TRUONG DAI HOC KINH TE TP.

HO CHI MINH
TS. Phan Thi Minh Chau, PGS.TS. Nguy~n Thi Lien Di~p
PGS. TS. P1wm Xuan Lan, Ths. Ph~m Van Nam, TS. Hoang Liim Tjnh

,
I I

•
(Gi:io trlnh clla trliong D<,li hQc Kinh te'TP.HCM thea
Quyet dinh s61637IDHKT-QLKH-HTQT ngay 06110/2009)

'- A; ?

NHA XUA T BAN PHUONG

 K len thLlc ve quim trt ngay cang trd nen quan trQng
dol val mQl sinh vlen nganh Klnh teo Vi le d6, "Qwin
Trt HQc" la hQc phan bat bUQC trang chudng trlnh dfw t;::to cac
nganh hQc cua truang D;::tl hQc Klnh te TP. Ho Chi Minh. Val
ml,lc tieu c(la mon hQc la cung cap cho sinh vlen nhang klen
thac can ban, nen tang ve quan trt mQt t6 chLlc, glao trlnh nay
da dU(JC bQ mon Chien LU(Jc Klnh Doanh - Khoa Quim tr! Kinh
doanh bien so;::tn tren cd Sd cua de cUdng mon hQc Quan Trt
HQc da dU(Jc HQi dong Khoa hQc Khoa Qwin trj Kinh doanh
truang D;::ti hQc Kinh te TP. HCM thong qua. Giao trlnh Quan Trt
HQc do bQ mon Chien lU(Jc Kinh doanh bien so;::tn da du(Jc HQl
dong Thc1m dtnh Giao trlnh truang D;::ti HQc Klnh te nghi?m thu
thang 10 nam 2009 -Quyet dtnh so 1637/DHKT-QLKH-HTQT
ngay 06/10/2009. Giao trlnh nay dU(Jc thiet ke gom hai phAn:
I) Phan 1: f'lhang van de chung ve quan trt
I) Phan 2: Cac chac nang cua quan trj
Cau truc cua tung chudng cung dU(Jc thiet ke thu~n ti?n
cho ngual hQc, trang d6 bao gom cac nQl dung sau:
Ell Ml,lc dich va yeu cau ella chudng
I) f'lQl dung khoa hQc cua chudng
Ell T6m tat nQi dung cua chudng
I) Cau hoi on t~p ChUdn!!i
I) Cau hoi trac nghi?m
I) Tlnh huang quan trt
Trang qua trlnh bien so;::tn, chung toi da sa dl.,lng bal
glang cua cac glao vien bQ mon giimg d;::ty mon Quim Trt HQc
d truang D;::ti HQc Kinh Te TP. HCM trang nhieu nam qua, dong
thai tham khao cac sach ve Quim trt hQc trang va ngoai nuac

-3-
duc;Jc xuat ban gan day. Tham gia bU~n so~n glao trlnh la
nht1ng gitw vien da co kinh nghi~m giang d~y tren 20 nam
mon hQc nay, do TS. Phan Thi Minh CMu chu bien va Ths.
Ph~m Van i'Iam hi~u dinh.
Day la giao trlnh chinh thuc cua bQ mon, duc;Jc giang cho
b~c d~i hQc cua ttH ca cac nganh va h~ dao t~o cua truang
D~i hQc Kinh te TP. HCM, duc;Jc thiet ke cho hQc phan voi thoi
lUc;Jng la 2 - 3 ddn vi hQc trlnh. Giao trlnh nay cung la tai li~ u
tham khao cho cac b~c nghien cuu sau dqi hQc chuyen nganh
quan trio Phan cong bien so~n:
Ij TS. Phan TN Minh eMu - chu bien va viet chuang 1, 7
Ij PGS- TS. Nguyen Thi Lien Di~p - viet chuang 1, 5
Ij PGS- TS. Ph~m Xuan Lan - viet chudng 3, 5, 8
• ThS. Ph~m Van i'Iam - viet chuang 2, 4, 6
• TS. Hoang Lam Ttnh - viet chuang 6.
Trang qua trlnh bien so~n, chung toi chan thanh cam dn
nhieu g kien d6ng g6p cua dong nghi~p va nguai hQc. Truoc
khi giao trlnh nay duc;JC dua ra tham djnh, chung toi da nhieu
zan xuat ban sach Quan Trj HQc d@ phl,1c VI,1 giang dqy va hQc
t~p, sau moi zan xuat ban nhom bien so~n deu c6 nhCtng chlnh
sua can thiet, du v~y chtk chan van con nht1ng van de can
duc;Jc tiep tl,1C hoan thi~n. Rat mong nh~n dLic;Jc g kien phan hoi
cua b~n dQc gan xa. Y kien dong gop xin gui ve dja chi: Be)
mon Chien lLic;Jc Kinh doanh, khoa Quan trj Kinh doanh, 196
Tran Quang K hai, Qu~n 1, TP. HCM.

Tp. Ho Chi Minh 7/2014

cAe TAc GIA
! bien so?-n giao trlnh La
1 giang d?-y tre n 20 nam
h CMu chu bien va Ths.
::lb¢ mon, duqc giang cho
la A~~ dao t?-o cua tnlOng
ke cho hQc phan vdi thoi
trlnh nay CLing La tat lieu
au d?-i hQc chuyen nga~h
11va viet chuang 1, 7
- viet chuang 1, 5
~huang 3, 5, 8
rng 2,4,6
rng6.
tg toi chan thanh cam an
ti~p va nguoi hQc. Trudc
dtnh, chung tOi da nhieu
11,lC vl,l giang d?-y va hoc
;o?-n deu co nhung chl~h
: con nhung van de can
~n duqc y kien phan hoi
p xin gUi ve dta chi: 80
~a n trt K inh doanh, 196
rp. Ho Chi Minh 7/ 2014
cAc TAc GIA
MQC LQC
LOI NOI IJAU ............................................................................................................. 3
M ,..' ~ No?
CHudNG 1: NHO'NG VAN DE CHUNG VE QUAN TRI ...... ········ ............ 9
1.1. QuAN TR! ............................................................ ·...... ·.. ·· .... ·.... ·............. 9
1.2. NHA QuAN TR! .................................................................................... 16
1.3. KHOA HOC vA NGH~ THUAT QUAN TR! .............................................. 23
TOM TAT ..................................................................................................... 24
J..
CAU Hul ON TAP ............................................... ·.. ······ .. ·.. ·........................... 26
h h h
TINH HUONG QU AN TR! .............................................................................. 26
, h'
cAu HOI TRAc NGHI~M ............................................................................. 27
CHudNG 2: SV PHAT TRIEN CUA TI1 TUaNG QUAN TR! .................. 31
2.1. B61 CANH L!CH s8 ..................................................... ·.. ·...... ·...... ·.... ·.. 31
2.2. TRUONG PHAI QUAN TR! CO 8IEN ................................................. ·.... 34
2.4. TRUONG PHAI 8!NH LUONG TRONG QUAN TR! ................................... 47
2.6. TRUONG PHAI QUAN TR! HI~N 8AI .................................................... 52
TOM TAT ..................................................................................................... 54
J..
CAU Hul h
ON TAP ............................................. ·..... ·· .................................... 55
h h
,
TINH h'
HUONG QU AN TR! .............................................................................. 55
CAU H0 " NGHI~M
I TRAC
A , ............................................................................. 56
CHudNG 3: MOl TRUONG auAN TRI .......................................... 59
3.1. KHAI NI~M - PHAN LOAI MOl TRUONG .............................................. 59
 3.2. VAl TRO vA 8Ac 81EM cAc LOAI Mal TRUONG ................................ 65

3.3. KY THuAT PHAN TICH SWOT .............................................................. 82

TOM TAT .....................................................................................................85

cAu H61 ON TAp ......................................................................................... 85

TINH Hu6NG QUAN TR! .............................................................................. 86

cAu H61 TRAc NGHI~M ............................................................................. 87

CHUONG 4: QUYET D!NH auAN TRI .......................................... 89

4.1. KHAI NI~M ........................................................................................... 89

4.2. QuA TRINH RA QUYET 8!NH ............................................................... 94

4.4. NANG CAO HI~U QuA CUA QUYET 8!NH QUAN TR! .......................... 103

TOM TAT ................................................................................................... 107

A 6 A A

CAU H I ON TAP ........................................................................................ 108

, A' A
TINH HUONG QU N TR! ............................................................................ 108
6"
CAU H I TRAC NGHI~M ........................................................................... 109
- A A

CHUONG 5: CHaC NANG HO~CH D!NH ...................................... 113

5.1. KHAI NI~M HOACH 8!NH .................................................................. 113

5.2. Ml,JC TltU - NEN TANG CUA HOACH 8!NH ....................................... 117

5.3. cAc MO HINH TO CHUC VE HOACH 8INH: ....................................... 130

" A?
5.4. QUA TRINH Cd B N CUA HOACH 8!NH ............................................. 133

5.5. NHUNG CONG Cl,J HO TRO CHO HOACH 8/NH CHIEN LUOC ............. 138

TOM TAT ................................................................................................... 142

cAu H61 ON TAp ....................................................................................... 143

-6-
 --
II TRUONG ................................ 65 ,
TINH A'
HUONG QU AN TR! ............................................................................ 144

.... ··························· .... ·............. 82 cAu HOI TRAc NGHI~M ........................................................................... 145

····································· ........... 85 a
CHVdNG 6: CH C NANG TO,J CH U'C........................................... 147
v

········· .. ··· ........ ··· .. ········· ............ 85 6.1 KHAI NI~M vA VAl TRO CllA CHUC NANG TO CHUC ......................... 147

,,································· ............. 86 6.2. xAv DtjNG cd CAU TO CHUC ............................................................ 152

.... ·· .. ··· .. ······················ ............ 87 6.3. stj PHAN CHIA QUV EN LtjC .............................................................. 165
A

TOM TAT ............................................................................... ·................... 170

························ ........ 89
·· .. ···························· .............. 89 CAU H0I ON TAP ...................................................................................... ·171
A A A

.. ········ .... ··················· ............. 94 T1NH HUDNG QUAN TR! ............................................................................ 171
'QUANTRI .......................... 103 CAU H0
A " NGHI~M ........................................................................... 172
I TRAC A

........................................... 107 ,..., ~ AI

CHVdNG 7: CHUC NANG DIEU KHIEN ....................................... 175
································ ........... 108 7.1 KHAI NI~M vA NOI DUNG CllA CHUC NANG 81EU KHIEN ................. 175

······························· ........... 108 7.2 LANH 8AO .......................................................................................... 176

.......................................... 109 7.3 80NG VIEN ....................................................................................... 183

...... · ...... ·· .. ·· .......... 113 7.4 THONG TIN ......................................................................................... 193

......................................... 113 7.5. QUAN TR! XUNG 80T ......................................................................... 196
i ....................................... 117 TOM TAT ................................................................................................... 198

. ······· .. ··················· ........... 130 cAu HOI ON TAp ....................................................................................... 198

······························ .......... 133 T1NH HUDNG QUAN TR! ............................................................................ 199

NH CHIEN LUOC ............. 138 cAu HOI TRAc NGHI~M ........................................................................... 200
.. ·.................................... 142

········ .. ···················· ......... 143

CHuaNG 8: CHUC NANG KIEM SOAT ........................................ 203
8.1. KHAI NI~M vA cAc NGUYEN TAc xAy DVNG cd CHE KIEM SOAT 203

8.2. TIEN TRINH KIEM SOAT.. .................................................................. 207

, I .? ,

8.3. CAC LOAI H NH KIEM SOAT .............................................................. 211

'6
8.4. CAC C NG CW KI E ' ................................................................ 214
M SOAT

TOM TAT ................................................................................................... 220

. 0 A •

CAU H I ON TAP ....................................................................................... 220

T1NH HUDNG QUAN TRI ............................................................................ 221

cAu HOI TRAc NGHI~M ........................................................................... 221

TAl LI~U THAM KHAo ............................................................................... 223

-8-
 -
··· .. ·················· .......... 203
Y DVNG CO CHE KIEM SOAT 203
,,········· .. ·.. ···· .. ··········· .............. 207
...................... ·....................... 211
···· .. ······· .. ·················· ............. 214
····· .. ························· ............. 220
····· .. ························· ............. 220
.. ······························· ........... 221
.. ····· .. ······················· ............ 221
,,······· .. ····················· ............ 223
NHUN VAN
Mt;lc dich va yeu cdu cua chudng
Myc dich ella chuang nay la lam r5 vai tro cua quan tri trong
cac t6 chlic va khimg dinh quan tri la ho~t dQng c&n thie't cho SIj
t6n t~i va phat trign cua m9i t6 chlic. Thong qua chuang nay
nguoi d9C se higu r5 mQt s6 nQi dung Co' ban sau:
III T6 chlic va ho~t dQng quan tri trong mQt t6 chlic,
III Phan bi~t cac thanh vien trong t6 chlic: nha quan tri va
nguoi thua hanh,
III Higu du9'c qua trinh quan tri thong qua cac chlic nang
quan tri,
III Cac ky nang ma nha quan tri c&n co va nhung vai tro co
ban cua nha quan tri,
III Khoa h9C va ngh~ thu~t quan tri,
1.1.1 KRAI NI¢M QuA.N TRJ
Thu~t ngu quan tri dung fJ day co nghra la mQt phuong thac
ho~t dQng hu6'ng t6'i myc tieu du9'C hoan thanh v6'i hi~u qua ca~,
b&ng va thong qua nhung nguoi khac. Phuong thuc nay bao g6m
nhung chlic nang hay ho~t dQng co ban ma nha quan tri Sll'
dyng, do la ho~ch dinh, t6 chlic, di~u khign va kigm soat.
Ho~t dQng quan tri la nhung ho~t dQng ta't ye'u phat sinh khi
con nguoi ke't h9'P v6'i nhau dg cung hoan thanh myc tieu. Ne'u
m6i ca nhan tlj minh ho~t dQng va s6ng mQt minh nhu Ro-bin-
san tren hoang dao thi khong co ho~t dQng quan trio Chi c&n co
hai nguoi quye't tam ke't h9'P v6'i nhau vi nhung myc tieu chung
-9-
thl se ph at sinh nhi~u ho~t dQng rna lilc con s6ng va lam vi~c
mQt mInh, chua ai c6 kinh nghi~m. Cac ho~t dQng qwin tri phat
sinh khi con nguO'i ke't hQ"p thanh t~p th~ nhu la st,r clln thie't
khach quan. BO'i VI, ne'u khong c6 nhung ho~t dQng d6, m9 i
nguO'i trong t~p thg se khong bie't lam gl, lam lilc nao, lam nhu
the' nao. Gi6ng nhu hai nguO'i cling khiEmg mQt khilc g6, ne'u
khong c6 st,r th6ng nha't, thay VI cling buO'c v~ mQt huO'ng thl m6i
nguO'i l~i buO'c v~ mQt huO'ng khac nhau. Nhung ho~t dQng khie'n
hai nguO'i cling khieng khilc g6 di v~ mQt huO'ng la ho~t dQng
qufm trio Trong bQ Tu ban, Mac c6 dua mQt hinh anh v~ ho~t
dQng quan tri, d6 la ho~t dQng cua nguO'i chi huy dan nh~c,
nguO'i nay khong cho'i mQt thli nh~c e\l nao rna chi dling chi huy
cac nh~c cong t~o nen ban giao huO'ng.
C6 nhi~u cach dinh nghla khac nhau v~ quan trio
Theo Mary Parke Follett: "Qulin trt la ngh~ thuq,t dq,t dUrJc
lnlfc dich thong qua nguai khac". Dinh nghla nay cho ding nha
quan tri d~t dUQ"C mlJc tieu cua t5 chlic btlng cach slip xe'p, giao
vi~c cho nhung nguO'i khac tht,rc hi~n chli khong chi tt,r mlnh
hoan thanh cong vi~c.
Koontz va O'Donnell vie't: "C6 Ie khong c6 Hnh vt,rc ho~t dQng
nao cua con nguO'i quan tr9ng ho'n la cong vi~c quan ly, bO'i VI
m9 i nha q~an tri & m9i ca'p dQ va trong m9 i co sO' d~u c6 nhi~m
VIJ co' ban la thi~t k~ va duy td 7nf)t moi truang miL trong d6 cac
ca nluln leMn vi~e vai nhau trong cae nh6m, co thi hoan thanh
cac nhi~m Vlf va mlfc tieu da dtnh". Phat bigu nay nha'n m~nh
de'n st,r clln thie't phai thie't ke' mQt be> may quan ly huu hi~u d~
c6 th~ di~u hanh, ph5i hQ"p ho~t dQng cua toan bQ t5 chlie huO'ng
t6'i mlJc tieu dil d~ ra.
MQt dinh nghla khac cua James Stoner va Stephen Robbins:
"Qulin trt la ti~n trtnh hoq,ch dtnh, to? chuc, tanh dq,o va kiim,
soat nhilng hoq,t df)ng cila cac thanh vien trong t6 chuc va su
dlfng tat cd cac ngu6n lzjc khac cila t6 chuc nh6m dqt dUrJc mlfc
tieu da d~ ra".

- iO -
 -
uc con sO'ng va lam vi~c
ho~t oQng qWln tri ph at
th~ nhu la sl/ c~n thie"t
.ung ho~t oQng 00, m<;>i
51, lam luc nao, lam nhu
lieng mQt khuc g6, ne"u
'ac v~ mQt huang thi m6i
Nhung ho~t oQng khie"n
llQt huang la ho~t oQng
. mQt hinh anh v~ ho~t
5uO'i chi huy dan nh~c,
laO rna chi dang chi huy
V'~ quan trio
la nghe. thudt
. dat
. dltac
.
19h1a nay cho ding nha
)~ng cach stip xe"p, giao
:ha khong chi tu minh
g co lInh vl/c ho~t oQng
ng vi~c quan If, bO'i vi
n<;>i ca SO' o~u co nhi~m
~rltang ma trong d6 cac
6m c6 thi hoan thanh
t bi~u nay nha'n m~nh
iy quan If huu hieu o~
toan bQ t6 chac huang
r va Stephen Robbins:
~uc, lanh dao va kdm
n trong ttJ chuc va sit
~c nhdm dat. dltac
. muc
. khai ni~m hi~u qua. Hi¢u qua (effectiveness) chinh la phep so
Robert Kreitner dil oua ra dinh nghla v~ quan tri kha ro
rang "Quan trt la ti~n tr'lnh lam vi¢c vai con ngltai va thong qua
con ngltai nhdm dg,t dltc/c mlfc tieu cua td chuc trong mJ}t 1116i
trltang luon thay ddi. Tn;mg tam cua qua tr'lnh nay la sit dlfng
hi¢u qua ngu6n llfC c6 giai hgn".
Trong cac cach oinh nghla tren, co th~ nh<%n tha'y:
• Quan tri la ho~t oQng c~n thie"t khach quan khi con nguO'i
cung lam vi~c vai nhau.
• Quan tri la ho~t oQng huang v~ m\1c tieu .
• Quan tri la sli d\1ng co hi~u qua ngu6n ll/c d~ d~t ouqc ml)c
tieu.
• Con nguO'i dong vai tro ra't quan tr<;>ng trong ho~t dQng
quan tri
• Ho~t dQng quan tri chiu sl/ tac dQng cua moi truO'ng bie"n
dQng khong ngung.
1.1.2. HI:®U QUA vA HI:®U SUAT TRONG QU.AN TRJ
Co hai khai ni~m c~n ouqc hi~u oung khi nghien cau v~ qUEm
trL do la khai ni~m hi¢u qua va hi¢u sudt. MQt ho~t oQng qUEm
tri du<;>,c coi la thanh cong khi d~t ouqc ca hi~u qua va hi~u swlt.
Trong quan tri va'n d~ ra't quan tr<;>ng la d~t hi~u qua.
Hifu quii: do luang vJ Sl! thich h9P cita cac mlfc tieu dltqc
ch9n (d6 c6 phai la nhung mlfc tieu dung khong?) va muc df)
chung dltc/c thlfc hi¢n. Nhu v<%y, hi~u qua quan tri truac he't
c~n hi~u chinh la lam dung vi?c (do right things). Lam dung
vi~c ra't quan tr<;>ng bO'i no se dua t6 chac oi dung hu6'ng. Lam
dung vi~c cho du chua phai vai cach to't nha't vl1n to't han la lam
khong oung vi~c cho du no ouqc tie"n hanh v6'i cach to't nha't.
Cac t6 chac se d~t ou<;>,c hi~u qua han khi cac nha quan tri
ch<;>n ou<;>,c m\1c tieu dung va hoan thanh chung. Tu oay ta co
sanh giua k~t qua dgt dltqc vai mlfc tieu dung dcin da d(it ra.
 Ke't qua d~t dUQc

Hi~u qua =
Mt;w tieu
Tuy nhien, nhu tren del d~ c~p, mQt ho~t dQng quan tri duqc
coi la thanh cong khi d~t duqc ca hi~u qua (d~t m\1c tieu) va
hi~u sua't (phi t6n tha'p). Ne'u xac dinh duqc m\1c tieu dung va
d~t duqc m\1c tieu nhung v6"i chi phi qua ca~, khong cha'p nh~n
duqc, thi thtJc stJ hi~u qua quan tri chua co, di~u nay thuo-ng xay
ra khi ta lam vi~c chua dung cach hay hi~u sua't chua ca~.
Hi~u suitt (efficiency): Do luong cac ngu8n ll/e altClC sit d7p~g
tdt nhlt thi nao d~ dq,t din lnQt lnLJC tieu Co th§ higu do chinh la
stJ so sanh giua ke't qua d~t duqc v6"i chi phi h6 ra trong qua
trinh thtJc hi~n mQt m\1c tieu nao do. Hi~u sua't cang cao khi ty
l~ giua ke't qua d~t duqc tren chi phi ho ra cang l6"n.
Ke't qua d~t dUQC
Hi~u qua =
Chi phi
Hi~u sua't chi co duqc khi ta lam vz~c dung ciwh, dung
phuong phap (do things right). VI v~y ccln ch9n dung cach thuc
tie'n hanh cong vi~c. Khi dung tru6"c nhi~u phuong an, nha quan
tri phai so sanh lqi ich va chi phi cua tung phuong an, can nh~c
ky d§ ch9n duqc cach giai quye't d~t duqc ke't qua cao rna phi t6n
la tha'p nha't.
Trang thtJc te' ho~t dQng quan tri co hi~u qua thtJc stJ khi ta
del ch9n dung vi~c dg lam va ch9n dung cach lam d§ tang hi~u
sua't. Co thg ap d\1ng cac cach sau day d§ gia tang hi~u sua't:
1. Giam thi§u chi phi cac ngu6n ItJc (j dclu van rna v~n giu
nguyen san luqng (j dclu ra. Ho~c
2. Gill nguyen cac ye'u t6 dclu vao, gia tang san luqng dclu ra.
Ho~c.
3. Vua giam duqc cac chi phi (j d&u vao, vlia tang san luqng (j
dclu ra.

