex parte praesentantia Bunt
pt"rpetui, &ed ab Ordinario p088UDt~ ad instar parochorum, removeri, mo-
nito eo qui praesentant I.
§ ,. Ad viearium exclusive pertinet tota aDÌmarom cura cum omnl-
bus parochorum iuribuB et obligationibuB ad normam iuria communia et
aeeundum probata statuta dioeeesana vellaudabiles consuetudines·.
OAN. '72.
Vacante paroeeia :
l.· Ordinarius loei in es. qoamprimum conBtituat idoneum viea-
rimo oeeollomum, de consenBo Superioria, Bi de religioso agatur, qoi ea.m
tempore vaeationia regat, BBBignata eidem parte tructuum pro congrua
B1l8tentatione;
2.0 Ante oeeonomi constitutionem, paroeeiae regimen, niBi alitel'
provisum fuerit, 888'fDat interim vieariUB eoopel'8tor; Bi plol'e8 viearii
Bint; primuS; Bi omnee aequales, mUDere antiquior; Bi viearii deBint, pa-
roehus vicinior; Bi tandem agatUI' de paroeeia religioBiB concredita, domu.
Superior; loei autem Ordinarios in Synodo vel extra Synodom tempestive
detel'lllinet quaenam paroeeia cuique paroeeiae vicinior habenda Bit;
3.0 Qui paroeeiae regimen ad normam D. 2 888umpsit, debet looi
Ordinarium de paroeeiae vacatione statim certiorem tacere '.
l O. IO, X. .. ",ae....... fii ""''''''ha, c.

III, 5; 1. cIe '_re ",'f'OftG,... III, 12, ID
VIem.; 00Dc. TrldeDt., Bela VIl, de reI., c. 7; Benecl1ctu XIV, ClOIUIt. c Ad .""."'" .,
• mart. 1742, 1 t; 01eme1l8 XI. .,. encycl. c 1ft"'" ."'''plfoea ., 2l aept. 1'l118. IU; 8. O. O.,
~., 18 DOT. 1700. ad 2; ....,. . JlOfIU. O"""" 28 San. 1.,.., ad 1-8;
1 _ ad 1-1; ......rietI •• 12 auc. 1141 12 1aD. 17-11, ad 2. a.
O,,.,,.,......
19 lui.
I 8. O. Bp. et Bea., CI......, Il auc. ~ B.....,.,... 18 lui. 1601; 8. O. O., A"...

........ JDeD/Ie 1aD.1B; 0'.,.,.,....meDIIe DOV. l.liIIG; A_rietl•• lIleII8e BUg. 1588, ad 8; N.u,...
....... 16 DOT. 1'108, ad 2;
1111, 18 1aD.. 18 febr. 17M. ad 2.
12 auc. 1741. 12 lan. 1743, ad 1._2; p.,.,.,....
21 mart. lfIICi; 12 febr. 1122; BlIOkl..... 18 luu. 1822; O• ..,.,.,,..... USaD. 18118, ad 2; AI-
.11"""'.• 4 lan.
I 8. O. O•• P.pieft •• meD88 luI. 1588.

• 8. O. Bp. et Bee•• A"........ 19 ial. 1822; S. C. O•• B • .,....... lO febr. 11M; Awr-
..... 11 mali 110'1; 001........... 14 DOY. 1MB, ad Z; ~. 28 mart. l'Jl1, .41; Bgi,......
2'l laD•• 18 lui. 1'l8t; P.,.1ri.... 8 mart. 1808; T~.• 21 DOT. 1.807; JI.ClerIIIeII••
D 1aD.18a .
• Ooac. !l'rldeDt...... DIV. . . rei.• c. 18; 8. Plu V. COnst. C I" oora/ennad.. _.
18 mart. 1Ii87. Il; BeDedlctu XIV. const. c Ad -"".",.. _. 30 mart. 1742, 117; ep. eDCJcl.
c 0_. GIII4 •• 14 dee. 1142, 118, n. I; 8. O. Ep. et Bea.. U.1IeIal..... 24 1aD. 1581; Reati....
Zl Il0l'. 1101; 8. O. O., '~•• IO luI. 11181; PIacen,.... l lu). 1583, ad 1; JlUel .....
"l Iun. ~ ad lo
136 Oo4e.. IUN OallOtlld
CAN.473.
§ 1. Vicarius oeconomus iisdem iuribu8 gaudet iiBdemque oftleiis
adstringitur, ae parochus, in iis quae animarum euram spectant; nihil
tamen ipsi age l'C in paroecia !icet, quod praeiudicium aft'erre possit iuri-
bus parochi aut beneficii paroecialis I.
§ 2. Oeconomus novo parocbo vel oeconomo successori coram vicario
foraneo vel alio sacerdote ab Ordinario designato tradat elavem archivi
et invental'inm librorum ae documentorum aliarumqoe rerum quae ad
paroeciam pertinent, et rationem reddat accepti et expensi tempore admi-
nistl'ationis.
CAN.474.
Vicarius substitntus qui eonstituitur ad normam can. 465, §§ 4, 5 et
ean. 1923, § 2, locum parocbi tenet in omnibus guae ad euram animarum
spectant, nisi Ordinarius loci vel parochus aliquid exceperint.
.
CAN.4:75.
§ l. Si parochus ob senectutem, mentis vitium, imperitiam, caecita-
tem aliamve permanentem causam 8uis moniis rite obellndis impar ev&-
serit, Ordinarius loci det vicarium adiutorem, praesentatuma Superiore,
si de paroecia agatur religiosis concredita, qui fmppleat eius vicem, 888i-
gnata eidem congrua fructuum portione, niBÌ aliter provisum sit '.
§ 2. AdiutOl'i, si in omnibus suppleat parochi vicem, iura omnia et
oftlcia eompetunt parocborum propria, excepta Mi888e applicatione pro
populo quae paroc}mm gravat; si vero suppleat ex parte dumtaxat, eiuB
iura. et obligationes dt'.8umantur ex litteJis deputationis '.
§ 3. Si paroohus sit sui compos, adiutor operam suam praestare debet
sub eiusdem auctol'itatt' secundum Ordinarii litteras.
§ 4. Quod FIi per vicnrium adiutorem bono nnimarum provideri ne-
queat, loou8 est pal'oohi amotioni ad normam can. 2147·2161.
CAN.476.
§ 1. Si parochus propter populi multitudinem aliasve causas ne-
queat, indicio Ordinarii, solus convenientem euram gerere paroeciae,
eidem detur nnns ve1 plures vir,arii cooperatores, qnibus congrua remu-
neratio assignetur ~.
I Conc. Trldent., sesso XXIV, de reI., c. 18; Bened1ctua XIV, ep. encyel. c o". aetlt-
per obltlt". _, 19 auge 1744, • 9.
:a C. 3, X, de olerico ae(1f"Otante l1el debUttato, JII, 6: Cone. Trldent., 8e88. XXI, .,~
reI., e. 6; Denedlctu8 XIV, consto c Ad mUlta",'" :I, 30 mftl't. 1742, I 9, 12; ep. « B~ (l1W lIt.
14 lan. 1747; S. C. Ep. et neg., AlbeA., Ili oct. 1601: 8. C. C., Bed""en., 29 luJ., U aug ••
9 Mpt. 1775.
3 8. C. C., HUtHJeaNcfa, 11 mal't. 1843.
~ C. 3, X, de derico aegrotaflt!J 1161 debUttato, III, 6; Cone. Trldent., 8e88. XXI, de
reI., e. 4; Innocentlua XIII, consto « ApO.to"cl mini.terii », 23 mall 1723, I 13; BenecU-
ctus XIII, conato « ,,~ .upremo D, 23 gept. 1724, 110, 2S; consto « Pa.toralill ol/lCU :I, 27 mart_
1726, I 8; Benedlctus XIV, const. « Ad militatltill :1,30 mal't. 1742, 111; conat. c Btai ,aato-
raU. », es mali 1742, I V, n. IX; 8. C. Ep. et neg., Aq"",., 30 DOV. 1582; 8. C. O., 'l oct..
1604; Mar.onlm, 16 apro 1639: Gro••etana, 16 sept. 1645; Ncritonen .... 21 luI. 1883, ad 1i
187
§ 2. Vicarii cooperatorea conatitui p0S8unt Rive pro universa paroe·

eia, Rive pro determinata paroeciae parte.
I 3. Non ad parochum, &ed ad locl Ordinarium, audito parocho, com·
petit iua nominandi ncarios cooperatores e clero sacculari l.
§ 4:. Vicarios cooperatores religiosos Superior cui id ex constitutio·
nibus competit, audito parocho, praesentat Ordinario, cuius est eosdem
approbare I.
I 5. Vica.rius cooperator obligatione tenetur in paroecia residendi
secundum t'tatuta dioecesana vel laudabiles consuetudines aut Episcopi
praescriptum; imo prndenter curet Ordinarius, ad normam can. 134, ut
in eadem paroeciali domo commoretur I.
§ 8. Etus iura et obligationes ex statutia dioeceMnis, ex litterls Or·
dinarii et ex ipRius pa·rochi commiBBione desumantur; sed, nisi aliud ex·
preBBe caveatur, ipse debet rotione oftlcii parochi vicem supplere eumque
adiuvare in univel'8O paroeciali ministerio, excepta applicatione Missae
pro populo·.
§ 7. Subest parocho, qui eum paterne instruat ac dirigat in cura a.ni·
marum, ei invigilet et saltem' quotannia ad Ordinarium de eodem re·
ferat '. .
§ 8. Si nee per vicarios cooperatores spirituali fidelium bono consuli
rite queat, Episcopns provideat ad normam can. 142'1.
CAN.4:77.
§ 1. Vicarii paroeciales de quibus in can. 472-476, si religiosi sint,
amoveri p0S8unt ad normam can. 454:, § 5; sceus ad nutum Episcopi vel
Vicarii Capitularis, non uutem Vi('.arii Oenerali.s sine mandato speciali.
§ 2. Quod si vicaria lIIit beneficialis, vicarius cooperator removeri
potest processu ad normam iuris, non solum ob causas propter quas aUi
parochi removeri pos.~unt, &ed etiam si graviter subieetioni defecerit pa·
rocho debitae in exercitio suarum functionum.
CAN.478.
§ 1. Sicut parochus ecclesiae cnthedralis, ita vicarius paroecialis Ca·
pituli cathedralis praecedit omnibus aUis dioecesis pnrochis aut vicariis;
oeconomi vero ius praecedcntiae regitur normis in can. 1.08 statutis.
AqtIeII •• 13 lui. 1720, 8l. man, 2 aug. 1721, ad 2; Vlceta., 12 laD., 12 luI. 1760, IO aug. 1786,
ad l; BslfIfIOf'egUm., 24 man., 14 apro 1821: 14 aug. 1863, ad 1.
l Conc. TrIdeDt., 1Ie88. XXI, tItJ reI., C. 4; IllI10CeDtlus XIII, consto c Apo.tollcl m'·
...ter« a, 23 maU 1723, 113; BeDedlctus XIII, consto c l • •"premo a, 23 sept. 1724, 110,
28; ClO1I8t. c p"kWtJ,ta otllc" a, 27 mart. 1728, I 3; Benedlctus XIV, consto c Ad mIUta"t" a,
IO mart. 1742, 111; 8. O. O., T6fTlJclmm., 2 maU, 6 luo. 1739.
I Conc. TrIdent., 8e88. XXI, de reI., C. 4; Benedlctus XIV, consto c Ad mUtta"tia a,
IO man. 1742, 111; Olemens XIII, consto c I,,'er ftI,"UpUcea Il, 11 dee. 17118, 15-7; 8. O. O.,
U,",IICIm., ., luo., 2 aug. 1755, ad 4.
a 8. O. O., 8I1bIacet6., lB lui. 1743, ad L
, 8. O. O., Jledlownett., 24 aept., 3 dee. 17lm; Mecllolafteft., 16 febr. l.867, ad l, 2;
B"",,"., 24 lui. lB'm. •
• 8. O. O., Brf4!ffm., 24 lui. lB'm.
138
§ 2. Vicarii 8Ubstituti et adiutorea praecedunt, dum. in munere ma-

nent, vicariiB cooperatoribu8j hl aliiB aacerdotibu8 eccleaiae paroeciali
addictiB l.
OAPUT XI.
De eccleri4",m rectorib ....
CAN.4:79.
§ l. Nomine rectorum ecclesiarum. hic veniunt sacerdot.eB, quibua
cura demandatur alicuiua ecclesiae, quae nee paroecialis Bit nee capitu-
lariB, nee adnexa domui communitatis religiosae, quae in eadem oIIcia
celebret.
§ 2. De cappellano religiosarum, BOdalium. virorum religioniB lal-
calis, confraternitati8 vel allus legitimae IlBBOCiationiB, aerventur partI-
cularium. canonum. praeacripta.
OAN.4:80.
§ 1. EccleBiarum reetorea libere nomiDantur ab Ordinario 100, alvo
iure eligendi aut praesentandi, Bi cui legitime competat; quo in casu Or-
dinarii est rectorem approbare :a.
§ 2. Licet eccleBia pertineat ad aliquam religionem exemptam, reetor
tamen a Superiore nominatu8 debet ab Ordi~ti0 loçi approbari.
§ 3. Si eccleBia coniuncta Rit cum Seminario aliove collegio quod a
clericiB regitur, Superior Seminarii ve! collegii est simul ecclesia.e rector,
nlsi aliter looi Ordinariu8 eonstituerit.
OAN.481..
In eooleBia Bibi commi88& rector functiones ParoeeiaIes perage1'e
nequit a.
OAN.482.
EccleBiae rector poteBt divina oftlcia etiam aollemnia ibidem cele-
brare, salvia legitimis fundationi8 legibu8 et dummodo non noceant mi-
niBterio paroeeiali; in dubio autem utrum hoiuamodi detrimentum. con-
tingat, necne, Ordinarii looi est rem dirimere et opportunaa normaa
praeacribere ad illud evitandum '.
OAN.4:83.
Si eccleaia, Ordinarii looi iudicio,' ita a paroeciali diBtet ut paroeciani
non Bine gravi inco~odo pOBSint paroecialem eccleaiam adire ibique
divinia oftlelia intereaae :
1.· Loci ~inariU8, gravibu8 quoque statutia poeniB, poteat reetorl
praecipere ut 11oti8 populo commodioribus oftlcia celebret, ftdelibu8 dies
l 8. B. O., Meli,.., 23 febr. 1839, ad 8; RoMa. ., 12 lui. 1882, ed U.
:a 8. O. O., 2'."'''''''., 1 et 22 apro 1m, ad f.
a 8. O. O., ,.",.,..,.,.,.., 1G dee. l'1OB. 12 laD. 1'104. ad 2. 8; MellfolGtI8tI., 22 lon•• 21 ......
l'l1l, .d 2-
, Benedletu XlV. ep. eDC)'cl. c Ben ""'w.e _. 'l !ebr. 1'142.114; 8. O. O.• TU. . . . .
28 Ian., 9 febr. 1'132; 8. O. de Prop. Fide (O. P.). 2S Ian. 1808; 8 B. O., BelletJftlau,
16 .pr. 1689; 2'IaeIuN, 21. ...... IMO; Biri"'-,,•. , 6 oct. IMO; SGlentUo. ., 9maU l.,.,
.d 8. - Vide etIam caD. '116, • 1.8; U'Il.
139
featoa ac ieiunia denuntiet et catecheticam' inBtructionem et Evangelii

explicationem tradat;
2.- Parochus potest ex eadem sanctissimum Sacramentum, inibi
ad normam can. 1285 forte asaervatmn, pro inftrmiB desumere l.
CAN.4&.
I l. Sine rectoris vel ali.us legitimi Superioria licentia saitem prae-
mmpta, nemJnf licet in ecclesfa Mis8am celebrare, Sacramenta mini·
atrare aliaBve funetionee 88.CraII peragere; haee vero licentia dari vel ne-
gari debet ad normam iuria I.
I 2. Quod attinet ad conciolle8 in ecclesia habendas, serventur prae-
aeripta can. 1337-1&2.
CAN.485.
Bector ecclesiae, sub auctoritate Ordinarii looi servatisque legitimis
atatutis ac qu.aeeitis iuribu&, debet curare seu advigilare ut divina oftlcla
ad IIBCrorum canonum pracacripta ordinate in ecclesia celebrentur, onera
Adeliter adimpleantur, bona rite administrenmr, 88.Crae 8upelleetilis
atque o.edimn sacrarmn conservationi et decori prospiciatur, et ne quid·
plam Aat quod sanctitati looi ac reverentiae domo Dei debitae quoquo
modo 'repugnet I .
CAN. 488.
Bectorem ecclesiae, etai ab aliis eleetum aut. praesentatum, Ordina-
riua loci removere ad nutum potest .ex qualibet iusta causa; quod si
rector fuerit rellgioetlS, servetur, circa eius remotionem, praescriptum
ean. 454:, I IS.
PARS SECUNDA
DE BELIGI08I8
CAN.4Ht.
Status rcligioeWi seu stabilis in communi vivendi modus, quo Adeles,
praeter communia praecepta, evangelica quoque consilia servanda per
vota obedientiae, castitatis et paupertatis suscipiont. ab omnibus in ho-
Bore habendus est c.
CAN.488.
In canonibus qui sequuntor, veniunt nomine:
1.- Beligiotau. societas, a legitima eccleeiaBtica auctoritate appro-
bata, in qua BOdales, secundum propria8 ipsios societatis legeB, vota pu-
lBeaed1etaa XIV, ep. eacycl.• litri • • 'Me», 7 !ebr. 1742, • U.

I8. B. O., ROfIIGM, 21DOV. l8II8, D. Il.
I 8. O. O., NIICIJriM PagCl~., 24 sept., 19DOV. 1728, ad 1; F'"...M, 291u1., 12 aug.
18G. 23 laD., 8 !ebr. l84'l. - Vide eUam CaJl. 1118.
c IlartlDua V (ID Conc. CoD8tantleD.), <.'ODtt•• I.'er CIII'Otc, », 22 !ebr. 1418, art. 31,
M. loeDD1a Wlcletr, damn., art. 30, de quo errorum Wlcletr et Bu.. II11IICepti IDterrogandl;
140
blica, perpetua vel temporaria, elap80 tamen tempore renovanda, nun-

cupant, atque ita ad evangelicam perfeetionem tendunt;
2.° OrclinÌ8, religio in qua vota 8011emnia nuncupantur; Oongrega-
tionis monasticae, piuriom monastel"iorum Bui iuriB inter se eoniunetio
sub eodem Superiore; religionis e~m.ptae, religio sive Totorum 8011em-
nium sive simplicium, a iorisdictione Ordinarii loei subdocta; Oongrega-
tioni8 religiosae vel OOflgregationis simplieiter, religio in qua vota dom-
taxat simplieia sive perpetua sive temporaria emittuntur;
3.° Religioni!l iuri8 pontificii, r("ligio quae vel approbationem vel
saltem laudis deeretum ab Apostolica Sede est eonReCuta; iuris àioecesani,
religio quae ab Ordinariis ereeta, hoe laudis deeretum nondum obtinuit;
4.° ReligionÌ8 clericaz.is, religio euius pleriq,ue sodales HBCerdotio
augentur; seeus est laicali8;
5.° DomU8 religiosae, domuR alieuius religionis in genere; àomtu
regularis, domus Ordinis; àomus formatac, domus religiosa in qua sex
saltem religiosi professi degunt, quorum, si R.gntllr de religione clericali,
quatuor saltem sint sacerdotes;
6.0 Promflciae, piurium religiosarum domOl'um inter se coniunetio
8ub eodem Superiol'E', partem eiusdem religionis eoustituens;
7.0 Religwsorum, qui vota nuncuparunt in nliqua religione; re ligio-
sorum votoru", simplicium, qui in Congl'egntione religiosa; regularium,
qui in Ordine; 8ororum, religiosae votorum simplicium; monialium, reli-
giosae votorllm sollemnium aut, nisi ex rei natura vel ex contenu. ser-
monis aliud constet, religiosae quatum vota e..~ instituto sunt 8011emnia,
&ed Pl'O aliqllibus loeis ex Apostolieae Sedis praescripto sunt simplieiR;
8.0 8uperiorum maioyum, Abbas Primas, AJlbas Superior Congre-
gationis monasticae. Abbas monasteriì sui iUl'is, liCt.'t ad monasticam
Congregationem pertinentis, supremus religionis Moderator, Superior
provincialis, eorundem viearii nliique ad intltar pl'ovincialium potesta-
tem habentes 1.
CAN.489.
Rl'guiae et particulues constitutiones singularum religionum, cano-
nibus huius Codicis non eontrariae, vim suam servnnt; quae vero eisdem
opponuntur, abrogatne sunto
CAN.490.
Qnne de religiosis tltatuuntur; etsi masculino vocabulo expressa, va-
lent etiam pari iure de mulieribus, nisi ex contextll sel'IDonis vel ex rei
natura aliud eonstet 2.
l'IU8 IX, lltt. ap. « MldtipZWe'''''et'' _,10 IUD. 1801; Leo XIII, ep. c Tutem Il,22 180. 1898;
ep. c Au mute. Il, 23 dee. 1Il00; ep. « Le re'l.g(oae famiglie Il, I!O lun. -1801.
1 C. 1, de reltgloaia domib••, ., e""oopo M'" "'biee'ae. III, n, ID Clem.; c. 1, de
11et"borum .il1,dIlCCltiOfle, V, U, ID Clem.: c. l, de uerbortlm MIIf"lIoa'lotae, tlt. XIV, In
Extravag. 10aD. XXII: Benedlctus XI\", consto c QHm. ''''to Il, 30 apr,1749, 118 aq_;
Leo XIII, CODst. c COtIII"ae a ChrlahJ _, 8 dee. 1900: B. C. Ep. et Reg., Zl lui. 1tm5, ad 8,
115-17, 21; 29 DOV. 1657; CO"grel1alfortiB Preab.,terorum BaeouZari.m, 16 aept. 1884, ad 1.
I Benedlctus XIV, consto c 8' clGlam _, 4 mart. 1748.
1'1
CAN.49l.
§ 1. Religiosi praecedunt laici8; religiones clericales, laicalibusj ca-
nonici regolares, monachis; monacbi, ceteris regllIaribus; regulares, Con-
gregationibus religiosis; Congregationes iuris pontificii, Congregationibu8
ium dioecesani; in eadem specie servetllr praescriptum can. 106, n. 51.
§ 2. At clerus 88ecularis pl'aecedit tum laicis tum religiosis extra
eorum ecclesias atque etiam in eorum ecclesiis, si agatur de religione
laicali; Capitulum vero cathedrnle vel collegiale eisdem praecedit ubique
locorum I.
TITULUS IX.
De ereetione et sDppressione religlonls, provlnelae, dom1l8.
CAN. 492.
§ l. Episcopi, non autem Vicarius Capitulnris vel Vicarius Gene-
ralis, condere p088unt Congregationes religio88s; &ed eas ne condant neve
condi sinant, inconsulta Sede Apostolica; quod si agatur de tertiariis in
eommuni viventibos, requiritur praeterea ut a supremo M.oderatore primi
Ordinis suae religioni aggregentur :I.
§ 2. Congregatio iuris dioecesani, quamvis deeu1'8u temporis in plu-
ree dioeceses diJfU88 , usgue tamen dum ponti1lciae approbationis aut
laudis testimonio caruerit, l"Pmanet dioecesana, Ordinariorum iurisdi-
ctioni ad normam iuris pIane subiecta c.
§ 3. Nec nomen nee habitus religionis ia.m constitutae assumi potest
ab iis qui ad illam legitime non pertinent aut a nova l-eligione I.
l Leo X, I1tt_ ape c Lket GIIU »,6 dee. 1617,18; PluaIV, CODBt. c Bed" Apoa,o"oae »,
18 fabro l.li4K, I 4,5; 8. Plua V, coDSt. c C"tn e. Ordt,,"m », 23 dee. 167&; I 1, 2; Grego.
rlua XIII, com. c Eepoamt », 16 luI. l.GSO, I 3; BenedJctus X\ll: com. c MUttG"'" /lo-
deftae », 2l lUD. 1m, I 5, CI; Clemlm8 XIII, com. c BeU,wlam fHJ- », 26 apro 1780;
Plua X, I1tt. ape c BerG,htot PGWfM'c1uJè », 15 auc. 1910, D. I-VII; S. C. Iilp et Bes.,
18 mart. 1582; CU8Gf&fItl., 2f mali 1583; Poliftlaneft., 25 DOV. 1611; B. B. C., To",,,,.,., 6 1u1.
1593; Ordini. B. Franm.m, 28 DOV. l.593; ll'tI,oanellae, 14 lun. 1608; O,,",,'tna, 1 mart. 1614;
Minon. Re,,,'am Ob.ertlGn'lae, 3 lun. 1617; McmopoUtana, 23 mart. 1619; .IIu'Gnen.,
7 auc. 1621; Nlclm., 12 dee. 1626; B,,'riAa, 17 101. 1627; LUcet"M, 8 lUD. 14m8; Neapo"'a,..,
c..
28 aept. 1658; Ro.IGnen., 18 luI. 1 _ Jfa,,'uGnG, 16 laD. 1667; Am",rien., 26 BOY. 1678;
IMen., 16 mali 1", ad 2; CaeremoDlale Iilplacopor., l. Il, C. XXXIII, D. 5.
I B. PlU8 V, com. c el1J Ort"",,"" .,
23 dee. 16iO, I 1, 2; Bened1ctua XIII, coaat.
c MUiIG.,.. Beola'" », 21 IUD. 1m, I G, 6; S. C. Iilp. et Bes., MonopoUCana, 16 apro 1723,
ad 5,12; VenellGn_, S dee. 18f7; B. C. de Prop. Fide, I1tt. <ad Vlc. Ap. BmymeÌl.),
28 lun. 18OG; S. B. C., Oa,..nen., lO mall l591, ad 2; OOftcAen., 29 DOY. l6II5; VGlven.,
8101. 1102; BltIM., lO laD. 1004, ad 6; Neapo""'M, 7 luI. 1812; JfetnCClM, 5 oct. 1614; Ilu"
"MII., 7 a~. 1621; B.'""", 17 101. 1627; AretinG, 28 Rept. 1658; Dalma'lantn, 12 101. 1664;
O'vllatla CuteRi, 2l mart. 1676, ad 4; l".,ceR., 15 mali 1694, ad 8; P"clerbonlen., 7 apr.,
22 dee. 1770, ad 1, 8; Bononien., 23 mali 1778; Caeremonlale Ep1acopor., 1. Il, C. XXXII,
D. 1, C. XXXIII, D. 5.
Plua X, motu propr. c Dei Pf'O'l'f4enU. », 15 luI. 1906, D. I .
3
• Plua X, motu propr. c Dei protndeAtI. », 15 luI. 1906, D. V.
I C. a.
X, de """lari* e' traltle"""*Gd religione., III, 31; S. C. Ep. et Bes.,
_Clef••, 8 màu 1I8G.
CAN.493.
Quaelibet religio etiam iuris dioecesani tantum, semel legitime con-
dita, etiamsi unica domo constet, supprimi nequit nisi a Sancta Sede, cui
etiam reservatur de bonis in caso statuere, semper tamen salva. ofreren-
tium voluntate 1.
CAN.4M.
§ 1. Religionem pontificii iuria in provincias dividere, constitutaa
iam provincias coniungere vel aliter circulll8Cribere, novas condere con-
ditasve supprimere, monasteria sui iuris a monastica Congregatione se-
parare et alii unire, ad onam pertinet Sedem Aposf;olicam.
§ 2. Exstincta provincia, de eius bonht statuere, salvia iustitiae legi-
bus et fundatorum voluntate, spectat, nilli ~onstitutiones aliud caveant,
ad Capitulom generale vel, extra tempus Capituli, ad Moderatorem gene-
ralem cum suo Coosilio.
CAN.495.
§ 1. Congregatio religiosa ioria dioecesani in aJ.ia,dioecesi domOB
constituere non potest, nm consentiente !1troque Ordinario, tum loci ubi
est domus princel)S, tum loci quo vélit com migrare; OrdinariUB autem
loci unde excedit, cousensum Bine gravi causa ne deneget I.
§ 2. Si ad di0ect>Se8 apaa ea.m propagari accidat, nibil de ipBiu8 legi-
bus mutari liceat, nisi de consensu singulorum Ordinariorum quorum in
dioeceBibus aedes bnbeat, salvia iis quae, ad normam caD. 492, § 1, Sedi
Apostolicae fnere subiecta 1\.
CAN.496.
Nulla religiosa domus erigatur. nisi iudicari prudenter possit vel ex
reditibu8 proprii8 vel ex c.onsuetis eleem08ynis vel alio modo congruae
8odaliom babitationi et 8ust;entationi proviaum iri 6.
CAN.497.
§ 1. Ad erigendam domum religiosam exemptam, Bive formatam sive
non formatanr, aut mona.nerium monialium, aut in loois Sacrae Congre-
gationi de Prop. Fide subiectis quamlibet religiORaDl domum, requiritur
beneplacitum Sedis Ap08tolicae et Ordinarli loci coosensU8 in scriptis
datus; secus, satis e8t Ordina m venia 1\.
l PlU8 IX, allecut. « Pro"" mem.WrUU », 22 lane 18GG; aUocut. c c•• Me,. », 28 tal.
l_i Leo XIII, ep. c lA rdÌf/w.tt laMÌflUe l, 29 lun. l.9OL
I l..eo XIII, coDBt. c COfI4'1Ge • C1MV1o », 8 dee. 1_, Il, D. IV.
I Leo XIII, coDBt. c C01ld«loe • C1MV1o l, 8 dee. 1800, Il, D. V •
• Clemens VIII, const. c QIWAW'" », 2B lui. 1803, I 1; Urbanu8 VIII, const. c Ilo-
fIIG"" Poati!e" l, 28 auge 1624, I 2; IDIlOCeIltlus XII, const. c N.per l, 23 dee. 1887, I 9,
lO, 30; Leo XIII, roDBt. c C01ldltae • CIlr;.10 », 8 dee. lSIOO, I 1, n. IIli 8. C. Ep. et Bee.,
AMeritta, 8 DOV. 1574; Jl~Ieta., 23' aut. u6ai LUbotIell., 4 lui. l5IKi A.,."...... 11 lui. lIIH;
17 auge 1622, I 2; Bora.... ~ lun. :téIni De BfWnIfJ. :n lun. ~Femarietl•• :napro l.IIiIi;
MoatUvUle', 12 tebr. 1808; S. C. C., deer. 21 lune 1625; deer. zt-.aoV. 1887.
I C. lO, 12-14, C. XVIII, q.2; c. UD., de u08a8'bIIa praela'one", ., nWUont•• V, ..
In VI,,* Conc. Trldent., 8e:'J8. UV, de ",.lanblla, c.3; 8. Plus V, CODIIt. c BUi .......
0IItI"". », 16 bUlll lJiIT, Il, D. 23, I 2, D. 23; colUlt. • B" npet"ll4. », 16 auge lJiIT, I 2, II;
Urbanu8 .111, consto c ROfII."" Ponti/e" l, 28 auge 1624, I 1, 2; IDIlOCeIltlus X, COIUIt.
la
§ 2. Constituendae novae domus permissio facultatem secumfert pro
religionibus clericalibus habendi ecclesiam vel publicum oratorium domui
adnexum, salvo plllescripto can. 1162, § 4, et sacra ministeria peragendi,
servatis de iure servandis; pro omnibus religionibus, pia opera exercendi
re1iponis propria, saltis conditionibus in ipsa permissione appositis I.
§ 3. Ut aedi1icentur et aperiantur schola, hospitium vel similis ra·
tionis aedes aeparata a domo etiam exempta, necessaria est et suftlcit
specialis Ordinarii scripta licentia 2.
§ 4. Ut constituta domus in alioe usus convertatur, eaedem sollemni-
tatea requiruntur de quibus in § 1, nisi agatur de conversione quae, salvia
fundationis legibus, ad internum n>gimen et disciplinam religi088.m dum-
taxat referatur a.
CAN.498.
Domus religiosa sive formata sive non formata, si ad religionem
exemptam pertineat, supprimi nequit Bine beneplacito apostolico; si ad
Oongregationem iuris ponti1lcii non exemptam, supprimi potest a su·
premo Moderatore, consentiente Ordinario loci; si ad Congregationem
iuris dioecesani, sola Ordinarii loci auctoritate, audito Congregationis
Moderatore, salvo praescripto can. 493, si de unica domo agatur, salvo-
qne iure recursus in Ruspensivo ad Sedem ApOBtolicam •.
TITULUS X.
De reUgionum reglmIne.
CAPUT I.
D" 8vperiorilnll ,,"1 d6 Oa.pit.lis.
CAN.499.
§ 1. Religiosi omnes, tallquam supremo Superiori, subduntur Ro-
mano Pontifici cui obedire tenentur etiam vi voti obedientiae.
§ 2. Cardinalis Protector cuiuslibet religionis, nisi aliud spresse
eautum fuerit in peculiaribus casibus, iurisdictione in religionem aut in
BiDguloe sodales non pollet, nee poteet se interiori disciplinae et bonorum
administrationi immiseere, &ed eius est tantummodo bonum religionis
eonsilio et patrocinio promovere a_
c l ...eo.,.."dGe _, 15 oct. 1862, I 5; Leo XIII, coDllt. • ROfRaflGa Pora"ftcN _, 8 mall 1881;
COII8t. • COfIditGe a CArialo .., 8 dee. 1900, I l, D. Il, \2, D. III; 8. O. Ep. et Beg., 21 mali
taI8; VlceRtltIG" lO apro 1815; BottIG"a, 28 man. 1M1, ad 5; Uroo1HJ'a_, 1 aept. 18M; 8. O.
de Prop. FIde, Utt. encyel. 'l dee. 1901.
I 8 .. B. O., NeGfHJUeotIG, 21 apro 1835; Faflell., la mart. 1641; l'allft., 8 apro 1702,
ad 1-8.
2 Leo XIII, coaat. • ROIIIGtIOI Po""jlcea .., 8 mali 1881.
li O. UIL, de Ncearika ".aelGton'. et "WU0r8"', V, 8, In VI"; Leo XIII; conat.
c ~ PoIIIiftcN _,.8 ma11 1881.•
• Leo XIII, conat.• COfufitGe a CIHV'o _,8 dee. 1900, Il, a. VI; 8. O. O., Ul1etaHtaa,
23 febr.; 18 mart. l'lUi, ad 1 •
• InnocenUu XII, conat.• dIwI."JldeI'... _, l' !ebr. 18M, I li 811.; 8. O. Ep. et Beg.,
• maU l'IlA.
CAN.500.
§ l. SUbduntul· quoque religiosi Ordinario looi, ils exeeptis qui a
Sede Apostolica exemptionis privilegium consecuti sunt, salva semper
potestate quam iu~ etiam in eoslooorum Ordinariis concedit l
§ 2. Moniales quae sub iurisdictione SupeJiorum regularium ex
praescripto constitutionum 8unt, Ordinario looi subduntur tantum in
casibus iure expressÌ8 :I.
§ 3. Nulla virorum religio Bine speciali apostolico indulto potest sibi
subditas babere religiosas Oongregationes mulierum aut earum religio·
Ha·rum curam et directionem retinere l1Jibi specialiter commendatam li.
CAN. 501.
§ l. Superiores et Capitula, ad normam constitutionum et iuris com-
munis, potestatem babent dominativam in subditos; in religione autem
clericali exempta, babent iurisdictionem ecclesiasticam tam. pro foro in-
terno, quam pro es.terno ".
§ 2. SuperioIibus quibus1ibet districte prohibetur quominus in cauBis
ad S. Oftlcium spectantibus se intromittant I. I
§ 3. Abbas Primas et Superior Congregationis monasticae non

habent omnem potestatem et iurisdictionem quam ius commune tribuit
Superioribus maioribus, sed eorum potestas et iurisdictio desumenda est
ex propriis constitutionibus et es: peculiaribus Sanctae Sedis decretis,
firmo praescripto can. 655, 1594:, § 4:'.
CAN.502.
Supremus religionis Moderator potestatem obtinet in omnes provin-
cias, domos, sodales religionis, exercendam secundum constitutionesj alli
Superiores ca gaudf'nt intra fines sui muneris 7.
CAN. 503.
Superiores maiores in religionibus clericalibu8 exemptis po88unt no-
tarios constituere, sed tantum pro negotiis ecclesiasticis suae religionis.
CAN.504.
Firmis propriis cuiusvis religionis constitutionibus quae proveetio-
rem aetatem aliaque potiora requisita exigant, ad munus Superioris
Vide etlllm caDo 61G; m.

l
:I Vide etlam caDo ~.
li S. C. Ep. et Reg;, Burd'tlalen., 11 apro 1862.
.. C. 6,. X, de .tatu mono.Chonlfll e' canontoorum retl"lan""" III, 35; Oonc. Trldent..
&eSS. XXV, dc re"""nbu., c.1; Leo XIII, coDat. c OOtlclUae a 0"""10 », 8 dee. 1800.
12, I.
D.
IPaulua V, colUlt. c Roma"", POtI ti/e. », 1 aept. 1608, I 2; S. C. S. Otr•• decr. 8 lui.
16110; decr. 15 maU 1901•
• Leo XIII, I1tt. ape c Summum HffI.P6r », 12 lui. 1893, D. I, II, IV, V; S. O. Ep. et
Reg., deer. 16 aept. 18tH.
, Leo XIII, coDat. c COfIclltae a CI,ri,to », 8 dee. 1900, I 2, D. II; S. O. Ep. et Bee.•
Ca"anen., 9 apro 1895; S. O. de Prop. Fide (C. G.), 26 laD. l.88IS.
146
maioris inhabilea sunt qui eandem religionem professi non sunt a decem
aaltem anniB a prima professione computandis, nOli sunt ex legitimo ma-
trimonio nati et annos quadraginta non expleverunt, si agatur de supremo
religioniB Moderatore aut de Antistita in monlalinm monasterio; annos
triginta., si de aliis Superioribus maioribus l.
505. CAN.
Superiores maiorea sint temporarii, niBi aliter ferant constitutiones;

Superiores autem miDorealocales ne constituanturad tempus ultra triel1-
nium; quo exacto, possunt ad idem munus iterum aNnlmi, si constitutio-
nea ita ferant, sed non tertio immediate in eadem religiosa domo I
CAN.506.
§ 1. Antequam ad Superiorum maiorum electionem deveniatur in
religionibus virornm, omnea et singuli e Capitulo iureiurando promittant
ile electuros quos aecundum Deum eligendos eBBe existimaverint a.
§ 2. In monasterllB monialium, comitiià eligendae Antistitae praesit,
quin tamen clausUr&m ingrediatur, Ordinarius looi aut eius delegatus
cum duobus sacerdotibus scrutatoribus, si moniales eidem subiectae Bint;
aecus, Superior regula.ri,,; sed etiam hoo in casu Ordinarius tempestive
moneri debet de die et hora electionis, cui potest una cum Superiore regu-
lari per se ipse vel per alium assistere et, si assista.t, praeesse •.
I 3. In scrutatores ne aBBumantur ipsarum monialium confessarli
ordinarli '.
I 4. In muliernm Congregationibus electioni Antistitae generalis
praesideat per se vel per alium Ordinarius looi, in quo electio peragitur;
1 0.5, O. XVIII, q. 2; c. ~, 87, 88, 49, X, de eleotWu el ereOl. fIO,. . Ia,..

I, 8; c. 1,
X. .. fIJ'" prN~let"orw'" ont_Hfa wl fIOR. I, 11; c. 28, 48, 4e eZectkme el eleOl'
...,.. I, G, m VI,,; c. 1, de ereOliolle el eleo" po,..,.Ie. I, 8, ID Olem.; c. 1, de .,.'vpo,.-
fIlO-
lIOCAonIa " ' CGfIOR'«mI", relllllarltffll. III, 10, ID Olem.; CoDe. Trldent., .... XXV, ..
re".","'b.... c. 1, 21; Leo X (m Conc. Lateranen. V), conato « BII,ertlGe dfapotllfoafa »,
& mall 1514, I 8; 8tnua V, conato « Ov. de 0""""8 lt, 26 nOT. 1581, I 8; conat. «
Ad Bo-
. . . . . », 21 oct. l588, I 3,6; 8. O. IIp. et Beg., M ..,."",..• 1 mart. 1606; Nvceri... e'
7''''''-., a. 1617; HfafHIlell•• 25 4ec. 1811; decr. « Pe1'fHJfNril », 8 mali 1902, n. 8; 8. O. O.,
Jl'Of'OIetItprotl'n., a. lG88; V"erWn .• 18 mali 1828; V'IIU'"", 12 mart. 1888; 24 aept. 1878;
8. O. 81lper 8tatu Regularlam, deelar. 12 lun. 1858, n. VIII; 16 lan. 1891.
I O. 6, X, 4e
poel8, 4 lun. 1810.
8'.'" tIIOIIGC1aorw", el CGIIOII'corII. ,·ellll'"rl.",.III, 35; S. O. de Bell-
I Olemena VIII, decr. « NuOv, OfII"itlO », 2IS lul. 1G99, I 28; 8. O. O., decr. 21 aept.
1-.11.
c Bes. 88, 72, R. l., In VIo; Conco Trident., &e88. XXV, de re","''''bIl8, c. 1; Greao-
rlue XV, cons't. « In..crtI'arH" », 5 tebr. 1622, I 5; Olemena XII, conato « Adflltlfte' No, »,
U aug. 1785, I 1, 8; Olemene XIII, t'Onat. « I,,'er "'f""pl"," », U dee. 1758, I 5-1; ·S. O.
Bp. et Bee., ,,1aeIe.... 29 DOT. 1580; No"~n., 5 nov. 1596; C.'''.ce''.,
IO luI. 1621; LJI~.,
Z2 lun. 1829; Ob8en1a""V'" A"oon"aftorv,,,, 4 oct. 1838: Ff"",",'n., 19 lun. 1m; Lllceo-
rIft.• 29 apro 1729, ad 1; S. O. O., COtaffllbticell., 16 ial. 1836: Cllrien., 10 apro 1800, ad 2;
T'''''"'.... 28 apro 1m, ad 1-3: P1I4raolleft.• 19 &ept., 14 DOT. 1788, ad 1; COIIt16r,a~,
13 mart., 24 apr., 8 mali 1151, ad 1, 2; OlomIlC6ll., 7 lun., 2 aug. l'lISI), ad D: S. O. de Rell-
poeta, decr. ~ aug. 1910.
Il 8. O. de Rel1g1oala, aecr. 'P'( aug. 1910.
Digitized by Coog t~
1.(6
cui, si agatur de Congregationibus iuria dioecesani, peractam electionem

confirmare vel rescindE're integrum est pro conscientiae olllcio 1.
CAN.507.
§ 1. In electionibus quae a Capitolis 1iunt, servetur ius commune de
quo in can.160·182, praeter euiusque religionis eonstitutiones eidem non
contrarias l.
§ 2. Caveant omneB -a directa vel indirecta suftragiorum procura-
tione tam pro seipsis quam pro aliis I.
§ 3. Postulatio admitti potest solum in casu extraordinario et dum-
modo in eonstitutionibua non prohibeatur.
OAN.508.
In sua quisque domo Saperiores eommorentur nee ab eadem disce·
dant, nisi ad normam constitutionum 6.
CAN. 509.
§ 1. Omnitt Superior debet notitiam et exsecutionem decretorum
Sanctae Sedia, quae religiOtlOS l'espiciunt, suos inter subditos promovereI.
§ 2. Ourent Superiores locales:
1. Ut saltem semel in anno, 'statis diebus, publice legantur pro-
Q
priae constitutiones, itemque decreta quae publiee legenda Sancta Sedes

praescribet;
2. Ut saltem bis in mense, firmo praescripto can. 565, §- 2, ehl"i-
0
stianae catechesis babeatnr instruetio pro conversis et familiaribus, au-

dientium conditioni accommodata, et, praesertim in religionibul1 laicali-
bus, pia ad omnes de familia exhortat~ •.
CAN. 510.
Abbas Primas, Superiol' Congregationismon8sticae et eniuBVÌa reli-
gionis iUI'is pontifieii Moderator supremus debet quinto quoque anno vel
saepiU!~, si ita fcrant eonstitutiones, relationem de statu religionis ad San·
ctam Sedem per dooumentum mittere, F.Iubsignatum a se cum auo Consilio
et, si ngatur de Congregntione mulierum, etiam ab Ordinario looi in quo
snprema Antistita cum suo Consilio residet 7.
Leo XIII, COmlt. II. CondUae a Ollri"o lt, 8 dee. 1Il00, I l, D. IX, I 2, D. I.
l
Cone. Trldeut., Re88. XXV, de rcg"lGrlbUB, e. G; S. C. C., BreaUar"m B. Pe'", de
li
l''''',3 febr. 1680.

3 Clemens VIII, deer. « N"JlUB om"ino lt, 25 luI. lG99, I 22; S. C. C., decr. 21 aept.
1624, Il.
• C. 1, de ,ta'" monac1torum ~,_ IMnoflUXn'um n:gulGrl"flI, III, lO, ID Clem.; 8. C.
Ep. et lleg., a"tercfe"., 2 mart. 1835.
• S. C. S. otr., 15 mali 1901; 8. C. Ep. et Beg., decr. « O_etnacJmotlum lt, 17 dee.
1890, D. 'I; S. C. super 8tàtu Begularlum, deer. « RoJr&alli Pontljlce. lt, 25 laD. 18t8, D. V;
R. C. de llellgios1s, 3 luI. 1910.
• Clemens VIII, deer. « N"U•• om"'no l, 25 luI. 1IiG9, I 25; S. C. Ep. et Ree., decr.
22 Ilug. 1814, D. XI; S. C. O., decr. 21 aept. 1624, I l.
, S. C. Ep. et Ree., decr. 16 luI. 1900.
CAN.511.
Maiores religionum Superiores quoe ad hoc monus constitutiones
designant, temporibus in eiadem deftnitis, omnes domoe Bibi 8ubiectas
viBitent per se, vel per alioe, Bi fuerint legitime impediti l.
CAN.512.
§ 1. Ordinarius locl per se vel per alium quinto quoque anno visitare.
debet:
1.0 Singola monialium monasteria quae Bibi vel Sedi Apostolicae
immediate subiecta sunt;
2.° Singulas domos sive virorum sive mulierum Congregationis
iuria dioecesani 2.
§ 2. Visitare quoque eodem tempore debet:
1.° Monasteria moninlium, quae rt'gularibus subduntur, circa ea
guae ad clausurae legem spectant; imo etiam circa alla. omnia, si Superiol'
regularis ea a quinque annis non viHitaverit;
2.° Singulas domos Congregationls eleriealis iuris ponti1lcii etiam
exemptae, in iis quae pertinent ad ecclesiam l saerarium, oratorium pu-
blicum, sedem ad sacramentum poenitentiae;
3.° Singulas domos Congregntionis laica1is iuris pontifleii non
solum in iis, de quibus in superiore numero, sed etlnm in aliia, quae ad in-
térnam disciplinam spectant, ad normam tamen can. 618, § 2, n. 2 '.
§ 3. Quod ad bonorum administratiollem attinet, serventur prne-
script.n. can. 532·535.
CAN. 513.
i 1. Visitator ius et oftteium habet interrogandi religiosoe qu08 opor·
tere iudieaverit et eognoscendi de iis guae ad visitationem spectant; omnes
autem religiosi obligatione tenentur respondendi secllndum veritatem,
nee Superioribns fas est quoquo modo eos ab hac obligatione av~rtere aut
visitationis scopum aUter impedire C.
l C. 7, X, d~ ,tat" IIIOf111CAonI", et OtItWtl~ re,alarivm, III, 35; Deg. 68, 72, R. J.,
iD Vlo; CODe. Trldent., se88. XXV, de re'fllarib1ll, C. 1,6,20.
:I Reg. 68, 72, R. J., ID VIo; c. 2, dc "tatv fIIOftGClIorv", 116' csnOflkoru", re",Jarill"',
DI, lO, ID C1em.; Leo XIII, CODst. « COflditae a C"mto _, 8 dee. 1900, Il, D. X; 8. C. Ep.
efI !leg., Tomacen., 19 oct. 1621, ad 1; 8. C. C., Ltlmacetl., 1Il aept. 1000; Re"",,,., 13 1aD. 1624•
• C. 2, de "''''" fI&Of&IIcAonlm 116' OtIftI)n4co",,,, re,lIwrl .."" III, lO, ID Clem.;
Leo XIII, eoDst. « COffdUae CI Cltriato _, 8 dee. 1900, I 2, D. XI; S. C. Ep. et Reg., P"to-
riea.,21 DOV. lli9l; Ca"a'ett., 9 DOV. 1592; BulmotU.'t&., 23 maU 1~; Comett., 31. laD. 1596;
Comen. 25 IOD. 1596; Ferrarlen., 2 mali 1600; AllglIsta,.., 22 aept. 1628; NvcerlM pa,aAG-
nI"', 7 lui. 1724, 28 sept. 1725, ad 1-4; Lt&ceoriett., 29 apro 1129, ad 4; Piflero'jen., 28 luI.
183'/', ad 4 et 3 mali 1839; Rhedorum., ~ febr. 1868; Utt. 14 mali 1872; S. C. O., Re,iett.,
7 mart. 1808. ad 7; C,"'tatfll Refltlm, 17 IUD. 1617; 24 sepl:. 1622, 17 febr. 1624; f1(eRftett.,
9 aepl:. 1625, ad l; ChUe•. , 14 DOV. 162G, ad ~ LAma,.., 12 aug. 1628. ad 2; Catacen., 17 DOV.
1629, ad 2; Begfen., D DOV. 1630; CoJtmbriefl., 2G mali 1640; Catat&een., 23 febr. 1&11, ad l;
MOI"."'III, IO laD. 1644; C"rletl., lO apro 1000, ad l; Nvlliv., 2 apro 1e81; Florent'fIII, 29
lui. 1884. ad 5; AHm'ftett., 2 et 16 dee. 1747. ~ InD. 1748, ad 1-4: Ba.ifeen., 22 aept. 1753,
9 febr. 17M. ad XII.
6 C. 2. de ,tatu tNollacltorum 116' Ctl"onkoru", "'''''Clri"m, III, lO ID Clem.; S. C.
Ep. et Deg., Card. 8. l'f'fU1etlu, 3 laD. 1581; .Vvcer'fIII Pagf.morvm, 7 luI. 1724, 28 sept.
1'l25, ad 8, 7; Lvceorfen., 29 apro 1729, ad 5.
148
§ 2. A decretilJ ViRitatoris recU1'8US datur in devolutivo tantum, nial

Visitator ordine iudiciario processerit l.
OAN.514.
§ 1. In omni religione clericali lua et oftlcium Superioribus est per
se vel per alium aegrotis profe8lÙ8, n<?vitiis, a1i.iBve in religi08& domo diu
noctuque degentibus causa famulatus aut educationis aut h08pitii aut
in1lrmae valetudiniJ;, Eucharisticum Viaticum et extremam unctionem
ministrandi 2.
§ 2. In moniaUum domo idem i08 et oftlcium habet ordinarius con-
fessari08 ve! qui eius vices gerit. 3.
§ 3. In aUa religione lalcali hoc ius et o1!lclum spectat ad parochum-
loci vel ad cappellanum quem Ordinarius parocho suffecerit Ild nOrJ9&lll
can. 464:, § 2.
§ 4. In fllneribl18 servetur prae~riptum can. 1221, 1230, I 5.
OAN.515.
Prohibentur tituli dignitatum ve! oftlciorum mere honoriftci; soli, ai
id permittant conlltitutiones, tolerantur tituli oftlciorum maiorum, quibua
religiosi in propria religione reapse funeti sint 6.
CAN.516.
I 1. Supl'emus religionis aut monasticae Congregationis Moderator,
Superiol' provincialis et localis salteln formatae domus habeant SUOlI con-
siliarios, quorum consensum aut consilium exquh'ant ad normam consti-
tutionum et saCl"Ol'um canonum '.
I 2. Sint etiam pro administl"atione bonorum tempoP4lium oeconomi :
generalis qui religionis universae bona administret, provinciaJ.is qui pro-
vinciae, localis qui singularum domorum; qui omnes oftlcio suo fungan-
tur Bub directionc Superioris '.
I 3. Oeconomi generalis et provincialis munU8 gerere Superior ipae
non potesti munus vero oeconomi localis, quamvis melius a munere Su-
perioris' distinguatur, componi tamen cum eo potest, si necessitai id
exigat.
§ 4. Si de modo oeconom08 eligendi constitutiones slleant, a Supe-
riore maiore cum consensu 8ui Consilii eligantur..
l BeDedlctUB XIV, coD8t. « Acl mU'ta.'"

», IO mart. 1742. I 6, lO, 18-21., 2ft S. O.
et lÌeg., Tomacon., 19 oet. 1621, ad l; A",..".~fIOf'WtR, 28 lan. 1849.
I!lp.
2 O. 16, X, tle _ce",b.. praelatorum et ItIbclitorutR, V, 31; e. 1, de prWIIeg«" .,
_08Iftbul ~t1UegiatorutR, V, 7, in Olem.; B. O. Ep. et Beg., Parmett., 21. lui. l8t8i
8. O. C., Medfolanetl., mense lun. 158'1, ad 5; 1 aug. 1683, ad l.
3 8. O. Ep. et Beg., Oaeacmatn., mense malo 1788, ad 1, 2.
~ Plus X, motu pl'Opr. c QtM ..."" _. 23 oct. 1911, n. VIII; 8. O. Ep. et Bee., 8 tebr.
1718.
Il S. C. de BeI1g108iB, tnatr. IO lui. 1909, n. I, Il, VI.
G Cone. Trldent., RC!88. XXV, de regtllari".,. c. 2.
tt9
CAN.517.
I 1. Quaevia virorum religio iuria ponti1lcii procuratorem generalem
habeat, qui,aeeundum constltutiones designatus, negotia proprlae reli-
gioBis apud Sanctam Sedem pertractet 1.
I 2. Antequam pr&e8Criptum in constitutionibns tempus exspiret, ne
amoveatur, inconsulta Sede Apostolica.
II.
CAPUT
De con/e'N"iB et cappellGniB.
OAN. 518:
I 1. In singnUs religionis clericalis domibus deputentur plures pro
aodalium numero confessarli legitime approbati, cum potestate, Bi &gatur
de religione exempta, ab80lvendi etiam a casibus in religione reservatis I.
§ 2. Superiores religiosi, potestatem audiendi confessiones habentes,
po881lnt, servatis de iure servandis, confessiones audire subditorum, qui
ab illis apoute sua ac motu proprio id petant, at Bine gravi causa id per
modum habitus ne agant '.
I 3. Caveant Superiores ne quem subditum aut ipBi per Be aut per
alinm vi, metu, importuuis suamonibuR aliave ratioue inducant ut pec-
cata apud se conftteatur •.
OAN.519.
Firmis constitntionibus quae confessionem stati! temporibus praeci-
piunt vel suadent apud determinatos COnfessariOR peragendam, Bi reIi-
giosus, etiam exemptu8, ad suae conscientiae quietem, confessarium
adeat ab Ordinario loci approbntum, etsi inter designatos non recensitum,
confessio, revocato quoUbet contrario privilegio, valida et licita est; et
confessarius pote8t religiosum a·b8olvere etiam a peccatis et censuris in
religione reservatis '.
OAN.520.
Il. Singn1is reli(liosarum domibus unua dumtaxat detur confessa-
rius ordinarius, qui aacramentales confessiones universae communitatis
excipiat, nisipropter magnuÙl ipsarnm numern~ vel aliam iuRtam cau-
8IUIl Bit opus altero vel pluribus G.
l Leo XIII, Htt. ap. c S."'..... _".,. _, 12 lui. l888, D. I: S. C. 1Ilp. et Rec., cIecr.
12 Rag. 1814, D. III.
I OlemeD8 VIII, decr. c SClftCUerim.,. _, 28 maU 1fIe8, I 8; S. O. C., decr. 21 sept. l _
I 1; 8. O. 81lper 8tata Replarlum, 17 aug. 188Il.
• CIemeD8 VIII, decr. c S.acu.ri",.... 28 maU 1fIe8, I 2; 8. C. 8. Ofr., Il 1111. I _
II. O. C., PClririeft •• 80 mart. UIM: decr. 21 sept. 1824, Il.
• 8. O. 8. Ofr., li laL 1B88.
I 8. O. IOp. et Bee., 4 1111. 1882; 8. C. de ReUglO81a, decr. 15 aug. 1918; Romcana et
......... 8 maUl914.
• Conc. TrldeDt., 8e88. XXV, tIe re"'."bu•• c. lO; Bened1ctus XIV, conat. c Pellto-
,..". CIIrGe ~, 15 auc. l7-i8j const. c QUCl"'n. '."0 _,
80 apro 1749, I 14: Leo XIII, const.
c OOfldI...• CI CIINf() _, 8 dee. 1900, I 2, n. VIII: 8. C. IOp. et Rt>g., Ve&JIIIoIe"na. 4 apro
1'lO4, ad li;2'''"'''''''''.
8 febr. l'mB; decr. c Qtlemadmod.", _, 17 dee. 1880, D. 4; Jf• •rieR .
., UttPlloUl Plelril• ., dee. l906, ad l: 8. C. de Rellglosla, decr. 8 febr. 1918, n. 1.
"-
§ 2. Bi qua religiosa, ad animi aui qmetem, et ad maiorem in via
Dei progreaaum, aliquem apecialem confeaaarium vel moderatorem spiri-
tualem p08tulet, cum facile Ordinariua concedat; qui tamen invigilet ne
ex hae coneeaaione abuaua irrepant; quod si irrepaerint, 80S caute et pru-
denter eliminet, salva conllCientiae libertate 1.
CAN. 521.
--
§ 1. Unicuique religiosarum eommunitati detur confessariua extra-
ordinariua qui quater saltem in anno ad domum religiosam aecedat et
cui omne8 religi088e se ai8tere debent, saltem benedidtionem reeepturae ••
§ 2. Ordinarii loeorum, in quibu8 religi088rtun communitatea exai-
stunt, aliquot sacerdotes pro singulis domibus designent, ad qu08 pro
sacramento poenitentiae in easibus particularibus reeurrere eae facile
poasint, quin neee98llrium Bit ipsum Ordinarium toties quoties adire a.
§ 3. Bi qua religiosa aliquem ex ii, confesl18.riis, expetat, nulli Anti-
stitae lieeat nee per se nee per ali08, neque direete qeque indireete, peti-
tionis rationem inquirere, petitioni verbis aut factis irefragarl, aut quavis
mtione OBtendere se id aegre ferre 6.
CAN. 522.
Bi, D'ln obstante praeseripto can. 520, 521, aliqua religiosa, ad suae
eonseientiae tranquillitatem, eonfessarium adeat ab Ordinario looi pro
mulleribus approbatum, confesBio in qualibet eeelesia vel oratorio etiam
seini-publico peracta, valida et licita est, revocato quolibet contrario pri-
vilegio; neque Antistita id prohibere IlOtest aut de ea re inquirere, ne in-
direete quidE'm; et religi088.e nihil Antitrtitae referre tenentur '.
OAN.523.
Religiosae omnes, cum graviter aegrotant, lieet Pl0rtis periculum
absit, quemlibet sacerdotem ad mulierum confe88iones excipiendas appro-
batum, etai non destlnatum religiosis, arcessere poesunt eique, perdurante
l 8. O. d8 Belllloala, decr. 8 !ebro 1818, D. 5, lB; 22 apro 1917•

• Conc. TrldeDt., 8e88. XXV, de re",kJrlb1&.t, C. 10; IDDocentlU8 XIII, coDBt. c Apo.
"0''''' ",(,,"'tet·" _, '23 maU 1728, I 21; BenedlctlUl XIII, conato c l" ItIJ'WftIO _, 23 sept.
1724, 117, 28; coDBt. c Prulor'tllil 01/lCll 8, %l mart. 1726, I 3, 9; Denedlctus XIV, ep. enqcl.
c Dema""ta,,, _, IU dee. 1743, I 24; com. c Paltor.U" CClrae _, 5 aug. 1'148; CODBt. c Q. . . .
ma (v,Io _, 30 apro 1749. IlB, 14; Pio IX, ep. eDcycl. c O..", tt..per 8, IO 1aD. 18118; Leo XID.
(.'onat. C OOfUlUtle • OMilto _, 8 dee. 'l8OO, I 2, D. VIII; 8. C. Jllp. et Bee., Otllll6f"llCM••
IO sept. U93, ad 3; decr. IO dee. 1616; VaUiIoktaM. 4 apr, 17M, ad 4; decr. c Qlfemcul....
,..,'" _, 17 dee. 1880, Do 4; 8. O. O., LtIoeR., mense DOV. l.585; 2 sept. 1617, ad 2; Ba'..'la.....
IO aept. 1612, ad 4; AritMttett., 2 et 18 dee. 1747, %l laD. 1748, ad lO, là; 8. C. de BeUg1oe1e,
decr. 3 febr. 1913, D. 8.
a 8. C. Ep. et Reg., decr. c QtlHlGdmocl..", _, 17 dee. 1890, D. 4; JfalamtaRtJ, 14 aq.
1891, ad 3; 1 !ebro 1892; 8. C.' de ReltglORl8, deer. 8 febr. 1918, D. 4.
6 BeDedlctus XIV, com. c Pa,tortl'" CClnJe _, 5 aug. 1748; conato c QtltJmN , ...10 8,
80 apro 1749, I 14; 8. O. Ep. et Reg., decr. « QuOtllSdmoclv", _, 17 dee. 1890, D. 4; M. . .
cUoM,14 aag. l.891, ad 1, 2; IS aug. 1904; S. O. de RelfglO61s, decr. 8 !ebro 1913, D. ll. •
• 8. C. Ep. et Beg., %l aag. 1852; AtreblJlett., 22 apro 18i2, ad 8; 8. C. de Rell81oala,
deer. 3 febr. 1913, D. 14.
til
gravi inftrmitate, quoties voluerint, conftteri, Dee Antiatita poteBt eaa

Bive directe Bive indirecte prohibere lo
OANo 5240
§ lo In munua confesaarii religiosarum et ordinarii et extraordinarii
deputentur sacerdotea, Bive e clero saeeulari, uve l"eliliosi de Superiorum
licentia, morum integritate Re prudentia praeatantes; BÌnt insuper annos
nati quadraginta, nisi i08ta esuM, iudicio Ordinarii, aliud exigat, nuI-
1am potestatem in easdem religiosas in foro externo habentes So
§ 2. Oonfessariua ordinarius non potest renuntiari extraordinariua
nee, praeter casU8 in can. 526 recensitos, runua deputari ordinariua in
eadem communitate, niai post annum ab expleto munere; extraordinarius
vero immediate ut ordinariu8 renuntiari pOteRt a.
I 3. Oonfessarli religiosar11m tum ordinarii tum extraordinarii in-
terno vel externo commllnitatia regimini nullo modo 8el1e immisceallt 'o
OANo 5250
Si religiosa rum domus.Sedi Ap08tolicae immediate 8ubieeta sit vel
Ordinario looi, hic ~ligit saCE'rdoteB a confessioni bus tum ordinari08 tum
enraordiDari08; Bi Superiori regolari, hic cOnfeM8ri08 Ordinario prae-
IIeDtat. cuiua est eosdem pro audiendis illarum monialillm confessionibu8
approbare et Superioris neg1igt'nttRm~ Bi OpU8 sit, 8upplere '.
I
OAN.526.
Beligiosarum.conteasariU8 ordinariu8 Buum munU8 ne exerceat ultra
triennium; Ordina·riua tamen eum ad aecundum, imo etiam ad tertium
l 8. O. de BeIl.loeI8, dec.-r. 8 fabro 1818, D. B.

I Benedlctus XIV, ep. encycl. c »","tI,,,,,,,, ., 24 dee. 1743, I 24; COD8t. « Pruro-
...... OIWU ., C5 aq. 1748; colUlt. c OH."" '.aw ., ao apro 1749, I 14; 8. O. Ep. et Rec.,
"""'0' 21. fabr. 1814; Ori"'"", 28 DOV. 1m; 8. O. de BeUgloala, decr. 8 febr. 1818, D. T, 8.
a 8. O. Ep. et Reg., Pet'IIdH, 14 febr. 1031; S'lfIlJlllcen., 21 aept. 1840; 8. C. de Beli-
....... decr. 8 fabr. 1818, D. 9.
, 8. O. Ep. et Ree., .II"...all6ft., 1T DOV. 1li89; 8. O. de neUgloel8, decr. 8 febr.
1111, D. lO.
• Conc. Trldent., se... XXV, H re,uIII"., C. lO; Gregorlu8 XV, coD8t. c 1M,,",',,"
NN., 15 febr. 1622. I 15; OlemeD8 X, coD8t. C SIIJI6nao ., 21inn. 16'l0, 14; InnoceDtlua XIII,
COII8t. « Apoato"ct ""tlw",",.; 23 maU 1723, I 20; Benedlctus XIII, coD8t. « l. HpretIlO .,
21 aept. 1124, I lT, 28; conat. « Prutorolla ot/lct, ., 2T mano 1728, I 8, 8, 9; Olemens XII,
COD8t. c Adfl&Otl8' 'No. ., U aug. 1135, I 1,3; Bened1ctus XIV, coD8t. « Ati "',,'''''''w.,
IO mart. 1T42, I 20; ep. eDcye!. c De""'tlda'"", ., 24 dee. 1T43, I fU; coDllt. c Prutoralw
c.rcae ., 5 aug. 1748; CODat. c Q"amtlia '",w ., 30 apro 1749, 113, 14; Olemena XIII, coD8t.
c 1111ef" ",,,mp'roe, ., 11 dee. 1758, I 5-T; Leo XIII. conat. c COfuUt116 a ClaNto ., 8 dee.
l.9OO, I 1, D. XI, I 2, D. VIII; 8. O• .I!lp. et Reg., VerotaetI., lO febr. 1693; BOtIOtIietI., 8 febr.
11189; Gebentlen., 19 laD. 1618; TOntOcen., 19 oct. 1621, ad 2; Bal"''''",,,,. 28 dee. 1844, ad T;
decr. c Quema4modum ., 17 dee. 1800, D. 4; 8. O. C., Verce"eH., 28 aus. 1631; CamertJcen.,
20 dee. 1631; Be'gI', 6 apro 164T; Oacen., 13 DOV. 1649; Gadtlrcera., 2 luI. 16110, ad l, 2; Pent-
...... 28 DOV. 10Ci0; latlMetl., B DOV. 1653; C.nen•• lO apro 1d60, ad 2; i·,."'w,."",,,., 16 et
IO laD. 1723; Plau,."OtIetI., 19 sept., 14 DOV. 1133, ad 3; Cona'a.''''''., 18 Inn., 6 aug. 1T46;
An",,",,., 2 et 16 dee. 174T, 2T laD. lT48, ad 10-13; B""kum•• 22 I18pt. 1158, 9 febr. 17M,
ad IX; OIom.08tI., 7 Inn .• 2 aq. 1'755, Ild li; 8. C. de Bellgl0818, decr. 3 febr. 1818, D. e;
8. O. de Prop. Fide (C. G.), 11 dee. 1838, ad 9.
19
triennium confirmare potest, si vel ob sacerdotum ad hoc oftlcium idoneo·

rum penuriam aliter providere neqneat, vel maior religiosamm para,
earnm qnoqne quae in aliiR negotiis iUI non habent ferendi snfYragium,
in eiusdem confessarli confirmationem, per BeCl'eta suft'ragia, convenerit;
di8sentientibns tamen. si velint,. aliter providendum est 1.
OAN.527.
Loci Ordinariue, ad normam can. 880, poteBt, gravem ob causam, reli·
giosarum confessarium tam ol'dinarium quam extra.ordinarinm amovere,
et1amsi monasterium regularibus subdatnr et ipse sacerdos a confessio·
nibus sit regularis, nee tenetur causam a.motionis cuiquam significare,
excepta Apostolica Sede, si ab ea requiratur; de amotione autem debet
Superiorem regularem inOllere, si moniales regularibus subdantnr.
OAN.528.
Etiam in laicalibus virorum religionibns deputetnr, ad normam
can. 874, § 1, 875, § 2, confessarius ordinarins et extraordinarius; ~t Bi
religiosns aliquem specialem confessarium expORtulet, illum Snperior
concedat, nullo modo petitionis rationem inquirens neqne id aegre le
ferre demonBtrans I.
OAN.529.
Si agatur de religionibns laicalibns non exemptis, Ordinarii 100 est
sacerdotem a sacm deRignare et a conciombns probare; si de exemptis,
Snperior regolaris eosdem sacerdotes designat einsque negligentiam sup·
plet Ordinarius a.
OAN.580.
§ 1. Omnes religiosi Snperiores.districte vetantur personas sibi sub·
ditas qnoquo modo indncere ad conscientiae manifestationem sibi pera.
gendam 6.
§ 2. Non tamen prohibentnr subditi quominuslibere ac nltro aperire
animum snnm Superioribul valt'ant; imo expedit ut ipsi filiali cum fiducia
Superiores adeant, eis, si sint sacerdotes, dnbla qnoque et ametatellsuae
conscientiae exponentes I.
1 Bee. 29, R. l., bl VI·; S. O. Ep. et Beg., 00llleR., 4.mart. l.Ii8l.; VerotIeII., m febr.
1IHIB; BOtIOft'n., 8 febr. 1Ii89; NetlpoUtua, 18 DOV. 1802; Mec""fJlfm., 10 mart. 1884; v....
'/nIfI4, 18 luI. 1749, D.. 6; Tfi4efJ"RCI, 29 laD. 1847, ad 8; 20 luI. 18'lli; Mua""". ef. O"''''''
PIeMl, 7 dee. 1900, ad 2-4; 8. O. O., 2 aept. 1617, ad 8; Sa'"tMntM, 20 aept. 1842, ad li;
/15. C. de ReUalO8Is, decr. 8 febr. 1918, D. 2-
I S. O. Ep. et Beg., decr.• Qfl6MIJllmo'uM 11,17 dee. isoo, D. 4,1.
I Leo XIII, l'Onat•• Oottll"lJe ti CMi3IG _, 8 dee. 1900, I 1, D. XI, • 2, D. VIII. -
VIde ettam caD. 1888, I a.
4 S. C. lIIp. et Res., decr•• QV6MIJdmo'"m _, 11 dee. 1880, D. 1,2,1.
I S. O. Ep. et Bel., decr. • QttemtJllmHum _, 17 dee. 1880, D. a.
1M
CAPUT III.
De 110m. Umpora""'" 60rumque admira"tratiotae.
OAN. 531.
Non modo religio, &ed etiam provincia et domus sunt capaces aegui-
rendi et possidendi bona temporalia cum reditibus stabilibus BeU fundatis,
niai. earum capacitas in regulis et constitutionibus excludatur aut coar-
etetur I.
CAN.532.
I 1. Bona tum religionis, tum provinciae domusgue, administrentur
ad normam constitutionum I.
I 2. ExpellS88'et actus iuridicoa ordinariae aAlministrationis valide,
praeter Superiores, faciunt, intra ftnes sui muneris, oftlciales quogue,
qui in constitutionibus ad hoc designantur.
OAN.533.
I 1. Pro pecuniap guoque collocatione servetur praescriptum can. 532,
Il; &ed praevium COIUJeDsum Ordinarii loci obtinere tenentur:
1.° Antistita monialium et religionis iuris dioecesani pro cuiusvis
pecuniae collocatione; imo, Bi monialium monasterium Bit Superiori re-
gulari subiectum, ipBius quoque consensus est necessariusj
2.° Antistita in Congregatione religiosa iuris pontiftcii, si pecunia
dotem professarum constituat, ad normam can, 549;
3,° Superior vel Antistita domus Congregationis religioaae, si qui
fondi domui tributi legative Bint ad Dei eultum beneftcentiamve eo ipso
1oeo impendendam;
4:.° Religiosus guilibet, etsi Ordlnia regularis alumnus, Bi pecunia
data Bit paroeciae vel missioni, aut reUglOBls intuitu paroeciae vel mia-
sionis '.
I 2. Haec item servanda sunt pro gualibet collocationis mutatione.
OAN. 534:.
§ 1. Firmo praescripto cau. 1531, si agatur de alienandis rebus pre·
tiosis allisve bonis quorum valor superet summam triginta. mUHum frano
I o. a.
'l5, O. XII, Q. 2; C. O. XII, q. G; C. 2, O. XVI, Q. 4; c. 1, O. XVI, Q. 6; c. lO, X,
le . . .U',,'IoIa'bu, I, 2; c. 2, X, de OOIlft#8'tUl,lWJ, I, 4; c. 1, de""beni_ .. ",,/IOtIHoae,
v, n. ID Clem.; Co 3, Il, de""beni. """'lIo,"foIte. Ut. XIV, ID JIlxt,t'avag. Ioan. XXII;
Co IID., de ftbu eccIaIGe fIOR ."0II4n'' , III, 4, In Bnravag. com.; Conc. Trldent.,
. . . XXV, .. R".Jaribul, c. 2, 8; Martlnus V (ID Conc. ConstaDUen.), ClOD8t. c l,.,..
0IMICIa _, 22 fabr. 1418, art. 44, IOIlDIlla Wlcleff, damn.; Olemena XIII, conato c A.".. ...
AllNtola,,,, :t,IO lan. 1168, Il, Il, 1; Plus IX, ep. c Incre"bIU _, 11 aept. 1868; ep. encycl.
c O..." CIWfI _, 8 clec. l.864; s. O. Ep. et ]leg., Jfltlorv_ 04pvcdnon&_, 20 lane 1688; BtJ-
. . . . . IBM M'fIOrII. ObaerNnltll., 2 aept. 1870; S. O. O., B. Beveria', mense luI. lli8'7.
2 Leo XIII, coDBt. c Oondi,.. 4 OArl8to _, 8 tlec. 1800, I 2, n. IX; S. C. lIIp. et Beg.,
P ___'tcItIG, 28 DOV. 1608; PIGoea'M, 3 oct. 1811; S. O. de ReUgloal8, lDatr. IO lui.
1_, Do X.
a Leo XID, COII8t. c BtJtIIIJtIOI p",."JI.oa _, 8 malll881; conato c 00fUl"'" 4 0,.,...10 -,
8 dee. BOO, I 2, Do IX; 8. (}. de Prop. J'lde, utt. <ad lDp. Ruraemanden.), 'l lui. 1898.
1M
.corum Ben libellarum, vel de eontrahendis debitis et obligationibus ultra

indicatam summam, contrnctu8 vi caret, niRi beneplacitum apostolicum
anteeesserit; secus, requiritnr et su1llcit licentia, in scriptis data, Supe·
rioris ad normam constitutionum cum consensu sui Capituli seu ConBilii
per secreta suffragia manifestato; sed si agatur de monialibus aut 8Oro-
ribus iuris dioecesani, accedat necesse est consensus, in scriptis praestl·
tus, Ordinarii looi, necnon Superioris regularis, si monialium monaste·
rium eidem subiectum Bit l •.
§ 2. In precibus pro obtinendo consensu ad contrahenda debita vel
obllgationes, exprimi debent alla debita vel obligationes, quibus ipaa
persona moralis, religio vel provincia vel domu8, ad eum diem gravatur;
secus obtenta venia invalida est I.
CAN.535.
§ l. ID qoolibet monialium monoBterio etiam exempto :
1.0 Administrationis ratio, gratis exigenda, reddatur semel in
anno, aot etlam aaepius Bi id in constitutionibus praescribatur, ab An·
tistita Ordinario loci, itemque Soperiori regolari, si monasterium Bit
eidem subiectum;
2.° Si ratio administrationis Ordinario non probetor, ipse poteat
opportuna remedia adhibere, etiam removendo, si ree postulet, oecOno·
mam ali08que administratoreB; quod si monasteriom Bit Superiori rego-
lari subiectum, eum Ordinarios, uti prospiciat, moneat; quod si ille negle·
xerit, ipse per se consulat 3.
§ 2. In aliis mulierum religionibus, ratio administrationis bonorum
quae dotes constitount, Ordinario 100 reddatur occasione visitationis et
eiiu.m saepius, si Ordinanus id neceA88rium duxel'it 41.
§ 3. Loci Ordinario ios insuper esto cognoscendi :
1.0 De rationibus oeconomicis domus religioaae iuris dioecesani;
2.· De administratione fundorum legatorumque de quibD8 in
can. 583. § 1. nn. 3. 4 a.
l O. D, O. XII, q. 2; c. l, X, cle re"", eccleMGe GlMlttG"clC. " ' 110ft, III, 13; c. U, X,
cIe c1ecfmC., ""'m"'c. et o"kJ,Wtl'''u" III, 30; c. l, de reha eocleftGe 110ft a'tetlCJtlcIW, III,
4, In Olem.; c. OD., cle re"', eCCle,jae 110ft flU_atlcl", III, 4, In Extravag. com.; 8. O. O.,
OrcI'"" iii. FrancUcf, 18 mart. 1719; 8. o. de Rellglos18, ln8tr. IO luI. l.II08, D. I, V..VII.
2 ~. O. de Rellgl081a, lnatr. IO luI. 1909, D. III. IV.
3 Gregorlus XV, consto «IMenlta"'" _, 5 febr. 1622, I 5; Olemena XII, consto « AclfIIO..
M' No, _, 11 auge 1735, I l, 3; Bened1ctua XIV, consto c m''''a,,''' _,
Acl IO mart. 1742,
I 20; Olemena XIII, CODst. c Ita'er m"m"llce. _, 11 dee. 1758, I 5-7; 8. O. Ep. et Reg., Pia·
O8tlUaa, 25 mali 1576; PIa'orletl., 21 DOV. l591; S"ala'e" .• 9 mart. 1593, I 1; NuceritafJ P.
"atlorVm, 7 luI. 1724, 28 aept. 1725, ad 9; Ca.meriMn., 9 dee. 1740, ad 3; 8. O. O., Nespol,"
'aM, 11 mart. 1673. ad 1; HlenJoett., 26 1nD. 1692, ad 2; P1ta.raonetl •• 19 aept., 14 DOV. 1'l33,
ad 2; Papletl •• 26 laD., 18 febr., 18 mart. 1743, ad 9; Ar'mitaetl., 2 et 16 dee. 1747, 2"l lane
1748, ad 9; Ooa"er.aM, 13 mart., 24 apr., 8 mali 1751, ad 23; Olom"C8tl•• 7 IOD., 2 auge
17115, ad 10.
4 Vide etlam caDo MO, I 2.
I Leo XIII, consto c Ooacl"ae a 01tmto _, 8 dee. 1900, I l, D. X, I 2, D. IX, XI.
CAN. J)36.
§ 1. Si persona moralia (aive religio, aive provincia, aiv~ domus) de:.
bita et obligationea contraxerit etiam cum Superiorum licentia, ipsa
tenetur 4e eisdem l'e8pondere.
§ 2. Si contraxerit regularis cum licentia Superiorum, respondere
debet persona moralis, cuiul Superior licentiam dedit; si religi08U1i vo-
torum simplicium, ipse respondere debet, ilisi de Superioris licentia
negotium religionis gesserit 1.
i 3. Si contraxerit religiosus Bine ulla Superiorum licentia, ipaemet
reapondere debet, non autem religio vel provincia ve1 domus I.
l 4. Firmum tamen aemper esto, contra'eum, in cuius rem aliquid
ex io1to contractu versum est, semper pOll8e actionem institui.
§ 5. Caveant Superiores religiosi ne debita contrahtmda permlttant.
nlsl certo conlltet ex co1l8uetis reditibul posae debiti foenus 801vi et intra
tempus non nimis longum per legitimam amorlisationem reddi summam·
eapitalem.
CAN. 637.
Largitionea ex bonis domus, provlnciae, religionis non permittoptur,
nlsl ratione e1eemoaynae vel alia iusta de causa, de venia. Superioris et
ad normam constitutionum a.
TITULUS XI.
De admJ88lone InreUgionem.
OAN.538.
In religionem admitti potetJt quilibet catholicus qui nullo legitimo
detineatur impedimento rectaque intentione moveatur, et ad reUgionis
onera ferenda sit idoneu8 6.
CAPUT I.
De poBttdatu.
OAN. 539.
§ 1. In reUgionibus a VOtll perpetuis mulleres omnes et, si ogatur de
religione virorum, conversi, antequa\n ad novitiatum admittantur, po-
1 8. O. de BellPoale, 18 auc. 1914.
0.4, X, de jldftulOfi".., III, 22; Bee. 76, R. J., In VIe; c. 1, de rd". eocle.'-e
.. /II"''''''',
I
III, 4, In Olem.; S. O. Ep. et Beg., Aeri. ., 5 fabro 1791.
I O. 8, X, de tJoftGtWlri"... III, 24; Beg. 78, R. J., In Vlo; Olemena V:UI. com.
e BeJ~ COfll/f'flIl.'foRe. », 19 IOD. 1694; decr. « Null", QflMJttlO », 25 luI. 1599, I 21;
UrbaDus VIII, coD8t. « NuJHW », 18 oct. 1640; S. O. Ep. et' Beg., Dtt. clrculares 28 lal.
1708; Aeri..., 5 febr. 1791: S. O. O., decr. 21 aept. 1824, I l: S. C. de neupoals, lJ1str. IO
lui. l.IIOI, D. XIII.
6 O. 20, O. XVI, q. V; C. 2, O. XX, q. 2: C. 2, O. XXXIII, q. 5; C. 1, X, de nI/Vlarihl
et ".."",,,,,,,,.. ad nll,"*"" III, 81: 81nua V, com. « Va", dc OtIIft..bu 11, 18 DOT.
11587, I 4; Olemena VIII, eoD8t. « 011'" od regularem », 19 mart. 1808, I 5: AleuDder VII,
COIUIt. « 8acro.aft.clf _, 18 laD. 1858, I 2, D. VI: OlemeD8 IX, eoD.llt. «1ft. e~cella _, 13 éept.
uee, Il, Do VI, 13;8. O. O., decr. 21 lIept. 1824, Il; S. O. IlUper Statu Begularlum, de-
elar. 21 ma1l18lS7, ad 2; S. O. de Religlosl8, decr. 1 laD. 1911: decr. 15 auge 1912, D.l.
Digitized by Coog Ie
166
stulatum ad &eX salt.em integroa men8e8 peragant; in rellgionibus vero a

votis temporariis, adneceuitatem et tempus poatulatus quod attinet,
stapdum constitutionibus l.
i 2. Superior maior praescriptum postulatus tempu potest proro-
gare, non tamen ultra aliud semestre.
OAN. MO.
I 1. Postulatus peragi debet vel in domo novitiatus ve! in alla reli-
gionis domo in qua disciplina ~undum constitutiones accurate servetur
sub speciali cura probati religiosi I.
I 2. Postulantes veetem induant modestam ac dive1'88m a veste no-
vitiorum I.
I 3. In monasteriis monialinm adspirantes, dum postulatum per-
agunt, lege clausurae tenentur 6.
OAN.541.
Poatulantes, antequam novitiatum incipiant, exercitiis spiritualibu8
vacent per acto saltem integroa dies; et, iuta prudens confessarti iudi-
cium, praemittant generalem auteactae vitae confe&Bionem.
OAPUT II.
De tIOUitiatu.
ART. I. - De ~ .., quia .. ~ tJd,,",*"tw.
OAN.542.
Firmo praescripto can. 539-541, aliisque in proprtis cuiusque rell-
gionis constitutionibus,
1.· Invalide ad novitiatum admittuntur:
Qui sectae 8('.atholicae adhaeserunti
Qui aetatem ad novitiatum reql1isitam non habent;
Qui religionem ingrediuntur vi, metu gravi aut dolo inducti, vel
quos Superior eodem modo inductus recipit;
Coniux, durante matrimonio;
Qui obstringuntul" ve! obstricti fuerunt viuculo profesBionis reli
giosae;
. Hi quibus imminet poena ob grave delictum commissum de quo
accusati sunt ve! accusari possunt;
Episc6pus slve residentiaJis sive titularis, licet a Romano Pontiftce
Bit tantum designatus;
Olerici qui ex instituto Sanctae Sedis iureiurando tenentur operam
suam navare in bonum Auae dioecesis vel missionum, pro eo tempore quo
iuriBiurandi obUgatio perdurato
1 8. o. de ReUglOBfs, aecr. lJ5 RUg. 1m2, D. 2, 8.

18.. o. de ReUgiosIs, decr. 1 mD. 1PU.
a 8. O. de ReUgiosIs, decr. lJ5 aug. 1912, D. 8.
DO".
• 8. O. de Religiosi., '1 1918.
167
2.· Illicite, &ed valide admittuntur :

Clerici in aacris constituti, inconsulto 100 Ordinario aut" eodem
contradicente ex eo quod eorom disct>ssos in grave animarum detrimen-
tum cedat, quod aliter vitari minime possit;
Aere alieno pavati qui 801vendo pares non Binti
Beddendae ratloni obnoxii. aut aliis saecularibus negotiis impli-
cati, ex quibus lites et molestias religio timere possit;
FUll qui parentibus, idest patri vel matri, avo vel aviae, "in gravi
necessitate constitutiA, opitularl debent, et parentes quorum opera Bit ad
liberos alendoa vel educandoa necessaria;
Ad sacerdot111m in i-eligione destinati, a, quo tamen removeantur
irregularitate aliove canonico impedimento;
Orientalea in latinis religionibus sine venia scripto data. Sacme
Congregationis pro F.celesia Orientali 1.
CAN.543.
Iua admittendi ad novitiatum et subsequentem professionem religIo-
aam tam tempOl1lriam quam perpetuam pertinet ad Superiores maiores
cum suffragio Conailii seu Capitoli, secundum peculiares cuiusque reli-
gionis eoDBtitutiones '.
CAN. M4:.
§ 1. In quavis religione omnes adilpiranteB, antequam admittantur,
exhibere debent testimonium receptl baptismatis et confirmationis '.
§ 2_ Adspirantes viri debent praeterea testimoniales litteras exhi-
bere Ordinarii originis ac coiusque looi in quo, poat expletum decimum
quartum aetatis annum, morati sint ultra aDlium moraliter continuum,
sublato qnolibet contrario privilegio .. _
§ 3. Si agatur de admittendbl 1111s qui in Seminario, collegio vel aUlls
religionis postulatu aut novitiatu fnerunt, requiruntur praeterea litterae
/1""',
• O. 4, O. XX, q. B; c. 1, X, cle " .... ttu.. w ....'.,..,e CG'" l, 40; c. 1, 14, X, cIe
,...,...,..".. e' 'ratIHU,,'(bu IIcI re"g(ot&em. III, 81; c. S, 4, 8, 12, 18, X, de OOtH18f'Ntae
GOII."lIeorwm. III, 82;" 8lxtuB V, ClOD8t. « C"m cIe OtIIfI'''", lt, 26 DOV. 1IS81, I 4, li; coD8t.
« Ad BomII""m lt, 21 oct. l.Ii88, I 12, 17; Olemens VIII, conat. c C.m IId regulGrem lt, 19
man. 1608, I 8-G; AlexaDder VII, COO8t. « C.m cWCG lt, 20 lo. 1880, I 8; BeDedlct11ll XIV,
ep. « B. fIlO lt, 14 D. 1747; 8. C. lIIp. et Beg., Pttlorieft•• a. 1IS81; Pllnorm'tllfIII. 25 DOV.
1M4; Pitlef'O'Nm., 28 lui. 1887, ad 2; .bre'loflflfl•• 20 dee. 18118; decr. c P~ lt, 8 mali
1SI02, D. 1; 8. C.Oo08lat., ROfftIIfllI, 6 aug. 1900, ad XIII, XV; S. C. C., decr. 21 aept. 1624.
"I 1; 8. C. super Statu Regularlom, Utt. eDC)'Cl. .: Nemiflem lllte' lt, 19 mart. 1867; S. C.
de BellglO818, decr. 1 aept. 1909, D. SO, 40; declar. 4 laD. 1810, D. 8", 40; decr. 16 maU 1911,
D. 20; 8. C. de iProp. Fide (O. G.), 2t DOV. 1626; (c. G.), 1 aug. 1641S; declar. 8 apro 1661,
ad Il, III; 1D8tr. ~ apro 1811, D. lO; (C. G.), Ilo. l.885, ad 1; ep. 15 lo. 1912.
, 81xtua V, coDBt. c C.", cIe o"',,,''"' lt, 26 DOV. lfi87, I 4; conat. « Acl BomIIum lt,
m. oct. 11588, I 1 IIQ.; Leo XIII, const:. « COtldlUle Il CMiI'o lt, 8 dee. 1000, • 2, D. l; S. O.
JIIp. et Bee., decr. 19 man. 1851; 8. C. super 8tatu Regularlom, decr. « Regulllri d ...oJ.
","'" lt, 25 laD. 1848, Para prima; declar. 1 mali l8G1.
a 8. C. super Statu Begularlom, declar. 29 )Dali 1857, ad 2.
c Leo XIII, lltt. ap. « Orieft,lIIi"m lt, 30 DOT. l.894, D. X; S. C. super 8tatu Regula-
dom, decr. « RotMfI' 1'''''''/ICe,"lt, 215 fan. :1.848, D. I; declar. 29 mali l.857, ad 3; 8. C. de
Prop. FIde. ep. 15 lo. 1912.
158
testimoniales, dame pro diversis casibu8 a rectore Seminarii vel eollegH,

andito Ordinario loci, aut a maiore religionis Superiore 1.
§ 4. p~ elericis admittendis, prueter testimonium ordinationis, Illf-
fieiunt litterae testimoniales Ordinariorum in quorum dioecesibus po8t
ordinationem ultra annum moraliter continuum sint commorati, salvo
praescripto § 3 2.
§ 5. Religioso professo, ad aliam religionem ex apostolico indulto
transeunti, satis est testimonium Superioris maloria prioris religionis 3.
§ 6. Praeter haec testimonia a iure requisita, possunt Superiorea,
quibu8 ius est adspirnntes in religionem eoopmndi, alia quoque exigere,
quae ipsis ad hune ftnem nece88&ria ant opportuna videantur.
§ 7. Mulieres denique ne recipiantur, nisi praemissis accuratis inve-
stigationibu8 circa enrum indolem et MOres, firmo praescripto § 3.
OAN.545.
§ l. Qui litteras testimoniales ex praescripto iuria dare debent, ea8
non ipsis adspirantibus, sed Superioribus religiosis dent gratuito intra
trimestre spatium ab t>.arum requisitione, s~illo elau88.H et, si agatur de
illis qui in Seminario. collegio vel alius religiollis p08tulatu aut novitiatu
fuerint, a Superiore iuramento firmatas 4.
§ 2. Si ob graves rationes iudicaverint se eis respondere non p088e,
eausas Ap08tolicae Sedi intra idem tempus exponant.
§ 3. Si reposuerint adspirantem satis non esse sibi eognitum, per
aliam accuratam investigationem ac fide dignam relationem Superior
religiosus suppleat; si vero niI rep08uerint, Supelior requirens de non
recepta responsione Sanetam Bedem certiorem reddat f>.
§ 4. In suis littens testimonialibus, postquam diligentem investiga-
tionem, etiam per @eCretas notitias, instituerint, reterre debellt, graviter
eorum eonscientia onerata su per veritate expositorum, de adspirantis
natalibns, moribus, ingenio, vita, fama, conditione, scientia; sitne inqui-
situs, aliqna censura., irregularitate aut alio canouico impedimento irre-
titus, num propria familia eius auxilio indigeat, et tandem, si agatur de
illis qui in Seminario, collegio, aut alius religionis postulatn aut novi-
tiatu fnerint, quanam de causa dimissÌ sint vel sponte discesserint 6.
l S. C. de Rellglosls, declnr. 5 npr. 1910, ad II-IV.

2 8. C: super 8tatu Regularlum, declar. 29 malI 1857, ad L
I 8. C. super Statu Regularlum, declar. 5 nov. 1852, ad l, 2; declar. 29 mali 1837, ad 3.
6 S. C. super Stato Regularlum, deelar. 1 mnll1851, ad l; 8. C. de ReUglosls, dedar.
:; apro 1910, ad II·IV.

I 8. C. super Statu Regolarlum, deelar. 1 ma1l1851, ad 8, 5, 6.
a Slxtu& V, COM. « Cum Ile otnnibll8 », 26 DOV. 1587, I 4; Gregorlus XIV, consto « Cfr-
cllm.pecta _, 15 mart. 1591, I 3; Clemens VIII, CODst. « Cum otl regulflrem -, 19 mart. 1803.
I 3; Plus IX, ep. encycl. « No,'" et Nofri3Cffm _, 8 dee. 18m; 8. C. C., decr. 21. sept. 1624,
I l; S. C. super Statu Begularlum, decr. « RotMni PonUftce, », 25 inD. 1848, D. Il; declar.
1 mali 1851, ad 2; S. C. de Bel1giollls, deelar. 5 apro 1910, od III.
169
CAN. 546.
~mnes qui praediCw informationes receperint, stricta oDligatione
tenentnr secreti servnndi circa notitiaB habitas et peréonas quae illas
~derunt. . ,
CAN. 547.
§ 1. In moll8.8teriis monialium postulans aft'erat dotem in constitn·
tionibua Btatutam aut legitima consuetndinedeterminatam l.
§ 2. Haee doa ante susceptionem habitus monasterio tradatur aut .
Baltem eius traditi o tuta reddatur forma· iure civili valida I.
I 3. In religionibua votorum simplicium, quod ad reUgi088.rum do·
tem pertinet, standum constitlltionibus.
§ 4. D08 praeilCripta condonari ex toto vel ex parte neqllit aine in·
dulto Sanctae Sedis, Bi agatur de religione iuris pontificii; Bine venia
Ordinari! 1001, Bi de religione iuris dioecesanl 3.
CAN. 548.
Doa monasterio BeU religioni irrevocabiliter acquiritllr per obitum
religiosae, licet haec nonnisi vota temporaria nuncupaverit '.
CAN. 549.
Post primam religiosae professionem d08 in tutis, licitis ac fructi·
feris nominibus èollocetllr ab AntistitaclIm StiO Consilio, de conseusll
Ordinarii looi et Superioris regularis, si domus ab hoc dependeat; omnino
aotem prohibetur eam quoquo modo ante religiosae obitum impendi, ne
ad aedi1icnndam quidem domum aut ad Res aJienum exstinguenduDl 5.
CAN. 550.
§ 1. Dotes caute et integre administrentur apud monasterium vel
domum habitualis residentiae supremae Moderatricis aut Antistitae pro·
vineialis.
l Clemeoa 1UII, const. « (]l è .tato l, 13 febr. 1759, § 1; S. C. Ep. et Reg., C''''''lJtl.8
PetIIIea., 8 febr. 1577; Penl8t_, 20 sept. l594; IIrlctinorlen., 30 mali 1766; VenttmUkta.,
18lnI. 1834; deer. « Pe""ell81.8 )I, 3 mali 1002, D. lO; S. C. C., BelI/ii, 18 sept. 1683.
I Clemeoa XIII, (:onst. « Ct è .tlJto " 13 febr. 1759, I 2; S. C. Ep. et Reg., SfloletlJnlJ,
17 fui. 1674; ClJmeritten., 14 oct., 2 dee. 1575; Vite,·bletl., 30 !an. 1~; POI"tUI/IJUten., 6 lun.
lG13. ad 3; PlJfWrmitafIG, n. 1617; Sftlmonen., 14 mart. 1617; Det'tllO"et.~., 28 apro 1645; Nea·
poI'te..., 19 lui. 1647; BncUnorlett., 30 mali 1700; Vt'AUmiUell., 18 luI. 1834.
3 Clemeoa XIII, consto « Cl è .tlJlo ..:, 13 febr. 1759; S. C. Ell. et Reg., Comen., 2 lun.
1MI8; Panorm'tafttJ, 12 dee. 1600; Fe"etrana, l dee. 1640; RO"llJna, a. lR.17.

4 8. C. Ep. et Reg., S"òletann, 14 febr. 1381; SpolettJna, 18 luI. 1581; FI-orenUn/J.,
21 oct. 138l; Ortl'n', Ca.rmelltarum Ea:calt't'atorum, 2tl Ulllrt. 1904; S. C. C., Ortll"" MIno·
,... 8. FnlRCI8ci, 20 mart. 1MB; EHgubtna, :!6 nov. 1600; :Romana IIr.U Na,."te"., 22 lun.
1743, 25 lan. 1744.
5 8. C. Ep. et Reg., 8110Ietu'14, 17 lui. lu74; FaftC1I., Il DOV. 1578; Fulginaten., 6 llept.
UiII8; Veronetl., 8· nov. 1594; La.den., 8 mart. 1596; Et,gubllalJ, 15 Ulall 1008; Cremonen.,
3 febr.15D1; Lucafla, 12 febr. 1597; Urbevetatlu, 29lan. 1001; PortllgalUell., Giun. 1615, ad 3;
C_nla..., :n )an. 1845; Beneh., 17 febr. 1645; "'irmana, 181un. 1784; Calal/untlJlla, 20 nov.
l8t8; A ..Ifteft., 4 oct.1823: Camer'neo., 15 lun. l~ S. C. C., Olo",,,cefI., lliul. 1665, ad 14:
B~ •• 14 dee. 1805, 25lan. 1800; S. C. de Religiosi!!, lnstr. 30 lui. 1009,. n. XII.
, I
180
§ 2. Ordinarii looorum eonservandiB religioearum dotibuB aedulo in·

vigilent; et praaertim in sacra visitatione de ei8dem rationem exigant 1.
CAN. MI.
§ l. DOlI relilioaae professae eive votorum 8011emnium mve votorum
simplieium quaviB de causa discedenti inte,ra restituenda est Bine fru·
etibus iam maturie I.
§ 2.' Si vero religiosa professa ad aliam religionem. ex apostolico
indulto traneeat, durante novitiatu, fruetus, salvo praescripto can. 570,
§ 1; emi888 vero nova professione, dos ipsa huie religioni debentur; ei ad
aliud eiusdem Ordinis monasterium, huie debetur ipsa d08 a die transitus.
CAN. 552.
§ l. Beligiosarum etiam exemptarum Antistita debet Ordinarium.
looi, duobus saltem meneibuB ante, certiorem facere de proxima adm1B·
sione ad novitiatum et ad professionem tum temporariam tum perpetuam
aive 8011emnem llive simplicem 3.
§ 2. OrdinariuB looi vel, eo absente aut impedito, sacerd08 ab eodem
deputatus, adspirantis voluntatem, flBltem triginta diebus ante novitia·
tum et ante profeSBionem, ut supra, dillgenter et gratuito expIoret, non
tamen elausuram ingrediens, num ea eoaeta aeduetave Bit, an sciat quid
agat; et, si de pia eius ae libera voluntate plane eonstiterlt, tune adspi·
ranB poterit ad novitiatum vel novitla ad professionem admitti &.
ART. II. - De tI01IiHorum ttutu.Hotte.

OAN. 553.
Novitiatusineipit susceptiolle habitus, vel alio modo in constitutlo-
nibus praescripto I.
1 ClemeD8 XIII, coDBt. c l"Nr ...,"","'" " U clee. l'mB, I 507; 8. O. JDp. et Bee.,
SflOl6tOM, 17 lui. 1674; B.,.b'u. 16 mali lJI88; 8. O. O., OlotlMloea.• 7 la.. 2 aq. 1_,
a4 lO.
18. C. Ep. et Reg., SfIOIelGu. U DOT. 1518; AI....... 14 DOT. 1681; BeGUao. I11UD..
1801; Oomea•• 1 dee. 1758; F.IgfftG'..... meue Dlart. 1'198; VeroftfIIJ •• IO dee. 18f4, 84 fi 4ecr.
c P~ l, 8 mali 1802, D. 18; B. O. O., RfIOl6k1U. 7 et 28 !ebr., 14 mart. 1m, a4 ~
Olvlto'" UNtelloue, 8 mart. 1'7112, a4 2.
I CoDC. TrIdent., 8888. XXV, fIe re"!fIori",, e. 17; Leo KIII, conat. c 00114". . .
OAmto " 8 dee. 1Il00, I l, D. VII; 8. O. C., B"'acI.....o, 27 !ebr. 1810.
& Reg.68, 72, R. l., ID Vlo; CoDe. Trldent., .... UV, dC re""'ri"'. c. 17; 8. Pio V,
consto « BUi m8ftC1*"".", " 16 mali 1DG7, I l, n. 6, I 2, D. 6; consto c BII IVJHWII4M l,
16 aug. Ui67, I 2, 8; ClemeD8 XIII, eonat. c l,,'er "'."'P'kN " U dee. l'mB, I 507; 01e-
meD8 XIV, ep. encycl. c De08' Il''''' tllCUritft8 l, 21 aept. 1788, I 85; Leo XIII, const. c 00tl-
,,,t.. o O1.rl.to " 8 dee. 1Il00, I l, u. VII, I 2, D. I; 8. O. JDp. et Reg., SfIOletoU. 17 I. .
1674; Bono"Ifm., lO 1aD. 1G94; A ••".... 16 mart. 1594; S.IfftOIIeft., 14 mart. 1817; T.r·
ti,,,,,, 9 fabro 1'M3; 8. O. O., lMOM•• lD8D88 mart. l.Ci87; N.n""" 22 lu. 11596; N8GfIOU-
tOM, 7 mart. 1608; Jla,.U8tI., 9 mali 1828; B""""" 18 DOT. lG27, a41; HtenJo8ft•• lO mart.
1881); DerthOft8tl., 28 aug. 16t9i 0.rl8ll., lO apro 1080, 84 8; BtI8..loaen., 16 aept. ]662; 010-
",.cm., 11 luI. 1665, ad 11; Otll4ri'IJ.Jta, 1 oct. 184S1; H""."",",,,,, 28 aq. 1683; Popleft.,
28 Ian., 16 febr., 16 mart. 1743, a4 l; Olotn.oea., 7 lu., 2 aq. 1_, a4 8; 8. O. 4e Bell·
g1OS18, Ord.... l'ratrllm M'norv",. 19 Ian. 1909.
S Conc. Trldent., 8e88. XXV, de re,.'arik'. C. 15; 8. O. 4e Religiosi&, 4ecr. 16 aug.
1112, D. 3.
161
OAN. CiM.
I 1. Erigatur domus novitiatuB ad normam conatltuttonumj Bi vero
aptur de religione buia ponti1leii, ad eam erigendam neceBB&rIa est
Ueentia 8edls Apoatolleae l.
I 2. Plures in eadem provincia novitiatus domuB, Bi religio In pro-
tfDclaa divisa Bit, dealgnarl nequeunt, niai gravi de causa et cum speeiall
apostolico indulto I.
I 3. Superiores In novitiatuB ac Btudiorum domo ne collocent, niai
rellgiOllOll qui Blnt ad exemplum regula.ris obael"Vantiae Btudio a.
OAN. CiM.
I 1. Praeter alla quae In can. M2 ad novitiatus validitatem enume-
rantur, novitiatuB ut valest, peragi debet:
1.- P08t completum decimum quintum Baltem aetatiB annum;
2.- Per annom integrum et continuum;
3.- In domo novitiatus 60.
I 2. Si lonpos tempus in conatltutionibus pro novitlatu praeacriba-
tur, illud ad validitatem profeBBioniB non requirltur, niBi in eiadem con-
Btltutionibus aliud expreaae dicatur I.
OAN.556.
Il. Novitiatus lnterrumpitur, ita ut denuo incipiendus ac peri-
clendus Bit, Bi novitius, a Superiore djmiBBUS, e domo merit, aut domum
lline illius licentia non reVerBUrUB deaeruerit, aut extra domum, etBi re-
VerBUl'11B, ultra triginta dieB Rive continuOB Bive non continuOB perma.n-
aerit quacunque ex causa, etiam de 8uperiorum Jicentia '.
I 2. Si novitiuB ultra quindecim, &ed non ultra triginta dies etiam
non continuos, de Su,periorum licentia ve! vi coactus extra domUB aepta
permanaerit aub SoperioriB obedientia, ad validitatem novitiatul neceaae
l OlemeDs VIII, COIUIt. c Be"ida,... ' ..olpUn&6 l, 12 mart. UIlIG, I 1; deer. c S.ttOCù-
20 lun. 1Ii88, Il.
. . . . . I,
I Olemeua VIII, coD8t. c Re"ara,... '''olplln&6 l, 12 mart. lli88, I 1; decr. c SaflCC..•
. . . . I, 20 lun. :ui88, I l.
a 8. O. Ep. et Bee., deer. 22 apro 81, D. 1, 8.
6 O. 1, O. XVII, q. 2; C. 16, X, .le re,tdarihl et ,,....etlftUhI &ti reJc"foIIem. III, 11;
e. 2, . . re".rarlhl e' tra....,.ft""" a' relc"follem. III, 14, ID VIo; CoDe. TrldeDt.,
. . . XXV, tifi re,lIrarihl, e.lCS; Clemeua VIII, coDSt. c Begtd&,... '"olpl""'" 1,12 mart.
1.118, I 2, 4: deer. C SatlO""""" l, 20 lun. 11188, I 8; cout. c O• • &ti re"lIra,..,. », D mart.
~, I 4, 11; BeDed1etus XIV, coDSt. c Be .""" l, 4 mart. 1748; 8. O. Ep. et Reg., Oleri-
ClOt"II. Be".,.,...•• 16 lui. 1682; Orti... Oa"'"'l"a..... D .pt. 1688, ad 1, 7: OOrt",..,,,,,"
,.... Ou.taaae. 12 lui. 1'193: 8. O. O., LucetJ., G aus. 11188; B ..,.left., 17 DO.,.. 1Ii9'l; O,..
~ •• 14 aq. 1Ii9'l: hm"., 24 mart. 1612; decr. 21. eept. 1624, I 1; AragotJf&e, lO dee.
1888; JlelpMcletl., 2 mall 1648; A,IIrief&., 23 lun. 1863; Boma"a, 8 mart. 1684; Pra,•.,
4 1D1. 1738; 8. O. _per Stata Regularlum, Utt. encycJ. c NemiRem rat", 1,19 mart. 1857:
8. O. de BeIIaJoela. decr. 110. 1811, D. 3; decr. 8 QUlll 1914, D. 1: P4~., 8 mall1914, ad 2.
I Be.dlctoa XIV, coast. c se data. I, 4 alart. 1748: S. C. de BellgiosJa, decr. 1 lo.
1111, Do 3-
• 8. O. Ep. et Bee., MlftlfllOnJ., 12 aug. l.816; MltlOf'tl. O"aenHJftt"'-, 28 apro 1619;
8. C. O., C.,.,."..., 22 lOD. 1824; RotMII&, 21. lui. 1888, ad 2; 8. O. de ReUgiosJa, decr.
3 mali 1114, Do 2; P.~., 8 mali 1914, ad 1.
- 11
161
et satiB est dies hoc modo transactoa aupplere; ai non ultra quindecim
dies, aupplementum potest a Superioribus praescribi, aed non est ad vali-
ditatem necessarium 1.
I 3. SuperiOreB licentiam manendi extra aepta novitiatua, nisi iusta
et gravi de causa, ne impertiant J.
§ 4. Si novitius a Superioribua in allam novitiatus domum eiuadem
religionia transferatur, novitiatua non lnterrumpitur I.
557. OAN.
Integer novitiatus peragatur in habitu quem constitutionea pro no·
vitiia praescribunt.. niai apecialea locorum circumRtantiae aliud exigant.
OAN.658.
In religionibus in quibua duae aunt aodalium clasaes, novitiatus pro
altera classe peractus, pro altera non valet 6.
CAN.559. l
§ 1. Novitiorum inatitutioni prae1lciendua est Magister, qui alt ano

n08 natus quinque saltem ac triginta, decem saltem ab anBia a prima
professione profeB8us, prudentia, caritate, pietate, religionis obaervantia
conspicuus et, si de clericali religione agatur, in sacerdotio constitutus I .
I 2. Si ob novitiorum numerum vel aliam iustam causam expedire
viaum fuerit, Magistro novitiorum adiungatur socius, eidem immediate
subiectus in iia guae ad novitiatus regimen spectant, annos natus saltem
triginta, quinque saltem ab annis a prima professione professus, cum
ceteris dotibus necessariis et opportunis '.
I 3. Utergue ab omnibus oftlciis oneribusque vacare debet, quae no·
vitiorum curam et regimen impedire valeant ".
OAN. 560.
Magister novitiorum eiusque socius eligantur ad normam constim-
tionum, et si quod in bis tempus ad durationem muneris praeacriptum
sit, eo durante, ne removeantur Bine iusta gravique causa; aed iidem
rursus eligi possunt '.
1 8 O. C., RotI'l",a, 11 DOV. 1698, ad 1; S. C. de RelJgloala, decr. 8 mali 1914, D. 8;

Psrl8ffm., 8 mali 1914, ad 1.
J S. C. de Rellglosla, decr. 3 mn1l1D14, D. 3.
a 8. C. C., Hotnana, 21 lui. 1663, ad 4.
, Clemens VIII, (:onst.• aum ad regu'are", ., 19 mart. 1603, I 18; 8. C. Ep. et Bee.,
lmolen.,18 iun. 1613; ~ljflOrnm Protnt&cUle Baeticae, 14 febr. 1820; B. C. C., dett. 21. aept.
1624•• 1.
I C. l, de .tat .. monachornm '00'
canonico,..m replariu"" III, lO, ID Clem.; CIe-
mens VIII, consto « aum ad NlII.'are... », 19 mart. 1603, I 9; 8. C. O., decr. 21. aept.
1624, I l.
I Clemens VIII, consto c a.m ad Nlllfllarem ., 19 matt. 1808, I 8; 8. C. C., decr.
21 aept. 1624, I 1.
" Clemens VIII, consto c a • • ad NlII.larem ., 19 mart. 1808, I 9; 8. C. C., decr.
21 sept. 1624, I 1.
I Clemens VIII, consto c a.m ad Nllllllarewa ., 19 mart. la, I 9j 8. O. O., decr.
21 aept. 1624, I 1.
163
OAN. 501.
§ 1. Uni Macistro ius est et oftleium cOBBulendi novitiorum institu-
ttoni, ad ipsumque unum novitiatus regimen spectat, ita ut nemini liceat
hi&ee se, quoviB colore, immiscere, exceptis Superioribus quibus id a
constitutionibus permittitur ac Visitatoribus; ad disciplinam vero uni-
versae domus quod attinet, Magister, perinde ne novitii, Superiori est
obnonus I.
I 2. Novitius poteBtati Magistri ac "SuperiOl'Um l'eligionis subest
eisque obedire tenetur I.
OAN.562.
Gravi obligatione tenetur MagiBter novitioru~ omnem a4hibendi dill-
gentiam ut sui alumni in religiosa disciplina., secundum constitutiones,
aedulo exerceantur, ad normam can. 565 I.
OAN. 563.
Intra annum novitiatus Magister, ad normam constitutionum, de
agendi ratione Bingulorum alumnorum relationem Oapitulo vel Superiori
maiori exhibeat '.
OAN. CiM.
I 1. Novitiatus ab es parte domus, in qua degunt professi, sit, quan-
tum Aeri potest, segregatus ita ut, Bine speciali causa. ac Superioris vel
Magistri licentia, novitii nullam habeant communicationem cum protes-
m, n~ue hl cum novitiis 5.
I 2. Oonversis autem novitiis locus separatus adsignetur.
565.
OAN.
§ 1. Annus novitiatus debet sub disciplina Magistri hoc habere pro-
positum, ut informetur alumni animus studio regulae et constitutionum,
piis meditationibus assiduaque prece, iis perdiscendis quae ad vota et ad
virtutes pertinent, exercitationibus opportunis ad vitiorum semina radi-
citus exstirpanda, ad compescendos animi motus, ad virtute8 acqui-
rendas '.
I 2. Conversi praeterea diligenter in christiana doctrina instituan-
tur, speciali collatione ad eos habita semel saltem in hebdomada '.
l Clemens VIII, coost. c C ..m acf regulurem l, 19 mart. 1003, I 9; 8. C. Iilp. et Deg.•
C(JfIfe" •• 16 mart. 1393, ad 4: 8. C. C., decr. 21 eept. 1624. I 1.
2 Clemens VIII, coost. c C... atl re"dorem l, 19 mart. 1003, I 9, 15; 8. C. "'l., decr.
21 aept. 1624, I 1.
I Clemens VIII, coost. c O"", ad re,ulorc. I, 19 mart. 1603, I 9: S. C. C., decr.
Zl aept. 1624, I l.
, 8. C. saper 8tatu lleIralarlum, decr... Be",I4" ""cfpUMe l, 25 1aD. 1848, PIll'II
8eCUDda, Do II, IV•
• ClemeD8 VIII, COost. c O"m Gd re",loretll l, 11.9 mart. 1808, I 8; 8. O. Iilp. et Reg.,
,.~",.., IO maU 1828; 8. C. C., decr. 21. aept. 1624, I 1.
, Clemens VIII, conat. c O... Gd re,,,Iore. I, 19 mart. 1803, I 9-U, 16; 8. C. C., decr.
21. eept. lGi, I l: 8. C. de Rellaloslal, _.... 1 laD. lIU.
, Clemens VIII, coost. • O..m ad re,..lorem l, 11 mart. 1803, I 15: 8. C. C., decr
21. eept. 11M, I 1; 8. O. de BeUpoeIa, deer. llaD. 1911.
161
I S. Anu.o novitiatus ne deatine.ntur novitii coneionibus ha.bendl8 aut

audiendis confeaaloDibus aut exteriOrib08 religiODia muniia, neve dedita
opera Btudiis vacent Iitterarmn, acientiarum aut artiumj conversi autem
in ipsa reUpoaa domo eatenua tantom fonari p0880Dt o1Bcli8 fratrmB con-
veraorum (non tamen oti primarii o1Ilctalea), quatenu8 ab exercitUa no-
vitiatoa pro ipsis'COnatitUti8 non praepedtaDtur I.
OAN.588.
I l. Oirca aacerdotem a confeaaloniboain muUerum novitia~bus ....
ventur praeaeripta can. Uf)-527.
I 2. In reJiaionlbus virorum, salvo pl'88lCripto eaD. 519:
1.· Pro' novitiorum numero unus ve! ploreB habea.ntur ordinaril
confeaaarii, salvo praeaeripto can. 891;
2.· Oonfeaaarii ordinaril, al agatur de reIiglone clertcaJ1, in lpea.
novitiatus domo commorentor; ai de laicaU, saltem freqoenter ad domum
novitiatoa accedant, novitiorum confeaaionea audituri;
S.· Praeter confeaaari08 ordinarl08, deatgnentur" allqul conteaarii,
qo08 novitii in caaibuB particulariboa adire libere poaBint, nee Haglster
&egre id se ferre demonstret;
4:•• Quater saltem in anno detor novitiis confeaaarlu8 eDraoldiDa-
rius, ad qoem omnea accedant _ltem benedlctlonem reeeptorL
OAN. 567.
Il. Novitii privileglia omDibu8 ac apiritualibua gratli8 religioni OOD-
ceBBis gaudent; et Bi morte praeveniantur, ad eadem su«r&gia 108 habent,
qoae pro profeBBia praeaeripta Bunt I.
I 2. Ad ordines, durante novitiatu, ne promoveantor I.
OAN.568.
In novitiatuil decursu, ai Buia beneficiiB ve! bonia quovia modo novi-
I
tioB renuntiaverit eademve oblig&verit, renuntiatio ve! obligatio non 80-
lum illicita, Bed ipso iure irrita est 6.
OAN. 569.
I 1. Ante profesaionem votorum Bimpllcium aive temporariOI'1llD.
Bive perpetuorum Doviti08 debet, ad totum tempoR quo aimpllclbus votia
adstringetur, bonorum ·80orum administrationem cedere cui maluerit et,
Diii conBtitutiones aliod ferant, de eorundem UBD. et usufruetu libere
disponere Il.
i 2. Ea eealio ac diapositio, Bi praetermissa fuerlt ob defectum bo-
norum et haec postéa 80pervenerint, aut Bi facta foerlt et poatea a1ia
l s. O. de ReUgloals, 4ecr. :t1 aug. 1910.
I O. 21, eH .• eta"",mNoom".""ecs'loRla, ""JH!IIIWMB et '.fenlCe". 'V, n, ID VI·.
a 8. O. JIlp. et Beg., decr. c
6 CoDC. Trldent., 1Ie8S.
""0'"OfIfIIOd"", l, 4 DOV. 1882, Do l.
XXV, eH ,eg_tib... c. le; Benedlctu XIV, ep. c II" 'ltIO _.
14 IaD. 1747; 8. O. JIlp. et Beg., 2G aug. 1008; 8. O. O., Vene''''",_, 28 lui. 1801; ~_.
6 dee. 1642. .
I B. O. Ep. et lleg., lltt. IO dee. 1882; dcer. c Pe,.,..N l, 8 mali 11102, D. U; 21 DO....
1902; B. O. super 8tatu Regularlum, declar. 12 lu. 18Ii8, D. IX; 1 aug. l.882.
1M
bona .quoria titulo obvenerint, ftat aut iteretur aeeundum D01'IIl88 I 1

Btatutas, non obstante simplici professione emissa l.
I s. NovitiU8 in C.ongregatione religiosa ante professionem votormn
temporariorum teatamentnm de bonis praesP.ntibU8 vel forte obventuris
libere condat.
OAN.570.
Il. Nisi pro aUmentis et habitu religioso in coDStitutionibu8 vel
expressa conveBtione aliquid inpostulatu vel novitiatu ineundo solven·
dum ca.veatur, nihil pro impensis postula.tu8 vel novitiatus exigi poteBt I .
I 2. Quae adspirans attulerit et U8U consumpta non fuerint, si e rel1.
gione, non emissa professione, egrediatur, ei restituaDtur '.
CAN.571.
I 1. N ovitius potest religionem libere deserere,. aut a Superioribua
vel a Capitulo, secundom constitutiones, quavis fusta de causa dimitti,
quin Superior vel Capitulum teneantur dimiBllionis causam dimisBO pa·
tefacere 6.
§ 2. Exacto noVitiatu, Bi iudicetur idoneus, novitius ad profe88io·
nem admittatur, secus dimittatur; si dubinm supemt sitne idoneus,
potest a Superioribus maioribus probationis tempus, non tamen ultra
&ex menses, prorogari '.
§ 3. Votis nuneupandis spiritualia exereitia novitius praemittat per
octo saltem solido8 dies '.
CAPUTIII.
De profe8Biof1è religiosa.
CAN. 572.
§ 1. Ad validitatem cuiusvis religi088e professionis requiritur ut :
1.· Qui eam emissurns est, legitimam aetatem habeat ad normam
can. 573;
I s. c. Ep. et Seg., Veronetl.• 20 dee. 1844, ad 1; dett. c PerpetYia _, 3 mali 1902, D. 11.
I C. 2, 3, C. I, q. 2; c. 5. Cl. XX, Q. 3; c. 2, X, Ile "CII" monoclloncm d cuftOtSWonIm
n:,.lCIrium. III, 85; c. 8, 19, 25, 80, 40, X, de Mmcm... el t&e CJlCql&U pro '''i,..,tlCJUb.... ezi,CJ.
,,,,. " ' prom"lII'ur. V, 3; c. l, tIe .'"Wf&CCJ, V,l, In Extravag. com.; Conc. Trldent., aess. XXV,
tIe n:,.laribu" c. 16; Plus IX, conat. c A.poatoUcue Bedil _, 12 oct. 18tI9, I II, D. lO; S. C.
Ep. et Reg., ..t.evIClAU. 1 mart. l.G8O; CClrmeUlllf'lJm. 11 dee. 17l!9: OrdIA" JI'ttOrUm. 80 mart.
1838; S. C. C., N,dU... ili .luI. 16m; Be,,". 18 Ept. 1683; BOAcmieA•• 14 apro 1725.
, CoDC. Trldent., 8e!18. XXV, de n:,.lGrib.., C. 16.
6 C. 9, 20, 21, 23, X, tle n:gulCJnka fI' '",~e.A"b., atl n:&jgfOt&em. III, 31; C. 2, de
n:,.ICJrika et '",,,,eu."'",, CIti ...UgfotwIm. III, 14, In VIo; Conc. TrldeDt., Ile..
XXV, tI.
n:gtIICJrib... C. 16; Leo XIII, conat. c COfId'* CI CAri.a,o _, 8 dee. 1900, I 2, D. I.
I C. 2, tIe n:,.lCIribu Il' ,",,,".A'''"'' ""igiot&em.
CJd III, 14, In VIo; Conc. '.I)-ldent.,
.... XXV, d8 n:,.IClrika. C. 18; ClemeDaJ VIII, roD8t. c C. . iut ,..~ _, 19 mart.
1808, '18; S. C. Ep. et Bes.; [AIercI".,..., 21 mart. 1.G8I; S ....OtIeA•• 12 oct. 1692; N8CJpo-
OrcI"''
"III. ., 19 lui lM7;
O',"'Clt&CJ6, 12 lui. 1798; B. C. O., l'CJIWlII•• meD88 lan. lLI'i88, ad 2; N"",.,.
A.,.,t'A. S.CGlceCltonr.., 12 lan. 1731, ad 2; COtIf/f"fJgCJUoAiI
81 mali JJWl;
decr. 21l1ept. 1624, I 1;,BOIIOMeti•• 9" apro 18M; B. O. auper Stato Bep.larlum, Iltt, encycl.
« lietJlinem ICJte, ., lO mart. 1851.
• S. C. Ep. et Reg., enqcl. (ad Ep. ItaUne), 9 oct. 1882; Iltt~ IO .pt. 18M, Do 8.
166
2.° Eum ad professionem admittat legitimua Superior aecundum

conRtitutiones;
8.° Novitiatua validua ad normam can. 550 praeeeaserit;
4.° Professio sine vi aut metu. gravi aut dolo emittatur;
5.° Sit expressa;
6.° A legitimo Superiore aecundum constitutiones per se ve! per
alium recipiatur I.
§ 2. Ad validitatem vero professionis perpctuae Bive aollemni8 Bive
simplicis, requiritur inluper ut praecesserit pl'Ofeasio simplex temporaria
ad normam can. 574: I.
OAN.513.
Quilibet profeaBionem religiosam emillUruS oportet ut decimum
sextum aetatis annum expleverit, si de temporaria professione agatur;
vicesimum primum, si de perpetua Rive sollemni, sive simplici '.
OAN. 57-'.
§ 1. In quolibet Ordine tam virorum quam mulierum et in quallbet
Oongregatione guae vota perpetua habeat, novitiu8 post expletum novi-
tiatum, in ipsa novitiatus domo debet votis perpetuis, Bive aollemnibus
Rive simplicibus, praemittere, salvo praescripto caD. 684, votorum sim-
plicium professionem ad triennium valituram, ve! ad longius tempus, Bi
aetas ad perpetuam professionem requisita longius distet, niai constftu-
tiones exigant annua]es professiones 6.
I C. 1, C. XVII, q. 2; c. 9, C. XX, q. 1; c. 1, X, de " .., f/l" m meluBW 0118. . II.R'.

I, 40; c. 16, X, de re".larlb.. et lraMevnlib .. atl re1f"fofIem, III, 31; c. 4, 7, X, flV' cJericC
t'el 11OVMle. matrimotllum oonlrahere fIO,,"nl, IV, 6; c. G, X, tic re""U. lum, V, 41; c. 2,
de f'CllUlaribn. el t""""un"b,,. ad relf"wnem, III, 14, In VIo: iReg. M, R. l., In VIo; Conc.
Trident., sess. XXV, de re",daribf", e. lo: Clemena "III, eonst. c Cum ad regularem _.
19 mart. 1603 116; Bened1ctus XIV, consto c 8' datam Il, 4 mart. 1748; Plus IX, ep. encye).
« No.tla el NobUcum li, 8 dee. 1849; ~. C. Ep. et neg., O""'R" CarmeUtarum, 19 sept. 1 _
ad 1, 3: deer. 19 mart. 1807: deer. c Perpen,1a li, 3 ~1I11 1002, n. 1; 18 aug. 1905: S. C. C ••
VracotJN!A., 14 aug. 1.597; MeUten., 7 mart. 1008; de<.T. 21 sept. 1624, Il; Tholo,afla, 18 luI.
17M, 23 lui. 1707; Mantuana, 18 nov., 7 dee. 1m, f28 mart. 1716, so lnn., 27 'ebro 1717; SI-
oula, 18 nov., 16 dee. ln9: kla"onen., ]3 apro 1720; Cu,eullfttJ, 30 apr., 3 sept. 1729; N.et"'....
8 luI. 1'129, lO sept. 1135; Taurl"en., 4 aug. 1738; ToZel"fta, 27 Rept. 1738; UJ"'riponett..
Orienlal., 3 sept., 17 dee. 1740; HI'palen., !4 sept., 3 dee. 1740, 28 RUg. 1745, 26 mart.,
17 sept. 1746, 28 Ian. 1747; Medlolanetl., 22 mnrt., 2 et 23 aug., 13 sept. 1755; Lyclen••
12 mart., 8 Apr., 21 maI117G7; Nnlana, 19 nov. 1757, 23 apro 1783; S. C. super Stntu Begu-
lnrlom, lltt. encycl. c Nem'nem Jalel li, 19 mart. 1857; deelar. 12 Inn. 1858, n. XI; S. O. de
Rellglosls, deer. 3 mali 1914., n. 1. - VIde etmm can. 543.
I Plos IX, consto c Ati fln'verltalf. li, 7 tebr 1882; 8. C. El', et Reg., AfttJI/'ftlna, 6 tebr.
1874; deer. c Pet'fHJ'I'.1a Il, 3 mall100'.!, D. 2; S. C. de ReUglosls, SO luI. 1909, ad I.
a Cone. Trldent., ReSIt. XXV, de re"I"«rlb"., C. 15; Clemp.D8 VIII, consto c Cum atl
re""Zarem li, 19 mRrt. 1603, 118; S. C. Ep. et Reg., deer. 19 mnrt. 18U7; Ana"n'na, 6 tebr.
1874; deer. c Perpe"'f. », 3 mali 1902, n. 1; S. C. C., decr. 21 sept. ]624, I 1; VmetlarKM.
28 DOV. 1865, ad l: Lucana, 7 sept. 1009: PIsa"ren., 2S apr., 16 Iun., 7 luI. 1781; AmfJuriett .•
20 lan., 21 apro 1M; S. C. super 8tatu Regularlum, IItt. eneye). c Nemblem lale' _,
19 mart. 18!W.
6 P1U8 IX, consto Cl Ad ,,"'ver,alla li, 7 fabro 1882; S. O. Ep. et Reg., deer. 19 mllrt.
1m; Iltt. SO sept. 1884, n. 8; deer. Cl Perpenria », :I malI llOO2, U. 1. 2. 5: S. C. mper Stato
167
I 2. Hoc tempus legitimus Snperior potest, renovata a religioso

temporaria professione, prorogare, non tamen ultra aliud triennium l.
CAN. 575.
§ 1. Exacto professionis temporariae tempore, religiosus, ad nor-
mam can. 637, vel emittat perpetuam professionem, sollemnem vel sim-
plicem secnndum constitntiones, vel ad saeculum redeat; &ed etiam, du-
-rante tempore professionis temporariae, potest, si dignus non habeatur
qui vota perpetua nuncupet, dimitti a legitimo Superiore ad normam
can. M7.
§ 2. Suflragium Consilli sen Capitnli pro prima professione tempo-
rarla est deliberativum; pro subsequente professione perpetua, sollemni
vel simpliei, est eonsultivum tantum ••
CAN. 576.
§ 1. In emittenda professione religiosa servetur praescriptns iJl con-
atitutionibus ritus I.
- § 2. Documentum emissae professionia, ab ipso professo et saltem
ab eo coram qno p1"Ofessio emissa est, subscriptum. servetur in tabulario
religionis; et insuper, si agatur de professione sollemni, Superior eam
exeipiens debet profitentis parochum baptismi de eadem eertiorem red-
dere, ad normam can. 470, § 2 '.
CAN. 577.
§ 1. Elapso tempore ad quod vota sunt nuncupata, renovationi vo-
torum nulla est interponenda mora.
§ .2. Superioribus tamen facultns est ex iusta causa permittendi ut
renovatio votorum temporariorum per aUquod tempus, non tamen ultra
mensem, anticipetur.
CAN.578.
Professi a votis t.emporariis, de quibus in can. 574:
1.· Fruuntur iisdem indulgentiis, privilegiis et spiritualibus gra-
tiis, quibus gaudent professi a votis 8011emnibus aut professi a votis slm.-
plicibus perpetuis; et si morte praeveniantur, ad eadem suft'ragia ius
habent;
2.· Eadem obligatione tenentur observandi regulas et constitutio-
nes, &ed, ubi viget cbori obligatio, divini o1Dcii privatim recitandi lege
non obstringuntur, nisi sint in sacris constituti aut aliud constitutiones
expresse praescribant;
Regul8.rlum, lltt. eDcye1. c ~em',",m JG,e, li, 19 mart. 18M; declar. 12 lUD. 18Ci8, D. I; 20 faD.
1860, ad 3; 25 laD. l861; S. C. de Rel1gloslB, 30 lui. 11109, ad l; clecr. 1 tan. 19l1, D. 4; decr.
3 mal1 1914, D. 1
1 S. C. Ep. et Reg., decr. 19 mart. 1857; decr. c Perp.mm Il, 8 maU 1902, D. 4; S. C.
soper Stato Regularlum, lltt. eDcycl. c Nem'''f.'m late' 11, 19 mart. 1.'1>7.
I S. C. Ep. et Reg., 18 lui. 1902, ad 2; S. C. soper Stato Regularlum, 7 febr. l862, ad 3.
:a S. C. Ep. et !leg., BOIlOAIea., 28 ln1. 1902, ad 1; 1.5 laD. 1903, ad· 2; S. B. C., decr:
&eD. TI aug. 1.891; 5 lOD. I.886.
, C. 30, C. XXVII, q. 1.
UI8
s.- Voce activa et paaaiva carent, niai aliud in constitutioDibus

exprease e&vea.tur; tempus' autem praescrlptum ad fruendum voce activa
et p888iva, Bilentibus constitutioDibus, computetur a prima profeBBlone l.
OAN.519.
Simpla profesaio, temporaria Bit ve! perpetua, acta votis contra·
nOI reddit i11icitos, aed non invaJid08, DiBi aliud expresse cautum fuerlt;
profeasio autem 8OlIemnis, al alnt irritablles, etiam invalidos I.
OAN. 580.
I l. Quilibet professus a votis simpliclba. sive perpetuhJ Bive tem·
porariis, niai aliud iJ!. constitutionibus cautum alt, CODBel'Vat proprieta-
tem bonorum suorUl' et eapae1tatem alia bona acquirendi, 88lvis quae
in can. C589 praeseripta sunt I.
I 2. Quidquid autem industria sua vel intuitu religlonia acquirit,
reUgioni acqu1r1t ••
I 8. OesBlonem vel diBpoaitionem de qua in can. 569, § 2, profeB81l8
mutare potest non quidem proprio arbitrio, Dial constitutiones id sinant,
&ed de supremi _Moderatoris lieentia, aut, si de monialibus agatur, de
lieentia Ordinarii looi et, al monasterium regularibus obnonum alt, Su·
perioris regularis, dummodo mutAtio, saltem de notabili bonorum parte,
non ilat in favorem reUgioDÌ8; per diseessum autem a religione eiusmodi
eesBio ac dispositio habere vim desinit '.
OAN. 581.
§ l. ProfessUB a votis BlmpUeibu8 antea nequit valide, aed intra sexa·
ginta dies ante professionem 8OlIemnem, salvia peeu1ia.ribus indultis a
Sancta Sede coneesBis, debet omDibus bonis quae aetu habet, cui maluerit,
mb conditione seeuturae profesBlonia, renuntiare·.
I 8. C. Ep. et Reg., OetlOtllCMlell., 19 apro 1M4; Utt. 80 aept. l884, D~ 3; .0000u Bfero-
aoUtftU.,,', 27 apro 1888; BotINIH ' " v....,..".•• 24 mart. 1882; deer. c Perp6f&N l, 8 mali
11102, D. 6-8; BOIIOflMa., 28 lul. 11102, ad 8; 8. C. nper Stato BepJarlaiD, declar. 12 IUIl-
18158, D. VI, VIII, X; 4ecJar. 8 aq. 1.I!IS8, ad 1, 2; 'I fabr. l.8I2, ad 1; 18 laD. 1811; 8. Il. C ••
~tI"'u PnJetao"drate.....,4 aq. 1S7'I.
I C. 40, C. XXVII, q. 1; e.· 8, T, X, "" cleriW " ' t1Ot/ea4a ...trifllOll4. . OOIIt,.1&en!t
PO'''''', IV, 8; e. UD., Ile 11010 e' 110" relle.",wlWl. III, 15, ID VIe; Conc. Tr1deDt..
8e88.' XXIV, Ile ...,rifJlOf&W, CaD. 9; 8. C. Ep. et Bee., VeUfenIeII. et AllHaua•• n mart.
1868; 8. C. C., OatltJriell., 28 mart., Dapro 1'll8.
I 8. C. Ep. et Reg., deer. 81UD. l.888, ad 4t VfWOII8II., 20 dec.l8t4, ad 1; !I,..........
20 dee. 1811. D. 1; utt. IO dee. 1882; deer. c
8tata JIepJar1um, decJar. 12 lUD.l8I58, D. IX.
p.,.,..... I, a ma1l 11102, D. 11; 8. C. . .per
, 8. C. JDp. et Bee., N...... Met'CClleJU. 24 lUD. 1G'II; BOtJOrietr•• 28 l1IL 11180; ......
" " " . , !alali. :um; .1101,......,1 mart.liIIG; c............, 28 apro la; 0nHRte B. M. V. . .
1Ier0e4e, t laD. 1801; 14c'ft•• n mali 1 " ad 2; J'JonIaUtltJ. 14 et 21. fabr. lHl. ad a; IItt.
80 dee. 1882; 15. C. O., O~ItJ'U Re",.," ... , ..... (LftaG...), meDIe febr. lJI88. ad ~ 8. C.
de BelIcIOIII8, 18 luI. 1Jl8; 8. C. de ProP 1'Ide, buItr. (ad Memaeboa JIaroD1t. LlM_ .).
4 fabr. l8II5.
• 8. C. 1Ip. et Bee., Utt. 80 dee. 1R82; 2 JaD. lIGI.
• CoIIC. TrldeDt., Bea. XXV, fIe re".II.Iril).,. e. 18; S. C. Hp. et _., deer. c Per-
,...,., l, 8 mall1802, D. 11; 8. C. anper Stato BepJarlum, 1 aq. 18111.
tee
I 2. Secuta professione, e& omnia statim fiant, quae necessaria 8unt
ut renuntiatio etiam iure civili eflectum consequatur l.
OAN.582.
Poet 8011emnem profesaionem, salvia parit.er peculiaribus ApOBtolicae
8edis indultis, omnia bona quae quoris modo obveniunt regulari :
1.· In Ordine capaci poBBidendi, cedunt Ordini vel provinciae veJ
domui seeundum eoJl8titutiones;
2.· In Ordine incapaci,aequiruntur Sanetae Sedi in proprieta.tem 8 •
OAN. 583.
Professis a votis Bimplicibus in Congregationibu8
I
religi0Bi8 non licet :
1.· Per aetum inter viV08 dominium bonorum 8UOrum titulo gra-
ti08Oabdieare;
2.· Testamentum conditum ad normam can. 569, § 3, mutare Bine
lieentia Sanctae SediR, vel, Bi re8 urgeat nee tempU8 8Uppetat ad e&m
reeurrendi, Bine lieentia SuperioriB maioriB aut, Bi nee ille adiri poBBit,
loeali8 I.
OANo ~.
Poet annum ab emi_ qualibet professione religiosa, vaeant bene-
ficia paroeeialia; post triennium eetera 40
OAN.585.
Profe881l8 a votis perpetuJ8 Bive sollemnibus tdve Bimplicibu8 amittit
ipao iure propriam quam in saeeulo habebat dioeceBim.
CAN.586.
§ 1. Professio religi08& irrita ob impedimentum externum non con-
valescit per 8ub8equentes aetus, &ed OpU8 est ut a Sede Apostolica sane-
tur, vel denuo, eognita nullitate et impedimento 8ublato, legitime emit-
tatur I. .
§ 2. Si autem irrita fuerit ob conseD8U8 defeetum mere internum, hoe

praestito, convaleaeit, dummodo ex parte .religionis conseD8U8 non fuerit
revocato '. '.
I 3. Si contra validitatem profeB8ionis religiosae gravia Bint argu-
menta et religiOSU8 renuat ad eautelam si'fe professionem renovare Bive
eiuadem aanationem pew.re, rea ad Sedem ApostoliC'JUIl deferatut.
1 B. 00 JIIp. et Beeo. 16 llept. l.88Go
8 00 n, 00 XII, q. 1; e. 1, O. XVIII, q. 1; e. G, x, de .,.,,, ftIOIIGC1torvm e' CtJfIOIllcorwm
re..,.rium. III, 35; e. 1, de tHlf'lHwum ''''''jlclltfoll6, V, n, tn Olem.; e. 3, 5, de tlerborutta
IfgIHjIcII'''', tlt. XIV, ID JllxtraftC. losn. XXII; OlemeD8 VIU, deer. c Nun.. OftIa'tIO a,
21luL 11188, I 2, 3; B. O. lIIp. et Bee., B01IOIIU"I., 29 DOV. 1619; 2ft lun•. 1829, ad I, n; deer•
• luD.l.88i, ad 2; lI'lorefIdnG. 14 et 21 llept. 1845, ad l, 2; VeU'et'IIfm. e' Albanell., n marO.
1858; .......... lJi lan. l887; 8. O. O., deer. 2l llept. 1G&, I 1; S. C. de Bel1c1oa1a, 18 luI.
1113; B. O. de Prop. l'lele, 1D&tr. <ad MOJUlehos Maronlt. Llbaoen.), 4 febr. l88G•
• B. O. JDp. et Bee., "raJJfHlftfttlm. 20 dee. 1881, D. 2.
• 0.4, fIe n1,lIICIribuI e' ,,,,,,,"a"". lUI ""gtoaem, 111,14, Jn VI,,; BeDed1etua XIV
ep. ••• (Il1O a, 14 lan. 1747; S. O. Ep. et !Ieg., 21 auge 1808.
I B. O. JDp. et lleK., V"'''IICII •• 10 dee. 18n•
• O. l, X, de "", flIHIfJ '"
.,.....""'*' lUI ~, m,81.
tM'.ne 11-',
CCItfIII .I," Co 15, X, fIe regulGrib.. e'
170
TITULUS XII.
De ratloDe studlOl'1UD ID rellgloniboa clericaIlboa.
OAN. 087.
§ 1. Quaelibet clericalis religio habeat atudiorum sedea a Oapitulo
genrrali vel a. Superioribua approbatas, firmo praeeeripto COll. 554, § S.
I 2. In studiorum domo vigeat perfeeta vita eommunia; secU8 stu-
dentes ad ordinea promoveri nequeunt l.
§ S. Si religio aut provincia studiorum domos rite instructas habere
nequeat, aut si quas habet, adire, Superiorum iudicio, diftlclle sit, reli-
giosi alumni mittantur vel ad reete ordinatam studiorum sedem alius
provineiae aut religionis, vel ad seholaa Seminarii episeopalla, vel ad pu-
blicum eatholicum athenaeum.
§ 4. Religiosis, qui studiorum eausa.longe a pròpria domo mittuntur,
I non lieet in privatis do;mibus habitare, &ed opus est ut in aliquam auae
religionis domum Be reeipiant, vel, si id fieri non possit, npud religiosum
aJiquod institutum virorum, vel Seminarium aliamve piam domum, cui
sacri ordinis viri praf'.sint, quaeque ab ecclesiastica a.uctoritate appro-
bata sit I.
OAN. 588.
§ 1. Toto studiorum curriculo religiosi committantur speciali curae
Praefeeti BeU Magistri spiritus qui eorum aniDios ad vitam religios&m
informet opportunis monitis, instructionibus atque exhortationibus I .
I 2. Praefeetus vel Magister 8JJiritus iis qualitatibus praeditus Bit
oportet, quae in Magistro novitiorum requiruntur ad normam can. 559,
§§ 2, S '.
I S. Superiores vero sedulo invigilent ut ea quae can. 595 pro omnl-
bus religiosis praeeeribuntur, in studiorum domo perfeetissime obser-
venturo CAN.589.
§ 1. Religiosi in inferioribus disciplinis rite instructi, in philO8Ophiae
studia sa.ltem per biennium et sacrae theologiae saltem per quadrienninm,
doctrinae D. Thomae inhaerentes ad normaD'l can. 1866, I 2, diligenter
incumbaht, seeundum instructionea Apostolieae Sedis I.
I 2. Studiorum tempore magistris et alumnia oftlcia. ne imponantur
quae a studio eos avocent vel seholam quoquo modo impediant; supremuB
autem Moderator et in easibus pa.rticularibus alli quoque Superiorea pos-
sunt pro sua. prudentia. eos a nonnullis communitatis actibus, etiam a
choro, praesertim nocturnis horis, eximere, quoties id 8tudiis excolendis
nece88&rium videatllr '.
1 S. C. Ep. et Reg., decr. 22 Bllr. 1851, n. I, 3.
3 Conc. Trldent., 8C!II8 XXV, de rcgulanbuB, c. 4.
3 Clemens VIII, consto c Cum ad rellu'arem l, 19 mart. 1603, f 20; 8. C. O., decr.
21 IIIWt. 1624, ll.
, Clemens VIII, consto c Oum ad reg.llarem l, 19 mart. 1603, • 20; S. O. O., decr.
21 sept. 1624, • 1.
I S. O. de Rellgiosls, declar. 7 sept. 1900, ad III; 31 maU 1010.
41 Clemens VIII, de<'r. c BuliNI om"ino Il, 25 !ul. 1599; S. C. O., decr.2l sept. 1824, I L
171
CAN. 590.
Beligiosi sacerdotea, Ha tantum. exeeptis qui a Superioribus maiori·
bu gravem ob C&U88.JD. fuerint exempti, aut qui vel sacram theologiam, vel
iu canonicum vel philO8Ophiam scholasticam doceant, post ab801utum
atudiorum curriculum, quotannis, saltem per quinquennium, a doctis gra.
rlbusque patribus examinentur in variis doctrinae acrse discipliniR antca
opportune designatis.
CAN. 591.
In qualibet salt.em formata domo, minlmum semel in mense, habea-
to.r 801utio casUB moralis et liturgici, cui, si Superior opportunum existl·
maverlt, addi poteat sermo de re dogmatica coniunctlsve doctrinis; et
omnes cIericl professi qui studio sacrae theologiae operam ~&vant aut
illud expleverunt et in domo degunt, assistere tenentur, niai aliuèl in
eonstitutionibua caveatur 1.
TITULUS XIII.
De obllgatlonlbua et privilegi" reUglosorum.
CAPUT I.
D" obligatioflibtl8.
CAN. 592.
ObligationibuB communibus clericm-um, de quibus in can. 124·142,
etiam religiosi omneB tenentur, nisi ex contextu sermonis vel ex rei na·
tura aliud constet I.
CAN. 593.
Omnes et singuli religiosi, Superiores aegue se subditi, debent, non
101um quae nuncupllrunt vota ftdeliter integreque servare, sed etiam se·
cundum regulas et constitutiones propriae religionis vitam componere
atque ita ad perfectionem Bui statuB contendere a.
l OlemeD8 VIII, decr. c NantU manlno a, 2IS 1ul. 1509, I 1; 8. O. J!lp. et Reg., 8 DOV.
1'lli2, I 8; decr. 22 aug. 1814, D. iD; 8. O. C., decr. 2l aept. 11M, I 1.
I C. 8, X, de COfI1)fW,1on6 conl.,atontm, III, 82; c. 1, 4, 8, X, tle clerlcC " ' motICIch'
IHC11l4riba MIlO"" "'''''UoeG"t,
.e III, 00; c. 1, de .'at. monochorum " ' canrmlcorvm
,.,.&ariam, III, lO, ID Otom.; CoDe. Trldent., sess. XXIV, ele ...trimrm~, caDo 9; 8. Plus V,
COD8t. C Romanll' Ponti/e,; :8, 14 ocl. 1008, • 2; UrbaDua VIII, Utt. ap. c B,; debito a,
21 fabro 1633, I 8; AleUllder VII, ('ODat. c 8aorwanc" ., 18 laD. 1658•• 2, n. VIII; Cle-
JDeD8 IX, coDat. « 8olklluclo a, 17 IOD. 1009; coDat. c 1n ca:cez.tJ a, 1.3 .pt. 1669, I 1, n. VIII,
I 8; Benedlctua XIV, ep. encycJ. c A.po.'oUcum ml""ter',,m a, 30 mali 1733, • 18; Ole-
lDeIUI XIII, ep. encycl. « C.- ".,mllm a, 17 sept. 1709, 14, 9; P~us IX, ep. encycI. c NemI-
. . . ".,"'_ a, 2 febr. 18M; conrt. « A.po.toUcac 8edw It, 12oct. 18fI9•• III, D. 1; S. C. !Ep.
et Reg., decr. 22 aug. 1814, D. XI: S. O. Conslst., deer. 18 Dov.1910; S. C. de ReUglosls,
decr. l1aD. 19U, n. III; S. O. de Prop. Fide, 20 DOV. 1626.
I C. 7, X, tle olerlci t'e' monaci" ,aecuratibu, flell'I"" .e oJmmf8ceant, III, 50; c. l,
le tlerborv_ ,igfti/lCtJtiotte, tlt. XIV, ID Extravag. IOBD. XXII; Conc. Trldent., se88. XXV,
,., relltdarlbu., c. 1; Plua IX, ep. encycl. « No"" et Nob'-cum a, 8 dee. 1849; ep. encycl.
c O• • n ..per a, 20 laD.·1858; Leo XIII. ep. « T.e re"lIiolte lamtglle a, 29 IOD. 1001; S. O. de
Prop. Fide, decr. 1G aept. 1832.
Digitized by Coog le .----

171
CAN. 5M.
I 1. In qoavia religione vita eommunis accurate ab omnibaB 1Ief·
vetur etfam in· iis quae ad victom, ad vestitum et ad BUpellectilem per.
tinent l .
§ 2. Quidqoid o. religioaia, eliam a Soperioribos, acquiritur ad nor-
mam caB. 580, I 2, et caB. 582, n.. 1, bonia domus, provinciae vel rellglonia
admiaceatur, et peconia qoaelilN!t omneaqoe tittcli In eapsa communi de-
ponantur J.
§ 3. Beligi080rum BUpeUex pa.upertatl conveniat quam prof.-i
Bunt '.
CAN.59G.
I 1. Curent Sllperiorea ot omnea religioai:
1.· Qootannia spiritaalibuB exercitiis vacent;
3.· Lelitinle non impediti qootidie Sacro interaint, oratloni meD-
tali vacent, et in alla pietatis omcia, quae a regolis et conatitUtionibU8
praeaeripta aint, sedul0 incumbant;
3.· Ad poenitentiae sacramentum semel aaltem in hebdomada ac·
eedant ••
§ 2. Superiorea 8008 inter subditos promoveant frequentem, etlam
quotidianam, sanctisaimi Corporia Qhriati receptionem; freqoena aotem,
imo etiam. quotidianoa accessus ad sanctlsaimam Eochariatiam religioala
rite dispositia libere pateat I.
I 3. Si aotem p08t oltimam sacramentalem confessionem religioBU8
commonitati gravi scandalo fuerit aut grave~ èt extérnam colpam pa-
traverit, donec ad poenitentiae sacramentum denllo acceaaerit, Soperior
potest eom, ne ad sacram commonionem accedat, prohibere l.
1 O. 11, O. XII, q. 1; c. 215, O. XVIII, q. 2; c. 7, X, de 08kfo ",d~ ordiu,.U, l, 31;
c. 5, X, de rel1t"aribt~ et trGft6e.",,". Il·d re"l1fotte... III, 81; c. 2, 4, 6, X, de .ta,v fIlO-
nochortl.. et CGftOflicotv.. tellu'ari" ... III, 35; Conc. Trldent., &e88. XXV, de regvlclribtla,
c. l, 2; Olemena VIII, decr. c NNUU' OfIlldftO Il, 25 luI. 1599, I 2-4; S. O. Ep. et Ree.,
l'actflft.• 22 dee. 15'19; Me"aftflft., 1 mart. lG95; deer. 22 aug. 1814, n. X. decr. 22 apro 1861;
S. C. C., decr. 21. aept. 1824, Il; S. C. super Statu Regularlum, dèClar. l-oct, 1862.
I C. 11, C. XII, q. 1; C. 7, X, de ojftclo ,.inc'. ord(.ftarl', l, 31; C. 5, X, de rel1t&IGriha
e' trGftl8tln"bva ad re'(.gfone... III, 31'; C. 2, 6, X, de "at" tIIOIItlCl,on"n et ClJrIOfIkQnI_
re""'"'",,. III, 35; Ccmc. Trldent., &e88. XXV, 'e ",,,,,lcIri"•• e. 2; Ctemena VIII, deer.
c ,N"n", ~'no Il, 215 luI. 1599, I 2; s. C. Ep. et Reg., Nvni"" JlerCGten,. 24 le. lBl9;
Hu"anla,..,... 22 1An. 11591; Ne",.ftflft., 1 mart. 1595; O,..,"'" B. N. V de Mercede. 9 lIm.
1801; deer. 22 aug. 1814, Do X; FIof'8ntlllG. 14 et 21. !ebr. 184U, ad 1-3; Utt. IO dee. 1882;
S. O. C., CWitati. ~11"" .. lrtd". (LffllOlIG)"menee !ebro Ui86. ad 28; VGIUaoIeIGIIG. l'l oct.
1101, ad 1; decr. 21 aept. 1624, I l; Bonon(.cn•• 3 luI. 1784.
a, C. l, de /t'a'v ..onoclaortl.. " ' ClJrIOfIicoru. . regt,lcIri..., III, 10, ID C1fm.; Ocmc..
Trldent., 8888. xxv, de t"egvlaribtla, C. 2; Clemena VIII, decr. c Nflllva «*nfllo l, 215 luL
1599, 1.3,16; S. O. Ep. et Rec., Neaf/OUta"a. 16 nov. 1629, ad 5-8; S. O. O., dec.-r. 21 eept.
lat, I 1.
• Conc. Trldent., 8888. XXV, de rel1l1larib"., C. 10; CJeIilene VIII, decr. c NIfIItu
«*"'''0 Il, 215 luI. 1509, • 215; S. C. Eli. et Reg., encycl. (ad Ep. ItaUae), 9 oct. 1882; decr.
Il aq. 1814, D. XI; decr. c 8ingvlclri M, 27 mart. 1800, n. 8; S. C. O., decr. 21. Pept. 1824, I 1.
I Conc. Trldent., &e88. XXV, de re""lcIribva. C. lO; S. O. Ep. et Bee., Bsfocela•• 1 oet.
1880; S. C. O., decr. 12 !ebro 1679; decr. c 8acrs Tridenti... SlIftOdtl. :t, 2X) dee. 19OG. n. 'l;
8. O. de Religiosi., decr. 1 1IUl. 1911; S. R. O., CGMerGOt'II•• 11 dee. 188G, ad Il.
I S. C. Ep. et Reg., deer. c Q"efl104,"od" .. :», 17 dee. 1880, n. 5.
173
I 4:. Si guae sint rellgionea Totorum mTe !JOllemnium live simplicium,

qual'Olll In reguUs ,.ut constitutionibuB Tel etiam calendariiB communlo-
De8 aliquibus diebua a1Ilue aut lussae reperiantur, hae normae Tim
damtuat directiftlll habeDt l .
CAN.598.
BeligiOBi. oumea proprium auae religioniB habitum deferant tum intra .
tua extra domam, Disi' graTis esosa excuset, iudicio SuperioriB maioris
aut, UI'pIlte aec_tate, .etiam localiB·.
CAN.59'l.
I L la do.ilt_ replarium alTe ftrol'Olll Bi.ve mulierum canonlee
coD8tltutM, etiam DOlI. fGl'lll&tis, aervetur elaUB1lI'8. papalial a.
I 2. Lrae elauurae pIplUB aftlcitur tota dOIRUI quam communitu
reguJaria inhabitat, eum Iaortis et riridariis aooessui religiosorum ~.
vati8; exeluso, praetB P'lWicum templum eUIIl eoDtinen~ sacrario, etiam
prope iu._
Iloapitio PN a.hai8, si adait, et colloeutorio, quod, qua.tum fleri potat,
dGal88 ~tui debet ...
I a. Pa.rtee cla-U81l1"ae legi obnoxiae pat,eatB indioentur; Superlorla
ftI'O .aiGritI ve1 Oapitun ceneralis tIeC1IDdom eoostitutiones, aut, si ap-
tur de measterio mon ia1i llm, Epise&JtÌ «it daGllUrae 1lnes accurate prae-
acribeft aut ~tim.la de eauBiB mutue.
CAJt. "G98.
·1 1. lutra 1'egU1arima Tirorum .cla.1ItJ1U'.8Dl De admittantnr mu1ieNe
eubl&rie aetatia, paer1a .-t condlticmie mb poria praetextu -.
1 B. C. JIIp. et Bee.• lltt. .. aq. 1 _ ,decr.«~..... 17 dee. D. CI; ueo.

Jf~. 14 aq. 1881. ad altlmum; B. C. C •• c1ecr. « ·BGOrG TrielenU... :B"",,,," 'a,
IO dee. UCIG, D. 8.
• C. ~ . . cIerict wl tIIOUOlt, MleOlllGrCbA neflO"Mee ,,,,..Mce. .', IU,24. m TIo;
c. 2, fIe..,. ., lIoIINlGte ~,m.:t, m (]lem;; Conc. Trldent.• 8eIJ8. DV. de rell •
.......,c.19.
.• O. 11. O. XVI. q. 1; c. on.. fIe 614'. rel/llloritJra, W. 16. !Il Vlo; Conc. !rr1deDt..
_ . XXV. cle ","",,"bA, c. G; B. Plua· 'N •. eonat. « Circa pa.torsl" a. 29 maU l566 f 1;
Oreaorlua XIII. COIIAt•• Deo ..oria a. IO dee. 1I'l2, , 1,; Clemena VIII. decr. « Nu''''
_ _ a. m lui. lJi88. 111; GreprlU'l XV.col18t. «IN"",tll,,"' a. G !ebro 1622.' 2; lono-
emtl1I8 XIII. coI18t. « A~'oUcC mCaUteri, a. 28maU 1728. , 18; BeDed1ctus XIII. col18t.
« 1....",..ao a. 28 eept. 1724. I 15•. 28; coI18t. • P..torGlM 01110" a. zr mart. 1726. f 3. 6;
0Jemeu.a XII. CODSt. « AclfIWft8t No. a. naq. 1786. Il.3; Benedlctua XIV. eoDSt. « Re·
,....... dWclp'iftGe a. 8 laD.1742•• 1. 8-11; coI18t. « 8111vtllre a. 8 laD. 1742. I 2; ep•• Per
...... a, 2f laD. 1747; B. C. Ep. et Reg.• Cq~.., 18 apr. 1801'i. ad 1. 2. Ii ep. rao sept.
1811; ~., 2f sept. 1816; B, C. C •• decr. 2l sept. 1624. I l; B. C. de Prop. Fide, decr.
,. aus. 1780; (C. P. pro Bm.). G mart. 1m.
6 B. C. Bp. et Reg .• Or.'. PraecllcxalOf"lftft, 2f apro lG82; CII'''"'''', 9 laD. 1li9Ci; Arben.,
81on. 1808; Are","" 8 aug. 1814; B. C. O•• Fs""'''.... 15 mart.. G apro 1794,20 Q\!br. 1796.
• O. 20-22. C. XVIII. q. 2; S. Plua V. fOIl8t. « Re,.'.ri"" ». 2f oct. 1500; col18t.
« Deoe' _. 16 lui. 1M&, Greprlua XII l. CODSt. « UPri I/f'GHIIe a. 18 lon. 157&. • 1; Bene·
cllctua XIV. col18t•• Rel/lllo.... d"cCplfllCl8 a. 8 laD. 1742, Il. 8-6; Plu IX. CODat•• Apoato-
UoH BH" •• 12 oct. 1881. I U. D. 'lj B. C. Bp. et !leg.• Ntlmietl., 2l apro 1m; ·Bf"IIohllretl.,
,. luL 111M; FIIt18tl#WI, 24 lan. lli8G; C."....• 12 fabr. Uf85. ad 3; CII"uccIlIOrtCm. 18 apro
1_. a4· f; PoIOtlIlle, 20 apro 1848; FernJriets., 10 maU 1743; B. C. O•• 11 mart. 1623; B. C.
174
§ 2. Eximuntur ab bae lege uorea eorum qui 8upremum acm tenent

populorum principatum, cum comitatu.
OAN. 599.
§ 1. Si domU8 regularlum virorum adnexum habeat convictum pro
alumnis internis ve1 alla opera religionis propria, separata Baltem aedla
pars, Bi fieri possit, religiosorum habitationi reservetur, clausurae leg1
subieeta.
§ 2. Etiam in 1008 extra. clausuram alumnls externis aut intA!rnis vel
operibus rellgionis propriis reBel"Vata, personae alterius sexus, nisi aegua
de causa et de Superioris licentia, ne admittantur.
OAN. 600.
Intra monialium clausuram nemo, cuiusvis generis, conditionls, Ie-
xus, aetatis admittatur Bine Sanctae Sedis licenila, exceptis personis quae
sequuntur:
1.· Ordinario looi aut Superiori regulari, monasterium monialium
visitantibu8 vel aliis Visitatoribu8 ab ipBis delegatis licet c1aUBuram
ingredi dumtaxat inspeetionls causa, cautoque ut DnUS saltem clericu.
vel religiosus vir maturae aetatis eoa comitetur;
2.· Oonfessariu8 vel qui eius vices gerit potest, cum debitiB cau-
telis, ingredi clausuram ad ministranda Sacramenta inftrmis aut ad H8Ì-
stendum m.orientibus;
3.· Possunt clausuram ingredi qui supremum actu tenent populo-
rum principatum eorumque uxores cum comitatu; itemque S. B. E. Oar-
dinales;
4.· Antistitae est, adhibitis debitis cautelis, ingressum permittere
medicis, chirurgia, aliisque quorum ~ra Bit necessaria, impetrata pPlua
saltem habituali approbatione ab Ordinario looi; Bi vero necessitas urgeat
nee tempus suppetat approbationem petendi, haec iure praesumitur l.
de Prop. Fide, decr. 28 aq. 1780; (C. P. pro Sm.), li mart. 1781; S. R. O., Oriolet&•• IO aept.
1828; Oriolen•• 1l1OD. 1629; UrbU e' Or'" Be,.,.,...",. 15 luI. 1831; Bu'fIIOftfJft •• 14 DOV. 16815;
U.""I(.... 10 dee. 1881.
1 O. 28, O. XVIII, q. 2; c. OD., de "a'" re".JGrhI"" III, 18. m Vlo; Cone. TricJent.,
-.s. XXV, de re,N'anb.,. c. I; Gl'eIOrlus XIII, coD8t. c Deo ltJCriI _, IO dee. 1Bl2, • l, e;
coùt. I( Ub' ,",''''e _, 13 IOD. 1m. t 1; eoDf.lt. c DIIbf" _, 28 dee. 1CI81, I 1; Paulua V, eoD8t.
c Alorden.", _, lO lui. 1612; AlexaDder VII, coDBt. c Felici _, 20 oct. 16M, t l, 3, 15; IDIlO-
centlua XIII, coDBt. « ApoI'o"'" ",'''''terH _, 23 mali 1723, • 18; BeDed1ctua XIII, eoDBt..
« 1n ."premo _, 23 aept. 1724, I II, 18; eoll8t. « P",'ora'" 01/10" _, ~ mart. 1728, • 8, e;
UeDedlctua XIV, const. « B.I.'are _, a laD. 1142, t 1-3; ep. c Per bltIGI _, 24 laD. 1741:
PJus IX, coDBt. « ApollO'"," 8e"" _, 12 oct. lMO, • II, D. 8; S. O. JDp. et Eeg., A,cuJG...
1 mart. 1580; Uatll8rlnen •• 13 IOD. l.581; LttCtl"". 29 mart. 1189; .il"",,,,,,,,,.
9 IOD. 11181; Lf.I-
hnetl.. 23 aug. 1003; Jl'OfY'tIrier&., 13 luD. 115M; BracMf'8fl.. 2G luI. 1Ci94; Are""". 4 -P.t.
1688; NoJG.... es DOV. l.G88; l"A.en .• 1 dee. 1Ii99; 2G DOV. 1002; O~ .• 28 apro 1818; N-.
""'''.''''' lO luD. 1818; Oa""""". I febr. 1627; Beno,.IIJefl .• m laD. 1838; PoloA"'e. 20 apro
1&&8; Tnanen.• 28 laD. 1'1l4; A'flGf'8fl.• 20 luI. 1788; fAfII""", 19 laD. 1m; Ae...... 29 mali
1848, ad l, 2; If"""A"'ru",. 16 lui. 1884, ad 1; 8. C. C., Cartll4utAett., mense malo 115815;
0'.""""
U"' ".,,, R6f1G'" '" lA"'" (UmaAG)," lDeIbI8 febr. 1G88, ad 24;
~''''''. 17 IOD. 1817; lkf/leA.. Be""".. 1 mart. 1808, ad 1:
13 laD. 1824; (Uet&Aen •• 9 sept. la. ad 1; lMIIcItItI,
12 aug. 1628, ad 2; O.'McetI•• 17 DO". 1829, ad 2; BftgleA•• 9 DO". 1880; ,,,....,... 10 mali
t'i5
OAN. 601.
Il. Nemini monialium liceat post professionem exire e monasterlo,
etiam ad breve tempns, quovis praetextu, Bine speciali Sanctae Sedia In·
dulto, excepto casu imminentis periculi monia vel alius gravissimi mali 1.
I 2. Hoc periculum, Bi tempus 8Uppetat, &Cripto recognoscendum est
a 100 Ordinario '.
OAli.602.
OlaUS1l1'& monasterii monialium lta circumsepta esse debet ut, quoad
fieri potest, nullU8 Bit in eam vel ab ea pr08pectu8 extern&r1l.t:D per·
8OD&rum ~.
OAN. 603.
I 1. OlaUS1l1'& moniallum, etsi regularibu8 su&iectarum, sub vigi.
lantia est Ordinarii 100, qui potest delinquentes, regularibns viris non
exceptis, poenis quoque ac censuria corrigere et coercere ••
§ 2. Etlam Superiori regulari custodia clao8urae monialium Bibl
subiectarum commissa est, qui moniales aut alios 8U09 subditos, Bi quid
hae in re deliquerint, poenis quoque punire potest '.
1631; a.b'mm., 8 luI. 1682, ad 8; OOI'fIIlHieft., 28 malt 14WO; O......, 2B !ebr. 1841, ad l;
N.m••, 2 apro 1661; FJonm""., 29 luI. 16M, ad 15; SIII..bllrllM., 29 DOT. 1nO, lO lan. 1711;
LlIoIen.,22 aept. 1742, ad 4-6; P.pf4m., 28 lan., 16 febr., 16 mart. 1748, ad 4-8; Arifll""".,
2 et 16 dee. 1747, ~ lan. 1748, ad 1-8, G, 6, 8; Oo"..,er.IIAG, 18 mart~, 24 apr., B maU 17M,
ad 7, 9, 17·22; B. O. de Be1Igloals, 1 aept. 1912. - Vide et1am can. GI52, I 2.
1 O. un., tJ6 ".," re,.IGri.fII, In, 18. In VI", Cone. Trldent., aeas. XXV, tJ6 reguIG·
rlhl, C. Ii; B. Plu V, conat. c Olt'OG fJGIWrGI" _,29 maU l.5tS8, Il; conat. c·Deoorl _,1 fabro
mo, 12; Gregorlua XIII, conato c Deo lCIOrlI _, 80 dee. 11572,11; BeIlodlctU8 XIV, ep. eneyel.
a
c O.fII BGOnI",__ , 1 !un. 1741, I 2; cout. c Bllltd'lre _, lan. 1'142, Il, 2; Plu IX, conato
c Apoa'olkJGe Bed.. _,12 00.1888,1 Il, n. II; B. O. S. Off. (Ratlaboaen.),22 dee. 1880, ad III;
8. C. Ep. et Rec., Peru"AG, lO apr.lM8; A ......'",.., '1oct. 115'18; BqtJ"lGoett., 2 mart. 11575;
A ........., 8 nov.1I5'78: AU"MAG, 12 mut. 1591; NolaAG, 80 sept. l.G91; TokIMAG, 9 nov. 11592;
VoUea., a nov. 11593; Tropicn., 22 lui. lG86; Leodie..., 18 lun. 1m; GGf&1.Iawf&., 18 lun. 1 _
At1fJf&lof&ef&., 20 aept. 1'720; ep. 20 aept. 18115; B""II"Hru..., 16 luI. l.884, ad 2, 8; B. O. O.,
OIomIlCflft., 11 luI. 1866, ad 12.
t Cone. Trldent., aeaa. XXV, tle reguIGribua, C. 15.
I B. O. Ep. et Reg., Re.IIAG, 6 nov. 11517; NfIOCfIa'retI., 16 aug. 11584; BOf&Of&.....
21 aept. 1888; B. O. O., UrWAGt.fm., lO mart. 1883, ad 18.
• O. un., ti. ,'a'. reguIGritl.... III, 16, In VIo; Conc. Trldent., se88. XXV, tJ6 re,.JG.
rihl, C. Ii; B. Plua V, conato c C'rea fHl.tondiR _, 29 mali 1.Ii66, I 2, 8; Gregorlu XIII,
conato c Deo 'Gor" _, BO dee. 11572, I l; Gregorlua XV, conato c ln.terU'II,,"' _, 15 fabro 1622,
I 2, 4; InnocentlU8 XIII, conat. c AtJO.toUcl mlu"'fJrl' _, 23 mali 1728, I 18; Benedlctua XIII,
conato c 1....premo _, 23 .pt. 1724, 1115,28; const. c P.'Wf"t"" a.
oJlltlU -, ~ mart. 1'128, I
8; Olemena XII, conat. c AdfllOlle' No. _, 11 sug. l'18G, I 1,3; Bened1ctU8 XIV, conat. c Ad
_""...,.. _, BO mart. 1'142, I 20,24; ep. encyc1. c GrII..,..rifllO _, 81 00. 1'149, I 8; Ole-
mena XIII, conat. c l,ater ... um".We, _, U dee. l'l158, 115-'1; PlU8 IX, ep. c Q"o gn.&tMrG -,
8 lul.1882; B. O. Ep. et Rec., P"torlerl .• IU. nov. 1Ii91; O...,..... 9 DOV. 11592; NII.cerlM P..
gGf&OrtIfII. '1 luI. 1724, 28 aept. 17215, ad 1-4; Ltloeorlflf&., 29 apro 1729, ad 4; UfJltJAG. 19 lan.
1m; B. O. O., VeroeU..... 1.8 DOV. 161'1, ad 2; RfJ"..,.., 9 DOV. 1830; AVfJf&Icmtt&., 20 a1l8. 1633;
Adrief&. e' P ........., 6 mali 16ri6; Afl4ritnG.... 28 lan. 16158; li'o.......... 81 aug. 16158, ad '1;
OIotlHleef&., 7 Iun., la aq. 1156, ad '1.
m,
I O. un., tJ6 , ..,. ,..",IcIri. ., 18, in Vlo; S. Plua V, cout. c oerca "a.,onJu. -,
• mali lI8I, t II, L
17&
OAN. 604:.
§ 1. In domibus etiam Oongregationum religiosarum sive ponti8.cii
aive dioeeesa.ni iurie clausura servetur, in quam nemo alterius 8eX1l8
aclmittatur, niai ii de quibuB in can. 598, 12 et e&n. 600, aliique quOll ex
bJBtis ae rationabilibuB cauBiB Superiores admitti posse eensuerlnt.
§ 2. Praeseriptum can. 599 etiam domibus Oongregationum rellgio-
_rum aive virorum aive mulierum applieetur. .
§ 3. EpiseopUB in adiunctiB peeullaribus, gravibuque Intercedenti-
bus eauBiB, potest hanc clausuraDl. nisi aga.tur de religione elerlcali
exempta, eensuriB munire; semper autem euret ut eadem rite aervetur
et guidquid in eam irrepat vitii eorrigatur l.
OAN.605.
Omnes quibus est elausurae custodia, sedulo advigUent ne, alieni.
InviaentibuB, inutili collocutione diBeipli.Ìla perturbetur et spiritus reli-
poaua detrimentum patiatur I.
OAN. 806.
I 1. Ourent Buperioree religiosi ut noourate obaerventur guae ave
cirea egressum Bubditorum e cla·ustrie, sive cirea exeipiendOll ve1 adeun-
dOlI extraneos, in p .-opriis constitutionibus pra.eseripta sunto
I 2. Superioribus fu non est, salvie praescriptis in can. 621-824., per-
mlttere ut subditi extra domum propriae religionis degant, niai gravi et
iusta de causa atque ad tempus quo leri poteBt brenus seeundum conati-
tutiònes; pro absentia vero guae &eX menaes ~cedat. nisi causa. studio-
rum intercedat, aemper Apostolieae Sedis venia reguiritur '.
OAN. 607.
AntiBtitae et Ordinarii locorum serio advigilent ne religiosae, citra
easum. necessitatiB, Bingulae extra domum pergant.
OAN. 808.
§ 1. Ourent SuperioreaJ ut religiosi Bubditi, a se designati, praeaer-
tim. in dioeeesi in qua degunt, eum a locorum Ordinariis ve1 paroehis
eorum miniBterium requiritur ad consulendum populi necessitati, tum
intra. tlim extra proprias eoolesias a.ut oratoria publiea, illud, salva reli-
giosa disciplina, libenter praestent.
§ 2. ViciBsim locorum Ordinarii ae parochi libenter utantur opera
religi08Orum, praesertim. in dioeeesi degentium, in 8aCl'O minister10 et
maxime in aclminiBtrando sacramento poenitentiae 6.
1 Leo XIII, const. c OOfl4it". C1, ....'o l, 8 dee. 1900, 1 2, Do IV; 8. O. JIIp. et Bee.,
PaNfef&., 1 aug. 1839, ad 2, 8.
2 O. 21, 24, O. XVIII, q. '2; c.
8, X, ~ ,,"a fI' e.
hotaeitMC6 de"""",,,_, III, 1; 1IJl.,
,'a'" rega"'n"m, III, 16, In VI,,; B. O. Ep. et Reg., NeapoIU". ., CI dee. 1888.
.e
'''dici,
:I O. 7, X, de ol/lcio ordCna..u, I, 81; OlemeDa VIII, decr. c N..,,.. oatIfao .,
25 ·lul. 1599, 119; B. O. O., decr. 21 aept. l624, I 1.
" O. 2, d",,,,,,,U"N, 111, 7, tu Clem.; c. aD., de ltUUof.., Il, 1, iD Extranc. CIOID.;
c. 2, de 'e""U"n" III, 6, iD ExtraTag. com.
LI'*' 88011""" • De Per"" 177
CAN. 609.
I l. Bi eoolesia, apud quam residet communitas religio., lit simul
paroecialis, servetor, congrua congruis referendo, praescriptum can. 4:1.5.
I 2. In eoolesia religiOHarum a votis sive sollemnibus sive simplici·
bus paroecia erigi nequit.
I 3. Advigilent Buperiores ne divinorum oftlciorum in propriis eco
clesiis celebratio catecheticae instroctioni auf Evangelii explanationi in
ecclesia paroeciali tradendae nooumentum afterat; iudicium autem utrum
nooumentum derat, necne, ad looi Ordinarium pertinet l.
CAN.610.
§ l. In religionibua live vifOrum live mulierum, quibua est chorl
obligatio, in singulis domibua ubi quatuor saltem sint religiosi choro
obligati et actu legitime non impediti, et etiam pauciores, si ita ferant
constitutiones, debet ad normam constitutionum quotidie divinum oftlcium
communiter persolvi 2.
§ 2. Missa quoque oftlcio diei respondens secundum rubricas quotidie
celebrari debet in religionibus virorum et etiam, quoad fieri possit, in
religionibus mulierum :I.
§ 3. In eisdem religionibus sive virorum live mulierum, sollemniter
professi qui a choro abfuerunt, debent, exceptis conversis, horas cano·
nicas privatim recitare 4.
CAN. 611.
Omnes religiosi sive viri sive mulieres, libere p08Bunt mittere litte·
ras, nulli obnoxias inspectioni, ad Banctam Bedem· eiusque in natione
Legatum, ad Cardinalem Protectorem, ad propri08 Buperiores maiores,
ad Superiorem domus forte absentem, ad Ordinarium looi cui subiecti
sint et, si agatur de monialibus quae sub regularium iurisdictione sunt,
etiam ad Buperiores maiores Ordinis; et ab istia omnibua praedicti reli·
giosi, viri aut mulieres, litteras item nemini inapiciendaa recipere.
CAN.612.
Praeter praescriptum can. lM5, si looi Ordinariua ob causam publi·
eam sonitum campanarum, preces aliquas vel sacra sollemnia indicat,
religiosi omnes, etiam exempti, obedire debent, salvia constitutionibua
et privilegiis suae cuiusque religiorrlS 5. .
l BeDedlctua XIV, ep. eucycl. « B'., ",CaMae _, 7 tebr. 1742, I lIi.

I O. 1, de celelwatfone "'VI/I"'''' e' aUv tllm"v olftcCv. 111, 14, ID Olem.; B. O. lIIp.
et Reg., decr. 22 aug. 1814, D. XI; Oenomamm., 19 apro 1844.
a B. O. lIIp. et Reg., 1""tIeft•• 18 dee. 1618; B. R. O., OrtlCav M(JWnI"', 18 !ebro 1686,
Do 8; OrtlCav JlCaorv", Oaf)UCOCflOnI'" 8. Fra"ctacC, 7 dee. 1888, ad. VII; deer. geo. 2 dee.
1.881; OrtICav ,,..,"'''' JlitwJnJ", P,""",.cCGe Apulfcle. 19 San. 1808, .4 II.
" B. O. lIIp. et Rec., O6fWlMmm., 19 apro 18t4; B. R. O., OrtICafa p,..etJIOIII'''''''''''',
4 aug. 1877.
Il CoDC. Trldeut., 1JeII8. XXV, de "flVlGrib •• , C. 12; Beuedlctua XIV, conat. « A4 "'"'"
,..tU _, BO man. 1742, I 7; B. R. O., decr. 1eD. 8 apro 1821, ad 1. 2; A I " '.• 16 !ebro
l.8Ii6, ad V.
Ootlell l""' OOtlOltCcC. 11

178 00'" 1t1m OatlOMcll
CAPUT II.
De ptitJiZegiiB.
CAN.613.
§ 1. Quae1ibet re1igio iis tantum privilegiis ga.udet, quae vel hoc In
Codice continentur, vel a Sede Apostolica directe eidem concessa fuerint,
exclusa in posterum qualibet communicatione.
§ 2. Privilegia quibuB gaudet Ordo regu1a.ris, competunt quoque mo-
nialibuB eiusdem Ordinis, quatenuB eorum sint capaces l.
CAN.614.
Religiosi, etiam laici IW novitii, fruuutur clericorum privilegiis de
quibus in can. 119.123 2.
OAN. 615.
Regula.res, novitiis non exclusis, sive viri sive mulieres, cum eorum
domibu8 et ecclesiis, exceptis iia monialibus quae Superioribus regolari-
bUB non 8ubsunt, ab Ordinarii loci iuriadictione exempti sunt, praeter-
quam in casibus a iure expreaais '.
CAN. 616.
§ 1. Regulares extra domum illegitime degentes, etiam Bub praetextu
a.ccedendi ad Superiore8, exemptionis privilegio non gaudent 6.
§ 2. Si extra domum delictum commiserint nee a proprio Superiore
praemonito puniantur, a loci Ordinario puniri po88unt, etai e domo legi-
time exierint et domum reversi fuerint lo
I S. C. IDdulg., Cont",bricen., 28 laD. 1711: 22 apro 1711; 28 apro 1116; Montal",_

7'er'" Ort""" 8. l'rancl.cI, 8 dee. 1736; NfJlaM, 1 apro 1748; Montanti'" OrtUtlCrio Iooorw.
IVfriec'a",,,,, 80 mall1744: ."lennen. tn Austrio, 2G aq. 1747: Monta"•• B. Uf'....., 16 dee.
1749; Oatneracen., 22 febr. 1847, ad 5: Tert"
18 lui. 1898, ad II.
OrtI"'' B. lI'rancf.tcl, 18 aept. 1881; LlttofeIt••
2 C. 40, C. XI, q. 1; MartIDus V, conato c Ati ""ntl&8tldtH!t, l fabr. 1428, 18; S. C. C.,
JUlfHntana, 28 tebr. 16M, ad l. - Vide etlam caD. 2MB, I 4.
I C. 2, 6, C. XVIII, q. 2; C. G, 9, de '"'"'"""". V, 7, ID VIe; CoDe. TrldeDt.~
&eSS. XXV, tle regularibu., C. 9: 8. Plus V, conat. c Btri metNUolln"•• !t, 16 mall l.Ii87, Il,
D. 17, 12, D. 17: conat. e B. IVpemae!t, 16 auge l.G87, I 2, 8: Greaorlua XV, 4.'OD8t. e 1..""..-
'abU' !t, Gfebr. 1622, I 4; Clemena XII, COD8t. «Atlmonet No•• , 11 auge 1'l3G, I 1, a; Bene-
dlctus XIV,conat. e Ati m""an'''!t, 80 mart. 1742, 119; coDSt. c 11" ......,."" !t, 6 DOV. 1744,
12 sq.; ep. eDcycl. e Apo.'oUc". m'""teri,,. !t, 80 mali 1758, I G, 12, 14: Leo XIII, conat.
e Roma"o. Pontlftee. !t, 8 malll881: S. O. Ep. et Reg., Pta'orifm., 21 DOV. :u591: OolCllea.,
9 DOV. 1592; Veroenen., G apro 1625; No"ft8'en., 18 lui. 1642; declar. 19 DOV. 1611, ad I, II:
R1Ietlonen., 27 tebr. 1863, ad l: S. C. C., Mogun"no, 30 laD. 1M4; S. O. de RelJglO8la, VCoeta-
tlM. 3 auge 1911i.
CoDC. Trldent., 8888. XXV, tI8 rc,.

• C. 2. tle regularlbu. et 'ratale""Ub ... tltI rcl~etIl. III, 8, ID Enravag. com.:
laribu., C. 4.
I C. l, tle privlle"", V, 7, ID VIe; CoDC. Trldent., sess. VI, de "f., c. 8; 8888. VII,
tle ref.• C. 14; 8888. XXV. tle re'''laribu., C. 14; S. Plus V, conat. c Btri tnentI'CfltUf• • -,
16 mali 1567, Il. D. 16, I 2, D. 16; const. e BIIJ IVpernae " 16 auge 1Ii67, I 2, 8; Clemena VIII,
CODst. c 8u.eefJtI m"neri. !t, 1!3 febr. 1598,18; IDDoceDtlua X, coD8t. c Otlm ricu, !t, 14 maU
1648, I 4. I, ad 12, 16; BeDedlctus XIV, COD•. c Ati mQ'tafI'" !t, 80 mart. 1742, 124; ep.
e POA'lftctG !t, 27 mali 1746; ep. encyel. c Af)OI'ol~• • ,,,,,terCu. !t, 80 mall l'mB, • 15;
179
OAN. 617.
§ 1. Bi in regularium ~orumve religi08Orum. exemptorum domibua
eorumve ecclesiis abusus irrepseriÌlt, et Buperior monitus prospicere ne·
glexerit, OrdinarioslOO obligatione tenetur rem ad 8edem Apostolicam
Bta.tim deferendi.
§ 2. Domus autem non formata manet sob peculiari vigilantia Or·
dinarii looi, qoi, si abusus irrepserint et lldelibu8 scandalo fuerint, ipse
per se potest interim providere.
OAN~ 618.
Il. Beligiones votorum simpliciom exemptionis privilegio non gau·
dent, nisi speciaJiter eisdem fuerit concessum l.
I 2. In reHcionibua tamen iuria ponti1lcii Ordinario 100 non licet :
1.- Constitotiones ullatenus immutare aut de re oeconomica. co·
gnoscere, iIalvo praescripto can. 533·535:
2.- Sese ingerere in regimen internum ac disciplinam, exceptis ca·
Bibus in iure expressis; nibilominus in religionibus laicalibus ipse potest
8C debet inquirere num disciplina ad constitutionom normam vigeat, num
quld aa.na. dootrina. morumve probitas detrimenti ceperit, num contra
clausuram peccatum sit, num Sacramenta aegua stataque frequentia
soscipia.ntur; et, si Superiores de gravibos forte abusibus admoniti op·
portune non providerint, ipse per se consulat; si qua tamen maiorls mo-
menti occurrant, guae moram non patiantur, decernat statim; decretum
vero ad Banctam 8edem deferat I.
OAN. 619.
In omnibos in qulbus religiosi sobsont Orlinario looi, pOBSunt ab
eodem etiam poenis eoercerl a.
OAN.620.
Per indultum ab Ordina.rio looi legitime concessum, obligatio legiB
communis cessat quoqoe pro religiosis omnibus in dioecesi commoran·
tibus, salvis votis et constltutionibua propriis cuioms religionis.
8. O. JDp. et Bee., ep. 18 DO". 183Ii: ep. 11 dee. 1885; 8. O. O., VWetatlllG, 14 dee. 18lS2;
(l0f'10llell., 18 mal118G4; J(GthenJ.nen., I aag. 1881; 8. C. de Rellgloala, decr. 21 DO". 1908,
IL 1,1....
l Leo XIII, CODat. c OOlUl',.. G OANto _, 8 dee. 1800, I 1, 2, D. V, VIII, X; PIU8 X,
mota propr. c Del ,nwf4""tU _, 1G luI. 1008, D. V; S. C. Ep. et ìBeg., flOftllf'6ga'foftv
praD.,.,."".. HGfJCNlorltltn, 18 sept. 1B64, ad 2.
I Leo XIII, coDBt. c OOftdltGe G O"Nto _,8 dee. 1800, 12, D. I, II, IV, IX, XI; 8. O.
Hp. et Bee., PfIIerol.... , 28 luI. 1831, ad 4 et a mali 1889; lItt. 14 mali 1872.
I GnIIOrlu XV, CODat. c lfUcndab'" _, 5 fabro 1622, I 4, 6; IDDOC'eDtlU8 X, coDBt.
c O•• ..., _, 14 mali 1848, 14, Il, ad 4; ClemeD8 XII, mnst. c Admo".' No. _, 11 ang.
1181, Il, 8; BeDedlctu8 XIV, CODSt. c Acl mfUla,,'" II, 80 mano 17f2, I 19; coDBt. fl Ffr·
.....v _,6 DOT.l144, 18; ep. eDCYcl. c Apo.tol""'m m,,,""eri..,,, _,80 ma111758, 114; S. C.
Ep. et Bee., ~"GDrleft., 14 dee. 1674; S. C C., LemaM, 16 apro 1633; VerceJlen., 21 mart.
1 - ' _et 8.
111)
OAN.621.
Il. Begul.aree, qui ex instituto mendicantea voeantur et sunt, eleemo-
synas in dioecesi, ubi eorum religiosa domua est constituta., quaerere va-
lent de sola Superiorum suorum liceutia; extra dioecesim vero indigent
praeterea licentia acripto data ab Ordinario looi in quo eleemosynas col-
ligere cupiunt l.
I 2. Dane licentiam Ordinarii looorum, praeeipue dioecesium finiti-
marum, nisi gravibos et urgentibua de causis, ne denegent neve revocent,
si religiosa domua ex mendicatione in sola dioecem, in qua est constituta,
vivere nullo modo p08ldt I.
OAN. 622.
I 1. Alli omned religiosi Oongregationum iurls pontitlcii, Bine pecu-
liari Sanctae Sedis privilegio, stipem petere prohibentur; quibus, al hoo
privilegium impetraverint, opus erit praeterea licentia acripto data ab
Ordinario looi, nisi aliter in ipso privilegio cautum fuerit '.
I 2. Religiosi Oongregationum iuria d~oecesani stipem quaeritare
nequaquam possunt alne licentia acripto data tum ab Ordinario 100 in
quo sita est eorum domus, tum ab Ordinario looi in quo stipem quaerere
cupiunt ".
I 3. Beligioais, de quibus in Il 1 et 2 huius canoniB, Ordinarii 1000-
rum licentiam quaeritandae stipiB ne concedant, praesertim ubi sunt
conventus regularium nomine et re mendicantium, nm sibi constet de
vera domul vel pii operis nect'88itate, cui allo modo occurri nequeat;
quod si necessitati providerl pOHSit stipe quaerenda intra looum BeU distri-
ctum vel dioecesim in q,ua iidem commorantur, ampliorem licentiam ne
largiantur '.
I 4:. Bine authentico et recenti rescripto Sacrae CongregationiB pro
Ecclesia Orientali, Ordinarii latini nee sinant orientalem ullum cuiosvis
ordiniB et dignitatiB in proprio territorio' pecuniam eolligere, nee suum
subditum in orientales dioeceses ad eundem tlnem mittant ' ..
l 8. Pio v,
ClOD8t... BIft aetWlCcG",.", l, 16 malllJl67, Il, D. 16, I 2, D. 16; 8. O.
lUp. et Bes., Bole,,"'otIG, 8 DOV. 1181;
BnacAonm., 2 aq. 115M; Fellnm., 16 tebr. 16116; Oor-
melito",,,,, 9 IaDo 1608; OOlHHlft'IICI".'" N.oerlflOf'lflll. 21 !aD. 1611; Oo~"" li oct.
1648; S'ppore"*,,,., 2Ii mali 1708; 8. O. O., PiIono, 12 lUD. 1608; 8. O. de Beupoala, decr.
21 DOV. lJ08, D. I, l°, 20.
J 8. C. de Bellgloel8, dect. 21 DOV. 1908, D. 1.30. 40.
S Leo XIII, coll8t. c 00114"" °
01t.riato l, 8 dee. 1800, I 2. D. VII; 8. O. lUp. et Bes·.
decr. c Si,.".,.ri l, m mart. l.8I8, D. 2, 4; 8. O. de BeUgioala, decr. 21 DOV. 1908. Do II, l°
" 8. C. Ep. et Bes., decr. c BttI,.rori l. m mart. l.886. Do 8; 8. O. de ReUsloala, decr.
21 DOV. 1908, D. II, 20.
• S. C. Ep. et Reg., decr. c B'ftIIt'rori l, m mart. l.8I8"D. Ci; 8. C. de Rellgloala. decr.
21 DOV. 1908, D. II, 30.
• AleuDder VIII, coll8t. c A'ioa fllIIOtlG11l' " 21 oct. 16110, • 1, 8; Clemens XII, ceDBt.
c D.d• • I, 28 mart. 1'l38, I 8; 8. C. de ICel1clCNda, decr. 21 DOV. 1908, D. II, Go; 8. C: .se
Prop. Fide (O. G.), decr. 4 tebr. 1m; IItt. eDC)'cl. 24 aept. 1882; ep. dl'C1llarl8 llaD. 1J12.
181
CAN.623.
Non licet Superloribus stipem colligendam committere, niBi professia
aetate animogue maturis, maxime Bi de mulieribus agatur, nunquam
autem Ha qui in studia adhuc incumbunt 1.
CAN. 624:.
Quod vero attinet ad modum in guaeritanda. stipe servandum et ad
disciplinam a quaestuantibus custodiendam, religiosi utrlusgue BeXUS
stare debent instructionibus a Sede Apostolica hac de re datis 2.
CAN. 625.
AbbateB regulares de regimine, legitime electi, debent intra. tres
menses ab electione benedictionem accipere ab Episcopo dioecesis in qua
monasterium Bitum est; postguam vero benedictionem receperint, prae-
terquam potestate eonferendi ordines ad normam caD. 96&, n. 1, frunD-
tur privilegiiB de guibu8 in can. 325, excepto pileolo violaceo '.
CAPUT III.
De obligationibu et prit1ilegt~ "'igiori ad eccleBÙJ8ticfJm dipitatem
promoti f1el paf'OtJCiGm "gMati,.
CAN. 626.
§ 1. Beligi08U8 nequit, Bine Sedia Apostolicae auctoritate, ad dignl-
tates, oftlcia aut beneftcia promoveri, quae cum statu religioso componi
non poBBint •.
§ 2. Legitime ab aliguo collegio electus, nequit electioni &BBentirl
Bine licentia SuperioriB '.
I 3. Si voto teneatur non acceptandi dignitates, specialis Romani
Pontificia diBpensatio est necessaria •
1 8. C. Ep. et Bea., BetIeIl.• 8 maU 1576; decr. c BIngt&1Gri _, ~ mart. 1886, D. 8; S. C.

de BelIslosl8, decr. 21 DOV. 1808, D. I, 7°, SO, D. II, 90.
I 8. O. Ep. et Reg., P"mwm .• 18 lua 1574; BfJtWIII •• 8 maU l.576; DerthOtletl .• 9 eept.
lJi88; Ant'.... 21laD.lIi8S; decr. c BiratlfllGri _, ~ mart. 1896, D. 8; 8. C. de ReUc10818, decr.
21 DOV. 1J08, Do l, 80-130, D. U, 90. 100.
, O. 1. x; tI6 atlppleadG MII'ItI"""" prCIellllonl•• I, 10; c. a, tI6 "m,ue1liV. v, 7, ID
Vlo; Beaedlct1lll XIII, conat. c Oom.ild Hollil _, 6 malll72fi, I l, 2; 8. C. C., POMICI"....
16 apro 1839; Colora""'. 8ft Leo"•.• 14 lUD., 20 auc. 1738, ad 1; 8. R. C.,
1CICM. ad 8; 1Irfdfletl•• 24 lul. 1038; BamtlOfletl .• Ulul. 1789; Bah. 'fa
.t1,.lriu.
17 lui.
BnuUiG. 23 maJ.l
JJHe, ad 8; OrdinC. Jl0II&C1Iorw. a"taCI' Bad"', 18 dee. 1846; a"ACe' Hippo'''''. 31 auc. l.887,
ad VIU; lM1erpo,Usu. 13 lUD. 1902; PoDtlllcale Rom., tit. De btmedicelotle "bbel'iI •
• BeDedlctua XIV, coD8t. c O• • "uper _, 8 DOV. 1751, Il; Leo ~I1, coD8t. c RofJIGrao.
POA"JIcq _, 8 maU 1881; 8. C. CoIUdllt., li luI. 1916.
Il C. ~. tI6 e16ctiorae e' elect. po'e.ta'e. I, 6, ID VIe; c. 2, tI6 electlorae. I, 3, ID
lDxtravac_ com •
• UrbIlDua VIII, conat. c Ou. dcii' GCC8p'' . _, 21 malll681S, I 4; conat. c Bono-
,... _, 24 febr. 1MB, I 2.
OAN. 627.
§ 1. Beligiosus, renuntiatu8 Cardinalis aut Epijlcopus live residen-
tialis live titularis, manet religiosus, particeps privilegiorum 8Ua.e reli-
gionis, votis ceterisque BUse professionis obligationibus adstrictu8, ex-
ceptis iis quu cum sua dignitate ipse prudenter iudicet componi non
posse, salvo praeacripto caD. 628 '.
I 2. Eximitnr tamen a potestate Superiorum et, ri voti obedien-
tiae, uni Romano Pontifici manet obnoDus_
CAN. 628.
Be1igi08US ad dignitatem episcopalem vel aliam extra propriam rell-
gionem evootus :
1.· Si per professtonem dominium bonorum amiserit, bonorum
quae ipsi obveniunt, habet Ulum, usurnfructum et administrationem;
proprietatem vero Episcopu~ residentialis, Vicariul Apoetolicus, Prae-
footuB Apoetolicus, acquirit dioecesi, vicariatui, praefooturae; ceteri, Or-
dini vel Sanctae Sedi, ad normam caD. 582, salvo praeacripto caD. 239,
Il, n. 19;
2.· Si per professionem dominium bonorum non amiserit, bonorum
quae habebat, recuperat ulum, ulurnfruetum et administrationem; quae
postea ipsi obveniant, sibi piene acquirit;
3.· In utroque aotem casu de bonis, quae ipsi obveniunt non in-
tuitu personae, debet diBponere secundum otferentium voluntatem I.
OAN. 629.
§ 1. Dimisso cardinalatu vel episcopato vel expleto munere extra
religionem aibi a Sede Apostolica commisso, religiOBuI ad religionem
redire tenetur I.
§ 2. Potest tamen Cardinalis et EpiscopuB religiosuB quamlibet SORe
re1igionis domum e1igere in qua degat; &ed caret voce activa et passiva •.
OAN. 630.
I 1. BeligiosuI, qui paroeciam regit sive titulo parochi sive titolo
ricarii, manet adstrictua ad ob8ervationem votOrT.,1\' et conatitutionum,
quatenus haoo observatio potest cum muneris lui omclil consistere.
I 2. Quare, in iia quae ad religiosam disciplinam attinent, aube8t
Superiori, coiua proinde est, et quidem privative respecto Ordinarii looi,
in eiul agendi rationt'm circa haoo omnia inquirere eumque, si C8BU8
ferat, cOrrigere'"
l AleuDder VII, coll8t. c O"'" BocIeM _, 28 luL 1682; BeDedlctua XIII, coll8t. c O..
'lo", _, T mart. 1'l28, I G; S. O. 1Ip. et Bee., AJeftea., 6 maU 18M.
I O. 1, O. XVIII, q. 1; S. O. O., NeoJJO'''.'', 1 clec. 1839; S. O. de Prop. l'lde. 4 mart.
1116; (O. G.), 10 DO\'. lU6; (O. G.), 22 clec. 1116; (O. P. pro SID.), 28 aept. 11215; deer.
11 aug. 1'1T2.
I BeJledlctua XIII, coD8t. • C ••foffeI _, 'I mart. 1'l28, I 'I.
~ Paulua IV, coDSt. .1" Nona _, 19 lui. 1D; BeDecllctua XIII, COII8t. c O........ _,
., mart. 1'l28, I 8.
I O. 6, O. XVI, q. 2; BeDedlctua XIV, coll8t. c
ettam eaJl. 2118, I lo
,,"*,tIfI,. _, CI DOT. 1'144, 18. - 'Vide
183
I 3. Bona quae ipsi obveniunt intuitu paroeciae cui praeficitur, ipsi
paroeciae acquirit; cetera aeguirit ad instar aliorum religi080rum 1.
I 4. Non obstante voto paopertatis, eidem licet eleem08ynas in bo-
num paroecianorum, ve! pro scholis catholicis aut locis piis paroeciae
eoniunetis, guovis modo oblatas aecipere aut colligere, et aeceptas sive
colleetas administrare, itemque, servata offerentium voluntate, pro pru-
denti suo arbitrio, erogare, salva semper vigilantia sui Superioris; sed
e!eemosynas pro ecelesia paroeciali aedificanda, conservanda, instau-
randa, exornanda accipere, apud se retinere, colligere aut administrare
pertinet ad Superiores, si eecle8ia 8it communitatis religiosae; seeus ad
100 Ordinarium.
OAN.631.
Il. Idem parochuB ve! viearius re1igiosus, lieet ministerium ~er
ceat in domo seu 1000 ubi maiores Superiores religiosi ordinariam sedem
habent, subest immediate omnimodae iurisdictioni, visitationl et corre-
etioni Ordinarii looi, non seeus ae parochi sa.eculares, regulari obser-
vantia unice excepta I.
I 2. Ordinarius looi, ubi eum suo muneri defecisse compererit, op-
portuna decreta condere ae meritas in eum poenas statuere potest; in guo
nihilominus Ordinarii facultates minime privativae sunt, sed Superior
ius eumulativum eum ipso habet, ifa tamen ut, Bi aliter a Superiore,
aliter ab Ordinario decerni contingat, decretum Ordinarii praevalere
debeat 3.
I 3. Quod attinet ad parochi vel viearii religiosi remotionem e pa-
roeeia, servetur praescriptum can. 454, § 5; et quod ad bona temporali&,
praescriptum caD. 533, I 1, n. 4:, et caD. 535, "I 3, n. 2.
TITULUS XIV.
De transltu ad allam reUgionem.
OAN.832.
Beligiosus nequit ad aliam religionem, etiam Btrictiorem, vel e mo-
naaterio sui iuris ad aliud transire Bine auetoritate Apostolieae Sedis c.
1 Leo XIII, coDSt. c RotaGnoa p""tCflce• • , 8 mali 1881.

O. 8, O. XVI, q. 2; c. 9, de ",....,..."',... V, 7, ID VIo; Cone. Trldent., aees. XXV, de
re,.,.,......
I
c. U; Gregorlaa XV, coDSt. c lftlCrNteb'" ., 5 !ebr. 1622, I 2,4; Clemens XII,
oolUlt. c AclfIIOIIft NN ., U alli. 1735, I 1,3; Benedletus XIV, coDSt. c Ad mOItIIl"" Il,
IO mart. 1742, I 8, 19; coDSt. c F'rmaRd" ., 8 DOT. 1744, I 2, 8-10; Clemens XIII, coDSt_
cl..,.,. mu"'plke•• , U dee. 1758, 15-7; B. O. Ep. et Reg., Pertldna. U IaD. 1.G78;"S. C. O.,
UtlarclIIJn•• 22 sept. 1800; .IIanOm.• 9 mali 1628; orom"cen .• U luI. 1686, 7 lun.• 2 auge 17515.
a4 1. - Vide et1am eaD. 286, I 1.
I Leo X (in CoDe. LateraDeD. V), consto c
Dvm 'n',. ",
19 dee. me, I 8; Greao-
rlaa XV, colUlt. c IMo,,"abO' •• Ii !ebr. 1822, 12,4; Olemens XII, coDSt. c Admrmet No• • ,
U aq. 1.,., I 1, 8; Benedletas XIV. coDSt c Ad mO"aA'" ., IO mart. 1742. I 8, 19; oon.st.
c .......fItI..., 8 DOV. 17-H. 18,9.10. - Vide etlam caD.2118, 12:
c CoDe. Trldent...... XXV. tJe ",,.,.,...... C. 19.
tM
OAN. 833.
§ 1. Transiens ad aliam religionem novitiatum peragere debet; quo
durante, manentibua votia, iura et obligationea particulares, quaa in refi-
pone derelicta habuit, aU8pe1lll& manent, et ipse obligatione tenetur Su-
perioribus novae religionis et ipai novitiorum Magistro parendi etiam
ratione voti obedientiae.
§ 2. Si in religione ad quam transiit, profeaaionem non edat, ad pri-
stinam religionem redire debet, niai interim votorum tempua exspiraverit.
§ 3. Transiena ad aliod monasterium eiuedem Ordinis nee noviti&-
tum peragit nee novam emittit professionem.
CAN. 634:.
Sollemniter profeMus aot prote88us a votis aimplicibus perpetuia, ai
tranaierit ad aliam religionem cum votis sollemnibos vel aimplicibua per-
petois, post novitiatum, praetermissa profesRione temporaria, de qua in
can. 574:, vel admittatur ad profesaionem sollemnem aut aimplicem per-
petuam vel ad pristinam redeat religionem; ios tamen est Superiori eum
probandi diutius, sed non ultra 8mlUm ab expleto novitiatu.
CAN. 685.
Transeuntes ad aliud monasterium eiuedem religionis a die tranai-
tua, ad aliam vero religionem ab edita nova professione:
1.· Amittunt omnia inra. et obligationea prioria religionia vel mo-
naaterii et alterius iura et o8lcia soscipiunt;
2.· Beligio vel monaHterium a quo bona serYat, quae ipaius relI-
giosi ratione iam ei quaeaita fuerunt; quod spectat ad dotem eiusve fm-
ctua et alla bona personalia, ai qua habeat religiosus, servandum prae-
scriptom can. 551, § 2; demom nova religio iua habet pro novitiatua
tempore ad iuata.m retributionem, ai eidem loous ait ad normam
can. 570, § 1.
O.m. 636.
Sollemnitas votorum in eo qui legitim~ secundum superiorea canonea
vota aimplicia in Congregatione religiosa nuncupat, eo ipso exstinguitur,
niBi aliud in apostolico indnlto exprease caveatur.
TITULUS XV.
De egreB8U e rellglon8.
OAN. 637.
Profeasus a votis temporariia, expleto votorum tempore, libere pote&t
. religionem deserere; pariter religio ob iusta.. ac rationabiles causas eun-
dem potest a renovandis votis temporariis vel ab emittenda professione
perpetua exclodere, non tamen ratione inllrmitatia, niai certo probetur
eam ante profeaaionem fuiase dolose reticitam aut di88imulatam 1.
l S. C. Ep. et Bee., O"JHlCmllOf"lJfII. 10 mart. 18150; 0nI1,," B. Betletl(ct(. 13 maU
l804, ad 2.
CAN. 638.
Indultum manendi extra claustra, sive temporarium, idest indultum
6fDClau8tratiofliB, sive perpetuum, idest indultum 8aecuiarizationiB, sola
Sedes Apostolica in religionibus iuris pontitlcii dare potest; in religioni·
bus iuris dioecesani etiam loci Ordinarius 1.
CAN.639.
Qui indnltum exclaustrationis ab Apostolica Sede impetravit, votis
ceterisque BURe professionis obligationibus, guae cum suo statu componi
possunt, manet obstrictus; exteriorem tamen debet habitus religimd foro
mam deponere; perdurante tempore indulti caret voce activa et paBBiva,
&ed gaudet privilegiis mere spiritualibus suae religionis, et Ordinario
territorii ubi commoratur, loco Superiorum propriae religionis, subditur
etiam ratione voti obedientia.e I.
CAN. 840.
• 1. Qui, impetrato saeculariza.tionis indulto, religionem relinquit:
1.· A sua religione separatur, habitus eiusdem exteriorem formam
debet deponere, et in MisRa. et horis canonicis, in usu et dispensatione
Saerameutorum saecularibus assimilator;
2.' A votis liberatos manet, tl'rlllis oneribus ordini maiori adnexis,
si in sacris fuerit; non tenetur obligatione lior&B ca·nonicas vi professionfs
recitandi nec aliis regulis et constitutionitius adstringitur 3
• 2. Si ex apostolico indulto in religionem rorsus recipiatur, novi·
tiatum Re profeBBionem instaurat et locum inter professos obtinet a die
novae profeBBionis.
CAN.6U.
I 1. Si religiosus in sacris constitutus propriam dioecesim ad nor·
mam can. 585 non amiserit, debet, non renovatis votis, vel obtento saecu·
larizationis indulto, ad propriam redire dioecesim et a proprio Ordinario
recipi; si amiserit, neguit extra religionem sacros OI'Clines exercere, donec
Episcopum benevolum receptorem invenerit, aut Sedes Apostolica aliter
providerit ~.
§ 2. Episcopus religiOBum recipere potest sive pure et simpliciter,
sive pro experimento ad triennium: in priore casu religiosus eo ipso est
dioecesi incardinatus; in altero, EpiscoPUB potest probationis tempus pro·
rogare, non ultra tamen aliud triennium; quo' et1am transacto, religiosuB,
nisi antea dimissUB fuerit, ipso facto dioecesi incardinatus manet.
1 Leo XIII, conat. « OOtldltoe " OA""to " 8 dee. 1900, I l, D. VIII, I 2, D. Il; 8. C.
8. Otr. (NOfte Aurellae), 2 auc. 1878; 8. C. Ep. et Reg., VWRnetl. et 8"ftCti g(fJfJO'II".
20 aept. l.8M», ad 1; BerlriflQlen. •• 9 100. 1854; Bellowam., 2l apro 1903: 8. C. super 8tatu
Beplarlum, deelllr. 12 iUD. l8Ci8, D. II; 8. C. de Prop. Fide (C. G.), ~ auge 1885.
:I 8. C. de RellglOllle, 1 aept. 1912.
I S. R. O., AmericGfJ 8eptetltriotlGlfa 1ft Relfgfo.o,.", in ",falfoftibua, 27 aept. 1878.
~ 8. C. Ep. et Bee., decr. « Aucefa "etfROcI._ " • DOV. 1892, D. G: Abtllea •• 20 DOV. l.88G.
,
18&
OAN. 642.
§ 1. Quilibet professus, ad saeeulum regressu8, licet valeat, ad nor·
mam. can. 641, sacros ordines exercere, prohibetur tamen sine novo et
speciali Sanctae Sedis indulto :
1.· Quolibet beneft.cio in basilicis maioribus vel minoribus, et in
ecclesiis cathedralibus;
2.· Quolibet magisterio et olicio in 8eminariis maioribus et mino·
ribus seu collegiis, in quibus clerici educantur, itemque in Universitatibus
et Institutis, quae privilegio apostolico gaudent conferendi gradus &ca-
demicos;
3.· Quoounque oftlcio vel munere in Curiis episcopalibus et in reli·
giosis domibus sive virorum sive mulierum, etiamsi agatur de Oongrega·
tionibus dioecesanis l.
I 2. Haec valent quoque de iis qui vota temporaria, vel iuramentum
perseverantiae, vel peculiares quasdam promissiones ad normam suarum
constitutionum ediderunt et ab eisdem dispensati fuerunt, si per &eX in-
tegros annOI eisdem ligati fuerint I •.
CAN. 643.
§ 1. Qui e reliIione, expleto votorum temporariorum tempore aut
obtento saeeularizationis indulto, egred1antur vel ex eadem fuerint di·
missi, nihil possunt repetere ob quamlibet operam religioni praestitam·.
§ 2. Si tamen religiosa Bine dote rect'pta fuerit nee ex propriis bonis
sibimet providere valeat, religio ex caritate eidem dare debet ea quae
requiruntur ut modo tuto ae convenienti domum redeat, Re providere ut,
naturali aequitate servata, per aliquod tempus, mutuo consensu vel in
casu dis8ensus ab Ordinario looi determinandum, honeste vivere p088it.
CAN. 644.
§ 1. Apostata a religione dicitur professus a votis perpetuis sive
8011emnibus sive aimplicibus qui e domo religiosa illegitime egreditur
cum animo non redeundi, vel qui, etsi legitime, egressus, non redit eo
animo ut religiosae obedientiae sese subtrahat.
§ 2. Malitiosus animus, de quo in Il, iure praesumitur, si religiOlJ1lB
intra menBem nec reversus fuerit nee Superiori animum redeundi ma·
nifestaverit 4.
§ 3. Fugitivus est qui, sine· Superiorum licentia, domum religiosam
deserit cum animo ad religionem redeundi '.
l8. C. lDp. et Bee., 311m. 1888, ad 2; 8. O. de BeUglOld8, decr. 15 lun. 1108, D. lLfO.
3 S. C. de BeUalosls, declar. Ii apro 1910.
3 S. C. Ep. et Reg., ..t'111ft. e' lMciorIea., 11 mart. 1888.
4 CoDe. Trldent.. 81!88. XXV, de ""d.ribu, e. 18.
ICone. Trldent., . . . XXV, de re"d.ri...., e. 4.
I
187
OAN.6t5.
§ 1. Apostata. et fugitivus ab obligatione regulae et votorum minime
eoI.vuntur et debent sine mora ad religionem redire '.
I 2. Superiores debent eos 80llicite requirere, et ipsos, si vera. poeni·
tentia &cti redeant, suscipere; reditum vero monialis apostatae vel fugl·
tivae caute curet loci Ordinarius, et, si' agatur de monasterio exempto,
etiam Superior regularis I.
TITULUS XVI.
De dimissione rellgl08ol'lUll.
CAN. 6i6.
I 1. Ip80 facto ha bendi sunt tanquam legitime dimissi religiosi:
1.· Publici apoetatae a. fide catholica.;
2.- Beligi08us, qui fugam a.rripuerit cum muliere; aut religiosa.
qoae com vUoi
3.- Attentantes aut contrahente8 matrlmonium aut etiam vincu·
lum. ut aiunt, civile a.
I 2. In bis casibus su1llcit ut Superior maior cum suo Capitulo vel
Consilio ad normam constitutionum emlttat declarationem fseti; curet
autem probationes fseti collectas in domus regestis a.sservare ".
OAPUT I.
De dimunone religioaorvm qui 110ta eemponJria "tctlCUJHIru"t.
OAN. 647.
I 1. Professum a votitl temporariis sive in Ordinibus sive in Oongre·
ptiOnibu8 iuris pontiAcii dimittere potest 8upremus religionis Moderator
Yel Abbas monasterii sui iurla cum conSensu sui cuiusque Oonsilii per
aecreta sutfragia mauifeRtato, vel, si. agatur de monialibus, Ordinariu8
looi et, si monasterium sit reguJaribus obnoxium, Superior regularis,
poatquam monasterii Anti~ta. cnm suo OonaiUo fidem de cauais scripto
tecerit; in Oongregationibus vero iuris dioeceflani, Ordinarius looi in quo
religiosa domus sita est, qui tamen iure suo ne utatur Moderatoribus
inlewl vel iuste diBllentientibus '.
l O. 8, (l.XX, q. 8; e. 7, 24. x, de retllllcl""",, 61 '""'lell""''''' ClcI relCglonem, III,
11: Coac. TrIcleDt., 8e&8. XXV, de re",lcIribu, e. 19; BeDed1etas XIV, coJl8t. c Sl deltam »,
4 mart. 1748; 8. O. Ep. et Rec., OreU,," B.
IDI, 14, G.
"'u""'''''. 11 aug. l'mB; 8. O. O., decr. 21 sept.
:! O. 2, O. XX, q. 8; e. 1, O. XX, q. ~ e. !G, 18, 19, 89, O. XXVII, q. 1; e. 1, X, de "il •

.... vi tIM'''' es... 11."'. I, 40; e. G, 7, 24. X, de re",lcI"'bUl e' ,ra",.,."tlbUl ad rel'-
,cone.. III, 11: Paulua IV, CODat. C POI'f1utJ'" », 20 luI. lr.ri8, I 8, li; Benedletus XIV, consto
cB' cIca"'. a,'4 mart. 1748; 8. O. Ep. et Bee., Ord'"'' B. 11. V. de 1Ief'OfJde. lO !ebro 1604;
I. O. (l., deer. 21 aept. 1824, I ~ L'-aftO. lO mart. 1829, ad 2; I",.'morutlt, 16 mart. 1836;
Gecr. 2C luI. 101M, n. 1.
a 8. O. de Rellglosls, decr. 16 maH 1911, n. 18.
.. 8. O. de RellsJ,osla, deer 16 maH 1911, n. 18.
6 Leo XlII, ClOD8I:. c COll'"" CI CAriato _, 8 dee. 1100, I 1, n. VIII, I 2, n. I: S. C.
lQer 8tatu Beplarlom. declar. 12 lun. 1818, Do IV.
188
I 2. li omnes, graviter eorum onerata coIUJCientia, religioeum dimit-

tere nequeunt, nisi servatis quae seguuntur:
1.0 Causae dimissionia debent esse grave&;
2.° P088unt se "bere sive ex parte religionia Bive ex parte religiOBi.
Defectus spiritus religiORi qui aliis scandalo Bit, est suftlciens dimhurionis
causa, Bi repetita monitio una cum salutari poenitentia incaasum ces-
serit, non vero inftrma valetudo, nisi certo constet eam ante professionem
fuisse ddlose reticitam aut dissimulatam;
3.0 Licet Superiori dimitt.enti certo innote&cere debeant, non est
tamen necesse ut formoli iudicio comprobentur. At religioso semper ma-
nifestari debent, data eidem piena respondendi lieentia; eiusque respon-
Biones Superiori dimittenti fideHter BUbiiciantur;
4:.° Contra dimissionis decretum est religioso fa.eultae recurrendi
ad Sedem Ap08tolieam; et pendente recursu, dimissio nullum habet iuri-
dicum effectum;
. 5.° Si de mulieribus agatur, servari debet pra.eseriptum can. 843,
§ 2 I.
OAN. MB.
ReHgiosus dimhams ad normam can. 6(7 ipRO facto 80Ivitur ab oumi-
bus votis religiosis, salvia oneribufI ordini maiori adnexis, Bi Bit in sacris,
et firmo praescripto can. MI, § 1, &d; clel'icus autem in minoribus ordi-
nibus constitutus eo iP80 redactus est in statum laicalem I.
OAPUT II.
De tlimÌIJ8Ì0ft6 relSgioaorum qui 'VOta perpetua "UftOtlfHJ",,,t .. relSgiGu
clericali ftOft 6tl1empta 1'61 i" religione laicali.
OAN. M9.
In virorum religionibuB clericaHbus non exemptiB et laicaHbu8, ut
profesaus a votis perpetuiB dimitti possit, praecedant necesse est tria
delicta cum duplici monitione ac defectu emendationia ad normam
can. 656-662.
OAN.850.
§ 1. Ha.ec Bi constiterlnt, 8llpremuB religionia Hoderator cum BUO
Oonsilio, perpensis omnibus fa.eti adiunctis, deliberet num lOOUB Bit di-
miBBioni '.
I 2. Si maior suft'ragiorum numeruB pro dimissione steterit:
1.° In religione iuris dioecesani rei tota deferatur ad Ordinarium
looi in quo religiosa professi domu8 Bita est, CUiU8 est dimissionem pro
BUO prudenti arbitrio decernere ad normam can. 647;
I B. C. lIIp. et Beg.,OrcI"''' S. BettetJCcti. 13 maU 19Of, ad 2; B. C. auper Btata Be-

plarlum, deelar. 12 tUB. 1858, D. V; 7 !ebro 1882, ad 2, 8; B. C. de Rel1110818, deer.lSaD.
1911, D. VIII.
:I B. C. auper I!tatu Begularlum, deelar. 12 tUB. 18Ii8, D. nl; B. C. de Bellsloel8, decr.
1 San. 1911, D. VIII.
a Leo XIII, conat. c OOlltl"" Il OMfaw _, 8 dee. 1800, I 2, D. I.
188
2.· In religione iuris pontificii ipae supremus religionU Moderator

djmj88jonis decretum ferat; quod tamen ut suum sortiatur etfectum, debet
a Sede Apostolica conftrmari l.
I 3. Religioso ius est sua8 rationea 'libere exponendl; eiu8que respon-
sionea in actis 1ideliter referendae sunto
CAN. 651.
I 1. Etiam ad dimittendas religi0888 profe&88B a votis perpetuis sive
eollemnibus sive simplicibus exiguntur gravea causae exteriorea una cum
incorrigibilitate; experimento priu8 habito ita ut 8pe8 resipiscentiae eva-
Duerit, ludicio Antiatitae I.
I 2. Praescriptum caD. 650, § 3 etiam in religiosarum dimj88jone
aervandom est.
CAN.652.
I 1. Si agatur de religiosia iuria dioecesani, Ordinarii loci in quo
alta est sororia professae domus, est causas dimissionis expendere et
decretom dimissionis ferre ••
§ 2. Si de monialibus, Ordinarius loci omnia acta et documenta
transmittat ad Sacram Congregationem com suo et Superioris regularis
voto, si monasteriom regÙlaribus sit 8ubiectom 4.
§ 3. Si de allia religiosia iuris pontificii, suprema religionls Mode-
ratrix rem totam ad Sacram Congregationem pariter deferat cum omni-
bus actis et documentis; Sacra autem Congregatio tum in hoc tom in
p1'8ecedt'nti casu quod magia expedire censuerit. decernet, firmo prae-
&Cripto can. MB, § 2.
CAN. 6r13.
In caRU gravia sca.ndaJt exterioris vel gravissimi nocumenti commu-
nitati imminentis, religiosus statim potest a Superiore maiore cum con-
8ensu sui Consilii vel etiam, si periculum alt in mora et tempus non
adalt adeundi Superiorem maiorem, a Superiore locali cum consensu
BUi ConRilii et Ordinarii locl, ad saeculum rt'mitti, habitu religioso illico
deposito, lta tamen ut rea per ipsum Ordinarium aut per Superiorem
maiorem, si adalt, Sanctae Sedia iudicio sine mora subiiciatur •.
CAPUT fil.
De proc6'" iutliciali iA dimisliofae religiolOf'tl.m qui t10ttJ perpettUI. " "
101lemtJitJ " " rimplicitJ AwaevptJ",,,t lA religione cleriotJli 6t1J6mpttJ.
CAN. 654.
Vir professus a votis sollemnibu8 aut a votis simplicibus perpe-
tuis in religione clericali exempta ne dimittatur, nisi processu insti·
l e"","o _,
Leo XID, COD8t. c O.otWfUoe Il 8 dee. 1800, I 2, Jl.. I.
I S. O. de BeUPoals, decr. 11.6 maU 1m, D. 21.
~ Leo XIII, const. c 00114"" Ile",ulo _, 8 ~. 1800, I 1, Do VIII.
a S. o. de BeUPoals, decr. 16 maU 1911, D. 21.
• S. O. de Bel18l0ld8, decr. 18 maU 1m, D. 21.
190
tuto, salvo praeseripto can. 646, 668, et revocato quolibet contrario prI-
vilegio l. '
CAN. 655.
§ 1. Ad sententiam dimissionis ferendam competen8 est 8upremu8
religionis vel monasticae Congregationis Moderator cum 8UO Consilio &eU
Capitulo, quod quatuor saltem 'religiosis constet; si qui deficiant, eorum
1000 totidem religi0808 eligat praeses de consensu aliorum qui cum ipso
tribunal collegiale constituant I.
§ 2. Praeses de aliorum consensu promotorem iustitiae nominet ad
normam can. 1589, § 2 3
CAN. 656.
Ad proceuum instruendum deveniri nequit nisi praecesserint:
1.0 Gravi&. delicta externa sive contra ius commune Bive contra ipe-
ciale religi080rum iua;
2.0 Monitiones;
3.· Detectus emendationia '.
OAN.657.
Delicta debent esse saltem tria eiusdem speciei, ve!, Bi diversae, talla
ut simul sumpta manifelltent perversam voluntatem in malo pervicacem.,
aut unum tantum permanens, quod ex repetitis monitionibus virtualiter
triplex fiat '. .
CAN.658.
§ 1. Ad monitionem faciendam necesse est ut aut delictum Bit poto-
rium aut de eodem constet ex rei confessione extraiudiciali vel ex aliis
suftlcientibu8 probationibus quaa praevia inquiBitio suppeditaverit '.
§ 2. In inquisitione peragenda serventur, congrua congruis refe-
rendo, praescri~ta can. 1939 seqq.
CAN. 859.
Monitio fieri debet ab immediato Superiore maiore per se vel per
alium de eius mandato; &ed Superior mandatum ne del, nisi praevia in-
formatione facti ad normam can. 658, § 1; datum vero mandatum pro
prima monitione valeat etiam pro altera '.
1 8. O. Ep. et !leg., IiillHHIeft., 22 laD. 1II9IS; decr. « AtloH. tJdfllOdu. :D, 4 DOV. 1882,
D. 8; 8. O. O., decr. 21 .pt. lat, I 8; decr. 24 lui. 18M, D. 8, 4: 8. O. de BeIlPoal., 16 maD
1911, D. 8.
I 8. O. ElI. et !leg., decr. « AtlctW CldfllOd•• I, oJ DOV. 1892, n. 8; 8. O. O., decr.
21 .pt. 1624, I 6: 8. O. de Rellg10818, decr. 18 mali 1911, D.l.
3 8. O. de RelIglosl., decr. 18 mali 1911, D. 2.
4 8. O. Ep. et !leg., tMboRetf., 22 laD. 11186: O,.terolet&...., 1 lu. lG8G. ad 1: decr.
« AtlcH. .II!nOlltI. :D, 4 DOV. 1892, D. 8: 8. C. C .• decr. 21 .pt. lat•• 8.8; 8. O. de BelI-
glO8la, decr~ 18 mali 1911, D. 4. Ii. 9.
I 8. O. Ep. et Reg•• decr. « A.ct,. .d!nOdtlm ". 4 DOV. 1892, D. 3; 8. O. de BellP08I8.
decr. 18 mali 1911, D. 4. lO.
G 8. O. de Religiosi., decr. 18 mali 1911, D. 8.
T 8. O. de Religlosls, decr. 18 mali 1911, D. G.
191
CAN. 660.
Duae debent esse monitiones, scilicet singulae pro singulis duobu8
primis delictis; in delictis autem continuatis BeU permanentibus inter-
cedat necesse est inter primam et alteram monitionem saltem trium die-
rum integrum spatium\ l.
CAN.661.
§ 1. Monitionibus Superior addat opportunu exhortationes et cor-
rectiones, praescriptis insuper poenitentiis aliisque remediis poenaHbus,
quae apta censeantur ad emendationem rei et scandali reparationem I.
I 2. Praeterea tenetur Superior reum ab oceasionibus relabendi
removere etiam per translationem, si opus fuerit, ad aliam domum, ubi
facillor sit vigilantia et remotior de1inquendi occasio.
", 3. Singulis monitionibus adiiciatur dimissionis comminatio 3.
OAN. 862.
Religiosus censetnr se non emendasse, si post secundam monitionem
novum delictum commiserit vel in eodem permanenter perstiterit; post
nltimnm monitionem sex saltem dies erit expectandum, antequam ad
ulteriora progressus fiat 4.
OAN.663.
Immediatus Superior maior, postquam monitiones et correctiones
incauum cesserint, omnia acta et documenta diligenter colligat et ad
8upremum Moderatorem transmittat; hic autem ea tradere debet promo-
tori iuetitiae, qui ea examinet et suas conclusiones proponat s.
OAN. 664:.
I 1. Si promotor iustitiae, cui fas est etinm ulteriores inquisitiones
guu opportunas iudicaverit lM!ragere, accusationem proponat, instruatur
processus, servatis praescriptis canonum in Parte Prima Libri Quarti,
congrua congruis referendo ._
§ 2. Ex proceuu constare debet de delictis patratis, de praemissa
duplici monitione et de defectu emendationis '.
CAN.665.
Tribunal, diligenter perpensis allegationibus tum promotoris iusti-
tiae tum rei, si quidem iudicaverit satis probata esse ea de quibus in
can. 664., I 2, sententiam dimiuionis pronuntiet '.
1 s. o. Ep. et Bee., decr. « Ave," GdfJlOdllm _,4 DOV. 1d92, D. 8; S. O. de Religlosis,
deer. 18 mall 1911, D. 4, 8.
I 8. o. Ep. et Reg., decr. c Ave'" GclfJIOrlum _, .. DOV. 1892, D. 8; S. C. O., decr.
21 eept. 1824, I 8; S. C. de Religiosi... decr. 18 lIUl111911, Jl. 4.
• S. O. de Religiosis, decr. 18 mali 1911, D. 5.
4 S. O. Ep. et Bee., Lflbot&eft., 22 taD. 1596; S. O. de Religlosls, decr. 16 mali 1911,
D. e,12.
S8. C. de Rellgiosis, decr. 16 mal11D1l, D. 13.
I S. O. de Rellg1os1s, decr. 16 mali 1911, D. 13. 14.
, 8. O. de Rellgiosis, decr. 16 maii 1911, D. 7,11 .
• 8. O. Ep. et Bee., decr. « Allct.. GclfJIOdllm _, 4 Dov. 1892, D. 3; S. C. de Rellglosls,
decr. 18 .mali 1911, D. 15.
191
CAN. 666.
Sententia exsecutioni mandati nequit, niai fuerit a Sacra Congrega~
tione conftrmata; ad quam tribunalis praeses et aententiam et omnia acta
processus quamprimum transmittere curabit.
CAN.667.
Pro disaitis regionibus etiam in casibu8 ordinariis sup~ Modera-
tores cum consensu sui Consilii BeU Capituli possunt dimittendi faculta·
tem demandare probis ac prudentibus religiosis, qui saltem tres esse de-
bent, firmo praeseripto can_ 663-666.
CAN.668.
In casu, de quo in can. 653, religiosu8 statim potest a Superiore
maiore, vel ai periculum ait in mora et tempus non adait recurrendi ad
Superiorem maiorem, a Superiore quoque locali, cum consensu sui Con-
silii, ad saeculum remitti, habitu religioso illico deposito; religioso antem
dimisso, statim processus, si nondum fuerit institutus, instituatur ad nor-
mam caDonum qui praecedunt 1_
CAPUT IV.
D6 r6ligiorir tlimiBrir qui vota pfW'1J6ftIG ftUncupa",,,t.
CAN. 669.
§ 1. Professus qui vota perpetna emisit, a religione dimissus, votis
religioais manet adstrictus, salvis constitutionibus aut Sedis Apostolicae
indultis quae aliud ferant.
§ 2. Si clericus est in minoribus ordinibus constitntus, eo ip80 recIu-
citur ad statum laicalem.
CAN.670.
Clericus in sacris qui aliquod delictum commisit de quo in caD. 646,
aut dimissus est ob delictum quod iure communi punitur infamia iu.ris
vel depositione vel degradatione, perpetuo prohibetur deferre habitom
ecclesiasticum.
CAN.67l.
Si vero dimittatur ob delicta minora iis de quibus in can. 670:
1.0 Ipso facto suspensus ma.net, donec a Sancta Sede absolutionem
obtiuuerit;
2.0 Sacra Congregatio, si id expedire iudicaverit, dimisso praeci-
piat nt, habitu cleri saecularis indutu8, commoretnr in certa dioecesi,
indicatis Ordinario cansis ob quaa dimissusfuit;
3. o Si dimissns prMCepto de quo n. 2, non paruerit, religio ad
nihil tenetur, et d1missus eo ipso privatus est iure deferendi habitum ec-
clesiasticum;
4.0 Ordinarius dioecesis pro eiu8 commoratione designatae, religio-
sum in domum poenitenti&e mittat, vel eum committat curae et vigilan-
1 8. O. de llellgloel8, decr. 18 mali 1911, D. 18, 11.
193
tiae pii a.e prudentiB aacerdotiB; et m religioeUB non paruerit, servetur

Pr&escriptum n. 3;
5.- Beligio, per manus Ordinarii loci commorationiB, caritativum
subBidium dimiBBO BUppeditet pro nece888riiB ad vitae Bustentationem,
nisi ipse aliunde sibimet providere valeat;
6.- Si dimill8UB vitae rationem ecclesiastico viro dignam non agat,
transaeto anuo aut etiam priUB, iudicio Ordinarii, privetur caritativo
subsidio, eiiciatur e domo poenitent~e eique auteratur iUB deterendi habi-
tum ecclesiaBticum ab iP80 Ordinario, qui statim mittere curet opportu-
nam relationem tum ad Sedem Apostolicam tum ad religionem;
7.- Si vero dimill8uB praedicto tempore tam laudabiliter se gesaerit
ut merito haberi possit vere emendatus, Ordinarius eiu8 preces apod
Sanctam 8edem commendabit pro abBOlutione a censura 8118peD8ioniB, et,
ea obtenta, eidem in 8U& dioecesi permittat, adhibitiB opportuniB cauteliB
et limitationibuB, Miasae celebrationem et etiam, pro BUO arbitrio et pro-
dentia, aliud aa~rom minlsterlum. unde hone&te vivere queat; quo in
C88U religio caritativom subsldium intermittere poteste Quod BI. agatur
de diacono aut subdiaeono, rea ad Sanctam 8edem deteratur l.
CAN. 672.
I l. DimiaBua, votiB in religione emiBBis non 8OlutuB, tenetur ad
claustra redire; et Bi argomenta plenae emendationiB per triennium de-
derit, religio teuetur eum recipere; quod si graves obstent rationeB mve
ex parte religioniB mve ex parte religiosi, rea iudicio 8ediB Apostolicae
subiiclatur.
I 2. QuotieB vero vota in religione emiBRa ce888verint, m dimiBBUB
EpiBcopum benevolum receptorem invenerit, sub eiU8 iuriBdictione et
spec~ali vigilantia maneat, servato praescripto can. 642; BeCUS rea ad
Sanctam 8edem deteratur.
TITULUS XVII.
De lOeIetatlbua sin nrorma Iin mallerma
In eommunl nnntium Ilne TOtil.
CAN. 673.
Il. 80cietaB mve virorom mve mulierum, in qua aodales nvendi ra-
tionem religiosorum imitantur in communi degentes Bob regimine Supe-
riorum BeCundum probatas conltitutioneB, &ed tribuB co~etia votls pu·
bUciB non obatringuntur, non est proprie reUgio, nee eiuB BOdales nomine
religiosorum proprie deaignantur. .
I 2. Buiusmodi aocietaB est clericaliB vellaicaliB, iuria pontiftcii vel
di()f!Nlll8ni ad normam can. 488, DD. 3, 4:.
l Pia IX, ClOII8t. c o4pcMtoIlcH Be4" l, 12 oet. 18, I V, D. 15; S. O. Hp. et !leg.,
A'"""
..,GNrfeI&•• lO mart. 1If02; IMlHJIIeII •• 22 laD. 1Ii88; decr. « fUlMOfI• • I, 4 DOV. l8I2,
Do f; B. O. C., decr. 21. _pt. 1_ 110; 2'oIetou. 4 hm. 1m, ad T; L .....·B.......... 81luL
1m, Ilu!. 1'112; B. O. de Bel..,.,.... decr. 18 ma1l 1Jl1, Do 18, 11, lO.
ti
194
CAN·674.
Circa erectionem et suppressionem socletatis eiusque provinciarum
vel domorum, eadem valent quae de Congregationibus religiosis consti-
tuta sunto
CAN. 675.
Begimen determinatur in uniuscuiusque socletatis constitutionibua;
&ed in omnibus serventur, congrua congruis referendo, can. 499.530 1.
CAN. 676.
§ 1. Sooietas eiusque provinci&e et domus capaces sunt acquirendi
et posaidendi bona temporalia.
§ 2. Administratio bonorum regitur praescripto can. 582.537 2.
§ 3. Quidquid sodalibus obvenit intuitu societatia, eidem acquiritur;
cetera bona sodales secundum constitutiones retinent, acquirunt et adm.i-
nistrant.
OAN. 677.
In admittendis eandidatis serventur constitutiones, salvo praeseripto
can. M.2 I.
CAN.678.
In iis quae ad studiorum rationem et ad suscipiendos ordines per-
tinent, sodales iisdem legibus tenentur ac saeeulares clerici, salvia peeu·
liaribus praeseriptionibns a Saneta Sede datis.
OAN. 679.
§ 1. Sodales societatis, praeter obIigationes quibus, uti sodales,
obuoxii sunt secundum constitutiones, tenentur communibus clericorum
obliga.tionibus, ni8i ex uatura rei vel ex sermonis contenu aIiud constet,
pariterque stare debent praescriptis can. 595·612, nisi constitutiones aliud
ferant.
§ 2. Clausuram servent ad normam constitutiouum sub Ordlnaril
looi vigilautia.
OAN. 680.
lidem, etiam laici, gaudent clericorum privilegiis, de quibus in
can. 119·123, aliisque sooietati directe concessis, non autem privilegiis
religiosorum Bine speciali indulto.
CAN. 681..
Praeter proprias cuiusque sooietatis constitutiones, circa tranBitum
ad aliam societatem vel ad aliqu&Dl religionem aut circa. sodaIium exitum
a societate etiam iuris pontiftcii, serventur, congrua congruis refe-
rendo, praescripta can. 632·635, 645; circa eorum dimissionem, prae-
scripta can. 646·672.
J O. 2, de .tat. lROftGohoruflt "' CClfIOftfconf. refT1'larltl-, III, lO, ID Olem.; Bene-
dletas XIV, coDst. c Sflla"aft' ".per _, 21laD. 1'1'&8; B. O. Ep. et Beg., Umatl4 1ft Dora-
tlf'61atfoft,. Orato,."B. P'''''"' 6""", 9 laD. 1758, ad 2; B. O. de BellllOlda, decr. 8 febr.
191B, D. 16; deer. G aug. 191B.
2 8. O. Ep. et Beg., .IIftNII8ft., lG dee. 1818, ad a.
3 B. O. Hp. et Beg., Jlu...... , 115 dee. 1818, ad 1, 2; B. O. de Prop. nde, 1'1' apro 1820.
PARS TERTIA
DE LA.ICIS
OAN. 682.
Laici iua habent reeipiendi a clero, ad normam ecclesiasticae diaci·
plinae, spiritualia bona et potissimum adiumenta ad 88lutem nece.Jllaria l.
OAN.883.
Non licet laicis habitum clericalem deferre, nisi agatur vel de Semi
nariorum alumnia aliisque adspirantibus ad ordines de quibus in can. 972,
I 2, vel de laicis, servitio ecclesiae legitime addictis, dum intra eandem
ecclesiam sunt aut extra ipsam in aliquo ministerio ecclesiastico partem
habent I.
TITULUS XVIII.
De IdeU... 888oe1atlonlbu In genere.
OAN.6&.
Fideles laude dign.i sunt, si sua. dent nomina 888Oclationibus ab Ec·
clesia ereetis vel saltem commendatis; caveant autem ab associationibus
aecretis, damnatis, aedlttoaia, suspectis aut quae studeant seRe a legitima
Ecclesiae vigilantia nbdllcere I.
1 Alexander VII, coDBt... SscroNtlCff l, 18 1aD. 18G8, 1 2, D. XIII; Clemena IX, colUlt.
e 1ft ..celas l, 13 aept. 1688, 1 1, D. XIII, • 8; ClemeDS XII, l1tt. ap. .. Com,en,,'" l,
24 au,. 1734, dub. :x, XII; Utt. ap... COtlcretlUs Nolli. I, 18 mall 1139; Benedlctu8 XIV,
coDBt. c Omft'''. IOlUdt""'ft"m l, 12 aept. 1744, 114, dub. X, XII, I 28, 83 811.; 8. C. de
Prop. Fide, 1D8tr. (pro MlssloD. lIalabar.), 9 apro li83.
I CoDC. TrldeDt.,_. XXIII, de reI., c.18; Benedlctus XIV, coDBt. c A" _"Clsft'" I,
IO mart. 1142, 1 84.
3 Clemens XII, Utt. ap... 1ft .",c.e"" l, 28 apro 1'l88, 1 8, 4; Bened1ctus XIV, colUlt.
e ProoI4GI l, 18 mart. 1m; Plua VII, colUlt... Bede"'m l, 18 sept. 1821, 1 9: Leo XII,
colUlt... Q_o ",..t1ConJ l, 18 mart. 1825, 1 11: Greaorlus XVI, ep. encycl. c JI'mri fIO. I,
lIi aug. 1882; ep. encycl. c Pf"Obe fIO''''l, 18 aept. 1&10: ep. encycl ... 1ft'.,. prtJ.cCJJf'(II l,
15 mali 1844; Plua IX, ep. eDcycl. c Q", ,'.rihl l, 9 DOV. l846; aUocut. c Q_iR. q"sfl-
"'q•• I, 210 apro 1849; ep. eDcycl. c No.'" ., NoNscvm l, 8 dee. 1849; aUocut. eS_pIGri
qtrGdG. I, 9 dee. 1854; ep. encycl. c QtIG",O COf&jldGm_r moerore l, 10 ng. 1888; ep. eDCYcl.
e Qtulft'" Cllna l, 8 dee. 1884; aUocut... Jl_U",Coe. 'ft'''' I, 215 sept. 18815: colUlt. c Apoato·
Ueae III";" l, 12 oct. l.8IJ8, I II, D. 4: ep. .. Qtlam(ltl/ltll l, 29 mall 1873; ep. encycl. c Btll
. . .'" l, 21 DOV. 1873; ep... 1I111Of1Ge l, 29 apro 1876; Leo XIII, ep. eDcycl. c QtIOd Apo.to-
UcC l, 28 dee. 18'18; ep. encycl. c S."""",_ Il'''' l, 210 apro l.884: ep. eDcycl. c QtIO" mu'-
ItI. I, 22 aug. 1888: ep. c Ol/ldo .snct....mo l, 22 dee. 1887; lItt. eDcyel. .. DcU'sJto l.
lIi oct. 18110; ep. .. lft'mlcs .,., l, 8 dee. 1892; ep. .. C••to'" dC pellG l, 8 dee. 1892; ep.
enqcI. c esri'a'" ~ftGeqw l, 19 mart. 1894; ep. ape c PraeclGm l, 210 luo. 1894: ep.
e LUtenu s fIObta l, 2 luI. 1894: ep. .. LcmgCf&qU ocean' l, 8 1aD. l.88G; S. O. 8. Otr. (An-
.u&e et Blbernlae), 2 lui. 1IMI5; 15 auge 1848; (Poma Alol8Il), 1 au,. l.8IIIS: UH. encycl. (Ild
CAN. 685.
As8ociationes distinctae a religionibus vel 800ietatibus de quibus in
can. 481-681, ab Ecclesia coltstitui possunt vel ad perfectiorem vitam
christianam inter 8OOi08 p~movendam, vel ad aligua pietatis aut caritatia
opera exercenda, vel denique ad incrementum publici cultus.
CAN. 686.
Il. Nulla in Ecclesia recognoecitur associatio quae a legitima au-
ctoritate ecclesiastica erecta vel saltem approbata non fuerit.
I 2. A.aHociationes erigere vel approbare pertlnet, praeter Romanum
PontUlcem, ad looi OrdiDarium, exceptis illis quarum instituendarum
iu, apostolico ex privilegio, aliis reservatum est l .
I 3. Licet privUegium concessum probetur, semper tamen, niai aliud
in ipso privilegio cautum Bit, requiritur ad validitatem erectionis con-
sensul Ordinarii looi scripto datU&; conaensus tamen ab Ordinario prae-
stitus pro erectione domus religiosae valet etlam pro erigenda in eadem
domo vel ecclesia ei adnexa associatione, guae non Bit constituta. ad mo-
dom organici corporiB et l1lius rellgionis Bit propria I.
I 4:. Vicarius Generalis ex solo mandato generaU, et Vicarius Capl-
tulariB nequeunt 88lJOCiatlones erigere aut consensum praebere pro earum
erectione aut aggregatlone I.
I 5. Erectionis lltterae ab iis qui ex privilegio apostolico asaoclatlo-
nem erigunt, gratis concedantur. sola excepta tua pro expenada ne-
ceeaa.riiB ~.
CAN. 881.
Ad normam CUl. 100, tunc ta.ntum ft.delium associationes luridicam
in Ecclesia peraonam acguirunt, cum a legitlmo Superiore ecclesia8tlco
formale obtlnuerunt erectlonis decretum.
1IIp.ADsUae),18 aept.18It: deer. l i lal.lMG; Utt. 8 DO•• l.88G; cJeer. 12 laD. l8D; buItr. (ad
Vie. Ap. M78IarleD.), 1 fabr. 18'11, D. f; lIUItr. (ad OrdlDal'klll imperli Brull.), ! 1aI. 1818;
(B. l17aelDtbl), T mart. 1881; lIUItr. lO maU 18Sf; lIUItr. 19 maU 1881, ad 1; (NonePae),
8 auc. 1818; lIUItr. IO auc. l.8IK; a auc· 1888; 8. O. 1IIp. et Bee., buJtr. (ad 1IIp. B1UIpI'Iae),
• maU tal, D. VI; 8. O. de PIop. l'1de, Utt. eDC7CL (ad De_. Ap. et JIIp. 0rIeDt.)
M aept. 1881; Utt. eDC1el. • auc. 188G, D. 2; 8. O. 1DduJC., Urtla et 0rtN. I auc. 1811.
8. PoeDlt., 4 auc. lB7I.
l 01emea8 VIII, ecJIIIIt. « ~ l. T dee. HM, • 2; 8. O. 8. Ofr., 8 mUl 11101.
8. O. lDduJg., A~. 28 auc. 1112; O.-.ef'WlOea•• 21 laD. 18G, ad f; • laD. 18'l1,
llIrl,ad l, Il;A.,..,.....
ad 2; decr. 18 Ial. l88T; 0nNtICI PnIecIfoaaorw., IO maU tal, ad I; Urtla ., 0rtN. 21 aq.
lO aug. 18118. ad I, V; 8. R. C., BJboreII•• T oct. 1I1T.
I Clemeu VIU, ClOII8t. • o-ec-~.. " T dee. 18Ot•• 2; 8. O. Hp. et BIc.• O......
e dee. 1818;P.fIOf'M".". n oet. 1819; 8. C. O•• VokeII.... s......... lO mali 1m, ad I;
v,.ec.1tJ17IetI., 19 BOY•• a dee. 1128; 8. O. de PIop. l'lde (O. P. pro 818.), 21 mart. 18'18;
8. O. IDduJg•• V.Iett, ...... Ii tebr. 18U. ad 8; ."fIGI....... a dee. la, ad I, Di 21. 11ID.
1818, ad 1; OrtI..... Pnae'IoIIIonI., 20 mali 18DIS, ad I; Urtfa et 0rtN, • auc. l8I'l, a. II;
8. R. O•• BJlJorn•• 7 oet. 101T.
18. O. IDduJg.• GnaClfaft()fJOU...... M mali 18t8; A.,........, 18 auc. 18118; O~
,.,... PrelloNritM S . ., ....... 21 BOY. 18'18, ad 1, !.
• 01emea8 VIII. cout. o-eOllIllfU l, T dee. lAIIK, • n.
197
CAN.888.
Associatio titulum BeU nomen ne assumat guod levitatem aut ablO-
nam. novitatem 88.piat, vel speeiem devotionis a Sede Apostolica non pro-
batam exprimat 1.
OAN. 889.
I l. Quaelibet 8.8IJOCiatio sua statuta habeat, a Sede Apostolica vel
ab Ordinario loci esaminata et approbata I.
I 2. Statuta guae non Bint conllrmata a Sede Apostolica, modera-
tloni et correetioni Ordinarii loci aemper subiecta manent li.
OAN. 690.
I l. Omnes a88OCiationes, etiam ab Apostolica Sede ereetae, niBi
speciale obstet privilegium, iurisdictioni subsunt et vigilantiae Ordinarii
looi, qui ad normas 88.crorum canonum e&8 invisendi ius habet et munus 4 •
§ 2. Associationes tamen, quae vi privilegii apostolici a religioels
exemptiB in suis'ecclesiiB institutae sunt, OrdinariiB locorum fu non est
visitare guod attinet ad ea quae internam diBciplinam BeU spiritualem
8II8OCiatiOniB direetionem spectant '.
C.AN. 891.
§ 1. Associatio legitime erecta, nisi aliud expreae cautum Bit, bona
temporaUa poesidere et aciminiBtrare potest mb auctoritate Ordlnaril
loci, cui rationem administratiouis II8ltem quotanniB recidere debet, ad
normam can. 1525, minime vero parochi, licet in eius \territorio ereeta
llit, nisl aliud Ordinarius ipse statuerit l.
1 8_ O. 8. Off., 4 mali l882, ad 2; li luI. 1888.

:& Olemena VIII, coDBt. Il QlUlecu"'ftHI _, ., dee. HM, • G; 8. O. 1Ip. et Beg., 2're,*",
2 lu. 1If82; 8. O. O., Potetl"fIG, 29 mali 1688, ad 1; 8. C. 1Ddu1g., ~I""'., 12 mali 1M3,
ad 1; Atw8,wtletl., 18 Bug. 1808, ad 4; OongrellGtlon" Preelom"., 8a",.",,,, 28 DOV. 18'l8,
ad 8; Ur'" et Or"', • aug. 1887, ad l: 8. R. C., Blborea., 'I oct. 1817.
, Clemena VIII, coJUJt. « QH6CUttUJtl8 _, 7 dee. 18CK. • G; 8. O. 1Ip. et Bee., Orioleft.,
9 Ian. 1801; 8. O. O., RottIfIfIG, 2'i au,. 18GB; Fa1Hlft'., 20 mali 1882; B. C. Indulg., Ur'"
et Or"', • aug. 1887, ad I.
" Conc. TrldeDt., 8888. XXII, a reI., e. 8; BeDedlctus XIV, coJUJt. « AI .alta,,'" _,
IO mart. 1742, • 81; 8. O. O., N."""" 22 laD. 11118; 6tlGrclCe•• , 22 sept. 1800; Dm".....,
~ mallleB4, ad 7; OOtlNlft., 115 febr, 1&12; p",one.., 7 aept. 1 _ 2'rofafIG, a et 24 aug. 1'lO8,
ad 2-4; A"'fIG, 8 et 24 mart. 1721i, ad G; Ber'fOIIIfIft., 18 dee. 18G8, ad 1, 2; Pontulcale Rom.,
Ut. OrcIo fUI Ne,...... fHlf'OC1tfG.t.
Il 8. O. IIp. et Bee., B. A"ple, 2 aug. 1181; B. A..,eU BfaGclfeII., 12lua. 11182; OrcI"''
B. D'*"ttld, a. 11188; • .".bWJ, 28 oct. 1.G92; OGWft., 22 tebr. l.IIIG, ad 1; Der11aOtletl., 7 aept.
1IMI8; A"....., 8 fabr. 1818; 9 lua. 1817: H.len"fGna, 21 lui. 1817: AII"M..., 81 lui. 108'1:
OOlltleftlHIC._, loct. 1046; 8. O. O., NttOOrina PallGlWW'II_,'28 lua. i-. OOtlleR., Ui febr.
lM2i PletorWft., 'I 88pt. 1 _ B. O. Indulg., 2'm" Orli. . . B. FrlltIOIed, 8llaD. 18118, ad III.
Il OlemeDB VUl, coJUJt. Il Qt/HOIftIWJU6 _, 7 clee. 1804, • 8;- Plua IX, ep• •eyel. .. lttere-
'l''''' _, 11 sept. 11118; 8. O. O., 1.1HJtIIIC8ft., I lua., 7 luI., 22 sept., 17 DOV. 1788; Oo.aett.,
8 et ~ luI. 1m, ad 1, 2; IfIfttI8ft., ~ apr., 22 lua., 13 lui. 1748, ad 8; 8. R. O., Ur'" et
Or.... 12 1aD. 17CN, ad 28, ai.
UI8
§ 2. Potest, ad normam statutorum, oblationes recipere, et receptu

erogare ad pi08 ipsius associationis uaus, salva semper ofterentiom. vo.
luntate l.
§ 3. Nulli associationi eleemosynas colligere licet, nisi id aut statuti.
permittant, aut neeessitaa postulet, et looi Ordinarii consenaus accedat
ae servetur forma ab eodem praescripta s.
§ 4,. Ad eleemosynas extra territorium colligendas uniuacuiusque
Ordinarii venia, scripto data, requiritur.
§ 5. Oblationum guogue ac eleemosynarum fidelia erogationiB ratio-
nem associatio reddat Ordinario 100 a.
CAN. 692.
Ad fruendum assooiationis iuribus, pririlegiis, indulgentiis, aliisque
gratiis spiritualibus, necesse est et sdcit ut guis in eam valide receptus
sit, secundum propria associationis statuta et ab ea legitime non ex-
pulsus •.
OAN.693.
§ 1. Acatholici et damnatae sectae adscripti aut censura notorie irre-
titi et in genere publici peccatores valide recipi negueunt '.
i 2. Eadem persona. potest adscribi pluribus associationibus, salvo
praescripto can. 70G I.
§ 3. Absentes ne adscribantur 888ooiationibus ad modum organici
corporis constitutiB; praesentes autem, nonniai scientes ac volenteB
adscribi poasunt '.
i 4,. Salvo praescripto can. 7M, religiosi po88unt piis 888OCiationibu8
nomeu dare, exceptis iis quarum leges, Superiorum iudicio, cum obser-
vantia regulae et constitutionum conciliari negueant.
1 Olemena VIII, consto • QtlGecu"'fflt' _, T dee. 1804, I 8; 8. O. O., Arim..... , 19 aq.

1696; A,cuJG,.., 8 et 24 mart. 1725, ad 8.
2 Olemena VIII, consto • Qtfaecufllqtlcl _, T dee. 1804, I S; S. O. O., LGtIoCtJtIC.'ft., 20 aept.
1110, ad I; r""tffm., ~ apr., 22 lu., 18 lui. 174S, ad 2; S. O. InduJc., O• ....-.ceft., lllUD.
1888: S. R. O., NtfUt., GuCII',,'lae, 9 lui. 1118, ad 13; Peru""" 9 lui. 1118, ad :15.
3 Conc. Trldent., 8e88. XXII, de ref., c. 9; Olemena VUI, consto c QtltaeCU"'ftUJ _,
7 dee. 1804, I 8; Benedlctua XIV, coll8t. c Ad mUt'an'" -, 80 mart. 1742, I 82; S. O. Bp. et
Reg., Malmen., 20 mart. 1618: Con",,'.."am, ti oct. 1646; 8. O. O., LGtlCfClfIefl., 20 aept.
111;0, ad 8-9; lantffm., ~ apr., 22 IUD., 13 lui. 1748, ad a.
• 8. O. S. 0«. (Sect. de Indulg.), decr. 23 apro 1914; S. C. InduJc., IfIOfJf'tC locC '"
QaUta, 12 febr. 1840; Camef'CIOfm., 2G lan. l.8t2, ad 1, 2; PllUWO"m., 12 mali l843, ad 1;
Urb" e' Orb", 5 aog. 1851; J1allUCen., ~ mali l.8G7: OaflN!f'CICfm., 29 auge 18M; Mec"',"
ftten. et V'nceraftGpoZttaftG, 18 lui. 1887, ad I, Il: .t.,NtaM, 10 auge 1889. ad VII.
I PIU8 IX, ep. c QH"'fallm _, 29 mall18'l3; conat. 41 B~ortae _,29 apro 1871; 8. O. de
Prop. Fide (O. G.), l i aept. 1887.
8 S. C. Bp. et Rec., Nturieft., 8 lu. 1618; 8. O. InduJc., ~a,lIbrCen., 17 febr. 1118,
ad 4: Brlocen., 29 mall 1841. ad 10; BCIIUeeft., 13 tebr. l.894, ad I.
1 8. O. Indulg., Amenoana NOt1C Be""C B""II'*", 28 apro 1761: Urbe. et OrNI,
13 apro 1878; 19 lu. 1880; Urb'- et OrNI, 26 DOV. 1880.
199
694:.OAN.
I 1. Beceptio lat ad normam iuria ac statutorum uniuscuiusque 88-
aoei&tionia l .
I 2. Ut autem de receptione eonstet, inscriptio in albo associationis
deri omnino debet; imo haec inacriptio, Bi associatio in personam mora-
lem ereeta fuerit, est ad validitatem necessaria I.
OAN. 695.
Occasione reeeptionis in aSBOCiationem nihll directe ve! indirecte exi-
ptur, praeter id quod in statutislegitime approbatis designatum Bit, aut
ab Ordinario looi, ratione speclalium circumstantiarum, expresse per-
mi8Imm in associationls tavorem '.
OAN. 698.
I 1. Nemo, legltime adacriptus, ab associatione dimittatur, nisi iusta
de causa ad normam statutorum •.
§ 2. Qui in C&8um inciderint, de quo in can. 693, § 1, expungantur,
praemi88& monitione, servatis propriis statutis et salvo iure recursus ad
Ordinarium s.
§ 3. EtiamBi in statutis nihll expreBBe eaveatur, etiam looi Ordina-
rius quod ad omnes assoeiationes, et Superior religi08us quod ad a8SO-
eiationes ex apostolico indulto a religioais erectas attinet, p088unt Sooi08
dimittere l.
OAN.697.
§ 1. A88ociationes legitime erectae ius habent, ad normam statuto·
rom et saerorum eanonum, eelebrandi eomitia, edendi peculiares normas
qnae ipsnm sodalitium respieiant, eligendi administratores bonorum, 0111-
eiales et ministros, firmo praeseripto e&n. 715 f. .
§ 2. In iis qnae convocationem ad eomitia et electiones respieinnt,
serventur ins commnne, qnocJ prostat in can. 161-182 et statuta iuri eom.-
muni non contraria.
l 8. O. Indulg., HerlripoleR., 15 tOD. 1746; OOmenJcn., 25 fan. l842, ad 3; Aa~fetl.,

2Z aug. 1842; Urlril et Orlril, 28 DOV. 1.880, D. III; Jlec1&"ftleft. et V'AceftRapo'UOftO, 16 lui.
l8S'l, ad II; B"fOI"tMft., B dee. 1892, ad IV.
t B. O. S. Off. (Sect. de Indulg.), deer. 23 apro 1914; B. O. de Prop. Fide, lltt. encyc1.
IO lun. 1889; 8. C. Indull., Ver,alleft., 17 aept. 1846; BrioCM., ili sept. l.845, ad 1; Come-
f'CIOeft., 18 aug. 1888, ad 3; 26 laD. 1871, ad 1; Orcl'A" Fra'rum JI'norum B~CCllceo'. et Re-
collect., %1 apro 1887; Socletat" len, 16 luI. 1887, ad IV, V; Tornacn., 17 lul. 1891; 12 dee.
1H82; Bar" 8. Domn'A',. 18 lun. 1898, ad III.
3 8. C. Ep. et Rq., Urlo'en., 9 laD. 1001.
Co 8. C. Ep. et Reg., Bomono, 29 DOV 1850; BomaAa, 13 mart. 1896, ad 3 et 4 mart.
1898; B. O. O., LGftcfGMA., 20 aept. 1710, ad 7; Ba'AeOrel1ieA., 14 et 28lan., 28 aug., 16 sept.

1769, ad 2.
6 S. C. Ep. et Reg., BomoIlG, 13 mart. 1896, ad 3 et 4 mart. 1898.
• S. C. C., lt'erraMet&., 14 sept. 1782, ad 7.
7 S. C. Ep. et Reg., Nacerlt&G POl1aAOrUm, 9 aug. l594; Beo"M, lO lun. 1616; Bom·
t&eft., U aug. 1617; MOflopolftaM, 2G lan. 1646; A,culoflCl-PlceM ,n Firmano, Z1 luI. 1888,
15 mart. 1889; S. C. C., TAAcfot&eft., 20 sept. 1710, ad 4; N01JaneA., 3 et 24 aept. 1718, ad 9;
A.,cuIClRa, 8 et 24 mart. 1721. ad 1; Balaeoreg(eft., 14 et 28 lan., 28 aug., 16 aept. 1769, ad 3:
8. B. C., Urb" et Orb", 12 laD. 17M, ad 30.
CAN.698.
I 1. Nisi privilegium apostolicum aliud expre&88 eaTeat, nomiDatio
moderatoris et cappellanl pertinet ad looi Ordinarium in 888OCiationibua
ab iPSO Tel ab Apostolica Sede ereetiB aut approbatis, et in 888OCiatiO-
nibus a religiOSiB vi apostolici privilegi! ereetis extra proprias ecclesiali;
in 888OCiationibus Tero ereetis a religiosis in propriiB ecelesiis requiritur
tantum Ordinarii looi COlll8nsus, Bi a Superiore moderator et cappel-
lanus e clero saeeulari eUgantur l.
I 2. Moderator et cappellanuB possunt, durante munere, benedicere
888OCiationis habitum seu insignia, seapularia, etc., eaque adacribendis
imponere; quod Tero adconciones attinet, serventur praescripta
can. 1337-1342 I.
i 3. Moderatorem et cappellanum revocare ex iusta causa po88unt
qui illos nominaTerunt eorumque BUeceB80reB vel SuperioreB I.
I 4:. Idem potest esse moderator et cappellanus.
OAN. 699.
§ 1. Ob graves causaB et salvo iure reeUrBUB ad Apostolieam Sedem.
potest looi OrdinariuB supprimere non solum 888OCiationem a se vel a
deceasoribUB Buia erectam, &ed etiam 888OCiationem ex apostolico indulto
a religioBis erectam de consensu Ordinarii looi 6.
I 2. A88OCiationes vero ab ipsa Apostolica Sede erectae nonnisi ab
eadem Bupprimi p088Unt.
TITULUS XIX.
De IdeH.. U8OdatIoDibua ba speele.
OAN.700.
Triplex distinguitur in EeeleBia a88OCiationum speeies : t6rlii OnUf&68
lG6ovlare8, 00fI/ralflmitGt68, pia6 _.ione. '.
OAN.701.
§ 1. Inter pias laicorum aBBOCiationes, ordo praeeedentiae est qui
sequitur, firmo praeseripto caD. 106, nD. 5, 6:
1.0 Tertii OrdineB;
2. o Archiconfraternitate&;
3.· Oonfraternitates;
1 B. o. Ep. et !leg., 01_., 4 mali 1818; B. O. O., B/lnaetI., 11 IUD. 1712, ad 15, • et
4 fan. 111.8; BOIIOII_., 17 apr., 15 mali 1728, ad l; 8. O. Indulg., Oorflloplt•• , 7 lUD. 1M2,
e'
ad 1, 8; O/lflftOtllClRfm., 18 DOV. 1S42, ad S; Vrlria OrbU, 8 laD. 1881; BngoI....".., I dee.
l892, ad III.
I 8. O. Indulg., Oorilol'Ct•• , 7 IOD. 1842, ad 1, 2; Aturieft., 22 auc. 18f2; B/IIRefJII.,
13 febr. 1884, ad Il, III.
I O. 1, X, de rflflUr .. 'uria, V, 41.
4 8. O. C., 8fHJJotfm., 14 dee. 1R89, 2G 1m. 1890; lA".".",.•• 7 sept. 18IIG.
B 8. O. Indulg., VrbU e' OrWl. 28 DOV. 1880, n. III.
4.. Piae unionea primariae;
5.· Aliae piae unionea 1.
I 2. Oonfraternita8 sanctissimi Sacramenti, si agatur de proce88ione

in qua defertur sanctissimum Sacramentum, praecedit ipBis archiconfra-
ternitatibuB :I.
§ 3. Omnes autem tunc aolummodo. iU8 praecedentiae habent, cum
collegiaUter incedunt Bub propria cruce vel vextllo et cum habitu BeU inal-
gnibua a&8ociationiB a •
OAPUT I.
De terlm Ordinibu Ba6cularib....
OAN.702.
§ 1. Tertiarii saeculareB Bunt qui in saeculo, Bub moderatione ali-
cuiuB OrdiniB, BeCundum eiusdem spiritum, ad christianam perfeetionem
contendere nituntur, modo saeculari vitae consentaneo, 8eCundum regulas
ab Apostolica Sede pro ipsia approbataB f. .
§ 2. Si tertiuB 88ecularis Ordo in plures 888OCiationes dividatur,
harum quaelibett legitime constituta dicitur IOdalitas tBrliarionlm.
OAII. 703.
I 1. Firmo privilegio nonnullis Ordinibus concesso, nulla religio
poteat tertium Ordinem Bibl adiungere.
§ 2. Dato etiam apostolico privilegio, Superiores religiosi po88Unt
quidem peraonas particulares tertio Ordini 8dscribere. &ed nequeunt soda·
litatem tertiariorum valide erigere Bine conBensu Ordinarii looi, ad nor·
mam caD. 886, I 8 '.
§ 8. Nec sodalitatibus a se erer.tis pOBBUut concedere usum partieu-
larium vestium, in publicia sacris functlonibu8 deferendarum, Bine spe-
ciali eiusdem Ordinaril Ucentla. ,
OAN. 704:.
I 1. Qui vota mmcupavlt vel in perpetuum vel ad tempUB in aliqua
religione, nequit Bimul ad ullum tertium Ordinem pertinere, etsi eidem
antea. fuerit adSCriptu8 '.
1 s. R. O., LtloerlfIG, 25 aept. 187li: AbeU"'''''., 18 aug. L.~: 28 maU 1886: LtIosrifIG,
4 luL 1887: FotlfGfIG. 17 mart. lilla; JlOfIOI'OlCtllfIG, Z1 mart. 1893; N"oeriftG PaflaftOf"tlm,
l mart. 1894; Barea•• ~ mart. l8D7: Barea., 80 DOV'. l8D7: BaZet'l"'4f1G, 18 febr. 1899; Ur·
ge"""., lO DOV'. IDOli.
:I S. R. O., NeperiftG, lO mall 1808; LtI,.n.-B4nlJRetl., 18 lUD. 1839; JleclloJ4l18ft.,
1I1UD. 1_: VeroeUeta., 20 aept.188'l: Vercellel&., 18 IUD. 1_, ad 8: NON"""., 28 aug. 1'llS2.
ad 1; JleZeten., 28 aept. 1820; Bfme1HJJltafIG, 17 aug. 11!83: Abemaeta., 18 aug. 1877: Bq"",4eeta.•
17 lan. 18117: UofIfIG. n DOV'. 11MH; UrgeZZett., lO DOV'. IDOli, ad II.
I S. O. Ep. et Beg., 8 apro 1800; S. R. O., 28 maU 1888; FotlfGfIG. 17 mart. 1888; Jla-
tIOIIOI"".... ~ mart. 1893; NfK!erifIG Pca(l4t1Of't1m. 1 mart. l894, ad I.
f Leo XIII, eoDSt. c JI~, Dd F"'", _, 30 maU 1883: S. O. Ep. et Beg., F4fHJft-
' • • 18 IUD. 1n7, ad 2-
• 8. o. Jilp. et Beg.,F.""t'fIG, 181UD. 1n7, ad 8,4: V"U.,.."""., 18 mart. 1744, ad 8;
8. O. IDdulg., Jlec,.11,._•• 14 luI. 1891; f'erUi ar,,,,,,, B. Fratadld. 81 laD. 1.883, ad II.
I 8. O. Indulg., Veronett.. 18 luI. 1887: l'm" 0nJ'''''
8. F,..Adld. 31 laD. 1.883,
ad IV-VI.
§ 2. Si aolutus a votis ad saeculum. redierit, antiqua adacriptio re-
vivisclt.
CAN. 705.
Nulla tertiariorum sodalitas, Bine apostolico indulto, adscribere
potest sodales alius tertii Ordinis in eodem remanentes; Bingulis tamen
sodalibus licet iusta de causa traDsire sive ab alio ad alium tertium Or-
dinem, sive ab alla ad aliam sodalitatem eiusdem tertii Ordinla 1.
CAN. 706.
Publicis processionibus, funeribus aliiague ecclesiasticia tunctlonibus
tertiarii possunt, &ed non tenentur collegialiter interesae; at si interslnt.
eum suia insignibus aub croce propria' incedant necesse est.
CAPUT n.
D6 conlrat6f'flitatibU8 6t piiB Uftionib1l8.
CAN. 707.
§ 1. A88OCiatlones lldelium guae ad exercitium alicuius operis pie-
tatis aut caritatis erectae sunt, nomine veniunt piartlm tmioftum; guae,
si ad modum organici corporis sint constitutae, 80dalitia audiuat.
§ 2. Sodalitia vero in incrementum quoque publici cultus erecta.
speciali nomine conlratemitat68 appellantur I.
CAN. 708.
Confrateraitates nODnisi per formale erectionis decretum constitui
possunt; pro piis autem unionibus suftlcit Ordinarii approbatio, qua
obtenta, ipsae, licet morales personae non sint, capaces tamen sunt obti-
nendi gratias spirituales ae praesertim indulgentias I.
CAN. 709.
§ 1. Confratres negueunt 88cris functionibus operam praestare, nisi
contraternitatis habitum seu insignia deferant «.
§ 2. Mulieres confraternitatibus adscribi tantum possunt ad lucran-
das indulgentias et gratias spirituales confratribus conce8S8.8.
CAN.710.
Titulus BeU nomen confraternitatis ve1 pise unionis desumatur ve1 a
Dei attributis, vel a ehristiaDae religionis mysteriis, vel a festis Domini
et Beatae Virginis Mariae, vel a Sanctis, vel a pio opere ipsius sodalitii I.
1 Clemeus XII, const. c De eal,,'e li, 23 nov. 1789; 8. C. de Rellgf08ls, decr. 80 lon.
1911; 20 mali '1917, ad I, IV; 8. C. Indulg., Brioceft., 11 mart. 1852, ad 4j TM'lil Or""u
B. Francl,c(, 81 lan. 1893, ad VII-IX; Ordt"" Mtnorllfll Capu.ocfftOf"llfll, 21 lon. 1893;
O"Men., l sept. 1893; Ordt"i. 8. Benedkti, 15 lan. 1895, ad III, IV.
:I S. C. Indulg., JlOfICI,trrteft., ~ apro lSS7. ad V.
:I S. C. Indulg., gRl/oluMe"., 8 dee. 1892, ad I, II.
4 S. B. C., BOfIOfIffm., D dee. 1817.
6 S. R. C., decr. aeu declar. 1I1ul. 1914, D. II-IV.
OAN. nt.
I l. Plurea confraternitatea Tel piae unionea eiuadem tituli Be insti·
tatl, Disi id eia apecialiter cOncessum Bit aut iure cautum, ne erigantur
DeVe approbentur in eodem 1000; Bi Tero agatur de magnis ciTitatibus, id
Ucet, dummodo inter ipsaa intercedat convenienB, iudicio Ordinarii looi,
diatantia 1.
I 2. Ourent looorum Ordinarii ut in qualibet paroecia instituantor
eonfraternitates BaIlctisBiml Sacramenti, ac dootrinae chriBtianae; quae,
legitime erectae, lp80 iore aggregatae BUnt eiadem Archiconfraternita·
tlboa in Urbe a Cardinali Urbis Vicario erectis I.
OAN. 712.
I l. Confraternitatea vel piae uniones ne erigantur, niBi in ecclesia
aut oratorio publico Tel saltem aemi.pubHco 3.
§ 2. Ne instituantur, Bine OapituU consensu, in eccleBia cathedrali
aut collegiali.
§ 3. In ecclesiia Tel oratoriiB rellgiosarum OrdinariuB looi permit·
tere potest erectionem aBBOCiationia mulierum tantum, aut piae unionis
quae nonniBi precationibus incombat et gratiarum dumt&xat spiritu&-
Uum commumcatione podeat '.
OAN.713.
I l. Be1igioBi cum confraternitatibos piisve uniOnibuB a Be erectis
poesunt et debent commonicare omnea et 801&8 gratiaB spiritualea, quae
in facultatibuB a Sede Apostolica receptis specUlce et nominatim commo·
mcabiles declarentu!', eaeque in actu erectionis manifestandae Bunt Bin·
golis, Bervato praescripto can. 919 '.
I 2. Confraternitatibus, ab lisdem erectis, non licet Testem propriam
ileO insignia, quae in poblicis proceBld.oniboB aliisque sacrls fonctioniboB
deferenda sunt, 88811mere Bine speciaH Ordlnam looi licentia '.
1 Olemena VIII, mlUlt•• Qt&Hc1lMft'••, 7 dee. 1_, 1 2; B~ C. JDp. et Rea., M.dlo·

....... , 4 laD. 1M3: T ...rinet&., 20 dee. 11M, 1 mart. 1IIIIG; C.tHJllfoeft., 29 1aD. 1818; S. C. C.,
li_poli,...., 17 luI. 1683; Oa"".,... 8 luI. 1090; lM...·S.,..a..... D auge 1890, acl 1:
8. C. IDdulg., 27 aept. 1877: ~., 22 auge 1842, ad 8: AJ&4egutlelS•• 29 tebr. 1864. acl 2;
UrMa .t Orbia, IO auge 2888; Lc&tuIeII •• 81 IaD. 1883, acl 1-111: Tert" Orde,," S. FrtJmMcC,
iliaDe 1893, acll: Orde,," Proedlccltontm. 20 mali l898, acl III, IV: B. R. C., Orde,," Proe·
dlccltorll,.,7 dee. 1611; Poau"Cen., 7 dee. 18GB; Venet., 14 DOV. 1876: MOIIt" Alba"e. 29 DOV.
18Iie;7'.,,""'.. 14 aug.l.8I58.
J S. Plus V, coDat. c Bili debito ., 6 oet••1liTl, 12; BeDed1ctus XIV, ep. eDeyel. c Et"
_ _1M ., 7 tebr. 1742, 1 T: Plus X, lItt. ene)'el. c Acerbo ,,"".. !I, 1li apro 1905, n. IV:
8. C. IDdulg., 23 apr. 1676: Zl sept. 1877: 23 mart. 1711; Urlm .t Orbia, 22 apro 1752; Lemo-
eCoeft•• 22 auge l.8fJ, ad l, 8, 4: Oameroctl"" 22 tebr. 1&17, ad 2; LGtIÒII., 81 !aD. 1898,
ad III.
3 B. C. de Prop. Fide (C. P. pro Bm.), 18 laD. 1804; 8 lu. 1846
4 8. C. JDp. et Reg., TCrtJIOfI8ft., 8 DOV. 11585; Romana, 18 laD. 19OT: 8. C. de Prop.
ncte, Utt. <ad JDp. ManploreD.), lO oet. 1894; B. C. IDdnJg., Aftd8f1(lt18ft., 29 febr. 1864, ad 4.
5 CJemeDS VIII, coDat. c OlUleCU"'fff8 _, 7 dee. 1604, 14, 6; 8. C. IDdulg., 12 mart. 1671.
• 8. C. lDp. et Ileg., Ol&Cen., 8 dee. 1616.
/
CAN. 714.
Confraternitas proprium habitum ve! ins1gDia, Bine licentia Ordi-
narii loci, ne dimittat neve immutet.
CAN. 715.
I 1. Comitiis confraternitatum, etsi in regularium ecclesiis et or.
toriis celebrandis, per se ve! per delegatum praeesee Bine iure tamen suf-
fragli, dignOB et idoueos oftlciales et ministrOB eleetoB conftrmare, indi-
gnOB ve! non idoneos respuere aut removere, statuta aliasve normas, nisl
a Sede ApOBtolica approbatae fuerint, corrigere et approbare, pertinet
ad looi Ordinarium 1.
I 2. De comitiorum t'.xtraordinariorum celebratione confraternitaa
Ordiuarium looi eiusve delegatum tempestive praemoneat; BeCUS Ordi-
nario ius est comitia impediendi vel eorum decreta penitu inftrmandi I •.
CAN. 716.
I 1. Confraternitatea et piae uniones, in propriiB ecclesiis ereetae,
functiones non paroeeiales, aervatis servandis, independenter a parocho
exercere pOBBunt, dummodo miniBterio paroeciali in paroeciali ecclesia
non noceant a.
§ 2. Idem seryetur etiam in C8BU qno paroecia ereeta Bit in ipsa con-
fraternitatis eccles1a.
§ 3. In dubio utrum functiones confraternitatia vel piae unionia no-
ceant, neene, ministerio paroeciaH, ad Ordinaril1m looi spectat iu dee1-
dendi, itemque statuendi practicas normaa servandas.
CAN. 717.
§ l. Si in eeclesiis non Bnia ereetae Bint, proprias functiones eccle-
siaaticas in sacello tantnm vel altari, in quo sunt èreetae, peragere poli-
sunt ad normam can. 716 et peculiarium statutorum 4.
1 8. O. Ep. et Bea., OtlHft,ltIa. 24 luL 1800; o.tet..... 22 aug. 1838; 4 lan. 1107;
AIOIIIatItJ-PWeIIG In F'f"III4l1G, rt luI. 1888, 1fi mart. 1888; 8. O. O., Beno,IIII1••• 4 lan.
1701, ad 1,2; LGflCfGtIetI•• 20 IIePt. 1110, ad 4.f; Rl,"fIG. 1e'etao
mart. 1m, ad 1; AICIda...
8 et 24 mart. 1125, ad 8, 4; B. Mard. 13 apro 1726, ad l, 2; Ari. . . ., 22 DOV. 1715G, '1 aug.
1756, ao luI. 1m; O""',,,,, PJeMl. 28 lan., 22 mart. 1780, ad G; .II"","'tIfI, 1fi lan. 18'18;
8. O. IDdulg., Oorlaofritetl.. '1 lan. 18d, ad 8; 8. R. C., UrMl et OrMl, 12 Ian. 1'104,
ad 82, 88.
2 8. O. O., AI"''-.• lO aept., 20 dee. 1781i, 21. laD. 1188, a4 1.
3 8. O. Ep. et Beg., Oluna. U apro lBl9; OGlIatletl., 11 DOV. 1818; 8. O. O., Ferra-
rietI., 1fi dee. 1708, 12 Jan. 1708, ad l, 2; CnHIIOIIetI.• G fan. 1728, 13 apro 1726, ad 1; M
t1ef'ftetI •• 24 aept. l'l8G, ad 2; 1''"''-.... 12 maU, 2 IUB. 1738, ad t; HortGtIfI, 14 lan., G lui.
1138, ad 1 et 1 aug. 1'139; A,'m.• 28 IIPpt., 2 dee. 171i8, ad 2 et n aug. 17G8; ",,.,,......
1T dee. 1788, ad 2 et 28 lan. 1788; FerrtltWra., 14 aept. 1782, ad 1; Ne,elCtlfl. 2 maU 18m;
l"tIfI. 281an. 181it; 8. R. O.• Aretftlfl. 21. apro 1835; NarraMm., U DOV. IMI; Nfcfera•• 7 eept.
11118; Bort..... 12 aug. 1882; UrMl e' OrMl, 12 laD. 1704, ad 3-8, 10-18, 18, D, 21., 28, BO;
P.pfea., 9 mart. 1711, ad 1: N.,,,tU GHlIa'Iae. 9 lui. 1'l1B, ad 9-11; PertlriRG. 9 lui. 1'118,
ad l, I, 14; Perii"",,. 13 maU 1719, ad 1-4, 8; Beat""'. 'I dee. l844.
4 8. O. O., BIIf"IIetI.• 11 lan. 1712, ad lO.
§ 2. Patrimonium eonfraternitatis et piae unionis, guae erecta Bit
in ecclesia non sua, aut cuius ecclesia Bit simlll ecclll.sia paroecialis, debet
eaae aeparatum a bonis fabricae vel commonitatis.
OAN.718.
Oonfraternitates processionibus eonsuetis et alii8, guaa Ordinario
loei indixerit, tenentur eollegiaUter cum propriis insignibus et Bub pro-
prio vexillo intereBBe, niBi OrdinariuB aUud praescripaerit 1.
OAN.719.
I 1. De Ordinarii 1001 CODIJeDBU confraternitas vel pia unio de alla
ad aUam aedem transferrl potest, nisi iure aut statutis a Sede ApostoUca
probatis translatio prohibeatur I.
I 2. QuotieB agatur de transferenda confraternitate vel pia unione
aIleui religioni reaervata, Superloris eonBeD81lB est requirenduB.
OAPUT III.
De GrChicoA/rat6rnifaUbt18 et pritraarN tltaioftibtl8.
CAM. 720.
SodaUtia guae iure pollent aUas eiuBdem speciei 888OCiationes Bibi
egregandi, a,rchiBodalitia.l vel a,rcMcotafratemitatu.l vel piae unionea,
congregationea, BOCietates prima,riae appellantur I.
721.
OAN.
Il. Nulla 888OCiatio poteBt Bine aVOBt.oUco indulto alias Bibi valide
aaresare &.
I 2. Archiconfraternitu vel primaria unio eaa tantum poteBt con-

fraternitates vel piaB unionea Bibi aggregare, guae Bint eiuBdem tituU se
Ania, niai indultum apostollcum aUud ferat '.
OAN.722•.
Il. Per aggregationem communicantur omnea indulgentiae, privi-
legia et aliae gratiae apiritualea communicabUea guae &88OCiationi ag-
greganti directe et nominatim Il Sede .~pOBtoUca conCeBBae fuerint vel in
posterum concedantur, nisi aliud in indulto apostoUco caveatur l.
• Vide etJam C&D. 1281, • 1; 1212.

I 8. o. O., PtICIetI., 22 maH, G lu. 1'lM: S.eri. ., 28 aug. 1m, 1IJ lui. 1780, 20 lan.
1'181, ad 1, 2-
I OIemeDa VIII, COD8t. c QtIG6cIf.wzw ., 7 dee. l8CK, I 6; Beeret. Brevlum, Utt.
G lui. 1881.
& OlemeDa VIII, coDBt. c OHecv.wzw ., 7 dI!c. 18CK, I 8, 12; 8. O. Indulg., 28 apro
1171; Bo8tG. ., 22 dee. 1710; 28 mart. 1711; Beeret. Brevium, lltt. G luI. 1881.
I S. O. lDdulg., Pc""., 20 lui. 1728; "'Mett., 11 lui. 1891, ad I.
I Olemens VIII, coDBt. c QtuaeCV""lue _, 7 dee. 18CK, I 4, 6; 8. O. O., Poteft"tItJ,
.. maH 1881, ad 2; NOtUJri8II•• 8 et 2f aept. 1718, ad l: S. O. Indulg., 28 apro 1676: 28 mart.
1711; 2 mart. 1748, ad l: , .."ftOJJOI',.... 8 aq. 1748, ad 1, 8: Lemot7fceft., 22 auge 1M2,
ad 4; 17 .pt. l.887; II DOT. 1887; 22 fabr. ~ 18 taL 18a
§ 2. Ex hac communicatione nullum iUl 888OCiatio aggregane aequi-
rit Bupra aggregatam.
OAN. 723.
Ad aggregationiB validitatem requiritur ut :
1.0 A8B0ciatio iam fuerit canoniee erecta nee alli arehiconfrater-
nitati ve! primariae unioni aggregata;
2.°Fiat de CODBenBU Ordinarii looi aeriptiB dato una cum eia nt-
teriB te&timonialibua;
3.° Indulgentiae, privilegia et aliae gratiae Rpiritualea quae per
aggregationem communicantur, enumerentur in elencho, ab Ordinario
looi in quo a.rchiconfraternttaB Bita est, recognito et aocietati aggregatae
tradendo; •
4:.0 Aggregatio ftat formula in statutiB praeaeripta et in perpetuum;
5.° Litterae aggregationis expediantur gratis omnino et nulla pror-
sus mercede etia.m sponte oblata, exceptis neeessams expeDBis l.
OAN. 724:.
Archiconfratel'nitaB ve) primaria onio de alla ad aliam sedem non-
nili ab Apostolica Sede transferri poteste
OAN. 725.
Titulus archisodalitii vel archiconlratemitatis vel uniotlis prima-
riae, etiam honoris tantum causa, potest 888OCiatiOni ab una Sede Apo-
stolica concedi I.
1 C1emeus VIII, CODBt. c QtlGeoutnqll6 _, 7 dee. l8Ot, • 8, 8, 7, 11; Paulo V, coD8t.

c QUIIe ,olul»iter _, 8 DOV. 1610: B. C. Bp. et !leg., C~•• 18 apro 1617; B. C. Indulg.,
28 apro 1876; lO apro 1720; RoIHIIC, U maU 1'122; 2 mart. 1748, ad 2; UrWa, 81 lui. 1 _
UrbU fiI OrWa, 8 laD. l88l.; 19 oct. 1&68; BtIfOl~.. 8 dee. 1892, ad I, Il; Orci." Praecl~
OtItorufll, m mall 1896, ad I, V, VI; UrWa fI' OrWa, 25 auge 1897, Ild I; A .....,OfUJ. lO auc.
1889, ad Il, III.
I Beeret. Brevlum, lItt. G luI. 1881.
91)7
LIBER TERTIUS
DE REBUS
OAN. 726.
Rea de quibus in hoc libl'O agitur quaeque totidem media sunt ad
Ecclesiae llnem consequendum, aliae lIunt spirituales, aliae temporales,
aliae mixtae.
CA~. 727.
§ l. Studiosa voluntaB emendi Vt'l vendendi pl'O pretio temporali

rem intrinsece spiritualem, ex. gr., Sacramenta, ecclesiasticam iurisdi-
ctionem, consecrationem, indulgentias, etc., vel rem temporalem rei spi-
rituali adnexam ita ut rea temporalis sine spirituali nullo modo esse
p088it, ex. gr., beneficium ecclesiasticum, etc., aut rea spirituallil Bit
obiectum, etai partiale, contractus, ex. gr., consecratio in calicis con·
secrati venditione, est simonia iuris divini l.
§ 2. Dare vero rea temporales spirituali adnexas pro temporalibu8
spirituali adnexis~ vel rea apirituales pro spiritualibu8, vel etiam tem-
porales pl'O temporalibus, si id ob periculum irreverentiae erga rea spi-
rituales ab Ecclesia pl'Ohibeatur, est Bimonia iuria ecclesiastici.
CAN. 728.
Oum de Doma agitur, emptio-venditio, permutatio, etc., late acei-
piendae sunt pl'O qualibet conventione, licet ad effectum non deducta,
etiam tacita, in qua scilicet animu8 simoniacus expresse non manifeste-
tur, sed ex circumatantiis colligatur I.
l O. 1, 3, 6-8, 10, 11, 19,22, 101, 113-117, 120, l24, O. I, q. 1; c. 2-Ci, 7, 8, 11, 14, 15, O. I,
q. 8; c. 1-3, C. I, q. 8; c. 2, 8, Ci, C. I, q. 7; c. 83, O. VII, q. 1; c. l, C. VIII, q. ~ c. 4,
O. XV, q. B; c. OD., X, ti' eocluf.,fcG betlellcCct .'ne Il',,,',,.tfORe OOft/era,,'.r, III, 12; c. Ci,
X, Ile re""" fH"""tI,.tlofte, III, 19; c. 16, X, Ile '.re fHltromd ••, III, 38; c. l, 8-10, 12, 14,
li, 210, 21, 23, :H, 21, 84, 86, 88, 89, X, Ile ,'mOR"', et tifI "Uq.1d pro ,pint,","lJ" elftg.'"r
veJ pro",'''.'"r, V, 3; c. 1-3, X, Re prsel"U ""'" ."., t1e1 eoele.... aulJ """fIO 06fI8II 00ft-
0611."', V, 4: c. 2, Ile ""'ORi., V, l, ID Extravug. com.; CoDC. Trldent., sess. XXI, Ile reI·,
c. 1; sess. XXIV, Ile reI., c. 14, 18; sess. XXV, Ile reI., c. 9; Paulus IV, mota propr. c 1"'et"
oaetenu _, 27 DOV. 1IiCi7; Plua IV, coDBt c Rotml""'" PoftflllCt'm _,17 od. 1564; S. Plua V,
const. c O"."'" I
BccIe"'e _, 1 apr. 1588, 4: consto c 1"toleralJUfa -, 1 IUD. 1ISI9; consto
C OH'" """'.'" _, 2 mD. mo, I 1; 81xtua V, consto C S."ct.u" et .,.I.'"re -, Ci faD. 11589.
OleDleD8 XIV, ep. encycl. c Dece' qu.", "'''lftme _, 21l1ept. 1789, I 210-24; S. O. S. Otr., dett.
:H sept. 1_, prop. 22, dallln.: dett. 4 mart. 1679, prop. 45, 46. d8mn.; 8. O. C., Bellloefl.,
mense IaD. 11188, 8d 1; A",..,,,,,,, 12 sept. 1809; VfcefI., 28 sept. 1680; S. O. de Prop. Fide,
dett. 18 apr. l.807, Il. VIII.
I O. 113-117, 1210, C. I, q. 1; C. Ii, 8, 11, O. I, CJ. 8; C. 1. 2, C. I, q. I; C. 8, C. I, q. 7:
C. 88, O. VII, q. 1; e. l, C. VIII, q. ~ C. 8, 12, 14, 84, 89, 45, X, Ile .'m.qta"'. e' Re .lIquld·
OAN.729.
Firmis poenis in Rimonlacoa iure statutis, contracta ipae simonJa..
cus et, si simonia committatur circa beneficia, oftlcia, dignitatea, subae-
quens provisio omni vi caret. lieet simonia a tertia persona eommillllA
fuerit, etiam inseio proviso, dummodo hoc non ftat in fraudem eiusdem
provisi aut eo contradieente. Quare:
1.· Ante quamlibet iudicis aententiam rea simoniaee data et ac-
eepta, si restitutionis sit capa: nee obstet reverentia rei spirituali debita,
restitui debet, et benelleium. olllcium, dignitas dimitti;
2.· Simoniaee provisus non faeit fructus sUOlJj quod si eoa bona
ftde perceperit, prudentiae iudicis vel Ordinam permittitur fructu8 per·
eeptoa ex toto vel ex parte eidem condonare I.
OAN. 730.
Non habetur Rimonia, cum temporale datur non pro re spirituali,
aed eius occasione ex iusto titulo a sacris eanonibu8 vel a legitima con-
suetudine recognito; item cum datur rea temporalis pro re temporali,
quae tanquam subieetum habeat adnexum aliquid spirituale, ex. gr., ealix
conseeratus, dummodo pretium non augeatur propter adnexam rem api-
ritualem I.
fWO .".,."....bu -'Is'''' fWOM""'.r.

f1eI V, 8; c. 2, ". ritltom.. V,l, ID JIInrllTq. com.;
Cone. Trldent., .... XXIV, ". reI.• c. 14, 18; 8e&8. XXV, de reI.• c. I; Paolua IV, motu
propr•• lnter ooe'eru _, :n DOT. lIiG'l: Plua IV, CODSt. • RotIIa.... Pon"jIcetII _, lT oct.
11184; 8. Plua V, COD8t•• QutI.. BccIuIu _, lapr. mI8, 14; coD8t. .1.tolenlbRu _,1 11UII.
11118, I 3-T: COD8t. c QH. '*"". _, 2 1aD. l.IJ70, • ~ 8Ixtus V, CODSt. • B/IIIOI• • e' .....
lare _, li !ao. U89, I 6: 8. o. 8. Ofr., deer. 24 aept. 1 - ' 1JI'Op. 22, dama.: decr. 4 mart.
11171, prop. 46, 46, dama.; 8. o. O., BelUoeft •• menae 180. 1.Ii88, ad 1; "",.."... 12 aept. 1 _
VCcett., 28 sept. 1680.
• O. 3, 6, lO, C. I, q. 1; c. 2, 5, l, l.IJ, C. I, q. 8; c. 2, C. I, q. T: c. 12, :1:, ". eleoliolle
e' ele",. fIO,,'.'e. I, 6: c. 6, 8, X, de fIfICIu. I, 85; c. I, lO, X, de ,",ucc',,*i6tu. I, 38;
c. uo., X, ., ecderitJ,t,jes bneJICItJ eCIIe ......tioIIe oora/ertJ.'.r. III, 12; c. 9, X, de reni.
perm",.Uolte, III, 11; c. 8, 18, 23, X, ". i.re JHltroIIa,... III, 88; c. l.IJ, X, ". oeIIftbu.
NtJCttoft'''a e' pt"OCII""wltibu. III, 88; e. 21, X, ". ~ ..""ibu, eaquUC""'bu et 'e-
. .tlCCtJttoft,,,.•• V,ti c. u-ta, 23,26, :n, sa, 84, 38, 41, X, de ritllOtlltJ. fI'
Re alipCcJ fWO
""r",",,''''. _lIat.r " I fWO"..".,..,.. V, 8; c. 1, X, tifi pnJ6ltJ" t1foN .... " I eccIeritJ.t
.." .....uo ceutI conce.a.,. V, 4; c. 2, ". ritItoftItJ. V, l, ID Bnrayag. com.• Jlla&enlua IV,
ClOD8t•• C• • de,e.,aMle _, 18 maJ114M, Il; Leo X (ID CoDç. LIltel'lllleD. V>, COD8t. • Bu-
pet'IWIfI 'uflO"'1oftU _, li mali l.IJ14, 137: PaalualV, mota propr. c l.'. ooeteru _, 27 DOY.
lIiG'l, I l, 2; Plua IV, const. , RotIIcI. . . Pon"jIoetII_, lT oct. 1564, I 8, li: 8. Plal V, colllt.
• C"", pri".". _, 1 apro 15G6, I 8; coll8t. • l.toleNNU _, lluo. l.Ci89. I 8; coD8t. • Bo'Ce -,
14 DOV. 1IMI8, Il: const•• D"rtI. Ai'" _,llun. l.IJTO, 12; IJmoeeDUus XII, ClODIt•• BcoIe-
ritJe CatllollctJe _, 22 sept. 169G, I 8, li; 8. O. JIIp. et Bee., AtIIerl. ., !Ii 1aD. l.IJTI; 8. o. O.,
.1.'. -L
Nun'•• B. IfICON de BJHlt",. 21. apro 1112, ad 1. - Vide et1am caD. 181.
I C. lO, 42, X, ". ritIIORCa, el ne ",eqtCCcl fWO .".,.,,"'ibu _,.,.,. ..,., ~,.,.,.,
V, a; MartlDua V (ID CoDe. ColUltaotlen.), coD8t. ClltICta. _, 22 febr. 1418, art. . .
108DDIa Wlclefr, dama.: Piua VI, COD8t•• "tIOfOt"etll fIcIei 28 auc. 11M, prop. 114, 8JDOdi
PIatorlen., dalDD.: 8. o. O., deer. lO luo. 18118, ad I.
PARS PRIMA
.DE SACBllIENTI8
OAN. 731.
i l. Cum omnia Sacramenta Novae Legis, a Ohristo Domino Nostro
instituta, sint praeclpua sanctUlcationis et salutis media, SUlDDl& in ila
opportune riteque ftdminlatrandis ac susciplendis diligentia et reverenda
adhibenda est I.
I 2. Vetitum est Sacramenta Ecclesiae mi.nistrare haereticis aut
BChismaticis, etiam bona fide errantibus eaque petentibus, nisi prius, ero
roribus reiectis, Ecclet1iae reconciliati fuerint·.
CAN.732.
§ l. Sacramenta baptismi, con8.rmationis et ol'dinis, quae charaete·
rem imprimunt, iterari nequeunt I.
I Conc. Trldent., se88. VII, de .Q('f"G....,.. in lIef1er6, caD. 1, 2, 4-8, U: &e88. XIII,
le 8t1Charlallo, c. 7: &eIJ8. XIV, Ile eetretllG tHlCCCotwJ, c. l, caDo l, 2; &e88. XXIII, de ordMie,
caDo 3: 8e88. XXIV, de malritHoAlo, caDo l; de reI....,rim., c. lO; Benedlctus XII, a. lB41,
prop. 42, Armenorum, damD.: Olemena VI, ep. c Su,.". (lu'''''''Qm Il, 29 sept. 1361; JDa&e-
muslV (In Conc. Florentlu.), const. c 8,,"ale D60 Il, 22 UOV. 1439, 19: B1xtus IV, coD8t.
c Lice, ea Il, 9 aug. 1478, I 3, li: Leo X, CODat. • BIIJ"'1/6 l)omjt16 l, lIi luo. 1Ii2O, error l,
Martlnl Luther, damu.: Plus IV, coust. c l,,'unctufB fIO"" l, 18 DOV. 1Ii84, Profe881o llde!
Trldent.; Greaorlus XIII, colUlt. c SG"ct"dmua Il, B. lIi'15, Profees1o lldel Graec18 praescr.:
Oreaorlu8 XV, const. c Tn.cn.ttJ"iU », li fcbr. 1622; UrbaDus VIII, ClODIIt. c 1. ea'fI6tI" Il,
8 mart. l6f1, 12, 8; Benedlctus XIV, ep.• N.per ad Noa Il,16 mart. l7~, Profe8alo lldel
JrlaromtlB praescr.: ep. encycl. c BIIJ (1110 Il. 1 mart. l7li6, I 44; Plus IX, ep. eDC)'cl. c S __
}tIlGri (ltIUem l, 17 mart. 18GO; Leo XIII, lltt. ap. c AJIO.tollccrlJ ounle Il, 13 sept. 1888;
Plus X, lltt. encycl. c l'Q.cencl' Il, lJ sept. 1900': B. C. B. Ofr., decr. 4 mart. 1879, prol). 29,
daam.: decr. 7 dee. 1000, prop. 28, damu.: decr. « LGm6fttalKU Il, 4 lui. 1900', prop. ~,
~, damD.: 8. C. de Prop. }'Id@, Instr. (ad Vlc. Ap. Butcllu@u.), 1!9 apro 1784: (C. P. pro
81n. - TuDklu. Occ1dent.), 5 mart. 181.6, ad 4: Rituale Rom., tlt. I, C. UO., cle Ala (lU46 c.
Qdfll,.utrutlotle Bacrumentorum fl6tJ.Cf'IJUter Bervcaflda .."t, U. 3, 4, e, Ili: tlt. Il, C. l, de
.,.crutll6ftto lHJp'UfII' rite Gdm''''Btrando, U. l: Ut. III, C. 1, de .acrumetato JI06tI"eta,,",
U. l, 8, li, 6, lO; tlt. IV, C. l, de .,.,""..dmo BtlCharlatlGe 4tCICnJtII6ftlo, D. 1-3: tlt. V, c.. l,
de BGcrumetato e4ltnltfl4e 8t1Ctlotl", D. l: C. 2, OrcIo tfliftUlnlfldC NCnJmetaltlm e4ltretJl46"
""cllon", Do l: tlt. VII, C. 1, de .acrume,,'o matrimotali, u. 17, 18.
2 C. 91, C. XI, q. 3; C. 41, C. XXIV, q. l: C. 4, de htJeretfcCB, V, 2, In VI,,; S. C. B. Ofr.
(MlsslOD. TuDetl), 25 luI. 1830; (Meaopotamlae), 28 aug. 1660, ad 1; lIi mall.1709: 29 DOV.
1725; (TUDkIn. Oriento), 5 sept. 1738, ad 2; 22 sept. 1763; IO luI. 1808: Iltt. 7 malll822;
(M)'8IlUr.), 28 aug. l8G1; (Hleroaolymae), 13 18D. 18M: lltt. 8 mart. 1882; 20 luI. 1898: lltt.
(ad IIp. TergestlD.), 8 luo. 1800: deelar. 19 febr. 1918, U. 2; B. C. de Prol', Fide (C. G.-
Oonstautlnop.), 4 fabro 111M. ad 2; (C. P. pro Sin.), 28 dee. 1770; _ . (ad Praet. Ap
Mlulou. Thlbet), 1 maH 1779; (O. G.), 18 febr. 1783: (C. G.), 1 luo. 1881i, ad 1 .
.1 C. 48, 51. 1i7, C. I, q. l: C. 28, C. XXXII, q. 7: C. 20, D. I, de COtIB.; C. 24, 28-30, 32,
40, 41, 43, iii, 86, 107-109, 112, U7, U8, D. IV, de cona.; C. 8, 9, D. V, de conB'; C. 6, X, de
Do9~ et dUB et/ectu, III, 42; C. 3, X, de preBb"tero tIOtI rmpt,"to, III, ~: C. 2, X, de
Gpodat" et m,eru,,""" bGptUma, V, 9; C. UO., X, de cIerico per BGUtlm fWO'IIOto, V. 29;
CODe. Trldeut., 8e88. VII, Ile Bacrum6fttu l" lIenen, caD. 9; de blJpthtno, caD. U, .13;
U
!HO
I 2. Si vero prudens dubium euistat num revera ve! num valide

eollata. fuerint, Bub eonditione iterum conferantur l.
OAN.733.
I 1. In Sacramentis conficiendis, administrandis ac Buscipiendis ac-
curate serventur ritUB et caeremoniae guae in libris ritualibuB ab Ecclesia
probatiB praecipiuntur I.
iIes8. XIV, de poenilmUG. e. 2; 8e88. XXIII, Ile ord'ae. e. 4, caDo 4; 8. 8tephaDua I, ep. ad
Oypr1aDum Bp18cop. O&rtbaglDleD., •• 254-251 (fragmeu.tuDl); 8. 81rlclua, ep. « mrect. G4
dece.1Of"8tA ., 10 febr. 88G, e. l; 8. lDDoceDUas I, ep. « .taJ "be _, lIS febr. 404, e. 8; ep.
« 1IGI/fttJ me Il"''alG'lo _, 18 dee. 414, e. G; Proteaa1o lldel (ID CoDe. Lugd1lllell. II) a MI-
cbaele Palaeologo Gregorio X oblata, a. 12'14; Olemeaa VI. ep. « BafHJf' qu'_dG", _, 28 eept.
18Ii1; lDupDIua IV (ID CoDe. FloreDtlD.), C!OD8t. «.l'UItGts Deo _,-22 DOY. 1_, 19; Pl1I8 II,
C!OD8t. c Oa", e. atJOf'fJ"'' ' _,
11 DOY. 1481, Il; Plus IV, coWJt. « 1"'.."ce..,,, 110"" .; BOY.
13
UiM, Profeaslo lldel TrldeDt.; Gregorla.. XIII, CODat. « S.ncu...",... _, a. 1M5, Profeaslo
lldel Graecls praeacr.; BeDedlct1l8 XIV, ep. « N ..per G4 Noa _, 11 mart. 1743, Proteaa1o
llde1 MaroDltla praeacr.; ep. « B...,.,lGri _, 9 febr. 1149, 112; ep. eaeycl. « B. IUO _, 1 mart.
1'l56, I Gei aq.; Gregorl1l8 XVI, Utt. ap. « O... '" BoclealG _, 11 eept. 1883; Leo XIII, lltt.
ap. « A"oaeoll0G6 Cll4'Ge _, 13 eept. 1896; 8. O. 8. otr., 11 aept. 1811; 19 eept. 1166; 15 lui.
l.8IiB; lDatr. (ad Vie. Ap. 'l'che-K!aDg), 1 aag. 1880; Instr.' (pro Vie. Ap. ad GaUaa), 20 IOD.
l8I8, ad 40; 20 BOY. 1878; 18 malt. 1896, ad l; 8. O. C., 11",..11., 14 BOY. 1111; 8. O. de Prop.
Flde (OeylaD), 16 aag. 1m; tDatr. 4 mali 1174; 1Datr. (ad Vie. Ap. 8lam). 28 IOD. 1.830;
(C. P. pro 8ID.), I aag. 1810; lDatr. (ad Vie. Ap. Cocbl..,..hID. OccldeDt.), IO 'eept. 1M8;
PoDt11lcale Rom., tlt. De conllf'fllGftdla; Bltuale Rom., tlt. Il, e. 1; de .GCf'fJtIIflII'O
hp'.....
rite sd.......trorulo. D. I; e. a, de hp'fatao Ha'tonr., D. 14.
l 0.110-113. D. IV, Ile corta.: e. 2, X, de h"fatao et du eli.", III, 42; Olemeaa VIII,
lDatr. « S.IICI......... • , 11. r.ag. Ui8G, , 1,4; BeDedlct1i8 XIV, coDat. « B,.. fHl.'OrtJJ....
21 mali 1142, I III, D. Il, III; ep. eDCyCl. « DeflltJndGtG. _, 24 dee. 1148, f 14; ep. « Poaere-
Il1O ......e _, 28 febr. 1141, D. Gl, G2; Plua VI, CODat. « AtlCtoretn 1I4d », 28 auc. 17M,
prop. ~, 8)'DOd1 PIatorl~D., dAmn.; Leo XIII, lltt. ap. « A"oa'oIlotJe CII,... _, 13 aept 18118;
8. O. 8. otr., 1ll mali 1611; 11 eept. 1881. ad l; 27 IOD. l11G; 15 IaD. 1'l24; (MlaaloD. LoaDg et
Kacong), 8 BOY. 1170; 28 aag. 1828, ad 1, 2; 1Datr. (ad 01I8t0dem Terrae IlaDct&e), IO 1aD.
1888; ~ mali 1&10; lDatr. (ad Vic. Ap. OceaDIae), 8 apro 1M3; a lui. 18; (Balgarlae), 15 tal.
18GB, ad 1, 2; Utt. (ad Ep. RarlemeD.). I apro 18If8, ad 2; 20 lui. l.8If8: 1Datr. (ad Vlc. Ap.
Tcbe-KJaDc). 1 auc. 1880; 1Datr. (pro Vie. Ap. ad Gallas), 20 IOD. 1888. ad 40; (IapoDlae),
11 mart. 1888; Utt. 11 mart. 1812; 20 faD. 18'lG; 1Datr. (ad Ep. NeequallleD.), 24 laD. ;1817;
20 BOY. 1818; 2 apro 1819; (BeDpI.), 21. 101. 1880. ad 2, a; (Bombay). 2l febr. l.lI8Il; (Ieroso-
17m.), 14 IaL 1886; 20 1aD. lB88; (Vlctorlae N)'IlIIZ8e), ~ laD. 1882; (ADgllae), 1 aept. l.S82;
18 mart. 1888. ad 2; 17 febr. l8I'l, ad 4; t dee. l8I'l; 28 lu. 11118; • lui. l.888 (a); 8 laL
l.888 (b); 14 dee. 1.888; 111aD. 18118; 19 laJ. 18118; 111aD. 1900; 4 luL 1900; 22 auc. 1900; 28 BOY.
1800; (Vie. Ap. RODg-KoDg), 1 mali 11m; 8. O. O., l."....... 19 mart. lM4; ~ mart. 1888,
ad 1, 2; N6GpoU'.fttJ, 1 sept. 1114; lJr"". 18 dee. 1128, lIS 1aD. 1124; lJlp&ollell .• 21 apro
1112; B'pafttJ, 12 dee. 1'l38; T."""fttJ.
28 apr. 1'l38. 4 mali 1m: lJgftlII_. B 8UC. l1a;
Cou'••".,8 lui. 1189, 2» Ian. 1170; 1IUe1ritGfttJ, 21 BOY. 1191, 18 laD. 1'l92, ad l; B.trifttJ,
12 lal. l'1M; 8. C. de Prop. Flde, lDatr. 11 apro 1177, L V: 1Datr. (ad Vic. Ap. 81am),
28 IOD. 1.830; 1Itt. 29 mali 1838; IDetr. (ad Vie. Ap. PoDdJcher.). 28 luI. 1HS; buItr. (ad Vic.
Ap. OochIDCbID. OccldeDt.). IO aept. 1848; 1Datr. (ad Vic. Ap. lDdIar. OrleDt.), 8 aept. :1.881,
D. 48; (O. G.), 15 101. 1888. ad 2; '1Datr. 81 101. 1900, L 3; 8. R. C., V_rlelt., 22 malilJM1;
RItuale Rom., Ut. Il, C. 1, de atlCf'fJtn6ft'O hp'.....' rile GeI.'ft""adG, D. 9; e. 2, OrcIo
bap,fatnf pa",.,JonI_. D. 22; e. B, Ile kpefatno .dlll'orw., D. lIS. - Vide etIam C8IL 148,
I a, 15; 149.
I CoDC. TrldeDt., Re88. VII, de lOCf'fItn6ftff. '" 'fIf&6f'f!J, caD. 18; KartlD1I8 V (ID CoDe.
CoD8taDtlen.), CODat. « 1,&1",. CIIACIGa _, 22 febr. 1418, art. lIS, de QQO errorum Wlcletr et
HaB auapect1IDterropDdl; Plua IV, CODat. « 1.'..IICf• • M'" _, 18 BOY.lIiM, Profe8alo
· IU
I 2. Unuaquisque autem ritum 8~um sequatur, salvo praescripto
e&n. 851, § 2, 866 l.
OAN. 1M.
I 1. Sacra olea quae quibusdam Sacramentis admlniAtrandis inser·
viunt, debent esse ab Episcopo benedicta feria V in CQ6M Dommi pro·
Iime superiore; neque adhibeantur vetera, nisi. neeessitas urgeat I.
§ 2. Mox deficienti oleo benedicto aliud oleum de olivis non bene·
dictum adiiciatur, etiam iterato, minore tainen copia-I.
OAN.735.
Parochus olea sacra a suo Ordinario petere debet et in eccletda in
tuta ac decenti custodia sub clavi diligenter asservare; nee ea domi rett·
neat, nisi. propter neeessitatem aliamve rationabilem causam, accedente
Ordinarii licentla·.
1IdeI 'l'rIdeDt.; Gregorlua XlII, COIUIt. c BGII"'c.riM" _, a. ICmi, Profe88lo 1Ide1 Graeeie
praeecr.; OlemeDs VIII, COD8t. c B. fIlO _, lO febr. 1Ii86, I 4; Paalua V, C!OD8t. c Apoaeo-
ItDoe Bed' .., 17 IOD. 1614; UrbaDu8 VIII, CODat. c OHtIMM _, 17 hm. 1644; BeDed1ctU8 XlV,
ep. eDC7cl. c l ..ter om.. 'f16"U _, 2 !ebro 1744, 118; ep. c AN,," _, U oct. 1m, D. VII; B. o.
de Prop. l'lde, Utt. (ad Vlc. Ap. But.chuen.), a. 1174; (C. P. pro Sm. - Vic. Ap. Slam),
IO apr. 1808; lDatr. (ad Vlc. Ap. OocblDchm.), 80 IOD. 1880; Utt. (ad Vlc. Ap. Ooreae),
IO aug. 1888; S. B. O., 2'ritleII"ftG, 12 mart. J.886, ad 12; PG'GMII. 7 dee. l.8H, ad 2; 2'....
1IOWeII•• 2S mart. lBCiI, ad VII; ",.. WGaea •• 81 auc. 1887. ad III; 2'IaOGlea., 2S sepl;. 1888;
B""'" B. Domt".." U mart. 1871, ad Il; 2'oIetGH. 81 auc. 1872, ad I; Urgellea•• 80 dee.
1881, ad IX; Adfa06ll •• 28 man. 1882, ad III; La.deft•• 28 IOD. 18&2, ad VIII, IX; decr. aeD.
12 lui. l882, D. I, II; CO"tIIetI•• 12 luI. 1801, ad VIII, Rituale Rom., Ut. I, c. OD., de , ..
"... '" "'.""-'N'torte MJortItneII'orw. gf>ft6f"IJ'Uer Hrt1GtldG "Rt, D. l, 2, 6, U, 16.
l BeDed1ctU8 XIV, coDat. « BeM flNeonu .. _, 2S maU 1'142, 1 Il. u. VI, S. O. S. Ofr.,
I sepl;. 188G; S. O. de Prop. l'Ide (O. G.), 80 apro l.888, ad ta; Wtuale Rom., tlt. II, c. l,
. . NortItll6tlto ""tI.., nte "'."''''f'GtWIo, D. 9.
I 0.18, D. III, de COM'; c. 119, 122, D. IV, de COM': c. 12, X, de oelelwGtloae ......
tfoIIe MJIICtorw., III, 16, tu Olem.; ~Uua IV, ep. c B."c.

"... et NOf'GtII6tI'O B"cltGri.tfae, ." ",. . . 01l'of". III, 41; OD., de re",,,e' tJetI6f"IJ-
CCI'AoUcIIe _, I mart. 12M,
I 8, Do li; BeDedJctU8 XIV, ep. eDCJCl. « ARIIO vereetlte _, 19 IUD. l'11iO, 1 li; Leo XIII, UtL
ap. « 2'f'GU OC6GH. _, 18 apr. 1887, D. III, IV; S. o. S. Ofr. (Aetbloplae), 14 fabr. 17M;
8. O. de Prop. Fide (O. P. pro Sm.), 18 aug. 1888; 1Datr. 4 maU 1174; (O. G. Sopb1ae).
18 !ebr. 1'l83; :ti eept. 183G; (O. P. pro Sm. - CbaD·a1). 15 luL 1841; S R. O., COf'CJIf'etI ••
19 laD. 1008; Orioletl•• 23 eept. 1887, ad 4; B..."" PG"U ile .II_NOt•• 22 mart. 1882, ad V;
PoDtUleale Rom •• Ut. De 01/1010 '" feriIJ l'. O0fJMG8 Dom...1; tlt. BetI8'tctW ~ tlt.
Beee4tctw oIet CG'eoA.tIIetIOrIJtII; Rituale Rom., tlt. II, c. l, de IGCrGtll6tlto ""ta:-' nte
"'."'' 'ratWlo.
I O. 3, X. de coueoratfolle eccIelfae wl .1,.,....u'"",,"
Do Il, 82; tlt. V, c. 1, de NOf'GmeAto .lIOtfotl... D. 8.
III, 40; S. R. O.. P.ICI"'' '.
'1 dee.
1844, ad 8; RItuale Rom •• tlt. Il, c. 1, de ICICraMetalo "",....., nte fId. . . . 'NIIdo. D. 88;
tlt. V, c. 1, de IéIorGMetI'O .'NtIICIe .lIOtfotl... D. 8.
'O. 122, 128, D. IV, de COU.; c. l, X, de CII.todW ••c1uJriI1fae. clariemG,.. e' CII•
.... • GcrtJtneII'orw., III. 44; BeDedlctU8 XIV. coDat. « Bt" flNtOrGI" -, 2S mall1'142, I IV,'
D. I-III, 01emeD8 XIII. coDllt. c l .. ,cr ...".,,'108. _. U dee. 1'lG8, 11-'1, B. O. O., OlomtlCetl.•
'1 IUD., 2 auc. 171iG, ad 2; S. O. de Prop. Flde (C. G. - BelveUae), T man. :1.805; S. R. O.,
A"-'..... 18 IOD. 1883; 6IJtldlJt7etI.. 16 dee. 1828, ad tertlam et qumtam fact1 apec1em;
2'oIeIaftG. 81 auc. 1812, ad V; Compoa'eIItJtJG. 11 DOT. 1880, ad II; La"""., 28 IOD. l882,
ad VII; S. PoeDlt.. 19 eept. l888, ad Il; PoDWleale Rom., Ut. BetI8dfctfo old CCltecMIWN!-
tIOt"II.; OaereJDOD1ale lDplacopor., 1. I, c. VI, D. 2; RItuale Rom., Ut. II, c. l, de 1GortI·
_ l o ..,,..., nte a4• ...,.,.IIdo. Do 82, 8f.37; tlt. V, c. 1, de MlCnltll6tlto ."..,...
tItICIfoII... Do 8. - Vide et1am eu. tN6.
CAN. 136.
Pro administratione Sacramentorum miniater nihil quavia de causa
vel occasione sive directe sive indirecte exigat aut petat, praetel' 001&-
tiones de quibus in can. 1507, § 1 I.
TITULUSI.
De baptlsmo.
CAN.737.
§ 1. Baptismus, Baeramentorum lanua ae fundamentum, omnibua in
re vel saltem in voto necessariu8 ad salutem, valide non eonfertur, nisi
per ablutionem aquae verae et naturalis eum praescripta vel'borum
forma I.
l O. 22, D. L: c. 6-9, 12, 14. 21, 22, 28, 99·101, 103-107, 1U, 117, 120, C. I, Q. 1; c. 4,
C. I, q. 2; c. Ci, 8, 9, li, 15, C. I, q. 8; c. a, O. I, q. 6: o. 2, Ci, C. I, q. 1: c. 3, C. VII, q. 1;
c. 4, C. XV, q. 3: c. l, Ci, 9, 39, 42, X, de ""'OI"a, d "e al"vUl fWO "inlUCIU"", eftgGtvr
,;eI fWOmittGt.r, V, 3: Conc. Trldent., 8e88. XXI, Ile reI., c. 1; S. Flua V, eoD8t. c Ou",
prim,"" " 1 apro 11i86, I 9: Slnus V, coD8t. c Sanctv", el .alutare " Ci lan. 1Ci88, I 6; Cle·
mena VIII, conat. c Romauv", PlmtlJlOem li, 28 febr. 1Ci96, I 2: Clemens XIV, ep. encycl.
c DeC6t qUCIm ""me li, 21 aept. 1709, I 3, 4, 20; S. C. C., Oe"",lIm., mense mart. 1Ci88,
ad Ci-8; (Jeruadm., mense aug. 1688, ad 3-6: Fenili",.., 16 mart., 20 apro 1782, 16 eept. 1837;
decr. lO lun. 1896, ad I: S. C. de Prop. Fide (C. G. - AlbIlnlae), 18 apro 1'lCi1, ad ~ deer.
28 mart. 1718; (C. G.), 17 lun. 1782: instr. (ad Archlep. HlbEorolae), 25 lun. 1'19l; decr.
13 apro 1807, Il. VJII: (C. G.), 13 aept: 1832: instr. 311ul. 1902, n. 8: S. R. C., Placettt(na,
22 DOV. 1710, ad 9; Rituale Rom., tU. I, C. un., de li. quae 'n ."m"".tmtllme ,aeramm,-
'orum lIenerGmfJf' ,e",,""a ,unt, n. 13; tlt. 111, C. l, de 'GCnImento fJoenUentiGe, n. 20.
3 C. 54., C. l, q. l: C. l, 3, 17, 18, 24, 28-30, 87, 44, Cii, 82-&1, 86, 109,
3, C. XV, (J. l: C.
132', 137, 142, 149, 153, D. IV, Ile con,.: C. l, X, de ."m"HI Trinltate et fide catlloUca, l, l:
C. l, 3, li, X, de lIGlltumo et elfi. eflectt" III, 42; C. l, 3, X, d6 pre'lIl1tero non lIa,tizato,
IlI, 43; C. OD., de , ..mma TnnUate et fide cathoUca, l, l, in Clem.: Conc. Trident., sess. V,
de peccato orttl'flGII, can. 3, 4; sess. VI, de I".tlficatllme, C. 4, 1: sess. VII, Ile .acrtlmenti.
In lIenere, can. l: de lIIIpUImO, can. 2, 5: aetI8. XIV, de poeflttentla, C. l, 2; Gregorlu8 IX,
ep. « Cum .iCfll efIJ li, 8 luI. 1241: IDDOCeDUUS IV, ep. c S.ll cathoUcae li, 6 mart. 12M, I 3,
D. 1-3: Benedlctu» XII, a. 1341, prop. 58,. Armenorum, damn.: Clemens VI, ep. c S.pe,.
qtdbtl8dGm Il, 29 aept. 1351: EugeDiu8 IV (In Conc. FlorenUn.), consto c 8f1Jt1ftale Deo Il,
22 nov. 1439, I lO; (In Conc. Florentln.), consto c Cantate Domino li, 4 febr. 1441, I 13:
Benedlctu8 XIV, COnat' • m.i
fJa.toralt, " ~ mali 1742, I Il, n. Il, V: ep. c N.,fJf' ad
No. Il, 16 DlIlrt. 1743, PI'Otesslo fidel Maronltls proescr.; ep. eneycI. c IntM' o,..I,IenG8 "
2 febr. 1744, I 20: ep. « Bingulan ». 9 febr. 1749, I 20: S. C. S. Ofl'., 8 aept. 1633; decr.
1 dee. 1600, IJroP. 27, damn.: lItt. 6 apro 1741; (Mlssion. Loang et Kacong), 8 nov. 17'70,
ad 2: (Sutebuen.), 9 luI. 1179: (Pondlcbery), 17 apro 1839: (~bIDcbln.), 23 lun. 1840: (lapo-
nlae), 11 mart. 1868; Inetr. (ad Arcblep. PortU8 PrinclpI8), Ci sept. 1817; lllan. 1882; 20 lun.
1883: (Nlger), 17 febr. 1897, ad 1-3: 21 aug. 1901: 14 apro 1904; decr. « Latnentabm li, 4 101.
1907, prop. 42, 43, dnmn.: S. C. de Prop. Fide (C. P.), 27 mart. 1631: (C. G.), 17 apro 1758,
ad l: instr. <ad Ep. Scodren.), 11 aept. 1779, n. Ci: lnstr. (ad Vlc. Ap. Slam), 23 lun. 1830;
Utt. (ad Vie. Ap. Coreae), 11 eept. 1841: S. R. C., OocMtwll'...o, 9 lun. 1853, ad 2; Rituale
Rom., tlt. Il, C. l, de 8IJCmmento lIa,ti4mi nte Gdm"'i.trando, D. l, 3, 8, 8, 16, 19-21: e. 2,
Ordo balJt18mi f,lurt''''OJ-um. n. 19-22, 28, 2\1; e. 4, Ordo lIafJU8m' adultorum, D. 44, 45.
L'ber 7'er"l" - De BeM 113
§ 2. Oum miniatratur IIervatis omnibus ritibQS et eaerem.oniis guae .

in ritualibus libris praecipiuntur, o.ppellatur loll6fllflis; secus, 910ft BOl·
lemftis IIeU prioattu I.
OAPUT I.
De ministro baptismi.
CAN.738.
§ 1. Miniater ordinarius baptismi sollemnis est 88U~08; &ed eius col·
latio reservatur parocho vel alli sacerdoti de eiusdem paroohi vel Ordi·
narli looi licentia, quae iD easu necessitatis legitime praesumitur I.
§ 2. Etiam peregrinus a parocho proprio in sua paroecia sollemniter
baptizetur, si id facile et me mora Aeri potest; 8eCUS peregrinum qui·
libet parochus in BUO territoriopotest sollemniter baptizare.
OAN. 789.
In alieno territorio nemini licet, me debita licentia, baptismum sol-
lemnem conferre ne soi quidem looi incolis.
CAN. 740.
Ubi paroeciae aut goasi-paroeciae nondum sunt constitutae, statUe
torum peculiarium et receptarum conluetudinum ratio habenda est, ut
constet cuinam sacerdoti, praeter Ordinarium, in universo territorio vel
in eius parte iUB inBit baptiza·ndi.
CAN.741.
ExtI'aordinarius baptismi sollemnia miniater est diaconuB; gui tamen
BUo. potestate ne utatur Bine looi Ordinarii vel parochi licentia, iusta de
causa concedendo, quae, ubi necessitas urgeat, legitime praesumitur 3.
CAN.742.
§ 1. Baptismus non sollemllis, de quo in can. 759, § 1, potest a quona
ministrari, servata debita materia, forma et intentione; guatenus vero
Aeri potest, adhibeantor duo testes vel saltem unus, quibus baptismi col·
latio probari poISit'.
1 S. c. s. Otr., tnstr. (ad Admlnlstr. Ap. Perthen.), 15 aept; 1869; Rituale Rom.,
Ut. II, e. l, de IaCnlmento b",tuml nte adfll'''utn&ftclo, D. 2; e. 2, Orlo b",UII"" parti...
1Or1l", e. 4, Ortlo b",tfllflli adldtOf"llfll.
I C. 13, D. XCIII; e. 19, D. IV, de conII.; e. l, X, de ol8rioo non ord'taa.to ,nf"u'n&.. te,
V, 28; Eagen!1l8 IV (ID CODe. FloreDUD.), t'OD8t c B."U"te Deo " 22 DOV. 1439, 110; IDDoceD·
U1l8 X, COD8t. C C... _ieNt _, 14 mali 1&18, I 4, ad 17; 8. C. C., F"briafleft., 24 mali, 21 lUD.
1782, 2 maH, 14 DOT. 1733, 6 febr., 20 mart. 1734; 48ft"", 15 lui. 1797; Gf.IUcJUnore"., 'l aept.
18115; B. O. de Prop. Fide (C. G.), 18 lo. 1633; S. R. C., NerUcmell., 9 mali 1606; 8611OIIGJJMII.,
11 apro 1639; PODWlcale Rom., ttt. De ord'tIG'follfJ pre_b,teri: tlt. De OOIIMlortlCfoIIfJ eJcoti
,,, .",.co,.... Rituale Rom., tlt. II, e. l, tIe HCrGtII8II'O k"',",' nte fJd.,..utn&tldo, D. 12.
• 0.18, D. XOIII; e. ]9, D.IV, de COM.; e. l, X, de cIerIco tIOtI ord'tlGfo m'"u'n&,,'e,
V, 28; PoIltUlcale Rom., tlt. De ordftlGUotte cJCtaco"'. - Vide etlam caD. U47, I 4.
'0.40, C. XXIV, q. 1; e. 7, C. XXX, q. 1; e. 4, O. XXX, q. 8; e.lt, 21,23, 28-32, 88,40,
41, 43, 51, D. IV, tIe COM.; e. 1. X, de "mfIIfJ T""".", et fIcI6 csthol«cG, I, 1; CoDe. Trl·
§ 2. Si tamen adsit sacerdos, diacono praeferatur, diaconus aubdia-
cono, clericus laico et vir feminae, nisi pudoris gratia deceat femiDsm
potius quam virum baptizare, vel nisi femina noverit mehus formam et
modum baptizandi 1.
§ 3. Patri aut matri suam prolem baptizare non licet, praeterquam
in mortis periculo, quando aliUI praesto non est. qui baptizet I.
OAN. 743.
Ouret parochus ut fideles, praesertim obstetrices, medici et chirurgi,
rectum baptizandi inodum pro C88U neceadtatis probe ediscant a
OAN. 744.
Adultorum baptismus, ubi commode fieri possit, ad loci Ordinarlum
deferatur, ut, si voluerit, ab eo vel ab eius delegato sollemnius confe-
ratur 6.
OAPUT II.
De baptismi aubi6cto.
OAN. 743.
§ 1. Subiectum capax baptismi est omniB et solus homo viator, non-
dum baptizatus I.
§ 2. Oum agitur de baptismo:
1.· Parvulorum &eu infantium nomine veniunt, ad normam caD. 88,
I 3, qui nondum rationis usum adepti sunt, eisdemque accensentut amen-
tes ab infantia, in quariR aetate constituti;
dSt., 8e88. VII, de 6ap'lattIo. caD. f; Euaen1ua IV (ID CoDe. J'lolelltlD.), CODSt. « .......,e
Deo _, 1!2 DOV. 1489, 110; (In CoDe. Flol'f'DtlD.), CODSt. « 0."1a" DOIIIfao _, 4 tebr. 14U,
118; Bened1ctw1 XIV, ep. « N.".,. GCI NN _,18 man. 1748, Profelldo 8de1lr1aroDlt18 Pl'IUIIICl'.;
ep. c :PN'retIIO meue _, 28 fabr. 1747, D. 31; ep. c B.,.1ari _, t febr.· 1748, I 12; B. 0_
8. Oir., 20 auc. 16'71; 5 10l.18Ii8; 11laD. 1888; B. O. de Bacramentl8, 17DOV. 1818; B. O. de
Prop. l'lde (O. P. pro BIn.), 2llaD. l'l88, ad 1; (C. P. pro BID.), 2llaD. 118t, ad 2; (O. P.
PIO BIn. - Coch1DchlD.), 16 laD. 1804, ad 2; 1Dstr. (ad Vlc. Ap. BIam), 28 IOD. 1880; Utt.
(ad Vlc. Ap. Coreae), 11 aept. 18U; 1Dstr. 81101. 11102, D. S; Bltuale Rom., tlt. II, C. l, A
lacra"..'O ba",,,,,,, file GCI."'''',..IWIo, D. 12.
1 B. O. de Prop. Fide (O. P .. PIO BlD.), 2llaD. 118t, ad lS; Bltuale Rom., tlt. U, C. l,
A lacnatReta'O 6.",..., rite GCI.....',..IWIo. D. 18.
I O. 7, O. XXX, q. 1; Bltuale Rom., tlt. Il, C. l, Ile laora-.tO lHJ""",, ri,. .....
" ..',..IWIo. D. 14.
a B. C. C., Celle'eta•• 12 malIl'l53; Forolempron.Ifm., 24 mal11823, ad 8; Bettett., 18 auc.
1828; B. O. de Prop. J'Ide, Utt. (ad Vlc. Ap. Coreae), 11 sept. l.841; RItuale Rom., tlt. II,
C. l, de lacnafINIAIo lHJ",..... .,1.""''''''''0,
ri,. D. 18.
N-fIO"'."',
6 B. C. C., 6 et ~ sept. 1887; Rituale Rom., tlt. II, C. 8, de ."UatIIo
GCI.,Ior'ImI. D. 8.
I C. 188, D. IV, de COllI'; C. a, x, tIe &.,,11..0 e' m.. otIeoe., III, 42; C. OD., A
lUI""'" T"""Ia'e et /kIe CCI'ho'. ., I, l, ID Olem.; Conc. TrldeDt., 8e88. V, " fHJOOIIto orl-
.",IatRo,
' ' ' ' ' . CIlD. 8, 4; 8888. VII, de caD. 12, 18; lDDoeentlua III, ep. c .... N6tft..-Io -,
18 dec.1208, Profe88lo 8de1 WaldeDalbua praeecr.; BenedlctwI XIV, ep. «PoI'retIIO fIWItIIe a,
28 febr. 1747, D. 2l; Rituale Rom., tlt. II, C. l, le ~Io lHJ",..., rile GCI.....
''"'lido, IL 16.
2.' Adulti autem censentur, qui rationis usu fruuntur; idque II&tiB
est ut suo quisque animi motu baptismum petat et ad illum admittatur l.
CAN. 746.
Il. Nemo in utero matris elaU8u8 baptizetur. donee probabiliB 8pe8
Bit ut rite editas baptizari possit a.
§ 2. Si infans eaput em.iserit et perieulum mortis immineat, baptl-
zetur in capite; nee postea, si vivus eva.serit, est iterum 8ub eonditione
baptizandu8 I.
I 3. Si aliud membrum em.iserit, in illo, si periculum immineat,
baptizetur sub conditione; at tune, si natu8 merit, est rursus sub con-
ditione baptizand1is t.
I 4. Si mater praegnans morto fuerit, fetus ab iis ad quoa spectat
extraetus, si certo vivat, baptizetur absolute; si dubie, aub condi-
tione l .
I 5. Fetua, in utero baptizatus, post ortum denuo 8ub conditione
baptizari debet '.
CAN.147.
Ourandum ut omnea tetua abortivi, quovis tempore editi, si certo
vivant, baptizentur absolute; si dubie, 8ub conditione. '.
OAN.148.
MoDStra et ostenta semper baptizentur saltem 8ub conditione; in
dubio autem unusne an plures sint homines, unua &b801ute baptizetur.
eeteri sub conditione I.
OAN. 14-9.
Infantea expoaiti et inventi niai, re diligenter investigata, de eorum
baptismo' constet, aob conditioDe baptizentur '.
l o~ 'l, O. XXVI, Q. G; Benedlcta8 XIV, ep. « Po.'refAO MetlN _, 28 !ebr. 174'l, D. 32:
a. O. B. wr., buItr. (ad ArcbJep. Portua PrIDcIp18), 5 aept. 18'l7; B. O. O., V....... , 18 luI.
HiI8; B. O. de Prop. JI'1de, a mart. 1708; buItr. 17 apr. 1Tl7, D. I, II; buJtr (!od IflasloD.
OII"""le), 8 maU 1Tl1; Bltuale Rom., tlt. n, c. 8, Ile bGp,c.mo CId'''IOnI''', D. 7, U. - Vide
et1am c8D. 'I52t 'iMo
I B. O. O., 8.,nftG, 12 lui. 1794; 18 mart. l88'l: Rituale Rom., tlt. II, c. l, Ile HCnJ·
.....10 lHJptu., file CId",'n"lnJINIo, D. 18.
I Rituale Rom., tlt. II, c. 1, de lacrutJUJttto lHJpl"" nte ."",'n"'rstado, D. 16.
t BltualeRom., tlt. II, c. l, de lacrumeato lHJp,....., nle fllf",'."'rtJnclo, D. 18.
I B. O. B. Otr. (Sutchuen.), 15 tebr. 1780; Bltaale Rom., tlt. Il, c. 1, de 8acrumento
........, nte CId_n..tratlf'O, D. l'l•
• S. O. O., 8tdnftG, 12 luI. 1794; 18 mart. l88'l.
, S. 0.8. Otr., 5 apro 1713.
I B. O. de Prop. Fide, lDI.-tr. 17 apr. lTl7, D. V; Rituale Rom., tlt. II, C. l, 4e .,.era·
_ l o lHJp"'" tite Cldm'n"'rsHo, D. 18-21•
• Bened1ctaa XIV, ep. c Po.tremo me... • , 28 fabro 1741, D. 81; B. O. S. wr., 5 lan.
1Dt B. O. O., Urlm, 18 dee. 1728, 15 lan. 1724; Rituale Rom., tlt. II, C. l, de IGCnJtIt6t&to
.......' nte CId-'n"'rstNfo, D. l'l; tlt. X, C. a, lI'omw. cIeaorilHm4' lHJp,...to..
116
OAN.750.
§ l. InfaD8 in1ldelium, et.i&m invitia parentibul, licite baptizat,ur,
CUID in eo veraa.tur vitae diBcrimine, ut prudenter praevideatur moritu-
ailtequam Ulum rationiB attingat l.
1'1l8,
I 2. Extra mortiB periculum, dummodo catholicae eiUI educationi
cautum Bit, licite baptizatur :
1.° Si parentea vel tutOI'e8, aut aaltem unus eol'um, conaentiant;
2.° Si parentes, ideat pater, mater, aVU8~ avia, vel tutorea desint,
aut illl in eum amiaerint, vel illud exercere nullo pacto queant I.
QAN.75l.
Oùca baptismum infantium duorum haereticol'um aut achiamatico-
rum, aut duorum catholicorum qui in apostaBiam vel haerésim vel
achiama prolapBi Bint, generatlm aerventul' normae in luperiore canone
constitutae 3.
OAN. 752.
I l. Adulto, niBi BCiena et volena probeque iDBtructua, ne baptize-
tur; iDBuper admonendul ut de peccatia Buia doleat t.
I 2. In mortiB autem periculo, Bi nequeat in praecipuis fidei myste-
riia dillgentiul inBtrui, 88tis est, ad ba.pti!1lmum conferendum, ut &1iquo
BeDed1ctua XIV, ep. « POlIWtmto men,e _, 28 !ebro 1747, D.S, 28; ep. c Probe _,li dec.
1
1m, 1 14; B. O. B. Otr., 28 1aD. 188'1, ad 1; (Quebec), 24 aug. 1708; (BJam), 21 1aD. 1767;
(MIa81OD. Loanc et Kacoq), S DOY. 1110, ad 2; (Promont. Bonae Bpel), 22 lui. 1840; (Vlc.
Ap. BaDdwlc.), U dee. lSGO, ad 8; (Butcbuen.), 4 mall1SG8; (K:labDagur), 18 lui. 18M; 6 lui.
1IIl8, ad 4; B. O. de Prop. l'leIe (O. G.), 18 fabr. 16158; lD8tr. 17 apro 1711, D. I, II, 2, 3,
D. VI-VIII; lItt. (ad Vie. Ap. Blamen.), 11 !ebro 1781; (O. P. pro BID. - Butchuen.), 13luD.
1788; 1D8tr. <ad Vie. Ap. Indlar. Orlent.), 8 aept. 1869, D. 46.
'''/4.'ln,
I O. un., X, fIe et 14.".,.."_110'"", V,11; Benedlctua XIV, ep. c P08tremo
...... _, 28 fabr. 1747, D. 4-6, t, lO, 14-17, a, 22, 23: ep. « Prob. _, 11 dee. 1m, 1 l, 2,
t 811.; Olemens XIII, ep. c CII. 4 1UIl&6rGrHU _, 2l. febr. 1767, t 4; eli. « Opinione", _, 11 mnrt.
1M, 1 2; PlU8 VI, const. c AllGa efMn4tn' _, 15 mali 1m, 1 3-6; S. O. S. Olf., IDBtr. (ad
Praef. M1ss10D. Trlpol.), mense laD. 1763; deer. 9 fabro l'iM; 29 DqY. 1764; (Vlc. Ap." Sand-
w1c.), 11 dee. 1850, ad 4; 13 febr. 1867; 28 aug. 1885: 6 lui. 1898, ad 4; 6 sept. 1899; S. O. Ep
et !leg., CG84Jett., 3 dee. 1638; S. O. de Prop. Fide, IDBtr. <ad MIssloD. J-oaogbl), 30 aur.
1'l7G; 1D8tr. 17 apro 1m, D. VI; Utt. (ad N. lIrIlsslOD. ID Syrla), 23 febr. 1788.
I S. O. S. otr., 12 oct. 1800: 8 febr. 1624; 28 laD. 1637, ad fa; (Rlberolae), 29 DOV. 1672,
ad l; 18 DOY. 17415; 29 DOV. 1764; (Slam), 21 laD. 1767, ad 1; (Amerlcae Septentdon.), 6 mart.
18H, ad 2; (Vlc. Ap. SaDdwlc.), 11 dee. 1850, ad 5; 28 aug. 1885; S. O. de Prop. Fide, lDBtr.
1'1 apro 1711, D. IX •
.. O. 3, 5, D. XLV; C. 8, O. XV, q. l: C. 7, C. UVI, q. 6; C. 81, D. I, de PD61lU.; c. M,
G8, Gl, 11, 96, 97, U6, D. IV, de cona.; C. 3, X, de kptfamo et dIII elleet", III, 42; ~. t, X,
fIe 11l44eU et 8arnacen18 et eorvm Ile",", V, 6; Conco 'l"rltteDt., ~. VI, de· '"lItlftC4tlolle,
C. 8; 8e88. XIV, de poeta'lefI"a, C. 1; Aleunder VII, const. c BlICf'OlIanct' l, 18 1aD. 1608,
1 2, D. XIV, XV; Olemens IX, const. c 18 e:loolll4 l, 13 aept. 1609, • l, D. XIV, XV, 1 3;
OlemeDs XII, IItt. ap. « COII'JH'f1l1m ID, 24 aug. 1734, dub. XV; Utt. ap. « OOftored"4 Nofrill l,
18 mali 1'189; BenecUctua XIV, CODBt. c 0tmI'". 80"'0",",""'. _, 12 aept. 1744, 1 14,
dub. XV, 1 40; ep. « POiltreao fII8tIH I, 28 febr. 1747, n. 18, 32 811.; Olemens XIII, ep. c O.,fII
• tHIIMnIlril' ID, 21 fabr. 1767, 14; eli. « OpM&4oIIeta l, 11 mart. 1767, 1 2; 8. C. B. Otr., 18 DOV.
1888; 20 mart. 1688, ad 8; (Quebec), 21'S IaD. 1708, ad 2; (Quebec), lO mali 1708, ad 1-7; 22 maU
1718; (Butdluen.), 28 aept. 1724, ad 1; 12 laD. 17t18; (MIaldOD. Loaog et Kacona>, 8 mart.
1110, ad l, 2; 12 mali 1880; l'Pertb.), 18 aept. 18110, ad 1; (Vie. Ap. SaDdw1c.), 11 dee. 18110,
117
modo 08tendat se eisdem assentire serioque promittat se christianae reli·

giOniB mandata servaturom I.
§ S. Quod Bi baptiamum ne petere quidem quea.t, &ed vel anrea vel
in praesenti statu manifestaverit aliquo probabili modo intentionem iUum
BuBeipiendi, baptizanduB est sub conditione; Bi deinde convaluerit et duo
bium de valore baptiami collati permaneat, sub eonditione baptismus
rurBUS conferatur '.
OAN. 758.
§ 1. Tam aacerdotem qui adultos baptizaturus est, quam ipS08 adulo
tOll qui sani sint, decet esse ieiun08 I.
§ 2. Nisi graves urgentesque causae obBint, adultus baptizatus sta·
tim MI888.e sacrUlcio 8ssistat et sacram eommunionem percipiat·.
OAN.7M.
§ 1. AmenteB et furiosi ne baptizentur, niBi tales a nativitate vel
ante adeptum mtionls usum fuerintj et tunc baptizandi sunt ut in·
fanteB l.
I 2. Si autem dilucida habeant intervalla, dum mentis compoteB
Bunt, baptizentur, si velint l .
§ S. Baptizentur quoque, imminente periculo mortis, si, antequam
insanirent, suscipiendi baptismi desiderium ostenderint .,.
§ 4. Qui lethargo aut phrenf'Bi' laborat, vigilans tantum et volens
baptizetur, at Bi periculum mortis impendeat, servetur praescriptum § SI,
ad 1; (YODDIUl.), 20 aept. 181i4; Instr. (ad Vico A.p. Gallas), 28 mano 1880; lDatr. (ad Vlc.
Ap. Tcbe-K1aq), 1 auge 1880; (Tcbe17 Mer1dlo-Orlental.), lO apro 1861, ad 1; lDetr. (pro
Vlc. A.p. ad Gallas), rap lun. l8II8, ad lO; 80 man. 1898, ad l, 2; B. O. de Prop. Fide (Blna-
rum), 12 aept. 18tG, ad 18; 8 man. 1708; lltt. (ad Vlc. Ap. Foklen.), 18 aept. 1760; Instr.
17 apro 1m, D. Il, l, 2; Instr. (ad Ml88l0D. CaieDnae), 8 mali 1779; Instr. (ad Vlc. Ap.
Slam), 21 lun. 1830; Instr. (ad Vlc. Ap. BID.), 18 oct. ]883, D. XVII; Rituale Rom., tlt. II,
C. 8, de . .",Umo oa.ltoru_, D. l, 7, lO, 18.
l B. O. S. otr. (Quebec), 25 laD. 1.03, ad 2; (QuebecJ, lO mal1 1703, ad l, 8; (Mls81oD.
LoaDc et J[acoq), 8 mano 1770, ad l, 2; (Perth.), 18 sept. 1850, ad 2; (Vlc. Ap. BaDdwlc.),
11 dee. UIiO, ad 2; lDstr. (ad Vico Ap. Tcbe-Klaq), 1 auge 1880; (Tcbe17 Merldlo-0rlental.),
lO apr.1881, ad 1; (Vlctorlae NyaDZ8ej, 271aD.l.882; Rituale Rom., tlt. Il, C. 3, de 'baptf8mo
fI/ItIUonIta, D. 2.
IO. 7, O. XXVI, q. 6; C. 15, D. IV, de COli'.; B. O. B. otr. (Perth.), 18 aept. 181!0, ad 2;
IO mart. 1888, ad 8.
a Rituale Rom., tlt. II, C. 8, de bapU.mo adultorum, D. 8, 9.
4 Rituale Rom., tlt. Il, C. 4, Ordo bapt"m' ddldlorflm, D. 58.
s S. C. S. 011'. (MlssioD. Loaq et Kacoq), 8 m!lrt. 1770, ad 3;'S. O. de Prop. Fide,

IDBtr. 17 apr. 1m, Il. I: Instr. (ad MlBsloD. Calennae). 8 mali 1779; Rituale Rom., tlt. II,
C. 3, ... bCI."Wmo od"'torum, D. 11.
I C. 3, X, de "ptlBfllO et e'ti' ef!ee'u, III 42; Rituale Rom., tlt. II, c. 8, de bClp'Wmo
IIdtlUonl_, D. 12. -
., O. 3, X, de bClp'umo e' ei.. eflectfl, III, 42; BeDedlcbuJ XIV, ep. « PoBlretllO m6tWJ -,
:II fabr. 1747, D. 48; Rituale Rom., tlt. II, C. 8, de IkplWmo Odflltoru_, D. 12.
• O. 8, X, de ..",Wmo el e'" efleetu, IlI, 42; Rituale Rom., tlt. II, C. 8, de bap'Umo
lId"'IorfI_, D. 18.
il8
III.
OAPUT
De ntib.. et otIfW6fJI()ftU baptiBmi.
CAN. 755.
I l. BaptismuB aollemniter conferatur, aa1vo praeacripto can. '159 1.
I 2. Loci OrdinariUB potest gravi et rationabili de causa indulgere
ut caeremoniae praeacriptae pro baptismo infa,ntium adhibeantur in
baptismo adultorum I.
OAN.756.
§ l. Prolea ritu parentum baptizari debet a.
§ 2. Si alter parentum pertineat ad ritum latinum, alter ad orien·
talem, prolea 'ritu patrie baptizetur, niBi aliud iure speciali cautum Bit 6.
§ 8. Si unua tantum Bit catholicua, prolea huiuB ritu baptizanda est'.
OAN. 757.
§ l. In baptiamo aollemni adhibenda est aqua ad hoc benedicta. '.
§ 2. Si 8gua benedicta in baptiaterio adeo Bit imminuta, ut mino
l Paulua DI. CODSt. « AltUtUIo •• 1 IUD. lU7; BeDecUetua XlV. ep. eDC7CL « l ....
o............ 2 febr. 1744. 111; 8. O. 8. Otr. (SatcbueD.), 28 aept. 1m. ad 2; (1Il881oD.
LcJeDa et Kacoq). 8 DOT. l'ilO; (Vie. Ap. 8aDdw1c.). n dee. l8ISO. ad 7-1; 1II8tr. (ad ArchJep.
Portua PrIDc1p1a). Ii aept. l8'l7; 8. O. de Prop. J'lde, utt. (ad Vie. Ap. SutcbueD.), a. 1174;
buItr. (ad M.laa1on. Inanghl), SO auc. lTlli; (O. P. IJI'O 81n.), 21. laD. 1188, ad 1, 3; utt. (ad
17laD. l8l4;
.."UnII "'te
V.,.,.,,..,
Vie. Ap. TaDkln. 0ce1deDt.), 28 apro 18tI; 8. R. C., 1'Iorea""•• 19 dee. 18llli; Beli......
28 lu. 1IJ14, ad III; RItuale Bom., tlt. Il, Co 1, .. 1GOf"IJ_1o
H ......'"'IIdO, n. 2; e. 4, 0nI0 hp,InN Htlltorv., D. m. - Vide etIam
caD. n4li.
I Leo un. Utt. ape « 2'....... 0clN"• • •, 18 apr. l88'1. D. VI; 8. C. 8. Otr., utt. (ad
Archlap. Parlslen.). lO malll.8"lt; 8. O. de Prop. Fide (O. P. pro 111n. - TQDk1D. Occldent.).
1IlaD. 1m; SO laD. 1803; 8. B. C., Pon.. ~.u, 8 malllSGl, ad m.
• Benedletua XIV. col18t. «81ft "..aonaIfa •• 28 maU 1742. I Il, Il. VI. VIII; ap. enqcl.
4 BeDedlctus XIV. col18t. « EIft ,..,0......•,

« DHt8"AIG. '. 24 dee. 1748, t l'l; 8. C. de Prop. FIde, decr. 6 oet. 1888, D, e.
28 mall1742. III, Il. IX, X; ep. eDC7Cl.
« DftwJ..., • • t. 24 dee. 1748. I 17: 8. C. de Prop. Fide, cJeer. CI òet. 1888, D, e, d; n apro
Ì884, ad 2•
• Benedlctus XIV. ep. eneycl... IIlter OfIIAigfmN ., 2 febr. 1744, I 8. - Vide et1am
caD. 1081, Il, n. 2; lem.
«
I Benedlct1l8 XIV. COJUJt. ti Et-'
I",.,.
,..toro'" •. 28 mail1742, I Il. D. VI; ep. eDCJCl.
OfIlllig,"," t, 2 febr. 1744, I 20; 8. C. 8. otr., Utt. I apr. 1741; (8utcbaen.), SO la.
1_; (MIaalOD. LoaDg et Kacoq). 8 IlOV. 1'170; (PoDdlcbel'1), 11 apro 1838; (VIe. Ap. 88Dd.
wle.), n dee. l8ISO, ad lO; (MelaDeldae ac MlcroDelllae). 14 ma1l18p1; IO IUD.1883; 8.0. de
Prop. Fide (C. G.). 28 febr. 1880; CO. G.). 17 apro 1'l1i8, ad l; 1II8tr. (ad lDp. 8codreD.),
11 aept. 1179. n. 5; (O. P. pro SID.), 16 18D. 1m: (C. P. pro 81n.), 14 lu. 1802; (O. P. pro
Sin. - TaDkln. OccIdeDt.), 5 mart. 1816; (O. P. - latrDae), 23 aug. 18Ii2, ad l; 1II8tr. (ad
Vie. Ap. IDd1ar. Orlent.), 8 aept. 1.800, D. ~ 8. R. C .• L8OG.f1G, 12 apro 1'lfi1i, ad 8: ~.•
23 sept. 1887. ad 1-3; UrbetHlIGtIG, 7 dee. J844; CS'.rNII., 18 aept. l.8G8; B."c"BI"fIOI"H,
18 apro 1874; Vwns'" AfJOatoUd VfceorlGe N~""", 11 apro 1880, ad l,II; AIMIedeII.,
Il laD. 18116; M1aaale Bom., R.lwfcIJ ,. Bsf)kto B.1ICfo (B6llfJclfcHo 'OlI,..); BtJlwfcIJ ..
H.f)hlo '" VI",", Penteoo.tu: Rituale Bom •• tlt. Il, e. 1, ,. aacIN_to bel",,,,,,, "'te
H."'fa',.INIo, D. 4, 27. 28.
'rideatur suftlcere, alla non benedieta. admisceatur, etiam iterato, minore
tamen copia l.
I 3. Si vero eorrupta tuerit,. aut eftluxerit, aut quovis modo defe·
cerit, parochus in fontem, bene mundatum se nitidum, recentem aquam
infund&t ae proprio ritu in suia liturgieia libris praescripto benedicat li.
OAN. 758.
Licet baptismus conterri valide possit aut per infusionem, aut pelO
immersionem, aut per aaperBionem, primus tamen ve! secundus modus,
aut mixtuB ex utroque, qui magia Bit in U8U~ retineatur, secundum pro·
batos diversarum Ecclesi.arum rituales libros I.
CAN.759.
I 1. In mortis periculo baptismum privatim conferre licet; et, si
conferatur a ministro qui nee sacerdos Bit nee diaconus, ea tantum po.
nantur, guae sunt ad baptismi validitatem necessaria; Bi a sacerdote vel
diacono, serventur quoque, Bi tempus adBit, caèremoniae quae baptismum
aequuntur 6.
I 2. Extra mortis periculum baptismum privatum 1001 Ordinarius
permittere neguit, nm agatur de haereticls qui in adulta. aetate Bub
conditione baptizentur·.
§ 3. Caeremoniae &utem quae in baptismi collatione praetermi888e
quavis ratione fuerint, quamprimum in ecclesia supplea.ntur, nisi in casu
de quo in § 2 '.
l 8. O. 8. Otr. (Butchuen.), IO IaD. 178G; Bltuale Hom., tlt. Il, c. l, de aocrtItINm'O

...''"'' rUe H"'''''''""'4o, G.
D.
J 8. C. B. Otre (Sutcbuen.), IO lan. 178G; (PoDdJchel7), 17 apr. 1889; 20 luo. 1888; R1-
tuale Bom., tlt. Il, C. l, de IGOf"8t1WJ"to bGptClm' ri,e".""'''''1&40, D. 8; C. 7, BettedCoCw
IOI6Iu bGp'''-' .,,.. Babbea'..", PfHC1tGe et P",'eco.ce. 011.aqtI4 ooueora'. "0"
1aAlJe'.r.
I BeDed1ctus XIV, coDBt. • B,.. "..toraJu :t, 28 malt 1742, • Il, D. Il; B. C. S. otr.,
1f hm. 1741; (MI88Ion. Loaq et Kacoug), 8 DOV. 17'10; (Butebuen.), 8 lui. 1m; 14 dee. l888;
8. O. de Prop. Fide (O. P.), ~ mut. 1631, D. l, 2; (O. P. pro Bln.), Illan. 1788; lD8tr. (ad
Vie. Ap. Blam), 23 luo. 1830; Rituale Rom., tlt. II, C. l, de IGOf"8t1Nmeo bGp'um' rite adm'·
""'",1&40, Do lO; c. 2, Ordo beap,"",' pcarwrorll"', D. 18, IO; C. 4, Ordo bGp'''-' ad..lto·
"",D.IIO.
6 B. O. 8. Otr., 28 febr. °1663; (MlssloD. Loaug et Kacoug), 8 DO"'. 1170; (Tchely Me-
rldlcK)rlental.), lO apro 1881, ad l, 2, 4; lD8tr. (ad AdmlDlIItr. Ap. Perthen.), U' sept. 1888;
lD8tr. (ad Arcblep. Portu PrlncIpllI), li sept. 1817; S. C. de Prop.•"1de, IDBtr. (ad Ml88loD.
Loanghl), IO auge 1m; (C. P. pro Sin.), 21 fan. 1788, ad 1; (C. P. pro Bln.), ~ lan. 18OG;
B. R. O., Caro",rit.RG, 23 sept.182O; Ver'afieR., 23lan. 1814, ad l,lI; Rituale Rom., tlt. II,
C. 2, Ordo bea",.,., ".,.",do",,,,, D. 28, IO.
Il S. C. de Prop. Fide, lD8tr. (ad MIssIOD. Loaughl), IO auge 1m.
I Bened1ctus XIV, ep. encycl.• '"eer OIR"fl6fta':t,' 2 fabr. 1744, I 19; S. O. S. Otr.,
17 sept. 1881; (Tchely Merlc1l0-0rlental.), lO apro 1881, ad 2; lD8tr. (ad Archlep. Portus
PrlDcIpls), I sept. 1Bl'l; (Algerlae), 1 dee. 1882; B. O. de Prop. Fide, lD8tr. (ad MIasIoD.
Loangbf), IO auge 1m; (C. G. - ADtlbal".), 28 ,.o"'. 1785; (C. P. pro Sln.), 21 lan. 1188,
ad l, 4; (O. P. pro Sln.), 19 lui. 1838: lltt. (ad ViC. Ap. Coreae), 11 sept. 1841; lnstr. (ad
Vie. Ap. Incllar. Orlent.), 8 sept. 1888, D, 4Ii; S. R. C., CGIa,..ritGRG, 23 sept. 1820; Bile·
.ro.e.., ~ aq. 1888. ad 3, 4; Rituale Hom., tlt. U, C. 1, de ,Gora","", beapcc..c rite ."...
""""1&40. D. 15; C. 8, de beap",,"o acl.Uorvm, D. 18; C. Ii, Ordo ..pplett4, 0tItU,...per
""""m.
CAN.760.
Cum baptismus sub conditione iteratUl', caeremoniae, si quidem in
priore baptismo omissae fuerunt, suppleantur, salvo praescripto can. 759,
§ 3; sin autem in priore baptismo ndhibitae sunt, repeti in altero aut
omitti possunt l.
CAN.761.
Curent parochi ut ei qui baptizatur, christianum imponatur nomen;
quod si id consequi non poterunt, nomini a parentibus imposito addant
nomen a.licuius Bancti et in libro baptizatorum utrumque nomen per·
scribant I.
CAPUT IV.
De patriniB.
CAN.762.
§ 1. Ex vetustissimo Ecclesiae more nemo sollemniter baptizetur,
niBi snUlD habeat,quatenos fieri possit, patrinum '.
§ 2. Etjam in baptismo privato patrinus, si facile haberi queat, adhi·
beatur; si non interfuerit, adhibcatur in supplendis baptismi caeremonils,
sed hoc in caso nullam contrahit spiritua.lem cognationem •.
CAN.763.
§ 1. Cum baptismus iteratur sub conditione, idem patrinus, qua·
tenus fieri possit, adhibeatur. qui in priore baptismo forte adfuit; extra
hunc casum in baptismo conditionato patrinus non est necessa.rius.
§ 2. Iterato baptismo sub comlitione, neque patrinus qui priori
baptismo adfuit, neque qui posteriori:, cognationem spiritualem con·
trahit, nisi idem patrinus in utroque baptismo ndhibitus fuerit.
CAN. 764:.
Patrinus unus tantum, licet diverBi sexus a baptizando, vel ad sum·
mum nnus et una adhibeantul' '.
l S. c. S. Off. (Nottlngbam.), 2 apro 1879, ad 1, 2: S. R. C., RlledolUffl., Z1 aug.

