Quan-Âm Thi-Kính truyên

dãn-giãi / cua Ðinh Xuân

Hôi,...

Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

 . Quan-Âm Thi-Kính truyên dãn-giãi / cua Ðinh Xuân Hôi,.... 1929.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées
dans le domaine public provenant des collections de la BnF. Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-
753 du 17 juillet 1978 :
- La réutilisation non commerciale de ces contenus ou dans le cadre d’une publication académique ou scientifique
est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source
des contenus telle que précisée ci-après : « Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France » ou « Source
gallica.bnf.fr / BnF ».
- La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation
commerciale la revente de contenus sous forme de produits élaborés ou de fourniture de service ou toute autre
réutilisation des contenus générant directement des revenus : publication vendue (à l’exception des ouvrages
académiques ou scientifiques), une exposition, une production audiovisuelle, un service ou un produit payant, un
support à vocation promotionnelle etc.

CLIQUER ICI POUR ACCÉDER AUX TARIFS ET À LA LICENCE

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété
des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

- des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent
être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans l'autorisation préalable du titulaire des droits.
- des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont
signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est
invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et
suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de
réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur de vérifier la conformité de son projet avec
le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur,
notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment
passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter

utilisation.commerciale@bnf.fr.
 >?
f
INDO-CHINOIS
?)
,
_

V
À 321
H
R % W il K- t¿Wp),
^Tèïr. ,?0Ai>
(

V.
/V
QUAN-AM THI KIHH TRDYEN
•X :
vX
DAN-61 AI
cua

BINH-XUÂN-HÔI
Tro'-bût bô Biên-tâp Hàn-Viêt-Tù’-Dien

— Hue —... >

Xt 'X;
,
Giá bán : O$ 35

. \

HANOI
TÂN-DÂN THCr-QUÁN
\ XUAT-BÂN

1929
Xi
ï\i
 Bô Quóc-Ván Dân-Giâi
cüa
TÂN-DÂN THÜ* QUÂN

Lira chou nhCnuj áng van nom có qiá-íri cûa cb-

nhàn, dân-giài rat ro cho ai naij hihi het nlurng
dio khó uà third ng-th ire dirge het cái thân-tinh cân
vàn, dó là nuic-dícn h() « Qaoc-vân dân-giài » cûa
Tân-Dân Tiiu-Quân.
NhCrng sâcli trong ôq Qndc uân dân-giâi in cùng
mçl khuôn-khb, Ma dçp, rat xírng-dáng vói cái tú
saetí cûa moi nhá gêu quôc vân.
Hiên dà xuât ban :
I o — Cung-Oán Ngâm-Khùc dân-giâi. - Dinh-xuân-
Hôi, Trçr-bût tèa Hàn-Viçt Tir-Nguyên, bién-tâp, 86
trang, giá bán 0$25.
2° Chinh-Phu Ngâm-Khùc dân-giâi. — Nguyên-
—
dô-Myc, Trçr-bùi bao Trung-Bás Tan Van, biên-
tap, 86 trang. siá bán 0$30.
3°
—
Quan Âm Thi-Kînh truyên dân giÂi. —
Dinh-xuân-HQi biên-tâp, 107 trang, giá bán 0$35.
Bang in :
Phan Tran truyên dân-giâi
Hoa-Tiên truyên dân-giâi.
Rôi së in dën nhirng sôeh sau dây :
QUÔC-SÛ* DIÊN-CA DÂN-GIÂI.
Kim Vân Kiêu dân-giâi.
Luc-Vân-Tiên dân-giâi.
Nhi Dô Mai dân-giâi.
Tÿ-Bà truyên dân-giài vân vân
Tân-Dân Thü-Quân can chi
 H
% «asi m # XlL

QUAN-AM THI-KÍNH TRDYÊN

DÂN-GIÀI

cu a

B IN H - XU AN - HÔ1
Tro-but b<) Bikn-tâp Han-Viêt-Tù-Biex
Hue

0ÏÎ JplM- HANOI

' >t> ' ' tAN-DÂN THir-QUAN
f f\X f
XUAT-BAN
fijih
i vo \j 9
 Sfi

= Tàn-Dàn Tnr-QiAN *=
XVAT-BAN. Gif' BAN-QUYEN
 TITA

Ngirài ta thiràng (toc trnyên Quan-Am Thi-Kinh, có kè cho

rang trngên riêng cna mot nhà tôn-giâo, lai có kè bao rang
von rièng cua mot bàc sì - pbii ; vi fruyen nàg chayen nói ve
Phâl-giào mà lieti su- cüa soqn-gia cung dura ai khào-cùu darre,
nèn so vài truyèn Kiev, lloa-iièn, Cung oàn thài pluvi thiràng-
thirc truyèn này con so it ngu’ù'i. Oi ! doc truyèn mà lày mon-
giào tin ngirong dinh klien che, xem vàn mà dàng tèn ho fele
gia phàn hay dà, thài hàu het nhCrng trip và'n-chivcrng ciìa
ngiròi àn-dgt hoqc cua bàc tir fhiên pimi tiêu-diêt di mat, co
khi nào xudt-hièn mà cong bo giura dòri
Truyèn Quan-Am Thi-Kinh này kè dèe mot ngirèri tin thee
dan Phot, den bàc chân tu, bèn Phot thài gai là durare tèn Tòa-
Sen, cung nhu• ben Gia-tó goi là den ngày Uien-Thanh. Con
nine vàn-chiromg trong truyèn, lài le thòng xiràng, ÿ ngliìa de-
dàng, có dièu nhip nhu- cung dàn, lai chay suoi nhu- dòn7 niràc.
Dati dièn tich trong truyèn hoqc lay trong sàch nho. hoqc lày
trong kình Phqt, nhirng soqn-già da tirng d'ài mài nnng nàu
luyen thành ra tiêng Nam-àm kè doc qua Ihù'i dàu dura biet
lich cung hièu nghìa r'ói, khóng den nói khàc-khac khó khan,
làm roi tri cho thanh nièn hoc già.
Tèi da xèl ky van-chiromg truyèn này that dirge thich-hgp
vài thirc-lurc vàtinh-tình cua hqu-hoc, nèn da het sire tim kiem
sàch và, tra cùru dièn-tich mà làm ra bàn dan-giài (càdì dàn-
giài se có phàm le 0' sau), de tang bari thicu-nièn xem doc cho
khói phi càng, mong rang dem ra mà làm tài-lieu cho rìrng
qnoc vàn càng ngày càng rong them thài he tàn-hoc có ngày
than dirge, the chang may cho hoz-giài ta làm sao !

Vieil lai Haë, mùa Xuân nam Kÿ-^i

BINH-XUÀN-HÔI
 PHAM LE

-Ban
này nguyên de nhan là «Quan-Âm Thi-Kinl
truyên ». Nay chimg toi y tlieo càc bàn cü hoac bang chfi
quác-ngñ, hoac bang chü’ nom ma cat ra timg doan, triràc
la cliép truyên, thir là tom dân dai-ÿ,
sau thôi giái-thící
chinh-Qghïa, de cho càc ban thanh-niên
xem doc cho tien
Xr chi lai dat là «Quan-Am Ihi-Kinh truyên dân-giâi
i IL — Nguyên-vân là 788 câu, nay chia ra 80 doan,
rao?.
doari có de chü La-mà, doan nào cîîng tom lay dai-}
1
ma
4 jiroc-thuât do%n ày.
P
— Nhfrng câu s6 lé có de chu- sô A-ràp, n
-

uh ira g can sd chan thôï cú theo

,clin
s<> de
lé ma su ;
ài uà
.
ta tin h, câu nào ta can h, càu nào Ieri van tigp-irng c
n và<
ÿ-nghïa sàu-xa, cüng theo chinh nghïa câu ày mà giât-lbiçh
Çhaqi câu lai theo dan chain eliu* Lnàp mà phàn biçt
ro rang.
IV. Xàümg tiëog trong câu, hoac chu- don, hoac chü kéf
m can pliai thich nghìa tlitri vè phàn quoc-âm có dê' chu
A-ràp, hoac môi tieng riêng moi so, hoac mot càu chm
y
moi ¿6, ciV theo- so mà tra ngay d* duoï doan ày. dòn ve
pium chu* Hàn thôi in chûxïên, mà së tra vë çàc php
nro-n-
«

f sau quyèn này.

L L-ách giai-ngh^a vë phàn qaoc-àua hoac íríci'.-gia
;
I; Lëng m$t, hoac hiép giâi tieng doi, ho'l'c phiên-djch
"

àliüng
:
tieng tho-âm, hoac truy-nguyêç goc a Hàn-tur, triro'i thùi
thich nghîa chinh, sau lai thich nghïa bórig. Con cho nâ<
.

xcr có diè.n Üiiêt cüng dân ma phu them vào.

VÍ - Càch giài-nghïa yëçhàn Hàn-tn : Trich nhirng chu
y A- i'trô- lên, sâp thü fuhhôï không kë tu-dièti' eliti* Hàn, ch
I; theo Ui-mâu quôc-ngu, nhir chfr Ân-càn» thôi ira vë bô chu*
«
A ehu- f Bào bd » tliò*' tra /ë bô chu B, chu* « Cà-sa chû
s »

|A -?Cao-ly)) thôi tra ve hò G, v. v.. doug mot bò mà vi. chü

thù* liai nên chu triró’C chu sau cüng có thirdly, nhV chü
a
Râo-dtràng » d sau chu « Bao-Cai chü* Bô-thân h triràc
», « »
( hirDò-lrì », y. v. Dong mpt n^hïa mà vi chu dàt tréo,
«
nên chir ti ên dur duôi xem lân vói nhau, nhu chu « Sae-
khôüg» thôi xem chü‘ « Không sac », chir « Gia-that » thôi
xem chfr « rIh?it-gia », v. v Truóc thò’i trích giái chu
^

mòt, sau lai hep giài çhiï dôi, càu sách nào cô quan-hç
iatn moi dem vao, dien-tich nào có húng-vi lám cüng dâu
hët, côn xuát-xú thò’i xét chô có càn thòi cung chi nói qua
tên sách mà thôi.
VU. Ban này so vói máy han gau dày, vân lu xét không
cô csi i>i dac-sac, nlnrng lúe làm ra là côt de cho càc ban
thanh-niên tra-cùu và thich-dung cho thôi-dai bây giù, nên
nhung chô chú-thích vè phàn Háu-tir hay ve phàn Quoc-
àm, vân muon dira trinh-dô quoc-vân lên trên diròng mòri
quaog-minh, ma không muón quay lai llàn-lu îà lÔi rirng
nho râm-rap, nhu chir «Mua hoa » thôi cân biet tieng
dô nguyên dich Hàn-vân là chur gì, mà không càn vi& rp
mat chu « Hoa-vü » ; chu « Giô vàng » thôi c'ân biet chu dô
îà ngon giô müa nào, mà không càn dân thêm càu tha
« Ivim-phong v. v.
,

Vili. — Tôi ihuÔT.g tbay con chàu trong nhà thich xem
truvçn nom, khi doc truyén dà lám chô righi nan, lúe làm
bài lai nh ëu dieu thác-ngp, long toi thôn-thùc không yèn.
May nhà dupe may nam xem sach ô- Co-hoc-viên và làm
viçc a sa Hàn-Viêt tù-nguyèn, chât-chinh cô l’hày, tra cúu
có sách, trai da ba lan mira nang, tra xét dich xàc, hién-lhào
kÿ càng, mói dein ban này ra dàn-giài. Vàv trong ban này,
loi què mùîi, chô khiên-cuông, chua cl àc rang không, dam
xin các bàc dai-phuong phú-chính cln duce boàu-thièn, .và
khuyên cac ban thanh-niên dem ra mà làm lài-liêu cho
Quôc-vân Hàn-lir dupe dung hòa vói nhau mà tàng-tiën
thêm lên.
€
Hué, ngày mông mot thàng tu nam 1929.
D1NH-XI ÀX-H01
 QUAN-ÂM THj-KÍNH TRUVEN

DAN-GlÂl

1.Nhân-sinh thành ph(ü dê dâu,

Tu hành cira-khb roi sau mòri thành.
3. Ai hay ben d$ làm lành,
Chiing-minh trong chon minh-rn inh cüng turcrng(l);
5. Rang Ngô-thi tung Kini-cuomg,
Chân-thân con dê tirçrng vàng nghin thu (2).
7. Rang Dia-Tçing doc long tu,
Bq cho cüng dirçrc khói tù dàng than (3).
9. Ay là nhüng truyçn gan-gàn,
Tu-thân mà dirçrc dç-thàn làm nguôri.

ôoan I (Câu 1-10)

Ngirài ta doc chi tu-hành thài trai phât mài chûng-minh cho
duac trôn qnâ pluie ; kìa nhir phât Bia-Tqng và set Ngô-fhi> dêu
là nhüng truyên du lag làm gvcang.

(1) « Ttfômg » là thay rô ràng. Bày nói cor tràri kín dâo, phép
phât nhiçm mâu, mà trong khi soi xét dën nguôri nào cüng cô
the tháy ró duçrc.
(2) « Tuçrng vàng » là tirçrng due b&ng vàng. Bây nói su Ngô-
thi tung kinh Kim-cuomg mà ngày sau Dguôi ta dúc tuçrng vàng
de thô* ngài.
(3) « Bi) » là cúu giùp ; « Bang thân » là cha mç. Bây nói cba
me eoa Phât Bia-Tang mat sôm, ngài không kjp naôi, mà sau
ngài tung kinh Bân-nguyfn rÔi hai dáng thân cüng duçrc cúu
vút ra khôi dja-ngçc.
 - - 8

II
11. Lo là dirc-hgnh tòt vài (1),
Birc Quan-Àm ay truyçn dài con ghi.
13. Vón xira là dàng nain-nhi,
Doc long tir thuà thicu-thì xiiat-gia.
15. Tu tron’g chin kiëp hàu (2) qua,
Byi tran rü sych. thói tà rira không(3).
17. Blire MâibNi xiiong Ih ir long,
Hien ra mçt á tir-diing mÿ-miëu (4).
19. Lân-khân(5) ép giau nài yôu,
Ngtrài rang : « Von dâ lành dieu [rang boa f(>),

21. « Cô chàng kiëp khàc hoa là (7)

Kiëp này sçri chi chót dà buôc ta}" (8).
« »»

23. Nào ngà phép ph£t nghiém ihay,

Xhà loi mà l$i vin ngay lay lóri (9).
25. Irà sang kiëp khàc du mirai
T h à cho day dpa suoi dài xeni sac,
27, Toi Iran mirçrn \Ci a thàc (10) vao ;1

Hcm -sink, >inh-hóà le nàe cho hay.

Boan 11 (Câu 11-28;
Vngjèn iài .viva cô chép. â c. Quan-* rr vu rnôt \ -jy.
Irai, khi nho di tu tìl >rài qua chin kiëp mà sâp thành hinh-dqa.
.

9vrà Màu Ni cien ra :nçt nguùi con gài de tliiï ngài ïlil ngai her.
fièli diir Pi \i ini bài
den kiëp khàc se và\) dnyëïi dir g nhau.
igài thàc siah làm kiëp con gài ià kiëp thá ru:: i
'r ' ! ëi
.

d:ì>n mi mài che ihành Phâl.

 (1) « Lo là » cüng nhir nói huong chi là.
(2) « Hàu » cùng nhir nói toan, sâp, gàn.
(3) « Tràn » là coi tran ; « Tà là xiên-xeo. Bày nói h£t dieu
»>

phien-lyy a coi tran naà cüng khòng có long xièn vay nhir
the-tuc.
(4) « My-mieu » là x ; nh dçp.
(5) « Lan-khân » là deo duòi lay mai. Bày nói â con gài ay cir
theo dù*c Qaan-Àm mai mà xin ngài yèu-giau cho.
(0) « Ngnói * là chi dure Quan-Âm ; « Trâng hoa » bM chu
« Nguyçt hoa là nói xeoa tràng chai hoa vë viçc trai gai cho
dèm.
(7) « Hça là » cüng nfaur nói may chi mà dune chang.
(8) « Seri chi büçc tay » là nói da thè nhat-dinh khc-ng iànr
lieu gi cüng nfeu buçc seri chi vào may ngón try khòng cho
dpng dày nfta.
(9) « Diri » là chi Ieri nói dù-c Quan-Am tren ba càu dó, Bày
nói due Pliât nghe Ieri nói eoa dire Qaan-Àm mà via lay lòi ay
bât ngài phai giéng-sinb mot kìèp nüa,
(10) « Thàc » là gai. Bay nói mirórn mot nhà nào dó de cho
dure Qnan Àoa giàng si oh ò coi tràn.

Ili
29. C cio-h; là nuore lóra thay
s

Bgi bang-thành, voh Atra nay gQi là,

31. Lüng-îài quàn $y baò xa.
Ho nam, luiyçr bac (1) có nhà Màngòng
33. Gici’lir thbl cüng b$c trung.
Chin hiem trurórc eira tree eung cól] chnv (T
35. Vë Kim tiên kë ihiêng ih.ay !

Bac diem mgfigmgugèt màn ngày trëb khan (3 ).

3)7. Toy chira phâi dang Thgch-làn,
Khan càu ciing hô (4) ngirô’i than mu$n înàng
 — ;0 —

39. Bat cho Thi Kinh tén nàng,

£>¿un-ühuíía sác mrórc, dju-dáng nét hoa (5).
4L Naò-nùng ehim cùng phai sa (6),
Ngiròri tièn cune) ò dàu ta trên dòri (7).
43. Bièm-lrang tú dire du mirò’i (8),
Cira Viratig-Bçto, de chgn ngiròri sàng dong.

Doan III (Cau 29-44)

Ù nuòre Cao-ly, quan Lung-tài có nhà Mang-ong, ver chòng dò
l&n tuoi mà cima có con trai. Càu-tiv er chiia, dùc Pivi* mài elio
dire Qiiân-Âm giáng-sinh vào eira dy làm ngveòi con gài ; dqt ten
là Thi-Kinh, nhan sàc xinh dep, dirc-hqnh ven tròn, con khea
bnòng xuàn, de diri ngày dào non hoa nò.
0

(1) Tà hinh-thë dát Mâng-ông 6’ ve phía bác huyçn-lv, và

pbia nam c*i fcô.
(2) rtTreo cung » bui ebir « Huyën hô » láy tich troog kinh Le
8inh con trai thi treo cái car g ô’ bòa tà eira ngoài dè to tacung
tên là viçc cúa con trai. Bày nói Mang-òng chira có con trai.
(3) « Treo khan » bo’i ehir « Huyen thu$» láy chiï trong kinh
Le sinh con gài thì treo cái khan o’ ben hiru cira Dgoài de
to ra khan lucre là vìec cua con gài. Bày nói dire Quan-Am
giáng-sinh làm con gài.
(4) « 85 * là tkoa. Bày nói dìa sinh con gài cungthoa dum
tana long cha me eau-tir bay làu.
(5) «Sac nureVe» b&’i chû «Quoc-sác»; «Nét boa» bô’i ehir
« Hoa dong». Bày nói
sác dâm chuân hem ngirói trong rnrúc
và nét diu-dárg xem thích mat nhir hoa.
(6) « Nâo-nùng » là sác dçp d^m-dà ; « China sa» bò’i ehir «Lac
nban» tiong sâch Thông-tgc-biên là nói sic cep din noi ehim
nfcan tróng thày mà phài roi xuong.
(7) « Bâu ta » cüog nhir nói dàu tà, nghla là ò’ dàu thè.
(8) « MirM * là so cùng hët ; « Bu mirói » là nói du h<it mà
lai có Ihe dir thìra, ch6 không thiëu mçt ti nào.
 IV
trong quân cò hq Sung,
45. O’
San khuôn y-bât, von dòng cân-dai (I).
47. Sinh chàng Th çn-si là trai.
Qua vòng tòng-gidc mài ngoài gia-quan.
49. Kê dieu lai mao cùng ngoan,
Gâ Tào kiëp trirórc, chàng Phan than uày (2 >

51. Bâ tr5ng bçich bich dànli dày

Con chòr bòi phirçrng, chira vay ban loan (3).
53. Thu'-trung danh cò ngoc-nhan,
Sách dèn con b$n buông màn Bong-Xugên.
55. Van g nghe hç Mâng gàn mien,
Lam-kieu là chon than tien cò ngiròi.
57. Birc tranh khong-tirâc (4) vê vói,
Tay hèn dau ban may dòi cbo tin (5).
59. Bem cân ni à thir nhâc lên,
Bên tài, bên sac, dôi bên cûng vira.
61. Mirçm ngirài dành tiëng trinh thira
Càu-hôn moi viët mot tô dç sang
63. Mo ra ho Mâng xeni tirò’ng,
Cùng phu-nhân mòri lo liròrng triròc sau :
65. « Bay nay vurCcà quen nhau(6),
« Ho ngirò’i (7) va cùng cóng-hau xira kia.
67. « Con ira? rèn tOp sórm khuya,
« Nhà thi-thir van giù* ngbë Ihì-thir.
69. « Vira dòi, vira lira quail llui
« Hà rang : Trjnii mày Te (8) rir mà ngc.
71. « Bành ràng : oanh e'n loc lira (9)
« L$i con nay dçri mai chò noi nao?».
 - 12 -i
73. Ter hông dâ khéo xe vào (10),
Viët thir toàn cát mà trac h<? Sùng.

Boan IYr (Câii 45-74)

(J trong qnân a y co nhà ho Sung, sinh chàng Thien-Sï .Tài
mao tôt acri, doc chi hoc-hàiih, duro idg cam siti : nglie ho Màng
cô ngtr&i con gài pliai lita vira dai mài'mitán ngir&i moi dira tin
thái ông bà ho Many cung thnân gâ.

(Ì) Cân» là khan ; « Dòng c a dai là con cháu nhà quan,

«

i
>

dôi khan maig dai ò trieu.