- 12 -
 -
ho~t dQng quan tri duQ'C
1 qua (d~t m1,lc tieu) va
duQ'c m1,lc tieu dung va
3. ca~, khong cha'p nh<%n
c6, di@u nay thuO'ng xay
~u sua't chua ca~.
ngu6n llJC du:~c sri dlf,ng
C6 thg higu d6 chinh la
hi phi b6 ra trong qua
~u sua't cang cao khi ty
a cang Ian.
c vie't tl'it cac chltc nang nay thanh cong thltc ntli tie'ng
'i~c dung cach, dung
tn ch9n dung cach thltc
u phuo'ng an, nha quan
19 phuo'ng an, can nhl'ic
ke't qua cao rna phi ttln
li~u qua tht,tc st,t khi ta
cach lam dg tang hi~u
gia tang hi~u sua't:
fJ dc1u van rna vein giG'
tang san IUQ'ng dc1u ra.
), vila tang san lUQ'ng fJ
Til nhung ph an tich tren, c6 thg so sanh giua hi~u qua va
hi~u sua't:
® Hi~u sua't gl'in li@n vai phuo'ng ti~n va cach thltc thljC
hi~n, trong khi hi~u qua gl'in li@n vai m1,lc tieu (dung) va
mltc dQ tht,tc hi~n.
® Hi~u sua't la lam vi~c dung cach (do things right) trong
khi hi~u qua la lam dung vii}c (do right things).
1.1.3 ~ CHUC NANG QUA.N TR1·
C6 nhi@u y kie'n khac nhau v@ st,t phan chia cac chltc nang
quan tri: Vao th<%p nien 30 Gulick va Urwick neu ra bay chlic
nang quan tri: Ho~ch dinh (Planning), ttl chltc (Organizing),
Nhan st,t (Staffing), Chi huy (Directing), Ph6i hQ'p
(Coordinating), Rigm tra (Reviewing) va Tai chinh (Budgeting);
POSDCORB. Henri Fayol thi dua ra nam chltc nang la ho~ch
dinh, ttl chltc, chi huy, ph6i hQ'p va kigm tra. Nhung nam cu6i
th<%p nien 80 trfJ l~i day, giG'a cac nha khoa h9C va qulm tri cua
My co st,t ban lu<%n v@ s6 cac chltc nang quan tri la b6n hay narn
chltc nang. Gc1n day nhung tac ph§:m v@ quan tri cua cac tac gia
J ames Stoner va Stephen Robbins chia cac chltc nang quan tri
thanh b6n chltc nang la ho~ch dinh, ttl chltc, di@u khign va kigrn
soat. Nhin chung st,t phan bi~t b6n hay nam chltc nang la do cac
y kie'n khac bi~t v@ quan tri nhan st,t. Trong giao trinh nay
chung Wi d@ nghi chia thanh b6n chltc nang co' ban.
1.1.3.1 Ho{tch d~nh: la chltc nang quan tri c6 m1,lc dich xac
l<%p mQt mo hinh (tham chie'u) cho tUo'ng lai nhO' d6 rna ta nh<%n
ra nhung co' hQi va rui ro, can clt van d6 phai lam nhung vi~c
ngay bay giO' dg khai thac co' hQi va ne tranh rui roo Ho~ch dinh
lien quan de'n dlj bao va tien li~u tUo'ng lai, de'n nhung m1,lc tieu
d.n d~t duQ'c va nhung phuo'ng thltc d~t nhung m1,lc tieu d6. N§u
khong l<%p ke' ho~ch th<%n tr9ng va dung dl'in thi d§ dein de'n th:it
b~i trong quan trio C6 ra't nhi@u cong ty khong ho~t dQng duQ'c
hay chi huy dQng duQ'c mQt phc1n cong sua't chi vi khong ho~ch
- 13 .
dinh hay ho~ch dinh t6i. Ho~ch dinh cling co nghIa la nghI each
sli d\lng nhan tai, v~t Ivc dg khai thac co hQi, thai co va ngan
chii\n huu hi~u nhung rui ro, blit tr:lc cua rnoi trucmg.
1.1.3.2 TiJ chuc: La chuc nang quan tri co rn\lc dich phan
cong nhi~rn V\l, t~o dVng mQt co cliu, thie't l~p thgrn quy~n va
ph an ph6i ngan sach dn thie't dg thvc hi~n ke' ho~ch. Nose xac
dinh xem ai se ho~m thanh nhi~rn V\l nao, a dau va khi nao thi
xong. Cong vi~c t6 chuc thVc hi~n dung d:ln se t~o nen rnoi
tn]'cmg nQi bQ thu~n lQ'i thuc dgy ho~t dQng d~t m\lc tieu, t6 chuc
kern thi cong ty se thlit b~i cho du ho~ch dinh t6t.
1.1.3.3 Di~u khie?n: La chuc nang quan tri nh~m gay anh
huang, thuc dgy, hu6'ng d~n ngu6n nhan Ivc thvc hi~n m\lc tieu
cua cong ty. Chuc nang di~u khign lien quan de'n ho~t dQng thuc
dgy quan h~ ca nhan va nhom trong m6i quan h$ quan tri nh~rn
xay dVng mQt ban s:lc van hoa cho t6 chuc. Cu6i cung la qua
trinh thong tin va truy~n thong trong t6 chuc. Lanh d~o xu lit
s:lc co kha nang dua cong ty de'n thanh cong du ke' ho~ch va t6
chuc chua th~t t6t, nhung se ch:lc ch:ln thlit b~i ne'u lanh d~o
kern.
1.1.3.4 Kie?m soat: La chuc nang quan tri thuc d~y thanh
tich cua doanh nghi~p hu6'ng v~ ho~m thanh m\lc tieu. Kigrn soat
la dg luang tru6'c cac rui ro, danh gia ho~t dQng va do luang ke't
qua ho~t dQng ... tim ra cac nguyen nhan gay ra sai l~ch va tlrn
cac gicli phap di~u chinh thich hQ'p. Chinh kigrn soat la chuc
nang khep kin mQt chu ky quan tri, ma ra mQt chu ky quan tri
m6'i t~o ra sV lien t\lC cho qua trinh quan tri va no la chuc nang
giup nha quan tri bie't khi nao phai di~u chinh ho~t dQng, khi
nao ctin phai ho~ch dinh m6'i ...
, ,,? A' ? ?
1.1.4. TINH PHO BIEN eUA QUAN TRl

MQt so' tac gia dung til "Nha quan tri" hay "Nha quan If' dg
chi nhung nha quan tri trong khu vvc cong cQng, hay dg rno ta
nhung nguai a clip cao nhlit trong mQt t6 chuc, co nhi$m V\l xac
dinh nhung m\lc tieu chie'n luQ'c va nhung chinh sach. Tuy
- 14 -
 ng co nghla la nghl cach
ca hQi, thai ca va ngan
l moi truang.
,n tri co ml,lc dich phan
hie't l<%p th<1m quy~n va
lien
. ke' hoach.
. No se xac
ao, & dau va khi nao thi
llg d&n se tlilo nen moi
Ing dlilt ml,lc tieu, t6 chuc
l dinh t6t.
:J.win tri nh&m gay anh
. thuc
l luc . hien. muc . tieu
[uan de'n hOlilt dQng thuc
quan h~ quan tri nh&m
chuc. Cu6i cling la qua
t5 chuc. Lanh dlilo xua't
cong dli ke' hOlilch va t6
tha't bai
. ne'u Ianh dao.
Ian tri thuc d<1y thanh
:nh ml,lc tieu. Ri§m soat
~t dQng va do luang ke't
gay ra sai l~ch va tim
.inh ki§m soat la chuc
ra mQt chu ky quan tri
tri va no la chuc nang
J chinh hOlilt dQng, khi
Ihay "Nha quan If' d§
ng cQng, hay d§ mo tel
chuc, co nhiem
. vu. xac
lung chinh sach. Tuy
nhien, theo chung toi giUa hai tli quan tri va quan Iy khong co
81/ khac bi~t nao dang kg. Llnh vy'c quan ly bao g6m ca kinh
doanh, nha nu6'c va cac t5 chuc phi lQ'i nhu<%n. Nhung t5 chuc
khac nhau do d~u phai d6i pho v6'i nhung va'n d~ quan tri nhu
nhau. Vi~c nhung nha quan tri thuang xuyen chuy§n giua hai
khu v1/c quan ly nha nu6'c va quan tri san xua't kinh doanh, la
mQt b&ng chung nua cho tha'y nhung khai ni~m quan tri co tinh
ph5 bie'n cho ta't ca cac th§ lOlili t5 chuc.
Khi nhung quye't dinh trong kinh doanh cang co tinh qui t&c
han va nhlilY ben v6'i chinh tri han, khi cac t5 chuc phi IQ'i
nhu<%n ngay cang quan tam t6'i hi~u qua han thi cong vi~c quan
tri cang duQ'c chuyen mon hoa han. Ta't nhien nQi dung chuyen
mon hoa khong co nghla la nhung cong vi~c quan tri hoan toan
co th§ l<%p trinh duQ'c. Cang len ca'p cao thi nQi dung chuyen mon
hoa cang co tinh ph5 c<%p. Vi cang (j ca'p cao thi cac nha quan tri
cang phai lam nhung cong vi~c mang tinh dclic trung han cua
quan tri va cang it tham gia vao cac va'n d~ chuyen mon ky
thu<%t hang ngay, va nguQ'c Ilili.
Hinh 1.1 cho tha'y kha nang quan tri cang la'n d<1n kie'n thuc
chuyen mon (j nguai quan tri khi tie'n len nhung ca'p b<%c cao han
trong t5 chuc. Nhung nha quan tri (j ca'p cao d~ dang thuyen
chuy§n qua cac t5 chuc khac nhau, vi tinh cha't cong vi~c quan
tri cua h9 g<1n gi6ng nhau mclic dli ml,lc tieu hOlilt dQng cua cac t5
chuc nay hoan toan khac nhau. Trai llili nhung nha quan tri ca'p
tha'p g&n li~n v6'i nhung chuyen mon nghi~p Vl,l cua minh vi the'
kha nang thuyen chuy§n la tha'p.
Hl,nh 1.1: Quan h~ giila qudn trf va khd nang chuyen man
QuAN TRJ CAP CAO KHANANG
QUAN TRJ CAP GIOA CHUYEN QUAN
QUAN TRJ CAP THAP MON TRl
 Nhu'vfiY, co thg khimg dinh, khi con ngu'O'i cung lam vi~c d~
d<;lt nhung ml;!c tieu chung thl c.1n thie't phai quan tri dg d~t
du'Q'C hi~u qua.

1 lLIII ..... " ... TRI

1.2.1. cAe KHAI NlttM

1.2.1.1. Kh6i ni?m td chile
«Td chU:c la t¢p hqp nguai duqc s6p dq,t co h~ tho'ng nhdm,
thljc hi~n mljc tieu nlult dinh/'. Tru'O'ng d<;li h9c la t6 chuc, nhung
doanh nghi~p san xua't kinh doanh, co quan nha nu'O'c, mQt b~nh
vi~n ... la nhung t6 chuc. Co thg phan thanh hai lO<;li t6 chuc: t6
chuc hO<;lt dQng VI ml;!c tieu lQ'i nhufin va t6 chuc ho~t dQng phi
lQ'i nhufin. Ta't ca chung co ba d~c tru'ng co ban:
1. Thu: nlult, chung d~u hu'O'ng de'n ml;!c dich rieng bi~t th~
hi~n thong qua cac ml;!c tieu Cl;! thg.
2. Thu: lwi, m6i t6 chuc bao g6m nhi~u ngu'O'i.
3. Va thu: ba, cac t6 chuc d~u ph at tri~n thanh mQt kigu siip
d~t nha't dinh. Kigu siip d~t do dinh ra va giO'i h<;ln h~mh
VI cua cac thanh vien, chling h<;ln no bao g6m vi~c d~t ra
nhung lUfit l~, chi dinh mQt s6 ngu'O'i giG' chuc VI;! thu
tru'O'ng co mQt s6 quy~n hanh nha't dinh v6'i mQt s6 ngu'O'i
khac
Nhu' vfiy, mQt t6 chuc la mQt thtjc thg co ml;!c dich rieng bi$t,
co nhung thanh vien va co mQt co ca'u ch~t che co tinh h~ th6ng.
1.2.1.2 Kh6i ni?m nha quan tr;
Noi chung trong t6 chuc co hai lO<;li ngu'O'i: nhung nlu1 quan
tri va nhung nguai thita hanh. Ngu'O'i thua hanh la nhung ngu'O'i
trtjc tie'p lam mQt cong vi~c hay mQt nhi~m VI;! va khong co
traeh nhi~m trong eoi eong vi~c eua ngu'O'i khac. Vi dl;! nhu' mQt
nhan vien ban hang, mQt cong nhan dung may ti~n. "Nlui quan
tri la nguai nciTn gii1'vi tri dq,c bi~t trong 111,Qt td chU:c, d-llqc giao

- 16 -
(u'O'i cling lam vi~c d~ quy~n hqn va trach nhi~m di~u khi€n va gicun sat cong vi~c cila
3hai quan tri d~ d<;lt ng uai khac, nhdm, hoan thanh nu.jc tieu chung cila td chuc d6"
Cac nha quan tri du'Q'C b6 tri van nhung vi tri co tllm quan
trQng khac nhau trong t6 chuc. Vi dy t6 tru'ang t6 san xulit, quan
d6c phan xu'ang hay vi t6ng giam d6c.

1.2.2. CAP B~C QUAN TRl

Trong mQt t6 chuc thu'O'ng ph an thanh 3 clip b~c quan tri:

clip ca~, clip giG'a va clip thlip. Tu'o'ng ung se co: nha quan tri clip
~t c6 h~ th6ng nh6,7n
ca~, nha quan tri clip giG'a (clip trung), nha quan tri clip thlip
hQc la t6 chuc, nhung
1 nha nu'6'c, mQt b$nh
(clip co' sa).
h hai lO<;li t6 chuc: t6 1.2.2.1 Nhit quan trt ctip cao: La nhung nha quan tri a b~c
6 chuc hO<;lt dQng phi quan tri cao nhlit trong mQt t6 chuc, hQ chiu trach nhi$m v~ ke't
ban: qua hO<;lt dQng, Sy' t6n t<;li va Sy' phat tri~n cua t6 chuc. HQ co th~
la t6ng giam d6c, chu tich hQi d6ng quan trL giam d6c... Nhi$m
IC dich rieng bi$t th~
vy cua nha quan tri clip cao la du'a ra cac quye't dinh chiEl'n lu'Q'c.
HQ nghien cuu moi tru'O'ng, xay dy'ng myc tieu va len kEl' hO<;lch
ngu'O'i.
d~ thy'c hi$n du'Q'c myc tieu do. HQ chiu trach nhi$m v~ cac hO<;lt
n thanh mQt ki~u s<'ip dQng cua cac t6 chuc va cac h~u qua rna no gay ra cho xa hQi.
1 ro va gi6'i h<;ln hanh Cong vi$c cua hQ rlit phuc t<;lP va ding thitng, doi hoi thO'i gian,
) bao g6m vi~c d~t ra sy' sang t<;lO, trach nhi$m va sy' g<'in bo v6'i t6 chuc.
su'O'i giG' chuc vy thu
1.2.2.2 Nhit quan trt ctip giila (ctip trung): HQ CJ giG'a h$
linh v6'i mQt s6 ngu'O'i
th6ng, du'6'i cac nha quan tri clip cao va chiu trach nhi$m v~ cac
nhan vien clip du'6'i. HQ co th~ la tru'CJng phong, tru'ang be) ph~n,
5 myc dich rieng bi$t, quan d6c ... HQ co nhi$m vy tri~n khai cac myc tieu chiEl'n lu'Q'c do
che co tinh h$ th6ng. clip cao d~ ra va di~u khi~n hO<;lt dQng trong bQ ph~n ma minh
lanh d<;lo.
(u'O'i: nhung nha qudn 1.2.2,3 Quan trt vU~n ctip thtip (ctip cd sO): La nhung nha
hanh la nhung ngu'O'i quan tri CJ clip b~c cu6i cling trong h$ th6ng clip b~c quan trL hQ
li~m vy va khong co chie'm mQt s6 lu'Q'ng 16'n trong s6 cac nha quan trio Thong thu'O'ng
khac. Vi dy nhu' mQt hQ la nhung t6 tru'CJng, tru'CJng nhom... chiu trach nhi~m thi hanh
may ti$n. "Nha qudn nhung ke' hO<;lch hanh dQng do quan tri vien clip giua sO<;ln thao,
n{)t tfI chuc, dU(lc giao hQ ki~m tra don d6c, chiu trach nhi$m
cua cac nhan vien. Tuy nhien do vi tri cua
- 11 -
ca S<1 cling thub'ng trVc tie'p tham gia VaG nhling d9ng slmho~t
xu~t kinh doanh C\1 th~ nhu cac nhan vien du6'i quy~n cua h<;>.
Tuy nhien can chit y rdng cac uJ chuc trong xii hi)i d~u
kh6ng nhtit thiit co hf th5ng cac nha quan tr; trong td
chuc cua hf) dUljC siip xip theo hinh kim t¢ thap. Tuy theo
dij,c die?m cua tung to? chuc, co truiing hljp co s5 IUljng cac
quan tr; vien clip cao nhi~u han quan tr; vien clip thtip va
trung, vi dl,l trong nhilng td chuc doan the: chinh tr; ...
Hinh 1&2: Cae dip bq,e qudn trt

Cae ea'p qmin tri

Cae cffp quan tq

Quan tri cffp giUa

Quan tri cffp tha'p

Ngu'oi thua hilnh

Tie'p Tili San Nhan Hilnh

thi ehinh xua't sl,l' ehanh
Nha qu{m tri du <1 vi tri ea'p b~c nElD cling d~u phai tie'n hanh
cac cong vi~c liEm quan de'n cac chile nang eua quan tri g6m
ho~eh dinh, t6 chilc, di~u khi~n va ki~m soat. Tuy nhien <1 m6i
vi tri quan tri C\1 th~ t<1m quan tr<;>ng cua vi~c thvc thi m6i chilc
nang nay se· khong hoan toan gi6ng nhau cling nhu ty 1~ thb'i
gian danh cho vi~e thvc hi~n chung la khac nhau. Ca'p quan tri
cang len eao thl nha quan tri cang e<1n quan tam han de'n vi~e
ho~eh dinh va giam d<1n vi~c hu6'ng d§.n ho~e di~u khign trvc
tie'p. Nguqc l~i, cang di xu6ng c~p tha'p thl chile nang di~u khi~n
cang quan tr<;>ng d6i v6'i nha quan trio

