Tê-lê-mc phiêu lu Ký (Les

Aventures de Télémaque).
Fascicule 3 / ... Fénelon ; ...
Nguyêñ Vn Vnh

Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

 Fénelon, François de (1651-1715). Auteur du texte. Tê-lê-mc
phiêu lu Ký (Les Aventures de Télémaque). Fascicule 3 / ...
Fénelon ; ... Nguyêñ Vn Vnh. 1927.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées
dans le domaine public provenant des collections de la BnF. Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-
753 du 17 juillet 1978 :
- La réutilisation non commerciale de ces contenus ou dans le cadre d’une publication académique ou scientifique
est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source
des contenus telle que précisée ci-après : « Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France » ou « Source
gallica.bnf.fr / BnF ».
- La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation
commerciale la revente de contenus sous forme de produits élaborés ou de fourniture de service ou toute autre
réutilisation des contenus générant directement des revenus : publication vendue (à l’exception des ouvrages
académiques ou scientifiques), une exposition, une production audiovisuelle, un service ou un produit payant, un
support à vocation promotionnelle etc.

CLIQUER ICI POUR ACCÉDER AUX TARIFS ET À LA LICENCE

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété
des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

- des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent
être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans l'autorisation préalable du titulaire des droits.
- des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont
signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est
invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et
suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de
réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur de vérifier la conformité de son projet avec
le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur,
notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment
passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter

utilisation.commerciale@bnf.fr.
 BÂN THÜ*-XÂ CÓ BÁN NHONG
SÂCH NÀY:

LE PARFUM DES HUMANITÉS (Sir-kg

Thanh-hoa), E. Vaytuc sogn, Nguyks-
van-VTnh dich quoc-vdn.
Phùp-vân và Quñc-van dot tihau, moi gayen 2 $ 00

fiifng Phàp-vân houe Quoc-oân 1

.
00

C6 in riêng ra !>0 qui]en bâng giay sac làm

bâng ngnyên già.

i<> Tlur Phàp-vdn và Qatlc uân 10

.
00

2« Thi'r in riêng Phàp-vân, hay là Qnoc-vàn

nui thài 5 00
.

THOr NGU-NGÔN LA FONTAINE. Nguyen-

van-Vînh diîn nom, hai qnyin dông làm
môf 0.15
CHUYÉV TRE CON PERRAULT, NgcyIn-
vÂN-VtxH dièn nôm, quyêrt I 0.10
—
quyhi II 0
.
10

Mining bài-kich ena ông Molière, Nguyhn-

vân-VÎnh dich ra quoc-vàn, vân Pháp và
ván Quuc-ngir dôi nhau.
LE MALADE IMAGINAIRE (Bênh-litong). . 0 50

LE BOURGEOIS GENTILHOMME (Truàng-

già hoc làm sang) . . . . •
~ 0.50
0 50
L AVARE (Mgirài bien-lân) •
 Ke tóm lai nhirng sir-tich dà nói
ir quyen thir hai 72 trang,
n ra trinrc r'di :

Thài-tir Tè-lè-màc con vua U-lich mr&c Y-

tac cùng vài Men-iò di tini una cha, hm-lgc
hhap trong íhién-hq, sau b\ dain thuyeu Iròi
vùo cù-lao Ca-!ip-xò.
Trèn da bon libi roi. dày diremg hoi lhit V,
Tè-lè mqc ke vài iur-thàn Ca-lip-xò nhung
chuijên phiêu-hni den cù-lao Cách-ly-de (Cre
te). Dán dal ay dirany câu hi'ên de ton làm
vua. Tê-là-mqc ra ihi vàn vô âêu trùng, ede
hòc Icio trong nuòre ton làm vua. Tê-lê-nüic
không chia, chi muon dirge ve xir-sòr. Ho lai
eie Men-tó thì Men-tò cùng không chia. Chô
này là loi Men-tô ducmg nid: Lean vua. nùo
ai co dirne tùy y minh, lai phài tùy ÿ nhirng
ki mà minh can phài sai khiën den. Sirong
thay
 TÊ-LÈ-MAC PIÎIÈU LL'U KŸ 143

cho nhûng kè cliung pliai sai ai Nlurchüng

1

tôi dây hoa châng chi có to-quoc khiên dèn,

thi cluing tôi mói vi tô-quoc mà dem hien
cài tir-do này, de làm vice ich chung mà
tliôi. '
Dân Câch-lÿ-dê lay làm ngac nbiên'quà,
bèn bòi Men-tô: Thé thi clnin* tôi biet kén
lay ai bây giô ? Men-tô dàp : Nôn kén nguôi
1

cùng các ông hang ngày qucn biét, vi tri dân

tât pliai biét dân. Mà lai pliai chon nguôi biét
sor viêc tri dân. Thirtnig nhüng ké khât-kliao
làm chèa, thi không biét dup’c nghè làm
chúa. Da không biét nghè làm ckiia, thi làm
sao noi? Nhung kê ay ehang qua vi kÿ mà
giành ngôi. Các ông nên kén lay ngiròi vi
dân mà pliai nhân láy gánh nang giang-som.
r Cà dân Cach-ly-dè thây bai nguôi biêtxù
tir ckoi ngôi vua, là mot sir khao khât cùa
bao nliiêu nguôi, thi lây làm la quá, dau tai
nghe mât thây rành-rành cüng chu-a dám
tin rang that, con ngùlà giâc chiêm-bao. IJp
bèn hôi cho ra ai dem hai nguôi kÿ-khâch
ay dén niróc nhà. Nô-xï-câch-lâp (Nausicrc-
le) là nguôi dua duô’ng cho chúng loi tir
bén vào truùng, bèn gio tay trô Hà-diên
1

(Hazuël). Dén khi ho vô- ra rang Men-tô là

nô-lê cûa Hà-diên ; boi Hà-diên tliây_nguôi
CÓ biën-tài dùc-hr.nh mà thúo khoán .¿ô-lê,
nhac lên làm b$c su hùu ; chicli nguoi nô-lç.
do, nay câ mot mure ton îèn îàm vua mà tùr
choi;mà Hà-dièn tbi tir xir ©a- ma-xîY-Da-
mas) sang xür Xy-ri (Syrie) de hoc lay luât
phén hay cûa vua Mi-nô-xT, thi hç iai càng
ngan ng<y lay L'un la nira.
Céc lao bèn bâo Hà dièn : Chúng toi chang
dám xin ngài earn lay quyèn qudc-chínb, vi
han ngài veri Men-tô ÿ khi tircng dong. Ngài
khinh re ngirài ta quá, thi han không muda
tri ngirài ta. Va ngài da chang thiëtgidanh
loi, thi han không no’ dem cái cong-lao, cái
phicn muôn Iàm chu muùn dân mà mua lay
cái danh loi ay.
Hà-dicn dáp : Hfri he’d ngirò’i Câch-îÿ-dè,
xin ai cher tirô-ng toi dñy dám khinh rè ngirài
ta. Không, không! toi cung biet rang khiën
cho dàn r.ên hay, nèn sung sueng là mot
thu-doan 1cm, nhmig làm noi thû-doan ay,
ph’ i irai bao nhiêu cong-lao, bno nhiêu nguy
hiëm. Mà cái danh già làm vua chàng qua ehi
sáng già nhir ma-lroi, nhxr dom-dóm, duy
có nbìrng ngirài mua chuoc mài de elio mat
phâi quátíg ìòa. Bài ngiròi ngiin ngui ; cái
danh vong thiròng nlur gerì nhìrng tình-duc
trong lòng ngiròà, chir không pili dime tình-
dne. Tôi ù xa mà dën xir nàv, là cot de hoc
tron trénti nhìrng pluie loe già dui, eh ir chang
phai de dì cilu lay nhìrng pluie loe dó. Thôi,
thòi, xin tìr-gia càc cu. Tèi chi tirô-ng dën
cách nhàn eu no-i tTnh-mich, lay bien dire
rnà nuôi long, khi dën tuoi già lai có cái hi-
vong kiep sau, nó bù elio nhüng nói buòa
ràu thò'i cuoi coi. Vi dù bay giù ta có uó*c
ao dièu gì, thì quyet cluing ime ao.làm vua,
duy chi iró’c ao tir nay den man kiëp, e hung
bao già’ pliai ròi hai nguòi bien này ra mà
thòi.
Sau nhüng nguòi Càch-lf-dè ngành lai
Men-tô mà kêu lèn rang : Vày thò’i, boi boi
ngiròi hièn-dùc nhat, nguòi dai-luong nhàt
trong cà moi nguòi vày thòi e hung tòi biet
1

chon ai làm vua bay già- ? Hê hiea-nhàn

khòng chi bào cho chúng tòi biet, tki chúng
tòi quyet changcho di. Men-tô rang: khi ta
dúng trong dám dông mà xeu: cáccuoc dau
súc dau tài, thi ta có ñora tháy mot nguòi
da nhiëu tuoi mà con khôe ma uh. Nguòi ày
có cadi dà dàn, khòng voi vàng, khòng hâp
tap ganh dua vói ai câ. Ta có hot nguòi ay
là ai, thì nguòi ta nói nguòi ay tèn là A-ly-
xï-tô-dièm (Aristodeme'. Sau ta lai nghe nói
có nguòi ma ch bâo A-lÿ-xï-tô-diem con trai
y cüng du vào cuôc dau sue, thi y chang
mùng chût nào mà nói rang : Thang truûng
thi ta khòng mong cho nó phài vàc nang
trong tràch, côn thang thù thi ta yêu nuô-c
ta qua, chang mucin de
giang-sor^ào tay
nó bao giò\ Ta ngâm mot câu ay ihi biet
 r-ing nguòi do biët thuung con mot cách
phâl cluing, con lcrn có dúc-hanh, châng
muon elio vào vòng danh loi, mà con nhò
tat hu, elio nên châng muon cho vào cuôc
thé-quycn. Tòi lai hôi dò xeni lai-lich nguòi
áy the nào, thì có mot ngu-òi thuàt cho tòi
biët rang xua kia A-lÿ-xî-tô-dièm dà deo
guom phò nuòc làu nàm, mình may con
day thuo-ng tich, chaug may gap phài hòn-
quàn Y-dô-mê-nê, thày tinh nguòi cuung
truc, lai châng biët ra vào luòn cui bon ninh-
thàn, nên ngài ghét bò, lúe di dánh Bac-la-á
cüng châng dùng dën viên manh-tuó’ng áy,
Vua biët rang nguô-i toi áy hay khuyên ngân,
hay tàu vua nhfrng viêc châng thich làm,
cho nên vua lai sçr mà châng dùng trong
triêu-chinh. Va nguòi áy lai có tài, vua có
y ghen ghét, su nguòi áy có còng vó-i niró-c
hon vua. Bòi vây bao nhiêu còng lao mà
hóa uong, vua de phàn hèn, nhung ke ngu
ngoc vò si, noi thói uu thâng lièt bai, cüng
có ÿ khinh nbòn. Song nguòi áy biët yèn
phán^an núp mot nui làm ruông, quanh
nain chân làm tay bùn cày cuô'c lay mà an.
Trong hai nguòi con thì mot nguòi u vó-i
cha, bò con cùng làm àn may tac dát, yèu
nhau sung suò-ng. An uòng thanh cânh, làm
IqDg lai chàm, du com du ào. Thùa ra hôt
 lircrng mành vai nào ch! de làm phiic ch®
nhüng kê nghèo khôbênh-tât ô-vùnglàn cânj
A-lÿ lai kiëm viêc làm cbo nhüng bâc ¡.rai tre
nuôi elio làm àn, lai khuyên ran day bao.
Xóm diëng ai có viêc bât bòa, tluvòng dem
dén cho y phân xü, that da nèn mòt ngiròi
Iruô-ng-tôc chung cbo câ mot vùng. Có»
ngucri con thtr hai, chang may cúng dim
cúng co, cha day không biët nghe, co sire
khuyên ran lâu ngày rnà chang diro-c, dâ
phài rîuoi ra kbôi nbà. Tir ay nguóì con Uni
chi viçc an cho’i, lai dám ngông dòi ao uùe
nhüng viêc trôi bien.'
Hüi nguôi Cách-Iv-de, dò là chuyçn bp ke
cho ta nghe nhir the. Thât bay cbâng, ban
các ông da biët rô. Vi chang nguói ày qua,
có dúc-hanh nhir vâjr , tbi bà làt côn pliai
mtr khoa thi, con phài vói dën bac nhiêu
nguài xa la. Ngay trong xú có ngirói queri
biët các ông, mà các ông cnn g quen biët,
lai có vo tài ; chang nhfrng da bày can-dâm
& noi chiën-truông ; da xông plia tên dan,
mà lai da biët dem can-dam ra cu vói pbàa
nghèo ; da biët khinh cai tài lôc vinli-dir pliai
ninh mòri có ; lai chuông sir làm an ; lai biët
viêc nông là ich cbo nmrc; lai ghét sir xa
hoang ; lav chang nhâm mât yêu coi; không
pliai le ; dira có due thi Unio n g, mà dira vô-
hanh biët ghét; nói tong lai là mot nguôi
 duomg là dàn d3 biët làm dân-mytc. Fie các
ông muon de cho luât phép hay vua Mi-nô-
xî làm moi duòmg xa-tâc, Ihi vua nirôc này
chinh là nguô-i ay ròi, lira côn phâi chon.
Câ dan bèn reo lên ràng : Qua nhu vây.
A lÿ-xï-tô-dicm quâ nhu in chuyên vira meri -
kè, that dáng làm vua tri nuóc. Các lao
bòa sai di rucre ho A-ly, Ibi tháy ducrng dúng
Irong dam dàn eùng. A lÿ chang giàt mình
chût nào. Khi các lao ton làm vua, thi lai
tlura rang : Ta xin nliân, nbirng ta xin ba
dieu : Mot là hë ta tri nuóc trong hai nàm,
rnà nuire không thêm giàu, dàn không thêm
suirng, hoac eu ai chang pliuc ta mà không
vâng phép luât, thi ta xin tir cào. Hai là
dâu ta iàm vua cfing pliai de ta làm ân eau
kiêm nhu khi trircrc vây. Ba là con ta không
dirçrc chûe tuirc gì câ, mà khi ta cliët ròi,
con ckáu la eüng van binh-quyën vói kè
khâc, không duçrc thira cài eông-dùe cüa ta
mà duçrc liutrng quyèn-lçri ho-n ai.
Ho A-lÿ nói xong thi dàn liô mùng làm
trôi dat. Ông cu già nhát dem ngay mû binh-
thiên mà d§t lcn dâu ngirôâ duçrc eu. Các
îâo làm le të etnia than Giu-bi-lè và các
thuçrng-dâng-thân khâc. Vua A-lÿ-xï-tô-diëm
11 ii ban thuông cho chùng tôi, không phâi

lay vàng ngoe châu bàu lu a ban nhu các

 TELE-MAC PHIÊÜ LrU XŸ 151
f t
vu a khâc, nlurng chi ban nhfrng dò thanh
nhà. Hà-dièn tlii duo'C mot tâp luât chinh
thô-hr eu a vua Mi-nô-xï ngày xira, lai d irire
mot quyen sfr rurtre Càeh-lÿ-dè tir diri Thàn-
vu-o-ng Sa ;ûc-na 'Salarne), và dôi Hoàng-
kim thô-i-dai, vua lai sai kén các thû trai
ngon qui ni,at Irong nuere mà de xuoug
thuyën ebo Hà-dièn, con thiëu thon dò hành
trang tliir gì, vua cüng cho dem xuong dû.
Cèn liai thay trô nhà tôi, vua thay voi vë
cd qu de, thi vua ban cho mot cliiee thuyën
lón cô dû tay chèo that khôe, lai thèm mot
dôi quàn di hô-tdng. Trong thuyën thi các
Uni liromg-tlnrc hành-trang ào quàn du ca.
-