(2) «GâTào» là Tào-iu«Ktén dai Tam-qnoc, ngirôi dàng
dçp và co tài làm ther mau: < Chàng Phan» là Plian-Nhgc
dôi Tan (hem chu Phan-Nbac Bay nói Thi^n-ST là mot
ngiròi tài-mao tôt vói
(3) Vi Bòi phucrng » br ’hir Irrcpn^ hSe » líy tich ÌCinh-
rong dòi Xüân-tha muoa citò vu mà bòi duge que có
diti phncrng-hoàng ; Ban loan ? bòi caìr « Loan-trù » là vi
vor chong sành dòi nhu dòi chim loan. Bay nói chura dinh
t duyèn cùng ai.
(4) «Bue tranh khòag-tucóe» bori chfr « Tuóc-b nh» lay
Uefa dói Buróng ông Bâu-Ngbi muòn chon rè, mài v«$ hai con
hira công tío bú binfe-phon?* vô>- ngtcôri nào ban hai cái
lèa mà nhâm bai con mat cairn then gê con gài eho; vaa
à o toban nham ; ông mòri dàcg cui gè vào cung san durare
gì.-- ...l|p lam thài-hi .veg eòa ebon re.
rei tàm-thuòng
;hèi không cuòi duçrc Tbi Klnh vi nl.u tay hèa ban không
nhlm chim còng.
"
Màng bàn vói nliau
(7) « Ho nçuYi » là he Sìtpg
(8) T8 Hi-còng có con gài main -4 che Th8-,tur Hot nuòre
Friatu T -tu’
ubò, khong phSi xúng-dáng vói nha.iu
 (9) « Oanh yin » tên hai tbiï chim con trong con mài thiròng
bay bay càp d§n cap vói nbau ; « Lçc ìùra » là nói chon lira mai
mài dirge. Bàv nói ver e being xúrng dáng nhir oanh yin vira dôL
(10) «Ter bong» bòi ebir « H5ng-ti ;> láy tich ông Truang-
gia-Trinh bàonâm rgiròi con gài câm mòi nguò’i mçt seri ta
mà ngòi san màn và bâo BàDg-ngujèn-ChSn rút dtrge sgi nào
ihò’i gà nguô’i ày. Nguyên-Cban rôt auge sgi ta dô cua nguô’;
thú* ba ; bây giò’san le riróc dàu, có làmie ta-hông là cúng
nguò’i xe dnyèn cho vg chông.

V
75. Xàng nghe nghî-ngçri dâ xoug,
Nam canh thûrc nhac tam long càm thuang.
77. Liiih-xuân mçt khóm (1) bau vàng,
Quë non Yên f2) dâ no-nang ehôi nào.
79. Có ta m0t chût ma dào, (3)
Thàn-hôn cüng dâ ra vào làm khuây.
81. Ào Lai (4) chira mûa sân này,
ïhô’i dem kinh-bÔ mà thay gçi là. (5)
83. Tòni) pim nëu dà tir ra,
Thìra-hoan nhir lue òr nhà dirçrc dâu.
85. Song-thân th&y ÿ deo sàu,
Goi nàng mûri d$y got dan (6) cho hay :
87. «Phàm làm phii-màn xira nay, (7)
« Gài sinh mong sûrm den ngay hün-gia.
89. « Nghî xeni phiïc-trgch nhà ta,
« Mçt mai cnng de trai già nor châu. (8)
91. «. Sir nhà cher iây làm sàu,
« Mien con giù d$o làm dâu cho trôn.
93. « Nùi kia ât han chira mòn,
« Thông kia suang-tiiget cüng cèn chira chi. (9)
 - 14 -
loi l^ii dirò’ng di,
95 « Và xem
«Quaïih dây thàm viëng dôi khi (10) cung gan. »
97. Nàng nghe d?y-dô ân-cân,
(î^t châu(ll) mài nghî l^i d'ân-dàa khuây.
Boati Y (Câu 75 - 98)
Thi-Kinh nghe viêc gà ch'ông, â'em nâm nghï den cha me già
yen, chi sink iure mòt m'mh con gii ma quyet chi alai nudi
cha me, không chiù lag chong. Ong bà lag Ièri le giài khuyèn,
nèmg phai nghe lai cha me.

(\) «Kbómw là cay ; « Khóm xuân hSu vàng >; là nói cha
gàn già.
i
(2) « Que no Yèn » bài chir « Yèn-san quìf » láy tích nguói
d&i Tong vi nani ngu-Vi coi hç Bau nhir cây quë có nâm clnh.
Bày nói chua sình con trai.
(3) «Mi dào» bòi chir «Bào-kièm» là nói mi ngirói con g*i
dò nhir boa dào.
(4) «Lai» à ông L5o-Lai màc áo nâm sac, già làm tre con
mùa òr trtró-c sàn cho cha mç 'irçrc vui mìrag.
(5) Câu nàv và càu trên ÿ nói ho Mang chira sinh con trai
mà có con gài cüng dircrc ; hai chfr «Kinb-hÓ» ó dây nói
nghìa chung là dò mae cüâ dàn bà con gài, chó không phâi
ngbìa da ve nhà chong roi.
(G)«GótdSu» cüng nbir nói san truóc dàu duòì, tir dàu chigót.
(7) Tir càu này trò’ xuong 10 câu là lóri ong bà ho M ìng nói
vói Thi-Kinh.
(8) «Trai già nò’ chàu » bô’i chir «Lâo-bçmg sinh chàn » là
nói ver chong tuoi già mà sinh dirne dira con trai qui, vi
nhif con trài già sinh durre ngqc chàu.
(9) Câu này và câu trên y nói cha me tuoi tuy già mà sire
dixarng còn manh, vi nhir dà nui không mòn và cây thòng kia
gaip siromg tuyít mà van còn xauh.
(10) « Bòi » là ni lieu ; « Bòi khi » cüng nhir nói nhiëu phea
u
(11) « Chàu » là vi nuore mât nhò nhu hat chàu.
 — 15 —
VI
99. Cá di, nhan lai tin bay (1),
Dii nàm le, da dën ngày thìra-long (2).
101. Bào yèti tòri ay màu hong(3),
NgQC trao chén dan, hiromg xong ào nguyen (4).
103. Giò Bang (5) kê khe'o dira duyèn,
Chàng Lira runrüi(6) dën mien Thièn-thai.
105. Tiëng cam, tiëng sât bè-bai,
Tieng cbuông, tiëng trong êm tai rap-rinh (7).
107. Mot dôi tài sac vira xinh,
B6 Tâng Gio vê bure tranb nào bang
109. Có pben thé thot dirói tràng,
MOt rang: the-th'é, bai rang: sinh sinh.
111. Bà Ida tac lay lóri minh (8),
Yang dâu tiiomg lay chu* tinh ma treo (9).
113 Mà nàng nët dû mç>i dieu,
Bâ niëm trung hiêa lai chiëu doan-trang.
115. Ò trén hiën-thuyn song-dir&ng,
Long qui dám trê, tay khircmg nào rcri (10).
117. Câu thor liêu-nhù ngâm chori.
Bau tài a Ta dê sori cho tày (11)
119. Khuyên chàng kinh-siï dêm ngày,
Thang mây (12) mong biràrc ngan giâv cho caô,
121. Nghi-gia hai chir Thi Bào (18).
Nhan ra tram nët, nët nào mà chê.
123. Hôm mai trong chon thâm-khuê,
Kë dirórng kim chi, nguréri nghë but nghiên (14).
 16 -
Boan Yf (Câu 99.-124)
Hai nil à g hiep dinh ngàg thành-hon, trai tài gài sác vira dòi,
nái chi non the biet mag ! Nàng lai là agirai dác-hqnh, phnng
thà cha me, chàm dir&ng kim chi de khugên chong dèn sàch
hoc hành.

(1) « và «Xa^n» là nói mirón câ de dira tin, và buçc

iha vào chân chim nhan. Bây nói hai nhà thông tin vói nhau.
(2) Cirói va c6 »âu lê, nàto le truce là : X: ap-thài (le bô tràu
iân d'âu); van-danh (boi tèa tuoi ngiròi con gài) ; nap-càt (le
an boi); nap-trtrng (1§ dan do cuòi) và lê thinh-ky(xin dinh
ngày ruróc dàu). Bay noi,dû nam le roi vira d£n ngày thàn
nghinh riróc dàu.
(3) « Man hòng » là sic boa dào dò. Bay nói vira tói ngày gài
ve nhà chong.
(4) « Chén dàn » là chén rirpu uong lúe làm le hap-càn cùog
tcT'hÒng ; «Ao nguyèn » là nói chong phài có vgr nhir ngiròì
phài có ào.
(5) «Gió Bang » bòi chOr «Bàng-virang càc phoag » lay tich óng
Viromg-BOt dòi Biròrng di thuyen nho thufn gió mà chi mòt
dém dén eie vua Bang. Bâÿ noi nhór duyén trói duce sành
dòi vói nhau.
(6) « Chàng-Ltru » tire là Lru-Thàn (xem chìr Thièn-thai) ;
« Kun-rui » là nhór trai xai khiëu.
(7) Càu này và câu trên tà cành ruóc dàu vui ve.
(8) « Lòfi mioh » là lói the.
(9) « Turcmg» là thSp. Bay nói tình ò cùng nhau nèn lay
yàng thëp chfr mà treo lèn.
(10) « Lòng qui » bòi chìr «qui tàm » là doc lòng cr vói cha
me nhti hoi qui theo bóng mat tròó ; « Tay khirang » bò i chìr
« Cirang-thu » trong sách Ma-thi-tiró’ng-phàp nói dàn bà tay co
gòng là g òi vi£c te-gia.
;

(11) «A-Tà là Ta-dao Uan, con gài hç Ta, ngiròi dòi Tàn,
>>

có tieng bay tlia ; Sai » là so sành.

<j

(12) «Thang mày» bò i chir« vàn-thè» là nói thi dàu làm quan
nhur róc thang mày mà lèn tròi bê cành quë o’ cung tràng.
1>

(13) Thi-dio là tha dào-yèa (xem chìr dào*yéu).

(14) « Ke » là chi Tbj-Kinh ; « Ngtrói » là chi Thiçn-Sî.
 125. Canh khuya b^n vái sách dèn,
Moi lirng chàng mài tya bên cçtnb nàng.
127. Phai khi liëc mât irông chàng,
Thàÿ rân m<?c ngirgc à ngang canh cam.
129 Vô-tâm xui bông gia-tàm,
Dao cón san day mài càm lên tay.
131. Vira dar sâp tiçn cho tày,
Dât miah cbàng dà thirc ngay bay già.
133. Ngán thay chira dép vuàn dira (T),
Dâa ngay cho ehët, cúng ngàr rang gian.
135. Thât-thân chira kip hôi-han,
Mpt lài la loi rang : « Toan giët ngirài ».
137. Song-thân nghe tieng rung-rài,
Rang : « Sao khuya khoat nhirng lài gàm thay?»
139 Chàng rang : « Giàc biràm (2) vira say,
« Dao con nàng bông càm tay kë gàn.
141. Hai vai hç có qui-thàn (3)
« Thifc-hir dôi lé xin phâu cho tiràng».
143 Nàng vâng thira hët mç>i diràng,
Rang : « Tir gây khùc loan-hoàng (4) dën nay.
145 ci An kia nirng à ngang mày (5),
« Sgch trong mçt tiët, thào ngay mçt bë.
147. « Bài chàng dèn sách moi mê,
«
(iôi Ôn-công thuà giac hôe (6) thiu-thiu.
149. «Thay râu chut có chàng dëu(7),
« Càm dao tiçn de mçt chiëu nhir nhau.
151. « Hà rang có phii-tinh dâu
« Muôn trông xët dën tinh-dàu këo oan.
 153. «Thác di (8) phông l^i sinh-hoàn, *,
« Thôfi demlà phòi buòng gan giâi bày » (9).
155. Công-cô ring : <c Báo cho hay,
« Trçin hirang cap phan cûng day chan-chan (10).
157. <( May ngirài iiçt-quyët rngt an (11),
« BàyTriropng mai Lÿ thëgian hiem gi! (V2).
159. c(Ay may mà tïnh ngay di,
(( Bînh dinh dinh (13) nûa cô khi con dôi».
.

161. Sy này chô lay làm chai !

Sai ngirài tùc khâc dën màfi Many ông.
163. Trách rang : « Sy mòri l^-lûng (14),
« Sînh con ai dê sinh long ay dàu ?
165. c< Khùc cam (15) bong dòr-dang nhau,
« Say dâu vài dùca trong dâu(16) hen-hò.
167. « Sông kia con có ké dò,
« Long ngirài ai de mà do cho cùng.
169. « Sy này mirai mât dëu trong (17),
« Thoi dìrng tra hoi gan-gùng nira chi.
171. «Nghe anh(18) nào có byng gì,
« Bern ve d$y lay sao thi mac anh ».
173. L§ng nghe ke le sw-tinh,
Ngâm-ngùi nghï dën con minh (19) mà thirang.
175. Noi kia dogn n<? ngòn-ngang,
Tùi Ihàn kbon d£u hai hàng nho sa.
177. Thíra ring : « Trong nghia that già (20),
«
Ân lòng chieu-có thyc là hau thay !
179. « Hiëm-hoi mòri mçt chiit này,
cì Birc/c mrang eira ay
dà may boi phan.
181. (C Nguy'én xira mong ven Tan-Tan,
« Hai non (21) ngành l?i cho gan cà hai.
 — 19 —

183. « Nào ngòr frë*mô nghe ai,

« Thà chông diràng nghïa, rac gai loi tinh(22).
185. ciPhù-dung nâ de lia cành,
« Giëng sâu nò’ de rai binh tir dây(23).
187. « Nirorc trong bât, da dòri tay,
« Có côn bôc lai cho day dirge chàng (24) ?
189. « Mira tan, mày cu5n nira chùng(25),
« Rçng dung day thë, xin vâng lïnh vë.
191. « Lòm-ban chju trót mQt bë (26),
Quán làm sao dirge kê chê ngirài cirai ».
«
r 193. Gqí con dën tmác lay ngiròri (27),
ILay liromg-nhdn dà, se dòri eban ra.

Boan VII (Càu 125-194)

tìem khuya vo' ngòi may, chông doc sách. Thien-Sï nam ngà
thiu di, Thi-Kinh tlgây chông có râu moc ngirare à bên cam,
cam dao muon cat tày di cho khéo : chàng dût minh tïnh dây,
la to lên rang toan giet ngirài ; ông bà hôi lai duyèn-do thài
chàng bào là nàng eàm dao mnon cat. Dâu nàng lay lài thixe
thua lai mà ông bà vân cüng không nghe, lai bâo ngir&i sang
mài Màng-ông. bâo pliai mang con v'ê day ; Mâng-ông bât-dac-
dï eiing phâi ïinh con ve.

(1) « Chira dép virón dura » bòi chu- « Qua diën cbïnh Iÿ » là
nói di qua ruçng dura mà cûi xuòng sua dèi dép thì ngirói
ta ngò là an cáp qua dira. Bay nói d&u không có long giet
chông mà khi chông ngu lai cani dao ke ben co thèi ai ciìng
nghi cho có long gi£t.
(2) « Giàc biróm » bòi chir « Biçp-mçng » láy ti ch ông Trang-
Chu nam ngu thày hóa ra con b tròni. Bay nói mòri mcr màng
ngu thiu dì.
(3) « H$» là giup. Bay nói nhò có quï-thân ò hai ben phù-
hó dánh thùrc dày cho khoi chtit.
 20
~, —

(4) «Gáy khûc loan hoàng» là nói vor ehòng doln ty. vóti
nhaua
(5) « Àn» là cài bàn de dç>n corn; «Ari ming ngang mày »
bòi chir « Cu-án te mi » lay tich dòri Hán bà M^nh-Quang dòn
com cho ehòng là Lurong-H5ng mà thoàmg mrng àn ngang
mày không dàm ngùra mât trông lên. Bày ÿ Tbj-Kinh nói bay
lâu \ân sân long trong dâi Thiçn-Sï.
(6) «Giachòe» bòi chú « Hòe-oiQng » lày tich òng Thuàn-
vu-Phàn uóng rirou say mà nam ngù dadi cày bòe. Bay nói
doc sàch moi mçt mà ngû thiu di,
(7) «Beu» là ngang nhau, tày nhau.
(8) « Thâc » là chèt, khác vói ngbïa chu « Thác » troDg câu 27.
(9) CÓ thë nào thói nói thuc the áy cüng nhu pheri gan rach
phoi mà bày to ra.
(10) «Trçun huong cap phán» bòi chú «Du hirong thiêt
phàn » là nói lé a lúe vâng ch on g mà tu tình vóri nguòi ngoài,
lây fich dài Tân con gài ông Giâ-Sùng tu-thóng vói Hàn-
Tho mà àn cap hucrag phàn cua nhà dem cho chàng ày.
(11 ) « An » là an pbân. Bày nói da ket duyén vói ai thói an
phân quyët theo mot nguòi mà thói. »

(12) «Truong» và « Lÿ » là tèn hai hp nguòi Tàu, thùÒDg

dùng de nói già phòng nhung nguòri nào dó, vi nhu nói Truong
tam Lÿ tú, Truong quan Lÿ dan v. v ; « Ráy Truong mai Lÿ »
cüng nhu nói rày nguòi này mai nguòi khâc, ÿ nói không
nbát quyàt theo mçt nguòi.
(13) « Bmh-dình-dinh» cüng nhu nói tì-tì-ti, tiìu-tìu-tiu.
Bày nói mot chût nùa thòi không con gì dòi nua.
(14) Tir câu này trò xuóng muòi càu là lòi ông bà ho Sùng
tràch Mâng-ông.
(15) « Cam» là thii dòn có tình duyén, thuòng dùng de vi
ver ehòng sành dòi. Bay nói duyén vo ehòng tbành ra lo làng,
(16) «Trông dàu» bòi chú «Tang-gian» là nói thói nuòc Vç
trai gài ben-bò vói nhau ò trong bài dâu. Bây ông bà ho Sùng
nói Thi-Kimh có long tu-thòng vói ai.
(17) « Muòi mât deu trông » là nói ai cüng tháy câ, viçc
không nghi ngô nira.
(18) « Anh » là chï Mâng-ông.
 (19) « Mlnh v là Mâng-ông tir chi láy.
(20) Tir câu này siioag IG câu là Mâng-ông trà lòfi.
(21) «Non » là nui non, thiròmg dùng de vi côog orn cha mç;
«Hai non» là nói hai cha nae, ben noi bên ngoai.
(22) Làn cho hët ngbìa thông-gia dût tinh qua lai cung vi
,
nhu duóngdi mà tha chàng xaông, loi lai mà ràc gai lèn.
(23) Nbâo-duyên dó-daDg cüng vi nhu dung trên canh
1

giSng mà kéo cài binh iên rîuçrc nua chùng thi dày dût blnh rcri.
(24) Ver chdng dâ Ha nhau thôi không thl doàn-tulçi nûa,
ciing vi nhu nuróc dâ do ra thôi không thê boc vào, lay eau
« Phûc Ihüv nan thu » tiong truyçn Chu-mai~Thàn mà dich ra.
(25) Tâcành vor chôngly-d( nhu dâm mày cuín laii, giot mua
tan di.
(26) « Lôn-bcm » là con cá minh bçp chi nam mçt be ; « Chiu
trót» cüng nhu nói chiù han. Bay nói da gàp nhu thí thl
chiù vày.
(27) « Nguòi » là chi òng bà Ì19 SÙDg.

Vili
195. Lòng nàng xi£t nói xót xa,
Mà dào lì dr>t, mat hoa àu-sau (1).
197. Bcfn neri làm \é khan dau.
Lay công cô doan roi san lay chông.
199. Nhu tuôn giot lç(2) ròng rông,
Ngâm hai thon-ttnrc, dan long san xira:
201. « Ke tù kim cài (3) doyen ira,
« Dây leo cây báeh (4) mong nhòr ve san.
203. « Dììu ai phu bgc enng nhau,
« Dà than ba timóre trên dau (5) chirng tri,
205. « Vi dào phút hgp phùt ly,
« Ki£p này dà dòr, chac gi ki£p san.
207. c<Thiet công ô-thirâc bac can,
« Lháag Nguu á ChúcíO) già nhau tir rày ».
 — n~
(6) « Nguru » là Khiêa-ngiru ;« Chtìrc » là Cttirc-n !
7 (xetn chung
chò ò-thiróc).
(7) «Phuçrng» và « loan » là hai thú cliim tbiròng dùng dë vi
ver chông sành dói ; « Chia » và « re » là nói phàn cách nhau ra.
(8) Vçr chông ket duyèn cüng nhtr keo scrn gán láy phiëm
dàn ; « Nò- bë..., làm dói » là nói ver chông nò lia nhau ra.
(9) « Suomg gió là’ dë tà cành buong the lanh lùng.
(10) « Ngoc-Giao » bài tich Giao-nhàn thiròmg ò duói bè di
«

lèn coi trSn, khi cào-bièt vói nguràri chông thòi khóc mà nuòre
mat nhô xuông thành ra ngoc-châu. Bây nói ngày xira nao-
nùng hiio-ng lira mà bay gió màn thè nò de cho suo ng gió lanh
lùng ; khóc-lcc âu-sâu dën noi nuóc mat châTi chan có the
dem mâm mà chira dixere.
(11) Câu này và câu tiên ta cânh vçr chông mói tir giâ nhau
nhir cái ào con iróp mùi huong,trong binh chira phai dán phan.
(12) Hai câu này dich ÿ mày câu trong bài thor cüa ông Hàn-
Hoành gôi cho vçr là hç Lien à pho Ghuerng-dài, lúe hai nguôri
xa nhau da ba nam. Bây nói tiec cho Thi-Kinh phài bô Thiçn-
Sï mà së vë tay ngu-ài khâc.
(13) Câu này và câu trên ÿ nói dâu dën chët cüng không
quên nhau.

IX
225. Nàng tii
gifr-birórc vu-gug ( 1),
Nhân-duyên thôi có nghï gi dén ai.
227. Bâ oan vi chtéc tàng-hài,
Mat nào mà l$i di hai Ian dò (2).
229. Trách ngtrói sao nò* dày-vò,
Bè cho Tieu-ngoc gian
no cüng già (3).
231. Nhçin hàng phóng có dói ba (4),
Thà rang minh-nmc, chang thà buon tènh (5).
233. tii vi ph$n iièu (6) mçt cành,
1

Lieu di thi bó moi tinh (7) cgy ai.

 235 Phòng riêng vò»vo hôm mai
Tròng ngà / dang daag(8) lai dai han nàm.
237. Buon tròng gipt ngoc (9) dam-dam,
Mài an chaag nhò, giac nàm chang ngon.
239. Nyc curc/i sy con òn con (10)
Bang long (11) mà nay ra con Timi san
241, Ve chi chût phân hòng nhan,
Cành hoa nò mupn (12) thòi tàn mà thòi.
243. Tui thay toc h$c da moi (13),
Vi ai (14) nèn phài dtrng ngoi chang khuày.
245. Vò-dày chut ph£n tha ngay,
Sy vili chang thay, th&y ngay sy phiën.
247 Lay chi bào diryc sinh-thieng,
De dem mà phan mà den tròri xanh (15).
249. Có khi dóc chi tu-hành,
Lành mien tran tgc ; nirang mình thugeïi-môn.
251. Bç-lri nhôr duc Thè-tòn,
Là-Làng thuò trirórc, vuòng trón mai sau (10).
253. Nghiém tir dành phiic ve sau,
Hpa dën nghïa.nang ân sâu, gpi rang !
255. 1 hirang-thïra là phât, là tâng,
Xich-thang dâ ai, kim-thâng han dai (17).
257. Chin e thua gòd ró bài,
Thiiang con at chang nò’ hoài cho di.
259. Thoi thòri xuat cào làm chi,
Thàn này con quàn tliiphi dirprc nào'
261. Bàn tham moi lë thap cao,
Bâ mivorì sáii chutár, chtráfc dào là trên (18) ?
 Boati IX (Câu 225-262)

Tir lúe Tbi Kinh ne nhà cha me, nhân-duyên dñ la, chin trot
dea già : nhivng mnàn lieu chef choxonq, vi cha me già-nua mà
chàng ncr. Chi là di tu dâc dao moi mong dirçrc vuông Iron quâ
phùc ve san rubli ng sa nói ra thàì cha me khòng cho di, ten
qiiget mot lòng di trÓn.