1836, ad 4.
I Clemens XII, lltt. ap. c Compert.", », 24 aug. 1734, dub. II: lttt. ap. c Co"Ct'6.ita
Il0"" _, 1B mal1 1739: Benedictus XIV, ep. encyel. cInt" om,,',8AG.t _, 2 febr. 1744, I 3;
const. c amn'.m 6O"""tU''''.'' _, 12 aept. 1744, I 14, Club. II, I .o: const. c Quoll pro"""
_16 _, 1 aug. 17M: S. C. de 8acramentls, RomeIftG alla"".., 13 mart. 1910, ad IX, 1;
IIt
8. C. de Prop. Fide, lustr. (ad Vie. Ap. IDdlar. Orlent.). 8 aept. 1869, D. 48; lustr. 81 luI.
1902, D. 3: Rituale Rom., tlt. II, e. l,p .tlt't'fJmento ba",,",,, rll6 "lIm"'''trtltufo, D. M .
• CoDC. TrldeDt., seSS. XXIV, de reI matTiIlt., e. 2; S. C. S. Otr. (MlssloD. Aecyptl),
9 dee. 1746; instr. (ad Adm1ol8tr. Ap. Pertben.), 15 sept. 1800: S. C. de Prop. Fide (O. G.-
Bardstowo), 1 apro 1866; S. R. C., Pf'fJefecturtUI Apo.'ollcae Ben,aJlae (]entf'fJI", 15 febr.
1887, ad II; Rituale Rom., tit. II, e. 1, Ile ltICt'Gmento ba"t...., ,."e
allm"''''rtlaclo, D. 22;
e. 8, P ba"t~ ".lforu.., 7. D.
• S. C. de Prop. Fide, 1DBtr. (ad Ep. Seodrea.), 11 sept. 1779, D. 4.
I C. 100, 101, D. IV, P COM.: e. 3, de cofI'Gtfone 'P'rltuall, IV, 8, 10 VI,,; Cone. Tri·
deDt., seas. XXIV, P reI. matrlM., e. 2; S. O. B. otr. (MI88toD. AebPt!), 9 dee. 1741; Ri·
tuale Rom., tlt. II, e. 1, Ile 1tI000IImento fla"".... ' rlte all,,"''''mfUlo, D. 22, 23.
111
OAN.765.
Ut qnis Bit patrinus, oportet:
1.° Bit baptizatus, rationis USUlD assecutus et intentionem habea.t
id munUB gerendi;
2.° Ad nullam pertineat haeretiea.m aut schismaticam sectam, nee
aententia condemnatoria vel declaratoria sit excommunicatus aut infa·
Mis infamia iuris aut exClUSU8 ab actibus legitimis, nee Bit clerlcus de·
positus vel degradatus;
3.° Nee Bit pater vel mater vel COniUI baptizandi;
4:.0 Ab ip80 baptizando eiusve parentibus ve! tutoribus aut, his
de1icientibus, a ministro sit designatus;
5.0 Baptizandum in actu baptismi per Be v~l per procuratorem
physice teneat aut tangat ve! statim levet BeU suscipiat de sacro fonte
aut de manibus baptizantis 1.
OAN.766.
Ut autem quis licite patrinus admittatur, oportet:
1.0 Decimum quartum suae aetatis annum attigerit, nm aliud iusta
de causa ministro videa.tur;
2.0 Non sit propter notorium delictum excommunicatus vel exclu·
8US ab actibus legitimis ve! infamis infamia iuris, quin tamen Bententia
ilitercesserit, nee sit interdictus aut alias publice criminOBus ve! infamls
infamia facti;
3.0 Fidei rudimenta noverit;
4:.0 In nulla religione sit novitius vel profeuus, nm necessitas ur·
geat et expressa habeatur venia Superioris saltem localls;
5.0 In sacris ordinibus non sit constitutus, niai accedat expressa
Ordinarii proprii licentia I.
OAN. 767.
In dubio lltrum quia valide vel licite admitti posait, necne, ad pa·
trini munUI, parocbus. si tempus suppetat, consulat Ordinarillm s.
OAN.768.
Ex baptismo spiritnalem cognationem contrahunt tantum cum bapti·
zato baptizans et patl"inus 4.
1 O. l, C. XXX, q. l: c. 102, D. IV, dc COtIB.; ,Reg. 88, 72, R. l., In Vlo: Conc. Trident.,
8e88. XXIV, de reI. matrim., c. 2: S. C. 8. Otr., 14 ort. 1676, ad l: (Mlsslon. Aegyptl), .. dee.
114&, metr. (ad Praef MI88lon. TrlpoJ.), mense lan: 1763; (8myrnen.), 80 IOD., 7 lui. 1884,
ad 4: lnBtr. (ad Adm1nlstr. Ap. Perthen.), 1G aept. 1869; lnBtr. (ad Arcblep. Corcyren.),
il lan. 1871, n. 1; 8 mali 1893: 28 IUll. 1900: S. C. de Prop. Fide (C. P. pro 8in.), ~ fan. 1858;
lnstr. (ad Vlc. Ap. Indlar. Orlent.), 8 sept. l.869, n. 47: Rituale Rom., tlt. Il, c. l, de 'lIercI'
"'MtO bllpti,"'l rite admi"j,trGMo, n. 22, 23, 25: c. 2, Ordo bliptllml.partl1llonlm, n. 19, 21;
C. 4, Ordo bapU,ml ad.dtonlm, n. 44, 50, 51.
I C. 8, C. XVI, q. l: c. 20, C. XVIII, q. 2: c. 103, 1M, D. IV, de COni.; 8. C. 8. Off.,
lnBtr. (ad Ordlnarlo8 Imperli Brasil.), 2101. 1878; 8. C. C., MedlolG,&(m., 3 ort. 1m, ad 3:
S. R. C., PrlJelecturae Apo,tolfctJe Benl1l1'lae CentrIJ'lI, 1G febr. 1887, ad Il: 8. Poenlt.,
lO dee. 1860, ad 19; Rltoale Rom., tlt. II, c. 1, de -'llJcrcImento baptllm' rite IId"""lItrIJ"dO,
n. 22, 24-28.
I 8. Poenlt., 10 dee. 1860, ad 19.
4 C. 5, C. XXX, q. 1: c. 1. C. XXX, q. 3; C. 1, de oogtttJ.tlofte ,plri'''I1'', IV, 8, m VIO;
Conc. Trldent., 8e88. XXIV, de reI. ma'rim., c. 2; 8. Plus V, consto c O"m lU'", Il, 28 nov.
OAN.769.
Pa.trinorum est, ex 8WJCepto munere, apiritualem ft.Uum perpetuo
Bibi commendatum habere, atque in iiB quae ad chriBtianae vitae inBtitu-
tionem spectant, curare diligenter ut ille talem in tota vita se praebe&t,
qualem futurum esse sollemni caeremonia spoponderunt I.
OAPUT V.
De tempore et looo baptiBmi cOfI/6t'6fUlt.
OAN. 770.
InfanteB quamprimum baptizentur; et parochi ac concion&torea tre-
quenter fidelea de hac gravi eorum obligatione commoneant I.
CAN. 771.
Baptismus privatus, urgente necessitate, quovis tempore et 1000 admi-
nistrandus est I.
OAN. 772.
Etiam sollemnis baptismus quaUbet die admiDistrari potest; decet
tamen adultorum baptismum, secundum antiquissimum Ecclesiae ritum,
conferri, Bi fieri commode queat, in pervigilio Paschatis et Pentecostea,
praecipue in metropolitanis a.ut cathedralibu8 eccleaiis 6.
l.Ci8I; BeDedictaa XIV, CODBt. c BIri palonllfa ., 21 mall 1742, I VIII, D. VI; ep. eDC7Cl.
c I"IM OIMCgeAu _, 2 tebr. 1744,117; S. C. 8. Ofr. (KiaBlOD. Aegypt1), 8 dee. 1741; 8. c;
JIlp. et Rec., B. lIarcl, Ui febr.1II88; B. C. O., PUGu, mease al'1'. 1Ji88; N.n,.., 18 apro ~
N.u,.., !G mut. 1881; T1aeG'IIIG, 28 8ug., 18 aept. 11'21; 8. O. de Prop. Fide, 1Datr. (ad Vie.
Ap. 8copJae), 28 aept. 1MO; Rituale Hom., tlt. II, e. 2, 0nI0 .."...., fHI~., D. 81.
t C. lOG, D. IV, de COM'; B. O. 8. Otr. (1rU88IoDo AegptI), 8 dee. 1741i; 1Datr. (ad
Praef. Ml8810D. Trlpol.), meD8e D. 1788; Rituale Hom., tlt. II, e. 1, de NCN_eo
Da""",, "te Gd. . . .fraNo, D. 21. - Vide etIam ean. 1335.
I Conc. Trldent., &e88. VII, de Da"tlnlo, caDo ]2, 13; ClemeDa VI, ep. c S.fHW fili-
...dG. _, "29 aept. 1851; Eupnlu8 IV (ID Conc. Florentin.), CODBt. c Oll"tate DotJriAo _.
f !ebr. 1441. I 13; Olemens XII. Utt. ap. c OOtllfHJrl•• •• 24 aug. 1m, dub. IV; Utt. ap.
c OOftClNdCtG No'" ., 18 mali 1788; BeDedlctaa XIV, ep. encycl. c SII," Vo'" _, 17 DOT.
170, I l; coDat. C 0."'". ,oUkft."'"•• _, 12 -pc. 1744, 11f, dub. IV, I 40; CODBt. c 'fI-
. ."".. -,8 DOV. 1744, II; Leo XIII, ep. c OratN _, 22 lui. l.888; B.·C. 8. Ofr., 1f lun. 17f1;
11 JaD. 1888; B. O. de Prop. Fide (C. P. pro BIn.), 21 lan. 1188, ad 1; (O. P. pro BID.-
Ooch1DChIn.), 18 D. 1804, ad 2; Utt. (ad Vlc. Ap. Coreae), U aept. 1&11; 1Datr. 81 lui. 1801,
D. 8; Bituale Hom., tlt. II, e. l, de ICICTGtlleftto Da"t""" rite Gd""""erauo. D. !G.
se. 16, D. IV, de (,'0"'.: e. un., de Dapti,lIW et dIC' effeclIC. III. 16, in Clem.; S. C. S.
Olr., in8tr. (ad Praef.) (MlaIIlon. Trlpol.), menee lan. 1763; (Slam). 21 lan. 176'1; (Tcbely
Jrlerldlo-Orlental.), lO apro 18ID., ad 1; IDatr. (ad A.rcbIep. PortaI PrlDClpla), li aept. 18Tl;
S. O. de Prol'. Fide, lDStr. <ad M'MOD. Loangbl), IO aug. 1'l7G; lD8tr. (ad JIlp. 8codreD.),
11 aept. 1m, D. 4; (C. G. - Antlbllr.), 28 DOV. 11SG; (O. P. pro 81n.), 21 !aD. 1'188, ad f;
lD8tr. 81 luI. JSm. Do 8; 8. R. O., Olllfl,.ritGu, 28 aept. l82O; Rituale Rom., tlt. D, C. 1,
de ,GenI_to Da"",-, "te Gd""""'ratlCkl, Do 27-29.
6 C. U-1B, 1J5, 17, 18, D. IV, de COM'; Bltuale Rom., tlt. U, C. l, de NCN"""
Da.,,,,,,, "te IIcI.'"..,f'CIAdo, D. 27; e. I, de Da"tlnlo ...tllturuI. Do " '
OAN. 773.
Propriu baptismi BOllemnis adminiatrandi locu est baptisterium in
eccleaia ve! oratorio publico l. .
774:. OAN.
I l. Quaelibet paroecialis ecclesia, revocato .w reprobato quovis

contrario statuto ve! privilegio ve! consuetudine, baptismalem habeat
fontem, salvo legitimo iure cumulativo aliis eccleRii.s iam quaesito I.
§ 2. Loei Ordinarius potest pro fldelium commoditate permittere ve!
iubere ut fons baptismalis ponatur etiam in alia ecclesia ve! publieo ora·
torio intra paroeclae bes.
OAN. 775.
Si ad ecclesiam paroeeialem, aut ad aliam quae iure fontis gaudeat,
baptizandu, propter looorum distantiam aliave adiuneta, Bine gravi in·
commodo aut perieulo, accedere aut transferri nequeat, baptismu sol·
lemniS a paroeho conferri potest et debet in proxima ecclesia aut oratorio
publico intra paroeeiae bes, lieet haee baptismali fonte careant.
OAN. 776.
I l. In domibus autem privatis baptismus sollemnis administrari
non debet, nisi hisee in adiunetis:
1.0 Si baptizandi sint fllii aut nepotes eorum qui snpremum .wtu
tenent populorum prineipatum ve! iu habent sueeedendi in thronum,
quoties isti id rite popoecerint;
2.0 Si looi Ordinariu, pro suo prudenti arbitrio et conseientia,
iusta.w rationabill de caU88, in casu aliqno extraordinario id coneeden·
dum eensuerit I.
I 2. In memoratis easibus baptismns conferendu est in aacel10 do·
mus aut saltem in allo decenti 1000, et &qua baptismaU de more bene·
dieta 6.
l o. UD •• tIe lHJfJuatHo •• .c.. etleol•• III. lJ5. In Olem.; Benedlctua XIV. ep. eDC1cl.
cllfll1'lO CIJ'" l. 2 IUD. 1761, 119; B. o. de Prop. l'lde. 1Datr. (ad KIaBIOD. Inangbl). IO aug.
1'1'11; buItr. (ad lDp. BcodreD.). 11 aept. 1m. D. 4; B. B. o.• Battei' lcacoM tIe oUa. 14 mari.
1811, ad IX; A.cII....... PfoeIIo. ~ apr.181'l; Iacea.• l aept. 1888, ad I; Illtuale Bom .• tlt. Il,
e. 1, de ..cna_Io lHJptUa' "''' .""""..1140. D. 28, 80; c. 8. tIe lHJfJt«nao "viIo,..",. Do 7.
I B. O. lDp. et Ilec•• BJJOle,..... sa lun. 1848; B. O. O.• Viterblett .• 1 et 22 mart. 1749;
B. B. O•• o.ce..• Il aug. 1872; S"........ 7 lun. 1882; V,,,,-.• 18 lan. 1889; Rituale Bom .•
tlt. Il. c. 1. tIe ..cna. .to lHJ",.... "'''
",lHIo ., ....
I O. un.. tIe . .
"."'''''''IIdo. Do 4, 8. 28, 80.
etlllol•• III. 16. ID Clem.; BeDed1ctua XIV. ep. eDC1cl.
c IIf111'1O OHI l. 21un. 1111. 119; B. O. B. Ofr•• 1Datr. (ad Praet. KIaBIOD. Trlpol.). mense
laD. 1718; (Blam). 21 D. 111'1; 8. O. de Bacramentla, BOtIICI... • t CllIa,..",. 23 dee. 1812.
ad II; B. O. C., BeIt". 18 lun. 1_. ad 2; B. B. O•• Varlat.. A,.,.IoICoi tIe DG"Ia. lO !ebr.
1871, ad In; Illtuale Bom.. tlt. Il. c.. 1, tIe ",,",__Io lHJfJ""'" "'te ..",,,,eatratWIo. D. 28.
6 B. Il. O•• B."....... 17 laD. 1814; V .....If.... 28 laD. 1814. ad III; Illtuale Bom.,
tlt. Il. e. 1, tIe ..cna....w ..",..".,...,. "~ea"..ncIo. D. 28.
OAPUT VI.
De collati baptiBmi adnolatiOf&e et probatione.
OAN.777.
I 1. Parochi debent nomina baptizatorum, mentione facta de mini·
litro, parentibus se patrinia, de 1000 ac die eollati bapti8mi, in baptismaU
libro sedulo et Bine u1la mora. referre 1.
I 2. Ubi vero de illegitimis filiis agatur, matrla nomen est inleren·
dum, Bi publice eius maternitas eonstet, vel ipsa. &pOnte sua acripto vel
coram duobus testibusld petat; item nomen patria, dummodo lpse &pOnte
IIua a parocho vel scripto vel eoram duobus testibus id requirat, vel ex
publico authentieo documento Bit notus; in ceteria caaibus lnscribatur
natus tanquam filiu8 patria ignoti vel ignotorum parentum I.
OAN.778.
Si baptiamus nee a proprio parocho nee eo praesente administratus
- fuerit, minister de ipso eollato qoamprimum propriuDi ratione domiellii
parochum baptizati certiorem reddat I.
OAN. 779.
Ad collatum baptismum eomprobandum, Bi nemini flat praeiudi·
eium, satia est unus teatia omnl exceptione malor, vel ipsius baptizati
iusiurandum, si ipse in adulta aetate baptismum receperit ~.
TITULUS II.
De eonftnuatione.
OAN.78O.
Sacramentum eon6rmationis conferri debet per manus impositionem
cum unetione ehrismatis in fronte et per verba in pontificalibus libris ab
Ecclesia probatia praescripta '.
l Conc. Trldent., SCSII. XXIV, de reI. matnm., c. 2; BenedJctua XIV, CODBt. • F(r·
mand,. 't, 8 DOv.1744, 19;8. O. S. Ofr. (M1sslon. AegyptJ.), Il dee. 17415; 8. O. de Prop. Fide,
lnstr. (ad Arehlep. HlbernlaeJ, 25 Inn. 1791; IDBtr. (ad Vlc. Ap. Indlar. Orlent.), 8 aept.
1869, n. 21; Rituale Rom., tlt. II, c.l, de .acrametlto baptù",' nte tuJ"'lafrGndo, n. GO;
c. 2, Ordo ba","",' pa"ndorv"" n. 84; tlt. X, C. 2, Form,,1Ge .cdbetadlJ6 ,,. Ubrla M_d,.
ap"d parochoa; C. 3, Fomaa deacrlbent" Daptnato••
li S. C. Ep. et Reg., EUllub(1I4, 2 mart. 1880; Rituale Rom., tlt. X, c. 3, Forma dUer'-
bendi baptfzllto••
3 S. O. de Prop. Fide, deer. 8 oct. 1S63, C, a.
~ C. 110, 112, 113, D. IV, de CORI.; Benedictus XIV, ep. « Postremo theRBe 't, 28 fabr.
1747, n. 31, 1'i5; S. C. 8. 01r., 5 ion. 1724; 18 mart. 188t\, ad 1; 8. O. C., Bn~eft., U !ebro
1797; 8. C. de Prop. Fide, lnstr. (ad Vlc. Ap. lndlar. Orient.), 8 aept. 1889, n. 48.
Il C. 119, D. IV, de CORI.; C. l, 3-6, 7, D. V, de CORI.; C. 4, X, de OOMt&e'tlcllIte. I, 4;
C. un., X, de ,Ilcra tlRctione, I. 15; Conc. Trident., 8P88. VII, de IIfIO"YJmenu. 'n g6ft6f"6, can. 1;
de conftrma'ione, can. 1, 2; Innocentiu8 III, cp. c Il''''uemplo 't, 18 dee. 1208, Profealo
tldei Waldenslbus praescr.; IDn«K'eDtlus IV, ep. c S.b cotholk1J6 't, 8 mart. 12M, I 3, a. 4;
Llber Tere,.. • De Be""
CAN. 781.
§ 1. Chrisma, in sacramento confirmationis adhibendum, debet esse
ab Episcopo consecratum, etiamsi sacramentum a prcsbytero, ex iure vel
ex apostolico indulto, ministretur l
§ 2. Unctio autem ne fiat aliquo instrumento, sed ipsa ministri manu
capiti confirmandi rite imposita. I.
CAPUT I.
De ministro conjirmatiofli8.
CAN.782.
§ 1. Ordinarius confirmationis minister est solus Episcopus '.
§ 2. Extraordinarius minister est presbyter, cui vel iure communi
vel peculiari. Sedis Apostolieae indulto ea facultas concessa Bit •.
§ 3. Hac facultate ipso iure gaudent, pra.eter S. B. E. Cardinales ad
normam can. 239, § 1, n. 23, Abbas vel Praelatus .1111""', Vicarlus et
Profellalo 1lclel (ID CoDe. Lugd1lll8ll. Il) a Mlchaele PalaeolOIO Gregorio X qblata, a. 1274;
IDa&eDJua IV (ID Conc. FlorentJD.), coDBt. « Il''''/lte DefJ ., 22 DOV. 1489, I U; Bene-
dlctua XIV, ep. eDC)'Cl. e AIItIO""",,te., 1910. 1'lliO, • 8-1; l'p. eDC7cl. e Ile fIlO ., 1 mart.
1'l1i6. I 49-62; 8. O. 8. Ofr•• decr. e /l4.en,.Mr, •• 4 lui. 18O'l. prop. 44. damD.; 8. O. de
Prop. nde, buItr. 4 mali lTl4; (C. P. pro 81D.). ti aug. l.8CO; 8. R. O., aro..,...., 'l mali
18GB, ad 2; Pontl1lcale Rom •• tlt. De conJl"""""".
l C. t, D. XXV; c. 4, D. LXVIII: c. 2, D. XCV: c. 1, 2, O. XXVI. Q. 8: c. 18. D. III.
de COlta'; lDDocentlua IV, ep. e s." O/I'M1we ., 8 man. 12IK, I 8, D. 4: Clemena VI, ep.
e lII.per ",ibucl/l", •• 29 aept. 18Ii1: Eugenlua IV (ID CoDe. FIorentln.), const. e Il,,,,,,.te
Deo ., 22 DOV. 1489. I 11; IDnocentlua XIII. const. e Oli'" /Id ,.,,..,,,",,.,,, •• 18 aept. 1721.;
Benedlctua XIV. eoDBt. e O..", /Id .,9 lan. 1741; Instr. e Ilo ftllI."" lempore •• 4 mali 1746.
18; ep. e B~ l ... ""'~",.. •• 18 DOV. 1748•• l: const. e SlIpretA/I •• 28 apro 1749•• 8: ep.
encycl. e A"no tHJf1en'e •• 19 lo. 1'lliO. I 4. i: op. encycl. , Be fIlO •• 1 mart. l'1M, I 12:
Plua VI. ep. e C.", dcii' .ece"....., lO apro 1m, • 2; 8. O. de Prop. Flde. lnstr. 4 mall
lTl4; Pontl1lcaIé Hom .• tlt De ollelo 1.,fIriG V. CoeHe Do"""C; tlt. Beudfcfw cAriHuJ-
.... - Vlde etlam can. 734•• 1 •.
I Benedlctua XIV. ep. eDC7cl. e B~ fIlO •• 1 mart. 1758. I CiO. !il; S. C. 8. Ofr. (Iero-
ao11m.). 14 laD. ~: 8. C. de Prop. Flde (C. G.). i luI. UI86, ad 2: 8. R. C•• aro..elll....
7 maUl.858. ad 2; PoDtl1lcale Hom.• tlt. De OOIIjlnJ&atul...
• C. 4. D. LXVIII: e. 2. D. XCV; e. ue. bO. D. IV. de 00II.'" e. 1. 8:6. 7, D. V, de
",..,; c. 4, X, de COII8tI8'.d'fte, I, 4; e. un., X, de "erG ."cllofte, J. lIi: CoDe. Trldellt.•
. . . VII, de COIJJlf'tllGlfone, caDo il; 'JI!88. XXIII. de ordi/l8, C. 4, caDo 7: Innocentlua IV:,
ep. e B.r, O/IIAoltoGe ., 8 mart. 1254, I 8. D. 4; Profeaslo fidel (ID ConCo LulCfuneD. Il) a
Mlebaele PalaeolOIO Gregorio X oblata. a. 1274; Clemena VI, eli. e S.per ftI'b ••d.'" .,
29 aept. 13In; KartlDUB V (ID CoDC. ConstantleD.). com• .: 1",M' cuneI.. lt, 22 febr. 1418,
art. 28, loannla Wlelefr, damD.: Eugenlua IV (ID Cone. Florentln.), conat • Brfllll.te Deo ••
22 DOV. 1489. '11; CleD1eM VIII, lD8tr. c SlIftCt".",,'" •• 31 Bug. 1595, Il: Benedlctua XIV,
eoDBt. e Bt" "..,Of'/It" •. 28 blaU 1742, I Il. D. I, I III. D. I; lnatr. e Bo fiN"'''''
pore ., 4 mali 1741, I 8; ep. _ Il. I." preclbu. lt. 16 DOV. 1748. I 1, 8; ep. encycl. e A"fIO
tem-
Wrlftte ., 11 lo. 1'lliO, Ili; 8. O. de Prop. Flde, lllatr... mali In..: Pontl1lcale Hom., tlt.
Ile OOII".,....tadla; tlt. De OOIINorGt(one electi '" esMCOfJIIlII; tlt. OrCIo " ""'fatadcu fJ/Iro-
_ _ Rltuale Hom., tlt. I, Co o., de , .. qtuIfJ '" """".. ,,..,foIIe .tJorGmentorv", genero-
1Uer..",..... . ."" D. l'l.
& O. 1. D. XCV; Benedlctua XII, a. 1IW1, prop. M, Armenorum, damD.: Olemena VI,
ep. e S.per ".'"..11/1• •, 29 aept. lJID.; Eugenlua IV (In CoDe.' ~orent1n.), CODBt. e B . .I-
..te neo., 22 DOT. 1481, 111; IDDoeentlua XIII, COD8I:. e 0 • • 04 ,"truoriI,.••, 18 aept.
0 __ I.,. O.....,.. Digitized by Coog Pt:

Praefectus Apostolicus, qui tamen ea valide uti nequeunt, nisi intra ftnes
sui territorii et durante munere tantum l .
§ 4. Presbyter latini ritus cui, vi indulti, haec facultas competat,
confirmationem valide confert solis fidelibus sui ritus, nisi in ·indulto
aliud 'expresse cautum fuerit 2.
§ 5. Nefas est presbyteris ritus orientalis, qui facultate vel privi-
legio gaudent confirmationem una cum baptismo infantibus sui ritus con-
ferendi, eandem ministrare infantibus latini ritulJ I.
CAN. 783.
§ 1. Episcopus in sua dioecesi hoc sacramentum etiam extraneis le-
gitime ministrat, nisi obstet expressa proprii eorum Ordinarii prohibitio.
§ 2. I n aliena dioecesi indiget licentia Ordinarii loci saltem rationa-
biliter praesumpta, niBÌ agatur de propriis subditis quibus conftrmatio-
nem conferat privatim ac sine baculo et mitra.. 4.
CAN. 784:.
Presbytel'o quoque licet, si apostolico locali privilegio sit munitus,
in designato sibi terlitorio conftrmare etiam extraneos, nisi id ipsorum
Ordinarii expresse vetuerint '.
CAN.785.
§" l. Episcopus obligatione tenetur sacramentum hoc subditis rite
et rationabiliter petentibus conferendi, praesertim tempore visitationis
dioecesis l .
§ 2. Eadem obligatione tenetur presbyter, prhilegio apostolico do-
natus, erga illos quorum in favorem est concessa facultas.
1721; BeDedlctus XIV, (."oust.• CU,1&a" B, 9 Jun. 1741; coJl8t. c B'ri pa.'oraU. B, 28 maU 1742,
• III, D. 1; ep. eDeyel. c Demandatam B, 24 dee. 1743, • 14; lDatr. « Bo quamm '8ff&pore B,
4 mali 1745, I 8, 9; ep. c Be 'ui, ,wecibu, », 16 DOV. 1748, I 1, 8, 9; comet. c Buprema B,
28 apro 1749, I 3; ep. eDeyel. c A"no t1ert(·"te », 19 lun. 1750, I 3-5; Plus VI, ep. c Cum nCllt
accepifllll' B, 10 apro 1775, , 2; Plus X, ep. c Ez quo B, 2G dee. 1910; S. C. 8. Otr.• 4 mart.
1003; S. C. C., Portul1aUien., 28 febr. 1643, ad 2; Conifllbrlcell., 28 lun. 1005, ad 2; 8. C. de
l'rapo Fide, deer. 28 apro 1774: lnstr. 4 maii 1774: (C. P. pro 81n. - Sutchuen.), 12 eept.
1821, ad 2, 8; deer. 29 luI. 1SU; IItt. (ad Vie. Ap. Coreae), 11 aept. 184]; 51al. 1800. - Vide
etlam can. 310, I 2.
1 S. C. Ep. et Reg., Nulli•• Montù Virl1iftù, 30 mart. 1805; S. C. C., N.m.. ClltHm.,
11 dee. 1897; S. C. de l'rop. Fide (C. P.), 22 mart. 1669. ad 2; deer. 29 lal. 1841.
2 S. C. de l'rop. Fide, lnIItr. 4 mall 1774.
3 S. C. S. Otr., lnstr. (ad ElI. Sct!pwden.), a. 1782; 8. C. de Prop. Fide, decr. 8 oct.
1863, C, a; (C. G.), li luI. 1886, ad 1.
4 Cone. Trident., 8e8S. VI, dIJ RI., c.5: S. C. C., NuIUu., 2 aag. l.5II8; 8. R. C., NfjJ.
" •• Ba"ctae i.uetae, 14 apro 1877.

a S. C. S. Otr., 21 apro 1899; 8. C. Ep. et Reg., Num•• JlOft,Ù Virginù, 30 mart. 18D5;
S. C. C., .Nulli•• Ca"".; 11 dee. l897.
6 C. 9, C. X, q. 1; S. C. C., Amalp""af14, 18 et 28 luI. 1699, ad 1; PontUlcale Rom.,
tlt. Ordo ad t1in'all"" paroclaiCII
§ 3. Ordinarius, legitima causa impeditus aut potestate confirmandi
carena, debet, quoad fieri po8sit, aaltem intra quodlibet quinquennium
providere ut suia subditis hoc sacramentum adminiatretur 1.
§ 4:. Si graviter neglexerit sacr(\mentum conftrmationis suis subditis
per se vel per alium ministrare, aervetur praescriptum can. 274:, n. 4:.
OAPUT II.
De BUbiecto ccmjirmationi8.
CAN.786.
Aquia baptiami non ablutua valide confirmari nequit; praeterea, ut
quia licite et fructuose conftrmetur, debet esse in statu gratiae constitu-
tua et, si usu ratiows polleat, su1Ilcienter instructus I.
CAN. 7f!1.
Quanquam hoc sacramentum non est de necessitate medii ad salu-
tem, nernini tamen licet, oblata occasione, illud negligere; imo parochi
curent ut fideles ad illud opportuno tempore accedant a.
CAN.788.
Licet sacramenti confirmationis administratio convenienter in Ec-
clesia Latina di1Jeratur ad septimum circiter aetatis annum, nibilominus
etiam antea conferri potest, si infans in mortis periculo sit constitutus,
vel ministro id expedire ob iustas et graves causas videatur·.
OAN.789.
Confi~andi, si plures sint, adsint primae manuum impositioni seu
extensioni, nec nm expleto ritu discedant '.
l 8. C. Ep. et Reg., ACMnla"na, lO Jan. 1600; 8. C. C., Dllrrtlcl&fea., 21 aug. 1827;

8. R. C., N.m ... 8a"ctae 1."mae, 14 apr .. 1877.
I C. 1, 6, 6, D. V, de cors•.; e. 4, X, de connettullae, I, 4; Benedlctus XIV, ep. encyel.
c Et., mi,,'me _, 7 febr. 1742, , 9; Instr. a: Bo quam,,'. te"'f)Of'e _, 4 mali 1745, , 6; 8. C.
8. Otr, (Vie. Ap. Sondwle.), 11 dee. lBISO, ad ~; (Tchely Merldlo·Orlental.), lO apro 1861,
ad 1; S. C. de Prop. Fide, lD8tr. 4 mali 1774; PontJft<''8le Rom., tlt. De conftrmandi•.
a C. 1, 2, D. V, de COft'~ e. 4, X, de corsnetudlae, I, 4; Benedictus XII, a. 1341,
prop. M, Armenorum, damn.; Martlnus V (In Cone: Con&tantlen.), const.• 1ft te,. ctmcta. Il,
22 febr. 1418, art. 19, de quo errorum Wlelelr et Hua suspectl interrogandl; BenedlctuR XIV,
consto c Et" ,a.tora'" D, 26 mali 1742, I III, n. IV; Pius IX, ep. eneyel. c Nodi. et No-
Mlcuffl Il, 8 dee. 1849; S. C. 8. Otr., lustr. (pro Vie. Ap. ad Gallas), 20 lun. 1866, ad 40;
8. C. de Piop. Fide, lD8tr. 4 mali 1774; lnstr. 31 iul. 1902, n. 4.
4 Bened1ctus XIV, Instr. «Bo quamt:" tempore Il, 4 ma Il 1745, 16; ep. eneyel. « Anno
fHlrlente Il, 19 luo. 1750, I 4; ep. encycl. c Allatae 'URt Il, 26 lui. 1755, ,. 22; IAlO XIII, ep.
« Abro,ata _, 22 tun. 1897; 8. C. S. Otr., lnstr. (ad Ep. Scepuslen.), a. 1782; (Vie. Ap. Sand-
wle.), U dee. 18CIO, ad 12; 22 apro 1896; 8. C. C., 8e,011Ien., 12 mort., 23 apro 1774. ad l, 2;
8. O. de Prop. Fide, lustr. 4 moli 1774; Utt. <ad Vie. Ap. Kuyteheou), 21 mart. 1851; l'on-
tUlcale Rom., tlt. De OOfttrrma""i••
Il 8. C. S. Otr_ (Aretlu.), 17 apro 1812; 8. C. de Prop. Fide, lnstr. 4 maU 1774; Ponti-
Beale Rom., tlt. De OOfttrrmaRII".
CAPUT III.
De tempore el 1000 oonfirma.tiofiiB co·nferendae.
CAN. 790.
Hoe sacramentum quovis tempore conferri potest; ma.xime autem
decet illud administra,ri in hebdomada Pentecostes J.
CAN.791.
Licet proprius conftrmationis administrandae loeu8 eccleaia Bit, ex
cAusa tamen quam minister iUBtaIn ac rationabilem iudicaverit, potest
hoe sacramentum in quolibet allo decenti loeo confeni 2.
OAN.792.
Episcopo ius est intra bes 8uae dioecesis conftrmationem admini·
strandi in loeis quoque exemptis 3.
CAPUT IV.
De pGtriraiB.
CAN.793.
Ex vetustissimo Ecclesiae more, ut' in baptismo, ita etiam in conftr·
matione adhibendus est patrinus, si haberi p088it f,.
CAN. 794:.
§ l. Patrinus unum tant'um conftrmandum aut duos praesentet,
DiBi aliud iust& de causa ministro videatur I.
§ 2. Unus quoque pro singulis conftrmandis Bit patrinu8 '.
CAN. 795.
Ut quis 8it patrinus, oportet:
1.° Sit ipse quoque conftrmatus, rationi8 U8um assecUtU8 et inten·
tionem habeat id munus gerendi;
1 Bened1ctus XIV, coDSt. c Ad 1I0R0rGrulam li, 27 mart. 1752'" 11, 12; S. C. de Prop.
Fide, IDBtr.• maD 171•.
:I 8. O. de Prop. Fide. lnstr. " maD 1'174.
I Benedlctus XIV, coDSt. c Pirmafld,. li, 6 nov. 17", I 8; 8. O. C., BritriefI., 9 luI.
1867; aa""'tlfl,,e~., 12 tu)., 2 aug. 1760, 17 lan. 1781, lld G.
f, 8. C. S. Olr. (Vie. Ap. Sandwlc.), 11 dee. llIiO, ad 11; metr. (ad Archlep. Portas
PrIncipia), 5 Ept. 1877; 8. C. de Prop. Fide, IDBtr. • maD 171f; S. Il. C., Proefeo'tw06
AfJ06tolwae B6fttlGl1oe O.,rGI'-, 15 febr. 1887, ad II; PontUlcaJe Rom., tlt. De OOf&lIr·
. .rulv.
I C. 100, 101, D. IV, de OOIW.; 8. O. S. otr., lltt. 28 DOV. 18'73; lltt. 18Ion.18M; 8. O. O.,
l'
lI'. . . . . ., lon., 12 tul. lR23; S. O. de Prop. Fide, tnatr.• maD 171f; Pontulcale Rom.,
tlt. De OOf&lIrmarulf••
• O. 100, 101, D. IV, de COM'; c. 8, fIe co"...,iotIe '''"'"'', IV. 8, m VIe; S. O. S. otr.,
Dtt• • DOT. 1878; 8. C. de Prop. Fide, tnatr.• maD 171••
2.° Nulli haereticae aut schismaticae sectae Bit adscriptus, nee ulla
ex poenis de quibuli in can. 765, n. 2 per sententiam declaratoriam aut
condemnatoriam notatu8;
3.° Non sit pater, mater, eoniux eonllrmandi;
4.° A eonllrmando eiusve parentibus ve! tutoribus vel, hi Bi des1nt
aut renuant, a ministro vel a paroehoBit designatu!;
5.° Conftrmandum in ipso confirmationis actu per se vel per pro-
curatorem physice tangat 1.
CAN.796.
Ut quis licite ad patrini munua admittatur, oportet:
1.° Sit alius a patrino baptismi, nisi rationabilis causa, iudicio mi-
nistri, aliud suadeat, aut statim p08t baptismum legitime conftrmatio
conferatur;
2.° Sit eiusdem sexus ae conftrmandus, nisi aliud ministro in casi-
bus particularibus ex rationabili causa videatnr;
3.° Serventur praeterea praescripta can. 766 2.
CAN. 797.
Etiam ex valida conftrmatione oritur inter cpnftl'lIlatum et patrinum
cognatio spiritualis, ex qua patrinus obligatioue tenetur conftrmatum
~rpetuo sibi commendatum habendi eiusque christianam educationem
curandi 3.
CAPUT V.
De collatae conftrmatio'I/is adnotatione et probatiofle.
CAN. 798.
Nomina ministri, conflrmatorum, parentum et patrinorum, diem ae
locum conflrmationis parochus inscribat in peculiari libro, praeter adno-
tationem in libro baptizatomm de qua in can. 470, § 2 •.
10.4, O. XXX, q. 1; c. 102, D. IV,46 COM'; Bee 68,72, B. J., In Vlo; 8. C. 8. Otr.,
14 oet. 1818, ad 1; (Vlc. Ap. Sandwlc.), 11 dee. l.8CiO, acll8; lnstr. (ad Arehlep. Coreyren.),
3 lane 1871, n. l; 8. C. de Prop. Fide, lnstr.4 maU 1714; 8. R. C., Iatl""8ft., 20 sept. 1749,
ad 8; Po.fetutnm., 14 iun. 1873, ad III; Pontiflcale Rom., tlt. De coaJlrma"df••
IO. 20, O. XVIII. q. 2; 8,. O. 8. Otr., 3 aept. 1671; lnstr. (ad OrdlnarloB Imperli
Brasll.), 2 luI. 1878; 8. C. C., AtICOtI,euRtJ, 16 febr. 1884; 8. C. de Prop. Fide, lnatr. 4 mali
1'174; 8. B. O., Po'WG.tnm., 14 lun. 18'l3, ad III; Pru.electlWGe Apo.tolWGe B8ftga.fae OH-
tralfl, U; febr. 1887, ad II; 8. Poenlt., lO dee. 1860, ad 19; Pontl1leale ROIll., tit. De con-
IIr1fUJnclfl.
a C. l, de rof/ftllUone .plrltuaU, IV, 3, In Vlo: Conc. 'l'rldent., 8l'BB. XXIV, de reI.
fll4trlm., c. 2; Benedletus 11V, consto « Et., pastoraU. », 26 maI11742, § VIU, n. VI: ep.
eneycI. « [nter OfIIfI'gena. a, 2 febr. 1744, § 17; S. C. C., Tarracone"., 23 aept. 1593; N"lUu.,
U; mart. 1831.; TheatiRtJ, 2R aug., 13 aept. 1721; S. C. de Prop. Fide, lnstr. 4 mali 1774;
Instr. (ad Vlc. Ap. Seoplae), 26 sept. 1840; Pontiflcale Rom .• tIt. De conJlrmandi•• - Vide
etlam caD. l38G.
40 Benedlctus XIV, const. « Firmat&dfl a, ti nov. 1744, I ~ const. « Acl Mfloraflclam a,
27 mart. 1752, t 13; Bltoale Rom., tit. X, C. 2, Form.iae .cribenclae ,,, JlbrfI laGbOlclCa",,,cl
PfJf'OCM'; c. 4, FOf'IM cfe,cribcncf' conJlrmatol.
OAN.799.
Si proprius conftrmati parochus praesens non fuerit, de collata con-
ftrmatione minister vel per se ipse vel' per alium quamprimum eundem
certiorem faciat.
OAN. 800.
Ad collatam confirmationem probandam, modo nemini ftat praeiu-
dicium, satis est unus testis omni exceptione maior, vel ipsius conftrmati
iusiurandum, nisi eonftrmatus fuerit in infantili aetate 1.
TITULUS III.
De sanetlsslma Eueharlstla.
CAN. 801.
In sanctissima Eucbaristia sob speciebus panla et vini ipsemet Chri-
stU8 Dominus continetur, otfertur, aumitor I.
CAPUT I.
De BaCf'OBaflcto MilBa6 sacrificio.
ART. I. - De ~fe MtsBae BaCrifiduM celebratal••
CAN. 802.
Potestatem otferendi 1tfissae sacriflcium habent soli sacerdotes 3_
I 8. C. C., Ven"a..., U maU UU5: l"teramnen., 6 mail 1617.

I O. 85, 88, 40-43, 46, 48, 1S5, CiS, 60, 61, 68-70, 72-74, 77, SO, lJ2, 84, 86, 89, 91, 92, D.
Il, fle COM'; c. l, X, de ..mm" Trl"ltate et fide cathoUca, I, l: e. 8, X, de celebnltlotae
mwaartlm, et alJOrstnettto ...charia'fue, et dl.w ollcfia, III, 41; Conco Trldent., &e88. XIII,
fle S ..cllarlatia, C. 1, 3-6, ean. 1-4, 6, 8; &el>8. XXI, de oomm..nfottc, C. 8, can. 3; 1JeII8. XXII,
fle aCIOrlflcfo mwaae, C. l, 2, can. l, 2; lllllO(.'eDUus III. ep. e B .... C4"emplo _, 18 dee. 1208,
Professlo fide! Waldenslbul! pra8lJCl'.; Profeas1o fidel (in Conc. Lngduneo. II) a Mlchaele
Palaeologo Gl'eIJOrio X oblata, a. 1274; DeDedlctus XII, a. 13U, prop. 87, Armenorum,
damn.; Olemeoa VI, ep. e S"per f"t&tladam _, 29 aept. 1351; MartlDua V (In Cone. Constan-
tteo.), const. e ln'er OIItIC'sa _, 22 lebr. 1418, art. 3, IoaDDls Wleleff, damn., art. 16, 17,
de qulbua errorum Wlcld et B1l8II euspectl Interrogandl; (In Cone. Constantten.), const.
e In em'nentw _, 22 febr. 1418; EugenJus IV (In Conc. Florentlll.), consto e BzuUa'e Deo -,
22 DOV. 1489, I 12; (ID Conc. Florentln.), const. « Oant,,'e Domino _, 4 febr. 1441, I 25;
Plua IV, const. e 'n'"nc'NfII t&obU _, 13 DOV. 1564, ProteBBlo fidel 'l'rldeot.; Gregorlus XIII,
const. « SanClwa'm... _, a. lG75, Profe881o fidel Graeels praeser.; Benedlctus XIV, consto
e Et.' psatondw _, 26 mali 1742, t VI, n. XV; ep. e N"per ad Noa _, 16 wart. 1743, Pro·
feBBIo fidel Maronltls praellCr.; Iltt. ap. « Fra le mlJlUp'4eftà li, l mali 1i51, n. 1; Plus VI,
consto e A"c'orem /ldri li, 28 aug. 1794, propr. 29, 8ynodi Pistorlen., damn.; Leo XIII, ep.
e Luterla ad '6 _, l lun. l.888; ep. encycl. e Jlinae caritatw _, 2S mali 1002: S. C. 8. Off.,
7 luI. 1875; decr. 14 dcc. 1887, 7 mart. 1.888, prop. XXIX·XXXI, AntODlI Rosmlnl Serbati,
damn.; Rituale Rom., tlt. IV, C. l, de aa"c".a'mo Etlchariatiuf! 'UN'l,mento, n. l.
3 O. l, D. XXV; e. 77, C. I, q. l; C. 2. 11, D. l. de ('O" ••; C. l, X, de ..mma TrinU""e
6C fide catlao"ca, I, 1; C. I, X, fle cIerlco IlOtI ordinato 'Alnwtmnte, V, 28; Conc. Trldent.,
1JeII8. XXII, de aacrlflcfo mwaae, C. 1, 2, can. 2; de oNcnxmdl. et cvltandw 'n celebraUone
fIIwase; 1JeII8. XXIII, de ord'n6, C. l; IDDOC:'eDtlU8 lII, ep. e B' ..a ezemp'o _, 18 dee. 1208.
L'ber Tert'v. • De Beli", tal
OAN. 803.
Non licet pluribus sacerdotibus. concelebrare, praeterquam in lUssa
ordinationis presbyterorum et in Missa consecrationis Episcoporum se·
cundum Pontiftcale Bomanum l.
CAN. 804.
§ l. Sacerd08 extraneus ecclesiae in 'qua celebrare postulat, exhi-
bens authenticas et adhuc validas litteras commendatitias sui Ordinarii,
si sit saecularis, vel Bui Superioris, si religi08us, vel Sacrae Congrega-
tionis pro Ecclesia Orientali, si sit ritus orientalis, ad Missae celebratio-
nem admittatur, nisi interim aliquid eum commisisse constet, cur a Missae
celebratione repelli debeat I.
§ 2. Si iis litteris careat, &ed rectori ecclesiae de eius probitate ap-
prime constet, poterit admitti; si vero rectori Bit ignotus, admitti adhuc
potest semel vel bis, dummodo, ecclesiastica veste indutus, nihil ex cele-
bratione ab eccleBia in qua litat, quovis titulo, percipiat, et nomen, oftl-
cium suamque dioecesim in peculiari libro signet :I.
§ 3. Peculiares ha.c de re normne, salvis huius canonis praescriptis,
ab Ordinario looi datae, servnndae 8unt ab omnibus, etiam religio8Ìs
exemptis, ni8i agatur de admittendis ad celebrandnm l'f'ligiOf'ÌS in ecclesia
suae religionis·.
CAN.805.
Sacerdotes omnes obligatione tenentur Sacrum litandi plmies per
annum; curet autem Episcopus vel Superior religiosus ut iidem saltem
singulis diebns dominicis aliisqlle festis de praecepto divinis opel'entl1r "
Protesslo fldel WaldeJUd.bu8 praeser.; Clemens VI, ep. c Super quibu.dam Il, 29 sept. 1331j
Eugenlus IV (ID Conc. .b'lorentln.), (,'Onst. c Et1J,dtate Deo Il, 22 nov. 1439, 112; (ID Cone.
Florentln.), const. c Oa"tate Domino Il, 4 tebr. 1441, 1 25j Gregorlus XIII, consto 4l Ol/fcU
raoat" Il,6 aug. 1674, 12; Clemens VIII, const. c Eta' aUa. Il, l dee. 1601j Urbanull VIII,
const. c Apo,toltJhll ol/fc'um Il, 23 mart. 1628, I 3: Denedletu8 XIV, con'Jt. c Sacerdo, in
/letemvm Il, 20 apro 1744j ep. encycl. c Et1J qvo Il, 1 mart. 1756, 1 41, 42; ep. eneye). c Q/lI/lli
l/f'fI"e Il, 2 aug. 1757j const. c D''''Mrum Il, 2 aug. 1767j.l.eo XIII, ep. encyel. c Mlrae C'ari-
"ti, Il, 28 mall 1902; S. R. C., 8 mart l.825j MI6S8le Rom., Uta De de/ect'bu, 't~ oowbra-
Uotte ,,",,/lrum oocurrenUbu., C. Ij Pontlflcale Ronl., tlt. De ol'd'ft4tione pre.bUteri; tU. Dc
OOftIeenzUOtl6 elec" In epi,copam.
1 C.28, X, de eZeet(one e' eleetl pote,tate, I,6j Benedleta8 XIV, ep. enerel. c Allatae
,a,,' Il, 26 luI. 1703, 1 38j Pontlfleale Rom., Ut. De ord'nib". con/erend"; tlt. De ordina-
tWtle pre8bvt8t'f; Ut. De COtIIeenztwne eleeU 'n episcopu •.
2 C. 7, D. LXXIj Cone. TrldeLt., seSS. XXII, de ub"ervand" et evitandf, in celebro-
'Ione m",ae: sesso XXIII, de re/., C. 16j Benedlctus XIV, corurt. c Ad militati ti, Il, 30 mart.
1742, I 6j ep. eneyel. • Apo,tolfcum mini.teriunl Il, 30 mali 1753, I 6j ep. eneycl. « Quam
IIrIlfJ6 Il, 2 aug. 1757, 112; S. C. S. Olf., 11 Ilug. lI\.19j S. C. Ep. et Reg., Comen., 27 oct. 1593j
f'eltren., 15 febr. 100:;j So C. de Prop. ~'Ide, lltt. eneyel. 20 apro lSi3,
3 C. 3, X, de derici, perellrin'" I, 22.
~ Benedlctu!! XIV, ep. eneycl. • QUI,m grav'l Il, 2 DUg. 1757, 112; S. C. S. OIT., 11 Dug,
1M9; S. C. C., l,ullfUl, li nov. 15M; ZacVflthell., 27 luI. 16..96; 29 nov. 16iO, S. C. de l'roll,
}'lde (C. G.), 28 luI. 1826.
• C. 9, X, de celebraUone millur""., et 'tlcramento Eucharf,tiae, et dil'ill" uOidis,
III, 41; C. 12, de prltOfl"gU" V, 7, ID VI"; Cont', Trldent" seS8. XXIII, dc re!., c, H; nene-
dleta8 XIV, ep. c Declara,ti Il, 16 muto 1746.
CAN.806o
§ lo Excepto die Nativitatis Domini et die Commemorationis
omnium 11delium defunctorum, quibus facultas est ter otlerendi Eucha o
risticum Sacri11cium, non licet sacerdoti plures in die celebrare .Mi8888,

Disi ex apostolico indulto aut potestate facta Br looi Ordinario lo
I 2. Banc tamen facultntem impertiri nequit Ordinarius, nisi cum,
prudenti ipsius iudicio, propter penuriam sacerdotum die festo de prae·
cepto notabilis 11delium pan Missae adstare non possit; non est autem
in eius potesta.te plures quam duaa Mi88&s eidem sacerdoti permittere I.
CAN:807.
Sacerd08 sibi conscius peccati mortalis, quantumvis se contrltum
enstimet, sine praemisRa sacramentali confe88ione Mis&am celebrare ne
audeat; quod si, deficiente copia confessarii et urgente necessitate, elicito
tamen perfectae contritionis actu, celebraverit, quamprimum con11-
teatur I .
CAN. 808.
Sacerdoti celebrare ne Jiceat. nisi ieiunio naturali a media noote
servato 4.
l C. 153, D. I, de CON.: c. 8, 12, X, do celebratlo"e m".urum, et '/lenlmento EtIChe-

rlItfae, et "W«,," oJllcf.., III, 4l; BenE'Cllctus XIV, ep. c Decklra.,' ., 16 man 1746; const.
« Quo" e.penIU _, 26 aug. 1748; ep. eDCYcl. c Alagno OIIM ., 2 luo. 1751, 118; ep. eoeycl.
Cl AfJO.tollcvm m'"f.teritlm », 30 mali 1753, I 11; ep. Cl I" .uperfori .,29 dee. 1755, t 2;
Leo XIII, lltt. ap. Cl 7'raRl 008/1".m ., 18 apro 1897, D. VII; BeoE'Cllctus XV, consto Cl In-
artIenl"m ., lO aug. 1915; S. C. S. Ofr. (Coreae), 20 luo. 1880, ad l; 22 febr. 1888; S. C. C.,
P"'oentt... 11 IlD. 1710; S. C. de Prop. Fide, IDStr. 24 mali 1870, D. 2, 7; 22 mano 1918;
8. R. C., O/lrpetl., 16 dee. 1823; B/lrcf"Ot&eft., 11 apro lS4O, ad 8; Amblanen., 22 mali 1841;
ilO"'''. 28 apro l866, ad VI; ani"''' O/l,.,htf.ri&norum, 19 luo. 1875; Ltlcerlna, 19 luo. 1875;
M/lrl/J,.nen.,11 aug. 1888; S/I,",,' BlfIfIOl,ti. 80 apro 1889;0"''''"'/1'' et O/lIoeGtet&., 18 febr.
1892, ad XXI; Urlril e' Or&.., 11 aug. 1915; Urlril e' Orlril. 28 tebr. 1917; Mlssale Hom.,
tlt. De de/eo"", In oelef)r/l'101l6 ......rII. OOOtIrrenti",. C. IX, de de/eo',", d"fJOritlo-
n" oorpor'W, D. 4; Buf)rfotJ ,,, V'glllll N/ltW«'/I'" Domln'.
2 BeDE'Cllctus XIV, ep. Cl DeoJan,," ., 16 mart. 1748; ep. encyel. c Af)OItoHcum ""-
n"terl"• •, 30 mali 1753, 111; S. C. S. Ofr. (Coreae), 20 luo. 1880, ad 2; S. O. JIlp et Reg.,
Veroen6ll., 2 oct. 1578; 8. O. C., 20 Ii8pt. 1622; P/lragHrieta .• 1 sept. l.8Ii1, ad 4; A"t6ll.•
27 luo. 1738, 8 mall 1734; 1Itt. (ad JIlp. Oameraceo.), 14 oct. 1848; S"'ma""ft/J, 22 febr.
a
1882, ad l, 8; L/ltIOI/Jnen., febr. 1884, ad 2; Jl/llGmt/l"", lO mali 1897; S. C. de Prop. Fide,
Utt. <ad JIlp. Namorcen.), 28 Rept. l8R7; lnstr. 24 mall 1870, D. 8-6, 8, 10-17; S. R. C., Am-
f)I/Jft8ft., 22 malll84l, ad 3; N/lm"rcen., 11 sept. 1841; N'11f!f'ft6ft •• 8 mano 1879, ad IV
s C. 7, X, de oe'ef)ratlofte ",".ar"m, et .aonJfllento· B"eMrlItflJe, et d''''n'' oJllo''',
III, 41; CoDC. Trldeot., selJ8. XIII, de ElleA/lrlItlll, C. 7; Beoedlctua XIV, consto Cl Eari
pa.tara'" l, 26 mall1742, t VI, n. I: S. C. S. Ofr., deer. 18 mano 1006, prop. 38, 89, dama.;
lrllBSale Rom., tlt. Bit . . .enJ/lndtlB In eelebratlone m"'/le, C. I, de praeparatlone .acer-
dot" ceJef)raturi. D. 1; tlt. De dc/cctibll' ." oe'ebratlone ",".aNm oocv,.,.m,,'&"" c. VIII,
de de!eoH&". ""fJO.Uloftf. /ln'm/JO, D. 2-4.
" C. 16, C. VII, q. 1; c. 49. D. I. de 00''1.; C. 5, X, de oele&r/ltforae m".aram, et ..-
enlmento EuclwrllUae, et d'f)'"'' oJllrlf" III, 41; Benedlctus XIV. ep. Cl Deol/lra.tf .,
16 man. 1748; S. C. S. Ofr. (Vallltiprat.), 2 dee. 1874; S. C. de l'rop. Fide, mstr. 24 mali
mo, D. 19; 8. R. C., 8 man. 1825; MISMle Rom., tlt. De de/ee"&". 4" oele&raUone ",'"a-
rIIm oocurrenf(&v•• C. III, de de/eet" fH.I"", D. G; C. IV, de de/eo'" tJf""
D. 5; C. IX, de
CAN. 809.
Integrum est MiBsam applicare pro quibu8VÌs tum vivis, tum etiam
defunctis purgatorio igne admissa. expiantibus, salvo praescripto
can. 2262, I 2, ·n. 2 1.
CAN.810.
Sacerdos ne omittat ad Eucharistici Sacrificii oblationem sese piis
precibus dispoQ.ere, eoque expleto, gratias Deo pro tanto beneficio agere li •
CAN.811.
§ 1. Sacerd08, MiBBa.m celebraturus, deferat vestem convenientem
quae ad tal08 pertingat et sacra ornamenta a rubricis sui ritus prae-
scripta. 3.
§ 2. Abstineat autem a pileolo et annuIo, nisi sit S. R. E. Cardinalis,
Episcopus vel Abbas benedictus, aut Disi ap08tolicum indultum eorundem
U8um in Mi8S8 celebrando. eidem permittat·.
delectlbH diapo"twnla corpon•• D.l. 3, 4: c. x, de de/eot""" l,. ".,,.lateno 'P'o OCOU"-

retI"b.... D. 3; Rubrica 'n V',"IG NGti,,"atia Dom",i; CaeremoDlale Eplscopor., l. Il,
c. XIV, D. 11.
l Conc. Trident., aess. XXII, Ile '4cnficlo ".Ia.ae. c. 2, cnn. 3: ReSS. XXV, de p.rlla-
Iorio: IDDocentlu8 III, ep. ,. B'., o.emplo _, 18 dee. 1208, ProfeSBio fldel Woldenslbu8
praeecr.: ProfeS8io fldel (in Conc. Lugdunen. Il) a Mlcbaele Palaeologo Gregorio X oblata,
a. 1274; Eugenlu8 IV (ln Conc. Florentln.), consto c Laetentur CIItH li, 6 iul. 1439, I 5:
Pia IV, const. c 1,.'"not.". flO"Ia _,13 nov. l.564, ~ofe8S1o fldei 1'rldent.: Gregoriu8 XIII,
eonst. c Banetla".". _, H. 1575, Professio fldel Graeeia praescr.: Uenedlctu8 XIV, con8t.
• BI" pG.toralla _,21\ mn1l174!!, Il, n. III: ep•• N"pe,. Gd Not; li, 16 mart. 1743, Profe8sio
fldel Maronltl8 pruetlCr.: PIU8 VI, const. c Allctl)rem fide' _, 28 auge 17M, prop. 30, 8100dl
PIstorlen., damn.: PlUIi iX, ep. encycl. c AmanUa,'.' Redempton. ~, 3 mali 1838: Leo XIII,
ep. encycl•• JHr4e carita t .. li, 28 mall 1002; Benedlctus XV, const. c lnoruentu". _, lO aug.
1.915; s. O. S. Otr., 12 lui. 1865; S. C. de Prop. Fide, lDatr. (ad Praef. lfiaslon. Eplri),
25 fabr. 1.837: Utt. (ad Superlor. Semin. Porls. Mlsalon. ad Exter.), 16 lan. 1840: (O. P.
pro 8in. - Tunkin.), 6 auge 1840; (O. l'. pro 8in), 11 mart. 1848.
2 MlaBale Rom., tlt. Rit•• tenHlnd", ,,. celebrGUone ",lal4e. c. I, de prGepGratWne
IG08f'fIGlia oelebrGI."'. D. 1: c. XII, de beftedio'lone ,,. fine "'la." e' e"""lIelw 8. 100ft-
,..,. D. 6..
a Conc. Trident., N!88. XXII, de 3Gcnficlo ""Ia'tle, c. 5, cnn. 7: S. O. O., Ruben.•
28 lui., 18 auge 1708; SpoletGna. 14 et 28 lan. 1764; 8. C. de Prop. Fide, 30 nOVe 1828: Ml8-
_le Rom., tlt. R.bricae lIeneralu 'flIa'G'Ia. c. XVIII, de colorib". poramentorum; c. XIX,
de ftIG""'1e ,.rame"'orum; tlt. RIt... IfJrI1G,.d", ,,. celebralfune ",Ia.4e. c. I, de praepa-
raffotle aaoerdotu oeIebrGtun. D. 2~ tlt. De de/eollbH I,. oelebrallone "'lal4ru", ooour-
nm"bH. c. X, 46 de/eolin. ,,. ",Inlaterio ''''0 ooourrmtlh., n. l: Pontlflcnle Rom., tlt.
De «maecralWne elec" 'n e""oo"....... Oaeremonlale Eplscol,.-or., l. II, c. VIII, n. 12-15, 19-22,
c. XI, XIII, D. 7, 11, c. XX, n. 1, 2, c. XXV, D. 4, c. XXXI, D. 2.
• O. m, D. I, de COtll.; c. 15, X, de ""G et hone.tate clericorum, III, l; Benedl-
ctua XIV, ep. c Ae8tG' _, 11 oct. 1757, n. XXII: PiU8 X, motu propr. c lf1.ter """"pUco. -,
2l. febr. lIlOG, n. 4, 9, 27, 28, 31, 47·49; S. C. S. otr. (Tcbely SePtentrion. etc.), 25 aug. 1880,
ad 2; S. O. Conslst., 2 mal11910; S. C. de Prop. Fide, lltt. (ad Vlc. Ap. Coreae), 30 aug.
1838; Utt. (ad Pro-Vlc. Kuytcbeou;, 6 dee. 1859; lDatr. (od Vlc. Ap. Sin.), 18 oct. 1883, n. XVI;
8_ R. O., 20 nOVe 1628; BoIGfletl., 22 tun. 1630; .. auge 1057: Aquae 8e;etlae, 12 opr. 17M, ad 2;
Hlldru""na. 11 opr. 1840; Balllen. In Bra"'la, ~ moli l846, ad 5; De Nlcarallua, 20 auge
1870; lGeIen., 28 luI. 1876, ad l: lGf!efl •• 30 lon. 1878, ad I: 80"fJfI., 30 lun. 1883, ad VI~:
PfBcfen., 9 mart. 18&1: Ordo BenandU8 In S. Congregotlonlbus, TrlbunaUbus, Omcll8 Ro·
manae Curlae, 29 Bept. lflOS, Para Il, Normoe peéuuarea, cap. VII, art. III, n. 100, f; MIa-
CAN. 812.
Nulli sacerdoti celebranti, praeter Episcopos aliosque praelatoa usu
pontificalium fruentes, licet, sola honoris aut sollemnitatis causa, habere
presbyterum aBBistentem 1.
CAN, 813.
§ 1. SacerdOB Missam ne celebret Bine ministro qui eidem inserviat
et respondeat-.
§ 2. Minister MiBBae inserviens ne Bit mulier, nisi, deficiente viro,
iusta de causa, eaque lege ut mulier ex longinquo respondeat nee uUo
pacto ad altare accedat '.
CAN.814.
Sacrosanctum MiBBae sacrificium otferri debet ex pane et vino, cui
modiciBBima aqua miscenda est 4.
CAN.81.5.
§ 1. Panis debet eBBe mere triticeus et reeenter confectus ita ut nul-
lum Bit periculum corl'uptionis .\.
sale Rom., tJt. De tJe/ectfbu, fn oelebratione m".anl... occurrenUbu., c. X, tJe de/ec"blU

'n mlllf8terlo "'0ocetl,",,"bu., D.
~ PonUficale Rom., Ut. De COMecratlmle elect' 'n
e,t.copum.
l Plus X, motu propr. « lnter m"m,ut.'6' Il, 21 febr. 1905, n. 29, 41; S. R. C., Orioleft.,
7 aug. 1628; decr. :n sept. 1659, n. 1: Volaterrana, 10 apro 1866, ad 4: Cortofl6n., 10 sept.
1101, ad 14: P,.torien. et Praten., 16 mart. 1121: Baren., 3 aug. l839, ad l: LucaM, 7 dee.
1844, ad 2: Dre,an4tana, :n febr. 1841; Vkarlat". Apo.toUcl COfl8tanttno,olftan', 21 lui.
1855: Mont,. Pe.nlan', 11 luI. 1851; laclen., 28 lui. 1816, ad Il: lacen., 30 ian. 18i8, ad II;
Vkent",a, 1 dee. 1882; Dlallen., 19 sept. 1883; Cremen., 21 DOV. 1902; Caeremonlale Eplaco-
por., l. I, C. VII: l. Il, C. VIII.
a C. 6, X, de jlUf8 pre&b1lteror"", ordinand" ~I non, 1,17: Conc. Bastleen., 8888. XXI,
C. 8; 1\I1888le Rom., Ut. RIf" ••ertl4ndu. ,,, oekbratt0n6 mis.ae: tlt. De delectfbu. 'n cele-
1Jratt0n6 m'B8arum occurrentfb"., C. X, de delect(b". in minf8teNo (pso ocevrrentfb"., n. 1.
a C. 1, X, de colUJbitatlolle clclico",m et mllUerum, 111,2: Innocenttus IV, ep. c 811b
cot"oUcae ., 6 mart. 1254, I 3, n. 14: Benedlctus XIV, consto c Bt., palttorali. Il, 26 mali
1142, I VI, n. XXI: ep. encycl. c Allatae Itun' Il, 26 iul. 11M, • 29: S. R. C., Veronen., :n aug.
um6, ad 8; Alatrlna, 18 mart. 1899, ad VI: 1\I1888le Rom., tlt. De tlelectlbu. In oelebrattoAe
m".arum occurren"b.., C. X, de delecUbu. In m'"I.terio (p.o occurrentibult, n. 1.
4 C. 1, 2, 4, 5,' 7, 55, 83, D. II, de COIlIt.; C. 6, 8, 13, 14, X, de celebratlone mllltarum,
et .acramento Bucharf.tiae, et d'''''''' ollel'., 111, 41: Cone. 1'rldent., 8888. XXII, de .acri-
flclo 'm'lItae. C. 1, 7, can. 9; Eugenlus IV (In Conco Florentln.), consto • B4'ultate Deo Il,
22 nov. 1439, • 12; Benedlctus XIV, ep. encycl. c Allatae Itunt lO. 26 luI. 1755. I 6, 22; S. C.
S. ·Ofr., 7 aug. 17M, ad 2: ep. 11 aug. 1004: S. C. de Prop. Fide (C. G.), 30 Inn. 1635; Mts-
sale Rom., tlt. Nftlllt lIen;alldll. In ce~eb,.atione miBItl/e, ~. VII. di> offertorfo et alitB IIsqve
ad (':ullOllcm, n. -I; tlt. De delectlbult In Cf!lebratiolle miB8arum occllrrellttbu., C. III. de
de/ceti, pallflt; c. IV. de deleetu ""rli; C. X, tJe delecti.bult fn minf.llterlo fpso OCNIrrentibu.,
n. 5, Il. 13: tlt. Orda milltae.
a EugenlUlI IV (In Conc. Florentln.), <.'()n~t. « B""ltatc Deo Il, 22 nov. 1439. 112: (tn
Conco Florentln.), const. c Cantate Domino D, 4 febr. 1441, I 25; Gregorlu8 XIII, consto
c SalfctiBBimult Il, a. 1575, ProfeSlllo fidel Graeeb praescr.: Benedlctuil XIV, ep. « Nflper ad
NOli D,lO mart. 1743, Profe881o fidel Maronltls praescr.; S. C. S. Olf. (Colmbatur.), 23 tun.
1852; Il luI. 1881: lttt. encycl. 80 aug. 1001; S. C. de Prop. Fide, Instr. 31 lui. 1902, n. 6;
§ 2. Vinum debet esse naturale de genimine vitis et non cor-
ruptum l.
CAN.816.
In Missae celebratione sacerdos, secundum proprium ritum, debet
panem azymum vel fermentatum adhibere ubicunque Sacrum litet 2.
CAN. 817.
Nefas est, urgente etiam extrema necessitate, alteram materiam
Bine altera, aut etiam utramque, extra Missae celebrationem, con·
secrare '.
CAN.818.
Beprobata quavis contraria consuetudine, sacerdos celebrans accu·
rate ac devote servet rubrica.s suorum rituaUum librorum, Caveatque. ne
alias caeremomas aut preces proprio arbitrio adiungat t .•
8. R. O., Qa"H""., 16 dee. l82G, ad prlmam farti apeclem, ad l, 2; Mlasale Bom., tU.
De tle/ectUJ". '" oelebnJtWne ",".a",,,, occummtibu., c. Il, do de/ecUbu. moteriGe: c. III,
. , de/eottl fHJ"", D. 1-3; Rituale Bom., tlt. IV, c. l, de .aflct....mo E"chamtiae .aera·
....,.10, D. 7.
l Eugenlua IV (ID ('·()DC. FioreutID.), coDBt. c El/uUale Deo li, 22 DOV. 1439,112; 8. C.
8. Ofr. (Aethloplae), 22 lui. 1706; 7 mali 1819: 9 luJ. 1881; (Carca8loOnae), 4 ma111887: (Mas·
slllne), 80 lui. 1800; 11) apro 1891; (TchelT Merldlo·Orleut.), 2G IUD. 1891: (BraslUae), li aUI.
1896; (TarracoDeD.), 5 aug. 1896; 22 mali 1901; lltt. eDcycl. 30 aug. 1901: 8. C. de Prop.
Fide (8lam), a. 1819; lltt. eDCYc!. lO morto 1861: Missale Rom., tlt. De de/ectlbu. fn cele·
bnJtlmwJ "'...."'''' occurre"Ubu., C. Il, de de!ec"bu. ma'eriae; C. IV, de delect" .,'nf.
I O. 14, X, de oolebra'ione mi••u",m, et "aeramera'o E"cllGm"ae, et dl"'rau olld",
III, 41; Profess1o ftdel (ID CoDe. LugdUDeD. II) a Mlcho..le Palaeologo Gregorio X oblata,
a. 1%14: EugeDlua IV (ID CoDe. FloreDt1D.), conat. c Laeteratur caeU li, 6 luI. 1439, 1 4: Gre-
gorlus XIII, coDBt. c Banc'...."'''. li, a. 1575, ProfeBldo tldel Graecls praescr.: BeDedl·
ctua XIV, coDBt. c Et" fHJ.tora'" li, 26 mali 1742, 1 I, D. II, 1 VI, D. X: ep. c N"per ad
No. li, 16 mart. 1't43, Profesa1o ftdel MaroDltl8 praescr.i elI. eDcycl. • Allatae .""t li, 26 lui.
17M, 1 22, 23, 34: Plua r. CODst. c Tnrd(ta ab an'''u'' li, 14 sept. 1912, D. Ii 8. C. de Prop.
Fide, decr. '20 DOV. 1838; lDHtr. 81 lui. 1902, D. 1, e: MI888le Rom., tlt. De de/ectib". 4ra
ce4ebnJ'lone ",u.anl'" accummlib"., C. III, de de!ectu pan", D. 3.
.I Ml8881e Rom., tlt. De de/ecltbtt. in celebratiOlS6 ",".anl'" occurreratlb"., C. III,
de de/ecc!, fHJ"'" D. 5, 6; C. IV, de de/ect. "'n4, D. 5, 8; C. X, de de/ecttb". fn ",,,..i.terio
l , . occummUb.., D. 3.
4 C. 7, 10-12, D. Il. fU ('011 ••; C. 14, X, de o1ftc40 iud4cU ordiraarU, I, 31; Co~c. Basi·
leeD., Be88. XXI, c. 8; CoDc. TrldeDt., Be8S. XXII, de .acrlJlc40 ",f••a6, C. 5, C!aD. 7, 9; de
oNen7Gnd.. et et1ltand" in ceJebra'lotuJ ",".ae; 8. PIU8 V, CODb1:. c Prooidentia li, 20 aug.
1588; coDBt.• Quo '""'.'" li, 14 luI. 11)70, I 3: DeDedlctus XIV, CODst. c Ad milltan". Il,
30 mart. 1742, 1 6; coDBt. c E'" fHJ"CIf'fIJu li, 28 mali 1742, I IX, D. I, XVIII: ep. eDcycl .
• DemandaCa", li, 20i dee. 1743, I 11: ep. eDcrcl.• ["ter omnil1ena. Il, 2 febr. lH4, I 18;
conat.• ["'porito Nobu li. 29 mart. 1701, 1 9; ep. eDcrcl. c Allutae .unt l, 26 luI. 1753, I 34;
ep.• Ae.ta. li, U oct. 1757, D. VII·XlI, XVI; Plue X, CODst.• Tradita ab antiq,,'. li, 14 selJt.
1912, D. I: 8. C. de Prop. Fide, IDstr. (ad Vlc. Ap. CocblnchID.), 30 lun. 1830: IDstr. 31 lui.
1902, D. 6; 8. B. C., O.cera., 18 mart. 1591, ad 19; LubolSetl., 12 DOV. 1805: Urb!., 19 aug.
URil, ad 2; Plvrlum dlaere""",. U mart. 1858; MI88Ble Bom., t1t. RIlbrlcae 118f1erale. "'...
• Ie.; tlt. 1m.. Hf"t7Gnd•• 'n celebrtl·tiorae "'''Rae; tlt. De de/eetill •• fra oelebratlofle "'...
• anl'" occurre,,"bu.; tlt. Ordo ",".ae; tft. Canon ",u.ae.
CAN. 819.
Missae sacri1icium celebrandum est lingua liturgica sui cuiusque
ritus ab Ecclesia probati l.
ART. ill. - De lempore e' loto Miaae celebratldae.

CAN. 820.
Missae sacri11cium omnibus diebus celebrari potest, exceptis iis qui
proprio 8acerdotis ritu excluduntur I.
CAN. 821.
§ 1. Missae celebrandae initium ne 11at citius quam una hora ante
auroram vel serius quam una hora post meridiem :I
§ 2. In noete Nativitatis Domini inchoari media noete potest sola
Missa. conventualis vel paroecialis, non autem alia sine apostolico in-
dulto 6.
§ 3. In omnibu8 t.'lmen religiosis BeU pUs domibus oratorium haben-
tibus cum facultate 8anctissimam Eucharistiam habitualiter asservandi,
noete Nativitatis Domini, unus 8acerdos tres rituales MiS88B vel, servatis
servandis, unam tantllm quae adstantibus omnibus ad praecepti quoque
satisfactionem valeat, celebrare potest et sacra m communionem peten-
tibus ministrare I.
CAN.822.
§ 1. Mis88 celebranda est super altare consecratum et in ecclesia vel
oratorio consecrato aut benedicto ad normam iuris, salvo praescripto
can. 1196 l.
l Conc. Trldent., &e88. XXII, de eacrljIcW m ...Ge. c. 8, CIUl. 9; S. Plas V. consto
e ProvUentiG 't. 28 aug. 1566; lleDedlctas Xl.V. coDSt. c IIt,. pukJrGlf. 't. 28 maU 1742. I VI.
n. IX, X: consto c B~ fHl.,oraU 't. 2G aug. 1754: ep. encycl. c Alla'ae ,,/l'
't, 28 luI. 1755,
I 84, 315: S. O. de Prop. Fide (O. P. pro Sin.). 31 luI. 1m: (O. P. pro Sin.), 7 lan. 1755:
S. B. 0.,13 tebr. 1892;• decr. 6 nug. 1898; 14 aug. 1Il00; decr 14 mart. 1902; decr. 18 dee. 1901.
!ImeR., 28 apro 1692; VeRela, 20 mart. 1762; Urb" .n
I O. n. D. II, de COM'; C. 13, D. III, de COM.; S. B. C., decr. &eD. 12 febr. 1690;
.l''''Ortl''' Obllf1f"tHlntiGe 8. lI'ratUMm,
28 mart. 1Tm. ad G: 31 luI. 1821, ad 3; Ortli"" OarmelUa".", lI~oalo8a'orum, 22 iul. 1848,
ad 1; Missale Rom., tlt. Bubrlcae lIeneraie. m'..al". '
a Martlnu8 V 11n Conc. ConstaDtlen.). const. ti l" em'R6ft'" I, 22 tebr. 1418; 8. Plas V,
'ti
const. c Ba"et""m.. OlltV'o ». 29 mart. 11166, I 2; 8. O. S. Ofr. (Coreaet, 20 lun. 1880.
ad 1; S. O. de Prop. Fide, lDIItr. (nd Vie. Gen; Nankln.). 29 fabr. 1888; S. B. O., Alemna,
lO lane 1W1; BORGenm., 7 lui. l899, ad IV: Missale Rom., tlt. De deleetfbu 'n celebratiotwJ
mWaG".m OOClln'6RHb.., C. X, de de/sclfbu 'ti
m'tI"terlo 'p.o occurrtltltib.., n. 1.
6 O. 48, D. I, de COM.; 8. O. 8. Otr., 28 DOV. 1008, ad II; S. O. dp. Prop. Fide, metr.
<ad Vlc. Gen. Nankln.), 29 tebr. 1886; S. B. O., Bit,,"URG, 1-1 DOV. 1676; P'fItIR., 24 tebr.
1680; LuctJRG, 22 DOV. 1881; BeRe"., 23 mart.. l688: Ta"rinett .• 8 dee. 1701; Aretina, 18 sept.
1781; Ge"."tleft., a apro ~1830; 8ocfe'.'" 1t1n, 11 maU 1878, ad XV; O"tletltl., 2 lun. 1883,
nd X; Ordo eervandu8 m S. Coogregatl~~bU8, 'l'rlbunallbu8. Omell8 Romanae Cume.
29 sept. 1908, Par8. II. Normae pecullareè, 'cap. VII, art. III; n. 100, e; Mlssale Rom.,
tlt. B"brictJe IItlRtlrale. m ...a'... C. XV, de Iwra celebra"d' ,,,",am. D. 4-
I S. O. S. otr., decr. 1 auge 1907; 28 nov. 1908. ad l: 8. B. O., Aq,,(Ie(tlfl., ~ luI. 1'120;
Oonf/f"tluat""''' M"rion.., ~ nug. 1886, ad l; OOtll/1'fJllatfOfl" OlMfconlm Re".lari"m 8aRot(
Pa.u BamaMta".m, 22 luI. 1848; Urtlelleft., 7 aug. 18n, ad IX.
I O. l, 2, U, 12, 14, lIS, 28, D. I, de COtI4.; e. 18, d. lIeH'tltle(a NCIOtRm.,doa'''''''',
,~" ., ""mI_ V, U, ID VIe; CoDe. Trl4eDt., _ . DlI, ti. o......"',, " " "
§ 2. Privilegium altaria portatiliB vel iure ve! indulto Sedis tantum
Apostolicae conceditur l.
§ 3. Hoc privilegium ita intelligendum est, ut secumferat faculta·
tem ubique celebrandi, hone&to tamen ac decenti loco et super petram
sacram, non autem in mari I .
I 4. Loci Ordinarius al1t, si agatur de domo religionis exemptae, Su·
perior maior, licentiam celebrandi extra ecclesiam et oratorium super
petram sacram et decenti loco, nunguam autem in cubiculo, concedere
potest iusta tantum ac rationabili de causa, in aUguo extraordinario
ca.su et per modum actus 3.
CAN.823.
§ 1. Non licet Missam celebrare in tempIo haereticorum velschisma·
ticorum, etsi olim rite cousecrato aut benedicto •.
I 2. Deficiente altari proprii ritus, sacerdoti fu est ritu proprio ce·
lebrare in altari consecrato aliua ritu8 catholici,. non autem super Orse·
corum afttimeMii8 '.
§ 3. In altaribus papalibus nemo celebret Bine apostolico indulto ' .
........ fa oelebraUofte."ace; BeDedlctua XIV, coDBt•• Ari ,.",,.n," lt,80 mart. 1742, I 6;
ep. eneyc1.• Inler o""f16IIGa lt, 2 febr. 1744, I 22; coDSt. • IfIIJ'XUllo No"" l, 28 mart. 1M,
I 4; ep. eneyc1•• JI.11ftO CII. I, 2 1'DJl. 1751, I 2, 11; 8. O. 8. Otr., 17 laD. 1800; 8. O. O.,
1'Jonm,...., 2 dee. 1828; r.tfritwm.. 28 laD. 1888, ad 2; 1 mart. 1887; 8. O. de Prop. Fide,
14 dee. 1888, ad 1, 2; deer. 80 apro 1753, D. 8; (O. G.), 17 apro 1758, ad 4; lltt. (ad 8uperlor.
IIl8a1OJL )(alabaren.), 2 aept. 1780; (O. P. pro 8lD.), 14 laD. 1802, ad 1, 2; 1Datr. <ad Vlc.
0eD. N&DklD.), 28 febr. 1888: tO. G.), 21 aept. 1840, ad 7; lltt. eneycl. (ad Patrlarcb.
0rleDt.), 13 auge 1842; 8. R. C., B1aedoraen., 6 oet. 1837; VhH.NIt •• 7 dee. l8t4, ad 2; SlIneU
l'Iori. 8 lui. 18t8; Mlasale Rollf., tlt. B"brioGe l1fJfI6fYIIa ....11'.., C. XX, "prcae".nllione
.,,.,.... et omomen'orw• •U; tlt. De ",eotn/.. 'n oelebraUone m........ ocotWretl""",
c. X, " deleeUba ,,. .... 'Brio 'fI8O OCCIIrrefttl"... D.l.
I.""n,,
l O. 30, D. I, de oon • .; Pia VII, coDBt• • 1,19 apro 1816; Pia X, CODBt.• S.·
,..." 00II.riJ1o lt, 28 lun. 11108, I I, D. IO, 2; 8. O. O., Tole'.,... 4 lun. 1672, ad 8, 9; C.e·
""'''f1''8'.''' 8' M.trll", .• 23 mart. 1907; 8. C. de Prop. Fide (O. P. pro 8lD.), 13 aug.
1888; deer. 80 apro 1758, D. 2, 4; 8. 11. O., Con".. M ..8IontI. proftnoUJe LU. .n ... 11 lui.
l.8II8; Orde aervaDdus ID 8. CongregatloDibus, Trlbunallba, OfBcUs Romanae CUrlae,
28 aept. 1908, Para Il, Normae pecuUaree, cap. VII, art. III, D. 11°, b.
Il 0.80, D. I, " CO"••; c 12, de priftle,,". V, 7, lD VIo; 8. C. de Prop. Fide, 2n laD.
181rl; 8. R. C., Vfcen.• 4 mart. 1901, ad IV.
3 C. 12, 14, D. I, de COM'; 8. O. de Sacramentls, Bomalla el .1",",,,,. 23 dee. 1912,
ad I; Jle"tett., 22 mart. 1m, ad I; 8. O. de Prop. Fide, deer. IO apro 1758, D. 2, 4; (C. G.-
OoIurtaDtlDop.), 18 BOT 1785; lnstr. (ad lilp. 8codreD.), 11 sept. 1779, D. 8; (O. P. pro 8lD.-
Butcbuen.),6 aept. 182l; lltt. (ad Vlc. Ap. BosDlae), 16 iun. 11127. . ~
• C. 21, 12, D. I, tle COM'; BeDedlctua XIV, coDBt•• PrtJeolCJN l, 13 mart. 1746; ep.
« I • • mde l, 12 maJll71i6, I 8; 8. O. 8. Otr. (Archlep• .Antlbaren.), 1 dee. 1757; lD8tr. '(ad
JDp. cataren.), 12 mart. 1809; (ad Vlc. Ap Malacen.), li lun. 1889; 8. O. de Prop. Fide,
n·mall 1827; (O. G.), 13 febr. 1829; (O. P.). 7 maU 1681, ad 2; lnstr. (pro Graeco-Melcblt.),
16 fabr. 1746.
, Benedlctua XIV, const. cB'" ",,'orsl" I, 28 mali 1742, I VI, D. VIII, XIX; coDBt.
« I.poftlo Nolri8 lt, 28 mart. 1M, Il, 2,4, 6-8; ep. eDC1cl. c AU.I" nH' l, ~ lul. 1715G,
113, 815, 88; 8. O. 8. Otr., 7 lun. 1128•
• BeDedI~ XIV, ep.• DUect.. .FU_ _, 1G laD. 1716, Il; allocut. c P08'ftIG.-,
., sapt. 1710,18; coDBt•• Ad 1wmortJIUI.", l, ~ man. 1752, 118; coDBt. • .FUe'" DotRIIIU -,
21 mart. 1754, • _ ep. III I,. lI08'f'fJffIO lt, 20 cet. 1756, I 8.
Digitized by G<3og le
ART. IV. - De Mtaar16M el.~ .....~.
CAN. 824:.
§ 1. Secundum receptum et probatum Ecclesiae morem atque inlti-
tutum, sacerdoti cuilibet Missam celebranti et applicanti licet eleemoey-
nam BeU stipendium recipere l.
§ 2. Quoties autem pluries in die celebrat, si unam Missam ex titulo
iustitiae applicet, 88.Cerd08, praeterquam in die Nativitatis Domini, pro
alia eleemosynam recipere nequit, excepta aUqua retributione ex titulo
extrinseco I.
CAN.825.
Nunquam licet:
1.° Missam applicare ad intentionem iUiuI qui applicationem,
oblata eleemosyna, petiturus est, &ed nondum petiit, et eleemosynam
postea data m retinere pro Missa antea applicllta;
2.° Eleemosynam recipere pro lUssa quae alio titulo debetur et
applicatur;
3.° Duplicem eleemosynam pro eiusdem Missae applicatione a.c-
cipere;
4.° Alteram recipere eleem08ynam pro t101a e.elebratione, alteram
pro applicatione eiusdem Missae, nisi certo constet unam stipem oblatam
esse pro celebratione sine applicatione I.
CAN.826.
§ 1. Stipendia quae a fldelibul pro Mi88is offeruntur sive ex propria
devotione, veluti ad manum, sive ex obligatione etiam perpetua a testa-
tore propriis heredibm, facta, manualia dicuntur·.
l Martinua V (in Conc. CoDBtaDtlen.), CODBt.'4I In'er CllIIC',.. •• 22 febr. 1418. art. 25.
loaDDls Wlelelr. damn.; BeDedlctus XIV, ep. encyel.• DeJJl4ntlot.m ., 24 dee. 1743, I lO;
coDBt. c Pr.ecl«n. " 18 mart. 1746; CODst. « Q.od U1penaU •• 26 aug. 1748; Plus VI, CODst.
c A"ctorem Ilde' ., 28 aug. 17M. prop. 30, M, 8ynodl Plstorlen., damn.; 8. C. de Prop.
l'lde. instr. (pro Graeco-Melehlt.). 15 febr. 1746; decr. 13 apro 1807, D. XVI.
I Benedlctus XIV, CODst. c Quoll e.penaU •• 26 aug. 1748; ep. eneycl. c Ap0.9toUCII".
m'n,.teritlm ., 30 mali 1753, I 11; Leo XIII, IItt. ap•• T,.",.. Oce••"". ., 18 apro 1887.
n. VII; BeDedlctU8 XV, collJlt. « Incrventtlm •• lO aug. 1915, n. I; S. C. C., VeatlmUietl.,
19 dee. 1835; lltt. (ad Ep. Cameraceu.). 14 oct. UW3; C.memCetl., 25 sept. 1858, ad l, 2, 4;
Tf'81I'ren .• 23 mart. 1861, ad l; S.lIlJJl4.II" •• 22 febr. 1882, ad 3; N.nceJl6".-Tullell. et Ne-
mau.ien., 14 sept. 1878; Tudertin •• 1.3 sept. 1888; 27 febr. 1901), ad 4: 15 oct. 1915; 8. C. de
Prop. Fide, IItt. eneyel. 15 oct. 1883; lD8tr. 24 mnll1870, D. 8.
I IDDocentlu8 XII, CODRt. c Nuper ., 23 dee. 1697, 15, 8, 15. ad 4, 1110; coDBt.• N"fHJr
• CO"gf'egatfone ., 24 apro 1899; Benedlctua XIV, ep. encyel. c Demand.tGm ., 24 dee. 11-13,
110; ep. eneyeI. « Cum .emper oblut•• • , 19 Ilug. 1744, I 2; consto c Quotl e.pen.u ., 26 nug.
1748; Leo XIII, IItt. ap. « I" ,.pre•• Il, lO lun. 1882; S. C. 8. Ofr., deer. 24 sept. 1065.
prop. 8, lO, damn.; S. C. C., decr. 21 lun. 1623; Are""•• 28 apro lG'm, ad 1-3; Trfde""Ma,
13 luI. 1830, ad l; Clvit.tia C•• teJl«nae. 2 aug. 1G31; Cotrotten., 7 febr. 1832; CJotlien .• 22 1ul.
1834, ad fZ; Belg", 16 lun. 1635. ad l; Uroonien .• 22 dee. 1840; ,'IcetIU••• 23 aug. 1842; P'-to-
nett.• 30 mali 1843, ad 3: 8J1)6n .• Ii mali 1848, ad 4; declar. 27 sept. 1859; Ne.pom•••• &!5 lan.,
13 dee. 1859; Collett., 18 sept. 1883, ad 4; lO mali 1692; decr. 23 DOV. 1897, ad 4; N"lUru AUG-
"
m"me. 9 dee. 1890, 4 apro 1893, 80 aug. 1898; Platofiefl. et Pmten .• 14 febr. 1899; f'f'81I'"",.,
23 mart. 1861; 8. O. de Prop. Fide, decr. 18 apro 180'1. D. XVI: S. R. C .• JlOItfUteriett.•
14 IUD. l84G. ad 1.
4 S. C. C., decr. c U, /lePri'" ., 11 maU 19Ot.
Digiiized by Coog le
§ 2. Ad i"star manualium vocantur stipendia Mi8880rum fundata-
rum, quae applicari non p088unt in proprio 1000, aut ab iis qui eas appli-
care deberent secundum tabulas fundationis, et ideo de iure aut Sanctae
Sedis indulto a1iis sacerdotibus tradendae sunt ut iisdem satisfiat I.
§ 3. Alia stipendia quae ex fundationum reditibus percipiuntnr, ap-
pellantur f""data seu MiB8ae fundatae.
CAN.827.
A stipe Mi888rum quaelibet etiam species negotiationis vel merca-
turae omnino arceatur '.
CAN.828.
Tot celebrandae et applicandae sunt Missae, quot stipendia etiam
exigu& data et accepta fuerint 3.
CAN. 829.
Licet sine culpa illius qui onere celebrandi gravatur, Missarum-elee-
mosynae iam perceptae perierint, obligatio non ee888t.
CAN.83O.
Si quis pecuniae summam. obtulerit pro Missarum applieatione, non
indic&n8 earundem numerum, hic supputetur secundum eleemosynam 1001
in quo oblator morabatur, niai aliam fuisse eius intentionem legitime
praesumi debeat 4.
CAN. 831.
§ 1. Ordinarii looi est manualem Mi888rrum stipem in sua dioeeesi
definire per decretum, quantum fieri potest, in dioeeesana Synodo latum;
nee sacerdoti lieet ea maiorem exigere '.
§ 2. Ubi desit Ordinarii decretum, servetur eonsuetudo dioeceais l.
8. C. C., decr. « U' debita It, 11 mall 11104; 19 dee. 11104, ad 1.

I
I Conc. Trldent., &e88. XXII, de ob.ertland,. et 811fta"d" ,,, celebrGUcme ",,..tu:
Benedlctua XIV, ep. « Pro elri",'" It, 80 lun. 1741; consto « Ad ",U"afl'" It, IO mart. 17420
I 6; coDllt. « Quod uptmll. It, 26 auge 1748; S. C. C., decr. 2G luI. 1874, ad 1-6; decr. c V'u'-
la"" It, 25 mali 1883, ad 1-6; ep. 28 auge 1897; decr. « Ut debita It, 11 mall 11104, D. 8-10;
8. C. de Prop. Fide, tostr. (ad Archlep. Hlbernlae), 25 lun. 1791; decr. 18 aug. 1883. -
Vide eUam e&n. MO, I 1; 918, I 2.
3 IDDOC'entlu8 XII, consto « Huper _, 23 dee. 1887, I 4, G, 16, ad 2, 8, 1 30; Benedl-
ctU8 XIV, ep. encyel. « DemaftOta", Il, 24 dee. 17-13, 110; S. C. 8. Otr., deer. 24 sept. 168G.
prop. ·10, damn.; 8. C. C., deer. 21 IUII. 162fi; COtrofl61l., 7 fabro 1632; decr. 23 DOV. 1887,
ad 2,8; Ccmgref/tJtlcmf. Pa8lwnll. 18 dee. 1893, ad 1; 8. C. de Prop. Fide, deer. 18 apro
1807, n. XVI; Iltt. <ad Vlc. Caplt. Dyrrachlen.), 29 auge l.844; Iltt. encycI. <ad Ep. Orlent.),
20 laD. 1883.
4 IDDocenUU8 XII, c.'Onst. « HU1Jer D, 23 dee. 1897, I 16, ad 2, 1 30; 8. C. C., deer.
23 DOV. 1887. ad 2; Aprutina, 16 DOV. 1888, ad 2; Lan"6ft .• 10 mali 1710, ad 8.
I IDDocenUu8 XII, c.'Onst. « Hu,," _, 23 dee. 1697, 11G, ad G, 130; Benedlctua XIV,
coDllt. • Qt&od _~ _, 28 auge 1748; 8. C. C., Medwlaft6ft., 18 Ian. 1829, ad 30; decr.
28 DOV. 1887, ad G; Apru""a, 16 nov. 1698, ad. 1; 8. C. de Prop. Fide, decr. 18 au,. 1774;
8. o. Indulg., Urbll et Or",., 19 maI11781; 8. R. C., l'laceftt"",, 22 nov. 1710, ad 10.
I lDDocenUas XII, const. « H_fHW _, 23 dee. 189'7, 1 16, ad 5, I 30; BenedictU8 XlV,
conat. « Quod ~ It, 20 auge 1748; 8. C. C., decr. 23 DOV. 1887, ad G; Aprut."a, 16 DOV.
1888, ad li 8. C. Indulg.• U,.",. el Orb,., 19 mali 1781.
i 3. Etiam religiosi, licet exempti, circa stipem manualem stare de-
bent decreto Ordinarii loci aut dioecesis consuetudini l.
CAN.832.
Sacerdoti fas est oblatam ultro maiorem stipem pro Missae applica.-
tione acciperej et, Disi loci Ordinarius prohibuerit, etiam minorem 2.
CAN.833.
Praesumitur oblatorem petiisse 80lam Missae applicationem; si
tamen obIator expresse aliquas circumstantias in Missae celebratione
servandas determinaverit, lJ&Cerd08, eleemosynam acceptans, eius volun-
tati stare debet a.
CAN.834.
i 1. Missae pro quibus celebrandis tempus ab oblatore expresse prae-
scriptum est, eo omnino tempore sunt celebrandae 6.
i 2. Si obIator nullum tempus pro Missarum manualium celebra-
tione expresse praescripserit :
1.° Missae pro urgenti causa obIatae quamprimum tempore utili
.unt celebrandae;
2.° In aliis casibus Missae sunt celebrandae intra modicum tempu8
pro maiore vel minore MÌ88arum numero I.
i 3.· Quod si obIator arbitrio sacerdotis tempu8 celebrationis expresse
reliquerit, sacerdos poterit tempore quo sibi magis placuerit, eas ce-
lebrare, firmo praescripto can. 835 '.
CAN.835.
Nemini licet tot Missarum onera per se celebrandarum recipere qui-
bus intra annum satisfacere nequeat'.
CAN.836.
In ecclesiis in quibus Oh 1idelium peculiarem devotionem Missarum
eleemosynae ita atDuunt, ut omnes Missae celebrari ibidem debito tem-
l S. o. O., Romano, 15 lane 1639. ad 2; R. 8ff116fi"', 16 lnl. 1689; OrcI"'' JI'aorv",
OO,",61"""U""" 8 mali 1905.
2 Innocentlu8 XII, coDSt•• Nvper lt, 23 dee. 1697, 1.15, ad 3, 1 80; S. O. O., P'-to-
riett., 16 lane 1649, ad 2; 8. 8611e""", 16 luI. 1889, ad l: decr. 23 DOT. 1697, ad 3; Ort"""
M'aorv", Oon""",t.a"."" 8 mall 1905; :Ui oct. 1915, ad 11.
a S. O. S. Ofr. (Se<:t. de Indulg.), decr. 2A) febr. 1918; S. O. C., Pata~_, 13 lUD.
16153; Romaaa, 4 lUIL 1.889, ad 1, 2; Romana, 18 mali, 1 IOD. 1m, ad 5: Romaaa, 2 oct.
1721; Bert/olfteft., 19 IOD., lO luI. 1728, ad 2; 19 dee. 1904, ad 2, 8: S. O. de Prop. Fide, Utt.
(ad VIe. Capit. DyrracbleD.), 8 IOD. 1844; S. R. O., decr. 5 aug. 1682; decr. gen. 1 dee.
1666; deer. gen. 13 auge 1869: UrlN et Or".., 29 sept. ln4; Aft'fI"., 8 mut. 1761, ad 7; Pia-
n.", Dfoecen""" 13 IOD. 1899, ad IV.
, S. O. O., OIU8laa, 12 1ul. 1670, ad 2; AItwGReft., 23 IOD., 1 sept. 1742, ad 8.
I lmloceDtlus XII, CODBt•• N.per lt, 23 dee. 1697, I 15, ad 12, 15, 1 30; S. O. O., decr.
23 DOlO. 1687, ad 12, 15: decr•• Ut deMt4 lt, U maH 1904, D. 2•
• lDDocentlus XII, coDSt•• Nvper lt, 23 dee. 1887. 115, ad 12, 15, 1 80; S. O. O., decr.
23nov. 1697, ad 12, :Ui; deer.• UI deMt. lt, U maH 111O.J, D. 8.·
, lDDocentlU8 XII, COD8t. ti N• ..,. lt, 23 dee. 1697, 115, ad U, 118, 80; S. O. O.,
deer. 23 DOlO. 1697, ad ll; 4ecr•• UI tleWta lt, U ma1111MK, D. 1, a.
111
pore nequeant, moneantur ftdelea, Per tabellam in loco patenti et obvio

poaitam, 1118888 oblata8 celebratum irivel ibidem, cum commode poterit,
vel alibi l.
OAN. 837.
Qui Mi8888 per alioa celebrandas habet, eas quampnmum distribuat,
ftrmo praeseripto can. SU; &ed tempus legitimum pro earundem celebra-
tiOne incipit a die quo saeerdoa celebraturus eaBdem rer.eperit, nisi aliud
eonstet '.
OAN.838.
Qui habent JliBaarum numerum de quibus Bibi lieea.t libere dispo-
nere, poasunt eas tribuere sacerdotibus Bibi aeeeptis, dummodo probe
sibi constet eoa eaae omni exeeptione maiorea vel testimonio proprii Or-
dinarii commendatoa •.
OAN. 839.
Qui Mi_I a ftdeubus· reeeptas aut quoquo modo Sll8e ftdei com-
mi8MS aliis celebrandas tradiderint, obligatione tenentur usque dum se-
eeptatae ab eiadem obligationis et reeepti stipendii teatimonium obtl-
nuerint &.
OAN. &O.
§ 1. Qui Missarum stipea manualea ad alioa transmittit, debet se·
ceptaB integre transmittere, nisi aut oblator expreae permittat aliquid
retinere, aut certo constet exceasum supra taxam dioecesanam datum
fuisae intuitu personae I.
I 2. In Missia ad inatar manualium, nisi obstet mens fundatom,
legitime retinetur exeessus et satis est remittere solam eleemORynam ma-
nualem dioeeeais in qua Missa eelebratur, si pinguis eleemosyna loeum
pro parte teneat dotis beneftcll aut eausae piae '.
OAN. &1.
I 1. Omnea et singuli administratores causarum pia rum aut quoquo
modo ad Missarum onera implenda obliga.ti, sive ecclesiastici uve laici,
sub exitum cuiuslibet auni, MiR8&rum onera qllibus nondum fuerit satis-
faetum, suis Ordinariis tradant secundnm modum ab his deftniendum '.
l 8. O. O., JfedioIaRell., 8 mart. l.858.
, 8. O. C., decr. c U, derrit. lt, U mali 1904, D. 4; %l febr. UMili, ad 7.
• 8. C. O., decr. c V.,.,.,," lt, 2Ii maH 1898; deer. c Ut "erri,. lt, U maH 11MI4, D. G, 7.
& 8. O. C., decr. c Ut "erri,. I, U maH 11104, D. 8.
I Imlocentlua XII, const. c Ha"". I, 28 dee. 1897,16, lG, ad 10,130; Benedlctua XIV,
ep. eDCJCl. c O""" CUnl l, IO IUD. 1741, I 1, 8; ep. c Pro Nri..fa lt, IO lu. 1741; CODat.
« OllOd ."...u l, 28 aug. 1748; Plu IX, const. • Apoatolfcce Sedw l, 12 oct. l.88D, I II,
D.12; 8. O. 8. Otr., decr. 24 aept. 1_, pl'Op. ~, damD.; 13 1m. 1882, ad 4;'8. O. O., decr.
21 11lD. 182Ii; BofJIG. ., 21 fabr. 1888; decr. 28 DOY. 1897, ad 10; 20 aug. 1880; decr. 2Ii lui.
1874, ad 7; decr. c V'"uStt" l, 2Ii maH 1898, ad O; tn DOY. l.888; decr.• U, derri's l, U maH
lIMM, Do 9, ll; 19 dee. U04, ad 3; Bre"", 2Ii !ebro lllOG, ad 2; 8. C. de Prop. Fide, Iltt.
eDGJCl. <ad JDp. Orlent.), 20 tan. 1898; 8. PoeDit., 8 apro 1742; 12 aag. 1828, ad S•
• lmloceDtiua XII, conat. • N_"". I, ea dee. 1897, 1 lG, ad 7, a, 1 80; 8. O. O., Bo-
....., 7 malll872, 21 !ebro 1888; decr. 28 DOY. 1897, ad '1, 8; JlOf&Gcetl., 28 !ebr., 28 mart.,
Z2 aUI. 1874; BUd8lietl., 21 lan. 1898; decr. c Ut de"'t. I, 11 maH 11106, D. lG; Veg_.,
za fabr. 1907, ad 2; 8. PoeDit., 22 a1ll. 1828, ad 2.
, 8. C. O., decr.• Vi".,."" _, 2Ii maH 1898; decr. c U, 'e"". lt, U mali 11MI4, D. 4;
11 dee. U04, ad 4
Digitized by CoogTe
I 2. Hoe autem tempa lta est aceipiendum ut in KisaiB ad instar
manualium obliptio eaa deponendi decurrat a flqe illiua anni intra quem
onera impleri debui8aent; in manualibuB vero, poat annum a die nacepti
oneria, salva divel'lla o1ferentium voluntate I.
OAN.842.
la et otlcium advigilandi ut onera Mlaarum adimpleantur, in eco
clesiia I&ecularium pertlnet ad looi Ordinarium; in religioaorum eccleai1a,
ad eorum Superiore&. -.
OAN. 843.
I 1. Bectorea eccletdarum aliorumque plorum locorum uve B&ecuJa.
rium uve religioaorum in quibua eleemoaynae Missarum recipl 8Olent,
peculiarem habeant librum in quo accurate notent Mlasarom receptarum
numerum, intentionem, eleemoaynam, celebrationem '.
§ 2. OrdinarU tenentur obliptione Binguli& Baltem annla huiulDllodi
Hbroa sive per Be- ipsi uve per ali08 recognoacendl '.
OAN. 844.
I 1. OrdinarU quoque locorum et 8uperiore8 religiosi qui propriia
nbditia a.lihwe KiaRas celebrandas committunt, quaB aceeperint Kisaaa
cmn Buia eleemoaynia eito in librum per ordinem referant curentque pro
viribuB ut quamprimum celebrentur I.
I 2. Imo omnea 88t".erdOte& sive I&eeulares Rive religiosi debent ac-
curate adnot&re quaa quisque Uissarum intentionea receperit, quib1l8Ve
I&tiafecerit.
0APU'l' II.
DtJ BaflOtiyrifllo Buohari8fi4tJ IGCf'fIfR6ftto.
ART. I. - De ......iMo mcrae co...........
CAN. 845.
§ 1. Minister ordinaria 1&Cr&e communionis est 8OIu8 saeerdoa·.
§ 2. ExtraordinariuB est diaconuB, de Ordinarii 1001 vel parochi
Ucentia, gravi de causa concedenda, quae in C&8U neceasitatis legitime
praeaumitur '.
1 8. C. O., deer. c l'~H _, 2G ~ 1883; decr. c UC i1eMtG _; 11 mali :uMH, D. 4.
I II1DOC8Dtl1lII XII, CODat. c Ntlpcr _, 23 dee. 1897. I 8, 23, 24, 80; P11lll IX, ep. eDC7CI.
c u•• ...,'"'" _, 20 Ian. 'l8IRI; 8. O. Ep. et Bee., So'"'" B'fIfIOI,", 11 maU 1804; 8. O. O.,
decr. 2l lun. l62fi; B. M'' ' ' .,
13 DOT. 1888, ad 8; decr. 2S DOV. 1897; N""Cu ... 1I0ta"_
Y'r,,"v, 14 DOV. !l899, 28 lun. 1100; decr. c V.".,.,," _, 2G malI188B; decr. c UC defrite -,
11 mali l.IIIH, D. l.G; 8. O. d. Prop. l'lde, IItt. encfCl. <ad JDp. OrleDL), 20 Ian. 1881!.
I lDDocentlua XII, COD8L c N.per _, 2S dee. 169'1, I 19, 80; 8. O. O., deer. 2S DOV.
l88'/'; decr. c UC tlefritG _, 11 mali 1804, D • .li; CaeremODiale Eplacopor., l. I, e. VI, D. 4.
4 IDDOCeDtlU8 XII, coDBL c N"per ,., 2S dee. l88'/', 119, 30; 8. O. O., decr. 28 DOV. 188'/'.
I 8. O. O., decr. c V. defritG _, 11 mali 1904, D. 1; %l febr. 11105, ad 1.
I O. 29, D. Il, de ClOU'; 00I1c. Trl4cDt., 8888. XIII, de BacAa",t", C. ~ _ . XXIII,
de ortI'ne. C. 1; Leo XIII, ep. encycl. c J",... oarita'v _, 28 maU 11102; Mlaale Rom., tlt.
S"". H",."''' '" oeJebnaHone fRv"" e. X, de ,.nlewne tIotII"'lOIJ e' sUv . .",.. . .
taci.. 00tR~, D. e.
, 0.18, 18, D. XOIlI; 8. B. O., Ore"lIv Jlc...orw. ONenHla""fR B. lI'~ol, 2G fabr.
1m; 2'.,.w., OccCcIeIICCllu, 14 aq. 18GB, ad I.
CAN.848.
I 1. Qullibet I8Cerdoe intra Hi88&Dl et, Bi privatim celebrat, etiam
proxime ante et statim poat, sacram communionem miniatrare potest,
aalvo praeacripto caDo 889 l.
I 2. Etiam extra lIi88&Dl quillbet saceMoe eadem facultate pollet ex
liceDtia ..ltem praeaumpta reetoris ecclesiae, ai Bit extraneua 2.
OAN. ~7.
Ad in1lrmoe publice sacra communio deferatur, Disi iusta et ratio-

nabilil call8& aliud 80adea.t '. I
CAN. 848.
• 1. 101 et oftlcium sacram eommunionem publice ad in1lrmoe etiam
nOD paroeeianoe extra eccleBiam deferendi, pertinet ad parochum intra
num territorium·.
• 2. Oeteri aacerdotea id p0881lDt in C881l tantum neceB8itatis aot de
liceDtia IJ8ltem praeaumpta eiuadem parochi vel Ordinarii I.
OAN. Si9.
• 1. Oommunionem privatim ad in1l1'l:Doe qullibet 88Cerd08 deferre
poteat, de venia saltem praesumpta aacerdotis, emi cUBtodia sanctissimi
Sacramenti commi_ est.
• 2. Quando privatim sacra communlo inftrmiB ministratur, reve-
rentiae ac decentiae tanto sacramento 4ebltae aedulo conaulatur, aervatiB
a Sede Apoetolica praeaeriptis normla '.
1 B. O. O., OQtIIM•• 17 maU 1740, ad 4; B. B. O., .. ti,,"......, It lui. 1888, ad ~ decr.

pii. 21 lui. 1888; 17 luI. 18M, ad III; Or"',," .fraC,... JflNorNta Pnmftolae API'Jfa6.
18 1aD. 11108, ad III; JlIaaJe Rom., tlt.
onCfotle cIofJI..
R".. ""Hl/I"" la oele1WsUotle .'''IN,
et CII'" ..".. od laclo. oom.",dol&fJta, D. 6; B1tuale Rom., tlt. IV,
c. X, tl6
c... Ordo a".",wlrtlf141 toena. COtII. . .CoIIem, D. lO, U.

SO. 1, tl6 ~ et NOH"'" ~""CortI"" V, 7, In Clem.; Bes. 42, B. l.,
In ne.
3 O. lO, X, tl6 oele1Wsftofle fIIW"",., eC .CIOnJfft6flCo B"cIao,..."", et ,,,.W oJllc'W.
m, 41; 00Dc. Trident., _ . XIII, tl6 """""" •• c. 8, caDo 'l; Benedlctua XIV, ep. eDC)'cl.
« l.,.,. ~ a, 2 febr. 1744, I 22, 28; B. O. de Bacramentla, Rotaa,.. e' allaru",.
21 dee. 1812, ad III; B. O. O., decr. 12 fabr. 18'79; B. O. de Prop. Fide, 1Dstr. (ad Ep. Sco-
dI'eD.), U aept. 1m, D. a; (O. P. pro 8111. - Butchuen.), 26 lu. 1820; (O. P. pro SID ..-
But.ch1l8D.), 9 dee. 1822, ad 1; IItt. eDCJCl. Bi febr. 1&'18; S. B. O., OoadatHm., 18 dee. 1828,
ad l8CUDdam factl epeclem, ad 1; B""-.II6ft., 28 mali 1846; Jlollft6fl., 12 aept. l.8G7, ad XIX;
V..,.,.,.. ApcNCoJ~ tl6 D."., lO tebr. 1871, ad I, l, ~; Ma,,'. . . ., 8 1'ebr. 18'l1S; Tem-
",..•• 12 Ian. 18'l8, ad VII; Oa..,.,ric.,.. et OaJoes'... , 18 febr. l892, ad dubla addltlo-
Dalla, ad III; B1tuale Rom., tlt. IV, c. 4, tl6 ClOfII. . ."w.e '''jff'fJlOfW.,
D. 1, 8, 'l, 9, lO •
• B. O. O., Ma",Uo. ., 18 man. 1880; NotHItWII., ~ Bag. 10815, ad 1; NM'RMta., 26 aept.
1_, ad 1; B1tuale Rom., tlt. IV, c. 4, de OOfI&fJMIMoae tallf"lllOf'U., D. 7.
I O. 1, "e prit1Oe"u. et Noe."n. prMrile"eoru., V, 7, ID Clem .
• Benedlctua UV, ep. eDCJCl. c I",. om,,""" a, 2 fcbr. 1744, I 28; B. O. de Ba-
enJIIaltll, .ao.o.. et CII......, 28 dee. 1812, ad III; B. O. de Prop. J'1de (O. P. pro BID.),
JD .ept. 1'189; IDItr. (ad Ep. BcodreD.), U Npt. 1779, D. 8; Utt. encycl. 2G febr. 1859.
CAN. SftO.
Sacram communfonem. per modum Viaticl alve publice mve privatim
ad inftrmoa deterre, pertinet ad parochum ad normam caD. 848, aalvo
praeacripto can. 897, n. 3 et can. 514:, §I 1.3 l.
CAN.851.
§ 1. Sacerdoa sacram communionem diBtribuat azymo pane ve! fer·
mentato, secundum proprium ritum I. .
I 2. Ubi vero necessitas urgeat nee sacerdoa diverBi ritus adait, licet
sacerdoti orientali qui fermentato utitur, ministrare Eucharistiam in
azymo, vicissim latino aut orientali qui utitur azymo, mlDi&trare in fer-
mentato; at suum quisque ritum minf&trandi servare debet '.
CAN. 852.
Sanctissima Encharistia sub BOIa specie panis praebeatur •.
CAN. 8&53.
Quilibet baptizatos qui iure non prohibetur, admitti potest et debet
ad 88Cram communionem '.
1 0.1, . .privlle"" e' eeoeaalb.. "rlftIe""orvm, V, 7, In Clem.: Leo X (ID Cone.

LateraDell. V), conat. C DI"" 'n',.. Il, 19 dee. BIli, I V: Clemeua XII, lltt. ape c COfftIHJ,..
'"m Il,24 aq. 1734, dub. XlI: lltt. ape c COfIOf"ellit" Nob" Il, 13 maU lTd8; BeDedlctua XlV,
conat. c am"t.", IOnem'.dl"". Il, 12 se",. 1744, , 14, dub. XII, I 20-40; conato c I/"rman-
'l''Il, 6 DOV. 1744, I D; Plua IX, coll8t. c .4.poa'olCcc16 Bel" Il, U oct. 1860, III, D. 14; PiU8 X,
coll8t. C Trall"l1 I1b .,,,,,,, Il, 14 sept. 1912, D. V: S. C. O., MU'I1""., mense lan. 1822;
BomI1u, %l aUI. 1887: MI1A'tlGU, 16 mart. 1680; NO')l1riet&., %l a11l. 1_, ad 1; .4.,CIIlI1u,
7 luo. 1688; 1111"'_., 28 aept. 1889, ad 1; S. C. de Prop. Fide (O. G.), 1J luo. 1888; Utt.
U oct. 1780; 8. R. O., B"oletl1M TtJf"I'I1fI tl6 V"IO, 20 luo. 1009, ad 1; .IIOftI" Re,.,",
17 mart. 1863, ad 4; B. Be"", 13 mall, 18 dee. 1750, ad 7; Rituale Rom., tlt. IV, C. 4" Ile
OGm",,,,,toRe 'nJlrmonl"'.
3 O. 14. X, tl6 oJftclo •• ,1fef1t orllmari., l, 31: Benedlctua XIV, roDSt. c BlaI "..10-
,..,,, Il, 28 mall1742, I VI, D. XI; ep. eDCYCl. c .4.1"'118 ."", Il, 28 luI. 1755, I 23, 84; Piua X,
coll8t. c Traditl1 ab 11,.,,,,,,, Il, 14 sept. 1912, D. I; S. C. de Prop. Fide, Htt. (ad Arch1ep.
Smyroe:o.), 24 aept. l.863; (O. G.), 30 apro 1806, ad.2.
li Plua X, coll8t. c Trallltl1 I1b l1,.t"." Il, 14 aept. 1912. D. II. V •
• CoDC. Trldent., Be88. XXI, de comm.,.fone, C. 1, 2. caDo l, 2; MartlDua V (ID CoDC.

CoDBtaDtlen.), coll8t. c In'"" cvnc'.. Il, 22 febr. 1418, art. 18, de quo errorum Wlcletr et
Huaz 81JBII8CtIinterrogaDdl; (ID CollC. CoDHtaDtlen.), coll8t. c In ('''''nen''' Il, 22 fabr. 1418;
Leo X, conat. c B.~"rllfl Dom'fttJ Il, 15 luo. 1520, error 16, Martlnl Lutber, damD.;· Bene-
dletaa XIV:, coll8t. c Bt•• "".,'orsll. Il, 28 m,II 1742, I VI, D. XV; lltt. ape c 1/',.. le moltI-
,,"cft4 ., 1 mali 1751: ep. encycl. c .4.1"'118 ..,., Il, 20 lui. 1755, I 25; S. C. de Prop. Fide,
1D8tr. (pro Chaldaela), 6 dee. 1m; decr. G oct. l.863, ·0, b; Mlasale Rom., tlt. Bit.. 1JfJf'.
tlGnd •• 'n oelebra'fone """118, C. X, lo OI'Gtlone dom'nfcl1 et 11"" .'que al Il1ct.fIl com-
",.ntoIl6"'_ D. 6.
I AlexaDder VII, èoDRt. c B.ero.l1,.eti ., 18 IaD. 1658, I 2, D. XII, XlII; Clemena IX,
conat. c l,. 8.11061111 Il, 18 aept. 1~, Il, D. XII, XIII, I 3: S. O. de Prop. Fide, lDatr. (ad
Vie. Ap. Sutcbuen.), 29 apro 1784; RItuale Rom., t1t. IV, e. l, tl6 .l1ftCt"afmo BtICAorfaHoe
II1CIf"GtII8ftto, Do 8, lO; e. f. ,. com••ntoRe lAjfnJtOf'll., D.l. - VI4e etlam cao. 'JI1, I 2.
OAN. 854:.
I 1. PueriB, qui propter aetatia imbecillitatem DOndum huiua sacra-
menti coguitionem et guatum habent, Euchariatia ne miniatretur l.
I 2. In periculo mortia, ut Banctissima Euchariatia pueria miniatrari
possit ac debeat, satia est ut aciant Corpus Ohriati a communi cibo
diacernere illudque reverenter adorare. I.
I 3. Extra mortia perieulum plenior cognitio doctrinae chriatianae
et accuratior praeparatio merito exigitur, ea acUicet, qua ipai lldei sal-
tem. myaterla neceB88rla neceaaitate medii ad aalutem pro auo captu per-
cipiant, et devote pro auae aetatia modulo ad sancti88i.mam Euehariatiam
aceedant I.
§ 4:. De auftleienti puerorum diapoaitione ad primam commumonem
iudicium eato sacerdoti a confe88ionibua eorumque parentibua aut iia qui
1000 parentum aunt '.
§ 5. Parocho autem est omcium advigiJ.andi, e~m per examen, si
opportunum prudenter iudieaverit, ne pueri ad 88cram Synaxim acce-
clant ante adeptum uaum rationia vel alne auftleienti diapoaitione; item-
que curandi ut uaum rationiB aaaecuti et auftleienter diapoaiti quampri-
mum hoc divino cibo re1lciantur I.
OAN. 85C).
§ 1. Arcendi aunt ab Euchariatia pubUce indigni, qualea aunt ex-
eommunicati, interdicti manifeatoque infamea, nial de eorum poenitentia
et emeudatione conatet et pubUco scandalo priua R&tisfeeerint "
I 2. Oceultoa vero peccatorea. al occulte petant et eoa non emendatoli
agnoverit, miniater repellat; non autem, 'ai pubUce petant et Bine scandalo
ipaoa praeterire nequeat 'I,
ICone. TrI4ent., 111!88. XXI, de com.".(one, c. f, caDo f; Benedlctus XIV, const.
c 111ft pGftoraIu _, 28 mali 1742, I Il, D. VII; ep. eDC7cl. c ..4.1I«'a ...., _, 28 fuI. 1715G,
I 2f; 8. O. 8. Ofr., lf IUB. 17ft; (Tebeq Merldlo-Ot-I8Iltal.), lO apro 1881, ad 1; 8. O. de
Sacramentl.s, decr. 8 au,. 1910, D. III; Rituale Rom., tlt. IV, C. 1, de IfIftOtUfttllo Il,,clao-
....HGe ~Io, D. n.
I 8. O. 8. Ofr. (TcbeI.J Merldlo-Orlental.), lO apro l.lI81, ad 1; 8. O. de Sacrament18,
decr. 8 aDi. mo, D. VIII.
a IDDocentius XI, COD8t. c Ctlelel'" P,,'or _, 20 DOV. 1887, prop. 82, Mlcb&ells de
.IIollDos, damD.; Benedlctus XIV, ep. en(.')'CI. ti 111ft .""me _, 7 febr. 1742, I 9; 8. O.
8. Otr., decr. 7 dee. 1890, prop. 23, damn.; 8. O. de Sacramentl8, decr. 8 au,. mo, D. Il,
W; 8. C. de Prop. l'1de (C. G.), 12 1aD. l.889.
, 8. C. de Sacramentls, decr. 8 aDi. 1910, h. IV.
I CoDC. TrIdent., 111!88. XXI, de com.""Ione, C. 4, caD. 4; Bened1ctus XIV, ep. enCJCl.
c BIft .""me ., 7 febr. 1142, I 9; com. « Btri 1JG,'ora'" _, 28 mali 1142, I II, D. VII:
8. O. de Prop. Fide (C. G.), ~ 1aD.l888; Rituale Rom., ttt. IV, C. l, de NIlC'' ' mo ..
oAGnalfGe NOnImeIlio. D. 11.
• O. 2f. D. LXXXVI; C. 9, O. XI, q. 3; C. 20. O. XXIV, q. 8; C. SIG, D. Il, de COllI':
e. 8, 5, X, Ile .."'..... V, l.9; BeDedlctus XIV, ep. encycl. c B_ 0tIMI"*- _, 11 oct. 1 _
18eq.; 8. O. 8. Ofr., ~ luI. 1892. ad 1; 8. O. de Prop. Fide,lnstr. (ad .Vte. Ap. 8utcbuen.),
28 apro 118f; 8. Poenlt., lO dee. ]800, ad 20; Rituale Rom., tlt. IV, C. l, de 1""cI""'"
~""e NOramelllo, D. 8; C. f, de oom",ult'Ofte ."ftnnorum, D.l.
",,'(ofa
, O. 2, X, de 01/lCfO n'.
ord.... I, 31; Benedlctus XIV, ep. encycI. c B_ 0fIIM.
ha _. 18 oct. 17r16, I 9; 8. C. 8. Ofr. (Portus A.loI8li). 1 8D1. 18liG; Rituale Rom., tlt. IV,
BtIc,......
e. l, de . .ftCtUritllO 1iGe 1GCratftfI"'O, D. 9,
OAN. 858.
Nemo quem coD8cientia peccati morta.lls gravat, quantumcumque
etiam Be contritum exiattmet, aine praemi88& saeramentali confeaaione
ad 88Cram communionem aeeedat; quod si urgeat necessitas se copia con·
fe88&rii illi desit, aetum perfeetae contritioDia priua e1ieiat l.
OAN. 851.
Nemini lieeat sanetiasimam Eucharistiam reeipere, qui eam eadem
die iam reeeperit, uisi in eaaibus de quibus in e&n. 858, I 1.
OAN.858.
§ 1. Qui a media noete ieiunium naturale non Bervaverit, nequit ad
aanctiaBimam Eucharistiam admitti, nisi mortia urgeat periculum, aut
neeeasitas impediendi ineverentiam in 88cramentum I.
I 2. Inftrmi tamen qui iam a mense deeumbunt Bine certa 8pe ut
cito convaleaea.nt, de prudenti confessarii consilio 88nctisaimam Eucha·
ristiam sumere p088unt semel aut bis in hebdomada, etei aliquam medi·
einam vel aliquid per modom potua autea aumpaerint I.
OAN. 85$).
I 1. Omnia utriusque BeXUS ftdelis, postquam ad ann08 diacretionia,
ideat ad rationia usum, pervenerit, debet semel in anno, saltem in
Pa.sehate, Euchariatiae 88cramentum recipere, niai forte de consilio pro-
prii saeerdotis, ob aliquam rationabilem causam, ad tempus ab eiua per·
eeptione doxerit abstinendum ••
I 2. Pasehalis commuuio ftat 8. dominiea Palmarum ad dominieam
in albia; &ed loeorum Ordinariia fu est, si ita persona.rum se loeorum
adiuncta exigant, hoe tempus etiam pro omnibu8 suis ftdelibua antici·
pare, non tamen ante quartam diem dominieam Quadragesimae, ve! pro-
rogare, non tamen ultra festum aanctiasimae Trinitatls·.
l CoDe. TrldeDt., 1Je88. XIII, de BtJc1wJrVu., c. 'I, CAD. ll; Leo X, consto « B. .fY/8
Damene a, Ili lu. 1520, error Ili, KartIDI Lutber, damn.; B. O. O., decr. « S.cra 2'ri4ea-
""" BlIfIOIIua .., IlO dee. 11105, D. 8; B. O. de Prop. Fide, 1DaU". (ad Vlc. Ap. ButcbueD.),
29 apro 1'784; Rituale Hom., t1t. IV. C. l, de ..fI.Ct"rimo BtlClulfv"u IGOf"tIflleftto, D. 8.
I O. M, D. II, irJe COM.; Martlnus V (in CoDe. CoDBtantlen.), const. « rA 8Ift"t" a,
22 febr. 141.8; Benedlctus XIV, ep. « OtUJd•• a, 24 mano l"lrl8, 13; B. O. 8. Ofr. (Coreae),
5 luI. 1854, ad 1; Ml88ale Hom., tlt. De de/ec"bua fA celelwtJtWfte ."a.,... OCCII"",,"bua,
C. IX, de de/ec"btla du"oritw.." corporla, D. 1; Rituale Hom., tlt. IV, C. l, tle a.tlCfwrilllO
Buc1&Gn.tCtJe aGCrGfII6Ato, D. 3; C. 4, de com.II"Wfte fAjlrtrIOf"UIII, D. 4.
I Benedlctus XIV, ep. « OtftJ4&. a, 24 man. 1'l58, I 8, 9; S. O. 8. Ofr., 'I sept. 1897;
8. C. O., decr. 'I dee. 11106•
• O. 12, X, tle flO6"lttlft"" et retlriariOtl.bua, V, 88; Conc. Trldent., 8888. XIII, Ile
BtIC1wJrVt,., caD. 9; se88. XXI, "" commurlw..e, C. 4, CAD. 4; Eugenius IV, ep. « II'ftle
ti.".. lt, 8 luI. 1440; Bened1ctus XIV, ep. encyel. « r"te,. OmA'"t1ftaa " 2 febr. 1'144, I 21;
ep. encycl. « In'er prae"'"'oa " 8 cIee. 1'149, I 3; ep. encycl. « MQ.(JfIo CU. a, 2 lu. 1m,
I 21; Leo XIII, ep. encycL « M',.." o.,.".," a, 28 mali 1902; 8. O. S. Ofr., 23 mart. 18Ci8,
ad 1; 13 DOY. 1089; 8. O. de Sacramentls, deer. 8 BUg. 1910, D. I; S. C. de Prop. Fide (81-
aarum), 12 sept. 164G, ad 1; Rituale Rom., Ut. IV, C. 3, tle communfot&e fHUOIlIIU, D. 1, 4.
I EugeDlus IV, ep..« II'Me dIgM ., 8 lui. 1440; BeDedlctus XIV, ep. eneycl. « rftUW
om"'l1tlftlla a, 2 febr. 1744, I 21; ep. encycl. « 141111"0 CU. a, 2 lUD. 1751, I 21, 22; 8. R. O.,
7',,61"f1(Jten., 22 mart. 1808; Rituale Hom., t1t. IV, c. 8, tlo com."C Afotte fJA cHIl, D. 2, 8.
1e
Digitized by 008
1&7
I 3. Suadendum. fidelibua ut huic praecepto satisfaciant in sua

quisque paroecia; et qui in alieD& paroeeia satisfeeerint, curent proprlum
parochum de adimpleto praeeeptocertiorem facere l .
I 4:. Praeeeptum. paaebalia communionis adhuc urget, ai quis illud
praeacripto tempore, quavis de causa, non impleverit I.
OAN.880.
Obligatio praece,ti communionis sumendae, quae impuberes gravat,
in eos quoque ac praecipue recidit, qui ipsorum curam habere debent.
idest in parentes, tutores, confessarium, inatitutores et parochum '.
CAN. 881.
Praecepto communionis recipiendae non satiaftt per sacrilegam com·
munionem t •
CAN.882.
Expedit ut feri& V maioris hebdomadae omnes clerici, etiam sacer·
dotes qui ea die a Sacro litando abstinent, sanctisaimo Christi Corpore
in KiBBa sollemni BeU conveutuali reftciantur·.
OAN. 883.
Excitentur fideles ut frequenter, etiam quotidie, pane Eucharlstico
reft.ciantur ad normas in decretiB Apoatolicae Sedis tradita&; utque M1BBae
&datantes non solum spirituali aftectu, aed sacramentali etiam sanctisai·
mae Eucharistiae perceptione, rite dispositi, communicent'
CAN. 864:.
§ 1. In periculo mortis, quavis ex causa procedat, fideles aacrae
eommunioniB recipiendae praeeepto tenentur'.
BeDedlctuB KIV, ep. eucycI. c Jl~ CII. 1,2 lu. l'lISI, I 21, 22; Plua X, CODBt.
_'''Iv''
l
« TnlCma ab l, 14 aept. 1B12, D. IV; 8. C. de Prop. Fide. lnstr. (ad Deleg. Ap.
Aeupt1), 80 apro l882, D. 20; Utt. euc1cl. 28 febr. 1896; Bltuale Hom., tlt. IV, e. a, de oot.
....NHie puchGlC, D. a.
I Eupolua IV, ep. « lN4e ' .... I, 8 lui. 1440•
• 8. C. de Sacrameutla, decr. :8 Bug. mo, D. IV.
t 8. O. 8. Olr., 4ecr. 4 mart. 1m. prop.I55, damo.
, 8. O. de Prop. Fide (8lam), 11 aept. 18f1; 8. B. O., Ow.Icf.'fm., %l aept. 1808; Be·
'"teM, 19 aept. 18M, ad 1; OOf1oUll., 10 aept. 1701, ad 16; decr. &eD. %l aept. 1716;
UOIICI&fm., 22 dee. 1'1'10; M ........, 28 aept. 1887, ad Ii AfAtIrltIG, 12 aUI. 18M; CaeremoD1aIe
JIIp1ecopor., I. Il, é. XXUI, D. e.
I C. 156, D. II, de COIN.; Cone. Trldeut., aeas. XIII, 'e Il.CM'' ',,,,,
e. 8; Be88. XXII,
de NOrljWlo ......., e. O; IDDoc.'eDtluaS XI, coDBt. c 0 ..1eI,.. Pador l, 20 1lOT.1887, prop. 82,
II1cbaeIJa de MoIlDo8, damo.; BeDedlctUB XIV, ep. eocycI. c Oertlor'U efleet' l, 18oov.
1742, 12-4; PlualX, ep. eDCycl. c NN'U fI' No"ifOilM l, 8 dee. l.8G: ep. eocycl. c 8,,,,,,JGri
(I."" l, 17 mart. 18118; Leo XIII, ep. eocyc1. c .II,,...
ClCIrl'/JeN l, 28 mall 1802; Plua X,
Utt. eocyc1. c BtJ',.. ,,,,. ., 28 ma11191O; 8. O. 8. Olr., decr. 7 dee. 1680, prop. 28, damo.;'
8. O. lDp. et Bee., BaCooelS., loct. l889; 8. C. de Sacrameotla, decr. 8 aug. 1910, D. V, VI;
8. C. O., decr. 12 fabr. ]879; decr. c 8GCf"G Trlde.""", 8p04'" " 20 dee. 111OG, D. 6; Bo·
....... e' caUGrwllS, 11 aepL 1908, ad 1; B. C. de ProP. Fide, IDatr. (ad Vie. Ap. 8utchueo.),
• apro 1784; lnstr. (pro 11....00. 8lD.), a. 1817; IO. G.), 12 laD. 1888; 8. B. O., OaIJltlf'tJOfm.,
n dee. l88G, ad II; Rituale Hom., tlt. IV, e. 1, de ",,,c'ulifIIo BIfC1aG,...teae laOf'CHJl6'lS'O, D. 2.
f O. 9, O. XXVI, q. 6; C. 98, D. II, 4e (lOIl,.; Conc. NtcaeD. I, caDo 18: 8. lDDocentluB I,
ep. c OOlSltlltlllte"b' " 20 fabro 4«5, e. 2; 8. O. de Prop. Fide (C. P. pro 810.), 20 fabro
1801; (O. P. pro 810. - TDDtlo. Occldeot.), 21 lui. 1841, ad l, 2; lnstr. 81 luI. 1902, D. 6.
§ 2. Etiamsi eadem die sacra communione fuerint refecti, valde ta-
men suadendum, ut in vitae diBcrimen adducti denuo communicent.
§ 3. Perdurante mortis periculo, sanctum Viaticum, aecundum pro·
den8 confesaarii collBilium, pluries, diHtinctis diebua, administrari et
licet et decet 1.
OAN. 865.
Sanctum Viaticum inftrmis ne nimium ditreratur; et qui animarum
curam gerunt, sedu)o advigilent ut eo inftrmi pIene sui compotea refi·
CiaDtur I.
OAN. 866.
§ 1. Omnibul ftdelibu8 culuavia ritua datur facultaB ut, pletatla
causa, sacramentum Euchariaticum quolibet ritu confectum suscipiant·.
§ 2. Suadendum tameD ut 8UO quiaque ritu ftdelea praecepto com·
munionia paacha)ia 8&tiRfaeiant t. .
§ 3. Sanctum Viaticum moribundia ritu proprio accipiendum est;
sed, urgente neceaaitate, fae esto qUQlibet ritu illud accipere I.
ART. III. - De teMpon et Joco qtIO .aerG COM...... tU.tribtM potut.
OAN. 867.
§ 1. Omnibu8 diebua licet sanctiBaimam Euchariatiam distribuere·.
§ 2. Feria tamen VI maioria hebdomadae aolum licet sacrum Via·
ticum ad inftrmos deterre 7.
§ 3. In Sabbato Saucto sacra commuDio nequit ftdelibua miniatrari
niai inter Mi_rom 8011emnia vel continuo ac atatim ab iia expletia I.
I 4:. Sacra commnnio ila tantum horia distribuatur, quibua Miaaae
sacri1lcium ofterri potest, niai aliud rationabllia causa suadeat'.
1 Rituale Hom., tlt. IV, c. 4, de OOfft"'tm(ofte _JlnIIOf'U"', D. 3.

I C. 98, D. 11, de COIl.t.: Conc. Nlcaen. I, caDo 13; 8. lDDoceDtlua I, ep. c Oou.,.."
IU" !t, 20 febr. 405, C. 2; AleDDder VII, CODSt. c 8GCf'NfJ",," l, 18 laD. 16118, I 2, D. XIII;
Olemena IX, collBt. c 1n .. ce"" !t, 18 aept. 1688, I 1, D. XIII, I 8; BeDedlctus XIV, ep.
de Prop. Flde, lD8tr. 81 lui. 1902, D. 8; Rituale Rom., tlt. IV, C. 4, de oom",.n(ofte
.onHn, D. 1; tlt. V, c. 4, de triM'a'(ofte e' Cllra "'Jlnnot'Utn, D. lO.
fA".
8DC7cl. c 1n'et' Otnn'116nU l, 2 !ebr. 1744, , 22; collBt. c lI'innGnd" !t, 6 DOY. 1744, I 9; 8. C.
I BeDedlctus XIV; collBt. c I1en IINeonaI" l, 28 maU 1742, I VI, D. XIII, XIV;
Leo XIII, Utt. ape c Orfen'"'''' ., IO DOV. 18IK, D. II: Plua X. coDSt:. I Tra,"fG ab ..,..
ft'U !t, 14 aept. 1912, D. III: 8. O. de Prop. FIde, decr. 18 aug. 1898; Utt. eDC7C1. 28 febr. l888.
t Plua X. COD8t. « Tra"'" "b .nffqtru !t, 14 aept. 1912, D. IV; 8. O. S. Otr., 12 dee.
1821; 8. O. de Prop. FIde (O. G.), 11 dee. 1838, ad 23; Utt. eDC7C1. 28 fabro 1896. .
I Plua X. coDflt. « TrfUlUa .11 .ntlq." !t, 14 aept. 1912, D. V: 8. C. 8 Otr., 12 dee. 1821:
B. C. de Prop. Fide (C. G.). 11 dee. 1838. ad. 23; lustr. (ad Deleg. Ap. Aegyptl). 30 apro
l882, D. 20, SO; decr. Il oct. 1883, O, d; decr. 18 aq. 1893: UU. 8DC7cl. 28 fabr. 1896.
• 8. C. C., decr. 12 fabro 1679; 28 DOV. 1912.
7 8. O. O., decr. 12 fabro 1679; 8. R. O., /AIcG"", 15 ma111741i; MIssale Rom., R.rwco.
la letiG V. ... Ooena DOtn'ns•
• 8. R. C., T'/erna'en., 22 mart. 1806; 28 apro 1914, ad II.
I 8. R. C .• TtI4eft., 7 aept. 1818, ad 28; OrtI..." 1111'. MmOfW'" ProtrilldGe Pori."...
1fGe, U lUD. l.8Of. ad L
§ 5. Sacrum tamen Viaticum quacunque diei aut noctis hora. mi-
nistrari poteat l.
CAN. 868.
Sacerdoti celebranti non licet Eucharistiam intra Missam distri-
buere ftdelibos adeo distantibua ut ipse altare e eonspectu amittat I.
CAN. 869.
Sacra communio diatriboi potest ubicunque Missam celebrare licet,
etiam in oratorio privato, nisi looi Ordinario s, iuetia de causia, in casi-
bUI particularibua id prohiboerit·.
TITUI"US IV.
De ,oeDlteDtla.
CAN.810.
In poenitentiae Jll8Cramento, per iudieialem absolutionem a legitimo
ministro impertitam, ftdeli rlte disposito remittuntor peccata po&t baptis-
mmn commissa".
CAPUT I.
DtI rMfliatro BaCf'amenti poeflitentiae.
CAN. 871.
Minister huiua sacramenti est 80lus aacerdos '.
l Rituale Rom., tlt. IV, e. 4, de COtIIm.,,(ofte ...II.....""m. D. 10.

I B. R. O•• Floreale,... 19 dee. 1829, ad 1; 1"..tIfIft •• 7 dee. 1844; Or4..... .11411on1m
(]~m SsftCU lI'r4t1Ofao1. ~ mart. 1880, ad I; SooIe,,,Ha le... 11 mal11878, ad VIII.
a B. O. O., cJecr. 12 tebr. 1679; B. R. O., Urli.. et Orl»W1' 8 maU 1907.
, O. 48, ID., 88, D. I, de fJOfIfIte.: e. l, D. VI, de fJOfIfIU.; c. 1, X, de ..,m".. Tntt",,'e
et ~ CIII'1IoUoG. I, 1; CoDe. Trldent., IIH8. VI, de ...leIlCfJtlone. c. 14, caDo 29; !eBB. VII,
de IGCNmeft'" ... I/fIflfINJ. caD. 1; II81II. XIV, de poett"ett''''. C. 1-8, caDo 1-4, 9, 12, 15; Pro-
teado fldel (lD Cone. LuadUDeD. II) a IIlchaele PalaeolOIO Gregorio X oblata, a. 1274;
BeDed1etua XII, a. 1841, prop. 48, ID., 52, Armuorum, damD.; Eugenlos IV (ID CoDc. FIo-
JeDtlD.), const. c lI_le,,'e Deo lt, 12 DOV. 1489, 118; Leo X, const. « 1I...rl/e Dom'"e lt,
1.5 IOD. 1Ii2O, errores IS, ]0-12, 14, MartlDl Lother, damD.; B. Plus V, const. « 1131 omtt'bu.
sllcctloMh. lt, 1 oct. UG'l, errorea m, 68, Mlchae1l8 BaH, dumn.; UrbtJ.n08 VIII, const.
cl.. eaiIIeIIIe., e mart. 1641, 1 2, 8; Pios. VI, const. c .IIedfa'or., 11 nov. 1784, 15; coDSt.
c AtICtonJtft 11"".,28 aOI. 1794, prop. 88, 88, Bynod1 Plstorlen., damn.; S. O. S. otr., deer.
4 mart. 1m, prop. 84, damD.; f! dee. 18i4; Rltoale Rom., tlt. III, C. l, de ./lCf'Gmett'o
fIOM"ettICH. n. l, 2. - Vide etlam caDo 888.
, O. ID., 78, 88, D. I. tlft poett".: c. l, D. VI, de fJ06ftlt.: C. lO, X, de poen"etttl.. e'
,..,....toR,rn.., V, 88; Conco Trldut., sesso VI, de ...UIlCfJ'(ofte, C. ]4; 8888. XIV, de fJOfIft'-
" " ' . e. l, 2, 5-7, 9, caD. 10; sess. XXIII, de ordiRe. C. 1; IDD0C8nt1os II, ep. c Te'f,,"'e
AJH)4'oIo ., 18 101. 1141, capltol. 12, Petri Abaelard, danln.; MartlDus V (ID Conco Constan-
Uen.) , const. c Inter ClltlctlJl ., 22 fabr. ]418, art 20, 21, de qulbos errorum Wlcletr et
B1I8II 8USpecti IDterropnd1; Eugenl08 IV (ID Conc. FloreDtlD.), const. « 84'fllC"te Dco lt,
22 DOV. 1489,118; Leo X, const. «831""1/(, liom'fte lt, 15 10D. 1520, error 13, MartlDi Luther,
damD.; Gregorlu XIII, coDSt. c O_cU lIO.t" ., G aq. 1574, I 2; Clemens VIII. conat. « II'"
CAN. 872.
Praeter potestatem ordinia, ad validam peccatorum abaolotionem
requiritur in ministro potestas iurisdietioniB, sive ordinaria ave dele-
gata, in poenitentem l.
CAN.873.
I 1. Ordinaria iuri8dietione ad eonfea8i.oneB exeipiendaa pro uni-
versa. Ecclesia, praetE'r Bomanom Ponti1leem, potiuntur S. B. E. Car-
dinalea; pro suo qoisque territorio Ordinariu loei, et p,roehu alliqoe
qui 1000 paroehi sunt I.
I 2. Hae eadem iorisdietione gaudent etiam canonleus poenitentla-
riu ecele8i.ae quoque eollegiatae, ad normam. can. 401, Il, et Soperiorea
religiosi exempti pro suia sobditis, ad DOrJDam eonstitotionom I.
I 3. Haee iurisdietio eeasat amissione oIIleii, ad normam can. 183,
et, post sententiam eondemnatoriam vel deelaratoriam, exeommuniea-
tioRe, sospensione ab oftleio, interdieto &.
CAN.87'.
§ l. Iurisdietionem delegatam ad reeipiendas eonfea8i.ones quOl"11lll-
libet aive saeeolariom sive religi08Orom eonfert sacerdotibos tum saeeu-
laribus tum religiosis etiam exemptis Ordinariusloei in quo eonfea8i.ones
exeipiontur; sacerdotes aotem religiosi eadem ne utantur sine lieentla
saltem praesompta sui Superioris, firmo tamen praeseripto can. 1)19 •.
§ 2. Loeorom Ordinarii iurisdietionem ad aodiendas eonfessiones
habitoaliter ne eoneedant religlosis qui a proprio Superiore non prae-
.1,," t, l dee. 1001; UrbaDua VIII, coDlt. c ApcnlolG... ol/&dtlm l, 2B mart. 1628, I a;
BeDedlctua XIV, consto c 8~ '" aetenul. t, 20 apro 1'1-&4; ep. enqcl. c 0-0- gnwe t,
2 aug. 1m, I 15-20; conato c .mA..,... t, 2 aug. 1m: PoIltulcale Bom., tlt. De one.....
UotIe fW8.b"ten; lUtuale Bom., dt. III, Co 1, ... HCnItJI6ftto poeMteRUGe, D.l.
l O. 2, "e fJ08ft'teRtlla et retJllaftotKbu, V,lO, ID VIe; CoDe. TrldeDt., aeas. XIV, . .
f'OSRitealIG, C. 'I; lIe88. XX111, de ref., C. l.G; J!IqeDlua IV (ID CoDe. FlorentlD.), colUJt.
c Il,,''a'' Deo t, 22 DOV. 1439, 118; Gregorlua XV, coDlt. c lM,,",'a,,"' t, li !ebro 1822,
Il; Im1Oc:.'eIltlua X, conato c Ov. ricst t, 14 malll8t8, I 8, 4, I, ad 9, lO; Olemena X, coDlt.
c 8vfI6f"RG t, 21 lODo 1670, I l, 4; IJJDOCeIltlo8 XII, conat c O• • ricst t, 19 apro 1'100; lDDo-
centlua XIII, conato c AfIOIto''''' _'nlaleril t, 28 maU 1128, I 19; BeDedlctus XIII, colUlt.
c In ' 'fW8taO t, 23 aept. 1724, 118, 28; ronat. c PufonaHt o6fcU t, 2T mart. 1T28, I 8, '1-9;
Olemena XII, conato c AtlfJlOf&6t No. I, 11 aug. 1m, Il,8; BeI1edlctu8 XIV, conato c Il'''
,..toralla t, t.!6 malll'l42, I V, D. VII; consto c AIIO.toll(ltj 'tWJ"lta l, li aug. 1'144, I 8, li;
ep. encycl. c Apcnto'"*_ ",'nl.feri• • t, so mall 1758, I 'I: Plua VI, colUlt. c AtICfor'eIII
prop. lB, 18, damD.: S. O. Ep. et Reg., 9 laD. 1801; deer. 'I laD. 181'1; S. O. O., .IUet,..
11"81 t, fai aog. 1794, prop. 31, Synodl Plstorlen., damn.: S. O. S. Otr., decr. 24 aept. 1885,
Meft., 18 aept., 18 DOV. 1789; S. C. de Prop. Fide (O. P. pro SID. - ObaD-al), 18 laD. 1.808;
Rituale Rom., tlt. III, C. 1, ... • aoraMeftto fJ08ft'teRHae, D.l.
I Conc. TrldeDt., 1Ie88. XXIII, ... ref., C. 11; Gregorl1ls XV, conato c lMenI,.b," t,
li febr. 1822, I l; Olemem. X, conato c S"fI6f"RG t, 21 lo. 1670, I l: Olemena XlI, colUlt.
c Allmonet No. t, 11 aog. 1781, Il,8; Benetuctua XIV, coDSt. c Il''' ,..toralla t, 28 mall
1'142, I V, D. VII: ep. encycl. c AIIO.toUe"• • ""'teritIM t, SO maU 1m, l'I.
a Olemena X, CODst. c S"fH'mG t, 21 hm. 1670, I 4; S. O. O., Parideft., IO mart.
1/S94. - Vide et1am CIlD. li18, I 2.
( Vide etlam caD. 2281, I 8: 227/S, D. 2; 2284.
I C. 2, de f'OSR"en'''. et re_lanon'''''., V,lO, ID VIe; C. 2, de H".,t."", III, 'I, ID
OJem.: C. lID., ... '''''''''", Il, 1, ID Bnravag. com.: C. I, ... • e".lttlrit, III, 8, ID lIIxtravaa·
<.'Om.: CoDC. Trident., . . . XXIII, .. ref., c. 11; S. Plua V, ronat. c RotINIM POta"*,,- t,
aentantnr; ifa vero qui a proprio Superiore pra.eaentantur, Bine gravi
C&ua. eam Ile denegent, firmo tamen praeaeripto can. m 1.
OAN. 875.
I 1. In religione clericali exempta ad recipiendas confeasiones pro-
feaaorum, novitiorum aliorumve de quibua in can. 514-, § 1, iurisdietionem
delegatam confert quoque propriU8 eorundem Superior, ad normam con·
atitutionum; cui f88 ~ eam concedere etiam sacerdotibua e clero aaecu-
Iari. aut aliua religionfs I. .
§ 2. In religione laicali exempta., Superior proponit confeaaarium,

qui tamen iurisdictionem obtinere debet ab Ordinario 100, in quo reli-
giosa domua reperitur.
OAN. 876.
§ 1. Revocata quallbet contraria particulari lege &eu privilegio, sa-
cerdotes tum saeeulares tum religiosi, euluavis gradua aut ofllcil, ad con·
fesaiones quarumcunque reUgiosarum ac novitiarum valide et llclte reei-
piendaa peculiari iuriadictione indigent, aaJvo praeaeripto can. 239, I 1,
n. 1, 522, 528 '.
I 2. Hanc luriadictionem confert 100 Ordinariua. ubi religiosarum
domua alta. est, ad normam can. 52ft
OAN. m.
§ 1. Tum locorum Ordinarii lurisdictionem, tum Superiores religiosi
luriadi~onem aut licentiam audiendarum confeaaionum ne concedant,
41 a1l8. lMl, 12, a; GregorhlaXV, CODat. c IftlortI'tJ"a, _, Ci tebr. 1822, Il; UrbaDu8 VIII,
COD8t. c o•• riotI'., 12 aept. 1_, Il; IDDoceDtlua X, coDBt. c o.", dciiI., 14 maU 1648, 18,
4, I, ad 9, lO; 01emea8 X, colUlt. c B.pentO ., 21100. 1610, I 4; IDDoceDUU8 XII, coDBt. c Bma-
"'"'" ., 8 aept. 1888, I 1; coDat. c O•• riotI, ., 19 apro 1100; IDDoceDUU8 XIII., coDBt. c Apo.
.toUoI .....terH _, 28 maI11'l28, 119; BeDed1ctua XIII, couat. c 1" "pretnO _, 28 aept. 1724,
111, 28; couat. c PIUro","" o/lcb _, rn mut. 1728, I 8, 7: OlemeD8 XII, coDBt. c AdtltOlMf
Ilo• • , 11 auge 178G, Il, 8; BeDedletu8 XIV, coDBt. c Apoaro'Wt.& ''''lIIta .,6 auge 1744, .18,
I; ep. eDCyCl. c Apoa,Qlica• • ",,,,erItItII lt, 80 mali 1118, I 7,12,22; B. O. B. Otr., deer.
l i aept. 168G, prop. 11, 18, damD.; B. O. Ep. et Bee., .hgabrieft., 14 dee. 1874: Lulta,..,
11 apro 18118; OrcI'"' PnaedWt.&toru., 2 mart. 1888, ad 1; B. O. O., PM"",., 12 mali lIIM,
ad 8; Brsc,","",., 14 maU 1001, ad 2; C.'uril...., 6 luI. 1808; Are""., 26 oct. 1631: O• .."..
I.tIG, lO aept. 1888, ad 2; B. A.,e" Lcmgobardorll"', 30 mali 1687: 0'''''.'''pie"", 19 !aD.
1641; NIII".., 115 oct. 1644: NeaflO'ft."", 14 apro 1646; Brii,"., lO IOD. 1682, ad l: deer.
12 !ebr. 1819; P.''''''''', 11 dee. 1688; POIN"feft., 1.9 DOV., 8 dee. 1707, ad 2; BClds,1Iemet1.,
16 aept., 18 DOV. 1788; B."",., 15 aept. 18158; B.ren., 1 apro 1878, ad 1.
l O. 2, tle 'HfItIltllril, III, 7, tD OIem.: C. 00., de '.dicl", II, l, ID Extravag. com.:
.e"."""",
C. 2, tle III, 8, ID Extravag. com.; Leo X (ID Oonc. LateraDeD. V), consto « D.",
"',,.. ., 19 dee. 1G16, • 8.
I OlemeD8 VIII, deer. c S.IICI".,,,,wr ., 26 maU 1G93, I 8; OlemeD8 iX, coDBt. « Bu·
".,.,.. _, 21100. 1870, I 4: OIemeD8 XII, coDBt. c AdtJIOMI No. Il, 11 auge 17315, I 2, 3; B. O.
Ep. et !Ieg., p"cfeta . • eu OrtI"'''Bre",".ru", B. Au,.,tI""
8 IOD. 1884: B. O. O., P.ri-
Mfm., 80 mart. 1694; deer. 21 aept. 1824, I 1.
3 GregorlU8 XV, mDBt. c l,ycrut.bfJi. Il, Ci tebr. 1822, I 6: Clemens X, consto « Su-
".,.,.. ., 21100. 1870, 14: IDnocentlua XIII, colll't. c A,,"'o'Wi ",',,"te,," _, 23 mali 1728,
I 20; BeDedlctua XIII, coDBt. «1" ,.prem.o .,
28 aept. 1724, I 17, 28;. coDBt. « PlUtortJlu
01/1"" ., rr mart. 1126, I 8, 8; OlemeDs XII, coDBt. c Admonel No, Il, 11 auge 1735, Il, 8;
BeDedlctua XIV, mDBt. c Ad "'""".". Il,80 mart. 1742, 120; ep. eDcycl. « Dem.nd.tam -,
M dee. 1148, I 14: 01emeD8 XIII, 00Dat. c 1"'M "'."'pJCce.
I, 11 dee. 1'158, I 5-7: S. C. O.,
OJQflltlCell., 7 IOD., 2 aq. 17M, ad 11, 12; B. O. de Prop. Fide (C. G.), 11 dee. 1838, ad 9.
nisi iis qui idonei per examen reperti fuerint, nhd aptur de sacerdote
cuius theologicam doctrinam aliunde compertam habeant l.
I 2. Si post concessam iurisdictionem aut licentiam prudenter du-
bitent num probatus a se antea sacerd08 pergat adhuc idoneus esse, eum
ad novum doctrinae periculum adigant, etsi agatur de parocho aut cano-
nico poenitentiario I.
CAN.878.
§ 1. Iurisdictio delegata aut licentia audiendarum confessionum
concedi potest certis quibusdam circ1lDl8Cripta. llnibu8 I.
§ 2. Caveant tamen locorum Ordinarii ae religiosi Snperiorea ne
inrisdictionem aut licentiam Bine rationabili causa nimis coarctent ••
CAN.·879.
I 1. Ad confeseiones valide audiendas opus est iurisdiciione scripto
vel verbis expresse concessa 6_
§ 2. Pro concessione iurisdictlonis nihU exigi potest·.
ICone. '!'rident., lIeII8. XXIII, Ile reI., e. 11; Leo X (In Conc. Latel'lUlen. V), conat.
c n.", ""N t, 19 dee. 1116, I 6; S. Plu V, COWIt. c RoaG.' Port"1IcIa t, 6 auge 1fm., I 2;
Gnaorlu XV, consto c IMCnItGfriU t, Ci febr. 1622, Il; UrbaDu VIII, const. c 0_", li0ii' t,
12 aept. 1628, Il; Olemens X, consto c B_fHWJUI t, 21 IOD. 18'10, 115: Innocentlu XIII, COD8t,
c ApoItoUcC .'."'te"" t, 2B maU 1728, I 20; Benedlctu8 XlII, conat. c 1. n,,-eao t, 28 sept.
1'l24, Il'1, 28; conat. c PtUlonII'" oIlc" t, ~ mart. 1'l2lJ, I 8, 8; Olemena XII; conat. c Ad.,..
aet No. t, 11 auge 17S1S, I 1, a; Benedlcf:U8 XIV, conat. c Ad ",UttGael.t t, 80 mano Il'la,
I 20; ep. encyel. c ApoItolkw", ",'."'teriu", t, IO mali 1753, I '1,8; Olemena XIII, consto
c l.ter _ul""ztce. t, 11 dee. 1_, I 1-'1; S. O. Ep. et Bee., 'VeaeHaru"" 1IS mart. 1IiM;
Aen. ., 28 'mali 18M, ad 4; S. O. O., OIoatlceA., 'I lUD., 2 aug. 1'llilS, ad 18; S. O. de Prop.
FIde (O. G.), l'I mart. 1760; (O. G.), 2 aug. 1782; decr. 18 apro 18O'l, n. XII.
:I OlemenJl X, consto c B.fHWJUI t, 21 lune 18'10, I es; Innocentlu XII, conat. c BtIIG-
110ft, t, 6 sept. 1888, Il; Olemena XII, consto c Adaoaet No. t, 11 auge 1'l3lS, I 2, 8; Belle-
dlcf:U8 XIV, conat. c Apoleollollta ","''''teriu", t, 80 mall 1753, I 9; 8. O. Ep. et Bee., To-
IetGfIG, 22 apr. 1IS88; Gra,,'n., 2IS luI. lCiI'l, ad l; Lult.lICI, 11 apro 1688; S. O. O., PCItIOr-
",,,..., mense sept. ta, ad 4; NuU,.", 22 lane 1ISIl8; AlICOMtGtIG, 11 sept. 1810: P.t. . . .
l'I lane 18M, ad 4; P"",pUcmea., 1IS lan. 1687.
S OJemene X, consto c BufJ61'llG t, 21 luA. 1670, I 4; Innocentlu XIII, conat. c Apoato-
Ilc6 ",'.""eri' t, raa maU 1'l28, 119: Benedlctu XIII, conato c 1. . .pretnO t, 28 sept. 17M,
116, 28; consto c P••tONI'" ollri' t, ~ mart.l128, I 8, 7: Olemena XII, eonst. c Alltaaae'
No. t, 11 aug. 17SlS, I 2, 3; Benedlct1l8 XIV, consto c Ad ",U'tan'" t, 80 mart. 17~ 111;
conat. c ApoItolCco 'M.It" t, 15 auge 1'144, I 3, 15: ep. ellC)'CI. c AfIO'tollollta ",'."'Ieri.'"
80 maU 1'llS3, 19; Olemene XIII, consto c Inter ",um"ltcea t, 11 dee. 1_, 11-7; S. O. O.,
t,
O"'urcea., 'Ioct. 1882, ad 2; O!otnucea., 71un., 2 auge 1'IM, ad ': NuII'.. Orbe,en" l' apr.,
2 IOD. 1821.; S. O. de Prop. Fide (O. G.), 11 dee. 1838, ad G.
, Gregorlu8 XVI, ep. c AU.,u", "'t"Ine t, 12 oct. 1843; S. O. Ep. et Bee., JlellfolG.
an., 18 mali 1822; 18 sept. lM1: P"'.urea., 22 sept. llHfi; S. O. C., GGIUcrru"" 2S apro 1868;
Bnoaea., 28 fabro 1tJ6.&, ad l; Ypnm., 22 sept. 1888; UmbrlGtlccm., 16 mart. 1869; S. R. O.,
PerunfIG, 18 mali 1'119.
6 GregorlU8 XV, consto c 1M,,",'.""' », Ci lebr. 1822, Il: lDnooentlu X, consto c O.",
IIcIlt t, 14 mali 1848, I 8, 4, I. ad 9, 10. II, ad 15, 4% Olemene X, consto c B.fHWJUI t, 21 luo.
16'l0, I l: Innocentlu8 XIII, consto c AfIO.eollcl ",,,,,,eeru t, 28 mall 1'l28, I 19; Benedl-
ct118 XIII, consto c 1. . .JH"8tI'O t; 28 sept. 1724, 116, 28; consto c Palto""" 081014 t, ~ mart.
l'l28, I 8, 7-9: OJemena XII, consto c AdtaOlI8' BDI t, 11 auge 17SlS, I 1, 3; Benedlcf:U8 XIV,
consto c AfIO'eo,Cco '",.'ta t, 15 aug. 1744, I 8, G. - Vide etlam can. 8'l6•
• Cone. Trldent., .... XXIII, de "I., e. 16; Greprlu8 XV, const. c I ••enlt.MI, t,
li febr. 1022, Il, es; Olemene X, consto c BuperIIG Il, 21 lOD. 16'l0, I l; Olemene XII, consto
OAN. 880.
§ l. Loci Ordinarius vel Superior religiosus iurisdictionem vel licen·
tiam. ad audiendas confes&iones ne revocent aut suapendant, nisi gravem
ob causam 1.
I 2. At graves ob causas Ordinarius potest etiam parocho aut poenl-
tentiario confessarli munus int.erdicere, salvo recursu in devolutivo ad
8edem Apostolicam I. .
I 3. Non tamen lieet Epu.copo, inconsulta Sede Apostolica, Bi de

domo formata agatur, omnibns alicuins reUgiosae domns confessariis
una simnl iurisdictionem adimere '.
OAN.881.
§ l. Omnes utriusque cleri sacerdotes ad audiendas confessiones
approbati in aliquo 1000, sive ordinaria sive delegata inrisdictione instru-
cti, possunt etiam vagos se peregrinos ex alla dioecesi vel paroecia ad
aese accedentes, itemque catholicos cmusque ritua orientalis, valide et
licite absolvere·.
I 2. Qui ordinariam habent absolvendi potestatem, possunt subditos
absolvere ubique terrarum I.
OAN.882.
In pericnlo mortis omnes sacerdotes, licet ad confessiones non appro-
bati, valide et licite absolvunt quoslibet poenitentes a quibusvis peccatis
aut cenauris, quantumvia reaervatia et notoriia, etiamsi praesena Bit sa-
ceMOS approbatua, salvo praescripto can. 884:, 2252'.
c AdIllOIW" No, », U aug.l735, Il,8; Clemeus XIV, ep. eDCJCI. c Dece' ftlo", IllGAlillle »,
2l aept. 1789, I 14.
I Gregorlus XV, ClOD8t. c l'&.tortlloWli 1,.5 !ebro 1822, I G; IDDoceDtlus X, coDBt. c atllll
. ., l, lf mali 1648, I f, Il, ad 2; Clemeua X, CODat. c SUfHJrnG l, 21 IOD. 1870, I G, 8; lODO-
eentlu8 XII, coDBt. « BfI&G"o"" », 6 aept. 1698, I 1; Clemeus XII, coDat. c Admone' No, »,
U aug. 173G, 11-3; Benedletua XIV, CODst. c Ad IIIUllo,,'''' », 30 mart. 1742, 11G, 20; ep.
eacycl. c AfJ03wllotl". """""eritllII l, 30 mali 1753, 19; S. C. Ep. et !leg., Bononlen•• 3 !ebt.
1Ii99; decr. 20 DOV. 181G; /AIl'aM. U apro 1698; Camerilum., D dee. 1740, ad 2; Nkoeenm ••
BO aept. 1746, ad 3; S. Mi"",,,. 19 IOD. 1B06; S. C. C., PO"orIIIU.f&G. meDae aept. 1G86, ad f;
M'le'••• 14 luI. 1643; S. C. de Prop. Fide (C. G.), U dee. 1838, ad G.
I Gregorlu8 XV, coDllt. c ["'ortI'"W" l, G !ebro 1622, I 5; Clemeua XII, coDBt. c Admo-
M' }lo. I, U aug. 17315, I 1, 3; S. C. de Proli. Fide (C. G.), U dee. 1838, ad 5; (O. G.),
U dee. l838, ad 4.
a lDDocentlus X, conato c a.1II aku' », 14 mali 1648, I 4, Il, ad l; Olemeus X, coDBt.
c S.p8f"tIG l, 21 IOD. 1870, I 6; IODocentlu8 XII, consto c Bfl&GM"" l, Il aept. 1698, I 1; B. O.
IIp. et !leg., decr. 20 DOV. 1616; Some" .• 14 apro 1671; 1..."ta"", U apro 11188; Jl'tIOf"tIlII
Ob.e"",,,",,... 28 DOV. 1732; S. Deod"eI. 13 mart. 18D6.
4 Clemeus X, coDat. « B"p8f"tIG l, 21 lun. lft70, I 7; S. C. S. 01f., 28 DOV. 1725, ad 7;
8. O. C., VU"•. , 2G IUD. 1639, ad li; Btlr'" 8. Se".lcri, 20 eept. 1698, ad 3, 4; B. O. de
Prop. Fide, lDBtr. (ad Archlep. Aleppen.), 2 IOD. 1835; (C. G.), U dee. 1888, ad 12, 13;
lDBtr. <ad Deleg. Ap. Aegypti), 30 apro 1882, D. 20.
I Bene'Hlctu8 XIV, consto « B'" fIGIlorell'" », 28 maUI742, I T, D. V, VI; ep. encycl.
c Apo.'ollotllll ".',,"'teritl.. I, 30 mali 1753, I 22; B. C. O., Clftlo'''' Plebf.t. 19 lan. 1841;
Btlrfl' 8. 8e".lcrl, 20 aept. 1008, ad 3, 4; POItlG"len., 19 DOV., 8 dee. 1707, ad 1; B. C. de
Prop. FIde (C. P. pro BIn.), 8 dee. 1835.
• C. 14, C. XXVI, q. 8; c. l, de ""'''''e''''''. V, 7, In Extravag. com.; Conc. Trldent.,
_ . XIV, de IJCHIII'' "' , c. 7; Innocentl11ll XII, coDat. «a... "'*1 », 19 apro 1700; Bene-
CAN. 883.
§ 1. Sacerdotes omnea maritimum iter arripientes, dummodo ve! &
proprio Ordinario, ve! ab Ordinario portua in quo navim conaeendunt,
ve! etiam ab Ordinario cuiuavia portua interieeti per quem in itinere
tranaeunt, facultatem rite acceperint confeaaionea audiendi, poaaunt, toto
itinere, quorumlibet fldelium aecum navigantium confeaaionea in navi
excipere, quamvia naTia in itinere tranaeat vel etiam aliquandiu consi·
stat variisin locia diversorum. Ordinariorum iurisdictioni aubiectla 1.
§ 2. Quoties vero nam in itinere consistat, posaunt confet18iODe8
excipere tum lldelium qui quaTia de causa ad navim accedant, tum eorum
qui ipsia ad terram obiter appeDentibua conftteri petant eosque valide se
licite absolvere etiam a casibua Ordinario loci re&erVatia I.
OAN.8&.
Absolutio complicis in peccato turpi Invalida est, praeterquam iD
mortis pericul~; et etiam in periculo mortia. extra casum necessitati&, est
ex parte confessarii DUcita ad 'Dormam constitutionum apoatolicarom et
nominatim conatitUtionia Benedicti XIV 8acramentum Poeftitefltitut,
1 Iun. 1741 1 •
OAN. 885.
Etsi preces, ab Ecclesia formulae absolutoriae adiunctae, ad ipsam
absolutionem obtinendam non sint necessariae, nihllominua, nisi iusta
de causa, ne .omittantur·.
OAN. 886.
Si confeasariua dubitare nequeat de poenitentis dispositionibu8 et
hic absolutionem petat, absolutio nee denega.nda, nee difterenda est I.
4letua XIV, com. c Pio M.'er l, li apro 1747: 8. C. S. ~. (Kentuky), 9 malt1821; (CID-
elDDat.), 13 sept. 1.859, ad 1; (SmyroeD.,. 80 IOD., 7 luI. 1884, ad 6; 29 luI. l.881: utt. 19 a'DC.
J891, aet 8; S. C. Ep. et !leg., • !aD. 1801; decr. 7 lu. 1817; Rituale Rom., tlt. ID. o. l, de
aocratJaeftto poeni'entUle. D. l, 28. .
l S. C. S. Otr., deer. 17 mart. 1869: deer. 9 apr. 1900; 13 dee. 1901; deer. 23 auge 19OG;
8. O. de lProp. Fide, decr. ( fabro 190'1.
:I 8. O. 8. ~., 13 dee. 11108.
3 Benedletus XIV, coDSt. c Apo,to'"=, ","ne"" l, 8 fabr. 1745, 1 2-4; rom. c COlI. .
OfJ'iI l, 25 DOT. 1749, D. XXIII: ep. eneyel. c l,.'er fJt"IJfJteri'o, l, 8 dee. 1748, 1118 IQ.; Ult.
eneyeI. c Bened""", Deva l, 2G dee. l'i1SO, IIS; Plua IX, COD8t. c A~tol«ot.uJ Bedii l, 12 oet.
1888,1 I, D. lO; S. O. S. otr., deer. 24 sept. 1_, prop. 7, damn.: (ClDc1Jmat.),lI eept. 18GI.
ad 8, 4; (BrloceD.), 18 luI. 1800: lDetr. 20 febr. 1866: 4 apro 1871; (Petrocorlcen.), IS dee. l888.
ad 2; 11 lu. 1892, ad 8: S. C. C., COIOftieta., 16 DOT. 1720, ad 3,4: S. Poenlt., 19 fabro l8II6•
• Cone. TrldeDt., seSS. XlV, de poetalteftt., e. 8; S. C. S. Otr. (Vie. Ap. 8llI1dwle.).
11 dee. l.85O, ad 16: S. R. C., Veronen., 11 mart. 1887: RItuAle Rom., tlt. III, e. 2, ANo-
ItI'ionii lorfIUZ.
I C. 7, 8, lO, C. XXVI, Q. 8; e. 49, 1S7, D. I, de fIOen".: e. 'lIS, D. IV, de COM'; CIe-
mena XI, com.• Un'fIeR"'" l, 8 sept. 1718, prop. rn: Pascbaslt Quesnel, damD.: CODBt.
c PNtoro'iI otftm' l, 28 a'DC. 1718, 14: Benf.'dlctns XIV, ep. encyeI. c B'ri "",.ime 1,7 fabro
1742, 11.2; ep. encyel. c AfIO,'ollOG COft"",dfo l, 26 IUD. 1749, I 22; Pia VI, coDSt. • Allcto-
""" fttlft l, 28 aug. 1794, prop. 86, Syoodl Plstorlen., damD.: S. C. 8. ~.. deer. 4 mart.
1179, prop. IO, 81, 64, dImm.: decr.. 7 dee. 18110, prop. 17, damD.; 1'1 mali 1111, ad 2;
(Kentù,,), 9 mall 1821; ~ IOD. 1888; (Bleroeolymae), 11 !aD. 1864: 8. O. JDp. et Rec·.
CAN. 887.
Pro qualitate et numero peccatorum et conditione poenitentis salu·
tares et conveniente. satisfactionea confessarius iniungat; quaa poeni-
teD8 volenti animo· exclpere atque ipse per se debet implere l.
OAN.888.
§ 1. Meminerit saeerdos in audiendia confessionibus se iudicis pari-
ter et medici personam sustinere ac divinae institiae aimnl et misericor-
diae ministmm a Deo conatitumm esae ut honori divino et animarum
aa1uti conanlat·.
§ 2. Caveat omnino ne complicis nomen inquirat, ne curiosis aut
inutUibus quaestionibus, maxlme circa aextum Deealogi praeceptnm,
qnemquam detineat, et praesertim ne iuniores de iis quae ignorant im-
prudenter interroget '.
OAN.889.
§ 1. Sacramentale aigUlnm inviolabile est; quare caveat diligenter
eoDfeaaarius ne verbo aut signo aut allo quovis modo et CJuavis de causa
prodat aliquatenu peccatorem 4.
BfIfocn., 1 oet.lB89; S. O. de Prop. 1I'1de (O. G. - OonlltaDtfDop.), 4 fabro 1884, ad 2; 1Datr.

(ad Vlldtator. Ap. 'l'aùJD. OeefdeDt.), a oet. 1188. D. 1; (O. P. pro 8JD.), 28 dee. lT1O;
~. (ad Vie. Ap. ButehUeD.), 28 apro 1'184; (C. P. pro Sin.), 18 Ian. 1794; buJtr. 16 D.
18; cJeer. 18 apro l.8O'l, D. XXI: Instr. (ad Vie. Ap. OocbJDcb1u.), meJUI8 aug. 1827; (O. P.
pro BIn.), 19 luI. 1888; S. PoeD1t., 18 DOV. 1101; Rituale Rom., tlt. III, C. l, ... HCnItllelllO
poeM,..'foe, D. 22, M. - Vide ettam CIUl. 870.
I O. 18, D. I, .. pon".: C. 12, X, le .",..u.nau. et .......lIotallHl., V, 18; Co 2, le
HJHII,.,..., III, 1, ID Clem.; e. OD., .. Wfd.., Il, l, In lDJ:truag. eoDl.; c. 2, . . ..".".
N, III, 6, In lDJ:travq. eoDl.; C. 1, tI8 ~,u., V, 1, ID lIIxtravag. eoDl.; CoDe. TrldeDt.,
_ . VI, .. "'''/lClJHou, e. 14; ee&8. XIV, . . pon,,..HG, C. 8, 15, 8, 9, C8D. 4.. 12-115; IrIar-
tlDa V (In Oonc. CoIlstaDt1eD.), coDllt. « l"'er CIII,",'" _, 22 febr. 1418, art. 21, de quo
enorum Wlcle1r et Bua auspectllnterrogandl; JIIupD1u8 IV (In Conc. J'loreDtIn.), COII8t.
c . . ."oee Deo _, 22 DOV. 1489, I 18; BeDed1ctu8 XIV, COD8t. « Bln JHUtoroI.. _, 211 mali
1142, I V, D. I; eonat•• Pio .JIoeer _, 15 apr. 1747; ep. encycl. « Af)OBlOllcG COIta'' ."o_,
2IIJ lUD. 11., 128-21; ep. encycl. « B. ftIO ,....... _, 1 mart. 17116, I 48; Pia VI, conat.
• lIetl1410r _, U DOV. lT8t, I 15; coDllt•• AlJCto,..,. fI4eI _, 28 aug. 1114, prop. SIi, SJDOCII.
PlatorteD., damn.; 8. O. S. Ofr., decr. 24 8t'Ipt. 1_, pl'Op. llS, damD.; S. O. de Prop. 1I'1de,
lBatr. (ad Vlaltator. Ap. Tunkln. OccldeDt.), 8 oet.178O, D. 2; buJtr. (ad Vlc Ap. SutehOeD.),
21 apro 1'l8f; 1Datr. 18 !aD. 1808; (O. P. pro 8JD.), 19 luI. 1838; Rituale Rom., tlt. III, C. l,
A aGCnIfJI6ftlo .",..iee"Uu, D. 11, ]8.21, 21; C. 2, Auol.teoRla forma. D. 1; tlt. IV, e. 8,
de COtIle. . . . fJUClacU, D.l.
i O. l, D. VI, de fJ08'lit.; C. 12, X, .. fJ08,,"en'U8 e' re""ftcmlb.., V, 88; CoDe. Trl-
deDt., . . XIV, .. JI08fti'8fttl4. C. 8; BeDfdletua XIV. ep. eDCycl•• Apo,'ola (TOlta"'. .
Uo _, 211 IOD. 1749, 119, 20: PI08 VI, CODBt•• .JI",,14,or _, 11 DOV. lT8t, I li; 8. O. de Prop.
nde, Inatr. (ad Vlc. Ap. SutchueD.), 28 apro lT8t; Rituale Rom., tlt. III, c. l, . . 'GCnJ-
_IO JI08ft"8fttl4e, D. 2, 8, 17.
a C. l, D. VI, tfe JIOfJft".; BenedJ.ctu8 XIV, ep. eDCyel •• B.prema _, 1 luI. 17415; coDllt.
« UN """"... _, 2 IOD. 1746; mDBt•• Ad enullcGatl• • _, 28 sept. 1746: coDllt•• ApOlIOUoC
"''''er'' _, 9 dee. 1149; Plua IX, const. • Apo.'o"OCI8 Be& _, 12 oet. l.889, 1 Il, D. 1;
Rituale Rom., tlt. III, c. l, de ..ona.....'o ponU8ft~I48. D. 16.
6 C. 1, O. III, q. 7; C. 89, D. I, tfe poemI.: c. 2, D. VI. tle fJ08ft".; c. 2, X, .. ollelo
"""* one...rU, I, 81; C. 18, X, tle NCNn"" fll'tHloloru.. et I1&bdCtoru... V, 81; C. 12, X, .
.. poea....au. e' ,......IIoMb.., V, 88; 8. C.lDp. et &eg., C/lPult.lqtl8ft., 28 IOD.1582; 8. O. O.,
I 2. Obligatione servandi saeralDentale sigillum tenentur quoque
interpres aliique omnea ad quos notitia confeaaionhJ quoquo modo per~
venerit. 1.
VAN. 890.
§ l. Omnino prohibitus est confessario usus seientiae ex confessione
aequisitae cum gravamine poenitentis, excluso etiam quoviB revelationhJ
perieulo I.
I 2. Tam Superiores pro tempore euistentes, quam confeasarii qui
postea Superiores fuerint renuntiati, notitia quam de pecca.tiB in confea·
Bione habuerint, ad exteriorem gubernationem nullo modo uti p088UDt·.
OAN.891.
MagiBter novitiorum eiusque 8OCius, Superior Seminarii. collegiive
saeramentales confessionea suorum alumnorum seeum in eadem domo
eommorantium ne audiant, niBi alumni ex gravi et urgenti causa in easi.-
bus particularibus sponte id petant·.
OAN.892.
I l. Parochi.aliique quibus cura animarum vi munerla est deman-
data, gravi iustitiae obligatione tenentur audiendi Bive per se aive per
alium confeB8ionea ftdelium sibi commi880rum, quotiea ii audici rationa-
blliter petant '.
I 2. Urgente neeesaitate, omnea confessarii obligatione tenentur ex
caritate confesaiones ftdelium audiendi, et in mortiB peri culo omnea sa-
cerdotea.
OAPUT II.
De f"fJ8ervatiOM pecca.torum.
CAN.893.
I l. Qui ordinario iure po8sunt audiendi confessiones potestatem
concedere aut ferre censuras, possont quoque, excepto Vicario Capitu-
lari et Vicario Generali Bine mandato speciali, nonnullos easus ad suum
avocare iudicium, inferioribus ablaolvendi pot.estatem limitantea·.
f'rldm"na,lI aug. 1678; S. C. de Prop. Fide (C. 'P. pro SID.), 14 laD. 1806: decr. 18 apro
1807, D. XVII: lDatr. (ad Vlc. Gen. NaDkID.), 29 febr. 1888; RItuale Rom., tlt. III, c. 1, le
'aorGtnetlto fI08II"m«ae, D.l.
1 S. C. de Prop. Fide (C. G.), 8 aept. 1830.
3 C. 2, X, de otllmb lud~ ordinar", I, 31; S. C. S. Oir., decr. 18 DOV. 1882; S. C.
de Prop. Fide, mBtr. (ad Vlc. GeD. NaDkID.), 29 febr. l838.
I ClemeD8 VIII, decr. « 84not""",,,, ., 28 matl 1IS93, I 4; ·8. C. IIp. et Rec., "',*,-
.afIG, 30 apro 1627;. 8. C. C., decr. 21 sept. 1624, I 1 •
• 8. C. S. 0«., li luI. 1899; 20 dee. 1899.
Il ClemeDs XII, utt. ap. « OOfllJ)6f"h'''' ., 24 aug. 173-1, dub. X, XII: Utt. ap. c 0011-
eredita Nob" ., 13 mall 1739; Benedlctu'i XIT', const. « OfIIn"'", .oUtatud'nu", ., 12 sept.
1744,-f14, dub. X, XII, 126,33 sq.; CODSt. « FlnnGnd'" ., • DOV. 1744, I 9; 8. C. de Sacra-
mentls, decr. 8 aug. 1910, D. VII; 8. C. de Prop. Fide, Instr. (ad Vlc. Ap. Sutcbuen.),
29 apro 1784; lDBtr. 16 laD. 1803: (O. P. pro Sm.), 19 lui. 1888; Rttuale Rom., tlt. III, c. l,
de .aoratnetlto fI08II"entiae, D. 6.
I C. 2, de "oeft'een"'" et retII"BionfhB, V, lO, m VI,,; c. l, ". prWfk"" e' . . .~
"bu. prl'Pflel1latorum, V, 7, m CJem.; c. l, .., prltllk,,", V,7, m IIInravag. com.: CoDe.
I 2. Baec avocatio dieitur ~tio caB1lum.
I S. Quod attinet ad reservatlonem censurarum, aervetur pme-
ICriptum can. 22(6, 2'M7.
OAN.8tN:.
Unicum peccatum r&tione aui reservatum 8anctae Sedi est falaa de-
Jatio, qua aacerdoa innoceD8 accuaato.r de erimine 8OllicitatlonhJ apDd
ludiee8 ecclealutleoe I.
CAN.895.
Locorum Ordinarli peccata ne reservent, nlai, re in 8ynodo dioece-
eana diBc1lll8a, vel extra 8ynodum auditis Oapitulo cathedrali et &Jiquot
a: prudeatiorlbus ac probatlOrlbU8 8U&e dioecesia animarum euratorlbu,
yera reservationls neceaaitaa aut utilitaa comprobata fuerlt I.
VAN.896.
Inter 8uperlorea reUgionhJ clerlcalis-exemptae unU8 Spperior gene-
ralis, et in monasterlis 8ui iurla A.bbas, ~um proprlo euiusque Oonalllo,
peccata, ut aupra, aubditorum reaervare possunt, firmo praeaerlpto
can. 518, § 1, 519·.
OAN.897.
O&BU8 reservandi sint pauei omnino, trea scllicet yel, ad aummum,
quatuor ex gravioribu8 tantum et atrociorlbu8 erlminibu8 externf8 ape-
eiflce determinatis; ipsa yero re&ervatio ne ultra in vigore maneat, quam
necesse Bit ad publieum aliquod inolitum vitium exstlrpandum et col-
Japsam forte ehrlatianam disciplina m instaurandam '
Tr14eDt.. 8888. XIV, de poetI"6ft'' '. c. 7, caD. 11; Ma.rttDUS V (111 CoDC. CoIlstaDt1eD.), ClOIIIIt.
c l,.,.,. OIItICItN ., 22 tebr. M18, art. 215, de quo errorum Wtcleft et Bua aaapectllDtarro-
pncU; ClemeD8 VIII, decr. « S4f1Ctud",., _, 211 maU 1J593, I l, 8; ClemeD8 X, cout. c S.,-
,.".. ., 2l tu. 1810, I 6, 7; CJemena XII, cout. c A.fIIOIIfI' 'NOI -, U aug. 1781S, I 2, 8;
BeDedlct1l8 XlV, CODat•• P-Ia.I O""""1fdelc.", _, 21. /lug. 1752, I B; ptus VI, co.... c AIICto-
,... jl46C _, 28 aug. 17M, prop. 4-1, 4G, S)'JIOd1 Pl8torlen., daum.; Leo XIII, Utt. ap. « 0rfeA.
tal,• • _, IO DOV. 18M, D. VI; 8. o. k. Oir., decr. 2f sept. 1_, prop.12, daum.; 8. o. 1Ip.
et !leg., BIercIDen., 28 apro lM7: Ferrarle"., 14 tUD. 1G85; 9 laD. 1801; decr. 7 laD. 1817;
N64JH)I''''IIG, 7 dee. 1646; JlecllUMeJl •• 1.15 tUD. 1647; 8. C. C., 8"lenH'411G, mense tun. U8t;
lfIboreA., mense malo U585; Jl4rlktJIIG, meDse apro 11S8'i; OHterltlfteUlA., mense lun. lM7:
Me4to14A6ft., mense mart. lG88; PllllreA., U mal111i94, ad 1; dP.Cr. 2l sept. 1824, Il: 'N.I-
Ha, 15 tebr. 18110; Jl41orlC6A., 4 DUlU 1trlG, ad 3; Alldrlett., 29 DOV. 1710, 2f laD. 1m, ad 4:
OoloAleA., 16 DOV. 1720, ad 1; 8. O. de Prop. Fide (C. G. - CoDStaDtIDop.), .. fabr. 1664,
ad 1; (O. G.), 8 aug. 1'Ri3; (C. P. pro 8111.), 20 tebr. 1801; (C. G.), U dee. 1888, ad 2, lO;
Rituale Rom., tlt. III, c. l, de 1fJCnJ"'6nto po6J1ltentClJe, D. 4, 12, 22.
l BeDed1ctua XIV, cout. c S4CrtlW&6JI'.'" PonU6ft'_ :I, 1 lUD. l'l~, I 8; conat.
c lIUC "",oruI.. :I, 211 maU 1742, I IX, D. V; COD8t. • Al'OItoIMlC . .,.",... :I, 8 tebr. 174G,
I 2; 8. O. 8. Otr., 18 tun. 1710; lD8tr. 20 febr. 1888; decr. ~ IUD. 1888; 8. O. fte Prop. Fide,
utt. eJlC7CI. 6 aug. l.88G, D. 2.
• S. O. B. Otr., lD8tr. 18 luI. 1916, D. 1; 8. O. JDp. et Bea., Utt. 211 DOV. 1802; 8. o. de
Prop. Fide, lD8tr. (ad Vlc. Ap. IDdlar. OrleDt.), 8 sept. 18B8, D. 48.
• I ClemeD8 VIII, decr. 4l B4AClud••, _, 18 mali 11!88, I 1; 8. O. O., decr. 2l sept.
l.82t, Il; 8. O. saper stata Replarlum, 17 aug. 1881.
& CoDc. TrIdent., 8e88. XIV, de JJ06ft"eaUo, c. 7; BeDed1ctua XIV, ep. eJlC7CI. c A CltlO
" . .. . ., 14 lun. 1m, I S; 8. C. 8. Otr., mc. 18 lul. 1918, D. 2, 8; B. O. Ep. et Bee·,
OfldeUcluUlA.,lG maH 1G8O; 9 laD. 1601; Ult. 211 DOV. 1802; 8. C. de Prop. Fide, lD8tr. (ad
Vtc. Ap. Sutchuen.), 61un. t817, D. 4; lDRtr. (ad Vlc. Ap. IDdlar. OrIent.), 8 sept. 18B8, D. 48.
17
OAN. 898.
Prorsus ab iis peccatis sibi reservandis omnes abstineant quae iam
. sint Sedi Apostolicae etiam ratione censurae reHervata, et regulariter
ab iis quoque quibus censura, etsi nemini reservata, a iure imposita sit I.
OAN.899.
§ l. St&tutis semel reservationibus quaa vere necessarias aut utiles
iudicaverint, curent looorum Ordinarii ut ad subditorum notitiam, quo
meliore eis videatur modo, eaedem deducantur, nee facultatem a reser-
vatis ab801vendi cuivis et pa8HÌlI1 impertiant I.
§ 2. At huiusmodi absolvendi facultaa ip80 iure competit canonico
poenitentiario ad normam can. 401, § l, et habitualiter impertiatur sal-
tem vicariis foraneis, addita, praesertim in loois dioecesis a sede episco-
pali remotioribus, facultate subdelegandi toties quoties confessari08 sui
districtus, si et quando pro urgentiore aliquo determinato casu ad eos
recurrant a.
§ 3. Ip80 iure a casibus, gu08 quoquo modo sibi Ordinarii reserva-
verint, absolvere p088unt tum parochi, aliive qui parochorum nomine
in iure censentur, toto tempore ad praeceptum paschale adimplendum
utili, tum singuli mi88ionarii quo tempore misBÌones ad populum haberi
contingat &.
OAN. 900.
Quaevis reservatio omni- vi caret:
l.· Oum coufessionem peragunt Rive aegroti qui domo egredi non
valent, sive sponsi matrimonii ineundi causa;
2.· Quoties vellegitimus Superior petitam pro aliquo determinato
casu ab801vendi facultatem denegaverit, vel, prudenti confessarii iudi-
cio, absolvendi fa.culta.s a legitimo Superiore peti nequeat Bine gravi
poenitentis incommodo aut sine periculo violationis sigilli sacramentalis;
3.° Extra territorium reservantis, etiamBÌ dumtaxat ad absolutio-
nem obtinendam poenitens ex eo disce88erit·.
III.
OAPUT
De subiecto sacramenti poenitentiae.
OAN. 901.
Qui post baptismum mortalia perpetravit, guae nondum per clave,
Ecclesiae directe remis88 sunt, debet omnia quorum post diligentem sui
I !leg. M, B. I., In VIo; S. O. B. Ofr., Instr. 18 lui. 1918, D. 4: B. O. IIIp. et Bee., I1tt.
28 DOV.1802.
I CoDe. ~ldent., 8e88. XIV, de poctl'tetU"'. e. 7: B. O. B. Ofr., Instr. 18 lui. 1918,
D. 8; B. O. lIIp. et Bee., 28 DOV. 1802.
I S. O. 8. Ofr., Instr. 18 lal. 1918, D. 8.
& S. O. S. Otr., Instr. 18 lal. 1916, D. 7, e, d •
• Clemena VIII, deer. c SGno,taat".•• _, 28 mall U88; Olemena X, const. c B.,.".G -,
211an. 1670, I 7: B. O. B. Ofr., Instr. 1B lal. 1918, D. 7, a, b, et B. O. C., OG""., 12 lan.
1819; deer. 21 aept. 18M, I 1.
di8cussionem conscientiam babeat, confiteri et circumstantias in confe8'
sione explicare, quae speciem peccati mutent I.
CAN. 902.
Peccata post baptismum commissa., sive mortalia directe potestate
clavium iam remissa, sive venialia, sunt materia su1B.ciens, sed non ne-
cessaria, sacramenti poenitentiae I.
CAN. 903.
Qui aliter confiteri non possunt, non prohibentur, si velint, per in-
terpretem confiteri, praecavendo abnsu. et scandala, firmo praescripto
can. 889, § 2 I.
CAN.904.
Ad normam const:itutionnm ap08tolicarum et nominatim constitutio-
nis Benedicti XIV 8acramentumPOet1.it61,tiae, l Iun.1741, debet poenitens
sacerdotem, reum delicti 8Ollicitationis in confessione, intra mensem
denuntiare loci Ordinario, ve! Sacrae Congregationi S. Oftlcii; et confes·
sariua debet, gra,viter onerata eius conscientia, de boc onere poeniten-
tem monere &.
CAN.905.
Cuivi. fideli integrum est confessario legitime approbato etiam aliua
ritus, cui maluerit, peccata. 8ua conllteri '.
1 e. as, 89, 49, 81, 88, IlO, D. I, de po8ft".; c. 12, X, de ,o.ltenli'- e' rem'-ftoIIfb....
V, 88; Co l, de prit;Uclli'-, V.1. In Extravag. com.; Conc. Trldent., __ VI, de ' ' ' jIocr-
UotM, c. 14. can. 29; &e88. VII, de b"ptlJJmO, can. lO; sess. XIV, de JI06A"etl'' ',
C. l, 2, 4, 5,
can. 4, 6-9; Denedlctus XII, a. 1341, prop. 82, Armenormn, dIlmn.; Clemens VI, ep. c 8vper
..,&Ila"", _, 29 aept. 1351; Martinus V (In Conc. Constantlen.), consto c lrater ellraot/l' _,
Il fabr. 1418, art. 1, loannl8 Wlclefr, dl'imn., art. 20, de quo errormn Wlclefr et Ho.
napect11nterrogandl; Eugenlus IV (In Conc. Florentln.), consto c E ••IlIate Deo _, 22 DOV.
1489, I 13; Slxtue IV, <.,'oDllt. « Lice'
fJfJ _, 9 aag. 14'18, I B, ~ Leo X, conat. c E••tlrge Do-
.me _, 15 IOD. 1520, error 8, Martlni Luther, damn.; Alexander VII, consto c SaeroH"ot' _,
18 lan. 1858, I 2, D. XI; Clemens IX, consto c l,. l!.celH ., 18 aept. 1889, Il, n. XI. , 3;
Innocentlue XI, consto c CtUllu''- Pa,tor _, 20 DOV. 1681, prop. 41,48,60, Mlchaell8 de
Mollnoa, damn.; Benedlctus XIV, ep. encycI. c ApostoUca COM"'.'W _, 28 IOD. 1149, I 19;
ep. encycl. c l,,'u ",."etmto, _, 8 dee. 17'49, I 77; Plue VI, consto c Media'or ., n nov.
l'l84, I 4-6; S. e. s. Ott., deelar. 20 IOD. 1602; deer. 24 aept. 1_, prop. 11, 24, 25, damn.;
decr. 4 mart. 1679, prop. IlO, 1iS, Ge, damn.; S. O. de Prop. FIde, lnstr. 81 luI. 11102, n. 5;
Rituale Rom., tlt. III, c. l, de ,acramerato poetdt",.eiae, n. n, 14, 15.
J e. l, de prltnJe,lU" V, 1, In Extravag. com.; Cone. Trldent., &e88. XIV, tlfJ puetti-
Ien'''', c. G, C!an. 1; Leo X, consto c Ez,urlle Dom'"e ., 15lun. 1520, error 8, Martlnl Luther,
damn.; Benedlctus XIV, ep. encycl. c Apo,tolklJ C(mlJtittltlo Il, 26 IOD. 1749, I 16 sq.; ep.
eocycl. c I"tu prueterUu. _, 3 dee. 1749, I 77; Plus VI, consto c Atlctore", Ilde' Il, 28 aug.
11M, prop. 39, 8ynodl Phlf:orlen., damn.; S. e. Ep. et Reg., B"wcen., 1 oct. 1839.
:I 8. e. de Prop. Fide (C. G.), 6 aept. 1630.
, Gregorius XV, conat. c U"t",er" Il, 30 aog. 1622, 17; Benedlctus XIV, consto c Bt"
P/JBfot'tJU, _, 28 mali 1742, I IX, n. V; consto c APORfoUci mlUleri, _, 8 febr. 1745, I 2;
Plos IX, consto c ApostoUCfJfJ Sed'- _, 12 oct. 1869, I IV, n. 4; 8. C. S. Ofr., decr. 24 aept.
1_, prop. 6, 1, damD.; 28 apro 1700; 13 lon. 1nO; 22 lan. 1m; 6 mart. 1839; lltt. 20 mali
1842; lDIItr. 20 !ebro 1866, n. 1-8; lnstr. 20 luI. 1890; lnstr. 6 aog. 1897; S. e. de Prop. Fide.
lnstr. (ad Vlc. Ap. Cocblnchln.), 26 aug. 1'l75; fitto encycJ. 25 luI. 1883•
• e. 2, de 1lcef'fJtlcU, V, 8, In Extravag. com.; elemens VIII, IruItr. c S"ncU,ri,.., •.
81 aag. 1Ii85, 18; Benedlctu8 XIV, consto c Bt,' pu'of'lll'- ., 28 mali 1142, I V, n. V, VI;
CAN. 906.
Omnis utriusque aexus fidelis, postquam ad annOi di8cretioni8, ide&t
ad USUDl rationis, pervenerit, tenetur omnia peccata sua aa.ltem semel
in anno fideliter conftteri. l.
CAN. 907.
Praecepto eonfttendi peccata non satiafaeit, qui conleaaioneDl faclt
saerilegam vel voluntarie nullam I. .
CAPUT IV.
De 1000 ad COftI68rioAeB eeoipi6tada8.
OAN.908.
Bacramentalis conlessionis proprius loous est ecclesia vel oratorium
pubUeUDl aut semi-pubUeum '.
CAN.909.
I l. Sedes eonlessionalia ad audiendas mulierum conleesionea sem-
per collocetur in 1000 patenti et eonspieuo, et generatim in ecclesia Tel
oratorio publieo aut semi-publieo mulieribus destinato·.
I 2. Sedes conless1onalis erate ftxa. se tenuiter perforata inter poe-
nJtentem et eonlessarium Bit instrueta '.
CAN.910.
Il. Femina·rum conlessiones extra sedf'm confessionalem ne au-
diantur, nisi ex causa inftrmitatis aliave verae necessi.tatis et adhibttis
cautelis q1l88 Ordinarius 100 opportun&8 iudicaverit l.
I 2. Conlessiones virorum etiam in aedibus privatis exeipere licet r.
8. O. de Pl-op. J'1de (O. G.), 17 eept. 1792; IDstr. (ad Archlep. Aleppen.), 2 lu. 188Ii; (O. G.),
U dee. 1838, ad 12, lB; IDstr. (ad Deleg. Ap. Aegyptl), 80 apro 1882, D. IO.
l O. 12, X, de JHHJtllt8ftHU etf'fItau"""", V, 88; C. 2, de tre.flG et fJG08, l, 9, lD
JIIztra"... com.; c. 2, de 1aGereHoU, V, 8, Jn Ext;ra"q. com.; c. l, de prlvRegUa, V, 7, lD
II%traftg. com.; CoDC. TrldeDt., &e88. XIV, de JHHJtl't8ftHG, c. IS, caDo 8; 8. O. 8. Olf., 23 mart.
181MJ, ad 1; 18 DO". 1889; 8. O. de Bacrameatls, decr. 8 aag. mo, D. I, IV; 8. O. de Prop.
l'1de (8Jnarum), 12 eept. 184ti, ad 1; (O. G.), 2l eept. 18CO, ad 8; Rituale Rom., tit. IV,
e. 8, .. OOfIIfII"nfone ""0110", D.l.
I 8. O. 8. Olf., decr. 24 eept. 188.l, prop. 14, clamD •
• BeDedlctua XIV, ep. eaCfcl. c Mafl"O o•• I, 21u. l'lISI, 120; Gresorlus XVI, ep,
eaeyel. c lnter 1If'O"""mai l, 8 febr. 1832; 8. O. JIIp. et Bes., PWcatweft., 22 eept. IMi;
8. O. O., N.n,.. In NOftGftttdGIIG, 18 et ~ IUD. 1744, 8 apr., 8 malll'141S, ad 8; 8. O. de
Prop. J'1de, decr. 13 apro 1807, D. XIII; RJtuale Rom., tit. III, c. l, de IlJCrGtllflftto poetti-
tefttiGe, D. 7.
e 8. O. Ep. et ReI., Vken"lIG, 22 sept. 1IS92; BOftOftIetl., IS DOV. 11586; 8. O. O., 2 eept.
1817, ad 4; SoJ.tia,.fII, 20 sept. 1&12, ad 7; 8. C. de Prop. Fide, decr. 28 aag. 1180; Rituale
Rom., tit. III, e. 1, de liacrGmetlto JHHmflefttlGe, D. 8.
I S. O. S. Olr., 28 DOV. 1725, ad 8; 8. O. JIIp. et Bes.. PUfltw8ft., 22 eept. 184lS; 8. O.
de Prop. Flde (O. G.), 22 febr. 1860; (O. P. pro 8lD. - TuDklD.), 12 IOD. 1764; deer. 28 aag.
1780; (O. P. pro HlD. - ObaD-sI), 17 mart. 17815; Rituale Rom., tit. IU, c.!," IflCr'Ulellto
~'iGe, D.8•
• 8. O. 8. Olf., 2IS DOV. 18'14; B. O. de Prop. Flde, deer. 28 "ag. 1780; (O. P. pro lUn.-
ObaD-sI), 17 mart. 1'l81S;' Oecr. 18 apro 1807, D. XIII; (O. G. - BIberD1ae), 12 fabr. 1821;
(O. G.), 21 eept. lSCO, ad 8.
, 8. O. de Prop. "Jde, decr. 18 apro 1807, D. xm; RItuale Rom., tit. m, e.!,"
lacratllflftto ·JHHmft8ftHae, D. 7.
Digitized byGOOg le
181
OAPUT v.
De ifldtdg6Rtiil.
hT. 1. - De itIdtIIg."icJf"NM ~.
OAN. 911.
Omnea magni faciant iDdulgentiaB &eu remisBionem coram Deo poe-
D&e temporalia debitae pro peccatia, ad culpam quod attlnet iam deletia,
quam ecclesiastica 8ructoritas ex theaa.uro Eccleaia& concedit pro vivia
per modum absolutionia, pro defunctia per modum auffragii l.
OAN.912.
Praeter Romanum Ponti1lcem, cui totiua apiritualia Eccleaiae the-
sauri Br Ohrlato Domino commi8a& est diapenaa.tio, ii tantum poII81lDt po-
testate ordinaria indulgentiaa elargiri, quibua id expreaae a 'iure con·
ceaaum est I.
OAN. 918.
Inferiore8 Romano Ponti1lce nequeunt :
1.· Facultatem concedendi indulgentias aliiH committere, niai id
eia a Sede Apostolica expreaae fuerit indultum;
2.· IndulgentiaB concedere defunctis applicabilea;
8.· Eidem rei &eu actui pietatis vel aodalitio, cui iam a Sede Apo-
atoHca veI ab allo indulgentiae conceaaae aint, alias adiungere, niBi novae
ccmditionea adimplendae praeeeribantur '.
OAN.914.
Benedictionem papalem cum indulgentia p~naria, aecundum prae-
aeriptam formulam, impertiri pOMnnt Epiaeopi in sua quiaque dioeceBi
1 C. 14, X, Ile .pGflJlf...",. e, rem,.,riOld*. V, 38; c. 2, Ile posa,,",u. et
...... V, 9, ~ Extrava,. com.; CoDe. Trtdent., 8e88. XXV (contmuat1o 1888loD18), ~e 'lIdal-
"""""0-
,.UIc: ClemeD8 VI, ep. c I:f."er . .'b_H• •, 29 aept. 1851; MartlDua V (m Cone. Constan-
tten.), coDBt. c 1"l6r CllIICfU ., 22 fabr. lo1l.8, art. 42, Iocmnla Wlclefr, damn., art. 26, de
qao enorom Wlcle1f et S1IIIS tIQ.8IIeCtf lntemlpndl; Slxtua IV, const. c LIceI fHI ., 9 aug.
14'18, I 8, G: Leo X, COIUIt, c Il...rge Do"",,e " l.IS i.lÌ. l52O, 81'1'0l'e8 17-22, MartlDl Luther,
damD.; Plua IV, const. c 1"hI""'.", fIO'" " 18 nOVe 1.504, ProfN8lo ade! Trident.; Gre-
prlua XIII, const. c 8ano'''''",,, " a. 1G'lG, Profe6Blo fide! Graecla praeacr.; Hened1-
et1I8 XIV, ep. c N.per ." Na. " 16 mart. 1748, Profeeafo Jlde! Maronlt18 praescr.; consto
c Pia Maw " li .~. 1747; Utt. encycl. c Peregrina"te. " ii mall 170, I 4; ep. eDCJ'cl.
c AJN»eouc. O",..,j,.,iQ .,' 211 lun. 1748, I 18, 14; Ple8 VI, const. <II S_per .aU"Uate "
28 BOY. 1781, I 10; ClODst c Allotorern /Idei », 28 auge 1794, prop. 40-42, Bynod1 Platorlen.,
damD.; Greprlua XVI, Utt. ape c C• • ,,, Bccle.fa l, 17 aept. l.833; S. C. de Prop. Fide
(O. G.), 8 luL 11'14, n. I; (C. P. pro 15m.), f1 aept. 1MB, Ild 2; S. C. lodull., Sonat' FIori,
28 1111. 18tO•
• O. 12, X, Ile .".,...Ihn JH'fdtla,ONI. e' IlUbc"'ontfll, V, 31; c. 14, 16, X, Ile 1J06A"
..... ., """"'**,..... V. 88; Martlnu8 V (m Cone. CooBtantlen.), const. c lnter 0111&-
eta " III fabr. 1418, art. 28. de quo errorom Wlelefr et Sua 8U8pect11nterropndf; PlU8 VI.
eout. • 8.".,. toHcIUtJte " 28 DOV. 1788, 110; S. C. Indulg., 8t1f'tJCU.."a, 24 lane 1846: 0,,-
........... 22 Mr. lM7; 0.4'_.,12 lane 1818; 8. B. C., decr. f1 aept. 1669, n. 12. - V'lde
etlam aua. 288, I 1, n. 2t; f14, n. 2; 348, I 2, n. 2.
18. C. 1Ddn1l., Jfa.affJA., 17 dee. 1838; Q.ife"., 12 lao. 1878, ad 1, 8, li.
bis in anno, hoc est die 80llemni Paachatis Besurrectionis et alio die testo
8011emni ab ipsis designando, etiamli iidem Missae 80llemni adstiterint
tantumj Abbates autem ve! Praelati flullius, Vicarii et Praelecti Apo-
stolici, etsi episcopali dignitate careant, id pOBBunt in suiB territoriiB
uno tantum ex 8011emnioribu8 per annum diebus l.
CAN.915.
Regulares, qui privilegium habent impertiendi benedictionem papa-
lem, non 80lum obligatione tenentur Bervandi formulam praescriptam,
&ed hoc privilegio uti nequeunt, niBi in sms ecclesiiB et in ecclesiiB mo-
nialium vel tertiariorum suo Ordini legitime aggregatorum; non autem
eodem die et loco quo Episcopus eam impertiat I.
CAN. 916.
Episcopi, Abbates vel Praelati ntdliu8, Vicarii ac Praelecti Aposto-
lici et SuperioreB maioreB religionis clericalis exemptae, possunt desi-
gnare et declarare unum altare plivilegiatum quotidianum perpetuum,
dummodo aliud non habeatur, in suis ecclesiiB cathedralibus, abbatiali-
bus, collegiatis, conventualibus, paroecialibus, quasi-paroecialibu8, non
autem in oratoriis publicis vel semi-publicis. nili sint ecclesiae paroeciali
unita BeU eiusdem subsidiaria li.
OAN. 917.
§ 1. Die Oommemorationis omnium flde1ium defunctorum, omnea
Mi88&e gaudent privilegio ac si eBSent ad altare privilegiatum celebratae&.
§ 2. Omnia altaria eccleaiae per eos dies quibus in ea peragitur sup-
plicatio Quadraginta Horal'um sunt privilegiata.
OAN.918.
§ 1. Ut indicetur altare eSBe privilegiatum, nihil aliud inscribatur,
nisi: altare primlegiatu,m, perpetuum vel ad tempus, quotidianum ve!
non, secundum concessioniB verba.
§ 2. Pro Missis celebrandis in altari privilegiato nequit, sub obtentu
privilegii, maior exigi Missae eleemOlilyna Il.
l Clemen8 XIII, const. « l'lez1&a,,,'um l, 3 sept. 1162, I 4; S. B. C., . ..tl64JG,..,.,....
23 DlnU l.835; C07llJtaft'f6ta., 7 dee. 1844; MuUnell., 15 lan. 1847; CoriIopf.ma., 15 mart. lStT.
2 Benedlctus XIV, 1Itt. ap. « E:eempU, PraedeceBBorvm 1,19 mart. 1748; Clemeoa XIII,
consto « IneIl:1UJv,t"m l, 3 sept. 1162, 115; Leo XIII, Utt. ap. « 0110 .ftltHW" l, 7 lui. 1882,
n'. Ilo, IlIO; consto « Cum BktI" », 28 mart. 11103; Bened1ctu'J XV, consto • 8uHUce, l,
U lun. 1911; 8. C. 8. Ofr. (8ect. de Indulg.), deer. 16 d@c. 1910; (Sect. de Indulg.). decr.
28 mali 1914; S. C. Indulg., Vr'bf, et OrN, 4 febr. 11M; Tannftt&G. 8 nov. 1784; Ter'" Or-
dm'- 8. Frataei8cl, 22 mart. 1879, allI, 2, 8-12; OroReft., 19 dee. l88Ii; lO lun. 1888, ad III;
COft{It'egtJtioni, BB. Redempton., U nov. 1903; lO lan. 1908; S. BO., Fl,.".at&G, U aept. 1190.
3 BeDedll'tU8 XllI. c.'Onst. « Om,".", ,a'.tI l, 20 aug. 1124; S. C. S. Ofr., 2 luI. l.884,
ad 9; S. C. Indulg., Ur'bfR et Or'b'-, 19 mall l'm&; Berllomeft., 80 lan. 1760; Wormatieft.,
SO lan. 1760, ad B, 4; 28 mart. 1160; CUrletl., 14 febr. 1781, ad D; Wlad'-14..ne..., ~ DOV. 1784;
18 aept. 1718; Ur'b'- e' OrMl, lO aept. 1781; Incerti Iocl, 7 Inn. l.84?4 OrtJtCanopo"""',
24 mali 1843•
• Benedlctus XV, consto « lftcruent"m l, lO aug. 19l5, n. II; 8. O. Indulg., UrMl fI'
Orbl', 19 mali 1781.
s S. C. de Prop. Fide, deer. 13 aug. 1714; 8. C. Indulg., Ur'b'- et OrMl. 19 mali 178L
OAN.919.
§ l. Novae indnlgentiae, ecclesiis etiam regularium concessae, gune
Bomae promulgatae non sint, ne pervulgentur, inconsulto Ordinario looi l.
§ 2. In edendis libris. libellis, etc., quibus conceRSiones indulgentia-
rum pro variis precibus aut piis operibus recensentur, servetur prae-
scriptum can. 1388.
OAN. 920.
Qui a Summo Ponti1lee impetraverint indulgentiarum conce88lones
pro omnibuslldelibus, obligatione tenentur, sub poena nullitati8 gra.tiae
obtentae, authentica exemplaria earundem conce88lonum ad Sseram Poe-
nitentiariam deferendi I.
OAN. 921.
§ l. Indulgentia plenaria CODCe88& pro festia Domini Nostri lesu
Ohristi vel pro festis Beatae Mariae Virginis, intelligitur concessa dom-
taxat pro festia guae in calendario universali reperiuntur I.
§ 2. Ooncessa indulgentia plenaria vel partialis pro festis Aposto-
lorum, intelligitur concessa dumtaxat pro eorum festo natali ".
§ 3. Indulgentia plenaria concel1S& ut qtlotidiafUJ perpetua vel ad
tempull vIsitantibus aliguam ecclesiam Tel publicum oratorlum ita intel-
ligenda est ut quacunqne die, sed semel tantum in anno, ab unoquoque
lldeli acguirl poRSit, nisi aliud in decreto expresse dicatur I.
OAN. 922.
Indulgentiae adnexae festis vel sacris supplicationibus vel precibus
Dovendi&libus, septenariis, triduanis, guae alite aut post festunl vel etiam
eius ootavario perdurante peraguntur, translatae intelligunttir in eum
diem, guo festa huiusmodi legitime transferantur, si festum translatum
habeat ofllcium cum Mi888 sine sollemnitate et externa celebratione se
translatio ftat in perpetuum, vel si transferatur sive ad tempus sive in
perpetuum 8011emnitas et externa celebra.tio '.
l Conc. Trldent., &eS8. XXI, de reI., c. 9; OlemeDs VIII, consto c QllG6C11mque Il,
7 dee. 1804, I 7: 8. O. 8. Ofr. (Marianopol.), 8 lui. 1846, ad 1: S. O. O., Aq"UslIO, lO mali,
7 et 2l tuo. 1760, ad l; 8. O. Indulg., Cs'oedonieft., 1 lui. 1839, ad 6; Urb" e' Orb", 14 apro
1I!Iie; Urli" e' Orb", 25 aug. 1897, ad I; Ordo aervaodua ID S. OonpegatlonJb1l8, Trlbu·
DRUb1l8, 0IBcU8 Romanae Curlae, 2D aept. 1908, Para Il, Normlle pecuUarea, cap. III, n. 40.
I PIU8 X, mota propr. « C"m per Apo,tolica, li, 7 apro 1910, n. 1°-30, Go; Benedi·
ctua XV, mota propr. « QNlUIoq"fdem l, 16 sept. 1915; S. C. Indulg., 28 lao. 1756; UrbfIJ
e' OrMl, 14 apr 1866; Ordo aervandu8 ID 8. CC,\ngregatloolbu8, Trlbunal1bus, Ofllclls Ro-
manae CUrlae, 29 lIept. 1908, Para Il. Normae pe<~1l8res, cap. VII, art. I, O. SO.
I 8. O. Indulg., Urbf, et OrN" 18 sept. 1882, ad 1, 8. .
6 S. C. Indulg., Urb., e' Orb", 18 aept. 1882, ad IS.
I S. O. Indulg., Macersten., 15 mart. 18IS2.
• 8. O. 8. Ofr. (8ect. de Indulg.), decr. 13 lun. 1912, ad I-III; (8ect. de Iodulg.),
cJecr. 14 dee. 1916; S. O. Iodulg., Warmfen., 12 dee. 1731; Belgica, 8 febr. 1762, ad l; Ca-
~., 22 febr., 12 luI. 1847, ad 4; Vakn tfllen., 12 luI. 1847, ad l; Brfooett., 6 mali
1852, ad l, 3; UrMl e' Orb", 9 aug. 1852; ISIIUCJI., 12 lon. 1818, ad 1, 2; Urb" et Orbil,
28 !ebr. 1917.
OAN. 923.
Ad luerandam indu1gentiallt alieni diei a1ltxam, Bi viBitatio eccleBiae
vel oratorii requiratur, haec fieri potest a meridie diei praecedentla uaque
ad mediam noetem quae statutom diem elaudit I.
OAN. ~.
I l. Ad normam can. 75, indolgentiae adneue alieni ecclesiae non
ce8lJ8,D.t, Bi ecclesfa fonditu evertatur rursuque intra quinqoaginta an-
DOB aediflcetur in eodem vel fere eodem 1000 et aub eodém titulo I.
I 2. Indulgentiae coronia aliisve rebu8 adnexae tune tantum ceII-
ì&nt, com coronae allaeve rea prorB08 desinant eaae vel vendantur·.
ART. Il. - De~"~.

OAN. g.
§ l. Ut quis capu Bit Bibi loerandi indulgentiaa, debet esae baptt·
zatu, non exeommonicatu, instatu gratiae saltem in fine operum prae-
scriptorom, subditu eoncedentis c..
§ 2. Ut vero 8ubiectum capo eas revera locretu,r, debet habere iD·
tentionem saltem generalem eas aequirendi et opera iniuncta impJere
statoto tempore ae debito modo secondom concesBionia tenorem I .
OAN.926.
Plenaria indulgentia ita concessa intelligitur ut Bi quis eam plenarie
luerarl non posldt, eam tamen partialiter loeretor pro dispositione quam
babet.
OAN. 921.
Nisi aUod ex concessionis tenore appareat, indulgentias ab Eplscopo
eoncessas loerari possunt tum 8ubditi extra territoriom, tom peregrini,
vagi, omneaqoe exempti in territorio degentes '.
l 8. C. 15. Otre (Sect. de lDclalg.), 26 lan. 1911; 8. O. Inc1u1g., (h1l811ell.. 12 fu.

1878, a4 L .
I 8. O. Indulg., LeodCeft .• 9 aag. 1MB; 29 mart. 1888; 7 laL lSIOIS•
• 8. O. Indalg., decr. 6 !ebro 18157; AUgII""'act. 14 dee. 1722; C..........., 18 dee. 1780,
a4 1-8; O.fII6t'808ft., 18 nov. 1.887; IMIl1OtIeR •• 80 lan. l88I, ad G; A,c.....• 20 _pt. 18111;
lflOfW" i00i, 22 Bag. 1842, a4 8; Rotllotlt"IfIR., 20 aag. 18t4; l'fIlM",..., 12 lui. 18ft, a4 ..
,......... dfoeoeMtlm. 18 lal. 1887, ad III; JledlolGtWltl•• lO laL 1818.
c Bened1ctaa XIV, ep. eneycl. c Apo,tollotJ Oon.t"t.tlo _, 26 lan. 1748, 111: COIIIt.
• OOtMlOOG", _, 2G DOV. 1749, n. XLVII; ep. eneycL c I.w praeCerito. _, 8 dee. 1749, 171811.;
8. O. Indalg., .II",,"Ce•.• 17 dee. 1838; UrM. e' Orlm, 17 dee. 1870; Q.Ueta., 12 lan. JBrS.
a4 .. .lloa", Palmo', 28 mali 1888, ad 1; 8. Poenlt. (8ect. de Indulg.), 7 lal. 1917. - Vide
etIam C8D. 927.
I Benedlctas XIV, ep. c A~ _, 18 a))r. 1748; 8. O. IndaJc.. UrNI et OralI•
.J a1l8. 1780; Ur'" .t Or.... 21 mart. 1820, ad f; Brlo08ft., 29 mall l8f1, ad 4, 8; 1".........
12 mart. 18IIIi, ad 1; Jlel4ett., 12 mart.·18IiII, ad 1, 4; Urb" ., Or.... 261aL 18111; B"tIrioIIa••
18 .pt. 1862; OataerClC8ll., 2G !ebr. l877, ad 1. 2; 0etIe1Jett•• 12 lan. 1878, a4 2; B~
'_,18 lal. 1887, a4 II; 20 aag. 1887•
• 8. O. Indalg., .lloa", PalU'att', 211 mali 1898.
CAN. 928.
I 1. Indulpntia· plenaria, nisi aliud expreaae eautum Bit, acquirl
poteat BeIIlel tantum in die,etai idem opua praeacriptum pluriea ponatur 1 •
I 2. Partia1is indu.lgentia, nisi contrarium expreaae notetur, aaepiua
per diem, eodem opere repetlto, potest lucrUleri a.
OAN. 929.
Fidelea utriusque IlIUUB qui, perfeetionis studio vel inltitutionls BeU
edueationls aut etiam valetudinis causa in domibus ecelesia vel publico
aacello earentibu8, de COD8enan Ordinariorum constitutia, vitam commu·
nem agunt, itemque peraonae omnes ad i11ia miniatrandum ibidem commo-
rantee, quotiea ad lucrandaa indulgenti... praescribatur viaitatio alicuiua
eceleBiae non determinatae, vel indeterminati allCUiU8 publiei oratorii,
Yiaitare queunt propriae domuR 8Ileellum in quo obligationi audiendi
8aerum iure satiataeerepo88Unt, dummodo eetera opera iniuncta rite
praeatiterint I.
OAN.930.
Nemo indulgentias aequirena poteat eaa aliia in vita degentlbu8 ape
plicare; animabu8 autem in purgatorio detentla indulgentiae omnes a
Romano PoutUlee coneesaae, niBi aJind constet, applicabiles sunt c.
CAN. 931.
§ 1. Ad quaslibet indulgentias lncrandas confeasio forte requisita
peragi potest intra oeto dies qui immediate praecedunt diem cui indul·
gentia fBit a1Ilxa; communio autem in pervigilio eiuadem diei; utraque
vero etiam intra aubseqoeJ1tem totam oetavam '.
§ 2. Pariter ad locrandas indulgentias pro piis exereitiis in trio
duum, hebdomadam, etc., ductia concessas, confeasio et communio fieri
etiam poteat intra oetavam quae immediate seqnitur exereitiom ex·
pletum.
§ 3. Christifldelea qui 801ent, nisi legitime impediantur, saltem bis
in mense ad poenitentiae 88cramentum accedere, aut sanctam commu·
nionem in statu gratiae et cum reeta piaque mente reeipere quotidle,
quamviB semel aut iterum per hebdomadam ab eadem abatineant, possunt
omnes indulgentias coll11eQoi, etiam sine aetuali confessione quae eetero-
quin ad eaa lucrandsa necel!l8&ria foret, exeeptia indulgentiis sive iubilaei
ordinarii et extraordinarii Bive ad instar iubilaei l.
l BeDedlctu XIV. ep. eDeJCl. c ltlUW "..6,."10. .., 8 dee. 1149. I 84; 8. C. Indu....
T mart. 1118; WlGdfllGofeft •• 14 dee. 1111; COftInIp,,"fI S. B""e4foH (ft GGIUG. 29 !ebr.
18M. ad t. 8; PIlIofttIG. 18 aept. 11105, ed 1.
a 8. C. 8. Ofr. (Bect. de Indu".), c1ecr. aeu declar. 15 lnn. 1914.
a 8. O. 8. Otr. (Bect. de Indulg.), 14 1aD. 1109.
c 8. O. Indulg., UrMl .t OrMl. BO aept. 1812.
• 8. O. 8. Otr. (Bect. de Indulg.). decr. 28 apro 1914; 8. C. Indu.... 19 maU l'MI;
Urtll et OrMl, 12 Inn. 1822; AftIreI&•• 20 Inn. 1888, ad 4; Ileo""'""., 15 dee. lMl, ad I;
VrMI •• OrMl, 41 oct. lBrO; UrMl e, Or..., n mart. 1808.
• BenecUctaa XIV. eonst. c OOlMlOCGHI _, 21 DOV. 1149, n. XLVI; ep. eneyCII. c lftUW
"...,.,.,101 :I. 8 dee. 1149. I 8-1. n. 78; S. C. 8. Ofr. (Sect. de Indulg.), cIecr. 28 apro 1914;
O".. 1m. 01IlI0II40I
CAN. 9.12.
Opere, cui praestando qnu. lege aut praeeepto obligatur, nequit in-
dulgentia lucrifieri, nisi in eiusdem concessione aliud expresse dieatur;
qui tamen praestat opus sibi in sacramentalem poenitentiam iniunctum
et indulgentiis forte ditatum, potest almul et poenitentiae satisfacere et
indnlgentias lucrari 1.
CAN. 933.
Uni eidemque rei vel 1000 plures ex variis titulis adneeti p088unt
indulgentiae; &ed uno eodemque opere, cui ex variis titulis indulgentiae
adnexae sint, non p088unt plures acquiri indulgentiae, nisi opus regni-
situm sit confessio vel communio,aut nisi aliud expresse cautum fuerit s •
CAN.9M.
§ 1. Si ad lucrandas indulgentias oratio in genere ad mentem
Summi Pontificis praeseribatur, mentalis tantum oratio non suJllcit;
oratio autem vocalis poterit arbitrio ftdelium deligi, nisi peculiaris allqua
aiIBignetur 3.
§ .2. Si peculiaris oratio a88ignata. fuerit, indulgentiae acquiri pos-
8unt quoounque idiomate oratio recitetur, dummodo de ftdelitate ver-
sionis constet ex deelaratione vel Sacrae Poenitentiariae vel unius ex
Ordinariislooi ubi vulgaris est lingua in quam vertitur oratio; sed indol-
gentiae penitus ce888nt ob quamlibet additionem, detractionem, vel in·
terpolationem '.
§ 3. Ad indulgentiarum acquisitionem satis est orationem alternia
cum socio recitare, ant mente eam prosequi, dnm ab allo recita~ur I.
OAN. 935.
Pia opera ad lucrandas indulgentias iniuncta, confessarii posauot
in alia commutare pro ila qui, legitimo detenti impedimento, eadem prae-
stare nequeant '.
S. C. Indulg., D dee. 1708; UrlM et CWlri#, 12 tOD. 1822; Verotl6tt., 1:! mart. 18I5G, ad 1. li;
lIri"rfltm., :ali UOVo 1878, ad 2; Urbwet CWbw, 25 fabro 1888; 8. lacobC ele 01&"', Ci dee. lSI,
ad I, Il; Urbw et CWbiB, 14 fabro 1906.
1 Benedtctus XIV, ep. encycl. c lnter fWtI6teriw, ]t, 3 dee. 1749, I GlI; B. C. lDclulc.,
Urb(a et CWbw, 19 mart. 1841; BrlooeA., 29 mali 1&11, ad 2; QtI6beetm., 16 dee. 1841; MecI&I"
"16ft., lO mali l.844, 8d l, 2; 14 lun. 1901.
:I S. C. Indulg., UrbiB et OrbiB, 29 febr. 1820, ad 3; Briopeft.., 29 mali lMl., ad 1;
Jfec/t'j"l6ft., lO mali l.844, ad 8; Gelllo",m, 22 lan. lStIS, ad 2; Oonflf'efIGtloAw 8. B6ft6t1Cc"
iA (lama, 29 febr. 186-1, Ild 2, 3; Qtdtetì., 12 lau. 1878, ad l; Gtme116A., 12 !an. 1878, ad 8.
3 Benedlctus XIV, ronst. /I OOlloocatiB :o, 25 nov. 1749, n. LI; ep. encycl. « l"ter fWtI6-
tento. :o, 3 dee. 1749, I Soli: S. C. Indulg., BrloccA., 29 mali 184l., ad 8; OOAlltaAtleta., 81 !an.
1848; 6 mall 1887, 8d 1; 13 sept. 1888.
, S. C. S. Otr., de<.T. 22 1un. 1916; S. C. Indulg., UrbiB et OrbiB, 30 sept. 1852; 29 dee.
1864; 6 mali 1887, 8d 2; Urbill et OrbiB, 28 aoe. 1003.
, Il S. C. Indulg., Urbl, et Orbf., 29 fabro l1J2O, ad 4•
• Bened1ctus XIV, ep. encycl. c lnter fJratte,.tto. ]t, 3 dee. 1749, I 52-54; S. C. de
Prop. Fide, 19 sept. 1773; (C. P. pro Sin.), 20 febr. 1801; S. C. Indulg., Urb(a e' CWbiB,
18 sept. 1862; Lau.an61l. ef'Geft.etJeft., 16 fan. 1886, ad Il; 80cl~taU, le.., 16 tul. 1887, ad Il.
Digitized-by Coog le
·7
OAN. 936.
Muti 1uerari pOHllunt indulgentias adnexas publieis preeibus, Bi una
cum eeteris ftdelibus in eodem 1oeo orantibus mentem se pios sensus ad
Deum attollant; et si agatur de privatis orationibus, sati8 est ut e&8
mente reeolant signisve e1!undant ve1 tantummodo oeu1is percurra.nt 1.
TITULUS V.
De extrema unctl.oDe.
OAN. 937.
Extrema.e unetionis saeramentum eonferri debet per saeras unctio·
nee, adhibito oleo olivarum rite benedieto, et per verba in ritualibU8 Bbrls
ab Eee1esia probatis praeseripta J.
OAPUT I.
De ministro U1tremG8 uflCtioniB.
OAN.938.
I 1. Hoe saeramentum valide administrat omniB et 801us saeerdos ' .
I 2. Salvo praeseripto ean. 397, n. 3, 514:, Il 1·3, minister ordina·
rius est paroehus 1oei, in quo degit inftrmus; in C88U autem necessitatis,
vel de Beenti&. saltem rationabiliter praeaumpta eiusdem paroehi vel
Ordinarii loei, alin8 guilibet saeerdos hoe saeramentum ministrare
potest ~.
1 8. O. IDduJc., UrbC8 e' Orala, 16 mart. 18G2; OAo.rme.., 18 luI. 1802.

J Cooe. Trldent., 8e88. VII, tI8 .caora.6R'la in ,enere, caD. 1; 8e88. XIV, de .'f"6tJIG
tIIICUoIIe, e. l, can. 1-3; 8. JnnocenUua l, ep. c B' ,..",.,. eCCle...."cs li, 19 mart. 416,
e. 8; Innocentlua III, ep. c E'.. N6tR,1o li, 18 dee. 1208, Prote88lo fldel Waldenalbu8
praeecr.: Profea8lo fldel (in Cone. Lugdunen. li) a Mlchaele Palaeolop Gregorio X oblata,
a. l%l4; IlqeDlua IV (in Colle. Florentin.), COD8t. c ••""." Deo li, 22 DOV. 1439, 1 14:
JIeDedIctua XIV, coDSt. c .eri pucorau. li, 26 maU 1742, 1 V, n. IV: ep. encyel. c •• filO li,
l mart. l'l1i6, 1 44: Rituale Rom., tlt. V, e. l, de _.crtJtJl6RW eII1'f"6tJ1G6 .taCtionla, n. l, 16-20;
e. 2, ardo .''''-'ro"d' HOnIftMm'' . u'retJlCl6' unctloala, n. 8-10.
a C. 8, D, XCV: C. 14, X, de "erOOr•• ri,,,f/lOGUotae, V,4O; Conc. Trldent., &e88. XIV,
Ile Ntf"6tJIG "taCtlone, C. l, 3, can. 4: 8. IDDOCeDtlu8 l, ep. c B' 'M"'.'. eooIe....'kG li,
U mart. 416, C. 8: Eugenlu8 IV (in Cone. Florentln.), coost. c lI/mdl.te Deo li, 22 DOV.
1_.114; Benedlctus XIV, C»I18t. c litri ,a.,ora.la li, 28 maU 1742, 1 V, n. III: ep. f'ncyo).
c .11 4lVO li, 1 mart. 1'156,.1 45, 46; Rltualè Rom., tlt. V, C. 2, Ordo .,,,la'Nnd• • "crtJfII6It-
, . . eII1'f"6tJ1G6 .flCtionla, n. L
• C. l, de 1Ir'"Ue"la e' ejf.ce••ibu pri11flel""oru., V, 7, in Clem.; Leo X (iD Conc.
LateraDeD. V), const. c DII. '''fro li, 19 dl'C. 1016, 1 7; IunocenUu8 X, conat. c C". ricv, li,
14 maU 1MB, 1 4, I, ad 17: Plus IX, conat. c Af)O.toUcse 8e"la li, 12 oct. 1889, 1 Il, n. 14;
8. O. C., Jlu,,,It6R., mense lan. 1622; Ro"",,.., 27 aoe. 1067: M.n'"."" lO mart. 1680;
NCHHIrieR., 27 aq. 1686, ad 1; A.cv""" 7 lun. 1698; N"rtlf6Il., 28 aept. 1899, ad l; Proe·
...., ..... 22 fabr., 22 mart. l823, ad l; 8. C. de Prop. Fide (C. G.), 13 lun .. 1638: lltt. U oct.
1180; S. R. C., 8f)OletaM Terrae de Vf380, 20 lUD. 1609, ad 1; .IIOflIl, Re,Glla, 17 matto 1668,
ad 4; B. BfWerC, 13 mali, 18 dee. 1756, ad 7; Rituale Rom., tlt. V, c.2, Ordo m,,,g,ro,,"
MOrGtJI6R'• • utremae ultCUottla, n. 7.
OAN. 989.
Minister ordinari. ex iuatitta tenetur hoc aacramentum per le lpae
ve! per alium adminiltrare, et in C&81l neceaaitatia ex caritate quilibet
Iil8cerdoe 1.
OAN. MO.
§ 1. Extrema unctio praeberi non poteat nisi fldeli, qui poet adeptum
UBum ratioDis ob inflrmitatem ve! aenium in periculo mortis veraetur ••
§ 2. In eadem inflrmitate hoc Iil8cramentum iterari non potest, Dilli
inflrmua poet suaceptam unctionem convaluerit et in aliud vitae dl8cri-
men inciderit·.
CAN. Ml.
Quando dubit&tur num in1lrmus UBum rationiB attigerit, num in pe-
riculo mortis reipsa venetur ve! num monuua Bit, hoc sacramentum
ministretur Bub conditione·.
CAN. 9.&2.
Hoc sacramentum non est conferendum illis qui impoenitentes in
manifesto peccato mortali contumaciter peraeverant; qnod si hoc dubium
fuerit, conferatur Bub conditione·.
CAN. MB.
Inftrmis autem qui, cum auae mentls compotes essent, illud aa.ltem
implicite petierunt aut verisimiliter petiisaent, etiamBi deinde sen8U8 ve1
usum ratiohis amiserint, nihilominus absolute praebeatur •
1 'OlemeD8 XII, lltt. ap. « Q<napertu", _, 24 aag. 1784, dab. XII: lttt. ape c QOfICreII',.
No"" _,18 mali 1739; BeDed1ctu8 XIV, coDlSt. cB'" ",..,orcaIW _, 28 mali 1142, I V, D. Il:
coD8t. c amn'u", .9O""",..d(n ..", _, 12 aept. 1144, I 14. ,dab. XII, I 281 88 sq.; coD8t. • lI'fr-
fIIancle. _, 8 DOY. 1144, I t.
I Ooac. Trldent., BeII8. XIV, tl" N'reI'110 tlllctlo"", C. 1,8; 8. IaaoceDtlas l, ep.• 8'
',,"'u" ~'Cco _, 18 mart. 418, c. 8; Profesalo l1del (la Ooac. Luaduaea. II) a
Mlcbaele Palaeo1olO GNIOrlo X oblata, 11. JZl4; IilqeaJa8 IV (la Ooac. l'loreatlD.), coaat.
• •""".M Deo _, 22 1lOY. 1488, I 14; Deaedlctas XIV, COIl8t. Il .tri fJlllton&zCa _, 28 maU
1142, • V, D. U: ep. eaqcI•• Il. Il1O _, 1 mart. 1758, I 44, . , 41: S. O. S. Otr. (Quebec.),
lO mali 1108, ad 8; (Vic. Ap. Buldwlc.), 11 'dee. 1860, ad 11: (Tf'.beJy Merldlo-Orlental.),
lO apro l881, ad l: 8. C. de BacrnmeaUs. decr. 8 aug. 1910, D. VIII: S. O. de Prop. l'lcle
(C. P. pro Sia.), 3) febr. 1801; (C. P. pro Sia.), 28 ltept. 1821; Rituale Rom., tlt. V, C. l,
Ile lIICrO. . . .to N're...., .ttCtkm.., D. Ii, S, 9.
• Ooac. TrldeDt., . . . XIV, de "."..... ."oUone, C. 8; Bltuale Bom., tlt. V, C. l,
Ile lfICnI. . . .to .." , ••• ...",.e., D. 14.
• Rituale Rom., tlt. V, c. l, Ile NCranl8llto e.tt"etlltle tllICUoMa, D. 12.
I O. 8, D. XCV; S. C. S. Otr., l''l luI. 1882, ad 1; S. O. de Prop. l'lde, lO maU lSI8,
ad 1; Bltuale Bom., tlt. V, c. l, Ile IIICrOtIIeft'O U'retIIGe tlltCIfottu, D. 8.
• S. C. S. Otr. (lteatDky), 9 mali 1821.: Rituale Bom., tlt. V, C. 1. Ile IGCI'IItll8lato
e.'retllfJ8 tItteICoIICa, D. .. T.
CAN. 1N4.
QoamYis hoc I18Cramentum per Be non Bit de neeel8itate medH. ad
Mlutem, nemlDl tamen licet illud negligere; et omni studio et dlligentia
eurandum ut ln8.rm.l, dum mi piene eompotea 81lnt, illod reciplant '.
OAPUT III.
D6 ritib.. et OtJer61IIOftiiB .tremae 1UICtioni,.
CAN. 945.
Oleum oHvarUID, in saeramento extreDl8A! onctlonis adhibendum,
debet eaae ad hoc benedictum ab Episcopo, vel a presbytero qui faeulta-
tem illud benedicendi a Sede Apostolica obtinuerit a.
CAN. Me.
Oleum ln8.rmorum parochu8 loco nitido et decenter ornato in vue
argenteo vel ltamneo diligenter costodiat, nee domi retineat niai ad nor-
mam can. 735 '.
CAN. 94:7.
§ 1. Unctionea verbi8, ordine et modo in libris ritoalibus praescripto,
accurate peraga,ntur; in caau autem neceaaitatis 8ufflcit unica. unctio in
uno Benso BeU rectiu8 in fronte cum praeacripta forma breviori, salva
obligatione singulas unctionea sopplendi, Ce88&nte periculo·.
§ 2. Unctio renum semper omittatur·.
l CoDe. TrldeDt., aeea. XIV, de U'retftG IIAC'Ione, c. 8, caD. 8; IDDoceDtlua IV, ep.
e l.,.,.
e BII" CII,1IoICoIJe :t, 6 mart. 12M, I 8, n. 6; Martlnua V (In Conc. CoDatant1en.), conat.
_ACta :t, 22 febr. 1418, art. 19, de quo errorum Wlcletr et Bua 81lspect1lnterro-
pndl; Benedlctua XIV, coDBt. c "'nll4fldu :t, 6 noy. 1744, I 9; ep. encycl. c Il. 0180 :t,
l mart. 17118, 144, 46; 8. O. 8. otr., 28 mart. 1856, ad 2; 18 nov. 1889; 8. o. de Prop. Fide
(8Inarum), 12 -ilt. 1CM15, ad 2; Inatr. 81 lui. 1902, n. 8, 7: Rituale Rom., tlt. V. c. 1, de
HCf"GMellto eetf'ftlGe IItlCUoMa, n. 1; c. 4, de ftritelWtte e' otWCI _llrmo""m, n. 10.
I O. 8, D. XOV: Oonc. Trldent.. Be88. XIV, de e.tremll IIIICtIone, c. l; 8. 1DDoceD-
tlna I, ep. c B' ,...u,.te ~'ka :t, 19 mart. !Il8, c. 8; l!Iagenlua IV (In Conc. Fio-
l''eIItID.), conato c Il''''"141 Deo :t, 22 bOY. 1489, 114; Olemena VIII, Instr. c BII"c,udm.. :t,
Il auc. lIMlG, 18; Bened1ctua XIV, conat cB'" paltONlu :t, 2Q mall 1742, I IV, n. I; ep.
enqcl.• B", (IIIC :t, 1 mart. 17118, I 44,48; 8. O. 8. otr., decr. 18 Ian. 1611; decr. 14 aept.
l8i2; 1.G maU 18'l8; PontUlcale Rom., tlt. De o1/tclo Ca '1erill V. 006ftlJ6 'Dom'ac; Rituale
Bom., tlt. V, c. l, de ,/JOrllmea'o e""retn1J6 _tlCtfo"u, D. 8. - Vide etIam caD. 7M, Il.
a 8. O. de Prop. Fide (ci. G. - Belvetlae), 7 mart. l8OG; 8. R. O., ArimCft6II., 18 IUD.
1188; 8. Poen1t., 19 sept. 1888, ad Il; PoDWlcale Rom., tlL BetlfldkUo oJei Clllec,",meao-
~ OaeremODlale lIIplacopor .• l. I, c. VI, D. 2; Rituale Rom., tlt. Y, c. 1, de ltJCf"IJ.wmeo
_1reMGe IInctIoftU, D. 8, 4.
• Conc. Trldent., &e8II. XIV, de uere.. IItlCilotte, c. 1; lIIqenlua IV (In CoDe. FIo-
rentln.), conato c Il....ltele De4 :t, 22 DOV. 1488; I 14; 8. O. 8. Otr. (AlgerIae), 11 lui. 1'l14,
ad 4; 2G apro 18OG; 9 mart. 1917; 8. R. O., R1&e4otIeA., ~ auc. 1888, ad 1; Rituale Rom.,
'1JCrG-
tlt. V, c. 1, de ItJCf"IJMelleo utremlJe tetNltloftu, D. 10, 16-20; c. 2, (WtJo ,.",u,,..fttl,
....,1Im "'f'ftIGe uftCUollU, D. 8-10.
• 8. C. 8. 0«., 28 auc. 1881; 8. C. de Prop. Fide (O. P. pro 81n. - 8utchuen.), 2l. aept.
lIMI; -Rituale Rom., tlt. V, c. 1, de HCnI.wmto .......... tIMC'CoII{', D. 1.G; c. 2, OrrIo m'-
tI4dnI"" ~ __,.,. .'f'81ftG6 IInctloafi, D. 11.
170
§ 3. Unctio pedum ex qualibet rationablli causa omitti poteat.

§ 4:. Extra easum gravis neeessitatis, unctiones ipsa ministri manu
nulloque adhibito inBtrumento ftant l.
TITULUS VI.
De ordine.
CAN. 948.
Ordo ex Cllristi inatitutione clerieos a laicls in Eeclesia dlattnguit
ad ftdeUum regimen et cultus divini ministerium I.
CAN. 949.
In eanonibus qui aequuntur, nomine ordinum matonlm vellGCf'Of"UfIt
intelliguntur presbyteratus, diaconatus, subdiaconatus; miflOf'Um vero
aeolythatus, exorcistatus, leetoratus, 08tiariatus I.
CAN. 950.
In iure verba: ordmare" ordo" ordinatio" sacra ordifUltio" com-
prehendunt, pI'aeter conseerationem episeopalem, ordines enumeratos in
can. 949 et ipsam primam tonsuram, nisi aliud ex natura rei vel ex con-
textu verborum eruatur·.
CAPUT I.
De ministro Bacrae ordinationiB.
CAN. 951.
Sacrae ordinationis minister ordinariul est Epiaeopus conaeeratua;
extraordinarius, qui, lieet charactere epiaeopali careat, a iure vel a Sede
Apostolica per peculiare indultum potestatem aeeeperit aliqu08 ordinell
conferendi I.
1 8. C. 8.0«. (Alaerlae),l1 lui. 17M, ad 2; 8. C. de Prop. Fide, 2I.lun. 1788; 8. R. O.,
PorI.. B. AIo6"', 9 mali 18IV1, ad Il: Tokt ..., 81. aug. 18'l2, ad III, IV: 0011_., 12 luL
1901, ad VIII; Rituale Rom., tlt. V, c.2, Ordo
oIioft", D. 8.
."''''''''nd' 11ICt"ftI6II'. . . .' " - ....
I CoDC. Trldent., 8888. XXIII, de ordftle, c. 4, caDo 4, 1: lDDoceutlul III, ep. « .,..
ecemplo _, 18 dee. 1208, Profesalo fldel Waldeuelbui praeecr.
a C. 11, 12. 14, D. XXXII; C. 4, D. LX; C. 15, 9, X, de aeMte fii tuaUMN et onI....
proejfcfetulortlm, I, 14; C. 7, X, fIe .ervea fIOt& ordina"d" et 8ortI. . . ." . . . .IIotIe, l, 18;
C. 1, 8, X, de clerlcCI COR'..,at", III, 8; CoDC. Trldent., 8888. XXIII, de ord'tI8, C. 2, f,
can. 2; Pontlflcale Rom., tlt. De ord''''''''. OOfI/ere"du:tlt. De.czcrV ordl..,,,.. '" gfm8l"e•
• C. 11, X, de aetate et q""tate et ordlM proejfcCefttlorum, I, 14: CoDc. Trldent..,
sess. XXIII, de ord'", C. 4: Pontlflcale Rom., tlt. De ortl',,'b. COft/enmdla; tlt. De cIerico
lackfldo.
I C. 1, D. n'V: C. 4, D. LXVIII; C. 24, D. XCIII: Conc. Trldent., sess. XXIII, tI6
ord'", C. 4, can. 7; Martlnu8 V (In Conc. ConBtantlen.), conat. « r ..ter CIIACt. . _, 22 fabr.
1m, art. 28, IoaDDl8 Wlclefr, damn.: Eugeniua IV (In Conc. Florentln.), conat. c I1n1'aN
Deo _, 22 DOV. 1489, I 115; Benedlctua XIV, ep. c B. tu.. ,,",cib. _, 18 nov. 1148, I 9;
Leo XIII, lltt. ap. c Apo.tolicae curlJe _, 13 aept. 1808: 8. C. 8. 0«., 13 mart. 1688, ad 1;
8. C. Ep. et Ree., NerltOfleft., 22 dee. 1678; Gnz·cnUft., 2ft aug. 1816; Pontlflcale Bom., tlt.
De COft,ecratCofte elflctl l .. epf.COfJtIm: Rituale Rom., tlt. I, c. un., de , .. Clt&Ge fa ad. . . .
• traUofl8 .acraM8tltorum g8fter/Jliter oIenHI..da ""', n. 11.
171
OAN.952.
Nemini licet ordinatum a Romano Ponti1lce ad altiorem ordinem
promovere Bine Sedia Apostolicae facultate l.
OAN.953.
Oonsecratio episcopalis reservatur Romano Pontifici ita ut nulli Epl·
ICOpo liceat quemquam consecrare in Episcopum, nisl prius constet de
pontUlcio mandato I.
OAN. 954.
Episcopus consecrator debet ali08 duos EpilCOP08 adhibere, qui Bibi
in consecratione aBBistant, niai hac super re a Sede Apostolica dispen-
satum fuerit·.
OAN. 955.
§ 1. Unusqmsque a proprio Episcopo ordinetur aut cum legitimi8

eluadem litteris dimissoriis 4.
§ 2. Episcopus proprius, iusta causa non impeditus, per se ipse
BU08 subditos ordinet; &ed subditum orienta1is ritus, Bine apostolico in-
dulto, Ucite ordinare nou poteRt·.
I O. 12, X, de t6lllJJOrlke orcIltIG'loatJ", e' Q1IGlitG'e orcI'tlGlItIorM"" I, U; BeDedl-

etu XIV, ep. « la tHn'remo ., 20 oct. 1756, , 8 sq.
I O. 44, de eleoUofIfJ e' eleo" IIOte,'o'e, I, 6, In VI,,: Aleunder VII, lltt. ap. « Al'" »,
l'l fabr. 1680; BeDed1ctus XIV, ep. « In 110""""0 ., 20 oct. 1756, , 16 sq.: Plus VI, ep.
~. « OAGri"" ., 18 apro 1791, , lO, 11, 14, 16, 18, 22; Leo XIII, lltt. ap. « !l'N'" 00811-
. . . ., 18 apro 1887, D. I: B. O.. de Prop. Fide (C. P. pro BIn.), IO dee. 1181; PoDWleale
BollI., tlt. De COAHCnJUofIfJ elect' la e""oo".,,,.
• O. T, D. XXIII: C. 15, D. LI; C. 6, X, de '"'lIOri"" ortlItlaUon.'" e' pol'tate orcI'-
~, I, 11: Plus IV, breve 11 aag. 11182; Alennder VII, lltt. ap. « Al'" ., m !ebro
1Il1O; Leo XIII, lltt. ap. « !l'N'" Ooeon.", ., 18 apro 1887, D. I; B. O. B. otr, 13 mart. 1888,
ad 2, 8; B. O. de Prop. FIde (O. G.), 18 Il'.aU 1886; B. R. O., UostIG 'a In",", 16 luI. ltJOG;
.,...... fa PolofltG, 17 dee. 1642: CocAiaoh'AGfJ, 9 lo. l8I58, ad 8; Pcmtldeale Rom., tlt. De
OOIIIfJOf"CIUofIfJ elect' ,. epWooptItA.
& O. 1, D. LXVII; C. l~, D. LXXI; C. 2, D. LXXII; C. 6, T, 9, lO, O. IX, q. 2; C. 11, X,
de '"'JJOri- orcI'tIG'loatJ. e' Cl"lUo'. orcI'lIGndonl"', I, 11; C. 8, X, ere fJfJroch'" e' Glfe-
... ~lG"", III, 29; C. 1-4, tre 'em",ri"... ortl'IIG'lon"tR et ClIIIII'ta'e ortliAGIItIorM.,
I, t, In VI,,: C. 1, de elecUoflfJ, I, 8, In IDtravag. com.; Cooc. TrldeDt., 8888. VI, de reI.,
e. Ii; _ . XIV, de reI., e. 2, 8; sesso XXIII, dc reI., C. 3,8, lO; Plus II, coD8t. « C.", e.
NClI"OrtI• •, 17 DOV. 1461, , 2; Blxtw. V, colUlt. « BOHe'II'" et ,ol.tore ., 15 laD. l.I589, , 2;
01emeD8 VIII, lustr. « 80net""",., .. , 81 aug. 1§8G, , 4; UrbaDus VIII, coD8t. « Beere'" .,
11 dee. 1824, , 2; IDDoceDtlus XII, coD8t. « 8peculGltwe,., 4 DOY. 1694, , 2, 8; BeDedlctus XIV,
COII8t. « 11,.. fJfJItorGl" _, 28 maU lT42, , VII, D. VIII, IX; Pius IX, coD8t. « AIIO,eolWfie
884" ., 12 oct. 18, , V, D. 8; B. C Ep. et Bea., !l'onnaiflG, 8 apro 18Ii9; B. C. O., BiJlOfl-
. . ., l4laD. 1634, ad 9; IIdfJllfJfl., 13 apro 1641; OO"'PII,,_., 13 eept. 161S3; JI"Unefl., 28 laD.
1_, ad 1; !l'.d~Ufto, 20 dee. 1887; decr. « A",.."," ., 20 lui. 1898; B. O. de Prop. Fide
(C. P. pro Blu.), 15 apro 1GT4, ad 1; (TuDklD. OccldeDt.), 17 laD. 1793; (C. G.), 14 maU 1838;
PoIltuleale Rom., tlt. De orci'"",,,, OOft/creAtl" •
• O. 9, X, de '6IIIJJOri_ or"'_'ÌOftu", et Cl"ollta'e ~'lIGnd01'll., l, 11; CoDe. Trl-
deDt., 8e88. XXIII, de reI., C. 3; 1DDoceDtlU8 XIII, (.-oIUlt. « AIIO,'olfot .'n"terit ., 28 maU
1'128, '17; BeDedlctus XIII, const. « I • ..preMO ., 23 sept. 1724, • 14, 28; eonst. « Pilato-
,..,., olloH ., Il mart. 1726, '8; Benedlctus XIV, COD8t. « 11'" fHJ.t'orol" ., 28 maU,1742,
f VU, D. I, XVI, XX-XXIV, 'IX, D. XIII; B. O. O., OoIG,uri'ono, Il a1l8. 11582.
171
OAN. 9M.
Episcopus proprius, quod .ttinet ad ordiDationem BBeCularlum, est
tantum Epiacopus di0eceei8 in qua promovendus habeat domiellium una
eum origine aut simplex domiellium Bine origine; aed in hoc altero C881I
promovendus debet animum in dioeceai perpetuo manendi iurelurando
firmare, nial agatur de promovendo ad ordines eler1co qui dioeceai per
primam tonauraJD iam incardinatus est, vel de promovendo alumno, qui
aervitio alius dioeceaiB deattnatur ad normam can. 969, I 2, vel de pro-
movendo religioso professo, 4e quo in can. DM, n. 4 l.
CAN. 957.
§ 1. Vicarius ac Praefectus Apostolicus, Abbas vel Praelatus . .UitI• .,
ai charactere episcopali polleant, Episcopo dioecesano aequiparantur
quod pertinet ad ordinat1onem '.
I 2. Si episcopati charactere careant, poasunt nihilominus in pro-
prio territorio et durante tantum munere, conferre primam tonauram et
ordinea minorea tum propriis subditis saecularibu8 ad normam can. 958.
tum allis qui litteras dimissonas iure requisitas exhibea.nt; ordinatlo
extra hOB ftnes ab elsdem peracta irrita est '.
CAN. 958.
§ 1. Litteras dimissoriaIJ pro saecularibus dare po88UJlt, quandiu
iurisdictionem in territorio retinent·:
L° Episcopu8 proprius, postquam possessionem suae dioeceais legi-
time ceperit ad normam can. 334, 13, licet nondum conaecratus; •
2.° Vicarius Generalis, ex speciali tamen Episcopi mandato;
3.° De Ca.pituli consensu Vicarius Capitularis post annum a lede
vacante; lntra annum vero solis arct&tia ratione beneficii recepti vel reci-
piendi, aut ratione certi allcuius oftlcii, cui propter neceaaitatem dioe-
cesis Bine dilatione sit providendum;
4.° Vicarius ae Praefectus Apostolicus, Abbas vel Praelatus fttÙ-
ZiUB, licet episcopali charactere ('..a.reant, etiam ad ordinea maiorea 4.
I O. 28, O. VII, q. 1; c. l, lO, O. IX, q. 2; c. 8, X, de fHlrooMU et al_w fJGrooMG.....
III, 29; c. 8, de temporib.. ord'ns'lonam et QUGlUsle (ortI,,,,,Morv.., I, 9, m VIo; Cone.
Trident., aess. XXIII, de reI.,' c. lO; IDnocentlU8 XII, coD8t. c Specwlotoru _, 4 DOV. 1t1M.
I 8, 5; B. O. Ep. et Reg., Tf'GfI8tI.., 81 aug. 1G92; T~IIa, 8 apro l8G9; B. O. O., LtIcetI.,
menae mart. l587; NeGl'oUlGlla·'e. V'm B!lUetl., 12 febr., 12 mart. 1718; Neopol(tGtIa . .
USl'UtSIlUetl., 25 lu., 8 febr. 1721; Siborea., 2 et 28 aug. 1721, ad 1-8; Vskeft. l8U SallllO-
118ft., 12 mart. 1782, ad 1; ..t'CldClfUJ, 7 febr. 1733, ad l; RfwetlfUJtfm., 28 sept. 1748; ..ttlOO-
n(tGtla-Seaolslln., 28 llept. 17M; Spole"""', 20 DOV. 17158; ..ttlOOft"SIla e' Osllt8f'fAeft••
14 mart. 17915; LtlII8ft.-SSf'Hll8ft., 29 ma11 1824, ad 1. 4; 2'ernJOCtIeft., PrWenIeI&. e' Ala.
118ft., 28lu.1833; OsletSIIa et T~., 81lu., 2l fabr. 1885; decr. c..t",....... _,20 lal.
l8II8, D. 2, 4; decr. « Veta" _, 22 dee. 19OG; decr. 24 DOV. 1908; B. O. de Prop. Fide (TaDkm.
Oecldent.), 17 laD. 1798.
I B. O. de Prop. Fide (O. P. pro Sln.), 5 apro 1674, ad l.
a O. 8, de prll1Ue"W, V, 7, m VlO; B. O. de Prop. Fl4e (O. P. pro Bm.), 5 apro
1174, ad l.
4 O. 8, X, de ot/loflJ src"""'soo,", I, 28; C. 1-4, de tempori".. ord'lIatloftu.. et Q'INIU-
'ste ord.n/JOrfl.., l, 9, m Vlo; CoDe. TrldeDt., 88118. VII, de ..."., C. lO; 88118. XXIII, de
reI., C. lO; S. O. Ep. et lIefr., BllaUlGceft•• 8 laD. 1IrM; NeGpolltsfls, 12 laD. 1IIK; S/IIerM-
tGlIa, 28 laD. 1808; B. O. O., N.lI_ NOtIantaiGe, 19 laD. 18118;Me......, fH apro 1700.
Ube~ Ter" .., - De .Reblll 173
§ 2. Vicarius Capitularis litteraa dimissorias ne concedat iis qui ab

Episcopo reiecti fuerunt.
CAN. 959.
Qui potest litteras dimissorias ad ordines recipiendos dare, potest
quoque eosdem ordines conferre per se ipse, si necessariam ordinis po-
testatem habeat_
CAN. 960.
§ 1. Litterae dimiBsoriae ne concedantur, nisi habitis antea omnibus
testimoniiB, qnae iure exiguntur ad normam can. 993-1000 I.
i 2. Si post datas ab Ordinario litteras dimissorias nova testimonia
necessaria sint ad normam can. 994:, § 3, Episcopus aUenus ne ordinet,
antequam eadem receperit.
§ 3. Quod si promovendus tempus suftlciens ad contrahendum impe-
dimentum ad normam mem. can. 994 transegerit in ipsa dioecesi Episcopi
ordinantis, hic testimonia directe colligat.
CAN. 001.
J...ittcrae dinlissoriae mitti. pOll8unt ab Kpiscopo proprio, etiam Car-
dinali Episcopo suburbicario, ad quemlibet Episcopum, communionem
cum Sede Apostolica hllbentem, excepto tantum, citra apostolicum in-
dultum, Episcopo ritus diversi a ritu promovendi I.
CAN.962.
Quilibet Episcopus, acceptis legitimis litteris dimi8BOriis, alienum
subditum licite ordinat, dummodo ipse de germana litterarum fide dubi-
tare nullatenus poBsit, salvo praeACripto can. 994:, § 3 l.
CAN. 983.
Litterae dimiBBoriae pOBBunt ab ip80 concedente vel ab eius succes-
.ore limitari aut revocari, &ed semel concessae non exstinguuntur resoluto
iure dantis .1.
CAN.964.
Quod attinet ad ordinationem religiosorum:
1.0 Abbas regula.rie de regimine, etsi Bine territorio nulliuB, potest
conferre primam tOllRuram et ordines minores, dummodo promovendue
I IDDOCeDtJua XIII, coD8t. c AfJOItolkC mfnllterif !!t, 28 malll1'.!8, • 6; Benedlctus XIII,
ClOD8t. c In "'fJf'8fI'O _, 28 sept. 1'l24, • 4, 28; const. «Panoralll ol/fclf _, 27 mart. 1726, • 8.
I O. 9, X, Ile ....lOrlblll orlUftatu..", e' ClIIGmate ortlfflStt4orIIm. l, U; Cone. Trl-
deDt., &eII8. XXIII, Ile reI.• e. 8; Clemens VIII, lD8tr. c l:Iane'""",,,, _, 81 auge l595, • 7:
BeDed1ctus XIV, coD8t. c 81ft "",wndll _, 26 mall 1742, I VlI, D. I, XVII, XX, XXII-
XXIV, • IX, D. XIU.
a C. l, O. XXI, q_ 2; e. 1, de nmJlOriblll orclfflaUoAllm et ClIlflUtllte ordfflaAcloru"'.
I, 9, ID VICO; Conc. Trident., 1Ie88. XIV, Ile reI•• e. 2: Slxtus V, coast. c 8aflCt"", et ,a',,-
"'re _, li lan. l.G88, 1 2; OlemeDlJ VIII, lustr. c 8atlCCllri",.. -, al auge 1G9G, • 7i Urba-
DD VIII. COIUIt. c 8eeretll _, U dee. 16U, 1 2; InnocentiU.'1 XII, consto c l:lpectdatore, -,
• IlOY. 18M, 12. 8; Benedlctus XIV, const. c Bt,' fJ(j,torGllI _, 26 maH 1742, 1 VII, D. VIII:
Plua IX, ClOD8t. c AfJOIwllcse Bedll _, 12 oct. 1869, 1 V, n. 8; S. O. O., 8ifJOfl"flS. 14 lane
l.IM, ad 9; S. o- de Prop. J'lde (O. P. pro Sln.), C5 apro 1674, ad 1; (TuI1Idn_ Occldent.),
11 lan. 1ua; PODtulcale Bom., tJt. De onIffliba, ooA/ereruI". - Vide etlam can. 9IiG, • 1.
4 Bes. 14, 16, 48, R. J., ID VICO; S. C. JIlp. et !leg., OrltaM, 21 DOY. 1800.
UOtletl lurll UII~. 18

171
sit ipsi subditus vi professionis saltem simplicis, ipse vero sit presbyter
et benedictionem abbatialem legitime acceperit. Extra hos fines, ordi-
natio, ab eodem collata, revocato quolibet contrario privilegio, est irrita,
nisi ordinans charactere episcopali polleat;
2.° Religiosi exempti a nullo Episcopo ordinari licite possunt sine
litteris dimissoriis proprii Superioris maioris;
3.° Superiores professis votorum simplicium, de qui bus in ca.n. 574,
litteras dimissol'ias concedere p08sunt dumtaxat ad pl'ima,m tonsuram
et ordines minores;
4. ° Ordinatio ceterorum omnium alumnorum cuiusvis religionis
regitur iure saeeularium, revocato quolibet indulto Superioribus con-
cesso dandi professis a votis temporariis litteras dimis80rias ad ordines
maiores 1_
OAN.965.
Episcopus ad quem Superior religiosus Iitteras dimissorias mittere
debet. est Episcopus dioecesis, in qua sita est domus religiosa, ad CUillB
familiam pertinet ordinandus 2.
OAN. 966.
§ 1. Tunc tantllm Bllperior religiosus ad alium ~piscopum litteras
dimissorias mittere potest, cum Episcopus dioecesanus licentiam dede-
rito aut sit diversi ritus, aut sit absens, aut non sit ordinationem habi-
turus proximo Iegitimo tempore ad normam can. 1006, § 2, vei denique
cum dioecesis vacet nee eam regat qui charactere episcopali polleat 3.
1 C. 1, D. LVIII; c. 1, D. LXIX; c. 33, C. XVI, q. 1; ~. 5, C. XVIII, q. 2; c. 5, X, de
temporibull ordfnationum et qualttate ordlnondurum, I, 11; c. 11, X, de aetate et qualftate
et ordine praejfclendorum, I, 14; c. 3. de prCt~leI1UII, V, 7, In Vlo; Cone. Trldent., &eSS. XXIII,
de reI., c. lO; Benedlctus XIV, ep. c Ad audicnUam :e, 15 febr. 1753, 116; Leo XIII, consto
c CondUae a Chrillto :o, 8 dee. 1900, 1 2, n. VI; S. C. S. Off., 1.5 lul. 1003; S. C. Ep. et Beg.,
7'a","'ina, 6 ma1118M. od 1, 2; decr.• Avct'" admodum :e, " nOT. 1892, n. 1, 2; S. C. C., Por-
tVl1alUen., 2 apro 15111; TvUe•. , 19 mart 1.595, ad 7; Calan'ano, 13 febr. 1639; Cata.fen .•
16 febr. 1642; Panormitana. 16 morto 1647, ad 1; l..eodfen .• 14 mart. 1648; Portvl1alliae, 7 aug.
1649, ad 2; Conimbriolm., 28 tun. 1665, ad 1; LcullG06ft., 13 aug. 1707, 28 Ian. 1709, ad 2 et
16 dee. 1713, ad 1; Vra""I4~., 12 febr. 1724; BNic•. , 28 nOT., 12 dee. 1733, ad VI; COtI-
I/f'6l1atfon'" Olille'anoe, 29 nOT. 1788; oonc•. ,· 24 lan. 1795; 8. C. saper 8tatu Begularlum.
deelar. 12 lun. 1858, n. VII; 20 mn. 1860. ad l, 2; S B. C., deer. 27 sept. 1659, n. 19.
I C. lO, C. XVI, q. 1; C. B, de CemporlbvlI ordlnotfonvm cC qlUlUta'e ord'tlandorvm.
1,9, In VIO; Leo X (In Conc. J..ateranen. V), consto • Dvm 'n'ra :e, 19 dee. 1516, 111; Inno-
centlus XIII, consto « Apo.tol~ minflltcrU », 23 mali 1';23, 1 17; Renedlctua XIII. conato
c l . IIvpremo », 23 sept. 1724, 1 14, 28; consto c Palltoral'" oJltef. :e, 27 mart. 1726. 1 8, 5;
Henedlctus XIV, consto c Impolli" Nob." :e, 27 febr. 1747; 8. O. Ep. et Beg., Ord'tI'" Bre-
mitarum CamaldulenRium, 13 luI. 1730; S. C. C., Hillpan"'rum, mense aept. 1589; Catann.,
26 lun. 1595; deer. 15 muto 1596; 3 lun. lG99; Benone"., 28 febr. 1654, ad 9; CaptlCaquen .•
28 lnn., 11 febr. 1708, ad 1; BNien., 28·DOT., 12 dee. 1733, ad III-V.
3 Leo X (ln Conco Lateronen. V), consto c Dllm lntra :o, 19 dee. 1516, • 11; Innocen-
tlus XIII, consto « Apolltolici min""eni :e, 23 ma111723, • 17; Bent'dlctu8 XIII. consto c l .
IIUpremo », 23 sept. 1724. 114, 28; consto c Pu'oraUII oOlc" :e, 27 mart. 1726, 1 3, li; Bene-
dlctus XIV, const. « ImposU' NolM II, 27 !ebro 174i; S. C. Ep. et Beg•• Minor•• OHer-
lIatl"um, 11 lun. 1638; Ordin'" EremUarum Camald,dettllfv"t, 13 luI. 1730; 8. O. O.• H"'pa-
_"'rum, mense sept. l5S9; Oa'anim., 26 mn. 1595; deer. 15 mart. 1686; 8 lun. 1598; NvU'...
22 sept. 1600; 8e1l0"6n., 28 febr. 1654, ad 9; TiraIlOfl6fl., 11 mall, 8 lun .• 13 luI. 1782; LtlR8ft.-
Bananefl., 18 aug. 1888, ad 1.
lAber Te,,"... . De Be.
§ 2. Necesse est ut mnguli8 in casibu8 id Episcopo ordinaturo constet
ex authentico Curiae episcopalis testimonio 1.
CAN. 967.
Caveant Superiores religiosi ne in fraudem Episcopi dioecesani 8ubdi-
tum ordinandum ad aliam religiosam domum mittant, aut concessionem
litterarum dimissoriarum de industria in id tempns dif'ferant, quo Epi-
scopus vel abfuturus, vel nullas habiturus sit ordinationes 2_
CAPUT II.
De ,..,bieoto 8acrae ordinationiB.
CAN.968.
§ 1. Sacram onlinationem valide recipit solus vir baptizatus; licite
autem, qui ad normam sacrorum C8nonum debitis qualitatibus, iudicio
proprii Ordinarii, praeditus Bit, neque ulla detineatur irregularitate
aliove impedimento 3.
§ 2. Qui irregularitate aliove impedimento detinentur, licet post or-
dinationem etiam Bine propria culpa exo11;o, prohibentur receptos ordi-
nes exercere 6.
CAN. 969.
§ 1. Nemo ex saecularibus ordinetur, qui iudicio proprii Episcopi
non Bit necessariu8 vel utilis eccl...siis dioecesis I.
I 2. Non prohibetur tamen Episcopus proprium promovere subdi-
tum, qui in futurum, praevia legitima excardinatione et inC8rdinatione,
serviti o alius dioecesis destinetur.
CAN. 970.
Proprius Episcopus vel Superior religiosus maior potest suis clericis
ex quavis canonica causa, occulta quoque, etiam ...xtraiudicialiter, aacen-
l lDnocent1uB XIII, COIUIt. c Apo.tollcl m'nvteri' l, 28 maU 1723, , 17: BeDed1-

l, 23 sept. 1724, , 14, 28; const. c Pa.toralV ot/Iol' l,
etua XIII, const. c In ItIprelllO :n
mart.
1"l21, , 8, 5; BeDed1ctus XIV, const. c Impo"" NolM I. :nfebr. 1747: S. O. Ep. et Reg.,
Ontmv BremUanlm Camaldu'etldum, 13 lui. 1730; S. O. 0.,8 IDD. l.59II: decr. 24 auge 1619;
7·~., 11 mali, 8 IDD., 13 luL 1782; Ltlnen.-8arzanen., 18 auge 1888, ad 2.
I BeDedlctus XIV, const. c ImfJO"" NoblB l, :n febr. 1747: S. O. Ep. et Reg., Mino-
,..m Ob'enHJn".m, 11 lDD. 1838; S. O. O., decr. 15 mart. 1396; 3 IDD. 1599; T'ra.onen.,
U maU, 8 IDD., 13 lui. 1782.
3 C. 52, 60, O. I, q. 1: e. l, 3, X, de IW8IbJltero non bapUzato, III, 43; S. O. S. Otr.
(AIlgllae), 2 mart. 1842; PonWlcale Rom., tlt. De ord4,db... COft/enmdù.
6 O. l, D. LII: e. DD., X, de clerloo per .alI.m promoto, V, 29; Cone. Trldent.,
8e88. VII, de reI., e. Iii; PlUB II, const. c Cum 811 8acrortHJ1 l, 17' DOV. 1461, I 2; Urba-
Dua VIII, const. c Secre'" l, II dee. 1624, I 2, 3, 6.
ICone. Trldent., Re8B. XXI, de reI., e. 2; sesso XXIII, de reI., e. 18; lDnocentiUB XIII,
const. c Apoatol~ mmvteri' l, 23 mali 1723, , 3; Benedlctus XlII, const. c 'ft
ItIpr8lllO l,
23 aept. 1724, I 2, 28: coust. c PG,'orallB 011lcl' :o, 27 mart. 1728, I 3: Plue X, lltt. eneyol.
c Pfen' l'anlmo 1,28 lui. 1908; S. O. de Prop. Fide, lnstr. (ad Vie Ap. N.), mense aug. 1m.
Digitized by Coog le .
176
sum. ad ordines interdicere, salvo iure recursus ad Sanctam Sedem, vel

etiam ad Moderatorem generalem, si agatur de religiosis quibus ascen·
sum interdixerit SUllerior provincialis l.
CAN. 971.
Nefas est quemquam, guovis modo, ob quamlibet rationem, ad sta.-
tum clericalem cogere, vel canonice idoneum ab eodem avertere'.
CAN.972.
§ 1. Curandttm ut ad sacros ordines adspirantes inde & tenerÌ8 annis
in Semina.rio reeipiantur; sed omnes ibidem commorari tenentur saJ.tem
per integrum sacrae theologiae curriculum, nisi Ordinarius in casibus
peeuliaribus, gravi de causa, onerata eius conscientia, dispensaverit 3.
§ 2. Qui ad ordines adspirant et extra Seminarium legitime moran·
tur, commendentur pio et idoneo sacerdoti, gui eia invigilet eosgue ad
pietatem informet 6.
ART. I. - De retJ1'isUiB 1ft. nbieclo 8acrae .ortJitWJtio"fB.
CAN.973.
§ l. Prima tonsura et ordines iliis tantum. conferendi sunt, gui pro·
positum habeant ascendendi ad presbyteratum. et quos merito coniicere
liceat aliguando dignoB futuros esse presbyteros. I .
§ 2. Ordinatus tamen gui superiores ordines reeipere recuset, nee
potest ab Episcopo ad eos recipiendos cogi, nee prohiberi' a receptorum
ordinum exercitio, 11isi impedimento canonico detineatm' aliave gra.vis,
iudicio Episcopi, obsit causa '.
§ 3. Episcopus sacros ordines nemini conferat guin ex positivis aro
gumentis moraliter cenns sit de eills canonica idoneitate; secUB non solum
gravissime peccat, sed etiam periculo sese committit alienis communl·
candi peccatis '.
1 O. 5, 17, X, de tempori"... ord',..'foftu", 0' fltIGllt.,e ord....tttIortIm, I, 11: Cone.

Trldent., eeas. XIV, de reI.; c. l; Benedlctus XIV, consto c Ad m"n.",.. _, 80 mart. 1742,
I 23; S. O. O., VerceUen., 21 mart. 1843, ad 4; A~., 24 DOV. lOG7; A.cultl..., 21 apro 1792.
I O. 1, 2, 7, D. LXXIV; e. 23, O. XXV, q. 2-
3 O. 1. O. XII, q. 1; Cone. 1'rldent., sess. XXIII, de reI., e. 18; Benedlctus XIV, ep.•
encycl. C.' UW prlmtlm _, 3 dee. 1740, • 2; consto C Ad m"".,,'" _, 80 mart. 1742, • 34;
Plua V~, eneyel. c lMcru'."Ue _, 25 dee. 1775, • 4; Plua IX, ep. encyel. c NOI'" e' No-
biacum '_,8 dee. 1849; ep. eneycl. c Nemo oer'e igftora, _,25 lnart. 1852: Leo XIII, ep. c P.·
'61'ftae prot1Ùl.ellf16 _, 18 aept. 1899; Plus X, lltt. c lA. ""'ora~ _, 5 mall 1904; S. O. de
Prop. Fide, Instr. (ad Vie. Ap. Sin.), 18 oct. 1883, n. IV, 1.
'" Plus X, litt. eneyel. c PtUlC6fI.d' _, 8 aept. 1007; motu propr. « BCICI'Of"Um .",w,,"
'"m _, 1 sept. 1910, n. II: S. O. Ep. et Beg., Instr. 21 luI. 1896, n. 8.
a C. 4, de temporib". ord,... Uon"m et Il"'''.'-6 ordma"donlm, I, 9, In Vlo; Cone.
Trldent., sess. XXIII, de reI., e. 4, 11; Innocentlus XIII, consto .. Apo.tollol m',,"'eri' _,
23 mali 1723, , 2; Benedlctus XIII, consto c ,,, ..premo -, 23 aept. 1724, I 2, 28; const.
c P ••'ora'" o,ll.cU _, 27 mart. 1728, , 3; PontUicale Rom., tlt. De ord'''''''' OOfl/orettdw.
• O. 2, 8, D. LXXIV: e. 4, X, de tempori"'. ord',..tw..um et Il,,,,Ut.te
orll',..ftdo-
rtlm, I, 11.
J C. 8, D. LXIII; e. 3, D. LXXVIII; e. 2i, O. :XXV, q. 2; e. 14, X, Ile se'.'e e' Il''.'.·
,.te e' ord'fl6 prse/ICW"donlm, I, 14: Benedlctus XIV, ep. encyel. « Ubi prltfttlm _, a dee.
177
CAN. 974.
I 1. Ut quis licite ordinari possit, requiruntur:
1.0 Recepta sacra confirmatio;
2.0 Mores ordini rooipiendo congrnentes;
3.· Aetas canonica;
4.0 Debita acientis;
5.0 Ordinum inferiornm liIusceptio;
6.0 Interstitiorum observatio;
7.0 Titulus canonicns, si afatur de ordinibns maioribus l.
I 2. Quod pertinet ad consec1'8tionem episcopalem, servetul' prae·
acriptum can. 331. '
CAN.975.
Subdiaeonatus ne conferatllr ante annum vicemmum primnm com·
pletum; diaconatus ante vicesimum secundum completnm; presbyteratu8
ante vicesimum quartum completum 2.
1740, Il; Plua IX, ep. eU<''1cl. CI Q.' ,'arib... lt, 9 DOV. J.846; el'. encycI. c Hm'Ia et No-
&lacum lt, 8 dee. 1849; ep. encycl. c Oam "aper lt, 20 laD. 1858; Leo XIII, ep. encycl. c Fin
IIGJ fIrl"d"w lt, 8 dee. 1902; Pla8 X, ep. p.ceycl. c B "prem' lt, 4 oct. 1903; ep. c 8olHdto lt,
5 mali 190&, l1tt. encycl. c Pietri l'antmo lt, 28 lal. 1906.
l O. 1, D. XXXVI; c. 2, D. LXX; c. 2, a, 5, D. LXI: c. 8, D. LXIII: c. l, 8, D. LXXVII;
Co a. D. LXXVIII; c. 115, 111, 120, C. I, q. 1; c. 15, C. VIII, q. l: c. 29,36, C. XVI, q. 1:
c. 7, X, de eleoffcme e' elecCl pote'ta'e, I, 6; c. OD., X, de '''"'''"fo ,,, onUt1e lacfendo, I,
U; c. 18, 1+, X, de ae'a'e e' tltUIUtate e' o,.dine praejlcfe"dorum, I, 14; c. 2, X, de prae-
""'Ia e' """"a"b.., III, 5; c. 4, de temporlbaa o,.ditlationum e' qualitate ordi"ando-
...., I, 9, ln VIo; Reg. frl, R. l., In VI·; CoDC. Trldent., se88. XIV, de reI., c. 2; &e88. XXI,
de ref., c. 2; _ . XXIII, de reI., c. a, 4, 7, 8, 11-14; Pla8 Il, consto c Cum _ ,acrorum .,
17 DOV. 1461, 12; S. Plua V, consto c Roman ... PO'AIl/_ lt, 14 oct.. JJi68, Il; Slxtua V, consto
« 8allCtam e' ,GJu'are lt, 5 laD. 1589, I 2; Clemeua VIII, bwtr. « Ra"c'larima, lt, 3l aug.
l.II8G, 14; Innocentlua XII, consto CI Specu'atore, ., 4 DOV. 1694, Il; InnoceDtlU8 XIII, CODst.
« ApoIto.fd m,,,Ia'eri' lt, 28 mali 17'a, 15; Benedlctutl XIII, COl1st. c l" ,upremo _, 23 sept.
1724, I 4,28: consto c Pa'torall, oJ1l~t lt, 2'l mart. 1726, I 3; Benedlctus XIV, ep. encycl.
« UW,rlmum lt, a dee. 1740, Il; ep. encycl. «Bt,i mi,,'me lt, 7 febr. 1742, 110; consto « Ad
"'''''a,,'Ia lt, 30 mart. 1742, 121; consto « Etri pa,tMlZ.Ia lt, 26 maI11742, I VII, D. Il, IV,
XIX; lnstr. « Bo qaaml1" lempare lt, 4 ma111745, 119; const. « Impo,m Nobla _, 21 febr.
1147; consto c 8' da'am lt, 4 mart. 1748; Clemeua XIII, ep. encycl. « Cvm prim"m lt, 17 sept.
1759, IlO, 16; Pia8 VI, encycl. « In,crutab'le »,25 dee. 1775, I 4; CODst. « A.c'orem jldd »,
28 aug. 1794, prop. 52, iii, SynodJ Plstorien., damn.; Pins IX, ep. encycl. c Qa~ p'urib.' »,
9 DOT. 1846; ep. encycl. « No,'Ia el Nobilcum lt, 8 dee. 1849; ep. encycl. « Cum "upe,. Il,
20 lan. 1858; èonst. Il ApoIlo"cae Bedla lt, 12 oct. 1869, IV, D. 2; Leo XIII, CODst. « COR-
ditlle a OIIN'O Il, 8 dee. 1900, I 2, D. VI; Pln8 X, lltt. encyel. c Pa,cmdi lt, 8 sept. 1907:
mota propr. c p,.ae"a"tiG 8crlpturae., 18 DOV. 1907: mota propr. « 8acrorum a"U,ti'"m Il,
1 sept. 1910, D. Il; S. C. S. Ofr., lttt. 18 mart.1frl2; 2 apro 18T9; (Ierosolym.), 14mn. 1885; S. C.
lilp. et !leg., RellieA., VeroReR., Jla"tuau, BNieA. e' 88ROIIGJ're.., 15 febr. 15iS: Calven.,
25 febr. 1592; S. C. C., deer. 15 mart. 1596; AUllulltana, lO lan. 1002, ad l, 3: O,.dinill Capue-
dnorum, 15 DOV. lnO, 14 laD. 1711; O,.d'ni, 8. Barilii, 8 apr., 6 mali 1775: S. C. super Statn
B.egularlum,20 laD. 1860, ad 8: S. C. de l'rop. Fide, deer. 13 atlr. 1807, n. XI: (C. G.), li ini.
1886, ad 2; lnstr. 811al. 1902, D. 8; PonWlcale Rom., tlt. De ordinibull con/erendl,.
I O. 5, D. LXXVIII; C. 14, X, de 'empo,iba, O,.d'Mtiolium et qualltate ordinando-
rum, I, 11; C. a, de /Jetale e' qualitalee' ordine praejlcfendorum, l, 6, In Clem.; Conco
Trldent., &e88. XXIII, de re/., C. 12; Benedlclus XIV, roDat. « Btfl pa,toraU, Il, 26 mali
1742, I VII, D. XIX; lnstr. Il Bo quaml11a tempore Il, 4 mali 1745, i 19 S(}.; S. C. E~ et Reg.,
AlbenIG, 5 apro 1593; S. C. C., FaneR., 7 sept. l594: Pontlflcale Rom., tlt. De o,.di,,'bu,
COfIferndia.
~78
CAN.976.
§ 1. Nemo sive saecularis sive religiosus ad primam tonsuram pro-
moveatur ante inceptum cursum theologicum.
§ 2. Firmo praescripto can. 975, subdiaconatus ne conferatur, nisi
exeunte tertio cursus theologici anno; diaconatus, msi incepto quarto
anno; presbyteratus, msi post medietatem eiusdem quarti anni l.
§ 3. Cursus theologicus peractus esse debet non privatim, &ed in
scholis ad id institutis secundum studiorum rationem can. 1865 deter-
mlnatam 2.
CAN. 977.
Ordines gradatim .conferendi sunt ita ut ordinationes per saltum
omnmo prohibeantur 3.
CAN. 978.
§ 1. In ordinationibus serventur temporum interstitia quibus pro-
moti in receptis ordinibus. secundum Episcopi praescriptum, sese
exerceant 4.
§ 2. Interstitia. primam tonsuram inter et ostiariatum vel inter sin-
gulos ordine8 minores prudenti Episcopi iudicio committuntur; acoly·
thus vero ad subdiaconatnm, subdiaconus ad diaconatum, diaconus ad
presbyteratum ne antea promoveantur, quam aco)ythus unum saltem
annum, subdiaconuB et diaconus tres saltem menses in suo quisque or·
dine fuerint versati, nisi neeessitas aut utilitas Ecclesiae, iudicio Epi-
scopi, aliud exposcat Il.
§ 3. Nunquam tamen, nisi de peculia.ri licentia Romani Pontificis,
minores ordines cum subdiaconatu duove sacri ordines uno eodemque die,
reprobata quavis contraria consuetudine, conferantur; imo nee primam
l 8. O. CoDB1st., 24 mano 1911, ad 1; 8. C. de Bel{glos1s, declar. 7 sept. 1909, ad I,

Il; deelar. 21 dee. 1909; 31 mall uno, ad 1, 2; 1 man 1915, ad I.
2 8. O. de BeHglosl11, deelar. 7 sept. 1909, ad VI; 31 mali 1910, ad l, 2; 1 mano 1m,
ad Il.
3 C. l, D. LII; e. 1, 4, 7, D. LXI; e. l, X, Ile ~ peregrlflt., l, 22; e. OD., X, tl6
cIerloo per 'ImUfII JWOfIIOto, V, 29; Cone. '.l'rldent., 8e88. XXIII, Ile re!., e. 14; Stnus V,
consto c BllflctU. et Itdvtllre _, 5 lan. 1589, I 2; Plus VI, consto « Auctorefll ftclel _, 28 aug.
1794, prop. 51, G3, 8ynodl PlRtorlen., damn.; S. O. 8. Ofr. (Angllne), 2 mano 1842; 8. C.
Ep. et Reg., NerltOflefl., 22 dee. 1678; Gra"'''6fl., 26 aug. 1616.
4 C. 2, D LIX; e. lO, D. LXI; c. 1, D. LXXVII; C. 29, O. XVI, q. 1; Conc. Trldent.,
se88. XXIII, de re!., e. 11, 13, 14; 81xtus V, coDllt «8aflctum et ,"'ut"re »,5 lan. 1588, 12;
Innocentlus XII, consto « Hpectdlltore. _, 4 DOV. 1694, I 1; Benedlctu8 XIV, COD8t. « Btri
fHJItora't. _, 26 mail 1742, I VII, D. XVII, XVIII; Pontlflcale Rom., tlt. De ord~flfbu, 00II-
!8f'6fldt..
15 CoDC. Trldent., 8e88. XXIII, Ile reI., e. 11, 13, 14; Slxtus V, consto « BllflctUfII et
,"'utllre », 5 I&D. 1589, , 2; 8. O. l!ip. et Beg., CllletlJflIJ, 14 !ebr. 1581; Ali,1&tlflIJ, 9 aDg.
1JIt8; 8. O. de Sacrameutls, Ftib"rg6fl., 15 aug. 11109; 8. C. C., Aq.6fl., mense luI. 1589,
ad l, 2; A,t.rfcefl., 21 apro 1591, ad 1; NeapoUtllfllJ, 3 apro 1593; BrufltllJt6fl., 17 mall 1593;
N"'' ." 31 maH 1597; N.'It." mense Iua. 159'7; Bllt1Ofl6fl., 1 lui. 1597; 12 sept. 1609; JlI4eft.,
24 aug. 1688, n. Il; Pontlftcale Hom., tlt. De orf"fl~bu, COfl!er6fldi,.
!Aber Tertfll' - De Reb ... t79
ton8uram conferre licet una cum aliguo ex ordinibus minoribus, negUe

omnes ordines minores una simulI_
CAN. 979.
§ 1. Pro clericis saecu)aribus titulus c&nonicus est titulus beneficii,
eoque deficiente. patrimonii aut pensionis I.
I 2. Hic titulu8 debet esse et vere securu8 pro tota ordinati vita et
vere suftlcien8 ad congl'uam eiusdem sustentationem, secundum norma8
ab OrdinariiB pro diversis locorum et temporum necessitatibus et adi un-
ctis danda8 3.
CAN.98O.
§ 1. Ordinatus in sacrÌ8, Bi titulum amittat, alium Bibi provideat,
Disi, iudicio Epiacopi, eiuR congruse sustentationi aliter cautum sit·.
§ 2. Qui, citra apostolicum indultum, Buum 8ubditum in sacri8 Bine
titulo canonico acienter ordinaverint aut ordinari permiserint, debent ipsi
I O. 18, lIS, X, "e tmllporlb., ordf"atfoft•• et QII,d,ttlte ordfMftdor.... I. lI: c. 2,

3, X; de fIO. QIIf''''''(118onU"e. Iff.~,.t. V, 80; Conc. Tl'ldelit., se88. XXIII, de reI.• c. 18;
satwI V, const. c Bane,,,. e' ,GI"fare », 5 lan. 1IS89, I 2; 8. C. C., N,d"",. 18 sept. 1597,
ad 8; NeapolltaftG, 6 allli. 1611, ad l; B0118ft., 29 lan., 12 febr., lO ...pr., 7 maU 1707; Calari-
taftG, 21 febr. 1m, ad l; 8. C. de Prop. Fide, 4ecr. 13 apro 1807, n. XI; lnatr. 81. luI. 1902,
D. 8; Pontifica1e Rom., tlt. De ordlajb•• oolllet"eHdfl.
:I O. 2, 4, 23, X, de ",-oebettdiB et dfpft4t1"', III, 5; Conc. Trldent., seM. XXI, de
reI·. C. 2; 8. Plus V, con.st. C Roltl4ft... PoftUle", »,14 oct. l.IS68, Il; Innocentlua XIII, const.
a Apo,'o''''' • •u'erU »,28 maU 1123,17: Bened1ctu'l XIII, const. « 1ft ,"premo _, 23 sept.
lTl4, 1'5,28; const. a P4,torulfl o1ftcff », 27 man. 1'726, 18; Bened1ctua XIV, const. « AI
.,m4fttfl _, 30 mano 1742, 121: coDPt. a Etri palforaU. », ~ mall 1142, I VII, n. Il; Cle-
mena XIII, ep. encycl: CI CII. "n.N. », 17 sept. 175D, 110, 16; Plus VI, consto «Allcto-
rem jldef », 28 aug. 1794, prop. 1i2, 8ynodl Plstorle.o., damn.; Plue IX, consto Il Apo.toZfooe
Hedfl », 12 oct. 1869, I V, n. 2; S. C. O., Feretrafta, a. 1l'i73, ad 3: SqtdUacen., mense sept.
1IS88, ad 5: Hel1UfttlM, .menae oct. 1IS89, ad 1; Borana. 26 lon. 1600: UrblMteft., 9 sept. 1619;
V4ffterlfleft.• 4 aug. 1685; TUder1'M. 12 febr., 12 man. 1m, ad 2; Neperifts. 12 sept., 21 nov.
1750; 8. C. super Stata Regularlum, 20 lan. 1860, od 4: S. C. de Prop. Fide, lustr. 21 apro
18'11, D. 8: Pont11lcale Rom., tit. De ordl"ib... COfI/erendfl.
a O. 23, X, de ",-oeb6ftdfl et dillft"4t1b.,. III, 5; Conc. Trldent., se88. XXI, de reI.,
C. 2; 8. Piua V, consto « RO"'4ft'" PonU!e", », 14 oct. 1568, I 1; IDDoceuUua XII, consto
« BpeCIIlatoré. », 4 nov. 1694, I 3; Innocentlua XIII, conat. a Apo.tollcf "" ..,.terii », 23 mail
1123, I 7; Benedlctus XIII, coDBt. « 1ft 'IIprelftO _, 23 sept. 1724, I 5, 28; const. « P4.toralfl
o1/lo'l _, 21 mano 1726, I 8; Benedictua XIV, const. « Ad .fU'sfttl, Il, 30 mano 1742, I 27:
const. « Etri po.toralfl _, 26 mali 1742, I VII, n. Il: Clt'mens XIII, ep. encrcJ. « CII. "n-
.tIfft _, 17 sept. 1759, I lO, 16; S. O. Ep. et Beg., Caeacnftt8fl., lIS moU 1590, ad 1; conen.,
8 apro 1808; T1ae4tifta, 11 dee. 1615; Nucerlft4. 4 maill629; 8. C. C., Feretr4ft4, a. 1573, ad 3;
Cor1Oftef1 .• mense malo l1i89: Bef1tlfttfft4. mense oct. 158t1, ad 4: P4C6f1., 23 maU 1609; Neapo-
IftIltlG, 6 aug. 1611: Terr4cllleft.. 20 luI. 1619: Terracffte.... 20 luI. 1629; Oslacen., 6 mano
1638; lIS mano 1642; 15 mano 1652; BllponUna, 29 nov. 1670; 12 lui. 1687; FloretatiM. 28 lan.
1104; BOItl4M ,e" B. AI14tltae Gatllonl"', 27 mall 1713: Faflefl., 21 aug. 1117; FIorentina.
2 oct. 1117, ad 5: Arlfftllltm •• 8 et 29 aug. 17'l2, 15 mail, 17 luI. 1723; Bosnen .• 28 iul., 15 aept.
1838; L4ncfanen., 3 febr. 1884; S. O. de Prop. Fide, instr. 27 apro 1871, n. 1; Pont11lcale
Bom., tlt. De ord'fti", oon/er6fldfl
~ Conc. Trldeut., 111!118. XXI, de reI., C. 2; S. C. Ep. et neg., NOt1srlen .• 20 dee. 1838;
S. C. O., TefTtlCffleft.; 20 luI. 1819; PartJten .• 20 luI. 1641: BUect6fl., 16 DOV. 1686; L4ncla-
ft6fI., 9 febr. 1726, ad 1, 3-6; A.teR., 20 man., 3 apr., 22 mali 1734; TII.culaM. 5 apr., lO maU
1'188; 8. O. de Prop. Fide, Instr. 27 apro 1871, n. 11-13; Pont1ficale Rom., tlt. De ordlftjbu,
oon/erefldfl.
eorumque successores eidem egenti alimenta necessaria pra.ebere, donee
congruae eiusdem Imstentationi aliter provisum fuerit l.
§ 3. Si Episcopus aliquem ordinaverit Bine titulo canonico cum
pacto llt ordinatus non petat ab ipso alimenta, hoc pactum omni li caret I •
CAN. 981.
§ l. Si ne unos quidem e.~ titulis de quibus in can. 979, § 1, praesto
sit, soppleri potest titulo servitii dioecesis, et, in loois Sacrae Congrega·
tioni de Prop. Fide subieetis, titulo missionill, itn tamen ut ordinandus,
iureiurando interposito, Re devoveat perpetuo diOt'CeBis aut misBionis ser·
vitio, sub Ordinarii loci pro tempore auctoritate 3.
§ 2. Ordinarius presbytero, quem promoverit titulo servitii eccles1ae
vel miBBionis, debet bene1icium vel oftlcium ve! subsidium, ad congruam
eiusdem sustentationem sum.ciens, conferre.
CAN.982.
§ 1. Pro regularibu8 titulus canonicUB est sollemnis religiosa pro·
feBBio seu titulus, ot dicitur, paupertatis ".
§ 2. Pro religiosis votorum simplicium perpetuorum est titulus meno
Bae commun", OongregationiB aliusve similis, ad normam constitu·
tionum l.
§ 3. Ceteri religiosi, etiam ad ordinationis titllium quod attinet, iure
saecularium reguntur '.
ART. n. - De trrelfl'lM'ilGttbu8 '(Jltuque 'mp~ta.

9...qs.
CA...1\l.
Nullum impedimentum perpetuum quod venit nomine irregularitat,.,
Bive ex defectu Bit Bive ex delicto, contrahitur, 'niBi quod fuerit in cano·
nibus qui sequuntur expreBB1lm.
CAN. 984.
Sunt irregulares ex defectu :
1.° Illegitimi, Bive illegitimitas sit publica sive occulta, nisi fue·
rint legitimati vel vota sollemnia profesBi;
1 C. lB, X, Ile "'a'e e' ,.a.Ua'e e' or"'ne fWlJ6l1cfendoru"" I, 14; c. 2, 4, 18, X, ".
prtUJlHmde. e' "'",,"am,••, III, 5; C. :r1,.. de pnlebetltle. e' d'",,"aU".., III, 4, ID VIo; S. C.
Ep. et !leg., Lucana, 18 lun. l.5IJ2; Phareft., lB li'ept. 1598.
e' ne
:I C. 45, X, tIe "fIIOtala, aUq." pro ""n'H""•• e",It1a'"r "el prom"'a'.r,
a S. C. Conslst., 12 DOV. 11108, ad XI, XII; ROII&&na, 8 auge 1909, ad XII; S. C. de
V, '3.
Prop. Fide (C. P. pro SID.), 7 aug. 1618, ad 9; Instr. Z'l apro 1871, D. 3, 8-10; (Natches),
4 febr. 1873, ad 4,5; decr. 18 auge l.88G•
.. S. C. Ep. et Reg., decr. c Allcte. adll&Od.", l, 4 DOV. l882, D. l;S. C. super Statu
Regularlum, 20 laD. 1800, ad· 1; S. C. de Prop. Fide, ·lDstr. ~ apro 1871, D. 3, 4.
a Leo XIII, CODst. c Condltae a Chfil'o l, 8 dee. 1900, I 2, D. VI; S. C. Ep. et !leg.,
Nownen., 20 dee. 1888; decr. c A.cte. "",od.", l, 4 DOV. l882, D. l; S. C~ de Prop. Fide,
1Dstr. ~ apro 1871, D. 3, 4.
G S. P1U8 V, const. c Roma,,,,, Ponte/e", l, 14 oct. 1588, 13; PlU8 IX, const. c Apollo-
I(cae 8etl" l, 12 oct. 18111, I V, D. 4; S. C. Ep. et !leg., decr. c Atlete. "lIIOtl.", " 4 DOV.
1892, D. 1; S. C. super Statu Replarlum, 20 laD. 1800, ad 1.
2.· Corpore vitiati qui HeCure propter debilitatem, vel decenter
propter deformitatem, altaris ministerio defungi non valeant. Ad impe-
diendum tamen exercitium ordinis legitime recepti, gravior requiritur
defectus, neqne ob hune defectum prohibentur aetus qui rite poni p088unt;
3.· Qui epileptiei vel amentes vel a daemone possessi sunt vel fue-
runt; quod si post receptos ordines tales evaserint et iam liberos esse
eerto eonstet, Ordinarius potest suis subditis receptorum ordinum exer-
eitium rursus permittere;
4:•• Bigami, qui nempe duo vel plura matrimonia valida successive
contraxerunt;
5.· Qui infamia iuris notantur;
6.· Iudex qui mortis sententiam tulit;
7.· Qui munus earnifieis susceperint eorumqlle voluntarii ae im-
mediati ministri in exsecutione capitalis sententiae 1.
OAN. 985.
Sunt irregulares ex delieto :
1.. Apostatae a fide, haeretiei, schismatici;
2.· Qlli, praeterquam in easu extremae necessitatis, baptismum ab
aeatholicis quovis modo sibi conferIi siveruntj
3.· Qui matrimonium attentare aut eivilem tantum actum ponere
ausi sunt, vel ipsimet vinenlo matrimoniali aut ordine saero aut votis
religiosis etiam simplieibus ae temporariis ligati, vel eum muliere iisdem
votis adstrieta aut matrimonio valido eoIdunet&;
c_
1 2, 8, 5, D. XXVI: c. 1-6, D. XXXIII; c. 10, 14, D. XXXIV: c. 1, D. XXXVI; c. M,
118, 69, 88, D. L; c. 21., D. LIV: c. 1, D. LV. c. 8, D. LXXVII: c. 2, 17, C. VI, q. 1; c. 2,
O. XXVIII, q. 8; c. 1, 12, 14, X, tl6 /fUe. ,,..,.bvteroru,,, ordiPIGtldu wl Rota, I, 17; c. 5, X,
tl6 "rvfa ftcm oreUAtlAdia fiI flOf'W'" "",n"",e..fotte, I, 18; c. 2, 8, 7, X, de corpore 1Il,jale.
ordftltJtl4e. tHJI fIOR, I, 20; c. 1-3, X, tl6 biga",e. fIOR oret'tltJtl4I., I, 21.: c. 2, X, ete elenco
tJB,,-o"'ale wl debUffalo, III, 8: c. 18, X, fUI JU" "ftl le",'",I, IV, 17: c. 14, X, de ,.,rlla-
lfolle co"cmicG, V, 84: c. 1, 2, tl6 JUUa ,reabVleroru", el tlUe. "'eli'''''''' tltJte., I, 11, in VID:
Bes- frl, R. 1., in VIo; BeDed1ctus XIV, const. cB'" ,tI.'orale. ., 26 mall 1742, I VIII,
Do IV: 8. C. 8. rnr. (Graeco-Melchlt.), 2 lun. 1718: 8. C. Ep. et Reg., Theaflefl., 2 dee. 1578;
An",'nn., 14 mali 1691: Fa118tlllfltJ, 30 aug. 1839; S. C. C., Panorm"tltltJ, 10 apro 1683:
AIeIN"8tl., 27 apro 1886: utleUtJ"tI aeu ROfII4tltJ, 8 lun., 8 lui. 1728: FIrmati ti, 24 mali 1828;
JledfoltJtl8tl., 10 lun., 2 dee. 1724, ad l: C••mtlfltJ, 18 lui. 1725; FIonlflU"tI, 2 et 23 aug. 1727:
AbeUCft8tl., 7 et 28 lui. 1770; A.,1ulaM, 19 dee. 1112; CQfftefl •• 8 apr., 8 ma111775: J(tI'aci-
ttlfltJ, 8 mali, 17 lun. 1m: 8ar"tltJt8tl., 21 apro 1192; AJb'''tltlflefl., 21. lan., 11 febr. 1797,
20 lan. 1798; Btlrc'mme"., 11 lui. ;1.801; Falll'MletI., 25 lan., 8 mart. 1808: Blltritltl, 28 febr.,
181un., 23 aug. 1807; NetlfJOU"'fltJ, 17 aept. 1814: Ceuneraeetl., 20 lan., 17 febr. 1821: Cumtlcl8tl.,
19 lui. 1828; RetJlitltJ et N"r.lna, 14 ma1l1831: PItJUe"., 28 lan. 1832; lfllOletl., 14 apro 1832;
At"reta •• 24 aept. 1832; Mel,lifcten., 30 mart., 25 mall 1833: lt'tlbrtCJnen.-J(athelicen., 7 aept.
1833: A,",8ft"fltJ, 20 nov., 18 dee. 1841; Na,uletetl., 21. lui. 1882, 3 aug. 1833, 19 apro 1845;
~eocoa'ren. el Ctlttleetl .• 7 aug. 1847; Ta.rinetl., 29 len. 18(8; PaflONrlft(Jna, 20 apro 1850;
Ua"",riftBtl., 27 lun. 1860; Berllometl .• Z7 nov. 1858: Pa""ilonen., 17 aept. 1859; VerceUetI.,
28 luI. 1880; ItI".e.... 29 DOV. 1882; ('OtJICJcIeta., 5 dee. 1863: Aeal/la, 2f\ nov. 186-1; P'n'lelell.,
18 lun. 1885; 8OCJnen .• 22 &eJlt. 1888: BerllOflfBtl., 22 sept., 1 dee. l.868, 13 4un. 1888: VraU.'tl-
1Ilen., 9 aug. 1880; Bonon'etI., 23 febr. 1M: Rottenburgen., 24 aug. 1007; S. C. Ruper Statu
Regularlum, 20 fan. 1880, ad 2; S. C. de Prop. Fide, dCCI'. 13 Bllr. 1807, n. X: l'ontl1lcale
Rom., tlt. De ord''''bua oo"'eretl4e..
4.· Qui voluntarium homicidium perpetrarunt aut fetus humani
abortum procuraverunt, eft'ectu secuto, omnesque cooperante&;
5.· Qui seipsos ve! alios mutilaverunt ve! sibi vitam adimere ten-
taverunt;
6.· Clerici medicam vel chirurgicam artem sibi vetitam exercentes,
si exinde mors sequatUt;
7.· Qui actum ordinis, clericis in ordine sacro constitutis rese"a-
tum, ponunt, ve! eo ordine carentes, vel ab elus exercitio poena canonica
sive personali, medicinali aut vindicativa, sive locali prohibiti l.
CAN.986.
Haec delicta irregularitatem non pariunt, nisi fuerint gravi& pec-
cata, post baptismum perpetrata, salvo praescripto can. 985, n. 2, item-
que externa, live publica live occulta I.
CAN.981.
Bunt simpliciter impediti:
1.· FUii acatholicorum, quandiu parentes in suo errore permanent;
2.· Viri lUorem habenteB;
l O. 1-8, 8, 82, 36, 89, 41, 49, D. L; c. 4-7, 9, D. LV: c. 1, D. LXXXI: c. lO, O. r, q. 'l;
c. l'l, O. vI, q. 1; c. 17, X, de 'emporlbll. ordlnaUOftum el tlA"'ate ortU"""donIm, I, 11;
c. 3, 4, X, de 00f'lJ0f"8 mUa,u or"M"'~ " ' flOft, I, 20; c. 1, 6, lO, 11, 18-20, 24, X, de 1Iom'-
X, oIetioo flOft ord'",,'o mln"'",,,'e, V, 28; c. 1, de.""Iefl"" ''udlca,.,

tI
..cCdfo whltdarlo " ' ca••,,", v, 12; c. 2, X, de c'erlcU fHII1IWJ""b".
'e el re
'ue'lo, V, 14; c. 1, :&,
II, 14, ID VI.;
c. l, 18, 20, de .""Iefllja ucomm""fcalfo,,", ."lJ6fIIIlora" e' ''''M'WI', V, 11, iD VI,,; CoDC.
Trldent., 1Ie88. XIV, 'e reI., c. 7; BeIIIJ. XXIV, de reI., c. 6; Pia II, const. c C"m u NerO-
rum !t, 17 DOV. 1461, 12; Clemena VII, ep. c Cum .icg, !t, 16 lan. 1530, 12; 8tnus V, conat.
c BlfraeM'.m !t, 29 oct. lli88, 1 2, 3; const. c S.flCItlm el .... '.re Il, G lan. 1.1589, I 3; Bene-
dlctus XIV, const. c Btal flll3torG'Ia!t, 28 mali 1742, I VII, D. IX; CODst. c Impoll" Nobla .,
~ !ebro 1'l47: ep. encycl. c I",fW prae'erlloa ., 8 dee. "1749, I 48; 8. O. Ep. et Reg., B.r-
••"""., 31uD. 1597; 8. O. Oonalst., decr. 25 mart. 1914, D. 8; 8. O. O., Bal1oJl""., 21lun. 1828;
VerceUen., 21 mart. 1642, ad 2; Cld"""., 9 febr. 1688; 16 dee. 1074: Panormft.tla, 28 /lpr. 1888;
Ama'p""aM, BO eept., 2 dee. l'l02, ad 8; Leo'UIt., 7101. 1708, ad 2; Verce''''''., 18 auge 1708;
8ala"'''''M, 17 dee. 1701, 18 mall1.702, 18 aug. 1703, 28 lane 17M, ad l; Atluela"", 28 DCW.
1711: RomaM, 21 mali 1718, ad l: Pap"., 21 malll'l18; CaH'''''., 24 sept. 1718, ad 1; Calo-
Cett., 28 mali 1722, ad 1; AtluIM'''''., 12 laD. 1728; Turri'."", 22 eept. 1125, BO mart. 1728;
VaflU'.tI"""., 2 apro 1729; AUl1uat••III, 29 IaD., 12 febr. 1785, ad 2; Vfcett""", 19 apro l'l88,
ad 1; MOfl'U Fallaci, 18 lDall, 8 lun. 1789; NoIaM, 20 lun. 1750, 19 lun., 31 lui. 1751, 22 laIl.,
11 mart. 1752, ad 3; Alblnga,,",., 2 febr .• 7 apro 17. Baafleetl., 22 eept. l7G3, 9 febr. 17M,
ad IX; C.plltatlll""., 28 apr., 11) malll755; Dert~., 8 ma1l17li6; Mu",,,,,, 22lan., 28 fabr.,
12 mart. 1763; .s.lutjarum, S lun., 18 lui. 1185; Bette11fmI..., 18 DOV. 1789; 8. Marcl,8lun.,
31 aug., 28 sePt. 1771; ClJtnefl600"., BO luI. 1785; Vef'OtlfJfl., 19 aD., 18 fabr. l805; Fa.."..,
21un., 20 luI. 1805; NuceriM et TNden'fts, 5 el29 s.!pt. 1818; CatetsM, 14 lun. 1828, 20 DOV.
1824; AtlAepetUlm. et 8ostl6n., 21 lui. 1827; Barett., 24 laD. 1829; Tri"".."M, 7 eept. 1888;
Oflflfd""., 18 febr. 1841; l.iucfofl8ft., 8 apro 18«8, ad 4; BfWl1Otnen., 5 dee. 1883, 8 lui., 12 8118.
I865, ad 3; Prefllf.'Ccfl., 18 lun., 20 aug. 1887, ad 2; A. C. de Pl'Op. Fide, deer. 18 apro 18O'l,
D. VIII; lnstr. 20 oct. 1884, D. 11; PODWlcale Rom., tlt. De orcIC"'bua coa/6f'fJfl'u.
s O. 1, D. LXXXI; C. 17, X, de lemporlb". ord,,,.'fotIum et qualita'e ord',..tWIonItn,
I, 11; c, 5, X, 'e corpore m,jatu ord,,,,,..di. " ' flOft, I, !!O; C. 9, 12-18, 18, 19, 22, 28, X, de
homfcfdfo wI_,,'aN "' caauU, V, 12; C. 4, X, de clerlca percullaore, V, 25; C. 9, X, de
cIerioo flCCOfIImu"foato, depoafto, " ' fnt~dfc'o m'"u'",,,'e, V, 27; C. un., de AOtMcId.
wlu"tarlo "' CUHIi, V, 4, ID Olem.: 8. O. Ep. et Reg., la"um., 28 mali 1.1589; 8. O. O.,
B"O"M, Il lun. 1G99.
Llber TerUua • De Re""
3.° Qui oftlcium vel adminilrtrationetn gerunt clericis vetitam cuius

rationes reddere debeant, donec, deposito oftlcio et administratione atque
rationibus redditis, liberi facti sint;
4.° Servi servitllte proprie dieta ante acceptam libertatem;
5.° Qui ad ordinarium militare servitium civili lege adstringuntur,
antequam illud expleverint;
6.° Neopbyti, donec, iudicio Ordinarii, suftlcienter probati fuerint;
7.° Qui infamia. facti laborant, dum ipRa, iudicio Ordinarii, per·
durat 1.
CAN. 988.
Ignorantia irregularitatum sive ex delicto sive ex defectu atque imo
pedimentorum ab eisdem non excusat :I.
CAN. 989.
Irregularitates et impedimenta multiplicantur ex diversis eOl'undem
causis, non autem ex repetitione eiusdem causae, nisi agatur de irl'egu·
laritate ex bomicidio voluntario.
CAN. 990.
§ 1. Licet Ordinariis per se vel per alium suos subditos dispensare
ab irregularitatibus omnibus ex delicto occulto provenientibus, ea ex·
cepta de qua in can. 985, n. 4, aliave deducta ad forum iudiciale 3.
§ 2. E.adem facultas competit cuilibet confessario in casibus occultis
urgentioribus in quibus Ordinarius adiri nequeat et periculum immineat
gravis damni vel infamiae, &ed ad boc dumtaxat ut poenitens ordines iam
susceptos exercere licite valeat •.
CAN. 991.
§ l. In precibus pro irregularitatum se impedimentorum dispensa·
tione, omnes irregularitates ac impedimenta indicanda sunt; secus dispen·
satio generalis valebit quidem etiam pro reticitis bona fide, iis exceptis
quae in can. 990, § 1 excipiuntur, non autem pro reticitis in mala fide.
1 C. 1, D. XLVIII; c. 59, D. L: c. 1, D. LI; c. 1, l). LUI: c. 1·7, 12, 21, D. LI V: c. 1,

"e
D. LV; c. 9, D. LXI; c. 18, C. I, q. 1; c. lO, C. I, q; 7; c. 2, 17, C. VI, q. 1; c. 17, X, tem-
fJOrl* or"Matloftvm et tluaUtate ordinandorum, I, n: c. 1, X, de 1I111a fJre,bytcrorvm
tre'
orcI'..",,"Ia raon, I, 17; c. 1·3, 5, X, de ,erm, raon ordiAGAdia et eorvm matlumf8,lone, I,
18; c. aD., X, de obllgat(, ad ratloci,,'a ord',.",,"Ia vel raon, I, 19; c. 2, X, de clenci,OOtJ'.·
gatla, III, 3; c. 5, X, de Of),werllofle coniflgatorum, III, 32; c. 4, "e le"'porlbu, ordi"atlollum
et qvalttare or"l.."ndorum, I, 9, ID VIo; Reg. 87, R. J., iD Vlo; c. un., de voto et t,'oU re·
demfJtlofle, tlt. VI, iD Extravag. Ioan. XXII; S. C. S. Otr., 28 nov. 1668; (Coreae), 12 febr.
1851, ad 4; lnstr. 18 aept. 1875, n. 1; 4 dee. 1890: 6 mart. 1891; 3 felir. 1898, ad 2, 3; 1 aept.
1904: S. C. Ep. et Reg., Mutfrum., 12 auge 1611; S. C. C., TrIc.arlcefl., 23 laD. IGlO, ad 2;
MllefttaftG, 13 auge 1718, ad 1-3: Burgl B. Domn',,' ,MI Cremonett., 1 auge 1750. ad 2; Pra·
l1ett., 12 malJ 1759: BeMtre"taftG, 8 auge 1763; N_lUu, Montla Virgfnf" 16 febr., 5 apro 1788;
8Gf'IIfm.,28 febr.l.825; C'''''tatla Oa'telU, n mart. 1843; S. C. de Rellglos1s, decr. llan. 19n,
D. I; PontUlcale Hom., tlt. De ordl.l"., COflleNndia.
:I S. C. C., Aria"6fl., 23 laD. 1S08
, Conc. Trldent., 8etI8. XXIV, de reI., C. 8; 8. C. C., POIAtI""",,, 20 febr. 1611; Cad_r·
cen., 9 febr. 1884; Bl~., 9 febr., 16 mart. 1737, ad 1.
• S. C. S. Ofr., 6 aept. 1909.
Oo4Ml '.wb OGtlOll4oC
§ 2. Si agatur de irregularitate ex homicidio voluntario, etiam. nu-

merus delictorum exprimendus est sub poena nullitatiB concedenda.e di-
spensationis.
§ 3. Dispensatio generalis ad ordines valet pro ordinibus quoque
maioribuS; et dispensatus pote8t obtinere beneficia non con8i8torialia
etiam curata, &ed renllntiari nequit S. R. E. Cardinalis, Episcopus, Ab-
ba.8 ve! Praelatus ftulliUB,Superior maior in religione clericali exempta 1 •
§ 4. Dispensatio, in foro interno non sacramentali concessa, scripto
consignetur; et de ea in secreto Curiae libro constare debet.
CAPUT III.
De iit qtMJ6 Ba0ra6 Of'àinatiofti praeire debeftt.
CAN. 992.
Omnes tum 88eCulares tum religiosi ad ordines promovendi per Be
ipsi vel per ali08 Episcopo aliive qui Episcopi hac in re vices gerat, BUum
prop08itum ante ordinationem opportuno tempore aperiant I.
C.\...". 993.
Promovendi saeculares aut religiosi qui, quod pertinet ad orc1lDa·
tionem, saecularium iore reguntur, afterant:
1.· Testimonium ultimae ordinationis aut, li de prima. tonsura.
agatur, recepti baptismatiB et conftrmationis;
2.· Testimonium de peractis studiis, 'pro singulis ordinibos, ad
normam can. 978, requisiti&;
3.· Testimoniom rectoris Seminarii, aut sacerdotis cui candidatui
extra Seminarium commendatns fuerit, de bonis einsdem candidati mo-
ribUS;
4.· Testimoniales litteras Ordinarii looi in quo promovendu tan-
tum temporis moratus est ut canonicum impedimentum contrahere ibl
potuerit;
5.· Testimoniales Superioris mnloris religiosi, si cui religioni pro-
movendus adscriptus slt I.
CAN.994.
§ 1. Tempus quo promovenduR potuit canonicum impedimentum con-
trahere est, regolariter, pro militibus trimestre, pro a1iis semestre post
pubeJ1a.tem; sed Episcopus ordinans pro sua prudentia. exigere poteBt
1 c. l, 18, X, de JU'" """",,'6f'Ot"IIm ord'na,,"" tifi'
c Po"'cruam _, 8 dee. 1.G88, I 12; 8. C. 8. Ofr., 5 dee. l.906.
ftOft, l, 17; 81%tua V, coD8t.
I CoDC. Trldent., Be88. XXIII, de re!., c. 5; l»oDWlmle Rom., t1t. De orci"""" 00II-
let'6fWI".
3 C. 5, 8, D. XXIV; c. 2, X, tl6 cIericI" fJertlgrl"", I, 22; CoDC. Trldent., &e88. XXIII,
tl6 re!., C. 8; InnocenUus XII, CODBt. c 8peculatofYJ" _, 4 BOV. 1894, I 8-6; Pio IX, conato
• AfJO"IoUcse 8ed" _,12 oct. l889, I V, D. 8; 8. C. Ell. et Beg., decr. c A.et.. IIcllIIOfI"", -,
4 DOV. 1892, D. 8; 8. C. C., Nellpomllna "e. Vki B(lUfIft., 12 feobr., 12 mart. 1718; Boma. .
"e. 2'..culatlll, ~ apro 1720; A"culatlll, 7 febr. 1733, ad 2; Lutten.-8I1r..llnetI., 29 mali 1824,
ad 2, 8; 8. C. de ReUglos!s, deelar. 7 aept. 1808, ad VIII; 81 mali 1910, ad l, 2; PODWlcale
Rom., Ut. De ortl"""." OOfI!ef'fJlld".
Uber Te,,".. - De Beb88
Htteras testimoniales etiam ob brevius eommorationis tempus, et ob tem-

pus quoque quod pubertatem antecessit l .
I 2. Si looi OrdinariuB neque per se neque per ali08 promovendum
aatis noverit, ut testari poasit eum, tempore quo in BUO territorio mo-
ratus est, nullum canonieum impedimentum contraxisse, aut ai promo-
venduB per tot dioeceses vagatuB Bit ut impossibile vel nimis di1lleile
evadat omnes litteraB teatimonialea exquirere, provideat OrdinariuB sal-
tem per iuramenmm 8uppletorium a promovendo praeHtandum I.
I 3. Si post obtentas littera8 te8timoniales et ante peraetam ordina-
tionem, promovenduB praedieto temporiB &patio in eodem territorio runu8
moratu8 Bit, novae litterae testimoniales Ordinnrii looi necessariae 8unt.
CAN.995.
I 1. Etiam Superior religiosus suia litteris dimissoriis non 80lum
testari debet promovendum profesBionem religioaam emiBisse et esse de
familia domus religiosae sibi subditae, &ed etiam de studiis peractis,
deque aliis iure requiBitis I.
§ 2. EpiscopUB, acceptis iis litteris dimissoriis, aliis teatimonialibus
litteris non indiget •.
CAN.996.
§ 1. Quilibet promovendus Bive aaecularis sive religi08us debet prae·
vium ac diligens examen subire circa ipsum ordinem suscipiendum '.
§ .2. Promovendi vero. ad 88eros ordines in aliis quoque de sacra
theologia tractationibuB perieulum faeiant l .
I 3. Episcoporum est statuere qua methodo, coram qui bus examina·
toribus et quibus in traetationibus· saerae theologiae promovendi peri·
eulum facere debeant '.
CAN. 997.
I 1. Hoo e:xamen Bive pro elericis 88eeularibus sive pro religiosis
reeipit looi Ordinarius qui iure proprio ordinat, aut dat dimis80rias lit·
tems; qui tamen potest quoque, ex iusta caU88, illud Episcopo ordina·
turo eommittere, qui id oneris suseipere velit '.
l 8. O. Ep. et Bee., lDstr. 27 nov. 1892, D. Ii"; S. O. O., lI'«rma"a, 19 &ept. 1893; Ur-
.eUen., 26 IaD. l8SI5, ad 1; Prafl6tl., 25 10D. 1IlO4.
:& s. C. C., Urgelle"., 26 laD. 1895, ad 3, 4; Praflet6., 25 IOD. 1904.
li BeDedletus XIV, CODIÌt. c 1m,,0.II« NolnR _, 27 !ebr. 1141; IA!O XIlI, colUlt•• OGA-
4"" a U1wfato _, 8 dee. 1900, 1 2, D. VI; 8. O. Ep. et Beg., decr. « Ave'fa admod.,m _,
4 DOV. 1882, D. 8; S. O. C., decr. 115 mart. 1G96; 8. O. de Bellg1osl8, declar. 7 &ept. 1909,
ad VIII; 81 maU 1910, ad 1, 2.
" 8. C. C., 8enonetl., 28 febr. 18M, ad 9.
a CoDC. Trldeut., &eSS. XXIII, de reI., c. 14; IDDocentlos XIII, colUlt. c AfJQItoliof
m'"faten' _, 28 maU 1728, 1 5; BeDedletus XIII, colUlt. c 1" • .,premo _, 28 aept. 1124, 1 4,
28; colUlt. c Pa.toralfa 011101. _, 27 mart. 1726, 1 3; 8. O. O., decr. 1.5 mart. 1G96; PODWlcale
Hom., ttt. De ord',,«b88 conleflJfldfa.
• IDDOC'eDtlus XIII, CODst. c Apo,'olki m',,"'en' _, 23 Dl&U 1723, 1 G; BeDedletus XIII,
colUlt. c 1" ,.,premo _, 23 &ept. 1724, 1 4, 28; colUlt. c Pa,fonJUI oJllc" _, 27 mart. 1726, 1 3.
r Conc. Trldeut., 1188f. XXIII, de reI., c. 7.
I Couc. Trldent., 8e88. VII, de reI., c. 11; 8e88. XIV, de t'el.• c. 3; &eSS. XXIII, de reI.,
c. 8, 12; IA!O X (ID CoDC. LateraDeu. V), colUlt. c D.,m ""ra _, 19 dee. 1518, .1 11; lDDocen·
§ 2. Episcopos alienum subditum sive saecularem sive religiosum
ordinans cum legitimis litteris dimis80riiS, quibus asseritur candidatum
examinatum fuisse ad normam § 1, et idoneum repertum, potest huic atte-
stationi acquiescere, sed non tenetur; et si pro sua conscientia censeat
candidatum .non esse idoneum, eum ne promoveat l.
CAN.998.
§ 1. Nomina promovendorum ad singulos sacros ordines, exceptis
religiosis a votis perpetuis sive 8011emnibus sive simplicibus, publice de-
nuntientur in paroeciali cuiusque candidati ecclesia; sed Ordinarius pro
sua prudentia potest tum ab hac publicatione dispensare ex iusta causa,
tum praecipere ut in aliis quoque ecclesiis peragatur, tum publicationi
substituere publicam ad valvas ecclesiae am.xionem per aliquot dies, in
quibus unus saltem dies festus comprehendatur I.
§ 2. Publicatio fiat die festo de praecepto in ecclesia inter Missarum
sollemnia aut alia die et hora quibuliJ maior populi frequentia In ecclesla
habeatnr.·
§ 3. Si sex intra mense" candidatus promotus non fuerit, repetatur
publicatio, nisi aliud Ordinario videatur.
CAN.999.
Omnes fideles obligatione tenentur impedimenta ad sacros ordines, si
qua norin~, Ordinario vel parocho ante sacram ordinationem revelandi a.
CAN. 1000.
§ 1. Parocho qui publicationem peragit, et etiam alli, si id expedire
videatur, Ordinarius committat ut de ordinandorum moribu8 et vita a
fide digDis diligenter exquirat, et litteras testimoniales, ipsam investi-
gationem et publicationem referentes, ad Curiam transmittat 4.
§ 2. Idem Ordinarius alias percontationes etiam privatas, si id ne-
Ce&88rium aut opportnnum iudicaverit, facere ne omittat.
tlus XIII, coDSt•• Apoa'o'WC m'''''teril l, 23 mall 1'l28, I 8; Benedlctus XIII, coDSt. c 1,.
a.premo l, 23 sept. 172-&, I 4, 28; colUlt. c PIU'oruI" olloH " 27 mano 1726, I 8; Benedl-
cluB XIV, CODat. c 1mpodU Noma l, 27 !ebro 1747; Plus X, mota propr. c BeJ~m Or-
,"""m l, 19 mart. 1908; S. O. Ep. et Beg., Cate"'ftG, 20 dee. H88; Jadren., 17 sept. 1860;
OrtI,,,..Bremita,..m CamoU.'6tIft"m, 18 lui. 1780; S. Q. O., V8II"mUietl., mense dee. l.587,
ad 14; decr. 16 ~an. 1Ii88; B'boren., 2 et 28 aug. 1721, ad 8; PoDtl8caie Hom., tlt. De ordl.-
'l'ha COft!erentJfa.
I CoDe. TrldeDt., seSS. XXIII, de reI., C. 8; IDIlOCeDUUB XIII, coDSt. c Apoa'o'WC mi-
,,"'eri' l, 23 mall 1723, I 8; BenedlCtaB XIII, coust. c 1" "premo l, 23 sept. 1724, I 4, 28;
coDSt. c PlUtora'" ollcll Il, 27 man. 1726, 13; S. O. O., MiJe'en., 20 DOV. Ui82, ad.2;·Num..,
18 laD. 1595; 17 laD. 1808; BJboretI., 2 et 23 aug. 1721, ael 1-3.
2 CoDe. Trldent., sees. XXIII, de reI., C. 5; AlexaDder VII, const. c Apoa'oUca 30'1.-
ettNO " 7 aug. 1882, I 2; S. C. O., Medio'a"p., mense aug. l.587, ad 4; MiJe,p., 27 apro
1Ii85; Monopoll"'ftG, 27 febr. 1802; Relltdarl.m, 28 fabr. 1802; S. R. O., NMaCGftG, U DOV.
1841; PODtl8caie Rom., tU. De ord',,'ha COft/erend...
:I PODt18eale Rom., tlt. De or"Mtlone 'isoo." tlt. De Of'd""'tlotle pre.b,'e,.,.
~ C. 5, D. XXIV; CoDC. Trldent., sesti. XXIII, tJe reI., C. 5, 7; AlexaDder VII, coDSt •
• Apoa'oliCG aoJki,,,do l, 7 aug. 1882, I 2: PoDtlftcale Rom., tlt. De ord"'.ka COft/erend...
OAN. 1001.
§ 1. Qui ad primam tonsuram et ordines minores promovendi sunt,
spiritualibus exercitiis per tres saltem integroH dies; qui vero ad ordines
sacros, sa.ltem per sex integr08 dies vacent; &ed Bi qoi, intra semestre,
ad plures ordines maiores promovendi Bint, Ordinarius potest exercitio-
rum tempus pro ordinatione ad diaconatum reducere, non tamen infra
tres integros dies l.
I 2. Si, expletis exercitiis, 'Sacra ordinatio qualibet de causa ultra
semestre differatur, exercitia iterentur; secus iudicet Ordinarius utrum
iteranda sint, necne.
I 3. Haec spiritualia exercitia religiosi peragant in propria domo
vel in alia de prudenti Superioris arbitrio; saeculares vero in Seminario,
aut in alia pia vel religiosa. domo ab Episcopo designata '.
§ 4. De peractis spiritoalibus exercitiis Episcopus certior ftat testI-
monio Superioris domus, in qua peraeta fuerint; vel, si de religi08is
agatur, attestatione proprii Superioris maioris '.
IV.
OAPUT
De ritibu8 et caeremoniiB sacrae ortlillationiB.
OAN. 1002.
In quovis conferendo ordine, minister propri08 ritus in PontiftcaJi
Romano aliiave ritoalibus libris ab Ecclesia probatis descriptos, adamus-
sim servet, quos nulla ratione licet praeterire vel invertere 4.
OAN. 1003.
lUssa ordinationis vel consecrationis episcopalis semper debet ab
ip80met ordinationis vel conAeCrationis ministro celebrari a.
OAN.1004.
Si quis, ritu orientali ad aliqu08 ordines iam promotus, a Sede Apo-
stolica indultum obtinuerit superiores ordines suscipiendi ritu latino,
debetprius ritu latino recipere ordines qU08 ritu orientali non receperitl.
1 Alexauder VII, CODat•• Apo.wlfeG .ol'd'"do lt, 7 aug. 1862, I 3; S. C. Ep. et ReI.,
encycl. <ad Ep. Itallae), 900. 1682.
, Alexander VII, consto • Apo.toUctJ IOUdt"do lt, 7 aug. 1862, I 3; S. C. Ep. et Reg .•
encycl. <ad Ep. ltallae), 9 00. 1682.
, AlexaDder VII, consto • Apo.tolfeG .oUdt"do lt, 7 aug. 1002, I 3; S. C. Ep. et Reg.•
encycl. <ad Ep. ItaUae), 9 00. 1682.
4 Conc. Trldent., &eSS. XXIII, de o"dine, can. 5; Benedlctus XIV, consto • liJtal P4"0-
nde. lt, 28 mali 1742, I VII, n. VI: l..eo XIII, lltt. ap. Il Apo.tolicae (lUme lt, 13 aept. 1896;
S. R. C., Lutld"fteft., 12 laD. 1917: PooUflcale Rom., Ut. De ordini"". COtIfererade..
a S. R. C., V"a,e.ltJ1.lfen., 8 IUD. 1858: V"atiBla11ie"., 24 180. 1660; Bertlomen., 21 mart.
1744. ad 1, 2; Fe.,,14na, U febr. 1764: Nefllau.en.. 23 aept. 1837; PonUflcale Rom., tlt. De
ordini"", ooflffWefl4i.; tlt. De ordinatioratl pre'''Jlteri; Ut. De COflIecraUcme elt>c" iA epi-
·00fHI"'I ·BeDed1ctu8,XIV. conato « Etli palton.ale. lt, 28 mal1l742, I VII, n. VII.
CAN. 1005.
Omnes ad maiores ordines promoti obligatione tenentur sacrae com-
munionis in ipsa ordinationis Missa recipiendae l.
CAPUT V •.
De tompore et loco Bacme onUflatioRiB.
OAN. 1006.
§ l. Consecratio epiacopalis conferri debet intra Missarum sollemnia,
die dominico vel natalitio Apostolorum I.
§ 2. Ordinationes in sacris celebrentur intra Missarum sollemnia
sabbatis Quatuor Temporum, sabbato ante dominicam Passionis, et Bab-
bato Bancto 3.
§ 3. Gravi tamen causa interveniente, Episcopus potest eas habere
etiam quolibet die dominico aut festo de praecepto·.
§ 4. Prima tonsura quolibet die et hora. conferri potest; ordinea mi-
norea singulis diebutl dominicia et festis duplicibuR, mll.ne tamen a.
§ 5. Beprobator conauetudo contra ordinationum tempora praece-
dentibua paragraphiR praescripta; quae servandn quoque sunt, cum Epi-
scopua latini ritus o1'dinat ex apostolico indulto clericum ritus orientalis
aut contra l.
CAN.1007.
Quoties ordinatio iteranda sit vel aliquis ritus supplendus, uve abso-
Iute' sive sub conditione, id fieri poteat etiam extra tempora. ac secreto '.
CAN. 1008.
Episcopus extra proprium territorium, sine Ordinarii looi licentia,
nequit ordines conferre, in quorum collatione ponti1icalia exercentur,
salvo praescripto can. 239, § 1, n. 15 '.
1 PontUlcale Rom., tU. De .acr'- orlnnibu MI lIefWJrCi Ut. De ordinotlone pre'b"terl.
I C. 5, D. 1.1; c. l, D~ LXXV; 8. R. C., DefellGtfon" AfHntolf.cae CGnodenftl, 4 apro
1913; Pont11lcale Rom.. Ut. De OOMecrtltlone elecU in epflooptfm.
a C. l, D. 1.11: c. 4, 7, D. LXAV; c. 2, 3, X, de tctnfJUtibtu ordfnotfonum e' Ilulftate
ordffttJndorllm, I, 11; Conc. Trldent., sess. XXIII, de reI., c. 8; Plu8 Il, consto c C.m e•
• acrorum It, 17 nov. 1461, 12: S. C. de Prop. l!'lde. 1lt.t. (ad N. In Semin. Parla. 1r1188lon.
Exter.), 3 apro 1766; Pontlficale Rom., tlt. De fwdf.tlfbtl. COtIferend".
• s. C. S. Olf.• 5 mart. 1712; S. C. JIlp. et Reg., CG.tren., 18 lui. 1732; 8. C. C., Brio-
cen., 15 Ian. 1689; Tim.onen., 20 apr., 11 mali 1782; 8. R. C., QtleHoen., 8 mart. 1896,
ad I, 3.
a C. 1, 3, X, de temporlbu. ord"I4'Umtlm et Qulftate ordifttJndorum, I, 11; S. R. C.,
Mar.orvm, 12 nov. 1831, ad 1; Claromonten., 18 mart. 1833; An'f,ien.,'18 febr. 1843; PonU-
fica le Rom., tlt. De ordfn'bu, oonfe,·entlfl; tlt. De t'Jerlco facletado •
• C. 2, 16, X, de temporibu, ord'Mtumtlm et quaUtGte ordtnandoram, l, 11.
f S. C. S. Olf., ~ mali 1840; (Cocbincbln.), 19 auge 1851: 20 tan. 1875; 20 lu. 1888;
(Angllae), 7 sept. 1892; 9 dee. 1897: 26 lan. 1898; Il 1'111. 1898 (a): 8 luI. 1898 (b); 11 Ian. l899;
19 luI. 1899; 17 lan. 1000; 4 luI. 1000: 22 auge 1000; 28 nov. 1000; (Vlc. Ap. Hong-Kong), 7 ma11
100'1; S. C. C., SenollaJUen., a oct. 1711: 8. R. C., Taatiften., 18 lun. 1st1: VitHlrlen.,
22 mati 1841.
• C. 28, C. VII, q. 1; c. 6, 7, 9, C. IX, q. 2; Conc. Trldent., RetI8. VI, de ref., c. G; ,
Benedlctus XIV, ep. c Ali Gullietltiam It, 15 febr. 1753, 11-7; S. C. C., B"'nianen., a. 1673;
Uh,"at" Rel1all, 'n Inlli" (UmafttJ). mense febr. 1588, ad BO; Neapol"ano, ~ febr. 1849.
CAN. 1009.
§ 1. Ordinationes generales in cathedrali ecclesia, vooatis praesen·
tibusque ecclesiae canonicis, publice celebrentur; si autem in alio dioe·
cesia loco, praesente clero looi, dignior, quantum fieri poterit, ecclesia
adeatur l.
I 2. Non prohibetur autem Episcopus, iusta suadente causa, ordi·
nationes particulares ha.bere in allis etiam ecclesiis itemque in oratorio
domus episcopalis aut BemÌllarii aut religiosae domus I.
I 3. Prima tonsura et ordines minores conferri p08sunt etiam in
privatis oratorlla s.
CAPUT VI.
De adtlOtatiofl6 ac testimonio peractae ordinationiB.
CAN. 1010.
§ 1. Expleta ordinatione, nomina singulorum ordinatorum ac mini·
stri ordinantis, loou8 et dies ordinationis notentur in p~uliari libro in
Curia looi ordinationis diligenter custodiendo, et omnia singularum ordi·
nationum documenta accurate serventur 4.
§ 2. Bingulis ordinatis detur authenticum OI-dinationis receptae te·
atimonium; qui, si ab Episcopo extraneo cum litteris dimissoriis pro·
moti fuerint, illud proprio Ordinario exhibeant pro ordinationis adno·
tatione in speciali libro in archivo servando.
CAN. 1011.
Praeterea looi Ordinarius, si agatur de ordinatis e clero saecularl;
aut Buperior maior, si de religiosis ordinatis cum suis litteris dimi88oriis,
notitiam celebratae ordinationis uniuscuiusque subdiaconi transmittat ad
paroohum baptismi, qui id adnotet in suo baptizatorum libro ad normam
can. 470, § 2.
l CoDC. Trldent., _ . XXIII. de ref•• è. 8; lDDoce.ntlus XIII, const. c AfJodolloa m'-.