Giu-a khi a y thi Umani gió vë Y-tac. Tàt là

trai gió cho Hà-diên, con pliai tr loi. Trircrc
khi cluing tôi di, Hà-dièn ra bdn tir-biêt,
êtn chûng tôi mà hôn nhtr thë ban tliàn pliai
li-biêt, không bao gicr gyp nhau nüa. Y nói
rang: Thàn-minh ehi công chi chinh, hân
cung bièt ha chung ta chi vi dao dire mà két
nghla ban bè vói nhau. Tát cô ngày thàn-
minh pliai de cho ba la lai diroc xum-Liêp
mot neri. TTóc gì khi linh-hon ba ta cùng vc
chin suui®thi virô’n Lac-uyën là noo chûng
ta së tu hôi nhau dòi dô-i kidp kiep châng
rô-i : Trôi oi ! iró-c gì xirang tliit chûng ta
~eùng duo’C mai-táng mot noù Nói deis
càu ay thi mróc mât Hà-dièn ira ra rông
ròng, thô* dài nghen hai khòng nói dire?©
aura. Chúug tôi cüng khôc cùng nguvi. Rùî
Hà-dièn dira chüng toi xuông béa.
Vua A-lÿ-xx-tô-diëm thi cîiug thân di tien
t>iêt chúng tôi ma bao rang : Vi liai ông mà
ta làm vua xir này. Xin hai òug nhù cho rang
hai ông da dira ta vào mòt no-i nguy-hiêm.
Vày thi hai ông pliai luôn luôn eau nguyên
thàn-minh de các ngài cho ta dirçrc bien dire,
mà quyën ta lùn bao nhièu, thi tinh thuàn-
feôa cùa ta lai diro-c bay nhièu. Con phàn ta,
thi ta khan vài thàn-minh de các ngài phù
ho cho hai ông dirçrc thuàn buòni xuôi gió
tua vë cho tùi cô-quôc, de dep yen diroc lu
nhang xanh, và dirq-c thô*làu nam Dire Phii-
hoàng U-ljch và Due Mau-hoàng Bè-nè-lôp.
H cri hô-i Tè-lè-mac Thai-tir, la tang Thài-tûr
chiëc thuyen này tòt lam, lai dii tay chèo
r
cô quân có klii-giùi. Ve toi nuire nhà, vi
châng nhfrng kê tbù úc-bách Màu-hoàng,
thi quân ày xin Thái-tu eu dùng mà dep giac.
Côn Men-tô hiën-công, cal hiën-dùc rat cao
rát sáng cûa ông làm cho la không côn dieu
gì mà chûc cho ông duçrc nüa. Thôi xin hai
ông vë, trám nâm vinh-biên cùng nhau, và
xin hàng nhù dén A-Iÿ-xT-tô-diëiu này. Mai
sau dù có bao giù quí-quóc muôn dùng dén
nguùi Câch-lÿ-dê ta giúp-giap dieu gì, thi
un goi cho mût tiéng. Ta xiu thè rang Lè
 TÊ-LÊ-MAC THIÊU LUIT kÿ 153

la côn ho-i thoTà chang bao giù- có bô nhau„

Vua hôn liai chúng toi. Chung toi lay ta,
không the sao cam duce nuó’C mât.
Ció trevi van thuân, nhu bçn bien êm sóng
eliu, de chúng loi ve tód ben nhà. Ngânh et;
lai trông nui Y-da (ïda) thì chi côn bàngcài
gô nhô, mùtit cbâng thay bô* dàu nfra. Xú
Bè-lç-bô-nê (Péloponése) (64) thì da hinh
nhu tir tù di ra mà dón chúng loi. Tu dung
thày tro-i toi den nhu mue, ccn gió nôi am
àm, mat hifen sóng dùn long lên sùng sye.
Buo-ng ban ngày mà hóa ra dèm. Cài chét
dàu nhu lù lù tó*i truùe mat,
Hui hô’i Nep-tung thu png dang than (Nep~
inné) (65) tki ra bay giù than cam linh-ba,
bao nuóc giiic sóng dinh làm hai chúng tôi.
So là nu-than Vé-nù-xi (Vénus) con han chúng
tôi bi-báng tai uiiëu X}r -tè (Cuillère) eho
nèn lên t:)n Thûy-thàn Nep-íung, nuó’c mât
chúa chan, tiè’ng rên ram ri mà kèu (Nguyèn
Men-tò thong bien viêc than, ve sau thuàt
lai chuyèn elio tôi nhu the). Vè-nukèu rang:
HCd hoi Nëp-tung, há lai d£ cho hai dúavó
dao này^trèu ta nhu vây hay sao ? Nhu tài
ta dùy, cac thân-minh con pliai chiù, lë dâu
lai <ïè cho nguôi tràn dám dê’n tân dât nhà
ta mà nhao-báng cài oai ta ? Hai dúa này thi
có hiën-dùc chang ai rung noi, dám goi ái-
Unh là rò dai. Than há lai quen rang ta day
von tîr Thùy-phü mà lên. Sao chang gim
cho hai dira ngao-man ta dô xuông tàn
dirai cùng day nirác ? Neu hai dùa áy con
sSng thì ta không the sao chiù diro'c.
Nñ-thán vira nói doari, thì Ncp-tung buo
sóng dùn lèn den tân trevi. NCr-than dac chi
curai, da tiran g chúng tôi không sao khôi
dam. Tèn hoa-tiêu thì roi tri, kêu không sao
duxrng noi dirae vài gió nCra, dành de elio
bao dàp tan thuyèn vào nùi dà. Coni gió noi,
cót buòni gay gap. Dirac mòt làt thì chúng
tôi nghe lhay canh dà dàm than g dai* thuyen.
Ntràcbón phia cùngtràn vào.mòt lúe thuyen
chim llm xuong bien sàu. Nhtrngquàn chèo
thuyèn ngùa mat lèn trai mà la thát-thanh.
Tôi thì òm lay Mcn-tô hôn mà nói rang :
Kìa kìa cái chct da tó-i noi. Dòi thè y trò ta
phài hét can-dàm mà dòn nó. Vày thì ra
thàn-minh cúu vàt ta bay nhièu phen, chang
qua chi de dành dèn ngày nay mà làra hai.
Thói thì la chèt di, Mcn-tó hai boi ! chèi
di Ta du-o-c chet cùng ngu’oi. thôl cüng
1

cam-tâm. Ta cüng chang nên giang co cái

tinh-mênh vài can bao này làm gì nüa.
Men-tô dáp rang : That can-dam, con
mràc phài con tàt. Ngòi ìang yèn mà chà
cái chét, cüng chira pliai là tri. Phài biët
không sa chét, mà hét sire vàt vái cái chét.
Vây tbi Thái-tír cùng tôi, hai ta cô* va Lày
 TÊ-LÊ-MAC PHIÈU LUC KŸ lSâ

moi cai me 1cm fifa quân chèo ngoî kia.

ïrong khi lü allât kia tiec dòri boi roi, mi
ctoang bici tiin ccr thoàt chét, thi haï ta phai
kip tins plurong bao-Un’ lay mink, Nói dean,
Mcn-tô cam mot cái búa, chat cho gay han
cái côt buòm giù he dura dirt, mó-i nam nga
ruóng, làt thuyèn nghiêng vèmôtbên. Chat
xong roi, y ném cái côt ra xa, roi nhay
thco ma viu lay, b- givra noi sóng dánh dircrng
dfr ton. Klii y cia nam vCr.g roi, y goi tân
ten toi mà giuc tôi ciing nhay theo. Mcn-tô
thi khâc nào nhxr the mot cành cày, các thix
gió dirong dua nbau dánh di dánh lai, mà
vàa dim g tro- trên re ctVng, chî lung lay
may nhánh là ma thòi. Mcn-tô chang nkìi-ng
quà-quyet va can-dam, lai con lang lang nhìi
không, dúng tre- tro- mà hoán vu hô phong.
Toi nhay the® y. Ai là kê da nghe thav
tieng y giuegia mà lai chang tbeo ?
Hai thiìv trô khien lay cày còl buòm lênh
7-

dènh trên mat bien. Rb may quá, côt 1er»

ngoi len cung du-p-c. Yi chang phâi bo-i phai
loi, thi chân tay phong miiy choc rà-rerî.
Think tkoâng gió to quay khúc go, chúng*
tòi lai chìm dirói bien. Nirò-c m§n uongvào
lai phì ra 10 miéng, lo müi, lo tai. Chúng
tòi nbir vài nhau vó-i sóng, de co nhô léo
trên mat nuóe, ngòi cuoi rigua trên côf
buòni. Cüng có khi cái sóng cao tày núi, òr
166 tê-lê-yJ.c phiêu luit kÿ

tfàng xa lír lirdén tap qua dàu, thi chûn tt

toi lai pliai già công giù- chat láy cái hi-von X.C

san cùng là cai côt gô lênh dcnh.

Trong co-n du- dôi a\r , Men-tô vin ung-
dung nét mat nhir bây giù ngòi tren bài co»
này, mà hôi tòi rang : Hai hai Tè-lè-mac,
chá có tu-ò-ng mang kia da pilli thi bò cho
sóng gió dàu. Tbàn-minli ‘con doái dën ta,
thì de ài mà hai diro-c noi. Tram vice boi
long trò-i, vày thì pbli so- trai mà tbòi, cli:V
sa chi bien dû. Lòng irò-i da chang hai ta,
thì dàu ta chim xuong ron bien, tay chúa
than Giu-bi-tè cüng kéo noi ta lèn. Mà lòng
trò-i da dinh hai, thì dàu ta ó- trèn thièn-
dinh Ò-lièm-bà, ngam muòa sao 6- dircVi gót
chán, tay chúa than cung loi ta ra mà néirt
xuong lò lira dia-nguc Tac-tà. Tòi nghe may
lòri lay làm chiù phuc, khàc nào nhucòi ta¡n
lòng dau. Nhu-ng tri 'con rói, dau nghe icri
bièt hay, mà khòng dàp lai diro-c. Men to
khòng nliìu thay tòi, rpà tòi cung khòng.
nhìn thay Men-to^ Suot mòt dèm chùng iòi
rét run cam cap, da chet nera iigirò-i mà
chring bici bao dánh tròi giat vào phirung
nào. Mai ròi gió cung thay èra, mà bien thi
ìsình nhir mot ngirò-i kbùng chàn phai nguòi,
nhu-ng hay con hai hai áy này barri bu-c.
Tiéng sóng àm-y. Trèn mat bien tira ulue
nhùng iuòug ruòng rnó-i cày.
 Bay giò* thì Bình-minh ra mû- eira ‘rèi cho
Thai-diromg, nliô ra raà ben vói tbé-giói
ruQt ngày quang dang. Vàng dòng lòe ra nlur
dám cháy. Pc trièu ngôi sao bay lâu buông
màn mù tit, bày giò" raó’i lai tòi ra, nhirng
tháy Thái-dirong thì ri nbau chay dàu mat
cà. Chúng tòi nhìn dàng xa thì tháy dát, ruà
gió lai thoi vào ber, thì long chüng tòi lai
mie no mìrng. Nhung nhó tó*i ban thì chang
con ai ntra. Quyét han nhfrng ngu-òi cùng
thuyòn vói chúng tòi, da theo thuyèn mà
xuòng cà day niróc ròi. Khi chúng tòi trói
gàn dén bò, thì gió dánh bat vào nói dà, vi
chàng khòng kliéo khi£n cho dàu CQt dâria
vào truóc, thì có de xuong da tan tành ben
canh dà ròi. Men-tô thàtd2 khéo lái cày cò*
buòm, chang khâc koa-tièu càm lái chiée
thuyën. Boi thè chúng tòi trành khói nhìrng
ngon nùi sàc nhir chòng gai, lai vào dirp-c
noi bò- bai èm mà nhSn. Boi mQt làt vào dèm
bai càt. Tói dó thì gap nîr-thàn, hôi heri nir-
thàn là chúa bàn-dào oil Bén dó, nü-thàm
doàì thirong mà ra tiép dòn chúng tòi.
158 TÊ-LÈ-MAC PHIÊÜ LITU KŸ

HOI TIIÚ* Vl|

'Kû-than Ca-lip-xô nghe chupen dam sag,
het sire làm cho Tê-lê-mgc xiêu dg. Than Fé*
mr-xî lai d¿n giúp cho, dem co. con là than
Ciru-bi-dôn càm cung tên dën elitre ban Thài-
tu-. Tê-lê-mgc dâ Irùng pliai lên mà không
biët, Slen-tô bâo di mà cir tìm nê et lai. San
phài long tiên-nû O-ca-rich (Eucharis) na
than Ca iip-xô ghen, ghie Men-tô âông tàn
cho Tê lê-mgc ve Y-tac. Trong khi Men-tô loi
Tè-lè-mac ra ben, tlü than Cira-bi-dôn dô dành
Ca-lip-xô lai bat các tiên-nir ra dot thug'ên.
Tc-lê-mgc thày clïâg mal thugen mirng thdm.
Men-tô biet g, bèn gidg Thâi-ltr xuong bCên
roi cung nhdg theo mà dem Thdi-tir lên mçt
%

chiëc thugen dâa gàn cù-lao Ca-lip-xô

Khi Tê-lê-mac ke xong chuyên, tki các
tièn-nu- tru-àc dàng l£ng yen mà nghe, mât
nhin chàng chòng choc, bay già meri dài
mât nhìn nhau. Ngac nhièn mà bâo nhau
rang : Hai ngu-ài thàn-minh yèu mén này,
là ai vày ? Xira nay ho de da có ai trai qua
bay nhièu noi la-lùng? Con vua U-lbah, ti
vài cha thì khau-tài khôn-ngoan da làm, can-
dam lai nhièu. Mà ciiçn-mao mài khòingà
làm sao ! Con ngirài tràng kièn làm sao f
Mà khoan-hòa! mà khièm-tcJnl Vày mà cao-
-sangl mà duàng-bç biêt diiàng nào ! Vi
 TÊ LÊ-MAC POIÊU LUO KŸ 15 S

châng chi em ta châng da biët rang ngircri

dó là con nhà tràn-tpc, thi cô de ta tuong
tà than Bâc-ciru-xï (Bacchus) ; bay là thàa
Mach-ciru (Mercure) (66) bay là da. thàn
A-bo-lô (Apollon) di thû chi dày î Nhuag côn
Men-tô dó là ai? Meri nom ra con ngiròi d$
dai, tàm Hurón», hèn mon. Mà nhin kÿ thi
thât cô dàng-diçu ce trên nkân-chûng,
Nîr-thàn Ca-lip-xô thi khi nghe chuyèn d5
1q ra su áy náy trong long: Bòi con mât
long lanh liée di liée lai, khi nhin Meritò,
lúe nhin Tê-lê-mac, roi tir Tê-lê-m|c lai
dira mât sang Men-tô. Lâm lúe kâo TêflA-
rosie kê lai cao nghe cài chuyên dài phiêu-
liru k}r -ngô áy. Ròi mot lût lai thay l$ng ini
Sau dùng phât dây c'àrn tay Tê-lê-mac mà
dât vào trong rapt góc rirng sim, c6 sire hùi
cho ra xem cô pliai Men-tô là mot vi thàn-
minh giâ-dang cliâng? Bièu áy thi Te lê-mâc
cüng không thê biët duçrc, vi thàn Mi-nê
hiêu xuong hinh-hài Men-tô mà di theo ûng-
hô, tháy Thai-tu* con nkô tuoi, cung không
cho Thai-tû* biët là than. Than châng dám
tin Thái-tu* giu* dirp'c kín cho nen không ngô
^ cùng.^Vâ thàn muon dem Thai-tiravao
nhung cupe nguy-hiêm krn dê tliû* lòng, vi
néu Tê-lê-mac biët là có than Mi-nê di theo,
thi tát cây rnình quá, dâu nguy nan dën dàu,
cung de khinh thirirug. Vçy thi chinh Tê-lê~
mac cfing ago- thin Mi-nê là Mcn-tò. Tha lié
cho Ca-Iip-xô dà eg hét tram mua nghìn ke,
boi di bòi !'«j cüng chang biÓt dirue Mento
hi ah là sii
Troag kìli ay Ih? rdc tièn-ntr xúm xit quanh
niinh Men-tó, hoi can hòi van. A thì boi
Men-tókM di sang xú E-ticu-bi (Ethiopie)
ca^tbc nào? À thì hoi Men-tô di qua xú- ©a*
ma-xT (Damas), thay nhung gì? Mot a nûa
lai hòi Men-tó co biet vua U-lich tnuùc kbi
di tldiih D|c-Ia-à chang? Men-tó khéo lay Iò-i
ngot ngào mà dàp lai elio càc à. Moi câu nói
ra, tuy ckân-thât nhung nian-mà có duyèn.
Ca-lip*x6 cliang di cho càc a dirçrc vui làa
à- cuu chuyçn. Ra rirng cùng Tê-lê-mac mót

!át ròi vi. Trong khi càc tiên-nû vira di hai

£oa vira hit mirog Tê-lê-mac, thì nu-thàn goi
Men-tô vào mot neri hôi chuyèn. Nhung lòi
tàng-ninh cua Ca-lip-xó luòn lòi de có xieu
long Men-tó, ti vó-i cài men nóng giac ngii,
nò uap vào mi mSt n girón ta, nó di-chnyeir
tir tir trong tir chi ngucri nhoc mèt, de ngot
ngào cung cliang kém gì. Tpy vày mà n Ch
iban van nghe nhu uong mat công, nhu cài
duyèn dàm tham cùa mình khônghiêu. Men
to van tro- nhu ngon nói cao, dình cham
trò'i xanh mây.biëc, tha ho cho gió thói
chang rung, cúfdinh ninh giù kin v mình.
 TÊ-LÊ-MAC PHIÉU LUC KŸ lüi