(1) ri Già buròc vu-qui» là nói da bi cbòng bò mà ve nhà

cha mç.
(2) « Bi hai lan dò » là lay bai lan chòng, vi có càu « Lçch
gôi nghîêng chan, gài heng-nhan baie pbân, em di dò may
b§n, em qua chnòng may lan »
(3) « Gian no cung già » là nói ngòi tûi gian mài din già mà
chét.
(4) « Bòi ba » là nói dòi ba anh em chi em.
(5) Càu này ÿ nói thà là chët còn hem song ò dòi mà ngòi
cbiu buòn tènh.
(6) « Lieu » là nói tbàn nguòi con gài yíu ót nhir cành lieu.
Bày nói chi sink dircrc mpt nguòi con gài.
(7) « Moi lình » là tình cha me, bòi chir « Mau-tu tình thàm».
(8) Bàng-Étaog» là dài-dac. Khi có dieu buòn thòi tròng cho
ngày mau hët mà ngày cùr dài mai.tróng nbir bo*n mpt nam.
(9) «Giot ngpc» là giçt nuòre mat.
(10) « Còn-còn-ron » cüng nhurnói nho-nhò-nho, téo tèo-teo.
,(11) «Bang long» là nói cài gì nhô và nbe hët sue.
(12) «Cành hoa » là vi vói dòi ngtròi ; «Muçn» là mirçrn,
châm. Bày nói dòi ngiròi mau lam vi nhir cành hoa nò ròi
thì tàn.
(13) «Toc hac» là trèn dau tóc trang nhu cbim hac ; « Da
moi » là ngcài da loin-dÓin nhu- dòi-mòi. Bày nói cha mç da già.
(14) « Ai » là Thi-Kinh tir bòi lay mình.
(15) «Tròi xanh » bòi chû « Tbanh-thiên » nói vi còng dùc
cha me cao bVn.
(10) Thuò iraòc nhân-duyêa da Ift, me cha luàng nhòng dm
saui mal sau qm phuc vày tròll, gía-ihlt có ngày vui-ye.
 (17) Dau va chong moi tình da dirt mà coi phât hirang-thu
còn làu.
(1<S) Ba mirai sàu Chirac th*i Chirac chay tr6n là trén hit
l)3ri càu « Tarn thf p lue ki iau vi thirong sách » cua òng Virang-
kinh-Tac mà djch ra,

263. Xuat-gia quyët rriQt tàm lien,

Phu-tinh, dai nguyet buórc lèn dam tràng.
265. Quan chàn ào chit(l) dju-dàng,
(ìià-hình nam-tir ai tircrng cân-nguyên.
267. Song du'àng thày su* nggc-nhièn,
Rnot tam (2) bôi-rôi th«m phien-nào ra:
269. Biët dâu dgm tbfmg dircmg xa,
Biët là giëng can hay là bè sâu (3)
271. Choc là ngìm áy tuoi dau,
Bën nay cà lórn, vira hàu cay trông.
273. (liai kia lam mat chu* dông(4),
Tiïi duyên áy bóng nq long sâm-thirang.
275. Hay là bijc tuyët buon sirang(5),
Nhir ai khoét vàch trèo tirômg(6) châ chori.
277. Vây thi sao chang mçt lòri ?
Bië mà gà phât eho diri cho xong.
279. Bà vàng(7) nghe cüng ben long.
Le nào trong thûni? bong long (8) dën dieu.
281. Vi dâu gió khóa mira chiëu (9),
Bê nguon trôi nôi cho bèo mênh-mông (10).
283. Mât lôa, chân châm, rang long,
Bê nhôr i/ir ngoc hët công tim-tòi,
 - - 27

285. Biët bao nirórc mât mo-hôi (11),

Cây dông diiçrc may muori choi cho cam (12).
287. Bây giò dpi nga bac, nam,
Biët côn quanh quan côi phàm (13) hay kbông.
289. Xghin nâiri nghiêng lô’ non dong (14),
Bief côn irng tiëng Lçtc-chung dô là (15).
291. Thiromg thay li¿-khi¿(16) tuoi già,
Dë nam canh nguy$t, cuôc ba tbàng hé (17).

Boan X (Câu 263-292)

Thi-Kinh trong long dâ quyet, dèm iron ra di, an bân mot
each con trai, de cho ngiv&i fa khôi biet mât. Sám mai cha me
tînh dây, không biet con mình di dâu, than th>r ân-nàn, thiromg
nhcr khóc-lóc, tinh-cânh Ig-biêt biet là bao nhièu !

(\) «Quàn cbân âo chit » là do màc ena con trai.

(2) « Ruôt tâm » là nói trong long chin khúc ta vàng nhir
rnôt con tam.
(3) Câu này và càu trêri ÿ nói không biët con dâ di dàu hay
là chët a dân roi.
(4) « Chû* dông » là hai chu « Bông-fâm » ; « Giâi » là bôi chir
«Kiët dài» dich ra. Bây nói va chông lia nhau nhirgiâi dông
tâm da chia làm hai.
(5) « Bue tuyët buòn suang » là nói chân nôi lanh-lÙDg mà
kiëm nai dàm-am.
(6) « Khoét vàch trèo tucrng » bòi chu « Tac-bich du-tuòng »
là nói trai gài phà mit gióñ-han lë-phâp, không dân cuòi mà
qayen du líy nhau.
(7) « Bà vàng» là tâm long ben vtrng nbu dâ tçc vàng gbi.
(8) «Bông» là thù tróng trônvàdài dành tiëng bông-bông ;
« Tróng thüng bông long » là chi dô vât da bu hông vô-dung.
Bây ÿ Mâng-ông nghï con có dën dâu hu-thàn nhu thë.
(9) € Khôa » là tat ngang ; « Chieu » là sa xuong ; « Gió khôa
mua chiens là ta tình-cành khón nan nhu cây cô bi gió tat
mua sa.
 - -28

(10) *Bê» là sinh ra ; « Bèo » là cénh bèo lênh dênh giira

nube, vi vói cành ngiròd khò-sò, Bây nói vi duyên-côr dâu
ina sinh sir ra làm cho phân bèo chiù nói lênh-dênh.
(11) «Niróc mat mô-hôi» là tà công sinb-dirorng khô nhoc.
(12) « Cày dòng » là vi con trai ho Hàn. Câu này và câu trên
ÿ nói công sinh dur&ng khó nhoc biët bao, nhu sinh duçrc
nbieu con thi cüng bô công, nbirng chî sinh duor tn$t di'ramà
lai thë này, tkôi uong công lâm.
(13) «Coi phàm » là coi ngufri ta b,
^
(14) « Non dòng » là nói có
mô dÒng de dúc chuông.
(15) Sách Tàu có câu ÿ nói : « Non dòng lòr thóri chuông L$c-
diiorng kêu » là vi núi dòng vód chuông dòng-khi vàri nhau nèn
có cam úng, vi cba roe mat thòi con dau long, Bây ÿ MSng-
ông nghï sau khi minh ta-ihë thôi düa con minh có biët dën
minh hay kkông.
(1(5) « Lu-khu » là ta càch già nua hèn yëu.
(17) Brm trâng nam canh vâng-vê, dë kêu là de sàn ; mùa
hè ba thàng khàt-khao, cuoc kêu thôd cu6c rü, dëu là tà cành
buòn rSu khóc lóc bët ngày qua dêm.

XI

293. Xàng tir xa ehôn hirong-khuê,

Noi nhà man mác (1) moi b$ mà lo.
‘295. (Xing toan gù moi ter vô (2),
Thành san cao ngát(3) pha cho tan-tành.
297. Tiring ân trdri bè(4) mông-mênh,
,
Dê mà den dirçre ân tinh ay dâu.
299. Tà-tà bóng ngâ cành dâu (5),
Sórm kbnya duóri goi (6) ai hau ha thay.
301, Yang lèi khuát m$t lúe này,
Long ngtfôfi th$a*nào bili ngày nào nguôi (7)
 23

303. Ngtri dieu mua nang xa-xôi(S),

Càm thiicmg dòi do$n, bòi hòi tùng dau.
305. Chân tròi dát khách da lâu(9),
Chiêm bao lân-thâa àr dâu qué nhá (10).

Doan XI (Càu 293-306)

Tit hic Thi-Kính ra di, nhá qué nhà ma dau noi bièt ly,
thctorng cha me ma nghì còng sinh-ditàng, iam thán khách dia,
gidc mçng gia-hitang, nghì biet lue nào khnày-khoa.

(1) «Man mác » cung nhix nói bë-bçn, rçn-rip.

(2) «Go moi ter vò » là làm cho tàm lòng dircmg lúe boi-ròi
1

mà dircrc thvr-thài ra.

(3) «Thành sàu » là nói khói sìa chát cao nhir càì thành.
Bày nói mutfn phà khòi sàu cho tan di.
(4) « Àn tròi be » là còng orn cha mç nhir tròi cao bè ròng.
(5) « Dàn » bòi chii « Tang-du » là ò chò phiromg tày mat tròi
lan; « BòDg Dgà cành dâu» là nói vi tuoi da ve già nhir mat
tròi lan con chtéu ò’ tren «ây dâu.
(6) « Diròi gôi » bò’i chür « Tát ha » là nói con cái o gàn cha
me nhir quanh quân ò diróri dâu go . ?

(7) «Nguòì» là chi ông bà hp Màng ; «Thieu nào» là bnònburc.

(8) « Mua nang xa xòi » là nói khl vang dan sot mat mà o’
xa cách nhau.
(9) « Chàn tròi dát khách » là chi cho xa-xòi.
(10) « Lân-than » là quanh di quai lai het ngày qi

XII

Hôi thàm d£ni iiêu (1) dàndà,

307
Ngâ dâu Vân-tii chang là ò dây.
309. Bon bë phong cânh 1$ thay,
Boag-lai kia cüng thë này mà thôi.
 311. Cira thuyën (2) sé lén chân coi,
Trông lên sir cy viïa ngÔi tiing-kinh.
313. Mira hoa (3) ray kháp bèn minh,
Xháp riho dà cûng x£p quanh gat dau (4).
315. Mòri hay d$o Ph£t phép màu,
Xghï dây cûng dê Soi sàu làm vui.
V
Boan XII (Câu 307-316)
Thi-Kinh di den chùa Vàn, tròng thdg phong-cánh imi nè.Vào
chùa thdy su: duang ngòi tung kinh, nghe có ij-ni Idra, nghì a
lai dó có the doi san làm uni.

(1) « Dáim lieu » là dam duàrng hai bèn có tròng cày lieu.
(2) « Cira thuyën » là cüa chùa.
(3) « Mira hoa » b&i chu- « Vu hoa » láy tich dai Buòmg òng
su tên Ngbiçm ngôi tung kinh o’ chùa Van-hog, irói mua hoa
xuóng nhieu lam.
(4) «Bà g|t dàu»bò’i chu «Quàn-thiìch thû khang» láy
tich dòri xirahçc-trô su La-Th|p giâng kinb Nàt-bàn ô’ nui Ho-
khuu mà hói mày hòn dà ngôi o’ xung quanh nghe lòri ông
nói có hap vài long phât không, tfaùi may hòn dà gît dàu.

XIII

317. Chà khi kinh giáo vira ròi,

Lgy sir mòri bçich(l) khúc nhôi tò tircrng.
319. Trinh bày tên tuoi gia-hnarng,
¡ Nhà xira theo dau vàn-chnong cûng là.
j 321. Chàn vùng dcinh Içri phihi hoa,
V Chap tay xin dën thuyèn già qug-g.

323. Sir rang : « Này dyo tir hi,

« ROng thirang phh-dç hep gi trân-diiyên,
 -{31 -
325. a Nhirng sao dirorng dò thiéu-nién,
ft Xhin xem phong-thè cüng nên con ngirdri.
327 « Cór chi nhà loi xa khori,
« Bern minh dáicác vào nori lâm-tuy'ên,
329 «Hay là túi ph£n horn duyen,
ft Hay là deo lyy mang phiën chi chàng ?
331. « Chin e virçrn Ser l$c chirng (2),
« B£n long dën cà cay rirng chira minh (3) ». r
333. Thura rang : ft Tré mó thir-inh,
« Làm chi cho dirçrc lijy minh chór e I
335. « Lén chàn nhòr bóng sàn hòe (4),
« Cüng mong tranh-daa ngija xe vóri ngirài.
337. « Boài tròng the-sir nirc cuòri,
ft Xhir dem trò roi (5) mà chori khác gì;
339. ft Phù-ucïn mçt dóa bay di,
« Khi thi áo tráng, lúe thi muông den ((i).
341. « C4i$t dnàrng Nam thoán nhir nêm (7),
ft Cân dai nhan-nhàn nguòri quen vóri minh (<S).
343. « Châng thèm ra àag còng-khanh,
ft Mà dem thàn-the làm hinh dich chi.
345. « Cho nên men cánh trú-lñ,
« Bám xin nhòr dire tâng-ni mòr long (9) ».
347. Su' khen ràng : ft Kê nho pliong,
« Bâ xem ctèn chü
sac-không dâu mà (10)!
349. ci Kia bào, kia ânh phút qua (11),
« Kia sirorng, kìa
chòrp, kia là chièm-bao (12).
351. ft Lo là tranh-lri thap cao,
« Ké xem khoái-chít nguòri gàò thaHhanli( 13).
 - -32

353. Láy ai làm nhyc, làm vinh (14),

<í

« Tram nàm là àng cô xanh ri-ri

(15).
355. «Sao bàng vui thü viên ki/,
« Dût không iú-chiráng, sá gi nhi kiên.
357. «Bgo này huyen thirc là huyen (16).
« Hir không mà van dçim-nhicn thë này.
359. « Tièu (17) dà men d^o den day,
« Kinh-Tâm tên dat tù* nay gçi thuòmg ».

Boati XIII (Câu 317-360)

Thi-Kinh ch& khi sir tiing kinh xong trinh bag ten tuoi que
quám và xin su cho qui-g. Sir hôi dugên c& làm sao ma phài di
tu, th&i Thi-Kinh làg viêc chàn d&i mà dàp lai, sir khen là
ngirài thông hieu, cho a lai cima mà âat phàp danh là Kinh-
Tâm.

(1) « B|ch » là bàm bach.

(2) « Vuçrn Sô"» bô’i chû « Sô’-viên » chï Dghïa coq vuçm
nude Sô’.
(3) Nuòre So* mat con vuçm mà cbât hët câ cây rung de tim,
bô’i câa tuc-ngû Tàa « So’-quÔc vong-viên, boa diên lâm mçc »
thudng dùng de vi nhûng vi$c cô va iây. Bây nói chi sor Kinh-
Tâm ô’ dó thò-i nhà nao có mát con mà bat va dán su cbàng?
(4) « Sàn hòe» bo’i chû « Hòe dình » cûa òng Vuorng-Huu
ddi Tóng nên thuóng dùng de vi con trai nbà khà.
(5) «Trò rflia là chi vtçc dòi nhu mçt cái rap hát, mang râu
dpi mû bòi mat vë mày, nguòri thì ninh, ngufri thì trung, ke
hi he, ke thì tudng, té ra tàn canh rut cu§c, ai cüng nhu ai.
(6) « Ào trang » bo i chû « Bach-y » ; « Muông den » bô’i chû
«Thucrng câu». Hai câu này láy trong bài thor cüa ông Bo-
phu, ÿ nói viçc dô’i thay dôi không thuò'ng, vi vdi dàm mây
nôi lên trên tròi nhu cài ào trang mpt chfc dà hóa làm con
chó xanh.
 Il P?
(?) erftêm» là dôag thém vàé ebo kbit, tâ sàab dôûgddc
r$n-ruc
(8) « Nhan-nhàn » là tà cânh nhiën ngirài. Câu này và càu
trên ÿ nói coi dôi là m$t cuôc pbiën-boa, nhü-og Dgudi quen
minh mà qua lai con duòmg côog-daoh, chen cbân không lot,
(9) « Mór long » là m& long nhân-tù mà dang nap cho.
(10) «Bàli mà» là ÿ nói tuy là hçc dao nbo mà cüüg hiëu dín
sàch Phàt.
(11) « Bào » là bot nuòc ; « Anh » là bóng mat trai.
(12) Câu này và câu trên ÿ nói dòi nguòi mau lâm nhu bçt
nuòre trôi qua giüa sông, nhu bóng mât trôi chiëu qua chóhór,
nhu sucmg dâu roi tan, nhu chôp nboâng roi mit, nhu gtâccbiêm
bao khéo bât bình, bùng con mât day thay minh tay kbông.
(13) Câu này và câu trên ÿ nói dói ngirfri khò nao lâm, không
nên tranh dáu nbau làm gì, vi ór vë phuorngdiçn khàch-quan
thòi tu-Sng là suómg, mà ór vë phuomg-diçn chu-quan thòi mòri
biét là khò, cüng nhu câu tuc-ngu thuòmg nói: t Con trong
dò mât, con ngoài ngút-ngoát duôi».
(14) « Nhuc » là nbor-nhuÓc ; «Vinh» là sung-suóng. Bày
nói xét ra tbéri không ai nhuc ai vinh gì ca.
(15) « Ang ngàn xanh» là nói môt dàm mo-mà co mçc xanh
um ; « RI-ri » là nói sac co xanh. Bay nói rùt cuc lai thòi cüng
dëu chët chôn xuong dát là hët, cÜDg nhu câu thor « Khòn dai
cüng vë dôi nám dát, giàu sang chua chin mçt noi kê »,
(16) « Huyën » là kin nhiçm.
(17) «Tiêu » là nguòi it tuoi mói xuát-gia vào chùa di tu,

XIV

361. Vàng lai nirarjg canh 7 hirçrng phuaiig,

Khèu dèn bàt nhà, gióng chuong tam-thuyén
363. Chàn-kinh ghichû tâm truyén,
Chyc (1) tòa long nhiêu, vui mien hòkhé.
365. Bòi can tiiàng noi hnong qué (2),
Nguài di nghìn d§m, lòng ve nàm canh.
 •
-Ji
easts

mìnìvjmmh ngó vòi;mình,

367. Stf
Nang tinh cüng phái nén tinh làmjkhuây.
369. ,Này guam tri-tuç (3) mài dày,
Bao nhiêu khb nâo cât ngay cho rÔi.
371. Hirang xông pháp-giái ngùi-ngùi (4),
Thông rung tróng kç, trúc hôi mô kinh (5).
373. Có ugirài, cânh lai càng thanh,
B$n không cûng này ra cành liên-hoa (6).
375. Bâ l<$ng tràm Üim ca sa,
Nhirng ngiràri tiên vân trông ra khâc phàm.
377. Bâp-diu trirôrc cbôn thuyen-lam,
Búa hoài-xuân nhirng mu6n làm ni cô.
379. Ngâ chàng Phan-Nhçtc day ru,
Ra dâu cûng ném quâ cho tiëc gi (7 ).
381. Trai sinh tir-sâc làm chi,
Hoa tuai buàrm cûng có khi bân long (8).

Boan XIV (Câu 361-382)

Thi-Kinli dirorc et lai chùa, kinh ke hirotng dèn, doc long tu
luyen, dàu có khi nhá den cha me cûng phâi cat buòn làm khuây.
An thcri dita muói, mac Ihài nâu song, mà nhan sac van xem
ci'i dep, nhirng dita con gài Un chùa cûng lay, den dira mât dôm
ngó Kinh-Tâm.

(1^ «Churc» là châu^cbu-c.

(2) « Hu-ong quê » là quê làng,
(3) « Girerai tri-tuç » b*i chü «Tuç ktém» trong kinh Ph*t,
dire Phât Vân-Thù càm gircrm dën cu-a Phâit dè trir khu- các
moi phiên nâo cho chung-sinh.
(4) Ngùi-ngùi * cüng nhir nói ngút-ngút, tbâm-thâm.
c<

(5) Khi doc kç théri có tieng thông reo, nhir cài trffng nhjp
;
khi tçng kinh thôi có tiëng truc kêu, nhir cài mo hôi.
,
 (6) « Bon » là cái chéti.
(7) Cân này và câu trên ÿ nói Kinh-Tâm ngtrôfi cüng dçp nhtr
Phan-Nhac dèi xtra nên dàn bà con g&i ai thày cüng dem long
yêu mÔn.
(8) Nguròri dçp thàri ai cüng ung, vi niur hoa tarai tbéri biróm
mudo dèa,

XV

383. Trqng lâng cô mot phu-ong,

Gia-tir dç (1) vài Thgch-Sùng kém dâu
385. Tieu-thïi ò chón hòng lâu.
Tuoi vira dôi tâm, Thi-Mâu là tên (2).
387. Là hong (3) dat xuong dâng lên,
Moi duyên do-dân chira nên m6i gi.
389. Nào rang gin nët quê-vL
Ngày ràm mSng mot cüng di cüng dàng (4),
391 Làc(5) trông thây tiëu dju-dàng
Sóng thu(6) xui khiën cho nàng khâtkhao:
393. « Ngurôi dâu cô dâng ihanh-tao (7),
« Bông hoa durôri nuòre, vê sao trên trôi (8).
395. « Sâp thira, chira kjp ngô lòri,
« Mòri dông m$t chût (9), dâ dôi ch'ân dj.
397. « Khan sao dire Phât dç-tri,
« Xui ra hç>a cô chirôc gì duçrc thân (10).
399. « Vi không phài kiëp Châu Trân,
« Thôi xin mçt tr$n (11) phong-vân cüng nhô.
401. « La chàng tiëu vân hürng-hô (12),
« Mây phen thi cüng ihô or (13) vôi minh.
403. « Hoa kia nói hân nghiêng thành (14),
« Ghào hoa, hoa l$i vô-tinh mày càm (15).
 m b
Tri âm chêng gip tH-àm,
405e ft

(t
Bê ai mong diing mong nlm sâu rîêng (16).
407. « Trách ông Nguyçt Lâo nào thiêng.
a CÓ khi bën thich, bèn kiêng kéo là (17). »

Boan XV (Câu 393-408)

Làng a gân chùa, cô ông nhà giàu sinh ngirài con gài, tèn là
Thi-Mau, cir ram, mong mot th&i ten cung à chùa, trông thày
tien Kinh-Tâm ngirài dep, dêm ngày ma Uxàng, uàc duçrc vàg
duyên ciing Kinh-Tâm.

(1) ©o » là s6nh.
<«

(2) « Bòi tira » là mudi sâu.