..uleri' •• 28 maU 1728, 117; BeDed1ctua XIII. <:oDSt. cl" ltI",-emo ., 23 sept. 1724, 114, 28;
coDSt. c PutorG'" alici' ., 21 mart. 1728, I S; BeDed1ctus XIV, ep. c Ad a.djettUam .,
1.5 fabro 17GB, 117, 18; 8. C. C., Be".,.t'ft4, mense IUD. lIiS6; Ge"""de"., mense mart. 1588,
ad 17; (Ueatl6ft., 11 et 25 lu., 7 lUD., 5 luI., 2 BUg. 1727, 191UD. 1728; Alatri"a, 20 BUg. 1785,
ad 1; PoDtlflcale Rom., tlt. De ortJt",,,.. COflfet'C"d".
2 BeDedlctus XIV, ep. c Ad af,,'leRUam ., 15 febr. 1758, 118, 19; 8. C. O., Bel1.,.UM,
mense lUD. 1586; Jlfl"'eR., 20 DOY. lG92, ad 8.
, PontUlcale Rom., tlt. De or""""" COflfef'6ftdC8; tlt. De elerioo faWmtJo .
.. IDDoce.ntlU8 XII, coDSt. c BfJ8cu1a'0r'6' ., 4 DOY. 18M, I 3.
Digitized by Google
TITULUS VII.
De matrimonio.
OAN. 1012.
§ 1. Cbristus Dominus ad sacramenti dignitatem evexit ipsum con-
tractum matrimonialem inter baptizatos l.
§ 2. Quare inter baptizat08 nequit matrimonialis contractus validu8
consistere, quin sit eo ip80 sacramentum I.
CAN. 1013.
§ 1. Matrimonii finis primarius est procreatio atque educatio prolis;
secundarius mutuum adiutorium et remedium concupiscentiae a.
§ 2. Essentiales matrimonii proprietates sunt unitas ae indi8801u-
biUtas, quae in matrimonio christiano peculiarem obtinent firmitatem
r&tione sacramenti·.
l Conc. Trldent., sess. VII, de 3tJCf"tJmenti3 'n fle,aere, can. 1; sess. XXIV, de fll6tri-
moftlo, prooemlum, can. 1; Professlo fidel (in Conc. Lugdunen. Il) a Mlchaele PaJaelogo
Gregorio X oblata, a. 1274; EugenluB IV (in Conc. Florentin.), conat. «EnlttJte Deo .,
22 nov. 1439, I 16; PIUB IX, Utt. ap. « Ad Ap03toUcae », 22 aug. 1851; ep. « La lettera .,
9 sept. 1852; aUocut. « Acerbi",""um », 27 sept. 1852; SyllabuB errorum, prop. 65, 73; ep.
« TutJe IUteroe ., 1 dee. l.875; Leo XIII, ep. encycl. « l'l3cruttJbi'' l, 21 apro 1878; ep. encycl.
« Quoll Ap03tolfct », 2S dee. 1878; lltt. « Cl ritJmo », 1 lun. 1879; ep. encycl. « Arcanum .,
10 febr. 1880; IItt. « lJ IIim3tJme"to », 8 febr. 1898; allocut. « In Ulten3 NOIt"" Il, 18 mart.
1895; ep. « QUtJm relf,i03tJ D, 16 aug. l.89S; ll11ocut. « Al1crre 'ucundioro », 16 dee. 1901: ep.
« Dum multa ., 24 dee. 1902: 8. O. 8. OJr., lnstr. (ad Praef. MIsslon. Martlnlcae etc.),
6 luI. 1817; inatr. (ad Vlc. Ap. GallaB), 28 mart. 18tlO, n. 1; deer. « I..amenttJbili l, 4 lui.
1907, prop. 51; damn.; 8. Poenit., IDStr. 15 lan. ]800, n. 2.
li C. 1. X, de 3pon3tJ d.orum, JV, 4; Conc. Trldent., ReEI8. VII, Ile 3tJcrtJmentll in ,e-
nere, can. l: Pio IX, lltt. ap. « Ali Ap03tCJllcae », 22 aug. 1851; ep. « La lett6rG », 9 sept.
1852; allocut. « Acerbi,,'mum », 27 sept. 18....2; allocut. « Multi3 urombu3que ». 17 dee. 1860;
S"UabUB errorum, prop. 66, 73; ep. « ".tJe Utteroe », 1 dee. 1875; Leo XIII, Utt. « C,
3ftJmo Il, 1 iun. 1879: ep. encycl. « Areantlm », lO febr. 1880: Utt. «Il dlm3tJmento D, 8 febr.
1893: ep. « D.m m.lIa », 24 dee. 1902; S. C. S. Off., llHltr. (ad Praef. M.lsslon. Martlnl-
cae etc.), 6 luI. 1817; 8. C. de Prop. Fide, lnatr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858; S. Poenlt.,
Instr. 15 lan. 1866, n. 3.
a C. 41, C. XXVII. q. 1; C. 12, C. XXXI, q. 1; C. 11, C. XXXII, q. 1; C. 3, O. XXXII,
Q. 2; C. ~, C. XXXII, q. 7; C. 2, C. X.~XIII. q. 1; EugeDiuB IV (in Conc. Florentln.), conat.
«Ba:vlttJte Deo III, 22 DOV. 1439, 116; Benedlctus XIV, (,'Onat. « Del mll6rGtWfle », 3 nov.
1741, I 1; Leo XIII, ep. encycl. « Arcantlm III, 10 febr. 1880; S. C. 8. Oir., lnBtr. (ad Ep.
S. Albertl), 9 dee. 1874, n. 5; S. O. de Prop. Fide, lnstr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858.
, C. 8. C. XXIX, q. 2; C. l, 25, 27, C. XXXII, q. 7; C. 2, C. XXXIII, q. 2: C. 1-4, 7,
O. XXXIV, q. 1 et 2; C. 11, X, II~ proc3umptlmlibu3, Il, 23: C. 19, X, de regularibtll et
trorl3euntibu3 ad relff/loflem, .1U, 81; C. 3, 11, 12, 17, X, de oont76t",atlofle OOtllu,tJtorvm,
111,32; C. l, 9, 13, 19, 81, X, de 'poflItJUbu, et matrimonill, IV, 1; C. l, 3,5, X, de 3pota3a
duorum, IV, 4; C. 2, 4, 5, 7, X, Ile eo, qtli IIull1U iA matrimonium, quam JIOlltlit per tJdtllte-
ritlm, IV, 7; C. l, X, Ile OOtl'tlg1O lepro3Orum, IV, 8; C. 4, X, qu' Illil lint le,itiml, IV, 17;
C. ~, 5, 7, 8, X, de IIloortill, IV, 19; C. 2, X. Ile 3ecuAII'" ntlptii3, IV, 21; C. un., de ooto et
oo&. redemptlofle. III, 15, in Vlo; Conc. Trldent., &eIIS. XX1V, Ile fll6trtmonlo, can. 2; de
rei: matrim., C. l, 7; BadrIanu8 l, ep. « ln3mutlo U"lt1er3tJ'" », a. 785; Innocentlu8 III,
ep. « Eitl3 e:eemplo III, 18 dee. 1208, Professlo fidel Waldenll1bu8 praescr.; Professl0 fldel
(in Conc. Lugdunen. Il) a Mlchaele Palaeologo Gregorio X oblata, a. 1274; Benedlctus XII,
OAN. 1014.
Matrimonium pudet favore iuri&; quare in dubio standum est pro
valore matrimonii,donec contrarium probetur, salvo praescripto
e&n. 1127 1.
CAN. 1015.
§ 1. Matrimonium baptizatorum validum dicitur ratum.l si nondum
consummatione completum est; ratum et COn8f1mmatum.l si inter coniu-
ges locum habuerit coniugalis actus, ad quem natura sua ordinatur con-
traetus matrimonialis et quo coniuges llunt una caro 2.
'§ 2. Celebrato matrimonio, Bi coniuges simnl cohabitaverint, prae-
sumitur consummatio, donec contrnrium pro1x>tnr.
§ 3. Matrimonium inter non baptizatos valide ceiebratum, dicitur
legitimum l.
I 4. Matrimonium invalidum dicitur putatiwm.l si in bona fide ab

ana saltem parte celebratum fnerit, donec utraque pan de eiusdem nul-
litate certa evadat '.
OAN. 1018.
Baptizatorum matrimonium regitur iure non 80lum divino, sed etiam
canonico, salva competentia civilis potestatis circa mere clviles eiusdem
matnmonii eftectuH I.
a. l.341, prop. 102, Armenorum, damn.: Eugt'DiulS IV (In Conc. Florent1n.), consto « S . .r-
'lI'e DfJO _, 22 nov. 1439, I 16; ClemeDIJ VIII, Inatr. c BllflCte.aI",lI. _, 81 auge l.59Ii, I G;
UrbaDua VIII, consto c MlltIfI". l" Chmto _, 20 luu. 1637: Bened1ctus XIV, ep. encycl.
c .IIa,nfllOftU _, U apro 1141; consto c Dei me.eraUoJ&e., 3 nov. 1141, Il; consto c Etri fIO.to-
rale. _, 28 maH 1142, I VIII, D. II: ep. c N.per al Noa _, 16 mart. 1743, Professlo fldel
MaroDitl8 praeacr.: ep. encycl. c Inter 0.n'1I811a. _, 2 !ebro 1744, 112; Gregorlu8 XVI, ep.
encycl. « .II'ran w, _, U auge 1832; PlU8 IX, lltt. ap. c AI Apo.tolfeGe _, 22 aug. 18M:
aUocut. ~ AoerM8a1mtlm _, Z1 sept. 1862; (.p. c VerM8 .,...mere _, 15 auge l859; Syllabua
errorum, prop. 6'1; Leo XlII, ep. encycl. « Arcanllm _,10 febr. 1880; ep. encycl. « H"."nllm
gent18 _, 20 apr. l.884; ep. encycl. « Quol muU"m _, 22 auge 1886; ep. encycl. c Cantate. pro-
",""Uaeq"e _, 19 mart. 1.894; ep. c l..onglnqva ocean' _, 6 ISD. 1895; allocato c In UUeri8
.Vo,tm _, 18 mart. 1895; aUocat. c Atlerre ',"",MCora _, 16 dee. 1901; ep. « Dllm milita _,
24 dee. 1902; S. C. S. Otr., 211 mart. 18'i5, ad 2: lnatr. (ad Ep. Geneven.), 3 sept. 1772; Instr.
(ad Praef. Ap. Moldavlae), 20 mart. 1811: Inatr. (ad Praef. MIRSloD. Martlnlcae etc.),
6 lui. 1817: (PromoDt. Bonae Spel), 22 lui. 1840, ad l: Instr. (ad Vlc. Ap. Galla8), 28 mart.
1860, D. l; (Natal), U lui. 1866, ad G; Inatr. a. 1868; Instr. (ad Ep. NesquallleD.), 24laD. 1877:
Instr. (ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 18S3: S. C. de Prop. Fide (C. G. - Iaponlae), 7 dee. 1626;
(C. G.), 21 DOV. 1634; Utt. (ad Coadlut. Super1or. Mls81oD. In ora CoromaDdel), 5 lui 1'188;
Instr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858; 1mJtr. 31 lui. 1902, D. l, f. - Vide etlam caDo lUO.
J S. C. S. Otr., 18 mart. 1908, ad 2. - Vide etlam caDo 1070, I 2.
2 C. 30, C. XXVII, q. 2: C. 7, X, de dltHWUie, IV, 19.
3 C. 8, C. XXIX, q. 2; c. 7, X, de d'tHWtle.. IV, 19; S. C. S. Otr., Instr. (ad Archlep.
QuebeceD.), 16 sept;. 1824, ad 3, 6: 18luD. 18116: Instr. (pro Vlc.•~p. ad Gallas), 20 lUD. 1866,
ad 25: (Natal), U lui. 1800, ad 7, 8: (Slam), 22 DOV. 1871, ad postrem. dub.; lnatr. (ad Ep.
S. Albertl), 9 dee. 1874, D. 10; 10 dee. 1885, ad 1: (ad Vlc. Ap. IapoDlae Merld.), 4 febr. 1891;
18 maU 1892, ad 3; S. C. de Prop. Fide (C. P. pIO Sin. - Tunkln. Occident.), 28 lUD. 1820.
• 8. C. S. Otre (ad Vlc. Ap. lapoDiae Merld.), 4 !ebro l89l.
I Plu8 VI, consto c A"clorem jfle' _, 28 aug. 1794, prop. G8, SyDOd1 P1storlen., damD.:
P1U8 IX, allocat. c Aoerb"almllfft _, Z1 sept. 18Ii2; allocat. c .II"m. ,",~'b ...qve _, 17 dee.
1860; allocat. c N_fWltIam certe _, 22 lun. 1868: Leo XIII, lltt. c C, """'o _, l luu. 1879; ep
CAN. 1017.
§ 1. Matrimonii promissio sive unilaterali s, sive bi1aterali8 Ben
sponsalitia, irrita est pro utroque foro, ni8i faeta fuerit per scripturam
subsignatam a partibus et vel a parocho aut loci Ordinario, vel a duobua
saltem testibus 1.
§ 2. Si utraque vel alterutra pal'8 scribere n~iat vel nt"flueat, ad
vaUditatem id in ipsa scriptura adnotetur et alius te8tis addatur qui cum
parocho aut loci Ordinario ve! duobu8 testibus, de quibus in § 1, scriptu-
ram subsignet 2.
§ 3. At ex matrimonii promi8fri.one, licet valida sit nee u11a iusta
causa ab eadem implendaexeuset, non dat'Or actio ad petendam matri-
monli celebrationem; datur tamen ad reparationem dalpnorum~ si qua
debeatur a.
CAN. 1018.
ParochuB ne omittat populum prudenter erudire de matrimonU a-
cramento eiusque impedimentiB 6.
I. CAPUT
De iiB qt1G6 matrimonìi ce16brationi proemitti debent et prae,ertim de

pubZicatioaibU8 matrimonialibuB.
CAN. 1019.
§ 1. Antequam matrimonium celebretnr, constare debet nihU eius
validae ac licitae celebrationi obsistere.
§ 2. In periculo mortis, Bi aUae probationet1 haberi nequeant, suftlcit,
niai contraria &deint indicia, aftlrmatio iurata eontrahentium, Be bapti-
zatos fuisse et nullo detineri impedimento.
encycl. « A,.OII.... _, 10 febr. 1880; ep. encyel. « l.mortale 1}el _, 1 DOV. 188G: ep. encycl.
« QIUJIf. ••11'".. _, 22 aug. 1888: Utt. «n diNamn'o _, 8 febr. 1808; alloeat. « 1. ""e""
lim''''' _, 18 mart. 1895; ep. « Q.,a. n;Ugf03a _, 10 aug. 1898; Illlocut. « AI/erre ,.,CII..
dkwa _, 18 dee. 1901: ep. « D ... m.". _, 24 dee. 1902; 8. C. 8. Ofr., 1Datr. <ad Praet. JrUa.
mODo MartlDlcae ete.), O lui. 1817: (Vlc. Ap. Iamaleae), 12 faD. 1881, ad l: 24 mart. 1908;
8. Poen1t., 1Datr. 11 1aD. 1886, D. 2, 5.
1 O. a, C. xxx, CJ. 5: Bened1ctu8 XIV, ep. « Po.tretJlO tIIeft.e _, 28 febr. 1747, 159;
8. C. de &('J"&ment1a, ROtIIG. . et a'Ca""•• ,13 mart. 1910, ad VII: S. C; C., deer. « Ne
temere _, 2 aug. 180'7, art. I, Il: Rotna. . et a.Ca,..,m. 28 Dl8rt. 1908, ad VII: Ro..... e'
a'Ca,...... 27 lui. 11108, ad l, II.
2 S. C. O., deer. « Ne 'etJl6,.e _, 2 aug. 180'7, art. I, Il.
3 C. 2, 17, X, de .pon.aICbua et ... ,rifllOft"•• IV, 1; 8. C. C., L"cNA .• 17 DOV. 1781.
, Gregorlua XVI, ep. eDC7cl. « S.", ... ,.,lter _, 27 mali 1832; lItt. ap. « QIUU ".fro -,
ao apro lMl.; Plua IX, ep. « VerbCa upnmenJ _. 11 aug. 18li8; Leo XIII, ep. encycl. « A,,.-
011"." _, 10 febr. 1880; 8. O. 8. Ofl"., ID8tr. (pro Vie. Ap. ad Galllla), 20 lu. 18116, ad Z;
1Datr. <ad Arcb1ep. CoreyreD.), S fan. 1m, D. 7: 1Dat.r. <ad Ep. 8. Albertl), 9 dee. 182'4, D. 1;
<PoDdlcber.), 3 febr. 1882; lD8tr. <ad Ep. AlbaDlae), 15 febr. 1901: 8eeret. 8tatua, lDatr.
27 mart. 1880.
CAN. 1020~
§ 1. Parochus cui i118 est assisteudi matrimonio, opportuno antea
tempore, diligenter iuvetJtiget nuin matrimonio contra.hendo aliquid
obstet l.
I 2. Turo spoo8um tum sponsam etiam seorsum et caute interroget
num aUquo detiueantur impediplento, an consensum libere, praesertim
mulier, praesteut, et au io doct.rioa chri~tiana Rldllcienter instructi sint,
DiBi ob personarum qualitaterobaec ultimainterrogatioinutilis appareat t •
I 3. Ordin8l'ii loci eHt peculiares normas pro huiusmodi parochi in-
vestigatione dare 3.
CAN. 1021.
§ 1. Nisi baptismus collatu8 fuerit in ip80 suo territorio, parochus
exigat baptilQDi testimonium ab utraque parte, vel a parte tantum eatho-
liea, Bi agntur de matlimooio contrahendo cum dispensatione "ab impe-
dimento dl11paritatis cultus '.
§ 2. Catholici qui sacramentum confirmationis nondum receperunt,
illud, anteqllam ad matrimonlom admittantur, recipiant, Bi id possint
Bine gravi incommodo.
CAN. 1022.
Publice a parocho denllntietur inter qU08nam matrimonium Bit con-
trahendum I .
CA.~. 1023.
§ 1. Matrimoniorum publieationes fieri debent a. parocho proprio o.
§ 2. Si para aUo in )oco per lleX menBefJ commorata Bit post adeptam
pubertatem, parochus rem exponat Ordinario, qui pro sua prudentia vel
l e. 8, x,"e clc&ftde,""" delpotIMIlfoM, IV, 8; lleDed1etull XIV, roDat •• FINllClftd.. I,
I DOV. 174-:1, I 9; S. e. C., RtIm""" et alCGrum, 1 febr. 19O5, ad X~ S. e. de Prop. Fide
(C. G.), 21 sept. 18tO, ad 4; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de ,acrtJfft6ft'O matrlmon", D. 1,6.
t e. 14, 17, 29, X, de 'flO",aUllu, el ma'rimani", IV, 1; e. 8, X, de clc&tUle,'C"" de'fHJfl-
,a'IoM,IV, 3; Cone. TrldeDt., &eII8. x..~[V, de reI. matrim., e. 9; Benedlctua XIV, ep. encyel.
• •tri .'nl... I, 7 febr. 1742, I 11: ep. eDCYcl. c N'"",,m lketlt"'m l, 18 maH 1743, Il&,
roDat. c FI,.,.afttl'- li, 6 DOV. 174-:1, 19; lltt. encycl. c CII'" "lifllori l, 28 Inn. 17M, I 4; S. e.
S. Olr. (Kentuky), 9 mall 1821; S. Poenit., 5 sept. 1899; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de
IGCnlmetlto matrlmonll, D. '1, lO.
3 S. PoeDit., 5 aept. 1899.
, S. e. de Sncramentl•• lDatr. 6 mart. 1911. n. l.
a e. 27, X, de ,pouaHb", et matrl"WtlIII, "IV, 1; C. 8, X, " clatUle,""" "e,paua'lone,
IV, 8; CoDC. Trldent., se•• XXIV, de reI. fIIatrtm., c. 1; Benedlctus XIV, ep. encycI. c 8atl,
Voli" l, 17 DOV. 1741; ep. encycl .• Nlmiam lIcentCGm Il,18 maH 1743, 15, lO, 11; ep. eDCycl.
c iftter omfte,eftGI l, 2 febr. 1744, I 11; ep. c Pallc" allhtftc " 19 mart. 1758; S. e. S. Olr.,
(Quebec), 14 lnn. 1708; (Vlc. Ap. Iamalcae), 12 laD. 1881, ad 8; S. e. C., 8alenUtafta, 17 iUD.
1817; S. e. de ProP. Fide, lDatr. (ad Archltop. Dlbernlae), 25 Inn. 1781; (C. G.), 1 apro 1816;
1DBtr. (ad Vlc. Ap. Scopllle), 28 sept. 1840, ad 2; Rituale nom., tlt. VII, e. l, "elacramCtlto
fllGlrlmonl', D. 7•
• Cone. Trldellt., ..... XXIV. de reI. mutri•. , e. 1; Bened~na XIV, ep. encyC!1.
c 8at" Voli" l, 17 DOV. 1741; ep. eDcycl. • Nhnlam ,ece"tlam l, 18 nmU 1748, 15, lO, 11;
ep. c Pallcf, a 1111 'ne Il, 19 mart. '1758: S. e. S. Olr., lDatr. (ad Ep. Orient.), 22 aug. 1890.
D 2; 8. e. Ep. et Rer., ATe4llQft6ft., 8 DOV. 1581; S. e. C., 8enogalllm., 29 laD. 1684; Vercel-
Iett., 9 mali 1719; 88tlOflldUen. leU Jlacerateft., 8 apro 17M; Bn,,'nen., 27 mall, 17 Inn. 1~
8. e. de Prop. Fide, IDBtr. (ad Archlep. Dlbemlae), 25 IUD. 1701j S. R. C., Nu,cafta,
11 DOV. 1641; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de IacrtJfIIsnto fII4'rlmoalf. D. 7, 8.
publicationes inibi facieudas exigat, ve! alias probationes BeU coniectu·
ras super status libertate colligendas praescribat 1.
§ 3. Si aliqua. Bit suspicio de contracto impedimento, parochu8 etiam
pro breviore commoratione consulat Ordinarium, qui matrimonium ne
permittat, nisi prios 8uspiclo, ad normam § 2, removeatur.
CAN. 1024:.
Publicationes 1iant tribus continuis diebus dominicis aliisque festia
de praecepto in ecclesia. inter Missarum sollemnia, aut inter alla divina
olllcia ad quae POpulU8 frequens accedat I.
CAN. 1025.
Potest loci Ordinarios pro suo territorio publicationibus substituere
publicam, ad valvas ecclesiae paroecialis aliusve ecclesiae, a1Ilxionem
nominum contrahentium per spatium saltem octo dierum, ita. tamen ut,
hoc spatio, duo dies festi de praecepto comprehendantur.
OAN. 1026.
Publicationes ne fiant pro matrimoniis quae contrahuntur cum di·
spensatione ab impedimento disparitatis cultus aut mixtae religionis, nisi
loci Ordinarius pro sua prudentia, remoto scandalo, eas permittere op-
portunum duxerit, dummodo apostolica dispensatio praecesserit et men-
tio omittatur religionis partis non catholicae 3.
CAN. 1027.
Omnes fideles tenentur impedimenta, Bi qua norint, parocho aut loci
Ordinario, ante matrimonii celebrationem, revelare·.
CAN. 1028.
§ 1. Loci Ordinarios propriu8 pro suo prudenti iudicio potest ex
legitima causa. a. publicationibus etiam in aliena dioeceBi fa.ciendis di·
spensare '.
§ 2. Si plures sint Ordinarii proprii, ille ius habet dispensandi, in
1 Bened1ctus XIV, ep. c PCI"cfa Clbllmo ., 19 mart. 1758; 8. O. 8. Otr., lnstr. 21 auc-
1670; lnstr. <ad Ep. Orlent.,. 22 MUC. 1890, n. 2.
2 Cone. Trldent., IINS. XXIV, tle reI. """rim .• e. 1; Bened1ctus XIV, ep. encycl. c BCI-
UB Vob'" .,17 nov.1741; ep. encyel.« Ntmiam "Cfm'ia••• 18 maH 1743. Ili, 10. 11; S. O. O.,
A11fmtoneft., mense oct. 1588, ad 1.3; Rituale Rom., tlt .. VII, C. l, de '/lCnlmetlto "",'nfllOll",
n. 7, 12, 13; e. 2, BiI'" celebrCltWli "",'nfllOll" ICICTClmetllum, n. 1.
3 S. O. S. Otr., lltt. <ad V\e. Ap. Myssurlen.), 26 nov. 1882; Utt. 4 lui. 1874-
• C. ZI, X, de 'fJ0ft8lÙlbu. et "",'nmem'''', IV, 1; e. 13, X, tle de.fIORICI'WAe "pube·
rum, IV, 2; e. 3, X, de clCltWle.I'ftCI de'porIlCltlcme, ~v, 3; C. 6, X, 11" mCltfimoft'-m CICOII-
.Clre ,o""n',\ con'"
tlel 'e"'llm",
Ultltl IV, 18; Benedlctus XIV, ep. encyel. c N'miam
Itcen'ICIm ., 18 maH 1743, 111; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de 'ClCTClmento trICI'nfllOllff, D. 1.3.
l! Cone. '.1'rldent., sesso XXIV, de reI. trICI,nm., e. 1; Benedlctus XIV, ep. encycl. c BCI''''
Vob'" ., 17 nov. 1741, I O; ep. encycI. c N'miam Itcen,iam " 18 mali 1743, I 5,12-1.5; ep.
eneyel. c Inter omn'IetICII ., 2 tebr. 1744, I 11; 8. C. 8. Otre (Quebec), 14 lun. 1703; Utt.
4 luI. 1874; 8. O. O., NOt1CIrieft., 23 laD. 1610; S. O. de Prop. Fide, lnstr. <ad Archlep.
Hlbemllle), 25 lun. 1791; <O. G.), 1 apro 1816; (O. G. - Hlbemllle), 12 febr. 1821; lnstr. <ad
Vie. Ap. Indlar. Orlent.), 8 sept. 1889, D. CiO; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, tle IClcrClmento
matnmcmll, D. 9.
euius dioecesi matrimonium celebratur; quod si matrimonium extra pro·
prias ineatur dioeeeaes, quilibet Ordinarius proprius dispensare poteste
OAN. 1029.
Si allus parochus investigationem aut publicationes peregerit, de
harum exitu statim per authenticum documentum certiorem reddat pa·
rochum, qui matrimonio assistere debet 1.
OAN. 1030.
§ 1. Peraetis investigationibus et publicationibus, paroehus matri·
monio ne assistat, antequam omnia documenta. necessaria receperit, et
praeterea, nisi rationabilis causa aliud postulet, tres dies deeurrerint ab
ultima publicatione.
§ 2. Si intra HeX menses matrimonium contraetum non tuerit, publi·
cationes repetantur, nisi aliud loci Ordinario videatur I.
CAN. lo.~.
§ 1. Exorto dubio de exsistentia alicuius impedimenti :
l.· Parochus rem aceuratius investiget, interrogando sub iura·
mento duos saltem testes fide dignos, dummodo ne agatur de impedi·
mento ex euius notitia infamia partibus oriatur, et, si neeeSBe tuerit,
ipsas quoque parte8;
2.· Publicatioues peragat vel perfieiat, si dubium ortum sit ante
inceptas ve! expletas publicationes;
3.· Matrimonio ne assistat, inconsulto Ordinario, si dubium adhuc
superesse prudenter iudicaverit '. .
§ 2. Detecto impedimento certo:
l.· Si impedimentum sit oeeultum, parochus publicationes per·
agat vel absolvat, et rem deferat, reticens nomina, ad loci Ordinarium
l'el ad Sacram Poenitentiariam;
2.· Si sit publicum et detegatur ante ineeptas publicationes, paro·
chus ulterius ne procedat, donee impedimentum removeatur, etsi dispen·
satiouem pro foro conseientiae tantum obtentam norit; si detegatur post
primam aut secundam publi<'Ationem, parochl1s publicationes perficiat,
et rem ad Ordinarium dt>ferat t.
§ 3. Demum si nullum deteetum fuerit impedimentum, nee dubium
nee certum, paroebus. expletis publicationibus, ad matrimonil celebra·
tionem partes admittat I.
l BeDedlctus XIV, ep. c Pa"ce. ab"'ne Il, 19 mart. 1758; S. C. de Sacramentlll, Instr.
8 mart. 19U, D. III; Rituale Rom., Ut. X, C. 5, Forma de.mbendt conf"l1fJto•.
I S. C. S. Ofr., IDstr. (ad Ep. Orlent.), 22 aug. 1800, D. 6; Rituale Rom., tlt. VII, C. l,
le .acramenta matrimonU. D. U.
, S. C. S. Ofr., lDstr. 21 aug. 1870; 24 febr. 1847; 1 febr. 1865, ad l, 2, 4, 5; 28 febr.
l.888; lnstr. (ad Deleg. Ap. Aegyptl). 13 laD. 1869; (Constl1DtlnOp.), 2 apro 1873; lnstr. (ad
Hp. S. Albertl), Il dee. 1874, ad dub. sext.; lnstr. (ad Ep. OrieDt.). 22 aug. 1880, D. 3, 4, 8,
lO, U; IO DOV. 1898; 8 aug. 1900.
t BeDedictus XIV, ep. ent'ycl. c N'miam ZlcenUam Il, 18 mali 1743, 110.
I Conc. TrldeDt., Re88. XXIV, de re/o matrim .• C. 1; BeDedlctus XIV, ep. encycl. c 8a·
,.. VaNI Il, 17 DOV. 1741; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, le .acrtJmento matrimon". D. 8; C. 2,
BUlli oeldrantU "",tri..otri, .aorGmentum. D.l.
CAN. 1032.
Matrimonio vago rum de quibu8 in can. 91, paroohu8, excepto casa
necessitatis, nunquam a8llistat,1 nisi, re ad loci Ordinarillm vel ad sacer·
dotem ab eo delegatum delata, licentiam assistendi obtinuel'it 1.
CAN.1033.
Ne omittat parochus, secundum diversam personarum condittonem,
spons08 dooere sanctitatem sacramenti matrimonii, mutuas coniugum
obligationes et obligationes parentum erga p.·olcD1; eosdemque vehemen-
ter adbortetur ut ante matrimonii c(>]ebratiou(>m sua peccata diligenter
confiteantiU", et sanctissimam Eucharistinm pie recipiant '.
CAN. 1034.
Paroohus graviter flliosfamilias minores hortetur ne nnptias inèant,
inACiis ant rationabiliter invitis parE'ntibus; quod si abnuerint, eorum
matrimonio ne assistat, nisi consulto prius looi Ordinario 3.
CAPUT II.
De imjJedimenti, in genere.
CAN. 1035.
Omnes possunt matrlmonium contrahere, qui iure non prohibentur ".
CAN. 1036.
§ 1. Impedimentllm impedie1l8 continet gravem prohibitionem con-
trahendi matrimonium; quod tamen irritum non redditur si, non obstante
impedimento, contrahatur.
§ 2. Impedimentum dirimen8 et gmviter probibet matrimonium con·
trahendum, et impedit quominus valide contrahntur '.
§ 3. Quanquam impedimentllm ex una tantum parte se habet, ma-
trimonium tamen reddit aut illicitllm aut invnlidum.
CAN. 1037.
Publicum cenRetur impedimentum quod probari in foro externo
potest; secUB est oocultum '.
l CoDC. TrldeDt., &e88. XXIV, de re/o .atrim., c. 7; 8. C. C., decr. c Ne '8fJI6f"8 _,

2 aug. 1007, art. V, I 4; Rituale Rom., tlt. VII, c. l, de ,acrnmento malrifllOtli',. D. 8.
2 CODC. TrldeDt., !!eSS. XXIV, de reI. ma,rim., c. l; 8. C. 8. 0«. (KeDtuky), 9 mali
1821; (Vlc. Ap. SaDdwlc.), 11 dee. 1850, ad 21: 8. C. C., Jlol1,,"""a, 28 aug. 1852; 8. C. de
Prop. Fide (C. P. pro SlD. - TuDklD. OccldeDt.), 5 mart. 1816; (C. G. - Quebec), 17 apro
18:.'0; (C. G.), 21 aept. 1840, ad -I; S. R. C., !AtXJnllM, 21 mart. 1874: De GU"""M, 15 sept.
1881, od VII; Rltunle Rom., t1t. VII, c. l, de ,,,emma,,to m,,'rimo"", D. 17.
3 C. 11, U. XXXVI, q. 2: C. 23, X, de ,po",aZib"" el fR,,'rimo''''', IV, l; CoDC. Trldent.,
seSS. XXIV, de re!. m"trim., c. 1: DeDedlctu8 XIV, ep. l'Dcycl. c NI",itlm Iicet&U". _,
18 mali 17-13, I 10.
, C. 2. X, dc colI'vglo lepro,onlm. IV, 8; c. l, X, de colltllllio ,e",Of'Um. IV, 9; Pro-
fesslo fldel (ID Cone. LugduneD. II) a Mlcbaele Pnlaelogo Gregorio X oblata, a. 1%14.
li C. UD., de 1.'OtO et voli redemptwlle, tlt. VI, ID Extrllvllg. lORO. XXII.
6 S. C. C., Jlol,irolJen· .•eu 7"ra,polen., 9 lui., 10 t<ept 1881.
CAN. 1038.
§ 1. Supremae tantum auctoritatis ecclesia8ticae est autbentice de·
clarare quandonam iUR divinum matrimonium impediat vel dirimat 1.
I 2. Eidem supremae auctoritati privative ius est alia impedimf.>ota
matrimonium impedientia vel dirimentia pro baptizatis cOllstituelldi per
modum legis sive uuiversalis 'sive particularis I.
CAN. 1039.
I 1. Ordinarii locorum omnibus in suo territorio aetu commoranti·
bus et Buie subditis etiam extra ftnes sui territorii vetare p088uot matri·
monia in casu peculiari. sed a.d tempus tantum, iusta de causa eaque
perdurante I.
12. Vetitoelausulam irritantem una SedesApostoliea addere potest 4 •
CAN. l().t.().
Praeter Bomanum Pontiftcem, nemo potest impedimenta iurie eccle·
siastici Bive impedientia sive dirimentia abrogare, aut illis derogare; item
nee in ~em dispenRare, nisi iure communi vel speciali indulto a Sede
Apostolica haec pow.stas concessa. fuerit ••
CAN. 10.41.
Consuetudo novum imped.imentum inducens aut impedimentis exsi-
Btentibus contraria reprobatur '.
1042.
CAN.
§ 1. Impedimenta aUa sunt gradua minoris, alia maioriB,
§ 2. lmped.imeota gradus miooris sunt :
1.° Coosanguinitas in tertio gradu lineae collateralis;
2,° AftlnitaB in secundo gradu lineae collateralis;
1 Conc. Trident., aesa. XXIV, de ""'nmo,,Io, can. 3; S. C. S. Otr., IDatr. (ad Ep.
GeDeven.), 8 aept. 1772; IDStr. (ad Praef. 1r11881on. JdllrtIDlcae etc.), 6 luI. 1817.
I Conc. Trldent., ReSS. XXIV, de ma'nfl&ORfo, can. 8, 4, 9: de reI. ma,nm., C. l. 6;
Benedlctull XIV, ep. c S'''I1.dan _, 9 febr. 1749, I 2,16, 17; Plus VI, consto c Auctorem
114ft _, 28 aq. 1794, prop.69, 80, Synodl PIBtorlen., damn.; Plus IX, l1tt. ap. « Jlultiplice.
,..ter _, lO lo. 1851; l1tt. ap. c Ad Apo.tolloae _, 22 aUI. l8G1; Syllabus errorum, prop. 68·70;
Leo XIII, ep. encycl. c ArCG"f&m _, lO febr. 1880; S. C. 8. otr., Inatr. (ad Praef. MI8fdon.
MartIDlcae etc.), 6 lui. 1817; Inm. (ad Arcblep. Quebecen.), 16 sept. 1824, ad 2; (Quebec) ,
17 nov. l83I5, ad l; S. C. C., Brbfnen., a. 001; S. C. de Prop. Fide, l apro 1816; (C. ~. pro
SID. - Tunkln. OccIdent.), 26 lun. 1820.
• S. C. C., Floren"na, 17 febr. 1629, ad l, 2.
<lo S. C. C., H".me (Art'Mel/. ClIfovt«m.), 18 sept., 2 dee. 1628, 24 mart., 20 apro 1629.
• Conc. Trldent., 88SS. XXIV, de ",~ltnfllonfo, con. 3; de reI. ma,n",., C. 2; Benedl·

ctuII XIV, ep. encycl. c Jlal1"ae Nobil l, 29 IUD. 1748; Plus VI, const. c AllctOf'f!'" IIdei l,
28 auge 179i. prop. 59, 80, Sinodl PIBtorlen., damn.; Pius IX, lItt. ape c Ad Apo,tolicae "
22 auge 1831; Syllabus errorum, prop. 68; S. C. de Prop. Fide (C. P. pro SID. - Tunkin.
Oceldent.), 4 luI. 1831.
I 8enedlctu8 XIV, cp. encycl. c I,,'er Oflulf,1et1a. _, 2 febr. 1744, I l'l; S. C. de Prop.
l'lde, hl8tr. (ad Vlc. Ap. Scopiae), 26 sept. 1840.
3.· Publica honestas in secundo gradu;
4.· Cognatio spirituali&;
5.· Crimen ex adulterio cum promissione vel attentatione matri·
monii etiam per civilem tantum actum I.
I 3. Impedimenta maioriB gradus alia s~nt omnia.
CAN. 1043.
Urgente mortis periculo, looorum Ordinarii, ad consulendum con-
scientiae et, si casus ferat, legitimationi prolis, p088unt tum super forma
in matrimonii celebratione servanda, twn super omnibus et singulis imo
pedimentis iuris ecclesiastici, Bive publicis sive occultis, etiam multipli-
cibus, exceptis impedimentis provenientibus ex sacro presbyteratus or-
dine et ex aftlnitate in linea recta, consummato matrimonio, dispensare
propri08 subditos ubique commorantes et omnes in proprio territorio actu
degentes, remoto acandalo, et, si dispensatio coucedatur 8uper cultus
disparitate aut muta religione, praestitis consueti8 cautionibus I.
CAN. 1044.
In eisdem rerum adiunctis de quibu8 in can. 1043 et solum pro casi-
bus in quibu8 ne looi quidem Ordinarius adiri p088it, eadem dispensandi
facultate pollet tum paroohus, tum sacerd08 qui matrimonio, ad normam
can. 1098, n. 2, a88istit, tum confessarius, sed hic pro foro interno in
actu sacramentalis confe8810nis tantum I.
CAN. 1045.
§ 1. P088unt Ordinarii looorum, 8ub clausulis in fine can. 1043 sta-
tutis, dispensationem concedere super omnibus impedimentis de quibus
in cito can. 104.1, quoties impedimentum detegatur, cum lam omnia sunt
parata ad nuptias, nee matrimonium. sine probabili gl'avis mali periculo,
ditTerri possit usque dum a Sancta Sede dispensatio obtineatur.
I 2. Haee facultas ~aleat quoque pro convalidatioue matrimonii iam
contracti, si idem periculum Bit in mora nee tempus suppetat reeurrendi
ad Sanctam Sedem ".
§ 3. In iisdem rerum adiunctis, eadem facultate gaudeant omnes de
quibus in can. 1()'u, sed so]um pro casibus occultis in quibus ne 1001 qui-
dem Ordinarius adiri possit, vel nonniBi crum periculo violationis secreti.
l Orcio aervandus iD S. CougreptloDibu8, Trlb1lDl111ba8. OfBc11B Bomauae OUr1ae,

29 aept. 1908, Para II, Normae pecullarea, cap. VII, art. III, D. 19"
I S. C. 8. Otr., Utt. enqcl. 20 fabr. 1888; 23 apr. 1880, ad, l; (LeopoUen.), 18 mano
1881; l luI. 1891; 6 lui. 1898, ad 8; 12 apro l.898; 18 dee. 1889; decr. 21 lun. 1912; decr. 211un.
1912, ad l; S. C. de Sacramentle, Romana e' "lan"" 29 101. 1910; S. C. C., Leo,Ien.,
28 mali 1796.
3 S. C. 8. Otr., Utt. encycl. l mart. 1889; 28 apro 1890. ad 2-4; 6 luI. 1898, ad 8; 13 dee.
1889; 8. C. de Sacramentle, PSf"fl&ft. e' sll""",,. 14 mali 1909; V6fletiGn",. 16 auge 1909;
BotIIsna 8' s''''n",. 29 lui. 1910.
" 8. C. S. otr., G lal. 1898, ad 8.
OAN. 1046.
Paroehus aut sacerd08 de quo in can. 1044, de conceaaa dispensa-
tione pro foro externo Ordinarium looi statim certiorem faciat; eaque
adnotetur in libro matrimoniorum &. r
OAN. 104:7.
Nisi aliud ferat S. Poenitentiariae reacriptum, dispensatio in foro
interno non sacramentali concessa. 'super impedimento occulto, ad note-
tur in libro diligenter in aecreto Ouria.e a.rchivo de quo in can. 379 asser-
vando, nec alia dispensatio pro foro externo est necessaria, etai postea
oceultum impedimentum pubUcum evaserit; &ed est necessaria, si dispen-
satio concessa fuerat tantum in foro interno sacramentali.
OAN. 1048.
Si petitio dispensationis ad Sanctam Sedem missa sit, Ordinarii 1000-
rum suis facultatibus, si quaa habeant, ne utantur, nisi ad normam
can. 204, § 2.
OAN. 104:9.
§ 1. In matrimoniis sive contractis sive contrahendis, qui gaudet
indulto generali dispensandi su per certo quodam impedimento, potest,
nisi in ipso indulto alilld expresse praescribatur, super eo dispensare
etiamsi idem impedimentum multiplex 8it I.
§ 2. Qui habet indultum generale dispensandi sllper pluribus di-
versae speciei impedimentis, sive dirimentibus sive impedientiblls, potest
dispensare super iisdem impedimentis, etiam publicis, in uno eodemqlle
casu occurrentibus·.
OAN. 1050.
Si quando com impedimento seu impedimentis pllblicis su per quibus
ex indulto dispensare quis potest, concurrat aliud impedimentllm 8uper
quo dispensare ne9uent, pro omnibus Sedes Apostolica adiri debet; si
tamen impedimentAlm &eu impedimenta super quibllS dispensare potest,
comperiantur post t.zDpetratam a Sancta Sede dispensationem. 8uis facul-
tatibus uti poterit t.
OAN. 1051.
Per dispensationem super impedimento dirimente concessa m sive ex
potestate ordinaria, sive ex poteHtate delegata per indllltum generale, non
vero per rescriptllm in easibus particularibus, conceditur quoque eo ipso
legitimatio prolis, si qua· ex iis cum quibus dispensatur iam nata vel
concepta fuerit, excepta tamen adulterina. et sacrilega '.
l S. O. de Prop. Fide, lD8tr. (ad Areblep. Hlbemlael, 25 luI. 1791.

I S. O. S. Ofr., 191un. 18G1; 15 lun. 1815; (MIsston. Trlcblnopol.), 2 apro 1892; S. Poenlt.,
IO apro 1883.
I S. C. S. Ofr. (MIH81on. Trlcblnopol.), 2 apro 1892; 18 aug. 1887; S. C. de Prop. Fide,
Il mart. 18'l2.
t S. C. de Prop. Fide, lltt. (ad Deleg. Ap. Syrlae), lO mali 1881.
, S. C. S. Ofr., 12 dee. 1748, ad l; 8 luI. 1903; lItt. 11 dee. 1908.
300
CAN. 1052.
Dispensatio ab impedimento consanguinitatis vel dlnitatis, concessa
in aliquo impedimenti gradu, valet, licet in petitione vel in conceaione
error ch'Ca gl'8dum irrepserit, dummodo gradus revera exsistens sit infe-
rior, aut licet reticitum ft)erit aliud iuipedimentum eiusdem speciei in
aequali vel 'inferiore gradu l.
CAN. 1053.
Data a Sancta Sede dispensatio super matrimonio rato et non con·
summato vel facta permistdo transitus ad alias nuptias ob praesumptam
coniugis mortem, secumeert semper dispensationem ab impedimento pro·
veniente ex adulterio cum promissione vel attentatione matrimonii, si
qua opns sit, minime vero .dispensationem ab impedimento de guo in
can. 1075, nn. 2, 3 2.
CAN. 1054.
Db1pellMtio a minore impedimento concessa, nullo sive obreptionis
sive subreptionis vitio lrritatur, etsi unica causa1inalis in precibus expo·
sita. falsa fuerit •.
CAN. 1055.
Dif1pensationes super publicis impedimentis Ordinario oratorum
commisRas, exsequatur Ordinarius qui litteras testimoniales dedit vel
preces transmildt ad Sedem Apostolicam, etiamsi sponsi, quo tempore
exsecntioni danda eRt dispensatio, rt>licto illiua dioecesis domicilio aut
quasi·domicilio, in aURm dioecesim discesserint non amplius reversuri,
monito tamen Ordinario 1001 in quo matrimonium eontrahere cupiunt •.
CAN. 1056.
Excepta modica nIiqua praestatione ex titulo expensarum cancella-
rine in dispensationibus pro non pauperibus, locorum Ordinarii eorumve
oftlciales, reprobata qnnvis contraria consuetudine, nequeunt, occasione
conceRHUC dispen.tionis, emolumentum ulJum exigcre, nisi haec facultas
a Sanda Sede expresse eis data fuerit; et si exegerint, tenentur ad resti·
tutionem I.
I Re,. 35, 1i3, R. J., iD VI,,; S. Plus v, consto c 8attol.......... I,. 20 auge 1Ii88, I 1.
2 S. C. de Sacramentla, deer. 3 lun. 1912.
3 S. Plua V. consto c Sanet'-,''''''' l, 20 auge 1568, Il; S. C. S. otr., 12 dee. 1148, ad 2;
Ordo M"andua In 115. Con~tlonlbus, Trlbunallboa, Olllells Romanae Curlae, 29 Bept.
1908, Para II, Normae pecullare8, CD)I. VII, art. Ib, D. 21°.
i S. C. S. Ott. (Soutbwark), 22 DOV. 1865; Iltt. encyel. 2iO fabro U!88, ad 4, G; 8 lui. 1888;
g. C. de Prop. Fide, lltt. (ad Vie. A.p. lladoreo.), 9 sept. 1881; S. Poeolt., 8 !ebro 1895.
li Cone. 1'rldeot.• seSS. XXIV, dI! reI. mal,.bn., e. 5; Clemena XIV, ep. encyel. « DeOt)'
quam ",az/me _, 21 aept. 1700, I 17-19; S. C. S. Off., 12 fan. 1769, o. II, 3; (MIssloD. NoTI
Mexlel), 22 lun. 1893: S. C. C., KflmMen., 3 lui. 1034. ad li; UrtInatell. e' MlntIon4en •• 28 laD.
1882; S. C. de Prop. Fide (C. G. - Naxlvan.), 14 10D. ln8; 17 fabr. 1772; iDstr. (ad A.rcbfep.
Hlbernlo'!), 25 IUD. liD1; ID8tr. (ad Ep. Qnebecen.), 4 lui. 1'i93; decr. 18 apro 1807, D. IX;
(C. G. - Bllrd8toWD), 1 apro 1816. nd 1; (C. G. - HlberDfae), 12 !ebro 1821; iDstr. (ad Vie.
Ap. lodiar. Orlent.), 8 sept. l.869, D. li2.
30t
CAN. 1057.
Qui ex potestate a Sede Apostolica delegata dispensationem conce-
dunt, hl eadem expre888Dl ponti1lcil indulti mentionem faciant 1.
III.
CAPUT
De impedim.enti8 im.pedientibv8.
CAN.1058.
i 1. Matrimonium impedit votum simplex virginitatis, calJtitatil!l
perfectae, non nubendi, 8uscipiendi ordines sacros et amplectendi sta-
tum religiosum I.
I 2. Nullum votum aimplex irritat matrimonium, nisi irritatio 8pe-
clali Sedia Apostolicae praescripto pro aliquibus sta tuta fuerit :I.
CAN. 1059.
In ils regionibus ubi Iege civili legalis cognatio, ex adoptione orta,
nuptias reddit i1licitas, iure quoque canonico matrimonium illicitum est.
CAN. 1060.
Severi88ime Ecc1esia ubique prohibet ne matl"imonium ineatur inter
dU88 personas baptizata.e, quarum altera sit catholica, altera vero sectae
haereticae BeU schismaticae adscriptaj ql10d si adsit perversioni H pericu-
1um coniugis catholici et prolis, coniugium ipsa etiam lege divina ve-
tatur '.
1 BeDed1ctua XIV, ep. c Ad 'tICI. li, 8 auge 1748; S. C. S. Otre (B. I.udovlel), lli tun.
187G; 12 apro 1889; B. C. de Prop. l!'lde, lltt. (ad Vie. Ap. MY88Ur.), 8 lun. 1803; lltt. (ad
Vlc.. Ap. Maduren.), 9 aept. 18t1l; lDetr. (ad Vie. Ap. IDdlor. OrleDt.), 8 aept. 18G9, D. M.
2 C. 20, 22, 41, C. XXVII, q. 1; e. O, lO, X, de COllflermll" COtllugll'oru"" Ili, 32; e. 8-6,
X, p4 clerict " ' 1XH16fI'e. flUJtrltnon'"", contrahere 1'0...."" IV, 6; e. un., de ooto et ooti
re4emptiotle, III, lli, lD VIe.
:I C. 3, 4, 6, X, Il''' cleriDl "'fiI tXWeftte, flUJtrilllO"'''''' contrallere poI...n', IV, 6; e. un.,
de tIOto et wtf "de",,,tfoft.e, III, 15, In VI,,; Gregorius XIII, consto c A.cenden,o Domino li,
25 mali 158f, I 22; B. C. C., Oa"artell., 26 mart., 9 apro 1118.
, C. lli, 16, C. XXVIII, q. 1; Denedlctus xn', ep. enerel. c Jlal/flae Nobll li, 29 IUD.
1'l48; ep. c B'nplarl li, 9 fabr. 1149, I U; Olemena XIII, ep. c Q"antopere li, 16 nOVe 1703;
Plus VI, reacrlpt. ad Card. Arcblep. Mecllllnlen., 13 lui. 1782; Piua VIII, lltt. op. c Lftterla
Gltero li, 25 mart. 1&10; Gregorlus XVI, ep. eneycl. c Bft",mo ."glter li, 27 mdi 1832; ep.
eDC)'el. c COfIImu."", ,l'fltnitu. li, 11 mali 1835; P.p. c Dolort'ftl li, 30 DOV. 1S3U; Iltt. ap.
« 0tU.II ".'ro li, 30 apro 1SU: ep. c Non Il'ne ,ram li. 28 mali 1Sl6; IA!O XIII, ep. enC)'el.
ti Arcr&R". I, lO !ebro 1880; ep. enerel. c Quod mullu", _, 22 auge 1886; ep. eneyel. «COft,taRU
H",."arora. li, 2 sept. 1898; Plua X, lltt. ap. c Prot:ida _, 18 lan. 1006, n. Il; S. C. S. Off.
(Boanavlen.), 20 auge 1780: (QuebeC), 10 aept. 1820; iVle. Ap. SODdwlc.), 11 dee. 1800, ad 24;
lnstr. <ad Arch1ep. Corcyren.) , a IOD. 1811, n. 3; lDatr. <ad omnes Ep. Rltua Orlent.),
12 dee. 1888, n. 1-4; lO !ebro 1882, ad 1; B. C. C., deelar. c Matrimonia _, 4 nOVe 1141, 13;
8. C. de Prop. Fide, iDBtr. <ad Vie. Ap. Sveellle), 6 llept. 1185; (C. P. pro SlD. - Slam),
• dee. 1822; lnatr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 18G8; Iltt. eDC)'el. 11 mart. 1868; U apro 1894,
ad 1; Becret. Statua, lustr. 27 mart. 1830; lnatr. 12 aePt. 1834; lDstr. 22 mal1 lSil; lnatr.
11 noy. 18G8.
OAN. 1061.
§ l. Ecclesia super impedimento mixtae religionis non dispen-
sat, nisi:
~.o Urgeant iustae ac graves causae;
2.° Cautionem praestiterit coniux acatbolicus de amovendo a
coniuge catbolico perversionis pet'iculo, et uterque coniux de universa
prole catbolice tantum baptizanda et educanda;
3.0 Moralis habeatur certitudo de cautionum implemento 1.
§ 2. Cautiones regulariter in scriptis exigantur I.
CAN. 1062.
Coniux catholicus obligatione tenetur conversionem coniugis acatho-
lici prudenter curandi 3.
OAN. 1063.
§ l. Etsi ab EccleBia obtenta sit dispensatio su per imp<>dimento
mixtae religionis. coniuges nequeunt, vel ante vel p08t matrimonium
coram Ecclesia initum, adire quoque, sive per se sive per procuratorem,
miniEltrum acatholicllm uti sacris a.ddictum, ad matrimonialem consen-
sum praestandnm vel renovandum •.
1 Benedlctus XIV, ep. encycI. « MatIfUU No"" li, 29 lun. 1748; Pia VI, re&er1pt. ad
Card. ArcbJep. Meehllnlen., 13 luI. 1782; Plus V,III, lltt. ape c Lftten. altero li, 26 mart.
1830; Gregorlus XVI, ep. encycl. c 8ummo '",giter 11, 27 mall1S32; ep. encyel. « Comm"aum
cUvinftu8 li, 17 mali 1835; ep. c Dolorem li, 30 nov. 1839; lltt. ape c Qua8 tJe8tro li, 30 apro
1841; ep. CI Non 81ne gravi li, 23 mali 1846; Leo XIII, ep. encyel. « Quod mu"um li, 22 auge
1886; Pius X, lItt. ap. c Provida li,' 18 lan. ]006, n. II; S. C. S. Otre (Quebec), lO sept. 1820;
lnetr. (ad Arehlep. Quebecen.), 16- sept. 182f, ad 5; 30 lun. 1842, ad 5; (Vlc. Ap. Sandwlc.),
11 dee. 1850, ad 2-1; Instr. (ad Vlc. Ap. Gallall), 28 Dlart. 1800, n. 6; (Helvetiae), 21 laO. 1863,
n. 4; (Soutbwark), !!2 nov. 1865, ad 2; (Leodlen.). 30 lan. 1887, ad l; lnstr. (ad Arehlep.
Coreyren.), 3 lan. 1871, n. 3; lnetr. (ad Vlc. Ap. Oceanlae CentraI.) , 18 dee. 1872; Utt.
(S. Germani), 17 !ebr. 1875; Utt. 23 aug. 1877; (ad Ep. Aurellanen.), 6 lun. 1879; lnstr. (ad
Archlep. Scoplen.), l1i nov. 1882; In8tr. (ad omnes Ep. Rltua OrIent.), 12 dee. 1888, n. 4,5;
(Leopollen.). 18 mart. 1891; lO dee. 1002, ad l, 2: S. C. de Prop. FIde, lnstr. (ad Vlc. Ap.
Sveelne), 6 sept. 1785; lnstr. (ad Ep. Graeco-RuDlen.). a. 1858; I1tt. encycl. 11 mart. 1868;
Utt. (ad Ep. Ottawlen.), 17 apro 1879; Beeret. Statua, Inm. 27 mart. 1830; lnstr. 12 sept. 1834;
Instr. 22 mali 18-11; Instr. 15 nov. 1858: lIet. 7 lui. 1800, ad 2.
2 Plus VI, reS<.'rlpt. ad Card. Arehlep. MeebUnleq., 13 luI. 1782; S. C. S. Ofr. (ad Ep.
Aurel1anen.), 6 lun. 18m; lO dee. 1902; S. C. de Prop. Fide, 11ft. (ad Ep. Ottawlen.),
17 apro 1879.
3 Benedlctua XIV, ep. encycl. « MUl/flCe No"" li, 29 lun. 17-18; Piua VI, reecrlpt. ad
Card. Areblep. Meebllnlen., 13 luI. 1782: Plua VIII, Jltt. ape « lAtteri8 altero li, 25 mart.
1830; Gregorlua XVI, ep. encyel. CI Summo '1IgUer », 27 mali 1832; lttt. ap_ « Qua8 tHJ8tro -,
30 apro 1841; ep. c Non 8ine gravi li, 23 mali 1846; S. C. S. Ofr., Inm. (ad Archlep. Que-
becen.), 16 sept. 1824, ad 5; (Vie. Ap. RDndwlc.), 11 dee. 1800, ad 24; lnstr. (ad Archlep.
Corcyren.), 3 lan. 1871, n. 3; loIItr. (ad Vie. Ap. Oceanlae Centrai.), 18 dee. 1872; lltt. 23 auge
1877; lnstr. (ad omnes Ep. Rltus Orlent.), 12 dee. 1888, n. 5; (Leopollen.), 18 mart. 1891;
lO febr. 1892, Dd 2; 29 nov. 1899, ad 1; S. C. C., deelar. « Ma'rlmtmfa li, 4 nov. 1741, I 3;
S. C. de Prop. Fide, lustr. (ad Vie. Ap. Sve<.'lIle), 6 sept. 1781); (C. P. pro Sin. - Slam),
9 dee. 1822; I1tt. encycl. 11 mart. 1868; Beeret. Statua. Instr. 27 mArt. 1830; Inetr. 12 sept.
1834; lnstr. 15 nov. 1858.
, Plus X. Iltt. ape c ProtJlda li, 18 lan. 1006, n. II; S. C. S. Ofr. (8axonlae), 2D lan.
1817; Instr. (ad Arehlep. Quebecen.), 16 tlept. 182f, ad 5; (Boug-Kong), 7 maB 1860; Iltt.
,Uber TerU •• - De Re .... 803
§ 2. Si parochus certe noverit sponsos banc legem violaturos esse

vel iam violasse, eorum matrimonio ne assistat, nisi ex gravissimis cauaia,
remoto scandalo et consulto prius Ordinario 1.
§ 3. Non improbatur tamen quod, lege civili iubente, coniuges se
sistant etiam coram ministro acatholico, oftlcialis civilis tantum munere
fungente, idque ad actum civilem dumtaxat explendum, eft'ectuum cin-
lium gratia I.
CAN.1064.
Ordinarii aliique animarum pastores :
1.0 Fideles a mixtis nuptiis, quantum possunt, absterreant;
2.° Si eRS impedire non valeant, omni studio curent ne contra Dei
et Ecclesiae leges contrahantur;
3.° Mixtis nuptiis celebratis sive in proprio sive in alieno terri·
torio, sedul0 iovigilent ut coniuges promissiones factas fideliter impleant;
4:.0 Assistentes matrimonio servent praescriptum can. 1102 I.
CAN. 1065.
§ 1. Absterreantur quoque fideles a matrimonio contrahendo cum iis
qui notorie aut catholicam fidem abiecerunt, etai ad sectam acatholica.m
non transierint, aut societatibus ab Ecclesia damnatis adscripti sunt '.
§ 2. Parochus praedictis nuptiis ne assistat, hm consulto Ordinario,
qui, inspectis omnibus rei adiunctis, ei permittere poterit ut matrimonio
intersit, dummodo urgeat gravis causa et pro suo prudenti arbitrio Or:
dinarius iudicet sat,is cautum esse catholicae educationi universae prolis
et remotioni periculi perversionis alterius coniugis Il
(ad Vie. Ap. Myssurlen.), 26 nov. 1862; (Belvetiae), 21 lan. 1868, n. 1: (ad Ep. OSDabru-
pn.), 17 febr. l.864: 17 lan. 1872, ad Il, 17 mart. 1874; lnstr. (ad OJDDe8 Ep. R'tua Orlent.),
12 dee. 1888, n. 7; 10 dee. l.OO'.l, ad 3; S. C. de Prop Fide, Instr. <ad Ep. Graeco-Rumen.),
a. 1858; IItl. <ad Arcblep. Westmonasterlen.), 18 lune 1864.
l S. C. S. Otre 'ad Ep. OSDabrupn.), 17 febr. 18M; lutr. <ad omnes 1Ilp. Rltua Orlent.),
12 dee. 1888, n. 8.
I 8. C. S. otr., 14 nov. 1748; (ad Ep. OSDabrugen.), 17 febr. 18M; lnstr. (ad omnes Ep.
Rltua Orlent.), 12 dee. 1888, n. 7.
I ~ctus XIV, ep. encycl. c JlfJl1flG6 Nob" I, 2D lune 1748; CleD1eD8 XIII, ep.
c QuanfOJlere " 16 DOV. 1763, 15; Plua VI, rescrlpt. ad Card. Arcblep. Meehllnlen., 18 luI.
1782; Plua VIII, ntt. ape « Utteria altlWO l, 25 mart. 1830; Gregorlua XVI, ep. encycl.
c B.",mo '"glfer l, fl1 mali 1832; allocato c Offtcl' memore. I, 5 lui. 1839; ep. c Dolore", l,
IO nov. 1839; ntt. ape c Q.... "e.tro " 30 apro J.8.U; Leo XIII, ep. encycl. c Af'CG""'" l,
10 febr. 1880; ep. encycl. c Qua' "'"",,'" l, 22 auge ~ ep. encycl. c OOtlltan" H""lIa-
rot'U'" " 2 Ept. 1893; S. C. S. Otr., 30 lun. l.842, ad 2, B; (Belvetlae), 21 lan. 1863, n. 2, 3;
<ad Ep. OSDabrupn.j, 17 febr. 1864; Instr. <ad Arcblep. Corcyren.), 3 lan. 1871, n. 6, 7;
lnstr. (ad Vie. Ap. Ocean1ae Central.), 18 dee. 1872; lnstr. (ad omnea Ep. Rltua Orlent.),
12 dee. 1888, n. 10-12; S. O. O., deelar. c Matr'monw l, 4 nov. 1741, I 3; S. O. de Prop.
Fide, lnstr. (ad Vie. Ap. Sveelae),6 aept. 1785; Instr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858; lltt.
encycl. 11 mart. 1868; lnstr. (ad Archlep. Balttmoren.), 25 lune 1884, n.l; Beeret. Statua,
instr. fl1 mart. 1830; lnstr. 12 Ept. 1834; Imtr. 22 maU 1841; mstr. 15 nov. l858.
• S. C. S. Otre (PortuR AloMi). l auge l.865; (MarysvlUe), 21 auge 1861; (Leodlen.),
80 lan. l867; lnstr. (ad Ordlnarlos ImperU BrasU.), 2 lui. 1878; 25 maU 1897; S. O. de Prop.
J'1de (O. G. - Scodren.), 28 nov. 1796. :
3 B. O. S. Otre (Maryavllle), 21 auge 1861; (LeodIen.), BO lan. l867, ad 2; (B. BonlfacU),
211 apro 1873; lnstr. (ad Ordlnarlos Imperli B~all.), 2 lui. 1878; 25 mall1897; lllan. l889.
1066. C~.
·Si publicu8 peccator aut censura notorie innodatua priua ad aa.cra-
mentalem confessionem accedere aut cum Eccleaia reconciliari recUII&-
verit. parocbus eius matrimonio ne assistat, nisi gravis urgeat causa, de
qua, si fieri possit, consulat Ordinarium l.
IV.
CAPUT
De impodimentis dirime.tibus.
CAN. 1067•
.§ 1. Vir ante decimum aextum aetatis Bnnum completum, muller
ante dectmum quartum item completum, matrimonium validum inire non
p088unt I.
§ .2. Licet matrimoninm poRt praedictam aetatem contractum vall-
dum sit, curent mmen animarum pastores ab èo avertere iuvenes ante
aetatem, qua, secundum regionis reeeptos morea, matrimonium iniri soleto
CAN. 1068.
§ 1. Im»otentia antecedenll et perpetua, aive ex parte viri Bive ex
parte ml11iel'is, sive alteri cognita Bive non, Bive absoluta Bive relativa,
matr'imonium ipso Daturae iure dirimit I.
§ 2. Si impedimeDtum impotentiae dubium alt, Bive dubio lurls slve
dublo faeti, matrjmonium non estimpediendum. '.
§ 3. Sterilitaa ~atrimonium .nee dirimit nee impedit Il.
CAN. 1069.
§ 1. Invalide matrimonium attentat qui vinculo tenetur priorls ma-
trimonii, quanquam non consummati, salvo privilegio fidei '.
l 8. C. S. Ofr. (Portua Alolan), 1 aug. 1855; (Houg-Koug), 14 mart. 1800; (MarY8YWe),
21 aug. 1861; (s. Bonlfacll), 28 apro 18'i8; (Bombay), 2l febr. 1883; 8. C. de Prop. )!'Ide
(C. G. - Quebec), 17 apro 1820; 8. PoenJt., lO dee. 1860, ad 18.
, e. 12, 13, X, de do,poMa'lone ~,"""bera,", IV, 2; c. 2, X, de IrlllUw, et ,"Glejlcla,..,
et ',""otenelG coe""d'. IV, 15; c. un., de de'JIOM"'lofte ,.""beru., IV, 2, in VI,,; CIe-
mena XII, lltt. ape c OOffl"",.'''. _, 2j auge 1734, dub. V; lltt. ap. c OoncretlltG Nobw -,
13 mali 1739; BeDedlCtD8 XIV, mut. c O••,,,. aoUkt,tuI'••• _, 12 sept. lUI, I 14,
club. V, I 40.
:I C. 29, C. XXVII, q. 2; C. 2q, O. XXXII, q. 7; C. l, 2, 4, O. XXXIII, q. 1; c. 1-3, 1i-7, X,
dc Iri{JUw, et ,"alejlclatw, e' ''''JIOtefttfG coe"nd', IV, 15; 81xtua V, ep. c CII'" lreftlett-
tu _, ~ IOD. 11187; 8. O. 8. Ofr., lnstr. <ad Ep. Bltuum Orlent.), a. 1883, tlt. VI, art. 5;
S. e. O., IGlltlen., 13 mart., 8 man 1700, 12 febr., 9 apro 1707; T'f"CUOtIfJR., 18 sept., 2 oct.
1723; 8. 8e11fJrl"t, 14 dee. 1737, 11 IIlD. 1738, 7 apr., 2 et 23 lun. 1742; SJIQleeatIG, 27 mart.,
3 t't 24 luI. 1762; AtIOOfIftuM, 19 lan., 16 mart. 1793; AmerlM, 15 lun., 20 luI., 7 sept. 1783C
ROfIIGM, 22 uug., 21 DOV. 1840; J"le"'tGI&G, 17 dee. 1859; VfJf/etes"""., 28 luI. 1800; SGlemi-
ta"ll, 24 lan. 1871; I~JIOIffJfI., 15 dee. 1.877, 28 mart. 1878; Ver.GUfJtI., 22 aug. 1908; S. O. de
Prop. Fide, lnstr. a. 1883, n. 46.
4 S. O. 8. Ofr. (Quebec), 28 luI. 1800; (Weatmonaaterlen.), 81 luI. l89G; 8. O. O., Bo-
flo,,~n .• 30 lan., 27 febr., 30 apr., 25 IUD. 1836, 26 febr., 28 apro 1M2.
5 0.18. O. XXXII, q. 5; c.~. O. XXXlI, q. 7.
'0.13, O. XXVII, q. 2; c. 5,7,8, lO, O. XXXll. q. 7; C. 1-4,7, O. XXXIV, q.1et2;c.19,
X, de nll1"lc&rlbtll .t tf'GRIe•• til~. . . . f't'1I111ot1em, III, 81; c. 15, X, de 00M7ef'1IotIe 00tI"'1I""
I 2. Quamvis prius matrimonium Bit irritum aut 801utum qualibet
ex causa, non ideo licet aliud contrahere, antequam de prioris nullitate
aut 801utione legitime et certo constiterit '.
CAN. 1070.
I 1. Nullum est matrimonium contractum a persona non baptizata
cum persona baptizata in Ecclesia catholica vel ad eandem ex haeresi
aut echismate conversa I.
I 2. Si pare tempore contractl matrlmonii tanquam baptizat& com·
muniter habebatur aut eius baptismus erat dubius, standum est, ad nor·
eorwtII, III, 82; c: 1,9,18, D, 81, X, de ~naoIlb.. e' ma'nmemu', IV, 1; c. 1-8, G, X, de
~ dtKH'll"', IV, 4; c. 2,4, G, 1, 8, X, do 80,
per ",dten••, IV, 1; c. 4, 18, X, fU' 111"
f.' ••,", ,,,
ti". le,,,,,,,,,
ma'ntllOllw"" fI'G'" JH)U."
IV, 11; c. 2, G, l, 8, ~, de .,vort....
IV, 11; c. 2, X, de . ."".. "."ti", IV, 21; Conc. Trldwt., 8e88 XXIV, de ftlCI'ntllOllW,
C!8D. 1; de rei....,rim., c. 1; lDqeDIu. IV (ID Conc. Florentln.), ClOD8t. c Il''''CI'e Deo ••
22 DOV. 1439, I 18; Urbana VIII, t'Onat. c MCI,...'" '" 0,..... '0 ., 20 IOD. 1881, Il,2; Belle·
4lctus XIV, ep. c N.per Cld N06 ., 16 mart. 1148, Profe88lo Qdel Maronlt1a praeecr.; ep.
8DC7Cl. c I",.,. omlligentN ., 2 febr. 1144, I 12; Pia VII, breve ad Arcblep. Mopntln.•
8 oct. 1808; Gzeaorlu. XVI, ep. enqel. c 8.fI&fI&O "'''k'r ., ZI ma1l 1832; ep. c Acce"""". _,
8 !ebro 1838; Leo XIII, ep. encTcl. « ArOG""m ., lO !ebro 1880; S. C. 8. Ofr., 23 IOD. 1811,
ad 1, 8, 4; 20 mart. 167G, ad 2; 1Dstr. (ad lIlp. Geneven.), 3 aept. 1712; (Chan-ai et ehen-al),
28 18Il. 1.8OG; 1Dstr. (ad Praef. Ap. Moldav1ae), 20 mart. 1811; (Vlc. Ap. Sandwic.), 11 dee.
18IiO, ad 2G-Zl; (Coreae), 22 lui. l.SGl; (Tahlt1), 19 aug. l8G1, ad 2; (l'ondlchery), 20 IOD. l8G8:
1Datr. (ad Vie Ap. Galla.), 28 mal1:. 1860, n. 1; (Nankln.), 22 mart. 186G; 81 mali 18OG, ad a,
4, 1; Instr. (pro Vlc. Ap. ad Gallali), 20 IOD. 1866, ad 1; lnstr. a. 1888; Instr. (ad lIlp. Nesqual·
lIen.), 24 lan. l.8Tl; S. C. C., Ro"otI6R., 8 mali 1642. ad 2; S. C. de Prop. Fide (C. G. - Iapo·
Dlae), 1 dee. 1620; Instr. 1G !ebro 1'158; Instr. (ad Vlc. Ap. Sveclae), 6 aept. 1'18G; Instr. <ad
Vic. Ap. ConstantlnoP.), 1 oct. 118G; Dtt. (ad Coadlut. Superlor. Mlaslon. In ora Coroman·
del), G luI. 1188; Instr. (ad Pro-Vlc. Ap 'l'uDkln. Occldent.j, a. 1192; (O. P. pro SID.-
TunkIn. Occldent.), G mal1:.1818 (a)i (C. P. pro SIn.-Tunkln. OccIdent.), G mal1:. 1816 (b):
Instr. (ad J!lp. Graeco-Rumen.), a. l8G8; S. Poenlt., Instr. 15 lan. 188G, n. 4. - Vide etlam
caD.112O.
l O. lO, O. XXXV, Q. 8; c. lO, X, fI6 'n'n'fa et re '"dktJ'a, II, ZI; c. 18, 19, X,
'JJO"ICI""'" e' rnatnfIWftjf" IV, 1; c. 4, X, de 'pon,a dtUW1l"', IV, 4; c. 4, X, de 0011'."0
.e
ti", w,,,,,,,,
I6I"I1ONItfI, IV, 9; c. 13, X, fii. In" IV, Il; c. a, :1:, de di1xJrt''', IV', 19; c.2, X,
le "CIIAd" A","fI, l'V. 21; Benedictus XIV, coDBt. c De. ",flerCIlloAe », 8 nov. 1141, I 9,
11, 14; coll8t. c 8' dCI'CI'" ., 4 mart. 1148; Gregorlus XVI, ep. f".Dcycl. c 8.""'0 'fllfler_,
ZI mali 1832; S. O. S. Ofr., 23 Iun. 1611, ad 1, 5; (Coreae) , 12 febr. 181Sl, ad 5; (Nankln.),
22 mart. l.885; (Pondlcbery), :.l8 lun. 1S01ii ('l'chely Merldlo-Occldent.), 21 nov. 18t6~ Instr.
a. 1888; Instr. (ad lIlp. Orlent.), 22 aug. l89O, n. 11; 8 mali 1891, ad I, II; S. C. lIlp. et Reg.,
24 DOV. 1682; 8. O. de Sacramentls, Moh"01lfJft., 16 dec. 1910; 28 nov., 18 dec. 1914: 29 apro
191G; 2G lOD. 191&; 2G febr. 1918; 19 lan. 1917; S. C. C., Instr. 22 aug. 1840: S. O. de Prop.
lI'Ide (Coromandel.), 21 apro 1788; 1n6tr. (ad Pro-Vlc. Ap. Tunkln. Occldent.), a. 1192; (C. P.
pro Sin. -Cochlnchln.), 11 febr. l804, ad 2, a; Instr. a. 1883, n. 42, 43: S. Poenlt., Instr.
1G 18Il. 1888, n. 4. - Vide etlam can. 1123.
, C. 15, C. :X:XVIlI, q. 1; Benedlctua XIV, ep «8f"IIIloti ., 9 febr. 1149, I 1,9 aq.;
S. O. S. Ofr. (Albanlae), 19 aept. 1611, n. 1; Instr. (ad Archlep. Quebecen.), 16 aept. 1824,
ad 2, G, 8; 17 nov. 1830; 29 apro 18f2, ad l, 2; (YoDD8n), 20 aept. 1854; IDstr. (ad Vlc. Ap.
Galla.), 28 mart. 1880, n. 6; Instr. (pro Vlc. Ap. ad Galla.), 2D IUD. 1800, ad 1; (Slam),
22 DOV. 1871; Instr. (ad Ep. S. Alberll), 9 dee. 1814, n.18: Instr. (ad Ep. NesqualHen.),
24 18Il. l.8Tl: (Iaponlae), 14 luI. 1880, ad 1: Instr. (ad omnea Ep. Rltua Orlent.), 12 dec. 1888.
n. 1; (ad Vlc. Ap. Iaponlae Merld.), 4 febr. 1891; 8 mart. 1809; decr. 21lun. 1912, ad 2;
8. O. 0.,28 aept. 1623; S. C. de Prop. Fide. Instr. (ad Vlc. Al). Fokten.), 13 èept. 1180; lltt.
(ad Coadlut. Supeorlor. Mtaalon. In ora Coromandel). 6 tul. 1788: (C. P. pro SlD.-TuDkln.
OccldeDt.), 26 lun. 1820.
III
306
mam can. 1014, pro valore matrimonii, donec certo probetur alteram par-
tem baptlzatam esse, alteram vero non baptizatam l.
CAN. 1071.
Quae de mixtis nuptiis in canonibus 1060-1 ()64. praescripta. sunt, ap-
plicari quoque debent mutrimoniis quibus obsta.t impedimentum dispa-
ritatis cultus I.
CAN. 1072.
Invalide matrimonium attentant clerici in sacris ordini bus con-

stituti '.
CAN. 1073.
Item invalide matrimonium attentant religiosi qui vota sollemnia
professi sint, aut vota simplicia, quibus ex spec~ali Sedis Apostolicae
praescripto vis addita sit nuptias irritandi 4.
l S. C. 8. Ofr., 17 nov. l.8IIO; 29 apro 1842, ad 1; lnstr. (ad Vlc. AI'. Oceanlae), 6 apro
1843; (Bulgarlae), 5 luI. 1853, ad 3; (lapoDlae), 9 aept. 1868; lDstr. (ad Vie. Ap. Oceanlae
Central.), 18 dee. 1872; lnstr. (Ild Ep. N~uall1en.), 24 lan. 1877; (laponlae), 14 luI. 1880;
(l.iavannah)~ 1 aug. 1883; (ad Vlc. Ap. Iaponlae Merld.), • febr. 1891; (Albanen. ln Ame-
rica), lO lun. 1896; 8. C. C., BrWien., 27 aug., 17 dee. 179ft
I C. 9, 15, 17, C. XXVIII, q. 1; Denedlctus XIV, ep. eneycl. c 1"ter om"Igen/J. _, 2 febr.
1744, 110; Leo XIII, ep. eneycl. c Aroaftum _, lO febr. 1880; ep. encycl. c Quod ."u"um .,
22 aug. 1880; ep. encyel. c Cona'a"U HU"'1arorum ., 2 tept 1893; 8. C. 8. Ofr. (Tunkln.
Orlent.), li aept. 1786, ad 1; 9 lui. 1750; (CochIDehID.), 1 aug. 1759, ad 4; 12 lan. 1769, n. I,
II, l, 2, 4; (Sutchuen.), 15° dee. 1169; (Sutchuen.), 1G febr. liSO; Instr. (8urlnam), mense
auge 1819; 29 apro 1842, ad 2; (CochlnchlD. OccIdent.), 12 lun. 1850, ad 2; (Slam), 17 luI.
(Vie. Ap. Sandwle.), 11 dee. 1800, ad 24; (Coreae), 12 aept. 185G; lDstr. (ad Vie. Ap.
1f!5!);
Oceanlae CentraI.), 18 dee. 1872; (Vlcrorla., NYllDZlle), 22 dee. 1887, ad 1, 5; (Leopollen.),
la mart. 1891; (Pekln.), ~ apro 1891, ad 2; 6 luI. 1898, ad 4; decr. 21 luo. 1912 (a); decr.
21.luo. 1912 (b); S. C. de Prop. Fide, Instr. (ad Vie. Ap. Foklen.), 13 sept. 1760; 18 lan.
178T; mstr.
(pro MI88lon. Sin.), 16 febr. i70G; (C. P. pro Sln. - Sutchuen.), 31 lan. 1796,
ad 1; decr. 14 lane 1806; lnstr. (ad Vie. Ap. Chen-sJ et ehan-si), 30 lan. 1807; lItt. (ad Vlc.
Ap. 'runkln. Orlent.), 3 mali 1828.
a C. 8, D. XXVII; e. 2,8,9, D. XXVIII; e. l, 2, 4-6, lO, 11, 13, 14, D. XXXII; e. 16, 17,
D. LXX.XI; e . .o, C. XXVII, q. 1; C. 7, X, de bigami. ftOft ordinand'-, I, 21; C. 1, 4, X, cIe
~ coniugati., III, 8; C. 1, 2, X, qu' clI:rlcl "e' ~eftle, matrimonlum OOfttrahere po ••
BU"', IV, G; e. un., de "oto et ~tf redemptlone, 111, 15, In Vlo; e. un., de COftBGftgu''''tatfJ
et a8l,,'tate, IV, In Clem.; e. un., de ~to et 00" redemptfone, tlt. VI, In Extravag.
l08n. XXII; Conc. Trldent., se88. XXIV, de "UJtrimonto, ean. 9; Dened1ctus XIV, consto
c Bt., pa.'ora''- ., 26 mali 1742, I VII, n. XXVII; lD)tr. c Bo qvamm lemporc ., 4 mali
1745, I 34, 38 sq.; Plus IX, lftt. ape « Ad Apo.'oltcae _, 22 aug. 1851; Syllabus errorum,
prop. 72; consto c Apo,tolfcae Bedf3 _, 12 oct. 1869, I III, n. 1; S. C. S. Ofr. (Ratlabonen.),
22 dee. 1880, ad I; 13 lan. 1892, ad 5.
4 C. 8, D. XXVII; C. 1, C. XX, q. 3; c. 1-3, 7, lO, 12, 13, 17, 22, 39, 40, O. XXVII, q. l;
C. lO, X, de COftllerriotlfJ COft'vgatorum, III, 32; e. 3, 7, X, qll' eterici ~l ~"ente. mIItrimo-
,.'um COfttrallere po,.unt, IV, 6; e. un., de "'oto et ~ti redemptlotte, III, 15, In VIo; c. un.,
de OOft.aftgll'"Uate et a8lftUate, IV, ID Clem.; Conc. Trldent., !leSS. XXIV, de matrimonio,
can. 9; Gregorlus XIII, const. c Qnaftto Inctuoliu • • , 1 {ebro 1583; consto « .A.cendente Do-
m'no ., 25 mali 1584, I 22; PIU8 IX, consto c Apo.tolfoae Sed'- ., 12 oct. 1869, I III, n. 1;
8. C. S. Ofr., 13 1an. 1892, ad 5; H. C. C., Cafu,u;et&., 26 mart., 9 apro 1m.
CAN. 1074.
i l. Inter virum raptorem et ~ulierem, intuitu' matrimonii raptam,
quandiu ipsa in potestate raptoris manserit, nullum potest consistere
matrimonium 1.
i 2. Quod si ra.pta, a. raptore separata et in laeo tuto ac libero consti-
tuta, illum in virum habere consenserit, impedimentum cessa t I.
I 3. Quod ad matrimonii nullitatem attinet, raptui par habetur vio·
lenta retentio mulieris, cum nempe vir mulierem in loco ubi ea commo·
ratur vel ad quem libere accessit, violenter intuitli matrimonii detinet.
CAN •. 1075.
Valide contrahere nequeunt matrimonium:
1.° Qui, perdura.nte eodem legitimo matrimonio, adulterium inter
se consummarunt et 'fidem sibi mutuo dedt>runt de matrimonio ineundo
vel ipsum matrimonium, etiam per civilem tantum actum, attentarunt;
2.° Qui, perdurante pariter eodem legitimo matrimonio, adulte·
rlum inter Be consummarunt eorumque alter coniugicidinm patravit;
3.° Qui mutua opera phy~ica vel morali, etiam sine adulterio, moro
tem coniugi intulerunt s.
CAN. 1076.
i l. In linea recta consanguinitatis matrimonium irritum est inter
omnes ascendenteB et delilCendentes tnm legitim08 tum naturales 4;
I 2. In linea collaterali irritum est usque ad tertinm gradum in-
clusive, ita tamen ut matrimonii impedimentum toties tantum multipli-
eetur quoties communis stipes m.nltiplieatnr 5.
§ 3. Nunquam matrimonium permittatur, si quod subsitdubium num
partes sint eonsanguineae in aUqno gradu llneae reetae aut in prim.
gradu llneae colla.teralis l.
l C. 4, lO, 11, C. XXXVI, q. 2; Conc. Trldent., sesso XXIV, de reI. matnm., e. 6;

8. C. S. Ofr. (8. LudoTlct), 15 lun. 1m; Instr. (ad Ep. Aloonlae), 15 febr. 1901; S. C. C.,
Ba_., 8 mart. 1714, ad 1; Herblpolen., 24 apro lSliS, 18 lun., 27 auge 1859; 8. C. de Prop.
l'lde (C. P. pro 81n. -Cochlnchln.), 11 febr. 1804; 22 nov. 1860; lltt. (ad Ep. Natd1eten.),
28 lane 1877; Rituale Rom., tlt. VII, C. 1, de .1ICf'1I,,,ento flUJtnmonU, n. 4.
a C. lO, C. XXXVI, q. 2; Reg. 27, R. 1., ln VIo; Cone. Trldeont., sess. XXIT, de reI.
matnm., C. 6; S. C. S. Ott., lnstr. (ad Ep. Albanlae), 15 febr. 1901; S. C. de Prop. Fide
(C. P. pro 8ln. - Cochlnchln.), 11 fellr. J.fS04; 22 DOV. 1860.
3 C. 4, 5, C. XXXI, q. 1; c. 1, X, de conller.1one (nftdelfufIl, III, 38; C. 1, 8-8, X, de eo,
flU' duell 'n matrimon'.m, qallm po"u" per IItluUerh,m, IV, 7; Benedlctu8 XIV, ep. c Retl-
d'file Nob" lt, 5 dee. 1744, 112; ep. c Aestll. lt, 11 oct. 1757, n. XV; S. C. de Sacramentle,
decr. 8lun. 1112; S. C. O., NellpoutllnIJ; 28 mart. 1746; S. C. de Prop. Fide (O. P. -lafrnae),
28 RUg. 1852, ad 5, 6.
4 S. C. S. Ott., lnatr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874.
6 C. 8, C. XXXV, q. 2 et 3; C. 2, C. XXXV, q. 5; C. 10. X, de probIlUonlb.B, II, 19; Be-
nedtctus XIV, ep. c Ae."'. lt, 11 oct. 1757, n. XIII; S. C. S. ott., lnatr. (ad Ep. S. Albertl),
• dee. 1874; (Cenomanen.), 11 mart. l.896; 22 febr. 1899; S. C. C., Leodlen., 14 dee. 1793;
AerinIJ. 23 nov. 180Il
68. Plue V, consto « BllflCtf.ftmu. lt, 20 auge 1566, 1 1; S. C. S. Ott., IItt. 13 mart.
1'131; lnatr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874; S. C. C., Leotllen., 14 dee. 1793; AeftftG,
28 DOT. 18OG.
OAN. 1077.
I 1. A1IlDitaa in linea recta dirimit matrimonium in quolibet gradu;
In linea collaterali usque ad BeCundum gradum inclusive I.
I 2. A1IlDitatia impedimentum multiplicatur:
1.· Quoties multiplicatur impedimentum consanguinitatis a quo
procedit;
2.· Iterato succeasive matrilJ1onio cum conM8nguineo coniugia de-
functt.
OAN. 1078.
Impedimentum publicae honestatis oritur ex matrimonio invalido,
Bive consummato Bive non, et ex publico vel notorio concubinato; et
nuptias dirimit In primo et secundo gradu lineae rectae Inter virum et
consanguineas mulierie, 8C vice veria.
OAN. 1079.
Ea tantum spirltualis cognatio matrimonium irritat, de qua In
can. 768 I.
OAN. 1080.
Qui lege civili inhabiles ad nuptias int.er se ineundas habentur ob
cognationem legalem ex adoptione ortam, nequeunt vi iurie canonici ma-
trimonium Inter se valide contrabere I.
OAPUTV.
De ('on86ft8-" m-atrimoniaZi.
OAN. i08l.
§ 1. Matrimonium facit partium consensU8 inter personas iure habi-
I . legitime manifestatu&; qui nulla humana potestate suppleri valet •.
/
10. ll, O. XXVII, q. 2; c. 20, C. XXXII, q. 7; c. 8, o. xxxv, q. 2 et 8; c. 9, X, Ile

cUtIot1U.I, IV, 19; Benedlctu& XIV, ep. (',ocycl. « 1,,'or om,.c,encu l, 2 !ebr. 1744, IU; ep.
e ANIq l, II oct. 1'm7, Do XIVi S. (l. S. Otre (YUDDaD), 20 sept. l8G4; 1Datr. (ad lIlp. S. AI·
berti), ,dee. 18'14; lDetr. (ad Vlc. Ap. NaDkiD.), 2G auge 1891; S. O O., Ao1lenJ"",...
18 lu.
lTlO, 8 lun. lTl1; Leodieft., 28 mali 1798.
IO. Ci, O. XXX, q. 1; C. 1, O. XXX, q. 8; C. l, de ool1fllJtlou I,,'ri't"d', IV, 8, ID Vlo;
Ooac. Tr1IeDt., 8888. XXIV, Ile reI. fftGtrlm •• c. 2; S. Plu8 V, const. « C.", ""'" l, 28 DO....
l.II88; BeDed1ctua XIV, const. « Btli ".,to""'1 l, 28 man 1742, I VIII, D. Vii ep. eDCJCl.
c I.,.,. ~ l, 2 febr. 1744, I 17i S. O. S. otr., 8 dee. 1902; S. O. O., TAeaHtlO. 28 a1l8.,
18 aept. 1721; LeopoJWtI•• IO IUD. l,'lG9, 19 aept. 1781; S. O. de Prop. lI'lde, 1Datr. (ad Vic.
Ap. Scoplae),28 aept. IMO; Rituale Rom., tIt. Il, C. 2, Ordo """,Um' """,,,ioni"'.
I O. l, O. XXX, q. 8; C. OD., X, do OOIl'tlltfotl" """,U. IV, 12; S. O. O., BorlIJfI4,
D. 81.
• aept. 1784.
a O. 1-8, G1, C. XXVII. q. 2; C. XXIX, q. 1; C. OD., C. XXX, q. 2; c. 2, O. XXXI, q. 2;
C. 18, O. XXXII, q. 2; C. 14, X, 'e reltlttuCotae IfJOlClltOnl"'. Il, 18; C. 14, 28-28, 81, X, Ile
lfJOIINJ'bIII el fftGlrimoft.... IV, 1; C. 1, X, Ile delJJOlllGllCot&e ,,,,,,,"ervfJa.
IV, 2; C. 1, 8, Ci, X,
Ile 1POfII" 'tIOf'IItf&, IV, 4i C. 4, X, de 00fI'""co lertIOf"Ntf&, IV, 9; C. 9, Ile J)f'"OOtIt'"IJtoriblll, I,
19, ID VI,,; !leg. 18, Bo J., ID Vlo; .lJeDedlctua XII, a. 1841, prop. 100, Armenorom, damll~
JIIqeDIus IV (ID 00DC. Florentin.), COnst. « B/I).''''''' Deo _,
22 DO.... 1489, 116; UrbaDus VIII,
conRt. c Ma""H'" ,,, OMilto _, 20 IOD. 1887; .I..eo XIII, deer.,c COft'etlltl1 "'.,.'" l, U fabr.
I 2. CoIUleD8US matrimonialia est actus voluntatia quo utraque pare
tradit et acceptat ius in corpus, perpetuum et exclusivum, in ordine ad
actus per se aptos ad proliB generationem 1.
OAN. 1082.
, § l. Ut matrimonialiB COIlBeIl8U8 haberi poarit, necease est ut ca·
trahentea saltem non ignorent matrimonium esse soeietatem permanen·
tem inter virum et muUerem ad flUos procreandos I.
I 2. Haec ignorantia poat pubel'tatem non praesumitur.
CAN. 1088.
t l. Error circa pel'80nam invaUdum reddit matrimonium I.
I 2. Error circa quaUtatem pel'8Onae, etBi det causam contractul,
matrimonium irritat tantum :
l.· Si error qualitatis redundet in errorem personae;
2.· Si persona libera matrimonium contrahat cum persona quam
liberam putat, com contra Bit serva, servitute proprie dieta «.
OAN. 1O&.t:.
Simplex error circa matrimonii unitatem vel indi8llolubllitatem aut
.acramentalem dignitatem, etBi det causam contractui, non vitiat con·
aensum matrimonialem·.
CAN. 1085.
Scientia aut opinio nullitatis matrimonii consensum matrimonialem
BecessariO non excludit '.
CA.~. 1086.
§ l. Internus animi consensus semper praesumitur conformis verbla
vel aignis in celebrando matrimonio adhibitiB '.
1882; 8. C. 8. Ofr. (l'romont. Bonae Spel). 22 luI. 1840; ('!'ahitl), 17 aug. l.8G7, ad 5; 22 a1ll.
1880; (Vletortae Nyanzaft). 8 apro 1889. ad 2; (Po>ndlcber.), 8 !ebro 1892; 8. O. O.• li.".....
19 aug. 1724. 9 lun. 1725: PlJtiafeft., 7 luI .• 1 aept. 1883, 7 mart. 188G; Argentine"., 23 IPT.
1907: 8. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. -Tunkln. Occldent.), 6 apro 17815: Instr. (ad 'V'le.
Ap. Constantlnop.). 1 oet. 1786: Rituale Rom .• tlt. VII, e. 2. B"v. celebmttdl tJlCIfrlMOtI"
Noramen'."" n. 2. - Vide etlam can. 1083; l08i.
l O. 3, 61, C. XXVII, q. 2; C. XXIX. q. l; C. 1. X de IpOtl84 d1Cor,U", IV. f; Urba·
nus VIII, const. c 1111"'.'" in 011",10 •• 20 lun. 1837; S. C. 8. Ofr. (Pl'Omont. Bonae 8pel),
22 lui. 1840; (Tabltl). 17 aug. 18157, ad 1, 5; 8. C. de Pl'Op. Fide, Infltr. (ad Vie. Ap. Con·
stantlnop.), 1 oet. 17815.
, 8. C. C .• VetttimUlfIft., 19 muli. 18 RUg. 1888.
3 C. XXIX. q. 1.
, C. XXIX, q. I; C. 4. C. XXIX. q. 2; C. 2. 4. X. de collivl/io ,ervorll"', IV. 9: 8. C. O.,
Frifl"l/ett., 7 et 28 aug. 1746: BomGnG, 9 aug. 1817. 27 ma1l1820.
5 S. C. S. Ofr., lnatr. (ad Vie. Ap. Oceanlae), 6 Ilpr. 1843; Instr. (pro Vie. Ap. ad
Galla8), 20 lun. 1886, ad 2G; (Iaponlae), 11 mart. 1868. ad 2; lnstr. (ad Vic. Ap. OceaDlae
Centrai.). 18 dee. 1872, Instr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874. n. 8-10; instr. (ad Ep.
Neaqualllen.). 24 lan. 1877, n. 3; (ad Vlc. Ap. Iaponlae Merld.), 4 febr. 1891: 18 mall l892,
ad 8; B. C. de Prop. Fide. Instr. (ad Vie. Ap. Constantlnop.), 1 oct. 1785: (C. P. - Jafrnae),
:m aug. 1852, ad 7.
• 8. C. de Prop. Fide, lnstr. (ad Vie. Ap. Con8taDtlnop.). 1 oet. 17815; (C. P.-
JatrDae). 23 aug. 18Ii2, ad 7.
, 8. C. C .• A11ettionett .• 28 lun. 1901; B. C. de Prop. Fide.lnstr. (ad Vlc. .Ap. Constan-
tlnop.), 1 0C't. 1m.
310
I 2. At si alterutra vel utraque pa1'8 positivo voluntatis aetu exelu-

dat matrimonium ipsum, aut omne ius ad eoniugalem aetum, vel eBSeD-
tialem aliquam matrimonii proprietatem, invalide contrahit 1.
CAN. 1087.
§ 1. Invalidum quoque est matrimonium initum ob vim vel metum
gravem ab extrinseco et iniuste incussum, a quo ut quis se liberet, eligere
eogatur matrimonium I.
I 2. Nullus alius metus, etiamsi det causam contractui, matrimonti
nullitatem secumfert l.
CAN. 1.088.
I 1. Ad matrimonium valide contrahendum necesse est ut contrahen·
tes sint praesentes sive per se ipsi sive per procuratorem 6.
§ 2. Sponsi matrimonialem cODsensum exprimant verbis; Dec aequi·
pollentia signa adhibere ipsis licet, si loqui possint I.
CAN. 1089.
§ 1. Firmis dioecesanls IltatUtis desuper additis, ut matrimonium
per procuratorem valide ineatur, requiritur mandatum speciale ad con·
l O. 28, X, de ~.IIUbu.t et ",'rimoa"., IV, 1; c. 7, X, d4J 00fti"1onU,,,,, lIf1poaiH.t

... d4J.pon.tGl'fone w, al".
Ma oontI"fJCUh., IV, G: Plus IX, Syllabus erroram, prop. 73: S. O.
B. otr. (Boanlae), 2 dee. 1680; (MllI81on. capaccln.), 2S 101. 1888, ad 1, 2; (Promont. Bonae
Bpel), 22 lol 18t0, ad 2; lDatr. (ad Vlc . .Ap. OcellDlae), 8 apro 1M3; (Vlc. Ap. Bandw1c.),
U dee. UIGO, ad 2G, 28: (Tabitl), 19 auge l.SG7, ad 1, G: lD8tr. (ad Vlc. Ap. Gallali), 28 mart.
1880, n. 8; 22 aog. 1880; ID8tr. (pro Vic. Ap. ad Galla.), 218 IOD. 1888, ad 2G; (Iaponlae),
U mart. 1888, ad 2; lDatr. (ad Vlc. Ap. ()(oeanlae Centrai.), 18 dee. 1872; lnatr. (ad lDp. B. AI-
berti), 9 dee. 1874, n. 8,9; lnatr. (ad Ep. Nesqualllen.), 24 lan. 1877, n. 3: (MOIIIOllae)',
18 DOV. 1882; (ad Vlc. Ap. Iapl)Diae Ml!rid.), 4 febr. 1891: (Sloomrmen.), 18 mail 1892;
8. O. O., 17'I4DbotIen., 18 mart. 1720, 8 101. 1724: ..II"".....19 auge 1724, 9 lOD. 17m: 0"'"
fD.tteUG.... 19 auge 1730, lO mart. 1'181: C."..... • ev CGke.... 9 101., lB dee. 1m, 28 Ian.
1'158; P ....... 2 mali, 29 aog. 1888; PllridetI •• 31 lan. 1891: S. O. de Prop. ride, 1Datr. (ad
Vie. Ap. ConatantlDOp.), loct. 178G.
Il''' tI_" '" ...

I O. 1, 3, 4, O. XXXI, q. 2; C. 8, lB·1G, 28, X, de .tJH)MGI'h. et ... 'rifllO""•• IV, l: c. 9,
X, de de'potI.tGliOfN 'fII".kntfll, IV, 2; c. 2, X, d4J eo, tritllOllI..... ftIG-
poll"II fHJf' Gd."terill_, IV, 7: c. G, X, de re".", '''"', V, 41: !leg. 84, R. 1., In VIo; S. O.
S. otr., lDatr. (pro Vlc. Ap. ad Gallas), 20 lODo 1888, ad 9, 2G: S. C. O., VenU_"MIa •• 2O mut.,
2t apro 1700; 8. A,GtAcle Oo'lIortIm, 24 apro 1700; Lo"...., 20 aug., 8 aept., 28 DOV. 1701;
N"m"" Parfflll., 1G laD., 26 mart. 1707; PaftOrm"a..., 30 sept., 18 DOV. 1719, 8 lOD. 1720;
"'' ' 11611.• 19 auge 1724, 9 IOD. 1'l25: V"Riefl., 28 IOD., 13 lal., 22 aept. 17m; Tri""t....,
IO apr., 14 mali, 27 auge 1746; JfeI.Uoloftell., 22 aept. l'l58, 19 laD., 9 tebr. 17M; B .......,
18 mart., 4 lIIall, 22 IOD. 17M: Alb'nlf",Ufefl., 22 ma111751, 13 aept., 22 DOV. 1'mG: CGI,,". e'
2'1aeGIIfIII., 28 lOD., 18 dee. 1888: Moh"01i8Jl • • CII Tlraapolen., 9 luI., lO eept. 1881: Neopo'f.
,...., 22 tebr., lO mali 1.880; PG"",fIII., 18 mali 1903; S. O. de Prop. Fide, IDatr. a. 18811,
D. 88, 87.
a 8. C. O., UnI"'IIefI., 1 eept. 17m.
6 Reg.88, '12, R. 1., ID VIo; Rituale Rom., tlt. VII, C. 2, RU"" celebrtlfldi fIIatritlloetH
IIIcramen'""" D. 2.
I C. 23, 2G, 81, X, de 'poMGUb". et m.,rifllo..'''', IV, 1: EUgeDlu. IV (ID Conc. Il'10.
rentln.), conat. c B~II'tate Deo _, 22 nov. 1439, 116: S. O. C., decr. c Ne tetnere _, 2 a • •
1907, art. IV, 1 8; Rituale Rom., tlt. VII, C. 2, Rt,,,. ceJdralltl' "'Gt"fIIM" ,acratllflllo
. . ., D. 2.
3U
trahendum cum certa persona, 8ubscriptum a mandante et vel a parocho

aut Ordinario looi in quo mandatum fit, vel a sacerdote ab alterutro de·
legato, vel a duobu8 saltem testibus l.
§ 2. Si mandans scribere nesciat, id in ip80 mandato adnotetur et
alius testis addatur qui scripturam ipse quoque subsignet; 8eCU8 mano
datum irritum est.
§ 3. Si, antequam procurator nomine mandantis contraxerit, hic
mandatum revooaverit aut in amentiam inciderit, invalidum est matrl·
monium, licet siveproourator Bive aliapars contrahens haec ignoraverint l •
§ 4. Ut matrimonium validum Bit, proourator debet munere suo per
se ipse fuugi a.
CAN. 1090.
Matrimonium per interpretem quoque contrahi poteste
CAN. 1091.
Matrimonio per proouratorem vel per interpretem contrahendo paro-
chus ne a88Ìstat, nisi adBit iusta causa et de authenticitate mandati vel
de interpretis fide dubitari nullo modo liceat, habita, si tempu8 8Uppetat,
Ordinarii licentia.
CAN. 1092.
Conditio semel apposita et non revocata:
1.0 Si sit de futuro necessaria vel impossibilis vel turpis, &ed non
contra matrimonii substantiam, pro non adiecta habeatur;
2.0 Si de futuro contra matrimonii substantiam, illud reddlt in·
valldum; .
3. Si de futuro licita, valorem matrlmonii 8u8pendit;
0
4.0 Si de praeterit.o vel de praesenti, matrimonium erit validum

vel non, prout id quod conditioni subest, exsistit vel non •.
CAN. 1093.
Etsi matrimoniom invalide ratione impedimenti initum fuerit, con·
lensus praestitus praesumitor' perseverare, donec de eius revocatione
eonstiterit.
l C. 9, de JWOCI'f'G"'"btI&. I, 19, ID VIa; Reg. 81, R. J., ID VIa; S. C. C., eatert... ,

IO laD., ~ !ebr. 1717: N"pollt".... 7 luI. 1736; JI'IoreaU.... lO aept. 18Ii3, 28 lan., 18 mart.,
28 lui. 18M; Ne.po"t ..... 7 apro 1883.
I C. 9, de procurtltorlbtu. l, 19, ID VIe; S. C. C., B"IfIbMwi
I luI. 1m.
.e.PerullM. 2G lan.,
I C. 9, de fWOCI'rtltoribll'. I, 19, ID VI·.

• C. 1, 3, G, 7, X, fIe contlUlonibu. IIpporit" '" 48.po"",UOt/8 t'ti' fn "'UI contrllcUbtfB,
IV, es; S. C. B. Otre (Bo8nlae), 2 dee. 1680; (MIsslon. Capaccln.), 23 luI. 1698, ad l, 2; (Pro·
DlODt. Bonae Bpel), 221ul. 1840, ad 2;"ln8tr. (ad Vie. Ap. Oceanlae), 6 apro 1843; (Vie. Ap.
Bandwlc.), 11 dee. 1850, ad 25, 28; (Tahltl), 19 auge 1857, ad 1,5; lnstr. (ad Vie. Ap. Ga11as).
28 mart. 1860, n. 8; lnstr. (pro Vie. Ap. ad Gallas), 20 lun. 1866, ad 25; (Iaponlae), 11 mart.
l8II8, ad 2; lDatr. <ad Vie. Ap. Oceanlae Centrai.), 18 dee; 1872; lnstr. <ad Ep. B. Alben1) ,
9 dee. 1874, n. 8,9; lnatt. <ad Ep. NeaquaWen.), ~ lan. 1877, D. 3; (MougoUae), 29 DOV.
1882; <ad Vlc. Ap. Iaponlae Merid.), 4 febr. 1891; <Slouxormen.), 18 mali 1892; B. C. O.,
Ulubolleft•• lO mart. 1720, 8 luI. 1724; SII,totllp.R., 17 DOV. 1731,9 febr., 8 mart., 2l. lun.l782;
YetWI""rII".. 29 fabr. 1908.
311
OAPUTVI.
De forma. celebrotioni, matrimonii.
OAN. 1094:.
Ea tantum matrimonia valida sunt quae contrahuntur coram paro·
eho, vel looi Ordinario, vel sacerdote ab alterutro delegato et duob08
aaltem t.estibU8, secundum tamen regulas expressaa in canonibu8 qui
aequuntur, et salvi8 exceptionibus de quibu8 in can. 1098, 1099 I.
OAN. 1095.
§ l. Paroohus et 100 Ordinarius valide matrimonio assistunt :
1.· A die tantummodo adeptae canonicae po88e88ionis benetlcii ad
normam can. 3M, § 3, 1444, § 1, vel initi o1llcii, nisi per &ententiam
fuerint excommunicati vel interdicti vel suspensi ab o1Ilclo aut talea
declaratij
2.· Intra tlnes dumtBxat sui territoriij in quo matrimoniis ne-
dum 8uorum subditorum, &ed etiam non subditorum valide assistunt;
3.· Dummodo negue vi nellue metu gravi constricti requirant excl-
piantque contrahentium consensum I.
§ 2. Paroohu8 et looi Ordinarius qui matrimonio possunt valide 88-
sistere, p088unt quoque alli sacerdoti licentiam dare ut intra tlnes 8ui
territorii matrimonio valide assistat 3.
OAN. 1096.
§ 1. Licentia assistendi matrimonio concessa ad normam can. 1095,
f 2, dari expresse debet sacerdoti determinato ad matrimonium deter-
J O. 8, X, de clo"de,UftfJ de,po",otlone, IV, 3; c. l, de pr'wlegiu et _curi"•• mi"'-
leglatoncm, V, 1, ID Olem.; CoDC. TrldeDt., &eSS. XXIV, de reI. matrim., c. 1; Innocentlus X,
OODat. c O.", ricvt _, 14 mali 1648, I 4, I, ad 17; Olem"ns XII, lltt. ap. c Oompert•• _,
24 auro 1784, dub. V; litt. ap. c OOflcredUo NQ"iI _,13 mali i789; Bened1ctus XIV, ep. enqd.
« 80t" Volri, _, 17 DOV. 1141; ep. eDC)'cl. c N'mw", "ce"tw", _, 18 mall 1148, I 9, 12; ep.
encycl. c 1"ter om"i,et&CJ' _, 2 tebr. 1744, 19, lO; oonst. c O",,,,•• IOIJklt.d'''.M _, 12 eept.
1744, 11&, dub. V, 140; ep. c BetldUI.I6 ••nt _, 17 sept. 1146, I 2, 8; Plus X, Utt. ap. « Pro-
""'II _, 18 faD. 1906, D. I; S. O. lIlp. et !leg., T'rs.OfI6I&., a. 1808; S. O. de Sacramentl8, Bo-
fINIftfJ et /IIWrvM, 13 mart. 1910, ad IV; S. O. O., Jletllol."ma., 22 luo., 24 aug. 17l.G; decr.
c Ne teMere _, 2 aug. 1907, art. III; S. C. de Prop. Fide (O. P. pro SID. -Tunkln.), 2 luI.
1827, ad 8; IUtuale Rom., tlt. VII, c. l, do 'OCrGmeftto ",atrimo"lI, D. 4.
2 CoDC. TrldeDt., sess. XXIV, de reI. fINItri"'., c. 1; Plus X, OODSt. c Apo,tolCoGe _,
lIi apro 1910, D. XVII; S. O. Ep. et Reg., T'rGIOften., 11 maU 1599; S. C. de Sacramentla,
Bomllft. et .IMnlM, 13 mart. 1910, ad VIII; S. O. C., decr. c Ne temere _, 2 aug. 1907,
art. IV, XI, I 1; BomllM et lIJ(cJnI"', 1 tebr. 1908, ad VIII-X; Boml.lftll et IlllonlM, 28 mart.
1908, ad IV; Rituale Rom., tlt. VII, C. 2. Bit", celebrG"dl ",otrimo.." IIJCrGmeftt."" D. l, 2.
a !leg. 68, 72, R. I., ID VI.; CODC. TrldeDt., sesS. XXIV, de reI. "'II ...."'., C. 1; BeDe-
dlctus XIV, ep. ent.')'Cl. « N'",io", Jfectttlo", _, 18 maU 1748, I 12; S. C. de Sacramentla,
Boml.lftfJ et 4111.1n1M, 18 mart. 1910, ad VI, c; S. O. O., Atedml.lftll, 4 luI. 1G9G; BlIv..tiIIG,
14 IUD. 1621; N."'..,8 luo. 1628; Leodfeft., 9 dee. 1690, ad 1; Jledfoll.l"en., 22 luo. 111G;
O/le'fJMten., 8 dee. 1m; 14 aug. 1888, ad 2; decr. c Ne temere _, 2 aug. 1907, art. VI; Bo·
fINIftfJ et IlllonlM, 27 luI. 1808, ad IV; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de IOCrGmeftto fINI .....
mOtI". D. 4.
318
miDatum, exclUBia quibuslibet delegationibus generalibus, nisi agatur de

'ricarii8 cooperatoribus pro paroecia cui addicti sunti secus irrita est l.
I 2. Parochus vel loci Ordinarius licentiam ne concedat, nisi ex-
pletis omnibus quae i08 constituit pro libertate status comprobanda I.
CAN. 1097.
Il. Paroch08 autem velloci Ordinarius matrimonio licite assistunt :
1.- Oonstito sibi legitime de libero statu contrahentium ad nor-
mam buiB;
2.- Constito insuper de domicilio vel quasi-domicilio vel menstrua
commoratione aut, si de vago agatur, actuali commoratione alterutri08
contrahentis in loco matrimonii;
3.- Habita, si conditiones de1iciant de quibus n. 2, licentia parocJp
vel Ordinarii domicilii vel quasi-domicilii aut menBtruae commorationis
alterutri08 contrahentis, nm vel de vagis actn itinerantibus ree sit, qui
nullibi commorationis sedem habent, vel gravis neceuitas intercedat quae
a licentia petenda excuset Il.
I 2. In quolibet casu pro regula habea.tur ut matrimonium coram
spons&e parocho celebretur, niBi iusta causa excuset; matrimonia autem
catholicorum mixti rit08, nisi aliud particulari iure calltum Bit, in ritu
viri et coram eiusdem parocho sunt celebranda "'.
i 3. Parochus qui Bine licentio. iure requisita matrimonio assiatit,
emolumenta stolae non facit sua, eaqne proprio contrahentium paroeho
remittat Il.
CAN. 1098.
Si haberi ve! adiri nequeat Bine gravi incommodo parochus vel Or-
dlnarius vel sacerd08 delegatus qui matrimonio assistant ad normam
eanonum 1095, 1096:
I.-In mortie periculo validum et licitum est matrimonium con-
traetum coram solia testibus; et etiam extra mortis periculum, dummodo
prudenter praevideatur eam rerum conditionem esse per mensem dura-
turam;
2.- In utroque caso, si praesto sit alius sacerd08 qui adesse pOBBit,
1 S. O. de Sacramentls, BomG"G et Gli"""". 13 mart. 1910, ad VI, a-e; S. O. C., decr.

c Ne letINre _, 2 auge lJIO'I', art. VI; Roma"a et aUa,"""" ~ luI. 1908, ad IV.
I S. O. O., deer. c Ne,etJIef"e _,
2 auge 1907. art. VI; Ro","M et alfaru"" ~ luI. 1908,
ad IV.
I GregorlU8 XVI, ep. c Acce",,,,,,, Il, 8 fabro 1838; S. O. S. Otr. (l'le. Ap. Saudwlc.),
n dee.18IM), ad 2fi.~; 2 mali 1877, ad l; S C. de Sacramentls, Boma"G et aliarum, 13 wart.
111.0, ad V, C; 1Dstr. 8 mart. 19U, D. l, IV; 28 laD. 1918; S. C. O., deer. c Ne 'emcr&», 2 auge
lJIO'I', art. V, 11-4; Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de 8IJcrtJM8"'0 ","''''monti, D. 1, 5, 8, 8; C. 2,
.mt,.. celebratici'",",rlMotI" Nera,"m'""" D.l.
'" Bened1ctus XIV, ooDBt. c B'n fHU'ors'" _, 28 JullI742, I VIII, D. XI, XII; S. O. O.,
a. 1178; deer. c Ne temere _, 2 auge 1907, ort. V, 15; S. O. de Prop. Fide, deer. 8 oct. 1868,
O, c, D, b; Rituale Rom., tlt. VII, C. 1, de '8eramcn'o MlJt"'mo,,", D. 5.
• 8. C. C., decr. c Ne temere _, 2 au,. 1907. art. X.
voeari et, una cum te&tibus, matrimonio assistere debet, salva coDiugii
validitate coram solis testibus l.
CAN. 1099.
I 1. Ad statutam superius formam servandam tenentur:
1.0 Omnes in catholica Ecclesia baptizati et ad eam ex haereBi aut
achiBIDate conversi, licet sive hi sive iili ab eadem postea. defecerint, quo-
ties inter se matrimonillm ineunt;
2.0 Iidem, de quibus supra, si cum acatholicis sive baptizatis sive
non baptizatis etiam post obtentam dispensationem ab impedimento
mixtae religionis vel disparitatis cultus matrimonium contrahant;
3.0 Orientales, si cum latinis contrahant hac forma adstrictis I.
I 2. Firmo autem prae~ripto I 1, n. 1, acatholici sive baptizati sive
non baptizati, si inter se contrahant, nuilibi tenentur ad catholicam ma-
trimonii formam servandam; item ab acatholicis nati, etai in Ecclesia
catholica baptizati, qui ab infantili aetate in haeresi vel achiBIDate aut
iDftdelitate vel sine ulla religione adolevernnt. quoties com parte acatho-
Hca contraxerint s.
OAN. 1100.
Extra casum necessitatis, in matrimonii celebratione serventur ritoa
iD libris ritualibus ab Ecclesia probatis praeacripti aut laudabilibu8 COD-
8uetudinibus recepti •.
OAN. 1101.
I 1. Parochus curet ut sponsi benedictionem 80llemnem accipiant,
guae dari eis potest etiam postquam diu vixerint in matrimonio, &ed
101um in Missa., servata speciali rubrica et excepto tempore feriato '.
I 8. O. de SacrameDUs, RomallO et a'",",m, 13 mart. 1910, ad l-III; 81 1aD. 1118;

8. O. O., decr. c Ne temere !t, 2 aug. 19O'i, art. VII, VIII; RomaM et al",",,,,, Z1111;1. 1808,
ad V, VI.
:a 8. O. O., decr. c Ne 'etJNJnJ!t, 2 aug. 1007, art. XI, Il, 2; Romana et a'",",,,,, 1 tebr.
1808, ad III, V, VI; ROtIIIJAG et al"",,,,, 28 mart. 1908, ad l, Il.
a 8. O. O., declar. c Jla'rifllOft" D, 4 DOV. 1741, I 2; decr. c Ne temere !t, 2 aug. U07,
art. XI, 13.
• CoDC. TrldeDt., sesso XXIV, de IMtrifllOftiIJ, can. Il; de reI. fllGtrim., C. 1; MarU-
DUS V (iD CoDC. CoDataDUen.), coDllt. c l,,'er oo"o'a. », 22 tebr. 1418, art. 19, de quo erro-
l'IIIIl Wlcletr et Huaz 8Uspect1 iDterrogaDdl; 8. O. 8. Otr., 1 sept. 1841, D. 7; (ChaD-toq
lIerld.), BO luI. 1890; (PoDdlcher.), 3 !ebro 1892; 8. R. C., RhedOtlfJft., Z1 aug. 1888, ad 2;
A",b"MA., 31 aug. l88'7, ad III: De GUGIIGIIG, 15 sept. 1881, ad IV-VI; JlelliCIJIIG, Z1 tebr.
1888; Rituale Rom., tlt. VII, e. 2, RIt". oelebrlJftdt IMtrifllOft" IGoram.etl'"m, D. 1-5.
• O. 5, C. XXX, q. 5: C. 19, O. XXXV, q. 2 et 3: Conc. TrldeDt., sesso XXIV de re'.
",'"",., C. l; S. O. 8. Otr. (Rutchuen.), 15 laD. 1784: iDstr. (ad Praef. MIssloD. Martl-
Dlcae etc.), 6 luI. 1817: 1 sept. 1&11, D. 2-6; (Ool'etle), 26 .1u. 1800, ad l: (Vie. Ap. Myasa-
rlen.), 1 febr. 1871; 31 aug. 1881; S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 febr. 1783; (C. P. pro
SID.-Vlc. Ap. Sutcbuen.). 31 lul. 1796: (C. P. pro 81D.-Sutchuen.), 20 febr. 1801; ID8tr.
a. 1806; Inetr. (ad Vlc. Ap. SID.). 23 lun. 1830; 181t1'. (ad Vlc. Gen. Nankln.). 29 febr. 1836:
(C. P. pro Sln.-TuDkID Orlent.). lO lan. 1837; 181t1'. CU Vie. Ap. 8coplae), 26 sept. 1840,
ad 5; (C. P. pro Sln.-TuDkln Decldent.), 21 luI. 1141, ad 1-3; (C. P. pro Sln.-Tunkln.
Decldent.), 23 sept. 1843; (C. P. pro Sln.-TunkID. Decldent.), 27 sept. 1843; S. R. C., decr.
geD. 3 mart. 1818; Derlhonefl .. 20 apr.182!, ad 6-8; cevUatUC."elli .ev Tif6rflGteta., 28 luI.
1832, ad 4: Montf3 Pellul/Jnt. 31 aug. 1839: Eùtetten.. 31 aug. 1839: Lhnb"rgen., 23 lun. 1863,
•Uber f'rrltVII • De Be". au;
§ 2. Sollemnem benedictionem ille tantum aacerdoe per se ipse 't'e1
per alium dare potest, qui 't'alide et licite matrimonio potest assistere l.
CAN. 1102.
I 1. In matrimoniis inter partem catholicam et partem acatholicam
interrogationes de consensu fieri debent secundum praescriptum can. 1095,
§ 1, D. 3 I.
I 2. Sed omnes sacri ritu8 prohibentur; quod si ex hac probibitione
gra't'iora mala praerideantur, OrdinariuB potest aliquam ex consuetis ec~
clesiasticiB caeremoniiB, exclu8& semper MiBB&e celebratione,permittere·.
CAN. 1103.
§ 1. Celebrato matrimonio, parocbus 't'el qui eius rices gerit, quam·
primum describat in libro matrimoniorum nomina coniugum ac testium,
locum et diem celebrati matrimonii atque alla secundnm modum in librls
ritualibus et a proprio Ordinario praescriptum; idque licet alius aacer·
doe 't'e1 a se vel ab Ordinario delegatus matrimonio adstiterit ~ .
.I 2. Praeterea, ad normam can. 470, § 2, parocbu8 in libro qupque
baptizatorum adnotet coniugem tali die in sua paroecia matrimonium
contraxiBse. Quod si coniux alibi baptizatu8 tuerit, matrimonii parochua
notitiam initi contractu8 ad parochum baptismi all'e per se sil'e per Ou·
riam episcopalem tran8Dlittat, ut matrimonium in baptizatorum librum
reteratur 5.
ad l, 2; BfJCf'OfJ OOft",..,.tfoMl de Pro,tI,,,fldG FUe. 20 alla. 1870; La.,."t..... 21 mart. 187~

BCJf'tIOfMf'•• 18 aus. 1884, ad I; ROtI&G"'" 9 mali 1818, ad III, IV; det!r. PIl. 30 lun. 1888,
Do VI: Beleflleft. de PortJ. 12 fabro 1009; B"ftmell.• 27 maU UU, ad VI, VII: Rituale Rom.,
,ri_et.
tll. VII, c. l, de HCrtJ. . . .to . . D. H, 18: c. 2, R4t. . oeIebnl"c" fllGIritIIotK' IGON·
....., .... D. 4. - Vide etlam caD. U08, I 2.
l CoDe. TrldeDt., 1!Ie&8. XXIV, de reI. fllGtNfII., c. 1; Leo X (ID CoDC. Latel'lUleD. V),
CODIIt. c D_fii "'trtJ lt, 19 dee. 1618, I 13;, 8. O. 8. Otr., lDBtr. (ad Praef. MI881oD. Martl·
Dlcae etc.), 6 luI. lB17: 1 aept. 1841, D. 1; 8. O. de Prop. Fide, decr. Il oct. 1883, C, C; Rituale
110m., tlt. VII, c. l, de .tJCnJ....to fllGtNfIIOft". D. 14.
I 8. C. C., decr. «Ne teMere _,2 auge 1907, art. IV, 18, art. XI. 12; BofIIafIG e' .....
r ..tII, 27 lui. 1908, ad III.
I Pia VI, reacrlpt. ad Card. Archlep. MechllDleD., 13 luI. 1782; Gregorlus XVI, ep.
c liOf& .CIIe grtJw _, 2S IIUlU 1846; S. C. S. Ofr. (Quebec), lO sept. 1820; 1 aag. l821: lDBtr.
(ad Archlep. QuebeceD.l, 18 sept. l824, ad li; 26 DOV. 183G; (Vlc. Ap. SaDdwlc.), U dee. 1810,
ad 22, 24; (Coreae), 26 lun. 1880, ad 2; lltt. (ad Vlc. Ap. MY8S1lrleD.), 26 DOV. 1882; lIUItr.
(ad Archlep. Corcyren.), 8 lan. 1871, D. 8, 5: 17 laD. 1872, ad I; lDBtr. (ad Ep, S. AlbertO,
9 de.'!. 1874, D. 18; (Rosen.), 18 101. 188G, ad 2, 3: 29 noVe 1889, ad 2: 8. C. de Prop. Fide,
lDatr. (ad Vlt'. Ap. Sveclae), 6 aept. 178G; lnstr. (ad Ep. Graeco-RameD.), a. 1858; lltt. eDCJCl.
U mart. 1868: Secret. Statue, lnetr. 15 DOV. 1.858.
6 CoIK'. Trldent .• &eBB. XXIV, de reI, fll41N",., c. 1; BeDedlctus XIV, coDat. eS"",
FoNt _, 17 DOV. 1741: CODat. « """""'''' _, 6 DOV. 1744, I 9; S. O. de SacraweDtls, RofIIGIIG
e' "Nnflt. 13 mart. IMO, ad VI, c, IX, 2, 4; S. C. C., decr. c Ne 'CfIIere _, 2 aus. 1907,
art. IX, I l: S. C. de Prop. Fide, lDBtr. (ad Archlep. Blbemlae), 25 lun. 1791; lnstr (ad
Vlc. Ap. IDdlar. Orlent.), 8 Bept. 1889, n. 21: Rituale Rom., tlt. VII, c. 2, Rtt'" oelebnlAd'
tllGlrt__" .tJCnJfft8ftt.... D. 6; tll. X, c. 2, ForfIIMIae .oribetldGe '"
fHH'OCAOI; C. 5, FortIItI tk.oribettd' ooll'.'.'o•.
Il'' ' '
Itabetldl••"..
• 8. O. de SacrameDtls. lnstr. 8 mart. 19U, D. Il, IV: 8. o. C., decr. C Ne tefIIere -,

2 aus. 1907, art. 'IX, I 2..
31& COfIg IiwN O.tIO"CoI
§ 3. Quoties matrimonium ad normam can. 1098 contrahitur, sacer·

dos, Bi eidem adstiterit, secus testes tenentur in solidum cum contrahen-
tibus curare ut initum coniugium in praescriptis libris quamprimum
adnotetur l.
OAPUT VII.
De matrimonio conacientiae.
CAN. 1104.
Nonnisi ex gravissima et urgentissima causa et ab ipso IDei Ordina-
rio, exeluso Vicario Generali Bine speciali mandato, permitti potest ut
matrimOftit,m cOft8cientiae ineatur, idest matrimonium celebretur omia-
Bis denuntiationibus et secreto, ad normam C&nonum qui sequuntur I.
CAN. 1105.
Permissio celebrationis matrimonii conscientiae secumfert promia-
Hionem et gravem obligationem secreti servandi ex parte sacerdotia 888i.
stentis, testium, Ordinarii eiusque successorum, et etiam alterius coniu·
gis, altero non consentiente divulgationi.
CAN. 1106.
Buius promissionis obUgatio ex parte Ordinarii non extenditur ad
caaum quo ve! allquod scandalum aut gravis erga matrimonii sanctita·
tem iniuria ex secreti observantia i;mmineat, ve! parentes non curent
1lli08 ex tali matrimonio susceptos baptizari aut eos baptizandos curent
falms expressis nominibus, quin interim Ordinario intra triginta dies
notitiam prolis susceptae et baptizatae cum sincera indicatione parentum
praebeant, vel christianam flliorum educationem negligant I.
OAN. 1107.
Matrimonium conscientiae non est adnotBndum in consueto matrimo-
niorum ac baptizatorum libro, sed in peculiari libro servando in secreto
Curiae archivo de quo in can. 379 6.
- CAPUT VIII.
De tempore et loco celebrationiB matrimonii.
CAN. 1108.
§ 1. Matrimonium quolibet anni tempore contrahi potest '.
§ 2. Sollemnis tantum nuptiarum benedictio vetatur a prima domi-
l 8. C. C., decr. «Ne 'em8t"8 _, 2 aug. 1907, art_ IX, I 8; 8. C. de Prop. Fide, 1Datr.
(ad Vie. Ap. 81n.) , 23 lu. 1880.
I BeDedlctus XIV, ep. eneyel. «Sat'" Vobl, _, 17 DOV. 1741, Il,2, 6-8; J..eo XIII. lltt.
« Il "","amen'o _, 8 tebr. 1f193; S. O. de Prop. Fide. Instr. a. 1785.
I Benedlctus XIV, ep. encyel. « 8a'''' Vobll _, 17 DOV. 1741, 19. 11-18•
• Benedlctua XIV. ep. encyel. « Ba'''' Vob'" _. 17 DOV. 1741, 110; 8. C. de Prop. Fide,
Instr. a. 1m.
I C. 4, X, " Ieri"', Il, 9; 8. C. C., Arl4"en., mense malo 1G87; In'enltntl6n., 27 mart.
lG91; Agrigefttlna, 11 mal11G99; 20 luI. 1619; BOlne"., 2 dee. 1644; 8. R. O., Mo"'''' AlbaM,
14 aug. 18M, ad I; Medea"., 2G eept. "1875, ad I; deer. geD. HO lu. 1886, D. VI; Rituale
Rom., tlt. VII, e. l, " aocratneftto tna'ritnOftif, D. 18.
317
Dica Adventus usque ad diem Nativitatis Domini inclusive, et a feria IV

Oinerum usqne ad dominicam Paschatis inclusive 1.
I 8. Ordinarii tamen locorum possunt, salvia legibus liturgicis,
etiam praedictis temporibus eam 'permittere ex iu8ta causa, monitis
apon8Ì8 ut a nimla pompa abstineant I.
CAN. 1109.
§ 1. Matrimonium inter ca.tholicos celebretur in ecclesia paroeciali;
in aJ.ia, autem ecclesia vel oratorio Rive publico sive semi-publico, noDDial
de Ucentia Ordinarii looi vel parochi celebraci poterit a.
I 2. Matrimonium in aedibus privatis celebrari Ordinarii locorum
in enraordinario tantum aliquo casu et accedente semper in8ta ac ratlo-
nabili causa permittere p088unt; sed in eccleBiis vel oratoriis mve Semi·
narii alve reUgiosaruin, Ordinarii id ne permittant, nisi urgente necessi·
tate, ac opportuniR adhibitis cautelis. 6.
§ 3. Matrimonia vero inter partem cathoUcam et partem acathoU-
cam extra eccletdam celebrentur; qnod si Ordinario prndenter iudicet
id 8ervari non posse quin graviora oriantur mnla, prudenti eius arbi-
trio committitur hoc super re dispensare, firmo tamen praescripto
can. 1102, § 2 I.
OAl~T IX.
D6 matrimOflii 61160ti'6u.8.
OAN.1ll0.
Ex valido matrimonio enascitur inter coniuges vinculum natura sua
perpetuum et exclusivum; matrimonium praeterea christianumeoniugi-
bus non ponentibu8 obicem gratiam confert '.
1 o. ~lO, O. XXXIII, q. 4; CoDC. TrideDt., se8ll. XXIV, 'de ma'rlmm&lo, can. 11; de re!.
...,riM., c. 10; Bened1ctus XIV, ep. encycl. c lf&tet· omf&(get&lI. », 2 tebr. 1744, 118; S. O.
8. Ofr., 81 auge 1881; S. O. de Prop. Fide (O. P. pro Sin. - Vlc. Ap. Sutchuen.), 81 lui.
1798; (O. P. pro 81n. - TunJi:1n. Occldent.), 21 luI. 1841, ad 1; S. R. O., Mora'" Pe...I.f&4,
81 aua. 1889; Lfmbufl1M., 2B luo. 18Ii3, l'd 8; Mora'" Albe",', 14 auge 18Ii8, ad I, Il; Med-
ea..., 2Ii sept. 1875, ad I; decr. gen. 30 luo. 1898, D. VI: Mlssale Rom .. tlt. De IIAflO e' ~..
,.f'Hl)a. (N""u.e qtIG"do oe&ebrGri flora po88''''); Rituale Rom., tlt. VII, C. l, de 8GcrGtII8RtO
...,ritI&ora", D. 18.
I Leo XIII, lltt. IIp. c Tf1JM Ocellfl"m », 18 apro 189'1, D. XI; 8. O. O., 10 luo. 1884;
I. O. de Prop. Fide (O. P. pro 81n. -TuDkIn. Occldent.), 21 luI. 1841, ad 2; 8. R. O.,
MeftCstlG, 25 sept. 1875, ad Il.
a CoDC. Trident., sess. XXIV, de re!. mll,rlm., C. 1; Benedlctus XIV, ep. encycl. c 8.,,.
FoMa », 17 DOV. 1741, Il; 8. O. Ep. et Reg., li'tdgittatfJfI., 6 luo. 1178; 8. O. de Prop. Fide,
lnstr. (ad Vlc. Ap. Sin.), 28luD.188O; Instr. (ad Vlc. Ap. 8coplae), 26 sept.184O,.ad li; S. R. O.,
B.rofllOf&8ft., 31 auge 1872; Rituale Rom., tlt. VII, C. 1, de 8GcrGme,,'o mo,rlmoraU, D. 16-
• 8. R. O., BII"cf,fWfIfffl., 81 auge 1872; Rituale Rom., tlt. VII, C. 1, de I.OF'GmetltO fJIG-
,rlmoraU, D. 16.
I Plus VI, reecrlpt. ad card. Archiep. MecbllDlen., 13 luI. 1782; 8. O. 8. Ofr. (Que-
bec),lO aept.182O; lnstr. (ad Archlep. Quebecen.), 16 sept. 1824, ad G; (Vlc. Ap. Bandwlc.),
U dee. 1810, ad 22, 24; lltt. (ad Vlc. Ap. MYR8Urlen.), 26 DOV. 1862; lnstr. (ad Archlep. Cor-
~.), 8'laD.18T1, D. 3; (Roseo.),16 luI. 1885, ad l: 29 DOV. 1899, ad 2; 8. O. de Prop. J'tde,
lnstr. (ad Vlc. Ap. Sveclae), O sept. 17815: lnstr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 18158; Beeret.
statua, lnstr. 11 DOV. 1858•
• O. 13, O. XXVII, q. 2; C. 8, O. XXXII, q. 2; C. 17, 18, O. XXXII, q.G: C. 2, ~, 28,
C. XXXII, q. 7; C. 2. O. XXXIII, Q. l; C. 4, O. XXXllI, q. 15; C. 1-8, O. XXXIV, q. 1 et 2; C. 8.
318 OodN ,.,.., Oa~
CAN. 1111.
Utriqne coningi ab ipso matrimonii initio aeqnnm ins et o1llcinm est
qnod attinet àd act1l8 proprios coningalis vita.e l.
CAN. 1112.
Nisi inre speciali alind cantnm Bit, n:mr, circa canonicoe e1fectu.,
particeps e1llcitnr status mariti I.
CAN. 1113.
Parentes gravissima obligatione tenentnr prolis edncationem tnm
religiosam et moralem, tnm pbysicam et civilem pro viribns cnrandi, et
etiam temporali' eornm bono providendi a.
CAN. 1114.
Legitimi snnt fUll concepti ant nati ex matI'imonio valido vel pnta-
tivo, nisi parentibns ob sollemnem professionem religiosam vel susce-
X, de frigld", et malejIcfGt", et impoteR"a coellndi, IV, B; c. 6, X, de rtlptoribt&a, 'fW6,..

dMri" et 11Wlatorlbll8 eccluM","', V, 17; c. un., d611Oto et ..,0" red!Jmptlotte, III. 15, In VI~
CoDe. Trldent., se88. XXIV, de matrimOA~, caDo 1, 5; Eugenlus IV (In Conc. Florentln.),
consto c BII/flltate Deo _, 22 DOV, 1480, 116; PluslV, consto c 1n'lIttet"", Mb" _, 13 DOY. UiCU,
Professlo fldei Trldent.; GfE'IOrlus XIII, consto c 8altO'''ri'''"8 _, a. 1575, Profeaalo fldel
Graecls praeacr.; Clementi VIII, lnstr. c BaRol"rimllB _, 81 aug. l69IS, 15; Bened1ctUB XIV,
ep. encycl. c JlalrimcmU _, 11 apro 1741; consto c Del tftlleratiofte -, 8 DOV. 1741, I 1; colUlt.
, c Btri ,aBtoral" _, 26 mali 1742, I VIII, n. II; ep. c Nllper ad N08 _, 16 mart. 1743, Pro-
fe8810 fldel Maronltls praeacr.; Gregorlus XVI, ep. encycl. c M'rtlri 1108 _, 15 aug. 1832;
Pius IX, lltt. ap. c Ad AfJ08toliotJe _, 22 Bug. 1851; allocato c Aoerb"rimllm _, 27 sept. 181S2;
ep. c VerbiB upriMer6 _, B aug. 18IS9; 8yllabutl errorum, prop. 67; Leo XII!, ep. encycl.
'"C1tA-
c 'Mcrtltab'U _, 21 apro 1R78; ep. encycl. c Arcoftlltft _, lO febr.1.8SO; allocato c AI/erre
dloro _,16 dee. 1001; 8. O. 8. Ofr., Instr. (ad Praef. MINdOD. Martlnlcae etc.), 6 luI. 1817;
8. O. de Prop. Flde,lltt. <ad Coadlut. Superlor. Mls'Jlon. In ora Coromandel), 5 luI. 1788;
lnatr. (ad Ep. Graeco·Rumen.), a. 1858. - Vide etlam caDo 1013, I 2.
1 O. U, O. XXVII, q. 2; c. 8, O. XXXII, q. 2; C. 1-8, 5, 6, 11, O. XXXIII,' q. G; e. 2, X,
vI '''e pentlettte nih" 'nft<Wetf"·, Il, 16; e. 1, 8, 8, 11, 12, 17, X, de OOft..,errioM con'u,alO-
ru"" III, 32; C. 9, 13, X, de 8POMCZlibll8 et matrimOAliB, IV, l; c. 7, X, de eo, qui dlllll" ..
MtJtrlmoll'um, quam pol""t per ad.dterillm, IV, 7; C. l, 2, X, de OOftfll,io IefJf'08Of"V"" IV,
8; c. 6, X, de rtlptorlblll, '"oendMri" et tlIoltJtorlbuI eooleria"'tft, V, 17.
I C. 3, de 8efJullum. III, 12, In VIGo
a C. 14, D. XXX; C. lO, C. XXVIII, q. 1; Eugenlus IV (In CoDC. l!'lorentln.), consto
c B:eultate Deo _, 22 DOV. 1439, 116; Benedlctus XIV, ep. encycl. c Rati8 Vob" _, 17 noy.
1741, I 9; ep. encycl. « BI" minime _, 7 febr. 1742, • 7; ep. encycl. c 1ftter omn',enGl -,
2 febr. 1744, I 8; ep. « Po8tremo meK8e _, 28 febr. 1747, n. 23; lltt. encycl. c CVtft reUlliori -,
26 IUD. 171H, I 4; Plus VIII, lItt. ap. « LUteriB altero _, 25 mart. 1830; Leo XIII, ep. c 1ft
tftezzo », 26 IUD. 1878; ep. enC)'cl. c Arccznum _, lO f~br. 1880; ep. eDcycl. c NbbfU8rima -,
8 febr. 1884; ep. encycl. c HllftUlflUm ,enua », 20 apro ISSI; ep. c Olfloio 8ancI"rimo ll,
22 dee. 1887; Utt. encycl. 'c 8apiefltfae Il, lO lan. 1800; ep. encycl. c Caritati8 protlidefltiae·
Il"e Il, 19 mart. 189-l; Plus X, lItt. ap. c EdUae 8aepe _, :!AI mali 1910; 8. C. S. Ofr., 29 luI.
1699, ad 2; Instr. (ad Ep. Stato Foedt!r. Amerlcae Septentrlon.), 24 nov. 1875; Instr. lO mail
l.8S4, n. 7; S. C. de Prop. Fide, Instr. (ad Vlc. Ap. Soclet. Mlsslon. ad Exteroa), a. 1659;
(C. P. pro 81D. - Sutcbuen.), 3 18n. 1777, ad 2; decr. 13 apro 1807, n. XX; lltt. encycl. <ad
Ep. Hlbernlae), 18 sept. 1819; Rituale Rom., tlt. Il, C. 2, Ordo bapt"m' pan-lIIorttm, D. 32;
t1t. VII, c. l, de 8acramento matri'IlOft", D.l. - Vide etlam caDo 1B8IS.
819
ptum ordinem sacrum prohibitus tempOl'e conceptionis fuerit uaul lIl6-

trimonii antea contracti I.
CAN. 1115.
§ 1. Pater is f:st quem iu~tae nuptiae demonstrant, nilli evidentibua
argumentis contrarium probetur I.
I 2. Legitimi praesumuntur tilii qui nati sunt saltem post &eX men-
lIe8 a die celebrati matrimonii, vel intra decem mensea a die dissolutae
vitae coniugalis a.
CAN.1116.
Per subsequens parentum matrimonium sive verum sive putativum,
mve noviter contractum sive convalidatu m, etiam non consummatum,
legitima emcitur proles, dummodo parentes habiles exstiterint ad ma,.
trimonium inter se contrahendum tempore conceptionis, ve! praegnatio-
nis, vel nativitatia '.
. CAN. 1117.
FUii legitimati per aubsequens matrimonium, ad eftectus canonico.
quod attinet, in omnibus aeqniparantur legitimis, nisi aliud exprease
eautum fuerit·.
CAPUT X•
. De separatiofle COftiugum.
ART. I. - De di88oluUotte tWuU.

CAN. 1118.
Matrimonium validum ratum et consummatum nulla humana pote-
state nullaque causa, praeterquam morte, dissolvi potest '.
CAN. 1119.
Matrimonium non conaummatum inter baptizat08 ve! inter partem
baptizatam et partem non baptizatam, dissolvitur tum ipso iure per
l O. l, 2, 14, X, de fl"e. pre.b,,'et'Of"tlm ord'lUJ"df, 116' fIO", I, 11; c. O, X, Ile de.pora.-

"'Colle 'mpvberutll, IV, 2; c. a. X, de cla"de,Ufta de,poft,/ltlona, IV, 8; C. lo .: 8, lO, 11;,
l3-16, X, q.' fl'" rin' leglUmi, IV, 17; Benc.ldlctua XIV, ep. encycl. « S",e. Vo&CI ., 17 nov.
1741, 1 9; ep. « Re""it"e IUn' a, 17 eept. 1746, 1 a; s. C. O., P/lt/l..nftG, 20 maH 1062, ad 1;
2'GrIICI08ft., 24 maH 1681; MOftGIterien. ,ev P/lderbo,.ften., li aept. 1716; .II.c"U,,~., 28 1aD.
1780, ad 1; Oolonfen., 22 lan., 12 febr. 1746; 1a"ve,.., 17 sept. 1IW2.
I C. a, X, q,,, flUi rin, legltlm', IV, 17; S. C. C., Bobien., 16 febr. 1743; VendaftG,
9 a1l3. 188t.
a C. 2, X, q"i fl'" rinl legltim', IV, 17.
• C. 1, 6, 9, X, CItIi flUi ",,' le""'m', IV, 17; Sbtu8 V. conato « Po,tqu/lm a, 3 dee.
1G8II, 112; const. «Ad Roman.m a, 21 oct. 15S8, 13; Benedlctull XIV, ep. « ReddUae Nobi8 a,
G dee. 1744, 1 2 aq.; S. O. S. Ott., 8 iul. 1903: Utt. 11 dee. 1906; S. C. C., Savonan., 3 luI. 1593.
I Slxtua V, conato « Ad Romanum a, 21 oct. 1588, 1 3. - Vide eUam can. 232, 1 2, n. l;
881. 1 1, n. 1.
I C. 2, 7, X, de OOtH1erlColle ~'"g/ltorvm, III, 32; Benedl<,tua XII, a. 1341, prop. 102,
Armenorum, damn.; Gfe1(Orlus XVI, ep. « Accepfmu, a, 8 febr. 1836; PlU8 IX, ep. « Verbi8
","me re a, Ili aug. 1859; l.eo XIII, ep. encycl. a: ArctJftllm a, lO febr. 1880; 8. C. de
Prop. Fide, lnstr. <ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 1858; 1natr. a. 1883, D. 42. - Vide etlam
ean. 1013, 1 2.
lO11emnem profesaionem religiosam, tum per diBpenaationem a Sede Apo-
stolica ex iusta causa concessaUl, utraque parte rogante vel alterutra,
etsi altera Bit invita l.
CAN. 1120.
I 1. Legitimum inter non baptizatos matrimoDium, licet COJl81lDl-
matum, 801vitur in favorem fidei ex privilegio Paulino I.
I 2. Hoe privilegium non obtinet in matrimonio lnter partem bapti-
zatam et partem non baptizatam inito cum dispensatione ab impedimento
disparitatis cultus l.
C.ur. 1m.
I 1. Antequam coniux converaus et baptizatus novum matrimonium
valide contrahat, debet, salvo praescripto can. 1l25, partem non bapti.-
I18tam interpellare:
1.. An velit et ipaa converti ac baptismum suBCipere;
2.· An saltem veHt flleCum cobabit&re paciftce Bine contumeli&
Creatoris 6.
1 e. 2, 7, 14, X, fl6 COfttl6rftolle OOII'.,Gton&III, III, 82; c. 18, X, fl6 .JIOII........ e' . .-
'"IIIolliq, IV, 1; c. 6, X, fl6 Irlt/idq, et IIIGlejlofGIQ, et '111110"'" coetItICU, IV, li: Ocmc.
TrldeDt., Bea XXIV, de "''''1110'''0, caD. Cl; Plu. IX, ep. c VerbU ..",.....,.. ., 11 aug.
1858; Pius X, coost. c BaJrienU 0Uft.u40 ., 28 tu. 1808, I l, D.", 2; 8. O. 1Ip. et Bee.,
11l""etI., 22 DOV. 1062; 8. c. O., lGftun., 20 mail1nl, ~ fan. 172O;·UrhllCea., l2 laD. 1'128;
Ch""'., l2 mart. 1729: Hqpal6tt., I atept. 1741; NeGpo""ft&, 11 apr., 18 lui. 1781; N_poI'-
'GftG, 81 mart., 28 apro 1770,28 aept. 17n, 18 lui., 28 aq., 11 aept. 1772; .II"",""', j fabr.,
4 apro 1789; A'b"',G"etI., 12 aept. 1801: III,""",., I aept. llWi; Necrpol',...., ~ luI., 14 dee.
1822; Nell"oUlanG, ~ mali, 22 aug. 1828; Neopollte..., 18 IDftrt., 22 lui., 28 dee. 1821; NNJIO-
liteft&, 11 Bept. ~, 28 lan., 20 aept., 20 dee. 1828; Bonon~., IO fan., ~ !ebr., IO apr.,
25IUD. 1836, 26 febr., 23 apro 1842; Neal'O'Ue"", 2 aug. 1lHG, Gdee. 1M6; OlltlWltleoell., 28 apro
18M; Plln.ietl., 28 mart. 18G7, 26 lu. 18Ii8; LeodleR., 28 lun. 18158; 8. O. IlUper Stata Bep-
larlum, 2Ii Inn. 1801; 8. C. de Prop. Fide, 1DBtr. (ad Ep. Graeco-Rumen.), a. 18Ii8; OrcIo
aervandus In S. CougregatJoDlbu8, Trlbuollbua, Ofllclls Romanae Curlae, 28 aept. 1808,
Pars lI, Normne pecullares, cap. VJJ, art. JJI, n. 11·, a.
2 C. 2-5, 7-10, C. XXVJJI, q. 1; ~. 2, C. XXVJJI, q. 2; c. 7, 8, X, ~ clftlOt"lfq, IV, 19;
BenedlctU8 XIV, ep. c Po,tremo tIIfm'6 Il, 28 !ebro 1747, I G8; 8. C. S. Ofr. (AlbaDlae),lt aept.
1m; (lnd. Orlent.), 13lan. 1757; (Coehlnchln.), 1 BUg. 17111; lostr. (ad Archlep. QuebeCeD.),
16 aept. 1824, ad l; 8 lun. 1836; (Vie. AlI. YUDDan.), 28 lun. 1847: (OceaD1oe Occldent.),
~ aept. 1848: (Tunkln. Occldent.), 14 dee. 1848: (Cochlnchln. OccIdent.), l2 lu. 18110, ad 1;
(Sfam), 17 luI. 1850; (Slam), 4 luI. 183G; 5 aept. 18CiG; (Coreae), l2 aept. 1_; 18 lu. 18118;
IDatr. (ad Vlc. Ap. Gallas), 28 mart. 1880, n. 7, 8; 1Datr. (pro Vlc. Ap. ad GaIla8), 20 Iun.
l.868, ad l, 4; (Natal), 11 luI. 18fl6, ad l, 8; (laponlae), 11 mart. 1888, ad l; (Slam), 22 DOV.
1871; IDatr. (ad Vlc. Ap. OceaDiae CentraI.), 18 dee. 1872; 1Datr. (Jld Vlc. Ap. Sutchuen.
Orlent.), 3 lu. 1874; 1Datr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874; (Mongoltae), 28 nov. l.882, ad I,
3; (ad Vlc. Ap. laponlae Merld.), 4 febr. 1881: (Vlctorlae Nyanue), 8 luI. 1891; (Slouxor-
men.), 18 nlRlI 1892, ad 2; 18 mali 1892, ad l, 2; 17 nug. 1888; 26 apro l889: S. C. C., FJoretI.
tl1I4, 1 luI. 1679; B. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Sutcbuen.), G mart. 1787, ad 2;
(C. P. pro Sin. - Pekln.), 16 lan. 1808; Instr. (ad Vlc". Ap. Sutchuen.), IO lan. 1807; (C. P.
pl"O Blu. -Tunkln. Occldent.), G mart. 1816. nd 6; InsU. (Slam), 28 mali 1M7.
I S. C. S. Olf. (Cocblnehln.): 1 aug. 17G9, ad 4; (Nankln.), 5 mart. 1!!62; (Slam), 4 lui.
18M; Instr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874.
'" C.8, X, de tnoortfq, IV, 19; Benedlctus XIV, coost. c Apoltolici ","'qte,," .,16 eept.
1747; S. C. S. Ofr. (Albanlae), 11 eept. 1671; (Ind. Orlent.), 13 fan. 1751: (CocblnchlD.),
1 aug. 17li9, ad 3; lostr. (ad Archlep. QuebeceD.), 16 eept. 182f, ad l, 3; (Vlc. Ap. YUDD8n.),
2B lun. 1847; (TluIkln. OccIdent.), 14 dee. 1848, ad 2; (Cocblnchln. OccIdent.), l2 IUD. 18110,
811
§ 2. Bae interpellationes tleri semper debent, nisi Sedes Apostolica

aliud declaraverit l.
CAN. 1122.
§ 1. Interpellationes tlant regulariter, forma saltem summaria et
extraiudieiali, de auctoritate Ordinarii eoniugis conversi, a quo Ordinario
coneedendae sunt quoque coniugi intldeli, si quidem eaa petierit, indu-
eiae ad deliberandum, eo tamen monito, fore ut, indueiis inutiliter prae-
terlapsis, responsio praesumatur negativa I.
I 2. Interpellationes etiam privatim facme ab ipsa,parte conversa,
valent, imo sunt etiam lieitae, si forma superius praèseripta servari
nequeat; boe tamen in easu de ipsis, pro fol'o externo, constare debet
duobus saltem testibos vel alio legitimo probation'is ,modo.
CAN. 1123.
Si interpellationes ex 'declaratione Sedia AP08tolicae omissae fue-
rint, aut si intldelis eisdem negative responderit expresse vel tacite, pare
baptizata ius babet nOV8S nuptias cum persona eatboliea eoutrabendi,
nisi ipsa p08t baptismum dederit parti non baptizatae iustam diseedendi
eausam a.
ad 1; (Slam),17 lul.l86O; (Slam), 41ul.18IS5; 5 sept. l85Ii; (Coreae), 12 sept. l.8II5; (Cocblncbln.
Orlent.), 6 aug. 1856; (Pondlcbery), 20 lun. 1858; (Tcbely Orlent.), 13 apro 1859; lnatr. (ad Vlc.
Ap. Gallas), 28 mart. 1880, n. 7; lnatr. (pro Vie. Ap. ad Gallas), 20 lun. 1866, ad l; (Natal),
Ululo l886, ad 7, 8; (Slam), 22 nov. 1871, ad poatrem. dub.; lnatr. (ad Vie. Ap. Sutcbuen.
Orlent.),3 lun. 1874; ()longol1ae), 29 nov. l1!82, ad 4-6; (PortIand), 181un. 1884; lO dee. 1885,
ad 2; (ad Vie. Ap. laponlae Mer1d.), 4 febr. l8V1; (Vlctor!ae Nyanzae), 8 luI. 1891; (81ouxor-
men.), 18 mali 1892, ad 2; 17 aug. 1898: 19 apro l899; S. C. C., FIorfmU"II, 17 lan. 1722; S. C.
de Prop. Fide (C. P. pro Sln. - Sutcbuen.), 3 lan. 1m; (C. P pro Sln.), 16 !an. 1797; lnstr.
(ad Vie. Ap. Sutcbuen.l, 3f) lan. 18U7; lC. l'. pro Sin. - Tunkln. Occldent.), 5 mart. 1816,
ad 1-3, 6; (C. ~. pro Sin. - Tunkln. Oceldent.), 5 mart. 1816; (C. P. pro Sin. - Sutcbuen.),
26luo.l82O; (Sutcbuen.), 17 lan. 1836, ad 1: lnatr. (ad Vie. Ap. Slam), 20 mart. 183G; (O. P.
pro Sin. -Tonk1n. Occldent.), 21lul. ]841.
l Bened1ctus XIV, ep.« l" .vJW6mll »,161an. 1743, 12; conat.·. AfIO"'o"~ "",,""eni »,
16 sept. 1747; S. C. S. Ofr. (Cocblncb1n.), 1 aug. 1759, ad 3; lnatr. (ad Superlor. M.1sslon.
Peguan.), 11 lun. 1760; (Chen-sl et Chan-sl), 23 nov. 1700; lnstr. (ad Arcblep. Quebecen.),
16 sept. 182f, ad l, 3; 8 lun. 1836; (Slam), 4 luI. 1855; 11 aug. 11!59; lnatr. (pro Vie. Ap. ad
Gallaa), 20 tun. 1866, ad l; lnatr. (ad Vie. Ap. Sutcbuen. Orlent.), 3 luo. 1874; (Coreae),
11 sept. l878, ~d 2; . (Mongollae), 29 noV. 1882, ad l, 2; (Portland), 181uo. 18SI; (ad Vie. Ap.
laponlae Merld.), 4 febr. 1891; 18 mali 1892, ad l, 2; S. C. C., FlorentiM, 17 fan. 1722; S. C.
de Prop. Fide (C. P. pro Sln. - Sutcbuen.), 3 fan. 1777; (O. P. pro Sln. - Sutchuen.),
5 mart. 1787; (O. P. pro Sin. - Tunkln. Occldent.), 5 mart. 1816, ad l, 3; (C. P. pro SIn.-
Tunkln. OceIdent.), 5 mart. 1816; (C. P. pro Sin. - Sutcbuen.), 26 luo. 1821; (Sutcbuen.),
17 Ian. l81I6, ad 2; lnstr. (ad Vie. Ap. 8làm), 20 mart. 183G.
I C. lO, C. XXVIII, q. l; Reg. 25, R. J., In Vlo; S. C. S. Ott., Instr. (ad Superlor. MIs-
slon. Peguan.), Illun. 1700; lnatr. (ad Archlep. Quebecen.), 16 sept. 182f, ad l, 3; (Cocbln-
cb1n. Occldent.), 12 luo. ltIIiO, ~ l.
a C. 2, C. XXVIII, q. 2; C. 8, X, de d'vorU"', IV, 19; Benedlctus XIV, ep. « l" ati-
prelllll », 16 lan. 1745, I 2; consto « Apoato'"" m'"i.!rterti 'O, 16 llE'pt. 1747; 8. C. S. Ofr.
(Cochlnchln.), l aug. 1759, ad 2,5; lDatr. (ad Archlep. QuebeCf'n.), 16 sept. 1824, ad l;
8 luo. 1836; (Vie. Ap.. Yunnan.), 23 lun. l.lH7; (Ocean!ae Occldent.). 27 sept. 1848; (Tunkln.
OceIdent.), 14 dee. l848, ad 2; CCochlnchln. Occldent.), 12 lun. l85O, ad l; (Slam), 17 lui:
18150; (Tunkln. Orlent.), 4 lui. l855; 5 sept. l855; (Coreae), 12 sept. 1855, ad l; lnstr. (ad
Digitized by Coog Ie 21
Cotl_ ,..,... o.~
CAN. 11..24:.
ConiUI fidelia, licet poat 8uRCeptum baptismum denuo matrimoni&-
liter cum parte inJìdeli merit, iua tamen nOV8a ce!ebJ:&ndi nuptina cum
persona catholica non amittit, ideoque potest hoc iure uti, Bi coniux inft·
delia, mutata voluntate, postea discedat Bine iusta causa, ve! iam non
cohabitet pacifice Bine contumelia Oreatoria I.
OAN. 1125.
Ea quae matrimonium respiciunt in constitutionibus Pauli III Alti·
ttMlo,l lun. 1537; S. Pii V Roman, Pontiftci8,2 Aug. 1571; Gregorii XIII
Populis,25 lan. 1585, quaeque pro peculiaribua locis scripta sunt, ad
alias quoque regiones in eisdem adiunctis extenduntur.
OAN. 1126.
Vinculum prioria coniugli, in infide!itate contracti, tunc tantom 1101·
vitur, com pa.rs fidelia reapse novas nuptia.s valide iniverit I.
OAN. U27.
In re dubla privilegium fidei gaudet favore iuria I.
ART. II. - De aepcwaUotte Iori, .....Ge et INabilaUotlta.

OAN. 1.1.2S.
Ooniuges servare debent vitae coniugalis communionem, nisi iusta.
causa eos excuset 6.
CAN. 1129.
§ 1. Propter coniugis adulterium, alter coniux, manente v1neulo,
iua habet solvendi, etiam in perpetuum, vitae communionem, niai in
Vlc. Ap. GalIa8), 28 mart. 1880, D. 8; 1Datr. (pro Vlc. Ap. ad Galla8), 20 lu. 1888, ad 1;
(Natal), 11 lui. 1886, ad 1-4; (Slam), 22 DOT. 1811; 1Datr. (ad Vlc. Ap. Oeeanlae CentraL),
18 dee. 18'l2, ad 2; lDstr. (ad Vlc. Ap. Sutehuen. Orient.), 3 lu. 1874; (Monao1l8e), 28 DOT.
1882, ad 2, 3; (ad Vlc. Ap. Iaponlae Merld.), 4 !ebr.l881; (Vlctorlae Nyanzae), 8 lui. 1881;
(Slouxormen.), 18 mali 1892, ad 2; 17 aug, 1888; 19 apro 1889; 26 apro 1889; S. o. O., lI1oreft..
"tWJ, 11u1. 18'19; S. O. de Prop. Fide (O. P. pro Sin. - Sutchuen.), 15 mart. 1781, ad 2; 1Datr.
(ad Vlc. Ap. Sutchuen.), IO laD. 18O'l; (O. P. pro Sin. - TuDk1D. Oecldent.), 15 mart. 181.0,
ad 8; lDatr. (Slam), 28 _lil.St7.
l S. O. S. Off. (CocblDchl:n.), 1 aug. 17158, ad 1; (Ocean1ae Oecldent.), '" aept. lHI;
(Slam), 41u1. 185G; (Natal), 11 luI. 1888, ad 1; 18 apr.1889; S. O. de Prop. Fide (O. P. pro
SIn.-TuDkIn. Occldent.), 15 mart. 181.8, ad 8.
I BeDedlctu8 XIV, ep. c Po,'remo metIH ., 28!ebr. 1747, I M; const. c ApoatolW ....
"la'erU ., lO aept. 1747; S. O. S. Ofr. (CocblDch1Il.), 1 aug. 1'11i8, ad 2, 15; (Batal), 11 luI.
1888; S. O. O., FkweR'...., '" luI. 1728, 29 mart. 1m.
3 S. C. S. Ofr. (CoehlDchln.), 1 aug. 17158, ad 2; 1Dstr. (ad Arch1ep. QuebeceD.),
18 aept. 1824, ad 1; lDatr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874, D. 13; 18 mali 1882, ad 1, 2; 18 aPI'.
1889; 26 apro 1889.
• Conc. Trldent.• &e88. XXIV, tle """tIIORW, caDo 8; Eqenlua IV (In Cone. FIoND-
tln.), const. c B.,,'tate. Deo ., 22 DOT. 1439, 118; BeIledlctua XIV, ep. c Nuper tJtl NOlI _,
18 mart. 1743, Profe881o 8del MamDltl8 praeacr.; S. C. S. Ofr. (Slam), 4 laL 1.8IiG; S. O. de
Prop. Fide, 1Datr. (ad JDp. Graeco-Bumen.), a. 18Ii8.
crimen consenserit, aut eidem eausam dederit, ve! illud exprease aut
tacite eondonaverit, ve! ipse quoque idem crimen commiserit l .
I 2. Tacita condonatio habetur, li coniux innoeens, p08tquam de
crimine adulterii certior factus est, cum altero coniuge sponte, maritali
aftectu, conversatu8 fuerit; praeaumitur vero, nili &eX intra menses coniu-
gem adulterum expulerit vel dereliquerit, aut legitimam aeeusationem
fecerit.
CAN. 1130.
Coniux innoeens, live iudicis sententia live propria auctoritate 1egi-
time diseesserit, nulla unquam obligatione tenetur coniugem adulterum
runus admittendi ad vitae conllOrtium; potest autem eundem admittere
aut revocare, nili ex iplius consensu ille statum matrimonio contrarium
suseeperit I.
CAN. 1131.
§ 1. Si alter coniux seetae aeatbolieae nomen dederit; si prolem aea-
thoUce edueaverit; si vitam crimidOsam et ignominiosam dueat; si grave
&eu animae &eu corpori8 periculum alteri faeessatj li saevitiis vitam com-
munem nimis dUIlcilem reddat, baec aliaque id genus, sunt pro altero
coniuge totidem legitimae eausae discedendi, auctoritate Ordinarii 1001,
et etiam propria auctoritate, li de eis certo con8tet, et periculum Bit
in mora I.
I 2. In omnibus bis CIlsibus, causa &eparationis cessante, vitae con-,
metudo restauranda eat; &ed li separatio ab Ordinario pronuntiata fuerit
ad certum incertumve tempus. coniux innoeens ad id non obligatur, niBi
ex decreto Ordinarii vel exacto tempore <lo.
l O. 21, O. DVII, q. 2; C'. 4, O. XXX. q. ~ c. 2. O. XXXII. q. 1; c. 18, 11. 21. 22.
O. XXXII. q. 5; c. 1. O. XXXII. q. 8; c. 1-8. lO. 17. C. XXXII. q. 7; c. 7. O. XXXIV. q. 1 et 2;
c. l.2, X. cI4J "."..."«onCb.... Il. 28; c. 25. X. cI4J '"re'"raAdo. Il. 24; c. 7. 115. 11. X. cI4J 00fI-
'f1erftone COII'u,atonl•• III. B2; c. 9. X. de .JH)tIaa"b.. e' ma,"tllcm'''. IV. 1; c. 4. X. cIfJ 80.
quI cl..." 1ft tna'rlmott'''•• ftICI. JJOP"" per "ulteri"•• IV. 7; c. 2. X. ~ OOIIIUfIo .efWO-
.onI•• IV, 8; c. 8, X. de 80.
c. 4. G. 8. X, cIfJcI'wrt'' .
ftI' oofl'Ot'l' OOIIH.""ft8a. uorl.t lUtJ8 " '
IV. 19; c. 8.7. X. cIfJ ad"lteria e' .t"pro.
.pcmaae. IV, 13;
V. 18; CoDe. Trldent.•
. . . XXIV, de ma''''.o,tlo. caDo 7; EogeDlua IV (ID CoDC. FlonmtID.), coDat. ti Se,"'a'e
D80 _. 22 DOV. 1489. 118; BeDedlctus XIV. ep. ti N"per Gel No• • , 18 mart. 1748. Profes8lo
tlde1 Maromtls praeacr.; Plus IX. ep. « VerbU ec,ritIIere ;•• 115 aug. 18118; B. C. O•• V8ft8tlG-
..... 27 !aD. 1888; B. O. de Prop. Fide (O. P. pro B1D. -TonkID. OccIdent.). G mart. 1816.
ad 5; ID8tr. <ad Ep. Graeco-Bumen.). a. 18G8; lDstr. 81 lui. 11102. D.l. f.
:& C. G. 17. O. XXXII. q. 7; C. 115. 19. X. cIfJ OOIItHJrdofte OOII'uga'onI•• III. B2; C. 4. X,
cI4J cI~". IV. 19; C. 8, X. cIfJ atJ"UeriV e' ""pro. V. 18; Beg. 75. B. J., ID Vlo; S. C. de
Prop. Fide (C. P. pro SlD.-Tunk1D. Qccldent.). 5 mart. 1818. ad G.
a C. 4. G. C. nVIU. q. l; C. 7. C. XXXII. q. 7; C. 1. C. XXXIII. q. 2; C. 25, X, de '"re-
''''''''0. Il. 24; C. 2.8, 8. X. cIfJ cllt1Of'''''. IV, 19; BeDedlctua XIV. ep. «N"per ad No. ••
18 mart. 1748. ProfeaRlo tlde! Maronltls praescr.; S. C. S. Otr. (AlbaDlae). 11 sept. 1m.
Do 2; (CochblchlD.). 1 aug. l'mCI. ad 4; Utt. 7 au,. 1891; S. C. C., lmolea •• 11 mart.• 8 mali.,
17 lUD., 19 aug.• 9 sept. 1788; F"""'M. 18 mali, 13 lUD .• 11 aept. 1789; Num". B. Man''''.
28 Iul. 1804; JletJIoJaft8ft •• 28 !ebro 1IIi8; BariJe8ft •• 81 lui. 1889; S. O. de Prop. Fide (O. P.
pro BID.-TUDkID. OccIdent.). 15 mart. 1818, ad 8.
<lo O. 20, X. cIfJ OOIItlerriofte OOII'"gaeGrtlm. III, B2; C. 8. X. cI4J tJ~". IV. 11.
CAN. 1132.
Instituta separatione, ftlii educandi sunt pen('s coniugem innocentem,
et si alter coniugum sit acatholicus, penes coniugem catholicum, niBi in
utroque casu Ordinarius pro ip80rum ftliorum bono, salva semper eorun-
dem catholica educatione, aliud deereverit '.
CAPUT XI.
De matnm01111 conoo.lUlatione.
ART. I. - De Ctm1JalidGliofte "mp'kt.
CA.~. 1133.
§ 1. Ad convalidandum matrimonium irritum ob impedimentllm
dirimens, requiritur ut ce88l>t vel dispensetur imlledimentum et consen-
sum renovet saltem pars impedimenti conscia I.
§ 2. Haee renovatio iure ecclesiastico requiritur ad validitatem,
etiamsi initio utraqueparsconsensumpraestiterit neepostea revocaverit'.
11M. CA1'l.
Renovatio consensuA debet eHBe novus voluntatis actus in matrimo-
nium quod constet ab initio nullum fuisse 6.
CAN. 1135.
§ 1. Si impedimentum Hit publicum, consensus ab utra.que parte
renovandus est forma iure praescripta s.
§ 2. Si sit occultum et utrique parti notum, .satis est ut consensus
ab lltraque pal'te renovetur pl'ivatim et seereto •.
§ 3. Si sit occllitum et uni parti ignotum, satie est ut sola pars im-
pedimenti conscia consensum privatim et secreto renovet, dummodo al-
tera in consensu praestito perseveret 1.
• l O. 2, X, d4J eota1HWdone '''lIdeU"m, III, 33.
:a O. 7, X, de flU, ,,,, d"tril 1ft tnCltrimon'"m, quam poUu" per ad.dterium, IV, 7;
Bel. 18, R. 1., ID VIo; Benedlctus XIV, ep. c 8'''U"lari _,9 febr. 1749, Il, 20; S. O. S. Otr.,
12laD. 1769, n. Il; (Rosnavlen.),2O auge 1180; lDstr. (ad Arcblep. Quebecen.), 16 aept. 1824,
ad f; 81un. l83G; (OocblnchlD. Occldent.), 12 lun. 1850, ad 2; (Yunnan" 20 sept. 1854; (lapo-
nlae), 11 mart. 1868; lDstr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. lbi4; S. C. de Prop. Fide, lItt. (ad
OoacUut. Superlor. Mlsslon. ID ora ColOmandeI) , 5 luI. 1788.
3 O. 7, X, d4J 60, "" tlule 1ft tnCl"'imor.iufn, quam poU"lt per adulterium, IV, 7; Be-
nedlctus XIV, ep. c B'"uu'ari _, 9 febr. li49, I l, 20: S. C. S. Otr., 12 lan. 1769, n. Il, 5:
(Iaponlae), 11 mart. 1868: IDstr. (ad Ep. S. Albertl), 9 dee. 1874: S. O. de Prop. Fide, Utt.
(ad OoacUut. Superlor. MI88loo. ID ora CoromandelJ, 5 luL 1788; Beeret. Status, lD8tr.
~ mart. 1830.
6 S. C. S. Otr., 8 lun. 1836: (OochIDchln. Occldent.), 12 lun. 1850, ad 2.
5 Benedlctus XIV, ep. c 8'nlulari _, 9 febr. 1749. Il, 20; S. C. S. otr. (Rosnav1en.),
20 auge 1780: (ad Archlep. Scoplen.), i5 O(lV. 1882; S. O. C., Hupalen., 20 lun. 1609; Oon-
,ta,,"nopo'ttaM, 2 et 16 dee. lG3-t; lleatina, 13 luI. 1725: ad 2; S. C. de Prop. Fide, lltt. (ad
Ooadlut. Superlor. MI88lon. ID ora CoromandeI), li luI. li88.
I S. O. S. Otr., 12 lan. 1769, n. Il, 5.
1 O. 7, X, de eo, qui tlua/il I" matrimonlum, quam poU."t per ad"Uerium, IV, 7;
8. O. S. Otr., 12 lao. 1769, n. Il, 5.
CMi. 1136.
§ 1. Matrimonium irritum ob defeetum consensus convalidatur, al
para guae non consenserat, i8m consentiat, dummodo consensus ab al·
tera parte praestitus perseveret I.
I 2. Si defectus consensus fuerit mere internus, satis est ut para
guae non consenserat, interius consentiat.
§ 3. Si fuerit etiam externus, neeesse est consensum etiam exterlus
manifestare, vel forma iure praescripta, si defeetus tuerit publicus, vel
alio modo privato et seereto, si fuerit occultllS 2.
CAN. 1]37.
Matrimonillm nullllm ob deteetum tormae, ut validum ftat, contrahi
denuo debet legitima forma :I.
ART. n. - De 8Gt1R'4otae _ radtce.

CA."i. 1138.
§ 1. Matrimonii in radice sanatio est eillsdem convalidatio, seeum·
terens, praeter dispenARtionem vel cessationem impedimenti, dispensa·
tionem a lege de renovando consensu, et retrotractionem, per ftctionem
iuris, circa efteetus canonicos, ad praeteritum t.
§ 2. Convalidatio ftt a momento concessionis gratiae; retrotractio
vero intelligitur facta ad matrimonii initium, nisi aliud expres8e ca·
veatur.
I 3. Dispensatio a lege de renovando consensu concedi etiam potest
vel una tantum vel utraque parte inscÌ& ,I.
CASo 1139.
§ 1. Quodlibet matrimonillm initum cum utrinsque partis consensu
naturaliter sl1ftlpiente, sed iuridice inefficaci oh dirimen8 impedimentum
iuris eccleld8Rti~ velob defectum legitimne formne, potest in radice sa·
nari, dllmmodo consensus perseveret '.
I 2.' Matrimonium vero contractum cum impedimento iuris naturalis
vel divini, etiamfli postea impedimentllm ceAA8verit. Ecclesia non sanat
in radice, ne a momento quidem cessationis improimenti '.
1 C.2. 4, X, de oofdllgfo Nn>orum, IV, 9; !!J. C. S. afr., tnstr. (ad \'te. Ap. Oceanlae),
41 apro 1843; Instr. (ad Vie. Ap. Ocellnlae Centra!.), 18 dee. 1872; S. C. C., Vi"uiet&., 28 lun.,
13 lu!., 22 aept. 1725.
2 S. C. S. ott., lnstr. (ad Vie. Ap. Oceamlle), 41 apro 1843.
:I S. C. C .. Po'Ofdae, L'I nov. 1638; Secret. Status. Instr. 27 mart. 1830.
t S. C. S. oa. (Iapomae), 11 mart. 1868; Instr. (ad Ep. S. Albertl) , 9 dee. 1874;
8 mart. 1900; S. C. de Prop. Fide, lItt. (ad Coadlut. Superlor. MI8810n. In ora Coroman·
del), G luI. 1788.
li S. C. S. Ott. (Illpomae), 11 mano 1868; lnRtr. (ad EIl. S. Albertl), 9 dee. 1874;
22 aug. l.906, ad 4; Secret. Statua, lnstr. 27 mart. 1830.
Il S. C. S. Ott. (laponlae), 11 mart. l.868; 12 apro 1899; 22 aug. 11108, ad 8; S .. C; de
Prop. Fide, Utt. (ad Coadlut. Superlor. Mlmon. In ora Coromandel), G lui. 1788.
, S. C. S. Ott., 8 mart. 1900; 2 mart. lllCK.
CAN. 1140.
§ 1. Si in utraque vel alterutra parte deft.clat
COn&eD8U8, matrimo-
nium nequit sanari in radice, sive consensus ab initio defuerit, sive ab
initio praestitus, postea fuerit revocatus 1.
I 2. Quod Bi consensus ab initio quidem defuerit, sed postea prae-
stltus fuerit, anatio concedi potest a momento praest1ti consensus.
CAN. 1141.
Sanatio in radice concedi unice potest ab Apostolica Sede t.
CAPUT XII.
De 860tlmlis "uptiv.
CAN. 1142.
Licet casta viduitaB honorabilior Bit, secundae tamen et ulteriorea
nuptlae valida.e et licitae snnt, Armo praescrip~ can. 1069, § 2 :I.
CAN. 1143.
Kulier cui semel benedictio sollemnis data Bit, nequit in 8ubsequen-
tibu8 nuptiis eam iterum acclpere 6.
TITULUS VIII.
De 8aeramentalibul.
CAN. 1144.
SaeramentaJia 8unt rea aut actiones quibus F~lesia, in aliquam Sa-
cramentorum imitationem, uti solet ad obtinend08 ex sua. impetratione
effectus praesertim 8pirituales.
l 8. O. 8. Oir.• 22 aq. lJ08. ad a.

I Plua X. coDBt. « 8sfriea" 00IIftI1o _. 28 lun. 11108, I I. D. 30. 2; S. O. S. Oir. (Iapo-
Dlae). n mart. 1888; (Ooreae). n sept. l8'i8, ad 1; 12 apro 18111; 22 aag. lJ08; S. O. de Prop.
Fide. Ott. (ad Coadlat. Saperlor. MIaslOD. In ora CoromaDdeI). CI luI. 1788; (Satchuen.).
11 lan. 18118. ad 1; (YUDD&D.). l lun. 1.IHCI; Secret. Statu. lnatr. ~ mart. 1880; Ordo ser-
vaDdua In S. CoDpellltlonlbua. Trlbunallbua. OllclJa Romanae Curlae. 28 sept. 1108.
Para Il, Normae pecallaree. cap. VII, art. III, D. n., a.
:I C. 13, C. XXVII, q. 2; C. 9-13. C. XXXI. q. 1; c.D. 16, O. XXXII. q. 2; C. 4. G, X.
de HOII"d" """"... IV, 21; InDocentlaa III, ep. « Il'.. """,,,10 _. 18 dee. 1208, Profe881o
tldei Waldenalbaa praeecr.; IllJlO(.'eDtlaa IV. ep.• 8.& OIJ,llol4cae _, 8 mart. lZ4. I a,
D. 20; Profell8lo fldel (ID CoDC. LqdUDeD. Il) a Mlcbaele PalaeolOlO Greaorlo X oblata.
a. m4; Benedlctua XII. a. 1841. prop. 49, Al'menoraDl. damD.; Eqen!aa IV (In Conc.
J'loreDtlD.), coDat.• O",,',,'e DOttlCtlo _, 4 fabro 1441, I 28; Benedlctu XIV. COIUIt. « 111ft
"..tor,,'" _, 28 mali 1142, I VIII. D. III; 1Datr. « Ilo fH"~" '8M1JOf'8 _. 4 mali l'14Ci. 128;
S. C. S. Oir., lDatr. a. 1888; S. C. de Prop. Fide (C. G. - Scodrae). 22 DOV. 1790, ad 2;
1Datr. (ad VIc. Ap. IDdlar. Orient.). 8 sept. l8II8. D. CICI.
, C. l, 3, X, de BeCtn,,'" ".""... IV, 21; InDocentlaa IV. ep. « 8.& OIJ'AoIlOIJe _,
6 mart. lZ4, I 3, D. 21; Dened1ctua XIV. coDBt. « Il'ri ",..toraUa _. 28 mall 1142, I VIII,
D. IV; S. O. S. Ofr., 81 aag. l8Sli S. O. C., 1I"e".. mense fabr. 1Il10, ad 6; S. O. 4e Prop.
Fide (C. P. pro Sin. - TUDkID. OceldeDt.), 21 lal. l841. ad ai (o. P. pro Sin. - PeklD.).
21 eept. l843, ad 1; S. B. C.• AI"".• a mart. 1161. ad 1; decr. pn. IO lun. 1896, D. VIi BI-
tule Hom., tlt. VII. C. 1. de nonJtll8Ato ..,.'rlMOfl", D. U.
CAN. 114.5.
Nova Sacramentalia constituere aut recepta authentice interpretari,
ex eisdem aliqua abolere aut mutare, sola potest Sedes Apostolica l.
CAN.1146.
Legitimua Saeramentalium mbiister est elericuI, cui ad id poteatas
eollata Bit quique a eompetènte auetoritate ecclesiastica non sit prohibi-
tua eandem exercere·.
CAN. 114,7.
§ 1. COll8eCrationee nemo qui eharaetere episcopali careat, valide
peragere- potest, niBi vel iure vel a.postolico indulto id ei permittatur a.
I 2. Benedictiones autem impertire potest quilibet presbyter, exce·
ptU iiI quae Romano PontUlci aut Episcopis aliisve reserventur •.
§ 3. Benedietio reRervata quae a presbytero detur Bine necessaria
Ucentia, Dlicita est, 8ed valida, niai in reservatione Sedés ApostoUca
aliud expresaerit.
I 4,. Diaconi et lectores Ulal tantum valide et lieite benedictiones
dare poasunt, quae ipBis expresae a iure permittuntur '.
ÒAN. 1148.
§ 1. In Sacramentalibus contleiendis BeU administrandis accurate
aerventur ritUI ab Eeclesia J)roba.ti l.
ICone. TrldeDt., .... VII, de aciCnMIIe"t" '" ",...,.", CIIll. 13; Olemena XII, Utt. ape
c 00lIl".,.,.. _, 24 aq..1'lA, dub. I; IItt. ape c OOllOreIl"" NoMI _,18 maH 1789; ~
4Ictu.a XIV, COD8t. C 0.0'" ""w,...... _, 12 8!!pt. 1744, 1 14, dub. I, 1 26, -,40;
B. o. 8. 01f., 28 mart. 18li8, ad 2; 18 DOV. 1888; S. O. de Prop. Fide (8IDarum), 12 1ItUIt.
ltHI, ad Z•
• O. 8, O. XI, q. a; e. 2, D. I; de COM.. e. lO, X, de
V, 88; 8 •.R. O., r.."Am14 .0.',.,.''', ,,08fl'"'''' et retII"MoIri"..,
li lui. 1892; Rituale Rom., tlt. VIII, e. 1, de lHJflell,.
ctba,,,,, re,.,.. ~, Do 1.
I O. 1. D. XXV; e. 4, D. LXVIII; e. 1-8, C. XXVI, q. 8; e. 2, 9, U, 12, 14, D, 211, D. I,
. . COM': MartIIlua V (lo Co~. CoDBtaDtlen.), COD8t. c I"ter ovnctlll _, 22 febr. 1418,
art. 28, ICNlIIDl8 Wlele1f, damD.; Benedletua XIV, ep. c Ilf/J t ... ,,",c,"" _, 18 DOV. 1748,
11. 8,.12; Olemell8 XIII, COD8t. c I"ter ••m".1oe.t _, U dee. 1758, 1 1-7; 8. O. O., OloM.-
0811., 71UD., 2 aug. 17llG, ad 14; 8. O. de Prop. Fide (O. P.), BO lan. 1787; (C. P. pro Sin . ....:.
Vic. Ap. 8u~ueo.), 18 fan. 1797, ad 1; 8. R. O., deer. 27 sept. 1859, n. 19; BrWifl8fl., 31
aq. 1787: T',.,.~., 18 ma" 1744, ad 1: Btrigoflfft., 9 ma4l1.llG'l, ad Il. - Vide eUam
CII.D. 289, I l, n. 20; 294, 1 2; 810, 1 2; 328, 1 2.
• S. R. C., ~., 2 apro 18'lG: lMOIfm., 2 dee. l8Sl., ad III; RottlII"", 21 nov .
.... n. Il: Rituale Rom., tlt. VIII, e. l, de benelllce4ofllk. re",loe f18tIenJJN, n. 1.
I 8. R. O., B""""'tMIfl., 8 auge 183G; A"f18Jopollt."", U sept. 1847, ad lO; TOflk',,' 00-
CJIfleRfII''', 14 aq. l.8IS8, ad l, Il; JlllrilJtmeII., lO fabro 1888: lIrllasale Rom., Rvbrlcllin Bllb-
kto Bllncto (B8MIICcfIo cereI); PonWlcale Rom" tft. De orll'""t4ofle Jeetorvtn; Oaeremo-
DlaJe JDpl8copor., l. Il, C. XXVII, n. lO. •
• Benedletua XIV, ep. eneycl. c r"ter' OMnlg8fllJl _, 2 fabr. 1744, 118; ep. c Bollle",,-
...., _, 1 oet. 1746,143; 8. R. C., B.r'" B. DOMn',,', U mart. 1871, ad Il; deer. gen. 12 luI.
1891, n. I, II; Or"',," P,.,.tr"m Millo,..,. PrOtnllmll8 8. Leopoilli. 22 dee. 1906: Rituale
Rom., tlt. VIII, C. l, Ile bell8cJid4ofl'b•• re,.loe l18flerllkl, D. 2·7.
§ 2. Conseerationes ae benedictiones Bive CODRtitutivae Bive invoca-
tivae invalidae suot, si adbibita non fuerit formula ab Ecclesia prae-
aeripta.
CAN. 1149.
Benedietiones, imprimis impertiendae catbolicis, dari quoque poR-
sunt catecbumenis, imo, nisi obstet EccleBiae probibitio, etiam acatbolicis
ad obtinendnm fidei lnmen vel, una eum ilIo, eorporis sanitatem I.
CAN. 1150.
Res eonsecratae, vel benedietae eonstitutiva benedietione, reverenter
tractentur neque ad usum pl'ofanum vel non proprium adbibeantur,
etiamsi in dominio privatorum sint I.
CAN. 1.151.
§ l. Nemo, potestate exorcizandi praeditus, exorcismos in ObRe8S0S
proferre legitime potp..st. nisi ah Ordinario peculiarem et expressam lteen-
tiam obtinuerit '.
§ 2. Haee ·1ieentia ab Ordinario eoncedatnr tantnmmodo sacerdoti
pietate, prndentia ae vitae integritate p1'8edito; qui ad exorcismos ne
procedat, ni8i postquam diligenti prudentique investigatione compererit
exorcizandum eBBe revera a daemone obsessum •.
CAN. 1152.
Exorcismi a legitimis ministris fieri possunt non 80lum in fideles et
catecbumenos, sed etiam in acatbolicos vel excommnnicatos '.
CAN. 1153.
Ministri exorcismorum qni occurrunt in haptismo et in consecratio-
nibus vel benedietionibuB, Bunt iidem qui eorundem sacrorum rituum
legitimi ministri sunt '.
1 S. C. s. afr., lnstr. (ad Ep. Scodren.), U dee. 1749; (Scoplae), U aus. 1788; S. O.
de Prop. Fide (C. G.), 17 apro 17l58, ad 3.
a C. 17, C. XII. q. 2; Reg. 51, R. J., In VI.; CODC. Nlcaeu. Il, actio VII, tleJIMUo de
'/lcrV Ima"InlbllB: Gregonus XVI, allocut. « AllUci" Il, 1 mart. 1841.
a Benedlctus XIV, ep. « SoUlcUudtni Il,1 oct. 1746, 143: ep. euC)'cl. « JI/lfIAO CII" _,
21U1l. 1751, I 34; S. C. de Prop. Fide, lnHtr. <ad Ep. Scodren.), U sept. 1m, D.l•
• Benedlctus XIV, ep. « 80lJkI"ullnl Il, 1 oct. 1746, 143; Rituale Rom., tlL X, e. l, d.
e.orcfz"ftdtl ob.e..tI " Il/lemonlo, n. i, 3.
I S. C. de Prop. Fide, lnAtr. (ad Ep. Scodren.), U sept. 1779.
I S. C. S. 01r., 17 sept. 108l.
PARS SECUNDA
DE LOCIS ET TEMPORmUS SACRIS
SECTIO I.
De loels saerls.
CAN. 1154.
Loca sacra ea Bunt quae divino cnJtui fideliumve sepulturae depu-
tantur consecratione vel benedictione quam probati liturgici libri ad hoc
praescribunt.
CAN. 1155.
§ 1. Consecratio alicuiuB loci, quanguam ad regulares pertinentiB,
spectat ad Ordinarium territorii in guo locuB ipse reperitur, dummodo
OrdinariuB charactere episcopali Bit insignitus, non tamen ad Vicarium
Generalem Bine speciali mandato, firmo iure S. R. E. Cardinalium con-
secrandi ecclesiam et altaria sui tituli l.
§ 2. Ordinarius territorii, licet churact.ere episcopali careat, potest
cuilibet eiusdem ritus EpÙJCopo licentiam dare consecrationes peragendi
in BUO territorio 2.
CAN. 1156.
Ius benedicendi locnm sacrum, si hic pertineat ad clerum saecularem
vel ad religionem non exemptam, vel ad laicalem, Bpectat ad Ordinarium
territorii in quo locus reperitur; si ad religionem clericalem exemptam,
ad Superiorem maiorem; uterque vero potest alium sacerdotem ad hoc
delegare a.
CAN. 1157.
Non obstante quoJibet privilegio, nemo potest locum sacrum conse-
crare vel benedicere Bine Ordinarii consensu.
CAN. 1158.
De peracta consecratione vel benedictione redigatur documentum,
culus alterum exemplar in Curia episcopali, alterum in ecclesiae archivo
servetur.
1 O. 28, O. VII, q.l; e. lO, C. XVI, q. l; e. l, a, O. XVI, q. Ii: e. 28, ~,O. XVI, q. 7;
e. 9, 14, 2G, D. I, de COM'; e. l, X, de f"f!lfgloal. dom'b.., .t epucoJlO "nt ."biectae, III,
88; e. 2, X, tle éota.eorcatiORe ecclulae 1161 aUam, III, 40: CoDe. Trldent., sess. VI, de reI.,
e. Ii; Leo X (ID Cone. Lateranen. V), coDBt. c D ... ,,,tra _, 19 dee. 1516, 1 12: Benedi-
et1l8 XIV, ep. c Il. t ... predbu _, 16 DOV. 1748, 11-3, 8,12; S. R. C., Audumaren.
tlriG, 14 apro 1674; Urb", ao lan. W9; PoIltl1l.eaJe Rom., tlt. De eooW.me dedkGtfone . .
'ti
FlGn-
OOtNf/crutfone.
S. C. S. Ofr., 161OD. 1831.
:I
Reg. 68, 72, R. J.,ID VIe; S. R. C.• JI..~"., 7 oct. 1645; C""een.,7 aug. 1875. ad Ii
li
Rituale Rom., Ht. VIII, c. 27. RU•• bene4icendi nova", eccle...·"'. n. 1.
CAN. 1l.59.
§ 1. Consecratio vel benedietio alieoios looi, modo nemini damnUJD
llat, satis probatur etiam per unum testem omni exeeptione maiorem 1.
I 2. Si de ea legitime eonstet, nee eonsecratio nee! beuedietio iterari
potest; in dubio autem l peragatur ad eautelam '.
CAN. 1160.
Loea saera exempta sunt a iorisdietione auetoritatis eivilis et in eia
legitima Eeelesiae aoctoritas iuriadietionem suam libere exereet I .
TITULUS IX.
De eeeleall8.
OAN. 1161.
Eeelesiae nomine intelUgitur aedes saera divino eultoi dediea~ eldD
potissimum in flnem ot omnibns Christifldelibns uBoi Bit ad divinum eul-
tum publiee exereendum c.
CAN. 1162.
§ 1.· Nulla eeelesia aedifleetur Bine expreB80 Ordinarii looi eonaenau
aeriptis dato, quem tamen VieariuB GeneraliB praestare neqoit Bine mano
dato speciali '.
§ 2. Qrdinarius eonsenaum ne praebeat, niBi prudenter praeviderlt
neeeB8&ria non dt!futura ad novae eeelesiae aedifleationem et eonse"atio-
nem, ad ministrorum BoBtentationem aliasque eoJtos impensas I.
§ 3. Ne nova eeelesia eeteriB iam exBistentibus detrimentum afferat,
malore fldelium spirituali utUitate non eompen88tum, OrdinariuB, ante-
quam eonsensum praebeat, audire debet vicinarum eeeleBiarum reetorea
quorum interBit, firmo praeaeripto can. 1676 '.
l o. 18, D. I, . . CON': 8. B. C., o"",...... 11 a118. 18M, ad 1.

I C. 8, D. LXVIII: c. 18, 18, 20, D. I, tI6 00....: c. 111, D. IV. tI6 CON': BeDedl-
ct1I8 XIV, allocato c PoftfH. _, IO eept. l'mO, Il; ep.• , •• CtItIe _, 12 mal! 17G8, I 1~
8. ]L C., .Fenmtl. ., :n DOV. 1708; a.IIM.• 17 dee. 18715: Bell"tI6R. e' .FeI,,..• 11 aac. 1Bl8.
I O. 21, O. XXIII. q. 8; c. l, tI6 '.mvn".'e eocIeM"''''. 008M8terionf. e' CJUorIfM
looonIM rellgtQaorv., III, 28, In TI,,; 8. C. de Prop. FIde,· Inatr. <ad Vlc. Ap. 8In.).
18 oet. 1888, D. XIII: 8. B. C., OaltJt.,erott8It., 4 dee. 1888.
c C. 28, :n, C. XVI, q. 7: 8. R. C., Jl.ritJIIopo"..... 18 maU 1888; ad IV, lSi clecr.....
3 lu. 1888, D. III.
I C. 44, O. XVI, q. l; c. lO, O. XVIII, q. 2; c. 9, D. I, tI6 CON'; c. 14, X, tI6 ~
e' eeONri_ """"legCtJw",•• V, aa; c. 4, tI6 prit1Re,Uli V, 7, In VI·; Leo XIII, cout.
c OcmtlltGe • 01lfiato _, 8 dee. 1900, I 2, D. III: 8. C. de Prop. Fide, Instr. <ad Vlc. Ap.
81n.), 18 oct. 1888, D. XIII: PODtl1lcale llom., tlt. De ben8dkllone et '.poritlone pri"""
1G"u" pro eooieritJ aefl'jlctJnd&: Rituale Rom., tlt. VIII, c. 28, BU". benediceIICI' et Mpo-
neacl' pri....,..". laptdetll pro ecclerill aedljIctJnda. D.l.
I O. l, C. I, q. 2; c. 20, C. XVI, q. 7: c. 9, D. I, tI6 COllI'; c. 8, X, de COtII8Of"StMm8 ..,.
cleNe '06'
.U.riI, UI, 40; 8. C. Ep. et !leg., N"'Uva ,AIt• •tWtJ8. 18 DOV. 1817; Pontificate
Rom., tlt. De betwdfctlone e' '.poriHoII8 priMtlrU la"..." pro eocIeM aed,jIotJnd&: tlt. De
eocleritJ8 detllclltloll8 " " COtII8ONtWne.
, C. 43, 44, C. XVI, q. l: 8. C. C., A""'........ 8 et 20 mali, 2 aept. 1747, ZI mart. 11111.
881
I 4:. Etiam sodales religioéi, licet consensum constituendaé novae

domus in dioecesi ve! civitate ab Ordinario loci retulerint, antequam
tamen ecclesiam vel oratorium publicum in certo ac determinato 1000
aedi1lcent, Ordinarii loci licentiam obtinere debent.
CAN. 1163.
Benedicere et imponere primarium ecclesiae lapidem, ad eos spectat,
de quibus in ean. 1156 1.
OAN. 1164:.
I 1. Curent Ordinarii, audito etiam, Bi opus fuerit, peritorum con·
&ilio, ut in ecelesiarum aedi1leatione vel refèetione se"entur formae a
traditione christian a reeeptae et artis sacrae leges.
I 2. In ecclesia nulIus aperiatur aditus vel fenestra ad laicorum do-
mus; locaque, si adsint, subter eeelesiae pavimentum aut supra ecclesiam,
ad UlUlO mere profanom ne adhibeantur •.
CAN. 1165.
I 1. Divina oftlcia celebrari in nova ecclesia nequeunt, antequam
eadem ve! sollemni consecratione ve! saltem benedictione divino cultul
fuerit dedicata •
I 2. Si prudenter praevideatur ecclesiam conversum iri ad usus pro-
fanos, OrdinariUB consensum eius aedifteationi ne praebeat, aut saltem,
al forte &edificata fuerit, eam ne conseeret neve benedicat 6.
§ 3. Sollemni consecratione dedicentur ecclesiae cathedrales et,
quantum fieri potest, ecclesiae colleglatae, conventuales, paroeciales '.
§ 4:. Ecclesia ex Ugno ve! ferro aliove metallo benedici potest, non
autem consecrari I.
I 5. Altare conseerari potest etiam Bine ecelesiae conseeratione; &ed
una slmul cum eccleala debet saltem altare malus consecrari aut altare
secundarium, si maius sit iam consecratum 1 •
• C. 9, D. I, de 00ftI: PoIatUleale Bom., tlt. De·......."...... et...,..,foIN ......,..
. . . . . pro fJClOIeM""'II lItI4Ia: Rituale Bom., tlt. vrn, c. 28,
..... ."......,.... ........ " " eoclaCll tIfIMjIoa"', D.l.
B'''' belledCcelld' et ' ' ' '
I 8. C. Ep. et BeIr•• SertOflfllUlJta., 9 DOT. 11592; 8. O. C.• BsrcfAoRea., 28 laD., 28 lui.,

IO _pC;. 1'180; l'IoreaHM, G tun•• 28 aq. 1'188; Nllllc.. rorifJOlllpUU. 28 lan.• 18 tebr. 11118;
BOIIOIrieIa•• 28 mall18G2; 8. B. O.• OslsceR., U malllM1.; .IIeo1lI'"•.• 31 aug. 188'7. ad V;
SeIIOIIfItI., ~ lui. 1878. ad l; T. .ri....... 4 Jpall1882, Ild I; 24 lan. 1808. ad III; Ordo &er-
ftIldua ID 8. CoDgl"elatloDlbua, TribuDaHbua. Otllctle Bomanae Curlae. 28 aept. 1808,
Para Il. Normae pecuUarea, cap. VJI, art. IV, D. 40. f.
I O. 8, 21, 22, D. I. tJtJ COItI'; 8. R. C .• LCabotlflA .• 12 apro 1814: UrMa. 19 aept. 1_•
. ad 1; A."..t04",....• 8 mart. l.M8. ad Il; On",•.• 2 aept. 18'i1. ad Il. 8; S_,.. .• 1'1 clee.
,..1........
lB'lIS, ad I, Il; Beli".......t 19 aq.18'l8; CS."f'C8A•• 22 fabr. 1888; P.., ••• 21 febr.
~ ad IV; decr. &eD. G lun. 1808. D. Il; Pori.. PritacfpCa, 12 DOT. 1908; Pontf8cale Rom.,
tlt. De ....... 1fed.'1oAe 1ft flOtIIeONUou: altuale Rom •• tlt. VIU, C. ~. BU". bette-
. . . . . . 110M. eccIeICcI•• - Vide etIam CaD. 822. I 1.
6 S. R. C., T.wrtlle'A •• 4 mali 1882, ad II.
I S. B. C .• O"Aen •• '1 aq. urm, ad I.
• S. B. O.,B.ACU SsltlCltoria '" A ........ U apro 1101.
7 S. B. O•• UrMa. 19 _pt. 1085. ad 2; T ..... 22 IeD. 1'101. ad 8; r ...... 1'1 IUD. 1MB.
S.,...
ad 2: r ....."". 12 aq. 18M; A",..tod"..... 8 mart. 1808. ad I; T"rotI... 28 -pt. 18f2;
1'1 dee. 18'lG. ad I. III; decr. 8 lun. 1888. ad I.
CAN. 1166.
§ 1. Ecclesiarum conseeratio, quamvis quolibet die fieri pOBBit, de-
centius tamen diebus dominicis aliisve festis de praecepto peragitur J.
§ 2. Episcopus consecrans et qui petunt ecclesiam sibi consecrari,
per eum diem qui consecrationem praecedit, ieiunent :I.
§ 3. Cllm consecratur ecclesia vel altare, Episcopus consecrator,
lic~t iurisdictione in territorio careat, indulgentiam concedit unius anni
ecclesiam vel altare visitantibus in ipsa consecrationis die; in die vero
anniversaria. quinquaginta dierum, si sit Episcopns; centum, si Archiepi-
BCOpUS; biscentum, si S. R. E. Cardinalis '.
CAN. 1167.
Festum consecrationis ecclesiae quotannis celebretur ad normam
legum liturgica rum '.
CAN. 1.168.
§ 1. Unaquaeque ecclesia consecrata vel benedicta suum habeat titu-
lum; qui,peracta ecclesiae dedicatione, mutari nequit 5.
§ 2. Etiam festum tituli quotannis celebretur ad normas legum Htul'-
gica.rum '.
I C. 2. X, de COMecratfone eccleftGe
cl6ftGe dedfoa'fone HtI OOR,ecrotiofte.
w. alta..... III. 40; PonWlcale Rom .• tU. De ec-
I S. R. C., Mechllnfen., 29 luI. l'ISO, ad l, 2; Oamberien., 12 sept. 1840; Bu.coduoetl.,

3 luI. 1909; Pontlflcale Rom .• tlt. De eccIeftGe dedlcatlone 8611 OOfl.ecrotioM.
a C. 14, X, de poMJ"eAtfI. et remf.riofIfbll., V, 88; Pontlfleale Rom .• tlt. De eccJeritN
dedwtione ,eu COAIecrsflmae; tlt. De GI,.,." COMecrtl'(on.e quae IU dne ecclelf&e dedi-
cs'lotN.
, C. 16, 17. D. I. de COM.; S. C. Ep. et Reg.• MonopolitGAa, 16 apro 1723. ad 21;
S. R. C .• ArimfA8A.• 14 IUD. 1608; Ale.rGndrina, 18 aug. 1629; Lucana, 15 dee. 1632; Oppi-
deA•• 19 aug. 1634; Neapolltana, 28 apro 1840; lanu61~., 13 mart. 1649; Arimfnen., 12 lun.
1680; Urbfl, 19 sept. 1665. ad 3; AAde,lW6n. 'n GauCa, 8 mart. 1674; Ur&tl, 6 oct. 1697; Be-
'uAUna, 1 oct. 1707, ad 1; LGuIflAA6A., 8 apro 1nS, ad 1; Vercellen., 12 mart. 1785; Bi"".-
deln, 5 mali 1736, aUa f)ubla, ad 1; Nllm.. SublaCeA., 19 sept;. 1'1GO; Ordfflfl Oarmelft.
rum Bflca'ceatoru", Promflcfae polorteae, 29 lan. 17G2, ad l; Ord'"fI 8. Bmedktf OOftgre-
,a"on', Valll,oletaAae fA HflpOflifl, 22 apro 1780; Nulliu. Balneariae, 16 sept;. 1815; JlarlO-
rum, 12 DOV. 18&1, ad 3S; Ta"","tta, 7 apro 1832; Ta"""na, 8 sept. 1834, ad l; MeclllinCefl.,
21 febr. 1847, ad l; Adrfetl., 29 mart. 1851, ad 3; Meclllinien., S1 aug. 1867, ad II; Balneore-
gfen.,2 opr. 1875; Maria"opo"'aAa, 29 DOV. 1878; Oraoooien., 8 aug. 1882; Ta"""Aa, 12 aept.
1884, od IV; Gttemen., 8 luI. l.894. ad III; decr. geD. 9 luI. 1896, n. III, IV; decr. aeD.
4 febr. 1896; Ordi"fI Fratrum Mfnonlm Prov'nciae A",I'cae, 29 luI. 1904, ad III; Roma...,
16 febr. 19io, ad III; decr. geD. 28 oct. 1913, D. I, l, e, f, D. V, 2, o; 12 febr. 1914; Sedunetl.,
6 ma111918; Rubrlcae ad Pll X consto « Dimno alftat" », l DOV. 1m, tlt. IX, D. 1-3.
. I S. R. C., 7'/Jn;I8Itta, 6 aept. 1834, ad 2: BrII,e"., 11 mart. 1843, ad 1; JloUttefl.,
12 sept. 1857, ad XIV; 8/J"cU Albert', 21 apro 1878; O.cen., 14 apro 18'17, ad III, I; V".
,apotamen. et Na'fIMOn., 5 mali 1916, ad III; Pontlflt'ole Rom., tlt. De eccleriae detllca-
'ione ,eu ron.ecratfone: Rituale Rom., tlt. VIII, C. 21, Bltu, bfI1'ledCcefld' """'" eccre-
,lam, D. 6.
Il S. R. C., Lurana, 1G dee. 1632; Lcr.. ,aflne~., 8 apro 1718, ad l; Aquen., 2 aep~ 1741,
ad 3; Pemamb"c(!"., 4 aept. 1745, ad 1.8; Mar80rll"', 12 DOV. 1831, ad 32; Ta,.,..tifta, 7 apro
1832; Ma88m., 11 mart. 1837, ad l; O't"ltatl. Plebfl, 22 mall 1841; Merlll.fett., 7 dee. 1844,
nd I; Tuden., 23 mali 1846, ad S, 4; Mechlfflfen., 21 febr. 1847, ad l; Adrfetl., 29 mart.
1851, ad S; Oa"uana, 21 luI. 18M; BuremllAden.• 9 mali 1857. ad II; NO,Ufl,1aGtIMm., 28
~(ber Tar'1I1. - De Reh. 333
I 3. Ecclesiae dedicari Beatia nequennt sine Sedia Ap08tolicae

indulto l.
CAN. 1169.
I 1. Ouilibet eccleslae campanas esae convenit, quibus ftdeles ad di-
vina oftlcia ali08que religionia actus invitentur I.
I 2. Etiam ecclesiarum campanae debent consecrari: vel beDedici
aecundum ritus in probatiH liturgicia libria tradit08 a.
I 3. Earum usus unice aubest ecclesiasticae auctoritati.
I 4. Salvia conditiooibu8, probante Ordinario, appositia ab illia qui
campanam ecclesiae forte dederint, campana benedicta ad usua mere
profan08 adhiberi nequit, niai ex causa necessitatis aut ex licentia Ordl-
narii aut denique ex legitima consuetudine 6.
I 5. Quod ad campanarum consecrationem vel benedictionem atti-
oet, servetur praescriptum can. 1155, 1156.
CAN. 1170.
Consecrationem vel benedictionem ecclesia. non amittit, nisi tota
destructa fuerit, vel maior parietnm parA conuerit. vel in usus profan08
ab Ordinario looi redacta sit, ad normam cnn. 1187 I.
1171.C.Al~.
In sacra aede legitime dedicata omnes ecclesiastici ritus perftci poè-
8unt, salvia iuribus paroecialibus, privilegiis et legitimis consuetudini-
bus; Ordinnrius autem, praesertim horas sacrorum rituum, potest, iusta
mart. 1858; ValU."m'en., 2 sept. 1871; Altonen., 28 sept. 1812; Oenomanen., ~ sept.
1872; oonen., 1Ci febr. 1873, ad I; Me..ionalfinrll", OblatM um Immocvla'ae Oonce"Uo-
Ma B. M. V'rg'n,"" 7 allr. 1876, ad IV; Vkariatua Rllrefllllndefu,18 in Hollarad'a, 27 febr.
1847, ad 3, 5 et 27 maU 187tS, ad IV; Dillitm., 27 mali 1876, ad I; O.ccn., 14 apro 1871,
ad III, 2; 0116'en., 14 aUIr. 1871, Pars Prima, ad I, III-VII; Oarca..onen., 30 lan. 1878;
Il. Vralltl", 28 nove 1878, ad II; Jlarlanopolitana, 29 nove 1878; VanClltlerlen., 9 maU 1819;
VloGrfa,.. Apo.tolfoC Bomb4"en. Be,,'en'rlonale., 25 auge 1882; O'ncfnnaten., 27 febr.
1883, ad Il: Ta",iatna, 12 sept. 1884, ad I-III; HaU/a.deft., 16 apro 1886, ad I; R"remonden.,
12 luI. 1889: Vicatia,.. A"o.'oUcf Ilenegambfae, 28 nove 1891, ad I, II; Ordine. M'nQrtlm
M.oalceatontm H. l'ra,,ciact, 13 mali 1892, ad Il, III: decr. gene 9 luI. l8II5, n. II; Bam-
bergea., 29 mart. 1897: de<.T. gene G lun. lH99, n: I, III, IV; Ordini, M'norum B. Fmnctact,
9 apro 1Il00, ad Il: Romana, 16 febr. 1910, ad Il; Vizaga"a'amett. et NagfJOf'6n., G mali
1918, ad Il; Rubrlcae ad PU X consto c D""ino aJllat. lt, 1 nove 1911, tlt. IX, n. 2.
l S. R. C., Hane" TAomae tle Jle'i4por, 23 lan. 1740; Vercellen., 11 apro 1840: Qllebe·
ceR., 13 dee. l89Ii, ad V.
2 C. 18, X, de ezcc"ibu. praelato''IIm et "'lln'onu", V, 31.
a S. R. C., Peruatna, 16 luI. 1594; Malorfcen.., 19 apro 1681; EI,'eeten., 23 lune 1853:
8'rlgonien., 8.maUl857, ad Il; Llmb.rllm., 6 febr. 1858: Brlocen., 14 apro 1885; Betlll"".,
4 mart. 1892; 22 lan. 1908; Pontlflcale Rom., tlt. De benetlec,fone ""'" 1161 campanae.
~ S. C. Ep. et Reg., Papte"., 31 lan. 1581; S. R. C., Peru.'na, 16 luI. 1594, ad 1; Ori-
'aM, lO luI. 1838; Arlanen., 19 febr. 1639.
s C. 3, D. LXVIII; c. 19,.20, D. I, de COM.; c. 6, X, tle oonaepra,(one 60cleafae tlel
..,.,..., III, 40; Benedlctus XIV, ep. « Hz 'l'e. "recfb.. lt, 16 Dov. 1748, Il: allocato c Po.'-
Il'"''' Il, 30 sept. 1750, I 1; ep. c lam '''de Il, 12 mali 1758, I 7-17; S. R. C., Me"anen.,
19 sept. 1858; Alarfano"o'U"na, 11 mart. 1811; Oa~.aratl"..tana, 31 auc. 1812; Marfanopo-
IIlaM, 20 febr. 1874, ad I; Are"M, 4 llept. 1875; BeAien. et Modrtl••en., 4 mali 1882; Nf-
enea., 13 luI. 1883; Barcfnonen., 16 lane 1886, ad I, II: decr. 8 lune 1896, ad II; N(co,eren.
et TropNn., I aUIr. 1897, ad I.
Digitized by·COOg le
de causa, praeftnire, dummodo ne agatur de ecclesia guae ad religionem
exemptam pertineat, l1l'11,1o praescripto can. 609, § 3 l.
CAN. 11720
§ lo Ecclesia violatur infra recenBitis tantum actibus, dummodo
certi sint, notorii, et in ipsa ecclesia positi :
10° Delieto homieidiij
2.° lniuriosa et gravi sanguinis eftuBionej
3.° Impiis vel 80rdidis usibus, quibus ecclesia addieta fuerit;
4.° Sepultura inftdelis vel excommunicati post sententiam declara-
toriam vel oondemna toriam lo
§ 2. Violata ecclesia, non ideo coemeterium, etBi contiguum, viola-
tum censetur, et viceversa a.
CAN. 11730
§ 1. In violata eccleaia, antequam reconcilietur, nefas est diviDe.
celebrare oftlcia. Sacramenta ministrare, mOl·tuos sepelire 6.
§ 2. Si violatio aceidat tempore divinorum oJ!lciorom, haec statim
cessent; Bi ante Missae canonem vel post communionem, Missa dimitta-
tur; secus sacerd08 Missam prosequatur usgue ad communionem '.
CAN. 11740
§ 1. Ecclesia violata reconcilietur, quam citi88ime poterit, aecun-
dum ritus in probatis litorgieis libris descript08 lo
§ 2. Si. dubitetur nnm ecclesia sit violata, reconciliari ~test ad
cautelam 'o
CAN. 1175.
Ecclesia violata ob sepultoram excommunicati vel infidelis ne reoon-
cilietur, antegoam cadaver exinde removeatur, si remotio sine gravi in·
commodo fieri p08Sit '.
l BeIledlctua XIV, ep. eDC7Cl. « Btfl "'"itAe _,7 febr. 1742, I 14; 8. O. O., l'e........
28 aug. 161!8, ad 2; F.'glfltl.tfm., 7 lui. 1096; 8. R. O., 00tlMfl., n luL 1M3. - Vide etJam
CIIll. 482; 718, I 1, 8.
2 C. 3, D. LXVIII; c. 19, 20, Zi, 28, D. I, de co....; c. 4,7, lO, X, de COfIHCnI'1oIae eo-
c1e.riGet16' aUaria, III, 40; c. 5, X, de ad.lteri'- e' ".pro, V, 16; c. n, X, de pri""""''' .,
eece,ri"" pri"Ue"ua'oru.., V, 88; c. OD., de COtIHcrG'fofIe ecderiae " ' altaria. III, 21,
ba VIo; c. 18, de ,m'm'", earoomm."eoa,fofIit, .1I8petIIfofI,- e' ',,''''''e'''
V, n, ba VIe;
S. O. C., Chaemm., 2f apro 1597; 8. B. O., Oarpet&.,8 mart. 1821; To""t_, 27 !ebr. l.847;
Uarilta"'"ietI. ,,,I""", 28 apro 1875.
·un.,
a C. de COtIHcrG'fofIe eccle.e " ' aI'aria, III, 21, ba Vlo.
6 C. 27, 28, D. I, de COM'; C. lO, X, de COJI.8ecratione ecderiae "e' aI'a"". III, 40;
C. n, x, de priflUe"''' e' yce,ribu "rl1rile"uatoru.., V, lJ3; C. 18, de ,an'mtia geo. . . .
n40rJ'fofI", ,utpe...w,,(, et ',,'e""(o", V, n, In VIe; 8. O. O., Chaelfte"., 2f apro 11197.
, MI88Ilie Rom., tlt. De de/ecC'", ,,, celebrat(one ..'-,a",.. OOCIIfTenU"". c::I,
• de de/ecC''''' ,,, ",,,,-,et'io '",0 oocuf'f"8f&tlt... D. 2.
I O. 27, D. I, de COM.; C. 7, lO, X, de OOfIHcrG'(one eocleriae •• aI'a"". III, 40;
C. Ci, X, de ad.dtef"f" et ''''pro, V, 18; 8. B. O., OnUm., 18 auge 1884, ad 2; OIlf1Ml'.,
8 mart. 1821; Pontificate Rom., tlt. Do eccle.... e' C08tAeter" reconcUiaefofle; RItuale
Rom., tlt. VIII, C. 28, Rft•• reconcUiatacl' eccle. . . ,,",Ia'a...
T S. R. O., TolenUtIG, 27 febr. 18f7.
• C. 27, 28, D. I, de eotaI.: 8. O. C., Chae",e"., 24 apr. 168'1; 8. B. O., Oari,..,......
. . ltacl"', 28 apro l81I5.
CAN. 1116.
§ 1. Eeclesiam benedict&m reconciliare potest rector eiuadem ve!
qullibet sacerd08 de consensu saltem praesumpto rectoris l.
i 2. Ecclesiae consecratae valida reconciliatio ad eos spectat de qui-
bus in can. 1156 I.
I 3. In casu t&men gravis et urgentis necessitatis, si Ordinarlu8
adiri nequeat, rectori ecclesiae consecratae eandem reconciliare fu est,
certiore facto postea Ordinario.
CAN. 1117.
Recouciliatio ecclesiae beuedictae Aeri potest aqua lustrali communi;
recouciliatio vero ecclesiae consecratae Aat aqua ad hoc benedicta secun-
dum leges liturgicas; quam tamen non 801um Episcopi, sed etiam presby-
teri qùi ecclesiam reco~cUiant, benedicere possunt l.
CAN. 1178.
Curent omnes ad qu08 pertinet, ut in ecclesiis illa munditia aervetur,
quae domum Dei decet; ab ilsdem arceantur uegotiationes et nundinae,
quanquam ad Auem pium habitae; et generatim quidquid a sanetitate looi
abBouum sit t.
CAN. 1179.
Ecclesia iure asyli gaudet ita ut rei, qui ad illam confugerint, inde
non Biut exttahendi, nisi necessitas urgeat, Bine all8ensu Ordinarii, vel
saltem rectoris ecclesiae a.
l O. lO, X, de COIII6ON'1oN ecde• • tHll.III...v, III, 40j Benedlctua XIV, ep. c B •

. . . ,,"eChi », 18 DOT. 1148, I no 8. O. O., 6tMJIaetI., 2f apr. 1Ji8'1; 8. R. C., O• ...,......,
t tebr. 1808; u.,."..., a mut. 1821..
I C. t, X, de COIIIeOrGHoIIe ecdeIiGe tHll 1II'"ria, III, 40; BeDedlctua XIV, ep. c B.
"CI "edb.. », 18 DOT. 1148, I no 8. C. O., GtIeIM1I., 2f apro 1Ji8'1; 8. B. C., O",.".,..,
8 mart. 1821; Rituale Rom., tit. VIII, c. 28, B".. reOOtldl(a,w" eccIeI(a.. molti ...., n. 8.
I 8. C. C., llneIrwm., 2f apr. 1Ji8'1; 8. B. C., OppUfm., 1t auc. 1884, ad 2; Pontiflca1e
Rom., tlt. De eoclelitJe, e' eoe..eeeru reOOllcU(a1otle; Rituale Rom., tlt. VIII, c. 28, BU...
f"fIOOII()U(and' ecdenc.. tMItI ...., n. 1, 8.
t C. 2, X, de ollcfo OIIIWdCl, I, 2'1; c. 12, X, de "'.. e' 1IoMI,.te clenconI.., III, 1;
C. 2, l', de 0II.'04(a BtIOII....."", cA'.....". e' III"",,,....onaflWll&torv.., III, 44; c. 1, Ci, X,
de .....",..te ecoIeNrv... ooemeteri', et ,.,.... fId MI ~t"'''' III, 49; c. 2, de
........te eooleN"..., OOftWIHrfonMIa et lllCO,.... Iooorvm relc,folorllm, III, 2B. In VI";
Co 1, de oeJelwaHolle mlalll,.._ e' III'CI d'-CI o"cCCI, III, 14, In CIem.; Conc. Trldent.,
. . . XXII, de oblenHlndCl e' MlGadw '" OffIelwatloN ..Clsu: 8. PlUI V, const. « O"..
",..".. », 1 apr. l.IIe8, I 4; Urllanu VIII, COIUJt. c O".. BocINfGe », 80 lan. 1M2; Benedi-
etIUI XIV, COD8t. c Ad -""-"'CI », 80 mart. 1142, 18; ep. ~I. « Ab eo temporw », Ci DOT.
11415, I 18; ep. 8DC)'CI. c AtMHfI "" l, 18 tebr. 1148, Il; Plu VI, 8DCfcl. « l"",,",tllbUe l,
21 cIec. l'mi, Ili; 8. O. OoDaIat., 4ecr. c .II. . . . ow,.. », 20 aug. 1910, can. 1, n. te; deer.
10 dee. 1112; 8. O. C., Atre"'Cfm., ~ ma1l182B, ad 6-1; 8. C. de Prop. Fide, 4ecr. 18 apro
l8O'1, Do III, IV; Oaeremonlale Bpl8eopor., l. I, C. V, n. 4, C. VI, n. 2, c. XII, n. 215•
• C•.8, D. LXXXVII; C. 8-10, 11, 20, BI, 88, C. XVII, q. 4; C. 8, t, lO, X, de , ....""...t.
eooIeMnI.., ooemeterU, ee f"6f'II" cwI f'-4U ~ftfmt"'_' 111,49; Conc. Trld8Dt., 8888. XXV,
de reI., C. 2D; Greaorlu XIV, COD8t. «0".. IIICIII " 2f ma1111i81, 14 aq.; Clemens XI, consto
c A' Apoaeoltl,.. », 18 lo. 1112; COD8t. c No" dne . , . " " Ci lan. 1'l2O; Benedlctua XIII,
COIIIt. « B. fl"O l, 8 ~o. 1'135; Beaedlctua XIV, cout. c 0110" NOI'" », 1Ci mart. 1110,
CAN. 11SO.
Nulla eccleBia potest basilicae titulo decorari, nisi ex apostolica con·
ceBBione aut immemorabili consuetudine; cuiusque vero privilegia ex al·
terutro capite colligantur.
CAN. 1181.
IngreB8us in ecc)esÌ&m ad sacros ritus Bit orunino gratuito, repro-
bata qualibet contraria consuetudine 1.
CAN. 1182.
§ 1. Firmo praescripto can. 1519-1528, administratio bonorum quae
destinata sunt reparandae decorandaeque ecclesiae divinoque in eadem
cultui exercendo, pertinet, Disi aliud ex speciali titulo ve!legitima con·
suetudine constet, ad Episcopum cum Capitulo, si de ecclesia cathedrali
agatur; ad Capitulum ecclesiae collegiatae, si de collegiata; ad rectorem,
Bi de alia ecclesia I.
§ 2. Etiam oblationes facms in commodum paroeciae aut miBBionis,
aut eccle8Ìae sitae intra. paroeciae vel missionis fines, administrat paro-
chus ve! missionarius, nisi agatur de ecclesia propriam administrationem
habente, distinctam ab administratione paroeciae vel missionis, aut niBi
aliud ferat ius peculiare aut legitima consuetudo a.
§ 3. Parochus, missionarius, rector saecularis ecclesiae, sive saecu-
larls is Bit sive religiosus, debet huiusmodi oblationes ndministrare ad
normam sacrorum cnnonum, deqne eis rntionem loci Ordinario reddere
ad norma m can. 1525 ••
CAN. 1183.
§ 1. Si aHi quoqUl", sive clerici sive laici, in administrationem bono-
rum alicuius ecclesial" cooptentur, iidem omnes una cum administratore
ecclesiastico, de qno in can. 1182, aut eius vicem gerente, eoque praeside,
constituunt Consilinm fabricne ecclesiae S.
§ 2_ Huius Consilii soda.les, nisi aliter legitime c.onstitutum fnerit,
nominantur ab Ordinario eiusve delegato et ab eodem possunt ob gravem
causam removeri '.
I 3,12; Clemens XIII, consto « 1f1tor gratJiMe' _, 30 aept. 1738, I 4 sq.; ep. « QuemtultllO-
d"m _, 25 maU 1763, I 5; Plus IX, allocat. « In colI.iI'orlal« ., 1 nov. 1850; llt.t. ap. « .II"". .
""061 tflter D, lO lun. 1851; Syllabus erromm, prop. 30, 013; co• . « A"o,'oUCt.le Sedil .,
12 oct. 18&9, I II, n. 5; S. O. ti. Olr., lDstr. (ad Vlc. Ap. Myssurlen.), l febr. 1871, n. 1;
Utt. lO febr. 1871; (Ratlsbonen.), 22 dee. 1880, ad IV; S. C. Ep. et Reg:, !6 noV. 1602;
S. O. C., 27 mali 1623; B,..,nd"Bina, 4 febr. 1634, ad 1; NeapoH'ana, 22 luI. 1834, ad 8; T.r·
"'ana, 3 febr. 1630, ad 3; 8. Aflg6" Btlacckl,..,,,,, 2 lun. 1863, ad 2.
l S. C. de l'rop. Fille, Utt.. encycl. (ad Ep. Stato Foeder. Amerlcae Septentr1on.),
15 aug. 1869.
:l S. C. Ep. et Reg., Plllcetttlna, 23 mart. 1682, ad 2; LtlCt.lna, 11 febr. 1842, ad 1.
a S. C. C., N.m"B Beli Nona..,.latWJ, 13 et 27 lun. 1744, ad 9-11 et 8 maH 1745.
( Vide etlam can. 630, I 4.
Il S. C. de Prop. Fide (C. G.), 211ul. l.tIIi6, art. 2-11; Instr. (ad Vlc. Ap. Ind1ar. Or1ellt.).
8 aept. 1869, n. 28.
I S. O. de Prop: Fide (C. G.), 21 luI. 1856, art. 6, 115.
887
CAN. 11&.
Consilium fabricae curare debet reetam bonorum eeelesiae admini-
atrationem, se"ato praeseripto can. 1522, 1523; &ed nullatenus sese in-
gerat in es omnia quae ad spirituale munul pertinent, praesertim:
1.· In exereitium cultul in eeclesia;
2.· In modum et tempus pulBandi campanas et in curam tuendi
ordinis in eeclesia atque in eoemeterio;
3.· In definiendam rationem qua colleetae, denuntiationes aliique
aetus ad divinum cultum ornat.umque eeelesiae quoquo modo speetante8
in eeeIesia fieri possint;
4.° In disp08itionem materiaIem altarium, mensae pro diatribu-
tione B8nctissimae Eucharistiae, catbedrae sive lilUggestUB e q1Jo ad popu-
lum verba fiunt, organorum, looi cantoribul assignati, sedilium, seamno-
rum, capsularum oblationibus reeipiendls, allarumgue rerum guae ad
exereitium religiosi cuitus speetent;
5.· In admissionem vel reieetionem 88crorum utensi1ium aliarum-
gue rerum quae sive ad usum, sive ad cultum, sive ad ornatum in eeeIeBia
vel 88crario deBtlnentur;
6.· In «riptionem, dispositionem, custodiam librorum paroeeia-
lium aliorumgue dooumentorum quae ad arebivum paroeeiale pertl-
neant l.
CAN.l185.
SacriBta, eantores, organorum moderator, pueri cborales, campanae
polsator, sepulcrorum f08SOreH, ceterique inservienteB a solo eecleBiae
reetore, 881vis legitimis consuetudinibus et conventionibus et Ordinarii
aoctoritate, nominantur, pendent, dimittuntur I.
CAN. 1186.
Salvis peeoliaribus Iegitimisque consuetudiniboa et conventionibUB,
et firma obligatione quae ad aliquem apeetet etiam ex constituto legis
civilis :
1.· Onoa re1lciendi eeeleBiam cathedralem incumbit ordine qui se-
quitor:
Bonis fabricae, 881va ea parte goae nece8B8ria est ad coltum divinum
eelebrandum et ad ordinariam eeelesiae administrationem;
Episcopo et canonicis pro rata proventuum, detractis neeessariis ad
boneBtam sostentationemj
Dioece88nis, q~os tamen Ordinarios looi suasione magis quam cos.-
ctione indocat ad sumptus neees88rios, pro eorum viribus, praestandos;
2.· Onus reftciendi eeelesiam paroeeiaIem incombit ordine qui se-
quitur:
Bonis fabricae ecclp.siae, ut supra;
Patrono;
l S_ c. de PioP. Fide (c. G.), 21. luI. 1858, art. 21..

I S. C. de Prop. Fide (C. G.), 21. lui. 18158, art. 22.
Codetl I.,.,. CCllIOIIkI. Il
338
Iis qui fructus aliquos ex ccciesia provenielltes percipiunt secundum

taxam pro rata redituum ab Ordinario statuendam;
Paroecianis, quos tamen Ordinarius looi, ut supra, magia hortetur
quam cogat;
3. o Haee cum debita proportione serventur etiam quod attinet ad
alias ecclesias 1.
CAN. 1187.
Si qua ecclesÌa nullo modo ad eultum divinum adhiberi possit et
omnes aditus interclusi sint ad eam reficiendam, in usum profanum non
sordidum ab Ordinario looi redigi potest, et onera cum reditibus tltu·
lusque paroeciae, si eeclesia sit paroecialis, in aliam eeclesiam ab eodem
Ordinario transferalltur I.
TITULUS X.
De oratorl1s.
CAN. 1188.
i 1. Oratorium est loous divino cultui destinatus, non tamen eo po·
tissimum fine ut universo fidelium populo usui sit ad religionem publice
colendam.
i 2. Est vero oratorlum:
1.0 Publicum, si praeeipue ereetum sit in commodum alicuius eolo
legii aut etiam privatorum, ita tamen ut omnibus fideJibus, tempore
saltem divinorum oftlciorum, ius sit, legitime comprobatum, illud
adeundi;
2.0 8emi-publicum, si in commodl1m alicuius communitatis vel
Coetu8 fidelium eo eonvenientium ereetum sit, neque liberum cuique sit
illud adire;
3. o Privatum 8eU dome8ticum, si ~n prlvatis aedibu8 in commodum
alicuiu8 tantuni familiae vel personae privatae erectnm sit· a.
I C. 10, C. X, q. 1; c. 8, D. I, de oou.; c. 1, 4, X, tle eoolerie. N"JIoGAtle.-W' ,..",.

rande., III, 48; CoDC. Trldent., 8e88. XXI, tle reI., c. 7; BeDed1ctua XIV, eonst. c Ad "'"'-
tClnte. ., 80 mart. 1742, 110, 18; S. C. Ep. et Reg., SpoletClnCl, 28 DOV. 1824; OCl_erinea.•
10 dee. 1841; 8ar"ftClten., 19 dee. 1Si8; S. C. C., PCltClt;'ftII. mense mart. 1590; NClf'IIlett.,
24 mart. 1657, ad 2; N,dll", FClr/en., 8 febr. 1721; A'CIIIClftCl, 11 mali 1720, 21 IOD. 1'121;
Medfolanen., 9 febr., 28 apro 1732, ad 19; Brlctlnorlen., 18 sept., 20 DOV. 1758; S",""., 30
mali 1761, ad 1; V"erbfen., 30 ma111761; BCllneoregien .• 22 lUD., 17 aug. 1776, 7 et 28 aUge
1'1'19, ad 2; Arimfnen., 19 aept. 1789: VelitemCl, 5 IOD., 18 eept. 1790; lflftllen •• 18 aUg., 8 eept,
1188, 10 laD. 1784, 16 mali 17915; 8po'etaM, 21 febr., 20 mart. 1824; T'b.n'M, 15 eept., 2f
DOV., 15 dee. 1827; A,"''''en.,17 febr., 24 mart. 1888. - Vide etlam caDo 1409,·11, D. 2.
li Conco TrldeDt., sesso XXI, de reI., C. 7; S. C. Ep. et Reg., OCl3teIlClnetefl., 13 iOD.
1589; S. C. C., 2'1Ie'eri"CI, 18 aept. 1631; Afldrieft., 14 mart. 1887; N6Clpo.(tCltlfl, 13 laD. 164G;
Vomen., 1 eept. 1646; Regie"., 7 aug. 1649; Atnerlftll, 17 et 81 mart. 1708, ad 1; B"rl/6fl., 14
DOV. 1733, 9 laD. 1734; A"conitanCl, 12 et 27 mart. 1762, ad 4; Ten-amflen., 14 apr., 12 mali,
2 lOD. 1764; PORti. C..m, 9 aug. 1777, 16 et 80 laD., 6 mart, 1'1'19, ad 2; LucanCl, 28 luI." 18
aug. 1781; CCI_erlflflft., 18 dee. 1790; FCltI61I., 16 aug., 18 aept. 1806, 21 DOV., 19 dee. 18O'l;
lI''''lliftllten., 22 mali 18U; BIt",,'iM, 22 dee. 1806.
3 C. 33, 34, D. I, de con,.: S. C. C., FlorentiM, 28 mali 1615; O.t""",. et Are"... ,
23 mali 1615; Ntdllu" 18 IOD. 1826; PlaceRt'M, 14 DOV. 1628; OCllClritG"G, 14 DOV. 1848, ad J;
CAN. 1189.
Oratoria S. R. E. Cardinalium et Episcoporum sive reBidentialium
aive titularium, licet privata, fruuntur tamen omnibus iuribua et privi-
legiis quibns oratoria semi-pubJica gaudent l.
CAN. 1190.
Aediculae in eoemeterio a familiis seu personis privatis ad suam
sepulturam erectae, sunt oratoria privata.
CAN. 1191.
§ 1. Oratoria publica eodem iure quo ecclesiae reguntur :I.
§ 2. Quare in oratorio publico, d~mmodo auctoritate Ordinarii ad
publicum Dei cultum perpetuo per benedictionem vel cousecrationem, ad
normam °can. 1155,1156, dedicstum fllerit, omnes 88crae functiones cele·
brari po8Bunt, salvo contrario rubricarum praescripto a.
CAN. 1192.
§ 1. Oratoria semi·publica erigi nequeunt sine Ordinarii licentia '.
§ 2. Ordinariu!! banc licentiam ne concedat, nisi prius per Be vel per
aliom ecclesiasticom virum oratorium visitaverit et decenter instructum
repererit S.
§ S. Data autem licentia, oratorium ad USU8 profanos converti ne-
quit Bine eiuadem Ordinarii auctoritate.
§ 4. In collegiis aut coovictibus iuventuti instituendae, in gymna-
siia, lyceia, arcibos, praesidiis milituin, carceribos, xenodocbiis, etc.,
praeter oratorium principale, Alia minora ne erigantur, ni8i, Ordinarii
iumcio, necessitae aut magna utilitas id exigat '.
Pertlrilla, 2 apro 14150, ad l; V81'06Uea., 8 aq. 16'l15; VCterfriett., 18 maU 1688; COIft".....,
31 mall 17M; BCltIOfteR., 28 lui., 9 aept. 1'l24; Nllrlew., 12 !ebro 1735, ad 2; V",..,.. . ., 27
mart. 1847; S. C. de Prop. Fide, ID8tr. <ad Vlc. Gen. Naulo.); 29 febr. 1836; S. B. C., Cca-
ICI'CI~., 4 dee. 1.888; decr. 28 lan. l889; deer. geo. 11uo. l.888, O. nI; VIceft., 4 mart.
l.9Ol, ad V.
I Beoedlctua XIV, ep. eoqc1•• JlClI/flO OIIm _, 2 luo. 1m, I 1, 2; S. C. C., 18 febr.
1128; S. R. C., BU ..,.tI..., 2 lui. 1081; Bo.tClRett., 8 apro 18M; Urb" et Orb.., 8 luo. 1.888;
decr. 28 lao. 1899.
I S. C. Indulg., Orli'"'' FF. CCI,.. ccf"orum, llluo. 1732; 4 !ebr. 1746; S. B. C., Ceno-
tIICItWItI.,28 aept. 1872; Urbla et OrbU, 9 dee. 18915; RNthet&eR., 22 mali 1898; deer. teD. 1 luo.
° l.888, O. I-V; decr. 27 luo. 1899, ad I, VIII; 14 mart. 1903.
a S. C. C., ForoUtlieft., 16 lao. 161K; ComcacleR., 17 luo. 1769.
, Cooc. Trldeot., 1le88. XXII, Ile obaen7Cl,.cfil et m'CIAd" in celebrClUoAe m"atu; Be-
lI8d1etaII XIV, conat. « Ad "dUta,.'" ., 30 mart. 1742, I 6; l.eo XIII, cooat. « COAllftcae CI
CAriato _, 8 dec.l900, I 2, O. III; S. C. de Prol'. Fide, 1Datr. <ad Vlc. Gen. Naoklo.),29 febr.
18IIIi 8. B. C., decr. 28 lao. l.888. ,
• Cooc. Trldeot., sess. XXII, de oU8n7ClAd.. et eft'ClIIII" '" celebraUOAe m"acae; Be-
necl1ctu XIV, conat. « Ad matta"". _, 30 mart. 1742, 16.
to,1- B. C., N'verneta., 8 mart. 18'79, ad Il.
OAN. 1193.
In oratoriis semi-publicis, legitime erectis, omnia divina o1Ilcia fun-
ctionesve ecclesiasticae celebrari possunt, DiBi obstent rubricae aut Or-
dinarius aliqua. exceperit I.
OAN. l1SN.
In privatis coemeteriorum aecìieulis; de quibus in can. 1190, Ordina-
rius looi permittere habitualiter potest etiam plurium Kissarum cele-
brationem; in aliis oratoriis domesticis, nonnisi unius Kissae, per mo-
dum actus, in casu aliquo extraordinario, iusta et rationabili de causa,;
Ordinarius autem has permissiones ne elargiatur, nisi ad normam
can. 1192, I 2 I.
OAN. 1195.
I l. In oratoriis domesticis ex indulto Apostolicae Sedis, nisi aliud
in eodem indulto expresse caveatur, celebrari potest, postquam Ordina-
rius oratorium visitaverit et probaverit ad normam can. 1192, I 2, unica
Kissa, eaque leeta, aingulis diebus, exceptis festia 8011emnioribus; &ed
aJiae functione.s ecclesiasticae ibidem ne 4ant·.
I 2. OrdinariU8 vero, dummodo iust.ae adBint et rationabiles causae,
diversae ab eis ob quaa indultum concessum fuit, etiam sollemnioribua
festis permittere potest per modum actus Kissae celebrationem •.
1196. OAN.
I l. Oratoria domestica nee consecrari nee benedici po881IIlt more
ecclesiarum I.
I 2. Licet oratoria domestica et semi-publica communi locorum do-
morumve benedictione aut nulla benedictione donentur, debent tamen
esse divino tantum cultui reservata et ab omnibus domesticis usibua
libera l.
1 8. R. O.,B""."....
BeOOtlleft•• 10 DOT. 1908.
2 lui. 1881; NWenNIt.• 8 mart.l.879, ad I, 2, 3; decr. 2810.18118;
I O. 88, 84, D. I, de COM.: 8. O. O., Oala'""erotMlft.• 20 dee. l.8Ii6; 8. O. de Prop. Fide,

Instr. <ad Vlc. Gen. NaDkm.), 28 !ebro 1888; B. R. O., I."""",,, .• 20 aept. 1741, ad Il.
a 0.815, D. I, de 00ft'.: Clemen. XI, decr. c Non."m _, 15 dee. 1708: Beoedlctu.a XIV,
ep. enCJcl. c JI,,1/ftO CIIm -, 2 lun. 1761, I 11, 12, 19; Pia. VII, conato c I.md'" _, 19 apro
1.81.6; Plua X, mota propr. c I.'er ",.",,,lke. _, 21j1ebr. 1901S, D. 22, 46: B. O. de Bacramen-
ti., Roma. . e' .,la",,,,. U apro lD1S; B. O. O., T""rlnett., 28 laD. 1688, ad 8; 8. R. O., B.r-
offtoaeII •• U apro 18tO, ad 2; Oala",,,,,. . .e' OlJlcelJteIt•• 18 fabr. l.892, ad XXIII: 0118&.""".•
8 mart. 1898, ad 1,1; Boma... 10 apro 1888; A""f1IJtHIII•• 4 dee. l.896; OaeremoDiale JDplaeo-
por., I. II, C. XXXIV, D. 2.
6 O. 815, D. I, de ooa• .; B. O. de Sacramenti., .Ile"..... 22 mart. 191G, ad II.
I B. R. O., decr. gen. Ii lu. 1899, D. VI.
I BeDedlctu. XIV, ep. enCJCI. c M"JflO CIIm _, 2 lu. 1m, I 12; Pio VII, CODIt.
c I"md'. _, 19 apro 1.81.6; 8. R. O., decr. gen. Il lun. 11$118, D. VI; Rituale Rom., t1t. VIII,
C. 8, BeaedWt~ foci; C. 7, AI'a beudlc~ doma 1IOt7CIe.
811
TITULUB XI.
De altarlhu ••
CAN. 1197.
I 1. Sensu liturgico Intelligitur :
1.· Nomine altaris immoMI" BeU ftei, mensa superior una cum
atipitibUl per modum unius cum eadem consecratis;
2.· Nomine altaris molli.... &eu portaei'.., petra, ut piurimum,
parva, quae sola consecratur, quaeque dicitur etiam am porea.eu18 BeU
,etm lGCf'fI; vel eadem petra cum stipite qui tamen non fult una cum
eadem consecratu8 I.
I 2. In eccleaia consecrata saltem unum altare, praesertim malus,
dehet esse immobile; In eccleaia autem henedicta omnia altaria po88unt
e88e mobilia I.
CAN. 1198.
I 1. Tum mensa altaris immobilis tum petra sacra ex unico constent
lapide naturali, Integro et non friabili I.
I 2. In altari immobili tabula &eu mensa lapidea ad integrom altare
protendi dehet, et apte cum stipite cohaererej Btipes autem Bit lapideu8
ve! saltem latera &eu colume1lae quibus mensa suatentatur sint ex lapide a•
I 3. Petra sacra Bit tam ampIa ut saltem hostiam et maiorem partem
calicis capiat. I.
I 4. Tum .in altari Immobili tum in petra sacra Bit, ad normam Iegum
liturgicarum, &epu]crum continena reliquia8 B&lICtorum, lapide clau8um l.
l B. o. lJlcluJc.• MeoAIl....., 20 mart. 18t6. ad 2; B. R. O.• lI'.tIft., 11 lu. 1MB, ad 1,
8; BnoH BfppoIr", Il aq. 188'1, ad I: .ilei"..., 28 apro 18110; TridettHftel, 20 dee. 1810; Be-
lli,...... letJ 0Oft{/f'e•• B8 • • "..."aon. Pt'OtICttdtIe BCltlGricGe, lO nov. ~, a4 I; 6cIINJoo
....., 18 la. 1108, ad Il: 00llCl0nl.... , 18 DOV. 1808, ad III.
I B. R. O., O.lela. ., lO DOV. 1Il2; MDI......, 12 eept. 18GT, ad XV; BnoH B~",
81 auc. 188'1, ad I: Belltm... e'.II'e1"""., 4 fabr. l8II8, a4 VI.
a O. 81. D. I, de 00tI.t.; B. C. B. Ofr.• 14 mali 1081: B. O. Indulg.• Mec""".... , 20 mart.
lMI, ad 2; B. R. C., 11'......, 11 lu. 18C8, ad 1. a; B.ftCH BIIIIJO~"" 81 aq. 188T. a4 Il;
2'tIt"OIIett., 28 aept. 1872; Il..,,.. &lfIG, 29 aug. 188Ci; lAtftlJCett., 29 apro 188T. ad Il, III; B......
et .IIod........ , 14 dee. 1888, a4 Il; .IIe.Uml., 26 apI'. 18110; B.latftlJ""'" 14 DOV. 1.881; l-.olen.,
28 apr.1898; Qftelftett., 8 lu.1fIIN, ad Il; O...hrieft., 8 febr. 1891; decr. 81uo. 18118. ad III;
VIII"". et BllltIIOtIeft., 12 fabr. 189'l; P.f'Wfm., 14 mal11897; A~, 18 tuo. 1889. ad I. Il;
B4IHllHHIeft. letJ Olift"..•• BB. RethJfn.,aon. ProtrittcllJe B.tHJlicGe, lO nov. 1908. a4 I, Il;
OrdiR" 11',..'''''''.II'ftOf"tI.., 6 eept 19O'l; COtlcordletl., 18 nov. 1908. a4 l: MI_le Rom .• Ht.
B.bric8e ..,..,..,.. ....""... C. XX. de prtIefH,lr.,MHIe ••faN, et on&4. .efttonltft el"•.
a B. R. C .• Fa..,.., 11 luo. 1IH8. ad 1. 8: TreCeft., 20 dee. 19M; Nlvenaett., 28 aept. 1872;
C....... , 1 aug. 18'7IS. a4 Il: BetI .... el Jlodrtll .."' •• 14 dee. 1888. ad l; Gttelftett., 8 Iun. 18M.
a4 l: P."p(IotIen., 24 maU 1801. ad l; Llnmeta., GioI. 1901; Aeftft4, 25 nov. 19CK; Ord"'''
'",'ra.. MltIOnI ... 8 IIt'!pt. 18OT: Aftdrieft., 6 nov. 1IlO8, ad I.
I B. O. J!lp. et Ree.• 1""'.... ; 29 dee. 1Ii8O; B. C. ,Induig.• Mec1/""'''" 20 mart. 18tG.
a4 2; M1II8&le Rom •• tlt. B.bricH
OI"IIfItIteft'orv.. .a.
..,..,..Ie. ....... 11, c. XX. de ",...fH,I,..tiotIe "'4N, e'
I O. 26. D. I. de 00tI.t.; B. C. B. Otr•• 11 lan. 1800; B. C. JDp. et !leg.• C.rtft8llt.,.., ..

a ......... 20 aept. Ui94. ad 6; B. C. de Prop. Fide, deer. 8 luI. 1838; B. R. C•• BcardOtte".,
1 aepl:. 1880; .RAe1folleft., 6 aug. 188T: Lf..lHIf'f18"., ~ tebr. 1847; BUtIriceft., Gdee. 18Ii1. ad 2. a;
1199.CAN.
I 1. Ut Miasae sacriftcium. super illud celebrari p088it, altare debet
esse, secundum liturgicas leges, consecratum; idest vel totum, Bi agatur
de immobtli, vel ara tantum portatilis, si de mobili l.
I 2. Aras portatiles, salvia pecùliaribus privilegiis, omnes Episcopi
consecrare .po88unt; quod vero spectat ad altaria immobilia, servetur
praescriptum can. 1155. 2.
I 3. Consecratio altaris immobilis, quae ftt sine ecclesiae dedica-
tione, quamvis omni die fteri possit, magia tamen decet ut ftat die domi-
nico aliove. festo de praecepto '.
CAN. 1200.
I 1. Altare immobile amittit consecrationem, si tabula seu mensa a
stipite, etiam per temporis momentum, separetur; quo in casu· Ordina-
rius potest permittere ut presbyter altaris consecrationem rUrBUS per-
ftciat ritu formulaque breviore 6.
§ 2. Tum altare immobile tum petra sacra amittunt consecrationem :
1.· Si frangantur enormiter sive ratione quantitatis fractionis slve
ratione looi unctionis;
2.· Si amoveantur reliquiae aut frangatur vel amoveatur sepolcri
operculum, excepto casu quo ipse Episcopns vel eius delegatus operculum
amoveat ad iUud ftrmandum ve! reparandum vel subrogandum, aut ad
visitandas reliquias s.
OAnarie". e' de Tenenlla, 18 apro 1867: 811ft 0" H'fIPOl"", 81 aug. 1867, ad II: BfJf"gOfIt.eA.,
16 sept. 1881, ad I; Sane" lua",,"'''' AmericlI, 15 dee. 1882, ad I; ArlclUlte".,28 lui. 1883;
,,"deA., 81 mart. 1887: LofltC&OOIt., 29 apro 1887, ad I: Bellll"." • • , F.Uren., lO maU 18tO:
OA".berle"., 8 febr. 1896; Americrle, 13 iUB. 1899, ad III: V~., 80 aug. 11101, ad I: V"IIft.,
18 tebr. 11108, ad III: PontlflcaIe Rom., tlt. De flccleftao detlw'forIe ..Il co-.eeral~ tlt.
De altam COtI8eeralforle fue 11' "ne eooIerie&e dedlcal'one: tlt. DfI COtI8eera''one AIIe&N
011'111 . .".lc1,""11 "'''f.IA".". .., 'ftmedio "".".UII'" 1""''-; Ht. De A1'a"" fJOrlll"'''
conleortJ'fotI6.
1 O. 18, 25, 31, 32, D. I, de CO"I'; C. un. X, tle aaera ."olforle, I, 15; C. 1, 3, 8, X, de
conaecrAtlone ecclu"'e tHll A1'A"", III, 40; 8. R. O., PatGf1blll, 22 mart. 1828; RlJedortetl.,
8 oct. 1831; A".bla"eA., 22 mali 1841: FII"."., 17 IUB. 1843, ad 1, 3, 4: V'N"""., 7 dee. 1844,
ad l: 8A"C" FIori, 7 dee. 1844; Blturicen., l) dee. 1851, ad 2, 8: Moli,..,.., 12 aept. 1857, ad XV:
RatHlftnateft., 18 maU 1883, ad XI; OA,'''lIflleA. VIIII."., 22 tebr. 1888, ad I; 8alllfltC&"tlM,
14 nov. 1891, ad II; 1"a1ltletl., 28 lon. 1892, ad VI: Belluftllft. et Felt"",., 4 tebr. 1898, ad VI;
4 aug, 1Il00, ad I; Brufteft., 14 Ian. 1910; Pontlftcale Rom., tlt. De eceleriae tJedw'lone I n
conB.crat~ tlt. De Altam conaecrGtWne fUIJfl IIt "ne ecclel," dedwtione; tlt. De Alt.
nl fJOt"tlltll" COft8ecrlltlorae. - Vide etlam can. 822, 1 1.
I O. 28, O. VII, q. 1; C. 8, O. XXVI, q. 8; C. 25, D. I, de COtti.; Leo X (In Conc. Late-
ranen. V), conato c DII". ,,,,,.. ., 19 dee. 1516, 112; Bene4lctus XIV. IItt. ap. c S . . .bU".• • ,
28 Ian. 1753, 1 2; ep. eDercl. c QtuJ". e. lIIbU".. _, 8 nQg. l'1M, 1 l: Pont1JlcaIe Rom., tlt. De
a"lInl fJOt"tat('" COtI86orallone. - Vide etlam can. 1147, 1 1.
:1 PontlflcaIe Rom., tU. De alta,... COtI8fIc""fofte fue 11' "neflCCIeriae dedfoe&HotI6.
, O. 3, 8, X, tle co-.eore&tlone t;ooIeIriG6 tHI'Altn"", III, 40; 8. R. O., Bf'i4rit&eft., 'l luI.
1759; 8enoflaUieft., 15 mall181J; Brl4IIflft., 15 apro 1889; NeapoUtafttl, 23 !ebr. 1884, ad vn.
I O. 26, D. I, de COft8': C. 1, 3, 8, X, de OOftIflCnltione eccleriae .,., AltA"", III, 40;
8. R. c., Ca,.,m., 3 mart. 1821; RltedofIfltl., 8 oct. 1.837; V'N"""., 'l dee. 1844; SalICI' lI'Iori,
'l dee. 1844; 8"ftCI' F,Iori, a lui. 1.848; Li".burge"., 27 tebr. 1847; BUurloflft., Ci dee. 1851.
I 3. Levis fractio operculi non inducit exsecrationem et quilibet sa-
cerd08 potest rimulam cemento firmare •
.I 4. Exsecratio eccleBia.e non secumfert exsecrationem altarium sive
immobilium sive mobilium; et viceversa l.
CAN. 1201.
§ 1. Sicut ecclesia. ita quodlibet etiam ecclcsiae altare, saltem im-
mobile, proprium sibi titulum habeat I.
I 2. Titulus primarius altaris maioris idem debet esse ae titulus
ecclesiae a.
§ 3. De Ordinal'ii licentia mutari quidem potest altaris mobilis, non
,utem altans immobilis titulus c.
§ 4. Altana Beatis etiam in ecclesiis et oratoriis quibus eorum oftl-
clum et Missa concessa. sunt, dedican nequeunt Bine Sedia ApostoHeae
indulto I.
CAN. 1202.
§ 1. Altare tum immobile tum mobile debet esse divinis tantum oftl-
eiia et praesertim Missae eelebrationi reservatum, quolibet profano usu
prorsus exelu80 '.
§ 2. Subtus altare nullum sit reeonditum cadaver; eadavera autem
quae prope altare sepulta forte sunt, distent ab eo saltem spatio unius
metri; secua Missam in altari celebrare non licet, donec cadaver remo-
veatur '.
ad l, 3; BflflCtl H'J)fJO'''U, 81 aq. 1887, ad V; OrtI,... Ce.'erofettN, 80 aept. l8'm; Poi..

CIII're..., 23 lun. 1879; !MOlI..", 8 aept. 1879, ad Il; Rc..,etlnotetl., 18 mali 1883, ad X, XI:
LfltllflOeft., 2SI apro 1887, ad I.
l O. l, X, ". OOMecratioM eoclerifID ""aUflm, III, 40; B. R. C., Carpen., 8 mart- 1821.
I PonWlcale Rom., tU_ De ecclflMe "."fOfI'ioIIe HtI COtI,eom'IOIIe,' tlt. De "''''m 00II-
."..'foIIe f1ICN Il' ritIe ecci..... "."fOfItloHe.
a PontltJcale Rom., tlt. De eccledtae dedfcclUorae HtI COtI'eortJtlone; Rituale Rom.,
ttt. VIII, e. %l,B"," bened'oentl' IICHHI'" eccleri.M, n. G.
c B. R. C., Oongregatfone. .IIe.,ioIte., %l aq. 1830, ad 5, 7: .Ra'..boraen. , .. Oongre".
88. Bede7ll",orV PnHI,..dtJe Bllf1fInOlle, lO nov. 11106, ad III.
S B. R. O., declar. 17 apro 1080, ad 5: Bufa"etI., 12 luo. 1660; Vercelletl., U apro 1840.
• B. O. de Prop. Fide, lnstr. (ad Praef. Mlsalon. Eplrl), 2G fabr. 1837; B. R. O.,
C...etI., 2 lun. 1883, ad Il; MI_le Rom., tlt. Rubriclle lIenet'f1le,
flClratfolle flUllm, el omcmeratorafll e'".
"''''fI''',e. XX, de fWCJ6-
, O. 15, C. XIII, q. 2; B. O. Ep. et Reg., IO nov. 1629; B. O. de Prop. Fide. (O. G.-
Bcodrae), 22 nov. 1790, ad 8; B. R. C., Turri'"tafI, U lun. 1829: TrnfIÙI"" 9 luo. 1857; De-
ore'" "" .11"'1118 pertfrumUG, 13 febr. 1006, n. 5: 8eftf1rum, 13 sept. 1710: Vene'fI, 7 lui. 1706;
Nespol''''ttG, 28 sept. 1872; Bllne" Iscorri de O"..., 21 apro 1873; Nlcoterefl. et Trofllett·,
2 apro l8'm; Beriorum., %l lui. 1878, ad II; BofIIIIno, 12 lan. 1897, ad II; V'cen., IO aug. 1901,
a4 II: De Ollere'aro, 18 luI. l902, ad V; GfJmpoJftano, 19 lun. 1908, ad I; Rituale Rom .•
_equ'' .
tlt. VI, e. l, de . . D. I.
8"
TITULUS XII.
De sepaltura eeclesJastlea.
CAN. 1203.
§ 1. Fidelium defunctorum corpora sepelienda sunt, reprobata eo-
rundem crematione I.
§ 2. Si quis quovis modo mandaverit ut corpus suom cremetur, 00-
citum est hanc exsequi voluntatem; quae Ili adieeta fuerit contractui,
testameuto aut aIii cuilibet actui, tanquam non ~dieeta habeatur I.
CAN. ]2().i.
Sepultura ecclesiastica consistit in cadaveris translatione ad eccle-
siam, exsequiis su per illud in eadem celebratis, illius depositione in 1000
legitime deputato fldelibus defunctis condendis I.
I.
CAPUT
De co6meterii,.
CAN. 1205.
§ 1. Cadavera fidelium sepelienda sunt in coemeterio quod, secun-
dum ritus in probatis liturgicis libris traditos, Bit benedictum, sive sol-
lemni sive simplici benedietione ab iis data de quibus in can. 1155, 1156 '.
§ 2. In ecclesiis cadavera ne sepeliantur, nisi agatur de cadaveribus
Epiacoporum residentialium, Abbatum vel Praelatorum nulli"" in propria
ecclesia sepeliendis, vel Romani PontUlcis, regalium personarom aut
S. R. E. Cardinalium s.
CAN. 1206.
§ l. Ius est catholicae Ecclesiae p~dendi propria coemeteria a.
§ 2. Sieubi hoc Ecclesi&e iUB violetur nee spes Bit ut violatio repa-
retur, eurent locorum Ordinarii ut coemeteria, societatis civilis propria,
1 O. 28, O. XIII, q. 2; c. l, tI6 .e"td'llm, III, G, In IIlnravag. com.; S. O. s. 0«., 1Dstr.

19 mali 1886, ad 2; 3 aag 1897; S. O. de Prop. Fide, lJtt. <ad Vie. Ap. Vlzappatam),
27 aept. 1884.
:I S. O. S. 0«., Instr. 19 maU1886,ad 2.
3 O. 22, O. XIII, q. 2; S. O. S. Ofr. CSatchaen.), lO apro 1777, ad 2; S. R. O., 1I'0,,1a. .,
21 apro 1873; Sa,,'a"denen., 15 lal. 1876; Bane" lacobl de VetlenelG,l1 aag. 1888; Rituale
Rom., tlt. VI, C. 3, Bat.eq,,'arum orda; C. 7. Orlo .epeUefld« ptJrtltllo•.
, Leo X (in Conc. Lateranen. V), consto c Dum ',,'ra _, 19 dee. 1518, I 12; Benedl-
ctua XIV, ep. encycl. c l,,'er omn'g6M' _, :I febr. 1744, 15; S. O. S. Ofr., 18 apro 1853; 3 aug.
1897; S. O. de Prop. Fide (O. P. Pl'O Sin. - Ohan-sl et Oh~n-81), 20 febr. 1801; S. R. O., O...
meracen., 9 febr. 1808: R,,,·em.nden., Z1 mall 1878, ad V; Briocert., 4 aept. 1880, ad I; PIG-
',".,21 febr. 1898, ad IV; PonWlcale Rom., tlt. De coeme'erU beMlI40tfone: Rituale Rom.,
tlt. II, c. l, de .acrame"to b,a"t""" rlte adm,,,"'tralltlo, n. 16; tlt. VI, c. l, tI6 6I1,eq..''',
D. 9, 18; c. 8, de N.eq ..'''' ptJrtItI'orum, n. 1; tlt. VIII, c. 29, R"u. betled~' flO17IItII
coemeterl..m .
• O. 15, 18, O. XIII, q. 2; S. R. O., BeU."6fl., 20 febr. 1827; Rituale Rom., tlt. VI, c. l,
cle e••equU., D. 17.
• Plus IX, allocat. « NUflq"am certe _, 22 lu. 1888.
benedicantur, Bi, qui in ehi condi 801ent, Bint malore ex parte catholici,
aut saltem ut in eia catholici Bpatium habeant, idque benedictum, sibi
re&enatum l.
I 3. Si ne hoc quidem obtineri possit, toties quoties benedicantur,
aecundum ritus in probatis liturgicia libris traditos, singoli tumuli I.
CAN. 1207.
Quae de interdicto, violatione, reconciliatione ecclesiarum canones
praeacribunt, etiam coemeteriis applicentur'.
CAN. l.208.
§ l. Paroeciae suum quaeque coemeterium habeant, ni,si unum plu-
ribUB commune ab Ordinario looi sit legitime constitutum.
I 2. Religiosi exempti pOtlBunt babere coemeterium proprium, a com-
muni coemeterio distinctum 6.
§ 3. Etiam aliia personis moralibus vel familiia privatia permitti
poteat ab Ordinario loci peculiare sepulcrum, extra commune coemete·
rium poBitum, et ad instar coemeterii benedictum.
CAN. 1209.
§ 1. Tum in coemeteriis paroecialibua, ex licentia scripta. Ordinarii
loci eiuave delegati, tum in coemeterio proprio alios personae moralis,
ex licentia scripta. Superioria, tidp.les aibi aui8que extruere p088unt sepul·
cra particularia; quae. de conMensu eiusdem Ordinarii aut Supelioris,
poII8unt quoque alienare.
§ 2. Sepulcra sacerdotum et clericorum, ubi fieri potest, a sepuleris
laieorum separata Bint ae decentiore loco Bita.; praeterea, ubi id eommo-
dum fuerit, alia pro sacerdotibus, alla pro inferioris ordinis Eeclesiae
ministris parentur·.
I 3. Etiam infantium eorpuRCula, quatenua commode fieri potest,
&peCia1es et separatos ab auu. looul08 et sepultur&a habeant I.
CAN. 1210.
Quodlibet coemeterium Bit undique apte elauaum et caute custoditum.
1 8. O. 8. Ofr., 1JI8tr. (ad Ep. 8cepaalen.), 16 a1l8. 1781: 12 fabr. 1882; 8. O. de Prop.
FIde, 28 a1l8. 1788, D. 4; (O. G.), 28 mart. 1830; Ott. (ad JDp. Ro8eD.), 16 apro 1862.
I 8. C. 8. Olf., 12 febr. 1882; B. O. de Prop. J'1de, Ott. (ad Ep. Bo8eD.), 16 apro 1.882;
Illtuale Rom., tlt. VI, C. 3, •••ef,"a",,,, ordo. D. 12-
I C. 7, X, de conHcnlt""" eocJeftf&e tH/'"U"N. III, 40; C. OD., de con.ecra'Wtie eo-
oIeNe tH/' "',,,.....
III, 21, ID VIe; C. 2, de IIGereUctl. V, 2, ID VIe; 8. R. C., CamertJCeft.•
9 fabr. 1808; PoDWlcale Rom., tlt. ne eocJefttJfJ. e' OOf:tM'eril reroftçillatkme; tlt. De recon-
cfI"'UotIe ooeme'erii Il''6 eccJellae reconoU""WtIe: Rituale Rom., tlt. VIII, C. 80, Ortlo
, C. 16, X, de ezce.Ilb". praeJQ,oriI", et IIIbIIlOnl"', V, 81; C. 2, de ,e,tll,.r.fa. III, 7,

ID Olem.: C. OD., de I.dCci", II, l, ID EJ:trnvag. com.; C. 2, de .e".U.ri., III, 6, ID EJ:tra.
ng. com.
I Rituale Rom., tlt. VI, C. 1, de _HflUi", D. 10.
I S. R. O., 9'm'a'" Ca"eUGtUle, 12 dee. 1620; Rituale Rom., tlt. VI,c. 6, de 61116-
fil"' ""f"UtIJonIa. D. L
OAN. 1211.
Oaveant Ordinarii looorum, paroohi se Superiores, ad quos speetat,
ne in eoemeteriis epitaphia, laudationf'.8 funebres ornatusque monumen·
torum quidquam prae se terant a catholica religione ae pietate abaonum.
OAN. 12l2.
Praeter eoemeterium benedietum allus, si haberi queat, Bit loous,
elausus item et eustoditus, ubi ii humentur quibu8 sepultura ecclesia·
stica non eonceditur.
OAN. 1213.
Nullum corpus sepeliatur, praesertim Bi mo", repentina fuerit, nisf
post eongruum temporis intervalIum, quod satis Bit ad omnem prol'81l8
de vero obitu dubitationem tollendam I.
1214:. CAN.
§ 1. Nullum cadaver perpetuae sepulturae ecclesiastieae ubivis tra·
ditum exhumare lieet, nisi de licentia Ordinarii I.
§ 2. Ordinarius licentiam nunquam eoncedat, Bi cadaver ab aUia cor-
poribU8 certo discerni nequeat '.
CAP'CT II.
De cadatJ6riB 'f'8mla'iofIe ad ecc16ria.m, !unere ac depoBitioM.
OAN. 1215.
Nisi gravis causa obstet, cada vera fidelium, antequam tumuleutur,
transterendasunte Iaeo in quo reperiuntur, in eccleBiam, ubi fuuus, idest
totus ordo exsequiarum quae in probatis liturgieis libris describuntur,
persolvatur ••
OAN. 1216.
§ 1. Eeclesia iu quam cadaver pro funere tran8ferri debet, ex iure
ordinario est ecclesia propriae defuncti paroeciae, nisi defunetus aliam
funerls ecciesiam legitime elegerit I.
I 2. Si defunetuB piures habuerit paroecias proprlas, ecciesia fune-
ria est ecciesia paroeciae in euius territorio decessit I.
1 8. o. 8. Otr. (8utcbuen.), lO apr. lTl7, ad 2; 8. o. de Prop. Fide, 21. mart. 1114;

BltuàJe Rom., tlt. VI, c. 1, Ile ."'fUlv, D. 8.
I Rituale Rom., tlt. VI, c. 1, de eel8qu'v, D. 15. - Vide etiam CIUl. 1242.
a C. 12, X, de ""."UN, III, 28.
• S. R. O., BritJrieta., es mart. 1870; Rituale Rom., tit. VI, c. 8, S.nqu"'",- ortIo.
I o. 24, X, de ",.,t1Ueg,v et e.ce,"", ·~""torw_, V, 83; IDDOC.'eIltius X, COD8t.
c Se ''''u"cto _,22 tebr. 1845, I 8; BeDedlctu.a XIV, com. «S'" fHUtonJlv -, 26 ma" 1742,
I II, D. XI; 8. o. JDp. et Rea., Benogamen., 22 DOV. 1580; 1I'.,~ma., 9IUD.1682; NOt1fJrift.,
15 mart. 1808; P.,.,....., U auge 1702, ad 4; V."u,..rien., 13 mart. 1744, ad 8; 8. O. O., La.
clen., 14 apro 1885, ad 3; SfJOletana, 19 apr. 1692, ad 3; B.lem''''tlG, 8 et 28 lui., 19 aoc· 1702,
ad 4; U._botIen. Occfclent.,22 DOV. 11'21, 19 sapt. 1722, ad 2, 8.
I 8. o. O., 12 mart. 188l.
317
CAN. 1217.
In dubio de iure alius ecelesiae, ius propriae ecelesiae paroecialis
aemper praevalere debet.
CAN. 1218.
§ 1. Licet mors acciderit extl"8, propriam paroeciam, cadaver tamen
in ecclesiam paroeciae propriae guae vicinior Bit, ob funus transferen-
dum est, si ad eam commode pedestri itinere asportari p08sit; secus in
ecclesiam paroeciae in qua mora accidit J.
§ 2. Ordinarii est pro suo territorio, inspectiB peculiaribus circum-
stantiiB, distantiam aliaque adiuncta designare, quae trallslationem ca-
daveris ad ecelesiam funcriB aut looum sepulturae incommodam reddant;
et Bi paroeciae ad diversas dioeceses pertineant, designatio attenditur
Ordinarli dioecesiB in qua defunctus supremum diem obiit.
§ 3. Licet translatio ad eccl(>8Ìam funeris aut ad looum sepulturae
incommoda sit, semper tamen integrum est familiae, heredibus, aliisve
quorum interest, cadaver illuc deferre, snsceptis translationis expensiB :I.
OAN. 1219.
i 1. Bi B. R. E. Cardinalis in Urbe decesserit, corpus transferendum
est, funeriB causa·, in ecelesiam quam Bomanus Pontifex designaverit; si
extra Urbem, in ecelesiam insigniorem civitatis seu looi ubi mors accidit,
niBi Oardinalis aliam elegerit.
§ 2. Defuncto Episcopo residentiali, etiam cardinalitia dignitate
aucto, aut Abbate vel Praelato nulliu8, corpus, funeris causa, transferri
debet in ecclcsiam cathedralem, abbatialem vel praelatitiam, Bi id com-
mode fieri posait; secus, in ecclesiam inBigniorem civitatis seu looi, nm
in utroque casu defunctus aliam ecelesiam elegerit.
CAN. 1220.
Beneficiarli residentiales ad ecelesiam sui beneficii transferendi sunt,
nisi aliam sibi elegerint ecclesiam funeris '.
OAN. 1221.
i 1. Professi religiosi se novitii, defuncti cum sint, transferendi
sunt, funeris causa, ad ecclcsiam vel oratorium suae domus vel saltem
suae religionis, ni8i novitii aliam eccleBiam ad 8uum funu8 elegerint;
iU8 autem levandi cRdaver et illud deducendi ad ecc1csiam funerantem
pertinet semper ad Superiorem religiosum 4.
l H. O. C., Pontlett. e' Oett'.mcelltl",m, 23 IOD. 1882; B. R. C., Romo..., 15 laD. 1687.
I C. l, de ,eIH"hHV, III, O, lo Extravag. com .
• B. C. C., T"'I1"'''', 12 mali 1886, ad 2; Tolett"... 'ett., II eept. 18114, ad III; Nar-
n_., 28 eept. 1899, ad 2;-DfJrt1tonfJn., lO DOV., 3 dee. 1718, ad 16 et 7 dee. 1720; AftdrifJft.,
IO dee. 1766, lH laD., 19 eept. 1767, l i eept. 1770, ad VI, VIII~ S. R. C., S. SfJf1fJri, 13 mali,
18 dee. 1'm8, ad 11.
, C. 16, X, Ile e.ce,"bu pt"fIelclorilm e' ,.""'lonIm, V, 81; c. Ii, de ,epllUllna, 111,12,
lo VIe; S. O. JIlp. et Bee., P......., 2l lui. l.8t8:
I 2. Si longe moriantur a domo, ita ut in eccletliam suae domua val
aaltem luae religioDia nequeant commode asportari, funerandi sunt in
eccleaia paroeciae ubi decedunt, Diai novitius a1iam eccleaiam ad fUDUB
elegerit, et salvo Superioribua iure de quo in can. 1218, I 3 I.
I 3. Quae de novitiis dicta sunt li l, 2, valent quoque de famulis actu
aementibus et intra domua aepta stabiliter commorantibua; qui tamen,
si extra. religioaam domum decesaerint, funerandi SUDt ad normam
caD. 1216·1218 I.
CAN. l222•.
Quod attinet ad defunctoB qui in domo etiam regulari vel collegio
degebant ratione h08pitii, educationis vel inArmitatis, et ad defunct08
in h08pitali, standum est canooibu8 1216·1218, nisi constet de iure' par.
ticulari aut privilegio; quod vero ad ill08 attinet qui in Seminario mo-
riuntur, servetur praescriptum can. 1368 '.
CAN. lJ23.
§ l. Omnibus licet, nisi expresse iure prohibeantur, eligere ecclealam
sui funeris aut coemeterlnm ...pultnrae·. .
§ 2. Uxor et flUi puberea in hac electlone prorsus lmmunell BUDt a
maritali vel patria potestate '. .
CAN. 1224:.
Ecclesiam funeria aut aepultnrae. eoemeteriom eligere prohibentur :
l.· Impuberes; verum pro Allo aut ft.lia impubere. etlampost eorum
mortem, hanc electionem facere poASunt parentes vel tutor;
2.· Religiosi professi cuiuslibet gradUI aut dJgnitatis, non tamen
si sint Episcopi '.
CAN. l225.
.
Ut electlo ecclesiae funeris valeat, cadat necesee est vel in eccleaiam
paroecialem, vel in ecclesiam regularium, non tamen monlaIiom (nisi
agatur de mulieribus qnae famuIatus, educationis, inArmltatis aut hospitH
causa lntra. clausuram eiusdem monasterii non precario commorabantur),
l C. Ii, Ile .."."vm, III, 12, ID Vlo; 8. C. C., Boncmletl., 20 lon. 1820, ad lO.
:I 8. C. lIlp. et .Beg., Pantlfltl., 21101. l848.
:I C. lO, X, de aepvUvm, III, 28; 8. C. IIp. et Bee., .lGlJQbrIetI., 14 dee. 1814; l'a ......
tWm., 14 dee. l'ni8, ad 1; Pantlfltl., 21. 101. 1848; 8. C. C., B6IIOI1all• • , li febr. 18CiO.
" C. l, 3, 6, 8, lO, X, de ae,vUtlm, III, 28; C. 2-4, de ae,ldt..m, III, 12, ID Vlo; C. ,.
de ae,.U,,"'a, III, 7, ID Olem.; C. an., de '.dlolu, Il, l, In Ibtrava,. com.; C. 1, 2, de aefJtII-
tvm, III, 6, ID Extravag. com.; Urbanos VIII, consto c Oli...k:rII dllec'u. _, U mart. 1638;
8. C. IIp. et Re,., Macen"en., 7 oct. 1G75; Aea'na, 81 malllBCiO, ad l; 8. C. C., LavllM.,
2 mali 1711, ad 3; Allarimana .eu Lull,.."'na, 8 101 1752, lH mart. l'ni8, ad Il.
I O. 7, X, de ae,.Uum, III, 2!t C. 4, de .efJtllt..m, III, 12, ID Vlo; Benedlcta. XIV,
eonst. cB'" JHlltoralf8 Il, 26 mali 1742, I Il, n. XI; S. C. C., Arita'nen., 14 mali, 9 101. 182G•
• C. 7, lO, X, de 16,.,11",.,., III, 28; C. 4, li, de aep"l'vria, 111,.12, In VIo: 8. C. lIlp.
et .Beg., BultllOnetl., 8 lan. 1731, ad l; 8. C. C., l'oroaempronlttll., 20 mart. 1843; NOfHIf'fetI.,
1 et 15 mart. 1704, ad l; Rea""/J, lO et 31 mart. 1770, ad 1; ViltWm., 15 dee. 1'1'92, ad 1;
S. R. C., U.11I""U OatellaltGe, 12 dee. 1820.
ve! in ecclesiam iuria patronatuB, Bi agatur de patrono, ve! in &1iam ec·
clesiam funerandi iure praeditam I.
CAN. 1228.
I 1. Ecclesiam funeria aut coemeterium sepulturae quis e1igere potest
per ae ve! per alium cui legitimum mandatum dederit; factamque e!ectio·
nem aut mandati conceSBionem quolibet legitimo modo probare licet I.
I 2. Bi electio fiat per alium, hic Buum mandatum explere potest
etlam post mortem mandantls.
CAN. 1227.
Beligiosi et clerici saeeulares districte vetantur ne quOB ad voven·
dum, iurandum ve! fide interposita aeu aliter promittendum inducant nt
.pud ip80rum ecclesias funus aut apud ipsorum coemeterium aepulturam
eligant, ve! factam electionem non immutent; quod si contra factum
fuerit, e!ectio sit nulla I.
OAN. 1228.
I 1. Bi electa fuerlt sepultura in coemeterio diverso a coemeterio
propriae detuncti paroeciae, cadaver in Ulo sepeliatur, dummodo nihil
obstet ex parte eorum a quibus coemeterium pendet 6.
§ 2. Electa sepultura in coemeterio religiosorum, ut cadaver inibi
aepeliri queat, requiritur et sutftcit consensus Buperiorls religiosi,. ad
normam constitutionum cuiusque religionis.
CAN. 1229.
§ 1. Bi quis, sepnlcrum maiorum in aliquo coemeterio p088idens, non
electa alibi sepultura. decesserit, in eodem sepeliendus est, si illuc com·
mode asportari possit, salvo praescripto can. 1218, § 3 I.
I O. 8, X. de .e,.UII..... III. 28; c. 2, de .8fJf'UII..... III. 7. In C1em.: c. OD .• de tlldCol".

Il.1, In JDxtraval. com.: c. 2, de .e,..'.,...., III, 6. In ExtravlIl. com.; S. C. Ep. et Reg ••
0.,.1GqtIeta., 17 DOV. Ui93; S. C. C •• N.dUN, 17 1101. 1852; BarcfrumeR., 17 dee. 1712. 2l. 1aD••
18 maU 1713. ad l, 2, 4; Pnneft.• 6101.1787; Feretran., 2l. apr .• 1 sept. 1742; A,tn., 23 sept••
2 dee. 17158, ad 3; BrlcllftOt"f6a., 81 maU. 2l. IUD. 1766. ad 1. 2; Fere'rtJM, 14 dee. 1806.
I S. C. Ep. et Reg.• 0.1I8R., 28 auc. 1589; NCl8ftM, U dee. 1m. ad 8; ardi"" 0.-
~"., 19 sept. 1782, ad 1. 2; PtlaVt'8R., 6 febr. 1862; S. C. C .• Ne.'oUt.... 18 febr.
1886. ad 1,2, G. 6; AI8&1C1lU1riM. ~ lal. 1680; AtHlr,..., 16 ma111682; utld8R •• 2 malll7U,
ad es;T.".,.,., 4 101. 1722, ad 1; Bora.., :u apro 1723; B8ROgGnum., G et 19 dee. 1739. ad 2;
VC,l8tHJtI8R., 18 mall 1748, ~ lUD. 1744: O'","a'" Oa.,elwDGe, 2-& mart. 1871. ad 1.
I C. 7. X. de ,acUI, I. 815; C. 1. de .efJ.II'II...., III, 12. In VIe; c. 8. de fJOfltI", V. 8. In
Olem.; C. 2, de tr8tlgG e' pace, I. 9. In E:s:travag. rom.: S. C. Ep. et neg.• MOtI'" PelllliC,
11 maU 1590; 8. O. O.• AluatI8R., 13 lal.• 8 aog. 1748. ad 6. 7.
, O. 1. d6 H,.".e,."
• O. 1. 8. X. de
...... ......
III. 6. In Extraval. com .
III, 28; C. 3. de H'VU....., III. 12. In Vlo: IDDoceDtlOS X.
ClOII8t•• B. ''''"ncto _. 22 febr. 1645, I 6: S. C. Ep. et Beg., MOtI'" Oa'''8t, 2l. oct. 1577:
Stlltllotl8R., 8 IUD. 1781. ad 2; 8. C. C., Neapolttarl4, 13 febr. 1666, ad 4; BllrrntiM, 12 dee.
1871.;,frtna... 3 dee. 1678, ad 2 et 14 laD. 1679; Aver,afta, 16 mali 1682; Ttb"rtfM, 12 mali
1_. ad 2; Ae'-, 15 dee. 1708; Vfterlrie" •• lO et 31 maU 1766: Reati"a, lO et 81 mart. 1770,
ad'1; 8. R. O.. Ot""tG," OGlteUa..e, 12 dee. 1620; Arl".tftn., 15 sept. 1640; Oafll8riaen .•
ia 1aD. 16t6. .
OOdefil IIIn, OllftOft(cC
§ 2. Pro uxore attenditur sepulcrum viri, et, si plures habuerit, Be-

pulcrum ultimi l.
§ 3. PIgra si sint maiorum aut viri sepuJcra. defuncti familla aut
heredes Iocum sepulturae deligant.
CAN. 1230.
§ 1. Proprius defuncti parochus non 80Ium iU8 &ed etiam ofllcium
habet, excepto gravi necessitatis casu, levandi per se vel per alium ca-
daver, illud comitandi ad suam ecclesiam paroecialem ibique exsequias
peraolvendi, firmo praescripto can. 1216, § 2 J.
§ 2. Quod si mora acciderit in loco alienae paroeciae, et cadaver ad
ecclesiam propriae paroeciae com mode asportari possit, parochi pl'Oprii
est, praemonito parocho loci, illud leva.re, comita.ri ad suam ecclesiam
ibique exsequias peragere J.
§ 3. Si ecclesia funeria sit ecclesia. regularis aliave exempta a' iuria-
dictione parochi, parochus, sub croce ecclesiae funerantis, cadaver levat
ac deducit ad ecclesiam; &ed exsequias rector ecclesiae celebrat ~.
1 C. 2, 3, C. XIII, q. 2; c. 3, de ,epttUuri8. III, 12, ID VIe; S. C. O., Nellpollte....

18 fabro 1866, ad 8; AtIfIf"lInll. 16 maH 1682; AIfleriM. 18 aept. 1SCi2, ad ~ 8. B. C., BfIfIO-
",UMn•• 16 1aD. 16118.
I lDDot'enUu8 X, conat. « BfII "" ..ncto _, 22 febr. ltH5, I 6; Bened1ctua XIV, c.'OD8t.
« B'" pa,torll'" _, 28 malI 1742, I Il, n. XI; 8. O. Ep. et Beg., Ae".... 31 mali 18IiO, ad 2;
Pillluren. ,ev "'UftOI'IIm Oon""'",U.,m, 26 fabro ]864; 8. C. O., Bllnllfteft .• 28 apro 1674:
Lavllera., 14 apro 1685, ad 3; BpoJe'.fUJ, 19 apro 1892, IId 3, 4: NllrnfeA •• 28 aept. 1889, ad 3;
Blllern".M, 8 et 28 lui., 19 aug. 1702, ad 4; V"errrieff •• 18 DOV., 16 dee. 1741, ad 2; f'oJett..
"M. U aUI. 1753, ad l; Anm"""'., 18 dee. 1824, 29 lon. 1825. ad 1; Ildfteft .• 24 fabro l8'I2,
25 lu. 1873; A,een.. 28 Ian. 1907, ad 1: LtlccM, 22 lun. 1907; Nllrnien .• 15 dee. 1916, ad IU:
8. C. de Prop. Fide, decr. 6,oct. 1863, E, c; 8. B. C., P"lIuren.• 20 dee. 1603; f'''eJe'''' ••
6 dee. 1631, ad 1; f'OntIlCflft., 25 aept. ]649, ad 8; Mon'" Be",,". 17 mart. 1883, ad 4; Bo-
fMM. 15 lan. 1861; Benen•• 9 lun. 1868; Oll'etllnll. 13 aept. 1670, ad 1; Bo'''''''''.,
21lan. 1618;
SeraogIlUien.• 22 luo. 1675, ad 1.
I S. O. O., LuCUM. 22 lun. 11107.
" Leo X (ID Conc. I..ateranen. V), conat. « Dum 4n',.. I, 19 dee. 1516, 19; CIemeD8 S,
roJUJt. « Nvper pro fHlrte _, 18 Ian. 1672; coJUJt. « AI4111 pro parte _, 18 1aD. 1672, I 2; 8. C.
Ep. et Ber., B'''n4Gnera., 25 fabro 11592; Ca,tellaftetera., 3 febr. 11193; OGl,ellane,era•• lO 1aD.
1594; Bllren •• 15 mart. 1D9G; decr. geo. 12lan. 1804; Nepe"'"', 11 dee. 1615, ad 4; 31 aUI. 1":
PIacen""., 16 dee. 1881, ad 3; 'VeU'emell•• 22 aug. 1670; JI'ftOt'tIm ObHnHlft"um, ~ DO't'.
1m; MlftOI'IIm Ob'enHlIl""'" BefOrmlltorum. 5 aept. 1710; Monti, Poli""', mense mart.
1711, ad 4; Albera., ao apr.ol117, ad 1-3 et 2 aept. ln8; Pien,'ntl, 5 aUI. 1729. ad 1; 0011.,...
'u"'vm, 20 mart. 1739, ad 2; V.II,,,,..rifm., 13 mart. 1744, ad 3, 4; MOft'" Pelllril. 23 aept.
1785, ad 2, 4 et 28 fabr. 1749; 8. C. C., Spole'.,"" 19 apro 1892, ad 4; '","larum OIlMrfee.
81 lui. 1884; Bbrellvnera., 25 lun. 1695, ad 9; f'ro4GIIG, 7 et 21 maIl1701, ad 8 et 17 luo. 1702;
NOtHIrien., 1 et 15 mart. 1704, ad 2; lI.,'.Ilera., 17 apro 1706, ad 1: Laudell •• 2 mall 1711,
ad 1; Bvbmt•• 8 et 28 luI. 1713, ad 2; 1.1":4'"', 17 Ian., 7 et 28 fabr., 14 mart. 1'l2Z, ad 1; 'Vo-
la'etT.M, ao lan. 1723, 23 febr., 16 mart. 1728, ad 5; T.,eultlfla, 22 nov. 1732, 5 lun., l i luI.
1734, ad 1,2; 8I1Mnen •• 18 dee. 1734, 19 Ian. 1735, ad II; Bononien., 18 aepb 1m; BVgllM",
22 mali 1762, ad 3; O''''tIlU, O.,tellaftoe, 28 tsn., 18 febr. 1764, ad 1; Anml"""., 16 lun. 1827,
ad 3-5; lI'orolf"""".• 26 Ian. 1833, ad I; Nulli", Mell.neR., 19 dee. 1857, ad II, III; Seno",,-
lIett., 1 fabro 1008; 8. B. O., Umbrillticen., 2:i febl·. 1006; MeUten., 18 nov. 1806; f'laea"...
f'erroe BIICCGIlici, U dee. 1627, ad 1; 8vlmonell., 18 aUI. 1629; TJIMIle"M. 18 aUI· 1829; l'W-
mIIM, 281an. 1641; Oritllffll. 11 ma111641; D4aceleelltorum 8allct. A"gtI'Uta' 'n OcR"', 'lal.
1.641: lI'Irmllna, U nov. 1041; Me"anera •• lO mali 1642; Oa".ftf:n., 4 ma11164T: f'~.
361
§ 4:. Si vero ecelesia' funeris non Bit exempta a iurisdictione parochi,

celebratio exseguiarum, salvo peculiari privilegio, pertinet non ad recto·
rem ecclesiae funerantis, sed ad paroohum in cuius territorio ecclesia
Bita est, dummodo defunctus parooho subieetus fuerit 1.
§ 5. Religiosas et novitias, in religiosa domo defunctas, ad clau·
sune limen 'deferant aliae religiosae; indegue, si, de religiosis agatur
iurisdictioni paroohi non obnoxiis, ad propriam religiosae domus ecele·
siam vel oratorium deducit et exseguias peragit cappellanus; si de aUi8
religiosis, valet praescriptnm § 1; guod vero ad religio8as attinet extra
domum defunctas, serventur generalia canonum praescripta I.
§ '6. DelunctO S. R. E. Cardinali aut Episcopo extra Urbem iu civI-
tate episcopali, servetur praescriptum can. 397, n. 3.
§ 7. Si cadaver mittatur ad looum ubi nee defunctus propriam pa-
roeciam habebat, nee ecclema funeria legitime fuerat eleeta, ius levandi
cadaver, peragendi exseguial1, si peragendae sint, et cadaver ad sepul·
turam deducendj, pertinet ad ecclesiam cathedralem eiusdem looi; guae
si desit, ad ecclesiam paroeciae in qua coemeterium Bitum est, nisi aliud
ferant looi consuetudo aut dioecesana statuta.
1231.CAN.
§ 1. Expletis in ecclesia exsequiis, cadaver tumulandum est ad nor-

mam librorum liturgicorum in coemeterio ecclesiae funeria, salvia prae-
sciiptis can. 1228, 1229.
§ 2. Qui exsequias in ecclesia peregit, non l10lum ius, sed etiam om·
eium habet, excepto gravi necessitatis casu, comitandi per se vel per
alium sacerdotem cadaver ad loollm sepulturae a.
fJflRdetI., lO dee. 1867: Ord.,.

2G eept. 1849, ad 8; Baf'fJf&., 1 dee. 1867, ad 2; Mota'la ReI/fJ'I3, 12 luI. 1684, ad 5, 6: AI,"",-
Jllnonltn OblertHJ"""tn S. lI'rsfIC"cI, 19 dee. 1871; Ba1'Ofleft.,
19 dee. 1m, ad 4; VullJu, a mart. 1874; lMC8rlfta, 4 auge 1874, ad 3; S6flotIaUUl"., 22 IOD.
1175, ad 3-6; NOf1IJritm., 20 DOV. 1677, ad 1; DlaCIJlceatOf'lltn 8B. TnftUa'" COflgrel/fJ'loav
GolIa,,", 2 aept. 1679; MotIOfIOllMu, 18 dee. 1679; Ord'nla Carme'"an&tn DlaCCllcea'on&tn
Coragrel/fJtloa" Ita'lae, %l laD. 1880; Me.a.'"m., 24 febr. 1880, ad 11; S,,'nfta, 6 apro l68&.
LtIceta., 16 mali 1894, ad 1; At1efIlotfen., li dee. 1701; AndrCen., 19 lui. 1710, ad 6, 7; Ur"".e"
MoaIo"'" 9 aug. 1681, 18 aUI. 1714; JteUterl., %l tebr. 11'18, ad 5; Al&raften., 21 mart. 1189.
ad 2; Aq..".•• 2 aept. 1741, ad 8; JleaolClJM 'n 11''"'"''''''
l"d'" OccftlenCaUbtI.t, 8 Rept. 1746;
'l malll'l88, ad l, 2; Salrinen.,12 DOV. 1881, ad 1; NerCtOfl6A., 12 aept. 1884, ad I; deer. super
euequlla, 28 apro l8IIG, D. I, Il, IV, V; lI'IrmaM, 18 dee. 1908.
1 S. C. Ep. et Ber., La"tlen., 20 aUI. 1801: S. C. C., Bonotllen., 12 febr., lO lUD., 8 et
28 luI. 1724, ad 9; lI'at7fmUna, l'l lui. 1773, ad 5 et 14 mart. 1778, ad 5; VUerlrien., 28 aUI.,
18 aept.1828, ad 5; Tlh"'M, :!lIaD., 17 mart. 1827, ad 2; lI'abnaftetl., IO IOD., 20 mart.188O.
ad 1, 2; S. B. C., Capufla, 22 dee. 1629; CaUl,aM, 18 aept. 1870, ad 1; Ur"" et Or"", 12 laD.
17M, ad 20; Pen&,tM, 9 luI. 1718, ad 4; Per"rina,'18 mlllll719, ad 7; 1'en"""", %l aug. 1886;
Usa""'."", 7 lui. 1877.
:I 8. C. Ep. et Rer., Clotl""'., 12 lui. 1804; A"ureCfJft., 18 lan. 1628; Troftfm., IO mali
lSIiI, 17 eept. 1868; P'nero,ten., 19 apr. 1907; S. C. C., 81/f'aCfj,aM, 24 tebr. 1872; S. R. C.,
Ae.tef"IMfJn., 20 apro 1641; Camenflen., 18 mart. l.8OG.
I S. C. Ep. et Ber., Cat;en. e' Bam6tl., 17 aept. 1880, ad l, 8; S. C. C., Or,,'"' Proe-
'.'ontn, 24 lan. l846, ad 2-4; SlIf'IJ().,aM, 24 febr. 1872; A,ten., 28 tan. 1907, ad 1; S. R. C.,
Nentoaen., 12 eept. 188f, ad II.
CAN. 1232.
§ 1. Sacerdos qui cudaver comitetur ad ecclesiam funeria vel ad
looum sepulturae, libere transire poterit, cum atola quoque et croce ele-
vata, per territorium aliua paroeciae vel dioecesis, etiam Bine parochi
vel Ordinarii lieentia l.
§ 2. Si cadaver tumulandum sit in coemeterio ad quod commode
asportari nequeat, parochua vel rector ecclesiae funeria. nequit sibi vID-
dicare lua illud comitandi extra finea civitatia ve} looi.
CAN. 1238.
§ 1. Nequit parochua, sine iusta et gravi causa ab Ordinario pro-
bata, excludere clericOB saeculares, religiosos ac pia sodalitia quae fa-
milia vel heredes advocare velint ad deducendum cadaver ad ecclesiam
funeria et ad sepulturam, et assistendum funeri; clerici tamen ipsi eccle-
siae addicti a familia vel heredibua prae allis omnibus invitari debent I.
i 2. Nunquam admittantur societates vel insignia religioni catholi-
cae manifeste hoatilia I.
§ 3. Associantes cadaver tenentur morem gerere parocho circa
ductum funeria, salvia uniuscuiuaque praecedentiae luribus·.
§ 4:. Laici cadaver, generis aut dignitatis cuiusvis ille fuerit, cleriei
ne deferant ••
1234:. /
CAN.
§ 1. Locorum Ordinarii indicem funeralium taxarum seu eleemoay-
narum, ai non exsiatat, pro suo territorio. de consilio Capituli cathe-
dralis, ac, si opportunum duxerint, vicariorum foraneorum dioecesis et
parochorum civitatis epiecopalis, conficiant, attentis legitimis conaueto-
1 O. 1, de prftnIe"..., V, 7, ID Jhtravas.-rom.; 8. O. Bp. et BeIr., PlGoetIt...., ~ DOV.

17lB, ad 1; O"",,. 81 8ante"., 17 aept. 1880, ad 4; 8. O. O., Paplen., 28 DOV. 1m., ad 2; o..-
,,"'.. Prae"testorum, 24 11lD. 1846, ad 4; 8. B. O., LtI08t'i. . II' A,*,"', 17 DOV. 1874; decr.
IUper enequUa, 28 apro 1885, D. II.
I UrbaDu8 VIII, const. • NuJH1f' pro ""ne », 25 lun. 1833, I 1, 2; 8. C. Bp. et BeIr.,
lt'tJrf'tJrln., 11 mart. 1579; 8. 88t1f1r"", 25 DOV. 1089; PlGcelltlM, ~ DOV. 1713, ad 4; Al"".,
80 apro 1717, ad 4 et 2 aept. 1718; MOftopolftaAa, 18 febr. 1728. ad 3; anuAta OanaeUIG",.,
16 dee. 1729, ad 1, 2; Vu"urarieA., 13 mart. 1744, ad 2; Pintlfla, 8 aus. 1760, ad 8; 8. o. O.,
PaJ)i8A., 12 dee. 1805; BbreduA8A., 2Ii lun. 169G, ad 2; NOf1Orif'm., 1 et 15 mart. 1704, ad 8;
BOftOftin., 12 febr., lO lun., 8 et 28 luI. 17'M, ad lO; Bu"tIb''', 22 mali 1762, ad 4; 8. B. O.,
"8mJrif'm., 7 aept. 1613; 8U'moA8A., 18 aq. 1829; 8.dmoA8A. 8' VaUClC811., 18 aq. 1829; QaJ.
Upoll'GM, 81uD. 1630; Ord'ft". M8ftd'ClJft""., 22 apro 1633, ad 1; Ori'A" M'AOf'Um OH.".'
"AtI"m, 14 laD. 1640; 88fttJ",m, 7 dee. IMI; OallGrif'm., 22 DOV. 1648; J(OAOpo"'a. ., 171un.
1873; Me"'n., 9 febr. 18M.
I 8. O. S. Off., 2 dee. 1840; (PortulJ AlolaU), 1 auge 1lIiG; lD8tr. (ad OrdlDarloa Im-
perli Braall.), 2 lui. 1878•
• S. C. O., Bbred"fMItl., 25 IUD. 1685, ad 6; Dm1lolleA., 19 DOV., 8 dee. 1718, ad lO et
7 dee. 1720; VU8rblft., 18 DOV., 16 dee. 1741, ad 8; BOftOftin., 22 mali, 12 IUL, 8 IDI. 1782,
ad VII-X et 28 mart., 28 apro 1783; N"m,,& M8&&alleA., 19 dee. 1867, ad IV; 8. B. O., Tor-
ftCIOeA., 25 aept. 1649. ad 8; NCcIeA., 9 aus. 1870, ad 1; 8aWAn., 19 dee. 1m.. ad 3. Ii; 8no-
gallin., 12 aus. 1678, ad 8: P,""GAtJ, 4 BUg. 1874; Marftcett., 21 mart. 1689; Re."AtJ, 8 apr.
18M; decr. IUper euequlls, 28 apro 188G, D. III.
I Rituale Rom •• tlt. VI, C. 1. de C4'IflP''', D. 18.
dinibui particularibua et omllibu8 peraonarum et loeorum clrc1llll8tantUa;
in eoque pro diverala casibu8 iura siuplorum moderate determinant, ifa
ut quaelibet contentionum et scandali removeatur eecasio l.
I 2. SI in indice plurea claaaea anuD)erentur, lllterum est ila quorum
intereat clal8elll eligere.
OAN. 1280.
I 1. Diatricte prohibetur ne qula, aepulturae vel euequfarum. aeu
aDDiversarll mortuorum causa, quidquam. eDgat ultra id quod in dioe-
cesano tuarum indice atatuitur '.
I 2. Pauperea gratis omnino ac decenter funerentur et aepeliantur,
cum euequiia, aecundum liturgicas legea et dioeeeaana atuta, prae-
aeriptis '.
OAN. lB.
I 1. Salvo lura particulari, quotiea fidelia non funeratur in eecleaia
paroeciali propria, proprio defuncti paroeho debetur portio paroecialla,
excepto casu quo cadaver in ecclesiam propriae paroeciae commode 8BpOr-
tarl nequeat &.
I 2. Si quia habeat plureR paroecias proprias ad quas cadaver com-
mode deferri poaaet, et alibi funeretur, portio paroecialia dividenda est
Inter omnea paroehoa proprioa '.
O. 9;X. de le,."""" III,

I
....0,.,."' prometeo,.,., v.
28; c. 42. X. de "mcmlG, et ne o,IftIU pro ,""'ttlll"_
8; Olemeua XIV. ep. eDCl)'Cl. c Dece, po'" mcI4rifIIe _. 2l. aept.
1788. 1215-27: Greaorl. XVI. ep. eD(!Jcl. c In'er ",.vII"""" _. 3 fabro 1832; 8. O. O.• Mo'lte·
NnetI., 18 DOV. 11180. ad 1; BfJfIOl1/IUfeA., ~ mali 1710. 2 mall1T11.
I 8. O. O.• BetIOf7/IU.... , ~ mali 1710. 2 mali 1711; Rituale Rom .• tlt. VI. C. 1. tJe
........., Do 8.
I Alexauder VII. coD8t. c BtJCro,anc" _. 18 IaD 18118. I 2. D. XIX: Clemea.a IX. conat.
c In ...cello _. 18 aept. 1889. I 1. Do XIX. I 3; Greaorlua XVI, ep. eDcycI. c Inter IIf"/IvII'"
mGI _. 8 tebr. 1882; 8. O. lIIp. et Bee.• Theonetl., Ci fabro l.591; 8. C. O.• Ntd''''' Mon'" 0111-
"n', 26 Ian. 1126, ad 11; Rituale Rom .• tlt. VI, C. 1. de e... 'l'''''' D. 8.
,e,.n.,..,.
& O. 1. 8-10. X. Ile III, ~ C. 2. tJe le,."""", lII, 12, ID VID; C. 2, tJe ,e,.,·
'sm. III, 7. bi Clem.; C. un.• de '''dld'', II, 1. ID Extrava,. com.·; C. 2, tJe lep"lt"ril, III.
6, ID I!lxtravag. com.: CoDC. TrldeDt.• sess. XXV, de ref.• C. 13; InnocentIua X, coD8t. c B.
"""ne'o _. 22 febr. 184G. 15, 6. ad 1; Deolledlctus XIII, CODst. c Roman", Pontife. _.28 apro
1725.18,4; BeDedlctu8 XlV. coD8t. cB'" JHIItora'" _. 26 mali 1742, I II, D. XI; 8. O. Ep.
et Reg., OIll'eUone'en.• 10 Ian. 1594; dett. gen. 12 IaD. 1604; Nepe"no, U dee. 1m. ad a;
Bvlmcmen., 8 lun. 1731. ad 4; Ord"''' Oo,.ccln01"lJ"'. 19 sept. 1732, ad dub. uItlmum: An-
m'nen., 18 auge 1IW8. ad 2; PUosren •• 6 febr. 1852; B. C. C .• Narn..... 26 sept. 1899, ad 4, 5;
BClJernUGno, 8 et 28 lui.• 19 auge 1702. ad 4; Romono, 18 lun.• 28 lui. 1731; AICIIIGno, 8 et
29 auge 1738. ad 8; 8fJf1Ol1aU.... , 20 dee. 1788. 10 et 24 IaD. 1739. ad 3; C'mta'" O/llte'lanoe,
281an.,18 !ebro 17M. ad 2; A",,~., 1 et 22 mart. 1768. IId 1. 2: VUerlrien.• 10 et 81 mali
1768; BeoUno, 10 et 81 mart. 1770. ad 2; Feretrono. 14 dee. 1805; VUerble.n., 28 aug .• 16 sept.
l828, ad 4; T.blJrt.no, 27 laD.• 17 man. l.827. ad 2; Ari""nen., 16 lUD. 1827. ilei 1. 2. 1) A".,·
mono, 20 DOv.188O. ad II; Foro'WIen., 26lan. 1833, ad II; SenegalUen., 1 febr. 1908; 8. R. C.,
U",lHitJ,~., 25 !ebro 1808; OORl'on'..... 24 lui; 1638; GaBBanen., .. mall 1647; Tornacen ••
:15 aept. 1849. ad 8; ~enol1o""' .• 22 IUD. 1675. ad 5; PlacenUna, 22 DOV. 1710. ad U; A.IeIllG·
netI., 2l. mart. 1789. ad 8; Ne,."oncn .• 12 sept. 1884. ad I.
a C. 2, de lep"rt.,.", nI. 12, ID yID.
Digitized by
.
Coog le
CAN. 1281.
§ 1. Detrahi debet portio paroecialis ex omnibus et aolis emolumen·
tis, quae statuta sunt pro funere et tumulatione in taxa dioecesana 1.
§ 2. Si quaeunque de causa primum sollemne oftlcium funebre non
statim, sed intra mensem completum a die tumulationis ftat, licet hoc
die non defuerint minora publica oftlcia, portio tamen paroecialis ex
huius etiam funeris emolumentis debetur I.
§ 3. Quantitas portionis paroecialis determinetur in taxa dioece-
sana; et si ecclesia paroecialis et ecclesia funeranB ad diversas dioeceses
pertineant, quantitas portionis paroecialis attenditur secundum taum
ecclesiae funerantis.
CAN. 1238.
Expleta tumulatione. minister in libro defunctorum describat nomen
et aetatem defuncti, nomen parentum vel coniugis, tempus mortis, quis
et quae Sacramenta ministraverit, locum et tempuB tumulationis '.
CAPUT III.
De ila quibu8 8eptdtura eccleriastica concederula e8t aut flegafl4a.
CAN. 12.39.
§' 1. Ad sepulturam eccleBiasticam non sunt admittendi qui Bine
baptismo decesserint ~.
I 2. Catechumeni qui nulla sua culpa Bine baptismo moriantur,
baptizatis accensendi sunt.
I 3. Omues baptizati sepultura ecclesiastica donandl sunt, niai
eadem a iure expresse priventur s.
l.24O. CAN.
§ 1. Ecclesiastica sepultura privantur, nm ante mortem aliqua de-
derint poenitentiae signa:
L° Notorii apostatae a christiana fide, aut sectae haereticae vel
1 C. l, lO, X, tic .eptlUII"", III. 28; e. 2, de ."pt"'tI"", III, 7, ID Clem.: e. un., Ile
i.tlle"., II, l, ID Extravag. com.; e. 2, de .epIIUII"", III, 6, ID Extra't'ag. com.: InnoceD-
tlU8 X, colUlt. c Ez: ',,'.ncto _, 22 tebr. 1M5, I 5, 6, ad 2; S. C. Ep. et Reg., CIMIeft. el Bor-
Ren., 17 sept. 1880, ad 2; S. C. C., A.cvrano, S et 29 aug. 1733, ad 8; Hono,.., 8 apro 174G;
S. R. C., Con.'anUen., 24 luI. 1638; Placentina, 22 DOV. 1710, ad U.
I BeDedlctus XIII, const c Ho",an•• Pontlle. _, 28 apro 1725, 14: S. C. O., Bcf'Citlo.
netl., 29 lui. 19OG; De Serena, 23 tebr. 1907.
s S. C. de Prop. Fide, lDstr. (ad Vie. Ap. IDdlar. Orlent.), 8 sept. 18G8, D. 21; R1tuale
Rom., tlt. X, e. 2. Formulae .cnf)endae ia Itb,.,. habeftd" a".d ""rooAoa: e. 7, FOf'fIfO de·
.cnbmdi del.nc'o•.
~ S. O. S. Ofr., lDstr. (pro Vie. Ap. ad Gallas), 20 IUD. 1886, ad 85,88: Rituale Rom.,
tlt. II, e. l, de .acramen'o bap'"'''' n'e ad",'n"trantlo, D. 17: tlt. VI, e. 2, q.,,*- lIOII
e.
Ilce' dare eccleria.tka", .ep.I'"ra"" D. 2, 7: e, de c••e,"'"
parvt&lonl., D.l.
I Rituale Rom., tlt. II, e. l, de aacromen'o bop''''''' nle ctJ""tIiI,,..ftfIo. D. le: tlt. VI,
e. l, de etne,.''', D. 18; e. 2, O.'b.. fIOli lice' tiare eocle.ituUcclfll HPW'...... D. 1; e. e,
de e••e,.'" paf"l7tllo",,,,, D.l.
achismatiCM aut aeetae massonicae aliisve eiusdem generis societatlbuB
notorie addieti;
2.0 Exeommnmeati vel interdieti post sel1tentiam eondemnatoriam
vel deelaratoriam;
3.0 Qui se ipsi oeeiderint deliberato conaiUo;
4.0 Mortui in duello aut ex VlÙnere inde relato;
5.0 Qui mandaverint Buum corpus eremationi tradii
6.0 .A1ii peecatores publici et manifesti l. \
§ 2. Occurrente praedictis in casibus aliquo dubio, consulatur, si
tempus sinat, Ordinarius; permanente dublo, cadaver sepulturae eecle-
siasticae tradatur, lta tamen ut removeatur seandalum I.
OAN. lW.
Exclu80 ab ecclesiastica sepultura deneganda quoque Bunt tum quae·
libet Missa exsequialis, etiam anniversaria, tum alla publica officia
funebria l.
OAN. l.242.
Si fteri Bine gravi ineommodo queat, cadaver excommunicati vitandi
qui, contra C8nonum statuta, sepulturam in 1000 sacro obtinuit, exbu·
mandum est, servato praescripto caD. 1214, § 1, et in 1000 profano de quo
in caD. 1212, reponendum '.
l c. In, C. XI, q. 8; c. 12, C. XXIII, q. 6; c. 32, c. XXIII, q. 8; c. l, C. XXIV, q. 2;
c. 11, 12, 14, X, de "'.dt",.... III, 28; c. 9, X, ne cleNd " ' "OMC'"
'fJ6C11I,,"b ... nellOtll.9
H 1",,,,l.9ceant. III, 60; c. 8, 13, X, de hMret"",. V, 7; c. l, 2, X, de tomeatllt"fttl.9. V, 13; c. 2,
6, X, de N"orib••• incendlarifa et t;lolatorlh. ecole.laf"tltll. V, 17; c. 8, 6, X, de ".",....
V, 19; c. 5, 24, X, de fJrl""etlli, e' erce,,'b•• fJrl"'legiatortl"'. V, 33; c. 12, X, de fJOflftUetI-
Uta et f'6tllil1ion'h" V, 88; c. 28, 88, X, de .ettteflUa NCOtII",,,nfcatCon", V, 89; c. 2, de
IaGeretkfl, V, 2, ID VIa; c. 2, de "",,..., V, li, In VIa; c. 8, de fW't;Iletlfu, V, 7, ID VIa; c. 20,
de IetItentla NCOtII"'''''IcaUon''. ""fJ6tltlcmu et I",e+dictl, V, 11, lo VIa; c. 1, de .e",l-
t,,"", III, 7, ID Clem.; CoDC. Lateraoeo., II, eRO. 13; Cooc. Trldeot., 1Ie88. XXV, de reI·,
c. 19; MartlDU8 V (ID Cooc. CoDstaDtleo.), cooat. c Ad e"'ta"da a, a. 1418; Iullus II, cooat.
c R8"u fJtJCiJld _, Zl febr. l.509, 12; Leo X, cooat. c Q.a", 1)eo a, 23 luI. 1519, 11-3; Plas IV,
cooat. c Ba q1IfJ6 a fJrG6dece,lOrlb". _, 13 DOV. 11560, 1 3; Gregorlu8 XIII, CODst. c Ad tol-
Iend"", _, 5 cJee. 1582; Clemeoa VIII, CODIlt. c nu". t1Ice. _, 17 aug. lli&2, 1 1-5, 7; Belle-
cJlctus XIV, ep. eocycI. c l"ter OtII"'tlclla. _, 2 febr. 1744, 1 6; conato c Dete,'ab'lefII a,
lO 001'. 1752, 1 1,5,8,9; Gregorlu8 XVI, ep. c 081clum a, 16 f('br. UH!!; Plul IX, cooat.
C AfJOItollcae Bedia _, 12 oct. 1869, 1 IV, o. l, 1 VI, o. 2; Leo XIII, l'p. C Pa,torall.9 o81cl' -,
12 aept. l891; 8. C. 8. Oir., lostr. (acJ Ep. 8cepusleD.), 16 aug. 1781; 2 dee. IMO; (Portua
Alolall), 1 aug. 18i55; (Vleora.), IO mart. 1859; (CooataDtlDOp.), 16 mali 1866; (TulaoclDgo),
9 aug. 1876; 19 aept. 1877; lnstr. (ad Ordloarl08 Imperli Brasll.), 2 luI. 1878; 15 dee. 1886;
4 faD. 1888; 6 luI. 1898, ad 1; 8 ma111907; 8. C. Ep. et Ileg., Neapolitana. 9 mart. 1855;
8. C. C., Ca"a"",., 22 aug. 1637; Parlliea.• 14 dee. 1647; 8. C. de Prop. Fide, IDatr. (ad
Vlc. Ap. 8utcbueo.), 6 luo. 1817, D. 2; lO mal118U8, ad 2; S. PoeDlt., lO dee. 1860, ad 21;
Rituale Rom., t1t. IV, c. 3, de COtII",,,,,lone pa,chaU. D. 1; t1t. VI, c. 2, Qtllh, non "cet
dare ecole,ia.ttlca", ,e",Uuram, o. 2-G.
I C. 2, X, de tomeamentf•• V, 13; 8. C. 8. Oir. (ConataDtloop.l, 16 mali 1866; 19 aept.
l8T1; 15 dee. 1888; 6 luI. 1898, ad 1; Rituale Rom., t1t. VI, c. 2, Qulhl non llcet dare eccl&-
""tlcatll "",""ram, o. 8.
a C. 12, C. XXIII, q. 5; c. 8, X, de haeretkfl, V, 7; c. 3, X, de "",ri., V, 19; c. 38, X,
de letltentla NCOtII",,,McatConI.9, V, 89; Gregorlu8 XVI, ep. c 081cC"", _, 16 febr. 1842; ep.
c Littenu GecefJItlltll _, 9 luI. 1842; 8. C. 8. Oir., ~ luI. l.S92, ad 2; 8. C. de Prop. Fide,
1Dstr. (ad Vlc. Ap. 8utcbueo.), 6 luo. 1817, D. 2.
C. 12, X, de """",,..., III, 28.
SECTIO Il.
De temporlbus &aCm.
OAN. 1.248.
Tempora sacra sunt dies testi; iisque &CCeD&elltur dies abatinentiae
et ieiunii.
CAN. 1244.
§ l. Dies testos itemque dies abstinentiae et ieiunii, universae Ec-
clesiae communes, constituere, transferre, abolere, unius est supremae
ecclesiasticae auctoritatis l .
i 2. Ordinarii locorum peculiares suia di&cesibus BeU lociB dies te-
stos aut dies abstinentiae et ieiunii p088Unt, per modum tantum actus,
indicere I.
CAN. ~.
§ 1. Non 80lum Ordinarii locorum, &ed etiam parochi, in casibus Bin-
gularibus iustaque de causa, p088unt subiect08 sibi singul08 ftde1es Bin-
gulasve tamilias, etiam extra territorium, atque in suo territorio etlam
peregrin08, a lege communi de observantia testorum itemque de ob8er-
vantia abstinentiae et ieiunii vel etiam utriusque dispensare a.
§ 2. Ordinarii, ex causa peculiari magni populi concursus aut pu-
blicae valetudinis, p088unt totam quoque dioecesim seu locum a ieiunio
et ab abstinentia vel etiam ab utraque simullege dispensare •.
i 3. In religione clericali exempta eandem dispensandi potestatem
habent Superiores ad modum parochi, quod attinet ad personas, de qui-
bus in can. 514:, § II.
Im. OAN.
Supputatio diei testi, itemque diei abstinentiae et ieiunii, tacienda
est a media nocte ul:Ique ad mediam noctem, salvo praescripto can. 92B.
l Urbanu8 VIII, conat. c 17RWer." It, 13 aept. 1642, I 8; Clemeoa XIII, ep. c BI fHI-
eenua. 4 mart. 1782, I 1; PlUB VI, conat. c Auo'orem IIdm It, 28 aua. 1794, prop. '14.
It,
8ynod1 PIstorleD., damn.: GregorlUB XVI, ep. eDCycl. c Ooltlfll"nfll d4~"" ••It, 17 mal1lB35;
8. R. O., 8.,ri"", 8 lUll. 1680, ad 2, 8.
li Conc. Trldent., 111!811. XXV, de "gularibu., Co 12; Urbanus VIII, conat. c 17Rit16r." It,
18 aept. 1642, I 8; Benedlctu8 XIV, conl1t. c Ad fII"""R'" It, BO mart. 1742, I 7: S. C. O.,
ARUf/vee6ft.• 22 apro 1719; 8. R. O., COfaCOrfIiae, 2310.1703, ad 2; BriotiftOf'feta.,18 aug. 1725.
I C. 17, D. V. de 00II.9.: C. 2, X, de Ob.erIHJUOM W."ionIm, III, 40; Urbanus VIII,
conat. c 17R41Ier." It, 18 aept. 1642, I 8; BenedJctua XIV, ep. eDCYcl. c NOR "film"",," It,
80 mall 1741, I 1, 8; ep. encycl. c 1R nprema li, 22 aug. 1741, I 2; ep. encycl. c Libnl"-
rime It, 10 lo. 174G, 116-21); S. O. S. Ofr., IItt. 17 mart. l.883; S. O. de Pl"Op. Fide (O. G.),
2 aug. 1781; (O. P. pro Sln. - Slam), 26 lo. 1820.
• Benedlctus XIV, ep. encycl. c NOR "fIIlrigMft.. Il, BO malll741, I 8; ep. encycl. c 1R
nJW6fIIG It, 22 aug. 1741, I 2; S. c. S. Ofr., deer. 5 dee. 18H; 18 mart. 1896; S. O. O., 11tt.
8 mall 1912, n. 2'>.
I S. O. B. Ofr., 12 apro 1742; 8. O. Q., OnU,," PraemOMlrt.dn., 1 et 15 dee. 1'l25,
ad 1-6.
357
TITULUS DII.
De diebul teltll.
CAN. 124:7.
§ 1. Dies festi sub praecepto in universa Ecclesia sunt tantum:
Omnes et singuli dies dominici, festa Nativitatis, Circumcisionis, Epi-
phaniae, A.scensionis et sanctiSBimi Corporis Christi, Immaculatae Con·
ceptionis et Assumptionis .A.lmae Genitricis Dei Mariae, &ancti Ioseph
eius sponsi, Beatorum Petri et Pauli Apostolorum, Omnium denique
Sanctorum 1.
§ 2. Ecclesiastico praecepto dies festi Patronorum non subiacent;
locorum autem OrdinarU possunt sollemnitatem exteriorem transferre
ad dominicam proxime sequentem I.
§ 3. Sicubi aliquod festum ex enumeratis legitime Bit abolitum vel
translatum, nihil inconsulta Sede Apostolica innovetur '.
CAN. l248.
Festis de praecepto diebus Mis_ audienda est; et abstinendum ab
operibus servilibus, actibus forensibus, itemque, nisi aliud ferant legl-
timae consuetudines aut pecnliaria indulta, publico mercatu, nundinis,
alUsque publicis emptioni"us et venditionibus •.
CAN. 1249.
Legi de audiendo Sacro satiRfacit qui Missae adest quocunque catho-
lico ritu celebretur, sub dio aut in quacunque ecclesia vel oratorio pu-
1 O. l, D. III, de COM.; e. un., de rellqtlU8 el t16tW1ruliofte ,.ne'or"m, 111,18, ID Clem.;

MartlDus V, const. c 1ft6I1GbUe li, 28 mali 1429, I l; EugenIus IV, CODat. c BllfceUeftlla'"
..m., 28 mali 1438; S. Plus V. CODa c C"m ,n"""n Il, l apro l.588, 17; UrbaDus VIII,
const. c Utlltler,a ., 13 sept. 1842, 12; OIemens XI, const. c Oom,ni,ri Nobla Il,8 dee. 1708;
Leo XIII, Utt. ap. c Qtlocl pa",," l, 28 laD. 1800; 1Itt. ap. .. Btri G,.d nobUlarimlllll .,
8 lun. 1890; IItt. ap. c Quali erG' muitne ., 8 mart. 1891; Plo X, mota propr. c SII",""
d4am,J(Me ., 2 luI. 1911, D. I; S. R. C., S. 10,e,M, 8 mail 1621; decr. &eD. 13 sept. 1892;
H4a,aJeta., 18 sept. 1692, ad l; Gallla,."m, 10 laD. 1898, ad 8.
I Pio X, mota propr. c SII,remi di,mp"Me ., 2 lui. 1911, D. III.
, Pius X, mota propr. c Supremi dilolfllC1W6 ., 2 lui.· 11)11, D. IV .
• C. 82, 64-66, D. I, dd COM.; e. l, 18, D III, (j(; COM.; e. l, a,·G. X, de ferila, II, 9;
CoDe. 'l'rldélt., sess. XXII, de ob'ertlGtldla el etlttotICtla ltl celebr,,'iofte mla'Ge; Paulus III,
consto c AUltudo ., 11un. 1G37; S. Plus V, CODat. c O"m ,,"mllm ., 1 apro l.588, 1 7; Bene-
dietas XIV, const. c Ad mml,,"tla ., 30 mart. 1742, 1 6; ep. eoeyel. c N'hU fI"Ofecto l, 12 aug.
1742, Il; const. c PGlemae. chGnl"," », 24 aag. 1744, Il, 2; ep. eocyel. c Ab eo lempore l,
6 DOV. 1746, 110.30; deer. c ROtI multi Il. 14 DOV. 1748; Plus IX, 4!p. eocyel. c Amlltltla'lm'
H6de111"orIa l, 3 mali 18G8; ep. eDcyel. c QUlltltG Ctlf"/J !t, 8 dee. 1864; Leo XIII, Utt. ap.
c Quod fIGtICU !t, 28 laD. 1890; Utt. ap. c Blri Il,,IId tIObUla"mIIm Il, 3 IUD. 1890; lltt. ap.
c Quod er,,' mGIIfim6 ., a mart. 1891; lltt. encyel. c BertI", tIOtI/Jrum ., 16 maU 1891;
Plus. X, mota propr. c StlfW6mi eU,mpliMe ., 2 lui. 1911, D. I; S. C. S. Oir., 23 mari.
1t1Ci6, ad 1; 18 DOV. 1669; dett. 4 mart. 1679, prop. 62, 53, damo.; 11UItr. (ad Vie. Ap.
SUtchueo.), 18 lui. 1768; (MarlaDopol. et Marquette), 2 aag. 1S7l; (Vizagapatam), 11 laD.
1888, ad a; s. O. Ep. et ReI., H"drutl"tI", 22 DOV. 11580; S. O. O., Placeta,itIG, 16 dee. l _
00" l.rl, O/lnoalot
blico aut semi-publico et in privatis coemeteriorum aediculls de quibus in

can. 1190, non vero in allis oratoriiB privatis, nisi hoc privilegium a
Sede Apostolica concessum tuerit 1.
TITULUS XIV.
De abstlnentla et lelunlo.
CAN. 1250.
Abstinentiae lex vetat carne iureque ex carne vesei, non autem ovis,
lactieiniis et quibuslibet condimentis etiam ex adipe animalium '.
CAN. 1251.
§ 1. Lex ieiunii praescribit ut nonnisi unica per diem comestio fiat;
&ed non vetat aliquid cibi mane et vespere sumere, servata tamen circa
ciborum quantitatem et qualitatem probata locorum consuetudine'.
§ 2. Nee vetitum est carnes ae pisces in eadem refeetione permiacere;
nee serotinam reteetionem cum prandio permutare'.
CAN. 1252.
§ 1. Lex solius abstinentiae servanda est singulls sextis teriis 1-
§ 2. Lex abstinentiae simul et ieiunii servanda est teria quarta Ci-
nerum, feriis sextis et fl8bbatis Quadragesimae et teriis Quatuor Tempo-
rum, pervigiliis Pentecostes, Deiparae in caelum assumptae, Omnium
Sanetorum et Nativitatis Domini l.
RIPGflG, 2 maU 1111; B. C. de Pl'Op. Fide, (SlDaram), 12 aept. 1645, ad 1; (C. P. pro BIn.-
Sutcbuen.), 13 laD. 17M; (C. P. pro BIn. - ButebueD.), 31 !aD. 1798: lD.atr. (ad vie. Ap. Beo-
plae), 28 aept. lSaO, ad l, 14-18; lD.atr. 31 lui. 1902, D. 10. - Vide etlam caDo 1889.
l O. 85, D. I, ele COM'; Leo X, Utt. ap. c 1fttell&rim.. It, 13 DOV. 1M1; Clemena XI,
deer. c NOtl"t"" Il,15 dee. 1108; Benedlctus XIV, ep. encycl. c Jl/lIlftO cum Il, 2 IOD.1m,
I 12, 14; Plus x, moto propr. c lneer ."U'plicN Il, 21 i1ebr. 19OG, D. n, 22, 46; S. O. Ep.
et Bee., PfefttiM, 15 mart. 1594, ad 4; S. C" C., N,,"*, 22 sept. 1840, ad 2; BitJHJlett.,
11 aug. 1641; Amp"ncn., 30 mart. 1888, ad 1; S. C. de Prop. Fide (O. G.), n dee. 1888,
ad 14; InHtr. (ad Deleg. Ap. Aegyptl), 30 apr. 1862, D. l°; S. R. C., BIt."""/I, 2 lui. l.86l.:
Alel"ert., 22 mall1841; decr. 23 lan. 1899; Viceft., "mart 1901, ad v; Vkett., 10 maU 1901.
, Benedlctu8 XIV, ep. encycl. c I,.ter om,dl1eflG1 _, 2 tebr. 1144, I 8: S. O. B. Otr.,
1 mali 1889; 13 malll896; 8 aept. 1899; S. C. C., B/lrciftOtl6ft., 1 aag. 1910, ad l, 2; S. POeDlt.,
30 !an. l.866.
3 Benedlctus XIV, ep. encycl. c Non /lmbll1''''.' " 30 mali 1741, I 4; ep. encycl. c I,.
••prems Il, 22 aug. 1741, I l, 2; ep. c OOI1flOtlim". Il, 12 maU 1742; ep. c 81 IrsternUtU Il,
81nl. 1744, Il, ad I, VII; ep. eneyel..c L'bentit.,'me·" 10 lon. 1745, I 3; S. C. S. Otr., decr.
18 mart. 1066, prop. 29, damn.; S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sln.), 12 dee. 1788; S. Poentt.,
24 febr. 181.9; 18 lan. 183-1; 18 mano 1882.
• S. C. S. Otr. (Sueclae), 29 lui. 1851; 17 sept. 1882; S. Poenlt., 10 ian. 1834.
" S. C. S. orr. (MISlJion. Hu-quang), 30 lan. 1166; S. C. de Prop. Fide (C. G.), 4 sept.
1663; 28 febr. 1760; (C. P. pro SID.), 31 lan. 1700.
G C. 1.." D. LXXVI; e. 6-9, D. III, elfi con•• : e. 18, D. V, de 00ft.t.: So. C. S. Otr. (Mls-
81on. Hu-quaDg), 30 laD. 1766; (Vie. Ap. FOklen.), 12 luI. 1710; S. C. de Prop. Fide (C. G.),
4 aept. 1663; 28 tebr. 1180; (C. P. pro Sin.), 31 lan. 1798.
§ 3. Lex BOlius ieiunii servanda est reliquia omnibus Quadragesimae
diebus 1.
§ 4. Diebus dominicis vel festis de praecepto lex abstinentiae, vel
abBtinentiae et ieiunii, vel ieiunii tantum cessat, excepto festo tempore
Quadragesimae nee pervigilia antieipantur; item eessat Babbato Bancto
post meridiem I.
OAN. 1253.
Bis canonibns nihil immutatur de indultis partieularibus, de votis
emuslibet personae phyBieae vel moralis, de eonstitutionibus ac regulls
emusvis religionis vel instituti approbati uve virorum sive mulierum in
communi viventium etiam Bine votis '.
OAN. 12M.
§ 1. Abstinentiae lege tenentur omnes qui septimum aetatis annum
expleverint '.
§ 2. Lege ieiunii adstringuntur omnes ab expleto vicesimo primo
aetatis anno ~ inceptum BeXagesimum·.
PARS TERTIA
DE CULTU DIVINO
CAN. 1255.
§ 1. Sanctissimae Trinitati, singulis eiusdem Personis, Christo Do-
mino, etiam sub speciebus 88cramentalibus, debetur cuitus latriae; Beatae
Mariae Virgini cultus hyperduliae; aliis cum Christo in caelo regnanti-
bus eultus duliae '.
1 o. 6-8. D. III, de COM': C. 16, D. V, de COM.