Cùng có lúe lai dir moi cho thsn-nîr, tuông

cô hôi vyn vài eau nu dén noi, roi t
vè sau càu chuyèn \àn dàu boàn day. Nói
thirc khác nào ton eli a ch, nu-thàn tuerng
nam lai buông; Men-tô nói ve nói van, kÿ
chung rut lai mot càu chang rô them lay
mot ÿ gi. Ca-lip-xô thi het ngày a y sang ngày
khác, lúe phính-phór Thái-tü-, khi gan-gùng
toan chia rë tliày trò, tue Men-tô hôi mà
khòng nói. Nù-thàn iai dem may â nu-tiên
dep nhat ra, de cô làm cho thài-tû darn say.
Sau lai cô cà than rat thièng den giùp.Ç*
Nguyen nfr-thàn Vê-nür-xï, van con cam
túe thày trò Tè-lê-mac nhao báng o- Chi-bá-
ló khi xira, lai tháy hai-thân làm hai cîing
khòng noi, hai nguoi tìioat khòi phong-ba,
thì càng giàn dii, bèn lèn tàu vói chùa-th&n.
Giu-bi-te mim cuòi, chang muon ro tình cho
Ve-nir-xi biet mira than Mi-nè, chi bao rang
cho phép dùng'het cac phuong mà hai hai
nguòi. Yè-nù-xì l?p tue tir ho thièn-dinh Ô-
lièm bà, quèn ca nhung nhang tho m khói
ngàt ô• càc mi eu thò-, o- Ba-phò-xT (Paphos),.
ò-Xy-tò (Cylhère), ò' Y-da-li (Idalie), cuoi ngay
mot cô xe dong bò-eàu, ròi goi con den,
Dime mat chúa chan mà bao rang:
Con oi ! con hay coi hai dira, phàm-tràn
dò, ca gan dám khinh nhòu cài oai cùa ine
con ta. NÔu ta de vyy, thì tir day ai còu cùng
if)2 TF.-LÊ-M?C PHIÊU CUU Kf
vài den ta nü-a. Váy thò-5, con di di, con dem
tèn nhon, inà co bàn elio trùng hai cài tim
sàt dà. Con oi, con theo me dè'n cù-lao Ca
li p-xò, de me bàn vài Ca-lip-xô mòt ké này.
Nói doan, xe lien re dám may vàng, chi
trong giày phùl tó-i noi. Bay già Ca bp-xò
diro-ng tho* than mot mình Irên bò* suoi no,
ó càdì xa cua dong.
1

Vè-nii-xì goi Ca-lip-xô mà bào rang: Ta

phàn nàti thay cho nîr-thân, sô phàn chang
may. Chàng U-lich xira kia dà khinh bac.
Nay lai gap con nò & nkat nheo, de noi bë
bang. Nlimig da có cou ta day., là Tinh-dpc
thán, den de báo thù cho. Ta de con la o*
day vói eni ; ta già.» cho các â nir-tièn nuòi
nirng lay nó, cüng nhtr các nû-tiên ó* cù-lao
Nac-xô-xï (Naxos) (67) ngáy truác nuôi nú*ng
Tîm-lhàn. Tè-lè-mac tháy con ta, han cho là
di>a tre tàm-thiròng, châng giti* gin chi, vè
sau mó*i biét cài oai con tre. Nói doan lai
dem xe bay vot ièn dám mày vàng, chi de lai
mài hiro'ng tièn ngào ngat tho*m lày ra ca
mòt góc rtrng,
Con nhi-thàn Tinh-dyc, thì Ca-lip-xò am
lay trên tay. Tuy là th’àn mà cüng tháy
nini* niroc dun sòi, nhir lúa chày 6' trong
tòng. Sau khòng the chiù dime, bèn giao
cho mot vi tiên-nù düng bôn à ni thay tay.
Tien nH áy là à 0*-ca-rich (EucharisjïViêc trai»
îay mot làt áy, vë scoi Ca-lip-xô hoi-hàa vè
cùng. Rô mot dira anh-nhi bé dai, hier» lành,
xinh xèo, ngày tho, mà dàm dà nhir thi?. Ai
là kê tháy no vui vê, ton hót, lúe nào cüng
cuòi, mà ch;1ng ngo- eó nó them vui. Th£ raà
ai vô pbúc, de nó vuoi ve âu vera dán œinh,
thi biet ngay cài npc dòc. Thì ra dira tre-
ranb trí-trá áy, chi bon de mà cân, chi euèi
d'ê mà veo nguò-i ta Duy có Men-tò là nó
coi bò ngbièm-trang khòng dàm dén gàss„
tir-hò biet rang n gir (Vi áy gan dòn g tira sài,
bân tên cung châng triing nào. Còn các xi
tiên-nû , thì chi trong mot lát à nào cOng
1

tháy lira chây trong gan, nhirng biet dau raà

«bang dám nói, cir giáu cl:o kín, cái thiromg
dau càng ngày càng nhir nung nhir náu trong
long.
Tê-lê-myc thi tháy thang bé quán quii ebeti
dùa vói lu nü-iiôn, tháy lànîî, tháy dçp mà.
yêu, bèn be ngay lay mà hôn, khi dò ngôi
dàu goi, lúe bòng ngfra trên cánh tay, thì
being cüng tháy ngan ngo mà ebaog Mài:
duyên-cÔ vl dâu, Càng tim each dùa bérti
cho kkuây vui, thi càng tháy nhur b5i roi-.
tám long, nhir muon ngà nghièng loà la. Rdt
lai gpi Men-tô mà bao rang: Hiën-sir có
nhin nhirng tiên-nür kia chàng ? C6 phal
f
chang giòng <!àu-bà Chi-bà-lp chût nào, nfe! ?
 164 tê-lê-m£c piiiêu luu kÿ
.

Ò Chi-bà-lô dàn-bà dep, nhirng dep tue, vi

ïaag la quà, Ò dây thi cài dep thanh, mà
- chinchân, mà nliu-mi, mà de dai, thú quá.
Nói the ròi châng biét vi dâu mat dô gây
gây. Muon alain nói mà không nhin dirge,
khi da nói ra thi nói tru-ó-c quên sau, càu
chayèn bô dà. Lai nói nhát gùng, viên vông,
stfcièu kki không bict là nói chi nüa.
Mea tô bào: Hai hôi Tè-lê-mâc, nhirng ca
ngny-biem à Chi-bà-lô ngày truo-c, mà vi
cùng nhùng vièc nguy-hièm thái-tir cliang
ngà ngày nay, thi châng tham vào dâu ca»
ÏNfaîrng thói dàm-ô thò lò qua, thi ngiròi ta
3bïet gàm ; nhûng dieu lang lo- tue tan, thi
agliài ta biét kinh. Nhirng cái dep kín dào
nhuiin nhi, mài that là cái nguy. Yèu nô
ttrorng là yen net lianh, mà roi làn làn dans
daoi say mê, lue dà biét ra, thi con tát làm
sao kip dong lira da ngún ngpt cháy to ròi?
Vây thài, hôi liai Tê-lê-mac! nên ngânhmat
«há nhin chi nhirng à tiên-nü* dó. Ho kin
úáo thùy rai bao nhiêu, ây là de quyén du
long imnh bay nhièu. Mà nên lânh nhát là
cái íhang con nit la lùng. Thái-tir chira biét
sì ó là ai. Chinh nô là Tinh-dpc than dó, mç
»ó là Vé-nir-xl, lem nó dén dây dê bào thù
ihàî-sir da kliinh nhàn bl bàng nlurng phong-
4pc Oii-bà-lô. Nó da làm cho Ca lip-xô say
saè Ihái tir roí. Bao nhiêu tièn-nü: dúug gàn
 TÊ-LÊ-MAC PHIÊU LtTU Kt î(*5*
#
oô dèu mâc pliai cài noe dqc eu* no làm nbar
dot ruôt gau ca roi. Cùn nhu thài-tîr, hô*
beri trai tre ngây tho ! thi tliái-tír cung b|
1

lira dot tim gau roi, mà dé cou chir#

Tbînb thoâng Tè-lê-mac lai ngtrpg càtst
chuyên cùa Men-tô tu à bàn rang: Thay tr&
ta ô- lai quách day cô dirtre châng? U-lick
wrong con dâu n&a, de thirông thit nàt
xu-ong mòn du-cri day mrcrc dà bao giò- râfc.
Hoàug-mâu ta chùmaichôogconchang tháyVf
thi gan nào mà cuông duixc TÓi bày nbiés»
ngu ài sàn sóc. Va ông ngoai ta là Y-ca VHrorojg
('care) tàt da bât raç ta câi-già roi. Y$y thS
ta eòo vè Y-tac nîra làm gi?Phôngmât mty;
nhin thay mç bî ngircri ta luyéa, tbát ti¡£|f
cùng cha ta, thi khd nhucbiét bao ! Dâ*»bàs
la co de con nhó" chi viramg-phy. Nëa tfaèy
Irò la vè bây giò, châc là chét mat.
nhîïng dira dën quyën dü raç ta, da dem
quân dong chât các phÒ phuàmg tr irire. bea,
de dòn dòi la vè mà hai ròi.
'Men-tô rang: Than ôi thi mó‘i bici lbn%
1

dà sa> dì’im, mat béa dui mù. R5 kbèo khé<»

tini dàu nlifrng le, chi qui ho phî dir oc làng.
kia mè-mân; côn nhümg le khôo lë pitale
thi ngành mat di cho khôl phia nom. TM
ra bung ay dà ham, tài tri kia chi de mí uh
Jai dôi minh, mí* dè nén cho ngat het link
hoi h§ii. Thái-tu h.à lai quên rang Uiâc -miah;
n>ê •fê-LÊ MAC PHIÊD LÜU KŸ
O ^
52 àùng het tbuât de eho minh diroc ve c£>-
quÔc? kia nhtr nan Xi-xinh tbcâi »chôi làiu
sao? No nhir noi gian truân <r Ai-câp tir dung
fhành ccr-hçi may mân ! Hà âa quên roi?
Vi ai osa thoàt khoi nhîrng co- ngu-y-cáp ó
Xuy-ì« (Tyr)? Qua khòi bay nhicu phen ván
-fia»* den bày già ÿ than-minh da dinh lai»
sao» fcá con chira biët? Nhîrng thôi thôi, ta
nói «fra là ni chi cho uong. Thài-ttr d2 phu
«m tliàa-minh mat ròi, trcri nào con ûng-hô
«ho diwc phùc lóm ngày sau ! Con nhir ta
âây» thi ta qnyét di khòi chou này. litri h cri
«on vô-muc cûa cfca dai-hiën dai-dtrc kia l
Âa là ta de aiae cho nguoi te chon này»
quassh qnsn trongdàm phy-ntr. Thôi thi car
mpc mà ngno tliàn-œinh, mà làm viçc châng
aén, cha »là Irán h khoi.
Khiraglci khinh bl ay, nhir châm nlur dot
Sam !ông Tê-lè-mac. Ngâm Men-tô mat béo
màych*ü naà Ihirorng, thirong lai then. Nghïa
îh2»y irò trong bay nhièu lâu, on day do
k« dà Uta lain, ucr nào de elio thày pliai
<3au long, mà tùr-biêt nbau di. Nhîrng hoi
ijïîhlaimôt chût, thi nghï nhir thé, mà tàm
mt say nó mói kát nên, minh chua biét minh,
nò dà ngùn ngut^ihir lira cbày, kbién cho
cài rainb bay giò, vói cái minh khi triró’c,
ctoSng còn gióng nhau diro-c chût dînh nào.
Obi ó» cu ¿re mát ra mà hoi Men-tô : Hièn-
 TH -AIAC PHIÊiT LUC KV 16é

vây ra hièn-sir ctiâng cho câi

su- h &i h tri !
phùc bal-tir cua nir-thàn heu ta vào dàu csâç
hay sao ? Men-tô dáp : Dan phúc gl mà trái
dao-ly, trai ÿ thàn-minh, thi ta ciïng cbtng
tinh vào dâu. Théo dao thi thái-tu? phâi v&
cti-quô'c vói Iloàng-phu, vói Hoang-raSa.
Théo dao thi thài-tûr không diroe dam më
sac duc nhix thé. Théo ÿ thàn-minh da etra
cho thái-tir qua khôi dirçrc bay afeiêa las
ách, de gay dung ch® danh pháa Ióq tac?,
bang virong-phq khi xira, thi thái-tir phss
tir bô chón này mà di. Thái-tir roà o-Lai <fày.
duy chi có eòi tình-dyc, cái tinh-dçc ô-ué,
cái tình-duc ác nghiêt, nó cam giù lai mà
thòi. Bat-tir mà làm gì? Bai-tir mà khòngcó
tu'-do, khòng có dùc-hanh, khòng eé dash
thorn, thì cái dói chang là kho !?<m ra I &£*
da khò lai con kho them, vi là khavòcùsig.
kliò mai mai. Ghó tirong khòng diet là suó&g
dâu.
Tè-lè-mac chi tho dà». Có tue cung smtfm
de cho Mcn-tò úc-bách mà lèi kéo di r* fcbè?
cù-lao. Cüng có khi thì moag mài ebo Mew-
tò mòt mình di triróc, de tha ho cho fc* &-
dùy chang so ai nhiée naóc ngan can. NSreha^g
le trai nhau ay, làn loot mà dén làeæ rik
bung thiéu-nièn ; tinh di rèi lai tioh taf,
khòng quyít dinh dircrc be nao. Tarn tòag;
tbài-tir bay gió nhir m^t bica hi già iax\ kbè
 giô xnôi lue giô ngirçrc., không dinh dirpe
L’bieu r<ào. Tlnrcrng thirÒTig Tè-lê-mac ra
nam dàl tren ber bien, cüng cô lûcvào ngoi
thir irong rimg râm, mà tuôn mrcrc mât dâng
cay, kèu rù lên nhir sir-tir. Xuo-ng mai ngâm
dâ gày mon, niât thi trung, mà nóng nhir
tro than. Ai nom thay chàng mat xanh, ru
rvi, naît sác ngu-òi eli nhir thë, cung không
nfcân dirçrc ra Tê*lê-mac néra. Cài khôi-ngâ
a ga y trirerc, câi vui cereri khi xira, câi \c mât
linh loi dì dàu mat ca. That là kliô héo mât
roi. Khâc nào nhir cánh hoa sang ngày ra
no- nang, hirerng therm ngào ngat khâp Irong
n$i cô; d£n buòi chièu làn làn ràu lia ; nhèrng
vè tircri sâc dçp phai di ; rèi khô, ròi héo,
dât» thi chûc xuftng, nang në trên câi euông
da raëtn. Con vua U-lich dâ hinh nbu dén
auiçng 15 mât ròi.
Men-tô thà’y Tê-lê-mâc dâtn say quà, không
sao hòi tînh dirçrc, bèn nghï ra rapt kí rât
ogoan dë cmi cho ra khôi ngn. Nguyen Men
tó thay nür-thàu Ca-lip-xô mê Tè-Iê-mâc, mà
Tê-lè-in§c thi lri dam mê nîr-tiên (T-ca-ridi
4Enchant). Thàn Tinh-duc cS-lai vSn cho
4Mm ahur thé, gheo ngiriri nhîrng cóch cai
mans, ai yèn lai châng yêu cùng. Men-tô bèn
goi tinh ghen cho thàn-nir. Hôra ây tiên-nir
^y-ca-rich vira rûTê-lê-mac disântroag rirng,
Mcn-iô bâo Ca-iip-xô rÔng : Ta coi chirng dò
 TÊ-LÈ-M&C PHÏÊU Lin; KŸ 169

tây Tè-Iê-raac thich sâo bân lâm. Xira không

«ó the, sao tir dirngiai dam mê eái thú non
hèfig rung rú nlm vây ? Hay là vi nfr-thàn
€Ó phép gl la, khién dirç*c lòng eliàng nhur
lise. Itoci hai nir than,
Ca-lip-xò nghe nói tire qua, không thè sao
«ài» dupc gi£n nùa, bèu dàp rang: Ù\ ir l
«hàng Tê-lê-mac này, xua kia ir Chi-bù-lò
ìhi khinh durçrc moi Ihú vui ciròi, ngò dàu
ûên dày, lai chàng cirìrng noi cài duyèn hèn
lia eùa mot vi tièn-nìr bau ta. Nhir thè mà
«ÜQg dòì khoe khoang ta da làm nèn anh-
ìsùag thu-doan, thè no thè kia Kÿ tình ra
1

eâs mât chira tháy sac da hoa, cái lòng chira

ihay tinh da dam. P«o that khi-tuong con
agirM suéí diri chi de lán lirng noi phu-nìr.
Bo ay cólàm nên sao dirçrc! Men-tó gai trúng
Sim den thàn-nir, roi ira không nói chi mra,
sir nói quá than sinh Ughi châng, Men-tô cia
tàm bô m|t au sau Ca-lip-xô tlii nhân thé
phàn nàa hét noi trông-gaî gerì mat, diroc
agirai nghe mà nói ra nhu hâ tarn lòng, nói
mai không biét chán. Lai nghï dén cuôc sàu
fcâa hôm nay, thi lai càng cam tire. Von dà
biét Tê-lè-mac vôn có ÿ dem CF-ca-rich lán h
di nod xa cho khuat mát các tiên-nür, mà rii
ri cûng nhau cho thich chi. Chira xong cuqc
sâa này, da sfra soan cu$c san khác/. Hôm.
Sy Ca-üp-xô îiiuôn ehm khàm Tê-lê-mac,
bèn dòi di sân cùng. Nhirng noi hôm gi|e
«tura aay trong ruât, khòng sao càtn dtrofc
aña, bèn goi Tê-lê-mac mà mang rang:
Hôi boi chàng tuoi tré cà gan kialchàng
chay vào dát ta mà tròn trành tay Thuy-
thàn, mà chay toi vói thàn-rainh, mà lai nò
ò' nlnr the ru ? Ngiroi lai hà chang biét ch5n
này, chang ngirói tràn-tnc nào vào diroc,
mà ngiro'i den dirge day, lai dám khinb
nhón cài oai ta, và chenh-mang phg lòng tac
3 êu qui hay sao ? Trói dát òi H&i các than-
T
1

minh liet vi, otrên thiên-dinh Ô-liêm-bâ, và

ó* duói sông Hâc-thuy òi ! xin hay nghe ragt

vi no-thàn khon-nan thó than dây. Xin liet

vi kip kip ra oai làm cho dira bac bòi, dir»
té ác, dóa vô dao này, dièu-dóng mgt phen.
Ngiroi da tê bac, lion cha ngiroi nho thé,
thi ta nguyèn cho ngiroi, sau này kho-sor
dièu-dóng gap tràm gap nghin iàn cha ngiroi.
Này này ta bao, chang bao gió ngiroi eòa
nom diro’C thày cÒ-quòc, con biróc diro©
chân vào dát Y-tâc, mà ngiroi dám mât dày
coi hon coi thiên-niên bát-tó này.Ta nguyça
cho ngiroi plien này di ve gàn tói bén nhà,
thì dam duoi gióa bien, chi diroc tròngthay
dát nhà ilàng xa mà chet. Ta nguyèn^cho
xirong thit ngiroi gió giàp sóng gioì, nhi
chini xièu giat, khòng bòni khòng vàn m&
 TÊ-LÊ-M4.C PHIÊÜ LOTI KÍ 172