(3) « Là hông » bòri chu- « HÔng-diçp » láy tich dói Buòng
ông Vu-Huu nhàt duoc nôi chiëc là ô giura dòng nuóc mà
trên cô de they, ông mai dì câu thor vào cbiìc là khàc roi thà
xutfng nuóc cho trôi di, cucg-nbân là Hàn-Thi nbât duçrc ;
«au quâ nhiên Hân-Thj kít duyên cùng ông. Bây nói Tbi-Mâu
cô nhieu noi hôi mà chua dinh-hôn vói ai.
(4) « Bàng » bòri tieng xù duô’ng Trong, túc tiíng Bâc goi là
« dàn » là nói dàn truông l|p ra ò chùa de cung tf.
(5) «Lâc» là liée mat trông qua.
(6) « Sóng thu » bòri chu «Tbu ba » là nói con mât xanh
biëc lóng lânh nhu làn sóng mùa thu ; « Khât-khao» là uôc ao
qui sue.
(7) «Nguôi» là chi tiiu Kinh-Tâm. Tù càu này trô xuong
16 càu là Thi-Mâu thày Kinh-Tâm mà nghï tbàm trong minh.
(8) Cài hoa dçp quâ mà trông bóng duói nuóc cüng cú dep ;
ngôi sao sàng quâ mà ngó xa trên tròi cung van sâng, dùng
de nói vi con nguói àn mac nâu-sÔng mà nhan-sàc xem ra
my-mieu.
(9) «Bòng mat» là nói cácb m|t mày làu mói duçrc phen
này bai nguói gap nhau.
(10) «Thân» là kiét-thàn, tbân-cân vói nhau.
 (11) « rrân phong-vâa » câng nhu nôitr|n mây mua, thuàng
dàng dè nói lúe trái gài giao-hup vói nhau.
(12) « Hirng-hó» cüng nbu nói la-láo nhad-nhêo không de
tình ÿ din.
(13) « r hàr-v » là không có ÿ thân-thiUt vói nbau.
(14) « Hoa » là dàng de nói nban sSc nguói dçp ; « Nghiêng
Ihành » bòi cbü « Khuynh-thành » là nói nban-sac eue dep ngó
mpt lân thòi du nghièag do tbànb nguói, láy chu tiong bài ea
ông Lÿ-diên-Niên mà dich ra.
(15) « Câm » là túc gi^n.
( 6) « Ai» là Thj Mau tu bòi láy minb.
(17) «Thicb» là nbà Pbât, chï tên Kinfc-Tâm ; « Kiêng » là
kiêng-cu mà bô dieu tinb-duc. ïHy nói ông Ngnyçt-Lao sio mà
thiêng nhu thë, cô khi ông bi£t nhà Pbât kiêng eu mà không
chju te duyên ebo, kêo pham lay diëu ngu-gióì.

XVI

409 Bàm-dâm tirông nguyçt ma hoa (1),

Biët bao khuây khôa cho qua can sau.
411. Trong nhà san dira thirang-dàu,
Quyen nghi mçt chut dê hàu ai hay. \
413. Nào Dgà gió thòi mira bay (2)
Hat kia gieo day dû ngày hi sinh (3).
415. Ba tràng (4) coi da khác hình,
Cam an thi bien?, mài chanh lai them (5).
417. Song thân ng&, mài hói xem ;
« Sao con (6) da moc ra diem ebang hay?
419. « The mà ai hói bay nay,
« Boi bên lay áo, ebang day bên nào (7).
421. « Là roi khôn biët làm sao ;
(( Chir con
già man gieô dào (8) vóri ai ?
 H
- 38

423. « De mà àn cày birng tai (9),

« Dâng-dâng nghe chuyçn be ngoài hô ngirori ».
425. Nàng rang: « Bâu khéo nhîrng lòri,
« Nào ai de có dai dòri thë dâu !
427. « Cành hoa van giù con màu(10),
« Con oanh van hót cho sàu mac thây(ll).
429. «Vi dù tinh nirórc long mây(12),
« Nhà ma nào chiù dên ray chira di (13).
431. «Nám xung tháng han phái khi (14).
« Hóa ra thói áy, hòi chi tire minh ! »

Boan XVI (Cáu 409-432)

Thi-Mau nhán vi ma tirang Kinh-Tâm, không biet lám sao
dio khuây khôa, sân Irong nhà có ten dag-tá. dém khuga tam
imi mot chút, de có ai hag. Nào ngà tgo hóa chèa ngirai, cách
ha tháng thài xem cái bung dà khác. Ông bà thâg the mài hòi
xem su- cá vi làm sao và trách con sao không chiù sâm liêu
thành-hôn, de cho sinh ra nông-nôi. Nhung Thi-Mâu vân cá
khoe minh là ngir&i trinhdïët mà dò cho so phân xui nên.

fl) « Nguyçt » và « Hoa » là nói chuy$n trâng hoa trai gài chai
dêm.
(2) «Gió thòi mira bay» là tJ c^ch mau chóng.
(3) Bu ngày di ihéng thì dâu thai, vi chir hat gieo xuÒng
thì có ngày moc cày.
(4) «Ba trâng» là ba tháng, t ai ba tuSn trâng.
(5) Ngiròi có thai tbòò cam an it mà lat thèm eòa ebua.
(6) «Con» là chi Thj-Màu. Tir càu này trò xuong 7 càu là
lòri ông bà hòi Thj-Mau.
(7) Hang nguròi nlo hòi d&n cüng không thuân cà, vi nbu
hai tay ào bên tà và bên hiru mà không chiù day VÒ bêü nào,
nguvèn lay chir « Tà-dàn hiru-iàn » mà djeh ra.
(8) «Màn» và «Bào» là dò v$t trai gài *àng nhau de làm
quen ; « Già m?n gieo dào» bòi chir « BSu dào bào lÿ» mà dich ra
 (9) An cày burng tai » la câu tpc-ngù thiràrng dùng d& nói
«
nhùng viêc kbông th£ giau-giSm.
(10) Coi gài dircrng glvr trinh-tiSt nbir cành boa con có màu
dpp.
(11) Gài giù long trinh mâc ai trên gheo, cüng vi nhii hoa
giù sSc dep, con oanh hot cüng ra£c *hày.
(12) «Nuró^c» và « Mày * là vât rày dày mai dó kbòng nhit-
dinh ù rapt cho nào ; «Tinh niióc lòng may » là ngirói tàm-tinh
không có nhat-djnh,
(13) Câu này và càu trên ÿ Thi-Mâu nói nëu nàng có lòng
hoa-nguyçt thói nàng dà lay chông di cho rÓi dói nbà ma,
có nhjn dàu dirne mà ò dín lúe bây giór nùa.
(14) « Nam xnng thàng h$n » là nói ve s6 Tù-vi cua nàng gàp
phài nam có Sao xung, thing có han nang.
f

XVII
Dirt lòi rghe mô nguyçt-binh,
433.
Râng : « Bòi con gài ngogi-tình
ra tra (1) ».
435. Phû-ông tháy sy xau xa,
1 rôf vào tac lirai, trór
ra v£t minb.
437. Rang : « Coñ sinh-sir sp-sinh (2),
« Hà rang va ò Trói xanh gieo vào.
439 c< MOt là d$ng-dia làm sao,
« Niróc phirorng m$c-duc tham vào chàng sai,
441. « Hai là lam thu6c dong dài,
« Gài dàm dirong-hoâc thi ai cúng viïa.
443. « Ba là phài dira trao búa (3),
« Mténg tràu hoan-hi nó'cho bao giór.
445. « Vò tìnti nào có ai ngó,
« Th£ mà àn nói bà/i-bcr(4) nhir không.
447. « Kbôn thói hura-thot cho
xong,
« Khéo mà bè chu5i (5) trói song chàng là
».
 - -40

449. Dât tay kinh dân nàng ra,

Coq mang bung nang,cha già lung eo.
451. « Nhûng là chê khó chê ngbèo,

« De sau con dai de bau ai mang (6) ».

453 Phû-ong righe nói hô hang (7),
Nhu ràng : « Sao day, liçu duòrng mà di (8) ».
455. Thíra rang : «Hô ph£n nü-nhi (9).
« Tarn long bang giù mçt ly chang rûi.
457. « Dàu khi bài Hán chai bòri,
« Dô ngiràri ciràng-bçio mçt dòri dàm trêu.
459 « Dieu dâu nhu dçt nhu thêu,
« Dieu dàu ai khéo d$t dieu x8u-xa.
461. «Cô dâu nhûng thôi dâm tà,
« Bòri vi xáu máu (10) hóa ra thë này.
463. « Thyc là vu gió tai bay (11),
« Bóng-nhung gap lira bàn tay (12) tçi dòri ».
465. Làng rang : «Nào phài nói cha‘,
« Dìrng quen giào-là(13) nhûng là' vât chanh.
467. « Tuóng kia, coi da hiçn hình,
« Nhàn-quang thu thùy có lành duçrc dâu !
469. « Chang hay ngày tháng bao lâu?
« Má hông coi dà ra rana xanh-xanh (14).
471. « Phài ai thì thù thpc tình,
« Luut cho doàn-tu cüng thành that già (15).
473. « Không thài mçt chu thua qua,
« Chin trâu chua de chuçc ra duçrc nào (16)»
475. Nghe lài diu-dat(17) mà nao,
Nghî minh da trôt dê nào dàu xong.
 477. Thmmg-dàu nó dâ têch trong(18),
Nói ra thèm xau, và không có chtrng (19).
479 Phép ngiróri dà cir ciing-xirng,
Yèu ai chi này, may chung dirçrc nhór.
481. Thíra rang : « Trirórc bay con ser (20),
cí C$n sông thói dà sór-só khón che
(21).
483. ce Xira nay à chon thâm-khuê,
« Du ong hay biióm chira he biêt ai.
485 « Phái khi lên ch5n thuyen-trai,
« Kinh-Tâm tièu ay gap ngoài sau bia.
487. ce Quà yêu trot dâ nguyçn thë
c<
Nhi hoa phó m&c biróm kia ra vào (22)
489. ce Du nên càu bâc gui trao (23),
ce
Nhór làng om £y dòri nào dâm quên ».

Boan XVII (Câu 433*490)

Cha con bàn-bac chira xong, dâ nghe làng dòi Thi-Màu ra hòi.
Phù óng dan con ra cho làng xu thài Thi-Màu nói xau màu
nên mac phâi va này, Nturng làng van không nghe, cú hòi
aquàri nào th&i phâi thà di, ròi sau cho doàn-tu, Tlii-Màu duorc
the mài vu-xung cho Kinh-Tâm mà xin làng cho doàn-tu vài
nhau.

(1) Càu này là lòfi oguói làng nói.

(2) Tir càu này irò xuóng 12 càu là lóri Phù-ông ân-nân vài
con.
(3) « Bàa » là thir bùa thuoc là tu cho ngirài ta
say rnê.
(4) « Bcrn-bàr » cÛDg nhii nói gieu-cat, chcri dùa.
(5) «Bè chiiôi trôisông» là câu tue ngû fbiràng dùng de
raâng diia con xáu nSt.
(6) Câu này và câu trên là lòi ngirûi làng cirói Phu-ông
lúe
dan con ra dinh làng.
 - - 42

|^(7) « Ho-hang cüng nhvr nói thçn thùng, xíu ho.

(8) Cân này Phù-ông blo Thi-Màu khai cho làng biÒt.
(9) Tir càu này trfr xuSng 10 câu là lóiThj-Màu khai vói làng.
(10) « Xòu màu » là nói bòi vi huyÒt kém üên sinh ra bçùh.
(11) a Va gió tai bay» là nói tai va ò dâu dira d*n.
(12) «Gap lira bàn tay » là càu tuc-ngir thuàng dùng de nói
vó-c# irà màc phài tai nan.
(13) «Giáo-lá » là nói nguói khéo lo mi$ng, lién-lào ; «Vat
cbanh» là lóri nói chua-chét kbó ngbe.
(14) « Mîu xanb » là tirómg nguói dàn-bà có thai.
(15) «Luàt» là phép cua nhà-nuóc dàt ra dè mà djnh lç
hoac phgt tpi.
(16) Câu này và câu trên dich càu tuc-ngir chir Hán « Nhàt
tu dào công mon, thlên ngiru khiên bât xuat» ÿ nói da dem
kiên dòn cira quan thói sau muón rút dom mà thôi di cûng
không dirçrc.
(17) « Dlu-dat» là dô-dành khoan-thai ; « Nao » là d$ng long.
(18) «TÒch trong>) là tron mat.
(19) « Không có chirng » là không có. chúng có.
(20) Tù câu này trôr xutfng 10 câu là lôi Tbi-MSu vu-xirng cho
Kinh-Tâm ; « So » là nói pho qua chuyçn.
(21) « Can sông thì dà só-só » là câu tpc-ngir thuóng dùng
de nói khi da can lg thi giÒu không dupe.
(22) Gài phó màc trai cüng nhu hoa phó màc buóm.
(23) Bây ÿ Thi-M$u xin làng bac cSu ó-thuóc cho nàng
duo*c gòi thân trao duyên cûng Kinh-tàm.

XVIII
491. Rò-ràng chi m$t tiràrng tèn,
Truyën dòi tièu lai nhcrn-tien dòi-co(l).
493. Mâng tin thày tôr dëu lo (2);
Dir lành nao biet ducen do viçc gì.
495. Vàng dòi sir d5n tieu di.
Tay lan tràng h?it (3^ mi$ng thì tiing kinh.
 - 43 —

497. Bën noi làng hói sp-tinh :

« Tifiti kia dâ quyët tu hành dÔn dây (4).
499. « Sóng kia sao hây côn hay (5),
« Thi-Mâu kia da trinh bày phân minh.
501. « Nói ngay thôi cüng thà-tmh,
« Liçu ta chóf có giâu quanh nïïa dòn (6) »
503. I4ng nghe dau dôm long son (7),
Kiëp tu thuó ôy có tròn duQfc châng î
505. Bây gi4r câi-dçing nam-trang,
; ^
Nói ra de giù khói nhang (8) diiçrc nào. \
507. Thirc vàng dau lira mà sao,
Bôt than mà thú* may tao (9) cüng r£u.
t 509. Trirórc sau nóng-nói gót daü,
Ràng : « Câu không-sâc dê hau dám sai (10).
511. (( Nhir con bôn d$ tran ai,
Thài xin có dire Nhir Lai trên dau ».
«
513. Trái tai làng hói Thi-Mâu,
Cir thua mot mije trirórc sau rànhrành.
515 Lâng râng : « Thôi châng oan-tinh,
« Tiêu kia cii-thvcc mà trinh mài xong.
,

517. « Châng suy Ph$t Ôy là long (11),

« Nhu* dirôrng gia-that cüng kbông cam nào.
519. « Thôi dirng dôi Ph$t dôi nhau,
« An boa Iqì nuòre, an rau khôa rào(12).
521. « Bào gêu châng dô dirge nào,
« Buon minh l$i qüyën diîra nào yêu chori (13)
523. « Giâ-hmh làm tiêu dói dòri
Dôi ai dê dôi dirçrc trôri kia
« ru ?
525. « Liçu ba miror» sàu dirómg tu.
Châng theri
« van bút, vü vô de chi (14)».
 - 44 ~
Boan XVIII (Câu 491-526)
Nghe Thi-Màn lchai tiràng ten ho. làng mài truyen dòi tien
Kinh-Tâm ; sir dan tieu di den cho làng hôi, tien cir mot mire
chdi di không chiù, làng lai hôi den Thi-Mdu, thài nàng lai cir
khai nhir trir&c. Làng mài bao tieu phai thà thàt, thài làng cho
phép kei duyèn cùng nhan làm va ch'àng. Neu mà cir muc ddu
gnanh thài làng tri toi.

(1) « Bòi-co » là dfli mat hai nguói mà tra hôi mçt viçc gì.
(2) « Mâng » là tboat nghe ; « Tbày tór » là su cy. vói Kinh-Tâm.
(3) «Trán¿ h*t» là mot chuôi « Niçm cbâu » 108 hat de làn
mà tung hinh.
(4) Tir câu này tró xuòng nam câu là lói làng hôi Kinh-Tâm.
(5) « Sóng » là dùng de nói vi tlnh-dgc cua nguói ta nhu sóng
doi òr giü-a be,
(6) fi Bòn» là dánh rori.
(7) «Long son» là lòng thâm nhu ton ÿ nói thành-thuc.
(8) « Khôi nhang» là huomg dèn <5r chùa. Câu này và câu
trên ÿ Kinh-Tâm nghï nfiu bây gió mà nói cho làng biët minh
là con gài dòi dang nam-trang thòi sor su cu không cho ô lai
chùa nûa.
(9) « Tao » là lSn-lucrt. Câu này và câu trên ÿ Kinh-Tâm nói
qui câi tbân minh cho trong sach. dâu ai nói gì cüng u àc long.
(10) Câu này tiôr xutfng ba câu là lòri tieu nói vói làrg.
(11) « Phât áy là long » b$i câu « Phât túc tâm » là nói bung
minh thg nào thôri Phât cüng thÔ ây.
(12) « Hoa loi uuóc » bòri chu « Thüy thoa boa » là nói bóng
con cá di lai duói nuóc nhu chiée thoi dçt cui ; « Rau khóa
rào » bòi chu « Toa-ly thài » là nói hóng con gà thuòng bi nho*
lai nhu thù rau khóa lai trong bue giau. Bây nói già di tu mà
lai àa cà và thit gà.
(13) Câu này và câu trên ÿ nói n?u không nói thuc thói muon
thành ver chÔng cüng không duçrc dâu, roi lai cú quen thói
mà trên gheo nhüng gài lên cúng ó chùa.
(14) « Sût » là quan van dùng dò kët ân nguói gian ; « VÔa là
quan vô dùng de tri nguói có tçi. Câu này và câu trên ÿnôi tu
thi phâi lifu tu cho trôt, không thói bi nguói tri t$i*chamg tha.
 * 527. Nói sao cúng eir tri-tri (1),
Thing roi, dira nç>ctüc-thi truyën mau.
529. Làm cho chin khúc (2) cüng dau,
Bào nhân-nhô mat, liêu cau-côm mày (3).
531. Hâi-duàng gap tr£n gió tây (4),
Là rung lai-láng, hoa bay tari bàri (5).
533. Muóri phurcrng Ph£t, chin phircrng Tróri (6).
Chira hay den sy diróri dòri oan ru !
535. Buoc nào (7) soi thau lóri vu,
Boi lòe den trâag, Içn mù phài chàng.
537. Buòng thaun càng mpt khàng-khàng(8 ),
Nò* nào de tténg thày Táng giët ngircri (9).
>

539. Ào xièm xem da tai-bori,

Thirang thay ! sur mòri cat lóri van-lan.
541. Thíra rang: « Làm phiic nào han (10^).
« Màr lòng Bo-lát dçp can lôi-dinh.
543. «Khoán(ll) làng xin nçp phân-minh.
« Dgii khôn xin hây thù-tinh mçt phen».
545. Clt lóri dçLo-dàc nói lên,
Dau ngurôri dçc dû cüng nên xuôi long :
547. « Vi toan d|p dánh cho cùng,
« Nay sir dà lình thóri dung cho vë ».
549. Bè tir (12) tê-dç cüng ghê,
Chang thôi. sa chon^sông me (13) cèn gi.
551. Ngiïa nhôr giç>t nirórc dtrang-chi,
Ray cho dâ héo roi thi l$i tirai (14).
 46

Boati XiX (Câu 527 - 552)

Kinh-Tâm không chiù nhân lèi, làng bât âành dòn ; thixong
thag thân ngwfri g$u ât, chiù nói dày-vòt su: phài khdt v&i làng
lïuh ve cho qua khòn nan.
(1) « Tri-tri » là tà cành vung ben mot mue không lay chuyèn.
(2) « Chin khúc » là khúc long, bòi chir « Cùu hôi truòng »
mà dich ra.
(3) « Bào » và « Lieu » là hai thú cây thuòng dùng de vi
nhan-sac tbân-thê nguòi con gài non nòt và yëu duÔi.
(4) « Gió tây » là già mùa thu tùr phuomg tày thoi dën.
(5) Bây là nói vi Kinh-Tâm bj dành dau dôm kho sô.
(B) « Muòi phuomg » bòi chu « Th$p phuomg » là nói nam,
bac, tây, dông, dong-nam, dông-bâc, tày-nam, tây-b5c, trên
và duôi. « Chin phuomg » bô’i chu « Cùu phuomg » là nói
bon phuomg chinh, bon phuomg bàng, và trung-homg.
(7) « Buoc» là dùng dê vi nhung b|c công minh soi dën kê
duôi ; « Vu » là dad viçc mà gieo va cho nguòi luomg thiçn.
(8) « Buông thorn » bô’i chu « Huomg-khuê]» là cho nguòi
gài trinh ô’ ; « Khâng-khàng » cûng nhu nói bo-bo.
(9) « Thày Tâng giët nguòi » bô’i fich « Tâng-Sâm sàt nhân »
dòi Xuàn-thu cô mçt nguòi dông tên dÔng ho vói tbày Tàng-
Sâm mà làm viçc giët nguòi, nguòi ngoài dem viçc áy bào
bà me thày Tâng, bà không nghe eu ngpi dçt eòi nhu thuông ;
sau lai có hai nguòi khàc nûa dën cüng nói vile áy, bà bin
quâng thoi chgy tim thày Tâng, môi hiàu là nguô’i ta nghi làm-
Bây nli Kinh-Tâm bay lâu nay van giu gin trinh tiët nò dâu
lai vu cho nhùng dieu nhu tbë.
(10) Tù câu này trô’ xuong 4 câu là lòi su eu xin làng lânh
Kinh-Tâm ve.
(11) «Khoán» là món tiên phgt cua nguô’i ngogi-tlnh phài
nôp cho làng.
(12) « Bè tù » bô’i chu « ïu-hàng » là nói câi bè dà cúu vòt
nguô’i tràm-luân lên coi giàc-ngan.
(13) « Sôug mê » bô’i chu « Mê-xuyên » là nói cài chô làm cho
nguô’i ta ebim dâm xuong bê kho.
(14) Câu này và ba câu trên y nói nhò su lânh và Kinh-Tâm
mòri khôi khò-sò.
 - -4?