• o. 9, 14, 16, D. III, de COM': c. 16, D. V, de COM.; c. S, X, de ob3flrt1CltwfWJ ~u"to
"'''', 111,46; Plu X, mota p~pr. c Buprem' ducipUnae ., 2 iul. 1911, D. V: 8. O. 8. Otr.
(M18s1on. HU-CJU8q), BO 1&D. 1785: (Vic. Ap. Fokien.), 12 iul. 1770; 8. O. de Prop. Fide
(C. G.), 4 aept. 1863; 28 febr. 17&0; (O. P. pro 810.), 311&D. 1796.
I O. 3, X, tk ob.8f'tlGtfcme "'u"Wnim, III, ~: 8. o. C., 18 aept. 1911; 8. O. de Reti.-
110818, 1 aept. 1912, D. II.
, 8. O. 8. Otr., 19 apro 1685: 14 dee. 1842; S. Poenlt., 16 mart. 1837.
I S. C. 8. Otr., 23 mart. 18G6, ad l: deer. 18 mart.1006, prop. IO, 31, damn.; 13 DOV.
1888; 14 dee. 1842; S. O. de Prop. Fide (8Inarum), 12 sept. 1645, ad l: 8. Poen1t. 24 febr.l819 .
• O. lO, X, de Ofllebratfcme miB.ar"",. et .acrllfllP.Nto Bucharl"Me, et dhn"w olllclu,
III, 41; 8)'1Dbolum Nicaeno-OonstaDtmopolltaDum; Cone. Epbellm., A""tllematf,,,,, 0,,-
""', caD. 8; CoDC. ColUJtaDttDopolltaD. 11, collatto VIII, caD. 9: CoDC. Nicaen. II, actlo VII,
dejbamo de HOrV ,,,.,,,,mha; CoDC. Trldent., sesso XlII, de B"CllllrUhll, c. 5, caD. 6;
sess. XXII, de .tJCrijlcCo """tIfI, c. 8; sesso XXV, de CIwocaUOfWJ, "enenatfcme et relfll"'u
."f1C1oru"', et .lIorU 'magi.Che: S. DamallUs I (10 Synodo Romana IV), a. 380, anatbe-
matlsmu 22; Piu IV, conat. c I"C"net"". ftObU ., 13 BOV. ll'iM, Professlo fidel Trldent.;
8. Piu V, conat. c o"". prl"..". ., 1 apro 1li66, • 4; GregorlUll XIII, conat. c 811"ctu.I".", .,
a. l615, Profe8a1o 8de1 Graeels praeacr.; Benedletua XlV, ep. c N"per IId No• • , 16 mart.
1748, Profealdo adet lIaroDit1s praeacr.; ep. eneyel. c B. quo .• , 1 mart. 17118, I 87, S8;
880
§ 2. Saeris quoque reliquiia atque imaginjbus veneratio et cultus de-

betur relativu8 personae ad quam reliquiae imagineaque referuntur 1.
CAN. 1256.
Oultus, Bi deferatur nomine EccleBiae a personia legitime ad hoc
deputatis et per act08 ex EccleBiae inAtitutione Deo, Sanctis se Beatta
tantom exhibend08, dicitor publicuB; sin mino8, pritHlttIB I.
CAN. 1257.
Unioa Apoatolicae Sedia est tom sacram ordinare liturgiam, tum
Uturgicoa approbare libroa '.
CAN. l258.
§ 1. Baud Ucitom est ftdelibu8 quovis modo active aaaistere aeu
partem habere in sacris acatholicorom ••
Pia VI, COD8t. • Auowretll /Idei Il, 28 aug. 11M, prop. 61-83, 8ynodi P1atorlen., damD.;
Leo XlII, ep. eneyel.• Mfrae CIIn"". Il, 28 mali 1902; 8. C. 8. Otre (8mymen.), 80 lan.,
7 lui. 1884, ad 5; 8. C. de Prop. l'lde, 15 dee. 1764, ad 4; S. R. O., PtIOft., 14 déc. 1802;
8. Ma,.ci, 28 nov. 1644, ad 1; U,.bU, 19 a1ll. 18Gl, ad 6; RtlwematJteII., 7 lui. 1876, ad II;
Rituale Rom., tlt. IV, c. 1, le IGIICUirimo BtIOIIG....'1Ge ItICnIfIMIl'O, n. 8.
l O. 2'1, 28, D. III, de CII"'; Conc. Nlcaen. Il, aetlo VII, cfe/lnUW cfe lGoria ~. .gi-
n'ha; aetlo VIII, de ~lMllln'hI, ,",mGnita'e Ch....", tf'tldi'fone: Conc. CoD8taDtIDopoU-
tan. IV, actlo X, can. 8: Cone. Trldent., aesa. XXV, le 'nt7oCGtloM, t7f1fter'tJUone eC ",l'P''''
.aMtorl"', e' .aona 'ffttlgift~ha; Plua IV, con.. • I "'tlMCtI'" fIObU Il, lB DOV. 1If4U, Pro-
fesalo lIdel Trldent.; Gregaria XIII, conat.• 8allCCùri",u. Il, a. 15'75, Profeaalo 1Ide1 Grae-
cla praeacr.: lDDocentlU8 XI, CODst. " Oaele.,,,, PlJltor Il, 20 nOT. 1887, prop. 18, KlchaeUa
de MollDoa, damn.: Benedlct08 XIV, ep.• NtItI",. tId No. Il, 16 mart. 1748, Profeaalo 1Ide1
MaroDltla praeacr.: l'la VI, conat•• AuCCOrem 1ItIfi Il, 28 a1ll. 11M, prop. 88-n, 8ynod1
Plstorlen., damn.: S. O. S. Otr., decr. 7 dee. 1890, prop. 25, dama.: 8. R. C., Va,.ItWtetI.,
7 maU 1746, ad 7: Vef"Oftett., 22 llept. 1827: LtlcioneR., 23 mali 1835, ad l, 2; LtlcIoReR.,
2'1 auge 1é86: CeflOffttlftett., 18 fabro UW3: CadtlP'Olm., 9 mali l.86'i, ad V: Oelaottett., 2'11un.
1868; Mo'l'" Regan., 20 mart. 1869, ad VII: Boma"", 15 fabro 18'l3; U,.geUen., 15 lun. 1883:
O,.d~nla MIHOf'V'" de Ob.ef"lHlntiu 8. lI'f"Gnciaci, 17 llept. 188'l: 08fJhaltlflflft., 18 dee. lII09,
ad I, II: Mlasale Rom., RtlbrlCII 'n/er4IJ VI. 'n ParlJlGet76 (Adof"G'Co O""",).
Il Denedlctus XlV, const .• QallmN ,",'o Il, 80 apro 1149, 112.
a Conc. Trident., aesa. VII, 'e ICICnIfftettUi '" genere, can. ta: BeIIII. XXI, de 00tIMIMJ-
'leone, C. 2: 8I!S8. XXII, de ,acrillcio mW.ae, C. 5; Clemena VI, ep.• 8t1per (ltl'h.d.. Il,
29 aept. 1351; Benedlctus XIV, ep. encycl•• 'n''''' omn4gena. Il, 2 fabro 1744, 1 18; ep.
eDcyel .• AlI",'a8 IUnt Il, 28 luL 1155, 1 2'1: Leo XIII, const. • 01}lcioru", 110 mtlnet'V. Il,
25 Ian. 1891, n. 18; S. C. de Prop. Fide, instr. (ad Vic. Ap. CocbIDchln.), 80 lan. 1880:
8. R. C., VWett., U lUD. 1805, ad 1: B04.nett., 161an. 1607; Urbù, 12 ma111612; decr. geo.
26 apro l.884; Olencon,,,. Regalentl'" Cong"g.'I0,,'" 80fftt1.ohae, 18 febr. 1M3: OflftOffttlnett.,
10 Ian. 1852, ad 1-4: Molinett., 12 sept. 185i, ad XVI: 8oc4e'all, Pre,blfterorv", 88. 811Of'G-
mente, U mart. 1871, ad II: decr. 17 maU 1911•
• C. 67, 111, C. I, q. 1: C. 5, C. IX, q. l; C. 40, 41, C. XXIV, q. 1: e. 85, O. XXIV, q.3;
e. 118; D. IV, de oon,.; C. 2, X, de .ot.f",",ticla e' or"'""Ulab da, V, 8; Olemena Xl, CODst.
• Il. Ula Il, 19 mart. 1115, I 2, 5: Denedlct08 XIV, conat.• litri fHI,'onzl", Il, 28 mal.l1742,
I VII, n. XlII, XIV: consto • Il. qtlo It, U lui. 1742, I 10,12, 21-25: S. O. S. Otr., 2'1 aq.
161i8: 28 seP.t. 1608: '5 dee. 1008; 13 DOV. 1669; (lJlbernlae), 29 nov. 1072, ad 2, 3; 14 oct. 1676,
ad 1; (Aethloplae), lO apro 17M: 7 auge 1704: .ad 1: decr. 20 noy. 1704: 21 nov. 1109; I dee.
1741; (MI88Ion. Aegyptl), 9 dee. 1745; (Mlas". Ten08 in Pelop0DDe80), lO mali 1758, ad 2;
(SmyrneD.), lO maU 1710; ID8tr. (ad Vlc. Ap. CoDatantlDop.), 28 auge 1180; (Kentuky),
lB Ian. 1818; Instr. (ad Ep. Sanctorlen.), 12 maU 1841: (Zacynt.), 1 apro 18G7; iDatr. 22 lun.
361
§ 20 Tolerari poteet praesentia passiva seu mere materialis, eivilis

oftlcii vel honoris causa, ob gravem rationem ab Episcopo in casu dubU
probandam, in acatholieorum funeribus, nuptiiB similibusque sollemniis,
dummodo perversionis et scandali perlculum absit lo
OANo U590
I lo Orationes et pietatia exercitia ne permittantur in ecclesiis vel
oratoriis Bine revisione et expresaa Ordinarii looi licentia, qui in casibus
diftleilioribus rem totam Sedi Apostolicae 8ubUeiat lo
I 20 Loei Ordinarius nequit novas litan.ias approbare publice reei-
tandas.'o
OANo 12600
Ecclesiae ministri in eultu exercendo unice a Superioribus ecclesiao

atlels dependere debent «o
l.8G8: (BmyrDell.), BO lUD., 7 luI. 18IK, ad 4, 8; 28 apro 1894; B. O. de Prop. FIde (Slnarum),
12 aept. 164G, ad 7, 8; lnatr. (pro 1I18810n. Orient.), a. 1729; 11 febr. 1761; (C. G. - Vie. Ap.
A.leppen.), 6 aug. 1764; 15 clec. 1784, ad 1, 2, 4; lnstr. <ad VIe. Ap. OoDStant1Dop.), 1 oct.
118G; (Paros), 12 mart. 1789; (C. P. pro Sln.), 4 tu. 1798; (C. G. -ÀDtlbar.), 2 aug. 1803;
Utt. encycl. (ad JDp. IDd1ar.), 2IS apro 1902.
l Olemens XI, const. c BJI "la _, 19 mart. 1715, I 2,5; Benedlctus XIV, conato c .'"
ftlo _, 11 lui. 1742, IlO, 12, 21-28; ep. encycl. c 1"fer ot,."i,en"" _, 2 febr. 1144, 116; Gre-
&Grius XVI, ep. c Dolorem _, BO DOV. 1888; B. O. 8. Ofr., 28 mart. 10C56, ad 4; 13 nov. 1669;
deer. 20 DOV. 1104; 9 dee. 1745; Utt. (ad Vie. Ap. AJgerlae), 21 lan. 1751; (M1ss10n. Tenos
ln Peloponne&o), 10 mall 17118, ad 1; (AJgerlae), 14 sept. 1780; (Kentuky), 13 lan. 1818, ad 1;
(QuebeC), 28 febr. 1820, ad 1, a; lnatr. (ad Ep. Sanctorien.), 12 ma1l1841, n. 2; lnstl'. 22 lon.
l.8G8: (Sanctorlen.), 22 lUD. 18IH; (Smymen.), BO lu., 7 luI. l.864, ad 1; (Iaponlae), 11 mart.
1888; lnatr. (ad A.rchlep. Oorcyren.), 8 tu. 1811, n. 2; (Oolombl), 14 lan. 1814; (Tunkln.
OentraL), 29 mart. 1879; (Bucarest), 8 malil.889; 19 aug. 1881; lnstr. 1 aog. 1900; 24 lan.
1908; S. O. de Prop. Fide (C. G.), 17 apro 1758, ad 2; 15 dee. 11M, ad 3; (C. G. -ÀDtlbar.),
2 aq. 1803, ad 1; (O. P. pro Sln.-CochlncblD.), 2 lul.1821; (O. G.), 21 nov. 1837; lnstr.
(ad Vlc. Ap. Scoplae), 28 aept. 1840, ad 14; lltt. (aa Vie. Ap. Aegyptl), 8 mali 1816.
I Oonc. Trldent., seaa. XXV, de '''1IOCfIUotI6, 'OOfIemtiofle e' reU(lIlU, ,"tICto",m, e'
aoorV hG"",",: Leo XIII, const. c Olldonlm fIO mllfIfJrum _, 25 lan. 1897, n. 13; S. C.
S. Ofr., 4 mali 1892.
I Leo XIII, lltt. ap. Il Salutll"" _, 24 d~. 1883; consto c 081ckwum fIO m~m _,
2ISlan. 1897, n. 19; Benedlctus XV, ep. ad Card. 8ecret. Statua, 5 mali 1917; S. C. S. oa,
deer. 6 aept. 1601; 18 apr.186O; S. O. Indulg., UrrM e' OrrM, 16 lu. 1886; S. R. O., Alall"-
cl"""', 15 mart. 1608, ad 14; Poloniae, 12 lu. 1628; Be"""., 8 mart. 1631; S~IGM,
2 aag 1631; MedwllltlfJf&., 7 dee. 1841; OIl.eutlM, 20 luI. 16M, ad 1; O''''t.'ls Plebls, 29 lan.
ll1i8; S7If'6"., 12 luI. 1684, ad 4; N.m•• DI.oeoeN e' Prom"ciae Tre"'rfJfI., 81 luI. 1685 n. 16;
Llsbottefl., 16 lUD. 1674; UrrM, 11 febr. 1702; UrrM et 8IG'•• Bocleaia.tlcl, 15 aept. 1815;
deer. gen. 8 apr.l821, ad 7; Bobfm., 8 aug. 1839, ad 8; Vef'OflfJfl., 11 aept. 1847, ad 1; Tonkifli
OocCdmlfllls, 14 aag. lBCi8, ad III; La.dm., 21 sept. 187a; OIlPWM, Portua AIolsU et
BatiUle OOflOfJptioflls de OhUe, 12 mali 1811, ad V; Bri.rim., ~ aug. 1880; Argm"fI6ft.,
29 aug. 1882; Urb" et OrrM, lO dee. 1888; decr. G malt. 1.894; MortI" AlbfJ"i, 20 lUD. 1896;
Ben"""", 20 IOD. l.896; OO"lIf"elatiofl" Blil. Beciempforia, 11 febr. 1898; n tebr. 1898; Urb"
et OrrM, 2 apro 1889; UrrM et OrrM, 22 apro 1908; deer. 8 fabro 1905; Urbls et OrrM.
18 mart. l.909•
• Bened1ctus XIV, ep. encycl. « Qt&etAGcÌmod• • _, 28 mart. 1743; Plus X, Utt. encycl.
c IIIMfUI•• _, 24 mall 18ll.
OAN. 1261.
§ l. Loeorum Ordinarii advi.gilent ut saerorum eanonum praeseripta
de divino eultu sed.ulo observentur, et praesertim ne in eultum divinum
sive publieum sive privatum aut in quotidianam fidelium vitam superati-
tiosa ulla praxis indueatur, aut quidquam admittatur a fide alienum vel
ab ecclesiastica traditione ab80num vel turpiB qU&estU8 speeiem prae-
seferens I.
1 O. 8, 8, 9, O. XXVI, q. 2; c. 1-14, O. XXVI, q. 5; c. 18-17, O. XXVI, q. 7; c. l, 2, X,

" .ortllB".'-, v, 21; c. 2, de ol/lClO ortI("",,", I, 16. m Vlo; Conc. TrldeDt_, 8888_ IV, "
etlftione e' "" ./JOr'OnI'" IIbrortlm;' 11888. XXII, " ONenHlt&tI'- e' mla"tI'- ,,, oelfJbnltiofte
",'-.ae; 8e88- :XXV, de ""rllatono; " t,,,,ocatiorae, WtJfJrGtiorae e' re'fqtI.,- HftCtortl"', e'
.aon. 'maumibu; (cont!Duatlo 888810018), " ,,.dll'um"ia: loaDDe8 XXII, coDSt. c S.per
"Uv••, a. 1828; Ianocentlua VIII, couat. c Sum.." ., G dee. 1484; Leo X (ID Conc. Late-
raneD. V>, CODSt_ c B.fIfJ1't1G6 tI'-IIO"'Icift'- ., 5 maU 1514, I 41; ep. encycl. c Horau''- .,
15 febl'. l521; HadrlaDu8 VI, ep. c DlltI"", li, 20 lui. 1522; Slxt1ul V, coDSt. c Coeli et terrae.,
51an. Ui88; Greaorlus XV, c;oust. c Otn"'IIO'mt''- De' ., 20 mart. 1828; UrbaDus VIII, const.
c 1n.torulabU" It, 81 mart. 1m, I 2; Aleunder vn, conato c 8t1Ct'WGftCt' _, lB fan. 1~
12, n_ XVI; Olell18D8 IX. coDSt. cl" uce"a Il, 18 aept.l608, Il, n. XVI, I 8; Olemena XI,
coDSt. c Bili tUa ., 19 mart. 1715, I 2, 5; lDDocentJus XIII, coD8t. c AfJN'oIid ",,,,",erii .,
28 maU l'l2S, I 22, 28; BeDedlct1l8 XIII, const. c 1" ..premo _, 28 aept. 1'124, , 18, 19, 28;
const. c Pa.'oraJl. olftcU ., 27 mart. 1726, I 8; Olemena. XII, lltt. ap_ c CQfllpeMv", _,
24 aug_ 1734, dub_ VII-IX, XI-XV; lltt. ap. c Ooracrcd.ta Nob'- _, 13 maU 1739; BenedJ-
ct1I8 XIV, const. c Bili fIlO ., 11 lui. 1742, IlO, 12, 21.-25: ep. enC)'cl. c l,.t. om"'getIH _,
2 febr. 1744, I 24; const_ c 0mII'"'" _Ucmt,",.11'" ., 12 aept. 1744, I 14, dub. VII-IX, XI-
XV, I 40; ep. c Betltltlae NolM ''""'tlt Il, 19 dee. 1744, I 5: ep. c BoIUcit,",'''' ., 1 oct. 174G,
I 8, 10 SQ.: S. O. S. Off •• 28 mart. 1858, ad 4; 1.8 DOV. 1689; deer. 20 DOV. 17M: 5 aept. 1788;
deer. CI aug. 1745; 80 lan. 1m: 15 dee. 1788; (Sutchuen.), 18 DOV. 1789; (Sutchuen.), 15 dee.
1789; ('l'DDlI:ID. Orlent.), 25 fabro 1'l'l'8: (Sutt'buen.), lO apro 1m: (Sutchuen.), 20 aug. 1m..
ad 1-8; (Sutchuen.), 27 !an. 1780, ad 2; (Sutcbuen.), 21. lan. 1802; (Slam), 17 mart. lB47:
(Tclle-lDanc et Klanc-sl), 21. apro l.&i7, ad 2, 4, li: (MarlaDopol.), 28 luI. lB47: (S!am), 17 aept.
1848; (81am Orlent.), 21. fabr. 1850; (Hu-un), 81 mart. 1852; 18 mart. 18Ii3: (Coreae), 5 lui .
. 18M, ad 2; (TDDkID. Occldent.), 27 IOD. 18155: ('l'DDlI:ID. Occldent.), 9 apro 1856; lltt. enC)'cl.
4 aug. 18116; (O&mbodlae), 22 luI. 1867; (My88Ur.), 22 luI. 1867: (Oambocllae), 3 febr. 1859;
1.Dstr. (pro Vlc. Ap. ad Galla8), 20 tOD. 1888, ad 83,34; (Iaponlae), 11 mart.l868: (OocblD-
ehlD. Orlent.), 17 febr. 1875: (TuDkIn. Centrai.), 29 mart. 1879; 28 lui. 1899; lltt.. (ad
Arcblep. S. Iacobl de Cblle), 3 aug. 1903: 27 apro 1917; S. C. de Prop. Fide (SlDarum),
12 sept. 1845, ad 8, 9; 1.Dstr. (ad Vlc. Ap. TunklD. Orlent.), 14 lan. 1753: lnatr. 9 febr. 1780;
lltt. (ad Superlorem N.), 13 aept. 1780; lltt. (ad Vlc. Ap. Foklen.), 13 sept. 1780; (O. P. pro
SID. - Foklen.), 8 lan. 1771; 1.Dstr. (ad Vlc. Ap. Slam), 21. lan. 1778; (O. P. pro SIn.-
'l'DDlI:1D. Orlent.), 13 !an. 1188 (a): (O. P. pro SID. - TunklD. Orlent.), 13 lan. 1783 (b);
IDstr. (pro Mlsslon. Malabar.), 9 apro 1783; (O. P. pro Sin. - Sutcbuen.), 5 apro 1785:
(O. P. pro SID. - TunklD. Occldent.), 5 apro 1781S (a): (O. p,. pro Sin. - TunklD. Occldent.),
5 apro 1785 (b); (O. P. pro SID. -Avae et PegtI), 29 maU 1788: (O. P. pro SID. - Sutchuen.),
li mart. 1787; 1.Dstr. (ad Vlc. Ap. Pondlcber.), 15 febr. 1792; (O. P. pro Sin. - Oban-sl et
Oben-81), 9 lui. 1792; (O. P. pro Sm. - Pekln.), 14 lan. 1793; (O. P. pro SID,), -18 lan. l'M:
(O. P. pro Sin.), 4 lan. 1798; (O. P. pro SID.), 20 febr. 1801; (O. P. pro SID. - Oban-a1
et Cben-sl), 20 febr. 1801; (C. P. pro Sin. - Cben-sl et Oban-sl), 8 febr. 1808; (O. P. pro
Sln.-Oben-sl), 30 apro 18M, ad 1; (O. P. pro SID.), 18 mart. 1817: lDatr. (ad Vlc. Ap.
8utcbuen.), 8 IOD. lB17, n. 3: (O. P. pro SID. -- Sutcbuen.), 9 dee. 1822; (O. P. pro Sm.-
Slam), 2 lui. 182'1: (O. P. pro SID. -·CocblDcbln.), 2 luI. 1827: IItt. (ad Vlc. Ap. Coreae),
11 sept. 1841; Utt. (ad Vlc. Ap. Leao-tong), 23 mart. 1844: 1.Dstr. (ad Vie. Ap. Pondl-
cher.), 28 lui. 1845; IDstr. (ad Vlc. Ap. 'l'DDlI:1D. Oooldent.), 30 aug. 1849; Utt. (ad Supe-
rlor. SemlD. Parla. MI88lon. ad Ester.), 9 aept. 1850; lDStr. (ad Vlc. Ap. Indlar. Orlent.),
Digitized byGoogle
863
§ 2. Bi locl Ordinariusleges pro suo territorio hac in re tulerit, etlam

religiosi omnes, exempti quoque, obllgatione tenentur easdem servandi;
et Ordinarius potest eornndem eeelesias vel publlca oratoria in hunc flnem
visitare l .
CAN. 1.262.
§ 1. Optandum ut, congruenter antiquae diBeiplinae, mulieres in
eccleBia separatae sint a viris li.
§ 2. Viri in eeelesi.a vel extra. eeelesiam, dum sacriB ritibus aBBistunt,
nudo capite sint, nisi aliud ferant probati populorum mOreB aut peeu-
liaria. rerum adiuncta; mulleres autem, capite cooperto et modeste vesti-
tae, maxime cum ad mensam Dominieam aceedunt li.
CAN. 1263.
§ 1. Potest magistratibus, pro eorum dignitate et gradu, loous in
ecclesia. esse distinctus, ad normam legum llturgicarum ••
§ 2. Bine expretlBO Ordinarii looi consensu nemo fldelis looum habeat
in eeelesia sibi suisque reservatum; Ordinarius autem consensum ne prae-
beat, nm ceterorum fldelium commoditati sit sufficienter consultum '.
§ 3. Es sempel" factis in concessionibus inest tacita conditio, ut Or-
dinariu8 pOBSit, ex iusta causa, conce88i.onem revocare, non obstante
quolibet temporis decursu I.
CAN. 1264:.
§ 1. Musicae in quibu8 sive organo aliisve instrumentis Bive cantu
lascivum aut impurum aJiquid misceatur, ab eeelesiis omnino arceantur;
et leges liturgicae circa mnmcam sacram serventur'.
8 sept. l.869, D. 84; Utt. <ad Superlor. SemlD.. Parla. lW8810D. ad Exter.), 8 mart. 1878;
8. B. C., BarbGI'nm., 19 lan. 1619; DfJrttuefl., 12 eept. 1769; Na"u'6ft., 1. Inn. 1878; Tn-
" " ' . , 28 tebr. 181M, ad I; PoDtlflcale Rom., tlt. Benedicilo orsi catech"metIOf'IJm; tlt.
Ordo a4 t7ffttafld.. fJaroohu..; B.1tuale Rom., tU. Il, c. 1, de ,acnltllflftto bllfJtlftli nte
aclmin"'"mdo, D. 38; tlt. VI, c. 1, de efll.eq,,''', D. 6, 7; tlt. X, c. 1, cle eeorcizafld" obl6''''
Il lIaetIIoftio, D. 18. - Vide efIam can. 336, I 2.
l Conc. Trident., 8888. XXI, de reI., c. 8; 8888. XXII, fle ob.ert1flnd" d evitancl'" '"
oelelwatiofte ""'.ae; Benedlctua XIV, coDllt. c Acl mUilant" », 80 mart. 1742, I 6.
li Caeremonlale Eplacopor., l. I, c. V, D. 7.
I C. 8, C. XXI, q .•; c. 19, C. XXXIIJ, q. 5; c. 57, D. I, de 00flI'; 8. C. de Prop. Fide,
lDatr. <ad Vie. Ap. Sin.), 18 oct. 1883, D. XV; 8. R. C., CaietaM, 25 aept. 1688, 18 luo. 1688;
Vaie'a..., 2 sept. 1600, ad 1, 8, .; Rat16flftatn., 7 luI. 1876, ad IV.
• C. 80, D. II, de COr&II'; c. 1, X, de vita et 1wtI8Itate clerlconlm, III, 1; 8. C. Ep. et
Reg., SpoIe'a..., 19 dee. 1846; S. B. C., Bgttanieft., 10 Inn. 1602, ad 6; Campo.'enana,21 febr.
16Ot; OnJ""6ft., 24 oct. 1809; 8af1OtI8fl., 20 apro 1680; UgenU'IG, 23 mali 1639; Bnlftd"rina,
15 dee. 1640; Licten., 6 lui. 1Ml.; Bilettn., 81 maH 1642; AquUa..., 28 lnn. 1642; Interafllnn.,
191ul.1M2, ad 2; Jlefliolaun., 8 et 18 luI. 16M; Mediolanen., 26laD.l658; PoliniaftfIJI., 11 aept.
1880; Jlediolatl8fl., 15 laD. 1061.; Boianen., 29 DOV. 1670; RheglftfIJI., 29 DOV. 1670; Tortonn.,
18 Inn. 1671; OrflfllOt&flft., 16 Inn. 1674; lmoletl., 18 malll6'l5, ad 3; VerceUn., 18 febr. 1677;
BCleoen.,23 eept. 1684; Baf'fIJI., 22 febr. 1687; decr. gen. 18 mart. 1688; Ge",ndn., 12 mart.
1689; decr. geo. 22 apro 1690; Bononieft., lO IUD. 1090, ad l: Banm., 22 apr., 2 sept. 1690,~.
ad 8; li'fSt'rtJrien., 2 aug. 1698; Amerl..., 12 eept. 1699; Mont" Alti, 23 Inn. 1703; Caletln.,
2 apro 1718; CaeremoDfale Epl\lcopor., l. I, C. XIII, n. 18.
• B. R. O., BntomUiett., 11 dee. 16M, ad 3.
I S. C. IDp. et Beg., Hpoletana, 19 dee. 1846; S. B. C., Martan6ft., 22 DOV. 1642.
r C. l, de oelelwatCofte ".".a",m fiI amI cI'vin" olJl~", III. 14, ID Clem.; C. nn., de
ve'a e' Iaoneoate oIerfoon"", III, l, ID Extravag. com.; CoDC. Trident., sesso XXII, de
§ 2. Beligiosae mulieres, si eisdem liceat, ad. normam Bll8rum con-
stitutionum vellegum liturgicarum ae de venia Ordina.rii looi, in propria
ecclesia aut oratori'o publico canere, tali e Jooo canant, ubi a populo
conspici nequeant 1. .
TITULUS XV.'
De eutodia et eultu sanetl.ssimae Eueharlstlae.
OAN. 1265.
§ 1. Sanctissima Eucbaristia, dummodo adsit qui eius curam habeat
et regulariter sacerdos semel saltem in hebdomada Hissam in sacro 1000
celebret:
1.0 Custodiri debet in ecclesia cathedrali, in ecclesia principe Ab-
batiae vel Praelaturae fttdliuB" Vicariatus et Praefecturae Apostolicae,
in qualibet ecclesi& paroeciali vel quasi-paroeciali et in eccle~ adnexa
domui religioso rum exemptorum Bive virorum sive mulierum;
2.0 Custodiri potest, de licentia Ordinarii looi, in ecclesia colle-
giata et in oratorio principali sive publico sive semi-publico tum domus
piae aut religiosae, tum collegii ecclesiastici quod a clericis saecularibus
vel a religiosis regatur 2.
§ 2. Ut in aliis ecclesiiR BeU oratoriis custodiri p088it, necessarium
est indultum apostolicum; looi Ordinarius banc licentiam concedere
potest tantummodo ecclesiae aut oratorio publico ex iusta causa et per
modum actus I.
ob'~Gndll et emtG"d" in ceJebratwtae m"'II6; Benedlctus XIV, consto c Ad m"itan'" »,

BO mart. 1742, I 6; ép. encyel. c Ann.. (ltli », 19 febr. 1749, I 2 aq.; Plua X, motu propr.
« ]nter flGltora'" ol/lmi _, 22 nov. 1903; ep. c Qtlod Nobll _, 8 dee. 1903; motu propr. c No-
,ero motti fJf'OprW », 25 apro 1904; 8. O. de Prop. Fide, lnstr. <ad Vie. Ap. Indlar. Orlent.),
8 aept. 1869, n. 29; lnstr. <ad Arcblep. Baltimort.'n.), 25 lWl. 1884, n. 2; 8. B. O., 21 febr.
1643; B"flGJeta., lO lan. 1677, ad 7; De mtIIicG 8Gera orilinaUo, 7 luI. l894; Urbe. et Oriria,
8lan. 1904; Oomflo8tellaM, 10 apro 1905; dett. 11 aug. 1905; deer. 14 aug. 1905; deelar. 14 febr.
1906; NeGpolitaM, 8 aug. 1906; dett. 7 aug. 1007; dett. 8 apro 1908; Oompo,teUaM, 18 nov.
1908; lnstr. ~ nov. 1908; dett. 24 mart. 1909; deer. 215 lan. 1911; deer. 11 apro 1911; 11 maH
1911, ad I, Il; deer. 81ul.1912; dett. 8 dee. 1912; 14 maH 1911); Ta"""'M, 18 maH 1911; 23 lun.
1917; Oaeremonlale Eplscopor., l. I, C. XXVIII, n. 11, 12.
l O. 215, O. "III, q. 2.
2 O. 16, X, de e"ce,8ibu, praelatoru", et ,ubd"o",,,,, V, 31; Benedlctua XIV, consto
l( Qtlamf1il 'u,to _. 30 apro 1749, I 24; 8. O. Ep. et Reg., UrbiMten., 2 mart. 1594; 8. O. O.,
TheJe8ina. 11 mart. 1696; Ama'flhltlJM, 1 et 29 apro 1713; '.dliMteta., 19 aug. 1752, ad III
et 12 mail 1753; 8. O. de Prop. Fide, lnstr. <ad Vico Ap. Indiar. Orlent.), 8 aept. 1888,
n. 30; 8. B. O., TtI,caneUIJe, 19 aug. 1619, ad 4; JflJrilJfleta., 16 apro 1644; AltOMll.,
17 febr. 1881.
I Benedlctua XIV, consto c Quam11i, '",to _, 30 apro 1749, I 24; PlU8 X, const C SII-
"'eta" coftlUw », 29 tun. 1908, I I. n. SO, 2, n. 1)0, 8; 8. O. Ep. et Beg., P.tGmM,21 mart.
11594; 8. O. C., OGiIJcfm., 12 lan. 1630, ad 1; 81/f'tJCUIlJfta, 13 nov. 1638. 22 aept. 1640; Ache-
".,CM, 8 mart. 1068, ad 8; lMnen.-8ar::GftfJft., 19 aug. 1890, ad 2 et 13 lan. 1691, ad 2;
BOftOftieta., 17 nov. 1691, ad 1; 8. O. de Prop. Fide (TunkID. Occldent.), 22 aept. 18110;
8. R. O., BlJt'lJrlIJe, 28 mart. 1.1593; NucerittG POl1lJtaoruflt, 12 aept. 1828; Oalan'.M, 14 lun.
§ 3. N emini licet aanctissimam. Eucharistiam apud se retinere aut
aeeum in itinere deferre 1.
CAN. 1286.
Eccleaiae in quibuB sanctiBslma Eucharistia 888el'Vatur, praesertim
paroeeia1ea, quotidie per aliquot saltem horas ftdellbua pateant 2.
CAN. 1267.
Bevocato quolibet contrario privilegio, in ipsa religiosa vel. pia domo
aanctiMima Eucharistia custodiri nequit, niBi vel. in eeelesia vel. in prin-
cipali oratorio; nee apud moniales intra chorum vel. Bepta monasterii I.
I
OAN. 1288.
§ 1. SanctisBima Eucharistia continuo Ben habitualiter custodiri ne-
quit, niBi in uno tantum eiusdem eeelesiae altari '.
§ 2. Custodiatur in praecellentiBBimo ac nobili88imo eeelesiae 1000
ae proinde reaulariter in altari malore, niBi aliud venerationi et cultui
tanti saeramenti eommodius et decentius videatur, servato praeseripto
legum liturgicarum quod ad ultimos dies bebdomadae maioris at-
tinet a.
I !. Sed in eeelesiiB cathedralibus, collegiatis aut conventualibuB in
quibus ad altare maius chorales functiones persolvendae sunt, ne eeele-
Biasticls omelis impedimentum afteratur, opportunum est ut aanetisBima
Eueharistia regulariter non cUBtodiatur in altari maiore, sed in allo sa.-
ee1lo BeU altari l .
I 4. Curent eeelesiarutn reetores ut altare in quo sauetiBBimum Sa,-
cramentum a.sservatur Bit prae omnibus aliiB ornatum, ita ut suo ip80.
apparatu magiB moveat ftdellum pietatem ae devotionem '.
1M8; l1rMl et OrMl, 12 1aD. 1704, ad 28; Nlt1et"ftea., 8 mart. 1811, ad III: Balonen., 14 ma1t
1888, ad I, Il: Orda se"andUB ID 8. Coqregatlonlbua, TrlbunallbuB, Ofllelia Romanae
OUrlae, 29 sept. 1908, Para II, Normae pecuUares, cap. VII, art. III, n. 100, a, n. 11°, b.
1 Benedlctua XIV, coD8t. c ]l'M p,..'ore"" _, 26 mall 1742, • VI, n. VII: S. C. de
Prop. Fide, Utt. encycl. 2G !ebro l.8G9; 1nstr. <ad Vie. Ap. Indlar. Orlent.), 8 sept. 1800,
n. 80; 1nstr. 31 lui. 1D02, n. 6.
t S. R. C., Balonen., n mall 1889, ad III: CompoaleUGtIG, 16 nov. 1890, ad I.
ICone. Trldent., 8888. XXV, de "'I11'lGr'btu, e. lO; 8. C. JDp. et Reg., CrGC011left.,
28 apro 1816: 8. O. O., OnJtIG'ea., 6 mall 1775.
• S. R. C., A",..tGe Praetonae, 21 lui. 1686, ad 8; BaRell Iacob' de Cile, 14 mano
1881, ad XIII: GflRdotHIR., 18 mali 1878, ad III; Pafri8ta., 28 nov. 1880, ad IV: CUReea.,
2 11U1. 1883, ad VI. _
1\ 8. C. JDp. et Reg., CaHrlGtIG, 6 dee. 15M: 8. R. C., QGfldtwfm., 18 mali 1878, ad I,
Il: Oowwm., 9 dee. 1899, ad IV; ARl1elopolUatIG, 26 apro 1901, ad III: Caeremonlale JDplaco-
por., l. I, e. VI, n. 2; RItuale Rom., tlt. IV, e.1, de ,aRetu,f",o BueMrlItiae ,aerG-
taeflto, n. 6.
a S. C. Ep. et Reg., LucatIG, lO febr. 1679; CGler'atIG, 6 dee. 16M; S. B. C., Belle-
Mcett., 6 febr. 1875; Caeremonlale Eplscopor., l. I, e. XII, D. 8.
I Caeremonlale JDplscopor., l. I, c. XII, n. 8, 18.
366
OAN. l269.
§ 1. Sanctissima Eucharistia servari dèbet in tabernaculo inamovi-
bili in media parte altaris posito 1.
§ 2. Tabernaculum Bit atrabre exstructum, undequaque solide clau-
sum, decenter ornatum ad normam legum liturgicarum, ab omni alla re
vacuum, ac tam sedulo custodiatur ut periculum cuiu8VÌs saerilegae pro-
fanationis arceatur I. .
§ 3. Gravi aliqua suadente causa. ab Ordinario loci probata, non est

vetitum sanctissimam Eucharistiam nocturno tempore extra altare, super
corporali tamen, in loco tutiore et decenti, aRServari, servato praescripto
can. 1271 a.
§ 4. Olavis tabernaculi, in quo sanctissimum Sacramentum asser-
vatur, diligentissime custodiri debet, onerata graviter conscientia sa-
cerdotis qui ecclesiae vel oratorii curam habet ••
OAN. 1270.
Particulae conaeeratae, eo numero qui in1irmorum et &liorum fide-
lium commnnioni satis esse pOMit, perpetuo conserventur in pyxide ex
80lida decentique materia, eaque munda et 8UO operculo bene cla-usa,
cooperta albo velo serico et, quantum rea feret, ornato'.
OAN. 1271.
Ooram. tabernaculo, in quo sanctissimum Sacramentum asservatur,
una saltem lampas diu noctuque continenter luceat, nutrienda oleo oli-
varum vel cera apum; ubi vero oleum olivarum haberi nequeat, Ordi-
1 C. lO, X. de celelwaUone "'''16",''', e' HONtneft'O BIIC1ac,..,'CGe, e' ,"w,," 01Jk:iQ,

III, 41; CoDC. TrideDt., aeR8. XIII, de Bucha,..,'"" c. 8, can. 7; S. C. de Prop. Fide, decr.
13 apro 1807, D. III; S. R. C., Bglfanfen., 101uD. 1802, ad 5; Rituale Rom., tlt. IV, e l,
de .atae'....moBllc1ac,..,'CGe 'GCnItneftto, D. 5.
I C. lO, X, de celeb1'll'fotIe "'''16",''', et 'GCnImetito BllcAarl8'",e, e' d'''''''' oJlldf8,
III, 41; C. l, X, de Cl&8tod", BucAa"""", cArjamo," e' aUo",,,, .acratneftt~"" III, 44;
8. R. C., Toletana,20 aept. 1808, ad 2; BrloceR., 21 luI. 1855, ad lO; Bataeti IacoW de Cge,
28 apro 1866; UrgeUm., 1 auge 1811, ad VII, VIII; AUonm., 11 febr.1881; Ne8qualfen., 1 dee.
1882; VaUCBoletaftG, 80 mart. 1886, ad l; Ordl,," .II'M,...'"Ca"..cdftOrt&m 8. Fratld8ct,
1 dee. 18M, ad XIII; Call16tl. e' TlIeaMA., 5 lun. 1889; ROmIJM, 20 lun. 1899, ad IV; Caere-
monlale Eplscopor., I. I, C. VI, D. 2; Rituale Rom., tlt. IV, C. l, de 8I1fact....moBllcharCBtloe.
8GCn1tnefttO, D. 5, 8.
I S. C. de Prop. Fide (O. G. - Helvetlae), 7 mart. 18OC5; S. R. C., Vfcarlotu Apoato-
,cm de Da"",, 10 febr. 1871, ad I, 5.
• C. l, X, de Cf48todfa Bllc1acr"tflze, cllrCBmat.. e' alloru", 8GCrGmmtorv"" III, 44;
S. C. Ep. et Beg., Fat1eRtiu, 25 mart. l.591: VaU"ole'GM, 12 mart. 1706; ep. encycl. 8 febr.
1151; S. R. C., C'''''atm., 8 dee. 18.11; H"fHSle"., 22 DOV. 1686; OalaDf4rll.M, 13 aept. 1642;
Ca'ag1l~IaM, 8 auge 1647; TU*"'M, 7 dee. 1737; C~"., 22 maU l841~ ad l; .IIel"_.,
22 mall l841; Namlert., 7 dee. 1844, ad .f; NeapoUlaM, 14 lUD. UWIi.
S C. 93, D. II, de cona.: C. 8, X, de olftcfo arcA'JWC8b,,'erl, I, 24; CoDC. Trident.,
&e88. XIII, de SIIc1ac,..,tI4, C. 6; Benedictus XIV, coDat. « PrGeclarfs !t, 18 mart. 17_ S. C.
de Prop. l'lde, tnstr. (pro Graeco-Melchlt.), 15 febr. 1741; S. R. C., C''''t.''' OoRCAea.,
13 auge 1887, ad 2; 8ataeti H',po,.,te, 81 auge 1867, ad VI; JI"'cIoJaln., 80 lan. 1880; AItOll68.,
17 febr. 1881; Rituale Rom., tU. IV, C. l, de .lJRCt....mo SIIc1ac,..,tloe IIJCrGfllm'O, D. 5.
367
narii loci prudentiae permittitur ut allis oleis commutetur, quantum fieri

potest, vegetabilibull l.
OAN. 1272.
Hostiae conseeratae. sive propter .fide1ium communionem, uve propter
expositionem 8&Ilctissimi Sacramenti, et recentes sint et frequenter reno-
ventur, veteribus rite consumptis, ita ut nullum sit periculum corruptio-
nis, sedulo servatis instructionibus quaa Ordinarius loci hac de re
dederit I.
OAN. 1273.
Qui in religiosam lldelium institutionem incumbunt, nihil omittant
ut pietatem erga sancti8tlimam Eucharistiam in eorum animis excitent,
eosque praesertim hortentur ut, non modo diebus dominicis et festis de
praecepto, sed etiam diebus ferialibus intra hebdomadam, frequenter,
quantum .fieri potest, Mi888.e sacrificio aEstant et sanctissimum Sacra-
mentum visitent 3.
OAN. 1274.
§ l. In ecclesiis aut ora.toriis quibus datum est asservare sanctissi·
mam Eucharistiam, fieri potest expositio privata seu cum pyxide ex qua,.
libet iusta causa sine Ordinarii licentia; expositio vero publica. BeU cum
ostensorio die festo Corporis Christi et intra octavam .fieri potest in
omnibus ecclesiis inter Missarum sollemnia et ad Vesperas; a.liis vero
temporibus nonnisi ex iusta et gravi causa praesertim publica. et de Or-
dinarU loci licentia, licet ecclesia ad religionem exemptam pertineat'.
l S. R. O., BtwcJriG., 28 mart. 1593; OreU,," OaptlOOltlOt"ll"" 22 aug. 1899; pr.ri.",

llIo808"U"', 14 lui. 1884: O""",,., 2 IUD. 1888, ad IV: OarOG.tIOR8ft., 8 DOV. 1907: declar.
22 DOV. 1907: BomaM, %1 DOV. 1908: decr. 28 febr. 1916; OaercmoDiale Eplscopor., l. I, C. VI,
D. 2, C. XII, D. 17; Rituale Rom., tlt. IV, C. l, d8 .aRCI""mo BUCMriltiGe eacram8"'o, D.6.
I Innocentlus IV, ep. c 8"b cstlloUcae lt, 6 mart. 12M, I 8, D. 9; Olemens VIII, lnstr.
c 8ancttl""'''' ., 81 auge 1li05, I 2;BeDec11ctus XlV, consto cB'" 'H'dorar.. lt, 26 ma.ll 1742,
I VI, D. llI-V: ep. encycl. c Alleta• ..", ., 26 lui. 1755, I 29; S. O. Ep. et Retr., Ra116ta.
M'8ft., 3 auge 1573; S. R. O., 8anc'ori8R., 12 sept. l.884, ad II; CaeremoDlale Eplscopor.,
l. I, C. VI, D. 2; Rituale Rom., tlt. IV, C. l, d8 eaRCI""mo BUCMriI'iGe eacram8R'o, D. 7.
I O. 118, D. II, d8 COU.; CoDC. Trldent., seSS. XIII, IIc BUCMriI'fa, C. 8; sesso XXII,
de ItJCrljlcfa ",ta.ae, C. 6; de oblfW11tJtldta 81 e1)l'a"d" ,,, 08JebrcJ'ioM """ae; Benedl·
ctus XIV, consto c Ad ","itGtI'~' lt, 30 mart. 1742, I 6; ep. encycl. c Oertloru 8tJecU .,
lB DOV. 1742, I 2-4; Plus IX, ep. encyc~. c No.tI. 8' Nobf.cum ., 8 dee. 1849; ep. encycl.
c 8'ngvleri q"Uem ., 17 mart. 18116; ep. en(:ycl. c Ama"t"""" Bed8"'fJ'orl, ., 3 mali 1858;
Leo XIII, ep. encycl. c Jffrae carita'tllt, 28 mali 1902; Plus X, Jltt. encycl. c Bdl'(JfI .aep8.,
28 mall 1910; S. O. ÈP. et Rec., lnstr. (ad Ep. Hunprlae), 28 ma.ll 1896, D. VI; S. O. de
Sacramentls, decr. 8 auge 1910, D. VI: S. C. O., 12 febr. 1679; decr. c 8acra Trid8fttlfla
8J1"OdUl ., 20 dee. 19OG, D. 6; Romana fI' alfa",,,,, 15 sept. 1906, ad 1; S. O. de Prop. FIde,
lnstr. (ad VIco Ap. Sutchuen.), 29 apro 1784; lnstr. (pro MlssloD. Sin.), a. 1817; (O. G.)"
12 laD. 1889; Rttuale Rom., tlt. IV, C. 1, de eanc'tI"mo BucMriI'we eacram8Rto, D. 2.-
Vide etlam caD. 467, I 2-
, CoDC. TrldeDt., sess. XIII, de S"CM""UG, can. 6; BenedJetus XIV, ep. c Acce","
"'UI lt, 16 apro 1746; consto c QH"",,, '",ta ., IO apro 1749, 1 24; ep. c O""" ", r8ct8 ROtI' .,
ft lui. 1755, 113; Olemens XIII, const. cl",.,. "''''''pHcN ., U dee. 1758, 1 G-7; Leo XIII,
conat. c OORdifae a OMit'o lt, 8 dee. 1900, 1 2, D. IlI; S. O. Ep. et Rec., Den"OR8R., 18 dee.
1589; Oatll6ritaflR., 26 oet. 11194; Der11&ot1eft., 7 sept. 1M8; NO'DGrift., 4 mart. 1603; S. O. O'L
Digitized by Coog lè
§ 2. Minister expOBitioniB et repoaitionis sanctisaimi Sacramenti est
sacerdos vel diaconus; minister vero benedictionis Eucharisticae est 'solus
sacerdos, nee eam impertire diaconuB potest, niBi in C8JtU quo, ad nor-
mam caD. &5, § 2, Viaticum ad in1lrmum detulerit l.
CAN. 1275.
SuppUcatio Quadraginta Horarum in omnibuB ecclesiis paroeclalibus
aliisque, in quibuB sanctisaimum Sacram~tum habituaUter aaservatur.
statutiB de conBensu Ordinarii looi diebus, malore qua deri potest BOl-
lemnitate quotannis habeatur; et Bicubi ob pecuUaria rerum adiuncta ne-
queat sine gravi incommodo et Cum reverentia tanto sacramento debita
deri, curet looi OrdinariuB ut saltem per aUquot continuas hol'88, statis
diebuB, sanctiBBimum Sacramentum sollemniore ritu exponatur I.
TITULUS XVI.
De eultu 8anetoram, &aeraI'IIIIl lmIgInum, et reUqularaln.
CAN. 1276.
Bonum atque utile est Dei Servos, una cum ChriBto regnantes, BUp-
pUciter invocare eorumque reUquias atque imagines venerari; &ed prae
ceteriB 6.UaU devotione BeatiBaimam Virginem Mariam ddeles universi
proeequantur a.
NeapoU'afIG. 11 aog. 1880, ad 4; 8ettOtM1"" 28 !ebro 18CK, ad 7; Vra,..ItJt1feft•• 18 lon. 1888,

ad 4; Gra,eaflOlJOUltJfIG, 14 apro 1874, ad 3; Vra'''kwtetI.• 28 aept. 1880; B~., 21 lon.
1887, ad 4; Luftoflll.-BarRftofIII•• 19 aog. 1890, ad 2 et 18 laD. 1881. ad 2; BOIIOftlea•• 17 DOY.
ad 4; TnritJfIG. 8 et 24 aog. 1108, ad 8; RtptJtta.16 et 80 mart. 17l.1S. ad 7, 8; Re,...

1881, ad 1; Balena"afIG, 8 et 28 lui., 19 aq. 1702, ad 2; Fen"Grlett .• 2 lon. 1708, 18 maH 1701,
20 maH,
17 lon., 8 luI., 5 aug. 1119, ad 4; l'ultl'errafIG. 80 !aD. 1728, 28 !ebr., 18 man. 1728, ad 11;
OlotlMlccm.. 7 lon., 2 aq. 17l1G, ad 18; S. C. Indq., OretJlOftfltl•• 18 apro 1728; S. R. C.,
A.CtflafIG, 8 apro 1682; UrbtJ,,(ae, 12 luI. 1838, ad 1; O~ •• 28 apro 1840; B",Cnwm.,
20 apro 1841; 8a1lOllett.• 81 maH 1842; OrafIG'ett•• 28 mart. 1845; Jle'foltJlleR.• 8 apro 1 _
8t1rrettt.,8 laD. 1057; .ilOR'" Reflal", I luI. 18D7; N4oIeR., 7aept. 1858; Ba""'fIG, 18 fabro
1688; .IIaforlce"., 8 lon. 1888; Po.,..Rlea., 18 luI. 1872; BettOflalUeR., 12 aq. 1618, ad 5; Pa-
JJNm., 18 mart. 1878; Batte" .11'.", 7 lun. 1881; .IIafor(oeu., 24 DOV. 1811; Urlria e' Orb",
12 lan. 1104, ad 27; PltJaett"fIG, 22 noY. 1710, ad 8; Papf.ett •• 9 mart. 1111, ad 2; P6f'VftfIG,
18 malll719, ad 4; FIorettIN. 18 mart. 1804; decr. geo. 8 apro 1821, ad 4; OrcI'"..
.II'ROf'tIfII
Ua,tlomROf'tl'" Pn>11CttCItJe HeltJe'ioae, 2S maH 1885, ad 4; Tride"tifIG. 12 man. l838, ad 8;
Ari""""., 11 aept. 1847; Ba,"," ItJOOW Ile oUe, 14 mart. l861, ad XIV; OIIRdett •• 18 mart.
1878, ad Il; Booletalf. IeR, 11 maI11878, ad V; LtlbtJaett•• 28 apr. 1902, ad VII; VUtIfItl.,
16 febr. 1906, ad II; CaeremoDiale Eplscopor., l. Il, C. XXXIII, D. 88.
1 S. R. C., ..4RfleIoJJOI(IafIG. 11 sept.1847, ad 9; TORt'''' OcoUfltUall•• 14 aUI. 1858, ad I.
I S. C. Ep. et Reg., Ltltldett., 20 aug. 1801; S. O. Indulg., OretJlOtlfIR., 18 apro 1728;
8. R. C., OretJlOtlett., 18 aept. 1842; Gro••etafIG. 4 luI. 18H; Urlria, 12 mart. 1881; W'e.'tIIO-
fttUterle"., 27 mali 1911, ad III.
3 C. 27, 28, D. III, de OOM.; C. 8, X, Ile 06ieb,..,fotIe ",".aru",. e' "OnImetI'O BtI-
chai'V,eae, el tU""".. ol'm", III, 41; C. on., Ile reUqu'" e' tHlfteratlotte .attetortlm, III, 22,
ID Vlo; CoDe. Nlcaen. II, aetlo VII, llejl,,'tlo de .am. '",agIRibtl.; C.oDC. T.rldent., 8888. XXII,
de .aorijlofo ",".ae, caDo 5; 1888. XXV, Ile '"woa'foRe. t1eMra,imIe e' reUqtl'" """'orti"'.
CAN. 1277.
§ 1. Cultu publico eos tantum Dei Sen'os venerari licet, qui aneto-
ritate Eeclesiae inter Sanetos ve! BeatoB relati sint 1.
I 2. In album Sanctorum canonice relatiaJ eultua duliae debetur;
Baneti coli poaaunt ubique et quovia actu eius generis eultus; Beati vero
non p088unt, nisi 1000 et modo quo Romanu8 Pontifex eoncesserit I.
CA.N. 1278.
Laudabiliter quoque, .servatiB servandiB, Saneti nationum, dioece·
Biom, provineiarum, confraternitatum, famillarnm religiosarum aliorum·
que looorum et moralium personarum eliguntur et, accedente confirma·
tione Sedia Apo8tolieae, eonstituuntur Patroni; Beati non item, Bine
peculiari eiuBdem Sedia Ap08tolieae indulto 3.
OAN. 1279.
Il. Nemini liceat in eeclesiiB, etiauo. exemptiB, aliisve loeis aacriB
ullam insolitam ponere vel ponendam curare imaginem, niai ab Ordinario
/ looi Bit approbata ••
§ 2. OrdiÌlariua autem saeras imaginea publi~ ad ftdelium venera·
tionem exponendas ne approbet, quae cum probato F.ACCleaiae usu non
eongruant I.
e' atICf'iI ' ...."""lHu; IrIartlDU8 V (ID Oonc. OoD8taDt1eD.), CODlIt. c I"tsr oullOttU Il, 22 febr.
1418, art. 29, de quo enorum Wlcle1f et Bua 8Usl'8Ctl mterropDdl; Plus IV, conat.
e ''''.''0'''''' tIObU Il, 18 DOV. 111M, Profesalo adel Trldent.; Gregoriu8 XIII, CODst. c B.n·
c,"''''',,, Il, a. :l5'm, Profe8s1o fide! Graecls praeacr.; lDDocentlU8 XI, conat. e 0.8'ed"
PtUtor Il, 2(1 DOV. 1681, prop. 18, aG, 38, Mlchaells de M08Dos, damD.; BeJJedlctns XIV,
ep. e N.per cd No. Il, 16 mart. 1743, Profe&do fidel Maronlt1s praeacr.; Plua VI, CODst.
c Atlctorem /Idei Il,28 aq. 1794, prop.70, 71, 8)'DOdi PlstorleD., damD.; Plua IX, ep. eDcycl.
c 8'"'''''''' (I.'de", Il, 17 malt. 18116; 8. C. 8: Otr., decr. 7 dee. 1090, prop. 28, damD.; 8. C.
de Prop. Fide, lDatr. (ad Vlc. Ap. Iudiar. Orlent.), 8 aept. l869, D. 84.
I O. 1, X, de1'8"(1",,, s, tHJReraUORe '.ROtoru"" IlI, 45; UrbaD\ls VIII, consto c Ooe·
lut.. H(ervt.rem Il, 5 luI. 1834, Il, 2; Benedlctus XIV, ep. c I."'prldem Il, 28 febr. 1747,
D. 6,7; const. c Q"""'" ,.. to Il, 80 apro 1749, 112; ep. c Beatt" Andrea. Il, 22 febr. l'lISI),
I 21; 8. O. 8. Otr., decr. 18 mart. 1625; 8. C. Ep. et !leg., A"gu.t.,..; mense luI. 1748, D. 4;
8. C. de Prop. Fide (O. P.), 7 maI11631; 8. R. C., Foro.emfWORteR., 28 aept. 1658; decr. gen.
20 dee. l.828; lDatr. a. 1878; B. F'del Neo",."".',,,.., 31 aog. 1889; deer. Z1 ang. 1894; deer.
18 luI. 1886; deer. 11 DOV. 1912, D. 5, 6; decr. 28 aog. 1913; declar. 28 apro 1914.
I Benedlctus XIV, ep. c Beat••.t"tlrea. Il, 22 febr. 1755, I 21; 8. R. C., decr. 16 dee.
1662; decr. ~ aept. 16119, D. 1-10; deelar. 17 apro 1860, ad 1-3; Boia"",.., 12 lon. 1660; mstr.
a. 1878; decr. Ii lui. 191Ii. - Vide etlam caD. l2Ii5, I 1.
I 8. R. O., decr. 28 mart. 1630, U. 1, 8; decr. ~ sept. 1650; BriooeH., 9 mali 1857;
B ......."tIeR .. 1 lon. 1876, ad VI.
6 CoDC. Trldent., se88. XXV, de '''11OOG,totae, tHJReratlotte e' rellq.'" ••"otortlm, e'
.GOI'IIlfJltlg',,'bU; Urbaou8 VIII, consto e SacroIallOta Trid",.tina li/JIflOdfl' Il, 15 mart. 1642,
Il; Benecllctus XIV, ep. e BoUtoit.d'.' Il, loct. 1745, 18, lO, 28, 28-28, 35; Clemens XIII,
consto e I",. ",.l",Uce. Il, 11 dee. 1'l158, 15-1; 8. C. 8. Otr. eCuD-sl), 21 sept. 1842, ad III;
(M1aalOD. Abl8alD.), 28 ang. 1891; 8. O. C., OlO".UoeR., 71on., 28Ug. 1755, ad 16; 8. R. C.,
T"",,'_, 28 febr. 1884, ad II.
I BeJJedlctus XIV, ep. c BoJltoi'tltI'", Il, 1 oct. 1745, I 33-36; Leo XIII, conat. cOli'·
cConI'" tIC ""'tieni. Il,25 lan. 1897, D. 15; 8. C. 8. Otr., decr. 80 ma1l1891; 8. R. C., p,..
fletI., 29 DOV. 1878; decr. 28 mart. 191.4; decr. IleU deelar. 15 lui. 1914, D. I.
Il
870 Ootle47 1m. OallOtMcl
§ 3. Nunquam sinat Ordinarius in ecclesiis aliisve locis sacris ahi·

beri falsi dogmatis imagines vel quae debitam decentiam et honestatem
non praeseferant, aut rudibus periculosi erroris oceasionem praebeant l .
§ 4. Si imagines, publicae venerationi expositae, 8011emniter bene-
dicantur, haec benedictio Ordinario reservatur, Qui tamen potest eam
cuilibet sacerdoti committere I.
CAN. 1280.
Imagines pretiosue, idest vet.ustate, arte, aut cultu praestante8, In
ecclesiis vel oratoriis publicis fideli\lm venerationi expositae, si quando
l'eparatione indigeant, nunquam. restaurentur sine dato scriptis consensu
ab Ordinario; qui, antequam licentiam concedat, prudentes ne peritos
vir08 conslllnt.
CAN. 1281.
§ 1. Insignes reliquiae aut imngines pretiosue itemqllc aliae reliquiae
aut imagines quae in aliqua ecclesin magna populi veneratione honoren·
tur, nequeunt valide alienari neque in aliam ecelesiam perpetuo transferri
sine Apostolicae Sedis permiRsn 3.
§ 2. Insignes Snnctorum vel Beatorum reliquiae sunt corpus, caput,
brachillm, antibrnchium, cor, lingua, manus, crus aut illa pars corporis
in qua passus est martyr, dummodo sit integra et non parva •.
CAN. 1282.
§ 1. Insignes Sanctorum vel Beatorum reliqniae nequeunt in aedi·
bus vel oratoriis privatis aRservari, sine expressa Ordinarii loci licentia.
§ 2. Reliquiae non insignes debito cum honore etiam in domibus pri·
vatis servari pieque a fidelibu8 gestari possunt.
CAN. 1283.
§ 1. Publico cultu eae solae reliqnine in ecclesiis, quanquam exem·
ptis, honorari possunt, quaa genuinaa esse conatet authentico documento
alicuiua S. R. E. Cardinalia, l'el Ordillarii loci, vel alius viri ecclesiastici
cui facultas authenticandi indulto apostolico sit concessa 6.
ICone. Trldent., sess. XXV, de illvocatione, ven.erotlone e' reUq""" ,aflc'orum, e'
,acrll lmaginH)",; Urbanus VIII, consto « Saf'ro,ancta TrldenUntJ S""od", :I, 115 mart.
1M2, Il; Benedlctus XIV, ep. « So1Uritudi1li ., 1 oct. 1745, 18, lO, 23, 26-28; Clemens XIII,
ep. « O"m .leut acceplmu, », 9 ft'br. 1768; S. C. S. Otr., deer. 30 mall189t; S. R. C., .IIaft-
tuana, l.fI mart. 1888; 8. Fidel Neogronaten., 31 BUg. 1889; decr. Z1 aU(f. 1894; decr. 28 mart
1914; deer. BeU deelar. 15 luI. 1914, n. I.
I S. R. C., Cawllurltana et CGlceaten., 17 mail 1700.
~ C. 37. D. I. de con,.: e 2, X, de reUquti. et veneratione .anctorum, III, 45; S. C.
Indulg., 17 nov. 1676.
• S. C. Indulg., l'iterbien., 11 lun. 1822; S. R. C., Urbù, 8 apro 1628, n. 8; Barett.,
20 dee. 1628; Urbi, et Orbis, 13 lan. 1031; 3 iun. 1662, ad 2; Decreta ad Jluaale perlineatla,
13 febr. 1666, n. 14; Decreta qUGe ad 01ftcitlm attinent, 18 febr 1668, n. 8; Rtlbfm., 8 dee.
1672; Patavina, 7 dee. 1844. Bd l; lirbiB et Orbla, Z1 iun. 1800.
-' C. 2, X, de reUquU, et venemtione B""ctorum, III, 45; Cone. Trldent., sess. XXV.
de tnvocatione, venerlltione et reliquii, ,anctorum, P.t ."cri.
imagl,.Ib".: Clemeua XIII,
consto c ("ter ,,,um,IUceB " n dee. 1758, I 5-7; S. C. C., l'Uerlrieft., 20 lun. 1827; OlomtlOfJll.•
371
I 2. Vicarius Generalis nequit, Bine mandato speciali, reliquias au-

thenticas edicere 1.
CAN. ~.
Locorum Ordinarii reliquiam, quam certo non esse authenticam no-

rint, a fldelium cultu prudenter amovea.nt I.
CAN. 1285.
§ 1. Sacrae reliquiae, quarum authenticitatis documenta ob civlles
perturbationes vel ob alium quemlibet casum interierint, publicae vene-
rationi ne exponantur, nisi praecedat iudicium Ordinarii loci, non autem
Vicarii Generalis sine mandato speciali I
§ 2. Reliquiae tamen 'antiquae in es. veneratione qua hactenus fue-
runt, sunt retinendae, n1si in aliquo peculiari CRSU certis argument1s
co~stet eas falsas vel suppositicias esse '.
CAN. 1286.
Locornm Ordinarii ne sinant, maxime in sacris concionibns, libris,
ephemeridibus vel commentariis fovendae pietati destinatis, ex meris
coniectnris, ex solis probabili bus argumentis vel praeiudicatis opinio·
nibus, praesertim verbis ludibrium aut despectnm sapientibus, quaestio·
nes agitari de sacrarum reliqn~rum authenticitate I.
CAN. 1287.
§ 1. Reliquiae, cum exponuQtur, in thecis sen capsis clausae et obsi·
gnatae sint oportet. •.
§ 2. Reliqniae sanctissimae Crucis nunquam in eadem theca cum
reliquiis Sanctorum publicae venerationi exhibeantur, &ed propriam the·
cam separatam habeànt '.
7 lun., 2 auge 17M, ad 16; 8. C. Indulg., 16 dee. 1749; UrMllClt..... 2t 1o.D. 1824; 8. Il. C.,
A",,"ae PfVJfJ'OfiGe. 2l1ul. 1686, ad 4; La.,....... 28 lun. l882, ad V; Vlcarlatua Urbls, UU:.
eDcycl. 17 laD. 1881.
1 8. C. Indulg., 28 &ept. 1780.
I C. 28, D. I, de CON.: C. 2, X, de reUq"ll, et wneratColle NftOtor.,,,,. III, 46; Pia X,
Utt. eDC)'cl. c PIJICefUI' _, 8 sept. 1907;" motu propr. c Bcacroru", a"tllt('"", _, 1 &ept. mo,
n. VI; 8. C. Indulg., IacfeA•• 20 laD. 1896; 8. Il. C., A,..",UIo. a auge 169'1.
I C. 2, X. de relll1fdll et ""erti tWtie NftOtortlfA. III, 4li; PlU8 X, Utt. eDcycl.
c P"oeA"i _,8 &ept. 1907; motu propr. c Bacro""" "ntll"'"", _, 1 sept. 1910, n. VI; 8. C.
Indulg., Divfonfm .• 22 fabr. 1847; 8. Il. C., AtI"UI'" Praetorl4e. 2l lui. 1896, ad 4; La,,·
deA•• 23 lun. 1882, ad V: Vlcarlatus Urbls, Iltt. eDC)'cl. 17 laD. 1881.
, Plus X, lltt. encycl. c P.,ce"di " 8 llépt. 1907: motu propr. c Bcacroru'" ,,""li"·
t.fA _, 1 &ept. 1910, n. VI; 8. C. C., AIM""a"etl., 14 mart. 1MB; Albancm., 8 mart. 1668,
ad 4; 8. C. Indulg., Afide"""..... 29 febr. 1864; IIJCieft., 20 lan. 18116.
I Pia X, lltt. eDCYcl. c PaM:efld( Il, 8 sept. 1907; motu propr. c BIJC:"f'OrII'" s"tllm.", _,
l &ept. mo, n. VI.
I C. 2, X, de reUqufll et Wll6f"lJtfone ,lIlaClo",,,,, III, 45.
, 8. C. Indulg., Of/llOllla....... 22 febr. 1847; 8. Il. C., decr. 1eD. 27 maU 1828; Of/llO-
fA/JftfIII., 18 fabr. 1848; Bergomen., 2G mali 1808, ad I.
371
§ 8. Beatorum reliquiae, Bine peculiari indulto, in proceuloDibul

ne clrcumferantur, neve in eccleslla exponantur, nisi ubl eorum oIlclum
et MisBa celebretur ex Sedia Apostolicae concessione l.
CAN. 1288.
Sanctissimae Crucis reliquiae, quu in cruce pectorali Epiacopua
forte defert, ecclesiae cathedrali, ipso defuncto, cedunt, Epiacopo suc-
cessori transmittendae; et si defunctus pluribus praefuerit dioecesibua,
ecclesiae cathedrali dioecesis, in cuiba territorio aupremum diem oblit
aut, Bi extra dioecesim mortuus est, ex qua ultimo discesslt I.
CAN. 1289.
§ .1. Sacraa reliquias vendere nefaa est; adeoque Ordinarii locorum,
vicarii foranei, parochi aliive curam animarum habenteB, sedul0 caveant
ne sacrae reliquiae, praesertim sanctiB8imae Crucis, occasione ma.xime
hereditatum aut alienationis acervi bonorum, veneant, neve in acatholi-
corum manna transeant s.
§ 2. Rectores ecclesiarum, ceterique ad quos spectat, sedul0 invigi-
lent ne sacrae reliquiae ull0 modo profanentur, neve hominum. incuria
pereant, vel minus decenter custodiantur •.
TITULUS ~II.
De sacris proeesslonlbus.
CAN. 1290.
§ 1. Nomine sacrarum processionum signi1lcantur 8011emnes auppIi-
cationes quae a popnlo fideli, duce clero, fiunt eundo ordinatim de loco
sacro ad locum sacrum, Rd excitandam fidelium pietatem, ad commemo·
randa Dei beneficia eique gratiaa agendas, ad divinum auxilium implo-
randum I.
I 2. Ortlinanae al1nt quae statis diebos per annum fiunt ad normam
librorum liturgicorum vel consuetudinum eccleeiarum; e:z:traordinariae.
quae allls publicie de cauale 1n alioe dies indicuntl1r I.
CAN. 1291.
§ 1. Nisi aliter feraLt immemorabilis coneuetudo, vel locorum cir-
cumatantiae, prudenti Episcopi iudicio, aliud exigant, die festo Corporis
Christi unica tantum sol1emnisque per publicae vias processio in uno
1 8. R. O., decr. 1ll aept. 18G9, D. 11; declar. 17 apro 1000, ad 4.

I Vlcariatua Urbls, lItt. encycl. 25 mart. 1889.
S C. 2, X, de rellqu'" e' t.'eUf'GtCol'lc ....otOf"llm, III, 41; 8. O. 8. Off. (8coplae),
11 auc. 1788; 8. O. IDdu18., 17 DOT. 1676; 21 dee. 1878; Vlcarlatus Urbla, Htt. eDCJCl.
17 1aD. 1881•
• CoDC. Nlcaen. Il, actlo VII, dell,,"10 de ~ ....,1"''')t.~ O&eremODlale JDpIaco-
por., l. I, C. VI, D. 2.
I 8. R. C. V"•. , 20 auc. 1870; Rituale Bom., tlt. IX, C. 1, #le pt"OoulloMlIu• • 1.
I 08eremonlale lDpI8ClOpor., l. II, C. XXXII, XXXIII; Rituale Rom., tlt. IX. C. 1, de
~,D.8,9.
873
eodemque 1000 fieri debet ab eccleaia digniore, eique elerici omnes reli·
giosaeque virorum familiae, etiam exemptae, et laieorum eonfraternitatea
interesse debent, regularibus exceptis qui in strietiore elausura perpetuo
vivant, aut a civitate ultra tria millia passuum distent l.
I 2. Ceterae paroeciae et eeelesiae etiam regulares possunt, intra
ootavam, proprias processiones extra eeelesiae ambitum agere; sed ubi
plures sunt eeelesiae, Ordinarii looi est dies, horas ac viaa praestituere
quibua auam quaeque proceasionein agant Il.
CAN. 1292.
Ordinariua looi, audito Capitulo cathedrali, potest ex publiea cau..
extraordinarias processiones indiceft>; quibus, sieut et oMinariia Be con·
suetis, ii omnea interesse debent de quibua in can. 1291, § 1 I.
CAN. 1293.
Religiosi etlam exempti nequeunt extra auaa eeeleBias et elauatra
processiones ducere Bine Ordinarii looi lieentia, salvo praeseripto
can. 1291, § 2 '.
l CoDe. Trldent., se88. XIII, de Bucl&G""'la, c. 6, caDo I; UrbaDu8 VIII, com. cNa·
per _, 17 DOV. 1638, Il, ac BeDedlctus XIV, CODat. " P,,'oml" aolUcttall',," _, 18 tebr.
17415, I 2; S. O. Ep. et Beg., lJertlaonen., 7 sept. lG98; V"lel7t.ltMm., 12 mart. 1801; Pa,f.en.,
16 tebr. 1622; S. O. O., NeGpolltaM. 8 aq. 1709, ad l; S. R. O., CG"arfett., lO malll594,
ad ~ PlGcenUM. lO IOD •. 1.802; Jlellten., 9 dee. 1688; deer. gen. 28 sept. 1658; Stdmonen.,
20 dee. 1869; LeotJf.en •• 2 sept. 1882; JlellColGne" .• 6 DOV. 1687, ad 4; LucerffttJ. 4 aq. 1674,
ad 1; AlG,,'aM, 2 00. 1683; GtaeMen., 24 man. l . Salmo,,"., 9 mali 1693; Salmone,..,
e.
4.aep"t.1894; Urb" Orb". 241ul.l9ll, D. VI; Ofteremonlale Ep1scopor., I. Il, C. XXXIII, D.8.
I Gregorlu8 XIII, coDllt. c Cum '.terllum _: U man. 1678, I 2; S. O. O., Satr'RG,
8 Ion. 1819; S. R. O., NeGpon'aftG, U tun. 11»1; Taa""'e... , U laD. 1681.
I CoDC. TrldeDt., se88. XXV, Ile retlfllanbu. c. 18; S. PlU8 V, com. c.B'.. fII8ftft'"
CII.'' 'm _, C
18 mall11i01, I 8; coDllt. B3I ltlperRGe _, 18 auge 1Ii01, I 2, 8; UrbaDU8 VIII,
coD8t. c Naper _, ·17 DOV. 1888, Il, 2; Benedlctu8 XIV, com. c Ad mU'to.'" _, IO man.
1742, I 7; S. O. Ep. et Beg., CretIIOfteft .• 20 dee. 1580; FGM•• , 8 tebr. 1690; FerrtJrien., I lui.
1598; B. 8"",.
10G'''''' LuritG"klc. 29 DOV. 1595, ad l, 4, 5; Ferrarien., 2 lui. 1G98; Der·
,l&orteta•• 7 sept.lG98; V"le",,"., 12 mano 1801; Obaet'M.Uam. 6 lui. 1819; Papf.en., 16 tebr.
1122; u....taen •• 26 mall 1640; B",.b'M. 14 mall 1849; B',," .• U mali 1888; Za,af)rien.,
14 dee. 1874; AleUten., 12 dee. 1902; S. O. O., Venti",me,. .• mense dee. 1587, ad li; Toleta-
ti... 27 mali lM1; Cael8ftGtm., 9 mart. 1592: N"mu •• 21 man. lGII8; N"m" •• 22 lan. 159S;
Ferranen., 28 sept., 28 DOV. 1609; Alba,J.eft., 2 sept. 1817; Dertm..en., 18 man., 8 IOD. 1819;
Baf1l6ft•• 22 lun. 1619; 12 laD., 14 dee. 1824: PlacetatlftG, 18 man. 1828; Vtdtamrien •• 8 sept.
18110; AMI1"'M. 9 dee. 1882; DertlaOtlflft•• 18 maI116S6; Sena,..m. 17 DOV. 1891, ad 8,4; 1ft-
.,,~. CaMrien .• 18 DOV. 1694, ad 8: Aqven •• 5 et 19 mall1708, ad 1; S. B. O., OaMrien .•
10 malll.G9-l, ad 1: Urbe.,.to"a, 17 lun. 1608; Jlatlaeraneta., 14 lun. 1808; FerTt.lrien., 27 luI.
1809; Clileta. ,. 1.11"•• 16 mali 1610; Tolda"a, 4 luI. 1615; mbonm., 14 laD. 1m, ad 1;
mbonm., 14 tebr., 28 man. 1628; V,,"'en .• 28 sept. 1830; BUtI"",,a. IO apro 1832, ad 1;
Calan'a"a. 2 lui. 1144, ad 3; deer. gen. 28 seIJt. 1058; SulmOlletl., 20 dee. 1859; Leodlen .•
2 sept. 1882; Oa,al1tfri,aM, 24 mali 1004, ad 4; lledColatletl., G DOV. 1867, ad 4; B"'I1IIGten.,
9 lun. 1888; Gera....... , 18 lun. lml .lIaWflM'e".• 28 laD. 1683; SalmOlln •• 9 mal! l _
Surmonen., 4 sept. 15J; llu,aleta •• 21 laD. 18110, ad 1 et 22 faD. l896, ad 1; SqUWGoeR.,
28 lun. 1708; Pallerborneta•• 7 apr., 22 dee. 1'1'10, ad 2; Ale"'en., 28 sept. 1820; A.dden.•
16 tebr. 18Ci8, ad IV; Oaer.monlale EpllCOpor., l. II, C. XXXII, D.l.
6 S. O. Ep. et _., ZGgabrietl., 14 dee. 1874; OOftt1eIt't"dfa•• 20 man. 1789, ad I;
Pf.ente... 8 auc. 1710, ad 8: S,ala••• U man. l.819, ad 2: S. O. C., OG'14""., 18 luI. 1681,
37'
CAN.12M.
§ 1. Parechu8 vel guivis aliu8 nequit processiones novas indueere
aut consuetas transferre vel a.bolere Bine Ordinarii looi lieentia l.
§ 2. ProceBBionibus alicuiu8 ecclesiae propriiB interesae debent
omnes clerici eidem ecclesiae adscripti •.
OAN. 1295.
Ourent Ordinarii ut sacrae processiones. exstirpatis, Bi qui sint, malia
uBibus, ordina.te prooedant eaque modestia ac reverentia a.b omnibus per-
ficiantur, guae piis ae religiosis huiusmodi aetibus maxime eonvenft '.
TITULUS XVIII.
De saera supelleetill.
CAN. 1296.
§ 1. Sacra supellex, praesertim guae, ad normam legum liturgica-
rum, benedicta. aut conseerata esae debet guaegue publieo in cultu adhi-
betur, caute eU8todiatur i11 ecclesiae sacrario aliove tuto ac decenti 1000,
nee ad U8U8 profanos adhibeatur·.
ad 8; NeflUlM. 8 auc. 1886, ad 2; BIWOtIfm •• 12 fabr. 1689; a'IHJM, 16 et 80 mart. 1716,

ad 8; 8. B. C., decr. geD. 28 aept. 1668; BatlOlleft., 19 dee. 16n, ad 1; PolftlJnlea., 16 luI.
1672; S61IOIIall_., 12 aug. 1613, ad 1; Fanen., 23 DOV. 1875; alllOClM, 1.8 IUD. 187&; T1aeaC",
14 DOV. 1876; T1aeledftIJ cC CetTeCana. 22 DOV. 1681, ad 6; Ba"",., II mart. 1690; llllUfIOfJO-
"CaM, 2t DOV. 1691: SfJOICCaM, 27 apro 1697, ad 1; AbclUtwm., 31 aug. 1097, ad 1; Fatl6f&.,
8 apro 1702, ad 4; UnCaM, 22 mart. 1710, ad l.
l 8. C. Ep. et Bee., SIHJ'atcn., 14 mart. 1879, ad 2; 8. C. C., A~na, 12 lui. 1636;
8. B. O., TlaelenM c, CetTet.CJM, 22 DOV. 1681., ad 2, 8; HUpaleft., 2l laD. 1690, ad 2 et
22 laD., 8 aept. 16111S, ad 2 et 2l lui. 1006: Urbuc, OrbU, 12 lan. 17M, ad 22.
:I 8. O. C., NarnÙ1f&., 17 lui. l.597; 12 lan. 1877, ad 2; 8UfTft"UM, 6 aug. 1689, ad l, 2.
a Clemens IX, const. c l" clDceJ8a :t, 18 aept. 1600, I 2; 8. B. O., ToleCaflG, 6 luI. ~
UaflGnen., 10 mali 1004, ad 2; Conclaen., 29 DOV. 1595; NeafJOl"ana, 7 luI. 1612; Jltnariefl.,
4 apro 1626, ad 2; Su trina, m lui. 16:18; N(Jl4flG, II mali 1841; HlpfJorel1Ù1f&., 31 maH 1642;.
HufJGlen., 21 laD. 1690, ad ii et 22 laD. 1695, ad 5; Salem"aflG. 81 mart. 1103; OaeremoDlale
Eplscopor., l. II, C. XXXII, D. 2, C. XXXIII, D. 4, 12; Rituale Rom.; tU. IX, C. 1, de fJ"'O-
oe.9ftoflibu" D. 1-4, 6.
, O. 39, 40, 42, D. I, de COfl'.: C. UD., X, de .aera flnoCiofle, I, 15; Benedlctua XIV,
const. c Et.i p"Coralu :t, 26 ma111742, I VI, D. x.'C; 8. R. O., la","",., 16 DOV. 1M9, ad 5;
2'uden.,7 aept. 1816, ad 12, 13; Sano" g'fJpol"U. 31 o.ug. 1861, ad VII; PollOCll'retl., 14 IOD.
1873, ad I, II: Ble'6ft., 16 mart. 1876: BrloCf'''., 4 aept. 1880, ad II, III; lmokm., 2 dee. 1881.
ad I; PoliOClltretl., 1 dee:'. 1882; Pa,tOfJ(JUtaM, 1.2 tlept. 1884; MIBRnle Rom., tlt. allu••er·
w"lIu. I" celebratiotae mu.ae, c. I, de fJ'I'fJefJartltVme .acerdat'- celebrat"n, D. l, 2; tlt.
De de/cotib•• ,,, ce'ebratione m'.. arum occuf"rfJ"tibv" c. X, Ile de/eotiblll ,,, m"",'erio
""0 occurrentibu" D. l; PODtlflcale Rom., tlt. Be"edicUo tobalellrv,"., 1HUOf'Um, et 0f"fUI.
mentorvm eccleliae, et aUaN OOflBecraCorv"l; tlt. B6flfJdicUo tobalea",m, WlOnIm, e'
orMmetltorvm aUaN COflIfJoratf; tlt. De patenae e' callcC, COflIfJcratWne; tlt. De bene·
dCctiotae .aoerdo,aUum ,,,dumen'orum ." IIfJflere; tlt. B6flfJdkllo ,,,eCftJ..u OII'U.Ube'
taeft'f; tlt. De befledk,iofle mafJlHJ",m .e. ""'ea,,",,.m ••tartl; tlt. Dc befledictlofte ~
.d.·
fJONUufll.; tlt. De bflfl8dictfoM Iflororllm "IOnI'" et allorv", orM_''''''' '" t1fJfl6f'6i
375
§ 2. Ad normam can. 1522, §§ 2, 3, univeraae sacrae supellectilis in-

ventarium fiat et accurate servetur.
§ 3. Circa materiam et formam sacrae supellectilis, serventur prae-
scripta liturgica, ecclesiastica traditio et, meliore quo fieri potest modo,
etiam artis sacrae leges l .
CAN. 1297.
Nisi aliter sit provisum, qui o1llcio tenentur reparandae ecclesiae ad
normam can. 1186, debent quoque ei providere de sacra Bupellectili ad
cultum necessaria :I.
tlt. De benecUctlofte tabemaetdi "H 1HJ.cvU pro .acro.ancta Euchar18tia COft.erllanela;

tlt. De beneelictiotae cap.a",,,, pro reUlIllit. et aUi••anctuariia ,"clllaeneli.; Rituale Rom.,
tlt. VIII, c. 20, Beneelwtlo .aoerelotaUII'" 'nelllmento",,,,; c. 2l, BSMdictio mapparu", "lIe
","ea",'nu'" altam; c. 22, Bet&eelICUo corporaUu"l; c. 23, Bened{ctfo tabenaacvU .ell 1XJ.cvU
pro .acro09aActa BuchamUa COft8ervanda; (Appendlx), tlt. B6Mdwtlo o.Ceft.orU pro 81f'1to
8acro",ento /lde"u", 1I6neratloni e3lponendoj tlt. Beneelictlo cap.artl'" pro reliqlliiB 8aA-
ctoru", MacluelencliB; tlt. B6Melictlo 1HJ.o,,,m Pro .acrl8 olei. iAdUel6AeliB; tlt. BeneelicUo
.acro",.. "'48or11'" et allorvm on&cJmeAtorll'" ,,, lleRere.
l C. 44-48, D. I, de COA8.j c. 14, X, de celebraUane ",' ..arll"', et .acramento Ellcha-
ci'.,
ri8tfae, et clivi"ia 011 III, 41; IDDOCeJltlus IV, cp. c 8ub catllo"cae li, 6 mart. l.254,
I 8, D. 18; BeDedlctus XIV, const. c Et.i pG.torali. li, 26 mal! 1742, I VI, D. XX; CODst.
a Impo"'o NobiB li, 29 mart. 1751. I 1-8; S. C. de Prop. Fide (C. P. pro SID.), BO luI. 1759;
2!:i luI. 1780; (C. P. pro Sin. - Vie. Ap. Sutcbuen.), 16 laD. 1797, ad 2; S. R. C., Oommbri-
DeA., 28 mali 1603, ad 2, 3; E'1I6ft., lO laD. 1004, ad 4; LaflCianeA., li luI. 1631; Ae.emien.,
2 aug. 1631; PiBallren., 15 mart. 16M; OortllregatioRia Man'ia Oo",,,ae, 22 laD. 1701, ad 6, le
Brachar6R., 8 IUD. 1709, od 3; SeptempedafIG, 11 mali 1715, ad 7; Urbe1l6tana, 3 aug. 1737,
ad 7; 41UD. 1817, ad 4; decr. gE'.D. 18 mali 1819; 17 sept. 1822, ad 4; Vicen., 19 dee. 1829;
Jlar.oru"" 12 DOV. 1831, ad 50; Veronen., 16 mart. 1833, ad 4; Hicracen., 12 mart. 1836;
JltlUft6A., 23 sept. 1&11, ad V; Congregatlonia Oblator»", B. Jl. V., 23 febr. 1839, ad 2;
UrbGnien., 12 sept. l.SIO; BeaUfIG, 7 dee. 1844; Atrebaten., 11 sept. 1847; A"""inen., 11 sept.
1847; BrioceA., 2l luI. 1855, ad lO; Li",btlrgen., 6 febr. 1858; Fe.ul4M, 26 mart. 1859; Or·
c"nia 04rtAt,,'anorum, 23 dee. 1862; Ae.ina, 16 l!ept. 1865, ad IV; De Ouad4lareGr4, 28 apro
1866; SGncti 14cob( de Oile, 28 apro 1F86; Sancti Hippol"U, 31 aug. 1867, ad VI; SI/ren.,
5 dee. 1868, ad IV, V; Manlia Rellall" 20 mart. 1809, ad X; Vicaticztu • .dpo.tolici de DGnia,
lO !ebro 1871, ad IV; A,cv'afIG in Piceno, 17 dee. 1S7/i; GoanG, 23 luI. 1878; Gneme... el
Po_nwm., 28 mart. 1882; Ouneen., 2 lUD. 1883, ad IV, V, XV; Brullen., 30 mart. 1885;
Papien., 20 DOV. 1885, ad II, III; OrcUnis Minorum Oapuccinorv", S. Francl.cl, 7 dee. 1888,
ad XIV, XVI; Lincien., 17 mall 1890, ad I, II; La»elen., 23 IUD. 1892, od I-III; Romana,
12 luI. 1892, ad V; Cenclen., 21 apro 1893; Ooa"a, 16 IUD. 1893, ad XII; 17 luI. 1894, ad IV;
PlaceAtifIG , .. Bi8pania, 13 aug. 1895; Dubiu", ,eu GaUiarum, 14 lODo 1898; VlicarilJltll. Apo-
.toUci 8e-Cfuen.i8 Sept.-Occiclentali8, 27 iUD. 1898; Jle,dcafIG, lO sept. 1898; 9 IUD. 1899,
ad I; Minorken., 24 DOV. 1899, ad VI, VII; 24 DOV. 1~; Berllomen., 25 mali 1906, ad III;
M18sale Rom., t1t. Rubricae generale. "'i8.all., C. XVIII, de coloribu. pGramentorufr!;
C. XIX, Ile lIuaUt4te parGmento"'fr!; c .. XX, ele fWaep4ratwne altam, et omamentorllm
eifl.; tlt. Rftu • • er1HJntlu. in celebr4tlone mia.ue, C. I, de pra6paratlorte .acerdotia celebra-
turi, D. 1, 2; tlt. De de/ecUbu. in celebratlone mi..4ru", occvrrentibu., C. X, de de/eetibll'
iA min•• terio ip.o ocevrren"bu., D. 1; CaeremoDlale Eplscopor., 1. I, C. XII, D. 11-24, C. XIII
XIV, XVII; 1. II, C. III, D. 4.
2 S. C. Ep. et Reg., Oamerlft6n., lO dee. 1841; S. C. C., Namiefl., 2. mart. 1657, ad 4;
Urlritlaten., 28 febr. 1665; Aturima"G, 18 DOV., 2 et 16 dee. 1724, 23 febr. 1726; RomafIG,
lO luI. 1751; Firm4f1G, 16 aug., 6 sept. 1783, ad III; Brlctinorlett., 14 dee. 1782, 26 DOV.,
lO dee. 1785, 15 sept. 1787: NlloerifIG, 28 apr., 16 sept. 18M.
376
OAN. 1298.
§ 1. Defuncti S. R. E. Oardina1is, qui in Urbe domicilium habebat,
quamvis Episcopus suburbicarius aut Abbas nulli.. elllet, quae1ibet sa·
era supellex, exceptis annulis et crucibus pectOralibu8 etiam cum sacris
reliquiis, aliaeque rea omnes stabiliter divino cultui deatinatae, nulla
habita ratione qualitatis et naturae redituum quibus comparatae mnt,
cedunt pontificio sacrario, nisi OardinaJis eas donaverit aut testamento
reliquerit alicui ecclesiae vel oratorio publieo ve! 1000 pio vel alieui per-
sonae ecelesiasticae seu religi088.e l .
§ 2. Optandum ut Ca.rdinalis, qui huiusmodi facultate uti ve1it, sal·
tem ex parte praeferat illlts ecclesias, quas in titulum, adminiatrationem
seu eommendam obtinuerit a.
OAN. 1299.
§ 1. Defuneti Episcopi residentialia, etiamsi cardinalitia dignitate
fulserit, sacra supellex cedit ecclesiae cathedrali, exceptis annulis et cm·
eibus pectoralibu8 etiam cum sacris reliquiis, salvo praescripto can. 1288,
et iis omnibus utensiUbus cuiusvis generis quae legitime probetur ab
Episcopo defuncto comparata fuisse bonis' ad ipsam ecclesiam non per-
tinentibus neque constet in ecclesiae proprietatem transiiBBe :I.
§ 2. Si quando Episcopus duas vel plurea dioecE'.Be8 successive rexerit
aut simul praefuerit duabus vel pluribus dioecesibus unitis aut in per-
petuam administrationem concessis" ea.thedra.lem ecclesia.m habentibua
propriam et distinctam, quae ~ra utensilia. constiterit red.itibus uniua
tantum dioecesis fuisse comparata, es eiusdem cathedraJi ecclesiae ce-
dunt; secU8 dividi debent, aequis partibus, inter singulas ecclesias cathe-
drales, dummodo dioecesium reditus ne sint divisi, &ed unam episcopalem
mensam perpetuo con stitu ant; si vero reditus divisi sint ac separati,
divieio fiat inter singulas ecclesias eathedrales pro ratione fructuum quOB
in singulis dioecesibus Episcopu8 perceperit ac temporis quo ei8dem
praefuerit 4..
§ 3. Episcopuli! obliga,tione tenetur inventarii sacrorum utensilium
authentica forma confteiendi, in quo pro rei veritate quando acquisita
sint, exprimat, distineteque describat si qua. non ex ecclesiae reditibu8 ae
1 luUUI III, moto propr. « CtlfA IIcu' nob" Il, 26 lun. lMO, I 2; Urbano! VIIL, conat.
Aequu", e,t Il, 19 luI. 1842; Benedlctus XIV, conato c [nter anlual Il, 22 apro 1749, 11-8;
·CI
Plul IX, lltt. ap. c Quum mutl Il, 1 lun. 1847, n. l°, SO.
2 Benedlctul XIV, CODst. « [nter ardUI Il, 22 apro 1749, I 9; PlOI IX, lItt. ap.
c Quu", mutl Il, 1 IUD. 1847, n. 20.
:I 8. Plua V, conato « Boma", POtltl/ldl Il, 80 aag. 1.1587, Il'; Plul IX, lItt. ap. c Q•••
"'"tl Il, 1 Iun. 1847, n. SO; 8. O. Ep. et Reg., BtJltaeOf'f!gCett., 8 apro 1822; B. O. O.~
"aten., ~ mart. ]8118; Ma,""., 24 apro 1S58, ad 2.
11'.'''"
• 8. Plua V, CODat. c Romani POtlllflcl, Il, 80 aug. 1.1587, 111; PlU! IX, 1Itt. ap. e,Qtlu.
U'utl Il, 1 lun. 1847, n. 40-60: B. O. O., BuellaM ,n O.'tJCefl., 28 aept. 1709, 25 lan. 1710,
ad 1; Trlvfean. ,eu Trlearicen., 8 lun., 8 luI. 1726, ad 1-8; AoerrtIf'tI'" aetf JC.t1lertJttett. .t
.tolertm"flG, 18 dee. 1784, 15 fan. 173l5; Oarpen. 8' JCutlflefl., 22 lan. 1820, ad 2; Trelefl.,
30 aug. l.845.
m
proventibua, &ed ex propriia bonia vel ex donatione Bibi facta compara-
verit; BeCUa omnia reditibua eccleaiae comparata praeaumuntur l .
OAN. 1300.
Quae in caDo ~ praeacripta 8Unt, appUcentur quoque clerico qui
in aliqua eccleaia '~~e8cium aaeculare vel religioaum obtinuerit '.
CAN. 1301.
§ 1. S. R. E. Oardinalia, Epiacopua reaidentialia allique clerici bene-
ficiarli obligatione tenentur curandi testamento vel allo instrumento in
forma iuria civilis valido ut canonica praescripta, de quibua in can. 1298·
1300, debitum etrectllm etiam in foro civili sortiantur 3.
§ 2. Quamobrem tempestive ac forma iure civili valida peraonam
integrae famae deaignent ad. normam can. 380, quae, adveniente lpsorum
morte, non solum BBcram aupellectilem, sed etiam libros, documenta alla-
que quae ad eccleaiam pertinent et in eorum domo reperiuntur, occupet
et cui debentur, ,remittat.
CAN. 1302.
Rectorea eccleBlarum aliique quibua eredita Bit cura aacrae 8Upel-
lectilia, sedulo debent eiusdem conaervationi et decori proapicere ••
CAN. 1303.
I 1. EccleBia cathedralia debet aacram aupellectilem aliaque quae ad
Miaaae aacrificium vel ad alias pontificales functionea necesaa.na alnt,
gratis Episcopo subministrare etiam privatim celebranti non solum in
eccleBia cathedrali, sed in allis quoque civitatia vel auburbii ecclesiia I.
§ 2. Si qua eccl~a paupertate laboret, poteat Ordinarius permit-
tere ut a sacerdotlbus qoi in proprium commodllm inibi celebrant, propter
utenBilia ceteraque ad Missae sacrificium necessaria, moderata stipea
exlgatur '.
I S. Episcopi, non autem Vicarii Capitularia aut Vicarii Generalia
aine speciali ma.ndato, est eandem stipem definire, et neminl, etiam reti-
gioaia etsi exemptls, licet ea maiorem exigere.
1 Pia IX, lltt. ape « O". . mtlt' _, l t1ll1:W7, D. 80.
I B. Pt1I8 V, const. «Boma", PonU1kM _, 80 auge lG87, Il, ll; BenedlctuI XIV, const.
« Ad 1aoIIona"cIa. _, ~ mart. 171S2, I rl.
:I 8. o. de Prop. Fide, decr. 15 dee. 1840.
'O. l, X, de ollelo OUltod'-, I, ~; c. 2, X, de catodiG BUCl&tJrlltiGe, C""""""I et
eaJforu. leaon&tll6fttorv., III, 44; c. l, de ceJebnltlotte .'-14"". el CIl''- dMn"'- 01/lCf'-,
III, 14, ID Olem.; BenedlC!t1l8 XIV, const. « Btri fHJIlonal'- _, 2S maU 1742, I VI, D. XX;
ep. encycl. « A"".. f.' _, 11 fabr. 17G, Il; Pia VI, encyel. « IlI«lf'tfttlbfJe _, 2fi dee. 1775,
I G; 8. o. Ep. et !leg., ep. 81le1cl. 9 febr. 1751; 8. O. de Prop. Fide, dett. 13 apro 1807,
D. III; OaeremODlale Epl8copor., l. I, c. VI, D. 2; Rituale Rom., tlt. I, c. 1111., de ,'- fMe
... CId. . . .trcalCone l4on&tll6ftlcJrW. geftf!I'CIlCter len1CIttcIa It"", D. 9i tlt. IV, c. l, de ......
oturitJlo BtlCAClrfltiGe lOOnItll6ftlo, D. 6.
I 8. o. O., UrbetHleeaftCl, 19 lan., • !ebr. 1m, ad 1-8; T'b."""G, 17 dee. 182IS, ad l;
B. B. O., Bearktlrett., • dee. 18M, ad li VeroeJJell., 14 mart. 1643, ad 4, 5.
I B. C. C., .IIC1Cf1rcatM., 14 maU 1728, ad 1; CeaflNrlflett., • aept. 1141, ad l.
378 Oo4H Iun. OtJlIOII~
§ 4. EpiBcopus pro tota dioecesi eiusmodi stipem in dioeceaana Sy-

nodo, si fieri p088it, definiat, a·ut extra Bynodum, audito Capitulo.
CAN. l.304.
Benedictionem illius saerae supelleetilis guae ad normam legum
liturgica rum benedici debet anteguam ad UBum albi proprium adhibeatur,
lmpertire p088unt :
1.· S. R. E. Cardinales et Episcopi omnes;
2.· Locorum Ordinarii, eharactere episcopali carentes, pro eeelesiis
et oratoriis proprii territorii;
3.0 Parochus pro ecclesiis et oratoriis in territorio suae paroeeiae
positis, et rcctores ecelesiarum pro suis ecclesiis;
4.· Sacerdotes a. loci Ordinario delegati, intra fines delegationis et
iurisdictionis delegantis;
5.· Superiores religiosi, et sacerdotes eiusdem religionis ab ipsia
delegati, pro propriisecclesiis et oratoriis ae pro ecclesiis monialium sibl
subieetarum 1.
CAN. 1305.
§ 1. Sacra supellex benedicta aut conseerata benedietionem aut con-
seerationem amittlt :
LO Si tales laesiolles vel mutationes snbierit ut pristinam amiserit
formam, et iam ad SU08 usus non babeatur idonea;
2.· Si ad usus indeeoros adbibita vel publleae venditlonl expo-
sita fuerit I.
§ 2. Cala et pat.ena non amittunt conseerationem ob conlUDlptionem
vel renovationem auraturae, salva tamen, priore in caso, gravi obliga-
tione rursnm es inaurandi.
CAN. 1306.
§ 1. Curandum ne ea1ix cum patena et ante lotionem purificatoria,
paUae et eorporalia, quae adbibita fuere in sacrificio Missae, tangantur,
nisi a clericis vel ab iis qui eorum custodiam babent '.
§ 2. Purificatoria, paUae et corporalia., iD Missae sacrificio adhi-
bita, ne tradaDtur lavanda laicis etiam religiolds, nisi prius abluta fu e-
riDt a clerico in maioribus ordinibus constituto; aqua autem primae
lotionis mittatur in sacrarium vel, si hoc desit, in ignem •.
1 s. n. C., 18 aug. 1829; OarnertJCeft., 13 mr.rt. 1632; decr. 27 aept. 1659, n. 18, 19;
jfO"ntt, PO"litflln', 18 aept. 1686; Oae'6f&at6f&., BO luI. 1689, ad 2; Twlf}ft6f&'1 lO maU 17~,
ad 1-3; Meclali"Ml"., 31 aUI. 1887, a4 XI; BIe'6f&., 16 mort. 1876; Iwwl6f&., 2 dee. 1881, ad II.
IC. 43, D. I, de 001&,.
3C. 25, 32, D. XXIII; c. 41-43, D. I, tle COtta.: S. R. C., decr. 14 mart. 1906, n. II,
IV, VI, VII; 23 nov. 1900, ad I .
• C. 40, D. I, de COtta.: 8. R. C., MoUtaeta., 12 aept. 18G7, acl XXVI; Pontlficale Rom.,
Ut. De ortli,uJ'io"e ..,btlfllOOl&f.
L'ber Tert'", - De &b... 379
TITULUS XIX.
De TOto et Inrelurando.
I.
OAPUT
De "ofo.
OAN. 1307.
§ 1. Votum, idest promissio deliberata ac libera Deo facta de bono
possibili et meliore, ex virtute religionis impleri debet l .
§ 2. Nisi iure prohibeantur, omnes congruenti rationis usn pollen-
tee, sunt voti eapaces 2.
§ 3. Votum metu gravi et iniusto emissum ipso iure nullum est 3.
CAN. 1308.
§ 1. Votum est publicum, si nomine Eeelesiae a legitimo Superiore
ecclesiastico aeeeptetur; seen8 privattlm.
§ 2. 8011emne, si ab EeeIesia uti tale fnerit agnitum; seeus, BimpletD ••
§ 3. Reservatum, cuius dispensationem sola Sedea Apostolica con-
cedere potest Il.
§ 4. Per8OM.le, quo actio voventis promittitur; reale, quo promitti·
tur rea aliqua; mitDtum, quod personalis et realis naturam participat.
CAN. 1309.
Vota privata Sedi Apostolicae reservata sunt tantummodo votum
perfectae ac perpetoae eastitaÌis et votum ingrediendi in religionem vo-
torum sollemnium, quae emisRa fuerint absolute et p08t compietum deei-
mum oetavum aetatis annum '.
CAN. 1310.
§ 1. Votmn non obligat, ratione sui, nisi emittentem T.
§ 2. Voti realis obligatio transit ad heredes, item obligatio 'voti mixti
pro parte qua. reale est. I.
l O. 4, D. XXVII; c. 1, 3, O. XVII, q. 1; c. 5, O. XXII, q. 4; c. un., O. XXXII, q. 8;

c. 4, C. XXXIII, q. 5; c. 3, lO, 11, X, de .,oto et tIGli redem"tioae, III, M; Conc. Trldent.,
1Ie88. XXIV, de matrimonio, can. 9, lO; S. Poenlt., 29 nov. 1842.
2 O. 1, 2, 8, C. XXXIII, q. 5; Conc. Trldent., sess. VII, de lHJ"tmno, caDo 9; S. Poenlt.,
29 BOV. 1842.
3 C. 6, X, de la,., qllG6 t1i metUfl16 OfItI'lJ jltlnt, I, 40.
, O. un., de tlGto et tlGff redem"tlone, III, 15, In VIoi Gregorlua XIII, conat. c A.,ceA-
dente Dom'no _,25 malll.584, 118; Benedlctus XIV, ep. eDcycl. c r.'er praeterito, _, a dee.
1749, I 41.; S. C. Ep. et neg., UrbetletGftIJ, 1 sept. 1854.
I Bened1ctua XIV, ep. eDcycl. c r.'er prGeterlto, Il, 3 dee. 1749, I 41., 42•
• O. 5, de fJ06ftlte.,," et rem".wnlk" V, 9, In Extravag. com.: Bened1ctu8 XIV,
ep. eD(.'ycl. c rnter prlJeterlto, _, 3 dee. 1749, • 42; lltt. eDcycl. c Benedict". Dn, Il, 25 dee.
l'mO, I 4: S. C. de Prop. Fide (O. G.), lO sept. 1834.
T C. 8, X, de ro"torlk" 'nC6fldIGrl,. et tnolotorln. eccJeBiGrtlm, V, 17: S. R. O.,
18 apro 1843: Bporedlen., 19 nov. IMO: Concord'Ge, 23 lun. 1703, ad 1.
I O. 18, X, de C6fl8'ba" UGotCottlbUB et proOllrGUo,"b"" III, 89.
Oola I.,.,. O~
CAN. 1311.
Cessat votum lap8U tempori8 ad finiendam obligationem appositi.
mutatione 8ubstantiali materiae promiBBae, deficiente conditione a qua
votum pendet aut eiuBdem causa finali, irritatione, diBpenBatione, com·
mutatione l.
CAN. l.3i2.
§ 1. Qui poteBtatem dominativam in voluntatem. voventis legitime
exercet, poteBt eiU8 vota valide et, ex iusta causa, etiam licite irri~ red·
dere, ita ut nullo in casu obligatio poétea reviviscat I •
• § 2. Qui potestatem. non quidem in voluntatem. voventis, &ed in voti
materiam habet, polest voti obligationem tandiu suspendere, quandiu
voti adimplementum Bibi praeiudicium afterat '.
CAN. 1313.
Vota non reservata pOlJ8Unt iusta de causa dispensare, dommodo
dispen8atio ne laedat lu8 aliis quaesitum:
1.· Looi OrdinariU8 quod attinet ad omnes 8U08 subditos atque
etiam peregrin08; .
2.· Superior religioniB clericallB exemptae quod attinet ad perso·
nas quae can. 514, § 1, enumerantur;
3.· li quibu8 ab Apo8tolica Sede deJ,egata fuerit dispensandi po-
testas c.
CAN. 1314.
OpU8 TotO non reservato promlBsum potest in melius vel in &eguale
bonum ab ipso vOvente commutari; in minuR vero bonum ab illo cui po-
t'.e8tH est dispensandi ad normam caIr. 1313 I.
131.5. CAN.
Vota ante professionem religiosam emlBsa 8U8pe~duiltur, donec vo·

vena in religione permanserit '.
l O. 1, 2, 7-9, X, de 1IOto et 1IOU retlCltllf)tlone. III, 84: c. G, X, (IV' ~ wl t1017ente•

...tf"llnotritllR OOIItf"GMre ~.."t. IV, 6: Conc. Trldent., .... VII, de bG"u.mo. can. 8;
Benedlctu. XIV, ep. encycl. c I",.,. ",...krito. J, 8 dee. 1749, I 4G SQ.
I O. 2, O. XX, q. 4; C. !G, C. XXII, q. G; C. 14, C. XXXII, q. 2-
• O. 8, O. XXVII, q. 2; C. un.,' C. >"'XXIl, q. 8; C. 1-8, G, 11, O. XXXIII, q. G; c. 18, X,
de ....teta"- et re 'tldbt •• Il, 27: C. 11, X, de oonwrftotle oo"",,,,,torw.. III, 82; c. 8, X,
de f"G"eon.... moett4'.ril. et molGtoribu. eceleN",•• V, 17: S C. de Prop. Fide, lnstr.
(ad JDp. Graeco-Rumen.), a. 18Ii8.
c O. 1,.x, de t1Oto e' t10H redeta,,'Iotte. III, Mi S. O. S. otr. (Novae Aore11ae), 2 auge
1878; B. O. de Prop. Fide (O. G.), 2f ao,. 1885.
• 0.8, X, de fvre'tlf"GtIdo. Il, 24: c. 4, X, de t1Oto et t10H """""'tfone. III, 84; nego 83,
R. I., In VJo.
• O. G, de ref/tllarilm. et trG,,"II,,"bIl. ad re""Ione.. III, 14, In VI•.
881
CAN. 1316.
I 1. Iuaiurandum, idest invocatio Nom1ni8 divini in teIte1n verltatia,
praeatar.1 nequit, nisi in Teritate, in iudicio et in iustttia l.
I 2. Iuaiurandum quod canones exigunt ve! admittunt, per procu-
ratorem praestari valide nequit.
OAN. 1317.
§ 1. Qui libere iurat Be aliquid factumm, peculiari rellgionis oblio
gatione tenetnr implendi quod iureiurando ftrmaverit I.
I 2. Iuaiurandum per vim aut metum gravem extortum valet, &ed a
Superiore eccleshtsttco relaxari potest a.
§ 3. Iumurandum nee vi nee dolo praestitum quo qula privato bono
aut favori renuntiat lege ipsi concesso, se"andum est quoties non vergit
in dispendium salutis aeternae '.
OAN. 1318.
I 1. Iumurandnm promisBorium sequitur naturam et conditiones
actUB cui adiicitur '.
I 2. Si actui directe vergenti in damnum aliornm aut in praeiudi-
cium boni publici vel 18.1utis aeternae iumurandum adiiciatur, nnllam
exinde actna consequitur ftrmitatem '.
1 O. 1-4, 7, 9, 12-14, 16, 17, C. XXII, q. 1; c. 1-8, O. XXII, Q. 2; C. 1, 8, " 8, 11, 14,
D, 18, 19, 22, 28, O. XXII, Q. 4; C. 106, 9, 12, O. XXII, Q. G; C. ii, X, de ce."".. et /J"e"/J'
'foni".., Il, 20; C. 2, 12, 18, 18, 26, X, de '"rri.nJ"do, Il, 24; C. 1, X, de "", III/Je Il,,n' /J
malori fJfJrC6011"'.", III, 11; C. D, X, de ceti""", UflCtfon'".. e' procuraefontbu., III, 39;
c. 1, de COMtI6,,,dlne, I, 4, iD Vlo; C. 1, de 'um"nJAdo, 11, 11, iD Vlo; lnnocentlu8 III, ep.
c Bi•• ellle",,10 _, 18 dee. 1208, Professto fidel WaldeDS1bua praescr.; loanne8 XXII, Utt.
encycl. c Olorio'/J'" Bode.iII", _, 28 lan. 1818, I 18, 19, 24; MartlDus V (iD Conc. Consta n-
tlen.), coDBt. c lA'er cuActa. _, 22 febr. 1418, art. 43, 10IlDDIa Wlcleft, dalDD., art. 12-H,
de qulbua errorum Wlcleft et Buaz 8uspectl lnterrogandl; Oregorlu8 XIII, consto c rnter
ApostollC/J' _, G sept. 11584, I 1; Innocentlu8 XII, consto c Bccleriae C/J'''oJicae _, 22 sept.
1695, Il,2; Olemena XI, const .• UAigen"u _, 8 sept. 1713, prop. 101, Pasehaal1 Quesnel,
daIDD.; const. c Pa.tomlt. ollcl' _, 28 aug 1718, I 4; Plull VI, conllt. « Auctore", ftde' l, 28 aug.
1194, prop. 715, Synodl Pistorlen., damn.; Leo XII, consto c QUI) IIrat>Wr/J _, 18 mart 18215,
I 14; S. O. S. Oft., decr. 4 mart. 16'i'9, l)roP. 24-28, damn.; (Portua AlolsIl), 1 aug. 1851);
IDstr. (pro Vlc. Ap. ad Oallaa), 20 lu. 1866, ad 37.
:I O. 1, O. XXII, Q. 2; C. 8, 9, 17, 28, X, de 'ure'urando, Il, 24; C. 2, de pact", I, 18,
iD Vlo; C. 2, de 'umunJnao, Il, 11, In VIo; Plua IX, allocut. « Q ..t;'". lua"'''llie _, 20 apro
18f9; Syllabua errorum, prop. 64.
a O. 22, O. XXII; q. 4; C. 8, 115, X, dtI gm"raMo, Il, 24.
, C. 8, 28, X, de tum"nJndo, Il, 24; C. 2, de '''r'8I''nJAdo, Il, Il, iD Vlo.
IO. 211, X, do ium"nJtldo,'II, 24; Bee. 42, 158, 89, Il. J., iD VIe; Conc Trldent.,
aess. XXV, de f'ellul/Jnbu, C. 16.
I o. 1-4, 6, 8, 18, D, 16, 18, 19, O, XXII, q. 4; C. 11, X, de te.t1b•• cogend" t1el
IlOR, Il, 21; C. l, 2, 12, 13, 18, 19, 21, 27, 31, 33, X, de ,,,rritIf'G,,cIn, Il, 24; C. 1, X, de "",
~e Ilu,,' CI mGIori fJfJrte C/J"'"U, III, li; C. D, X, de ceti"".., N/JClfonibu. et procunJ-
CAN. 1319.
Obligatio iureiurando promissorio inducta demnlt :
1.0 Si remittatur ab eo in cuius commodum iusiurandum emissum
fuerat;
2.0 Si rea iurata substantialiter mutetllr, aut, mutatis adiunctis,
fiat mve mala sive omnino indilferens, aut denique maius bonum impediat;
3.· Deficiente causa finali aut conditione sub qua forte iusiuran-
dum datum sit;
4:.0 Irritatione,dispensatione,commutatione, ad normam can.132()1.
CAN. 1320.
Qui irritare, dispensare, commutare p088unt votum, eandem pote-
statem eademque ratione habent circa iusiurandum promissorium; &ed si
iurisiurandi dispensatio vergat in praeilldicil1m aUorum qui obligationem
remittere recusent, una Apostolica Sedes potest iusiurandum dispensare
propter necesmtatem aut utilitatem Ecciemae I.
CAN. 1321.
Iumurandum stricte est interpretandum secundum iU8 et secundum
intentionem iurantis, aut, si hic dolo agat, ReCundum intentionem illius
cui iuratur 3.
PARS QUARTA
DE lIAGISTERIO ECCLESIASTICO
CAN. 1322.
§ 1. Christu8 Dominns fidei dt.'positum Ecciesiae concredidit, .ut ipsa,
Spiritu Sancto iugiter Msistt.'nte, doctrinam revelatam sancte cnstodiret
et ftdeliter exponeret '.
tUmib"., III, 39; c. 4, X, tle IIomtcidw vol."tGno " ' OfJ4tIGlI, V, 12; c.!,," OOUtI8'IU"tte.
l, 4, In VIo; c. l, de '.re'.nJ"do, Il, ll, In VID; Beg. 1SS,89, Il. J., In VI,,; 8. Plua V. conato
c D"rtlm ,,1m'" », l hm. 1510, I 3; Gregorlua XIII, conato c ].ter AfJOIto'"," », ~ aept. lIS8+:
Innocentlu8 XII, conato c lIoc1eftce CGtlaolkcle », 22 aept. 1_, Il, 2; Benedlctu. XIV, ep.
encycl. « NlmCam Uoeta,iam », 18 mali 1743, I 7.
l 0.3,28,27,29, X, tle '"re'urGndo, Il, ~; Beg. 83,75, R. J., In VIO.
a O. 19, C. XXII, q. 4; c. 15, O. XXII, q. G; c. H, C. XXXII, q. 2; C. 19, X, '" '"mu-
nJ"do, Il, ~; S. O. de Prop. Fide, lltt. (ad Vic. Ap. TunkJn.. Orlent.), 3 mali 1828.
a C. 21., 25. 31, 35, X, de 'urefunJ"do, Il, ~.
, O. 6, O. XXV, q. l; Conc. Vatican., sess. 111, C. II, de ret~JGtlofte; c. IV, '" Ilde et
rGtwne: dc fide e' nJtfofte, can. 2; sesso IV, C. IV, de RomG'" POfttljlcf. '.famb"' maglBte-
rlo; PIU8 IV, const. c ln'unetllm Mb" », 13 nove 1564, Protess1o fidel Trldent.; Grego-
rlU8 XIII, consto c Banct""muIf », a. 1575, Protesslo ftdei Graec1s prnescr.; PIU8 VI, consto
c Avc'orem IIdcl », 28 aug. 1794, IlroP. l, 85, 8ynodl Pistorlen., damn.; Gregorlu. XVI, ep.
encycl. c Mfrari 110. », 16 auge 1832; ep. l'ncycl. c CC;fftmla,.. divi""•• :D, 17 maU 1835;
Piu8IX, ep. encycl. c Qui ,'urib., 't, 9 DOV. 1846; ep. encycl. c Nm"" et Nobf.eum », 8 dee.
383
§ 2. Ecclesiae, independenter a. goalibet civili potestate, ios est et

o1llcium gentes omnes evangelicam doctrinam docendi: hanc vero rite
ediscere veramgue Dei Ecclesiam amplecti omnes divina lege tenentur 1.
CAN. 1323.
§ 1. Fide divina et catlÌolica ea omnia credenda sunt guae verbo Dei
ICripto vel tradito continentur et ab Ecclesia sive 8011emni iodicio sive
ordinario et universali magisterio tangoam divinitus revelata credenda
propanontur a.
1849; ep.• TH' llbet&ter _, 21. dee. 1863: ep. • Quum ftOft MAe _, 14 luI. 18M: ep.• Inter
Ilra"''''imG' _, 28 oet. 1810; ep. encycl. • V'oII d" .. Il Nob" _, 7 IDart. 1874; Leo XIII, ep.
• Q1JIolo '"rtOl",'mo _, 22 dee. 1887: I1tt. eDcycl. « Libert", _, 20 IUB. 1888; lltt. eDcycl.
• 811p1enUae _, lO 1&n. 1890; att. eDcycl. • l'ro1Jide,,''''',,,", De", _, 18 DOV. 1893; ep. encycl.
• 811t" colln't .. m _, 29 lun. 1896; ep.• Te,te", _, 22 fan. l899; S. C. S. Ofr., I1tt. 8 nov. 1865:
decr. « LG,nmtllb'U _, 4 iul. 1907, prop. 2-6, 22, 31, 119-62, damn.
1 C. l, X, de ",mma Tn,,'tate et Ilde OIItl&oUOII, l, 1; c. 3, X, de laGeretfci', V, 7; e. l,
de mGioritate et obedientiG, l, 8, in Extravag. com.; Conc. Vatican., 8e8K. III, e. III, de
Ilde; de Ilde, can. 8; Innocentlua III, ep. • E' .., elllempJo _, 18 dee. 1208, Professlo fidel
Waldenalbua praeacr.; C1emena VI, ep. « Buper (lu'b"'dllm _, 29 sept. 1351: Eugenlus IV
(in Cone. Florentln.), conat. • CII"tate Dommo :D, 4 febr. 1441, I 15; Plus IV, consto
• l'''u~,,m nob" _, 13 nov. U64, Proteaslo fidel Trldent.; Gregorlua XIII, consto « 811'"
ot",'m.':D, Il. 1575, Profesalo fldel Graecla praescr.; Benedlctus XIV, ep.• Nuper IId No,_,
16 mart. 1743, Professlo fldel Maronltls plaescr.; Plus VIII, lftt. ap.• Litte", IIltero _,
2G mart. 1830; Gregorlus XVI, ep. eDcyel. « Bummo 'u"'ter _, :!l mali 1832; ep. encycI.
• .IUrari 1IO.t _, lO aug. 1832; ep. eDcyel.• Com","",m d'' ' ' ' ",:D, 17 mall 1835; Plus IX,
ep. eDCYc1.• Qu' pl"nb .., _, 9 DOV. 1N6; allocut.• UN ,,",,",m _, 17 dee. 1847: ep. encyc1.
• No,'" e' NoNlollm _, 8 dee. 1849; Utt. ap. • Jl"mpllce, '''ter :D, lO lun. 1851; allocut.
• 8"'1IfI'"ri (lHclam :D, 9 dee. .18M: ep. encyeI. • B'''IIfIIGn (lll'tlem _, 17 mart. 18Ii6: allocut.
« laNudum oen"m", _, 18 mart. 1861; allocut. « JllllllimG (lu",e", _, 9 lun. 1862; ep. eDeycl.
• Q,",,,to OOf&jlciGmur tnoeror'6 _, lO aug. 1883; ep.• Quum ftOft M'le _, 14 luI. l864; Syl-
labus errorum, prop. ~18, 21.: ep. eDcyel. c Vie d.m Il Nobi, _, 7 mart. 1874; Leo XIII,
ep. encyel. • lmmor'.Je DeI_, l nov. 1881): ep.• 8iout CIC08p'um _, 29 apro 1889; lltt. encyel.
• 811pientlGe _, lO lan. 1880; ep. eDeycl. « Bllt" co"".t.m Il, 29 lun. 1896. - Vide etlam
can. 737, I 1.
a C. 3, 8, D. IX; e. 12, C. XXIV, q. l: C. 2, de reU(lui" et fleA8r11'kme ,""otorum,
III, 12, in Extravag. com.; Conc. NlcaE'n. Il, actlo VIII, de """"''''bui,lautna"itllte
VArflti, trad'tione; Conc. Trldent., sesa. IV, de OIIAOAIofI ,oripturil; de ed"WAe et u,"
1II00000000m Ilbrorum; Conc. Vatican., 1IeSlI. III, e. Il, de ret1flIGtione; e. III, de Jlde: e. IV ~
de Jlde et ratWtte; de f'811fIIG,ione, can. 4; de Ilde, caDo 6: de Ilde et ratkme, can. 3; Be88. IV,
C. IV, de RotnCI", POftUlloiI '''!lIniMlI maflÙterio: 8. Jnnocentlus I, ep.• COM..1m1i tib. -,
20 febr. 400, e. 7: Clemena VI, ep.• Huper q.il""dll'" _, 29 sept. 1351; Eugenlua IV (in
Cone. FloreDtin.), consto • Cafllll,e Domino _, 4 febr. 1441, I 6: Leo X, consto « Hz,urlle
DomiAe _, 15 IUB. 1520, errores :!l, 29, 30, Martlnl Luther, damn.; Plus IV, consto « I"i",,-
ot"m ftO"" _, 13 nov. 111M, Professlo Ildel TrldeDt.; GregorlUII XIII, const «811"ct""·
m", _, a. 1575, Professlo Ildel Graecls praescr.; InnCX'elltlus XI, CODllt. c HzpOft. nobi, -,
2 dee. 1676; Benedlctus XIV, ep.• Nuper liti NOI _, lO mart.1743, Professlo f1del Maronltls
praescr.: Plus IX, Iltt. ap. « JlumpUce, '"ter _, lO lun. 1851; ep "TulI' Ifben'er -, 21. dee.
1863; Syllabu8 errorum, prop. 21: ep. « I"te,. gra1Jil,fmGlJ Il, 28 òct. 1870; Leo XIII, lltt.
encycl.• LiberI", _, 20 IUB. 1888; ep. « Bleu' acee"t.m _, 2D apro 1889; l1tt. encycl. « Ba-
plen'iGe _, lO lan. 1880; lltt. eDcyel. • Protndent",'mu, DeulJ _, 18 nov. 1893; ep. encyel.
• 811'" ooll,llt.m _, 29 lun. 1896: ep. encycl. « Oln'"I" ,tudillm _, 25 tuI. 1898; ep.• Te-
,tem _, 22 lan. 1899; lltt. ap.• Vitrilll,,'fae _, 30 oet. 1002; Plus X, lltt. eDcycl. «PlIlJcerldl_,
8 sept. 1907; S. C. 8. Ofr., lltt. 8 nov. 18115; decr. « LGmen'abiU _, 4 luI. 1907, prop. 2-7~
21.-24, 26, :!l, 81, 61, daD".n.; 8. C. de Prop. Fide, llUltr. 81 luI. 1902, n. l, k.
i 2. Sollemne huiuBDlodi iudicium pronuntiare proprium est tum
Oecumenicl Concllii tum Domani Pontillcia !ex cathedra loquentta 1.
i 3. Declarata BeU deftnita dogmatlce rea nulla lnte1Ugltur, niai id
manifeste constlterit I .
OAN. l.32-i.
Batta non est haereticam pravitatem devitare, &ed oportet ID. quo··
que errorea dUigenter fugere, qui ad mo·m plul mlnuIVe accedunt; quare
omnes debent etiam constltutlones et decreta servare quibus pravae
hulusmodi oplnlones 8 Sancta Sede proeeriptae et prohibltae lunt I.
OAN. l.325.
§ 1. Fideles OhriBti Idem aperte proftteri tenentur quotles eorum
8ilentlum, tergiversatlo aut ratto agendi secumferrent impl1cit&m ftdei
negationem.contemptum religionia,iniuriamDei vel scandalum proximi c•
lO. 1.... D. XV; c. 6, D. XVI; c. T. D. XIX; c. 12, 14, 16. O. XXIV. q. 1; c. 1IIL. . .
. . . . . 2'",,'''''' e' "" 0fI'1aoI~, I. l, ID OJem.; c. 2, .. "","",'" e' tHIII8NUotIs ..noto-
,..•• III. 12, ID Enrava,. com.; CoDe. Vat1caD...... IV, c. IV, de RoIRot14 POfIHjIoIa
Ca,.,n,,", """erfo: BeDed1etu8 XII. coD8t. c B8INd.oe.. Dau :D, 28 lu. 1888; 01emeDa VI,
ep. c B"per «"'hleIa. :D, 28 aept. 1IG1; )lartIDa V (ID CoDc. CoDBtaDt1eD.), conat. c l",.,.
0II1IOIGa :D, 22 fabr. 1418, art. 6, de quo enoram Wlclefr et Boa lIU.BP8Cf;1 IDtenopDdl;
lDapDla IV (ID CoDe. l'1orent1D.), coD8t. c B...,,.,. Deo :D, 22 DOV. 1488, I 8; (ID CoDe.
l'1orent1D.), coDBt. c O.n'o18 DOtIKtIo :D, 4 febr. 1441., I 18-28; Leo X, coD8t. c B_nrps Do-
alfl8:D, 1I1UD. 1120, errorea %l, 28, IO, Mart1Dl Lutht>.r, cIamD.; Pia IV. coDBt. c I"'.ace,,.
aobU :D, la DOV. 1184, Profea810 1lde1 TrldeDt.; Grqorla XIU, coDBt. c B.tICfU""''' .,
a. 1I'lG, Profe8Blo fldel Graee18 praeacr.; lDDoceDUa XI, breve 11 apro 1882, art. 4, Olerl
GaWcanl, releetus; AleuDder VIII, coDBt. c l''kr .... ",,1cN :D, 4 a\1l. 14180, I 2; Bene-
dictua XIV, ep. c N"per Gd NN :D, 16 mart.1T48, Profea81o fidel MaroDlt18 praeaer.; Pia VI,
coD8t. c ..tvoeonHfl /IdeC :D, 28 aug. l'1M, prop. 6, SJDOdl Plstorlen., cIamD.; Pia IX, lltt.
ap. ( M"'''"Ic8. 'nter ., lO IUD. l8G1; ep. c 2'VGI Ubn,.,. :D, 21 dee. 1888; B)'llaba erro-
ram, prop. 28; ep. c l,,'et' IIf'CIvf...... a, 28 oet. l8'l0; Idloeot. C om'lI8tfl Ve.,,...:D. %l oet.
1871; Leo XIII. ep. c BIOII' fJCC8JJ'V'" :D, 28 apro 1888; 11tt. eDC7C1. C B.",""u :D, lO lu.
1880; ep.• 7'e.18", :D, 22 laD. 1889; B. O. B. 0«., decr. 7 dee. 14180. prop. 28, IO, cIamD.; B. C.
de Prop. J'lde, lD8tr. at luI. 11102, D. 1, l.
I Martina V (ID CoDe. CoJUJtaDtlen.). coD8t. c lnfer OIIace. . ., 22 fabro 1418, art. 11,
de quo enoram Wlcle1r et Boa lI1I8P8Ctl IDterropndl.
s O. 2, de 1atJenIeloll, V, a, iD Extravag. com.; Conc. VatlC8D., JIe8II. III; Martina V
(ID CoDC. O?DBtaDUen.), CODSt. c Inter mu,c'" :D, 22 febr. 1418, I 4,14; Leo X, coD8t.
c B...rlle DOfflCae a, 1lS IUD. 1120, I 4; lDDocentla XI, coD8t. c Cure.'" P••Ior:D, 20 DOV.
.,
188T, I 1; Olemeul XI, coDBt. c U"~",, 8 eept. IDa, I 4; coD8t. c Polforo'" 0I/l0l' :D,
28 aug. 1m, 14; Pia VI, coDBt. c AtIotorea fI4e':D, 28 aug. l'1M, 11i'1; Pia IX, ep. c 2'-.
ICbn'er:D, 21 dee. 1863; ep. eDC7cl. c O.."" 011,.. :D, 8 dee. 18IK; CODllt c ..t"".I0'"," Be.... -.
12 oet. 1888, I II, D. 1; Leo XIII, coD8t. c Ollotorv. 00 mv,",",,,, a, 25 laD. 1887, D. 14;
Pia X, motu propr. c PrGeI'o,,'" Bcri"",... :D, 18 DOV. 19O'l; B. O. B. Ofr., declar. 20 111D.
1802; deer. 2t aept. l., I 2, 8; dett. 18 mart. 1888, 12,8; dett. 4 mart. 1679; deer. 7 dee.
14110; deer. c LA. . .,."." a, 4 luI. 19O'l. prop. 8, cIamD.
c 0iemeD8 VIII, lD8tr. c BORO"'''''''':D, at aug. 1Ii8G, 16; Beued1etue XIV, 8p. eueyel.
c I ..'er OMfl'f18IIGI :D, 2 febr. 1744, I 8-8; coD8t. c 01lOd ",,",flOfGIe :D, 1 a\1l. 11M; B. O.
8. 0«.,19 apr. 1685; (Meeopotamlae), 28 a\1l. 1869; la DOV. 1869; %l mall1m, ad ~ 2;
28 luI. 1818; T a\1l. 11M, ad 2; 28 DOV. 1728; (Butcbuen.), 20 aug. 1778, ad 1-8; lD8tr. (ad
Vlc. Ap. CooatantlDop.), 28 aug 1780; (TaDlrID. Océ1deDt.), 8 laD. l8A1, ad 1; ID8tr. (ad Vie.
Ap. BU-DaD.), a. 1863; 1DIItr. (pro Vlc. Ap. ad GallaI), 20 lUD. 1886, ad 88; lDatr. (ad
Areblep. Bcoplen.), 11 DOT. 1882; B. O. de Prop. Fide (O. G.), 2t DOV. 1628; (O. G.), 28 mali
I 2. POBt receptum baptismum si quis, nomen retinens christianum,
pertinaciter aliquam ex veritatibus fide divina et catholica credendia de-
negat aut de ea dubitat, haereticus; ai a fide christiana totaliter recedit,
apostata; ai denique subeaae renuit Summo Pontifici aut cum membris
Eccleaiae ei subiectis commuuicare reeusat, achismaticus est 1.
I 3. Caveant catholici ne disputationea vel collationea, publicas
praesertim, cum acatholicia ha beant, Bine venia Sanctae Sedia aut, si
casUB urgeat, looi Ordinarii I.
CAN. 1326.
Episeopi quoque, licet singuli vel etiam in ConciliiB particularibus
congregati infallibilitate docendi non polleant, fidelium tamen Buia curia
commiBBorum, Bub auctoritate Romani PontUlcia, veri dootores BeU ma-
giatri sunt I.
TITULUS XX.
De dlTiDI Terbl praedieatlon8.
CAN. 1327.
§ 1. MunUB fidei catholicae praedicandae commiasum praecipue est
Romano Ponti1lci pro universa Ecclesia, Episcopia pro Buia dioeceaibus •.
I 2. Episcopi tenentur oIlcio praedic&ndi per se ipsi Evangelium,
DiBi legitimo prohibeantur impedimento; et inauper, praeter paroch08,
debent ali08 quoque vil'08 idoneos in auxilium &lil8umere ad huiusmodi
praedicationia munus salubriter exsequendum I.
1635: (B1Darum), 12 aept. 1tWO, ad 7, 8; lnstr. (ad Areblep. Scoplen.), a. 1762; (C. G.-
AlblUdae), 16 lun. 1773; decr. 11 fabro 1774; lnatr. (pro Mlsadon. Malabar.), 9 apro 1783;
(C. P. pro Bln.), 7 fabr. 1791; (C. P. pro Bln.), 4 lan. 1798; lnstr. (ad Vie. Ap. Butchuen.),
e lun. 1817, n. 2; (c: P. pro Bln. - 8lam), 28 lun. 183); (c. P. pro Bln. - 8utchuen.), 9 dee.
1822, ad 1; lnstr. (ad Vie. Ap. Scoplae), 26 aept. 1840, ad 14.
1 C. 17, D. XXX; c. 42, C. XXIII, q. G: e. 14, 8-1, C. XXIV, q. l; C. 28-28, 81, 82, 89,
C. XXIV, q. 8; c. 2, X, de nm... Trlllil"t6 et Ilde cat,.oUca, I, l; c. 9, X, cIe laaeretfcla,
V, 7; c. 28, X, de tHJrbonJm ft""'Jlcatfotle, V, 40; c. 8, de 7uleretlcil, V. 2, ln VIO; c. un., de
...mmCl Trlnlt"t6 et Jlde cathoUca, I, l, in Clem.; Pelaglua JI, ep. c DlIeeeloft.. tHJ.tn&e l,
C. a. ll86; Leo X, conato c Ben,.,e Domine l, 15 lun. 1520, error 28, Martlnl Lutber, damn.;
Bened1ctua XIV, ep. encyel. c Inter omulll6fta. I, 2 febr. 1744, 14, 6: Leo XIII, IUt. encyel.
c BaplerlUae l, lO lan. 1890; ep. ~cyel. c Bat" COIftlt.m l, 29 lun. l896: 8. C. 8. otr., 1m.
8 nove l.885; 8. C. de Prop. Fide, lnHtr. (ad Vie. Ap. Butcbuen.), 6 lune 1817.
I B. C. de Prop. Fide, 8 mart. 1625; (C. P.), 7 fabro 1645: 18 dee. 1862; B. C. pro Neg.
Ecclea. Extraordln., llUltr. 27 lan. 1802, n. VIII. .
I Plua VI, conHt. c AfCCtoretN. JlcIel ]t, 28 auge 1.794, PTOP. 6, Bynodl Plator\en., damn.;
Gregorlua XVI, ep. encycl. c MIra" tm. ]t, 16 auge 1882; PlU8 IX, ep. c T.GI Ubenter "
21 dee. 1868; Leo XIII, ep. c B.t lOtte mole.t•• I, 17 dee. 1888; Plua X, lltt. encycl.
c Acerbo ,dm" ., 13 apro 1906; B. C. S. otr. (Kentuky), 9 mall182t., ad 2.
• Conc. Trldent., 8e88. V, de ref., e. 2; 8e88. XXIII, de ref., e. 1; 1Ie8S. XXIV, cIe ref.,
e. 4: Leo XIII, lltt., encycl. c Sapien'CAe l, lO lan. 1890; Plua X, Iltt. encycl. c Plen'
1'08'-0 l, 28 luI. 1906; Benedlctua XV, lltt. encycl. c BtlmCJn'1I6f16rf1 ]t, 15 lun. 1917: Pon-
tUlcale Rom., tlt. De OOMecratlone eleee, la eplscoptlm.
I C. 6, D. LXXXVIII; C. U. 16, X, de o1ftcW •• dlcil orcIltIGrU, I, 81; Reg. 68, 72, R. J.,
iD VIo; Conc. Trldent., 8e88. V, de ref., e. 2; 8e8II. XXII, de lGerijIcW m".ae, C. 8; aesa. XXIII,
•
386
CAN. 1328.
Nemini ministerium praedicationis licet exercere, nm il legitimo Su-
periore missionem receperit, facultate peculiariter data, vel oftlcio col-
lato. cui ex sacm canonibus praedicaodi munus inhaereat l .
I.
CAPUT
De catec.hetica imtitutione.
1329.CAN.
Proprium Re gravis8imum officium, pastorum praesertim animarum.,

est catecheticam poptùi christiani institutionem curare I.
CAN. 1330.
Debet parochus :
1.0 Statis temporibus, continenti per plures dies iostitutione, pue-
ros ad sacramenta poenitentiae et confirmationis rite auscipienda Bingulis
annia praepa~
2.0 Peculiari omnino studio, praescrtim, si nihil obsit, Quadrage-
Bimae tempore, pueros mc instituere ut sancte Sancta primum de altari
libent '.
CAN. 1331 •
. ' Praeter puerorum institutionem de qua in can. 1330, pal'ochus non
omittat pueros, qui primam communionem receoter receperint, ubenua
ac perfectiU8 catechismo excolere ".
de reI., c. 1; &e88. XXIV, de reI., c. 4, 7: Denedictus XV, litt. t:I1Cycl. « Humanl geaena "t,
15 IUD. 1917; 8. C. C., PeruBi"., lO febr. 1I't97: P",nUtla, 14 &ept. 1748: 8. C. de Prop. Fide
(C. G.),28 DOV. 1780.
l C. 12, 13, X, de hlJ6r6ticia, V, 7; CoDC. Trident., sesso XXIIt, de ordl", can. 7;
Innocentlus III, ep. « Bill. ercmplo Il, 18 dee. 1208, Profeas1o fldei Waldenslbus praeecr.;
MartiDus V (iD Conc. Constftntlen.), const. Il 1nter CllnC'1II "t, 22 febr. 1418, art. H, loan-
n1s Wlclelf, down., art. 17, 18, I09DDIs HU8Z, damn., art. 3S, de quo errorum Wlclelf et
Busi suspectllDterrogandl: Gregorlus XV, consto « 1",crutabUI "t, 5 febr. 1622, 13, 6; Cle-
q:\ens XII, consto « Admonet No. Il, 11 Ilug. 1735, Il,3: Benedlctus XIV, consto c AI mUf-
'antla "t,a.t mort. 1742, 1 18; Gre-gorlu.. xn, el'. encycl. Il J1lnJri t'O' "t. 1.5 aug. 1832; Be-
nedlctus XV, litt. encycl. « Humani generi, Il, 13 iuo. 1917; 8. C. Ep. et Reg., O.,",,,..
2l. nov. 1600; 8. C. C., S"trina, 8 mall1G.~; Urbln.'en., 7 luo. 1698, ad 3; Riparta, 21 mali
1707, ad 1; Aquilana, 20 dee. 1738, ad 4; Firmarta, 21 apr., 11 aug. 1742, ad 1; FeretraftlJ,
13 lu1. 1743, ad 1, 2.
3 Benedlctus XIV, ep. encycl. « EtBi mi/lilrtB Il, 7 febr. 1742, 12, 5; Utt. encycl. c C"",
religiori Il, 26 luo. 1754, I 4; Pius IX, ep. en<,ycl. c NOI'Ia e' Noblacum Il, 8 dee. 1849; ep.
enC)'<,I. « Cum nuper Il, 20 lan. 181)8; ep. Il Quo llraviora Il, 8 lu1. 1882; Leo XIII, ep. « 1n
mezzo Il, 26 IUD. 1878; Plus X, lltt. encycl. Il Acerbo 'l'm" "t, 15 apro 1905; IItt. encycl.
« Bllttae .aepe Il, 26 mali 1910; 8. C. de Prop. Fide (C. G.), 28 nov. 1785. - Vide etlam
CRn. 1332.
3 Conc. 'l'rldent., &eSl\. XXIV, de ref., c. 7; Denedlctus XIV, consto c FirmaAllia Il,
e nov. 1744, 1 9; Pius x, Iltt. encycl. c Acerbo Aimla "t, 15 apro 1905, n. II, III; 8. C. C.,
Colonien., 9 aug. 1768, 14 febr., 14 mart. 1767, ad XX; 8. C. de Prop. Fide, lnstr. 4 mali 1774.
. "Conc. Trldent., 8eIIlI. XXIV, de reI., c. 4: Denedlctus XIV, ep. enC)'cl. c urn pri-
m.", Il, 3 dee. 1740, 13; ep. encycl. c Btat mln'me Il, 7 febr. 1742, 15; consto c ",...nllù "tt
387
CAN. 1332,
Diebus dominicis aliisque festis de praeeepto, e& hora quae suo
iodicio magis apta Bit !!<l populi frequentiam, debet insuper parochus
cateehismum fidelibus OO'-Itis, sermone ad eorllm captum accommodato,
explicare l. -
OAN. 1338.
§ l. Parochus in religiosa puerorum institutione potest, imo, si legi·
time sit impeditus, debet operam adhibere clericorum, in paroeciae ter·
ritorio degentium, aut etiam, si necesse Bit, piornm laicorum, potisBimnm
illorum qui in pium sodalitiom doctn"a6 cluiBtiafla6 aliudve simile in
paroecia erectum adscripti sint I.
I 2. Presbyteri aliique clerici, nullo legitimo impedimento detenti,
proprio parocho in hoc sanctissimo opere adintorel sunto, etiam Bub
poenis ab Ordinario infiigendis I.
CAN. 13M.
Si, Ordinarii loci iudicio, religio80l'um auxilium ad catechetlcam
populi institutionem Bit necessarium, Superiore& religiosi, etiam exempti,
ab eodem Ordinario requisiti, tenentur per se vel per B008 BubditOB reli·
giOBOS, slD.e tamen regulariB disciplinae detrimento, illam populo tra·
dere, praesertim in propriiB eccleBiiB.
CAN. 1335.
Non 80Ium parenteB aliique qui parentnm locnm tenent, &ed heri
qnoqne ac patrini obligatione adBtringuntur curandi ut omnes albi subie·
ctl vel commendati catechetlca institutione erudiantur 4.
6 DOV. 17-14, 19; Utt. encyel. c C_m ",U"oft ., 26lu. 17M, 14; Pio IX, ep. encycl. e NN'"
e' Nobf.Ctlm _, 8 dee. 1849; ep. encycl. e C_m n_per ., 20 laD. 18158; Leo XIII, ep. e 1ft
mezzo ., 26 Inn. 1878; PI1l8 X. IItt_ eneyel. e Acerbo IIfm" ., 1.6 apro 11105, n. I; 8. C. Conslat.,
clecr. e .JIm... 011,.. ., 20 aUI. 1910, can. 1, n. SO; 8. C. de Prop. Fide (C. G.), 21. aept.
l84O, ad 2.
1 Cone. Trldent., 1Il'88 XXIV, il*, reI., e. 4, 7; Innocentln8 XIII, conato c ApolfoUm
m',,"'eni _, 23 ma111728, 111; Benedletus XIlI, conato c l" ...premo ., 23 aept. 1724, • U.
28; conato e Pa.tors'" ollci« lt, III mart. 1726, 1 3; BeDedlctU8 XIV, ep. encyel. e B." .. ,.
"ime lt, 7 !ebro 1742, 1 Il. 8; I1tt. encrel. e C_m reUIfori _, 26 Inn. 17M, 1 4: Pio IX, ep.
encycl. e C_", ,,_per lt, 20 lan. 18158; Pin8 X, lltt. encyel: e Aoerbo ,,'m" ., 1.6 apro :lSKJG,
n. VI; S. C. ConaJat., deer. c MazlflUl C",G lt, 20 ani. mo, cau. 1, n. so: 8. C. C., N_lliu.,
N_m".
30 lui. 1li91: ()rbete''', 28 apro 1736, ad 1; 8. C. de Prop. Flde (C. G,), 28 DOV. 1785;
decr. 13 apro l807, n. XIX. -
li S. PIU8 V, conato c Bz debito lt, O on. 11171, 1 2; BenedlctU8 XIV~ ep. encycl. c B.ri
..""me lt, 7 febr. 1742, 1 7; Leo XlII, op. e l" mezzo ., 2lJ lu. 1878; PiU8 X, ep. e Op"•
• (Jatech"-" lt, 8 dee. 1903; IItt. encyel. e Acerbo n'"," lt, 15 apro 19011, n. IV: IItt. encyel.
c Edltae .aspe lt, 26 mali 1910; 8. C. de Prop. iride, lnatr. (ad Vie. Gen. Nank1D.) ,
29 febr. 1836.
3 Benedlctu8 XIV, ep. eneyel, c B ••• -m'nf",.., lt, 7 !ebro 1742, 1 6; Pio X, Utt. encyel.
c Bditae .aepe lt, 26 mali 1910; 8. C. C., Spalate"" 17 luI. 1688; Feltre"., 1.6 lui. 1882, ad lO.
4 Benedlctu8 XIV, el). encycJ. c B'ri m',,'m8 ., 7 febr. 1742, 1 ~ Utt. eneyel. e Cam
re'igiori lt, 26 lu. 1'l154, 1 4: Leo XIII, ep. eDCycl. e H_",,,,,_,,, IIfJ1f_I'., 20 apro 1884; ep,
e Ollcfo .Gnct"rimo ., 22 dee. 1887; PIU8 X, Iltt. encyel. Cl " , , ,• • astie ., 26 mall 1910;
S. C. de Prop. Fide, clecr. 18 apro 180'1, n. XX; Rituale Dom., tlt. II, e. 1, dII .lJorGfIt.6t&lo
00",,,,,,, ""e HIIM"",,..IIffo, D. S.
388
OAN. 1.336.
Ordinarii laci est omnia in sua dioecesi edicere quae ad populum in
christiana doctrina instituendum spectent; et etiam religiosi exempti,
quoties non exemptoB doeent, eadem servare tenentur.
OAPUT II.
De ,acri, cOflCionibu8.
OAN. 1.337.
Tum clericis e clero saeeulari, tum religiOBis non exemptis faculta-
tem concionandi pro suo territorio 80lus concedit laci Ordinarius l.
OAN. 1.388.
I 1. Si concio habenda Bit tantum ad religi0808 exempt08 aliosve de
quibus in can. 514, Il, facultatem concionandi in religione clericali dat
eorum Superior seeundum constitutiones; qui in casu poteBt eam con-
cedere etiam iis qui de clero saeeulari vel de alia religione sunt, dummodo
a proprio Ordinario vel Superiore fuerint idonei iudicati I.
I 2. Si concio habenda sit ad ali08, vel etiam ad moniales regulari-
bUB subieetaB, faeultatem religiosis quoque exemptis impertit Ordinarius
laci in quo concio ftet; concionator autem, verba facturu8 monialibus
exempt.is, licentia Superioris regolaris praeterea indiget I.
I 3. Faeultatem vero concionandi aplld BOdales religionis laicalis,
qnamvis exemptae, dat laci Ordinarius; sed concionator nequit fscultate
uti Bine SllperiOriS religiosi assensu '.
OAN. 1339.
§ 1. Ordinarii lacorum religiosis qui a proprio Superiore exhibean-
tur, faeultatem concionandi, sine gravi causa, If denegent, concessam-
l C. 15, X, de ojftclo 'tlt.ki8 Ort"n4r", I, 31; c. 13, X, de haereUci8, V, 7; CoDC. Trl-

dent., 8888. XXIV, de reI., c. 4; Martlnus V (ID Conc. CoDstaDtleD.), consto « [n'er 0tI,,-
et.. Il, 22 febr. 1418, art. 14,Ioannls Wlcleff, damD.; Gregorio XV, CODst. « ["'ertlt4"," Il,
5 febr. 1622, I 8, 6; Innocentlu8 X, consto « C"m .'eta' Il, 14 mali 1648, I 8: Olemens X, colL8t.
« SafJ6nlG Il, 21lun. 1670, Il, 3; Clemen'J XII, CODst. « Admonet No, Il, 11 Ilug. 1735, Il, 3;
Benedlctus XIV, consto « Ad milit"",,- Il, 30 mart. 1742, I 18; Benedlctus XV, lltt. encycl.
i Ha"",,,' fletterl, Il, 15 lun. 1917; 8. C. Ep. et Reg., lnstr. 31 lui. 18M, D.~, 7; 8. C. C.,
Jfecla""ieII., 13 febr. 1639; Nama, ,ea NOftGn''''l.lItG, 13 lan. 1685; Neapo"ttJfl4, 21 lui.
1742, ad 5.
I Conc. TrldeDt., 8888. V, de reI., C. 2; sesso XXIV, de re!., C. 4.
a C. 13, X, de haeret'cia, V, 7; CoDC. Trldent., sess. V, de reI., c. 2; 8888. XXIV, de
reI., C. 4; Gregorlus XV, CODst. «[n,cru'4"''' Il,5 febr. 1622. 13, 6: Clemens X, consto c S8-
fJ6mtJ Il, 21 IUD. 1670, I 1,3; Clemens XII, consto « Admonet Nn, Il, 11 aug. 1785, I l, 3;
BeDedlctus XIV, CODst. « Ad mU"a,,", Il,80 ma.rt. 1742, 118; Clemens XIII, consto « [ta'er
mampllce8 Il, 11 dee. 1758, 15-7; Plu!; X, motu propr. c S4crO""" tJnt'-"'um Il, l sept. 1910,
n. fiO; 8. C. Ep. et Rei., O,tfen., 21 DOV. 1000; Zafl4brlen., 14 dee. 1674; PteflUnG, 8 aug.
1760, ad 11; Instr. 81 luI. 1894, D. 7; 8. C C., VfgUtefl" 24 mali 1601; Brach4ren., 24 mali
1601, ad 2; BftanUna, 14 DOV. 1626, ad 1; Seflonen., 28 febr. 1654. ad 5; 16 dee. 1673; 'l'M"-
,,6ft., 15 ma Il, 19 tUD. 17'J8. 30 apro 1729; Firmona, 21 apr., 11 !Iug. 1742, ad l; OlomuC8ft.,
7 IUD., 2 aug. 1755, ad 16.
, Leo Xtn, consto « C'OftlUtGt: 4 Chrll'o D. 8 dee. 1900, I l, n. Xl, I 2, D. VIII.
U".,. TerU," - De Rek.t
que ne revocent, praeaertim una simul universis domus religioaae sa-

cerdotibus, firmo tamen praescripto can. 1MO 1.
I 2. Concionatoribus religiosis, ut facultate recepta uti liceat, OpU8
est praeterea ,ui Superioris licentia I.
OAN. lMO.
§ l. Graviter onerata eorum conacientia, 100 OrdinariuB vel Supe-
rior religi08UB facultatem vel licentiam conclonandi cuiquam ne conce-
dant, nisi priUB constet de eiUB bonis moribus et de BU1Ilcienti doctrina
per examen ad normam can. m, § 1 3.
I 2. Si, concessa facultate ve111centla, compererint necessarias do-
tes in concionatore deMiderari, debent eam revocare; in dubio de doctrlna,
debent certiB argumentis dubltationem excutere, novo etlam examlne, al
OpUB fuerit •.
§ 3. Ob revocatam conclonandl facultatem vel llcentiam, datur re- .
cursU8, sed non in BU8pensivo '.
OAN. 1Ml..
§ l. Sacerdotes extradloeeesani sive aaeculares sive leliglosi ad con-
cionandum ne invitentur, nisi priu8 licentia ab Ordinario 100 in quo
concio habenda· Bit, obtenta fuerit; hic autem, niai eorum idoneitatem
aliunde compertam habeat, licentiam ne concedat, nisi priUB bonum testi-
monium 8uper concionatoria doctrina, pietate, moribuB a proprio eiusdem
Ordinario habuerit; qui, graviter onerat& cOll8Clentia, seeundum verita-
tem respondere tenetur '.
§ 2. Licentiam tempestive petel"e debet parochu8, al aga.tur de paroe-
ciali ecclesia aliave eidem 8ublecta; rector ecclesiae, si de ecclesi& parochi
auctoritati non obno~ prima dignit&a, de Capitull conaensu, si de
l Conc. Trident., _ . v, de reI., c. 2; 1Je88. XXIV, d" reI., c.4; Clemena X, COD8t.
c 8 ..fHW1IG Il, 2l1un. 1670, 13; 8. C. Ep. et Reg., ard"," 8B. T"""'.''', la 1aD. 1610; . .
,Gbrieft., 14 dee. 1674; S. C. C., JlecUolaft6ft., mense 11m. lfI87, ad VI; Aqv*,•. , mense
B,..,•. ,
dee. 1587; g.lJoreII., 2t luI. l.G8I5: Aftflrfft., 23 JaD. 1608; N01HJfien., 5 tebr. 1828;
17 maU 1836; Be'gi', 23 aoa. 1886; N.U',". 2lluL 1 _ ad 2, 8; BfmOfIeft., 28 fabro 18M, ad ..
2 Conc. Trldent., .... V, de reI., c.2; __ DIV, de reI., C. 4; Clemena X, coD8t.
c 8.JHIf1IG _, 2l1un. 1670, Il; Clemens XII, const. c AdtllOlle' No. _, 11 aug. 1'185, • 2, 8.
a Conc. Trident., 8e111J. V, de reI., Co 2; " ' . XXIV, le reI., c. 4; Leo X (ID Conc.
Late1'&DeD. V). coDllt. c Svpet"tIGe 1Ia«8.,.'" _. 19 dee. 1516. I 3; C1emens X, ccmat. c B..
JHIf'IIG -, 21 lun. 1870. I 1. 3: ClemeD8 XII, co118l:. c AdmORe' NOI -. 11 aoa. 178G, • 2, 8;
Pia X. lltt. encycl. « P«m' ••••1Mo _, 28 luI. 1808; motu prollr. c B.oror'IIta .""'",,,. _,
1 eept. mo, D. l°, 20. 30; Bened1ctu8 xv, utt. eDCJcl. c H .....'" lfItI8ri4 _, D lun. 1917;
S. C. JDp. et Deg., lDatr. 31lul. 18M, Do l, 2, 7; 8. C. CoDsl8t., declar. 25 eept. 1910. ad X.
XI: s. C. C. BofGft6ft., la 1aD. IMI; N ..",••, 7 tebr. 16M.
6 C. 12. X. de kereH<M, V, 7; Conc. Trldent•• 8e88. V, de reI., C. 2; 8e88. XXIV, de
reI., c. 4; C1emens X. coDBt. .. Bvpen&fl _. 21 1un. 1870•• 3; Clemens XII. const. « AdtROfte'
NOI .,11 aug. 1735, I 2, 8; Pia X. Utt. eDC7cl. c P«m~ "oemo _: 28 luI. 1806; moto propr•
• S.cro",'" ."ti.",..", _, 1 eept. mo, D. &o; BeDed1ctu8 XV, IItt. eDcycl. « B ....'" fI6fIe-
.... _, D lun. 1111; B. C. JDp. et _., lDstr. 31 lui. 18M. D.1.
• BeDed1ctu8 XIV, const. « Ad .mta..,,, _, ao man. 1742, • 18
• S. C. Ep. et Bili., lDItr. Il la1. 18M, D. 7; 8. O. pro NII. J!lcc1ee. JbtftordlD.,
2'1 • • 1J02, D. 7.
ecclesia capitula.ri; moderator BeU cappellanus confraternitatiB, Bi de
ecclesia eiusdem confraternitatis propria.
§ 8. Si ecclesia paroecialis Bit simul capitularls aut confraternitatiB
propria, ille licentiam petat, qui sacras fOlictiones iure peragit.
CAN. 1M2.
§ 1. Concionandi. facultas solia sacerdotibus vel diaconis fiat, non
vero ceteria clericis, nisi rationabili de causa, iudicio Ordinarii et in ca·
Bibus Bingularlbus '.
I 2. Concionari in ecclesia vetantur laici omnes, etsi religiosi I.
CAN. l.843.
§ 1. Ordinarii locorum ius habent concionandi in qualibet sui terri·
torii ecclesia, quamvis exempta a.
§ 2. Nisi agatur de magnis civitatibus, potest quoque Episcopu
prohibere ne in aliis elusdem 1001 ecclesiis verba fiant ad fldeles, quo temo
pore ve! concionem ipse habet ve! coram se, ex causa publica atque
extraordinaria, convocatIs fldelibus, habendam cura.t 4.
CAN. 1844.
I 1. Diebul dominicis ceterisque per annum festia de praecepto pro·
prium cuiusque parochi oftlcium est. consueta homilia, praesertim intra
Missam in qua maior 801eat esse populi frequentia, verbum Dei popolo
Duntiare '. .
§ 2. Parochus huic obligatioui nequit per alium habitualiter satiafa-
cere, nisi ob iustam causam ab Ordinario probatam '.
l PonWlcale Hom., tlt. De ord'tlGUofte d'/JOOt&~ tlt. De ordltlGUotte ,",.bV,m.

IO. D, O. XVI, q. 1; e. 20, D. IV, de COlUI'; e. 12, H, X, tIe ""rd'cII, V, 7; e. 10, :I,
le poettUen"" """",.,,,C,,.,,
e' V, 88; MartlnU8 V (In CoDe. ConatantteD.), conato c 1.'er
ctJtICItJI l, 22 febr. 1418,- art. 87, de quo errorum Wleletr et Hua auapectl Interropndl;
8. O. de ProP. Fide, buJtr. <ad Vie. Ap. Sotchuen.), 29 apro 1784.
3 8. O. O., BOlriea., 16 mart. 1830, ad 2.
4 O. 2, de Hpt"'....., III, 7, ID Olem.; C. UD., tle 'uI",,", Il, l, In Enrav.... com.;
C. 2, de Hflt'1I"",, III, 6, In IDztravag. com.; e. l, de """'1611'' , V, 7, In Enravag. com.;
8. O. Ep. et !leg., JlIJ08f'OIeft., 7 mart. limi; 8. O. O., PtICfJft., 26 apro 1807; AdUJoetI., 15 mart.
l . ; B".n'ltIG, 17 febr., 2 mart. 1629; 7'orcelleft., 211un. 1831; Br.,fttl.,.a, 18 mart. lM1i;
UrMtlGleft., 8 febr. 1652; 8. B. O., Pltanm., 10 aept, 1867.
'CoDC. Trldent., 8e118. V, de reI., C. 2; sesso XXII, de .acrijfokJ m",ae, C. 8;
" . XXIV, tIe reI., e. 4, 7; Innocentlua XIII, conat. c A,o.'o'"" m."tm, " 23 maU 1'l2S.
I U; Bened1ctus Xlfi, consto c In BIItwemall.23aept.li24.19. 28; conat. c PtJltoral" 01JJc"'.
~ mart. 1726, I 8; Benedlctus XIV, ep. t'ncycl. c Ub' prlmum Il, 8 dee. 1740, 18; ep. encyc1.
c litri _'n'me l, 7 febr. 1742, I 5; CODat. c Ad ",""an'" Il, 30 mart. 1742, I 8; conat. c Fw-
tnand.. I, 6 DOV. 1744, 19; IItt. encycl. c CJtlm relfg'o,' Il, 26luD. 17M, 14; Plus X, IItt. encyel.
c Ac.rbo "tm" Il,15 apro 19OG, D. VI; S. C. Conslst., deer. c Mmma cura D, 20 aug. 1910,
can. l, n. SO; S. O. O., BamflOften., 22 mart. 1591, ad l; N'dII." 30 lui. 1591; Aq/d'II"II, 21 apro
lMO; N01HJne.., 10 lun., 8 lui. 1724, ad l, 2; Nulliu, OrbeteUt, 28 apro 1736, od 1; PIen'.,
14 aept. 1748: PIIatIG, 29 mart., 30 aug. 1811; Ltlnen.-SII,...lIfteft., 16 aug., 20 aept: 1828, ad 1;
B.,.gt S. Domn'ft', l apro 1876; 8. O. de Prop. Fide (O. G. - AIbaDlae), 18 apro 1757, ad 2;
(O. G.), 21 aept. 1840, ad 1; decr. 18 apr. 1807, D. XVIII .
• CoDe. TrldeDt., aess. XXIV, d.e reI., C. 4; IDDoceDtlus XIII, conat. c AlOIto'"" -'-
flisterU Il, 23 mali 1723, 111; BeDedlctus XIII, consto Cl 1" npremo Il, 23 &ept. 1724, I 8, 28;
391
§ 3. Potest Ordinarius permittere ut 8011emnioribus quibusdam festie

aut etiam, ex iusta causa, aliquibus diebus dominici8 concio omittatur l .
CAN. 1345.
Optandum ut in Mi88is quae, ftdelibu8 adstantibU8, diebu8 festia de
praecepto in omnibus ecclesiis ve! oratoriis publicis celebrantur, brevis
Evangelii aut alicuius partis doctrinae christianae explanatio flat; quod
si 1001 Ordinarius id praeceperit, opportunis datia instructionibus, hac
lege tenentur non 801um sacerdote. e clero sa.eculari, aed etiam religiosi,
exempti quoque, in 80ia ip80rum ecclesii8.
CAN. 1.346.
§ 1. Curent locorum Ordinarii ut tempOl"e Quadragesimae, itemque,
Bi id expedire viaum fuerit, tempore Adventus, in ecclesiis cathedralibU8
et pal'oecialibu8 sacrae conciones frequentiu8 ad fldeles habeantu? I.
§ 2. Canonici aliique de Capitulo huic concioni, si in propria ecclesia
continuo post chorum habeatur, interesse tenentur. nm iusto impedi-
mento detineantur; et illos Ordinariu8, poenis quoque adhibitis, ad id
adigere potest :I.
CAN. 1347.
§ 1. In sacris concionibn8 exponenda in primis 8unt quae fldeles
credere et facere ad salutem oportet 6.
§ 2. Divini verbi praecones abstineant profani8 aut abstrus18 arguo
mentia communem audientium captum excedentibus; et evangelicum mi·
nisterium non in persuasibllibu8 humanae sapientiae verbis, non in pro-
fano inanis et ambitiosae eloquentiae apparatu et lenocinio, &ed in
ooDat. c PO'orti'" oJllcii _, :n mart. 1728, I 3: S. C. C., BtwmJtOtlft., 22 mart. l.II91, ad 1;

AwrNtIfJ, 18 tebr. 1889.
l 8. C. C., B.rgi B. DOMII'." 1 apro 1876.
I Conc. Trldeot., 8e88. XXIV, de reI., c. 4; Pio X, lItt. encycl. c Aoerbo ..... _,
10 apro 1_; 8. C. lDp. et Beg., lIacerate".• 9 mart. 11183; S. C. C., Be'gi', 19 dee. 1648.
:I 8. C. C., Mile,,"atIfJ, 9 apro 1701; S. R. C., OeUWm., 22 mano 1863; O/ute'lG"etea.,
1 QCt. 1881; PO"'fJ6U Btab..", 31 mart. 1703; PlGoetlU,.., lO dee. 1718, ad 4.
6 C. l, de priftletlf", V, 1, in Extravag. com.; Conc. Trldeot., 8e88. V, de reI., c. 2;
8888. XXIII, cIe re'., c. 14; 8e88. XXIV, de reI., c. 4,7; &e88. XXV, de purg..eOtio; de "'tJOCCI-
tfOtIfJ, tJ6IIfJnJUOtIe e' rei","'" ItIflC'orw"., et Bacril ",",tlf.'~ J..eo X (in Conc. Latera-
DeIl. V>, COIUIt. c BcpertI4e .IIaieB"'" _, 19 dee. 1616; lnnocentlul XIII, const. « APOBlo-
~ ."'''Ieri' ., 23 mali 1723, I 6, 11; BeDed1ctus XIII, const. c In IUprettao ., 23 aept. 1124,
14,9, 28; coDBt. c Potaral.. oJllm' Il,27 mart. 1726, 13; Benedlctllll XIV, ep. encycl. c Ub'
tHitR"• •,3 dee. 1740, I 3; ep. encycl. c Et,i milaiMe .,7 febr. 1742, • 5; conato « Ad mnt-
,."t" ., SO mart. 1742, • 8; lltt. encycl. c O"m rellgeori ., 26 lun. 17M, I 4; Plul IX, ep.
eDC)'cl. c No,'" et NobWcw• • , 8 dee. 1849; ep. enc)'cl. « B,,.I/fdan q.idem ., 17 mart. 1856;
Leo XIII, ep. encycl. c H"Ma"UB ,e"", _, 20 apr 1884; Pio X, lItt. eocycl. « Acerbo ."
...., Ui apro 1905; lItt. encycl. c Pien' l'/I'''fIIO _, 28 luI. 190&; Utt. eocycl. « IId"" Bae"e Il,
28 mali 191&, moto propr. c Bacrorvm antiBtU"m., 1 aept. 1910, n. 20, 4D, 60; BenedlctUB XV,
1Itt. encycl. c H"Maw' tleaeriB _, Ui lun. 1917: S. C. S. Ofl'., lnstr. lO mal1l884, n. 5; S. C.
1Ip. et neg., lnatr. 81 luI. l894, D. 2, 4, 6.
O8teD&lone spiritua et virtutia exerceant, non BeDletip808, &ed Ohr18tum
crueiftxum praedicantes l.
I 3. Si, quod abllit, conclonator errorea aut IC8lldala diaaeminet,
aervetur praescriptum can. 2817; al haereaes, in eum praeterea, ad nor-
mam iuria, agatur I .
OAN. 1348.
Honendi et adhortandi dDlgenter Ilde_ nnt ut aaeria concionibua
frequenter interaint I.
OAPUT IIT•
. De BacrU ~iB8iofa'buB.
OAN. UN9.
I L Ordinarii advigilent ut, saltem decimo qUÒQue anno, saeram,
qtUUll TOe&Jlt, miBaionem, ad gregem albi commisaum habendam parocht
C1l1'eDt ••
I 2. Parochua, etiam religioaua, in his miIIIlonibu8 inatituendla man-
rustia Ordinarii 1001 stare debet '.
OA..'f. 1300.
I 1. Ordinarii locorum et parochi acathollcos, in Buia dioeceaibU8 et
paroeciia degentea, commendatoa albi in Domino habe&nt '.
l 0.1. D. XLIII; Cone. Trldent., 118t18. XXIV, de reI., e. 'l; .... XXV, de ".,.".1orIo:
Leo X (In CoDe. LateraDeD. V), cout. c B.~ .Ila"'''''' _, 19 deè. me; BeDed1ctua XIV.
ep. encyel. c litri . ".... _, 'l fabro 1'142, I G; PlualX, ep. eDC7cl. c Qu' ......... _. I DOT.
l.ste; Plua X, Dtt. eDC7cl. c Aoerbo "ltIMI _, 115 apr. 1.Il0l5; Dtt. encycl. c PWM "."'.0 _,
28 luI. 1908; Dtt. eDC7CI. « ""'etJe ltHfHJ _, 28 DlaU 1810; moto propr. c B~• •"tù.i-
c•• _,1 eept. mo, D. 2-, . , GO; BeDedlctua xv, Dtt. eDC7cl. c H ...."' ........ _, 115 Iu.
m'l; 8. O. 8. Otr., 1Datr. 10 maU l.884, U. G: S. O. Ep. et Bee., 1Datr. 81lul. 18M, D. 2, a.
G, 8; 8. O. de Prop. 1'1de, 1D8tr. (ad Vie. Ap. 811l.), 18 oct. 1888, D. VIII; 1Datr. (ad IIp.
IDdlar. Orlent.), li mart. l.8II8, D. I.
I CoDe. Trldent., .... V, de reI., e. 2; l18li8. XXIV, de reI.• e. 4; Leo X (ID Oone. La-
teranen. V), CODat. c .s.JHW'11fJ6 MClfutat" _, 19 dee. me, I G, 8.
IO. 88, D. I, de COM'; Conc. TrldeDt., aeaa. XXIV, de reI., e. 4: 8. O., de Prop. Fide
(O. P. pro 81D.-OhaD-II), 4 "D. H88; Utt. (ad Vie. Ap. Deqal.), 80 tU.1H5.-Vide
etIam caD. 487, I 2.
, PlualX, ep. encyel. c N~'" et lfo"lIC1i", _, 8 dec.l8t8; ep. encyel. c Si",..." qu4-
dftJI _, 11 mart. 18158; 8. O. de Prop. Ft4e, 1Datr. (ad Vie. Ap. lDd"r. OrIent.), 8 eept.
l8III, D. 88.
Il 8. O. lIlp. et Bee., BeMft•• 28 luI. 181K.
• O. 18, X, " """'hcIù, V, 'l; Plua IX, ep. encycL c BI",..." pitletft _, l'l mart.
ma"
18158; Leo XIII, ep. c l"'",. ,,",VU _, l 18M; ep. c Lo!IPtquo ooeo'" -, e "D. l8IIG; 8. O.
de Prop. l'1de,lDatr. (ad Vie. Ap. IDdlar. Orlent.), 8 eept. l8III, Do 18; Dtt. enqcL (ad lIlp.,
Vie. et Delea. Ap.), •• 1118.
§ 2. In aUis territoriia universa milsionum cura apud aeatholicoe
Sedi Apostolieae uniee reaervatur l.
CAN. 1351.
Ad amplexandam fldem eatholieam nemo invito eogatur w. .
TITULUS XXI.
De SemlnarUB.
OAN. 13fi2.
Ecclelliae est iua proprlum et excluslvum eoa inatituendi qui ecele-
lliutieil mln1ateriia aeae devovere cupiunt a.
OAN. l.853.
Dent operam saeerdotea, praeaertim. paroehi, ut pueroa, qui indicia
praebeant ecelelliaBticae vocationiB, peeuliaribuB curia a saeeuU contagiia
areeant, ad pietatem informent, primis Utterarum atudUa imbuant divi-
naeque in eis voeationis germen foveant ••
13M. OAN.
§ 1. Unaquaeque dioeceaia in loco convenienti ab Episcopo eleeto
Seminarlum BeU colleginm habeat in quo, pro modo faeultatum et dioe-
ceais ampUtudlne, eertua adoleacentium numerua ad statum clerlea1em
inatituatur ••
l G....orla xv, «.'Out. c INCrII"'''U _, 23 io. 1822, I 8; 8. C. de Prop. Fide (c. P.),
D dee. 1_ (c. G.), U laD. 1-.
a C. 8, D, D. XLV; c. 8, f2. X, de M,"'-o e' fri ... etlect., III, 42; c. a, x, de I.daeù
et B.,.,....... e. eonHII ..",.., V, I; AleDDder VII, c.'OD8t. c S80f'01G1ICH _, 18 IaD. 1 _
12, D. XV; CIemeu IX, conat. c I .. ..,.IM _, 18 aept. 1_, Il, Do XV, 18; Bened1et118 XIV,
ep. c P~'reIfIO ....... _, 28 fabr. 1'141, Do 18. 8'1-40; ep. c Ad , ... _, 8 aug. 1748; Leo XIII,
ep. eae;yel. c ItIItIIOf1OIe Dd _, 1 DOT. 1B; 8. C.. 8. Otr. (Cncb1nchtn.), 12 aept. 1176; Rituale
Hom., tlt. II, c. I, de MpdatJIo . . "'ioni.. D.l. - Vide etlnm ean 'lI2; 'iM.
a G....orl1l8 XVI, ep. eDC7Cl. c C"...,. . . . IN",,",.. _, 17 ma11 188&; Pia IX, a11oeut.
c Otri.... ~... _, D aept. 18U; alloeat. c AcerbNaI. . . '_, 2'1 aept. 1 _ a11oeut.
c B."...ri IlHd. . _, a dee. 18M; a11oeut. c N.IIqiIG'" lore _, 1& dee. l8IIOo 8yUab1l8 erro-
nuD, prop. 41; ep. eneyel. c IIUC ....,'" _, JI. DOT. 1818; Leo XIII, ep. c I.",prid . . _,6 !aD.
1881; ep. c 01/&ClO ..~ _, 22 dee. 188'l; Pia X, Utt: eneye1. c 18t114'"''' _, 24 mallllpl.
• Leo xm, Iltt. ~l. c Deptt.. re /Ofjr _, 8 aept. 18118; 8. C. Conalat., Iltt. clrcalarea
lf l1lL 181J.
• Cone. Trldent., _ . XXIII, le reI., c. 18; Bened1et1I8 XIII, «.'Out. C Cred'''' No-
bN _, a mali l72&, I 1; Benedletua XIV, ep. eDC7Cl. c V .. pritIMItR _, 8 dee. 17fO, I 2; «.'Onat.
c .td ....,.",.. _, IO mart. 1'142, I M; PlUK VI, eneycl. c lMerII"'''. -, 25 dee. 1'77&, I 4;
Pia VII. ooDat. c IIClO1aCG ClNtf _, 1& aug. 1801., I 22; Pia IX, ep. eneycI. c O," 'I.ri.... -,
a DOV. 1MI; Leo XIII, ep. 8IK'1Cl. c Ad ..,......, Orlen'" _,24 lUD. l.888; ep. c LU'era,_
tIObN _, 2 lul. 1884; 8. C. Hp. et Reg., Pere',....., • lui. lJI81; Srf!Gct&,afICI, 20 aug. lfJOl;
S. 0. O., , ...."....., 2'l maIIlJI81: 0 _ . , 12 DOT. 11182; L'u,...., 2lIaD. 1617, ad 2; BellO-
......., 22l1lL 1884; PorltIgaIUeft.., 26 apro 1887, ad 2; TemacIMn. 1ft Be"..., 24 aug. 1811;
B.".,... 23 DOV. 1823, 21 fabr. 1824; 8. C. de Prop. Fide, lDatr. (ad Vlc. Ap. Sin.). 18 oet.
l88I, D. 1V,'1; Iltt. eneycl. (acl Bp. lndlar.), 28 aug. 1883.
Code. If"'~ C."oaici
I 2. Curandum ut in maioribus praesertim dioecesibus bina consti-

tuantur Seminalia: minus, scilicet, pro pueria litterarum scientia im-
buendia, maius pro alumnia philosophiae ac theologiae vacantibus l.
§ 8. Si conatitui Seminarium dioecesanum nequeat, aut in constituto
$eminario conv~niens institutio, prnesertim in philosophicis ac theolo-
gicis disciplinis, desideretur, Episcopus alumnos in nlienum Seminarium
mittat, nisi Semioarium interdioeceA8oum ve! regionale, auctoritate
apostolica, constitutum fuerit l.
CAN. 1855.
Pro constitutione Semina·rii et aJ.umnorum sustentatione, Bi propriI
reditus deficiant, Episcopus potest:
1.0 Parochos aliosve eccleslarum etiam exemptarum rectores iubere
ut statis temporibus in ecclesia ad hunc finem stipem exquirant;
2.° Tributum &eu tO:Dam in sua dioecesl imperare;
8.° Si haec non sumciant, attribuere Seminario aliqua beneftela
simplicia I
CAN. 1856.
§ 1. Tributo pro Seminario obnoxia sunt, quavis appellntione re-
mota, reprobata qualibet contraria consuetudine et abrogato quolibet
contra.ri.o privilegio, mensa. episcopalis, omnia beneficia etiam regularia
aut iurispatronatus, paroeciae aut quasi-paroeciae, quamvis ali08 redi-
tus, praeter fidelium oblA.tiones, non habeant, domus hospitalls auctori-
tate ecclesiastica erecta, sodalitatea canonice erectae et fabricae ecclesfa-
rum, si SU08 reditus habeant, quaelibet religiosa domus, etsi exempta,
nisi 80lis eleemosynis vivat aut in ea collegium discentium ve! docentium
ad commune Ecclesiae bonum promovendum actu habeatur '.
1 PlualX, ep. encycl. c NOlt'" et Noblacum _, S dee. 1849; Leo XIII, Iltt. encycl. c De-
".", le loti,. _, 8 sept. 1898; B. O. CoI18l8t., Iltt. clrcularea 16 luI. 1812, D. 1; S. O. de Prop.
Fide, lD8tr. <ad Vlc. Ap. Bio.), 18 oct. 1883, D. IV, 2.
1 CoDC. Trldent., 8I!88. XXIII, de nl., c. 18; B. O. de Prop. Fide, lD8tr. <ad Vic. Ap.
BID.), 18 oct. 1888, D. IV, 3: utt. eDCJcl. <ad Ep. IDdlar.), 28 aoa. l883.
3 CODC. Trldent., seSS. XXIII, tle "[., c. 18; BeDedlctua XIII, coD8t. c Cretlllae No-
fril _,9 mall 1m, I 2, G; Benedlctus XIV, CODa c Ad mmt.,ula _, 30 mart. 1742, I M: 8. O.
Ep. et Beg., Noa..,um., 15 mart. 1180; StIf"IJCIIIOno, IO aug. 1601: T."rifl6f&., 115 mart. l838,
ad 4, li: S. O. C., Cremcmn., a. 11581, ad VII: C.ptI'.,tln., meoee auc. 1J588, ad 1; SfIIfJr-
"Uano, meoee lui. 1589, ad 7; Alfri"'.tIfItl., 21 luo. 11S96, ad S; 8Gf"lI6If., 23 aept. Ui96, ad 1;
UortOIUm., 22 UlD. 1628.
4 Cone. TrldeDt., se88. XXIII, de reI., c. 18: Bf>nedlctn.s XIII, CODst. c Oretlffae 110-
bla» 9 mall 1725, I 2; BeDedlctua XIV, coD8t. c Ati _nll."til l, 30 mart. 1742, I M; S. O.
Ep. et Beg., BettOf1Gllfe"., 19 aoa. 11578; Nepeaf.no, 10 DOV. 1579; C.''''.ftIBf&., 14 oct. 11588;
2'efTfJcinn., 28 luI. 1l!83; Bugtlbino, 1 mart. l.8OIi: S. O. O., PaffOnllit.no, mense sept. J.li85.
ad l: U(t1itat'" He,al~ CII ,'w"'" (L'm.".), mense febr. 1586, ad 82; CG,.t.,"" .• mense
luI. 1586, ad 1: HferGcen., mense mart. 1li87. ad l: MeIBIl"en., meDt1e dee. 1587; Aud6mcJ,.... .•
30 mart. 1594: Atrebatn., 9 sept. 1594: Bnet16flt.IIG, 13' sept. 1595: Melltlnetl., 2 aoa. uee.
ad 2, 4, li; CtI'tI"Una., 20 mart. 1W1: I ...ul...., 29 IUD. lli9'1: Der'''''ln., 11 aoa. 1805: 84
filino, 18 DOV. 1628; 8.bttlfltl., 23 luo. 1840, ad 3, 4: NanrieR., 2 apr .• 28 mall 1881: F'oro-
aemJWOf&Una., 28 laD. 14162; U,.,..,..tn .• 10 mart. 1863, ad 13: C.'' '.,tUIft.,
29 auc. 1682, ad 1;
UaeBe_tn., 19 apro 1704, :Il luo. 1705: Ifftemfllfl6f&., 11 mali 1720: Vel"6nI4, 24 apro 1723:
L'ber Te""", - De Be""
§ 2. Hoc tributum debet esse generale eiuBclemque proportionis pro

omnibu., maiu. ve! minus secundum Seminarii necessitatem, &ed quinas
quotannis centesimas partes (5 %) reditus veetigalis non exeedens, mi·
nuendum prout reditus Beminarii augentur l .
§ 3. Beditus tributo obnoxius i8 est qui, deductis oneribus et neces·
B8riis expensis, superait in annoi nee in eo reditu computari debent
distributiones qnotidianae, vel, si omnes beneflcii fructus distributionibus
constent, tertia earundem para; nee fidelium oblationes, nee, si omnes pa·
roeciae reditu. coalescant fldelium oblationibns, tertia earundem para "
OAN. 1357.
§ 1. Episcopi est omnia et singula quae ad rectam Seminarii dioece·
sani administrationem, regimen, profeetum necessaria. et opportuna vi·
deantur, decernere, eaque ut fldeliter observentur, curare, salvis prae·
scriptionibus a Sancta Sede pro casibus peeuliaribus latis a.
§ 2. Potissimum studeat Episcopu. frequenter Seminarium ipse per
Be visitare, in institutionem quae alumnis traditur Bive litterariam et
scientUlcam sive ecclesiasticam sedulo vigilare, et de alumnorum indole,
pietate, vocatione ac profeetu pleniorem sibi comparare notitiam, ma.xime
occasione B8crarum ordinationum •.
§ 3. Unumquodque Seminarium suas leges habeat ab Episcopo ape
probatas, in quibus quid apre, qnid obaervare debeant, doceantur tum
qui in eodem Seminario in lpem Ecclesiae instituuntur, tum qui in horum
institutionem operam Ruam lmpendunt.
§ 4:. Seminarii interdioeceeani vel regionalis regimen universum et
administratio regitur normis a Ba.ncta Sede statuti•.
Jl'letett., 8 dee. 1738; A'OIIlG..., G luI. 1149; TratlflB., 14 mali, 11 dee. 1168, 14 fan. 1119,
ad 1, 2; RoMa..., 24 luI. 1784; Jl...f:ft., 11 dee. 1888, ad Il: Spoleta..., 11 luI. 1840, ad 2;
AeftIIG, 28 mart. l.8G1.
1 Conc. Trident., 8888. XXIII, de reI., e. 18; BenecUctus XIII, conato « Cred"tle No·
.,. :t, t ma1l1121i, 18; BenedlctuR XIV, COD8t. c Ad milftGnU. :t, 30 mart. 1142, I 84; B. C.
IIp. et Beg., BiI,.bN, 1 mart. 18OG.
I Conc. Trldent., 8888. XXIII, de reI., e.l8; Benedlctua XIV, conato « Ad'''U,,,,,,,, _,
IO mart. 1142, 184; 8. C. Ep. et !leg., B..,.Mns, 1 mart.l8OG; 8. O. C., Al'enConetl., 'mense
apro U8'7: Abe"fftett., 16 laD. 1101, ad 8; Dertk.en., 11 auge 18OG; 8t1bM6t&., 23 lu•. 1840,
ad 8; C• ..,ttI...,
4 aept.. 1m: Jl...en., 11 dee. 1838, ad VII, XI, XII.
ICone. TrIdent., 8888. XXIII, de reI., c.l8; Bened1ctua XIV, ep. eDC)'cl. « UM pri-
mil..., 3 dee. 1140, I 2; conato c Ad mU'",.,u _, 30 mart. 1142, I 34; Piul VI, eDCYCI.
« ' ..cruttlbUe _, 2G dee. 1Tm, 14; Gregorlua XVI, ep. eDcycl. « Com",flltlm dlm••", _,
11 malil885; Piua IX, ep. eDcycl. c Qu. ,'utiblU :t, t DOV. 1846; allocat. « B,,,,,.lGti qila-
dG.. :t, 9 dee. 1854: allocut. c N1ItUJfl(Jm lore :t, 16 dee. 18118; ep. eDeyel. « Oum .uper_,
mlaD.l8Ci8; ep. « Quo",..trlonJ _,8 luI. 1862; ep. eacycl. c Jl,..'mae qiltdem l, 18 auge ~
Byllabua errorum, prop.46; Leo XIII, f!p. eacyel. c Btri NOI _,13 !ebro 1882; ep c 1Gm"n.
dem :t, 8 taD. 1888; ep. eacyel. c 001l.t.n" Hiln,tI",",m _, 2 aept. 1898; Plul I, ep. eneyel.
«B 'iI",..",.' _,
4 oct. 1908; ep. « 8oUklto :t, G mall 1906; 8. C. JDp. et Reg., Utt. clrcularea
2 oct. 1842, D. 1; lnatr. <ad JDp. HUDgIlrIae), 28 mali 1888, D. 11.
e Conc. Trldent., &e88. XXIII, de reI., e. 18; BeDed1ctua XIV, ep. encyel. « UM fJri-
. .m _, 3 dee. 1140, I 2; conato « Ad mUit•• u. :t, BO mart. 1142, 134; Pio. I, mot1l propr.
c PrtJe.,•• t(s Bori,"rae Il, 18 DOV 1901: moto propr. c BlJCt"CWtlm /I.tutl'ilm :t, 1 aept. 1918;
B. O. lDp. et Beg., lnatr. (ad JDp. HUDgIlrlae), 28 mali 1898. D. II; 8. C. C., V.,l61HItIflB.,
13 et ~ lan. ln4. ad 8. 1.
CAN. 1358.
Curandum ut in quolibet Seminario adBint rector pro disciplina,
magistri pro inatructione, oeconomus pro curanda re lammari, a re·
ctore distinctus, duo saltem confessarii ordinarii et director spiritus l.
CAN. 1359.
I 1. Dioecesania Seminarlis bini constituantur coetus deputatorum.,
alter pro disciplina, alter pro adminiatratione bonorum temporalium l.
I 2. Utrumque deputatorum eoetum constituunt bini aacerdotes, ab
Episcopo, audito Oapitulo, eleeti; &ed excluduntur Vicarius Oenerali.B,
familiares Episcopi, rector Seminarii, oeconomu8, et confessarii or·
dinarii 3. .
I 8. Alunus deputatornm per sexennium durat, nee eleeti ·Bine gravi

causa amoveantur; &ed runus eligi poterunt ••
I 4:. Episcopus debet consllium deputatorum in negotiis maiorill
momenti petere I.
CAN. 1360.
§ 1. Firmo praescripto caD. 891, ad munus rectoria, ~toris spi-
ritU8, confeB8&riorum et ma.gistrorum Semin&ril eligantur sacerdote.
non doctrina tantum, &ed etlam virtutibus ac prudentia praestantes, qui
verbo et exemplo alumnis prodesse posaint '.
I 2. Bectori Seminarilln propriis muneribu8 implendis obtemperare
omnes debent.
1 Pia. X, Iltt. encycl. c Piea, ,'lJtritaO _, 28 101. 1806; s. c. 1Ilp. et Bee., lDatr. <ad
Ep. Buqarlae), 28 maU 1888, n. Il; S. C. de Prop. FIde, lDatr. (ad Vlc. Ap. SlD.), 18 oct.
1888, D. IV, 6.
I CoDC. TrldeDt., 8e88. XXIII, de ref., c.18; BeDed1ctu8 XIV, conat. « Ad .. BitlJflUa _,
80 mart. 1742, • M; S. C. O., lltt. encycL 16 man. 1897.
3 CoDC. Trldent., 8e88. XXIII, de ref., C. 18; BeDed1ctu. XIV, coll8t. c Ad '''''''l'''Ua _,
30 Blart. 1142, 1 34: S. C. C., Arim_en., 6 sept. 1607, ad 1, 4; Iltt. encycl. 16 mano 1881.
4 S. C. O., BlJl8ntitlJtI4, mense 101. 1589, ad 1: PlJpfetI., 11OD. 115D1; BorMfl.... , 25 IOD.
1639: f'ricGrioen., 2f mart. 1736. ad 8~ T.det1"', 16 sept. 1792~ ad I: Arboreta.• 81 mart. l.8Z,
ad 2; Utt. encycl. 16 mart. 1887.
I CoDC. Trldent., sesa. XXIII, de reI., c. 18; Beoed1ctuII XIII, conat•• Cred'f4e No-
be. _,9 maU 1125, 12; Beued1ctu8 XIV, conat. c Ad . .etlJfI'W _,80 mart. 1742, • M: S. C.
CoD8lat., Iltt. clrcularea 16 lui. 1112, D. 9; S. O. C., OICeA., 1l1eD11e oct. 1686, ad 1, 2; BlJler·
""IJfI4, menee 101. 1IS88, ad 2, 8: ClJaric,'R., li oct. 11184; Nall_, 19 IaD. 18; BO".8II., 28 sept.
1596, ad l: Cremo".... , 14 febr. 1009; Pa'lJti/M, U lan. 1620; lt'tlfIdIJM, 28 mart. 1089, ad 3;
lItt. encycl. m mart. 1887.
• CoDC. Trldent., 8e88. XXIII, de reI., C. 18; BeDedlctu8 XIV, ep. eDC7cl. cUbi pri-
c B,,,,,..IIJ'" ,.fdem _,
ti'
"""" :o, 8 dee. 1740, • 2; Plua IX, ep. en~cl. c No,"- NobUcu", _,8 dee. l8t9; ep. eDCfol.
17 mart. 18Ii6: ep. « Quo "....,ionI I, 8 lui. 1882; l.eo XIII, ep. eDCycL
c QtH1II ",a".", _. 22 aug. 1888; ep. encycl •• Pergra'lJ NoMI Il, 14 sept. 1888; Iltt. enc)'C1.
c ~""'"' Detd Il, 18 DOT. 1893; ep. enercl. c CIJriIIJIf, ~""(ltIe 19 mart. _,
18M; ep. c lA,te,.., IJ "MI I, 2 laL 18M; ep. encycI. c ,.'" dcJI pri"""*' Il, 8 dee. 1902;
Pia. X, Iltt. encycl. c Pf..., "IJ,,11110 :o, 28 101. lJI06: Utt. encycl. c Po,08tI4, I, 8 sept. ltar;
mota plOpr. c BIJOt"OrII. IJRtùUIa. _, 1 sept. 1910, D. II; S. O. lilp. et Bee., bIstr. (ad lJp.
H1IDPrlae), 28 maU 18118. D. II.
OAN. 1361.
§ 1. Praeter confeasarioa ordinari08, alli confessarli designentur ad
qU08 libere &lumni accedere possint.
I 2. Si il confessarli extra Seminarium degant, et alumnus aliquem
eorum acciri poatnlet, illum rector arcessat, nullo modo petitionls 1'&-
tionem inquirens neque se aegre id ferre demonstnuls; -si in Seminario
habitent, ipsos alumnu8 libere adire potest, salva Seminarli disciplina.
I 3. Quando agitur de alumno ad ordines admittendo vel e Seminarlo
expellendo, nunquam coufessariorum votum exqulratur.
OAN. 1362.
Beditus legati pro clericis inBtltuendis tribui p088unt a.lumnis in
8eminarium sive maius sive miuus rite receptls, licet nondum clericali
tonsura initiatis, nisi aliud in tabulis fundationls expresse cavea.tur l.
OAN.1383 •
•§ 1. In Seminarium ab Ordinario ne admlttantur, nisi ftlli legitimi
quorum lndoles et voluntaB spem atlerant eos cum fructu ecclesiasticis
ministeriis perpetuo inservituros I.
I 2. Antequam reciplantur, documenta exhibere debent de legitiml-
tate natalium, de susceptis baptismate et conftrmatione ae de vita et
moribus.
§ 3. Dimissi ex aliis Seminariis vel ex aliqua religione ne admittan-
tur, nisi prins Episcopus etiam secreto a Superiorlbus aliisve notitia8
requisierit de causa dimissionis, ac de moribus, Indole et lngenio dimis-
sorum, et certo compererit nihil in eis eBBe quod sacerdotali statui minus
conveniat; quaa notitias, veritati conformes, eorum conscientla graviter
onerata, suppedita.re Superiores debent a.
OAN. 1364:.
In inferioribus Seminarli scholis :
1.° Praecipuum locum obtineat religionis disciplina, quae, modo
Bingulorum ingenio et .aetatl accommodato, diligentissime explicetur;
2.° Linguas praesertim latinam et patrlam alumni accurate ad-
discant;
3.° Ea in ceteris disciplinis institutto tradatur quae conveniat com-
muni omnium culturae et statui clericorum in regione ubi alumni sacrum
ministerium exercere debent •.
1 Plus x, Htt. c La ri,tora.Ume Il, 5 mali 1904, D. 20.
I CoDC. Trtdent., sess. XXIII, de re!., c. 18: BeDed1etus XIV, ep. eneycl. c Ubl pri-
mPl Il,3 dee. 1740, Il: consto c Ad .mtant" »,30 mart. 1742, 134: I.eo XIII, ep. c Ol/lcio
aanot""tf&O lt, 22 dee. 1887: ep. eneycl. c Fin dal pr-'ncl"io Il, 8 dee. 1902: S. O. Ep. et Reg.,
Htt. clrculares 2 oct. 1842, n. 1; S. C. Consist., IItt. clrculares 16 lui. 1912, n. 2; S. C. C.,
N,dU"" 18 luI., 13 aug. 1836: S. C. de Prop. Flde,lnstr. (Malabar.), 2 tun. 1832. n. 1; lnstr.
(od Vlc. Ap. Bin.), 18 oct. 1883, n. IV, 1, 4.
3 S. C. C., deer. Il Vet"l~ », 22 dee. 1005, n. 1, 4.
• Conc. Trldent., sesso XXIII, de re/-., c. 18; Benedlctu$ XIII, conI'!. c Credftae No-
" " lt, 9 ma111125, 110; Benedlctus XIV, consto Il Ad m"itafltll », 30 mart. 1742, I 34; Plus IX,
398
CAN. 1365.
i 1. In philosophiam r&tionalem cum aftlnibu8 disciplinis alumni per
integrum saltem biennium incumbant l.
i 2. Cursus theologicus saltem integro quadriennio contineatur, et,
praeter theologiam dogmaticam et moralem, complecti praesertim debet
studium sacrae Scripturae, historiae ecclesiasticae, iuria canonici, litur-
giae, sacrae eloquentiae et eantus ecclesiastici li.
§ 3. Habeantur etiam lectiones de theologia pastorali, additiJl pra-
cticis exercitationibus praesertim de ratione tradendi pueris aliisve ca-
techismum, alldiendi confessiones, vlsita-ndi intirmos, assistendi mori-
bundis 3.
CAN. 1366.
§ 1. Ad magisterii munus in discip1inis philO8Ophicia, theologicis et
iuridicis, ii, ceter~s paribus, iudicio Episcopi et deputatorum Seminarii,
praeferantur, qui laurea doctorali pottti sint in Universitate studiorum
ve! Facultate a Sancta Sede recognitis, aut, si agatur de religiosis, qui
simile testimoniuma suis Superioribus maioribus habeant '.
§ 2. Philosophiae rationalis ac theologiae studia et alumnorum in
his disciplinis institutionem professores omnino pertractent ad Angelici
Doctoris rationem, dootrinam et principia, enque sancte teneant'.
§ 3. Curandum ut saltem sacrae Scripturae, theologiae dogmaticae,
theologiae moralis, et historiae ecclesiasticae, totidem habeantur diatincti
magistri..
ep. encyel. c BI"'1u'an q"ldem'II, 17 mart. 18Il6: Leo XIII, ep. c Ol/llM BGRCttarimQ_», 22 dee.
1887: Iltt. eneycl. « De"." le loti,. 'II, 8 aept. 1899; S. O. 00D.81at., Utt. elrenJaree 18 lui.
1912, D. 8.
lfA!O XIII, ep. « OJlllM ,a"oU"Im() 'II, 22 dee. 1887: Utt. eDcycl ... Deptlla le 10M" .,
8 aept. 1899; 8. C. CoDstllt., Iltt. elrcuJares 16 luI. 1912, D. 9.
I CoDC. TrldeDt., aeu. XXIII, /16 reI., e. 18; Beued1ctus XIII, CODst. .. Ored"ae No-
bta D, 9 mnll1725, 1 lO; Benedlctus XIV, const. « Ad ",Ultanti, 'II, 30 mart. 1742, 134: ep.
encycl. « A,uItIB qui », 19 tebr. 1749, 12; l'In8 IX, ep. encrel. « Q", p'unbft' Il, 9 DOV. 184~
ep. eDcycl ... 81"II,dan quidem 'II, 17 mart. 1856: ep. enercl... Oum nuper Il, 20 1&D. 1858;
ep... Q"o fINI,,",ra 'II, 8 luI. 1862; Leo XIII, l'ltt. encycl... Pnwiden,tarimtU De", 'II, 18 DOV.
1893: IItt. eDcrcl. c Dep"u le lou,. 'II, 8 llept. 1899; Plus X, motu propr... Inler fHUIOt'"CIUa
olle" 'II, 22 DOV. 1903, D. 25, 28; ep. « Qvod NolJW 'II, 8 dee. 1903: Utt. ap... Quonfam in re
"'blica 'II, Z1 mart. 1908; S. C. CoDBlst., Iltt. cln:ulal"ell 16 lui. 1m, D. 11, 12; S. B. C., De
"'""ca ,aera o,.dina'"" 7 lui. 1894, Para .Altera, D. Il: V,.lIu et Orw" 8 lan. 1904.
3 Conc. Trldent., sesso L"UII, de reI., C. 18; BeDedlctus XIV, const. c Ad mUltanti, -,
30 mart. 1742, 1 34.
, CoDC. Trldent., seSS. XXIII, d6 ,-eI., C. 18; Bencdlctu8 XIV, CODst. c Ad mUltatiti. -,
80 mart. 1742, 1 34; Leo XIII, Iltt. encyel. c Prof1Ul"tflBlmU8 Dev, 'II, 18 DOV. 1893.
I IA!O XIII, ep. encrc) ... A,etem' Pot"" 'II, 4 ang.1879: IItt. 01 Iampridem 'II, 15 oct.
1879: ep. encycl. .. EtBl No, 'II, li) tebr. 1882; ep. « OlllM ,anctfl,ifll() Il, 22 dee. 1887; IItt.
encycl... Pro1)iden,taBlmtU DevII., 18 DOV. 1893: ep. c Iflter .,1"tJtIe, _,
l mall1894: IItt. eneycl.
c De""ta le l0"" _, 8 sept. 1899: Plus X, lltt. ap. « In praed""iB 'II, 23 lan. 1904; lltt. eDCYcl.
c Pieni "animo 'II, 28 luI. 1908; ep. c Bull ee"u", 'II, 8 mall 1907; Utt. encye). c Pa'OfJtldf 'II,
8 sept. 1907: mota ~pr. c Racroruta a,,'ta"'um 'II, 1 aept. 1910. D. I: moto propr. c Doetorit
A"'1e'le(., 29IOD. 1914: Benedlctus XV, moto propr. c Non multo fiO" .,31 dee. 1914: S. C.
de Prop. Fide, 1DBtr. <ad Vie. Ap. S)p.), 18 on. 1883, D. IV, 8; S. StucUorum C., Z1 luI.
1914; S. C. de SemlDarU., 7 mart. 191è.
lAber Te,."., ne Behl
CAN. 1367.
Curent Episcopi ut alumni Seminarii :
1.° Singulis diebus communiter matutinas et serotinas preces ree!·
tent, per aliquod tempus mentali orationi vacent, sacrificio MisBae in·
teraintj
2.° Semel saltem in hebdomada ad sacramentum poenitentiae ac'
cedant et frequenter, qua par est pietate, Eucharistico pane se reficiant;
3.° Dominicis et festis diebus, sacris Missarum et Vesperarum 801·
lemnibus adsint, altari inBerviant sacrasque caeremonias exercea.nt, prae·
sertim in ecclesia cathedrali, si id, iudicio Episcopi, Bine disciplinae et
studiorum detrimento fieri possit;
4.° Singulis annis per aliqnot dies continuOB exercitiis spiritua-
libus vacent;
5.° Semel saltem in hebdomada adsint instructioni de rebus spiri-
tualibus quae pia exhortatione claudatur l.
CAN. 1368.
Exemptum a iurisdictione paroeciali Seminarium esto; et pro omni-
bus qui in Seminario sunt, parochi oftlcium, excepta materia matrimo·
niali et firmo praescripto can. 891, obeat Seminarii rector eiusve dele·
gatus, nm in quibusdam Seminariis fuerit aJiter a Sede Apostolica con-
ltitutum 2.
CAN. 1369.
§ 1. Seminarii rector et alli omnes moderatores 8ub eius auctori-
tate cnrent ut alumni statuta ab Episcopo probata stndiorumqne ratio·
nem adamussim serveut ac spiritu vere eccleRiastico imbuantur'.
§ 2. Saepius eia verae et christianae urbanitatis leges tradant,
eosque exemplo suo ad illas colendas excitent; hortentur praeterea ut
praecepta hygienica, vestium et corporis munditiam et quandam in con-
versando comitatem cum modestia et gravitate coniunctam, iugiter
servente
§ 3. Sedul0 vigilent ut magistri suo munere rite fungantur 4.
OAN. 1370.
Quoties alumni ob quamlibet causam extra. Seminarium morentur,
servetur praescriptum can. 972, § 2.
l Conc. Trident., aeIJII. XXIII, de ,.ef., c. 18; Innocentlus XIII, consto c ApoltoUct mi-
MI'erii :I, 23 maU 1723, I 4; Bened1ctus XIII, const. c la IflJW6f11O :I, 23 aept. 1724, I 8, 28;
consto .. PtJltOf'ClIl/J olle" :D, 27 mart. 1726, I 8; Bened1ctus XIV, consto c Ad mUitantl/J :I,
80 mart. 1742, I 34; S. C. Ep. et Re,., Rafltl"tla, 25 mart. 1586; Iltt. clrculares 2 oct. 1842,
n. 2, 4; lnstr. (ad Ep. Hnngarlae), 28 mall l896, n. II; S. C. C., decr. c StJC1'G Triclfmllno
8J1flOdu :I, 20 dee. 19OG, n. 7.
2 S. C. C., Colimbrlea., 12 mart., 80 apr., 18 inn. 1757.
I S. C. Ep. et Re,., .IlelpMen., 20 au,. :ui96.
• S. C. Conslst., Htt. c1rculares 16 luI. 1912, n. 18.
OAN. 1371.
E Seminario dimittantur dyacoH, incorrigibilea, aeditioei, ii qui ob
morea atque indoIem ad statum ecclesiasticum idonei non videantur; item·
que, qui in BtudiiB adeo parum proflciant ut Spe8 non affulgeat eoe 81dIl.
cientem doctrinam fore &88eCuturos; praeaertim vero statim dimittantur
qui forte contra bonos morea aut ftdem deHquerint l.
TITULUS XXII.
De leholll.
CAN. 1372.
I 1. Fide1ea omnea ita lunt a pueritia instituendi ut non 80Ium nihil
eia tradatur quod cathoHcae religioni morumque honeatati adversetur.
&ed praeclpuum institutio reliliosa ac mora.Hs Iocum obtineat I.
I 2. Non modo parentibus ad normam can. 1113, &ed etiam omnibua
qui eorum Iocum tenent, ius et gravissimum olllcium est curandi chrl·
stianam liberorum edncationem a.
CAN. 1373.
I 1. In qualibet elementaria achola, pueriB pro eorum aetate tra·
denda eat inBtitutio religiosa ...
I 2. Iuventus, quae medias vel superiOreB acholaB frequentat, pIe·
ntore reHgtoniB doctrina excolatur, et Iocorum Ordinarii curent ut id
ftat per 8IlCerdoteB zelo et doctrina praestanteB '.
l Conc. TrldeDt., 8888. XXIII, de re!., c. 18; Benedlctll8 XIV, consto c Ad ..."",,.,.. _,
IO mart. 1142, I 84; Leo XIII, ep. encycl. c ",. dal priRctpCo _, 8 dee. 1902: Pio X, moto
".Ifa",....
propr. c BGOr'Of"tI... l', 1 aept 1910; 8. C. Ep. et Rea., Utt. clrcularea 2 oct. 18d,
n. 2; 8. O. de Prop. Fide, tDStr. (ad Vic. Ap. 810.). 18 oct. 1888, n. IV, 4.
3 PIUB IX, ep. encycl. c Noa'u e' NolMc#'" _, 8 dee. 1849; allocut. c Q.''''' '.C'HN-
.,..... _, Ci aept. 18Gl; ep. t'llcycl. c 8C..guJari fllUe... _, 17 mart' 18Ii6: ep. encycl. c o....
• lIper _, 20 laD. 18&8; allocut. c lIul..." fllUem _, 9 la. 1862; ep. c QIfo "..triorG _, 8 lui.
1862; ep. « QII.... fIOR""e _, 14 luI. 18M: SyllabuB errorum, prop. 48; Leo XIII, ep. encyel:
c IMorweo".U _, 21 apro 1878; const. c Romanoa Pon"jIoe. _, 8 mali 1881: ep. encycl. c No-
rriUanma _, 8 !ebro 1884; ep. encycI. c Ottod muU... _, 22 aDI. 1888; ep. c Ojftolo NttCtN-
rimo _, 22 dee. 1887: Utt. encycl. c B""fJA'we ., lO laD. 1880; ep. I« Qttae conCllnc".... , 28 mali
1892; ep. encycl. c lIm,,,,,,.. I1ccJeriae ., 1 aug. 189'7: ep. eÌ1cycl. c Aff"ri 110. _, 8 dee. 1887:
S. O. 8. Ofr., lDStr. (ad Ep. Stato Foecler. Amerlcae St'pt.entrlOD.), 24 DOV. 187G; lDatr.
lO mali 1884, n. 8; 8. O. de Prop. Fide, lnatr. 28 DOV. 1~, D. 8; lDStr. (ad Vlc. Ap. Indlar.
Orlent.), 8 aept. 1889, D. DG; IItt. t'DcyCI. (ad Ep. Cannd.), 14 mart. 188G.
a Vide etlam caDo 769: 133G.
« Leo X (iD CoDC. LateraDeD. V), consto c 811fH;f'fItIfJ duporitlon" ., Ci matt 1114, I 32;
Pia IX, ep. c Q,,"m non .cM Il, 14 iul. 1864: 8yllabus errorum, prop. 48; Leo XIII, ep. c I"
","_o ., 28 IUD. 18'18; coJUlt. C RomanOB PonU/lce• • , 8 mali 1881; ep. c OI/ldO IfIRCt..ftMo .,
22 dee. 1887.
I CoDC. Trldent., 8888. V, de re!., C. I; Plus IX, ep. c QII". fIOR riRe ., 14 lui. 1884;
SyllabuB errorum, prop. 48; Leo XIII, l'p. encycl. c GOM'''''" H.RgCIroru.... , 2 aept. 1 _
Pia X, IItt. encycl. c Acerbo "Cmu ., 15 apro 19OG, D. V; 8. C. JDp. et Rea., lD8tr. (ad lDp.
Huugarlae), 28 mali 1896, D. VI.
to!
OAN. 1374.
Pueri cathoUci scholaa acatholicas, neutraa, mixtas, quae nempe
etiam acathoUcis patent, ne frequentent. SoUua autem Ordinarii loci est
decernere, ad normam instructionum Sedia ApostoUcae, in quibua rerum
adiunctis et quibus adhibitis cautelis, ut periculum perversioniB vitetur,
tolerari possit ut eae scholae celebrentur I.
CAN. 1375.
Ecclesiae est iUII dolaa cuiusvis diBcipUnae nou BOlum elementarlaa,
&ed etiam medias et auperlores condendi. .
OAN. 1376.
I 1. Canonica constitutio catholicae studiorum Universitatis vel Fa-
cultatis Sedi Apostolicae reservatUl" I.
I 2. Universitaa vel Facultaa catholica, etiam religiosiB familiis
quibu8libet concredita, sua debet habere atatuta a Sede Apostolica
probata.
CAN. 1377.
Gradua academicoe qui eftectus canonicoa in Ecclesia habeant, nemo
conferre potest, ni8i ex facultate ab ApostoUca Sede concessa s.
OAN. 1378.
IUB est doctoribu8 rite crentis deferendi, extra sacnuJ functione8,
annulum etiam cum gemma, et biretum doctorale, Armo praeterea prae-
scripto sacrorum canonum, qui in collatione quorundam oftlciorum et
beneftciorum ecclesiasticorum statuunt eos, ceteris paribu8, iudicio Or-
dinarii, esse praeferendos, qui lauream vel licentiam obtinuerint •.
• 1"IU8 IX, ep. c Q_II'" raon . e _, 14 lui. 1864; Leo XIII, allocot. c 8um"" POft"JI-
M'" _, 20 auc. 1880; ep. eacycl. c NobUl.-'",a _, 8 febr. 18M: ep. eacycl. c Quod ","Uum _,
22 aug. 1888: ep. c 01/1010 aaact"",,", _, 22 dee. 1887'; ep.·c QMe con'pc,. _,23 malll882;
ep. eacycl_ c Can'a", ~,laeque _, 19 mart. 1894: ep. c Li"em, a ~b" 2 luI. 18M: _,
ep. eacycI. c .llfUl4n," Bccleriae _, 1 aug. 1807: ep. eacycl. c Agati~, _, 8 dee. 1887: PIU8 X.
lltt. encycl. c PtUceatJ' _, 8 aept. 1007: motu propr. c Sacro,.", a .. tI,tUuIII _, 1 sept. DIO,
D. Il; S. C. S. Oft.. 1Dstr. 21 mart. 1806; tnstr. (ad Ep. StIlt. Foeder. Amerlcae SeptentrloD.),
24 DO•• J.8'm; s. C. Ep. et Rec., lwItr. 21101. 1896; 8. C. de Prop. )'lde,lnstr. (ad Vie. Ap.
Boc1et. MLssloD. ad Ext@ros), a. 1600; ntt. eoc)'cl. (ad Ep. Hlbernlae), 18 118pt. 1819; (C. l".
pro SIn.),191ul.l838; Utt. (ad Archlep. Blbenll4e), 16 lan. 1&11; lDtltr. (ad Areblep. Blber-
me), 7 apro 1860; lltt. encyel. (ad El'. OrlE'.nt.), 20 mart. 1S8G: Utt. eacycl. (ad El'. AngUae),
8 aug. 18G7; lnstr. 25 apr. 18118; Instr. (ad Vlc. Al'. IDdlar. OrleDt.), 8118pt. 1869, D_ 37: lnstr.
(ad Vlc. Ap. Sin.), 18 oet. 1883, D. XI, 4; litt. eDC)'Cl. (ad Ep. CBnad.), 14 mart. 1885.
, Gregorhls .xVI, ep. c Malori ceno _, 13 dee. 1833; Plo8 X, const. c SapleRti COll-
,Ufo _, 29 IOD. 1908, I l, D. 110; Ordo l18n-aD4lus In 8. Congregatlonlbus, TrlbUDaUbus, Oal-
clls Romanae CUrlae, 29 aept. 11108, Para Il, Normae pecuHarea, cap. VII, art. XI, D. 2'>, 4°.
.s PiU8 IX, allocut. c lJl core""orlaU _, 1 DOV. 1800; 8yllabo8 errorum, prop. 45; 1'1U8 X,
roDato c Sapienti con,ilfo _, 29 IOD. 1908. I l, D. 11°; Ordo servBDdus ID S. CongregatloDI-
bus. TrlbuDallbu8, Olllctis Romanae Corlne, 29 sept. 1908, Para Il, Normae pecullares.
cap. VII, art. XI, D. 2'>•
• Cone. Trldent., sesso XXIV, de reI., c. 12: S. Plua V, colUlt. c Qua.vil -, 110D. 1568,
I 3; S. C. Ep. et Rec., BotIftlefl., 9 laD. 1601; S. C. C., Tral1urlen., 30 apro 1Il00, ad 1; Ma io-
rioIm•• 13 rebr. 1872, ad 2; 8. R. C., VenutiftG, 7 dee. lSH, ad l. B41&ien. (ti Bra,ilCa, 23 mnll,
1846, ad 5; Setaetl., 30 IOD. 1883, ad VIl.
16
OAN. 1379.
§ 1. Si scholae catholicae ad normam can. 1373 Bive elementariae
Bive mediae desint, curandum, praesertim Q. locorum Ordinariis, ut COD-
dantur l.
I 2. Itemque si publicae studiorum Universitates doctrina BeD8Uque
catholico imbutae non sint, optandum ut in natione vel regione Univer-
sitas catholica. condatur I.
§ 3. Fideles ne omittant adiutricem operam pro viribus conferre in
catholicas scholas condendas et sustentandas '.
OAN. 1380.
Opt8.ndum ut locorum Ordinarii, pro sua prudentla, cleriC08, pie·
tate et inienio praestantes, ad scholas mittant alicuius Universita.tis aut
}'acultatis ab F..cclesia conditae vel appl'obatae, ut inibi studia praesertim
phil08ophiae, theologiae ac iuris canonici peloficiant et academic08 gradua
consequantur •.
CAN. 1381.
§ 1. Religiosa. iuventutis institutio in scholis quibuslibet auctoritati

et inspectioni EccleAiae subiicitur I.
§ 2. Ordinariis locorum ius et ollcium est vigilandi ne in quibusvls
scholis sui territorii quidquam contra lldem vel bon08 MOres tradatur
aut fiat l.
1 Leo XIII, CODIIt. « RotnG~ PortUflcu l, 8 man 1881; ev. enqel. « No&Uw.i•• I,
8 febr. 1884; ep. « OJ/lClo .a"c'w""o l, 22 dee. 188'1; lItt. enqcl. « Baf'le,,'1Ge l, lO lan.
1880; ep. « LUle,.". • flObW l, 2 luI. 1894; ep. encycl. «JI".:ea",ù BocIealGe l, 1 auc. l8I7;
Plua X, lltt. encycl. « BIU.e Mepe l, 28 mllUlIno; 8. C. 8. otr., buItr. <ad ElI. 8tat. Foeder.
Amerlcae 8eptentrloD.), 2f noY. 1875; 8. O. de Prop. Fide, Instr. <ad Vie. Ap. 8ocIet.
MIsslOD. ad Extel'Oll), a. 1659; Utt. eDcyel. <ad ElI. B1bernlae), 18 Ept. me; lD8tr. 23 DOY.
lH5, D. 8; lItt. encycl. (ad Ep. OrIent.), 20 mart. 1886; lD8tr. <ad Vie. Ap. IndIar. OrleDt.),
8 aept. 1889, D. 85, 81: lD8tr. <ad Vie. Ap. 81n.), 18 oct. 188S, D. XI, 1-8; lD8tr. <ad Ep.
IDdlar. Orlent.), 19 mart. l8II8, D. VI; 1Itt. enqel. <ad JDp. lDdlar.), 28 auge l8III; Dtt.
encycl. <ad JDp. OaDad.), 14 mart. 18IIG.
I Leo XIII, ep. eDt'7el. c JI"'r...'" lIcc1a1Ge l, 1 auge l8Irl: 8. O. de Prop. FIele I
<BlberDlae), I oct. 1M7; <Blbernlae), 11 oct. JfH8; IDatr. <ad ArcbIep. BlberDlae), 'i apro
1880; lD8tr. 21 apr. 1888.
I I..eo XIII, ep. c Ol/lcfo .Qcettaf1llo l, 22 dee. 1881: UH. eocyel. c B."....... " 10 MD.
1880; ep. encycl. « C0ft8ta..'i B."fSrorw. I, 2 aept. 1!!83; ep. eDC)'Cl. c AIIan flO8 " 8 " .
1887; 8. O. 8. 9ff., lD8tr. (ad ElI. 8tat. Foeder. Amerlcae 8eptentrloD.), J& DOY. 1811; 8. C.
de Prop. Fide, Utt. encycl. <ad ElI. Canad.), 14 mart. 18IIG.
• C. G, X, de . ."cn"'., et ... al.U ...".,.,. pro IfOlJll* doceIIdi, V, G.
a Conc. TrldeDt., .... XXV, ele re/., e. 2; PlU8 IX, ep. encycl. c Noo" e' .Nobfacllta l,
8 dee. 184e; allocut. «1.. coufa'orflI" l, 1 DOY. 1850; allocato « 0-1".. IlIduoaùri." I,
G aept. 1851; ep. enqel. « C.", a .. per l, 20 IaD. 18118; ep. « O••'" ftOft ..... I, U luL 18M;
ep. encyel. « M4ftfft" qtlUetrt l, 18 auge 18M; 8yUabu8 errorum, prop. 415,47; Leo XIU,
const. c ROfft4ft08 Porttfjlcu l, 8 maU 1881: ep. encycl. «NobUù"" I, 8 febr. 188t; ep.
eDcyel. « 0-01 ...U"", 1,22 auge 18S6: ('p..• O/ftCIIJ .aceùdtJlO l, 22 dee. 188'1: ep. ~
« Cort.'"aU H ..a/l4rorw", 1,2 Ept. 1898; 8. O. C., Corti",brfceII., 18 aug., 1 Ept. l.888.
• CoDe. Trldent., sess. XXV, de re/., e. 2; PIU8 IX, ep. enqcl. • NN'" et NoMaclua l,
8 dee. 184e; allocut. « la couialoricrli l, 1 noY. 1850; allocato c 0.1&•• I.OCuoaùri.... I, I
G Ept. 18G1: ep. eDeJCl. « C.", ...per l, m lan. 18118; alloCUt. c JI.",. "..~ " 17 dee. I
Digitized by Coog le I
Liber Tenl ... - De Rebu
§ 3. Elsdem similiter lu8 est approbandl re1igionis magistros et

libros; itemque, religioni8 morumque causa, erigendi ut tum magistri tum
libri removeantur l .
CAN. 1382.
Ordinarii locorum sive ipsi per se sive per alios possunt quoque
scholas quaslibet, oratoria, recreatoria., patronatus, etc., in iis quae reli-
giosam et moralem institutionem specta.nt, visitare; a qua visitatione
quorumlibet religiosorum scholae exemptae non sunt, nisi agatur de
scho1is internis pro profe88is l'e1.i:gionis exemptae I.
CAN. 1383.
In religiosa alumnorum alicuius collegii iostitutione servetur prae-
scriptum can. 891.
TITULUS XXIII.
De· praevla eensura IIbrorum eorumque prohibltlone.
CAN. 13&.
§ 1. J4Jcclesiae est ius exigendi ne libros, qUOB ipsa iudicio suo antea
non ~ognoverit, fideles edant, et a quibuBVi8 editos ex iusta causa prohi-
bendi 3.
§ 2. Quae sub hoc titulo de libris praescribuntur, publicationibus
diariis, periodicis et aliis editis scriptis quibuslibet applicentur, nisi
aliud constet.
1800; ep. c Quv", .OR alle _, 14 lui. 18M; ep. encycl e JltUri8ICIJ qtlilleta _, 18 aUI. 1884:
8yIlabus errorum, prop. 45, 47: allocut. e Nv"q..'" cene ., 22 IUD.1888; ep. encycL e Bt.,
",.lta ., 21 DOY. 1873: Leo XIII, ep. encycl. e BvfRCI""'" ,.".. . ., 20 apro l.884; ep. encyd.
e 0lI0II "'vlt..", ., 22 aug. 1888; ep. encycl. e JI"'tGRu. Bcde3I4tJ ., 1 aug. 1897: ep. encycl.
e AlTari tIOa ., 8 dee. 1897: CODst. e CORditGtJ aC"""'o ., 8 dee. 1900, 1 2, u.. Xi S. C. S. Off.,
1DItr. 2l. mart.·1888; 1DBtr. <ad JDp. Ill88Ien.), 22 aug. 1900; S. C. Ep. et Ree., Dtt. 14 Dlall
18'l2; S. O. C., 18 lui. 1888; S. O. de Prop. 1'1de, 1DBtr. <ad Arcb1ep. BlberDlae), 7 apro 18110,
D. 4; 1DBtr. <ad Vie. Ap. Sla.), 18 oct. 1883, D. XI, G.
l Conc. TrldeDt., . . . V, de reI., C. 1; Plua IX. ep. encycl. e N"tù et NoDNcII'" .,
8 dee. 18tI; aUocut. e l . coMdorlc" _, 1 DOV. 18110; SyIlabue erroram, prop. 45: Leo XIII,
COD8t. e Ro.aaaoe PoaHjIcu _, 8 DUlIl 1881; ep. encycl. e Coaeta"H Bv"f1CIrorw", _, 2 aept.
18118; ep. encycl. e OaritGtù ~HCIe(ltl8 ., 18 mart. 1884: ep. encycl. e JI"'tG",,- Bo-
cIeftCItJ ., 1 aug, 1897; ep. encycl. e AlTeri tIOa ., 8 c1ee. 18O'l: 8. O. 8. Otr., IDItr. 21 mart.
1888; 8. O. JDp. et Ree., 1D8tt-. <ad Ep. B11DPrlae), 28 malllfIIII, Do VI; 8 C. de Prop. Fide,
lIUItr. <ad Arda1ep. B1bernlae), 7 apr. 18GO, D. 1; 1DBtr. 2G apro 18118; 1DBtr. <ad Vie. Ap.
Sla.), 18 oct. 1888, Do XI, G, 8.
I Conc. Trldent., 8eR8. XXII, Ile reI., c. 8; Benedlctua XIV, coDat. e Ali _"i'a"U. .,
80 mart. 1742, 131; Ptua IX, ep. encrcl. e C.", ...per .,20 laD. 18158; Leo XIII, coDat. e Bo-
tIICItIfn PoaHjIcu _, 8 mall188l; ep. eDCJcl. e Coaet""H B.nf1Clro",,,, ., 2 aept. 1893; coDat.
e CORd"CIIJ a C1ari3to _, 8 dee. 1900, 1 2, D. XI: S. C. Ep. et Ree., lltt. 14 maU 1872; 8. C. C .•
COR'",Dricen., 18 aug .. 1 aept. 1888.
3 Pucetad'.,
Plua X, lltt. encycl. e 8 aept. U07; motu propr. e Beoronl. 0"*"'....,
1 aept. me, Do III.
CAPUT I.
De pra61Jia librorum CBIIBlIro.
CAN. 1.385.
§ l. Nisi censura ecclesia.stica praecesserit, ne edantur etiam a
laicis :
1. Libri sacral'um Scripturarum vel eorundem adnotationes et
0
commentaria;
2. ° Libri qui divinas Scripturas, saeram theologiam, historiam
ecclesia&ticnm, ius cnnonicllm, 'theologiam naturalem, ethicen aliasve
huiusmodi religiosos ac morales disciplinas spectant; libri ne libelli pre-
com, devotionis vel lloctrinae institutionisque religiosae, moralis, aaee-
ticne, mysticne aliiqlle huiusmodi, quamvis ad fovendam pietatem con-
ducere videantur; ac gelleraliter scripta in quibu8 aliquid Bit quod
religionis ae mOl'um honestatis peculiariter intersit; .
3. 0 Imagines sacrae qllovis modo imprimendae, sive preees adiun-
etas habeant, sive sine illis edantur 1.
§ 2. Licentiam edendi libr08 et imagines de quibllS in § 1, dare potest
velloci Ordinarius proprius auctoris, vel Ordinarius loci in quo libri vel
imagines publiei iuris fiant, vel Ordinarius loci in qll0 imprimantur, ita
tamen ut, si quis ex iis Ordinariis licentiam denegaverit, eam ab allo
Ordinario petere auctor nequeat, nisi eundem certiorem fecerit de dene-
gata a.b alio lieentia '.
§ 3. Religiosi vero licentia·m qooque sui Superioris maioris antea
consequi debent s.
CAN. 1386.
§ 1. Vetantur clerici saeculares sine consensu suorom Ordinariorum,
religiosi vero sine licentia sui Superioris maioris et Ordinarii loci, llbros
quoque, qui de rebus profanis tractent, edere, et in diariis, follis vel
libellis periodicis scribere vel eadem moderari t.
1 Cone. Trldent., sesso IV, de editiotle el"'ti .acro",m lilwo",m: Urban1J8 VIII, coDSL
« Uoé.e.U. Hieru.alem D, 5 101. 16M, I 1, 2; Pl118 IX, ep. eneycJ. «N03ti.t el Nof)i.tct"a D,
8 dee. 18f9; consto « Apo.ttolicae 8edi.t D, 12 ott. 1889, • IV, n. 4; Leo XIII, consto « Olftclo-
ru", ao ",.".er",,, D, 25 lan. 1897, n. 7, 13, 15, 20, 41, 48; S. ·C. S. Olf., decr. 13 mart. 1825,
12; decr. « TAlm8l1tal>ili D, 4 lul. 1007, prop. l, damn.; S. C. de Prop. )'lde (C. l'. pro Sin.),
28 dee. 1770; (C. P. pro Sln. - 8utcbuen.), 3 lan. 1777; S. C. Indie., 27 mart. 1851), ad 1, 2;
S. R_ C., Neo-Eboracen., 4 aug. 1877; BlIlIOOd"cen., 24apr. l.88G, ad I; decr. 2l mart. 1914;
S. C. pro Neg. Eccle8. Extraordln., 27 lan. 1902. D. 3.
I Conc. Trldent., HP.8s. IV, Ile edftioftto """ aaorortlm Iff)I"Of"IIM: Leo X (In Conc_ La-
ternnen. V), l"Onst. « Intcr 3OlJioU.dfHf.'B _, 4 mali ]515, I 2; Pl08 IX, consto « ApottoICou
Sedi.t D, 12 cct. 1889. I IV, n. 4; Leo XIII, const.. « Ojftcionl", ao ",,,ne",,,, D, 25 lan. 181'l,
n. 7, 30, 35, 37, 48; S. C. de l'rop. Fide- (C. P. pro Sln.), 22S dee. 1770; (O. P. pro SIn.-
Sutcbuen.), Il lan. 1m; S. n. C., N('fJ-BboraCfJ1f., 4 aug. 1877: B".coducen., 24 apro 1896,
od I; decr. 2l. mart. 1914; S. C. pro Neg. El-eles. Extraordln., 27 lan. 1902, n. 3.
3 Cont'. Trldent., 1!eB8. IV, dc edmone et """ .acrorum 'ibNlrum; Leo XIII, CODSt.
« 08loiorum ac mUlle",m D, :!Ii Inn. 1897, n. 36.
t Denedlctus XIV, ep. encyel. « Dc",a,~dtltam D, 24 dee. 17a, I 21; Leo XIII, const.
« O/llcionlm ne mlmeNl'" D, 25 lnn. 1897, n. 42; PIU8 X, lltt. encyel. « PienC """imo _,
§ 2. In diariis vero, follis vellibellis periodicis qui religionem catho-
licam aut bonos MOres impetere solent, nee laici catholici quidpiam con-
scribant, nisi iusta se rationabili causa 8uadente, ab Ordinario looi
probata 1.
CAN. 1.387.
Quae ad causas beatiftcationum et canonizationum Servorum Dei
quoquo modo pertinent, Bine licentia Sacrorum Rituum Congregationis
edi nequeunt I.
CAN. 1.388.
§ 1. Indulgentiarum libri omnes, summaria, libelli, folia, etc., in
quibus earum concessiones continentur, ne edantur sine licentia Ordi-
narii looi a.
§ 2. Requiritur vero expressa licentia Sedia Apostolicae ut typis
edere liceat, quovis idiomate, tum colleetionem authenticam precum
piorumque operum qnibus Sedes Apostolica indulgentias annexuit, tum
elenchum indulgentiarum apORtolicarum, tum summarium indulgentla-
rum vel antea colleetum, &ed nunquam approbatum, vel nune primum
ex divenis concessionibus colligendum 4.
CAN. 1389.
Colleetiones deeretorum Romanarum Congregntionum rursus edi· ne-
queunt, nisi impetrata prius licentia et servatiB conditionibus a Mode-
ratoribus uniuscniusque Congregntionia praescriptis Il.
CAN. 1390.
In edendis libria liturgicis eorumque partibus, itemque litaniia a
Saneta Sede approbatis, debet de coneordantia cum editionibus nppro-
batis constare ex atteRtatione Ordinarii looi in quo imprimuntur aut
publiei iuria fiunt '.
28 luI. 1906; lItt. eneyel. « Pa.cendi _, 8 aept. 1907; motu propr. « 8acrorv. aflt""'•• li,
1 aept. 1910, D. IV; S. C. de Bellgloals, 1lj IOD. 1911; S. C. pro Neg. Ecele8. ExtraordlD.,
~ lan. 1902, D. 2, 3.
1 Leo XIII, const. « CTI/fcforv", GC fI..,"enlm li, 25 mn. 1887, D. 22.
I Urbanu8 VIII, const. « Cuel4l.". 1I141ruBalem _, l) luI. 1631, I 1; Leo XIII, colblt.
« OllcWrum ac m"nerum _, 25 Inn. l.89i, n.32; S. C. S. Otr., Oeer. 18 mart. 1625, I 2;
S. R. C., deer. gene 31 luI. 1821.
a Leo XIII, const. « Ol/fcWru. GC 1II""enlm Il, 25 lan. 1887, n. 17; S C. Indulg., PIUro-
ooretI., 22 lan. 1858; S. C. Indie., '1 auge l89'l.
• S. C. Indulg., Ur"f. et Orlm, 30 sept. 1852; Urb" et Or"'" 14 apro 1856; Pctro-
coren., 22 lane 1858; S. C. Indie., 7 auge lS9'l.
S Leo XIII, const. « 01Jldonlm GO fIIutierum li, 25 Inn. lS9'l, n. 33.
• Clemens VIII, coDllt. « CtI. SaRCti.lillltl. li, 7 lui. 16M, I 5; ·Urbanua VIII, const.
« Bi qtlW ut _, 2 sept. 1634; const. « Qtmmf7f. li, 17 lun. 1644; Benedlctus XIV, ep. eneyel.
« DelllGndGtG. _, 2t dee. 1748, I 21; Leo XIII, CODst. « 01l'clorum ac mvtlerum li, 25 Inn.
1887, B. 18, 19; Plua X, moto propr. c NOitro mo'u fWOfJrlo -, 25 apro 1904, d; B. C. Indie.,
2'1 mart. 1855, ad 2; B. R. O., Anm'"e".,7 apro 1832, ad 4; Not1Grfeta., 7 apro 1832; Nalllur-
cea., 18 mart. 1833; deer. gene 28 apro 1834; Clerlcorum Re,ulari"'" COfl,re,a'iotI" 8o-
maaclaGe, 18 febr. 11M3; SocIetGIIa Pre.bJlteronm& 88. 8C1crtJmetati, 11 mart. 1871, ad Il;
Oongre,Geion" 8S. Rell6mptom,4 aept. 1875: Neo-Eboracen., 4 aUI. l8'l7; deer. 17 aUI· 1880;
CAN. 1391.
Versiones sacrarum Scripturarum in liuguam vernaculam typis im-
primi nequeunt, nisi sint a Sede Apostolica· probatae, aut nisi edantur
sub vigilantia Episcoporum et cum adnotationibus praeeipue excerptis
ex sanctis Ecclesiae Patribus a.tque ex doctis catholicisque SCli ptoribus1.
CAN. 1392.
§ 1. Approbatio textus originalis alieuius operis, neque eiusdem in
aliam linguam translationibus neque o.liis editionibus suft'ragatur; quare
et translationes et novae editiones operis approbati novo. approbatione I
communiri debent I.
§ 2. Excerpta e periodicis capita seorsim edita novae editione8 non
censentur nee proinde nova approbatione iudigent a.
CAN. 1393.
§ 1. In universÌs Curiis episcopalibus cen80re8 ex omcio adsint, qui
edenda cognoscant '.
§ 2. Examinatores in suo obeundo omcio, omni personarum acce-
ptione deposita, tantummodo prae ocu1is ho.beant Ecelesiae dogmata et
communem eatholicorum doctrinam quae Conciliorum gcneralium decre-
tis aut Sedis Apostolicne eonstitutionibus BeU praeseriptionibu8 atque
probatorum doctorum cOJUlensu continctur '.
§ 3. Cen80res ex utroque clero eligantur aetate. eruditione, pruden-
tia commendati, qui in doctrinis probandis improbandisque medio tuto-
que itinere eant '.
§ 4. Censor sententiam scripto dare debet. Quae si faverit, Ordina-
rius potestatem edendi faciat, cui tamen praeponatur cen80ris iudieium,
inscripto eius nomine. Extraordinariis tantllm in ndiunctis ac perquam
raro, prudenti Ordinarii arbitJio, cen80ris mentio omitti poterit '.
§ 5. Auctoribus censoris nomen patest nunquam, antequam hie fa-
ventem sententiam ediderit I.
deer_ 11 aug. 1005, D_ III-VII; deer. 14 aug. 1005; deelar. 14 tebr. 1006; deer. 1 aDg. 1907;
decr. 8 apro 1908; Rati.borum., 24 febr. ]911; deer. 11 apro 1911; decr. 11 mali 1911; decr.
8 dee. 1912; decr. 23 apro 1913; decr. 25 mart. 1914.
l PIU8 IX, ep. encyel. « No.ti8 e' Nobi8cvm _. 8 dee. 1&&9; Leo XIII, const. c· OJ/ldO-
rum ac munerum _, 25 InD. 18B7, D. T, 30; S. C. C., Ganeae, 2lun. 1629; S. C. Indie., 13 lu.
1757; 27 mart. 1855, ad 1; lItt. eDeyel. 24 aug. 1864.
li Leo XIII, const. c Ol/fclorum ac fllu"erllm _, 25 iaD. 1807, D. 44; S. R. C., Co..lJf'f!IIO·
'Iofti. 88. Redempton., 4 sept. 1815; Nco-EbortJCen., 4 aug. 1871.

3 S. C. Indlc.• 23 mali 1898, ad 3.
, Leo XIII, consto c Ol7ldorum ao mu"erum _, 25 laD. 189'i, D. 38; Plus X, Iltt. encyd.
c Pa.centl' _, 8 sept. 1907; motu propr. c 8acrorum a"t"titum _, 1 aept. IMO, D. IV.
I J..eo :IIlI, CODst. « Ol/fcforwm ac muraerwm _, 25 lan. 1897, D. 38, 39; Plus X, litt.
eneyel. c PallceAd' _, S sept. 1907; motu IJropr. c 8acrortl'" Ilft,""'.m _,1 aepL mo, D IV.
I Leo XIII, CODst. c OlJlcfonlm 110 mUllerufll _,2ii 1m. l.897, D. 38; Plus X, lItt. encyel.
c P•• cenll' _, 8 sept. 1901; motu propr. c Sacrorwm anti8Utum _, 1 sept. 1910, n. IV.
, l..eo X (In CoDe. LateraDen. V), const. c l ..ter .olUcitull'fI6' -, 4 mali 1Ii1.5. I 2;
PI08 X, Iltt. encycl. c P",oeftfU _, 8 sept. 1901; motu propr. c 8acroru'" """',,,.''' -, 1 aept.
1910, D. IV.
I PIU8 X, lltt. eDcyet c Pace..'" _, 8 sept. 1901; moto propr. c 8acroru_ Il''''''''''_ -,
1 sepL IMO, D. IV.
CAN. 139(.
§ 1. Lieentia, qua Ordinarius potestatem edendi facit, in scriptis
concedatur, in principio aut in fine libri, folli vel imaginis imprimenda,
expresso nomine concedentis itemque 1000 et tempore concessionis 1.
i 2. Si Tero licentia deneganda videatnr, roganti anctori, nisi gravie
causa. aliud exigat, rationes indicentur I.
CAPUT II.
De prohibitione librorum.
CAN. 1395.
§ 1. IUB et oftlcium libros ex iusta ca.usa probibendi competit non
solum supremae auctoritati ecclesiasticae pro universa. Ecclesia, sed pro
suis subditis Conciliis quoque particularibus et looorum Ordinariis 3.
§ 2. Ab bac probibitione datur ad Sanctam Sedem reclll·SUS, non
tamen in sUMpel1sivo '.
§ 3. Etiam Abbas monasterii Bui iuris et Bupremus religionis cleri-
calis exemptae Moderator, cum BUO Capitulo vel Consilio, potest libros ex
tusta. causa suia subditil~ pl"ohibere; idemque, si periculum sit in mora,
p08Bunt alii Superiores maiores cum proprio Consilio, ea tamen lege ut
rem quantooius deferant ad supremum Moderatorem.
CAN. 1396.
Libri ab Apostolica. Sede damnati ubique looorum et in quodcunque
vertantur idioma probibiti censeantul" Il.
CAN. 1397.
i 1. Omnium fidelium est, maxime c1ericorum et in dignitate eccle·
siastica. constitutorum eorumque qui dootrina praecellant, libros qu08
perniciosos iudicaverint, ad looorum Ordinarioa aut ad Apostolicam Se-
dem deferre; id autem peculiarititulo pertinet ad I~gatos Sanctae Sedia,
looorum Ordinarios, atque RectoreB Universitatum catholicarum '.
1 Conc. Trldent., 8I!fJ8. IV, de ed'ff.oIte cl .." ,a(,"rOrunl Ubrortlm: Leo X (In Conc.
Lateranen. V>, conato c r"ter ,oU",,'."lne, _, .. mali 1515, I 2; Leo XIII, consto 41 Of!lcfo-
rtI'" ae "'.taerllta _, 25 JaD. 1897, n. 36, 40; Plus X, lltt. eQcycl. c Pa8cendi », 8 sept. 1907;
motu propr. c 8aèro",,,, a"(;""",,, _, l aept. 1910, D. IV; S. C. Indic., 9 mail 1912.
2 S. C. Indie., 3 aept. 1898.
3 OIemens XII, Iltt. ap. c Co",per'"", lI, 24 aug. 1734, dub. XVI; lltt. ap. c Concredlta
Noli" _, 13 mafi 1739; Benedietus XIV, const. c Dm,""'" ,0meUud',."", », 12 aept. 1744,
I 14, dub. XVI, I 40; Gregorius XVI, ep. eneycl. c Mirari 110' », 15 aug. 1832; Leo XIII,
consto 41 Of!l(:jQrtl'" GO"'''MnI''' », 25 ian. 1897, n. 29; Flus X, alloeut. c Accogliamo »,
15 apro 1907; lltt. encycl. c PuC6ftd' », 8 aept. 1907; motu propr. 41 Bacrortl'" an,;.tlt"", Il,
l aept. 1910, n. III: S. C. Indlc., 26 mart. 1825: lttt. eneycl. 24 aug. 18Gt.
• S. C. Indie., 1Itt. eneycl. 2f aug. 1864.
li Leo XIII, const. c OIJlC(o"'''' GO ",,,nerll'" », 25 lan. 1897, n. 45; S. C. Indic., Utt.
eoeycL 24 aug. 18M•

• Leo XIII, const. c Uf!lcjof'tl", GC ",,,taerII'" _, 25 Jan. 1897, n. 27: PIU8 X, alloeut.
I Aoooglia-.o _, 15 apro 1907; Dtt. eneycl. 41 PasceRd' _, 8 aept. 1907; motu propr. c 8aCf'O-
",'" a"'''t''..,,, », l sept. 1910, n. III.

§ 2. Expedit ut in pravorum librorum denuntiatione non aolum libri
inscriptio indicetur, sed etiam, quantum fieri potest, causae exponantur
cur liber prohibendus existimetur l .
§ 3. Iis ad quOB denuntiatio defertur, sanctum esto denuntiantium

nomina secreta servare '.
I 4. Locorum Ordinarii per se aut, ubi opua fueritl. per sacerdoteB
idoneos Tigilent io libros, qui in proprio territorio edantur aut venales
prostent 3.
§ 5. Libros qui subtilius examen exigant vel de quibus ad salutarem
elfeetum consequendum supremae auctoritatis sententia requiri videatur,
ad Apostolicae Sedia iudicium Ordinarii deferant '.
OAN. 1398.
I 1. Prohibitio librorum id eftleit ut liber Bine debita licentia nee
edl, nee legi, nee retinen, nee vendi, Dee in aliam linguam verti, nee ullo
modo cum aliis communicari possit Il. .
§ 2. Liber quoquo modo prohibitus runnls in lucem ed,i nequit, Disi,
factis correctionib08, licentiam is dederit qui librum prohibuerat eiusve
Superior vel succesaor '.
OAN. 1399.
Ipso iure prohibentur:
1.· Editiones textus originalis et antiquarum versionum catholica-
rum saerae Scripturae, etiam Ecclesi&e Orientalis, ab acatholiei8 qui·
l Leo XIII. consto c OJlfcloru.. GC "'tltte,.,,,,», 25 Ian. 1897, D. 28.

2 Bened1ctus XIV, const. c BoUlcitG GO prot1Ua », 8 luI. 171i3, 112; Leo XIII, const.
c 01/lCiOnlm GO m"ne,..,,,, »,25 lu. J887, D. 28.
3 Clemens XI.II, ep. enC)'cl. c CArilltltlnae mps",loae », 25 DOT. 17oa. I 2; Plua IX, ep.
encyci. c Cvm "uper », 20 lan. 1808; 1..80 XIII, const. c OJlfcio",,,, GC """,erti'"
», • I.D.
1907, D. 29; Plus X. Iltt. eDC7cl. c P".C8Rdi ». 8ltept. 1907; mutu propr. c Prse.t"IIt", Berip'",
rae », 18 DOV. 18CYl; motu propr. c 8acrortl'" "''''''tit"",», l aept. mo, D. III, VI; S. C.
Conslst., declar. 25 sept. 1810, ad Il, III.
« Leo XIII, consto c OJlfciOf1l'" GO ..""er"m », • faD. 1897, D. 29; S. C. IndIc., lltt.
en<,ycl. 24 uog. l.864.
5 Conc. Trldent., sesso IV, de editione el " . . .GCf'OI"V. UbronIm.; loannes XXII, consto
c 8.per lUi". », a. 1326, I 3; MartlDua V (lo Couc. ConstantleD.), consto c IA'Br CVAeta »,
22 !ebro 1418, art. 9, de quo errorom Wlclefr et Bua 8U8pectl Ioterropndl; Leo X, const.
c Be."rf/8 Domine _, 15 luo. l.52O, I 6; Plua IV, consto c Doml_"" tlf'811'" », 24 mart. 156f;
Slxtus V, consto « Coeli et 'erIVe », 61an. 1586, I 4: Urbanu VIII, const.·c IlIlCnItabU" »,
31 mart. 1G31, I 2; C1emens XII, lItt. ap. c Com,er'"", », 24 aug. 11M, dub. XVI: lltt. ap.
c CO"cr6dU" Ndlri8 », 13 mali 1739; Benedlctua XIV, consto c Oli".'''''' ""io"IId..... »,
12 aept. 1744, 114, dub. XVI, I 40; Plua VI, consto c AvctoretA /Idei », 28 aug. 1'l94, prop. 811,
Synodl PIstorleD., damD.; Plua VII, consto c Bccluf"fIl », 13 aept. 1821, t 11; flua IX, coDlt.
« Ap08tolioGe 8ed'" », 12 oct. l888, I I, D. 2; Leo XIII, CODat. c 01Jfciorvm GO .." ...... »,
25 faD. 1897, D. 12,28,24: PJua X, lltt. encycl. c PtUCefldi », 8 aept. lOO'l; motu propr•• B..
oro"U" aA''''U'"",», l aept. 1810, D. III; S. C. 8. Ofr., decr. 18 mart. 1_, prop. 45, cIamn.;
29 lan. 1.817; (lrIalacen.), 2G.lul. lJM8; lostr. (ad Vie Ap. )l788UI'len.), l !ebr. 1871, D. a;
13 lan. 1892, ad 1; S. C. de Prop. l'lde, decr. 13 apro l.8q1, D. I; (O. G.-CeylaD), 28 aue.
l852, ad·7.
• Benedlctus XIV, com. c Bollici'a GO protlCdG _, 9 luI. 171i3, t 9; Leo XIII, CODIIt.
c OJlldorum GO "'_RenI'" », • lan. 1897, D. 81, 45.
buslibet publicatae; itemque eiuadem versioDes in quamvis linguam, ab
eiadem confectae vel editae;
2.· Libri quorumvis acriptorum, haeresim vel achiama propugnan-
tes, aut ipsa religionis fundamenta quoquo modo evertere niteutes;
3.· Libri qui religionem aut bonos morea, data opera, impetunt;
4.· Libri quorumvis acatbolicorum, qui ex professo de religione
tractant, nisi COll8tet nibil in eis contra idem catholicam contineri;
5.· Libri de quibus in can. 1.385, § 1, n. 1 et can. 1391; itèmque ex
illis de quibus in cito can. 1.385, § 1, n. 2, libri ac libelli qui novas appa-
ritiones, revelationes, visiones, propbetiaB, miracula enarrant, vel qui
novas inducunt devotiones, etiam sub praetextu quod sint privatae, si
editi fuerint non &e"atis C8.Donum praescriptioni~l1S;
6.· Libri qui quodlibet ex catholicis dogmatibus impugnant ve! de-
rident, qui errores ab Apostolica Sede pl'OlCriptos tuentur, qui cultui
divino detrabunt, qui diaciplinam ecclesiasticam evertere contendunt,
et qui data opera eoolesiasticam hiera.rchiam, aut statum clericalem vel
religiosum probris a1Ilciunt;
7.· Libri qui cuiusris generis superstitionem, sortilegia, divinatio-
nem, magiam, evocationem apirituum, aliaque id genus docent vel com-
mendant;
8.· Libri qui duellum vel suieidium, vel divortium lieita statuunt,
qui de sectis DlB880nieis vel a1iis eiuadem generis soeietatibus agentes, eas
utUes et non perniciosas Eeelesiae et civili societati esse contendunt;
9.· Libri qui rea laacivas BeU, obacenas ex professo traetant, nar-
rant, aut docent;
lO.· Editiones librorum litnrgicorum a Sede Apostolica approba-
torum, in quibus quidpiam immutatum fuerit, ita ut eum authentieis
editionibus a Sancta Sede approbatis non congruant;
11.· Libri quibue divulgantur indulgentiae apocryphae vel a San-
eta Sedeproacriptae aut revocatae;
12.· Imagines- quoquo modo impressae Domini Nostri lesu Cbristi,
Beatae Mariae Virginis, Angelorum atque Sanetorum vel aliorum Ser-
vorum Dei ab Ecelesiae &eusu et deeretis aUenae l.
1 10IlDDe8 XXII, coDBt. c BfjfHW lUi•• _, a. 132G, I 3; 81xtuB V, coDBt. c CoeU e' tert'tH_,
es lan. 158IJ, I 4; UrbanuB VIII, coDBt. c 1",era'G,,"" _, 31 morto 1831, I 2; coDBt. c Coele.t ..
BIen&..... _, li luL 1831, Il; Clemens XII, Iltt. ap. c Comperi • • _, 24 aug. l'l34, dub. XVI;
Iltt. ap. c COliere''''G No"" _, 13 mall1i39; BenedlctuB XlV, coDBt. c o..iu. ""teU.di-
"". _, 12 aept. 1744, 114, dub. XVI, I 40; Pia VII, coD8t.. c BocIeft4. -, 13 aept. 1821,
IU; Pia IX, coDBt. c ApoalolCcae Be"" _, 12 oct. l808, Il, n. 2; Leo XIII, conat. c Ol/lcio-
" ' . Ile • •tNrUfi _, 25 lIln. l887, n. 2-18, 18, 20, 21., 47; 8. O. 8 • .()ir., clecr. 13 mart. 1625,
I 2; (Malacen.), 2G luI. 1St8; ep. 16 febr. 1887; lnBtr. (ad Vie. Ap. M1!1811rlen.), 1 febr. 18'l1,
n. 8; 13 D. 1892, ad 1; S. C. O., GllllilJ8, 2 luo. 1629; S. O. Indle., ~ mart. l8IiG; lItt. eDCJcl.
J4 aug. 18M; 23 maU l8SI8, ad 2; S. B. C., A"'-iuR., 7 apro l832, ad 4; NotHIriea •• 7 apro
1882; NII.fjn:ft, 18 mart. 1838; clecr. geo. 26 apro 18M; CJenconI. Re".lari•• COftII"'8IJG'
..... B<*IGICIuIe, 18 febr. 1MB; Jlolblell" 12 aept. 1SIi7, ad XVI; 8odeftlt" Preab",8f"Of1ftfI
BB. BfIClI"IJ_t" 11 mart. 18'l1, ad Il; BafICU IfICOlri , . 0"'18, 8 febr. '18'l5, ad I; CGptllJlIG,
Porlu AIOCaU et BIMe OOllOllflCfoIIia , . allele, 12 matll.8Tl, ad Il; Neo-IIbonJcett., 4 aag.l.8Tl.
410
CAN. 1400.
Usus librorum de quibus in can. 1399, n. 1, ac librorum editorum
eontra praescriptum can. 1391, iis dumtaxat permittitur qui studiis theo-
logicis vel biblicis quovis modo operam dant, dummodo iidem libri fide-
liter et integre editi sint neque impugnentur in eorum prolegomenis aut
adnotationibus catbolicae fidei dogmata l.
CAN. 1401.
S. R. E. Cardinales, Episcopi, etiam titulares, aliique OrdiBarU, ne-
cessariis adbibitis cautelis, ecclesiastica librorum probibitione non
adstringuntur.
CAN. 1402.
§ 1. Ordinarii licentiam, ad libros quod attinet ipso iore vel decreto
Sedis Apostolicae prohibitos, concedere suis sobditis valent pro singulis
tantum libris atqoe in casibus dumtaxat urgentibus I.
§ 2. Quod si generalem a Sede Apostolica faeultatem impetraverint
auis subditis permittendi ut libros proSCript08 retineant ac legant, eam
nonnisi cum delectu et iosta ac rationablli causa concedant :I.
CAN. 1403.
§ 1. Qui facultatem apostolicam consecuti sunt Iegendi et retinendi
libros probibitos, neqoeunt ideo Iegere et retinere libros quoslibet a 8uis
Ordinariis proscriptos, nisi in apostolico indulto expressa iisdem facta
fuerit potestas Iegendi et retinendi libros a quibusUbet damnatos ".
§ 2. Insuper gravi praecepto tenentur libros probibitos ita custo·
diendi, ut hi ad aliorum manus non perveniant li.
,CAN. 1404.
Librorllm venditores libros de obscenis ex professo t.ractantes ne ven-
dant, commodent, retineant; ceteros probibitos vennIes ne bnheant, nisi
debitam licentiam a Sede Apostolica impetraverint, neve cuiquam ven-
dant, nisi prudenter existimare possint ab emptore legitime peti '.
CAN. 1405.
§ 1. Licentia a quovis obtenta nullo modo quis eximitur a probibi-
tione iuris naturnlis legendi libr08 qui ipsi proximum spirituale pericu-
lum praestant.
l Leo XIII, consto c Ollelo",,,. 40 "'t,ner"m _, 25 laD. 1897, D. G, 8, 8; 8. C. Indie.,

23 mali 1898, ad 1; 21 luo. 1898, ad 1.
I ~ XIII, consto « O/ftclorv". 40 ".""e,.". _, 25 laD. 1897, D. 25.
, Leo XIII, consto c Ollclonl". ac ••".erva _, 25lan. 1887, D. 25; 8. C. de Prop. FIde,
lnstr. mense dee. 189'1'.
.. Reg. 81, R. I., ID VIa; Leo XIII, conBt. c 08lcfor'll". ac "'''nenla a, 25 laD. 1887,
D. 26; PiU8 X, IItt. encye!. c Pa.ce"rI' _, 8 sellt. 1907; motu propr. c Bllcro"". Il,,tfatietll'' a,
1 sept. 1910, n. III; 8. C. IDdle., 8 dee. 1895.
I Leo XIII, consto c Ol/l.cIorvm IIC fllI,nerwa _, 25 laD. 1887, D. 28.
• Leo XIII, consto c Ol/l.cIorv". ac ".uner"". _, 25laD. l891, D. 48; PiU8 X, Utt. enerel.
c Ptllcettlf' _, 8 sept. 1907; motu propr. c Bllcr0rt4. Il''''''''''''' _, 1 aept. 1910, D. III; 8. C.
8. Off. (Oregon), 8 aug. 18G6, ad 1; 8. C. de Prop. Fide (C. P. pro SIn. - 8Iam), 28 lu. 1820.
'11
• 2. Ordinarii locorum aliique curam animarum habentell opportune
moneant fideles de periculo et damno leetionis librorum pravorum, prae-
Bertim prohibitorum l .
TITULUS XXIV.
De 8.del proteulonB.
CAN. 1406.
§ 1. Obligatione emittendi profc88ionem fidei, seeundum formulam
a Sede Apostolica probatam, tellentur:
1.0 Coram praeside eiusve delegato, qui Oeeumenico vel particu-
lari Concilio aut Synodo dioeeeaanae intersunt com voto BeU consultivo
BeU deliberativo; praeses autem coram eodem Concilio vel Synodo;
2. o Coram Sacri Collegii Decano, CardinalibuB primiB in ordine
presbyterorum et diaconorum et S. R. E. Camerario, promoti ad cardi-
nalitiam dignitatem;
3.0 Coram delegato ab APOHtolica Sede, promoti ad Bedem episco-
palem etiam non residentialcm, vel ad reaimen Abbatiae vel Praelaturae
fttdliuB, VicariatuB Apostolici, Praefeeturae Apostolicae;
4. o COl'aIn Capitulo cathedrali, Vicarius Capitolaris;
5.0 Coram loci Ordinario eiusve delegato et coram Capitolo, qui
ad dignitatem vel canonicatum promoti sunti
6. o Coram loci Ordinario eiusve delegato et coram. aliis conBulto-
ribus, 8B8umpti ad olllcium consoltorum dioecesanorum;
7.0 Coram loci Ordinario eiusve delegato, Vicariùs GeneraliB, pa-
rochi et ii quiboB proYÌBum fuit de beneficiis quibu8VÌB, etiam manuali-
bus, curam anima rum habentibos; rector, professoreB sacrse theologiae,
iom canonici et phiIosophiae in Beminariis. initio coiuslibet &nni scho-
laBtici vel saltem initio 8Uscepti muneris; omne8 promovendi ad ordinem
subdiaconatus; librornm cen80res, de quibus in can. 1393; sacerdotes con·
feBBionibus excipiendis deBtinati et sacri concionatore&, antequam facul·
tate donentur ca munia exercendi;
8.0 Coram Ordinario eiusve delegato Rector Universitatls vel Fa·
cultatis; coram Reetore vero Universitatis vel Facoltatis eiusve delegato,
profe880re& omnes in Universitate seo Facoltate canonice erecta, initlo
coiusqoe anni scholaBtici ve1 saltem initio soscepti munens; itemque qui,
periculo facto, academicis gradibuB donantor;
9.0 Coram Capitulo vel Superiore qui eos nominavit eorumve dele-
gato, Stij)eriores in religionibus clencalibus I •
• Leo XIII, coD8t. c Ollcforwtll 110 tII.Mf"IItII _, 25 le. 1887, D. 21.

I Conc. Trident., &e88. XXIV, de ref., c. l, 12; aeN. XXV, tifi refe c. 2; Plus IV, coD8t.
tIC'•• fIO"'" .,
c l .. ••cro.tGtlClG _, 18 DOY. 1G8t; const. C 1.... 18 DOY. 1.58t; Gregorlus XIV,
coD8t. c o.... ApoatollcGe ., 15 mali 1li91, 110; 8. C. Ep. et Ree., VerceUea., 21 lui. 1118;
8. O. CoIUdat., declar. 25 oct.1910, ad VII; 8. O O., A.,.,,,__., meue mart. et aept. 1_
ad 7; ~., 14 lun. 1022; BertIOfIUJ"., 11 aug., 28 DO'f. 1830; S.rsa...... , 14 18D.. 1m, a41;
'l auc. 1683; Pragea., 28 lul., 2 dee. 1701, 14 laD. 1708, a4 2; C.tfle6"., 28 ian., 8 febr. 1 _
'11
§ 2. Qui, priore dimisso, aliud oftleium vel benefieium aut dignit.

tem etiam eiusdem speciei consequuntur, rursus debent fidei professio-
nem emittere ad normam huius eanonL~ l.
CAN. 1407.
Obllgationi fidei professionem emittendi non satisfaeit qui eam per
proeuratorem vel eoram laico emittit 2.
CAN. 1408.
Reprobatur quaelibet eonsuetndo contra canones huius tituli.
PARS QUINTA
DE BENEFICIIS
A.LllSQUE INSTITUTIS ECCLESIA.STICIS
NON COLLEGLlLIBUS
TITULUS xxv.
De benefteiis eeelesiastieis.
OAN. 1409.
Bellefieium ecelesia8tieum est ens iuridieum a competente ecclesia-
stica auetoritate in perpetuum eonstitutum seu erectum, eonstans olllcio
sacro et iure pereipiendi reditus ex dote oftleio adnex08 I.
CAN. 1410.
Dotem 1)enefleii eon8tituunt sive bona quorum proprietas est penes
ipsum ellS iuridieum, sive eenae et debitae praestationes alleuius fami-
liae vel personae moralis, sive cena e et voluntariae fidelium oblationes,
quae adbenefieii reetorem 8P.eCtent, sive' iura, ut dieitur, stola e intra.
fines taxationis dioecesanae vel legitimae eonsuetudinis, sive ehorales
distributiones, exclus& tertia earundem parte, si omnes reditus benefieii
ehoralibus distriblltionibus eonstent •.
ad 3; Tirallonen .• 20 apr., 11 mali 1782, ad l; Hupanla,""". l apro 1786, ad Il: dea. 20 lan.
l8i7; S. C. de Prop. FIde, lO lan. 1875; (C. G.), 28 febr. 1873; dea. 16 lui. 1878; S. R. C.,
Brloceft.•• 21 lui. 1855, ad 9; PonWlcale Rom., t1t. Ordo ari 8pod"••
1 S. C. C., Hl.pa"la","'. 1 apro 1786, ad I.
I S. C. C., Pa"onnita"a. mense malo 1586; Valet&'ina. li febr. 161.1: Cala".",allO,
22 sept. 1696; (JataC61l .• 28 lan., 8 febr. 1726, ad 2, 3.
I C. lO, X, rIew,. et hone.ta'e clerkor••• III, 1; e. 115, tle "acri",". I. 8. lo VIe;
Conc. Trident., 8e88. XXI, de reI.• c. a.
• C. %1, X, de reacn",y. 1,8: c. 12, X, de pnaebettrly et tlignu.m' .... III, Ci: Co l, X,
le C6ft.IIih8. e~ioflU)lI. et pt'OCIWGt4oll'bu•• III, 39; S. C. C., N"IJi•• FOf'OIIO"'pIU'. 2l. aug.
J.819. lt dee. 1820, ad 2; BrUMflfl.• 22 aug. 187...
,(,13
CAN. 1411.
Beneficia ecclesiastica dicuntur :
1.° COn8i8tori,dia" guae in Consistorio conferii solent; cetera non
consi8torialia;
2.° 8aecularia ve! religiosa, prout ad clericos saeewal'es vel
80108
8OIos clericos religiosos spectant; omnia autem beneficia, erecto. extra
ecclesias vel domus religiosorum, in dubio saeeularia esse praesumuntur;
3.° Duplicia BeU rt18idelltialia, ve! si1nplicia seu non rcsidentialia .•
prout, praeter oftlcium beneficiale, adnexam babent, vel minus, obliga·
tionem residendi;
4.· Maflualia" tetnporaria BeO amovibilia" vel perpetua BeU inamo·
mbilia" prout conferuntur revocabiliter ve! in perpetuum; I
5.· Curata vel tWft curata, prout cm'am animarum adne:xam babent /'
vel non l.
CAN. 1412.
Licet aliquamcum beneficiis similitudinem praeseferant, in iure ta-
men benetìcii nomine Don veniunt:
1.· Vicariae paroeciales non in perpetuum erectae;
2.° Cappella.niae laicales, guae scilicet erectae non SUDt a compe-
tente auctoritate ecclesiastica;
3.· Coadiutoriae com ve! Bine futura successione;
4: .• Pensiones personales;
5.· Commenda temporaria, idest concessio redituum alicuius eco
cleBiae aut monasterii alicui facta ita. ut, eo deficiente, reditU8 ipsi ad
ecclesiam vel mODasterium revertantor.
OAN. 14:13.
§ 1. Nisi aliud appareat, canones qui sequuntur, de beDeficiis tan·
tum non conBistorialibus proprie dictis intelligi. debent.
§ 2. Canones 147-195 etiam oftlciis beneftcialibus BeO beneficiis ap-
plicantur.
CAPUT I.
De comtitutione Seti erecti0fl8 betlejiciorum.
CAN. 1414.
§ 1. Beneficia consistorialia unI' Sedes .o\.postolica erigit 2.
§ 2. Praeter Romanum Pontiftcem, Ordinarii in suo guisque terri·
1 C. 5, de praelH:n"iII e' dipif"tiblJA, III, 4, ID \,10; C. UD., de pl"aebCft.dia et d""'ifa· .

"b .., tlt. III, In Extravag. IOBD. :lI."XII; C. 4, de prQcberulill et dipltatibU8, III, 2, In
Extravag. com.; Conc. 'l'rldent., &eSS. VI, d6 reI., c. 2.
2 C. l, D. XXII: c. 53, C. XVI, 'l. 1; c. l, X, de tratl,laliofte epU/copi, J, 7; c. 4, X, de
ollcio Iella", I. 30; c. 5,6, de praeberulll et "pt'atibtU, 1)1, 2, In Extravag. com.:.Bene-
dlctus XIV, allocat. c "er,~ct.", _,5 lui. 1751, 1 4; const. c Iniuncfa Bob» -, 6 luI. 1751,
I 9; Clemens XIII, ep. « Alinl'" 'ane _, 14 mart. 1760; ep. c Cogltantib., Bobi, _, 26 mart.
1760,12; Piua X, const. c Bapleftti con.uio _, 29 iun. 1908, 1 I, n. 20, 2; Ordo 8enandU8 in
8. Congregatlonlbu8, Trlbunallbu8, Ofllclltl Romanae Curlae, 29 sept. 19OR. Para II, Norma.e
pecullares, cap. VII, art. Il, Il. 6", 100.
torio beneficia non comdstorialia erigere possunt, salvo praescripto
can. 394:, § 2 1 •.
§ 3. Attamen Vicarii Generales nequeunt beneficia erigere nm ex
peculiari mandato.
§ 4. Etiam Cardinalis in proprio titulo ve! diaconia potest beneficia
non curata erigere, nisl ecclesia sitreligionis clericaJis exemptae.
CAN. 1415.
§ 1. Benellcia ne erigantur, nisi constet ea stabilem et congruam
dotem habere, ex qua reditus perpetuo percipiantur ad normamcan.1410'.
§ 2. Si dos in numerata pecunia constituatur, Ordinarius, audito
dioecesano administrationis Consilio de quo in can. 1520, cun;are debet
ut quamprimum collocetur in tutis et frugiferis fundis ve! nominibus·.
§ 3. Non prohibetur tamen, ubi congrua dos constitui nequeat; pa-
roecias aut quasi-paroecias erigere, si prudenter praevideat ea quae ne-
cessaria snnt aliunde non defutura..
CAN. 1416.
Ante erectionem benellcii vocentur et audiantur, si qui sint, ii quo-
rum interest •.
CAN. 1417.
§ 1. In limine fundationis fundator potest, de consensu Ordinarii,
conditiones etiam iuri communi contrarias apponere, dummodo sint hone-
stae et naturae beneflcii ne repngnent '.
§ 2. Conditiones &t'mel admissae supprimi aut immutari ab Ordinario
looi valide nequeunt, nisi agatur de mutationibus Ecclesiae favorabilibu8
et acéedat consensus ipsius fundatoris, vel, si agatur de iure patronatus,
patroni l .
1 O. 8, 8, X, de eccle"u ""jlcGruJu " ' r8pGrtlruJU. III, 48; Cone. Trldent., . . . DI,
le N/., e. 4; aeaa. XXIV, de f'fI/., e. 13; S. O. O., BrUtltIeft., 281aD., 18 mart., 22 luu. 11a
t O. l, C. I, q. 2; e. 8, D. l, le c:!ON'; e. 28, X, ti. ".ebellcUa et tlCgllua,,*. m.
Ii;
...... " ' f'8IIGf'tlrulu, III, 48; CoDe. Trldent., .... XXI,
B. DotII""".
d.
e. 1, I, le 8811riJ)a, enc'foItQ)u ., pt"OOIIrtltioMhI•• III, 88; e. 8, I, le eccZeriU "'d'lI-
N/.• e. 4; S. O. C •• B.,.
24 malll127. 2 et 80 apro 1129; OretllOtIeft•• 28 lui., 18 auc. 1128. 28 mart. 1'lB1.
20 auc. l'l8G, 8 febr. 1'l88.
I S. C. O., (''Wi'''u PJef)u. 20 febr., 12 mart. 1798, ad 1.
6 C. 8, I, le ~ ."tlljlcaNU w, NpartlruJU, III, 48; S. C. O., Bai..".,...•
21 DOV. 1144, ad 1; F..,.,.."., %l apro 11" ad a; V.wlrietl•• 28 DOV. 1181.
I O. 30, C. XVIII, q. 2; e. 28, X, tle '''Npa'rottll''', III. 88; e. 18, I, le ~.
NGC,iota'f). . et procIIrtI,iota,r.... III, 88; S. C. C., B.r"..... %l DOV. 1148; Pt'WReIt••
28 apr., 18 mali 1118; 2'••n ...... 14 mart. 1722; DertAotteft.• 19 RUC. 1730; 11'......_. I et
80 aug. 1132; Praene,"_. 28 aept. 1143, 4 dee. 1145, 12 mart. 1746, ad III; 11~_. 25 lan.
1149; Genllldet&., 14 dee. 1m, U taD. 1m.
I C. 30, 0_ XVIII, q. 2; Cone. Trldf'.nt., " ' . xxv, Ile ref •• e. Ii; S. O. o., 2'tftIert.....
12 febr., 12 mart. 1nS, ad 1; 1IOfttU F.,uci, 25 Ian., 8 febr., 8 mart., 81 maIll121; B....
""""_. 8 sept. 1140; V.,JeNMII.• 11 et 25 apro 1761; MOII'u lI'alUd. 21 auc., %l DOT. 1'l8t;
RetJU_. 4 apr. IMO.
116
CAN. 1418.
Erectio beneftciorum fiat per legitimum instrumentum, in quo deft-
niatur loous u.bi beneficium erectum est, et deacribantur dos benefieii ac
iura et onera beneficiarli.
CAPUT II.
De unione" tran8latione" dimBione" diBmembratione" COflverBione
et uppre8s1cme beneficiorum.
CAN. 1419.
Unio beneficiòrum est:
1.° E:D8titwtiva" cum aut ex suppressis duobus ve1 pluribuB bene-
ficiis novum atque unicum beneficium eftleitur, aut unum ve1 plura. ita
alli uniuntur ut esse desinanti
2.° Aeque pNncipaliB" cum unita beneficia. remanent pl'out sunt,
neque alterum alteri Bubiicitur;
3.° M inus principali8" BeU per subiectionem vel acc.8Bionem" cum
beneficia rema.nent, sed unum aut. plura aUi tanquam accessorium prin-
cipali subiieiuntur.
CAN. 1420.
§ 1. In unione e.xstinctiva, beneficio quod emergi t aut remanet, omnia
iura et onera eXBtinctorum competunt, et, si inter Be componi nequeant,
meliora ac favorabiliora 1.
§ 2. In aeque principali, quodlibet beneficium conservat Buam natu-
ram, iura et onera, sed, vi peracyt.e unionis, uni eidemque clerico unito·
rum beneficiorum tituli conferri debent I.
§ 3. In minus principali, beneftcium accessorium sequitur princi.
pale, ita ut clericuB, qui principale obtinet, eo ipso et accessorium con·
sequatur atque utriuBque onera implere debeat I.
CAN. 1421.
Tratl,datio beneficH habetur cum beneflcii sedes de alio in alium
looum deducitur; diArio, cum ex uno duo vel plura beneficia. flunt;
diBmembrat~" cum pa.rs territorii aut bonorum alieuiue beneflcii ex
eodem detrahltur et aUi beneficio ve1 causae piae aut ecclesiastico insti-
tuto assignatur; converBio" cum beneficium in aliam speciem mutatur;
auppre,Bio, cum pl'OrB1la exstinguitur·.
CAN. 1422.
Unio exstinctiva benefleiorum, eorum BUppressio, aut dismembratio
quae detractie bonis benefi9ialibuB fia.t quin novum erigatur beneftcium;
1 8. C. O., Balaeoreglft., 8 lui. 1713, ad 'Ij NaOllllCl. 17 laD. 1'l1i8: LtIcetI., 28 febr.,
12 mart. 1'174: Ari..',...• 24 aept.. 28 DO.... 18.U, ad 1.
I C. 48, 49, C. XVI, q. 1: c. IS, 8, C. XXI, q. 1.
I O. 2. D. J.xx; Reg. 42, R. J., ID VI-.
• O. 44, O. VII, Q.I.
'16
unio aeque aut minus principalis beneficii religiosi cum aaeeulari et

contra, itemque beneficii religiosi translatio, divisio et dismembratio
quaelibet uni Sedi Apostolieae reservantur 1.
CAN. 14-23.
§ 1. Ordinarii loeorum, non autem Vicarius Capitularia, nee Vica-
riua Oeneralis sinemandato speciali, possunt, ob Eeelesiae neeessitatem
vel magnam et evidentem utilitatem, aeque aut minus principaliter unire
quaslibet paroeeiales eeelesias inter se aut cum beneficio non curato, ita
tamen ut altero in ca&u, si unio fiat minu8 principalis, beneficium non
curatum sit &eeessorium I . •
§ 2. Nequeunt vero paroeeiam unire cum mensa capitulari vel epi-

scopali, cum monasteriis, eeelesiia religiosorum aut alia persona morali,
neque cum dignitatibus et beneficiis eeelesiae cathedralis vel collegiatae;
&ed p088Unt eam cum eeelesia cathedrnli aut collegiali, quae in territorio
paroeciae sita sit, ita unire ut reditUB paroeciae eedant in commodum
ipsiua eeelesiae, relicta paroeho vel vicario congrua portione '.
§ 3. Unio beneficiorum a loeorum Ordinariis Aeri non potest, nm in
perpetuum ••
CAN. 1424-.
Ordinarii nunquam posaunt beneficia quaevia unire sive curata sive
non curata, cum detrimento eo~m qui eadem aetu obtinent, ipsis invitis;
neque beneficium iuris patronatua cum beneficio liberae collationia sine
patronoMlm consensu; neque beneficia unius dioeeesis cum beneftciia alte-
rius dioecesis, etiamsi ambae dioeeeses aeqoe principaliter unitae ab uno
Episcopo regantur; neque beneficia exempta vel Sedi Apostolieae reser-
vata cum aUia quibualibet '.
1 C. 12, X, de co...'''.Uoatbu., I, 2; Bened1ctus XIV\ const. c Ad """',,a'w _,30 mart.

1742, 111; allocut. c Per,pec'«fA _, 6 luI. 1761, I 4; const. « ',d"ACta NobU _, 6 lu1.1151.
I C. 8, X, de eIl/CCI"b". praelo'on&fA e' •• bdUon&fA. V, 31; c. 2, de reb ... ecde.iGe lIOII
olfm&GfltJiB, III, 4, ID Olem.; Conc. Trldent., seas. VII, de reI., c. 8; seas. XXI, de reI., c. 5;
sess. XXIV, de ref.• c. L'; Leo X (ID Cooc. Laternnen. V), consto c S"fI8f"I06 dwporitionw_.
6 maU 1514. 114; Bened1ctu8 XIV, coDSt. c Ad ",'''",a'w _, 30 mart. 1742, 111; 8. O. O.,
Ferrarlefl., 3 mart. L'iIM; L"deA., 30 lan. 14K8; lr'U'gCNOtell •• 30 lan. 1723; N01HJrlen •• 11 et
25 sept.17G2, 28DOV., 1{ dee. 1783; M"tlneta., 2G DOv.lm; BeaU_.D dee. 1818, 16fan.181B;
ABCMIG_. 26 hm. 1838.
I O. 2, de reb •• eccIeWJe BOB olieflGfltJw, III, 4. ID Clem.; Conc. Trident., sesso XXIII,
de ref., C. 18; seas. XXIV, de ref., C. 13; S. O. Ep. et Bee., RoBBOfl8fl•• 16 marL 1580; S. C. O.,
Le,C<mea., 5 dee. 1722, IO lan., 8 marL, 10 et 24 apro 1728, ad 1; Frlàafl8tl., 18 lun.l735.-
Vide ettam can. 11M, 13•
• Conc. Trldent., ge88. XXI, de ref., C. 6.
I 0.9, X, de "w, q"ae II"'" o llnu:krto "ne COftHIIB" caJri'.'i, III, lO; Conc. Trident.,
seSS. XIV, de reI., C. 9; seSS. XXI, de reI., c. 6; 8efJ8. XXIII, de reI., C. 18; sesso XXIV, tle
reI., c. 13, 15; sess. XXV. de reI., C. 9; Urbano VIII, const. c Q""fAW -, 15 lui. 18f2, I ~
Benedlctus XIII, const. « Credt'" No"" Jl, 9 mali 1726, I 5; Benedlctus XIV. coDSt. c Acr
",""oalw _, 30 mart. 1742, 111; B. O. Ep. et Beg.• "'''''nifIG, 9 apro l!i88; 8. O. C .• Co".'·
oq88fl., menRe auge 1588. ad 1; FriBi",ea., 14 lune lno; F,..,'",ca., 181on. 1735; Foro_·
fWOIICea., 19 dee. 1801; BI,.,,,o, 18 mart., 27 mali lB09; ABCMlGflo, 25 lun. 1886, ad 2; LtlfIefI.-
8"noflefl.• 28 !ebro 1848.
CAN. 1425.
§ 1. Si a Sede Apostolica paroecia domui religiosae uniatur ad tem·
l'aralia tantum quod attinet, domus religiosa. particeps fit 8Olummodo
fructullm paJ'Oeciae, et Superior religiosus sacerdotem e clero saeculari
in eadem inlltituendum, assignata. congrua portione, Ordinario foci prae-
aentare debet l
§ 2. Sin autem l'Zeno iv,'e, paroecia fit religiosa, et Superior potest
sacerdotem e sua religione ad curam animarum exercendam nominare,
&ed Ordinarii looi est eundem probare et instituere, eiusque iurisdictioni,
correctioni et visitationi ipse Bubesse debet in iis rebus quae ad curam
animarum pertinent, ad normam can. 631 I.
CAN. 1426.
Propter canonicas causas de quibus in can. 1428, § 1, Ordinarii pos-
sunt quoque beneficii Raecularis paroecialis sedem de allo in alium eius-
dem paroeciae looum transferre; alia autem beneficia, tunc 801um cum
ecclesia, in qua fundata erant, collapsa sit et restaurari nequeat, possunt
in matrices vel alias ecclesias looorum eorundem seu vicinorum, erectis,
si fieri possit,' .altnribus vel sacellis sub iisdem invocationibus, transferre
cum omnibus emolumentis et oneribus priori ecclesiae adiunctis a.
CAN. 1427.
§ 1. Possunt etiam Ordinarii ex iusta et canonica causa. paroecias
quaslibet, invitis quoque earum rectoribus et sine popoli consensu, divi-
dere, vicariam perpetuam vel novam paroeciam erigentes, aut ea.rum ter-
ritorium dismembrare '.
§ 2. Causa. canonica ut divisio aut dismembratio paroeciae fieri pos-
sit, ea tantum est, si aut magna sit diftlcultas accedendi ad ecclesiam
paroecialem, aut nimia Bit paroecianorum multitudo, quorum bono spi-
rituali subveniri nequeat ad normam can. 4:76, § 1 '.
l C. 12, 81, X, de fWGebettd" ." dfgnl.tGm,U, III, 15: c. 1, X, de OGpeU" mOflGchorvm

e' GIWn&m relig(o.orvm, III, 37: c. 8, X, de prll1U6I1U. e' fl~ce..ib,,. prlt'Uel1fGtorum, V, 83:
c. l, de fWGfJberad" e' d'pitGtlb"., III, 4, m VI,,; c. un., de capelli. "'OflGCho"..", III, 18,
m Vlo: c. 1, de '"re JHI'ronat...., III, 12, m Clem.: Conc. Trldeut., sess. VII, de reI., c. 7:
8. C. C., Berbipolfm., ~ apro 1720, 17 IICpt. 1722, 16 lan. 1723: COfl.tG"t~., 20 DOY. 1734,
ad l: 8pfren., 18 lui. 1761, ad 1, 2.
I VIde etlam caDo 456.
B Conc. Trldeut., seSS. XXI, dc reI., C. 7: Benedlctus XIV, conato c Ad ",mtG"ti. »,
.. mart. 1742, 118; S. C. C., Namk'tl., 24 mart.. 16Ci7, ad 1.
• C. lO, X, de fWlJeberadu e' di(lflI.tGUbu., III, 5: C. B, X, de cocleBUB Gedfllca"d" lIe'
reJHIra"di., III, 48: Conc. Trldcnt., sess. XXI, de reI., C. 4; !.IeSS. XXIV, de reI., C. 13; Inno-
centlus XIII, const. c Apo.to.ki m'"i.terli », 23 mali 1723. I 14; Denedlctus XIII, .const.
c la ."premo », 23 sept. 1724, • 11, 28; coust. c Pa.torGIi. otJI.ci' », ~ mart. 1726, I 3; Bene-
dlctus XlV., copst. c Ad .mtant" », 80 mart. 1742, I 11, 16; Leo XIII, consto c RomG"OB
. POfItillce. _, 8 mali 1881; 8. C. C., Bm'nen., ~ lan., 16 mart., 22 lun. 1743.
• C. 3, X, de eceleriia Gedijlca.ndf. 1181 ref)GrGndfi, III, 48; Conc. Trldent., sess. XXI,
de reI., C. 4: Innoceutlus XIII, consto c Apo.to'ic' ",'niate,." », 23 maU 1723, I 14; Bene-
dlctus XIII, const. c In ."premo », 23 sept. 1724, I 11, 28; const. c Pa.tora'" otJI.ci' »,
ft mart. 1728, 18: Benedlctus XIV, const c Ad milUa"t" », 80 mart. 1742, 111; S. C. O.,
Digitized by Goog'e
418
§ 3. Paroeciam dividens, Ordinarius debet' vicariae perpetuae aut

paroeciae noviter erectae congruam portionem aBBignare, servato prae·
seripto can. 1500; quae, nisi aliunde haberi queat, desumi debet ex redi·
tibus ad eeelesiam matrieem quoquo modo pertinentibus, dummodo sum·
cientes reditus eidem matrici ecclesiae remaneant 1.
§ 4. Si vicaria perpetua aut nova paroecia dotetur ex reditibus ec·
clesiae a qua dividitur, debet matrici honorem deferre modo et finibus ab
Ordinario praestituendis; qui tamen vetatur baptismalem fontem matrici
ipsi reservare 2.
§ 5. DiviSa paroecia quae ad aliquam religionem iure speetat, viea·
ria perpetua aut paroecia noviter erecta non est religiosa; pariter divisa
paroecia iuris patronatus, nova paroecia est liberae collationis a.
CAN. 1428.
§ 1. Loeorum Ordinarii uniones, translationes, divisiones, dismem·
brationes beneficiorum ne faciant nisi per authenticam seripturam, au·
ditis Capitulo eathedrali et lis, Bi qui Bint, quorum intersit, praesertim
rectOribU8 eeelesiarum 4.
§ 2. Unio, translatio, diviBio, dismembratio facta sine canonica
causa irrita est I.
N01XJrlett., 29 apro 1G94; N,d" ..., 22 aept. 1600; Lo"dfm., 12 Rug. 1628; Urbino'fm., lO mart.
1683, ad 12; Neri,onen., 21 luI. 1888, ad 2; ll1t1Ucm., 16 lao. 169t, 18 mali 1695; Sl/nleII.lltIG,
19 luI. 1898, ad 1; AtlllorMm., 16 DOV., 20 dee. 1704; Frequeta"rtll ,e" AbeUitten., 27 mall 1113;
1'111'''"'., 13 mart., lO apro 1717; lmoletl., 8 et 22 IUB. 1720, 21 1UB. 1721, ad 1; Dertllorafm.,
14 et 28 lao. 1736, ad 1, 2; A'eIIlcatlll, 11 apro 1739, ad 1; Oa,,,aJlen., 3 et 17 dee. 1740, ad 1
et 22 luI. 1741; MII""nltten., 24 lane 1789, 9 aept. 1741; BrUriftetI., 26 lao., 16 mart., 22 lun.
1743; Aq,"lcaft/J, 25lan., 8 febr. 1744, ad 1; Nolcaft/J, 18Iau., 3 febr. 1753, 25 lan., 1 mart.l'l55,
17 luI., 28 aug., 18 aept. 1756, 12 febr. 1757; FinJIfJrt/J, 15 dee. 1759; NovllrUm .•. 23 DOV.,
14 dee. 1765, 22 mart., 9 auge 1766, ad 11; Ad"'"'., 18 dee. 1778, 22 lao. 1774; Ve,..lcatIG,
8 et 22 mall 17M; Anoo,titaft/J, BO apro 1803, 17 auge 1800; Foro.emprotlien., 26 mart. 1808;
FerrGrifm., 4 dee. 1816, 25 lan. 1817; L"tten.·SllrZlltaetl., 12 luI. 1817; FirmGtI/J, 8 luI., 20 DOV.
1819; Re/JUtI/J, 20 aept. 1817, 19 DOV. 1818, 2 luo. 1821, ad 1; Bl/f'OtltiruJ, 14 mali, l1lUB. 1821i;
A'CIIlcatI/J, BO luI. 1858; 14 auge l868, ad 1; Bipporegktt., 23 aug., 20 aept. 1879; SIfnICII.atIG,
28 mart. 1903; TII"rittetl., 2l. lane 1Il0l5, 27 luI. 1907.
1 C. 3, X, de eccJedia Ged'/lCGtldia " ' rep!ll'Gtldia, III, 48; Cooc. Trldeot., ae88. XXI,
de ref., C. 4; Innocentlu8 XIII, const. c Apo"uliol m'"iaterii », 23 maU 1723, I 14; Belle-
cIlctua XIII, const. c 1" "'premo », 23 llept. 17'J4, I U, 28; conato c Pa"OnI.ia 08le" »,
27 mart. 1726, 13; Benedlctua XIV, conat. c Ad mtlUa"tia »,80 mart. 1742, • U; S. C. C.,
B........., 28 lan., 16 mart., 22 lun. 1743.
I C. 3, X, de eocleliia lIedljIcGRdia " ' reP/JnlRdia, III, 48; Conc. Trldent., 8888. XXI,
de ref., C. 4; B. C. C., Comelt., 24 apro 1880.
a B. C. C., BrUritten., 28 lao., 16 mart., 22 lUB. 1743; B. C. pro Nq. Eccle8. Extraor-
dln., 16 oOV. 1896•
• C. 3, X, de eccle"ia aedfllCGRdia tlel repIII'G"dia, III, 48; Cooc. Trldent., 8888. XXI.
"e ref., c. 7; 8888. XXIV, de ref., C. 15; B. C. C., N"m"" 22 aept. 1600; 27 mali 1617; Ore-
motWm., 13 lao. 1835; UrbfftGtfm., lO mart. 1683, ad 12; NeritOflflrt., 21 luI. 1683, ad 2; J1ar-
'''nltten., 24 lao. 1139, i &ept. 1741; Adrietl., 18 dee. 1773, 22 lao. 1774; A.ctdll"lI, 30 luI. l.85O•
• C. 26, X, de praebfmdia d "'Iltllo"1I"., 111, li; Leo X (lo Conc. LateraDeD. V), consto
« S"penaae diaporitiOftia ., G maU ID4, I 14; B. C. C., Atnalp1littltI/J, 30 aept. 1724, ad 2;
S. Marci, 8 et 24 mart. 1125; A1HIr1fltlll, 22 luI., 23 auge 1'l116; VerOft6fI., 80 malll846.
IAber Tem.. - De Rd.. '19
§ 8. Adversos deeretum Ordinarii unientis, transferentis, dividentis

aut dismembrantis beneficia, datur in devolutivo tantum recursos ad
Sanctam Sedem 1.
CAN. 1429.
§ 1. Beneficiis quibuslibet nequeunt Ordinarii looorum pensiones
perpetuas aut temporariaa imponere quae ad vitam pensionarii durent,
&ed .possunt, dum bent>ficium conferunt, ex iusta causa in ipso collationis
actu exprimenda, eisdem imponere pensiones temporarias, quae durent
ad vitam beneficiarii, salva buic congrua portiolle '.
§ 2. Beneficiis autem paroecialibus non p088ont, nisi in commodum
paroohi vel vicarii eiusdem paroeciae a munere abeuntis, imponere pen-
siones, quae tomen ne excedant tertiam partem reditus paroeciae, qui-
bu8VÌs deductis expensis et incertie reditibue a.
§ 8. Pensiones beneficiis sive a Romano Pontifice sive ab aUis col-
latoribu8 impositae, cessant morte pensionarii, qui tamen nequit eaa alie-
nare, nm id expresse concessum sit "'.
1480. C~N.
§ 1. Beneficia curata ab Ordinama in non curata converti nequeunt,
nee beneficia religiosa in saeeularia, nee aaeanlaria in religiosa Il.
§ 2. E contrario possunt beneficia Ilmplicia ab. Ordinariis looorum
in curata converti, dummodo ne obatent conditionea a fundatore ex-
pressae.
III.
CAPUT
De beneftoiorum coliatioM.
CAN. 1431.
Ius Romano Pontifici est beneficia in universa Ecclesia conferendi
eorumquc collationem sibimet reservandi I.
CAN. 1432.
§ 1. Ad collationem beneftciorum vacantium, Cardinalis in \
proprio
titulo vel diaconia et Ordinarius looi in proprio territorio habent inten-
tionem in iure fundatam '.
1 C. 8, X, de eccleliu oedijlCGnd" wl ",orG"d", III, 48; Conc. Trldent., 1Je8S. XXI,
de ",., c. 4, 15; 1Je8S. XXIV, (le reI., c. 115; IDDocentl1l8 XIII, consto • ApolJtolici mi,."terU _,
2iI mali 1723, 114; BeDedlctus XIII, consto « 1,. IJUpremo _, 23 sept. 1724, 1 n,28; const.
« P""orol" o1/l-CiC _, ~ mart. 1726, 1 3; Bened1CtU8 XIV, const.• Ad mUita,.,,, _, 80 mart.
1742, 1 n, 16, 34; Leo XIII, const.• Romano. Pont'jIce. _, 8 mali 1881.
, C. 21, X, de ,rGebendl.l e' diflnitatib1'., III, 15; C. 9, X, de 111.1, q.ae jI1'''' o fWGelato
lillfl COIlIJ6113U CGpU"U, III, lO; C. DD., de elrC6lJ1fbu fWGelatorvm, V, 6, iD Clem.; Conc.
Trldent., 1Je8S. XXIV, de ",., C. 13; 8. C. Ep. et Bee., Befliea., 1.G mart. 1889.
a C. 4, X, de cJerlco G6urotantc .,61 debilitato, III, 6.
ol 8. C. Ep. et ]leg., .Romana, 12 mart. 1840.
Il Conc. Trldent., sess. XXV, de reI., C. 16.
I C. 2, 14, de fWGelHlntf" e' d""",,"b"., III, 4, iD VIe; c. 1, u, "te penden'e nU,"
IIMIOtI6'ur, II, 15, iD Clem.; PIU8 VI, consto c Super IOU,Ufflte ., 28 DOY. 1781, 1 4.
'I C. 37, C. VII, q. 1: C. 8, 4, C. X, q. 1: C. 11, 19, C. XVI, q. 7; C. 4, X, de ren~tICfa
tfoIN, I, l: C. 6. X, de e.ceptionlbu, Il, 25; C. 3, 6, X. de w",.'ton'bu, UI, 7: C. 15, X,
§ 2. Conferre autem beneficia nequit Vicariua Generalis Bine spe-
ciali mandato; Vicarins autem Capitularis nee paroecias vacanteB, niBi
ad normam can. 4.1)5, § 2, n. 3, neque alia beneficia perpetua liberae colla.
tionis l.
§ 3. Bi OrdinariuB intra semestre ab habita certa vacationiB notitia
beneficium non contulerit, huius collatio devolvitur ad Bedem Apostoli-
cam, salvo praescripto can. 458.
CAN. 1433.
Coadiutores in bene1iciiB cum vel Bine futura succeBBione ab una Sede
Apostolica constitui po88unt, salvo tamen praescripto can. 475, 476 •.
CAN. 1434.
Beneficia Sedi ApOBtolicae reaervata ab inferioribus invalide con-
feruntur '.
CAN. 1435.
§ 1. Praeter omnia beneficia conBiBtorialia et omnea dignitatea ec-
cleaiarum cathedralium et collegiatarum ad normam can. 396, § l, sunt
reaervata Sedi Ap08tolicae, quanquam vacanti, soIa beneficia. quae infra
memora.ntur :
1.. Omnia beneficia, etiam curata, quae vacaverint per obitum,
promotionem, renuntiationem vel tranalationem B. R. E. Cardinalium,
Legatorum Romani PontiftciB, oftlcialium maiorum Sacrarum Congrega-
tionum, Tribunalium et Oftlctorum Romanae Curiae et Famlliarium,
etiam honoris tantum, Summi PontificiB tempore vacationiB beneficiij
2.· Quae, fundata extra Romanam Curiam, vacaverint per bene-
ficiarli obitum in ipsa Urbe;
3.· Quae invalide ob Bimoniae vitium collata, fuerint;
4.· Denique beneficia quibus Romanua Pontifex per Be vel per de-
legatum manua apposuit his qui aequuntur modiB: Bi eleetionem ad bene-
ficium irritam deelaraverit, vel vetuerit eleetores ad eleetionem proce-
de 00fICN1WtIe fWG6bBnc1Ge e' 8OCI8.... non tlCIOtIll"" III, 8; CoDe. TrldeDt., &e88. XIV, de
reI., e.13; Greaorlu8 XIV, conat. c BlIRCtùri",•• _, a. 1591, Il; Paulua V, coDat. c BoflOtW.
dm," ., 22 oct. 1608, I l; 8. C. IIp~ et Bee., Torentillo, ao dee. lJ87; 8. C. de Prop. Fide
(C. G.), 18 dee. 18M.
1 C. 2, X,' M .ede 1I00ll1l'e 0'41""' 'llft01l8'.r, III, 9; e. 3, de 08lcfo tnc8rl'. I, 13, iD VIe;
e. 3, tI8 prG6bendù cf d~"oUb".. III, 4, iD VIGo
a C. 6, X, tI8 oIerlco ",ro'oll,e t'e' tI8"''''o'o, III, l; e. 2, X, de coraoudotle proebeR-
tlGe et eccle.ioe IlOIl 1IGctJ"ti., III, 8; C. 2. de praebie"d" et df,,,"oIib"', III. 4, ID VI· ; e. UIL,
tI6 ckrloo oegro'oflN " ' de,,""a'o, III, 5, ID VIo; CoDe. Trldent., sess. XXIV, ". reI·,
C. 19; Besa. XXV, tI8 reI., e. 'l. - Vide etlam caD. :150, Il.
, C. 2, 14, 34, de proebend" et dignUoUba., III, 4, iD Vlo; e. l, 8, 13, 14, de "","-
beAtlù e' dfgn"o""", III, 2, ID IIxtravag. com.; Plu IV, coJUJt. c Bone''','",,,, _, 26 GeL
Ui8O; 8. Piua V, conat. c 1. cora/sref&d" ., 18 mart. 1567, • 6; Greaorlua XI.,.V, coDat. c B__
cUlri",,,, ., a. 1591, I l; ClemeD8 VIII, conato c V,,'" ob fIOfIfl"U", -, lO apro 15118, • 2;
Paulu V, conat. c BOllc'''''",,,, ., 22 O)ct. 1608, I l; Urbanu8 VIII, conat. cO"".. .,
15 lui. 1642, Il; S. C. IIp. et Beg., po,lett., 14 aag. 1682.
IAbBr Te"U", - De Beb", B1
dere; si renuntiationem admiserit; si beneficlarium promoverit, transtu-

lerit, beneficio privaverit; si beneficium in commendam dederit 1.
§ 2. At nunquam sunt reservata, msi id expresse dicatur, beneficia
manualia aut iuris patronatus laiealis vel mixti.
§ 8. Quod attinet ad collationem beneficiorum quae Romae fundata
adIIt, leges peculiares de eisdt.>m vigentes sel-ventur.
CAN. 1436.
Beneficium ecclesiasticum clerico invito et provisionem non expresse
acceptanti valide conferrl nequit 2
CAN. 1487.
Nemo potest beneficium sibi ipse conferre '.
CAN. 1438.
Omnia beneficia saecularia ad vitam beneficiarli conferenda 8unt,
nisi aliud ferat vel lex fundationis, ve1 con8uetudo immemorabilia ve1
peculiare indultum •.
CAN. 1489.
§ 1. Nullus clericus habili8 est ad acceptanda et retinenda sive in
titulum sive in commendam perpetuam plura beneficia incompatibilia, ad
normam can. 156 6. •
1 C. 84, 89, C. VII, q. 1; c. 1-4, X, de 'mnala'ltme e""coJri, l, 7; c. 8, 4, X, de '''1'-.

,Ientla M,I',entia fIrtJflllJt01'tlm, I, lO; c. 8, X, de 01/1010 le,a", I, 80; c. 15, X, de elerioo
eo2lcomm","coto, depo"'o. "' 'n'ertlicfo minu'm,,'e, V, 27; c. 4, de COnI"e'"dlne, I, 4,
111 VIe; c. 18, 415, de elee'ione et elee" pote,'ate, l, 8, 111 VIo; c. 2, 8, 84, de fW"ebendu e'
dfllnUaUbII', III, 4, In Vlo; c. 15, de e'eetlone et e'eeli po'e.'ate, l, 8, 111 Clem.: CI. 1, tU lite
fH/ftden'e n".U '"n0'V6'"r, Il, 15, 111 Clem.: c. UD., de ,rtJfJbentlt. et dfgnUa"b"', tlt. III, 111
Enra...a,. loaD. XXII; C. 4, de eleetione, I, 8, 111 Enravag. com.: c. 1, 8, 4, 18, de lJrtJe-
bentl" et tlfgnU,,'iblll, III, 2, 111 Enrava,. com.; Conc. TrldeDt., se88. XXIV, de re,., c. 1;
Alexander VI, collSt. c In emitten'i !I, 18 apro 1.1502, I 4: Leo'X (ID Conc. Lateranen. V),
collSt. c S.penI4e d"po.Ufon" », 15 mali 11514, I 9; Paulue III, collSt. c Sanc'''''m". »,
22 dee. 1534: CODst. c Sattc'i,"m". !I, 18 mali 11543: luUue III, co"st. c Sanct""mu, »,
18 febr. lli53: Paulue IV, motu propr. c lnter cae'er", », 27 DOV. 15157, I 2; coDSt. c a"m
eo2l apo.tolat•• »,115 febr. l.liI59, 14, 8: Plue IV, coDSt. c Romanum Pantijlcem », 17 oct.ll!84,
I 2, 5: S. PIU8 V, collSt. c a.m _ Apo.'ollJ'., », ~ lan. 11567, Il: coDSt. c IntolertJbUi. li,
1 IDD.l569, 18: conato c BolBe »,14 DO.... Ui68, Il; S1xtue V. collSt. c aum .aCf'OIanctam li,
9 laD. 1589, 13; Gregorlue XIV, coDSt. c Banc'''''m.... », a . .Ili91, Il: Clemena VIII, collSt.
c aum ob nannull", ., lO apro 11198, I 2; Paulue V, collSt. c Sanct·f.lrim", », 22 oCt. 1809, Il;
Alexander VII, COD&t. c aum ftOviter », 8 apro 1888; Benedlctus XIII, CODst. c Apo,toliclJe
lIocleMe .,2 mali 1725, Il; PIU8 X, motu propr. c Inter mum,lice. D. 21 ftbr. 1905, D. 115,
44, 72; S. C. Ep. et Reg., Papien., 14 auge 11582.
I C. 17, de praebcnd" et tlignUatfb" •• III, 4, ID Vlo .
• C. 7, X, de j".tltu'fon'bul', III, 7: C. 115, X, tle i.re ",,'rana t",. III, 38; e. 3, X, de
_ce,"b". lJrtJe'a'ortItII e' ..btlUorvm. V, 81; C. 18, de fWaebend"-e' dign"aUbtl., III, 4,
111 Vlo.
C. 15. C. XXI, q. 2; e. 8, X, de ol/lcfo .ncor", I, 28; C. 4, X, de donatfoni" .., III, 24;
4.
C. 9, X, de lvre patronat••, III, 38; C. IS, X, de eccleri" aetlfjlcond" tlel re""mnd", III, 48;
C. DD., de copeU"monaehomm, III, 18, ID VI,,; S. B. C., lilerd""., 115 DO.... 1803.
• C. 2, D. T.XX; C. 3. C. X, q. 8; C. 20, C. XVI, q. 7; C. 1, 2, C. XXI, q. l: C. 8, 27, 42, X,
de re.cri"u, l, 8: C. 154, X, de electione e' elecU pote.'.te, l, G; c. 4, X, de Ge'ate et flH-
§ 2. Incompatibilia Bunt non 80lum duo beneficia, quorum onera
universa idem beneftciariuB per se implere Bimul nequeat, &ed etiam duo
beneficia quorum alterutrum ad honestam ipsius sUBtentationem su1Ilciat l .
CAN. 1440.
Beneficia ecclesiastica Bine deminutione eonferantur, salvo prae-
BCripto can. 1429, §§ 1, 2 2.
""'e et ordine praeftcUmdon",.. 1. H; c. 1. 2, X. /Id olftc'o ftctIril. I, 28; c. 3, X, de clericl.l

ROtl re.tUle'Ulba. 'tieccle.ia " ' praebeno, 111, 4; c. 5, 7, 14, 15, 18, 28, X. de praebeRdu .,
cI",,"citibVI, III, 5; c. 9, X, de eottce"lone praebendcle et ecele.'ae IIOn tlaCCltltU, III. 8;
c. l, X. de ell106.ribu. praelatorvm et ,"bditorvm, V, 31: c. 7, cle re.cri,U., l, 3, ID VIe;
c. l, cle COftIuetad'ne, I. 4, In VI,,; c. 15, de electlone et else" ,ote.tate, l, 6, In VI,,; c. 3,
de 01/lClo ordlnarii. I, 16, In VI"; c. 19, 32, de praeoond" et d'","a",*., III, 4, ID VI,,;
c. un., de .a,,&et,o ft6I1UllfJ,,,ia praelatorum, I, 5, In CIem.; c. 3~ 6, de praebeRd" et digfti-
tatiba., III, 2, In Clem.; c. UD., de praebend" et d'PUIIUb.., tlt. III. In Extra"ag.
IoaD. XXII; c. 2. de 0"'010 ladlcf. ordinar", 1, 7, In Extravllg. com.; c. 4, de JWGebeRdu et
di",'tlltibu" 111,2, In El.'trava,. com.; Cone. Trldent., sess. VII, de reI., c. 4,5; &e88. XXIV,
de reI., c. 17; Leo X (In Conc. Lateranen. V), CODst. « 81lpernGe d"po.Ufon" ., 5 mail 1514,
I 15: S. C. Ep. et Re,., Arimi.".•• 7 lan. 1579; CII.t~Uaneten.. 13 lun. 1588; FIorenti_,
6 sept. l.G93; III,.aen .• 22 luI. 1596; S. C. C., Arwo,aitaflll, 24 aug. 1709, 30 au,. lnO, ad 2;
Hllmberllen., 30 sept. 1713, 28 apro ln4, 23 febr. 1715; Nell,alltanll, 14 apro 1725, ad 1; MOtI'"
1<'11'''01, 7 aug. 1&l1, ad l; Comen .• 14 dee. 1850. - Vide eUam can. 400, I 1.
l C. 3, C. X, q. 3; C. 54, X, de e'ectwlle et eleo" pote.tate, I, 6; C. 2, X, de ol/lcio .n-
OGrii. I, 28; C. 3, X, de olerlci. 110" reriderr tibu. itl eecle.ia lIe' praebendll, III, 4; C. 5, 7,
28, X, de praebeRd" et dl",UII"ba•• III, Iiç Co 9, X, de concellw,,,, praebeRdlle et eoclenGe
ROtl 1II1OG''''', III, 8; C. l, X, de ell1CC1ribll. praellltorum et .abdUorvm, V, 81; C. l, de COlI-
.vetadlne, I, 4, In VIo; C. 15, de elsetione et elceU ,ote.tate. I, 6, ID VI,,; c. 3, de 01/lCiG
ordinllril, I, 16, ID VIO; C. 19, 32, de prllfJbe"dt8 et d1Iln"a"b .., III, 4, In VI,,; C. un., de
.ap,leRda flfJlIUllentia prGeIatorvm. I, 5, ID Clem.; C. 3, 6, de praebend" et d,,,,i"""",
III, 2, In Clem.: C. UD., de prGebeRd" et di",UaUba., Ut. III, ID Extrava,. loan. XXII;
c.2, de 01/1010 'udiell ordlnarii, 1,7, In Extravag. com.; C. 4, de praebeRd" et dil"UII'ibtI.,
111,2, In Extravag. com.; CoDC. TrldeDt., sesso VII, de reI., C. 4,5; 1Ie88. XXIV, dc reI., C. 17;
S. C. Ep. et &eg., Arlminen., 7 laD. ]579; FlorenUnll, 6 Rept. 1593; S. C. C., Vlcen., 7 mail 1592;
Aquaana, 14 au,. 1632, ad l; Ferrarle"., 27 lan., 3 mart. 1703, ad 1 et 27 mart. 1707; Bo-
~nen., l lUD. 1709, ad l; CillitatiB Pleb", 15 dee. 1708; 15 et 29 mart. 1nO; Anco"UIIIIG,
24 aug. 1709, 30 aug. 1710, ad l: Bamberll"n., 30 sept. 1713, 28 apro ln4, 23 febr. 1715; CII-
.erlaM, 4 luI., 8 au,. In6, ad l; PoUniaflen., 191uD. :&.717; BUcctan., 21 DOV., 16 dee. 1721,
ad 1, 2; Lunen.-8arztJnen., 23 DOV. 1723; Neapolital&a, 14 apro 1725, ad l; Aquilana, 2 et
16 mali, 18 luI. 1733, ad 2; ColOflien., 23 laD., G febr. 1784, Ild l; Bracaren., 17 apro 1734:
AUllu.tana, 3 et 24 mart. 1736, ad l; Paflormitanll, 30 mart., 13 apro 1737; SenollalUetl.,
16 mali, 6 lun. 1739; Comen., 14 dee. 1822, ad I; Lucana, 24 apro 1830, 14 mali 1831, ad 1;
Honorafen., 26 febr., 26 mart. 1836; Ferrarlen., 4 febr. 1843, ad I-III. -- Vide etlam caDo 156,
I 2; 460, • l.
2 C. 15, C. I, q. 3; C. lO, 3D, X, de f1rGebcnclil et d1llnltatibu., III, 5; C. un., X, .t
eceleBIa."ca beneftcill .tne dim'nutlone conlerllntur, III, 12; C. 15, X, de ceneibu., cuctio-
n'bue et procuratfonibll8, III, 39; C. 3, X, ne prGelatf "ice. Bua. 'ilei ecole.ia. 8ftb IInftUO
cenBU concedant, V, 4; C. 40, de eleelione et electi pote.tate, I, 6, ID Vlo; C. 9, de ol/lcio
ordinari', I, 16, ID VIa; C. UD., de ,/lppleno nCIIUgentill praelatarum, I, 5, In Clem.: C. 2.
de eleetione et elaeU pote.tate, tlt. I, ID Extrava,. 100D. XXII; C. UD., ne .ede wOGtlte
IIliquU inno"tllr, III, 3, In Extravag com.; CoDC. TrldeDt., seSl!. XXIV, de reI., C. 14;
Leo X (In CoDC. LateraDeD. V), consto « Sllpemae d"po.itionls Il, 5 mali 1514, 111; S. Plus V,
consto « Durum nim"., 11uD. 1570, 11-3; Innocentlus XII, CODHt. « Ecele.iae Cllt1t~IWtJe .,
22 sept. 1695, I 3, 5; S. C. Ep. et Re,., p"torietl., 8 mart. 1579; S. C. C., Fundaflll, 2l. auc·,
25 sept. 1734.
413
CAN. 1441.
Tanquam simoniacae reprobantur deductiones ex fructibus, com-
pensationes ac solutiones a clerico in actu provisionis faciendae, quae
collatori, patrono aliisve cedant 1.
CAN. 1442.
Beneficia. saecularia nonnisi clericis e clero saecula.ri conferenda
sunt; religiosa sodalibus illius religionis, ad quam beneficia pertinent J.
CAN. 1443.
§ 1. Nemo possessionem beneficii sibi collati aut propria auctoritate
eapiat, aut non emissa fidei professione. si agatur de beneficiis pro quibu8
haee fidei professio praescripta sit I.
§ 2. Si agatur de beneficiis non consistorialibus, mÌ88io in posses-
sionem, BeU institutio corporalis, ad loci Ordinarium spectat, qui ad id
alium ecclesiasticum virum delegare poterit 4_
l C. l, U, 7-9, 15, C. I, q. 3; c. 8, X, de ptlCCia, I, 85; c. un., X, "' ecc'eriCl,HCG bene·

11* BiRe d'm',""Ume con,eranlllr, III, 12; c. lO, x, de cenBib,,', e~aetlon'b", e' procura·
'fott'bll', III, 89; c. 8, 9, 41, 44, X, de "monta, fI' ne allqu", pro ,"'rlt"aUb", eZ(lIa'"r lIel
pr'OffIUlal"r, V, 8; c. 2, de Bimonta' V, l, In Extravag. com.; c. UD .. de poe"',, V, 8, ID
Bxtravag. com.; CoDC. Trldent., 8e8S. XXIV, de re'., c. 14; S. PIU8 V, CODSt. « Durum ,.(-
fllia :I, 1 lun. 1570, • 1-8; lDDoceDtlU8 XII, COOdt. « Bccle,iae Ca'''oUeae :I, 22 sept. 1885,
13,6; C1emens XIV, ep. eocycl. «Dece' q"am mtJ,»ime:l, 21 sept. 1769, I 9, lO; S. C. 8. Otr.,
decr. 24 sept. 1005, prop. 22, damn.; S. C. Ep. et Rer., ,A.merlna, '·25 lao. 1576; AlIer,ana,
2Z faD. l.59l, ad 2; S. C. C., PoUntanen., meD.Pe dee. l684; A1I6fIfonen., mense oct. l586,
ad 20; Leodien. e' Nam"rceft., 11 oct. 1592; Ca,teUafte'8ft., 3 febr. 1593; Aprulfna, 12 sept.
1809; Aq"ilana, 27 apro 1630, ad 3; Tllder"na, 19 febr. 1633; Cae,ara"II",tana, 19001'. 1653;
2'rofana, 29 DOV. 1659; Brullen., 13 aug., 8 sept. 1729; T"derUna, 18 lun., 8 aug. 1744; Tri-
carfoen., 18 mali, 11 luI., 12 sept. 1801; S. C. de Prop. FIde, 1mJtr. <ad Archlep. BibernIae),
25 lun. 1791; S. R. C., BIIUanien., 8 aug. 1602, ad 5.
2 C. 4, 5, C. XVIII, q. 2; c 27, 49, X, de elee'ione et elect' pote,tate, I, 6; C. lO, X,
de re", eccleBiae alienand" t'fl' ftQft, III, 13; C. 24, 28, de eleclUme e' e'ee" ,ote,tate, I, 6,
In VIo; Co 6, 32, de praeb8ftdl, e' d,,,,.ltatibu', III, 4, lo VIDi C. 1, de e'ee,ione e' eleeta
po,uta,e" I, 8, In Clem.~ C. un., de 'lIpp'enda ftellUllen,ta praelalorum, I, 5, In Clem.; C. l,
de ,ta,,, tIIOMeAoruflt 116' CGftOfIicorflm rell,,'arlum, III, lO, lo Clem.; C. un., de po,t,,'a-
'Ume praelatorum. 1,2, lo Extravng. com.; Cooc. Trldent., !i'ea. XIV, de re'., C. lO, U;
1eSS. XXV, de r6!111'arfb"" C. 21; BeoedIctu8 XIV, COlUtt. « Qllod In,cru'abUi », 9 lui. 1746,
114; const. « Cum nuper :I, 8 DOV. 1751, Il; S. C. Ep. et Reg., 81laD. 1899; 21 febr. 1899;
S. C. C., S'"6ft. '611 Portuucllf8ft., 15 luo. 1002; Neapo'itana, 2 lnn. 1663; Gtae"'8ft., 16 oOV.
1669; CoJonien., 9 febr. 1782; COftItantien., 20 001'. 1734, ad 1; Reclneten., 22 lUD. 1748, ad 1;
Jlar,orum, 28 lao., 18 febr. 17M; Pltlcentlna, 24 RUg. 1850, 5 apro 1851, 81 luI. 1852; S. C.
de RellgIosls, deer. 16 tun. 1909, D. lO; deelar. r; apro 1910; S. R. C., Inerd8ft., 15 001'. 1608.
I C. 4, X, de r8ft"nctatioRe, I, 9; C. 8, X, de ""tUII,toni"" III, 7; C. 5, X, de conce,-
sione praeb8ftdae e' eccleriCle ftOfI fXZcanti" III, 8; C. H, lO, X, de '"re pa'ronat"" III, 38;
C. 18, de praderad" et dll1"IIa"b"" III, " lo VIo; Reg. l, R. J., In VIDi 8. C. Conslet.,
1 mart. 1911.
4 C. U-13, 16, 17, 20, C. XVI, q. 7; C. 4. X, de r8ft"ncfa'fotte, I, 9; C. 7, X, de oJlf.ckJ
aroAUtaconi, I, 23; C. 15, X, de oJlf.ckJ et po'e,'ale '"dCcft delellatl, I, 29; C. 3, X, de "liti-
''''lon'b"" III, 7; C. 4, X, de '"re patronat",. III, 38; Reg. 68,72, R. J., In Vlo; S. C. Ep.
et Reg., A,om'-., 14 apro 1890.
CAN. 1444.
§ 1. Missio in beneficii possessionem fiat secundum modum iure pe-
culiari praescriptum, vellegitima consuetudine receptum, nisi iusta ex
causa Ordinarius ab eo modo seu ritu expresse in scriptis dispensaverit;
quo in ca-su ~aec dispensatio locum tenet captae posBe88ionis 1.
§ 2. Loci Ordinarius praefiniat tempus intra quod possessio benefieii
capi debeat; quo inutiliter praeterlapso, nisi iustum obstiterit impedi-
mentum, beneficinm vacare declaret ad normam can. 188, n. 2 I.
CAN. 1445.
Possessio beneficii etiam per procuratorem, speciale mandatum
habentem, capi potest '.
CAN. 1«6.
Si clericus qui beneficinm possidet, probaverit se in eiusdem bene-
ficii poBSessione pacifice per integrum triennium fuisse bona fide, etsi
forte cum titulo invalido, dummodo absit Rimonia, beneficium éx legitima
praescriptione obtinet 40.
CAN.1447.
Qui beneficium postulat ab aUo pacifice pos8essum, quod certo modo
va.care contendat, debet in supplici libello exprimere nomen possessoris,
tempus possessionis et causam specialem ex qua constet nullum posses-
sori in eo beneficio ius competere; beneficium autem postnlanti conferri
non potest, nisi prius caURB in petitorio fuerit, ad normam iuris, definita '.
CAPUT IV.
De iure patronattUl•
.Il.OAN. 1448.
lus patronatus est 8~ma privilegiorum, cum quibnsdam oneribus,
quae ex Ecclesiae concessione competunt fundatoribus catholicis eecle-
me, cappellae aut beneficii,< ve1 etiam eis qui ab illis causam habent '.
CAN. 1449.
I ua patronatus est :
1.° Reale, ,vel persondle, prout alicui rei cohaeret ve1 directe ad
personam spectat;
2.° Eccle8Ìasticum, mica le, mi:Dtum, prout titulus, quo quia iure
patronatus potitur, est ecclesiasticus, vel laicalis, vel mixtus;
1 B. O. IIp. et Beg., LiAcfen., 19 sept. 1882.

I S. C. Ep. et Deg., Bobfen., 28 DOY. 1808.
, C. 24, X, de praebendu et dlpfta.tibu" III, 5; Reg. 88, 72, B. J., ID Vlo.
40 C. Ull., de ,equeltratione po"e"fon"m et fructuum, Il, 6, ID Clem.
I C. 4, de eleetlone et eiectl pote.tate, I, 6, ID Vlo; Paulus III, const. c Sane'u"-
mu, 't, n dee. 1541, I 3-5•
• CoDC. Trldent., &eSS. XIV, de reI., c. 12; -.s. XXV, de ref., c. 9.
8.° Heretlitarium, familiare, gentilitium, mia:tum, prout transit
ad heredes, vel ad eos qui de familia. aut gente sunt fundatoris. vel ad eos
qui simul sunt heredes et de familia vel gente fundatoris 1.
CAN. 1450.
§ l. Nullum patronatus ius ull0 titulo constitui in p08terum valide
pOteste
§ 2. Loci autem Ordinarius potest:
1.· Fidelibue qui ex toto vel ex parte ecclesias exstruxerint vel
beneficia fundaverint, spiritualia suffragia, eorum liberalitati proportio-
nata, concedere vel ad tempus vel etiam in perpetuum;
2.· Fundationem beneficii admittere ea adiecta conditione, ut be-
neficium prima vice conferatur clerico fundatori vel alli clerico a funda-
tore designato.
CAN. 1451.
§ 1. Curent locorum Ordinarii ut patroni, 1000 iuris patronatus quo
fruuntur aut saltem 1000 iuris praesentandi, spiritualia suffragia etiam
perpetua pro se suisve acceptent.
§ 2. Si patroni id noluerint, eorum ius patronatus canonibus qui
aequuntur, regatur. "
CAN. 1452.
Electiones RC praesentationes populares ad beneficia etiam paroe-
cialia, sicubi vigent, tolerari tantum p08sunt, si populuR clericum seligat
inter tres ab Ordinario looi designat08.
C&~.
1458.
§ 1. lus patronatus personale transmitti valide nequit ad infideles,
publice apostatas, haereticos. schismaticos, adscriptos sooietatibus se-
cretis ab Ecclelria damnatis, nee ad quoslibet excommunicat08 post sen-
tentiam deelaratoriam vel condemnatoriam.
§ 2. Ut ad ali08 ius patronatus personale transmitti valide p088it,
requiritur consensus Ordinarii in scriptis datus, salvia legibus fundatio-
nis itemque praescripto can. 1470, § 1, n. 4 '.
§ 8. Si res, cui ius patronatus reale cohaeret, ad aliquam personam
de qua in § 1 transeat, ius patronatus suspensum manet.
CAN. 1454.
Nullum ius patronatus admittatur, nisi authenticis dooumentis aut
allis legitimis probationibus èvincatur 3.
1 C. 3, 15, 25, 28, X, tle '.re pa'roM'u" III, 38; c. 2, de 'lire patronatu., III, 12, In
Clem.; Cone. Trldent., 1Il'88. ~V, tle reI., c. 9:
il C. 17, 23, X, dc lum potroMtU', III, 38; S. C. C., VerceIJen., 27 apro 1709.
a Conc. Trldent., &eSS. XXV, de reI., C. 9; S. C. C., Tlaele.iM, 7 luI. 1703, 9 aug. 1704;
lI'irmtJM, 4 et 18 dee. 1762, 22 laD. 1783.
CAN. 1455.
Privilegia patronorum sunt :
l.· Praesentandi clericum ad ecclesiam vacantem ve! beneficium
vacans;
2.· Salva exsecutione onerum et honesta beneficiarli Bustentatione,
alimenta ex aequitate obtinendi ex ecclesiae ve! bene1ìcii reditibus, si qui
supersint, quoties patronus ad inopiam nulla sua culpa redaetus fuerit,
etiamsi ipse iuri patronatus renuntiaverit in commodum Ecclesiae, ve!
pensio in limine fundatioilis ipsi patrono fuerit reservata, quae ad Buble-
vandam eius inopiam non su1llciat;
3.· Habendi, si ita ferant legitimae locorum consuetodines, in sui
patronatus ecclesia stemma gentis vel familiae, praecedentiam ante ce-
teros laicos in processionibos vel similibus functionibos, digniorem sedem
in ecclesia, &ed extra presbyterium et Bine baldachino I.
CAN. 1456.
Uxor per seipsam iOB patronatuB exercet, minores per parentes aut
per tutores; quod Bi parentes vel tutores acatholici Bint, iUB patronatus
interim suspensum manet I.
CAN. 1457.
Praesentatio, nullo iusto obstante impedimento, sive agatur de pa-
tronatu laicali sive de ecclesiastico et mino, fieri debet, nisi brevius
tempus lege fundationis vel legitima consuetudine praescriptom fuerit,
saltem intra quatuor menses a die quo is, cui ius est instituendi, patro-
num certiorem fecerit de vacatione beneficii et de sacerdotibus qui in
concursu fuerunt probati, si agatur de beneficio quod per concursum COD-
ferri debet I.
CAN. 1458.
§ 1. Si intra praescriptum tempus praesentatio facta Don fuerit,
ecclesia vel beneficium pro eo casu fit liberae collationis 4_
l C. 6, C. XVI, q. 2; c. 29, 30, 32, 88, 37, 38, C. XVI, q. 7; c. l, X, de 17ft" et Aone,eGee
cl6ricorvm, III, 1; c. 31, X, dtJ praeb81tdll et clip"""bvI, III, 5; c. 8, U, 20, 21, 25, 30,
31, X, de '"re patronatlll, III, 88; c. 3, X, de ecclerill aedlftcandll vel reparaBtlll, III, 48;
c. l, de praebendll et dignitaUb"" III, 4, In Vlo; c. UD., de capelli, mtmtJcAortlm, III, 18.
In Vlo; Conc. Trldent., 8l'.s8. XIV, de reI., c. 12; sess. XXIV, de reI., c. 18; sesso XXV, dtJ
rel/vlarib"" c. 11; de reI., c. 9; S. Plus V, consto c In confertmdfl _, 18 mart. 1567, Il; Cile-
men8 XIII, const. CI Inter m"rUplieeB _, 11 dee. 17""018, I 5-7; S. C. Ep. et Reg., Ordlnfl lIre-
mltarvm 8. A"I/flltin' leu Bononlen., 4 mart. 1864; S. C C., Oromuoon., 7 lo., 2 aug. 1755,
ad 6; Venetiarum et Ceneten., 19 dec. 1840; Tolenti'laten., 28 aug. 1847, 8 apro 1848, ad a;
8. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 dee. 1864; S. R. C., decr. geD. 13 mart. 1688; PooWlcale
Rom., tlt. De eccledafl detllcotfone ,e" COtllecratfone.
2 C. 16, X, de concelriOfle praebendae et eccledao tIOft "aco,,'", III, 8.
3 C. 2, X, de '''l'prenda nel/lil/entia praelatorvm, I, lO; C. 3, 27, X, de , ..tre ptJtroRfl-
1111, III, 38; C. un., de iure patraMt"" III, 19. ID Vlo; 8. C. C., C''''lGtW CGlteIU,
17 dee. 1842.
4 C. 2, X, de ,upplcntfG ReI/UUe,,'''' ",.aemtorum, I, lO; C. 3, 12, 27, X, de ' ..re paero-
nat"" 111,38; C. 3, X, de ecclerifl ae"ftcandi. vel repartJnd'" 111,48; Reg. 25, R. I., In VIO;
Paulus IV, consto c POltqvam _, 20 luI. 1558, • 2; S. C. Ep. et Reg., PeruriM, U laD. 1518;
8. C. C., CMnlatll Ca,teUi, 17 dee. 1842; CivUatll Pldll, SO aug. 1851.
§ 2. Si vero liB, quae intra utile tempus dirimi nequeat, exoriatur
sive circa ius praesentandi inter Ordinarium et patronum vel inter ip80S
patronos, sive circa ius praelationis inter ip80S praesentat08, suspenda-
tur collatio usque ad finem controversiae, et interim, si opus Bit, 0000-
nomum ecclesiae vel beneficio vacanti Ordinarius praeficiat 1.
CAN.1459.
§ 1. Si plures singulares personae sint patroni, p08sunt tum pro
Be tum pro suia lluccessoribus de alternis pra-esentationibus inter se
convenire I.
§ 2. Ut autem haec conventio sit valida, accedat oportet Ordinarii
consensus in scriptis datus, qui tamen semel praestitus nequit valide ab
eodem Ordinario vel eius successoribus, patronis invitis, revocari.
CAN. 1460.
§ 1. Si ius patronatus collegialiter exerceatur, ille praesentatus
habeatur, qui maiorem suffragiorum numerum retulerit, ad normam
can. 101, § 1; quod si, duobus scrutiniis sine effectu inatitutis, in tertio
IiCrutinio plures maiorem prae ceteria, sed aequalem inter se suffragiorum
numerum habuerint, ii omnes praesentati censeantur a.
§ 2. Si ius patronatus penes singuiares personas sit, quae inter se
de alternis praesentationibus non convenerint, ille praesentatus habea-
tur, qui maiorem saltem relative suffragio rum numerum retllierit; et si
plures eundem, maiorem quam ceferi. suffragiorum numerulIl habuerint,
omnes censeantur praesentati •.
§ 3. Qui ex diversis titulis ius patronatus obtinet, tot habet in prae-
sentatione suffragin. quot titulos.
§ 4. Quilibet patronus, antequam praesentatio acceptetur, non
unum tantum, &ed plures praesentare potest, tum una Aimoi tum etiam
successive, intra tempus tamen praescriptum, modo illos ne excludat
quos prius praesentavit 15.
OAN. l.a1.
Nemo potest praesentare seipsum neque aUia patronis accedere ut
suffragiorum numerum ad praesentationem necessarium pro se compIenti,
CAN. 1462.
Si ecclesiae vel beneficio provideri debeat per concursum, patronus,
etiam laiclls, non potest praesentare, ni8i clericum legitime ex concurSll
probatum 'I.
1 C. 4, x, de olftdo (udici. ordilllJrU, I, 31; S. C. C., MlJntllanlJ, 24 tebr. 173>.
t C. 2, de '"re J)lJtrOfl.lJtu., III, 12, In Clem.
a C. 6, X, de Il.., qUlJe lIu"t IJ prlJelato BI,", co".er&.u capftuli, III, lO.
• C. 8, X, de iure PlJtronlJtu., III, 38; S. C. C., Mo"ti. Fa'''~, 27 luI. 1850, ad 2;
.lI'1Jner&., 18 mart. 18M.
Il C. 24, X, de 'lire PlJtronlJtUB, III, 38: c. 2, de fure ptJtro"atu., III, 12, ID Clem .
• C. 15', 26, X, de '"re plJlrottatu., III, 38; S. C. Ep. et Reg., Numu. Pi.~., 20 dec.
1618; S. C. O., BlJre"., 21 noy. 1739.
'I Conc. Trldent., sesso XXIV, de reI., C. 18; IJenedlctu8 XIV, ep. « R6dd(tlJe Nobi, Il,
e apro 1746.
CAN. 1463.
Persona praesentata debet esse idonea, ideat, ip80 praesentationis
vel saltem aeceptationia die, qualitatibua omnibua pra.edita, quae iure
BeU communi BeU peculiari vellege fundationia requiruntur 1.
CAN. 1464.
§ 1. PraeBentatio fieri debet looi Ordinario, cuiua est iudicare utrum
idonea ait persona praeBentata 2.
§ 2. Ordinarius ad suum formandum iudicium, debet ad normam
can. 149 de persona praesentata diligenter inquirere et opportunas noti-
tias, etiam seeretas, si opus fuerit, assumere.
§ 3. Ordinarius non cogitur patrono patefaeere rationes cur perso-
nam praesentatam admittere non possit.
CAN. 1465.
§ 1. Si praesentatuB non idoneuB fuerit repertus, patronus, dum-
modo tempus utile ad praesentandum sua negligentia lapsum ne Bit,
potest alium intra t.empuB de quo in can. 1457 praesentare; &ed Bi ne hie
quidem idoneus repertus fl1erit, eecleBia vel beneficium pro eo casu fit
liberae collationis, nisi patronus vel praesentatus intra deeem dies a
significatione recusationis recursum a iudicio Ordinnrii ad Sedem Apo-
stolicam interposuerit; quo pendente, suspendatur collatio usque ad
finem controversiae et interim, si opus sit, oeconomum eeclelriae vel bene-
ficio vacanti Ordinarius praeficiat I.
§ 2. Praesentatio,labe simoniaca infecta, est ipso iure irrita, et etiam.
institutionem forte subseeutam irritam reddito
CAN. 1466.
§ 1. IA!gitime praesentatus, et idoneu8 repertus, aeceptata praesen-
tatione, ius habet ad canonicam institutionem ~.
1 Conc. Trldent., sess. VII, de reI., c. 13; &eSS. XXV, de reI., c. O; s. C. C., 8sr""-
'M., 27 nov. 1M9; LG"retsftG, 16 dee. 1724; F"'",,",'M., 21 aug. 1802. - Vide etlam
can. ~, I 2-
2 C. 6, C. XVI, q. 2; c. 81, X, de pme"en'u et "",'loti""" III, 5;.. c. 8. X, de ""U-
t"UOft'''al, III, 7; c. 4, 5, 8, 10, 11, 18, 18, 20, 21, 2-&, 25, 29, 81, X, de (are pGtf"Oll4tu, III,
88; c. 3, X,, de ecclea((, aedlllCGnd(1 " ' reparalldu, III, 48; c. 1, de prtJfJbfJllclu fIt ''''''l'O-
"bUI, III, 4, In Vlo; c. 1, de '","'"Uon'b"', III, 6, in VI,,; Conc. Trldent., aesa. VII, de
reI., c. 13; sess. XIV, de reI., c. 12, 18; BeSS. XXIV, de reI., c. 1H; sess. XXV, de reI., c. 9:
C1emens XIII, consto c l"tet' muUip'ke, _, 11 dee. 1758, 15-7; S. C. Ep. et Reg., PfJt'U....
11 lan. 1578; S. C. C., OOftltantSett., 17 DOV. 1629, ad 4; Olom"CfJfl., 7 lun., 2 ang. 17M, ad 6;
VfJflfJtitJram et OfJflfJtM., 19 dee. 1840; S. C. de Prop. Fide (C. G.), 18 dee. 1664.
3 C. 4, X, de ofJIcfo (ul(cU ordinaril, I, 31; c. 5, 28, 29, X, de f.n pGtt'Ofta'.., III, S8;
Conc. Trldent., sess. XXV, 'e reI., e. 9: S. C. C., PruenfJltfM, 1 febr. l884.
, C. 18, X, 'e '.re "atrollat." 111, 38; c. OD., de 6IIICfJ,a(b., prtJfJwtOf"llm, V, e, ID
Clem.; Cone. Trldent., 8e8II. XXV, de nl., C. 9; S. C. C., 8polelsna, 19Ian., 16 mart. 173'l;
OS"lIaRs, 26 febr. l.848.
§ 2. Ius concedendi canonicam institutionem proprium est Ordinarii
loci, non autem Vicarii Generalis sine mandato speciali 1.
§ 3. Si plures et omnes idonei praesentati sint, Ordinarius eligit
quem magia idoneum in Domino iudicaverit I.
CAN. 1467.
Institutio canonica pro quolibet benetlcio etiam non curato dari de·
bet, nullo iusto obstante impedimento, intra doos menses ex quo prae·
aentatio facta. Bit '.
CAN. 1468.
Si praesentatus ante canonicam institutionem renuntiaverit ve! moro
tuus fuerit, patronus rursus ius praeNntandi habet.
CAN.1469.
§ 1. Onera seu o1llcia patronorum sunt :
1.. Ordinariom loci monere, si bona ecclesiae seu benetlcii dilapi·
dari viderint, quio tamen se immisceant administrationi eorondem bo·
norum;
2.° Aedificare denuo ecclesiam collapsam aut reparationes, iudicio
Ordinarii, necessarias in eadem facere. si ex titulo aeditlcatiònis ius pa
tronatus habeant, et niBi onus aeditlcandae denuo vel reparandae ecclesiae
aliis incumbat ad normam can. 1186;
3.· Supplere reditus. si ex titulo dotattonis ills patronatus prove·
niat, cum eccleBiae vel benetlcii reditus ita defecerint, ut nequeat amplius
vel cultus decenter in eccleBia exerceri, vel beneficium conferri 40.
§ 2. Si ecclesia collapsa fuerit vel neces88riis indigeat reparationi·
bUll, aut si reditus defecerint ad normam § 1, nn. 2, 3, i11S patronatus
interim quiescit.
§ 3. Si patronu", intra tempu" ab Ordinario sub poena ces88tionis
patronatus praetlniendum, ecclesiam denuo aediticaverit vel restaurnverit
aut reditua aoxerit, in" patronatus revigescit; seeus ipao iure et sine ulla
declaratione cessat Il.
1 O. 8, X, de 'M"'V",*''''', eocJe.,,,
'vre fHltrotlCltV', III, 38; c. 8, X, ele
III, 1; c. 4, G, 8, lO, U, 13, 20, 21, 24, 25, 29, 31, X, de
GeclijIctJnel" 1Ifl1 re,,,ranella, III, 48; Conco Trl·
4ent., 8e88. VII, de reI., C. lJI; _ . XIV, 'e reI., C. 12, lB; &eSS. XXIV, de reI., c. 18;
.... XXV, ele reI., C. 8; S. O. O., F'rtllGM, 30 &ept. 1102; TridenUM, 19 lan., 18 mart. 1754.
I O. 8, 24, X, ele '.re ,,,trotlCl'v., III, 88.
I S. Plus V, consto « Ifa OOfI/ere"''' la, 18 mart. lG61, I 4.
40 C. 31, 82, C. XVI, q. 1; Conc. Trldent., &eSS. XXI, ele reI., c. 1; &eSS. XXIV, de reI.,
C. 8; aess. XXV, ele reI., C. 9; Benedlctus XIV, consto « Ad mllll"nU, !t, 30 mart. 1142,
I lO, lB; S. C. Ep. et Reg., Briden., 18 tuo. llWl; COft1Ien'''G''.m, 1 lun. 1635; S. O. C.,
BGguriM, 3 aug. l88G; Spire"., 30 ma1l1181, ad 1; Alat""G, 8 et 29 luI. 1715, ad l, 2; N.I·
..... S . .IIGrtm" 12 sepr. 1801, ad I; T~b.rt'M, 15 sept., 24 DOV., 15 dee. 1821; Fantln.,
10 tuo. 1848.
Il Reg. 25, B. J., In VIe; C. 1, ele '.re fHI'rotICIt••, III, 12, In Clem; Conc. Trldent.,
.... XXI, de reI., C. 1; Denedtctus XIV, consto c Ati mmtan". !t, 80 mano 1142, '13; S. C.
Ep. et Bes., Bn.rieII., 18 tun. lB7; 8. O. O. Bel,.""", a aug. 19; Ne,e.ifaG, 19 luI. 1806.
CAN. 1470.
§ 1. Praeter casum de quo in can. 1469, § 3, ius patronatus exstin-
guitur:
1.° Si patronus iuri suo reDuntiaverit; eius tamen renuntiatio ex
integro fieri potest aut ex parte; nunquam vero potest aliis compatronia,
si qui sint, dumnum atferre;
2.° Si Sancta Sedes ius patronatus revocaverit aut ipsam ecclesiam
vel beneficium perpetuo suppresserit;
3.° Si contra ius patronatus legitime praescriptum fuerit;
4. ° Si res, cui ius patronatus inhaeret, pereat, aut exstinguatur
familia, gens, linea cui secundum tabulas fundationis reservatur; quo in
altero casu nec ius patronntus hereditarium evadit, nee Ordinarius valide
permittere poterit donationem iuris patronatus aJi1 fieri;
5.° Si, consentiente patrono, ecclesia vel beneficium uniatur alli
liberae collationis, aut ecclesia fiat electiva vel regularls;
6.° Si patronus illS patronntlls simoniace in alium transferre atten-
taverit; si lapsus fuerit in apostasiam, haeresim aut sehisma; si bona ae
iura ecclesiae vel beneficii iniuste usurpaverit ant detineat; si reetorem
vel alium clericum ecclesiae servitio addictum aut beneficiarium per Be
vel per alios occiderit ve! mutilaverit 1.
§ 2. Propter crimina de quibus in § 1, n. 6, ius patronatus amittit
801us patronus reus et, ob delictum p08tremo memoratum, eius quoque
heredes li.
§ 3. Ut ex delictis enumeratis in § 1, n. 6, patroni censeantur iu
patronatus amisisse, requiritur et snftlcit Rententia declaratoria a.
§ 4. Censura aut infamia iuris innodati post sententlam condemna-
toriam vel declaratoriam, Dsque dnm censura vel infamia perdurant, ne·
queunt ius patronatus exercere eiusque privilegiis uti.
CAN. 1471.
Si cui Sedes ApoRtolica l'dve in concordatis sive extra concordata
indultum concesserit praesentandi ad ecclesiam vacantem ve! ad bene-
ficinm vacans, non inde ius patronatus oritur, et privilegium praeBenta·
tionis strictam interpretntiouem pati oportet ex tenore indulti.
CAPUT V.
De iu"bu8 et obligationibuB beneficiariorum.
CAN. 1472.
Quilibet beneficiarius, capta ll'gitime beneficii posseBsione, omnibuB
iuribus fruitur tam temporalibus quam spiritualibus, quae beneficio
adnexa sint -.
1 C. 6,23, X, de'.re plltrOtWJt"., III, 88; c. 12, X, de 1}Ofmi•• V, 17; c. 2, "" 1aGfJreUoCl,
V, 2, in VI"; Conc. Trident., aess. XXV, "" reI., c. 9; B. O. O., Jlllr6lotJM. SI lun. 1108; 2"'-
"rUM, 27 ian. 1827, 26 lan. 1828; FilM"., 26 ian. 1838.
li' S. O. C., Veru14nll, 28 maU, 16 iuI. 1858, n·aug. 18M.
a S. C. C., VeruillM, 28 maU, 16 luI. l.853, 11 auge 18155.
c C. 3, X, de ol/lckJ t1IcIJrl•• I, 28; S. C. C., B.r~ B. BepuJcrl, 28 apro 18IK.
431
OAN. 1473.
Etsi beneficiarius alia bona non beneficialia habeat, libere uti frui
potest fructibus beneficialibus qui ad eius honestam sustentationem Bint
necessarii; obligatione autem tenetur impendendi super:ft.uos pro paupe-
ribus aut piis causia, salvo praescripto can. 239, § 1, n. 19 l_
OAN. 1474.
Si ad bene:ft.cium obtinendum susceptio alicuius ordinis requira-
tur, beneficiarius talem ordinem ante beneficil collationem iam l'eceperit
oportet I.
OAN. 1475.
§ 1. Beneficiarius tenetur peculiaria onera beneficio adnexa fideliter
adimplere et praeterea canonicas horas quotidie recitare I.
§ 2. Si, nullo lègitimo detentus impedimento, obligationi recitandi
horas canonicos non satisfecerit, fructus pro rata omissionis non facit
auOB, eosque fabricae eccleBiae aut Seminario dioecesano tradat vel in
pauperes eroget '.
OAN. 1476.
§ 1. Beneficiariu8 bona ad suum beneficium pertinentia, ut beneficii
curator, administrare debet, ad normam iuris.
§ 2. Si negligens aliove modo in culpa fnerit, damna resarcire bene-
:ft.cio debet, atque ad ea compensanda ab Ordinario looi compellendus est;
et, Bi Bit paroohus, a paroecia amoveri poterit ad normam can. 2147 seqq.
OAN. 1477.
§ 1. Sumptus ordinario modo connai cum bonorum beneficialium
administratione et fructuum perceptione, a beneficiario ferendi sunto
§ 2. Impensae pro extraordinariis domus beneficialis reparationibus,
ab ils ferendae sunt quibus onus reficiendi beneficialem ecclesiam in·
cumbit, nisi fundationis tabulae a.ut legitimae conventiones et consue-
tudines aliud caveant.
§ 3. Minores reparationes quae ipBi incumbunt, beneficiarius quam-
primum perflciat, ne maiorum necessitas enascatur.
OAN. 1478.
Ordinarius looi obligatione tenetur advigilandi etiam per vicari08
foraneoe ut beneflcialia bona conserventur et rite administrentur.
l O. 16, D. LXXXVI: e. 18, 24, C. XII, q. 1; e. lO, X, de tlftlJ et Mne,tlJee olerlcorum.,

III, l; e. 16, 30, X, de fWG6ben411 et d'","IJ"b"" 111, 5; e. 44. X, de ri"",,,lII, et Ile IJUq,,",
pro .,mit""b", etlrigattlr"I fWOfIIU'lJt"r, V, 3; Cone. Trldent., sess. XXV, de reI., e. 1, 9.
3 O. 29, de fWG6beftflll et d'"."1J"1I"" III, 4, In Vlo.
s Leo X (In Cone. Lateranen. V), conato c B"pet'ftIJf! dllpo,mon" -, 5 maU 1514, 1 38;
8. Plul V, consto c III1J 1WOzfm.o _, 20 Rpt. 1571; S. C. S. Ofr., deer. 2t sept. l8OG, prop. 21,
damn.; deer. 18 mart. 16416, prop. 3Ii, damn.; deer. 4 mart. 1679, prop. M, damn.; S. R. C.,
n IUB. 1_, ad 1,2; CtI""UtIIJ, lO luI. 1677, ad 2; JflJr.orum. 12 nov. 1831, ad 46.
, Leo X (In Cone. LatenJnen. V), conat. c BUpeTft46 dC.poritionf, -, 5 mali 1514, 138;
8. PlUI V, conat. C III1J pronm.o _, 20 sept. 1571; S. C. S. Otr., deer. 18 mart. 16416,
prop. 88, danba.
Ood. Ivr" 0."01"01
CAN •. 1479.
In locatione bonorum beneficialium anticipatae solution~ ultra se-
mestre prohibentur sine licentia Ordinarii loei, qui in casibus extra-
ordinariis congruis praescriptionibus caveat ne talis locatio in damnnm
vergat loci pii aut successorum in beneficio l .
CAN.1480.
Annui reditus beneficii inter successorem et antecessorem eiusve
heredes, in casu obitus, pro rata temporis quo beueficio uterque deser-
vierit, distribuantur, omnibus proventibus et oneribus currentis anni
computatis, nisi legitima cousuetudo aut peculiaria statuta rite appro-
bata alium iustae compositionis modum induxelint '.
CAN. 1481.
Deductis cuiuslibet generis expensis et salvo praescripto can. 472,
n. 1, fructus beneficii vacantis pro altera dimidia parte accrescuut doti
beneficii vel massae commun,i, pro altera cedunt fabricae ecclesiae Ben
sacrario, salva legitima consuetudine qua fructus omnes in bonum com-
mune dioeceseos erogentur '.
CAN. 1482.
Quod ad. mediam annatam, quam vocant, attinet, ea, ubi viget, reti-
neatur, et peculiaria statuta ac laudabiles ~onsuetudines in unaquaque
regione circa eam vigentes 8el"Ventur ~.
CAN. 1483.
§ 1. Bona mensae episcopalis ab Episcopo diligenter administrentur.
§ 2. Domus episcopalis sarta tectaque consel"Vetur et, si opus sit,
restauretur et repal'etur impensie eiusdem men8lle, quoties huiusmodi
onera ex peculiari titulo a1iis non incumbant.
1 C. 6, C. X, q. 2; Conco Trldent., &eSS. xxv, de reI., c. 11; Bened1ctua XIV, coD8t.

U,,'verla''- l, 29 aug. 17U; S. C. Ep. et Re"., Oeri"wkft., 80 oct. 1600; S. C. C., Bo-
CI
maM, 2 mall 1643, ad 1, 2: 8. C. de Prop. Fide, lnstr. <ad Patrlarch. Armen.), 80 luI.
1867, n. 8.
I C. 40, de eleot4ofte et eleoU fIOteltate. I, 6, in VIo; c. 9, fIe ofllc40 ordMIGrU. I, 1S.
iD VIo; c. 2, de electione et elecU fIOtelt.te. tlt. I, in Extravag. Ioan. XXII; c. un., ftfI Nde
~aca"te aUqu'd ,.,'ot/etur, III, a, In Extravag. com.; S. C. Ep. et Beg., GroftltfJft.,8 maU
1582; De Guama""a, 23 mali ]815: S. C. C., Fabritanell., 19 dee. 1801.
fIO'"'-'''
3 C. 28; X, de praebencn, et dil1""atlluII, III, &S; c. 40, de e'ect4ofte et e'eoll
I, 8, In VIo; c. 9, de ol/ldo ord'"ari', l, 16, in VI•.
c Conc. Trldent., sesso XXIV, de rl'l., c. 14; S. PIU8 V, const. c n"ruM ",...'- " 1lUIL
1570, I 4 sq.; Innocentlu8 XII, consto c Beele"" O.,lIo"cae " 22 aept. 169G, I a, 15 &q.; Be-
nedlctus XIII, const. c P'UI et mllerlco" " 28 apro 1725; Benedlctus XIV, COD.'It. c Ad hotIo-
randam », Z1 mart. 1752, I 28; S. O. Ep. et Beg., At7er'lIlIfJ, 22 lan. 11591, ad 2; S. O. C.,
Aquilana, 21 mali 1630,.nd a; Leodieft., 2 mali 1699,. &S apro 1704; OCUla"ett., 3 dee. 1718; V ..
terbfen., 12 aug. 1741, 15 dee. 1742, 2 dee. 1747,13 lan. 1748, ad 7; l..cod..... 19 lui., 9·.q.
1777; Oa",erine"., 8 lui. 1862.
I 3. Curent quoque Episcopi ut, accurato inventario confecto, uten-
ailla omnia vel bona mobilia domui episcopali torte addicta. atque in
mensae dominio constituta, ad successorem ex toto secureque transmit-
tantur.
VI.
OAPUT
De dimiBBiofte et psrrnutatioM beneflcio",m.
OAN.l4&.
Ordinarius ne admittat dimissionem bene1icii a clerico in maioribus
ordinibus constituto tactam, nisi constet eum necessaria ad honeBtam
sustentationem aliunde habere, et ftrmo praescripto can. 584: l.
OAN. 1485.
Dimissio beneftcii, cuius titulo clericus ordinatus tuit, irrita est, nisi
expressa mentio ftat clericum illius titulo promotum tuisse, eidemgue,
de consensu Ordinarii, alium legitimum ordinationis titulum substi-
tuis8e I.
OAN. 1486.
Dimissionem beneftciorum iu commodum aHorum vel sub aligua
conditione, guae ipsam beneftcii provisionem aut redituum erogationem
attingat. Ordinarius admittere nequit, nisi in casu guo beneftcium sit
litigiosum et dimissio ftat ab alterutro ex litigantibus in commodum
alterius a.
OAN. 1487.
I 1. Permutatio duorum beneftciorum fteri valide neguit, nisi propter
Ecclesiae necessitatem vel utilitatem aliave iusta de causa, Bine aliorum
detrimento, de consensu patroni, si agatur- de bene1lcio iuris patronatus,
et Ordinam looi, non 8:utem Vicam GeneraHs Bine peculiari mandato,
nee Vicarii Oapitularis, et servato praescripto can. 186 c,
I 2. Ordinariu! intra mensem consensum praestet vel deneget; et
permutatio valet 8: momento consensus ab Ordinario praestiti I.
§ 3. Beneftciorum permutatio admitti nequit ab Ordinario, si utrum·
que aut alterutrum beneftcium Bit Sedi Apostolicae reservatum '.
1 Conc. Trldent., 8e88. XXI, tle reI., c. 2; S. Plua V, const. « Q"G"'G BocIeNe " l apro
lli68, 1 8; 8. C. de Prop. Fide (C. G. - Albanlae), 18 apro 1757, ad l.
I Conc. Trldent., sess. XXI, tle ret., C. 2; S. C. C., I,GflCCGfJfIfJ., 9 tebr. 1726, ad l, 8-6;
A.'e"., 20 mart., 3 apr., 22 maH 1784; PonUlcale Rom., tlt. ne orti'''''"''cora/fWfJfttl".
I Conc. TrIdent., sesR. XXV, de reI., C. 7, 15; Paulua IV, motu pl'Opr. « I,,'er OGele-
rG' " %1 DOV. l.557, I 2; P1ualV, const. «RomG",,,,, Pora"lIcem" 17 oct. 15M, 11-3; 8. Piua V,
consto « Q"G"'G EocluCtuJ " 1 apro l568, I 4; const. « 1,,'olcrGb"~ " llun. 1.569, I 3-8; conat.
« BodCe " 14 DOV. l.I569, I 1; Benedlctus XIV, const. « l" IUbUmi '. 29 aug. 1741, I 3. 4;
S. C. C., OG.m"., 9 et 30 iul. 1774; N,d"., 8. 1Goob' de 8fHJtha, 21 apro 1792.
, C. Ci, 7, 8, X, de re",M pfWM'''Gtione, III, 19; C. un., de reru", permlltGUone, III, lO,
In VIa; 8. C. C., No1XlrCefJ., 6 oct. 1703. ad 1.
I Gregorlu XIII, const. « BUmGfJO N '.dCcW l, Ci lan. l.5SI, I 7.
• 8. Plua V, const. « l" cora/crfJfttl~ " 18 mart. lCl67, I 6.
•
CAN. 1488.
§ l. Si beneficia permutanda inaequalia .ont, nequeunt eompensari
reservatione fructuum aut praestatione pecuniae seu euiusque rei pretio
aestimabilis 1.
§ 2. Permutatio fieri nequit inter plures quam duos beneficiariO&.
TITULUS XXVI.
De aJlls institutis ecelesiastieis BOB eollegiaUbos.
CAN. 1489.
§ 1. Hospitalia, orphanotrophia aliaque simili& instituta, ad opera
religionis vel caritatis sive spiritualis sive temporatlilil destinata, p088unt
ab Ordinario looi erigi et per eius decretum persona iuridica in Ec·
elesia constitui. .
§ 2. Loci Ordinariua haee instituta. ne approbet, nisi finis fundatio-
nis utilis reapse Bit, et talis eonstituta fuerit dos, quae, omniboa per'
pensis, su1!lciat vel suffieiens fore prudenter praevideatur ad illum use·
quendum.
§ 3. Horum institutorum administrare bona 8ui cuiusque reetoris
est, secundum normlls tabulae fundationisj hic vero iisdem obligationibu8
tenetur, iisdemque iuribus truitur, quibua administratores aliorum bo-
norum ecelemastieorum J.
CAN. 1490.
§ 1. In tabulis fondationis piua fundator accurate describat totam
instituti constitutionem, finem, dotationem, administrationem et regi.
men, usum redituum et 8ueeessionem in bona, C8SU exstinetionis lpsiu8
instituti.
§ 2. Buiusmodi tabulae duplici exemplari eonfieiendae sunt, quorum
alterum in archivo instituti, alterum in archivo Curiae reponatur.
CAN. 1491.
I 1. Loci Ordinarius omnia huiusmodi lnstituta, etlam in peraonam
moralem erecta e' quovia modo e.'c:empta., visitare potest et debet ••
§ 2. Imo licet in personam moralem non sint erecta et domui reli·
giosae coneredita, si quidem agatur de domo religiosa iuria dioeceaani.
1 C. 15, X, de reni'" PE'rmtltcJttolle, III, 19.