- 18 -
ao nhG'ng ho~t d9ng sEm
Hinh 1-3: Phan bd thai gian cho m6i chuc nang qudn trt thea
0. du6'i quy~n cua hQ.
dip b¢c qudn trt
chitc trang xii hf)i d~u ,------,--------,---------,--------,

'tha quan trt trang til' Ho~ch T5 Di~u Ki~m

kim tll thap. Tuy thea djnh chuc khi~n so~it
,g h(lp co s6 lztflng cite
n trt vien cap thap va CAPCAO 28% 36% 22% 14%
In the: chinh trt ...
CAP GIUA 18% 33% 36% 13%

CAPTHAP 15% 24% 51% 10%

1.2.3. cAc KY NANG CVA NHA QUA.N TRl

ug hoan thanh nhi~m v~ phuc t~p kho khan cua minh nha
quan tri c.1n phai co m9t s6 ky nang c.1n thie't. Robert Katz da
trinh bay 3 lo~i ky nang rna m6i nha quan tri phai co, va nhung
ky nang do anh huang de'n ho~t d9ng cua doanh nghi~p rna nha
quan tri ph~ trach, d6ng thai cling anh huang de'n sV phat trign
ngh~ nghi~p cua nha quan tri,' ba ky nang do la ky nang ky
Ranh
chanh thu~t, ky nang nhan sV va ky nang tu duy.

lng d~u phai tie'n hanh
l{mg cua quan tri g6m
soat. Tuy nhien m6ia
l vi~c thvc thi m6i chuc
au cling nhu ty l~ thai
hac nhau. Cip quan tri
=luan tam han de'n vi~c
1 hoiftc di~u khign try'c
II chuc nang dH~u khign
1.2.3.1 Ky nang ky thuiJt (technical skills) hay ky nang
chuyen mon nghi?p v~: La nhung kha nang c.1n thie't dg thy'c
hi~n m9t cong vi~c chuyen man c~ thg. Ky nang nay doi hoi nha
quan tri co sV am higu v~ lInh vy'c chuyen man rna hQ ph~ trach.
Vi d~ vie't chuang trinh di~n toan, so~n thao hqp d6ng, phan
tich duQ'c cac bao cao tai chinh, l~p ke' ho~ch kinh doanh ... Nha
quan tri co duqc nhung chuyen man do qua dao t~o a cac truang
hay qua b6i du6'ng a don vi. Ky nang nay diftc bi~t quan trQng
d6i v6'i nha quan tri cip thip.
1.2.3.2 Ky nang nhan slj (human skills): La nhung kha
nang c.1n thie't dg bi€t cach lam vi~c v6'i con ngu'ai, bie't d9ng
vien hQ n6 lvc lam vi~c. Ky nang nhan sV la tai nang diftc bi~t
cua nha quan tri trong quan h~ v6'i nhung nguai khac nh~m t~o
sy' thu~n lQ'i va thuc dEfy sy' hoan thanh cong Vl~C chung. Ky
nang nhan sy' c§.n thie't d6i vai nha quan tri th~ hi$n qua: thong
tin hi$u qua, co thai dQ quan tam tich cy'c de'n m9 i nguo-i va xay
dy'ng khong khi lam vi$c hQ'p Mc than ai, bie't cach dQng vien
nhung nhan vien duai quy~n... Co th~ noi ba't cu nha quan tri
nao, dli ca'p cao hay ca'p tha'p cling d~u phai tie'p xuc va lam vi$c
vai con nguo-i, VI v~y ky nang nhan sy' ra't c§.n thie't d6i vai m9 i
nha q uan trt.
1.2.3.3 Ky nang tzt duy (conceptual skills): La ky nang d~c
bi$t quan tr9ng d6i vai cac nha quan trL d~e bi$t la quan trt ca'p
ca~. Ky nang nay dbi hoi nha quan trt phai co t§.m nhin chie'n
luQ'c, hi~u ra muc dQ phuc t~p eua moi truo-ng tac dQng de'n
doanh nghi$p, bie't ph an Hch va giai quye't va'n d~ mQt cach h$
th6ng d~ giam thi~u muc dQ phuc t~p, rui ro d6 xu6ng mQt muc
dQ co th~ d6i pho duQ'c. Co ky nang tu duy t6t se giup nha quan
trt nhin tha'y truac va'n d~ va dinh huang dung con duo-ng pha t
tri~n t6 chuc, dua t6 chuc de'n thanh cong ngay ca trong hoan
canh kho khan nha't. Ky nang tu duy cua m6i nha quan trt hinh
thanh mQt ph§.n tu to' cha't bEfm sinh, qua dao t~o va rEm luy$n
ban than ky nang nay cua nha quan trt se duQ'c gia tang trong
qua trlnh lam vi$c va tie'p xuc v6'i thy'c te' cong vi$c. Thy'c ti§n
cho tha'y khong phai nha quan tri nao cling d~t duQ'c muc dQ tu
duy c§.n thie't trong cong vi$c.
Cac nha quan trt phai co d§.y du cac ky nang tren, nhung
t§.m quan tr9ng cua m6i ky nang tuy thuQc van ca'p b~c cua nha
quan trt trong t6 chuc. Noi chung, muc dQ dbi hoi v~ ky nang ky
thu~t giam d:1n khi len ca'p b~c quan tri cao han va ngu'Q'c l~i,
khi di tu ca'p b~c quan trt tha'p len cao dbi hoi ky nang tu' duy
chie'n luQ'c se tang len. d ca'p tha'p ky nang ky thu~t la c.in thie't
VI tinh try'c tie'p trong cong vi$c trong khi (j ca'p cao ra't d.n de'n
ky nang tu' duy d~ giai quye't cac va'n d~ phuc t~p mang Hnh
chie'n luQ'c. Ky nang nhan sy' c§.n thie't cho m9 i nha qUEm trt (j
ta't ca cac ca'p, VI (j ca'p nao nha quan trt cling phai lam vi$c v6'i
con nguo-i. T§.m quan tr9ng cua cac ky nang d6i vai cac ca'p quan
trt duQ'C th~ hi$n qua so' d6 sau:
- 20 -

h cong vi~c chung. Ky
tri thg hi~n qua: thong
'c d8'n m<;>i ngu'O'i va xay
ai, bi8't cach dQng vien
toi b&t cu nha quan tri
lai ti8'p xuc va lam vi~c
{t c:1n thi8't d6i v6'i m<;>i
skills): La ky nang d~c
d~c bi~t la quan tri dip
phai co t:1m nhln chi8'n
Ii tru'O'ng tac dQng d8'n
y8't v&n dg mQt cach h~
l'Ii ro do xu6ng mQt muc
uy t6t se giup nha quan
19 dung con du'O'ng phat
>ng ngay ca trong hoan
;t m6i nha quan tri hlnh
Lla dao tStO va rEm luy~n
. se du'<;>'c gia tang trong
t8' cong vi~c. Thvc ti~n
:ung dStt du'<;>'c muc dQ tu'
ic ky nang tren, nhu'ng
LlQC van c&p b~c clla nha
lQ doi hoi vg ky nang ky
ri cao han va ngu'<;>'c ISti,
doi hoi ky nang tu' duy
mg ky thu~t la c:1n thi8't
hi (j c&p cao r&t c:1n d8'n
dg phuc tStP mang tinh
cho m<;>i nha quan tri (j
'i cung phai lam vi~c v6'i
ang d6i v6'i cac c&p quan
Rinh 1-4:M6i quan h~ giua cdp b¢c qudn trt va cae ky nang eua
nha qudn trt
QTV Clip Cao
Ky Ky Ky
QTV Clip GiCia nang nang Nang
Tu' Nhan Ky
QTV Clip Thlip cluy sV Thu~t
1.2.4. VAl TRO eVA NHA QuA.N TRJ
Trong thvc t8' nha quan tri phai lam nhi@u cong vi~c khac
nhau, co lien quan d8'n c&p tren, c&p du'6'i, khach hang, xa hQi ...
Vao th~pnien 1960 Henry Minzberg da nghien cuu nhung hanh
dQng thu'O'ng nh~t cua nha quan tri va nh~n th&y ding, trong
qua tdnh digu hanh cong vi~c, h<;> da phai thvc hi~n 10 vai tro
khac nhau. Chung du'<;>'c thg hi~n trong 3 nhom vai tro 16'n la:
1.2.4.1 Vai tro quan h~ vfli con ngll(Ji
iii Vai tro ngztai dgi di~n: la ngu'O'i d~i di~n, la bigu tu'<;>,ng
cho t~p thg, co tinh ch&t nghi l~ trong t6 chuc.
iii Vai tro ngztai lanh ago: chi huy, hu'6'ng dc1n, dQng vien va
kigm tra cong vi~c clla nhan vien clu'6'i quy@n.
iii Vai tro lien 1ge: quan h~ k8't n6i giua cac m6i quan h~ ben
trong va ben ngoai ella t6 chuc.
1.2.4.2 Vai tro thong tin
iii Vai tro thu th¢p va xii: ly thong tin: 1a ngu'O'i thu th~p va
xli ly cac thong tin dg ra cac quy8't dinh
iii Vai tro ph6 bi~n thong tin: la ngu'O'i ph6 bi8'n thong tin
trong nQi bQ t6 chuc cho m<;>i ngu'O'i, m<;>i bQ ph~n lien quan
dg tac dQng d8'n nh~n thuc, thai dQ va hanh vi clla h<;>.
iii Vai tro eung edp thong tin: la ngu'O'i co trach nhi~m va
quygn hjc thay m~t t6 chuc phat ngon nhung tin tuc ra
- 21 -
 ben ngoai v6'i ml,le dieh giai thieh hay bao v~ cae hOSlt
dQng eua t6 ehue. D6ng thO'i si'i dl,lng thong tin dg anh
hu'O'ng tieh el,l'e de'n m<;>i ngu'O'i trong t6 ehue khi co nhung
phan ung xay ra.
1.2.4.3 Vai fro quy€f dinh
@I Vai tro nha kinh doanh: thg hi~n khi nha quan tri du'a ra
mQt y tu'O'ng m6'i ho~e mQt quye't dinh dg phat trign kinh
doanh. Vi dl,l phat trign san ph§:m m6'i, ap dl,lng mQt ky
thu~t m6'i vaG san xua't, holite nang ea'p, di~u ehinh ea sO' v~t
eha't dang si'i dl,lng.
@I Vai tro ngztai gidi quyit ca~ xao tr9n: Nha quan tri luon
phai d6i pho v6'i cae ba't ngO' nay sinh lam xao trQn hOSlt
dQng binh thu'O'ng eua t6 chile nhu' mau thu~n v~ quy@n IQ'i
giUa cae d6i tu'Q'ng huu quan, sl,l' khie'u n~i eua khaeh hang,

@I Vai tro ngztai phan pho'i tai nguyen: Khi tai nguyen cua t6
ehue trO' nen khan hie'm rna nhu e&u si'i dl,lng lSli tang cao,
doi hoi nha quan tri phai can nh&e ky dg si'i dung tai
nguyen, phan ph6i cae ngu6n tai nguyen eho cae bQ ph~n
bao dam sl,l' hQ'p ly va tinh hi~u qua eao.
@I Vai tro ngztai dam phan: Nha quan tri phai thu'ang thuye't
trong cae hOSlt dQng kinh doanh, trong cae quan h~ v6'i cae
dan vi khae, v6'i xci hQi ...
Mu'O'i vai tro nay lien h~ m~t thie't v6'i nhau va nha quan tri
co thg phai thl,l'e hi~n mQt holitc nhi~u vai tro eung mQt lue trong
cae tinh hu6ng quan trio T&m quan tr<;>ng eua cae vai tro co thg
thay d6i tuy thuQe ea'p b~e eua nha quan tri do trong t6 ehuc.
Ho~t dQng quan tri la da dSlng va phong phu, khong thg phu
nh~n vai tro eua nha quan tri trong ke't qua hOSlt dQng cua t6
ehue, noi each khae nang ll,l'e va ph:1m eha't eua nha quan tri co
anh hu'O'ng quye't dinh de'n hinh anh va uy tin eua eong ty do.
M<;>i sl,l' thanh eong hay tha't bSli eua mQt eong ty d~u b&t ngu6n
til hOSlt dQng quan trio

. 22 •
l hay bao v~ eae ho~t Tuy nhien, nha quan tri eling la eon nguO'i, khong th@ di~u gi
I,lng thong tin d@ anh eling bie"t, eai gi eling tha'y. Han nua, moi truO'ng ho~t di)ng eua
~ t6 ehue khi eo nhung eae t6 ehue ngay eang phuc t~p va dc1Y bie"n di)ng. Do v~y ke"t
qua eua t6 chuc m~e du ehiu anh huang ra't I6'n b&i sl/ di~u hanh
cua nha quan tri, nhling chung eon chiu anh huang tv nhung ye"u
hi nha quan tr~ dua ra to' ngoai tc1m ki@m soat cua h9.
~nh d@ phat tri@n kinh
l m6'i, ap dl,lng mi)t ky

fp, di~u ehinh ea sa v~t

1 .. 3 .. vA THU~T

1.3.1. QUAN TRJ LA KHOA HQC

(in: Nha quan tr~ luon
inh lam xao tri)n ho~t Khoa hge la mi)t lanh vl/e tri thuc g6m nhung kinh nghi~m
(lau thwln v~ quy~n Iqi da duqc t6ng ke"t va khai quat hoa, no eo th@ ap dl,lng t6ng quat
~u n~i eua khaeh hang, trong m9i truO'ng hqp. Khoa hge quan tr~ hinh thanh nen ea sa
Iy thuye"t v~ quan tr~ t6 chue, nhung kie"n thuc nay nguO'i ta co
Khi tlli nguyen eua t6 th@ hge va ap dl,lng trong thl/C hanh quan trio Khoa h9C quan tr~
u sa dl,lng l~i tang eao, Ia mi)t bi) ph~n tri thue da duqc tich luy qua nhi~u nam, ban
lie ky d@ sa dung tai than no la mi)t khoa h9C t6ng hqp thva hu&ng ke't qua tu cac
suyen eho eae bi) ph~n nganh khoa h9C khae nhu toan hge, kinh te" hQe, di~u khi@n
eao. hg e ...
tr~ phai thuang thuye"t Khoa hge quan tr~ ra dO'i da dong gop ra't I6'n eho nhan lo~i,
ng eae quan h~ v6'i eae el,l th@ la:
® Cung ea'p eho nha quan tri mi)t eaeh suy nghI eo h~ tho'ng
nhau va nha quan tri tru6'e eae va'n d~ phat sinh, eung ea'p nhung phuang phap
tro eung mi)t Iue trong khoa hge d@ giai quye"t eae va'n d~ eua thl/e ti~n. Thl/e te"
eua eae vai tro eo th@ da ehung minh eae phuang phap giai quye"t khoa hge da la
:i do trong t6 ehue. kie"n thue khong th@ thie"u eua eae nha quan trio
19 phu, khong th@ phu ® Cung ea'p eho nha quan tri eae quan ni~m va y ni~m
qua ho~t di)ng eua t6 nh&m phan tieh, danh gia va nh~n di~n ban eha't eae va'n
a't eua nha quan tri eo d~. Tv do hi@u bie"t va v~n dl,lng ehinh xae eae quye"t d~nh
uy tin eua eong ty do. d@ giai quye"t eae va'n d~ nay sinh trong thl/e te".
cong ty d~u blit ngu6n ® Cung ea'p eho eae nha quan tri nhung "ky thu~t" do'i pho
v6'i eae va'n d~ trong eong vi~e, hinh thanh eae Iy thuye"t,
eae kinh nghi~m luu truy~n vagiang d~y eho eac the' h~

- 23 -
 sau. B6ng thai cung hlnh thanh cac phuo'ng phap khoa
h9 C t::;to n~n tang cho vi~c ung dVng va cai ti8'n khoa h9 C
quan trio
Cong vi~c quan tri mang tinh khoa h9C, n6 dbi hoi nha quan
tri phai suy lu~n khoa h9C d§ giai quy8't va'n d~, khong nen dva
VaG suy nghI chu quan ca nhan.

1.3.2. QUAN TRJ LA MOT NGHit THU~T

Quan tri khong th§ h9C thuQc long hay ap dl,mg theo cong
thuc. N6 la mQt ngh~ thu~t va la mQt ngh~ thu~t sang t::;to. Ngh~
thu~t quan tri chinh la kha nang nha quan tri bi~t phai lam th~
nao trong tung hoan canh Clf- tld, n6 c6 duqc qua sV tra.i nghi~m,
nghien cuu va quan sat... cua nha quan tri va th§ hi~n n6 trong
cac cong vi~c hang ngay. Nha quan tri gioi c6 th§ bi 111m llin
nhung h9 se h9C hoi duqc ngay tu nhung sai 111m eua mlnh d§
trau d6i ngh~ thu~t quan tri cua chinh h9, linh ho::;tt v~n dVng
cac ly thuy8't quan tri trong nhung tlnh huO'ng cv th§. Nha quan
tri gioi tham gia tich cvc vaG ho::;tt dQng cua t5 chue, nghien cuu
nhung hoan canh d~e thu, xay dvng caeh ti8'p e~n rieng d§ giai
thich nhung bi8'n cO' va ap dVng chung vaG qua trlnh giai quy8't
va'n d~. Thong qua kinh nghi~m, thVe hanh, suy lu~n va trvc
giac nha quan tri se tr<1 nen nh::;ty cam va thich nghi nhanh
ch6ng v6'i m9i hoan eanh, d6 la ngh~ thu~t quan trio

1. Quan tri la ho::;tt dQng c11n thi8't phai dLiqc thvc hi~n khi con
nguai k8't hqp v6'i nhau trong t5 chue nh§.m thvc hi~n nhung
mvc tieu chung.
2. C6 nhi~u cach dinh nghIa v~ quan tri, nhLing d~u c6 nhung
di§m chung la
~ Quan tri la ho::;tt dQng hu6'ng Mi mvc tieu tren co' sastl'
dVng hqp ly cac ngu6n hje

- 24 -
cac phuo'ng phap khoa Ell Con nguO'i d6ng vai tro rElt quan tr9ng trong qUEm tri
19 va cai tie'n khoa h9C Ell Ho~t dQng quan tri bi anh huang bai tac dQng cua moi
truO'ng.
)c, n6 doi hoi nha quan 3. Qua tdnh quan tri liEm quan de'n vi~c thl,fC thi 4 chuc nang co'
vEln d~, khong nen dl,fa ban la ho~ch dinh, t6 chuc, di~u khign va kigm soat.
4. Nha quan tri la nguO'i nElm giu vi tri d~c bi~t, duqc giao
quy~n di~u khign con nguO'i va chiu trach nhi~m v~ ke't qua
ho~t dQng cua h9 trong t6 chuc. Trong mQt t6 chuc c6 thg c6
lay ap dl}ng theo cong rElt nhi~u cac nha quan tri, h9 ho~t dQng trong cac bQ ph~n
l~ thu~t sang t~o. N gh~ khac nhau, d6 c6 thg la nha quan tri t6ng quat hay nhung
in tri bi~t phdi lcan th~ nha quan tri theo tuye'n ho~c la cac nha quan tri chuc nang.
Liqc qua sl,f trai nghi~m, N gay nay quan tri da dl1n tra nen chuyen nghi~p va la mQt
~i va thg hi~n n6 trong ngh~.
gioi c6 thg bi 111m l:1n 5. Trong mQt t6 chuc thuO'ng phan chia thanh 3 CElP b~c quan
g sai Mm cua minh dg tri: CElP cao, CElP giua, CElP thElp. Nha quan tri du a CElP b~c
19, linh ho~t v~n dl}ng quan tri nao cling phai thVc thi cac chuc nang co' ban cua
lu6ng cl} thg. Nha quan quan tri, tuy nhien a m6i vi tri quan tri Cl} thg tl1m quan
~ua t6 chuc, nghien cuu tr9ng cua vi~c thl,fC thi m6i chuc nang nay se khong hOEm
l tie'p c~n rieng dg giai toan gi6ng nhau cling nh11 ty 1~ thO'i gian danh cho vi~c thl,fC
ao qua tdnh giai quye't hi~n chung la khac nhau
lanh, suy lu~n va trl,fC 6. Trong ho~t dQng nha quan tri dam nh~n nhi~u vai tro khac
l va thich nghi nhanh nhau. 10 vai tro cua nha quan tri d11qc t~p hqp trong 3 nh6m
It quan trio chinh: vai tro quan h~ v6'i con ng11O'i, vai tro thong tin, vai
tro quye't dinh.
7. ug dam nh~n d11qc vai tro cua minh cac nha qwin tri phai c6
nhung ky nang cl1n thie't: ky nang t11 duy, ky nang nhan sl,f,
duqc thl,fc hi~n khi con ky nang ky thu~t. Muc dQ doi hoi v~ tung lo~i ky nang nay
nhAm thl,fc hi~n nhung thay d6i theo CElP b~c cua nha quan trio
8. ug thanh cong nhung nha quan tri phai nElm vung ly thuye't
_, nhu'ng d~u c6 nhung v~ quan tri va bie't v<%n d\1ng sang t~o vaG tinh hu6ng Cl} thg.