XX

553. Lân-la (1) sir mài ngó lòri.

Rang: « Can dâ mâc tiëng ngirôri chê bai (2).
555. « Tam-quan ra ò mài ngoài,
« Kéo miçng thë mia-mai dën thày.
e
557. « Dû con thvc cô truyën này,
« Long tràn rira sach tir nay thài chira.
559. « Nhir không mà phâi tiëng ngôr,
« Cüng nên khuyên girçmg làm ngor kéo buon »
561. Vâng lòfi ra ò thuyen-mòn,
Trpng tòa phirang-trirang dám con vào ra.
563. Nirorng minh bên cym cùc-hoa.
Mçt hai chôi trûc, nam ba khôm tùng
565. Giromg bçich-nguyçt,qxi%i thanh-phong
Cirófi cùng thieu-nù, ban cüng thuyen-quyên (3)
567. LÜy chi làm truyçn giài-phien,
Quyèn kinh tram là, ngpn dèa môt hoa (4).
569. Bçich vân khuát néo xa-xa, n
Song thân ta dây là nhà phâi không ?
571. Bè non chira chut dën công,
Bây lâu nay nhûng nang long vë con.
573. Ngô* là qua han Cif-môn,
Ai hay Ihái-tué lai con theo day,
575. Tien sinh nghiçp-chirâng có díy,
Cho nên tróri mûri dem dày nhàn-gìan.
577. Mat phàm khôn tò ngay gian (5),
Hai phen (6) dem buçe tténg oan bàng trai.
 - U) m

579. Chân-kmh lung mây muôn lóri,

Tai-irang hay dór rijng-rài nhu gio (7 j.
581. Sà (8) thù chi dirà dâm-ô,
Nirác tùy duyên rira di cho kêo mà.
583. Chir rang: nhân nhuo nhiçm-hôa,
Nhân dieu khó nhan mòri là chân tu.
585. Lqc vàng (9) bao quàn công phu,
M$t ngü-ng trên vách (10) may thu dâ chày.

Boan XX (Câu 553-586)

Sir lânh tieu ve, bâo ra a triràc cùa chùa, de cho khôi mang
lay lieng Kinh-Tâm ra à ngoài cira, ngày vai phong-cânh, dêm
ban sàch dèn, nhirng cô khi nh& den cha me a nhà và tui edi so-
phqn cüa minh. dành phâi theo chir nhdn vài chir hàa, nh& dire
Phât dç cho khôi nan.
(\) «Lân-la» cüug nhu nói dân-dà.
(2) « Con » là chi tièu Kinh Tâm. Tir câu này tro’ xuóng 7 càu
là Ieri su nói vói Kinh-iâm.
(3) Hai câu này y nói ban cùng tràng chi mà muern làm
guomg soi chai và cuò’i vói gió dì mà dùng làm quat cho mât,
dSu là ta cânh truóc cua chùa.
(4) « Là » là tó giày ; « Hoa » là hoa dèn.
(5) « Mat phàm » H mat nguô’i phàm-trSn.
(6) « Hai phen » là phen truóc thò’i mang tiëng giét chông,
phen sau thò’i mang tiütag do gài.
(7) « Nhu gio » là vi nhung vi$c tan nât bô di.
(8) « Sá » ô’ dây ÿ nói không kê chi.
(9) c< Loc vàng » là nói tu-luy§n khô-h?nh vi nhu dem vàng
mà náu di de mà loe láy chít tôt.
(10) « T rên vâch » bô’i tich «Bich quanv cua Phàt Bat-Ma ô’
chûa ThiÔu-lâm, ngoi Um thinh câ ngày ngua ma lên vách mà
trông mai d£n chin nàm méi dâc-iao, Bày nói Kinh-Tâm o’
ngoài cua tam-quan trông vio chùa mà tu-hànb, m$t cách tïnh-
mjch ngôi trông lên vách dâ lâu nàm.
 ~ 49 —

XXI

587. Là ngô lari dièm dot tay (1),

Ihi-Maa da dii dën ngày sinh trai.
589. Phù òng chi quan nù hoài (2),
« Con ai thi phó tra ai giü-giàng (3) ».
591. Lòng nàng dò-dò dang-dang,
Giài lòng khoái-thích, châng thirangdirçrc nào(4).
593. Tren tay nirng giQt màu dào,
Hàu di lai dirng, toan vào lai ra
595 Ngò chai, dâu biët thë mà,
Cán rang dem dirt ruôt già (5) cho ai.
597. Bern dau ra nêo thuyen-trai
Òm con lien lên dirng ngoài mai hiên.
599. Tièu dirang tung-niçm khan nguyën,
Bông nghe tiëng tré khòc lên dât minh.
601. Ngânh di thi da châng dànb,
Nhân ra thi hôa ra tinh châng ngay.
603. Gôm thay mat gian mày dày,
Trân-trân (6) râng : « Tra con dây » mà vë.
605. Ca thuyën (7) kê dâ khât khe,
Khéo xui ra dira làm dê diëu (8) minh.
607. Nhirng thòi tróng da hiéu sinh, \
Phùc thòri làm phiic, da dànb chju da (9/
609. Cà trong vai niròc sôm-sa (10).
Thài nay châng ciru, con chòr khi nao.
611 Châng sinh cüng chju cù-lao,
Xôt tinh mâng sira, mrng vào trong tay (11).
 tmt

Bófñ XXI (Cáu*687-Ô12)

tìàngay chàn thâng, Thi-Mâa sink âm/c dira con irai. P/iii-
ó/i</ òao con ai thi trâ cho ngir&i ây, Thi-Màu dem con lên chàa
yiao cho Kinh-Tâm, Kinh-Tàm có long thirong dira tre, nen
cûng nhân lây ma nuôi.

(1) «Là ngô» là 14 cày ngô-îong, ngirôi ta thay là cày ây

ruing xuóng thôi bi£t dS dën mùa thu ; « Lan diem dot tay »
bòi chír « Khuât chi » là nói dém dot tay mà tinh Dgày tinh
thâng, Bày nói tinh tir Inc cô thaï dën mùa thu vira durçrc chin
thâng mirôri ngày.
(2) «Hoài» là mài-mài. Bay nói ÿ Phù-ông không chia de
dûa bé mà nnôi mai.
(3) Câu này là ldri Phn-ông bào Thj-Màu.
(4) Thi MSu vi ngtia nghÔ mà làm cho thich chi, chó không
có long gì thnomg den dira con.
f5)«Ruòt già» là nói dira con trong long dé ra.
(6) «Tràn-tràn» là dáng mat tro- ra không biët hô then.
(7) « Cor thuyën * là then miy dao Phàt ; « Khât khe » cüng
nhir nói dào-dô rào-riët.
(8) « Dê-diëu » là qaay-rôi, làm cho sinh viçc rsly-rà khó chia.
(9) «Dar» là xàu hô, mang lay tiëng xaa.
(10) « Sôn-sar » là tâ càch vui-vë, mà có ÿ uórc ao dirçrc nhir
ih.3 mai. Bây nói dira tré con mòri ô’ tay ngiràri me rù*i ra ahir
câ con o’ vai nirórc, con trông mong song dirorc,
(11) « Mâng sira » là dùa con mói sinh ra diromg còn non-nót.

XXII

mài hay,
613. Búa sau sir phu
Day : « Nhir thë ây thài thay cûng nghi.
615. « Neu nhir khác (1) màu rù thi,
<r Con ai mgc nay, can gi da mang ? ».
 617. Bach râagt « Muôii dpi thiy thutirng (2),
a Xira nay thày day myi duông nhô to.
619. « Dâu xây chin dçrt (3) phù-d'ô,
« Sao bang làm phúc ci!ru cho mçt nguôri.
621. « Vay nên con phái vâng lòri,
« M£nh ngiróri khôn lây làm chai mà liëu (4) ».
623. Sn ngbe thira thôt mây diëu
Khen rang : « Cüng cô it nhiëu tir tâm ».

Boan XXII (Câu 613-624)

tìvta sau sir biet den uiêc mà hôi lai sao nnôi con Thi-Mau, thài
Kinh-Tâm làg dieu su- day ngàg xira mà bach lai rang ci'ru ngirùi
là dë làm phàc. Sir nghe nói khen tiëu cô long nhàn-tir.

(1) « Khâc màu » là nói không phài con eoa mình sinh,
(2) Tir câu này Irà xuóng 6 câu là lôi Kinh-Tâm bach vói sir.
(3) « Bçrt» cüng nhir nói tàng, b§c, lóp.
(4) « Li$u » là bo liëu không doài hoài cfên.

XX111

625. Rô là nuòre là mà làm (1),

Cûng dem giçt màu tinh-thâm hôa vào (2).
627. Mç vò thi sûa khàt-khao (3),
Lo nuôi con nhçn (4) làm sao cho tuyën.
629. Nung-niu xiët noi truân-chuyên.,
Nhai cam mám sira de nên con nguòri.
631. B2n dâu ai cûng chê cuòi :
« Tiëu kia tu có trót dài duçrc dâu (5) ».
633. Biët châng mçt dira thirong-dàü,
Mình là hai, vói Thi-Màu là ba (6).
 52
-
635, Ra công nuôi bç (7)thve là,
Nhirng buòn có tré hóa ra dò buòn.
637. Khi trong gipc, lúe chuong giòn,
Tiëng çhuông lan tiëng ru cop toi pgày.
639. Phù-tr'i nhu* tbôi ra (8) ngay,
Lq phirang hoçit-âu, 19 thay bào-anh (9).
641. Phù (10) thiêng dâ sân kim kinh,
Ma-vnang kia cûng phài kinh 1 ç> là (11).
643. Thoi dira (12) thàng trçn ngày qua,
May nana mà dà lên ba tuoi rÒi,
645. Con mày (13) mà giong cha nuôi,
Hinh'dung ÿ-tù khâç nói bán-sinh.
647. Mai ngày dën lue trirâng-thành,
Ca cini dê sáng tien-trinh han xira.

Boan XXIU (Gau 625-648)

Kinh-Tâm dâ nhân nuôi-nirng dûa tre, rat li khó nhoc, dira
con lên den ba tuoi, hinh dong ÿ-tir lai giong Kinh-Tâm, nào ai
biet là chình con Thi-Mau và lên dira à.

(1) a Nuòre la» b H câu tus-ngu «M$t giçt mâu dào han ao
nuòre la » là nói bà-con trçng han nguôi dung. Bây nói ai
cüng nghï làm Kinh-Tâm kbông thuang gì dSn dura con Thj-
Màu.
(2) «Giot mâu tinh thâm » là nói coi chình minh dê ra.
Bây nói Kinh Tâta xem con nguàri khàc cüng nhu con dé.
(3) « Mç yo » là nói mç thqri con vò vó ; « Sûa khát kfcaô »
là nói không dê con thôi không có sua.
(4) «Con nhçn» là nói coi thói con nhçn béri câu tçc-ngû
« Vò-vò nudi con nhçn» cüag nhu nói mç gà confit, là nói
con vói mç không dông m^t loài. Bay nói Kinh-Tâm không
dê con thói có sua ââu mà nudi cho thàng ày thành than i
 - - 53

(5) Câu này là càu nguVi ta cbê cuòri Kinh-Tâm.

(6) Câu này và câu trên ÿ nói viçc này that hay già, oan hay
không, chi có tên dúa ô* là mçt, Kinh-tâm là hai và Thi-MSu
là ba bilt duçrc mà tbôi -
(7, « Nuôi » là nói không có sua mà cüng
kiëm càcb de
nuôi con.
(S) «Thoi ra » là ÿ nói nudi mau lón nhir cSm cài gì mà thoi ra.
(9) « Lç » là không cân gi.
(10) « Phù » là bùa.
(11) « Lq là » eûng nhir nói ntra là, huong chi là....
(12) « Thoi dira bai chu « Nhir thoa » là nói ngày tháng di
mau nhur cani cái thoi dçt cui dua qua óua lai*
(13) « Con mày » là dúa con xin cûà kê khâc mà nuôi ; « Cha
nupi» là ohi Kinh-Tàm vi kbi ày Kinh-Tâm da cai d$ng nam-
trang mà làm tieu ór chùa.

XX1Y

649. Vira mùrng con da sórn-sor(l).

Ai ngcr tàm kéo hët ter thi già (2).
651. Gió vàng (3) m$t chut thoáng qua,
Là ngô bien sac, cánh hoa ü màu (4).
653. Khen rang này d$o cao sâu,
Cam long sàt-tuyçt ngon dâu phàm-trân (5).
655. Hóa thân thód mirçrn chân-thân,
Siêu-thân thcri lucrn tinh thàn dem di
657. Ky-qui dành châng le (6) chi,
Boái tinh trirng nuòre (7) nghî thi cüng thirowg-
659. Gqí con tú’ già mç>i dirò'ng,
But hoa mài viet ba hàng van nguyên(8).
.

661. Phong-thir day do can-quyen;

« Cam tay roi do$n tim lêji quê nhà (9).
 - 54

663. Chà khi xà-tii thoát ra,

a Lên hau sir-phy roi mâ b^ch ngay».
665. Dirt lòri thoat dâ chia tay(lü),
Hon hirorng dâ san xe mây (11) rum' ve.
667. Khen elio bé nhô mà ghê, \
Vât mình làn khôc ngoi kë m§t bên.
669. Vàng lo i nhù lgi dám quên,
Xam xâm lên b a eh sir trên thuy'ên-diràng.

Boan XXIV (Câu 649-670)

Con mài lên ba, Thi-Kinh dâ den ngày siên-hôa, mài goi con
lai viet mot bác thor mà dgn-dò các viec tnrác sau ; dira con ngoi
khóc mot bên dori khi Kinh-Tàm tir tran xong, lên ngaij bach
vài sir-pini.

(1) «Són-sa» xem chú-thích câu G07. Bay nói dúa con dâ
khôn btét, con mong lóro thêm lên nü-a.
(2) Nguùi làm iron công dire thi mat, vi nhir tàm kéo hit
ta thi già.
(3) « Gió vàng » bòi chu* « Kim-phong » vi thu là hành kim
nên nói gió mùa thu là gió vàng.
(4) « Là ngô » xem chú-thích câu 585 ; « Cinh hoa » là vi vóà
thân nguói con gii. Bây ta cânh buòn lúe Kinh-Tàm mât nhir
có tràn gió thu thòi cho rung là dSu hoa.
(5) fiCSm long» là gür long b$n vurng ; « Ngon dàu » khòng
k£ mùi dòri vào dâu. Câu này và câu trên ÿ tâc-giâ khen Kinh-
Tâm di tu dâc-dao, quyÜt long siên-hôa không ke mùi dúi
làm gì.
(Q) «Lê» là e-lê. ngân ngai.
(7) « Trúng nuó-c » là nói dúa con dirang lúe tha y?u.
(8) « Bút boa » là nói cái bùt có hoa ; « Van nguvên » là van
ti! chintf tay ngnróri tç-thë vi$t ra.
 55
-
(9) Tir câu này tr6r xuSng ba càu là Ièri Kinh-Tàm dàn dita
con ; «Cam tay» là bio cSra cài thtr vào trong tay ; «Tini lèn
quê nhà » là bào theo lòfi trong thur mà dura tin tòri nhà Mang-
òng.
(10) « Chía tay» là nói tir già dura con mà di triëu Phft.
(11) «Xe may » bSri chur « Vàn-xa» là nói ngiròd chét nhir
ceri dàm mày mà lén choà làng trcri.

XXV

671. Thay lóri, sir ngbí mà thiromg,

Dgy rang : « Nao ban dçio-tràng ra coi (1).
673. «Kinh-Tâm triëu Ph|t di roi (2),
« Phâi ra xem sóc cir noi lë thirông(3) ».
675. Gió lâu nghiêm nh$t tò tiròng (4),
Ràng : « Nay tien ày coi nhiròng nù nhi (5) ».
677. Sir rang : « Nghe nói ho nghi,
« Vài dâu (6) ra thir cô thi l$i thira ! »
679, Vài rang : « Sij chang con ngcr,
« Thë mà dây-dça bày già dën nay ».
681. Sai vào nói vói Iàng hay,
Quâ-nhiên xóm n<? thon này dò ra.
683. Thiçn-nam, tin-nir, lào-bà,
Rëu rang « Tu the may là chân-tu (7).
:

685. « Cha con Mau thi phao vu,

« Mo rao Idp-t&c ra cho làng dôi.
687. « Khoàn (8) sir dân dà thu ròb
« Chiëu thu nôp mçt bat bòi làm hai.
689. « ìrptang càc viêc trong ngoài,
Phii-ông có dô cho ai dirge nào ».
 - 56 —

Boari XXV (Câu 671-690)

Sir nghe dira be con nói, mài bâo dqo-tràng ra cira tam-qnan
xem sir-the ra sao, dqo tràng Ihârn nghiêm xong vùo bqch sir
rang : Kinh-Tâm là rgnàri con gài. Sir bâo bà vài ra xem lai,
vài vào cûng bqch lai mot lài nhir càc dào tràng, sir mài sai
ngir&i vào bâo tin cho làng hay, ngir&i làng ra xsm dea khen
Kinh-Tâm là chân-tu mà Thi Mâa cô toi phao vu rôi bât Phii-
ông phâi sâp dqt viêc dira ma Thi-Kinli.

(1) Tir càu này tr& xutSng ba câu là lài su: bâo dao-tràng.
(2) « Triëu Pbât» là nói tir trân mà di cbâu Pbât.
(3) « Noi Ifi thuàmg » là nói eu* theo le tbirirng trong nhà chùa
cô ngurôù mat tbiri phâi xSp dàt hô càc viçc tang-trai.
(4) Bjiy nói dgio-tràng ra xem-sóc kÿ-luô-og cho Kiah-Tâm.
(5) Câu này là lòri dso-tràng baich lai vói sur,
(6) « Vai » là càc nguiri dàn-bà di tu da già.
(7) Tir câu này trô xuong 7 câu là Ieri ngiròri làng khen
Kinh-Tâm và cbê eba con Thi-Màu.
(8) «Khoân» xem chú-thíeh câu 541.

XXVI

691. Tieu-nhi sir mài gçi vào

« Cha con co d$n nhûng sao bay già ? (1) ».
693 B$ch ràng : « Thirarng chût con tho* (2),
Gioi-giàng có vtét mpt tà l^i day ».
ce

695. Xem roi sir-phi,i mài hay.

Thircmg cho tiëng np dieu này (3) nhûng oan.
697. Xa xoi cách trà trùng-sari,
Cho dira thu* tòri hirang-quan que nàng (4).
 - 57 -
Boan XXVI (Câu 691-698)
S ir-phy goi dira bé uà hôi Kinh-Tàm có dgn nhirng gì ih&i
dira bé dira cól tho’ irình Ieri sir xem, ròi biet bay làu Kinh-
làm chiù, oan, mài bào ngvr&i dira thcr tin choông bà ho Many.

(1) «Cha» là lòfi theo thói quen nói vài ¿ira bé, Câu này
là lóri sir-pho hói dira bé con*
(2) Câu này và câu dirófi là lòfi dira bé con bach lai sur-phn.
(3) « Tièng no diëa này » là ti^ng gièt chong và diëu du gài.
(4) « Nàng » là chi Thi-Kinh vi kbi ày ai cüng nh|û Thi-
Kinb là dàn-bè.
(5) Tòf thu eira Thi-Kinh vi$t ebo cha me nhir thè này :

Thir r&ng :
(Jn son-hài mot chût «hi chiva báo, d sao dành mà di có sao
dònh ; phàn Uè a bò miriti dây cung là khóng, song cûng lui dàu
chet thì cüng tiìi. Tram sir nh<t bông xày ra mnôn kiep ; mot
tdm lòng xin gai lai miriti hàng.
Thi-Kinh nay : ho phàn nir-liru ; nhà nèn phùc-àm. Tir ket
toc s&m trao dây tii-mac, ba thu vira mài dm chan loan : vi tien
tu nèn noi sóng Ngân-hà, mot phiit nào ng& tan dip thiràc. Tha
Ngiru Ni hai neri cách-tnr ; khóm xuàn huyen hai dóa boì-hòi.
Chfin phàn-hirang then vói mróc non, dgt gdnh hieu phài xa
dòri dgm khóch : mièn bài-nhà tìm vòo mày khói nvrctng bè tir
cho vircrt khoi song me Bude quang*minh rnong dot chày thành
sàu ; be kho-hanh bông chgy lén bai gióc. Cành Vàn-tir buòn
vui mien Thiru-lình, rcìy cành diromg chang ban chût tràn-ai : â
Thi-Mdu dâm-dât chuyên vii-son, gay vóc l eu dà cam lòng già-
sór. Thucr làm vg de chòng ngòr that iiet lúe làm t ai cho gài dò
; r
oan iình. Nèn nghì àn chinchó- cii-lao, xa-xoi choc da sàu thu,
càch-tra bân lòng khi dán-mó ; nghì den loi dòi neri ly-biet nudi
nâng goi là mot chût, vieng thàm hgp mât lûc th'ân-hôn. Muon
phàn boi bac da cam ròi ; tram lay nghiêm tir xin à lai.
 - -58

XXVII

699. Sâm-sanh lë-vât mpi dtrfrng,

Phùông vâng phái liah phnamg chu-tuyen.
701. Ngira tay (1) chju vige tân-phien,
Xhà con báo-bo dà nên cam long (2)!
703Thi-Màu cüng bpn má hông,
Bê tang mà khóc bang chòng dàr-dang,
705. Phàn thi ho vàri lân bàng,
Phân thi ràu vóri
song diràng nói day (3).
707. Con ngiròi con cài then này,
Phài lieu nhur thè vqp thay Trang sinh (4).
709. Tram luán kièp ày dà dành,
Poi ra con có chût tình xáu xa?

Boan XXVII (Càu 699-710)

Phù ông theo lai ngu cri làng, lo tri tang cho Thi-Kinh; Thi-
Mau cüng ban con gài, neu de tang mà khóc Thi Kinh thài thien
ha che cirài xàu ho biet bao ! nên thi cüng dà lien mình, mà
liic chet phdi sa vào dia ngne.

(1) « Ngira tay » là nói viêc cua nguàri khàc aià phài húng líy.
(2) Càu này và câu trèn là lòri tàc-già ché nhao cha con Tbi
MSu
(3) «Nói day » là nói vân-vî, ân-nàn mçt cách khó chin.
(4) «Vor tbày Trang Sinh » xem coir Trang-Sinh phàn chir
nho. Bay nói Tbi-MSu cuDg ho lhen mà chët Dhir vor thfcy
Trang-Sinh.