2 C. 2, de "''''''0.''
dent., 8e88. VII, de "'I.,
dom'"', ti' eplIcopo "l"
lUMectae, III. 11, In CIem.: Colle. TI'!-
c. 1G; ae88. XXV, de ",,., c. 8; S. C. C., Ns",IeII., 8 apr. lA14,
8 aug. 1693, ad 1, 2, et
8 febr., 2S mart. 1716.
• O. 2, de
dent., 8e88. VIL de
",,,,,foIl.
dOfll'bu,
",sl.,
ti'
epUCOfJo "l"
.,,1riecttJe, III, 11, In Clem.: Conc. TI'!-
c. 15: 1IeSII. XXlI, de "'I., c. 8; BenedlctU8 XIV, col18t. c A• ..,t-
'sn't. " 80 mart. 1742, I 81: S. C. ElI. et Beg., RfpsM. 14 mall 1841, ad 3; S. C. C., !A-
CClnG, mense febr. 1688; NespoUtafltJ «(JQ"fIf"6(ItJt#Oftt. 8omtHc1ac&e), 8 febr. 1601, ad 2: ere-
moneta., 14 febr. 1608; StdriM, 7 dee. 1m, ad I, Il; Nanalell., 6 apro 1574, 8 a1l8. I .
ad 1, 2 et 8 febr., 28 mart. 1718, ad 1; Llps",n., 9 mall, 8 Ion., 11lul. 1'lGO, ad 1; " .....,
1810. 1m, 4 _rt. 1'l1i8; Pontl1lcale Rom., tlt. Ordo tJd 111ft,..... JHlrocMu.
·iurisdictioni Ordinarii looi penitU8 8ubdu,tur; si de domo religiosaiuria
ponti1lcli, episcopali vigilantiae subsunt quocl spectat ad religionls ma.-
gisteria, honeatatem morum, exercitationes pietatis, saerorum adminl.
strationem 1.
OAN.1m.
I 1. Etiamsi fundatione, praescriptione aut privilegio apostolico
pium institutum a iurisdictione et visitatione Ordinarii looi exemptum
fuerit, ius tamen Ordinario est redditionem rationum exigendi, reprobata
contraria consuetudine I.
I 2. Si fundator velit administratores non teneri rationem Ordi·
nario looi reddere, fundatio ne acceptetur.
OAN. 1493.
Ordinarius looi advigilet ut piae ftdelium voluntates, in horum insti·
tutorum fundatione expressae, pIene serventur '.
OAN. 1~.
Sine venia 8ediB Apostolicae haec instituta supprimi, uniri, vel in
U8U8 a fundatione alienos converti nequeunt, nisi in tabulis fundationia
aliud caveatur '.
PARS SEXTA
DE BONIS ECCLESIA.E TEIlPOBALIBUS
OAN. 1495.
§ 1. Ecclesia catholica et Apostolica Sedes nativum ius habent libere
et independenter a civili potestate aequirendi, retinendi et administrandi
bona temporalia ad ftnes sibi proprios prosequendos '.
1 CoDe. Trldent., &e8B. XXV, de reI., c. 8; Leo UII, ClOII8t. « C0fId41ae • 0"""'0 l,
8 dee. 1800, I 2, Do x..
I Vide etlam CaD. lI2fi.
• O. 8, X, Ile rel~. doIa4".., ., epfaoopo ..., nbleotae, III, 88; c. I, de ""'gIoI4I
doNfHII, ., epllcopo "", .,,&fec,..,
III, 11, In Clem.; CoDe. Trldent., &e8B. VII, de reI.,
c. 11; &e8B. XXII, de reI., c. 8; eeea. XXV, de rei., c. 8; Bnedlctua XIV, roDat. « Ad_fU.
,.",4a l, IO mart. 1742, IlO, 81: S. O. C., Jledfolcanell., menae dee. lCi8'l: B"".Maca, 12 DOV.
1688, ad 4; Dm"..."., ~ mall 183f, ad li.
, O. 4, X, de reUgIoI4I dOlM"", ., 8flfaooIo "", nfriect.., III, 88; c. 2, de reUgfofta
dowa'Du, ., ep4aoofJo . , ••lrieotae, III, 11, In Clem.; CoIIC. Trldent., Be88. VII, de reI.,
c. 11; se88. XXV, de reI., c. 8; S. C. C., Acenwm., 2 malllOO3.
Il C. l, D. XCVI; c. IlO, C. XVI, q. l; c. 12, X, de re"", flooIeWJe a14ella1lfl4a 'Hl ROII,
III, 13; CoIIC. Lateranen. I, can. 4; MartlDu8 V (In Conc. Constantlen.), roDat. c lfl'w
CIHICtGa l, 22 febr. 1418, art. lO, 16, 82, 33, 38, 88, 44, Ioonnls Wlcletr, damn., art. 84-88,
de qulbua errorum Wlcletr et Hua suspectl Interrogandl; I.eo X (In Conc. Lateranen. V),
COD8t. c S.pertlG8 d4aJH)ft,4ofI4a l, li mall lG14, I 89; GregorlU8 XVI, allocut. c AI/flel•• I,
l mart. 1841; Plue IX, allocut. c
lore l, :u; dee. 18116; alloeut. c
Q.'"''
'.md."••
l.e'tloNrimf, l, li sept. llli1; aUocut. «N.flqt&G_
CfJt"114.... I, 18 mart. 1881; allocut. « JlG4ri.... fII'-
detII l, 9 lun. 1882; ep. eDC1cl. c '.ore.f,,"f _, 17 sept. 18113; S,llabu8 errorum, prop. 21, ~:
§ 2. Etiam eccleBiis aingularibua aliisque personis moralibua guae
ab ecclesiastica auctoritate in iuridicam personam erectae aint, iua est,
ad normam aacrorum canonum, bona temporalia acguirendi, retinendi
et administrandi 1.
OAN. 1496.
Ecclesiae iU8 guogue est, independens a civili potestate, exigendi a
fidelibu8 quae ad cultum divinum, ad honest&m clericorum aliorumgue
ministrorum 8ustentationem et ad reliqu08 fines sibi propri08 aint ne-
cessaria I.
CAN. 1497.
I 1. Bona temporalia, sive corporalia, tum immobilia tum mobilia,
sive incorporalia, guae vel ad Ecclesiam universam et ad Apostolicam
Sedem vel ad aliam in Ecclesia personam moralem pertineant, 8unt bOfttJ
eocleMastica 3.
§ 2. Dicuntur RtJCra.l guae consecratione vel benedictione ad divinum

cultum destinata 8unt; pretio8a, guibu8 notabilis valor Bit, artis vel histo-
me vel materiae causa.
CAN. 1498.
In canonibua qui scquuntur, nomine Ecclesiae significatur non 801um
Ecclesia universa aut Sedes Apostolica, sed etiam quaelibet persona
moralia in Ecclesia, nisi ex contextu sermonis vel ex natura rei aliud
appareat.
TITULUS XXVII.
De boa eeeleslastlels aequlrendl8.
OAN. 1499.
I 1. Ecclesia acquirere bona temporaUà potest omnibu8 iU8tis modis
iuria sive naturalis sive positivi, quibua id allia licet c.
allocat. « U"'ve,,n. " 20 sept. 1867: Pio. X, ep. « Acre nefGri_mq_e " 14 maH l.8OG; ep.
encycl. « VeheMeftter No. " n febr. 1906: allocato « arti""""'.'" " 21. febr. 1908; Utt.
encycl. « Une fm. enoore " Gian. 1907: lltt. encycl. « IGmd_d_m " 24 maH 1911.
1 C. 3, C. XII, q. 3; c. 1, de 'm'"tf"'late eCCleriG,..",. "oemeterWrtt'" et Gliortt",'oco-
,..'" reUglo.orum. III, 23, ID VIo: Pio. IX, aUocut. c NtfflqtfGm lore " 15 dee. 1858; ep.
encycl. c IftcredibU'., 17 sept. 1863; ep. encycl ... QIUl"t4 0IIrt1 " 8 dee. 18M. - V1de et1am
can. 531.: 691, I 1.
2 C. 67, C. XVI, q. 1; c. 3, C. XVI, q. 2; c. 1, de dem",,,. pri"'''''' et obIclUoni&...
III, 13, ID VIo; Conc. Trident., 8e88. XXI, de ref., c. 4,7: sellS. XXIV, de ref., c. 13;
sesso XXV, de "el., c. 12; InnGCenUo8 III. evo c Bi_" e:.emplo •• 18 dee. 1208, Profe88lo lIdel
Waldensibo8 praescr.; Benedicto8 XIV, const. c Ad mUltaftt" " 30 man. 1742, I n, 13;
Pi08 VI, const. c A_ctl)"em Ilde' '. 28 auge 1794, prop. 64, Synodi Pistorien., damn.: Pl08 X.
ep. c Acre "eIGrit"nque '. 14 mali 1005; Iltt. encycl. c IGmdudam li, 24 mail 1911; S. C. C.,
MGrlOrum,16 apro 1639: OG"OOIIO"O"., 29 apro 19U; S. C. de Prop. Fide (C. G. - Bardstown).
13 mail 1816, od 2-4; ID8tr. (od Vic. Ap. Indlnr. Orient), 8 sept. 1869, n. 28. .
s C. 13, X, de "e"borum "un'IIOtJtwne, V, 40; S. C. de Prop. Fide. 1Dstr. <ad Praef.
Ap. Norveglae), :n mail 1881.
& Clemens XIII, consto c Afla. 4d Apo.tolclt•• " 30 ian. 1768, Il. 5, 7·13. - Vide et1am
can.531..
'Digitized by Coog le
§ 2. Dominium bonorum, Bub suprema auctoritate Sedia Apostolicae,
ad eam pertinet moralem personam, quae eadem bona legitime acqui-
siverit 1.
OAN. 1500.
Diviso territorio personae moralia ecclesiasticae ita ut vel illius
para alli personae morali uniatur, vel distincta persona moralis pro parte
dismembrata erigatur. etiam bona communia guae in commodum tOtiuB
territorii erant destinata, et aes alienum quod pro toto territorio con-
traetum fuerat, ab auctoritate ecclesiastica, cui divieio competat, cum
debita proportione ex bono et aequo dividi debent, salvis piorum funda-
torum seu oblatorum voluntatibus, iuribus legitime qu&esitts, ac legibus
peculiaribus, quibus persona moralis regatur·.
OAN. 1501.
Exstincta persona morali ecclesiastica, eius bona fiunt personae mo-
ralis ecclesiasticae immediate superioris, salvis semper fundatorum seu
oblatorum voluntatibus, iuribus legitime guaesitis atque legibus peculia-
ribus guibus exstincta persona moralis regebatur.
CAN. 1502.
Ad decimarum et primitiarum solutionem guod attinet, peculiaria
Btatuta ac laudabiles consuetudines in unaqua.que regione serventur '.
1503. OAN.
Salvis praeo.scriptia can. 621·624, vetantur privati tam clérici quam
laici Bine Sedia Apostolicae aut proprii Ordinarii et Ordinarii looi licen-
tia, in scriptia data. stipem cogere pro quolibet pio aut ecclesiastico
instituto vel fine •.
OAN. 1504:.
Omnes ecclesiae vel beneficia iuriRdictioni Episcopi subiecta, itemque
laicorum confraternitates, debent ql10tannis in signum subiectionis sol-
lo C. 16, 19, C. XII, q. 1; e. 8, O. XII, q. 3; e. G, C. XII, q. G; e. 8, C. XVI, q. 6; e. 7, X,

de COMm"Uoa'bu" I, 2; e. 2, X, de OOftItIet"d'ne, I, 4; e. l, X, de in "'te"..,m reltIt"tloae.
l, 41; e. 9, X, de problJtloaibtu. Il, 19; e. 11n., de rebtu eccJellGe nOIa IJJlenlJnd". III, 4, iD
Enravag. com.; Cone. Trldent., sess. XXII, de ref., e Il; Bened1ctus XIV, ep. « Cum en~
cUca. " 24 maI1171i4, I 4, 9; Plua IX, ep. eneyel. « Qua"ta curlJ " 8 dee. 1864. - Vide etlam
('Iln. 1581; 691, I 1.
2 Vide etlam can. 1427, I 8.
I C. 1SG-57, 00, 67, C. XVI, q. l; e. 2,3, C. XVI, q. 2; e. l, 4, 15, C. XVI, q. 7; e. 5-7, 14,
18, 20-26, 82, 33, X, de dec",d., f)rimim. et obJatlonfh., III, 30; e. 18, X, de oenribu,
6attJCtfoA'b... et procurlJtloalbu•• III, 30; e. 1, de decim". l'rimi"" et o'UaUoaLbu., III, 13,
In VI"; Cone. Trldent., sesso L'UV, de ref.• e. 13; sea. XXV, de ref.• e. 12; IDDocentlua III,
ep. « Biu uem"ro " 1S dee. 12OR, Profe881o fidel Waldenalbua praeser.; MartlDua V (iD
Cone. Conatantlen.), çonat. « I"ter CUtlctlJ' " 22 febr 1418, art.-1S, loaDDla Wleletr, damn.;
Leo X (In Cone. Lateranen. Vl, consto « Dilm ',,'ra "
19 dee. 1516, 116; Clemena XIV, ep.
eneyel. « Deoet (ltltJm ~me " 21 sept. 1769, I 26, 27; S. C. C., ArimitWm., 8lun. 1619;
8f1OletlJftG. 16 et IO mart. 1126, ad l; B. C. de Prop. Fide (C. G.), 2 lun. 1760; B. Poenlt.,
4 malll897•
• 0.2, de
8 lun. 1151S.
fIOfIII'-U" et rem"rioafb.... V, 9, iD Clem.; S. C. Ep. et Reg., TarenUftG.
vere Episcopo cathedraticum BeU moderatam taxam determinandam ad
normam can. 1507, § l, nisi iam antiqus. consuetudine fuerit determinata l.
OAN.I505.
Loei Ordinarius, praeter tributum pro Seminario, de quo iD caD. l.355,
1356, aut bene1lcialem pensionem de qua in can. 1429, poteat, speciali
dioeeeBis necessitate impellente, omnibus benefi.ciariis, Rive saeeularibus
Rive religioBis, extraordinariam et moderatam exactionem imponere ••
CAN. 1506.
AIiud tributum in bonum dioeeesis vel pro patrono imponere eccle-
siis, benefi.ciis aliisque institutis eeeleBiasticis, quanquam Ribi subieeti&,
Ordinarius potest tantummodo iD actu fundationis vel conseerationis;
&ed nullum imponi tributum potest super eleemosynis Mi888.1'um Rive ma-
nualium Rive fundatarum '.
CAN. 1507.
§ 1. Salvo praeseripto can. 1056 et caD. 1234:, praefi.nire tuas pro
variis actibus iurisllictionis voluntaria.e ve! pro exseeutioDe reseriptorum
Sedis Apostolicae vel occasioDe ministratioDis SaerameDtorum vel Sacra-
mentalium, in tota ecclesiastica provincia solveDda.s, est Concilii provin-
cialis aut CODveDtus Epiaeoporum provinciae; &ed nulla vi praefinitio
eiusmodi pollet, nm prius a Sede Apostolica approbata fuerit 6.
§ 2. Ad taxas pro actibus iudiciallbus quod speetat, servetur prae-
aeriptum, ean. 1909.
OAN. 1508.
Praeaeriptionem, tanquam aequirendi et Be liberandi modum, prout
est in legislatione civili respeetivae nationis, Eeelesia pro bonis eeele-
Riasticis reeipit, salvo praeaeripto eanonum qui Bequuntur.
CAN. 1509.
Praeaeriptioni obnox1a non sunt:
1.· Quae sunt iuria divini sive Daturalis Rive positivi;
2.· Quae obtineri possunt ex solo privilegio apostolico;
l O. 1, 4-6, 8, lO. C. X, q_ 3i e. lO, X, tle 01/&010 f.tlCoCI ortl""'n', I. 31; e. 9, 20, X, ...
omdb.., NIJClIon'bu. et JH"OCIWGffoI&'b.., IU, 39; B. C. lDp. et Bee., B~., 88 ava.
18GO; B. C. C., CIJIGOea., 21. mali 1844; Alblll,....., 2 dee. 18H, ad 1-8; BtJf"IWm., 18 maIl,
27 lUD. 1705, ad Gi AmaI"."IJ"", G eept. 1705, 20 fabro 1707, ad 1; Atllllot&etJ., BO !aD. 1128,
ad li G oet. 1731, ad G; JlIJC8rIJ""., 8 maJ11'lM; AlelllatItJ, 17 apr., 22 maJ117lK, ad m;
lI""""tItJ, 24 luI. 1734, ad I-IU: AI.",.".., 18 dee. 1734, 15 taD. 1735; Pervd"", 19 DOV. 1735.
ad 1; BlltJccftJrum, 1 et 15 mart. 1738. ad 2; TolenUtItJ, 28 fabr., 14 man. 1719; vUerlrieR.,
7 apro 1742; Fenm"tItJ, 19 apr., 12 1111., 2 aq. 1700; BelftItJ, 27 apr., 18 mali 178G, ad 1;
ANi"", 23 febr., 16 mart. 1m, ad 1, 2; ClJma"..... 20 aq. 1774. 18 mart., 17 lub.• 8 lui.
177G: AtllllotIen. el T.,.. . ., 81. luI. 1852; AHf"IJ, 28 mart. 18G7: Cflll""" CutelU el AIe-
IntItJ, 20 aug. 1917.
I C. 6, X, tle cetIIlhl, utJctlonihl el procuf"GUonlb.., IU, 38: S. O. C.. 0erwtItIeA.,
27 febr. 1683, 28 laD•• I) fabr., 22 mart. 1780.
s C. 23, X, d4J f.,..,",'rotItJIu. III, 38: c. a. 7. 9, 13, 15, X, le O8IIIlhl, NtJCtloMk.
el procuf"Gelo"fbul, III, 89; C. 1lD., le e.ce6"hI "naeltJlorum, V, 8, ID Clem.
~ B. O. CoD8lst_. 21. apro 1910; B. O. O., decr. lO 11lJL 1898, ad II.
3. Iura spiritualia, quorum laici non sunt capaces. si ngatur de
0
praeacriptione in commodum laicorum;

4.0 Fines certi et indubii provinciarum ecclesiasticarum, dioece·
Bium, paroeciarum, vicariatuum apostolicorum, praefecturarum aposto-
liearum, abbatiarum vel praelaturarum ".dlills;
5.· Eleemosynae et onera Missarum;
6.0 Beneflcium eccleRiasticum Bine titulo;
7.0 I~s visitationiM et obedientiae, ita ut 8ubditi a. nullo Praelato
visitari possint et nulli Praelato iam subslnt;
8.0 Bolutio cathedratici I.
CAN. 1510.
§ 1. Bes 88era.e quae in dominio privatorum sunt, praeacriptione
acquiri a privatis personis possunt, quae tamen eas ad.hibere nequeunt
ad profanos usu8j si vero consecrationem vel beuedictionem amiserint,
libere aequiri po88unt etiam ad. UBUS profan08, non tamen 8Ordid08.
I 2. Bes sacrae, quae in dominio privatorum non sunt, non a per-
sona privata, &ed a peraona morali ecclesiastica contra aliam per80nam
moralem ecclesiasticam praescribi possunt.
CAN. 1511.
I 1. Rea immobiles, mobiles pretiosae, iura et actiones sive perso-
nales sive reales, guae pertinent ad 8edem Apostolicam, spatio centum
annorum praescribuntur I.
I 2. Quae ad aliam personam moralem ecclesiaaticam, spatio trio
ginta annorum I.
CAN. 1512.
Nulla valet praescnptio, nisi bona fide nitatur, non solum initio
p088e88ionis, &ed toto possessionis tempore ad. praeacriptionem requisito • .
CAN. 1513.
I 1. Qui ex iure natura.e et ecclesiastico libere valet de suis bonis
atatuere, potest ad. causaa piaa, sive per actum inter vivos sive per actum
mortis ca1lB8., bona relinquere l.
l O. 5, 8, O. XVI, q. 3; c. 4, X, de OOftltletucllne, I, 4; c. 7, 12, 16, X, de prae.criptlo-

",_, Il,28; c. 4, X, de pllroch'" et
clara" _,
al"" flGroc1a~a", III, 29; DeDed1ctua XIV, ep. c De·
16 mano 17tG; S. C. C., BOI&Oaietl., 3 et 17 dee. 1718; OOfllllclea., 111ul. 1818; z...
CGIMI, 111m. 1825; 7'heGRea., 171un. 1809, ~ apro 19Q1. . .
I O. 16, 17, O. XVI. q. 3: C. 13, 14, 17, X, de prae.cripUon'bu., Il, 28; C. 4, X, cle COf&o'
11,."..,. . . .tfU " ' '''u'''', n, 30; c. 2. cle prae.cripUoa'_, Il, 13, III VI,,; Bononus ltl,
ep. c BecI" Apo.toZlCGe _, 23 apr.l221; Beued1ctua XIV. const. « Acl hoftorotWl4m _,27 Ql.art.
1752, I BO.
I O. I, 15, O. XVI, q. 8; C. 8, X, de prae.criptlo"'b .., Il, 28•
• O. ~, 8, 17, 19, 20, X, cle praelfcriptloaflml, Il, 28; neg. 2, 3, R. J., In VIo; Benedl·
ctua XlV, ep. « Url)eM _, 19 man. 1732, 123; S. C. Ep. et neg., Pllfto",lfttJtMI .n Romc&tMI,
23 aept. 1888; S. O. de Prop. FIde (C. P. pro Bili. - Sutchuen.), 5 apro 1785.
• Martinus V (III Cone. Oonatantlen ), conato « 1m",. cuftCta _,22 febr. 14l.8, art. 81-88,
10IlDDIa Wlcletf, c1amn.; Plus IX, ep. encycl. « 0.11"'11 cura _, 8 dee. 1884.
§ 2. In ultimis voluntatibus in bonum Eccleaiae aerventur, si fteri
possit, 8011emnitates iuris eivilis; bae si omissae fueriDt, heredea m~
neantur ut testatoris voluntatem adimpleant l.
OAN. 151'.
Voluntates lldelium faeultates SU8S in pias caUB88 donantium vel
relinquentium, sive per aetum inter vivos, sive per actum mortis e&UIIIt,
diligentissime impleantur etiam eirca modum administrationis et eroga-
tionis bonorum, salvo pl'oescripto can. 1515, § 3 I.
OANo W5.
§ 1. Ordinarii omnium piarum voluntatum tam mortis causa quam
inter rtvos exsecutores sunt a.
§ 2. Hoc ex iure Ordiuarii vigilare possunt, ae debent, etiam per
visitationem, ut piae voluntates impleantur, et alli exaecutores delegati
débent, perfuneti munere, uns reddere rntionem c.
§ 3. Clauaulae buie Ordinariorum iuri eontrariae, ultimiB volunfa·
tibus adiectae, tanquam non appositae babeantur ••
OAN. 1516.
§ 1. Clericus vel religiosus qui bona ad· piaa caUB8B sive per aetum
inter vivos, sive ex testamento 1lduciarie aecepit, debet de sua. fiducia
Ordinarium certiorem reddere, eique omnia istiusmodi bona aen mobilia
BeU immobilia cum oneribus adiunctis indicare; quod si donator id ex·
presse et omnino probiboerit, 1ldociam ne acceptet '.
§ .2. OrdinariuB debet exigere ut bona 1lduciaria. in tuto collocentur
et vigilare pro exsecutione piae voluntatis ad norma.m can. 1515 '.
l C. 2, X, de con.9"et"lIllI8. 1. 4; c. n, .1:, Ile ' •• t.meR'" et ."."'.. tIOl"ft,.,n~..,

III, 28; 8. O. C., Bip'n•• 20 dee. 1828; 8. Poeu1t., 10 lan. 1801.
I C. 4, e-n, C. XIII, q. 2; c. 4, C. XVII, q. 4: C. 8,.4, 8, 11, 19, X, Ile 'e.'._'" et
"","'.. wl"R'.Ubu•• III, 28: c. 3, X, Ile ...cee.don"J"• • b
ment.. et fil""," .",u"ito.
tIOl,,"t."b"•• III, G, ID Clem.: c. 2, Ile rellllfoN iorn.b••• ti' 'u"
III, Zl: e. un., de
~
..,,, ...bfect.e, III, n, ID Clem.: CoDe. Trldent., sess. VII, Ile ref.• e. ~ 8. C. 8. Otr., clecr.
18 mart. 1006, prop. 43, dalIUl.: S. C. C., Ven.rill •• 15 DOV. 11M, ad 1-4; 8. O. de Prop. Fide,
IDStr. a 1807.
" O. S, 8, 17, X, Ile 'eil""'eta'" et td""," tIOl""'4"bu•• III, 28; Cone. Tr1dent.,
sess. XXII, Ile reI., e. 8; BeDedlctu8 XIV, coDSt c Ali ","It.",ia -, IO mart. 1742, I BO, 31;
S. C. O., O.cen .• mense oct. lG89, ad 7; O''''t.''.Pie"... 18 luI. 1 _ l'o",,",... 28 laD.
1848, ad 2; 8. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin.), 18 laD. 1794•
• C. S, O, 17, 19, X, de ,u'tlmenli. el td""." tIOl"n'o'iblf., III, 28; e. un., de tu,.
men'" et "mmc. ool."to"b.... III, 8, iD Clem.; Cone. TrldéDt., 1Je8II. XXII, Ile ref.• e. 8;
Benedletus XIV, CODat. c Ad ","fI.n," _, 30 mano 1742, I 30, 31: Plus IX, ep. encyel. c O••
"t1pet' ~, 20 IaD. l.8I5S; Leo XIII, consto c OORII".e • Ola,...'o _, 8 dee. 1800, I 2, D. IX: 8. C. C.,
A.culoR•• S et 24 mart. 1725, ad O; Num", Mo,,'1a O".,, 24 llept. 1729, 14 et 28 IaD. 1'l3O.
a C. 17, X, 118 te.'tlmenti. et td""," ooluR'oU*. 111, 26; 8. C. C.,
18 luI. 1695; BoftOftfen.. 2 DJart. 1839, ad I.
O."',.,.. Plelm,
I S. C. C., BeUOtIOoefI .• 9 aug. 1909.

•
, C. 17, 19, X, de te.ttl",en'fa et flUI",.. ."ol."'o"b.... III, 28; 8. C. C., B~ .•
I) aug. 1900.
441
I 3. Bonis fidueiariis alieui religioso eommissis, si quidem bona sint

attributa looi seu dioecesis ecclesiis, ineolls aut piis causis iuvandis, Or-
dinarius de quo in §§ 1, 2, est looi OrdinariU8; seeus, est Ordinarius elus·
dem religiosi proprius.
CAN. 1517.
I 1. IDtimarum voluntatum reduetio, moderatio, eommutatio, guae
fieri ex iusta tantum et nece88&m causa debent. Sedi Apostolieae reser-
vantar, nlsi fundator hane potestatem etiam Ordinario looi expretJ8e
concesserit l .
I 2. Si tamen exseeutio onerum impositorum, ob immiuutos reditus
allamve causam, nulla administratorum culpa, impossibi1is evaserit,
tune Ordinarius quogue, auditis iis quorum interest, et servata, meliore
quo fieri potest modo, fundatoris voluntate, poteri t eadem onera aegue
Imminuere, excepta Missarum reduetione guae semper Sedi Apostolieae
unice competit I.
TITULUS XXVIll.
De bonl8 eeeleslastleis admInl8trandis.
CAN. 1518.
Romanus Pontifex est omnium bonorum eeelesiastieorum Bupremus
admjnistrator et dispensator I.
CAN. 1519.
§ 1. Loei Ordinarii est sedulo advigilare administrationi omnium
bonorum eeelesiasticorum guae in suo territorio sint nee ex eius luriseli·
etione fuerint subdueta, salvis legitimis praescriptionibus, quae" eidem
potiora iura tribuant •.
§ 2. Habita ratione inrium, legitimarum consuetudinum et eireum·
stantiarum, Ordinarii, opportune editis peeuliaribus instructionibus
1 O. 14, O. XVI, q. 1; c. 2, Ile reli~ lIomlb.., u, e"ucopo .f,,' "biectae, III, Il,
ID Clem.: CoDC. Trldent., &e88. VII, 4e reI., c. 15; 1888. XXII, 4e reI., c. 8; S. C. Ep. et Beg.,
O.""'lIl1t1fm., 14 IUD. l.59Ii; B. C. O., Vena.'"", 15 DOV. 17M, ad 1-4; A.'en., 19 DOV. 1718;
S. O. de Prop. Fide, J.nstr a. 1807.
2 CoDC. Trldent., 8e88. XXV, 'e reI., c. 4, 8; IDDO<'eJltlu8 XII, const. « Nuper », 23 dee.
1897, I 8-8, 15, ad l, 2, 118, 17, 30; S. C. Ep. et Reg., Alb.nen., 30 laD. 1SI8; Romanll, 18 sept.
1864, ad 2; S. C. C., Cremoneta., menao lui 1586, ad 1,2; Nicoteren., mense mart. 1587, ad 4;
Hferocetl., mepse apro 1587; Me'lolaRe"., mense oet. 1587; Laud6ft., 30 mall 11591, ad 1;
rafieR., 8 mart. 1597; B. AIJG'1uJe Uorhorvm, 24 mall 1001; deer. 21 lu. 1625; lI'lMe"'i,,.,
.er·
15 dee.·l82&; Lucetl., 20 tu. 1882, Rd 2; deer. 23 nove 1697, ad l, 2; A"",""/J, 29 DOV. 1704,
2 ma1117OCS, ad 1; Monta. PoRtill,,', 19 aug., 9 sept. 1724; Congrel/.Uonf. Pa.aioIlla, 18 dee.
1888, ad L
li Leo X (ID Cone. LateraDen. V), coDSt. c Bupem.e Illapo",I0",. », li mali 1514, 1 39;
BenedJetus XIV, ep. « O•• enc"cI'C!JI »,24 mali 17M, 14,9•
• C. 2, 8, 5-7, C. X, q. 1; C. 18, 24, ù. XII, (}. 1; C. 19, 32, C. XII, q. 2; C. U, C. XVI,
q. 7; Plus VII, lItt. ape « Non "t/e tnCIfIIlO », 24 /lug. 1822; PIU8 IX. ep. enercl. c C.m "aper »,
20 lane 18118; Leo XIII, ep. eneyel. « COtI.'."" BU"l/lIrtI,.", _, 2 Ilept. 1893; S. C. de l'rop.
J'lde (O. G. - Bard8town), l,apr. 1818, ad 2, 8; PontUleale Rom., tlt. Ordo
JNlrooAiu.
Il' "''''11'''11'
Digitized by Coos'le
iDtra fines iuria communis, universum administrationis bonorum eccle-
siasticorum negotiom ordinandum curent.
CAN. 1520:·
§ 1. Ad hoo monus rite obeondum quilibet Ordinarius in sua ciTi·
tate episcopali Consiliom institoat. qood constet praeRide, qui est ipsemet
Ordinarios, et doobus vel pluribos viris idoneis, iuris etiam civilis, quan·
tom . fieri potest, peritis, ab ipso Ordinario, audito Capitulo, eligendis,
nisi iure vel consuetudine peculiari iam aUo aequivalenti modo legitime
fuerit provisum l.
§ 2. Citra apostolicum indultum, ii a munere administratoris exclu·
duntur, qui com Ordinario 1001 primo vel secundo consanguinitatia vel
aftlnitatis gradu coniuncti sint.
§ 3. Loci Ordintuius in administrativis actibos mnioris momenti
Consilium administrationis audire ne prnetermittat; hoioa tamen sodales
votom habent tantom consultivum, nisi iore communi in casibus specia-
liter expressis vel ex tabolis fundationis eorum consensos exigatur s.
§ 4. Sodales huios Consilii illsillrandom de munere bene ac fldeliter
adimplendo coram Ordinario emitt&nt.
CAN. 1521.
§ 1. Pmeter hoo dioecesanom Consi1iom administrationia, Ordina·
rius looi iD administrationem bonorum qoae ad aliqoam. ecclesiam ve!
loéum piom pertinent et ex iore ve! tabulis fondationis suom non habent
&dministratorem, &88umat viros providos, idoneos et boni testi.monii,
quibos, elapso triennio, ali08 suftlciat, nisi looorum clrcomstantiae aliod
soadeant I.
I 2. Qood si laicis partes qoaedam iD admin1stratione bonorum eco
cleBiaBticorom ve] ex legitimo fondationis seo erectionis titolo vel ex
Ordinarii looi voluntate competant, nihilominus universa admiDistratio
nomine EccleHiae tiat, ac salvo iore Ordinarii visit&ndi, exigendi rationes
et pr&escribendi modom administrationie '.
CAN. 1622.
Anteqoam adminiBtratores bonorum ecclesiasticorom, de quibus iD
can. 1521, soum monos 1neant :
1.· Debent Be bene et ftdeliter administratoros coram Ordinario
1001 vel vicario foraneo iore1orando cavere;
2.· Fiat accumtom ac distinctom inventarillm, ab omnibns subscri·
bendum, rerum immobiliom, l'f'rum mobiliom pretiosarom aHarumve com
I O. 4, 5, D. I.XXXIX: c. 21., 22, O. XVI, q. 7: S. C. de Prop. Fide, 1Datr. (ad Vie. Ap.
Indlar. Orlent.), 8 Rept. 1889. n. 27: Instr. (ad Vlc. Ap. Sln.), 18 oct. 1888, n. XIV.
I S. O. de Prop. Fide, 1Dstr. (ad Vlc. Ap. IDd1ar. Orlent.), R eept. 1889, n. 27: lDatr.
(ad Vlc. Ap. 8In.), 18 oct. 1883, n. XIV.
I O. 2, de reUgfo,,. d4flJfbua, .t ."lacoflO al", nblecta., III, Il, ln OJem.: Conc. TrI·
dent., Resa. VII, d6 ref., C. 15: &eIIS. XXV, de ref., C. 8.
, O. 2, de reUgfoN dom'bNl, Il' e"IaCOflO "", nblec'ae, III, Il, iD Ciem.; Cone. TrI-
dent., aeas. VII, de ref., C. 15; sess. XXII, de ref., C. 9; 8eSR. XXIV, de ref., C. 8: 8. O. lDp.
et Reg., LtlCtltICI, 11 tebr. 18U, ad 1.
Llber Te,.".. - De Be'"
deseriptione atque aestimatione earundem; ve! factum a.nte& inventarium
acceptetur, adnot&tis rebus quae interim amissae vel acquisitae fueriut;
3. 0 Buius inventarii &lterum exempla.r conservetur in tabulario
administrationis, alterum in archivo Ooriae; et in utroque quaelibet im-
mutatio aduotetur quam patrimonium subire contingat l.
OAN. 1523.
Administratoretl bonorum ecclesiasticorum diligentia boni patrisfa-
milias suum munus implere tenentur; ac proinde debent :
1.· Vigilare ne bona éccIesiastica suae curae concredit& quoquo
modo pereant aut detrimentum capiant;
2.0 Praescripta servare iuris tam canonici quam civilis, aut quae
a fundatore ve! donatore vellegitima aucf,pritate imposita Hint;
3.· Reditus bonorum ac proventus accurate et iusto tempore exi-
gere exactosque loco tuto servare et secundum fundatoris mentem aut
statutas leges ve! normas impendere:
4: •• Pecuniam ecclesiae, quae de expensis supersit et utiliter col-
locari potest, de consensu Ordinarii, in emolumentum ipsiua ecclesiae
occupare;
5.· Accepti et expenai libr08 bene ordinat08 habere;
6.· Documenta et inHtrumenta, quibue iura ecclesiae in bona ni-
tuntur, rite ordinare et in eccleeiae archivo ve! armario convenienti et
apto custodire; authentica vero eorum exempla.ria, ubi commode fteri
potest, in archivo ve! armario Ouriae deponere I.
OAN. 1524:.
Omnee, et praesertim clerici, religiosi ac rerum ecclesiasticarum
administratoree, in operum locatione debent aBBignare operariia hone-
stam iustamque mercedem; curare ut iidem pietati, idoneo temporis spa-
tio, vacent; nullo paeto eos abducere a domestica cura parsimoniaeque
studio, neque plue eisdem imponere operis quam vlres ferre queant neque
id genus quod cum aetate sexuque dissideat '.
OAN. 152>.
§ 1. Beprobata contraria consuetudine, administratores tam eccle-
siastici quam laici cuiums ecclesiae etiam cathedralis aut loci pii cano-
Dice erecti aut confraternitatis singulis annis oftlcio tenentur reddendi
rationem administrationis Ordinario looi 4_
l o.. 20, 21., C. XII, q. 1; c. 23, C. XXII, q. 5; c. G, X, tle '"reltwtJ"tlO, Il, 2t; c. 2, d4J
reljgfoN 'om'b.., ., epNcopo ai", .. bteclGe, III, 11, In Clem.; CoDC. TrldeDt., aeB8. VII,
de reI., c. 16; S. C. C., AUPMtIG, 18 lui. 1705, ad 1; BettO"aJllett., 8 lun., 13 luI. 1185, ad VI.
I C. 2, d4J ,.e,l"foN 110m'' ' , ., e,uoo,o ,.'" ..,**e, III, 11, In Clem.; CoDC. TrI-
deDt., 888B. VII, d4J reI., c.16; B. C. de Prop. FIde, lnatr. a. 180'1; lnatr. (ad Patrlarch.
ArmeD.), IO lal. 1861, D. I, G.
I Leo XIII, ep. c Noi rett.tamo It, 14 mari. 18110; Dtt. encycl.. cB..... IIOf1(Jrum It,
16 mali 1881.
4 C. n. C. X, q. 1; C. l, O. X, q. 8; c. 81, X, de ",....bettllu e' "",,".Ub••, III. Ii; c. J,
.. reljgfoN IIomfb.., ., epNCOJlO ai., ",bfeClGe, III, 11, In CIem.i CoDC. Trldeot., &e88. VII,
• reI., c. 15; aeas. XXII, tifi reI., c. 9; BenedletUII XIV, CODSt. c Ati ",""."tU It, IO mart.
1742, I 32; Pia. VII, lltt. ap. c Noa "ne fIICIl1fIO It, ti-'01.1822; Leo XIII, coDat. c RomlJtIO.
§ 2. Si ex peculiari iure aliis ad id designatis ratio reddenda sit,
tunc etiam Ordinarius 1001 vel eius delegatus cum his ad~ttatur, ea
lege ut aliter factae liberationeB ipsis administratoribus minime sut-
fragentur l .
CAN. 1526.
Administratores litem nomine ecclesiae ne inchoent vel contesten-
tur, nisi licentiam obtinuerint scripto datam Ordinarii looi, aut saltem,
Bi res urgeat; vicarii foranei, qui statim Ordinarium de concessa licentia
certiorem reddere debet I.
CAN. 1527.
§ 1. NiBi prius ab Ordinario loci facultatem impetraverint, scriptis
dandam, adminiBtratores invalide actus ponunt qui ordinariae admini-
strationis fines et modum a:cedant a.
, § 2. Eeclesia non tenetur respondere de contractibus ab administra-
toribus Bine licentia competentis Superioris initis, nm quando et qua-
tenus in rem suam versum Bit •.
OAN. 1528.
Etsi ad administrationem non teneantur titulo beneficii vel oftleii
ecclesiastici, administratores qui munus expresse vel tacite susceptum
arbitratu BUO dimittunt fta ut damnum exinde ecclesiae obveniat, ad resti-
tutionem tenentur.
POftUjfce. _, 8 malll881: S. C. Ep. et Rcg., A.ms"laitstIa, Il aug. Ul8G: TretMI, 2 luu. 11582;
Os8leUsAe'tm., 14 DOV. 1808; Bslem"stla, 21 luI. 1817: A.U,MIIG, 81 lui. 183'1: OOft1HJll'''-
IIum, I oct. 1848; R',stls, 14 mall lSU, ad 8: Osmerlflea., 18 febr. 1842, ad 8: 9. C. C.,
Hu,sltm., meoae apro D89, ad 1; Z"moren., Z1 mart. l.Ii8l., ad l: OOftClwm., U luu. UIl;
A.rlm'fIfm., 29 aug. 1G9G: Gus""""'., 22 aept. 1600: Oremotttm.• 14 febr. 1009; 10 febr. 1624;
Con.'s"t~ •• 17 DOV. 1829, ad 8; Bu".,bIftG. 12 DOV. 1833, od 4: D61'thtl.en., %1 mall 163f,
ad l: Le1/rlfm., 18 aept. 1838; CWltGm UrbCI"eae, 17 lui. 1838, ad 1; li'Of'08emfWOll..,..•• U mart.
1882, ad l: Pottmtitla. 29 mall 1888, ad 4: TSrrGCOll6n .• 10 luu. 1884; BarcitlOtlfm •• 1 apro 1702,
ad a; F61'tmf'tIa. 1 et 15 mart. 1704, ad 2; TAtlciantm •• 20 sept. 1710, ad IX; F'nractla. 7 luI.. ,
4 aug. 1714, ad a; RfI'GtIa, 18 et IO mort. 1715, od 2, 3: 8utrftls. 7 dee. 1715, ad V, VI: Nar·
"Um .• 8 apro 11)74, 8 aug. 1698, ad 1, 2 et 8 febr., 28 mart. 1718, ad 2; OsietStl., 2 lu1. 1'l18,
od a; A.",1I4t1a, 8 et 17 dee. 1718, 19 mart. 1719, ad l: A..culstla. 3 et 24 mart. 1725, ad 5;
Cu.tm"na. 19 DOV., 8 dee. 1'l;!9, ad 3, 4: CremOflen •• 9 llept., 12 dee. 1780, I apro 1781, ad Il
et 8, 29 aug. 1738: IU1lfltlllcen.., 2 luu., 7 luI., 22 sept., 17 DOV. 1738, ad 2; Comtm .• 8 et ~ luI.
1737, ad 1, 2; Nulli ... • etl Nonantuls"s, 18 et 27 lun. 1744, ad 12; Alnete"., 28 laD., 8 mart.,
17 lun., 15 luI. 1747, ad III: U,aren., 9 malt, Il lun., U luI. 1750; V.rionen .• U aug. 1153,
od 4:JlOft'" A.m, 14 dee. 17M, 2G faD., 10 mdUl75G, ad VI: Fsnetl., 18 lun. 1717, • mano
1758; ForoUtlien., 21 BUg., U lIept. 1784, ad XIX; A..curans, 21 luu., 12 luI. 1788, ad X et
17 faD., 7 febr. 1789; 8.e•••As. BO luI., Z1 aug. 1881, ad 8; Clmeatl. C,,8IeU', 18 lui. 18m;
Pont" Otlm, 18 dee. 18118; Plstftm •• 18 DOV. l.905: S. C. de Prol). Fide (C. G.), 18 aept. 1m:
decr. 18 apro 1807, D. XV: lnstr. (ad Vlc. Ap. Sln.), 18 oct. 1883, D. XIV.
l Conc. Trldent., sess. XXII, tI6 reI.• c.9; Pius VII, lItt. ap. c NOft "ne mGgno _.
24 oug. 1822; S. O. C., O••ritm •• mense mart. 159G: U,,,ren., 9 mall, 8 luu., U luI. 1750.
2 8. C. Ep. et Beg., 8,aletstla, 29 DOV. 1850, ad 1; S. C. de Prop. Fide (C. G.), 211uL
.l.8Ii8, art. 20, J. '
, S. C. O., A..CUIaM, 21luu., 12 luI. 1788, ad VI, VlI et l1faD., 1 febr. 1789; S. C. de
Prop. FIde (C. G.), 21 lui. 18116, art. 20.
• 0.1, X, de de,o."o. 111,18; C. 2, X, de .olullonn".... III, 23; Reg. 78, R. J., ID VI·.-
Vide etlam caB. GS8, 18.
TITULUS XXIX.
De eontraetibui.
OAN. 1529.
Quae ius civile in territorio statuit de controctibus tam in genere,
quam in specie, sive nominatis sive innominatis, et de 801utionibus,
eadem iure canonico in materia ecclesiastica iisdem cum effectibus sere
ventur, nisi iuri divino contraria sint aut aJiud iure canonico caveatur 1.
CAN. 1530.
§ 1. Salvo praescripto can. l28l., § 1, ad alienandas res ecciesiasticas
immoblles aut mobiles, quae servando servari possunt, requiritur:
1.0 Aestimatio rei a probis peritis scripto factai
2.0 IuBta causa, idest urgens necessitas, vel evidens utilitaa Eccle·
siae, ve! pietas;
300 Licentia. Iegitimi Superioris, sine qua alienatio invalida est lo
§ 2. Aliae qUOfJue opportunae cautelae, ab ipsomet Superiore pro di-
versis adiunctis praescribendae, ne omittantur, ut Ecclesiae damnum
vitetur.
OANo 15310
§ 1. Bes alienari minore pretio non debet quam quod in aestimatione
indicatur a.
§ 2. AHenatio tlat per publicam licitationem aut saltem nota redda·
tur, nisi aliud circumstantiae suadeant; et rea ei concedatur qui, omnibuB
perpensis, pins obtu1erit •.
§ 3. Pecunia ex alienatione percepta caute, tnto et utiliter in com-
modum Ecciesiae collocetur a.
l S. O. de Prop.Flde, decr. J.G dee. l.8tO.

I O. 8, O. X, q. 2; c. 13-18, 18-20, 32, aG, 41, Gl, 52, 70, O. XII, q. 2; c. l, IS, O. XVII,
q. 4; c. 7, X, de conatU.,eo..,,,u, l, 2; c. l, 3, 8, 9, X, de hu, ftlCle lI"a' Il prlJ8ll1to a'ae COfl-
.1mItI OIIlrit.l" III, lO; c. 1, (l, 8, 8, lO, 12, X, de re"a, eccleri1J8 III"""'MU 1'el flOfl, III, 13;
c. G, X, de renlm fJerma"'IoIIe, III, 19; c. 17, X, de demmb, pr'mUlia e' oblaUoa'bu,
III, 30; c. l, de rebu. ecclealGe flOfl IllleJlllfldia; III, 9, ID Vlo; c. l, de rebu. ecclealae .flon
alleaIIMia, III, 4, In Olem.; c. un., de rebu. eccleri1J8 ao. allealladu, III, 4, ID Extravag.
com.; S. C. S. Ofr. (Sutclluen.), 20 aug. 1778; (Ratlsbonen.), 22 dee. 1880, ad V; S. C. Ep.
et Reg., Arimiun., 7 laD. 1579; S. C. C., MedwllJtlea., J4 mart. 1682; Nallfua 8ublaC8ft.,
18 lun., 7 luI., 18 aug. 1781, U maH, 13 lui. 1782; A.calll", 7 et 21 lun. 1788, ad I; Atlco-
altll", 21 apro 1792; Oh1Uatu OaltelU, 15 lun., 20 luI., 17 /lag. 1793, ad I; S. C. de Prop.
Fide (C. P. pro Sin. - Cocblncbln.), Z1 aug. 1832; Iltt. (ad Vlc. Ap. ·CochlDchln.), 81 mart.
1838; lnstr. (ad Patrlnrch. Armen.), 80 luI. 1867, n. l; llUItr. (ad Praef. Ap. Norveglae),
27 mali 1881. - Vide etlam can. 534, I l.
3 S. C. de Prop.Flde, lnstr. (ad Patrlarch. Armen.), 80 luI. l867, n. l .
• Benedlctus XIV, moto propr. Cl Eaaetldo ., 23 nov. 1742, n. I, Il; S. C. Ep. et Beg.,
NUcerfM, 23 lan. 1784; AqtlaefJ6flden., 2 Rept. 1793; decr. 18 mart. 1835; S. C. C., Ordima
S. FrotlCi,cE, 18 mart. 1719; 8eaogaUien., 24 aug. 1844; S. C. de l'rop. Fide, IDstr. (ad Pa-
trlarch. Armen.), 80 luI. 1867, n. 1.
5 S. C. Ep. et Beg., AaaUien., 4 oct. 1823; S. C. C., Nan'aa 8ublllCetl., 16 lun., 7 lui.,
18 aug. 1781, 11 mall, 13 lui. 1782; Asculana, 7 et 21 lun. 1788, ad Il; MIIC6rotea., 14 mart.,
CAN. 1582.
i 1. Legitimus Superior de quo in can. 1530, I 1, n. 3, e&t Sedei
Apostolica, si agatur:
1.· De rebus pretiosis;
2.· De rebus quae valorem excedunt triginta millium libellarum BeU
francorum. l.
i 2. Si vero agatur de rebus quae vaJorem non excedunt mille litiel·
larum. &eu francorom, est loei Ordinarius, audito administrationis Oon·
silio, nisi res minimi momenti Bit, et cum eorum consensu quorum in·
terest s.
I 3. Si denique de rebus quarum pretium continetur intra mille
Ubellas et triginta millia Ubellarum seu francorum, est loei Ordinaria,
dummodo accesserit consensu tum Capituli cathedralis, tum Conailii
administrationis, tum eorum quorum interest I.
i 4:. Si agatur de alienanda re divisibili, in petenda licentia. aut con·
Bensu pro alienatione exprimi debent partes antea alienatae; BeCua lleen·
tia irrita. est.
CAN. 1533.
Sollemnitates ad normam can. 1530·1582 requiruntur non 80lum in
alienatione proprie diCt8., &ed etiam in quoUbet contractu quo conditio
Ecclesiae peior fieri possit 6.
CAN. 1634:.
I 1. Ecclesiae competit actio personalis contra eum qui Bine debitiB
8011emnitatibus bona ecclesiastica alienaverit et contra eiu heredes; rea1ia
vero, si alienatio nulla fuerit, contra quemUbet posse88OreJn, salvo iure
emptoris contra male aUenantem '.
§ 2. Contra invalidam rerum ecclesiasticarum alienationem agere
possunt qui rem alienavit, eius Superior, utriusque successor in oftlcio,
tandem quilibet clericus illi ecclesiae adacriptus, quae damnllm passa Bit '.
4 apro 1'l89, ad 2; O~"'" O,..'el",16 IOD., 20 lal., 17 aq. 1798, ad I; SenogcaU...... I4 ....
1844; 8. O. I\e Prop. FIde (O. P. pro 81D.-Cocb1nchJD.), :n aug. ~ Uu. (ad Vie. Ap.
CochlDChID.), 81 man. 1888; 1Dstr. (ad Patrlarch. Armen.), IO lal. 1887, D. l, li.
l O. 18, O. XII, q. 2; c. 9, X, de All, (ltUJe lIufi' G IJf"CI6JGIo lCRe 00ftIeIIft 0IIpUt!U,
III, 10; 8. O. Ep. et Reg., Ari""nett., '11aD. 1579. - Vide etiam eaD. 584, I L
s 8. O. Bp. et Reg., PoaIW O"",, 141OD. 1'l88.
a O. l, 8, 8, 9, X, de A", (lUG6 ".nt
G pnaeJGIo dM COtIa6Mtl OI&,"'uI', III, 10; Pia IX,
COD8t. « ApoafoUcu Sed.. _, 12 oct. l.88IJ, I IV, D. 8.
6 O. 2, X, de MlI.'iofI'bu., III, 28; c. 2, 8, '1, 9, X, de dol&tl'iofI'bu., III, 2ft 8. O. c..
.lI'G1JefI"fIG. 14 mali, U IOD., 8 aept.l825, 28 IOD. 1880; 8. O. de BeUglO8ls, lDatr. ao lui.
l909, D. I·VII; 8. O. de Prop. FIde, IIlstr. (ad Patrlarch. Armen.), IO luI. 1881; lIUItr. (ad
Praef. Ap. Norveglae), 2'1 malll881.
a O. 82, BIS, O. XII, q. 2; c. 8, X, de reb.. fJccIe.kle GlienGndll 1161 non, III, 18; c. 3, X.
de p(gnoribu. e' GI& CCl9IUOft'bu., III, 21; Paulua IV, const. « ltd_netu", flOM! _, 14 lui.
1MCi, I 5. - Vide etlam caD. 1i3G, I 4.
• O. 41, 42, O. XII, q. 2; c. 8, X, de reb.. ecclelIGe Glùmondll 116' non. III, 18; e. 2, X,
de fH'8CClrill. III, 14; c. 2, X, de rera", fHW"'tI'G'IOfte, III, 19: c. 2, X, de 40t14'.1&III,
111,14.
OAN. 1535.
Praelati et rectores de bonis mobillbus lnarum ecclesiarum-donatio,
nea, praeterquam parvas et modicas secundum legitimam looi consuetu,
dinem, facere ne praesumant, nili iusta interveniente causa remunera,
tioniB aut pietatis a.ut chriBtianae caritatiS; secus donatio a successoribns
revocari poterit l.
OAN. 1536.
i 1. NiBi contrarium probetur, praesumendum ea quae donantur
rectoribus ecclesiarnm, etiam religiosorum, esse ecclesiae donata :I.
§ 2. Donatio facta ecclesiae, ab eiul rectore seu Superiore repudiari
nequit Bine licentia Ordinarii.
i 3. Repudiata illegitime donatione, ob damna quae inde obvenerint
&etio datur restitutionil in integrnm vel indemnitatiB.
i 4. Donatio ecclesiae facta et ab eadem legitime acceptata, propter
ingratum Praelati vel rectoris animum revocari nequit.
OAN. 1537.
Bes B9.Cr&e ne commodentur ad usum qui earnndem naturae repu-
gnet '.
OAN. 1538.
i 1. Si ecclesiae bona, legitima interveniente causa, oppignoranda
vel hvpothecae nomine obliganda sint, vel agatur de aere alieno con-
trahendo, legitimus Supt>rior, qui ad normam can. 1532 licentiam dare
debet, exigat ut antea omnes, quorum interest, audiantur, et curet ut,
com primum fieri poterit, aes alienum Bolvatur ".
§ 2. Bac de causa annUlle ratae ab eodem Ordinario praefiniantur
quae exstinguendo debito Rint destinatae '.
OA.~. 1539.
i 1. In venditione aut permutatione remm sacramm nulla ratio
eonsecrationiB vel benedietioniR in pretii autimatione habeatur '.
i 2. Administratores poBsunt tit.lo, ad latorem, qU08 vocant, com-
mutare in afi08 titU)08 magis aut saltem aeque tetos ae frugiferos, ex-
elusa qualibet commercii ve! negotiationis specie, ac de eonsensu Ordi-
narii, dioecaani Oonsilii administrationis aliorumque quorum intersit '.
l C. T. c. x, q. 2; c. 23, 24, C. XII, q. l: c. 19, C. XII, q. 2; c. 2, 7, 9, X, de dOtlG'"
..Bo, III, 24; c. " X, de ,"'amenU. e' vlUmq f'olvntatUHII, III, 20; Bee. 78, R. J.,
ID VIe. - Vide etlID caDo ftB'l.
, C. 3, O. XU, q. 3; C. 15, X, de ,e,'amen'" e' .",,"'.. wltlntaUbv., III, 26; Leo XIII,
conat. « Romenoa, Pora,tjloea _, 8 mali 1881.
a Reg. 51, B. J., ID VI-.
" C. li, X, d~ aoltl,tora"HII, III, 23; S. C. de Prop. Fide, lDatr. <ad Patrlarcb. Armen.),
80 1111. 1887, D. 4•
• S. C. C., Romana, 5 apr., 17 maH 1851; S. O. de Prop. Fide, lDatr. <ad Patrlarcb.
Armen.), 80 1111. 1887, D. 4 .
• Vide etlam CIlD. 780.
, B. O. O., BowIGtIcI ., llllonlm, 17 fabro 1101, a42.
CAN. 1540.
Bona ecclesiae immobilia propriiB administra.toribua eorumque con-
iunctis in primo aut secundo consanguinitatis vel dlnitatis gradu DOn
sunt vendenda aut locanda sine speciali Ordinarii loci licentia.
CAN.l5U.
§ 1. Contractu8 locationis aJ.icuius fundi ecclesiastici ne fiant, DlB1
ad normam can. 1531, § 2; et in iis addantur semper conditiones de limi-
tibuB cUBtodiendis, de bona cultione, de rite solvendo canone, de oppor-
tuna cautela pro conditioniboB implendiB l.
§ 2. Pro locatione bonorum ecelesiasticorum, servato praeecripto
can. 1479: -
1.0 Si valor locationis excedat triginta millia libellarum BeU fran-
corum et locatio Bit ultra novenniom, reqoiritur beneplacitum apostoli-
cum; si locatio non Bit ultra novennium, servari debet praeacriptum
can. 1532, § 8;
2.0 Si valor contineator intra mille libellaB et triginta millia libel-
larum seo francorum et loo&tl0 Bit ultra. novenniom, servari debet prae-
scriptum eiusdem can. 1582, § 8; Bi locatio non Bit ultra novenniom, prae-
scriptum eiosdem can. 1532, § 2;
8.0 Si valor non excedat mille libellas seo francos et locatio Bit
ultra novennium, servari debet idem praescriptom can. 1532, lo 2; si
locatio non Bit ultra novennium, fieri poteBt a legitimis administratori·
bUB, monito Ordinario.
CAN. 1542.
§ 1. In emphyteoBi bonorum ecclesiasiicorum emphyteuta nequit
canonem redimere Bine licentia legitimi SUperiOriB ecclesiastici de qoo
in can. 1582; quod Bi redemerit, eam saltem peeoniae vim ecclesiae dare
debet, qoae canoni respondeat.
§ 2. Ab emphyteota congrua exigatur cautio pro Bolotione canonia
et conditioniboB implendis; in ipso inBtrumento paeti emphyteotiei forum
ecclesiaBticum arbiter statoatur ad dirimendaB controversias inter parteB
forte eXoritoras et expressedeelaretur meliorationeB Bolo cedere s.
CAN. 1548.
Si res fungibiliB lta alicui detor ut eioB ftat et postea tantondem iD
eodem genere restltoatur, nihil lucri, ratione ipsiuB contractoB, pereipi
pOteRt; &ed in praestatione rei fungibilis non est per se illicitum de 'lucro
legali pacisci, niBi constet ipBum esse immoderatom, aut etiam de lucro
maiore. Bi 10stos ac proportionatos titolos soffragetur 3.
1 S, C. Ep. et Reg., 1"""611. e' p"rm6tI., 12 febr. l597; S. O. de Prop Fide, lDatr. (ad
Patrlnrch. Armen.), 80 luI. 1867, D. 6.
I C. 2, C. X. q. 2; S. C. de Prop. Fide, Inatr. (ad Pntrlarch. Armen.), 80 luI. 1867. D. 3-
3 C. 6, 8, C. XIV, q. 4; I.eo X (ID CODe. LateraDen. V), coDst. c ·(,,'er
"''''''pleee. I.
4 mali 1l515, I 4; Benedlctus XIV, ep. eneyel. c Vb per"fJfIlt l, 1 DOV. 1745, I 3, l-V, I f;
s. C. S. Ofr~ (Kentuky),9 maI11821, ad 2; S. C. de Prop. Fide, IDstr. a. 1878.
TITULUS xxx.
De pUs fIlDdatloDlb1l8.
CAN. lM4. /
I i. Nomine piarum fundationum signi8.cantur bona temporalla

&licui personae morali in Ecclesia quoquo modo data, cum onere in
perpetuum ve! la diuturnum tempus ex reditibus annuia aJiqU8B Missas
celebrandi, vel alias praeftnitas functiones ecclesiasticas e1.plendi, aut
nonnulla pietatis et caritatis opera peragendi.
§ 2. Fundatio, legitime acceptata, naturam induit contractus synal-
lagmatici: do ut la~.
CA..~. 1.545.
Loci Ordinarii est n01"ll1a8 praeseribere de dotis quantitate infra

quam pia. fundatio admitti nequeat et de eio fructibus rite distribuendia 1.
CAN. lMa.
I 1. Ut huiumodi fundationes a persona morali acceptari possint,
requiritur consenso Ordinarii looi, in scriptis datus, qui eum ne prae-
beat, antequam legitime compererit personam moralem tum novo oneri
8uscipiendo, tum antiqois iam auscep~8 satisfacere posse; maximeque
caveat ut redito omnino respondeant oneribull adiunctis secundum euius-
que dioeceais morem I.
§ 2. In acceptatione, constitutione et adminiatratione fundationis
patrono ecclfo.siae nullum iua habet.
154:7.
CAN.
Pecunia et bona mobilia, dotationis nomine a88ignata, atatim in 1000
tuto, ab eodem Ordinario designando, deponantur ad eum tlnem ut eadem
pecu~ia vel bonorum mobilium pretium costodiantur et quamprimum
caute et utiliter secundum prudens eiusdem Ordinarii arbitrium, auditia
et ila quorum interest et dioecesano administrationia Consilio, collocen-
tur in commodum eiusdem fundationia cum ~xpressa et individua men-
tione oneria :I.
CAN. l5J.8.
§ l. Fundationes, etiam viva voce factae, scripto consignentur.
§ 2. Alterum tabularum exemplar in Curiae archivo,. alterum in
archivo personae moraHs, ad quam fundatio spectat, tuto asservetur.
1 IIIDOCeIltlU8 XII, collllt. « N.per l, 23 dee. 1891, 115, ad 5,_1 18, 30; 8. O. O., decr
28 DOV. 1891, ad G.
2 lDDocentlua XII, com. « N.per l, 23 dee. 1897, I 7,8, 18, 18, 30; 8. O. O., decr
21. lan. 1825; decr. 23 DOV. 1897; Cer.otMm., 22 lui. 1741, ad 1; 8. O. de Prop. Fide (O. G.),
Zl. lui. 18118, art. 20, a.
:I IDDocentlU8 XII, com. « Nu,.r l, 23 dee. 1897, 14[, 18, IO; 8. O. C., decr. 21 lun.
l " ; decr. 23 DOV. 1891.
Digitized by Goo81e
OAN.1M9.
I 1. Servatis praescriptis can. 1514-1517 et can~ 1525, in qualibet
ecclesia onerum ex pus fundationibus incumbentium tabella con1iciatur
guae apud rectorem in 1000 tuto conservetur 1.
I 2. Pariter praeter librum de guo in can. 84.3, Il, alter liber reti·
neatnr et apud rectorem servetur. in guo singula onera perpetua et temo
poraria eorumgue implementum et eleemosynae adnotentur, ut de iii
omnibus exacta ratio Ordinario looi reddatur I.
OAN. 1550.
Si aptur de piis fundationibus in ecclesiis, etiam paroecialibua,
religio80rum exemptorum, iura et oftlcia. Ordinarii looi, de guibua iD
can. 1545-1549, exclusive competunt Superiori malori I.
CAN. 1551.
§ 1. Beductio onerum quae pias fundationes gravant, uni Sedi Apo-
stolicae reservatur, nisi in tabu1is fundationfs aliud expresse cavea.tur,
et salvo praescripto can. 1517, § 2.
§ 2. Indultum redocendi Mil'l88.s fundatas non protenditur nee ad
alias Missas ex contractu debitas nee ad alla. onera piae fundationis ".
I 3. Indultum vero generale reducendi onera piarum fundationum
ita intelligendum est, nisi aliud constet, 11t indultarius potius alia onera.
guam Mi88&8 reducat ' •.
l IDDOCeDtl1l8 XII, com. « NUfHJr _, 28 dee. 1887, I 18,80; 8. O. C., decr. 21 DOY.
1887; decr. « Ut IIeMIG _, 11 ma1111MH; C&"telDonfale Eplacopor., I. I, c. VI, n. 4.
I IDDOCeDtl1l8 XII, conat. «NIIJHJr _, 28 dee. 1887, I 19, 80; 8. C. C., decr. 21 DOY.
1887; decr. « Ut tleMIG _, 11 malllllCK, n. 15.
3 IDDOCeDtl1l8 XII, conat. « NUJHJr _, 28 dee. 1887, I 7, S. 11, 19, 80; 8. O. C., derf.
21 IUB. 1625; decr. 28 DOV. 1897.
" 8. C. O., lVeapol"","" 18 et 2'1 fan. 1703. od 1; Ve1'Ofl4m., 18 DOV., 2 4ec. 1713; IfD.
fH,"" 1 et 15 dee. 1714, ad 1-8; BertlOfflf'ft., 19 lUB., 10 lui. 1728, ad 1; l'A",,t,,",, 27 febr.
1784, 12 fabro 1785; NOIGM, 28 febr., 14 mart. 1739; NO\'Grietl., G et 2'1 aug. 1780; PIaceIt....,
14 aept., 28 DOV. 1182, ad IV; VIJIIC40let"twJ, 22 ma Il 1784; PlIICetIU_, 21. lui. 1'19J; S........,
18 apr. 1796, ad G; 88f101I1JI11erJ., 28 apro 1796; TurritAtwJ, 18 aug. 1808.
• S. C. O., CnJmonetI., mense luI. l.Ii8G, ad 8; NeApol"A"A, 26 apro 18118, ad 1; O....
twJteta., 28 aept. 1741; PAnJI4M., 12 luI., 10 aug 1m.
LIBER QUARTUS
DE PROCESSIBUS
PARS PRIMA
DE lUDICII8
CAN. 1552.
Il. Nomine ludlcli eccleaiaatiellntelligltur controveraiae In re de
qua. EcclesJa lua habet eognoacendi, coram tribunali eeclealaatleo, leg.i.-
tima d18ceptatlo et dednltlo I.
I .2. Obiectum lucUcll 8Unt:
1.· Peraonarum phyBicarum vel moraliom iura persequenda. aut
vindicanda, vel earundem personarum facta luridica declaranda.; et tune
lodielum est oont6fttioBUm;
2.· Delicta in ordine ad poenam. ln1llgendam vel declarandam; et
tune ludieium est orimitaale.
CAN. l.553.
I 1. Ecclesia iure proprio et exelualvo cognoacit : .
1.· De causis quae respiclunt rea aplrltuales et apiritulibua
adnexas;
2.· De violatione legom ecclesiastlcarum degue omnibul in quibul
inest ratlo peccati, quod attinet ad eulpae de1lnitlonem et poenarom eco
eleBiastlcarum irrogationem;
3.· De omnibua caosis alve contentlosia Bive eriminalibol guae
respieiunt personal privilegio fori gaudentes ad normam can, 120,
614,680 1 •
I 0.10. X. de wrborll• ..,.../IOtIffotte. V. 40.

I O. 8, 8. D. X; c. 84. X. de .recclolle ., .JeoH fJO,.,.ee. I. 8; c. 2. 8. 18. X. de iudW.u.
U. 1; c. 8. X. de onI_ OOI"U.m.... Il. 10; c. 9. X. fU' 11"' "", re",.•• IV. 17; c. lG•. X.
de Nca",",- ""..ltJeor.. et ...&lI'roru•• V.81; c. 8. de loro co.pe,,,,.H. II. 2. ID VIe; c. 2.
de etweetinallClo. Il. U. ID VIe; c. 4. de " ...tln''''. eCt'.le""ruta. coetae'erIonI. e' t.llfortItII
locorwtII reI~•• III. _. ID VIe; c. 18, de 1aGenI,,,,... V. 2. ID VIe; c. 12. de """",.,",
~••trioII'foIIw. ~w e' CtaIerclfCC&. V. 11, ID VIe; Clemens XI. conat. « Ad
n ..... _. _ dee. 1118. I 8; conat. « Ad A~toltJ... _. '1 eept. 1'114. I 8; Greprlu8 XVI.
,,1.·
allocat. « AI/lfcl.. _. 1 mart. UK1; Pla IX. allocnt. « l" COflI«.tf.rit.II. _. 1 DOV. 18&0; allofut.
« A"""""..... _. ~ eept.18G2; al1OCDt. «NtllUJVGtI' lore _. lG dee. 1 _ ep. encycl. « Btai
tIMII,. _. 21 DOV. 18'18; Leo XIII. ep. encycl. « ItIMIIOf1Gre Dd _, 1 DOV. l88IS; S. C. O.• Ati·
...... PrtIeeorIGe. 28 lUD. 1801; B ....... 'I fabr. 183'1. a43; MlJevt'GIIO. 28 febr. 14154.
a4 I. - Vide etJam CaD. 1880; 1.181; 2UI8.
§ 2. In causis in quibus tum Eeclesia tum eivilis potestas aeque com·
peteiltes sunt, quaeque dieuntur mixti fori, est loous praeventioni l .
CAN.l5M.
Aetor, ,qui causas mixti fori ad iudicem ecelesiastieum dedoetas ad
forum saeeulare iudicandas defert, congruis poenis poniri potest ad Dor·
mam can. 2222 et privatur iore contra eandem per80nam de eadem re et
de connexis causam agendi in foro ecclesiastico I. ' .
CAN. 1555.
§ l. Tribunal Congregationis S. Oftlcii suo more institutoque proce-
dit Bibique propriam consoetodinem retinet; et etiam interiora tribunali&,
in causis qoae ad S. Otllcii tribonal speetant, nonnas ab eodem' traditaB
seqoantur oportet '.
§ 2. Cetera tribonalia servare debent praescripta canonum qui se-
quuntor.
§ 3. In iudicio pro dimissione reHgiOflOrum serventur praeacripta
can. 654,·688.
SECTIO l.
De Iudlells In genere.
TITULUS I.
De toro competenti.
CAN. 1556.
Prima. Sedes a nemine iudicator <lo.
CAN. 1557.
§ l. Ipsius Romani Ponti1lcis dumta.xat ius est iodicandi:
1.0 E08 qoi supremum tenent populorum principatum horumque
fili08 ac ftlias eosve qoibus ius est proxime succedendi in prineipatum;
2.0 Patres Cardinale8;
1 BetJ. 54, B. J., In VIo; S. O. Ep. et Beg., Me.,ataeft., 5 dee. 1600; Instr. 29 DOY. 1 _
art. VI; B. O. O., Vl4eft., 19 apro 16M, ad 4; lalllUm., 18 mart. 1628; Reo'., 24 aept. 1_.
I Martlnus V, const. « Atl rellr''''«:fttla. lt, 1 febr. 1428, I 3.
lOrdo aervandu6 In S. Congregatlonlbus, TrlbunaUbus, OfllcUs Bomanae 0Urlae.
29 aept. 1908, Pars Il, Normae pecuUares, cap. VII, art I, n. &o.
<lo O. 4, 5, 7, 9, D. XXI; c. 7, 10-12, 15, D. XOVI; c. lO, 13-17, C. IX, q. 8; c. 30, O. XVII,
q. 4; c. 12, X, tlB 'utlkt'-, Il, 1; c. 1, tle ",aloritate ef obetlCefttla, I, 8, In Emani. com.;
CoDC. Constant1nopoUtan. IV, at.>t!o X, can. 21; Conc. Vatlcan., sess. IV, c. III, tlB '" et
ratlotte ""mat,,, Boma", POftltJIN: B. Zoslmus, ep. « Qua""",, Pat",,,, '"""Ilolt, 21 mart.
418; B. Bonltaclus I, ep. « Retro malorib". tu" lt, 11 mart. 422, c. 2; B. Leo IX, ep. « l.
fetTa fJGIJAom'ft'' '. lt, 2 aept. 1053, c. 11, 32; loannes XXII, consto « LCcel lt, 2a oct. l32l,
art. a, errorum Marsllll Patavlnl et loannls de Jandnno, damn.; Clemens VI, ep. « Saper
''''b'''"", lt, 29 aept. 1351; Paulus IV, consto c CII'" ee allo.'ola'", lt, 15 fabro llii8, Il;
3.· Legatos Sedia Apostolicae, et in criminalibus Episcopos, et1am
titularea l .
§ 2. Tribunalibus vero Sedis Apostolicae reservatur iudicare :
1.· Episeopoa residentiaJeB in contentioaiB, salvo praeseripto
ea.n. 1572, § 2;
2.· Dioeceses aliasve perBOll8B morales eeclesiasticas quae Superio-
rem infra Bomanum Ponti1lcem non habent, uti religiones exemptas,
Oongregationes monastieas, etc.
§ 3. Alias causas quas RomanuB Pontifex ad suum advoeaverit iu-
dicium, videt iuda quem ipsemet Romanus Pontifa designaverit I.
OA.~. 1558.
In eausis de quibus in ean. 1558, 1557, aliorum iudicum incompe-
tentia est ab80ltltG I.
OAN. 1509.
§ 1. Nemo in prima instantia conveniri potest, nisi eoram. iudice
eeelesiastico qui eompetens Bit ob unum e.~ titulia qui in ean. 1560-1568
determ1nantur 4_
§ 2. Incompetentia iudicia cui nullus a hiB titulis suftragatur, dici-
tur relafiw.
§ 3. Actor seguitur forum rei; quod BI reus multipla forum habeat,
optio fori aetori conceditur I.
CAN. 1560.
Forum necessarium habent:
1.· Actiones de &polio, coram Ordinario loei rei Bitae;
2.· Oausae respicientes beneficium, quamviB non residentiale, co-
ram Ordinario loei beneficii;
OlemeDa XI, eoD8t. c Acl pltfritllGa l, 28 dee. 1m, I 6; eout. c Acl A"".toIcI'tta l, 'I eept.
1n4, I 8; Pio IX, Ott. ap. c Acl A"".,oIWae l, 22 aug. l8G1; SlDabua errorum, prop. 41;
CODSt. c A"".,oJWae 8eclu l, 12 oct. J.809, I I, D. 4, I VI, Do 1; Leo XIII, coDat.• ~
Pon"/I08' I, SmaO 1881; allocut. c Jlnu. . ."e l, 1 lu. 1888; ep. encycL c
, . . . I, 29 lu. 1886. - Vide etlam caD. 228, 1 2-
BG'" 00,..
l O. lO, 12, O. II, q. 6; c. Ii-l0, C. 111, q. 8; c. '1, O. VI, q. 4; c. 20. O. VII, q. 1; c. 2, x,
,.. ".,.",Ia,(one epllcope, I, '1; c. 18, de 1tGeretlcla, V, 2, m VIO; c. Ii, de privilegiu. V, '1,
m Vlo; c. B, cle 1wIere,lcfa. V, B, ID Enravag. com.; Conc. TrIdent.• BelI. XIII, cI8 reI.• c. 8;
- . XXIV, de reI., c. Ii; S. Leo IX, ep. c O.", ". t'6neraMl'.", l, 1'1 dee. 101S8, 1 4; Euge-
Dio IV, ep. c Non tft8d1ocri l, Il. 1439. 1 14; Paulo IV, molo pl'Opr. c O.", .GeJritta l,
D 1aD. 1IiIi8; BeDedlct1I8 XIV, ep. c 1ft PO"r8tftO l, 20 oet. 1'11lG, 118; Leo XIII, Ott. encycL
c BGJrifm'1Ge l, lO laD.l89O; S. O. ElI. et neg., Lar ..... IO malll188; JlOtIOfJO"'GftG. 18 oct.
182'1; S. O. C., O~., 7 1aD. 1623; V~., 18 mano 184'1; PoDtUlcale Rom., tlt. Ordo
~u. reconoR..,lonu, cl8fIOfltlonv, tlllfHJfI.G'lonll, tlell"'fJ(lGUotall, e' reati,.lIonv
1GOr'OrIl'" ord',",,,,.
I C. '1, O. VI, q. 4; Conc. TrIdeDt., 8e88. XXIV, de reI., c. 20; Benedictu8 XIV, coDBt.
c OU"",,, 'tta'O l, IO apro 1'149.
a O. 16, X, de fftGlo"U.'e et o&edteJttlG. I, 33; Lex propria S. B. Rotae et Slgnalorae
Ap., 29 lu. 1.908, caD. 17.
• C. 8, C. III, q. 6; C. 4, X, de loro compe,en". II, 2; Conc. TrIdent., 8e88. VII, de reI.,
C. 14; 8e88. XIV, de reI., C. Ii, 8; &e88. XXIV, de ref., C. 20; I.eo X (ID Conc. LateraDen. V),
COIUIt. c .Regi",,,,, .","".111 l, 4 mali lGlG, 1 S.
I C. 16, O. III, q. 8; C. 16, 18, 46, O. XI, q. 1; C. 4-8, X, de foro ()t)tftfI8t8ft'~, Il, 2.
3.° Causae quae veraantur clrea admin1atrationem, coram Ordi·
nario looi ubl administratio Ie&ta est;
4:.° C8.usae quae respiclunt hereditates aut legata pia, coram 0r-
dinario 1001 domicilii teatatoris, nlsi agatur de mera eDeCutione legati,
quae videnda est aecundum ordinarias co~petentiae normas I.
OAN. 1561.
i 1. Batione domicilli Tel quasi-domicilii qullibet conveD,lri potelt
coram Ordinario locl I.
I 2. Ordinarius autem domlcilii vel quasl-domicilli iurladictioDelll
in lubditum, quamvia abaentem, habet '.
OAN. 1582.
Il. Qui peregrinus est in Urbe, licet per breve tempus, poteBt iD
ipea. tanqlWD in proprio domicilio citari; &ed lus habet revOC8J1dl dommn,
ldest petendi ut ad proprium Ordinarium remittatur 6.
i 2. Qui in Urbe ab anno commoratur, lUI habet declinandi forum
Ordinarii et inatandl ut coram Urbia tribunalibus citetur.
OAN. 1583.
Vagul proprium forum habet in 1000 ubi actu commoratur; religi081ll
in 1000 domul anae '.
OAN. 1564:.
Batione rei litae para conveuiri potest coram Ordinario loci, ubl rei
Utigioaa Bita est, quotiea actio in rem directa Bit '.
OAN. 1065.
I 1. Batione contractus para conveniri potest coram Ordinario loci
in quo contractul initUI est vel adimpleri debet '.
I 2. In actu autem eontractul permittitur controhentibuI, oblip-
tionia declarandae, urgendae vel implendae gratia, looum eUgere, in quo
eti&m. abaentes citari et conveniri pOl8int •
ICone. TrldeDt.. . . . XXIV. cIfI reI., c. 20.

I O. 14, O. ID. q. I; c. 1, O. IX, q. 2; Co 1, 17. Il. :aD. X. cIfI toro CHI,.......
II, ~
Co 8. X, cIfI ,.rooAUe ., a'..... ....-ocA",,", DI, 21; e. n. cIfI reaori"aù, l, 8, ID VI·; 0aDc.
TrldeDt•• _ . VD. cIfI reI.• c.l4; BeDedlchla XIV, cout. c Ad taClI,."aù _, IO mart. l'la,
I fl.; 8. C. lUp. et Bee., ~., 11 aq. 1818.
a O. 8, X, cIfI dolo ., OOII'.tIICICU, D, 14.
• O. 20, X, elfi toro ~, D. 2-
ptitIQe,u.,
5 0.1, cIfI V, 7, ID VIe; Conc. TrldeDt., .... VII, elfi reI.• c. 14.
• 0.8. :aD, X. cIfI/oro ..".,...,.. D, 2; c. 1, cIfI prWfle...., V. 7, ID VIe; CoDe. TrIdeDt.,
_ . VII, cIfI reI., c. 14-
, 0.17,20, X, cIfI loro CHI".....", CHI"""'''.
Il, 2; Co l, elfi toro Il. 2, ID VIe; Co l,
cIfI prWfle..... V, 7, ID VIe; CoDe. Trl4eDt., .... VD, elfi reI., c. 14; 8. O. O., .Gnf.....
lIaq.ISlll. .
• C.17, X, cIfI/oro 00tII".....". 11, 2; Bee. SG. R.l., ID VI·.
CAN. 1568.
Il. Batione delieti reU8 forum 8Ortitor in 1000 patrati delieti .1.
I 2. Licet poet del1etum reU8 e 1000 disceBBerit, iudex loei iU8 habet
illom eitandi ad comparendum, et Bententiam in eum ferendi.
CAN. 1567.
Batione connexioniB BeU eontinentiae ab uno eodemque iodice eogno-
scendae BUnt eausae inter Be eonnexae, niBIlegiB praeseriptum ob8tet I.
CAN. 1568.
Batione praeventioni8, eum duo vel plure. iudiees &eque compe·
tentes 8unt, ei i08 est caUIl8Dl eognoscendi qui prius eitatione reum legi·
time eonvenit 3.
TITULUS D.
De nrUs trlb1lD&ll1lDl gradlb. et speeleb1lfi.
CAN. 1569.
I 1. Ob primatum Romani Ponti1lcis integrom est euilibet lIde1i in
toto orbe eatholieo eausam 8uam mve eontentioeam mve criminaJem, in
qooviB iudieU grado et in quovis liti8 8tatu, eognoscendam ad Sanetam
Sedem deferre vel apud eandem introducere '.
I 2. Becul'RUS tamen ad Sedem Apostolieam interpositus non BUSpen·
dit, exelo80 casu appellationiB, exereitium iuriBdietioni8 in iodice qui
ea08&lll iam eogD06Cere eoepit; quique ideireo poterit iudieiom prosequi
1 O. 19. C. Il. q. 1; c. 1. 2, 1. 18, C. III. q. ti; c. 1. C. III. q. 9; c. 4. 15. O. VI. q.8;

c. 18. 14, 20. X, de loro 00BafJ8,..,c. Il. 2; c. 1, X. de t'Gpeori6ul. '1N!elldlGrUI et tMlGtoribua
eooINfarII.., V, 11; CoDe. TrldeDt., .... VI. de reI•• c. 8; 8e8II. VII, de reI.• c. 14; aeae. UV •
.. reI.• c. es; BeDed1ctua nv. eout. c Ad ,."IG",Ia •. BO mart. 1142, 142; S. C. Ep. et Ree.,
.u........, 4 apro 1811; 8. O. C•• 1"",..11., 18 alU'•• 8 aq. 1'l2O. - Vide etlam caDo 818. I 2.
I O. 21. X. de 01/li1W et pota".,. ',u'CeIa "lelllJ", I, 29; C. 9. X. de '" "'te"..... re.'"
'.efoIIe, I. 4l; C. 21. X.... 'tulfcIIa. Il. 1; C. 8, X. de m'ne co"'"eoa...., II. 10; c. 1. X. de
011. . . poIINIfoAIa et propr'felGtU, Il, 12; c. l, X, de .equutt'GtCoae poa.e.ICoA... et t,..
et...... Il, 11; C. 88, X, •• taUbua et at'.,.tclteoa,bua. II, 20; C. 15, 1, 9, X, qu' III" "., le"..
""". IV, 11; C. 8, 15, 1. X, de cIona,eoaibu. CII'.,. ftrv.. et ..ore... e' de dote fIOat "t1Of"t,....
,..."'II8tICIa, IV, 20; C. 8, de loro co",,,e,..". II. 2, ID VIe; Rec. 42, M, R. l., ID Vlo.
I O. 19, X, de toro COfII".teIIt', Il, 2; e. 8, de o1/ldO et pote.,,,te , ..d"", dele",,,. I, 14,
m VI,,; S. O. lIlp. et Rea., M.,...".,.., 15 dee. 1800; S. C. C., MUevl'.ftfJ, 11 aug. l899.
, C. 4-8, lO, 12, 115-11, 88, C. Il, q. ti; e. 15, 6, 14, O. III, q. Cl; e. U, 16-19, C. IX, q. _
c. 11, X, de 01/I0I0 et pot••,,,,. .udlcfa dele,,,U. I, 29; e. 20, X, de toro COfII".t.,.". II, 2;
C. 2, 8. X.... IIben, oblaUcme. Il. 8; c. 1, X. rle dllGteoa'b .... II, 8; c. 8. 10. U, X, 4e uoe,,'Co·
MhI, Il.2G; e. 4, X. de 18ftt.,.,,, et re '.dkcl'•. Il. 2'1; C. 115• .t7, ISS, X, de ap".IlGteoaibUl.
,.....'lotUbua .t relGlCoACbua, II, 28; c.8. de prWiIe''''. V. 1. ID EStraV8g. com.; CoDe.
VaticaD...... IV, C. III. de '" ., nJtC0ft8 priMa'''' RotIIa", Pon"1Icfa: Nlcolaua I. ep.
e Propoet&.,...... ,.ldeM _. a. 88G; Profeaalo 8de! (ID CoDe. LugdUDeD II) a Mlebaele Pa·
Jaeoloao Greprlo X oblata. a. 12'l4; Plua VI. colUlt. c 8.".,. 1OI.IIIIa'. _. 28 DOV. 1188. 14;
Plua IX. ep. c Non ..... ,""","MO _. ~ lebr. 18'lO; Leo XIII. coD8t. « RotIIano. Pon"/IOeI -.
8 malll.881; lItt. eDC1C1. c TnJ'" Oceo""..., 18 apro 1881'. D. UV, 1°.
usque ad deftnitivam sententiam, niai con~terit Sedem Apostollcam
causam ad se advoeasse l .
OAN. 1570.
I l. Exceptis cauais Sedi Apostolicae re8ervatis aut ad eandem. advG-
catis, ceterae omneliJ cognoscuntur a diversis tribunalibos, de quib08 in
can. 1572 seqq. '.
I 2. Quodlibet tamen tribunal. quod attinet ad partium et teatium
examen aut citationem, dooumentorum vel rei controversae inspectio-
nem, decretorum intimationem aliaque huiusmòdi, ius habet in auxillum
vocandi aliud tribunal, quod normas pro aingulis actibus iure prae-
scriptas serv~re debet '.
OAN. 1571.
Qui causam vidit in uno iudicii gradu, nequit eandem causam in alio
iudicare 4.
OAPUT I.
De tribunali ordinano primae tn8tantiu.
ART. I. - De Ittdke.
CAN. 1572.
§ 1. In unaquaque dioeceai et pro omnibus caus1s a iure exprelB!
non exceptis, iudex primae instantiae est looi Ordinarius, qui iudiciariam
potestatem exercere potest ipse per se, vel per alios, secundum tamen
canones qui sequuntur '.
§ 2. Si vero agatur de iuribus aut bonis temporallbus Episcopi aut
mensae vel Curiae dioecesan:ae, controverlda dirimenda deferatur vel,
Episcopo consentiente. ad dioecesanum tribunal collegiale quod eonstat
o1Ilciali et dllobus iudicibus synodalibus antiquioribus, vel ad iudieem
immediate superiorem.
l O. 11-18, 16, O. II, q. 6; e. 118, X, de aPf)e'ls'fotribU, f'6CUfJtfotribu e, ,..,.. . .

bu, Il, 28; e. l, X, de COftJlnnGUone tifa. '116' '"u'U', Il, 80.
S CoDe. Trldent., 6eBS. XXIV, tle reI., e. 20; Plua X, coDSt. c 8atMttIC OOIIdlCo "
29 lun. 1908, I II, D. 20; Lex propria B. B. Botae et Slgnaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 15.
a C. 8, X, de 'e."ka e' atte.ttl"Oftibtls, li, 20; e. 3, X, de Jlde'''lBoribtl., III, 22; S. C.
B. Off., lnstr. (ad Ep. Bltuum Orlent.), a. 1883, tlt. III, D. 15; S. C. Ep. et Bee., 1Dstr.
11luD. J880, D. 19; S. C. C., lDstr. 22 aug. 1840; B. C. de Prop. Fide, IDStr. a. l883, Do XII;
lDstr. a. 1883, D. 15; Begulae senaDdae 1Il ludlclla apud B. B. Botae Trlbuna1, 4 aug. 1110.
I 14, D. 4, 5, I 106, D. 8, 1110, 148; Begulae senandae iD tudlclls apud Supremo Sipatune
Ap. Trlbuna1, 8 mart. 1912, art. 16.
4 C. 33, X, tle tlppeUotlon'bll', reOtUtI'ion'bll8 e' re'tI'iOft'ka,II, 28.
& C. l, X, de 01/1010 ••dCela ordlntlrU, I, 31; e. l, X, de loro COtIIpeten", Il, 2; c. '1, 41
olJlclo ortlt'&tlrU. I, 16, ID VIo; CoDC. TrldeDt., &eB8. XXIV, de reI.• e. 20; Leo X (ID CoDe.
LateroDeD. V), CODst. c Reglmi"i t".iver8t1'e. I, 4 mali 1515, I 8; Benedlctus XIV, COJIIt.
c Ati militante. I, BO mart. 1742, I 42; consto c CtI"8arum l, 16 DOV. 174~ S. O. C., lI'aflfJft-
""ti, mense 00. 1581); C't.'leo·ti. CtllteZltlntle et Bortantle, 8 100. 1624, ad V; T"",,, ... "
A"tlr6ft., 12 et 20 febr. 1707; TOle"UM""., 5 sept. 1711, ad 1.
CAN. 1573.
§ 1. Qullibet Episcopus tenetur o1D.cialem eligere cum potestate or-
dinaria iudicandi, a Vicario Generali distinctum, nisi parvitas dioecesis
aut paucitas negotiorum lIuadeat hoc o1Ilcium ipsi Vicario Generali
committi 1.
§ 2. 01llcialis unum constituit tribunal cum Episcopo loci: sed ne-
quit iudicare causas quu Epiacopus sitli reservat '.
§ 3. O1Ilciali dari p08llunt adiutores, quibus nomen est vice-01ll-
cialium.
§ 4:. Tum o1IlciaHs tum vice-01Ilciales esse debent sacerdotes, inte-
grae famae, in iure canonico doctores vel ceteroqui periti, aunos nati
non minus triginta '. .
§ 5. Sunt amovibiles ad nutum Episcopi; vacante sede, a. munere non
cessant, nee a Vicario Capitulari amoveri p088unt; adveuiente autem
novo Episcopo, iJ)digent contirmatione 6.
§ 6. Qui Vicariuli General1s est idemque 01llcialis, sede vacante, ces-
sat quidem a Vicarii, non autem ab o1Ilcialis munere.
I 7. Si o1Ilcialis eligatur in Vicarium Capitularem, ipse novum no-
minat 01llcialem.
CAN. 1574:.
§ 1. In qualibet dioecesi presbyteri probatae vitae et in iure cano-
nico periti, etsi extradioecesani, non plures quam duodeeim eligantur ut
potestate ab Episcopo delegata in litibus iudicandis partem habeant; qui-
bua nomen esto iudioum '1I"odalium aut pro-avnotlalium, si extra Syno-
dum constituuntor 5_
§ 2. Quod ad eorum eleetionem, substitutionem, ces88.tionem aut re-
motionem a munere attinet, serventur praescnpta can. 385-388 '.
§ 3. Nomine iudicum synodalium in iure veniunt quoque iudicea pro-
synodales.
CAN. 1575.
Unicua iudex in quolibet iudicio dU08 8BBeS80reS conaulentes sibl
adsciscere potesti qoos tamen ex iudicibus synodalibus eligere debet '.
I C. 2, tJe 01/I0I0 ftcori', I, 18, ID VIo•

e.
• C. 2, tJe OOIIatUJ'.d'"e, I, 4, ID VIo; "'ca,.",
2, de cilicio I,~, ID VIo; e.4, de
01/I0I0 e' fIO'e,"'. "'dici. tJele,.", I, 14, ID VIo; e. 8, de ap,e'IaUon(btI" II, lIS, ID VIO;
CoDe. Trldent., aesa. XXII, de reI., e. 7; 8. C. Ep. et Rec., Aqv(ftO,en. et Pont" Ovnn,
a aept. 1788.
a C. l, X, de COft'G"t1fd,,(tG'e et a8l"IIGte, IV, 14.
6 C. 1, X, dere,.,,, f.ria, V, 41.
, Cone. Trldent., aess. XXV, de ref., e. IO: Benedlctus XIV, ep. encyel. « OflGmt7la
PG'emae s, 26 aug. 1741, I 2, 8, 5: S. C. de Prop. Fide, lnstr. a. 1883, n. XII.
ICone. Trfdent., eesa. XXV, de ref., e. lO; Benedictus XIV, ep. eneye!. « OflamN
PG'enaae s, 26 aug. 1741, I 2, 3, 5.
7 C. 11, de re.cripti., 1,8, In VIo; e. 20, de 1aGereUcf., V, 2, ID VIo •
. Digitized by Coog le
OAN. 1571.
i 1. Bcprobata contraria. consuetudine et revocato quolibet contrario
privilegio:
1.0 Oausae contentiosae de vinculo saerae ordinationiB, et matri-
monti, vel de iuribus aut bonis temporalibus cathedralill ecclesiae; item-
que criminales in quibus rea est de privatione beneflcii inamovibilia aut
de irroganda vel declaranda exeommunicatione, tribunali collegiali trium
iudicum reservantur;
2.0 Causae vero quibus agitur de deUetis quae depositionls, pm.
tionis perpetuae habitus ecclesiastici, vel degradationis poenam impor-
tant, reAervantur tribunali qulnque iudicum.
§ 2. Loei Ordinarius tribunali collegiali trium vel quinque iudieum
eognitionem committere potest etiam aliarum causarum, idque praeeer-
tim faciat quando de caùsia agitur quae, attentia temporia, loei et per-
lonarum adiunetia et materia iudieii, diftleiliores et maloria momenti
videantur.
§ 3. Duo vel quatuor iudiees qui una eum praeside tribuna! colle-
giale constituunt. inter iudiees &ynodales Ordinariua, nisi pro sua pru·
dentia aliter opportunnm existimaverit, eligat per turnum •
• OAN. 1577.
§ 1. Tribunal collegiale eollegialiter procedere debet, et ad maiOreID
suffragiorum partem sententias terre I.
i 2. Eidem praeest oftlcialis vel vice·o1IlciaJ.is, eulus est proceBllOlll
dirigere, et decernere quae pro iuBtitiae administratione in cau. quae
agitur necessaria aunt.
CAN. 1578.
Exeeptis cauaia de quibus in can. 1572, i 2, Epiacopus aemper poteat
tribunali ipse per se praeesse: sed valde expedit ut causas, praeeertim
criminales et contentiosss gram momenti, iudicandas relinquat tribu-
nali ordinario, eui praesit oftlcialis vel viee-01Ileia1is.
CAN. 1579.
§ l. Si eontrov~rsia Bit inter religiosos exemptos eiusdem religiODia
clericalis, iudex primae in&tantiae, nisi aliud in conBtitutionibul cavea·
tur, est Superior provincialis, aut, si monaRterium sit sui iuria, Abbai
loealis.
§ 2. Salvo diverso constitutionum praescripto, si rea contentiOll
agatur inter duas provineiaa. in prima in&tantia iudicabit ipae per se m
per delegatum supremus religionis Moderator; ai inter duo monasteri&,
supremus Moderator Congregationis monasticae.
§ 3. Si demum controversia enaseatur inter religiosas personas phy·
aieas vel morales diversae religionis, a·ut etiam inter re1igi0808 eiusdem
1 O. 18, X, tle rNCrip,... I, 8; c. 21, 22, 34, 42, X, tle 011010 e' po,..'.18 .._ ...
"'''. I, 29; Lex propria B. R. Rotae et Blpaturae Ap., 28 lu. lJ08, CIUl. 81, I 8; RepJlI
aervaDdae ID ludlcUs apad B. R. Rotae TrlbUDal, 4 aus. 1910, Il'18.
religionis non exemptae vel laJcaliB, aut inter reliIIosum et clericum
aaecularem vel laicum, ludex primae inst.antiae est Ordinariu8 locl l.
A.B.T. U. - De A~ ellW4loribM.
CAN 1580.
I l. Potest Ordinariu8 unum aut plurea auditorea, aeu actorum
instructorea, alve atabiliter alve pro certa aliqua. causa. constituere.
I 2. ludex auditorem ellgere poteat tantummodo pro causa. quam
cogJloscit, nisi Ordinariua iam providerit.
CAN. 1581.
Auditorea pro tribunali dioeceaano, quantum fieri potest, deligantur
e:z: iudicibu8 synodalibns; pro tribunali vero religiosorum deligendi seme
per 8unt ex a.lumnis eiuadem religionis ad normam constitutionum I.
CAN. 1582.
Eorum est teatee citare et audire. aliaque acta. iudicialia. instruere
aecundum tenorem IIlAndati, non autem sententiam deftnitivam ferre I .
OAN. 1583.
Auditor in quovis litta momento ab o1Ilcio removeri potest ab eo qui
eundem elegit, lusta tamen de causa, et citra partium praeiudicium.
OAN. 15&.
Tribunalls collegialls praeses debet unum de iudicibuB collegii po·
nentem BeU reIatorem designare qui in coetu iudicum de causa referat
et aententias in scriptis redigat; et ipal idem praeses potest alium ex
iuata causa substituere 6.
A.B.T. IU. - D. Nolorto, Protteolore ttuUUae, wtlCUlt De(fM8ore.
OAN. J.58C).
I l. Cullibet processui intereaae oportet notarium, qui actuarii o1Il.
cio fungatur; adeo ut nulla habeantur acta, ai actuarii .ma.nu non fuerint
eu.rata, vel saltem ab eo Bubscripta '.
l BeIIedlctaa' XlV. ClOII8t. c A' tnDleGnUot _. BO mart. 1T42, I 42.

I 0.2, X, de ....eo.... Il, 1; 8. O. de ProP. F1~, lDItr. a. tBsa, D. XlI.
1880,
I O.~, X, de olldo e' f'O'-""
D.
' 'fcW fiele,.". I, 21; 8. O. Ep. et
12, 21; 8. C. de Prop. Fide, lDatr. a. l883,XII, XXIX.
D.
ne..,
n lu.
1D8tr.
6 f.ez propria 8. R. Botae et 8lpaturae A.p., 28 lu. 1808, caDo 21, 82, Il, _ Ileplae
a O. n, X, de prok'fcmibu, Il, 18; C. 2, x, de Ilde _".._tonI.,

lBn'aDdae ID IDd1cllil apgd 8. R. Botae Trlbual, 4 aq. 1910, Il, 8, Do 1, 1179, D. l, 4.
U, 22; c. 18, x,
Ile ~"""""", Il, 21; C. n, de rum"", 1,8, ID VIe; c. n, de 1N&ere,",,-, V, ..
ID VIe; 8. O. lIlp. et ne...
lDatr. n lu. 1880, D. 12, M, 8G; 8. O. O., lDatr. 22 au.. 1840;
8. O. de Prop. Ne, lDItr. a. l883, D. XlI, XXXIV, XXXV; Lo propria S. R. Botae et
Blpaturae A.p., 28 SUD. 1808, caDo G, I 1, caDo 88, I 1; Ileplae aemaDdae ID ludlella apud
8. R. Rotae Trlbual, 4 aq. mo, I n4. D. T. 1144; Ileplae ae"udae ID ludlcll8 apud
BuPhlD. 8lpaturae Ap. TrlbuDal. 8 man. 1912, art. 14, 17. 2Ii. 88.
00'" ltJfV OflllOMe'
§ 2. Quare iudex, antequam causam cognoscere incipiat, in aetua·

rium. assumere debet unum e notariis legitime constitutis. nisi ipee Or·
dinariua aliquem pro ea causa iam designaverit.
C.L'Il. 1586.
Constituatur in dioeceai promotor iustitiae et tle16ft1or mtICUli; illt
pro causia, tum contentiosis in quibus bonum publicum, Ordinarii iudi·
cio, in discrimen vocari POtestI tum criminalibua; iate pro ca1l8iB, ÙI
quibus agitur de vinculo sacrae ordinationis aut matrimonii 1.
CAN. 1587.
§ l. In cauais in quibus eorum praesentia requiritur, promotore
iustitiae aut vinculi defen80re non citato, acta irrita sunt, niai ipai, etBi
non citati, revera intet1uerint J.
§ 2. Si legitime citati aliquibus actibua non interfuerint, seta qui.
dem valent, verum postea eorum examini subiicienda omnino sunt ot ea
omnia aive voce aive scriptia possint animadveriere et proponere Q1UIf
neeeB88ria aut opportuna iudicaverint '.
CAN. 1588.
§ 1. Eadem persona oftlcium promotoris iustitiae et defensoria 'rin.
culi gerere potest, nm multiplicitaB negotiomm et causarum. id prohibeat.
§ 2. Promotor et defen80r constitui po8Sunt tum ad univenitatem
causarum tum pro singulis causis.
CAN. 1589.
§ l. Ordinarii est promotorem iustitiae et vincuU defensorem eli·
gere, qui sint sacerdotes integrae famae, in io~ canonico doctorea ftl
ceteroqui periti, ac prudentiae et iustitiae zelo probati '.
§ 2. In tribunali religiosomm promotor iustitiae sit praeterM
eiuBdem religionis alumnus.
CAN. 1590.
§ l. Promotor iustitiae et vinculi defensor eleeti ad universitatem
causarum a munere non cessant, sede episcopali vacante, nee a Vicario
1 Benedlctus XIV, CODllt. c Del "'WcrlJtiotuI l, 8 DOV. 1741, 115, lO; B. O. B. Otr., 1Datr.
<ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 1883, tlt. II, D. 7; B. C. Ep. et Reg.,. iDetr. U 11m. 1880, IL ~
B. O. O., iDetr. 22 auge 1840; S. q, de Prop. Fide, iDetr. a. 1883, IL XIII; 1Dstr. a. l883, D. 1;
Lex propria 8. R. Rotae et Slgnaturae Ap., 20 1m. 1SI08, caDo 4, Il; Begolae serv&Ddae
ID ludlcl1s apud B. R. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910. I 102, D. 3, I 108, tJ3.
J BeDedlctus'XIV, coDSt. c Del ",i,eraUon6 Il, 8 DOV. 1741, 16, 7, lO; 8. O. 8. Ofr., lDItr.
<ad lIlp. Rltuum Orlent.), a. 1888, tlt. II. n. lO; 8. C. C., 1DStr. 22 aug. 1840; 8. O. de PJop.
Fide, 1Dstr. a. 1818, n. lO.
a DeDedlctus XIV, coDSt. c Del "'WeroUone l, 8 DOV. 1741, 16, lO; B. C. B. Otr., lDItr.
<ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 1888, tlt. II, D. lO, 11; 8. C. C., iDstr. 22 auge 1840; 8. C. dt
Prop. Fide, IDstr. a. 1883, D. lO, 11; Regulae servaDdae iD iudlclls apud 8. R. Rotae Tri-
bunal, 4 aug. 1910, I 78, D. l, • 108, U4, n. 12.
, Benedlctus XIV, coDSt. « lJe' ",f8erat'one l, 3 DOV. 1741, I 15, lO; 8. C. O., BUpcleIa.,
mense sept. 11589, ad l; CfÙflgtJritlJnIJ, 9 mail 1626; PlaceRtfnIJ, 15 dee. 1 _ Lex propria
8. R. Rotae et 81gnaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 4, I 2.
Oapitulari possunt removeri; adveniente autem novo Prae1ato, indigent
con1lrmatione.
§ 2. I usta tamen intercedente causa, Episcopus eos removere poteste
ART. IV. - De Otw~ et Appanlonbu.

OAN. 1591.
§ 1. Ad acta iudicialia intimanda, niBi alla Bit probata tribunalia
consuetudo, COnstitiulutnr cursores Bive pro omnibua causis Bive prq
causa peculiari; item apparitorea ad sententias ac decreta iudieis, eo
committente, exseeutioni mandanda l ••
§ 2. Eadem persona utroque oftlcio defungi potest •.
OAN. 1592.
Laici ipsi sint, nm prudentia in aliqua causa 8ua..deat ut ecclesia-
stici ad id muneris allSumantur; quod vero ad eorum nominationem,
8uspensionem et revoeationem attinet. eaedem serventur regulae quae pro
notariis can. 373 8tatutae 8unt 3.
OAN. 1593.
Acta quae hi confeeerint, publieam fidem f~iunt.
OAPUT II.
De tribuflali ordinario 86cunda·e ifl·8tafltiae.
OAN. l.594.
I 1. A tribunali Episcopi Suftraganei appellatur ad Metropolitam '.
§ 2. A cauaia in prima inatantia pertraetatis eoram Metropolita fit
appellatio ad looi Ordinarium, quem ipse Metropolita, probante Sede
Apostolica, semel pro semper designaverit.
§ 3. Pro ea.usis primum agitatis coram Archiepiscopo qui caret Suf·
fraganeia vel eoram looi Ordinario immediate Sedi Apoatolicae 8ubiecto,
fit appellatio ad Metropolitam, de quo in can. 285.
l O. 19, X, de .ppeDa'loRlh" re""IS'Umlbu e' re""foII'b..., Il, 28; B. O. Ep. et Beg.,
1D8tr. 111OD. 1880, D. 14; B. C. de Prop. Fide, 1Dstr. a. l883, D. XIV; Lu propria B. R.
Botae et Blgnaturae Ap., 29 lOD. 1908, can. 6, I 1; Begulae servaDdae iD lud1cUs apud
B. B. Botae Tribunal, 4 aug. 1910, I 24, D. 1; Begulae servaDdae iD lud1cUs apud Buprem.
8lpatnrae Ap. Tribunal, 6 mart. 1912, art. 16.
I Lex propria B. R. Botae et Blgnaturae Ap., 29 IUD. 1908, can. 6, Il.
I Lu propria 8. B. Botae et 8lgnaturae Ap., 29 IOD. 1908, caDo 6, .. 1.
, C. 2, 8, C. IX, q. 8; C. 1, X, de ol/f.clo le,1at', I, 80; C. 11. 12, X de ol/f.oIo "".uota orde.:
fNJri4, I, 81; C. 154, 86, X, de afJpeU.Uoft.Ib..., re"""'foIIlb,,, e' relGtloR'b..., Il, 28; C. 2,
de COtIft6,tUI'ft8, 1, 4, iD VIe; C. 1, de ojftclo ord"'.r", I, 16, iD VIe; C. 8, de .fJpeDatfollC-
&u, Il, 15, iD VIe; C. 7, Ile ,m'8ft'''' eA700m",,,,,wtfoll", ...,8ft(IOtI" e' ",'erdk", V, 11,
iD VIe; CoDC. Trldent., se88. XIII, de reI., C. 2; 1le88. XXII, de reI.,· C. 7; Benedlctua XIV,
coD8t. c .4c1 ",""a"t" Il, 80 mart. 1742, 188,89,42; B. O. Ep. et Beg., 8Gl8raUGlla, 7 iUD.
1580; ""V6IIGCIlft., 8 DOV. ~ a"JI1W", 2 laD. l595; POlfcGl'reR.-8alem'''. ., 7 aug. 159G;
decr. 16 oct. 1600; Ltlofe"., lB aug. 1613; POlOR,", 10 DOV. 1845; lnstr. 11 IOD. 1880, D. 42;
,etI
O.,......,
8. O. O., TtltlfII6ft., 20 IOD. 1676, ad 2; .41,1ar8ft. T"m'a. ., 6 luI., 8 aug. 1709, ad 1-3;
12 luI. 1828; B. O. de Prop. Fide, lDatr. a. 1883, D. XLII; lnstr. a. 1883, D. 28.
§ 4:. Inter religi0808 exemptos, pro omnibus causia coram Superiore
provinciali adia tribunal BeCundae lnstantiae est penea supremum Mo-
deratorem; pro causis actis coram Abbate locali, penes aupremum Mode-
ratorem OongregatloDis monastieae; pro eausis vero de quibua in ean.I579,
I 3, servetur praeacriptum Il 1, 2, 3 huiul eanonla.
OAN. 1595.
Tribunal appellationla eodem modo quo tribnnal primae lnatantiae
constitui debet; et eaedem regulae, aecommodatae ad rem, in e&1I8It
discuasione servandae sunt.
OAN. 1598.
Si collegialiter causa in prima instantia cognJta fuerit, etiam iD
gradu appellatioDis eollegialite~ nee a minore iudicum numero deflniri
debet.
OAPUT III.
De ordiftari.. Apoatolicae Sedia tribuft4U"".
OAN. 11)97.
Romanul Pontifex pro toto orbe catholico ad normam e&n. l.589 iudez
est supremuI, qui vel iple per se iUII dicit, vel per tribunalia ab ipao
constituta, vel per iudicea a le delegatos.
AliT. I. - De StJCf'G BowItIG Bofel.
OAN. l.598.
I 1. Tribunal ordinarium a Sancta Sede conatitutum pro appellatio-
nibus recipiendia est Sacra Rota Romana, quae est tribunal collegiale
coustans certo Audito1"1lDl numero cui praesidet Deeanus, qui prima alt
inter parea l.
I 2. Ii saeeroote8 esse debent laurea doetorali in utroque saltem iure
praediti '.
I 3. Auditorum eleetio Romano Pontifici reservatur I.
I 4:. Sacra Rota iua dicit aut per singulos turnos trium Auditorum,
aut videntibus omuibua, nisi aliter pro aliqua causa SommUI Pontifez
cOBStltuat ••
OAN. 1599.
I 1. Sacra Rota iudieat :
1.· In secunda inatantia eaU888 quae a quorumvis OrdinariOI'1JDl
tribunalibua in primo gradu diiudicatae fuerint et ad Sanctam 8edem
per appellàtionem legltimam deferantur;
I Lez propria 8. R. Rotae et 8lpaturae Ap., 29 iUD. 1808, e&Jl. 1, I 1, e&Jl. t, I 1.

I Lez propria 8. R. Rotae et 81gnaturae Ap., 29 tUD. 11108, ean. 1, I 2.
a Lo: propria 8. B. Rotae et 81paturae Ap., 29 IUD. 1808, e&D. 1, Il.
• Lo: propria 8 B. Rotae et 8lpaturae Ap.• 29 IUD. 1808, e&Jl. 1, Il.
2.- In ultima instantia caUl'lU ab ipsa Sacra Rota et ab aliis qui·
b1l8Vis tribunalibus in secunda ve! ulteriore instantia iam cognitas, quae
in rem iudicatam non transierint I.
I 2. Hoe tribunal iudicat etiam in prima instantia caUl'lU de quibus
in can. 1557, I 2 aliasve quaa Romanus Pontitex 8ive motu proprio, sive
ad instanti&m partiom ad suom tribunal advocaverit et Saerae Rotae
commiserit; easque, nisi aliud cautom Bit in commisaionia rescripto, Sa-
cra Rota iudicat quoque in secunda et tertia instantia ope turnorum qui
sibi invicem 8uccedunt '.
OAN. 1600.
Oausae maiore8 penitu8 exeluduutur ab ambitu eompetentiae huiu8
tribunalia '. '
OAN. 1601.
Oontra Ordinariorum decreta non datur appellatio BeU recursus ad
Sacram Rotam; sed de eiusmodi recursibus exclusive cognoBCunt Saerae
Oongregatione8 l.
.ART. n. - De BtgtNJttWG Apo,'olkG.
OAN. 1602.
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal constat nonnullis S. R.
E. oardinalibus, quorum unU8 Praefeeti munere fungitur I.
OAN. 1603.
I 1. Apostolica Signatura videt potestate ordinaria:
1.- De violatione sOOreti, ac de damnis ab Auditoribus Sacrae
Rotae illatis eo quod actum nullum vel iniustum posuerint;
2.- De exceptione suspieionis contra aliquem Sacrae Rotae Au·
ditorem;
3.- De querela nollitatiB eontra aententiam rotalem;
4:.- De expostulatione pro reatitutione in integrum adversus rota·
lem Bententi&m quae in rem iudicatam transierit;
5.- De recursibus adversu8 Bententias rotales in causis matrimo·
nialibus quu ad novum examen Sacra Rota admittere renuit;
6.- De con1lictu eompeteutiae quem enaaei eoutingat inter tribu·
Dalia interiora, ad normam e&n. 1612, § 2 '.
1 Lo propria S. R. Botae et SlgDaturae Ap., 28 11m. 1808, caDo 14, I 2, 8.

a S. C. CoD8lst., Borno..., 28 lan. 1809; Lex propria S. R. Rotae et SlgDaturae Ap.,
28 ,11m. 11108, caD. 14, I 1.
I l'lo X, const. c 8a".." COtIdlkl l, 28 11m. 1808, I II, D. 2e; Lez propria S. R. Ro·
tae et Sipaturae Ap., 28 11m. 11108, caD. 11.
. I Lex propria S. R. Botae et SlgDaturae Ap., 28 11m. 11108, caDo 16.
I Lex propria S. R. Botae et Slpaturae Ap., 28 11m. 11108, caD.85 .
• BeDecllctU8 XV, eblrocraphum c Ate.," ~,.. I, 28 11m. 1911; Lex propria S. R.
Botae et SlgDaturae Ap., 28 11m. 1808, caDo 88, Il, can. 37; Beculae eenanclae iD ludlclla
apa4 Supremo SlgDaturae Ap. TrlInlDaI, 6 muto U12, art. L
I 2. Videt ex potestate delegata. de petitionibus per supplicea libellol
ad Sanctissimum porrectis ad obtinendam causae commiBBionem apud
Sacram Botam l.
CAN. lOOi.
I 1. In causa criminali, de qua in can. 1603, I 1, n. 1, Bi forte IGeUl
Bit iudicio appellationis, hoc obtinetur penes ipsum Supremum Tribunali.
I 2. In casu suspicionis, Apostolica Signatura definit utrum Bit lGeUl
recusatloni Auditoris, necne; quo facto, iudicium ad Sacram Botam re-
mittit, ut, secundum SU88 regulas ordinarias, procedat, Auditore, contra
quem exceptio mota fuit, in suo turno manente vel excluso a.
§ 3. In casu querelae nullitatis aut restitutionis in integrom aut
recursus de quibus in can. 1603, § 1, nn. 3, 4:, 5, de hoc tantum iudicat num
Bit nulla. sententia rotalis, num locus Bit restitutioni vel recU1'8U8 Bit
admittendus; et nuilitate declarat& aut restitutioue concessa. vel adm.iBao
recunu, causam remittit ad Sacram Botam, nisi Sanctissimus aliter p~
viderit •• :.
I 4:. In examine supplicum libellorum Signatura, habitis opportu·
nis notitiis et auditis lis quorum interest, decernit utrum precibu8 ano
nuendum Bit, necne '.
CAN. 1605.
Il. Supremi Tribunalis Signaturae sententiae su&m vim habent,
quamvis rationes in facto et in iure non contineant.
I 2. Nihilominus sive ad instantiam partis sive ex oftlcio, si rea
postulet, Supremum Tribunal edicere potest ut praedictae rationea expo-
nantur secundum regolas Tribunalis proprias •
•CAPUT IV.
De tribunali delegato.
CAN. 1606.
Delegati iudices servare tenentur regolas statut&s in can. 199·207. 3)9.
1607.
CAN.
§ 1. ludex a Sancta Sede delegatus uti potest ministris constitutia
in Curia dioecesis in qua iudicare debet; sed potest etiam alioa quoaemi·
que maluerit eligere et assumere, nisi in delegationis rescripto aliud
cautum Bit.
I 2. ludices vero ab Ordinariis locorum delegati uti debent miniatria
.Curiae dioecesanae, ni8i Episcopus in aliquo peculiari casu ob gravem
causam proprios et extraoroinanos ministros constituendos decreverit.
I Benedlctua xv, cblrographum « .41161&t'" eGlpoftt'" l, 28 IOD. 191G.

I Lex propria B. R. Rotae et Slgnaturae Ap., 29 IUD. 1008, caDo 41. Il.
a Lex propria S. R. Rotae et Signaturae Ap., 29 IOD. 11108, caDo 41, I 8.
4 BeDedlctua XV, cblrographum « Att6l&te. 6l1:poftte. ., 28 IOD. 1Dl.5; Lex propria
8. R. Rotae et Signaturae Ap., 29 IUD. 11108, caDo 41, I 8.
I BeDedlctua X~, cblrographum « AlteA'" 611:"0'''''' l, 28 IOD. 19l5.
TITULUS III.
De dlselpllna In trlbunallbus 8enDò.
I.
CAPUT
De officio iudicum et tribunali8 mini8trorum.
OAN. 1608.
Iudex competens parti legitime requirenti 8Uum ministerium ne .
recuset, firmo praescripto can. 1625, i Il.
CAN. ]609.
i 1. Iudex antequam alique.m. ad suum trahat tribunal et iudicatu·
rus sed.eat, videat utrum ipse sit competens, nf..'cne I .
i 2. Eodemque modo antequam aliquem ad agendum admittat, co·
gnascere te.netur num is in iudicio p08sit iure consistere.
i 3. Non est tamen necesse ut de his referatur in actis.
CAN. 1610.
i 1. Si exceptio proponatur contra iudicìs competentiam, hac de re
ipse iudex videre debet 3.
i 2. In casu exceptionis de incompetentia relativa, si iudex se com·
petentem pronuntiet, eiuB decisio non admittit appellationem.
§ 3. Quod si iudex se incompetentem declaret, para quae se grava·
~m reputat, potest intra decem dierum spatium appellationem ad supe·
rius tribunal interponere.
CAN. 1611.
Iudex quovis in stadio causae se absolute incompetentem agnoscens,
suam incompetentiam declarare tenetur.
CAN. 1612.
i 1. Si inter duos pluresve iudices controversia oriatur quisnam
eorum ad aliquod negotium competens sit, res definienda est a tribunali
immediate superiore.
§ 2. Quod si iudices, inter quos exsistit competentiae conllictus,
subsint distinctis tribunalibus superioribus, controveraiae definitio re·
servatur tribunali superiori illius iudicis, coram quo actio primo promota
est; si non habeant tribunal superius, conllictus dirimatur vel a Legato
Sanctae Sedis, si adsit, vel ab Apostolica Signatura.
CAN. 1613.
§ 1. Iudex cognoscendam ne suscipiat causam, in qua ratione con·
sanguinitatis vel aftlnitatis in qllolibet gradu lineae· rectae et in primo
1 C. 17, X, de (ud'cli" Il, 1; e. 8, X, de Immunitate eccleBianl"., coemete"". ee reni".

ad ea, pertlnentlu"" III, 49.
:I C. 1, C. VI, q. 3.
3 C. 38, X, de ol/fcio et pote8tate (udlci, delegati. I, 29.
Code~ lur', CaftOnkC. 80
Digitized byGoogle
et secundo gradu lineae collateralis, ve! ratione tute1ae et eurate1ae,
intimae vitae consuetudinis, mainae simultatis, ve! lucri faeiendi aut
damni vitandi, aliquid ipBiuB intersit, ve! in qua antea advoca.tum aut
procuratorem egerit l.
i 2. In iisclem rerum adiunctis ab oftlcio suo ab~ere debeDt iusti·
tiae promotor et defensor vinculi.
CAN. 1614.
§ 1. Cum iude~, etBi competens, a parte recusatur ut suspectos, haee
exceptio, Bi proponatur contra iudicem de!egatum in causa unieum vel
contra collegium vel maiorem de!egatorum iudicum partem, de1inienda
est a delegante; Bi contra unum vel alterum ex pluribuB iudicibuB dele-
gatis, etai Collegii praesidem, a ceteris iudicibus delegatis et non BUSpe-
ctis; si contra Auditorem Sacrae Rotae, a Signatura Apostolica ad noI'-
mam can. 1803, l l, n. 2; si contra. oftlcialem, ab Episcopo; si contra
auditorem, a indice principali •.
§ 2. Si ipsemet Ordinarius Bit iudex et contra ipsum exceptio suspi·
cionis opponatur, vel abstineat a indicando ve] qnaestionem suspieionil
dellniendam committat iudici immediate superiori a.
i 3. Si exceptio suspicionis opponatnr contra· promotorem iustitiae.
defensorem vincnli ant alios tribunalis administros, de hae exceptiODe
videt praeses in tribunali collegiali vel ipse index, Bi unicus Bit.
CAN. 1615.
§ 1. Si iudex unicua aut aliquia vel etiam omnea iudices qui tribunal
collegiale conatitnunt Buspeeti deelarentur, personae mutari debent, non
vero iudicii gradus •.
i 2. Qrdinari! antem est in locum iudicum qui suspecti deelarati
sunt, aH08 a suspicione immunes subrogare.
§ 3. Quod Bi ipsemet Ordinarios deelaratns fuerit suspeetus, idem
peragat iudex immediate superior.
CAN. 1616.
Exceptio Buspicionis expeditissime deftnienda est, auditis partibus,
promotore iustitiae vel mcnU defen80re, Bi intersint, nee in ipsoa 8U8pi·
cio cadat '.
l 0.1-8, O. IV, q. 4; C. es. 70, 71, 78, 79, 88, C. XI, q. 8; c. 17, X, de olJlclo et po,..,."
'-d.".. delellate, l, 29; c. 18, X, de '.dicli" Il, 1; c. 4, X, ., "te tIOa OOIItatata lIOIt fJrOfI&"
"",.,. ad '"fe.fII reee,tiOflefJl " ' ad "ntcnUafll de1l-'''1I(IfA, Il, 8; c. 3G, 41, X, de ."....,.
flottln., f'eCtI,atfotllb", e' reJtsUon'btI" Il, 28; Replae aervandae iD ludIclla apud Suprem.
81gD1lturae Ap. Trlbunal, 8 mart. 1812, art. 2.
I C. 17, 25, 27, 85, 39, X, de olftckJ et po'e,'ate ffldlcil delellati, l, 29; c. 18, X, .,
'.dlel", Il, 1; c. 4, X, de foro compe'mte, Il, 2; c. 4, X, .t Ute tIOa OOII'uta'. ftOR ~
""t.,. a' te,tI"". rccep'kJne". " ' ad ,mtetJt'rsm de1l"iUvafll, II, 8; c. 36, 41, 61, X, dfl apJd-
Jts'fotIib." reOtl,a,fofI,ib., e' rela,fotIlb••, II, 28; c. 4, de olltckJ et pote"ate '.dfcf.fide,.",
l, 14, iD Vlo; S. C. C., FeUnm., 18 aept. 1597; T.ni'a..., 18 dee. 1724, 13 fan. 1725, ad 1-3;
O.'.nen., 12 luI. 1823.
I C. 4, X, de foro competetttC, Il, 2.
• O. 18, X, de '.dWl", Il, 1; c. 41, 81, X, de flPpeJJts,fofI,fbfU, reculfltiolllb•• et "".
tfotl'b." II, 28.
• ('..oDe. Trldent., &eSS. XXV, de ref., c. lO.
.
OAN. 1617.
Quod ad tempus attinet quo exceptiones incompetentiae et suspicionis
proponendae sint, servetur praescriptum can. 1628.
OA..1\l. 1618.
In negotio quod privatorum solummodo interest, iudex procedere
potest dumtaxat ad instantiam partis; sed in delictis, et in iis quae pu·
blicum Ecclesiae bonum aut animarnm salutem respiciunt, etiam ex
oftlcio l.
OAN. 1619.
§ 1. Si actor pro re sua probationes q1188 a1ferre posset, non afferat,
vel reus exceptiones sibi competentes non opponat, ludex ne suppleat.
§ 2. Si vero agatur vel de publico bono vel de animarum salute, eas
Bupplere potefilt et debet I.
CAN. 1620.
Iudices et tribunalia curent ut quamprimum, salvo. iustitio., ca.usae
omnes terminentur, utque in tribunali primae inBtantiae ultra biennium
. non protrahantur, in tribunali vero secundae instantiae ultra annum a.
OAN. 1621.
§ 1. Excepto Episcopo qui per se potestatem iudiciariam exerceat,
omnes qui tribunal constituunt aut eidem opem femnt, iusiurandum de
oftlcio rite et ftdeliter implendo coram Ordinario vel coram iudice a quo
electi sunt, vel coram viro ecclesiastico ab alterutro delegato, praestare
debent: idque ab initio suscepti oftlcii, si sint stabiles, aut antequam
causa agatur, si pro peculiari aliqua causa sint constituti •.
§ 2. Etiam iudex a Sede Apostolica delegatus vel iudex ordinarius
iD religione clericali exempta idem iusiurandum praestare tenetur cum
primum tribunal constituitur, &dstante ipsius tribunalis notario, qui de
praestito lureiurando actum redigat.
OAN. 1622.
§ 1. Quotiescumque lusiura·ndum praestatur sive a iudicibus aut trio
bunali. admlnistri., sive a partibus, testibus, peritis, semper emitti debet
l o. e, 'I, o. II, q. I; e. 24, X, tic GCCtIIG~'bu, {ftffllllUonfOti. ee 4ettvIlOfGUon,,,,,,,,
v. 1; e. 81, X, de ritaoaf.,
c. D, X, de ...ria, V, 1è;
ee tWJ .,f9vU fWO .p""'HI""" ~a'vr w, fIrOIA'Ua'vr, V, 8;
c. 1, 2, 4, X, de oollu.tCotle detel1fJfl4fl, V, 22; c. l, X, de _ce,"",
",...laeOfWm et ,."d'tOf'Ym, V, 81; c. 2, lO, X, de ptWgtJteone ooftQftfca, V, M; 8. O. JDp. et
Rec., 1Dstr. U lun. 1880, D. 11; 8. O. de Prop. Fide, 1DBtr. a. 1883, D. XI.
a O. 12, X, de ellCepeeon'kI, II, 21.
a O. 2, X, de ""tetl'''' ee re 'vdfcae., II, 2'1; c. I, m, 89, X, de appella''''''"", reOll-
•• , . .,,,.. ee rela,Conib"", II, 28; c. 3, de appellat"'h., II, 12, ID Olem.; c. 2, de wrbo-
""la """jloo,eone, V, U, ID Clem.; Conc. TrideDt., aeas. XXIV, de reI., c. 20; aeas. XXV,
de reI., Co lO; S. C. O., II'G",,"tICI, menae oct. 158Ii; Conc1&eR., menae dee. 11587; UmbrlG,loea.,
28 apro ID; A.lbltlI1Gaen., 28 DO.... 1893.
• O. 13, X, de prcae.oripUon'kI, Il, 21; DeDedlctaa XIV, CODM. c De{ m'-erGtfoae l,
a DO.... 1'141, I 'I; 8. O. 8. Ofr., tostr. (ad JDp. lUtuum Orient.), a. 1883, tlt. Il, D. lO; 8. O. O.,
1D8tr. 22 aq. 1IHO; 8. O. de Prop. Fide, Iostr. a. l.883, D. lO; Lex propria 8. R. Rotae et
BJpaturae Ap., 28 lu. l8OIl, eao. 'I, all, I a.
praemissa. divini No~ invocatione et a sacerdOtibu8 quidem tacto
pectore, a ceteri8 1idelibus, tacto Evangeliorum libro l .
§ 2. Iudex partem, testem aùt peritum ad iusiurandum reeipiens,
eum regulariter commonefaciat tum de sanctitate actus et de gravis&imo
delicto quod admittunt iuriBiurandi violatores, tum etiam de poenis, qui-
bus obnoxii 1iunt qui falsum in iudicio iurati aftlrmant.
§ 3. Iusiurandum secundum formlùam a iudice probatam praestari
debet coram eodem indice aut eius delegato, adstante utraque aut alter-
utra parte, quae interesse iurisiurandi praestationi velit.
CAN. 1623.
§ 1. In iudicio criminali semper, in contentioBO autem si ex reyeJa-
tione alicuius actus prooessualis praeiudicium partibus obvenire -poaBit,
iudices et tribunalis adiutores tenentur ad secretum officii I.
§ 2. Tenentur etiam semper ad inviolabile secretum servandum de
discussione quae in tribunali collegiali ante ferendam sententiam habetur.
tum etiam de variis suffragiis et opinionibus ibidem ptolatis.
§ 3. Imo quoties caU8ae vel probationum natura talis sit ut ex acro-
rum vel probationum evulgatione aliorum fama. periclitetur, ve! prue-
beatur ansa dissidiis, 8Ut scandalum aliudve id genus incommodum
oriatur, iudex poterit testes, peritoa, partes earumque advocatos ve!
proouratores iureiurando adstringere ad secretum servandum a.
CAN. 1624.
Iudex et omnes tribunalis administri, occasione agendi iudieii, mu-
nera quaevis acceptare prohibentur '.
CAN. 1625.
§ 1. 'Iudices qui cum certe et evidenter competentes sunt, in8 red-
dere recusant, vel qui temere se competentes declamnt, ve! qui ex culpa-
bili negligentia aut dolo actum nullum cum aliorum detrimento ve!
iniustum ponunt aut aliud litigantibu8 damn_um infernnt, tenentnr de
damnis et ab Ordinario looi vel, si de Episcopo agatur, a Sede Aposto-
lica, ad instantiam partis Q,ut etiam ex officio, congruis poenis pro gra-
vitate culpae puniri possunt, non exclusa oftlcii privatione '.
I C. 20, C. III, q. 9; c. 7, X, de ',,",men.to CtJl,,""'lGe. Il, 7; c. 5, X, de frlf/fd'-. et . .

kjlcfGtu, et imfJOtenUa coeHftd', IV, 15; 8. C. 8. Off., 1D.str. (ad Ep. Rltuum OrleDt.),
a. 1883, tlt. III, D. 12; S. C. de Prop. Fide, Instr. a. 1883, D. 12.
li C.2O, de haereticf.a, V, 2, ID VIo; Lex proprla 8. R. Rotae et 8ignaturae Ap., 29 11I1L
1908, caDo 8, 36, I 8.
3 S. C. 8. Ofr., Instr. 20 febr. 1S66, D. 14; IDstr. (ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 18S3,
t1t. III, D. 12; S. C. Ep. et Reg., Instr. U IUD. 1880, D. 18, 82; 8. C. de Prop. Fide, 1Dstr.
a. 1883, D. XVIII, L'I(XII; Instr. a. 1883, D.,12.
, C. 126, 129, 130, C. I, q. 1; e. 00, 71, 72, C. XI, q. 3; e. 15, C. XIV, q. 5; C. 10, X. I,
mta et hone,tate clericon,m, III, 1; e. U, de re,cri"tu, I, 8, ID VIo; e. 1, de ,entenliG 61 "
iudicata, II, 14, ID VIo; Clemens XIV, ep. eDcyel. c Decet qvam m_me l, 21. aept. 1.,
I 40; 8. C. 8. Off., decr. 24 sept. 1005, prop. 26, damD.
5 C. 8, 49, 00, 87, 88, C. XI, q. 3; e. U, X, de probatwn.fbu., II, 19; e. 8, X, de . . . .
""ale eccJeriarum, coemeterii, et rerum ad ca, pert'"entlum, III, 49; e. 15, de olldo et
§ 2. I udicea qui secreti legem violare ve! acta secreta eum aliis guo-
guo modo eommunieare praesumpserint, puniantur muleta pecuniaria
aliisgue poenia, privatione o1Ileii non exelU8&, pro diversa reatus gravi-
tate, salvia peculiaribus statutis, quibus graviores poenae praeseri-
bantur 1.
I 3. Eisdem 8&netionibus subsunt tribunalis oftleiales et adiutores,
si oftleio suoi ut supra, defuerint, qu08 omnes etiam iudex punire potest '.
CAN. 1626.
Oum iudex praeVidet aetorem probabiliter spreturum esse senten-
tiam eçelesiastieam si forte hllee ipsi Bit contraria, et ideireo conventi
inribus non satis consultum m, potest, ad eiusdem conventi instantiam
ve! etiam ex oftlcio, aetorem adigere ad eougruam cautionem praesta.n-
dam pro eeelesiasticae sententlae ob8ervantia '. .
0APuT II.
De onliM cognitioMm.
OAN. 1627.
I udices et tribnnalia tenentur causas ad se delatas eo ordine eogno-
seere quo fuerunt propositae, nhd aligua earum eelerem prae ceteris
expeditionem exigat, guod quidem peculiari decreto a iudice sen a tri-
bunali statnendum est.
OA.~. 1628.
§ 1. Exceptiones dilatoriae, eae praesertim qnae respiciunt personas
et modnm iudicii, proponendae et cognoscendae 8unt ante eontestatio-
nem litis, nisi contestata iam lite primnm emerserint aut para iureiu-
rando aftlrmet eas tunc tantnm Bibi innotni8Re ~. .
I 2. Exceptio tamp.n de incompetentia hulicis absolllta a partibns
opponi potest in qnovis statu et gradu can~e.
I 3. Pariter e.'tceptio excommunicationis opponi potest in gnolibet
iudicii statu et gradu, dnmmodo ante sententiam deflnttivam; imo si aga-
tur de exeommunicatis vitandis, aut toleratis contra guos sententia con-
demnatoria vel declaratoria lata fuerit, ii ex oftlcio semper exclndi de-
bent I.
po'e,'a'e •• dici, delegati, I, H, In Vlo; c. 2, de '.d4cUI. Il, l, ID Vlo; e. l, de l6ft,ellUa ,.,
re ,uCco'a. II, 14, ID Vlo; c. l, de IItleretlcl,. V, 8, ID Clem.; Conc. Trldent., sess. XXIV,
de reI.. c. 20; Lex propria B. R. Rotàe et Signaturae Ap., 29 lun. 1908, eRn. 9, I l,
can.38,18.
1 Lex propria B. R. Rotae et Bignaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 9. I 1.
a C. 20, de "&ere'ici,. V, 2, ID Vlo; Conc. Trldent., 8e88. XXIV, de reI., C. 20; Inno-
centlus VIII, const. c OIJld' flOl'n _, 25 lan. 14M, I ": lleDedletus XIV, conat. c A.d mUf-
ta,,'" I, SO mart. l1G, I 40; Lez.proprla S. R. Rotae et Bignaturae Ap., 29 tun. 1908, CIIn. 9.
I 2, can. 38, I 8.
a Ilegulae se"BnMe In ludlclls Bpud B. R. Rotae Tribuna l, 4 au•. 1910, I 81.
& C. 25, X, de 01Jldo e'
pote.tate ',"'Ici,
delelati. I, 29; C. 4, X. de eeoc"'Ioft',",,,
11,' 2IS; e. 20, X, de Ie• •'la e' re '''d',:"tG.Il, 2'7: C. 62, X, tle aJ)Jlella'loft'b.', reCII,a'w-
Mb." e' rela'loft'bu. II, 28.
I C. 12, X, de eeocpUon'''.,. II, 25; c. 21, X, de "flte,~tfa et re '.dkG'G, Il, 21: C. l,
le eAlce"'Ioft'".... II, 12, In VIo; e. un., tle ezcepUon'bui. Il, lO, ID Clem.
'70 Cola l.ri, OGAMIa
CAN. 1629.
§ 1. Exceptiones peremptoriae, quae dicuntur litia /initae, velati
exceptio rei iudicatae, tra.nsactionis, etc., proponi et cognosci debent aDte
contestationem litis; qui serius eas opp08uerit, non est reiiciendus, aed
condemnetur in expensis, niai probet se oppositionem malitioae noa
distuUsse l.
I 2. Aliae exceptiones peremptoriae proponi debent post contesta·
tam litem, et suo tempore tractandae sunt secundum regulas circa guae-
stiones incidentes I.
CAN. 1630.
§ 1. Actiones reconventionales satins statim post litis contestatio-
nem, utiliter quovis iodicii momento, ante sententiam tamen, proponi
p08sunt I.
§ 2. Cognoscantur autem simul cum conventionali actione, hoc est
pari grado com ea, niai eas separatim cognoscere necessarium Bit aut
iudex opportunius existimaverit '.
CAN. 1631.
Quaestiones de cautione pro expensis iudiclalibos praestanda aut de
concessione gratuiti patrocinii, qood statim ab initio postulatum fuerit,
et aliae huiusmodi videndae regnlariter sunt ante litis contestationem.
OAN. 1632.
Qooties, proposit& principali controversia, quaestio praeiudicialil
8uboriatur, id est eiusmodi ex cuius 801otione pendeat solntio qU8A!8tioDis
principalis, Ula ante omnia a iudice cognoscenda est '.
CAN. 1633.
§ 1. Si ex principali controversia quaestiones incidentes naSC&Dtur,
cognoacantur prius eae quarum solutio viam steroat ad aliarum solo·
tionem '.
I 2. Quod si nullo nexu logico inter se cohaereant, quae prius ab
alterutra parte propositae 8unt, illae antea deftniantnr f.
§ 3. Si de spolio incida! qoaestio, haec ante omnia est dirimenda '.
l
I
O. 1, 2, de""a OOtleeatGtWtae, II, 3, in VI-.
O. G, X, de 11010 et OOftt.tftGClG,· Il, 14.
3 O. a, de f'fJaon"tia, I, 8, in VIe; c. 2, de wrborIJm a""'flcatlotle, V. U, ID Clem.
, C. l, X, de m.t.fa fJ8"Uotteha, Il, 4; c. 2, X, de omilM oo",fUottam, Il, lO.
6 C. 4, O. III, q. U; Co 5, X, de f'fItl.".clGUone, I, 9; c. 1, a, x, tle onIfae 00fII'IIie-
n.u,., Il, lO.
• C. 18, X, de i.tlkUa, II, 1; c. lO, X, de ream.tWtae aJJO"G",",IfI, Il, 13.
7 O. 2, X, tle onUne oo","lotHIm, Il, lO.
• C. 2, 4, X, de ortlfl&8 co","'Ota""', Il, lO; c. lO, X, " rtat".t(one a",'Ia",",_. II, U.
cJ'igitized by Coog le
III.
OAPUT
De dilationum termi"," et latalibtu.
OAN. 1634.
I 1. Fatalla legi, quae dicuntur, idest termini perimendis iuribus
a lege constituti, prorogari non p088unt l.
I 2. Termini autem iudiciales et conventionales, ante eorum lapaum,
poterunt, iusta intercedente causa, a iudice, auditis vel petentibus parti-
bus, proroga.ri a.
§ 3. Oaveat tamen iudex ne nimis diuturna lis fta.t ex prorogatione a.
CAN. 1635.
Si dies, pro actu iudiciali indicta, sit feriata nee in decreto iudicis
dicatur expresse tribunal vacaturum nihilominus cauais cognoscendis,
terminus intelligitur prorogatus ad primam sequentem diem non fe-
riatam.
OAPUT IV.
De Joco et tempore iudicii.
OAN. 1636.
Quamvis Episcopus in quolibet suae dioecesis 1000, qui non Bit exem-
ptus, ius habeat erigendi tribunal, nibilominus penes suam sedem anlq,m
statuat, quae Bit ordinarius iudiciorum loous: ibique Oruei1lxi imago
emineat, et adsit Evangeliorum liber c.
OAN. 1687.
ludex e territorio suo vi expulsus vel a iurisdictione ibi exercenda
impeditus, potest extra territorium iurisdictionem suam exercere et sen-
teDtiam ferre, certiore tamen hac de re facto looi Ordinario I.
OAN. 1638.
I 1. In una.quaque dioecesi Ordinarius publico decreto dies et boras
definiri curet. pro looi ac temporum adionctis opportunas, quibus tri-
bunal adiri regulariter possit, et ab eo iustitiae administramo exigi '.
§ 2. lusta tamen de causa, et quoties periculum ait in mora, fu est
ftdelibu8 quovis tempore illdicis ministerium in sui iuria vel boni publici
tute1am invocare.
1 O. 4, de GfllWllGtfonibll', II, 12. ID Olem.

:I O. 1, 2, 4, O. III, q. 8; c. 24, 28, X, ." ol/lCfo et fIOte.l4,. ill'lcU 'ekl,G", I, 28:
c. 2, 4, X, de "UGtlot"".., II, 8; c. 4, "e GflJHlJJGUO"''''" II, 12, ID Olem.
a O. G, 10, X, de tIoJo et coMflfIIGCÌG, II, 14; c. 2, X, de ""t_fio "t re 'fI.tea"., II, 27;
Oonc. TrIdeot., _ . XXV, de reI., c. 10.
« O. U, dfJ ,.".cri"t", I, 3, ID VI,,; c. 'I, de ol/lCfo or.iaGrf., I, 18, ID Vlo.
I O. 1ID., tlfl loro OOtIIJHlleft.tf, II, 2, ID Olem•
".cI.
• O. 24, X, de ol/lCfo .t fIOt".".t ••• dfJJellG", l, 28.
171 0"..1",... C~
CAN. 1639.
i 1. Dies festi de praecepto, et ultimi tres dies hebdomadae sanetae
feriati habeantur; et in iis citationes intimare, audientias habere, partes
et testes excutere, probationes assumere, decreta et sententias ferre, ~
nuntiare et exsequi vetitum est, nisi necessitaB, christiana. caritas, àut
bonum publicum aliud postulent 1.
§ 2. Iudicis autem est in singulis casibus statuere et denuntiare, aD
et quae acta supra. dictis diebus expleri debeant.
CAPUT v.
De per8oni8 a4 di8ceptatioflem iudicia16m a4mittefldu
et de modo conlectioni8 et ('.om~ationi8 actorum.
CAN. IMO.
§ 1. Dum causae coram tribunali aguntur, extranei ab aula arcean-
tur et ii tantummodo adsint, qU08 ad processum expediendum iudex ne-
cesaari08 esse iudicaverit I.
§ 2. Omnes, iudicio assistentes, qui reverentiae et obedientiae trio
bunali debitae graviter defuerint, ludex, etiam lllico et incontinenti si
coram tribunali sedente in id quie pecca.verit, potest censurie quoque
aliisve èongruiB poenie ad oftleium reduce re, advocat08 praeterea et pro-
curatores etiam iure alias eausas apud tribunalia ecclesiastica pertra·
ctandi privare 3.
CAN. 164l..
Si alieui aetui processuali interveniat persona linguae looi ignara
et iudices ac partes linguam huius personae propriam non intelliga.nt,
interpres adhibeatur iuratus, et a iudice designatus, contra quem alter-
utra pars legitimam exceptionem non prop08uerit.
164:2.
CAN.
§ 1. Acta ludicialia, tum quae meritum quaestionis respieiunt, BeO
acta causae, ex gr., sententiae et euiusque generis probationes, tum quae
ad formam proeedendi pertinent, seu acta procc88u8, ex. gr., citationes,
intimationes, etc., scripto redacta esse debent t.
§ 2. Nisi iust& causa aliud suadeat, quoad eius fieri potest, lingua
latina redigantur; sed interrogationes et responsiones testium, aliaque
similia, lingua vernacula confiei debent a.
1 C. 1-8, C. XV, q. 4; C. l, D. III, de COM.: C. l, 5, X, de leni •• II, 9; S. PIU8 V, const

c C.m ""'m",. _,1 apro l.IiG8, I 7; Benedlctus XIV, ep. encyel. « Ab f!O tempore _. 3 DOY.
17415, 118.
• Begulae aervaDdae ID Iudlella apud B. R. Botae Trlbunal, 4 aug. 1810, I 73.
a C. n, x, de fIOfJtlU. V, 87; AlexaDder VI, conato c la cmt(nert." _, 13 apr. 1502, I 4:
Lex propria B. R. Botae et Blpaturae Ap., 29 luo. 1808, (!IlD. 80, D. (lo; Regulae aervaDdae
ID ludlclla apud S. R. Botae Trlbunal, 4 auge 1810, I 77; Begulae aervaDdae In ludlctis
apud Suprem. Blpaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1812, art. 26.
t C. n, x, de probGtfqrt.'b••• II, 18.
I S. C. C., mltr. 22 aug. 1840.
,(,73
CAN. 1643.
§ l. Singula folia processus numerentur; et actuari! subscriptio cum
sigillo tribunalis apponatur in unoquoque folio.
§ 2. Singulis actis completis vel interruptis ReU ad aliam 6e88ionem
remiBBis, apponatur subscriptio actuarii et iudicis vel tribunalis prae-
sidia.
i 3. Quoties in actis iudicialibus· partium aut testium subscriptio
requiritur, Bi pars aut testis hanc facere nequeat vel nolit, id in ipsis actis
adnotetur, simulque iudex et actuarius fidem faciant actum ipsum de
verbo ad verbum parti aut testi perlectum fuisse, et partem aut test.em
vel non potuisse vel Dolnisse subscribere.
CAN. 1644.
§ 1. In casu appellationis, actorum exemplaria ad DOMDam can. 1M2,
1643 conscripta et in fasciculum religata, cum indice omnium actorum
et documentorum et cum testificatione actuarii seu cancellarii de eorum
fideli transeriptione et inu-gritate, mittantur ad snperius tribunal; si
exemplaria sine gravi incommodo exscribi nequeRnt, mittantur cum op·
portunia cautelis acta ipsa originalia l.
i 2. Si eo mittenda. sint ubi vernacula lingua non sit cognita, acta
ipsa in linguam latinam vertantur, adhibitis cautelis ut de fideli transla·
tione constet.
§ 3. Si acta debita forma et charactere confeeta. non fuerint, a indice
superiore repelli possunt: quo in caSl1 illi, quibus culpa imputanda est,
acta suis impensis denno conftcere et mittere tenentur I .
CAN. 1645.
§ 1. Iudicio expleto, documenta partibus restitui debent, nisi in eri·
minalibus, bono publico ita exigente, iudex aliguod retinendum ceno
suerit.
§ 2. Documenta omnia., quae apud tribunal manent, in archivo Cu·
riae deponantur sive publico sive secreto, prout eorum natura exigit.
§ 3. Notarii, actuarii et cancellarius sine iudicis mandato tradere
prohibentur exemplar actorum iudicialium et documentorum quae sunt
processui acquisita a.
§ 4. Anonymae epistolae qu~ nibil ad causa.e meritum conferunt, et
etiam subscriptae quae sint certo calumniosae, destruantur.
l c. n, x, de prolla.Hon'bu, II, 19; e. 11. X, de te,Ull", et atle,tatfo",'llll', II, 20;

Q)DC. TrldeDt., 8e88. XIII, de re!., c.3; &eSS. XXIV, de re!., c. 20; Benedletu8 XIV, ep.
eDC7cl. « Oum mud l, 14 oct. 1742, I 7; S. C. Ep. et Reg., Capuana., 2 lan. 1595; deer. 18 oct.
1600, D. U; deer. 18 dee. 1835; eDCycl. 1 aug. 1851; mstr. n lun. 1880, D. 39; S. C. c., Z1 mali
~ Vercellen .• 21. mart. 1842, ad 1; ep. 10 lan. 1721.; S. C. de Prop. Fide, lnstr. a. 1883,
D. XXXIX; Begulae 8en8Ddae ID ludlcHs apud Supremo Slgn&tura.e Ap Trlbunal, 8 mart.
1912, art. 21..
I C. 1, 2, ~, de fide "',trum6fltorum, II, 22.
3 8. C. Ep. et Reg., deer. 18 oct, 1000, D. n.
,,,
TITULUS IV.
De partlbus in e&usa.
I.
CAPUT
De actore et de reo convento.
CAN. 164:6.
Quilibet potest in iudicio agere, nisi a sacris canonibus prohibeatur;
reus autem legitime conventus respondere debet l.
CAN. 1647.
Licet actor ve! reus conventus procuratorem ve! advocatum coDlti-
tuerit, semper talnen teuetur in iudicio ipsemet adesse ad praescriptum
iuris vel iudicis I .
CAN. 1648.
i l. Pro minoribus et iis qui rationis usu destituti sunt, agere et
respondere tenentur eorum parentE'IJ aut tutores vel curatores a.
i 2. Si iudex existimet ipsorum iura esse in con1l.ictu cum. iuribDl
parentum vel tutorum vel curatorum, aut ipsos tam longe distare a pa'
rentibus aut tutoribus vel curatoribus, ut bisce uti aut minime aut diti-
culter liceat, tunc stent in iudicio per curatorem a iudice datum.
i 3. Sed in causis spiritualibns et cum spiritualibus connexis, li
minores usum rationis assecuti sint, agere et respondere queunt Bine pa-
tria vel tutoris consensu; et quidem, si aetatem quatuordecim annorom
expleverint, etiam per seipsos; secus per tutorem ab Ordinario datom, ve)
etiam per procuratorem a se, Ordinarii auctoritate, constitutum '.
CAN. 1649.
Nomine eorum de quibus in can. 100, § 3, 8tat in iudicio rector vel
administrator, 11 rmo praescripto can. 1653; in conflictu vero eorum iurium
cum iuribus rectoria vel adminiatratoria, procurator ab Ordinario de-
signatus a.
CAN. 1650.
Bonis interdicti, et ii qui minus firmae mentia sunt, stare in iudicio
per se ipsi possunt tantummodo ut de propriis delictia respondeant, aut
ad praescriptum iudicis: in ceterÌ8 agere .et respondere debent per 8U~
curatores.
1 C. U, X, de ClOCffIGHoIl'*. '''plri'foftibll' e' tletlllndCltloll'b"•• V,l.

2 C. 15, X, de ClCCII.Cltlotliblll. '''fll''''iotaI6u eI tIet&"..maUoft'b.... V, 1; c. 1, 16 lIIf-
ciu, II, l, ID VI,,; Pio IV, conato « De "'",e I/f"ef/M Il, 4 sept. Ui6O. I S; S. O. Ep. et BeI~
CClm,'en., 20 DOV. 1601; 1Dstr. U lo. 1880, D. 21, 2S; S. C. de Prop. Fldè, lnatr a. l8IJ3,
D. XXI, XXIII.
3 C. 14, C. Il, q. 1; C. a, .. ,..
dfdla. Il, l, In VIe.
& C. 14, X, de reat4ttltlOfl6 .pollotorvm. Il, 13; C. a, .. 'NClIoUa. n, 1, In VI·.
a C. 21, X, ..
III, 16, ID VI·.
f'NCrl"". I, 8; c. 16, X, .. , ..dici". U, 1; c. D., de .tea,.
replari...
OAN. 1651.
§ l. Ut curator ab auctoritate civili alieui datus a iudice ecclesia·
stico admittatur, debet accedere consens08 Dl'dinarii proprii illius cui
datus est. '
§ 2. Ordinarius potest quoque alium curatorem constituere pro foro
ecclesiastico, si, omnibus mature perpensis, id statuendum esse prue
denter censuerit.
OAN. 1652.
Religiosi Bine Superiorum consensu non habent personam st&ndi in
iudicio, nisi in C8sibus qui sequuntur :
1.. Si de vindicandis adversus religionem iurib08 sibi ex profes·
sione quaesitis agatur;
2.· Si ipsi extra claostra legltime morentur et iurium suorum tut-
tio urgeat;
8.· Si contra ipsum Superiorem denuntiationem instituere velint l.
CAN. 1653.
§ l. Ordinarii looorum p088unt nomine ecclesiae cathedralis aut
mensae episcopalis stare in iudicio; sed, ut licite agant, debent audire
Capitulum cathedrale vel Oonsilium administrationis eorumve consen-
81lD1 vel consilium habere, quando periculo l"ertitur pecuniae summa pro
qua alienanda ad normam c&n. 1682, §§ 2, 8 eorundem consensus vel con-
silium requiritur. .
§ 2. Beneficiarli omnes nomine bene8cii p088unt in iudieio agere aut
respondere; quod tamen ut lieite faclant, servare debent praescriptum
can. 1526.
§ 8. Praclati ac Superiores Oapitulorum, sodalitatum et quorumli-
bet collegiorum stare in iudieio nequeunt, nomine suae cuiusque commu-
nitatis, sine eiusdem consensu ad normam statutorum I .
I 4:. Adversus eos de quibns in Il 1·3, si sine praescripto consenso
aut eonsilio in iudicio egerint, piae causae aut communitati i08 est ad
refectionem damnorum a.
§ 5. In caso vero defectus vel negUgentiae illius qui administra.toris
munere fungitur, potest ipse looi Ordinarius per se vel per alium stare
in'iudiclo nomine personarum moralium quae sub ei08 iurisdietlone sont.
§ 6. Superiores religiosi nequeunt nomine suae communitatis stare
in iudicio, nisi ad norrnam constitutionum.
1654:. OAN.
§ l. Excommunicatis vitandis aut to)eratis post sententiam decJa-
ra.toriam vel condemnatoriam permittitur ot per se ipsi agant tantum-
modo ad impugnandam iustitiam aut legitimitatem ipsius excommunica-
l C. IIG, C. XVI, q. 1; C. 11, 21, 1:, de IIOCUtIlloft''''', (1lO.,riUoaU,., et deA_cIGIIOA(.

&H, V,l.
I C. 21., J:, dere,orl,,,,,
I, 8; C. 18, 1:, de Itld4oUl, II, 1.
a . . . 11. B. l., ID VI.,
tionis; per proeuratorem, ad aliud qnodvis animae auae praeiudicium
avertendum; in reliquia ab agendo repelluntur l.
§ 2. Alli excommunieati generatim stare in iudieio queunt.
CAPUT II.
De procuratoribf18 ad lite8 et advocati8.
CAN. 1655.
I l. In iudicio criminali reus aut a se electum aut a iudice datum
sempé' habere debet advoeatum I.
§ 2. Etiam in iudicio contentio80, si agatur de minoribus aut de
iudieio in quo bonum publieum vertitur, iudex parti carenti defensorem
ex omeio attribuat, aut, Bi C8.8US ferat, parti etiam habenti alium
adiungat I . . .
§ 3. Praeter hoe C88US para libere potest advoeatum et procurato·

rem eonstituere, sed potest quoqne in iudieio per se ipsa agere et respon·
dere, niBi iudex procuratoris vel advoeati ministerium necessarium exisfi·
maverit •.
§ 4. At Episcopus, Bi quando in causa est, aliquem constituat, qui
eius personam, proeuratorio nomine, gerat '.
CAN. 1656.
§ l. Unieum quisque poteRt eligere proeuratorem, qui nequit alium
Bibimet substituere, niBi expres88 faeultaB eidem facta fnerit '.
1 C. 5, 7, C. III, q. 4; e. 8, C. III, q. 5; e. 1, 2, C. IV, q. l; e. 2, c. n', q.8; c. f. l ••

C. VI, q. 1; e. 15, X, "e procuratorib"., I, 38; e. 7, X, de ,."""". Il, l; e. 2, 5, 8. 11. 12. X.
de uce"tCotalb.,. Il, 25; e. 20, X, de Gccu,Gtkmlb..., inlltd,"kmlbv, ct tIefl.RdGtiollib ..,
V,l; e. 40, X, de ""tmtm e/llcommu"ktltkm". V, 89; e. 1, de re,cri"tf,. I, 8, ID VIa; c. 1.
de uce"tCota,",. Il, 12, ID Vlo; e. 2, 14, de I6fttmtiG ellloomm."fOlltlon". 'UlJ)6ftIfoa~ "t
,,,terdlct'. V, 11, ID VI,,; e. un., de Nce"tlOfl'b .... Il, lO, In Clem.; MartlDu. V (iD CoDe.
CoDltaDtlen.), CODat. « .id mtaua l, a. 1418.
I 8. C. Ep. et Reg., Inatr. 111un. ~, D. SO, 81: 8. C. de Prop. Fide, lDatr. a. 188:.
D. XXX, XXXI; Rel1llae aervaDdae ID ludlel1. apud 8. R. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910.
1109, D.2.
a C. 1, X, de ollcfo ' ' kIa. I, 32; e. 2. X, Ile ,,, '"te",.m re,tfttdlone. I, ~ e. H. X.
de ''''"'''', Il, l; e. 8, de I."",,".
Rotae Tribunal, .. aug. 1910. I 123, D. 2.
II, 1, ID VI,,; Regulae aervaDdae ID ludicJ18 apud S. B.
• C. 8, C. V, q. 3; e. 1, 5. 7, 8. lO, 15, X, de "roOllratoribUl. I, 38: e. l, X, de ,.,.dico.

I, 89; e. 2, X, de ,,, ,,,te,,,,,,,, reatftutlott6. I. 41; e. 7, H, X, "e l."fcfll, II. l; c. 15, 18. X,
de CICCUICItCotaib.,. '''Il.lI'''o"lbu, et tIefluncfotfoft'b.,. V, l; e. 1, "e electfMfe et electi f'('-
tutGte. I, 6, ID VI"; e. 1, 8, de l""""", II, 1, In VIo; e. 1, de a""eIJGtionib... II, 15, 111 VI,,;
Deg. 88, 72, R. l., ID VI·; 8. C. Ep. et Reg., Oa",,,lm •• 20 Dal'. 1001; lDatr 11 lun. 1880.
D.21, 28, 80; S. C. de Prop. Fide, IDstr. a. l..qgs, D. XXI, XXIII, XXX; Lex propria 8. B. Ro-
tae et 81gnaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 18, I l; Regulae aervaDdae In ludieUs aP11d
8. ]l. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910, 1 39-41.
li C. 3, C. V, q. 8; e. 6, X, de luramet&'o csl.",,,iae, II, 7; Cone. Trident., aeaa. XIII,
de reI.• e. 6; sesS. XXIV, ". reI.• e. 5; Pia IV, coDSt. «De ",lIlte gre,~ l, • aept. 1Ii8O, 13.
Il C. 1, 3, de procuratorlbll', I. 19, ID VIGo
'77
§ 2. Quod si, iusta causa 8uadente, plures ab eodem deputentur, hl
ita conltituantur, ut detur inter ipsos loous praeventioni 1
§ 3. Advocati autem plures simul constitui queunt I.
§ 4:. Utrumque munus, procuratoris et advocati, etiam in eadem
causa et pro eodeUl cliente eadem persoua exercere potest I.
1657. OAN.
§ 1. Prooura1.Or et advocatus esse debent catholici, aetate maiores,

bonae famMi acatholicus non admittitur, niBÌ per exceptionem et ex ne-
cessitate '. .
§ 2. Advocatus debet praeterea esse dootor vel alioqui vere peritus,
saltem in iure canonico 5.
§ 3. Religiosu8 admitti pote8t, nisi aliud in constitutionibus cavea-
tur, in causis tantum in quibus vertitur utilitas suae religionis, de licen-
tia tamen Superioris I.
OAN. 1658.
§ 1. Quilibet pro lubitu a parte potest eligi et deputari procurator,
dummodo secundum praecedentem canonem idoneus sit, quin opus Bit
ut Ordinarii approbatio antecesserit 7.
§ 2. Advocatus autem, ut ad patrocinium e.dmittatur, indiget ap-
probatione Ordinarii, quae aut generali8 ait ad omnes causas aut spe-
Ciali8 pro certa causa I.
§ 3. In iudicio coram Sanctae Sedis delegato, ipsius delegati est
approbare et admittere advocatum, quo pars uti se velle 08tenderit.
§ 4:. Proourator et advocatu8, in ca.usis quae ad normam can. 1579,
§§ 1, 2 aguntur in religioni8 tribunali, eligendi sunt e.~ eadem religione et
ante patrocinii susceptionem approbandi ab eo, qui partes iudicis in causa
agiti in causis vero guae ad normam eiusdem canonis § 3 apud tribuna!
Ordinarii looi pertractantur, admitti potest etiam religioni extraneus t.
1 C. 14, X, de J)f'OOun"orlba., I, 88; c. 6, de procurotorlba., I, 19, In VIe; Reg. 54,
R. l., m Vlo.
t Reg. 20, R. l., m Vlo.
t O. 4, de procuratorib••, I, 19, In Vlo.
, C. 1, 2, C. III, q. 7; c. 3, O. V, fl. 8; c. 7, D. I, de poerait.; c. lO, X, de procurato-
riba, I, 88; c. Ii, X, de In fntegrum re.", .. ttone, I, 41; c. 5, X, fI' me non conte.''''" 110ft
procetlGI.r fUI le.Uu", re('el/"onem '!lei tld .mlm"tlm dellnW""m, II, 6; c. lO, X, de dolo
et oont.JftGCfG, Il, 14; c. 7, X, de prob,,'ionfb..., II, 19; c. 34, X, de te."b.. et ""e.t,,tfon'-
ba, Il,20; c;. 16, X, de praebelldu.ee dlp",,"b ..., III, 5; c. 13, X, de h"eretCcù, V, 7; c. 1,
de proetIratoribu., I, 19, In VIe ;c. un., de fJOOnù, tlt. XII, lo Extra...ag. Ioan. XXII; Pau-
IU8 IV, consto c Cum ee "po.tolota. :I. 15 tebr. 11559. I 5; S. C. Ep. et Reg., Instr. 11 lun.
1880, n. 80; S. C. de Prop. FIde, Instr. a. 1883, n. XXX.
5 Lex proprIa S. R. Rotae et Slgoatu1'l1e Ap., 29 lun. 1008, caDo 44, I 2.
I O. 35, O. XVI, q. 1: c. 2, X, de postullJftdo, I, 37; c. 3, de procuratorlbu., I, lO,
lo Clem.
7 O. U, X, de procuratoribu., l, 38; c. l, 5, de procur"torlbu8, I, 19, lo VIo .
• S. O. Ep. et Reg., lostr. 11 lune 1880, n. 80; S. C. de Prop. Fide, lnstr. a. 1883,
D. XXX.
v O. 35, C. XVI, q. 1; C. 2, X, de po8tuJ"ndo, I, 37; C. 8, de procumtorlb"., I, lO,
m Olem.
'78
OAN. 1659.
§ 1. Procurator ne priWJ a iudice admittatur quam speciale mano
datum ad lites scriptum, etiam in calce ipsius citationis, mandanti!
subscriptione munitum, et locum, diem, mensem et annum referens, apud
tribunaJ deposuerit .1. .
§ 2. Quod si mandans scn"bere nesciat, hoc ipsum ex scriptura. constet
necesse est, et pa.rochus ve! notarius Ouriae vf'l duo testes, 1000 mano
dantis, mandatum subsignent.
OAN. 1660.
Mandatum procurationii asservari debet in actis C8usae.
OAN.l661.
Advocatus, ut causae patrocinium suscip1ot, habeat necesse est •
parte vel a iudice commissionem ad instar mandati procuratorii, de qua
in actis constare debet I.
CAN. 1862.
,N'isi speciale mandatum habuerit, procurator non potest reDuntiare
actioni, instantiae ve! actis iudicialibus, nec tranSigere, pacisci, compro-
mittere in arbitros, deferre aut referre iusiurandum, et generatim es
agere pro quibus ius requirit mandatum speciale I.
OAN. 1683.
Tum procurator rom advocatus possunt a iudice, dato decreto, re-
pelli sive ex otlcio sive ad instaDtiam partis, iusta tamen de C81l88.
OAN. 1664:.
I 1. Advocati et procuratores pOBSunt ab eo a quo constituti sunt,
removeri, salva obligatione 801vendi honoraria ipsis debita; verum vt
remotio eflectum 8Ortiatur, necesse est ut ipsis intimetur, et, si lls iam
contestata fuerit, iudex et adversa para certiores facti sint de remotioDe '.
I 2. Lata de1lnitiva sententia, lus et otlcium appellandi, ai mancJau
non renuat, procuratori manet '.
l O. 28, X. . . racrifJlw. I. 3; c. 18, X, . . """.".,IotN.I, 9; c. l, 9. 12, X. .. "..

OIJnI'orlbu., l, 88; c. 1. 88, " .1ect1otN el .ree" fIO'' ,.,..
I, 8, ID VI"; c. 4, .. ~
ri.... I, 19, ID VI,,; c. l, " .".nauoa'.... Il, 16, ID VI,,; Begalae 18rnncJae ID lu41dJl
apad 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, 1 4; Replae aervandae ID ludlC'll8 apud SuJIIfID-
81paturae Ap. TribuDal, 8 mart. 1912, art. 12, c.
J Lex propria 8. B. Rotae et 8lpaturae Ap., 28 IOD. 1808, can. 18, 1 8.
3 O. 7, X, de 'a (n le"..,.. rutU,dlotN. I, 41; c. 9, X. " .rbUN. I, 48; c. _, X. ..
• fJfHJU.ffotdbu,. r6CIIItJ'loftlb.. e' ",r.,loft(.... ~I, 28; c. 4. G. de fWOCIInllorlb... I, D.
ID VI"; Beg. 81, R 1., ID Vlo; Beplae 18"8Ddae ID ludlcUs apad 8. B. Rotae TribaJIII,
4 auge 1'10, 1149, n. 3. - Vrde etlam caDo 1740, 1 2-
, O. 33, X, de rucrlfJ'". I, 3; C. 3, 4, 8, 8, 18, X, .. fWOCUnltorlbll •• I, 88; c. 1, X. Il
"",dw 'UN. V. 41; C. 2, 8, "e fWOCIInI'orl.... I. 19. ID VI,,; S. O. Ep. et Bee., A..,.,...
18 aept. 1861; LeJ: propria 8. R. Rotae et Slpaturae Ap.• 28 11ID. 1808, AppendJx, eap. III;
Begulae ae"udae ID ludlclla apud Suprem. Slpaturae Ap. Trlbunal. 8 mart. 191J, art. •.
I O. 11, 14. X. de fWOOIJnllcIti&uI. '1, aa.
OAN. 1665.
§ 1. Vetatur uterque emere litem, aut sibi de immodico emolumento
vel rei litigiosae parte vindicata paclsci l .
I 2. Quae si fecerint, nulla est pactio, et a iudice ve! ab Ordinario
poterunt poena pecuniaria mulctari; advocatus praeterea tum ab olllcio
su spendi, tum etiam, si recidivus sit, destitui et titulo privari I.
CAN. 1666.
Advocati se procuratores qui ob dona aut pollicitationes aut quam-
libet aliam rationem suum oftlcium prodiderint. ab olllcio repellantur, et,
praeter damnorum refectionem, mulcta pecuniaria alliave congruis poenis
plectantur I.
TITULUS V.
De aetlonlbus et exeeptionlbos.
CAN. 1667.
Quodlibet ius non solum actione munitur, nisi aliud expresse cautum
Bit, sed etiam exceptione, quae semper competit et est suapte natura
perpetua ~.
OAN. 1668.
§ 1. Qui ad rem sibi vindicandam, seu ad ius suum in iudicio per-
aequendum titulo agit iuria auctoritate subnixo, actione dimicat quae
petitoria dicitur '.
§ 2. Si vero rei possessionem vel iuria quasi-p0S8e8Sionem p08tulat,
eius actio poBBeBBoria vocatur l .
OAN. 1669.
§ l. Actor pluribus Bimul actionibus, quae tamen secum ipsae non
con1ligant, slve de eadem re, sive de diversis, reum convenire potest, si
aditi tribunalis competentiam non egrediantur.
§ 2. Reus non prohibetur pluribus exceptionibus etiam contrariis uti.
l C. 2, C. III, q. 7; c. 2, x, de .JC6ftGtfone WIc4. m.'."d' co"'. ftJCt., l, 42; Lell:

propria 8. B. Botae et 81goaturae Ap., 29 lu. 1808, caDo 46, 18.
I Lell: pròprla 8. R. Botae et 81gnatome Ap., 29 luo. 1908, caDo 45, I 8.
a C. 2, C. III, q. 7: La: propria 8. R. Botae et 8lgnaturae Ap., 29 lua 1908, caDo .m,
I 3, caDo 46; Ordo aervaDdua In 8. Coqreptloolbua, Trlbooalll~U8, Oftlella Bomanae Co-
rlae, 29 lun. 1908, Para I, Normae CODDDUDe8, cap. IX, D. 13", 14°: Regulae aervandae ID
lodlcll8 apu~ 8. B. Botae Trlbual, 4 Bug. 1910, I 28. D. 3: Replae aervaDdae In lodlclla
apud Sapremo 8ipatorae Ap. Trlbual, CI mart. 1912, art. 41.
~ 8. C. Ep. et !leg., 1Mblinen., 8 mart. 1898. - Vide etlam CaD. 1698, I 2.
• C. 8, 7, X, de co.,. ~,e,riott" et JH"OI'riet.t.., II, 12; C. 8, X, de IWOlHJtw"'btu,
D,li.
I C. 8, G, 7, X, de co... ~",dott" et JWOtWie,.t.., II, 12; Co a, x, de IWOlHJtfott'-
ta, II, 19.
CAN. 1670.
i 1. Actor potest una instantia. cumulare actiones possessorias et peti·
torias, nisi spolli exceptio ex adverso opponatur l.
i 2. Pariter fas est reo convento in petitorio, actorem reconvenire in
possessorio; et viceversa, nisi res sit de spolio I.
CAN. 1671.
i 1. Item fas est uctori, antequam conclusum fuerit in causa, ab iDati·
tuto iudicio petitol'io regredi ad possessorium odipiscendae ve! recupe-
rondue I.
§ 2. Imo ex iusta causa. iudex etiam post conclusianem in causa, &ed
ante sententiam definitivam, hunc regressum permittere poteste
§ 3. Iudicis est. attentis partium allegationibus, aut utramque quae-
stionem unica sententia definire, aut prius uni, postea alteri satisfacere,
prouti magis expedire ipsi videa.tur ad celeriol'em et pleniorem iurium
tuitionem c.
I.
CAPUT
De rei 8eq'Ue8tratione et illhibitione ezercitil l'Uris.
CAN, 1672.
§ 1. Qui ostenderit super aUqua re ab allo detenta iUI se habere sibi·
que damnum imminere nisi res ipsa custodienda tradatur, iUI habet obti·
nendi a iudice eiusdem rei sequestrationem 5.
§ 2. In similibus rerum adiunctis obtinere potest ut iuria exercitium
alicui inhibeatur.
§ 3. Sequestratio rei et inhibitio exercitii iuris a iudice decerni potest
ex officio, instante praesertim promotore iustitiae aut defensore vincoli,
quoties bonum publicum id postulare videatur '.
l C. 4, X, de ord'ne cognfttonum, II, lO; c. 2, X, de ca.,,, fJO,.e,.fonll et llro",;etotil,

II, 12; c. un., de C""',, IIollellfon.,. et llroprlet"tll, II, 8, ID Clem.
2 C. 21, X, de '''d'cii" II, l: c. 8, 4, X, de cau,,, fJOlle8l'onl, et llroprlet"tll, II, 1!;
c. l, X, de ,-e.tltutlone .ponatorum, Il, 18; c. 8, X, de flrGbatlonibu., II, 19; C. aD., de
cau.a p088e88lo,." et propr'et,,"" II, 8, ID Clem.
3 C. 5, X de cau,,, fJOllell'onl, et proprle'atl', II, 12: c. 88, X, de ~,tibfl' et atlU'"
tloll'bu., II, 20: c. UD., de cau,a fJO"e"Io,." et llroprle'atll, II, 8, ID Clem.
, C. 2, 4, 6, X, de cau'a II08/188810n,. et llroprle'atl" II, 12; c. 88, X, de futU,." et
atte,tatEonlbu., II, 20.
5 C. 26, C. II, q. 6: c. 2, 3, X, de .eqfle,tratto'le fJO"e18fonum et truct.""., n, 17;
c. 7, X, de donatlonibu, fnter v'ru". et flzorem, et de dote fJOBf cUvorlf.". re,"'''',
IV, 20; Regulae servaDdae ID ludlcUs apud S. B. Rotae Tribunal, 4 auge 1910, 1815, D.l.
Il C. 2, X, de dolo et cont.mlJc(a, II, 14: c. 2, 3, X, de /leqlleltrlltione fJ018e'rioJIIIII Il
fructllum, Ii, 17; C. H, X, de "robationibll8, II, 19: C. UD., de ,eque.tratlone fJOUU8io11'.

et tructuum, Il, G, iD Cl~m.: Regulae &e"udae ID iudlclls apud S. R. Rotae TrlbQDll.
4 auge 1910, I 98, D.l.
481
~ OAN. 1673.
I 1. Ad crediti quoque BeCuritatem sequestratio rei admittitur, dum-
modo de creditoria iure liquido constet et servata norma de qua in e&n.
1923, Il.
I 2. Bequeatratio extenditur etiam ad rea debitoria quae depositi
causa aut quolibet allo titulo apud alias personas reperiantur.
OAN. 1674:.
Sequestratio rei et suspensio exereitii iuria decerni nullatenus pos-
sunt, si damnum quod timetur, possit aliter reparari et idonea cautio
de eo reparando ofleratur, '.
OAN. 1675.
I 1. Ad custodiam rei sequestrationi subiectae idonea persona, pro-
ponentibua partibus, a iudice designetur, quae sequester dicituri si pa.rtes
inter se dissentiant, iudex ex oftlcio sequestrem deligat I.
I 2. Bequester in re cuatodienda, curanda et servanda non minorem
dlligentiam adhibere debet quam suia adhibet rebus, eamque poatea, cui
ludex decreverit, reddere tenetur cum omni causa I •
. I 8. ludex congruam decernat mereedem sequestri, si eam petat.
OAPUT II.
De acUombu 6lII fIOft ope";' _fttiGtioM et dGmtao m/eoto.
OAN. 1676.
§ 1. Qui ex allquo novo opere damnum timet suae rei obventurum,
poteHt illud iudici nuntlare ut opus interrumpatur, donec utriusque partis
iura, iudicis sententia, de1lniantur '.
I 2. Is cui intimata fuerit prohibitio, continuo ab opere cessare de-
bet, sed, dummodo idonee caveat se in pristinum omnia reatituturum ai
absoluto iudicio victuB discesserit, poterit a iudice continuationem elus-
dem impetrare Il.
I 8. Nuntianti novum OpUB ad iU8 suum demonatrandum duo menses
praeftniuntur; qui ex iuta et necessaria causa a iudice, audita aJtera
parte, prorogari vel reduci poterunt '.
OAN. 1677.
Bi vetus OpUB magna ex parte immutetur, idem ius esto quod de novo
opere can. 1676 constitutum est f.
l o. 1, X, de 16(lIl6,'''RotIe ~.e.dotIum et I"""uum, II, 17
I C. UD., de .e(lue.tratione po..e..lonu". etI"'c'"",,,, II, 6, iD Olem.
Il O. 2, X, de dolo .t contumacia, II, 14; c. UD., de .eque.t,.,fone 'po••••aIonu". et
fnlctu.m, Il, 6, iD Clem.
• O. l, 2, X, de fIOW operfa ".lIOftItfone, V, 82; 8. O. Ep. et Reg., Num.. AJta. .rae,
18 DOT. 1617; lI'tIt16IIfl_, 12 a118. 18GB.
I o. 8,4, X, de fIOtIf operfa "u".'Cone, V, 82; Bep.lae 88naDdae iD ludlcUa apud
B. a. Botae Trlbunal, 4 a118. 1910, I 206, D. 2•
• O. 4, X, de fIOW operfa " . . .tiOfur, V, 32.
, 8. O. Ep. et Beg., BOftOfIiefI., 21 aept. 1888.
Co'" 1..... Canoald. 81
CAN. 1678. •
Qui grave damnum l'ci suae imminere pertimescit ex alieno aedificiG
quod ruinam minatur, ex arbore aut ex alia re quacunque, aetionem habet
de damflO in/ceto ad obtinendam periculi remotionem, aut cautionem de
damno vel avertendo, vel compensando, si forte evenerit.
CAPUT III.
De aetionibu8 ob nullitatem aetorum.
CAN. 1679.
Si actus aut contractus sit ip80 iure nullus, datur ei, CUiU8 interest.
actio ad obtinendam a iudice declarationem nullitatis l.
OAN. 1680.
§ l. Nullitas actua tunc tantum habetur, com in eo deftciunt quae
actum ipaum e88entialiter constituunt, aut aollemnia seu conditiones desi·
derantur a sacris canonibus requisita e snb poena nullitatis.
§ 2. Nullitas alicuius actua non importat nullitatem aetorum qui
praecedunt aut subsequuntur et ab actll non dependent.
CAN. 1681.
Qui actum p08uit nullitatis vitio infectum, tenetur de damnis et ex·
pensia erga partem laesam :t.
CAN. 1682.
Nullitas actus a iudice declarari non potest ex ofllcio, nisi aut pu·
blice id intersit, aut agatur de pauperibua vel de minoribus aliisve qui
minorum iure censentur.
CAN. 1683.
Iudex inferior de conftrmatione, a Romano Pontiftce actui ve! instrU·
mento adiecta, videre non potest, nisi Apostolicae Sedia praecesserit 1D8II'
datum ".
IV.
CAPUT
De actionibuB r6BcisBOriis et de restitutione in integrum.
CAN. 1684:.
§ 1. Si quis motua metu gravi iniuate incusso, vel dolo eircum.ventll
actum posuerit vel contractum inierit qui ipso iure non Bit nullus F
rit, metu vel dolo probato, obtinere &Ctus vel contractua reecissionem
actione quae vocatur r6scissoria ~.
JC. 42, C. XII, q. 2; c. 2-4, X, de ",., quae ft fD6'.,H6 ca... lIu,,', I, 40.
Vide etlam can. l62fi, I 1.
.t"' tifi' "'.'"'i
2
3 C. l, 2, X, de conJfrmatfOfte II; 80; c. un., "e probG'CofI',.., U. 7.

In Clem .
• C. 1. 2. 4. 6. 7. X. de "la, qUGe ft me'ul116 ca... 11."', l, 40; c. 8, X, de '" "'te"..
re.tuuUone, I, 41; c. 2. X, Ile IJrbl'rfa, I, 4jJ; c. 17, X, de 00tH16r8Wne CORi.,lJtonI_, m. 3t
§ 2. Eadem actione lntra biennium uti potest, qui gravem ex con-
tractu laesionem ultl'ft dimidiom ex errore passus est.
OAN. 1685.
Institui haec actio potest:
1.. Oontro. eum gui metum intulit aut dolum patravit, quamvis ipse
non in suum, sed in altenus commoduJq talia peregerit;
2.· Oontra guemlibet malae fidei et etiam bonae fidei posse88orem,
qui res metu vel dolo extortas possidet, salvo iure regressus contra guem-
libet usgue ad Ipsum metus vel doli auctorem.
OAN. 1686.
Si Is qui metum intuIit aut dolum patravit, urgeat actus -ve! contra-
ctus exsecutionem, parti laesae BeU deeeptae competit exceptio metus
veldoU.
OAN. 1687.
§ 1. Minoribus vel minorum iure fruentibus graviter laesis eorumgue
heredibus et suece~soribus, ad laesionem reparandam ex negotio seu actu
valido rescindibill, praeter alla ordinaria remedia, suppetit remedium
extraordinarium restitutionis in integrum l.
§ 2. Hoc beneficium maioribus guoque conceditur guos deficit rescis-
soria actio aut aliue} ordinarium remedium, dummodo iustam subesse cau-
sam et laesionem sibi imputandam non esse probaverint 2.
OAN. 1688.
§ 1. Restitutio in integrum peti debet ab ordinario iudice, qui com-
petens est respectu illius, contra quem petitur, intra quadriennium ab
adepta maiontate computandum, si agatur de minoribus, a die laesionis
factae et cessati impedimenti, si de maioribus aut personis moralibus 3.
§ 2. Minoribus vel minorum iure fruentibus restitutio concedi potest
a iudice etiam ex oftlcio, audito vel instante promotore iustitiae.
OAN. 1689.
Restitutio in integrum id eftlcit ut omnia revocentur in pristinum,
idest restituantur in statum guo erant ante laesionem, salvis iuribus quae
alii, bona fide, ante petitam restitutionem quaesiverint ...
I O. 1-8, li, 7, 8, X, de 'ft "'le"..,. f'Ut".Uone, I, 41; c. 11. X, de reb", ecduiGe

GlleHtWIW wl lI0II, III, 18; c. 2, X, de ,,",co""', III, 14
I O. 4, X, de 'ft 'ftt."... re."',,'ione, l, 41.
3 O. 8, 9, X, de 'ft 'ftfe"..,,,, r6lf".'em.e, l, 41; c. l, 2, de re."t.tloM 'ft 'ftte"u"',
reblllre.""'ione '"
1,21, ID VIe; C. UD., de
• O. 11, X, de
"'te".."" l, 11, ID OJem.
ecclerioe lllfet1antHt "l 110ft, III, 18.
OAPm V.
De mutuiB petitiotaibu B6U de GOtionibu reOOl'M1MtioMlibu.
OAN. 1690.
§ 1. Actio quam reus coram eodem iudice in eodem iudicio iDatituit
contra actorem ad aubmOTendam Tel minuendam eius petitionem, dicltur
reom."6fttio 1.
§ 2. BeconTentio reconTentionia non admittitur.
OAN. 1691.
ACtio reconTentionalialocum habere poteat in omnibua cauala conten-
tioaia, exceptia causia apolli; iD crlminalibua Tero non admittitur, niai ad
normam e&n. 2218, I 3 I.
OAN. 1892.
Proponenda est iudici coram quo actio princfpa1i8 inatltuta est, licet
ad unam causam dumtuat delegato vel alioquin incompetenti, Dial Bit
ablolute incompetena I.
OAPUT VI.
De GOtioftibu B6U f'fIfMdiil poBH'IOf"IN.
OAN. 1893.
Qui ad poaaeaaionem &licuius rei adipiscendam, Tel ad a1icuiua iuria
exercitium obtinendum munitur titulo legitimo, petere poteat, ut in rei
poaaeaaionem Tel iuria exercltium bilmittatur ~.
OAN. 1694:.
Non aolum poaaeaaio, &ed etiam simplex detentio praestat, ad normam
canonum qui aequuntur, actionem Tel f'.xceptionem poIBeBlOriam l .
OAN. 1695.
§ 1. Qui annum integrum in poaseaaione rei Tel in qwud.·posaeaIIione
iuria manaerit, ai moleatiam patiatur quominua auam poaaeaaionem Tel
quaBi·p0BBe8monem retineat, habet aetionem reti",eru:Iae poBBeBrioftia s.
I 2. Baec actio non admittitnr niai intra annum ab illata moleatla
adTeraua moleatiae auctorem ut a moleatiia deaiatat.
.",.w
1 C. 8, X, Ik "rW'r", l, 48; c. l, 2, X, de "ctfUoft.b.., Il, 4; c. 2, Xi de onUtN
ClO",.uIotHl.., Il, 10; c. 3, X, de "roba'foft'bu, Il, 19; c. 3, de re.m"ti., I, 8, ID VIe; c. !,
de tHJrboril.. rifta'jlctJUot&e, V, 11, ID Clem.
:I C. 4, X, de ord'ne oogttltlotHl.., Il, 10.
3 O. 21, X, de '.dlolw, Il, 1; c. l, X, de ...,.w "etlUon.b.., Il, 4; c. 8, de f'eIOripttt.
I, 8, ID V10; Bee. 42, R. ;r., ID V10.
t C. a,. X, .e "'e ftOft conte.ta'" ftOft "rooeda'.r "d'e."." reoeJ),1otIetI& wl ", Iett-
.,Ia. dejlftm"".., Il, 8.
I C. G, X, de CG• • "o.."~W e' "ro"ree'a'w, Il, 12; c. 8, X, de .".",.,Ioft,"-.
III, 7.
I O. 8, X, de "roba'loft'bu, Il, 19.
OAN. 1696.
I 1. Etiam qui vi, clam vel precario posaidet, aetione rettftfmda8 poB-
.,nom, uti potest adversuB quemlibet deturbatorem: non autem contra
personam a qua ipse rem vi veJ clam Burripuit aut precario aeeepit 1.
I 2. In causis quae ad bonum pubUcum speetant: iustitiae promotori
iua est opponendi vitium pOSBeBBioniB advenma eum qui vi, clam vel pre-
cario posaidet.
OAN. 1697.
§ 1. Si inter dUOB controversia oriatur uter eorum pOBBideat, ille in
possessione praeferendus eSt qui intra annum frequentioreB et potiOreB
p088e8BioniB actuB exereuit '.
§ 2. In dubio iudex posse8BÌonem pro indiviso utrique parti attribuat.
§ 3. Si rei vel iuriB indoles aut contentionum et rixarum periculum
non patiantur ut litigantibuB pro indiviso p08sessio interim attribuatur,
iudex rem apud sequestrem deponi, aut iuria quasi-poRBeBBionem Buspendi
iubeat uBque ad iudieii petitorii exitum.
OAN. 1698.
I 1. Qui vi aut clam quoquo modo a possessione rei vel quasi.~po8IIe8-
Bione iuria deiectuB est, adversuB quemlibet apolli auctorem vel rei deten-
torem habet aetionem recupet"andae po8868atontR vel de apollo et apolli
exeeptionem a.
§ 2. Haee aetio non admittitur praeterlapso anno postquam apolium
pa8Bus rei notitiam habuit; exeeptio, contra, perpetua est.
OAN. 1699.
§ 1. Spoliatus adversus spoliantem exclpiens et probans spoUum, non
tenetur respOndere, ·niBi priUB fuerit in SU&ID pOBllelBionem restitUtUB c.
I 2. Spoliatus ut in po8IIe88ionem restituatur, nn aliud probare debet,
nJai apoliationem ipsam '.
§ 3. 8ed si in .restJtutione rei vel exereitii iuria aliquod oeeUl'rat
periculum (ex. gr., saevitiarUm, cum vir contra 11X0l'em postulat restitu-
tionem coniugalis conaortii), iudex, ad instantiam partiB vel promotoria
iuatitiae, pro diversis personarum. causarumve adiunctiB deeernat aut
1C. 12, X, cle ,..,u.,fotIe

.""UGlor't&m, II, 13.
liC. 8,9, X,cle prokHotl'''', Il,19: c. 8, X, de ....,.,.Hotl,..., III, 7.
I C. 11, 16, X, cIe ""'Col..,
II. 1; c. 2, X, cIe orci'*'
OOlft'Hotl.m, II, 10; c. 2, 8, G-8, lO,
",.,fqtJe
11, !G, 17-19, X, cIe ..... .""Itcfonim, II, 18; c. 14, X. cIe ..'.1,......, III, 28; c. l, cIe
re.u,.1fotIe .",,'(a'orvm, II,16, ID VIe; c. un., cIe oca.,fI 1HM...,toRIa. e' profIrie,.,Ia, II, 3,
iD C_.
c C. 1-8, C. II, q. 2; c. 1-4, C. III, q. 1; c. lO, X, ile procv,..Corih.t, I, 88; c. 4, X, cIe
,I0Il("',,..",.11,...
orci'''' oolftlt(on.m, II, 10; c. 1-8, 107, 10,13, D, X, cIe
c- Gl, X, cIe flfJ1J6IJG,(on'''', ",ClllfI'(OII'_ e' ",..
.""UGIor't&., II, 18;
II, 28; c.14, X, cIe ........, V,19.
4 C. 4, X, cle oca• • 1HM...a(onla e' profIrie'tI,Ia, II,12; c. lI, 17,18, X, cIe re.,.,.,1QtIe
."olfG~. II, 18.
restitutionem suspendi, aut rem vel persona m apud sequestrem custodiri,
donec causa petitorio iudicio definiatur I.
CAN. 1700.
Iudicia possessoria absolvenda sunt, citata dumtaxat adversa parte
in ludiciis retinendae vel recuperandae; citatis vero omnibus iis quorum
interest, in iudiciis adipiscendae.
CAPUT VII.
P6 ~BtifWtion6 actiomlm.
1701.
CAN.
In contentiosis actiones tum reales tum personal.es eutinguuntur
praescriptione ad normam can. 1508-1512; actiones autem de statu peno-
narum nunquam exstinguuntur.
CAN. 1702.
Omnis crimiDa1ia actio perimitur morte rei, condonatione legitimae
potestatis, et lapsu temporis utilis ad actionem criminalem proponendam l •
CAN. 1703.
Firmo praescripto can. 1555, § 1 de delictis Sacrae Congregationi
S.O:lleii reservatis, tempus utile ad actionem criminalem proponendam
est triennium, nisi agatur : '
1.0 De aetione iniuriarum, quae uno anno perimitur;
2.0 De actione ob delicta qualificata contra VI et VII divinUlD
praeceptum, quae quinquennio perimitur;
3.0 De actionibus ob simoniam Tel homicidium, contra quae &etio
criminalis decennio perdurat I.
CAN. 17M.
Sublata per praescriptionem actione criminali :
1.0 Non est hoc ipso Rublata aetio eontentiosa, forte ex delicto orta,
ad damna sarcienda;
2. o Ordinarius remediis can. 2222, § 2 statutis uti adhuc poteat c.
1705.
CAN.
§ 1. Praescriptio in contentiosis eurrit ex quo actio primum potuit
iure proponj; in criminahbus, a die patrati delicti.
§ 2. Si delictum habeat tractum, ut vocant, succesaivum, non curftt
praescriptio, nisi a die qua deIicti tractui CeBsaverit '.
I O. 8, 18, X, de ",aU,.UotN 8fJOIIGeorw., II, 13; e. 14, X, de probtJt(oal..., n, la ,

c. 14, X, de 'poMlIUlHu e' matrifllOltU" IV, l; Oonc. TrldeDt., 88l1li. XXIV, ... rrf· I
ma,n•. , c. 8.
I O. 14, X, de llOO111l1tw.IlHu, fll(lullltWttl'" et d. . ,..,"*,..., V,l.
3 S. O. Ep. et Reg., lI'oroIlvt6ta., 7 maU 1880; LtllIUIlM., 8 mart. t888. I
.. O. 0, X, de rtJ"torilltU, IlIC8ftcllllnll et vIor.torilHu eccle""""_, V, 11: e. t, I. Il
unnl, V, 19: 8. O. Ep. et Bee., LvllUMtt., 8 mart. 1808.
s 8. O. Ep. et Bec., Lvblill8ll., 8 mart. Il108.
§ 3. In delicto habituali ve! continuato praeseriptio non deeurrit
nisi p08t ultimum actum; et conventus ob aliquem crimin08um actum non
praescriptum, tenetur de antiquioribus, qui cum eodem actu conneetun·
tur, etinmsi singulatim sumpti ob praescriptionem excluderentur.
TITULUS VI.
De eausae lnt1'oduetlone.
CAPUTI.
De libello liti8 ifttroductono.
CAN. 1706.
Qui aliquem convenire vult, debet libellum competenti iudici exhi-
bere, in quo controversiae obieetum proponatur, et ministerium iudicis
ad deducta iura persequenda expoetuletur 1.
CAN. 1707.
§ 1. Qui scribere neacit, aut legitime impeditur quominus libellum
exhibeat, oretenu8 petitionem suam coram tribunali proponere pOteste
§ 2. Item in causia facilioris illvestigationis et minoris momenti ac
propterea cito expediendis, iudicis arbitrio relinquitur petitionis admissio
oretenus sibi facta 2.
§ 3. In utroque tamen casu iudex notarium iubeat scriptis actum
redigere qui actori legendus est et ab eo probandlls I.
CAN. 1708.
Libellus guo lis introducitur debet :
l.· Exprimere coram quo iudice causa introducatur, quid petatur,
et a quo petatur;
2.° Indicare, generatim saltem, quo iure innitatur actor ad com-
probanda ea guae allegantur et asseruntur ;
3.· Subscribi ab actore vel eills procuratore, app08itis die, mense
et anno, nee non 1000 in quo actor vel eius procurator habitant, aut resi-
dere se dixerint actornm recipiendorum gt'8tia •.
1709. CAN.
§ l. Iudex vel tribunal, postquam viderit et rem esse suae compe-
tentiae et actori legitimam personnm esse standi in iudicio, debet quan-
1 C. 17, C. II, q. 1; c. 6, X, de 'fldi""., Il, 1; c. 1, 3, X, de Ubelll ob'atiOfte, II, 3; c. 3,

de HftteftttG et re '"dkata, II, 14, In VIe; c. 2, de ~rborum "(1fIijfcatfone, V, 11, ID Ctem.;
Regalae ae"anMe In ludlcIIR apud Supremo Signaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912,
art. 12, a.
2 C. 2, de ~rbor,,,n .f.(1fIl.jfcatiOftt.. V. 11, In Clem.
J C. 2, de ~bo",m ft(1fl'jfcaUone, V. 11, In Ctem.

, C. 6, X, le iUd''''f.B, Il, 1; C. 1-3, X, de UbelU obllltfone, Il. 3; C. 3, de lentenfiIJ et
re 'lUJ'cata, II, 14, In VIo.
toclua Ubellum aut admittere aut reiicere, adiectls in hoc altero CIIII
reiectionia cauBis l .
§ 2. SI ludieis decreto Ubellus reiectus tuerit ob vitta quae emeDdari
po88unt, actor novum libellum rite confectum poteBt eidem iudici denno
exhibere; quod si ludex emendatum libellum relecerit, novae reieetiODiB
rationes exponere debet I.
I 3. Adversus libelli reiectlonem lntegrum sem.per est pa.rti intra
tempus utile decem dlerum recursum interponere ad superiu8 tribUDal:
a quo, audita. parte, et promotore iustitiae aut vinenU defensore, guae-
stio reiectionis expeditissime dellnienda est.
OAN. 1710.
Si iudex continuo mense ab exhibito libello decretum non ediderit quo
libellum admittit vel reiieit ad norma m can. 1709, pars euiu8 intereat
instare potest ut ludex suo munere fungatur; quod si nihilommu8luda
sileat, lapsis quinque diebu8 a facta instantia, poterit recursum ad Ordi·
narium looi, si ipse iudex non sito vel ad 8Uperius tribuna.l interponere ut
vel iudex ad de1lniendam causam adigatur vel aUus in eiul loeum ab-
rogetur I.
OAPUT U.
De oitatione et dmuntiatione actorum tudioialium.
OAN. 1711.
§ 1. Libello vel orali petitione admlssa, loous est vocatloni in iua _
eitationi alterius partis •.
I 2. Quod si partea litigantes sponte eoram iudice se sistant ad cal'
aam. agendam, OpU8 non est eita.tione, &ed actuariU8 signUlcet iD aetis par.
tea sponte sua iudieio adfuisse '.
OAN. 1712.
§ 1. Oitatio fit a iudice, et libello Utis introductorio inacribitur aut
adiungitur '. .
§ 2. Denuntiatur autem reo, et, si sint plurea, singuUs '.
l O. 2, X, Ile ......., .. e' re Mi,..., II, 27: Conc. Trl4eDt., . . . DV, Ile ret., Co ]I.
I O. 15, X, Ile ''"'~. II, 1.
I CoDe. Trldeot., .... DIV, de re,.• c. 20.
• O. 2, 4, 11-18, O. III, q. 9; c. l, X, de MU. j'H»,e,1fmI(a e' proprie,.,,,,n, 12; e. 1,
de .J'IHIlkJtiotI'"" II, 12, ID Olem.: c. 2. de ""bo",'" riplflM'(oae, V, 11, ID Olem.: 8. O.
IIp. et !leg., 1D8tr. 11 IOD. 1880, D. 21.: S. O. O., Albfll"","IetI., 18 lane 11(6; S. O. de prop.
Fide, 1D8tr. a. 1883, D. XXI: Ileplae aervaDclae la ludlclla apud S. R. Rotae TrlJJUDIl,
4 auge linO, I 16,11, D. l; Replae f18rvandae la ludlclla apud Suprem. Slpaturae Ap.
TribODal, • mart. 1In2, art. 18.
a ReK. 31, R. 1., ID VI,,; Lex propria S. R. Rotae et Slgnaturae .Ap., 29 IOD. _
can. 18, Il; Replae aervaDdae la ludlclla apud Supremo Signaturae .Ap. TribOD&l, CI mart.
19~ art. 6. .
• O. 11, X, de ,robatfon'bu., II, 19; Replae aervandae la ludlclla apud Suprem. 81-
paturne .Ap. Tribunal, 6 mart. 1In2, art. 29.
, Replne aervaDdae la ludlcll. apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 auge mo, I 19, .. 2:
ReKu1ae aervaDdae la ludlcll. apud Supremo Slgnaturae A.p. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. ..
I 8. Debet inauper actori nota fieri, ut ,tatuta die et hora ipse qno-
que corion indice 118 sistat.
CAN.l713.
Si lis moveatur ei qui non habet liberam administrationem rerum,
de quibuB disceptatur, citatio denuntianda est et qui ipsiuB nomine iudi-
c1um Buaeipere tenetur ad normam can. 16t8-1854:.
CAN. 1714.
Quaelibet citatio est peremptoria; nee iteretur neceBlle est, niBi in
C88U de quo in can. 1&5, § 2 •.
CAN. 1715.
§ 1. Citatio denuntietur per schedam, quae praeceptum iudiciB parti
conventae faetum ad comparendum exprimat, idest a quo iudice, ob quam
causam saltem verbiB generalibuB indicatam, quo aetore, reus, nomine et
cognomine rite designatus, conveniatur; nee non locum, et tempus, idest
annum, mensem, diem et horam ad comparendum praeftxam perspicue
indicet l.
§ 2. Citatio, sigillo tribunalis munita, subscribenda est a iudice vel
ab eius auditore et a notario Il.
CAN. 1716.
Oitatio dupUci scheda conficiatur, quarum altera remittatur reo con·
vento, altera auervetur in actiB •.
CAN. 1717.
I 1. CitationiB scheda, si fieri poterit, per Curiae cursorem tradenda
eet ipsi convento ublcunque il invenitur ••
§ 2. Ad hoc cursor etlam fines alteriuB dioeceBis ingredi potest, ~
ludex Id expedire censuerit et eidem cursori mandaverit.
I 3. Si cursor personam conventam non invenerit in 1000 ubi commo-
ratur, reUnqnere poterit citatorlam schedam alieni de eiuB famiUa aut
tamulatu, si hic eam recipere paratus sit ae spondeat se reo convento
• C.:H. X.
c ... X, ere
ere o1l'c14 et fIOt..ttJlft eH",,-
efolo ef
le",.". I. 28: c. 2, X, ere d...'Cotl'"... II, 8;
00II,...... II, 14; c. un., de loro com",'n". II, 2, In Clem.; Begulae
88rftDdae ID ladiclla apad S. B. Botae Trlbunal. 4 aug. 1810, I 28. 28; Ileplae aervandae
ID ladiclla apad Saprem. Sipaturae Ap. Trlbunal. 8 mart. 1912, art. 19.
I C. 4. C. III, q. 8; C. 84, 85, 48. X. de relCrlpU.. I, 8; C. 2, X, de dllotCotllbu. II, 8;
C. 2, ., "te fHJftdn'e .'A" '.lIOtHJt.,.
II, 5, ID C1em.; S. C. Ep. et Reg., lDatr. 11lun. 1880,
IL 14.22, 28; S. C. de Prop. Fide, lDatr. a. 1888, n. XIV, XXII, XXIII; Regulae Benandae
ID ladlc1l8 apad S. R. Rome Trlbunal, 4 aal. 1910, I 18, n. l, 3; Regulae Benandae iD
11lcllc1l8 apad 8uprem. 8lgDaturae AI/. TrJbuDal, 6 mart. 1912, art. 13:
Il Ileplae Benandae In ludlclla apud 8uprem. Blgoatarae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912,
art. 14•
• Regulae aenandae ID ludlclla apud 8. R. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 19, n. 1 .
• 8. C. Ep. et !leg., lDatr. 11 lun. 1880, n. 14; 8. C. de Prop. Fide, IDstr. a. 1888,
D. XIV; Ileplae Benandae In ludlclla apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, I :H, n. 1;
Beplae aenandae ID l1idlclla apad Supremo Bipaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 16.
OOUC ItJN CsllOlUol
quamprimum schedam a.cceptam traditurum; sin minus eam ad iudicem

referat, ut transmittatur ad normam can. 1719, 1720 1.
CAN. 1718.
Reus qui citatoriam schedam recipere recuset, legitime citatu8 ha-
bea.tur z.
CAN. 1719.
Si ob distantiam vel aliam CQusam diftlculter per cursorem tradi pos.
Bit reo convento scheda citatoria, poterit iussu iudicis transmitti per tabel·
larios publicos, dummodo commendata et cum syngrapha receptionis, ve!
alio modo qui secundum locorum leges et conditiones tutissimu8 sitO '.
CAN. 1720.
§ 1. Quoties, diligenti inquisitione peracta, adhuc ignoratur ubi com·
moretur reus, locus est citationi per edictum •.
§ 2. Hoc autem fit aftlgendo per cursorem ad fores Curiae schedam
eitationis ad modum edicti per tempus prudenti iudicis arbitrio determi·
nandum et in aliqua publica ephemeride eam inserendo; si vero utrumque
fieri nequeat, alterutrum sn81ciet li,
CAN, 1721.
§ 1. Cursor, cum in manu rei conventi citationis schedam relinquit,
debet eam subsignare, adnotatis die et hora qua reo tradita est '.
§ 2. Idem peragat si eam relinquat in manibus alicuius de familia
aut famulatu rei conventi, addito insuper nomine personae cui schedam
tradidit '.
§ 3. Si citatio fiat per edictum, cursor in edicti calce signet qua die
et hora edictum a8lxum ad fores CUI'iae fuerit et quandiu aftlxnm mano
serit.
§ 4, Si reus receptionem schedae recnset, cursor schedam ipsam sub-
signatam, addita die et bora recusationis, iudici remittat,
l C. 3, X, de dolo et OO'U'''"OOIa, Il, 14.

C. 5, X, vt lite lIOfI oonte.tata flOII prooetlatvr ad t68ttu". rece,tlolletll " ' 1141 ....
I
fentla". dejfllitivam, II, 6; c. un., de dolo et OOt&tvmaN, II, 3, iD E:s:travag. com.
, S. C. Ep. et Reg., Instr. 11 lun. 1880, D. 14; S. C. de Prop. Fide, lnstr. a. l883.
n. XIV; Reguhle servandae iD ludlc1is a()ud S. R. Rotae Tribuna I"4 auge 1910, • 24, D. 3;
Regulae servandae iD ludlcllsllpud Supremo SlgDaturae Ap. Tribunal, 6 mart. 1912, art. 16.
• C. lO, X, de dolo et contu.macia, II, 14; C. 11, X, de cle,ic~ flOII re.idellUb•• iII «.
cle.1a ~el ,raebellda, III, 4; Regulae servandae In iudlcUa apud S. R. Rome Trlbuual, 4 aUf.
1910, I 24, n. 4; Reguiae servandae iD ludlclls uJlud Supremo Signaturae Ap. Trlbuual.
6 mart. 1912, art. 16.
a C. lO, X, de dolo et colltumacla, II, 14; C. 11, X, de clencg flOfl re.fdell""". fII f1C-
clc.ia "el praebenda, III, 4; c. l, dc i"dicH., Il, l, iD Clem.; C. un .. de loro rompet.ti,
II, 2, In Clem.; Regulae servandae In ludlclls apud S. R. Rotae Trlbuual, 4 aag. mo.
• 24, n. 4.
i Regulae servondae In ludlclls 41lUd S. R. Rotoe Trlbuoal, 4 aug. 1910, § 23: RepJae
servandoe In ludlclls apud Supremo Slgnaturlle Ap. Trlbnunl, 6 mart. 1912, art. 16.
7 Regulue servandae lo ludlclls apud S. R. Rome 'l'rlbuoal, 4 aug 1910, 125.
491
CAN. 17.22.
§ l. Cursor quae peregit ad iudicem referat in scriptis manu propria
subsignatis, quae in actis serventur 1.
§ 2. Si per tabellariorum oftlcium citatio transmittatur, asservetur
in actis ftdes eiusdetn oftlcii •.
CAN. 1723.
Si scheda citatorla non referat quae in can. 1715 praeacribuntur aut
Don fuerit legitime intimata, nullius momenti. sunt tum citatio tum acta
proceasus.
CAN. l7~.
Regulae superius statutae pro rei citatione, ceteris quoque iudicli
aetibus, pro diversa tamen eorum natura, accommodandae et applicandae
sunt, ut decretorum vel sententiarum denuntiationi aliisque huiusmodi.
CAN.172ll.
Cum citatio legitime peracta fuerit aut partes &ponte in iudielum ve-
nerint:
l.· Bes desinit esse integra;
2.· Causa ftt propria illiu8 iudicis aut tribunalis, coram quo actlo
instituta est;
3.· In iudice delegato ftrma redditur iurisdictio ita ut non exspiret
resoluto iure delegantis;
4.· Interrumpitur praescriptio. nisi aliud cautum Bit, ad normam
can. 1508;
5.· Lis pendere incipit; et ideo statim locum habet principium :
« ~ite p6fKltmte~ niAil inflOt1etu,. » '.
TITULUS VII.
De lltls eontest.atlone.
CAN. 1726.
Obiectum seu materia iudicii constituitur ipsalitis contestatione, BeU
formali conventi contradictione petitioni actoris, facta animo litigandi
coram iudice 6.
1 Beplae aervaoclae 10 iudlcl1a apud S. B. Botae TrlbUDal, 4 aug. 1910, I 25.

I Beplae aernoclae 10 ludlclls apud S. B. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 24, o. 3;
Regulae aervudae 10 ludlclla apud Supremo Slgoaturae Ap. 'l'r1bUDal, 6 mart. 1912, art. 10.
a C. 110, C. XI, q. 1; c. 19, 20, IO, X. de o1ftclo e' pote.tate ludfd3 'elega", I, 29;
c. 10, X, 'e o1Jl,clo le".", I, BO; c. 6. X, "' lite 110ft cora'e.tGta 110ft fWOC6fJa'"r a. tutlum
recep'toRem ve' H ""te,,'Cllm 'e""Ul~am, II, 6; c. 1-4, X, ut me fH"'ldetlte ,,'h"
'''lIOvetur,
tI, 18; c. 9, IO, X, de a"peRG,4oII'b.., reCUtlt4olllb.. et rela'wmbll', II, 28: c. 2, IIt lite Peli-
lieti", "lla" '''lIOvetllr, II, 6, 10 Clem. - Vide etlam caD. 1608.
.. C. M, X, de elect40lle e' elect' potutate, I, 6; c. 2, X, de o1ftclo lUd""" I, 32; c. 1, X;
de ,"li COtIte8'atlotle, II, 6: c. 8, X, de ,.,.amento ccal.mn'ae, II, 7; c. IO, X, de wrborum
"""/lCClttoRe, T, 40; c. 2, ~ Utl. corate.tatlotle, II, 3. 10 VI·.
OodN ,.,... O/ltlOllCd
CAN. 17~.
Ad litis conteetationem nulla neceBllllria est lO11emnitu, &ed 81I1IIr.it
ut partibua coram iudice vel eiua delegato comparentibua, in aem iIJIe.
ratur petitio aetoris et contradictio conventi, unde conatet qua de re sp-
tur BeU quinam Bint controversiae termini I.
CAN.l728..
In cauaia tamen implieatioribua, in quibua petitio actoris nee perspi.
cna Bit nee aimplex vel eontradictio conventi dUllcultatibus scateat, iudex,
ex oJIleio aut ad instantiam actoris vel conventi, partes citet ad rite del· I
niend08 controversiae articulos, idest ad eausae dubiG" ut dicitur, co. I
oordaf'&da ••
CAN. 1729.
§ 1. Si die dubiia concordandis praeatituta, para in iu voeata DOll
compareat nee iustam absentiae excusationem alleget, eontumax decla-
retur, et dubiorum formula statuatur ex oIlcio, parte, quae praeaeDI
fuerit, id postulante. Parti autem contumaci statim id notum aat ex
oftlcio ut quas velit exeeptionea coDtra dubiorom. BeU articulorom formu·
lam possit proponere et & contumacia Re purgare, intra tempUB quod
iudici congruum videat1lr a.
§ 2. Partibua praeeentibua et in formula dubiorom. BeU artleulorom
concordibu'8, Bi iudex, quoci ad Be attinet, nihil excipiendum putaverit,
eiU8 rei ftat mentio in decreto quo formula ftrmatur 6.
§ 3. Si vero partea dissentiant aut earum concluBionea iudici DOD
probentur, iudex ipBe controverRiam dirimat decreto a.
§ 4. Dubiorum BeU articulorom formula semel statuta mutari noB
potest, niai novo decreto, ex gravi causa, ad instantiam partls, ve! pro-
motoris iustitiae, vel defen80ria vinculi, audita utraque vel altera parte
efuaque rationibua perpen8ls I.
CAN. 1730.
Antequam lltis eontestatio loeum habuerlt, ludex ad testi.um alfa.
rom.ve probationum reeeptionem ne procedat, nisi in eaau contnmaciae,
I ",g coa"'' ,foRe,
O. l, X, de II, Il.
I O. ~.X, de IIOCtIItJ'(oft.&u, fft,vWi'(oftebU e' .......1Ioa.&u, V, 10 e. I" ......
DorIHa ...,.rjfclGlIofte, V, U, m Olem.; Lex propria 8. B. Botae et 8Jpatarae 4 • • la
11108, ean. 28; Beplae aervaDdae ID ladlcila apud 8. B. Rotae TrlbaDaI, 4 auc. JIlO, • JJ,
D. 10 Beplae aervaDdae ID ladJelIa apud Suprem. 8Jpatarae Ap. TrlbaDaI, , m.ut. JIIJ,
art. 28, IO, 88.
I Lex propria S. B. Botae et SlgDaturae Ap., 28 IOD. 1808, caDo 2f, • 10 BeIa1ae __
vadae ID ladlcila apud S. B. Botae TrlbUDal, 4 aug. 1910, 1 28, D. 4, 1 28, Do 10 BeaaJae
aervudae mladlella apud 8aprem. SlgDaturae Ap. TrlbUDal, 8 mart. 1112, art. Il.
~ Lex propria S. B. Rotae et Slpaturae.Ap., 28 IOD. 11108, CaD. 2f, 1 2; BecaIae __
'9'aDdae In ladlella apud S. B. Botae 'rrlbUDaI, 4 aug. 1910, 112, n. 2, 8, 1 82, D. L
• Lex propria S. B. Botae et Slpaturae Ap., 28 IOD. 1808, C&D. 24, 1 8; BecaJae __
vandae ID ladlc1la apud 8. B. Botae Trlbanal, 4 aag. 1910, I 82, n. 2, 8; Beplae lI8I"9'IlIIdM
ID ladlc1la apud Saprem. 8lgnaturae Ap. TrlbUDaI, 8 wart. 19l2, art. Il.
I Beg. 21., 88, B. J., ID Vlo; Lex propria S. B. Rotae et 81gnaturae Ap., 28 Iun. 11118,
ean. 2f, 1 j; Begulae aervandae In ladlcila apad IS. B. Botae TrlbUDal, 4 aua. 11110, 1 •
BeguJae aervaDdae ID ladlella apud Saprem. SJpaturae Ap. TrlbUDaI, , mart. 1112, art. •
aut nisi testium depoaitionem reclpere opoJ1;eat, ne ip8& ob probabllem
testis mortem, ob "di8celsum eiuadem vel ob aUam iustam C&118&IIl recipi
poIItea nequeat, aut di1Bculter poasit 1.
OAN. 1731.
Lite contestata:
1.- Baud licet.actori libellum mutare, nisi, reo consentiente, iuda,
butia de cauRis, censeat mutationem esse admittendam, salva semper reo
compensatione damnorum et expensarum, si quae debeatur. Libellul non
cenaetur mutatus, si C08rctetur aut mutetur probationis modus; si mi-
nuantur aut petitio aut accessoria petitioniS; si facti adiuncta in libello
pridem poeita ita illustrentur, compleantur aut emendentur, ut contro-
versiae obiectum idem rem&I1eat; si in locum rei petatur pretium, foenul
aut aliquid aequivalena:
2.- "luda congruum tempUB partibuB praestituat probatiOnibUB
proponendis et explendis; quod quidem poterit, instantibUB partibuI, ar-
bitrio BUO prorogare, dummodo ne lis, ultra quam aequum sit, pro-
trahatur;
3.- P088e88Or rei alienae desinit ease bonae ft.de!; quapropter damna-
tua rem restituere, non 1I01um rem ipsam, &ed et rei fructus & litis con-
teatatae tempore restttuere tenetur et damna praeterea sarcire, li qua
lleCuta fuerint •.
TITULUS VIII.
De IItia Instantla.
OAN. 1732.
Instanti&e lnitium dt litis contestatione; ft.nia aotem omnibus modia,
quibuB iudicium terminatur, &ed et antea non 801um interrompi, verum
etiam dniri potest sive peremptione sive renuntiatione.
OAN. 1733.
Si para litigans moriatur aut stato m mutet aut cesset ab oftlcio cuiul
ratione agit:
1.- Oausa nondum conrlusa, inBtantia interrumpitur, donec herea
defuncti aut succes80r litem instauret;
o. 19, ]t, de "",,cela II, 10 c. l, 2, 4, G, X, fd me ftOII OOfI,e.'"',, non prooe"'"r ".

'N"". rece"foftem "''e.tik.
1
" . . . ., ..,"'. deJl"'ti11tJ., II; 6: c. 8, X, e' OOfI,.macfG,
de dolo
II, 14; c. 2, 84, X, de e' atte.,,,,I0,,,,,..., II, c. 4, X, de eotaJlrma,fofte "ti" .,e'
20;
"''''"', II, 80; c. 7, X, 'e """rila e' ' '.110 "'0, V, 38.
• O. 6, 8, C. III, q. 9; c. 5, X, ", Iftp ftOt& eota'e.""" ilOR ,roced"t.r ad ".,'-. re-
oep,fOftem " ' ad "",. ." " . dellrdU11tJfB, II, G; c. 2, 3, X, de '",,"OR,a••, II, 8: c. 24, X,
de fICCUtItfoft,,,,,., '''II''IaUfoft'''u et defttlflcfGtloni"••, V, l: c. 31, X, 'e AmOR"', e' "e
CIUf.'" IWO .,,"'HI''''' eftg,,'.r "' prom"',,'"r~ V, 3; !leg. 21, 88, R. J., lo Vlo; c. 2, de
verbon&• ..".'JlOG'fOfte, V, n, ID Clem.; CODC. TrldeDt., sess. XXV, de reI., lO; Replae c.
Ie"aodae ID lucUcUs apud S. R. Rotae 1'rlbUDllI, 4 Ilug. 1910, I 66, D. l; Regolae eervaodae
ID lucUcUs apud Supremo Sipaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 87.
2.° Causa conclusa, instantia non interrumpitur, sed iudex proce-
dere debet ad ulteriora, citato procuratore, Bi adsit, secus defuncti herede
vel successore.
CAN. 1734.
Si controvertatur cuinam ex clericis litigantibus i08 Bit ad benefi·
cium, et alter, lite pendente, moriatur, aut bene.flcio renuntiet, instantia
non interrumpitur, &ed contra superstitem eam prosequitur promotor
iustitiae qui pro bene.flcii aut ecclesiae libertate dimicet, niBi beneficium
Bit liberae collationis Ordinarii et hic praeferat causam ut victam BO·
perstiti adiudicare l.
CAN. 1735.
Procuratore aut curatore a munere cessante, tandiu interrupta ma-
net instantia, quandiu para aut ii ad QU08 pertinet novum procuratorem
vel curatorem nominaverint aut per se ipsi in posterum agere se velle pro-
fessi fuerint.
CAN. 1738.
Si nollus actus processualis, quin aliquod obstet impedimentum, po-
natur in tribunali primae instantiae per biennium aut in gradu appel·
lationis per annum, instantia perimitur, et in altero casu ~ntentia per
appellationem oppugnata transit in rem iudicatam •. .
CAN. 1737.
Peremptio obtinet ipso iure et adveraus omnes, minores quoque
aliosve minoribus aequiparat08, eaque ex ofllcio ettam excipi debet, salvo
iure regressus ad indemnitatem adversus tutores, administratores. pro-
curatores qui culpa se caruiAle non probaverint.
CAN. 1738.
Peremptio exstinguit acta processus, non vero acta causae; imo hue
vim habere possunt etiam in aUa instantia, dummodo ea inter easdem
personas et super eadem re intercedat; &ed ad extraneos guod attinet, non
alia.m vim obtinent, nisi documentorum I.
CAN. 1739.
In casu peremptionis, guas guisque ex litigatoribus fecerit, hu ipee
ferat expensas perempti iudicii.
CAN. 1740.
§ 1. In guolibet statu et gradu iudicii potest actor instantiae renon·
tiare; item tum actor tum reU8 p08sunt processus actis renuntiare sive
omnibus Bive nonnullis tantum •.
l O. 1, .,'''e ,eruletltefll1," fRrI01Iel.r. Il, 5, ID Olem.

2 C. 4, 5, 8, 14, 57, 69, X, de IJJIIH',IGU()fICbtl•• rectI. .,fofIibtIB e' reIG,(oM"U. II,.
Bee. 21, R. J., ID VI"; c. 8, O, 7. tk IJ,pellG,loAi" .... Il, l2, ID Olem.; La propria 8. R. Bo-
tae et Slpaturae Ap., 29 lon. 1908, caDo 38, Il.
I C. 15; X, de pro"IJ,fofIl"u, Il, 19.
• Lex propria 8. R. Rotae et Slgnaturae Ap., 29 lon. 1808, caDo 84, Il; RepJae_
ftIldae ID ladlcUs apud 8. R. Rotae Trlbunal, t aag. 1910, I 2111, D.l.
!Abel' o••,.,,,. . De Proce"ibiIB
§ 2. Renuntiatio ut valeat, peragenda est in scriptis, et a parte vel

ab eius procuratore, speciali tomen mandato munito, debet subseribi,
alteri parti communieari, ab eaque acceptari, vel saltem non impugnari,
et a iudice admitti l.
OAN. 1741.
Admissa., 'pro actia quibus renuntiatum est, eosdem parit effectus
ae peremptio instantiae: et obligat renuntiantem ad 80lvendas expeIl88.8
actorum, quibuB renuntiatum fuit I.
TITULUS IX.
De tnterrogatlonlbu partlbu in iudicio faciendls.
OAN. 1742.
§ 1. Iudex ad eruendam veritatem faeti quod publice interest ut
extra dubium ponatur, debet partes interrogare.
§ 2. In aliis casibuB potest unum ex eontendentibuB interrogare non
solum ad instantiam alterius partis, &ed etiam ex oftlcio, quoties agitur
de illustranda probatione adducto a.
§ 3. Interrogatio partium fieri a iudice potest in quovis stadio iudicii
ante conclusionem in causa; post eonclusionem in causa servetur prae·
scriptum can. 1861.
OAN. 1743.
§ 1. Iudici legitime interroganti partes respondere tenentur et fateri
veritatem, ni8i agatur de delicto ab ipsis commisso 6.
§ 2. Si pare legitime interrogata respondere recuset, quanti facienda
sit haec recusatio, utrum iusta sit, an confessioni aequiparanda, necne,
iudicis est aestimare.
§ 3. Para, quae respondere debet, si illegitime respondere recusa·
verit aut si postquam responderit mendax reperta fuerit, puniatur, ad
tempus a iodice pro rerom adiunctis definiendum remotione ab actibus
legitimis ecclesiasticis; et Bi ante responsionem iosiurandum de veritate
dicenda praestiterit, laicua interdicto persona.li, clericua suspensione
plectatur I.
1 C. 11, X, de JWOCIIf"CItorib••, I, S8; c. 4, de ,roctIf"CItoribll', I, 19, in VI"; Beg. 81,

B. :1., in VI"; Lu propria 8. R. Rotae et 81gnaturae Ap., 29 Inn. 1908, caDo M, I 1; ReguJae
aervandae in lu41cUa apad 8. R. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 219, D. 2, 4, G.
I Lu propria 8. R. Rotae et 8lgnaturae Ap., 29 luu. 11108, caDo M, I 2; Regulae aer-
vandae in ludlella apa.d 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910. I 219, n. 8, I 228.

a Regulae aervandae in ludlclla apa.d 8. R. Botae Tribunal, 4 aug. 1910, I 140.
146, n. G.
4 RepJae aervaDdae lu ludlella apad 8. R. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 139.
• C. 2, C. III, q. lO; e. 1-3, 8, C. V. q. 6; e. D, X, de t",pori"" ord,...tloft. . et
lltHII'tote ord....tldon"". I, 11; e. G, X, de cIolo et OOfttuflWleCG, II, 14; C. 38, X, tfe teBte"'"
e' atte,'a'loftl""., II, 20; e. 1, 2, X, de CC"tlfA"e.,ori""., V, 2.
OAN. 1749.
Probationes quae ad moras iudieio neetendas postulari videntur, ceu
exam.en testis lonle diBl1iti, aut euius domieilium nescitur, vel eognitio
documenti quod cito haberi non potest, iudex ne admittat, nisi hae pro-
bationes necessariae videantur quia eeterae defteiant aut satis non Bint l.
OAPUT I.
De OOfI/e,none partiti•.
OAN. 1750.
Assertio de aliquo facto, in seriptis aut oretenuB ab una parte contra
se et pro adversario coram iudice, sive aponte, live iudice interrogante
pe~ta, dieitur confesaio iudieialis -.
1751. O.LtIi.
Si agatur de negotio allquo privato et in causa non Bit bonum pu·
blieum, eonfeaaio iudieialis unius partia, dummodo libere et considerate.
facta, relevat alteram ab onere probandi :I.
OAN. 1752.
Para, allquid confessa in iudieio, nop. poteat contra confeaalonem
BU&m venire, nilli aut in continenti hoe faciat, aut probet oonfeasionem
ipaam vel earere conditionibuB in can. 1750 expreBBis vel errori facti esse
adseribendam 6.
OAlC. 1753.
Oonfeasio live seriptis, Bive oretenuB, ipsimet adversario aut aJiiI
extra iudieium facta, dieitor extraiudieialis: eaque in iudieium dedueta,
iudieis est, perpenais omnibus rerum adiunetis, aestimare qUanti fa·
eienda alt 6.
Il. 11: c. e. x. de 1I4e ...t,....".I0....... Il. 22; c. 88. X. de ,.mfWCItldo. Il. 2f: c... X. de
NoeptIoRUHI•• II. :Ii; c. 28. X. de leII'e"Ifa et re 'HforIta. Il. 2'1: c. un .• x•• t eccIutqtforl
fHnIeJl"'- "ne "'....110118 OO'I6!era,.t.,.. III. 12; c. 8, X. tle 1tIOOe&rioII,." a" "'te.tato,
111.2'1: c. 8. X. de 80, flf' ~t coua.,.u.ea.. tIaoriIlIfI&e t:e' 1JIOfIIfM, IV. 18; c. 13, X.
de lICOIIIfJ'IoR'.... "."'IIoR""" et deHlI.U.'.... V. l: c. 8, X, file cJerico NCOtII. . .•
MoratO. deporito, " ' irfter"jelo ."''''''''''e. V. 2'1: c. n. x. de eecell'''' ""'tMW.
nbditor."&, V, 31; c. 3, dr .1'ft'e"Ua et re 'tldkGta. Il, 14, lo VI" = R •• 11, 66, R. J., lo VI".
et
l C. G. X. le dolo e' 00II'.""""". II. 101; c. 28. X. fio '61""" et afte."'''o.'.... II. 20;
c. 2, de ""bortI.. ,.".IJlcatimte. V. U, ID Clem.: Conc. Trldent .• 1Je88. XXV. de rtJf., e. IO;
Lu propria 8. R. Rotae et 8lpaturae Ap•• 29 lun. 1908. can. 2'1, • 4.
- C. 20. C. II. q. G: c. 4. X. de '.""'"', II. l: c. 2, X, de COf&!fJI"', U. 18; c. 14. X. de
Ilde ,. .,,......IortI.., Il. 22; c. lO. X, de coMMtatloRe cIericonc.. et .••Uerua. III. 2;
c. U, X. de riMottia. et Ile
d1etaa XIV. ep. eocycl. cB.
,"""id pro .,'ritt.a"lHI. etrigattw " '
0-."''''' •. 18 oct. l'mO, 14.
1'f'OM"",,.,.. V.a; lJeD&.
3 C. 1, C. XV. q. 8; Co 8. X. "e ,..... c"'''o#&e, I. 9; c. G, X, tld eo. fltIi copot7it COrtI. . .

, ...... turOriI lIf&e " ' 1JIOfIIfM, IV, 13; c. lG. X, de tJCOIfIaUon'''.., MfltI"'lIoRlbu et
detMlrtefau.,,,u, V. 1.
6 C. 3, X. de 00'16/""', II, 18.
S C. lO, X, de probatCon,"u., II. 19; c. 15, X. de tICOtIIG'imI'••" C"fltI"mO,,'lHI. et
",,,ftcf&tIoR,btlI, V. 1; c. 1. tic &CCtIIaffon'lHI., ~'lHI. et "",.",..'IoR'..., V. 1.
lo VIo.
OAPUT II.
De t6Btibt18 et a"eB~aUonibtl8.
OAN. 1754.
Probatio per teetes in guibuslibet cauBia admittitur, aub iudici8 ti·
men moderatione, aeeundum modum praeftnitum in canonibus qui le-
gUUDtur 1.
OAN.l7M.
I 1. Teates iudiei legitime interroganti reapondere et veritatem fateri
debent l .
I 2. Salvo praeacripto can. 1757, I 3, n. 2, ab hac obligatione ui·
muntur:
1.· Parochi aHigue aacerdote& quod attinet ad ea guae ipais maDi·
festata aunt ratione sacri miniaterU extra aaeramentalem eonfe8llionem;
eivitatl1m magiatratua. medici, obstetrieel, advoeati, notarli allique qui
'ad aeeretum omeH etiam ratione praeatiti eonaiill tenentur, quod attiDet
ad negotia huie aeereto obnoxia;
, 2.· Qui ex teatifteatione aua aibi vel conaanguineia vel a1Ilnibua iD
guolibet gradu lineae reetae et in primo grad1t lineae eollateralts, iDfa.
miam, perieul088a vexa.tionea, aliave mala valde gravia obventura timent '.
§ 8. Teatea iudiei legitime interroganti seienter falaum a1Ilrmantel
aut verum occultantea puniantur ad normam can. 1743, § 3; eademque
poena muletentur omnea, gui teatem vel peritum donia, pollicltationibua
aut allo guovia modo indueere praeaumpserint ad falaum testimonia
dieendum aut ad veritatem occultandam ~.
ART. l. - QtK . . . . 688. po.""'.

OAN. lni8.
Omnea poaaunt esse teetes, niai expreaae a iure repellantur ve] iD
totum vel ex parte '.
OAN. 1757.
§ 1. Ut non idonei repelluntur a testimonio ferendo impubel'e8 et
mente deblles '.
§ 2. Ut 8U8peCti:
1.. Exeommunieati, periurii, infamea, poat I8Dtentlam deelarato-
riam vel eondemnatoriam;
l O. 18, X,'e prolHaHotlc".., Il, 19.

I 0.1, O. IV, q. 4; e. T, X, fle t6lft"", e' .Ue.t,.,loftt"u,. II, 20; e. 1-8, 6, 8-11. X, "
Ie'''* 00f18A4" "' fIOR. II, 21.
~
• O. 8, X, fio '"""a, ool/8fWf" 116' tlOft, II, 21.
O. T, D. L; e. 9, O. III, q. 5; c. T, O. XXII, q. Ii; c. 20, O. XXIV, q. 8; e.2, O. SXDII.
q. 1; e. 17, X, de· 'eMporik, Of'fI'tICI,eo..", e' a,,"'.'e ortlltICIttlloru"'. I, 11; c. " M, X, "
'''"M e' ."e,ta'fOft'''..,II, 20; Conc. Trldent., .... XIII, 'e ref .• e. T.
• C. 1, X, tifi '81U"..el ."e,14'iOftfk" II, 20.
• C. l, 3, C. IV, q. 2 et 8.
I 3. 8ed lpse iudex, quoties aptor de minoribu8 aJiiave qui
JDiDo.
ribua aequiparantur, et generatim quoties publicum bonum id exipt,
potest testes ex oftlcio inducere '.
I 4:. Pars, guae testem induxit, potest eius examini renuneiare; lI!d
adversariua postulare potest ut, hac non obatante rentmtiatione, teItiI
examini subiiciatur.
CAN.1760.
§ 1. Si quia sponte compareat testimonil reddendi gratia, iud8
poterit eius testimonium admittere vel repellere prout expedire censuerit l ,
I 2. Debet autem testem, qui se sponte obtulerit, repellere eum eoII'
parere sibi videatur moras iudicio nectendi causa vel iustitiae et ftri·
fati quoquo modo oftlciendi.
CAN. 1761.
Il. Cum probatio per testes postulatur, eorum nomina et domiei·
Uum tribunali indicentur; praeterea exhlbeantur positiones seu articuli
argumentorum luper qutbul testes sint interrogandi a.
I 2. Si ne intra diem quldem peremptoriom a iudice praestitutom,
obtemperatom fuerit, poatulatio deserta censetur.
CAN.1782.
Iudici iua et obliptio est nimiam multitudinem testium refrenandi '.
CAN. 1783•
• '. Partes debent Bibi invicem nota facere testium nomina anteguam
eorom examen inchoetur, aut, si id; prudenti iudicis existimatione, Aeri
sine gravi diIlcultate nequeat, saltem a.nte testi1lcatiDnum publicatioDem',
CAN. 17M.
I 1. Test.es debent ex oftlcio excludi, si iodici liquido constet eoI a
testimonio ferendo plOhilKari, B&lvo praescripto can. 1758.
I 2. Alt etiam, postulant;c, adversario, testes exclodendi 8UDt,·1i
insta exclulionls cansa demonstretor, guae exclusio dicitur reprob_
fJ6f'BOtIG6 t"tu I,
I 3. Pare neqoit reprobare personam testis quem ipsa induxit, DiIi
nova reprobationis causa supervenerit, quamnl possit eius dieta re-
probare.
1 C. 18, X, de Ia"n. el ."""HOR'n.. II, 20; e. 2, 8, X, de la,,&.. "",...., ...

II, 21. - Vide etiam can. urm, I 1.
lI0II.
I C. 8, C. IV, q. 2 et 8; Begolae aenandae ID ludlcUa apud B. B. Rota. TrIIlaDal.
, BUC. 1910, I 1l8.
S Begolae aen'andae ID ludle1h1 Bpud B. B. Rotae Trlbunal, , BUC. 1910, I nf. D. 3-
, C. 36, 87, X, de 'e,H".. ."e,..,kMeb.,. II.
e' 20; c. 2, de wrborHl ....... -......
V, n, ID Clem•
• C. 24, X, de IIOOUfIHoatbu. 'RfIIIIM,eoafb.. et 1IetI. . . .Hon.bu. V,l.
I C. 3, C. IV, q. 2 et 8; e. 2, X, de onUne co,.fteoa"tn. Il, lO; c. 81. M, X. de ........
e' ."e,.. c. e.
,eoa.b••; II, 20; 1, X, de e.06JI'foaeb... II, 2IS; 2, de 'e"'&" e' .,,.,.,,.
",n., II, lO, ID VI•.
501
I 4. Beprobatio testta fteri debet intra triduum postquam testium

nomina cum parte communicata fuerunt, nee poatea facta admittaiur,
niii a parte demonatretur Te! saltem iuramento dirmetor defeetum testi8
antea mbi notum non fuiBBe 1.
I 5. Iudex autem repl'Obationis discuBBionem in ftnem litis reservet,
DiBl contra testem stet praeaumptio iuria, aut defeetua Bit notoriu8 ve!
statim ac facile pl'Obari poait ve! postea pl'Obari nequeat I .
OAN. 1765.
Oitatio testium ftt miniBterio iudicis, decreto interveniente, et inti~
manda est testibu8 ad normam can. 1715-1723 I.
OAN. 1766.
I 1. Teatis rite citatu8 parere debet aut cauaam 8U&e absentiae iudici
notam. tacere •.
I 2. Testis inobedien8, qui nempe Bine legitima causa non comparuit,
aut, etsi comparuit, renuit respondere ve! iuslurandum praestare ve!
atteBtationi 8ubscribere, a iudice potest congruis poenis coerceri et in8u·
per mulctari pro rata damni quod ex eiu8 inobedientia partibUB obveniat •.
ART. III. - De itweitwatldo fesI_...
OAN. 1767.
I 1. Teatis, ant.equam teBtimonium edat, iusiurandum praeatare
debet de tota ac sola veritate dicenda, salvo praescripto can. 1758 l.
I 2. ParteB eal"Umve procuratoreB praestationi iurisiurandi testium
assistere poBBunt, alvo praescripto can. 1763.
§ 3. TeBtibus, Bi de iure partium mere privato agatur, poterit iUBiu-
randum, utraque parte consentiente, remitti '.
§ 4. Sed etiam cum iumurandum a teste non exigitur, iudex testem
commonefaciat gravis obligationiB, qua semper tenetur, veritatem dicendi.
1 c. 31, X, de tutlb... e' atte.'a'lotItb.... II, 20.

I C. 3, C. IV, q. 2 et 3; c. 7, X, de 'uHbu OOgenf'" " ' 110ft. Il, 21.; c. l, X, de
goeptIonU",., Il, 25.
I S. C. S. Ofr., lDstr. <ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 1888, tlt. Il, D. 8; S. C; de Prop.
l'lde, lDstr. a. 1.8S8, D. 9.
j C. 7, X, de 'e.tI".. el attl','atlotttbtc., Il, 20; c. 1-8, li, 6, 8-11, X, 'e te."b... OOllflfl-
'g "' fIOtl, II, 21..

:I C. 1-6, 8-11, X, tI6 te.ti"". oolle"lI" vel "011. H, 21.; RegoJae servllDdae m iudlcHs
apad S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 114, D. 4.
• C. 7, C. II, q. 1; c. 20, C. III, q. 9; c. 3, C. IV, q. 2 et 3; c. 5, 17, 29, 39, 47, 51, X,
'e tu"h. et aUuta'lonibu•• II, 20; c. l, X, de con.a"IIU'''Uale et o",,"a'e, IV, 14;
c. 31, X, de "monto, IJt ne olltl""' pro "piNt"a""", U'lIat"r 1181 promlllG'"r. V, 8; S.O.
lIIp. et Reg., metr. 11 luo. 1880, D. 18; S. C. C., lnstr. 22 aq. ]840; S. C. de Prop. Ji'tde,
lDstr. a. 1883, D. XVIII; ReguJae 8e"and4e m ludlclls apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aua.
1910, I 114, D. 2.
T C. 39, X, de 'e'''''.6 et a"e,,'otftmth., II, 20.
501
CAN. 1788.
Teatea, tametsi iusiurandum praestiterint de veritate dicenda, pote.
runt nihilominus pro prudenti iudicis arbitrio, abeoluto examine, adigi
&cl iuaiurandum de t16ritate diotorum aive circa omnes poBitionum al-
tieul08 aive circa aliqu08 tantum, quoties gravita8 negotii et editae teBti-
llcationis adiuncta id postulare videantur l.
OAN. 1769.
Testes adip etiam iureiunmdo p088unt ad aeeretum servandum circa
pròpoaitas interrogationes dataque interrogationibus responsa, usque
dum acta et allegata publicl luris ftant; imo etiam perpetuo ad normam
can. 1823, § 8 I.
ART. IV. - De fedi,"" UG_ _ _
OAN. 1770.
I 1. Teatea sunt examini subiiciendi in i.p8& tribunalia sede.
I 2. Ab hae generali regula excipiuntur:
1.. S. B. E. Oardin&les, Episcopi et peraonae illustres quae lI1IM
civitatis iure eximuntur ab obUgatione eomparendi coram iudice teati4-
candi causa: ii omnes eligere ipBi possunt loeum ubi testi1lcentur, de
quo iudicem certiorem facere debent;
2.· Qui morbo aliove corporis vel animi impedimento aut condi-
tione vitae, uti moniales, tribunalis sedem adire nequeunt; ii domi au-
diendi sunti
8.0 Qui extra dioecesim degentea, in dioecesim reverti et ad tribu-
naJis sedem aec:edere Bine. gravi incommodo nequeunt; ii audiendi aunt
.. tribun&li loei in quo commorantur ad normam can. 1570, § 2, aeeundum
interrogationes et instructionea a cauaae iudice tranamissas;
4.· Qui in dioecesl quidem commorantur, sed in loeis ita dlasitil
.. tribunalis sede, ut Bine gravibu8 impenais neque ipai iudicem ac1ire,
neque .. iudice adiri pOBBi.nt. Boe in C8SU iudex debfot propiorem aHquem
sacerdotem dignum et idoneum deputare, ut cum 88ldstentia allcul1ll,
qui actuaril munere tungatur, examen horum teat1um pertlciat, traDB-
miaais pariter eidem interrogationlbus faciendi." datisque opportunil
instructionibus '.
OAN. 1771.
Examini teatium partea assistere nequeunt, niBi iudex eaa admitten-
das cen8uerlt 6.
l C. Ii, X, de ,,,.,,"- et .''''''''""'''''''. Il, 20; Begalae .rvaDclae In luclldl8 apa4

8. R. Rotae Trlbunal, 4 a1llf. 181(1, I n4, D. 2.
I Regalae ~Ddae In ludlclls apud 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. mo, I n4, Do 2-
I C. 8, 84, X, de te.llh. e' .'Ie.ta'foRlb.... II, 20; c. 3, X, de lIdeCf&'~. III,"
c.2. de '.'k«f•. Il, l, In VIe; 8. C. 8. Off., Inatr. <ad lIlp. Rltuum Orlent.), a. 1881, tlt. m.
Do !Ii; 8. C. IIp. et Reg., Inatr. n 1110. 1880, D. 19; 8. C. C., Inatr. 22 aug. 18tO; 8. C. de
Prop. Fiele, Inatr. a. 18d8, D. XIX; Inatr. a. 1883, D. !Ii.
.. Begalae aervandae In ludlc118 apud 8. B. Rotae Trlbunal, 4 aug. mo, I n4, Do l
OAN. 1772.
i 1. Testes aeorsim ainguli exeminan~ aunt '.
i 2. Prudenti tamen iudicis arbitrio relinquitur poat edita. testimo·
nia teatea inter se aut cum parte conferre, seu t volgo, OOfIfrontare s.
I 3. Id autem fleri poterit si haee omnia limul concurrant, seiUcet:
l.· Si teatea inter se aut com parte in re gravi et eauaae substa.n-
tiam attingente dissentiant;
2.· 8i nulla. alla faciUor ad ventatem detegendam 8Uppetat via;
3.· Si scandali vel dissidiorum periculum non Bit ex collatione per·
timeseendum.
OAN. 1173.
§ 1. Examen flt a iudice, vel ab eius delegato aut auditore, cui aB'
sistat oportet notariua '.
I 2. In exemine interrogationea non ab allo quam a iudice vel ab eo
qui iudicis Iocum tenet, testibus deferendae 8unt. Quapropter si partea,
vel promotor iuatitiae, vel defenaor vinculi examini intersint et nov&l
interrogationea testi faciendas habeant, has non testi, &ed iudici vel eiua
Iocum tenenti proponere debent, ut e&8 ipse deferat 6.
OAN. 1174.
Testia primo interrogari debet non modo de generalibua per80nae
adiunctis, hoc est, de nomine, eognomine, origine, aetate, religione, con·
ditione, domicilio, 8ed etiam quae ipBi cum partibus in C&WI& Bit neeea·
situdo; deinde deferendae aunt interrogationes quae eauaam ipsam
reapiciunt et seiseitandum unde et quomodo ea quae asserit, habeat
eognita '.
OAN. 1'175.
Interrogationes brevea sunto, non plura limul compleetentea, non
captiosae, non aubdola.e t non auggerentes responBionem, remotae a CulU8'
via offenalone et pertinentea ad eauaam guae agitur.
OAN. 1176.
! 1. Interrogationes non sunt cum teatibus antea commuD1eandae '.
I 2. Attamen Bi ea quae teatifleanda sunt ita. a memoria sint remota,
1 C.G2, X, de'e.". e' .,ee... IW"ChI. Il, 20; BeDed1ctu XIV, ep. cBoU'd'."'''' »,
1 oct. 1741, I 7; 8. C. 8. 0«., 1DBtr. a.l.8G8; 1DBtr. (a4 Ep. Bltuam Orient.), a. 1888, tlt. III,
D.18; 8. O. lIIp. et Bee., 1DBtr. U 10.1880, n. 17; 8. O. de Prop. Fide, 1DBtr. a. 1888, D. XVII;
1II8tr. a. 1888, D. 18; Beplae .rvlUldae.1n iudlc11a apud 8. B. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910,
I U4, D. G.
S Beplae ~andae In iudlc11a apud 8. B. Botae Tribunal, 4 aug. 1910, I U4, D. 8.
a O. U, X, de probG"",• • Il, 18; c. U, "e 11G8f'8"•• V, 2, In VI,,; 8. C. 8. 0«.,
1Datr. a. 18G8; 1DBtr; (ad lIIp. Bltuum OrIent.), a. 1888, tlt. III, n. 18; 1IUItr. 20 lui. l.89O;
8. C. de Prop. Fide, iDBtr. a. 1888, n. 18; Beplae .rvandae in lacUella apud 8. B. Botae
Trtbunal, 4 aug. 1910, I U4, n. 7.
40 Vide etIam can. 11188, D.l.
te.".
• C.7, C. Il, q. 1; c.1I5-17, C. III. q. 8; c. 8, C. IV, q. 2 et 8; c. In, 41, X, de
ee .,,8ItGtWM., '81". .'te...,Icm'' '.,
Il, 20l c. 2, 'e e' Il, lO, In VI·.
I BepJae aervandae In ladlc11a apud 8. B. Botae Tribunal, 4 aag. 1910, I U4, n. 8.
ut niBi prius recolantur, certo aftlrmari nequeant, poterit iudex non-
nulla testém praemonere, si id Bine periculo aeri pOIIe cenaeat.
OAN. 1777.
Teates oretenua teatimonium dicant, et ICriptum ne legant, Dilli de
ealculo et rationibulil agatur; tunc enim adnotationes, qoaa BeCum attu-
lerunt, poterunt consolere l .
OAN. 1778.
Beaponsio ex continenti redigeqda aRt scripto ab &emario non aolum
QUod attinet ad substantiam, sed etiam ad ipsa editi testimonii verb&,
nisi iudex, attenta causae exiguitate, satis habeat unam depositionia
substantiam referri s.
OAN. 1779.
Aetuarfus in actis mentionem faciat de praestito, remi880 aut reco-
sato iureiurando, de partium aliorumque praeaentia, de interrogationi-
bus ex oftlclo additis et generatim de omnibus memoria dignis quae forte
aeeiderint, cum testes excutiebantur a~
OAN. 1780.
§ 1. Testi, antequam ab aoditorio discedat, dehfont legi guae actua-
rius de iis qnae ipse viva voce testatus est, scrfpto redegit, data eidem
testi facultate addendi, supprimendi, corrigendi, variandi '_
§ 2. Denique actni 80bscribere debent testis, iudex et notariua 5
OAN. 1781.
Testes, quamvis iam excu88i, poterunt, parte postulante aut ex oli-
cio, antequam acta &eu teatUlcntiones publici i011a ftant, denoo ad exa-
men vocari, si iudex id neeeM8rium vel utile ducato dummodo tamen
omnia collnsionia vel corruptelae absit perlcnlom I_
c:
l C.:US, III, q. 9: BegoJae servaDdae In ludiclla apad S. B. Botae TrlbUDaI. 4 alli·
1910, I U4, D.8.
I C. 11, X, de probalfofl'bIu, II, 19; c. 43, CIS, X, de le'''bIu et .U6BtlJtfofliblu, II, 20;
c. 81, X, de "",ora"', et ne .U(lflltl pro ",",...Il"." 611i1l.'.r wl JWOfII'' .'.r, V, 3; c. n,
de Il.eretlci,, V, 2, ID VIo; Regulae servaDdae In lud1clla apud S. R. Botae TrlbUDal. 4 a .
1910, 1114, D. 7.
a C. 11, X, de probotionlb.." Il, 19.
c C. 7, X. de'e,"""', COllefidi' ve' ac.tI, Il, 21; S. C. S. Otr., 1Dstr. <ad Ep. llltuum
OrleDt.), 8.1883, tlt. III, D. 14; S. C. de Prop. Fide, 1Dstr. a. 18S3, D. 14; Becalae senUldae
In ludlclla apud S. R. Botae Trlbunal, 4 auge 1910, 1114, D. 10.
B S. C. S. Otr., lD8tr.• : 1858; Instr. <ad lIlp. Rltuum Orlent.), R. 1883, tlt. III, D. 14;
S. C. de Prop. Fide, Instr. a. 1883, D. 14; Regulae 8enandne In ludlclla apud S. B. Botae
Trlbunal, 4 auge 1910, I 114, D. lO.
ro C. 37, X, de ,e,UbuI! el .tte,tutlot.fbuI, II, 20.
CAN. 1'182.
I l. Cum partes aut earum procuratores examini non interfuerunt,
testimonia statim post a.bsolutum omniom testiom examen poterunt;
decreto iudieis, evulgari lo
I 2. 8ed poterit iudex: diffprre testimoniorum evulgationem in tem-
pus qno cetera probationum capitula fuerint
, absoluta, si id e re exiBtimet.
CANo 1783.
Poat teHtiJicationnm evulgationem :
lo· Ceseat facultas reprobandi testi8 personam, excepto casu de
gao in can. 1764, I 4;
2.· Sed est ius reprobandi teBtes sive qnod attinet ad modum exa-
minis, com seilicet obiiciuntnr regulae inria in examine peragendo ne-
glectae, sive quod attinet ad testificationes ip88S, cnm nempe testimonia
impugnantnr de falso aut de variatione, contradictione, obscuritate, de-
fectn scientiae et similibus I .
CAN. 1784.
Reprobationem iudex decreto suo reiiciat, si eam futili inniti fun-
damento aut ad retardandum iudicium factam animadvertat :I.
CAN. 1785.
Si iudicium reprobationiB admittatur, iudex brevem terminum parti
poatulanti praestituat ad probandam reproba.tionem, et deinde procedat
uti in allis incidentibus causis 4.
CANo 1786.
Post evulgatas testiflcationes, testes iam anditi denno snper iisdem
articnliB ne interrogentur, n~que novi testes admittantur, nisi caute et
ex gravi ratione in cau8is qnae nunquam tran\Jeunt in rem iudicatam;
ex gravissima ratione in ceteris; et in qnolibet casu omni fraudi8 et
8nbornationis periculo remoto, altera parte a udita, et requi8ito voto
promotoris iustitiae vel defensori8 vincull, si bi indicio intersint; quae
omnia iudex decreto 8UO deftniat I
l C. 24, 26, X, de lJCC1Ua'iotll",,,, iftqu~tlOtli"" et d6ftunclaUofti"u., V,l; c. 81, X,

Ile M_or"a, et ne al'quW fWO .piritUG""II. ell1illG'uf' veJ promirtatu,., V, 3; Regulae aer-
Tandae In ludlcll8 apud 8. R. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910, I U5, 116.
I C. 9, X, de fWOktio,,'b..-, II,19; c. 81, X, de testl"u. et aUe,'atloftt"u., II, 20; Re-
plae ae"8ndae In ludlcUs allUd 8. R. Rome Trlbunal, 4 auge 1910, I U5.

:I C. 49, X, de te."",,,, et aUe.tatw,.,,,,,,, II, 20.
4 C. 9, X, de fWO"atlottt"u" 11, 19.
a C. 6, X, de fWOk'loft'".., II, 19; C. 19, 25, 29, 85, 88, 42, 44, 48, 53, X, de te.tt"u,
e' ,,'tutatfont"", II, 20; C. 2, de te.""u" II, 8, In Clem.; 8. C. C., V6ft6Uaf'1ltJl, :l11an. 1866.
ART. VI. - De .ttdetIMIUGte Ie8HNm.
OAN. 1787.
I 1. Testis ius habet ad petendam compensationem impeD8lll'UJll,
quaa sustinuerit ratione itineris et commorationis in 1000 iudicH, et ad
eongruam indemnftatem pro interruptione sui negotil veloperia I.
I 2. Iudicis est, auditis parte' ac teste, et, Bi opus alt, etfam peritia,
taxare indemnltatem et lmpensaa testi 801vendas.
OAN. 1788.
Si.lntra peremptorium terminum a iudice praeatitutum congrua peea-
niae quantitas de qua in can. 1909, I 2, ab eo qui testee lnducere vult de-
poBlta non Bit, ia testium examinl renuntiasBe cenaeatur.
A.RT. VII. - De IeaHtIIOtItonHta fide.

OAN.1789.
In aeatfmandis testlmonils iudex prae oculis habeat:
1.· Quae conditio Bit personae, quaeve honestas et aD allqua dipi-
ta.te testis praefulgeat;
2.· Utrum de scientia propria, praesertim de visu et audito proprio
teati1lcetur, aD de credulitate, de fama, aut de auditu ab aJlia;
3.° Utrum teatis constans Bit et firmiter albi cohaereat; aD varius,
incertus, ve1 vaeUlans;
4.° Denique utrum testlmonii conte&tes ha·beat, an alt singu.laria I.
OAN.1790.
Si testes inter Be discrepent, iudex perpendat utrum edita ab eia testi-
monia Bibi invicem adversentur, aD Bint dumta.xat diversa ve1 adminicu-
lativa.
OA.,Jq. 1791.
I 1. UDius testis depositio plenam fidem non faclt, nisi alt teati8 qua-
Wlcatus qui deponat de rebus ex o1Ilclo gestiè 3.
I 2. Si sub iuramenti fide duae ve1 tree personae, omnl exceptlODe
maiores, albi firmiter cohaerenteB, de aliqua re ve1 facto in iudlclo teBWl-
1 O. 8. O. IV. q. 2 et 8; c. 1:1. fle "",cripUt, l, 8. ID VIO; Beplae aenandae ID. 11l41elll

apud S. R. BOtae TrlbuDal. 4 aue. 1910. I U4. D. Ù.
:I 0.7. O. Il, q. 1; c. 8, O. IV. q. 2 et 8; c. 82.\ X, fle electCotle .t .JeoH IO"''''' l,I;
c. 8, X, fle j'WOlIGIIOI""U, lI. 19; c. lO, 22, 23, 27, 82, 17. 47. X. fle ,.,11• • t ."..,.,.....
bU, II. 20; c. 18. X. fle praeaorip,fotI'''''', II. 28; c. 7. X. fle ~n"...'"'' .t • .....,.,..
IV. 14; c. 10. X. ti. ""bonIfJI """jIOatfotle, V,4O; Grqorlu XV. com. « V~ ..
BO aue. 1822, I 15: S. O. 8. Ott•• lDatr. <ad BII. Rltuum Orlent.). a. 1888. tlt. m. D. 11; 8. C.
de Prop. J'lde. lDatr. a. 1S88. D. 18.
3 O. 8. O. XXXIII. q. 2; c. 10. 28. 28. 47. X. fle , ..lIh, et
c. 18. X. fle pnIQOripHon'., U . . .
.,,..,.tfoIIAu,
D, •
CAN.1797.
I 1. Periti demandatum munus I,tuseipere cenaentur praeatatione
lurisiurandi de munere fide1iter implendo 1.
I 2. Pams non solum interet18e possunt iurisiurandi praestationi,
&ed etiam. exsecutioni muneris perito demandati, nisi aliud rei natura vel
honestas exigat aut lex vel iudex statuat •.
CAN. 1798.
Post iumurandum praestitum, si periti lntra praeftnitum temp08
mandato non paruerint aut sine iusta causa exleCutlonem defugiant,
tenentur damnorum.
CAN.1799.
§ 1. Iudex, attentis iis quae a litigantibus forte deducantur, omnia
et singula Capita decreto suo deftniat circa quae periti opera verari
debeat 3.
I 2. Tempus intra quod examen perfteiendum est et votum proferen-
dum, si neeessarium vel opportunum iudici videatur, potest ab ipeo iudiee
praefiniri et etiam, auditis partibus, prorogari.
OAN.l800.
I 1. Si dubitetur quis seriptom aliquod exaraverit, iudex praeter
seripturam quaestioni obnoxiam assignet peritis, proponentibul partibus,
seripturas cum quibus ilia comparari et conferri debeat ".
§ 2. Si de seripturis, quae sint inter se comparandae, partes dlasen-
tiant,. iudex seligat, comparationis gratia, eas, qU8S pal'8 ipsa alias reco-
gnovit, aut quas qui BCCusatur auctor scripturae controversae, seripsit ut
persona publica et in archivis aut alio publico tabulario custodiuntor;
aut eius subseriptiones quas ex fide notarti vel personae publicae constet
coram ipsis fuisse exaratas.
I 8. Quod si seripturae 8 partibus et a iudice pro eomparatione desi-
gnata.e. peritorum iudicio, investigationi non sl11Bciant, et is cui seriptora
controversa tribuitur, in vivis sit, iudex ad instantiam partis aut etiam
ex olllcio eum eitet, ut manu propria coram iudiee vel eius delegato seri·
bat quidquid ·periti, iudex ipse, eiusve delegatus dictaturi sint.
§ 4. Recusatio seribendi, non probata legitima recusationis caUSI,
habetur ut confessio genuinitatis seripturae controversae in praeiudi.
eium recusantis:
CAN.l80l.
l 1. Periti votum suum vel in seriptis proferre p088unt, vel oreten08
coram iudice; sed si ore proferatur, statim in seriptis redigi debet a nG-
tario et a peritis subseribi.
l Regulae servandae In ludtcils apud S. R. Rotae TrlbulUll, ~ aug. 1910, I 129.

• Replae aervaDdne ID ludlcils apud S. R. Rome Trlbunal, 4 aug. 1910. 1 128.
:I Replae aervaDdRe ID ludlcils apud S. B. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, 1 12C.
, Beplae aervandae ID ludlcils apud S. B. Rotae Tribuna), 4 Rug. 1910, 1182.
610
CAN.1807.
luda recognitionem peragere poteet vellp. per • vel per audito-
rem aut ludicem delega.tum l.
CAN.l808.
§ 1. luda, rem vellocum recognoacens, per1tos adhlbere pote8t, li
lpsorum opera. necessaria vel utillB vldeatur Il.
I 2. Si periti adhibeantur, serventur, quantum Aeri poteat, guae
praeserlpta aunt can. 1793.1805 a. .
OAN.1809.
Sllurgll vel perturbationla perleulum pertlmeacendum ludici 'rid. .
tur, poterlt lpse prohlbere ne partee vel ea.rum advoeati ludlcJall reeopi-
tlonllnteralnt 6.
OAN.l8l0.
luda teetee, vel a oftleio aeeltoa vel a partlbua ante recognitiODelll
rite produetos, poteBt in lpso ludieiall 8CCeI811 e~8mfDf subHeere, Ili id
expedlre vldeatur ad plenlorem probatlonem aut ad removenda dubJa
ob quae recognltio deeernl debult.
OAN. l81.1.
§ 1. NotarlU8 dlligenter euret ut eonatet a actia qua die et laora
reeopitlo facta Bit, quae personae lnterfuerlnt, quae, reeognltlone duo
rante, aut dieta aut peraeta aut a ludice decreta slnt '.
I 2. Peraetae reeognltlonla lnstrumenta tum luda tum notarlua suh-
aerlbant l.
CAPUT v.
De probGtiotle per ttwf"llflUmtG.
ART. I. - De tifi",", et fide ~.
CAN.1812.
In quoHbet ludiell genere admlttlturprobatio per doc1lllleJlta t;ma
pubHc& tum privata.
CAN.l8l.3.
I 1. Praeeipua documenta pubHea eeeleaia8tlea Iaaee aunt:
1.· Acta Summi Pontifleis et Curiae Rom..,,.. et OrdlnarlOI'UDl ID
exercitlo luorum munerum authentiea forma exarata, ltemque atteBU.-
tlonea authentieae de Hadem actlbU8 datae ab ilHB ve! eorum notarJla;
l BepJae II81'ftndae In ludle11a apad 8. R. Rotae Trtbuual, 4 alli. mO,11ft.

I Replae lI81'ftDdae ID ludldJ8 apud 8. R. Rotae TrIbuna" 4 aq. 1910, 11rr. n. 1.
a Replae aervandae ID ludleU. apud 8. R. Rotae TrtbuDal, 4 aq. 1110, • 111, 1'18.
6 Replae lI81'ftDdae iD ludle11a apad 8. B. Rotae Trlbunal, 4 aq. 1910,11'"
, Replae IIel'ftIldae ID ludle11a apad 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aq. 1910, 1111.
I Replae IIIBmlndae ID ludlella apud 8. R. Botae Trlbunal, 4 aq. ~ 1111.
611
2.· Instrumenta a notariia ecclesiasticia confecta;

3.· Acta iudiclalia ecelesiaatica;
4.•• lnacriptionea baptiami, con1lrmationia, ordinationia, profeBBlo-
Dia religiosae, matrimonU, mortia, guae habentur in regestis Curiae vel
paroeciae, vel religionia, et atteatationes scriptae ex iisdem deaumptae
et a paroehia, vel OrdinarHe, vel notarHe ecclesiasticis confectae aut
earum exemplaria authentiea I.
I 2. Documenta pubHea civiUa ea sunt guae secundum uniuscuius-
que loci legea talia iure eeneentur I .
I 3. Litterae, contraetus, teetamenta et scripta guaelibet a privatiB
eonfecta, privatorum documentorum numero habentur.
CAN. 1814..
Documenta publiea ave ecclesiastica ave eivilia genuina praesumun-
tur, donec contrarium evidentibus argumentia evincatur a.
CAN.1815.
Becognitio aut impugnatio scripturae proponi potest in iudicio tum
incidenter, tum ad inatar eaul&e prineipalia ".
CAN.1816.
Documenta publiea ftdem faclunt de ila guae direete et principaliter
in eiadem aftlrmantur.
CAN.1817.
Documentum privlltum, sive agnitum a parte sive reeognitum a iu-
dice, probat adveraus auctorem vel subscriptorem et eaU88m ab eia
habentes, perinde ae contessio extra iudieium faeta; &ed per se non habet
vim probandi advel'81lfJ extraneoa.
CAN.l8l8.
Si abraaa, correeta, interpolata aliove vit!o documenta infecta demon-
strentur, iudieia est aeatimare an et quanti huiusmodi documenta fa-
clenda sint '.
AR'l'. II. - De prodttcUotle ~ et ClCltotN ad ~.
CAN.1819.
Documenta vim probandi in iudieio non habent, niai originalia Bint
aut in exemplari authentico exhibita et penes tribunalia eaneellariam
deposita, exeeptia documentiB quae publici iuria sunt, eeu leges rite pro-
mulgatae '.
I O. 7, n, 18, lG, X, de prokUoll4bu, II, 18; c. 41, X, Ile '""b••
Il, 20; c. 2, lG, le. X, Ile 1'tle"'N_",",,,,. .,m ..,
et G"e.fG'lottib".~
II, 22; c. 4, X, de COJIII,."..,lone
,,",HU. Il, 80; 8. O. O., decr•• Ne 'emere ., 2 auc. 1807, art. IX.
I O. 8, X, Ile 1ftle i ...',......"'"''''. Il, 22.
a O. G, 7, n, X, Ile prok'lott'bu, Il, 18; c. 2, 8, S, lO, 14, X, tle 1ftle i... tnl_'orvm,
Il, 22; c. 11, X, Ile "......,,'Iottibu. II, 28; c. 18, x, de fWCI6aoriptlott'''''. Il, 28.
" C. e. X, Ile N,.,UoII4bu. Il, ••
I C. a, 8, U, X, tle Ilde "'NtIIeII'orv",. II,22; C. 7, X, Ile
eJ)faGorlo "", _Meot.... III, 88; c. G, 8, 8, X, cIe cn.i"e 'Giri. V, 20.
""gioa" domiD... ",
• C. l, 2, 18, X, Ile 1ftle ....""tnefttorvm, Il, 22.
613
CAPUT VI.
De praenmptionibua.
CAN.l825.
§ l. Praesumptio est rei incertae probabilis coniectura; eague alla est
iuris, guae ab ipsa lege atatuitur; alia. hominis, quae a. iudice coniicitur l.
§ 2. Praesumptio iilria alla est iuris aimpliciter, alia iuria et de iure I.
CAN.l826.
Contra praesumptionem iuris aimpllciter admittitur probatio tum
directa tum indirecta; contra praesumptionem iuris et de iure, tantum
indirecta, hoc est contra. factum quod est praesumptioniB fundamentum I .
CAN.l827.
Qui habet pro Be iuria praesumptionem, liberatur ab onere probandi,
quod recidit in partem adversam.; qua non probante, sententia ferri debet
in favorem partis pro qua atat praesumptio 6.
CAN.1828.
Praesumptiones, guae non statuuntur a iure, iudex ne coniiciat, nisi
ex facto certo et determinato, quod cum eo, de quo controversia est, directe
cohaerea.t '.
CAPUT VII.
De iureiuratldo partium.
CAN.l829.
Si habeatur semiplena tantum probatio nee alia probationla adiu·
menta iam aupersint et iudex aut iubeat aut admittat iusiumndum ad
probationea aupplendas, hoc iuBiurandum dicitur nppletonum '.
l o. 9, O. VI, Q. 1; c. 15, X, 'e """nclGtMme, I, 9; c. 2, 8, X, "e re.m"tMme .poI".
ConI.., II, 18; c. 1-9, 12, 115, 18, x, de prtJUtI..,tlotl'b"., II, 28; c. 1S, 115, 18, x, de ""ten-
". et re """"'t., II, 27; c. 8, X, de rwe.bgeero tIOft b.,U.ato, III, 48; c. 8, x, de lufJOf&-
aotWfte , ..,.benI.., IV, 2; c. 8, X, de crimIne 1.1d, V, 20; c. 2, de re.m.tMme "o'''torsm,
II, 15, ID VIo; c. 8, de ",,,eUotw.'b,,., II, 115, In VIo; c. 7, de lalJflr6tfoil, V, 2, ID VIoi c. 12,
tJe aement.. ~."""'tlotlil, "",fmlWnil et '"terdk", V, 11, ID VIo; Bee. 8, R. J.,
ID VIGo
• O. 15, 8, x, de r61HltlCCalMme, I, 9; c. 2, 8, X, 'e ,..,tU.,Mme ,,o''''ors,,,; II, 18; c. 4,
12, 18, x, de JIf'IIfIIM"'flteots''''', II, 28; c. 18, 115, 18, X,." ,ntetat" et re '.d""".,
c. 8, x, " prabglero tIOft b.,tlMlo, III, 43; c. 8, x, " Orlf'''M lald, V, 20; c. 8, de ."el-
II, 27;
lIJteots''''', II, 115, 1D VIo; c. 'l, 'e lIaeretWil, V, 2, in VIo; c. 12, d6 tentnt" eePOOtIIfII""'ca-
tioMI, ltIIJHIftIIotIiI et '"terdic", V, 11, 1D VIGo
:I O. 15, 6, x, de ren,tlcUllwM, I, 9; c. 2, X, "re"""tMme 1f'O,"'t""",,, II, 1S; c. 18, x,
" ,rIJe,...,tWtl(b." II,28; c. 8, x, de "..dvtero tIOtI k,tU/Jto, III, 43; c. un., de prob.-
tIoft(b. ., II, 7, ID Clem.
, O. 4, X, " proballotll""" II, 19; c. 10, 16, x, de prae",,,,,tlotl.k,, II, 28; c. 38, X,
" ••reCtlraMo, II, 24; c. 2, de re,m.twne "o'lakWII"', II, 15, ID VIo; c. 12, de ,nten''''
e~",.,,""'tlotlil, ""fJ6tIlCoBiI et 'nterdict', V, 11, In VIGo
• O. 18, H, x, de fll'CI6ItI""tlotl'lIl11, II, 23.
I O. 2, x, de ,robatw"'b",, II, 19; c. 1S, X, de r,rae,,,m,lIotIfb,,., II, 28; c. 82, X, de
"'reCtlraMo, Il. 24; Begulae &e"alldae ID ludlclls apud S. R. Rotue TrlbUDal, 4 auro
1910, • 11515.
Codez bri. CaftOflicf. 33
CAN.l830.
§ 1. Buie iuriiurando vel maxime loous est cum adiuncta, guae eili-
Jem vel religi08um personae statum respiciunt, aliter comperiri nequeUDt.
§ 2. Sed eodem abstineat iudex tum in causis crimjnaJibus, tom iD
contenti08is, si de iure vel re magni pretii agatur aut de facto nimii mo-
menti, aut si ius, res, factum non Bit proprium personae cui iusiurandum
esset deferendum l.
§ 3. Deferri autem boo iuBiurandum potest sive ex o1Ilcio, sive ad in-
Btantiam alterius partis, vel promotoris iustitiae, vel defen80ris vinculi,
si iudicio interaint li.
§ 4:. Regulariter deferatur ei qui pleniores babet probatione& li.
§ 5. Iudicls tamen est decreto definire an et quando adiuneta concul'-
rant, cur iusiurandum Ruppletorium deferri debeat.
CAN.1.831.
§ 1. Para cui iusiurandum suppletorium defertur in rebua guae ad
eius statum civilem vel religiosum non pertinent, potest. ex iusta caUSI
illud recusare vel in adversarium referre. 6.
§ 2. Quanti autem baec recusatio facienda Bit, utrum iusta sit, aD
potius confessioni aequiparanda, iudicis est &eStimare '.
§ 3. Iusiurandum suppletorium, ab una parte praestitum, potest ab
altera impugnari '.
CAN.l832.
Si de iure ad damni reparationem constet, &ed quantitaa damni aesti-
mari certe non possit, iudex potest parti quae damnum passa est, iug-
randumdeferre, quod aeBtimatorium dicitur '.
CAN.l833.
In deferendo iureiurando aestima.torio :
1.· Iudex a parte, quae damnum passa est, petat ut sub iurisiu-
randi sanctitate designet res ~ibi ablatas vel dolo perditas, earumque
prétium et valorem secundum probabilem suam aestimationem exprimat;
2.· Si taxatio iudici nimia videatur, eam ad aequitatem reducat,
prae oou1is babens omnia indicia et argumenta usu comprobata, adhibitia
etiam, si opus sit, peritis, quo magis veritati et institiae consulatur l.
CAN. 1&14:.
§ 1. Non solum ante initam litem partes convenire p088unt ut contro-
versia per insiurandum ab alterutra praestandum transigendo dirimatur,
1Begulae aervandae iD ludlclla apud S. R. Rotae TrlbUlUlI, 4 alli. mo, I lJi8.
JRegulae aervaDdae iD iudlclla apud S. R. Rotae TrtbUlUlI, 4 aue. 1910, IlIIIS, D.l.
a Regulae servaDdae iD ludlclla apud S. R. Botae Tribunal, 4 alli. 1910, 1 m.
, C. 36. X, de '"re'"rando,II, 24.
• Regulae aervllDdae ID iudlclla apud S. R. Botae Tribunal, 4 aue. mo, IlIiB.
I Regulae aervuDdae iD iudlclls apud S. R. Rotae TrlbUlUll, 4 au,. 1910, I lIiI.
'C. 7, X, de 1&11, fI1UJ" '" mettl.m: CGII. . jI.Re, I, 40; c. 32, X, de wreftlnlll4o, II, 2t;
Regulae aervaDdae iD ludlclla apud S. R. Rotae TribUlUll, 4 aue. 1910, 1 180-182-
I C. 7, X, de Aia, (lllCl6 '" met"," ca.ICI jI,"", I, 40.
aed pendente quoque lite et in quolibet eius momento et atatu, altera pan
potest, iudice probante, alteri iuBiurandum deferre, e& conditione ut quae-
stio Bive principalis Bive incidens, secundum iuBiurandum decisa. ba-
beatur S.
§ 2. IuBiurandum huiusmodi dicitur deciBorium.
OAN.l885.
Decisorium iuBiurandum deferri nequit, nisi:
1.0 De re, in qua cessio et transactio admittitur, et quae pro liti·
gantium personis non Bit nimii momenti seu pretii;
2.0 Ab eo qui cedere aut tranBigere potest;
3.0 Ei, qui cedere ve! transigere valet, quique pariter pro se non
babeat plenam probationem;
4:.0 De mera notitia facti aut de facto, quod proprium Bit illius, cui
iusiurandum defertur I.
OAN.l836.
§ 1. Boc iuslurandum potest a parte, a qua delatum est, revocari
quousque praestitum non fuerit, et ab altera parte acceptari et praestari,
ve! minus, aut referri in adversarium '.
I 2. Praestito iureiurando, quaestio secundum iuratam formulam
finita est, perinde ac Bi cessio aut transactio iudiciaJis intercessisset.
I 3. Si iuBiurandum recusetur nee referatur in adversarium, iudicia
est aestimare quanti facienda Bit recusatio, utrum iustis innitatur causia
an potius confessioni Bit aequiparanda '.
§ 4:. Si in adversarium referatur, hic debet illud praestare, secus
causa cadit.
I 5. Ut iuBiurandum in adversarium referri poBBit, eaedem illae con-
currant conditiones necasse est, quae ad illud deferendum requiruntur.
atque idem intercedat iudicis ministerium.
TITID.US XI.
De t.ausls ineldentlbus.
CAN.l837.
Causa incidens habetur, quoties, incepto saltem per citationem iudi·
cio, ab una ex partibus aut a promotore iustitiae vel vinculi defensore,
Bi iudicio intersint, quaestio proponitur quae, tametBi libello, quo Iis
introducitur, non contineatur expresse, nihilominus ita ad causa.m perti-
net ut resolvi plerumque debeat ante quaestionem principalem.
I Beculae aervandae ID ludleUs apud 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, 1149, D. 1, 2.

I Begulae aervandae ID ludleU8 apud 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aDg. 1910, I IliO.
I Begulae aervandae ID ludlclls apud 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aDg. 1910, I m, D.l.
, O. 86, X, de 'twellWtJftdo, Il, 24: Begulae aervaDdae ID ludlctls apud 8. R. Rotae
'l'rlb1lllal, , aDg. mo, 1152, D. 2, 11IK. .
M7
CAN. 184.1.
i 1. Non potest tamen iuda reum contumacem deelarare nisi prius
constiterit :
1.· Citationem, legitime factam, tempore utili ad rei notitiam per-
venisse aut saltem pervenire debu~
2.· Reum absentiae excusationem afterre neglexisse aut non iustam
attulisse l.
I 2. Baee comprobari po8Sunt sive per novam citationem reo factam
ut contumaeiam suam, Bi posBit, excuset, Bive aUo modo .1.
CAN. 1&4.
i 1. Ad inBtautiam partis vel promotoris iustitiae vel vinculi de-
fensoris, si iudicio intersint, iudex rei contumaciam deelarare potest,
eaque declarata, procedere, servatis servandis, usque ad sententiam de-
llnitivam eiusque exsecutionem I.
i 2. Si procedatur ad sententiam deflnitivam, lite non contestata,
sententia respicere tantum debet petita in libello; si lite contestata, ipsum
contestatiouis obieetum.
1845.
OAN.
§ 1. Sed potest quoque iudex ad frangendam rei contumaciam com-
minari ecclesiasticas poenas.
§ 2. Qnod si facere velit, iteranda est rei citatio, cum comminatione
poenarum; nee iam tnnc licet aut contumacinm deelarare aut, ea deela-
rata, poenas irrogare, nisl probetur hanc qnoque secundam citationem
BUO etrectu caruisse.
CAN. 1&6.
Rei a contumacia recedentis segue in iudicio sistentis ante causae
dellnitionem, conclusiones probationesque, Bi quas atrerat, admittantur;
1D8tr. a. 1883, D. XXIV; Lo propria S. R. Rotae et Slguaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 24,
Il; Regulae Be"andae ID ludlcUs apud 8 R. Rotae Trlbunal, 4 aag. 1810, I 28, 28, D. l, 2:
Be8ulae ~aDdae ID ludlcUs apud SUllrem. Slgnaturae Ap. Tribunal, 8 mart. 1912, art. 19.
l C. 12, C. II, q. l; c. 2, X, N f)f'Ocuralor''''', l, 88; C. 6, X, v, "te tIOft conte.tG"
fIOR f)f'OO8"t.r Gel te.te.m rece,tfonem 1:6' Gel . .ten""m eleJl"'tetHIm. Il, Il; C. 8-8, X, N
dolo et con'UtnGM. Il, 14; C. 1, N loro com,elente. II, 2, ID Vlo: c. 2, ut "te ,endente
"'MI ',,~etur. II, 6, ID Clem.
I Regulae &e"andae ID ludicUa apud S. R. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910, I 28, D.l.
S C. lO, 13, C. III, q. 9; C. 8, C. XXIV, q. 8: C. 18, X, N re.cript". I, 3; C. lO, X, tle
ollelo et fJOte.tGte 'udlela N'e",". I, 29; C. 5, X, vt lfte ,10ft conte.tGtG tIOft f)f'Ocedatvr Gel
te,"vm receptConem 176' ael tentenUam tlefttlUltHIm. Il, Il; C. 2, X, tle d'lGtCon'bu•• n, 8;
C. 8, 4, 7, 8, X, N tlolo et contvtnGciG. Il, 14: C. 4, X, tle eo. q,d m''''tur 'tI ,o••ellicmem
ca..o rei .ert1G"tloe. II, 11i: C. 2, 84, X, de te."h. et GUe.to,Con'"... II, 20; C. 4, X, de Jlde
""trvmentorvm. Il, 22; e. CIS, X, de o,pe"a,Con.bUl. reeu.alConfb.. 'et rcZatlon'bu., II, 28;
C. U, X, de clfwicW tIOft relidentlbu. '" ecclellG w, ,raeben!lG. III, 4; C. l, X, qul tnG'nmo-
"'.m fJO".fI'.
occv.tfJre 116' con'ra "'v" te.tiJlcan, IV, 18; C. 15, X, tle "monla. et fle a'lquicl
f)f'O ",,"'""h• •,otvr 176' f)f'Otnfttatur, V, 3: C. l, tle loro competenti, II, 2, In V'ro;
C. un., Neo. fIU' m'''itvr '" poI.6IIriof&etn caU'G rei 'enlafldae, II, 7, ID VIo; C. 1, de appel-
IGtf9ta''''', II, 15, In VIo; Reg. 25, R. J., In VIo: C. un., de foro competenti. II, 2, In Clem.;
Begulae ae~Ddae ID ludlcUs apud S. R. Rome Trlbunal, 4 aug. 1910, I 28, D. 1, 3-7; Re-
lUJae &e~Ddae ID ludicUs apud Supremo Signuturae Ap. Tribunal, 8 mart. 1912, art. 19.
~18
caveat autem iuda ne mala fide in longiores et non necesB8.riaa moru

iudicium protrahatur.
OAN.1&7.
Post latam vero sententiam, eontUDl8oX bene1lcium restitutionU in
lntegrum ad appellandum ab ipso iudice qui eam tulit, petere potest, DOn
ultra tamen trimestre ab ipsius sententiae lntlmatione, nisi agatnr de
causis quae non transeunt ln rem iudieatam 1.
OAN. 1848.
ReguUs superius traditis etiam tum loeus est cum reua, etai primae
citationi obtemperaverit, fit tamen postea, progressu iudicii, eontumax t.
OAN.l&9.
Si die et hora, qua reus seeundum citatlonls praeseriptum coram
iudice primum se sistit, aetor non adsit, nullamque vel inBuIBcientem
absentiae excusationem attulerit, iuda eum ad instantiam rei conventi
cltet iterum; et si aetor novae citationi non paruerit vel postea iUdieilDD
lnchoare vel inchoatum prosequi neglaerit, instante reo convento ftl
promotore iustitiae aut defensore vincull, eontUJll8il[ a iudice declaretur,
iisdem servatis regolis quae supra traditae sunt pro rei contumacia. • •
CAN. 1850.
§ 1. Actoris contumacia a iudice deelarata perimlt eiusdem aetoril
iue ad suam lnstantiam prosequendam ".
§ 2. Permittitur tamen promotori iustitiae vel vineull defenaori
lnstantiam facere suam eamque prosequi, quoties pubUcum bonUJD id
postulare videatur.
§ 8. Reus autem exinde ius habet petendi ut vel Ubere possit a iudi·
cio abire, vel nulla habeantnr omnla eo usque gesta, vel definitive ipee
absolvatur a petitione actoris, vel iudicium, absente quoque actore, ad
finem addueatur.
OAN. 1851.
§ 1. Qui contumax deelnratus contumaclam luam non purgaverit,
sive aetor Bit sive reus, condemnetur tum ad Utis expensas, guae ob
luam contumaeiam factae sunt, tum etiam, si opus Bit, ad indemnitatem
alteri parti praestandam '.
§ 2. Si tum actor tum reus sint contumaees. ad expensas Utis tenen·
tur in solidum.
l c. 18, X, de .ent6fttIG et re ludfcalG,
II. 27.
'2C. 43. C. XI, q. 8.
a C. 4, X. de o1ftclo et potutate ludkC8 delegGtl. I, 29; e. 8. X. de dolo et 00II"'....
II,14; c. 1. de dolo et contumaofG, Il, 6, ID Vlo; Reg. 25. R. J .• ID VI••
" Reg. 25. R. J., In Vie; Regulae 6ervaDdae ID ludleUs apud S. R. Botae TrlbaDaJ.
4 auge 1910. I 222.
s C. 12. X, de lWOouratorlbu., l, 88; e. 2. 5. 6. X. de dolo et ccmtumacfG, II, 14; C. 3, X.
de 60, qui ",'ttftur 'n po••e• .umem CGII" rei IenHlndGe, Il, 15; C. 26, 44, 64. X, de . " .
14tfonibul. reou'Gtkmlbtu et remtlonlb.., Il. 28; c. l, de dolo et ccmtumGofG, II, 6. ID VIe;
C. 1. de GPfJeUatkm'bu., Il, 15. ID VI.; Begulae 6ervBDdae ID ladlella apud S. R. Botae
Trlb11Dlll•• auge 1910. I 145.
519
OAPUT II.
D6 inter"'V6f1tu t6rtii in CG""'.
OAN. 1852.
i 1. Is culus interest, admitti potest ad interveniendum in causa. in
qualibet litis instantia l.
i 2. Sed ut admittatur, debet ante eonclusionem in causa libellum
iudici exhibere, in quo breviter de iure int.erveniendi ipsum edoceat I.
I 3. Qui intervenit in causa, admittendus est in eo statu in quo
causa. reperitur, assignato eidem brevi ac peremptorio termino ad pro-
bationes SU&8 exhibendu, si causa. ad periodum probatoriam pervenerit a.
OAN. 1853.
Si tertii interventu. appareat necessarius, iudex ad instantiam parti.
vel etiam ex ofIlcio debet interventum in causa iubere '.
OAPUT III.
D6 atttlfttatiB lit6 pend6nt6.
OAN. 1854.
Attentatum est quidquid, lite pendente, a.ut altera para adveraus alte-
ram aut ipse iudex adveraU8 alterutram vel utramque partem innovat,
parte dissentiente et in eius pra.eiudicium; uve innovatio respieia.t litis
materiam, salvo tamen praescripto can. 1672, 1673, sive respiciat ter-
minoa partibna a iure vel a iudice assignatos ad ponendoa certoa actus
iudiciales '.
CAN. 1855.
§ 1. Attentata sunt ip80 iure nulla I.
§ 2. Idcireo parti ex attentato laesae competi t actio ad obtinendam
deelarationem nullitatis. '.
1 O. 25, X, de ,._HG et re '.d""'ta, Il, 27; e. 2, l'I '''e pencleftte n"," 'nflOtJ61vr,
Il, 8, ID Vlo; Replae II8l'VIUldae ID ludlell8 apud S. R. Rome Trlbunal, 4 aug. 1910, 197,
D. 1, 1282.
I O. 88, X, de te."k. ft a"e.t"tloR'btII, Il, IO.
a O. 88, X, de te.ti".. et atte.tatloR'''.,., tI, 20; e. 2, .t IUe pmd.'e n'A" 'fUIOt1elvr,
Il, 8, ID Vlo.
, Begolae aervandae ID ladlella apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aag. 1910, I 97, D. l, 2.
s O. 19, X, de .vd.mu, Il, 1.
I O. 110, O. XI, q. 1; c. 12, 18, 22, X, de re.mptu, I, 8; e. lO, 19, X, de electfofte et
etect' fIOte.tale, I, 6; e. 1-«5, X, ", '''e p.dente ,,'An '"nolletur, II, 16; e. lO, X, de ••t.Cf.
et re _dicala, Il, 27; e. l, 18, 28, 40, 48, 49, 52, M, 86, 81, X, de appeUalfoft."u., reou,.·
"oIIik. et relateonl".., Il, 28; e. un., X, de vI6~ peregrinan"""" Il, 29; e. 4, X, de
.fJOfIIG dtlOfVfII, IV, 4; c. 12, 28, X, de aCCll811tloni"u., 'nllviritCani"v. et deft,,~,foft,btII,
V, 1; e. l, 2, tlt lite pendente "fII" 'ntlOvetur, Il, 8, ID Vlo: e. 3, de appe'latCani""., Il, 15,
-ID VI"; Beg. 28, 84, R. J., ID Vlo: e. 3, de "nmleIlU" V, 7, ID Extravag. com.; CoDe. TrI·
dent., 1IetI8. XXII, de reI., e. 7: S. O. O., l't.men., 24 mart., 21 luI. 1753, ad 5-8.
, O. 38, X, de o1/lcio et fIO'e.tate Ivd~ delellatl, 'I, 29; e. 17, 23, 48, X, de appella·
,ConCbtII, reou,atfoftl"l18 et re'alCanI""., II, 28; c. 7, de .6tltentia ezoommunicatlon'.,
-.."",.,eon.. et '"eertlfe", V, U, ID VI"; S. O. O., Orllana, 20 aug., 24 sept. 1733, ad 1.
§ 3. Actio haec instituenda est coram ipso iudice causae principali&;
quod si ob attentatum para Iaea iudicem suspectum habeat, exceptionem
suspicionis potest opponere, in qua procedendum est ad Dormam
can. 1615 1.
OAN. 1856.
§ 1. Pendente quaestione de attentato, curaus causae prineipaliB
regulariter suspenditur, sed si iudici opportunins videatur, quaestio de
attentato potest una cum causa principali pertractari et resolvi.
§ 2. Quaestiones de attentatis expeditissime sunt pertracta.ndae et
decreto iudicis deflniendae, auditis partibus et promotore iustitiae vel
defensore vinculi, si hi iudicio intersint.
OAN. 1857.
§ 1. Demonstrato attentato, iudex decernere debet eiua revoeatio·
nem seu purgationem I.
§ 2. Quod si attentatum vi vel dolo patratum Bit, qui illud eommjadt.
tenetur etiam de damnis erga partem laesam I.
TITULUS XII.
De p~8U publieaUone, de eonclulone In eaua
et de eaosae discussione.
OAN.l858.
Ante ca.usae discussionem et sententiam omnes probationea quae sunt
in actis et quae adhue secretae permanserunt, lunt publieandae ••
OAN.l859.
Ooncessa partibus earumque advoeatis faeultate acta processualia
inspiciendi petendique eorum exemplar, intelligitur facta publicatio
proeessus I.
OAN. 1860•
. § 1. Expletis omnibus quae ad probationes producendaa pertinent,
ad COftOIU8iof&6m in oausa deveniendum est l .
1 O. 17, X, de apfHJJIa'Imt,,,u. reOUtJ'eo",,,u et rela,(oII'''II8. Il, 28.

I C. 4, X, de re.",,,t(ofte
.J)OUaton"" Il, 13; c. 1, X, de Ht/vu'rat(ofte ~_.....
e' /rIIet..."" Il, 17; c. un., X, de cJerfci. fHJ"'grlIlC"'U"U, Il, 20; c. 28, X, de /JCCIIM1ioIIf"',
'"p(rit(oll'''u e' cieta.nc((J'(oII'''u, V,l; c. 7, de apfHJllat(oft'n.. Il, lG, ID VIo; 8. C. C.,
VOMta,,'Ceta•• 1M DOV. 1734, ad 2; onlaM. 20 aag., 24 sept. 1735, ad 1.
I 0.2, X, de dolo e' COtI,.mac(a.
Il,14; c. 4, X, ., l(te petafleftte ""t"
MtMH18t.,.. Il, 11;
c. 1, X, de Hpe.'rat(ofte J)OUu~"", l't /rIIe'.""" Il, 17.
e O. 24, X, de accualeo,d"u, Mt/..'-'UOtdbu e' dmu"ciat(oft.n.. V, l: c. 81, X, *
ritIIOft(a. e'
allp(fl pro ."erlt.aU".. egJ#lIa'.r 1Iel fWO",(ttat.r. V, S.
M
• 8. C. Ep. et Reg., 1nstr. U lun. 1880. n. 22, 23, 32; 8. O. de Prop. Fide,1nstr. a.1S8I,
n. XXII, XXIII, XXXII.
I S. O. S. Ofr., lnlltr. <ad Ep. Rltuam Orlent.), A. 1883, tlt. III, n. 22; 8. O. de Prop.
Fide, 1nstr. a. 1883, n. 22; Lex proprla S. R. Rotae et 8lgnaturae Ap., 29 lun. 1908, caD.I7.
I 1, 2; Begulae serv8ndae In ladlcUs apud S. R. Rotae Tribunal, 4 aag. 1910, I Gl.
011
I 2. Haec conclusio habetur quoties aut partes a iudice interrogatae

declarent se nihil aliud deducendum habere, aut utile proponendis proba-
tionibus tempus a iudice praestitutum elapsum sit, aut iudex declaret se
satis instructam caosam habere 1.
I 3. De peracta conclusione in causa, quocunque modo ea acciderit,
iudex decretum' ferat I.
OAN. 1861.
I 1. Post conclumonem in causa novae probationes inhibentur, niIi
agatur de causis quae nunquam transeunt in rem iudicatam aut de docu-
mentis nunc primum repertis, aut de testibus qui antea ob legitimum
impedimentum tempore utili induci non potuerunt a.
I 2. Si novas probationes admitten~as censest, id decernat iudex,
audita altera parte, cui congruum tempus concedat ut novas probationes
cognOBCere et se defendere possit; aliter iudicium nullius est momenti ...
OAN.1862.
I 1. Facta concluHione in causa, iudex, pro suo prudenti arbitrio,
partibus congruum temporis spatium praestituat ad defenmones suasseu
allegationes sive per se sive per advocatum exhibendas 5.
I 2. Hic terminos prorogari a iudice potest instante una parte, au-
dita alte~ vel etiam coarctari, otraque consentiente 6.
OAN. 1863.
I 1. Defensio in scriptis est conficieBda, et regulariter tot exempla-
ribus conscribenda quot sunt iudices, ot singola singulis iudicibus pos-
sint exemplaria distribui '.
I 2. Sed etiam promotori iustitiae et defen80ri vincoli, si iudicio
interBint, debet exemplar tradi; p.raeterea partes inter se exemplaria
commutare debent •.
1c: U, C. xxx, q. G; S. C. B. Otr., 1Dstr. <ad Jilp. Rltuum Orient.), a. 1883, tu. III,
D. 22, tlt. IV, n. 24; B. C. de Prop. Fide, lnatr. a. 1883, n. 22, 24; Lex propria B. R. Rotae
et 8Jpaturae Ap., 28 lun. UI08, can. %1, I 4; BepJae aervandae In ludIcl18 apud B. R. B.o-
tae Trlbunal, 4 aq. DI0, I M.
I B. C. B. Otr., 1n8tr. (ad El). Rltuum Orlent.), a. 1883, tlt. III, no" 22; B. C. de Prop.
l'lde, lIuItr. a. 1883, n. 22.
a C. G, X, de ca.,. fIOIae,lIon.. cf propriet.,.., II, 12; c. 6, X, de prollGHon.l"." II, 19;
c. 17, 26, 28, X, de luti".. et .,IU'aHon.""", II, 20; C. 9, X, de jfde lftl'",,,,'orum, II, 22;
c. 4, X, de Ncepl«onl"." Il, 215; c. 20, X, tk '6ftt6ftl" et re 'tUllca'., II, %1; B. C. C., lnatr.
22 aq.184O; Lex propria B. R. Rotae f't Bignaturae Ap., 29 lun. 1908, ean. %1, I 8; Regulae
aervandae ID ludlclla apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 auge 1910. I 51, 1i2, 70.-
.. J..ex propria S. Il. Rotae et. Slgnaturae Ap., 28 lun. 11108, can. :n, 13; ReguJae aer-
vandae In ludIcHa apud S. R. Rome Trlbunal, 4 aug. 1910, I 1i2•
• Regulae aervandae In ludlc118 apud S. R. Rotee Trlbunal, 4 auge 1910, I 44, a, ,b,
I 48, n. l, I 47, 49•
• Lex propria B. R. Rotae et Blgnaturae Ap., 29 lun. 11108, can. 28; Regulae aervandae
In ludIcllB apud B. R. Rotee Trlbunal, 4 auge 1910.. • M, 156,
, Beplae aervandae In ludlc118 apud B. R. Rome Trlbunal, 4 auge 1910, I 46, n. 2;
Beplae aervandae In ludIc1lB apud Supremo Bignaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 41,
• BepJae aervandae In ludicllB apud B. R. Rome Trlbunal, 4 auge 1910, I 46, n. 2, 3,
I ~ 88, 88, n. 4; Regulae aervandae 10 ludlcl18 apud Buprem. Slgoaturae Ap. Trlbunal,
e mart. 1912, art. 46.
§ 3. Tribunalis praeaes, quoties pro suo prudenti arbitrio Dece.I-
rium censeat, et Bine nimio partium gravamine fieri animadvertat, mu-
dare potest ut defensio typia imprimatur una cum doeumentis priDci.pa-
Iibus in faseiculo eoniungendis, qui actorum et doeumentorum. 81IJIlJD&..
rium eontinet l.
I 4. Quo in casu iubeat ne quidquam imprimatur, niBi priua eùi-
bito manuseripto et venia illud publieandi obtenta; praeterea aedulo ca-
veat de seereto, si quod sit in causa servandum I.
CAN. 1864.
Iudicia et in tribunali collegiali praesidis est moderari, pro sua pro-
dentia, nimiam defensionum extensionem, niBi de boe peculiari trib11D8l.il
lege lit eautum I.
. CAN. 1885.
§ 1. CommunicatiB vici88im inter partes defensionum aeripturia,
utrique parti responsiones exbibere liceat, intra breve tempua a indice
praestitutum, et servatiB regulis et cautelis de quibus in can. 1863, 1864: '.
§ 2. Hoe iU8 partibus semel tantum esto, nm iudici gravi ex C8.1181
fterum videatur concedendum; tunc autem concessio, uni parti facta,
alteri quoque data censeatur '.
QAN. 1866.
§ 1. [nlormatÌOfte', uti voeant, orale., quibus videlicet advoeati iudi-
cem de adiunctiB iuria et faeti eausam respicientibus instruere satagunt,
probibentur '.
§ 2. Admittitur tamen moderata disputatio coram iudice pro tribu-
nali sedente ad aliquid illustrandum, si, alterutra ve! utraque parte
postulante, iudex eam utilem censeat atque admittat r.
§ 3. Ad diaputatiouem obtinendam partes exbibere debent in seriptil
quaestionum capita cum altera parte diseutienda, paucia verbia expre.a;
l Lex propria B. R. Rotae et 8Jpaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 28; BeguIae 88I'ftDdM
In lucllcUa apud B. B. Rotae Tribunal, 4 aug. mo, I 4IS.
I Lex propria B. R. Rotae et Slguaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 29, I 8; BecuJae eer·
vaDdae In luclJc118 apud B. R. Rotae Tribunal, 4 aug. 1910, I 61: ReguJaa eervandae ID ludl·
cUa apud Buprem. Slgnaturae Ap. 'l'rlbunal, O mart. 1912, art. 41, 44.
S Lex propria S. R. Rotae et Slgnaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 29, I l, 2; B.ecaJM
aervandae In lucllclls apud B. R. Rotae TrlbuDlll, 4 aug. 1910, I IlO, n. l, I 1iS, iii, D. 2-
, Lex propria S. R. Rotae et Slguaturae Ap., 29 lun. 1908, can. ~, 18; BecuJae eer-
vandae In lucllcl18 apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, I IlO, D.l.
I Beculae servandae In ludlclls apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 50, Do L
• Lex propria S. R. Rotae et Signaturae Ap., 29 lun. 1908, can. 80; Beculae ....
vandae In lucllc1ls apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 87, n. l; Replae eenudae
In lucllc11s apud Supremo SJpaturae Ap. Tribunal, 6 mart. 1912, art. 52.
, O. 15, X, de te,tlb., et atte,tatlcmlb.,. Il, 20; Lex propria S. R. Rotae et Slpa·
turaa Ap., 29 lun. 1908, can. 30; Regulae aervandae In ludlc1ls apud S. R. Rotae ~
4 aug. 1910, I 87, 68, n', n. 2-4, 172, n. 2; Regu.lae servandae In ludlcUa apud Supremo SI-
gnaturae Ap. Tribunal, CI mart. 1912, 1\l1:. 23, 49.
iudicis autem est ea cum partibus binc inde communicare, ac diem et
horam disputationi assignare et disputationem ipsam. moderari l.
I 4:. Disputationi aBBistat unus ex notariis tribunalis ad hoc ut, 8i iu-
dex praecipiat aut para postulet et iudex conselltiat, p088it de disceptatiB,
confessis aut conclusis, scripto ad tramitem ium ex continenti referre I.
CAN. 1867.
In causis contentiosis, Bi partes parare aibi tempore utili defensionem
negligant, aut se remittant iudicis scientiae et conscientiae, iudex, Bi ex
actiB et probatis rem habeat plane perspectam, poterit statim sententiam
pronuntiare '.
TITULUS XIII.
De sententi&.
OAN. 1888.
I 1. Legitima pronuntlatio qua iudex C&usam a litigantibus propo-
Bltam et iudiciali modo pertractatam de1lnit, sententla est: eaque inter-
looutona dicitur, si dtrimat incidentem causamj defift.itiva, ai princi·
palem '.
I 2. Oetene iudicis pronuntlationes decreta vocantur '.
CAN. 1869.
I 1. Ad pronuntiationem cuiuslibet sententlae requiritur in iudlcis
animo moralls certitudo circa rem sententia de1lniendam I.
I 2. Banc certitudinem iudex haurire debet ex actis et probatis '.
I S. Probationes autem aestimare iudex debet ex sua conscientia,
niai lex aliqui41 expresse statuat de eftlcacia &licuius probatlonis ••
l 8. O. JIIp. et ilei., 1Dstr. n la. J.88O, D. 82; 8. C. de Prop, Fide, mstr. a. 1888,
IL XXXII; Lu propria 8. R. Rotae et 8tpaturae Ap., 29 la. 11108, CIlD. 80, D. l0, IO, 40;
Heculae aenandae m IudleUa apad 8. R. Rotae Trlbunal, f aug. 1910, I 72, n. 2, I 'm;
Beplae eervandae In lud1cUa apad Supremo 8tpaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 28,
:aG, G, GO.
I Lex propria 8. R. Rotae et 8Jpaturae Ap., 29 la. 1908, can. 80. D. GO; Replae
aervandae m lucl1eUe apud 8. R. Rotae Trlbunal, .. aq. 1910, I 78; Bel11lae servandae m
ladlcUa apud Suprem. 8tpaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 26, Gl.
I O. 6, X, de retI.tloIGUotIe, l, 9.
, Replae servaÌldae In ladlel1l1 apud 8. R. Rotae Trlbunal, f aq. 1910, I 79, n. 3.
I C. 88, C. XI, q. 8; Replae servandae m lud1cUa apud 8. R. Rotae Trlbunal, 4 aug.
1110, I 79, D. 3.
C. 1-3, G, 10-18, 18, 20, C. II, q. 1; e. 7f, C. XI, q. 8; 8. C. Ep. et Beg., lnstr. n la.
I
1880, n. 16; 8. C. de Prop. Fide, lnstr. a. 1883, n. XVI.
, C. n, c. xxx, q. G; e. 6, X, de "'"'tloIatlotte, I, 9; e. 4, lO, X, de 'udfelll, II, 1;
c. l, de IeIIt8fttCa ., re 'uclbt", II, 14, m VIO; e. '2, 4e verborum rip'jlcGtfoRe, V, n,
In Olem.
I C. 3, C. IV, q. 2 et 3; e. 82, C. XI, q. 3; e. l, X, de OOft.mvHofl'bUl, I. 2; e. 6, X,
de t"etlu"tlotte, I, 9; e. 3, G, 9, X, de probGtfoA'bu., II, 19; e. :n, 32, X, de telUb.1 e'
'.41et1''',
""81t"tlotaibua, II, 20; e. l, de ",,'elltCa e' re Il, 14, In VIo; Reg. 12, R. l., in VIo;
C. a., tIe probatfoA'bua, Il, 7, In Clem.; S. Plus V, conato c In'olerGbU.. _, l la. l.589,
I f, 6; Gregorlue XV, conato c UtI'oorri _,30 aug. 1622, I G; 8. C. Ep. et ReI., lnstr. n la.
1880, n. 16; S. C. de Prop. Fide, lnstr. a. 1888, n. XVI.
I 4. I udex qui eam certitudinem eftormare sibi non potuit, pronUD-
tiet non constare de iure açtoriB et reum dimittat, msi agatur de C&1I8I
favorabili, quo in casu pro ipsa pronuntiandum est, et salvo praeecripto
can. 1697, I 2 1.
CAN. 1870.
Sententia ferri a iudice debet, expleta causae disceptatione; et li
causa sit implicatior et contentionum vel documentorum mole di1llcllior,
interponi potest congruum temporiB intervallum I.
CAN. 1871.
, I 1. In tribunali collegiali, qua die et horo. iudices ad de1iberandma
conveniant, collegii praeBes constituat; et msi peculio.ris causa aliud sua-
deat, In ip8& tribunalis sede conventus babeatur I.
I 2. ABsignata conventui die, singoli iudices scriptas afterent COD-
clusiones suas in merito causae, et rationes tam in facto quam in ime,
quibus ad conclusionem suam venerint: quae conclusiones actis causae
adiungantur, secreto servandae t.
I 8. ProlatiB ex ordine, secundum praecedentiam. ita tamen ut sem-
per a causae ponente BeU relatore initium ft.at, singulorum concI1I8io-
nibus, babeatur moderata discuBsio sub tribun~ praesidis ducto,
praesertim ut constabiliatur quid statuendum sit in parte dispoaitin
sententiae '.
§ 4. In discussione autem fas unicuique est a primna sua conclu-
sione recedere '.
§ 5. Quod si iudices in prima discussione ad banc sententiam del'e-
nire aut nolint aut nequeant, dUferri poterit decisio ad novum conven-
turo; qui tamen ultra hebdomadam comperendinari non debet f_
OAN. 1872.
Si unicus Bit iudex, ipsiul tantum est sententiam exarare; in tribu-
nali vero colleglaH servetur praescriptum can. 1584.
CAN. 1878.
§ 1. Sententia debet :
l.· Definire controversiam coram tribunali agitatam; hoc est rema
absolvere ve1 condemnare quod attinet ad petitiones ve1 accusationel
O. 'm, O. XI, q. 8; c. 3, X, de probtltCoft'bu, Il, 19; c. 28, X, de . ._"" et re ,,",i-

l
OGetl,Il,27; Beg. U, eG, R. J., m VIo; S. O. B. Otr., decr. 24 aept. 1885,prop. 28, damIl.
I B. C. Ep. et Beg., ID8tr. 11 lan. 1880, D. 35; B. C. C., metr. 22 auge 1840; S. C. de
Prop. Fide, 1D8tr. a. 1888, D. XXXV.
:I I..ex propria 8. B. Rotae et Blgnaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 31, I l; Beplae __
vaDdae m ludlcl18 all1ld B. R. Rotae Tribuna':!, 4 auge 1910, I 111, D.l.
t Lex propria B. B. Rot&e et Hignaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 81, I 2; Rep.lae eer-
vandae m ludlclla all1ld B. R. Rotae TribuDal, 4 auge DIO, 1111, D. 2.
• Rep.lae aervandae m iudlclls apud B. R. Rome Tribunal, 4 auge 1910, 1178, D.l.
I Lex propria B. B. Rotae et Slgnaturae Ap., 29 lun. 1008, caDo 81, 1 2; Replae aer-
vaDdae m ludlclls all1ld S. R. Rotae Trlbunal, 4 auge 1910, 1178, D. 2.
7 Lex propria S. R. Rotae et Signaturae Ap., 29 lun. 1908, caDo 31, I 4; Replae aer-
vaDdae ID tudlclls all1ld S. R. Rotae Tribuna I, -I auge 1910, 1178, D. 8, 4.
OAN. 1880.
Non est loous appellatloni:
1.· A sententia ipsiu8 Summi Ponti1leia ve! Signaturae Apostolicae;
2.· A sententia iudicis qui a Banda Sede delegatu8 est ad viden~
dam causam cum c]auaula « appellatione remota »;
3.· A sententia vitio nullitatis °infecta;
4:.. A sententia quae in rem iudicatam tranaiit;
5.· A de1lnitiv& quae iureiurando litis decisorio innl.J:a est;
6.· A iudicis decreto ve! a sententia interlooutoria, quae non ha-
beat vim de1lnitivae, niai cumuletur cum appe1latione & sententia de1l-
Ditiva;
7.· A sententia in causa. pro qua iU8 eavet expeditissime rem esse.
de1lniendam;
8.· A sententia contra contumaeem, qui a contumacia se non pur-
gaverit;
9.· A sententla lata 'contra eum qui in scriptla expresse profeB81l8.
est se appellationi renuntlare l
CAN. 1881.
Appellatlo interponi debet coram iudice a quo sententla prolata est
intra deeem dies a notitia publicationis sententiae •.
l O. 41, O. II, q. 8; c. lO, lO, 17, O. IX, q. 8; c. l, 18, X, de fUcrip'''. I, 8; c. lIi, X,

Ile 01/lClo e'· fIO'NtGte 'tUlldI dele,,,". I, 28; c. 8,18, X, de ol/lCflJ ""'idi onIMiflrU. I, 31;
c. Go 8, X, de fIfICt...
.,,..t,,tioft,,,... I, 8G; c. 2, X. de ",.t." f16""0Id1l... Il, 4; c. M, X, de 'N"""
II, 20; c. 4, G, 8, 9, 12, 14, 41, 158, 71, X, de GpJ)6JJat~'''''. f'8CUG'~UH&I
e'
e' rekl'~'kl. II, 28; c. n, x. de tII1Irc.. V, 19; C. 2, de dolo e' OOfttUtllG• • II, 8, In VIe;
Conc. Trldent., aeaa. XIII, de reI., c. l; 1IeS8. XXIV, de reI., c. 20; Conc. Vatican., 8e88. IV,
c. IU, de '" e' Ntlone tlrimG'" BomGAi Porat'JIc'I; 8. Z08Imua, ep. « 0tuJ""'" P.t",,,,
'rad"jo _, 2l. mart. 418; 8. BoDifaelus I, ep. c Re,ro mGWrlkl tufl _, n mart. 422, c. :a;
8. Leo IX, ep. «I" temi ".. Aom''''kl 'e, 2 aept. 10GB, c. n, 82; ClemeD8 VI, ep. « S.per
G't""..dt.I", _, 29 eept. l351; Plus II, consto « B,a,IeorGlriJ.. _, 18 laD. 14118, I 2; IUUU8 II,
coD8L « S"C6fJ" re"""".. _, 1 lui. 1Ii09; Leo X (In CoDC. Lateranen. V), const. « Be"",,,,,
UMt1er'I"''' _, 4 mal! 1Ii1Ii, I 8; Pl118 IV, consto « De lt.IJ.te ".,.. _, 4 eept. 11160, I 6; Be-
Ded1ct118 XIV, const. « Ad miut."", _, ao mart. 1742, I G, 43; PlU8 IX, Htt. ap. « Ad Apolto-
ICocIe _, 22 aug. 18G1: SyUah8 errorum, prop. 41; const. « AfIOitolfot.le Sed.. _, 12 oct. l.889,
I I, D. 4, I VI, D. 1; Leo XIII, consto « RomaftOi PtmUjlcei _, 8 mall lMl; 8. O. O., 0''''-
,.te. Be""" '" '"d'" (UmGM), meuee febr. 1588, ad 2, 4, 15; OOMeft .• G apr.1Ii92; Aria,," ••
28 apro 1831i, ad 7; S.rd'",". 8 et 24 alJl'., 1G maU 1700, ad 2,8,6, 8, n; Regulae servandae
In lucUell8 apod 8. R. Rotae~'.rrJ.bunal, 4 auge 1910, IIIG, D. l, I 140, D. L
I C. 24, 28, C. Il, q. 6: c. 16, X, de ""'eta". flt re '.dkGtlJ, II, 27; C. 59, 61, 78, X, de
GfIP6lJo,joft,,,.., reOl&lt.ltwmhl et ,elll'~lkl, II, 28; C. 3, 7, de .ppellt.lt~'kl, II, lIi,
In VIe; C. l, de .Pfl6Ot.1Uon,,,... II, 12, ID Olem.; CoDC. Trldent., seS8. XXII, de reI.• c. 7;
BenecUct1I8 XIV, consto « Ad mIUt.",.. _, ao mart. 1742, I 43; ep. encycl. « Ov", 'Uvcl _,
14 dee. 17~, I 7; 8. C. Ep. et Reg., decro 16 oct. 1600, D. 3; decr. 18 dee. 18315; lnstr. n IUD.
1880, D. 8G-88; 8. C. O., ep. 10 faD. 1721; 8. C. de Prop. FIde, lnatr. a. 1883, D. XXXVI-
XXXVIII; Lo propria S. R. Rotae et I5lpaturne Ap., 29 IOD. 1908, caDo 83, I 2, Append4x,
cap. IV, D.15; Beplae servaDdae In ludlcUs apod 8. R. Rotae Trlbunal, 4 Bug. mo, 182..
D. 2, I 211S, D. 1, I 280, Do l.
CAN. 1882.
§ 1. Appellatio fieri potest oretenus coram iudice pro tribunali se-
dente, si. publice sententia legatur, statimque ab aduario scriptia redi·
genda est 1. .
I 2. Aliter facienda est in scriptis, salvo casu de quo in can. 17m I.

CAN. 1883.
Appe11atio prosequenda est coram iudice ad quem dirigitur intra
mensem ab eius interpositione, nisi iudex a quo longius tempua ad eam
prosequendam parti praestituerit '.
CAN. 1884:.
§ 1. Ad pl'08equendam appellationem requiritur et suftleit ut pali
m1nisterium invocet iudicis superioris ad impugnatae sententiae eJDe]l-
dationem, adiuncto exempl&ri huius sententiae et libelli appellatorii qUelli
iudici inferiori ·e..~hibuerat t.
§ 2. Quod si pars exemplar impugnatae sententiae intra utile tem-
pus a tribunali CI quo obtinere nequeat, interim termini non decurrunt
et impedimentum signillcandum est iudici a.ppellationis, qui iudicem.
quo praecepto obstringat oftlcio suo qua,mprimum satisfaciendi ••
CAN. 1885.
§ 1. Si casus de quo in can. 1733 contigerit intra terminum ad ap-
pe11andum utilem sed antequam appellatio interposita Bit, sententia de-
bet iis quorum interest denuntiari eisque concessi intelliguntur termini
a iure statuti a die denuntiationis computandi.
§ 2. Si contigerit postquam fuerit nppellatum, appe11atio interpo-
sita eisdem denuntietur, iu quorum favorem a die denuntiationia denuo
currere incipit tempus utile ad appellationem prosequendam •.
CAN. 1886.
Inutiliter e1apsis fatalibus appellatoriis Bive coram iudice a ~,
Bive coram iudice ad quem, deserta censetur appellatio 7.
l O. 11, X, de rwo"tJtloft'h., II, 19; c. 84, 59, X, tIfJ tJfIfJ6llcJefor"btII, f'8CllltJlfoItQa .,

reIcJUota.""., II, 28; c. 1, de tJppeIJtJtwnl"u, II, 115, In VI••
:I C. 31, C. II, q. 6; c. 4, lO, de e&ecUmae e' elect. IIOte.ecCe, I, 0, In VI,,; c. 1. I, 41
tJPllehtJtfofl'''u, II, 115, In VI•.

3 C. 3, O. III, q. 6: c. 13, 14, 28, 33, 44, 110, G7, 61, X, tIfJ fI"ellcJtloftibtll, ",CllMtioM-
h. et reltJtloft''''', II, 28; c. 1, 2, dr. tJII1I6ntJtloft'"." II, 12, In Olem.; Cone. TrldeIIt..
se88. XIII, de reI., c. 3; 8888. XXIV, de reI., c. 20.
4 O 2, 18, 38, X, de tJlIpeUtJtfofll""., reCNIGeiOtl'bu et relcJ'fofl'''u, II, 28; c. 1. 4t
tJII1I6'lcJtwn'''"" II, D, In VI·; Conc. 'l"rldent., sess. XXIV, de reI., c. 20; Benedlctus m.
consto c Ad mUilant" l, 30 mano 1742, I 44; Begulae servandae In ludlclls apud S. R. Botae
Trlbunal, 4 aug. 1910, I 233, n. 2, 3: Regulae servllndae In ludlcUs apud Supremo SIpa-
turae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 12, a.
S Conc. Trldent., &eSS. XXIV, de reI., c. 20; Benedlctus XIV, consto c Ad .UUoAtfI J.
IO mart. 1742, I 44; S. O. Ep. et Reg., decr. 16 oct. 1000, n. 6.
I Reg. 46, R. 1., In VI••
, C. 24, C. II, q. 6; C. 4, IS, 8, 14, 26, 33, 39, 61, X, de tJlIlIellIJUotaI"u, ree.aatfoldhl
., relcJtlofl.".., II, 28; C. 1, 6, de tJfJlIellaUOflibu., II, 115, In VI,,; c. 14, de .fIII'.* ~
BOIIoeptioft'buB,
relatioftlbuB,
1; e.
11, VIe; Cone. Trldent.,
C., ......",..""'--
1891.
CAN.
§ 1. In gradu appellationis non potest admitti nova petendi caW!l,

ne per modum quidem utilis cumulationis; ideoque litis contestatio iD
eo tantum versari potest ut prior sententia vel confirmetur, ve! refor·
metur sive ex toto sive ex parte 1.
§ 2. Sed novis exhibitis documentis et novis probationibus poterit
causa instrui, servatis regulis traditis in can. 1786, 1861 2.
CAPUT II.
De querela nullitatis contra sentenUam.
CAN. 1892.
Sententia vitio insanabilis nullitatis laborat, quando:
1.° Lata est a iudice absolute incompetente vel in tribunali colle-
giali a non legitimo indicum numero contra praeseriptum can. 1576, § 1;
2.° Lata est inter partes, quarum altera saltem non habet perso-
nam standi in iudicio;
3.° Quis nomine alterius egit sine legitimo mandato a.
CAN. 1893.
Nullitas de qua in can. 1892 proponi potest per modum ex.ceptionis
in perpetuum, per modum vero actionis coram iudice qui sententiam
tulit intra triginta annoa a die publieationis sententine.
CAN. 1894:.
Sententia vitio sanabilis nullitatis laborat, quando:
l.° Legitima defuit citatio:
2.° Motivis BeU rationibus decidendi est destituta, salvo praescripto
can. 1605;
3.° Subseriptionibus earet iure praeseriptis;
4.° Non refert indientionem anni, mensis, diei et loci quo pro-
lata fuit ".
1 C. 5, de a"ellatkm'''''•• Il, 12, In Clem.; Regulae aervandAe m ludlells apud S. R.

Hotae Trlbunal, 4 aug. 1910, S 230.
I C. III, X, de probatfo"~"u,, II, 19; c. 17, 46, X, de te.""", et /ltte.t/ltloa'''''. U, 31;
c. 4, de electCone et electi ,ote.tale. I, 6, m VI~; c. 2, de te.UlI" •• II, .s,-m Clem.; RecaJae
servandae In ludlclls apud S. R. Rotae Trlbuual, 4 aug. 1910, S 230, n. 2.
3 C. 41, C. II, q. 6; c. 22, X, de 01/lclo et pote.tate '1I4Wf1 dele,atl, I, 29; c. 1, 3, 4, X,
de procu,.atori""•• I, 38; C. 4, de .ententia et re '"dCoat/l. II, 14, m VIO; Regulae aenaDdae

m ludlclls apud Supremo Signaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 4, c.
4 C. 2, 4, 11, 12, C. III, q. 9; C. lO, X, de "nteuffa et re '''dkclt/l. II, 27; C. 3, X, ..
• ede 110cante aliq"U Inno116t",.. III, 9; S. C. C., Lucana, 2 et 16 dee. 1719; Alfrifttl.ilWa.,
18 luu. 1746; Tranen .• 29 lan. 1859; Lex propria S. R. Rome et Blgnnturae Ap., 29 lun. 19O5.
can. 32, S 3; Regulae aervandae m ludlcl1s apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aug. U110, I 1St;
Regulae aervandae In ludlclls apud Supremo Signaturae Ap. 'l'rlbunal, 6 mart. 1912. art. 4. L
art. 5.
wdi·
282.
c.
1786.
arlMtiru. I, c. 13, 18,
'V~I_IJa, Il, 2'1.

§ 2. De lniustitia autem manifesto constare non censetur, nisi:
1.0 Sententia documentis innitatur, quae poatea, fuerint falsa de-
prehellB8rj
2.0 Poate& detecta' fuerintdocument&, quae facta nova et contra-
riam decisionem exigentia peremptorie probent;
3.0 Senteutia ex dolo partis prolata fuerit in damnum alteriUS;
'.0 Legis praescriptum evidenter neg'ectum fuerit I.
OAN. 1906.
Ad restitutionem in integrum concedendam competens est iudex qui
aententiam tulit, nisi ea petatur ex neglecto a iudice praescripto legis;
quo in casu eam concedit tribunal appellationis.
OAN. 1907.
§ 1. Petitio restitutionis in integrum sentelitiae Usecutionem non-
dum inceptam suspendit.
§ 2. Si tamen auspicio Bit ex probabllibus indiciis petitionem factam
esse ad moras exsecutioni nectendu, iudex decernere potest ut sententia
exsecutioni demandetur, assignata. tamen restitutionem petenti idonea
cautione ut, Bi restituatur in integrom, iudemnis ftat ••
TITULUS XVI.
De expeuu 11IdlelaUbus et gratuito patroelnlo.
OAPUT I.
De 6IDfJeM8 itulicialibU8.
OAN. 1908.
In causis contentiosis possunt partes adigi ad aliquid solvendum,
titulo upensarum iudicialium, nisi ab hoc onere eximantur ad normam
can. 191'-1916 ••
OAN. 1909.
§ 1. Ooncllii provincialis, vel conventus Episcoporum est taxarum
notulam ac regulam statuere in qua. praeftniatur quid partes debeant
pro expensis iudicialibus; quae Bit retributio pro advocatorum et procu-
ratorum opera a partibus solvenda; quae mereedis mensura pro ve~o-
1 O. 41, O. II, q. 6; c. 3, X, de OOMlUlt"d"'e, I, 4; c. M, X, de elecUot\e et elec" po-
te.tate, I, 8; c. 2, X, de procurawnblla, l, 88; c. 2, X, tIC me nOA conte.tata non procedat.,.
G4 te.".", receptfonem 1161 ad 'MteRUam deJl""f.tHJm, Il, 6; c. 5, X, de ferila, II, 9; c. 1,
8, 8, 18, 24, X, de 'Mtcnt" et re '.dlcata, II, 2'1; c. 16, X, de ptlrgat«cme canonica, V, 34;
c. G, de aenlent.. et re 'tItllcata, II, 14, ID VIo; Rec. M, B. 1., la VIo; Bened1ctus XIV,
coD8t. c Ad ","'tantla !t, 80 mart. 1742, I 48; S. O. O., PremlaUen., 18 lun., 20 aug. 188'1,
ad 1; BepJae sel"'{andae ID ludlclls apud Supremo Slgnaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912,
art. 4, d, e .
• O. 6, X, de '" ""e",..", re'Ututkme, I, 41.
a Regulae servandae ID ludlcils apnd S. B. Botae TrlbUDlll, 4 aug. 1910, I 184; Be-
plae servandae ID ludlclls apodo Supremo Sipaturae Ap. Trlbunal, 6 mart. 1912, art. 57:
. Digitized by Coog le
CAPUT II.
De gratuito patrocinio, aut fWpfm8arum iudioialium deminutione.
CAN. 1914.
Pauperes, si in totum impares sint expensis iudicialibus sustinendis,
ius habent ad gratuitum patrocinium; si ex parte tautum, ad expensarum
dem.inutionem. 1.
CAN. 1915.
i l. Qui exemptionem ab expensis vel earum deminutionem asseqni
vult, eam a iudice postulare debet, dato supplici libello, allatisque docu-
mentis quibus quae conditio sit postulantis quaeve eius rei familiaris
copia demonstret; praeterea probnre debet se non futilem neque temera-
riam causam agere I .
i 2. Iudex postulationem nee admittat nee reiiciat, nisi requisitis,
si opus sit, notitiis etiam secretis quibus statum rei familiaris ipsius
poetulantis compertum habere pOBBit auditoque promotore iustitiae; imo
eoncessam potest etiam revocare, si in deeursu processus 888ertam pau-
pertatem non adesse compertum habuerit I.
CAN. 1916.
i 1. Ad gratuitum pauperum patrocinium iudex in singulis causis
eligat aliquem ex advocatis in suo foro approbatum, qui ab hoc munere
explendo, nisi ex causa iudici probata, sese subducere nequit, secus a
iudice congrua poena, etiam suspensionis ab atlcio, pleeti potest 6.
i 2. De1lcientibus advocatis, iudex Ordinarium loci roget ut aliam
idoneam person8Jll, si opus sit, designet ad pauperis patrocinium susei-
piendum.
TITULUS XVII.
De eU8eutione sententlae.
CAN. 1917.
§ 1. Sententia quae transiit in rem iudicatam, exsecutioni mandari
poteste
§ 2. Iudex tamen potest sententiae, quae nondum transiit in rem
iudicatam, provisoriam exsecutionem iubere:
1.· Si agatur de provisionibus BeU pl'8estationibus ad neeessariam
sustentationem ordinatis;
l Lex propria S. R. Botae et SllPlllturae Ap., 29 lun. l~. AppeDdlx, cap. IV, D. 1, 2;
Begulae aervandae ln fud1c11a apud S. R. Botae Trlbunal, 4 aug 1910, I 2C1I.
I J..ex propria, S. R. Botae et SllPlllturae Ap., 29 lUD. 1908, Appendlx, cap. IV, D. 3;
Regalae aervandae ln lud1cUa apud S. R. Bome 'l.'r1bunal, 4 sug. mo, I 208, 212.
a Lex propria S. n. Botae et Slgnaturae Ap., 29lun. 1008, Appendlx, cap. IV, D. 4.
6 Lex propria 8. R. Botae et SlIPlllturne Ap., 29 lun. 1008, can. 45, I 2, Appendlx,
cap. IV, D. 6; Reculae &ervandae iD ludlc11a apud S. R. Botae Tribunal, 4 alli. 1910, 12C1I,
D. 1, I 21G, 216.
2.° Si alla gravis urgeat necessitas, ita tamen ut, concessa provi·
soria. exseeutione, per cautiones, ftdeiiussfones aut pignora satis CODIOl·
tum Bit indemnitati alterius partis casu quo exseeutio revocanda 8i.t 1.
OAN. 1918.
Non antea exseeutioni loous eBBe poterit, quam exseeutorium. iudicil
decretum habeatur, quo scilicet edicatur sententiam ipsam exsecutioDi
mandari debere; quod decretum pro diversa causarum natura vel in ipeo
sententiae tenore includatnr vel separatim edatur.
OAN. 1919.
Si sententiae exseeutio praevirun rationum redditionem exigat, caoa
incidens habetur, ab illo ipso iudice, . servatis de iure servandis, decl·
denda, qui tulit sententiam exseeutioni mandandam.
OAN. 1920.
§ l. Sententiam exseeutioni mandare debet per se vel per alium Or·
dinarius looi in quo sententia primi gÌ-àdus lata.est I.
§ 2. QuOd si hic renuat vel negligat, parte cuius interest instanu
vel etiam ex oftlcio, exseeutio spectat ad iudicem appellationis.
§ 3. Inter religiosos exsecutio sententiae spectat ad Superiorem, qui
deftnitivam sententiam tnlit aut indicem delegavit.
OAN. 1921.
§ 1. Exseeutor, n181 quid eius arbitrio in ipso sententiae tenore
fuerit permissum, debet sententiam ipsam, seeundum obvium verborum
sensum, exsecutioni manda·re.
§ 2. Licet ei videre de exceptionibus circa modum et vim exsecutio-
nis, non autem de merito caUBae; qnod Bi habeat aliunde compertum seno
tentiam esse manifeste iniustam, abstineat ab exseeutione, et partem ad
eum qui exseeutionem commisit, remittat I.
OAN. 1922.
§ 1. Quod attinet ad reales actiones, adiudicata actori re aliqua,
haec actori tradenda est statim ac res indicata habetur 4.
§ 2. Quod vero attinet ad actioneA personales, cum reus damnatuB
est ad rem mobilem praestandam, vel ad solvendam pecuniam, vel ad
aliud dandum aut faciendum, quadrimestre conceditur pro implenda
obligatione a.
1 Begulae aervaDdae ID ludlclls apud S. B. Botae Trlbuual, 4 aog. 1910, I M.

I C. 7, X, de olflclo e' pote,tate , ..dlof8 deleg,,", I, 29; S. C. Ep. et !leg., decr. 18 dee.
1881J, D. 8, 18.
I C. 28, X, de olflclo et pote,t"te , ..11m. delega", I, 29; c. 6, X, de If",tett,. " rr
, ..dCctJta, II, %I.
4 C. 6, X, de ,entente" et re ,,,dCctJt,,, II, %I.
5 C. 16, X, de .entente" et re fudicata, II, 27.
can.
CAN. 1931.
Prohibentur ab .rbitri mllnere valide gerendo laici in causis eccle·
siasticis, excommunicati et infames post sententiam declaratoriam vel
condemnatoriam; religiosi vero munDS arbitri ne $uscipiant Bine venia
Superioris 1.
CAN. 1932.
Si nec in transactionem nec in compromissum in arbitros vel arbitra-
tores partes consentire velint, controversia dirimenda erit per formale
iudicium ad normam Sectionis Primae.
TITULUS XIX.
De ludlelo erimlnall.
CAN. 1933.
§ 1. Delicta quae cadunt sub criminali iudicio sunt delicta publica.
§ 2. Excipiuntur delicta. plectenda sanctionibus poenalibus de qui-
bus in can. 2168-21M.
§ 3. In delictis mixti fori Ordinarii regulariter ne procedant cum
reus laicus est et civilis magiltratus, in reum animadvertens, -publico
bono satis consulit.
§ 4. Poenitentia, remedium poenale, excommunicatio, suspensio, in-
terdictum, dummodo delictum· certum sit, inftigi p08sunt etiam per mo·
dum praecepti extra iudicium.
CAPUT I.
De accusatoria acttone et detltlntiatwM.
CAN. 1934.
Actio seu accusatio criminalis uni promotori iustitiae, ceteris omni-
bus exclusis, reservatur '.
CAN. 1935.
§ l. Quilibet tamen lldelium semper potest delictum alterius denun-
tiare ad satisfactionem petendam vel damnum sibi resarciendum, vel
etiam studio iustitiae ad alicuius scandali vel Illali repara.tionem a.
§ 2. Imo obligatio denuntiationis urget quotiescumque ad id quis adi·
gitur uve lege vel peculiari legitimo praecepto, sive ex ipsa naturali lege
ob lldei vel religionis periculum vel aliud imminens publicum malum c.
1 O. aG. O. XVI, Q. l; c. 4, 8, 9, X, deGr"""", I, 43; c. 2, 3, ..x, de ,tuI(cl", II, l.

a Begu.lae BervllDdae In ludleUs apud S. n. Rotae TrIbnnal, 4 auge 1910, I 89.
a O. 13, X, de 'tuI(clI" II, 1; C. 14, X, de le,tI".., ee G,,"eGtloni"..., II, 20; C. 8, 7,
81, X, de "fIIOMG, e' ne GJ""" ,,,",,,,,joGli",..
fWO """" ..
• O. 8, D. LXXXI; C. UD.. X, de
64rigG'"r t1fJJ fWOf"U&"e"r, V, 3.
la ord'ne fGckmdo, I, 12; c..18, X, de JaGere.
~. V, 7: c. 16, de 1uIere~. V, 2, In VIo; BeDec11ct1UI XIV, conat. C BGora..... "u. p"""
OAN. 1986.
/
Denuntiatio eeriptis a denuntiante subsignatis vel oretenus Ieri

debet looi Ordinario, vel cancellario Ouriae vel vica.riis foraneis vel p&-
roem, a quibus tamen, Bi viva. voce facta fuerit, eeriptis est comdgnanda
et statim ad Ordinarium deferenda l.
OAN. 1937.
Qui delictum denuntiat debet promotori iUBtitiae adiumenta suppe-
ditare ad eiusdem delicti probationem I.
OAN.1938.
§ 1. In causa iniuriarum aut diffamationis, ut actio criminali. in·
stituatur, requiritur praena denuntiatio aut querela partis laesae.
§ 2. Sed si agatur de iniuria aut diffamatione gravi, clenco vel reli·
gioso, prsesertim in dignitate constituto, illata, aut quam clericus vel
religiosus alli intulerit, actio criminalis institui potest etiam ex o1Ilcio.
OAPUTII.
De inquiaitione.
QAN.1939.
l'l. Si delictum nec notorium Bit nec omnino certum, sed innotuerit
Bive ex rumore et publica fama, Bive ex denuntiatione, Bive ex querela
damni, Bive ex inquisitione generali ab Ordinario facta, Bive aJia quavis
mtione, antequam quis citetur ad respondendum de delicto, inquisitio
specialis est prsemittenda ut constet an et quo fundamento innitatur
imputatio a.
§ 2. Buic regnlae loous est sive agatur de irroganda poena vindica-
tiva vel censura, sive de ferenda sententia declaratoria poenae vel cen·
surse in quam quis incidente
'en,jae I, l1un. 1741, I 2; coDBt. c Apo.to"'" fIlV"""" I, 8 febr. 1746, I 2; Pia IX, ClQDIIt.
c Apo.toUcoe 8edill I, 12 oet. 1869, I IV, n. 4; S. c. S. Otr., 22 lan. 1727; 6 mart. 1838; lltt.
20 mall1M2; lnatr. 20 febr. 1866; lnstr. <ad Vie. Ap. Myssurlen.), 1 !'ebro 1870, n. 8; 19 apro
1898, ad 2; 1Ii malll.901; S. C. de Prop. li'lde, lnatr. <ad Vie. Ap. Cocb1nch1u.), 28 auc. l'mi.
I C. 6, D. LXXXI; C. 16, X, de accuaatlorlib••, '"qul-"'o,,'b... e' d6llvtldtJHoIribtII,
V. 1; S. C. S. Otr., 1Ii mali l.901.
I Regulae aervandae In ludlclla apud S. R. Rotae Trlbunal, 4 aag. 1910, I 41, n. 1.
a C. 13, O. Il, q. 1; C. 46, O. Il, q. 7; C. un., X, v,eccJe,",,'Wc1 b6IIejIcMJ riIIe cl....
".'Iorle OOR/era"tUf', III, 12; C. 19, 21, 24, 20, 27, X, de accuaa'lott'blll, 'AqIIlritlottibu et
fleRIItIdtJ'loAibu., V, 1; C. 81, X, de -''''ORia, e' "e aliqvU pro .piri1ualiblll etfttIG'..,. .",
prom"'atuf', V, 3; C. lO, X, de "",.,a'loAe CtJRORWcI, V, 34; C. 1, de oenriblll, 6ftCtfoaBtll
e' fWOCUf'tItion'hl, III, 20, In Vlo; C. 1, de accu.aefotaibll., 'flqulritiOtllblll e' den. . . .".,.
"'bili, V,l, In VIo; B. C. S. Otr., lnatr. 6 aag. 1897, n. 1, 8, 15; S. C. Ep. et Reg., buItr.
U lun. 1880, n. 15,11; S. C. de Prop. Fide, lnatr. <ad Vie. Ap. Oot'h1ncllln.), 28 aag. 1115;
lDatr. a. 1888, n. V, XI.
511
OAN.l940.
Haec inguisitio, guamvis ab ipso looi Ordinario peragi possit, ex gene-
rali tamen regula eommittenda est alicui ex iudicibu8 synodalibu8, nisi
eidem Ordinario ex peculiari ratione alli eommittenda videatur l .
OAN.l941.
§ 1. Inguisitor delegetur non ad universitatem causarum, &ed toties
quoties et ad unam causam I.
§ 2. Inquisitor tenetur iisdem obUgationibu8 quibu8 iudicea ordi-
narii, ac praesertim praestare debet iusiurand·um de secreto servando
deque olllcio lldeUter implendo et abstinere ab accipiendis muneribus ad
normam can. 1621-1624: I.
§ 8. Inquisitor nequit in eadem causa iudicem agere c.
OAN.l94:2.
§ 1. Prudenti Ordinarii iudicio eommittitur statuere guandonam ea,
quae praesto sunt argomenta, su1llciant ad inguisitionem instituendam S.
§ 2. Nihill faeiendae sunt denuntiationes guae ab inimico manifesto,
aut ab homine viU et indigno proveniunt, vel anonymae iis adiunctis
iisque aJiis elementi8 carentes, guae accusationem forte probabilem
reddant l .
OAN.l943.
Inguisitio secreta semper esse debet, et cautissime ducenda, ne rumor
deUcti di1fundatur, neve bonum cuiusguam nomen in discrimen voeetur 'I.
,
OAN.lM4.
§ 1. Ad llnem 8uum aBBequendum potest inquisitor aliquos, quos
de re edoot08 censeat, ad se 8CCire et interrogare sub iureiurando veri-
tatis dicendae et secreti servandl 8.
l 8. C. 8. Ofr., 1Datr. 20 tebr. 1868, n. 8; Inatr. 8 aag. l897, D. IS, 8; 8. O. Ep. et Beg.,
1n8tr. lliun. 1880, n. 12; 8. O. de Prop. Fide, ID8tr. a. 1883, n. XlI.
I 8. O. 8. Ofr., 1Dstr. 8 aag. l897, n. 8.
I 8. O. 8. Ofr., 1Dstr. 20 !ebr. 1868, n. 8; 1D8tr. 8 aag. l897, D. IS, 8, 8; 8. C. de Prop.
Fide. lD8tr. a. 1883, Do XVlII.
c Regulae servandae lD iudlclla apud 8. R. Botae Trlbunal, 4 aag. 1910, I 102. \
I 8. O. 8. Ofr., lD8tr. 8 aag. 1897, D. 1, 3, IS.
I O. lIS, 17, C. II, q. 7; c. 13, 19-21, 24, X, de tJCOIC,,,ew.,,,,,,, "'«vIdew.,,,,,, ee de-
tMmdIIelonlbv" V,l; c. 81, X, de rimo""', e' ne "'lqu'd pro """ell"""" etftg"e"r 116' pro-
.,,,,,e,,r, V, 3; 8. C. S. Ofr., lD8tr. 20 tebr. 1888, n. 8, 10; lnstr. 6 aag. l897, D. 1; S. C. Ep.
et Beg., Arim'tI6fl., 1 dee. 1Ii79; 8. C. de Prop. Fide, lDatr. <ad Vie. Ap. CocbIDCblD.).
28 aag. 1771S. .)
'I O. 24, X, de tJCOIC,,,efoftib .., '''Il'''-"w"''',, et den"nm"elon'buI, V,l; 8. C. Ep. et
Beg., Arim'tI6fl., 1 dee. lIS79.
I C. IS, X, ", Hee non conte,e"ea non rwocedae.r ad ",""m receptionem 116' "d ,en-
tent"'m deJlnUWam, Il, 8; e. 19, X, de accv,,,Uonlb,,,, '''Il"Idtlonibv, et dim"ncfcJelonlb"',
V, 1; Benedlctua XIV, const. c B"cr"fft6fltum Poen"ent"'e l, 11un. 1741., Il; conat. cApo-
.to.ki m"neriI l, 8 febr. 1742, I 2; 8. C. S. Ofr., lDatr. 8 aug. l897, n. IS, 7; S. C. Ep. et
Beg., lD8tr' llluD. 1880, D. 11S, 17-20; 8. C. de Prop. Fide, lDetr. a. 1883. D. XV, XVII-XX.
§ 2. In eorum examine servet inquisitor, quantum fieri pote&t et
natura inquisitionis patitur, regulas statuta.s in can. 1770-1781 l.
C~.l945.
Inquisitor, antequam inquisitionem claudat, potest promotoris iusti-
tiae consilium exquirere quoties in aliquam diftlcultatem ineiderit. et
cum eo seta. communicare.
CAN.l946.
§ 1. Expleta inquisitione, inquisitor, addito sutfragio suo, omnia
referat ad Ordinarium.
§ 2. Ordinarius vel de eius speciali mandato oftlcialis suo decreto
iubeat ut:
1.0 Si appareat denuntiationem solido fundamento esse destitu-
tam, id declaretur in ootis et acta ipsa in secreto Curiae archivo repo-
nantur;
2.0 Si indicia criminis habeantur, Re(} nondum suftlcientia ad aecu-
satoriam actionem instituendam, seta in eodem archivo serventur et inTi-
giletur interim moribus imputati, qui pro prudenti Ordinarii iudicio erit
opportune super re audiendus, et, si casus ferat, mOllendus ad normam
can. 2307;
3. o Si denique certa vel saltem probabilia et suftlcientia ad BeeU-
sationem instituendam argumenta. praesto sint, citetur reus ad eompa-
rendum et procedatur ad ulteriora ad normam canonum qui sequuntur.
CAPUTIII.
De correptione deZinquentiB.
CAN.1947.
Si reus interrogatus delictum ~on1iteatur, Ordinarius, 1000 crimina-
1is iudicii, utatur correptione iudiciali si eidem locus sito
CAN.l948.
Correptio iudicialis locum habere nequit :
1.o In delictis quae poenam secumferunt e.~communicationis spe-
cialissimo vel speciali modo Sedi Apostolicae reservat&e, aut privationiB
beneficii, infamiae, depositionis aut degradationis;
2.0 Quando agitur de ferenda sententia declaratoria poenae nndi-
cativae vel censurae in qU&ID quis inciderit;
3.0 Quando Ordinarius existimeteam non suftlcere reparationi scaD'
dali et restitutioni iustitiae.
CAN.1M9.
§ 1. Correptioni locus esse potest semel et iterum, non antem tertio
contra eundem reum.
1 C. Il, X, de problltfcmtbtl., II, 19; c. 11, de MenllWU, V, 2, ID VIo; B. C. 8. Otr.•
lnstr. 8 auge 1897, D. 5; 8. C. Ep. et Reg., lDatr. 111un. 1880, D. 12; 8. C. de Prop. ~
lnstr. a. 1883, D. XII.
Fide, tnstr.
15,16,83;
OAN.I956.
In delictis gravioribus, si Ordinarius censeat cum fldelium offensiODe
imputatum ministrare sacris aut omcio aliquo spirituali ecclesiastico Tel
pio fungi aut ad sacram Synaxim publice accedere, potest, andito p~
motore iustitiae, eum a sacro miniBterio, ab illorum omciorum exereitio,
vel etiam a publica sacrae Syna.xis participatione prohibere ad normam
can. 2222, § 2.
CAN.I957.
Pariter si iudex censeat accusatum pOS8e testibus timorem incutere
aut eos subornare, aut alio modo iustitiae cursum impedire, pote8t, audito
promotore iustitiae, decreto suo mandare, ut ille ad tempu8 deserat oppi-
dum vel paroeciam quandam, vel etiam ut secedat in praeftnitum locom
ibique sub peculiari vigilantia maneat.
OAN.I958.
Decreta de quibus in can. 1956, 1957 ferri nequeunt, nisi reo citato et
comparente vel contumace~ sive post primam eiu8 auditionem &en coDBti-
tutum, aive postea in decursu processus; et contra eadem non datar- iurU
remedium.
CAN.I959.
In reliquis serventur regulae in Sectione Prima huiu8 Libri traditae
et in inllictione poenarum sanctiones in Libro QUiÌlto statutae.
TITULUS XX.
De e&usls matrimonial1bns.
CAPUT l.
De foro competenti.
CAN.I960.
Causae matrimoniales inter baptizatos iure proprio et exclusivo ad
iudicem ecclesiasticum speetant l.
CAN.I961.
Causae de effectibus matrimonii mere civilibus, si principaliter agan-
tur, pertinent ad civilem magistratum ad normam can. 1016; eed si incl-
1 Conc. Trldent., sesso XXIV, de matrimonio, con. 12; PIU8 VII, breve ad Archlep.
Moguntln., 8 oct. 1803; PIu8 IX, I1tt. ap. c Ad Apo,toUCGe., 22 aug. 1851; ep. c Lo 1e"f1f"8 ..
9 sept. 1852; allocut. « AcerbV~imum ., Zl sept. 1852; Syllabu8 errorum, prop. '14; aUocut.
«Nufttluam certe l, 22 lun. 1868; Leo XIII, ep. encyel. « Immortale De' ., 1 DOV. 1885; S. c.
H. otr., metr. (ad Praef. 1I111810n. Mart1n1cae etc.), 8 luI. 1817; lDstr. (ad Ep. Rltuum
Orient.), a. 1883; 25 lUll. 1885; decr. Zl mali 1888, ad I, II; S. C. de Prop. Fide, lDItr.
.Il. 1883, n. 1.
denter et acces11Orie, p0B8unt etiam a iudice eceleaiaBtieo ex propria pote-
state cognoaci ae deftniri lo
CANol962o
Cauaaa matrlmoniales ad eos specta.ntes de guibu8 in cano 1M7, § 1,
Do 1, ma Sacra Congregatio vel illud Tribuna! aut apecialis ea Commia-
Bio exc1uaive cognoacet, cui eaa toties quotiea S~us Pontlfex delega-
verit; cauaaa diapensationis super matrimonio rato et non con8ummato,
Sacra Congregatio de disciplina Sacramentorum; causaa vero guae refe-
runtur ad prlvUegium Paullnum, Sacra Congregatlo So Oftlcii lo
OANol983o
I lo Quare nullus iudex inferlor potest proeeaaum in cauaia dispen-
sationis super rato instruere, niBi 8edea Apo8tolica faeultatem eidem
feeerit.
§ 20 Si ta.men iudex competens auctoritate propria iudiclum pere-
gerit de matrimonio nullo ex capite impotentiae et ex eo, non impotentiae,
&ed nondum consummati matrimonii emerserit probatio, omnla acta ad
Sacram Congregationem transmittantur, quae iis uti poterit ad Benten-
tiam super rato et non consummato ferendam 'o
CANolSNUo
In alla causis matrimoniallbus iudex competens est iudex looi in guo
matrimonium celebratum est aut in quo para conventa vel, si una sit &ca-
tbolica, para catholica domicllium vel quaai-domicilium habet ~o
OANol985o
Si matrlmonium accusatur ex defeetu COnsensU8, curet ante omnla
iudex ut monitiontbus opportunis partem, cuius conBeD8US deease aftir-
matur, ad eousensum renovandum induca.t; si ex defectu formae substan-
tialia vel ex impedimento dirimenti quod dispensari poteat et solet, par-
tes inducere atudeat ad conBensum iu forma legitima renovandum vel ad
dispensationem petendamo
1 o. l, 15, 7, X, ,,,i tu" "n' 'e"""." IV, 17; c. 3, 15, 7, X, de dotla,ùmib ... in'fIf" tnn._
6' ,,~, e' de do'e ""., ditlOrli"", re."'"endu, IV, 20; Res. 42, R. J., m Vlo; l.eo XIII,
ep. encycl. c ImfllOf'ffJle Dei _,1 DOV. 18815; 8. o. de Ptop. Fide, lnatr. a. l883, D.l.
I BeDed1ctua XIV, conato c De' m,"""ione 1,8 DOV. 1741, • 115; Plua X, conato c Ba-
JrieA" oonriIio l, 29 IUD. 1908, I I, D. l°, 15, D. SO, 2, 8; 8. o. 8. Ofr., U aog. 18118; lnIItr.
(ad lIlp. Rltuam Orient.), a. 1888, tU VI, art. 4, D. 43; 8. O. CoD81et., RomaM, 29 IOD.
1908; 8. O. de Sacramentl8, decr. 7 mart. 1910; S. O. de Ptop. Fide, metr. a. l883, D. 43.-
Vide etlam caDo 19M.
3 8. o. S. Ofr., lnatr. a. 18Ci8; metr. (ad Ep. Rltuam OrleDt.), a 1888, tlt. VI, art. 5;
lnetr. (MY88Ur.), 6 aog. 1800, D. 7.
~ C. 12, X, de e.ce."l"" ",.tieJa,orum et ... bditortlm, V, 31; S. O. 8. Ofr., 30 lUD. 1892;
(Colonlen.), 28 lUD. 1908; 8. o. de Prop. Fide, lD8tr. a. 1883, D. 2.
OotIMJ Iun. Oallonki. 31

CAPUT II.
De tribuMli OOflBtittumdo.
CAN.l986.
f
Firmo praeseripto can. 1576, § 1, n. 1, unicus est iudex instrnetor
in inquisitione pro dispensatione super matrimonio rato et non conaum·
;mato.
CAN.l967.
Sive agatur de nullitate matrimonii, sive de probandis inCOD81lJ1l1D&.
tione et causia ad diapensandum super rato, citari debet defensor vinculi
matrimonialis, ad normam can. 1586 '.
CAN. 1968.
Defensoris vinculi est :
. 1.0 Examini partium, testium et peritorum adesse; exhibere indici
interrogatoria clausa et obsignata, in actu examinis a iudice aperienda.
et nartibus aut testibus proponenda; novas interrogationes, ab exa.minf
emergentes, iudici suggerere;
2.0 Articulos a partibus propositos pel'pendere, eisque, quatenUi
opus sit, contradicere; documenta a partibuB exhibita reeogn08Cere;
3.0 Animadversiones contra matrimdnii nullitatem ae probatiODel
pro validitate aut pro consummatione matrimonii ACribere et allegare,
eaqne omnia dedueere, qnae ad matrimonium tuendum ntilia censuerit l.
CAN. 1969.
Defen80ri vinculi iua esto :
LO Semper et quolibet causae momento acta proeesaus, etsi nOD'
dum publicati, invisere; nOV08 termin08 ad seripta perfieienda 1Iagitare.
prudenti iudicis arbitrio prorogandosj
2.0 De omnibus probationibus vel allegationibns im eertiorem Ieri.
nt eontradieendi facultate uti possit;
3.0 Petere ut alli testes indueantur vel iidem iterum examini subii·
eiantur, processu etiam ab801uto vel publieato, novaaque animadversioDell
edere;
4.0 Exigere nt alla acta., guae ipse suggesserit, conlciantur, DiA
tribunal unanimi 8uft'ragio dissentiat :I.
l BenecDctua XIV, const. c Del tNue1-atfone li, 8 DOV. 1741, I 6, 7, 10.