ml}c tieu tren co' sa su

- 25 -
1. T~i sao cong vi$c quan tri l~i c§.n thie't cho cac t5 chac ?
2. Cong vi$c quan tri i!J cac t5 chac ho~t dQng co lQ'i nhu~n va
phi lQ'i nhu~n co gi6ng nhau khong? T~i sao?
3. Cac chac nang co ban cua quan tri? St,t khac bi~t trong tht,tc
thi cac chuc nang nay d6i cac nha quan tri ca'p ca~, ca'p giUa
va ca'p tha'p ?
4. Cac ky nang c§.n thie't d6i v6'i nha quan tri? T~i sao ky nang
nhan st,t l~i quan tn.mg cho ta't ca cac nha quan tri?
5. Hay binh lu~n diu "Nai day an nghl In(jt nguai biit sit dlplg
nhilng nguai gi6i han mtnh".
6. M6i quan h~ giUa khoa h9C va ngh~ thu~t quan trio

TiN
V6'i st,t giup do cua mQt t6 chuc nhan d~o qu6c te', mQt trung
tam y te' da du'Q'c xay dt,tng i!J Vi~t nam. Bay 1a trung tam du'Q'c
trang bi cac thie't bi y te' hi~n d~i, trong qua trinh chwln bi ho~t
dQng, mQt sO' can bQ y te' da du'Q'c di tu nghi$p i!J nu'6'c ngoai v~
chuyen mono Nhu'ng theo yeu c§.u cua t6 chuc nhan d~o, c§.n phai
co mQt dQ't t~p hua'n ngiin cho toan bQ cac nha lanh d~o va. nhan
vien cua trung tam y te' v~ va'n d~ quan trio
MQt giao su' n6i tie'ng cua tru'cmg D~i h9C Kinh te' du'Q'c mO'i
t6'i hu'6'ng d<1n cho dQ't t~p hua'n nay. Ong da giang v~ ly thuye't
quan tri, nha'n m~nh t§.m quan tr9ng cua quan tri trong cac t5
chuc, gi6'i thi~u cac cong Cl;! va ky thu~t qwln tri, hu'6'ng d<1n cac
bi~n phap nh~m nang cao hi~u qua qUEm trio Cu6i dQ't t~p hua'n,
trong bu6i trao d6i y kie'n, mQt ngu'O'i da dang d~y phat bi~u
chinh kie'n cua minh, ang noi: "Thua giao su, nhilng di~u giao
su noi nit thu V?, chua dljng nhilng kiin thuc r(jng lan, co th€
rdt b6 ich, nlutng no chi ap dl!ng cha nhilng c6ng ty kinh doanh,
nhilng xi nghi~p san xudt qu6c doanh va tu nhan Ina kh6ng tld
ap dl!ng a day. Chung tOi la bac sf, chung t6i cuu nhilng con
- 26 -

LO cac t6 chilc ?
~ng co lQ'i nhu~n va
lao?
{hac bi~t trong thyc
tri CElp cao, CElp giUa
tri? T~i sao ky nang
l quan tri?
t ngztCii bi~t s11 dlp~g
I; quan trio
o qu6c te', mQt trung
ly la trung tam du'Q'c
i trinh chu~n bi ho~t
? " ,
ll~p (J nu'(Jc ngoal ve
• A • ~
c nhan d~o, ctln phai
ha Ianh d~o va nhan
9c Kinh te' du'Q'c mCii
ta giang v@ Iy thuye't
::ruan tri trong cac t6
tn tri, hu'ang d~n cae
'i. Cu6i dQ't t~p hu11n,
dung d~y phat bigu
szt, nhiJng di~u giao
:huc rt)ng lan, c6 th€
~ c6ng ty kinh doanh,
t nhan ma kh6ng th€
g t6i cuu nhilng con
ngztCii, cho nen chung Wi can nhiJng bac sf giiJi va thi~t bt hi~n
dq,i chu kh6ng can din ly thuyit qudn trt /".
Luc nay vi giao su' kinh te' mai bie't ngu'oi ph at bigu vua r6i
Ia mQt giao su' bac Sl dang kinh, Ia thtly ella htlu he't cae bac S1
tre (J trung tam. D6ng thCii vi bac Sl do vua mai dam nh~n
nhi~m vv tru'(Jng mQt khoa trong trung tam y te'o Khi vi giao su'
bac Sl ph at bigu xong, htlu he't cae bac Sl va y ta cua trung tam
d@u im H[mg va khong co y kie'n gi them.
1. N~u bq,n la 6ng giao szt kinh t~ bq,n Sf! gidi thich nhzt tId
nao d€ vt bac sf kia d6ng y vai y kiin cila bq,n?
2. Hay gidi thich ly do vi sao vt giao szt bac sf d6 lq,i phat
bUu nhzt v{jy?
3. N~u qudn trt thljc slj can thdt cho cac t6 chu:c, t17J ly do gi
n6 thztcmg hay bt phil nh{jn a nhiJng t6 chuc phi lqi
nhuq,n?
1. Quan tri du'qc thyc hi~n trong mQt t6 chuc nh&m
a) t6i da hoa lqi nhu~n
b) d~t mvc tieu cua t6 chuc
c) sil' dVng hqp Iy cac ngu6n lyc hi~n co
d) d~t du'qc mvc tieu vai hi~u SUElt cao
2. Di@n van ch6 tr6ng Ho~t dQng qulm tri chiu sl/ tac dQng cua
II
..... dang bie'n dQng khong ngung"
a) ky thu~t
b) cong ngh~
c) kinh te'
d) moi tru'Cing
3. Quan tri ctln thie't cho
a) cac t6 chile VI lqi nhu~n va t6 chilc phi lqi nhu~n
b) cac doanh nghi~p ho~t dQng san XUElt kinh doanh
- 27 -
 c) cac ddn vi hanh chfnh stf nghi~p
d) cac cong ty 16'n
4. Quan tri vien c~p trung thuO'ng t~p trung vao vi~c d~ ra
quye't dinh
a) chie'n luQ'c
b) tac nghi~p
c) chie'n thu~t
d) t~t ca cac lo~i quye't dinh tren
5. M6i quan h~ giUa cac c~p b~c va cac ky nang cua nha qulm
tri 1a
a) (j b~c quan tri cang cao ky nang ky thu~t cang quan tr9ng
b) (j b~c quan tri cang cao ky nang nhan stf cang quan tr9ng
c) (j b~c quan tri cang cao ky nang tu duy cang quan tr9ng
d) t~t ca cac phudng an tren d~u sai
6. Ho~t dQng quan tri thu'O'ng du'Q'C thtfc hi~n thong qua 4 chuc
nang cd ban
a) Ho~ch dinh; T6 chilc; Di~u khign; Kigm tra
b) Ho~ch dinh; Nhan stf; Chi huy; Ph6i hQ'p
c) Ho~ch dinh; T6 chilc; Ph6i hQ'p; Kigm tra
d) Ke' ho~ch; Chi d~o; T6 chuc; Kigm tra
7. Trong mQt t6 chuc, cac c~p b~c quan tri thu'O'ng du'Q'C chia
thanh
a) 2 c~p quan tri
b) 3 c~p quan tri
c) 4 c~p quan tri
d) 5 c~p quan tri
8. Nghien cuu cua Henry Minzberg da nh~n d~ng 10 vai tro cua
nha quan tri va phan loai thanh 3 nh6m vai tro, d6 1a
a) nh6m vai tro 1anh d~o, vai tro thong tin, vai tro ra quye't
dinh

- 28 -

Grung vaG vi~c d~ ra
9. M6i quan h~ giUa khoa h9C va ngh~ thu~t quan trt du'Q'C di~n
.y nang cua nha quan
hu~t cang quan tr~mg
in sv cang quan tr<;mg
iuy cang quan tn;mg
10.Ngh~ thu~t quan trt c6 du'Q'c til
li~n thong qua 4 chilc
gm tra
hQ'p
n tra
'a
trt thu'cmg du'Q'c chia
b) nh6m vai tro tu'ang quan nhan sV, vai tro xli ly cac xung
dQt, vai tro ra quye't dtnh
c) nh6m vai tro tu'ang quan nhan sV, vai tro thong tin, vai
tro ra quye't dtnh
d) nh6m vai tro lien lSlC, vai tro ph an b6 tal nguyen, vai tro
thu'ang thuye't
dSlt ro nha't trong cau
a) khoa h9C la n~n tang dg hlnh thanh ngh~ thu~t
b) trvc giac la quan tr9ng dg thanh cong trong quan tri
c) d.n v~n dyng dung cac nguyen tiic khoa h9C vaG quan trt
d) c6 m6i quan h~ bi~n chilng giua khoa h9C va ngh~ thu~t
quan tri
a) cha truy~n con n6i
b) kha nang b§:m sinh
c) trai nghi~m qua thvc hanh quan trt
d) cac chu'ang tdnh dao tSlo

~n dSlng 10 vai tro cua

n vai tro, d6 1a
19 tin, vai tro ra quye't

- 29 -
 htidng
U HAT TIN UA TI1 TUONG
m

IB

M1J.c dich va yen cdn cua chuang

S\!, hinh thanh clla rnQt If thuye't quan tri thucmg phai triii
qua rnQt thai gian dai th\!'c hanh quan trt, khi mQt If thuye't
duqc hinh thanh thi ban than n6 dii ke' thila nhung kinh nghi~rn
qua kha va d6ng thai Ia ca sa cho s\!, ph at tri~n nhung If thuye't
sau nay, di@u d6 chang to t~m quan tr<;mg clla vi~c nghien cau
Itch sa hinh thanh clla cac If thuye't quan trio Ml,lc dich clla
chuang nay Ia cung ca'p cho b:~m dQc rnQt bac tranh toan canh s\!,
ra dai va phat trign cling nhu vai tro clla cac If thuye't quan trt
til c6 dign de'n hi~n d~i. Khi nghien cau xong chuang nay b~n
d9C se higu duqc:
G B6i canh Iich sa clla s\!' ra dO'i, cac quan digrn va nguyen
t&c ca ban clla cac If thuye't quan trt.
G Higu ra kha nang ap dl,lng Clla cac If thuye't quan tri trong
nhung tlnh hu6ng nha't dtnh.

1 ..
2.1.1. TAM QUAN TRQNG CVA NGHIEN CUU LJCH SU
pIlAT TRIEN cAc TV TVdNG QUA.N TRJ
Nhi@u nha quan trt thuO'ng hay quen rna't ding cach h9C t6t
nha't Ia hQC qua kha. Nhung nguO'i benh v\!'c cho tu tuang hi~n
d~i thl cho ding Itch sa khong lien quan gl de'n eae va'n d@ rna
cac nha quan tri dang phai d6i ph6 hi~n nay. Nhung th\!'c ra cae
nha quan trt ngay nay v~n dung nhung kinh nghi~rn va Iy
thuye't quan trt da hinh thanh trong Itch s1.'i vao trong ngh§
nghi$p clla minh. MQt 1y thuye't 1a mQt t~p hQ'p nhung m5i tu'ong
quan giUa nhung tu' tu'ang vua giai thich VUIl tiEm doan nhung
hi$n tu'Q'ng xa hQi. Ly thuye't quan trt cling the', quan trt du'Q'C
thljC hanh trong the' gi6'i thljC t~i nen 1y thuye't quan trt cling
phai dlja tren thljc te' va quan trt da du'Q'C nghien cuu c6 h$
th5ng qua cac thCii d~i, nh:1t 1a tu the' ky 19, d§ l~i mQt di san
v§ quan tri db sQ va phong phu rna cac nha quan trt ngay nay
dang thua hu'ang. Chinh vi the'ma vi$c nghien cuu slj tie'n tri§n
clla tu' tu'ang quan tri la d.n thie't cho cac nha quan trt trong 1y
1u~n va thljc hanh, cho hi$n t~i va ca tu'ong 1ai.

2.1.2. NGUON Goe eVA TV Tv6NG QU.AN TRl

Rgt dung khi n6i ding quan tri cling tu6i v6'i van minh nhan
lo~i. Nam nghin nam tru'6'c cong nguyen ngu'Cii Sumerian (vung
Iraq hi~n nay) da hoan thi~n mQt h$ th5ng phuc t~p nhung qui
trinh thu'ong m~i v6'i h~ th5ng can dong. NguCii Ai C~p thanh
l~p nha nu6"c ba nghin nam tru6'c cong nguyen va nhung kim tlj
thap 1a dgu tich clla trinh dQ ke' ho~ch, t6 chuc va ki§m soat mQt
cong trinh phuc t~p. NguCii Trung Hoa cling co nhung dinh che'
chinh quy§n ch~t che th§ hi~n mQt trinh dQ t6 chuc cao.
d Chau Au, nhung ky thu~t va phuong phap quan tri b:1t dc1U
duQ'c ap dl,mg trong kinh doanh tu the' ky 16, khi ho~t dQng
thu'ong m~i da phat tri§n m~nh. Con tru'6'c do, ly thuye't quan tri
chua duQ'c phat tri§n trong kinh doanh vi cac dan vi san xugt
kinh doanh chi d6ng khung trong ph~m vi gia dinh.
De'n the' ky 18, cUQc cach m~ng cong nghi~p v6'i slj ap dyng
clla may m6c co khi da chuy§n san xugt tu ph~m vi gia dinh
sang nha may. Day la nhung hinh thuc t6 chuc san xugt khac
hiin v6'i t6 chuc san xugt trong gia dinh, qui mo va dQ phuc t~p
gia tang, vi$c nghien cuu quan tri b:1t dc1u tra nen cgp bach.
Nhung slj chu y cling chi t~p trung vao khia c~nh ky thu~t clla
san xugt han la vao nQi dung clla quan trio

- 32 -
 I
I

si'1 VaG trong ngh~ SI,l' phat trign cang ngay cang 16'n m~nh cua ho~t dQng san
lQ'p nhung m6i tu'ong xu:1t v6n cang ngay cang tra thanh mQt nhu c§.u buc thie't. Nhu
'Ull tien doan nhung c§.u thu hut nhi~u v6n dg h6 trQ' cho h09-t dQng san xu:1t da du'a
g the', quan tr~ du'Q'C de'n vi~c ap dyng ngay cang nhi~u cac hinh thltc t6 chltc cong ty
;huye't quan tr~ cling kinh doanh, d(lc bi~t la cong ty c6 ph§.n. Do la mQt dan vi co
iC nghien diU co h~ phap nhan rieng, co thg ban c6 ph§.n cho nhi~u ngu'Cii dg huy
.9, dg l~i mQt di san dQng mQt sO' v6n 16'n. Cho de'n khoang giua the' ky 19 lu~t phap
.a quan tri ngay nay cac nu'6'c Chau Au chinh thltc cho gi6'i kinh doanh si'1 dyng hinh
lien cuu sl,l' tie'n tri§n thuc nay, VaG thCii ky rna nhung sl,l' phat tri~n khoa h<;>c - ky
lha quan tr~ trong ly thu~t da thuc d::1Y phai gia tang qui mo cua cac don v~ san xU:1t
lai. vi tInh hinh v6n trong gia dinh khong du cho chu sa huu cua
nhi~u ngu'Cii. Do co qua nhi~u ngu'Cii gop v6n, nhi~u chu sa huu
rAN TRl cua v6n da khong thg trl,l'c tie'p tham gia quan trio De'n luc nay,
co thg noi r&ng sl,l' phan bi~t giUa chltc nang chu sa huu va chuc
:i v6'i van minh nhan
nang cua ngu'Cii quan tri da tra nen r6 r~t. Chinh sl,l' phan bi~t
.gu'Cii Sumerian (vung
nay da t9-0 di~u ki~n cho cac nha nghien cuu t~p trung VaG cac
S phuc t~p nhung qui
h09-t dQng quan tri mQt cach m9-nh me han.
Ngu'Cii Ai C~p thanh
De'n the' ky 19, sl,l' quan tam de'n nhung h09-t dQng quan tri
yen va nhung kim t~i
m6'i thl,l'C sl,l' soi n6i, tu nhung nha khoa h<;>c de'n nhung ngu'Cii
huc va Id§m soat mQt
trl,l'c tie'p quan tri nhung co sa san xU:1t kinh doanh. SI,l' quan
19 co nhung dinh che'
tam v~n t~p trung nhi~u vao khia C9-nh cua san xU:1t, nhu'ng
) t6 chuc cao.
d6ng thCii cling chu y de'n khia c~nh lao dQng trong quan trio
?hap quan tr~ biit d§.u
Nhu' Rober Owen da tim cach cai thi~n di~u ki~n lam vi~c va
:y 16, khi ho~t dQng
di~u ki~n s6ng cua cong nhan. Xet v~ phu'ong di~n quan tri, vi~c
do, ly thuye't quan tri
lam cua Owen da d(lt n~n mong cho cac nghien cuu quan tri,
cac dan vi. san xuEit
,
nhEit la cac nghien cltu v~ m6i quan h~ giua di~u ki~n lao dQng
gia dinh.
v6'i ke't qua cua xi nghi~p.
ighi~p v6'i sl,l' ap dyng
Co thg noi tu cu6i the' ky 19 nhung n6 II,l'C nghien cltu nh&m
tu ph~m vi gia dinh
du'a ra nhung ly thuye't quan tri da du'Q'C tie'n hanh rQng kh~p.
6 chuc san xuEit khac
Va chinh Frederick W Taylor VaG d§.u the' ky 20 v6'i tu' tu'ang
lui mo va dQ phuc t~p
quan tri co khoa h<;>c cua minh da la ngu'Cii d[[tt n~n mong cho
§.u tra nen cEip bach.
quan tri hi~n d9-i va tu do de'n nay cac ly thuye't quan tri da
11a c~nh ky thu~t clm
phcH trign nhanh chong, gop pht1n tich cl,l'c cho sl,l' ph at trign ky
di~u cua xa hQi loai ngu'Cii trong nhung nam g§.n day. SI,l' phat
trign cua cac ly thuye't quan tri g~n li~n v6'i sl,l' ra dCii va phat
- 33 -
trign cua cac trung tam kinh te' - chinh tri tren the' gi6'i, d6ng
thai chinh ly thuye't quan tri l~i co nhung dong gop tich cl,ic cho
sl,i phat trign xa hQi.

Trl1ang phai nay bao g6m: TI1 tU<1ng quan tri khoa h9 C va tl1
tU<1ng quan tri t6ng quat. Nhung tu tU<1ng nay dl,ia tren ni~m tin
la con nguai rit duy ly, luan chQn mQt duang 16i hanh dQng mQt
cach hQ'p ly dg d~t hi~u qua kinh te' nhit.