XXVIII
711. Xót thay bg Màng tuoi già,
Bòre thu dna tòri mor ra rgng-ràrh
 713. Van mong dà máy nâm tràfi,
Th£y thir l$i hoà là loi biçt-ly.
715. Y-hòe mOt giac cón chi,
Ngtróri là ngiTcri cô, thu* thi thu* không (1).
717. Quâa bao nirórc tbâm non cùng.
Treo khân quay gành (2) thang dong tire thi
719. Nghe tin Ihiçn-sî cúng d¡,
Gánh sáu san sê n$ng thi câ ba (3).
721. Thîp
cao dam trúc ngàa hoa ("4),
Qua Binh-tây d£n day là chùa Vân.
723. Cân quyen xót nôi sonq-thân,
Dày non lên loi may lan xông-pha.
725. Ngàrng trông ba thirórc hongla,
Tràch thày Tiv-Hql khôc mà duçrc chàng î
727 Ihiê.n cung tù* vang à Hàng (5),
Tim kim diróri nirórc, mò trâng giûa dam (6).
729. Non Hành (7) nhan vang tin tbâm,
Sông Hô béo cà thi tàm cüng chim (8).
731. Bay lâu tin tire dâ im ;
Ai hay di-thè con tim tháy dây.
733. Giíra dircmg thoát gành khôi tay,
Xuàn già. huyên coi sau này làm sao (9) !
735. Lòng chàng chin khúc tiêu hao (10),
Hat châu lai-láng tám bàô nhn nung(ll).
737. Lóri nguySn chi núi, the sông,
Tténg là da mà, nghîâ cùng thjt xirorng (12).
739. Tor duyên bông sê dôi diràmg.
Vi anh loi d$o cho nàng ngâm oan (13).
 741. Châu rori có lë phuc-hoàn (14),
Cüng mong Liêu ì$i tay Hàn mai ngay(15).
743. Nira chán de h\\ì dà day,
Uyèn-uang irórc lai xum vày hop dayén (17).
745. Vi Cao long vân liën-liën,
Ngçc-liêu phòng may niên tài-hoàn (18).
dç>
747. The rang : « Nào truyçn nhân-gian (19),
Lai xin theo dau nàt-bàn ò dây.
c«r

749. « Hç>a may g$p kiëp sau này (20),

« Vay thi xin hôa làm cây Hàn-Bâng, »
751. Ai coi th&y chang ng$p*Dgù*ng,
Bông long ma khóc agliài dung (21) syt-sùi.

Doan XXVITI (Câu 711 -752)

Thu den què nhà òng ha ho Màng và Thien*sì bào nhau di

den chùa Vân, cha me thuomg con, nguài chòng xót vçr, tinh
cành lue ay, biet là bao nhiêu.

(1) «Co» là xua. Bay nói nguói da qua dòi ròi nèn tbày
thu mà kbòng thày nguài.
(2) «Khan» và «Gành» là khan gói và gành do di duóng.
(3) « Ba » là bai cha me và Thiçn-ST.
(4) Câu này và ba câu dirá? là nói òng bà hp Màng da di
dtróng kbó-nboc lai thucrng noi biçt-ly.
(51 «A-Hâng» là à Hing-nga à trong cung tiâng, dây là chi
Tbi-Kinb.
(6) Câu này và càu trên y nói tir lue Thj Kinb tr&n di da
raàt còng tira hòi mà kbông duçrc vi nhu tini cài kim nbò à
d ir ài vue sôu, mò eòi bóng trâng òr giira dàm nude.
(7) « Non Hành » bòi cbir « Hàoh-san » là bòn nói à tình Bo
nam, cbim nban di d<?n dó tbóì vira gap mùa xuàn mà trà
Ifi, nên cüng dal tên là nùi HÒi-nhan.
 (8) «Song Hô » là hô « Bành-lç» òr tînh Giang-tây bêa Tàu,
nuòre sâu và lâm câ. Câu này và câu trên ÿ nói òr nhà không
cô tin túc tâm-dang Tbj-Kính vi nhir chim nham không bay
qua nùi Hành, tâ n ci trim sâu òr hô Bành-lç.
(9) <r Xuân » và « Huyên » xem chir « Xuân huyên » ; « Già »
và «Coi» là nói già câ lâu ngày. Câu này và câu trên ÿ nói
Thi-Kinh nua chùng mà bo ra di thòi cha mç già câ, al trông
nom cho.
(10) r< Chàng» là chi Thi$n-Sï ; « Chin khúc » xem chú-thích
câu 527.
(U) «Hgt châu » là bçt nuòre mât; «Tarn bào* U tám long.
Bây nói nuòre mât tuôn ra và trong long nóng này.
(12) « Da mà » tilng bac không hilu ; « Tbjt xuong » bôi câu
tçc-ngîr«Vor chông song gliri nac. tbàc giri xuong », Dây nói
vçr chông ilng Uhainguôi khâc hçmà dâ lay nhau thôi quan-
hç mât-thilt lâm.
(13) « Anh» là chi Thi£a-Sï ; «Nàng» là chi Thi-Kinh.
(14) « Bài tich dòri Hàn, ông Mgnh-Thuôrng làm thài-thù òr
Hop-phô, nhû-ng h$t châu nàm tnzóc di mât thôi nâm sau Jai
tri vÔ.
(15) t Lieu » và « Hàn » làLiëu-thi » và « Hàn-Hoènh » xem
«
chir ch\icrng-!tài. Câu này và câu trên ÿ Thiçn-Sï uórc duçrc
gàp Thi-Kinh tré lai.
{16) «Chàn» bo'i chir « Uuyênuomg bi » là thir cbân hai
tSng cüa nàng Tyiçu-phi-Yën chi ra ; «Nüra cbân » là nói chan
chi còn mçt tàag nña.
(17) Câu này và câu trên ÿ nói vçr chông uàc gàp nhau Içi
nhtr hai tâng chan Uyên-uomg hop lçi làm mçt, vi bây lâu lia
nhau nhu* mçt nua chàn de bai lip dây.
(18) Câu này và câu trên ÿ nói long Thiân-Sï ?ân nhór din
luòn, không bill Tbi-Kinh baogiór trò' ve.
(19) « Nâo» là nói bada bue chàn ngàn. Tir câu này tro’ xuÔng
4 câu là lói Thi§n-Sï thè nguyèn o' efeàa.
(20) Y Thi|n-Sï mu5n hóa kilp ày di de kilp sau ducrc gap
Th| Rinh.
(21) « Nguòi dung» là nguói khòag có bà eoa thàn-tbich x&ì
uhau.
 (b) Vài htftfüg ühèb ügçë * ià mâ doü ngtrài qui,
«
(6) « Ba coi » b&i chü « Tam-giárí * là : duic-giófi, sle-gióú, và
vô-sac-giôi ; « Chia tràri » b5ri ch(r « Curu thiên » là : quâa-thiên,
thiro-ag-thiên, btén-thiên, huyën-thiên, u-thièn, hiçu-thiên,
chu-thiên, viêm-thiên và diicrrg-thiên.

XXX

769. Ai hay phép Ph£t nhiçm-màu,

CÓ khi niróc Truc (1) ór dâu cûng gàn.
771. Giura trài mot dôa tiràngvân,
Birc Thiên-Tôn bi$n toàn-thân xu6ng dàn,
773. Van-van tô dáng tvtàng loan,
Bòng-phan báo-cái giao-hoan âm-thàm.
775. Truyèn (2) cho nào tièu Kính-Tám,
Phi-thàng làm Phât Quun-Àm tùc thì.
777. Lgd thirang dën dira tieu-nhi,
Lên tay(3) cho dirng lien khi bay-già,
779. Kia nhir Thiçn-sï lór-ddr (4),
Cho làm con vet dirng nhòr mot bèn.
781, Bo cho hai khóm xuân-huyên (5),
Ra lay càm quygt (6) birórc lên trên tòa.
783. Siêa thâng thoàt cà mçt nhà.
Tü dây phiïc-dang hà sa vô-cùng.
785. Lên mien cvtc-lçLc hQi-dong,
Mçi ngirai khi ày dêu trông rành-rành.
787. Thyc là lành lgd g$p lành,
Nam-mô di-phgt tuhành thôri coi. )
 — 64 =
Boan XXX (Câu 769-788;
Prong lúe cha g dà *, dice Phât Thiên-Tôn hiênxuong, tmyin
1

cho Kinh-Tâm dirçrc lên triri làm Phât Quan-Âm, ông bà ho

Mânj uà dira tiea-nhi dèa dure siêa thâng tât câ. Còri chàng
Thiên-Sï thi cho làm chim vet dueng nh& mot bên. Mài Met rang
lành lai gap lành, khayên nhïrng kë di tu cho tron dao.

(1) « Nuòre True » là nuòre Thiên-trùc, chô Phft giâng-sinh,

tue à nuòre Ân-dç bây giô.
J

(2) « Truyën» là lòri due Thiên -Tôn truyën bâo.

(3) « Tay » là tay câa Kinh-Tâm.
(4) « Làr-dàr» cüng nhu nói lù-dù, ru-rô, không cô tài qaySt
doàn,
(5) « B) » là cúu vórt. Bây nói phù-h$ cho ông bà ho M5ng.
((})« Cam quyît» là miçng dçc phù-chu và tay làm ân-quyït.
 PHÂN CHIT HâN

A
PS M An-cSn (97)
Gán bô, cats kë, hit long vi ai ma bàn gili viçc gì.

J@. 'If An-tinh (298)

.4rc là an, tinh là tlnh ; ân-tinh là dieu tnç coq an ò ihàn-tbilî
cùng nbaa.

0 M B?oh-bich (51)
Bach là trâng, bich là ngQc bicb; bach-bich là ngoc-bich trong
trâng. Trong truyçn Tbàn-tiên chép ngày xura Ung-Bà gap tiên
dira cho viên dà dem ve trong de ngày san lay ngoc bich mà
cuòri Tùdhi.
f| (|í Bach-bS (758)
Bach la trâag. bo là vài ; bqch-bo là vài trâng.

Éd gpj 8$ch-dàu (756)

Bach là trâng, dàa là dan ; bach-dâu là dàu bac, chi ngiràri
tubi già.
& jj B$ch nguyêt (565 )
Bach là trâng, ngngêt là mat trâng ; bachâiguyèl là trâng
«âng,
v
Ò B^chvân (569)
Bach là trâng, odn là mây ; bach oàn bàri tich ông Bich-nbân*
Ki§i dòri Biràng di xa trông tháy dám mây trâng à nùi Tbâi-
hàng thì chi mà nói quê nbà chinh â dirfri ây.
 ;%i /[{ Bân-sinh ((>46)
Ban là goc sinh là sinh ; bàq-sinh là ngiròi chinh si ah ra dira
?
con. •

ftt $3 Bào-bò (702)

Bào là báo, ha là bo ; bào-bò là dën crn tra nghia.

$c ® .Bac-anh (640)
Bào là gin, anh là tre bào-anh là ngiròi kào-hç cho tre
; con
an lành,
% H Bàc-Cài (774)
Bào là qui, cài là long ; bao-cdi là cày ong cua nha Pb^i.

Bào-dirfrng (767)
Bào là qui, dvtàng là nhà ; bdo-dir&ng là ban thàr Pbàt 7ara-báo.

Bàt-nhà (062)
ChO" coa sách Phàt, ngbïa là khòn ngoao, eó 15 bàn séch nói
\"ê càcb dùng dèn bat-nbà.

-Ih ftj Bàc-nam (287)

Bac là phirang bac, narri là phvrcmg nana; dòi nga bac nam
là nói mài ¡¡agirai di moi diróng.

Jpf- ()Lj Bìoh-tày (722)

Tén na$ì xù dat & gàn ebùa Yàn.

ffl MÊ Bi«t-ly (714)

Biet là biçt, ly là lia ; biêt-ly là tir-biçt lia bô nbàu.

® ffi BÒ-biC (753)

Qua lai khóm nói», li y cbìr trong kinh Ibi, ÿ nói cúu gìup
uong viçc lang tua.
 — 67 —

: ¡& M Bó-íát (542)

Tên mot dure Phâit có long pho-dO cho chúng sinb, nên goi
là Bo-tàt.
#m BÒl-iÒi (213-304)
Xaa-vàn, quanh-quàn, nghï di nghï lai mçt viçc gì troog lông
không yên.
BÔng-lai (310)
Tèa mQt hòn no a tfòng ha hòn non tbSn ò giüa Bpt-bâi, chô
chiHiêa ò, nhà cu-a làm bang vàüg bâüg bac.

C
¡
M I£ Cà-sa (375)
Tên c*i áo caá nguòi di tu, áo áy có nhiëu tám ket lai làm
thành ra.
|$I Câch-îrfr (697)
Càch là câsb, tra là ngàn ; each tra là Dgân cách xa ra.

î?5( Í1 Cài-dang (505)

Cài là doi, dang là dang; cii-dqng là tbay dôi binb-daDg.

¡Ü jg Cao-ly (29)
Tên m$t nircrc thuçc vë châu Á, ngày xira goi là niróc Trieu-
t<ên, bày gió nirác Nhfrt-bàn bâo-hç, cbû Tây djeb là Corée.

ÍM jg CSn-nguyên (266)
Cân là rê, ngnyên là nguyên ; càn-nguyèn là côi rë Dgoyên
do ena mçt viçc g).

M 'I # s
G&n-qnyfcn (697-723)
Càn là ân-càn, qugen là gán-bó ; cÒn-quyen là àn-cSn gân-b.ô
 - €8

>1< S Càu-hoàng (216)

Càu là tino, hoàng là chim hoàng ; khiic càu-hoàng là khùc
dàn cua Tu-ma-lirorng-nhu gây dè gheo nàng Tric-vàn^quà*.

£• fó Cbng-cò (155-198)
Còng là òrg già, co lì bà già cóng-có lì bo me bèn
;
chòog.

£ M Cóng-hàu (66)
Còng ià tutóre còng, hau là tuóc hàu ; cong-hàn là hang ngiròà
lèm quan 16n nbat è trilu.

S li Còng-khanh (343)
Gòng là tiróc công, khanh là quan khanh ; còng-khanh là
nhüng eh ire quan to trong trien.

X X Công-phu (585)
Gòng là còng, phu là phu ; công-phu là còng-lènh khó nhçc.

% g Co- eSu (648)

,C<7là eái thùng, càu là ào càu ; co-cau là nói dira con n5i
nghif p cha ruà l$i gioì hern eba, nhir con ther non enng thói hoc
thèm nghè dan thùng, con thor rèn thói hoc them ngh$ làm ào
càu.
6$ Où-lao (611)
Gii là sièng san, lao là khó nhçc ; cii-lao là công cha mç nuòi
con sièng san khó-nhoc.
Si Se Cúc-hoa (563)
Càc là co eòe, hoa là hoa ; cùc boa là hoa cùc.

-ftt (jft Cuog-xinig (479)

Gung là cung, xivng là xung ; cung-xung là cung khai xirng-
xnít vlçc gì.
 CH
R M Châu-kinh '(363-579.)
Chân là thât, kinh là kinh ; chân-kinh là bân ebinh kinh ena
nhà Pbât.
¡H 4^ Châvthân (6-655)
Chân là thât, than là minh ; chân-thân là thân hình tb|t côa
mot ngudri tu dác dao.
jl| % Ghân-tu (584-684)
Chân là thât, ta là tu ; chân ta là thi^t ngirôi tu-hành.

I® Châu-TrSn (399)
Hç Châu và ho Tràn, tên bai hç ó trong m$t Iàng, dôi dài kït
làm thông-gia vói nhau. L*ng ay cbî có hai ho ày nên cüng
gçi tên làüg là làng Gbâa-TrSn.
 - 70 —

fóí JH Ghtéu-cô (178)

%
Chien là soi, co là ngô ;
cliieu-co là soi xét dòm ngô dén kê
duró?.
H5C Chiíu-thu (688)
Chien là theo, thn là thu :
chien-thn là chiîfu tbeo so mà tbu \ào

JH Chu-îuyën (700)
Chu là khâp, iuyên là vea ; chu-tuyen là Irçn khap câ.

'
lï IJ1] Chfrog-minh (4)
Chitng là cbùog, minh là sang :
chûng-minh là cùùng-ki?n
soi sâng dën ncr».

f£ );fl Churç-tri (204)

Chnng là cbùng, tri là b:ët ; chùng-tri là chóng-kiSín bil't eho.
ÿ 31 Chirerng-d ài (221)
Tèa mçt con dirông lám trorsg kinh-dò dòri Hàn. Ngày xira
ông Ffàn-Hoành cudi mçt coti dì ngircri bo Lien ò dô-tbành,
cêa sau ông goi nàag ày là I/êa-chirong-dài. Càcb nhan dâ
ba nam mà san Làng ay lai trô \ë tay Hàn-Hcànb.

I)
¿g ;|i] Danb-lyi (321)
Danh lit tidrg, Ieri là lgri ; danh-lçri U danh-ïj Tà lçr:-]$c.

iji |j Dâm-diro’ng-boàc (442)

Tên mot thn cô sÔng-dirne làu nam, là tor nhu ban tay, boa
n& tim hoac trâng, rê và U dùng làm vi tbuôc.

Y7 / Dâm-ô (581')
Dâm là dâm, ò là do* ; dâm-ô là dàm-tà do nbuoc.
 D
Ba-meng ((516)
Da là nhisu mang là roi ; da îwing là nhiëu vi$c làm roi
tâm tri.
U f£| Bài-càc (328)
Bài là dëa, ede là gkc ; dài çàc là nhà a sang trçng. '

X % M B&i-bang-thànb (30)
Bai là lòn, bang là niráre, thành là tbàah ; dai-bang-thành là
thành nuôc 16n.
7Â Bgim-nhiôQ (358)
Bqm là lat, nhïen là vly ; dgin-nhiên là mot cftch thanh-dam
yêa lang.
Wi X Bào-yéu (101-591)
Bào là cây dào, yêu là non ; dào-yèn là lac gài v£ nhà choag
gap lúe dào con mói nò hoa.
 SS Id; Biêm-trang (43)
Bie ni là dièm, trang là trang ;
dïem-trang là tô diem trang-
sûre.

Si Boan-traog (114)
Boan là ngay, trang là nghiêm ; doun-lrang là dean*chinh
Dghièrn trang.

(i M Boàn-lu (472)
Boàn là tròll, lu là nhôm ; doàn-tu là duoc vaÔEg tròn nhoiij
hop lai mçt noi.

# BO-thân (10)
Bô là giùp, thân là minh ; dô-thàn là diroc nirong thân ôcira
Ph$t.
)<ï fi BO-tri (397)
Bô là giùp, tri là gtir ; dç-tri Jà giùp dò và gin-gin ebo khoi
khô-sfr.
 - 73 -
Bfl-vong (758)
Bô là giúp, von if là mât dô-vong là cúa giúp cho rigirai mât
qua khòi khò-nan.

iHi ff¡ Bòng-phan (774)

Bòng là cà ria, phan là còr phiràn ; d'ông-phan là tàt eà càc
hiçu còr cna nhà Ph$t.

fJl jfe B$ng-dja (439)

Bong là dQng, dia là dât ; dçng dia là dçcg dân ma ch dàt òr
khdog dnorc yèn.

ìU Jil Bông-xuyên (54)

ông Bong-trqng-Thu, hiçu Quâng-Xuyên chuyèn-lrj kjnh
Xuàn-thu, vây màn ba nam dê dçc sàch, mât kheng ngo ra
ngoài virón «

W. ïï Bfri-nguyét (264)
Bài dôi, nguyçt là mat tràng ; doi-nguyêt là di lúe dêm
là
khuya, trâog dâ lên dën giüaircrj.

M ît Biic-hanh (il)
Biro là dire, hanh là nât ; dàc-hgnh là dço-dirc và nât na,

Gï
‘M M Gia-hiro*ng (319)
iría là nhà, hwong là làng ; gia-hvtvng là quô nhà làng cü*

lìU 3; Gia-quan (50)

Gia là gâc, quan là mü ; già qnan là nói con trai hai muai
tuoi thòri dôi mû.
 - 74 —

jJU Gia-tâm (129)

Già là thêm, tâm là lòng già tâm là them de long vào.
;

% ÿr Gia-iir (33-384)
‘-ut là nhà, tir là cua ; giti-tir là tu-bân cua câi trong uhàc

Gla-lhât (518)
fXem chu- tháí-gia).
ÍPI Giâ-hinh (523)
*
Già là già, hình là hình già hinh là giâ làm hinh-dang.
;

fi M Giai-thàah (223)
Giai là tot, thành là thành giai-thânh thuông dùng de gçi
;
cho dát cô mô-mâ.

M ® Gièi-phiën (567)
.
Giâi là coi, phi'ên là phiSn ; giài-phïên là gô het các moi
phien-nào.
M Qiái-thoát (768)
Giài là coi, thoit là khôi ;
giii thoàt là làm cho khoi het diëu
oan-nghiêt.
2¡C Giao-hoaa (774)
Giao là g ap, hoan là vui; giao koan là sum horp vui vày.

H
I# M Hàn-Baag (750)
Tèa ngtrM dòri xna, H5ng-chn liçt-quôc có chép : Vçr Hàn-
Bàng nguàri dep, vaa Khang-vircrng au htép bât líy làm vçr.
Nàng ay tur-tir, Hàn-Sang thurcrng vçr cüng ch£t. Hai ma cbôa
gân nhau, moi mà bang nbiên cô raçt cly mçc lèn roi rë bai
cây quan-quit lay nhau.
 /0

if 3ft Hâi-dirfrng (531)

Tên m$t th4 cây ai hoa rat dçp during dùng de vi v<ri
nguôd nhan sâc mÿ-mieu.

JEÍ Hiêa-bioh (467)

Hiên \kiòt hình là hinh ; hièn hinh là tô ra hÌDli daDg rôràDg.

if ife Hiéu-sinh (607)

Hiêu là ham, sinh là song ; hen sinh là ham muon sut stfng &
dôi côa muôn vât.

0t )§\ Hiéu-ihu$n (113)

Htéa là thâo, thnàn là thu|n; hieu thuân tà thufn-thào vói
cha me
B® Hiah-dich (344)
Hinh làhinh, dich là kbi£n ; hinh dich là hinh !kê dem ra
elio dòi sai khi?n ; làm hình-dich bi là nói chiù làm hinh thê

f^
de sai khi?n rat là bi-thâm.

Bioh-duag (646)
Hinli là hinh, dung là ding ; hinh dung là hinh-dáng.

1t ; t Hôa-smh (28)
llóa là hoa, sinh là sinh ; hón s^nli là ki?p này bòa di Içi sinli
ra kiëp khàc.
Vù # Hôa-thân (655)
Hóa là hoa, thân là minh ; hôa thân là làm cho tiêu-hôa xâc
phàm.
fH ^ Hoài-xuin (378)
Hoài là ma tiring, xnàn là mùa xuân ; hoài xuàn là dirà coi
gài gap raùa xuân thì ma tuang vë viçc lay chông.
 - 76

# Hoat-bî (444)
Hean là vui, lü là mùng ; houn hï là chü sàch Pliât nói khi
thu?n tinh dçp ÿ.

P Hoàng-khâu (756)
Hoàng là vàng, khàu là miçng ; hoàng khan là miçng vàng.
chi dira bé con.

yg ÿ) Hoa‘-àu (640)
Hoql U soeg, au là trê ; hoat au là tên mçt bài thuoc cho trë
con uông man lòn.

ft M Hò-aghi (677)
H'ô U con cào, nghi là rgù ;
h'ô nghi là có tính rgbi ngô nhu?
con càò.
íft Hfi-kbé (364)
Tên mçt cài khe b nùi Lò -son nuòre Tàu. Bòi Tan nhà sir
Viçn-Phàp dira cbân ông Bào-nguyên-Luçrng b chùa di ra, dên
khe ay gàp mçt con cçp, van thét rSm lên, moi dat tên khe là
Hô-khé.

if p] HOi-dòng (785)
Hçi là hçi, dông là dóng ; Hçi‘dông là dông câ mçi nguài hçi
lai vói ckau.