I Benedlctua XIV, const. c Del.urraUOtl6 li, 3 DOV. 1741, 18, 10; S. O. S. Ofr., 1DItr.
(ad JDp. Rltuum Orlent.), a. 1883, tlt. Il, D. 11, tlt. III, D. 21, tlt. V, D. 28; S. O. O., 1DItr·
22 aug. 1840; B. O. de Prop. Fide, 1Dstr. a. 1883, D. 11, 21, 28; Regulae eervandae ID tadldll
apad S. R. Botae Tribuna!, 4 aug. 1910, 1114, D. 3, IS, 12, 1137, D. a
I Benedlctus XIV, const. c Del ",uerGtlo"e li, 3 DOV. 1741, I 6, 10; B. O. S. Otr., bIItr·
(ad JDp. Bltuum Orlent.), a. 1883, tlt. Il, D. 10, 11, t1t. III, D. 23; S. C. O., Instr. 22 ••'
1840; S. O. de Prop. Fide, Instr. a. 1883, D. 10, 11, 23; Regulae aen'andae ID ludlclla.1JIId
8. R. Botae Trlbunal, 4 aug. 1910, I 114, D. 3.
M7
CAPUT III.
De Mwe GCouatuU matrimotaMlm et po8tularuli diBpematio1lem B1lper roto.
CAN. 1970.
Tribunal collegiale nullam causam matrimoniaJem cognoecere vel
definire potest, nisi regularis accusatio vel iure facta petitio praecesaerit '.
CAN.19n.
I 1. Babilesad accusandum 8unt:
1.· Coniugea, in omnibu8 cautds aeparationi8 et nullitatia, niai ipai
tuerlnt impedimenti causa;
2.· Promotor iURtitiae in impedimentiB natura 8ua publieia I.
I 2. Beliqui omneR. etsi consanguinei, non habent iUl matrimonla
&eCu8&ndi, &ed tantummodo nullitatem matrimonii Ordinario vel promo-
tori iuatitiaé denuntiandi '.
CAN. 1972.
Matrimonium, quod, utroque coniuge vivente, non fuerit accusatum,
poat mortem alterotriu8 vel otriusque coniugis ita praesumitur validum
tufsae, ut contra hanc praesumptionem non admittatur probatio, niai incl-
denter oriatur quaeatio •.
OAN. 1973.
. Soli coniuges iU8 habent petendi dispensationem auper matrimonio
rato et non eonaummato.
CAPUT IV.
De probationibus.
ART. I. - De fe81Unu.
CAN. 1974.
Consanguinei et aftlnes de quibu8 in can. 1757, § 3, n. 3, habentur
testes habilea in cauais 8UOrum propinquorum '. .
OAN. 1975.
§ 1. In eauais impotentiae vel inconaummationis, niai de impotentia
ve! inconaummatione aliunde certo constet, debet uterque coniux teates,
qui aeptimae manU8 audiunt, inducere, sangutne aut aftlnitate aibi
1 S. O. 8. Otr., lD8tr. (ad Ep. Rttaum OrleDt.), a. 1888, tlt. I, D. a; 8. O. de Prop.

FIde, lD8tr. a. 1883, D. 8.
I 0.8, X, .. flw(w"", IV, 19.
, 8. O. 8. Òtr., 1Datr. <ad Ep. Rltaum Orlent.), a. 1883, tlt. I, D. 8; 8. O. de Prop.
l'lde. 1Datr. a. l.883, D. 8.
".t
i C. 7, 11, X, fili lUCI legitimi, IV, 17.
I C. 2, C. XXXV, q. 6; C. 6, 22, X, de fU"'" et otte.tationib. ., Il. 20; c. 3, X. qa'
1ftOtriwaoai• • oCOlllClre poalUt, veJ COlltrG "'ad tutfllCtJri, IV. 18; 8. C. S. O~.• Inatr. (ad
Ep. Rltaum Orlot.), L 1888, tlt. VI, art. 6.
coniunctos, iin minu vicinos bonae famae, aut alioquin de re edoctoI.
qui iurare pOBBlnt de ipsorom coniugum probitate, et praeaertim de ft-
, racitate circa rem in controverslam deductam; quibu iudex ad DonIUl
can. 1759, I 8 alioa testes potest ex oftlcio adiungere l.
I 2. Teetimonium aeptimae manul est argumentum eredibilitatil
quod robur addit Clepositionibul coniugum; &ed vim plenae probatioDil
non obtinet, nial aliia adminiculia aut argnmentiB fulciatur·.
ART. Il. - De ~ corporali.
OAN. 1978.
In caUBiB impotentiae aut inconsummationiB requiritur inapectio car-
poriB utriuaque vel alterutriu coniugis per peritos faeienda, n.isi ex
adiunctlB inutilil evidenter appareat '.
OAN. 1977.
In peritta eligendiB, praeter normas in can.1792-1805 data, BerYeBW
praeacripta canonum qui aequuntur.
OAN. 1978.
Ad periti munns ne_ admittantur qui coniuges privatim iDapexeriDt
circa factum cui innititur petitio declarationiB nullitatiB vel mcoD8UDl-
mattonia; licet tamen hoa tanquam testes inducere.
OAN. 1979.
I 1. Ad inspiciendum virum, duo periti medici ex oftlcio deputari
debent 4.
§ 2. Ad mulierem vero inspiciendam duae obBtetriceB, quae legi.ti-
mum peritiae testimonium habeant, ex oftlcio deaignentur; niai. maluerit
mulier a duobus medicia ex o1!lcio pariter designandis inspici vel id Or-
dinarius necessarium habuerit •.
§ 8. CorporaJis mulieris inspectio fieri debet, servatiB pIene cIlri-
stianae modestiae regulis et adstante semper honesta matrona ex oftIcio
deaignanda '.
1 O. 2, O. XXXIII, q. 1; c. G, 7, X, de I"'"'''. el MGlejIciGIU. el l-IO"'''' conMi.

1V,1I5; 8. O. 8. Ofr., lDatr. a. l.8Ci8; lDatr. <ad Ep. R1tuum O~t.), a. 1888, tlt. VI. alt. 5;
8. O. O•• 1D.etr. 22 aoc. 18tO;Vcw.,,"":. 16 IUB. 18M, ad 1. .
I C. 4, X, tle prob"Uo'aib.... Il, 19.
I 8. O. 8. Ofr., lDatr. a. l.8Ii8; lD8tr. <ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 1888. tlt. VI, art. 5;
8. C. O., 1Datr. 22 aoc. 1840.
, 8. C. 8. Otr., lDatr. a. 1858; lnstr. <ad Ep. Rltuum Orlent.), a. l88I, tlt. VI, art. 5;
8. C. O., lD8tr. 22 aoc. 1840•
• C. 14, X, de probatlo'''k/J, Il, 19; c. 6,7, X, de I",",". fiI tllGIeJlc$U.• ., .....
lenti. 008t1Mf. IV, 115; 8. O. 8. Ofr., lD8tr. a. l.8Ci8; lDatr. (ad Ep. Rttuum OrIent.) ••. 1IIS.
tlt. VI, art. 15; 8. C. O., lDatr. 22 aug. 1840.
• S. C. 8. Ofr., lDatr. a. 1.8GS; lnetr. <ad Ep. Rltuum Orlent.), a. 1888, tlt. VI, art. 5;
S. C. O., 1Datr. 22 aq. 1840.
OAN. 1980.
Il. MulieriB iDBpectlonem obatetricell ve! periti, BeOnum Binguli,
euequi debent.
I 2. Singuli medici ve! obatetrices Bingulaa relationee eon1lclant,
iDtra terminum a iudice praeftnitum tradendas 1.
I 8. Pote8t iuda relationea ab obatetricibua eonfeetaB examini ali- \
euius periti medici subiicere, ai id opportunum existimaverit '.
OAN. 1981.
Peracta relatione, periti, obatetrieea Re matrona, BeOraum ai.nguli, a
iudlee interropntur, aecundum artieulOB a vineuli defeJl80re antea. con-
einnatoe quibus ipBi, praeatito iuramento, respondeant '.
OAN. 1982.
Etiam in cauais defeetua COnBeD8U8 ob amentiam, requiratur auftra.
gium peritorum, qui in1lrmum, ai euus terat, eiusve acta quae amentiae
sU8pieionem ingerunt, examinent aeeundum artiB praeeepta; insnper uti
teetee audiri debent periti qui in1lrmum anta viBitaverint.
OAPUT V.
De pu",.tiotle fI"OCUItl" COffcluftOfte ifa COt1B6 et B6f1t6flUG.
OAN. 1988.
I 1. Publicato proeel81l tu adhue est partib08 novOB teatea, ad nor-
mam tamen can. 1788, ,.uper diveraiB artieulia indueere.
l' 2. Si vero teatea iam aeuBBi 8uper iiBdem artieulia anta propoaitiB
denuo audiendi Bint, aervetur praeaeriptum can. 1781, integro iure de-
fenaoris vineuli opportunas proponendi exceptionea.
OAN. 1984:.
Il. Defenaor vineuU i08 habet ut in allegando, petendo et reapon-
dendo tam in aeriptia quam in defenmone orali, audiatur poatremus.
I 2. Quare tribunal ad deft.nitivam aententiam ne deveniat, nisi pri08
flneuli defenaor interrogatus deelaraverit Bibi nihU dedueendum ve! in-
quirendum supereaae '.
I 3. Si vero ante praeft.nitum a iudice iudieii diem defenaor nihil
deduxerit, praeeumitur eum nibll iam. deducendum habere.
1 8. o. 8. Otr., 1D.Itr. a. 18G8; 1D8tr. <ad 1Ip. Rltaum OrleDt.), a. l88I, Ut. VI, art. Ii
8. O. O., 1D.Itr. 22 aq. J8t0.
I B. O. B. Otr., 1D.Itr. a. l8I8.
I B. C. B. Otr., 1D.Itr. a. 18G8; 1Datr. <ad 1Ip. Bltuum OrIent.), a. 1888, Ut. VI, art. G;
8. C. O., 1D.Itr. 22 aq. J8t0.
,B. O. B. Otr.,IDatr. <ad 1Ip. Bltuum OrIeDt.), &. l88I, tlt. IV, D. 2fi B. O. C., lnstr.
22 aq. 1MO; B. C. de Prop. J'lde, 1Datr. a. 1888, D. 24.
s. c. C.,
CiOt
OAPUT VII.
De caBibt18 6fI1C6ptis a reguli8 h1Wtl8q.,e traditiB.
OAN. 1990.
Cum ex certo et autbentico documento, quod nulli contradictioni vel
exceptioni obnonum Bit, constiterit de exsistentia impedimenti dispari-
tatis cultus, ordinis, voti 8011emnis castitatis, ligaminis, con sanguini-
tatis, aftlnitatis aut cognationis spiritualis, simulque pari certitudine
apparuelit dispensationem super bis impedimentis datam non esse, hisce
in casibus, praetermissis sollemnit&tibus bucusque recenBitis, poterit Or-
dinarius, citatis partibus, matrimonii nullitatem declarare, cum inter-
ventu tamen defeneoris vinculi I.
CAN. 1991.
Adversus banc declarationem defeneor vinculi, si prudenter existi-
maverit impedimenta de quiblls in can. 1990 non esse certa aut dispensa-
tionem super eisdem probabiliter interceS8Ì88e, provocare tenetur ad iudi-
cem secundae instantiae, ad quem acta sunt transmitte~da quique scripto
monendus est agi de casu ex:cepto 2.
OAM. 1992.
Iudex alteriua lnstantiae, cum eolo interventu defensom vincoli,
decernet eodem modo de quo in caD. 1990, utrum sententla Bit conftr-
manda, an potiua procedendum in causa Bit ad ordinarium tramitem
ium; quo in caSll eam remittit ad tribnnal primae inBtantiae.
TITULUS XXI.
De e&usf8 ~ntra saeram ordlnationem.
CAM. 1993.
§ l. In causls quibua impugnantur obligationes ex sacra ordinatione
contractae vel ipsa sacrae ordinationis validitas, libellus mitti debet ad
Sacram Congregationem de disciplina Sacramentorum vel, Bi ordinatlo
impugnetur ob defectnm substantialem sacri ritus, ad Sacram Congrega.-
tionem S. O1Ilcii; et Sacra Congregatio deflnit utrum causa iudiciario or-
dine an disciplinae tramite sit pertractandn a.
§ 2. Si primum, Sacra Congregatio causam remittit ad tribunal dioe-
cesis quae clerico propria fuit tempore sacrae ordinationis, vel, Bi sacra
ordinatio impugnetnr ob defectum substantialem sacri ritus, ad tribunal
l S. C. 8. otr., dee.-. I) IUB. 188D; 14 febr. l894; (Albanen. iD America), lO lun. 1896;
27 mart. 1801; decr. 21 IUB. 1912, ad 2.
a S. C. 8. Otr. (lilp. Wayne-Calltren.), 20 mart. 1889; 27 mart. 1901.
a Plul X, consto Il 8"",*"," COfJrirf4J ]t, 29 IUD. 1008, I I, n. SO, 8.
dioecesis in qua ordinatio peraeta f⁢ pro gradibus vero appellatioDia
standum praeseripto caD. 1594,-1601.
I 3. Si alterum, ipsamet Sacra Oongregatio quaestionem dirimit,
praevio proeessu informativo peraeto a tribunali Ouriae competentia l.
OAN. 1994:.
I 1. Validitatem saerae ordinationiB a.eeusare valet clerieus perse-
que ae Ordinarius cui clerieus subsit vel ·in euius dioeeeai ordinatua alt.
I 2. Solua elerieus, qui exiatimet se ex sacra ordinatione obligatioDel
ordini adnexas non contraxiBBe, potest deelarationem nullitatis onerum
petere. .
OAN. 1996.
Ea omnia, quae tum in Seetione Prima huius Partia, tum in pecu-
liari titulo de proeeaau in cauBiB matrimonialibus sunt dieta, aervarl
etiam debent, congrua congruis referendo, in eauBiB contra sacraID ol'di-
nationem.
OAN. 1996.
Defensor vincoli saerae ordinationiB iisdem gaudet iuribus iiIIdem·
que tenetur omelia quibua defeusor vineuli matrimonialia.
OAN. 1991.
Quamvia aetio instituta fuerit non super ipsamet saerae. ordiDatiODia
nullitate, &ed super obligationibua tantum e.~ ipRa sacra ordinatione ex·
surgentibus, nthilominus elerieus est ad eautelam a·b exel'Citio ordina
prohibendus. .
CAN. 1998.
§ 1. Ut elerieus liber Bit ab obligationibu8 quae a vineulo ordiDa-
tionia manant, requiruntur duae sententiae conformea •
.§ 2. Quod ad appellationem attinet, in hia eauais serventur prae-
aeripta can. 1986-1989 de camds matrimonlaUbul.
,1 Pia :1:, coost. c Ba,,"" OOMIUIo ., 29, IUD. 1108, I 'I, D. SO, 8; OrcIo aenaDdu ID
8, CloDpeptloDlbu8, Trlb1lD8.11bu8, omeul! Romanae Ourlae, 29 eept. 1908, Pal'll U, Nor·
mae pecollares, cap. VII, art. III, D. U·, b.
PARS SECUNDA-
DE CA.USI8 BEA.TIFICA.TlONI8 SERVOBO DEI
ET CANONIZA.TIONI8 BEATOBUB
OAN. 1999.
I l. Oausae beati1lcationia Servorum Dei et caDoni.r.atiOnia Beato-
rum unioa 8anetae 8edis iudicio reaervantur l .
I 2. Ad normam caD. 253, I 8 UDa Sacrorum Rituum Oongregatio
iD his causia competena est.
I 8. Ordinarii locorum, iul"e proprio, poeaunt ea tantum quae in ca,.
nonibu8 qui aequuntur eiBdem expre&Be demandantur.
OAN. 2000.
§ l. Causae huiusmodi duplici po&8unt procedere via, BCilicet vel
ordinaria non cultus vel extraordinaria C880a excepti BeU culmo
I 2. Per ordinariam viam proceditur, quando, antequam. ad discoa·
monem 8uper virtutibu8 deveniatur, probari intenditur nullum publicum
eultum Servo Dei fuiase praeatitum vel, si quando per abuaum praeatitU8
fuerit, aublatum fuisae; per extraordinariam vero cum probari intenditur
aUquem Dei Servum in poaaesaione pubUci et eccleslaatici cultu8 veraari.
OAN. 2001.
I l. Causae martyrum Bive procedant per viam ordinariam sive per
extraordinariam non sunt cumulandae, &ed unaquaeque singillatim
tractanda est, niai agatur de martyribu8 qui in eadem peraecutione eod.em-
que 1000 pasai aunt.
I 2. Id extendi quoque debet ad distinetoe pr0ce&8U8 et diacuBBiollell
quae in fis cauaia Aeri praeacribuntur inde a causae introductioDe usque
ad inem.
.CAN. 2002.
In canonibua qui sequuntur, nomine Ordinarii non intelligitur Vica·
riu Generalis, niai habuerit mandatum speciale ••
l c. l, X, de reU9tt'" ., t78llet"/lHoIIe ..~. III, 41; OJemeu VI, ep. «

- - - -, 29 eept. 1811; Urllu1l8 VUI, ClOD8t. c 008"''''' H..,...,.,.. _,
s.,.,. ..
io
G Ial. 1184, I l, _
BeDed1etae XIV, COIUIt. cA' S.,.,.".. _, 28 DOY. 1741; COlI&. c l.,.,. ~ _, 29 alli.
17~, I 14; ep. c l ........... -, 28 febr. 1747, D. I; eout. c OH'"" "'eo _, IO apro 17.,
112; ep. c B .., •• AH,.,., _,211 febr 1711G, 121: B. O. B. Ofr., tWr. 18 man. 1_, Il; cJecr.
• oct. 1l1li; B. B. O., 1DItr. &. l8'I8.
• S. R. C., Dtt. 8IlC7Cl. 12 mart. 1881.
TITULUS XXII.
De nonnullis personis quae In bis proeesslbaa partem habent.
I.
CAPUT
De Actot'e et Poatulatore.
CAN. 2003.
§ 1. Quivis fidelis ve!legitimus Christi1idelium Coetu8 ius habet pe.
tendi ut causa apud tribunal eompetens instruatur.
§ 2. Si petitio a legitima et competente Eeelesiae auctoritate Ritmi.
fuerit, eo ipso petenti ius est eausam legitime promoveudi et ad exitum
perducendi.
§ 8. Loei Ordinarius potest sive ex officio sive ad instantiam eaueam
beatifteationis instl'uere l.
CAN.2OM.
§ l. Aetor potest agere ve! per aie ve! pelo proeuratorem ad hoe lesi,
time cODstitutum; mulieres nonnisi per proeuratorem.
§ 2. Qui apud tribunal eompetens causam pertractat dicitur fIO'
d.dator.
•
§ 8. Postulator, sive pl'OPl'io sive alieno nomine agat, debet eta!
saeerdoe vel saeeularis vel religiosus, in Urbe llxam habens sedem I .
CAN. 2005.
Singuli pro singulis causis postulatores admittuntur: nee alli qoam
eausae postulatori eompetit illS 8ubstitllendi sibi per legitimum manda·
tom alioe qui viee·postulatores dieuntur '.
CAN. 2006.
§ 1. Tom postulator tum vice·postulatores, si ex aliuB mandato cau·
8&ID agant, antequam ad munus suum exereendnm admittantur, debeDt
mandatum tribunali exhibere.
§ 2. Mandatum postulatoris exactum Bit ad normam can. 1659 neque
censeatur legitimum nisi cum fuerit a Sacra Congregatione admissom et
in eiusdem actis inseriptum; mandatllm vero viee-postolatorum debet
reeognosci et admitti a tribunali in quo munus mum exereent.
CAN. 2007.
Ad postulatoris oftlcium pertinet:
1.· Agere causam apud iudices competentes;
2.· Neeessarios sumptus facere; sed peeunia a fidelibus ad eaosae
expensas eolleeta administrari debet ad normam instructionom Bedil
Apostolieaej
l UrbaD1l8 VIII, oon8l:. e Coere.,.. BlenuakJtn. _. 5 iul. 16M, t l, 2; Clemena IX, 00II1t.
e BfJ8cvla'ore. _, 13 sept. 1669; Benedict1l8 XIV, ep. e SolUcil.dift' _, l ott. 1145, I $;
8. B. O., lItt. eneyel. 12 mart. 18:n; 15 oct. 1818, • l, n. l0; deer. lO dee. 1888; lostl'. a. 18'/S.
I S. B. O., decr, 21 dee, 1898.
s 8. R. O" decr. 21. dee. 1898.
·7
TITULUS XXIII.
De probatloulb. ID hls proeeulbal adhlbeDdis.
OAPUT I.
De probaioftibU8 g6ft6f'atim.
OAN. 2019.
ID hia ca118is probatione8 debent esse omnino plenae; nee aliae sunt
admittendae, ni&i quae ex te&tibus et ex documentia eruantur l.
OA."f. 2020.
I l. Ad probandum nunquam Servo Dei eultum fu.i&&e praeatitum, .
quatuor saltem teates sunt nece&88ri.i.
I 2. Ad probandam famam virtutum, martyrii ae miraeulorum, octo
8lÙtem te&tea requiruntur, qui Bingulare& esse po88unt aingularitate, ut
munt, adminieulativa; praeterea duo saltem te&te8 ex olieio vocandi sunt.
I 3. Ad probandas virtutea vel martyrium, reqWruntur teatea de
vlau et conte&tea: historica monumenta adminieulum tantum praestare
po88llnt.
§ 4:. Si habeantur in proeessu apostolico testea ex auditu a viden-
tibua et iu informativo testea de visu, poasunt ii omnes coniungi in llnea
probationis '.
I 5. Si vero adBint in informativo teatea de visu et in apostolico. teatea
tantummodo ex auditu auditus, hl habent vim adminieuli, magia vel mi-
DUS gravis pro prudenti iudieum aestimatione; et tune tantum ad ulte-
riora, idest ad mirReulorum diseeptationem, procedi potest, eum ex
horum omnium testium coniunetione talis habeaturprobatio quae viro
prudenti de re gravi iudicaturo ftdem factura Bit et auetoritatem a.
I 6. In eams tamen antiquis per viam non cultns procedentibus,
in quibus defteiunt oculati teates vel ex auditu a videntibns, et in eausia
procedentibus per viam casns excepti, virtutea et martyrium probari
poterunt per testea ex auditu atque ex pubUca fama, quae annuIatam, uti
alunt, traditionem ex auditu conatituat, et per documenta eoaeva ve1
monumenta uti authentica recognita •.
§ 7. Denique miracula· semper probanda sunt per te&tes de visu et
eonte&tes '.
CAN.2021.
Cultus immemorabilis probatnr per authentlca monumenta, quae
conatitutloni Urbanianae. ano 163!1: promulgatae. centum annorum spatio
I. 8. B. O., decr. 28 mart. 1783.

I BeDedJctus XIV, .deer. co.", UJ rela'kme l, 11 lui. 11«, Il, 2.
:I Bened1ctus XIV, deer. c o.", (Z reIa'Co1l8 l, 11 lui. 1144, 18.
• Bened1ctus XIV, deer. c o.", se rela'eone l, 11 luI. 114-&, I f; 8. B. O., decr. 28 apr
1141; decr. 28 aug. 11118, D. Il.
I S. B. C., deer. 28 apro 1141.
antecedant vel ilio saeeulo perdurante Bint edita, dummodo facta refe.
rant quae saltem centum ante annos eontigerint una cum popull tradi·
tione nunquam interrupta.
CAN.2022.
Longlssimi temporis cuItus a Sede Apostolica permissus per doc.·
menta coaeva probatur.
CAPUT II.
De testib1l8 et pentii.
CAN. 2023.
In processibu8 beatiftcationis omnes CbristiJideles, salvo praeecripto
can. 2027, § 2, n. 1, tenentur, licet non voeati, ea in Ecelesiae notitiam
perferre, quae contra virtutem aut miracula aut martyrium Servi Dei
facere ipsis videantur I.
OAN.2024.
Tanquam testes voeandi in primis sunt a promotore fidei, etili a
postulatore non inducti, li omnes qui cum Servo Dei familiaritatem. vel
consuetudinem habuerunt.
OAN. 2025.
§ 1. Omnes de quibus in can. 2023, 2024:, niBi iam tanquam testes Ile
inductos sciverint, dare litteras debent ad proprium Ordinarium, quibua
utrum eonsuetudinem cum Servo Dei habuerint, an aliquod faetum. pecu·
liare aperiendum cognoseant et quodnam illud Bit, breviter exponant
Ordinarius vero has littera8 promotori fidei transmittendas curet.
§ 2. Religiosi vel religiosae litteras eiusmodi, Bigillo Clau88s, imme·
diate et direete ad Ordinarium aut fidei promotorem transmittant, vel
confessario tradant qui illas quamprimum ad Ordinarium vel promot.o-
rem fidei deferend9.s curet.
§ 3. Dlitterati rem paroeho exponant, qui ad Ordinarium vel pro-
motorem fidei eam referat.
OAN. 2026.
Superiores religiosi gravi obligatione tenentur curandi ut omDel
subditi, qui debent, aeeedant ad deponendum, quOB tamen nee direeu
nee indirecte impellant ad teBtandum in unum potiU8 quam in alia
eensum.
CAN.2027.
§ 1. Admittuntur ut testes consanguinei, amnes, familiares, haere-
tici quoque et inftdeles.
§ 2. Admitti nequeunt:
1.- Confe88&rius ad normam can. 1757, § 3, n. 2;
1 B. B. O., decr. 28 .ag. 191J, D. I.

.
2.0 Postulator, advocatus aut procurator in causa, durante mu·
nere; si vero munus penitus dimiserint, admittuntur, sed adminiculum
tantum suppeditare possunt;
. 3.0 Qui munere iudicis aliguando in causa functi sunto
CAN.2028.
§ 1. Medici a curatione, quicunque ii sint, cum de miraculis agitur,
tanquam testes sunt indueendi.
§ 2. Quod si renuerint se tribunali sistere, cnret iudex ut saltem
seriptam et iuratam relationem de morbo eiusque processu conficiant
~tis inserendam, vel eorum sententia per interpositam persona m exci·
piatur, deinde examini subiiciendam.
CAN. 2029.
Testes in sua testiftcatione propriae scientiae causam reddere debent
circa ea quae asserunt; secus eorum testimonium nibili faciendum est.
CAN. 2030.
Ad probandam famam. sanctitatis vel martyrii Servi Dei qui perti·
nuerit ad aliquam religionem, dimidia saltem pare testinm debent esse
extranei.
CAN. 2031.
Cum peritorum opera est necessaria :
1.o Periti sint saltem duo, quorum alter alteri Bit ignotus, salvo
praescripto n. 4;
2. o Deputentur a tribunali per maiorem suftragiorum partem, au·
dito fidei promotore, vel, si penes Sacra.m Congregationem operam SUaID
praestare debeant, a Cardinali Ponente, audito fidei generali Promotore;
semper autem excludi debent qui in causa testis munere functi sunt;
8.0 POBtulator eertior ne fiat quinam periti fuerint designati; et
ipsimet periti de sua designatione secretum servent;
4. o Periti seorsim singuli ad peritiam deveniant, nm ex iusta cau_
iudex, assentiente promotore fidei. permittat ut ii Bimul peritiam inatl·
roant;
5.0 Singuli relationem peritiae a se confectae scripto tradant; &ed
delnde seol'8im interrogentur, etBi peritiam simul confecerint I.
CAPUT III.
De documentis proce88Ui inserentlis.
CAN. 2032.
§ 1. Documenta, quibus postulator innititur, integra exhibenda. SUDt
tribunali.
§ 2. Sed alia quoque documenta poterit a postulatore tribuna! m·
gere, quae ad veritatem detegendam conferre eidem tribunali videantur.
l 8. B. C., decr. 28 aq. 1918, D. IV.
Oolft ltw'- 0...0..0.
CAN. 2033.
§ 1. Testimonia extraiudicialia acripto conBigData Bive ab iii quOi
postulator in procesau interrogari curaverit circa virtutea et martyrium .
Serri Dei, Bive ab allis quos postulator interrogandos propoeuer1t, etili .
in processibus derantur, recenseri tamen nequeunt inter documenta I
quae in iudicio de Servi Dei sanctitate vel martyrio vim probatiftID I
habent I. I
§ 2. Nec elogia funebria et necrologia illico post mortem Serri Dei .

sarata vel typia edita legitimam probationem constituunt.
§ 3. Hultoque mnua testimonia virorum quamvis illuatrlum cIrea
virtutes et opera Bervi Dei non sponte, &ed amicorum precibu8, eo due
vivente, acripto tradita. .
CAN. -2034:.
Qui documenta exhibent, debent declarare eorum orlginem et aD~
ticitatem I.
OAN. 2OS5.
§ 1. Hiatoriae non babent vim documentorum, niBi documentil iD-
nixae in pr0ceB8U exhibitiB.
§ 2. Bi qui magnae auctoritatis viri his documentis ual alnt eaqDe
probaverint, eorum te&timonium afterri debet tantum ad conftrmandam
documentorum authenticitatem et auctoritatem.
2036. OAN.
§ 1. Documenta historica Bive manu acripta, Bive typiB imp....
quibua postulator Bervi Dei virtutes aut cultus eidem praeatiti antiqui-
. tatem eiuaque non interruptam continuationem probare intendit, iDIP-
rantur in processum et eum ipao transmittantur ad Bacram Coupp-
tionem et a viris peritis examinentur s.
§ 2. At al quod ex bis in bibliotheca vel tabulario a.aaervetur, 1UMlt
deduci nequeat, eiua exemplar scriptnm vel photographlce redditum eùi-
beatur cum teatUlcatione acripto reddita a notario tribunalis de et.
authenticitate.
§ 3. Bi ne id quidem fteri possit, rea deferatur ad Bacram CoDp-
gationem, quae peritos designet ut ea recognoseant ubi 888ervantnr.
TITULUS XXIV.
De proeessu beatlfteatlonls Servorum Del per vlam non eultus.
OAN. 2037.
§ 1. Personae quae in processu, sive a locorum Ordinariis ime pro-
prio Bive a delegatis Sedia Apostolicae instruendo, partem habent, ~i
licet iudices, promotor ftdei ac sub·promotores, notariua et adiUDCtul
1 8. R. C., decr. 12 mart. 1681; decr. 16 oct. 1818, Il, D. 911.

I C. 1, 2, X, de fide '",'",mett'Of'Um. Il, 22.
I 8. R. O., decr. 28 aag. 19la, D. IV.
561
debent, initio uniuscmuaque processua, secundum formulam a Sacra Oon-

gregatione praescriptam, iusiurandum pra.estare de munere ftdeliter
adimplendo, de secreto aervando uaque ad processua publica.tionem et de
donia euiuma generis non aceipiendis l.
i 2. Ordinarius, etsi partes iudieiÌI non agat, tenetur tamen prae-
stare iusiurandum de secreto servando.
I 3. Praeterquam quod de secreto servando, iurare praeterea debent
testes, nemine exeepto aut dispensato, de veritate dieenda, antequam
interrogentur, de veritate dictorum, post faetam interrogationem; periti.
interpretes, revi80res et scriba, de munere bene adimplendo, a·ntequam
peritiam, eonversionem de uno sermone in alium, reviaionem, transcri-
ptionem peragant; de munere bene adimpleto, post peraetam peritiam,
eonversionem, transcriptionem, revisionem. Etiam eutsor seu nuntius
iusiurandum praestet de- olllelo ftdeliter obeundo I .
I 4:. Postulatores ac viee-postulatores praestare debent iusiurandum
oaJumnia6, idest iurent se veritatem per totum proeessum dieturoB nuI-
laque fraude USUroB.
I 5. Penes Saeram Congregationem, qood ad iusiurandum attinet,
servetur lex eiusdem propria.
I.
OAPUT
De fWOceBribUB a loci Ordinario iure proprio iftBtruendiB.
CAN.2038.
§ 1. Ad intI'Oduetionem eausae beatifteationis Servi Dei, a Sede Apo-
stolica. obtinendam, debet priua iure constare de puritate dootrinae in
eiua scriptis, de eiusdem fama sanetitatis, virtutum et miraeulorum vel
martyrii, de absentia euiuslibet obstacnli quod peremptorium videatur;
mox vero de eultu publieo eidem non praestito 3.
I 2. Quare ad preeea p08tulatoris Ordinarius, si petitionem admit-
tendam esse existimaverit, debet:
l.· Seripta Servi Dei perquirere;
2.· Proeessum informativum inBtruere auper fama sanetitatis, vir-
tutum in genere vel martyrii, eausae martyrii et miraeulorum;
3.· Proee&81lm inBtrnere super non eultn ".
OAN. 2039.·
§ l. Ad haee eompetens est Ordinariu8 looi in quo ServU8 Dei au-
premum diem obUt, aut miraeula eontigerunt; qui tamen non debet ipie
per se iudieinm instruere, si sit de gente Servi Dei '.
l 8. R. O., decr. 14 oct. 1678, I l, D. SO, I 8.
I BenedletuB XIV, ep. c 8oJlkltutlln' I, l oct. 1146, I 7; 15. R. O, decr. l.G oct. 1878
t 1, D. SO, 4", 14", I 4.
I BenedlctaB XIV, ep. c BolUe","U,,' Il,1 oct. 1745, Ili; 8. R. O:, lItt. encycl. 12 morto
1181; Instr. a. l8'18.
6 Bened1ctaB XIV, ep. c 8oJUcit.",,,, l, 1 oct. 17415, IIS.; 8. R. O.. Utt. eneycl. 12 mart.
.1881; Instr. a. 1878•
• 8. R. O., lDBtr. a. 1MB.
004e. IUN OIJ"oftfd.
Digitized by Gdbg le
OAN. 2044.
I 1. Ordinariu8 non 80lum ad i1l8taDtiam poatulatoria, &ed etiam ex
olllcio acripta Serri Dei diligenter perquirat l .
I 2. Quando acripta in aliena dioeeeai reperiuntur, iudex roget Or·
diDarium illius dioecesi&, ut ea ipse perquirat ad normam iuria et ad 18
una cum aetia tranamittat.
CAN.2045.
I 1. Si qui ex po&&e88OribU8 autographa retinere eupiant, horum
apographum authentieum ipae notariu8 confteiendum euret, ad Saeram
Oongregationem u,na eum proce&811 tranamittendum.
§ 2. Quod attinet ad aeripta in bibliotheea aut tabulario aaservata,
standum praeacripto C&1l. 2036, Il 2, 3.
OAN.2&6.
Notarius diligenter deacribat tum acriptorum numerum et qualita-
tem, tum acta. omnia perquiaitioni8 ipsorum; quae acta debent praeterea
ab Ordinario vel ab eiU8 delegato et promotore Adei 8ubacribi ac Ordinarii
sigillo muniri.
CAN.204:7.
Il. PO&tulator inaiurandum coram Ordin&rio emittat de acripto-
rum perqni&itione a se diligenter facienda, et poatea de eadem dillgenter
peracta.
§ 2. Si agatur de Serva Dei quae ad aliquam reliIlonem pertinuerit,
nprema religiOni8 Moderatrix.vel Antiatita monaaterii iuaiurandum pa--
riter praestet se dillgentem .criptorum perquiaitionem peregil&e, omnia
quae po88idebat Servae Dei acripta tradidiase, neque albi conatare ali·
quam ex 81Ii& aubditia aliasve personas eiuadem Servae Dei acripta adhue
retinere.
OAN.2048.
Si agatur de causa alleuiu8 martyri&, perquiaitio acriptorum Aeri
etiam pote&t poatBlgnatam commillBionem introduetiOni8 cau.e apud
Sacram Congregationem, seeundum lIl8truetiones a Promotore generall
Adei ea de re dedali.
ART. n. - De proc:eNt& -f~.
CAN.204:9.
Proeesau8 inlormativu8 per Ordinari08 inatruitur; et al inehoa.tus
non fuerit lntra triginta ann08 a morte Servi Dei, ut ad ~teriora p~
poait,probari debet nullam in C88U fraudem vel dolum aut eulpabllem
negligentiam adfuiase.
OAN.2050.
§ 1. In te&tium exeu88ione 8uper fama sanetitatis, martyrii et mi·
raeulorum aerventul' praeacripta can. 2019, 2020.
l BeDecUetu XIV, ep. c BoR4cltrul'''' _, 1 oct. 17_, I G.
§ 2. Non est neeesse ut constet in specie de virtutibus, martyrio,
miraculis, &ed suftlcit ut probetur fama in genere, spontanea, non arte
aut diligentia humana procurata, orta ab honestis et ,ravibus pe1'IIODia,
continua, in dies aucta et vigens in praesenti apud maiorem partem
populi 1.
I 3. Praemissis generalibus quaestionibus ad normam can. 177',
testibus quaestio in primis & iudice proponatur quid nempe de vita, viro
tutibus, miraculis aut mart"yl'io Servi Dei ad eorum notitiam perveoerit
et quomodo haee noverint et an seiant de eisdem esse publieam famam.
et deinde interrogandi sunt super interrogatoriis a promotore fldei con·
feetis et super al'ticulis a postulatore exhibitis 2.
CAN.2051.
Absolvi nequit proeessus informativus, nw prius promotor 6dei
omnes ad se remiB888 litteras, de quibu8 in can. 2025, expenderit eiqv
constiterit examinatos foisse eos de quibus in can. 2023-2025.
OAN.2052.
Tribunal cum iudicaverit probationes omnes Bive per teBtium eD'
men sive per documentorum exhibitionem fuisse collectas et aeripta
omnia Servi Dei, quae haberi poterant, in actis esse, audito promotore
fldei, moneat postulatorem ut, si alia habeat, ofterat intra eertum temo
poris spatium, quo elapl'lo, processui finiR imponitur.
OAN.2053.
Iubente iudice et non contradicente promotore fldei, notariUB publi·
cet proeessum; qui seribae a tribunali designato transeribendu8 tradatur.
CAN.2054.
Exemplar proeessus, seu, ut aiunt, tranBumptum, slcut acta arehe-
typo, manu tra.nscl'ibantul' 3.
CAN.2055.
Absoluto transumpto, flat eius collatio cum archetypo a notarlo et
ab eius adiuncto, praesentibus uno ex iudicibos et promotore fldei; qlla
collatione expleta, ad authenticitatem transumpti probandam. tum Dota·
rius tum iudex et promot.or fidei subseriptione sua et sigillo tra1181lDl'
ptum comDmniant.
CAN.2056.
§ 1. Absolota collatione, archetypum clauditur et si.gil.1is monitor in
archivo Ouriae diligenter Rsservandum et nunquam aperiendum Bine te-
nia Sedie" Apostolicae •.
I S. R. C., lltt. eDcrcl. 12 mart. 1631.

2 8. R. C., lDatr. a. 18'78.
3 8. R. C., decr. 8 apro 1889, D. Il .
• S. R. C., Iltt. eDcycl. 12 mart. 1681; des.r. 8 apro 1888. D. Il.
De super tlOA
C., Utt. encycl. 1631.

§ 3. Tr&D.BJDittat· quoque Ordinario deacriptlonem formae Iigilli.
quo transumptum obIdgnavit, ve1 eiuBdem sigilli exemplar.
OAN.2084:.
Item Ordinarius expletum processum de non cultu ad 8aeram CoD·
gregationem per postulatorem transmittat.
OAPUT 11.
De oatIBae 'ntlwuotiofle aplld 8acram Ooragregationem.
ART. I. - De ~ 8criplotv••
OAN.2065.
Statim ac scripta Servi Dei Romam transmissa fuerint, sunt ilIa
quidem eumini subiicienda; sed Sacra Congregatio debet opportune iDft-
stigare utrum, praeter exhibita, alia quoque Servi Dei scripta sive apri·
vatis custodita sive in publicis archivis consignata exstent l.
OAN.2066.
I 1. Revisores scriptorum in sinlUlis causis delipntur a 0ardlDaIi
Ponente, audito Promotore generali fi.dei; eorumque nomina seereto aer·
venturo
I 2. Ad hoc munus a.dsciscantur sacerdotes qui la1ll'ea 880ltem iD
theologia vel, si religiosi fuerint, aequlvalenti titulo sint donati.
CAN.2067.
§ 1. Scripta Servi Dei tradantur o. secretario revisoribu8 ad id au·
nus adscitis lta ut singulorum scriptorum eumen 1lat a duobua mUo-
ribus, quorum alter alteri Bit ignotus.
§ 2. Nihil obsta.t, ai scriptorum Servi Dei numerua inpDa alt, fI1IO"
mino es. in plures partea dividantur, quarum unaquaeque diatinctiB If"
visoribus ·tradatur.
CAN.2068.
§ 1. Iudicium revi80rum debet referre num in scriptiB aHquid babes·
tur quod fidei ac boniB moribus advereetur, et edooere genera.Il qudaa
ratione quaenam indoles, quinam virtutum habitus ve1 defectul ex acri·
ptiB appareant propria fuisae Servi Dei.
§ 2. Hoc iudicium revisores scripto proferant, argumentiB et mo-
nibus suftultum.
OAN.2069.
Si quando indicia revisorum dlscrepent, deBipetur ad llOftIIJI
can. 2066 tertius remor, qui munus suum eodem modo etp1eat.
1 8. R. C., decr. 28 auc. 1918, D. Ill.
II.
OAN. m77.
Litterae postulatoriae, quibutJ personae insigniOreB in dignitate n
ecclesiastica Bil'e civili constitutae Tel personae moralea expoetuJant I
Summo PontUlce ut causae beati1lcationls alicoius Serri Del manUl ...
ponator, otiliter exhibentor, dummodo sponte et ex propria acientia
datae slnt l. .
OAN.2078.
Si, scriptiB perpenBiB, decretom fuerit ad ulteriora procedi ~, Pro-
motor generalis fidei obiectiones soas exaret contra caUlBe introduefio.
nem, quibus reapondeat adl'ocatus causae.
OAN.2079.
§ l. Fidei Promotor generalia obiectionibus ab ip80 pro e&1II&e il·
trodoctione concinnandis praem.ittat 80briam et perspicuam aynopdm,
quae Servi Dei vitam exhibeat I .
I 2. Ad hanc synopBim conscribendaDÌ adhibeat non modo documenta
in sommario rela.~. &ed etiam alia, si qua sint; opportune con8t1lenda l.
OAN.2080.
Obiectiones et reBponsiones breviter et perspicoe, scholasti.ca fere Ile-
thodo, secundum l'eterea Sacrae Oongregationls consuetudines, exarenru.
OAN.208l..
Informationes orales non 80lum ad iudices, &ed etiam ad eoe __
qui suftragium ferre debent, tam in isto iudicio qoam in ceteris, que
secutura sunt, prohibentur.
OAN.2082.
Illdicium circa l'alorem proce8808 informativi ab Ordinario lnst;roeti,
circa famam sanctitatis vel martyrii et circa absentiam cuioslibet
obstacoli peremptorii profertur a Patribus Oardinalibus in comitiiB ordi·
nariis, Oardinali Ponente referente ac proponente dobium: aft ~
Bit commiBftO ifttrod1lctioniB cauBae in cas" et ad efJectum de qtUJ agi'''''
OAN.2OIm.
§ l. Si Patrum Cardinalium iudicium fuerit fal'orablle, proponatv
SanctiBSimo ut signet, Bi placeat, commiBBionem ifttrodtwtlotau ca.,.,.
§ 2. Si SanctiBBimus commismonem signal'erit, SecretariuB Baerte
Oongregationis hac de re decretum conflciat et Pllblici iuria faciat.
OAN. 2084:.
§ 1. Edito decreto introductioniscausae, Ordinarii nihll ultra eirea
eam agere po8sont tdne expre&fIR licentia Sacrae OongregationiR.
1 S. R. O., decr. 15 oct. 1678, Il, n. 7°; lostr. a 1878.

I S. R. C., decr. 26 aUI. 1913, o. VI.
a S. R. C., dect·. 26 aUI. 1913, n. VI.
I 2. 8ervum Dei, cuius causa introduca. tantum est, 1'6t16rabiliB
titulo decorari prohibitum est; et caveant poStulatores ne occasione intro-
ductionia cauaae quidquam ftat in honorem Servi Dei, quod publicum
cultum redolea.t l.
ART. III. - De d'a:uftotN JH"OU8BW .-per tWta ctùtu.
CAN. 2D85.
Signata commisBione introductionis cauaae, a Patribus CardinalibuB
in comitiiB ordinariis particularibus discutiendum est dubium num con·
llrmanda Bit sententia de non cultu ab Ordinario prolata. Si sententia
Patrum Cardinalium cultum pr&eBtitum' fuiBBe edixerit, eorundem Pa~
tram arbitrio, omnibus circumBtantiis attentls, causa suspendatur
quousque omBia signa vetiti cultuB remota fuerint, et ha~ obedientia ad
certum tempus, ab ipsis Patriblls statllendnm, fuerit praestita.
CAN. 2086.
§ 1. Si Ordinarius processum super non cultu nolidum contecerlt
ante causae introductionem, ad eundem processum deveniendum est au-
ctoritate apostolica.
I 2. Ad hunc finem Adei Promotor generalis interrogatoria exaret
guae una cum litteris remissorialibus, de quibus in can. 2087 seqq., a
Sacra Congregatione expediuntur ad iudices ab ipsa designatos.
I 3. Quando agitur de martyribus, in quorum causa. OrdinariuB omi-
aerit procesaum super non cultu instruere ante cau88e introductlonem,
litteris remi880rialibus ad conficiendum processum super martyrio et
caUll& martyrii addatur commissio ad eolligenda. probationes super non
cultu una cùm peeuliaribus interrogatoriis a fide! Promotore generali
propoalti8•.
CAPl1T III.
De proc88ribu8 apo8toliois.
ART. I. - De prOCUItU Gp08toHco ~.
CAN. 2087.
I 1. Edito deereto de non cultu, impetrentur a Summo Pontifice et
expedian.tur a Cardinali Praefeeto litterae remi88oriales, quaa vocant, ad
inatruendum pr0ceB8um apostolieum tum super fama sanctitatls, mira-
culorum aut martyrii, tum super virtutibus et miraculis in specie vel
super martyrio eiusdemque causa li.
§ 2. Bi duo pl'OCe88US distincte fiant; sed primus omitti potest, si
Cardinali Praefeeto et Promotori fidei generali nee neeessarium nee op-
portunum videatur de eontinuatlone famae iterum inquirere.
l 8. B. O., 4ecr. 21 aq. 1818.

I Benedletua XIV, CODat. « Ad .ni"er,tUl 't, 3 eept. 1746.
&70
§ 3. Signata commi_one et nondum edito decreto de non culto, li

periculum &it ne qoidam ocolati teatea interim deilciant, coDCedaDtv
Btatim litterae remiasorialeB ad inBtruendom processum apostolicum IAI-
per virtotibus et miracoliB in specie ve! super martyrio eioademque ca. .,
ne pereaftt probatioM8.
OAN. 2088.
§ 1. Litterae remiaBorialea dentur ad quinque aaltem iudice8, in eco
clesiastica dignitate, Bi ileri potest, conatitot08.
§ 2. Si inter iodices cOOptatU8 foerit Ordinarios, ipae praesidem
agati secus praesea ab ipsa Sacra Congregatione designator; expedit
aotem ot 88ltem praeses non Bit idem llle qui praefoit in informativo
processo 1.
§ 3. Si agatur de pr0ce&8U super miraculiB, nominetur praet.ena
unU8 aaltem peritos, qui sesanonibus tribunalis ad&it et iddicem ropl'f
poMit ut neceB88ria.a lnterrogationes testibos proponat ad maiorem . . .
quendam verborom rerumql1e claritatem.
OAN. 2089.
Littt"ris remissorialibU8 addantor peculiares lltterae Promotoria ce-
neraliB ildei, qolbus d008 sob-promotores deaignet qui eiU8 nomine pro-
cessui adsint.
OAN. 2090.
Interrogatoria conftciantur a Promotore generali fidei IOper ome-
CtiOnibU8 in ca088e introdoctione agitatis et luper testimoniis receptiI
in processo informativo ad normam can. 2050, itemque super extraiudi·
cialibul ioformatlonibU8, quas ipae exquirendas existimaverit, adhibita
quogue opera periti, si de miraculiB agatur.
OAN.2091.
§ 1. Litterae remissorialea traClantur cao88e postulatori qui eu ad
de!egatum praesidem tribonaliB transmittendas curet.
§ 2. Una. Dul mittantur ad allqoem ex 8ub-promotoribul, ciana
et non aperienda nisi in actu examinis, interroga.toria, 8Uper quibu8 qui
inducentur teates, &int interroga·ndi.
CAN.2092.
Iudicea delegati. anteqoa.m muneris obeondi initium faciant, Ordi-
nario oBtendant litteras delegationis. qoi debet eisdem praeatare auD1i1llll
auctorit&tis soae.
OA~. 2093.
§ 1. Receptis litteris remi880rialibus, praeees tribunalis coret quan·
tocios tribunal couvocare et nnnqoam hanc convocationem cWferat ultra
trimestre, ni&i iuRtum intercedat impedimentom, de qoo tamen intra idem
tempUI Sacram Congregationem monere ne omittat.
I 8. B. C., deer. &eD. 22 dee. lS'lO. D. II.
De nro,c.__
O.,
571
CAN. 2100.
§ l. Pro diiudieanda validitate processus habea.tur eongrega,tio, prae·
sentibus Cardinali Baeme Congregationis Praefecto, Cardinali Ponente
et a1iis tribus eiusdem Saerae Congregationis Cardinalibus ab ipso R0-
mano Pontillce electis, necnon Secretario, Protonotario Apostolico, ~
motore generali lldei et Sub-promotore.
§ 2. In congregatione, referente Cardinali Ponente, praelati IUpra-
dicti suum votum proferunt; et· Promotor generalis lldei obiectionee, li
ql1&8 habet, proponit.
§ 3. Bis omnibus discu88Ì8, Patres Cardlnales iudielum fera.nt; quod
si fuerit favorabile et a Summo Pontiftee conftrmatum, decretum de pro-
eeMllS validitate fiat.
ART. III. - De tuàtcto ItUper het"otcttale viri,lIN.

i", 8p6CtetJe'
.t'per tnGrtyrio eimque cauta.
CAN. 210l.
Disceptatio virtutum non ante quinquaginta annos a morte Servi Dei
inchoanda est.
CAN.2102.
Tribus eongregationibus disceptatur de Servi Dei virtutum heroici·
tate vel de eius martyrio eiusque causa; scilieet in antepraeparatoria,
praeparatoria et generali.
CAN.2103.
§ 1. Praelati otJleiales et eonsultores in qualibet congregatione aut·
fragia. scripto proferunt.
§ 2. Postquam omnes praelati et consultores sutIragium auUlO pro-
tulerint tum in rongregntione antepraeparatoria tum in p~eparatoria,
singuli poternnt iterum declarnre, antequam dimittatur congregatio, Ile
a snffragio iam lato recedere.
§ 3. ConclusioneM Mingulorum sntIragiorum scripto mandentur a Be-
eretario et secretae serventur; ipsa vero scripta suffragia Promotori ge-
nerali ftdei tradantur.
CAN. 2104.
In causis confcs80rum discuti debet dubium: an cannet de viril'
tibus theologalibus Fide, 8pe, Oaritate tum in Deum tum in pro4'imd,
neonon de cardinalibus Pntdentia, lvstitta, Temperontia..1 ForlittUlifltl
earumque adnell1is in gradu he,'oico in casu et ad efJecttt.m de quo agitv.
in causis vero mnrtyrum: afa cOfIstet de martyno eiusqU6 causa 6t tlt
Bignis seu miraculis in casu et ad effectum de quo agitur.
. CAN. 2105.
Congregatio antepraeparatoria habetur coram Cardinali Ponente
una cum praelatis otlcialibns et consultoribus.
573
CAN. 2106.
Pro congregatione antepraeparatoria paretur positio quae constet:
1.· Summario ex processu originali desumpto, quod ita conficiatur
ut testimonia et documenta integra producantur;
2.· Advocati scriptura, qua ex dictis in summario vita et heroicitas
virtutum Servi Dei, vel martyrium eiuaque causa paucia illustrentur,
omnino et diligentissime distinctis iis, quae tanquam argomenta ad pro-
bationem atleruntur et iis quae addncuntur potius tanquam admiDiculum
et auxilium probationis;
8.· Synopai Promotoris generalis fidei de qua in can. 2079;
4:•• A.nimadvemonibus Promotoris generalis fidei et responsionibus
adyocati;
5.· Voti. quae a revisoribus super scriptis Servi Dei consèri-
pta sunt 1.
OAN. 2107.
Ne Aat gradUI a congregatione antepraepal'&torla ad praeparatoriam
quando dnae ex tribus adstantium partibus nega.ti.vum protulerint But-
fragium, Diai, re a Oardinali Praefooto ad Bomanum Pontiftcem del&ta,
ia aliter faeiendum duxerit. ,
OAN. 2108.
Oongregatio praeparatoria habetur ab omnibus Patribus Oardina-
libua Sacrae OongregatìoniR, assistentibus praelatis oftlcialibuB et con-
sultoribus.
CAN. 2109.
Positio pro congregatione praepa.ra.toria eonfietur :
1.· Diftlcultatibus Promotoris generalis fide1;
2.· Diftlcultatibu8 quae a consultoribus in suia sutlra.giis propo-
litae fuerint, si Promotori generali non spernendae videantur;
8.· Besponsionibus advocati;
4:•• Documentis nuper repertis sive pro causa sive contra causam,
cum summariis additionalibna sive ad impugnationem live ad defen-
lionem 2.
OAN. 2110.
§ 1. In congregatione praeparatoria Patres Cardinales, auditis con-
sultoribus, decernunt num ad ulteriora procedi possit.
§ 2.. Secretario et Promotori generali fidei, etiam ai rogati non fue-
rint, licet semper interloqui quo magis et quaestio fiat perspicua. et faeta
illustrentur.
OAN. 2111.
Post discussionem res Summo Pontiftci deferatnr a Cardinali Prae-
footo qui Sanctissimum certiorem faciat non solum de exitu discussionis,
sed etiam de praecipuis rationibu8 guae hine inde allatae sunt.
1 8. R. C., decr. 12 mali 1897, D. II. IV; decr. 20 aug. 1913, D. VI.
2 8. R. C., clecr. 12 mali 1897, D. II; decr. 2ft aug. 1918, D. VI.
CAN.2112.
Congregatio generaUa habetur coram Sanetlaai.mo, 888iatentibua PI·
tribu8 Cardinalibus 8aerae Congregationis, praelatia o8lcialibua et COD·
awtoribua.
CAN. 2l13.
Pro congregatione generali paratur novissima positio ad nol'lllllD
.can. 2109, cui adUeienda est brevis relatio ex ollleio confeeta eorom
omnium. quae in causa eouaque acta Bunt, nempe faetum coneordatom.
CAN. 2114:.
In eongregatione generali iudicium an constet de heroieitate virtu:
tum. Servi Dei ve! de martyrio eiusque causa, ipai Summo PontUlci re-
aervatur; conaultores vero, praelati o1Ileiales et Patree CardinAlea votum
tantum eonaultivum femnt.
CAN. 2115.
§ 1. Mandante Sanctisaimo, exaretur a Secretario Saerae Congre-
gationia decretum, quo, nomine Summi PontUleia, authent1ee declaretur
Servi Dei virtutea omnea in gradu heroico vel martyrium bene e&IIe pro-
bata: quod decretum. publicetur tempore et modo a SaIlctiaBimo pne-
scribend1a.
§ 2. Publicato hoc decreto, Servua Dèi nuneupari poteat tHJUnIMlil;
qui tamen titulus nullam publiei eultus permiasionem importa, I.
ART. IV. - De Wicio ....... 8erW Dei tMn.IcuIfe MI . . . .

OAN. 2118.
Il. Pr&eter virtutum heroieitatem aut martyrium, ad beatUlcatio-
nem Servi Dei requiruntur miracula etua intercetudone patrata '.
I 2. Verum. si de martyre aptur et evidenter constet de lIl8ltyrio
et causa martyrii tum materialiter tum formaJiter spectati, aed de8ciallt
miraeula, Saerae Congregationis est decidere an signa in C881l Bdlciut
et, iia defteientibua, an aupplicandum sit SanetiBaimo pro diBpmaatlODe
a ldgnia in C881I.
OAN. mt7.
Ad beatUlcationem Servorum Dei requiruntur duo tantum miracula,
si testea oculati in utroque proceaau tum informativo tum apostolico pro-
bationem virtutum confecerint, vel si testea, in proceaau apostolico ero
eussi, fuerint saltem ex andito a videntibua; tria, si teatea fuerint oculati
in processu informativo et de audita auditua in proceBBU apostolico; qua·
tuor, si in utroque proceaau de virtutibua eonatlterit per 80108 teatea tra·
ditionia et per documenta 3.
l 8. B. O., cJeer. 211 aq. 1111.

I 8. B. O., cleer. 28 apr. 1741•
• Benedletua XIV, deer. c o•• .. noIfIIfolle " 17 luL 1744, I t, 8; ep. c ..... j •
. . . . . I, 22 fabr. 1_, I 1: 8. B. O., cleer. 28 apr. 1141.
,
CAN. 2118.
§ 1. Ad probationem m.il'aculorom duo periti ex ofIlcio inducendi
lunt initio diacU88ionia; et ai ambo fuerlnt concorde& in reiiciendo mi-
raculo, ad ulteriora ne procedatur.
§ 2. Com aaepissime in discussione miraculorum aptur de aaDa-
tione ab aliquo morbo diiudicanda. periti eaee debent in re medica vel
chirurgica celebrioreB, imo, com fieri potest, ii eligantur, qui in morbia,
de quibua in proposito miraeulo agitur, dignoacendia et eurandia aingu-
lari peritia Bint praeditl. .
OAN. 2119.
Vota peritorum, breviter sed dUucide eonacripta rationibusque fulta,
haec duo contineant. acJlieet:
1.° Utrum, ai de aaBatione agatur, is qui eam conaecutus dieitur,
vere sanus haberi debeat;
2.· Utrum faetum, tanquam miraeulom propositum, per naturae
leges explicari posBit, necne '.
OAN. 21JO.
Miraeula diacutienda ent in tribua congregationibua eodem piane
modo qui epra pro virtutum heroicitate statutua est; diacusaioni vero
in una eademque congregatione, excepta generali eoram Sanetisaimo,
nunquam plura qum duo miracula ebiieiantur.
21.21. CAN.
Poaitio pro congregatione antepraeparatoria constare debet:
1.· Informatioue ab advocato conacripta;
2.· Sommario depositionom testium;
3.· Duobua votiw quae circa unumquodque miraeulom pro veritate
a peritis conacripta fuerlnt;
4.· Obiectionibus Promotoris generalis fidei;
5.0 BesponBionibus advocatl.
OAN. 2122.
§ 1. Pro congregatione praeparatoria positio codetur quemadmo-
dum in C&D. 2109 Btatutom est, addito voto peritorum ad DOrBlam § 2.
§ 2. Si in congregatione antepraeparatoria duo periti fuerlnt con-
eordes in a1Ilrmando miraculo, tune unus tantum pro congregatione prae-
paratoria designetur peritua; ai unus tantum peritua pro miraculo ate-
terit, tune duo novi periti ex ofIleio nominentur.
§ 3. Patribua Cardinalibu8 eiuadem Baerae CongregationiB semper
tua eeto plurea, quam praeacripti sunt, peritos designare, ai hoe neces-
aa.riom in C&8U iudicaverlnt.
§ 4:. Licet tamen causae advocato auxilium adhibere alleuiu. periti
in ms reaponaionibus coneinnandill, exeluBO voto, uti aiunt, ad oppor-
t".'fatena.
• 8. B. O., dec!r. 11 oct. 1I'J8. 11, Do l •.
~76
CAN. %128.
Pro congregatione generali serventur praeacripta can. 2113, 2lU.
CAN. 2l.24.
§ 1. Poat decretum approbationis miraculorum nova fieri debet co-
ram Summo Pontiftce disceptatio super dubio: .4n tuto fWOC6tU poaU
ad beatijicaticmem 8enJi Dei.
§ 2. De hoo, audita consultorum et Patrom. OardinaHum senteDtia,
Pontifex decernit, qui. eum volnerit, decretum hae de re eonfieiendum
et promulgandum iubet.·
TITULUS XXV.
De proeessu beatlfttAtlonis Servonuu. Del
,,-
per nam mltns seu ea8US exeeptl.
OAN. 2125.
§ 1. Pro Servis Dei, qui poat pontifteatum Alexandri III et ante
tempus a. constitutione Urbaniana praeftxum ex tolemntia eultum habue-
runt, peti potest positiva approbatio Romani Pontifteis.
§ 2. Ad hoc autem requiritur processus ad normam ea.nonum qui
sequnntur.
OAN. 212ft
Ordina.rius eompetens ad hune processum instruendum est OrdiDa·
rius loci ubi eultus praestatur vel documenta eultuB reperiuntur, salYO
illre praeventionis si istiusmodi OrdinarH plurea Bint.
OAN. 2127.
Ad precea poatulatorÌH Qrdinarius debet:
1.. Scripta Servi Dei perquirere;
2.· Proceasum instruere super fama sanetitatis vitae, virtutum vel
martyrii et mil-aeulorum, quo reapondeatur quaestionibus: an itl Ioco
Bit comtanB et commutaiB lomla et perBuaBio de IGncta 8erft Dei Ma terrù
co-pwerBatione vel de eittB fllGrtgNo et fllarig"i caU8G Mcnon de mhctllit
ad eif'B interceBsionem patrati8; an ibidem de praeBetiti mgeat ipriu 8twri
Dei cultu-s et quibuB obBequiiB 8ervuB Dei honorett,,· 1.
OAN. 2128.
•
Bis omnibus ad Saeram Oongrega.tionem transmissis ad normam
CaD. 2061·2063, dubium : An RigfUlnda, Bit commÌBBio jntrotluctloniB CGlUG6
in eongregatione ordinaria difICuuioni Patrum Oardinalium subiiettur,
referente Oardina.li Ponente 2.
1 8. R. C., deer. geD. 22 dee. 1870, D. I; deer. 11 DOY. 1912, D. l.

I S. R. C., decr. 11 DOY. 1912, D. -l.
1810, l', nov.
:J1
TITULUS XXVI.
De Beatomm eanoabatioDe.
OAN. 2l.36.
Nemo potest alicuilla canonizationem petere aut in eiua honorem
certoa actU8 cultua a Sacra Oongregatione impetrare nisi prius eoDllti·
terit Servum Dei, de quo agitur, inter Beatos vel formaliter vel &eqUi.
l»Ollenter relatum esse.
OAN. 2137.
§ 1. Ut Sacrae Oongregationi de formali aut &equipollenti beatiftea·
tione in casu constet, authenticllm documentum exhlbendum est. .
§ 2. Si documentum hulusmodl non habeatur, legitimua proceMUI
est instituendua ad probandum factum positivae permiBBionls eultua ex
parte Romani Pontificia.
§ 8. Processu abaoluto, edatur in ordinaria congregatione aenteDtia
approbationi Romani Pontificia aubiicienda.
CAN. 21.38.
§ 1. Ad canonizationem Beatorum qui formaliter beatificati 8UDt,
requiritur approbatio duorum miraculorum, quae 8upervenerint poat for-
malem beatiftcationem l .
§ 2. Ad canoruzationem vero Beatorum, qui aequipollenter fuerunt
beatificati, requiritur approbatio trium miraculorum, qnae poat aequi·
pbllentem beatificationem patrata sint I .
OAN. 2139.
§ 1. Cum aliquod miraculum ad intercessionem alicuiua Beati pa.
tratum dicitur, Sacra Congregatio ad instantiam postulatoris decretml
edit, si id Sanctissimo placuerit, de re8umenda causa et de novis pro-
cessibus instruendis secundom normaa in superloribua canonibua tradita.
§ 2. Probata vo.liditate processuum, discussio de novia miraeolia
regitur iisdem legibua quae superius statutae aunt can. 2116-2124.
CAN. 2140.
Poet haec omnia, Romanua Pontifex, auditis votis Patrum Cardina·
lium et consultorum, si et quando opportunum iudicaverit, decretum feri,
quo decernit tuto I)rocedi p088e ad 8011emnem Beati canonizationem.
CAN. 2141.
Sollemnls Beatorum canonizatlo, postquam in ConsiBtorio decreta
fuerlt, fit servatis ritibU8 et 8011emnitatibus in Romana Curia receptia I.
"'.'Ione _,
l Benedletua XIV, dee.'!'. « a.... e" 17 luI. 1744, I 2, 8; 8. R. C., decr.
23 apro 1741.
I 8. R. C., decr. 11 nov. 1912, D. 7.
, Benedlctua XIV, colUlt. « Ad SefHIkra _, 28 nov. 1741, 11-15; conat. « A. ,.......
" ... -, ~ mart. 1762, I 20.
579
PARS TERTIA
DE )[ODO PBOCEDENDI
IN NONNULLIS EXPEDIENDIS NEGOTDS
VEL SANCTIONIBUS POENALIBUS APPLICANDIS
OAN. 2142.
In proceBSibus de quibus infra, adhibeatur semper notarius, qui
scripto consignet acta quae ab omnibus subscrlbi debent et in arehivo
servarl l.
OAN. 2143.
§ 1. Quoties monitioneR praescribuntur, hae fieri debent ve! oretenus
coram cancellarlo aliove ofIlciali Ouriae aut duobus testibus, vel per epi·
stolam ad normam can. 1n9 li.
§ 2. Peractae monitionis eiv.sque tenorls documentum authenticum
in actis servetur li.
§ 3. Qui impedit quominus monitio ad Be perveniat, habeatur pro
monito.
CAN. 2144.
§ 1. Examinatores et consultores ac notarius debent, interpoaito ab
initio processus iureiurando, servare secretum circa omnia quae ratione
sui muneris noverint ac praesertim circa documenta occulta, discepta-
tiones in consilio habita8, ButfragiOrum numerum ac motiva. &.
§ 2. 8i huic praescripto minime paruerint, non solom a munere
amoveri debent, &ed alia etiam condigna poena ab Ordinario, servatia
servandis, plecti poterunt; ac praeterea damna, si qua inde secuta sint,
Barcire tenentur '.
CAN. 214ft
§ 1. In iia proce88ibus summarie procedendum est; at duo ve! tres

testes live ex oftlcio arcessiti aive a parte inducti audiri non prohibentur,
nisi OrdinariuB, auditis parochis consultoribu8 BeU examinatoribus, existi·
maverit partes eos inducere ad moras uectendas '.
§ 2. Testes et periti, nili iurati, ne admittantur.
l B. C. CoDaIIt., decr. « .IIa.riftUI CVrtl ., 20 auge 1910, can. lO, I 1.

I B. O. CoDB1st., decr. c .II....." 011,.,. •• 20 auge 1910, can. 1.
a B. C. CoDB1st., decr. c JladmG cv,.,. •• 20 auge 1910, can. 1.
, B. C. CoD8I8t., decr. c Jlumna 011,.,. ., 20 auge 1910, can. 7, I 1; 8 oct. 1910, ad 12;
deCI'. D febr. 1IJ2.
I B. O. CoD81It., decr. c JladtIIG 0IIrG •• 20 aug. 1910, can. 7. I 2-
• B. C. CoJudst., decr. «Jla.itIIG 0IIn1 ., 20 auge .1910, can. D, I 2-4.
680
CA.N. 2146.
§ 1. A definitivo decreto unicum datur iuria remedium, idest re-
curaus ad Sedem Apostolicam l.
§ 2. Quo in castI ad Sa·nctam Sedem omnia. acta processus tl'8D8ll1ii·
tenda sunto
§ 3. Pendente recursu, Ordinarius paroeciam vel beneftcium guo ele·
ricus privatus sit, aUi stabiliter conferre valide nequit.
'fITULUS XXVII.
De mode proeedendi In remotione paroehorum inameTibillum.
CAN. 2141.
§ 1. Parochus inamovibilis a sua paroecia amoveri potest ob eausam.
guae ipsius ministerium, etiam citra gravem suam eulpam, noxium aut
saltem ineftlcax:
A
reddit I .
§ 2. Bae causae sunt praesertim quae sequuntur:
1.0 Imperitia vel permanens infirmitas mentis aut corporis, guae
parochum suis muneribu8 rite obeundis imparem reddit, Bi, iudicio Or·
dinarii, per vicarium adiutorem bono animarum provideri nequeat ad
normam can. 415;
2.° Odium plebis, quamvis iniuBtum et non universale, dummodo
tale Bit, quod utile parochi ministerillm impediat, nec brevi cessaturum
praevideatur;
8.° Bonae existimationis amissio penes probos et graves viros, sive
haec oriatur ex levi vivendi ratione parochi. sive ex antiquo eius crimint
quod nuper detectum eximatur iam poena ob praescriptionem, BiTe ex
facto familiarium et eonsanguineorum quibuscum parochus vivit nisi per
eorum discessum bonae parochi famae Bit satis provisum;
4.° Probabile erimen occultum, parocho imputatum, ex guo Ordì·
narius prndenter praevidet magnam in posterum oriri posse ftdelium
otlensionem;
5.° Mala rerum temporalium administratio cum gravi ecclesiae aut
benefieii damno, quoties huie malo remedium afferri nequeat BiTe anfe. I
rendo administrationem parocho, sive allo modo, qllamvis aliunde paro-

ehus spirituale ministerium utiliter exerceat :s.
l BeDedlctus XIV, consto c Ari mUltanU• • , IO mart. 1742, 1 23; S. C. C., S ........
21 lun. 1623.
I O. 38, O. XVI, q. 7; Conc. Trldent.., sess. XXI, d6 reI., c. 6; Bened1ctua XIV, ClOIIIt.
c Ari mU(tantiB ., SO mart. 1742, 112; S. O. Conslst., deer. c Maei .... CIlN _, 20 aug. 1I1e;
IS. C. O., Plaanm., 14 mall 183f1.
:s C. 4, X, rle c'erico aellrotante ve' debilitato, III, 6; Benedlctua XIV, CODSt.. c AI
m''''antiB ., 30 mart. 1742, I 12, 25; S. C. Ep. et Ileg., Albeft., 15 00. 1601; NONriea..
1218n. 1tJO.J; Tiburtina, 20 lune 1831; Lublinen., 8 mart. 1898; S. C. Consist., decr. cIl_""
OIIra ., 20 auge 1910, can. 1; S. C. C., Pltlcenti/la, 22 nov., 6 dee. 1727; B'-,e"ert., 2l ltal.
681
CAN. 2148.
§ 1. Quoties, prudenti Ordinarii iudicio, in unam ex causis de quibus
in can. 2147 parochus incidisse videatur, ipsemet Ordinarius, auditis
duobus examinatoribus et veritate gravitateque camme cum eis discussa,
parochum scripto vel oretenus ad paroeciae renuntiationem intra certum
tempus faciel'ldam invitet, niai agatur de parocho vitio mentislaborante l .
§ 2. Invitatio, ut acta valeant, continere debet causam quae Ordi·
narium movet et argomenta quibus ipsa innititur I.
CAN. 2149.
§ l. Si parochus intra praestitutos dies nee renuntiet nee dilationem
postulet neque causas ad ,.motionem invocutas oppugnet, Ordinarius,
postquam constiterit et invitatiollem ad renuntiandum, rite faetam, pa·
rocho innotuisse et ipsum quominus responderet legitime imp~tum
non fuisse, eum statim a paroecia amoveat, quin teneatur praescripto
can.21M I.
§ 2. Quod ai non conRtet de superius indicatis duobus adiunctis, Or·
dinarius opportune provideat aut iterando invitationem ad renuntiandum
aut prorogando tempu8 utile ad respondendum •.
CAN. 2150.
§ 1. Si parochus paroeciae renuntiet, Ordinarius paroeciam ex re·
nuntiatione vacantem deelaret '.
I 2. Potest vero parochus, loco eausae ab Ordinario invocatae, aliam
ad renuntiandum afferre sibi minus molestam vel minlls gravem, dllm·
modo vera et honesta sit, ex. gr., ut obsequatur Ordinarii desideriis l .
. § 8. Renuntiatio fieri potest non solum pure et simplieiter, sed etiam
Bub eonditione. dummodo baee ab Ordinario legitime acceptari possit et
reapse aeceptetur. et firmo praeseripto can. 186 '.
CAN. 2151.
Parocbus, si oppugnal'e velit eausam adductam in invitatione, potest
dilationem ad probationes aft'erendas postulal'e, quam Ordinarius pro
8UO prudenti arbitrio concedere potest, dummodo ne sit eessura in de·
tl'imentum animal'um a.
Il Ilug., 22 sept.1742; 8ellutle.... 29 lui., 19 Ilug.• 9 sept. 1775; Taurimffl .• 7 luI. 1855;AcM",t1·
'ma. 31 mart., 22 aept. :lt!6G; Colonlefl., 26 apr., 5 fuI. 1856; l,tmburgen., Z1 lun., 19 dee. 1857;
HerPripoJetl.• 22 dee. 1800; Albten .• 1 sept. 1883. 19 lan. 1884: Premialicll .• 18 lun .• 20 aug.
1887; 8"ala'6tI•• U dee. 1895,25 lui. 1896; S. C. de Prop. Fide. lO lan. 1757.
I S. O. Constst., decr. « Mazhtl,. cura D, 20 Ilug. 1910, can. 2, 3. 8, 9, lO, Il,3.
2 S. O. Conslst., deer. c Jla~jma cura l, 20 aug. 1910, can. lO, • 2, 3, can. 11.
:I S. O. Constat., deer. c Jla:r'ma cura l, 20 aug. 1910, cun. lO, I 4, can. 14, Il .
• 8. O. Conslst., decr. c Jlaz'ma cura l, 20 Qug. 1910, can. 14, I 2.
a S. C. Conslst., deer. i Mazima cura l, 20 aug. 1910, can. 13, I 8.
I S. O. Conslat., deer. c Malftma curo l, 20 aug. 1910, can. 18, I 2.
7 S. O. Conslst.• decr. 'c JlaaJfma cu,'a l, 20 aug. 1910. can. 13, I 1.
a 8. O..Conslst., decr. c JloaJll7&G c'Ira », 20 Qug. 1910, can. 12, 15, I 1.
OAN. 2152.
I 1. Bationes a paroeho contra invitationein addnetaB Ordinari1ll,
ut valide agat, auditia iisdem exJlminatoribus de quibus in can. 2148,11,
perpendat, approbet aut reiieiat l.
§ 2. Decisio, Bive drmativa tuerit sive negativa, paroeho aipiA.
cetur decreto I .
OAN. 21M.
§ l. Oontra decrctum amotionis pote8t parochus intra decem dieI
recursum interponere apud eundem Ordinarium, qui, ne inftlide apt,
debet, auditis duobuB paroehia conBultoribuB, novas allegatioDe8 ab
eodem paroeho intra decem dies ab interpoBito recursu produceodII.
Bimul cum ra,tionibuB primo allatis, examinare, approbare aut reiieere '.
I 2. Paroehus potest eos testes inducere ad normam can. 2145, Il,
qUOB prima vice se inducere non potuisse probaverit.
§ 3. Decimo decreto nota paroeho 6at.
21M.
OAN.
§ 1. Amoto paroeho Ordinarius, exa~toribus Tel paroehiB COD'

Bultoribus, qui partem habuerunt in amotione decernenda, in conailium
adseitis, pro viribus consulat sive translatione ad aliam paroeciam nl
assignatione alius oftlcii aut beneftcii, Bi ad haec idoneu8 Bit, sive pen'
Bione, prout C8.BUB ferat et adiuncta permittant ~.
§ 2. Oeteria paribus, in proviBione favendum magia renuntiantl quam
amoto '.
OAN. 2155.
Negotium novae proviBionis paroehi amoti potest Ordinarius 11ft
ip80 amotionis decreto sive postea, quamprimum tamen, expedire I.
OAN. 2156.
§ 1. Sacerdos a paroecia amotus debet quamprimum 1i.beram relin·
quere paroecialem domum, et omnia quae ad paroeciam pertinent DOfO
paroeho vel oeconomo ab Ordinario interim deputato tradere '.
§ 2. Si autem de inftrmo agatur qui e paroeciali domo Bine ineom·
modo nequit allo transferri, Ordinarius eidem rellnquat eius uaum etiIm
exelnBivum, eadem necessitate durante I.
8. C. CoD81st., decr. c Ma,"fIIG CtWG _, 20 aug. mo, caDo 19.

1
I8. C. CoD8lst., decr. c Maei"", ClIni _, 20 aug. mo, caDo m,21.
3 8. O. Conslst., decr. c M_.... CliNI _, 20 aug. DIO, can. 22-215 .
• 8. C. Conslst., decr. c .Il_.... CUnI _, 20 aug. 1910, caDo 28,27, I l, 2; 8. C. C.,
.""'''• ., 21 luI., n aug., 22 aept. 1742; H6f"MpolfJfl., 22 dee. 1880; Conoorcliela., 20 fabr. S.
I S. O. Conslst., decr. c .Il_fIIG ".nI _, 20 aug. mo, can. 27, I a.
• S. C. CoDsIst., decr. c .Il_fIIG ClIni _, 20 aug. .191.0, can. 28.
, S. C. CoD8lst., decr. c Ma:nfIIG CtfNl ., 20 aug. DIO, can. 28, Il.
I 8. C. CoD8lst., deer. c .II_fIIG ClIni ., 20 auc. 1910, can. 28, I 2.
CAN. 2184:.
Si parochus eonsiHo ac suasionibus OrdiDarii non obaequatur, 1'1'
tlones in scriptis exponat.
CAN.2185.
Ordinarlus, si, non obstantibus allatis causis, iudieet a proposito non
esse reeedendum, debet, ut valide agat, auper eisdem causis audil'e dUGI
parochos consultores, et eum eisdem perpendere adiuneta in quibua vero
satur tum paroecia a qua. tum paroecia ad qua." et rationes quae tranala·
tionis utilitatem aut neeessitatem suadent.
CAN. 2166.
Si, auditis parechis, Ordinarius translationem peragendam eenseat,
paternaa exhortationes iteret ut parochus voluntati sui Superioris mo-
rem gerat.
CAN. 2167.
§. 1. Bis peraetis, si parochu8 adhue renuat et Ordinariu8 adhue
putet translationem esse faciendam, parocho praeeipiat ut intra certum
tempus ad novam Be eonferat paroeciam, eidem in scriptis signiflC8D8,
elapso praeftnito tempore, paroeciam, quam in praesens obtinet, ipao
facto vacaturam esse.
• § 2. Hoc ~mpore inutiliter transaeto, paroeciam TIlc&ntem dee1aret.
. TITULUS XXX.
De modo proeedendi eontra elerieos non resldentes.
CAN.2168.
§ 1. Parochum, canoniell~ aliumve elerieum, qui residentiae legem,
qua ratione benefteii tenetur, negligat, Ordinarius moneat, et interim,
si agatur de parocho, eiusdem' impensis provideat ne salua aniroarum
detrimentum patiatur 1.
§ 2. In monitione Ordinarius recolat poenas quas inenrrunt elerici
non residentes itemque praescriptum. ean. 188,· n. 8, et elerico signifieet
ut intra eongruum tempus ab eod.em Ordinario deftniendum reaidentiam
instauret.
CAN. 2169.
Si intra praestitutum terminum elerieus nee residentiam inatauret
nee ab'sentiae causas afferat, Ordinarius, aervato praescripto can. 2l49,
deelaret paroeciam alindve benelicium vacare I.
l C. 28, X, de af)f)ella'Io,"" ..., 'reev.allott'''''' e' relo'lotal&.., II, 28; c. 16, X, ~. et.
rwt. ncm reaftlettU"". 'n eccJelfG ve' J1t'Gebeftllo, III, 4; CoDC. TrldeDt., aeea. VI, .. n/.•
c. 2; 8888. L~III, de "-I., c. 1.
2. C. 28, X, de Gf)pe'lotfcml"/I', reev.alfoAl"", et reJatfoftUm., II, 28; c. 4. 8, 10. 11.
17, X, de clerlcfl tlon re.ldeft""'" 'ti 6t'CleriG " ' "..."ettdG, III, 4; B. C. C., 'Vercella.
15 dee. 16110, ad l; Trltlen''-cJ, 8 et 24 sept., S dee. 1729; CUettUH, 11 DOT., 1 dee. l11L
TITULUS XXXI.
De modo proeedendl eontra elerlcos eoncnblDarl. .
OAN. 2176.
Ordinarius clericum qui contra praescriptum can. 133 mulierelll
auspectam secum habeat aut quoquo modo frequentet, moneat ut· e8II
dimittat vel ab eadem frequentanda aese abatineat, comminatia poeIIiI
in cleriCOB concubinarios can. 2359 atatutis •.
21.77.
OAN.
Si clericua neqne praecepto pareat, neque reapondeat, Ordinari.,
poatquam Bibi conatiterit id clericum praestare potuisae:
1.· Eum anapendat. a divinis;
2.· Parochum praeterea atatim paroecia privet;
3.· Olericum Vl'ro qui alind beneficium Bine animarum cura habet.
Bi, exacto bimestri tempore a auspensione, BeBe non emendaverit, prDet
dimidia parte fructuum beneficHi post alios trea menaea, omnibu8 bel.
ficli fructibns; post alios trea menBeS, ipaomet beneficio s.
OAN. 2178.
Si clericus non obediat, &ed causas excusationiB adducat, Ordinari.
debet Buper eisdem audire duos examinatorea.
21.79.
OAN.
-
Si, auditis examinatoribua, Ordinariua exiatimaverit allatas ca_
non eaae legitimu, id clerico quamprimum Bigniftcet eique det fol"lUle
praeceptum ut intra breve tempua a Be de1iniendum pareat.
OAN. 21.80.
Parochum amovibilem inobedientem Ordinariua atatim ad nol'DWl
can. 2177 coercere potesti si vero &gatur de clerico qui, bene1lcium i.Da-
movibile obtinens, non paret, &eli novas allega.t deductiones, Ordinariu
eas ad e.~amen revocetad normam can. 2178.
OAN. 21.81.
Si ne eae qnidem iudicentnr legftimae, Ordinariua clerico ~
praecipiat ut intre. congrnum tempu8 mandato obtemperet; quo tempore
inutiliter transacto. procedat ad normam can. 21.77 s.
l O. 22, D. LXXXI; e. 24. 8, X, de oo1lo"'''''foIIe cIerlcor.. et .......... m, t

OoDe. Trldent., &e88. XXI. de reI.• e. 8; leSS. XXV • .d~ reI.• C. 14; Bened1ctua XIV, c.B.
c Ad "'''''11''''' _, CII'" _.
30 mart. 1742, I 12, 25; S. O. Oon81st., deer. c Il...... 20 _. ,
1910, can. 1, D. 9D; S. O. O., BraclwJreB.. menle DOV. l.II88, ad 1.
I O. 29, D. LXXXI; e. 8, 4, 8, X, de collaW'atfotae clericorw. et .......... ID.: ,
OoDC. Trldent., 8e88. XXI, de reI.• e. 8; 8e88. XXV, de reI.• e. 14; BeDedletall XIV. CIIIIIIl
c Ad ..."",.",.. _. 30 mart. 1742, I 12, 25; 8. O. Ep. et Bee., B,. ...bergeII •• 17 -q. _
8. O. O.• 8polet,.IIIJ. 7 lui. 1880.
3 Cone. Trldent., 8e88. XXI, de reI, c. 8; 8e88. XXV, de reI., c. 14; Bened1etna DV.
colUlt. c Ad ..."lfanti. _, 30 mart. 1742, I 12, 25.
Ordini.8 Praedf.catoru.m,
18.J8, l; S . .4l1uf'hae GOll101'"m, :li
8Ug.,
O. O., Lackmlm., 8 api'. 1848; 8. Aqathae Gothorum, 1858; N erltonlm.,
187li; Patavlnn, 18S0.
1863, 8 luI.,
mano 1M3; Bononien., nol'.

ad 2; TJucUHaeft., 8
LlBER QUINTUS
DE DELICTIS ET POENIS
PARS PRIMA
DE DELICTIS
TITULUS I.
De natura deUetl el1l8que dblBlone.
OAN. 2l95.
§ 1. Nomine delicti, iure ecclesiastico, tntellilitur externa et mora·
Uter imputablliB Jegis violatio cui addita Bit 8&Ilctio canoniCa saltell
indeterminata l.
i 2. Nisi ex adiunctis aliud appareat, quae dicuntur de delictis, ap-
plicantur etiam violationibus praecepti cui poenalis 8&Ilctio adnexa sito
OAN. 2198.
Qualitas delicti desumenda est ex obiecto legis; quantitaa vero dime-
tlenda non 80lum e1· diversa gravitate leglB laeàae, sed etiam ex maiore
minoreve imputabilitate aut damno illato I.
OAN. 2197.
Delictum est:
1.° Publicum.. si iam divulgatum est aut talibU8 contigit Ben ver-
.tur in adiunctis ut prudenter iudicari possit et debeat facile divnl·
gatum iri;
2.° N otorium ftot0ri6tate iu';'.1 post sententiam iudicis competentil
guae in rem iudicatam tranBierit aut post confesBionem delinquenti8 iD
iudicio factaIn ad normam can. 1roO:
3.° Notorium notorictate facti. Bi publice notum Bit et bi talibOl
adinnctis commissum, ut nulla tergiversatione celari nulloque luria 81lf.
fragio excusari p088it;
1 C. 11, D. XXXII; c. 47, D. L; c. 1, D. LXXXI: c. •, C. Il, q.5; c. 21, C. D, q. ~

'foIHJ.
c. 14, 20, D. I, de poeM'.; c. 4, l'i, X, de 'eMporlb•• ord....
"'., I, 11; c. 88, 84, 41, X, de aftllOl&"'. el IMI GZtqf4'" pro ..",..,....ha ...,.,.r. .,., ",.....,.
el fllGlUcrle onr,. .....
""r, V, 3.
I C. 1.9, D. I, de fJ08f&".; c. 1, D. v, tle fIOftit.; c. 8, X, de 1I0f11'cUfo f1OIH,. .... fId
o......, v, 12; B. C. de Belliloala, 4eer.. 18 mali 1m, D. I. - Vide etlam eIID. 22lS, • 1.
681
4:.° Occultum, quod non est pubUcum; occfdtum ma.terialit6r, si

latea.t delictum ipsum; occultum Iorma.liter, si eiuadem imputabilitas 1.
OAN. 2198. \
Delictum quod unice laedit Ecclesiae legem, natura sua, sola eccle-
siastica auctoritas penequitur, requisito interdum, ubi eadem auctoritaa
necessarlum vel opportunum iudicaverit, auxilio brachii saecularis; deli-
ctum quod unice laedit legem societatis civilis, iure proprio, salvo prae-
seripto can. 120, punit civilis auetoritas, licet etiam Ecclesia Bit in illud
competens ratione peccati; delictum quod laedit utriusque societatis
legem, ab utraque potestate puniri potest I.
TITULUS II.
De Imputabilltate deUetI, de faosla mam aggravantlbos
ve) m1nuentlbos et de luridi. deUetI el'eetlbus.
OAN. 2199.
Imputabilitas deUcti pendet ex dolo delinquentis vel ex eiusdem culpa
in ignorantia legis violatae aut in omissione debitae diligentiae; quare
omnes causae quae augent, minuont, tollunt dolum aut culpam, eo ip80
augent, minuunt, tollunt delictllmputabilitatem '.
l O. 11, D. XXXII; c. aa. 84, D. L; c. lG-21.. O. Il, q. 1; c. 20, O. Il, q. G; c. 21,'22, O. XI..
q. 8; c. 28, O. XXXII, q. Ii; c. 81, D. I, tIe poeti".; c. 4,17. X. de tempori"" orcIlfIG'fcm,,,,,
e' ,,"all'aCe orcII"""dor'II.., I, 11; c. 2, X. tIe ol/lelo I,",1eNI ord'""ri', I, 31: c. 4, X, " lu"
",... II, l; c. 13, 14, 2i, X, "a,,.IIa'Iott'''.8, recuotlott''''' e' re'a'to",,,... II, 28; c. 7, 8,.
lO, X, de coAo"U.'1otte clerlooru.. et ....tenI... III, 2; c. 9, 12, X, tIe GOCUa.,Iott.""., ."",..
•,IIotI'' ' et """""""_,,,... V,l; c. U. 13, X, de fttllOftta, e' tifi Gl,p'" JWO ."rUualI"..
ellJJf.ga'..r f1e' JWOIIri''''v, V, 8; c. 16, X. de ",,.,.tlolle OIIt1011Wa. V, 34; c. 24, X, " "erbo·
rum """Jlcatlotte, V. 40; c. 8, de a,,.",,I1oft''',,, Il. 16, In Vlo; c. 1, tIe CfINi"... alae'eo-
",,,... et fWOOtfratlott,,,,,. III. 20, In Vlo; Ocmc. Trldent., .... Xlv, tIe ref•• c. 7; se88. XXII ..
de reI.• c. 7: SlxtwI V, coD8t. c Btfnzer&.t... I, 28 oet. 11188. 12; Benedlctus XIV, ep. encycl.
c BIIJJ0lIl,,'"'' l, 18 oet. 17158, 1 4-7; S. O. de Prop. FIde. 1DIItr. <ad Vlc. Ap. Sutehuen.),
29 apro 11M; 1DIItr. 20 oet. :DISt, D. 7.
I O. 2, C. XXIII, q. 8; C. 22, 88, 42-44, O. XXIII. q. 15; C. 1, 14, X, de ol/lcio I ..dlm. orci"
ftGrl', I. 81; C. lO, 1B, X, tIe "clte'la, Il, 1: C. 8, X, de loro compete,,", Il, 2; C. 9, 13, X,
dr Il.et''ettci., V. 7; c. 18, X, Ile MCfJ8ft"" "..elcltorufll e' .. "d'toruM, V, 81; C. UD.,
de .,.,.. regulcIri••, III, 11, ba Vlo; C. 11, Ile luIere'leNI, V. 2, In Vlo; C. 5, de ~,
V, 9, ID VIo; Ocmc. Trldent., &e8II. XXIV, de ref• . .,ri.... C. 8; &e88. XXV, de """larib ..,
C. IS; de reI., C. 20; MartlDus V (ba CoDC. CoDStalltlen.), coDat. c Ittter cune'". I, 22 tebr.
1418. art. 14, loaDDis Bua. damD., art. 32, de quo errorum Wloletr et Bua 8USpeetl Inter-
ropDd1: Paulus IV, coDat. c C".. ellJJ .,oa'olcl,•• I, 16 tebr. 1.5G9. 1 7; Clemens XII, Htt.
ap. c I .. etnl,..,." Il, 28 apro 1788, 1 4; BeDedlctus XIV, coDat. c Pf"Otltda8 Il, 18 mart. 1751,
1 8; 8. C. Ep. et Rea., Ba'neorel1k"., 17 sept. 1601.
a C. 38-40, 48-Gl, D. L: C. 6, D. I.V: C. 111, O. I, q. 1; C. l, 12. C. I, q. 4; C. 102, 110,
O. XI, q. 8; C. 1. 2, 15-11, C. XV, q. l: C. 3, 4, C. XXII, q. 2; c. 13, 14, 19, C. XXIII, q. 5:
C. 40, C. XXIV, q. 1; C. G, C. XXXIV, q. 1 pt 2; C. 117, D. IV, Ile COJI8.: C. 5, X, de Illa, q."e
'" met..."e 011"" 1111"'. I, 40; C. 11, X. de "",,,.. ria, III, 28; C. 3, X. de ""p'laMO et n..
eflee'", III, 42; C. 83, X, de .'fIIOftta, et "e alUlII'" JWO .""'uGll",,. ed,,,',,r t1e1 promi'.
fa, ..r, V. 8; C. 3, X, tIe "la, q,,' 111108 ocoIderv,,', V, lO; C. 1-8, 9, 13-15, 18, 19, 22, 23, 25, X,
CAN. 2200.
§ 1. Dolus heic· est deliberata voluntaa violandi legem, eique oppo-
nitur ex parte intellectus defectus cognitionis et ex parte .voluntatia de-
fectus libertatis I.
§ 2. Posita externa legis violatione, dolus in foro externo praesu·
mitur, donec contmrium probetur '.
CAN. 2201.
§ 1. Delicti sunt incapaces qui actu earent usu rationis '.
§ 2. Habitualiter amentes, licet quandoque lucida intervalla babeant,
vel in certis quibusdam ratiocinationibns vel actibus sani videantur, de-
licti tamen incapaces praesomuntur 6.
§ 8. Delictum in ebrietate voluntaria commissum aliqua imputabi·
litate non vacat, sed e& minor est quam com idem delictum eommittitur
ab eo qui sui· piene compos sit, nisi tamen ebrietas apposite ad delietum
pa.trandum vel excusandum quaesita sit; violata autem lege in ebrietate
involuntaria., imputabilitas exsu1at omnino. si ebrietas usum rationis
adimat ex toto; minuitur, si ex parte tantum. Idem dicatur de aliis simi·
libus mentis perturbationibus '.
§ 4:. Debilitas mentis del1cti imputabilitatem minuit, sed non tollit
omnino.
• CAN. 2202•
§ 1. Violatio legis ignoratae nullatenus imputatur, si ignorantia tue-
rit inculpabilis; secus imputabilitas minuitur plns minnsve pro ignorano
tiae ipsius culpabilitate l.
de AofJItcCtl«O 1IOI".,ano "l CGItIOa., V, 12; c. 8, X, . . oIerioo e.cotJl"'''.lcsto• ..,.uo, ""

'.'ertlk,o ",'n"tra.te, V, 27; c. l, X, . . '.' '61&"" UOOfIMI&w.ktJt"",". V, 88; c. 2, de CDIIIti-
,,,,Con,,,.... I, 2, ID VIo; !leg. 23, R. J., ID VIo; c. r.o.tkU«O t'Oltt.l4rlo Hl CIIIttIIl,
aD., . .
V, 4, ID Olem.
l O. 88, 40, 47, D. L: c. 6, D. LV; c. Ul, O. I, q. 1; c. l, C. I, q. 4; e.. 102, 110, O. D.
q. 8; c. 1, G, 8, 8-11, O. XV, q. 1; c. 8, O. XXII, q. 2; c. 18, 141 18, O. XXIII, q. &;c. U.
O. XXVI, q. 2; c. G, X, de 11.".
qMe '" fll6'''1116 CCI"" Il''.',
I, 40; c. 8, X, ". . ."tu. "
MII' etlec'". III, 42; c. B. X, de Ma, QW' IIlUJ1 ocoUet'W.t. V, lO; c. 1,17,22, X, . . . . . .
cUlo w'"ntano "l OfIItUIa., V, 12; c. 8, X; .. cZerioo e"comm".iCClto. fIeJIoIUo. "l .",.
dleto ",'n"traftte, V, 27; c. 2, de COftItIt"tioR'''''', I, 2, ID VIo; c. aD., . . r.otKkWlo .,..
'ano 116' ""'IUIlI, V, 4, ID Olem.
I C.48, 47, D. L; c.12, o. I, q. 4; c. 13, O. XV, q. 1; c. l, X, .. ",....... HoII'...,
II, 23; c. 4, X, .. '6fttentl. uCOfft",,,nktJtUJn", V, 88.
I O. 1, B, D. VI; c. 2, Go9, 12, O. XV, q: 1; c. aD., de AotIIlcldio t1Ol...eano "' ClaIICli.
V, 4, ID Olem .
• 0.14, O. III, q. 8; c. G, O. XV, q. 1; c. un., de 1aotMcId«O tIOltt.l4no . , OUHN, V,4-
ID Clem.
a 0.1, D. VI; c. 7, 9, O. XV, q. 1.
I C. 18, D. XXXVII; c. 12, O. I, q. 4; c. 102, O. XI, q.8; c. l, l, O. XV, q. 1; c. S.
C. XXII, q. 4; c. :n, O. XXIII, q. 4; c. 41, C. XXIV, q. 1; c. lO, O. XXXII, q. 7; c. 2, X. ,.
""o""',
coftltft"'loftl,,.... I, 2; c. 8, X, de cIctico 6.110IJftI"'''.ICG'o, " l IntenNclo ......1NtIIt.
V, 27; c. 9, X, de ',.'"r'" '.'0,
et d.",tIO V, 88;c. 82, X, . . ""16ft",, ~
V, 39; c. 2, de COftItUw,«Onibw" I, 2, iD Vlo; c. 2, . . temJHHi* ",.."-.,I0Il.", et ,....,."
ordmandOf'tl"', l, 8, ID VIo; c. 2, de "'''qll''- ., ""era'«OM ,a.otonla. DI, 12, ID BUnftl.
-com.; Conc. Trident., &e88. XXIV, de reI. ""'t"'m., c. I.
693
i 2. Ignorantia BOliuI poenae imputabilitatem delicti non tollit, &ed

aliquantum minuit.
§ 3. Quae de ignorantia atatuuntur, valent quoque de inadvertentia
et errore l.
CAN. 2203.
§ 1. Si qui8legem violaverit ex omissione debitae diligentiae, impu-
tabllital minuitur pro modo a prudenti iudice ex adiunctia determinando;
quod li rem praeviderit, et nihilominua cautionea ad eam evitandam omi·
aerit, quaa diligenl quivil adhibui88et, culpa est proxima dolo I .
i 2. 08BU8 fortuitu! qui praeviderivel cui praevi80 OCCUl'ri nequit,
a qualibet imputabllitate eximit I.
OAN. 22M.
Minor aetal, niBi aliud constet, minuit delicti impntabilitatem eoque
magis quo ad infantiam propins accedit '.
2205. OAN.
i 1. Vis phyBica. CJ.uae omnem adimit agendi facultatem, delictum
prorsus exclndit '.
§ 2. MetUB quoque gravis, etiam relative tantnm, necessitai, imo et
grave incommodnm, plerumque delictum, si agatnr de legibns mere eccle-
siaeticis, penitu8 tolluDt '.
i 3. Si vero actua Bit intrinsece malus aut vergat in contemptum
idei vel ecclesiasticae auctoritatis vel in animarum damnum, causae, de
quibu8 in § 2, delicti imputabilitatem minuunt quidem, aed non auferunt '.
§ 4:. Oausa legitimae tuu-lae contra iniuBtum aggressorem, si debi-
tum servetur moderamen~ delictum omnino aufert; &eCO imputabilitatem
t&ntummodo minuit. sicnt etiam causa provocationis '.
1 O. 2, O. XV, q. 1.; c. 8, ., C. XXII, q. 2; c. 28, O. XXII, q. 4; c. 4, X, le aetltetltu.

NOOta"'....~'lotIu, V, 89.
I C. 87, 42, 43, 46, 49, 150, D. L; c. 12, C. I, q. 4; c. l, X, de CII,tod'" BucAa';'tlae,
clarlatJltJtu e' sl'or..", IIJCnItJI6tI'ont"', III, f4; c. 3. X, de 111., qu'11'* occfdervn" V, lO;
c. D, X, de 11()""cfdio i1Ol.....~rio tHll OIJIIIGU, V,12: C. 7, X, de cri""M I ...., V, 20; c. 2,
a, 9, x, de 'n'uri" c.
et ds",~ nCO, V, 38; 7, X, de ,0000Uen"" et refII"aeon,,,.. ,, V, 38.
:I C. 37, 42, ~, D. L; c. 13, O. XV,' •. 1; c. 11, X, de ,e,.. U..,;., III, 28; c. 13-16, 22,
23, :m, X, de lIOfIIfcfdfo i1O'untafio tHl' OIJItIsU, V, 12: c. 3, X, de IetItentiIJ "co",,,,.m'ca·

'fon", V, 89.
, C. 2, C. XV, q. 1; c. '1;' 2, X, de de'k'" f)tI6f'OrV"', V, 28; c. 60, X, de ,entenUs
ezOOtn",..nicatfon'a, V, 39; C1etnens XIII, ep. « QtIetII4dtnodll'" !t, 2IS maIl1768, 115.
a C. 32, D. L; c. lO, C. XV, q. 1; c. 5, X, de li", tltIIJfI .,. fIIfI'".we CCI"'S 11""', I, 40;
c. 3, X, de "S,UBfIIO e' . ' ellectu, III, a.
• C. 2, C. XV, q. 8; c.•; X, de regulfa 'UN, V, 41.
, C. 32, D. L; c. l, 3, C. XXII, q. 15; c. 15, X, de hfa, q"lJe .,. tne'tU11fI CClU'" 11''''',
I, 40.
• C. 7, D. I; c. 32, O. XIII, q. 2; c. 2, 3, lO, 18, X, de Iaotnfcfdlo i1O'U"tsrlo 118'
CCllllali,
V, 12; c. 3, lO, 23, X, de ,etI'etI'' '
ezco",,,,u,,iCCl'fonf,, V, 39; c. 6, de aentcnl" eIl/COtII""'·
"iocatfoni., ""f)fIftaeonu et 'nterd(cti, \". 11, In VI,,; c. OD., de ltomlcCdCo "o'"ntGrfo l1el
(VIliUII", V, 4, In Clem.; Conc. Trldent., 8e88. XIV, de reI., c. 7; 8. C. S. otr., decr. 4 mart.
1679, prop. 30-35, damn.; S. C. C., Psp'en., 4 et 18 maU 1T18; E'boreA., 9 tebr., 18 ma.rt.
1m, ad 1.
18
OAN. 2206.
PaSBio, Bi fuerit voluntarie et deliberate excitata Tel nutrita, impu·
tabilitatem potius auget; 8eCUS eam minuit plus minusve pro diverso pii'
Bionia aestu; et omnino tollit, Bi omnem mentia deliberationem et volun·
tatia conBensom praeeedat et impediat l.
OAN. 2207.
Praeter alia adioncta aggravantia, delictum augetur:
1.° Pro maiore dignitate peraonae quae delictum committit, aut
qnae delicto offenditur;
2.° Ex abusu auctoritatis vel oftlcii ad delictum patrandum l •
OAN. 2208.
§ 1. Becidivus Bensu iuna est qui post condemnationem l'1ll'IJUS com·
mittit delictum eiusdem generis et in talibuB rerum ac praesertim temo
poria adiunctia ut eiuadem pertinacia in mala voluntate prudenter eoDiiei
possit a.
§ 2. Qui pluries dl"liquerit etiam diverso in genere, suam auget culo
pabilitatem •.
OAN. 2209.
§ 1. Qui communi delinquendi consilio Bimul phyBice concurrunt iD
delictum, omnes eodem modo rei habentur, nisi adiuncta alicuius culpa·
bilitatem augeant vel minuant Il.
§ 2. In delicto quod sua natura complicem postulat, unaquaeque
pars est eodem modo culpabilis. nisi ex adiunctis aUud appareat '.
§ 8. Non 80lum mandans qui est principalia delictl auctor, aed etiam
qui ad delicti conaummationem inducunt vel in banc quoquo modo COD'
currunt, non minorem, ceteris paribus, imputabUitatem contrahunt,
1 C. 88, 48, D. L; c. 8, x, Ile 1aotafci4(o "'."tarlo Wl· o.....". V. 12; e. a. I. Ile ....
'n'" eeOOflt"'."eca,foftw. V, 89.
C. a, C. XVII, q. 4; c. 8, C. XXIU, q. 4; c. 14, C. XXIII, q. 8; c. 4. C.
I ][][V, Q.1;
c. U, 12, 14, C. XXXII, q. 7; c. 19, D. I, ck fH)6tIU.; c. 12, X, ck ' ..rel.,.,.II4o. II, 2-1; e l. I,
ck ctI,..",,,..'orilm.. V, 2; c. 18, X, de luleretCcU. V, 7; c. U, X, de NON~ ",...1of"IIII
e' ."b4"ortI"'. V, 31; c. 7, X, de poetIi'n"w e' relltw~,_. V, 88; c. 14, X, Ile .,.,.,.
e.com",."lctI,foftw. V, 89; c. 5, Ile poeti". V, 9, In VIe; c. l, de fJ08I'w. V, S. ID Clem.
• C. 9,18, X, 4e 1aaere'",". V, 7; c. l, X, de cIerico fJ8f'OU..... V. 215; c. 2, T, X. Il
cIefico e.dotII",.."lctI,o. defJO.lto, 1;81 i.'enUelo ",C"w,,.,.,,te. V, 27; c. 8, ck 1IGere'''''-, V, t,
In VIe; Conc. Trldent., BeN. XXV, "reI .• c. 14; 8. PIU8 V, conat. c o.", "....... _, 1,po.
1IIOIJ, I 8.
• C. 8, 9, X, do .ifHOA". e' "e ",It/.,I4 pro ."'rl'..,,_
V, 8; C. 8, 4e 1aaere,CcU, V, 2, In VIo. - Vide ettam caDo 2284.
e....'.' "' ~,
Il O. 17, C. XII, q. 2; C. N, C. XXIII, q. 8; C. t, 4, C. XXXVI. q.2; e. l, X, de olldO"

fJO'e,'a'e Ml4CcW 4elefIG", 1,29; e. 8, 18, X, ck 1wmicicfCo "'.,,'arlo wl ........ V, Il
C. 2, X, ck ,.,."orl_. 'lIC6IId..rlf. e' NlG'~ eedeN",,,,. V, 11; c. IS, ck~. V, t,
ID Vlo; C. l, ck fJ08I'W, V. 8, ID Caem. - l"lde etJam caDo 2831. I 2.
e'
e' .'.pro.
• C. 8, C. I, q. 1; C. 21, C. XII, q. 2; C. 8, IO, 89, 40, 45, X, ". " . . . . . Ile .,...,.
pro .pirlltlGr'btI• • 'fIG,.,r"' r,
protIM'ta' .. V, 8; C. 5, X, ck G4111,eriU V, 11; e. t.
Ile " . . . ., V,l, ID Ext.raT.g. rom.; C. l, ck ",.'n". NOOIfttIItItlCctlIfoftN. V, lO, ba lIùft-
Tag. com. - Vide etlam caD. 28ISl; 2871; 2888; 2802.
quam ipse delieti e.~seeutor, Bi delietum Bine eorum opera eommÌ88um
non fuiBset l.
I 4. Si vero eorumeoneursuB faeiliuB tantum reddidit delietum, quod

etiam. sine eoruBdem eoneursu eommÌ88um fuisset, minorem imputabili·
tatem seeumfert I .
I 5. Qui ButlDÌ in1luxum in delietum patrandum opportuna retraeta·
tione abduxerit pIene, ab omni imputabilitate liberatur, etiamBi ase·
eutor delietum ob alias causaB Bibi propriaB nibilominuB patraverit; si
Don abduxerit pIene, retraetatio minuit, &ed non aufert euIpabilitatem.
§ 6. Qui in delietum eoneurrit s,um dumtaxat oftleium negligendo,
iIIlputabilitate tenetur proportionata ohUgationi qua adigebatur ad dell·
etum BUO oftleio impediendum I.
§ 7. Deltcti patrati Iaudatio, fruetuum partieipatio, delinquentiB
oceultatio et reeeptatio aIiive adUB delietum iam pIene abBoIutum BUbse-
quentes, nova delleta eonstituere poB8unt, Bi nempe poena. in Iege pleetan.
tur; sed, nisi eum delinquente de iUis aetibus ante delietum eonventum
fuerit, non seoumferunt delieti pa.trati imputabilitatem •.
l O. 8, D. L; c. 8, C. I, q. l; c. 22, C. XI, q. l; c. 100, O. XI, q. 8; c. lO, 88, O. XII,

q. 2; c. es, O. XVII, q. 4; c. l, O. XXI. q. G; c. l, 4, 5, 7, O. XXII, q. 5; c. 8, O. XXIII, q. 4;
c. 81; 82, 84, O. XXIII, q. 8; c. 13. O. XXVI, q. 5; c. 12, O. XXVII, q. 2; c. 12, 23, D. I, "
poeta".; c. l, 4, 5, O. XXXVI, q. 2; c. 1, X, " ol/lcio e' fIOlftlG", 'ud~ "le,.", I, 29;
c. 8, X, " rifROft"" et ne .Up'" fWO .,(ritH"k. m,.'ur w. fJf'OfA'''.t.r, V, 3; Co 6, 12,
17, ~. " ltulGeV et S.rrtJ08ftil e' eGrUm temi, V, G; c. 6, 18, X, de I&otIIkidio t1O'."lGrio
" ' calHU, V, 12; c. 2, X, " cIericiI ,.gRan""'" in duello, V, 14; c. 7, X, de crimine fGlri.
V, 20; c. lO, X, de e.oe.rik. pnzelstorum e' IUbd(torum, V, Il; c. 5, X, " fI08"iI, V, 87;
c. 6, 24, 28, 47, X, de ""tnlMl acowt.....(catfoRiI, V, 88; c. 18, de eleclfone et elecl' po-
tellGte, I, 6, 10 VI"; c. 8, de i • •uniCate ecoIeritJrum, OCHHIIetenorum et "forum IooonIm
re'~, III, 23, ID VI,,; c. 2, 12, 18, 1IS, 18, de 1acIere~, V, 2, ID VI,,; c. 1, "lCllilma·
HeiI, V, 8, ID VI,,; c. 1, de IIotIIWi410, V, 4, ID VI,,; c. 5, " fI08"iI, V, 9, ID VI"; c. 28, 24,
". """"',"' eIlJOOtIIm."(caUo,,iI, IUIpnrionil et 'ftIertlNlti. V, n, ID VI,,; Rea. 72, R. J.,
ID VI,,; c. 1, 2, " fIOeRiI, V. 8, ID Olem.; CoDe. Trldent., 111!88. XXIV, " ref. . .trim .• c. G;
". reI•• c. 20; 111!88. XXV, de re"""''''''. c.18; 8tnua V, coJl8t. c BllrtJ8fltJt.m _, 28 oet.
11188, • 7. - Vide etlam CIUl. 2888, • 8; 2842, D. l, 2; 2IH6; 2847; 2850, I l; 2851, Il; 2862;
2884, D.a.
a O. 8, O. I, q. l; c. 2, O. V, q. 1; c. 6, X, de IIotIIkidio t1O'.fttorio " ' CtJIH", V, 12;
c. Ci. tle fIOeRiI. V, 9, ID VI••
a O. 1-6, D. r,xxxUI; c. 1, 8, D. LXXXVI; c. 5, 101, O. I, q. l; c. IIG, C. Il, q. 7; c. 7,
a. n. O. XXIII, q. 8; c. 12, O. XXIII, q. 8; c. 4, O. XXV, q. l; c. 7, X, tle electfone et elect(
fIO'''''". ili'.
I, 6; c. 18, X, de et llotIuttJ", c1ericorwm. III, l; c. l, X, " OIIItod", Buc1ltJ.
,.,.,.... oArlItnG'" e' "(GrUm IIICnImntortlm, III, 44; c. 8, X, de 'm. . "'IG'" eooleritJrum.
OO6IReIeriC e' ""..m tJtI 8tJI """"fteR''''m, III, 49; c. 2, X, ne pnaeltJ" ftceI ....
. . . al) ."ftUO C8ftItI OOtIC8c1a"t, V, 4; c. 18, X, " 1loere~, V, 7; c. lO, X,
w.
"re"'iI
eocle-
"'rit,
V, 41; c.18, de eleclfone e' elecl' fIO",.t.'e. 1,6, ID VI,,; CoDe. Trldent., aeaa. XXIV, "ref·,
c. 20; 8e88. XXV, de ref .• c. 19; Oregorlua XIII, CODat. c Acl Iolleftd.m l, 5 dee. 11182; Ole-
lDeD8 VIII, conat. c IU'.. 11We. I, 17 auge 1If82, I 5, 7.
• O. 21, O. II, q.,l; c. 88, 96, 100, O. XI, q. 8; c.82, O. XXIV, q. 8; c. 8, 9, n, 18, X,
". JNerelfoil. V, 7; c. 6, X, de llo",k(flCo 11OhIftttJrio ~e' CfJ"''', V, 12; c. 4, X, tle ftlrti.,
V. 18; c. lO, :E, de ,.,.,.'foRe CfJlIOftfcct, V, 84; c. 49, X, " ",,'entla e.OOtIImuftfcct'foRiI,
V. 88; c. 2, 12, 18, 115, de AtJere«dI, V, 2, ID VIo; c. 1, de I&otIIfcUio, 'V, 4, ID VI,,; c. 5, de
fHHIfI"', V, 9, ID VI,,; c. 28, " ",,'n'", NCOIIMfttIftb'ionu, IUlf)8ftriot&iI e' ."eerd",tI,
V. 11. ID VI,,; Paulua IV, coD8t. c C...l _ GI'NIoIs,. . I, 115 tebr. lIifiI,15.
CAN. 2210.
§ 1. Ex delicto oritur :
1.· Actio poenalis ad poenam declarandam Tel inftigendam et ad
satisfactionem petèndam;
2.0 Actio cirilis ad· reparanda damna, Bi cui delictom damnum
intulerit l.
§ 2. Utraque actio explicatur ad normam can. 1552-1959; et idem
iudex in criminali ludicio potest ad instantiam partis laeaae cirilem actio-
nem ad examen reTocare et definire. .
CAN. 2211.
Omnes qui in delictum concurrunt ad normam e&n. 2209, § 1-3 oblio
gatione tenentur in solidum expensas et damna resarciendi quae ex delitto
quibuslibet personis obTenerint, licet a iudice pro rata damnati I.
TITULUS III.
De conatu deUcti.
CAN. 2212.
§ 1. Quicunque actus posuerit Tel praetermiserit qui ad exaeeutio-
nem delicti natura sua conducunt, sed delictum non consummaTerit, sile
quia consilium suum deseruit, siTe quia delictum propter insulleientiam
Tel ineptitudinem mediorum perllcere non potuit, delicti COffa"", com·
mittit I.
§ 2. Cum omnes actus positi Tel omisai sunt qui ad exaeeutiOne1l\
delicti natura sua eondueunt et ad dellctum perllciendum suftleiunt, li
ex alia causa, praeter Toluntatem agentis, eflectum sortiti non Bint, ~
licti eonatus dieitur proprio nomine delictum IrtI8trat.m ..
§ 3. Conatui delicti accedÌt aetio illius qui alium ad delictum COllI·
mittend'um inducere stnduerit, sed ine1Bcaeiter.
§ 4. Si conatus delieti peculiàri poena in lege muletetul', ftI'IIII
constituit delictum.
CAN. 2213.
§ 1. Delicti eonatus tJuam habet imputabilitatem, eo maiorem, qui
magia ad consummationem aceedit, quanquam minorem prae de1icto COI"
summato, salvo praescripto § 3 •.
l C. 32, c. XXIII, q. 8; c. 8, Xi de homWidw 11O•• ",.rfo ."" CG"GU, V, 12; e. 5,1.

de Nptotib." Incendiari., et ftolGtotih, eccle"tar.",. V, 17; c. 5, 9, lO, 13, 14. 11, X. 1/
.,.r", V, 19; c. l, 4-7, D, X, de i"i.u·U. et da_,,/) dato, V, 38; c. 22, X, de HfttetltW _ _
"'U"Wlutioft", V, 39.
I C. 7, X, de f,.iurl" et cIG"'flO dato, V, 38.
I C. 6, D. I, de pòenit.: c. 'l, X, de dtvortult, IV, 19; c. 1, de 1aotItfci4fo. V. 4. la V1'
, C. Ili, 19, D. I, de poe"Ct.; c. 4, 7, X,. de Mila"," AGA ordineRd". I, 21..
·,
I 2. Delietum frU&tratum magia eulpabile est, quam Bimplex delieti
conatua l.
I 3. Ab omni imputabilitate liberatur qui sponte ab ineepta delieti
exseeutione destiterit, Bi nullum ex eonatu damnum aut seandalum or-
tum Bit.
PAIlS SECUNDA
DE POENIS
SECTIO I.
De poenls In genere.
OAN. 2214.
I 1. Nativum et proprium EceleBiae ius est, independens a qualibet
humana auetoritate, eoercendi delinquentes Bibi subditos poeniB tum spi-
ritualibus tum etiam temporalibuR I.
§ 2. Prae ocuIis antem habeatur monitum Cone. Trid., 8688. XIII,
de reI., cap'. 1: « Memiilerint Episcopi aliique Ordinarii se pastores non
pereUBBOreB esse.atq~e ita praeesse Bibi subditiB oportere, ut non in eia
dominentur, &ed illos tanquam 1ilios et fratres diligant elaborentque ut
bortando et moneudo ab illieitis deterreant, ne, ubi deliquerint, debitiB
eos poeniB eoereere eogantur; quos tamen si quid per humanam fragili-
tatem peccare eontigerit. illa Apostoli est ab eis servanda praeeeptio ut
illos arguant, obBeerent, inerepent in omni bonitate et patientia, eum
saepe plus erga eorrigendos agat benevolentia quam austeritas, plus ex-
bortatio quam eomminatio, plus caritas quam poteBtaB; sin autem ob
delieti gravitate1b. virga opus erit, tune eum mansuetudine rigor, eum
misericordia 'iudieium, eum lenitate severitas adhibenda est, ut Bine aspe-
ritate disciplina, populis saiutariB ae necessaria, eonservetur et qui eor-
reeti fuerint, emendentur aut, si reBipiseere noluerint, eeteri, salubri in
eos animadversionis exemplo. a vitiis deterrea.ntur» a.
1 C. 8, X, cle elenco flflrOU.on;, v, 215.
I C. 21, 81, C. XI, q. a: c. IS, X, de mllwnllltfl el obedCetsUIJ, I, 38; c. 18, X, de '.clcm..,

II, 1; c. 10, X, de It4ef'elfcW, V, 7; c. aG, X, de aentenUIJ elllCflmmUftkatiotaia, V, 39; c. 8,
de fH)flflia, V, 9, ID VI,,; Conc. '.1'rtdent., 1J('fI8. VII, de lHJptfamo, can. 14; 8888. XXIoV, de reI.,
c. 8; 8888. XXV, de reI., c. 8, 14; loannel XXII, coll6t.• LiceI a, 23,oet. 182!l, art. Ii, erro-
ram MaralHl PatavIDI et loann18 de Janduno, damn.; MartlnU& V (In Conc. CoDlltantlen.),
const•• lnter cunet.. a, 22 febr. 1418, art. 12, Ioannls Wlcletr, damn., art. 81,83, de qulbu8
erroram Wlcletr et B118Z auspectl. Interrogandl; Clemena XI, const. • U.'Dflflit"a a, 8 aept.
1718, prop. 90, Paaehaall Qaemel, damn.; coll6t.• Putoralù olle" a, 28 aug. 1718, I 4;
Pia VI, conato « A"ctorem fI4d a, 28 DUg. 1794, prop. 4, G, Bynod1 Platorien., damn.;
. Pia IX, Utt. ap. « Acl ApoaloUcae a, 22 aug. 1851; ep. eDC)'cl. « O..,," "''''. a, 8 dee. 1884;
S)'llaba errorum, prop. 24; ep. encycl. • VI. tI.,_
Il Nob'a a, 7 mart. 1874.
a O. 4, 6, 9, 14, 16, D. XLV; C. 2, D. I.XXXVI; C. l, 8, C. XXIII, q. 15; Conc. Trldent.,
8888. XXV, de reI., C. a; Plol IX, ep. enC)'cl. « Ne",'ne", "atrtl'" a, 2 tf!br. 18M.
TITULUS IV.
De poenarum notlone, speelebu, Interpretatlone
atque applleatlon8.
CAN. 2215.
Poena ecclesiastica est privatio alicuius boni ad delinquentia corre-
ctionem et delicti punitionem a legitima auctoritate in1licta.
OAN. 2216.
In Ecclesia delinquentes plectuntur :
1.0 Poenis med.icinalibus BeU censurisi
2.0 Poenis vindicativis;
3.0 Remed.iis poenalibus et poenitentiis l.
OAN. 2217.
§ 1. Poena dicitur:
1.° Determinata, si in ipsa lege vel praecepto taxative statuta ait;
indeterminata, si prudenti arbitrio iudicis vel Superioris relicta Bit sin
praeceptivis sive facultativis verbis;
2.0 Latae Betltentiae, si poena determinata ita Bit addita legi vel
praecepto ut incurratur ip80 facto commissi delicti; feNJfulae BentntS4e,
si a iudice vel Superiore in1ligi debeat;
3.0 .A iure, si poena determinata in ipsn lege statuatur, sive latae
sententiae sit sive ferendae; ab homine, si feratur per modum praecepti
peculiaris vel per sententiam iudicialem condemnatoriam, ets1 in iure
statuta; quare poena ferendae sententiae, legi addita, ante sententiam
eondemnatoriam est a iure tantum, postea a iure simul et ab 1unaiM, aed
consideratur tanqnam ab Aomine ••
§ 2. Poena intelligitnr semper ferendae sententiae, nisi expreaae di·
catur eam esse latae sontefltiae vel ip80 facto sen ip80 iure contrahi, n1
nisi alia similia verba adhibeantur '.
l C. 20, X, de ilerbortlm ftl1fllllcotforae, V, 40; c. l, de IfJfttefttCcl e.OOtIt....~

,,",,en.lonla et intenlle", V, 11, In Vlo; S. C. Ep. et Reg., 1natr. 1l.lon. 1880, D. 2; 8. C
de Prop. Fide, IDatr. a. 1883, n. II.
I C. 8, C. III, q. 4; c. 4, X, de ofllclo et pote,tate itulfel~ delsfltlU, I, 29; c. 8, X. *
ol/tclo ludki. ordina,.", l, 81; c. 4, X, de '''dfeU" II, 1; c. 12, X, de OCCtIIG,foraUHt., .....
ritfoft'b," et denuncfo'foraibu., V, 1; c. 29, 58, X, d6 8fmte,,'Cc1 e.com..unico"Ott", V. 3t
,,,te,.dectC, V, 11, In Vlo; MartlDOS V (In Conc. ConstllntlE'n.), roDat. « Ad _iloti,. .

c. 8, de prltnlel1flal, V, 7, In VI,,; c. 14,24, de .e"ten'fo Noom..""ecotloltl., llUpen.afoIIU!iI
a. 1418; S. C. de Prop. Fide, lnstr. (ad Vlc. Ap. Sotchoen.), 29 apro 17M; Pontl1lcale a..
t1t. Ordo .u,,,enafonla, recotlcUfotlonla, tJefJOritlonla. dlafJfJft"tfoRq, dellf'lldo'fofaIa, et __
tutlonla .oero""". ord'"um: tlt. 0rtI0 UI:C'OMfIIuttlco,w" et obaolt.'fJRdf.
a C. 24, 20, X, de op"ellatfon'bu., reetuatlon'bu. et relotfoRn,.II, Il, 28; c. 25, X. Il
NRtfmtfo eecommlln'Clltionla, V, 89: C. 18, 81, de electiolle et elsce' fIO'6110te, I," In TP.
C. 2, de rebNl eoclerioe ilOtI o,Cerillntlf., III, 9, In VI,,; C. l, de homiofdlo. V, 4, ID VIe; e.l.
CAN. 2218.
I 1. In poenis decernendis servetur aequa proportio cum delicto,
habita ratione imputabUitatls, scandali et damni; qua.re attendi debent
non modo oblectum et gravitaR legls, &ed etlam aetas, scientia., institutio,
aexUB, conditio, status mentis delinquentis, dignitas personae quae de-
llcto oftenditur, aut quae de1ictum committit, 1inis intentus, loous et
tempus quo de1ictum commissum est, num ex pusionis impetu vel ob
gravem metum delinquens egerit, num eum de1icti poenituerit eiu8dem-
que malos eftectus evitare ipse Btuduerit, aliaque simiUa 1.
I 2. Non Bolum quae ab omni imputabilitate excusant, &ed etlam
quae a gravi, excusant pariter a qualibet poena tum latae tum ferendae
sententiae etiam in foro externo, si pro foro externo excusatio evincatur I.
I S." Mutua inluria compensator, nm ona pars propter maiorem
iniuriae ab eadem lllatae gravitatem damnari debeat: deminota, si casua
ferat, poena.
CAN. 2219.
I 1. In poenis benirnlor est interpretatio facienda a.
§ 2. At si dubitetur utrum poena, a Soperiore competente in1iicta.,
sit iusta, necne, poena servanda est in utroqoe foro, excepto casu appel-
lationis in suspensivo •.
I S. Nou licet poeruun de persona ad persouam vel de casu ad casum
producere, quamvis par adsit ratio, imo gravior, salvo tamen praescripto
can.2231. '.
de . . .,.,.., v, 6, In VI,,: c. 6, tle poet&u, V, 9, In VI,,: o. 11, de ,8fttetttfa e:1Jco"u"u".OGtlottll,

.."lJHIftIIotti, et ',,'BrClNlU, V, 11, In VI,,: c. 3, de poflftll, V, 8, In Clem.; Plua VI, conato
c AuClOf"flm Ilde. D, 28 aug. 1794, prop. 47, Synod! Pistorleu., damn.
I C. 41, 43, D. r~; c. 20, C. XI, q. 1; c. 3, 8, 42, 88, 102, C. XI, q. 3; c. 2, C. XV, q. 8;
c. 14, C. XXIII, q. 8; .c. 17, C. XXIV, q. 3; c. 2-6, 7, 8, H, C. XXVI, q. 7; c. 19, 86, D. I,
de fJ06fIU,; c. 1, D. V, de poettU.: c. 28, D. Il, tle COll'.: c. 4, 11, X, tle o1l'cio et pote,'ate
, ..d",,- delegati, I, 29; c. 12. X, df1 '"re'urando, Il, 24; c. 9, 13, X, de vita et 1Ione,'ate ele·
ncorum, III, 1; c. 21, X, de accu,alionibll', inqull"lonilttl, el dentlflciaUonibu" V,l;
c. 6, X, de AomNlidiooolu,.'arlo lIel ca,uali, V, 12; c. 3, X, de fu,.ti" V, 18; c. l, 2, X, de
delletil l'ueramm, V, 23; c. 3, 8, X, tle poenitentli, el rem'IBlon'b.", V, 38; c. 1, 14, X, de
..entetttia e:1Jcommu"'catloni,, V, 39; c. 6, de l'aCta I" V, 9, In VIo; c. 1, de l'oeni,, V, 8, In
<Jlem.; Conc. 1.'rldent., 8e1lS. X.~IV, de ,.ef., c. 8; ClemeDa XIII, ep. « Qllemadmodum D,
.25 mall 1763, I 15; S. C. Ep. et Reg., Oo,np,ana, 30 aug. 1594; S. C. de Prop. Fide, lnatr.
20 oct. 1884, n. 6; S. l'oenU., Nlroteren. et Trapten., 8o.pr. 1890;.14 sept. 1891.
:I C. 41, 42, C. XI, (}. 3; c. 1, 23, X, de ,entmtia e:r.comt1l1tn(catiotli., V, 39; Reg. 23,
B. J., In VICO; c. UD., de l/omicidio ool.mtariovel ca'IIa", V, 4, In Clem.

a C. 18, D. I, de l'acrlU.: c. 22, de electforJe et cltlc" pote.tate, I, 6, in VIa; Reg. 15, 49,
N. ;I., in Vlo; S. C. de Prop. Fide (C. l'. pro Sin. -Cochinchln.), 2 luI. 1827.
• C l, 4, 27, 30, 81, C. XI, q. 3; c. 8, X, dlJ olJfcio iud'ci, ordinaI",', I, 81; c. 3, X, de
oppellationibul, reeu,ationtlttl, et ,.elallani"u" Il, 28; c. 40, 48, X, de ,ententia e:1Jcommu·
,...ioGUoniB, V, 39; c. l, 2, H, de ,ent6JItla e:1Jcommll"icatlon(" 1I1~'peft,io"II et interdicti,
V", 11, In Vlo.
5 C.2, X, de 1&18, qlltJ6 Il.,,t a malori parte capituli, 111, 11; c. 3i, de electione et electi
pGtestate, l, 6, In Vl~ S. C. de ProlI. Fide (C. P. pro Sin. -Cochlnchln.), 2 luI. 1827.
TITULUS V.
De Superiore potestatem eoaetInm ha\ente.
OAN. 2220.
§ 1. Qui pollent potestate leges ferendi vel praecepta imponendi,
p068unt quoque legi vel praecepto poenas adnectere; qui iudiciali tante,
possunt solummodo poenas,legitime statutas,ad normam iuria applicare I.
§ 2. Vicarius Genenùis sine mandato speciali non habet potestatem
in1ligendi poenas •.
CAN. 2221.
Legislativam lniheAtes potestatem, possunt intra limites SU8e iuriBdi·
ctionis, non solum legem a se vel a decessoribus latam, &ed etJam, ob pe-
cullaria rel'um adiuncta, lcgem tam divinam, quam eeclesiasticam a
snperiore potestate latam, in territorio vigentem, congrua poena munire
aut poenam lege statutam aggravare '.
CAN. 2222.
§ 1. IJcet lex nullam sanctionem appositam habeat, legitimu8 tameu
Superior potest illius transgressionem, etiam' Bine praevia poenae com·
mipatione, aliqua iusta poena punire, Bi seandalum forte datum aut spe-
cialis transgressionis gravitas id ferat; seeus reus puniri nequit, Disi
prius monitus fnerit cum ~o"mminatione'poenae latae vel ferendae seno
tentiae in casu transgrcssionis, et nihilominus legem violaverit ~.
§ 2. Pariter idem legitimus Superior, licet probabile tantum sit df-
lictum fuisse commissum· aut delicti certe commissi poenalis.. aetio prae-
seripta Bit, non solum ius, sed etiam oftlcium habet non promovt"ndi
clericum de cuius idoneitat.e non constat, et, ad 8Candalum evitando.
1 C. 3, D. IV: c. l, x, ,tifi con.mutwJlibll•• r, 2; t'. 4, X, de o1/lcio et pote.ta'e iMitil I

delel1a".I, 29; c. l, 18, 19, X, de olftelo i"dkCB fWdinarli. I, 31; c. 2, X, "e Aia, 91MN ~t
a maiori parte copie"", Ili, 11; Clemens XII, lltt. ap. c Oomperi"fA l, 2f aug. 17J1.
dub. XIII; lItt. ap. c OOJlcreilita NOb" l, 13 mali 1739; Benedlctus XIV, const. « o-;.
BOpcm,,,"inum 1,.12 ~pt. 1744, 114, dub. XIlI, • 40: S. C. C., Oa'al1tlrl'all4, 18 tua. la
ad 7; Nulliu. 8611 Oawgurltan.tJ, 24 Ian., 18 moli 1705: .4",.."na, 18 luI. 1705.
• C. 2, de o1Jlelo "fcorU. I, 13, In VIGo
3 C. 21; X, "e Bententia elllcommuflicqUoni•• V, 39: c. 2, de OOft.tit.tio.. i •••• l.!
In VI,,; c. 3, de .eJltentia elllcomtllun'oation". .",pcJtBioft" el fn'entfctl. V. 11, ID fIO:
neg. 48, R. J., In V:I,,; Clemens XII, lItt. ap. « Oompen"tII l, 24 aug. 1734, dub. DD; 1111
ap. c OOJlcre"Ua Nobf. _, 13 mali 1739: Benedlctus XIV, const. c OfAtll". BORici'....... J
12 sept. 1744, 114, dub. XIII, 140; S. C. C., To'etaM, mense aug. 1J89; S. C. de Prop. FII1f
(C. G.), 3 mall 18M.
" C. 24, D. LXXXVI; C. 21, C. II, q. l: C. 8, C. XI, q. 8; C. IO, C. XXIII, q. 4; e S. 1-
de crimine 111"1, V, 20; C. l, X.. de maledkCB. V, 28; C. 48, X, de Ben'n,Ie ...........
tioII". V, 39; Conc. Trldent., sesso XIV, de reI., C. 1; Plus VI, const c A"ceore. ,.. ..
28 aug. 1794, prop. 49, 50, S1I1001 Pistorlen., dRmn.;. S'. C. C., VerceUn., 21 ...rt. _
8. C. de Prop. li'1de, Inetr. 20 oct. 1884.
prohibendi elerico exercitium B8.cli ministero aut etiam eundem ab oftl-
cio, ad normam iuriB, amovendi; guae omnia in cas1i non habent ratio-
nem poenae 1.
OAN. 2223.
§ 1. In poenia applicandia iudex nequit poenam determinatala au-
gere, niai extraordinaria adiuucta aggravantia id exigant a.
I 2. Si lex in Btatuenda poena ferendae sententiae facultativis verbis
utatur, committitur prudentiae et conscientiae iudicis eam inlligere, vel,
si poena fuerit determinata, temperare '.
§ 3. Si vero lèx utatur verbis praeceptivis, ordinarie poena in1l1-
genda est; &ed conscientiae et prudentiae iudicis vel Superioris com-
mittitur:
1.· Poenae applicationem ad tempus magis opportunum differre,
si ex praepropera rei punitione maiora. maIa eventura praevideantur;
2.· A poena inftigenda abstinere, si reus perfecte fuerit emendatus,
et scandalum reparaverit, aut su1Ilcienter punitus sit vel puniendus prae-
videatur poenis auctoritate civili B8.ncitis;
3.· Poenam determinatam temperare velloco ipsius aliguod reme·
dium poenale adhibere aut aliquam poenitentiam iniungere, si detur cir-
cumstantia ~putabilitatem notabiliter minuens, vel habeatur quidem
rei emendatio aut in1licta a civili anctoritate castigatio, &ed iudex vel
Superior opportunam praeterea ducat mitiorem aliquam punitionem •.
§ 4. Poenam latae sententiae declarare generatim committitur pru·
dentiae Superioris;· sed sive ad instanfirun partis cuius interest, sive bono
commnni ita exigente, sententia. declaratoria dari debet.
CAN. 2224.
§ 1. Ordinarie tot poenae quot delicta '.
§ 2. Si tamen propter numerum deJictorum nimiulil esset poenarum
inlligendarum cumulus, prudenti iudicis arbitrio relinguitur aut poenam
omnium graviorem in1Ugere, addita, si rea ferat, aliqua poenitentia vel
remedio poenali, aut poenas intra aequos terminos moderari, habita
ratione numeri et gravitatis delictoMUD..
§ 3. Si poena constituto. sit tum in conamm delicti tum in delictum
consummatum, hoc admisso, infligi tantum debet poena. in consummatum
delictum statuta.
1 0.14, C. II, q. 6; c. li6, X, de te.e.ha et GUe."'jem'h., II, 20; c. 4, ~, X, de GOOII-

Hejemih•• 'tIf.VC,jem",.CI e' tIeA.ftCCGli(lfl'ha, V, l; c. 4, G, n, x, de rifJlOftiG, et ne G,i-
q.UI pro 1friri'.GUh. ellrif1Cl'.' wl fH'OII'fttlJt.r, V, 3; 8. C. Ep. et !leg., Ltlblineft.• 8 mart.
1888; 8. O. OoJUdBt., decr. ~-jf""'mG OtIra _, 20 aug. mo, can. 81, • 2.
I C.86, D. L.
a C. 21, X, de CIOOIIItI'ioIIih., 'ftflfIUt'foMha e' deft.".'jemiha, V, 1; c. e, x, de
AotaicUfo 11O'."'lJrfo . , CH'"'''. V, 12; c. 1,2, X, de clericb p."",,,tib•• ,,, dll6llo. V, 14;
c. 11, X, de poeMa, V, 8'1.
• C. l, X, de COftI"""oaibu, l, 2; c. 4, X, de oll'cIo et pote.,.,,, '.dCdl delef1Clel. I, 29.
I O. 4, X, de eo, q.' cogtlOtri. COftHRI"WG'" tIIIWriI lIUJfI .1 IJI(JMGe, IV, 18; C. 1, X,
de poenll. V, 8'1; C. ~, X, de Iefttent{(J ucomm.J&kGtjemll. V, 88.
CAN. 2225.
Si poeDa declaretur Te1 in1ligatur per aententiam iudieialem, aer-
Tentur canonom praescripta circa sententiae iudicialis pronuntiatiouem;
Bi Tero poena latae Tel ferendae sententiae in1licta Bit ad modum prae-
cepti particolaria, seripto aut eoram duobus testibu8 ordinarie declaretur
Tel irrogetor, indicatis poenae caum, salTO pra.eseripto can. 21.93 I
TITULUS VI.
De lubleeto eoaeUne potestaU obnoDo.
CAN. 2226.
§ 1. Poenae adnexae legi aut praeeepto obnoDus est qui lege alli
praeeepto tenetur, niBi expresse eximatur I • .
§ 2. Licet lex poenalis posterior obroget anteriori, Bi tamen delietum,
quando lex posterior lata. est, iam commissum erat, appUeanda est lei
reo favorabilior.
§ 3. Quod si lex posterior tollat legem Tel poenam tantum, haee sta-
tim cessat, niRi agator de censuria iam eontractis.
§ 4. Poena reum ubigoe terra rum tenet, etiam resoluto iDre 8upe-
rioris, nisi aliud expresse caveatur a.
CAN. 2227.
§ 1. Poena. nonnisi a Romano Pontiftee in1ligi aut deelarari potai
in eos de guibus in can. 1557, § 1 4.
§ 2. Nisi expresse nominentur, S. R. E. Cardinales sub lege poenali
non comprehendontur, nee Episcopi sub poenis lata.e sententiae suspen'
sionis et interdicti I.
l C. 64, 76, C. XI, q. 3; c. 48, x, de .ente"tUi e~CQmm.,dca«otau. V, 38; e. 1, de 1ft-

'6ftUa e~comm"nWatWn"'. "'P6MWnU et 'nterdie". V, 11, In VIe: 8. C. Ep. et Bee., Or'
d'nil Proetlicatorum, 2 mart. 18G6, ad 3; S. C. de Prop. Fide, lDBtr. <ad Vie. Ap. CoeIùD-
chIn.), 26 aug. 1715; Pontificale Rom., tlt. Ordo ...penIWnU. reOOftcil"'tWnu. d8~1foIIiI.
.flP6ft.atfonil. degrada'Wnil, et re.m.tWnfl lacrorum orcUn.m; tU. Ordo e.cowa. . ."
candi: et ablO'tI6f1.'.
J C. 21, X, de .entent'" e~commtlnica,wn'•• V. 39.
:I C. 5, C. VI, q. 3~ c. 2, 73, C. XI, q. 3; c. 2l, C. XXIV, q. 3; c. 8, X, de ol/lcio fUitiI
ordinarii. I, 31; c. l, X, de tretlDa et pace. I, 3-1: S. C. Ep. et neg., Sve.lana. 15 oct. 15'iS;
8. C. C., FOllatl6ft., 10 !an. 1665, ad l; VerceUen., 11 febr. 1874; 8. C. de Prop.·l'lde. lIIItr
20 ort. 1884, n. 5.
4 C. 5·10, C. TII, q. 6; c. 7, C. VI, q. 4; c. 16, de lIaereli:cil. V. 2. In VI·: Co 5. de " .
vCleD'iI. V, 7, In VI·; Conc. Trldent.• &e8II. XllI. d6 reI., c. 8: &e8II. XXIV. de reI., ~. 5:
8. Leo IX, ep. « CV", e~ lI6ft6rabmu", ., 17 dee. 1063. I 4; Eugen1us IV, ep. «NOII"-
djocri ., a. 1439, I 14: Benedlctus XIV, ep. « l" po.tremo ., 20 oct. 1'RiG, I 18; S. C. C.•
O~omen .• 7 lan. 1823; V'enn6ft., 16 mart. 1647: Pont1fl.cale Rom.. tlt. Orda ~,
reCOflciliatfOf'i., depolf,Wnl.. dupenaa'ionH. delf'(ldalioll", e' re."'.,1oRQ MerOnIII
ordlntlm.
le. 37, de eleetfone e' eleoll pot6.tate, I, 6. In VIe: c. 4, de .6ftt6nlfa e.co......
"onil••tI.p6ft.wnil e' lnterc!i:etl, V, n, ln Vlo.
CAN. 2228.
Poena lege statuta non incurritur, nisi delictum fuerit in suo genere
perfectum secundum proprietatem verborum legls l.
OAN. 2229.
§ l. A nullis lata.e sententiae poenis ignorantia affectata. alve legis
sive solius poenae excnsat, litet lex verba de quibus in I 2 contineat I.
I 2. Si lex habeat verba.: pn.u1sumpamt, aU81l8luerit, 8menter, sttl·
dio8e, tem6rariB, COfIBUZto egmt alia.ve similia quae plenam cognitionem
ae deliberationem exigunt, quaelibet imputabilitatia imminutio sive ex
parte intellectus sive ex parte voluntatis eximit a poenis lata.e aen·
tentiae I.
I 3. Si lex verba illa non habeat:
1.- Ignorantia legis aut etiam soliu8 poenae, si fuerlt Cl'888ll vel
supina, a nulla poena latae aententiae eximit; si non fuerit crassa vel
supina, excusat a medicina.libus, non autem a vindicativis latae aenten·
tiae poenis;
2.- Ebrietas, omissio debitae diligentiae. mentis debilit&s, impetus
p&88ionis, si, non obstante imputabilitatis deminutione, &etio sit adhuc
graviter culpabilis, a poenis latae aententiae non excusant;
/ 3.· Metus gravis, fii delictum vergat in contemptum fidei aut accle·
siasticae auctoritatis vel in publicum animarum damnum, a poenis latae
sententiae nullatenus eximit '.
§ 4. Licet reus censuris latae sententiae ad norm.am § 3, n. 1 non
teneatur, id tamen non impedit qnominus, si res ferat, congrua alia poena
vel poenitentta allei queat.
OAN. 2230.
Impuberes excusantur a poenis latae sententiae, et potius punitio·

nibu8 educativis, quam censuris aliiave poenis gravioribus vindicativis
~orrigantur; puberes vero qui eos ad legem violandam induxerint vel cum
1 c. 14, D. I, de fJOfmU.; c. 1, X, dil eleollOtle et e'eoli pote,ta'e, I, 6; c. 88, M, X, de

"mota"'. 6' "e aUl]tlCd pro ,p,,",tuaUbu, e:eflflltur 1161 prom"tatur, V, S; c. 8, X, de poen",
V', 37; c. 1, S, 4, 16, 23, 24, 32, 35, 54, X, de Setltelltf4 e.oommun'cationl" V, 89; c. 1, de
IleCtWrt6 et eleoU poteltate, 1, 6, iD VI-; c. 15, de Benteft.Ua ei/:communwatlonu, ,u'pen·
ttoni. et ,,,,erdietl, V, 11, iD VIe; Reg. 15, 23, 49, R. J., in VI·.
li c. 16, D. XXXVII; c. 12, C. I, q. 4; c. 102, C. XI. q. 3; c. 2, X, de con.ttftlltion'bus,
:, 2; c. 2, de CORl'i,,,tionfb,,,, l, 2, iD VIe; c. 2, de temporibus ordillattoftum et I]ualltate
wdt"o.dorum, I, 9, iD VIe; Reg. 13, R. J .• in Vlo; S. C. S. otr., 1.3 lon. 1892, ad S.
3 c. 1, 3.4, X, de aententi4 e/llOOfRm"",,wation", V, 89.
~ c. 16, D. XXXVII; c. 32, 89, 49, 50, D. I.; c. 12, C. I, q. 4; c. 102, C. XI, q. S; c. 1,
,. XV. q. 1; c. l, C. XXII, q. 5; c. 2, X, de con.tt"ution'b"" I, 2; c. 5, X, de h", 1]"4e ".
"e'".V6 catlBO Il,,''t, I, 40; c. l, X, tle CtIItolliG E"charl8tfCJe, oAfilma'" e' a&forum Sacnl·
"en'Of"II"'. III, 4i; c. 8, X, de A", qui /llws uccfdtlrtltlt, V, lO; c. 9, X, Ile clerlco e/llcom·
",,,,kGlo. depolfeo, -ve'
interdfcto m'nlstrante, V, 27; c. 1, X, de poenUentff, et rem"8lo-
,,''".. V, 38; c. 2, de COtI8mtltlo,,'bus, I, 2, iD VICO; c. 2, Ile temporlb", orllCMtioftum et
114''I4te ord'.andortlm, 1,9, ln VIe; Reg. 13, R. J., iD VIe; S. C. S. otr., 1.3 laD. 1892, ad 3.
eia in delietum eoneurrerint ad normam can. 2209. §§ 1-3, ipai quidem
poenam lege atatutam ineurront l.
OAN. 2'1m..
Si plurea ad delietum perpetrandum eoneurrerint, lieet uno tant.mD
in lege nominetur, ii quoque de quibus in can. 2m9, I§ 1-3, tenentur~ DiIi
lex aliud exprease caTerit, eadem poena; eeteri Tero non item, &ed alia
iosta poena pro prudenti Superioris arbitrio puniendi sunt, niai lex pe-
culiarem poenam in ipaoa eonlltituat I.
OAN. 2232.
§ 1. Poena latae aententiae, sive medicinalia Bive Tindicativa, delin-
quentem, qui delicti Bibi Bit eolUlCius, ipso facto in utroque foro tenet;
ante Bententiam tamen declaratoriam a poena obBervanda deliDqueD8
excusator quoties eam servare Bine infamia nequit, et in foro externo
ab eo eiusdem poenae observantiam exigere nemo potest, nisi delictum Bit
notoriom,.ftrm.o praeseripto can. 2223, § 4: '.
§ 2. Sententta declaratoria poenam ad momentum eommill8i delieti
retrotrahit.
CAN. 2233.
§ 1. Nulla poena in1Ugi potest, nisi certo constet delictum comm ;8-
lum fuisBe et non esse legitime praescriptum •.
§ 2. Licet id legitime eonstet. Bi agatur de in1ligenda eeD81lra, re08
reprehendatur ae monearor ut 8: contumacia recedat ad normam can. 2'M2,
l O. 1, 2, X, de IIeIktù ,.eror"., V, 23; c. 80, X, de .ettte,,'1a ~_.IIiClltio

MI, V, 39.
I O. 8, D. L; c. 6, S. C. I, q. 1; c. 22, O. XI, q. 1; c. 21, C. XII, q. 2; Co 6. C. xvn.
q. 4; c. 1, X, cIe olftclo et pot"'.'e ("dkùr dlle""", I. 2»; c. 6. X, Ile 1totII(cieifo ~tltario

1181 caauaU, V, 12; c. 2, X, cIe ,..,,'orlbua. Mcfmellarif. et dolctorfhl eccIeIItJ",_. V. li:
c. Ii, X, elepoeti", V,37; c. 29, 41, X, dcJ Hft'ntla e:llCOfJl.",."""fotI", V, 38; c. 3. tle MI,
m",.flote eooleNn"., ooeffle'erionI". et ."orll". Iocoru. reUgf06oru., III. 23. m VIO;
c. 2, 12, 15, 18, cIe 1aGereUcN, V, 2, m VI"; c. 1, de lIomMlUfo, V, 4, m VI"; e. Ii, de JNHllliI.
V. 9, m VI,,; c. 28, de I6tIt8fltla Noo"""""IcsUo,.,,, • ...,."riofIt8 e' .terrl",", V. 11. m VIo;
c. 1. de 110m", V, 8. In Clem.; c. 2, de "ffIOfI"', V. l, m JDxtJan.g. com.; c. 1. cI8 . .
8:llco".".,."tootfcm", V,lO. In IDxtravllg. oom.; Conc. Trldent., Be88. XXV, de re".,.,.,.
,..,iI
c. 18; 8ixtus V, consto « Bllt'G6fIGttl.fM _. 29 oct. lM8. I '1. - Vide t"t1llm can. 2331.•• 2; . .
I 3; 2342, n. l, 2; 2846; 2847; 2!IiO. I l; 2851. I 1; 2382; 2871; 2888;'2312; 23M. n. 8.
I C. 8, X, de con.tuet.eI'f18, I. 4; C. lI. X, cIe electiOfl8 et eleca' pote,t.te. I. 8; c- lJ, lo
ele.""ell.'tofI'btI., reCUltlltofl'bUl e' relG'fotI'bUl, Il, 28; C. lO, X, ele coMlri""foIM deri-
corufll et m.lien"., III, 2•
• C. 1,11, C. Il, q. 1; C. '18. C. XI. q. 3; C. 1. 2, C. XV, q. Ii; C. I. C. XXIV. Q.3;
C. lO, C. XXX, q. Ii; C. 4, lO, X, cIe '"eI(ci", Il. 1; C. 26. X, de OJJJHJU.tfoll'''''. ~.
,,'bui et rel.lfotI'bua. Il, 28; c. 12, 24, X, de CICOUIGtfcm'''''' "'qlltlltiotl'buI et .,. . . . .
tfotl'bua, V. 1; C. 2, X. de CtJJtt".,.",torlbll., V, 2; C. Il, IO, 81, X. cIe 1l1IIOII4G. e' lIfJ aJlflil
JWO 'IriritualUIUI e.t""tllr "' promm.t"r, V, 8; C. 15, X, ele ".r".UoIIfI CIltlOlriCll. V, IJ;
c. 22, 85, X, cIe .nt8fltfo Ncomm.,,'coltofl", V, 38; Rec. 28, R. J .• m VI,,; C. 3, . . . .
bUI, e:ll.caloMbua el procu""wldbtl., III, 13, m C1em.; c. 2, de fJ08fI".
V. S. m CJea;
poeti".
C. un .• ele V. S. m Extravag. com.; 8. C. de Prop. Fide, mstr. <ad Vie. Ap. 00cMIt-
chm.), 26 aug. 1m.
I 3, dato, Bi prudenti eiuadem iudieis vel 8uper1oris· arbitrio C88UB "id
ferat, cougruo ad reaipi8eentiam tempore; contumacia persistente, cen-
sura in1ligi potest I.
OAlt. 2234:.
Qui plura deUcta (WIImiBit, non modo graviua puniri, &ed Bi, pru-
denti iudieiB arbitrio, rea id terat, subilel etiam debet vigllantiae vel
alli remedlo poenaU ••
OAN. 2235.
De1ictum fruatratum aut conatua deUeti, nfBi tanquam distincta de-
lieta lege plectantnr, poIIIUnt congrua poena pro gravitate puniri, salvo
praeacripto can. 2213, I 3 ••
TITULU8 VII.
De poell&l'lllll reaWoae.
OAlt. 2238.
I 1. Bemlaslo poenae Bive per absolutionem, Bi agatur de eensuris,
alve per diBpeDBationem, Bi de poenis vindieativiB, concedi tantum poteBt
ab eo qui poenam tulit, vel ab eiua competente Superiore aut Bueeesaore,
vel ab éo cui haec potestas commi_ est •.
1 c. lG, o. XXIV, q. a; c. 11, X, de OOIN,".'IoIIDu, I, 2; c. 28, 81, X, de appella'.

"U).I, t"8CWIIJUott'btll e' ",18'(0"'''.1, II, 28; r.. 14, X. de vI'a e' lioulfa'e cJericonI""
III, 1; c. 48, X, de ..., .... _OOfIIfII.nlclltlollù, V. 88; c. G, 8, 18, de ...f8a,1G eIlJOOfII"'''
... ,IOftU,~" et 4lltenUct', V,n, ID VIe; CoDC. TrldeDt., 1888. XXV, de ",,., c. 8.
I C. 2, O. XV, q. 8: c. 42, .J8, C. XXIII, q. G: c. lO, X, de ,uCcU.t, II, 1; c. 13, X, de
"'fa e' 1aone1'ale cIerioonI",. III, l: c. 2-4, X, de elenco 8IIJCOttIfII.nfcato, depoftto, wl 'n-
lerdlclo ","'''tra,,'e, V, 27: c. 8, de lIa",..""", V, 2, ID VICO; CoDc. Trldent.! 1888. XXV, de
rtI/., c. 14; 8. Plus V, coDat. « O."'"....... :1,1 apr.lJi88, 18. - Vide etlam can.2208,I2.
s 0.8, X, de elenco percwuore, V, m.
c C. 14, le, m.-~, 28, 28, Il, D. L: c. 11, C. Il, q. 1; c. 11, 17, 18, O. IX, q. a; c. 40,
108, O. XI, q. a; c. M, D. I, de fH)8ft".;. c. 8, c. XXXV, q. 9; c. 18, lG, X, de fefllpori""
orcI....tloll. . e' f/WIJr.'.N onUnCItI4onI"'. I, 11; c. 4, X, de 0I'0I0 JelllJ", l, 80; c. 11. 20, X,
de ol/lcl.o '.clIcCI o,.,"tlClrU. I, 81; c. 88, X, cle MIU".I e' .''''''atlollf''.., II, 20: c. 9, X,
de eIlJClejJtIoII'''... II, 2G; c. 4, X, de cleticCI co,aj.flalU, III, 8; c. l, X.
tlntu fIIfI'rifIIoII'.'" COR'ra""'" fIN""',
,ti' clerici "el 110-
IV, e; Co 2i, 46, X, de "tROIIlG, e' RfJ aU,.", pro
.IPlrU."'"' ellJlflG,.,. wl fIt"OtII,,,.,.,.,
V, 8: c. 2, X, de acMIfJIG""" e' ord"""11 ab eli.
V.8; c. J. lO, 11, 20, 28, 28,87.88,40, M, X, de HA"'ICI uOOfII. .nweUIo"II. V. SI; c. l, X,
de re""l1 ,.,.... V, 41: c. UD., de fIIfIwnfale et obecl",.U., l, 17, ID VICO; c. 8, de '",,,,..n,"
t,,1e ecolBftlJr"",. COfJfII8'enoru", et a'WnI'" looonI'" relfg(oaoru"'. III, 23, iD VICO; c. 7,
cIfJ ...,.tlCl uCOfN",.."tcotioRc., ...petIIIoIIlI e' "'"".cllct', V, 11, ID VICO; Bee. 46, 68, 72,
R. J., ID VIe»; c. I. de prMlefl''', V, 7, iD ExtraYaI. com.; c. 8, G, cle fH)8ftltn"lI e' re",~
.w.'bvI. V, 9, ID Extrav(l'. com.; c. 1, de 18ft""'" NCOfII",..nlcG'loIIlI. V, lO, iD ExtraYa,.
com.; CoDe. Trldent., 1888. XIV, cle reI., c. 1: J;e88. XXIV, de reI., c. O; DeDed1ctus XIV,
ep. encycl. « DfJfJIGncIG,.", ., 2i dee. 1743, I 12; Plua IX, coDBt. « ApOl'ollcae 8edll .• ;
12 otto l.8G9; 8. C. Ep. et !leg., deer. 10 oct. 1800, D. 12,.13; Pontlftcale Rom., tlt. Ordo
","""OIIfl. reCORcI'lGtioftll. deporitloRli. clllpetI_tIOtl&', deflf'Gd0,ioRII, et rel",.tiOtlIl
,acroru", or'U"....... tlt. Ortlo eIlJOOfIIfIl."IcII"cI' et a"IO't1fJRdt. - Vide etlam caDo 882;
2258; 22IK.
I 2. Qui potest a l~e eximere, potest quoque poenam legi adD"Np
remittere.
I 3. Iudex qui ex oftleio applicat poenam a Superiore coDBtitatam,
eam. semel applieatam remittere nequit.
OAN 2237.
I 1. In caalbua publieis potest Ordinariul poena8 lat&e aenteDtiae
iure eommuni statutal remittere, exceptis:
1.0 CaBibuB ad forum contenti08um deduetis;
2.0 Oensuris Sedi Apostolicae reservatiB;
3.0 PoeniB inhabilitatis ad benefieia, oftleia, dignitates, munera iD
Eeelesia, voeem aetivam et pasBivam eorumve privationis, BUspenaiOnia
perpetuae, infamiae iuris, privationis iuris patronatus et privilegii aeu
gratiae a Sede Apostolica eoneessae l.
I 2. In C8sibus vero oceultis, firmo praeseripto can. 22M et 2290,
pot.est Ordinarius poenas latae sententiae iure eommuni statutaB per Ile
vel per alium remittere, exceptis censuris specialissimo vel speciali modo
Sedi Apostolieae reservatis I .
OAN. 2238.
Poenae remissio, vi aut metu gravi extona, ipso iure irrita est l.
CAN. 2239.
Il. Poena valide remitti potest praesenti vel abBenti, abBolute lei
sub eonditione, in foro e.~terno ve! interno tantum.
I 2. Licet poena etiam oretenuB remitti posBit, Bi tamen seripto
inflieta fuerit, expedit ut etiam eiua remissio seriptis eoneedatnr.
CAN. 22-10.
Ad praeseriptionem aetioniB poenaliB quod attinet, servetnr cUspo-
Bitio CaD. 1703.
l o.
4, X, de ' 'fcJCù.
Il, 1; c. 2, X, • rop'orib.....tW:etI4CC1rifa n . . .1ori&U . .
"""a. V, l'l; c. 2, X, de . .1e",CCI eeOOfRatl,.kcJ'Iott... V, 88; PoDWlcale Rom., tit. ~
~... f'8OOIIOUCCI"OII". "~tlOll",
MOf'Of"Ua orII.tla.
",..,.,...tiott....",...,aUOIIW; et,.,""'"
I o.
4, X, de oria',.. foIfl. V, 20; 00Dc. Trldent., 8e88. XXIV, de reI.• c. e; Pl'aIII.
mD8t. « AfJO,'olble Betl.. " 12 oct. 1888; 8. O. S. 01'., de<:r. 2'1 IOD. 1818; S. C. O., CI-
. . . . .0Im •• 4 dee. 1682; 8. Poeult., G dee. 18'l8•
• O. G, X, tle re,t"" ....... V, 41; c. OD., de .... (ltIOfJ w
m VIo; Bea. CH, R. l., m VIo.
tRe''''''
ora... ~" I.-
SECTIO II.
De poenls In specie.
TITULUS VIII.
De poeD medlcluUbu 88U de eeuurJJ.
CAPUT I.
DD cetaBtWi8 in g6ft6f'6.
CAN. 224l..
§ 1. Censura est poena qua homo baptizatua, delinqueD8 et contu·
max, quibusdam bonia spiritualibua ve! apiritualibua adnexiB privatur,
donec, a contumacia recedens, absolvatur 1.
§ 2. Censurae, praesertim latae sententiae, maxime excommunieatio,.
ne inftigantur, niBi sobrie et magna cum circumspeetione I.
CAN. 2242.
§ 1. Censura punitur tantummodo delictum externum, grave, con·
aummatum, cum contumacia coniunctum; poteBt autem ferri censura
etiam in delinquentes ignot08 a.
§ 2. Si agatur de censuria ferendae sententiae, contumax est qui, non
obstantibus monitionibua de quibua in can. 2233, § 2, a delicto non de·
sistit vel patrati de1icti poenitentiam cum debita damnorum et scandali
reparatione agere detrectat; ad incurrendam vero cell8uram latae senten·
tiae au1llcit transgress:io legia vel praeeepti cui Bit adnexa latae sententlae
poena, niBi rena legitima ea1188. ab hae excusetur •.
1 O. lID., tIe COM••"".".,. e' .111.".", IV, In Olem.; c. 1, de f)OfJft,., V, 8, In Olem.~

ti. O. 8. Ofr., decr. 18 mart. 1888. prop.44, damn.; PODtl1lcale Rom., tlt. Ordo ecoom"'..
aforlll4H ., .&aoItHJIId••
I O. 18, O. Il, q. 1; c. 8, 41, 42, O. XI, q. 8; c. 21. O. XXIlI, q. 4; c. 17,' X, tIe e~_·.
"'"'- """"Ioru'" e' .. ba,lonI,., V, 81; c. 48, X, tIe ..., . .,'" fJCOOfII",,,,,kcHot&,., V, 39;
c. 1, tIe ...,..,'- ecoom",."Ics'Coa", ..",....w",. ""erti",,',
e' V, 11. In Vlo; Conc. TrI·
deDt., __ XXV, de reI., c. 8; 8. C. 8.0fr., tnatr. 18 luI. 1916, D. Ii; 8. O. Ep. et Reg.,
"'OR," Pe,a.., 11 ma111118O; 8. O. O., StJI",",r,..., 11 mali 1709; U,..U.., 14 mart. 1716;
LGriflet&., 28 laD., lO mali, 8 et 80 aue. 1'l32, ad 12; 0'"''.''' Pleb,., 11 dee. l'l38, 19 18D.
1737,28 mart. 1738, ad 8; po,,,,,"'.fl8ft.,
26 mart., 80 apro 1746, ad XV; 8. O. de Prop. Fide
(O. G.), 18 aue. 1780; Utt. <ad Vie. Ap. Malacen.), SO aept. l848.
a O. 2, O. V, q. 1; C. 22, 41, 42, O. XI, q. a; c. 7, X, tIe electCotle ., elec" JIO''''.~'
I, 8; ,c. 2, X, tIe ollof(J ",aCeta orti_n', l, 81; c. lO, X, de ,,,afet", Il, 1; c. 25, X, de ."el-
Joflofl'ba, reotUtl'CoMba e' re"'Coa'h_, Il, 28; c. 4, X, tIe ori..,.. la"', V, 20; c. l, 3,
"" 16, 28, 24, 82, M, X, tIe ...,..,'- e.oom",,,,,kG,lotr,., V, 89; C. 2, 'e COMm"Uo,,'ba,
I. 2, ID VIO; C. li, tIe ..., . ."- ecoom....kc'Coa,., ~ e' m,erti""" V, 11, ID Vlo;
Be8. 11,23, B. J., ID Vlo; c. lID., de ,.""', V, 5, ID Elttravag. com.; Conc. Trldent.,
_ _ XXV, de ret., C. 8.
• O. lO,· X, tIe 'n", Il, 1; C. 28, X, tIe .''''Ia'Coa',",_, f"8CII . .tioa',",_ e' relta'Ù)-
tllbu, II, 28; C. 8, li, 28, X, de ... te",,,_oom",.".tiGII", V, 89; c.5, de _. .t..'1a
e_ooaa",.AkG'CoIIIa, ~ se laterd""', V, 11, In Vlo.
I 3. Contumaciam desiisse dicendom. est, cum .reum vere delicti
commissi poenituerit et simul ipse congruam satisfactionem pro damniJ
et scandalo dederit a.ut saltem serio promiserit; iudicare autem utrm
poenitentia vera Bit, aatisfactio congrua aut eiusdem prolllÌ8lli.o aeri&,
necne, illius est, a quo censurae absolutio petitur 1.
OAN. 2243.
I 1. Censurae inffietae per sententiam iudicialem, statim ac ]a"
fuerint, exsecutionem lteCuJ1lferunt, uee ab eia datur appellatio, DiIi ili
devolutivo; item a censuris ad modum praecepti inflictis datur reeurBlli
&ed in devolutivo tantum I.
I 2. Appellatio vero vel recUr8US a sententia iudiciali ve} prqceptl
comminante ceusu~ etiam latae sententiae nondum contraetas, Dee 11&
tentiaiia aut praeceptum nee censuras suspendunt, Bi agatur de re iD qua
ius non admittit appellationem vel recursum etiam eum eftectu BUBp&
sivo; secus censuras suspendunt, Irma tamen obligatione servaBdi id
quod sententi... aut praecepto mandatur, nisi reua appellationem Yel Jt-
eursum interpoauerit non a sola poena. &ed ab ipsa quoque sentedtia ni
praecepto I.
CAN. 22«.
§ 1. Non solum diversae, &ed etiam eiusdem speeiei censura potei
in eodem aubieeto multiplicari •.
§ 2. Censura latRe Bententiae multiplicatur :
1.· .Si diversa. deUeta~ quorum singula censuram aeeumferant.
eadem vel distincta actione committantur;
2.· Si idem delictum, censura punitum, pluries repetatur ita UI
plura Bint delicta distincta;
3.· Si ~elietum, diversis censuris a distinctis Superioribua pui
tum, semel aut pluries committatur '.
1
de 4,pella,loran,,,,.
fWO "tri'"ali"",
reCtl,atiOft'''", et relatloran,.It. Il, 28; c. 24, X, de ritllOAM. et . .al.
C. 11, X, de oo,,,m,,tfonU,,,,. I, 2; c. 8, X, de ol/lCio '"tllcU orcI'-rit. I, 31; e. So l
.',atllr "' JWOfII,tt,IItIr. V, 8; c. 9, lO, 18, 15, 28-30, 48, X, de .......

e/lloo"u..""toGtion". V, 39; c. l, de den••,. """'",.. et o"latlofa'''III. III, 8. In CIem.; S. C
JDp. et ]leg., decr. le oct. 1800. n. 12. 13; PonWlcale Rom •• tlt. Ortlo .COtII_~ e
G"IO'fHm"f; Rituale Rom., tlt. III, c. 3, de ablOrtlUone ab ucom••nfoaUowe '" /orv gt"
non.n.2.
I C. 4. f'I, C. XI. q. 8; c. e, O. XXIV, q. 3; c. 1, 8. 18, X, de ol/ldo 'tldicia onfiIIra
l, 31; c. 5, X, de e/llce,tCOfti"tII. Il, 25; c. 87, 48, 53. X, de GJlpelltl,loralitll. recIIM........
fI'relll'Iora'".,. Il, 28; c. 40, 48, X, tle ,enlonHcl U'com."neeotio.... V. 31; e. 1. 2, iD. Il
,mtett"4 ucom",."toGtCOft". ,",peftlion" et '"terdkti. V, lI, In VIe; BenecUrtu I!T
consto c Ad ",""."t" a, 30 mart. 1142, I 8. U, 36, 45; 8. O. de Prop. l'1de, lDatr. 20 ot!
1884, n. Il, 12.
S C. lO. 40, X, .. ",pellatioll'''''', J"fICII,a'iOft''''' et relaflora'''." Il. 28; Baei
eroa XIV, const. c Ad ",Ult""t" a, 30 mart. 1142, I 8, 14, 8G; 8. C. C., 15 eept. 1825; CCJIIWI
19 aug., 9 eept. 1702, 1 mart. 1104, ad 1; P"cIeJI., 2-1 mart., 21.101. 1'l53, ad 5-.~.
• C. 1. X. ~de poe"", V, 87.
a C. 27, 42, X. de ,e"te"ti6 ezco,,~••,,'Cfttfon',. V. 39; e. 2, de ,enlca". ntOa• •
cation'" ,u,pnarioflil et (nterdletf, V, lO. In Clem.
,
609
§ 3. Oensura ab homine muItiplicatur, Bi plura praecepta vel plures

sententiae vel plures distinctae partes eilUldem praecepti aut sententiae
auam quaeque censuram in1ligant.
CAN. 2245.
§ 1. Censurae aliae sunt re8erwtaeI aliae tKm f'CB6f'Wtae 1.
§ 2. Censura ab Aotnifte est reservata ei qui censuram in1lixit aut
aententiam tulit, eiusve Superiori competenti, vel successori aut dele-
gato; ex censuris vero a itlre reservatis aliae sunt reservatae Ordifta.fio,
aliae ApOBtoZicae 8edi I.
§ 3. E reservatis Apostolicae Sedi aliae 8unt re86f1NJtae rimpZiciterl
aliae speciali modol aliae BpecialiBrimo modo.
§ 4. Censura latae sententiae non est reservata, niai in lege vel prae-
cepto id expresse dicatur; et in dubiosive iuris sive facti réservatio
non urget I.
OAN. 224ft
§ 1. Ne reservetur censura, nisi attenta peculiari gravitate de1icto-
rum et necessitate aptius providendi disciplinae ecclesiaBticae et me·
dendi conscientiis 'delium '.
§ 2. Beservatio strict&m reeipit interpretationem I.
~ 3. Reservatio censurae impedientis receptionem Sacramentorum
importat reservationem peccati cui censura adnexa est; verum ai quis a
censura excusatur vel ab eadem fuit absolutus, reservatio peccati penitus
cessat l.
OAN. ~7.
§ 1. Si censura Sedi Apostolicae reservata ait, Ordinarius. nequit

aliam censuram aibi reservatam in idem delictum ferre '. I
§ 2. Reservatio censurae in particulari territorio vim suam extra
illius territorii ftnes non exserit, etiamai censuratus ad absolutionem
obtinendam e territorio egrediatur; censura vero ab Homine est ubigue
locorum reservata ita ut censuratus nullibi absolvi sine debitis facuIta-
tibus possit l.
1C. 29, 32, X, cIe Hftten"" """"""lll.'OCJ'foft", V, 89; e. 8, cIe poe""ett"" e' rem"·
810ft'' ' . V, 9, In Extravag. com.
2 C. 11, X, Ile oJJ&clo '"11""- orll"'-rU. I, 81; e. 29, X, Ile IfttenUCI e_OOIftmll.bUo-
n", V, 39; e. 1, cIe .e,,"'''''' NOOIftmtltaieGtfot&... ...",,"-'011" e' '"tenlec,,, V, inVIO; 11,
CoDe. Trldent., &e88. XIV, cIe ret., e. 1; Bltuale Rom., tlt. III, e. l, cIe HOr'CIfIletato poenc.
16ft''"' . 4.
D.
3 !leg. U, BO, 49, B. 1.,·1n Vlo.
, Conc. Trldent., 8e118. XIV, cIe poeMI.'''',
e. 1; Bened1ctua XIV, ep. encyc1. « A fIlO
"n.._m l, 14 IOD. l'l51, I 8; S. C. de Prop. 1I'lde, lDstr. (ad Vie. Ap. Sutchuen.), 6 lu.
1811', D. 4.
I !leg. 15, 49, B. l., ID VIO.
I C. l, cIe prlmle"", V, 1, ID Extravag. com .

., Beg. M, B. l., ID Vlo; S. C. S. 011'., lDstr. 13 luI. 1916, D. 4; S. C. JDp. et !leg.,
28 DOV. 1802.
I C. 11, X, de ol/lcCo '.11"", ord""'"',
l, 81.
§ 3. Si confeuarius, ignorans reservationem, poenitentem a eeDI1UI
ac peccato absolvat, absolutio censurae valet, dummodo ne Bit ceD8UII ab
homine aut censuro. specialissimo modo Sedi Apoatolicae reaervata I.
CAN. 2248.
§ 1. Quaelibet censura, semel contracta, tollitur tantum legitima
ab80lutione •.
§ 2. Absolutio denegari nequit cum primum delinquens a contu·
macia recesserit ad normam can. 2242, § 3; a censura autem absolvena,
potest, si ree ferat, pro patrato delicto congruam vindicativam poenaII
vel poenitentiam inlligere a.
§ 3. Censura, per absolutionem sublata, non reviviacit, nisi in CI8U
quo onus impositum sub poena reincidentiae impletum non fuerit '.
OAN. 2249.
§ 1. Si quis pluribus censuris detineatur, potest ab una absolTi, ~
teris minime ab801utis.
§ 2. Petens absolutionem, debet casus omnes indicare, &eCU8 a1JIo.
lutio valet tantum pro casu-expresso; quod si absolutio, quamvis parti.
cularis petitio facta Bit, fuerit generalis, valet quoque pro reticitis bolli
Ade, excepta censura specialissimo modo Sedi Apostolicae reservata, DOlI
autem pro reticitis mala fide '.
OAN. 2250.
§ 1. Si agatur de censura quae non impedit Sacramentorum receptio-
nem, censuratus, rite dispositus et a contumacia recedens, potest abaobi
a peccatis, firma censura.
I 2. Si vero agatur de censura quae impedit Sacramentorum nce-
ptionem, censuratus nequit absolvi a peccatis, nisi prius a cellB1l1"8'"
lutus fuerit l.
I 3. Ab80lutio censurae in foro sacramentali continetur in coDBQela
forma ab80lutionis peccatorum in libris ritualibus praeaeripta; in foro
l S. C. 8. Otr., 11 mall 1892.

I C. 8, X, de otllcfo '"dlciI ordinar", l, ~; c. 15, 28, 30, as. 41, CIS, X, de ......
fUJCOtfttll...IcG,ronu, V, 89; c 4, de ""'6ft'"' NOOtIItII"fllcG'.U, ~ et .........
V, lO, In Clem.; Clemens XIII, consto .lne",IuJ"""tII _, 8 aelJt. l'l62, I G; S. C. 8. Otr.,-
18 mart. 18U8, prop. 44, damn.; PonWlcale Rom., tlt. Ordo ~.., ~
"pori,foIl.., dUpetlla'IOfIu, degt"Gtla'w"",
etlam can. 2288, I 1.
e' rei'""'." lCIOt"Of'UI ......... - '*
3 C. 10'7, C. XI, q. 8; C. 82, C. XXIII, q. 8; C. 11, X," 00fII""'~, I, 2; Co 25,1
" a",eIlG'IofI'hI, recua'lofI'hI e' rel4flOfl'hI, Il, 28; C. 2t, X, d. ritllOllla, et .. ....-
fWO Ifrirl,.."btll e.rrigG'"r w, fWO",ftta'.r, V, 8; C. 11, " 1aoerefloCa, V, 2, ba VI-; Co!
" I6fIt6ft,ja e"'OOtIItII""lcGfIofI", ""p6ftliota" e' , ..tenlle", V, 11, lo Vlo; Bee. ., I. B. 1.
lo Vlo; c. l, "JJ06fI.., V, 8, lo Clem.; S. C. ElI. et Bee., JlUefell., 4 aq.lBnI; deer. Hott
1800, D. 18; A ..,kmefI., 22 aug. 1m.
, O. 8, X, de ol/lcf.o "'d"'" ord''''"', I, 81; C. 22, " ........ ......__1oIftIIiI.
....,.,...".... et fa""'''''', V, 11, lo Vlo; C. l, " fJ06fI", V, 8, lo 0Jem.; B. O. Bp.
decr. 18 oct. 1600, n. la. _. Vide etlam caDo 2252; 22M, I 1,8.
et'"
I C. ~, 42, X, " IfItIfe",ja UOOtIItII".lcGfIofIw, V, 81.
I 8. C. 8. Otr. (S. B1aclothl), ., mart. 1888.
I
6U
non sacraplentali quolibet modo dari poteBt, &ed ad excommunicationis

absolutionem regulariter formam adhiberi convenit in eisdem libria tra-
ditam l.
OAN. 2251.
Si absolutio ceusurae detur in foro e."demo, utrumque forum aftlcit;
si in interno, absolutus. remoto scandalo, potest uti talem se habere
etiam in actibus fori externi; sed, nisi concessio absolutioniB probetur
aut saltem legitime praesumatur iu foro externo, censura potest a Su-
perioribus fori externi, quibus reus parere debet, urgeri, donec absolutio
in eodem foro habita fuerit t.
OAN. 2252.
Qui in periculo mortis constituti, a sacerdote, specialis facultatis
experte, receperunt absolutionem ab aliqua censura. ab homine vel a cen-
sura specialissimo modo Sedi Apostolicae reservata, tenentur, postquam
coDvaluerint, obl~gatione recurrendi, snb poena reincidentiae, ad illum
qui censuram tulit, si aptur de censura ab homine; ad S. Poenitentia·
riam vel ad Episcopum aliumve facultate praeditum, ad normam
can. 2254:, § 1, si de censura a iure; eorumque mandatis parendi a.
l>
OAN. 2253.
Extra mortis periculum p088unt absolvere:
1.- A censura non reservata, in foro sacramentali quilibet confes-
sariUS; extra forum sacramentale quicunque iurisdictionem in foro ex·
terno habeat in reum;
2.- A censura ab homine, ille, cui censura reservata est ad Dor-
mam can. 2245, § 2; ipse autem potest absolutionem concedere, eti&msi
reus aUo domiciIium vel quasi·domicilium transtulerit;
3.- A censura a ture reBe,."ata, ille qui censuram constituit vel cui
reservata est, eorumque successore8 aut eompetentes Superiores aut de-
legati. Quare a censura reservata Episcopo vel Orclinario, quiIibet Ordi·
l O. I08, o. XI. q.3; e. 28. X. #le ",,'e,,'fa e.COfII",."Watfotlv. V.89; Pontl1leale

Rom.. tit. Ordo "'fJ6UfOftv, reooRCfJja'lo!Iv, tlepofttfotlW, tll~tfotlv, tlefI"fJd4tfot1v.
et nJ."'.tfotIv Ncroru", ortll...... tlt. Orrlo e.t'OfII",."WaQtI. e' a&.ol""tlC; Rituale Rom .•
tlt. l'II. e. 2, Ab6Ol.,fotIv 10f'fIItJ; c. 8. de ab.a'v,fqne ab 6lrCOf11"'."Wa'lon6 ... loro e.'e-
rlorl; e. 50 tI6 tn040 a'",""tll a "'fH"'si0ft6 "' Ab ••'ertllcIo N'''' w,
l.',.. .aCnJmeR-
tale_ cora/ulfotl6fll.
• C. 89. X. tI6 """,,,fa 6GIJCOfJI",....ka'lonv, V. 89; Clemen8 X. coD8t. « 8.fHWflO _.
n IOD. 1870. I '1; ClemeDa XlI. C!OD8t «Atfmone' NOI _. 11 aug. 1'735. I 3, 8; 8. C. 8. Otr.•
l lan 1840; 28 aept. 16'12; lltt. 1 maU 1822; (M188Ur.). 28 auc. 1881; 8. C. IIp. et Reg.• B"
~• •,...., 8 lui. 188'1'; 8. C. c .. NarbolleR .• 12 auc. 1812. 8d 4; 8. C. de Prop. Fide. tDstr.
:ad MlaBlon. Congl). 14 fan. 1728. n. 2; 8. Poenlt.• ~ apro 1888, ad 4:
a O. 18. 21. CiS, X. tI6 "",,,fa Ncom",."w,fotIv. V. 89; e. 22. tI6 "",",fa NCOfIIo
. . . .COStfotlW. "1fH"'I~ et '.NnI""l. V. U. ID VIe; e. 1. tle fHJ6ft".
V. S. ID Ck>.m.; e. 1.
re prlof1llellf". v. 1. ID Jlxtrang. com.; Plua IX. Utt. ap. « O•• 0.'1IoICca Beole_ -.
e man. 1880; COD8t. « AfJOItoIloIIe Betlv t. 12 oet. 1888; 8. O. 8. Otr•• 28 luo. 1881; 11 tuo.
881. ad 8; Utt. 19 aug. 1881. ad 1. 2; 18 laD. 18&2. ad t; 80 mut. l.8I2. ad 1-4; 8. C. IIp. et
te&'.. ti 1aD. 1801; Rituale Bom •• tlt. III. e. 1. ti. IIICnItIMIIIo 1J06I'.l6RtfG•• n. 28.
611
narius ab801vere potest SU08 subditos, looi vero Onlinarius etiam pere
grinQllj a reservata. 86di Apoatolicael haec aliive qui ab801vendi poteD
tem ab ea impetraverint sive generalem, si censura Bimplioiter f'NefWfc
sit, sive specialem, si f"686f'Vata sp6ciali motlol sive denique speciali.
mam, si f"686nJata B-p6cialisBimo modol salvo praescripto e&n. 225i 1.
OAN. 2254:.
I 1. In casibu8 urgentioribus, si nempe censurae latae ~tentill
exterius servari nequeant Bine pericolo graViB scandali vel infamiae, IU'
si dlirum sit poenitenti in statu graviB peccati permanere per tempa
necessarium ut Superior competens provideat, tunc quilibet confeaJarilll
ili foro sacramentali ab eiBdem, quoquo modo reservatis, absolvere potat
iniuncto Qnere recurrendi, sub poena reincidentiae, intra mensem salteI
per epiBtolam et per confessarium, si id Aeri poBBit sine gravi incom
modo, reticito nomine, ad S. Poenitentiariam vel ad EpiBcopum ali1mm
Superiorem praeditum facoltate et 'standi eius mandatis I.
I 2. Nihil impedit quominus poenitens, etiam post acceptam, .t
supra, absolutionem, facto quoque recurBU ad Superiorem, alium adl!ll
confessarium facultate praeditum, ab eoque, repetita confessione aaltel
delicti cum censufoa, consequatur absolutionem; qua obtenta, mandalI
ab eodem accipiat, quin teneatur postea stare aliis mandatis ex partz
Superioris supervenientibus I.
I 3. Quod si in casu aliquo extraordinario hic recUrBUS Bit moralite
impossibilis, tunc ipsemet cOnfeB8&riu8, excepto casu quo agatur de ••
lutione censurae de qua. iu caD. 2367, potest absolutionem concede!
Bine onere de quo sopra, iniunctis tamen de iure ininngendia, et impcIIiU
congroa poenitentia. et satisfactione pro cenllura, ita ut poeniteDl,"
intm congruum tempus a confessario praeftniendum. poenitentiam epriI
Re satisfactionem dederit, recidat in eensuram c.
1 O. 40, O. XI, q. 8; c. f, x, de ol/lol.o le".", I, 80; c. 8, 11, 20, X, de ojCcIIJ ....,

ordjurlj, l, 11; c. f, x, de ontMne IGIri, v, 20; c. 29, 82, 18, le, de ,.,.,..,,. .... 01 . .;
OII'IotI", v, 88: c. 1, X, tJere""" _rit, V, f1; c. OD., de tnaWrlt.Ie et okd..... LA
ID VIe; c. 7, tJe ,.,.,.,.tja UClOIIt."II4OG,IotI", ....~,," et ""enlle".
Reg. 46, 88. 'l2, B. l .• ID VIe; c. l, de ",.wile"", V, 7, ID Extrang. eoDl.; c. 3, ,.
V, n. Il
'811"'- e' "",,""on'bu, V, 9, ID lilnravag. CODI.; Conc. Trldeut., 8ea8. XIV, tle "'~(.
1IeII8. XXIV, tJe reI.• Co 8; 01emeDa XI, CODSt. « Ad AJJOItolo'. . !t, 18 lun. 1'lU. 11;
dlctua XIV, ep. eucycl. « D6IIIG""". !t, 2t dee. 1743. 112; Olemeua XIII, CCDIt. .1
.,.,'" !t, 3 sept. 1702, I li; Pia IX, COM. « AJJOItoItcGe Bed" !t, 12 oct. l.a.; 8. C. S.
(Portua AlolBU), 1 aag. 18Ii6; lD8tr. 20 fabr. 1868; decr. :Il lUD. 1888; f apro l871; S. C.
et Reg., 9 laD. 1801; S.-O. de Prop. Fide (C. G.), 17 fAtbr. 1m. ad 3; 8. PoenJt.. 15 dee
l"oDtlfleale Rom., tlt. OrcIo ...."...,km". f'8COItCIUIJ'Ioa", tJfJJJoft'lotIf.. • ...........
.,....,IotI". et re.",,,'fon.f. .aCt'Of'llm ord',."", tlt. OrcIo "eOOlllJlMlMolJtI4U ., •
Rituale Rom., tlt. III. c. 1, de ..",... . .10 fJOfJAUett'icIe. D. 12.
I O. 29, 158, X, Ile ,.,.tett"- ..OOIItJIMI.ica'IotI". V, 18; C. 22, de ,.,.tett,ia
,.ictJ,IotI".....fHIMfotI" et CatenJictj. V, U, br VIe; 8. O.' 8. Olr., 23 IOD. 1881. ad t; 17
1.891, ad 2; lltt. 19 aag. 1.891. ad 8; 80 mart. 1882, ad Go 6; 16 la. 1887; 7 1111L __ -
1900; 19 tlec. 1900; 8 sept. 19118; 8. Poenlt, 7 DOT. l.8M, ad 5,6; PontUlcale BcD., tIt.
UOOllt",."icGttcI' e' _.lvendi.
a 8. O. 8. Otr., 19 dee. UOO, ad a.
c 8. O. 8. otr., 9 DOT. l.S8; 7 tOD. 18111; Il .pt. UOO.
618
OAPUT II.
De C6fI8tI,;, itl ape••
OAN. 2255.
§ 1. Oensurae sunt :
1.° Excommunicatio;
2.° Interdictum;
8.° Suspensio 1.
§. 2. Excommunicatio a1Ilcere potest tantum persoJl88 physicas, et
ideo, si quando feratur in corpus morale, inte1liJitur singul08 a1Ilcere
qui in delictum concurrerint; interdietum et suspenmo, etiam communi-
tatem, ut personam moralem; excommunicat1o et Interdictum, etiam lal-
cos; suspensio, cleric08 tantum; interdictum, etiam locum; excommuni-
catio est semper censura; interdictum et suspensio p088tlDt esse vel
censurae vel poenae vindicativae, &ed in dubio praesumuntur censurae I.
OAN. 2256.
In canonibus qui sequuntur :
1.° Nomine divinorum oftlclorum Intelllguntur functiones pote-
statis ordinis, quae de Instltuto Ohristi vel Ecclesiae ad divinum cultum
ordinantur et a soli .. clericls :fieri queunt;
2.° Nomine antem actuum legitimorum ecelesiaRticorum sign1:ft-
cantur: munus adminiBtratoris gt"rere bonorum eccletdasticorum; partes
agere iudichl, auditoris et relatoris, defensoris vinculi, promotoris iustl-
tiae et :fIdei, notarii et cancellarli, cursoris et apparitoris, advocati et
procuratoris in causis ecclesiasticis; munus patrinl agere In sacramentis
baptismi et con:flrmationls; su1!ragium ferre in electionibus ecclesiasticis;
lus patronatus exercere I.
ART. I. - De ~,iotN.
2257. OA.~.
§ 1. Excommumratioe&t censura qua qula exeluditur a communione

:fIdelium cum eflectibuR qui in canonibus, qui sequuntur, enumerantur,
quique separari nequeunt. e.
1 O. _, X, de wrborum """JlO8Uone. V, 40; c. 1, de ""tenHG Ncomm" ..CctJ'WnC.t,

~u ~t (nt8n1Ccti, V, 11, ID Vlo: Benedlctu XIV, ep. eaeyel. c 1.. ,er praeterC'tn It,
~ 8 c1ec. 1748, I 48.
:I C. 1, de "n,.... V, 15, ID VIo; c. 15, lO, de Hftt.HG NOOfll",,,..CctJ,fo,,f,. n."enriotl"
flt"'tenJ",'. V, 11, In VIo; Rec. 115, HO, 49, R. 1., ID Vlo; Conc. Trldent., &efI8. VII, de reI.,
c. lO; 1e8I. DIII, de r6f•• c. lO; PIOli IX, C'OD8t. c ..4.po,tolkoe Sed" It, 12 oct. 1889, IV, D.l.
3 0.18, X, de laaereUcU. V,7.
e C. 12-14, D. XVIII: c. 12, O. III, q. 4: c. 3, 21., zt, 82, 87, 107, O. XI, q. 3:. c.,2, X,
,I tifi NC8jJUoIa'll"" II, 215: c. 18, X,q,,' 111" "", legitimi, IV, 17: c. 40, 1S9, X, de .ent6fltea
. _oomm"..CctJUoIau, V, 89; C. _, X, de wrbor"", """II08UOfIe, V, 40: c. 1, de .en,enlea
..oomm""CctJUoIau, ,~" et .tercllet', V, 11, ID Vlo; C. 1, de J»ritlilcgU., V, 7, ID
§ 2. Dicitur quoque GflatAemG, praeaertim Bi. com aollemDitatibal
in1ligatur quae in PontUlcali Romano deacribuntur 1.
OAN. 2258.
§ 1. Excommunicati alli sunt vitatlclt, alli tol6rati J.
§ 2. Nemo est vitandus, nisi fuerit nominatim a Sede--Apostolit.a
excommunicatus, excommunicatio fuerit publlce dennntiata et in deereto
ve! sententia. expresse dicatur ipsum ritari debere, salvo praescripto
can. 2343, § 1, n. 1 a.
OAN. 2259.
§ 1. Excommunicatus quilibet caret iure a88istendi diviDiB c6Ha,
non tamen praedicationi verbi Dei e.
§ 2. Si paBBive nBBistat toleratus, non est necesse ut expellatur; li I
vitandus, expellendus est, aut, si expelli nequeat, ab ofIlcio cesaandUII,

dummodo id ileri poMit Bine gravi incommodo; ab aBBistentia vero aetm,
quae aliquam secumferat participationem in celebrandis divinis oftlciiI,
repellatur non solum vitanduB, &ed etiam qullibet post sententiam decll-
ratoriam ve! condemnatoriam aut alloquin notorie excommUnlcat08 l.
OAN. 2280.
§ 1. Nee potest excommunicatus Sacramenta recipere; imo poet •.
tentiam deelaratoriam aut eondemnatoriam nee Sacramentalia •.
§ 2. Quod attinet ad eeclésiasticam sepulturam, servetur praeacrl·
ptom can. ~, § l, n. 2.
J!lxtravag. com.; Conc. Tl'ldeDt., _ . xxv, de reI., c. 8; Beued.lctDs XIV, ep. 8IlC7C1. c l .
fWG6teritol l, 8 dee. 1148, I 48; PI_ VI, coD8t. c A,""Of'HI Ilde' l, 28 aq. 11M. prop."
87Jlodl Pl8torleD., damD.
1 C. 108, O. XI, q. 8; c. 1, de ",.ff1, V, 8, ID Olem.; Poatulcale Hom., tlt. 0nI0 ...-
..MccI"'" el .blOkJetl4'.
a C. 12, C. III, q. f; c. 18, X, de .,,.I1.'fon'bu, rectWJlfoII'bu et re"teo.,..., n, •
MartlDu8 V (ID Conc. CoIUItantlen.), coD8t. c Ali " " " " " I, a. ltl.8; B. O. de Prop. l'lde.
1Dstr. (ad Vlc; Ap. Butcbuen.), 29 apro 1'f8.l•
• )leg. lG, 48, B. J., ID Vlo; Martlnu8 V (ID Conc. Constantlen.), const. « A' m-
fanll. I, a. 1418.
e O. 61, D. I, de co..,; c. 81, X, de JWGebCflllCa el {lI"..ifa"bu, III, 15; e. 24, .. 1
de prWfIetlfCa e' ecce.,c".. ,.,.."Uetlfalonlffl, V, 88: c. 11, X, de ",.(f.,."Ca e' ~
bui, V, 88; C. 48, err, X, Il.16ft''''''' 6.1ICOtIIfflunioll'foIICa, V, 89: c. 11, X, de tHtrllonlm"'"
IIca'fone, V, 40; C. 8, 11, de priftle"'Ca, V, 1, ID Vlo; C. 24, de ,,,,'en"- NCOtII....jcatiGllil,
'''IfJ6Mfo11Ca ", 'n'erdle", V, 11, ID Vlo; c. 2, de .... '811'.. UOOffIffI"niollUonCa• ....,...."..,
e' 'n'enlletl. V, lO, ID Olem.; Plua IX, co_t. « .4.poatolfcae 8ed" It, 12 oct. l.889, III, IL 11,
I VI, n. 2; B. O. B. Otr., 1nIItr. (ad OrdlDarl08 imperli Brull.), 2 101. l.8'l8; B. O. de PfGI!.
Fide, lDatr. (ad Vlc. Ap. Sotchuen.), 29 apro 1'184.
I C. 1, C. XI, q. 8; C. 2, Ile ""'8IIt.. elllOOffl"'''''ioII''onCa, ."'f)eIIIfonCa et 'ntenfidi.
V, lO, ID CIem.; B. C. de Prop. Fide, iD8tr. (ad Vie. Ap. Butchuen.), 29 apro 1784.
I C. 82, 118, X, de ...tent .. UCOtIIffllfft'ca'loni" V, 39; C. 24, de ",,'ent" UCOIIII.
ntoGtion", ""fHJfIrionCa et ,,,tenlfcU.
V, 11, ID VIo; C. 1, de privlle"'Ca. V, 1, ID Extra"'"
com.; Conc. Trldent., 1Ie&8. XXV, de reI., t'. 8; Plua IX, coD8t. «AfJO"oJicae 8edCa », 12 oct.
1869, I VI, n. 2; 8. C. B. Ofr., 21 lun. 1838; (AugUu.e et Wbernlae), 2 luI. l.8C5; B. C. de
Prop. Fide. Instr. 4 mali 1714; ID8tr. (ad Vlc. Ap. Butcbuen.), 29 apro 1'184; Pontldcale Boah
tlt. De co"lIrmu,,,t": tlt. De ord'n'b". con/erelldCa: Rituale Rom., tlt. V, C. 1, de .,..
mento N're. .e "actfon", n. 8. - Vide etlam can. SlIG, Il.
61&
OAN. 2261.
§ 1. Prohibetur excommunicatus licite Sacramenta et Sacramentalia
con1lcere et ministrare, salvis exceptionibus guae seguuntur 1.
§ 2. Fideles, salvo praescripto § 3, po88unt ex gualibet iusta causa
ab excommunicato Sacramenta et Sacramentalia petere, maxime si alli
ministri desint, et tunc excommunicatus requisitus. potest eadem mini·
snare negue ulla tenetur obligatione causam a requirente percontandi s.
§ 3. Sed ab excommunicatis vitandis necnon ab aliis excommuni·
catis, postqu8m intercessit sententia condemnatoria aut declaratoria,
fldeles in solo mortis periculo p088unt petere tum absolutionem sacra·
mentalem ad normam can. 882, 2252, tum etiam, si alii desint ministri,
cetera Sacramenta et Sacramentalia '.
OAN. 2262.
§ 1. Excommullicatus non flt particeps indulgentiarum, suftragio-
rum, publicarum Ecelesiae precum ••
§ 2. Non prohibentur tamen:
1.° Fideles privatim pro eo orare;
2.° Sacerdotel!l Missam privatim ac remoto scandalo pro eo appli·
care; sed, al alt vitandus, pro eius conversione tantum '.
OAN. 2263.
Removetur excommunicatus ab actibus legitimis ecclesiasticis intra
ftnea sm in locis iure deflnitos; nequit in causis ecclesiasticis agere, niai
ad normam can. 16M; prohibetur eccleaiaBticis o1Ilciis seu muneribus
fungi, coneesaisgue antea ab F~lesla privilegii8 frui '.
OAN. 2264:.
ActU8 iurisdictionis tam fori externi quam fori interni positu8 ab
excommunicato est illicitus; et, si lata fuerit sententia condemnatoria vel
1 O. 6, 1, 109, C. XI, q. 3; c. 2, X, de ordlft4t" ab epucopo, qll' "",,",,*,tIU epUco·

""11',-1, 18; c. 8, X, de tIolo et COfttlltllllolG, Il, 14; c. 16, X, de appellcltlonn,.", rectWJ'lo-
.,'*' et reIclUon.bll', Il, 28; c. 8-6, X, de olenco NCOtIItllllnfotJto, depo,fto, " ' ',.'e,.,"o'o
...."'NI.. te, V, 27; Plu8 IX, consto • Apo,tolfotJe Bedis _, 12 oct. l8ft9, I V, D. 6; Mlssale
Bom., Ut. De tle/eot'b.. •,. celebNJ"otle ..,,"'"'.. ocovfT6fltlblll, c. VIII, de de/eo,ChI
fltIfto"'(on" a"'...e. D. l, 6.
I MartlDU8 V (ID Cone. ConRtanUen.). coDllt. c Ati c,,"a.. da a, a. 1418.
I C. 6, D. XXXII; MarUnu8 V (In Conc. ConstanUen.), consto c Ad evUa,.da _, a. 1418.
.. C. 8, X, de 1ttJeretioia, V, 7; c. 28, 38, X, de Benten'", e.COtIItllfI,."",tlott". V, 39;
Leo X, consto c BreIVrfle Dom'ne _, 15 lun. lG20, error 23, Martin I Luther, damD.; 8. C. de
Prop. Fide (C. G.), 3 auge 1818; Rituale Rom., tlt. V, c. 6, BUti' bmedlc'lottiB apo,tolioGe
,. orl"*10 "'Mt". D. 1
I 8. C. B. otr., 19 apro 1837.
• C. 37, C. XXIV, q. 1; C. 7, X, de probtJtfon'bll'. Il, 19; et. 24, X, de ,en'ent", et nl
'.flCcata. Il, 27; C. 13, X, de ltaeretlciB, V, 7; C. lO, {le ol/lcW et pote,'a'e '.dCCil deleflllt'.
I, 14, ID VIo; C. 14, de ,ententfo Ctlcot..m.""""ion'•• 'lI,pen.riorl" e' ',.'erdio". V, 11,
ID Vlo; S. C. de Prop. Fide (C. P. pro Sin. - Butcbuen.), 26 sept. 1821.
616
declaratoria, etiam invaUdus, salvo praescripto can. 2261, I 3; 8eCUS est

validus, imo etiam Ucitus, Bi a fidelibus petitus Bit ad normam meDl.
can. 2261, § 2 1.
OAN. 2265.
§ 1. Quilibet excommunicatus :
1.0 Prohibetur iure eligendi, praesent&ndi, nominandi;
2.0 Nequit consequi dignitatés, oftleia, beneficia, pensiones ecele·
Biasticas aliudvè munus in F~eBia;
3.0 Promoveri nequit ad ordines I.
I 2. Actus tamen poBitus contra praescriptum § 1, nn. 1, 2, non est
nullus, niBi positus fuerit ab excommunicato vitando vel ab allo exoom·
munica~ post sententiam declaratoriam vel condemnatoriam; quod Bi.
haec sententia lata fuerit, excommunieatus nequit praeterea gratiam
ullam pontificiam valide consequi, niBi in pontificio reseripto mentio de
excommunicatione fiata.
OAN. 2288.
Post sententiam condemnatoriam vel declaratoriam exeommunieatos
manet privatus fructibus dip,itatis, oftlcii, beneficii, pensionis, muneriB,
Bi quod habeat in Eeelesia; et vitandus ipsamet dignit&te, oIleio, bene-
ficio, pensione, munere c.
OAN. 2267.
Oommunionem in profanis cum excommunicato vit&ndo fidelea vitare
debent, nisi agatur de coniuge, parentibus, liberis, famulis, 8ubditis, et
generatim nm rationabi1is causa. excuset I.
ART. n. - De WertUdo.
2268. OAN.
§ 1. Interdictum est censura qua ftdeles, in communione Eccleaiae
permanentes, prohibentur sacris quae in canonibus, qui aequuntur, enu·
merantur '.
1 O. 4, 85, 86, O. XXIV, q. 1; c. 24, X, " ,ellten& et re .Hics,.. Il, 21; c. 11, X.
de Itoeretw... V, 7; c. 1. " 01/&. tricGrli. I, 13, ID VIo; c. lO, de 01Jk:(o et pota,.,., fùfcU
delel1a". I, 14, ID VIo; Paulll8 IV, coD&t. c O• • fUll opodolll,,,, " l.G fabr. 115151, I G. - Ville
etlam caDo 1828, I 8.
""ori""'. I, 8; c. 23, 63, X, " ane'IIIICo"''''', reoua'"",""" ., ....
:I O. 28, X, "
'loftn)"•• II, 28; C. 7, 8, X, de cIerioo ezcomm""icsto. "fH)IIlo. w" iRtenJww _~
V, 21; C. 82, X, " BeIItCllt.. e.COtIHJI"IaicG'WftI.t. V, 89; C. OD., Ile "de .,....,., . . . . ,
"',,"e'ar. III, 8, ID VI·. - Vide etlam can. 187, I l, D. 8, I 2; 1470, I 4.
a O. 28, X, de rucri"",, l, 8; C. 1, de ""oritJU,. I, 8, ID. VIe; Ordo &erftJlda8 ..
8. OoogreptloDlbus, TrlbunaUbus, Olllcllll Romanae Curlae, 29 aept. ta, Para n. Nero
mae peculIaree, cap. III, D. 8D•
.. O. 53, X, de a"1I8'I11Uo,,''*,. notIIotlotlfb.. e' relatloft'bIII. Il, 28-
Il C. 103, 110,C. XI, q. 3; c. 29·31, 34. X. de ,e"lenl" escom • •tlfQa,Wti", V. 39; e. U.
de ,e,,'e,,"o ezcommIUlfcataotl". 'Il,petlrion" et ftlterd'cU. V. 11. ID VIa; Martina V (lD
CoDC. CODetantlen.), conato c Ad evUan"'~, a. 1418; 8. C. 8. Otr.• a auge 1893.
• C. 20. X. de tJ8rboncm ,i,nfllcacfotIC. V. 40; Benedlctll8 XIV. ep. enc)'cl c'aatrr
praeteritOl~, 3 dee. 1749. § 48.
617
§ 2. Prohibitio ftt vel directe per interdictum personale, cum per-

8Oni8 ipais U8t18 eorum bonorum iDterdicitur; vel iDdireete per interdi-
ctum locale, cum certis iD looi8 eorundem dispensatio vel perceptio
vetatur 1.
OAN. 2269.
§ 1. Generale interdictum tam locale iD territorium dioecesi8, reipu-
blicae, quam persoD8le in populum dioecesls, reipublicae, ferri tantum
pptest a Sede Apostolica vel de eius mandatoç interdictum vero generale
in paroeciam vel paroeciae populum, et particulare live locale 8ive per-
sonale, etiam Episcopu8 ferre potest ••
§ 2. Intel'dictum personale sequitor personas ubique; locale non ur-
get extra looum interdictum, &ed in 1000 interdicto omnes etiam exteri aut
exempti, excluso speciali privilegio, illud servare debent a.
OAN. 2270.
§ 1. Inte.-dictum locale live generale live particulare non vetat mo-
rientibu8 Sacramenta et Sacramentalia, servati8 servandi8, mini8trare,
&ed prohibet iD 1000 quodlibet divinum oftlcium vel sacrum ritum, salvi8
exceptionibu8 de quibn8 in § 2 huiu8 canomB et in can. 2271, 2272 •.
§ 2. In die Nativitatis Domini, P8schatis, Pentec08tes, sanctissimi
Oorporis Christi et Beatae Mariae Virginis in caelum assumptae inter-
dictum locale suspenditur, et prohibetur tantum collatio ordinum et
8011emnis nuptiarum benedictio·.
OAN. 2271.
Si iDterdictum fuerit locale generale et iDterdicti decreto aliud non
caveatur expresse :
1.0 Permittitur clericis, dummodo non siDt ipBi personaliterinter-
dicti, omnia divina oftlcla et sacros ritus in quacunque ecclesia aut ora-
torio privatim obire, ianuis clausis, voce submissa et campanis non pul-
satis;
2.° In· ecclesia vero cathedrali, ecclesiis paroecialibus vel in eccl~
sia quae unica Bit in oppido, in iisque soli8, permittuntor Uniu8 Missae
l c. 18, 11, 2f, de ... tentfo 8CCOMm.mIcGUoft'-, ltI,penriottta et ,,,'ent(e", V,li,

ID VIo.
a O. 2, de ,n_Ua uoommff"icatiOtl'-, V, lO, ID lDxtravag. com.
a C•. 24, X, de ,,"t'Re"''- et 6C('.Qaik. flrloUegfotorum, V, 88; c. 11, X, de wrborvm
"""jlctJtloM, V, 40; c. 4, 8, 11, de ""'mle,"" V, 1, ID VIo; c. 16, 18,-2f, de ,ntn'fo
e47COf11m..nlcG'fOtI(" ,tUpenfton(, e' '"terdle", V,Il, ID VIo; c. l, de lentn'fo e~comm,,
tlCcfJtfOtl.., ltllpeft'lon'- et '"tertlle", V, 1U, ID CIem.; CoDC. 'rrldent., 8e88. XXV, de refltl-
JtJr'''tU, c. 12; BenedJctus :UV, const. c Ad mUUant'- Il, SO mart. 1142, 11.
• O. 11, X, de 'JJOMGlibUl et matrlmOtl''-, IV, 1; c. 11, X,. de fIOetI"ntUi. et re",'--
ftoft''''', V, 88; c. 43, 61, X, de Htlletatfo Ulcomm"nwffOtl", V, 39; c. 11-19, 2f, de ,n-
tenUCI e~comm",,(catfOtl", 1tI,,,eRlfOtl'- et 'taterdle,., V,li, ID VIo; Mlssale Rom., tlt. De
delect,,,tU
atltmae, D. 5.
'ti oelebrcltlOtle m'-~artlm ocevrrenU"tU, c. VIII, de de/ec""", d"politfOtl"
I C. 24, de Iflntefttfo e~oom,"""ictJtfOtl(" ,,,,petIIfOtI'- et itltenJkt" V, li, ID VIo;

.Martina. V, CODBt. c Inella,,"e l, 28 maH 1429, 1 8.
618
celebratio, asservatio sanctiMimi Sacramenti, administratio baptilllDBtit,

Eucharistiae, poenitentiae, aBSistentia matrimoniis, exclusa benedictiOile
nuptiali, mortuorum exsequiae, vetita tamen quavis sollemnitate, lJeDe.
dictio aquae baptismalis et sacrorum oleorum, praedicatio verbi Dei. h
his tamen sacris functionibus prohibetur cantus et pompa in _era aupel-
leetili et sonitus campanarum, organorom, alioromve instrumentormn
muaica1ium; sacrum autem Viaticum ad in1l.rmos privatim deferatur l.
CAN. 2272.
I 1. In interdicto locali particulari, Bi interdi.ctum fuerit altare fti
sacellum alicwus ecclesiae, nullum sacrom ofIlcium seu aacer ritmi iD
eiBdem celebretur.
I 2. Si interdictum fuerit coemeterium, fldelium quidem cadaftl'l
sepeliri ibidem pOBBunt, &ed Bine ullo eccleaiaBtico rItu.
I 3. Si latum fnerit in certam eccleBiam ve! oratorium :
1.· Si ecclesia fuerIt capitularis nee interdictum Bit Oapitul1Dll,
valet praescriptum can. 2271, n. 1, niBi interdicti deeretum praecipiat
Mi88&ID conventualem celebrari et hOr&8 canonicas recitari in aDa eceJe-
sia aut oratorio;
2.· Si fuerit paroecialiB, servetur praeaeriptum cit. can. 2271, Do 2.
niai interdicti deeretum a1i&m ecclesiam pro interdicti tempore eidell
8ubstituat.
CAN. 2273.
Interdicta civitate, interdicta quoque manent loca ~ria etiu
exempta et ipsa ecclesi& cathedraliB; interdicta ecelesia, interdicta 8'OJlt
sacella contigua., non vero coemeterium; interdicto &&Cello, non est in_
dieta integra ecclesia nee, interdicto coemeterio, interdicta est ecclelia
ipsi contigua, &ed interdicta sunt omnia oratoria in coemeterio erecta I.
OAN. 2274.
I 1. Si communitas collegium deUctum perpetraverit, interdi-
BeU
ctum ferri poteBt ve! in Bingulas personas delinquentes, ve! in comm1UlÌ-
tatem, uti talem, ve! in personas delinquentes et in communitatem..
I 2. Si primum, servetur praeacriptum can. 2270.
"
1 c_ 5, X, de OOft8»e'.d'"e, l, 4; c. n, x, de 1fJOftIfJ''"- et IIIGtrltllO",«"
IV, 1; Co . . I.
de ",..'vUe",1a e' ellcel"b.. JWitnle"",tortl"" V, 38; c. n, x, de 'JI08tIftntu. et rea«...... I
b"., V, 88; c. 43, m, x,de .ett'",,'"

NcotIt"'."icG'Coft.Ia, V, 89; c. 17, X, de wrionIa.,..
jloa'fone, V, 40: c. 19, 24, de ."","""" 64llcom".."ioatCoft.«., ...JHJfIrioaIa et ~icti. V, n.
ID Vlo; c. 2, de ",,'ett'Ca ellcomm."ioa'io"la. ...",euIonla et ""erdioti. V, lO, ID 0Jea;
c.2, de .6ft'ett'" e/l"com",."ioa'Coft.«., V, lO, ID lIIstravag. com.: Bituale Dom., Ut. D, e. L
de .aonlme,,'o ba",t"",,' rlte '''''''i''«.',.....o, D. 27: tlt. VI, c. 2, OtICk. lIOII ,.., ...... ~ I
cleawatlCtJ'" .e",t"'aram, D. 2.
s C. 17, de .en'enUa ellcom_voioa'ClmIa• ..."...w.. .. e' ',,'erdicH, V, n, ID no;
Reg. 33,42, SO, B. l., ID Vlo; c. 2, de B6ft'fIft'" 6IiJCOtR• •"icGtioflu. ~ et .....
flieti. V, lO, ID Clem.
619
" 3. Si alterum, communitas seu collegium nequit iU8 ullum spiri·

tuale exercere quod ei competat 1.
I 4. Si tertium, efteetua cumulantur.
CAN. 2275.
Peraonaliter interdicti:
1.0 Nequeunt divina oftlcia celebrare eme, excepta praedicatione
verbi Dei, aBBiatere; paBBive 8.8Bistentea non est necease ut expellantur; &ed
ab aBBiatentla activa, quae aliquam secumferat participationem in divinia
oftlciis celebrandis, repellantur interdicti post latam sententiam con·
demnatoriam vel deelaratoriam, aut alioquin notorie interdicti;
2.0 Prohibentur Sacramenta et Sacramentalia ministrare, eon1lcere
et recipere, ad normam can. 2260, § 1, 2261;
3.0 Praescripto can. 2265 etiam ipsi adstring1lntur;
4.0 Carent Bepultura ecclesiastica ad normam can. ~, § 1, n. 2 s.
CAN. 2276.
Qui interdicto locali vel interdicto in communitatem BeU collegium
8ubest, quin eidem causam dederlt, nee alla cens~ra prohibeatur, potest,
si sit rite diapoaitua, Sacramenta. recipere, ad normam canonum praece·
dentium, Bine absolutione ab interdicto aliave satislactione 3.
CAN. 2277.
Interdictum ab ingresau ecclesiae secumfert prohibitionem ne quia
in ecclesia divina oftlcia celebret vel eiadem 888istat aut ecclesiasticam
eepulturam habent; si autem assistat, non est nee.esae ut expellatur, nee,
si Bepeliatur, oportet ut cadaver amoveatur -,
ART. III, - De supeuiotle,

CAN. 2278.
§ 1. Suspenaio est censura qua clericu8 oftlcio vel beneficio vel utro-
que prohibetur '. '
§ 2. Etiam suspenaionis efreetu8 separari queunt; &ed, nisi aliud
conBtet, in BU8p6ftlficm6 generaliter lati. comprehenduntur omnes efteetus
1 c. 18, X, de eleotione et eleot' "'ltc.tate. I, 8 .

• C. 31, X, de pnaelH;ndil et djgftltaUb".. III, IS; c. 3, 4, X, de eleNco elllcomm",,'·
COlO. depodlo. t161 '"t~rd'oto mi",.tru"te. V, 27; c. 2G. X, de priv"egi', et 6III06.ftb". mi·
t1fIegiGlorvm. V. 33; c. 11, X. de poetIitentff. el rem."iott'bIII. V. 38; c. 43, 1S7. X, de ,ett·
lettUa e.comm""icotion". V. 39; c. 17, X, de t:erborvm "II"'ftcotiOfle. V, 40; c. 8. 11, de
ptivUefl'''. V, 7, In VIe; c. 18, 24, de .ntf<"tia elllc:ommuRwt{O"b. ",,,,enftonil et 'ntu·
dicti. V, 11, In VIo; c. 2, de .entettlw eJlcommunico"oR'" .tI'peAlioAiI et '"tudleH, V. lO,
In Olem.; Martlnu! V (In Conc. ConMantlen.), consto c Ad evftatttla _. a. 1418; Plus. IX,
consto c AfJO.toUcae 86"iI _, 12 oct. l~, I V, n. 6; 8. C. de Prop. Fide. lnstr. 4 maJll'l14;
(C. P. pro 8In.), 2l lan. 1789, ad 2: PontUlcale Rom., tlt. De conftrmGRtl4a; tlt. De ordi-
R'bUl OOft!erettdil. - Vide etlam can. 187. Il, n. 3, I 2; 855. Il; 1470. I 4.
Il C. 24. de .entmtio 6a-commuRicotfonil• • fllpenliottil et interd'e". V, 11. In VIGo
- C. 12, X, de poenitetitU. et remi6ftottibu., V, 38: c. 20, de .ententio elllcomm",d·
co'fonil. ""116"110"" et 'Atudieti. V, 11, In VIo. ,
• C. 20, X, de vuborvm ftfIR'ftoatiotle. V. 40; Benedlctus XIV, ep. encycl. « Imer
J)nIeteritOl _, 3 dee. 1749, I 48; 8. C. de Prop. Fide, Instr. 20 oct. 1884, n. l.
qui in canonibus huius articuli enumerantur; contra, in suspensione H
olficio vel a bmef'cio omnes tantum
, eftectus alterutrius speciei.
CAN. 2279.
§ 1. Suspensio ab olftoio simpliciter, nulla adieeta limitatione, te&at
omnem actum tum potestatis ordinis et iurisdictionis, tum etiam merae
administrationis ex oftlcio competentis, excepta administratione'bonoro
proprii beneftcii 1.
§ 2. Suspensio:
1.° A itlnBdictiotae generatim, vetat omnem aetum potestatia iuril-
dictionis pro utroque foro tam ordinariae quam delegatae;
2.° A divinÌB, omnem actum potestatis ordinis quam quis sive per
sacram ordinationem uve per privilegium obtinet;
3.° Ab ordjttibUB, omnem actum potestatis ordinis receptae per
ordinationem;
4.° A Bacm ordinibuJ omnem actum potestatis ordinis receptae
per ordinationem in 1il8eris;
5.° A certo et definito ordine e3J6rcefl4o, omnem actum ordinis dei·
gnati; suspensus autem prohibetur insuper eundem ordinem confene et
superiorem recipere receptumque post suspensionem exercere;
6.° A certo et d.6f'nito ordifte cOftferefl4o, ipsum ordinem coDfem.
non vero inferiorem nee superiorem;
7.° A certo et deftnito m'''ÌBterio, ex. gr., audiendi confessioDel,1è
olficio, ex. gl'., cum cura animarum, omnem actum eiusdem miDiBtBii
vel oftleii; .
8.° Ab ord'ne pon.tiftcaU, omnem aetum potestatis ordinis epi.
RCOpalis;
9.° A pOfftif'Cfdibus, exercitium aemum pontiftcalium, ad nol'lllll
ean. 337, § 2.
CAN. 2280.
I 1. Suspensio a b6fleftcio privat fructibus beneficH, excepta habita-
tione in aedibus beneficialibus, non autem iure administrandi bona_
ftcialia, nisi decretum vel aententia suspenaionis ipsam administrlDdi
potestatem suspenso 8.'q)res&e adimat et aUi tribuat I.
I 2. Si, qua·mviH censura obstet, beneficiarius fructus percipiat, fra-
etus restituere debet et ad hanc restitutionem cogi potest canonieis q1IO'
que, si opus sit, 88lJctionibus.
CAN. 2281.
8UBpmrio generaliter lata vel suspensio ab olftcio aut a b~ I
aftlcit omnia oftlcia aut beneftcia, quae clericus habet In dioeeesi Supe-
rioris suspendentis, nlai aliud appareat '.
1 O. 18, X, de fri'tI ee IlO11e,"'e clerfclortHft, III, 1.

I O. 44, X, tH eleo'fone et electl fHJ'u'ate, I, 6; e. 8, X, tH dolo .t OOIIt. . . . . . n.l4:
e. 2, tH rebll3 eccleNe tIOtI alleaGlld", III, 9, ID Vlo.
a O. 8'7, .40, de elemlolle et eleo" pote.tate, I, 8, ID VIo
611
CAN. 2282.
Loci OrdinariuB nequit clericum BUBpendere a determinato officio vel
beneficio quod in aliena dioecesi reperiatur; &ed BUBpenBio latae senten-
tiae, iure communi irrogata, a1Ilcit omnia oftlcia vel beneficia in guacun-
que dioeceBi po88ideantur.
CAN. 2283.
Quae de excommunicatione can. 2265 statuuntur, etiam BUBpenBioni
sunt applicanda l.
CAN. 2284:.
Si incursa fuerit censura BuspemdoniB quae vetat adminiBtrationem.
Sacramentorum et Sacramentalium, servetur pra.escriptum can. 2261; Bi
censura BuspensioniB quae prohibet actum iurisdictioniB in foro BeU in-
terno seu externo, actus est ipvaliduB, ex. gr., absolutio sacramentaliB,
si lata Bit sententia condem.natoria ve! declaratoria, aut Superior
expresse declaret se ip88lD iuriBdictioniB poteBtatem revocare; BecllB
est illicitU8 tantum, niBi a 1ldelibuB petitUB fnerit ad normam mem..
e&D. 2261, § 2 I.
CAN. 2285.
I 1. Si commllnital1 seu coUegium clericorum delictum commiserit,
suspensio ferri poteBt vel in Bingulas personaB de!inqllenteB ve! in com-
mllnitatem, uti talem, vel in personas delinquentes et communitatem I.
I 2. Si primum, serventur huiuB articuli canones.
I 8. Si alterum, communitas prohibetur exercitio iurium spiritua-
lium quae ipsi, uti communitati, competunt 4.
§ 4:. Si tertium, efrectus cumulantur.
l O. X, de COAHe'.dine, I, 4; C. 26, X, de elecftone e' eleo" fIO'.,,""e, I, et; c. 8, X,

~
de Ge'.'e e' "uam.te el ordine prtJejlcieft4orwm, l, 14; c. 15, X, de conoe.1ione ",..ebeRcIIIe
e, eocleiicae fIOn 1I/JCIJ",..,
III, 8; c. OD., ne .e'e WOII"te .,.".W 'nnowet.w, III, 8, In VI.;
CoDC. Trldent., 8e88. XIV, de reI., c. 1; Orcio servandua iD S. OongregatloDlbu8, TrIbuna-
Ubua, Ofllcl1a Bomanae Curlae, 29 aept. 1008, Para Il, Normae pecullares, cap. III, D. Go;
PODWlcale Bom., tU. De ordi"Cb•• con/enmd'-; tlt. OrcIo .upetldotl.., reCOtlCU..,Ioft'.,
d8fJ0-"Ioft.., d~trott", "",.ada'rotti., el ",.",.,Ioft.. HOrOrUm orcIift.m.-= Vide
etlam CaD. 187, 11, D. 8, I 2; 1470, I 4.
I O. 8, X. 'e
dolo e' COR'.ma.,
Il, 14; c. 2, 9, X, " cIerlco eAlCOfttm.niclJlo, clefIG-
.-"0, wl "'ferdlcto ."'''tNnte, V, 27; c. U, X, " pritIU.egI.. e' 8AlON-'b•• prlt1UegIGfonIm,
V, 88; C. ~ eIa'l.·• •, . ,.. et re '''''icIJ''',
Il, 1f, iD VI,,; c. l, " ••'en'" eAlCOfttm."icIJ,fo..
n", ...~ .. e' iftterclicti, V, U, iD VI"; MartlDua V (iD CoDC. CoDstIqttlen.), eoll8t.
« Acl etn,.tuIG Il, a. lU8; Plua IX, CODBt. « A"..H'olic/Je Be'"
lt, 12 oct. l.889, I V, D. 6;
8. O. O., F~..ftfJft., 10 faD. 1685, ad 1; Vercellett.~ 17 febr. 1874; 8. O. de Prop. Fide (O. P.
pro Sin.), 21 fan. 1789, ad 2; MllI8&le Bom., tlt. De ",ecHb•• '" oelebrsfione .....,..m
o~,",,"bu, c. VIII, " "'eo"bo d..JIO-"Ioft.. GAl",", D. l, G; PoDWlcale Bom., tlt.
0nI0 ..~.., reooncU((I'Ioft.., "fJN"IoMII, , ..~fiotIN, "fir'aAIfottW, e' re."'.
,foftW 'CICr'Of'II.
orcIift•••
• O. 40, de electione e' elecfi fIO'e.""e, l, 6, In vi,,; c. uh., ne .edfl tHlCGn'e .1"'.'"
'''ttOvet.r, III, 8, iD VI••
• O. 16, X, de eleofione e, eleofi potuta... I. ~ c. OD., ne "de WOIIflte ••",." Matto-
"'.w, III, 8, iD VI•.
O"... 1,,", 0/1lI0II'' '
TITULUB IX.
De poenls nDdieath"..
OAN. 2286.
Poenae vindicativae illae sunt, quae directe ad delicti expiationem
tendunt ita ot earum remissio e cessatione contumaciae delinquentis JlO)l
pendente
OAN. 2287.
Ab inllictis poenis vindicatiV'is datur appellatio BeU recursus iD
suspenBivo, nisi Ulilld expresse in iore caveatur.
OAN. 2'188.
Exeeptis poenis degradationis, depositionis, privationis oftlcli aut
beneficii, et nisi urgest neeestli.taB reparandi seandalom, prudentiae indi·
cis remittitor, si reus talis Bit ot prima vice post vitam laudabiliter
peractam deliqllerit, poenae ordinariae per sententiam condemnatorialll
inllictae exseeotionem sospendere, es tamell..~onditione ut, Bi reua intra
proximom triennillm aliud delictum eiosdem vei alterios generis commi-
serit, poenam otrique delicto debita m loat.
2289.
OAN.
Poena vindicativa. finitur eius expiatione vel dispensatione ab eo
concessa. qoi legitimam habea.t dispensandi potestatem ad nOrmall
can.2236 '.
OAN. 2290.
§ l. In casibus oecultis urgentioribus, si ex observatione poenae viII-
dicativae latae sententiae, reus seipsum proderet com infamia et scaD-
dalo, quilibet confessarius potest in foro sacrameutali obligationem Ber-
vandae poenae sospendere, iniuncto onere 1"CCurrendi saltem intn ,
mensem per epistola m et per confessarium, si id fieri poasit Bine g:n~ I
incommodo, reticito nomine, ad B. Poenitentiariam vel ad Episcopo
facultate praeditum et Rtandi eios mandatis.
§ 2. Et Bi in aliqno casu extra ordinano hic recU1'8US Bit imposaibilil.
tunc ipsemet confessarius potest dispensationem. concedere ad nol'lllUl
can. 22M, § 3.
OAPUT I.
De poeti" mndicativiB commuta.bul.
2291. OAN.
Poenae vindicativae quae omnes :ftdeles pro delictorum grantate d-
cere possunt, in Ecelesia praesertim sunt :
1.0 Interdictum locale et interdietum in commuDitatem BeU CGlle-
, PoDtI1leale Hom., Ut. Ordo ...."........ nHIOIICUfoH.... ~• ...,...

..... flellf'OtfG,w.", flt re.'u."OtI" aocront. orci"'••.
gium in perpetuum vel ad tempus praefinitum vel ad benep1acitum Su-
perioris;
2.° Interdietum ab ingressu eccleaiae in perpetuum vel ad tempU8
praeftnitum vel ad beneplaeitum Superioria; .-'
3.° Poenalis translatio vel suppreRBio sedia episeopalia vel paroe-
cialis;
4.° Infamia iuria;
5.° Privatio sepulturae ecclesiasticae, ad normam can. 124.0, I 1;
6.° Privatio Saeramentalium;
7.° Privatio vel suspensio ad tempus pensionis quae ah Eeelesia
vel ex bonis Eeelesiae solvitur, vel alius iuris seu privilegii ecclesiastici;
8.° Remotio ab actibus legitimis ecelesiastieia exereendis;
9.° InhabiÌitas ad gratias ecclesiastieas aut munia in Eeelesia qùae
statum elericalem non requirant, vel ad gradus academieos auetoritate
ecclesiastica consequendos;
10.° Privatio vel suspensio ad tempus muneria, faeultatis vel gra-
tiae i8m obtentae;
11.° Privatio iuris praecedentiae vel voci.. aetivae et passivae vel
iuria lerendi titulos honori ... vestem, insignia, quae Eeelesia eoncesserit;
12.° Muleta pecuniaria.
OAN. 2292.
Poenalis suppressio aut translatio sedis episeopal1s est Romano Pon-
ti1lcl reservata; sedia autem paroecialis, a locorum Ordinariis decernl
neqult, nisi cum consilio OapitDli 1.
OAN. 2293.
§ 1. Infamia est vel iuris vel laeti I.
I 2. Infamia iuria Ula est quae casibus iDre communi expressis sta·
tuitur I.
§ 3. Infamia facti- contrabltur, quando quia, ob patratum delietum
vel ob pravos mores, bonam existimationem apud Adeles probos et gravea
amislt, de quo iudicium spectat ad Ordinarium '.
§ 4. Neutra aftlcit delinquentis consanguineos aut aftlnes, Armo prae-
seripto can. 2147, § 2, n. 3 l.
OAN. 2294.
§ 1. Qui infamia iuria laborat, non solum est irregolaris ad normam
can. 1M, n. 5, &ed insuper est inhabilis ad obtinenda beneficia, pensiones,
1 C. _, c. xxv, q. 2; c. e, x, de 1wIere,. ., V, 7.
I c. 2, C. III, q. 7.
I C. e, C. III, q. 5; c. 2, C. III. q. 7; c. 17, C. VI, q. 1.
, C. e, C. III, q. 5; c. 2, C. III, q. 7; c. 2, 3, 17, C. VI, q. 1; c. 17, X, de temJH)ribu.
ord,..,foIttIm e' Ilu.n'.'e ord'tlGftCIonIm, l, 11; c. M, X, de 'U,U""
e' .,,"'.'fon" ...
II, 20; c. 4, 21., X, de CICCIIIG'fon'bu,. Ct&/lU'' 'IoR'&tII
e' tleauftClG'fon'bu., V,l; S. C. C.,
A".,........ 12 dee. 1m, 16 et IO llUl. 1708; BeutHm'.tIG, 18 DOV. 17•.
I C. 4, D. LVI; c. 6-7, lO, C. I, q.4; c. 1, C. XXIV, q. a; Reg. 15, 22, R. J., ID VIo;
8. C. S. Otr., 8 !ebr. 1888, ad 1; S. C. C., AIlUM., 28 DOV. laGO.
oftlcia. et dignitates ecclesiasticas, ad actus lt'.gitimos ecclesiasti.coa per-
ftciendos, ad exercitium iuria a.ut muneris ecclesiastici, et tandem arceri
debet a. ministerio in sacris functionibus exereendo l.
§ 2. Qui laborat infamia fseti, repelli debet tum a reeipiendia ordi-
nibus ad normam C&D. 987, n. 7, dignitatibus, beneftciis, oftleiis ecc-a.
sticis, tum ab exereendo sacro nùnisterio et ab a.etibus legitimia eccJe.
sia.sticis J.
OA.~. 2295.
Infamia iuris desinit sola dispen88tione a .Sede Apostolica COIlCellll.;
infamia facti cum bona existimatio apud lldelea probos et graves, omni-
bus perpensis adiunctis et praesertim diutorna rei emendatione, fuerit,
prudenti Ordinarii iudicio, recuperata '.
OAN. 2298.
§ 1. Si agatur de rebus ad guu asseguendu eapacitas iure COlI-
muni statuitur, inhabilitatis pO'enam inffigere una Sedes Apostolia
poteste
I 2. Iura. iam qnaesita non amittuntur ob supervenientem inhabili-
tatem, nisi huic addatur poena privationis '.
2297.OAN.
Mulctas peeuniarias iure communi in1lictas, goarum erogatio non Bit
eodem iure praellnita. aliasque iure peculiari statutas ve! statuenda&.
Ordinarii locorum erogare debent in pios US08, non vero in commodo
men88e· episcopalis a.ut capitularls '.
1 O. 1, O. III, q. 7i c. 13, X, de keretlc", V, 'li !leg. 8'1, B. J., ID Vlo; Co 1IIL, "
pom", tlt. XII, ID Extravag. loan. XXIIi PaululIlV, coDSt. « Cua p Gpo.'ola,.. _,H '*
lMD, 13i S. O. C., PomGIl4lm., 2 auge l'11iGi 8. A",e"'" Vuo, 22 aept., 1 dee. 1855. • apr ..
22 nov. l8Ii6, 14 tebr. 1857i Pontl8cale Rom., tlt. De orti.",,,.. COft/tJf'fmd". - Vide etIaa
can. 167, I 1, n. 8, I 2; 878, I 4; 7815, n 2; '166, n. 2; '195, n. 2; 118. n. a; H70, I f; 18, Il;
1657, Il.
I C. 1, O. III, q. 7; C. 4. X, de aecu.aUo,," .., lIlqutri,foIlfb.. et ",..aclcJtIeaAu,
V, li c. 13, X, de ftmottfa, e' ftfI allqtlU pro .pfrUu.fb.. fIIIIIl1G'tlr w. protItUfohIr, V. s:
c. 11, X, de elllcuft'tI. fWGeJatorum e' _""orum, V, 31i Reg. 8'1, B. I., In VIe; S. C. C~
Nooarlell., loct. 1661; Medlo'GtIIm••ev AlPGltdrillc, 28 DOT. 1888; BJboretI.,9 !ebr., llllWt
1737, ad l; Pont18cale Rom., tlt. De OOftJlrmaA4"; tlt. De orcHI&.h. cortIfJf"fJff4c..-1'Ye
etlam can. 878, 14; 766, n. 2; 118. n. 8; 1189, Il; 1657, Il.
, O. 4, 14, D. LVIi C. 4, C. XXXV, q. Ii C. 28, X, de . . _,fa e' ,.. WIce ... U, li;
C. lO, X, de 'tlfl1atfolle OIltlOt"Ca, V, 34; Plus IX, ep. encycl. c Let1Gte l, M oct. l8I7; S. C. c..
LGwlJaftG .etl RomaftG, 8 lan., 6 lui. 1728; BfIOJetotlG, 19 lan., 16 man. 1737; . . . . .
9 febr., 16 mart. 1737, ad l; BGJem""ftG, 9 !ebr. 1780; BflftfltHlRtallG, 6 aq. 1'161; 2'........
8 luI. 1762, M aug., 24 eept. 1763; A",.cge,.HftG, 12 dee. 1m, 16 et SO lan. 1'188; BòfIIa.
20 malt, l'l lun. 1786; Nl""". Mota'" VWgI,,", 16 tebr., 15 apro 1788; B. M....u. JO.ut.
l.H8O; FerrGrieft., 25 lan. 18CU., ad 2.
, Beg. 15, 49, B. l., ID l'Io.
a.
I C. 2, X, de poenu, V, 87; Conc. Trldent., 8e88. XXV, de "'1., e. 14; 8. PIII ,.
conat. c Otlm ,,"mtlm _, 1 apro l.566, 1115; Bl-nedlctua XIV, conat. « Del ..........,... _, ' • .
1741, 112; Clemeus XIV, ep. encycl. « Deoe' fltIGm mufae l, 2laept. 1'180, • 18; 8. O. Jp.
et Beg., At1er.GftG,22 lan. lGIl, ad I; 8. O. O., 2',..".,.,...., 2ID lui. 18Ul; A ....... ., allr.1III;
CAPUT II.
De fJecaliaribUB o16ricorum potmiB 'Vindioati.m.
OAli. 2298.
Poenae vindicativae quae clericis tantum applicantur, Bunt:
1.0 Prohibitio exercendi 88.Crum ministerium praeterquam in certa
eceleaia;
2.0 Suspensio in perpetuum val ad tempus praeftnitum, Ve! ad be-
neplacitum Superiori&;
3.0 Translatio poenalis ab oJIlcio val beneflcio obtento ad inferius;
4.0 Privatio alicuius iuria cum beJleflcio val o1Ilcio coniuncti;
5.0 Inhabilitas ad omnes val ad aliquot dignitates, oillcia, bene6.cia
aliave munera propria clericorum;
6.0 Privatio poenalis bene6.cii val oillcii cum vel Bine pensione;
7.0 Prohibitio commorandi in certo 1000 vel territorio;
8.0 Praescriptio commorandi in certo 1000 val territorio;
9.· Privatio ad tempUB habituB ecclesiastici;
lO.· Depositio;
11.0 Privatio perpetua habitus ecclesiaBtici;
12.0 Degradatio I.
CAN. 2299.
§ 1. Si clericus beneflcium inamovibile obtineat, eodem· in poenam
privari potest 801um in caaibus iure expressis; si amovibile, etiam ob
alias rationabiles caU888 I.
I 2. Clerici obtinentes beneficia, 01lÌ.cia, dignitates, p088unt etiam
aliquo tantum ministerio cum iisdem coniuncto, ex. gr., miniBterio prae-
dicandi, confesBiones audiendi, etc., prohiberi ad cenum tempus I.
I 3. Nequit clericuB privari beneflcio aut pensione cuius titulo ordì-
natus fuit, niBi aliunde eiUB honestae sustentattonJ provideatur, salvo
praeseripto can. 2303, mM.
CAN. 2300.
Si clericus gravia scandala praebeat et monJtuB non resipiscat, nee

seandalum queat aliter removeri, potest interim privari iure deferendi
habitum ecclesiasticum; quae privatio, dum perdurat, BeCumfen prohibi-
tionem exereendi ministeria quaevis eecleBiasti.ca et privationem privile-
giorum cleriealium.
LeI.,....... 14 IUB. 1842; .Iluori.... e dee. 14142, ad 1; BagulritICJ. 9 apro ltK4; Ft",waCfm.,
18 DOT. l84fi, ad 2; Blften.• 28 mart. le48, ad e; NIcfeft .• 20 mart. 1849; RifJGna. 18 apro 1654:
AleHftetI .• 28 IUB., 1 aept. 1'142, aci lO, U; Be4tJftet1 •• 24 tan. 1801, ad III.
I PonWlcale Rom., tlt. 0nJ0 ...pettftonW, f'8OOIICUfotloftv, depo.itloftw, dwfJetlltl-
llottW, de"..".'IoMa. e' re."'"fIo"w MICrOt"tJfIS ord'","". '

I Vide etlam caD. 2141.
a O. 2, X, de I8fllporin.
...COCW, Il, 1.
orli_110ft.. ., ftICII".'e orII'na"tlorv., I, 11; c. 4, X, de
IO
CAN. 2801.
Ordinarius nequit praescribere ut elericus certo in 1000, extra tb&
eune dioecesis, commoretur, niei accedat consensuil Ordinarii illiua loei
vel agatur de domo poenitentiae seu emendationis clericis non solum
dioecesanis, sed etiam extraneiB destinata, aut de domo religiosa exempta,
Superiore eiusdem consentienteo
CAN. 23020
Tam praescriptio quam prohibitio certo in 1000 commorandi et col·
locatio in domo poenitentiae aut in domo religiosa, praesertim Bi diu I
duraturae sint, imponantur tantum in casibuB gravibus, in quibus, pru·

denti Ordino.ri.i iudicio, eae poenae necessariae sint ad clcrici emenda·
tionem aut scandali reparationem lo
CAN. 23030
§ 1. Dep08itio, firmis obligationibus e suscepto ordine exortis et pri·
vilegiis clericalibus, secumfert tum Buspensionem ab oftlcio, et iDhabili·
tatem ad quaelibet otBcia, dignitates, beneficia, pensiones, munera in
Ecclesia, tum etiam privationem illorum quae reUB habeat, Hcet eorum
titulo fuerit ordinatuB I .
I 2. Sed hoc ultimo in casu, Bi clericuB vere indigest, Ordinariu
pro sua caritate, quo meliore modo fieri potest, ei providere curet, ne
cum dedecore status clericalis mendicare eogaturo
§ 3. Poena depositionis inftigi nequit, nisi in casibos iore expN1Bi8 '.
CAN. 23040
§ l. Si elericos depositus non det emendationiB signa et praeaertim
si scandalum dare pergat monitosqoe non resipiAC8.t, Ordinario poteIt
eom perpetuo privare iore deferendi habitom ecclemasticomo
§ 2. Haee privatio secumfert privationem privilegiorum cleriealiom
et cessationem praescripti can. 2303, § 20
CAN. 23050
§ lo Degradatio in se continet depositionem, perpetoam privatiODelll
habitus ecclesiastici et redoctionem clerici ad statom laicalem ·0
§ 2. Haee poena ferri 801ommodo potest propter delictum in iure
1 0.7,8, lO, 11, D. LXXXI; S. O. Ep. et 1IE'g., llflOle"", 8 mart.18t8; S. O. de PNp.

Fide, Instr. <ad VIco Ap. Sin.), 18 oct. 1883, D. V, 6.
:& O. 4, 7, lO, D. Li c. 4,. D. LXXXII; c. S, X, de IIoro e' coa,.fJIGCfo, n, 14; e. .. X.
de 1wJfJretlc", V, 7; c. 2, X, de Np,orib..., "'ce,,,'fo"''' et tIfoIGloriba ~ V,11;

c. 1, X, de cIfJrico eIlJOOtIt",v"ka'o, depGft'O, " ' "'lerdlclo """""""'e, V, 2'1; PoatI"lp
Rom., tlt. Ordo ....pen.'oal., reOOtlCUfoUoa", deflO.. ,4Qft.., ",.,...,4Qft.., de.,.. .,...,
et re.Utu'foa" NeroMl.. ord.utll.
:& O. 7, X, de AotIlkUfo ""'",,eorfo ca.,,",
tifi V, 12; c. 12, X, Ile poeMIeaHU et No
mt.9sfoatbu •• V, 88.
• C. 7, lO, D. L; c. 7, X, dii cri",... 14''', V, 20; c. 2'1, X, dG wrbot .'" ~
V, 40; c. 2, de fIOfJ".., V, 9, In VI,,; Ponttflcale Bom., tlt. De",...tfoa" /OrWHJ.
expressum, aut si clerieus, iam deposita et babitu clericali privata,
grave adhuc scandalum per annum praebere pergat l.
§ 3. Alia est f16rbalis BeU edictalis, quae sola Bententia irrogatur, ita
tamen ut omnes SU08 etfectus iuridlcoe statim habeat sine ulla exse·
cutione; alia reali" si Berventur 80lIemnla praeaeripta in PontUlcal1
Romano I.
TITULUS X.
De remedHa p88naUbus et poeDlte.tua.
CAPUT I.
De nmt-8diu poenalibu••
CAN. 2306.
Remedia poenalia 8unt:
1.· Monitio;
2.· Correptioj
3.0 Praeceptum;
4:.. Vigilantia I.
CAN. 2307.
Eum qui veraatur iu proxima occasione delictum committendi ve!
in quem, ex inquiBitione pt>racta, graTis suspicio cadit delicti commJ 88l,
Ordinariu8 per Be vel per interpoBitam personam moneat •.
CAN. 2308.
Si ex alicuiu8conversatione acandalum vel gravia ordinia perturbatio
oriantur, est looU8 correptioni, ab Ordinario per Be ve! per interpOBitam
personam, etiam per epistolam faciendae. pecullaribuB accommodatae
conditionibus personae et facti de quo agitur I.
CAN. 2309.
§ 1. Tam monitio quam correptio potest esse vel publica. vel secreta I.
§ 2. Correptio vel monUio publica ftat vel coram notarlo aut duo-
bua testibus, vel per epistolam ita ~en ut de receptione et tenore epl-
atolae ex aUquo documento constet '.
l PoDtlflcale Rom., tJt. Onlo ....pemionl•• ~,..... d'10ft"'"'''• . . . . . .

tfon". degrGdatfonl•• et re.",.. lio,," Mcrorum ordIR"m.
:a C.2, de poeA ... V, 9,10 Vlo; CoDe. Trldent., r.ess. XIII, de reI.• e. 4; Benedletua XIV,
ep. encycl. c Ollam tIf'G" _, 2 aùg. 11157, I 3-9, 16; l'oDtlflcale Rom., tlt. DegradatlotHa
formo.
I 8. C. Ep. et Bee., IDatr. n lOD. 1880, D. 1, 4; B. O. de Prop. Fide, 1D8tr. a. 1888,
D. I, IV .
• Reg. 88, 12, B. l., 10 Vlo.
I C. 2. X, de flNrgatlOfte ClltIOftW. V, 84.
I C. ~ X, de fIIIrfIGtfOftfJ CGtIOftlcG, V,M; 8. C. Ep. et Bee.. 1D8tr. 111OD. 1880, D. 8;
8. O. de Prop. Fide, lnstr. a. 1883, D. VI.
, 8. C. Ep. et Reg., lDatr. n lOD. 1880, D. O; B. O. de Prop. Fide, lDatr. a. 1888, D. VI.
§ 3. Correptio publica aeri tantum. potest adversu8 reum. de delido
convictum. vel confeaaum.: et est iudicialis, ai 1lat a iudiCe pro tribuIIli
sedente vel ab Ordinario ante pJ"0Ce88um. crimina1em.
I 4. Correptio iudlcialis ve! babetur 1000· poenae vel at ad augeudut
poenam, praecipue Bi. agatur de recidivo.
I 5. De monitione et correptione, etai aeereto factae fuerint, coD8tue
debet ex aliquo documento in aeereto arclllvo Curiae 888el'Vando l,
I 6. Tam correptio quam monitio aeri poteat semel vel pluriea, pro
Superioria arbitrio et prudentia.
CAN. Zl10.
Monitionibus et eo~reptionibus inC888um. factis, ve! ai ex ei.adem •
ctum. sperare non lieea:t, datur praeceptum., quo quid agere quidve eri·
tare praeventus debeat, accurate indicetur, cum. poenae eommiDatiODf
in casu transgressionis. I.
CAN. ZlU.
§ 1. Si gravitas terat et praeeipue ai agatur de eo qui in pe-
C88US
riculo versatur relabendi in idem crimen, eum Ordinarius submiUat
vigilantiae.
§ 2. Vigilantia praeeipi quoque potest ad augendam poenam, pne-
cipue in recidivoa.
CAPUT II.
D6 potmit6fltiiB.
CAN. Zl12.
I 1. Poenitentiae in foro externo imponuntur ut delinquens ve! poe-
nam eftugiat, vel poenae contractae, ab801utionem aut di8pens&tionell
reeipiat '.
§ 2. Ob delictum. aut transgressionem occultam nunquam poeDi.
tentia publiea imponatur •.
§ 3. Poenitentiae non tam aeeundum. quantitatem delicti, q~ se-
cundum. poenitentis contritiont'm moderanda.e sunt, pensatis qualitatibul
personarum et delictorum adiunctis '.
CAN. 2a13.
§ 1. Praeeipuae poenitentiae sunt praecepta :
L° Reeitandi determinatas preees;
2.· Peragendi piam aliquam peregrinationem ve! alla pietatil
opera;
1 s. c. Ep. et Ree., lDatr. U lu. 1880, n. 6; s. C. de Rellg1oa1s, decr. 18 IIJI. ]JIl.
D. 7,11; S. C. de Prop. :tlde, lDatr. a. 1883, D. VI.
I S. C. Ep. et neg., lDatr. i l lu. 1880, D. 7; S. O. de Prop. Fide. lD8tr. a. 1.81!3, L vn
:I C. 4, lO, 34, D. L; c. lI'i. D. LXXXI; c. 8, 22, C. XVII, q. 4; c. 2S, D. I, ",...u~
c. 17, X, de 'empori". or""""""'.'" e' IIII"U,,,te ordmalNlortl., I, 11; Co 2, X, , • ... fii
001f"011I,COftN",.'fIC"'" uorla Ha wl .p0ft8a, IV, 18: c. 2, X, de oIerico tIOII - - -
mj"fa,rg,,'e, V, 28.
4 O. 7. X. de poeft''-Ufa e' remfadoftjka, V, 38.
I C. 8, X, tIe IJ06Mee.'.fa e' re.fadoft.".., V, 38.
3.0 8ervandi peculiare ieiunium;
4.0 Erogandi eleemoaynaa in pios wma;
5.0 Peragendi exercitia apiritualia in pia aut religiosa domo per
aliquot dies l.
I 2. Poenitentias OrdiDarius pro sua prudentia addere potest poe-
nali remedio monitioniB et correptionis.
PARS TERTI!
DE POENIS IN SINGULA DELICTA.
TITULUS XI.
De deUetll eontra Idem et 1Udtatem. FMleslae.
OAN. m4.
I 1. Omnea a ehristiaDa fide aposta.tae et omnea et Binguli haeretici
aut sehhJlllatici :
1.0 Ineurrunt ipso facto exeommunieationem;
2.0 Nisi moniti resipuerint, priventur beneficio, dignitate, pen-
Bione, o1Ileio aliove munere, Bi quod in Eeeleaia habeant, infames dee1&-
rentur, et eleriei, iterata monitione, deponantur;
3. o Si seetae aeatholieae nomen dederint vel publiee adhaeserint,
ipso facto infamea sunt et. firmo praeseripto CaD. 188, n. 4,· eleriei, mo-
nitione ineaBBum praemiR88, degradentur 2.
I 2. AbBOlutio ab exeommunieatione de qua in I 1, in foro eonseien-
tiae impertienda, est speciali modo Sedi Apostolie.ae reservata.. Si tamen
delietum apostaBiae, haereBiB vel schismatis ad forum externum ordi-
narii looi quovis modo d~uetum fuerit, etiam per voluntariam contes-
Bionem, idem Ordinarius, non vero Viearius Generalis Bine mandato
speciali, reBipiscentem, praevia abiuratione iuridiee peracta aliisque ser-
vatis de iure servandjs, sua auetoritate ordinaria in foro exteriore absol-
vere potest; ita vero absolutus. potest deindè a peccato absolvi a quolibet
1 o. 84, 41, D. L; -e. 18, D. LV; c. !G, O. XXXIII, q. 2; c. 8, X, ile JI08ftUeta"" e' re-
.."doli"""', V, 88.
• O. 1-3, 11. 12. 18, 82, D. L; c. 21., 22, O. I, q. 7; c. 28, O. Il, q. 7; c. 3, O. III, q. 4;
c. 17, O. VI, q. 1; c. 5, O. XI, q. 3; c. 8G, 42, 43, O. XXIII, q. G; c. 41, O. XXIV, q. 1; c. 8,
t, 18, l.I5, X, de Mereffot., V, 7; c. l, X, de .cll..lIWI'kW e' orti''''''''
al) el., V, 8; c. 48, X, de
~t8ft,,,, uCOfII"'''lcIItIotI'', V, 89; c. 28, X, de 1H1rOOruM ritlfl'ftCIJ'fone, V, 40; c. 1,2, 12,
13, !G, de 1IIJereUot., V, 2, iD VI,,; c. l, tle .cllWMII'w.., V, 3, iD Vlo; Leo X (iD Conc. La-
teranen. V), coDllt. c 8uJH1"1116 df."oriUo,," _, li maU lGlf, I f2; PaUlU8 IV, conato c Cum
U flfJNtoIG,.. _, !G febr. 1II1II, I 2, 8, O; B. Pia. V, consto c C.fII e.
Apo.'olfl,,,. _, 27 lan.
1IfI7; Pia IX, coD8t. c AfJNtoUoGe 8ed" _, 12 oct. l888, I l, n. 1,3; B. O. B. Otr.,
ao lui. 1808.
confessario in foro conacientiae. Abluratio vero habetur iurldice peneta
com ftt coram ipso Ordinario loci vel eiua delegato et saltem duobUi
testibU8 l.
CAN. 2315.
Suapectua de haeresi, gui monitua causam 8118picionis non removeat,
actibua legitimis prohibeatur, et clericua praeterea, repetita inutiliter
monitione, suspendatur a divinis; guod Bi intra &eX mell8e8 a eontraeta
poena completoB auapectua de haereai sese non emendlwerit, habeatur
tanquam haereticus, haereticorum poenis obnoxius I.
OAN. 2316.
Qui quoquo modo haeresis propagationem sponte et scienter iuvat,
aut qui communicat in divinis cum haereticis contra praeaeriptum
caD. 1258, 8UspectU8 de haereai est a.
CAN. 2317.
Pel'tiIuwiter docenteB yel defendentes mve publiee mve privatim do-
ctrinam, guae ab Apostolica Sede vel & Concilio Generali demnata qui·
dem. fuit, &ed non uti formaliter haeretica, areeantur a miniaterio prae-
dicandi verbom Dei audiendive sacramentales confessiones et a quolibet
docendi munere, salvia aliis poenia quu sententia damnationis forte sta·
tuerit, vel guaa Ordinariua, post monitionem, neceasa.ri88 ad repara.odm
acandalum duxerit·.
l O. I, 21., 22, O. I, q. 7; c. I, X. de IlGereUoN, V, 7; c. lO, X, de PII,.,.'" ~

V, 84; c. U, de ~, V, 2, m VIo; C. 3, G, de fI06ftU"",u. e' retauftoll'h., V, .. la
Extravag. ccJm.; Olemeaa VD, ep. c O". nevt ., 15 laD. 11530. I It 8. O. 8. Ofr.. 2l iu
1627; 3 lan.IMO; 28 eept. 1872; 35 IUB. 1m, ad 1-3; (Tunkm. Orlent.), G aept. 1 _ ad 2:
80 lui. 1806; lltt. 7 malll.822; 20 Inl. 18GU;'<M1I181ll'.), 28 aug. 1881; 1 fabr. 18IIG; lltt. 8 mart.
1882; 28 mart. 1IlOO; lltt. (ad JDp. TerpatJn.). 8 tUB. 1IlOO; declar. 18 !ebr. 1116; 8. O. o..
OOltCOrtlleft., menee laD. 18, ad 1; OOtlltltl6Cl6,.., 4 dee. 1832; 8. O. de Prop. l'lde (O. G.),
18 IUB. 1825; (O. P. pro Sm.), 28 dee. 1170; Inatr. (ad Praef. MJaalon. Thlbet), l maU 1m
lltt. (ad JDp. Llmerlcen.), 8 apro 1788; Inatr. (ad Ep. Mlden.), 26 tUB. 1190; 1D8tr. (ad VIe.
Ap. Sutchuen.), • tUB. 1817. Do 2; (O. G.), 1 IUB. lSGG, ad 1: PontUlcale Hom., Ut. 0rM M
reOD"cUCo.d". oJHH'olo•••oll.....Ucv., wl A/leretfouM.
I 0.17, D. XXX; C. 2, X, de ".MO T"""'o'e e' 1Ide ootllollCG, I, 1; Co 14, X, de ....
•"",,,tlon'''.., D, 28; C. 8, l, 18,15. X, de 1IG6f't1'~, V, 7; C. lO, X, de ".,..,.HoIIe ~
.IeG, V, 84; C. 49, X, de . .tfmU/l uOOtR....alootIoRU, V, 39: C. 2, de .-,entCo ." re RIì-
eialo, Il, 14, in VIe; C. J.7, 12, 18, 15, de 1toeret~, V, 2, in Vlo; C. l, Ile acA .... '*""
V, 8, m Vlo; C. 2, "e nIf1fIlonbtl. e' 'raUf'tl"""" od rel~, III, 8, in Ilxtranc. ~
Leo X, coDllt. • ....,."e Dotldlle ., 1.G lun. 1A2O, I 4.
, C. 82, O. XXIV, q. 3; C. 8, 18. 15, X, de Aoere'~, V, 7; C. 49. X. de __ ,.u. ~
. . .leGtfotau, V, 38; C. 2, 8, 12, 13, 15, de 1IoeretlcU, V, 2, m Vlo; Paulua IV, ClOIUIt. c o.
M 0JHHtolo,,,• • , 15 febr. 1JIGI, I G: Plus IX, conato c AJl(ntollcGe Sedu ., 12 oet. l a
Il, D.l .
• O. 9, X, de Aaeret~, V, 7: C. 2. de re,.,larih. et tra"",,,.eI".. ad ~
III, 8, in Extravag. com.; Conc. Trldent., aess. V, de reI., C. 2; aeas. XXIV. Ile R/., e. t
Leo X (in Conc. Lat.eranen. V), CODBt a: S"fI6"'" Mole.totil _, 19 dee. m..
Martinu. V (In Conc. ConstanUen.), conat. c 1a'e,. cv"et.. • , 22 tebr. 1418, I f, 14 ...;
conat. « .....,.1/6 Domill8 ., 15 IOD. 1G2O, I 4; IIl.DOCeDUus XI, COD8t. C o........ PuIor ..
I lo .. ti;
20 nov. 1887, Il: Olemeaa XI, conato « UR',e"it". -, 8 aept. 1718, 14;-' ....... ....
631
CAN. 2318.
i 1. In excommunicationem Sedi ApoetoliCAl" speciali modo reser-
vatam ipso facto incurrunt, opere publici iuris fact~, editores librorum
apostatarum, haereticorum et schismaticorum, qui 8p08tasiam, haeresi.m,
schiama propugnant, itemque eosdem libros aliosve per apostolicas lit-
teras nominatim prolrlbitos defendentes aut scienter Bine debita licentia
legentea vel retinentH 1.
i 2. Auctores et editores qui Bine debi~ licentia sacrarum Scriptu-
rarum libros vel earum adnotationes aut commentarios imprimi curant,
incidunt ipso facto in excommunicationem nemini re&e"atam I.
CAN. 2819.
§ l. Subsunt excommunicationi latae sententiae Ordinario reser-
vatae catholici:
1.· Qui matrimonium ineunt coram ministro acatholico contra
praescriptum can. 1063, § l;
2.· Qui matrimonio uniuntur cum pacto explicito vel implicito ut
omnis vel aliqua proles educetur extra catholicam Ecclesiam;
3.· Qui scienter liberos 8U08 acatholicis ministris baptizandos of-
ferre praesumunt;
4.· Parentes vel pRrentom locnm tenentes qui liberos in religione
acatholica educandos vel instituendos scienter trRdllnt s.
§ 2. Ii de quibul' in § 1, nn. 2·4, sunt praeterea suspecti de haeresi.
ol/Cc" _, 28 ung. 1718, I 4; Pio VI, const c AflCtorem 1Itle' _, 28 aog. 1194, I 57; Plue IX,
coDSt. c AfJ~tolfCGe Setle. _, 12 oct. l809, I II, n. 1; PlUR x, motu propr. c Pra8.ta"tUJ
8orlptvr48 _; 18 nov.1907; motu propr. c 8acrorvm Il,,te.,.,,,,,, _, 1 sept. 1910; S. C. 8. Òfr.,
declar. 20 Iun. 1802; decr. 24 aept. 100G, I 2; decr. 18 mart. 1666, I 2; decr. 4 mart. 1879;
decr. 'l dee. 18110; S. C. Ep. et !leg., IDStr. 31 lui. l89-l, n.7.
l C. 2, de reUquU. et V8tl6rGtkme I4nctonlm, III, 12, ., Extravag. com.; Ioannea XXII,
conat. c SIIper nllll. _, a. 1820, I 8; Leo X, coDSt. c B~,u~l1e Domine _, 16 lun. 1620, I 5;
Plu IV, coDSt. c Do"tI.~ greg«a _, 24 mart. 11164, I 8; 81xtue V, conato c Ooell et tetTIIe -,
5 lan~ 1586, I 4; Urbanue VIII, COD8t. c r.'crtltllbile. _, 81 mart. 1631, 12; Pio VII, conato
c BocledGm _, 18 aept. 1821, I U; Plue IX, conato c ApolltoUccae Sedi. Il, 12 oct. 18119, I I,
n. 2; Leo XIII, conato c Ol/&clonIm ilO mtlnerllm _, 25 lan. 1887, n. 47: 8. O. 8. Ofr., 13 lan.
1882, ad 1; S. C. de Prop. Fide, decr. 13 apro 1807, n. I; (C. G. - Oeylan), 28 aog. l.852, ad 7;
S. O. Indie., Iltt. encycl. 24 aug. 18M: Z1llpr. 1880.
2 Cone. Trldent., aeaa. IV, de editione Et vn .lIcrorv", IIbrort1m; Plue IX, conato
c Apo.toliCGe Sede. _, 12 oct. 1888, I IV, n. 4; Leo XIII, conat. c Ol/&clonI'" GC mllnet'lltll -,
25 lan. 1887, n. 48; S. O. 8. Ofr. (Ratlabonen.), 22 dee. 1880, ad II.
3 PIU8 VIII, Iltt. ap. c Lettere. IIUfJt'O Il, 25 mart. 1830; Plue X, IItt. ap. c Protntlll _,
18 Ian. 11108, n. Il; 8. O. 8. Ofr. (Hoag-Kong), 7 mali 1880; Iltt. (ad Vie. Ap. MY88Urlen.),
28 DOV. 1882; (Helvetlae), 21 lan. 1888. n. 1; (ad Ep. Oanabrugen.), 17 febr. ],864; 17 mart.
1814; Iltt. 23 aog.1877; lO febr.1892, ad 2; U mali 1892; 12 apr.l899; lO dee. 1902, ad 3; 8. C.
de Prop. Fide, lnatr. (ad VIe. Ap. Conatantlnop.), 1 oct. 1m; 1Itt. (ad Archlep. Weatmona-
aterlen.), 18 lun. l.864.
TITULUS nI.
De deHetII eoDtn rellgloDe..
OAN. 2320.
Qui species CODl1eCrat&8 abiecerit val. ad malom 1lnem abdoxerit aut
retinoerit, Ht 8U8pectUS de haereai; incurrit in excommunicatioDem la&Ie
BeDtentiae speciaJi 88i m o modo Sedi ApoetoUcae reaervatam.; est ipao fado
infamia, et elencol praeterea est deponendo8 '.
OAN. 2321.
Sacerdotes qui contra praescnpta can. 806, Il, 808 prae81IDlpeeriDt
Mi888JD eodem die iterare vel eam celebrare non ieiuni, BUBpendantor I
MiBBae celebratione ad tempus ab Ordinario secundum diversa rerum
adioncta praeftniendum I.
OAN. 2S22.
Ad ordinem sacerdotalem non promotuB:
1.- Si MiBBae Célebrationem Bimolaverit aut sacramentalem COD'
fessioDem exceperit, excommonicationem ipso facto contrahit, speciali
modo Sedi ApostoUcae reaervatam; et insuper laicU8 quidem privetur
pensione aot munere, Bi quod habeat in Ecclesia, aliisque poeniB pro
gravitate culpa.e pODiatur; clerico8 vero deponator;
2.- Si alla muDia sacerdotalia o8orpaverit, ab Ordinario pro gra.
vitate colpae pUDiatur li.
OAN. 2328.
Qoi blaephemaverit vel periurium extra iodiciom commiaerit, pro·
,denti Ordinarii arbitrio puliiator, maxime elericu8 t.
, HadrlaDU8 VI, ep. c DtI4• • • , 20 luI. 1522; IDDoceDtlas XI, ClOD8t. c Ad Boa," Alt-
.'ols,.. _, 12 mart. 1m, Il, 2; AIeUDder VIII, coll8t. c o•• ..... _,22 dee. l_Il;
Benecl1ctua XIV, coD8t. c Ab o.,..u.ritaO., li mart.114f; Olemeos XIII, ClOD8t. « GrHIaIi-
• • • •, 8 mart. 171l8, I 8. ~
• C. 18, C. VII, q. 1; C. 53, D. I, . . COM': C. 12, X, .. GCCIIMlloMbu, ~
et lIett.flcflllloAjbN, V, l; 8. C. 8. Otre (VaUl8prat.), 2 dee. 18'14; 8. O. O., Plc08II*"
lllan.lnO.
a O. 1, 2, X, .. clerico fIOfl onImoto ."''''N"Ie, V, 28; Gregorlas XIII, ClOD8t. • 01-
fIcU IIN'n -, 8 auge 1614, I 2; ClemeDa VIII, COD8t. c litri ......, 1 dee. 1801; 1?rlMmas vm,
ClOD8t. c AIIO.,oIol•• 01/&01.. ., 28 man.- 1828; Benedlct1l8 XIV, COD8t. c BfIOeJrfItM la ..,.,.
" • • •, 20 apro 1144, I l, 2, 4, f.8; ep. encycl. c Quota ",...,. ., 2 auge 1m. Il, I; ClDIIIt
c mftllGru. _, 2 auge 1157; 8. O. C., Oonaolell., 2 dee. 1m.
t C. Ii, D. XLVI; C. 1,84, D. L; C. 12, D. LXXXI; C. I, O. m, q.1i; C. 17, 18, o. VI,
q. l; C. 88, .C. XVII, q. 4; C. 10; 11, C. XXII, q. l; C. 106, 7, O. ~ q.1i; c... O. DDI,
q. 5; C. 2, X, tle re.mpl.., r, 8; C. 11, X, de IeaJIOrlbu onI"',CoIItIa et "..",.,. ......
doru., l, 11;, C. lO, X, .. •utlCol.., Il, l; C. M, X, .. ,.."".. et .,~, II, II;
C. 10-12,X, . . .ureeUf"GlIdo, Il, 24; C. 2, X, tle jldefUNOribu. III, 22; C. 28, 1, .............
bu. 'ftqtl4ri~b.. el "'lIoIGlloA'bu, V,l; C. 2, X, .. aoIe'kc., V, 21; c.I,"""'"
t .. et l'e 'utttcotlJ. Il. 14, ID VI o; c. 8. de MereIfN. V. 2. ID Vlo; Leo X (ID CoDCo Latera-
nen. V), conat. c BuperftGe cUqorilw"" •. 5 mali 161t, § 33; 8. Ploe V, conato cC- pri.
••• :.. 1 apro 1566. § lO.
OAN. 2824.
Qui deliquerint contra praeseriptum can. 8'n, 828, &O, § 1, ab Ordi-
nario pro gravitate culpae puniantur, non exclusa, Bi rea ferat, 8uspen-
Bione aut beneftcii vel oftlcii ecclesiastici privatione, vel, Bi de laica aga-
tur, excommunicatione l.
OAN. 2JI25.
Qui 8uperatitionem eXercuerit vel 88Crilegium perpetraverit, pro gra-
vitate culpae ab Ordinario puniatur, salvia poenis iure atatutiB contra
aliquos actua superatitiosos vel 88Crilegia '.
'CAN. 2828.
Qui fal888 reliquiaB con1lcit, aut BCienter vendit, distribuit vel pu-
blicae fldelium venerationi exponit, ipso facto excommunicationem Or-
dinario reservatam contrahit.
OAN. 2327.
Quaestum facienteB ex indulgentiis plectuntur ipso facto excommu-
nicatiODe Sedi Apoatolicae Bimpliciter reservata a.
CAN. 282ft
Qui cadavera vel sepulcra monuorum ad funum vel alium malum
ftnem violaverit, intenUcto personali puniatur, Bit ip80 facto infamia, et
clericu8 praeterea deponatur·. .
l Conc. TrldeDt., .... XXII, de o&aerN.... e' . , ..... ,. oele&,..,Ume ."Ne; Be-
Dedlct1l8 XIV, ep. eJlC7CI. c 0--." CII,.. ., 80 lUD. 1'141, Ili; ep. c Pro • •10 ., 80 lUD. 1'141,
• 2; coD8t. c Ad .aC,..,.. ., 80 mart. 1'142, I I; CODBt. c QtIod 8IIIIJI8IIN ., 28 a1l8. 1748;
Pia IX, CODBt. c ApoetolCcGe Bed" ., 12 oct. 1888, I II, D. 12; B. O. B. Otr., 18 laD. 1892,
ad 4; B. O. O., decr. 2fi luL 18'14, ad l, 3-6; decr. c VfgAG."., 2G maU 1898; ep. 28 aue. 1887;
decr. c UI de"',• •,11 maU lIMK, D. 8-18; B. O. de Prop. Fide, decr. 18 auge 1883.
I O. 22, D. L; C. t, C. III, q. Ii; C. 1'1, O. VI, q. 1; C. 107, O. XI, q. 8; C. 1'1, O. XII,
q. 2; C. 14, 21, O. XVII, q. 4; e.22, O. XXIV, q. 8; C. 1-1, 11-18, O. XXVI, q. Il; C. 15, O. XXVI,
q. '1; C. 40, D. I, de 001II'; C. l, 2, X, de .nCle"c.., Vi 2l; C. 2, de 0I/&CW ord'tlGriC, I, li,
iD VIo; Conc. Nlcaen. II, act10 VII, del",mo de Hm. 'taG"c.4l»A; Conc. Trldent., " ' . IV,
de ed4fW1w1 el ... HOrOf'II. UlWorlJta; _ _ XXII, de 0&aerN.... e' . , . . ... C. celebra-
'4oIIe ....aae: Ioannee'XXXI, CODBt. c B"fHW "". . ., a. 1828, I 2; IJmoceDtlus VIII, coDat.
• S ......., Il dee. 1484; Leo X (In Conc. Late1'lUleD. V), coD8t. • BtlfHWt1G8 d..JH*Uon....
Il ma11 1614. I 41; ep. eJlC7CI.• Boaea'" ., 15 tebr. 1m; BadrlaDus VI, ep. c Da• • • ,
20 lal. 1522; Blxtua V, CODBt•• CoeU e' fernJe ., Il lan. :ui88, I 8; Greaorlus XV, CODSt.
• 0..'110'-'" De« », 20 mart. 1628; UrbaDaa VIII, coD8t. c l,..cru"~ ., 81 mart. 1631,
I a, 4; Olemena XII, Utt. ap: • COtafHWf_ ., 24 a1l8. 17M, dab. XIII; 11tt. ape c COROred'"
No'" ., 13 mali 1'l3t; BeaedJct1I8 XIV, coD8t. • Ad .",,..,.. ., 80 marb. 1'142, II; CODSt.
• B. t'fIO ., 111a1. 1'142, 1"2'1; CODSt. • OtIM&Iuta aoII.m'.d4. .ta ., 12 aept. 1'144, 114, dab.
XIII, I D, 40; ep. c C• •, tlI recee wo.H », ~ lal. l'l11i, 114; ep. eJlC7Cl. c B. t'fIO ., 1 mart.
1111, I 4'1; B. O. B. Otr., cJecr. Il auge 1745; Utt. encycl. 4 aag. UII8; B. O. JDp. et ]leg., ep.
eDCJCl. t !ebr. 1m; B. O. de Prop. Fide (O. P. pro Bin. - 00eb1Dcb1n.), 2 lui. 1827; Utt.
<ad Vic. Ap. Madaren.), li apro 1818; Utt. (ad Superlor. Semln. Parla.. M188l0D. ad Exter.).
a mart. 18'l8; PontUlcale Dom., tlt. B8tI8dfcUo 61ft ooleclaP&8llOf"flta.
I B. Plus V, CODSt. • BAI ~., 8 !ebr. 1Ci6'1, 12, 8; coD8t. • QtIo. jJIetI• • »,
2 1aD. mo, 1 2; Plus IX, CODBt. • AIIN'oIlcH Bed.... 12 oct. 18118, I D, D. 11.
• O. 1'1, O. VI, q. L
OAN. 2329.
Ecclesiae vel coemeterii violatores, de quibus in can. 1172, l2r1, il-
terdicto ab il;,lgressu ecclesiae a1iisque eongruis poenis ab ordiDario pro
gravitate delicti puniantur I.
TITULUS XIII.
1)e deUetIs eontra auctorltates, pe1'801lU, rea eecleslastlcaL
CAN. 2330.
Quod attinet ad poenas statutaB in de1icta quae in eligendo SUIIIIIO
Pontifice committi pORSunt, unice standum eonst. Pii X Vacotlte 8tM
Apostolica, 25 Dee. 1904: 2.
2331. CAN.
§ 1. Qui Romano Pontifici ve1 proprio Ordinario aliquid legitille

praeclpienti vel probibenti pertinaciter non obtemperant, eongroill pc!'
Bis, censuria non exclusis, pro gravitate cuJpae puniantur li.
§ 2. Conspirantes vero contra auctoritatem Romani Pontificis eium
Legati vel proprii Ordinarii aut contra eorum legitima mandata, itemqe
8ubditos ad inobedientiam erga ipsos provocantes, censuris allisve poeDiI
eoerceantur; et dignitatibus, beneficiis aliisve muneribus, si sint eIerid:
voce activa et passiva atque oftlcio, si religiosi, priventur •.
CAN. 2332.
Omnes et singoli cuiuscunque status, gradus BeU conditionis etio
regalis, episcopalia vel cardinalitiae. fuerint, a legibus, deeretis. JW
datis Romani Pontificia pro tempore exsiatentis ad Universale Conciliai
appellantes, sunt suspecti de baeresi et ip80 facto eontrabunt excomma·
nicationem 8ediApostolicae speciali modo reaervatam; Univeraitatee mo·
I
2
O. 107, C. XI, q. 8: c. 11, C. XVII, q. 4; c. 14, X, tIe
PIU8 X, CODat. c Oommu••m NoPJu _, 20 lan. 19M.
.e,.I1.,...,
m, 28-
3 C. 5. D. XIX; c. 6, D. XXIII: c. 28, C. II, q. 7: c. 8, O. III, q. 4; c. 18, C. Il, Q. t
c. 11, 14, C. XI, q. 8; c. lU, O. XII, q. 2; c. lO, O. XVIII, q. 2; c. 42, 48, C. XXIII, q. 5; Co ~
O. XXV, q. 2; c. 18, C. XXVII, q. l: c. 15, X, tIe "lecUone et ele"" po,,,.,.Ie,
I, I; e. &1
de aetate e' flllallta'e et onIltae fWG6~• • I, 14; c. 2, X, tIe tllGloritate et o.......
tIG, I, 88; c. 1-4,6, X, de cle1"ico e~Cf)Mm"ft#cato, depoftto, " ' ''''et'dlcto
c. 3, 5, de fJ061&"f:fItU. et rem"MoniM, V, 9, ID Extravag. com.: Benedlctua XIV, ep..
",.,.,,..11,
V,r.:
cycl. c Vi. Pen16ftft _, 1 DOV. 1745, I 5; S. C. Oooslst., df'Cr. c JlGllritIIG OlmI _, 2D a1ll--
ctlD. 1, D. 90; S. C. C., NldU". JlOftt~ Virt1i,.,.. 14 DOV. 1689, 28 IOD. 1700, ad 3; NIG"""'"
3 auge 1709, ad.2: S. C. de Prop. Fide (C. G.), 12 sept. 1729; decr. 80 aept. 1820.
~ C. 3, D. XIX: C. 2, D. XCIV: C. 8, 9, O. IU, q. 4; C. I, 18, C. III, q. 6; Co 15, c. n
q. l: C. 18, 21·23, 31, C. XI, q. l: C. 15, X, de ealCUftPJ.. JWG61a'ortIfA. et ... WUonIII, V,Il:
C. 21. de tl6rPJonlm ftllft'/lcatf0R6. V, 12, ID VIo; C. OD., tIe JHHIRII. tlt. XII, ID J11t111IJ
IoaDD. XXII: C. OD., de con.lletlldtne, I, 1, ID Extravag. com.: C. a, 5, de JHHIR,teatHI"'"
mi•• ioRib"., V, 9, ID Exti"avag. com.; S. C. CoD8lat., decr. c JlGllritIIG OIIf'C1 ., . . a1ll- 11&
caD.18, Il.
Jollegia, Capitula aliaeve peraonae moralea, quocunque nomine nuncu-
~tur, interdictum speciali modo Sedi Apostolicae parlter reservatum
lncurrunt I.
CAN. 2333.
Becurrentes ad laicam potestatem ad impedlendas litteras vel acta.
quaelibet a Sede ApOstolica vel ab eiusdem Legatis profecta, .eorumve
promulgatlonem vel eDeCutlonem dlrecte vel indirecte prohibentes, aut
eorum call118. sive eos ad quoa pertinent litterae vel acta sive alioslaeden-
tes vel perterrefacientes. ipso facto subiaceant excommunieationi Sedi
Apostolieae speciali modo reservatae I.
CAN.23M.
Excommunieatione latae sententiae speciali modo Sedi Apoatolicae
reservata plectuntur :
LO Qui leges, mandata, vel decreta contra libertatem aut iura Ec-
clesiae edunt;
2.0 Qui impediunt dlreete vel indirecte exercitium iurisdictlonls
ecelesiasticae sive interni sive externi fori, ad hoc recUl'rentes ad quam-
libet laicalem poteMtatem il.
CAN. 2335,
Nomen dantes sectae massonicae aliisve eiusdem generis U80CiatiO-
nibu8 quae contra Ecclesiam vel legitimas civilea potestates machinan-
tur, contrahunt ipso facto excommunicationem Sedi Apostolicae simpli-
citer reservatam •
I Pins II, CODst. c B••ècrabR.. », 181m. l . , I 8; Inllus II, CODat. c Buce,f. re"..
...... », linI. 1509; BeDedletus XIV, coDSt. c AIfi.aItno ., 26 IUD. l741i, Il; Plns IX, CODat
c AfIOI'ollcae 8ed" ., 12 oct. l888, I I, D. 4, I VI, D.l.
:I IDDooeJltlus VIII, coDSt. c Ol/ldi tIN'" ., 25 1m. 1491, I 2, 8; CIemeD8 XI, conat.
c NOfHI aetf&per ., 29 DOV. 1714, I 2; CODat. « Acce"..." • • , n lan. 17115, I 3, 4; Pine IX,
CODBt. c Apoatol'cae 8ed" ., 12 oct. l888, I I, D. 8; 8. C. 8. Oir., 13 laD. l882, ad 2.
d.
s C. 7, C. XI, q. 8; C'. 1, X, o/lfclfJ e' po'"'.'e '.d'cfa ".16,.", I, 29; c. 4, X, elfi , . .
....."',.,. eodeda,,"..., ooeme'erii, et rerum ad e" ,e""""".",, III, 49; c. 49, 53, X, de .6ft-
teft'la earcom....nka'ion.., V, 39; c. 4, 15, de 'mmt".U.'e eceleritl,,"m, coemetcrionlm et allo-
...... Iocoru.. reUgioaof'1l"', III, 23, ID VI"; c. 9, 18, de lIafJroticfa, V, 2, ID VIa; c. n, de
",,'M'la uoom"."'OIJ'ion", ....petarioft.. et ln'erdwtl, V,Il, ID VI,,; c. 2, de fJOetIi., V, 8,
ID CIem.; c. UD., 'e ooullef..d'", I, l, ID Extravag. com.; c. 8, 15, de poeftftetaU.. e' retIIl.-
rion'' ..., V, 9, ID Extrava,. com.; lDDoceDtlns VIII, coDSt. c 0/lf6"
I 2, 8; Leo X (ID CoDe. LateraDeD. V), consto c Re"'",',,'
M"" ., 25 1m. 1491,
""'~'tlU. », 4 mali 1515, I 11;
IaUna III, CODst. c LIce' ti tI(ww." ., 18 mart. IMI; ClemeD8 XI, coDSt. c Aliti• • ,15 oct:.
1709; coDSt. c AH.. fJtUA ., 5 oct. 1709, 13; coDSt. « Ad " ..ritM•• , 23 dee. 1713, 18; conat.
c Ad Apoa,oIt1'''••, 1 aept. 1714, I 5; ClemeD8 XIII, coDSt. c AIIa~ tltI Apo.'o"'", ., 30 lan.
1788, Il, 5, ·7-13; Gregorlus XVI, aUocut. c C.."" pro ,..tortl" .,
l ang. l884; allocut. c AI-
Il.et.. • , l man. 1841; ep., c DII""'" l, 22 ang. 1841; Plus IX, allocut. c Acer&Wri.....", l,
7f aept. 1852; allocut. c ProlHl """,,(Aeri,.. ., 22 1m. 18M; allocut. c Ou. . .aepe Il, 28 Inl.
185G; allocut. c N"IUltfG'" fore ., 115 dee. 18G8; allocut. c NUAfl"'" fJ6f'Ie ., 22 Inn. 1808; coDSt.
• Apoa'olicae
Ili luI. l8'l8.
file'" l, 12 oct. l888, I I, D. 8, 7; allocut. c Quoti proeta..ftfJiad",... .,
, Clemena XII, lltt. ap. c lA em'...." ., 28 apro 1738, I 4; BeDedlctus XIV, conat.
c PnwItIlU », 18 mart. 1m; Pio VII, coDSt. c BfJCleda", ., 18 aept. 1821, I n; Leo XII,
COIUIt. c Q..o 1If'G11'ortI l, 18 mart. l825, I n; Pins IX, ep. eDcycl. c Q.., , ...ri&.. ., 9 DOV.
CAN. 2338.
I 1. Olerici' qui de1ictum commiae1"1lBt de quo in C80D. 23M, ....
praeter poenaacltatia canonibu8 ,statutas, poena suspensionis ftl pm.
tionis ipsiu8 beneftcii, oftlcii, dignitatis, pensioniB aut mun~ • CJII
forte in Eccleaia habeant; religiosi ae.tem
privatione ofIlcii et vocia adine
8C pa88ivae aliisque poenis M nonWun conBtitutionum pleeta.ntur I.
I 2. Insuper clerici et religiosi nomen dantes sectae msB80Dicae aD
que Rimitibus associatiOnibU8 denuntiari debent Sacrae CoDgl'elatiGÉ
S. 01ll.cii.
OAN. 2837.
I 1. Si parochus, ad impediendum exercltium ecclesiaBtieae iurillli-
ctioniB, aU8U8 fuerit turbas clete, publica8 pro se subacriptiones plUlt- ,
vere, populum sermonibu8 aut scriptis excltare alia.qoe similia agere, pn
gravitate culpae, secundum proden8 Ordinarii iud.icium, puniator, DIII
exclusa, Bi rea ferat, suRpensione J.
§ 2. Eodem modo puniat OrdinariU8 sacerdotem qui multit0diJ8
quoquo modo excitet ad impediendum ingreIsum in paroeclam saeerdotiI
legitime nominati in parochum aut oeconomum.
OAN. 2838.
§ 1. Absolvere praesumentes Bine debita facultate ab excomm1lJlita.
tione latae sententiae speetatiaimo vel speciali modo Sedi ApoatoJbf
reservata, incurrunt ip80 facto in excommunicationem Sedi Aposto1ieaf
Bimpliciter reservatam I .
§ 2. Impendentes quodvis auxilium vel favorem excommu.nieltl
vitando in delicto propter quod excommunicato8 foit; itemque clerid
scienter et sponte in divinis com eodem eommunieantes et ipaUDl il
divinis olll.ciis recipientes, ip80 facto incurront in excommunicatiOHl
Sedi Apostolicae simpliciter reservatam ....
1M6; allocato c 011""'- qtIG.'ùqtIe '. 20 apro 18t8; ep. encycl. c NN'" ., No&facIJ. _. 8_
eept._
colUlt. c Apoa'olfcGe s.,.. '.
lM9; ep. encycl. c OH." 08,.. '. 8 dee. 18M; allocato c JI.,tlf'l1cN ,.,.,. _•. 2&
12 oct. 1889. I II. D. 4; ep. c ~lIfJ1 _. 28 maJl l8'It et-
c IIlftWtGe _. 28 apro 1878; Leo XIII. ep. encyc1. cB. . . . . . ,.... _. 20 apro l88t; 8. C-
8. Otr•• M lODo 1888; (ADgllae et BlberDlae), 2 lui. UHG; li aug. 18t8; (Portali AJoIIIII,
1 aug. 18IiI; decr. 12 laD. 1870; lDStr. ( ad OrdIDarloa Imperli Brull.). 2iu1.l8'l8; (8. . , .
elDtId). '1 mart. 1888; lDStr. 10 maU 188f. D. 8; lDStr. 11 maH 1888. ad 1; a aDIr. 1M8; s. C
de Prop. Fide. lltt. encycl. (ad DeIec. A.p. et JDp. 0rIent.). 2t eept. l8I'1; Utt. eDeJd.. . . .
l88G. D. 2; 10 mali 1888;.8. Poenlt.. f aug. 1878.
1 O. Z. O. XI. q. 1; c. '1. O. XI. q. 8; c. 1. 2. G. I, O. XXI. q. I; C. 2. ". ~, T.l
ID Olem.; IDDoeeDtlua VIII. COD8t. cOlici' .".".. '. Z !aD. 1481. II, I; PIua IX. ep. ~
c OH." ooalloCa",.r ......... '. 10 aug. 18118.
I 8. O. CoIUdat•• deer. c Il,..... cu,.. _, 20 aug 1110. caD. 18. I 1.
I O. 1, de ""'tIIle"" ., ~ ""'' ' ' ' 'Of'IItII, V. '1. ID CIem.; Co I, de ........

,... ., """ftotH&u, v. e. ID Jllxtrang. com.; CIemen8 XI; eoDSt. c A' ~ ..
18 lDD. 1112, I 2; PlualX. CODBt. c ApoaIolfcGe SetJ.... 12 oct. u.; 8. O. 1Ip. et Bee.•• III
1801; '1 !aD. 181'1•
• C. 8. 8. O. XI. q. I; c. 18, _. X. de ..._ " . ~, V. 81; PI-. D.
COD8t. c ApoaIol,,*, 8841" '. 12 oct. 18. I D, D. 18, l'l; 8. O. 8. OJr., 18 lu. 18ff.
• 3. Scienter celebrantes vel celebrari facientes divina in loois inter-
dictia vel admittentes ad celebranda oftlcia divina per censuraDl vetita
clericoa excommunicatoe, interdietoe, BU8peD808 poart; se~tentiam decla-
ratoriam vel condemnatoriam., interdictum ab ~greasu ecclesiae ip80 iure
contrahunt, donec, arbitrio eiU8 cuiua sententiam contempaerunt, con-
gruenter _tisfecerint l.
• 4:. Qui caU88Dl dederunt interdicto locali aut interdicto in com-
munitatem seu collegium, 8unt ip80 facto personaliter interdieti I.
CAN. 2339.
Qui aUBi fuerint mandare BeU cogere tradi eccleaiaBticae aepulturae
inftde!ea, apoetataB a fide, vel baereticoe, acbifllDaticos, alioeve Bive ex·
communicatoe sive interdictoe contra praeacriptum can. 12iO, § l, co~
trahunt excommunicationem latae aententiae nendni reaervata.m; sponte
vero Bepulturam eisdem .donantes, interdietum ab ingreaau eccleaiae Or-
dinario reaervatum a.
CAN. ?MO.
• l. Si quis, obdurato animo, per annum inaorduerit in cens'Qra
excommunicationis, est de haeresi suspectus 6.
• 2. Si clericus in cen8ura suapensionis per semestre peraeveraverit,
graviter moneatur; et Bi, exaeto a monitione mense, a contumacia, non
recesserit, privetur beneflciis aut o1Ilciis,' Bi qua in Ecclesla forte hàbeat '.
CAN. 2&1.
Si quis contra praeacriptum can. 120 au8US fuerit ad iudicem laiemu.
trahere aliquem ex S. R. E. Cardinalibus ve! Legatis SedisApoetolicae,
ve! OiIleialibus maioribus Romanae Curiae ob negotia ad eorum munu.
pertinentia, vel Ordinarium proprium, contrahit ipso facto exeommuni-
cationem Sedi Apostolicae speciali modo reaervatam; Bi alium EpiBCopum
etiam mere titularem, aut Abba·tem ve! Praelatum "AUn"", vel aliquem
ex supremis religionum iuris pontiflcii Superioribus, excommunicatio-
nem latae sententiae Sedi Apostolicae simpliciter reaervata.m; demum Bi,
non obtenta 'ab Ordinario looi lieentia., aliam personam privilegio fori
l O. '1, O. XI, q. 8; c. '1, 'X, de cIerico eeOOllMlMltalctllo. fIepodIo. " I "'1enI1cIo .....
•,,..,,c.. V;-27: c. 18, X, de eeoeadbU "...,lalonltll e' nW'IorIIta. V. 81: c. U, X, de ."...,...
I4Igl" e' eeoearik. "","""gIG'onItII, V, 88; c. 18, X, de aen""'HG eeco........ocaUon... V, 81;
c. 8,de """,""",... V, '1, ID V~"; c. 18, de ..".""',.. MOOfIttllvll4Oll'...., nap6ftriotria et ,,,-
1M'fI~, V, U, ID VI"; c. l, 2, de aen""'''' ~,..... ~.. e' '"IenI~,
V, lO, ID Olem.: c. 3, li, de ,,","'611"" reta".rioft,,,... e,
e'
consto c Apo.IoIC011e Bed" _, 12 oct. l.888, I VI, n. 2-
V, In Jbtravag. com.: Plua IX,
I O. U, de ""'tnle,,". V, '1, ID VI,,; c. 24, de ..".'611'" ~Uon.., .....,.

doli... e' ' ' erd'ce•• V, U, ID VI••
a Q. 18, X, de V, '1: c. 24, X, de
1atuJret~, ~
.. et eeoearibU ~glGlonItII,
T, II; e.
2, de 1atuJretk'a, V, 2, ID VI"; c. 8, de
m, '1, In Olem.; BenecUctus XIV, ep. encycl. c
""'ftM""'.
I",.,.
V, '1, ID VI,,; c. l, de .e,.,t......
oaIMg6IIU _, 2 !ebr. 1'144, I 6; PlualX,
consto c Apoalollctle Bed.. _, 12 oct. l.888, I IV, n. l, I VI, n. 2-
6 O. 81, 8'1, O. XI, q. 8; c. 18, X, de 1atuJre1icla. V; '1:' c. 18, X, de 1J06IICa. v, 8'1: c. '1,
. . 1atuJre1icla. V, 2, In VI"; Cone. Trldent., .... XXV, . . nt., c. a.
• O. S. X, de ..".c. ••
fIUII""C. et ord',..,
"...,~. I, 14.
638
fruentem, clericus quidem incurrit ipao facto in BUSpenaionem ab oIIcio

reeervatam Ordinario, laicUB autem eongruis poeniB pro gravitate eulpae
a proprio Ordinario puniatur I.
OAN.2M2.
Pleetuntur ipso facto exeommunleatione Sedi Apostolieae Ilim,p1iciter
reservata :
1.0 Clau8uram monialium violantes, cuiuseunque generis aut con-
ditionis vel sexU8 Bint, in earum monasteria Bine legitima Ueentia ingre-
diendo, pariterque eos introdueentes ve! admittentes; quod Bi. cler1ei Bint,
praeterea BUBpendantur per tempUB pro gravitate culpae ab OrdiDario
deftniendum;
2.· M ulierea violante8 regularium virorum elau8uram et Superio-
rea aliique, quicunque il Bint, eaa cuiuBCunque aetatiB introdueentes wl
admittentes; et praeterea religiosi introdueentes ve! admittentes priven·
tur oftlcio, Bi quod habeant, et voce aetiva ae passiva;
3. 0 Moniales e clausura Ulegitime exeuntes contra praeaerlptum
e&n.601 1 •
OAN. 2343.
§ 1. Qui violentas maDUS in peraonam Romani Ponti1lcis iniecerit:
1.o Exeommunieationem contrahit latae sententiae Sedi Apostolleae
BpeeiaIisBimo modo reservatam; et est ip80 facto vitandus;
2.· EBt ip80 iure infamia;
3.· ClericuB est degradandus a.
§ 2. Qui in pel'8Onam S. R. E. CareUoalis vel Legati Romani Pou'
tifteis :
1.. In excommunieationem ineul'rit latae aententlae Sedi ApoIIto-
li~ speciali modo resenatam;
2.· Est ip80 iDre infamia;
1 O. 2, lO, 42, 43, 46, O. XI, Q. 1; c. 2, 12, X, de foro COIII",,'etI". II, 2; c. 21, X, . . . . .
""'f"OfIG'' '. III, 88; c. Ili, X, dCI NCU"'" ",.eJfJeor.. ee ..bd.eorw•• V, 11; c. 2, . . /fItO
COIIIpefetl". Il, 2, m VIe; MartlDo V, 00D8t. «Ad , . . faetldCI. _,1 fabr. 1428, I a, f; PIa8 X.
mota propr. « QU""'''N dUlgeft,,,, _, t oct. 1t11; 8. O. 8. Otr. ()lJadOD. Areb1peJql).
3 ang. '1639, ad 2; 11UItr. (ad Vie.' Ap. M,auri••), 1 tebr. 18T1, IL 1; Uit. eDe1CL • Iu.
1888; 8. O. de Prop. Fide (O. G.), 17 mali 1888; (O. G.), 8 eept. 1888.
2 C. 20, 25, O. XVIII, Q. 2; c. UB., dCI ".,. " , " " " . , III, 18, m VIe; 00De. TrIdeBt..
aesa. XXV, de ",,,.l4rib.., c. 15; 8. Pine V. coDSt. « C'reti palonlle. _, 29 mali 1111. I ~
coDSt. « Be,.l4ri•• _, 24 oct. Ui88, I 3, 4; coDSt. c Deeori _, 1 fabr. tmO, I 2; COD8t. «1»
ce' _, 18 luI. 1570; Gregorio XIII, coDSt. c U&' (lf'fltlfI6 _. la IUB. 1G75, I 2; coDSt. c DII .... J,
23 dee. 1581., I 2; l'aulne V, coDSt. « JfOftIGU•• _, lO 1111. 1m, I 2, 8; Gregorlue XV, t.'OII8t.
c ·r"'crtI',,&'H _. 15 febr. 1822, I 2, 4; AlenDder VII, coDSt. c 'ellol _, 20 oct. 18M. • I. _
Olemens XII, coDSt. « AclttIOIM' No. _, 11 aug. 1_, Il,3; Beedlctue XIV, ep. ~
~ Cum Sa"",,,,m _, 1 IUB. 1741, I 2; coDSt. « Be".I4.... dcaaplf. .e ., a lan. 17a, • 1. I;
coDSt. c SIIl.t,,", _, 3 lan. 1742, I 2, f; ep. c Per bi,... _, 24 faD. 17f'1; PIa IX, CODBt. « ...,.,..
ItolkGe Secle. _, 12 oct. 18118, I II, D. I, 7: 8. O. 8. Otr. (BatisboDeD.), 21 dee. 1880, ad ID;
8. O. JDp. et Reg., N"naf8tl., 21 apro 1m; P"",., 28 apro 11'19; BracAa,...•• • Iul. 11M;
C"met'ift8tl., 24 DOV. l1I8'1: 28 DOV. 1802; lI'emarletI., lO mali 1743; 8. O. O., 11 mut. 1111; l .
".etI•• lO mali 1831; S"blft8tI., 8 lui. 1882, ad 1; 8. O. de Prop. Fide, decr. 28 aug. 1'l1li; (O. P.
pro 8m.), Ci mart. 1'187; 8. B. O., Urbe. e' Orbfa Be".""..••• 15 lui. 1181.
a Leo X (ID Conc. LateraDeD. V), CODet. « S.fHI"'UN· cI",",-,'''''' _, S mali 1114, I ..
- Digitized by Coog le
3.0 Privetur belleflciis, olllciis, diguitatibus, pensionibus et quoli-
>et munere, si quod in Eeelesia habeat l.
I 3. Qui in personam Patriarehae, Archiepiscopi, Episcopi etiam
:itUlalU tantum, incurrit in excommunieatlonem latae sententiae Sedi
~postolieae speciali modo reaervatam I.
I ,. Qui in pe1'8Onam aliorum clericorum vel utriusque sexus religio-
H»rum, subiaeeat ipso facto excommunieatloni Ordinario preprio reser-
ratae, qui praeterea aliifl poenis, si ree femt, pro suo prudenti arbitrio
~um punlat I .
OAN. 2344:.
Qui Romanum Pontifteem, S. R. E. Oardinalem, Legatum Romani
Pontificis, Sacras Oongregationes Romanas, Tribunalia Sedis Aposto-
icae eorumque Oftlciales maioree, proprium Ordinarium publicis ephe-
neridibus, eoncionibus, libellis sive direete sive indirecte, iniuriis afte-
~rit, aut simultates vel odia contra eorundem acta, decreta, decisiones,
lententias excitaverit, ab Ordinario non solum ad inBtantiam partis, sed
~tiam ex o1Ilcio adigatur, per eensuras quoque, ad satisfaetionem prae-
ltandam, allieve eongruis poenis vel poenitentiis, pro gravitate culpae et
IC&ndali reparatione, puniatur·.
l O. 2, tIe "",. ."- et re 4tH1fo11,., II, 14, ID Vlo; e. 5, tIe fJ06f'W, V, 9, ID Vlo; c. OD.,
H fJ06f''', Ut. XII, ID Bxtra.... 10&11. XXII; lDapDJua IV, ep. « NOrt meclWcri l, a. 1438,
I 8; Leo X (ID CoDe. LateraDeD. V), coDBt. « S.fH!f'A48 tllapofitloft" l, 5 'mali 1G14, I 40;
(in CoDe. LateraueD. V), 00II8t. «Re"",jM nHHJr"''' 1,4 mali UWi, 111; Plua IX, 00II8t.
l Apo.tol~ Sed" l, 12 oct. 1888, Il, D. S.
I O. 18, O. III, q. 15; c. 115, O. VI, q. 1; c. 81, O. XI, q. 1; c. 22, a. XVII, q. 4; e. 30,
D. DIII, q. 4; c. 22, C. XXIV, q. a; c. 7, C. XUlI1, q. 2; C'. 8, X, tIe JaomloUjo iIOI.,,'.rlo

Hl 0IIIIIIII4. V, 12; c. 1, S, de j.,Nrl" ".ao "'0,
et V, 88; e. lO, 12, X, de fJ06f'''. V, 8'1.
e. 83, X, tIe ..., . .,'" earootIIfIUIMcIIIjoa", V, 38; e. 2, de ...,..t", et re j.dkGt•• Il, 14,
m VIO; e. 1, tIe ~, V, 8, ID Olem.; e. 3, 5, tIe ,0e.d,.. e' fII. "",,"ftotIik•• V, 9, ID
IDxtravag. com.; Leo X (in CoDe: LateraDeD. V), COD8t. « S.,.f'ftlle d..Ioft'Ioft.. I, 5 mali
1514, I 40; (ID CoDe. LateraDeD. V), 00II8t. « Re"..
Plua IX, eoDBt. « AfJNtoUcGe Sedw l, 12 oct. 1888, Il, D. G. '
j., ."'"M'III''' l, 4 mali 1IilG, I 11;
3 O. 13, O. III, q. 15; e. 8, 11, O. VI, q. 1; e. 19, 22-2G, 27-29, O. XVII, q. 4; c. 22, O. XXIV.
Il. 3; c. 13, X, de .".,..'loAlk., reCIIIII'Ioft.k1 et rei. ,10ft..... Il, 28; c. 9, X, de "',. et
r.otwJ,"'e cJerfcoru... III, 1; e. 14, X, tIe .eptI"""". III, 28; e. 18, X, de uC6.IIk1 "...111-
eor.. e' ..Wltorw•• V, 81; e. 2, X, de fJ06f'lt.U.. e' ,..".".loAlbu. V, 38; c. 1-3,5-1l, 13.
14, li, 11, 19,22-27,29,82, 83,8'2', fiO, 154, G8, X, de ..., . .,'" ueota....Ica'loftù. V, 89; c. 2.
!le ...,..,.. el re '.dlca,.. Il, 14, in Vlo; e. 5, de JI08II'" V, 9, ID VIO; c. 15, 21, 23, de.n-
lentiG uco"''''tlniCGtlonll, •••,etllionil et 'nterdletl, V, Il, In VI" i c. 2. de poenù, V, 8,
m Clem.; e. 3, 15, tIe fJ06f'i,..Uw e' refIIÙftotl•••,. V, 9, in Extravag. com.; MartlDus V (In
Conc. ConataDtJeD.), eoDBt. « Ad e",,.,,dII l, a. 1418; Leo X (iD CoDe. , ..teraDell. V), eoDBt.
I SVJ18f'ft118 d~ l, 15 mali1G14, I 40; (ID CoDe. LateraDell. V), eoDBt. « Reg''''i'' V"..
1Iff1ll'" I, 4 mali lGlG, 111; Plua IX, eoDBt. « ApoatolkGe Sedia l, 12 oct. 1888, I II, D. 2;
8. O. B.Otr. (Kl8alOD. Arcblpelagl), 8 aug. 1639, ad 2; B. C. Ep. et Reg., 26 DOV. 1 _
8. O. O., MedIolGIIM., 2 dee. l'ili, ad 2; oGn'.... 16 mali 1733; Ba'neoregleft., 20 aug.•
17 eept. 1117.
t O. 18, 26, C. XI, q. 1; c. 1, X, tIe ffIII'edlcll. V, 26; c.·1l, de .8II'etI'" eeeota",vnkG-
I~. ",~" et ""mieli. V, 1l, ID VIO; C. 1, de ".,""e,," e' ucealrilHl. ,"'''''-egw-
1onHIt. V, 1, ID Clem.; c. 8, IS, de poeta"."w e' "",,"ftotI.k•• V, 9, ID Extravag. eom.
OAN. ?&S.
Uaurpante. vel detinentea per se vel per alioa bona aut iura ad Be-
elesiam Bomanam pertinentia, aubiaceant excommunicationi latae aen·
tentiae speciali modo Sedi Apostolicae reaervatae; et Bi elericl fueriDt,
praeterea dignitatibul1, beneflciiB, oftlciiB, penaionibua priventur atque
inhabUea ad ea.dem declarentur I.
OAN.2M6•
. Si quis bona ecclesiastica cmuBlibet generis, Bive mobilia alve tmm.
bilia, Rive corporalia Rive incorporalia, per se vel per alioa in propriOl
uaua convertere et uaurpare praeaumpserit aut impedire ne eorundem
fructua aeu reditua ab iia, ad qUOB iure pertinent, percipiantur, excom·
municationi tandiu subiaceat, quandiu bona ip.. integre restituerlt,
praedictUm impedimentum removerit. ac deinde a Sede Apostolica abeo-
lutionem impetraverit; quod Bi eiuadem eccleaiae BeU bonorum patroDUS
fuerit, etiam iure patronatu. eo ipao priva tua exaiatat; clericUB vero, hoe
delictum committena vel iD eodem conaentiena, privetur praeterea. bene-
ficiia quibuRlibet, ad alia quaelibet inhabilia eftlciatur et a auorum ordi·
num exaecutione, etram poat integram satiatactionem et absolutionem,
sui Ordinarii arbitrio suRpendatur·.
l O. 8, li, de poetaUeatUa e' ~n.. V. 9. ID lDztrayq. com.: OIemeD8 VI. eDIIIt.

c 111ft lOIerletII _. 21. lui. 1M6, I G: Leo X. CODSt. l.,.,. ",...,.. _. • maU mD, I I lIl-i
JJi87. 18; Greaorlua XIII. CODSt. c l.,.,.

Plu.IV. CODSt. c P.,'oraIq ollk" _.8 apr.1IS6O; B. Plua V. CODSt. C AclaIOIIe' IIN _ • • awt.
ClNtenI _. 281uL lBl2; Blxtua V. c q...,.
I.e _. 18 mart. lJi88; Greaorlua XIV. cout. c BotIIcItIu POA"f- _. 19 dee. 1110; lmMJcB.
A,..
14 tebr.l682, 14: PRulua v. cout. c l.,.,. CIJ6"" _.
tlua IX. coDBt. c 0tHJe .b MD _. 4 DOT. 'Ui81, I 8; Clemeua VIII. CODSt. c Acl Ro....c l,
IO dee. 1_ I G: UrbaDua VIU. ClOIIIt.
c BfJCf'OHac" _. IO I18pt. 1828. I 8; IDnocentlua X, COD8t. c l • ..pt"fJtIIO _. lG DOT. 1M4. Il;
Plu. IX. allocut. c Acl .,..,,""'• • _. 20 lun. 1869; aUocut. c JI..u.o ••,., _, 28 aept.
1869; lItt. ape c C• • C.tMl. IIccle. _. 28 mart. 1880; ep. eDC7cl. c 0 - " .... I,
8 dee. l.88t; CODSt. c AlINtollale Beclq _. 12 oct. l.868, Il. D. 12; ep. enc7CI. c ~ l,
1 DOV. 1810.
)I C. 6. D. XXXII; C. l'i. O. VI. q. 1; C. 14. lG. C. X. q. 1; C. 1-6. lO. 11. 18, 21.. 22. M, 13,
O. XII. q. 2; C. 11. O. XIII. q. 2; C. 11. O. XVI. q. 1; c. 18, 21, 81. O. XVI. q. 1: o.. I. 12, 18. 11,
21.. O. XVII. q. 4: c. I. O. XIX. q. 8; c. II. X. de foro 001II,.",,,. 11, 2; c. 2, X. de re'" IO-
cIe'''' .,ee..Aclq vel tIOtI. III. 18; c. lG. 19. X. de cJeoI.q. "",.,"q e' ob"t~. ID, 30;
c. 4. 21, 28. X. de ,.,.. ""f"OftG'.'. III. 88; c. 12. X. de poetIq. V. 81: c. 22. X. de ...,..,u
NOOIII• •"'calCOAq. V. 89; c. 12. 18. 40. de eJectCor&e e' electC po"'''''. I. I, ID VI,,; Co .. "
01/10(0orti'''''''. I. II, ID VI"; c. 2. de ren. eocleftluJ tIOtI ........... III. 9. ID VI,,; c.....
' •••"II.te eocleNrv.. OO8IIIe,erionI. e' /IUonI. Ioconf. relc,folonl., m. 21, ID VlO;
c. un •• de .eqtl8.,,.tCor&e ~Mor&" e' /nIOI.... Il. I. ID Olem.: c. 1. de ....,., prl-
...... et oblfltlOA'&u. III. 8, ID Olem.: C. 2, de relfgCoN cJoWIIn.••, epIIcopo ...., . . . . . .
III. 11. ID Olem.: c. 2. de el6cUotte e' eleol' po,",.,.. tlt. I. ID lDztrayq. IORn. DII: Co aL,
ne .ecle tHICCIR" .11qtJ'" CtMIovet.... 111.8. ID lDztravag. com.: C. un•• de /W1q. v. I, ID 1Is·
travag. com.: Cone. Trldent•• 8888. VII. cle ref.• c. 1G; .... XXII. de ref., C. 11; .... UV.
CoD8taDtlen.). COD8t. cl""", CIIacIfJI _. 22 tebr. 1418. art. Ili, de quo erro.
de ref.• C. 9. 12; B. Leo IX. ep. c 0-- AIIOtore Dea _, a. 10G1. I 4: MartlDua V (ID CoDe.
Wleletf et
.q _. I malllG14. 139: (ID Cone. LateraDeD. V>. coDBt. c Re,..,..•

8U811 B1I8J)eCt1 IDtenogaDcll: Leo X (ID CoDe. LateraDeD. V>. COD8t. c B."..... .,.",.".
...,.,...,q _. 4 mali
1G1G. I Il: Beneclletua UV. ep. c C• • eacrol""" _. 24 mali 1'llK. I 8; Gregorlua XVI. aDo-
--- Digitized by Coog le

611
OAN. 2M7.
Firma nullitate actns et obligatione, etiam per censuram urgenda,
restituendi bona illegitime acquisita ac reparandi damna forte illata, qui
bona ecclesiastica alienare praesumpeerit aut in iis alienandis consensum
praebere contra praescripta can. 534, § 1, et can. 1532:
1.0 Si agatur de re cuius pretium non excedit mille libellas, con·
gruis poenis a legitimo Superiore ecclesiastico puniatur;
2.0 Si agatur de re CUi08 pretium sit supra mille, sed infra triginta
millia libellarum, privetur patronus iure patronatus; ~dministrator, mo·
nere administratoris; Superior vel oeconomus religiosus, proprio oftlcio
et habilitate ad cetera oftlcia, praeter alias congrnas poenas a Soperio·
riboB in1ligendas; Ordinarios vero aliique clerici, oftlciom, beneftcium,
dignitatem, munus in Ecelellia obtinentes, solvant duplum favore eccle·
aiae vel piae cau88e laeeae; ceteri clerici suspendantur ad tempos ab Or·
dinario deflniend nm;
3. o Quod Bi beneplncimm apotrtolicum, in memoratis canonibus
praescriptUpi., fuerit seienter praetermi88um, omnes quovis modo reoa
Bive dando Bive recipiendo Bive consenRum praebendo, manet praeterea
excommunicatio latae sententille nemini reservata I.
OAN. 2348.
Qui legatum vel donationem ad caU888 pias slve actu inter vivoe Bive
testamento, etiam per ftduciam, obtinueiit et implere negllgat, ab Ordi·
nario, etlam per censuram, ad id cogatur I.
OAN. 2349.
RecusanteB praestationes legitime debita8 ad normam can. 468, I 1,
l.OO1, prudenti arbitrio Ordinarii poniantur, donec satisfecennt '.
cut. c AlftkJlq _, 1 mart. 18U; Plu IX, allocat. c Aoerb'-II........ _, ~ aept. 18Ci2; allocat.
e Prole ....,tNrU.. _, 22 faD. 18116; allocato c O.... fG6pe _, 28 luI. l.8IiG; allocato c N.tI(ltHIfA
lore -, 16 dee. UIiI; ep. eoqcl• .c
8 dee. 18M; allocato c U,,'.,..,.. -,
ItlOI'e"'bU' _, 17 aept. 1883; ep. eDc)'cl. c
20 aept. 1887; roDat. c AIO'toIicN
0Hta,.
Be"" _,
ovna _,
12 oct. 18,
Il, D. 11; allocut. c l"" ... el ...~. _, 28 dee. 1872; allocut. COllO" ",....lWUvt...... _,
25 luL lBnI; Plu X, ep. c Acre tte!.n.fIIqtffI _, 14 mall lJI06;. 8. O. 8. 01r. (1'Il'IIUlD.), 8 lui.
1874; 28 tuo. 187e; 7 aept. l8II8, ad 1; 8 . C. O., I.tttfe" .• 10 aept. 1786, 19 1aD., 9 tebr. 1m,
ad Il. III; VervIatIG, 28 mall. li lui. 18fi3, 11 auc. l8IiG.
l 0.18,18-20, 82, 85-37. 41. 42, 52, O. XII, q. 2; C. l, G, O. XVII, q. 4; C. 7, lO, X, " 00tI-
,HhJIfottUHa.. I, 2; C. l , a, 8, 9, X, " ,..... qtuJ6 11"'" •fJrGeJGto ""e 00ItI6ItItJ 00"'''''.
III,
lO; e. G, .. 12, X, " re". eoclerioe 01'*"'-""" "*'.
tIOA. III, 18; c. 2, 3, 7. , X, " 4otwJUo-
tMbu. III, 24; C. 17, X. " "cl"'''. "n...",,- el ·obJGtiottlb.... III. 30; C. l. "re", fJOCle....
fIOIt GUetto""... 111.4. ID CIem.; C. OD •• " "ha eccle.... tIOA oI,*",-"d". III, 4. ID Enna.
YIlC· com.; PlulX. roDat. c AlOIloIicN Be"" _. 12 oct. 1888, I IV. D. 3; 8. O. 8 . Otr. (Ba·
tIaboDeD.). 22 dee. 1880, ad V; 8. C. C., 010"'*"' .• 19 1aD. 14106; decr. 7 aept. 1624; .ao......
18 auc. l808, ad VI; Oomentlfltl., 17 dee.l8lf. ad 2;
2 et ao auc. lMG; O."...... 115 luI. 1M8; "'IMNtI.•
'.tIfItI..
22 mart., 19 apro 1823; COM",.....
14 mall l8Ci9, 28 apro 1860; 8. O. de Bell·
ctoeta. 1D8tr. IO luI. l908, D . XIV.
" a.
a· O. 9-11, O. XIII. q. 2; C. O. XVI. q . 2; C. 3, l. 17. a. X, "
tIOItfItla,,",. III, 28; C. OD•• de 'ealatrumtl. et "'''..il oo•• ",.,ib",.
'e,'ofAfltl'"
el "'".....
III, G, ID Olem.; De-
DedJetua XIV. roDat. c A" ..,"."," _. IO mart. 1742. I IO. 81.
.1 C. 42, X. " iifAOltlG. el tifi oU(rvltl fJf'O ","'.oUb ... ulgoI.r "*',
fJf"OfAltto,.r. V. a.
6t
TITULUS XIV.
De deUetIs eontra l'itam, Iibertatem, proprletatem,
bonam tamam ae bonos mores.
CAN. 2a5O.
§ 1. Procurantes abortum, matre non excepta, incurrant, efteeto
secuto, in excommunicationem latae aententiae Ordinario reaervatami
et ai aint clerici, praeterea deponantur l .
§ 2. Qui in seipsoe manua intulerint, ai quidem mora secuta Bit,
aepultura ecclesia.Btica priventur ad normam can. J.2((), § 1, n. 3i _Wl,
arceantur ab aetibua legitimia ecclesiasticiB et, Bi Bint clerici, BOBpeU'
dantur ad tempu8 ab Ordinario deftniendum, et 8 beneflciiB aut otlciiB
curam animarum interni vel externi fori adnexam habentibuB remo-
veantur.
CAN. 2351.
§ 1. Servato praescripto can. 1240, § 1, n. 4, duellum perpetranta

aut BimpUciter ad illud provocantes vel ipaum acceptante& vel qoamlibet
operam aut favorem praebentes. nee non de in~uBtria IilpeCtantee illodque
permittentes vel quantum in ipsiB est non prohibentes, cuiuBCunque dipi.
tatia aint, 8ubsunt ip80 facto excommunicationi Sedi Apost;olicae Bimpli·
citer reaervatae I.
§ 2. IpBi vero duellante& et qui eorum patrini vocantur, 81lJlt prat
terea ip80 facto infames a.
CAN. 2352.
Excommunicatione nemini reservata ip80 facto pleetuntur ()IIlJlfI,

qualibet etiam dignitate folgentes, qui quoqno modo coga.nt aive vtrum
l C. 20, C. Il, q. Ci; e. 5, 20, x, fIe Iaotnlddio t1OI••torlo wl ONHI'- V. 12; 8Im8 V,
coDSt!. CBf!rfJ6M'''"" _, 29 oct. 1G88; Greprlu XIV, CODSt. c Be_ ApNloIlClII _, 81 md
la1, I l, 2; Plus IX, coDBt. c Aprntolkae Bed'" _, 12 oct. l.8G9, I 111, D. 2; S. C. 8. 01..
24 101. 1811G; 4 mali l898, ad 2.
I C. 9, X, f&6 cIerld wl fIIOfttJC'" ,"culo"'" ""110"'" .. '~', m, 110; e L
2, X, de cJericI. Pl'fRG"Uk. '" tJHllo, V, 14; CoDe. TrldeDt., .... UV, de rtJf., e. 18; Ili-
llus II, consto c Be"", paclfto' _, 24 fabro 1Ci08, I 2; Leo X, CODSt. C Qtr"""
Deo _, 281111.15111
Pio. IV, coDBt. c IIG 111GB G fW/J6dece.BOriba _, 18 DOV. meo:Greprl08 XIII, cout. « A'
fon6fttl""" _, 5 dee. 11182; ClemeD8 VIII, consto cnn.. ftON _, l'l a1l8. Ui82, Il-T; s-dI-
etas XIV, consto c Defe.tobUetrt _,10 DOT. 1'm2, Il, 5, 8; Pio. IX, CODSt. c AfH»fGUclII 8f-
ti'" _, 12 oct. l869, I II, D. 3; Leo XIII, ep. c P".toral" o1lk" _, 12 sept. l891; S. C. B. ()I.
(PlctaTleD.), 31 mali 1884; S. C. Ep. et Bee., 28 DOT. 1802; S. O. O., NGrbolleR.,12 .... -
Ild 4; O"fll"r6ft., 22 aog. 188'l.
ICone. TrldeDt., se88. XXV, de reI., e.D; IoUua II, CODSt. c Be".. ".,,/101_, M_·
Ui09, I 2; Leo X, consto c Q"""" Deo _, 28 101. 1619; Plus IV, CODSt. c Ila fIMI8 G "........
.oribu, _,13 noV. meo: Gregorlus XIII, coD8t. c Ati 'oIl6ftcl.""_, G dec.1I82; ClemeD8 Vm
consto c 1111". tlloo. _, l'l aog. 1J582, I G, 'l; Benedlctus XIV, consto c J)e,..,.bQna _, lO IlOf.
1752, Il, 8; Leo XIII, ep. c PG.'Of'GI'" ol/lOl' _, 12 sept. 1891; S. O. C., Ver'OIIft., l' tu..
le fabro 18OIS;V""',,''''''''''., V,.","'''''''''''..
9 aog. 1880; 1 fabr. 19Of.
ad atatum c1ericalem amplectendum, sive virum aut mulierem ad re1i.
gionem ingrediendamvel ad emittendam reUgi088lll professionem tam
sollemnem quam Bimplicem, tam perpetuam quam temporariam 1.
~OA.'M. 2853.
Qui intuitu matrimonii vel explendae libidinis causa rapuerit mulie·
rem nolentem vi aut dolo, vel mullerem minoris aetatis eonsentientem
quidem, &ed "insciiB vel eontradicentibus parentibU8 aut tutoribus, ipso
iure exclusus habeatur ab actibus legitimis ecc)esiasticis et insuper allis
poenis pro gravitate culpae plectatur I.
OAN.23M.
§ 1. Laicus qui fuerit legitime damnatus ob delictum homicidil,
raptus impuberum alterutrillS sexus. venditioniR hominis in serntutem
vel allum malum finem, usurae, rapinae, furti qualificati vel non quali·
ftcati in re valde notabili, incendii ve) malitiosae ac valde notabilis rerum
deatruCtioDiR, gravis mutilationi& vel vulnerationis vel violentiae, ipso
iure exclusus habeatup ab actibus legitimis ecclesiaBticis et a quollbet
munere, si quod in Ecclesia habeat, firmo onere reparandi damna'.
§ 2. Olericus vero qui aliqllod delictum commiBerlt de quibus in § l,
a tribunali ecclesiastico puniatur, pro diversa reatus gravitate, poeni.
tentiis, censuris. privatione oftlcii ac beneficH, dignitatis, et, si rea ferat,
etiam depositione; reDS vero homicidii culpabilis degradetur 4.
IO. l, 7, D. LXXIV; Co 28, O. UV, q. 2; CoDe. Trldent., _ . UV, ff4 ~&u.

c. 1.8; BeDedletua XIV, COII8t. _ Bl da,.. _,4 mart. 1748.
I C. 17, O. VI, q. 1; c. 38, M, 47, O. XXVII, q.2; c. I, D. I, ff4 ""'''.: c. l, 2, f.t, lO,
C.~, q. 2; Couc. Trldent., _ . XXIV, de reI• ..., ...... c. I; B. O. B. Otr., 1IUItr. (ad
EJ>. AlbaDlae),15 febr.1801; B. O. de Prop. Jl'lde,lJI8tr. (ad Vlc. A.p. Buteh1leD.), 28 aPro 1'l81•
• C. 8, D. XLVI; c. 4, D. XLVII; C. 8, 40, fI, 43, 4f, 47, IlO, D. L; c..... 9, D. LV; C. 4,
C. III, q. 4; c. 9, O. III, q. G; C. 11, C VI, q. 1; C. 46. 47, O. XII, q. 2; C. 'I, o. XIV, q. 4;
C. 13. O. XIV, q. G; c. l, 4, O. XIV, q. I; C. 14, II, 17, 23-21, %1, 28, O. XVII, q. 4; c. 19,
C. XXII, q. G; c. 81-83, O. XXIII, q. 8; C. 20-28, m, O. XXIV, q. 8; c. G, 7, 8, 15, O. XXXIII,
q. 2; C. 1-6, O. XXXVI, q; 2; C. G, X. de etIIpUolle ., 1HnI4"IotIe, III, 17; C. 14, X, ff4 n,*""
rU. III, 28; C. 2," X, de 1aota1cU1o 11OhI.,.reo wl o....". V,12; c. 1-8, G, X, de ,..p,otiha•
•ROfmd'-"'' fI' ~,.,otiha ecc,",.,..., V, 17; C. 1, 2, G, X, tifi
10, lJ..15, 17, X, de ......., V, 19; C. 1, U, 9, X, ff4
/tiri,..
f.,.rUa fI' "'.110 V, 18; c. 2,8, G, 7. 9,
dalo. V, 38; c. lO, 12, X,
fJOfJft"."" fI'
de fHHJftla, V, 3'1; c. 2, X, tle rettI,.aIoMlHIa. V, 88; c. 19, X, de . .,.,'- . .
oom",• • •UotIII, V, 89; c.l, de IIomloltlfo, V, 4, m VIe; c. 1,2, de ........ V, G, ID VIe; c. Il,
de poeMa, V, 9, m VIe; Couc. LateraDell. II, caDo 13; CoDe. TrldeDt., aet!I8. XXV, tle reI.,
« Re".,., ••
c. 19; S. Leo IX, ep. _ OV'- AtIOIore Deo _, a. 1051, I 4; Leo X (m CoDC. LateraDell. V), COII8t.
l",""''' _, 4 mali l51G, 111; Gregorlua mI, coD8t. _ Acl '01,.".", _, G dee.
1382; CIemeDa VIII, coll8t. _ IRl.. "joea, 17 auge 1If82, I G, '1; BeDedletua XIV, ep. ~cl.
« .l.IJIfIfta. _, IO dee. 1'141, I 2, G; ep. eDCycl. _ V .. .,.,..,." _, 1 DOT. 17415, I lO; Greao-
rlua XVI, Dtt. ape _ ,. "",...0 _, 8 dee. 1839; Leo XIII, ep. _ , . pl.....,. ., G mali 1888;
S. O. B. Otr., decr. 4 mart. 16'19, prop. 88, damD.; IO mart. 1 _ ad I; (KIaDC-Id), 9.pt.
l.88G; B. C. de Prop. Jl'lde, IDBtr. <ad JDp. QuebeceD.), 4 luI. 1118; (O. P. pro Bm.),
28 aq. 1833.
4 C. 1, 2, G, D. XLVII; C. f.t, 8, M, 38, 3'1. 89, 41, 49, D. L; C. 4, 9, 13, D. LV; c. 12.
D. LXXXI; c. 48, O. XII, q. 2; C. 2,4. 7,8, C. XIV, q. 4; c. 17, O. XVII, Q. 4; C. 19, O. XXII,
q. es; C. 1, 4, O. XXXVI, q. 2; c. 17, X, tifi 'fIMPOribu onIl. .,IoA•• fI'
ftl&1I,.,e ordC. .1Ido-
""•• I. 11; C. lO, X, ff4 l.dtoI,.. II, 1; C. 2, X, de "',. e' laotNa'tll6 oIfIrieoru..
III, 1; c. G, X.
2355. CAN.
Si quis non re, sed verbis velact1Ptis vel alia quavis ra.tione iniuriam
clliquam irrogaverit vel eiu8 )Gnam famam laeserit, non solum poteBt ad
normam can. 1618, 1938 cogi ad debitam satisfactionem praestandam
damnaque reparanda, sed praeterea congruis poenis ac poenitentiis pu·
niri, non exclusa, 8i de clericis agatur et casU8 ferat, 8uspensione aut
remotione ab oftlcio et beneficio I.
OAN. 235ft
Bigami, ide&t qui, obstante coniugali vinculo, aliud matrimonium,
etai tantum civile, ut aillnt, attentaverint, sunt ip80 facto infames; et Bi,
spreta Ordinarii monitione, in illicito contubernio persistant, pro diversa
reatus gravitate excommunicentur vel personali interdicto plectantur I.
OAN. 2357.
§ 1. Laici legitime damnati ob de1icta contra sextum cum minoribOl
infra aetatem sexdecim annorum commissa, vel ob stuprum, sodomiam,
incestum, lenocinium, ipso facto infames 8unt, practer alias poenas qU88
Ordinarius inftigendaa iudiC'.averit '.
I 2. Qui publicum adulterii delictum commiserint, vel in eoncubi·
~tu publtce vivant, vel ob alia delieta contra sextom decalogi praeceptum
legitime fuerint damnati, excludantl1r ab actibu8 legitimis ecclesi.asticiB.
donec signa verae resipi8Centiae dederint'.
_ derloC " ' IRoaGOAl IGf10IIIGriba -11'0"" .. ,•..uoe-.. m, CiO; C. 1, X, . . cIericI''

11O"fllu """'tIIOal•• orm,,..1aere IN...." IV, I; Co 21., 28, x, de CIOCUGUotIUHIa. ~
UotII&. . ", dett. . . .''"'ba. V, l; c. l, ~ lO, 18, 24. x, de ~Io 11Ol8.,.,... ......
...zl, v, 12; c. 2, X, de ,..,,'oriba, 1ftcfJR4""'" ", ~ fJOOlfJMru-. V, 11; Co I.!,
7, X, de...,..., V,D; c.n, x, de Noemba JWMJGtorua " . . .&cUtorHa. V,lI1; Co 8, x."
fJOfJftCHa"" ,,'
poeta", V, 37; c. 7, x, fl.fJ ~, ..... V, 88; c. l, tJfJ lIotald4lo. V," ID VI-;
Conc. Trldent., . . . XIV, ." f'fIf~. c. 7; .... XXIV, de "",•• Co I; BeDecUctaa XIV, CQIIIt.
• 0"011 NOI'''' _, 15 mart. 1710, II; B. O. o., O.lGC6ft•• 28 mali 1722, ad a.
I 0.15, D. XLVI; c. 1, 2, O. V, q. 1; c. 1-8,7, 8, O. V, q. e; c..17, O. VI, q. l; Co 18, Ji,
O. XI, q.l; c. 21, O. XVII, q. 4; o. 28'-X, tJfJ HIItfJa'lG ", ,." ',",fes'., n, ft.
I 0.19, O. XXIV, q. II; c. 15,8, 9, O. XXXII, q. 7; c. 2, o. XXXIn, q. l; c. l, O. XDIV,
q. 1 et 2; c. 4, X, de &I"..... lIOII Md_tifi", l, 21; c. l, 18, X, de .JIOIIKU.... ,,' ..."....
.,.., IV, l; c. 4, 15, 8, X, tJfJ eo, ftJ' " . ." ca """'tIIOa,.., ftJIJ. """." per a4"~
IV, 7; UrbaDua VIII, CODIIt.« .II.".•• ,. 0,,",10 _, 20 lu. 1.88'l, 1 2; Benedlctaa XIV,
conato c De, .... eroIColle _. a DOT. 1741. § 9, 11, 14; ep. eDeyel. c 1ft,,,,, omaCfJeRIJI., J febr.
1744. § 12; S. C. S. Otr., 23 IUD. 1671, ad 3, 4; 20 mart. 1676. ad 2; S. C. C., llloltr. n aq.
1840; S. C. de Prop. Fide, 11ft. (ad Coacllut. Superlor. MI_loD. ID ora CoromaDdel), S laL
1788; lastr. (ad Ep. Graeco-RulDen.), a. 1868.
a 0.4, O. I1I,q. 4; c. 9, O. III, q. 5; c. 17, O. VI, q. l; C. 6, 11, 14, 28, 1fI, O. DVD,
q. 1: e. 13, O. XXXII, q. 7; C. 17, O. XXXIII, q. 2; c. 1IJ, D. I, de pofJflct.; c. l, D. V, tJfJ ,...
"ce.; C. 8, 0, O. XXXV, q. :I et a: C. 4, O. XXXV, q. 6; C. a, O. xxxv. q. 8; c. 8, X, fl.fJ o,..
'"cm. ord_,..', l, 81; c. 14, 'X, ti" .""."",.,., III, 28; C. 2, 4, X, de fIO, ,.c
00fII0VC' ~
pltlelJ.. uore. HM " ' 1fIOIUCH, IV, 11; c. 2, X, ti" ."fIl"".." " • • t.""" V,II; c. 4, X, ,.
_oel"&.. "",eJG'onI. " . . .Nltorw., V, 31: Leo x (ID CoDe. LateraDeD. V), COD8t. • S.
penuJfJ ""po.Ufota.. _, 5 mali 1514,135; B. Plua V, caut.• O.", ",..••• _, 1 apro l.5I8, I u:
B. O. B. Ofr., Utt. eDCJCl. 2G lu. l.88G. .
, O. 9, O. III, q. 5; C. 17, O. VI, q. 1; e. 5, 28, O. XXVII, q. l; C. 4, O. XXX, q. Ci; e. I,
O. XXXI, q. 1; C. 5, O. XXXII, q. l; C. 28, O. XXXII, q. 5; c. 2, le, 22, 28, o. XXXII, q. Ti Co lo
- Digitized by Coog le
CAN. 2358.
Clerici in minoribus ordinibus constituti, rei alicuius delicti contra
sextum decalogi praeceptum, pro gravitate culpae puniantur etiam dimise
sione e statu clericali, si delicti adiuncta id suadeant, praeter poenas de
quibus in can. 2357, si bis loous sit I.
CAN. 2359.
§ 1. Clerici in ucria sive saeculares sive religiosi concubinarii, mo-
nitione inutiliter praemis8&, cog&ntur ab illicito contubernio recedere et
sc&ndalum reparare suspensione a divinis, privatione fructuum oftlcii,
beneficii, dignitatis, servato praescripto can. 2178-21.81 J.
§ 2. Si delictum admiserint contra sextum decalogi pr~ptum CUDi
mlnoribus infra aetatem sexdecim annorum, vel adulterium, stuprum,
bestialitatem, BOdomiam, lenooinium, incestum cum consanguinels aut
aftlnibus in primo gradu exercuerint, sUBpendantur, infames declarentur,
" quolibet oftlcio, beneficjo, diguitate, munere, si quod babeant, priventur,
et in casibus gravioribus deponantur a.
§ 3. Si aliter contra sextum decalogi praeceptum deliquerint, con-
: gruis poenis secundum casus gravitatem coerceantur, non excepta oftlcH
! vel beneflcii privatione, maxime si curam animarum gerant 4. '
.' C. XXXIV, q. 1 et 2; C. 17, C. XXXV, q. 2 et 8; C. 19, X, de 00IMHW1IoM com.,auw..m, III, 82;

f- C. 21, X, de ."oa.aUbu. e' IRa'"""",',",, IV, l; C. 4-6, X, de 80, ttt' d"" C" ....'ri"",,,'.a,
ti q ...m lO"t'" per ad.Uerivm, IV, 7; C. l, X, de oo,".,w IefWOlOf"l'm, IV, 8; c.4, X, de 80,
I 41 11' COInovit OOA"~",.',..,,m uon••vse "el3fJOftlae, IV, 13;c. a,4, X, le ditlOrl"., IV, 19;
.: C. 20, X, de aocu.ationC"v., 'flqvv"'OA'buI et defI."oea,CC)ftibul, V, l; C. G, X, de aduUeri"
,,6' ".pro, V, lG; Cone. Trldent., setI8. XXIV, tle reI. ma'ria., C. 8; Leo X (In Cone. Latera-
"nen. V), consto c SUfHW'lae dVfH)litiOll" _, G mali lG14, I 86; Benedlctus XIV, ep. eDC7cl.
I• l"'. omfI~ -, :& feobr. 1744, I 9, 18; 8. C. 8. Olf. (Pek1n.), 29 apr.189l, ad l, a; 8. C. C.,
_ VetlUatlietl., mense dee., 1587, ad 2; Ro.8aA6ft., 23 dee. 1630, ad 2.
,l,
I O. e, 28, O. XXVII, q. 1; c. 13, X, de,,"a et lIotIe.tate oIerioortIm, III, 1.
. J C. 8, D. XXVII; c. 2, 8, 9, D. XXVIII; c. G, lO, 11, -13, D. XUII; C. 7, D. XXXIII;
~c. 16-19, 29, 30, D. LXXXI; c. 2, D. LXXXII; c. 3-8, lO, X, de ooAGMfatCOAe clerloonla et mu-
Ilfln&a, III, 2; Conc. Trldent., setI8. XXI, de reI., c. 6; 111!88. XXV, de reI., c. 14; Leo X (ID
I~. Lateranen. V), consto c SVJl6f'fl(Je d,",pOli'iOA,", _, li malllGl4, 186; Innocentlus XIII,
.,r."ODBt. c Apo.toUoi m,,,,.teri' Il, 23 mali 1723, 1 8; Benedlctus XIII, consto c l" ..premo _,
r p sept. 1724, 16, 28; consto c Ptlltoral" olle" Il, 27 mart. 1728, 1 8; Benedlctus XIV, com.
;t Ad atUfa"t" -, 30 mart. 1742, 112, 25.
:I C. 9, D. XXVIII; C. 8, 28, C. XXVII, q. 1; c. 13, X, •• "'fa et laOAel'ate cJerloorum,
,:1:1; 1; c. Ii, X, de ad.lteriV 8t .t.pro, V, 16; c. 4,9, X, "e 8i117C81dbul JWG6latOf'Um e' .. WC-
S:'orum, V, 31; c. lG, X, '8 ".,.lCItCOAe OIIAOACoa, V, 34; Conc. Trldent., lII!88. XXV, de reI.,
~::._ i4; IA!O X (ID Cone. Lateranen. V), CODst. c SIlpen&tJ8 ""f'OdtCOA" _, li mali 1514,1 81);
:/:J- Plus V, const. c Ov", ""m.,,. _, 1 apro l508, 111; consto c BOfTflAtl.". _, 3O·aug.lli68, 18;
~ .
p 1_ C. O., Law"afttl 18. RofJIGfttI, 8 lun., 6 luI. 1126. '
). f ~ ~ C. 9, lO, 38, 34, 52, D. L; C. 8, 10-18, lG, 22, D. LXXXI; C. Ii, D. LXXXII; C. 4&, 44;
.. f ,_ II, q. 7; C. 2, C. XV, q. 8; C. 8,28, C. XXVII, q. l; C. 8-10, C. XXX, q. 1; C" l'l, X, de 'elll-
ori"""
l.!'; ordlfttltioAu", et qualitate orcIlMfldOf'Ua, I, 11; C. 13, X, de "'fa et 1aone~'ate cIeri-
ortIm, III, 1; C. Ii, X, de adulteri'"' et .t"pro, V, 18; Conc. Trldent., 8e88. XXI, de ref., fil. G;
l.~. XXV, de reI., C. 14; Leo X (In Conc. Lateranen. V), com. c s."."... d"lOd'foI&v _,
.f1" mali 1Gl4, 134; Benedlctus XIV, const. c Ad m(Mta"t" _, 30 )Dtlrt. 17q. 112.
Digitized by ~008 Le
TITULUS xv.
De crimine falBI.
CAN. 2380.
§ l. Omnes fabricat.ores vel falsarli litterarum, decretorum vel re-
scriptorum SediB Apostolicae vel iisdem litteris, decretis vel reaeriptil
scienter utentes ineurrunt ipso facto in excommonicatlonem speciali
modo Sedi ApOBtolicae reservatam l.
§ 2. Clerici delictum de quo in § l committentes aliis poenis p~
terea coerceantor, quae usque ad privationem beneficH, oftlcii, dignitatil
et pensionis ecclesiastir&e extendi pos8unt; religiosi autem priventar
omnibus oftlciiB quae in religione habent et voce activa ac passiva, praeter
aliaa poenas in propriiB cuiusque constitotionibus statutaa 2.
CAN. 2361.
Si q0i8 in preciboa ad reRCriptum a Sede Apostolica vel a loei Ordi·
nario impetrandum fraude vel dolo verum reticnerit aut falsum expoaue-
rit, potest a suo OrdiDario pro culpae gravitate poniri, salvo praeeeripto
can. 45, 1054:1.
OAN. 2362.
Litterarum vel actorum ecclesiasticorum tam publicorum qoam pri-
vatorum fabricatores vel falsarii vel huiusmodi documentis BCienter uta·
tes, pro gravitate delicti coerceantor, firmo praescripto can. 2W8, I l •.
CAN. 2863.
Si quis per seipsum vel. per ali08 confessarium de sollicitationiB eri·
mine apud Superiores falso deDuDtiaverit, ipso facto incurrit in exeom-
municatioDem speciali modo Sedi Apostolicae reservatam, a qua neqllit
ullo in C88U abBOlvi, niBi falsam denuntiationem formaliter retraetaverit.
et damna, Bi qua inde secuta Bint, pro viribus reparaverit, impoaita
insuper gravi ac diuturna poenitentia, fi.rmo praescripto can. 8!N.
l 0.5, T, X, de ori.'ne I ...., v, 20; IDDocentias X, eoD8t. «l,. "preMO., 8 apro ~

Il, 2; Pio. IX, eoD8t. « Ap"Coliofle Be'" », 12 oct. 1889, I I, D. 9, I In, Do I.
I C. 3, D. XIX; c. T, D. Li c. 25, X, 'e ",cr'P''', I, 8; c. 8. X, de COII1I,..."" ... I
t161 ,,.,,,U,, Il, 30; c. T, X, de ori.'ne lald, V, 20; c. ~, X, de tlef'boru• ..,..,JIOaefotM. V,.
lDDocentias X, const. c l,. "",..,.0 », 8 apro 1858, Il.2.
:I O. 3, 15, 18, 20, . . X, de rNCrlpU" I, 3; C. 8, X, de COII"."..UoIIe .te" ......
"", II, IO.
• C. T, D.L.
617
TITULUS XVI.
De deUetIs in adminlstratione
Te) 8118eeptione ordinum. alioromque Sacramentorom.
OAN.23M.
J4inister qui aUSU8 fuerit Sacramenta administr&re illis qui iure aive
divino aive ecclesiastico eadem recipere prohibentur, 8Uspendatur ab
administrandis Sacramentis per tempus prudenti Ordinarii arbitrio de1l·
ni~um aliisque poeni8 pro gravitate cuIpae puniatur, llrmis peculia·
ribus poenis in aliqua huius generis delicta iure statutis l.
OAN. 2365.
Presbyter qui nee a iure nee ex Romani Pontificis conceaai.one facuI·
t;atem habens sacramentum conllrmationis ministrare au8U8 fuerit,
mspendatur; Bi vero facultatis Bibi factae limitea praetergredi praesum·
pserit, eadem facuItate eo ip80 privatus exsistat I.
OAN. 2366.
, Sacerdoa qui Bine necessaria iurisdictione praesumpserit sacramen·
alea confessiones audire, est ip80 fftcto 8USpensUS a divinis; qui vero a
)eCC8.tis reBervatis absolvere, ip80 facto 8USpeD8U8 est ab audiendis con·
ès8ionibuB a.
OAN. 2367.
§ 1. Absolvens vel llngens absolvere complicem in peccato turpi in·
Iurrit ip80 facto in excommunicationem speciali8simo modo Sedi Aposto-
icae reBervatam; idque etiam in mortis articulo, si alius sacerd08, licet
~on approbatus ad confessiones, Bine gravi aliqua exoritura infamia et
:eandalo, p088it excipere morientis confessionem, excepto casu quo mo-
ibundus recuset alli conllteri •.
l C. 41,.C. XXIV, q. 1; c. 118, D. IV, de COM'; C. 6, X, de kp'iImo ee MU ellee'••

li. 42; c. 13, X, cIe 1IGere.~. V, 7; c. 2, X, de apo.t",,. et mtero"Ub•• bGp'lamo. V, 9; c. 8,
iS fIrl11llegifa V, 7, iD VIe; BeDedlctua XIV, ep. encycl. c I",.,. OtA""BIIGI .,
2 febr. 1744,
8; S. C. J!lp. et Beg., 2'"f"t1faIlIG. 8 apro 18159.
• S. C. de Prop. Fide, decr. 6 oct. 1888, C, a.
a C. 1, de prltlUegij. et uce.ajh. prlwleglotonlm. V, 7, iD Clem.; IDDoceDtlua X,
.DBt. c O.m ftcu' ., 14 mali 1648, I 8, 4, I, ad lO; IDBOCeDtlua XII, const. c O.m ftcu' .,
J apro 1700; IDDoceDtlua XIII, coIl8t. c Apoatoljcl m'nqtet'i' ., 23 mali 1723, .19;
&De-
,,;.ctaa XIII, const. c I" ••premo ., 28 sept. 1724, I 16, 28; const. c PGltora". olld' .,
. Dlart. 1728, • B, 7; Benedlctus XIV, const. c Apo,'olkG '''d.Ua ., li aue. 1744, I B, l;
.
. O. J!lp.. et Res., 9 lan. 1801; decr. 7 lan. 1617; NCcotenm •• BO sept. 1746, ad 2; B. C. C.,
6apolUallG. 14 apro 1646; MaCorlcell •• 4 maU 1tmi, ad a; decr. 12 fabr. 1679; BGftleell.,
aept. 1'l1i3, 9 f~r. 17M, ad IX.
• BeDedlct1l8 XIV, coDSt. c BaorGfllellt.m PoetI~tell'CcIe., 11UD. 1741, I 4; const. c Apo-
.,'WC fIMJtHriI ., 8 febr. l7e, I 4; ep. ency<,J. c Inter fJfUterlto • • , 8 dee. 1749, I 59;
UB IX, eoIl8t. c ApoatolCotle Bedfa ., 12 oct. 1889, I I, n. lO; B. O. B. otre (Clnclnuat.),
aept.18I59, ad 2-4: (Brlocen.), 18 luI. 1880; 11l8tr. 20 fabr. 1888; 4 apr. 1871: (Petrocorlcen.),
Iee. 1888, ad 2; 18 lan. 1882, ad a; B. C. de Prop. Fide, Utt. encycI. 8 aue. 188G, D. 2.
§ 2. Eandem excommunicationem non e«Ugit absolvens ve! bpu
absolvere complicem qui peccatum quidem complicitatis, a guo noDd.
est absolutus, non confltetur, &ed ideo ita se gerit, qoia ad id a complice
confe88ario Bive directe Bive indirecte inductus est 1.
OAN. 2368.
§ 1. Qui sollicitatiouis crimen de quo in can. 9o.t, commieerit, III-
spendatur a celebratione Missae et ab audiendis sacramentalibus coDI.
Bionibus vel etiam pro delicti gravitate inhabilis ad ip888 excipieDda
declaretor, pJdvetur omnibos beneflciis, dignitatibos, voce activa et JIII'
Biva, et inhabilis ad en omBia declaretur, et in casibus gravioribus •
dationi quoqoe sobiiciatur I .
I 2. Fidelis vero, qui scienter omiserit eum, a guo sollicitatos fueri1
intra. menaem den1Jntiare contra pracscriptum can. OM, ineurrit in es-
communicationem latae sententiae nemini reservatam, non abeolveDd.
nm postquam obligationi satisfecerit aut se satisfacturum serio pl't
miserit. a.
OAN. 2369.
§ 1. Oonfessàrium, qui sigillum sacramentale directe violare prIf'
sumpserit, manet excollllDunicatio specialissimo modo Selli ApostoIir.at
reservata; qui vero indirecte tantum, obnoxios est poenis, de quibul il
can. 2368, § 1 6.
§ 2. Quicunqoe praescriptum can. 889, § 2 temere violaverit, P'
reatus gravitate plectatur salutari poena, quae potest esse etiam. ~
municatio.
CAN. 2370.
Episcopus aliqnem consecrans in Episcopom, Episcopi vel, loco Ept
scoporum, presbyteri a88istentes, et qui consecrationem recipit sine apt
stolico mandato contra pra.escriptum can. 953, ipso iure SUBpeDBi _
donec Sedes Apostolica eos dispensaverit '. I
8. PoeD1t., 18 fabro 1888.