2.2.1. TRUONG PHAI QuA.N TRl KHOA HQC

Qwin tri khoa hQc la tie'n hanh ho~t dQng qmln tri theo
nhung nguyen tiic khoa hQc dl,ia tren nhung du ki~n co dl1Q'c do
quan sat, thi nghi~m, suy lu~n co h~ th6ng. Trl1eing phai nay
quan tam de'n nang suit lao dQng thong qua vi~c quan If va hQ'p
ly hoa cong vi~c.
2.2.1.1. Cae nha nghien euu lien phong
Charles Babbage (1792 ~ 1871): Ong la mQt nha toan hQc
Anh tIm cach tang nang suit lao dQng. Cung vdi Adam Smith
chu trl10ng chuyen mon hoa lao dQng, dung toan hQc dg Hnh
toan cach si'1 dl,mg nguyen v~t li~u t6i l1u nhit. Ong chu trl10ng
cac nha quan tri phai nghien cuu thai gian din thie't dg hoan
Lhanh mQt cong vi~c, til do in dinh tieu chu§'n cang vi~c, dl1a ra
vi~c thl1<1ng cho nhung cang nhan vl1Q't tieu chu<1n. Ong cung la
ngl1ai d§.u tien d~ nghi phl10ng phap chia IQ'i nhu~n dg cluy td
quan h~ giua cong nhan va ngl1ai quan IY·
Frederick W. Taylor (1856 ~ 1915): DI1Q'c coi la cha de cua
phl10ng phap quan tri khoa hQc. Trong thai gian lam nhi~m Vl,l
cua nha quan tri <1 cac xi nghi~p nhilt la trong cac xi nghi~p
luy~n kim, ang da tim ra va chi trich manh m~nh me cac nhl1Q'c
digm trong cach quan ly cu. Theo ong, cac nhl1Q'c digm chinh la:

~ 34 -
bri tren the' giai, d6ng It Thue muan nhan cang tren co sCi ai de'n tnfac muan truac,
dong gop tich cl,ic cho khang hiu y de'n kha nang va ngh~ nghi$p cua cang nhan.
It Cang hic hwln 1uy$n nhan vien h§.u nhu khong co, khang
co h$ th6ng t5 chuc h9C vi$c.
It Cang vi$c lam theo thoi quen, khong co tieu chugn va.
phuong phap.
win tri khoa h9C va tu It R§.u he't cac cang vi$c va trach nhi~m d~u duqc giao cho
nay dl,ia tren ni~m tin nguO'i cang nhan.
jng l6i hanh dQng mQt
It Nha quan tri lam vi$c ben c~nh nguO'i thq, quen ma't chuc
nang chinh la l~p ke' ho~ch va t5 chuc cang vi$c. Tinh
chuyen nghi$p cua nha quan tri khang duqc thua nh~n.
Cac tu tuCing chinh cua ang duqc t~p trung trong tac phcim
~t dQng qmln tri theo n5i tie'ng "Nhung nguyen tilc trong quan tri khoa h9C" duqc xua't
~ng du ki$n co duqc do ban t~i Roa ky, trong do ang chu truong: "Ml,lc tieu chinh cua
l6ng. TruO'ng phai nay quan tri la bao dam sl,i thinh vuqng cho chu va sl,l' sung tuc cho
lua vi$c qufm ly va hqp cang nhan". Trong tac phgm cua minh, ang neu ra 4 nguyen t:ic
quan tri khoa h9C, duqc coi 1a n~n tang cho phuong phap quan
hong ly Taylor, cac nguyen tilc nay trCi thanh nguyen t:ic yang trong
19 la mQt nha toan h9 C quan tri dl1u the' ky 20. No duqc ung dl,lng rQng raj trong cac xi
nghi$p cang nghi$p, t~o ra mQt thO'i ky phat tri§n m~nh me cua
Cung vai Adam Smith
n~n kinh te' the' giai, d(tc bi$t 1a t~i Roa ky, cac nguyen tilc nhu
dung toan h9c d§ tinh
sau:
.1 nha't. Ong chu truong
Bang 2.1: Cdc nguyen tdc Taylor
gian cl1n thie't d§ hoan
chugn cang vi$c, dua ra NGUYEN TAC TAYLOR CONG TAc QUAN TRt TUONG
ieu chugn. Ong cung la UNG
ia lqi nhu~n d§ duy trl '
1. Xay dl,ing co sCi khoa h9C N ghien cuu thO'i gian va cac
cho cac cong vi$c vai nhung thao tac hQ'p 1y nha't d§ thl,l'C
: Duqc coi la cha de cua
dinh muc va cac phuong hi$n mQt cang vi$c
bhO'i gian lam nhi$m Vl,l
phap phai tuan theo
la trong cac xi nghi$p
inh m~nh me cac nhuqc
lC nhuqc di§m chinh la:

- 35 -
2. ChQn cong nhan mQt cach Dung cach mo ta cong vi~c dg
khoa hQc, chu trQng ky nang ch(;m h,ta cong nhan, thie't l~p
va sv phu hQ'p v6'i cong vi$c, h~ th6ng tieu chu§:n va h~
hU:1n luy$n mQt cach t6t th6ng hu:1n luy~n chinh thuc
nh:1t dg hoan thanh cong
vi$c

3. Khen thu'O'ng dg bao dam Tra lu'o'ng theo nang sua-t,

tinh th§.n hQ'p tac, trang bi khuye'n khich thu'O'ng theo san
no'i lam vi~c mQt cach d§.y Iu'Q'ng , bao dam an toan lao
du va hi$u qua. dQng bling cac dl;lng eu thich
hQ'p.

4. Phan nhi~m giua quan tri Thang tie'n trong cong vi$c,
va san xU:1t, tStO ra tinh chu trQng vi$c l~p ke' hoStch va
chuyen nghi~p cua nha quan t6 chuc hoStt dQng.
trio
Tru'6'c he't tim cho m6i cong vi$c mQt co' sCi khoa hQc dVa tren
nhung qui lu~t thao tac va nhung di~u ki~n lam vi$c thich hQ'p.
Thu de'n phai chQn Iva cong nhan co tai va co kha nang phu hQ'p
v6"i nhung cong vi$c. Thu ba hu:1n luy$n eho cong nhan lam
nhung cong vi~c do mQt cach t6t nh:1t, khuye'n khich hQ lam vi~c
theo nang su:1t. Thu tu', phai ygm trQ' cong nhan bling nhung ke'
hoStch va cach thuc t6 ehuc hQ'p IY. Chllng nhung Taylor chu
tru'o'ng tang nang sua-t lao dQng ma ong con c6 dQng each quan
tri. m6'i theo cae nguyen tiic khoa hQc. Tu' tu'Cing cua ong nhl( mQt
cUQc cach mStng tinh th§.n cho ca ngu'di quan tri l§.n eong nhan
hoa hQ'p v6"i nhau nhlim hu'6'ng t6'i quy~n IQ'i cho ca hai ben.
Frank va Lillian Gilbreth: Frank (1868 -1924) va Lillian
(1878 -1972) la nhung ngu'di tien phong trong vi$c nghien cuu
thdi gian - dQng tac va ph at trign ly thuye't quan tri khac hlln
Taylor. Rai ong ba phat trign mQt h$ th6ng thao tae dg hoan
thanh mQt eong vi$c, du'a ra mQt h~ th6ng xe'p IOSti bao g6m cac

. 36 -
 ~
, mo ta cong vi$c dg
~ong nhan, thi8't l~p
tieu chugn va h~
n luy~n chinh thac
5' theo nang sua't,
lich thuO'ng theo san
o dam an toan lao
5' cac dl;!ng Cl;! thich
~n trong cong vi$c,
vi~c l~p k8' ho~ch va
I~t dt)ng.
a sO' khoa h9C dl,fa tren
$n lam vi~c thich h9'p.
a co kha nang phu h9'P
n cho cong nhan lam
uy8'n khich h9 lam vi~c
.g nhan b&ng nhung k8'
ling nhung Taylor chu
con c6 dt)ng cach quan
tuO'ng cua ong nhu mt)t
luan tri l§.n cong nhan
lQ'i cho ca hai ben.
:1868 -1924) va Lillian
trong vi~c nghien cau
ly8't quan tri khac hlin
h6ng thao tac dg hoan
19 x8'p lo~i bao g6m cac
dt)ng tac nhu: cach nllm d6 v~t, cach di chuygn... H$ th6ng cac
dt)ng tac khoa h9C neu len nhung tu'ong quan giUa lo~i dt)ng tac
va tiln so' vai sl,f m$t nh9c trong lao dt)ng, xac dinh nhung dt)ng
tac du' thua lam phi ph~m nang ll,fc. Lo~i bo nhung dt)ng tac du'
thua, chu tam van nhung dt)ng tac thich hQ'p lam giam m~t moi
va tang nang sua't lao dt)ng. Ngoai ra Lillian Gilbreth du'9'c coi
la d~ nha't phu nhan cua quan tri VI ba con t~p trung van vi~c
nghien cau khia c~nh nhan ban cua quan trio
Henry Grant: Ong v6n 1a mt)t ky su' chuyen v~ h~ th6ng
kigm soat trong cac nha may. Ong phat trign so d6 Grant mo ta
dong cong vi$c ciln dg hoan thanh mt)t nhi$m Vl;!, v~ch ra nhung
giai do~n cua cong vi$c theo k8' ho~ch, ghi ca thO'i gian ho~ch
dinh va thO'i gian thl,fC sl,f. Ngay nay, phuong phap Grant la mt)t
cong Cl;! quan tr9ng trong quan tri tac nghi$p. Grant cling du'a ra
mt)t h$ th6ng chi tieu cong vi$c va h~ th6ng khen thu'O'ng cho
cong nhan va quan tri vien d~t va vu'9't chi tieu. H$ th6ng nay
gi6ng nhu' h$ th6ng chia 19'i nhu~n ma theo do ngu'O'i cong nhan
se du'9'c nhi~u quy~n IQ'i han khi h9 hoan thanh t6t cong vi~c cua
minh.
2.2.1.2 Danh gia trudng phai quan trt khoa hpc
Tru'O'ng phai quan tri khoa h9C co nhi~u dong gop co gia tri
cho vi~c ph at trign cua tu' tu'O'ng quan trio H9 phat trign ky nang
quan tri qua phan cong va chuyen mon hoa qua tdnh lao dt)ng,
hinh thanh du'O'ng 16i san xua't day chuy~n. H9 la nhung ngu'O'i
dilu tien neu len tilm quan tr9ng cua vi$c tuygn ch9n va hua'n
luy$n nhan vien, dilu tien dung diE ngt) dg tang nang sua't. H9
cling la nhung ngu'O'i nha'n m~nh vi~c giam gia thanh dg tang
hi~u qua, dung nhung phu'ong phap co h$ th6ng va h9'P Iy dg
giai quy8't cac va'n d~ quan trio Cu6i cung cling chinh h9 coi quan
tri nhu' la mt)t d6i tu'9'ng nghien cuu khoa h9C.
Tuy v~y, truO'ng phai nay cling co nhung gioi h~n nha't dinh.
Tru'ac h8't tru'O'ng phai nay chi ap dl;!ng t6t trong truO'ng h9'P moi
tru'O'ng 6n dinh, kho ap dl;!ng trong moi tru'O'ng phuc t~p nhi~u
thay d6i. Thu d8'n h9 qua d~ cao ban cha't kinh t8' va duy Iy cua
- 37 -
con ngu'O'i rna danh gia thc1p nhu cgu X8. hQi va til th§ hi~n cua
con ngu'O'i, do v~y vc1n d~ nhan ban it du'<;fc quan tam. CuO'i cung
tru'O'ng phai nay cO' ap dl,lng nhung nguyen tlic quan tri ph6 quat
cho mQi hoan canh rna khong thc1y tinh d~c thu cua moi tru'ong,
va hQ cling qua chu tam Mi khla c~nh ky thu~t cua quan trio

2.2.2. TRU(1NG PHAI QUAN TRJ HANH CRANH

Trong khi tnl'cmg phai qu?m tri khoa hQc chu trQng de'n h<;fp
1y hoa cong vi~c va nhung nhi~m Vl,l rna cac cong nhan phai lam
thl tnl'cmg phai quan tri t6ng quat l~i phat tri§n nhung nguyen
tlic quan tri chung cho ca mQt t6 chuc, chinh VI the'tnl'O'ng phai
nay con du'qc gQi 1a tu' tu'O'ng quan tri t6 chac c6 dign
2.2.2.1 Cae nha tien phong eua trudng phai
Henry Fayol (1841 1925) la mQt nha quan trt hanh chanh
p

ngu'O'i Phap, la ngu'O'i dgu tien d~ xuc1t quan digm chuc nang
trong quan trio Ong chia cong vi~c quan tri thanh nhi~u chac
nang tu'o'ng ang v6'i cac giai do~n ho~t dQng. Theo ong, cong vi~c
quan tri n&m trong 6 ph~m tru:
1. Ky thu~t che' t~o san ph 11m
2. Thu'o'ng m~i mua ban
3. Tai chinh - Kigm soat tu' ban
4. An ninh - bao v~ cong nhan va tai san
5. Ke' to an - thO'ng ke
6. Ranh chanh
Henry Fayol t~p trung vao hanh chanh hay hanh vi quan tri,
du'a ra 14 nguyen t:ic quan tri gQi la cac nguyen t:ic quan tri
t6ng quat. ong khuyen cao r&ng cac nguyen tlic nay khong du'<;fc
ap dl,lng cang nhlic cho cac vc1n d~ rna phai uygn chuy§n, tuy
tung tru'O'ng hqp va phl,l thuQc van sv da d~ng cua cac ye'u te>. Cac
nguyen tlic quan tri t6ng quat cua Fayol:
1. Phan chia cong vifC: SV phan chia cong vi~c, bao dam sV
chuyen mon hoa 1a nit cgn thie't. No bao dam cong vi~c du'<;fc
hoan thanh nhanh chong va co chc1t lu'<;fng ca~.
- 38 -
b.9i va tl,l' thg hi~n cua
'c quan tam. Cu6i cung
1 tcic qucln tri ph6 quat
~c thu cua moi tnicmg,
;hu~t cua qmln trio
HCHANH 3. Ky lu¢t: Bao ham sl,l' tuan thu va tOn tr9ng nhung thoa thu~n
[H,)C chu tn;mg de'n hqp
ac cong nhan phai lam
at trign nhung nguyen
inh VI the' tnl'cmg phai
4. Th6ng nh(£t chi huy: Nhan vien chi nh~n dl1qc l~nh tu m9 t
H1C c6 dign
'iJng ph6i
5. Th6ng nh(£t di~u khUn: M6i nhom hO<;lt d9 n g co m9 t ml,lc tieu
a q uan tri hanh chanh
quan digm chuc nang
, tri thanh nhi~u chuc
19. Theo ~ng, cong vi~c
6. Lqi ich ca nhan phlJ thu{)c lqi ich chung: Quy~n lqi cua ca
Ian
1 hay hanh vi quan tri,
,c nguyen tcic quan tri
en tcic nay khong dl1qc
phai uygn chuygn, tuy
Stng cua cac ye'u t6. Cac
!ong vi~c, bao dam sl,l'
~ao dam cong vi~c dl1qc
qng cao.
2. Tluim quy~n va trach nhi~m: Th<1m quy~n va trach nhi~m co
quan h~ m~t thie't v6'i nhau, gcin li~n v6'i nhau. Giao trach
nhi~m ma khong giao quy~n thl cong vi~c khong hoan thanh
dl1qc. Co quy~n quye't dinh ma khong co trach nhi~m v~ cac
quye't dinh da dl1a ra thl se d~n t6'i thoi vo trach nhi~m va
nhung h~u qua xliu.
nh~m d<;lt de'n sl,l' tuan l~nh. Fayol cho r~ng ky lu~t dbi hoi co
nhung nha quan tri t6t & m9i clip, chlit 111qng va hi~u qua cao
trong kinh doanh. Ky lu~t cling bao ham quy~n trung ph<;lt
cong b~ng.
thl1qng clip rna thoi.
cho nhom nhung tlit ca phai co chung m9t ke' hO<;lch hO<;lt
d9 n g th6ng nhlit dg cung cac nhom khac hoan thanh ml,lc
tieu chung cua t6 chuc.
nhan phai phu hqp v6'i quy~n lqi cua t6 chuc, di~u do bao
dam sl,l' hai hba va tinh kha thi trong hO<;lt d9ng cua con
ngl1O'i va t6 chuc.
7. Thu lao xung dang: Cach tra cong phai cong b~ng, hqp ly va
mang l<;li sl,l' thoa man t6i da co thg cho chu nhan va ngl1O'i
thq.
8. T¢p trung va phan tan: La muc d9 quan h~ va th<1m quy~n
giUa t~p trung va phan tan. Chu<1n ml,l'c cua m6i quan h~ nay
phai d~n de'n "nang sulit toan b9 cao nhlit".
9. H~ th6ng quy~n hanh (tuy~n xich lanh dq,oJ: La thu b~c tu
clip cao nhlit de'n clip thlip nhlit. Phai bao dam nguyen tcic,
khong dl1qc di ch~ch dl1O'ng day. SI,l' v~n dl,lng phai Hnh hO<;lt
khong cung nhcic.
10. Tr¢t tlj: Ngl1O'i nao, v~t nao cling co ch6 rieng cua no ccin
phai d~t dung ngl1O'i dung ch6. Bay la nguyen tcic quan tr9ng
trong vi~c scip xe'p va si't dl,lng con ngl1O'i va dl,lng Cl,l may moc.
- 39 -
 11. C6ng bdng: SV cong b&ng trong cach d6i xli v6'i cEl'p du'6'i va
nhan vien cung nhu' long til t8' d6i v6'i h9 la slJ c:1n thi8't t~o
nen long trung thanh va slJ t:;in tl}Y cua nhan vien d6i v6'i t6
chlic.
12.6n dinh nhi¢m Vl/: SV Gn dinh nhi~m Vl} la nguyen tiic c:1n
thi8't trong qwin trio No bao dam cho sV ho~t dQng vdi ml,1c
tieu r6 rang va co di~u ki~n chugn bi chu dao. Sv thay d5i
luon luon thu'O'ng keo theo slJ bEl't Gn va lang phi.
13.Sang ki~n: Sang ki8'n du'qc quan ni~m la sV suy nghi ra va
thvc hi~n cong vi~c mQt cach sang t~o. Fayol khuyen cac nha
quan tri nen "hy sinh long tlJ kieu ca nhan" dg cho phep ca'p
du'di thlJC hi~n slJ sang t~o cua h9, di~u nay ra't co lqi cho
cong vi~c.
14. Tinh thdn doan k~t: Doan k8't la slic m~nh, dem l~i nhung
hi~u qua to Ian.

Max Weber (1864 1920) la mQt nha xa hQi h9C ngu'O'i Due,
w

co nhi~u dong gop van ly thuy8't quan tri thong qua vi~c phat
trign mQt t6 chlic quan lieu ban giEl'y la phu'o'ng thlic hqp ly tG
chlic mQt cong ty phlic t~p. Khai ni~m quan lieu ban giEl'y du'qc
dinh nghla la h~ th6ng chlic VI,1 va nhi~m Vl} du'qc xac dinh r6
rang, phan cong phan nhi~m chinh xac, cac ml,lc tieu ph an bi~t,
h~ th6ng quy~n hanh co ton ti tr:;it tV. Co' sa tv tu'ang cua Weber
la y ni~m th:1m quy~n hqp phap va hqp lY. Ngay nay thu:;it ngu
"quan lieu" gqi len mQt hinh anh mQt t5 chlic cung nhiie, 16i
thO'i, bi chim ng:;ip trong thu tl,1e hanh chanh phi~n ha va n6
hoan to an xa l~ vdi cae tu' tu'ang ban d:1u eua Weber. ThlJC eha't
nhung d(tc tinh eua chu nghla quan lieu eua Weber la:
1. Ph an cong lao dQng vdi th:1m quy~n va trach nhi~m dvqe qui
dinh r6 va du'qc hqp phap h6a nhv nhi~m Vl} chinh thuc.
2. Cac chlic VI,1 dvqc thi8't l:;ip theo h~ th6ng chi huy, m6i ehue
VI,1 n&m du'6'i mQt ehlie VI,1 khae eao han.
3. Nhan slJ du'qc tuygn dl,1ng va thang ea'p theo kha nang qua
thi cli, hua'n luy~n va kinh nghi~m.