Irôi cho dën b3i cát này, dè mât ta dtrçfc coi

thây kèn-kên nó mo ; de cho con O’-ca-rich
cüng nhin, mà rách ruôt dirt gan. He nó dau
bao nhiêu, ày là sirómg cho ta bay nhiêu.
Ca-lip-xô vù*a nói th£, thi mât do hoe-hoe,
con agirai dS lira, nhin quanh nhin quât,
nét mat tói sàm dir tan. Hai má phâp-phong
î6m dom nhüng vét den vét xàm. Sac da
mài khi mot doi, Tirng lúe ngàn-ngât nhir
thây ma, nirô’C mât kliô-khan không chây,
oira, da hinh nhu khi giân mâu dièn nó làm
can mât mach, chi cùn mot giot, ho rai
xuông má lai nhir bi lira rào lien. Tiéng nói
thi eòe lai, run run, mà nghen trong hàii. 1

Men-tô thi nhin chòng choc cài bi-cânh

thàn-nir phât cuong ây, chang nói gl vói
Tê-lê-mâc câ, coi thài-tûr nhtr mât ngirài
bênh da hét mong, không côn thuoc thang
gì n&a ; thïnh thoang chi dira cho duôi mât
ihirang tinh.
Tê-lê-mac cüng bi&t minh là pham tpi vói
hièn-sir, là chang xirng lông yêu mê’n cüa
Men-tô. Không dám ngâng mât lên nira, sa
p phâi mât hiën-sir mà thçn, thây Men-tô
làng yên chtng nói lai càng nhir khS tâm
lông. Cüng có lúe mu6n dirng lên, chay ôm
lay cô thày mà ân nàn tçi, nhirng phàn thii
ho ihçn chang cam, phàn thi sçr ga ra khôi
biróc nguy nan s¿rm quá. Êm ám th*y cál
nguy nan, lòng nào no quyêt tïnh dirae già«
ma màng vui thú I
Các vi nam-nü'thàn-minh aô-Lîêm-bà bot»
a y hôi-nghi. Vi nào vi náy im hai, mât nhin
chòng choc xuông cù-lao Ca-lip-xô, de xera
than Mi-nê vói than Tinh-duc bên nào durare
ben nào thua.'Nhi-thàn chai quanti véri HI
ntr-tièn khác nào nhir tre ranh giât lu» dit
khâp trong bòng-dào. Mi-nè, già dang dpi
tot Men-tò, thì dùng dén thu-ha thSn Tinh-
due, ià than Hòn-glien, làra nòi-phàn. Chus
than Giu-bi-t'ê thì quyêt dùng làm agirai
gara mà xeni, khòng ho ben nào.
Trong khi ay thì nir-licn (T-ca-rich, sor
chàng ra lot khói tay, phài dùng trai»
piurong ngliin ké de mà giìr lai trong vòng.
Hòm ay lai sap di choi sân mot cupe nas
vói Tê-lê-mac, à bân áo y nhir than Bi-aa
(Diane) (68). Me con than Vè-nîx-xï và Cira-
bi-dôn lai côn tô diëm thêm cho vë ngiròi
dâm dà xinb dçp muôn phàn, lap câ vë tuori
cua Ca-lip-xô, Nîr-thàn dúng xa mà nhia
nguô’i lai ngârn dén ta, tini nod suoi auròre
trong nhát dâo làm gtrong soi rainh, thì nhir*
thày bóng lai da vó-i bóng. Ca-lip-xò bèa
chay vào nup mòt xò trong thàm cung hang
dà mà pbàn nàn rapt rnìnb ràngi
 Vây thi ra ta (îôi di theo sân ban. tinh de
qnày roi dôi này, cüng chàng icb chi. Thè
thi chftng biét ta cô nèn di nüa hay không?
Ta lai di, mà de cho né diro'c dâc chi hay
sao? Ta lai dem cái dung-nhan ta di mà làm
oSi cho cái dung-nhan nò à ! Ta lai de cho
Tê-lê-mac nhìn ta ni à rang them say dàmr
con (X-ca-rich à? Hai thay elio ta ! Ta dò i
di làm gì? Thòi Ibi nhat dinh ta không di
oirá, mà chúng nò cüng không dime di nfra,
quyét long ngân Âu là ta di kiem
ta cam.
ïao Men-tô, bao lao loi phang Tè-lê-mac ve
Y-tâc. Cf mà thôi, ta lan roi ! Neu Tê-lê-mac
mà di mat, thi roi ta ra làm sao? Tròi dát
crii ta me roi, ta chang biét ta tv dàu nîi’a !
Ta biét linh làm sao bày giù’? Hoi hôi Ve
nir-xT n ir-than dòe-dia ! Hôi hoi Vè-nù’-xT,
chi da doi em day nhé. Sao chi no cho era
cái qua cay dang. Ac hai thay cái dira Nhi-
dòngl Cài than Tìnli-duc cuua kham ! Ta
ago long ta cho nguoi àm-ành, nhting tiróng
i-ang nhò- oai nguoi mà tu duo’C thóa eniéc
than veri Té lè-mac, ngò dàu mi lai chi deca
mam réiloan, re ngao cgàu mà ho vùo lòng
ta. Này cao nîr tiên liàu ta bay giò- cüng dem
long phât/**ta. Thi ra ta vi cai than hut-íír
anà tir nay dau dòn vò cùng. Trói òi ! vi
chàng ta cüng dime nhvr ke phàm-tran, có
qnycn tir tàn, thi libo này quyét dui dio
 174 TÊ-LÊ-MAC PHIÊU Ll?D K*
** i ^
xong, da mang chi nüa dèo bòng? Vây thi,
Tê-lê-mac, Tê-lê-mac, ta không chët duo©
thi mi pliai chët ! Ta quyët phen ni bào thô
ngircri bôi-bac. Ta quyët dàm chët mi or
tru’óc cou O’-ca-rich cho mà xeni. Nhirng
mà ta lan ! Tlurang hai cho ta. Ca-lip-xô ôi
là Ca-lip-xô! Chàng mà den noi niróc này,,
có pliai cfing cliî vi ta, thi có gì ta lai hat
chàng cho oan uông? Long kia trai-tïnh, tay
ta da dem lira nòng mà dot nèn than, giôr ta
lai còn track chi ai ? That thà tliay, mà nët
hanh tliay ! Biet scr thói dâm-ô, lai ca gan
cvro-ng vài tình-duc ! Vây mà ta no- dem n<>©
dôc trèu ngiroi. Vi chang tai ta thì có phâi
chàng da di ròi. Ngó dâu I Cho chàng di là
phài, de chàng khinh de ta mà tir bò chÔn
này là hay. Ta lai di càm gifr chàng lai day
de bay giò’ phài giiro-ng mât mà nhin ai sung
siróng ! Thói thì chang qua, tay ta làm, thào
ta chiù, còn trách chi ai. Vày thì di di, hoi
chàng Tê-lê-mac, chàng di di, de cho Ca-lip-
xô này siili khô chung-thién, sóng mang
khò'i nang, muon iliac không tròi nào cho.
Bê cho ta dành chiù niróc dau dòn chàng
bao nguòi, dây mat bë bang, dau long vó
vong, óf lai dày vói â O’-ca-rich bçm kia.
^Nir-thàn mot mìnli nói vói mot mình trong
hang thara nhir thè'. Chod mòt lái lai dóng
phat dày, barn hò’ chay ra mà bòi : Men-td
 TÊ-LÊ-Mic PHIÊU LOTT KŸ 171
y ^
4âu, Men-tô hoi h cri ! Ngircri di che chocho
Tê-lê-mâc, mà dè cho chàng sa chân cám
do nhir hay sao ? Trong khi Tinh-dgc
than thú’C mà rinh ngircri, ngiro-i lai ngù yèn
dó à ? Ta nào lai dè cho ngiro’i cir dièm nhièn
nhir vây. Ngircri lai dang tâm mà dirng nhin
con vua U-lich làm nhpc tiéng cha, và biéng
nhác cài s6 mênh ló-n lao trcri da dành cho
chàng, mà ching ngirong mât à Cha me 1

chàng dâ phó thàc chàng cho ngiro-i hay là

cho ta dó ? Vây mà giôr chàng mâc tâm-bçnh,
ta phâi lo toan chay chira cho chàng khôl.
Ngiro-i há lai ngòi yèn dirçrc cho dành? &
trong xa góc rìrng này, co nhirng cày thóng
da ló-n, dùng gó mà dóng thuyèn dirçrc. Ngàj
^ira U-lich viro-ng da dóng thuyèn òr dó raà
di ra khói dáo này. Ngiro-i dea dó thi thay
mot cài hang sâu, trong có dù càc dò khi-cç
de mà xe vàn ghép thuyèn.
Ca-lip-xó vira nói doan thì hình nhir hài
hàn da nói ngo Ieri. Men-tó vira nghelot, v$i
vàng chay thang vào rìrng, chui vào hang
tháy du cura rìu kim búa, dan ngay may gSc
thông to, chi mot ngày xong chiëc thuyèn
con du chó*, Só là than Mi-nê có oai lai cA
tài chë-tao, dâu viçc khó dèn dàu thàm thoàt
cüng chang bao lâu mà ròi.
Nir-thàn dircmg phân-vân chúa biét tính
sao. Ph'ân thi muón di coixem thuyèn dóng
176 TÊ-LÈ-MAC PHIÊD LUU KŸ

da gin xong chira. Ph'ân chang dám quy£t

de cho (T-ca-rich cùng veri Tê-lê-mac tu-do
déni nhau di san ban. Máu ghen dâu nó bupc
-phâi Iuón luòn coi sóc bai ngircri. Nir-thán
Oèn khién cho bon di san quá chân vé phía
Men-tó diromg dóng thuyén. Bén dó thì nàng
nghe tbáy tieng riu tiéng búa ky each, lâng
tai nghe tbi moi nbát búa nhir dàp vào long.
Nhirng láng nghe tbi lai sir bai ngiròi dàu.
mày cuoi mât tròm ìninh cháng.
Giìra lúe áy tbi Cy-ca-rich nhao-báng Té-
iè-rriac mà bào rang: Chàng kliòng so lao
Men-tó trácb di san bán cháng dem lao di
tbeo à? Ta phàn nàn tbay cho cbàng gap
phâi ông tb'ây quá ngbièm ay. Mat dâu lúe
nào cung ngbièm quá chang bao circri. Làm
ra bp oán thú cá nhCrng cuôc tièu-khiën.
Mà lao lai chang muôn de cho cbàng dirçrc
thóa thích lúe nào. NhCrng thú t'âm thuerng
vô third’ng phat, cung cho là toi. Khi chàng
con it tuoi thì ta tiròng theo y cúnglà pliai.
Nhirng chàng nay da tó ra dieu khôn ngoan
biêt may, há lai con phâi de ai coi mình
nhir dùa nhi-dong.
Nhirng lòi thâm dôc áy nhir dàm vào ruót
Tê-lê-mac, làm cho thèm oán lao Men-tò,
chi nliirng muon vucrt quyèn cai quàn. Tè-
lè-mjc so lai gap thày, trong lòng bài rói,
1

chfingdnp mól Ièri nào en. chien tfíi, kh¿>

ba ngiròi cùng e lê sirang sùng mà di san
bàn xong ròi, kéo nhau ve qua chò gócrùng
gàn nai Men-tò dìi làm lung suot ngày. Ca-
lip-xò nhìn xa tháy chiëc tliuyèn da dù muí
buòni chèo lai. Hai mât hoa mò nliir sàp
1

chet. Bau gòi run dày day di khòng virng

buó-c, mò-hòi toát ra lanh ngat tir chi, phSì
gqi may nàng tièn mà tua elio khòi té Q>~
ca-rich tháy vñy thl vói vàng dira tay nàng
do nhirng than xua di chang nàm, quàc
1
,
mât nhìn mot cách dù sao.
Tê-lê-mac chi tháy thuyen mà châng tháy
Men-tô, vi Men-tô dìi xong viêc ve ròi, bèt*
hôi nu than thuyen dô cüa ai, dóng dò làm
.gì ? Truác nu-than con khòng nói, san mó*[
bâo rang : Ta sai dóng thuyen dó de duôl
Men-tô vë. Tir nay chàng khòng vuô-ng viu
vi nguô'i ban quà nghiêm ay nua. Y chi
nhûng ngân tra làm cho chàng lchông duçre
ihôa long, y lai ghen mà châng rnuón dò ch»
chàng nên bâc bat-tù vói la.
Tè-lê-mac ngbe nói lien kêu lên rang: Trôdi
ai ! Men-tô lai bô ta ru Neu vây thì còn chi
1

là ta nüa. CF-ca-rich hâi hai Vi bâug thày

1

ta bô ta, tlii ta chi trông cây cô nàng nïrafc

mà thôi. Than ôi ! long duangsay dâm, thftfc
uhièn iòi nói khôn càm dà la xay ra dàifc
 lirô-i. Dâu biét rang truçrt miêng, cüng dâ 15
rèi, lúe nói ra con có tri-khôn cùa minh dâu
fflà ngliT den nghîa câu nói nûa. Câ bon di
san dëu ngac-nhiên dùng langyên mà nhin.
(y-ca-rich, mat dô gay, mât nhin xuông,
dùng lai dàng sau, ngu ngan không dâm
buôc lên mot buô-c. Nhirng tuy ngoài e-lç
f
mà trong nlnr nô- ruôtgan. Tê-lè-mac miêng
nói ra, mà tai không nghehiêu, ngô’ dâu lòri
nói có pham dën ai. Viçc trime mat mà eho
nhir giác mông, giác mông pliai thçn thùng,
làm cho long b-ôi roi.
Ca-lip-xô thi tùcgiân h'âm hàm, khàc nào
nhu su-tir cai mât con, bèn chay diên chay
cuàng trong rùng, chang tlieo duô-ng loi
nào mà cüng cliang biét di dâu. Sau thày
may chân vc dën cua dgng, thi thay Men-tô
d5 dùng cher, bèn nói rang : Pliai mau mau
di khôi cù-lao ta, hui lu nguùi xa la u dâu
den làm ta an mat ngon ngü mât yèn kia 1
G5 kia cuòng dai pliai dem di ra khôi mât
ta. Con lao kia lâo bac dâu côn không biét
1

phông du kia ! lié lao không kéo duoc ga

cuông-nhi di khôi làp tire bây giô*, thi chu
trâch ta già oai cho dièu-dùng. Ta không
maôn nhin thay gà nùa, mà ta không mucin
«ho kê hàu ta ai con duuc nói náng vó-i ga,
duuc nhin thày gà uüa. Ta nguyên có nuée
den sông Hâc-thuy, dó là mòt lòi thè làm
cho thàn cüng pliai som long. Nhirng bài
hoi Tê-lê-mac ! ta bao cho mi hay rang noi
gian truân mi elitra hét dàu. Hoi quân bac
boi, mi nên biét rang mi ra kliôi dài này
con lâm noi phicu hru khô sa nvra. T: a
này ât hân con làu ; ròi mi moi tiéc Ca-lip-
xô, nlurng tiéc cüng uong công mà thoil
Than Nép-tung con du-ong tire giàn cha
agirai da ngao-man tai dat Xi-xinli, va lai cô
than Vç-nir-xï bôi cái ban Chi-bà-lô mà kéa
nài nhô* oai than trâ thù giiip, tlii dtranjç
cher dçri ngirai mà cho may trân phong ba
nua. Cha ngiroi dura chét, ròi mi con dirae
gap, nhirng gap mà cha con cliang biét nhau,
con trai bao nliiêu noi gian-truàn dièu
dù-ng ròi ve dén Y-tac mói dirçrc gap nhau.
Thòi, ngiro’i di di. Ta nguyén ca càc thàn-
-linh trèn tròi dirói dat bao thù elio ta. Uàc
gì ta duge tròng thay ngiroi ò- giîra bien,
diro-ng can phong-ba bao tap, mình treo
trèn ngon nùi dà, sani de sét dànli, chàp tay
mà khan vài than Ca-lip-xô, nhirng ta nàa
dén cùu, hoa chàng ta chi mat ruôt vui long.
"Mièng thi nói vây, nhirng nói cima buông
ìòi bung quan da dinli làm thè khác. Gài
Tinh-dpc nó lai xui phai òm cam Tê-lè-m§c
lai. Mièng lai nhàm rang : Thòi thl de nò
song, de nó òr lai dày, may ra ròi nó e un»
ïüj tc-uVmac Fiuñu Li’v kÿ

biët cài công trinh ta. 0*-ca-rich không thè

cho chàng duae phép bât-tir dâu... Nbirng,
Tròi ai, la dui raù mat roi î Ca-lip-xô ôi là
€a-lip-xò I Ai bao qua ginn da thè lieu, mróc
den sông Hâc-thûy da ch ir n g minh lô-i tbê
¡nguyên roi, côn vót lai sao dây ? Con mong
chi nira? Nu-than nói bay nhièu lò’i, dau
chang ai nghc thay, nhirng trèn nét mât dau
Tam-bành Luc-t^c con dè rành rànb, bai
giàn thór ra thi ò-ué nlnr thè mùi mróc dere
«òng Cò-xit (Cocyte) (09) tir dirói Âm-phû
xòng leu.
Tê-lè-mac thay vay màkinh. Nù-thàn hièu
f, vi gai phai hai ghen, thi dieu chi mà
chàng hièu ? Thay chàng kinh góm mình thi
lai càng lire giàn. Ro nhir in ke có dòng
thàn Bâc-ciru-xï (Bacchante) dueng bât bóng
vira chav vira rù ràm tren các núi cao xû*
Tè ra-io" (Thrace). Nîr-lliân tay càm lao mà
ebay khâp trong rirng, goi các liên-nû bât
1

phai chay theo, bang kliông thi dâm chêt.