1
Ptus IV, ep. « o.", .""', .tI".". _, 18 apro 11181, • 1; Greaorlu xv. mDIt. • r..
I
""Ii _, IO aq. 1822, I 4; Benedlctus XIV, coD8t. • S.Ot'CImeaI• • P"'''''''' .. la.

1741, • 1; CODBt. c B'1i ,..tOf"lllw _, 21 ma1117f2, • IX, D. v: CODBt. « ApoetoIfeI - * ,
8 febr. 1745, I 2; 8. C. 8. Off., 28 apr. 1700; 13 lu. 1no; decr. Ii 8q. 1741; Utt. _ . . . . . .
(ClDdDDllt.), 13 sept. lM8, ad S; 18 mano 1883; lDatr. 20 fabro 1886, D. 12; deer. 27 11Ia. 111
8. C. de Prop. Fide, metr. (ad Vlc. Ap. CochIDchlD.), 21 8118. 1'l'15; 1Itt. ene;,d . . .
l88i'i, D. 2.
a Ploe IX, CÒDBt. c ApOitolCclJe Sedia _, 12 oct. 1889, • IV, Do 4; 8. O. 8. Otr., l i a.
lno; 22laD. 1727: 8 mart. 1839; lItt. 20 mali 1842; 1DBtr. 20 febr. 18IJ8, Do 1-7: 8. O. de fIIJ
)'Ide, 1DBtr. (ad Vlc. Ap. CochlDchID.), 28 aog. 17'15: lItt. encycl. .Ial. 1888.
4 0.2, D. VI, de poera".: c. 12, x., de poeral'eft"w et '"""ariotll.... V, 38; 8.
et Bee., O.".'oq"eft .• 28 lu. 1582; 8. C. de Prop. Fide, decr. 18 apro lBIn', Do DII.
0..
Il C. 44, de electlcme e' eleotl po'e,'.'e.I, 8, ID VIo; A1euDder TU, ntt. ap. c AJIII' I
%1 febr. 1860; Ptoe VI, ep. encycl. cOM"'" _,18 àpr. 1M, • 28.
OAN. 2371.
Oiunea, etiam. episcopali dignitate aucti, qui per simoniam ad ordi·
nes acienter promoverint vel promoti fuerint aut alla Sacramenta mi·
nistraverint vel receperint, 81lJlt BUapecti de haeresi; clerici praeterea BU·
apensi.onem incurrunt Sedi Apoatolicae reservatam 1.
VAN. 2372.
Su.spenaionem a divinis, Sedi Apoatolicae reaervatam, ipBO facto
contrahunt, qui recipere ordinea praeaumunt ab excommunicato vel
BU&penao vel interdicto poat aententiam deelaratoriam ve! condemnato·
riam, aut a notorio apostata, haeretico, sehismatico; qui vero bona fide
a quopiam eot'Um Bit ordinatus, exercitio eareat ordinis Bic recepti donee
diBpenBetur I.
OAN. 2373.
In BuspenBionem per annum ab ordinum collatione Sedi Apoatolicae
reaervatam ipBO facto incorront:
l.· Qui contra praeaeriptum can. 005, alienum 80bditum Bine Or·
dinarii proprii litteris dimi880riiB ordinaverint;
2.· Qui subditum proprium, qui alibi tanto tempore moratu8 Bit
ot eanonicum impedimentum contrahere ibi potuerit, ordin&verint contra
praeaeriptum can. 993, n. 4, 994:;
3.· Qui a.Jiquem ad ordines maiores Bine titulo canonico promove·
rint contra praeseriptum can. 974, § 1, n. 7;
4.· Qui, 8ftlvo legitimo privilegio, religi08um, ad familiam perti·
nentem quae Bit extra territorium ipBiuB ordina.ntis, promoverint, etiam
cum litteris dimisBOrialibuR proprii SuperioriR, nisi legitime probatum
fuerit aliquem e caBibus occurrere. de quibus in can. 966 a.
l o. 2,
4-18, 21, 22, 100, 101, 105, 107, 110, 117, O. I, q. 1; Co 9, II, O. I, q. 8; c, 2, li,
7: c. 14. o. II, Q•.5; c. a, o. VII, q. 1; c. 4, O. XV, Q. 8; c. 21, X, " IICCIUGU0a4&..,
O. I, Q.
~.&u 81 .....-U0a4&u, V, 1; c. 5, 9, 20, 22, 88,:x:, le ''lII0I&'-, e' IN
pro -..'''''''''&U ",,'.r w, ""","te,.,.,
GI"."
V, 8; c. 2, de ''lII0I&'-, V, l, ID JIllttravag, com.;
c. 8, G, le pofIII"""" ""'"""'&U,
e' V, 8, ID JIllttravac. eom,; 001lC. TrldeDt., ..... XXI,
de ref., c. l: J!Jugenlaa IV, coDllt. c O. . detNtelrile ]t, 18 mali 14M, • 1; 8. Plaa V, coiiat.
c o.. ",...•• ]t, 1 apr. 1.Ii88, • 8, 8; 81na. V, CODIIt. c 8.nce•• et .'.tcre ., li lan. l.G88,
• ti; OIemeD8 VIII, ClOD8t. c Botnn• • p"",jIctmt ]t, 28 febr. 1Ii86, • 2; 8. O. de Prop. Jl'lde,
decr. 18 apro 1807, IL vm. .
I O. 78, 111, O. I, q. 1; c. l, O. I, q. 7: c. Go O. IX, q. 1; c. 2, X, de onI.... tla .&
epUCOfIO, qttt """'~ epIacorH&'.', 1,13; c. 2, X, " .c16..... UcIa et ord....," .& eia,
V,8; BeDedletua XIV, coDllt. c"" patoral" ]t, 28 maU1742, • VII, D. XIII, XIV: Plaa IX,
coD8t. c Ap"toIw.e Bedl• • , 12 oet. l889, • V, D. 8; S. O. 8. Ofr., 18 mart. 1888, acl1:
21 DOT. 1701.
I O. 4, D. LXXI: c. 28, O. VII,q. l: c. e, 7, O. IX, q. 2; c. l, O. XXI, q. 2; c. 46, X,
de dIIIoMIa, et IN .ZIqu" pro .ptritlUlli&u ..,.t.r " ' ",..,."te,.r, V, 3; c. l, 2, 4, "
teMJJort&u onI....hOII•• el """'te", ord''''tWIon&., I, 8, ID VIe; Oonc. TrldeDt., Be88. VI,
de rei., c. Ii; .... XIV," ref·, c. 2; 118M. XXI, "reI., c. 2; 8. Pln8 V, CODIIt. • RoM.tI..
Pon"f. ]t, 14 oct. 1IMI8, I 8; 8I.J:toa V, ClOD8t. c 84nce.. el ....tere l, es lan. l.G88, • 2;
Clemeos VIII, COJI8t. c RottIatl.. Pon"jIoettI ., 28 febr. 1Ii86, I 2; UrbaDaa VIII, coDSt.
c Beere'" ., 11 dee. 1624, • 2,8; bmoceDtlaa XII, coDSt. c 8,eetd.tore••, 4 DOV. 18M,
OAN.m4:.
QUi Bine Utteris vel cum falsis dlmilaoriis litteris, vel ante canonieua
aetatem, vel per saltum ad ordines malitiose accesserit, est ipao faeto •
recepto ordine 8118peD808j qui autem Bine litteris testimonialibus vel de-
tentus aliqua censura, irregularitate aliove impedimento, gravibua pa.
Dia secundum rerum adiuncta puniatur I.
2375.OAN.
Oatholici qui matrimonium mixtum, etsi validum, Bine EccleII.
dispensatione inire ausi fuerint, ip80 facto ab actibus legitimis ecclf!llia..
stieis et Saeramentalibus exclosi manent, donec ab Ordinario dispeD8a-
tionem obtinuerint J •
• 8, 8; lDnoceDtl08 XIII, coDat. c Apoatolkl IrImwterU l, 28 DUl111728, • I; BeDedJctua XIII.

coDat. cl" IUpretIIO l, 28 sept. 1724, • 4, 28; COD8t. c Putors'" 0,lloU l, %r mart. 1128. • a;
Benedictua XIV, coDSl:. c IfllfJOIU4 No"" l, ~ febr. 1747: Plus IX, COD8t. c ApNeoIIclu
8ed.. I, 12 oct.18IS9, I V, n. 2-4: S. C. Ep. et Bee., Re".".., V8t"OII8II., M ......., Bn.IeL
e' 88AOfICIUUm., 15 febr. 1578; 'futa...,· 25 mal115M; T.","'.... 8 apro l8If8. ad 2; 8. C. C..
CGfIIJHI"Um., 18 sepC:. 1863; l7l".lHmea., 13 luo. 17Zl, 5 et 28 IOD., 20 DOV. 1728, ad a et I,
28 101., 19 aq. 1724; U,."eUea., 2G lan. l885, ad 2; Prrsgea., 25 IOD. lIICK.
1 O. 5, D. XXIV: c. 8, 55, 56, D. L: c. 1, D. LI: c. 6, D. LIV: c. 4, D. LXXI; e. 1,
C. XXI, q. 2; c. 11, X, de ,efll,ori... ord....tWlMlfll et qlUll".'" ord....ador'If...l, 11;
c. 2, X, de ""'" aoA ortI_nd.. et eOnJfII . . . . . .w..,... I, 18; c. 8, X, de ol'clo ~
dlacon', I, 23; c. OD;, X, de clerlco fH'Jf' ,.U.fII pr'OfIIOto, V, 29; c. 1-8, X, Ife 80, "", ~
ord'nefll ItlllOOplt, V, 30; c. 82, X, de «,t,t..",.. e.OOIftflltlltWrltiQaw, V, 38; c. 1, 2, U ....
pori"u, ordl...tioaufll et qtl.m.te ord,...adortIfII. I, 9, ID VI"; c. OD., Ife ilO'"et vo" ,...
defll,tlone, tlt. VI, iD Extl'aftl. Ioan. XXII: Conc. Trident., Be88. VI, de reI.• C. Go .... VII.
de reI., c. lO; aees. XIV, de reI.• c. 2, 8; 8e118. XXIII, de reI.• c. 8, 14; Pi08 Il, coaat. c C . .
e. ••orontfll l, 17 nov. 1461, I 2; S1xtua V, t.'OD8t. c B.ncttlfll et • •,.", l, 5 11m. 1188•• a;
01emena VIII, coDSl:. c BoIIIG••fII Pon"jIoefII l, 28 febr. 1596, I 2; UrbaDua VIII, coaa.
« Beeret" I, 11 dee. 1824, • 2,8; IrmocenUus XII, roDat. c Bp8CtIlu'oru l, 4 DOV. 11M,
13-6,8: IDDocentlus XIII, coDat. c Apo.'o'"" fld,,"terill, 28 maU 1728, .6; Bened1ctus XIII.
const. c 1••tlprefllO l, 23 sept. 1724, I 4. 28; const. c Pu,orrslf. o1/lC" l, %r mart. 1'l211•• 3;
Benedlctos XIV, const. c Et., JHI.torc&llf l, 28 ma111742, • VII. n. IX: coD8t. c I ..pcNUf
No"" l, %r febr. 1747: S. O. S. Otr. (Angllae), 2 mart. 1842; S. C. Ep. et ]Ieg., Neritoaew.,
22 dee. 1578; S. O. O., Bde••en .• 13 apro 1Ml; CafllJHIflUm., 13 sept. 1863; T_dm_. 210 dee.
1687: B"JHllea .• 15 dee. 1896, 6 febr. 1700; Tolen". ., 2 oct. 1717, ad l, 2; RofIIaas, 2l maU
1718, ad 4, 5; UlUz"oaea •• 13lon. 1722, 5 et 28101l., 20 DOV. 1728, ad 1, 2 et 8, 28 luI •• 18 aq.
1724: Val1lea . • euB,,'fIIOaea .• 22 Dlart. 1782, ad 2; B~ea., 28 DOV., 12 dee. 1733. ad V:
Cadicen . • eu Bi.palm., 20 lan. 1742, 22 luo., 13 101. 1743; Btlrlfi 8. DofIIam' 1ft C~,
1 aog. 1750, ad 2; Bal"'''",,n, 8 lon., 13 iul. 1765: B. B~tIG8, ~O et 24 1aD. 1784; B,.,..,..
fUm., 30 mart. 1805: Au.i"...... et Nu08ri.... 20 aog., lO sept. l803, 22 aq. 180'1: A .........
I BeDedlctus XIV, ep. encycl. c M.,...

28 lan. 1808: Pontulca1e Rom., tU. De ord••'''" coa/8f'Mdw.
NoMI l, 29 luo. 1748; Pius VIII, Utt. ap.
c lAtteri. altero l, 25 mart. 1830; S. O. S. otr. (ad Ep. OsDabrupD.), l'l febr. 1814; Utt.
28 aog. 1877: lO febr. 1892, ad 2; S. C. O., deelar. « .v.triflloals l, 4 nov. 1'l41, I a; 8. o.
de Prop. Fide, lDatr. (ad Vlc. Ap. Sveciae), 6 sept. 1785: (C. P. pro SiD. - Siam), 9 dee. 18a
6&)1
TITULUS XVII.
De deUetIs eolltra obllgatlolle8 proprlu atatos elerl.u& Tel religiosi.
OAN. 2376.
8aeerdote& qui negue ab Ordinario dispell8&ti neqoe legitimo impe·
limento detenti examen de quo in can. 130 fa.cere:renoerint, ab Ordinario
:ongruis poenis ad illud cogantur.
CAN. 2377.
Sa.cerdoteB contra praescriptum can. 131, § 1 contumaces, Ordinariu.
)1'0 8UOprudenti arbitrio poniat; quod si fuerint religiosi confessarti cu·
~am animarum non gerentes, eos ab audiendiB saecolarium confessionibu8
auspendat l.
OAN. 23'l8.
Clerici maiores qui in sacro ministerio ritus et caeremonias ab Ec·
~lesia praescriptaB graviter negligant et moniti sese non emendaverint,
iluspendantur pro diversa reato8 gravitate •.
CAN. 2379.
Clerici, contra praescriptum can. 136, babitom ecclesiasticum et
tonnraDl clerica1em non gestant.es, graviter moneantur; transacto innti·
liter mense a monitione, quod ad cleÌic08 minores attinet, servetur prae·
scriptum ei118dem can. 136, § 3; clerici autem maiores, salvo praescripto
can. 188, n. 7, ab ordinibu8 receptiB 8uspendantur, et Bi ad vitae genua
a stato clericali alienum notorie transierint, Dee, ru1'l1lB moniti, resipne·
rint, post tres mensea ab hac ultima monitione deponantur I.
l BeDed1ctus XIV, CODBt. c"""""," _, 6 DOT. 1144, 1 l, lO; 8. o. JDp. et Bes., 001-
Ien., 2 a1l&. 1.IiN; 8. o. C., 8 oct. 1m, ad 1.
I O. 1,10·-12, D. Il, tle COM'; c. 11, D. IV, tle CI)M.; c. 1,14, X, dtt oelebnJ,Wtie m".
. .,..... e' HOrG"",,'o 1I11O"''''''''e, ", d"""v 01ll0lv, III, U; CoDe. BaIdIeeD., 8e88. XXI,
c. 8; Conc. Trldent., .... XXII, de obHn1GlI4v et ""all4v ,,, oelebnJtlone mVIllf1;
8. Plu V, conat. c BafIC.....m. . C" 0",.,.10 _, 29 man. lISOO, 1 2; BeDed1etus XIV, coDBt.
cA' m"".,,'v _, IO man. 1142,11; 8. O. C., PIacettU,.., 18 dee. 1119; S. O. de Prop. Fide,
1D8tr. (ad Vlc. Ap. OochJDcbiD.), IO lun. 1880; S. B. O., O.cetI•• 16 mart. 1Ii91, ad lI.
3 O. 2-4, O. XXI, q. 4; c. 16, X, Ile flleclWtie et el8ce, f'O'el'G'8. I, 6; c. l, X, tle .f'OIlG-
,v et """"""tl&"1 kll'..... V, 9; c. 2G, 45, X, tJe len'""te. NCOfIIm",,'CG,tonv. V, »-
c. 2, M cIericI m tJIOIICIC"C IGscllla"'h. MfIO"'. le fflHf&UceG"t. III, 24, iD VIe; c. 2, tle
"',. et Aoneltale cIericorum. III, l, la Clem.; Conc. Trldt'Dt.• &e88. XIV, tle reI.• c. 8;
Leo X (iD Conc. LateraDe'D. V>, coD8t. c BafHff'M6 "vfH)li'fmlv -, li mali m4, 1 24, 215;
8lxtas V, conat. c Ca. IfJCf"OIGncta. _, I lan. UI8D, 1 3; lDDocentlu XIII, coDBt. c AfIOl"
NoI ."v"""" _, 2B mali 1723, 1 8; BeDed1ctus XIII, coDBt. c ,,, ..premo _, 28 sept. 1124,
1 8, 28; coDSt. c Af'OI'ollctle BccI6liae _, 2 mali lT2G, 1 1,2; coDBt. c Pa..torolV 011101' -,
~ mari. 1728, 1 8; Benecllctus XIV, coDBt. c Ad m""Glltv _, 30 man. 1742, 1 28; S. O. O.,
Bab8ft., 28 lui., 18 aog. 1108; BflQlelafICI. 14 et 28 lan. 11M; 12 101. 1000; 8. O. de PIop. Fide,
lD8tr. (acl Vlc. Ap. IDdlar. OrleDt.), 8 sept. 1889, D. 1.
C04g larill Catloldci
CAN. 2380.
Clerici vel religiosi mercaturam vel negotiationem per se aut per alioI
exercentes contra praescriptum can. 142, congruis poenis pro graTitaR
culpae ab Ordinario coerceantur. I.
CAN. 2381.
Qui otllcium, beneficium, dignitatem obtinet cum onere residentile,
si illegitime absit :
1.· Eo ipso privatur omnibuB fructibu8 Bui beneficii vel oftIcli pn
rata illegitimae absentiae, eORque tradere debet Ordinario, qui eccleBile
vel alicui pio 1000 vel pauperibus diRtribuat;
2.· Otllcio, beneficio,dignitate privetur,ad normam can. 2188-%1751•
CAN. 2382.
Si paroohus gravitel" neglexerit Sacramentorum administratioDell,
infirmorum assistentiam, puerorum populique inatitutionem, COnciODell
diebus dominicis ceterisque festis, cuatodiam ecclesiae paroecialia, &ali.
ctissimae Eueharistiae, sacrorom oleorum, ab Ordinario eoerceatDJ' ad
normam can. 2182-2185:S.
I C. 28, D. LXXXVI: c. 2, D. LXXXVIII; c. l, 8, 8, C. XIV, q. 4; c. 1. C. DI, .. a:
c. '15, X, de elecCiotle e' elec" l'O'e"a'e. I. 6; e. e, x, tIe cIetici " ' .aoIIG~ M8CIIIe..,...
Rellotlill 118 'mm"'06atlt, III, 50; e. 1. de 1rite el 1WtIeIIte'e CIerioonI.., III. 1. ID CIea;
l.
Cone. Trldent., &e88. XXII, . , reI.• Co l; Urbanus VIII .. Utt. ap. « . . _NIo _. 2Z fIIIr.
lltoJktlJe "'"",.,'" l, 2Ii febr. 1741, I 1,2; Clemens XIII, ep. encycl. c C_.
1033,18; ClemenslX, coD1lt. « Bol~tatlo l, 171UD.. 1_, I 8; BeDed1ctaa XIV. COIIIIt. c Alt-
17 aept. 1769, I 4; 8. C. 8. Ofr., 4 dee. le72; 171u. 1888; 8. O. O., A"..... 20 t'ebr.
pria_ ..
8. C. de Pl'op. Fide, Utt. (ad Vie. Ap. Lebaasae), 4 febr_ 1880; Iltt. eoeycL 29 mart.. 1BIl
2 C. 28, 2f, 28, O. VII, q. 1; e. 2, O. U1, q. 2; e. e, x, de ol/ldo tIfcCIrU. I. 28; e. 28, l.
de aPfHJ'IaUotljf)"II. recIIIICItl()tlUHIII el relalion'btllI, Il, 28; e. 2-4, 6, 8-11, 17. X, . . dericit

IlOtI refttl8tlUbtlll ,. ecclefta .,., prael)fmtlCl. III, 4; e. IO, X, .de ",.eb8tltlfll et.....,,.mu,
nl, es; Cone. TrIdent., &e88. VI, de reI., e. l, 2; 8e88. DIII, "e reI.. c. 1; &eII8.. XXIV, Il
reI., e. 12; Plu8 IV, coDl't. c Dc .GI,,'e gregW l, 4 aept. 1Ii6O; const. « l" ..",.,... _,
1584, I 2; 8. PlU8 V, coDl't. c C.....ee. I, 18 lui. 11i418, • l; UrbaDas VIII, ClOJI8t. . . . .
.-.Y.
8f1ROdll. I, 12 dee. 183-1, 11-7; AIexander VII, consto c Oa- IIC01e11iG -, • lui. 1112,; a.
dlctuR XIV, ep. encycl. « GrtJ,f1e l, 15 aug. 1741, Il; const. c Ad m"'ICItI"" -, BO mart. 17C,
• 14; cona c Fff"fIICIAtlIll l, 6 DOT. 1744, • 9, lO; const. c Ad .MtHWllCle l. I aept. 1'l4l; 8. C.
Conslst., decr. c JtmfJIG CIfra l, 20 aq. 1910, can 1, D. SO; 8. C. O., VeroeUfna•• a. J5It
A.calallG, 18 nov. 1682, ad I; VeroeJI8tI., 16 dee. 1696, ad 1; CQfIIeA., 1 apro 1713; 2'''".....
8 et 24 aept., 8 dee. 1729; N.m.., 16 et IO Ian. 1762, ad l; A"gloaetl., 2 mali l85'l; 12111
1900; 8. C. de Pl'op. Fide, buItr. (ad Arcblep. Blbernlae), 25 lu. 1M.
3 O. 94, D. Il, de 00tII.; C. 22, D. IV, de 00tII.; e. 1, X, • ol/ldo "..1ofItI, I, 2'1:
c. lO, X, de ceJelwll,toAe mll"".m. et 'IICrClme,,'o Il.c,..rillttae. cf di.,..,. ollelù. III. ti;
e. l, X. Ile calltotl_ lIf1chllrillUae, c1lfllllma'''' e' alWrvm lIIJCf"IIIIIfJ'orv-, III. 44; Co l, Il
celelwllttoAe _"'lIa"._ et Gl'" "'.111 ojft"''''. III, 14, ID Olem.; Conc. TrIdeDt., . . . '.
u reI., e. 2; 1Ie88. DIV. de reI.• C. 4; BeDedlctu8 XIV, ep. encycl. c IItlll _'' 'tIIe l, 7 MIr.
1742, 116; consto c Ad _"'ICI""" l, 80 mart. 1742, • 8; consto c F.f'IIICIII4I111 l, e DOY.l'ltt,
• 9, 10; 8. O. JDp. et Ree., ep. eneycl•• fabro 1751; 8. C. Conslst., decr. c .IINf... CItN ••
20 aug. IMO, can. 1. n. 8', ID; 8. O. C., PMr8tI•• 14 mali 1D; Partlleft., 17 laD. JB, Id t
8. C. de Pl'op. lI'Ide, decr. 18 apro 1807, n. III.
CAN. ~.
Parochus qui paroeciales libros diligenter, ad normam iuri8, non

~D8Cripaerit aut servaverit, a proprio Ordinario pro gra~tate culpae
~uniatur l.
CAN. 28&.
Oanonicum theologum et pcM'.nitentiarium in l1uiB muneribu8 obeundiB
tlegligentes, EpiseopU8 gradatim compellat monitionibu8, comminatione
~narum, 8ubtractione portioni8 fruduum iiB aBBignandae qui illorum
rices suppleant; et perdurante per integrum annum negligentia poet mo-
I1itionem, 8U8pensione a beneficio plectat;· negligentia vero producta per
Irliud semestre, ip80 beneficio privet I.
CAN.2385.
Firmo praeseripto cau. 646, religiOllua, apostata a religione, ipao iure
ineurrit in excommunicationem, proprio Superiori maiori vel, 8i religio
Bit laicalis aut non exempta, Ordinario loci in quo commoratur, reser-
vatam, ab actibu81egitimiB eecl~ici8 est excluaua, privilegiiB omnibu8
1IU8e religioniB privatus; et si redierit, perpetuo caret voce activa et pu-
lliva, se praeterea aliiB poeniB pro gravitate culpae a Superioribu8 punir!
debet ad normam conBtitutionum :I.
CAN. 2386.
Be1igiOBUS fugitivus ipao facto ineurrit in privationem omeii, Bi quod
in religione habeat, et in 8U8peD8Ìonem proprio Superiori maiori reser-
vatam, Bi Bit in BBCri&; cum autem redierit, puniatur aeeundum conati-
tutionea, et Bi oolUltitutionea nihil de hoc eaveant~ Superior maior pro
gravitate culpae poenas in1Ugat '.
OAN. ZJ87.
Be1igiosua eJ,ericus cuiua profeasio ob admiBBum ab ipao dolum nulla
fuerit deelarata, Bi Bit in minoribus ordinibua eonBtitutus, e statu cle-
ricali abiiciatur; si in maioribua, ipao facto su8penau8 manet, donee Sedi
Apoatolieae aliter viBum fuerit.
l Bened1ctua XIV, COD8t. c ,.........,,'" l, • DOT. 1744, 19,10; B. O. de Bacramentls,

BotIIGIIG el ...."'., 18 mart. 1910, ad VI, C; lDatr. 8 mart. 1111, D. Il, IV; B. O. O., clecr.
c Ne fetIIere l, 2 aq. 19m. art. IX,:I:.
I Conc. Trident.. 8888. V, cIe ref., c. 1; Bened1ctua XIII. ClOIUIt. c Put0raU3 ojftcU l,
U maU 1125, 1 3, IS; B. O. C., l'ell",.., lO oct. 1Ii86, ad 2; PIGceII,.... 1IS mart. 180'1'; Bel-
hPWm., ft apro 1880, ad 8; VfWIIlGlIG, 19 laD. IMi; OuGlen., 12 DOT. 1811, 28 Ian. 1882; Ol.
,_CU DtIcIIu., 18 lan. 1m; Platw8R.• 2l DOT. 1781., ad 8•
• O. 89, D. L; C. 1-8, O. XX, q. 8; C. 6, D. V, tIt1 pueRlC.; c. 1, :1:, 4e Il'''. fIIae tIC -.s-
,...,., CCI'" /I."', .fJQ".'' '
I, 40; C. 5, 8, X, tIt1 el mlertJ"tfha lHIp"",",. V, 9; CoDC. Tri-
dent., 8e88. XXV, cIe re,.,lGrfha, C. 19; Paulo IV, roDBt. c POI'flllG. I, 20 luI. 1Ii58, 1 2, es;
Plua IV, coJl8t. c Bed'" Apoa'olw.e l, 3 apro 1IS8O, 1 8, lO; DeDedlctua XIV, COIUIt. c Bl
eia,• • 1.4 mart. 1748; B. O. Ep. et Rec., Ord',.", B. M. V. cIe Mercede, lO !ebr. 1604; Ortll-
,,'" B. AtIgtI,tl"t, 11 auge l'mB; 8. O. C., decr. 2l aept. 1824, 1 4, IS•
. , O. M, X, de re"IIIG""" e' traMe.,.""" ad rel~, III, 81; Cooc. TrideDt.,
8e88. XXV, cIe re,.lGrih" C. 4; B. C. O., decr. 2l aept. 1624,14.
O~ IfIf'N OMOllloC
OAN. 2388.
§ l. Olerici in 800ris coIlBtituti vel regularee aut monialel poIt '"
tum sollemne castitatis. itemque omnee cum aliqua ex praedietiB penoai
matrimonium etiam civiliter tantum contrahere praesumenteB, D
runt in excommunicationem latae sententiae Sedi Apostolieae aimp1idm
reeervatam; clerici praeterea, si moniti, tempore ab OrdiDario pro adi..
ctorum diversitate praeftnito, non reeipuerint, dc!gradentur, ftrmo pl'lf-
acripto can. 188, n. 5 1.
§ 2. Quod Bi sint profeBBi votorum Bimplicium perpetuorum tam il
Ordinibus quam in Oongregationibus religioBis, omnee, ut npra, 8(011-
municatio tenet lame sententiae Ordinario ~ta.
Om. 2389.
Religiosi legem vitae communis constitutionibus praeacriptae iD It
notabili violante", graviter moneantur et, emendatione non 8eC1lta, pt
niantur etiam privatione vocls activae et paBBivae et, si Superiona iBt,
etiam oftlcii •.
TITULUS XVIII.
De .deUetis in eollatiODe, sueeptloDe et dlml....ODe dlpttatm,
oftlelorom et beneftdorom eeeleetutleol'llDl..
OAN. 2390.
§ l. Libertatem electionum eccleaiasti.car quovis modo per Be nI
per alios impedientes, vel eleetoree aut electum, peracta canoDielelt
ctione, propter eam quoquo modo gravantes, pro modo culpae pUDiaDnr.
§ 2. Quod si electioni a collegio clericorum vel religioaorum pen&&
dae, laici vel sa.ecularis pote8tas sese illegitime, contra libertatem CIIIt
nicam, immiscere praesumpserint, electoree qui hanc jmmixtiooeDl 1Gl·
licitaverint velsponte admiserint, ipso facto privati sunt pro ea viee iure
eligeudi; qui vero suae electioni taliter factae sclenter. consenserit, fit ..
oftlcium vel beneftcium, de quo agitur, ipso facto inhabills 4.
1 C. 8, D. XXVII: c 2, 6, 8, 9, D. XXVIII; c. 15, 8, lO, 11, 18, 14, D. DXII; e. 11.11.

D. LXXXI: c. 1, C. XX, q. B; c. 1, 2, 7, lO, 12, 18, 17, 22, 89, 40, O. XXVII, Q. 1; e. 1, t,I
de oIerloCI COR'."'U, III, B; c. 1, x, ...' ~ "' tIOtHIIIt. . . ."..fIIOtri• • 00II""''''
.."t, IV, 8; c. un., de ooto et 00" redefll,tUme, III, 1.5, ID VIe; C. 1U1., de 00II...,.....
et "lIl1'''"te, IV, ID Clem.; Bened1ct118 XlV, conato c BIft pNtorsJu », 28 maU 1141 I VB.
D. XXVII; 1D8tr. c Bo ftl"" tetJtpore », 4 ma1l174G, • 88 &Q.; Pia IX, COII8t. I AfIIIt
lfoGe Bedu !t, 12 oct. l888, • III, D. 1; S. C. S. Ofr. (Bat18boDeD.), 22 dee. 1880, ad li ]I !Il
1892, ad G.
li O. 11, O. XII, Q. 1; c. 7, X, de ot/lClo .fldiCf.t ora....tU. I, 31; Co 2, 4, .. x, Il'''''
fItOftOclloru", et CGtIOfIlcorufll re,.lontl., 111, 3G; Conc. Trldent., .... XXV,

h., c. 2; Clemens VIII, decr. c Nld'".. om,,'1tO !t, 2IS lal. 18, • 2, 4; 8. C. c., I/Jf.
le""'"
21 sept. 1624, • 1.
a C. l, D. LXIII; C. 12, 43, de electiOfle et ~kcH IIGtNtate, I, 8, ID VI·.
4 C. 43, X, de eJectiofte et elect' pot,",,'e. I, ti.
CAN. 2391.
§ t. Collegi.um quod indignum scienter e!egerit, ipso facto privatur
pro ea vice iure ad novam electionem proeedendi I.
I 2. Singuli vero t'lectores qui Bubstantialem e!ectioniB formam scien-
ter non aervaverint, p088unt pro gravitate eulpae ab Ordinario puniri.
I 3. Clerici ve! laici qui indignum acienter praeaentaverint ve! nomi-
naverint, iure praeaentandi vel nominandi ipso facto pro ea vice earent I.
2392.
CAN.
Firmo praeseripto can. 729, delietum perpetrantea Bimoniae in qui-

bUBlibet o1ll.eliB, beneficiia aut dignitatibuB eceleaiaBtieiB:
l.· Ineurrunt in excommunieationem latae aententiae Sedi Apo-
atolieae Bimplieiter reservatam;
2.· Ipso facto privati in perpetuum manent iure eligendi, praeaen-
tandi, nominandi, Bi quod habeant;
3.· Si elerici Bint, praeterea 8U8pendantur I.
CAN. 2393.
Omnes qui iure eligendi, praeaentandi, vel nominandi legitime fmon-
tur, Bi, neglecta auetoritate illiUB cui eonfirmatio vel inatitutio eompetit,
I O. 1, X, "e JHn'alatlone JWtI8lcatonlf", I, li; c. i, 20, 25, 40, X, de electlone e' elecU
fIO,.,.te, I, e; c. 29, X, de JWG6bnt1 .. e' """"""',,", III. Ii; c. 7. 18, 87. de eleotlone ét
~ 110'''''''18,
I. 6. In VIe; Conc. TrldeDt., Bea. XXIV. "e reI., c. le; S. O. O•• T.rri,.RO.
2l DOV. 1'l22. 20 DOV. 1728. ad 1-3•
• C. 7. 44. X. de eJectlone e' elec" IIOte.t"'e, I. ti; c. 2. 3. X. tle 06"'e et ftIGU'tJt6 e'
orIIlRe prtJejIcteR"orv"" I. 14: c. 8. X. de cIerIcfa IlOR reddntlllfl. itt 8CCleritJ " ' fWtJ6-
&etatla, III, 4: c. 29. X. de prtJe&eta"" et",,,,.'14"",,, III. 3: c. 8, X. de ecclell" 06"'jI-
eo""''' "' reJHIra""", III. 48; c. 7. X. de clerfoo NOOffI"''''''''''to, "e~'o, "' CntertlCoto
"",,"traRte, V. 27: c. 11. X. de _06."""· JWG61ca'orv", et """'torv"" V. 81: CoDC. Trl-
deDt.. aesa. VII, "e reI., c. 8; Paoloa IV, const. « Po.'ftUI'" _. 20 lal. 1IiCi8. I 4: S. Roa V,
const. « lR COftlereRtl.. _,18 mart. Ui67, 18; Benedlctus XIII. const. « P,,'ora'" ot/ld' _,
19 maU 1'l25. I 2, G: S. C. C •• PrtJ6tIU"RO. 1 fabro 1834.
I C. 22. D. L: C. 8. 8. 110. O. l. q. 1; C. 1-3. 9. m. O. I. q. 8; C. 2. O. I. q. 7: C. 88.
O. VII. q. 1, C. 4. C. XV. q. 8; C. 6. X. "e poct", I. 86: C. 2. X. "e COft/e..... II. 18; C. 28. X.
da ....., JHltf"ORO''', III. 88; C. lIS. X. tIeo O6tI"".., NtJoHoM".. et JH"OOIIratiotl'".., III. 89;
e. 2, 8. 9. 11. 83. 88. 89. 41. X. tl8' 1lI0II'' .e' "e"".11'" pro ."cri'.""&,, fIIrigo'tw", JWO-
",""".r, V. 8; C. 1. 2, X. tI6 fJrtJ814" f)fcu .... " ' eoclelCGl .." ""no 06RIII 00IIC8tlGtIt.
V. 4; C. 2. de "ffIOR"" V. 1. ID Jib:travag. com.: C. 8. G. "e pueR"n"" et rem"IiotI'"...
V.9. In Extravag com.: Conc. ·1'rldeDt•• sess. XXIV. "e ro/., C. 14. 18; lIIqenlus ~V, coDSt.
• o•• "ete,,.lrile _. 18 maI11434. I 1; Leo X (In Conc. Latennen. V), const. c 8uperr&tJe
~~tiotI.. _. G maI111S1". 187: PaoloR IV. motu propr. c 'aler 006tertJ1 _. 27 DOV. lliG'l.
Il; Plus IV. const. c RotnoR.'" POR'jjlO6fll _. 17 oct. :t:i64. I 4; S. Plus V. const. c C• •
" , . . . _. 1 apro 1Ii6G. I 8; const. c O""R'" '.'0-
BocIeritJe :D. 1 apro 11i88, I 4. e; const. c
lenab"" _. 1 lun. lOOG. I 8; collllt. c Ba"ie _. 14 DOV. lli4J9. I 1; consto c Duru", ",... _.
1 lun. lISTO. I 8; lDDocentlua XII. coDHt. c Bcclerioe C",hoUcOfJ _. 22 aept. 189G. I 8. Ii;
Olemens XIV. ep. encycl. I( Decet qfItJ'" fIItJC'me :D. 21 sept. 1769, I 9; Plus IX. CODSt.
c AJHn'o'iooe 8e"" _. 12 oct. 1800. I II. D. 8. 9; S. O. Ep. et Beg•• 28 DOV. 1602; S. C. O.•
BelUceR., mense laD. lISSG. ad l; TtJrroOOtleR., mense febr. 1IS8O, ad 2.
oftieium, bene1lclum aut dignitatem eeelesiastieam conferre pl'lle8Uape-
rint, suo iure pro ea. vice ipeo faeto privati manent l.
CAli. mM.
Qui bene1leium, oJJleium vel dignitatem eeelesiastieam. propria a'lldo-
ritate oeeupaverit vel, ad ea. eleetus, praeaentatus, nominatus in eol'UJl-
dem p088e88ionem vel regimen BeU adminilJtrationem sese ingeaIerit, Ba.
tequam neeessarias litteras eonftrmationls vel institutionla ~
easque mia ostenderit, quibu8 de iure debet :
1.0 Sit ipso iure ad ead.em inhabilis et praeterea ab Ordinario pro
gravitate eulpae puniatur;
2.0 Per suapensionem, privationem benefieii. ameii, dignitatia aD-
tea obtentae et, si res ferat, etiam per depositionem, eogatur a beneftcii.,
ameii, dignitatis oeeupatione eorumque reglmine vel admini&tratione . .
tim, monitione praemi888., reeedere; ,
3.0 Oapitula vero, conventus aliique omnes .d quoa speetat, lai...
modi eleetoe, praesentatoa vel nominatoe ante litterarum. exhibitlo. .
admittentes, ipso faeto a iure eligendi, nominandi vel praeaentaDdi
suspensi maneant ad beneplaeitum Bed1s Apostolicae I.
CAN. 2395.
Qui &eienter aceeptat eollationem oftieii, beneft.eii ve! dignitatia de
iure non vaeantis et patlatur Be in eius posaessionem immitti, Bit q.
facto inhabilis ad i11a poatea asaequenda aliisque poenIs pro modo cu.II*
puniatur I.
OAN. 2396.
Olerieus, qui a.ueeutus paeifleam posaessionem o1Ilcli vel beneftdi
eum priore ineompatibil1s, prill8 quoque retlnere praesumpaerit eontra
praeseriptum can. 156,1439, utroque privatus ipao iure exaistat c -
1 o. 11, 12. o. XVI, q. 7; c. 28, X, tIe eleOefolle fii eJecIt fIO"'' ,.. a.
I, I; e..
,,.....lGtlorae erriaoorri. I, 7; Co 2, X, do . .~ Il.,1..,.,.,.. ",..lalona.. I, lO; Co t. X.
x. •
de "'re ".trotlG'''. III. 88.
I C. 42, O. VII, q. 1; c. 11-17, 19, O. XVI, q. 7; Co i, X, de ClOfIftIe....... I, 4; Co 17,
28, X, de electlorae e' elflet' potNNte. I, 8; c. a, X, de ,,.......tioIIe ....... I, 7; Co t. X.
do f'8llfltICIG,fmI6. I, 9; c. 4, X, de oIerieW pere",..... I, 2!; c. 18, X, .............. et .....
'a"""', c.
oIeaftJe tNm WCfIa"'. III, 8; c. 4, 21., X, ., '.N c....
III, li; 8, X, de 'utC'.eioa,,*-, III, 7; G, X, ti. ~ ".......... et IO-
aro...,... III, 18; Co I, X, . . c:ferW
eecom...atotJto, fIepoftIo, "' "'terdCcto "'''''''ate. V, 27; Co a, X, de ...............
torti. e' .. &d,toni.. V, 81; c. I, de ekctlotle fii . . . . fIO,..,.,.. I, 8, ID VIe; e. l8,'.
"...beI&tI.. e' tI"",,""bu, III, 4, ID VIe; Co l, de eIectfoIIe fii eIecC' po""". I, I, ..
28 luI. 1IiGG; Leo X (ID CoDe. Lateranen. V), coD8t. c Re....... liti......,.. _,
Olem.; c. 1, tle eleotfone. I, 3, ID Jllxtravag. com.; luUue II, COIISt. c ...... PolI. . . . _.
111; PauIus IV, coll8t. c IIICIJ.lHmUG _, 1 DOT. lISGl, I 2, 8 &Q.; OIemeDll XI, ~ cis
4 mali UII,
. .1H"8ftIO -, M aq. 1709, I 8; Plue VI, ep. 8DCJCl. c CN""" -, 18 apro 1T11., III; PI-. D.
coll8t. c ApodoltotJe Be'" _, 12 oct. 18, I V, Do 1; coD8t. c ~ " . " ,__, 28 ....
1878; ep. eDCyCl. c B'" .."'ha _, 21 DOV. l.8'lB; ep. c OllOcI tItItI9IItJ. _, li-tebr. lBni; B. o. ~
decr. BO apro 1818, D. I, II.
I O. 7, O. II, q. 1; Co 4, O. III, q. 2; c. 40, 48, O. VII, q. 1; Co l, 8, 7, X. de . . . . .
rione prca6beMtJ8 et eocluftJe tIOtI tHICCIa,... III. 8; c. a, de prioIIe.,u.. V, 7, ID 1Ixtn....
com.; Paulue III, coD8t. c Banct........ -, 11 dee. l.IK1, I 4.
, O. M, X, de electforae et e'acta pote,IfIte, I, I; Co 28, X, fIe ",........ ., __ ... .
bu, III, li; e. 82, de ",..beI&tI.. e' cl"'''.''''''. III. t. ID VIe; c. UD., fIe .......... .,
667
OAN. 2891.
Si quia ad dignitatem cardinalitiam promotus, iusiurandum, de quo
in can. 284:, emittere recusaverit, ipso facto cardinalitia dignitate pri-
vatus perpetuo maneat 1.
OAN. 2398.
Si quia ad episcopatum promotus, contra praescriptum can. 333 intra
trea menses consecrationem suscipere neglexerit, fructus non facit SU08.
fabricae ecclesiae cathedralis applicandos; et si postea in eadem negli-
gentia per totidem menses perstiterit, episcopatu privatus ipso iure
manet I.
OAN. 2399.
Olerici ~ores, munus a proprio Ordinario sibi commissum, Bine
eiusdem Ordinarii licentia, deserere praesumentes, suspendantur a divi-
nis ad tempus ab Ordinario secundum diversos casus praeftniendum I.
OAN. 2400.
Olericus qui in manus laicorum oftleium, beneftcium aut dignitatem
ecelesiasticam resignare praesumpserit, ipso facto in suspensionem a di-
vinis incurrit •.
OAN. 2401.
Si quia in detinendo oftlcio, beneficio, dignitate, non obstante legi-
tima privatione aut remotione, persistat, aut ne ea dimittat, moras ille-
gitime nectat, ea, praemisBa monitione, deserere cogatur per suspensio-
nem a divinis aliasve poen8s, depositìone, si res ferat, non exclusa I.
OAN. 2402.
Abbas ve! Praelatus nullius qui contra praescriptum can. 322, § 2,
benedictionem non receperit, est ipso facto a illrisdictione SUSpeD8US.
(U"""oUl",,, tu. III, ID Extravag. loan. XXII: c. 2, de ol/lofo ,,,dtel,

ortlCnar", I, 7, ID
Extrav... com.: c. 4, de prGebend" e' d"f"'aCi""', III, 2, In Extrava,. com.: Conc. Trl-
dent., sesa. VII, de reI.• c. 4; aeM. XXIV, de f"8/., c. 17: Leo X (ID Conc. Lateranen. V),
consto « 8upe,.."ae d.dtlo"" _, 5 mali ll';14, 115; S. o. C., Aq,dlatlG, 14 aug. 1632, ad l:
H..".,.". •• 14 aug. 1032; LeodUm•• 14 aq. 1032.
1 SI:rtu8 V, const. « Po,tq"am _, 3 dee. 1IS86, • 19.
I O. 2, D. LXXV: c. l, D. C: Conc. Trident., &e88. XXIII, de reI .• c. 2.
I C. 24, C. VII, q. l: c. 4, X, de re"""cCatione. 1,9: Conc. Trldent., sess. XXIII, de
reI.• c. 16: B. C. C., Tlnen .• 15 mart. 1625: Amerlna, 8 mali, 17 luI. 17116, ad 2; To~tIG.
9 mali 1884, ad l, 2; Parme"., 17 lan. 1880, ad l, 2.
• C. 8, X, de re"""cfGtione. I, 9.
I C. 4, X, de rmICftcfatioae, I, 9; c. G, 6, 9, X, de ocmce,d0ft6 prse"e"dae et ecclultle
non tHJCG"t", III, 8: c. un., de praebendu et diU"itG"""', tlt. III, In Ext1'1lvag. loan. XXII;
c. 4, de praebendi.t et diu"itaUbu" III, 2. In Extravag. com.: Leo X (In Conco l.Altera-
nen. V), const. « 8upertlGf: di,po,ftloni, -, li muli 1514, 115: B. C Conslst., decr. « JI~",.
curo _, 20 aug. 1910, can. 18, Il, con. 29, Il.
,!
CAN. 24D3.
Qui contra. praeaeriptum can. 1408 fidei profe88ionem Bine iUBto imo
pedimento emittere negligat, moneatur, prae1lnito quoque congruo ter-
mino; quo transacto. contumax, etiam per privationem oftleii, beneficii,
dignitatis, muneris, puniatur; nee interim beneficii, oftleii, dignitatil,
muneris fructus facit SUOB 1.
TITULUS XIX.
De abusu potestatls Tel ofDeIl eeelesla8tld.
OAN. 2t04:.
Abusus potesta·tis eeclesiasticae, prudenti legitimi Superioris arbi·
trio, pro gravitate culpae puniatur, salvo praeaeripto canonum qui eer-
tam poenam in aliquos abusus statuunt I.
CAN. 2t06.
Vicarius Capitularla aliive omnes tam de Capitulo, quam extraDei,
qui documentum quodlibet ad Curiam episcopalem pertinens aive per se
sive per alium subtraxerint vel destruxerint vel celaverint ve! subatu-
tialiter immutaverint, incurrnnt ipso facto in excommunicationem Sedi
Apostolicae simpliciter reservatam, et ab Ordinario etiam privatioae
oftlcii, beneficii, pleeti poterunt.·
CAN. ~.
§ l. Quicunque oftlcio tenetur acta vel documenta BeU libroa Curia-
rum eeclesiasticarum vel librotl paroeciales con.8.ciendi, conscribeDdi aut
conservandi, si es. falsare, adulterare, deBtruere vel occultare praesumpae-
rit, suo oftlcio privetur allisve gravibus poenis ab Ordinario pro modo
culpae puniatur '.
I 2. Qui vero acta, documenta vel libros hOB legitime petenti eueri-
bere, transmittere BeU exhibere dolose detrect&verit aliove quoria JDodo
oftlcium suum prodiderit, privatione oftlcii vel suspensione ab eodeIIl li
mulcta ad arbitrium Ordinarii pro gravitate CIUIUS puniri poteBt c.
CAN. 2407.
Qui Curiae oftlciales BeU adminiBtros quosvia eeclesiasticos, iudicel.
advocatOB vel pr:ocuratores donis aut pollicitationibus ad aetionem wl
1 O. 1, D. O; Conc. TrldeDt., aeaa. XXIV, tle reI., c. 12; aeaa. XXV, fIe re!•• e. t
Pia IV, colUlt. cl",."",,,,,, 110"" !t, 13 DOV. lIiM, Il; S. c. C., N.u. ., 27 apr. 181; cw.
tatetl., 2 sept. 1_, ad 2; CatlatJcen., 28 llUl., 9 fabr. 1728, ad 4; 2',,...,......210 apr., n ...
1782, ad 2; decr. 20 lan. :um; S. C. de Prop. FIde, 10 laD. 1815; decr. 16 lul. 18'l8.
I O. 11, O. Il, q. 1; c. 8, X, tlefJOfIfI".V, 37; c. 2, ". cet&Mn., f/CNCIfoII.... ., . . . .
,..tlon'n.. III, 20, In VI.. Conc. TrldeDt., 8e88. XXIV, ". ret.• c. B-
I O. 38, 40, O. XII, q. 2.
c O. 88, 40, O. XII, q. 2; Conc. TrldeDt., 8e88. XXIV, tle reI.• c. IO; BeaedJda8 DT.
colUlt. c Ati",""a"t" _, IO mart. 1742, I 44; colUlt. c Ad 1IotIOna. . . . !t, 27 mart. 1'111. • 1J.
omi"'onem oftlcio suo contrariam indoeere tentaverit, coDgl'1l& poeua
plectatur et ad reparanda damua, Bi qua illata Bint, compellator.
CAN. 2(08.
T&D8 conauetas et legitime appl'Obatas ad normam C8D. 1507, ao-
gente. aut ultra eaa aliquid exigentes, gravi mulcta pecuniaria coercean-
tur, et recidivi ab oIlcio 81I8pelldantor vel removea.ntor pro colpae gra-
vitate, praeter obliptionem restitoendi qood inio&te perceperint.
OAN. 2409.
VicariOB OapitolariB concedena litteru dimjll8()rias pro ordinatione
contra praescriptum C8D. 958, § 1, n. 3, ip80' faeto subiacet 808peuBioni
a diTiniB I.
OAN. 24:10.
8uperiorea religiosi qui, contra praeacriptom can. 965-967, subditoB
8008 ad EpiBeopum a.lienum ordina.pdos remittere praesumpaerint, ipso
facto SU8penBi ~t per menaem a MiBaae eelebratione '.
OAN. 2411.
80periorea religiosi qui candidatom non idoneum contra praescri-
ptum can. 54:2, aut Bine requisitiB litteriB testimOnialibU8 contra prae-
acriptum can. 5«, ad novitiatum receperint, vel ad profeBBionem contra.
praeacriptum can. 571, § 2 admiserint, pro gravitate culpae poniantor,
non excl0B8 oftlcU privatione •.
OAN. 2412.
Beligiosi.rum etiam exemptarum Antistitae pro gravitate culpae, non
excltUB, Bi rea ferat, oftlcii privatione, ab Ordinario looi poniantur :
1.- 8i contra praeacnptum can. 549 dotes puellarum receptarum
quoquo modo impendere praesumpserint, salva semper obligatione de
qua in can. 551;
2.- 8i contra. praeacriptum can. 552 omiBerint Ordinarium looi
certiorem facere de proxima alicuiu8 admJ-one ad novitiatum vel ad
profesBionem c.
OAN. 24:13.
§ 1. Antistitae quae post indictam TiBitationem religiOBaB in aliam
domum, Visitatore non consentiente, transtolerint, itemque reJigiosae
1 CoDe. TrldeDt., 81!1111. XXIII, tifi "'1.• e.10.

• BeDedletua XIV, eoD8t. c l"'fKJft" No,," ., %l febr. 1747; S. C. C .• decr. 14 mart.
1Ir88; 04".'4111611., 28 lan., 11 febr.1708, ad 2; B ......... 28 DOV., 12 dee. 1788, ad III-V.
I C. 16, X, Ile re,tll4ribue e' "......tlbue 411 ,..ligjotletft, III, 81; c. 2, Ile re,.lGrillu
e' ,,,.,..ell."". 411 ,..UIPfoRnI. III, 14, iD VIe; Clemeaa VIII, const. COli'"411 ,..,.,.,... _,
19 mart. 1808, I 22; "C. C., decr. 21 aept. 1624, Il, 13; 8. C. IIOper 8tata llepJarIum,
deer. c BotRtI.' P08"/ICe. -, 25 laD. 1848, D. III.
, Cone. Trldent., 8e88. XXV, Ile re,.lGrik., c. 17; S. C. Er,. et Rea., O.,.ritfJu.
20 DOV. 1818; Oameri868., 14 lo. 1830; 8. C. C., B".""tlliu, 13 febr. 1Uo; B. C. de Bell-
stoeI8, buItr. 30 lui. 1909, D. XII, XlV.
omnes, sive Antistitae sive Bubditae, guae per Be vel per ali08, direete vel
indirecte, reUgi0B8s induxerint ut interrogatae a Visitatore taceant lei '
verltatem guoguo modo diSllimulent aut non sincere exponant, vel eiadem,
ob responsa quae Visitatori dederint, molestiam, Bub quovis praeteItu,
attulerint, inhabiles ad o1Ilcia assequenda, guae aliaro.m regimen aeeum·
ferunt, a. Visitatore declarentur et Antistitae o1Ileio, guo funguntur, pri·
venturo
§ 2. Quae in superiore paragrapho praescripta 8unt, etiam virorua
religiOnibU8 a.pplicentur l.
OAN. m4.
Antistita guae contra praescriptum can. 521, § 3, 522, 523 Be geeeerit,
a looi Ordinario moneatur; si iterum deliguerit, a.b eodem ollleii prift·
tione puniatur, illico tamen certiore faeta Sacra Congregatione de Be-
Ugiosis s.
l C. 4, de 01/1010 ordltlM", l, 16, In VI•.

I S. C. de Rellgl08I., decr. 8 febr. 1918, D. 11.
A. M. D. G.
FINIs.
DOCUMENTA
DOCUM. I.
Constitutio Pii PP. X c Vac.tnte Sede Apostollc.t :t,
25 Decembris 1904.
Vacante Sede Apostolica, illud gravill8imum sanctissimumque est, sum·

mum dominiei gregis pastorem et caput, ad catholicam Ecelesiam provide
BOlerterque regendam, ellgere, qui in beati Petri locum succedens, Christ1
Iesu in terris pe1'8Onam gerat. Quod cum intelligerent Bomani Pontificea De-
eesaore& Nostri, eo quavis aetate vigilem curam sedulamque eogitationem eon-
tulerunt ut ille modus et ordo in eligendo adhiberetur, qui rei gmvita.ti aptius
eongroentiusque responderet. Qua de causa plures ex re et tempore ab iia
..pientiBBiroae editae sunt leges ut negotium ipsum rite, legitime expediteque
absolveretur: quaa inter principem obtinent locum Constltutiones a Pio IV,
Gregorio XV et Clemente XII opportune IBDcitae.
Verum., decursu aetatum, fadum est ut hae de Romano eligendo Ponti-
fica indictae ac promulgatae leges sensim multipUci varioque numero auge-
rentur: nonnul1ae etlam, temporum. rationibus hominumque moribus mutatis,
obaoletae evaderent: ita ut haud exigullaboris eBBe videatur discernere-quae-
nam in Sommo Pastore ellgendo aervanda sint.
N08 igitur, hoc incommodum praevertere volentes, quae de Romano Pon-
tifice eligendo a Deceesoribus N08triS decreta sunt, omnia in unam Constltu-
tionem digerere opportunum duximus, integris, quantum fieri potuit, aervatis
ipsis priorum Constitutionum praescriptis, quin etiam verbis (Ueet haud &em-
per uniformi stilo respondentibus), quae venerando. vetustas sancivit, non-
nullia ta-men mutati s, prouti opportunius Nobis visum est.
Itague, re diu ~ mature perpensa., certa scientia. et proprio motu, de
Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, hanc Constitutionem, quae per-
petuo in futumm vigeat, edere statuimus, qua ~rum Cardinalium Colle-
gium, BoDULIia Petri Sede vaeante, atque in Romano Pontifice ellgendo unice
utatur, eamque vim legis habere so1a:m decernimus, abrogatis Constitutionibus
ac Decretis omnibus et singulis a Bomanis Pontificibus h~ de re editis, etiam
in Conci1iis generaJihus promulgatis et in eorpore iuns concluma: excepta
tamen Nostra Constitutione « COmm~8"m Nobis D, diei xx mensia Ianuarll
labenti8 anni, de civili Veto BeU Ea:clusiva, uti vocant, in electione Summi
Ponti-ficls, et Constitutione «Praedec688ore8 Nostri» cum Instmctione (volgo
RegolMrumto) adiecta, a f!!l. reco Leone XIII die XXIV menats Mali ltIDCCCLXXXII
data pro erlraordinarila perturbatisque tempomm adiunetla, quam in futu·
rum quoque, ubi in iisdem Sedes Apostolica eonditionibu8 versetur, praeter ea
quibus hac Constitutione derogatum est, vigere integrapa. volumps.
Digitized by ~008 Le
TITULUB I.
Da 81mB APo8'l'OLlCA VACAlC'DI.
1. Sedia Apostollcae vaeattone durante, B. Oollegium CardiDalium la iii, .

quae ad Pontificem Kuimum dum riTeret perti.nebant, nullam QlDDjJlO poli-
statem aut luriadietlonem ha.beat, neque gra.tiam, neqne luatitiam fadendi
aut factam per Pontificem mortuum exeeutionl demandandii aed . . CIIIia
futuro Pontifici relJerv&ore teneatur 1. Itaque 1rritum et inane eae d.ecenliIID
quldquid potestatta aut lur1sd1etionla ad Romanum, dum ririt, PODti&a
pertinentta (nisl quatenus in hae Nostra Constitutione expreaae permittatlrl
eoetuslpBe Card1na1lum duxerit (eadem vacante Eccleaia.) exercendum I.
2. Item praeeiplmus, ne S. CardinaUum Collegium de luribua Sedia Apo-
stollcae Romanaeque Ecclesiae quomodolibet disponere valeat, Deque in qIO'
piam luribus eiuadem BiTe direete detrahere attentet, IIlTe lndirecte per NI·
nlventiae spee1em, BeU per disaimulationem fadnOl"UDl adTenRUJ eadem 1m.
etiam post obitum Pontifle1s BeU Ta.eationls tempore, perpetra.toram, atteDtIft
rideatur; lmmo Tolumus ut omnium ririum contentiOD8 eadem custodin Il
defendere debeat I.
3. Legee a Romanis Pontificibus latae, per eoetum Oard1nal1um Bomw
EccleBI.ae, lpsa vaante, eorrlgi, TellmmUtari nullo modo po88UIlt, Dee . . .
quam e1s detraM BiTe addi, Tel dispensari quomodol1bet circa.lpsaa Ben ali....
earum pariem. Quod potlsaimuiD valet de Oonstitutionlbu8 pontUlcUs, Id ..
dina.Ddum negotJum eleetionls Romani Pontifie1s latta '.
4:. BI quae tamen dubia exoriantur circa BeJlaum pl'UlCripUOD1IIIl, ...
hac Nostra Oonstitutione continentur, vel etiam circa rationem, 11l%ta q.a
ad uaum ea. traduci debeat, liTe super quovis allo Nostrae bulu8 OoaatltatiGD
capite, ediclmU8 se derernimuB unice penes Saerum Oardinallum CoIleP"
pateatatem e8II8 supe!' MB ferendl llententiami quam in rem eidem 8. o.rdi»
llum Collegio plenam tribulmu8 f~ultatem, qua hue NoatnuD Colllltlt:atl.-
interpreta.ri ac dubia. deelara.re valea.nt. Qua quidem ID re, quemadmod1lll il
reliquis, de qui bus ad Noatrae huiuB ConstitutionlB tramltes, excapto lpeo.
etion1B setu, deliberari eontinga.t, sa& omnino erit Bi maior eongrep.toru
CardlDalium pa1'8 ID eamdem sententlam conBeutiat '.
5. Pa.riter In caso urgenti8 negotii, quod, ex TÒto malorls c:ongreptGna
l Pii IV Const. «1" ellgtnldla _, m Idus OcL 11181, I 41; Clem. m Coa.st. • dpo l'I 'm
olflcltl". -, IV Non. Oct. 178t, I 6-

• Clem. V in Cone. Viennensl, cap. I .. Ne BortuMK - in pro de ",.". I. S iDa..
I Leoni. XIII Conat. «PrtJedeoNlorw NOIIrl., Il llall U••
• Clem. V cap. I «Ne B0mtJtS4 - iD pro de ""'.1, S iD Clem..; 01'88. XV CouL • ..,.,.
PoIriII -, xvn tal. Deoembr. 1811, I IO.
xm
I Leonia Conat•• Pra«Jecaaorw NOIIrl _.
OardiDalium partla, in aliud tempu differri non vaJeat, S. Collegium, ltem
Iuta maloria pa.rtle BeIltentiam, de opportuno remedio disponer8 poteat et
debet l.
CAPDT II.
De OcwdifIGlium Oqtagf'flgatioAibu.
8. Tempore Sedia vacantie duplex ha.beatur CardinaJ.ium Congrega.tio,

altera g6tl6nJlil, Bive totiUB Collegil, altera fHJrtioWan., COIl8taDB tribu Car·
diDa.libue antiquioribue, uno ex quoque Ordine, cum Camerario, quorum 0111.-
clum tertia die post Conclavie ingresaum OIl1IÙDO exapirat, in eorumque locum
tres alli aequenta In Ordine quoUbet tertio die una cum eodem Oamerar1o
succedunt J.
7. Volumu8 ut in dictiB CongregatioDibuB particularibuB, quae Bive ante,
sive poat coeptum Conclave haberi pote1"1lJlt, levioriB dumta.xat momenti, a.c
in dies BeU paaaim occurrentia negotia upediantur. Si quid vero gravioriB
momenti atque indagini8 fuerit, id omne ad Congrega.tionem generalem, aeu
ad 8. Collegium Cardinalium deferatur. Ac UlteriuB, quae in una Congrega-
tlone particulari decreta, resoluta., ve! denegata fuerint, in aUa revocari, mu-
tarl, aut concedi nequea.ut, aed. id faciendi iU8 habeat ipsa tantum Congregatio
generalis per pluralitatem suffragiorum '.
8. Suffragia in CardinaUum CongregatioDibu, cum de rebul gravioriB
momenti agatur, non ore, aed suJ!ragi.i8 aecreti8 dentur.
9. Inter generalea Oongregationes Bingolari mentione digoae sunt quae
a.nte ingreB8UID in Conclave hahentur, eaedemque Congregationea praeparato-
riae appellari po88UDt.
10. Congrega.tiones generaies praeparatorlae quotldie OIl1IÙDO locum
babere debent a die obitUB Pontifici. uaque ad diem quo Conclave Cardinales
ingrediuntur, etiam diebuB, quibuB exaequiae defuncti Pontifici8 peraolvun-
tur, idque eo conBilio ftat ut liberum Bit tum Cardinali Camemrio aententlam
8. Collegli uquirere atque cum ipBO quae neceB8lLria vel opportuna. iudica.verit,
communicare, tum ainguli8 CardinalibU8 Bententiam suam circa occurrentia
negoUa aparire, in rebu8 dubit8 explicationes sciacita.rl, et opportuna. pro·
ponere.
11. lu memoratlB Congregationibu8 generalibu8 haec praeclpue negotla
expedieuda sunt &:
a) In primiB Congregntionibu8 integre legendae eDUllt tum pra.-sen8
haec, quum superiU8 memoratae Con8titutiones« OommilBUm Nobi8 J) de civili
veto BeU BeolU8ifHJ, uti v0C8nt, in ~lectione Summi PontificilJ, a Nobi8 edita,
et Leoni. XIII « Praede06"cweB N OBt" » cum adiecta Instructione: itsdemque
perlectis, iualurandum ab omnibu8 Cardinalibu8 praeBentibu8 iuxta praeseri-
I Greg. X, in pner. cone. Lugdun. cap.3 • Ubi pericNlttm .•• § 1 tù . , . I, 8 in Sut.;
Pii IV Conat. c 1ft filig6ndU _, § 8.

• CIem. XII Const.• Apoftolot.,. ofllclum., § 7; Pii IV Conat•• 1ft filigetldi. _, §§ 7 et 8.
• etem. XII Conat. c A~1olaItu otflclum., I 7.
• Clern. xn (Jh.rogrofb • At.l6tldo Noi -, " Dee. 17B1, n. 17.
ptam formulam (1] praeatandum. Quod luBi11l'alldum pariter emlttere tenentv
OJDnea alli Ca.rdlDalea, qui serio ad Ioeum electlODÙ perveaerint, lllve DoncJua
Bive iam inceptis Comitlis.
li) Cardinales quam cito ea. omnla decernere ae dlsponere debeDt, quu
ad Conclave inchoandum ul'lentlora sunt.
o) ConstituenduB est dies, bora se modus, quo corpo detuncti Ponti·
ficls transferatur.
ti) Item Cardinales omnla opportune parauda cnrabnut, ut diebua Ifa.
tutis Pontificiae exsequiae 8Olvantur.
e) Deputentur duo viri ecclesiastici, qui orationes « De POfIttj&ce de-
fuf&Oto )) et « De eUgendo Pcmtiftce » recitare debeant.
f) Constituatur dies, quo, si ab ipais petatur, tum Legatis civilium Be-
giminnm tum Equitibus Ordinis IDerosolymitani B. Collegium convenleDdf
adltus detur. Praedicti autem Legati nonniai Bimul congregati admlttaDtur.
neque singuUs facultas in posterum concedatur B. Collegium &denudi.
[') Formula iurislurandl ab Mis ac Rd'Ils S. R. E. CardiDalibus praeataDdI:

c Na. EplBcopi. [Telbgtttrl et DiaCOfti S. R. E. CardiNalu promUIi....... WlldII . . cl
iuramUB. itltJlolabilUer ot ad tlnguem 0tmIB. e'rittgtlloB Na. u .. obBertHJ"'~ n.....
amnio iII 00,..,i'",io1l6 Summi PomlfItM Pii Decimi De Sede Apostolica. vaea.nte et di
Romani Pontiflcls elecUone. qtHU ittCipU • Vaeante Sede Apostoliea _, dolo diii .......
quinta ~ amlO 'IIiUerimo nongentutmo quano: tI6CIIOft in CotIBIUtI,1ott4hu • Cca-
mlssum Noblu de clt1iU Veto B8tI Exclusiva, fUi tJOCa"'.
'n eIecUorte 8utINIri PorIHIfeù. •
eodem Pio Decimo dolo dle fJi(16rima lantMJrU elU8detn atItIi MilIeritM tIOIIg' .'11' i
quarii. GO TAOttI. XIII c Praed8C88llOre& Nostn - OtIm adlecta l ......ctioJle. cIGIG
rima quarta Maii anno miUerimo ocUttgenteBimo octogu4nto __"do. 1,.. pror.'''·••
die'"
fJOfJ8mUB. et '"ranl"'. quoti piltbet 8#IJ NobiB ItJ RomatI"m PonIi/fcMH. Dea.te di9GIIP fa
erlt aBBMftlptUB. iura etiam temporalia, praNerUtn de citJili Romani PomifIriB priMi !I-.
IlbertattmlqU6 Sanctae Sedi. inleslre ac BlrenMe adlerere et tJindkare _tIqUtMI . . . . . .
algue eamdem llanc promiBBionem et ;uri"raM",n. posI el".
ad Su",mi Portlifkolu ~
Il;"m aBBU"'Ptionetn. rur8UB pra8BlabU.
c PnJeCiPM6 a,,'em protnUtimUB et ;"ramu.. BUb poeniB in praedicta PU Deeiaai o.-
.tlt,diane c Vacante Sede Apostolica - .tatutiB. NOI accuraliBdm. eI poad 0MtIea. . . . .
(amiliar8B .6M CoNclafJÌ.1aB ttOBtro.. .fJCf'6I.,ftI N.e .ertJtJI"f"OB in UB ontttlbtu. g . - "
electiontnn Roltlan' PonIifItM pomodoUbet pwI......,. eI ifa liB qtHU in COIIclGDi . . ÌII
1000 electioniB lJfI1'nt"r, negue .ecretum fWG6(atu", ~odo t1iolaItWOB. riN . . . o..
clavi durante. ..iw etla", po" noiI. Pontiflcle electiotMm. nld pectIIiarù Jbet.Uu al
tMepr8B.a dlBpenBatio ab eode", fut"ro PonUflce NobiB trlbtIta fUet"iI; itemqIre ...". . . .
a quatJlB civU' pol8Btate. quaviB praet",u. mNnUB proPOnew.li Veto nw Exclusi...... __
.Mb forma .impllcil deBideril, eBBe receptuf"OB. 'pBumw 1Ioc Veto, qualibel ralioJN NdIV
COS/fIUum. paIe(m:luro•• 8iw uniwr.o Cardinall"m Colle(/io .1__' cOfl{/ftlf/afo. dw . . . . .
purpuratiB Patrlbu•• • ive .cripto• ••w or•• riw directo ac prw:;tne. riw obIiqtIe Ile " ,
allo.. .iw ante COtIclafJ6 dw 1.1"0 perd"rante(: tJuniquè I..,.,..,...,.,i. itlterc.rioRi, . . .
clfllibet ",odo. qua laicae pol8BlatN OtIt".llbet gradUI et ordiniB tJOlU8rinl .... MI ~
electiOtle lmmiBcere. au«:iU"m wl (afJ6rem pra8Blittlf"OB -.
Hane rormulam Cardlnalls Decanus coram omnlbus CardlnallbUJ lubeat a Praeledo c.-
remoniarum elata voce legi. Delnde smguli Cardlnales dleent:
.. Et Ego N. Cardinali. N. spondeo. fJOWO. GO itwO -.
Et Imponentes utramque manum super EvanlJ8llum, adlUDlJ8Dt:
c Bio tne Dev. adiuwl el haec Sancta Del BtXJHf/eUa -.
g) NomiDentur aiDgula.res duorom vel trium CardiDa.lium coetuB, vulgo
O~: II) pro inquisitione. de qualitatibuB Concla.vieta.rom eorumque
o.pprobatione 1, ltemque pro eorum desigDa.tione, qui Conclavi inservire debeant;
~) pro eoll8truetione et clau8Ul'& Conelavis, Be pro eella.rum dispositione ••
A) Proponantur o.tque approbentur expensae ConclaviB.
i) Epistolae Impera.torum, Begum allorumque ciritatum Moderatorum,
lte11l N1lIltiorum relationea, ODUllaque alla., quae S. Collegil interesse possint,
CUBI lpao oommunleentur.
k) Perlegantur, si quae slnt, documenta a def1lIldo Pontifiee Sacro Car-
d1nal1um Collegio rel1cta.
J) Frangantur Amlulus Plseatorls et Plumbum Cancellariae ApOBto-
l1cae. Pro-Datariu8 autem vel Sub-DatariuB, et 8eeretariuB Brevium ve! e1U8
SUbstitutuB supplicationeB gratiarum, quae peneB ip808 sunt, sub sigillo
claU888 Sacro Collegio tradant.
m) Oellae ConclariB CardinaUbuB sorte distribuantur '.
CAPlJT IU.
De fIO,.,""J" peculitlribu, o1flci", Setle Apoltolioa OGCtJftte.
12. S. B. E. Camerarii et PoenitentiarU MaiOriB oIleto. nou eesaant per
obitum Pontifici8 6.
13. SI autem eontingat alteriu8 ve! etia.m utriusque olleli va.ea.tio ante
non PonWlc1s electionem, tane Congrega.tlo gener&l1s triduo post secutam
vacationem alterutriUB ex praefatis olieliB habeatur, ae vota BeU auffrac1a
Cardina.llum slmul congregatorum pro deputatione illiuB, qui Camerarli vel
Poen1tentiaril Ma.iOri8 rices auppleat usque ad electionem nori PontificiB, ex-
quirantur, denturque per achedulaa secretas, a Magistrls Caeremoniarum
etiam ab infirmis Cardinalibus eol11gendas, ae eoram tribuB CardinalibuB eo
tempore in ordine Prioribus, praeaentibuB e1sdem Caeremoniarum Magistris
atque S. Collegi.i 8eeretario, aperiendalç isque deputatul habeatur, in quem
para relative maior votorum sau suftragiorum praefatorum eonvenerit, ac sic
deputato facultates omnes, quaa lpsa Ca.mera.r1us vel PoenitentiariuB Mator
exercere poterat, quamdiu Sedea va.ea.verlt, attribulmuB '. Quod si fol'8&Jl vota
paria fuerint, me deputatus habeatur, qui tuerit ordine dignior, vel, si eiusdem
ordinls, senior.
14. Cardinali Oamerorio, vacante Sede Apostolica, ineumblt cura. et adml-
nilJtr&tio bonorum Re lurium temporallum ipsius S. SediB, ad'sistentibus el in
1100 ollcio Cardinalibus eo tempore in ordine PriOribUB BeU Capltlbus Ordinum,
et praehabltiB seme! pro lerioribuB, Be Ìemper pro grariOri6uB negotils Buf-
I Pii IV Const. c l" eli{1tmdtlJ., § 17.
• Pii IV Const... I" elige7tdill., § 15; Clem. XU Const. c Apostolo'... oIflclNm., § 10.
• Pll IV Const. c 1" eligtmdill ., § 13.
• Clem. V cap. t .. Ne Bomani., § 1 de elect. l, 3 in Clem.; PllIV Conat. c l" eli{1tmd.s .,
§ 9; Clem. DI Const. c ApostolalICs olflclum., § 15.
• Clem. V cap. t c N. Boma_i., § 1 de elecl. I, 3 In Clem.; Clem. DI Const. c ApoBlo-
laIua olflciHm., 115; BenecJ, XIV Consto c l" ApostoliccJe., Idibus Apr. 1764, § 4..
fragiis 8. Collegii. Bine Cardinali. Camera.riua, Btatim ac a Sacri Palatii Apo-
stoRci Praefeeto nuncium de PonWlcia obitu aceeperit, ad Apoatolic1lm Pa-
latlum perget, nt ipalnl po88e88ionem capiat ac eiua ~en exerceat. Ei1l8delD
Camerarii erit Pontificia mortem inre reeognoscere atqne antbenticum IDOI'UI
actum conficere; &tatuere, auditis Cardinalibul Oapitibua Ordinum, modum ad
conservationem corporis defuneti Pontificia pro temporum conditionibu mqiI
convenientem et aptum (nisi forte Pontifex ipse vivens BUaID b&c de re TOlg-
tatem manife&taverlt)j privatil eiusdem Pontificia aedibua sigilla appoaere;
iplliua obitum eum Cardinali in Urbe Vicario commnnicare, qui de re Populua
Boma.num singolari Edicto edocebit; eaque omnia, nomine et COIUlen8U 8. 001-
legii, curare, quae ad iura Apostolicae Sedil tuenò f't ad ipalua Mmi.illba-
tionem reete gerendam rerum temporumque adinncta suadebnnt I.
15. Cardinalis autem Sacri Collegii D60tJfti erlt, vix dum ab eodem s.cri
Pala.tii Apostolici Praefecto dé Pontificia morte fuerit edoctnl, ceteria Cudl-
nalibu. vacationem Sedis Apostolicae significare, eoaque ad Palatium ApoIIto-
,licum advocare I.
16. PoenitentitJritlB JlaioJ' eiusque o1Bclales, Sede vacante, ea tacere et
expedire valeant, quae·a fei. ree. Benedicto XIV constituta ac deftnita 8UDt l.
17. VioeOGtIC6UtJrii S. R. B., Protlatarii 6, Secretarii B. .__ otIlcia per
obitum B. Pontifici. omnino 8Xspirant.
18. ltem per obitum Pontificia cesaat mnnus Cardinali. Beorriarii BtImu,
eoque munere, Sede vacante, fungitur Praelatul S. Collegii SeorefGritu. Qaod
Ili hoc oftlcium vacare contingat, eiusdem 8. Oollegii erit, aliquem ad m.d,
quamdiu scllicet Sedes Apostoliea vacaverit, per pluralitatem ...~
deputare.
19. E contra Oart"ttaJiB ifa Urbe ViOGrU oftlcium et tnri8dletlo BOB eDIi-
rant morte Boma.ni Ponti~cll. Quod si Ipsum Vicarlum Urbt., Sede fteUII.
e vivil decedere contlgerlt. ne Christiftdeles Urbls elusque Diatrlct1ul aIiqIIod
Inde acciplant in splrituaUbus detrlmentum, tune exlliBt:enll Vieeagerena cDc:ti
Vlcarii, quamdlu Sedea vacaverit, omnes et llingulaa babeblt facnltatee, uct,o.
ritatem et potestatem, quae eidem Vicario pro exereltio oftlcil Vlcarlatua ~
modolibet competebant, quasque PontlfQ: ipse, occnrrente vaeatione Viearia-
tUI Sede pIena, Vlcesgerenti praedlcto quandoque per allqnod t.empua, doIIer
BCilicet SUcceB80rem Vlcarium deputaverit, attribuere 80Iet '.
20. ltem Legatorv., Ntlfl.tiorum ae Del6gatorum AfJOBtolioonla oIIeiD
et poteml non cessant Sede vacante.
21. Probe autem sclentes eo mulme tempore, eom de cr.ndo Pontilce
agItur, divinam opem per aBBidua. preces, aUaque cbristianae pletatla et~
tatis opera impenslUI expetendam, ac promereri satagendum esse; ideo lIic8ti
magnopere commendamul. lta quoque retineri volumul laudabl1em mOftlll ••
usque observatum, ut defunetl POtltifioiB Il'eemo,,,,",ri,,. Id mnnerlll exeJftft
pergat cum debita 8. Collegio Cardlnalium subieetione et ab eo dependelltia.
ICfr. c RtJf1ol4mMtto., Leonla Xlll, nn. 3-6.

I Cfr. c _oloffUHllo., Leonia XIII, nn. 7-8.
• Const. c Pa8tor bott.... , Idlbua Apr. 17", Il &1&
• Pii IV Conat. c la 6ligtmd,.., § 11.
• Clem. m Conat. c ~a'... olflcltlm ., • 17.
donee nOVUB Pontifex eligatur, utque eadem pecuniae via lo. subventlonem
eorumdem pauperum et epnorum Sede vacante per Ipsum Eleemosyna.rlum
diapenaetur se eroptur, quae vivente Pontillce distribuì aolet, ad quem de-
etum con_eta ma.ndata a tribU8 Ca.rdiDalibU8 eo tempore in Ordine Prioribva,
&eu deputatia expediantur l.
OAPm IV.
De 8GOri1 BotH... OOfl9Nl9atioaibu 6(.Jrvtft9ue faoultatibVI
8ede ApoBtolioG _m.te.
22. Circa facultatea Sacr&rum ,Romana.rum Congregationum, Sede va-

cante, bae, quae aequuntur, normae ab omnibu8 servandae sunt, non obatan-
tibus privUegiis quibuavis.
23. Sacrae Congregationes, eadem Sede vacante, nullam potestatem habent
in m, quae Sede pIena facere et expedire nen posBUnt Diai faoto wrbo oum
B8iiao, vel 6tIJ audietatia 88t1fi, vel t1igore apecialium f't 6tlJtroordiMNrvm la-
mdtatum, quae a Romano PonWlce earumdem Congregationum Praefectis ve!
8eeretariis concedi 8Olent.
24:. Faeultates vero quae ipBis per LitteraB apostolicas attributae sunt, et
proinde tamquam ordinariae atque ipsarum Congregationum propriae eensen-
tur, eae morte Romani Pontificia non exstinguuntur.
25. Volumus tamen ut his faeultatibus ordinariia Bacrae Congrega.tiones
aolummodo in iis gratiia concedendia, quae minoria momenti sunt, libere, pro
rei opportunitate, utantur. Iu ila vero expediendi8 definiendisque negotiia quae
gra.viora vel controversa esse videntur, illud statuìmuB, ut, ai res talia Bit, quae
In aliud tempua differri valeat, futuro Pontifici reservetur omnlno: sin autem
Dullam admlttat moram, tune B. Collegio concedimus ut commlttere posalt
uegotlum Praefecto et aUquot allia Cardinalibus elua Congregationia, ad quam
Pontlfex lllud examinaudum veriaimiliter commisiSBet, qui, negotio accurate
dl8C1l8IIO, ea desuper deeernere poasint, per modum tamen provisioni8, donec
eligatur Pontifex, quae, luna datam sibl a Domino prudentiam, luribua et
rationibu8 ecclesiastici8 custodiendis ac tuendis apta et consentanea cen-
suerint I.
CAPm V.
De -BfHJ1IN Romf.Itli PoatiftoiB.
26. Romano Pontifice vita functo, CardinaJ.es exsequiaa pro eiua anima
de more per novem continuo8 dies persolvent, nisi forte in iIlia novem diebuB
aUquod feBtum ex praecipuìa et magnia incidat, propter cuìua observantiam
exsequiae intermittendae videantur; tune enim in numero quìdem novem die-
rum exaequiarum intermiBBarum dies eomputantur '. TribUB vero postremls
diebus 8Olemniori ritu exsequias eelebrabunt; et ultima earumdem exsequia-
rum die a viro ecclesiastico ad hoc deputato habebitur oratio « de PoatifiDtJ
tleftmcto D.
I Clem. XII Const. .. ..4po.tola'". olflclum lO, I t6.

I Clem. XlI Const. .. Apo.tolatu. olflclum .. , I 18.
I Cfr. Caeremonlale Orag. XV c DeceI Bomottum .. , IV Idu8 1Iart. 11111.
TITULUS II.
Dm IIlLIIlCTIONlll RoMANI PON'l'D'lCIS.
CAPUT I.
De eleotoribuB Romatti POAtiftoW.
27. Ius eligendi BomanUDl Pontificem ad S. B. E. Cardinales UDice et

privative pertinet, excluso prorsus atque remoto quolibet cuiuspiam alteri..
Ecclesiasticae dignitatis, aut laicae potesta.tis cuiuslibet gradua et.ordiDia in-
terventu l.
28. Si quando contingat ut Bomanus Pontifex decedat, perdurante ee1e-
bratione al1cuius Concilii generalis, sive Bomae illud habeatur, sive iD alio
guoris orbis terramln 1000, electio novi Pontificis ab uno S. B. E. CardiDali1DB
Collegio semper et exclusive fieri debet, minime vero ab ipso-Concillo, a.tque
etiam omnino exclusis ab eadem electione perégenda quibuslibet aliia per80IliI
cuiusvis, I1cet ipsius Concilii, auctoritate forte deputa.ndis, praeter CardiDale8
praedictos. Quin imo, ut in eiusmodi electione memorati Cardinales, 01lUlÌ
pror&us impedimento submoto et quavis perturbationum et dissidiorom occa-
Bione sublata, liberius et expedltius procedere queaut, ipsum Concllium ÌB
quibuslibet statu et termin1s exsistat, statim ab accepto certo nuntio demortui
Pontificia, suepensum ip80 iure intelligi debet, adeo ut, nulla prorBUa inf.er.
lecta mora, cessare statim debeat a quibuslibet conventibus, congrega.ticmi-
bus et eessionibus, et a quibusvis decretis BeU canonibus conficiendis, Dee 011
quamlibet causam, etiamsi gravissima et speciali mentione digna videatur,
ulterius progredi, donec novus Pontifex canonice electus illud reasaumi et
coutinuari iusserit J.
29. Nullus Cardinalium, cuioslibet excommunicationis, suspensioni8, m-
te'rdicti aot alios ecclesiastici impedimenti praetextu vel causo. a Summi Poa-
tificis electione adivo. et passiva excludi ull0 modo potest; quaa guidem ceD-
nr&8 et excommunicationes ad effectum huiusmodi electionis tantum, iDiI
alias in suo robore pennansuris, suspendimus 3.
30. Postquam aliqoia S. B. E. Cardinalis in C'..onsistorio creatua fuit. ia
ltatim vooem et ius eligendi Pontiftcem ha·bet, et consequenter etiamsi cardi-
nalitius galema nondom illi traditus sit, neqoe 08 clausum, vel si clauROJll
fuerit, nondum tamen apertum Bit. Etenim hoiosmodi claudendi oria rita
ad praecipuam Cardinalium facultatem, quae circa Summi Pontificis electio-
nem versatur, non pertinet, sed caeremonia qoaedam est. ea de caua intro-
ducta, ut CardinalelJ, antequam in Consistoriis et Congrega.tionlbus su1rragium
ferant, de modestia, quae ab ipsisin his et aUis actibus adhiberi debet. quodam-
modo admoueantur ••
I PIi IX Conat. c 1_ 1Iao ..,bli,," _, ]t kal. Sept. 1871 et c CotNJMlltwi -, lO Oct. .871:
Leoni. mI Const. c ~8oru No.lri_.

• PII IX Conat. c CM". Roma,," POrtIifloibtl8 _, pridte Nonas Dt-eembrls t_.
I Clem. V cap. I c Ne Boma," _, §' fÙ elect. I, 8 In Clem.; PII IV Const. c 1ft .ug..d" ",
._; Oreg. XV Const..c Aete"" Patri.. , § Il.

• Pii V deeretum dle !6 Ian. 157. ; Caeremonlale 'Orer. XV, • PorTo.
31. Cardinales canonice depositi, vel qui dignitati cardiDalltiae, colllen·
tiente Romano Ponti1lce, reDuntiaveront, nullum. ius ad eleetionem habent.
Immo, Sede vacante, nee poteBt S. Collegium. restituere et hllbilitare Cardi·
nales per Papam privatos BeU depositos, ne quidem ad vocem 1.
32. Statuimus etiam et declaramus, quod Bi forte aUquia Cardinalis sal·
tem in Diaconatos ordine coll8titutos Don fuerit, is nullotenus ad ellgendum.
admitti debea.t " nisi certo et indubitato privilegio Pontificio munitus Bit '.
33. Item statUimUI, ut cum. Pontificem de hac vita migrare contigerit,
praese.uteB Card1nales ex:pectare debeant abaenteB per decem tantummodo dies,
quibus ex:sequiae defuncti PontificiB celebrantur; quibul ela.psil, statlm Con·
clave ingredi et ad eleetionis negotium. procedere tenentur 6.
34:. Si tamen Cardinales abaentes superveneriDt, re integra, ld eat ante-'
quam eidem Eccleeiae Bit de Pastore provisum., in eodem negotlo, in Wo ltatu,
in quo ipsum. invenerint, admittantur '.
35. Omnibul autem Cardina.libus in virtute sanctae obedientlae praecl·
pimus et mandamuB, ut, postquam per Cardinalem Decanum., vel IplO impe-
dito, per alium. Cardinalem, de vaca.tlone SedIa ApostoHcae certiorea fa.ctl,
a.tque ad novi Pontificie eleetlonem advocati fuerint, Disi legitlmo Impedi.
mento detlneantur, indictionis litteris obtemperare, et ad locum eladem deal·
patum. pro pe1'flcienda Pontlficis eleetlone statlm Be conferre debeant '.
36. Si quis vero forte Conclave intrare noluerit, vel ingreB81le, absque
manifesta. infirmitatil causa, iuramento medicorum et a maiori parte Cardi·
naUum approbata, ex:iverit; ·tunc, iplO minime requisito, nee in eiusdem eIe-
ctloml negotio ulterius admittendo, per aUol ad eligendum. Summum. PontUl·
cem libere procedatur. SI vero, infirmltate supervenlente, aliquem eorum. e
Conclavi enre contlngat, ipsa. etiam infirmltate d1ll'lU1te, poterit, eiUI suftraglo
non requisito, ad eleetionem procedi; &ed si ad Conclave, post sanitatem Rlbl
redditam, BeU ante, redire voluerit, rursus a.dmittatur r.
37. Cardlna.les omnee et singoli, valetodine non impediti, cum. tertio pul·
a.ta. per loca. IOlita conclavia campanula fuerit, ad scrutlnlum. couvenlre de·
bent; cui legi si qule non obtemperaverit. latae sententlae excommunlcatlonl8
poenam incurrat '.
OAPm II.
De OOflOla.11i,tl8 GO tle ali.. i .. COfIOla.n partem 1uJlumtibut.
38. Quilibet Cardinalil in Conclavi duobu8 aervientlbus clericls, vellaicll,

vel uno clerico et uno laico, contentol sit; infirmle autem et graviter atfeetll,
a malore parte S. Collegii, vel a CardInali Camerario una simul cum CardI·
I Bonlf. VIII cap un.tù ac1llemtJ4ic. V,aln Sext.; PilIXL1tt. c QNatNqUama,t9Sept.l817.
• Pii IV Const... In ellgtmdi.. , I m; Slxt. VCooat. 4IPoaIqNam wru a, DI Non.Dec.11188, 18.

• Cfr. Caeremonlale Orero XV, I Porro.
• Orer. X cap. 8 c Ubi J»rlculHm a, I 1 tù elecl. I, e In Sext.; Pii IV Const... I" .u.
gtnNUlr., H !, 8, 6.
I Orero X cap~ a c mi peric,""m a, I 1 tù el4Icl. I, 6 In Sext.
· Leo_ XIlI ConsL • Praedecea'Of"eII Noa," a.
, Ortll.X cap. 3 .. UbiperlcNlltm., I 1 tùelecl.l, 6in Sext.; PII IV Cooat. c IJtellgeJtdiB a, 16.
I Orel. XV Cooat. c.Ae1&m4 Palrh a, I 17.
Di~itized by Coog le
670
nalibus Capitibu8 Ordinum, de CODSenn malorlB partis 8. CoI1egii, tertiu

indulgeri poteat I.
39. Conclavistae Prae)ati esse non p088UDt, neque COIl88JII1Iinei YeI .....
in primo et seeundo gradu Cardinalium, etiamBi expensis eorum viYel"ellt, aut
eiusdem Ordini8 seu Congregationis religiOlJ8e. Et de qualitatibua CoDdati·
Bta.rum, Cardinales deputati ante ConclaTis ingreB8tlDl diligenter iDqui8l&
nem habere, et eos approbare, Be poat ingressam denuo diUgenter iDqui.ftn
debent !.
40. Conclavistae luBiurandum, quod ab ipsis iuxta Btatutam fol'llUllll [I]
edi debet, serio Be religiose, pro rei gravitate, praestent. Quam ob rem 8. B. I.
Camerarii erit cavere, ut ab ipsis praedictum iualura.ndum _ltem 1IDA ftl
altera die ante ingressum in Conclave emittatur, postquam unuaquiaque eona
eiusdem iuriBiurandi momentum ae formulae sententiam probe inteUezerit.
41. ConclaviBtae vero, et quieumque a.lii sementes, e Conclavi, ex eaaII
infirmitatia manifestae et notablli8 & medicis luramento probatae, et de toII-
Pii IV CoIUIt. c l,. eUgtmdN -, I 16.

I
Pii IV ConsL • 1,. eUgtIfIdM -, I 17.

I
M Formula iurlalurandi a )(qlstria CaeremoDiarum atque ab omDlbua alUa ODDeIan.til

eccleslastlcls praestaDdl. una vel altera dle ante Ingressum In Conclave. eoram CaeI'elllO'
nlarum Praefecto vel S. CollegU Secretarlo ad rem deputatls:
• Ego ..........__...._ .............
00fII""",,- t'Of'Om te .............................................................................................................................. _._._ .. _. __
Ioc' .. per .... 88. 1W BuG"IIelIN comm ".. ptnU".
Ilfro eI prornUlo .... ....,.........
III,..",. un aeerel..", 4" 0",,,16... eI aHtguUs. pae ". IIOvi PortIqIoM elecUorte . . . . .
pae 4,. ClHtclotri .,.. In looo elecllo,.. tJt1"fII..,. fI'Ot1N lItOdo ~ adeo .. . .
dirtJcltJ. MC ifldl,.... uq... ,..,111. tIeg'fIe verbo. tIeg'fIe """,N. . . alta qIIMIG ..... '"
4psum mIA, vioIore ~. elhoc ""'..m sub poett4 BIDDO......1IioaUmIIs laIcN . . . . IMI.
fUew.ro PortIlfIci speciali modo .....rt1GIae. prifJfJIif1fl .'Iom
qtIOGd S. PoMi""iGriIa ...
eIiam sub poett4 prit1aMottN culuscutNq118 benefici;, ,....imtU.
oflloii .., "'....., .....
(aclo I~ In con 'f'OItII[If'886iort18. QuotI ."..,"'" f.ICCItf'OIIs...... ac ~ ...
tXIbo eliom posI pM'GCIGm fIoW PortIlfIcis .z.cIioneIN. ,.Iri ab eodetN PortIlfIee ,."NIiariI
(acuUGII a..1 apresm d~1o mUli COtICam fUerU.
Sle ".. Deu adltWel eI llaec mttela 1W EtJarIgeUa. pae"..,.u. fINJIIib... "..,._.
Formola del giuramento per i Conclavlati ed a1trllnse"ienU WcI.:
.10 ........... _......................._ .._ ..........._................._ ...._ ..................._ .............._.................._ ................ '.' .................. .
• lafldo dlnrla...t a ...................................................................................................................................... .
toccartdo colle mie pr'OJIf'W Ma'" i Sarati 8tJtmgeli, giuro • promello cM oaernri _
l"tIIoIab4le • f'igorNo Hf/relo ... . " . • ..,.". peZz. OOH. le ~ 1ft ~ . . .
f1fIIIis.i a ~. riguardarati la eIeriJtN del tIIfOt1O PortIefke • eif) eM GWW Hl ...
Conclaw o nel llfOl/o della eIeriJtN. • cII. tIOfI vIoIero 4,. aIctHa modo pesio ........ •
direUa...,.,.. 111 4ttd4~, ne eGlI parole. 111 eGlI aorlUl. ... eGfI .."... o .. .",.
~ IIIfW: • 010 tIOII .010 eolio fHIItG tU BOOmlftMctJ. ~ .. lfIOdo . . . . . . .,
fU,..ro Poftteflce, ad ..cl_Ione tltte'" dello 8acrtJ Pett~ • dG 4IIcor.." li ...... . .
dlolliort.Uione col solo fallo della t1iola.riotN delll'uralo Hl/reCo, Ma a.M 10lIo CIItn "...
attell. IlraN...... dG "'fIitlllennNl dallo ateam SaratUd Sua In COM) di ~ n
HlJf'8Io lo lIilfro • promello 011. Matt1err6 eoscietldom""'" atteM dopo (Jft 8I1I11c1 ,.. . . . . . .
del "1fOOQ Portleflcs. a meno cile tIOfI mi f1fI"IItI ... eif) COfI088m dal ....,...,.. ~
..,." espru- • lIJIfJCitJIe (acoUd.
• Cod DIo mi ai..,. • fU88~i Sarati Eva"llel,. 011. Iocoo colle .............
671
BeJUJIl deputatorum, quorum etiam conacientiam oneramu8, et non aliter exi-
turi, nullo modo reverti po8SUIlt; aed eorum 1000, alli eodem prol'81Ul tempore,
quo infirmi exibunt, Ingrediantur I.
4:2. Item ai aliquem Cardinalem in Conelavl vita fungi Meidat, ipaiu8
Conclavistae atatim e Conclavi exire debent, neque ad alteriua CardinalIB
famulatum in eodem Conclavi usumI poterunt I.
43. Saer1 Palatli Apostolici Saerista quoque cum uno ve! pluribus (ad
8. Co11egil arbitrium) Cler1e1s coadIutoribu. in oftlcio Saeriatae, itemque Ma-
ghJtr1 Caeremoniaram non plures quam su: Conclave ingrediantur, muneribua
quae ad ip808 pertinent vacaturi. Adsit praeterea unus 8. Collegii 8ecretariu8
tantum, unus BeUgi08Us pro eonfessionibua exeipiendi., duo Medici, unua
Ohirorgus, unus Aromatariu8 cum uno aut duobus servientibu.., qui omnell a
malori parte CardInalium vel a Cardinali Camerario una siinul cum Cardina-
libua Capitibus Ordinum, de eonsensu maioris partis Cardinalium, erunt ell-
gendi; aliique Conclavls utiUtati atque commoditati servientea, qui tamen
plures esse non debent quam quod neceasitas postulaverit I.
CAPtrr III:
De ..,.... ita COIIClGce ••
«. EDequiis defuncti PontUleis (ut supm) peraolutis, et interim Con

clavi opportune praeparato, Cardinales in BasUicam Bancti Petri, vel aUo
pro temporis et loei opportunitate conveniunt, ubi per Decanum 8acri Collegii,
vel eo impedito per aUum ex antiquioribu. Cardinalibu8, Kissa. de 8pirlt"
Baneto celebntur, et in be per aliquem Praelatum aut alium virum eecle-
aiasticum doctum ba.beatur oratio, qua monea.ntur, ut, sepoaitis OmnibU8 pri-
vatis aktibus, aolum Deum prae oculi. babentes, Sanctae Bomanae et uni-
venali Ecclesiae de Pastore BUfIlcienti et idoneo providere, omni qua possunt
brevitate et diligentia curent.
45. Be divina peneta, statim, vel, ai Patribus potiua libuerit, vespere, fit
ingreaaus in Conclave. ClericUB Caeremoniarum capit Crucem Papalem. et
proeedit: quem Cardinalea sequuntur, Episcopi primum, de1nde Preabyterl,
poatremo Diaeon1 cum sui. cappi8 violaceis: Crucem praecedunt Fami1iarea
CardinaUum, et immediate Cantores Hymnum Verai OreGtor Spiri,.. cantan-
tes: post Cardinalea sequuntur Praelati, atque ita ordine proeedentea, Con-
clave ingrediuntur, et cum ad Cappellam pervenerlnt, CardinaUum Decanus
apud Altare dicit orationem DfItII qui oordG ft4eZium; qua finita, tum praesen8
quum etiam memoratae Constitutione8 « OommiBnm Nobil » de eivili Veto,
et Leoni. XIII « P1'fI6decNaore, N o,tri li» (praetermi88is U., que nonnisi rea
iam peraetas respiciunt) iterum leguntur; ae iusiurandum, iuxta superlu.
praeaeriptam fol'lll&Dl, ab omnibuB Ca.rdinalibua rursus emittitur. De1nde
Ce.rdln.alea post brevem sermonem babitum per Decanum, quo eo8 convenien-
, Pii IV Conat... /,. eUpradN -, § Il.
I Clem. XII ChilOll'... .AWftdo Il0l-, D. 18.
I PU IV Conat. .. /,. e1lgflftdiu, § 18; Clem. m Const... ~ offlcf""'-, • 13.

• Cfr. Curemonlale a.... xv.
671
tibua verbia ad electioniB negotium rite et recte peragendum horiatur, ad

ee11aa sorte inter eos distributaB divertunt.
Interim Oftlciales Conclavia et aJii in Conclavi serrlentes i1ll'llollleDta iuta
praescriptaa formulaa praestant coram Caeremoniarum Praefeeto velS. Col·
legii Secretario, ad rem deputatia a. Cardinali Camerario, coram quo antea li
a.b ipsia iusiurandum emittendum est. Pariter hac eadem die, qua fit iDgrwaI
in Conclave, Praelatus Pontificiae Domui praepositua et Marescallus ConcIa-
via luaiurandum emittere debent iuta statutas formulaa coram CardiDali De-
ea.no, praesentibua omnibua Ca.rdinalibua, idemque p!'llesta.nt Praelatl, quiblli
Conclavia custodia concl'editur.
46. Tandem, postquam ter, iuBBU Cardina.lis Decani, campanula. perIODIta
tuerit, exclusls omnlbua, qui in Conclavi remanere non debent, lpsum Concla"
intua et extra claudatur, et claves S. R. E. Camerario se Magistro Ceeraao-
niarum et Praelatia cuatodibua Conclavia iuxta solitum assignentur.
Deinde aceensia fanalibua, tres Cardinalea Capita OrdInum et Camera·
riua, una cum Maglstro Caeremoniarum latebraa et angulos ODlDes Conclaril
dillgenter perquirant, ne quia ex lis, qui esse in Conclavi prohlbentur, iJltu
remanserit. In Conclavi autem esse poasunt Familiarea Cardinalium et aIiI
Ollciales et Ministri Conclavia, qUOB superiua recensuimuS; omnlum auttm
iatorum Conclavistarum recognltlo fieri debet, ne quia inter illos forte alt eI
ila, qui in Conclavi esse non po88Unt: quae reoognitio ut certiua iat, lubeDtu
Conclavistae ODlDes intrare Cappellam, et postea singlllatlm recenaentar.
CAPDT IV.
De oltJUUt'fl OOflCltJw, GO tle ,eoreto ,~ itI iù OfImibu,
quae i. OOflCIa1Ji Ggutatur.
47. Electio Summi Pontific~ fieri debet in Conclavi, et eo clau80 1,lOb1ata

tamen nullitate electionia a Gregorio XV (vel allo quoviB decreto pontlldo)
hac de re atatuta.
48. Tenentur quoque Cardinales pro tempore deputati, per se vel per aJioI,
cellas Cardinalium et aJia C-onclavis loca. saepiu8 visitare et diligenter JII!"
quirere, ne Conclavia clausura uUo modo vio1etur. Et si quid tale dep"".
sum fuerit, auctores e Conclavi expellantur et gravibua poenia futuri Pori·
ficia arbitrio pleetantur I.
49. ClauBO Conclavi, nulli ad colloqulum cum Cardinalibu8 ve! aliiIlI
Conclavi partem habentibua admittantur, nisi praeaentlbus Praelatls, qui"
Conclavia custodia concreditur, et nisi voce et idiomate intelliglbUi loquatar.
Et si quia forte (quod absit) clam ipaum Conclave ingrediatur, omnl hODOftt
gradu, atque ollelo et beneficio ipso facto privatua existat I.
50. Volumua item ut epistolae, aut cuiusvis generis acripta, etiam typù
edita, tum ad eoa, qui in Conclavi aunt (non exceptia lpsia S. R. E. ~
Greg. X cap. 3 c Uhi perlcNINm _, § t tH 8*'.
I, 6 in SuL; Greg. XV Const. c..4"'"
PotriB., § 1.
I Pii IV ConRt. c In elig8ndl8., § 16-
• Greg. X cap. 8 c Uhl pericNlum., § l tH eIeot. I, 6 in SeltL; Pii IV Cooat. c l. eli-
gendiB., § 19.
DII • e
1iba8), ma pr
liDt, Bili pn.. .... et . . . . 8. Col.
t.ia e I)wderi ad - . . . faria sui, .mti ._n........
Set:nCarii, Ile . . . . ~
qai ad e_ad;'- o.daria depmati. --t, era-i -; . . . . j.~ w N u __
tur. A ........ _ _ _ _.jhe -terdiciIDa, _ e r t E ' ; _ .....-w-me ftl
periodicH stra o.daft aiUalltu. Qai ft!IQ c:c.tra feceriat, pa se~
m1lDieatioM. 1aaae . . . .0 ' . . . . . .t l.
5L Praea!ra, .ti ÌUl iii apra reIatia, tua pro 8. B. E. c.m;..u...
qaam pro o.darilltis, Ì1IJ'UIiU'Udi forada apre LL - . lIfMft pned.pi-
mua et maedp-_ wt ab ~ hl Cowelari puù!Ia . . . .tUa ~
religi"';-.,. _ har _ iù ,.-n.u, ...
ad ~ Rc-e-i P..ti8eia
pert:iDeaDt, et ÌIl iia qua iii o.dari~ 1M ÌIl Ioco eIedia.ia . .tu. m.e
quaeeamqae direr:te ftl iadirecte aeeretaa riol&re q.......Wll_ pobInat, llift
verba, 8iYe 8CI'iptay llift 1Iipa, aut aIia queri.s, 0IBIÙa rital'e et CMeI'e -m.o
tenentur a; ila ut lIaDe Iepm riolaD_ 0C0IDJIl1lDicatiODela ipeo fado iIIev-
rant, a qua, lIie1It ab aIia qDria et c:c.tra qaOlllibet ÌIl . . OoDIItibdioae ba·
poaita et irropta, . . iBh impoDellcl& et irropada poeaa euommuieatlo
~ a Ballo, De a Kaiori quidem PoeniteDtiario, eai1llllihet faealtatia ~
praeterqaam a Romano Poati8ee, Dilli in mortis articu1o, ahaolri poIIIIÙlt I.
52. 8peeialiter aatem, mb eiaadem ex~ollllll1mieatiOlÙ.8 poeaa, ~
prohibemu, De 8IIÌ8 Pamiliaribus BelI CoadaTistia Yel aIiia qaib1lllri8 ea po-
clant, qaae eenrt:iDiam direete Yel indireete respieiaDt, itemqae quae bi Car-
diDa1iam CoagreptioDibusllift ante ConclaTe siTe ipm d1ll'Ulte Ubitla ada
vel decreta 1liDt.
53. IJuJuper pnedpimus, pariter oDerata ipmram eoaacieDtIa, S. R. B.
cat"diDalibus ut aeeretmD buiUIIDodi aenetor etiam poat peraetam BOri PolI·
tUlei8 e1ectionem, neque ullo modo Ip81lDl riolari Ueeat. Dilli ab eodeIIl Pontl-
fiee pec1lliari8 ad boe faeultu aut expreaa diBpeD.tiO ~ f1Ierit. Qood
praeeeptum exteDdl volamus ad alioe ODlDeB, qui bi Conclari pa11:em bab1le-
nmt, si quid forte, bema Tel mala fide, de iis, quae bi Conclari gesta IliDt,
eognoveriDt.
CAPU'I' V.
De forwtG electioIIiI ••
M. Yane aequenti, post clausum praecedenti Doete Cone1aYe, ae poat
solitum campanulae 8ODam, COIlveDÌunt Cardinales iD eo praesentes, qui iDGr·
mitate BOB 8UDt impediti, induti snper vestem crocea aut WIOIfRta riolaeea
(quibus vestlbus uti debeDt quandoeumque aliquid eollegialiter agendum est),
ad designatum 8acellum, et ibi celebrata consueta Missa, et faeta Cardina-
lium CommUDione, Be postea recitato Bymno Veft.i O.-eator 8piritv. eum ora·
tione de Spiritu 8a.neto, statim ad negotium eleetioms procedere debeDt, quod
quidem uno tantum ex tribus, qui iDlra exponuntul", modls mve formis pera-
gendum est, aUoquiD electio Bullitatis vitio wbiar.et.
I Greg. X cap. 3 • lJbj pericIIl.... _, • 1 dfJ el«:I. l, 6 in Sul.; Pii IV Const•• IfI eli-
lIendill -, • mi Qem. XII Conat. • Apo6Iolalu offlci..". -, I u.
• Greg. xv Conat. .~, PoIN -, § m.
• Greg. xv Conat•• " " . " . PGIrW -, • 19.
•
COtlu ,.n.
Cfr. Caeremonlale Greg. XV.
OallOllkt.
Il
Codu l,,,,,. Canonicf
55. Primus modus est, qui quasi per inspiration6m voca.tur, quando 1Ci-
licet omnes Cardinales, quasi a1II&ti Spiritu Sancto, aJiquem nnanjmiter et
viva voce Summum Pontitlcem proclamant; circa' quem mqdum infraacripta
notando. sunto
Primum, haec forma electionis adhiberi potest solum in Conclavi, et eo
clauso. Secundo, debet fieri electio secundum hanc formam ab omnibus et
singulis Cardinalibus in Conclavi praesentibus, etiam ils, qui ob infirmitatem
in cellis detinentur. Tertio, communiter, et nemine eorum dissentiente. Qua.rto.
nullo praecedente de persona speciali tractatu, per verbum « eligo » intelligi-
bile ,'oce prolatum, aut scripto expressum, si voce non possit proferri. Exem-
pium autem huius, potest esse huiusmodi. ~i quis e Patribus, elauso Conclavi.
nullo, ut praefertur, praecedente speciali tractatu, dieeret: BeverendiSBimi
Domini, perspecta singulari virtute et probitate Reverendissimi D. N., iudica-
rem illum eligeudum esse in Summum Pontificem, et ex nune ego ipsum eligo
in Papam. ,Deinde hoc audito, si ceteri Patres, nemine excepto, sequentes
primi sententiam eodem verbo « eligo » intelligibili voee prolato, aut Bi BOB
potef;t, in scriptis expresso, eumdem N., de quo nullua speeialis traetatus
praecessit, communiter eligerent, ipse N. esset canonice electua et veru.s Papa
secundum hanc elcctionis formam, quae dicitur per inspiratiOf&em.
56. Secundus modus est per compromisBum .. quando scilieet ~
ad electionenl per hanc formam seu viam procedere volentes, committemrt
aliquibus ex Patribus eligendi potestatem, ut vice omnium Ecelesiae Catho-
licae provideant de Pastore, cuius formae praxis debet esse huiusmodi. Primo
omnes et singuli Cardinales in Conclavi clauso praesentes, nemine eorum di&-
sentiente, in aliquos ex Patribus (i. e. in tres vel quinque vel aeptem, nOB ili
minorem vel maiorem numerum) compromissum faciunt, exempli gratia m
hanc formam: « In nomine Domini Amen. Anno etc. mense etc. die etc. NOI
Episcopi, Presbyteri et Diaconi S. R. E. Cardinales omnes et singoli in Con-
cIavi existentes, videlicet N. N. (et aingillatim omnes nom~entur Ca~l
elegimus, et eligimus per viam procedere compromh~si, et unanimiter et COD-
corditer, nemine discrepante, eligimus eompromissarios N. N. et N. Cardi-
nales etc., quibus damus plenariam facultatem et potestatem provideDdi
S. R. E. de Pastore·sub hac forma videlicet». (Hie neeesae erit, ut Cardina1tl
Compromittentes exprimant modum et formam, secundum quam Comp1'OllÒ8-
sarii debent eligere, et secundum quam electus debet censeri verna et legitimUII
Papa" ut puta si electi Rint tres Compromissarii, deelarandum est aD ad hor
ut electio sit valida, priU8 proponere debeant Sacro Collegio personam ab ipis I
nominandam ad Pontificatum, an vero absolute debeant eleetlonem perapre; ,
a,n omnes tres debennt. convenire in unam personami an vero sufBcia~ qaod ,
duo in unam concordent, ~t an debennt nominare aUquem de Collegio, te!
etinm aliquem extra Collegium, et aUa bis similla). Bis autem, vel allis siml-
libus expressis, addi compromi880 debet temp\18, ad quod usque volnnt Car-
dinales potestatem Compromisssrios babere eligendi, et postea subiungmatnr
hnec verba: « Et promittimus nOlI ilJum pro Romano Pontitlce habituros, q1IfII
DD. Compromissarii 8ecundum formam praedictam duxerint eligendum a, TeI
aUa ad fonnam Compromissariis praescriptam accommodata.
Secundo, completo huiusmodi mandato, Compromissarii ad partem ÌII
675
aliquo 1000 sepa.ra·to et Cl&U80 se conferunt, et de electione facienda traeta.nt,

et debet inter eoa Rraemitti proteata.tio, quod per quamcumque prol&tionem
verborum auum dare consenaum non intelligunt, nisi in acriptia illum expresse
ponant. Et haee proteatatio neeeaaarla est inter CompromiBBarioa, ut verbia
huma.nia et reverentialibuB inter se, Bine praeiudicio, uti poasint.
Tertio, faeta per Compromiaariol eleetione aecundum formam eia prae-
acriptam, et in Conclavi promulgata, eleetua per h~uamodi viam compro-
miIfBi, est canonicua et verna Papa.
57. Tertiua et ordinariua modus, &eu forma eleetionis Romani Pontificia
est, quae vocatur per ,onlti"ium. Qua in re pIenissime eonfirmamus et rena-
vamuslegem iam a Praedeeessoribus Nostris sapienter inductam ac per piura
deinde saeeula sempel" religiosissime Benatam, qua nempe statutum est ut ille
tantummodo Romanus Pontifex habendus Bit, in quem duae saltem ex tribus
partibua Cardinalium In Conclavi praesentium per Beereta sehedularum auf-
fragia eonvenerint l .
NumeruB autem auftragiorum duarum ex tribus partibus Cardinalium in
Conclavi praesentium, ut eleetio per viam scrutinil valida Bit, ita est CeIl8eIl-
dU8 ut in duabuB tertiiB partibua sutrragium eleeti non numeretur, nee quls-
quam, Bive scrutinii Bive eompromissi via procedatur, seipsum eligere, BeU
suffragium sibi dare ullatenuB poaBit: eleeti tamen persona, si in Conclavi sit,
debeat in numerum Cardinalium computari '.
58. Serutinii autem ritUB eontinet tres actiones: a.Iteram, quae ante,cru-
timum, alteram, qua e ,crutimum, et tertiam, quae po,t,cruti"ium appellari
pot.est.
59. A"te,cruti"U actus sunt quinque, vide1ieet: praeparatio scheduIa-
rum; extraetio Scrutatorum, Deputatorum pro votis infirmorum et Reeogni-
torum per 80rtemj scriptio sehedularum; earum complicati o; obslgnatio ea~
rumdem.
60. Schedularum praeparatio et distributio ad Magistros Caeremoniarum
pertinet, qui eas impres88s, ubi fieri poterit, alioquin UuiUB manu scriptas
8eCundum formam inferiul deseribendam accipient, et singulis Cardinalibus
saltem duaa vel treB distribuent.
61. Forma. autem sehedulae, quoad eius figuram attinet, erit altera parte
longior, hoe est piusionga, quam lata.. Circa ea vero, quae in eisdem sehedulis
contenta sunt, in anteriori eius parte, quae brevitatis gratia facies nomlnari
potest, tria eomprehendi debent. Primo in superiori parte seeundum elus lati-
tudinem, duo haee verba Eso Card. cum ta.nta. ad invieem distantia ut inter
ipsa, nomen proprium Cardinalis eligentis scribi possit, et paulo inferius bina
signa, pa.norom hemiciclorum inst&.r confeeta, ad Iaea sigillorum indicanda.
Secundo, in medio continere debet haee verba.:
EUp ID SUlDIDum PODtlleem RnereDdlsslmum Doml_um meum D. Cardi-
aalem ••••••
Tertio, in parte inferiori, a1ia bina signa, uti supra hemlcic10rum inatar
confecta, ad loea Bigillorum similiter demonstranda.
l Alex. m in Concil. Later. cap. 6 «I..lM de tritatlda,., tH elecl. 1. 6; Greg. XV CODst.
c~PahV".,1.
• Gres. XV Co1l8t. «AeI6rK. Patria,., § I.
676
In exterlori autem parte aehedularum, quae tergum nominari potelt, duo

sunt imprimendi limbi ex Ulis, quos ad ornatum Ubrorum impre&801'81 adhi·
bent, et vulgari vocabulo fregi nuncupant, quorum primum circa. sui medie
continet hoc verbum, Nomea. impressum secundum longitudinem ipsiua limIi;
aolterum vero continet hoc verbum, 81pa, similiter impressum, ut praecedeu.
Bi autem limbi excogitati sunt ad obseurandum diaphanum pagiDaram••
aeilicet ad lumen, nomina et signa eligentium conspici possint; ubi vero ili·
pre8BOris copia non fuerit, limborum defectus lineis suppleri poterit. 8ed haer
lent elariora per infra positas figuras aehedularum.
677
EXEKPLUK FAOIEI
Bchedulae aerutinil.
Ego ............................................. Card. ..................................................
• . • • • • • . • • • • . • • • • • (loctc8 pritIICI' "HcoIIrrae)
. . . . . . . . . . . . . . . . . (Ioou B8CMtIdae ~ae)
u u
Eligo in Summum Pontiflcem R. D.
meum D. Card. ................:...... _...................................................
. . ,. . . . . .
678
EXEHPLUH TERGI
Schedulae scl'Otinii.
Digitized by Coos le
679
62. Secundus actus antescrutinii est extraetio Scrutatorum, Deputato-

rum. pro votis infirmorum, et Recognitorum: quae extraetio, antequam ad
acrutinium procedatur, sorte facienda est, hoc modo. In uno saooulo, aut vase,
publice ponantur tot sehedulae, vel si magia placet, spherulae ligneae palam
numeratae, quot sunt CardinaJes praesentes in Conclavi, eum eorum nomini·
bua: deinde per ultimum Diaconum extrahantur primo Serutatores tl'es,
postea. tres Deputati pro votis infirmorum, qui brevitatis gratia. Infirmarii ap·
pellari possunt, ac tandem Recognitores, de quorum omnium officio infenu8
suo loco seribetur. Quod si in extractione Scrutatorum, Infirmariorum et Re·
cognitorum, extracti fuennt Cardinales, qui ob infirmitatem aliudve impedi.
mentum muneribus praedictis satisfacere non possint, alii non impediti, 1000
iIlorum, extrahantur. Peracta vero extractione, sehedulae, seu spherulae
eorum, qui extraeti fuernnt, in saceulum, seu in vas iterum eoniieiantur.
63. Tertiua actua anteserutinii est schedularum scriptio, quae ab uno·
quoque Cardinali fiet hoc modo. Primo in superiori parte, in spatio inter
verba EIO Card. scribet proprium nomen; deinde in secunda parte nomen illius,
quem eligit, charactere tamen, quantum fieri potest, alterato, ne manus seri·
bentia cognosci possit; et caveat ne plura nomina in schedula scribat; quia
su1fragium esset nullum. In tertia vero parte signa, videlicet numerum ali-
quem, et dictum aliquod Scripturae seu verbum, aut aliquid huiusmodi, ut
in exemplo pro faelliori intelligentia oclllis subiecto, videre est.
EXElfPLUK
Schedulae aerutinii scr1ptae.
Ego Bonifacius Card. Caietanus.
• • . . • • • . . . . • . . . • • . (loeu,.. ...... ~J
• • . . . . . . . . . . . . . . . (Iootu.ecNIICIae pUcraI-.r_J.
Eligo in Summum Pontiflcem R. D.
meum D. Card. Baronium.
••••••••••••••••• (loow~~)
• . . . • . . . • • . • (locu priwIoe p1........)
18. Gloria in excelsis Deo.
681
M. Quartua actos anteacrutinil est schedu)arum complicatio, quae ut

expeditiu8 peragi a Cardinalibu8 valeat, poterit a Oaeremoniarum Hagistris,
cum eu praeparant, 8eri in hune, qui sequitur modum. Binae fient pllca,turae
ex utraque parte euiusque schedulae, ita ut nomen eligentis et signa eum fu~
riDt seripta, maneant tecta ex utraque parte a limbie; deinde quod reliquum
est ita complicetur ut sehedula fere ad latitudinem pollici8 redigatur, prout
ex complicata schedula. quae hie exempli gratta ponito1'i, conspici potest.
I
EXEHPLUH
Sehedulae plleatae.
Eligo in Summum Pontificem R. D.

• . • (100148 tdtimae plicaturae)
meum D. Card. Baronium.
Signa.
Ceterum Hagistri Caeremoniarum scheduta8, non complicatas ut supra,

&ed explleatas, CardinaJibu8 distribuent, et Cardinales easdem, postquam ut
aupra ecripserint, compUcabunt iuta pllcatura8 a Hagistri8 Caeremoniarum
parata&.
Beeretarius autem S. Collegii et Magistri Caeremouiarum debent ab aula
diseedere, antequam Cardinales nomen ellgendi in schedulis seribere eoepe-
rint, ita ut tempore scrutinii Cardinales soli in Cappella remaneant.
POl'1"O, post eorum egressum ex aula, ultimi Cardinalis ordinis Diacono-
rom erit ostium Cappellae claudere: ac generatim ipsum, quotiescumque opus
tuerit, aperire et c1audel'le, exempll gratia, quum Cardinales In8rmarii ad
vota in8rmorum, colligenda pergunt ae postea quum ad Cappellam redeunt,
ve1 ob quameumque aliam neeessitatem.
65. Quinto8 et postremu8 aetu8 antescrutlnU est schedularum obsignatio,
guae ab unoquoque Card1.nali facienda erit in tergo-echedularum cum cera
rubra et algillo ad hoe parato. Porro sigillum non debet esse solltum Cardi-
Dalla, sed allud, et secrete ha.bitum, et ita simplex ut facile notari possit,
veluti si in sigillo scuIpa.ntur aut tres numeri, aut tres litterae et numeri, ve!
una tantum imago.
Haec de anteserutinio sufficiant; ceterum, quod attinl!t ad Cardinalea in-
firm08, aut aliter impeditos, inferius suo Ioco dicetur.
66. Sequitur secunda actio, quae nomine 8Ct'Utimi appellata fuiL Octo
sunt huiua actionis actus, videlieet: delatio schedulae, iuramenti praeatatio,
positio schedulae in calieem, schedularum mixtio, earum numeratio, scrutinii
publicatio, schedularum in filum insertio, earum depositio seorsum.
67. Delatio schedulae, et duo sequentes actus, qui melius simul de..ri-
buntur ob eoruÌn eonnexionem, hoc modo fient. Quilibet Cardinalis propriam
schedulam, postquam illam scripserit, obsignaverit et eomplicaverit, duobu
primis digitis sumet, ae elevata manu palam deferet ad Altare, penes quod
stant Scrutatores, et in q~o est ealix magnus ad recipiendas schedulas pa-
ratus et patena coopertus; ibique genuflectens, aliquantulum orabit: deiude
surgens, alta et intelligibili voce, iurabit in hane fonnam, quae in tabella
super Altari posita descripta. habetur:
Testor Chrlstum DomlDum, qui Dle ludleaturus est, me eUpre, ,.e. ...
euudum Deum ludleo eli,. dehere.
Post haec scbedulam in patenam ponet, et per patenam mlttet in calieem;
quo facto inclinabit se ad Altare, et ad suum locum revertetur.
68. Haec servanda erunt si Cardinalis ad Altare pergere pOBBit; nam lÌ
ob infirmam valetudinem non possit, et praesens in Cappella sit, ultlmu. &n-
tator ad eum aecedet; et Cardinalis infirmus, postquam schedulam in 1000 BUO
secrete, ut sopra dictum est, confecerif, praevio iuramento praedieto, ipl!8Dl
obsiguatam et compUcatam eldem Serutatori tradet, qui eam palam deleftt
ad Altare, et sine oratione et iuramento in patenam ponet,et per eam in ca-
Rcem mittet.
69. Si vero aUgui Cardinales infirmi sint in suis celUs, tree Cardinale!
Infirmarii, ut sopra extracti, ad eos aecedent cum rapsula altitudine unius
palmi, in culus superiori parte sit rima, seu foramen, eiuB magnitudinis, at
per illud schedula complicata poasit per suam latitudinem intus capaulam
transmitti; quam capsulam antequam Serutatores Infirmariis tradant, palam
aperient, ut ceteri Cardiuales pomnt eam inanem et vacuam conspicere.
deinde claudent, et clavem ponent soper Altare; deinde Infinnarii com capsula
clauM, et cum parvo disco sufftcientes schedulas eontinentes, ad unumquem-
que eorum aecedent; et in firmi aeceptas ex disco schedulas secrete seribeut.
obsiguabunt et complicabunt, et praevio iam dicto iuramento in capsulam per
rima·m mittenti quod si infirmi scribere non possint, sive aUquie ex tribus Car-
dinalibus Infirmariis, sive alius ex ordine tamen clericali, eorum arbitrio de-
ligendus, praestito de secreto servando in manibus Infirmariorum iuramento.
praedicta faciet: atque bi advertere debent quod non solum iuramenti vineule
tenentur servare secretum, sed etiam in excommunicationem latae sententiae.
si contrafecerint, incurrent. His peractis, Infirmarii ad Cappellam reverteDtar
eum capsula, quam Serutatores aperient, et sehedulae in ea eontentas pa1am
numerabunt: et tot repertas, qoot sunt infirmi, ponent Bingillatim in pate-
nam, et per patenam simul omnes in calicem.
Ne autem nimis in longum protrahatur scrutlnli actio, Infirmarii pot~-
683
runt proprias sehedulas post Decanum conficere et in calicem ponere, deinde

dum ceteri Cardinales serutinium agunt, ad infirmoa pergere ad accipienda
eorum su1fragia eo modo, quo pronme ante dictum est.
70. Quartus actus serutinii est sehedularmn permixtio, quae fiet per pri-
mum Scrutatorem, caliee in quo ipsae sehedulae poaitae fuerunt, patena 000-
perlo, pluries agitat.o.
71. Quintus aetus est numeratio schedularum, quae palam fiet per ulti-
mum Serutatorem, capiendo singillatim unamquamque sehedulam ex calice.
eamque ponendo in allum, qui ad hoc paratu8 sit, calicem vacuum. Quod si
numerus schedularum non respondeat numero Cardinalium, omnes combu·
rendae sunt, et iterum, idest secunda vice, ad suffragia statim est devenien-
dum. Si vero numerus schedularum numero Cardinalium respondeat, prose-
quendi sunt aIii actus scrutinii.
72_ Sextus actus est publicatio scrutinii, quae per Scrutatores, qui sedent
ad mensam ante Altare positam, fiet hoc modo. Primu8 Scrutator accipiet
unam sehedulam, eamque intactis sigillis explicabit, et viso in ea sehedulQ.
electi nomine, eam tradet secundo Scrutatori, qui pariter, eodem electi no-
mine perspecto, eamdem tradet tertio, qui illam alta et intelligibili voce per-
leget, ut omnes Cardinales praesentes notare possint sutrragium iu folio im-
presso, quod penes se habebunt cum nominibus omnium Cardinalium: notabit
autem luna nomen Cardinalis ex sehedula recitati. Idem faclendum erit de
ceteris schedulis in calice positis, usque ad ultima·m. Quod si in scrutinii pu-
6licatione inveniant Scrutatorea duas sehedulas ita complicatas ut ab uno
tantum datas fuisae appareat, Bi quidem unus et idem in utraque electus fuerit,
8CheduIae praedictae habebuntur et notabuntur pro uno sntrragio, si vero
diversi fuerint nominati, neutrum suffragium validum erit; serutinium tameJi
neutro casu vitiatur_ Ceterum suffragia praedicta, finita serutinii publica-
tione, a Scrutatoribus iuxta nomina Cardinalium, qui ea obtinuerunt, in unam
8UDlmlQll redigentur, vel in separato folio notabuntur, hoc modo: Reverm-
duri"",,, D. Cardinalis A.. Aabet llUffragio. 20, et Revermdi8rimu8 D. Oardi-
fIGlis B Aabet '"lJrogia 15, et sic de aIiis; quod fit ne Cardinales, cum opus est,
cogantur semper numerare sutrragia, quae iuxta nomina Cardinalium notarunt.
73. Septimus actus serutinii est schedularum in filom insertio, quae ut sehe-
dulae ipsae caotills eonservari possint excogitata fuit. H~ autem insertio fiet
per ultimum Scrutatorem, inserendo schedulam unamquamque, postquam eam
perlegerit, &cu cum filo ad hunc effectum parato, in loco, ubi est verbum EII«o.
74:. Octavus et postremu8 scrutinii actus est depositio schedularum 8001'-
8UID, quae similiter fiet per ultimum Scrutatorem, qui, finita insemone omnium
achedularom in filum, capita fili nodo iunget, et schedulas omnes ita colligatas
in alium calicem vacuum,. vel in mensa seorsum ponet.
75. Sequitur tema et postrema actio, quae p08t8crutinium appellata fuit,
euiul aetul tres sunt, viaelicet: numeratio 8uttragiorum, eorum recognitio, et
achedula,rum eombustio.
Primu8 itaque nctus est numeratio suffragiorum, quae l1et per Scrutatorea
sempe1', sive ReCuta sit electio, sive non: et si quidem secuta non ait electio,
ut eciatur, quod in eo gerutinio non habetu1' Papa; si vero secuta sit, ut
conatet de cnnoni('.a Pontificis electione. Fiet autem haec numeratio suffraglo-
rum hoc modo. Scrutatorea in unam Immm&Dl red1gent su«ragia, quae quilibet
nominatuB in Pontiflcem obtinuit et Bi invenerint nullum ex DOmiDatiB ad d. .
tertias p~8 sujfragiorum pervenisse, non habetur Papa in ilio scrutiniO; lÌ
vero invenerint a.liquem ex nominatis duaB ta.ntum partes 8utlragiorom obU·
nuisse, aperient electl BChedulam (quam ex sigilliB et signia ab iplO electo hoc
in casu manifestandiB cogIlOBCellt), etiam iD ea parte, in qua est nomen elipn.
tia; et Bi quidem ex ea appa.ruerit electum aIii suJ!ragatum fui888, electio eiUl
erit caDOnica; Bi vero constiterit Bibi suffragium dedisae, eiu8 eleetio nulla erit
ob defectum umUB suJfragli.
Secundu8 actU8 postscrutinii est reeognitio, quae per Beeognitorea, Bift
secuta Bit electio, Bive Don, ftet inspiciendo tam achedu1aB scrutinii, quam 8111·
fragiorum annotationeB factas per ScrutatoreB, ut per huiusmodi recognitio-
nem constare pOBsit aD 8erutatores sincere et ftdeliter muneri BUO satisfeceriDt.
TertiUB, et pOBtremUB actUB postscrutinii est eombustio omniUJD &ehedu·
larum, quae semper et palam per Scrutatores, adiUvantibuB Magistria Caen-
moniarum, ftet, ae statim postreeognit1oDem, Bive electio Bit BeCuta, Bi" DOD.
Si tamen secundum scrutlnium, i1lIta ea quae inferiUB praeseribentur, pera-
gendum Bit, tunc combustio achedularum primi BCrutlnii nonniBi in fiDe una
cum scheduliB secundi scrutinii faeieDda erit.
76. In Praedecessorum Nostrorum. ae praecipue Gregoril XV, OoIlatlta·
tiOnibuB, ad expeditiorem electionem habendam statutum fuerat ut, acratbdo
pubUcato, Bi electio per eoniellBum duarum pa.rtlum in eo faeta non tuerit,
statlm antequam ad aUOI aetuB deveniretur, Oardinales poasent, semel in quo-
libet scrutinio, accedere alieni ex WiB, qui in eodem scrutinio JJaltela UD1IDl
suftragillm validum obtinui88eDt, "dummodO il non esaet, qQi ab ipaomet ~.
dinali fuerat in scrutinio nominatuB. Cum tamen huiusmodi forma fICC8aU
non parum eBBet ad exéquendum dimei1iB, praeaertim quoad ea, quaa dedu·
larum inspectionem, aperitionem et eollationem speetabant, Noa et huie iD·
commodo occurrere et nibilominuB optata e electioniB aceeleraUoni nullimode
oftlcere cupientes, statuimU8 ae praeseri))imuB ut loco ipaiUB aeeeaBtl8, semeI
tam mane quam vespere, post eompletum ium huc uaque -.xposita seraUnium,
id quidem in eo secuta non Bit electio, Cardinales statim ad novum seraUnium
peragendum procedere debeant, in quo rursuB suffragla" 81Ia ferant, Ha, quae
in primo scr.utinio lata sunt, minime computatiB. Volumus autem ut in boe
secundo scrutinio ildem ac in primo rituB aerventur, ita tamen ut OarcHnalea
non tenea.ntur novum emlttere iusiurandum, neque noVOB eligere Serotatol'el,
Inftrmari08 et RecognitoreB, &ed quae in primo SCl"Utinio quoad baec praeatlta
sunt, sine renovatione valeant etiam pro secundo.
77. Et haec omnia, quae de scrutinii ritlbuB 81Int expoalta, aervanda enmt
diligenter a Cardinalibu8 in omnibuB serutinii8, quae singulfa dlebua peracl
debent mane post 80litam Mi888ID., et Hymnum V. . O,...tor Splritw e1IIII
oratione de Spiritu Saneto, et prima quidem. tantmn die post CardlnaliUII
sueram peractam Communionem; et post meridiem hora opportuna, pariter
post Hymnum Voni Oreator Spirit., et oratioDem de Spiritu Saneto '.
78. Quod Bi electio aliter celebrata fuerit, quam in ,crwtlAlo per aeenta
achedularum 8uftragia duarum ex tribua partlbUB Cardinalium In Conelari
l Greg. XV Conat... A,IenI' Pa,n.. , 117.
praeaentium, electi su1fragio nOI1 computato; vel per viam oompromilri ab
omnibua Cardinalibua almlliter in Conclavi praeaentibua, nemine diseentiente,
initi et ita ut nemo se1paum elegerit; vel quaal per iupiratwtaem, nullo prae-
cedente de persona apeciali tractatu, on\niom pariter Cardinallum praesentiom
in Conclavi, communiter, nemine ltidem di88entlente, per verbum « eligo. in-
telligibili voce prolatum aut scripto, si 'voce non potuerit, expl'e8B1lDl; nulla alt
et invalida eo ipso absque ulla declaratione, et ita electo nullum iU8 tribuat l.
CAl'U't VI.
De iii, qtuJ6 "","fida wl "Uaflda IUtat ifl electiOfl6 Romafli POfItijloi8.
79. Simonlae crimen, 1;am divino quam humano ture detestabile, in eleo
ctione Romani Pontificia omnlno sicut reprobatum esse constat, ita et NOI
reprobamu8 atque damnamua I, hulusque crlminla reoa poena excommunlca-
tlonis latae sententiae innodamus; 8'Dblata tamen irritatione electionis .p.mG-
niacae, quam Deua avertat, a Iulio II (vel alio qualicumque decreto pontificio)
atatuta, ut praetenus amputetur impugnandl valorem electionia Romani
Pontificia.
SO. ltem aub excommunicationia poena prohibemU8 ne quls, etiamsi Car-
dinalatu8 honore fulgeat, vivente Romano Pontiflce et eo inconsulto, tractare
de ipsiua Successorls electione, aut aliquod suifragium pollicerl, vel hac de
causa privatia conventiculia factis aliquid deliberare et decernere praesumat I.
81. Quae autem in memorata Nostra Constitutlone «Oommi8nm NobiB-.
de civili Veto seu l!J;r;oltlrit:G, uti vacant, in electione Summi Pontiflcls edlxl·
mus et sanximus, hic omnl ex parte atque integre renovàntes, conflrmata. esae
volumn8. Quamobrem iterom in virtute sanctae obedientiae, sub lntermina·
tione divini iudicU et poena excommunicationis latae sententiae, omnes et
slngul08 S. R. E. Cardinales, tam praesentes quam futuros, pariterque Secre·
tarium S. Collegii Cardinalium aliosque omnes in Conclavi partem habentes,
prohibemus ne, quovis praetextu, a quavis civili potestate munU8 reclpiant
Veto sive Il;r;oIUBit1am, etiam sub forma simplicis deslderU, proponendi.
ipsumve hoc Veto, qualibet ratione sibi eognitum, patefaeiant sive universo
Oardinalium' Collegio simul congregato Rive singulis purpUTatis Patribus, slve
scripto, slve ore, sive directo ac proxime, sive oblique ae per alios, sive ante
Conclave slve lpso perdurante. Quam prohibitionem extendi volumus ad omnes
interventus, intereesBlone8 aliosque modos quoslibet, qui bus lalcae potestates
cuiuslibet gradua et ordinis voluerint sese in Pontificia electione immiscere.
82. Cardinales praet.erea abstineant ab omnibus pactionibus, conventioni·
bus, p1"Omissionibus aliisque quibuscumque obllgationibu8, quibu8 adBtringl
posslnt ad suftragium alieui vel aliquibus dandum vel non dandum; guae omnia
et singula, si de facto interveueriut, etiam iU1'8mento adiecto, nulla et irrita,
nefJue ad eorum observantlam quemquam teneri decernimus, et contra faeientes
I Oreg. XV Const. c .Aetenll Pa'riB _. § 19.
• lulli U Const. co..". fam dltMeo _, XIX tal. Febr. 11'lOO.

• Symmachus Papa In Synod. Rom. c. I D. 79; Pauli IV Const. co..". B6CUnd" ... Apo-
.wl"". -, xm tal. lanuar. 1668.
686
ex nunc excommunicationis poena innodamus. Tractatus tamen pro eleetione

ha.bendos, Sede vacante, vetare non intelligimus 1.
83. Pariter interdiclmus ne Cardinales, antequam ad eleetionem deve-
niant, ca.pitula. conficiant, seu quaedam communi consensu statuant, ad quo-
rum observantiam sese adstringant, si ad Pontifica.tum assuma.ntur; quae item.
si de facto intervenerint, etiam iuramento adiecto, nulla et irrita deela-
ramus 2.
84. Iisdem denique, quibus Decessores Nostri, vocibUB, S. R. E. Cardi·
nales vehementer hortamur ut in eligendo Pontifice, nulla. propensione animi
vel aversione ducti, Dollius inclinati gratia aut obseqoio, non intercessione ill
saeculo potentium, non vi vel metu vel a-ura populari moti, &ed unice Dei glo-
riam et Ecclesiae bonum prae oculis habentes, in eum sua vota conferant, quem
universali Ecclesiae froctuose otiliterque gubernandae prae ceterla idoneum
in Domino iudicaverint a.
85. Cum vero fideles non tam humanae industriae subsidiis, etsi 8Ollicitae.
inniti debeant, quam in humilis devotaeque orationis inst8ntia sperare, baie
adiicimus sanctioni, ut in omnibu8 civitatibua, eeterisqlle IOOs saltem inIi·
gnioribus, uhi primum de Pontificis obitu nuncium pervenerit, a Clero et po-
pulo, 80lemnibus pro eo exsequiis celebrati s, Iilingulis diebus (donec RoDUlDlt
Ecclesiae de suo Pastore fuerit provisum) humilea assiduaeque l'reces fondu·
tur ad Dominum, ut Ipse, qui concordiam facit in sublimibus suia, sie eflidat
eommdem Cardinallum corda in ellgendo concordia, ut provisio celeria, UDl-
nimia et utilia (prout animarum salua exigit, et totius orbis requirit utilitUI
ex ipsorom unanimitate sequatur. Et ne !am salubre praesentis sanctioMs
edictum, ignol'antiae negligi praetextu contingat, praecipimUB ut Patriarehle.
Archiepiscopi, Episcopi et alli Eeclesiarom Praelati, ceterique, quibus ofticium
est enuntiare verbum Dei, Clel'Um et populum, propter hoe specialiter be
quentius congl'egand08, in suis sermonibus ad supplieum precum sufrragia pro
celeri et felici exitu tanti negotii frequentanda solerter excitent, et ipsi.8 eadem
auctol'itate non solum orationum frequentiam, sed observantiam (prout dr-
cumstantiae pensandae suaserint) ieiuniol'Um hortentur '.
86. Electum-vero haeredem et Successorem Nostl'Um,rogamus, ne muneriJ
a.rduitate deterritus ab eodem subeundo se retrahat, at potiua divinae n)lu·
tatia consilio humiJiter se subiiciat: nam Deua qui impouit onua, maDum
etiam Ipse supponet~ ne et ferendo sit impar; ia enim qui oneria est audor.
Ipse est administ1'8tionis adiutor; et ne sub magnitudine gratiae su~umbet
infirmua, dabit virtutem qui contulit dignitatem '.
t Oreg. X cap. 3 c UW perlcNlu", ., § " de eNd. I, 8 in Sext.; Pii IV Conat. «1" eli-
lIettdi, IO, § !S; Oreg. XV Conat. c .Aetena. Patril IO, § 18.

I Pii IV Conato c In eliflettdi, IO, § 3; Oreg. XV Conat. c .Aetenai Patria IO, § 18.
I Oreg. X cap. 3 c UW periculu", IO, § 'de elece. I, 8 In Sext.; Pii IV Conat. c I. fii.
lIendii _, § !S; Greg. XV Conat. c .Aetem' Patri, IO, § 13; Clem. XII Conat. «.AJIOIfolcIII'I
offlciu", IO, § 5; Pii IX Const. c LiceI fHW .Apo,tolical_, VI Idus Septembr. 187'; LeoDis XDI
Const. c Praedece"or61 No,tri IO; Pii X Const. c eom",iI...... N0W8 IO.
• Ort'g. X cap. 3 c Vb. periculu", IO, § 5, tU elecI. I, 8 in Sut.
I Leonis Xlii Const. c Praedecel,ore, No"ri •.
687
CAPUT VII.
De acoeptatioM et proclamatioM eZectioni8,
neo non d" COf&8ecnJtione et ooronatio-ne mwi PontiftoiB.
87. Post electionem canonice factam consensus electi per Cardinalem De·
canum nomine totius S. Collegii requiratur l.
88. Hoc conseI18U praestito intra terminom, quatenus OpliS sit, prudenti
arbitrio Cardinaliom per maiorem votorom nomerum determinandum, illicQ
electus est verns Papa, atqùe adu ~lenam absolutamque iurisdictionem supra
totum orbem acquirit et exercere poteste Binc, si quis litteras super negotiis
quibuscumque confectas, quo.e a Romano Pontifice ante coronationem suam
emana\'erint, audeat impugnare, excommunicationis sententia innodamus I.
89. Deinde populo expectanti novus Romanus Pontifex a Priore Diaco·
norum publicatur a.
90. Quod si electus nondum sit Presbyter vel Episcopus, a Decano Col·
legii Cardinaliom ordinabitur et consecra.bitur •. •
91. Tandem per Decanum Cardinalem Diaconum coronatur '.
Haec igitur, tota rei causa graviter considerata, atque etiam Decessornm
Nostrornm exemp1is permoti, statuimus et praescribimus, decernentes pra... ·
sentes has Litteras et in eis contenta quaecumque, etiam ex eo quod quilibet
in praemissis ius vel interesse habentes, vel habere praetendentes quomodo·
libet illis non consenserint, nec ad ea vocati sive auditi fuerint, aut ex qui·
buslibet allis CRusis, impugnari minime posse, &ed ealldem semper ae perpetuo
firmas, validas et efticaces existere et fore, suosque plenarios et integros effe·
etus sortiri et obtinere, ac iis ad quos spectat et pro tempore spectabit suffra·
gari, et ab eis respective et inviolabiliter observari debere, ae irritum et inane.
si seeus super his a quocumque, quavis auctoritate, seienter vel ignoranter,
contigerit attentari.
VolumuH etiam Nostras has Litteras legi coram omnibus in .primis Con·
gregationibus post ohitum Pontificis habéri. solitis, ut supra (n. 11, a); rnnus
post ingressum in C~nclave, ut supra (n. (5); item cum quis ad purpurae hono·
rem fuerit evectus, interposito sacramento de religiose retinendis iis, quae in
praesenti Constitutione decreta sunto
Non obstantibus, quatenus opus sit, per Romanos Pontifiees Praedeees·
sores Nostros editis Constitutionibus et ordinationibus Apostolieis, quas omnes
et singulas abrogatas, ut supra, declaramus, ceteriaque etiam individua ae
specialissima mentione et derogatione dignia eontrariis quibuseumque.
Nulli ergo hominum liceat hane paginam Nostrae constitutionia, ordina-
tionis, abrogationis, mandati, innodationis, admonitionis, inhibitionis, prae·
eepti, voluntatis inft1ngere, vel ei ausu temerario contrai re. Si quis autem hoc
l Caeremoniale Rom., lib. I, tu, I, De Conclavi ee Elecl;one Papac, § M.
• Clem. V, cap. 4., de Il,,,.t. ezeomm., V, 10 In Extrang. comm.

I Caeremonlale Rom., lib. I, m. l, De Conclavi et E1ectwlte Papae. § ~.
• Caerem. Rom., Ub. J, tit. II, De orditi. 6e conll6Crat. nOtJl Pontiflcill. § 13.
I Caerem. Rom., lib. J, tit. Il, De ordino el COftIlBCrat. nOfJi Pontificill, § 18.
688
attentare praesumpserit, indignationem Omnipot~til Dei, et bea.toram. Petri
'et Pauli Apostolorum eiul se noverit inClU'81ll'1llD.
Datum Romae apud Sanetum Petrum anno Incarnat10nU J)ominJcae 1IIll-
leaimo nongenteadmo quarto, die vigesima quinta DecembriB, Christo I ... la
temi naacenti IBera, Pontlftcatus Nostri anno secundo.
PIVS PP. X
DOCUlf. II.
CODStitUtiO Pii PP. X c Commlssum Nobls:t, zo laauarii 1904-
Commissum Nobil, Deo aie dilponente, univeraae Ecclesiae regendae Dlll·
nus serio admonet ut pro viribus caVea.mU8, ne u alienae potestatis iDcuna
es. liberta,s quidquam detrimenti capiat, qua Christus in commune bona
ipIBm donavit, quamque tot evangelii pnM!COnea, tot sanetissimi antistitea, toè
illustres Decessores Nostri verbo. scriptis, eifuso etiam sanguine propupa·
runt. Quorum exemplis et auctoritate permoti, ubi primum hane Petri Catlle-
dram, licet impares,aacendimus, Apostolici ofllcii Nostri esse duximU8 iD id
ma.rlme incombere, ut vita Ecclesiae libere omnino upUcetur, omni externo
I
interventu remoto, prout ipaam evolvi divinlls Institutor voluit, atque ucella
eius missio omnino requirit.
Iam, si qua est in Eeclesiae vita functio quae huiusmodi libertatem po-
stulet maxime, illa. profecto censenda taUs, quae in Romani PonWlei8' electioae
versatur, siquidem saltul, fiO. uflitul membri, ,ed totl.. 00f'JI0f'ÌI agitvr, CII-
de capite oomuZitur l.
Buie plenae libertati in Summo Pastore eligendo opponitur iD primil
civile illud Veto, a supremis nonnullarum civitatnm rectoribus baud semtI
prolatum, quo tentatur aditum ad Supremum Pontiftcatum alleni praecludeft'.
Id si aliquoties accidit, Apostolicae tamen Sedi probatum est Dunquam. QuD
etiam Romani Pontiftces, in iis quae de habendo Conclavi eonstituerunt, nW.I
paene maiore contentione studiove conati sunt, quam ut enernae cuiusriJ
potestatis interventum a IBCro Cardinalium Senatu ad Pontiftcem eligend1Ul
vocato propulsarent. Rem pIane declarant Constitutiones « lA eligew4i1 •
Pii IV; - « Aetemi PGtril " Gregorii XV; - « Ap08tOlattul ol/ioium • ClemeD-
tis XII; in primisque Pii IX, « l.,. MO BUblimi " - « Licet per Apo,tolica. ft
« OOflBUlturi ".
Verum, quandoquidem et experientia docuerit, hadenuB eonstituta ad
impediendum civile l'eto, seu lDtl:olurifXJm non ita votis respondiBBe, et ob m1l'
tata temporum adiuneta huiusmodi civilis potestatis immixtio nostra aetatf
multo videatur magi~ omni rationis et aequitatis fundamento destituta, idcifto
Nos, pro Apostolico Nobls commis80 munere, et Praedecessorum Nostrorum
veatigiis inhaerentes, re mature deliberata, certa scientla et proprio mota,
civile Veto, sive Etl:clurit'Gm .• quam dicunt, etiam sub forma simpUcla cieli·
derii, itemque omneR lnterventus, intercessiones quaalibet omniDo reprobemu,
edicentes licere nemiui, ne supremis quidem civitatum moderatoribua, quOYiI
• Oreg. XV Conat. «Aetsml Palr18. in prooell'.
praetutu se interponere aut ingere1'8 in gravi negotio electionis Bomani
Ponti1leia.
Quamobrem in rirtute sanctae obedientiae, sab interminatione divini lu·
dicii et poena eXcommun1cationis latae aententiae speciali modo reaervatae
futuro Pontifici, omnea et aingulos S. R. E. Cardin&les, tam praesentee quam
tuturoa, pariterque 8ecretarium S. Collegi! Cardinal1um alioeque OIDlleB in
Conclavi partem habentea, prohlbemus, ne, quovis praetextu, a qnaria civili
poteet:ate mnnus reeipiant Veto alTe BfI1O~, et1am sab forma slmplieia
deai.deriI, proponendi, ipsamve hoc Veto, quaUbet ratione albi cognitum, pate·
faciaDt Bive nniTerlO Cardinalium Collegio almnl congregato, mTe IIlnplts
purpuratis Patribus, mTe seripto, alve ore: alve direeto RC proxime, alTe obU:
que ac per ali08. Quam prohlbltionem enendi Tolumus ad m~oratoe OIDDetI
iDterYentua, intel'C8lllones a110aque modoe quoelibet, quibus lalcae poteatates
col1lll1ibet gradua et ordiniB Toluerint seae in Pontificls electione lmmiacere.
Il8dem denique, quibu. Deceaeorea Nostri, voclbua, S. R. E. CardlDalea
vehementer hortaJDur, ut in el1gendo Pontifice, PrifIcI"... 8G6OUlGrl. . M.·
cuaioMh.t oeteriIqve tIItftItIGtIU fWJH'Cflbu ftHtHt116 Gtt6ft.ti. l, aed UDlce Del
glorlam et Eceleai.ae bonum prae ocu118 habentee, in e~ BOa vota conferant
quem UDlve...u EceJesiae fructuose uti11terque gubernandae p1'8e eeterle Ido-
Deum in Domino iudicaverint. Volumua etlam Nostraa has Lltteras una com
a1i.I8 Id genua ConBtitutionlbus legl eoram omnibu. in prima Congt'eptioDe
poat obltum Pontificis haberi soUta; rume poat ingreBsam in Conclave; item
com qui. ad purpnrae honorem fuerit eTectua, interpoalto aaeramento de rell·
giose retinendis n., quae in praesenti ConBtitutione decreta IlUDt.
Contrariis qulbuseumqne, et1am RpeClali Tel specialissima" mentione di·
pia, minime obatantibuB.
l!lulli ergo hominum liceat hanc paglnam Noetrae inhibitionis, mandati,
declarationia, innodationia, voluntatis, admonltlotlls, hortatlonis, praeeeptt
infrlDgere Tel et ausu temerario eontratre. SI quia autem hoc attentare prae-
sampserit. indignationem Omnipotentis Del, et Sanetorum Petri. et Pauli Apo-
stoIorum eiu8 Be noverit incorsarum.
Datum Bomae apud Sanetum Petl'nm anno Incarnationls Dominieae mil-
lealmo nongenteBimo qnarto,dle xx Ianuarli, Pontiflcatus Nostri anno primo.
PIVS PP. X
DOCUJrI. III.
Constitutio Leon" PP. XIII c Praedecessores Nostri"
eum adlec:ta Instruc:tione, z" Mali 188z.
PraedeceB80retJ Noetri pro sapremi Apostolatu. ofllclo 801l1clta cura et
8iDgolar1 ~o eontinenter prospexernnt, ut Bomanomm Ponti1lcum electlo·
nea, a quibus pax, unitas et status EceleBiae tantopere pendet, ordinatlm P.t
regulariter fierent; et piura pro tempomm adiunettB, ut eae celerlter, libere
et expedite ad ultum dedueerentur, sapienter lnvenernnt et decrevernnt. Baec
• Pii IV Const•• 1,. eU(I..u. -, l . ; Clem. xn Conat•• ApNIoloIu o"",",..., § 5.
690
autem 8011icitudo et vigilanl eorum cura praecipue enituit cum bellOl'lDll Il1O-
tul, aut perturbati rerom publicarum ordines sulpicionem iniicereut, De quae
pro Romano Ponti1lce eligendo aacra. eomitia haberi deberent, vel per aperta
rim libertate deatituerentur, vel alia quaril ratione electio deturbaretur, aut
diatineretur, aut alia eidem expediendae impedimenta obiicereutur. Biquidem
tunc conaentaneum riaum diiudicatumque est impendenti malo extraordiDariil
occurrere remediil, quae adiunctorum graritas e re magil eae suaderet, lIt
pericula. propulsarentur, quibul pax et unital ipsa Ecclesiae in diserimeD
adducebatur. Huius vero peculiaril 80llicltudinis monumenti pra«ipue BIlp-
petunt Romani pontiflces, qui inde a superiore saeculo Ecclesiae clavum fI-
nuere iil tam misera rerum conversione ac perturbatione, qua haeo pl'lellel1im
Apostolica Sedes oppugnata est, tum hoatilium copiarum irroptione, tum
interna.rum seditionum motibuB. tmn etiam usurpatione civjlis princlpatus,
qui ad liberum ej; independens spirituale Ecclesiae regimen, Deo aie pro".
dente, conatitutus fuit; quo tempore Sanctae Bomanae Ecclesiae CardiDalel
aut Urbe spulsi, aut in diversa loca deportati sunt; ipsi autem Romani POI-
tifiees impio ausu a propria Rede abrepti, in exilium acti, aut etiam in caro
cerem detrusi ac detenti sunto Ipsi enim quamris tot tantisque iactareIltur
tempestatum lluctibus, nibil tamenantiquiul habuere, quam, ut futuri Poa·
tiflcis electionem in tuto ponerent, tum iiI quae in eam rem·Romanorum POlI'
tiflcum Conatitutionibus sancita aut consuetudinlbus inveet& fuerant oppor-
tune derogando, cum alla pro rerum adiunctis ~'pienter constituendo quib..
electlo celerius et facilius expediri ab80l~que posset.
At vero nt pro sua aeta~ PraedecessoreB Nostri, lta Noe immo vero fii
magis derinctos et obstrictos iptd sentlmull debito consulendi certae et expP-
ditM Successoris. Nostri electioni, quo saeriores perspicimus ingrnere advet'\lOl
Cbristl Eccleslam tempestatum aestus et aeriores hostium in dies experimu
conatus et impetus adversus hane Sanctam Sedemj quo magls 80S deqne 0IIIIIiI
versa et pertnrbatol videmus publlcos rerum ordines, ita ut amna haereIt
animus et pavida menI incerta maneat quld demum futura tempora port&
dant. Quamrill itaque Dei promill8ionibus conflsi, emuli in humUitate cordil
Nostri nunquam desistlmus implorare opem, certa fulciamur ape fore nt edsm
in praesenti discrlmine suo omnipotenti praesidio Eeclesiae Sponsae sue IpR
adsit; nihiIominus perpendentes hinc caducum et labilem humanae vitae a,·
xum, iude autem multiplices obices qui aut electioni Nostri SuCCt!illlOris bater-
cedere, aut eidem moram afrerre queant, sive Noa supremum diem hie BoI1lIe
claudere contingat in eadem in qua nune versamur conditione, sub hoatili d...
minatione constitutos et undique innumeris impeditos insidiiS; sive tum Nobit.
tum Sacro Cardinalium Collegio graviora adhuc experiri ac perpeti accldat
aive demum exiiii iter ampere cogamur, ibique ex mortalis huiu8 ritaeaeraJl'
nis ad aeternam pacem Noa vooare Deo llbuerit; conveniens et neeearl1JJl
indicavimus ea conatituere quae pro casuum varietate, quibus praeverVft
humano consillo Ucuit, in electione Nostri SUcte880ril servari debeftDt.
Inhaerentes itaque Praedeces80rum No8trorum vestigiis, implorato priuscot-
lesti lumine et exquisito eonsilio peculiaris Congrega.tionis Sanctae RomIDIt
E(',clesiae Cardinalium, certa scientia et proprio motu de plenitudiDe Apoato-
tiene potestatis haec quae sequuntur decernimus.
691
lUI i&mdiu llrmatum et pr&ellCriptum eligendi Romanum Pontillcem Sue·
ceaaorem Noatrum ad Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalel unice et priva.
tive pertinere declaramul et edicimul et, quatenua OpUI sit, hac Nostra Con-
stitutione approbamul et con1lrmamus, excluao prorsus atque remoto quolibet
cuiuspiam alteriua ecclesiaaticae dignitatil, aut laicae potestatis cuiualibet
gradus et Ordinil interventu, guovis guaesito colore aut praetextu etiam sup·
plendi munul et vices Cardinalium, ca8U quo Udem per orbem dispersi au.t
deportati aut alio quoJibet obBtaculo praepediantur comitia habere pro cano·
nica Successoris Nostri electione. Quam in rem Constitutionem f. r. Pii IX
Dece880ris Nostri guae incipit « Oum ROmG1H.t Pcmtificibus » die IV Decem-
bris KDCCCLXIX datam conllrmamus et renovamul. Ut autem magis adhuc cau-
tum sit, ne aUenus guis electioni qua·mvis extrinsece tantum sese interponat
et immisce&t, nomlnatim derogamus Conatitutionibus Gregorii X in Concilio
Lugdunensi « lJW perioul..... », Olementil V in Cone.llio Viennensi « Ne Ro-
mani » et Pll IV « In eztg6fWliB » pro es parte qua civilibus aut politici. ma-
giBt1'atibuI civit&ti" in gua Romani Pontificil electio Bit celebranda, ve! etiam
Praelatia, Bectoribu8, O1Bcia.libuB Urbis, Principum OratoribuI, aUis quibu,,·
vis potesta.tem tribuunt, ut praescriptiones pro electione praefata faci&nt
observari.
DerogamuB etiam iiI regu.lis et praescriptionibuB guae per ApostoUcas
Romanorum Pontificum Oonstitutiones, etiam in GeneraUbus Oonciliis editas.
..
aut a.lioqui speciaU mentione diguas, praefinitae sunt circa eleetionis tempus
et locum, circa Conclave eiusque c1ausuram aUasque minoris mOPlenti ree, ut
suut 8011emnitateR et eaeremoniae guae adhiberi consueverunt, nominatim circa
custodiam Conclavis, circa suppeditationem rerum ad victum allosque vitae
U8US pertinentium, item circa personarum, guas in Conclave BUSCipi oportea.t,
quaHtates et numerum, qui tamen consuetum non excedat, alia.que huiusmodi;"
quas utrum omnes vel aUguas servari aut missa". fieri oporteat, quod maior
para congregatoruln Cardinalium suffragium tulerit, iua erit. Maioris item
partia congregatorum CardinaUum erit decernere utrum, nulla interiecta mora,
et ante nonum a ,.Nostro obitu diem electio celebl'Bri, aut etia.m Bi pubUcae rei
statu. perturba-tio, vel aUa gl'Bvis causa. intercedat, comltiorum tempUI in lon·
gius protrah1 oporte&t; quo postremo in e&n penes eosdem Cardinales erlt
pari modo potestas leges circa clausoram Conclavil aliasque praescriptiones.
ut aopl'B, moderandi aut ettam relaxandi. Qua ex re Cardinales omnes a lu·
ri8iurandi religione, gua sopradictas PraedeceB80rum Noltrorum Oonatitutio-
nes Bervare promittunt, ab801vimus et ab801utos fore declaraDlul, non solum
in praedictis marum praeseriptionibus ad comitiorum tempus et leeum atque
ad Conclave tdusque clausoram speetantibus, verum etiam in aliis minoris
momenti eaeremoniis et 8011emnitatibus, Bi quae ha rum observatio rei exitum
retardare possit. In ceteris tamen quae celeri, quam summopere optamus, novi
Pontificis electioni non oftlciant, maxime autem in rebus cum clausola electto-
nem aUter fact&m irritante praescriptis, praeter ea scilicet quibu8 a Nobis
derogatum est, Oonstitutiones ipsas obseryandfl;8 maudamus.
Etai vero amplam illam facultatem Collegio Cardinalium concesserimus.
praesertim qU08d tempus et looum electionis futuri Romani Pontificis, nihll
tamen innovatum esse deelaramus, sive quantum ad generalem eanonum san·
ctionem, ne Sede v~te aliquid innovetur; Bive quantum ad specialeB Con-
ltitutlones quibus cautum s, ne in Oolleglum Oardinalium _ pof:eltu et
iurisdictio transeat. quae ad Pontl1lcem dum nveret pertinebat; ne OolJeciam
de iuribus 8ediB ApostGUcae Boma.naeqne Eeelealae quomodoUbet diapoIIere
val_t, neque in quoplam Juribus eluadem alve cUrecte detrahere attenta, &in
indlrecte per conniventlae apeciem, le1l per diaBlmulationem facinorom adver·
lUI _iura perpetratOI'1lDl, attentare nd_tur, IInmo omnium Tirium CODt.en·
tione eadem custodire et defendere debeat.
Dum autem ad propoaltum finem upeditins aaaequendum, materialea
Conciaria BeU loei clauso.r&m reluarl permittlmus, obliptionem tama 8eCftti
servandi in ili omuibus, quae ad electionem Roma.n i PontUlcis pertlneat, et
in Ils quae in ConclavJ, lleU in 1000 electlonla aguntur, haudquaquam reJau·
mU8. ltaque eo modo et forma, ae so.b poeniB a Decesaorum. Nostrorom Qouti.
tutlonibus indlctl8, praeeipimus ltel'1lDl et mandamue, ut eecretum Utud H'
curatf8lllme servetur atque ab allle aervari curetur, et quidem eo eautl_ et
arctlus, quo granor 88 prodlt temporum dlftlcultaB.
QuoUbet ltem 1000 et quibuavia in adlunctla electlonem celebrarl cmati·
prlt, non alJter legltlma et vaUda _ erit, quam al numerns Oa.rdlnaUum, qwi
ad eam convenerint, dImldlum OardlnaUum omnino pro tempore eDIItentbun.
plUB uno saltem, ueedat; quem tamen numerum al delDeeps minui accldat.
.ve quod allquem ex OardlnaUbus, qui ad comltla convenerint, mora pftleYe-
nlat, aut morbul opprimat, alve alla quaUbet ex causa, impedimento id minime
esile debeblt, quominus Oardinales rel1qui ineeptum OpU8 proaequl et electio-
nem legltlme et vaUde ab801vere queant. Electum vero legltlmum BeatI Petri
8ucceaorem et NOBtrnm verumque Bomanum Pontl1lcem apOBCl baIJerlque
deeernimus in quem secret:il pe!' sehedulaa so.«ragU.s due ex tribUB eoJIIftP-
torum Ca1'dlnaUum parteB in acrutinlo, alve in 8CI'1ltinlo et aeceaa eoIlftIle-
rlnt; sin autem per lnsptrationem vel per comproml88DID electio flat, eadem
per Cardinal., ut so.pN, congt"eg&toB, servata COD8t1eta forma canoniea, per-
flci debeblt.
me univerBim praestltutll quae in Noatri 8uccessorlB electlone, q1lOriI
1000 et quibusviB In adlunetls eadem celebretur 1Ie"a.rl oporteat, Dece5Mnam
duxlmul quaedam speciatlm adlleere quae pro caso.um qui oecummt varietate
se"ari debeant. 1fandamuB ltaque et decernimus, Bi NOI in hac Urbe B.-
nfa fungi accldat, ut Oardinales, qui tum praelleDtes in Curia el"llDt, m dum
.NOI dlem CODtlgerit elauslase so.premum, antequam vel ipsae exequlae ID 1IIf.
traglum &Dfmae Nostrae pereolvantur (allis Oardinalibus etlam de latare ~
ptls aut ex alla quaUbet causa, etlam cum venia vel mandato Noetro .-,,-.
tlbus, per praeseriptum aecem dlel'1lDl spatlum minime expectatls) huio Urllit.
rerum ac temporum clrcumetantlll serio perpensis. delibereDt aD in _ _
Urbe, vel extra eam eomitla pro DOVO PODtifica eUgendo haberi debeaDt. BI
autem deliberatlo plenum eftectum sortlatur in quam malor Oardinall1llD tue
praesentlum para eonsenserlt. Quod al CardlnaUbul CongregatiB lnso.per n...
fuerlt, nulla interlecta mol'B, non Pontificia electloDem ad exltum .&bad.
praelleDte. ut aiunt, cadavere, Uberum ent, servatiB guae Bervanda ..,..
praeclpimUB, electloDem Don PontlflclB val in primo iplO CODventu perteere.
Inso.per, ut omnis amoveatu!' cuuctationis et pertu!'batiODum ooeuIo, qHId
--...
\ -h--------------__..............7. .
POD:Wlclaa uequial praeeipimUI COlll'Detum praetermitti apparatum a Ocm8d-
tutiOldbua et CODanetudiDe iDYectuID, eaaque • Cardbur.libua peraci modeeto
ritu ac forma. iD Pa.latU VaticaDiOappella, ai Noa utremum diem 1M claudere
~ODtl&erit. Volumul tamen OIDDiDo et mandamua, BI Ca.rdiDa.lea comltla pro
electlone blc iD Urbe aut a.llbl In Italia. habenda. eBBe duxer1nt, ut iD eua
~ui1l.llri8 iDluriae Conclavia 1000 ve1 pe!'IIODiB llIatae, qU88 malOril partll COD-
rregatorom Oa.rdlnallum ludiclo electionl llbertatem adimat, oume 1Wco
tbrumpatur electionla Incoeptum, comltla tn.olV8Jltar et ad tutiorem l8dem
~erautur utra. ltaliam. Demum animo perpendentea aIIlctum atatum in
luem 1'88 Sanctae Sedil adduetae aunt hoatWs domlna.tiODiI caUBa., anb qua
!iuldem civllll prlncipatul et Ip88r haec Urba Boma. coD8tituta l'ep8l'itar, ne
racatlonla tempore dignltu et rationea eluadem Sanctae huiua Sedia adhuc
letrlmenta ulter1ua capiant, et etia.m ut Sacro Ca.rdlnallum Oolleglo certa
mppeta.t via qua. trlciB et di1Ilcultatibua, quu ta8U8 fat, Belle upedlre qu_t,
>ecuJ1ari Iutructione, q1l8olll huie CoD8titutiODi a.dilcimua, normam et regula.m
)rae8Dlre 88rteg1mua, ad cuiua praeacriptum 88 conformare, prout caaal tu-
erit, CardiDalea debeant.
Onm 80utem _ Idt temporum inlquital, ut merito timendum Bit, ne br-
'aleaceD8 hoatium noatrorum In diea opprealdo et audada, ve11n deter1ue raeu
'e1'ODl publlcarum atatua, NOI u hac Urbe uulatum ablre cop.t, ve1 etia.m
Ilne abducamur n, et utra. Bomanam Curlam ulnde mora Noa praevenia.t;
lecernimua atque mandamuI, ut In hoc uan ex eo utra. Curiam loco, ubl Noa
.mnipotenl DeuI ex hac vita migrare yoluerit, OardinaUI quieumque adatt,
~ut Bi plurea emnt, eGI'1lm dignlor, nemp8 non qui creatione, aed iure ceterla
.nteit, aut, iii omnlbul8obaentibul, Nuntiul Apoatolicua ét, in mUI defectu,
oei Ordinariul, aut PraelatUR, Yel allul quiapiam eccleldaatica dignitate inal·
:nlt1l8, quam ee1eriter de Pontificis morte Cardinalem Sacri Co11egii Decanum
flioeque Cardillalea, de quorum sede sit edoctus, eertiorea ladat, ut atatim
d comitia. peragenda se praeparent. Cardinalia Decano, yel, IplO Impedito,
:la.rdiDalia dignitate potioJ'. vix dum hulusmodi nuncium a~eperit, vel quovi,
lio modo Apostollt'ae Sedis l"ocationem eerto exploratam habuerit, una cum
ribul antiquloribul Cardinatibul ex unoqnoque Ordiue et cum Oardinàu
lanctae Bomanae Eccleldae Camerario, si una simul emnt, vel, ipsla abaen-
ibua, CUDI aUis qulbums Cardinalibus, vel demum ipse ROlu., Id reliqul ommno
.btdnt, locum aUeuius reglonil1, quaecumque demum e& Idt, ellgant, qui ad
abenda comitia magis oppol'tuuus videbitur. Bine nulla Interiecta mora, idem
,.,rdinalll Decanu8, vel. Ip80 fmpedito, aliue Cardinali .. , ut anpra, ceteri.
~rdinaHbus vaeationem Sedil ApoBtolicae Idgnifieet, eoaque ad novi Ponti·
da electionem advocet, ac de 1000 certiorea faciat in quo illam pe1'8gi dellbe-
Itotum fuit. Omnibus autem Cardinalibus in virtute 88nctae obedlentlae prae-
IpimuB et mandamus, ut. nlld legitimo bnpedimento detenti fuerlnt, IDdi- .
tionia litteris obtemperare, atque ad locum eisdem deaignatum pro peri.
lenda. Pontificia electione statim se conterre debeant. Ceterum In quemcumque
:Jeum Cardinalea, ut anpra, convenerint, omnino legltima, canouica a.tque
a.lida erit habenda novi Pontificis electio, dummodo ea impleta fuerlnt quae
d validam electiouem eftlclendam requiruntur. ila exceptl8 quibus Noa ex-
resse del'Ogavimus. Quae quldem omnla. proportione servata, etiam ad casom
OotJu 1m, CaftOlUcj
accommodari transferrique debebunt quo, quamvis NOI hie Romae aceidat

diem supremum obire, Sacro tamen Cardinalium Collegio, lnvaleacenfe aedi·
tionum publicaeque perturbationis tumultu, h08tium oppressione et inBecta·
tionibus hac mac per orbem violenter disperso, comitia pro novi Pontificia
e1ectione Romae baberi nequeant.
. Quoniam vero Christus Beatum Petrum dispensatione mirabili in domi·
nam gentium Romam dirent, qui ibi, sicut doctrinae virtute sublimia emieait,
lta sanguinis gloriosa eftusione decoratos eonquiesclt 1, praecipimus et man·
damus ut Cardinales in primo quem habituri tuerint generali conventu pro
novi Pontificis electione iureiurando spondeant sese omne studium et omnem
diligentiam eoll&tu1'08 ut Pontificia. Sedes Rom.a.m reatituatur, vix dum obices
et impedimenta amota tuerint, quae illam aUo transferre coegerint.
Etei autem in bonam spem erigamur tore, ut Succeuor NoBter meliori·
bus truatur temporibus et in suprema bac Petri Cathedra diu sedeat, tameD
ut contrario etiam provideamus eventui, motu item proprio ae de ApoIIto-
licae potestatis plenitudine omnia quae in hisce Utteris sancita et constitata
sunt pro comitiis prima post mortem Nostram vice futoris, extendimua, ae
pa.ri modo decernimus pro altera eleetione post SUcceB80ris Nosbi obitum
per1lcienda, Bi nimirum. nulla de his nova. lege edita, Successor NOBter de-
ceseerit.
Si quae vero dubia exoriantur circa. sensum praescriptionum, quae hac
Nostra Constitutione continentur, vel etiam utrum, aut qua ratione ad 1I8UII
et praxim eadem deduci debeat, sive supe!" quocumque alio NoBtrae huiu
Constitutionis capite, edicimus et decernimus unice penes Sacrum CardiDa-
lium Collegium potestatem eSile super his terre sententiam; qua·m in rem lpsi1
Cardinalibus plenam tritiuimus taeultatem, qua banc Nostram. ConstitutiODelll
interpretari ac dubia deelarare valeant. Qua quidem in re, quemadmodum iD
reliquis, de quibus ad Nost1'8e buius Constitutiònis tramites, excepto ipeo
electionis aetu, deliberare contingat, satis omnino erit, Bi malor congregato-
rum Cardinalium pa1'8, ut supro. declaratum est, in eam.dem sententiam con·
sentiat. Mandamus autem ut bae Apostolicae Litte1'8e voluntatis N08trae te-
ates quamprimum post mortem Nostram, et, Bi per adiuncta lieeat, lpeo etlam
obitus Nostri die, in prima generali praesentium Cardinalium Congregatioae
e vestigio et extra ordinem indlcenda, per integrum recitentur. Id autem im·
pedimento minime erit quominuR antea, Bi per tempus licuerit, nee aliae inter·
eedant diftlcultates, earumdem leciio peragatur in Congregatione Capitum Or-
dinum, quum haec locum babebit.
Nos interim Deo et Patri per Unigenitum FiHum elus Iesum Chriatum
redemptorem bominum animam Nostram commendantes, ut ex huJU8 ritae
aerumnis ereptam in caelestem patriam suseipiat, Venerabiles Fratre& N~
Sanctae Rom,mae Ecelesiae Cardinales. quibus, Nobis corpore solutis. erit
vita superates, per viseera misericordiae leso Cbristi obseeramus et obt.esta-
mur, ut mutua animorum concordia et voluntatum conspiratione in hoe omlÙa
sua studia, omnia conBiHa contemnt, ne Petri Navis tot tantisque laetata ftu·
ctibus gubematore diu careat. Cogitent ,animoque perpendant, vacante Apo-
stolica. Sede, tune maxime nutare Eeclesiae statumj nam si gregi pastoria ~
1 S. Gelaslus I. Ep. ti.
defuerit, facile laqueoa insldiatoria occurrit l. Cogitent Ecclesiae hostibus viI
quidpiam optabilius et opportUDiua accidere poaae, quam Roma.ni Ponttilc18
electionem in longiU8 diatrahi, aut etiam perturbari. Nam si. Papa Urbia vo·
catur in dubium, Episcopatua iamvidebitur, non EpiBCopua vacillare· l • Ite·
rum vero obaecraJDua et obteBta.mur Fratrea Nostro. Cardinalea, ut nulla
propensione animi vel avendone commoti, nulliua inclinati gratia aut obaequio,
non interceaBione in aaeculo pOtentium moti, aed UDice Dei glor1a.m et Eccle·
me bonum prae oculiB habenteB in eum sua vota. conferant quem animi prae·
stantia et religioni a zelo eminere proapexerint, quique myatlcae Navia fortlter
sapienterque clavum regere et ingruentium hostium impetU8 frangere Bit po.
tena; alioqui BCia.nt diBtrictiBBimo Dei iudicio poenaB laturoB, si sua culpa et
negligentia in tanto rerum diBCrimine et celeri et optima novi Pontificia ·ele·
etione a1IIicto Eccleaiae atatui consulere neglexerint. Eleetum vero haeredem
et SUcceB80rem Noatmm, cui toto cordia aftectu precamur a Domino, ut locum
nostrum feliciua occupet, rogamua ne munerla arduitate deterritua ab eodem
aabeundo se retrahat, at potiua divinae voluntatiB conailio humiUter Be subU·
clat, nam Deua qui imponit onU8, manum etiam Ipae supponet, ne ei ferendo
IIIt impar; iB enim qui oneria est auctor, Ipae est adminiatrationiB adiutor; et
ne sub magnitudine gratiae succumbat infirmua, dablt virtutem qui contuUt
dignitatem '.
Baee igitur periculiB uO&trorum temporum totaque rei cau.. graviteP con·
IIIderata, Re etiam Deeeseorum NOBtrorum Pii VI, PU VII, Gregorii XVI. et
Pii IX exempli8 permoti atatuimua, praeacrlbimua, lndulgemu8, decernentes
praeaentefl Litte1'88 et in eia contenta quaecumque, etiam ex eo quod quilibet
iD praemi88ia iU8 vel interesse habentes, lleU habere praetendentes quomodo·
libet mis non consenaer1nt, nee .d ea voeati Bive auditi fI;lerint; &ut ex qu~.
buslibet aUis causis, impugnari minime posse, aed easdem semper ac perpetuo
firmas, validas et eftlcaces exlstere et fore, suOllQue plena.rlos et integroa efte·
ctus sortiri et obtinere Re Ua, ad quos apectat et pro tempore spectablt suf·
tragari et ab eis respective et inviolabiUter obaervari debere, ac irrltum et
inane, Bi aecus super bis a quocumque quavis auctoritate, BCienter vel igno·
ranter, contigerit attentarlo Non obatantibua, quatenus opus sit, de iure quae·
alto non tollendo aliisque Nostris et Cancellarlae Apostolicae regolis, ttemque
tam per AIexandrum III, Gregorlum X, Olementem V, Pium IV, Grego·
rium XV, Clementém nI, aliosque Romanos PontifiCas Praedecessores No·
strOB, qURm etia-m per Nos de Romani Pontificia electione editis Conatitutlo·
nlbus et ordinationibus Apostolicis, quarom tenores praesentibus, tamquam
pIene et suftlcienter ae de verbo ad verbum insertoa habentes, Usdem omnibus
et Bingnlis ad pra~mi88orum dumt&xat eftectum, lUis quoad reliqua in tis con·
tenta In suo valore permansurls, latissime et pIenissime derogamui", ceterisque
etiam individua ae specialissima mentione et del"Ogatlone dignis contrarlla
quibuBCumque. Volumus insuper llt praesentium Litterarom transumptis BeU
exemplis etiam impressis, manu alleuius Notarii Apostolici subscrlptis et
sigillo munitis pel"8Onae in et'.elesiastica dignitate constitutae eadem prorsua
• 8. GregoriU8 M., IIb. I, Ep. m.
I S. Avltus Viennensis, Ep. 31 ad Symmachum.
I S. Leo Hagnus, Serm. I, de Natali eiusdem, n. 1.
fidea habeatur quae ipsis praeaentibua adhiberetur al forent eùibltae ftI.
oetensae. Nulli ergo hominum liceat bane paglDam NOIJtrae pennilllioail, cii·
8p8IlII&tionis, faeultatis, ordinatioDis, decreti, mandati, voluntatia, denp.
tionis infringere, vel ei ausu temerario contmire. Bi quia autem hoc attatue
praeaumpserit, indignationem OmnipotentiB Dei ac Be&toram Petri et Pad
Apostolomm eius se noverit ineul'8Ul'1lDl. Datum Bomae apud 8. Petram lIlJI8
Incarnationis Domimcae MDCCCLXXXD die XXIV Mali pontUicatua Noatrl Auo
quinto.
LEO PP. XIII
INSTRUCTIO
A &ero OtwdinaU. . Collegio ~ndG t1GCtJ_
&de ~ doIMC
eartJOrdtnaritJ OOfIdUio ptrdtweI in ptJ _tIC . . ......,.r.
l .. Vacante Apostolica Sede, 8acrum CardiDalium Collegium eoda

modo se gerat quo se uhibuit eo·ipao die cum Boma occupata alt. Quapropt.er
(I) Cardinales sive Bingillatlm, sive collectlve ab oDlDi comm1lDicatioae eD
quavia civUl auctoritate abstineant: b) privato mol'e 18 veatiaDt et baeedul
veluti hue usque ab ile servatum est: o) sacra munera, quae eoram dipitatll
sunt, haud publice obea.nt.
2.. 8acri Palatii Apostolici Praefectus Cardinalem S. R. B. Oameraria
opportune moneat nt lpse se ad Vaticauaa Aedes conferat.
3. • Oardinalis Oamerarius, statlm ac ab eodem 8acr1 Palatli Apoetolici
Praefecto nuncium de Pontifi"is obltu acceper1t, eo pergit ut lRIJDD1i imperii
actu ipsius Palatii poll8e88ionem capiat, illndque nunqu&Dl derellnquat, ibi,..
omnes olleli sui partea gpleat.
,. • Oum CardinaJis Oamerarius unica anetoritu sit quae leptime obi·
tum Pontificia eognoacere po88it, de obitu ipao authenticam attestati_
exarabit.
5. . Sigilla aedlbus privatia defuncti Pontificia unice a 0ardInaIi (Me-
rario apponentur, idque ad servanda iura tum Sanetae Sedia, quum cuiulillet I
privati hominia. Quaevis huiua praecepti violatio haberi debebit tamquIl fil
contra S. Collegll libel'tatem et eumm&m Banctae Bomanae EccleBIu poli-
statem illata.
6. Idem Cardinalls Oamerarius mortem Pontiflcis Cr.rdIDali Vicario Ili·
gnificabit, ut bic de re Populum Bomanum edoceat pubUco edicto, CJ1lO ipIt
met Cardinalia Vicariua enunciablt rem aibi a legitima auctor1tate ~
communicat&m, IICilicet a Cardinali S. R. E. Oamerarlo, et iusta fuDebna il
~siUca Vaticana. eue pe1'IJOlvenda a Capltulo 8. Petri.
'1. • Pariter opportane Sacri Palatil Apoatollei Praefectua mODelt BIrri
Oollegll Cardfnalem Decanum, qui collepe ad Vatlcaaae Aedea IdYOCet.
8•• Cardinalla Decanus ln hoc advocatioDis nuncio, quod es: AedlbaI V.·
llcams expl'8888 dabltur, Sacro Collegio algniftcabit at aecedant Iuta pne-
scripta articuli primi h.rum regolamm.
9. . Statim ac Sancta 8edes vacaverit, illico ApostOlici Palatii portae
cJaudantur. Nemo iDgredi poterit nisi ex venia CardiDaliB Camerarii. Verum
Dovendialibua peractiB, exterior &CCe88U8 ad Musaea et Bibliothecam iterum
pateM, ut omnes ea. loca visitare po88brt, ve!uti bue uaque taetum est: elau·
datur tamen si S. Sedia hostes hae conee88ione uti velint tamquam praetextu
quo albi aperlant aditum in alias Aediom VatiC8oJU!ol'UDl p61"te8.
lO•• Si quia ad VatieanarumAedium portali armatua ipae aut com manu
hominum armil iDltruetorum accedat eo con8ilio ut S. Palatium invadat,
portae nOB aperiantur, l8Cl potiua IIlDatur ut ab inT&IJ01'e evertantur.
11. '. Si eontiprit ut aliquia a Gubernio aut a Municipio miI8U8 ad S. P ...
Jatlum accedat, _telles, qui tune in atatione erit, petet ab eo qullD"'" sit et
qua de cau. Tenerit: NIIPOIlalo autem aceepta ad Cardina1em Oamerarium
deferetur, qui pro temporil adiunctiB rem. aget.
12. . Si aHqua auetorltaa ve! politica Te! civilil upetlverit loqui eum
Cardinali Decano aut Cardinali Camerario, 11 petenti ..tl8faclet. Verum in
loeo iam antea. ad rem expreae eollltituto peraonam. illam excipiet: locua
tamen di8tinetua erit a eeteril Cardinalium habitation1bul, neque ulla Apo.
atolicl Palatti in parte situI, ubi exeipere IOlet ceterol omnes, quibui quolibet
titulo iUl competit ut acl e1UI praesentiam admittantur. Ad praedietum 'loeum
eneriori Musaeorum via aecedetur. At Camerariua aut quivil aliUI eom exe1.
pere recusabit, qui forte deela.raaset se eo eonailio l'elle in Apostolieum P ...
latlum ingredi ut summae poteatatil et imperli actul ederet, aut Vatieanarum
Aedium quavis parte potiretur aut quo11bet modo Sanetae Sedi. iura violaret.
13. . Si forte contingat ut italieum Gubernium opem et auxilium soum
Sacro Collegio otrerat. distinguendum est an haec auxilii oblatio scripti. vel
potlUI ore ftat, scillcet accessione cuiusdam legati ab eodem Gubernio mi88l,
ad Oa.rdinalem Decanum 8ut ad Cardinalem Camerarium.
In priori can, Cardinalis Decanu. nibU respondebit praedietae eommu·
nicationi, &ed diplomatieum Coetum Legatorum, qui apud ApoBtolieam Sedem
BUIlt, litteril opportune datil exorabit ut Gubernio Romam· nune occupanti
nuneient fI) Saerum Coll~um, iuramentorum, quibu8 adstrietum est, memor
nullam mutationem indueere posse fili rerum eondition1, quam defunetus Pon·
tifex reliquit atque ipsum S. Collegium integram Sueeeaori mUI transmlt-
tere debet. b) Itaque nullam communieationem Saerum Collegium eum Gu·
bernlo habere po88e, quoeum defunetul Pontifex minime communleabat. o) Ce-
terum in Hl, quae spectant interiorem S. Palatii partem, nullum auxiliùm
opUI esse: in ii. l'ero, quae ad tranquillitatem uterlorem pertinent, quoniam
8. Oollegium Urbem non regit, nibil respondere poIIe.
In altero C8SU autem, si qula ab ltalieo Gubernio ml88U. peteret loqui
eum Cardinali Camerario aut eum Cardinali Decano, hic eodem modo exeiplet
eum Ile sopra OBtensum est ad articulum 12 atque oblata occasione utetur ut
eeedem deelarationes et protestationes edat, de quibul sopra in priori caIO
dlctam est, ubl dirigendae eBBeDt proteatatlon11 litterae ad Coetum Dlplo-
maticum.
In quolibét casl1 l'ero nulli alteri e S. Collegii Membri. bas vialtation.
et eommunieationes Iltebit exeipere nomine eorum qui nune gubernant, &ed
e&8 deferet ad Cardinales Ordinil Capita aut ad Cardinalem Camerarlum:
idque eo consilio llat .ut in illia diftlcilibus rerum adiunctis integra aervetur
unitas auctoritatis, aetionis et directionis.
14.. Si foris violentiae actus flant ea mente ut perturbationes excitentor
atque bine praetextus sumantur in S. Palatium penetrandi, S. Collegium
necessarias eautiones acIhibebit, &C de re Diplomaticum Coetum certiorem fa·
ciet, ut tranquillitas componatur et Cardinalibua restituatur libertaa.
15. . Si quia conetur Bibllotheca potiri, lIusaeis, Archivia aut quaJibet
alla S. Palatii parte, claudantur portae, Binatur ut evertantur &c, debita pro-
testatione a Cardinali Camerario emis88, 801emnibus lltteris de re DipJoma..
ticus Coetus cerCo,," llat.
16.. Debitae protestationes pariter edantur Bi quis conetur armia exuere
8. Palatii excubias, atque earum 1000 italloos miJites ponere.
17. • Omnes Congregationes tum particulares Capitum Ordinia, CUBI
generales totius ~. Collegii, haberi debebunt in Palatio Vaticano.
18. • Cardinales in coetum eollecti ut primam Oongregatlonem habeaDt.
opportune consulant Conclavi celebrando.
19.• S. Colleglum, attentis IOOs quae in promptu tuerint, expenaitqae
adhibitis quo minorl mensu1'& poaslbile elit, de Conclavistarum admJ"'~
dellberabit, &C simul de numero Caeremoniarum magistrorum, famulOnDll
allorumque qui ad Conclave admittl 801ent.
20. . QUUJll oonstituta iuramenta S. Colleglum praeatiturum erit, tue
ipsum omnea protestationes lterabit a defuneto Pontillce pro iuribus, legilnu
et bonia S. Sedia et Ecclesiae tuendi. editaa, quin tamen omittat de re Diplo-
maticum Coetum certiorem facere.
21. . Pontificia mora tum PontillcHa Legatia, quum Cardina.libua, qui
Bomae non adfuerint quando ipse Pontifex obHt, subito nunciabitur telf.
grammate, quo, post signlllca.tam mortem, adllcientur haee verba.: « rdiqIII
per epistola8 ». Prima Congregatione habita, idem nunclum iteram dahItur
per commendatas litteras, Bigtlliaque munltas, ut Hadem loeua et tempua 8i.
gnilleentur, quibus Couclave habebitur.
22. . In prima eongregatione, quam Ordinis Capita cum Ca.rdinaIi o.-
merario habebunt, omnes communicationes ex more ad Gubernla mittentur,
ldeBt mittentur ad omnia Gubernla, etiam ad es. quibuscum S. Sedea diplo-
maticas eommunicationes forte non habeat, eta hae eommunieationea ftI
nunquam lntereesserint vel lnterruptae tuerint, dummodo haec Gubenda re-
cognita iam aint a Summo Pontillce detuncto. Hac via et ratione impedietor
quominus nuneium ab Apostolica Sede iia omnibua Prinelplbus detur, q1IOI
ipsa nune haud rite cogn08cit.
23. . Com nihil a S. Collegio (veluti supra ad articulum pt'ÌMUM harum
InBtructionum constitutum fuit) vacante Apostolica Sede innovandum Bit iD
ea rerum conditione, quam Pontifex moriens reliquit, nullo modo eorum Sta·
tuum legato., ei excipere fas elit, qui diplomaticaR relationea com ApoatoJka
Sede disraperint, et.,i hi Statua excipi ultro petant.
24. - Defuncti Pontillcis corpus pontillcalibus vestibus, quo citi1l8 8eri
potest, induatur, ae privatim scala interiori ad S. Petri Basilicam deferatur
in 880nctisaimi Sacramenti 8&(',ellum. Ibl, ab80lutionl" data, exponetur, qaataor
e Ponti1lcia Militum Nobillum cohorte cad&ver custodientibus, cancelloque
c.laUBO.
25.' • S. Collegium, msi aliter pontificiis singularibus plaeitia circa se-
pulcri locum et sepeliendl morem fuerit eonstitutum, rem aget iuta oppor·
tunaa norm&.8 et consuetudines, quae semper in vigore fuerunt, quantum temo
porum eonditionea permittant. Tumulatio praeaentibus CardinaJibus fiet,
clausie ianuia.
26.. Praeter exsequias, quae publice in Basilica S. Petri peragentur, alias
privatim Cardinales persolvent in Syxtino Sacello, Praelatorum conventu
eorumque qui iure ad Saeella Pontificia et Cardinalieia invitandi sunt.
27. . Acta, vacante Apostolica Sede, ex&1'8l1da unua Clerieua Camerae
(qui tune etiam Protonotarii Apo&toli('j munere fungetur) et Notarius Ca.merae
Apostolicae simu] scriptis consignent.
28. . Cardinalis Camerarii erit eM omnea innovationes inducere, quae
pro re nata necesaariae fuerint, ut congruenter apteque nonnullaB administra·
tionis partes custodire ae tueri poSBit, quae iam singulis Camerae Praelatis
eoncredi BOlent.
29.. Pariter Cardinali Camerario cume erit ut victus CardinalibuB pro·
videatur et mini&tretur in ipsis Vaticanis aedibua.
Idem Cardinalis invigila.bit ne in hac et omni Alia occasione, quae com·
mun1cationea cum personis ad Conclave nonpertinentibus spectet, ullo un·
quam modo sanctiones rigldissimae frangantur quae constitut&e fuerunt ne
quia a Conclavi cum externis commumcet.
30.. Quod si in prima Congregatione Geuerali S. Collegium constituerit
Conclave extra ItaUam eeleb1"8re, id Cardinalibus, qui in Curla non adsint.
snbito nuncietur.
31. . In eodem nuncio cerRs locus, et tempus, quo simul conveniant.
significetur.
32. . Parlter Cardinales Ordinis Capita rem Diplomatico Coetui nun·
cient, eumque invitent ut sequatur S. Collegium in locum pergens, quem
ipsum S. Collegium elegerit: quo cum pervenerlt, eas rationes et consilia in
agendo adhihebit, qUAs magis idoneas utilioresque reputaverlt.
DOCUM. IV.
Constitutio Benedicti PP. XIV « Cum illud" ." Decembris 17"2.
Cmn illud semper plurimum formidaverit Ecclesia Catholica, ne indignis
quibusque, et extra sacerdotale meritum constitutis, cura animarum, et Do·
miniei gregls custodia crederetur; quia totius familiae statua, et ordo nutat,
si quod requiritur in corpore, non invenitur in capite: Bine eanonicis san·
ctionibus, ac praesertim Sancta.e Tridentina~ Synodi Decretis provide consul·
tum est, regimen ecclesiarum parochialium iis esse committendum, quorum \
omnis aetas a puerilibus exordiis ad perfectiores annos per disciplinae eecle·
Biasticae stipendia ita CUCUl'risset, ut de illOrunl supra alios provectione, ac
potiorl doctrinae, morum, 00 diuturni laboris suffragio, nefas esset dubitare.
700
QuJa vero perniciosa apud plurlmoa opiDio BeDBim iDvaluit, TrideDUDi De-
cretis non pl'MllCriptam eIIII8 dipioria electiODem; aed cavari tantnmmoclo, De
iDdipis eeeleaiae parocbia18ll,' aliaque beneficia, quibu cura jmminet aDi-..
ram, conferrentur; BaD. mem. lDDocentiu n Praedecel80r Noater eI'I'OIIIIII
doetriDam a vera,. BiDcera Patram mente longiu ddeeteDtem damDant, et
edoeuit, quam prudenl, ac dWgeDs esae debeat Pastora.1i8 oIlcli di8pen.tio.
I 1. Ad tramiteB ideirco eiUlldem Sanetae 8ynodi, 1180 receptma eIt,
oeeurrente paroehialia eccleaIae vaeatione, quae Ubere ab Ordinario eoafe.
renda Bit, CODCUrsum institui, ut, habita iD eo de euiualibet aetate, moribu,
doetrlDa, et sum.cientia, BOlerti iDquiBitione, Epi8eopu elipt quem eaeteriI
macia idoneum iudieaveri.t.
I 2. At qula conti.Dpre quandoque poteBt, quod favore, vel gratia, ftl
lIdnu aequo iudieio, minu digDi diguioribus praepoDalltur, san. me. Piu V
lt~r PraedecB.or, ne quid"iD huiuBIDodi eleetione esaet iDordiDatulD, • •
praepoateram, edita saluberrfma. OoD8tltutione, Ucere voluit iDiuste ID COI'
cunu reteetts, interpoalta ad Metropolitanum, vel Epiacopum rieiDior., fii
8edem quandoque ApoatoUeam appe1latione, pmeelectum ad novum eumea
pl'OVoeal'8, et eeelesiam alteri DOn rite collatam, DOVO facto meritoram pe-
riculo, si ita iUI esaet. riDdicare. Et ne frivolae appe1latioDis dUrugio loeu
eaaet, provide ibidem eautum est; dictae appellatioDi iD devolutivo taDtu
deferri oportere, non nspeDBa, aut quoquo modo retardata praeeleeto ab 0r-
dinario parochialis eccleBi.se ~one.
I 3. Consultlsafmae huiusmodi }egeI eum in Jluem institutae, ue in tanti
momenti re imperiti magiBtriB. nori 8oIltiquis, rudes praeferantur emeritil,
violatae Ioot homiDum fraude et malitia, ipsa medel& vumu. exaaperutiu.
8aepillBime eDim reJecti ab Ordinario, dietae ConstitutioDis obteDtu, ID 'Geem
appellatioDiI facile prorompere, et, minui legitima eoncurrente caa., eleet.
ab Epiacopo ad novum examen p1'Ovocare conneverant; illoaque praetera,
reJieta gregil, et eeelealae custodia, longum iter ampere, et diuturni laboriI,
temporia, et peeUDiae impen18 exhaU8toI, lltem. iD seeunda, tertia, et ulteriori
quandoque iDataIltia nstfnere cogebant.
I 4:. Quln etfam experientia compertum est, mapo iustitiae detriIIleDto
Utem. ip18m absolvi. Quandoquidem il, qui examlni se subiecerant, atque il
prlmaevo coneursu. utpote legitlmarum iDstitutionum neacli, relecti faerut,
longa poatmodum deeurrente Ute, sedulam lltteril ex industria navant.- ope-
ram, pl'Hfem aUll merehantur, et acerbe sueeenaebant Epi8eopo, iudici qli·
dem. adeptae, non autem. adiplacendae peritiae, per iDiuriam se tui8ae releetol.
I 5. Bine apud bene moratoB hominea, et iustltiae riDdiees, frequeu que-
relaram oeeaBi.o: quibul sedandis eum Oongregatio Ooncllll Trldentfni bate-
prea omne studium, diUpntlamque eonferret; Nobil, qui 8eeretaril auere
fungebamur, mandatum est, ut sermone, typil poste. vu1pto, rem I8l111o
expeudere, ingrueutis mali origlnem, et apta eidem Averi.endo remedia IDfto
stigare pro viribus Diteremur. SennI hac de re Nostros explieaatell, ritio
potisBimum laborare comperuimul pl'Bnm examiDlI oretenui habiti, Dee 1CI'i.
ptta conaignati: eleetl Biquidem ad euram animarum ab Ordinario eoDatore.
et ad iteratum examen coram allo iudice provocati, iUI legitlmae eollatioDll
tueri non poterant cerio, ae permaneuti testimonio iAm p1'Ohatae ldoneitatil:
701
aed a Don euminiB alea, aubeUB&. eoram iudice appellatioBia, petaru.m

reram prol'lUll iparo, tota 1'811 pendere ndeb6tar. Quocirea ....n tuatit;iae"<
detrimeBto reeepta in foro erat opiBlo, provocari pcae ad alium tudt~,
nullo eùtbito indebttae reieettonis doc1lD18llto. Quod quidem eum a aaeroram
eanoDum eeBlUra 10JllÌu aberraIet, facile buie eorraptelae oeeurri poII8 cen·
lUimu, al certa primum, et apte diapoalta ha.bendi euminiB forma praeecri·
beretur, Bi quaesti0Be8 eXILJQ1natiB proposltae, et COJUIeIltaneae illoram respcm.
8l0Bell, totaque rei geatae aerieB in ICI'lptil recUpretur; et al acta demum totiu
COBC1II'IAI8 ad iudicem appelJationis intep'a aaportareDtur.
I 6. Intta a Nobla conalJU ratio Don 801um arrialt CongreptioDi, Wam
die 16 Novembrl8 1m ratam habenti; &ed etiam PODti8cit iudieti aeceBBiODe
roborata futt • Olemeute XI eceleala8ticae di8eipliDae rindiee, et UIIJ8I'tore
eximto. Utque loeoram 0rdiDar1i _ omnia 8Uali, que par erat, obllequio, et
dilipntia exequerentur, iis datae lant die 10 IaIlnarlt 1721 opportuDae lttte-
rae DOIItro calamo exaratae, ei1lldemque PontUleilll8ll8U, et oracolo compro-
batae, quaram teDOral, etal aliaI praelo eolllDlÌll1llll, et inIertum in Bullar10
dieti ·Olementil PraedeceIaorl8 NOItrl, eougrue hie duximu8 referendum.
I 7. ~ Do. . . . .ti ",..• • 0-0 ~.. eooleNe tUpio.
nllw fHW-- pllfJf'MfIUe "...,.,.,., "''''', ., 110"- . , SfIOt"NCIIIOM
f'rideItt_ S1IflOtIu Ha. Il, .,. 18, ." _ _ N . . . . . ".,-ooMcII', .....
m.tlr, et fI.eret oonm&rlU; GO, ~ ~ . . .,uoo,o, wl .... v.·
CGrio GetIenJli, Gtqt&6 Gli B..-tonhI S~ . .,.. trilIu, _ _ti,
et approkti Haen', IIpUoopu fU. eligeret, fUfM' " ' . , taOrihI, fIootritlG,
"""''''', GltUqtH re"'" CIfI t1GCGtItem eoclHiG. p~ ~, et
o~, tUgtIioreta oaef6rW, tAGgfaqu6 idOllfU. WiGGre,.
AtUMtqt&6 CIfI
NtIo 00fl0lU4 IOtIOtiotInI NUd"" «Ht~, re, et tIOtIritIe ~
POfIUf_ Ptu V, qu04, li tftIqtMJ. BpUoopu ..... k.ue., fIOriflOli"' ...,..
ifIoftN, elegillet, fHI,aent ii, qtM nMoti H,en', G ..,. MnIocU eJeotiotIe ..d
JletropoUtGtIvm, 1'61, li ifIB eJigeu JletrofHIli. . . ., ...t ..,.",., fGret, .. d
moItaiorem OrdiftGriu.. , ., SetUI ApoltolÌCfJ6 De.,••, wl ..tu CIfI . . . .
86d6rA Apo,toliotJm GppeJJa.re, GO pt"fJH1eotwl CIfI tIOt*tII ........ oonIW'~
GPfHlJJa.tiotIiI itedice, et'"" lIeamiMtorihl, fWOt'OCIJf'fJj . . . . . . CIfI.tiotN, .,
GPfHlIJa.,io fIOft itl ""fH"IIÙ'O, _ itl cIeoolu'Wo fIIl6 d6"Hret; ~ '"
etf" OOfllU'utiofle, qHe trigeftma tmia e,t, latiu.t ClflvetW;~, qu04,
COfNtito de pt"ÌOr'iI eligentil imr.tioMbUi i"dicio, 6Oq" ret1OCIfIto, ~iI
60016. fllGgil itJoMO OOftferatvr.
o.. "16m MqV6 00fl0i1ii DfHJr6to, MqU6 POfI"ftoil Burlo ~ ..
OOftOtIr.. fHWGfIendi fOf"fltG .• "" metAotlttl "Ila. C6rlG, GO p60tfliaril ....,..,..
propottGtur; d.i1Jlcile diot", Ht, qHtlta NGmitMlm, ..io..... alibi cUwrliMl, _ti·
16';', atqt16 1HtIo 000fJIi0 qvereJa.,..,m. Nam "icubi, oum fIOft ~ Otftfli"'"
qU86Itiofle" fIOft iidem OfJMII propo8iti tvillf1flt: e,.atlt identid6tft, qtri, " ' '"
iu4ioio, " ' .,.. OOfIq1I6tWf!fltvr, 8ibi quid6tft po,tfHlriti, dilf.oUiorel, pt"fJH.
16ct#J G",tem fGDUiore, CIfI IOlt16tWItma qt&fJ6,tiofle, olltigil16. Alibi t16f'O fJfJ6detft
quNUM omfIillUl qH6ItioM, profHI8itae fv6rutlt, letl MqV6 AGe, tNqtI6 tlGtG6
G OOfIDIIrrentihl relpOfllioM" lOri"to, , f t litteril OOfIIigtIakflttlr. O",,,,,,"
po.tmodtfm, tI60 raro OOfItiflgeret, vt e fHIlttporitil qtlilpifJtft, i"re B",JlG6 ..",...
dtctM, tIOft. ad NGm6It oo,."m itedioe appelJa.tioflil, ftUlqtle NG,,"tlCltorihI,
701
eleotum provocaret: 8. OOft{/reflatio uque ab atIftO 1608 00tI8idenItM grv_ _

taoft·alia ratione, quam fW1.'O 6/ramiM, probati PD8Ie; prooooafiotNta fMI tIOfta
fUlHJm6ft oen8Uit aàmittendam, g1'G1XJfnine MO dum probato, et f"6qt'UitiB CM-
tummodo probatioftibu in lUb'6qll6ftti iutUcio: in qua ~ probato, per tIOVUa
fUlHJmen appeUantiB, flnJfXMtaiM qu.oad doottinam, probanda lUfHWNt ei.....
prae iam e16oto in reliquiB ad regtmàam eccleBiam requiBitiB JWG"teItlt., .,
116 ...aioTi alteruttiu ad parooh,ialiB eocle,Biae gubemium idoMitate ~
ferri po88it: cvm taoft continuo, Bi quiB e,t tIootior, iB etiam aptior, HU ...,.,
idoMU' (l(l icl regimen h,abeatur,veZ etiam h,abetadu Bit. Q.M 8aonu Cuagn·
gatioftiB ,ententiam ,criptore" et.; tt'ibuftalia laudanmt. Al", ~ .. cUoece-
ribu8 laudabUiB im;aluit oomuetudo, ut eaedem OtJMItbuI qtlG6ltioMa, iiclelnqtle
caBU8 Foponantur; ao (M qua d6tur aMa Oa-noellario qvidq.m IUO fJIGf'W
addendi, mi""endi, mutan"') vt iprimet OOMUtTeftte" qui ifaterrogati lum.t,
q.eque re'fJOfUÙJtint, BUa maftU per,cribaflt.
Atque Ordinatii, qui morem huM lofIge optimum in eGHImiMtIdo ÙlH&ere,
8aorae deiftd6 Oongregatiom etiam, atque etiam OOftriderafldum r6Ziperu.t,
MB, qui rio fUlHJminati e8lent, atque po,tporiti, in po,tervm, vt IOZent, appel-
latItib"", itldulg6ftdajfleo M"tatim eleoti novum ad ~ fJf'OOOC'Gtto,"""
grtWtJmim. praerequilita probatiofte, videretvr, oum iBti tNJ actiB pritlai a..
miniB gravamen docttita4e facile alioquin probare pollent; qfUHI aUt fIliter
tlimirum emminati, probare, flili I6CUndo, ,6tI fW1.'O fUlHJmifl6, taoft poterei.,.
Neo d.eftutre alti FollitatiB, ao p6ritiae in admitliBtrafldiB div eoole8tiB l. . .
pra6,tante" qvi mOMrent, fraenum aZiquod kiuBmodi appeZlaMiuta I~tiu
tafId.em inliciendum, 60rumque iam flimiB erebral fIOWm ad eaJm611 fWOOOCM'
tione, e8le reprimfmtla8; quippe quae N utaquam riM fJICIgftO ecoIaiG"..
damno oontitlgunt. Nam oum novum emmen ooram itUlioe appeUaffotail ~
fWOcul a paroohia peragetldum Bit; eleotu ab llpiBoopo, qui fJf'OOOC'GttW, "....
ohiam, quam po,ridet, cogifur iflterea temporil delerere, eamfJ1'6 O~.
wl Vicario cuipiam, vftl"ti 8pOftlam IgnotiB oustodibu8, relitaqttere, .,...,
non parumper, ,e4 diti laM abftduro; dum fI6fIIpe, implicita, tlt l't, lite, terM
fltiam vel quaterM, alia etIJ aliil, etlJamina, 1'Up6r pra68tantia ~ cIocfri.
nae, tum itBiftd6 allorum, quae ad mtegnmdam idotI6itatem opporltnIa ftM,
oontentio,e multiplio6fltvr, et commoII6, M dioam O.iotr6, traflrigaflttw, .....
qum deliberati PO'Mt vtri COfIcuN'entium paroo1r.ia Bit adiudioatlflG.
Ad toneMam eiutrmodi ftOfI mi.., querela.,..m, quam tfIoota~
oocaBionem, 8acra OOftgregatio Ooncilii Tridentifl' itlt6f"1W6', po,~ ....
omnem a capite repetitam in gemina '68,ione 1 Ootobril,et 16 Nowwalwia ntI
IUmmo ,tudio reoognovit, tanitem .• SaflOti,Bimo fltiam atHI,"",te, natuit (~
per prae,ente, littero, eneyolioaB 6tlJBquitvr) omne" et Biflgulo, llpiBoopoe, fIliot·
que Praelato" pme, qvo, Bit if", et auotontaB faoiefldi OOfIOtIrn"" iortori,
ut etlJamen eiulmodi inatituere taoft gnJWfltur, quale iam et mtaltae clioecNa.
(lt UrbR ipla oblen:at, atque Apoltolioa etiam Datari6 po,tulat; IÌW, ~.
Sede vacante, t"acat eccleBia aliqua paroc1r.ialil, cuiu, collatio ad SedfJtra Apo-
,toZioam perti-neat; rive cum varot paroc1r.ialil aZiqua, ut dicitur, i...ta De·
oretum; tri~e demum, cum, t,'acante itl oollegiati" aut catAedralibu ecoleeiiI
dipitate aJiqua maion, anne4!am h,abente cvram ammaf'tlm, ~ . ,
OOfICUr"", atque ad Apo,toZioam Datariam traumi"""""" .t fIO"'- .c,
703
Gfqtl6i. litteN, qU" (ÙJ onIise SGACtiBBimi, ttme a Datarla prod6tmt, olGre
~lritur.
VtJOtmu itaque 600leBitJ paroOÀiali, qt&tJ6 ccmler6fKlo. Bit per ooflOtlr""""
Gtqt16 1loo0 BOlitiB 100000000ZiI ifUlloto, l&a6o qt&tJ6 Bequtmtur, 6fIJ SaOf"tJ6 OOAflNJga·
fiofti.t Bfmt.tia, OUftBiZio, BUGBiotae, BOf'I'tIf&dtJ propommtur.
1. Primum taempe, ut uBigMntur eaedem omft.ibus COft.OfIfTfmtibUB
gUGeBtSo1&eB, iit1em oa.tUB, itlcmque t6f1Jtua ENft.geUi, BUper quo '6f'mOfKB Gli·
guid perBoribaft.t, ad probatadam dioeftdi pro COfIOicme laoultatem.
2. Alterum, ut ~, et qUtJ68tiotle. NJBolven.dae diotefttur omft.ibUB
6OfIem. tempore, atque omn.ibUl pariter eodem te,,,pore t6flJtua ENn.gelii trG-
datur.
3. Tertium, .t oertum, idemque omn.ibua .patium temporiB OOfI.titua:
tur, itatra quoel OGBUB NJBolootat, quae.tiotaibu. re~t, OOtIoIuflOtllam
eotapotNJflt.
4:. Quartum, ut eod.em OOtaCU'T6ft.teB omn.e. ift. OOtIOlatn olaudaft.tur, tmd.6,
quaf&diu Boribent (dabitur.im omn.ibu. 80ribeneli copia) ft.emo eo",m Bgredi,
neqU6 aZiua quispiam eo ift.gredi po.Bit, ft.iBi po.tquam Boripta oon.feoeritat, et
edMbu6rift.t.
5. Quift.tum, vt om"e. BUG quiBqu man.u t.m re8fJOft._, tum .ermoft.6m
BOriba.t, BUb.oribaft.tque.
6. S6flJtum, ut resp0ft.8a quidem latine, Bermo autem Ba, qua ad popu-
'U... Ja.aberi .olet, lift.gua .oribatur.
7. Po.tremum, ut Uft.umquod,que r6.pon.BUm, et uft.uaquiBque .ermo, oum
ab tlfIOqUOque OOft.OUrr6tltium elDII,ibebitur, ft.on. B01um ab eo, qui .oripBit, atque
a 0Gft061lario OOft.OUrlUB, t:erum etiam ab 1I1411Gmitaatoribu., et ab Orclitaario,
H' ei1lB }l'ioariD, qui OOfIourBUi ift.terluerift.t, BUb.oribatur.
Peraoto .eoufUlum 1wJft.O formulam OOfIOtIrBU, coZZataque Bi, qui magia
icJofteUB, ao digtaior iudioatua fuerit, eooleBiq paroo",iaZi, taOft. admittatur ape
peJ'latio, aut amala relatio1ae ElDamin.atorom, aut ab iN'atioMbiZi iudioio Bpi-
scopi, ft.iBi ift.tro deoem dies a die collation.is interpaMtur.
Si quil tJutem "'00 mtro .patium appella1:ent, aotaque OOtICUrBU8 petat
ad. iudioem appenatiOft.i8 tran,fer6tldtJ; mittant"r vel aota ip_ origift.tJlia 00ft·
our..u olaU8tJ, et obBign.ata, vel certe un.um al'quod autll,6tlticum eo",m 6flJem·
plum, a Oaft.oellario OOfICUr8us, atque altero Mtario collatum, et auaoultatum
OOf"Gm Vicario, vel alio in eoolesia.tica dign.itate coft.stituto, q~em eUgat Or-
difW.Iriua, ad quem etio.m ft.otarii OaflOOllario ad,iuft.gendi eleotio pmiselrit;
fI6OfI(m ab B4IIGmitaatoribu8 81f11Odalibu8, qui concur.ui interfueruft.t, BUb-
,oriptum.
ElD quibUB acti., vel aut"'entioo eOl·u,n elDemplo, flisi gra'Vamen quoad do~
ctrifl4m probet iB, qui Bio, ut praemittitur, et/!'amiflatu8, aut amala relatione
l!J;1JGmitaato",m, aut ab irration.abili iudioio Epi.oopi appella1)erit~ nowm ael
~men prooocafldi faoultatem a Sacra OOflgregatione f"l8tra p08tulabit.
Quemadmodum et in iudioio appeZlation.iB per8e.qui tU8 BUum fru8tra ten-
tabit il, qui forte 8e gratlltum doleat quoad reliqua, flid, interposita mature,
ut dictum est, appellatione ab irration.abili iudioio Episcopi, gravam6tl quoad
ula o.ten.derit, ve1 elD aotiB primi conour8U8, vel 8altem et/!' atte8tationibu8, et
dooumentis elDtraiudioialibu8 etiam, 8ed ft.Ofl levibu8.
701
Atqu itG quide", HfIIit Su.ora OOftll"flGtio, ., S~ •••...,.

At li quil tGmen OnIitlGf'iofvm aliw, CIO . . " . cIeaoriIttM "', GOIIGIIr·
rentitHa _ _ma itNtitvere pe1"f"6t1Jf1f'it, ".,.,et ., 8aora i,..O~ ...,
,.vtitlo a'fHI,Ja,.tib.., qui 16 grtINtoI d ___t, JWOf1OOIIJioHIa . . _ _

eatamen, tIUlla graNmi.iI f'J"'I6f'ia prob.atfou, iNtIIg..... lftNrila . . . . ., ..
. Aaruta littenJf'UfJl. mettaOf'iG "dilabat.r, wlt ..... &ItIrG O"."..,.'io, . . ..
ffttiUOfliuque OnlitIarU OClflOflJa,ria fHI"fHIhIo CJOtNen7Gri. O.... ..,..... 00.
tiliu., tu. 11O'fftttGteta, dutJt ego Oftttti'"" ""fùJo, A.plitUW Pue ,..".
OmtHa e ooelo pr6OOr. ~ 1aao tUe 10 IatHlGrii 1111.
A.,'itudittil Tuae.
U" fNw
P. li. Oard. OOBBADINUS,~.
§ 8. Qnantum recte diBpensandia eccleaiallticla mDDeribua, acI.ini. . . .

dae iustitiae, componendia. diaaidilB, continead1lque iD oalcio clericia pI'III.
eeret saluberrima praemi8lllU'1Ull legum instltutio, .Ut IAlperque ~
comperuimuI, eum Aneonitanam primum eccleldam, ac deIade BoDoIli• •
8pOJl8&ID noatram paterna eharitate eominUI ampleeteremur. Fretl .......
dietarum legum pl'Belidlo, digniOreB paroehiiB, et curae aDimanuD pneIeri-
mUI: tantaque, benedicente Domino, id aecidit animO!'llDl eoD_~ at
Demo questul Bit, traditum minUI digno celsiorla loc1 praemlum, vel BlÌilu
iuste alteri eredita. l'aeanUB eeeleldae gubernacula.
I 9. At quia certil admonemur iDdicil8, non ita Id alli8 Eplacopla c..
tigi88e; imo non deeBBe, qui privatil abrepti atudiil, aaepe declinare, Be redIf.
guere ludicium Epiaeopale Pr&e811JD8rllt: NOI proptere& 80111citi de lmplaHlis,
prout decet, muneril Noatrl partibua, nonnulla pnefaUt lltterle addeIII,
nonnulla vero taelte, brevlterque Ibidem tradita, elarlua uplleallda ~.
mul, ut reete omnia, atque f'X ordine peragantur.
§ lO. MoerenteB 19itur andivlmul, quod iD plerleque dloece8Ibaa, .ai
reeepta Bit laudabilll, llrmlterque cuBtodfenda conauetudo iD acriptU redi·
gendi examen coneurrentium, nlbilominui Eumlnato!'llDl lAdfracIa ba . .
litterarum peritia vel'8antur, nee illorum exqulritur aententia de derlc:oraa
aetate' lnstltutione, gl'avltate, et honestate morum, prudentia, Dl1lDiU . . .
e.~ereitil, et aD taleB demum Bint, qui 01'88 lAlaB verbo, et exemplo lu9U'e ....
Bint. QUam devia Bit hululIDodi prax:ll a Tridentini aemita, II pJane iDteDIpt.
qui expendet l'erba relata OG,. 18, 161•• 84, de· Befotwt4t.: PenJGto . . . .
_iM, retHmtieatur quotctmaqfH ab ... idOfl"ei W.ti ~ tUriht, , .
otrina, ,rudentia, et ali;' re,"" ad NOGtI'" ~ ,.".,...._ ,.,..
tu.iI. Idque .l'robe noaeens Congregatio eiuBdem ConellH lnterprea, phuieI I
edlxit, Exam.fhato,reB suo deeaae muneri, Bi doctrinae tantam illc1icell - ' -

nee lnquirerent, qti).. prae allil, probitate morum, laborlbua, praeetlto . . .
eeeleslae obsequlo, eaeterisque dotibui ad oftlelum paroehl cumulate obea·
dum neeeaarltl, eaent idonei, et eommendabUea.
I 11. Ab80luto eumJne, ut culque .til eompertnm est, alt ...........
potestae Examinatoribus renunti8udi quotquot regendae ecclfllll.ldoDeae 1_·
706
caverint, reaervata uni Episcopo electiOJle digniorill, quemadmodum saneitum

est a Tridentino illiB verbiB: B:IJ "ilque BpiBoopu 61.,at, f1Hm 0II6UriB flUlgi8
idotIeum ifUlioaverit: At si CJIlem clericorum forte contigerit appellare IL mala
relatione Examinatorum, quorum cura uniee versata fuerit in exquirenda
doetrina, non faeta uno eodemque tempore solerti etiam investigatione alla-
rum qualitatum, quae Pastoris eongruant oftleio: ordo iudieii aeewaferet: ut
etiam iudex, ad quem provoeatum fuit, in sola· doctriDae indagine immoretur:
nee Bine gravi animarum detrimento, et diseiplina.e iniuria, prae1lciatur 8OOle-
siae, qui litteria magia posaet, lieet eaetera minus aptus, et quandoque indi-
gnus; contra. vero arceatur ille, qui lieet impar doctrinae merito, attamen
moribus, gravitate, prudentia. probato nomine, diuturno eeelesiae famulatu,
8C multiplici rirtutum. lallde praec:ellit.
I 12. Factum. praeterea III1tis extirpandis abusibus non ridetur, si tam
Epiecopus, quam Examinatores, coniunctis studils, industriae nerv08 omnes
intenderint in conferenda concordi iudicio Ecelesia personae, quae lieet seien-
tia, et litteris alteri concedat, maiori tamen eaetera.rum qualitatum eminet
ornamento; siquidem postpositus, suae nimium. fidens doctrinae, ab irratio-
nabili iudicio Episcopi non raro appellat; eausaque ad iudieem appellationis
dela.ta, idem totus est in perqulrenda malori doctrina, ae reparando gravamine
littera.to hominl irrogato, nusqnam librato aliarum. rirtutum pondere, quae
in appellante desiderantur: lugentque ut plurimum rigiles Ecelesiarum Anti-
stites exitum huiusmodi appellationis, intimeque dolent, paroehias doctis,
non aptis PastoribulI, ut dictum. est, regendas committi.
§ 13. At ai iudex etiam appellationis (quod raro evenit) tantum tribuens
scientiae, quantum. sa.tiH, maiori, et aceuratiori examine inquirat, qui Mores
hominum. aint, quae g""itas, prudentia, qui suseepti antea labores, quae
virtutum speclmina, quae demum totius antea.ctae ritae ratio, pascendo gregi
consentanea: tot iudici exhibentur attestationes ab appellante ex industria
colleet&e, ut, revocato Epieeopali iudicio, tamquam irrationabili, non vereatur
iudex SUCCUr1'ere eidem appella·Dti, quem tam copiosa, tamque conspicua pro-
bitatis adillvant documenta.
I 14. Demum cum praeeipue Episcopi!, tanquam in specula constitutis,
pa.tea.nt subditorurn excessus, contingere solet, uj; in concunm, tam inspeeta.
scientia, quam moribus. ille Jdoneus ab Examinatoribu8 renuntietur, cui foeda
aliqua vitii labes, ac criminis macula inuata alt, omnibufl, praeterquam Epi-
scopo, oeeliIta. Si Episcopus, iusta suadente causa., crimine non revelato,
eumdem criminosUDl tacitus p1"&eterierit, aliumque immunem a sorde praeele-
gerit, illico postpositus, simulato gravamine, provoeat ad 8llperiorem iudieem
criminis ignarum, et consueto dihgio appellationis, evebitur ad pastorale
fastigium, qui nonpotest consulere populo, sed nacere, Dee praestare regimen.
sed augere diserimen.
§ 15. Ne igitur improbi ingenii homines remedium appellationis, ad
iustitiae praesidium institutnm. callide tradueant ad iniquitatis defenalonem:
optimum fadn aliqwbus fortasse vide1'etur, si appellatione quaris sublata.
cura p1'lleftciendi reetores animarum prorsus relinqueretur Eplscopis, 1'atio-
nem rilliea.tionls sue Christo iudici tantum reddituris. Verum. nullo paeto
probare id pOMumus. quod advel"88.retur menti CoDcllU TridentinJ, tacite
Co4etl l.".,. OIlllOMd.
Digitized by
..
Coog le
106
permittentis appell&tionem in devolutivo a mala relatioae ExuninatonuD,

qvem&dmodum innuere videntur verba 1lla: NtJO praet.Uototv'" lI_ _ _eon.
relatioMm, tuomiD..., etHovtioMm kb6Gt, .,la t.Iet101.tio I et aflfl6llGUo, .,...
ad 8edem Àpo,folioam, riw fIiu.ttlfIm 864ia Legato" nt ViofI-LegGIN,'"
NUDtio" , . 11""001'0', aut JletropolitaM', Primatfll, wl Patriclro1aGl iAtfr·
porita impetliat, aut Nlpfltldat. Oui 88oI1ctioni reapondet etiam OoD8titutio
Piana, adm1ttens appellationem in devolutivo ab irrationabili iudicio Epi.
scopi.
§ 16. Qua de re, ut in huiu8IPodi negotio apte omnia atque compcNlite
paragan.tur, oftlcii NOIItri esse duximus, eum vobis, ven. Fratrea, geren.danua
rerum ordinem praeacribere, quem longo un utilem agnorimus inBtituendii
animarom rectoribus, qui credito sibi gregi praeesse, et prodesae poaaiDt.
I. EpiscopU8, habita notitia vacatiODis ecclesiae. atatim, ad pr&ellCri.
ptum Tridentini, idoneum in ea deputet Vicarium, cum congrua eia arbitrio
fructuum portionis aasigDatione, qui onera ipsius ecciesiae susttneat, dODee
ai de rectore provideatur.
II. Publico evulgetur edicto notitta concnl'81l8, congruo, et ab Epiacopo
prae8nito tempore eelebrandi: eodemque edicto omnes clare, et aperte IDO-
neantur, ut inter1Di decurrente termino assignato, eoram Caneellario EpilCO-
pali, vel altero ab Episcopo deputando, n8ol'1llD qualitatum, meritorum, et
munerom probationes, attestatione8 tam iudieiales, quam extraiudicialeB, aJia.
que id genU8 documenta, quae fraude vacent, ezhibeant. Alioquin, dieto ter-
mino elaP80, documenta huiusmodi. quaecumque, et qualiaeumque ea siat,
nullatenua recipientur.
III. Evenlente die concursus, a Cancellarla Episcopali singuloram me-
rita, quaJitates, et requisita (ut vocant), incorrupta fide deprompta a iuribal
tempore habili exhibitia, in IICriptis summatim redigantur: porro copia epi.
tomes tradetur non 80lum Episcopo, vel Vicario Generali viees Ulia obeuDti.
sed singillatim omnibua Ezaminatorlbua ad coneursum adacitis, ut cum de
scientia, tum de vita, moribus~ aliisque regendae ecelea,lae necessariis dotiba
ferant iudicium.
IV. Die praestituta ab Episcopo habeatur coneur8Us, servata aceuatt
in omnibus forma tradita in npra relatis litteris anno 1721 editls, totaq1lt
rerum in eo gesta.ro.m series scriptis dillgenter enuc]eetur. Porro Examina.
tores, ad a.ssequendam certam, et indubiam coniecmram scientiae, postqUAIB
diligenter ezpenderint singulorum peritlam in evolvendo, explieandoque ore-
tenua allquo ecclesiastlcae doctrinae capite, ve! a SS. Patribua, ve! a Saero
Concilio Tridentino, vel a Ontechi8IPo Romano excerpto, ae pari dlligentia
libraverint a quolihet scrlpto dataa responsiones quaestionibus propositia; et
postquam demum del>rehenderint qua quisque pollea.t gravitate aententiaroa.
et elega.ntia sermonia in conciuncula scripto pariter exarata, et textui evaDp-
lico, vel alteri dato themati accommodata: parem, ni forte maiol'eDl aoler-
tia.m Examinatores adhiheant in perscrutandia aUia qualitatibus, regimiBi
animarum consentaneis: morum honestatem inquirant, gravitatem, pruda-
tiam, praestlta. hadenus Ecclesiae obsequia, acquisitam in allia mUDeriba
laudem, alla.que apectabilium virtutnm oroamenta, doctrinae a1'Cto foedeft
7f11
COIUIOCianda; hl8ce omnibue CODiuactim expenada, iDhabll. per IDa lIdrafPa

reiieia.nt, et idoneoe Epi8eopo renunttent.
V. Ab801uto concul'BU ab Epi8eopo, vel, eo impedito, a Vicarlo Generali
UDa cum EDminatoribue SynodaUbue non paucloribue quam trlbue, notula
compendiarla requisltorom utea distributa tl'adatur Cancellario, qui illam
comburat, vel penes acta secreto cuBtod1a.t, et nem1ni oatendat, nlIl de mano
dato Episcopi, l'cl eiua Vicarii GeneraliB. Sublnde vero Ordinariue, cum pri-
mum ei libuerit, elipt ex approbatis digniorem, nee llli poueI8io, olIo appel-
lattonis vel inhibitionis obtentu, retardetur.
VI. Si quem clericorom appellare contigerit a mala relatione Eumi-
natorom, vel ab irratlonabili iudiclo Epi8eopi: coram iudice appellattoni8
acta COnCUl'BU8 integra omnlno producat; et iudex, DiBl illiB vialB, et grava-
mine comperto, sententiam non pronunclet. Praeterea in ferenda aentantta,
ac reparando gravamine: idem iudex innitatur lIOlummodo prubattonibue ab
actis elicltis, tam respectu doctrinae, quam aliorom meritorom. Qula vero a
publica indicttone, usque ad diem habitt concUl'BU8, ta.ntum temporiB inter-
cessit quantum satts fuit commode exhibendiB necessarlls inribue, atteatatlo-
uibus, requisltts, alliaque meritorom documentis; idcll'CO, ut quaevi8 via frau-
dibus praecidatur, volumU8~ Re distriete mandamuB, ne dictae atteatattones,
fides tam iudieiales, quam extraiudicialeB, et documenta quaecumque studiose
eonqulslta, et post concursum, ut alunt, expisca.ta, ullo modo recipiantur.
Non obata.ntibu8 aupra memoratis litteri8, a Oongreiattone ConciW Tridenttni
interprete anno 1721 editis, quibus, ad praeml880rom efrectum in hac parte
derogamu8, illis tamen in reliquis, una. CUlO omnibue in eis contantis, firmlter
in 800 robore permansuris.
VII. Ub! vero Ep1scopus, posthabito uno, vel altero ex approbatis1 ec-
eleaiam contulerit magi8 idoneo ob aJiquam slbi lpal ta.ntum notam cauaam,
quam cenaeat significari oportere iudici appellationis ad detergendam iniustae
fortaBae praeeleetionis notam: familiaribu8 litteris iudieem certiorem eftlciat,
inviola.bUis BeCreti lege adieeta. Nemo Bit, qui bue praxim NoBtra.e trlbuat
solertia.e, cum Ula profiuat a Tridentini Decreti8. 8e.BiOM etenim ~, oap. !O
de Beform. ita. disponitur: Praeterea Bi qu'- i. oaftbu. a ivre perm'-N appel-
'avent, aut d.e aliqflO gravam.i.e COfUlue.tu. fumt, .etI alias, ob lapnm
bimBii, de qua BUFa, ad alitlm iudioem recvn-erit, tMeatur acta omma coram
EpiBoopo ge.ta ad. iudioem appellatio.'- e"'fJeBft. BU'- trau/erre, IIOOIIK TAKIIN
EPISCOPO PRIUS ADKONI'l'O, UT SI QUID III PRO CAUSAlI INSTRUC'l'IONil VIDIIBITUR.
P088IT mDICI APPIILLATIOl\fIS 8IGND'ICARl/l.
Et quamvis iure Nobis timendum Bit, ne dieta. prans monendi iudieem,
.. quo appellatum est, in more olim poslta, bac tempesta.te ob801everit, et a
foro reeesserit; attamen Episcopus (ut dictum est) si ex causa sibi tantum, et
non aliis nota, qua.e tamen approbari digna sit, eccleRiam contnlerit; illam
iudici appellationis, datis secreto litteris, denunciet, et aperiat. Sciant porro
iudices, delat&s ab Episcopo causas, et rationes, inviolabilis seereti fide esse
custodiendas, nee parvipendendum esse testimonium iUius Pastoris, cui di-
vino mandatur eloquio, oves 8UOS agnoscere. Facile enim credi non potest,
Episcopos RUa.e non minus, quam alienae salutis adeo immemores. ut non
deterriti divini interminatione iudicii, odio ve} favore movea.ntur; et in Sacro-
708
rum Canonum singularem iniuriam, dicaft.t """"m lIoft.tmI" botIu,. ___,

potNBtu tenebrG8 'uoerq." et luoem tenebrG8.
Si vero Episcopo fuerit suspecta. lldee iudici8, ad quem appellatum - .
nee eidem revelanda censuerit huiusmodi occulta. rationum momeata: ma
Bignillcet secretis litteris S. R. E. Cardinali Praefeeto pro tempore CoJIIftP-
tionis Concilii, qui nee consilio, nee auctoritate deerit, quo mina8 a iudict
appellationis debitu& iustitiae loou& tribuatur.
§ 17. Praeterea qaia aeguitati etianl convenit, causa& appellationis, qa&t
magno litigantium dispendio, et Eeelesiae pern1eie, immortal. qnandOlJ1lf
exiltunt, quanta. lleri potest brevitate terminari: idclrco ubi &. iudice appel.
latlonis lata sit sententia, quae praeeleetioni faetae ab Episcopo olllDÌDO Iii
conformis, nullus pateat novae appellationi &ditus, sed auctoritate rei illdi-
eatae controversiae 1lnia imponatur. Sin vero iudex appellationia aliter, q1m!
OrdinariUB, pronunclaveritj liceat praeeleeto ab Episcopo, qui cauaa eeddit.
ad alium iudieem appellare, llrmiter interim retenta. paroehi.alia eccleaiae poi-
sessione. Tandem postquam tertius quogue luda sententiam cUxerit, ne parta
ultra modum graventur laboribus, et expensis, praesertim qaia agitar de cara
animarum, cui damnoBUID est, certi Pastoria destitui 801atioj iB legitimma
regendae ecelesiae ius obtineat, eui duae conformee assistunt sententiae, MC
ullum novae appellationis remedium suooumbenti su1lragetur.
I 18. ms sane regulis, quamvis appellatio sublata non Bit, _tia tua
praesidii compara.tum ease arbitmmur ecelesiastieae diaeiplinae, ac recto ce-
rendarum rerum ordini. Unum superest, ut proposita haetenus media delitat
exeeutioni mandenturj Eumque in scopum looorum OrdiDarii vigilantiam .....
desiderari non patiantur. Ferendum quippe non esset, ad nostri Apostolatas
auditum novas in diem deteni querelas, ac submovendis abusibus DOYU ia-
plorari leges, ab iis, qui iam praestitutas negJigunt et contemnunt.
§ 19. Demum cum non l'aro contingat, eeelesias parochiales, digDitateL
canonieatus, aliaque beneficia curam animarum habentia, a Sede Apoat.oIicI
esse conferenda; vel quia vacaveriut in menBibus re8ervatis, vel qaia ex alio
capite dictae Sedi re&ervata. sin t; Nos Praedecessorum No&trorum ftIIt:iciiI
inhaerentes, pnleeipimus, et mandamus, ut uno vel altero evemente c:aa,
concursus ab Episcopo trine ullo discrimine indicatur, nnlla ad hUDC aetaiI
petita venia., vel licentia, quam Nostris hisce Utteria sibi tributam Epi8copi
intelligant.
§ 20. Ab80luto concursu, si res sit de beneficiis curatis, Clt'Ge tGacw.
rotro.e meta8ium r686roata Bint, Episcopus iute!' approbatos eligat magia ido-
ueum, et Datariae significet, nee acta concurBUS tranamittat, niai a Datari&.
cum id opponuuum duxerit, requirantur. Sin vero dicta benellcia, quibu cca
imminet animarum, e3J alio quom capite, quam tINUi... A.poatol~.
Sanctae Sedi reservata sint; eo sane eBSU, veteri non immutato more, aIIIti-
neat Episcopus a ferendo dignioris iudieio, et aeta eoncurBUS ultra DatarW
exhibeat.
§ 21. Lieebit tamen Ordiuriia, pro suo arbitrio, familiaribua 1iUmu
Datarlo scriptis, eidern denunciare personam, quam C8DfJeIlt repadae erdt-
triae magia idoneam, eumdemque commonere, an occulta allqua, et ba ae&
iu&te reticita subsit causa quae cuipiam obatet ad beneficlum curatma oMi·
709
nendum. Noe ipsi postmodum ab bae Sede omnium principe, et magistra, lueu·
lento edoceblmus exemplo, quanti faeiendum sit episcopale iudieium, quantoque
VOB honore prosequamur, venerabiles Fratres, in partem Nostrae sollieitudini8
evocatos, quibus interim Apostolieam Benedietionem peramanter impertimur.
Datum Romae apud S. llariam lrIaiorem die XIV Deeembril UDCCXLII. Ponti·
ficatos Nostri anno tertlo.
DocuM. V.
Coostitutio Beoedicti PP. XIV c Sacramentum Poenltentlae :t,
• luoli .7•••
Sacramentum Poenitentiae, quam secundam, post naufragium deperditae
gratiae, tabulam aneti Patres apile nuneuparunt, N08 licet immerente& ad
universi dominici gregis euram Buperna dispositione vocati, omne lItudium,
et pa-storalem sollicitudinem adhibere tenemur, ne quod post ami88&m ba-
ptismi innocentiam datum est divina benignitate perfugium, per daemonum
fraudem, et hominum Dei benefteiis perverse utentium malitilull, naufragiB
Re miseris peccatoribus luctuosum evadat exitium; et quod in salutem, et eu·
rationem animarum, a Deo, qui dives est in misericordia, institutum est,
exeerabiU scelestorum quorumdo·m eacerdotum improbitate, in earum perni-
(~iem, atque interitum veriatur.
§ l. Dudum quidem a fel. record. Gregorio Papa XV Praedecessore Nostro
per suaslitteras in forma Brevium mb datum Romae apud Sandam Mariam
Maiorem die xxx Augusti lIDCXXIl, Pofttificatus sui anno secundo, sapienter
provisum fuit eontra quoseumque RaCerdotes audiendis confessionibus depu-
tatos, ad turpia et inhonesta sollieitantes; et deinceps successiviB temporibuB,
ad earum litterarum intel'pretationem ae declarationem, plnra subinde a Con-
gregatione VenerabUium Fratrum No&trorum Sanctae Romanae Ecclesin.e
cardinalium adve1'8Us haereticam pravitatem generalium Inquisitorum sub
die XI mensis Februarli Anno Domini MDCLXI 1 prodierunt decreta, et a ree.
mem_ Alexandro PP. VII pariter praedecessore Nostro in Congregatione· Ge-
nerali Sanctae Romanae Universalis Inquisitionis die XXIV Septembris lIDCLXV
coram eo babita., inter alias ab Evangelico. veritate, t't sanetorum Patrum
doctrina alieuas et dissonas pl'opositiones, sexta videlicet, et septima, bue
revoc&ndae, damnatae, et prohibitae fuerunt. NOI itaque mature perpendentes
quanti momenti Bit ad aeternam animarum salutem ea ubique exacte obser·
vari, et quanti ad in6rma.s oves curandas, et decorem Sanctae Eccleslae Del
retinendum, intendt, ne allqui sacerdotes Poenitentlae Sacramento nelarie
abutentes, poenitentibus pro curatione rolnus, pro pane lapidem, pro piace
8erpen.tem, pro medicina. venenum porrigant, sed animo jq!Cum reeolentes, se
Ilo Christo Domino praesides, et iudices animarum eonstitutos, ea sanetitate,
quae sublimitati Re dignitati muneris convenit, tam venerandum 8aeramen-
tum administrent: Motu proprio, et ex certa scientia, ae matura deliberatlone
N~1'&, praefatas lltteras hufusmodi, ac omnia, et singola decreta praedieta
!Wl iUa-rtlm interpretationem et declarationem emanata. Apostolica auctori-
710
tate tenore praeaentium approbamua et coD1lrmamua, illisque olDDibua et D,

gulis inviolabilis Apoatollcae Armitatia robur adUclmus; atque etiam, CJ1IIr
tenus opu sit, denuo COmmittimu8 et mandamuB OmnibU8 haeretlcae prari·
tatis Inquisitoribus, et locorom Ordina.r1iB omnium regnorom, provincia.rUm,
civitatum, dominiorom, et locorom universi Orbis Chr1sti&ni, in BUia l'8Ipe-
ctive dioecesibus, ut diligenter, omnique humano respectu postpoaito, inqui-
rant, et proced.a.nt contra omnes, et singulos sacerdotes tam saecu.larea, guaa
regu.larea quomodolibet uemptos, ac Sedi Apoatollcae immediate nbiectos,
quorumcumque Ordinum, Inatitutorom, Socletatum, et Congregationum, et
cuiuscumque dignitatis, et praeeminentiae, aut quovis privilegio, et indultA!
munitos, qai aliquem poenltentem, quaecumque persona i1la Bit, vel in &et.
sacramenta.lis confessionis vel ante, Yel immediate. post confesaionem, ve!
occasione, aut praetextu confessi.onis, vel etiam extra occasionem confe88iODil
in confessionali, sive in aUo 1000 ad confessiones audiendas destinato, lIIt
electo, cum simulatione audiendi ibidem confessionem, ad inhonesta, et t1llJÌI
8Ollicltare, vel provocare, sive verbis, sive signis, sive nutibus, sive tactu, lift
per "Cripturam, aut tunc aut post legendam, tentaverint, aut eum eia iDi·
citos, et inhonestoB sermones, vel traetatus temerario aun habuerint; et
quos in aliq'Cl6 ex huiusmodi nefa.riis excessibu8 culpabiles repererint, in ~
pro crimin1llÌl qualitate et circumsta.ntiis, severe a.nimadvertant, per eoadi-
gnas poenas, iuta memoratam Gregorii Praedecessoris Nostri COIlIItitaUo-
nem, quam hic de verbo ad verbum pro inserta baberi volumus: dantea etiIm.
si opus sit, et rursus concedenteR facultatem, ne dellctum tam enorme, et Er-
clesiae Dei iniuriosum, remanea.t, oh probationum defectum, impunltum, Iu I
aUa.s in praefata constitutione tributam, proced.endi cum testibU8 etiam Iin-
gula.ribus, dummodo praesumptlones, indicia. et alia adminicula CODC1lIftDl
§ 2. Meminerint pl'aeterea. omnes et singoli sacerdoteB ad eonfe8lli_
a.udiendas constitutl, teneri se ac obligari, 8UQS poenitentes, quoe noftl'iDt
fulsse ab allis. ut supra, sollicitatos, seduto monere, iuxta occurrentium ca-
suum circumsta.ntias, de obUgatione denunciandi InquiBitoribu8, Bin Ioeo- ,
rum Ordina.riis pra.edictis, persona.m, quae 8Ollicitationem commiserit, etiamJi
sacerdos Bit, qui iurisdictione ad absolutionem valide impertiendam Olreat.
a.ut 80llicitatio inter confessarium, et poenitentem mutua. fuerit, sive sollid·
tationi poenitens consenserit, sive consensum minime praestiterit, ve! 10DgUE
tempus post ipsa-m sq,Uicitationem iam eftlnxerit, tlut solUcitatio a. confessarlo.
, Caveant insupe1" dUiJa-
non pro se ipso, sed pro alla persona. perac1.a. fuerit.
ter confessarii, ne poenitentibu8, quos noverint iam ab allo sollicitat08, .-
cramentalem absolutionem tmpertla.nt, nlBi prlU8 denunciationern praedictPI I
ad effectum perducentes, delfnquentem indica.verint competenti iudici, vel al- '
tem se, cum primum poterunt, delaturoa spondeant Re pl"Omittant.
§ 3. Et quoniam IIr".robi quidem homlnes reperiuntur, qui vel odio. ftI
im, vel alia indigna. caulla commoti, vel aJiorum impiis 8Uasionibu8, aut " .
missls;aut blanditils. aut minls, aut alio quons modo incitati, tremendo Dri
iudicio posthabito, et Ecclesiae auctorita.te contempta, innoDoe Baeet1loC8
apud ecc]esiastic08 ludices falso 110llicitationis inslmulant: ut igitur taID De-
fa.ria audacia, et tam detestabile facinu8 metu magnitudinia poenae eoeI'tJN-
tUI', qua.ecumque persona, quae exsecrabUi huiusmodi llagitio Be inqulDanriL
711
vel per 88 ipll&m inDocentes confesaariOl impie calnmniando, vel ace1este

procurando, ut id ab aWa fiat, a quocumque sacerdote quovis privilegio, .au·
ctoritate, et dignitate munito, praeterquam a Nobie, Noetrisque Succeaaoribua,
niai in fine vitae, et excepto mortis articulo, spe absolutiolÙ8 obtinendae, quam
Nobia et Successoribus praedictis reeervamus, perpetuo careat.
§ 4. Demum magnopere cupientes a sacerdotalis iudicll, et sacri tribu·
na.1i8 sanctitate omnem turpitudinis occaslonem, et Sacramentorum contem·
ptum, et Ecelesiae iniuriam longe submovere, et tam exiti088 huiusmodi mala
prorsuB eliminare, et quantum iu Domino p088umuS, anima.rum periculi. oc·
currere, quas II&Crilegi quidam, daemoni. potius, quam Dei ministri, 1000 eae
per Sacramentum Oreatori suo ac nostro reconciliandi,. malori peccatorum
mole onerantes, in profundum iniquitatis barathrum uefarie submergunt, non·
nullorum Venerabilium Fratrum Nostrorum Sanctae Romanae Eccleaiae Oar·
dinalium, et aliquorum in theologia. Magistrorum conaillo desuper adhibito,
accedentibus quoque iteratis plurium Epiacoporum supplicationibus, hac
Nostra in perpetuum valitura sanctione, quemadmodum a pluribus Episcopia
per synodaleB suas conatitutioneB iam factum esse novimus, omnibus et sin·
gulis sacerdotibus, tam 8MCularibus quam regula.ribus cuiuscumque Ordinis,
ac dignitatis, tamets1 a.lloquin ad confessiones excipiendas approbatis, et
quovi. privilegio et indulto, etiam speciali expresBione. et specialissima nota
et mentione digno sutfoltis, auctoritate Apostolica, et Nostrae potestatis
plenitudine interdicimus et prohibemus, ne aliquis eorum, extra casum ex·
tremae necessitatis, nimirum in ipsius morti" articulo, et deficiente tunc quo·
comque allo sacerdote qui confessarii monos obire posBit, confesBionem sa·
cramentalem personae complicis in peccato torpi atque inllonesto, contra
sextum Decalogi praeceptum commi 880, excipere audeat, subIate. propterea
Uli ipso iure quacomqoe auctoritate et iurisdictione ad qoalemcumque per·
sonam ab huiusmodi colpa absoh'endam; adeo qoidem, ut ab80lutio. Bi quam
impertierit, nulla atqoe irrita omnino sit, tanqoam impertita a sacerdote,
qui iorisdictione ac facultate ad valide absolvendum necessaria privatus en·
stit, qoam ei per praesentes ha·s Nostras adimere intendimol!; et nibilominus,
si qois confessarius secos fa cere aosus fuerit, maioris quoque excommunica-
tionis poenam, a qua absolvendi potestatem Nobis Rolis, Nostrisque Successo·
ribus dumtaxat reservamus, ipso facto incorrat.
§ 5. Declarantes etiam, et decernentes, quod nec etiam in vim cuiuscum·
que Iubilaei, aut etinm Bullne, quae appellatur Cruciatae Sa.nctae, aut a.lte·
nua cuiuslihet indulti, confesmonem dicti complichi huiuF.lmodi qoisquam va·
leat excipere,eique sacmmentalem absolutionem elargiri: cum ad bune effectum,
et in hoc èaso, nollu8 confessarius. utpote qui in buiof!IDodi peccati, et poe·
nitentis genere, iurisdicfione, ut praefertul'. ('areat, et absolvendi facultate a
Nobis privatus eristat, habendus Bit pro confes!!8.rio legitiDlo, et approbato . .
Non obstantibu8 Oonstitotionibus, et Ordinationibu8 Apostolicis, praesertim
quae nuncupantur Ontciatae Sanctae, ve) Iubila~i Universalis et plenarii,
necnon quibusvis Ecclesiarum, et monasteriorum, et Ordinum quorumlibet,
quorum ipBi sacerdotes fuerint, etiam iuramento, conflrmatione Apostolica,
veI quavis firmitate alia roboratis, statutis, et cODsuetudinibus, privileglis
quoque, indulti8 ~ et Litteris Apostolicis. sob quibuscomqoe tenoribu8 et foro
711
mil, ac cum quibusvis clausulis, et decretia, etiam moto proprio, aut alias
quomodolibet concessis, etiam iteratis viclbua approbatis, et innovatiB; quibua
omnibus, eorum tenores praesentibus pro upreaais babentes, bae Tice dom-
ta.xat speclaliter et upresae derogamus, ceteriaque contrariiB quibuaeumque.
§ 6. Volumu8 demumae praecipimus, ut omnea locomm OrdiDarii, tam
praeseutes quam futuri pro tempore exiBtentes,. in approbatione confeaBrio-
rum, tam praedictam Constitutionem Gregorii Praedeceasoris, quam prae.a-
tem hanc Nostram, ab omnibus sacerdotibua approbandiB attente lesi et ac-
curate observari eurent, monea.ntque eoa in Domino atque hortentur, 1It
sacrum ministerium ip80rum ddei commi88DDl summa animi innocenti&, . .
rum puritate, iudicii integritate perag&llt, exhibeantque aemetip808 ut miDi-
stros Christi et dispen8&torea mysteriorum Dei. Memores praeterea sint.
locum tenere, ac vice. obire IlUmmi atque aeterni SacerdOtiB, qui WJld:ns,
innocens, impollutus, per Bpiritum Banctum aemetip8UDl obtulit immaculatum
Deo, ut emundaret conscientiam nostram ab operibus mortuis, ad serviendma
Deo viventi: sedulo igitur studeant diligenterque cavea.nt, ne quaerentibua tt
pulsantibus eorum culpa cae1um claudatur; ne deperditae oves ad ovile do-
minicum redire properantes, eorum manibas ferarum dentibus dilaniandae
tradantur; ne prodigi dIii egentes et saucii ad coeleBtem Patrem. revertenteB,
nefaria eorum improbitate, gravioribus peccatorum vnlneribus, dum adhuc
in via snnt, confodiantur.
§ 7. Ut aU,tem praeJ(!ntes Litterae ad omnium notitiam faelliua deveniaat,
et nemo ilIarum ignorantiom allegare valeat, volumua illas BeU earum exempla
ad valv&8 Ecclesiae lateranensis, et Basilicae Principis Apostolorum, necDOIl
Cancellariae Apostolicae, Curiaeque Generalis in Monte Citatorio, ae in Ade
Campi Florae de Urbe, ut moris eli1t, aftlgi et pubUcari, Bicque publieatu et
a.ftlxas, om~es et singolos, qu08 mae concernunt, perinde aretare et afBeere.
ae si unicuique eorum nominatim et personaliter intimatae fuissent: utque
ipsarum praesentium Lltterarum transumptis BeU exempUs, etlam impl"e8lis.
manu aUcuius Notarii publicl sobRCriptis, et sigillo alicuius pel'llOnae in ee-
clesiastica dignitate constitutae munitis, eadem prorsus ddea, tam In ludkio
quam extra illud, ubique adhibeatur, qnae ipsis praeRel1tibus adhiberetul', lÌ
forent exhibitae ve1 ostenfl8e.
§ 8. Nulli ergo olOnino homiuum liceat paginam hane Nostzae volantatb.
8&Jlctionis, praecepti. mandati et derogationis infringere, vel el aUIRI teme-
rario coutraire. Si quis autem hoc attentare praettDmpaerit, indlgnati__
Omnipotentis Dei, ac BB_ Petri et Pauli Apostolorum eiua Be noverit fnear..
somm. Datum Romae apùd B. Mariam Maiorem Anno IncaroatioulB DoIDi-
nicae millesimo septingenteslmo quadragesimo primo, Kalendil Iunii, PaIl-
tidcatus Nostri Anno I.
X. SUB-DATARIUB. Pro D. CARD. P A8SJOl'KO

CAIETANUB AIlATus.
713
DOCUM. VI.
Ex Coastitutione PauH PP. III c Altltudo:t, 1 lunii 1537.
•.•.• Sane cum sicut, non Bine grandi et spirituali mentis nostrae laetitia,
aceepimus, qunmplures incolae occidentalis et meridionalis Indiae, licet divi·
nae alnt legis expertes, S. Spiritu tamen cooperante, illustrati, errores, quos
bactenus observarunt, penitus ab eorum mentibus et cordibus abieeerint, ac
fidei catholicae veritatem et S. Ecclesiae unitatem ampleeti, et secundum ritum
eiusdem Romanae' EecIesiae rivere desiderent et proponant...... Super eorum
vero matrimonUs hoc observandum deeernimus, ut qui ante convemonem
plures iuxta eorum Mores habebant uxores, et non reeordantnr quam primo
acceperint, conversi ad lldem, unam ex iIIis accipiant, quam voluerint, ut
cum ea matrimonium coutrahant per verba de praesenti, ut moria est; qui vero
recol"dantul' quam primo acceperint, aliis dimi,asia, eam retineant. Ac eis con·
cedimus, ut coniuncti etiam in tertio gradu fam consanguineifatis, quam
aftlnltatis, non excludantnl' a matrimoniia contrahendis donec huic S. Sedi
supel' hoc aliud visum fuerit statuendum ....•
DOCUM. VII.
Coastitutio S. pii PP. V c RomanI Pontlllcls:t, 2 Augusti 1571.
Romani Pontificia aequa et circumspecta provid~tia, ne ea quae pro

salubri Indorum noriter ad lldem conversorum direetione sancir! debent et
terminatj, alicuiua llaesitationia scrupulo subiaceant, deelarationibua et aliia
opportunfs conauevit pl'Ovidere remediis. Cum itaque, Bicut accepimus, India
in sua intldelitate manentibus plures pel"ll1ittantur DOres, quaa ipsi etiam
levissimis de canaia repudiant, bine factum est quod recipientlbns baptismum
permissum ait permanere cum ea uxore, quae aimni curo marito baptizata
existit; et quia saepenumero contingit iIlam non eRBe prima m coniugem, "elnde
tam ministri quam Episcopi graviBSimis scrupuliR torqaentur, existimantea
illud non esse verum matrimonium; &ed quia durissimum esset separare eoa ab
uxoribus, c\tm qnibus ipai Indi baptismum susceperunt, maxime quia diftlcil·
limum foret primam coniugem reperire: ideo N08, &tatui dictorum Indorum
paterno affec;tu benigne consulere, atque ip80S Episeopos et ministro. ab
huiusmodi scrupulis eximere volentes, motu proprio et ex certa scientia Nostra,
ae apostolicae poteatatis plenitudlne, ut Indi, sie at praemlttitnr baptlzati,
et in futnrum baptlzandi, eum nxore, quae cum fpsla fDerit baptizata et bapti.
zabitu!', remanere valeDnt, tanquam cum Dore legltima, aliia dimiss1s, aposto·
lica auctoritate, tenore praesentinm, deelaraJDua, matrimoniumque hufusmodi
iater eoa legitime consistere eto.
71'
DOOUK. VIII.
Constitutio Oregorii PP. XIII c Populls ~, 25 lanuarii 1585.
Populis Be nationibus nuper ex gentiUtatis errore ad idem cathoUcam

converms expedit indulgere circa Hbertatem cont1"&hendi matrimonia, De homi-
nes, continentiae servandae minime assueti, pl"Opterea minua Hbenter in fide
persistant, et alios Ulorum exemplo ab eiul perceptione deterreaat. QuOlÙ8a
igitur saepe contingit multos utriuaque &ed praecipue virilia l8X118 infldàa,
post contracta gentili ritu matrimonia, ex Angola, Aethiopia, BI'B8llJa, et a1i:ia
Indicis regionibus, ab hostibus captoe, a patriis inibua et pl"Opriis coniugibul
in remothudmas regioneB exterminari, adeo ut tam ipsi, captivique qui in
patria remanent, si po.Jtea ad fidem convertantur, coniuges in1ldeles tamlCJDlO
loeorum intervallo disiunctoa, an Bine contumelia Creatoris aecum cohabitare
veHnt, ut par est, monere nequeaDt, vel quia interdum ad hostilea et barbaru
pl"Ovincias ne nutiis quidem aCC88lJl1s pateat, vel qma ignorent pl'Ol'lAUl in
quas regioneB fuerint transvecti, vel quia itineris longitudo magnam derat
di1Ilcultatem: idcirco Nos, attendentes huiusmodi connubia inter infldelea ecm-
tracta, vera quidem, non tamen adeo rata censeri, ut necessitate aaadeDtt
dissolvi non posslnt, talium gentium in1lrmitatem patema pieta.te mi8erati.
univerms et singulis dictorum locorum Ordinariis et parochis, et preabyteril
Societatis Iesu ad confessioneB audiendas ab eiusdem Societatis Superioribu
appl"Obatis et ad dictas regiones pl"O tempore missis vel in Ulia admiMi ..
plenam auctoritate Apostolica, tenore praesentium, concedimus faeultaf.elll
dispeneandi cum quibuscumque utriuaque &eX1lS Christi1ldeHbus incolia dieta-
rum regionum et seriUIiI ad fidem conversls qui ante baptisma 81l.8CeptmD
matrimonium contraxerunt, ut eorum quilibet, superstite coniuge infideH, et
eiu8 consensu minime requisito, aut responso non expectato, matrimonia C1lID
quovis fideli alterius etiam ritus contrahere et in facie Ecclesiae so)flIIlDisare.
et in eis postea. carnali copula cOD8ummatis quoad vixerint remanere li~ite
valeaDt: dummodo cODstet etiam sumlB8rrie et extra.iudicialiter, coniugem, ut
praefertur, absentem moneri legitime non posse, aut monitum intra tempu
in eadem monitione praeflxum 8uam voluntatem non significasse; quae quidem
matrimoni a, etiamsi poRtea iDDotuerit coniuges priores infideles .ro&JD volo-
tatem iuste impeditos declarare non potuisse, et ad fidem etiam tempore
transacti secundi matrimonii conl'ersos fuisse, nibilominus reacindi nuoqoam
debere, sed valida. et firma, prolemque inde suscipiendam legitimam fOle
dN!ernimus. Non obstantibus eto.
, .
INDEX ANALYTlCO-ALPHABETICUS
A.......: ....u....:qulnam, 819 Il: quaUtatea, &eeuatlo: crlm'fIallll.· reservatur promotori

. , Il; nomlnatio, lnatitutlo, contlrmatio, lustltiae, 19M•
., I l, 981 I 8: elect1o, 811: benedlctio, - tIICHrlmon" "Ide c..... mtJtrlmotHolu•
. . ' " Il0l: nomina In lore, 198 I l, Il!') - on:UflatiottÌB vide c..... COftIra saoram
• I: poIIII888fo caplenda, . . I l, cf. DM; ord'flaliotNm •
iura et privil"a, 818 I 1: quod attlnet &eta: causae: exatinctlo, 1788; circa dispensa·
ad Sacramenta, '181 18, 967,l1li8 liDo l, tlonem super rato, 198&.
9Ii8: ad Concilia, _ Il n. 8, _ I l, _, - CtmeiliorNm: promulptio, 191, 806 II.
_ I l, cf. Mi ad alla, 1m I l, cf. _l, - Otwiae: vls, 1813 I 1 n. 1.
818 I I, 815, 911, 91C1: obliptlonee,818 I l, - elecliottÙl: confecUo, subscr ptlo, 171 I 6.
l a I 1, n. 8, I I, cf. 1lOS; tunus, l a I I, - inqui.Uiottis: custodia In archi vo, 1916
1119 II, cf. 1., § 6. § I nn. t, I; tradltlo promotori lustltiae,
- "fItIlarea de "fI.mine: benedlctio, _ ; 111M.
lura et privilelia quod attinet ad Conci· - tNdicialw: redactio, IMI, 1M3; tempua
lia, 1!8 Il n. I, 968 I 1 n. 8; ad ordinee, confectlonis, 1639, cf. 1~; vls, 1583, t818
9IMr n. 1; ad alia, _. § 1 n. 8; custodia in arcblvo, 16t6 § I;
A..1IatIM fl..u.... : erectio, circumacriptio, divi· exemplaris traditi o , 16t6 § 8; nullitae,
slo, unlo, suppressio, 115 Il; quo iure re- lli8r» § l, 1687; in cauale matrimoniallbus,
guntur, Il!') § I, 819 § l: capitlllum,_; 1969 n. i, 1981); transmissio, IMi, ISSi,
sede vacante vel impedita, :rn. 1890.
A.1tI....tio requlrenda ab aJlO8tatis, etc., I3Uo - prOCUlltfs: exstlnctio,1738; nullitas, 1713;
§ I. peremptio, 1740; Informativi in causle San·
A.bortua procurantu: poenae, l8IiO § l; irre- ctornm, tKl5(..!Di6: In perquIsitione scripto-
gularitas, 985 n. i. rum,90&6; in causls matrfmonialibua, 1969
A'roptio legls, Il; Impedimentorum matri· n. l; In nonnullis negotlis et sanctlonlbu!l
monlaUum, 1010. poenalibus, tlit, t146 §!I: in dimissione
A. . .tel: adscriptio associationibus piis, 693 rellgiosorum exemptorum a votis perpe-
§ 8. tllie, 666.
A_I.tio: a C8n8,crÙl vide .lblaratio, Ceuara. - BOIII(ml POl/tificis: munllS scribendl,IM.
- oomplicis: invalidlta.'1, illiceilas,'88I-: poe- - Setlis Apostolicae: Commentarium omciale
nae, !367. S. Sedie, 9; IlOenae impedltmtillm, !333.
- sClcramelltali8:denegatio, dilatio,886: stante A.cUo: 1511, 1687, 1669 § 1.
censura, U50: formula, 885: minister, 871, - ex aUentato: 1855 §§ t, 3.
881,88!, UI»: poenae,lm n. l, i366,!367. - civilis: ex delicto, 1701, 17M, 1705, ti lO.
A.bltilleatla vide Dlel absliM"fiae. Lex ab.ti- - criminalis: 170!, cf. 1555 § l,19M, 1938.
mmUae. - de OOm"o in/ecto: 1678.
A.b.... : potestatis ecc1eslasticae, iUOi·Mli; - ex nullitate .ententiae: 1893, cC. 1895.
auctoritatis \'el officil ad delictum patran· - ad obtlnendam declarationem nullitatis
dum, H)7 n.i; in ecclesil18tica disciplina actus.· 1679-1683, 1855 §§ l, 8.
impediendi, !7.(. n. i, 336 § I; p1'Ìvilegii, - ex nunciatiofle flovi operis: 1676, 1677.
78; religlosorum exemptorum, 617. - contra sacrana ordinationem: 1997.
A.caUaoUe1: commendatio pastori bus eccles., - personalis: 15M § l, 1911 § t.
13iO § 1; qulbus prohibeantur, MI n. l, - petiforia: 1668 § 1.
cl. 1.(.11, 693 § 1,987 n. l, 1657 § 1; ma· - poenali.: 1703, 1110, 1IlO.
trimonium, 1099 § I; Sacramentalia, 1119, - posse.soria: 1668 § I, 1693-1700.
11M. - reali•.·16a•• 1911 § 1.
A.eeeuu ••41cl&lll vIde BecoplUo iudiciallII. - reconventioflaUs: 1630, 1611()..1691.
716 A."-A.et
(A.etIe]: [.l.......teree]:
- ffOIIfHJmttdae potINIIBiottlB Be.. de qoIio: M8, i; quaedam prohlbita, St8 § I; .".
1M) n. 1, 1838 18, 18118, 1899. atlo muneria, 818.
- rucUtIOrla: 1681-18116. - botIorN", 8C('leBiasltcor"",: omelum, UiII,
- retht4ntdae ptMuBBio/dB: 1~1_. 1519, t517, 1539 Il; quaedam prohibita,
- de Btat.. ptW~",m: 1701. 1_, IMO; obllptlonea quod atUnet ad
Ador: quinam, 1816, 18M, 1188; eltaUo, 1711 onera JllasanIm, 88741; ad 1118 apndu.
I S; comparltlo peraonalia, 1817; contuma- 1_; ad operari08, 1&1&; ad reddendu
cia, 1819-1851; forum adeundum, lli158 18; ratlonea, 1_; quoad Indici&, 1_ 1819,
Ilbellus proponendua, 1708-1710; arUcull, '1663, 1767 § 3 D. l, 1716 § Z: refectJo
1746 § l; actlonea, 1_ I l; renuntlatlo damnorum, 15!8.
inalantlae, 1710, 17'1; aditlo fori aaeeula- .l....... : collatl bapUBIKI: m-m.
ria,I5M. - collatae OOfl(lrmatiofliB: 7Il8-800.
Aeturt": a88umptlo, 1685 Il; otllelum, 171 - celebrati ",mrimottU. tt08, "el elue decla-
15,1663, IMO IS, 177s.1780, tolS § l; vide ratae nuBitatla, 11188.
N••rl.., Trl........ "IdrI. - morliB: ISIlI.
103; nullita&, 1879-1681, cl. IBM

- ool~ialeB: 101 Il.
,1.
A. . . : vaJldltas ex errore,IOt.; 87 vi aut metu, - peraetae ordiflallottiB: 1010, 1011.
- eml888.e pro(eBBiofJiB religiO«te: 578 l!.
.l"."'g. allae in libro a.ptizatorum fa-
- legitiml ecclHÙU'",': quinam, 785 n. I, 768 eiendae, '70 • I.
n. I, 795 n.1, lIfi8 n.l; quibua prohlbendi, .....ptl.: reddit matrlmonium lllieHum, 1_.
tI96 l!' 1310. l8iiO I I, 1857 I t; quibua Invalidum, 1080.
prohibiti, ~ tI68, 1376, 1880. Ailerlptl.: eleNco",,,, alleui dioeeeai ve( reli-
• A. 1tegeplaelt. . goatnm.: vili formulae, 188 gioni, 111-117; (IdeIi"'" assoelatlonibl1s
l!. pUa,81J8.8115.
Adlagetl •••rDa: otlleium, toI8, to17, tDIi6; A"plnatet: Mt., cl. Mt1; vide ~
eleetio, !Il93 Il; iuslurandum, tD8'1 § l; A.al.rlam: Impedlmentum matrimoDii, 1O'1i
D".
praeaentla, n. I, I; 111s coniugla innoeeDtis, 11!9; poe-
A......'raU.: bonorum bene/fclall..", vide
Be.elclarll. ......U vide
- bonorum ecclH;a.(;COMlm: quinam supra- .l."eBa: quinam; 91.
Ba,.......
nae, 1SfJ7 l!' lSI50 I !I.
mus admlniatrator, 1518; admlniatratores A."oeaU: quinam, 11157, 11108 I i; elerici, 138
immediati quinam, l6t, 691 I l; 1t891 S; I Si commiasio 88U mandatum, 11181; appro-
1519-1511 (vide CoaUlam aflmi"'.'mllo- batto, 1658; improbatlo 8811 non admil!llio,
";., CoaW... (abricne), 1516, 15107; quod- 1661'; olReil1m. 18M, 18118; secretum, 17110
nam eorum olllcium (vide A.mlalaVate- I I n. l; quaedam prohibita. 18110, 1757
rea); vigllantia Ordinarll, 5116, 1'78, 1019, I 8 n. I, cf. lToo Il n, I, 18118 I l; neeet!-
IMI; poenae uaurpanlium, detinentlum, situ, 11155; pluralilas, 1866 I S; gratuitum
!StO, !3&6; forum, 151M) n. S. patroeinillm, 1916; poenlLE', lf1111S, 1916 Il,
- bonorum lnicali..m prohibita cleriela alne !407; remotlo, 18M.
Iicentia Ordlnarll, 189 I S. - iII eaURiB SaIfCfo,..,,,,: quinam, to18; otR-
- bonorum 'lt8JlBCle "piBCOIJaliB: sede piena, eium, to78, f078, 1106n.!, 1108 n. 3, li!!
U8S, 157! I l, sede vacante, ~. n. I, Il!! l'' liSI; teatiftcatio, !0!7 I t.
- bonOl'llm religiosor"",: Caelenda ad nor- .ledlealae eoeme.rlale.: quid, 11l10; ltissae,
mam conltltutionum, 581 I l, 878 I I; 11M, 1_ Il !I; Interdielae, !B73.
quinam expen8&8 faeiunt aut ordinarloa .ledUleaUo' eeeleaIae: 1181; COntl8nSI18 Ordin...
eollls admlnistrationia, 581 § I; an requl- rii, HM, cf. 1676 I!I, 1677.
ratur aliquando consenaus Ordlnarll loci .lea allegam ,'Ide De"ta.
pro colloeatlone peeunlae aut colloeatlonla .lata.: ad legoa mere eeeleaiasticas, l!; ad
mutatione, 683; quid quoad debita con- abaUnentiam vel leiunlum, 115&; ad mai~
tracta \'el contrahenda, 036; vigllantla Or- rilatem, 88 I l; ad puberlatem, 88 I !;
dinarii 1001 et Superloria regularis, 1)85; ad matrimonium, 1067; ad novitiatom,
qllid quoad hoc de rt'ligloso ad dipila- 511 n. I, 5Ii5 I l n. l; ad Jlrof88llionem.
tem extra rellglonem e\'eoto, 6!8. 571 Il n. I, 578; ad munua: EpiacopI,
pecafliae pro cauaie Sanetorum, facienda 881 • 1 n. I; Vicarii Capitularla, .&al Il;
a poatulatore aecundum inatrueUonea Se- Vlcarll Generalls, l'JS1 Il; Soperlol'Ì8 111&-
dia Apoat., 1007 n. I. loria vel AntisUtae,~; maglstri noYitio-
A••lllldratorea : admi88io ad ordinea, Wf1 rum eiuaque aoell, 5Ii9 I§ l. I; canonici
n.3. poenltentiarii, 399 • t; confeeaarii religi~
- ApoBtoliri: constltutlo, 148 I I, SII; poa- 8&l'um, liU Il; otlleialla ve! vice-ollel....
l!elBio ('apienda, 81S; lura et olRela, 198 1578 I i; patrini, 768 n. I, 796 n. I; ad
§ 1, !8!1 § l, 186 § l, cf. . . SI', S15, S79 aaeramentum cònftrmaUonltl,788; poeni-
717
(.letM): [.latlnltae) :
tenUae,IIOIS; ad ordinetl maioree, 976, mI; n. I: ad clausUr&lD, 800 n ... cf. 806: ad
..,.
in ordine ad delletum, .,., ad poenu,
Afaaes: ia cauala matriJDoniallbus aIlnlum,

ooUocutionem ad cratea, 806: ad oonteaato-
nea aubditarum, liI1 1 8, 511, _ cl. MI';
ad dotell reliposarum, M7, Mf.al, cf. MI!
197'; in cauala Sanctorum, tOI7 1 l; In n. t: ad collocatlonem pecuniae, 611 1 1
aItta cauala, 17M l ! n.l; In ordine ad n. 1-8; ad erreaaum aororum e domo, 807;
bona ecci., 1MO 1 .. 1660; inlamia,!1118 1 ,. ad perqulaitionem acriptorum in caUalll
.lra.Jtu: flmdamentum, '11 1 l; extenato, '11 Sanctorum, .,.7 § l: poenae, D1SoUl'.
Il; computatio, fil Il; multlplicatlo, lan .l,.natae: G fide: quinam, 1815 I t; IU8pa-
1 I; imped.imenturu matrimonU, 1011 1 I tronatulI, 1458 I 1: matrlmonium, tOlll);
n ... 1f1TI § l, 1990; In causia ludiclall- collatlo ordlnum, !37t; aepullura eccle-
bua. 1813. 81astica, 1160 1 1 n. 1, cl. IMI, 1S39; reU-
.l........ vide .l.reIlIeo.rntenltatel• gioei, 618 § 1 n 1; poenae, IIU' 1 1 n. l, l,
.lUeu... bonorum eccleeiaat.lcorum: validitas, II.
invaUditas, 581. 1680; quomodo tacienda, - a rellglotNJ: qui, MI Il l, !: obliptio Ordl-
181 1 l, 1531 ' " 16111, 1611; effectua, 1681. nariorum et Superiorum relirtoaorum 80S
1817; poenae, 1317 n. 8• requlrendi et reducendi,645 § I; poenae,
.lltue: qualitatea, 811 1 l, 1190, lU; conse- 1886•
cratlo, 811 l" UIIG 1 5, Imo; custodia et .l,,.ntoree: omcium, 11181-11i118: iU81urandum,
ornatus, 1_; titutus, l.",. 1.1 1 1, llD; aecretum, 1-' 1_ H" a.
- ,..""". &eu "'.nlObU.: &enau Uturglco quod, A.,peUaatel ad universale Concillom: . . .
11'11 • 1 n. l, 1198 H l," '; neceaaltas, .l,pellallo: a quo laclenda, 1879; ooram quo,
11'11 Il; conaecratio, 818 Il: allliaado con- 1881; ad quebl, ll1N, cf. Il' D. 7: intra
aecration18, Imo H 1-8. quod tempus. 1881, 1885; quomodo,188I;
- molli,., 18nIU liturgico quod, 1197 1 1 n. I; ab allquo tantum aententlae capite, 1887
quale debeat 81188, 1198 H l, I, l; oonae- H" li ab actore aD proelt reo, 1887 Il;
crationia neceeattas, 1199 I l, minister, ab uno ex pluribua correla vel actoribU8,
1199 II, amlllllo, Imo 1 J-8. 1888; a procuratore, 11161 1 I; in Clau quo
- papa": 81118. para statum mutet, etc., 1885; actorum iu-
- portaMe: prlvUerlum, 811 Il l, 8, _ 1 1 dlclaJlum traD8miulo, 1811, 18110; cumula-
n.7. tio nO\'&8 caullU petendi, 1891 1 1; cumu-
- prit1il~ia'UfIt: indultum, _ 1 1 n. lO, latto cum querela nulJltatiB, 18116: prose-
916, 917; Indicatio, 918 § l; eleem08)'na cuUo, 1888, 1881; desertici; 1886, 190! n.l;
non angenda pro lIi88& In eo celebrata, quando excluditur, _ II, t . § 1,1601,
918 II. 1610 1 I, 1880: via, 1889, 1917 II, 1168 Il.
Al.... vide Bectoree collegio,..,m. - a censurla, 1M3; a decreti8 Ordlnarlorum,
- &milIOni: admissio, 1383; pletatla elteret- 1601, cl. 11f6; a pronunelatione cirea ex-
ti&, 1887; 8tudl~, 13M, 13111), cl. 13110 Il !, pen8&8 iudiclalea, 1915; a declaione iudieis
8; commorallo elitra Seminarium, m § 1, in eaau exceptionia de Ineompelantla rela-
cf. 1370; tuner&, 1m, 13118; dimiesio, 1371 . tiva, 1610 § 8; in causia matrlmoniallbu8,
.....tet lUlBimilantur inrantlbus, 88 1 8; do- 1~1989.
micllium, Da Il: delictum, .,1; poenae, c A.ppellatloae re.ota _: quid clausula impor-
B18 § .. _ l!; haptiamua,745 Il n. 1, tet, 1880 n. I.
ruJaritas,_Il.
1M Il 1-8; patrini, 78G n. l, 796 n. 1; irre-
vide U... ntlo....

S; electionea, 167 Il n. l:
A.ppUeatio indulgentlarum, 930: poenarum,
1116-1119, !BI III 1, S. - H !, 8•
.l"Ucatlo JIJI8ae vide ....., celebratio.
"'. . . . .0: oonae NNlimalima": Il'7 l!' n. 8, .l"nullo cullua Servorum Dei, Il.....;
cf. 1157. aliculua opel'ia, 1891.
- olflcii eooIeriM'ki: 183-1115. ",aa: haptiamu8, 737 § l: MillllA,81'.
....... : 183 1 l; vide Be.ollo. - bap'..",ali8: 767, tl7l n.1, Hli § 3 n. I.
AutIteaa: quid. _7. - lHm«licla: reconciliatio eccleaiae, 1177.
A ...... : delaUo ex parte elerici, 138 1 I; .lHltntoree: qulnall1, lum.
praelati, a; doctoria, 1878; in MillllU ce- .lrllltd: qulnalll aint, 1919, quinam non poe-
lebratlone, 8U 1 I; defuneti Cardinalia, 8int eeae, lDaI.
1!98 1 1, Epl800pi residentiaUa, 11119 1 1. .ll'dte&,. . . p~etI8ll8 informativi, ~•
A_": quid Importet in iure, 81 1 !. .lreIlIeoafntenltatel: quaenam, 7!0; erectlo,
AdIM.... : non Iicet auper bia Jlieau cele- 715; arrreratio oonfraternitatum, 711-718:
brare, 813 1 I. trualatio, 1M.
A .......: electlo, IIOIJ Il U; obUptionea et .lreIlIeplHo,u \'ide .etropoUta.
iura: quod attinet ad novltiarum adJDla. .lreIlI,reell"'_ vide JHoeeeIIIa.
8ionem et profeeaionem, liIII 1 1, cf. Mll ~: qu&enam,7"; erectio,715.
718
UeIIIY. "'.ell•••:
cura et vllJll&Dtla OrdiDa-
rforum In lpea. 110, 879, 888.
[&.......1:
n.1, 1_ • I; damnum UJatum u .....
bUI.,...: ~:erectlo,1'l& § 1; cUltodla ollc11, la 1 1 n. I, 1_ • 1.
tempore Mclla plenae, m,8'18, aedla vacan- &atlleatldtu documenlorum in ca1Ulla Su-
ti8, _ § 8; documenta cuatod18nda, l'l& ctomm, ....i rellqutarum, tI8S, lB. f a
Il,110, 888, 1010, 16&8; eatalop8, I7G § I, A.atopoa,u Benorum Del,-'
176 1 1, 879 1 I, 888 1 1; in miaalonlb08, A.uIII&niI ....... vide ....... A.aua,..,.
IDI Il. .
- parotlOiale: 888, 886, 170 § l.
A.uUbua vide .eaunaleatI WIondI.
- HCf'8Ium: erectio, custodia: aede piena,

879, aede vacante, 88().881.
Vide DoeIIanta, Ultrl ONrioe. Ultrl pa--
BaI.......
B .......... nle vide luIpIa.
competlt PP. Ca.rdlDaIIbua, . .
§ 1 n. 15,IM) 1 8; Epiacopla. 1If1, 118 l.
roecialH. n. 8; Abbatibus vel Praelatla nulliUll,_;
ba .... vide 11ee18IIae, 1Jullaea, SapeUu. non alltem Patroni&, 1_ n. a, aut Viea-
An. ".eeone prohibentur clerfcla, 188. rio Capitularl, etai Epiacopo, . . . I-
Auenatlo . . . . .cIwtatIae vide .cIIarl-
dia.
Allelleftlll: a&81ImpUo, lG7G; lO8lurandum,
Ba,......:
B.... vide PablleaUo. . mo~.
necesaitas, 717 § 1; v&Uditas, 711
1 l,7GB; 8OUemnis, prfvat08, 71tl • ti &qua
tMt 1 I, t . ; aecretum., tMB, t _ Hl, 8. ad BOllemnem praeecrfpta, 7G7; etrectu,
~. . Bplleepo quomoclo a choro 8SCU- rrr, 7" '181 1 I, 188 • I, 'MB; minW.w
IIIUltur, 1m Il n.11, tl,l t. 8011emnis, _ n. l, 788-711, privati. 7.;
.AuocIaUo ....verll: cadaver Ade1l8 detunoti Irreplarftas, poen&e, sa n. t, 1811 • 1
comitarf debet aacerdoe, et quiDAlD, ad D. a. Il; sublectum: quiDAID,7a; Ioetua,
locum aepulturae, tlSt '1; aacercloa CQ- 766, 717; monatra, 7.; Infantea 8lt]I08iti,
mltana tranaire poteat eUam per a11enum
terrltorfum, . . 1 t; an parocbU8 a comi- 7'" _
7.; infantea IntldeUum, 'mO; duorum .....
.!,
thoUoonun vel, etc., 7Gt; adulti,
tatu excludere poaaIt quoalamilla vel here- 7GB; amentea, etc., 1Mi Domina. i . . .
dea ad eum advocent, et quld de clerlcl8
eocledae addlctla, 1188 1 t i quUn&ID 80-
cletatea vel In811Dia non admittenda,
I li quid de ductu funerla, tJ88 18; de
t_ neDda, 761; rftus et caeremonlae, 7Ii6
7M, 718, 760; patrlnl In 8OUemnladblbencli.
7Mll; o atiam in prfvato, _ ' 1 ; nII
quando lteratur coDdltlouate, _ • 1 j aD
tan8 pro B8IOCiaUone ae"odla, 1181-1.; plw. &clm1ttantur, 'MI; quaUtates at quiIt
vide Caùvera, 1'IIIIera,
ltlca.
Se"'''''
eeea.... IIt patrinua, '1U6i ul IIt Uclte, '18IJ; quid
in duldo, 787; obUptionea, 769, 1JI6i ~
.AuocIaUOIlfll ,Jae: dl8tinctio, 700, 7(11; erectlo, gnatio spirftuali8 eU1ll'R8ns, 'nIJ; lempae.
approbatio,68G, lie6 Il t-l; In domib08 77.... 77t, 77!; locua 8OUemnia, 77S-77I.
religiosis, 886 1 8, 711 1 8; etatuta, 1IfJ9, privati, 77t; adnotatio, probatio, 7. • 1,
tltulO8, 888; adacrfptlo aodalium, .aG, m-77I; vide BItaI.
eorum climi.lo, l1li6; personalitas lurfdica, - dubi... in ordine ad matrimonium, 1070' t.
6f11; bona temporaUa, 891; comiUa, 897; Beati: Umitationea cultu&, 1188 1 I, cf. 1ID1
8ubiectio Ordinario, 890; communleaUo 1 l,1m § I, tl'18; reUquiae, 1& I a.
privil"liorum, etc., 691; praecedentta, 701; BeatUleatio nde .,.......tao, c....e ~Ii
oftlcialium nomlnatio, revocatio, 8118; mo- coHorJlB.
dus 8tandl in ludiclo, 1619, 1868 H s.G; BaeIUetIo: benedlct10nulD minJster, . . I 1
8UPPreesJO, 1199; vide ..........Uo, 'l'ertIarU. n. G, 818 1 I, cf. _ § I, _ n. 7, 1117
~,tlo B ••• T. (l'. . .): suspendltur In- H 1-1; subieetum, 11.; modUlI, 11.; III-
terdlctum, 1170 1 t. fectua, l1GO.
~U ... : quld importet, 1179. - abballB: 811 § I, _, Il0l.
&Ueatutel vide . . trfmo..... attefllaftlH.
&Ueata.... : quld, 18M; null1tas, 186G 1 t; et-
- aposlolka in artIculo.mortia: MB 1 t.
- aqtKM ~IB: 7G7,1I71 n. t, Ila • S.
fectus nullitatl&, 186G 1 I, 1867 1 t; elre- - oampotlC'.Hl: 1188 • Ii.
ctus instltulae &clionls, 1866; re\'ocatlo, - domorN",: _ n. 6.
1867 § 1. - ecclericM: _ • 1 n.!In, cf. 1157, lUI6 • 1,
&tteataUOD8I .atlleaUcae l'1m habent docu- I, l.
menti publici, 1818. - epa.copaliB: _ 1 1 n. 11, _ § 8, 17& D. es.
&.eterea: quoad notatlon88 et commentarla cf. •' Il. .
Sacr. Scrlpturarum, 1818 § I. - BllchanB'ka: mI 1 t.
A..dItorea: constitutio,lG80, lGB1; munus, 1581; - tmagi....m: 1179 1 &.
exceptio suspicionis, 1614 § I; remotio,ll!88; - loc.: 1156-11118.
vide TrIbual.
- S. Il. RotaB: electlo, lli118 § 8; qualitates,
- nuptiaJiB: . . n."
I17t n. I, 1111 18 n. lo
11"
1101, 1108 Il'' 3,
lli118 § I; exceptlo suspicionil.l, 1608 § 1 - orato"": 1196 Il.
Ba-Be. Bea-Boa 719
(BeaeGelle): [Beadcla ecea.IutIea):

- popalM: III, 116. nica InatituUo danda eet praeaentato, 1687 i
- ,...".10: 11'7 I I. quld al la Interim renunUaverit aut mOl-
- .aera. ..,peIl4Iclil.. : 1801, 180&. tu08 fuerft, UtIS.
- 8CICf"OrImI oMorum: 811 n. I, B7I I a. - 11fWJ1elNG: 1611 n. , .
. . . . . . eeeleeIutlca: quld, 1_, 1'11; quae- - religiosa: 1'11 n. lo 1611) I l, 16l1.
nam dotem conaUtuant, 1610; dlvfllionee, - reaeruata Apoat. SedI quaenam, 1_ Il;
1'11; BUnt enUa iuridlea, 1_; aequ1pa- haee ab inferiorib08 Invalide conferantur,
rantur minoribua, 100 I 8; erecUo: corud.. l_i n8C permutarl poaaunt, 1487 18.
atorialium, l't' I 1, alloraa, 161' .. U, - reaidarttialia: quaenam, 1611 n. 8; an se-
1'16 Il, 1'18; conditionea in Iimine fun- cumferant lncardinationem benellcfaU, 116.
daUonia, 1'17 I l; an immutari poaalnt, - romana: 8Uia legibua "Buntur, 1_ 18.
1'17 I I; gravari poaaunt cathedratlco, - aaecularla: 1'11 n. I, 1180 Il, 1188, IMI.
11!01; pensionlbua, 1_ H 1-1; tributo pro - .tmplicia: 1611 n. 8, 1180 I I, 1856 n. 8.
Seminario, 1868 I 1; tribuUa extraordlna- - lemporarla: 1611 n. l.
rUs, lli06; vigilantla Ordlnarii eirca con-
.."ationem et adminlstraUonem bonomm,
""darli: qualltatea; 118, 1118, MI. 1""
_ I 1 n.1, B15 n. 3, !II8S, B96; lura bene-
l'78i qua raUone atare poaaint In ludleio, Ileio &DDeD acquirunt a momento caplae
1_ H I, 6, er. 1_, 18tO; forum cau. . po88888lonis, 1'71; libere utuntur fruun-
benelleialla, 11180 n. I; de. benetlelorum tur frucUb08, quos aU08faciunt cum modo,
unione vide 11.............. ; tranaJa.. 1678; obUptlone tenentur admlniatrandl
tlone ride TnulaUo; divisione vide DI· bona beneficialia, 1678 Ili quod negll-
~o bMBfIcU: diamembratlone ride Dia- gentes tenentur de damnls, 1678 Il; qU08
. . . .raUO bMBflcii: conversione vide ratione administratlon1s aumptua ferra ipai
eoa"",o; auppreaaione vide s.pprealo ten8&ntur, quoa non, 1''27; quid In loca-
benellcioram; quomodo vacent vide Tua- tione bonorum benetlelalium lpaia permft-
tIoj vacantia quibua et quomodo confe- tetur, 1'79; aubaunt in his vigilantiae Or-
renda vide Cellatlo Ha••eII; collatl be- dlnarii, 1678.
nelleli poaaeseio capienda vide P ......o obliptlonee: recitandl quotidle horas ca-
1IeaeAcII; amittuntur: privatione (vide PrI- nonieaa et adlmplendi peculiaria onera
vatlo); amotione(vide~tlo)i tranalatione benellcio anneD, 1676; residendi, si rea1-
(vide TnulaUo); reduclione ad atatum Iai- denUale beneflcium obtineant, 1381; te-
ealem (vide . . .1UItIo clericorum ad ata- nentur 801vere ab Episcopo impositum
""" loiealem); dlmisaione (vide DImIIalo tributum pro Seminario, 1366 § 1; penalo-
bettelfcl4)j permutatione (vide Pena••tIo). nem temporarl~, 1429 j tributa extra-
- arllOtlibiUa: 1'11 n. " ordinaria, 1505, 1506; cathedratlcum,
- COftIIiatorlalia: quaenam, 1611 n. 1; erigit 1504; almonlace provlal an faciant fru-
una S. Sedea, 1'1' I 1; quomodo conf.. ctus 8U08. 729 n.2; funua ubi,1220, cf.
runtur, 100; rea8"antur R. P., 1636 I 1. 1230; apol1um cui appllcandum, 1299,
- curala: quaenam, 1'11 D. 6; an erigi pos- 1300; con88quena obllptlo, 1301.
sint aine dote, 1616 I 8; an pensionib08 BeatIaIltu: poenae, l3CI9 I I.
gravarl, 1_ I I; an poeaint converti In BIpIa1: frregularitaa, 98fr n. 6; poenae in ai-
non curata, 1611) § 1; an ea conseeuti te- multanee blgamos, 13fi6.
Deantur ad professionem Idei, 1-108 I 1 Blutlo: an et quando permlttenda, 1Ml8.
DD. 3, l, 7, et quld si n'lllpnt, 1103; Blretma doctorale vide Laarea 40ct0raUa.
vacant post annum ab emissa prof888lone BIu,ltemaatea: poenae, 13!8.
rellgloaa. qualibet, 586. Boaa fama: quod attinet ad remotionem. pa-
- dupUcta: 1'11 D. 3. rochorum, Il'7 I I n. 3, !157; poenae in
- . . . .pIa:1B6. aUenam laedentea, 1356.
- inattlOt1ibilia: quaenam, 1'11 n. 'i contra Bo.. I.... : in p08888fIOre rei aUenae cessat
obtinentem tale beneficium reeidentiale et a momento litls coÌlteetetae: conaectarfa,
non reaidentem quomodo procedi possit. 1731 n. 3; pro praeacriptione requiritur tum
!176. initio tum toto tempore po81188810nis, 161!.
- ·'nco'IIpalibilia: 1_, cf. 1806. Bou: temporaUaecclfria8tica: quaenam slnt,
- litigiosa: 1488. 1197 Il; quomodo dlvidantur, n97 § I;
- manualia: quaenam, 1611 n. '; non aunt Ecclesiae et Sedia Apoat. natlvum ius circa
re&e"ata, 1685 § I. 8&, 1~ § 1; i08 aliarum personarum mo-
- non conaiatorlalia: 181, 1'16 Il W. ralium eceleelasticarum, 1{85 I I; quae
- patronata: praeeentatione Intra certum tem- Eccleaia a fldelibua po88it exigere, lf418;
pus omiaaa, flunt liberae collationis, lt68; qulbua modia poasit Ecclesia ea acqulrere.
an cadant aub reservatione, 1685 I I; in- 1_ Il; an aliquo privati probibeantur,
tra duos menaea a praeeentatione cano- 16OS; an etiam religiosi saltem quibusdam
(Bo.. te.ponUa]: ClaaeeUarI.. So Bo Co: dotee req1ÙÙiM. .7.
ooadltionlbua non l18"aUs, . . . .; an CuoaIeatu: alne annRIB emo11U1U11ltia DOn
Inter modoe bue acqulrendl pr&8llCriptio lnatituendi, . . ' I ; quibumaDl c:oar.
quoque rec8neeoda Bit et qulbua qualita- rendi, 4101, et a quo, _.
tibuB praedita, ll!O8, 1111,1111: an omnla c..oldel: iura, lIIi8 1 1 n. t, 18{, . . Il, . .
pr&8llCrlpUonl Blnt obaoxla, tm9, et relate 111 • 8; obllgatlonee: . . . .ndi Bpiaeop»
ad omoeB, IliO: an poBBit qulBlibere bona pontiflcalf& Rercentl, ,ti 1 1; diriDa.-
Bua ad caU8&8 pias rellnquere, li18 1 1: eia In cboro pereolvendi,l18 • l, 116; al-
ad quem Bpectet horum bonorum domi- tarlB semtlum per turnum obe1Uldl~ III:
nium, 1_ Il, 631i euiusnam llaot baec emittendl pror_ion8111 fldel,l406 § 1 n. 5,
bona divieo territorio pereonae moraliB, • I, 1tOS; vestem cboralem detereadi iD
laGO, aut ea eXBUneta, 1601, . . _ Ili eboro, a; resideodi, saly. tribu ....
de bonia biB acqulrendiB ab aseoclationi- tum In anno meDBibus vacatlonla, 418
bUI! pils, 681 i de horum bonorum admini- • l, non quom tamen tempore ..-ameo-
BtraUone ride A............UOi de eorum dia, '18 1 l, et lUIliII8ia om.ne pn.. di-
alienatione vide ~..tlo. IItrlbutionibus, &18 I 8; DOn res.identi. .
- flduciarlG: 1116. coercltlo et poenae, 11118-117&; aD in ...
Bo.... : pNfJOtum: 1818. ritlo cborl ab alio BubBUtui p08IIiDt, &a;
- publlctam: 1688, 1618, 1_ • t. an ab eo aUquando exeUBentar ila ut 1*-
clplaat tulen rructus praebendae et di-
Cadavera: fldelium I18pellenda, lO '1; poet Btrlbutlones. _, aut rruetus pnebeDdae
oongl'1lum tempus,l118i in coemeterlo be- tantum, 411; quoad BpoUum defuncti ca-
nedieto, ID' 1: non In eccleeUa, nlBi, etc.,
ID 1 l, er. 1.1 '1, nee Bubtua altare, ......
Donlei ride . . . .eIarU, c.,a...... .,....
Buper quo, BI ab 80 unlus saltem metri - ad hotaortIm: qui, quot nominari poIIIiDt,
Bpatlo non diBtent, celebrare MI88&ID non _i quae fura aut pririleci& obtineant,
licet, lU Il: ordinarie sacerdote comi- quae non, fili, 611 1 a.
tante In ecclealam ante tumulatiooeJD - iMbilali: . . _ 1 1 n. 1, II.
lransterenda, 1111, et de eccleeia ad locum - ordl..u prN~;': '18.
sepulturae, 1131 Il: lalcorum eulUBris p- - "'tIula,...: .1 • 1.
nerls aut dlgnltaUs de'erre clerlel veta&- ea.ou..: fIOMitenlicJrlull institueDdus, ai
'i
tur, 1133' nunquam emumanda ruBi de
Iicentia Ordinaril, 111' Il i an et quando ia
8erl POtesti In catbedraUbua. _ • l:
instilul etiam potest in collegialibu,_
licentlam bane denepre debeat, 111' Ili • I; qualltates, _ §Il, I; potestaa, . .
cadaver excommunicaU vitandl per 118 eet 1 l, 878 I t, 881} II, quae tamen ab i~
exhum&ndum et in 1000 prolano sepelien- delegarl non polest, to1 I 1; of.llcia.., tal
dum, llU: ad rurtum vel allum malum §!i probibetur ab otllcio habente iuriedi·
Bnem vlolantea quomodo punlantur,l8!8; etlonem in roro edemo, _ I 8. at ......
vide ~ eadaverla, Cremati., h· caiii Generalis, 887 • ai a min'.....rio . .
.en, Sepaltua eecl8l1uUca. dlaooni et diaconi exlmitur, 6UI i quando
()aelIltatu obllgatione tenentur clerlei maio- oonr_ionea audit excusatur a eI1oro ila
rea, la! I l, etiam ad laicalem statum ut perciplat fructUB et d~utioDell C(1)>
redacti, 118 Il, nlBI quiB ordinem sacrum tidianas, . , Il 1 n. B,§ Ij aeglipns iD ofl-
ex metu susceperlt et ordlnaUonem ra- cio quomodo puniendua, 1986.
moto metu ratam non babuerlt, Il'. - Uleol6gUII: InstitueDdUB in catbedraJib-.
«:aerea..... et ritus baptlsml, oonflrmationia, 898 1 1. iDatitui etiam potest in coIlepa-
111118&8, sacrae ordlnatlonia, edremae un- Ilbus, 898 Il; quaUtatee, _ H l, I; ...
etionlB, vide singula llUill locill. cium, 400i a ministerio Bubdiaooai et dia-
()aapaue : oonsecrandae vel benedicendae coni eximitur, '16; quando aDO munere
sunt, qU8.8 in qualibet eccleaia 8888 oon- tuagltur excusatur a cboro ita ut percipiat
venit, 1169 I§ l, l: ea, BUbeunt uni au- fructus et dlBtributiones quotldiuu, . ,
ctorltati EccIesiae, 1168 1 8, nee ad pro- '1 D. Ii negligens in ollelo q1lOlaOdo
ranos USUB pu1sandae sunt, nisl, etc., 1168 punieDdua, 1986.
l'i campanarum puiBator a quo nomi- c..........: peti nequit niBl de 80,. qui r. . .
nandUB, etc., 1185i Ordinario ob causam liter vel aequlpoUeater renuntiatua ftII
pubUcam campanarum eonitum pr&8llCrl- beo.lUB, 1t3IS; et Bi aptur de IonDaIiler
benti religiosi quoque exempti oWire beaU8eato duo mfraeuJa, 1138 1 l, ai de
debent, 8t!. aequlpollenter, trla miracula requinmtur
()..oeIlarI.. in dioecesana Curia oonstituen- post beatlflcatlonem patata, !138 II,
dUB, qui slt sacerd08, 871 1 l, et qui 80 et praeterea in boc ultimo C&IIU CCIII8faIe
ipso est notarius, 871 1 8; eiuB otllcium, debet ve! autbentlco dOC1UUDto, 1117 Il.
871 1 t; vide NoUrla. vel IOKitimo processu coacluso per __
Cu-Cap Cap-Cat 711
(.......UO): [Ca......J:
teDtiam RomaDi PontUlcia, de facto poei- stratione, sede vacante, W; quod munus
U"ae permisaloniB cultus, 1187 Il .. 8; Capltuli, sede impedita, _ (Tide Tlearlu
quomodo ad canonizationelD proeeditar, Oopttwlarla); ID hoc Capitulo deeese non
1189, I1to; quomodo 8t, 1141; vide ea.... debet canonlcus theolCJ8U8 et, si 8eri po-
btJaItfkoUortN. test, poeDitentlarius, 8118 1 1.
c...... Tide . . . ., . ecclMiarum. -~:.1.
Caatu: qulDam ab ecclesliB &reendus,lt84 II. Cap,eUae fuerutae Tide h41eaIae eoe.ete-
~: obllptiones, a l " a, 418, riai...
'14, 418, 418, 419, llM1 1 I; lura, a 'I 1, Cap,ellald: u8OCia4iottum ,iarum: 6118.
418; modua procedendi et poenae: In non - milUum: al • S.
resldentes, 1188-117i, 11181, in aubtrahen- - ~m: '7911, s.
tes, etc., documenta Curl&e eplacopaUa, Oa,lM"'ulee . . . . . . . : 1111 n.l.
1fOfi. Capa' dum lJ&Cria ritibus UBlBiunt Tiri aper-
c.,at.I. . : ad quld inatitutum, .1 1 1; qui- tum. opertum femlnae babere debint, Di-
bus OOII8tet, . . Il 1, I; inaUtutlo, inno- Bi. etc., 1l1li • I; reliquia inslgnla, USI
\"atlo, auppre8llio reeervatae 8. Sedi, _ Il.
quae boe n8lOtlum pertractat per S. C. cu.Jul.. S. ]L Bo: munus, DJ; dlatributlo
ConaiBtorlalem, ta8 1 I, et Capltulum in- in trea ordinea, 181; eiecUo. IBI 1 1; qua-
stltuit UtteriB apoetollcls expediendiB per Utates eIipJulorum.lBI; ereatio et publl-
Cancellariam ApoeL, . , 1 1, de mandato caUo.l88; amlttunt lpeo facto promolio-
S. C. ConaIaL, . , 1 I; quot pnebendatl Dia dignitates, eccleaias. etc., 186; aingnli
in CapituliB numeratla, quot In nOD nu- alnsulOB titul08 aut diaconiaB aut sedem
meratla, 11M • 1; debel babere statuta aubarbicarlam obUnent, 181; iura et pri-
reUsioee aervanda, 'lO 1 1; quomodo con- vO.: quoad Concilia Oecumenica, _
denda et approbanda, 'lO Il l, 8; debet § 1 n. 1; quoad Sacramenta, 139 • 1
habare ellam atato tempore conTentus DD. l, l, Il, 18, 1St 1 S, 87S I 1; quoad
ordinarlOB, potest et extraordinarlOB, '11 8acramentalia, 139 § 1· nn: 5, 6, 1., m,
Il 1, I; a quo et quando con"ocandOB, 11115 Il; quoad celebrationem IIIBBiae, 139
dirigendOB, tII11 D. ' ; quioam In h18 l'O- 1 1 nn. I, 7-10, 14, 811.' I, 811; quoad
eem habeant, '11 • 8; a1lae obliptlonea, praecedentlam auper aliOB, 139 Il n. Il,
418, _ • ',416-'18; praecedentia Inter tnter se,l88,l36, tlfl, de qulbua in dubto
Capitala et in Capitulla, ~; quid al Ca- iudlcat S. C. Caeremontalia, t51.: quoad
pitulo unita alt cura anlmarum, '71 Il l, alia, _ 1 1 nn. 3, 11, 13, 15-19, 14, 1M)
I: quaenam in CIUIU relatlones elus iuri- 1 S, 800 n. S, cf. 601, 111!O, 11118, 1101; in
dicae cum parocho 88U Ticario, '15; quo- propriis dioeceaihua, tltulia vel dlaconils.
modo pOBait atare in ludiclo, 18&8, 1668
al, 8, 5.
IM), l't'1 l, 1_ I 1; quod attlnet ad
ludicta,l" Il, cf. 1311, 11157 • 1 n." 17'10
- abbotta.: 3t6. • I n. 1; ad poenas, 1117; optlo, 136; obli-
- cotl,edrolll: prae flne cuiusvls Capltuli, pUonea,_, _ ; poenae In e08 offenden-
iIlud quoque babet ut sede piena consmo tes, IBIS 1 l, 1S64; funus, 1_ 1 l, 1119
suo adluvet Epiacopum, sede "acante eum
suppleat, .1 • 1; ad illud enim tune or- - proleclorN: &09 .!.
1 l, 1_ • 6; apollum, 1_, 11119, 1801.
dinarie devolTitar dioeceals regimen, 681
I l, seu tranalt ordinaria lurisdictlo Epi-
scopi in omnibus, quae expf81188 Don aunt
- reUgWri: m, s.
CaNIuUa: deoa" ... : 187, 139
- proto-diacofl.,8: 139 1 S.
.!.
exeepta, . . I 1; debet autem luriadi- ~eea: irregulares ex defectu, 1184 n.7.
etionem Bic acceptam transmittere Vicario CaIu: ootl8Ci4mtiae. etc., vide eoalenatlae
IDtra octo dies ab accepta notltla vaca- seu Collatl••••
tionia ab eo deputando, W § l, et qui- - - . " " ' : in causia Sanctorum, !I)()().
dem totam, 487; praeter Vicarium Cap. - (or""""': B)8 1 l, 1118 § I.
intra idem tempus, si opua alt, designare Cateela.... gravi88lmum oftlclum pastorum
debet O8COnomum vei oeconomOB, W Il; animarum, 1_, 1388, parentum, domi-
InTitandum est ad Conc. proTinciale, ad norum, patrinorum, 1335, Superiorum reli-
quod Intervenire debet per dU08 ex capi- giosorum pro familiaribua et conversis,
tularibus collegiallter designatos, _ • S; 509 § ! n. I, praesertlm novitUs con-
audiendum est ab Episcopo in rebua Br&- versia, li65 • I; a parocho qua raUone
doris momenti et aliquando expetendus habenda pro pueria, Wl § 1, 1380, 1881,
lIlius COD88naus, ut In aliquibua a'Uenatio- et pro adultia, 1331; ad eam adhlbere de-
nibus, 1581 • S, aut locatioDibua bonorum bet, aut sallem polest, operam. plorum
eccleaiuticorum,15I1 • I; ratlonem debet lalcorum et clerlcorum, UI88 • l, qui non
recidere DOVO Episcopo de pela admini- impediti debent In hoc eum adiuvan,
Cod.a l ..,... O.fIOftld. te
7.
(CaieMem J: [Caule):
1833 § t; rectores quoque eecJeslarum, martyrum miracula deftciaDt, SU8 I t;
683 n. 1, et etlam exemptl, salva discI- pecuUaria de proeesau beatUkatioDil S.
plina regulari, 1334; modu8 procedendi et 'vorum Dei per vlam eultus eea CllUS
poenae in parochum hoc oftlcium negli. excepti, tl.l5-ll35; quJdquid ad bas C&UIU
pntem, 1t8!-!185, 138!; vide lDaUtatio quoquo modo perlinet edi nequit lIint
ptUJrOrum. licentia S. Congr., 138'1.
CaieM_eBI: possunt ipeis dari benedictiones, - bMNflcia18s: 1500 n.1, 1117 'l. tlS).
stIO: in eoe fieri exorcismi, 115!: an eUam - ca_icae: ad diepelUllUldum a • ecc1e-
donari sepultura ecclesiastica, 1D § t. siastica, 81; ad clerici exeanHnalionea,
Catlledratleam: quinam debeant, 11i01; non est 118, 117 n. t; ad separationem coniupm,
obnoxium praescriptioni, 1509 n. 8. 1119, 1231; ad dismembrationem ..-et diti-
Callue: agoravanteB imputabiUtatem deUcti sionem paroeeiae, 1m § l, I, 18 Il;
quaenam, B)6..~, UM; extrBordinarlis ad aUenaUonem bonorum eed~
adiunctis aggravanti bus id exigentibus poe rum, 1500 § 1 n. I; ad removend08 ~
test ludex determinatam poenam augere, Ch08 processu summario, t117; ad puo-
!Bt3 § 1. Ch08 tr&nsCerend08, Il.; ad inftigendul
beaUflcationiB reservantur S. Sedi, 1999 suspensionem ex informata eonc.ieatia.
§ t, etai in his quaedam Ordinllriis deman· !l19t.
data sint, 1999 § 3; competens est Congr. - criminaleB: quaenam reservantur ROIDUO
S8. Rituum, 1999 § t; duplici via proce- Pontifici, 1557 § t, lU7 § 1; non ree-
dunl, via I!CUicet non CUItIlS et via Cll.8US vatae quomodo pertractandae, 1___ ;
excepti seu cultus, tooo § 1 j quando per quaenam diiudieandae a tribunali coIJt..
hanc, quando per iIIam viam prooeditur, giali, 1576 § l, cui convenientiUl! pnePSt
tooo § t; causae martyrum, per quam· offtelaUs vel vice·oftleialis" 1078; exigwlt
cunque viam procedant, ordinarie non promotorem iuetitiae, 1586, t587; non Id-
cumulandae, fDOJ; quinam habeat lus pee mittunt lusiurandum suppletorium, t8II
tendi instructionem harum cauearum, § t.
fD03 § l, quam petitionem si Ordinarius - ecclesiaBticae: quaenam iure proprio et
admiserit, fD03 § 3, iUI est petenti ueque exclusivo cognoseuntur ab Ecelesia, 15'iiI;
ild exitum causam agendi, fOJ3 § t, sive quinam iudex, 1589-1571; quinam lodtl
per se, nisi de muIiere agatur, sive per competens vide Co.peteaUa; flunt ~
proeuratorem, !nOI § 1; qui de Cacto cau· prlae. citatione peracta" iudicia aut tri-
sam pertractat dicitur postulator, !OOI § t bunaUs coram quo actio insUtuta .t,
(vide Postulator)j in his causis proba· 17!5 n. S: a quibus cognOl!lCendis iucm
tiones debent esse omnino pienae, ex te- abstlnere debet, 1613; quaenam exlpal
stibus vel ex documenUs, 1019; omnes, trlbunal collegiale, tG7ll, ve! promoll:lrm
confeseario excepto, tenentur, lIcet non iustltiae aut derensorem vineuti, t51J;
vooati, ea aperire quae contra causam mi· omnes quamprimum, salva iustitia. tenIj.
litare ipsis videntur,!K)!3; ad obtinendam nandae, nee in prima inslantia ultra bieft.
introduetionem causae a Sede Apostolica nium, in altera ultra annum protraheD-
quid requiralur, mas § 1; quae proinde dae, 16m; cognoecendae vero auot 41_
ab Ordinario praestanda, fOO8 §!, et a. ordine (uerunt propositae, Disi. ele., S.
quonam, tD39 § 1; de perquisitione seri· - ucuBanle8: ab imputabiUtate deUeti, 1111.
ptorum Seni Dei, ~fO.I8; de proeeasu Wl·Dl6; a poena, B18.
informativo, fD49..fD56; de processu super - incidenlu: quaenam, 1887: quomodo pro-
non cultu, !Il57·~; apud S. CongregatiOe
nem raeienda est: revisio scriptorum Servi
ponendae, 1838: qulbus in euibus
modo a iudice admittendae ve! ~
et.-
Dei, fD6O-9D7:!!; diseussio processus informa· dae, 1839; utrum deflnlend&e iudicii lenii
Uvi, 91n73·!I)8{.; dil!Cussio processul super servata an decreto, et quid in altenrtro
non cultu, ms5, ms6; lnstruitur processUI casu, 1810; quo ordine cognoacend&e. t61I;
apostolicus et quomodo, !D87.D7; eius quando exsec:ntio sententiae ex.icit pw-
validitas diludicatur, 9IlII8-!ltOO; fit iudi· l'iam redditionem rationum, 1919.
cium su per heroicitate virtutum In specie - maiof"6B: quaenam, fS); penitua exdud. .
(non inchoandum ante quJnquaginta an· tur a competentia eUam S. R. Rolae, ali:
nOI:! a morte Servi Dei, !lIOI), vel super vide Bo.aau POIItUex.
martyrio eiueque causa, tribue In co~ - malr;mon;a18s inter baptJzatos iDre propio
gationihus, antepraeparatoria, praeparato- et exclusivo spectant ad iudicem ecdelil-
ria et generali, tU)!, et quomodo, !ll03-SU5; stieum, 1960, exceptis e&uais de ~
tandem discutiuntur miracula., quae prae- mere cil'iUbus, quas tamen quoque," iJI.
terea requiruntur ad intercessionem Servi cidenter agantur, potest cognCll!lCllr'e iudel
Dei patrata, !lU6-!ll!6; quid si in causie ecclesiasticus, 1961, qulnam. ID6&; si ip'
r • _ . . _I ~
L ~ IL U J\ " J I..... " ': "f "

c:.-): (c • • • •):
hlr de naDilate neerftIlhlr tribaDaIi col- • l: quid contulllllela, _ • I, l: DOD
. . . .i, ta Il, t . i qaanaa raBftDtar lmIpncIae niai aoIIrie et . . . . . eua eli-
S. Secli, 247 § 3, 1962, 1963: DOD po88uut eaaspeetione, Bll Il: quomodo M . .
introduei, Dlsi praer:! I lt repIaria aeeu- imIpndaa procedendwa, _ 1 l: lini
atio vel bue raeta paUtio, 1m; quid la JIOII8UDt etlam. In ipotoe. _ • 1; . . .
Q8Il accaatioaiB a: defectu colUl8Dll1lllo d1Ia IdictAe ceaaurae, BII: etlam. eia.
fotmae sullstaDtlalle DOIl ......... vel bit- dem apecW .oItiplicarl poeeunt In eodeIa
pedimenti diriJIleIllia dispeneabilla iudiel aaIIieeto,lIM; aD contra inllctu 'ceaaana
aIlle OIDIlia Bit lIeiendmD. l . ; quiDalll cletar reellllRl8 et quaUa, _ ; toUantar
BiIlt habiIeIIM aceaaad1Ull YeI deIluutiaJl. ÙIIIOIatioae, _ 1 1; aIl el . . . . . _
dam, 1971, 19'11; CI1*'II&JIl . . debeant daDda sit et aD Ù80IftIIUI a eenaara . . .
probatiollflll, 11'1+-. .; quomodo pahIIeaD- lIit poeaaa YindIeatiftIR val poeDItentiam.
dWl proceeBIIII. coaeladendma la ma.., inIipre. _ I t; aD ÙIIIOIatae aUquando
revlYiaeaat, _ • I: aD abeoIatio dari
_i
lereoda eententi&, 1183-1.; aD, quolDOdo,
a qao appeUaadam, ~1_ de eulbaa poeaIt ab 1ID& . . . .,., DOIl .....1Itia aUla,
qaibUBdam a:eeplie a repUa pDN'&Iibae, . . I 1; aD, lnDa eenaara, dari poeaIt ab-
~1_; Ylde Dele••1' . . . . . . . . . . . . . . aoIalio a per.catia, t6ctua ......
..... ti ~ mto. la....... lionia datae putlcuIariIter ve! pneraUter,
- _iCU (ori: 155311, 15M. in tero a:terao vel in interno," I I,
- S. Ofllcii: 1&7,-15 Il, li01 II. _l, BII: quinam abeolvere poeeint extra
- contra BOef"IJ'" ordifIfJ'iottfJm: ai iluUciario aortia periculum, l18li § t, 1151, 116&: in
ordine tradaDtar, reaenaatar trihuoall pericolo mortia, 881.
colle,iali,157I I l, n. t; exilltar lune ,.... - 06 ,....,..: quomodo moltiplicarl poIIIIant
_ntia delenaoria vineall, 11118; quomodo in eocIem aublee1o, 11M 13; cuinam aant
procedendwn, 19I&t9118. ft'8erVatee, 111& II, et ublque Iocorulll,
- poNHlIOritJtI sani, in quibaa alitar de rei Bl7 1 '1; quinam abeolvere poaeIt ei an
poaaeaaione ve! iuria quaIi-poaaeaaione, etlam. reum qui allo domicilium val quul-
18118 I I; actor poteat una InataDtia ep- domldUum tranatullt, BiS n. I; si alleo-
mutare aetionea ptlBUBBl)riaa et petitorlaB. lulio datar ab allo, est invalida, Bl7 I I;
nisi opponatar exceptio apoliI, 1670 , l; quid de abeoluUone data in pericalo mol"-
imo poteal a peti1orio regredi M poMe8- lia, . . BIli poenae abeolvere praesumen-
aorium Mlpiacendae vel reeuperandae, Uum siae laeoltate a qulbuadam cenauria,
1071 Il 1, I; reulI conventall in petitorio _II.
poteat &clorem l'eCOnvemre In poeaeaaorio - ti 'u,..: aliae reae"antar Ordinario, aIIae
et viceversa, niai rea sit de apollo, IdIo Sedi Apoa&.., 111& 1 I; baram aliae reeel"-
I S; quomoclo luda: eaueam deftnire de- vantar eimpUcller, aliae apeclall modo,
bet, 1871 • S. :" a1iu epec1aJieelmo modo, 111& 1 3; quo-
- l'Hflrt1tJIa4I S. Sedi qnaenam aint, 1567 i In " naodo moltipUcarl possunt in eodem aobie-
bis ineompetentia ludicum interlomm est c1o,lIM II.
abIIoluta, Uili8. 1100. - ruen1tJtae: censura ab bomlne eemper re-
- de .'N per_OHOf"N.If: 1903.
:..u. in iudieio, 1_. 1631, 1909 I I.
eenata est, et cuinam, 111& Il; reaervarl
etlam poeaunt cenaurae a iure, eed cen-
. . . . .1181 In matrimonllll mlxtia vel disparla 81Ira latae Bentent1ae non est reaervata.
eultua, 1~1 I l n. lo 3, I lo 1061 n. 3. 1071. nlai expreeee dlctwn fuerlt, nee reaervatio
eIe.natea ve! celebrari faeientea divina in urget in dobio, 111& l'; censura non . t
loda ioterdicUs. 1888 18. reaervanda Disi quibuadam attenUa, 1116
eIII""" ...... vide ...... celIJbratw.
~ Iibromm in Curia, 181118.
I l; reaervatio stricte interpretanda, 1116
I I; quid de reeervatione cenaurae Impe-
e..-D ,nevla U. . . . : lus Eccleelae, 138' dienlia recepUonem Sacramen1orum, 1116
I 1; quld blc veniat nomine Ubrorum, 13M 18; an OrdinarI... poesit rene cell8W'UD
I I; qulnam libri a nemine adi poeauot slbi reaervatana in delictum punltom cen-
slne praevia llcentla, 1886 1 l, l:5t89t, sura reaervata Sedi Apoat., Bl7 • l; ub!-
• quo danda, t886 III, 3, 1&-1891; etri- nam vlB-t reeervatio cenauae, Bl7 1 t;
etIor In boc obligatio clerlcorum et relillo- de conre..rto, qui iporat reae"atlo-
8OI'WIl, 1388; licentla danda est post ceB- nem, abaoIuUODem imputleDte, Bl7 1 3;
1I1lr&IIl, 1-' et quomodo, 1891: ad quid Ordinarlna non poteat oensuru speclalfe.
data 88 porrIpt,l891; poenae in vloiaDtell almo vel speciali lIIodo Sedi Apoat. re-
Iepe ceDllUl'lJD baac praeacribentea, 1818: aerv.... remittere, etlam In eaalbus oc-
vide UDt. coltia, !187 111. I; quld de eo, qui in
!!la dtiM: quld alnt, Bll Il, cl. 1116 n. l: periculo lIIortia receplt abeolutionem a
divi Ilio, ~: quid censura puniatlU', . . . eenaura ab bOmine, vel a censura specia-
[ee..ne): [a-D):
u.tmo modo SedI A.poet. reeervata, .... bqrredJatur et nulla moniaIIB _ - - t .
cerclote facultate careDte, ai coDvaluerit, 800,_; eDepila qa1hu8da ......... 800,
&II: de abeolutione ab hI8 ceD81ll'ia utra et qulbuadam caa1bua, _ ; . . 8IIb wfci-
morlfa periculum, .a DD. I, 8, vel In ea- !antia OrdiDarii locl, etei !DOn"'_ npJr.-
llibua urpDtioribua, . . . rlbua 811bUcJaDtur, ... I l, d . .,. I I,
CelIati.: ~: 88. quo In cuu. eat etiamBUb vililaDtia a...
- priuu.gU: '13, 77. rioria repl&rla,1OI Il; quomocIo . . . .
Ceal. . . . .na eorumque adm1niatrationle a eepta 8188 debet, 801; poenae In ... yjo.
reUBfoeIa l'&cieDda, 1188, 18) § 8, 1i88. !antea, . . . DD. 1,8.
QInqt vide .eGeI. --- tMonI"': quld a.IlcIat, Wl 'I: part. dali-
C....... vide Codnlatlo. aune ObDOzJae .-tenter IndiCluul.. et a
c.rlltll.delea hominea coDStituuDtor bapti- quo, rI11 18; quld ai domua &DDUUIR ....
amate, qui eoa l'&cit In Bccleaia ChrIati per- beat conYietum vel alla open., _ ; ud1I-
80nam cum omnibua iuribua et omelia, dit ab Inpean1 mullerea olllDe8t .....
Dial, etc., ff1: prolnde iua habeDt, aervalfa uceptia, 1!88; poenae in __ YioIaateI,
aervanclla, ad bona apiritualia et potlael- _D.I.
mum ad adlumenta ad aalutem n~ aavea: areII•.,,: m II,. 171 1 a, _, ...
681: inde a pueritta In catholica relJcloDe --- ktbenIactIl'i ~ I l.
aunt iuatituendi, 1871 1 l: uc1tandi IIWlt Gerld: quiDam, 108 • 1; aer&meIlto ordiaiI
a p81Jtoribua animarum ad pietatem erp a laIcla di8tincuuntur, 1M8; qui8qu.e diii-
88JÌlaDl EuchariaUam.. 1173; B&DCtoe et prae- cua debet eaae ad.acriptua alieai dioeoeIi
aertlm B. V.1Iariam. inyocare et venerari Yel relicionJ, 111 Il (vide bel r < •
debent, 1178: Idem aperte prolteri tenen· Pnf..... religiosa): clericorum iura et
tur, ai 88Cua haberelur impUc1ta Depilo prlvll.,.ta: qQaenam 80U obtiD8l'8..-m1,
Idei aut contemplua reuponla aut iDiuria 118; metentur reverentiam, et aacriIeIi"
Dei vel acandalum proximi, l_Il: ab Ec- eat eoa reali Infuria afIlcere, 119; COIlftairi
clesia luaal tenentur praeatare neceaaaria debent apud iadioem eceI.eeiaetlcua, S
ad cullum Dei, auatentatlonem clerlcorum § 1, niai de licentia legitimae auctGritatii
CUlI_ Do....
et aU08 Inea Eccleaiae propri08, lMJ6.
In 881fIa Eucbaristia conti-
netur, otrertur, sumitur, 8)1: adorandus
eccleaiaaticae aliud permittatur, 110 Il;
ImmanCII sunt a aervitio militari, a . . . .
rlbua et pubUcia c1vilibua otIlcm, III;
eultu latriu etiam aob apeclebus sacra- quid al creditoribus aatiafacere copatar,
mentallbua, lU Il: Idei depoaitum Ec- 111: pr1vU8liia bis renuntiare nequeaat,
elealae concredidit, quae ipeum sancte cu- aed ca poeaunt amittere et, etiam .....
atodiret et fideUter exponeret, 1_ Il. recuperare, 118; ami,ttunt antem iJ8D lM:IIo
alati.: quid ait, 1711 § 1: quae requirantur per reductionem ad statum laica ........
ul lat in criminalibua, 1939 § 1; suppletur Il, per privationem perpetuam lIabitIII
spontanea compatitlone partium coram eccleaiaaUcl, 1901, et per depadatioar,
iudice. 1711 § I; a quonam It, 1711 § 1; SQ), non vero per depoeitioD8lll, . . I L
culnam denuDttanda, 1711 Il I, 8, 1718; - obligatiofNB: tenentur talcia in _ ....._
quaelibet est peremptoria et prolnde non exceUere, 11&; pietatem &Eldue colere. Ili;
ileranda, 171'; exceptio, 18(8 § I, 1846 exercitta apiritualia aiDplis tertiiII &UÌI
§!; quomodo denunctanda, 171511; quo- perapre, 1.; Ordinario BUO lPeI'8ntiall
modo confleienda, 1716, 1716, et quld Bi et obedlentiam eshibere, 111; munulRBÌ-
seeus faeta fuerlt, 1713, 18&8 § 1 n. 1; cul- pere, Eccleaiae neceasitate exipnte. aibi ali
nam tradenda, 1717, vel quomodo trana- Ordinario eolDll1ÌMum, 118; atlldii8 au:riI
mlltenda, 1719; recusans recipere acbedam vacue, 119; mulierum CODlUetUdine abiti-
habetur eitatua, 1718; per edictum qua- nere, 133; habitum ecclesiasticu.. et ~
modo facienda, 17m, 1711 § S; etroctus, nam clericalem, niai, etc., del'erre. ~: a
17!5; promotoris iustitlae vel deren80ria Idelubendo, etiam de bonia propriis. ÌJICQDo
vinculi quibusnam in causis et qua ratlone sulto loei Ordinarlo,I87, aut ab iis 0JUi.
necessaria, 1587; promotoris Idei, 9010 § 1 ; bua quae statum suum dedecent abstiDIIe,
testium, 1765. 138; ea, quae, IIcet DOn indecora. a cleri-
C1andeaUaltai vide IairlmoDlum. CAli statu aliena aunt, viiare, 139; specta-
Clauula de,o~awrla: 16. culla profanla,quae,efc., non Intereeae,lt1t;
ClaulI,a: obligat in omnibus domibus regu- miUtiae nomen non dare, niai, etc.. 1'1;
larium, 597 § l, 598: obllgat etiam in do- negotiationem aut mercaturam non eur-
mlbus Congregationum l'eligiosarum, 6()(. cere. 141; a dioecesi. sine Orclinarii 1ieIo·
§§ l,!; imo etiam in BOOietatibus In com- tia ad tempu8 notabile non di8cedere. la,
muni vivenUuDl Bine ,'oUs, 679 § I. vel ad eam revocati redire aut ab aIiIPa
- monialium importat lIt nemo intra cam dioecesl, ipeiua Ordinario iubente, diaoe-
(aedc!l): (Ooiex):
dare, 146; eaelibem ducere vitam et cuti- tion. cum variia NatioDibua exahltentea, 3;
tatem aenrare, ex reUgioDe al alnt maIorum cirea tura aWs quaeaita, privilesla, In-
ordinum, 181 I 1; item al alDt malora m dulta, etc.. t; circa coD8Uetud1nes albi con-
ordiDum borea caDoDicaa quotidie recltare, trariaa, 5; plerumque retinet diaelplinam
13&; aUae obliptioDes ,",18 locY quaereD- vigeDtem, quandoque immutat, quld ex-
dae, 1B7, 1_1 lo, 1_ II, 1838, 1888, 1_, inde,6.
1516 Il; eoe, qui eccleslasticia mln1steriia CloeaeterIa: IU8 Eccleaias, l a § 1; eoemeterii
_ devovere euptunt, inatituere iua est conatitutio, ID, tll0, benedlctio, ID • l;
Ecele8iae proprium et excluaivum, 18M; quld quoad epltaphta, laudatlones, ele.,
coniugati, qui maiorea ordlnes, bona etlam tl11; &D fnterdicta ecelea1a ait IDterdictum
ftde, reeeperunt, ab eorum exereitio prohi- coemeterium, aut coemeterio interdicto ait
beDtur, 181 § 3; quid ai auperioree ordines lnterdicta eecleeia, Bi3, cl. 1171 § I; quid
reclpere clerici reeusent, 9'13 § I; conaue- de eoemeterio interdicto, B1I § I; quod
tudo vitae communia Iaudanda et reti- attinet ad vio1ationem, lnterdlctionem, re-
Denda ai adalt, 131: praeeedentia, 691 Il conctliatlonem, ete., aequiparantur eecle-
(vide 8tatu clerical18); de peculiaribus sils, ~; poenae In violante&,".
••'Ha, S.. te-.,

clericorum poenia vindicativis, 1tII8; vide
etc.
- PIf4iore8: non sunt admittendi ad dimiaaio-
Copatlo: 0tJf'II0UB vide Co............
- legal18: impedimentum matrimoDi1~ quando
Impediena, 101i8, quando dirimena, 1(8).
Dem benelcli niai certo habeant necessaria - Bpif'UualY: ex baptismo contrahunt tan-
ad auatentatlonem, IW; imo dimlaaio be- tum cum baptizato baptizans et patrinus,
neftc1l ad culus titulum quia est ordinatua, 788, qui tamen eam non CODtrahtt, ai adhi-
Irrita est, Disi, etc., 1_; invalide matri- beator In aupplendis eaeremoniia, 76S § I ;
monium attentant, Imi; quae eoa In eaau aut iD baptismo conditionato, lpae autem
maneant poenae, 1888 § I; munua aibl nOD fuerit patrlnus in utroque baptismo,
commiaaum, Ordinario inaeio aut nolente, 763 § I; ex conflrmatione oritur inter
deeerere praeaumentee auapeDdendi aunt conflrmatum et patrinum, 791; conatituit
a divinis, D99; rltU8 in sacro miDiaterio Impedimentum dirlmens matrimonium ea
graviter negligentee quomodo puniendl, tantum quas ex baptismo est, 1079; cum
1B78: Dfai accedat expressa lieentia Ordi- ex documento certo et autbeDUco, nulli
narii liclte non aunt patrini aive in bapti- contradlctioni vel exceptioni obnoxio, de
amo, 788 n. 5, slve in conOrmatione, 796 ea constat, potest Ordlnarius summario
D. S; si titntum amittunt, a1ium ai)li pro- modo deveDire ad daelarandam null1tatem
videre debent, niai, etc., 18) § 1; quid de matrimonii, 19110.
recipiente ordinem saerum ex metu, ilio; CO.....tio: clericorum cum mulieribua vide
quid de relilioao cuiua profeaaio ob admie- C1erlel; coniugum inducit praeaumptio-
sum ab ipso dolum deelarala fuit nuDa, nem de consummatione, 1015 § I.
1S87; poenas in delinquentes contra &eX- COllatio h.eaell: collatoree quinam: Roma-
tum,!3f19 §§!, 3; vide C1erlel, ..... TI.. Due Pontlfex In universa Eecteeia quoad
leatu laDelea., Bei.etlo cl6rlcorum od omnia. 1431; Cardinalis in suo titulo \'el
IItatllm laica_. BealieaUae lex. diaconia, Ordinarius loci in suo territorio,
Il.lttOTe. possunt nuptias lnlre, &ed quid si qui de boe habent intentionem in iure
iDeant, 181 § t; poenae in delinquentee fundatam, 1_ § 1, O, 161; non autem
CODtra sextum, !358; vide C1erlei, ".etlo Vlcarius Genera1is aut Vicarius Capitula-
clM*orum ad .tatum laicalem. ris, nisi, etc., 1_ § l, 151; aut inlerior
,""iglori: quoad studia, 587-691; quid si a benellcla reservata Sedi Apost., 1631; aut
relilione legitime dimissi fuerint professi excommunieatul!. l1li& • 1 D. t; vel per-
a votia temporariis, 618, aut a votis personaliter interdictus, 815, n. 3; aut 8U-
petuia, _, 670, 67t nn. l, I, 3. spenaua, 1S83; quld ai Ordlnarius intra
vagi nOD admlttuntur,l11 § 1. semestre benelcium vaeans non contu-
e ........... :306. lerit, 1_ § 3; cuinam facienda: clerlco,
a.etIo ad statum cleriealem aut rellgloeum 118, mag.ls habiU, 163; non albi, tt37 ;
ampleetendum, IrTI, l81li, ero ilio: ad ma- aut iDvito vel non expresae aeeeptantl,
trlmonium, 100 § 1. 1_; aut saeeularl religiosa vel religioso
a4I1dore. in beneOciis, 1183. saecularia, tMl, 6!8; aut excommnnicato,
Epiacoporum vide EpIIco,l Coadft4lore•• lJlII5 § 1 D. I; vel peraonaliter interdi-
. . . . . .rIae, cum vel alne futura aueeessione, cto, B75 n. 3: aut suspen80, 1S83; aut ID-
DOD venlunt nomine beneftcii, t611 n. 3. faml, 1196; aut professo ad aaeeulum re-
aex Iuta cuoalel per se reepfclt Eccleaiam gresso, si de certta benellciis agatur, 6f.I
Iatlnam tantum, t; quld statuat circa ritus § t n. 1: quorumnam ratio in collatione
et caeremonlaa liturglcaa, I; cirea conveo- haberi debeat, 180 § I; facleDda praeterea
7.
(Cellatle . . . .eII): [0.......]:
Wl taDtum qui ordiD.em receperit culua ab Ua up1etia, 8IfI • I; dIIdrlbai . . .
IJWI08pUo acI obUDendum beDetlcium 190 poteet ila tantum horia, . . . . peralltibIr
quiritur. t471, et ai aptur de ollcio curato celebraUo JIlaaae. niai aIlud auade&t __
aacerdoU. 1M; quomodo lacienda: ad ritam
beneftciarli. nial, etc., l . ; aiDe deminu-
tloDe, tMO; alne deductione ex lrucUbua,
tico, quod quocumque dle, _ ,t. ......
raUoDablila, 8IfI I I, aut apiur de VIa.
cumque hora deteni poteat, 8IfI • 6; diIbi-

compenaaUonlbua aut aoluUonlbua, etc., bui aulem poteat ubicunque ~ . .
161t. lta ut non conferatur beDeftcium cum brarl l1oet, DIal, quod aWDet ad cnIoria
prlus pollelso lllClOmpatlbUe, l . ; non privata, Ordinarlua in cuu putleaJari id
almoniace. '119; lntra quod tempu, 1Ii5; luaUa ex cauala prohlbuerlt, 8118; aiDi-
poenae ille«iUme conferenUum aat colla- . atar ordlnariua est eaoerdoe, 816 • t, .-i
tlonem acceptantlum.1381-189G; vide 01lIo eam poteat diatrIbuere tum 1Dtn. twa GIra
eia 8CIClIeaIutiIea 1Iissam. 868, UJDlo pane vel rermeatato
CoDaUo. . ride Co"veau.e. aecundum proprium ritum, 85t Il; DIIi
CoUecUo. . deerelorum RR. Coflll'8l&tlonum. neceealtate Ulpnte. 851 Il. et sub lOIa
CoU.1389.
eccleaiatlca: quomodo poaaint alare
a.
In iudicio. 1619, 1868 Il 6; vide Co......
specie panla, 8111; extraordinarius eat dia-
conua de licantia Ordinarii loci Ye! pIIO-
ehi in caau neceMitaUa praesumenda. ~
1Iltu, Penoue. Il; deferri poteet ad inflrmos. prifttill a
CoI1oeaUo peeuIae ex alienaUone bonorum quollbet aacerdote, 81811, puhUce a JIU'O"
eccleeiasUcorum, 1581 18; piae fundationi eho, _ n. I, 818 I 1, et non ah aliJI, lIiIi
UIIignat&e, 1617; a relilloail faclenda,li8S; In caau neoeesltatis aut de licentia . . .
vide .lUalalltraUo. chi, 8&811; nlsi iuat& et ratiOlULbiUa_
COlloellto..... ~pud religlO808, fIi11 Il. SlG. aUud luacleat, deCerenda est pabUce, 811:
CemHla piarum· 888OClaUonum et confrateml- eam accipere poteat quilibet baptiIItas
tatum, fN1. 716. qui lure DOn proh1be.tUI', l1li; probiIIIatar
Coma_n'" IGDea. tefuetona: permlt- autem puerl qui miua CCJ8DiUoDelll et p.
tuntur tres MisBae. 808. eaeque habendae atum non habent, 85111; pubUce incJfpi.
lunt ut celebrat&e In altari privilegiato, 866 Il; iII statu peccati mortalill cauti-
917 Il. tuti. 8IiG; qui eadem die .... iam .....
Coma. . . teaaporarla: 1411 n. 6. rlnt, Disi. etc.• 857; qui a medJa 1lGda.-
CoIamIIIIo latrotaeUoall _ in iudlella aunt ieiuDi, 868; praeter obIiptioD_1IIII
beatiftcationla, etc.• 1IJ8I...a&. tUB. lumendl in Paachate. omnee ad hoc teaea-
Co••onUo requisita ad domlentuui ve1 quasi- tur in periculo mortis, 881 Il; poIeIt au-
domicllium. H; praeecripUo vel prohlbiUo tem quirls. etiam pietatis tantum eaua.
commoratioDiI in poenam clerlco (acta. eam reclpere quoria ritu. 811& • l; reeipi
BI8 nn.7, 8, _1, IOO'!; in Urbe ab &Dno dellet ab lil qui promoti &llDt ad . . . .
quodnam ius confert in ordine acI iudleia, ord.lnes in)(1881 ordinaUoDia, 1006," tleaet
tfi6t II. eam reclpere oceaaione matrimODii.l_
Coauau1eaUo: 4,. di",,...cum acathollcis. - poB01IaI.. : Eucharlstia ab omnibaa ... ad
1158; cum excommunlcatls. Bi8 § I. _1 aDIl08 dl.screUoDla pervenerlnt . _ in
.. I, 8i poenae in deUnquentea. 1816, Pasehate quotaDniB 8WIlenda, _ • 1;
1838 II. quo praeciBe tempore haec ohliplio v-
- 4ft prora,... cum excommunicato vitando pat, 8&i8 II, quo etiam tranado plllit
prohibita, Dia,. etc., Br1.
- prl~ionIm: 6811, 81,85. 8181t.
urgere quouaque eidem. eatls fIat._l':
nee oblipUoui It aatiB per 00. . . . . . .
Coaua1lll1o: E""Ita,...,ica Ireql1ens, etlam quoti- nam aacrIlep.m, 881; qairia no dia prIII-
diana, promoyenda interldeles.888: multo capto eatis facIat, _II: qaW de .....
map.lnter reUglO8Oll, fi86 Il; praeacriptio berlhua, 8110.
communlonia cartia dlebua ractendae iD .,.,==Hu ride "._............. !1 •
l'8IuliB. etc., religi080rua quamnam rim Pen ..... Pd............._ ~
habeat, li80 I li qU&Ddonam poeait ali- . . . . . . ..
quem excludere a publ'ca Eucharlstlae .,.........: poeruH: tIIS Il n. a.
participatlone Ordinariua, 1958, 11168, vel - tJOH: 181'.
Superior religi08ua, 696 1 8i pro lndulpn- (loapeuatlo: iniuriarum, _ I a.
tliB &eq111rendiB praeacripta quandonam _ expeuaarum iud.lc1aliam, 1111.
facienda, 981; non plua quam aeme! in dle (loapeteatla alngularum Sa. eo.....ttoa...
permisea. 857; diatrlbui polesl omuibua' Trlbunalium, OIlclorum S. Sedi8. . .-.
diebua. 8IfI § l, excapta Feria VI in Pata-'. quid in CI.8U controvenriae iDi.- i ......
aceve, 8IfI II, et Sabbato Sanclo. nislinter - quod attlnet acI iudlci&: T&rii ~
JOsearum aollamnia vel oontlnuoac ltaUm oompéteDUae fontea. ~11i18; . . . Ii
Coao-Co.t m
[Colapeteatla] : CoIleloaea habere possunt Ordinarii )ooorum
inter plul'e8 iudices de ea controversia in qualibet eoclesia sul territorii etili ex-
oriatur, lStl; in caU8Ìs matrimonlalibulI, 1M3 l; imo, excepUs civl-
191B-19M; In causla Sanctorum, § t, Ordinarlus ha-
m89, !1!6; de ea videre spectat ad i udicem, bens alios a condonando prohibere, 1343
11109 § 1; de exceptione contra iudicis com- I: frequenUus habendae tempore Adven-
petentiam vide EscepUo tll4'fm'Pfl'rilUllrl(llB. tus et Quadragesimae, 1816; quid tempore
"'plox in delietls, H»; in peccato turpi, interdieti, Bll n. I, 1171 § S n. I..
quod attinet ad abeolutionem sacramen- eoaelulo la ea... : quid, 1800; eius ell'ectus,
_ talem, 881, 1367; nomen con- 186t; quid postea ludiei !aelendum, la.
ressione non exquirendum, 888 § I. Co.cordata manent in IIU& \'l eaque Codex
CleIDproaluarl1 in eleetionibu8, 171,173,179 § I. non abrogat nee ils aliquid obrogat, 8.
&mpromluam in arbitros, i9!9-1931. eo.eordaUo .ablona: 17f8, 17'19.
eo..tu ielldl quando babeatur,1I11; eius eo.eablaarU: quomodo punfendi, § I;
imputabilit&a, 1113 §§ 1,8; quomodo pu- quid Bi ruerint elerici in minoribuB, 1368,
nlendu8 admisao delicto, si in vel In maioribus, § t; quando elerlei
ipsum quoque lata eit, !!No § pnles'umlen,di sunt ooncublnaril, § ';
eo.eWam: Oecu_licum: a quo convocan- modus procedendi contra clericos concu·
dum, BI 1; quinam praesit, BI § qui- blnarios, 1176-1181.
nam vooandi, 113; quid si hl venire impe- eo.eabblatu publieus vel notorius gigni! im-
diantur, 1M; proressio fldei aquibull emit- pedimentum publicae honestatis, 1078.
tenda, 1106 § l l, cl. M08; qus,esti,o- eo.CIU'I'eIltei ad delictum, H», .11, 1131.
nes tract&ndae, an lieeat di~C8(le~B. eo.eano in collatione paroeelae vacantis ubi
115; via decretorum, BI, 1313; appeUatio vlget, retinendus, t.59 § '; quid si agatur
ad Coneilium a sententia R. P., M8 § I, de paroeeia patronata, 116i.
133!; suspen8io, di8801utio, III § 119. eo.dltioaea In reseripUs, 89-'1 In matrimo-
- plenarium: quodnam et qula ei prae8it, nio, 1001, 1319 § l n. I, § I; in eleclio-
181; quinam venire debeant, 181; qutd 8i nibus, 169 § I, 171 3; in limine funda-
tuerint impediti, fidei, 1408 tlonls beneleil, aut pii Instltuti, 1M
§ 1 n. l, er. M08; quaeetiones tractandae, § I; in diml8llione beneflcii, 1486, aut pa-
188, 190; an liceat discedere, 189; decre- rochlae, 1150 § 3.
torum promulgatio vi8, 191; de Conci- eoafereatlae oollationes de morali, etc.,
Ula plenarila, etc., in regionibus S. Con- 131, M8 t, 591,
gregatloni de Propaganda Fide eubiectis, eo.forellUae Epa-pol'1Ull: quando habendae,
301 § I.
prownciale: in singuli8 cele- eoafCllaril: soli saeerdotes, ~1 obti-
brandum vicesimo ealtem quoque anno, nentes iurlsdictlonem, ~I (vide larlI4lleUo
quinam oonvocat, praeest, lacum de- ad oon{611liOftU); penonam IU8t1nent iu-
terminal, venire debeant, _, diels et ml'dlci, 888 § l; nomen complicis,
9 ; quid 8i ruerint impediti, 187; proressio curiosa et inutllia ne inquirant, 888 § I;
fldel, 1408 § 1 n. l, cf. M08; quaeetiones quandonam de'beant absolutionem imper-
tractandae, B, an Hceat discedere, tire, 886; I!&tisracUones salut&res Iniun-
B; deeretorum promulgatio et vis, 191; gere debent, 887; sacramentale sigillum
de Concilila regionalibus et provincialibu8 inviolate servare, 889, 890, cf. 1369: an et
in regionibu8 S. CongregaUoni de Propa- po88int dispensare irregolari-
ganda Fide subiectis, 00.{. § I. tatibus, 990 § I, suspendere obllgationem
eoado.atorea: minislerium praedicationie servandae poenae dndicati\'ae latae sen-
commissum est Rom. Pontifici tentiae, vel ab ea 1190; diiu-
pro universa EpillOOpis pro suis dicare debent, parentes, de
dioecesibus, 13t7 § 1; alli ipsum exercere sufllcienti dispositlone puerorum ad pri-
non po88unt sine mi88ione canonica, et mam communionem,8M § quando com-
quomodo haee detur, 13fB; quinam eam mutare possunt opera ad Indulgentias,
ooncedant, 1337,1338,519; quWusnam con- 935; admltti n8queunt utl testes in iudi-
cedenda vel deneganda, 1MO § 1, 1839, elis, 1757 § 3 n. I, non exclusls cau8Ìs
130; S. n. E. Cardinales habent -ex Sanetorum, d i § n. 1; emittere debent
iure, 139 § l n. 3; an possit revocari, IMO professionem fidei, 1108 § 1 n. 7; omnes,
H I, 3, 1317 j proressio fidei, UOO § 1 n. 7, urgente necessitate, tenentur audire con-
cl. !YOO; quae in ooneionibus exponenda feeeiones fldeUum, § I; ipsis, dummodo
et quomodo, 1317; hortandi fldeles ut S&- approbatis, cuiUllCunque ritus sint, poe-
eria ooneionibulllrequenter intersiot, IMa; sunt fldeles peccata sua contlteri, 9(1); vide
oonclonatores extradioecesani quomodo In- l.rIM1etio ad BeaenaUo
vitandl, lM1. p8Ccatoru"" SJcIUlUD lacramt,.tale, etc.
718
rColdellarll) : [Co......]:
- "",",ord,,",rH pro reupOlOrum commul- 8111 1 l; In ordine ad iadlcla, 11&7 1a
tatibua, &11. IlIO I I, MI-616; pro novltHs. n. I,
fi88 I ! nn. 8, '; pro religionibua laica- CodnIaIIo electionia, 171: actua voi inatra·
Ub1l8 vlrorum, MB, 1519; pro Semlnarila, menti ex JBl'le Rom. PonL, 1888.
1881; coneedendi. etei bune vellllum con- Codnlatlo (lIIICr&IIlenwm): an de n . . . .tate
leeaarIum nomlnatim petant religioaae, . , 81U1Cipiendum, 787; materia et forma, '180.
I I, &11 H I, 8, _ 1118. 1&1'. 781; miDiBter ordlnarlua, 781 1 1, extra-
- rellgWllOf'tlflt deelgnandl In 81ngull8 doml-
bU8 religionl8 clerlcali8. 618 I l; rellgio-
Ordinariu8, '181.
I, 8, '. 6; qu08D&lll EtJI-
acop1l8 lIc1te conlnnet in 8U& dioeoe8i.
BOrum lalcorum, MB; religiqaarum, IlIO 788 I l, In allena, 78111; quoenam ....
I l; apud bOB, 81 conatllutionee Id pra&- sbyter, apoetoUco locali privilegio m1lDitua,
ciplant, debent religiosi, 8tatiB temporlb1l8, 78i; de obllpUone ministri ordiDarii val
conf_onem peragere, quam tamen va- extraordlnarli eam confereDdl, B; nbie-
lide et licite laclunt apud quemllbet con- ctum. 788; tempua, 788, '188, '1110; 10C1Ul,
1888IlrIum ab Ordinario Joci approbatum, '791, '191; patrinl, 798-'lI6; cognatio 8p1~
qui 808 abBOlvlt a peccati8 quoqUft et cen- tualiR et obliptio 8X8UrpDB, 7'11, 1_:
8Url8 in religione rese"atI8, 619; idem va- adnotatio, probotio, 'N8-8OO; poenae iD
let de religiosa, quae conf888lonem peragit Ulegitime mIDI8tn.ntea, DI6.
apud confe8ll&rlum pro mulleribu8 ab Or- 0eaIntenHa. .: quaenam, 7f11 I t; ereetio,
dinario approbatom in quallbet eccIesla mod1l8, 7UJ; IOCU8, 711; Utulua, 710, 711
vel oratorio, etiam seml-publico. Hl, vel Il; hablto8, 71'.718 It; gratiarua com-
com graviter aegrotat, MB; extra q008 munlcatio, 718 I 1; functionea cultua ad
C&8U8 rellgiosarum confeearlilndlpnt pe- quaa contratres praeatare operam po881lnt
culiari lurlBdlctlone, 876 I 1, quam ipe18 et quomodo, 708 1 1, 716, 'i17 I l, 718,
conferat Ordlnariu8 Joci domu8 reUgi08&8, 1IIn I l; quinam adacribi p0881lDt ve! DOlI,
876 I I; quinam "lO mollerlbu8 rellgiOBi8
deputandi, 6U I l, et a quonam, .,1519;
709 I l; comiUa, fJ11, 716; electio oIlc:ia-
Uom, elecUoDiB conflrmatlo, 8OI'WIl remo-
quandlu pouit conf888ll.rlua ordinarlu8 mo- tio, atatutorum correctfo et approbUlo.
nialium 8uum munua exercere, 1118; an 716 I 1; patrimoDium, 717 I I; tranelatio
Jocl Ordlnariu8 poeslt conf888&rlum ordl- sedi8,719.
narium etiam prlu8 amovere, 617; conf__ - doctrittoe c1trlftiGtttJe: 711 I I,
sarll rellgiosarum ne selmmleceant domo8 - &rJe4 Sacro"..,.,.: 711 I l, 701 II,
regiminl, 61& I 8; an in rellgionlbu8 cle- (JapepIIoa.: "' ca..... S'cNIclorw... : ante-
rlcalibu8 Superlores poeslnt audlre conl__ praeparatoria, 11116, l1oe. 11m. 1m, idi
810n88 8ubdltorum, 618 H I, 8; poenae I I; pneraliB, lUI, 1118, 11IS; ordinaria.
contra Antistltas vlolanteB canonum Mll DII, _ . 1100. 1181, 1187 1 8; praepara-
§ 3. 622, 623 praescrlpta, 2414. toria, 1107-1109, 11W>. 1111 H l, l-
- tUN diOflCHOfti: 488 n. 3. _ II, 611 • i
Co"8III0: Ofl,..,O praetlCribitur,lI06; praecepto
non satl8ftt conleeslone sacrllega vel l'O-
luntarie nulla. 1107.
- ludicioliB: quld, 17110; etrect1l8, 1761; an
-
D.I, MI Il.
lurlB porti,,,,,..:
488 D. 8,
I • nD. I, 8. 811 I 1.
.1
Il, 610. 61!
confessu8 po88it contra 8UIUD· conf888io- - fIIOtUJBlicae: 488 n. I, C!01 I 8, 610, IS7
nem venire, 17M; quaenam allquando. I I D. lo
conf888lonl aequiparanlur, 1800 I i, 1888 - ",tdierum: liOO • lo 3, liOIS I l.
13. - primariae: 7W>.
- BocromettioliB quorum peccalorum necee- - rellgiotHMJ: quaenam, 488 n. t;an et qua
saria, 9Oi, libera, 901; quando peragenda rallone ab EplacopiB coDdi p088iDt. . . t l;
a fldellbu8; 906, a rellgiosl8, l!Q6 I 1 n. 8, quod attinet ad claosuram, 80&.
ab alumnlB Semlnarii, 1967, n. I; ad in- - lerlioriof'um: 701-708, _ I 1.
dulpntias lucrandu, 981; ad 8. Commu-
nlonem BuBCIpiendam, 8116; ad Kiesam
celebrandam, f!J11; ad matrimonium In-
Vide .0.....,........., .........
- tJOtorum pe'peltlonf... : 67'.
CoqrepUeHl ....use: quaenam et q...

eundum, 1088; apud quem a fldelibu8 p- earum competentia, 118-161; veniunt in
neratim. 906, 881; In ltinere miuitimo, Codice nomine Sedia Apoet. vel S. Seditl,
883; a novltil8 et alumniB Semlnarii vel 7; escluaive cognoecunt de l'8CIlJ'8ibu
collegil, 891, 1883; a rellgiosl8 vide Coa- contn. decreta Ordlnarlorum, 1601; poenM
fOllarli reUt!UnoNfm," an peragi poBBlt per contra eas alleientes inluria, etc., taM.
Interpretem, 908, cf. 88D I I; quonam In CoJdqu: quod attiDetad communIonem viu..
1000 et quibua cauteliB recipl debeat, II1II- 1118-1181 (vide THa eottitIgGUB); ad petea-
910; qua obUptione teneantur eam excl- dam diBpenaationem auper matrimonio . . .
piendl parocbi, 8DI I f, alflve sacerdote&, tum rato, 19'18; ad acc1l8&Ddum matrf..
,
[Ce.....]:
momum, 1971 • 1 n. l, 1880; ad DOvaa
DOptlaa ineundu, priore matrimonio 80-
(e.-]:
. 1086, 1088 ,I, 1087, 10lIl; qualia pra.eeu-
mitor, 1081 • 1; quomodo exprimendus,
lato ve! declarato nullo, 1E'l, cf. tt4l; 10118, 1081; quouaque perseverare pra.eeu-
ad matrimoniom conlCientlae, 11«11; ad re- mltor, 1098; In ordine ad sanationem ma-
uponem Iqredlendam, MI n. I, cf. 1&11; trimonli in radice, 1188-11jQ; ad convali-
ad ordlnee B1lIICiptendoa, E'l n. t, l • • a; d&uonem matrimonii. 1188-11811.
ad apndulll patrinum'ln baptiamo et con- CeaIIIadl: 808 habeant 8uperiorea religiosi.
tbm&tione alteriua comUlia, 786 n. 3, _ 616 '1.
n. 3i ad testimonlum ferendom in causa ~: quid importent canonea exlpntea
aui contugia, 1757 • a n. 3; ad apndum
mGnus periti In eadem causa, 1_
c:lnIqteIGuI: impedlmentum dirimena ma-
,!. requisitionem conallll, 106.
- admittÙllmtionill: in dioeeeai conatltuera-
dum et quomodo, 1&1) H t, '. '; quando
trlmonium, 107fi nn. !, a. aodiendum, IMO 1 8, 1_ H t, 8, 1688,
~: alieuius 8.R. E.Cardinalia relate 1&88 1 I, IMI 1 t, IMI • 1.
ad dlpltatem cardlnaliUam, _ ' I n. 3; - (olwicae: quinam couatituant, 1188 I I;
admfniatratorum bonorum ecclealaatlco- huiua monus. U8I.
rum, 1660; Ordlnarlorum relate ad conal- - ".iuiotti.: 1m, D.
liom dioeoeaanom admlniatraUonla, IMO c..,lraatea cortlra aMClorUatem BOffIGttl
1 So ad munus Vicarii Generalia, fIfI • a; Portliflcie: 1331 § I.
quod attlnet ad accusandum matrimonium Coutlta....ea: portIifIciIH quoad matrimo-
couaanptneorum. 1971 1 I; ad testimonium pro aliqulbua I08ia datae ad unlver-
ulom ferendum In iladem cauala, 197', vel 8&Dl Eccleaiam. extensae, lUI6.
In cauala Sanetorum, D7 1 l, velln allia - rellgiollfUJ canonlbus Codlcia contrarlae
c&usl1l. 17&5 § Z n. Z. 1757 § 3 n. a. 179& abropntur, 489; allae conftnuantur et
I l ; In cauala inter se, 1911; ludic1a an a servari debent, 1i93; et lepndae aunt pu-
iadiee lpao poasInt ludlcarl. 181a 1 1; quid blice semel In anno, 1109 l ' n. l; immu-
de promotore loatltlae et defenBOre v1ncull. tari ab Ordinarila nequeunt al &(l'alur de
1813 • I; infamia non ameit consanpi- reUgionibua luria pontiOcil, 618 Il ! n. 1.
Deum, !!11118 • ,. Cane. . . aecundum lepm est optima legnm
~:quomodo computator. 98; quo- interprea, 19; praeter vel contra lesem
modo multipUcator, 1078 1 I; qood attlnet onde vlm legia poaBit obtlnere•• ; a quo-
ad impedlmentum matrimoniale inde ex- nam introduci poaBit. IIS; qualltates requi-
81lrpna. 1078, loti 1 I n. l, ll1C1O. sitae ut vlm iegla oblineat, Wl, 18; quo-
c.......... : conaecraUonom mlnlster, 1117 ti; modo revocetur, 00; quandonam est causa
_ • 1 n. m, 818 1 I; cf. 1M Il; quomodo acqulsitionla privll8lil, 83 Il, aut con·
taciendu, 11M; etreetua, UI5O, lW1 Il; ceaai praeaumptionem induclt,83 1 I; de
in caau vendltlonla vel penuutatlonia rei, conauetodlulbus in praeaena vipntlbua
1&88'1. contra statuta Codicla, 6; conauetudinea in
- altari.: U99, 1SlO; vide Altare. Codice reprobatae: aaa
§ l, 816, 886 1 l, .t08,
- oatNpOttae: 1188 Hl, 6. a l l , '18 Il, 488 I 1, _ 1 1, . , Il, 77'
- ecclelriae: quaenam eecieelae alnt conee- 1 t, 818, 978 Il 3, 1006 16, l06t, 1066, 1181,
crandu,l1. H U; quandonam conee- 1866 Il, la, 1101 1 l, 1_ 'I, 1576 1 l.
cratio peragi poasIt, 1188 , l; altare simui eo....torel i10eeeuai: ubinam conatituendi,
conaeerandum, U. § 6; ielunium prae- _ ; a quo, _, 318; quot, 86 • 1; ad
qood tempUB, _ ; iusiurandum. etc., _
mlttendum, 1181 § I; indulpntiae a con-
aecrante coneedendu, 1188 13; anniversa-
riom celebrandum, 1187; etreetua, 11116 1 l,
'I, 1406 1 1 n. 6,.I, cf. ID; eorum mu-
nua, B7; remotlo, BII; an interesse de-
-
......
1171; ceaaaUo BeU amiaBio, 1170; vide TI-
epWeopalill: reservatur Rom. Pont., 968,

beant Concilio provinciali. !86 18, Synodo
dioeceaanae, 3Ii8 § l n. I .
eo. . . . .atl. _av..aU vide eoMltltatl•.
1170; inter quod tempua reelpienda, 888, c.ateltaUo UtIa: quld alt et quia elua Ilnla,
131J8; quomodo facienda, 966; quando, 1718; quomodo faclenda, 1717-1'111J; quld
1008 § 1. ante esm in iudicio prohlbeatur, 1780;
- lod: ad quem pertineat, 11116, 11M; etreetus, etreetua, 1731; quodnam eioa obiectum in
11M; quomodo probetor, 11118, 11119 1 1. gradu appellationla, 1891 Il.
- Boma... Ponli/lCill: _ • I. eoau.eau. eauanu.: tltulua BOrtiendi forum,
ee-...: quid importent canone!' exlpntea 1687.
requlaitlonem COll8enaus, t06. eoatraclu: aoUemnitatea servandu.1M9,l683;
- malrimo"ialill: quid, quomodo et qualla ad qui et quomOdo ab adminlatratoribua fa-
matrimonium necessarlua, 1081, t08!, 1088 ciendl, lli!7; a reUgioala perfectl quoaD&m
I I; quaenam ipaum vitlare poaaunt, 1088- obUpnt, 596.
780
Cloatnetu ••trllao...... vide . .w....... (CnluUo):

Coa&ulaela: quod atUnet ad cenauras, . . quaecunque huiuamodl volunta.tia adiectio
Il I, 3, !M8 Il; quod attinet ad iudicia: testamento, contractui. actDi, etc., pro DOIl
quandonam reua contumax decJa.rari pos- adleeta babellda, ID Il; e&IIl ~ero I~
Ilit, 171911, 180, 18&3, 1818; num ex 0111- eccleeiaaUca sepultura privandua est. 1Il1O
cio tantum an etiam ad inatantiam, 18M, Il n.6; poenae contra transrre-oree llai..
18t6; quid ai reua a contumacia recedat, pl'Ohibitlonia, 1339.
1846, 1867; quantlonam actor poasit contu- Crbaea: qeci.fIce: In quantum eonsUtuit impe-
max deelarari, 1719 Il, 1869; huiua deela· dlmentum dlrimens matrimonll, 1m. 1011
rationia eJrectua, 1860; ad quld Nua vel IIn.6-
actor contumax condemnari debent,I861; - (alai: !380-111111.
an conlumax poaaft appellare, 1880 n. 8. CrIaIaoII prohibentur a munere patrini, 'iii
CoavalldaUo ••trIIaoall: alia aimplex, alia In n. I. 718 n. 3.
radice. Ad aimplicem requlrllur ceEatiO Craell.x1 imago in aula tribunalia eminere de-
vel dispenaatio impedimenti et renovatlo bel, 1636.
consensutl, 1133; quid hue ait, 133&, et Cru pectoraUa vide I ................. s,.
quomodo faclenda. 1335. 1336; quid si u...
matrlmonlum nullum fuerit ex defeetu CaI,ar.W&aa vide la,.taWlHu.
formae. 1137; de convalldatlone in ra- Calla: qulbua praeatandua, 1&; quinaa
dice vide SaaaUo In radice. publlcua, quinam privatua, 15; a 1(110
CloaveaUoa.. vide Coaeol'Ùta. publicua dependeat, UIIIO, 1167, 1158; tllll
CoavenJ perapre debent poatulatum (vide publicua lum pri\'atus a quo advigilandal,
PodaJala); in novltlatu locum _para- 1181 I 1; leclbua ad hoc Iatia ab Ordiaa-
tum habeant,' liM Il; novitii funpntur. rio locl quinam teneantur, 1IIS1 II.
olllclia proprila fIoatrum oonveraorum in - &IrtJorMm IJ.i: bonus et uUlla, 1176. erp
domo novltiatua, non otl primari! olllela· quoa tantum publicua permiams. tIù,
les, nee ila ut ab exercitiia novitiatua prae- 1135, 1116 Il; ai praeatitua fuerit el[ toU-
pedlanlur, li66 I 8: dlllpnter inalruendi raDtia Servo Dei post Aleundrum m et
In christiana doctrina, 566 § I. ante tHlpua a conatitution8 UrhaDiua
Co.,.ento beneflclorum, 1'19-1630; conllllia praeflxum, polesl peti eiua positiva a..,.
acatholici, 10&1; eccleaiae patronatae in ballo a Rom. PonL, 1116; proce88U8 in CUlI
eleclivam vel regularem, 1'70 Il n. 6; faciendua, 1116-1135; In cauaia SaDctonuI
Inatitutorum piorum ad DaDa a fundatiQne per riam non cultua procedentibua Ieri
alienoa, UN. debel pl"OC8ll8Ull de non cultu, !D38 Il D. li:
Co.,.ocaUo eleetorum, 161; capituli, 397 n. I, quomodo facieudua ab 0rdinari0.D7-_.
'611 § I. a sacra Congregatione,!085, SBJ; riIle
CooperaUo vide Coaeureatel ad delict,,,,,. la. . . . . KelIIJ.aIae.
Coroue vide ladalpauae. ClUa1llaUo: novae causae petendi In gradII
Corporali. ante lotionem nonniai a clericla lan- appeUationlB prohibila, 1891; querelae nul-
pnda, 1906 § 1; a quibua abluenda, 1306 Il. litalla cum appellatione perm~ l a
Corporil CbrilU IOU8lUltaI auspendil interdi- 1891; acllonum ve! excepUonum. in iodi-
ctum, 1170 § I. clls, 1689, 1670; in cauaia martyrum ordi·
l_
ConepUo: remedlum poenale, 1806 n. I; potesl narie pl'Ohibita, !IlOl.
esse aecreta vel publica, 1009 Il; quando Cara.rea: apre et respondere debent in iadi-
adhibenda est, IIDJ; quomodo publice fa· cio .pro ila quorum curateJam pruDt.
clenda, 1009 § I; quomodo de ea constare I 1; quld ai adail eonlictu8 inler bonDll
debeat, 1009 § 6; quoties adhiberi poaaft, lura el iura curatorum, 1MB Il; an cara-
1009 § 6; quid correptioni addi poaait, 1818 tor datua ab auctoritate ciriU admittatur
§ !; quid ai correptiones Incaeaum factae in iudido eccleetastico, 1661; curatore.
sin l, !S10. munere ceaaante quandlD intelTUpta ....
- ."diclaliB: quaenam, 1009 § 8; quando ab neat instantla llUs. 1735.
Ordinario uaurpanda, 1917; quando non
admitUtur, 1918; eiua acopua, 1009 I l;
Carla: dioeDuofUJ: QUibU8 constet. 361; a q..
omciales nominandi, 3M I 1; eorum
nua, 3M I I. 8IS5; reliIioei profeesi ad
.e-
quoties adhiberi potest, 1969; an baberi
posail etiam iudicio Incepto, 1900, ac etiam aaeculum ree"" ab hia muneribus ,..
hibeRlur, 61111 n. 3 II.
interposila querela damnl ex delicto, 11151 ;
quld plerumque debeat habere coniunctum, - Bomatta: ta-!N.
1951; quando censenda est Inutiliter adhi- OuIOrea vide A.,parI.rea.
bila, et lunc quid, 1919 Il. 1950, 1953.
Cornaptorea iudicum, poenae, 1107; mlnorum, DMIHIIIaelsuntlrregularesexderectu.ll8ln.s.
poenae, 1307 Il, 1368, 136911. DeWUtal meatll: quod atUnet ad l ..~
Cl'eIUUO cadaverum reprobatur, ID Il, el tatem deUcti, II)t I l; ad poenu laIae
Illicila est, elBl a defuncto iuua fueril, Imo sentenUae, . . . S n. lo cf. 1118 • I.
Digitized by Coogle
Det-Dea 711
-..u.: qui li. gravantur, iUicite aed valide [:DerBUOr mmaIl]:
admlttuntUl' ad nOTitiatom, MI n. t, '3, 1715 Il, 1759 Il, 1113 §!, 1811) S;
cf. IIU; quando de reUsioe1a agltur qui- tn appeUaUone inlerponenda, 1879.
nam de lis reapondere debeant,536; quid 1987.1991. 1998 §2; an 8uam facere
de lis diviso territorio pereonae moralis, instantlam actoris peremptam, 1850 '1;
1500. an poesit interponere querelam nullltatis
DeeuMu vide :DI~ contra sententlam, 1897 '1; an debeat no-
:Deeaa..: Cardina11B, t87, _ § I; Rotae, 11188 minari in sententia, 1876 I
Il. :DefueU: de indulgentiia quae ipals appliceri
:DeeIIue: quod atUnet ad earum aoluUonem, possunt vel non, 911, 918 I, 93); ride
150'1. ~1OeI1&Ie ClMlaTerlI. CadaTera, rueo. Se-
DedaratIo: ~ actorum veI contra- palAra eeelealuUea, etc•
etuum, 1679-1t183. cf. 1811& I t; attentato- ......... est poena vindieatlva,ltII8 n.lI;
rum, 1856 § t; onerum onUnaUoni ann&- alla "erbalia &en edlctalls, alla realis, . . ,
xorum, 199(. § I, 19118 f 1; matrimonU, ti 3; con,tlnet in se depositionem, priva-
19110, 1987, UI88, ero 10119 • lo tionem perpetuam habitus ecclesiastici et
- f106lf(U: !!!5. 11!3 § i, . . § lo reductionem cIerici ad statum lalealem,
Deereta: ConcUiorum Oeeumenicorum, 1!7; tOO6 § 1; quando ferri po88it, !1!05 ti
pleuariorum vei provincialium, !O1, quoad !Si' ti 1 n. S, !343 ti 1 n. 3, !11M ti t,
loca subleet& S. C. de Prop. Fide, 3061 t; !368 • l, !388 ti l; in delictis, quae eam
dioeceeanorum, 381. secumfernnt, excludit correptionem ludi-
- (lmgregatio""'" Roma".: 1389. cialem. 11MB n. t, et reml88ionem ah Ordl·
- l16tUWCÙia S. &diti: 9, 609 ' l § I n. 1. nario, 'lJJ:If1 ti 1 n. 3; quomodo sit infti-
- tNdicialia sunt pronunciationea iudici., genda, lb76 § 1 n. t.
qui bus nee principalem eausam. nee Inci- "8I'I'U: eurum poteatas mandato metitur,
dentem iudicialiter deflnit, 1868 Il, 18tO; lOS;quid si plures delerati simul iuerint
per apparitorea sunt exsecutionl man- in 801Idum ve! coUeglaliter, D, si
danda, 1591 § 1; appellatlonem non ad- successive, !JJ6; an et quando po88fnt sub-
mmunt, 1880 6. del.re, 199 li U: quid In ipais imporlet
- Oràt1lGriof'um in exsecutione rescriptorum, del~ata potestas, !OO ti 1, quam delega-
56; in visitatione dioecesana, 316; in vial- tus ::probare debat, 9XlO I I; quomodo Bo-
tatione domorum reUgiosarum, 613 rum poteatas exsUnguitUl', fJ.11 111. t; de
tn remoUone 11M § I, lndicibus deleptls, 1606, 1607,
1161 § 1; in suspensione ex in- - ..4poatolici vide Legati Bom. PoaWlola.
rormata consoientia, 1187, 1188, 119i. :DelepdD ad assislendum matrimonUs, 10III'I
:DeiIeaUo eeelesiae vide CoueeraUo eccleBÌ06. § !,~ 1096, lOO1;J.
TU"... :DeUetum: quid, tl96; divisiones, tl97; quali-
:Defedlll: coJtBelt8UB vide COue..... tasllt quanUtas. tl96: quaenam auctoritas
- ImI6JIdatiottiB: 649, 661, 606 n. S, 66J, 666'1. ius' babet lUud persequendi, !1118; de eius
- Btmtelltiae: 1891, 189i. imputabilitate vide ImpatabW'-; quid ex
:Delemo••: ad eas slve per se sive per u.dvo- delicto oriatur, 1110, BU; rorum compu-
calum exhtbendas, lacta conclusione In tens ratione delicti, 1566; de deUctfs re-
eaU8&, a iudice pILl'tlbua congruum lempus &ervatis S. Omcio 117 § t; vide AcUo cri-
praestituendum, 1861; quomodo conflclen- minolia. Coaplex. Co_tu deUotl, Im,.-
dae et quibus distribuendae, 1863 §§ 1, I, tabW'-. Poene. etc.
1886; an typis imprimendae. 1863 §§ S, i: - fruBtralNm: 'liti ti t, !!t3 ti I, 1135.
quid 81 partes eas Iotra uUle pa_ - mN:ti 1981 ti a.
rare negllpnt, 11167. - notQrlmn: 1197 nn.1, 3, !l11 , I, !III!.
DefeaMr TllleaU conslitul debat in dioecesl, - OCC1Jtum: 1197 n. i, Il'7 ti t n. 6. !167,
iI58I, et quomodo, 1688 § I; quinam ell- 119fHl1191.
padua, 11189, 1688 Il; quandonam a mu- -1*bl~: 1981 Il, 1197 l, 1191 13,
nere exercendo debat abetinere, 1618 'II; tUI!;
quid si reeusetur ut' suspectus, 161' .' 8';' ~1JD4t.tiatei subditos Ecclesia coercere potest,
an poesil removeri, 1580; quibus in ~usia !!t, § 1; quomodo a Praelatis ooercitio
citandus, 1586, 1967, 19110, 1991, 1996; quid facienda, I!l' § !; qulbus modia
si nee fuerit cltatus Dee inlerfuerU, aut tUI'. an et qulbus in caaibus exeuaa.ri
non fuerU cltatu8 &ed interfuerit, 1587 § possiut a poenls latae sententiae, Bt9,
aut citatus quidem, non tamen interlu&- 1130, vel ab observanlia poenae, !13!1 § 1.
rit, 1587 I t; quandonam audiri debeat a - contra sedum: t356-1359; vide Laurlaatel.
ludice, 1709 § 3, 1786. 1793 § t, 1861, 1856 :DeauUaUo: actorum iNdicialtum: 17"~
Il; omc!a et lura: In causa disc'lltlElndill.. - clericorum fJel religiOllomm: nomen dan-
1968, :1969,1981,1984.1991.18631 t, et. 1671 tium seetae massonicae, etc., l8lI6 II.
Dea-DI.. Cod.. 1.,... OMOll4oC
l»eautlatl.] : lD*]:
- eott/'-.GrU .olUcUattl4B: 1106, 18118 Ili de quld circa eoe poeaInt locornm 0NIaarii.
.o, qui falao denuntla't'8rit, 891, cf. . . . 11M ,I, et. 11&1; vide Lex W •• II
- crimltlalù: 1985-1988, 198 Ili vide .... ...... . . vide .... ,..., lJduI&.
...... GfIOttpeae. DIpltM: In ordine ad deUctum, .." n. L
- U1Jroru".: 1897. ..........: erectio, . . Il i coII&tio, - 1 1.
- tlMlUtGHB fftGlrlmotlU: 1971 l'' 1_ Il; an optio penm.a, _ , li aD
......... est po8na vindicativa, . . . n. 10i lanrea doctoralla requJ8ita, 8118 , a; eanua
quid aecumterat. . . I 1, etiam privatio- iura et omcia, 897, _ , 108; Ul ....t de
nem beneflcU cuius titulo clericoa fuit gremlo Capituli," I I, et proIDde Ul i.
ordlnatus, aed tunc Ordinariua vere indl- 80 vocem babeaat, &11 I 3; a lIliDfaterio
pnti pro caritate prorideat, . . I ti diaconi et aubdluoni exlmunmr, '16;
quando ferri poaait," I S, tal' • 1 n. I, obUpUones, 1108 • 1 n.' 5 I I, et. lIOII,
tam, _ n. 1, t8t8, 13150 I 1, IBM • I, 'lO • 1; diatributiones quotidianM alt
t8II9 l!' 1S79, . . n. I, 1101 i in deUctia, ipala aml8888 quib1l8 cedant, _ '3; ne
quae eam aecumferunt, excludlt correptio- ..............e., JIadduIL
nem iudlcialem, UM8 n. l, et remlssio- ~ 'ride "-bd.
nem ab Ordinario, lt87 Il n. 3i quo- DIIIpatIa: omiaaio debltae dIllpntfae in c.
modo sit Infligenda, 1578 • 1 n. t. dine ad imputabUitatem delieti, lID8 I t.
De....r.. ride Cuti., TeIta. tltlDi ad poenu. . . . . 3 n. I.
. .,.tatl:. an lieeat clericia munua deputati .......: CIltt"'fIOfW" e &nHflGrio,ll71, 1361
auscipere, 139l'. § 8.
- pro Seminario, 1lIII9. - 1Jeuflci': Ordinarl1l8 ne admlttat a elet-ito
De_tIo vide AcUo poB• .-BOriG. Ba,..
Detlaeates bona aut iura Ecclesiae: poenae,
maiorum ordlnum d1miaaion8m beneldl,
nlal, etc,., 1&; Imo si aptur de beaeleio
t8t6, t846. ad cuius Utulum ordlnatna est, diDlillio
DIaeoau: quaenam ad dlaconatum requisita irrita est, nlaJ, etC., l&, neque admitten
aetu, 975, scientia, 978 I ti intereUtia poteat dimiaaionem i~ commodum aliorua
aervanda inter aubdlaconatum et diaco- vel aub condiUone, niai, etc., 1688.
nalum, dlaconatum et preabyteratum, 9'18 - relig;o.o,..",.: ipeo facto admlui cleIicti,
I ti ei tantum et sacerdoti regulariter ta- 8t6; noviUorum, 571 Il l, I; profeeaorwa
cienda concionandi facultu, l . Il i est a votla temporarlia, 575 Il. 867,618; )110'
mlnialer extraordinarlua baptiami 800em- f8880rum a voUa perpetuia In reltpoae elfo
nia, 7'1, et a. communlonla, 816 • ti or- ricaU non exempta vel in laicali, 618-«11;
dlnarius expoaitionia et repoaitionia 88lfl1 prof8880rum a ~tia perpetnia in religioDe
Sacramenti, non vero benedlcllonla Eucba- clericali exempta, 866-888; de e«eetu di-
riatfcae, 117' I ti eaa tantum benedlctlo- mlssionla in professla a l'olia perpetais.
nes impertlre poteat, quae ipai a iun 869-871.
expresse permltluntur, 11'7 • ,. - .odGl..".: in communl viventlum lIine ~
Diaria vide Ceuara ,ne. lIko..... tia,8I8-6'1I, 681; aaaociationum pianuII.1K
DIea: quid importet in iun, SI 'l. DIeeeeIIa: quid hoc nomine venlal in iwe. Ile.
- cW.1i1l6ntiGe: qulnam, 18 • 1; quia eoa Il; eiull conatitutlo, clrcumacrfptio, di-
conatlluat pro universa &clellia, 11M Il i 1'1810, unio, auppreaaio, 115 I l, _ • !.
quid circa 80S poaainl locorum Ordlnaril, 165, lOOi eius territorium in parocbias_
1m I t, cf. 1166; ride Lex cW.,itNnttiGe. dlvidendum, 118, et In reponee qtHMI1l.
- domj,.ici: lU7 '1; 1008 Il 1,3. &C dlatriclua, qui vocantur vieariatua r.
- feria": 1639, cf. 1836. ranel, arcbipreabyteratus, etc., 117; ei..
- fe.tj: qulnam In unlversa EccIesia, 111711; reglmen sede plena, 885, 888 1 l, . . . l,
quid si allquod featum ex hia aUcubl le- 417, sede l'acante vel Impedita," • 1.
giUme ait abolitum vel tranalatum, lU7 417, _. 631i forum, 11167 Il n. t; qao-
§ S; qula 80S conatlluat pro unlveraa Eco modo qufa piopriam dloeeeaim uùttat
cleaia, 1116 I 1; quid circa eoa poaalnt vide BxeartIutIe.
looorum Ordlnarii, 11M II, et. 11&1; qui- Dllleeptatio 1ùIeIaUa: 1~16U •
nam veniant, quando de Indu1gentlia, aub ........ ......: 18111-1887.
verbia: pro featfa Domini, B. Il. V., 911 Dllaea1tntlo: HrNfkii: 18t, 1-' t_ Il.
Il, vel Apoetolorum, 911 I ti qu&I obll- - pGf'OfIdae: 1t17, 1_
gationea aecumferunt, 1168; quibua inter- ............... relate..s JDatd1Iloalam. - .
dictum aallem ex parte auapendltur, al In 10'11, 1~ II, 18110.
1000 vlgeat, lt70 Il; vide 'rnaIatIo ,.. . . . . . . . . . . : ti . : qufJI&m eoDoedeIe ,...
.forum. IIIn:::15, . ., 111 II, .1 I S, 11&1; IlOR
- te-iu,.U: quinam, 18 Il 8, 'i quia eoacon- est nceden. IIIDe iusta et propcart».
alituat pro universa EccIeafa, 1166 , 1 i nata usa, 8ft Il; quid In dublo de . .
' ___.'........,. ....... .......
(JNiI,IN tll): ~I_ h):
. . - ....... 81 I I; iD. . . .
~ vtiodl et r.e.ttau. ....
di-
d . 85;
".Ho lilI. cl. Ml1; pro eBUdIDetione et ~
diNtJoae clerici, tll, 117 n. t; pro vera
ordinetloDe, . . . . cl. 1171 D. I; coni-
-
~."
a6 i . . .IIi...... -'rUIDni..... ..... cleada de loci coneecratione l"al benedi-
. . . . . : ....... .,..,rlilere . . . .1. IDIO. etioae, Il.; de e o _ matrimoniaIl
1CN8, lIII0._ I l ; . . . . . . Ii . . . . . . . diIIpee.tione, 1011, 10&7; de erectione"
~t. 87; .... arpate . . . ,.. aelcionua, 1418; de peneta pia fUIlda-
ricalo. toII, 10M. 1018, aut . . . . . _ _ tioIle, _ • 1. aut reoopltioae iadiciall,
iaJa -.at puata . . aaptIM. tOll, _ ; 1811; .-naada et eante eastodieada quae
quid iaportet iDdaltaa ....m d, 1_ reaplciut ree Tal iu.. ad RcdMi... parti-
petitIo 1aIIaNt......,.... ...........

quid data . . . . . .110. Dt-lOIiI; .... Ii
!CR; ........110 eo_1111 e dIIpe_tiaa...

aeatia, UOl. 1iII D. 8; aut ad fundatio-
. . piaa, _ . I; peractam heDedi~
- - ... eoaeeen.tioaeJa loci, 11118; diIIpea-
I0Il, 10&7; tua au ..t.Jttatar. 1C8; . . . aationee lII&triJBoniaIe 1011, 1017. veraa
atio dUpaI....... le&. ordlaat.ioDeJa, - - . cl. 1171 ". t; per-
- ab ~. etc.: . . 111. lIdaIa JaCIIlitIoaea et eorreptio_eIIl deU.a-
-
maI:rIaoai1UB lIOIl _--·boa.
CI tIIGIrivoIIio ruIo fii _ ClOII•• IdI •• IIIo:
1111& wltem pu8 at t.pt1Iata. .u.olri

cala
qaentm, . . . 6; llOIl eeereta an:Iai'Yonue
aD iDsplcieDda Tal eucribenda tndl ...,..
llint. . ; Capitalum, etc... reddere dehet
potest per ~ a Sede ApoaL ratiOIlelll DOYO Bpiaeopo de ila quae . .
eoaar • ropate ..atea alteratn pute. iJl81llll penenerint et ad BcdeIdaaa perii-
tl19. Mq1le taatam. 11'11; _
modi ditrpeDvtiGJùa ~tur Coape-
ptioDi de s.crua-u.,
iDferior poa.t ~ 8llper b1e iD-
t_ bui...
Dee ladu
straere. Di8l faerit ab . . del. . . . . . . .