·40 .
O'i xli v6'i ca'p du6'i va 4. Cac hanh vi hanh chanh va cac quye't dinh phai thanh van
19 la sy' d.n thi8't t':lO ban.
nhan viEm d6i v6'i t6 5. Quan tri phai tach ro-i sO- huu
6. Cac nha quan tri phiii tuan thu di~u l~ va thu tl,lc. Lu~t l~
vl,l la nguyen tl1c ctin phai cong b~ng va duqc ap dl,lng th6ng nha't cho m9i nguo-i.
Iy' h01?-t dQng v6'i ml,lc
Chester Barnard (1886 ~ 1961): Ong cho r~ng mQt t6 chuc
chu dao. Sy' thay d6i
la mQt h~ th6ng hqp phap cua nhi@u nguo-i v6'i 3 ye'u t6 co ban:
ang phi.
1. Sy' sa:n sang hqp taco
1a sy' suy nghI ra va
:t'ayol khuyen cac nha 2. Co ml,lc tieu chung.
1an" dg cho phep ca'p 3. Co sy' thong d1?-t.
iu nay ra't co lqi cho N8'u thie'u mQt trong ba ye'u t6 nay t6 chuc se tan va, cling
nhu Weber, Barnard nha'n m1?-nh d8'n ye'u t6 quy@n hEmh trong
[Wnh, dem l':li nhung t6 chuc. Nhung Barnard cho r~ng ngu6n g6c cua quy@n hanh
khong xua't ph at tu nguo-i ra l~nh rna xua't phat tu sy' cha'p nh~n
cua ca'p du6'i. Sy' cha'p nh~n do chi co th~ co v6'i b6n di@u ki~n:
{a hQi h9C nguo-i Duc,
thong qua vi~c phat 1. Ca'p du6'i hi~u r5 m~nh l~nh.
auong thuc hqp ly t6 2. NQi dung ra l~nh phu hqp v6'i ml,lc tieu t6 chilc.
til lieu ban gia'y duqc 3. NQi dung ra l~nh phu hqp v6'i lqi lch ca nhan cua h9.
Vl,l duqc xac dinh r5 4. H9 co kha nang thy'c hi~n m~nh l~nh do.
c ml,lc tieu phan bi~t, Ly thuye't nay duqc Barnard g9i la ly thuy8't v@ sy' cha'p nh~n
0- tu tuo-ng cua Weber quy@n hanh, va ong cho r~ng ml,lc tieu cua h01?-t dQng quan tri
Ngay nay thu~t ngu phai dem l1?-i hi~u qua, tuy nhien theo Barnard hi~u qua duqc
chuc cung nhl1c, 16i hi~u la sy' thoa man tam ly va tinh thtin cua m9i nguo-i trong t6
.anh phi@n ha va no c h i l c . ,
:ua Weber. Thy'c cha't
Herbert Simon: la giao su d':li h9C Havard, ong cho r~ng ly
Weber 1a:
thuy8't bie't h8't va quy8't dinh hqp ly cua truo-ng phai qWln tri
brach nhi~m duqc qui khoa h9C chi la tuo-ng tuqng, va nha quan tri khong th~ higu
1 vl,l chinh thuc.
bie't h8't m9i va'n d@ nen giai phap d@ ra co gi6'i h1?-n. Ong kh&ng
llg chi huy, m6i chuc dinh nha quan tri la con nguo-i hanh chanh chil kh6ng phai con
nguo-i kinh t8' do do quy8't dinh cua h9 la tuong d6i. Ly lu~n chu
) theo kha nang qua y8'u cua Simon duqc trinh bay nhu sau:

- 41 -
Bang 2.2: quan di€m eila Herbert Simon

CON NGDOl KlNH TE CON NGDOl HANH CHANH

1. To'i da hoa ch9n giai phap 1. TIm mQt giai phap tSlrn
to't nhl1t trong cac giai phap. dtlq'c tily hoan canh.

2. Do'i di~n vai the' giai thvc 2. Coi the' giai chi la rno hInh
tSli vai toan bi? tinh phlic dan gian hoa cua the' giai thtJc
tSlP cua no. tSli.

3. Doi hoi phai higu d<1y du - 3. Chi higu tung ph<1n.

doan dtlq'c h?u qua.

4. Doi hoi phai bie't ta't ca 4. Chi d.n vai giEh phap la
cac gi:E phap co thg. dtlq'c.

Nhtl vf!}.y nha quan tr1 la con ngtlCfi hanh chanh nen ong ta
lam quye't d1nh theo thvc nghi~rn, khong doi hoi qua kha nang
ttl duy, vai rnQt hoan canh dan gian vai nhung ye'u to' quan tr9ng
nha't co lien quan.
2.2.2.2. Nhij,n x{d truiJng phai quan tri hanh chanh
TrtlCfng phai nay chu trtlang ding niing sul1t lao dQng se cao
trong mi?t t6 chlic dtlq'c slip d(lt hq'p lY. No dong gop rl1t nhi~u
trong ly lu?n cling nhtl thvc hanh quan trL nhi~u nguyen tiic
quan tr1 cua ttl tuemg nay v§.n con ap dyng ngay nay. Cac hinh
thuc t6 chlic, cac nguyen tiic t6 chlic, quy~n lvc va sV uy quy~n ...
dang ling dyng ph6 bie'n ngay nay chinh la sV dong gop quan
tr9ng cua trtlang phai quan tr1 hanh ehanh.
Giai hSln cua trtlCfng. phai nay la cac ttl ttlCing dtlq'c thie't l?p
trong mi?t t6 chlic 6n d1nh, it thay d6i quan digm quan tr1 cling
riin, it ehu y de'n con ngtlCfi va x8. hQi nen d~ d§.n Mi vi~e xa rai
thvc te'o Nen va'n d~ quan tr9ng la phai bie't each v?n dyng cac
nguyen tiic quan tri cho phil hq'p vai cae yeu e§.u thve te', ehli
khong phai la tu bo nguyen tiic do.
- 42 -
 2.3. TRUONG pHAI TAM LY xA HOI TRONG QU.AN TRJ
JI HANH CHANH Ly thuye't tam ly xa hQi trong quan tri la nhung quan ni~m
quan tri nha'n m:;mh de'n vai tro cua ye'u to' tam ly, tlnh cam,
t giai phap t~m quan h~ xa hQi cua con ngu6'i trong cong vi~c. Ly thuye't nay cho
in canh. rAng hi~u qua cua quan tri do nang sua't lao dQng quye't dinh,
nhung nang sua't lao dQng khong chi do cac ye'u to' v1%t cha't
i6'i chi la mo hlnh quye't dinh rna can do sv thoa man d.c nhu c§.u tam ly xa hQi
a cua the' gi6'i thvc cua con ngu6'i.
Trong nhung th1%p nien d§.u cua the' ky 20, gi6'i qW'ln tri a
phuO'ng tay giEmh he't sV dam me va tin nhi~m cho ly thuye't
tung ph§.n. quan tri c6 di§n. Vi v1%y, ngay tu nhung nam 20 cua the' ky nay
da co nhung tac gia neu len khia c~nh tam ly trong quan tri,
nhung bi lang quen. Chi sau nay, tu tuang nay m6'i phat tri§n
vai giai phap la m~nh.

2.3.1. cAc NHA NGHIEN CUU TIEN PHONG

b. chanh nen ong ta
)i hoi qua kha nang Robert Owen (1771~1858): La ky ngh~ gia ngu'6'i Anh, la
19 ye'u to' quan tr(;mg ngu6'i d§.u tien noi de'n nhan h,tc trong t6 chlic. Ong chi trich cac
nha cong nghi~p bo ti~n ra ph at tri§n may moc nhLing l~i khong
r~ hanh chanh cai tie'n sO' ph1%n cua nhung "may moc ngu6'i".
sua't lao dQng se cao Hugo Munsterberg (1863-1916): Nghien cuu tam ly ung
dong gop ra't nhi~u dyng trong moi tru6'ng t6 chuc, ong duQ'c coi la cha de cua nganh
'i, nhi~u nguyen t&c tam ly h9C cong nghi~p. Trong tac phdm nhan d~ "Tam ly h<;>c
ngay nay. Cac hinh va hi~u qua trong cong nghi~p" xua't ban nam 1913 ong nha'n
Ivc va sy' uy quy~n ... m~nh la phai nghien cuu mQt cach khoa h<;>c tac phong cua con
a sV dong gop quan ngu6'i d§ tim ra nhung m§.u mVc chung va giai thich nhung sy'
khac bi~t. Ong cho rAng nang sua't lao dQng se cao hem ne'u cong
tuang duQ'c thie't l1%p vi~c giao pho cho h9 du'Q'c nghien cuu phan tich chu dao, va hCJp
1 di§m quan tri cung v6'i nhung ky nang cling nhu tam ly cua h<;>.
l~ d§.n t6'i vi~c xa r6'i Munsterberg da d@ nghi nhung nha quan tri dung cac bai
~t cach v1%n dyng cac tr&c nghi~m tam ly d§ tuy§n ch<;>n nhan vien, va tIm hi§u hic
yeu c§.u thvc te', chu phong con ngu6'i tru6'c khi di tim nhung ky thu1%t thich hQ'p d§
dQng vien h9 lam vi~c. Nhung y kie'n do luc sinh th6'i cua
Munsterberg da khong duQ'c chu y thl ngay nay l:=;ti duQ'c ung
dl;lng rQng rai.
Elton Mayo (1880~1949): La glao su tam ly h<;>c Havard
cling cac d6ng Slf tie'n hanh cUQc nghien cuu t:=;ti nha may
Hawthornes thuQc cong ty di~n mi~n tay, la mQt Slf ki~n Ian
trong Itch sa ph at trign clla tu tuang quan trt. Ban d~u cUQc
nghien cuu chi la ap dl;lng ky thu~t quan trt khoa h<;>c clla Taylor
dg tang hi~u suit lao dQng. CUQc nghien cuu ban d~u, la thay d6i
chie'u sang cho mQt to an cong nhan dg so sanh san lUQ'ng clla h<;>
vai nhom khac lam vi~c duai di~u ki~n anh sang khong d6i.
Mayo ng:=;tc nhien thiy ding khi chie'u sang cho nhom 1 thl nang
suit tang len ca hai nhom. Ho'n nua nang suit v§.n tang len a ca
2 nhom khi ngung chie'u sang a nhom 1. Ong ke't lu~n ding "ye'u
to' xa hQi" mai chinh la nguyen nhan tang nang suit lao dQng a
hai nhom, tuc la giUa tam ly va tac phong co mO'i lien h~ rit
m~t thie't. Khi lam vi~c chung trong t~p thg thl anh huang clla
t~p thg l:=;ti dong mQt vai tro quan tr<;>ng trong vi~c t:=;to ra tac
phong ca nhan. Nhung kham pha mai nay dua tai nhung nh~n
thuc mai v~ ye'u to' con nguO'i trong quan trio CUQC nghien cuu ma
ra mQt ky nguyen mai trong quan trL duQ'c g<;>i la "phong trao
quan h~ con nguO'i" dO'i l:=;ti vai "phong trao quan tri khoa h<;>c"
clla Taylor truac do. Vai vi~c nhin m:=;tnh de'n quan h~ con nguO'i
trong quan trt, cac nha quan tri phai tim cach tang slf thoa man
tam ly va tinh th~n clla nhan vien.
Mary Parker Follett (1863 1933): La nha nghien cuu quan
Q

trt ngay tu nhung nam 20 da chu y de'n ye'u to' tam ly trong
quan tri, ba co nhi~u dong gop co gia tri v~ nhom lao dQng va
quan h~ xa hQi trong quan trt. Ba cho r&ng nhom la co' che' duy
nhit g<;>i la cQng d6ng, nguO'i ta co thg phO'i hQ'p nhi~u tai nang
vai nhau dg phl;lC Vl;l mQt lQ'i ich cao d~p ho'n Clla t6 chuc. Trong
t6 chuc nha quan trt va nhan vien sO'ng hoa hQ'p vai nhau, vi~c
phan bi~t giUa h<;> trong mQt thang b~c lam mit di Hnh than
huu tlf nhien vO'n co. Trong mo hlnh kigm soat t6ng hQ'p ba chi
ra r&ng ban chit tv kigm soat clla nhom tac dQng qua l:=;ti vai
 nay l~i du'Q'c ung nhau, d6ng thO'i hi anh hu'O'ng Clla cac ap ly'c moi tru'O'ng lam
vi~c. Nhung y ki6'n nay da trO' thanh nhung gia thuye't khoa h9C
hu'6'ng dlin r§.'t nhi~u cho cac nha nghi€m cuu quan tri sau nay.
tm ly h<;>c Havard
cliu t~i nha may Abraham Maslow (1908-1970): La nha tam ly h<;>c da xay
a mQt sy' ki$n l6'n dy'ng mQt ly thuy6't v~ nhu c§.u clla con ngu'O'i. Sy' quan tri huu
trio Ban d§.u cUQc hi~u phai din cu vao nhu c§.u thy'c sy' dang c§.n du'Q'c thoa man
hoa h<;>c cua Taylor clla con ngu'O'i. Ly thuye't clla Maslow du'Q'c g<;>i la ly thuy6't "B~c
)an d§.u.la thay d6i thang nhu c§.u", du'<;>'c ung d~ng rit rQng rai trong quan tri til
h san lu'Q'ng clla h<;> giUa the' ky 20 de'n nay.
n sang khong d6i. Doulas Me Gregor (1960-1964): Chiu anh hu'O'ng cua Mayo
LO nh6m 1 thi nang va Maslow, ong phat trign ly thuye't tac phong trong quan trio
't vlin tang len 0' ca Mc Gregor cho ding cac nha quan tri tru'6'c day da tie'n hanh cae
k6't lu~n ding "ye'u cach thuc quan tri tren nhung gia thi6't sai l§.m v~ tac phong ella
mg suit lao dQng 0' con ngu'O'i. Nhung gia thie't d6 cho d'mg ph§.n dong m<;>i ngu'O'i
c6 mO'i lien h$ rit d~u khong thich lam vi~c, thich du'Q'c chi huy hO'n la ty' chiu
thi anh hu'O'ng clla trach nhi~m, va h§.u he't m<;>i ngu'O'i lam vi$c vi lQ'i ich v<%t chit,
mg vi$c t~o ra tIlc va nhu'v<%y cac nha quan tri da xay dy'ng nhung hQ may t6 chuc
.u'a t6'i nhung nh~n v6'i quy~n hanh t~p trung d(tt ra nhi~u qui t:ic thu t~c, d6ng thO'i
;uQc nghien cuu mO' v6'i mQt h$ th6ng kigm tra giam sat ch(tt che. Gregor g<;>i nhung
g<;>i la "phong trao gia thi6't d6 la X, va d~ nghi mQt lo~i gia thie't khac ma ong g9i
quan tri khoa h<;>c" la Y. Thuy6't Y cho ding con ngu'O'i se thich thil v6'i cong vi$c ne'u
. quan h$ con ngu'O'i c6 du'Q'c nhung thu<%n lQ'i va h<;> c6 thg d6ng g6p nhi~u di~u hO'n
1 tang sv thoa man cho t6 chlic. Mc Gregor cho ding thay vi nhin m~nh de'n cO' che'
kigm tra thi nha quan tri nen quan tam nhi~u hO'n de'n sy' ph6i
la nghien cliu quan hQ'p ho~t dQng.
~u to' tam ly trong Chris Argyris (1923 - ): Nghien cuu tu' cach con ngu'O'i va
nh6m lao dQng va cac y6'u to' dO'i s6ng t6 chuc va cho ding mQt sy' nhin m~nh thai
lh6m la cO' che' duy qua clla nha quan tri d6i v6'i vi~c kigm soat nhan vien se dlin t6'i
nQ'p nhi~u tai nang nhan vien c6 thai dQ th~ dQng, 1$ thuQC va ne tranh traeh
cua t6 chlic. Trong nhi$m. Trong tr~ng thai tam ly d6 h<;> se cam thiy bit hinh va
hQ'p v6'i nhau, vi$c c6 nhung thai dQ tieu ey'c dO'i v6'i vi~c hoan thanh m~c tieu
1 mit di tinh than chung. Argyris cho d'mg ban chit con ngu'O'i luan mu6n la nguO'i
)at t6ng hQ'p ba chi tru'O'ng thanh, tuc la mu6n sy' dQc l~p, sy' phong phil trong hanh
ic dQng qua l~i v6'i dQng, sy' da d~ng trong m6i quan tam va kha nang tv
chu. Nha
qUEm trt huu hi~u la ngu'O'i bie't tSlo di~u ki~n cho nhan vien ung
xU' nhu' nhung ngu'O'i trtlCJ'ng thanh, va di~u do se co lQ'i cho t5
chuc.

2.3.2. NHA.N xET vE TRUONG PMI TAc PHONG

TRONG QUA.N TRl

Tu' tu'o-ng cua tru'O'ng phai tac phong nhin mStnh nhu c:1u xa
hQi, du'Q'c qui tr9ng vatv th~ hi~n mlnh cua ngu'O'i cong nhan. Ly
thuye't nay b5 sung cho ly thuye't c5 di~n khi cho d'mg nang suit
khong chi thwln tuy la yin d~ ky thu~t. No cung giup ca.i ti8'n
cach thuc va tac phong quan trt trong t6 chuc, xac nh~n mo'i
lien h~ giua nang suit va tac phong hoStt dQng. Di~u do th~t sv
du'Q'c nh~n thiy va gay nen mQt phong trao r:1m rQ du'Q'c g9 i 1a
"phong trao quan tri con ngu'O'i" trong th~p nien 50 khong kem
gl "phong trao quan tri khoa h9C" cua Taylor tru'6'c day. Ly
thuye't tac phong co sv dong gop 16'n lao trong ly 1u~n va thvc
hanh quan trio NhO' co nhung dong gop nay ma ngay nay cac
nha quan tri hi~u ra han v§ sV dQng vien cua con ngu'O'i, v~ anh
hu'o-ng cua t~p th~ do'i v6'i tac phong cung nhu' cac yin d~ tam 1y
quan trio
Co nhi~u y kie'n phe phan 1y thuye't tac phong 1a da qua chu
y de'n ye'u to' xa hQi cua con ngu'O'i khie'n tro- thanh thien l~ch.
Khai ni~m "con ngu'O'i xa hQi" chi co th~ b5 sung cho khai ni~m
"con ngu'O'i kinh te''' chu khong th~ thay the'. Khong phai 1uc nao
nhung "con ngu'O'i thoa man" d~u la nhung lao dQng c6 nang suit
cao. Han nua ly thuye't nay coi con ngu'O'i la ph:1n tU' trong h~
tho'ng khep kin, di~u do khong th~ co tren thVc te'. M~c du v~y,
khong th~ phu nh~n dong gop cua tnfO'ng phai nay do'i v6'i ly
thuye't quan trio Trong cac ye'u to' cua quan tri thl con ngu'O'i la
ye'u to' kho sU' d\mg nhit va cung thuO'ng gay lang phi nhit. Ly
thuye't nay quan tam de'n con ngu'O'i cung la hu6'ng v~ quan di~m:
quan tri la hoan thanh cong vi~c b§.ng va thong qua con ngu'O'i.

- 46 -
1 cho nhan vien ung
do se co IQ'i cho t6

AI TAc PHONG Chuygn sang xa hQi thong tin keo theo no la nhung thay d5i
co tinh cach rn~ng trong vi~c ap dl;mg nhung ky thu~t van cac
qua tdnh lao dQng. Cung v6"i nhung trao hiu nay, tru'O'ng phai
tn m~nh nhu c:1u xa quan tri dinh lu'Q'ng v6"i ca sCi la ly thuye't quye't dinh, ap dt,mg
ngu'O'i cong nhan. Ly th6ng ke van qua tdnh lam quye't dinh va sV ph at trign cua rno
i cho r&ng nang suat hinh toan kinh te'v6"i sV trQ' giup cua may Hnh di~n tu. Tru'O'ng
o cung giup cai tie'n phai nay dva tren suy doan la ta't ca van d~ d~u co thg gi8.i
chuc, xac nh~n rn6i quyet du'Q'c b&ng cac rno hinh toan, va no co cac d~c Hnh sau:
~ng. f)i~u do th~t sV 1. Chu ye'u t~p trung van lam quye't dinh vi cho ding qua tdnh
) r:1rn rQ du'Q'c g9i la phan tich lam quye't dinh da bao ham nhung hanh vi quan
nien 50 khong kern
trio
aylor tru'6"c day. Ly
2. DVa tren ly thuye't quye't dinh kinh te', Iva ch9n phai mang
'ong ly lu~n va thvc
l~i lQ'i ich kinh te'o
Ly rna ngay nay cac
la con ngu'O'i, v~ anh 3. Dung cac rno hinh toan h9C dg giai quye't va'n d~.
lu' cac va'n d~ tam ly 4. Coi may tinh la cong CI,I ca ban trong vi~c giai quye't cac rno
hinh va cac bai toan quan trio
phong la da qua chu Tru'O'ng phai nay tie'p c~n tren 3 hu'6"ng ca ban la quan tri
:CI thanh thien l~ch. khoa h9C, quan tri tac nghi~p va quan tri h~ th6ng thong tin.
sung cho khai ni~rn
Khong phai luc nEw 2.4.1. QUA.N TRl KHOA HQC
LO dQng co nang sua't MQt trong nhung ap dl,lng chinh cua tru'O'ng phai nay la quan
la ph:1n tu trong h~ tri khoa h9C, c:1n phai ph an bi~t v6"i tu' tu'Clng quan tri khoa h9 C
thvc te'o M~c du v~y, cua Taylor ra dCii CI d:1u the' ky nay. d day khoa h9C quan tri la
phai nay d6i v6"i ly du'eing 16i quan tri dung nhung phan tich toan h9C trong quye't
tri thl con ngu'O'i la dinh, su dl,lng cac cong CI,I th6ng ke, cac rno hlnh toan h9C. Khoa
.y lang phi nha't. Ly h9 C quan tri co ngu6n g6c sau chie'n tranh the' gi6"i thu 2 khi ky
lu'6"ng v~ quan digrn: thu~t chie'n tranh phat trign cao, nhu c:1u ung dl,lng cac kie'n
~ng qua con ngu'O'i.
thuc dinh lu'Q'ng va t6i u'u hoa ngay cang buc thie't. Han nua cac
qua tdnh san xua't ngay cang phuc t~p han so v6"i phu'ang phap
quan tri truy~n th6ng. SV lien ke't giUa cac phu'ang phap t6 chuc

- 47 •
san xua't trong lInh vVe eong nghi~p vCi khi v6'i san xua't dan
dyng la ti@n d@ xua't hi~n khao hu6'ng nay.