H SI Hòng-Ia (725)
Hong là dô, la là là ; h'ông-la là bûc lça dô làra cô triçu dê êë
tên ho chûc turòc ngtròi chit.

H ^ HÔng-lâu (385)
Hong là hong, làu là lSu ; hông-làu là cho b cüa nguròi coo
gài nhà giàu.
 77

IT. M HÒng-ahan (241)

Hong là ¿6, nhan là mat; hòngnhan là má hong

ft |0 Hiro-ng-khuê (293)
Hmrng là them, khuè là buông ; Imcrng-khuê là buong nguòò
eoa gài J,
M S] Hir^ng-quan (698)
Hiramg là làng, qiian là eira ; Inrcrng quan là ebo qaé làag ir.

fi' % Hü-u-gia (88)

Hîru là e*, già là nhà ; hiru già là g& v§ nhà cbòng.

KH

PP Jg KWu-dàu (197)
Khan là go, dan là dàu ; khan dan là cùi stjp go flSu xuÓug dít.

Khoài-sbi (352)
Khoài là siróng, chi là ehi ; khoii-chi là tâm-chi dirçrc thich
sirómg.

fjì- jg Khoái-ibich (572)

Khoài ià siiàng, thich là thich ; khoài thich là sirómg thich.

ft* fé) Kbò-nào (370)

Kho là khò, nao là nào ;
kho nâo là phiën kho sSu nào.

5? fe Kaóng-sac (510)
(Xeni chür sâc khòne).
 - 78

JL ÎË KhÒng-tiró'c (57)
Là con chim công. minh dài, cách ngan, long duôi dài, cô
nhüng van tren eâc tim sang hinh nhir céi sao.

áfc ffi Kim-tuo-tg (5)

Tên mçt bari kinh PbàL

Kitr-kinb (641)
Kim là vèng, kinh là kinh ; kim-kinh là bàn kinh cua tên trê
con kim-quang, xuat-gia di tu dâc-dao.

áfe illl KiiE-tièn (35)

/
Ngiiòi con gài di tu dàc-dÿo tkirfrng goi là kim-tiên. Ngayèn
nàng cÒDg-chóa con vua Duç-tôn dèi Biràwg vào tu ò chùa
duge ptong làm Kim-tiên côngchûa.

ife 11 Kim-tl âng (256)

Kim là vàng, thàng là dây ; kim-thâng là cài dày vàng de
buôc cài the ngoc theo le nghi te tir dôi xua.

flj ||f Kioh-bb (82)

Kinh là cây kinh, bd là vâi ; kinh-bo là lay tich bà Manh-
Quang dôi Hàr, khi vê nhà ông Lirorng Hong thirông bân quàn
vâ’, dát coa go.
M Ht Kint-giâo (317) ‘

Kinh là kinh, giào là day ; kinh-giáo là láy lòri trong kinh

Phât mà day câe tieu.

4$ 'j I Kink dân (449)

Kinh là trài, dan là dem ; kinh dan là trai qua tay ngirôi quen
thuçc mà dem tôi noi.
 - - 79

IE jÈ Kinh-sù* (119)
Kinh là sách kinh, nhur kinh Thi, kinh Thu, kinh Djch v. v..;
su là sách chép viêc các vua dôi xua.

% Kiah-Tàm (360-486-673-775)
Tên cüa Tbi-Kinh khi vào tu cr chùa nhôr str-phu ban phàp~
danh cho.
î¥ §§ Kÿ qui (657)
Ky là guài, qui là vê ; ky-qui là nói song guôi ò duang-gian,
mà chet dirge vë àm phu.

L
Í& fi Lac-cbung (290)
Lac là dat Lac-duong, chung là cài chuòng ; lac-thung là Cài
chuòng ò dat lac duang.

Ü Lam-kiëu (56)
Tên can ò huyçn Lam-dièn bên Tàu, là chô Bùi-Hàng và
Van Anb gap nhau.

% Lào-bà (683)
Lào là già, bà là bà ; lào-bà là bà già.

¡ft ^ Lâm tujëu (328)

Lâm là rung, tuyên là suoi ; làm-tuyen là chô có nui rùng
khe suoi.
HR ^ Lân-bàng (705)
lân-bàng là bai bên xôm diêng,

Í
Lan là xóm, bàng là bên ;

ifî Lap-tiic (686)

Lôp là dung, lue là ngay ; lâp-tùc là làm ngay lúe báy gióf.
 - to -
ff ft Lê-Vât (699)
Le là le, vài là vfct ; le vài là le-nghi do-vfct.

ÌM. M Lé-vù (761)

Le là nude mat, vu là muta : lé-vii là niifrc mat nhu mira.

^ \\¿ liên-hoa (374)

Lien là sen, hoa là boa ; Uen-hoa là hoa sen.

$IP % Liëu-nhù (117)

Lieu là cây liêu, /i/itr là bông ; liêu-nhù là hai chu trong cân
tho* cua nàng Ta-d$o-Uan vi ah trong lac tràri có tayít

S is Linh-phan (762)
Linh là thiêng, phan là phirôn; linh-phan là cà phtrôm cüa
nbà Ph$t.
Jg Linb-xuàn (77)
Linh là thiêng, xuàn là cây xnân ; linh xtiân là chî ngu-ôi cha,
láy tich 5ng Mâu-Dung dòri Bnàmg vi cha nhu: cây xuân sfag
dirçrc lâa nam.

S Loan-boàng (144)
Loan là china loan, hoing là chin hoàng ; loan hoàng là hai
thir china thuàmg de vi ver chông sânh dôi.
j|g ÍÉ Long-nhiêu (364)
Long là rông, nhieu là quanh ; tôa long-nhiiu là châ dác
Phât Yân Thù ngôi hinh nhtr con rông quanti.

1£ ffi Lôi-diah (542)

Lôi là sàm, dinh là sét ; lài-dinh là dttng de vi e<rn gign-dir,
vlçc hinh-phgLt.
 -si-
fil yf Lüng-tài (31)
Tên mot quân ir nuòre Cao-ly.
S 3L LO'-ngQC (284)
Tên nguò'i dòri xua. Òag ay có con trai là Tièa-Hòng lúe bé
di choi lac duóng không vë. ông di tìm dën ba nàm mòri gap
ir Tràn-trieu.
A Lu'O'ng-nbàn (194)
Lircrng là lành, nhân là nguòri luvng-nhân là tiëng nguòri
; vor
de goi nguòri chìrng.

if M Liru-16 (217)
Luta là dòng, tò là tua ; bue màn két tua dòng xuÒng gpi là
luu-tò.

M
ï Ma-vu, ofng' (642)
r

Ma là ma, vircrng là vua ; ma-virorng là mpt nguòri dûng dàu

ma qnì, xnóng eòi trSn làm trSr ugai cho dao Pnàt.

m Hang ing (32-162)

ông hç Màng, nguòri nuòre Cao-ly cha cùa Tbi-Kinh.
^ /g Màu-ni (17)
Tue là Thich-ca-mâu-ni gçi tât là Mâu-Ni, tên m$t dire thùy
tò dao Ph|t.
Q Màa-tbi (683)
Tue là Thi-MSu.
Miûh-OQinb (4)
Minh là mòr; minh-minh là chò mó-mó, nói trong khoàng
trèi dàt nhi$m mSu.
 fl 2 *v*

SM H Utah mue (233)

Miiih là nbâm, mue ià mât ; minh-muc là nói chët ûhàm
coü
mat.
y§ M<Jc-duc (440)
Mac là gii, mòc-duc là léi mót phirong htrônag
due là tâm ;
kè theo miròi hai dia-chi froDg sách dja-lÿ nói niróc tir
phirong áy chây qtsa nhâ hay là ma thói de con gài da dàm.

0 Jj MOng-oguyçt (36)
Mòng là clvêm bao, nguyèt là mat tràag ; móng-nguyet là láy
tich dòi Te, bà Vo-Minh boàng-hàu ho Làu, tbáy chièm bao
mat tiâug roi vào t’-ong long mà cô thai sinh ra bà Nguy-/i$u.

^ Nara-nhi (13)

fl Nam là trai, nhi là trê ; nam-nhi là coi trài duong lúe trë
nhô.
jg ~jr Nam-tir (266)
Nam là trai, tu: là con ; nam-tü là ngirài eoa trai.

pg Jg Natr-thoán (341)
1 dtróng dtrói núi Tbuo’ng-so-n, (thuôc tïnh Thièm-
èn con
tày Tàu) qua Trurhng-an, láy trong bài thor de dën Tú-hao ÿ
nói biêt bao kë ào dai, qua tfiróng Nam-thoàn mà cbâng thay
nguròri nào trô vë.
jg ^ Nam-traisg (505)
Nam la trai, irang là dò; nam~trang là dò màc c«a nguòi con
trai, '
 lèi
Ñam-mo là lói nói kinh troog, di-phât là A-dì>dà-ph^t ; Nàm
mô-di-phàt là càu thuòng dùng khi cùog le hoac nói ehu v^n
Jàm lòri kinh trpng.

Il ^ Nan-biah (224)
Nan là khó, binh là bang; nan-bình là vi$c uát-úc khó chiù
mà khòng dir oc bang lòng.

Nàt-bàn (748)
Chu cSa nhà Pbât, là nói nguòri dën già thòi chët ; ngiròi
di tu thòi chi là cài x$c thit chét di ma thòi, con tinh-thàn và
bàn tinh thòi dòi dòri kiëp kiëp khòng mât dupe, nèn chi goi
là nàt-bàn cüng gpi là viên-tjeh.

MM Ni-cò (378)
Ni là vài, co là co ; ni-co là nói nhung nguòi con gài di tu
ò chùa.

ÈC 5Í Nir-nhi (455-676)
Nü‘ là gài, nhi là tre : nù-nhi là con gài duong lúe tre nhò.
 It % Nghiém-tír (253)
Nghiêm là ngbiêm, chi dúc-tánh cûa cha ; tir là lànb, chi dúc
tánh câa mç ; nghièm-tir là cha me.

¿1» Ht Ngü^i-tifih (434)

Ngoài là ngoài, tình là tình ; ngoai-tình là cô tu-tình tóì
ngurôi ngoài.
3£ H Ngoc-nhan (53)
Ngoc là ngoc, nhan là mat ; ngoc-nhan là nói sac mait ngirôi
con gài dçp nhir ngçc.

3£ 1Ê Ngoc-Tiêu (746)
Tén nguói dàn bà ngày xira sinh hai ki€p nguròi mà Tan thô
mçt chông. (Xem chu Vi-cao).

ft J£ Ngô-thi (5)
Ông su hç Ngô, agliài dài Tong, tên là Ngô-Âm thiràng tçng
kinh Kim-cirong.
f? Nguyêt-binh (433)
Nguyçt là tràng, binh là bàn ; nguyêt-binh là cú dan thàng
thôi hôi lai bàn bac nhân-T$t ir trong mOt xtr.

J) % Nguyôt-lâo (407)
Nguyêt là tràng, lâo là già ; nguyêt-lâo là ông già dúng duói
mat tràng càm seri chi do buQc chàn hai ngirài ket Jàm ver
chông.
NH
Jjf Mhçn-hàng (231)
Nhan là chim nhan, hàng là hàng ; nhan-hàng là nói anh em
chi em nhu chim nhan bay tùrng hàng.
 - -
85

\ [gj Nhân-gian (576-747)

Nhân là nguòi, gian là khoâng ; nhân-gian là gifla khoSng
dòri ngtrôi.

g) $|t Nhàn-duyên (226)

Nhân là nhân, duyên là duyên ; nhân-dnyên là moi manh bàri
dó mà kët duyên làm vot chông.

\^
Nhân là nguâri, sinh là sinh
Nhân-sinh (1)
nhân-sinh là nguòi ta sinh ra ò
;
dài.

S #Æ Nbân-nhijc-nhi6m-bôa (583)
Nhân là nhin, nhuc là nhuoc, nhiem là dùng, hòa là hôa >

nhân-nhuc nhiem-hóa là cbiu lay do nbuoc mà àn o theo càch

ôn-hôa.

H ® Nhi-kiÔn (356)
Nhi là bai» kiên là sên ; nhi-kien là bai dieu sên, rapt là aèn
vë eu a cSi, không cbiu bS-thi ebo kë ngbèo ; hai là sên vë rî$o-
phàp, không chiù day vë cho kè khâc.

fit JiL Nho-phong (347)

Nho là hpc-trò, phong là thói ; nho-phong là ìhói nhà hoc-trô.

BB it Nhôn-qüang thü-tbuy (468)

Nhân là con mât, quang là b6ng sâng, thu là mùa thu» thüy là
nuòc ; nhân-quang thu-thuy là ánh sâng con tuât xanh lêo
nhu nuòre mùa thu.

Bfi BÏ Nhô*n-tiën (492)

Nhân là mât, tien là trirórc ; nhân-tien là triròc con mât.
 - -
86

#n Nhir-Lai (512)
Hì£u iuçt dure Phèt ; nguyên ngài khôrg biêt tir dâu lai dô,
mà vân ò giua coi dèi luôn luôn nên chi dat hiçu là Nhir-lai.
Ô

Jg al ô-'birfrc (107)
Tên con àc-là, thuàng nam den mông bay tháng bây theri d$i
dâu a sông Ngân cho chàng Nguu & Chûc hçi-hiçp cùng nhau,

SS Ôn-Công (148)
Hiçu òng Tu-mS-Quang dòri Tong, ông ham dçc sàch, dèm
n&m dna cài goi trôn cho tînh ngu.

PH
fa gf Phàm-trân (654)
Phàm là phàm, tran là tran ; phàm-trân là coi nguràù diri cr.

m ifr Phan-Nh^c (379)

Tên mot nguràri dái Tan hay chü, bp-dang eue dep, di dâu
thôri dàn bà con gài xây quanh láy dó và ném cho các thù qua
an dây xe.
P ha o-vu (685)
Phao là phao, vu là vu ; phao-vu là dat dieu mà vu toi cho
nguòì luomg-thiçn.
îfc if" Pbàp-dàn (764)
Phàp là phép, dàn là dàn : pháp dàn là dàn-truàmg lâp ra
nuong theo phép Phârt.
0; ^ Pbàp-gifri (371)
Pháp là d$o-ph*p, gi&i là giói-h^iD ; pháp giâi là gióri-han c$a
dao-phàp.
 & Mi Pbáp-fti (762)
Pháp là pháp, thi là cho ; pháp-thl là dò c5a nhà Phât bo-thí
cho chúng sinb.

ty] Phác-minh (500-543)

Phân là chia winh là sáng ; phân-minh là ph!ix-bi$t rô ràng.

Ili jrf- Pbì4h5ng (776)

Phi là bay, thâng là lèn ; phi-thnng là bay lèn coi tròi.

% Pjbiêo-boa (371)
Phien là nhiêu, hoa là dep ; phien hoa là rçn-nie dçp-dê.

S ts Phiea-nao (268)
Phien là phien. nâo là nâo ; phien nâo là pbiën rSu giân-dîr.

ML ;Jft Phong-cành (309)

Phong là dàng, cânh là canh ;
phong-cành là hinh-dàng câüh-
tbù voi boac buòn.
^ 5R Phong-thê (220)
Phong là dâng, the là vê ; phong- the là hinh-dàng ve-vóc.

ML S Pbosg-vâa (400)
Phong là gió, vân là niây ; phong vàn là nói lúe gap g or có
duyèn nhn gió di tlieo cop, raày di theo ròng.

-f- )% Pbfì dò (621 )

Pho là khap, do là gióp ; ph<) do là ctrn dò khap moi nguòi.

Jc /V Phu-nbàa (64)
Chü thuràng dàog de mng ngiròri vermut nguròò ding b$c
kinfa troog,
 - 88 -
^ Pbùdung (185)
Tên mOt thú cây có hoa dçp, ngiïôi ta thuông dùng de vi
mât con gài nhir hoa phù durg.
fp- g Phù-dÔ (619)
Tên cái tháp Ih* Pbât.

ft ft Phù-'ri (639)
Phù là giúp, tri là gift; phù iri là giùp-ràp gift gin.
ffi g Phú-vln (339)
Phù là noi, vein li mây ; phû-vàn là dâm mây noi nói vê
nhftng cái gì tu lai mot ch5c roi lai tan di.

ñ # Phù ông (383-435-453-589-690-700)

Phù là giàu, ông là ông ; phù-ông là ông nhà giàu.

^M Phu bac (103)

Phg là phu, hoc là bçc ; phipbgc là phç tình bgc nghTa vói
nbau.
5C ft
Pbu-tnlu (87)
Phu là cha, mâu là me ; phu màu là eba me.

gM Pbu-tinh (264)
Phu là doi, tinh là sao ; phu-tinh là di lúe dêm khnya trèn
trói dà thay sao mçc,
J| ff| Phy-tinh (151)
Phu là phu, tình là tinh ; phn-tînh là an £ phu bac vói chSng.

jg ^ M ¿b PHiic-dâog-bà-sa (784)
Phùc là pbúc, dàng f à gitfng, hà là 8Ông, sa là càt ; phùc-
dang hà-sa là nói phúc-lpc vi nhir niróc sông chSy không hët,
bài càt dëm không duae.
 — 89 —

Ig 'M Phtìc-trach (89)

Phùc là phùc, trach là ora ; phùc-trach là phúc-ám era huç
dòri trirórc de lai cho dòri san.

IS ÌS Phgc-hoàn (741)
Phiic là lai, hoàn là ; phuc-hoàn là cài gl da mát mà Igi
tro* vè.

Jf ÿZ Phu’O'ng-triPQ'ng (562)
Nguòri ta thuàrng gçi bàn chinh thòr Phât là phirorag-trirçrag.

QU

fjt Quà-nhién (682)

Qua là han, nhièn là thí ; qnà-nhien là ban ro nhu thè.

fi fi Quao-Àm (12-776)
Tèn mòt <fòc 88-***, nguTèo gol là*Qa»n-*h« Am, gçi *8t là
Quan~Àm. Tirang ngài tue thtrò’og làm hlnh ngirori dàn bà.

Il H Quan-tbir (69)
Qnan là hoà, thir là chim thir-cirn ; qnan-thir là tên mçt
churrag trong kinh Thi, nói nguròrf thuc-nir sénh véri quàn-trr
nhir chim thu-ciru kéu tiíng hoà boa.

s gl Qué-vi (389)
Qué là buong, vi là vòng ; quê-vi là b trong vòng buong the
nbà eira.
m. ik Qoi-y (322)
Qui là ve, p là nircrag ; qui-y là mrcràg dura v6 eira Phftt.
 - - 90

jty Qul~tbJn (141)

Qui U qui, than là than ; gui-thòn là nbirug dáng tbiêng-liêng
có thè làin phúc bay iàm hça cho ogucri cîôrj.

ffi Quy$n-nghi (682)

Quyen là quyën, nghi là nên ; quyên-nghi là nbàn lúe tiçn-
nghi raà tçm do- cho qua viçc.

JEtc M Sàng-dôflg (44)

y
Turc là dông-sàng nói cài giurông a phia dông. Nguyên tieh r

ông Khích-Giám cho nguôi di chon rê mà vào nhà phia dông

de xem mat câc hoc-tro ông Vmmg-Bao, thàri ông Vircrng hi-
Chi nam ngu*a trên giirông giâ làm không biít. Sau ông Giàm
khen Hi-Chi là nguràri giôi mà gà con gài cbo.

S |g Sàt-luyêt (654)
Sût là giët, tuyèl là dirt ; sàt-tuyêt là cât dùrt duyên trân.

fe S SSc-kfeÔDg (248)
Sac là có hinh-sac, không là trong lçng.

^ j*j Sâm-Thircfng (274)

Sâm là ngôi sao moc pbia tày vë buoi hôm, Thirang là ngôi
sao moc pbia dông vë buoi mai ; sàm-thixcrng là nói vi nguròi
ta each mat mà không tbáy nhau.

m S S5u-vâB (761)
s:àu là buon, vàn là mây ; snu-vân là khSi sau nhu mày.

g^ Siêu thâag (783)

Siêu là vu art, thàng là lên ; siea-thâng là vuot lên coi cire lçc.
 B -if Siêu tbân (656)
Siêu là virçrt, than là minh ; siiu-thân ? à dira thân-thÊ viîçrt
lên coi ciic-l$c.

4; ft Sinb-hóa (28)
Sinh là sinb, hóa là hóa ; stnh-hôa là sinh ra kiëp ngirài roi
hóa làm ki?p ma.

ft iS Sinh-boàn (153)
Sinh là sinh, hoàn là ve ; sinh hoàn là song lai mà trôr ve.

ft* ft Sinb-sinh (110)

Sinh là sinh ; sinh-sinh là ktép này qua ktép khâc ket dnyên
cùng nhau.

ft ft; ft: ft Sinh-sy-sir-sinh (437)

Sinh là sinh, sir là viêc ; s/nh-sir-su>sinh là nói ngiròi hay
sinh viçc thôri viçc lai sinh ra.

ft )/3c Sinb-thieng (247)

Sinh là sinh, thieng là nên ; sinh-thi'êng là cÔDg cha mç sinh
con ra mà nuôi day cbo nên ngiròi.
jg 'r£ Song-diràriig (115-267-700)
Song là dôi, diràng là nhà ; song dnàng là hai nbà : nhà xuân
và nhà huyên. Trong câu 113 là chi ông bà ho Sùng.

fg Song-tbân (85-137-570-723)
Song là dôi, thân là ngiròi tbân ; song-ihân là hai cha me.

fìlli Sir-pbu (613-664 695)

Su- là thây, phu là cha ; sw-phu là nguôd di tu làm thày cho
càc tiêu trorîg chùa mà cfaùng ton-sung lên nhir b§c cha
me.
 — 92 —
^ If Sir-tinh (173497)
Si? là vi$c, tinh là tình ; six-tình là tình-trgng m$t vi$c gì.
HJ Siro*ng-tuyét (94)
Sirorng là strong, tuyet là tuyít ; sirorng tuyZt là tuylt tráng
dong l$i và giçt strong nbô xnÔng.

T
£4 14 Tà-tà (299)
Tà là xiên ; tà-tà là xiên xiên.

Tai-irtrng (580)
Tai là tai, ucrng là va ; tai-uang là tai-va.
ÿj- Tài-mgo (51)
Tài là tèi, mao là dàng mat ; tài-mao là nói tài giôi và dàng
dep.
Ê Tài-sac (107)
Tài là tài, sac là sic ; tài-sac là tài gioì và sâc dep.

H g Tài-hoàn (746)
Tài là lai, hoòn là vÔ ; tài-hoàn là trô vÔ lai.
H P Tam-quan (555)
Tarn là ba, quan là cira ; tam-quan là cira cô ba lÔi ra vào *

bên tâ, bên hiru và ô giira.