Deat, 6M • I; obUptio beDeld&riOl'DJa
..... ea, 1.,..
- o.riae: S78,
tU. tIOG.
sa • l, Gli I S. 1811 ,t D. "
- "' iluJieio: _per adIIlittitur proIIatIo per

I t; 1lIIIeaa pro iDqaf8itioDe iD bili ...... doc1UHllta, 18IJ; qaaeDUII pahIiea, lIi:re
fuierada . . iadu iaatraetor, t . ; __ eecleei.etfea. 18111 t, IliTe ci'Yilia, 181S, t;
per citari debet defeuar naeuu, 118'1, queaam. privata. 1811 • I; pablica prII8-
et..t.Jtteada iMpectlo corporaIiII. iI'1I 8IIIIluntar pnDi.... 1811, niai ÙIIJMIIIl8Il
(ride ..... , . corporaUa), item ~ tur, t815. et i1Bpucnatio probetur; au etiaJa
Di1UB eeptiIIIae 1IWl1l8. 11m; • t; ladex abraa. etc.. 1818; de quibaa pahlica I-
iutractor aeque pnlleWllJll pahlieue, D. deIIl radunt. t818; quoaodo et ad......
qae I18Dteatiam 8Dp8I' incouu.··tione qaelll privata. 1817; qu&IIlR&IIl ma habeuat
et ...... ad ...........dalD fene potest, probandi, 1819; quomodo aiat exbibeDda
lI8Cl . . . olDDia C8IIl Toto Bpùcopi et d. et apad tribunal deponeDda, 111m; quid iD
fellllOl'ia 1'iDculi tr&a8mittere debet ad Se- dahio de Ilcleli eumplaria euc:riptioDe,
delD ApoBl., t. . 1811; an poait qaia poetaIare at eollllllunia
- CIpotIfIW: _ . _ , _ . lEI • a. ab alla parte ubihM.ntur. 180, et an ....
- CI tJOIia: ID • S. lI1S. per, 18D. quid Ili qaia rec1ll8l ~
aeatboIiei8, la; I S; iudi-
. . . . . . . .: CIUIl docuateatwa de iure prodncendlllD, 1816;
eiaUa, 18116. an non exbiberi po.iDt iD gradu appel-
DIatztIIIdIeIIe: i.ler ",.,....Iea: 410 § Z. lationia, 1881 I I; au deposita restituì
- qaoUdiowtMl: eonstltaeadae iD eccIeaUa debeant. iud1cio upleto, 181611. et quae
cat.bedrallbua et coIlegiaUbaa ex tema manent quolllOdo cu.stod1enda. 1816' I;
parte froctUDID, ete•• _ I l; ceduot diii- an Dotarti. etc.. tradere pcMaiDt UeIIlplu
geaUbua. _ I S; quibaaDalD in caalbaa 8OI'1lID quae proce.ui II1lDt Mq1lÌIJiIa, t816
abeentee quoqae a cboro eu luereDtur. 13; in caagia -'"-»lIialibua deIeDeore
MD; tempore vaeatiODIIID alDittuntur. '18 TiDculi recopoal8ada, 1968 D. t; iD CCJUia
.3.
DlYIIIe: bfnNfId;: 1411. 1-' 181. 1. .
SanctontM integra a postuIatore exbi-
benda tribunali. . . I l, quod poteet et
- paroeciae: 1m, 14M. aIia poalulare praeter exbibita, mB • I;
- territori. eocIuNutiet: lUI Il, 118, 117. exbibentee decla.rare debent eorum orici-
Doelons: iura. 1J78; vide Lauea ùetenUJ. I nelD et autbenticit&telD. DI: qu&eD&ID
DoetrIu: dmnflGla: poenaeeontra 8I.IIl deten- vim probandi DOn babeant. ma; m35; bi-
dentee, 1317. I storica quomoclo reeognoecenda. S36; an
- /14ft: 1&7. I 1, 1010 II, t3!3, aB, ~ bis probari ~t eultus immemorahilis..
mI8; vide CatedIeaII. CO. . . . . .rea. c-. D1, S)I!, l"el rirtutes aut marlJrium, . . ,
. . . . Pandd. § 3; ride PedtL
DoeuIea&a: exbibenda pro adIBi.ioDe in Se- - origitNJlia: 383 §I.
minarium, 1363 Il, l"el in reliponelD, ..... : in renuntiando otlleio ecdasiastico,
7840 Del-Dò
[Dola): lD-'."):
tlm; In ingredlenda rellclone, MI n. t, rum, . . . 1106, Itll, t1I'1 n.1, l1BJ, 11If.
er. 1111; In emlttenda profeu1one reli-
1101&, 671 I l Do lo 1887; quando dat DlleIbua: poenae daeUaotiam et . .triDonuIl.
Jocum acUOJII reecllBOrIae, 188&, 1686, aut 11M) I 1 n • .I, 1111, _1.
exeeptionl, t688; quld In attentato Ute
pendente, t867 • I; quid IIIt delleta quod EkIetu: In ordine ad ImpotabUltatem d&-
atti nel , BIO 1 t; qua ratione aestlman- lieti, 2201 § 3; ad po8nu, Z218 I Z.
dua in ordine ad determlnanclam "nputa- 3229 § 3 n. 2.
blUtatem, 1199; an etquandopraeaumltur, ~: moralia peraonae ratioDem babet ex
BIO' lo
DoIaIdII•• quomodo at"qulritur,1I 1 1; paroe-
lpaa divina ordinatlone, 100 1 1; inde-
pendenter a quallbet clviU auctoritate lua
eiale, dloeoeeanum, Il 1 8; uxorle, mJ.Do. et omeium habet evangeUeam doctrilwa
rum, 93; etreetua domJcWl, M Il 1, 8; docendt, t3!l 1 I, et potestatem obtlnet In
quomodo amlttltur, . ; quoad competan- SUOlI luriadietionia BeU repmini8, UIlI, qua
tiam fori, 1681 1 t; in ordiDe ad conati- non aolum lepa ferre, aed et de qulbu&-
tuendum Eplacopum proprlum prO ordl- dam lure proprio et excluaivo cotJI1. . . .
natlone, 9Ii6; quoruDUlUll In aententia poteat, 1663 1 1; poenia coercet clelin-
exprlmendum, t87" lo quentes aubdltoa, 81' 1 1; lndulpatiaa
. . .u: 'betNflciolill: t'17. concedlt, 911, et 8U08 miniatroa lnatituit.
- ~IM: lI88 II. 13M; item tua babet exltrendi a ftdelibua
- poroecialM: 1168. quae ad Buum Inem IIIbi BUnt neceaaaria.
- poKliflcia: 108 D.7. 16116 ; acquirendl, retlnendi et admIni-
- rellgiolla: quid et quaenam formala vel non strandi bona temporalla, t_i sua coeme-
formata, f88 n. I; erectio, &-f8'1; tribu- teria habendi, la; acholaa, medi.. quo-
tum pro Seminario, t81i8 • t; est eapax que et auperioree, condendi, 1m; IlbroB
acquirendi et poaIddeDdl, 581; Tlaltatlo BUorum praevlae cenaurae aubllcendi. 1_,
Oldinaril, 611, 6tl; elua viBUanUa In do- et a quibuavl8 edltoa ex luatacana probi-
mum non formatam, 817 1 I; al qui abu- bendi, 1896, 18116.
BUa In domo etiam formata et exempta vel 1ecIeaIae: quid, U81; aecllftcat.», 11.; primi
in eecleaia exempta quoque 1rrepeerint et lapldia Impollltlo, 1188; lepa In aeditka-
Superlor monltua lia non proapexerit, Or- tlone ""aodae, 1181 I 1; loea BObtUS
dlnarlua rem deferat ad Sedem Apoat., eecleal&m ad uaua mere profanoa non adJti..
817 • t; auppreeslo, • • . benda, Deque ullua In 88a aditua vel le-
DouUoaa: ad eauaaa plas, t618 • 1, lIMBi nestra ex lalcorum domlbu8 aperleadaa,.
rectoribua ecclealarum Iactae qulbua la- 1181 1 I; benedletlo Tel eo~ !te;
etae praeaumuntur, 1698 1 l; ao recto- in conaeeratia UDum Rltem allu'e debet
ree, etc., eccIealarum tacere poeaInt de eaae ImmobUe, in benedictia poaaunt 0IIUIJa
bonla eeclealae, t585; an faetae eccIeal&e eaae mobilia, 1197 1 I; propria titulua.
repudlari poaalnt a rectore, etc., 16811111, 11118; eampanae quoque, UII8; Tiolatio
8; an a donante revocarl poaaInt ob I~ U7~ cf. 1319; r8C0nelliaUo, 11"18, 1117;
tum rectorla animum, 1681 1 '; de larai- mundltia in ila servanda et ab eia ucen-
tionibua religiosorum, 587. dum quidquid ab earum aanctitate aIIao-
DoI: a qulbua relilionem ingredleutibuaatre- num est, U78, er. Il. .1186, . .; iare
renda, 547 §§ 1-3; quomodo et a qulb1l8 pudent aayli, 1179; In....... ad _
admlnl8tranda, 560 § 1; qoomodo eolIo- ritua debet ell88 gratuitua, 11M; &Il ....
canda et an ante obltum rellgioeae pos- Blnt babere IGea privatis pel'llOnie reeer-
alt Impendl, 649, et. 2412 D. l, 588 § 1 D. vat&, 1_; earum privilegia ex eonce.
2; quando religioni acquiritur, 548; aD aione apostollea vel ex imml!lmorabiU COIl-
condonan poealt ab Antistila, 647 § 4; suetudlne eolligenda, quarum ex a1terutro
an et quando rellgloa&e reaUtuenda, 661. tantum titulo baaiUcae nomine decorui
- be1l6flcll: mo, tll6- poaaunt, 118); aclminiatratlo boDOl'Ulll ~
- fundaliOKum: tM6, 1617. eiealae, l1"U8I, cf. 1618-1518; aequq...
""1.. : an eo atante Jegea urpant et Ordl- rantar mlnorib1l8, 100 I 8; nominatio ID-
nariua dlapeDN.re posait, 16; ao In dublo aervienUam, 1186; refeetio, 1188; . . . .i-
de aufUelentia cauaae licite petatur et pos- tlcatio, DII I 1, er.· 76, 1_ 1 1 n. 1,1 "
ait liclte ac valide- concedi diapensatio, converalo ad uaum profanum, 1181; an
81 1 I; quld In doblo de poaaeesione, debeant aolvere eathedratieum, 16M. vel
1897; de lustitla poenae, 819 Il; In ordine alla tributa, tliOll; de eccleaia ..upertale
ad matrimonium, 1016. laborante quod attlnet ad expenau pro
- quod atlinet ad tudicia: dobiorum con- Milllda, tD I I; de tempore interdidi,
cordanti&, 1718, 17t9; ~D cauala Sanelo- B71-B7a; de earum rectorlbua. _ _ _
BeeI-Bl Bl-Bp 736
(Eeel.lu 1: (BeeIIe]:
(vide . . . . . . ~...); qulnam eu - Bom. PortUflcu lpeclalJ regltur conetltu-
in Iudlelo repraeeentent, 1&10, 1_ H 1, Uone, 1410, 1880.
3,&.. - S.pwioru", tltGiorNm In rellgionlbus, 1lO6,
- eopUulG.... : 893 • 1, B'II • 8 n.l. rm.
- ooIMdrola: 80Uemmter Bunt dedleandae, - Vicarii Capitulorlll:" '
118& • 3; quod atUnet ad caUIIIUI de lurl- lIIedIoua ,........ ad ollleia ecclesiastica,
bUB et bonla temporallb1l8, 1678 • 1 n. t, 11M.
1863 H 1, l; ad lI8CI'&IIl aupellectilem EpI- mee.o.pae: Imponi poBBunt ad modum cano-
ICOpo submlnlstrandam, 1808 • 1; aut ex nlcae poenitenUae,181S Il n. 4; an et qua
spolio Episcopi babandam, 1_; ad altare raUone colUgi po8IIlnt ab lLBBOCiationibus
88lfI1 SacramenU, UIII8 • Si quld BI COI'- pils, 1191 H 3, 6; a religioBllI, 6tl~; a
ruant, 111111 D. 1; st Interdlcantur, B11 prlvaUs Blve elerlc1s Blve laicls pro aliquo
n. t, B1t • 8 n. 1. pio InBUtuto, etc., 1_
- oolr.giolu: 11116 § 8, 1188 • S. ..... r.ae.rIa vide l'eerolotta.
- con1leltlualu: 11110 13, 11118 I 3. . .e. . . . : in ordine ad reUgi080s dimlttendos
- fu""': lt18-1B1. vel dlmlBBos, 6Ii8 n. 3, _, 67tj ad poenam
- poroeciGlu: 8(» I 8, 714, 11116 • 3, 11811 n. I, inllgendam, _ • 3 n. t.
B1:11 S n.!. ....,te.... bonorum eeeletdasticorum, 1M!,
. . . . . . Jeges, mandata, etc., contra lIbarta- et. 16tO.
tem aut lura Ecclealae, 13M n. l, 13811 '1. "UepUc1: irregulares ex detectu, 1184 n. 3.
MltleHl: lIbrorum Uturglcorum, etc., 13110; .....'1: qulnam, _ I I; nominatio, _
88. Seripturarum, 1899 nn. 1, 10i Ilbrorum Il l, 3; Idoneilas ad hoc munus,·~, 331;
~ approbatorum, 139!1, et. 1398, 1391. nseessitas institutionis canonicae, 331 I 1;
JNltoree: poenae In edentes quOBdam libros electi Episeopi obllgationes, !38 I l, 333,
prohibitoB, 1818. 3M §II I. 8, er.l398, 1408 I l, n. S, et. !tOS;
"'caU. ,relll: ofllc1um parentum graviBBi- conseeratlo, 958, et. 1870, 9M, 1006 I 1:
mum, 1113, et. 1013' l; si alter conlux Episcoporum iura, otllcia, 3M I l, 33U,
prolem acatholiee educat, haee est causa 3311, 837, 3t9, 815, 1318, 13t7; ius prae-
aeparatlonls coniurum, 1131; In hoc C&8U eedentlae, 106, 317; obligationes: resl-
fUii educandi sunt penes coniugem inno- dendl, 338; applicandi Mi88&m pro populo,
eentem, Disi, ete.,USI; poenae contra pa- 339; relationem Rom. Pont. taciendl de
rentes prolem educantes extra catholicam Rtatu ecc1esiae, MD; Romam venlendi, MI,
Eceleslam, 1819 I 1 nn. I, 4 Il; vide SCI; vlBllandi dloecesim, 3t3-3MI; privi-
Pareatea. legia, 3t9, 811 § I, 811, 916, UOI, 1770
-.rreuu: e religione, 637-6t6; ex IlII8OClatio- § 2 n. l, 2343 § 3, 1557 § 1 n. 3 § 2
nibus piis, 681. n. 1. 120 § 2, ct. 2227, 2341: qulnam
medio: fteri neqult nisl ad ofllelum vacans, Ipsls decumbeutlbus Sacramenta mini·
161, et In ea servandae sunt normae iurls stret. 397 n. 3: funus, 397 n. 3. 1230
communis et peculiarla leglUma statuta, § 6. 1205 § 2: Bpollum, 1288, 1299, 1301:
si qua habsantur, 160; Inlra quod tempus vide Cuoalcatu, CoDati. lIe.eleO, DIp.!-
acl eam procedendum, 161; convocatio ele- &alel, Becleafae cathedral~lI. Blalaterlaa
etorum facienda, 16t; qulnam lus habeant 8aCrllm. etc.
terendl sutrragium, 163, 1115, 166, 167; quot - AIt«iliarlJlI: quinam, 350 I 3; constitutio,
quisque ferre potest sutrragia, 1M; quo- 8IiO I l; iura et otllcia, 351; quomodo ta-
modo sutrragium dandum, 168, 169; slbl- pienda JI08II888io muneris, 353 Il l, I;
metipsi non dandum, 170; serulatores con- obligatio residendi, 356; cessatio munt'riB,
stituendi, 171; electlo per compromlBBUm, 3ii5 Il; mitll poBIIunt 1000 sui a coadluto
17!, 173; qulnam habandus electus, 171, ad Concllium plenarium, _ I I, vel pro-
cfr. 101 § l n. 1: eleetlonlB accePtatlo •. vinciale, _ I 1, vel ad conferentias epi-
175. 176: eonftrmatlo, 177 §§ l, 2. 3: IICOpales, !9!.
eius etrectuB, 177 § 4: quld si lntra prae- - Coadiu'Of'BII: alil dati peraonae Episcopi
scrlptum tempua taeta non tuerlt aut cum iure sUCC8ssionis, alli sedi, 350 I i;
colleglum prlvatum Bit lure ellgeDdl, constitutlo, 8IiO I 1; iura et otlleia Co-
178: poenae male ellgentlum, 2390-2393. adlutoris dati peraonae, 851, sedi, 351; quo-
- anlilltiwB in mullerum religlonibus, 606, modo capienda poBBeBSio munerill, 353;
§§ 1,3,4. obllgatio rpsidendi, 3M; Ceft8&tio muneria,
- 8ZGmtmzlorum lIyttOdalium: 385, 386. 955 Il l, 3; mUti poBBunt a coadiuto laeo
- illdicum 8f/nodal"'",: 15n. Bui ad Coneilium plenarium, !8! I l, vel
- oeconomi: sede vacante, W§§ 1·3. provinciale, _ Il, vel ad eonfprentiu
- of1kiali..". eott{ratBrltitatllm.: 716 3 1. episcopales, !9!.
- parochorum collllNltMv",:· 385, 38G. - "'ioioBi: 8!17".
h-Bse
"
......"J: [.....1:
-~:_II,U8. piendi, ffT1; ad ord1nee reclplendoe. - .
........ pn,du: 1JCI6.857. 997, et. 889 t I; ad obtlnendam paroebIam.
........e: CJIIOItpICI8: 181& I i.' 469 • 8, " val &llud oftlc1um ...........
, - oal.....trioHe: 181& I lo eUcum, 1.; U&IIl8n aacerdotum ès:pIato
. . . ., ... 'ride CoeaeterIa. , etudiorum curriculo, 1m 1 1, et. 11M. . .
1IneUo: a.HOiGUotttt... pia",,": 686. acrlptorum ServorUDi Dei, ....... , te-
- HtNfIcIorv... vide B&adda eeelflllutlel. allum, 177().1781, 17rJ8 I lo
-~:888la. . . . .-. . .1'81 . ,. . . . .81: nomiDaUo, _Il:
- CapUNlonHtt: . ., lt8 II. numefU, .11;·8uhsUtnUo,B; ~
-OOfI~:m a mUDere, SHl; remotio, . . 1146 Il; ....
- digtlUcJllmt '" CapU"'u: . . II. nue, 889, 1146 Il, 1118 I l,11M 1 l, 1111
-~: -It, . , 100. Il, IUiG, 1160, 1171-C76, 1178-1186: .......
- 1Io~, orplKMloWopldi, etc.: 1_, 1". etiam 8888 parochi C!OlUIUltorea, non &ate.
- paroecIae vide ParoeeIae. in eadem cau_, 1180.
- ~: . . I 1, pl'Ovlnctae reUp...., . . . . . . .&1.: D8C8II8III'ia ad lncardiD&t. . . .
. ., domua, . , fI11. in alleDa dloeceel, I1Si quinam eam co.
JIrror: circa 19m aut poenam, etc., an et cedere poIIIit, val non, 118: qnandoaaa
quando praeauml poIIIit, 16 Il; quod atU- babet,ur IJIBO lore, 116-116: dehet a.t f ...
net: ad actU8 vel contractU8, 10ft; ad re- aUe de causle et qoandoDalD elrectum . .
nUDtlaUonem ofllcli vel beneflcli, 186; ad Utur, 116.
reecrlptl, 67; ad matrlmonium, 1088, 1~; . . . . . .: cuinam compe&at, 1867; an plurlbal
ad cUspensaUonem ab ImpedimenUa con- nU quIa poIIIit etIam oontrarila, _ • I;
eanpinltlUe et afIlnltlUa, 10lIl; ad sen- an ludex eupplere poaeit neglipntlam rei
tenUam ludicialem, 1878; ad deUcta,'"
I 8; ad poenu, 1118 I I. poDendae dllatorlae~ 1_
in eia proponendie, 1811; quandonam. ~
1t.
. .eIIarIItIa: in quantum . t eacrlflclum vide
1IIIIa; in quantum est Sacramentum vide
eo...... EwdtCJ.rNtlcCJ: qulbus In eccle-
- doli: 1686.
- 8IDOOfIImlfflictJliotlù: 1_ 1 ..
- 4nDòmpelflJtliCJ8: 1610, 1811, 1617, 1_ t'I.
elle cuetodlri debet, 1166 I 1 n. 1; vel cu- - uu. (ltlUaIJ: 1_.
stodiri poteet de IOla UcenUa Ordinaril, - fII8Iu: 1686.
11116 I l n.l; aut Donnlel ex Indulto apo- - ttNlliIG'u mtlMUCJe: 16M 1 1_ IMi.a.
stoUco, 11116 I I; an reUnerl apud se Tal - ptWtJfllpIoriCJ: 1_, 17ft1.
In IUnere delem, 1_ I 8; conditlones ad - poBIIU~: 16B11 I 3, 18M, 1808.
eam &l88rvandam, 11116 I 1, 11116; frequen- - BNBpiciottu: 1816-1617, 1_ • l IL I, 1_
tar renovanda, 1171; an abl &888rY&rl po- 11,1_18.
test, &l88rvare eam llceat pluribus In locle, beI.autntI. BeU indultum exclauatratlonill:
1187, 11118 I 1; cU8lodlenda In praeceUen- quid e~ a quo cl&ndum, 838; elua elrectu,
Ueelmo ac nobUle8lmo eccleelae, etc., loco, 689.
'1268 Ili 2, 3, 4; et In tabernaculo Ina- . . . .uleatI: alli vitandi, alli tolemt1,-
movibili, 1269 § 1; quod cerla8 babe- I l ; quinam vltandi, aa l'; exoomma-
re debet qualltatea, 1269 li 2; cului nlcatua qulUbet prlvatur lun: a.-IsteDdi
Clavle dlUgentt_Ime cU8toalenda elt..
1269 § 4; ac In eo In Plxlde et qualt, divinle ofllclia, B59 Il: St.cramenta re-
1270; coram tabernaculo lampas luce- cipiendl, BIO • 1, _ 1 1, conflclenlll et
re debet, 1271; an nocturno tempore minletrandi, nlai, etc.,_l; eltcendj, ....
gravi de caula extra tabernaculum cu- Bentandi, nomlnandi, _ Il D. 1i ~
Itodlrl po8Blt, 1269 li 3; quld durante quendi dipltltea, ofllcla, bene8eia., ....
Interdlcto loca11, 2211 n. 2, 2272 § a alonea, mUDera In EccI8IIa, ~ 1 1 IL li
n. 2; Cbrletua in ea praeBeDll adoran-
dua cultu latrlae, 801, 1266 li 1; pecu- recipiendl ordln8B, _ Il n. 8i DOn . .
liari rattone a cleri eia et rellgloala co- partlcepa indulientlarum, lI11Ifrqlonun,
lenda. 126 n. 2; tldeles excltandl ad pabliearum EccIeeiae precum, _ 1 l:
elua veneratfonem, etc., 1273; poenae removetur ab acllbus leptimla, BIli ...
contra abutentes, 2320; vide ExposlUo~ quit apre in cauall! eceIeeiaetiCÙl, DisI, etc..
etc. 16M, lt8S i probibetur fungi eocIeei.~
_iu_.
...."'U. . : elùe expUeatlo In IIl_a, tM6, _ ofllc1le et concessie prlviletrife fruì, _ ;
n. 1; I1ber· Evangelll retinendua in aula patrlnum agere alvè in baptlemo, _ IL I,
ludicU 1686; auper eo iuelurandum prae- alve in conflrmatione, 7116 n. 8;
etandum a non aacerdotibua, 1611 I 1. praeterea iurladictionia ponere,
. . . . . .81 extraordlurlae vide '1'rIlrtata llloe-notoriua alt, repeUendua est ab actIva
88IUa. participatione dlviniB oflloila, _ 1 ti
. . . .: ad obUnendam tacultltem COd. poat Bententiam condemnatoriam ......
~dl, 1840 Il l.·: I, conteaelonet exQ,l".. · claratoriam ne Sacramentalia qutdeIIl .....
- - - - - - - -. . . . . . . . . 1
Bxo-IH Bua-BQ 787
~.....tI): . . . .pIar "ldeDelado. . . . . . . . . . . . ~

pere potest, . . , Il; manet privatue fru- oio............ ,1M, Tnuam,tIuL
elibU8 benelcll. etc., 818; lflt1Olid6: arbi- Boa,.: a luriadietlone Ol'dlnarU, 816, 818,
trum qllol931; eUglt, praeeentalo nomnat _11 D. 18, "8t, 1181, 1:!61 I I. _ I I ;
aut beneBeia, etc., coDBequitur, BI5; aut a lurladicUone parochl, 1M, 18118; ab ex-
reclplt graUam pontillclam, ni81, etc., _ penail iudlciallbna, 111"19115. I
Il; qlt patrinum aive in bapUamo, 716 "enltIa: pIe141i1: t., iiOG, 1185, UII8 I 1,
1887; vide Pne-. etc.
.!
n. I, aive in conflrmaUone, 79G n. I; In-
capax est acqulrendi Iua patronatu.. 1668 - spirUNalil:l: quando perapDda ab alamnia
• 1; exeluditur ut auepectue a teetlmonlo Seminarii, 13IS'1 n.6; ab ol'dlnandia, 1001;
lerendo, tm n. l; ltem a aepultura ec- a sacerdotibue aaecularibua, 118; a poBtu-
clealaetlca,1240 § 1 n.2.2260 § 2.et ex elue landbus reUclonem, MI; a noviUIa, 671
aepultura occleBia vlolatur, 1171 • 1 n. 6, 18; a reliiPoIIill, 15861 t n.l; de parochla,
...
ad. quam reconcUiandam remo"endum est _ 18, et beneflclarIiR chorallbul ea pera-
ewlaver, ai. etc., 1175; poenae lU8IJIUme pntlbll8, MD I t n. 71 t; ea po88UDt etlam
8llpelienUum vel aepelire mandantium, Imponi ad modum poenltentlae canonicae.
181311 n.6.
- vil4l1d.: repeUendi non aolum ab actlva Bxenltl. . : .urla: 187t, 1876, 11198.
partioipatione in divinll omcli8, &ed etiam - ordì..iI: quibua prohlbitum vel prohlben-
a puBi"a, et expeUendi auot, 2259 § 2: dum, 1118 I io 1118'1, !!37t.
eommunlonem cum iia etlam In proflLnla Bùonauo. . ,1M habendae ad converaoa et
Ddeles vilare debent, nilli, etc., Br1; eorum religlOlO8 in reli,ionibus Ialcalibus, 11(8
...&daver&, 8i contra praeecripta CIIlonum I I n.l; ad novitlOl, _ I l, et ad alumnOl
10 1000 sacro aepulta fuerinlo exhumanda Semlnarll, 1387 n. 6.
aunt et In loco prol'ano aepeUenda, t_; . . . . . . . . C8ia"erII vide Calla".....
poeaae Ulegitlme aepeUentium "el aep8- ............. vlde ..........
Ure mlndantlum, !389, "el eildem auxl- . .enIatae: esorcistatu8 orcio minor, MD; quid
lium "el ra"orem impendenUum In delleto requiratur ad exorclamOl l8lJltime profe-
propter quod euommunlcatl sunlo ltem- rendOl, 1161; in qU08 exorciaml fleri pos-
que olericorum seienter et aponte In divi- lunt, 11l1!1, 1168.
nla ollm ii8 communica.nUum vellPlO8 In ....... I.GeIaI_: hoc Utulo partes ad ali-
dlvlni8 omciilrecipienUum, 1338 § I; quld
de excommunlcato ponente actUI iur18-
dlctlonla, 11M; quid de tldellbu8 ab eo
Sacramenta vel Sacramentalia petenUhus,
_I ili I, 8; quld de eltorcl8m1a, llli1.
JIll. . . . . . . . .o: quld, _7 I l; cUcltur etlam
anathema et proprie quando, _7 I I;
l.quid aol"endum adlgl posaunt, 1908, nlIIi
obUneant exemptionem (vide Patndld. .
........); culusn&m est latud praellnlre,
Il; potest ludex exlpre ut pecunia
ad hoc neceasarla praevle deponatur apud
tribuDÙ, 1909 Il, cf. 1631; vlctus notori
ftIIUlariter in expen8&8 condemnandus,
"'cere potest tantum persona ph)'llcu
et quld 81 fefatur In perlOnam moralem,
1110 I t; de temere litigante, 19tO I I;
an aliquando iudex edlcere posait ut expen
l1li6 I l: omnil C8naura, &ed ea praeclpue, aae Inter parleB compen88ntur, 1911; quid
Don inlllpnda nlBi sobrie, etc., 1161 § I; de plUribU8 ad expeDIIUI condemnandla.
lDtliIl autem poteat tum In ludlcio tum 1111; de recurau a condemnatione, 1118;
extra ludiclum ad modum praeoeptl, dum- quid de eltpenlla In casu perempUonla
modo dellelum Bit oertum, t9881 6; ludi- lnatanUae, 1'119, vel renuntlaUonla actia
c1um de ea declaranda vel irropnda reeer- proceaaus, t761; de espenaiB ad lndemnl-
vatur tribunali coJle,lall, 1676 I t D. t; tatem le8tiom, 1m, vel peritorum, tD;
in deUctIa quae excommunlcatlonem . . de eltpenaJI ID casu contumaclae, 1.t;
comferunt 8peclall88imo vel speclall modo de expeoaia in aententla ltatuendum, t8'1I
8. Sedi reaer"atam non est locua corre- Il n. 6; de expena1a In gradu appellaUo-
pUonl ludlclall, 1948 n. 1; excommunlca- m, 18118, In cuu tranaactlonil, 1118 Il;
tiones latae aententlae, a iure quaenam: in caullia Sanctorum expenaae a quo fa·
Derninl reaenatae, 1318 I lo _ , IB38,_7 clendae, m1 n. lo
D.a. _, 13118 l!; Ordinario l'e8&I'Valae, JIqIontie ."e11udat18 puellae ad novltiatum
all, _ , _ 16,I8l10 I t, - , " Il; vel ad proreaaioDem admlttendae, 1iIiI,
Sedi ApoaL reaenatae: rimpllcl.... I8I7, cf....11 n.1.
_ , 18118 Il 1, lo _t, DII, 1St8, 1301 .......: eorum locue orlginla, DO I I; quod
• t . . . § l, 1891 n. t,ID; .".ciol' modo, attinet ad baptiamum, 7••
at4, 1311, 1318, .18 • I, DII n. t, . . . ........................: qulbna in ec-
SISB, ...., D40, _1. _ • 1.0. 1 13, _. cleBila fleri poaslt, privata aut publica,
SIIIO I t, 13113; speclall"imo mucIo• . " 1176 Il; qnlnam miniater expoBitlom, re-
" ' I l , . r , 1311911. poBitlom et benedlctiom Euchariatlcae,
Oodell l.,... O'aIIIoIiW. 17
738 Bxp-Pea Per-P...
[ExpoeIUo . . . . EacUrbUael: Perla: V in Coeno DommI: 139 Il n.', _

1!17' § t; vide CI.........ta .laoran. ..p- - VI in ParallCtlWJ: 8ff7 § I.
,UeaDo. l'e"'" ln iudicii., 1639, 1635.
EueeraUo vide CoueeraDo allari8. ecclulae. l'esta: de praecepto vide DIes fuU.
BxleeaDo eate.Uae: quando senlentia eX8&- - patronon.m: lM7 § I.
eutioni mandanda, 1917 § 1; an ludex l'eltua: cotIlIecralwlti.: 1167.
po88it. sententlae, quae nondum transUt - Ululi: 1188 § L
in rem iudicatam, provisoriam exseeutlo- - SS;;tl Corpo,.;. Chri.ti: de proeeseione
nem iubere, 1917 § t; ad eam faciendam agenda, 1191; de sUllpensione lntentieti
l'equiritur deeretum ludicis, 1918; quid si ea die, tt70 § I.
ea exigat praeviam reddltioDem rationum, l'l4eiaulo: ab ea elel'lci probibentur iDCOll-
1919: quinam eam tacere debeat, 19m: sulto Ordinario, 137.
quid exsecutoris arbitrio in ea permls- l'IW: loous originis, 90; edueatio, 11111, lUI;
sum, 1911; eius etreetua, 19M: quid in ea
peragenda ab eXlI6Cutore cavendum, 1_ legttimatio, 1117; qui ll&l'8ntihus opitaJari
debent, 51! n. I.
an ad po6ll&8 devenlre Is possil, 191(.: de - aeatholicorum, 750, 751, 'iJ11 n. 1.
l'l1spenslone exseeutionia llententiae poe- l'oetu: quod attinet ad haptlsmum. 7" 717.
nam ordinarlam infligentls, tI88. 1'eIIa: quod attinet ad probibitioDeDl,.t_
Bueeatoru: In delictia, Hl!) § 8, !I11, BII), I l, 1888 § l,13M 11.
BU: piarum voluntatum, 1515; reserlpto- - pwiod;ea: 1886.
rum, 54-1i9.
BxI641lllae vide l'uera, .,..tara - proc6II.... numerentur, 1618 li 1.
eeeIeda- 1'0. . . .,tIsaaUI: _ n.7, 776, 775..
lUCI.
BuUacUo: aetionum, 1701-1705; ramiliae, etc., .....
l'onaa . .trlaod: 1091-1103; vide ____
quod atlinet ad iua patronatus, 1'70 § 1 l'ona''': abIIolutionis a eenmris. B60 I a s.

n, lo; pel'!Onae moralil. , 101 § l, 1501; pIi- peceatis, 885; pro benedietionibus. 11411
vilegil, 73-77. , § •.
BxtrelDa acUo: 8IlCramentt.m 8IIt quof ' . l'o.... : com~ vide Com,...""
licet negUgere, 9110; materia et forma, - internum: 158 § 1.
937; miniRter ad validitalem est omnls - ",_Utll: lfi58 § t, 19S5 § a.
el solus saeerdoa, 938 § l, ordlnarius pa- - Jl6C68Bar;um: 1580.
rochus, 938 § t, qui tenelur illud admi- - privU6{JioIum ratione peraonae, 1m: vide
nistrare ex iusUlia, dum alii ex earitate, PrtyU"II_ fori.
939; subieclum est ftdelis post Dsum ra- - .aecNlare: 1311.
tlonis inftrmus qui vita perielitatur, 910, l'ne&u beneflcii, etc., benelleiariia obveu.iunt
§§ 1·2. et non morltur impoenltens, 942; a legttime capta poIIleIlBione, 1171, a
aD Iterarl pOll8lt et quando, 940 § li; aD et § 1; qua ratione de iis disponere po88Wlt.
quando sub condltioDe mlni.tnndum est 1678; vacantla cuinam obveniunt. 1481;
vel non. 941, 942. 943; de oleo In elus ml- Hs privari poIIIunt elerici coneubinarii,
nlstratlone adhlbendo, 946; de elua cu- !S69 § 1; amittunt: excommunieati pOli
stoll1a. 946;de unetloDlbua fal'iendli. 947, llententiam, 1tII6; qui fldei profe.ioDea
Exulae: ~. contra eanones non emittunt.. tIOS; m...
tlPle Don realdentea, 2311 n.l. cf. 111811,
Fabrleae eeelellanua \'Ide Coadll... fab,·icae. ti 70, tl71; qui non persol"unt hol'llil ~
Facllltatel: aceensendae privilegils praeter IUII, nlcaa, 1'75 § t; a beneficio suspèasi, BJ)
66 li l; quid de habltllalibus eonC888is a I t; simoniaci, 719 n. t; quomodo inter
Sede A post., fI6 §§ t, 3. suceessorem et anteeessorem ei1l8..e bere--
catholicae vide U.lYenltatei. dOlI distribui debent, 1&80.
Falsarli: poenae, !aM, !38!, tw5, tf(l6. l'qlUd religiosi: quin&m, 6H 13; &Il sol-
FaIDa vide Bo.. f.... vantur a sule obllgationibua, 6tO • 1:
- in caullill SanctorunI: de flDlla marlyril, mi- poenae, !388; obliptio OrdiJuuiorulD et
raculorum, llanctilatis vel virtutuPl Servi Superiorum religiosorum 808 requ.irendi
Dei constare debet ut a Sede Apost. obU- et reducendl, 6tO § I.
neri pOtl8it lntroduetio ems causae beati- ....eUolIeII: paroecialtJ8 seu paroeho n.na-
Ileationlll, !1)38, cf. !ll)W..SJIi6; qua ratione tac, quaenam, _; reetor alteriQII eccI__
probal'i debeat, 10m Il t, cf. 9!IlIiO, ~, !1!!7 eas peragere in eua eceIesia DOn poteIt,
n. I. 481.
F. .Warel BoID. Po.tIfI.: 8!8. - BaCrae vide 0fDeIa diwtlO.
l'atslla: appellatit", .. : 1881, 1883, 1888. ...........88 plae: quae, IMi: cloe requiIIItII.
- leg": 16M § l. 1516; earum adminiatratio,1M7, MCepllltia,.
l'eIledrae non aperiendae e laicorum domibull 1&16; inetrumentum fundatiODls et .,..
in ecclesiaH, 11M § I. ptationill, lM8; de oneribus acn..pIead.ia
."'-BU ....1.
......
739
(.......... PIae): ( ):
IMO. lli11O; ODerum reductio. 11161; vide - cl4wiotJlN: qua lep a clericls deferri de-
c.MItI.... han, 'Voluta......... bet, 138 I t, cf. 671 nn. I, 3. 8; quld si
................. &eCurate con8c1enclae du- eum sine learItima causa dlmiserit elerl-
plici exemplari et uaervanclae. lt1O• cus mfnorum ordtnum. 188 I 8, aut or-
........... : beneftciorum,1617. UI5O; eccleala- dfnum maiorum. 11179. aut beneftciariulI,
rum. ,6IiO; tlUltitutorumplorum, 1111 § lo 188 n. 7; a laicla an et quando deferrl po&-
.......: quid, 111~; peraolvl debent in ecc1e- alt, 883; clerlcua prohlberl poteat ab eo
eta propriae deluncti JIU"08Ciae, nial la deferendo dve ad tempus. l1li8 n. 9. et
aliam eleprit Bepulturam .aut muorum quando, 1800, al\"e in perpetuum, ltII8
aepulcrum habeat, 1118-1118, 1_; a quo- n. 11. et quando. IBOI I 1. _ . cf. 113
Dam, t!IIO. 8111 n. 8; quid hoc iua fune- Il: etrectua Istlua privatfonls. 11m • I;
randl Importet, 1231 § 2, 1232; taxae forum, 1578 • 1 n. I; qulnam IlO fpso IDre
pro tunerlbua, 1234, 1230; portio paroe- prohibetur. 870.
dalla, 1236, 1237; deneganda l1s' qulbus - religioni.: 11118, _. 889,810' 1 n. 1.
denegatur sepultura eccleslasUca, 1241; 1beretIel: qulnam, 1_ § I; admlttuntur ut
In specie: funus abbatls nulUus, 1219
testea in caU8is, Sanctorum. mI1 § 1;
§ 2, 'cf. 1230; beneficlarlorum, 1220, cr.
1230; S, R. E. Cardlnalium, 1219 § l,
1230 § 6; Eplscoporum resldentlalium,
1219, § 2, 1230 § 6; PraelaU nulUus,
1219, § 2, ct. 12311; rellglosorum, 1221,
II, 7.
posnu et fnhabUltatea, 187 I 1 n. '. 781
n. I, 791) n. I, _ n. 1. lUO.
§ l n. l, § 2, ct. 2389, U63 § l, U70 § 1
n. 6, 2314 § l'nn. 1,2 § 2,2316,2816,2372.
1224 n. 2; eorum qui In domo reli· Be....... : quid in iure. BI § 1.
giosa degunt rattone hospltU, educa·
Uonls, etc., 1222, ct, 614 § 1; quld B. . . .: 1310 II, 1670 Il n. 4 § I.' 118), 1&13
de mortuorum exsequUs tempore ln- II, 1687 Il.
terdlctl, 2271 n. 2, 2272 § 3 n. 2; vide Bendi... lli80 n. 4.
MaoeIaIlo ......... Claù"1'&, Se...... .erI curare debent catecheUCIlm InstftuUonem
eeea.lutIe&. servorum, 13116.
1'IIne: posnae, ....
......
Benlclltu Y1Ntua: 1101, tteM, 1115.
BlenrUta: 108 Il I, 3. 109.
Gnùa ___lei habentee dectua canonicos 1UIto1'lae: quod aWnet ad causas Sanctorum,
In Eoclesia conferri nequeunt nlsl ex fa..
cultate ab Aposto Sede conceaaa. 1m, quae Bo_eldae (Boalel....) sunt iJT8IUlaree ex
eam confert Universitatibua vel Faculta- delicto: 98& n. 4; homlcidio vlolatur eo-
tlbus catbolicls per S. ConII'. de Seml- cleaJa. 1171 § 1 n. 1 i poenae, 111M.
narUa et Universltatlbus Studlorum. _ B..m. vide ParoeId.
I 1; ad haa Untversltales. etc•• Ordinarii Bo.estu paltUca: Impedlmentum dlrimens ma-
mlttere debent elericos pletate et fnpnlo trimonium, 1078. cf. lOd I l n. 3.
praeatantes ut 80S consequantur. 1880; 80S Boru: 33 I l; horarum designaHo in tribu-
consequentea emittere debent prof8Sllfo- nalibus, 1638; vide s.ppataUo te.poriL
nem tldei. 1106 I 1 n. 8; fncapa.cl\as ad - coflOntcae recltandae quotidle a elericls ma-
80S conaequendos est posna vlndicatlva. lorum ordlnum, t35; quando a reUglosfs,
_1 n.9. 810 §§ 1. S. an ettam s&eCularizatis, 8tO
&ntIae a Sede Apost. conceasae etiam cen- I 1 n. I; a bene8c1arila, "75.
sura Irretltls vaUdae sunt, 36, § 2. qulbus- BOIpitalla vide IJllUtata ecclealuua.
dam factls exceptionlbua, BI& I I, B76 B8Ip1&el: quod atUnet ad sepulturam. 1IIl.
D. S, SIBS; an p\la ab una Sacra Con- RCIItIae tlOueeratae: 1171; vide Spedea cone-
pptlone vel omcio Curiae Romanae de- cra&ae.
negata. poasIt ab aUla vaUde concedi, &S; IIJpotIaeca In bonia ecclesiasticis, 1538.
an denegata ab uno Ordinario peU posail
ab aUo, " Il l, aut denegata a Vicario la••eltu: ad bene8clum. 1_11.: ad confee-
Generali vel ab Eplacopo peti posslt ab slones exclplendas, f117; ad episcqpatum,
Eplacopo vel a Vicario Generali. "II; de malt; ad olllcium eccleslasticum, 119,
1ipprobaUone Ponti8cia pro pUls conce- 1M; ad ordines,9'73. Il 8; ad paroeclam.
dendis a Conll'8gaHonlbus, ete., Romanis Mie; ad munus periti in iudlcila agendum,
petenda vel non, 1M § I; fnbabW\as ad
gratias eccleHiasUcas est poena vlndlcatlva,
_1 n.9.
lei.....
1796 § 1, l a § I.
vide DIea *"ftii, Lex *tlftii.
- ttafrwale servandum a sacerdote celebrante,
QntIana acUo post JDsaam: 810. a, vel adultoB baptizaturo et ab aduUla
bapUzandis, 7i3 I l, vel a reclpfentibua
U"liu: novltiorum, 1167; postulantium. MO Euebaristtam, 81!8 I t; quld de intlrmis,
Il; soclorum BeU membrorum contrater- 81!8 I !; de dispensatlone ab hac lege, 147
nltatum, 713 II, 714. 15; poenae In Illud vlolantes, .1.
740 lp-I., bi.....
Iponat.la: aD et quando praeaumitll1', 18 I I; lapoteatla: impedlmenlum, 10118; pnlDIII_

relate ad po8nas,'" .. t-3; aJrectata, in cauala impotentlae, ~11l81.
... I 1: culpabll1l, 11118, lB9 1 8 n. l; la......: qulnam, 88111, 3; In qUOl reai-
Inculpe.bllil, ID, 1118 I I, 1119 1 8 n. 1; dat eorum obllpUo eumendf BuebarIIItiaa,
Irre;utarltatum, lI88; I.la, . . Il 1-8, 8110; nequeunt eldrraglum terre in ~
cf. 18 1 1; naturae matrlmou11, 1081.
IUePu.J, etlam lelltlmaU, aroentll1' a dIpI-
tate Cardlnalatua, la! 1 :I n. 1; epilCO'"
tUI, 881 1 1 n. 1; abbatil vel praeIaU
nJum terre In ludlclo, t757 1 l, cf. 1_ l_
nlbus canonicfJt, 117 It L t; aut .........
turam albi eligere, 1BI L t; aut ~
I t; e:s:cusanlur a poenla latae .nteatUe

nulliuI, 8tO I I; niai vero fuerlnt leciti- et potiUl punitionlbul educativil aunt eor-
mati, a munere Superioris maloris in re1i- ripndi, ID).
lionibul, liO&, cf. 1117; ab admlselone In la...........: ex quibUl pendea.t, 1110; ca..
Semlnarium, Q88 1 1; ab ordlnum rece- tortultaa eam tolllt, "'1 t; quid .....
ptione, 986 n. l, cr. 1181 1 a. ad poenaa In can, 1118 Il; quld In ...
r..,taeI: preliotHM: 18, 1181 I 1. Ucto truatrato, 1113 Il; quid in conaba
- sacrolJ: veneratio Ha debita, 1_ II, 11'1tS; delictl, .13 Il l, 3; eauae aup• . ,
novae et Ùl80litae In loco IIIICro, etlam minuenles, toUentea dolum aut cul. . .
exempto, DOn exponendae Ilne appr'OM- Idem praestant relate ad delieti lmpa.taIII-
Uone Ordlnaril looi, 1m 1 1; quando baeo Utatem, tl88; quaenam hae ca..... .w.
ab IpIO coneedeoda vel non, 1111 Il I, 8; _1~; attendeuda eat ad decernendaa
eorum benedlctio Ordinario reeervatur, a poenam eccleaiaaticam, tI18 • 1, cf. ~
quo delegari potest, 1m § '; lioentia . . tIIJ).
edendi a quo danda, 1383 I 1 n.3 Il t, 8; bùverteat.la: quod atUoet acI. ImputabUlta-
quae IpIO iure prohibltae, 13118 n. 11. tem detlcU. tI)J I a; ad poenas, .... _
lape41eatea litteru vel acta, etc., ttedla Apo- I a n. l.
ltoUeae, exercitlum iurledlctlonle eccIeaIa- 1a8IrGuIIe: est adacrlplio alleui dIoeceIi. Ul
llioae, libertatem eccIesiastieae elaclio- I t; q_omodo ftt, lU I I, 11'; quid re-
nll: pGenae, 2333, 2334 n. 2, a388 f l, quIrltur ut clerlcua allenae dioeceal ID-
2337 § 1. 2390. cardlnetur, 111; quinam concedere . .
Ia......._: fflGlr'mottIaUa: alla impedlea- poteat vel non. 11a. et quld ad eua COD-
tia, alla dirimenti&. et quld unaquaeque Im- cedendam exigendum est. 117; de ~
portent, 1035; &Ila publica, &Ila occulta et qui ad aaeculum reped1tll1'. 861 I t.
quld hoo 1/lnil108t, 1037; alla malorla, alia ........ : poenae, . . .
mlDOria gradua, 108; quhlnam poealt 81, ..........: poenae, _7 1 1. . . . . . I t.
quae es: iure divino procedunt, authenUce ......: quia, 11.
daclarare aut alla pro 8deUbUl eonaUtuere, ........• ........... vlde~ . . .
1088, 1089 II, aut eulatentla abrogare vel w;moraHJle.
iIIia derogare aut in lllia dlapenaare, totO; 1....,.tWIltu ofllclorum vel beneftc:ianIa.
an &llquld in hla posait conauetudo, 1061; tll6 I lo 188 n. a. 1_; poeuae lo eIerl-
aD Ordinaril poeaInt &liquod malrimonlum cum obtlnentem beneflc1um cum altero ID-
prohibere, 1089 1 1; impedimenta impe- compatlbUe et iatud reUnentem, DII.
dientia, t06B, tOli8, 1080; dirimentI&, 1087 ...........t.Ia: tlill8, lli1i8l t, 1671; vide c..
I l, 1068, 10119 1 t, 1070, 107:1, 1073, 107', ..........ea,... 1tIco".,..,...,iae.
1070, 1078, 1077, 1078, ION, lOEb, tON; de
Ila debel parochua populum docere, t018,
et IIdeles debent parochum velOrdinarlum
concedere, vtl, . . • 1 n. ... 11. •
............: qulcl, 111; qulnam. )IOI8u.t ...
848 l. n. I, Il' n. io et quOl Intra b i _

lo
certlorea tacere de impedimenUa, quae Inferioree Rom. PontltlO8. 913; 8U'WD , . .
aclunt alIeoi matrimonio adveraari, tOl7; vulgatlo, 919; oblipUo pro i18 qui & Ro&
quid, stante impedimento, velln dublo Im- Pont. Indulgentlaa obUnuerunt pI'O oaaI-
pedimenti quando agltur de periculo mor- bUI ftdelibua, Ia); de indulgentlla aJbia
tla, 10108, 101&, vel de C&8U quo Iam omnla alleul teato val dJaI. 911-813, \"81 al1cu1 . .
parata luot ad nuptlal, etc., 1016, quld cleaJae. coronia &lUne rebus, 911, cl. ' "
extra hOl eaeua, 1081 (vide Ce....... ffIG- . . . 1 n.6; qula poteat ... Iucnri._
Irlmottlalù); de dllpenaatlone ab hIa 1m- Il,117, vel non, . . I l, et quid reqai-
pedJmentla vide .......... ab ~"'pedl ritll1'ut . . lucretur, 11m • I; an _ _
"..,.,iI ffIGIrilflOfHalibu. indulgentia posalt pluriea in die acquiri.
- ad ordi.... vide IrrepIarltu. _ ; an applicari posatnt aliia. Bi di
- ad religione",: ad novltiatum, 641; ad pro- conditionlbua ad 8B8 lucrandaa requùI-
teaafonem reU,losam, 1i88. tll, 919, 931-938, . . I 1 L 11; pabtica-
......." ' vide Prlael.... tlo IIbrorum de Indulgenti'" 1888. cf. 111
la,.......: quod attlnet ad e:s:lremam un- § I; poenae raclentium quaestum _ . .
ctlon8ID, IMI. tBIl.
lad-I.t I.t-Iut 7'1
1a.1Ilta ab Apoat. Sede conceua. adhuc In usu (1aIIna1):
Dee revocata, Intesra manent nlal Codlcfa lIlstentiam ipala a parocho praestandam,
canonlbua expreaae revoeentur, 4. - ; ad iudlcla, 11Il10, 1m Il, 1M l"
.......: alfa lurI.. alfa Wl, . . I 1; IDa l1li. . . . . . . oral.. iD ludlclla, 18118 I t, cf.
Incumtur tantum In caalbua a iun ex- mlU.
preaals, . . . I, haec quando qula amlttlt Iùa.......: est poeDa 'YindlcaUva, aH n. t.
bonam exlsthnatlonem apud Ildeles proboe l1li8 n. I; inllgltur et remltUtur ab una
et graves, _18; neutra ad alloa transit, Sede Apoet., l1li811, 1137, • t n. a; elua
BIS Il l; 1I1a deslnlt sola dJapensaUone effectua, _ Il; qlllnam Ipso facto In~
SedIa ApoaL, b&ec quando qufa bonam ed- r&nt InhabiUtatem ad benetlcla, etc., . .
slimaUonem neuperat, _ , de quo aleut Il, lIIIO ••,1391 Do l, 1811&: 'Yel inha"Uee
et de elua amlsalone ludieat Ordinarfu.. aunt declar&ndl aut eftloleDdf ad ea, _ ,
. . la. BI6; qulnam aunt Ipso ILoto In- !IM6; vel ad confeaalones exclplendu, ....
rames, _ , IlE, 18&8 § 1 n. I I l n. t, I 1; 'Yel In religiosi. ad omeia quae allo-
_1 § t, !3M. _7 § 1; qulnam Infames rum J'BI'Imen eecumferont, 16ts.
d8t'Jar&ndf, IIU4 § 1 n. t, _ I t; Infamia IDI.... exercltli lurfa: 18'11.
Infamia lurfa est Irregularla ex delectu, lalmel: 1757 § I D. 8: 1M I I.
iDhabllla ad benellcla, etc., ad actua lep. laIuIa In clerlcoa aacrUegium, 119; poenae In
timoa, ad exercit/um Iurls aut munerfa eoa IDiuria allelentea,l8&8, 1816: iD .....
eccIesiasUcl, arcendus a mlnlaferio, . . cienles alloa, 1811&; mutuae inluriae com-
I 1, et a munere patrlnl alve In bapUsmo, peD8&Dtur,1!18 13; in cauala Inlurfarum
1M n. I, sive In conllrmaUone, 'l98 n.8; an et quando requlritur ad actlonem cri-
Inlamls Infamia factf est Impeditus ad o~ mlnalem Inslltuendam pl'lUlvia denunUaUo
dlnes. 98'7 n. 7, arcendus a benellells, etc., aut querela partls laesae, 1918.
a sacro minlaterio, ab actlbus legiUmia, IaaWle. . . : poenae, !881.
151 § t; praeterea infamia infamia lurta 1q1lllHlo ....eIaIII: iudiclo criminali praemit-
poat sentenUam neqult sutrra,tum ferre tenda. 1989; quid ad eam praerequlratur,
In elecUonlbu, 1m § 1 n. 8; patrlnum lINI: a quo faclenda, UNO; de Inqulaltore
agere alve In baptlamo, 766 n. 2, alve in eiusque munere, 1961, 19M, 19&6; quomodo
conllrmatlone, 796 n. 2; lus patronatua faclenda est, 1943: quomodo concludenda
exereere vel elua prlvUegUs uU, 1470
§ .; manlfeato Intames areendl aunt pro diversla easlbua, llN8.
ab Eueharlatla, 866 § 1; Qulllbet In- IMerIpu.•• baptlsml, etc., 1818 I 1 D."
famia post sententlam repellltur ut -8U- luenIea" eceIeliae vide . . . .n. eccIMlo-
apectua a testimonio ferendo, 1767 § II
D. l, vel a munere periti, 1796 § 2, aut
","'.
IuIpIa abbaUa vel PraNaU nuUlus, 815; ca-
arbitri, 1931; In delloto, cui adneclltur
Infamia, non eat locus correptlonl ludl- Donicorum, O; conrraternltatum, 718' t,
clall, 19.8 n. 1; an tlmor Ineurrendae 7H; Eplscoporum, 3.9 § 1. n. 2; inal-
Infamlae testem exlmat a verltate di- gala In ecelasla Don admlttenda, 1233
cenda, 1766 § 2 n. 2; Quld si ex obaer- § ll; inBlgolum prlntlo est posna vin-
qtlone posnae vlndleatlvae latae sen-
tentlae reua se lpeum proderet eum In- d'eatlva, 2291 n. 11.
famia, 2290; Quld In caall cenaurae 1810......... in censura: poenae, tsIO.
latae aententlae, 226 •. Iupeetlo: corpM'Olia requlrltur in ludlclis ma-
trfmonlalibus, quando ..itur de Impoten-
blu. .: qulnam, 88 I 8; quinam venlant tla vel (ncoDsummatlone vel de defectu
cum agltur de baptlsmo, 7~ § I n•• (vide
Baptll1ua); de eorum sepu/turfs,
18.
1_ consenaua ob amentlam, 19'78, 1118t; qui-
nam et quot periti eligendi, 1977-19'19: quo-
mlldo inBpecUo facienda, 19'19 I a. tl8),11I81.
- alfIO_tU vide Ib:poaltL - eepulcri et cubicoli in causis Sanctorum,
- lIoeretkorN", In ordine ad baptlsmum, 7&1. Bl68.
- iftfItkH..'" iD ordine ad baptismuRl, 7110. IutuUa uUe: quando inlUum habet, 1'78t:
Ia. .ela: quod att/net ad sepultllram, t . Interrumpltur vel non, 1738-t78&: pariml-
I l: al in eccIesla sepellantur, ecclesta tur, t'136, 171f1, cf. 18IiO; perempUonl. etra-
vlolatur, 1t~ § 1 n." item coemeterium, etus, 1788, 1739; eidem renunUatur, 1710;
lE, et eorom caclavera aunt exhumanda nnuDtlallonis etreetua, 17ft; flnltur, 1731.
antequam ecclesia vel COf!meterfum recono: ladltwta eeelealutlca non colleglalla: eneUo,
eilientur, nlsl, etc., 1175: poenae In llIepe- erectionla etrectus, 1489 § t, Wl 18; ae-
lientes.!S!9; quod attinf't ad lus patrona- qulparantur mlDoribus, tOO § 8: Ordlnarli
tus. 1468 Il; in rausla Sanctorum admit- approbatiQ. 2489 § I, visitatio, .481, 1881:
tuntur llU testes, a7 I 1. bonorum adminlatratio, t489 • 8; aub-
..ar.1: qllod attlnet ad I18lflam Eucharistlam, duntur tributo pro Seminario, 18fi6 • l;
8&'-8110,' 8Ii8 Il; ad extremam uncllonem, ratlonuRl reddlUo Ordlnariofaclenda, IMI!;
i
98710&7 ad poenltentiam, 900 n. l; ad aB- euppresslo, unio, etc., 1_: ..ere et re-
741 lut-I.t I.t.i••
[1utI._ eeeIeeIutlea): [bter,...tatle) :

apondere poeaunt in iudicio et quomodo, 19; poenae, 1119; pr~Yillllii, 88; 1"8IICripti,
lIMI, cl. 11163. 110; reservation18 censurae, !tt6 I t.
IuU&aUo: canonica: quid, 167; cui danda, bterroptloa.. laGelal... : quandoiudexdebeù
1466 I l, 119; quid ai plurea idonei fIlerlnt vel JI088it partes Interrogare, 17B; an pa.r-
praeaentati, 1466 I 3; a quo danda, l _ tes IIlIiUme a ludice interroptae reBpOn-
I !, 33t I l, 156 I 1; intra quod tempua. dere teneantur el verltatem laieri, 17M..
1461; quid si praeaentatu8 ante eam re- - a quo teetibua laciendae, 1713; quae, 177';
nuntiaveril vel mortuua fuerit, 1468. quomodo, 1775; cum ipsili non antea co.-
- calech6tica vide Catee""'. municandae, 1776; quomodo testes reapoa-
- clericoru,n est proprii et exe1usivi iurla dere debeant, 1777; de responsioDibu
"À:elesiae, 1351, cf. 1880; vide 8e...arlaiD. scrlpto consignandis et a teste, iudice et
- HO",tionml: 669, 561, 1i6!, 565. notario aubscrlbendis, IMi § I, 1~1111O;
- puerorllm religiosa et moralis in scbolia ali semper testes teneantur iudici, etiam
praecipue euranda, 1371 • I, non solum legltlme Interroganti, respondere. 1756.
a parentibus, sed ab omnibua qui eorum - in causis matrlmonlallbus a delenaore vio-
looum tenent, 1m I I, et tradenda In qua- culi ludici exhlOOndae et quomodo, 19111
llOOt elementarla schola, 1373 I l, Imo et n. l, 1981; in causis Sanetorum a poetu-
Inedia vel superiore per saeerdote8 zelo et latore articoli conficlendi et promotori
dootrina praestant8ll. Ordinario curante, fidei exhiOOndi, D>7 n. 4. qui inte~
137S I I; religlonls magistri et librf ab ria su per bia quoque iJ1118 confieiet, mi!,
Ordinario probandl et, si mali alnt, remo- DO, DI l!.
vendi, 1381 I 3. IaterrupUo: instantlae, 178-1736; novitiatu.
- rellgio,orum ,tudenlium "ide Stalllol1llll liIi6 III, !, i.
...u. btentltla servanda in ordinationibus, 176 t l
la&racUo proeeuu: cl'imina1is, 19M, 1966; n. 6,978.
eontenliosl, t706-1710. bte"_. . tertll in eaullll, 185!, 1853.
lIIItnetorel vide A..llltorea. btlmaUo actorum iudicia1ium, 1591, 17ti, 17Si-
IIIItnmeata vide Doetuaeata. t7!!.
latrameatam in unetione perllelenda: in con- b&ro4laetlo: ca...ae beati{tcatitmitl vide ea.
firmatione, 781 § !I, in ex trema unetlone, ne beatiflcatifmis.
M716. - lititl vide lututla lHIa, U1Iellu.
bterdlcU bo... : per quos /:Itent in iudicio, bveatarlum: ab admlnlstratoribus bollOl'Ulll
1600. ecciesiasticorum conflciendum et lUI88rftIl-
bterdlctum: quid, !'!68 I t: quando est cen- dum, l _ nn.!, Si dooumenlorum archivi
lIura, quando poena vindlcatlva, BI56 I I, Curiae, 376 I I, 376 I l, cl. 379 I!I: toaefte
91; a1iud personale, aliud looaIe, !tII8 supellectllis, 1196 § I, lI99 I s. 15lt n. t;
I I; quis ferre po88it interdlctum generale, utenslUum et bonorum mobilium domai
tam locale quam personale, B89 I l;' an episcopali addictorum et in dominio __
etiam per modum praecepti poealt infligi, 11&8, 18 § 8.
1933 I '; ubinam urgeat. utrumque In- bvedlcatlo... : ad matrlmonium, 1(8), I.:
terdietum, !!6D I I; quid vetet vel non ad ordines, 9118, 1000.
interdiclum locale, mo, B7S, quid inter- 1rreplarI&III: quid et quando contrahilur.98Ii
diclum perllOnale, un, .76; quinam In- quaenam irregularitates ex derectu. t81;
terdietum speciali modo Sedi Apoat. reser- quaenam ex delieto, 980, 988; aD ah eia
valum Ineurrunt, !33!; quinam Interdl- ignorantla exe~t, 988; an multiplieari
ctum perllOnale ipso facto contrallunt, 1388 po88int et quomddo, 989; de dispen..tioae
14; quinam personali Inlerdielo pleetendl ab Irregularitatibu8, Il00, Wl.
lIunl, !S!8, !!.1Ii6. ' lrrI_tlo."votl, lSII.
- ab inor6'su EcclBsia6:quid, 1:11)1 n.l; quid IrroraUO poenae, ....!!!I).
importel, !!77; quinam reservatum Ordi- lterutea Mill8&m eodem die iIlegitime: poe-
nario Ipso lure incurrant, !!SS9: qulnam nae, _.. ,
Ordinario non reservatum, !338 § 3; qul- lteratlo: Sacramentorùìn, 73'!: benedictioDll
nam 80' plcctendi sunt, !3!9. vel conseeration18 looi, 1159 §!.
btenuaW apoltollcl vide Leptl Bo... PoaL la.Uatlo: de indulto iubilationis pro capitI!-
laterpellatloaea vide Prlt'Ue«lum Paulitl"',.. Iaribus, Hl, cr. m § l n. t,I!..
c later pneaeatea. distributiones: quae hoo ladex: nemo iudex in causa propria, quia iu'"
nomine veniunt, m I I. dictio iudicialia, sive ordinaria, sive dek-
bterprea: in confessione, 903, 889 § !I, !389 gata, in proprium commodum exereeri
§ 2; in matrimonio, 1090; in'Iudiclls, IMI, nequll, 101 I li iudell: requirenU SUDa
cf. ma7 §I 3. 6. min18terium deOOt non recusare. lO. do-
laterpretatlo: lurislurandl, lati; legis, 17-19, modo slt competens, de quo lpee filiere de-
--------........... (
Iu-Iu 7&3
Ilda]: [I....]:
bet., tum antequam &llquem ad suum trahat Iemporalia: causae de iuribus tel1~JMl,ralibllls
tribunal, lO § 1, tum si exceptio contra Episcopi, mensae vel Curlae dioecesanae,
competentiam proponatur, 1610, etal a quo tribunali dlrimendae, 1571 § I.
eognoecat se _e abeolute incompetentem, luiHldle: in Eeclesia est ex divina insUtu-
Id ip81lm in quovls iudicil stadio deelarare tione et a1ia est fori interni, alia fori
debet, 1811; Inter Ipsoo ludieee exterol, 196; alia ordinaria, alia delegata,
oriatur controversia de incompetentia, 197 § l; Imporlat non BOlum potestatern
181!; iurisdictionem suam exereere legislativam seu facultatem leges ferendi
possit extra territorium et 1887; aut praecepta imponendi et poenas legi-
nee debet ludex sU8Clpere causam quam time statutas applicandi, sed eliam legi vel
in allo indici i gradu lam vldit, 1571, aut praecepto poenas adneetendi, !I!I!k) § l llIa
in qua a1iquid ipsius interait, 1613 § 1; vero alia propria, alia vlcaris, 197 § tj
quld de exceptione suspicionis, 16U·1617; quinam in iure venlant nomine Ordinari!
an iudex procedere semper posslt ex locorum, (vide Bui8 loci8); qulnam
ftcio, 1618; llbellum causae introductl- possint iurisdictionem delegare vel etiam
vum debet quantocius admittere vel reU- subdelegare, 199; iurisdletionis
cere, 1709 § 1 quid si intra mensem id quomodo m; In quos pos-
neglexerit, 1710; in iudicio criminali reo sit exereeri, !Di § 1, et nn in proprium
carenti debet semper dare ad\'ocatum, 11105 commodum aut extra territorium, !Ot !,
§ l, et etlam in iudiclo contentloeo, si 3; actus 11Irisdictionis pro quo foro valeat.,
de minoribU8 aut In eo vertatur Bj poleNtas inferlorle cilBBet, si
publieum, imo polest etiam rt'o lIuperiorem adierit, mi; quomodo ordina-
babenti alium adillngere si casus ferat, ria ce888t, D, aut su ppleatur ab FAlCle-
11105 § an aupplere posslt vel debest sia, D; sive ordinaria sive delegata a
negligenUam aut imperitiam aetoris vel BOlis deride obtinetur, 118; poenae Impc-
1619; intr.'t quod tempus debeat cau- dientium eius exereitium, !13M, !IS3II § 1;
IllÙva iusbtia, terminare, t6fD, et quo vide DelepU.
ordine cogn08("ere, 1617; de iureiurando - ad rOll{ess;otfCs praeter potestatem ordlnis
praest&ndo, IMi, URI; de secreto ser- ad validam peecatorum ahBOlulionem ne-
vando, 16!3; de mllneriblls non aeeeptan- cessaria est, 871; quinam eam habeant
dis, 1611; qua raUone po88it iudieio ordinariam, 878 §§ l, I; quid ca impor-
Wtantes, qui reverentiae obedientiae tet, 881 § !139 § 1 n.!, quomodo
debilae defuerint, 1640 § I; debet Benten- cesset, 878 § 3; delegata quibus conce-
tiam e:ueeutioni mandare, 111m; polest denda, 877, 87' !; quomodo, 879; con-
illdex poenas tantum legitime statutas Cedi eUam polest circumscripta limilibus,
applicare, !I!I~ § t; obligatio reflciendi 878 § 1, sed ca sine rationabili causa ne
damna poenae si omcio auo desit, 16!1) nimis coarctetur, 818 § \I; a quonam con-
§§ 1, I; quinam iudex primae istantiae, fertur, 87' 1, 875; pro vagie et pere-
157!, t578, 15711-1579, secundae instantlae, grinis et ritus orientalis, 881
1591, terUal' et ulterioris instantiae, 1598, § 1; pro mulieribus religiosi!! et noviliis
1599, 1603. 16Q.1.; vide Par1ea I. ca.... peculiaris requlritur, 876 § 1; a quonam
delegat,": 1606, 1607, 16t4 § collata, 876 § !II; revocari possit \"el su-
- ttingularis: 1871, 1615. spendi, (8); quibuenam competat iJl80 iure
I ....eea: colUJuiales: 15711, 1677, cf. 1671. in articulo morti s, 8S!; durante maritimo
- delegati in cau"iR Sanclorum: !KJ88, Dl ilinere, 883; poena in praesumentes au-
§ 1, !1)9!, !D93, ~9Jl96, 11~. dire confeMBiones sacramentales aut abeol-
prfl-81l1Wdaloll: 157' § 3. vere a peecatis reservatis sine iurisdi-
- qnodales: 157' §§ l, l, tIMO, ~ § 1. elione, !1366.
I ...ellUD: criminale: 1933,1900, 1655 § l, lUS - Rom. Pontificis in I>:CClesiam, 118; eiua Le-
§ l, !IlO § !!. gali, 167, 168; Episcoporum, ~ § l, 316
- ecclesiastiCttm: quando habetur, 15S!l § t; § l; Administratoris Apostolici, 318 § l;
qllodnam contentiosum, qllodnam crimi. Capituli et postea Vicarii Capitularis, sede
naie, t5O! § I; quaenam sunt ea, de qui- vacante, -'35; Ordinarii loci domicilli vel
blls Eeclesia iure proprio et l"xclumvo quasi-domicilii, 1561 § I; Vicari i et Prae-
gnoscit, 1553. fecti !!M.,!96; Vicarii Generalis,
lara: Ecclesiae vide Neates, Usurpa.tes. 368, 371, cf. 316 § t; Superioris in reli·
qua68ita in ordine ad canones Codlcis, '; gione clel'irAlIi t'xempta. 501 § 1; an exer-
an amittantur ob supervenienlem poenam ceri possit a clericis sll!lpensis, m.., vel
Inhabililatis, !!96 § excommunieatis, aM.
lIpiritualin non l'lIInt obno- 1111: actione et exceptione munitur, 1667, 1668.
xia, 1500 n. 3. -divinl/m.~, 1038 § 1,1509 n.l, cr.7\17 § 1,1060.
)igiti bY •' O( i,Le

1. .1.. 1...14
(la): (I...........):
- eUgMdi ordlnane habent omnea de colle- - ludIMa":
trio,tf,. § 1; an etiam eltcommunlcati. - a.tltfttJlori"fIf Iltla: 1831. 1888.
~ § 2 n. 2, vel su....n"i. 1183. aut qui - deriBori"fIf IItla 1881-1838, 18811.
aolllcitavennl immlxtlonem laici vel aae- - d4J NCreto NrfJafIIlo: 1_ § 3, 1_ Il lo lo
euJaria potestatl&, I8l1O II, qui poalula- 1788. 19&1 • t.
tlonem raetam intra pl'88IIeI'lptum tempua - d4J tlt'f"ilate dkfmda: an a ludlce partlbus-
ad legitimum Superiorem non mlaerint, deferrl poaeft, 1741, 1748, 1_ § 3; an ...
181 § I; poenae male eli,entlum et Uber- ntl emUtere dl'beant, 1166; an teatee. 1X1,
tatem eleeUonis imped1entium. 13IJO.1IIIJ8. 19&1,11_.1_ et an esigi etlam ab I ....
- flMterartdi vide Fuen. posait IUMlurandlUD de ventate dletorum.
- fIOminandl: qulnam eo prohibentar._. 1788; vide 'l'eatea.
2283; poenae Contra abutentes, t891.-s. - ...ppItJtoritMt: la.1831.
- patroltatm: quld, 1648; diversum est a iura
praeaenlandi • eooleeiam vaeantem vel LaIeI: dlatlnpuntur a clericia. 9&8; quo.....
ad beneftclum vae&na a Sede Apoat. con- bahltum deferre non JI0881Inl, nbd. elc.,
eesao, 1471; dil'llnonea. 1118; nullum In 888, nec munera, velutl conclonari. u.ar-
poalerum quoeunque es Utulo conatltui pare, 1111 § t; lus habant ah IpsIe red-
potest. &ed elus loeo eocIeaiarum veJ ben.. plendl bona splritualia, - . et ohliptio-
Bclorum fun~atorlbus aplritualla .a..... nem lpals pro diversla eorum gradlbua et
gIa sive ad tempus slve In perpetuum COD- manerlbus reverentlam elthlbendi. lltl;
Cfldere potest Ordinarlus. 14110; qui carare laude dlgol aunt si 8II8OCiatlonlhus piis
etlam d4rbet ul hl qlkoque qui antiquo dent nomen, ab aaaocIationibas autem
fure pollU aunt lurepatronatus eldem re- damnatla. aecrell.. etc., cavare debeaL
nunclent elut!qUe loeo contenU sint splrl- a; ordinarie &II8IIml debent ad oIlcIua
tualibus aulrratrlia. 1.1; iuspatronatu apparltorum, l " ; partem etiam aUquaado
nullam admittendum nisi leRitime erin- habere poaaunt In admlnlatratlone bono-
catur. 14M; de lurlapatronatua traumi. rum eccleelaatlcorum, 11111 1:1; an poadnt
alone. lti8; de patronorum prlvlleslia, in eccIeslla dldinctum locum balle"" la:
l - i de lare praoaentandl E'luaque ezer- a qulbuadam eJ:ciuduntur. Ida. 171 I S.
cltlo. 1. .1_ (vide Pneaeatatlo) i nullum 1911. !k)f7; In 808, ai de dellctla mlJ:ti fari
vero 108 habant In aeeeptaUone. conatl- agitur. Ordlnarlus reguJarlter ne procedal,
tallone et admlnlatrallone piarum fun- quando civilia maglatrat08 _Us in 808
dallonum. tlW8 § ti de patronorum on.. a.
anlmadvertil, 1988 § vide ~....,
rlb08 HU ofllcUs. 1_; de suspensione ....eIIe clerieo,..,,,, ad .,.,,,. lGiccJlea.
aat enti nellone iurfspaUonatu•• I489 H I. r..... coram tabernaculo vide ,... . .~
a, 1670. 813. 1818, tM7 n. I, 1S76. 131D. r.a,II prlmarlus eocIesiae: benedietio et Impo-
13811 I. !S9I n. I. 1398. slUo, U6S.
- _ _ aeu I. . veteres in relatlone ad lus I.uwftIe. . vide DuatI....
novom Codicls, 8 nn. N. ~na dellcti patrati: . . . . 7.
I ........... : qald. 1318 § t: praeecrlptam a ....... ùetoraUa: quaenam lu .... et privi'"
iure peraonallter praeatandum. 13111 • I; I18CUJDferat, 18'18; requiritur In Aad1tori-
de furelurando promlsaorlo. llt7-t"; de bua 8. R. Rotae, 1688 • I, In deCeaaore
iurlaiurandiinterpretatlone, 1311; de lure- vlncull et In promotore i1ltlUUae. UBt I l,
iurando praeatando ab adminlstratorlba. In cancellarlo. 9017. et In advoeatfa et ...
bonornm eccleslasticorum, 1511 n. l; ah curatorlb08 In cauala Sanetorum, 1018;
Antlatita BeU suprema Moderatrice in iu- qui ea poUuntur, praeferendi sant pro
dfcio de perqulliltione scriptorum aliculus munere canonici tbeologi veJ poe.ute.
Servae Del. fDl7 § I; a Cardinalibu.dum tlarii, 8118 • l, aut magiatrl In diacipU-
promoventur, 186. et. 1897; a clerlcl. In nis phUoeophlcis. tbeologicia et iuridieb
allena dloeeeat Incardlnandl.,117 n. 3; a In Seminarlis, 11118 § 1: vide e.........
conaultorlbas dioeceaanls. . . § I; a mem- ae.leL
hria con811i1 admfnistrallonls. IMO § 4; Leetona: lectorat08 ordo minor, _ ; q. . . . .
ab ofllclallbua Curiae. 3M § I n. l; a p~ benedlctiones dare JI088unl, 11'7 § ~
molls ad eplscopatum. S3I, § li a ludicl- r.e,ata pia: cauaae. quae sa mlpielunl, babtmt
bus et trlbunaUII admlnlstris, IMt, 19&1 forum necesaanum coram Ordinario Iod
II, 01, tl.&4 i ab ordinandls. 9Ii6, 9910
Ili a peritia, 1797 § ti a poatulatorlbua
vel vlce-postulatoribua in causis Sancto-
tlone legati, l.,
testatorls. nlal aptur de mara euer1l-
n. '; reditua lepti pro
clerlcls lnatituendls erogari poeaunt etiaa
rum,07 § 4, fDl7 § li a punctatorlh08 in favorem alumnorum Seminarll, UIII;
In Capltulia, 396 § li a rellgiosla capltu- de poenla in nesllpntes adimpl~
Iarlbus In electlonlbus, 1i08, § 1. legaU, 1318.
LeptI . . . . . . . . . . .: iua Pontlllcia ad 808 [Lo]: .
mlttend08, _; quinam Lfoptuaa latllreet constitutlone8 circa boo babenUhue, etc., .
ellill faeultatee, ElI; fac1l1tates et munull 111i8.
NunUi aut Intemuntil, t8'1 I l, aut De- - JIOfJJtau. est strlctae InterpretaUonill, 19; d4t
Ieptl Apoetollci, .., I I; quando munus eiue applicatlone, . . H" 8, . . H" 8;
eupirat vel non, 188; de relaUone l.ep.U quid ab ea exouaet vel non, _ ; quoe-
com Ordinarlla loeorum, _ H l, 8; de nam non comprebendat,~.
eorum praececlenUa, . , I I: de Bpleoo- 1AeIIu: lilta introduotorlue, 1708-1710: aeeu-
plR qui titulum LepU Apoetollci obtinent aUonis, 19156.
ratlone aedi." fiO: de l.ep.to quillit cano- L I ' " eeeleeiuUea.: poenae In eam vlolan-
nlcus, qllod attlnet ad exeueationem a tee per recUI'IIUm ad laIealem potestatem,
r.horo, . , I t n, 8; iudicantur excluslve 1138, 188&, . . . 1.
ab ipao PonUflee, 111&7 I 1 n. 8, nee con- 1.1........ : qllod attlnet ad venditionem libro-
venlrl po8I'Iunt apud ludieem laicum alne rum prohibltorum, 14M.
vpnia Apoet. Sedia, llDll, cf. 136t: ipeo-~ J.ad: quod ad praevlam eorum censuram at-
rum pecuUarl Utulo eet praV08 ltbroa de- Unet, vide Ceuua , ................. ; per-
ferre ad Sedem Apoet., 1897 I I; poenae nicloel denunUari debent Ordinarlla 1000-
in inllelentee violenlu manus in fCI8, rum velSedi Apoat.,t'ta quibull pra.eaertlm,
l1li8 ... vel aIlclentee 808 iniurlill, etc., 11197; putorea aDlmarum monere Ideles de-
aMo bent de perlculo et damno leetlonia pravo-
..... veteree In reIatIone ad novu l. . . G0- rum librorum, lU l" qui si cui proximum
dici.. 8. praeetent perlculum, iure naturae eldem
...........: qulnam fUll lf'llUmi, tUl; qui- prohlbentUr, lU • 1, et ex lusta caua
nam talee praetnlmuntur, t116 • I; qm. probiberl eUam po8I'Iunt, non IIOlum a Rom.
nam prae8umitar pater, 1115 I l. Pont., sed eUam ab alllll Ordinarllll, . .
I.qttbntIo pnUa: quando habetur, 1118,1011: Il l, 8; a quorum prohlbitione datur recur-
Iagltlmatl &equiparantur logiUmlll, Dilli 1IU8, non tamen in lIullpen8lvo, ad Sedem
L. . . . . .: poenae, _7 •
aliud expr81188 cautum fuerlt, 1117.
I, _ , BiO I I.
J.et.IIaI1rId: in ordine ad bapUllmum, 1M I lo
Apoat., ta Il; qulnam libri ipso lure pro-
hlbentur.I3119; quoslibroe damnavit Sedes
Apoet., li prohlbiti IIDnt ublque et quoeun-
La: quandoD&Dl lneiituitur, 8 • I; aD prae- que ldiomate. 18118: quaeeunque legiUma
lIamatur penonallll, 8 • I; IfllllI promuJ. proh.blUo e8Cumfert ut Iiber nee edi, nee
pUo, et &ptur de legibu. Sedia Apoet., lagI, nee reti neri, nee vendi, nE'C In allam
9, l'fil ConcUti Oeeumenlci, 117, aut ple- Unguam vertl, nee cum alUa communlcarl
naril vel provinelaUa, _l • t, vel epi- po8I'Ilt, 18118 • t; prohibitlonill decreto te-
aeopalibu. In 8ynodo, _, llive extra 8y- nentur omnes IIDhdltl problbentta, exc!-
nodum, . . '1: obleetum l.... lO, 11; pluntar tamen Cardlnalea. Eplacopl etlam
qulnam I. . teneantur, 1~11; aD urpat tltutarea, allique Ordlnarll, 1401; relaxarl
In dublo luria vel factl, II, aut stante igno- autem ipeum potest pro allquibulI, 1100,
raotla vel errore, 18, aut lata ad praeca- 10; qllid haee reluatlo Importet vel non,
vendum generale perlculum quod In caau IO; quicl de librorum venditoribue, lW;
peculiari nnn adeet, Il; iegia Interpreta- poenae quae huc referuntur, 1316; 1\1. Or-
tio, 17..." _: l• • abroptlo, . . D; aD lex dinarli exigendi ut mali libri e seholia re-
generalill revoeet prlvUesia, 7t I F.eclesla mo\"eantur, 1881 • 8; vide WOIM.
lure proprio et excluaivo COIIloscJt de l'Io- - CNrlae: praeter allthentlcum exemplar 11-
latlone legum eeeleeluticarum, lli1i8 • 1 brorum paroeeiallom. qllod in arehlvo Cu-
D.I; de di.,peBBlUone a lege, 81).88: poenae rlae servandum est, 170' 3, haberl etlam
contra edentee 1.-, etc., contra ltber- debet peculiari. liber ordinaUonum in IlO
tatem et lura Eoeleeiae, 188& n. 1. lB88 I l. parlter accurate servandulI, lOtO, item llber
- ab."....1_,
vanda,
cum leiunio, l_
tIa4J: quid velet, 1S-.o; quando eer-
l; quando llimul servanda
I I; an servanda dle-
matrimoniorum conseientfae, 1107; vide
UeIlI.... epa.oopale. DoeIuae.ta.
- «clulorum: pro eleemosynis MlllIIUUm,
HM,
bUI lestlll de praeeepto et Sabbato Sanoto,
Il qulnam ea tenentur,llM § l;
quid de religlosla .,peelalea constitutlonea
848; de onerlbus perpetulll ,'el temporarlia
fundatlonum. 1549 § I; de acceptia et ex-
pensia, 1513 n. I.
circa hoe hahentibulI, etc., Ima. - paroecialu: quinam sint,.70 § l; quid, prae-
- __rdi: quld importet vel non, 1161 Il l,I; ter baptlsmum, Tn, in libro baptizatorum
quando IIlmul cum abstlnenUa servanda, adnolandum sit, 170 §!, 578 §!, 798, 1011,
tU • .. quando IIlne ea, lt5! • 8: aD 11m § t, cl. 1988; quid In libro defuncto-
bato Sanoto, 1_ •
aervanda diebus feetlll de praeeepto et Bah-
I; qulnam ea tenen-
tur, l. . . I; quid de religiosls speeialea
rum, tl88; quid in libro matrimoniorum,
11m § l, cf. 1988, in quo lame n matrimo-
Dia conselenliae non lIunt relerenda, quae
U'-Lltt
(LI'rI): UturIa: eam ordin.re ,"el liturglcoe libroe

adnotari debent in peculiari libro sen·ando approbare monus est Sedia Apoet.. UIS7.
In secreto arehh·o Curiae, 1100; quanta cf. !.
cura bi libri confle endi et &ll!ervandi Bint, Loca aera: quaenam, HM; ad qllOB 8pf'Ctat
470 I l, cf. 1383, eorumque authentieum eorum consooratio, 1150, vel benedictJo,
exemplar, exeepto libro de statu anima· 11116, semper ad eas requlritur Ordinarii
rum, quovis exeunte anno ad Curiam mito consenaus, 1157; eonsecrationis vel belle-
tendum est, 470 I 3; horum Iibrorum vls, dictionis documentum redipndllm et ...
1813 I 1 n. 4, cf. 1406. servandum, 11118; de conseeraUonia Tei
LleitaUo praeACripta in o.lienatione bonorum benedlctionle probatione, 11M; de 100
eecle!liastieorum. 1031 I I, 1661. saerlsxempUone ab aw:toritate civili, 1180.
tI,....e.: impedimentum ad matrimonlum, Locatio: bonorum beneftcialium, 1'78; ecde-
1069; vide B~"'" aiasticorum, IMO, IMI.
LlmID. A.podolo..... : obllgatio ad ea veniendl Loeu: pro conferendo baptiamo, 778; pro dis-
Eplscoporum, MI, et Vicariorum Apostoli. tribuenda sacra communione, 869; pro
corum, :199; quando u.-pat, MI, et an poli- eonfeesionlbus exeipiendis, 908-910; pro
sint per alium satisfacere, Mi, !99; de eh.. conreren~a contlrmatione, 791,791; pro cele-
ralibus, qui eum Episcopo Romam acce- brando matrimonio, 1109; pro M!sa cele-
dunt, exeusatis a choro, BO I l n. 8. branda, SU, 8J8; pro ordlnibus Mnferen-
L1a,.. Utaqlca adhibenda in MiSBa, 819.
Utu1ae novae ab Ordinarils locorum non ap-
dis, llQJ, 1009.
- ." eccl••ia: an posalt etl88. diatiDetue pro
probandae, 1_ I I; de earum edilione, si maglatratibua, 1M3 Il l; pro patroDla.
a Sede Apost. fuerint approbatae, 1390. 1_ n. 8; pro ceterle tldellbus, 11811 t;
c Lite pe••e.te .: quid shrnifleet et quando IIs facta coneeesio semper ab Ordinario reV&
pendere ineipiat, 1710 n. O; de attentatis, cari potest, 11113 Il 8.
l11M-1S07; de appellatiane In suspensivo, - iNdici,: 1686, 1770, 181' Il 6.
18S9 § 1. - origi"i8: quinam, 90-
tlte.: introductio Iitis, 1708·1710 (vido Iuta· Localio.ea bonorum ecclesiastieoruDl: qua-
&la Uu., LIMO..); contestatio, 17!6-1781; modo Caeiendae, 1661; quibus prohibitae.
instantia, 1731-17'1 (vide Iututia UUI); IMO; anticipatae solutiones non admitten-
disceptatia, 1861-1867; deflnitio, 1&18-1877 dae,I,;g.
(vide Se.te.tia); valde optandum ut inter LuuIan.: poenae clericorum 1368, 111&8;
fideles evltentur, 1925 I l; prohibitio advo- Ialcorum, 1351.
cali et procuratoris mem emendi, UMlo,
administratoris bonorum eccleeiasticorum ......r: noviliorutH: quianam eUgeDdus, II1II
litem inehoandi vel conteetandi nomine § l; polest el dari soeius seu adiulor et
ecclesiae Bine Iicentia Ordinarii scripto quinam, 650 § I; uterque vacet ab oflieiis
data, 1016. et munel·ibus quae ipsumaeura novitiorum
LlUerae: II. religiosis libere ad quos mittendae, Impedire possunt, 569 § 3; quomodo elipn-
611; in causitl Sanctorum dandae ab els, dus, ad quod tempua, an removeri possit
qui ut lestes non sunt Indueti et aliquid vel ruraua eligl, 680: elua iura et oblip.
sciunt quod contra. virtutem aut miraeula tionee, 061, li6i; ab audiendis no,·itiorum
aut martyrium Servi Dei faciunt, __, confessionibus areatur, nisi, etc., 891.
m!5. - 8piriltUl: pro religiosla atudentibus, 588
- tJ{/l/reuatwnis: 7D n. 6; vide A.rdI1eollfra- §§ l, I; pro alumnle Seminarii, 1358, 1360
tenltate.. I I.
- ApoBtolicae vide Bearre••• ......vl: in quolibet Seminario adaint. 1358;
- commetulatitiaB: ~ Il t, I; vide lIIaa, quinam eligendl, 1360 § l, cf. 1366 §§ 1.8:
celt.'bmtio. 6IrI § 1 n. I, § l, !L'li7; magistrorumobli-
- dimi88oriae: quomodo coneedendao, 960, a gallo de emitlenda fidei profeesione. lto11
quibus pro clerlcÌII saeculll.ribus, 958, 9Ii9, § 1 nn.7, 8, cf. Il I: de magistris reuponis
pro religiosle, 964; ad quem mittendae pro in schol1s quibuallbet, 1381 § 3-
clericis saeeularibus, 961, pro religiosis, 966- ."orea: quinllm, 88 I l; habent plenum exere.i·
967, cf. 1110; earum elfeetus, 96i; earum tium suorum iurium, 89; an et quando ad-
neces.'dtatl, 961), lJ64. n. I, a73, nn. l, t, mittantur ali restitutionem in integnulI,
!374; quid de Vicario Capitulari, !409. 1687 Il !, 1688 Il 1. 1905.
- ereclioni8: 686 I 5; vide A.8IOCI.UoDea plae. • .....tea ad delictum, UJ9 § 3. 9.111.
- renti88or;ale8 in causis Sanetorum, ~ § t, . . . . .tlllll: pro advocato, Ui61; pro delegato.
fOOl § l, 11~, 1133. mB; pro poatulatoribus vel vice-postula1o-
- testimoniales pro adspirantibua ad 1'9liglo- rlbua in eauais Sanctorllm, Dl6, cf. tIU,
nem, MI §I 1-6, 646, cf. 1111; ad 88. or. !IlO8; pro procuratore, hìfi9, l ... 1_
dinea, 993-990, cf. a73 n. I, a7'. 1891 n. 3,11&; pro Vicario Generali. ....
.......tr
,-
.. ~
[.......J: [.ahiaoalllmJ:
- ..4poatolicum,' poenae cOnsecranUs Episeo- aut lieite, 1097; quaenam ut valide aSBi-
• t.
pum vel Episcopi conseerati slne mandato stat ab alterutro delegatus, 10116 §!, 10118;
...... Apoetolico, 1370. quibus in caaibus et quanam ratione valide
.ulfeetaUo eouelelltlae: religio808 ad eam contrahi poSBit coram 80118 testi bus, 1098;
copre striete veUtum, !;30 § t-; anlmum qulnam a necessitate 88"andi hanc for-
suum libere Superloribus pandere perml... mam celebrationls excusentur vel non,
, ;;.:
sum et laudandum, &ed dubla et anxlet&- t099; celebrari eUaru debet, extra easUlD
tes conseientiae nonnisi sacerdoUbus ape- necessitatis, servatis ritibua llraeseriptis,
rlri po88unt, 600 I I • llC)O, et II. sponais per 88 vel per procura-
. . . . . .,...._ ......&eI: poenae,18I8, BO torem praesentibus, 1088 § l; et reeipere
§ I. eponel De naglipnt benedictionem nuptia-
Jlar&pt_: relate ad causas Sanctorum, . . , lem, 1101 § 1, quam impertiri polest saeer-
§§ s, 8, 1101, !U)(., t116 § t, cf. 1116, Itsa, doa valide et lIcite assls~, 1101 § l, _
11M, cC. It17 n. !. n. '; celebratum matrirnonium praeterea
-': .' ........ Ieeta vide Sodeta_ afI EcclfNIla adnotandum in libris pal'08Clalibue, 1108,
da",fIGI66. cf. 11188; quid de vagis, 103!, de publicis
.-aterIa: baptismi, 7ffi § t; conftrmationis, 780; peccatorlbus, 10116, 10116, de Jninoribus,
88m&e Eucharlstiae, 8t', 811>; extremae un- t036, 1067; ex matrimonio auteru enaseitur
ctionls, 937, 916; ordinum, tOO!; poenlten. iDter coDiuges vinculum perpetuum et ex-
tiae, 901, 901; pro 88Cra supeUectUl, 11116 § 3. clusivum, 1110; UIor circa canonicoa elre-
• •VIao... mlxta: quae et quomodo prohlbita, ctus partlceps flt atatus mariti, 1111; ex
1080; quo in casu et qulbus sub conditio- matrimonio oritur ius et oltlcium ad actus
Dlbus ea Eeelesia permittat, t06t; quae coniugales, 1111, et si proles aequatur, gra-
obllgatio inde exsurgat In parte catholica, vissima obligatio eam educandi, 1113 (vide
1061; ollcium pastorum anlmarum in his, " ••Uo prolll); servare coniuges proinde
t06lo; quihusnam eaeremoniis et ritibus ce- debent vitae coniugalie eommunionem, nisi
lebrari debeant vel non, t1OJ, 1109 § 3; an iusta cauea eoe excuset, 11iS; de accusando
In his ser\'anda forma subtltantiaUs, 1099 matrimonio vide Ca.... matrlmonialu;
, , § t n.!; an allmittendae ooDsuetae publi- de dispell88tione a matrimonio rato lan-
catione!!, t0!6; poenae quae huc reCeruD- tum vide Dlape...Uo.
tur, 1319 § 1 n. t,237I>; prohibitio adeundi - attentantell,' clerici maiorum ordinulU aut
quoeunque modo ministrllm aeatholicum religiosi sollemniter professi itemque om-
uti 88Cris addictnm, t063. nes, qui cum his matrimonium attentant
••Vlao".m: ipse contractllll matrimonialis vel civlliter eontrahere praesumunt, in-
elevatus a Christo ad dignltatem 88Cra- currunt excommunicatlonem lalBe senten-
:*' .
menti inter buptizatos, tOll; eills flnis pri- Uae Sedi Apoet. simpliciter reservatam,
...;
marius, seeundarius, tOt3 § l, et eSBen- !1388 § l; praeterea clerici ipso iure deci-
tiales proprielBtes, 1013 § I; jrd.udet Cavore dunt ab ollcils ecclesiasticis, 188, n. 5, et
iurls, t016; eiutl dlvisiones, 1011>; quo lure si moniti non resipuerint degraliandi sunt,
,"
regitur inter baptizatos, 1016; qllid ad vali- !888 § l ; ai vero Cuerint religiosi Ipso facto
dam ae Iieitam cell'brationem constare de- habendi SUDt tanquam legitlme diml88i,
beat, t019, et quid proinlle a paroeho "rae- 666 § 1 n, S, et quomodo in casu Superior
standum, l~lOS1 (vide Pu.UeaUOHl); de religiosus procedere debet, M6 § I; laici
consen!!u requisito (vide CO.te..... matr... vero, coniugali vlnculo ligati, matrimo-
-.' _ialia); omnes matrimonium oontrahere nium atteDtanteè SUDt ipso faeLo infames
poiIIIUllt qui iure non prohibentur, 10116; et quomodo puniencli, 1356.
... :... quinam prohibeantur seu de impedlmentis -coll8cientiae:quid, 1106; quid 86Cumferat per-
(vide Imped1meata mah·;tllonialia); conve- mi88io celebrandl matrlmonium hoc modo,
Diens est ut catholici ante eius eelebratio- 1100,1106; Ipsum non in consueto matrimo-
nem reeeperint oonflrmationem, 1011 § I; niorum libro, sed in alio peculiari adnotan-
!tem proxime ante poenitentiam et Eucharl- dum Mt, 1107; vide Ca.... matrfl7lonial6a,
, stiam, 1033; celebrari autem debet in eccle- DlapeuaUo, ImpedimeDta malrimonialia.
, '
sia paroeeiali vel, de licentia Ordinarli aut IDyes&lcaUODe8 , PulllleaUoDe8 fllCllrimo-
parochl, In alla ecclesia ,'el oratorio, 1109 "iales, Vlacalum matrimoniale, etc.
§ t, nOD autem 8eminarii vel rellgiosarum - con"'alumtB8: clerici mlnorum ordfnum ipso
aut in aadibus privatis, nisi, etc., 1109 § I, facto e statu clericali decidunt, lSi § l, et
et celebrari debet ad \'aUditatem ooram pa- ollcia ecclesiastica quaelibet amittunt, 188
roeho, vel Ordinario, vel sacerdote ab alter- n. 5; religiosi vero a votis simplicibus
utro delegato et duobus saltem testibus, perpetuis, itemque omnes cum ipsis ma-
1096; quaenam requirantur ut parochus trimonium, etiam civillter tantum, con-
vel Ol'dinarius a88istant, ,'alide, 10116 § t, trahere praeeumentes, quamnam poeDam
7~ .......
r.atdao....J: lIIaIatrl .......tona: nlbll ab eia pro adml-
incurrunt, 11188 § I; ornnea autem rellgi08l nlatratlone quovia modo exfpndum val
lpeo facto babendl 8unt tanquam leRltlme petendwn pl'lU\ter lesitlmu obJation_.
dlm188i, IMe § t n. 8, et quomodo In eaeu 788; poenae, 1961; de miniatrIB ainpJo-
Superlor pl'OCl'dere debet, IMO § I; laici. rum Sacramentorum vide MI;' locN.
conlupli vlnculo llptl, matrimonium cI- .......: quinam, • Il; quodnam babeant
vlllter contraht'ntee, 8unt lpeo facto Infa- domlclllum,.; bortandl ne nupUae Ineant
mea et quomodo punlendl, Dii. lnaclls aut ratlon&bWter Invitla parenti-
. .a ..: In In8pectfone corporali adhUlenda. bila, et quid si abnuerlnt, 101M; non habent
1979 § 3, 1981. p1enum exerclUum suorum iurium, .,.. la
. . . . . . . . . : quld circa eam rettnendum,l" eo subduntur poteetati parentum ve! tu-
.eGeI: quod attlnet ad inpe88um In claueu- torum, 88, qui pro hls exercent iu patro-
ram monlallum, 800 n. ", \'el allarum reD- natus, 14111, et tenentur In iudicio apre et
gloearum, IlOl • 1; ad lormam baptleml reapondere, 1618 Il l, nisi aptur de causia
addieeendam, 7.; ad reepondendum In apirituallbus, ttM8 18; quid si ipeonua
ludlclo, 17M l ' n. 1; ad lnapectionem cor- fara lrint In conlictu CDm lurlbus .....
poralem, 1979-1981 (vide ........ COf'J'JO' tum, etc., 1618 § I: gravlter laesi babeDt
mQ): ad caUIU Sanctorum, . . § 1, tUa. remedium exlraordfnarlum reatttutionia
tue: vide Periti. In Integrum, 1687 § l: peremptlo m-
........ vide StIpi. stanti.. IUla advenu8 eoa quoque obt1-
. . . . eplleo..... : obncma tributo pro Semi- net, salvo, etc., 1737; qukl de lpala m
nar,o, 1M I 1; per quem atet in ludlcio. ordine ad Imputabllftatem dellct" 2J04.
1"11. et ad poenaa, 2218 § 2, 2230; babere
..... : qutd In lure, • II. aemper In ludlclo debent defelUlOrem.
.enatlln: clerlele prohlbita, 141; poena In 1666 § l; poeuae In dellcta contra ml-
vlolantea banc prohlbltionem. IIB); quod DOrea, 2363, 2367 § l, 2368, 2369 § Z.
atttnet ad stipendla 1li8ll&l'Ulll. 87: poe- mn..Ia: de prooe88U Informativo super fama
IIU.ISII. mlraouJorum, miO; de proceeau ~
.eapoU.: qula, m; elue tura et obIlptlo- Ileo super Se"1 Dei miraculia In specie.
nes, S1a.sn;, . . I 1 n. I, . . I l, _ . 111l-t1I8; bilie prooe88ui adaIt perit...
_ Hl, a. W 18; speclatlm de pellio. saltem una, quf per iudlCeJll teat1bue iD-
175-179: 11IS pl·aeeedentl.., tIIO: poenae In terroptionee proponat ad malorem .....
1.
eoa qui violentai manue In lpaum IDlI- quendam verborum rerumque claritatea.
clunt. _18. . . . 8; mfracula requlruntur, I1tCl, t;
. . . .: In ordine ad actus Iurldlooe. II, an pro m&rtJre sufllei&nt 1IIgna, tUI Il;
1886.1_: ad dellcta." Hl, 8, ...,; quot pro beatlllcatione requlnuatur, IU'l,
ad luBlurandum, 18t7 I t; ad' matrlmo- quot pro canonIzaUone, 1188: de minea-
nlum, 108'7; ad Inpeeeum In novltlatum, lorum probatione. . . I 7. tUi!. t119. et
MI n. 1, cf. I11III, Utt: ad ordln. reelplen- diacueaione. I1m.11l8.
dO&, 114, cf. l1l6I: ad po8naslatae eenten- .....: tMl4Ulo: tenentur Ideles siagulia dia-
ti.., _ I 8 n. a; ad profeulonem 1'tIlf- bue leeUa JIt.ae I8Crillcio aaaiatere, 1MB;
glosam emlttendam, fi71 § 1 n ..., cl. l1l6I; cui pra8Il4tpto satial'aclunt Kiasam au-
ad renuntlaUonem oIBcll vel benelell. 18G: dleDdo quocunque rltu ea celebratur et
, ad votum, 1867 § 8. ubbia, exceptla oratoriia privati&. DIllI f t
.Wtla: clerlcl ab ea sunt fmmunetl, 111; Imo privilegio, 1tt9; alumni Semtnaril quoti-
ab ea capeasenda voluntarll prohfbentur, dle I8Crilclo Kt..ae intera1nt, 1317 n. I,
nisl, etc.• 1..1 Il, et si hoe faclant. amlt- Idemque ut religlO8i perapnt 8u. . . . .
tunt ipeo lure et BIne ulla deelaratlone curare debent, _ Il n. I.
oIBcia quaelibet. 1. n. 6; clerlci adatrIctf - oeIebraIio: eam celebrare soli aacerdoteepoa-
civili Ipge ad militare eervitium. impediti sunt, .... cf." n. t; qulbus Doa lleetco.
sunt ab ordinlbue suaclplendls. tr1 D. lo celebrare, duobue caaibus exceptl8, _
lllalater: acoUaoln.: non adeuDdueln matrl- qufque tenentur celebrare plurietl In anDOo
monlis mbtla, 1068, cf. 11111.1819 Il n. 1. 8Ofi. sed nonniai eemel tu dle. duobus di..
- fJCDOf'CUmorum: ttfil, Ua. bue exceptia, ID Il. et. 1311; celebran
- "' M'.MI: 818. autem non poeaunt, etei contriti. al c:oa.lI
- SaeroflUJtltal• .,... : U46• albi IIInt peccaU mortalla, Dilli cleftcI.te
.....terl... : .w4eU vide I.ex. copia confP8IIU'U et urpnte n8C8llllJifate, et
- .acr"N'" a rellglosis praestandum in bonum ai ila celebrent quamprimum delleDt eoo-
popull, IQI Il: quo lIbentflr Ordlnarli et lterI, ff11; ilEom III lelunlum natara1e.
parocbl utantur. IQI I ti minillterll I8CrI media noete non eerftver1nt, In!, et. 1111:
Inbibitlo clerlco ab Ordlnarlla quando Ieri convenlt ut p1ia preclbue ad celeIIrandu
poselt, 1l1li6, llJ1i8, cl. . . II. _ diaponant, 8tO; debent . .tea adIIi-
JUu.. . .
(ID8u):
atrum adhlbere, 8t8 Il, qui non sit mll-
.....
[ ):
larl, 140; a parochls et quaai-parochia,
Uer, nfal, etc., 818 l!. "t delerre vestem - . cf. BOIS, 839 i a vlcarlla adiutorlbua,
convementem et aacra ornamenta prae- 176 l!. vel cooperatorlbl1B. 476 § 8 i ab 80
acripta, 811 I 1, non autem pBeolum qui eodem die tenetur etlam applicare
et annulum, 8U I I, nee ull auerdote MI_m conventualem, '19 Il I.
uai8tente, nlsi, etc., 8tl; quld de sacer- ......: (ufldattH: 818 18, IMI IS.
dote extraneo eccleaiae in qua poatulat - ad iuta,. monuallNm: 818 Il !. 810 I !.
celebrare, a; quld de II~ applica- 81111.
tlone, a, . . I I n. I; otrerri autem - mo"NGI.. : 8!6 I t, 83t, _ § I, cr. 811 Il,
debet iliasae ucrl8cium ex pane et vino 810 I t, cf. 1Bt6, 8t3 I t, 816.
cui modlcllllllma aqua mlacenda est, 8tli .......es apud acathollcoa: unlverea earum
qualia debeat eaae paniB, 816 Il, 818, cura Sedi ApoaL reaervatur. 131iO Ili vide
quale vinum, 8Ui I I; Dee UDa materia Pnefeell A.. . . .Ild, TlcarII Apo.tolioi. etc.
sioe altera conaecrarl potest, 817; uten- JIIda ........ vide . .Ula.... .sua.
dum auerdoti liJllU& llt1lJ'lica sui rltuB, ••IlIIdlI: praecedentta, .1 I t.
8t9, et accurate ac devote ae"andae ru- ••IUI8t8I'Ia: moJIitJIlNtn: Wl, cf. _, ~11 § I
brleae alne ullo additamento precum aut n.l,11 n.l.
caeremonlarum, 818; celebrarl autem 110-
test lI1aBa omnlbuB dlebl1B a celebrantla
- n' la.... : . . I l.
........ : quae, _ n. 7; qulbl1B 8ubd&ntur.
rltu DOn excll1Bfa, 8); qua hora inchoarl 499, 600 §II 2-3, 616; IU8 OrdlnarU locl
vallioirl posaIL 811 i celebrarl autem debet in eaa, «lam exemptaa. quoad adml-
super altarl coMecrato et In eocleala vel nlBtraUoneJD bonorum, 636 § 1; earum
oratorio, . . I l, 1198, cf. tUO, 11~1196. privilegia. 613 § 2, 1770 § 2 n. 2; an
etlam a1IUB rltUB cathollcl, deflclente al- et qua ratione profe88ae a votis slm-
pllcibu8 cedere p08Blnt administratla-
tari proprll rltUB, 818 I I, non vero In nem suorum bonorum aut de eorum
ecclea1a violata, 1178 I t; quid al vlo- uau et uaurructu dlBponere, 580 13;
lallo accldat tempore lllasae, 1178 I t; de uiila. EucbarlaUa Intra earum cha-
Dt!que In templla haeretlcorum, etc., 8tI rum vel aepta non uservanda, 1267 ;
I l i de ioduito a1tarla portatili., . . an valeant in eccleaia canere et qua
111-1; de altarlbua papa1ibl1B, 818 18;
ratione, 1264 § 2; de clausura vide
ClaDIIDn. de earum confesaionibua vi-
de IIlsBarum eleem08JBla vide SU..... de eo.re88&rll religio,o"",,; qulnam
1IIuana. morieDtlbua Sacramenta debeat admi-
- oo"Wtllualg quotldie a quolibet Capltulo nlatrare, 614 §2; qulnam demortuia
In choro celebranda est cum cantu, 118 funua peragere, 514 § 4, 1230 § 6; de
Il t, I; qul.lamen omlttl ab hehdolDll- earum dlmiulone, 647. 661, 662 § 2,
663i poenae bue referendae, 2388.
darlo tunc poteat, cum IplacopuB vel a1iuB
elua loco pontiflcaliter celebrat la eccleala, .......: est remedlum poenale, 1006 n. I;
't8 18; appllcanda autem est pro benela- quando adh1bendum, tao7, 1916 Il n.l;
ctorlbl1B In pnere, 117 I 1; quld de elee- ellam poenltentllB addi poteat, BU8 § I;
m08JDa pro hac lllaaa, It7 H!. 8; quld poteat eaae aecreta vel publlca, 1309 I to;
d~ 80, qui eodem dle teneturet lllaaam quomodo publlce facienda, _ l!. Il.
conventualem et 11ll18&m pro populo cele- I li de ea constare debet et quomodo, _
brare et applicare, 119 I I; In nocte Natl- 16. Itll Il.
vllatla Domini lnchoarl poteat media nocte, .......... : quod atllnet ad censuras, B38
811 Il. Il; ad dlmlaslonem reUIlOlOrum.6t8, 8IiI
-
-
_eqNlGIg vide "'era.
.. mori celebrare non licei 4d quoque, qui
n.1, ___ ; ad proceclendum contra cle-
rleoa non resldentea, 1188, aut concubl-
Indulto gaudet altarlB portaliliB, 811 I a. narfoa, 1178, cf. ttA3•
&ed n8C888&riulb est apeciale privlleglum, . . . . . vlde ........
quod obtlnent a lure S. à ... E. Cardlnalea, .onTideO.....
_11 n.'. • ortla parlAI. . : quod attinet ad baptl-
- ord.fIGlionia \'el conaecratlonla eplacopaUa Bmum, 751 H I, 8, 7B8 Il i ad B. commu-
aemper debel celebrari ab lpao ministro nlooem reclpiendam, 8IJt.; ad conreaaionea,
ordlnatlonla vel conaecrallonla, tOO8, et 881, 891 • I, al; ad extremam unctlo-
In ea omnea ad malorea ordlnes promotl nem, ,960, Ht; ad matrlmonium, t019 ' "
tenentur UCI'lDll commuulonem reclpere, 1013. 10M, 1018, 10118; tempore Interdlctl,
1006. 2271 n. 2, cfr. 2272 § 3 n. 2.
- pro populo: an et quando applicarl debeat • .uya in aententta exprlmend&, 1878 • 1 n. 8
ab Eplacopia, 839, 81~ I l n. 1; a VI~rlla § !. 1M n.!. 01. t606 • 1.
et praereetla Apoètollcia, 808i ab Episcopia e • •&8 ,ro,rlo »: quld haee clal1Bula importet,
t1tularlbl1B, 348 I l'; a Vlcarlo· Capitu- MH8.
71iO
. . . . peca.larIa: poena vindieativa, _1 N.vtUatu: eluB domus conatltutlo, 11M., 581

n. tt; quae iure communi iBftigitur, qua- § 1; tngre88U8 in eum quibuB permittendus
modo erogancla, _7.
_i
vel denegandus et a qulbus, 613, 511, 1iM,
• .uerea: optandum ut in ecclesia slnt sepa- et. !36t,.11 (vide Ut~ ,.ti_io*);
eooperto et modeste vestitae, 1_

rata.e a vlrls, 1_ § l; dehent esse capite
§ t;
confraternitatlbus adseribi non po88Unt,
eiuB Initiom, Ii()t §:I, er.Mll n.!,
modo perapndus ad vaIlditatem, _ , _
flUO-
ad lleeitatem, 1iIi6, 1161 § t, 116&, 686; exuto

nisi ad lllcrandas indl1lpntlas et gratias novitiatu vel ad prot888loDem.admlttendD8
spirituales, 709 § t; l'arum contessiones nontlus vel dimitteDdus, et quid in dublo
ublnam et quomodo audiendae, 910 § 1; idoneltatis, 571 § l, er. !U11; dimittl aute..
an po88int MI88&e minlstrare, 818 § ti In potest a Superioribus vel a Capltulo qua-
causls 8anetorum apre debent per proeu- vis iuata de causa, et lpse quoque .libere
ratorem, .." § l; poenae in earum ra- potest religlonem deserere, 671 • I; &Il
ptOrf'S, 1353. In caso debeat lpse religioni eompenare
••Den: a ludieibus non acceptanda,ltJt&., 1911 expensas, 570 I i, et relillo df'beat ....
§ t, Sl37 § 1. reatltuere es. quae attulit, 670 § t; an . .
- eccluiMlicn vide Beadela, Clerlel, 01- vitil pG88lnt esse patrini, 788 n. i, 7118 n. 8;
Acl&. an possint ad ordin88 promoveri, liI7 t t;
..... IIIlcerdotalia usurpantes: . . D. 2. an suls bonis renuntiare valeant, li88 i de
• ulea: quaenam ab eccleslls arcenda et lepe eorum confe&B&rils, 588, 881; de boIlora•
Iiturgleae clrea eam servandae, 1151'1. adminl8tratlone durante novitJatu et de
.1dI: quod atUnet ad indulpntias. 938; ad testamento ante prolessionem Ullere con-
matrimonium, 1MB n. 2. dendo in CongregationibuB reUcloeia, &81;
••tUaate. gravlter: Irreglllaritas, _ n. 5; de eorum privilegiis, li87 • I, sepoltura et
poenae, !354• funere, 1111 Il l,I; an runus nOY1tiatus
••tue petlti••e. vide Beeoave.tI•• perapndus a tralUlllunte In aUud monaste-
rium eiusdem ordinls, 88318, aut in aliam
NatlY1&aa D. N. I. C. (l'''''): permlttuntur religionem, 883 § l, aut a religioao BIIIlCU-
tres Mi88l18, 101 § l ; qua bora incboari p!)- larizato, qui ex privilegio apostolico runll/l
test Miesa et quae, 811 §§ t. 8; suspendi- reeipiatur, MC) § t; de novitlatus Inter-
tur interdictum, BlO § t. ruptione, 556 §§ l, '; vide lMtltatIe ftOo
Na• •te.: quod atUnet ad confessiones. 883. WUoru"..
Neceaal&aa: quod attinet ad ingre88Um in rell- NaIUtu: 0010,...". vide MtIe.
glonem, MI n.t; ad Imputabilltatem de- - otIetIIalorunl: 18156.
lieti, BX) §§ t, 3; ad poenas, 1tt8 § t. - matrlmOfl" vide Cuaae maWitltOfliokll.
Neerol.rIa: quod allinet ad probi.tlon88 in N.vlIe •• ,Uae.
causis Sanctorum, Da §!I. - pro(NlliOflill reliqlMGIJ: quandonam babea-
NesUleatla: Episcopi circa villitationem dioe- tur, 571; an professio nulla coDvaleseat,
cesis, i7' n. D; paroebi in omclls paroe- M8 §II, I; quid Bi dubitetur de valore
rialibu8, !t8t-tl86, cf. 4010 § 6. t881; eleriei prof888lonis, 1586 § 3; poeaa, quae bue re-
circa ritus et e&el·emonlas praescriptas. tmur, t387.
t378, in n.deundo omeio ecclesiastico, 188 - "",-liae: i880 D. 8, et. 1901 n. a; ' "
n. t; Capituli circa confectionem statuto- 18M,l897.
rllm, 'IO § 3, in eligendo Vicario Capltu- Nuelatlo ••,.1 .....: 1678 §§ 1,8, 1677.
lari, 403! § t, ero § 3, in adimplendis one- N....... prohlbltae in eccIesils, 1178, et die-
ribuli causae plae,l3t8; de cooperatori bus bus testis de praecepto, 1118.
ob negligentiam in suo otlleio relate ad N••UI A.peateIleI vide LeptI . . . . P...
deUetum, !'!OO § 6. Nuua vide A.,parlterea.
N.-tlatl. vide .ereatua.
Neo,II,tI sunt Impediti ad ordlnes, 987 n. 8. O.leeIa ,IetaUa: induipntiae il8 allHDe
N••iDatlo: Episeoporum, 3!9 § t; indigni ad quando ceasent, _ § t.
omcia, etc., 1391 § 3, t39!1, !398; paroehi, 0 ..1edI••• in CONII" Sa_Io,...m: UIIdenam
.&61) § t; vide EledIo, 1••UiaU. cotlO"lca. erllendae, a quibus proponendae, diseu-
N.tartaa: lUl8umptio, 373, et. 371 § 3, Iim, 139 tlendae, diluendae, f01O, DI, ~SI8O.
I t; obligationes, 1611 § l, 16t!1,l11113, t615 o.1ee&aa I.GeII vide c..teIIatIo ......
Il l, 3, ti"; otlleium, t685 §§ t, I, 1646
§ 3, 1756 I t n. l, 1713 § l, 1811, 187' § 5,
O,''': de morte Rom. Pontlftels durantfll Con-
cilio Oeeumenico, • .
!IB; remotlo, 373 § 5. o.laU••• : quod attinet ad &II8OCiationes piu.
- in co..... SafICtoru",. "13-.,17, D7 §§ l, 691 §§ l, 6, ad administratlonem Sacra-
3, 6, to4O § t, toM, UlO, to56 § t, . . mentorum, 1507 • 1, 738; quae flunt l.
l!, D40. commodum paroeeiae, mi88ionis, etc., 118!
None ..,Uae: 11&IU3, l1tl·11M, 11187. Il l, 3.
-
''Ili:: O'lIptlo.e.: beneflclarlorum, t'7t-tM18 (vide
BeaeAeIarII); clericorum, iM-l" (vide Cle-
[ontela]:
ab huiuemodi ollciorum exercltio, UI56,
761
rIel); Episcoporum, 838-M6 (vide .,IIeo,I); 1l1li8, cf. l1li § !; ollciorum ami.do ha-
J'alrlnorum, 769, m; religiosi ad ecclesia- betur: privatlone (vide Prl'Y.u.), amolione
sticam dignitatem promotl vel paroeciam (vide MaoU.), translatlone (vide Trau-
regentis, _ _t; reUglO8Orum, 1'J9S.611, iati.), lapsu lemporia ad quod otllcium
, :~ cf. _ _1 (vide JIe1I«IoaI); sodalium In colllJlliasnm est, reductione ad statnm lal-
communi viventlom Bine volis, 879; ex calem (vide ....ett. clericorum ad eea-
: ..... iureiurando, 1817, 1819 (vide luI......_); ttl,,, laicalem), tandem rennntiatione, 188
ex acceptis stipendiill )(i~, 818-830, § l; et qni clericum ad ollcium eleaerunt,
", .:. 833, 836, 839 (vide SU,.............); ex postulaverunl ant praeaentaftrunt, ne-
',. voto, 13tO, 1311, 1815.
O'nptlo: quod attinet ad rescripta, B • I,
quaunt enm oftlclo privare aut ab eo revo-
care sen amovere aut ad aliud tranarerre,
cf. 1~, D'l; vide BeIcrI,ta. 195; Don babetnr resolllto iure coUatoris,
O...... vide Bxonlatae. 18811; qulDam po88lt ollelo renuntiare,
O. . . . . .: quod attinet ad introductionem cau- 1M; quando renuntiatio sit lpso lure irrita,
8&8 beatiflcationis, ms8. 185-187; tacltae renuntiationes a iure ipso
Olletetrleee: quod attinet ad formam baptiami admi88&e, 188; Insta causa ad renuntla-
..... J.
addiscendam, 743; ad respondendum ift tionem requlritur. 189 § 1; Intra quod
iudJcio, 1;00 I t n. i; ad inspectionem COl- tempns admittenda vel reilclenda, 1811 § !I;
poralem, i979 §§ i, 3, 1S8), 11181. renuntlatio quando indncat ollcli vae&-
0eeù_&8I: in ordine ad delietum, . . . I 7. lionem, 190 I l; an reDuntlans debeat et
OeeIIputea ollcium, etc., propria auctorltate, qnandlu In oftlcio permanere. 190 l-t; an
renuntianlem poeDilere possit, 191 I 1;
• •
1396.
CNlaa pie'" in ordine ad remotionem paro- o.cceptalio reDuntiationis quando et qui-
chi, Il'7 I n. I, !l157. bus nota fieri debet, 191 I I; qui beneAciia,
OeeeaOl8U: religioBNII: varlae species, nomi- i1dem ollclis ant priventnr Ipso iure aut
natio, mnnus, 616 §§ 14; poenae in iDe-
glUme alienanlem, 1M7 nn. I, 3.
- .ed6 episcopali txJCatl"': constitutio, _
._eIa
privandi sint aut privari poeslnt, vide
eecI.luUca.
- paroectalia vide ParoeeIae.
• ,I
a.
Il l, I, 633 Il I, 8; ollclum, MI; oes- - .aecularia clerlcis interdicuntur,l89 § 3,
llatio a munere, 6t8; lus ad retributionem, cf.llt; vide ClerteL
"1 n. 1; redditio rationum ab eo facienda OIAeIaIe.: confralerniw,..m vide COIlfrate......
novo Episcopo, "'. t&teI.
.... - Seminari;: 1358, 1S1111 I lo

oraela Carlae ........: !JIIO.• •
orAeIa: beneflcialia: 146; vide Be.e."
- SS. Romatlanc". Cong,·egation..m: 191) § I,
U3 § l,13M•
- 0twicuJ: poenae In 80S aubornantes, 1607.
- coneietorialia: fil. OIAeIaIIa CarIae: eius CODStitUtiO, 1573 1 1;
- divina: quae, l'IIi6 n. 1; llblnam eelebrari UDum constitult tribunal cum Praelato tooi
JlO88int vel non, 716, 717 § l, 1166 I l, 1171, 1578 § I; po88Unt ei dari adlutores (vide
1191, 1193-1190, 1173 I 1,1110 I l, 1!71, 117t, OIAeIale8), 1578 § 8; qnalitates ofllciaUs
et aquibus, 111!8, H1l) n.l; ius Ordinarii deet vloe-ollcialium, 1573 § '; ee88&t1o a
Bignandi horas ad ea perll.cienda, 1171; de munere, 1578 §§ 5, 6; quid si ofllclalis
eorum celebratione In eecleBiis religioso- ipae ellgatur Vicarius Capitularla, 1678 § 7 ;
rllm,600, I 3; viete Bectorea eccleeiaru",. ollcialis ollcium, 1577 § t, 1678, cf. 1871
~.
- 6CCleeiulI'ica: quid, 165; non obtiDentur §§ l, 3, 111M; de exeeptlone susplclonis
valide lIine pro"isione canonica, 14.7 I l; contra ipsum, 1614 § l; de excusatlone a
quid ea sit, 14.7 I !I; nee incompatibilia, choro, BI § 1 n. a.
1116 I 1; nee de iure non vacantia conferri ontell (S.) CoarrecaU. ID causls ad eam ape-
JI088Unl, 150; an de iure vacantia &ed non ctaotibus quomodo procedit, 1555 I 1;
de facto, 151; quaenam slnt cum alio in- qlla.enam ei reservantur causa.e matrlmo-
compatibilia, 156 I !; quaenam dlcaDtur niales, 1961, contra 8. ordlnationem, 1993
-, '
vacare, 188-195; collatores quinam, 1591, m.cl.... ..1'1....,
seu Horae canonicae: obli-
cf. t898; quibus conferenda ve! noo, 158, gatio c(aricorum maiorllm ordinum, 136,
~ .'" 169, 13> § l, 157, . , 1M, eH, 1165 I 1 choralium, '13, rellglosorum, 610.
,'" f
;""1 n. l,I I, BI6, lf15 n. 3, B83, 1194t; seri- OIea ucra: quaenam In admlnistralione quo-
pto conrerenda, 159; nOle slmoniaee, 719, rumdam Sacramenlorum adhibeDda, 1M;
cf. 189!; IDtra quod tempus, 100; poenao quomodo et ubi asservanda, 730, 916; de
coDtra ollci&, etc., propria auctoritate 00- eorum benedlctlone tempore Interdicti,
eupantes aut ollcll, etc"non vacantis col- 1171 n. I, 1111 § 3.D. 2.
lationem acceptantes, 1396,1896; an posslt Ole.........OI'1llll vide là,"m. uetio.
.. Ordinarius aliquando aliquem probibere OBen: de adimpletlone onerum beneflciis, etc.,
751
(Oaera): [Cb6larU):
annexorum, 1175, 1549 • l, 1181, 1SI6; de AraI.... ; circa asaoclatiolll8 plaa vide bo
eorum redoctione, lliOl, 1517. IOdatl.aea .... ; circa beneficia vide .......
- JI"_arllm. de eorum reductlone Inferiori- eia eecleaIuUea; circa bona temporalia ride
bus Ordinarli. prohiblta, 1517 • I, et Sedi A."""""" ~ ............
ecol..ilulico, etc.; circa cleriC08 vide a..
Apost. reeervata, 1661 • 1; quomodo indul-
tum ea reducendi 81t Intelllgendùm, 11551
I§ I, 8; vide SU,.,..............
rIel, etc.; circa eccleslaa vide.ed.........
..a..10 eeeleelae, ColllllCfttlo, etc.; cirea
Gaa ,..."'dI: incombit asserenti, 1748 § l; rundatlones pias vide ........... ....;
quando ab eouserens relevator.1717, 1751, circa fonera vide Fuen: circa iudiclaeccle-
1817. 81astlca vide l'ona, Wu,etc.;circa'"
Opera: pia vide luta.t. eeeleduUea. pia vide Lep&a.... etc.; circa librorum.
- zn.lalie: quod attinet ad indol,entias 10- eenauram vide Ceuua ,nevla U......;
crantlas, 931, 1195. circa librorum. prohibltionem vide LOIrI;
- _"",.,ia diebos lesti. probibita, 11&8. circa Iibros dioecesanoe vide LOIrI CtfriGe.
OpenrU: omnium, praeserUm vero clericorum.
et religio80rum, obliptiones erga 1)I8OR,
161&.
otllèia ecclesiastica vide _da
LI.r1 ecclefta........ LI.r1 ptlroectaJU; cina
eodNiG-
.'ico;circa oratoria vide o...t.rIIIt circa poe-
O,,"'orau. bonorum eccleslastlcorum, 1MB.
*
OP..... terUl: qoid, 18118; qoomodo fieri po-
Da8 vide Cauae m;minalu, P....,
circa praedicationem vide c..........
etc.;
test, 1899 • I; quid requlratur, 18118 H 1-1; Co_ _ ; circa procesalones ride ........
quomodo urgenda, 11100; eft'ectus, 1901. ...... ; circa relitriosas mooeres vide a...
0ptI0: in collegio Cardln&Uum, - . In Capitu- IIIJ'II, COaf. . . . . u:IroorrlifIGrii• .,......
lis, 3116.' I, I!!I • a. IU'II re'i{I;o.o,...m. :00., Io.talea, ........
Ontlo .eataUs: convenienter adbibenda a .... Prof.... religio«s. etc.; cin:a reliquiu
clerlcls. 116 n. I; religl08ls, ~ § t n. I; vide ......... ; circa Hacramenta vide sio-
alomnis Semlnaril, 1887 n. t; non soll- gula. a.ie Iocie; circa scholas ride c.a..
clens ad Indulgentias lucrandas, 934 § 1. . . . . , IMtItldlo ptUlf'Of'If'.......... ete.;
Ontl.a. veeal., BeU pietati8 exercltla, requl- circa tributa vide TrIllata Gua,,",
sitae ad Indulgentlas, 9SIo; non permltten- 0rtUautu orflbla: 90, 611 § l.
dae In ecclesiis vel oratorlls sine expreeu. ONIaatl: a Rom. PontHlce, 961; ab 8XC01lUBa-
Iicentia Ord inaril loci, 11159 • l; vide nicato, etc., 1371; rltu orientali, telO&; btulo
Preeea. mluionlll, 1181 • l; Bimonlaee, 1371 ; debeIlt
Ontorla: quid, I t88 • 1; alla publica, et quae- recipere teatimonium authenticwn penctae
nam, 1188 § I n. 1; alla lJ8mi-publica. et ordlnationi8, 1010 1 I.
quaenam, 1188 § I n. I; alla privata. et O....... aera: per eam ordo CODaUtuit Qui.
qua8nam, 1188 • I n. a. 1190; pobUea re- 8tilldeles In gradibU8 polestatia ordinia, 14»,
pntor iure eccleslarum. 1191; vide ..... eoaque dlstiquit a Ialci8, 918; ordinee ma-
lIae. lores BeO sacri et mlnores, 118; quid YedIiI
- prlmla: constltuUo, 1198; de lIissis in Ipsia ordinare, ordo, ordlnatlo veniat iD iare,
oelebrandl8 vel non, 1191, 11116; oratoria 1IIiO; quinam ordlnariua minister. qulD&lll
CardinaDum et Episcoporum, Deet privata, extraordlnarlus. 1161. 188 1 l n. ti; aD iii
fruontur tamen lurlbus et prlvllegli8 ora- extra proprium territorlum val_t ~
torlorum IJ8ml-publicorum. 1188; oratoria conterre, 1008; a quo qui. ordill88 recipere
autem Cardlnalium 8unt qooque exempta deJlet, -"7, 8IB; a quo 808 reeipere
a vlsitaUone Ordlnarli, _ • 1 n. 18; de nelas est,lB7I; quld de reUSiosla, 1187, Il,
lure Ordinarii visitandl oratoria, ,&; vide
.....aJae.
- """-pablica: erectlo. 1191; quaenam In
1IIJ&.CI67, cf. "tO; quisnam valide,
licite 808 recipit, lIIJ8.9'lO, li87
a.
- 1 l Do BlI DD. I, 8, - . _ ;
,1,crm-
li87 § ..
eia divina otllcla celebrarl valeant, 11111. ordinee nonniai ei conferendl de cui.. ca-
Onllaarll: quinam venlant in lure, 198 • 1, Donica idoneltate moraUter certo . . . . . .
cf. 888 • I; Ordinarlu8 proprlu., quia, 96. 1178; In qulbus sa coneiatat, 976; quaeaetu
- locorNm: qulnam, UI8 • I; de iorlbus et praerequlratur. I7&; quae acientla. m;
obligationlbUB Vicari! Generalis vide n- quomodo conlerendl, ldeat llOD per .......
earll GflfleralH: aliorum praeclpoum lua m, senatl8 interatitiia, 97B. et ai aptar
et otllclum e8t, et maxime generale, guber- de ordlntbua maloribus DOn Bine tol1llo
nare dloecesim tom In spiritualibus tum canonico, 9711 1 n. 7, f19.B. cf. . .
in temporalibus com polestate leglalativa, Do 8; non conlerendi irreplaribua, . .
ludlciarla et coactlva ad normam sacro- 881 (vide 1rrepI.uftM); qaomodo C&DODiaa
rum canonum exercenda, 835, 818 U t, I, idoneitae comprolancta. 1191-1000 (vide ....
816. 815. 191; eorum iura et obltgaUones .ca, Ll&tene ,..,~.......... ..
In particulari circa arcblva dioecesana vide pro .acni onIttIaUotIe); de epirltaalibaa
O.....P.o& P.ct-Par 753
(~oucra): [P. . .]:

exerettiis praemittend,is, t001; de ritibus et expllcltum sive implicitum, de educanda
caeremonils in sacra ordinatione eervandla, prole extra catholicam Ecclesiam inlquum
l~tOOG; ordinatlones generales babeli est, et qua poena puniatur, 1319 § l n. I
debent publlce, in ecclesia laci dignlore, § I j quid de pacto ab Episcopo inito cum
praesenle clero, 1009 § t; ordinatlones par- ordinando in sacris titulo canonico carente
tleulares etlam in aliis eccleslis. imo et in de non petendis alimeDtis, 980 § 8.
oratorio domus episcopalis aut Seminarii PalIae: ante lotionem nonnisi a elericia tan-
aut domna religiosae, 1009 § I; ordinaUo- gandae, 1!08 I 1; a quibus abluendae, !Id
nes ad tonsuram et minol't's ordines etiam Il.
in oratoriis privatls, 1009 § 3; qnaenam PalU... : quid signiflcat, et intra quod lempull
sint legltima ordinationum tempora, tOO6; a Metropolita petendum, 175; quid de Me-
si quando ordinl\tio iteranda est vel ritus tropollta qui pallium nondum recepit,!76;
quidam 8upplendus, id sscreto fieri potest quls lIlud imponat, 189 § 3; quando Me-
et extra tempol'a, 1007; de adnotatlone et tmpolita eo uti potest, m; quid si iIlud
testimonio peractae ordinatlonis (vide A.i· amiserit vel ipee ad aUam Bedem transee-
'DOtatlO, BocalDeat&, L1'rI Ouriae, L1'rI ratur, 178; an pallium commodari, donari
paroecial6B); de accusatione suseeptae 01'- aut testamento reUnqui posait, et quid de
dinationls, 11193-1998 (vide Cune co"t", eo in casu mortis, !N.
3aoram ordittatioftlJm); declerico qui metu P .... : azymus an fermeotatua adhibendus in
gravi coactus ordinationem recepit, Itl; calebratione Mi88&e, 816; in communione
de dellctls et poenis in adminlslratione vel fldelium, 851; in Viatlco morientibus admi-
sU8Ceptione ordinum, t886, 1370-1S'11 (vide nistrando. 86G § 3; sub sola specie panis
CouecraUo lJpÌ8copaliB, L1itene dtmia.o- communfo ministranda. 862.
ri06, etc.). Parameata nera: in celebratlone Missae defe-
ONo eervandus in cognitione causarum, quae renda et quae, 811; de eorum benedictlone,
ad tribunni dednctae sunt, 1617. 13M, lU.
ONo repIarIa: qui, ~ n. I; de eius privi- Parea.: gravissima obligatione tenentur cu-
legiis, 613- randi prolis educationem omnimodam et
O~... : tempore inlerdicti,!I71 n, 2. eius bono etiam temporali providendi, 1118;
Orleatales eeu catholicos ritus orientalls gane- quare tenentur curare elus InstructioneDl
ratim Codex non respiclt, etc., 1; an con- catecheticam, 1336, 1371 §!, cf. 1319 I l
flrmationis sacramentum conferre ipsis pos- nn. M,I li; prohlbentur SU08 fllios hapti-
sit aacerdos latinus qui indultum ilIud zare, nisi, etc., 741 § 8, aut patrini munere
conferendi habet, 781 § l; an presbyteri fungi, slve in eOl'um baptismo, 765 n. S.
orientales posslnt ilIud conferre infantibus sive in conflrmatione, 79ò n. 8; ludicare
latini ritus, 78! § fI; qutd de admittendo debent de flliorum sufficienti dlspositione
t'el non sacerdote orientali extraneo eccle- ad primam communionem, 8M § l; eorum
siae in qua \"1t1t celebrare, 804.; quid de nomine, si mlnores sunt, agere et respon-
orientalibus absolvendis a sacerdote ritus dare debent in iudiclo, ltW8j llIicite ad re-
latini, 881 § t; an Epi8COpUS latinus possit Uglonem admittuntur, si eorum opera ad
ordines conferre ila qui ad rilum orienta- 81108 alend08 vel educandos necessaria sit,
lem pertlnent, 9116 § I; an clericus ritus 56 n.1, cr. 1611 j pro defunctiR IIUis tmpu-
orientalis poeslt ritu latino ad superiores baribul! poIl8unt ecclesiam runeris et coe-
ordines promoveri, 1()()1.; de orientalibus meterium eUgere, 15 § 1; vide Eia.....
catholicis cum catholicis latlnis matrimo- prolll.
ntum contrahentibus quoad formam se1'- ParoeII1: qui, 40J § 1; quinam parochis in
vandam, 1099 § l n.3; do catholico orien- omnlbus aequiparentur, 401 § I; de ca~
tali admittendo vel non ad novitiatum in pellanis militum, 461 § 3; qul.nam paro-
relipo80 institulo laUno, M! n. !, cf. !(oH; chus proprius, 91; quando parocbus est
an et qui bus caulelis Onlinarii posslnt persona moralis baec retinet curam habi-
otientales admiltere ad stipem colligendam tualem, actualia vero demandanda est vi-
in sua dioecesi, 6H § l. cario, j6! § I; parochi qualitates,463; de
Orp....otrop~ vide lutit.ta eeelesiutica. eius inamovibilitate \"el amovibilltate, 1M,
O.teata eemper baptiY.anda, saltem sub condi- nominatlone et institutione, lI8Ile piena,
tione, et quid In dublo unuane an slnt MJ5 §§ 1, 8. sede vacante. tIi6 § I; quid in
plures homiDes, n8. parochiis· eoncredit1s religi08is, trl6; de
quasi-parochia, f1J7; Intra quod tempus
Pae&am inire de immodico emolumento vel rei debet Ordinarius parochlae providere, 458;
litigiosae parte vindicata advocatls vel debet eam conferre magli idoneo ad eam
procuratoribus non licei, J666; pactum regendam, _ § 1; quomodo Id debet lu-
.ero matrimonium contrahentium, sive dicare, 4Ii8 • W; unus paroehus unam
Code. 1.,.,. CClaottCd. 18
7M Par·Par P ....Par
[ParoQI): (ParoeWJ:
babeat paroeelam, MO Il, et In una paro&- vandl IIbroa paroeolalee, 670 H I-I. et
eia unUII paroehua conatituatur, . , § ti curam habendi paroee1al18 archl'ri, m
a quo momento obUnet curam animarum Il; verbum Dei popuio nuntiandi diebaa
~1; tunetlonee parocho reaervat&e quae, domlnlela ceterlaque per annwn festia de
_, 788 § l, 868 Il, 8IiO; elua hla ad prae- praecepto, IMI § l, et habitualiter pM
atattonee legiUmaa vel conauetaa, _ § l; aelpaum. IMI § t; stati8 temporibn.a in-
qulbua maioree ulcere neqult, _ § I, et lditutlonea catechetlcu pueria praeaertlm
quae ipal cedunt, etei alter paroeclale otll- et adultla habendi, 131l).1881, ID quo aljo.
clum expleverit, nlal, ete., 46S 18; pau- rum opera uli potest et aUquando debet,
peribua vero ,ratuitum mlnlaterlum ne 1888 § l; clerlcl autem et religiosi debent
denegat, _ Il li qulnam pl\rocho 8Ub- eum in hoc adiuvare, niai, etc., 1333 § I,
dantur, 466 I l, et an Eplaoopua poaail 18M; curaDdl ut decimo quoque anno . .
allquoa esimere, 466 § ti a iure exemptum crae mlsalonea ad populum habeantur,
e8t Semlnarlum, In quo parochl munla, 18Mt; foveDdi puerorum eecleel&at1cam Yo-
excepta re matrimoniali, obll rector vel catloDem, 1_; olea aacra ab 0rdiDari0
elu8 delegatu8, 181J8. petendi et dillgenter &8II8"andl. 736, III;
- obUgaUonee: emlttendi profeealouem 8det mODendi Idelee de perlculo et damDO I&-
et quando, 461; reeldendi In domo paro. ctlonll librorum pravornm, ID § I; ad-
elall. _ § l, exceptl8 duobua ad 8um· mlDletrandl oblatlones ractas iD COllUDO-
mum men81bllB "Icatlonla, nl81, ete., 481; dum paroeciae, nlel, ete., 1181 §§ I, .;
§ l, et diebua quibua vacat 8pirltuallbu8 vIgIlandl De aacrae rellqu1ae, occuioDe
exercitll8, W; § 8; quld de parocho a pa- III&Xlme heredit&tum, vendantur, 18 § t;
roeela abeunlE', W; H 4-6; applieandi Mis- denuDtlaUones dellctorum forte elb! & tlct.
aam pro populo, 468 (vide ..... pro fIO'" libua factaa aeripto coDllipandi et Ordi-
pulo); eelebrandl otllela divina, oves 8U&8 nario de'erendi, 1996.
cognoecendi. etc., 461 § l, ac pneaertlm ad- - an et qulnam ad Synodnm dloeeeMD&m iD-
mlnl8tr&ndl Sacramenta et curandi, quod ntandi, 858 § 1 nn. G, 7; po881lDt iD cui-
atti nel ad baptlsmum: 111 IDfanlee quam- bU8 aln,ularlbua et iusta de causa BUOI
primum baptizeDtur el de bac obllptione etiam abeentee et perepin08 praeeent. a
8delee monendi, 710; IIt 6deles, praeeer- l . de obae"antia Cestorum, leJUDil ...
tim obetetrlcea, medici, etc., addlacant &batlnentiae dispensare, 1St6 • 1; DOn au-
reetum baptizaDdi modum, 7'1; ut bapti- tem ab alilslegibua, 8ive generalibue ah-e
zandis christlanum Domen imponatur, 781; pecullarlbua, 83; poaaunt ab eccleeiis quo-
ad con6rmatlonem: ul Odelee opportuno que non paroeciallbus Eueharistiam pro
.lempore ad eam accedant, 7fI1; ad Eueha- InOrmls desumere, el, ete., _ D. I; obti-
rl8tlam: ut ne..; puerl Indiapoeftl ad eam nent ordinariam lurledlctlonem ad confee.
accedant, nee dl8poaitl ab ea abellneanl, 8ionea audiendas 8dellum, 873 § l, quoe
8M § 5; ut Odeles frequenter, etiaro qua- toto tempore paaehall abeolvere etiam poe-
tldie, ad eam accedant, 863; ad poenlten- aunt a culbus qu08 quoquo modo Ordi-
tiam: ut Odelea, qui vellnt peccata sua con- narii aibi reservaverint,809 § 8; aecrelua
Olerl, eum praesto habeant, 811!1 § 1; ad olllcli accurate aervare dellent Dee teneD-
extrelDam unclfonem: ul Odelea IlDe ea tur quoad ea, quae 8ub ipeo eadllDt, iudid
non decedant, 468 § l, 989,514 § 8; ad ordi- Interroganti respondere et 1'eritatem fa-
nem: ut praeaeriptae pro ordinatlooe pu- teri, 1756 § t n. l; de praecedentia iDI«
bllcationes rlte Rant, 998, et lItterae testi- paroch08, '78 § l; nequeunt parachi pro-
moniales de ordinandi moribu8 et vita ad eeeaionea nO\"&8 inducere vel conaueW
Curiam traoamittantur, 1000 § l; ad mltrl- tranaferre aut abolere, 1!96 § 1; Dee .,..,
monium: ut praeaerlptae inveatlptiones Ingerere in admini8tratlonem bonorua
et publlcatlones perapntur,1019-IOSl (vide aesociationum piarum, 8I1rum quoque,
bame_, PabUcaUo_el mal,.;mo"ialu); ut 'Iuae in suo territorio erectae aunt. fJIH
nupturlentea alferant te8timonlum baptl- !il l; nee fungi posaunt munere Vicarii Oe
limati Il et plerumque conflrmatlonia, lotI; neralia, :J:r1 § 8; prohiberi ab Ordioario
ut doceantur 8ponai sanetltatem matrlma- po88unt ex gravi causa a confeealonibaa
nii, ete., 1033; ul de hoc 11180 et de matri- audiendis, &ed habent contra hoc reeursua
monii Impedlmentls populu8 edoceatur, in devolutlvo ad Bedem Apoet., 880 • t;
t018; ut 8pon81 nuptlalem benedlctionem in sacro minlaterio, praeeerlim 10 confe&..
acelplant, 1101 § 1; InOrm08 vlaltandl et slonibus audiendla, libenter utantur opera
adluvandl, 468 § t; advlgllandl ne quld rellgloaorum, 608 § t; et acatholltoe qua-
contra Odem et moree in 8U08 Irrepat, que in sua paroecia degentes albi habeaDt
praeeertlm In acholl8, et fovendi opera commendatos, 13riO § l; 8i quando babeant
caritati8, etc., 469; conftclendl 'et aeeer- vicarium alllutorem vel viearl08 coopera-
Par-Par P.....P.tr 7M
{PaneUJ: (paneeIM]:
tona, quaenam alnl cum lpaii eorum rei&- Ordinarll, l1IiO § 1; alve ex lato decreto
~: tloneIJ, 175 I a. 178 I 7; vide Ba,....... &motlonts, 1168 § 8, 1161 § 1; alve ob Don
Ildutea,O.............. se"atam a parocbo resldentiam.I18U,I175;
- poenae In parocb08 deUnquenteB, 1887 § 1, alve ob recu.tam a paroeho tranalatlonem
l1l8I, 1888. l&08i de modo procedendl: In ab Ordinario el Impositam, 1187; &ed si
amotlone parocbotum InamovlblUum, 1117- parocbua ab bis decretls· recuraum Inter-
11118, vel amovthllium, 1167-1181; aut In poeult ad Sedem Apoat., interim Ordina-
parochorum tranaJaUone, 11a.118'1 (vide rius paroeelam alteri stablllter conCene
TraulatIo); aut contra parocbum non renon poteat, 1118 § 8; paroeciae titulus, ai
aldentem, 118&1175 (vide "'.8IIt1ae
vel concublnarlum, 1178, 1177, ItM, vel
la), acclesla paroecialis ob necessltatem reduci
debult ad usum profanum, in alfam eco
.'1 negllgentem In sulB omelia paroecl&llllua, elesiam tranaferendus est, 1181; quales
t181, 11-. ceneeri deheant paroeciae vielnlores, Ordi-
- COfIItflIoreB: nomfnatlo, _ Il; numerul, narll in 8ynodo vel extra SynOOum lempe-
386 § I; IUbstltutlo, 888; cessatlo a mu- atlve determinent, 671 n.l; de dlvillone,
nere, 887i remotlo, 888, Itll § li munul, suppreas\one, tranalation&, unione paroe-
1189,1114 I l, 1163 Il,1161 § 1,1166; pos- cIae, vide .Il....o, h,pnulo, TnuIaUo,
lunt almul 8888 examlnatorea aynOO&les, 11....
non autem in eadem causa, 8110. Pan diaposltlva sententiae, 1811 I l, er. 181M
- relilliolri: auot semper amovtbl1es et quo- n. I.
modo, lfiI I 6, 881 I a. t167 Il; qulnam ParielIa . . . . : dehent babere legitlmam per·
808 praeaentat, qufnam Inatltui\, t68i In 80nam at&ndl in iudieio, ul ad causam
quibua ab Ordinario 10m, in qulbua a su- d.iacutiendam admittantur, 16t6, 8eCUS sen·
periore reUli080 dependeanl, . , § I, 881 tentla Inter eaa lata nullltatis InsanabUis
Il; de eorum obllptfonlbua, . , §Il, l, vitto laborat, 1891 n. I; dehent persona.
881 I 8; eulnam bona acqulrant, . , 18; lIter comparare slve ad iusiurandum prae.
a quo, al muneri auo de8elanl, puDiri p08- alandum, alve ad reapondendum interro-
sunl, 631 § lo ptlonibus, exeeptis, etc., 1718, et iudlei
PaneeIae: conatltul dehent in unaquaque dloe- lelitlme interroganti respon~re tenentur
cesl, 118 .. l, 8, non dlvisae pro dlversI- et faterl verltatem, nlsl aptur de deUeto
.,:
tate sermonls aut natlonla 88U In fami)las ab ipals commi880, 1748 I 1; posaunt au-
aut personas, &ed In diversas partea ter- tem ordinarie assistere iurllurando te-
r1torli, 118 § li debenl autem suam dotem stlum, 1787 I t, quod ut ipals remlttatur,
habere, 1116 Il l, l, aed si praevideanlur si de suo iure mere privato aptur, con·
habiturae necessaria, etiam sine dote con- I18nUre po8allnt, t'187 § 8, non vero exa-
slUul po88unt, 1416 18; non 8unt erlgen- mini, niai id ludex permittat, 1771, quo
du In eccleslis reliliosarum quarumlihet, in C&8U petere etiam poasllnt a Iudica ut
809 § ti eripndu aunt tanquam fnamo- ipae novas testillus Interrogatlonee propo-
.J vibUea, nlBI, etc., eaeque In amovilliles Dat, 1773 § I; recognltloni quoque ludi.
translormarl non po88unt, amovibiles vero c1aU assistere posluot, nlsi Id ludex pro-
posaunt Inamovibllesdeelararl el quomodo, blbeat, 1809; an admltti poasint ad mo-
4M § 8; conferri debent saeerdotibua ma- deralam dlaputationem eoram iudice ut
lia Idonels, ifl9 § 1 (vide Parcte*I); babere aliquid ad causam pertinens illustretur,
1ID&quaeque dehet pro IlO8Se Conlrateml- 1866; possunt etiam renuntlare acUa pro-
tatee asmi Sacramenti et doclrlnae cbri- cessus, Betor autem etlam InetaDtlae Iitl8,
aUanae, 711 § l, et auum eoemeterlum, 17(0 § l; vide A.ctor, I ••ex, :aeautlàtlo,
nlsl, etc., ID § l; paroeclae obnoxiae Be.., etc.
sunl tributo pro Seminario, 1358 § l; qua.e- ParUclpaUo fruetibus delleti Bn conalftuat de-
nam, si ecelesia paroecialls sit slmul cathe· lfetum, lt09 § 7.
drall8 vel collegfa1is vel religiosa vel ali- ParUCRIae COllleCraUe ,·Ide SpeciN COllie-
éuiua eonfraternitatis, sint relationes in· cratae.
ter parochum et Capitulum vel religlO808 P ....o: In ordine ad imputabiUtatem deneti,
aut sodales oonfraternltatia, 415, 809 Il l, 8)6, ad poenas, !1!9 § 3 n. I.
8, 718 .. t. 8; vacanti paroeclae Ordlna- Pa&enl&al: quls p,·aesumitllr pater, lU6 I l.
.'
",:
rius provideat saltem Intra sex menaes, Patrlarclaae: hie titulua nllllam aecmnCert spe·
nlsi, etc., tIi8; durante vel'o v&catione clalem luril!dietionem, 171; vocandi auni
conalituat In ca vlcarlum O8COnomum, 471 ad Concllium Oecumenieum, !13 § 1 n.l;
D. 1; vaeare autem poasunt omnlbus mo- praecedentfa, ISO; de iniiclentibus violen·
dill, qulbus vacant eetera bene8eia, et prae- taa manua in IPS08, l3t3 § 8.
terea declaratioDe Ordinarii sive ex renun- Patrllll: vide Ba,tlnta, CodnaaUo.
tlatione a parocho facta ad invltationem - dueUanti"". vide . .eU....
Digitized by Gòog le
P.tr-Per Per-P...
PaineIaI1Ia p'ataltwD: quibus ooncedendum [PeriU]:

et quomodo, 191"'1916, 11131. ' 1088 § 3. cf. . . I t, 1118, IU8, 1111 Il N;
Patnlll: vide I .. patronalU8. de peritls in causle matrimonlaUbllBo lt'l8-
- flalionum. etc., quomodo constituantur, 1981; vide Iupectlo corporalw.
l!'1S; an eorum dies festi slnl de pra&- Pedari: in ordine ad tesUmonlum in iudieio
capto, 1147 § I. ferendum. 17&7 I t n. l, 1790 I.; in 0r-
P.. ,.1'8I: ipsis debent parochi gratuitum ml- dine ad poenas. t3!3.
PenaauUo: beneOciorum, 1487, l . ; renua
nisteriuln praestare, 463 § '; praeserUm
quod attinet o.d eorum Cunus et eepultu- sacrarum, 1639 I l, 7fi-7S>; titulorum ad
ram, 1!35 §!; vide Pat.roela1ll111 poataltaa. latorem, 1539 § I.
Peeeau \'ide Poealte.u., aeaenaUo. Pendnlo epularum, 1.1 I I.
Peecateret pallUel: ab Eucbaristia arcendi, Pe~"'ltlo scriptorum in causia Sanct.orum.,
863; quid si petant ad matrlmonlum ad- ~-9D68. •
mitti, 1<166; arcendi a sepultura ecclesia- Peno... : allae physlcae, al1ae morales: iD
stica, IltO § I n. 6, IMI; an valide reci- Ecolesia quomodo quis oonstltuatur pe...
piantur In associationes pias, 693 § 1. sona, tr7; quomodo oonstituanlur personae
P_alonea: personales non veniunt In iure no- JUorales, 100 I l; bae aliae eollegial..
mine beneftcii, l'l! n, '; an et quas pos- alfae non oo11.i&1es, 99; collegialis COR-
sint Ordinari! imponere benellciis, l . slltul non potesl nlsi ex tribus membris,
§§ 1, !I; quomodo hae cessent et an pen- 100 I !I, sed oonst1tuta manet, donec unum
sionarli poeeint eas alienare, 1.&19 § 3; de superslt, In quod recidit in casu lue om-
pensione vel aequh'alenU ooncedenda pa- nium, 101 1 t, proinde natura Bua perpe-
rocho renuntianti, tlM, !lISI; eiue privatio tua est, at exstlngul potest et quomodo,
vel suspensio inftigi potest in poenam, _I 101 I 1; quld de acUbus personae moram
n, 7, BIS n. 6; non tamen si clerlcus ad slve coilegialis sive non, 101; lus babeDt
eius titulum ordinatus est, nisi, etc., tI99 &eqnirendi, retlnendi et administrandi
13: quinam iis pl;\'ati aut pI'ivandl, !J6d, bona temporalia, 1185 l!' 1M, 18 Il,
2322 n. 1. 2336 § l, 2343 § 2 n. 3, 2346. 2860 et mlnoribue&equiparantur, 100 13; quid
§!I; quinam ad eas lnhabiles, tIIIIi I 1 n. t; de Ipsarum bonis diviso ipsarllm territorio.
promoti ad dignitatem eardfnallUam amit- 1500, aut ipeis flxstinctis, 1501; de ipeis
tunl pensiones, • . quod attine\ ad iudlci&, 1618, lli1i7 Il n. t;
P_teeoI&ea: 8& die lIuspenditllr lnlerdictum, de poenis 8&S aftlcientibus, BiO I t, 117',
U70I!l· B15, _I n.l.
Pererrlaatlo recensetur Inter praeclpuas po&- Per&errelaelentea: quosllbet ad impediendas
nitenUas, 1313 I 1 n. I. Utleras, etc., Sedie Apostollcae eiuaque
Pererrilll: quinam, 91; quod attinet ad obll- Legati, poenae, !333.
pUonem ex lege ecclesiastica, " I l; ad Penar'•••• p.IIUcae: iis opem ferre elerid
baptismum, 788 I !I; ad absoluUonem sa- vetantur, 1'1 § 1.
cramentalem, 881 I I; ad indulgentias, Petr. ucn vide Altare.
9f7; ad forum, 1661 I 1.
l.
PIlI101Oplala: quaenam aectanda in religloDi-
PerempUo: rescripti, 61; Instantlae IiUs, 1786- bus clericali bus, li89 I l i in SeminariJ8,
2739, 1141, IBIiO. 1866 § I; quanto tempore lpei vaeandum.
Pericalum: antmae vel corporis ex proprio ca- 1589 I l, 1360 § t.
niuge, 1131 § l; Ildel vel religionis, PUeaeUel: quod atUnet ad baptismum, 761
I ti inramiae, 1755 §! n. !I; perversionis l'·
conillgis l'el prolis, 1060. PUeol.. : sacerdOllln 11188& abaUneata pil801o,
Periti: quando eorum opera utendum, 179!, et qulnam ab bac regula eximantur, 811
1!KI8; a quonam designandi, 1793 §§ l, I; § li pra.eter Epiaeopos uU possunt pileolo
numerus, 1793 § 3i munus, 17M, cf. 1743 violaceo Abbates vel PraelaU nullillBo . .
§ 3; quinam designandi, 1'190; recusatio, non autem abbates de regimfne, lB5.
1796i quomodo munus suscipere censeab- PlanOtaa: beneflciorum vide Buel.cIa; deli-
tur, 1797 § 1; quid si susceptum munus ctorum, 1!36.
dimiserint aut non imple\'erint, 1798; quid Ponae: lus Ecclesiae 8&S Inftigendi, 111' Il;
ex peritis iudex requh'at, 1799, 1800; quo- quomodo a praelalis eccI.eswlleia boc fare
modo pel'iti munus suum exsequl debeant, utendum, DI'II; poena quid. !US; pcIf'-
1811, 181!; quld si periti discrepent Intel' narum genera in Ecc1esia, BIS; dhisio-
se, 1803 § 1, aut iacti sin1 suspectl \'el non nes, !t17; quld spectandum in decerll8Dda
idonei, 1803 §!; de peritia a iudice simul poena. !tIS I t i an quae excusanl a IInn:;
com MII8ae adiunctls aestimanda et de imputabili late &ed non ab omni. exCU8eIlt
iudlcls decisione, 18»; de expensis et bo- a poena, etlam In foro exwmo, B8 § t;
Ilorariis perito rum, 1805; de peritis in cau- poenarum Interpretatio, Bi9 § I; quid iD
sis Sanclol'lun, !Dal, ~ I l, m37 § 3, dubio de Illstitia poenae inftlctae, BIt
•
Poea-Poea Poea-PoII 71)7
!~.
[Peeue): Poealte.uae : In Ecclesla dellnquenteR pleetun-
.,. § I; an poeDae extendi possint, 1119 § 8; tur non solum poenis et remediis poenali·
quinam possint poenae legi vel praecepto bus, &ed etiam poenitentiis, Bi6 n. 8;
·ì adneelere, quinam poe~ statulall appll. praeeipuae poenitentiae quaenam, !St8;
care, t . ; qulbus legibus possunl hi poe- imponuntur, ul delinquens vel poenam
i! nae adneelere et an etiam poenam lege etrugiat, !SIS I l, 195!, vel poenae con-
:·1 : statutam aaravare, _I; 'an po8sit punirl traetae absolutionem aut dispensatlonem
tranl'gressor legis nullam poenam anne- recipiat, !SII I l, !!68 I I; imponi po&-
..,. delieto aut de elua praeseriptione, _'1;

xam habentls, . . . 1; quid in dubio de
quando JI088il iudex poenam determinalam

sunt etiam per modum praeceptl extra
iudieium, 1938 § .I, 1119 • i.
Poealteatlarlu malOI': 158.
augere, l'B3 I 1; an ab ea inOigenda possit Poaeu vide .1&&01'.
aIiquaDdo abstiDere vel elua applicationem p.. uaeaUa: ea exereere (Iuid Importat In lure,
dUferre aut determlnatam temperare, . . 837 I S; qulnam po88lnt ea exercere et
... Il!' i; quid in eaau plurium delietorum,
!III; de modo inJHgendi poeaam, 11!5;
IDtra qU08 limllea: Cardlnales S. R. E.,
139 I 1 n. 15, ttO I 3; Legati Rom. Pon-
quinam poena teneantur, _ Il 1,3, et tifleis,!69 § 3; Metropolilae, !'l' n. 6; Epi-
qua poena, ttJ8 • I; ubinam et an etiam scopi, 337 Il l, 3; Abbales vel Praelatl
reaoluto iure Superiorla,'" i; qulnam Dullius, S!5.
.J:
l . poenali non comprehendantur, m7, Pol'Uo puoedaUl: paroeho debita, qlloties fide-
II, et In ql.losnam UDU8 Rom. PODt. potest lis non funeratur in eeclesla sua paroeciall.
,~
poenam inlligere aut deelarare, m7 • 1; 11361 ex quibus delrahenda, lt87 il 1,!,
quld requiratur ex parte delieti ad iDeur- et qua quantilate lt87 I S; vide h.e....
reDdam poenam lege atatutam, 11!8; de Poaltaoa.. : &eu artieull vel quaesita, a qulbua
caulda a poena exeusantibU8, . ., lt3O; exhibendae, 1716 I l ; quae regulae servano
de pluribus ad delielllm coDeurrentlbua, dae iD po8itlonibua exaraDdla, admitteDdia
_1; an ut quls poena obligetur requira- et parti prupoDendis, 1745 § lo
•• tur seDteDtla declaralorla, U3t; quid ad - MI cauai. SofIC/orum praeparandae ad pro-
, poenam iDlligendam requiratur, tJ33 § 1; bandam \'a1lditatem proeessua apostoliCi,
· de reo plurlum delietorum,!IM; de deli·
cto frustrato et de conatu delietl quoad
_ , cf. 1131; parandae pro congregatlone
anlepraeparatMia super heroicttale virtu·
poenam, 1t86; qulDam possit poenam re- tum vel auper martyrio, tl06; 8uper mira-
~' mittere, B88; quid circa poenae lalae sen- eul1s, tll1; llem pro congregatione prao-
tentiae iuris commuDla po88lDt Ordlnarli paratoria, IUI9, 1111 Il 1,1; Item pro con·
in easibus publicis, lIIr1 § l, vel in oceul- gregatlone generali, !l118, 11t8.
tls, 1137 § I; quld iDfleiat poeDae remlsslo- Poa""o: quibus remedils seu aellonlbua
Dem, 1188; quomodo ea remltlenda, B89; luIeiatllr, 1693, 1696, 18118; an simplex de-
de praeseriptlone aetlonla erlminalla, 1701- lenlio IIsdem h1vari possit, 1696; po8888-
17~; poenae quaeeuDque anliqui iuris, sor rei a1ienae,lite contestata, desinlt ease
qoarum in Codice nulla menlio Al, sunt bonae fidel, et qllld exlDde, 1731 n. S; con·
..•... abrogatae, 6 n. 6. tra quemUbet. posse88Orem qui rea metu
- m«licinalu vide Ce_. vel dolo extortaB possldet, Institul potest
- tJittdicatitXJ6: quaenam, BJ6; quaenam alft· actlo reseissoria, !tISo n. !I; quld al duo
cere possunt omnea fldelea, _1; quaenam dieant se possldere, 1897.
SOI08 elericos, !1!118; ab iis in'Uetls datur - bctteflcii. oflicii, diUHitali•• etc.: nemo eam
recursus in suspenslvo,1187; aD et quando propria auetoritate capere potCllt, aut, •
ludex suspendere po88lt earum exseeutio- requiratur, non emlssa professione fldet,
Dem, si reus primo deliquerit, et quld al 1l'3 § 1; quinam eam coneedant, 1648
ipee intra proximum lrlennium lterum de- • I; quomodo a beneflelarils ordinarie ca-
linquat, 1!88; Dnlllntur earum explalione pleDda, 11M • 1; ab Admlnislratore Apo-
vel dispensatione, 1189. cf. 1135, 1IIr1; aD, stolico, S13; ab Episcopo residentlali, 88&
quando et qua ralione conreaaarius poteat • 8; ab Episcopo dioecesill Coadiutore, 358,
in roro sacramentali obllgatlonem servan- et Intra quod tempus, 11M I !; an eUam
,.', dae poenae suspendere, BIlO I 1, aut etlam per proeuratorem, 1616; de etrt'elll posses-
a poena dispensare, l!IlO • I, sionla, 1'71; de elus etreetll si pacifica con-
Poe"'tIa: hoe sacramento remlttuntur Odell tinuala fuerit per Inlegrllm triennlum,
disposlto peccata posl baptlsmum admlssa, 1646; quld de postulaDte heneOeium ab
870; ipelua mlniater est solus saeerdos, aUo pacifica po888S8um, 1"7; quld de eo
871, qui potl'.IItatem obtlneat iurladletionls qui beneflctum, etc., propria Iluetorltate
aive ordinarlam, sive delegatam, 871, cf. occupat, !3!M-, vel de eo qui illud aceeptat
!3118; vide A.HolaUo, CoaleuarU, CuI. . et patitur se in elus possessionem Im-
aie. IlII'II4UetIo, ParodII, etc. mitti, 1396.
POII-Praec
[........1: [......,.eatIa) :
- centenaria: inducit pr&e8umptionem con- Primatill. Alcbleplacopl, B; EpIacopl.II7,
C888i prlvll8lU, 88 1 I; requiritur ad prae- Vlcaril OeneraUs In diooceai, S70 Il; Ca.
acriptionem bonorum, etc., SecU8 Apost., pituiorumet dignitatum. eanoniconulI, etc.,
1511 § l. 408; vlcaril loranei, eo § li paroebi et
PHtalaatee vide Poa&.1atu. vlcariorum,.I'18; cleri saecuIaria, . . • I;
.......&10: In quantum. dlcft modum subrd- rellglosorum, 481 1 1; assoclatlollUlll , . .
diarium electionis quid ait et quando ba- rum, 701; patroni, 145511.3; prlfttio hIIiI
beri pait, 179 § l; an eam facere poe- praecedentlae ~umeratur poemI YiDdi-
slnt compromi88&rii, 1791 !II; quid ad eam cativls communlbus, S1 n. 11.
requlratur, 11D; .Intra quod templls ad su- Pneeep• • : quando urpt, M; potest adhi-
periorem .mlttenda, 181 I l, et quid si beri ut remedium poe1l&ie, !11808 D.I; qua.
milllJ& no~ ruerlt, 181 § 2; postulatlonia do ut tale dandum, 1310.
etrect~· 181 f 3; an revocari possit, 18t PnedleatIo YVM Del vide cateeIt__ , c...
• "; qwd at a superiore fuerit reiecta, ......, "eIHeI, • ....,., ..........,
1st 11~ vel ~dmi88&, 181 H !II, 8; an In ParoeId.
electlonibus capituiarlb\lll rellgiosorum PraefeeU .lpodollel: venlUDt la lare DOIIIIDe
permittatur, rm § 8. Ordlnariorum locorum, 1.; quibu8Daa
P ......tor: in causls Sanctorum quis dicatllr, territorils praeflciantur et a qua llOIIIiJle.
IQOII l; quinam debeat esse, IQOI I 8; tur, . . 1 1; quomodo sui terrltoril ,....
de mandato postulatoria alieno nomine _ionem capiant, 1118, Ii l'acultatee, a-
apntls,!Dl6, 1008; an alnguif pro alnguila
causÌ8 admittendi et an poaslnt vlce-postu-
latores albi constltuere, !OOGi eorum mu-
obllgatlones, 3~, 1_,
_. 781 § a, 911. 911, 967, . . . 1 B. I;
1 n. a, et Il0l;
privll.... bonori8ca, 1118; an possInt .....
nus, mC11; postulator non polest 8888 teetIa alonarlis a Sede Apoet. mlssls coneedere
in ea causa, et quid si munus penitUII di- venlam In perpetuum deserendl pneIeebt-
miserit, !017 I !II n. I; non dellet certlor ram aut 80S ab ea expellere fII1 Il; qaii
Aeri quiÌl.am aint designali in causa periti, In casu publlcl scandali, rm • I; &Il et
AI n. 3; iUlliurandum calumniae emit- q1l&ndo debeant nominare Pro-praerectu..
tel'9 debet, f037 § '; Item iuslurandum de
perquisitione 8criptorum a se dillgenter tenetur suecessorem sibl deputare, _'1;
II» • 1; Istlus potestales, II» • I; et bic
lacienda et posteo. de sa diligenter peracta,

!m7 I l; cavere debot ne occasione in-
troductionis caUt1&8 quidquam ht in bo-
lJ)9 •'i
quld al contlnpt nemlnem deputatum-.
ad quld Pro-praelectua ve! aIH iD
praelectura auccedenles teneantar. et qaid
norem Servi Dei quod pubiieum cultum posslnt. 810. 811.
radoleat, !11M I I. Praefee&ua .l........ : erectlo, 11& • 1.
Poatafatu: quinam eum ante novftlatum peli- PneIatI: qulnam. 110,811, ma&. ...
apre debeant et ad quod tempus, 6lI9 - ,",Ul1l8 aequlparantur In olDDibua AIIIIati-
I l; ad quod tempus eum. prorogare poe- bus nulUus, vide .l......
sint Superiores maiores, 539 I I; de modo Pnelatua ".." .... : 116.
et 1000 eum peragendi, MO; an allquld PneaerI,u.: est modU8 acquirendl et se m.
pro expenais exigl posslt a poslulantibus, randi, 11108; quld ad eam reqalritur, ta-
570 1 l; omnia quae attulerint postulan" 151t. et quando interrumpUur. 17S .. ,;
tibus reddenda, Ili religionem rellnq1l&nt, de pra8tlC1'lptione qll~ attinel ad actIGMs
570 II. In contentloals. 1701, 1705 § l,III erlmlDa-
Po&eetu: sh'e orcllnis, 1MB, alve lurisdlcllonis IIbua, 1701. 1708, 1705 §§ I. 3, IlfO. et qaI-
in Eccl8IJia eat, 1116; eaque a sol1s clerlcls nam eiul etrectU8, 1701; ad bene8cia, 1111;
obtinerl polest, 118. uI dellctum, _ Il; ad 1118 patronat-,
- coactiva: Dl\tivo et proprio lure ad Eccle- 1'70 I l n. 3; ad privil'" csa.1.
Praeaeatatlo: pa'rom ad 1>etuI/IcitIrII: _ .
siam In SU08 pertinet, BI' 1 l; quomodo
a Superiol'ibus ecclesiasticis exercenda, ius, 1_ n. 1; Intra quod temp11811eieDda,
Bl'l !II,
- delegala vide Delegati.
- episcopalis vide Ep..copl,O.........Uocorum.
In casu luris contro\'ersi. 1_ •
1167, et sub qua sanction&. 1468 • 1; qaid
Inter piures patronoa convenlrl pcalt de

t; aa
- iudicialis vide Delegati, Ia.ex, lullGeU•• a1ternla praesentatlonibu8, 1_ • I. et

- ordinaria "Ide 11I1'IIdleUo. quomodo, 1& I ti qllinam baberi deIaet
- ordi,ri8: neqult aliis demandarl, nlal Id ut praesentatus, 1480 H l, I; quol ..,.
expresse sit concessum, IlO. fragla quisque ex plllribu8 patronill babeI.
PneeetleaUa: n<lrmae generales, 1011; In spe- IMO' 3; qulsnam praesentari poasit, 1"-
cie: Cardinafium super 0.1108 qU08lfbet,_ 1483; quomodo lacienda. 1481 • 1 i de ia-
I l n. ti, et Inter se, 133, 138, t37i Le- diclo idoneltatls praesentaU ab OrdiDario
gati Rom. Pontitlcls. 11191 I; Patriarcbae, laclendo, l_H I, 8; quld si fuerit __
.......Prl"
[Prae.e......): [Prl,..••) :
trarium, 1_ 1 l; de prae88ntatlone III- giaU vldeDda. 1676 § 1 n.l; de exaecutlone
monlaea, 1_ 1 t; quld al adm1l11.luerlt aententiae prlvatlonla, 1918 'I; beneft-
praeeentatlo, 1_ Il l, 8; poenae, quae clum lta vacana BUia coDferri neqult va-
bue rereruntur, _118, t89t,'" lide ab Ordinario qui sententlam tulit, 167;
- ""cripli: 61, III. beReflclia, ete., priva'i aunt 'plO (acIo:
Pneleatatloa81 ,.paIar8I: quomodo tantum reUnena priU8 Incompatibile, t3U6; promo-
tolerandae, . _ tua ad epiacopatum Don recJplena conse-
....... : IribNwalilcoUeglol", 167711, cr.1871 cratlonem Int1'& semestre, !8118; excommu-
Il 1, 3, 11181. mcatuB vltandua, 816; promotua Ild di-
- tHli.,.,..itolt.: 1_ 1 l n. 8, cf. tIOS. gnltatem Cardlnalitiam recusana emlttere
Pn8ItatloD81 paroeeIaI8I: . . cr. _ • iualurandum de adeundo Pontlflce Intra
In poenia iure latla, ~ ,t.

• ........pI8rli.: quid boc verbum imporlet
PneIuIptIo: natura, diviaiones, 1.h an con-

annum. t897; privandi 8UDt: apostatae a
fide, etc., 131' , 1 D. !; canonicua tbeo-
logua aut poeDItentiariu8 per annum cum
tra eam adm1ttatur probatio, 1816: an tI- dlmldlo gravlter n8lhganBin ollclo, 138&;
beret ab onere probandi, 1817, 17'7 n.1; a.
concublnarlua, al, etc., 1177 n. !111J, !181,
ex quo praeaumpUones a iudice deduci cr.13Ii9 Il; coDaplrantea contra auctorita-
poa8unt, 18!8; prallllUmptiones in Codice tem, etc., Rom. Pont., eioa Legati, Ordina-
atatutae iuria et de iare, 11106, 1971; iurla ril propril, 1831 § t; bomlcldae, raptorea
tantum 1016 ,t, 1086 III, 181'. impuberum, usuraril, fllf88, etc., 13M ,ti
PneyeaU.: quando ei locua ait, 1663 II, UMili.
Pneea: al quas Ordlnariua loci ob calUl&D1
pubUcam indicato ad eu tenentur etlam
menaea, IMO 'I;
peraeverantea In auspenalone ultra aeptem
Yiolenlaa manus lnilcien-
tes In C&rdlnalem aut Leptum, 2848
reUtPoa1, exempU quoque, 81t; computan- § 2 n. 8; dellnquentea contra sextum
tur lntra praecipuas poenitentias, tali gravforibua qulbuadam modia, t31i91 N;
n. l; vide GnU.aea. confessarli aollicltantea, 2368 § 1; usur-
Pne'" ....... in lllaaa qnibus problbi- pantea. etc.. bona aut lura Eccleal. .
tua, qulbus permlaaua, 81t. Romanae. 2346; uaurpantea albi boDa
Pnebltentu: est ordo aacer seu malor, 9t8; ecclesiastica. 2346; vlolenw manoa In
se Inilclentes, al aptur de benellclla
quaenam ad eum requiritur aetaa, 976, cum cura anlmarum. 2350 § 2; DOD
eclentia, 978 1 t; quaenam interaUtia ser- realdentes. al agatur de realdentlaUbua,
vanda inter ipaum et diaconatum, t7811; 2381 n. 2; ,,"vari po.,unt: falsarli Ilt-
requirltur In promovendo ad Cardinal&- terarum, etc.. Sedia Ap., 2360 § 2;
tum, _ Il. IDlurlam verbla aut acrlptla alteri Ir·
......: iflltafllia: 1631679; vide I.tu. rog&ntea. 2366; qoaeatum faclenteB elt
eleemos1nla Mlaaarum. 2324 aubtraben·
- .#IdeI a nemne iudlcatur, lCi1i8. tea, etc.. documenta Curlae eplacopalla,
PI'IJaarlM &llClelaU.a8l: quaenam, m. 2406; propria auctorltate occupant8&
PrIJau: bic titulu8 nullam aecumfert apecfa- beneficia. 2894 n. 2; negllgentea profea-
lem luriadictionem, t71; Primatea vocandi alonem fldel al ad eam teneantur. 2403;
aunt ad Concilium Oecumenicum, !!3 , 1 edentea legea. etc.. contra lora Eccle-
n. t; praecedentia, B; de inUcientibll8 alae. 2336 § 1; nomen danteB sectae
maaaonlcae. etc.. 2336 § 2; dellnquen-
violenlaa manua in IJl808, t8I8 Il a. tes contra aextum. 2369 § 3; quld al
PdlaltIae: quod attinet ad earum 8Olutlonem, prlvatua beneflclum non dlmittat aut
11501. moras Illegltlme n8Ctat. 2401.
PrbleIJI8I: quod attinet ad inlr888Um in clau-
auram moniallom, 600 n. 3; ad sepultu- - l,ab"". 8ccluia.tici: perpetua, 2304. 2806
8Ortluntur, 1667
Il.
'l
ram in eccleala, ID I l ; ad forum quod
n. 1; ad poenas, mi -
§ l, vel ad tempua. 2300.
muMril S"~rloriB in religionlbtll: 1611-
1414.'
Prlvatlo: berte/lcil, ofllcU. etc.: est poena vin- - priva.gli: 78.
dicaUva clericorum propria. B98 n: 8; in- - I8p1dt"rae fJCcluia.ticae \"Ide 8epaltua
ligitur alve lpao lore alve a 18Iltlmo au- eeclealutlca.
periore, III I l, non ab allla, etai hl cleri- PrlYIleI1a et lnd ulta ab Apoat. Sede lam con-
com ad omciom elegannt, poetolaverint ceaaaperaonia alve phyaicillalve morallbua,
vel aclmiserint, 196; quomodo InJlIgl potest, quae In U8U adhuc allnt nec revocata, in-
1111111, 3; an semper adm1aaa.1t9IJ .. 1, tegra manent, nlsl Codlcia canonlbua ex-
8; annesa delicto non dat locum con. presse rev0C8ntur, ,.
ptloni indlciall, UN8 Do l, et in casibus - quae in Codice revocantur privU8lla: quae-
publicia ab Ordinario reI4ltU neqult, ltS7 dam laedentla lura Eplacoporum, MB II,
D.8; al apturde beneftclo lnamovlblli, pri- 403, 1167, vel lua eccleslae parochialla ba-
vaUonla causa iudlclalla a tribunali coDe- bendi fontem baptiamalem, 77' 1 l; pri-
760 Prly-PrAy
[Prh'uqaa] : (PrlYlleaial:
vilegium constltuendl plures quam unum non comretunt sodalibus in communi ,i-
parocbum in una paroehla, 400 § I; COD- ventibus absque votia. 680.
ser'"andi ssmam Ellcharistiam apud mo- Prlrilellam: quomodo aequiratur, 63; quod-
niales intra chorum aut septa monasterii, nam per communicaUonem &equiri pcait.
aut in religiosa vel pia domo in aliis locla 61, et quid importet communieatio ÌI
praeler eecleslam vel principale oratorium, forma.aec8ll8Oria ant In forma aeque priI.
1!1187; admiltendi ad religionem adlopiran- cipall, 66; quomodo aealimari debeat rt
tes sine praescriptls !itteris lestlmonlali- An Iieeat ea extendere aut rMtriRgft"C,II7;
bus, 5.u § I; dandi profeMls a votis lem'- de eorum interpretatione, 68; an quis t&-
porarils diml880rias ad Ordines maiores a neatur 1ltl privilegio, . ; de 88 aunl ,..
suis superiori bus, 9M n. '; audiendi con- petua, 70, sed multis modis cessare pos-
fessiones religiosarum vel noritiarum Bine sunt, 71-77,81 D. 7; de abUleDte potestalf
peculiari iuriadictione Ordlnarii, 878 § l; ex privilegio habita, 78; de excommulli-
contra vallditatem aut IIceitatem conres- calo amittente iua ad fruendum pritilflllù
aionia a religioso peracta apud confessa- libi anlea conC8IIBls, BIS; de proa.ticmt
rium approbatum ab Ordinario el non de- privilegii in foro externo, 'N.
signatum a Superiore religioso, 619, 511; - (ori: llD, 1!1S, Wl; vide CledeL
dimittendl profe88Um a votia perpetul8, - Pauli,...".: legiUmum lnter non baptUatCl&
aine proeessu praescripto, exceptis cui- matrlmonium, non &Utem matrimoniu
bua iure permi..is, CIM; non 801vendi tri- initum a parte baptizata cum Don hapli-
butum pro Seminario, 1S1i6 § 1; non sub- zata ex diapensaUoDe, l1!O § I, ex hoc pri-
mittendi tribunali collegiali cauS88 in c0- vilegio in favorem Idei 8Olvitur, 11m I t,
dice praescriptu, 1576 § 1; privilegium quo tune, eum pare Adelia nOV88 nupliu iDiI,
Abbas cbaractere epl8t'.opall carena poaslt 11.; quld requlratur antequam OODiu
tonsuriLm et ordines minores conferre non conversus et bapUzatus novum ma~
suls subditls aut li ipee non sit benedi- nlum valide contraha1, 1111-11.; CONAIJIo
ctua. \J6I n. 1. matio antiqui matrimonii poat 81I1IC8ptua
- Abbatla regolaris de reglmine, _ ; Adml- baptlamum boo iur~ non privat, ai pcIISIa
nistratoris Apostolici, 31', 315 § 1 n. I; requisita extrema veriAcenlur, 1111; ia Il
canonicorum ac benehlariorum. 106 § l, dobla boe privilegium gaudet favore iuria.
«TI; Cardinalium S. R. E., 139, Episcopo- 11!7; extensio ad universam Bcdesiall
rum, N9, cf. S87 i patronorum. 1466, cf. 1160; trium constltutioDum quae hue refero-
religtosorum: quaelibet rellglo gaudet i18 tur, 11. i de hoo privilegio cogDoecIt S. C.
tantum quae ei direele concessa sunt, S. Oftleil, 167 § S. 1118!.
exclusa in poeterum quavis communica- Pro1latle: quae probatione nOD .-.1, 1717:
tlone, 613 § l; privilegia quae compelunt quae autem esent, probanda aunt ah . . .
Ordini competunt etiam monialibll8 eioe- rente, 17M I l, et aclore non proIute
dem Ordinls, 613 § I i omnea relliPoai, etlam reus absolvitur, 1748 § ti exeepto CUI
laici ac novltil, fruuntur privlleglis cle- necessitatls, probationes, qoae poIlallri
ricalibus, 61" et regulares exempti 8UDt videntur ad proropndum iudicinm, DOI
a illrisdictione Ordinarli looi, 616, Dlal BUnt a iudice admlttendae, 17.; pI'OIIIt»
extra domum iIIegitime degant, 816 § 1; D88 atl'erre &ctoris eet, qui in libello ...
qllid si extra domum delictum committaDt, 80Ium exprimere debet quid petat. ID
616 §!I, aut in domo exempta abu"u8 Ir- n. I, sed etiam indicare, pnerati.. IÙ-
repeerint, 617 § 1; domus non formata tem, quo iure innitatur ad comprobuda
manel 8uh peculiari vigilantla Ordinarli ea quae a11ep.ntur et _runtur. 1'108 l. I;
looi, 617 §!i religlones votorum simpll- nee potest iudex probationes. quu Idor
clum non sunt exemptae nlsi speciale ha- atrerre polest et non atl'erl, quemad_U11
beant privilegi 11m, 618 § I; religiOtlI eltem- exceptiones rei, supplere, 1&19; probatioDeI
pti in lis, quae Ordinario looi subsunt, iudex excipere non dellet ante coo....
po&'!unt etiam ab co puniri, 619; exempUo tionem IIlls, 1700, nee poat conchasi. . .
non Importat ul religiosi non fruantur ID-
dultis ab Ordinario looi conceaais, diBpe1a-
santibus ab obllgatione legis communls,
pUs, 1861; ante causaedlscusaion...
probaUones BUnl pubUcandae, 1858. et
0_.
in causa nlBi quibusdam in caaibus . .
&mi privilegia religiosorum exlenduntur danda porUbus facultu in...piciendi • •

etlam ad novitios, li67 § l, et ad prof88808 processualla et petendi fIOrum uempllr.
a votls lemporariia, 578 n. 1 i exclaustrati
fruuntur adhuc privilegils mere spiritua-
IIbl1l1 suae rellgionls, 611D; omnla aulem
in sradu appellationis, nOD immutata CI_
in quo consistit publicaUo proce8IIUI, 18;
petendi, 1891 § l, novae probatiolMl ....

amittunt saecularizati, 810. et apoatatae mittl po88UDt, aervaUa tamen hans . . .
a religione, 1S85; privilesia re1igIosorum acriptls. 1891 § I; proballon. aDatu ....
Pro.... Proc Preo-Prol 761
(Pro_Ilol : [Proearator) :
iudes ex aUA conscientia aestimare, niai iua contrabendo matrimonio, 1088 § l. 1089;
aliquid espresse statuat de efllcacia ali- In emlttenda professione fidel, 1407; In
colua probationia, 1889 13; probationum praeatando lurelurando, 1316 § 2, 1746;
genera, quae admittuntur, aunt, praeter ad respondendum Interrogatlonlbua lu-
confesaionem partia (vide CoDfenlo iNdi- dlcla, 1746.
eia,.s'. probatio per testes (vide TedeI), - ad llt68: quibam, 1657 Il l, II. 1668 l';
aut peritoe (vide PerlU), aut reebgnitionem elerici, 139 13; conamutio ad quem per-
iudiclalem (vide BeeopiUo), aut inatru- tlneat, 1655 §I,3,', 1640; mandatum, 1659,
menta (vide DoeuaeDta), aut praesumptio- 1600; approbatio, 166811; improbatio seu
nea (vide Praea. .pllo), aut iuaiurandum non admiuiO', 1668; oflleium, lt16'!; quae-
.'".•.! (vide l u I _ '. .). dam prohibita, 1665, 171)7 § 3 n. 1; neeessl-
- in catu1Ì8 matrilllonialibus: quaedam ape- tas, 1660 § 3: pluralilall, 1666 §I l, l; no-
cialia quod attinet ad testea, 1976, 19'15, mlnatio in sententla,'I8'11 § I; poenae, 11188,
et ad inapeetionem corporalem ordinarie 1407; remotio, 1666 § l;lnterruptio inatan-
requisitam in cauaia Impotentiae et ineon- tiae ex eius C8uatione a munere, 1735.
aummationia, 1976-198t. - '" causi8 Sarlctt1rum: qninam, !OlS; ofll-
- in calUli8 Sanètoruna: in bis causis proba- cium, !0'16; an poasit e888 testia, fOJ7 I l
tionea debent esse omnino plenae, quae n.1..
ex testibua tantum aut ex doeumentla Proearator p.eralla in religione, 517.
eruantur, !O19; quaenam in particulari ProdDcUO 'oeuaeatonm: neeesaario faeienda
pro diversls plOOessibua admittantur et ut ea in iudiclo vim probandl babeanl,
requirantur, !mI).!D!t, 1033. 1819; quomodo faeienda, 18!O; quid In du-
- ad 81UIpetI8WltBIII fU: informata COnBCNm- bio de fldeli exscriptione exemplaria, 1811;
t".: 1190, .1196.
PneeuleIIlDl <liligentiartlm: quid, _1.
de eorum exbibitione, 18!1, lati.
Profeulo: fIdol: a quibua faeienda, 1406; per-
ProeeuIoa. uene: qui d, 1!90 I l; dlvisio- sonallter, U07; reprobatur conauetudo con-
nea, 1!90 I I; ordlnariae et consuetae tra banc obllgatlonem, lO; poenae contra
, .~
aervandae sunt, 1196 § 1; quinam extra- eam violantea, IIOS.
ordinarias poIEint ,-el non proeessiones - religiosa: quando faeienda, 671 Il; quid
indicare, 1.... 1!93; quinam ad proeeulo- requiritur ad validitatem culusvla proree-
nea venire debeant, 1191 I l, 1!94. §!, 718; slonia rellgiosae, 571, 1)73; votla perpetula
quinam eas ducere, t6! n. 7; de procee- in qualibet religione praemitlenda profee-
aione in festo Corporia Cbristi, 1~1 Il, sio votol"Um aimplicium, saltem ad trien-
aut Infra oetavam, 1191 I I; vigilantia Dium, nisi conslitutlones exigant annualea
Ordlnarii In proeesalones, 1195• professionea, 67' I 1; ea prorogari poteat
........ : in COIf8is Sancton,m vide in In- aed non ultra aliud triennium, 571 I I;
dice B1Istemalico.lib.IV. pari. I. post eam vel emittenda professio perpe-
r .,:
- in d'm;ssiOtl8 relilliosorum vide In Itu.lke tua vel ad saeeulum redeundum, 676 § 1;
"
8fJst8mldico lib. II, parto I, ut. 16. quonam in casu praetermlttl potest,631;
- ._unarii in remotlone paroehorum lnamo- aufrragium Conailii aeu Capitull requlren-
:- vibillum vel amovibUlum, ineorum trane- dum et quale, 571i I l ; ritua, 676 § l, et
- ... )atione, contra clerlcoa non residenles vel doeumentum servandum, 676 I l ; reno-
concubinarios, contra paroebum auum ofll- vatio votorum quando faeienda, 677 § l,
cium negligenlem, in inftlgenda suapen- et an possit anticipari, 677 Il; professo-
sione ex Informata conscientia, vide In In- rum a votla temporarlia iura et obligatlo-
dice s1lstematico, lIb. IV, parto 8. nea, 578; proressionis elreetua, 579, 511),
Proearutes abortum vide AItor&am procu- 1)81..686, 188 n. I, MI n. l, cf. IItt, 1316;
ran"'. de bonorum renuntiatione, 581; professua
Pneuator: mitlendua ab ils qui vocali venire a votis solemnlbus culnam aequirat, MI;
non posaunt ad Concilium Oecumenicum, proreuua a votia perpetuis amittit suam
." ... I l, aut ad plenarium vel provinciale, dioeeesim, 115, 1i86; an profesaio religiosa
fJ81 § l, non autem ad Synodllm dioeee- nulla convaleseat, 586 Il I, I; quld In
sanam, 369 I 1; in Concilio Oeeumenico dublo validltatls, 586 13; de voluntario
........
' assiatere potest solummodo publicis ses-
sionibus et alne auffragio, DI. § I; in ple-
egreuu vel de dimissione professi a votla
temporariis,61rI, 64.7,668; qulnam lua ha-
nario vel provinciali sempel' assistit cum beant ad ea.m admittendi, 513; quid ante
voto tantum eonsulth'o, 187 §'I; si fnerit admiasionem praeatare debeat Antistita
unua ex Patribua, non ideo gandet duplici 55!, cf. 1111 n. I; Ilbere emittenda eat et
autrragio sive in Concilio Oeenmenieo sive quas poenas Incurrant qui eam Iibertatem
in alila, 1M I !, 187 § l; an admittatur laedunl, 1351; inatauranda a saeeularizato
in esplenda posaesaione beneflcii, 1445; in qui iterum in rellgionem reelplatur, 610
7M Pnt-Pna Plea·Pùl
(ProIeulo): (ProaotorJ:
, So non vero ab BO qui tranalt. ad aUad tentlam, 1887 Ili aD debat nomiDUi fa
mOll&Bteriam elU8dem Ordlnla, tt88 , 8; Bententla, 187fll.
etrectua proreaa1onia soDemola quod attlnet ProII""U. .... pontlllclae, 9; eplecopaUe,
ad matrlmoniam, 1119i prof8l810 soUemnla 83G § I.
aD aliquando Ilat aimplex. 888; vide lf... Pro-,nelectI A.poatonfll vide PneleeII J.pt-
lHu pro!6IIftmH. rellgkJBGe. _nel.
ProIlDNl. . . vide llapedle.". Proto..&arI.. partlfIl,... in caWlla Sanctorum,
Pro.I.W.: Ineuodl eertum matrlmonium vide ml3 § I, et. m73.
BeaI."',
l'ellta.. exercandleacrum mlDi-
eterlum vel lunpndi allqao omcio val
Pro-Yle&rIl A.poat.oUfIl vide l'learIl ~iol.
Praefectl A.poatoneL
publlce accedeDdi ad commuolonem, 19M, Promflla: eccl6BiOBtica: qu1nam eam erfpt,
1968," ,I. circumscrlbat, etc., 116 Il, eidem praeIIIt;
- Ubrorum vide L1.rL m.
...... : auscipi,enda eat Ilnia prlmarlua matrl- - rellgloBa: quid, 488 n.6; quioam eam con-
monll, 1018 Il; eiua educatio graviaaimum atUuat, clrcumecrlbai, aupprlmat, etc., . . ;
omelam par8ntum, 11 18 (vide UaeaU. pro- capax est poaaidendi, nisI, etc,. 1131; quo-
Da, Puea&el, etc.); qui prolem babaDl, modo eiu8 bona adminiatranda et per
etlam leaitimam, arcantur a munere Cu- q\I08, 6St-G37.
dinaJAtua, _ Il D. I; de Ineuntlbaa ma- ProYllle cuoalca: oftlcH, etc., ecclesiastici
trlmoolam eum paoto edacandi prolem quld, lf7 § I; quomodo 8t. IMi a ape-
extra reUponem cathollcam, 1819 t l n." rlore infra Rom. Pont18081D DOn facieDda
aal parentibua lta eam eduCllDtlbua, 1319 nisi de Idoneltate per t.tlmoolum 0rdI-
'I D.'; vide LqftbaItu,LeJI........ prolla. narli conatei, l.; olllcU de lura non va-
ProIII..... : matrimonli vide Spo...ua. cantla, IliO; olllcll de fare 1'1ICUItie, mi i
- o1flcli eccl6llia.tici de lure Don vacantia, scrlplo conaignanda. 1111 i de proviaioDe
1210 § I. aimonlaca, 7., et. 1113; vide CoIIatIe ...
ProIIIotor: fIdM extra S. Congregationem I in aeIleU, OMeIa «'ClerioBtioa.
cauala Sanotorum semper adeaae debet. Pro.......... : ad duellum, _1; ad inobedieo-
2010 § l; elua conatttutlo, 2011 li l, tiam erp Superlorea eccieaiaaticoa, 1831 II.
2040 li 2; elus omclum, 2012, 2024, 2031 Pro...oeatlo: an excuset aut saltem minaat
n. 2, 2046, 2061, 2066, 2069; quale lualu- ImputablUtatem delietl, _ I l.
randum praeatare debeat, 2037 § 1.
Po'-: qulnam, 88 I I; in eUpnda eepul-
- In S. Congregatione: semper ellam adeeae tura aunt immunee a patria poteatate, tID
debet, m10 § l; dicitur Promolor fldei I I; de puberlbua inducentlbD8 impuberee
pneraUa, .,10 § I; elua eonatltatio, .,11 ad lepm violandam vel com eia ad deU-
I I; eiull omcium, . . 'I, !mO, ~ ctum concurrenUhua, _ .
!m8, tm9, R), 1088 H" a. ~, Ula, Po'Uca ...eetu: 1078, et. 1011 , I n. a.
QI9 n. .. 1103 I 3, 1110 § I; quale IU8- Po'Uca"': sorum quae refenuatur ad CGIUaa
lurandum praeatare debeat, ma7 , G. SatICt rum, 1387.
lN8tl1iae cOJllltitaendua in dioeceai et ad - ltIdNlgenliarum: 919, cf. U88.
quid, 1588, et etiam in religione clericali
exempta pro causa. dimiaalonia prof88ll1 a
votia perpetula, 8fiI) I I; quomodo, 11188
.re.....
- Ubrorum, etc., vide Clunra ,neYIa II-
- proCUBN8: 1859.
I I; qulnam elipndua, 1M9, 11188 § li - .ent.nliGe: 1878. JS17.
quandonam a mUQere exercando abstinere Po'Dca". . . molf'imonialu. BeU publ1ca de-
debeat, 1613 § I; quld si recasetur at su- nunUatio matrimoni I intar aliqu08 ineuncli,
apectU8, 161' § 8; an poealt removerl, faclenda est, 1(., a proprio parocho, _
15610; ipai uni reaervatur accusatio crlml- n. I, 10!311, et etlam allquando ab aUia
nalia, 111M; quandonam audlri debeat a parochia, 1013 §§ I, 3; quando Weada
a.
iudice, 1709 § 1786, 1793 § .. 1861, IBM et ubl, 101&; an earum loco tleri poealt
I I; omcia et iura: in causa contenUoea afIlxio norninum contrahentlam ad valvu
dlscutienda, 1671 § a. 1688'" 18116 . . . ecclesiae, l . ; a:n faciendae etlam iD ma-
1745 § l, 1759 I lo 1773 t!, 1800 I 8, 1888 trimonlla m1xtla, l'*i obi1pUo quae . .
I I, 1971 § 1 n. I; in caasa criminali, lee llIpt denantiandi sa quU llOIIeunt
1937, llM6, 19iiG; in proeeaau de dlmil- allcui matrimonio adveraarl, 1011; de di-
, alonA professi, etc., 663-l1li6; In ..,pell.... apensatione ab bac 1818, lC88i de alieno
, tione interponenda, 1879i aD poaait aUam parocho lnveatigatlones aut publicaUoH8
facere inatantiam actorla peremplam, 181iO perapnte, 1019; quid peractla pubUcatlo-
§ I; an aliquando debe&t lnat&Ilti&m ab olbD8 perapre debe&t parochua in divenda
allo inceptam proaequl, 1786; aD poIIIt ID- caa1bua, 1000 Il, 1031; an aUquando ile-
terponere querelam nuUltaUa coDtra MIl- randae, 1000 § I.
---------------- .............. .
Palal-"" aeae4-Bec' 763
(Pa.lleatle••] : . . . . .caUO eeclellae vide JIeeI. . . .

- pro eacro OrdiflBtio1l": quorum promovt'n-
dorum fterl debeant, ublnam, an dlapen-
Beeeptaa. . : poenae._ '7.
:Beceptlo 80dalium In asaoclatloDibue pila. fJ9I,
sari po88int, an aupplerl per aIlxlonem 8lIG.
nomloum ad valvas eccleaiae, 9Il8 • 1 i JleeWrl: qui. BIS § 1; pluriea dellnquendo
quando faciendae, I 9Il8 • I i a quo, MB augent soam cuJpabllltatem. BIS § I; in
B. Ii an allquando iterandae, 9Il8 I 8i 808 ad. augendam poenam praeclpl poteat
obllptlo quae fldeles urget revelandi im- viglJantla, 1811 • !I, vel fieri correptio ludl-
pedimenta ai qua norlot, 999 i de aliia iD- cialls, !809 • I.
!:
vestlptlonibus a parocho facieodie, 1000• Beeop1t1o: CoJtCiliorNtI•• ete., !IlO § l, 301 § I.
. . . .: quinam. 88 § 8i dc corum admisaiooe - 6iI:""ian,m 8ervorum Dei, !018.
ad IIIICram communlonem. 861; de eorum - 4udicialiB: poteat a ludice decreto prae-
reUgloea inetitutlone. Wl 'l. 1_. 1381. acribi, 111l8, eaque vel personaliter ab lpeo
1818. vide IuUtatIo ptIWOf'N"'. peragl vel per delegatum. 1807; ad eam
- c1lorolu vide BeatoNi eccleftaru",. periti adhiberl poaeunt, lO § l, et testee
Pue&atoNi in capitulia: qui, 896 • I. Interrogarl in ipso ludlclall acceesu. 1810;
. . . . . deli"tl: 11118- de ea peracta Insuumentum conftcieDdum,
PIII'Ifleatorla: ante lotionem nonnisi a clericls 1811; vide PeriL
tanpnda, 1006 Il; a quibue abluenda, - BCripllfrae: 1815.
iD Il. BeeoaeUlatlo: ~i: U07.
PJD: elue confectio. ornatue, etc.. 1110. - eccleWu: 1171,1177•
. . . .v••UO: quld, 18110 I 1; quando propo-
~a: de ooncionibue iD ea hahendle, nenda. 1630 Il; coram quo ludlce. t88l;
13t8; de lege abatincmUae et ielunil in ea quando cottooecenda, 1830 Il; qulbue ID
servanda, 1_ H I. 8; de matrimonii eol- cawd8locum habet vel non.181l1; recon\'en-
lemni benedlctione in ea prohlblta, 110811. tlo r8C0nventloDIs non admittitur, 18110 II.
...........ta ".rana nppUcaUo: ea durante
omnla altaria sunt privilegiata, 917 , I;
Beereatorla vide Iutltata eeclulutlea.
. . . .NI: colIfJgioru"': nequeunt audire con-
quando habenda et quibueln ecclesUe, 1176. fesalonea suorum alumnorum. niai. etc.,
qu.uo pnel...cIaIIa ante omnia a Iudlce 891. 1888; lue et oalclum gravisslmum
copoecenda, 1_. curandl eorum chrlatlanam educationem.
........ facie. . . : ex eleemOllYnfs JDa.rum. 1871 • I; vide IutI&atle pUM'Onlm•
t3t1; ex indulgentlla.l8I7. - .ccIf>.iaru",: qulnam, 179 • 1. ~ § 8;
....... delicti undenam deaumenda. 1198. nomlnatlo• . , Il 1. I; quld poesint quod
tluatltu dellcti undenam deaumenda. 1198. attlnet ad functioneB IIIlcras non paroe-
fIurIa r..enria vide PorUo paroeeIaUa. ciales. Wi ad admlnlstrationem bono-
fPaalo4Ioalelllul: acqulaltlo, 91 § I; etrectue, rum quae eccleaiae donata sunt. 1181
M, 18 § l, 11181 § 1; amisaio, 9iJ. .. !, 8, aut etlam lpais, quae, nisl contra-
.....parooItl: ubinam conatituendl, i18 H" 8; rium prohetur. eccleaiae donata praeau-
omnes auot amo\'lbiJes, jM § l; nomina- mUDtor. lG88 § 1; qnas donationes slne
tlo, ~7; aequiparantur parochlaln luribus licentla Ordlnarii repudlare ipai nequeunt,
et obligatlonibua, ~1 Il n. 1; obllptlo lli88 § I; aecus teneDtur de damDIa. lG88
tameD appllcandl Mlsaam pro populo ipei8 I 8; ad Dominatlonem. moderatioDem et
levlor est et magis reatricta, _ . 006; dimIaeIonem iuservlentium. 1185; ad recan-
quul-paroeclae obnoxlae eunt tributo pro cillatlonem lpaarum eccl.tarum. 1178 Il;
Seminario. 13116 § 1. debent autem In 1000 tuto conservare la-
'PenIa: dB",,.i ex delieto, 1986, 1961. bellam oDerum ex pila fulldatioDibutl dCC"~
- delictl in cauais iniurlarum et dltramatlo- lIiae lncumbentlum, 1619 § l, et Ilbrum de
nls nelleaaaria ad inatltuendam accusatlo- eleemOllynls lpele respondentlbue et de co-
nem eriminalem. nisI, etc.. 1988. rum adimplemeDto, 16&9 l!; debent curam
- ,...uita'iB contra aententtam: Intra quod habere sacrae aupelleetiIis, - . 11101, et
tempua opponi po~ quando agltur de IIIICrarum rellqularum, 1_ § I; IU881 te-
aententla lahQrante vitlo loaanabllla nul- Dentur .xquirere stipem in eccleala pro
lItatis, 1893, vel viUo nullitatia sanabille, Seminario, 181i6 n. 1; ad quaedam aer-
1895; coram quo iudlce haec causa perta. vanda In sacris fnnctionibus celebrandla,
ctanda, 18116, lma Il n. 8, cr. 1891-1897; quae in commodum popull ab Ordinario
quinam eam Interponere posaiDt, 1897. Ioci praeclpiuntor, luibusdam datie in clr-
cUlD8tantiia, 483; functJoDes autem paroe-
Ba,...: po8oae. !351. clales perapre nequeunt, 681, cf. _ ;
ltaptoNl: impubernm, 13M; mullerum, !11GB. nemo autem in ecclesl&, une ipsorum li-
ltaptu: matrimonil Impedlmentum dlrimene cenUa praeaumpta, polest IIIICra obire. 481;
Imi. eorum remotio. 486,
7M Reet-Bel Bel-Bel
[Beetol'el] :
- Setn4tta,.ùwum: quinam eUgendi, 1860 § 1 ;
ip8i in Seminario paroehum agnnt, exee-
....
Belator Beli ponene in caual8 Sanctorn-. 1181.
Belaton. in tribunaltbue, 1581.

pta re matrimoniali, 18118, et 8unt reetores . . . . .: lurla pontificii aut dioeeeaanl, ete.,
eecleeiae Seminarii ei qua habeatur, _ quid, 488i nomen et habltum a1teriua re-
§ 3; dehent emlttere professionem fldel, Iiltionl8 aasumere non poteet, . . . 3i
1406 § 1 n. 7, curam habere educatlonle lua habet aequirendi et poesideDdi bolla
religi08lle, eceleslasticae, scientificae et cl- temporalia, niei conetltutionea e&ID ~
villA alumnorum, 1369; modemri omn811 cteDt aut excludant, 631; quo In _
magietro~ et otllciales Seminari!, 1360; qui bona, qu&e quovie modo obveniunt rega-
pmeter rectorem in eo haberi debent, 13158; lari, S. Sedi in proprletatem aequiruD-
invltarl debent, saltem rectores Seminario- tur, 58i n.!li nulla religlo poteat albi
rum maiorum, ad Synodum dioecesanam, adsciscere tertium ordinem, 708 I I, Yel
3fi8 § 1 n. S, at ellgi nequellnt In deputa- reUgio virorum eubditaa habere aut albi
tos pro ipRO Seminario, 181i9 § t. epectaliter commendatu rellgi08&8 Cola-
- Unioer8i1alufI': 1108 I 1 n. S. 1397 I 1. greptioneR mulierum, liOO § 3i an et qu.
~tea ad lalcam potestatem contra iura Olodo posalt aula domlbo8 anneD.lll ba·
Eccleslae, !33S, 133& n. t. 1838 I 1. oere ecelesiam vel oratorium publicma.
Beeanu: in euepensivo, 067 .! n. I, lU3 l!, Wl I I, 11tS § l; podet lie tantum pri-
ti87; In devolntivo, 346, 513 l!' lstO I S, vilegils, quae vel In Codice coDtinentar
1396 I I, 1_ la, Bt3 Il; quld de reeureu vel eldem direcl. CODC888& SUDt, 813 § 1i
Int.erpoaito ad Sedem Apoet. in caual8 iu- aUPPreMlo, ~i poenae contra iIlesHime
dlcialibua, 11189 l!; vide A.tpellatlo. admitteDlee ad novltiatum vel ad prore..
Beeuaatea debttu prII88tatfonee, _ . eionem, 1111.
BMemptlo canoDlalD contraetu emphyteutico, - 'un. dioeceBtzH4: an et quomoclo po8Iit alt
1M! Il. Eplacopo erigi, _ § 1 i in omnibua . .
BedHu: beneftcll, 117!, 1178, t_, 1.1,1_ I 1 lecta est elus luriedictlonl, . . • I; AD
D. 3 (vide Beaelela eecl. . . . . . . 1'nIt!tIII); et quomodo po88it in alla dioeeeal clomoa
palla, 319.!
bonorum eceleeiaatlcorllm, 1MB nn. S, li
ecelesiae, 1181 i legati, l . ; meD8&8 epiBoo-
n. 1, 611•
..,..etto: cistico",,,. ad 81a"'", laicolem:
clerlcorum ordlnum malorum, 111 I 1,
conatituere, . , • 1 ; quid ai ad alias di. .
ceses propapri eam accidat, 485 li li iu
Eplacopi quod atUnet ad YiaitaDdu . _
.!, ...
dOllloe, 611 Il n.li ad admlDistrationem
bonorum, 511 I S, 6SS • 1 n. 1
cf. 1305 • 1; ordlnllm mlnorum, 1361 S, 111 586 18; de diml.loDe 8OdaiIum, 617 '1;
l!' t11 Il, 618, !1106 § 1, 1887, B8; resU- de eorum exclauatraUone vel lIIIU!CUIari-
tutlo in lltatum clerlcalem, !Ili; elfectu. zatloDe,8118.
reduclionl8, 118, !Il'. - 'urla portllflc4l: Ordinarlue non poteet et.
- e:t:petI8lIrllm 4HdicitJUulII: 191', 1It16. conatitutlonee immulare, 818 • I D. t,
- 0116",'" piaa fundatlones gravanUllm, l1U7 neque Be ingerere In eiue Inlemum rep-
§ t, iii61 § t. men aut dlsclplinam, 618 I I D.li diriaio
- tm6",m M'81a,."",: 1617 II. In provlnclaa, . i clericall8 exempta po-
Befedlo eeclealae vide lJeelellae. test notarloe albi COuatltllele, fi08.
Bela vide Prlaelpea. - laicaliB: etei exempta, 8ubeet peculiari ri-
Jteplae vilte CouUtatlo•• rellgiol108. gilantlae Ordinari i looi, 818 § t D. I, ride
. . . .Iarea: qulnam, 488 n. 7; privilegio pu- BeUcI....
dent exempUonl8 ab Ordinario loci, 816, J&eUcIeaI: quI,4088 n. 7; quinam esse poesint,1iM;
817; titl1lue eanonicue ordlnatioDie est ti· eubduntur omnes Rom. Pontiftci etiaJR ~
tulue pallpertatle, el Mint profeeel a votla voti obedientlae, 499 § 1; nequeuDt uni
eollemAibua, 9IB I 1; obetringuntur lege pertinere ad aliquem tertium ordinem, etai
C'laueurae, fIiIl, 1i99, cf. !SH (vide ClA- antea eldem adllCl'ipti, 701 § 1, et quid In
nra); praecedenUa, MJl § 1 l matrlmonU cuu quo ad saeeulllm redeant, M Il; an
attentatio, !8118 Ili mendicanlee quod nOlllen dare posslnt asaocIaUoDlbua pUa,
attlnet ad atipem quaeritandam, 6!1 I 1- 8N § I; tenentur obliptioDibua clerito-
Belatloaea faciendae: ab Episcopie resldentia- rum communlbua,tiOJi oblipUonibu8 prae-
liblla de statu dioecesis, stO, a Magiatro tersa provenlentibue ex volis et ex .....
novltlorum de novltiia, 563 i a peritla, prile co1l8titutlonlbue, IDI i quibwmanl
t~)t, 1M!, 1980 §§ I, 8, b i nn. 4-6 (vide pecUUaribl18 pletatls exercitlia \"8care de-
Periti); a eupreml8 moderatorlbua de etatu beant, lil6i debent habitum rellposu.
euae rellgionle, 510, a Vlcarile vel Prae- deferre, el quem proprium habee.nt..;
fectla Apost. de statu Vlcariatua vel Prae- vltam commUDem eenare, _ Il, et_ lai
fecturae, 000; a Vicario roraneo de statu de ipsorum egre8811 e eIauatro, etc.,.;
aul vicariatus, 418. rellgioaae mulieres extra caaum DeceISÌ-
Bel-Bel Rei-Rei 766
~od): # r...........]:
tatia non debent singu1ae domo egredi, tamen a potestate auorum Superiorum et
tJa1; an poIIIIint a relitrioea domo &besse. uni Rom. Pontiflci manet obnoxiua, 6S7
8011 I li prohibentur a titulia mere hono- I I; quid quoad bona temporalia,MB; quid
rUlcls. nilili, etc., 510; debent uli paupere dignitate dimi..., 819; ad dignitatem, etc.,
aupe1lectiU in aula domlbua. 606 13i non quomodo promovendua, _.
po88untadltri ad manilestaUonem conscien- :aeu..... : earum cullus bonus atque utilia,
tiae a Superioribus, 500 i aubduntor Ordl- 1178; qualis esse debeat,. 1166 § io l _
Dario loci, niai fuerint exempU. liOO I l; I I; reliquiae inaignea aut magnae devo-
omnes, exempti quoque. tenentor stare tionia non po88unt alve alienari sive trans-
decretls Ordinarii loci vel conauetudini
dioecesia CJuod attine.t: ad eleem08Jnam
manualem Jli8aarum. 881 13i ad adm'"
stonem sacerdotum extraneorum ad Mis-
8&8 celebrandas in aua ecclesia, ~ § 3;
ferri sine yenta S. Sedia, IMI I 1; neque
sine expressa Ordinarii loct licentla,

Ili quaenam reliqulae inslgnea, IMI § I;
l_
asaervari in aedibua vel oratoriia privatia
ut cultu publico honorentur dubet constare

ad recltandas precee vel sacra sollemnia eaa esse authenUcas et quomodo, 1188;
perapnda vel campanas pulsandas, ai non authenUcae a cultu prudenter remo-
quando haec Ordinariualoci praeecribat ob vendae, 1_; quid ai antiquae sunt et ab
caU8&ID pubUcam. 81t; item ad expllcan- antiquo veneratu, aed destt documentum
dum Evangelium in lli88la diebua· lestia, authentlcltaUs, 1285 § 2; quaesttones
st Ordinariua loct decernal, 1365; an et de anttquarum reliqularum authentt-
qua raUone teneantor interesse conleren- citate aobrie et prudenter tractandae,
1286; de thecla eas conttnentlbua, 1287 ~
tila de re morali, etc., ab Ordinario loct nefas eat reUquias vendere, 1289 § 1;
indictia, 131 § S. cf. lS77 i ad quid tenean- vigllantia circa hoc OrdlnarU, recto-
tor st bona ad pia caU8&8 flduciarie acrum ecelealarum, ete., 1289 § 2; de re-
ceperint. 1518 §§ t, 3 i quia reapondere liqulls S. Crucis, quas in cruce peeto-
deheat de debitia vel obUgationibua ab rall Episcopi aaepe deferunt, 1288;
ipaia lorte contractia, li38 §§ 14, cf. 581 poenae falsas rellqulas conflclentlum.
aclenter vendentium, dlstrlbuentium,
I 1; viaitationi Epiacopi aubduntor in ca- pubUcae yenerationl exponentium, 2326_
aibua lure expreaaia, 36611; in omnibua.
in quibua OrdiDario loci subsunl, ab eo Beaed1a poeaalla: quaenam, !306; quando el
eUam puniri po88unt, 819; imo puniri quomodo adhibenda, 1307-!311 i inflili pos-
ettam po88unt ai extra domum lDegiUme aunt etiam per modum praeeepti, 1933 I l.
depnt, aut extra eam deUquerint, nee a BemIIale poe.aram vide Poeue.
proprio Superiore praemonllo puniti lue- BeaotIo: de modo amovendi parochoe amovi-
rint, 818;· professi a voti a perpetuis amil- bilea.ll07-1161 I 1; inamovibilea, 1"7-!158,
tunt propriam dloeceaim ipao facto prof... cf. _ i parocho renuntianU aut amoto
aionia, Bi fungi valide nequeunt munere Ordinariua pro viribua conaulere debet,
notarii in cauaia Sanclorum, niai. etc., 11M Il,1181 § li renuntiantf potius quam
!O16, ve! arbitri aine venia Superiorum, amoto in proviaione faveDdum, 11M I I;
1931, vel patrinl, 786 n. I, '1118 n. 3; an negotium novae prQviaionla quomodo ex-
fungi poasint munere procuratorla vel ad- pediendum, !156.
vocati, 181;7 I 3, vel Vicarii OeneraUa, :Jr1 Beao..Uo: COtI8BISBN8 matrimoH4aUs vide
I I i an poeaint esse testes in causia Sancto- Coueuu matrimoniali8.
rum suae rellgionia, !030; quod attinet ad - tIOtortlm religioBorum: 577; vide Prof8lllo,
iudlcia: forum. lli83; quinam iudex pri- Tota rel"losa, etc.
mae inatantiae, 1079, aecundae inatanUae, .....&lallo: appellationi, 1880 n. 9, cf. 19O!.
1606 I l; an in iudicio agere possint, n. 3; beneficUs, 1484, lt88, 189, 1lOO; dioe-
185!; an Superiores poasinl stare in iudi- cesi, W §§ 1, I; elecUoni, 175, 178 I l,
cio nomine communitalls, 1603 § 6; an e cr. 1st I I; expoatulalo examini teatium,
religione egressi aliquid a religione repe- 1788; inalantiae Iitia, 1740, 17'1. 11181; iuri-
tere poesint, 6&8; a quibuanam muneribua patronatus, 1470 § 1 n. l, cf. 1451 § 1; bo·
hi prohibeanlur, 6+1 (vide J.clIIllallwatlo, nla beneficio, etc., a novlUla, 568; oftl.cio
J.poatatae, Co.cloutorel, Coafeulo, DbaJs. ecclesiaatico, IM-191 , 157 (vide Ortlela); pa-
Ilo. Dom.., DoIlàUo.el, DoI, FaglUri, lastl· roeciae, 11f8.!150, 11fi8.IUIO; privilegiia,
taUo, larllcllcUo, NoriUatu, Oeeo.omUI, 71; bonis a religiosis facienda ante pro-
OrilaaUo sacra, POltulatu, Proceado.el, f888ionem sollemnum, 581.
Pro"lacla, Tota rellPo8&, Votam, etc. Repro_Uo altestationum, 1783-1785; peraonae
Beu,toau: ad dilJllitalem cardinalitiam vel teatis, 17M §§ 3-0.
epiacopalem promolua, manel religiosus, Bea Blta: forum ratione rei aitae, 15M, cf. 11160.
B1IM profesaionis obllgationibua adatri- Bel Iudlcata: quando habelur, 19O!; quae
clua, excepUa iia, etc., fJfI1 § l; exlmitur sunt, quae nunquam tranaeunt in rem
766
[.......... ):
. lucUcala.!l, 11108, 11189 i dectue rei iudica-
(......... ]:
ad aeculum redeuntie, III•• cf. ti.. Do t:
tae, 19Q.;., 18 D. ,. parochue potloree pennieIie ~ ....
...: BaCrCIe:re\"erentertract&ndae,llliO; quod etationee, . . . l, I; qaod attiDet .......
attinet ad pl'&8llCriptionem, 1610i non com- elmoDlare aeceptam, _ : Supe~ re-
modandaead ueum ipeierepupantem, 1187. llIioel relate ad adaplrantee e ~
- apIrltauJlu: quae, 7t8, 7K1 i de eaU8la qnae exeuntee, 670 Il: exl....tee taxu &JIIIIO"
e&8 reepiciunt iure proprio et exc1uBivo batie maioree, UC8; 1I8DfJIUltee bona ....
copoeclt Eecleeia, ll11i8 Il n. 1 i de rebue eiastlca, _ , !M7.
.0. .
eplritualibue, quando interventt 8Olutio - .a 1ttNgru",: minorlb1l8 "el minorum hare
rei temporalle, non valet traneactio, 11!7 fruenUb1l8, et alIquaodo etiam maioriIIaI,
Ili D8que admittttur compromluum in conceea ob gravem laeeionem as DflIOtio
arbitroe, 19110; vide eeu actu valido reecindiblU, ."-t_i ....
. . . . . . . : impetratlo, 88, Il; ex quo tem- vereum eentenUam, contra quam DOD ..,.
pore etrectum habeant, 88i de condittonl- petit remedium IIppellaUonia aut quenllle
bue reecripto appoeitle, 89, vel in IO eab- nuUitatle, 1905-1907, "7, l a • 1 Do "
inwUectte, IO; quando prece8 veritati niti lal8.
debeant, '1 ; de obreptione et eubreptione, lIetneIa&Ie: &8 • 6.
. . 10lIl, IONi de conceeaione gratiae ab . . . .tnell.u 1188 I I, . . . . .
allo euperiore deneptae, 68, "i de clau- .... dellct, ",UU (ori et J,.icua aD panIaI-
eulamo'" proprio eie appoeita, 4&. fa; de due ab Ordinario. 1988 I I; delictua co.
errore, qui in ea Irrepeerlt. '7 i de plurlbue r.... pUDlri poteet eola etiam correptiGne
reecriptie contrariie, Mi de eorum inter- publlca, Il109 § 8,Iudlclall quoque. 1117. et
pretatione, 419, 50: de reecriptorum S. Se- quoUee eldem poeelt 81lbmitti, t9I9 (ride
die praeeentatione Ordinario faclenda vel Comptle i ..d~); quid de reo plllri_
non, et quando, Gl, iii; de eorum eue- deUctorum, tIMi an poeeit obtinen __
cutlone, __, 8118 I I, 1507 • 1; de ... speulonem exeecUUODie poenae ~
ecrlptl revoeatione, IK), 81; de poenle con- Uvae, BIS; imputatue de delleto an palt
tra eum, qui obreptiono vel eubreptioDe ab Ordinario minieterlie eacrie aut pahliea
utilur iD preclbu8 ad reecriptum obttnen- receptlone Eucharietiae prohiberi. ali,
dum,_l. 191i8, cr. . . I I; vide .......
BeH"atle: betl6f1cii: 1681, 1_, 1186 • l, - MI i,",id": conveDiri debet apud iudieea
1&87 § 8. competentem, lli1i8 I 1 (vide c..peIeda):
- ConfUtali...,. In peetore, lB8 • I. legiUme conventua reepondere debet, MII;
- cen...rao vide Ceanne nNfW'V(J". actorem vero ad auum forum trabit. quia
- pecoaloru".: quid et ad qu08 epectet, 8118, ab actore forum rei seqDendam est, . .
896; quodnam peceatllm ratioDe eui f8II81'o Bi ipee multiplo forum babet, actorie ..
vatum S. Sedi, 891, cf. _ : quomodo hoc electlo, 15118 • 8; quando debeat penoaa-
t_
iure lltendum, _, 8118: quot C&8Ua rese1'- Uler comparere, 1817; in iudiclo crimiJIaIi
vandi et qllinam, 8111, 898: reservatlo in debet 88mper habere advocalum aut • le
nolitiam popull perdllceDda et de facultate electum aut a iudlce datam. I l;
a resen'atla absolvendl, 899; quando reser- polest aclorem reconvenlre apud iudlera,
vatio C8888t aut vi oareat ipeo iure, Il00. 18110 • l, etlam in poeu.orio Bi CODveahll
KetJdeatiae lex: quod apectat ad Capltularee fuerit in petitorio. nlBi aptar de 8pCIIio.
seu choro II.ddictoa, '18, '19 § l, cf. 1188- 1870 I I; abeolvendue est, actore non ~
It75; ad S. R. E. Cardinalea, 198: ad cle- bante, 17M II, 1_ • ii DOminandU III
ricoa, !t8; ad Conaultores dioecesan08, 88ntentla, 187' § t; ai appellationem iD....
BI) § l; ad EplSCOpotl resldentlales, 838; po"at, ea prodest eUam actori. la I l:
ad parochos, 465; ad Superio'res relllJloeoa, vide Par&ea.
1i08: ad Vicarios et Praerectos Apostollcoe, "~n. (Kevllle).cripto,...", s.. COiiWN1M:
301 § 1; ad Yicarium Capltularem,~; ad facieDda poet dlligentem ecriptorum l'IIf1Ù"
viearioa paroeciales, &7t §', '73 • l, '7', eltionem, Sl8O: ad eam deUpndi quiD&lll.
175 §I I, 3, '78 I 5; ad vicari08 roraneoe, !II86.!,aquo, Bl88§t, et qnot.a7II:
&j8 §!I; poenae contra non implentes onua eorum ludlcium quodnam, toII8 • l. et flUO-
resldentlae, !38t; moclua contra eoe proce- modo datum." Ili eoruln nomina ...
rlendi, !1II8-tt75. creto 88M"anda. - I t, ila ut etiam ....
...lpaUo \"ide Jfuutlatle. alteri .Ipotue elt. un § 1; quid si ~
~taUo: an et quando ad eam teneantur pent, !089; du.bia et obiecUoll88 ex • a
administratores bonorum eccleeiasticorum, Promotore fidel deprompta a Cardinab....
15!8: beneficiarli quod attinet ad fructua dleeutlenda, WlO; quld Bi exlt1l8 d~
beneficii perceptos," I t; monialee 88U
rellgioeae quod attinet ad dotem relllJloeae
nle non fuerlt ravorabilie. _1; quid
portel approbatio eeriptorum, !1m.
,a-
"
. ..,...: donatfonla ecclealae ta.ctae, 1188 l';
lurlapatronatus, t'70 Il n.l; lecJa," 18;
privO"I, 71; ,.,rlptl, IO.
......
[ ):
8ae-8cIlei . 767
De Intermlttant, 119; Interslnt conferen-

'tifa de re morali ac IItu.,pc& ab Ordinario
. . . . et caeremonlae: in conflciendfa, admi- indlctla, 18t 18, et.lST1; per trlennium ab
DlatrancUa, reclpiendla sacramentla, '1B8; explelo atudlorum curriculo tenentur ad
io sacramento baptlaml. 7fi6·780; conflrma- eumen circa.acram doctrlnam, nisi, etc.,
tioola. 'la). 781 Il ',6, 789; Eucbarlatlae, t., I t; cr. a; eorum aepulcn. iD
8tl-8), 818 § _, 851, 888; poenitentlae, Il; vide çIerIeI, .Exenlltae, ...., ctJle-
a; exlremae unctioDla, 916-9407; ordinla, 1woUo............. etc.
1001-1011&; matrlmooll, 1100; in canoniza- s.en.e.taa quld et quomodo tractanda, 78t
tione Beatorum, lUI; poenae" In clerleoe 1 1; qufbus' Don mlolatranda, 78t I I;
maIoree ritua et caeremon'" praeecrlptaa quaenam et quandò iterarl nequeunt, 78t;
paviter ne,lipntee, 1878. qulnam ritua In lili servandl, 788; nlbil
- quod attinet ad diveraaa EccleaI.. qulnam pro eoram adminlatratlone, exeeptla con-
cuiasv1a proprlua, 118 Il; de elus lmmut&- auetia taxla occaaIone adminiatratlonfa all-
tiooe. 118 Il s. I. 6; quoad matrlmonlum, cuiua Sacramenti a fldeUbua 8Olvendla,
101r1 § I; quoad praecedentlam, t08 o ... exlpndum aut peteDdum, 788; ftdel.. lus
....... P.amex: b&bet in Ecclealam amver- habent at a clericla albi mlnlatrentur,
_m iurladlctlonls poteetatem plenam et . . nlsl IndiBol slnt, qao in casu ai mi-
npremam,118; atatlm ab acceplata el. nlater ea lpeia admin1straverit, punlendus
cUone, ex ture ipeo divino, 119; lpai re- est, I11III; parocbl ea lpela rationabHiter
aervutur cauaae maiorea _, et est iu- petenUbu8 minlalrare debent, Mf1, _; de
po88Ullt lU&8 cauaaa immediate dererre,

praetermlaaia ludiclbua Inferiori bus,
I l; aut etlam poetquam bi iudicare ce-
l_
dex npremua, 11507, ad quem omn.. fldelea dellctia in eoram admlniatraUone vel su-
sceptlone, 188I-IS'16; Tlde JIJaIRrI 8aera-
.....na.
8aenaeataUa: quae, 114.1; eoram conatltatio,
peI'Ilnt, &ed quld In e&81l, 1_ I I; et qui interpretatlo, &bo8tlo, matatlo, 1141; ml-
cauaaa omn.. ad auum iadiciam advocare nister, 11_, 11'7, 1161, tt58, _t, B15
potest, 11567 • a; Pot quaadam ipeo iure n. I; ritus ae"andi, tU8; qulbua con"
albi reaemat. cf. 1IMI9 • l; quemadmodam renda, 11., 11M,lt9t n.6, BI) I t, B15
quaaclam pereonaa ipae 80Ias iadlcat, t1567, n. I, 1876; de rebus aacria vel benedlcUe,
lli158, . , 1 t; ex catbedra loquena est 11110.
lnfallibUla, 1m • I; praetIIIt Be. Coqre- . . . .el. . JIIuae vide .....
ptiooibus S. OIlcil, CoD8istorlaU et pro ....... : poenae, . . .
Ecclf'llia Orlt'ntall, 1&7, MB, 167; est n- ............ sea Indultum aaecalarizatioDls,
premus ommalll bonoram eccleelaatlcoram quld et a quo dandum, 888; elua e!rectus,
admlnlatrator et dlapenaator, t618, et n- 6tO I l, 611 I l; quld al aaecularizat1l8
premas collator omnlum beneflcloram in in rellg10nem raraus reciplatur, 6(() § I;
Eccleaia anlverea, U81, et quorandam col- de EpiscopO bene\"'olo receptore, 611 l!;
lationem albi rese"at, t186; quomodo ell- a qnibwlsaecularizatus problbeatar, 61!
pndas, 180; quid ai acceptatae elecUonl 1 t; nltlU poteat repetere a rell,lone ob
renuntiet, 1It; poenae contra viol&Dtea operam forte praeatftam, 618 Il; de pro-
acram eius pereollam, lS&3 • t. vldendo rellgioaae aaecularizat&e, Ma l!.
BoI&rIa vide Ia.....taae• 8ua&Ie la .....ee: quld, 1138; quodnam ma-
.... s. Bo.... : est apoetolicam coUegiaie trimonlum ita sanari potest, 1139, 1160;
tribunal appellatlools, tllU8 • t; quomodo a quo concedi potest, 11'1.
las diclt, 1508 § '; quaenam eius com- 8aaeta W.: quld hoc nomine \"'eniat in C0-
petentla, 1009 § l, telOO, 111)t; an etiam dice, 7, 9.
,1.
aliquando iudlcet in prima in.tanlia. 1009
"'rIeae: aervandae accurate In Sacramentis

8upIJIJa etruio Iniurioaa et gravla In eccle-
llia, eam violat, 117t § t n. lo
SatlafaeUo: a confessario iniunpnda, 887; in
conflciendla. adllliniatrandia suscipien-
ILC ordine ad Indulrentlu, 931.
dia,733 • 1, praeaertlm In Jlli!f1&8 celebra- Bea....... : in ordine ad dimisalonem reUlio-
tione, 8t8. soram, 658._; ad PQ8nas, 1118 Il, . .
II.
S....... Su"': ea die neqult ministrari kllllmaUcl: qainam, 1_11; poenae et Inba-
Eucharlatia niai inter MI...rum 80lIemnia bilitates, 781 § .. 7&1, '1tI6 n. 1,796 n. 2,
vel continuo ac statim ab eia eltrletis, PJf1 986 n. l, 1463 § l, 2314 § 1 nn. 1. 2
I 8; de lega &betlnentfae et 1..lunii ea die, § 2, 2372 1240 § l n. 1. cf. 1241, 2339.
tllll 14. 8eII.lae: Eccleaiae iua est acholaa condere
8MJeI'teteI: tertio altem qaoque anno elterci- quaacunque, 18'15; si in loco deslnt, cu-
. Ula aplrituaJlbua vacent, 115; studia 8Bcra randum ab Ordinarila at condantur, 1879
768 8cIlol-S.. s..-8ep
(Sellolael : IS--rl-I:
§ l, ad quod fldeles 80S adiuvare debent, scopi, 1857 Il i quomodo is eam exercere
1379 I 8 i de scholiB aeatholicis, neutris. debeat, 1857 §!I; unumquodque BU&8leges
mixUa, 18n i ius Ordinarii sebolas vIsl- habeat ab Episcopo approbatas, 1367 13;
tandl. 138J. Wl § 3, et ils vlglIandl. 1881 Seminarii otllcialM, 1858, 1300: inter 808
§ li item approbandi rellgionis magistroa duo saltem confessarli ordinarii et director'
et libroa, et ut mali removeantur exigendi. spiritus, 1868 i item alli conressarli ad quoe
1381 13: de seholla Seminarii, 136'-13116 i libere alumnl aeeedant, 1381 §§ 1., t; con-
vide Cateelleall, Iutltlatlo ptm'Of'Um. fessariorum votum, quando agitur de ad-
8orI,ta: I~ § li vide eeuara praeYla iib.... mittendis ad ordines vel de upellendis
ram, Libri. Dunquam exquirendum, 1361 § 3; bini
- SertJOrllm DBi: eorum perquisltio ab Ordi- coetus deputalorum pro diseipUna et pro
nario accurate faeienda et quomodo, me. adminlstratione bonorum, 1368; quiDlUll
eorum examen vide Bemorel.
!I)j8; in Semlnarium admittendi,I38S; institutio
80rIptvae .acrae Ubrl: quod attInet ad cen- alumnorum scientifica, I~UI86. religi...
auram praeviam, 1385 § l, 1891 i ad pro- 1387, civllis, 1389 § 2; vlgUantla in
hlbitionem, 1899 n. I, 1818 §!. alumnos, 1388 I l, 1370; a1umnorum di-
8eeretam: servandum In causia Sanclorum, l11i88io, 1371; Seminarlum exia.ltur a iu-
m37, mal n. 3 i in aliis iudiciis, 16!11J, 14115 risdietione parochi, et quinam in eo illius
§§ l, 8, 1789. 1818, 1888 § i, 1166; de In- vicee prat, 1368; aequiparatur minoribus.
formatlonibua circa adspirantes.ad rellglo- 100 § 8; quomodo in iudlcio stare debeat.
nllm, M6: in Inqulsitione ludiclali crimi- 1619, cr. 1658 (vide Beetoree &maittGrio-
nali, 11M3; in mammoniis conllCientias, rum); de Seminario interdioeeesano ve!
1106, 1108; a ministris Congregationum, regionali, 131'17 I i.
Tribunalium, Omelorum Curiae Romanae, Se..torea: 189 § t..
M3 § I, vel Curiae dioecesanae, 366 § ! 8ea&eatla: quid, alia definitiva, alia interlo-
n. 8, cf. 379, 38Ji a testi bus aliquando, euloria, 1868 § l; quld decreta, 1868 § I;
1765 Il n. 1. quomodo iudex procedere debeat ad reren-
Sectarll vide SocIetaae. ab EcclHla da_ dam sententiam, 1889 H l, t. i, 1887. val
natQ6. ad corripndam aut revocandam interlo-
8ecuada lamatla vide latlex. cutoriam, 1861; quando, 1870, 1871; a quo
8ecuadae aaptlae, Imo et ulteriores, sunt va- exaranda, 1872, 168.; de requlsltla 1n-
lidae, et etiam Ucltae, dummodo conatet trinsecl. sell'tenUae, 1873; de requlsltla
in foro externo de 8OIutione primi matrI- e:drinee:cts, 1876, IBM nn. !-6; quam pri-
monii, UB; sed mullerl, cui semel benedl- mum publlcanda, 1876; quomodo publi-
etio nuptialis data est, altera non datur, catio raeienda, 1m; quid si in sententia
1148. irrepeerit error materlaliB, 1878; quomodo
We: Apostolica fH.ICOnte, potestas Collegii Car- exsequèncla, 1917-1916, UiDl, BBS; quando
dinal1um de8nitur constlt. Vacante &de sententia laboret vitio nullitatis iDll&D&-
Apostolica, 161; quld si PontiCex moria· bllis, 18Q1, quando sanabilis, 18N; aen-
tur durante ConeiUo Oeeumenlco, _ i tentia nulla potest ab ipso iudice, qui eam
munus Legatorum non exspirat, _ § I. tuHt, retractari et emendari et intra ciuod
- episcopali wcatlle, ad quem devolvitur re- tempus, 1897 Il I; vide A.pteUa.... l~
glmen dloeeeeis, Wl, 681 (vide (:.$,.....); Oppolltl. tertII, Pro• .uo, QaenIa "..",1-
nIhil tune Innovandum, 138; de .emolu- tatU, etc.
mentis tune obvenientibus, 6&1 n. I. - declaratoria: _ Il i, 1181 § I, 11MB D. I.
Setlea: Apostolico: quid boc nomine venlat in - i"'erlocNlorlo: quaennm, 1868 § 1: qaae-
iure, 7; habet ex ipsa divina ordinatione nam regulae sequendae in ea proferenda.
rationem personae moralis, 100 I l; a ne- 1876.
mine iudlcatur, 11!C'i8; \"ide Bomaao Poa. Separati. eoal..... : coniuges se"&re debent
t1feL vitam communem, nisi iusta causa eoe ex-
- ConfBssionalis: pro confessionlbus mullerum euset, 11f8; iustae autem causae, praelel'
ubi constltuenda, 909 § l; quomodo con- adulterium, 11!!1, lUI), quaenam sint, 1131
Relenda,909 I ti extra eam confessiones ti; quibus cessanti bus an vita coniuplia
muUerum non audiendne, nisi, etc., 910 I I. reatauranda sit, 1181 § I; de ftliorum edu-
- in ecclHia vide Loeu in B('clesia. catione, separatione 1nstituta, 1131.
Semtaarl. . : unaquaeque dioecesis h'abeat, Septl........ vide TeateI, ~ ae...•
1301 § 1 i maiorea habeant duo, malus et 111&8 . . ....
minus, IBM I I; quld si reditus de8ciant Sepulcra: inrantlum: ID 18; partieularia.
1350 (vide Tua pro SemIDarlo)i qllid si" ID § l,1mB § 8; saeerdotum et deri-
eonstitlli Seminarium non possit, 13M corum, 1109 § I; poenae contra violantes
I 8; est sllb directione et vigilantia Epi- 18!8.
~----------------------
800-8&1, 769
Sepaltan eeelealadlea: in quo conslstit, IlO1i [Sool."'] :

cadavera 1IdeUum aepelienda, Ima I 1 8unt religioneB,678 Il, 8unt clericaJea vel
(vide Cremallo), ~ non antequam certo 'alcales, 673 I li erectlo et suppressio,
constet de obitu, 1118, Dee pneratim In 674i regimen, 616; capaces sunt aequlrendi
ecelesUs, &ed In coemeterlo benedicto, ID et posaidendl bona temporali•• 676, I ti
(vide Coemeterl...), quod, si fuit vlolatum, de horum admlnistratione, 6761 li de
fuerlt reconciUatum, t!07, 11731 t i quibll8 admissione candidatorum, 677 i de ratlone
concedenda, 1139 Il I, 3 i quibus dene- studiorum sequenda et de ordlnibus susel-
ganda,IMO,II39§ t, t!6Oll, I176n." t3IIO piendls ab earum sodallbus, 678; sodaJium
I l i quld haec denegatio Importet, IMI i obllgationea, 679; privilegia, 680; de trans-
cadaver excommunlcatl vltandi in 1000 Itu aodalium ad rellgionem et de egressu
sacro, eepultum exhumandum, i M!; eleetlo e sodalltate, 681.
aepulturae omnibus permlssa, qui expre888 - primorlas: 7fD.
non prohibentur, l _ i qulnam problben- - reUgio.as: f88.
tur, t_i de qua ecelesia eleetlo facienda, SoùIIta... plae vide UIoeI&tlo... p....
l_i an posait 1Ierl per aUum, l_i de non 80daIltatca tertlarlonua "ide TertlarU.
violanda omnlmoda liberiate eleetlonia, SoùIItIa: quaenam, 7m Il; vide .Ù'dlloo.rra.
181; de coneenlu eorum a quibus pendet tenltatca, Co.fratenttate..
eccleaia vel coemeterium eleetum, 1118; 8040...tae: poenae, &7 Il, 181i8, lIIIi9 Il.
de sepulcro malorum, 1_; quld tempore SoBemDltu: ftuptiarum: quando prohlbetur,
Interdicti locaUs, 811 n. I, 811 § I; poe- 1108 Ili an posaint Ordinarli ab hac pro-
nae contra eos, qui mandant sepulturae hibitione dispensare, U~ I 8.
ecclea. eos, qui ab ea excluduntur, 1839; - 11Otorum vide 'Yota NUrI""
vide UIoeIatio eaù"....., caaa"era, P.rtI. SoWetta... ad lurpia: de obligatione denun-
paroeeJalII, etc. tiandi, 00.; poenae in solllcltantes,I368,
Seta-oner: 16'15, 1697 13, 1899 13. et in falso denuntiantee, 1363, cr. 894.
8eqaeatratl.: 1673, t67&. SOI.tI....: In actu proviaionla beneflcll, lMt;
Serri, 1187 n. 4, 1083 Il n. I. in locatlone bonorum beneflclallum, 1479.
Seni Del vide CUo....II., Cauae ,beatifica- SOnna: quaenam,488 n. 7.
llotais. C1aItu. lpeclea ooueer.tae: quo numeroassenandae,
'm-ai.
Senili... : chtwaltl: 413 § I, il6, l~O; frequenter renovandae, 1m; poenae
- milita,..: 1!1. In abutentes, 18fD.
811'111am: Curlae, 881 I I; paroeclae, 470 I 4; S,oU. .: acUo et exceptio spolll, 1698, 1699;
tribunalla, 1715 § l,1M3 § t; vicariatus quaeatio de spolio, 1683 § 8.
foranei ~ li l; quod attinet ad procee- - seu sacra supellex deruncti Cardinalis, 1198,
BUI in cauais Sanctorum, 10M l!, 1IM6, Episcopi, 1199, beneftciarli, 1000.
1066, 1OIi6, 9Xl6813, !073. 1,0.""': quaenam rorma substantialls, 1017
- IIOcrtJ"lftlole:889, BIlO, cf. 1767 13 n.I,!889. I. 1, I; ex els non datur actio ad. peten-
8lpa_a Apoetol1ea: est tribunal aJlOlltolicum, dam celebrationem matrlmonlf, &ed tan-
B, constanll Patrlbu8 CardlnaJibulI, illOl; tum ad reparationem damnorum, 101713.
elus competentla, 1603; quomodo procedat, l ..... : pro lpals confessionem peragentibus
1604; eius sententlae, UI05; ab his non matrimonii ineundi causa cessat resenatio
datur appellatio, 11ft) n. l, ct. 1901 n. 8. peccatorum, 900 n. 1; vide BuIIIea, 1D"e-
8h...III&: quld, 7~, 718,700, IMI; eius elreetus, ItIptle.es.
719, lM6, 1165 I t, 18&; poenae in slmo- ltatu: clericali.: libere 8uselplendus, 971,
Di&C08, 1371, 1891. er. !86!; quomodo ab eo quls excldat,!l1;
S....atlo: . . n. 1, !367. an et quando lpeo iure amittatur, 131
Simaltatca: 1613, !SU. I !, 138 § 8, 141 § I, 618, er. !ID Il; an et
8oeletatca: 1!83 I I. quando clericu8 minor ab eo abilcl posait,
- ab Ecclaia damMlae: ftdeles absterrendi 181i8, 1387.
a nuptlis cum Ils qui ad eas pertlnent,106& - per.01UJIJ: 1701,1788,1800 § 1, 188&, 1003.
111; imo parochus his nuptlls assistère - ,.eligio.u.: in honore habendus, fH1, et
nequU sine venia Ordinaril, 106& I !; hi libere amplectendu8, 18IiI; vide N.ritlatal,
orivantur sepultura ecclesiastica, lMO§ l Bellrlo, etc.
'l. 1, 1141, cf. 1839; admitti nequeunt In Statata: aS800iationum plarum, 689, capitula-
novltiatum, MI n. 1, aut In assooiationea ria,410, eonrraternitatum. 7m § 1.
,»ias, 893 § l; lus patronatus peraonaJe ad SterU1tu matrimonlum nee Impedit nee diri-
ipeos transmitti nequit, 11GB I 1; reale, mit, 1068 13.
si res cui cohaeret ad 808 perveniat, su- Stlpe.... 1IIa8&ram: non sunt obnoxia prae-
spensum manel.11GB 18; poenae In 808, seriptloni, 1509 n. &; neque super hls tri-
t33&,I338. butum ullum ab Ordinario imponi potest,
-- ift commllni 1JitJ6"tiHm .Ine 11011.: non I 1506; eleemosynam reclpere licet sacerdoti
Oode~ 111m OCltlOfltd. &II
710
..............
( ]:
oelebranU pro .tua. 81& • l, eed p1'O. una
tantum, etal pluri. In die celebret, exce-
..............
[ ]:
praeacrlptioulbua ea impedlenUbu,_,I;
de examlne per qulnquennlum & 8IoeIIr'dotIo
pto die NatintaUI Domlui et allqua retrI- ab iii aubeundum,lI8Oi de confere.w. Il1O-
huUoDe ex Utulo extrlll88CO. 81&, I; alla rallbUi et Uturpù In hIa dolllDnul .......
quaedam circa hoc prohlblta, - i quae dia,II81i de studenUbua In lIOCIIet&tIbae TIro-
manualla,quae ad lnatar manuallum,quae
fulldala dlcantur, &Mi ab bIa quael1bet
apecl. neaotlatlouil 1'81 meroaturae ar-
"'pnID: poeIIU, _7 •
rum In commUDI vivenUum Ilne 1'oti.,87B.
f, l1li8, . . . lo
S........... nde I ...........
eenel&, M7 i quot JUaeae eelebrandae el[ hWII...... : ordo malor se. 1&C8I',"" qaae-
plur1bUl acceptll atipendlll, lE. 8110 i quld n&m ad lubdlacoDatum requleita ......
al aUpendium acceptum perierit, 819; quia 9'1Ii lICIentl&, f18 'I; Infenltltla aernDd&
stlpendla determlnat, 881 i an eacerdOi pae- Intar acolJtb&lum et lubdIacoD&taa. la-
ait malua mlnuave acclpere, 881, saltem tar hunc et diaconatum, 978 • I; de pro-
quIa oelebrat In altar privllepto, 918' I i f8ll10ne 8d.. emtteDda a pIOIIIOYeDdJa ad
quld prUlUmltur stipendio ex...... oblI.- auhdiaconatum, 1_ • 1 n. 7.
tor,888i de tempore celebraUonl.. 81I8i de S• •natIo ...... : 11157, 1_
prohlblto aUpendiorum &08"0,886; de Ili. Sù-........r ....: In S.Coo(rrep.t1one UIiItit
ali per aUOi eelebrandla, 887-861 i de onere Promotori8clel pn..u etd1c1tur 8.pro-
advilJllandi adlmpleUonl onerum mfaaa. motor 8dei pneralla. DO 'I; ei1l8 . . .
rum, 811 i de annotandla stlpendlil ree&- stltuUo,.,11 • I; quale luaJuraad1UD ....
ptl.. lIJuIa applloatll, etc., 861, &Mi de ilare dehat. U1 111. 6; ntra .....
reduetlone oneram 1l18llU'Um vide Oaen ConpepUonem: Il aptur de JIIOC8IIIl
Mùaorutll; po8D&8 quae hue referuntUl', apostolico nomlnalar & Promotore idei,
IMI. "11 , I; imo Domnandl 81IDt clno qui • •
_ ... an ad eam peteDdam Inillpant Ucen- nomine pl'OC8lllal &daInt, .... qaaarill ad
tla Ordinar1l locI J'8IUlarea, 811, relf8Ioai vallditatem Idlcit ut adalt UD.... D6; Ili
CoDlJ'8I&tlonum lurll ponWlcU, _ , l, aptur cle proceIIIIlbUl ordlnariJe ~
lurla di08CelllLDl, _ • I; an et quando ab tur ab lpeo Ordlnarlo,.,11 § ..
Ordlnarill locorum coneedenda Uoentla 1'81 s.ke,uo vide ........
mltteDdi, _i
nOD, 611 ,!, 61111 li li qulnam a 8u~
rioribui reUlJloaia ad eam collipndam
an eam copre poIalnt pri-
vati, etlam eleriei, pro aUquo pio aut ec-
h)ltltatIo In ""IUo chori, 619.
&aeee••r: In bene8c1o, 1_; In blre eppeI-
I&ndl, 1.i 1IdnorII, 1., • l.
. . . . . . .: In cauaJa Sanctoram, IlOl. 110'1,
elealutlco Instltuto 1'81 IlDe, tai de stlpe 1110, 1111; In OonclUo Oecumenlco. . .
80lvenda a celebranUhua In eccleala pau- plenario, ... provIDeIaU, - . et..i iJl
peri, ID Il Ni de aUpe pro Seminario, Conallio admlDlstraUonll, fa) • ai ID"
1866 n. t • etlonlbul, 181-1"187-11O,171i la ~
...... _al a elmel.. recepto eUam l8Al8I'o n1hua relilloaorum.lI07" l,I; la ......
dotlo, non intermlttenda et qua purltate slone ad proIeaIlonem. 6'11 'I; lo 8JIlOIIo
eeclanel&, tl9 i eumen super his a sacer- dloecesena, _ide IUtrrqil8 peritorum ID
t.,
-i
doUbos, expléto studlorum eurr1culo, per ca1l.811 matr1monlallbua, 1811).1-, ID eaa-
tnennlum lUbeundum, i his studlll aia Sanctorum, 1119. Il.,, 1111 ...
operam dantea quomodo el[euaarl pOIIIlnt 8ll1eNae1 irrepIareII ex deUcto, _ D. 6i ....
a ehoro, at • 1 n. I. oendi a eepultan. eceIealutIc&. 1110 • 1
8.Gena ...... : qllaeHbet relllJlo elericalll n. B, cf. 1111. aIIae poe........ &
debet eam habere approbatam a Capitulo 8Qellex: domua rel1IJloaae, _ • a; .......
pnerali vel a 8uperiorlbua, 6ff1 • 1 i in eplacopaUa, 18. L
ea debet vlpre perl'ect& vita commuuil, - aoorG: elua proTlaio a qulhua facIeada,_
6ff1 ,!, et perl'ect& obee"aUo replarum, baned1eUo. la. 1.i confeetto. . . . " ;
li88 §Si quinam In ea colloc&ndl, 1566 § Bj cuatodi&, . . . . . t, !, lOi deaariptio ID
quld Il reUlJlo quaeclam. bane domum ha· Inventario, . . . . !, et. 18a i pabdta
bere n8queat, 6ff1 • Bi quld de relIlJl0811 IUbmlniltr.ltlo Bpilcopo a catbednU, _
'l, IILC8rdot1 celebrantt ab eceIeaIa la ....
mittendll,lI8'7 •'i
studiorum cauaa lonp a propria domo
de aludenUhua commll-
tendil peculiari euru llacistrl splritua,
celebrato 18011 Il W; caUx. pateD& et ute
lottonem pallae. corporalI&. purIIcataria
li88 • l, Istlua qualltatea, li88 • I; de alu- tanIJl poI8UDt tantam a clerlde 1'81 alt iii
deoUum lnatltutlone In phl1080phlels et qui eorum cuatodiam habeDt, l a 'l;
theolosiell dlaclpUnll. 1589 Il i studlorum paIIae autem, etc., primo laYaDdae BIlIlt •
tempore studentea non occupandi In IIs elerico maloram ordinum, 1lOD a laieII.
quae a studio 808 avocent, imo etlam dI- etlam relfrloa... la, li de IIMI'& . . . . .
apensandl aUquando a nonnullil re,nlae lectIU bene8c1aril detonctt 1'ide 8Jsftm
771
. . . . . . . a beDeftclarlo in quae RpeDdenda, [
1678.
. . . . . . .: ooUerIlont",. etc., quod attlDet· ad
........ ):
apeD8&DdOB au08 a I. abeUDenU&e et
leiunll, 1. . § 8; eIrca lu.nera auorum,
8&1; ad c&uau luellclal8ll,

nm,8 n.l.
1_
ocmtelBloDee alulllnorum, 1888, cl. 8110 ,I,
8 a, lo
1111 ; o1rc&lnatructlonem chriatlaDam auG-
rum, li08 , I n. Ii o1rca Iutltutlonem
lICIenWlcam, 1i87-a1H; o1rca oIIlcla plstalla
-1IIG1orN: qufuam cl1cantlll'. 488 n.8; In lure a Buia Inquentanda, . . 8 l, l, " 8OG;
..DlUIlt nomine Ordlnarlorum. non tamen circa onera ~m, 8M , 1; o1rca pro-
OrdiDariorulIl 1001, 1118; debent __ temo feaBionem Idei, 16011 § 1 Il. 9; cirea. reJI-
porarll nlai alIud lerant coutltuUonee, men auorum, 8-U1; cirea. renovaUonem
Il0l; qufnam el1pncl1 ..I DOn,lI06. Il0l'1, "otorum a aula lacIendam. rm II, fJft1;
881 • 8; qua poteetate pudeant, Il0l; lUI circa requlBiUonem rellgloll1 apoatatu val
babent admlttenell ad noviUatum, _ ad IuJlUvi. 8IG , l; circa reII1denUam lI8J'o
~eIBlonelll, US, G71 • I, cl. M11; qufd .,andam, 1108; o1rca Sacramenta elttrema
pCIIIIIlut vel de~t et quando circa bene- aula mlnlatraDda, GU, 1; circa sUpem
dlctlonem I8C1'Orum locorum ad lJ1I&ID rell· coWpndam"; circa vlaltaUonem Ordl-
Jlonem IpeCtanUum, U., aut prlmarll DArli, G18 • 1; circa diapenaationem a 'IO-
lapldla ecelealae, UI8, "el circa reconciUa- tIa, 1818 n. I; clrea. olanantlam votorum
tionem eccleelae violatu, 1171 '1; circa rellgla.orum,li88; &Il lua habeant ut Invl-
plu fundation8ll, lli1iO; circa Ubroe a aula tentur ad 8JDodum dlc:>eceaaum , 8Ii8 • 1
edend08 applObandOB, 118& , 8, Tel Buia n. 8; debent decreta 8. Sedia ad noUtlam
prohtbendOB, 18IIG • 8; circa claumram, auOrulll deduoere, li08 • 1 , I n. l; dlalricte
&f11 1 8; clrea. coutltnUonem notariorum, vetantlll' copre aut inducere auOB ad con-
1108; circa prohibendum aula ucell81llll ad aclentlae man1l8lltaUonem, &IK); quld poli-
orcl1n8ll, 970; circa information811 _men- Binl circa Interdlctlonem a. commuDioniB
das de aclmlttendla, 1iM-GIIJ; debent tem- aula, . . • 8; quld in rellJlO8um paro-
porlbus deflnltla domOB albi aubiecta viaI- chum, . , III, l; poenae quae bue refe-
tue,611 i ad parochum baptlaml tranalerre runtur, _7 nn.1, 8, 11189, MIO, "11, M18
nomina auorum. qui auia hablUa lltterl. , l; curare debent ut relllfloll1 aubdili a
,o.int, l.
elImiallorUa ad ordln811 promotl aunt, 1011,
vel ad aoUemnelll proleaaJonem, lW8 , I;
quldrequlratnrut ad ludlcem lalcum trahl
I l, cl. _t; an et quando poi-
llint concedere Buia llcentlam· celebrandl
extra eccl8lllam, SII • Ii an Invitanellalnt
locomm OrdinarllB vel parochla requlalU
mlnJaterium auum praealent in bonum
populi etlam extra proprlaa eecleBiaa, 1108
Il; vide Coaf8lllU'll ~O""" .......
.... luIHletI•• UUene d'muBOrltH. 0JttI.
. .Uo _ .. If.nU.... etc.
et venire debaant ad Concilium provln· 81IpenUtIo: poenae, . . .
cIaIe. El I 4.; aupremi autem Superlorea hp,ftIIIIo: aaaoclaUonum plarum.8119; ben..
88U J1oderatorea poteetatelll obtinent iD flclorum, lBi, !t., cf. 11M • 8; capituli,
omnea provinclu, domoa, aod&lea rellJlo- 881; domuB rellBia.e, Ml8; paroecIae. SI;
DIa exercendam 88Cuudum conaUtuUoD8II, plorum InaUtutorulll. 1M; praebendarum
Il0l; debent staUa temporibUl mlttere ad
8. 8edem relationem de statu auae rellJlo-
me, Gl0 i lUI babent, al llint RempU, ve-
vinclae reIlBia.e. _, . . Wl'
In Capltulla, 11M • 8; rellpnla vel pro-
l, _;
eedIa eplacopal'" . . n.8, SI; 1OCl.....
'l n.'.
nienell ad Conclllum Oecumenlcum, _ tum eodaUum In commuDi vlventlulll &be-
que volla, 87'.
- f'fII1'IlarN iu ordine ad momal811 Bibi auhle- . . . . . . . . . .,orli: normae pueral8ll, 81";
eta: quod atUnet ad electionemAntlaUtu, quod atUnet ad dlea leatoa, abItlnenUae
IlOl • I; ad admiDiatratfonelll bonorum. velleluDll, 11M; ad IndulpuUu,818; ad
_i
_ • t. _ • l, IB) , 8; ad e1auauram, termlDoa ludiclalea, 188G.
rlOB moDlallum, - . 1117. ad visita-

tIonem, Gtl • I n. 1 ; ad curandum redltum
1819 ,1. _,
800 n. t,a. I, cl. ""; ad conl__ .....- te 1uIend: quln&lll habenell, 1818,
!881, lIMO 'l. 1871; Bi mo-
DlU auaplcioDia cau88m non removerlnt
monl&ua apoatatu "e( luJlUvae, 8IG l'' quomodo punluntur, l8iG.
- relig40ri mlnorea 88U localea: ad quod tem- .........: quld, !1'18 I t; quOB poealt dleere,
pua coD8tltuendl,lIOI; quam habent pota- IIIIG Il; quid comprehendatlll' In .. pne-
atatem in aubdltoa, 1501 81, 8; quld pne- rallter lata, B18 § l; de dl"eraia apeclebue
o stare debent cire& admlnlatraUonem bono- auapensionls, B79; de earum etrectIbUI.
rum, 68t -GS7; circa caulllUliuellclal8ll, 1868 _, _1, lEI; &Il OrdInarlUI auapendere
18; circa cau... S. omcu, 1101 § l; circa poaBit clerlcum a beneflcio quod alibi oh-
c&uau Sanctorum; . ., mD • I; cirea. tlnet, et quld de BUlpenalone Iatae 88n-
conceealonem facultatiB concloD&ndi aula tentlae 8lt iure colDJDunl, . . ; de aUlpen-
aubdllla, 1888, 1S8D , I, 1110; circa di- Bione iD penonam moralem, _ ; iDtUgI
771
[Iupeulo]: [8JD.... GoeceI"'1:
potest etiam ut poena per modum pne- dendum, 880 § t; propoaitae quaeationee
cepti extra ludlcium, 1938 1 i. dlseeptandae, BlU i approhandl exa.miDa-
- __"formato oo,."ciMtliG: extraordlnarlum tores synodal81 et parocbl coDsu1toree,
remedium est quod Iicet Ordlnarlls adhi- _ • 1, ltem ludlces lI)'Ilodalee, 1676; qui-
bere, et quando,II88: quid ad eam feren- nam in S,nodo legislator. 8111.
dam requlritur, 1187, IUIO: quomodo fe-
renda, 1188: quid si suspensio feratur ab T ùenaeal. . : lI8JIIa Eucbaristia .....ancl&
omcio, in quo neeesse sft allum substl- In tabemaculo Inamovibili iD medio al-
tuere, 1189; quodnam debeat esse delictum tari, 1_ • 1 i eius qualltatee, l a • Ii DD
quod el causam praebet. t191. 1191; An extra ilIud aase"arI allquaodo poaait, 18
causa suspenslonls patefaelenda, 1193: de • 8; de elns clavi, 1_ 1 ii coram eo
recunu contra eam, tiM. Iampas semper lucere debet, DUtrieada
S••peuloaell, quae In Codice h.bentur: . . cera apum vel 0180 olivarum, et quid si
BpeJtdi polHt ab omclo et beneficio clerL boc baberi nequeat, 1171.
cua, de quo in canone 13M: "'B1H'fIdBJtd1 Tua pro 8ealaarle: pro Seminario, ai redltu
B .."t a beneftclo eanonlcus theologus vel deflciaot, potest Eplscopua praecipere at
poenltentiarius si, etc., 1386: ab adminl- In eccleslis stipa coHiptur, item tribut1llll
strandls Saeramentis qui, etc., . ' : ah or- In dloecesi Imperare aut attrlbuere quoque
dinlbus receptis qui habitum eccleslasti- Seminario allqua beneftcia simpUcJa, U5i;
cum, etc., 1379; ab exereltlo ordlnum qui, de Us, qui bulc tributo sunt obnoxii, . .
etc., 1316, 1371: a Mlssae celebratione sa- • l; debet proportionari rediUbua, 11151
cerd08 qui, etc., 1311 j ab alldiendls con- • t, et qulbus, 1_ • S.
fessionlbus religiosi confessarli qui, etc., Tu:ae: pro acUbus et expeoallJ ludlcialfbu,
!ZJ17; a Missae celebratione et ab audiendis 1909; In admlnlstratione Sacramentonua,
eonfessionibus confessarius. qui, etc., !8118 788, cf. Il107i pro eathedratico, l&o&i dice-
Il: a divinis, 131&, 1850 • 1, cf. tl77 n. 1, cesanae, 11107 • 1, cf. 1108: In dlape......
t399, 1401: generallter seu ab omolo et
beneflcio, . ., l3H n. 1, 1367 n. t, 23fi0
• I, !359 • t, 136&, 1378, t39I n. B, IBM
cuUone reeeriptorum, &8 ,t,
tionlbus matrlmonlallbWl,II1i8; pro eue-
cf. lliO'7 1 li
pro (uneribuI, 1186, l . ; ad test. IDdem-
n. I; "'Bp6flBi ..."' ipBO facto a celebra- n81 reddendos, 1787 • ti extraordinariM
tione Mlssae per mensem Superiores rell- beneflciariis an poesInt imponi, ID; ani-
gtosl, qui, etc., iliO: ab audlendls con- lae Imponendae luper eleemOllfllJa ...
fessionlbus sacerdotes, qui, eto., t8II8; a sarum, lli08, aut pro conceealone ~
divinis clericl, qui, etc., UOO, Vlcarlus dletionls ad audiendas COnfesafODea, ili
capltularls, qui, etc., MOlI; a recepto or- § t; poenae contra augentee tu.. Il!Ji-
dine qui, etc., I3n; a lurlsdlctlone Prae- Ume praeecriptas aut ultra eu ùiqulcl
latus nulllus, qui, etc., I4Ot: item lpso exlgentes, la.
facto suspensione generali proprio Supe- Tempora uera: 1...1_i vide .... t-Il. . .
riori malori reservata clerloi religiosi maie.- abBtinetttiae, DI. iei,,";i.
rum ordinum, qui, etc.,!388: suspenslone Tempo vide h".ta&Ie teJapor18.
a lure ellgendi, S. Sedi reservata, Capi- Tena1aI conventlonales et iudlelalee aute la-
tula, conventus, etc., qui, etc., 1391 n. 8: paum posaunt prorogar! et quomodo,
item suspensions per annum ab ordlnum 1631 § ti quld eavendum, 1881 I '; quid
collatione S. Sedi reservata, qui, etc., 1878: si terminull Incldal In dlem raiabuD,
ab ollleio Ordinario reservata, qui, etc., 168&.
2341; a divinis S. Sedi reservata, qui, Tertlarll ueealanI: qulnam, 701 I 1; quicl
etc., 2372: generali suspenslone S. Sedi eodalltas tertiarlorum, 70S ' I i aD ID COllI-
reservata. Qui. etc .. 2370. 2371. 2387. muni vlventee constltui .,..at ID relJcIo-
S••plolo vide Exceptlo Bmlpicio"iB. sam Congrep.tionem, _ § l; au rell(rio-
Su&eaiatlo boaesia: 16; vide C1erlel. nes quaevia poeslnt sibl agrrepre terti1llll
8poda d.Ioecenaa: quando eelebranda, 8Ii8 ordinem, '108 • 1 i An possint II1lperiarea
§ l i quid si EplacOpuR praeelt plurlbus sodalltatlbaa concedere USUIll puticaIa-
dioeeesibus, 866 § I; convoeatio, 8&7 1 l; rium vestium, 708, • 8; qui vota etiaa
laeus eonvoeationis, 857' t; quinam con- ad tempusln religione nuncupavlt, neqait
voeandl, 858. cf. m § l n. 9i an hl pos- ad t6rtium ·ordinem perUn8l'e, etal ante
slnt mittere proeuratorem, 361 • 1 i ao 80S Ingreeeum ID reUgionem eIdem. fuerat
negligentes Eplscopus punire posslt, 8Ii8 adscrIptus, 70& li, quid si ad 8UC1lhuD
§ I; praeviae eommlssionee, una vel plu- redeat, 70& § li An t6rtiarius adaarilII
ree, nomlnandae ab Episcopo, 880 § li emit- possit alli tertio ordini, '106; aD tertiarii
tenda professio Odei, 1-108 § I n. Ii decre- publicia proceeslonlbua Interesse paeIIÙlt
torum schema omnlbus venienUbuR tra- vel debeant, 108.
773
'leItuI.tIua: omnes qui de aula boDia dlspo- [.,...):
nere valenl. possunt illud condere in fa· facere testium nomina, 1783; de teste a
vorem EeclesJae. 1613 § l; a novitU. in iudice ueludendo, 1781 § l. aut a parte,
Congreptionibus rellglOllÙl condendum. seu de reprobatione personae testia, 178&
ante proressionem votorlllD temporarlo- Il 1-6; de citatlone testil, 17tZ; de obll·
rum, li8U • 3; quod postea professu. mu· ptione comparemli, 1788 § 1, et de teste
tare non potest aine licent1&, et cuius, inobediente, 1766 § I; testea debent esae
li88 n. I; Carcllnales testamento disponere iurati, 17ff1 § l; quinam iniurati audiendi
possunt libere etiam de bonil beneftclariis, et de demlnuta vi horum attestationls,
_ I l n. 19; quid testamento vel alio 171i8; partee, etc., asalatere possunt iuri-
actu in forma iurfs valido cavere debeant iurando, 17ff1 I t; an etlam posaI!)t testi
beneftciarii, 1.,1. lUud remittere, 17ff1 § S; monlt1o a iudice
T. . .: pro celehratione matrimonU, 10M, 10118. semper faclenda, 17ff1 § '; an teates adigi
1108 § 8; pro matrimonio conscientiae, 1105. J)9II8int, expleto examine, ad iusiurandum
- ,n caNII" moIrlmolMalibNII: quaedam par-
ticularia, 1976-1976, 11189 n. 8, 1983; vide
~de veritate dictorum, 17118, an etiam ad
iusiurandum de secreto servando, 1789;
IapeeUo corporali•• Periti. testes examini lIublieiendi et ubinam, 1'TlO.
- in caNIli. 8attctorum: de obliptione om- an secreto, 1771, 1771 § 1; fWUJ1en a q1io
nlum fldelium ea deducendl in Ilotitlam faciendum, 1778 I 1; interqatlones a
Ecclesiae quae sciunt contra Servum Dei quo proponendae, 1773 § t; quae, 1771;
facere, _ ; quomoclo huic obliptionlsa- quales,I776: an cum teste antea commu-
tiaraciendum ab eo qui ut testia non est nlcandae, 1778 ; quomodo testlmonium clan-
induclu., fOlli; obllptlo Superiorum rell- dumo 1777, 1861 § l; de testimonio ab actua-
giosorum, mJ8; quinam testes inducat aut rio in Actia redigendo, 1778, 1779, et testi
vocet, tOO7 n. 8, ~IJ § t, 06, 07; quae- legendo cum f&cultate corrigendi, etc., 1780
dam pecuUaria quod attinet ad teates ad· § l; de teallmonlo suhscribendo, 1780 § l;
mittend08 vel excludend08,!OI7, IOIB § l; an excusal teates posaInt iterum IlUbUci
quid li medici vocali venire renuant, IOIB eDDlini, 1781; de teaUmonila evulpndis
§!; testes praestare debent iUliurandum, et quando, 1781; qulnam evulptionis de-
D7 § 8, et reddere l.eatiftcatlonem de causa clUR, 1788; de reprobatione teltimol)iorum
auae scientiae, secus nullius roboriB atte- seu attestationum, 1781, 1786; an poat evul-
statlo est, m!9; quid de testibul in cauala ptlonem lldem teates iterum posaInt au-
religi08Orum, D>; quot necessarU in va.- dlri, 1788; de teste indemn1 reddendo, 1787
riia proceaalbus, . .; interl'Olandi 88CUn· • l; quia indemnltatem aestlmare et prae-
dum interroptiones a Promotore fidei Itltuere debet, 1781 § l; de pecunia ab
concinnatu, ~lt • 1, BlIIO; testimonia inducente deponenda, 1788; quomodo de-
extraiudiclaUa quld valeant in his cauaia, beat iudex testimonia aeatimare, 1789; quid
mas; vide Periti. . in discrepantia testium, 1790; an pcalt
- ,lIClicioleB: probatio per teates semper ad- iudex eos con{rofltare. 177t H I, 8 ; quae-
mittitur et quomodo, 17M, non tamen ante nam vis depositionla uDiu. vèl pluriom,
contestationem litla, nial, etc., 1780; _ _ 1791; vide Periti.
ludici legitime interropnti tenentur r..e- 'l'eatIIDoalal. vide UUerae luUmoJIiGleII.
apondere et fateri veritatem, 171i6 § l, 'l'eatIIDo..... : de oraculo pontlftclo, _ § l
19M; quinam ab hac obllptlone enmun-
tar, 17fi5 § I; de teste falBum a1Ilrmante
vel verum occultante et de testee aobor-
.,.....111..
n.17; receptae ordinationia, 1010 II, 1011.
HptllMe . . .u: est teBtimonium
credibiUtatia quod proinde non babet vim
nantibus puniendil, 17fi5 § 8; omnes poli- plenae probatlonia, 1976 § t; quibus in
lunt 888e testel, qui non repelluntur, 17118;
quinam repeUuntur: ut non idonei, 1767
§ 1, ut 8Ulpectl, 1767 § I, ut incapacea,
'l'Uo..causil requirendum, 1976 • 1.
cum baldacbino: quod attinet ad
S. R. E. Cardinales, _ § 1 n. 16, JIO • S;
1767 § S; an non idonei et IUSpectl audirl ad Leptoa Rom. Pontificia, _ § 8; ad
aliquando poesint et quld valeat eorum Ketropolltas, 17' n. 8; ad Eplacopos, 3M}
testimonium, 1758; qui po8IIunt·teates In- Il n. 8, cf. 8ft1; ad Abbates vel Praelatoa
ducere, 1'm9 Il 1-3; an qui teatem indunt nullius, 815; ad Vicarium Capitularem Ept-
po8IIit eidem renunciare, et quld de adver- acopum. 636 § t.
sario in cuu, 1'm9 § '; de teste ultro- TltaU a4 ..tona: an et culus Ucentla ad eoa
neo, 1760; pelena probationem testimonia.- in aliOB commutandos aclmiDiatratores
lem debel indicare testes, etc., et exhibere egeant, 1689 § lo
artlcul08, 1761 § l, Intra quod tempus, et '1'ltalUI altaria, lml; ecclealae, 11118; paroe-
quid al non fscerit, 1781It; nimia teetium clae, 1181.
multitudo a iudice refrenanda, 1781; - ord'noliona.: quinam pro clericia saecula·
quando partee deheanl albi invicem nota ribUI, 979 I 1; eius qualitatea requlaltae,
Tlt-Trlb
('fttuluJ: ITrlll....J:
979 § t; qulnam titull estraordinarii &eD quomodo viderl debeat in ulterloribUl 1ft-
eDppletorU, 981; quinam pro reUrtosla, dibua, lli88; de exceptlone 8U8plclonla COIl-
98t; quid ,I ordlnatus amittat Utulum, 18) tra ludlcem e collerto vel contra totam
§ l; an benefleium,ad culua tltulum ordina- trlbunal. 1816. 1616; quomodo aenteoti&
tus est, dimittere poaslt, 1486; de Episcopo ab hoc tribunali rerenda, 1871.
aUquem alne tltulo ordinante, 18) M t, 8; - ~alu".: qU&8IUUD ,..wa. _"&re de-
poenae, quae hue referuntur, t878 n. 8. beat, 1808 (vide DeIeptl); qulbUl mfDi.
T.uua: a qulbua conferri poteat. praeter Epl- stria delegaU uU debeanl, 1807.
scopum proprlum, t39 § l n. Il 966 n. l; - onUtIaritmI ",.m.o. ,,"Iott4icN: 153la,
Quando poteat confenl. 1006 § 4; ubl· IS.
nam, 1009 § 3; etrectui. 108 § l. 111 - onUttorlu... sectHtdoe ~: lIfM.
§ t; quando reeipi poteat, 976 § t; toUlU- lli88, tS.
ram &eu r&luram capUlorum conluetam - ordMcarl..... lIJr1I(u et ..u.riorN .......
qua ratione deterre debeant clerlci, 180 Uae: 11108. . . . leoa. leo&.
Il t, 8; cf. 188 n. 7; poenae In non defe- Trlll...... : tWd4nario: aena.re debeot DOnDU
rtlntea, t879. in Codice tradltae, 1_, t, aed lo . . .
'lruI8eU.: curanda a iudlce ut Ile per eam quae epectant ad trlbunal S.OtIlcU aeqal
terminetur, 1_
buie ollleio ludex _tlefaeere debet,
M t. 8; quid in ea &e"andum, t9l6; qui-
1_
§ t; quando et quomodo debent norma ab eo tradita&, 1566 • l; ,.,..
aunt &lia trlbunalia In aubeidlum ropre
quod attlnet ad eltatlonem et eDlllen ~
bus In casi bUI non admlttitur aut pecu- tlum, ad InlpecUonem documentorum....
liare quld requirltur, 1917; an per proeu- 1570 I t; debent curare Dt quam priIIlum.
ratorem flerl posslt, 1661; de expenaarum salva luatltia. cauae terminentur. et Ioira
solutlone, 19!8 § t. quod tempua. lem; Epfaeopua iUl dloere
Traultu: religiosi ad allud monuterlum l'el potest In quovia 1000 dioecesls, aed con-
rellgionem an permll8u8,63!; an tran81ena atltuat aulam in qua ordinarie boc factet
debeat novitlatum et professione m in nova et deflnlat dlea et boru ad boc pnesti-
religione Iterare, 683, 681; etrectuI, a, tutas. 1888, 1838; vide Caue. l ' ' ' '
686; lodallum in communi vfventlum ab&- - 8. 8«1". tIi8, . ; vide JI.eta S. .......
que votis ad rellglonem, tl81. Sfpatua .6.,........
- ab UItO ad aliu". rltu",. 98 • 1-6. Trlll...... aIeIIVI: quod attlnet ad iualuran-
TnulaUo: arehiconfratemitatis, etc., ad allam dum pr&eetandum, 1811 • 1. 1811; ad ...
sedem, 714; beneflcll, 1411, tm. t4l8,16!8 cretum &e"andDm. 1-' l a • t, '; ad
cadaverla. 1216-1238; confraternltatla munera non aceeptanda, 16t6, cf. tt07; qui-
vel plae unlonla. 719; Epllcopl. 430. bua minlstrls uteodum a ludlce delepto,
816 § t n. t; festorum, . . 1147 §§ t, 8; 11107; vide.6.c&urlu, .6.,.......,., Botutea,
novitli de una in allam domum novitlatua, Periti.
6Ci6 § 4; clel'lci de uno in &llud ofllclum
eocleslastieum, 193-1116; paroehorum, tl61-
Trlhta "oeoeuu suot: catbedraUcum. IlIO&.
(vide (latHù&U.,..). et extraord1.narium
a.
tt67; sedia episcopaUe, _t n. U9t. trlbutum ex necessitate aUquando ilDpo-
Trau....... proeeeauum ordlnarlorum, al- nendum, waeter trlbutum pro SemiDarto.
~. 1G06; poteat iUlDperOrdinariuem adu fIm-
Traaa1uD'.... : quld et quomodo conflclendum, datlonla vel conaecrationil tributum quod-
tmM; conferendum cum arcbetypo et a dam impooere beneflclis,eccleslle.ete.,1D.
qulbua, qui etiam nuua autbentlcitatem T1IteI& contra Inlustum &ggre88Orem. H15. 6.
attestentur et quomodo, ~; quomodo
racta collatlone claudendum, ~ § t. ad
cf. "8' t.
T1Itorea: &I1Int et respoDdent in iudicio pro pii-
Conlf8l&lionem tranemlttendum. . . I l, pUIIs, 1868 § 1; quid In eaau conlictua ~
et in sa asse"andum, etc., m75. rum lurlum eum iurlbue pupUlorum, tlll
Trlllaaal: In cauala matrlmonialibue: t __ I t; in causa pDpUlI repelluntur ut iDea-
1969; in caulie contra sacram ordlnatio- paces a testimonio ferendo. t757 § a D. I, et
nem, 1993; in cauaia Sanctorum. Dt n. t, eodem iure a munere periti. 1796 I t, mal-
~,~. toque magia a munere iudicis, 1818; eli .....
- ooUegiale: quaeoam cau_e vldendae aunt poasunt ecclealam rUDeria aut sepulturam
a tribunali collegiali, t678 § 1; quaenam pro pupillo impubere. Itu n. t.
praeterea potest el Ordinarlua committere.
t676 I t; quos eligere debet ludices ad U al. ".elclona: diveraae eioe apectee. t619;
iIIud col18t1tuendum, 1578 § 8; quomodo varli etrectue, 18)••470 § t D. 5; ad quem
trlbunal procedere debet, t577 § 1; quls- lpectat. 1UJ.14U, 894 l', M; quiDlUll
nam el praeest, t577 § t, t578; causa in elfectue unlonla a Sede Apost. peraet&e
prima il18tantia colleglaliter pertractata paroeeiae cum domo rellrtoea ad tempora-
Ua-V,. V,..Vlc 775
IV. lleadelon.): T....UO: rerum sacrarum, 1_ Il, aut bono-

Ila tantum, 1_ , 1, val pleno Ime, l _ . rum Beclesiae immobUium, llWO.
'I; quomodo facleDda, laB • 1; an racta T. . .toree ........ : poenae,l3M.
etDe causa valeat, 188 'I; an contra eam Tent Del ,neilcatlo vide C&teeII8III, Co• •
detur recursua, 1aB , 8. II&torel, Coaelo• •, .,a.eo,1. BYaqelI. .,
V..... : piM: qu&8Dam, 707'1; erecUo: mo- Paro8I, etc.
dU8, 708, locua, 711, titulua, 710, 711 '1; T. . . . . . : Ilbrorum, 11111, 1891, 1_, 18118 Il,
ptlarum commuDlcatio, 718 , 1; fuDctlo- 1399 n. 1; oratlonum seu precum, 1186 Il;
Del quaa apre poe81lDt in ecclMila aul8, proc888UI informativi in cau8la Sancto-
718, ve! DOD ..aula, 717 , 1; comiUa, «11; rum,lD76.
patrlmonlum, 717 , I; tranalatio aedla, T..... Becl..... : quod attinet ad matrlmo-
719 '1. Dium una 8edes Apoat. poteat illud ferre
- prlmorlo6: 7m-7S; vide AnnPtIo. cum claulula irritante, 1088 Il; Ordinarli •
Vmenltatel: opfMIIo.... etc., poenae, 1881. locorum idem pCl88unt, cum 8ula aubditis
- coIhoUcoe: quls 8&8 conatituat, 1878 , 1; et cum fldelibUl ID IUO territorio aolu com-
atatutorum Deceaaltu et approbatio, 1878 moranUbUl in CU11 peculiari, luata de
• I; e&rum erectlo quando praeeertlm cu- causa et ad tempUl, 1088 , 1•
randa, 1879 Il I, 8; optandum 11t Ordl· TIatIeuI: ID periculo mortl8 recipere Ide!es
narll ad e&8 mlttant clerlcoe pletale et In- tenentur, Diai eadem die lam Eucharlstiam
pDio praeetantea, 1&; prof8l8l0 Idei receparlnt, 886 I 1; sed, etal receperlDt,
emitteDda a Reetore et a prof8880rlhua, valde 8uad.eDdum ut reciptant, 886 , I;
1_ '1 n. 8; a doceDdo.lD UDiversltatf.. nee nlmlulR inlrm18 differendum, _, et
hU8, etc., exc1uduntur pror_1 rellJlo8l ad p1urles etlam dandum, 886 • 8; rita pro-
aaeculum J'8Ir8II8l, 66111 D.III. prio est acclpiendum, sed In Deceasltate
VIUaI DUella, 1618; poenae,l8M. quocuDque rltu, _ 18; mintatrarl aa-
V........ ve! detineDtea iura, bona, etc., ad tem poteat etiam feria VI maioria hebdo-
Beclealam partlneDt1a: poenae, I86&, 1IM8. madae, 8IlR II, et quacunque hora diel
VIU ratto"'; qui bahttu eo deatltuuDtur, ... aut nootla, 8IlR .5; alve publlce Bive prl-
BimUaDtur tnranUbUl, • 18; de bi. quod vatim deferre partinet ad parochum, 8110,
attiDet ad extremam unctlonem, MI; ad _ D. 8; quld in interdicto, 811 n. I,
iudlcia, 1M&, 1lIII0; ad delieta, 1101 I 1; 117111 D."
ad poenaa, 1118 'lo _ , 8 D. I; vide Tleutae paroeeIal. nOD In parpatuum erectu,
.Ala...... non veniunt 10 iore nomine bendcil,
VteJuIIIa vide StI,., a.pellex soero. 14.1 n. 1.
Vzorl quod attinet ad domlelUum, 98 Il; ad Tlcadatu: opostoUoi: erectlo, 115.
ad e!eetionem sepulturae, 1_ • I_
rltum, 98 , 4; ad .tatum IamUiae, lUI;
lo
Il I, 8; ad exercitium iurla patronatUl,
- forottri vide D1oeeeIII.
TlearU: ooINOlBs. qui actu paroeciam repnt,
quaDdo cura hahitualla est pan88 peno-
1466. nam moralem, In hla paroecila 8unt consti·
Vzora&l: aunt impediti ad ordines,987 n. I;
durante matrimonio invaDde admitluntur
ad novltlatum, MI n. 1; vide Colli....
sentat, quinam IDatltult, 471 'I, _'I
tuendi, '71 I 1, {QI; qulnam 808 prae-
n. 1; de eorum amovibWtate vel inamovl-

bllitate, '71 § 8; eorum iura et ohllp..
T..tlo bMefloi~ ofllDii. etc.: ea flunt vacan- tion88, 671 l'; relatioDes iuridlcae Inter
tla quando amittuntur ab eo qui il8 pro- ipaoa et Capltulum, '15, de eorum prae-
vi8u8 fuerat, et quomodo amittuntur.18S; cedentla, '78 Il.
de proviBione otllcil de lure non vacanti. - odiNtores: qulnam dicaìltur, 415 J 1; lara
ac de iure vacanti., lGO, 151; vide OBda et oblip.tiones, 475 Il; an a parocho cui
eeeleeluUea. dantur depaDdeant, '15 • 3; de eorum
TaeaUo•• : chorallum, '18; Episcoporum, 8S8 praecedentia, '78 Il.
Il, 856; parooborum, 466 Il; vide BeaI· - Apostolici: &Odem iure ac Praefecti Aposto-
tleaua. lici reguntur; vide Praereeti A.poItoUeL
T... : quinam. 91i loou. orlglnla, 110.1 I; p~ - Copilulores: Vicariua Capitularll veDit In
priUl parochU8 vel Ordlnariu8, 96 Ili lure Domine Ordlnarll et Ordlnarii loc1,
quod attlnet ad legas, l ' ,Ii ad absolu· 198; a Capitulo deputandua intra ooto dies
tlonem aacramentalem, .1 Il; ad indul- ab accepta notltla vacatlonla sedia, . .
pntiaa, 917; ad matrlmonium, 1081 i ad I 1; ad quem devolvatur lurladictlo Epi-
forum, 11168. scopi, quae ad CapitululD devenerat et
Teae1'ÙUIa titulus, nonniai 118 dandua quo- quidem tola, M7; unua deputarl debet,
rum virtutea in gradu heroico approbatu reprobata contrarla consuetudine, t.38 Il,
aunt, nullam importat publici cultus per· et par actum capUularem, t.38 'I; qui
mlBaionem. 1115 § I, D6 II. poteat eaae Idem ac oeconomua, pariter a
77e Tlo-Tlo Tlo-T"o
[YIeuU): [T1eut1]:
CapUulo deput&ndua, 48818; quld al eU- natlonem concedere. 118; canonicoa ad h0-
ptur oftlclalla, 1573 I 7; qualltatea depu- norem nominare, _ Il; condere Co....
tandl, W Il l, I; quld al non Idoneua pUonea relilioeaa. . . I 1; qua ratlone
deputetur. W I 8; deputatua emlttere cuatodlre debeat alteram e duabua eIa'tl-
debet profeulonem fldel. 1_ 1 1 n. 4. bus archivi secretl dloeceeaDi, 119 1 8, 881
qua emlua ataUm obtlllet lurladletlonem. • I; neqult alne mandato speclall: 01lcUs
198; elua lura honorlflca. _, a70; qua eceleaiuHela provldere. 1111; oon'tOc&re
ratlone ellcuaetur a choro, 611 Il n. 8; 8ynodum d'oeeesanam, .7 1 1; nomiDare
lua ualetendl Concilio plenario, 181 § 1. et Inatltuere parochos, 455; amovere
et provinciali • . , 1 1; lura et facultatee vlearloa paroeeialea. 477 1 1; erlpre ....
quod attlnet: ad ooneultoree d1oeeeeanOB. elatlones plae, 888 1 4; reaenare peccata,
BIS 1 5; ad vlcarloa paroeclales, 477 § t; 883 1 1; Utter&e dlmleaorfae concedere. . .
ad beneflcla, 1_ Il; ad Incardlnatlonem 1 1 n. I, 1Iri9; permlttere matrlmonhun
et exea.rdlnatlonem clerloorum, 118; ad conacientlae. 1101; conseerare loca.. 1166
danw litteru dimlaeorlu. 9Ii8 § 1 n. 8 1 1; CODB8D8Um praestare pro eccIesiae
t I, 1Iri9. er. 1609; ad providendum paroe- &edlfleaHone. 1101 1 1; reUqulae authen-
clla, _ § I; quld neqult, P/J7 § 1. 878 1 5. tleae edicere. 1183 1 I, et. 1&; deftnlre
_ 1 1. 6M § 8, _ Il. 888 § I, 883 Il. atlpem exlpndam. etc., ID • 8; bene-
1IOIl,8, 1_ Il. U87 '1, lfi80; obllptio- ftcla erlpre. 1414 • 8, 8& unire. 1_ • 1,
Dea, 6tO; tua ad oonll'Uam retrlbuttonem. conferre, 1_ • I; concedere lD8tltaU~
441 n. 1; quld de ceterla emohlmentla, nem eanonlcam. 1_ Il; permlttere ....
441 n. I; elua remotto et novi Vicarii mutatlonem benetlelorum. U87 Ili iD-
conatltutto, Ma; de ratlone nol'O Epiacopo Ilgere po8D&8 eeelealaatleae, I . , 1 I;
reddenda geatl munerla. "" 1 1, et acrl- poenam a se tanquam iudlce appUeatam
pturarum ad eccle8lam pertlnentlum, "" remittere, . . I 8; abeolvere apostatae.
t I; poenae quae huc referuntur, la, etc.• ab exoommunlcaUone. at4 1 I; lua
U08. praeoedenUae et alla lura honorlflca, 1m;
- coopemloru: qulnam et quando Parocho de C8dB&t1one a munere, 371, 8t8, ..., Il I,
488lgnandl. 478 1 1; quomodo conatltuao- 8 n.l.
tur, '78 II, et a quonam, '78 1 8i quid - OfJCOfI(tmi: Viearlua oeconomua coD8tltuen-
de reUlio8la, 478' lo; lura et obUpttonea, due ab Ordinario in paroee1a vacante, 471
4'16 Il 6, 8; aubeunt parocho, 4'16 I 7i n. 1; elua lura et obllptlon88, '73 1 l; de
al paroecla lat v&cane. ante vlcarli oeco- ~tlone reddenda parocbo vel oeconolDO
nomi conelltutlonem, vlearlua cooperator. auccesaorl. '78 Il; quomodo elua praece-
vel Inter horum pluNe anttqulor. debet dentla determlnanda, '7811.
8.88Umere relfmen paroeclae. 471 n. I, et - ..w.,U..,i: qulnam, quae eorum tura et
de eorum praecedentla, '78 '1.
Eplacopum de v&cattone monere, lo" n. 8;
- (òrofffl: qulnam. 666; qulnam ellgendl,

obllptionea, 47'. 478 1 I.
Tleeooaelalea vide Oflelalla Cutae.
nee-poataIatol'88 vide P..........
416 Il; removerl p088unt ad nutum Epi- T1.lIltu C&l!ta seeundla nuptlla honorablllor,
scopi, 446 § 2; obllgatlones, 447, 448. 118.
449, 1289 § l, 1936; lura et faculta· 'fIIIlutia In erlmlnallbua. 11M8 Il n.1, UIi7,
t88, 8li8 1 1 n.4. 899 Il, 16111; praeceden- 1131, au.
tla• . , 1 I; allillum vlcarlatua, . , 1 1. na....: moIrimotHale: intar coniupa.,...
- Getterale.: Vlearlua Generalle venit in iure IIOltur ex vaUdo matrimonio et est natura
nomine Ordinarll et OrdlnarU loci, 198 eua perpetuum et exeluaivum, 1110; nuDa
, 1; non tamen In canoni bue de cauela bumana poleBt&te, nuliaque cauea praeter
Sanctorum, .al; quando eonatltuendue. quam morte dlaeolvltur. 1118, sed matri-
868 '1; a quo et quomodo, 8118 § I. SI3 monli non consummati, quando ....teIa
'8; est ad nutum EplBcopl, 868 'I; unus una para alt bapUzata. diaeolvltur per
conetltuendus. non plurea. nlsl. etc.• 8118 aollemnem profeulonem rellgioeam et
'8; poteet etiam 88B8 oftlcialla, 1578 '8; dlaeolvl polest per diapeneaUonem Sedia
qualltates, 3m Il 1. I; qulnam ab hoc Apoet.. 1119; matrlmonii vero legltlmi li·
munere prohlbeantur, fIJS1 '8; debet emlt- cet conaummatl inter non baptizatoe aolvl
tere proreulonem Idei. 1_ , 1 n. 7; ne-
qult ellgl In deputatum pro Seminario,
1868 'I; Invltarl debet et venire ad 8y-
nodum dloecesanam, 368 'In. 1; an excu-
Pauli••m), 11m , 1; impedlt quomiDua
novum matrimonlum contrahatur,
I 1; vide Cauae moI,.immlialu. W -
l_
polest In favorem fldei (vide PrI'f1l8ll8a
setur a ehoro. "'11 § 1 n. 8; elue polestae vt • .u.

l'I munerla. 868, 389. 88 1 I, 44 'I; ne- - 6OCr'ae ordinaliotl.. vide C.... COfIIrG N-
qult autem : exeardinatlonem vel ineaMI- era". ordinaliOftem, DefeMOr vIIlflIIIL
Tlol·Tlt Vec-Vala 777
llum aut vlrorum regularlum,!34ot; eccle-

I
- Tlo'_tea: cadavera,!3!8; elauAuram monla· VMatlo eeclealaltlca In puorli, qui de M dent
indicill, a IlUcerdotibua, pl'lleaertlm paro-
slam vel eoemeterium, 1319; aigillum 88,- ; chls, fonnlla, 11mB.
l cramentale, t3lI9. I Voillafate. ultimati: ut pIene aerventlll' ab Or-
G y ....tIo: coemelerii &equiparatur vlolatloni dinarils In\'lgUandurn, 1493, 161& § I; dl-
eeeleslae. 1107. et. _ , 1171. lIgentl88lme irnplendae etlam circa modum
- ecclMiae: quomodo habeatur, 1171 § l; et- admlnlatrationls et eroptlonla bonurum,
rectua vlolatlonia, 1178; quamprimum re- 161'; Ordlnaril aunt omnium plarum vo-
conellianda, 117" l; quld In dublo, U7' luntatum enéClltorea, 151& 81, 8; In bla
I t; quid In casu quo cadaver excommunl· conslltuendls serventur 801Iemnltall'all1rla
caU vel Inlldella In ea fuerlt Inbumatum, clvllla, et quld Hl omlallae tuerint, 1518 • I;
1176:qulnam potest eam reeoneiliare.1178; de earum reductione, rnoderaUone, com-
quomodo, U77: poenae vlolatorum, 1St9. mutatlone, t617.
T"'•• ua gravia: poenae, 1lIM. , Vota reu,t... : fldellter et Integre aervare de-
T": In ordine ad actUB iuridi~. 103 • l: ad bent religiosi omnes, CI98, etal exclau-
dellcta,!tKl6. l, 1118 • I: ad ingressum In atrati, 839, aut dlmlsal, 81 Vota perpetua
protesal fuerlnt, _ 1 l, aut apoatatae
novitiatum, MI D. l, 1851; ad ordines reel·
piendos, 18M: vide .eta. vel fugltlvl, 66Ii § 1; non vero 8&8Cularl·
Tlaltatlo: dioecem (aeienda ab Epiecopla, 848, zatl, etO t 1; an et qua raUone teneantur
846: ab AclminIBtratore Apostolico, 31,~; etiam rellgloal parocbl renunUatl, eao '1;
a lIetropolita aD et quando, 171 n. &: ter- aut promotl ad epiecopatum aut cardlna-
ritoril Bui Il Vlcarlia et Praefectlfl Apo- laturn, 817 § l; quaenam 801Iemnla, qu....
atollcla, 801 • I: an et quomodo excuaet nam almpllcia, ID I I.
a ,cboro eoe qui Eplaeopum comltantur To.... : quld, 1110'1' 1; qulnam voti capacea,
aut Ipslua nomine eam peragunt,Im § 1 t807 . ! ; an valeat emluum ex 'metu
n. Il: elua obiectum, 3M • t; quld de gravi et Inlusto, 1807 1 8; dlvlalone&,
rellgl08IB, 3M , I, &11, ~t8: quoad ecbo- ID; quaenam Inter privata aunt reser-
1&11, oratoria, etc., 1l1li: an vlaltatorea In· vata S. Sedi, 1309; qU08nam votum obll-
gradi posaInt oIauaur&m et quomodo, 600 pt, 1810; quo modo C8ll8&t, 1811; de voti
n. l; quomodo taclenda, 816, 846: poe- Irritatione, 1811' I, aut auapeoalone, 1811
nae contra Antlatltu vel Superlorea reli- Il; de elUB dlapeneatlooe, lSt3, aut com-
gtosos vlo1&ntes praeacrlpta circa a. ,'ial· I mutatlone, 1311~ de auapeoalone voti per
taUonem. Mt8. Il profeaslooem rellgloaam, 18t&; caatltatIB
Iwtil.,toncm eccl6eiaetlCllf'Um: 1.1: an lo ordine ad matrlmonium: quando pro-
contra lua vlaltationla procedat praeecrl. ! ducit Impedlmentum dil'lmena, 1071, lal8;
ptlo,lli09 n.7 ; de vialtatlone a Superioribus
religloala faelenda suarum domorum, 611. I
I cf. 11188 § f; votum autem almplex virgl-
nitatla, castltatla perfectae, Don Dubendl,
- ee. Iimi...,m vide LI..... .l.poatolol'Ul.
TUa: com"..,../e In clerlclB laudanda et sua-
I ausclpleodi ordlnes NlCroaaut amplectetldl
alatum religl08um Bemper produclt Impe-
denda, 181; a fellglosia aancte aervanda, dlena, 10158.
1lN, l: praeaertim In atudtorum domo, Tox aellva et paaatva BeU lua ad eam: In {'..apl-
88Cua atudentea ad ordlnea promoveri ne- tuUs, 40& 1 l, 111 § 8; In rellglonlbua, ea
queunt, &87 • I: poenae in religloSOB eam carent profesai a votla temporarill, nlll,ete.,
gravitar vlo1&ntea, 1889.
- com_I/O''': conluglbua lua et olllcium est
ad actua conlugalea, 1111; quare aervare
13811 • I, l3H D."
678 n. 8; qulnam ea Ilot privandl,l381 § I,
18110 l" 1888 § l, 13119;
qulDamprivantur ipao iure, 839, tIfO • 1
debent communlonem vltae, 1118; vide n.l, 1B86; in caslbua publlcla EplscopUB
8e,....tIo co.I....... banc poenam remlttere neqult. 1137 1 1
TIU•• eorporll: Ile corpore vttiatla quod atti· n. a.
net ad Irregularitatem, 986 n. I. V....r ..te. gravlter: poenae, 111M.

Código de Direito Canônico 1917

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Código de Direito Canônico 1917

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

CODEX

PRAEFATIONE, FONTIUM ANNOTATIONE

PETRO CARD. GASPARRI

SINE VENIA SANCTAE SEDIB HUNe CODICEM DENUO IMPRIMERE

AUT IN ALIAM LINGUA M VERTIlRE

.:'. : ::": :-ha-pr,;rlè;t.~:-dbl re.en.' Suc'.

COPYRIGHT 1918, P. J. KENEDY Ik SONS

CoosUtuUo Apostolica Benedicti PP. XV «Prot1tdetdwitna Mal.,.

lobi Proprio Benedicti PP. XV ~ C.m itwi. catlOKiri!t. Il; Septem-

Profeaaio catholicae ftdei . XLV

CODEX IURIS CANONICI

NORMAE GENERALES . 1-86

r.,. I. - DEl lepbus eccIeelasticis • 8-11

8ectio I. - De clericiB ... getNre. . .. I~U

TIT. I. - De clericorum adscriptione alicui dioecesi . 111-117

Sectio II. - De cleriei. •• lIjI6Cie. " • • • • • • • 115-486'

T'T. VIII. - De potestate episcopali deque iis qui de eadem parti-

TIT. IX. - De ereoUone et suppreaalone Nligionls, provinclae,

TIT. X. - De Nlilionum regimine. • • • . • • . • • • 489-687

Trr. XI. - De adrnlsalone In reuponem•• • • • • • fi88..688

TIT. m. - De raUone studiorum in relicionlbu8 clerlealibo8. • • fi87-691

TIT. XIII. - De obligaUonlbus et privilepls rellgioeorum • • 691-631

TIT. XIV. - De transitu ad. aUam reUgionem. • • • 881-638

TIT. XVI. - De dimissione reUgi080rudI . . . • • • • . • 8(8...671

TIT. XVII. - De socletatibua alve virorum alve muUerom In com-

PARS TERTIA. - De lalell • . . . . . . . • • 681-79.6

TIT. XVIII. - De lldelium associaUonibus in genere .~

TIT. XIX. - De lldelium 888OClationibus in specie. • 700-7.

PARS PRIMA. - De 8aeraautl1 . • • 731-1153

Trr. I. - De baptlsmo. • . . • 737-779

TIT. Il. - De con1lrmationeo . . . . . o . 780-800

Trr. III. - De sanctlssima Eucbaristla. . . . . . . . . . EKH-869

Trr. IV. - De poenitentia. . • . • . 870-936

CAP. III. - De ritibus et caeremoniis extremae unctionis 945-m7

Trr. VI. - De ordine . . . . . • • . . . • 9t8-1011

TIT. VII. - De Matrimonio • 1011-1143

CAP. XI. - De matrimonii OODvalidaUone . . • • • • • 1133-1141

PARS SECUNDA. - De locll et te.porl'.. sacrI8 •• 11M-1fi

Sectio I. De 10m mcri. • 11M-11H

Sectio II. - De ,",poribua aacriB • 1U3-1fi

P ARS TERTIA. - De calia timo. . . . • • 1&-1Stl J

TIT. XIX. - De voto et iureiurando · 1307-1St1

PARS OUARTA. - De . . . .terlo eccleslutlco 13B-l~

TIT. XX. - De divini verbi praedicaUone. 1311-1351

'l'n'. XXI. - De 8eminarlis • . . • • 135t-1371

PARS SEXTA. - De ..... Beeleelae te_ponll.... . · . U96-1M~"

CAp. Il. - De tribunali ordinano seeundae iostantiae . 1591-1696

TIT. IIL - De disciplina in tribunalibus Bervanda 10-1MO

Trr. IV. - De parlibus in causa. • 164.6-1666

TIT. V. - De actionibus et excepUonibus . . . . 1667-1700

CAP. Il. - De actionibus ex novi operis nuntiaUone et damno

TIT. VI. - De causae iotroductiooe. . t706-17i5

TIT. VII. - De litia contestatione. 17916-1731

TIT. VIII. - De litis instantia . . • 173i-174.1

TIT. IX. - De lnterroptionibus partibus in iudicio faciendis. 17.1-1766

Trr. X. - De probationibus . . . 1747-1836

CAP. VII. - De iureiurando partium . 18i9-1836

TJT. XI. - De C8usis incidenti bus . . 1837-1867

TIT. XII. - De processus publicatione, de conclusione in causa

TIT. XIII. - De sententia . . . . . . 1868-1877

TIT. XIV. - De iuris remediis contra sententiam 1878-1901

TIT. XV. - De re iudicata et de resUtutione in integrum. 19O'!-1907

TIT. XVI. - De expensis iudicialibus et gratuito patrocinio 1908-1916

TIT. xvn. - De exsecutione sententiae . . . . . • 1917-1914