2.4.2. QUA.N TRJ TAc NGHl¢P

Quan tri tae nghi~p la ap dyng phuong phap dinh 1uQ'ng vao
eong tae t6 ehue va kigm soat ho~t dQng, no eo nhi~u ling dl;mg
trong eong tae quan tri hang ngay. Quan tri ho~t dQng sa dl;mg
nhi~u ky thu~t dinh lt1Q'ng nhu tien doan, ki~m tra hang t6n
kho, l~p trinh tuye'n tinh, 1:9" thuye't h~ qua, 1:9" thuye't h~ th6ng.
Chinh khao hu6'ng nay mara cae phuong phap quan 1:9" hi~n d~i
nhu phuong phap KABAN, phuong phap TQM hay 6 SIGMA
hi~n nay.

? A A,.I' A

2.4.3. QUAN TRJ H~ THONG THONG TIN

Quan tri h~ th6ng thong tin la nhung chuang trinh tieh hQ'p
thu th~p va sa 1:9" eae thong tin giup vi~e ra quye't dinh. Thong
thucfng cae h~ th6ng nay duoe trQ' giup tieh eVe eua h~ th6ng
may tinh. H~ th5ng thong tin la ke't qua hQ'p 1:9" eua vi~e ngay
eang eo sV eong nh~n sue m~nh va gia tri eua thong tin, va
thong tin phai stin sang du6'i d~ng thieh hQ'p, dung thai digm
eho cae nha quan tri lam quye't dinh. H~ th5ng thong tin khong
chi co may tinh ma con 1a eon nguai, chuang trinh, du li~u. Do
do nha't thie't phai co sV quan tri thieh hQ'p h~ th6ng thong tin
do.

2.4.4. NIJ4.N xET vE TRUiiNG PMI DJNH LU(jNG

TRONG QUA.N TRJ

Truang phai dinh lUQ'ng tham nh~p h§.u he't trong m9i t6
ehue ehlie hi~n d~i v6'i nhung ky thu~t phue t~p. Khoa hge qucln
tri, quan tri tae nghi~p va quan tri h~ th6ng thong tin ra't quan
tr9ng eho cae nha quan tri cae t6 ehlie 16'n va hi~n d~i ngay nay.
Cae ky thu~t eua truang phai nay da dong gop ra't 16'n trong vi~e
nang eao trinh dQ ho~eh dinh va kigm tra ho~t dQng.

- 48 -
l1i vdi san xu:1't dan M(tc dli cac ky thu~t dinh Iu'Q'ng du'Q'c ap dVng rQng rai nhung
v&n chu'a giai quye't thoa dang khia c~nh nhan ban va hic phong
con ngu'6'i trong xi nghi~p. Cac nha quan tri cung nh~n xet ding
cac khai ni~m va ky thu~t Clla If thuye't nay tuang do'i kho higu
)hap dinh IUQ'ng van do'i vdi cac nha quan trio Trong thvc te' chi co cac chuyen gia
) co nhi§u ling dVng duQ'c dao t~o ky luang trong lanh vVc nay m6'i co thg sl'i dvng cac
i ho~t dQng sl'i dVng ky thu~t do trong thVc te'o BO'i Ie do, chung nao cac ky thu~t
kigm tra hang t6n dinh 1u'Q'ng con la mQt lanh vVc khoa h9c thuQc th§'m quy§n tri
If thuye't h~ tho'ng. thlic rieng cua cac nha "khoa h9c quan tr( thi sv ph6 bie'n If
lap quan If hi~n d~i thuye't nay v&n con bi h~n che'. Tuy v~y sang the' ky 21, cling vdi
rQM hay 6 SIGMA sV phat trign m~nh me clla tin h9C va may tinh di~n tl'i thi cac
ky thu~t dinh IUQ'ng trong quan tri ngay cang duQ'c ph6 bie'n. SV
ke't hQ'p giua ky thu~t tin h9C vdi cac bi~n phap quan If khoa
N h9C ngay cang phat trign va co nhung bu6'c tie'n nhay v9t.

.uang trinh tich hQ'p 2.5. TRU($NG pHAI HOI NH4P TRONG QUAN TRJ
l quye't dinh. Thong
Trong nhung nam gc1n day co nhung co' gEing t6ng hQ'p cac If
h cVc clla h~ tho'ng
Q'p If Clla vi~c ngay thuye't c6 dign, If thuye't Mc phong va If thuye't dinh IUQ'ng, sl'i
i cua thong tin, va dVng nhung tu' tuO'ng to't nh:1't cua m6i tru'6'ng phai. Nhung tu
Q'P, dung th6'i digm tuO'ng nay t~o thanh tru6'ng phai tich hQ'p hay con g9i la trudng
;ng thong tin khong phai hQi nh~p. No bao g6m nhi§u If thuye't phat trign, t~o ra
nhi§u trudng phai r:1't da d~ng, thinh hanh trong th~p ky 1960
g trinh, du li~u. Do
h~ tho'ng thong tin
- 1980.

2.5.1. TRU($NG PHAI "QuA TRINH QUAN TRJ"

I DJNH LU<;jNG Thvc ch:1't khao hudng nay du'Q'c d§ c~p tu dc1u the' 20 qua tu
tuO'ng cua Henri Fayol, nhung thvc sV chi phat trign ffi~nh tu
nam 1960 do cong cua Harold Koontz va cac d6ng sv. Tu tu'O'ng
1 he't trong ffi9i t6
nay cho ding quan tri la ffiQt qua trinh lien tvc cua cac chlic
t~p. Khoa h9C quan
nang quan tri do la ho~ch dinh, t6 chlic, di§u khign va kigm
thong tin ra't quan
soat. Cac chlic nang nay duQ'c g9i la nhung chlic nang chung clla
hi~n d~i ngay nay.
quan trio Ba't cli trong lanh vvc nao, dli dan gian de'n phlic t~p,
p ra't Mn trong vi~c
dli trong lanh vvc san xua't hay dich vv thi ban cha't clla qwin tri
~t dQng.

- 49 -
la kh6ng thay d6i do la vi~c thvc hi~n d&y du cac chilc nang
quan trio
Htnh 2.1 Tzt tztang qua tr'tnh qua tr'tnh
Qua trlnh quan tri

Til khi duQ'c Koontz phat trign thi khao hu6'ng nay duQ'c tra
thanh mQt khao hu6'ng duQ'c chu y nha't, va duQ'c ra't nhi§u cac
nha quan tri til ly thuy8't d8'n thvc hanh ua chuQng.

2.5.2. TRUCiNG PHAI "NGAU NHIEN"

Ly thuy8't nay cho r~ng ky thu?t quan tri thlch hQ'p cho mQt
hoan canh nha't dinh tuy thuQc VaG ban cha't va di§u ki~n cua
hoan canh do. Phuong thilc quan tri dung hay tac phong quan
tri trong mQt tInh tr~mg lao dQng nha't dinh phl,l thuQc VaG nhi§u
bi8'n sO'. Quan digm ng<lu nhi€m l?p lu?n r~ng cac hi~n tUQ'ng v§
t6 chilc xay ra theo cac hinh thai ma nha quan tri co thg higu
duQ'c, nhung kh6ng thg co mQt khu6n m§.u cho ta't ca cac tniO'ng
hQ'p vi m6i va'n d§tv no da la dQc dao. Khao hu6'ng ng<lu nhien
mu6n k8't hQ'p VaG thvc t8' b~ng mQt cach hQi nh?p nhung
nguyen t:1c quan tri vaG trong khu6n kh6 hoan canh. No duQ'c
xay dvng tren lu?n d§: "N8'u co X thi ta't co Y nhung phl,l thuQc
VaG di§u ki~n Z", nhu V?y di§u ki~n Z la nhung bi8'n sO' ng§.u
nhien. Nhung cO' g:1ng g&n day cua khao huang nay la tim cach
cach ly bi8'n sO' Z, thay b~ng nhung y8'u to' quy8't dinh khac cua
hoan canh.

- 50 -
 d:1y du cac chuc nang Hinh 2.2 Khdo huang ngriu nhien

Neu co

Ph~ thu9c
laO huang nay duQ'c trO'
. va duQ'c ra't nhi~u cac Khao huang ng§.u nhien duQ'c cho la hQ'p 1:9' theo trljc giac, vi
fa chuQng. nhung t6 chuc thi khac bi~t nhau v~ kich thuac, myc tieu, nhi~m
vu. , nen kho co thg co nhung nguyen 1:9' chung ap dyng mQt cach
khai quat.
1 tri thlch hQ'p cho mQt
2.5.3. TRUClNG PHAI "Qu.AN TRl H:¢ THONG"
cha't va di~u ki~n cua
19 hay tac phong quan H~ th6ng co thg duQ'C dinh nghla la mQt c(Jca'u dinh huang
nh phy thuQC vao nhi~u theo myc tieu, g6m cac thanh ph:1n lien ke't v6'i nhau sao cho
ding cac hi~n tUQ'ng v~ toan he th6ng Ian h(Jn t6ng s6 cae thanh ph:1n. MQt h~ th6ng
la quan tri co thg higu phiii co' 4 thanh ph:1n c(J ban: d:1u vao, qua trinh bie'n d6i, d:1u ra
u cho ta't ca cac truO'ng va phan h6i.
illao huang ng§.u nhien
Nguyen 1:9' c(J ban cua 1:9' thuye't h~ th6ng la h~ th6ng nao
cach hQi nhl% p nhung
cung g6m nhung h~ th6ng nh6 gQi la h~ th6ng con, giua chung
l6 hoan canh. No duQ'c
co m6i quan h~ tac dQng huu c(J vai nhau, ba't ky mQt thay d6i
co Y nhung phy thuQc
dli nho cua h~ th6ng con cung co anh huang de'n h~ th6ng va
la nhung bie'n s6 ng§.u
nguQ'c ISli. Ne'u quan tri ph6i hQ'p huu hi~u nhun g "n~ Ivc cua h~
huang nay la tim cach
th6ng con thi ke't qua se Ian h(Jn t6ng s6 nhung co gang dQc 11%p.
t6 quye't dinh khac cua
Khao hlfang nay con giup ta nhl%n ra ding t6 chilc khong phiii la
t6n tSli dQc 11%p, ma no phai dva VaG moi truO'ng hOSlt dQng. Nha
quan tri phiii higu trach nhi~m ella minh d6i vai moi truO'ng va
nhung hSln che'ma moi truO'ng da ap d~t len t6 chilc.

- 51 "
H~nh 2.3: Khdo huang h~ th6ng

MOl TRUONG

~ IOAU VAG 1 CJRN o6I}) IOAU RA 1-'>

2.5.4. N~N xET vE TRU($NG pm! H(H N~P

Hi~n nay truO'ng phai hQi nh<%p da co nhung ling dyng thie't
thy'c trong quan tri, no cung c&p cho nha quan tri cai nhin h~
th6ng d6i vai nhung v&n d~ nay sinh trong quan trio Cac nha
quan tri duQ'c khuye'n cao la khong co khuon m§.u chung dg gi:H
quye't t&t elt cac trucmg hQ'p, ly thuye't ng§.u nhien thi hiu y nha
quan tri de'n tinh dQC dao cua moi trucing, ly thuye't h~ th6ng thi
chi ra sy' lien h~ giUa moi truO'ng va don vi, qwin tri qua trinh
xac dinh cac chuc nang c(J ban rna cac nha quan tri phai thy'c
hi~n trong hOQ-t dQng quan tri cua minh. Chinh truO'ng phai nay
da co cong hQi nh<%p cac tu tuO'ng quan tri truac no van mQt tu
tuO'ng chung mang tinh toan v~n va t6ng quat.

Chinh tinh da d~ng hoa, da phuong hoa va moi truO'ng toan

d.u cua kinh doanh ngay nay khong cho phep cac nha quan tri
suy nghI theo ki~u dia phuong rna phai co suy nghI toan c:lu.
Moi truO'ng kinh doanh hi~n nay doi hoi m<;>i nha quan tri mu6n
thanh cong phai suy nghI tren t:lm voc qu6c te', cho du ong hOQ-t
dQng & dia phu(Jng. H<%u qua la cac phuong phap quan tri phai
duQ'c xac dinh lQ-i d~ hOQ-t dQng trong toan c:1u.
2,6.1. LY THUYET Z
Ly thuye't Z duQ'c mQt giao su nguO'i My g6c Nh~t Ban la giao
su vVilliam Ouehi xay dy'ng tren e(J sO' ap dyng c8.ch quan ly eua
Nh~t Ban trong cac cong ty My. Ly thuye't ra UD'i nam 1978, chu
• 52 •
 ,...,.
~8AU RA I~
nhung ang dyng thie't
a quan tri cai nhln h~
ong quan trio Cac nha
uon m§.u chung dg giai
§.u nhien thl luu y nha
ly thuye't h~ tho'ng thl
. vi, quan tri qua trinh
lha quan tri phai thy'c
Chinh trueing phai nay
;ri truo-c no vao mQt tu
quat.
liE:.
loa va moi trueing toan
phep cac nha quan tri
co suy nghi toan c§.u.
mQi nha quan tri muo'n
uo'c te', cho du ong ho~t
mg phap quan tri phai
l c§.u.
y go'c Nh~t Ban la giao
I dyng each quan ly cua
~t ra GO'i Ham 1978, chu
trQng de'n quan h~ xa hQi va ye'u to' con nguoi trong t6 chac, nit
duQ'c chu y a cuo'i the' ky 20. Ly thuye't Z co cac di;lc di~m sau:
Cong vi~c dai h~n, quye't dinh thul%n hQ'p, trach nhi~m ca nhan,
xet thang thuang chl%m, ki~m soat kin dao b&ng cac bi~n phap
cong khai, quan tam de'n tl%p th~ va ca gia dlnh nhan vien. Tuy
nhien, vi~c vl%n dyng ly thuye't Z vao trong quan tri kha kho
khan, doi hoi nhung di~u ki~n nhElt dinh v~ moi truong van hoa
va sy' thay d6i v~ tu duy quan tri cua cac nha quan tri trong t6
chaco
2.6.2. TIEP C~N THEO 7 YEU TO (7'8)
Cach tie'p cl%n nay nhEln m~nh ding trong quan tri c§.n phai
pho'i hQ'p hai hoa 7 ye'u to' quan tri co anh huang len nhau, khi
mQt ye'u to' thay d6i keo theo cac ye'u to' khac cling bi anh huang.
Nha quan tri phai la nguoi thong hi~u va sa dyng to't trong quan
tri, do la:
1. Chi~n ll((lc: La phan pho'i cac ngu6n tai nguyen cua t6 chac
va Eln dinh duong 1o'i ho~t dQng cua t6 chac do.
2. Co diu: Phan CElP trong t6 chac va xac dinh quy~n hanh.
3. H~ th6ng: Cac qui trinh t6 chac, thu t\1c bao cao va lam cac
cong vi~c hang ngay.
4. Nhcm vien: La nhung nguoi ho~t dQng trong t6 chuc, giin bo
va huo-ng t6'i myc tieu .
5. Phong cach: Cach thac quan tri d~ d~t duQ'C m\1c tieu cua t6
chaco
6. Ky ruing: Trinh dQ chuyen mon cua cac nhan vien
7. Gia tri chung: La h~ tho'ng gia tri rna mQi ngu'oi chia se
Ly thuye't 7'8 hlnh thanh nh&m dap ang nhu c§.u qUEm tri cac
cong ty co qui mo lo-n, mang tinh c~nh tranh to an c§.u. Ly
thuye't nay thinh hanh de'n tl%n nhung nam d§.u cua the' ky 21,
no rna duong cho trao luu xay dy'ng nhung "cong ty tuy~t hao"
rElt thinh hanh a My va cac nuo-c Chau Au.
1. Nhung kim tv thap Ai C~p va VCiln ly tru'O'ng thanh & Trung
Boa la nhung b&ng chung cho tha'y nhung cong trinh Idn lao,
dbi hoi nhung tai nang quan tri da du'qc thvc hi~n hang
nghln nam tru'dc day. Ban hai tram nam tru'dc, Adam Smith
da noi v~ lqi fch cua phan chia lao dQng. Nhu d.u v~ mQt ly
thuye"t quan tri chinh thuc trO' thanh hign nhien trong thCii
ky cach mCilng cong nghi~p.
2. Nil'a d§.u the" ky nay la thO'i ky bi~t l~p v~ tu' tu'O'ng quan trio
Quan tri mQt cach khoa hQc tim hi~u qua san xua't thong qua
hqp ly hoa cong vi~c, tu' tu'O'ng hanh chanh tim cac nguyen
tlic quan tri cho mQt tc5 chuc. Ly thuye"t hanh vi t~p trung vao
con ngu'O'i, khao hu'6'ng dinh lu'qng dung cac ky thu~t dinh
lu'qng trong vi~c lam quye"t dinh.
3. Chi de"n nhung nam 1960, sv hqp nha't cac tu' tu'O'ng mdi du'qc
dl'iit ra. Khao hu'dng qua trlnh xem xet quan tri nhu' mQt qua
trinh thu'O'ng xuyen cua cac chuc nang hOCilCh dinh, t6 chilc,
di~u khign va kigm soat. Khao hu'dng ngllu nhien coi m6i
hoan canh la dl'iic thu va nha quan tri phai linh hOCilt trong
mM tinh hu6ng. Khao hu'dng h~ th6ng tim cach lien h~ cac
thanh ph§.n con trong mQt h~ th6ng v6'i nhung di@u ki~n moi
tru'O'ng.
4. Chinh Sv phat trign mang Hnh toan dlu cua cac n@n kinh te'
da dlln tD'i quan digm toan c§.u trong quan tri, sv tham nh~p
cua cac tru'O'ng phai quan tri van vdi nhau hlnh thanh nhung
tu' tu'(jng quan tri mdi phu hqp vdi thO'i dCili do la ly thuye't z,
cac tie"p c~n 7S, ... va sv ph at trign khong dung lCili, tCilo ra
nhung thay d6i nhanh chong trong cac phu'o'ng phap quan tri
cua nhan loCili.

- 54 -
rt10'ng thanh 6 Trung 1. T~i sao cac nha quan tri phai nghien cuu cac ly thuye't quan
19 cong trinh 16'n lao, tri d<l co?
iuqc thvc hi~n hang 2. TruO'ng phai quan tri nao khie'n b~n quan tam nh:1't? T~i sao?
n tru6'c, Adam Smith 3. Xac dinh vai tro cua tn10'ng phai quan tri c6 dign.
g. Nhu c:1u v~ mQt ly 4. M6i lien h~ giUa truO'ng phai quan tri c6 dign va truO'ng phai
lign nhien trong thO'i quan tri tac phong.
5. T~i sao co truO'ng phai quan tri tich hqp? No co d~c di~m gi?
v~ tu tU6ng quan trio 6. Ly thuye't Z la gi? B~n co nghl ding Iy thuye't Z se thay the'
a san xu:1't thong qua
tu tU6ng qua trinh quan tri khong?
lanh tim cac nguyen
lanh vi t~.p trung vao
19 cac ky thu;itt dinh

~ac tu tU6ng m6'i duqc Cong ty TD duqc thanh l;itp giua nhung nam 1970 chuyen v~
:Juan tri nhu mQt qua may tinh. V6n la quan tri vien IBM nen giam d6c Jim r:1't co
ho~ch dinh, t6 chuc,
kinh nghi~m trong nganh kinh doanh may tinh. San philm
ngliu nhien coi m6i chinh cua cong ty la h~ th6ng may tinh song song co dQ tin c;ity
phai linh ho~t trong cao. San philm r:1't duqc cac khach hang 1a cac ngan hang ua
tim cach lien h~ cac tv
chuQng. ang Jim duy tri qui trinh san xu:1't v6'i nang sua't cao,
do trong hanh dQng va co tinh than huu cao. Nht1ng sau vai nam
nhung di~u ki~n moi
phat tri~n hi~u qua, cong ty co hi~n tuqng x:1'u, t6c dQ tang
tru6ng va lqi nhu;itn giam. Cac chuyen gia nh;itn th:1'y tinh th:1n
1 cua cac n~n kinh te'
tv do - la mQt dQng Ivc phat trign m~nh trong thO'i gian d:1u -
an trL sV tham nh;itp
khong thich hqp trong dH~u ki~n phat trign m6'i, chinh no la
au hinh thanh nhung
nguyen nhan gay can tr6 hi~n nay. ang Jim li~n tang cuO'ng
d~i do la ly thuye't z,
quan ly, xie't ch~t kigm tra va h~n che' tinh tv do v6n la truy~n
long dung l~i, t~o ra
th6ng cua cong ty. ang con thay d6i cach quan tri, hang tu:1n
)hu<1ng phap quan tri
h9P giao ban va trvc tie'p ong ra l~nh cho cac c:1'p. Ke't qua gay
:1'n tuqng m~nh, doanh thu len de'n 1 ty USDI nam, thO'i gian
giao hang rut xu6ng con 1 tU:1n thay vi 5 tU:1n nhu tru6'c. Khach
hang danh gia cao ch:1't lU9'ng san philm va dich V\l cua cong ty
va cong ty tr6 thanh mQt d6i thu dang k~ trong nganh may tinh
cua My.
- 55 -
 1. Phan Ueh tinh logie eua qua tr'tnh phat tri~n eua TD.
2. Bc;m thll nh¢n xet each qudn tri eua eong ty nghieng thea
tu tuang nao ?
3. Vi~e thay d6i eaeh qudn trt e6 danh nult tinh sang tq,o eua
eae nhan vien trong eong ty khong?