H Í& Tam-fônq (456)

Tarn là ba, ìòng là tbeo ; iam-tàng là ba dieu ngtrôri dàr-bà
phài ngbe theo : khi bé nbô theo cha, lúe l^n lên tbeo chông,
khi chông chéÊi tbeo con.
-M |Ç Tam-thuyën (362)
Tam là ba, thuyen là tbuyÔn : tam-thuy'ên là côi thuyên thtr
ba,t<rc là côi cuc-lac.
 = 93 -
# Ê Táng-Gio (108)
Tên m$t ngirói thçr vë khéo dòri ma.

ff ü Tâog-hài (227)
Tàng là nhà su, hài là dôi giày ; tâng-hài bíri tich ngày xua
cô mQt thày tàng mnôn ghço Chu-thi, rlnh khi chông chi ta di
vâng, lày m$t dôi giày giàu duôi gàm giuông. Nguài chông vë
trông thày dôi giày môi nghi vor có tu-tình vói thày tàng, duôi
vor di. Thày tàng ày bo tu và líy nàng ay.

If Æ Tâng-ni (346)
Tàng là ông su, ni là bà vai ; tàng~ni là nói chang các nguôi
âi tn trong chùa.
Tâm-truyëa (363)
Tâm là long, trnyèn là truyën ; tâm-truyen là truyën giào cho
ghi nhô vào long.

H jg Tâa pbiën (701)

Tan là liàn, phien là phiën ; tàn-phien là phi thl giô và nhiëu
công viçc.

^^ Tán-TSa (181)
Jan là nuóc Tín, Tan là nuóc Tân ; Tân-làn li tên hai nuóc
dòri Xuân-thu thuông làm thông-gia vói nhau.

mm Té-do (549>
Te là vuort, dô là qua ; té-do là cùu vórt cho qua khôi khôn n$n.

•fill g Tiên-cung (42)

Tiên là tiên, cung là cuog : tiin-cung là cung cûa tiên 4.
 III $4

p| TiSu siah-ngbiép-ohirârjag (BIS)

Tien là truáe, sinii là 3inh, nghiêp là nghiêp, Chit&ng là
chirórng ; tien sinh-nghièp-chiràng là àc-nghiçp oan-chirórng c£a
kiép trirérc de lai.
fîj |£r Tièn-lrình (648)
Tien là tritore, trình là diròmg ; tien-trình là con dizòmg tniàc
mat noi theo mà di.
tfe ^ Tiçt-quyét (157)
Tièt là chan, quget là han ; tiêt-qnget là chan hân tình Dghïa
vài mòt nguàfi nào, không con virong van vóci nùa.
Vf) % Tiéu-hao (735)
Tièn !à tiêu, hao là hao ; tièu-hao là tiêu tan mòn moi.
Üf fg Tiêu-tbilü (757)
Tiêu là 6ng sào, thi'èu là nhaic thieu ; tièu-thieu. là céc tiéng
nbac dùng trong lúe cúng té.
/J> 3l Tièu Ngoc (230)
Tèa ngtràri con gài òng Phù-Sai vua nuòre Ngò, suÓt dòri khòng
kët duyên cùng ai.
/j> JS Tièu-nhi (621-777)
Tien là nhò, nhi là tre ; tièu-nhi là tre con.

/J> Ttèu-thir (285)

Tièn là nhò, thir là nàng ; tìèu-thu là nìng con gài nhò.
fa k Tinnir (683)
Tin là tin, nü là gài : tin-nir li din bà tin theo tòn-giào.
fjf Jftfi Tinh-th$n (566)
Tinh là tiah, than là thàn ; tinh-thàn là tinh-anh thàn-sac cua
ngiròù ta.
 i Ü Tiob dSu (152)
Tinti ià tình» dàu là dàa ; tinh-dàu là dau moi tàaa-tình.

ff $1 Tiah-ihâm (626)
Tình là tình, tham là sàu ; tình-thàm là tình cba me vài con
an ò thàn thtét.
H a' Toàa-càt (74)
loan là vë, càt là tôt ; toàn-càt là chù Kinh Djch nói gài ve
nhà chòng durorc mçi su tot.

^ Toàa-thàn (772)
Toàn là ven, thàn là mình ; toàn-thàn là du cà thàn-the trong
DgUÒri.

it Tòng-phu (83)
Tòng là theo, phu là chòng ; tòng-phu làtheo chòng.

B. Tô-dço (753)
TÒlà tien dua, dgo là duòmg ;
io dao là di dua nguùi ta lên
duômg.
HA Tòng-dàc (48)
TÒng là nhóm, dàc là sùng ; tong-dde là hai chir trong kinh
Thi nói dira con duomg có hai xoiy tóc hai bèn nhu hai cài sìrng.

fé fí Tu-bành (2-249-498-788)
Tu là sira, hành là làm ; tu-hành là lo sua mình và làm dieu
phâi.
fit # Tu-thân (10)
Tu là sira, thàn là mình ; tudhàn là sua sang dúc-tánh troag
mình.
 - 96 —

fi ® Tyng-kinh (312-496)
Tung là dçc, kinh là kinh ; tung-kinh là dçc kinh.

Si Tgngnièm (599-767)
Tung là tung, niem là niçra ; tnng-niem là dçc kinh và làn
tràng hat.
I® Mi Tùy-duyèn (582)
Tùy là theo, dayên là duyén ; tùy-duyèn là theo duyèn nguói
dài inà láy nuire công-dùc rua cho sach oan-chuó'ng.

^ Tir-dung (18)
Tu là vóc, dung là dàng ; trr-dnng là vóc dàng cua nguói.

Ê Tir-sàc (381)
Tu là dàng, sàc là sâc ; tir-sac là ngufri có phong-tu nhan-sàc.

13 [$|l Ttir-chir^ng (356)

Tir là bon, chuàng là chuóng ; tir-chir&ng U bÒn diìu ngàn
che mát chinh-dao : mçt là ngàn vi dieu nghï sai lam ; hai là
ngàn vi diàn làm àc-nghiét ; ba là ngàn vi quà-bâo dçc ác : bÓn
là ngàn vi ÿ-kiën xiên-mëch.

['i í§ Tá-dúx (43)

Tir là b5n, dire là dúc ; tir-dire là bon cái dúc cûa nguói con
gài : net a, Idi nói, déng nguòi và công viçc.

Üm Tir-bi (323)
Tir là lành, bi là thuorng ; tir-bi là due tành hiën lành hay
thucrng ngufri ta.
M 'fr Tir- àm (624)
Tir là lành, tàm là long ; tir-tám là lòng nhàn-tù.
 6|j M Túrcthi (528-717-776)
Tùc là làm ngay, thì là buoi ;
ticc-thì ló ngay lien buoi ày.

§1 Tocrng-loan (773)
Tiràng là lành, loan là xe ; tir&ng-loan là cò xe cua dang
thiêng lièng den ban pbuó*c lành ebo chúng sinh.

Sì Tu-ôrng-vân (751 )
Tvt&ng là lànb, vàn là màv ; tir&ng-vdn là dàm raày
sac dep bào cho biet có diëm lành.

TH
j|$ Thach-làn (37)
Thach là dàj làn là con kÿ-lân ; thach-lân là chü cua nhà sir
khen dang ông Tù-Lâng lúe lên hai tuoi, vi bà Tàng-thj sinh
òng có diëm lành.

33“ Tbach-Sùng (384)

Tên mçt ông nhà giàu dòi Tan, thuàng dùng sàp làm cui, láy I
m& chùi noi.

^ [L| Tbài-so*n (240)

Tén hòn núi rát cao to ò phia dòng nuòre Tàu.
 Tên mçt ngôi Sao trong so tir-vi ; ngirôi nào dën han Thài-
ô*
tuë thèi mâc phâi tai
nan.
fra JH Thanh-phong (565)
Thanh là thành, photig là gió thanh-phong là gió mât.
;

tra S Thanb-tao (393)

Thanh là thành, tao là tao thanh-tao là thanh-manh tao-
;
nhà.
J® Thành pb?t (1)
Thành là nên, pliât là ph?t ; Ihnnh-phqt là tu-hành nèn durae
thành òng Ph|t.
®H Thâm-khuê (123-483)
Thâm la sâu, khnê là buông ; thàm-kluië là buông kin.
Si fg Thân-thê (344)
Than là mình, the là thê ; thân-the là thân-hinh cor-thê cua
mç>t ngirôri.

jH -ff Than hôn (80)

Than là sóm, hôn là toi ; ihàn-hôn là con òr vài cha me buoi
mai buoi hôm hét long thâm nom.

filj Thàn tiên (56)

Than là thàn, tiên là tiên ; thân-tiên là nói tát ci nhüng nguài
hoc phép thân diçu mà song duoc lâu ngày.
+ ft Thâp cúng (765)
Thâp là muràri, cùng là cúng ; thâp cùng là mirói dô cùng :
Hoa, hirorng, ngçc Anh-lac, hiro-ng rû’a.huo’ng lau, hucrng xông,
lçng cor, ào ma, tiëng nhac và le v£t.
 - 99 ~
Ig That-gia (77-472)
That là nhi va, già là nkà chong ; that-gia U nèn vor néri
cbÒDg, có nhà co eira.

% @ Thàt tbanh (352)

That là mat, thanh là tténg ; thàt-thanh li mat hét thanh thé,
% Tbát than (135)
That là mat, than là than ; that-than là sa hai, mat tinh
than di.

Ut fai Thé-gian (158)

The là dúi, gian là giîra ; the-gian là ngiràfi giûa coi dùi,

‘ut y Thê-sir (337)

Thí là diri, sa là viçc
1 ; thí^siv là công vi£c cua nguôd dài.

ü ift Thé-thS (110)

The là dòri ;
the thi là dâri này
qua dòi khác két duyên cùng
nhau ; láy tich Minh-boàng the vóri Qui-phi dirang Inc dêm thát-
t|ch.
ii* # Thë-tôa (251)
Tôn-hi§u dúc Phât nguài dòri ai cüng tôn-trong dire Phât,
;
nên xirng Ph£t là thé ton.
U Tai-thir (68)
; Ihi-Thw
Thi là kinh Thi, Thir là kinh Thur là hoc hànk
sàch vôr.
R % Thi-Kiûfe (41)
Tên ngirài con gài cua Mâng-ông, nguyên dúc Qaan-Âm giàng-
sinh.
 - - 100

JK # Thi M$u (3<SGr5(>0-51^-^88-703-634)

Tèa nguài con gài nhà giàu, lèa chùa di cnng thiiy tieu Kinh-
Tâm dçp, dem long yèn mën.* Sau vë nhà tir-tìnta vài dira ò
có thai, làng bat tpi tbòb vu-xung cbo Kinh-Tùm. De mot dúa
con trai dem bât Kinh-Tâm nuôi.
J¿ 4\ : Thi-pbi (260)
-

Thi là phâi phi là chang ; thi phi là ldi phâi le cbâng.

X Thiên-cung (727)
Tliiên là trdi, cnng là cung ;
thiên-cung là cung trôi có các
nàng tiên b.

X 'ù Tbiên-tbai (104)

Tên bon cùi ò tinh Chiei-giang nirác Tàu, turomg truyen ngày
xura tiên b. Bòi Hán, ông Luu-Tbàn và ông Nguyen Triçu, vào
núi ày hài thuôc gap hai nguói con gài liru lai nìra nani mèri
ve. Khi ve nhà da bay ddi ngirói»

X# Tbiéc-tÔû (772)
Thiên là trôi, ton Jà tòn ;
thièn-tòn là nói dire phjit lèni dirng
ton trong trung trò*i.

rï*: 5? Tbiçn-nam (683)

Thiên là lành, nam là trai ; thiên nam là bang din ông con
trai tin DgrÔDg dao phât.

# V: Tbiçn-sï (47-719-779)
Tên rapt ngircri boc-trò ho Sùng, chong cùa Thj-Kinb.

Tbi£u-niên (225)
Thieu 1* trê,./7/ézj !à tubi ;
thiíu-nién là tuoi tre.
 - -
Î01

4? iz Tbréu-nfr (366)
Thiëulk trê, nir là gài ; thieu-niv là eoa gài tre nhô. Theoÿ ông
Qu5n-L$ thàri cüng cho ngon gió liu-hiu lkgiô tbieu-nir.

'p Bÿ Tbi^u-tbi (14)

Thien là tre, thì là buoi ; thiea-thì là buoi eòa tre tuoi.

fifi '•£ ThuyÎn-diràrig (670)

Thuyen là chùa, dveàng là nhà ; thuyen-dvràng là nhà chùa.

|f fti Thuy?n-già (322)

Thuyen là thuyen, già là già ; thuyen-già là nói chùa chien di
tu.
jflf H Thuyëo-lam (377)
Thuyen là thuyen, lam là ïam ; thuyên-lam là neri chùa chien
nguòi ta di tu.

JÇ PI TbuylH-môH (250-561)
Thuyen là d§o thuyen, mort là cira ; thuijên-môn là cira chùa.

jpl Jlf Tbuyën-trai (485-597)

Thuyen là chùa, trai là nhà b thanh-tïnh ;
thuyen-trai là nhà
b thanh-tïnh trong chùa.

W iñ Tbuyëo-quyén (564)
NgiriVi gài «aç dep, theo ÿ ôngr Manh Giao thôri cüog cho vùng
trang qoaah-quë là trâng thuyën-quyên.

H /£ Thir-sioh (333)
Thrt là sicb, sinh là ga ; thtr-sinh là hçc-trô nhà nho.
 ü rjn Thir-trung (55)
Tlur là sách, trun g là trong ; thii-irung là trong sàeh.

JB If Thii tinh (451-544)

r/ii'r là tha, tinh là tinh ; thir-tinh là chiëu-tinh mà dung thú
cbo.
^ jjfc Thi!ra hcan (84)
Thíra là vâng, hoan là vui ; n gir ói con £ gàn cha mç thiròng
goi là diróri goi thira hoan.

_h ÿj ThiiQ'ng-phu'irng (361)
Thirero g là trên, phirorng là phirong ; thuçrng -phirerng là noi
ehùa ô* trên nui cao tbâm.

I ^ Tbirpng-thira (255)
Tire là thmrng-thkng, là nói phép Phât trên hët nhw cô xe km
nhat chó ngirói di dën coi Phât.
 — 103 -
TR
Trang-sinh (708)
Gâ hç> Trang, turc là Trang-Chu, ngiràfi ô dôi Chiën-quÔc.
Thày muon thir nguòi vor môi giâ chët roi dan bô vào quan-
tài de ba thâng mài chôn. Thây hiçn ra mçt ngiràfi dàn ông rât
dep dën ve ngiròfi vof, ngwôi vo bàng long, nhung ngtròi kia cô
cbirng dan bung cô an dirge mât ngirôi môi lành. Nguòi vor
thào quan-tài de lay mât thì thày quan-tài không mà nguòi dàn
ông kia lad héa ra thày Trang ngoi cuûri. Nguòi vçr bô then bô
xuong chët ngay. Thày gô cbâu ngôi hât. Ngày sau nguòi ta cbê
Dgirôi vor ay cô câo tho y nói : « nghin nam xuong nât then
duong côn. »
4p= gj Tranh dàu (336)
Tranh là dành, dciu là dua ; tranh-âau là dua dành.

# Hf Tranh tri (331)

Tranh là dành, tri là tri ; tranh-tri là dua dành tri khôn.
ì% ira Tràm-luân (709)
Tram là trim, luán là dam ; tràm-luân là trim dam vào bê khô.

JH Trinai (511)
Tràn là bui, ai là barn ; tràn-ai là bçi barn.
Ig ^ Tràn-duyên (324)
Tràn là bui, duyên là duyên ;
tràn-duyên là duyên & coi tràn.

Jg fg- Tràn-tuc (251)

Tran là bui, tue là thôi ; tràn-tuc là chô tràn-phàm que tijc.

ÿü Üf Tri àm (405)
Tri là biët, âm là tiëng ; tri-âm là kë biét târn-su nhau.
 /ri là kbon, tue là lanb ; tri-tué là khôn-ngoan ianh Ieri.
*
ìh SI Tii-tang (689)
Tri là trj, là tang ; tri-tang là sap dat càc viçc trong dà in
ma.
ft f# Trù-trì (345)
Trù là ò, tri là giu ; trù-trì là ó chùa giù tbeo dao Phàt.

U
Uÿ binh (754)
Uy là girói, hinh là bình ; uy hình là tim neri de girói hình-
bài ngirói chït cho an.
MM Uyén—ircrng (744)
Tèn raOl loài chim, con song goi là iiyèn, con mài gpi là irang,
thiróng bay bay cap d$u cap vói nbau kbòng Ila nhau ra, ngirói
ta thiróng dùng de vi vói ver chòng hòa muc vói nhau.
 - 105 -
• V

% % Van-churcrag (320)
Tèa chung tát cá nhirng bài làm ra, có lòi vàn, có chuang
dojn nhir thi, ca, tir, phù, v. v...

'ii # Vàc-lir (308)

Tèa mot cài chùa & nir<>c Cao-ly.

Hl fv Vi Cao (745)
Tên ngiròi dài.Buòng, tirong trujen, ông ay khi bé di chcri
Giang-ba, ô* trç nhà Khuo-ng-thi, trong nhà tbudrng bao con
hàu là Ngoc-Tièu tori hSu ha ông, nfcàn dó có tình nghïa thàa
thift cùog nhau. Sau lúe ông ve, biçt nhau da bay nam, Ngçc-
Tiêa chët, sinh ra kiëp kbâc lai làm vçr h5u Vi Cao.

m Æ Vièn-kÿ (355)
Vièti là vuò-d, Uij (khuu) là nguòi di tu, uiên kg là cho nguôi
• tu ô*.

M 0 Vô cùog (784)
Vô là không, cùng là eue g -,'vô cùng là không cùng.

ft ,[> Vô lâjn (129)

Vô là không. tâm la lèog ; oô-iâm là khôog có lòng gì.

ft 'If Vô tinh (404-445)

Vô là không, tình là tình ; vô-tinh là không có tình ÿ gì

TU Vu-qui (225)
Vu là chirrg, qui là ve, vu-qui là vë nhà cbông.
 - 106 -
3: ^ Virucg B^o (44)
Tên mpt ông thëy d$y hpc dòri Tan, b cira ThSy có nbieu
hoc trò gioì, òng Khích-Giám bSo nguùi qua nhó òng Vircrng-
Dao chçn re, Vucrng-Bao dan di xem càc bpc-trò, ai náy cüng
giü-gin phép tâ?, chi Vircrng-hi-Chi Urn each không biët mà cù
nam ngira to bung an bánh b tiên giiróng phia dông. Nguùi
ay vë bàm lai, ôrg Giàm dinh gâ con cho Hi-Chi.

^^ Xà tu* (663)
.

Xà là bô di, coi ra, tu là chùa ; xâ tir là bo thân o chùa, Coi

thân phàm-tràn mà tìm vào coi Phât»

^B Xich-thang (256)
Xich là dò, thang là dây ;
xich-thàng là dày do (sem chu
Nguy^t-Lâo).

ÿ: Xuân bcjên (781)

Xuân là cây xuân, vi vói cha ; luiyèn là có tuyên, vi vói mç ;
xuàn-huyên là cha me.

l lJ gf XoSt cào (277)

, i
Xuat là ra, cáo là cáo ; xuat cáo là con di ra chó nio thi i
phài cáo cho cha m e biët truóc.

/Ii % Xuit-gia (14-263)

Xaàt là ra, gia là nhi ; xuat gia là iù nhà bô cira mà vi
o tu> f
b chùa.

i
 - 107 -
Y
S» Y bât (48)
y là ào, bât là bât ; y-bât la bai tbù dô thSy truy?n cbo
trô, hoac là cha de cho con. y b£o dài trucrc àn-noac thë nào
thòd dòi sau cüng phâi gift- lay dô ay mà nôi theo.

;1 B t-ttr (646)
Ÿ là ÿ, ili là tur ; ÿ-tii là ÿ khôn tur khéo.

fô ft t hee (715)
Y?là dira, hòe là cây hòe ; y-hôe ik do tich dòri xua nguòi
Uyên nam mer thay mlnb dirng tua cây hòe, dem hôi Nguyên-
Thuc. Thuc dép : « Chü hòe canh chu môc cô chu qui. tua
vào thi tat chet thành ra qui ». Quâ-nhiên nguòi Uyên chët.
Sácb dà xuàt-bàn cua TÍN-DÚ'C THIF-XÂ — Saigon
Giri ban tai TÂN-DÂN THIT-QUÁN Hanoi
 Sách dà xuát-bán cûa TânDâa Thir-Quán
93, PhÔ Hàng Bông, Hà-nôi (Bâc-kÿ)
TIÈU-THUYËT
Va le yêu cüa tôi 0$40
Btrôrc dài ân cirfrp 0.30
Than công-lÿ (tron b$) . . 1.00
.
Hen giôr ch5t 0.12
Dam ch£t tirai 0.20
M<?t truyçn bào thù ghê-gôun. 0.16
Tbara cûa cbát cháy. 0.20
. , .
Ài giét quan tôa ?
Xàc chët chay di dâu ?... 0.12

Hông-nhan da-truân
Cbiëc bông song the
....
....
0.10
0.40
0.90
Hai va (tron b0)
...
Kim Vân Kièu tiôu-thuyèt.
.
0.35
0.85
Bông trâng soi
.... 0.30
Danh hoa thâm ktép 0.35
Mot van dÒng 0.16
Iluyét cbich tu- 0.30
Vông quanh thé-giôi. 0.25
. . .
Hô-diêp-hoa 0.20
Song hiçp phà gian -- tron bô 0.45
Vq tôi (Dir chi thè) -- tron bô 0.70
Chòng tôi (Da chi pbu) -- 0.70
Tbá-giói tré con.
......
Thiét-boa-tiên sir -- tron b0.
0.25
1.00
Blnh San Lanh Yèn -- tron bô. 1.20
Song-phirang kÿ-duyên. 0.90
Thuyên-tinh bô-ài — tron . bô. . .
0.90
Anb-hùng-nào - (dang in lai). 1.25
Tqc Anb-hùng-nào — tron bô. 1.10
Tbiên-phirang nhât-dàm (bit) 0.90
Lpc-mâu-dan -- tron bô 1.50
. • •
Trnyên cô-ticb, 3 cuôn .
0.60
. .
Phán-trang lâu. I 0.60
-
Mÿ-quôc song-nga
-- tron bô. 0.80
Tieu-thuyèt-thi 0.50
Ciròp quyèn tao-bôa 0.08
KICH - BÀN
Thù chòng na niròc 0$12
Nghïa nang tinh sân 0.12
Cbén thuôc dôc 0.40
Tây Sirang tûn-kicb 0.20
Tôa-àn Lirang-tâm (liât). 0.30
La Tasse de poison
... . .

.
0.50