Các vi tien kliiëp-dàm phâi chay theo. O’-
ca-rich cüng không dâm cr lai, không dâire
nói cùng Tê-lê-mac nüa, chî tir xa gió mróc
mât trôm nhin. Nfr-thân thay â gàn minh
lai càng thêm tire, thay â phyc-tùng dâ cliang
khuây long lai thêm giân-giüi, vi con ngirói
da xinh them vài giot niróc mât nò lai xinh
thêm.
 Trong khi ay thi Tê-lê-m^c ô’ lai vóñ Men
tó, qui xuong ôm goi'thày mà bon, không
dám ngâng cè lên nhin. NrnVc mât rô ra
ròng-ròng, muón nói mà ngbçn Ieri không
nói dirae. Moi ngày nliir co tac them. Phan
sir phái làm gì, mìuh dirang làm gì khòng
biet, bqng muón làm gì cung khòng bay. Sau
co mai mó'i tha tur oc ra rang: Hai bòi
chinh cha ta ôi I H cri Men-tô ôi ! mau mau
cùu ta ra kbôi noi dau-dó\n này. Ta bô
Men-tô không duoc, mà la theo Men-tô cung
không dirçrc. Vày thi Men-tò co cúu vert ta
ra khoi birô’C này; xin bâo-hô elio ta dirp-c
tboàt khôi ta. Xin giét ta di cho roi.
^-Men-tô hôn Tê-lê-mac, kiem lô’i an-uy, giuc
long và khuyên ran thái-tir nên có sire mà
mink chin láy noi mình. Nhurng Men-tô khéo
giCr gin cho khói do d'àu vào noi duong lira
ckày, mà bâo thái-tir rang : Hôi hôi con
U-lick hien-vuang, triró’c da nhô’ dirçrc thàn-
ruinh üng-hô, nay con van dirçrc th'ân-minh
lièt-vi phù tri, thái-tir phâi biet rang thái-tir
con biet dâng cay cire khô nhir vây cung bai
thàn-minli con thuo’ng dòn. Phàm nguù'i ta
he chua biet den niró’C Tinh-duc nó dán-áp
dir tan, thi sao da nên dirae nguô’i soi. Vi
chira trai qua buóc ay thì chua biet xét
mình, chua biÒl tir Ughi. Càc thàn-minh d2
càm tay thái-tir mà dira cho dòn tàn bò* vire
sâu de cho mât dirge nhin tháy câi nham
kicm, mà càc ngài lai gift elio khôi sa vào.
Vày thi thái-tir nên hiêu lay cái dieu, vi thir
không vào trông thi châng bao giò’ hiêu
dirge. Vi châng kbông phâi biroc ay thi dau
có ai dên bâo thái-tir nên gift minh kêo than
Tình-duc da-doan, ninh ngiròi mà hai, ngoài
ngot ngào mà trong cay dâng, lian thái-tir
cîîng châng tin nào. Phâi có thang nhô xinh
tirai dó, nó cimi cat ban nò lâ-loi mà chay
den. Thái-tir tháy nó. Nó cat mat lòng dem
lên dam mây vàng, thái-tu biê't vày mà irng
ÿ de cho nó cat. Lai còn tini né de ta'ng là
có thirang mà khóng biét dau. Lai còn tini
cáck dói ta, mà mình lai dói minh. Châng
biét lo sa chi ca. Coi dó mà coi, mot phut
khóngphòng-bi da hóa nên ác hai bao nhiêu.
Ciò- thái-tir muon chét, cho cái chêt là cái
hi-vong sau cùng dó phâi châng? Kia Nîr-
th'ân thi cuòng dai nhir mot v| trong ba vi
Tam-bành. O’-ca-rjch thi cbày lên nhir lüa,
tê ho n dira dang dau dây chët. Câ mot doàn
-

tièn-nîr tir dung ghen ti lân nbau, chï nhfrng

râp cùng nhau xâu-xé lôn. Bô là cái su-
nghiêp cua Nhi-thàn Tinh-dyc diêu-ngoan,
bè ngoài thon-thàt nói cirò’i, ma trong nham
hiêm giét ngirô’i không giram. Vày thi thái-
tir nên tînh hòn via lai, can-dâm vin lap à
dâu co sire lira ra. Thè' mô-i biê't thàn-minh
van côn doái tbiro’ng thái-tu* dircrng nào,
cho nên meri mô’ elio con dtrò’ng dep-dê nbir
vây mà tron tránh chô dâm-ô, mà di vè c6-
quoc. Ca-lip xô da tir rninh pliai duoi tliâi-
tü- di. Thuycn da dóng san idi, con doi chi
nìra mà ta cliang mau chay tron elio xa cui
dat khòng dung diroc dùc-hanh này ?
Nói doan, Men-tò cam lay lay Tê-lê-mac,
kéo ra bô- bien. Thai-tu' thé chang duoc
dirng pliai nang biró’C chân mà tbeo gót,
nbu’ng co vân ngânh dàng sau. Nom thây
O’-ca-rich moi ngày mot xa. Dâu nét mat
không coi diroc ro, nlnrng mài toc mày con
bùi thong ngang dâu, áo dài tha-thuxrt, dàng
di diu dàng. Tê-lê-mac nhung muon chay
lai mà cùi hôn chô vêt chân nànggiam Khi
ngirò’i di dà khuât mât, tai hay con lang de
nghe xeni, hoa có tâm ho-i gì gió may dira
lai. Ngirò’i dà mat hút dâu ròi, bóng van van-
vof triróc mât, khác nào nhir tranh ve nhir
tiro’ng tò Oung có lúe y nhir vân cùng nàng
trò chuyèn, chân biró’C ló’i dâu chang biét,
mà ló’i Men-tò nói ben tai da liình khòng
ngbe dime tliau
Mài vè sau, cho t tinh giac mo-màng, thài-
tir bao Men-tô ràng : Ta da quvét lòng cùng
hién-sir di thang, nhirng nò’ lòng nào chang
cùng ai tir-gia dòi ©au. Thé vây châpg ra con
ngirò’i tè bac lám sao? Thói thó-i ta dâu
 muôn chet cüng côn hcrn pliai deo tiéngay.
Vây ta xin hièn-sir de cho ta cùng nàng dirçvc
dôi-lioi trong giây pliiit, goi là hai tiéng
pliân-li. Ta chï xin pliép hièn-sir de cho ta
duoc nói mot loi này : Hoi hoi nfr-tiên,
thàn-minh ghen ghét chi ta mà bât ta pliai
tir bô chón này. N h un g tir dây ta nguyên
rang th'ân-minh chi ngàn cam duçrc ta không
cho ta song nfra thi diroc, chir không the
ngân cam diro-c ta nhô* minli. Cha tôi ôi !
Men-tô ôi ! mot ià de cho ta diroc thôa mçt
dieu ao-iró-c sau cùng ay, hai là giê't ta ngay
& tai chô này. Không, không, ta qnyê’t chang
ó- dây nüa, mà ta cîîng không nan-nà làm
chi cho thêm nang khoi tinh. Quâ ta không
vi tinh-duc mà muôn nliin tbay nàng làn
mìa, nhung chang qua chût ngliTa ban bè,
chût nghïa klmng quên ngirò-i tir té mà thôi.
Ta chï diroc nói nhir vây vói nàng mot càu
nü-a, thi ta cam long mà nói gót hicn-sir.
Men-tô dáp : Ta thirong hai thay cho thái-
tiiv Khói tinh ducrng da n§ng mà vln còn
nhir quèn nhang chua hay. Mièng nói rang
long vân yêu, mà lai muôn tay ta giÓt chét !
Dam khoe rang không tbua oai Tinh-duc,
mà long không dám quyét bô tièn-nû dô mà
di. Tbâi-tû* ôi thât mât kia chï nom tliày
1

ngucri ay, mà tai kia chï nghe thây ngirài

ay mà thôi ; còn thi cani nhir dui dice hét
câ. Ngirô-i bçnh kia trong con sot rét nói
rang không dau dâu câ. Ho-i hai Tê-lc-mac,
tai mat bô dâu? Chêt nôi ! ai dâu lai quên
ngirò-i tua cira dùng mong? ai dâu lei quên
an duang-duc, quên rang cha con con dime
gap có ngày ; quèn ca co-hirong Y-tac, ngai
j
vàng con gio- tay do-i quên dén so mènh cao
sang thàn-minh da hçn ; ai dâu na phu din
câ lòng trò-i dà kliien nên bao nhiêu diëm
la de dành con ngiró-i ay ve sau mà hirang
phuc lôc kia ! Ai dâu na quên bó bay nhiêu
ngbla ló-n, de mà cimi rúe mol pbân mon
hèn duài chân pliu-nfr1 Thé mà côn dirge
nói không pliai say mê. Chang say me Ini là
chi dó ? Có- sao bei rói trong lòng? Có- sao
muòn chet elio xong mot dò-i ? Có- sao lòi
nói la loi, tru-ó’c con th'àn-nu- nhìrng lò-i
lang-nhàng? Ta chang bao rang ngiro-i tri
tra, nliirng trách mât kia sao^da dui mù.
Thói, tilt lieu mà xa chay cao bay, Thái-íír
ai Muon thoât khôi noi Tinli-duc, iuang
1

trong ba miro-i sàu clm-óc không chime gi

là han. Boi vó-i giac nào, chú- nhu* dii vói
giac tình, thì that can-dani là so- run lên mà
chay, chay chang dóihòi, chay không ngành
co lai, chay không bàn tính tru-àc sau, chay
không elio niât con kip nhin lai sau lirof
nü-a. Còng trình ta sân nom day do tir thù*
tho^ Thai-tu da chfing quèn ; bao nhiêu
con -
 bircrc ginn nan, nghe lô-i ta mà thoàt khôi,
Thái-tu* van còn nhó\ Vây thô'i, mot là Thái-
tir nghe ta, hai là de ta bô Thái-tir dây ta di.
Thái-lü’ há lai chang biet ta nom tháy Thái-
tu- chay vào no-i nguy-hiem thi ta dau long
xói ruôt bao nliiêu. Khi ta chira dám nói
vài Thái-tu- thi long ta dau dó-n biét diròng
nào I Tiró-ng me dé ra con dau còn kém.
Y£y mà ta pliai ngâm dâng nuot cay, ta phâi
càm hàu tâc co mà chò- xem bao giò- Thái-
tû- hòi tînh lai. Hôi con ta o-i ! Ho-i hô-i con
vêu qui cua ta ôi I con thiro-ng cha mà nâag
dô- tám long này. Con trâ ta cài cua qui
hôa ho-n ruôt gan ta, trâ ta Tè-lê-mac dây,
vi Tè-lê-mac cua ta mât dàu ròi. Con lai là
con ta di, cho cha khôi thiro-ng tiéc con. Néu
mà cái dúc-hanh cua con nò vât noi d'rp-c
cái Tinh-duc, thi cha song, vê vang mà song.
Vi bang cái Tình-duc ó- trong lòng con nó
de noi cái dúc-hanh, thi Men-tô há lai con
song làm chi.
Men-tò vira nói vày, vira di ra phia bà
bien. Tê-lê-mac dau chua hòi tînh dirge dû
súc mà vui long di theo, nhirng cung d3
hòi tînh du-o-c du sue mà de cho Men-tô loi
di không dang lai. Vpn là than Mi-nê, vân
an nâ'p trong hinh dang Men-tô, mà üng-hô
cho Tê-lê-mac, nhir lay hào-quang phu khâp
quanh minh, làm cho Tê-lè-m$c bay già nghe
 troug minh tháy bao dan, tháy cô mot cài
can-dAm la, tir khi dén cù-laO chira tirng
tháy. Tháy trô dât nhau di mai, sau tèi mot
* noi bò‘ bien doc. Núi dá tro- tro-, sóng dánb
bot ngau. Thay tro dúng tren cao ni à ngó
xuông xeni thuycn còn dàu dò chang, tLì
nom tháy mot cSnh buòn ràu.
So là than Tinh-duc tháy lao già no, không
biét nguò'i dàu, da nhir da sàt mình dòng,
chang de elio tèn ban triïng, lai còn trèu
ngu’oi kéo Tè-lè-tnac ra khoi cupe say mè.
Clio nèn nhi-tlxàn tue lam, vào klióc viri
Ca-lip-xò, bày giù' diro-ng di tho'-than trong
rung ràm. Nìr-thàn tháy than Tình-duc thì
rên lèn ir-ir, dà hình nhe tlnro'ng chira khói
lai phai dao cat dau them. Nhi-thân rang:
Chi là thàn, ha lai chiù tLua mot ngirèi tran-
tuc, mà lai là ngirò’i mình duren g cam giir
duoc trong dat nhà. Sao vày? Sao chi lai
de elio nò di làni vày ? — Nìr-thàn dap : Này
này ta bâo, hoi than Tinh-duc khon nan
kia ! tir nay ta không de tai ngke nhfrng lèi
xui guie dicu-ngoan cüa mi n ira. Ta xira hang
vân yên^vui o- noi tïnh-micii thanh-nhàn,
tliói phàm cliàng bo-n tac long, chi láy gió
mât trâng trong ket nghïa ; mà nay tir dung
ruôt gan nhu- lira cháy, nhir dao bam, cung
bô-i tay mày. Thôi ! xong mât ròi ! ta da thè
cùng nuée den sòng Ilâc-thüy de cho Té-
lè-mac di roi. Dën nhir chüa-tban Giu-bi-tè,
là cha các bách-iban, oai linh nhir thè, cüng
chung dám trái lòi the áy, huong n ira là ta-
Thôi thi Tê-lê-mac di, mi cüng di di, boi
dira lièu-nhi quái ác kia May làm hai tao
1

hou Tè-lê-mac dó, biet cháng?

Nhi-thân, quèt nuó’c mât, nlioét rnép cuòi
mot each iinh ranh, mà bao rang : That khó
nghï nhi ? Âu là de vây mâc ta. Chi da thè
thi cir giu* lò-i thè, hê Tè-lê-mac di thi chi
chó ngan tro-, Nhirng chi thè thi chi cùbici
mot mink chi. Các nàng tiên-nîr cùng em,
có ai thè sông Hac-thuy cr dàu. Bè ta xui
các S ra dot phàng chiëc tliuyèn di, cho
lao Men-tò uòng cóng voi vàug. Lao dóng
thuyèu nhanh that, chi em ta lay làm la,
nhu-ng nhanh nliau có làm gì. Lao làm cho
ta giàt mình, de ta cüng làm giàt mình cho.
Sau này thi chang con càdì gì mà dem dup-c
Tc-lè-mac di n&a.
May lòi nói áy làm elio hi-vong và lioa'n-
hàn lai nhir luòn lot vào dën tim gan nfr-
thàn. Hoi may dìu diu, o tren bò-auoi niróc
trong, kheo dem khi mât cho lü chien cìru
hi nàng ha mèt nhoài, duoc thanh-tho’i
khoan-khoái tu linh sire khoe lai the nào ;
thi may lòi áy cüng dem cái khoan-khoái
Vào long Ca-lip^Tiô the áy. M?t nü--thàn tir
dirng hóa tïnh tao, hai con mât timan ngay
lai, bao nhiêu nliu ng lo buòn u-ám o- frong
long tir dung tan di dàu mat câ. Nü-lhàn
dúng lai, mïm cuòi roi lay lòi tao-nha mà
dàp lai nhi-tlian. Ngô' dàu tir té veri nó, áy
là minh lai buçc minli vào noi dày doa
kliâc.
Than Tinh-dpc ru rè dtro'C Ca-lip-xô thi
tliich ehi lâm, bèn chay di xui giuc lu nîr-
tiên, duo’ng chay làn nàttrèn các niii, kliàc
nàe nhu lü cùu, bi sài-langdói diro’ng duòi.
Nhi-thàn bèn goi câ lai mot noi mà bao
rang : Tè-lê mac nay hîîy côn ô’ tay các chi.
Các chj nen mau ra dot phâng cai thuyèn
lao Men-tô da dóng de trôn di. Các n ir-ti en
nghe doan lien thâp duòc, kéo nhau ra cS
bô- bifèn ; vira run vira ru, ru toc xuong
iu-ng, khâc nào nhu’ lu dòng dircrng òp. Chï
trong giày phüt ngon lira chây bùng ; chiée
thnyën, vàn da khô lai côn gân nlnra, thành
ngay ra dong lira to. Khói hòc cuòn cuòn
nhir mày, lua lèn ngùn ngut nlnr nùi.
Tc-lè-m;ic vói Men-tô dúng tren nùi dà
nom thay lira cháy tien kèu. Thái-tu da sáp
hón ho mirng, vi bçnli tiro'ng-tir côn chira
1

khdi. Men-tô thây long thái-tu côn nhu dông

lira vùi chira tat, trong dám tro van thính-
thoàng lâp Iòe. Tè-lê-mac lai nói : Thé ra moi
này ta go chira ra. Thay tri ta thàt là châng
1

côn mong có càdì chi ra khôi dào này.

 Men tó tháy Tê-lê-màc sap dâm rnê lai,
ben ngliï ngay mot kë voi vàng. Trông ra
ngoài bien thi tháy dàng xa cô mot chiëc
thuyën lènh dênh tren dám sóng, cliâng
dam lai g'ân bô\ vi các nhà di buòn bien
bang van biët cù-Iao Ca-lip-xô là chon kë
pbàm-trân không sao vào diroc. Men-tô tháy
Tê-lè-mâc dirong ngoi thèo-dânh trèn ngon
dà, lien giay cho nga xuong roi cîing nhay
theo. Thai-tu- vô phông mà nga xuong, uong
phâi may hoi niróc man, roi noi lènh dênh
trèn mat mróc sóug dùn. Khi tinh lai thi
tháy Men-tô gio- tay eùu dò-, tir bay giò- thi
chi muon mau mau ra khoi chon cù-lao dòc
dia.
May â tièn-nìr tiròng da nam chat trong
tay, không nger chay thoàt, ben tire giàn la
lèn ràm-rï. Ca-lip-xò thi dau dóni hèt mong,
bèn chay vào trong dòng mà rèn-rT om
som. Con nhi-than Tìnb-duc Uró-ng da tning
tnuu, ai rigò- clifing dàu be-bàng, bèn vo
cành bay lèn không rèi Itrçm sang Y-da-li
dào, ine cima cay dirong chò ó' dò. Nhi-
-

thàn lai chua cay dòc àc htrn me, dành lòng

meo chi curri nirc nò’ vói me nhfing vièc
dièu-ngoan mình dà iàm ra.
Tê-lê-mac thi dì ra càng xa bòng dào, lai
càng tháy long them phán chan, bung yêu
dao dire lai càng them noi Unb. Bay giò' miri
 IIÒI TIIÚ* VII
Hai th'ày tró bai ra chiec thuyen dati ngoài
bien. Cima tàu A-do-am fAdoam) là em Nàt-
ban (Narbal) tiep dai tir te, lai hen. c.hir vi
Y-lac. A-dò-am ke chayen, una 3ich-ma long
t>à nàng A-xT-tqc-bi bài dac ky
tir. Thài-tie
Ba lè a-da (Baléazar) triràc vi A-xi-iqc-bi hi
dày, san dirçrc lén noi ngôi ma. Tê-lê mac /ri
lai chnyçn minh elio chia tàu nghe. — Mal
khi chita tùli dtrcrng dai tire hai tlidg tró, có
ngtrèri A-ki-tò-àt (Achitoas) vira dòn vira hàt
rat hay, làin cho cric thuy-thÒn xùm nhau
nghe lai qttanh tàu Men-tô cung cam dòn
khày mot. khùc hay hern., A-ki-tô-àt him giga
tima tài, buông dòn rai gay. Chita tàu k&
chayen xir Bé-tich (Iìctique), khihàti òn-hòa,
dàn-gian giàu thinh, phong-tuc thuàn-nhà.
 l92 TÊ-LÊ-MAC PHIÊÜ Ll?C KŸ

Chiêc tàu dçu ngoài bien là làu cùa ngiròi

xir Phê-ni-xi di sang dat E-bi (Epire).
Nhüng ngirô'i Irèn tàu nguyèn da gap Tê-lè-
mac ô bên Ai-càp, nhirng klii tkàv trò con
1

dircrng vùng vay a givra nod song cà, thi dàu

ho biél cîing tung là kliông biét. Khi Men-tô
bon da den gan tàu bèn nhoi dàu leu cao ma
kêu to lèn rang : Hô-i ho-i ngirôi xú Phê-ni-
xi xira nay cô liéng là hay ciru giüp ngirôi
ta, hà lai cliâng \irt bai tignai chini dam
này. He các òng có lòng kínli vi ihàn-minh
thi xin các ông elio ebúng tôi lèn tàu vói,
các ông di dàu cluing tèi xin theo di dó.
Chúa tàu bèu dap rang: Chung tei nnvng
ma tiëp dòn bai ông vào tàu. Dày há la¿
châng biét nghìa tuong trer, ai nào
no- bo
ke bi nguy-nan. Nói doan sai ngirôi ra vói
dem lèn tàu. ^
ïhày trò vira lèn tóù no ! thi boi da bet,
_
1

sire da kièt, nam thang ra dó khòng eye cua,

vi bao nhiêu lire da dem hét ra mà boi tir
bò- ra dén dó, lai phài vat cùng sóng dir.
Ào quàn thi vró-t liràt thiràt, chúa tàu bèn
lay quàn ào thay elio. Khi da tinh lai, bon
ngiriri Pbè-ni-xi bèn xum xìt quanh mình
mà hoi càn-do. Chúa tàu thi boi rang : Hai
ông làm thè nào mà vào dircrc cù-lao av,
nay lai tir bô mà ra diryc? Ngirài ta dòn
 TÊ-LÈ-MAC PHIÊU LUU KV U)Ü

rang ô- dó cô mot vi ác-than, thiròng khòng

dé elio ai vào dirae. Va xung quanh cù-lao
nlian nhan nhìrng nùi dà, sóng vo y-inn,
thuyèn nào tó*i gàn cüng dâm. Men-tò rang :
Boi vây chüng tôi cüng vi dam thuyèn mòi
sa vào duçrc dó. Chüng tôi là nguòi Hi-lap,
qué hircrng chüng tôi là Y-tâc dâo, cünggân
E-bi là cho các ông di bây giò Vi dû các
1
.
ông chang ghé qua vào Y-tâc nüra, thi xin
các ông cir cho chüng tôi theo thing cho
dên E-bi. ô* dó chüng tôi së kiëm duo-c nguò i
quen giüp cho qua duro-c khüc diròng vân
dó nîra. Thi chüng tôi cüng là nhó’ các ông
mà lai ducere nom thay quô-hirang gia-
quyën.
Thè là ehi có mot minh Men-tô dürng nói.
Tê-lê-mac thi lang yen düng ngho. Tir khi
chót dai may dieu & cù-lao Ca-lip-xô, sinh
ra biét tir nghi gi£r mòm giîr miêng. Bày giù-
biét rang tram dieu nên hôi Men-tô câ, bang
hôi không tien thi cüng phâi du’a mat xem
ÿ Men-tô làm sao ròi làm gì hay làm.
Cima tàu nhin Tê-lê-mac hình nhir nhó-
ra da gap mot làn, nhtfng là nhó’ phong
không diroc rô, bèn hôi Men-tô rang : Tôi
dám hôi, ông có nhórxura dà gap tôi làn nào
chira, hình nhur tôi dS dirge thùa nhan ông
mot làn thi phâi. Tôi nom ông không phâi
Là mât la, thoat nhin da nhân ra ngay, nhu-ng.
 194 TÊ-LÊ-MAC PHIÊC LUü K*

quên di mat khôngbiët gap & nal nào. ông

ah&c mç>t câu, cô iè toi nlió dirQ’c ra.
1

Tê-lê-mac vira ngac nhiên vira nn'rng mà

dâp rang : Tôi thày ông toi cûng tlioâng nbôr
nhir ông nbcr tôi, nlurngkbôug rô gap nbau
o’ Ai-càp hay là ô- Xuv-ia (Tijv). Tbâi-tu- nói
vày tlii chúa tau dâ hinh nhir mpt ngiròi
sóm ngày thirc dây dàn dan ôn lai giàc
chiêm-bao ban déni, khi da nlió* ra hít ca,
bèn reo lên rang : Thôi pbâi ròi ông là Tê-
1

lê-mac, anh loi là Nál-ban da kët thân vài

ông tir khi ô* Ai-càp vë. Tôi là em Nàt-ban,
cô le anh tôi da nhiëu khi nói chuyên tôi
vô’i ông ròi. Khi xong viçc Ai-càp vë, thi tôi
da dë ông di vô’i anh tôi vë Xu3’-Ia, con tôi
thi thòi dó lai pliai di ra coi ngoài các bien,
dén tân xù Bê-tich (Btlique) (70), gàn Hách-
ciru-la trvi. Tôi chi duo’c gap mat ông cô
mpt lát mà thòi, cho nèn bày giô- nhin thày
nghï mai mài ra.
Tê-lê-mac dâp : Pliai ròi. Chinh ông là
A-dc-am roi. Nam dó tôi chi dirçrc nhàc
nom thày ông mà thôi, nlnrng sau lènh-
huynh cò nói chuyçn ông mai. Trò’i o’i ! vu 1
cha chà là vui I tôi nay nhô’ miêng ông mà
* dirçyc tin mot ngucri ban yêu qui luôn luôn
thi biët kë sao cho xiet cài mirng. Vày thë
lènh-huynh có con & Xuy-la hay chàng?
Lênh-buynh cô bi u-viro’ng Bich-ma-long ire
 TÊ-LÊ-MAC PHIÊU LITU KÍ 195

bách diëu gì cbâng? Cbúa tàu khòng dê cho

thái-lir nói nüa, ma rang : Hai Tè-lê-mac
tliái-tvr, pJiúe-thán dà dun-dui cho thái-tü
gap la dày, Ibi ta xin hét long giúp da. Tôi
xin dira thái-tü- ve, cho dén Y-tàc, ròi lòi
raó-i ve qué nhà. Em Nàt-ban ha lai chang
yèu mén òng bang Nát-ban hay sao ?
Chúa tàu vira nói doan, thì thay chieu gió
quay ra thuàn, bèn sai kéo neo buòni lèn^
ròi lai hò già tay chèo, mui thuyèn re song
di vùn-vpt. Bay giò- bèn goi Men-tò và Tè-
lè-mac dén mà nói chayen riêng vó-i hai
ngu-ài.
Kÿ thûy nhln Tè-lè-mgc mà nói rang :
Thái-tu* da hói thì de tèi xin phàn tuàng.
Vua Bich-mà-long thì chèt ròi. Càc thàn-
minh còng chinh da cho nhàn-gian dtroc
thoát cái tai va ày ròi. Vua àc ay xua chfing
tin ai, mà ai cüng ch&ng dam tin. Nhñng
ngirò-i hien thì chi rèn khóc, di tren trành.
khòng ai dám quyè't tao-trìr. Mà bon gian-
thàn thì tliay vua da nghi tiró-ng pliai tnr
vua di mói yèn dirge phàn. Trong mot thành
Xuy-la khòng có ngày nào là ngày chang có
ngirò-i bi vua nghi mà hai. Trong cg linh
thi-vç*ai càng nhieu ke bi hai nna^Sò là
vua thay mang mình à trong tay thi-vè, thi
lai càng nghi càng sa. Dông chût ngò- ai là
dera giét liÒn mài yèn da. Thành ra chi
i9G TÊ-LÊ-M^C PHIÊU LINJ Kf
nhîrng Io cho vïrng mang, nên mang bòa
nguy. Nhîrng kê pliai di liô-vê cho vua thl
lai càng lo than lâra, chi lo duôi con mât
1

cïïng là cliët, cho nên ngirôi nào cïïng ngliï

niuôn khói lo duy chi có mot ké som liça
trîr pliàng ông vua da sát.
Cùn mu A-xï-tac-bi vô dao, thái-tir lian da
nghc nguò’i ta nói chuyçn con yêu-tinh tliàn-
ìur áy, thi ra muon lap miru phàn vua triró-c
nliát lai là con áy. Nguyên mu phâi long
mot ngirò'i tre tuòi or kinh-thành, giàu có
lón tèn là Giò-dà (Joazar), chi nhîrng lám-le
muon cho chàng ciró'p niró'c. Muon dò muu
áy thì triró’C hët mu gièm báng Bông-cung
là Plia-diën tbái-tü- (Phadaël), mât tâu rang
thái-tir có y phân-nghich de chóng du'çrc nói
ngôi. Mu lai Idem dâu dime may ngirò-i mao
cluing. Vua moi nglie lot câu ay lien dem
con di giët oan ngay. Con con thir là Ba-lè-
a-da (Balcazar) thi bât pliai di sang tliành
Xa-mô-xT (Samos) ta dì elio di xét hoc phong-
tuc và các lioc-tliuât cîia ngirô’i Hi-lap, kÿ
thuc là vi A-xï-tac-bi xui vua phâi duoi
hoàng-tu- di xa, kêo ô-kinh lai vào plie dâng
nguy. Hoàng-tû’ vìva di kliôi thi nhîrng quân
di hâu chô’ thuyën, vón là nhîrng quân nôi-
irng eu a A-xï-tac-bi, tâng là dirong dêm
dành dam thuyen, demhoàng-tir day xuéng
bien xong ròi boi lèn may chiée tliuyén
ngoai-quoc dùng dòn o- quanh mien.
Vièc thòng-gian cua A-xT-tac-bi Ibi duy
chi vua là khòng biét ma tiró’ng nàng van
dinh-ninh inot lòng trinh-tiét vói mình.
Ngiròi da-ngbi nhir the, ma lai nini- dui mù
nhâm mat tin mot dira gian-phu. The mói
biét cài tình-duc nò che njàt nginVi ta. V»
vua thày chàng Giò-dà giàu có thi lòng iham.
lai xui muòn hai.
Trong khi vua Rich-ma-long vira "bi Unii
da-nghi, vira bi sac-duc, vira bi lòng tham
nò xui giuc nlnr thé, thì A-xT-tac-bi nghT mirti
hai vua. Mu nghT rang ÿ han vice thòng-gian
cüa mình da tiét-lô ra dieu ci. Va uhung
mot lòng tham-lam cua vua thày chàng giàu
có, cung di; nèh nguy elio Giò-dà ròi. Nàng
bèn nghT mini gap mà hai vua ngay mói
duoc ; bàn ngay vói may vièn cân-than. Tu y
nàng vàn biét nhièu ngiròi muon làra phàn,
nhirng cüng khòng dám ngò cùng ai. NghT
quanh co mai ròi nàng quyét dinh den ké
bo thuóc dòc.
Thu-ò-ng vua vàn cùng nàng ngir thien, mà
phàm nhfrngdò ngài ngir-dung thì ngài than,
vào bép nàu niró-ng lay, mói dám dimg.
Moi bua ngài cir un nùp dàu trong xò sàu
tham, làm nhüngviêc dê-tièn áy elio khófc
 ai chè, vâ lai sor có kê gian biét ÿ mà tira
rîiro'e cácli phân claâng. Tkành ra cái thú cao
iang mÿ vi ngài không duçrc hiràng, vi phàra
món gi tav ngài kkông lain lay duçvc thl
kliông dám dùng. Pbàm nhu-ng mon tliit-thà
náu niràng pliâi nhà tay nhà bép là ni, cho
dën rirçu nho, bành mi, muôi, dâu, sua và
nlifrng món thiràng cua ngirài ta an uông,
là vua không an uông diroc. Chï dùng nhung
trai di bài lay trong vuàn, nhüng rau tròng
lay, cât lay, luôc lay mà thòi. Niràc uông
thi trong cung có mot cái giéngkín, vua gift
thia khóa luôn trong minh, lúe nào uông thl
ngài di naie láy. Tuy rang ngài tin A-xï-tac-
bi nhir thé, mà cüng gift gin. Ngài an uông
món gì bat nàng pliai néin triróc, de ngô cô
thuôc dôc thi cùng chét. Nàng bèn nhà tay
mot mu kia, von làm mai cho mil và dem
tin di niôi lai vói ga Giô-dà, tim cho mpt tliir
thuôc giài dôc, roi sau nàng mài bô thuôc
dôc cho vua.
Hôm ay co-m da don sân-sàng, vua và nàng
sâp an thi mu mai dô vào làm dông cua cung.
Vua thay dông ngà cô viêc chi gà bèn chay
ra coi xem cua dông hay mà. Vua ra tài
noi thi mu già chay. Vua không hieu làm
sao, mà cüng không dám mà cua ra coi xem
dông boi dâu. A-xï-tac-bi lai an uy ngay,
yuot ve tâng ninh mà giyc ngài soi mau cho
 tê-lê-mJc phièü lito KÍ iü&'
^
roi bua. Trong khi vua chay ra thi nàng
-
d'£
ho tôt thuôc dôc vào trong chén vàng. Vu*,
cù theo lói thircrng bât nàng uÔng tnrorc*
Nàng von da có thuôc giài dôc trong tay ch.«
nên không ngai uông lien. Vua uông sac,
vira nuôt khôi ch thi nga ngay xuong.
Nàng sp- vua nghi mà giét dÔn minh, bte
cîing eau cc> ôm bpng, cüng xé ào, fcirt tôc
.

kèu vang trong cung-that, roi ra ôm iày v**»

mà hôn hit van an. Nircrc mât không mai
tien mua ô- dâu tuôn ra irôt dam. Ben khi
nàng thày vua da ròi-ra chân tay, vào cq’es
hàp-hôi thi nàng lai sor hòn kia con tînh la;
de bât nàng phài chet theo cùng, nàng bèn
bô each bi-thiro’ng âu-yém mà lên cero già»
germ ghè, nhây sÒ vào mình vua mà dè bòp
co elio tàt hoi cùng. Khi vua da tàt nghl
ròi, nàng lai loi nhàn vàng òr tay ra, Ipt mh
binh-thiên trèn^tràn, ròi sai ngwùri ra gol
<iiò-dà vào ma arra cho ha ; ^)âo-\ât. B3
tir&ng râng nhCrng kê xira nay hàu cân,
han dòng tình vói chu, giùp mira cat ga tinfe-
nhân lcn ngôi thièn-tiir. Ngàr dâu nliîmg
quàn ninh hôtxira nay, môt giông hôi tank
chi vi lòng tham da muôn deo na trung-thàn»
eh ir nào có that bung cùng ai, chî khi vul
thi vÔ tav^rào. Vâ chàng lai là dò hèn nhât*
vua da n„ut, spr côn lâm kô van sân gfeét
A-xï-tac-bi, ròi sau nên va. vSau nîr* chûn^
tháy nàog dièu-ngoan nganh-ngao, dòc ác
khôn liròng, thi long phàn ti’âc vân chî cher
inore dip.
Khi ay thl trong cung lôn nhôn, tin vua
ehêî miçng này truyën sang mièngkhâc ràm-
TA cb#n cung-that. NgU’ô-i sçr hai, kê voi di
lay glioma dao ; ai cung Io thê-svr xoay vân
cima ra sao, mà ai cüng mìrng da thoàt
hon-qpuàn ám-chúa. Tieng don di kliap kinh-
feành, chang tháy mgt nguòi thuerng tiec,
ïiaaa ho diròng nhir bi càm buòc da làu meri
dirçrc buòng thà ra xong.t
Nàt-ban nghe tin sám set, phàn nàn thay
«ho ác-chúa, mình lai hai mình, boi qua tin
thra gian-phq. Tluro-ng hai thay cho kê làm
iha dan chang muón, lai gây nèn tieng xau
mnòn dòi. Nàt-ban lo ngay dèn nghìa còng,
voi v2 hop nàm ba ngircri trung-than nghìa-
sl dì trír lien cái tai ác-phy, kêo nîra de
aò dal mum, thi cành lam iban có de lai
eòa ho n triró c. '
I>uy có Nàt-ban là biét hoàng-tir Ba-lè-a-
da h3y còn song. Nguyên nhîrng kê àm imm
gìm hoàng-tu xuóng bien tiro ng dà chét rèi»
Me bào lai vó-i A-xï-tac-bi, nhirng hoàng-tir
ishâa dèni hòm áy tròi tei den nhir muc, bi
mém xaong nuróc lai ngoi lèn mà lòi dime
«piang xa. Nhân khi ày
•x» r có thuyen buòn xir
îlàch-lÿ-dë di qua vó’t leu cùu dir oc. Iloàng-’
 TÈ-LÈ-MAC FHIÊU LUU KŸ 20J

tu* không dám vê ngay niróc, so* va tó*i rarah^

ghè nuru con thàn-nîr mà cüng gé*m cà tènjf;
lión-ám cu a vua cha. Bon lai buòn eho* san#
dat Xi-ri (Syrie) thâ lên bô thi hoàng-tür
chiù gia-dang ngiròi thiràng mà òr van ve*
mien bò* bien. Sau dën phai di cfcàD dè auòs
mièng. Mai ve sau meri bào tin dirçrc ve cha
Nát-ban biët, vi van nghe Nát-ban là «girai
có dire. Aulì tòi tuy bi vua cha tàn ngvrac,
mà thify tình hoàng-tû cïïng yèu thirang.
Nhirng san sóc dën ngiròi tuoi tre bo* v«r„
chang qua ehi de ngàn can co gifr cho troc
chü* hiëu, lai khuyên rân nên kiên-nhan m»
dpi thàng ngày.,
1 Hoàng-tû nguyên có dira tin cho Nát-ban
rang : khi nào ta có thè vè duçrc mà dën tin»
ông, xin ông gui cho ta mot cài nhan vàng.
thi ta hiêu ngay mà vè yët. Vua côn sëtnj?
thi Nát-ban không dám goi hoàng-tir vè» ©
sir tiët-lô ra thi tinh-mçnh tre già àt cù»g
bj hai, vi vua sai dò xét ngat lâm. Nlnrng
khi vua da chiù tôi Irai mà thàc roi, thi
Nát-ban làp tue sai ngiròi mang nhàii vàng
di tim hoàng-tû*. Ba-lê-a-da v'êtôi cûa kinh-
thànli thi thày trong thành duo*ng dôn dip
tini ngirói the vi cho vua Bich-ma-long. Các
quan dinb-thàn và dân-gian nhièu agirà;
vón da biët mat hoàng-tû, cho nênMaî nay
nliân dime ngay. Va ai cung yêu hoàng-tû
 chang phai vi Iviâng-phç mà yêu, bô-i hoàng-
%âr tinh nei tnèn-hàu thuàn-hôa. 13a-lè-a-da

irai qua nhièu noi gian-truàn thi trong nét

ffiaat hinh nlur lai them sáng sua làm cho noi
các dwc-hanh ièn, ai nom tháy cfing them
ÿêu men.
Nát-ban hop ose ngirèri dàn-trirong, các
fcâc quoc-lào, cae dao-sT lhò- nfr-thàn xúáy
lai, de bàn nhàn chua. Các quan dèu lay
boàng-lìr mà ton lèn làm vu a, sai sir-gisi di
tuyén-cáo cho bách tinh dea biët. Dàn dirge
tin hô mirug van tuè'. À-xi-tac-bi phâi giam
& trong cung thfim, cùng veri dira gian-phu
toan tiém vi, cîing nghe tháy tieng tram ho
ihoan-hô. Bao nliièu nhfrng dira ninh thftn
khi côn ám-chúa, nay tháy nàng cô thè’ dèli
kéo làng ra. Vi phàm nhìrng dira àc lai hay
sqr hay nghi nhfrng dira àc, bat-dac-di thì
chiù nhau, chó- khòng muon cho nhau dirge
quyèn-thé lem. Nhìrng dira vò dao lai càng e
dhira vò dao dirne quyèn hong-liách. Nhü*ng
dira ác cüng biê’t phuc ngirò i hièn, vi or veri
1

ugirói hièn dàu dira àc cung con mong dirge

eiguròì trèn khoan-thir, lay lmrng mà xir veri
minh. Quanh mình A-xT-tac-bi duy chi con
có may dira dòng nuru trong tyi dai àc,
cung d5 biét pbân mà dçri tèi.
®Quan quan vào phà eira cung Ibi nhfrng
quàn ay cung khòng dám cuang, ehi cbge
chay trën mà thôi. A-xT-tac-bi giS lin
dang
nô-lè, da toan ebay lpn vào dám ngircrî xeai»
Mot tèn linh nhân dtroc mat. bât dirçrc î, Ibi
quân quan pliai hét sire ngân irà, 5 mûri khôl
bi ebúng nhân lire giân xé nhô ra tirng mânfo,
May ngircri da nâm lay â mà kéo xèn xçl tré»
bùn lày, Nàt-ban phài vói vàng ctaay d£n gdr
A bèn xin vào tau chúa moi, nhîrng tirang
ra.
nhan sac no côn tirai, cô le thiéo-mêis
rang
viro-ng hoa dirçrc mât, va lai khéo phômiafe
foiët nhiëu dieu bi-màt quan hô dén ahi»'
niró-c, thì vua nâo lai nò kbòng dùng. TAa»
quàn kbòng the chàng elio vao yét. Mylièa
trang diem bò mà phàn rnòi son, lai khéo
làm cho nét mât ra tbùy-mi ra nét-na; ai
dàu tbàm thù noni thay con ngiròri cfingphii
nguòi lòng làm diu. My lai kheo kiéru nhìrng
lò’i ton hot mà tàng njnh tàn-quào, lai khéc?
nbàc tièn-viro-ng xira dà qua min. Xin tàiK
quàn vi nghia cita con mà doni thircrngdé®
ngirò’i bau ha. Nào Trai, nào Dat, nào Thì»-
minh, à viên ra trong càu nói. khàc nào ahur
nay ch! nhfrng ser
quî-thàn Niróc mât
xira
thì tuôn ra nhir thàc nhtr n^ion, ¡ai lay qnt
bèn Bç. Sau roi lai kè hët ninni» kè tôi hië» ft
nliîrng mong khiën dircrc tàn-qnàn nghi
ghét bô ngirài ngny. Nàt-ban thi mu ke dâ
rmru bai tièn-virong, toan dung mini giân
inà xui giuc quàn üàn de cal minh lên thé
204 TÊ-LÊ-MAC PHIÊU LITU KŸ

vi, dinh dùng thuoc doc mà hai câ tân-quâm

Còli bao uhiêu nküng ngirù-i dirc-hanh thi
suu cüng bày ra nbîrng dieu man trá tira nlnr
vày cà, de khiën tân-quân trir liêt bon tôi
idèa. Mu nliûng tirong con cüng nlnr cha,
•eûiig cô thè lay loi ton hôt mà khiën cho
iOug vua hóa da aghi da sát. Ngcr dàu lân-
quàn da chang nghe, lai ghét may lòi vu
ihác, lai góm cai lòng nham dòc, bèn khòng
de n»u nói dai, thót goi quàn hàn vào dem
s»u long giam, rèi cu mày vi lao-thàn Iiqì-
nghi xét tình gian két àn^
Càc quan xét ra thì biêt rang mu A-xï-tac-
bì dà bó thuoc dôc cho tièn-virang, lúe gàn
thàc lai dang tay bop co. Lai con ciru ra
afaièu vièc dai àc, thì ra mu song mòi ngày
5à môt tèi. Àn dà két theo luât niróc ày, tôi
dai àc phài láy lúa dot dàn tùng cho de dau
dem vò cùng ròi mài chët. Khi mu dà biet
¿bàn chang thoát, mu bèn noi hung lên khác
¡nao «hir Tam-bành & dirói Âm-plni mà lèn.
Trong mình thuÒc dòc van sàn, mu lien tur
hai. Nhirng ngiròi coi giür mu> triró-c còn
ihay uni dau quàn queo vào hoi han thìmii
ngàin uiièng khòng thura, lai làc dàu khòng
de cho ai chira thuòc. Ngiròi thì bào tai mu
ttgao man thàn-minh cho nên ngài vât va,
thì mu dà ching^án nàn hÒi hàn lai còn
«gira mài lên mà màng thành chili than.
 Trën nét mat da tim bàm, hinh nlur ve cái
dsên cuòng, cái vô dao. Nào nhùng vê hòng,
nà© nhîrng màn tía khi xua làuti eho bao
nhiêu ngirói khon-kho, chang con lay goi là
chût dau. Cài duyên miin-mà tot tuoi thus
tnróc, hinh nhir da xóa hét mat roi. Hat
con nguo-i nhu dèn datât lira duong n g troc
len trçrn xuong, nom thay mà kinh. Moi
dánh càm câp miêng ha tày hang góm chët f
Mât thi deo mà quât lai nhàn nhô cliang
kfaácgióng hàu. Nhin thay tim bàm mày mat,
rôr thay lanh ngât chân tay. Có lúe hinh nlur
îïah lai, nhung chi hòi mà rú mot .con ròi
lai ngâ iân. Day hôi lâu ròi mu chêt, làm cho
ai thay cüng kinh. Hon dúa a y han vè chin
suoi thi phâi qua nhîrng nai dia-nguc toi
den, cùng vói lü Ba-nai (Danaides) (71)
quanh nam mue nuôc.vào thùng không dày ;
cùng vói ích-xircmg (Ixion) (72) muôn kiëp
quay môtbành xe; cùng vói Tâng-tàn (Tan-
taie) (73) nghin nàm dói khât khô hàu chây
song, mà nuôc vân chay qua moi ; cùng vói
ü-di-phê (Sisyphe) (74) uong công làn dâ lèn
cao; cùng vói Ti-ty (Titye) (75) luôn luôn bj
china kea-kèn cân ruôt.<

^Vua Ba-lê-a-da (Baléazar) thoàt duqc khôi

con yêu quài, hèn datlê to mà ta than-mintu
Chiah-sách khâc liân lÔi-lang d<K truer.
yiçc buòn viêc bàn, bori tiên-vuong da bri
206 TÊ-LÊ-MAC PHIÊD LT7U *f
say dbi, Day lai thay dàn dàn thinh lai.Pili»
các viêc ngài dèu bàn vái Nát-ban, raà châng
de Nàt-ban khiën dircre mình, vi viço gl agài
phan hôi xong ngài cüng xür lay cho mink.
€àc dinh-ihàn ai tàu viçc gì ngài cûng nght
roi ngài quyët dinh lay. Tram ho dèa kmh
men. Tuy ngài chi thu long thiên-ha mà riti
ngài giàu có hon tièn-virong tham tàn tba
nhàt cûa cai thièn-ha, vi khi nhà-nuràc dó
viêc gì càn dën tièn thì bao nhiêu ngvrcri có
cûa dua nhau demdën dâng câ gia-tài. Thank
ra cua (le & tay dân mà lai hóa là cùa nhà
vua ho n là nhxrng vàng bac tièn-vu-ang tick
trir trong Ngir-kh6. Ngài khòng cin phSi có
tbi-vê quanh nàtn canh giübên mình, vi bea
mình ngài bao già cüng có mçt cor thi-v$
chic chan nhat là cài long yêu cua bacia
ti nh. Ai cüng chi lo vua chlng dirç-c tk?>
trnròng, thì ai cüng san lòng thì than de mà
giúp chúa. Vua dirçrc vè vang sung strérag,
mà muôn dân cüng dirae sung siràng duród
quycn vua. Vua hang lo dàn phài gành nang,
mà dàn thl ai cüng lo nhà vua lay it thuí
quá ching dû dnng. Vua dè cho dân durare
phong-phù, mà cái phong-phü ay chang làm
cho dân sinh Itrài biéng xa xî, vî dân xùrày
tinhvon sièng nàng.lai quen nghë buòn bàa,
lai ura thfîo nhixng lu(it phép xira. Tùr dò
 TÊ-LÊ-MAC PHIÊÜ LUÜ Kt 207

auròre Phê-ni-xi lai nên rat cimng-thinh, raí

vè-vang. G<r vàn ay nhà tài tân-chûa.
Dtrô-i quyën vua cô Nat-ban làm tè-timng»
Hvi ho-i Tê-le-raâc thái-tu, anh ta raà dîme
gap thai-tû- bày già thi rairng ro- kë sao cho
ariét, quà qui boa nào mà chang ban cho, de
thai-tu dime giàu cô mà vë cô-quôc. Ta dây
hà lai chang dai du-çrc thài-tu: nhu* thè anh
ta muân dime dai thái-tu- hay sao I Ta quyët
dem thái-tu- ve nimc Y-tâc, giúp thái-tu- ìèn
nái ngôi vua U-lich, de cho niróc Y-tac du-oc
hiën-vimng cai tri, cùng nhu- o- Xuy-la nhà
ta dime vua hiën Ba-ìè-a-da cai-tri bây già.
Khi A-dô-am dà ke chuyên xong, thi Tê-lê-
mâc mù-ng rô- vô cùng, lai dông lòng vi trong
com hoan-nan g§p ngirni thimng yêu, bèn
©m lay A-dô-am mà hôn hit. Sau A-dô-am
lai hôi vi có- sao mà Tê-lê mac lac vào cù-
lao Ca lip-xô, thi Tê-lê-mac lai kê cho chùa
tàu nghe hét nhüng nôi phiêu-liru tù- khi ô-
Xuy-la ra di ; nào nôi qua cù-lao Chi-bà-lç
trôn tránh chô dàm-ô, nào cânli vui thày
trô xa each bay lâu ngày lai gap ; nào
chuyên sang Câch-lÿ-dê, nào viêc thi vàn
vô kén vua de thay vi cho vua Y-dô-mê-nê
di trïn ; nào can túc giân cüa nir thàn Ve
nir xï ; nào nan dam thuyèn ; nào Ca-lip-xô
ti£p dai ; nào truyên than nü-ghen vói nàng
tiên ; roi dén chuyçn Men-tô ùc mà ciru ra
208 'TÊ-LÊ-MAC PHIÊÜ LUU KŸ

hhôi noi phu-nir, giay xuong bien mà Içi r*

tàn do ngoài xa.
Khi chuyên dà ke hét, chüa tàu sai don
mot tiêc lcrn, có bao nhiêu cách vui chéri
dèu dem ra oâ de mirng thài-tû- vói Men-tô.
Tiêc thi dùng toàn nhîrng kè thanh-niê»,
•bân ào traDg, dàn kët hoa ra hàu conn rôt
nircrc, lai dot nhîrng thú luro-ng ngát nhát <3r
Bông-phu’ong. May day me ngòi chèo thi dçc
nhfrng nguòi ngòi tkòi sáo. Gó tên A-ki-tô-at
(Achitoas) thlnh thoang lai ngirt tiëng d|ch
raà pha tiëng ca hèa veri tiëng that-huyèa
càm, that là nhîrng giai-âm dáng khay cha
bách than hôi tiêc, trromg A-bo-lp cüng phase
lâng tai nghe. Nào Tri-tông (Tritons), nà<*
Nê-rich (Néréides) (76), nào các vi hài-thiSn
fdê-tü' Nëp-tung, nào các gióng qui bien, cüng
*or duôi hang sâu nircrc biëc nhoi lên, mà
dën quanh thuyën nghe tiëng dàn ngot hit
hay. Mot bon thiëu-niên, dep nhir tranh vë,
bân ào vai nhô trâng ngan bom tuyët, trircrc
côn mùa theo dieu xtr rninh, sau mua bài
Ai-eâp roi lai mùa bài Hi-lap. Thîuh thoâng
lai có tiëng kèn thôi om trên bien rpng,
tiëng vang ra dën phucrng xa. E>êm thanh,
bien lang, bóng nguyêt lung lay, da tròi xanh
biëc, sao sáng làp lòe, làm cho canh áj lakj
càng thêta dçp mât. ¡
 TÊ-LÈ-MAC PHIÊÜ LUü KŸ 20C

Tê-lê-mac tinh vën nóng mà dê câm-tinh,.

nghe tháy giai-âm lay làm vui thù, nhung tir
bô nhu rauon càm long, không dám dê cho
tu-do khoan-khoái. Vón tir khi ô cù-lao Ca-
lip-xô d2 trai noi long duc duung ndng lira
tinh de bdc, da bao nhiêu mai dan mày dày,
tir dó dén giò tháy bao nbiêu su vui tbü là
kinh, dâu vui thù vô thirông pliât cüng
sir
có bai, thât chim phâi cung ray da su làn
e
cây cong ; eu- uhin Men-tô dê dò xem ÿ Men
tó cho nliîrng euôc vui dò là bay bay du.
^Men-tô thay chàng phân vàn nlur the thi
thich chi lâm, tâng lô' nhir vô ÿ không biët.
Sau tháy Tê-lê-mac ngoan qnà bèn mïm
cuô-i mà rang : Ta hiêu làm sao thái-tu ngai
ngùng, cài ngai-ngùng ay thât cùng nèn khen,
nhung không nên quà ngai-ngùng nhu thë.
Ch à cô tu’ô-ng ta dày không muon cho tbài-
tu duuc trai nhüng mùi vui tini, nhung qui
hÔ thài-tu biët chon nhung dieu vui thu
không làm cho minh dâin cîuoi say me. Nèn
thich nhung each tiêu-khiên giâi-tri, mà dâu
thich mint vân tir-chü duoc minh, chir dùng
nhung dieu vui tini cô thê dun-dui duqc
ua
minh vào noi say dám. Ta muon cho thái-
tu duoc vui thû c* nhung cupe hôa-nhâ êm
Ai, chang bao giù den noi té tái tám long,
1

không bao giò- den noi phái diên phát rò lën

chu con thú du, Thôi, bây giò- chính lúe
 thái-Ur nên cho-i bòi chò giai-tri, dio bo
nhfrng lúe nhoc-nhân. Chúa tàu dây da bay
eròe elio ehoi, thì thài-tùr cho-i cho thicii
mình và elio thôa long ông chu. Choi di dio
vui, Tè-lè-mac. Cho-i di, duri di cho vuì.
Cher có nglii cài dao-dirc phài làm ra mat
<¡uá nghiêm, phài tìr-bi tir tai dâu. Chink
dao-dúc là mot dieu làm cho minh bi£t ehoi
cho thât thôa ; phàm ehoi phi có dièm raùi
dao-dirc, không vui ben ma cai vui cùng
khôug duoc tïnh-khiet. Duy có dao-dirc là
cuôc vui ciròi vói nhîrng vice dirng-dan inerì
dung dupe nhau ; lay viçc làm khô nhoc mà
gày san cái thú vui curri, ròi lai lay cuôc Ami
cuòi, mà ngbl ngo-i nhfrng lúe khó nhoc.
tìao-dùc cuòi lúe nèn cuòi, thì không vice
chi mà phài ho then.
Nói doan, Men-tò cam lay mot cài dòn
that-lmyèn, gay mot klnic rat hay, dén noi
A-KÌ-tò4t (Achitoas) thày tài ho-n mình, tire
giàn ho ro-i dàn, hai mât bùng bìrng nhtr lira
hiic, mat thì tài mét. Yây mà không ai có ÿ
nhìn, vi ai này dèu bi tiéng dàn eòa Men-tò
nhir nàng bóc linh-hòn lén chón mày xanh
Iròi biec ; không ai dám they manh, so- dò
lot mal Jieng dàn thàn, cù dén cho dò hòi
thì ai cung ngo--ngác ser khúc hay^îà vói heb
Tiéng bat cûa Men-tò thi không có tron^
 lanh-lânh niur tiëng dàn-bà. Vira mcm mà
vùa liùng-düng, tu’ôug cliùng sir-vâl vô-Lri
-cung phâi câm-tinh.
Tru'ó’C cón hát de tung nhfrng dtrc-tinh
than Giu-bi-tè, là cha là elida câ càc than và
câ ngu’ô-i ta, gàt dàu nhày mât rung duce
chuyên vü-tru. Sau ngçri khen th'ân Mi-ne
(Minerve) hiên di day bâo nhüng kê biët
nghe. Men-lô giong cât rat dông long, rat
sùng-tin,dén nói bao nhiêu ngu’ôà ngoi nghe,
cüng tirông-tiro'ng nhir linh hon trong mÇ»t
,giâc chiêm-bao duoc theo tiëng liât mà lêa
dën tan thiên-dinh Ô-liêm-bà ; mà ngâm
chda-thàn Giu-bi-tè, liai mât sang quac nhw
chô-p nhoàng. Sau nîra Men-tô lai ta cânh
kbo so- cua Na-xich (Narcisse) (77), minh lai
dam say bóng minh, luôn luôn ngâm bóng
'•dirai suoi nu-crc trong, dën nôi myt ü mày
chau, long ràu ruôt liéo, vè sau hôa ra câi
boa goi tên là Na-xicli. Klidc sau cùng than
ngrro’i A-dô-ni (Adonis) (78) bi lçm rirng xâu
xé mà thâc, nCr-thàn Vê-nîr-xï thmrng tiëc
vô cùng, kêu van khan vài treri mà không
l
«iru lai dirçrc.
Ai nghe khdc ày cüng phâi tuôn nircrc mât»
nhirng khôc mà thôathich không biët diràrng
nào. Khi Men-tô bât xong, bon ngiròi Phê-
ni-xi nhin nhau lâjr làm la. Ngirôi thi kêu t
Ghinh là than Ô-phè (Orphée), ch! mot chiée
thai-huyèn câtn mà quyën-dü dirac dàn thir
dû, khién cko rùng núi phâi chuyèn dông ;;
!àm cho th'ân Xe-be (Cerbère) (79) phâi say
raê, mà Ich-xirong (Ixion) và lu Ba-nai (Da
naides) dtro-c nghï ngoi mot bòi ; lai khiën
cho vua Ba-Imi-do (Pluton) dirai Bia-phu
cüng phâi dông long, de cho Ô-phê cüu
du-çrc C-ry-dich (Eurydice). Kê lai kêu rang :
Bô là Li-nü-xï (Linus) là con than A-bò-lò
(Apollon). Có nguòi lai bâo : Càc ông làm.
Chinh là th'ân A-bo-lô dô. Tê-lê-mac cüng
ngac nhiên chang kém chi ngirò-i khác, vi.
xira nay vân chang ngà Men-tò da dii moi
tài, lai con biët thèm nghè ca nhac.
A-ki-tò-at trong khi ay thì dçp ngay ducvc
tam lòng ghen, bay già cüng dua vài ngu’ài
la mà khen Men-tò, nhu’ng khen mà do mat,
nói ra ngircrng chàng hét càu. Men-tò thay
chàng nguo'ng mieng, lai tang là dánh trong
lap, cho chàng khói phâi nói nhièu, ròi lai 1

khen chàng tài cüng làn. Ai-ki-tò-at da ghen

thua khéo, thay Men-tò xfr cách khoan-dung
nhir vày, lai hàn kém nét nhùn nhiràng.^
'^Bay già Tê-lê-mac bâo A-dô-am rang: Tôi
nhà ông hôm qua có nói rang khi ò Ai-câp
ve, lai có di sang xir Bè-tich. XÚ ay là mòti
noi nguòi ta thiràng nói nhièu chuyçn la
khó tin. Xin òng nói cho tôi biét nhung,
chuyçn áy thât hir thë nào? A-dô-am lien.
 TÊ-LÊ-MAC FHIÉU LUÜ KŸ

3àp : Nhüng tiêng dòn ve xir Bê-tich, chang

nhfrng không pliai dieu dat de, mà côn chira
ta hét direrc nhirng su la lùng chôn ay.
Nguyên sông Bê-ti-xï (Bétis) (80) chay qna
mot vùng dat tôt, khi lai ôn-hôa, lúe nào trài
cïïng thanh-quang. Ngirôi ta láy tên sông mà
dat cho tên xix. Sông ay chây ra bien lorn,
gàn Hâch-cuu-la tru, lai g'ân neri sông dft,
niróc da phá vèr bà mà chia dôi dat, tir dô
dat Tác-xích (Tharsis) (81) da lia nhau vài
A-phi-li-gia dai châu. Xú ay hinh nhu là
naôt noi con di-tich dòri Hoàng-kim (82) dë
lai. Mùa dòng thì am, gió a-qui-long (83)
chang tnòi bao giòr. Mùa hè thì không nòng
nae cho lam, vi cù dirong buoi lai có gió
ngoài bien dira vào mát lanh. Thànli ra
quanh nàm nhir cupe Xuân Thu dep dôi
tot lúa, cú dat tay nhau mà di. Chô thung
lüng, noi dòng bang, thì dát cay hai mùa.
Càc dirò-ng di thì hai ben san sát nhirng
trüc-dào, thìru-luu, cày nhài cùng các thù
cày, quanh nana xanh tot hoa nò* bon mùa.
Càc dèo nùi thì dac nhirng chiên ciru an co,
nguòi bàn-xù cat láy long mà dèt ra thú
vai nhô seri, câ hoàn-càu ai cüng ua dùng.
Trong xù lai có nhièu mo vàng mo bac,
aahirng dàn circ-lac ay, nào có kë bac vàng
ïàm tài-sân, chi qui nhu-ng thò-sàn thièt
dung mà thòi. ^
214 TÊ-LÊ-M^C PHIÊÜ LUU KÍ
h
Kki cliúng tôi môi sang buòn bên xù ày
fki chüng toi tliày vàng bac ho dem dánk ; .

luai cày. Ho không buòn vài nircrc ngoài,

tdbo nên tien ho không cân phài có. Chî
«hnyên hai nghê, làm ruông, chan dê. Tho
khéo ít lám, vi dân ho khôngua nhirng nghê
không thiét dung cho ngirô-i. Mà nhirng nhà
cày ruông, chân dè, thircrng tay lai lâm lay
nhirng khi-dung troug nhà.
Bàn-bà thi xe long dè, quay so’i roi dêt ra
nhirng thir vai nhô trâng nuôt ; lai làm bành,
su an. Mà nghë nàu an ô* nuòre áy rat
giAn-di, vi ho thiròmg chi an trai cày, uong
sfra, it khi dùng den thit thà. Da dè, da cim
fili ho dem dong giay, dóng dép cho vo>
chòng con cài cùng di. Dàn-bà lai con làm
ra mòt thvr binh-thièn de cang mà o-, hoac
bang da quét nhira, ho§c bang vó cày. Ho
may và giat dia song áo láy. Cûa nhà giu*
dàu ra day mà sach l'àu làu. Áo ho màc thì
rat de may. Khi tròi ám áp chi moi ngu-ò-i
mòt tàm vai nhô, mà nbç, không phâi dinh.
tà gì câ, cir vây quàn suôt xung quanh mink,
agirai quàn ngiroc, kê quàn xuôi; ugiròi
quàngvai, kê quàn nàch, thé nào cho tien
thi thôi.
Ngoài bai nghë làm ruông, chân dê, ngirò i
xù ày chi biët làm ihp- mQC, thçr rèn, mà sát
thi chî dùng làm cày, làm cuoc. Nhirng t-ho»
 trúc-tác ho cho là vô ich, vl ho không làm
cira làm nhà bao già. Ho thiràng nói : Xây
nèn nhîrng nhà cira ben quà dài ngvrài, thi
chang hóa ra con ngirài thiét tha cái coi
phong-tràn quà dôi ! Àu là giîr sao cho mura
gió tuyét sirong không trêu gheo diro*c minh
là dû. Con nhfrng tinh-công mÿ-nghê cua
ngirài Hi-lap, ngu-ài Ai-câp và cûa may dân
gqi là cô vân-minh, cô luât phàp, thi ho ghét
bô, cho là nhîrng cuôc bày dat cûa tri kièn
hanh, cûa tinh biê'ng lirài sinh ra.

I Khi ho nghe thay ai nói dén nhîrng ngh$

khôn khéo xây nên cung-dài dinh-that nguy-
nga ; tac nèn nhîrng dò trang-hoàng bang
Tàng bang ngqc; dêt nên nhfrng gám vóc
thêu hoa ; cat nên nhîrng niró-c hoa thons
ngào ngat ; nàu nên nhfrng thirc phâm ngot
if bùi quai la ; ché nên nhfrng dàn dicb gây ra
nhîrng tiéng hay làm ngan ngo- long, thi ho
than rang : Thiro’ng hai thay cho nhfrng
dàn-tôc ay, dem công-phu, dem tài-nang ra
de minh lai hai minh. Nhîrng dò thùa dô,
làm cho ngirài sinh luài biê'ng, say sira, ào
nâo ; mà kê không cô thi tàt thèm thuông,
nhirn^muon dùng cách cuóng bao, bat eòag
mà chiém lay. Nhfrng dò du-, chi to làm
cho ngirài nèn xáu, sao lai goi là cûa dirçrc ?
NhO-ng-^ngirò-ì xù- ày có kkòe nmnh ho-n
ngirài xù ta chût nào chàng? Có song làu
216 TÊ-LÊ-MAC PHIÊD LUU K*
%
hom ta chàng? Gô doàn-thêhorn la chàng? Cd
tir-do ho-n ta, cô êm-ài ho-n ta, cô vui vc ho-n
ta chût nào chàng? Hân không. Tat nhiêc
là ghen ti nhau luôn, ngirôi nào ngirôi
ay
cüng chî bi hoàng kim hâc àm ruôt gau, suôt 5

dài nào nhirng drrng nüi kia trông nùi no,

nhirng so- hai, nhirng tham lam, không lúe
nào duçrc biét cài thôa thich trong sach de
dai cua ngirôi nhàn, boi vi suÔt dôilàm nô-
cho nhirng su- càn dùng giâ doi, dem cài
càn dùng tirô-ng-tiro-ng ra ay mà bat
cupe
hanb-phùc a dôi phâi tùy-tùng.
BÓ ià nhirng Ieri cüa dân bien ay, chî xél
hpc tao-hôa chân tirçrng mà nên dirge cô
dire hay. Hq kinh gôm cài le phép cûa ta.
mà hp cüng cô mot le tir-nhicn, rat
khiêm rat nha. Hq ô- chung câ veri nhau, chir
không chia dàt ra tùng khu tirng tliûa. Môi
nhà có mòt ngirô-i trirong toc, chinh là vu»
mot nhà. Quyen ông cha dôi vói con cháu
rît to, nhu-ng trirúckhi trách phat phai hoi
aguad trong ho. Lç thi nhir vày, nhirng
ckang tnáy khi cha phüti rán phat den con,
vi pfaong-tpc gian-di, tinh-khí thàt thà, du ói
vâng trén, ai náy ser dieu hu* dai. Than
Gôag-lÿ Át-t«-lé (Adirée) (84)ai cüng bào dà
lé» trò-i ròi, chìrng nhu- eòa òr dia-giói, ars
dàu noi áy. Bó không cô quan xû- kiên, vi ai
cay lay tàm-linhlàra quan phân xû cho minh
LA PENSÉE DB L’OCCIDENT
Bibliothèque dfc Traductions
Série Á. —
Œuvres Classiques
Antiques ou Modernes
(Couverture crème)
Série. B.
- Œuvres Populaires
Françaises ou Etrangères
(Couverture rouge)
Série C. — Ouvrages Didactiques
et Livres de Vulgarisation
(Couverture verte)
11 paraît par mois au moins deux fascicules de 64

pages au minimum.

ÂU-TÂY TJ-TL/ÔNG
Dicta-vàn tlnr-xS

Chia làm ba loai -

Lo ai A. — Nhürng such kinh-dièn

cà hoâc kim (bia vàng)
Loai B. —
Nhüng sách quoc-dàn doc nhi'êu
Nguyên-trur&c iieng Phàp*-
hotic tiéng ngoqi quite
(Bia dô)
Loai C. — Nlurng sách day hoc
và sách phô-thông
(Bia xanta y
Moi tliáng xuát-ban Ü ra hai quyen, moi qtiy^n
Ü là 61 Irang.