1. Bigm quan tam chung trong cac tniC>'llg phai quan tri Ia
a) nang su:{t lao dQng
b) con nguO'i
c) hi~u qua
d) lqi nhu~n
2. Bigm quan tam chung giua cac truO'ng phai Quan tri khoa
h9 C, Quan tri Hanh chinh, Tam ly-xa hQi Ia
a) con nguO'i
b) nang su:{t lao dQng
c) cach thuc quan tri
d) lqi nhu~n
3. Cac Iy thuye't quan tri c6 dign co hq.n che'la
a) quan ni~m Xl nghi~p Ia mQt h~ tho'ng khep kin(*)
b) chua chu tr9ng dung muc de'n ye'u to' con nguO'i(**)
c) bao g6m (*) va (**)
d) cach nhln phie'n di~n
4. NguO'i dua ra 14 nguyen tEic "Quan tri t6ng quat" Ia
a) Federic W.Taylor (1856-1915)
b) Henry Fayol (1841 - 1925)
c) Max Weber (1864 - 1920)
d) Douglas Mc Gregor (1900 - 1964)

- 56 -
hat triin eila TD. 5. "Trueing phai qudn tri qua tr'inh " du'Q'e Harold Koontz d~ ra
~ eong ty nghieng thea tren e(J sCi tu tuCing eua
a) Federie W.Taylor (1856-1915)
meft Unh sang tqo eila b) Henry Fayol (1841 - 1925)
c) Max Weber (1864 - 1920)
d) Douglas Me Gregor (1900 - 1964)
6. "Nang sueft lao d{)ng la ehza khoa di dqt hi~u qua quan tri" la
quan digm eua truO'ng phai
phai quan tri la a) tam ly-xa hQi trong qwin trt(*)
b) qwin tri khoa hc;>e(**)
c) d.(*) va(**)
d) quan tri dtnh luqng
7. TruO'ng phai "qua trinh quan tri" duqe d~ ra bCii
hai Quan tri khoa a) Harold Koontz
Qi la
b) Henry Fayol
c) Winslow Taylor
d) ta't ea d~u sai
8. Cae y8'u to' eua mo hinh 7'8 la
a) ehi8'n luqe, e(J ea'u, h~ thO'ng, tai ehinh, ky nang, nhan
l8' la vien, ml,le tieu phO'i hqp
.g khep kin(*)
b) ehi8'n luqe, h~ thO'ng, ml,le tieu phO'i hqp, phong each, eong
, con nguO'i(**) ngh~, tai ehinh, nhan vien

c) ehi8'n luqe, ky nang, ml,le tieu phO'i hqp, e(J ea'u, h~ thO'ng,
nhan vien, phong each
bg quat" la d) ehi8'n luqe, e(J ea'u, h~ thO'ng, dao tSlO, ml,le tieu, ky nang,
nhan vien
9. Quan trt theo hc;>e thuy8't Z la
a) quan trt theo each eua My.
b) quan tri theo each eua Nh~t Ban.
c) quan tri k8't hqp theo each eua My va eua Nh~t Ban.
d) cae each higu tren d~u sai.

~ 57 ~
10. Tae gdt eua h<;>e thuye't Z la
a) William Ouehi
b) Federiek Herzberg
e) Douglas Me Gregor
d) MQt nguO'i khae

- 58 -
 hu'dng
M I"

M1;le dfeh va yeu diu eua ehu'dng

MQt t6 chilc khong t6n t<;li bi$t l~p rna thu'eing xuyen tac dQng
qua l<;li v6'i moi tru'eing. Nhung sy' thay d6i til cac y8'u to' moi
tniO'ng xung quanh, co thg t<';lO ra nhung ca hQi, ho~c la nguy ca
de d<,la sy' t6n t<;li va phat trign cua no. Quan tri mQt t6 chue
hi$u qua khong chi doi hoi phai giai quy8't nhung va'n d~ mang
tinh cha't nQi bQ rna di~u quan trc;mg han la phai quan tri du'Q'e
cac ye'u to' tac dQng til moi tru'O'ng. Do do, cae nha quan tri cc1n
danh nhi~u thO'i gian dg khao sat va dy' doan y8'u to' bi8'n d6i cua
moi tru'O'ng va eoi do nhu' la mQt cong vi$c dc1u tien, phai ti8'n
hanh thu'O'ng xuyen trong cong tae cua minh. K8't qua vi~e
nghien cuu moi tru'O'ng se eung ca'p cho cac nha quan tri nhung
du li~u quan trc;mg, lam ea sCi cho vi~c ra quye't dinh va thy'e
hi~n quye't dinh quan trio Chu'ang nay se giup cac b<;ln lam ro
mQt s6 nQi dung sau:
• Moi tru'O'ng la gi,
• D~e digm cae IO<;li moi tru'O'ng,
• Sy' anh hu'Cing cua moi tru'O'ng d8'n cac t6 chilc,
• Ky thu~t ph an tich SWOT.

1" ..
3.1.1. KRAI NIltM

Moi tru'O'ng hO<;lt dQng eua doanh nghi$p la t6ng hQ'p cac y8'u
t6 til ben trong eung nhu' til ben ngoai thu'O'ng xuyen tac dQng
anh hu'Cing de'n ke't qua hO<;lt dQng eua doanh nghi$p.

- 59 -
3.1.2 pHAN LOft.t,.1 MOl TRUONG

3.1.2.1. Can cit theo ph(tm vi va clip dQ cua moi

truiJng: M6i tntCmg c6 tld phan thanh cae lor;d sau
a. MiJi truiJng ben ngoai: Bao g6m cac ye'u t6 ben ngoai
doanh nghi~p co anh hu'O'ng de'n hoStt dQng cua doanh nghi~p.
Moi tru'eing ben ngoai g6m 3 clip dQ:
<t M6i truang toan cdu 1 : du'<?,c hlnh thanh tu cac ye'u t6 kinh te',
chinh tri- phap 1y, van hoa xii hQi, dan s6, tv nhien va cong
ngh~ 0' phStm vi toan d.u.
<t M6i truang t6ng quat 2 : cung bao g6m cac ye'u to' nhu': cac di~u
ki~n v~ kinh te', chinh tri- phap 1ul%tt, van hoa - xii hQi, dEm
s6, tv nhien vacong ngh~, du'qc xac ll%tp trong phStm vi mQt
qu6c gia.
<t M6i truang nganh 3: con g9i 1a moi tru'O'ng tac nghi~p, du'9'c
hinh thanh tuy thuQc vaG nhung di~u ki~n san xulit kinh
doanh trong tung nganh. Moi tru'O'ng nay thu'O'ng bao g6m cac
ye'u t6 nhu': khach hang, cac d6i thu cStnh tranh, nhung ngu'O'i
cung clip, va cac nhom ap 1vc.
b. MiJi truiJng nQi bQ: Bao g6m cac ye'u t6 ben trong cua doanh
nghi~p co anh de'n ke't qua hoStt dQng cua doanh nghi~p. Cl,l th~
moi tru'O'ng nQi bQ g6m cac ye'u t6 nhu': ngu6n nhan 1vc cua
doanh nghi~p, kha nang nghien cuu va ph at tri~n, co sO' v~t
chlit- trang thie't bi, tai chinh, van hoa cua t6 chuc.

J Global Enviroment
2 General Enviroment
3 Task Enviroment
- 60 -
 Sd db 3.1: Phan logi m6i truang thea phrpn vi va cap d(>
cdp di) cua moi
.or,a sau Moi tru'ong toan du
lC ye'u t6 ben ngoai
Moi tru'ong t6ng qmit
g clla doanh nghi~p.

GU cac ye'u to' kinh te',

sO', tv nhien va cong

:: ye'u t6 nhu': cac di~u

ran h6a - xa hQi, dan
) trong phSlm vi mQt

'cmg tac nghi~p, du'Q'c

ki~n san xwlt kinh
y thu'cmg bao g6m cac
lh tranh, nhung ngu'O'i

~ ben trong clla doanh

doanh nghi~p. CI,1 th~ 3.1.2.2. Can cu theo muc di) phuc t{lP va muc di) bitn
ngu6n nhan Ivc clla di)ng cua moi traCIng: Theo tieu thuc nay moi tntO'ng du'Q'c
phat tri~n, ca sCJ v~t phan thanh 4 lOSli
1 t6 chilc. 1/1 Moi tru'O'ng dan gian - 6n dinh
1/1 Moi tru'O'ng dan gian - nang dQng
1/1 Moi tru'O'ng phuc tSlP - 6n dinh
1/1 Moi tru'O'ng phuc tSlP - nang dQng

- 61 -
Sa diJ 3.2: Phan laq,i m,{ji truimg thea 7nltc df) phltc tq,p & nang
df)ng

Muc dQ
bie'n NANGDQNG
dQng
Muc dQ
phuc t~p
DdN GIANm ON DdN GIA.Nm NANG
DlNH DONG
DdN GrAN "M6i tru'O'ng co it "M6i tru'Cing co it cac
cac ye'u to'. ye'u to'.
" Cac ye'u to' it thay " Cac ye'u to' bie'n dQng
d6i thu'O'ng xuyen.
, ,..?

PHUC TAPa ON PHUC TAP mNANG

DlNH DONG
PHUC TAP "M6i tru'eing co "M6i tru'Cing co nhi~u
nhi~u ye'u to'. ye'u to'.
" Cac ye'u to' it thay " Cac ye'u to' bie'n dQng
d6i thu'O'ng xuyen.

Va'n d~ qUEm tri se tr6' nen dan gian han ra't nhi~u khi m6i
tru'Cing ho~t dQng ella doanh nghiQp thuQc lo~i 1 ho~c 2 va se tr6'
nen kho khan va phuc t~p han nhi§u khi no rai van lo~i 3 ho~c
4. Tren thljC te' tuy theo d~c di§m clla tung nganh kinh doanh va
tuy theo mvc tieu va chie'n lu'Q'c ho~t dQng clla m6i doanh nghiQp
rna m6i tntCing ho~t dQng clla doanh nghiQp co th~ du'Q'c xac dinh
thuQc lo~i nay hay lo~i kia. Vi dV nganh kinh doanh san ph:1m
may m~c thCii trang co m6i tru'Cing nang dQng hein nhi§u so v6'i
nganh qwin ao bao hQ lao dQng, t6c dQ bie'n dQng c6ng nghQ
trong nganh vi tinh nhanh han nhi~u so v6'i nganh dQt, may.
ThljC ti~n quan tri 6' cac doanh nghiQp cang ngay cang khimg
- 62 -
? d¢ plutc tgp & nang dinh cach thuc quan tri phl,1 thuQC VEW tinh cha't cua moi tru'O'ng,
d~c bi~t la phai hu'ang ra ben ngoai va tuy thuQc vao nhling xu
hu'ang cua moi tru'O'ng ben ngoai. Theo thO'i gian va cung vai qua
tr'inh phat trign mStnh me cua cUQc cach mStng cong ngh~, qua
tr'inh hQi nh~p va toan c11u hoa cac hoStt dQng kinh t8' thi moi
NANGDQNG tru'O'ng hoStt dQng ella cac doanh nghi~p cang ngay phuc tStP han
ra't nhi~u, ngay nay hi8'm tha'y nhling doanh nghi~p nao co moi
tru'O'ng hoStt dQng thuQc loSti 1, trai lSti dang co xu huang chuygn
sang loSti 4 (phuc tStP - nang dQng). Thl,l'c ti~n quan tri cung chi
ra r~ng trong thO'i dSti ngay nay cac doanh nghi~p muo'n thanh
)dN GIAN~ NANG
cong phai co kha nang phan ung nhanh vai nhling thay d6i cua
DQNG moi tru'O'ng, n8'u khong se tha't bSti.
iIoi tru'O'ng co it cac Rai cach phan lOSti tren thu'O'ng dl1qc sil dl,1ng k8't hqp trong
8'u to'. qua tr'inh nghien cuu moi tru'O'ng cua mQt doanh nghi~p. Khi
:ac y8'u to' bi8'n dQng nghien cuu moi tru'O'ng theo tung y8'u to', ta sil dl,1ng cach phan
nu'O'ng xuyen. 10Sti thu nha't. Khi t6ng h<,1p va nh~n dinh chung v~ moi trl1O'ng,
'Hue T~P -NANG co thg sil dl,1ng cach phan loSti thu hai.
DQNG
3.1.3. PHudNG PHAp NGHIEN CUU MOl TRU(1NG
I[oi tru'O'ng co nhi~u
8'u to'. Dg cho cong tac nghien cuu moi trl1O'ng co k8't qua, cac nha
:ac y8'u to' bi8'n dQng quan tri c11n lu'u y nhling va'n d~ sau day:
b.I1O'ng xuyen. 3,1,3,1 Nghien citu moi truilng it cd hai trt;Lng thai tinh
va di)ng: Khi nghien cuu moi tru'O'ng c11n xem xet no fJ ca hai
nan rE(t nhi~u khi moi trStng thai tInh va dQng. d trStng thai tInh c11n xac dinh:
10Sti 1 ho~c 2 va se trfJ ~ K8't cE(u cua moi tru'O'ng. Tlic 1a c11n xac dinh moi tru'O'ng
no rai vao 10Sti 3 ho~c cua mQt doanh nghi~p g6m nhling y8'u to' tac dQng CI,1 thg
~ nganh kinh doanh va nao?
cua m6i doanh nghi~p ~ Tinh chE(t va muc dQ anh hu'ang eua tung y§u to' do dO'i v6'i
p co thg du'<,1c xac dinh hoStt dQng cua doanh nghi~p va hi~n trStng cac y8'u to' cua
kinh dDanh san ph:lm moi tru'O'ng doanh nghi~p.
c1Qng han nhi~u so v6'i Tren thl,l'C t8', moi truO'ng khong dung yen rna Iuon luon v?n
bi8'n dQng cong nghQ dQng bi8'n d6i. Do do, se sai 111m, n§u khong nghien cau moi
) v6'i nganh dQt, may. tru'O'ng trong trStng thai dQng. Vi~c nghien cau moi tru'O'ng trong
ang ngay cang khimg trStng thai dQng co y nghIa quan tn.mg do'i vai cong tac hoStch
. 63 -
dinh m\lc tieu chie'n luQ'c cua doanh nghi~p. NQi dung nghien cliu
a tr~ng thai nay c:1n la:
@ Dlj do an duQ'c xu huang v~n dQng va bie'n d6i cua tung ye'u
to' va tung lo~i moi truO'ng
@ MO'i quan h~ tac dQng qua l~i cua cac ye'u to' va cac dip dQ
moi truO'ng.
3.1.3.2 Phudng di~n qu6c tt trong nghien cuu moi
trudng
Vc1n d~ nghien cuu moi truO'ng kinh doanh quO'c te' khong chi
d~t ra vai nhung doanh nghi~p co dia bEm ho~t dQng a thi
truO'ng nuac ngoai, rna ngay ca nhung doanh nghi~p chi ho~t
dQng a thi truO'ng trong nuac cung c:1n nghien cuu, di~u nay la
do qua tdnh to an c:1u hoa, khu vtfc hoa, qua tdnh hQi nh~p va
rna ctta ra ben ngoai trong chie'n luqc phat trign cua cac quO'c gia
tren the' giai quy dinh. Co thg thc1y ra di~u nay qua vi d\l v~ stf
khung hoang ti~n t~ a cac nuac Dong A trong nam 1998 va m6'i
day la cUQc khung hoang ti~n t~ va nha dc1t cua My nam 2008
da tac dQng mQt ph:1n khong nho de'n cac doanh nghi~p hoStt
dQng ngay t~i thi truO'ng Vi~t N am, khong rieng gl cac doanh
nghi~p ho~t dQng a thi truO'ng nuac ngoai. d day c:1n lam ra hai
vc1n d~:
Dlj bao nhung xu huang bie'n dQng cua tung khu vljc va
@

tren toan the' giai.

Nh~n dinh nhung tac dQng co tinh chc1t thu~n lQ'i va kho
@

khan dO'i vai doanh nghi~p trong thO'i gian tai.

Tom l~i, khi nghien cuu moi truO'ng doi hoi cac nha quan tri
phai stt d\lng ke't hqp ca 3 cach tie'p c~n tren. Co nhu v~y, ke't
qua nghien cliu moi truO'ng mai phan anh d:1y du, chinh xac va
cung cc1p cac thong tin co y nghla cho cac nha quan tri trong
vi~c quan tri doanh nghi~p mlnh.
~Qi dung nghien cilu vA
ie'n d6i cua tung ye'u
Nhin chung, moi truang co anh huang de'n ho~t dQng cua
ye'u to' va cac c~p dQ mQt doanh nghi~p (holftc mQt t6 chilc) a cac m~t sau:
• De'n ke't qua ho~t dQng cua doanh nghi~p,
, nghien cuu moi • De'n ph~m vi ho~t dQng cua doanh nghi~p,
• De'n ml,lc tieu va chie'n lu9'c ho~t dQng cua doanh nghi~p.
lh qu6c te' khong chi VI vi'j.y, vi~c nghien cilu moi truang la c§.n thie't khach quan.
an ho~t dQng 0' thi Moi truc>'llg co thg tac dQng de'n doanh nghi~p theo 2 huang ca
mh nghi~p chi ho~t bEm:
jen cilu, di~u nay la
1. Huang thui'j.n, khi no t~o ra ca hQi thui'j.n 19'i cho ho~t dQng
la trinh hQi nhi'j.p va
• ~ ? ~ A'" cua doanh nghi~p .
nen cua cac quoe gIa
2. Huang nghich, khi no de d<;>a va gay thi~t h~i d6i vai doanh
nay qua vi dl,l v§ sl,l'
nghi~p.
ng nam 1998 va mai
(t cua My nam 2008 Sau day, chung ta se nghien cilu vai tro, tinh ch~t anh huang
: doanh nghi~p ho~t cua tung lo~i moi truang d6i vai ho~t dQng eua doanh nghi~p.
~ rieng gi cac doanh 3.2.1. Moi trti<lng toan C.t1u: trong xu the' hQi nhi'j.p va toan
j day c§.n lam r6 hai c§.u hoa dang Ian rQng nhu hi~n nay, sl,l' anh huang cua moi
truang toan c§.u la khong thg tranh khoi. NhCi'ng tac dQng cua
~ua tung khu vl,l'c va moi truang toan c§.u ngay cang m~nh me de'n ho~t dQng kinh te'
cua m6i qu6c gia noi chung cGng nhu d6i vai tung doanh nghi~p
b.~t thui'j.n 19'i va kho noi rieng. Chung ta da va dang chilng kie'n sl,l' ki~n suy thoai
gian Mi. kinh te' toan c§.u biit d§.u xay ra tu cUQc khung hoang ti§n t~ va
nha d~t t~i My nam 2008, sau do la cac qu6c gia a khu vl,l'c Chau
hoi cac nha quan tri
Au, Tay Au va sau do Ian rQng sang ca cac nuac Chau A. Nhung
reno Co nhu vi'j.y, ke't
b~ng chilng v§ sl,l' Mc dQng cua moi truang to an c§.u cang r5 net
:1§.y du, chinh xac va
han khi chung ta chilng kie'n cac chi sO' chilng khoan Vi~t N am
! nha quan tri trong
bi tac dQng trl,l'C tie'p tu cac bie'n dQng cua thi truang chung
khoan cua cac n§n kinh te' hang d§.u nhu My, Nhi'j.t, Trung Qu6c,
r6i nhung Mc dQng do sl,l' bie'n dQng v§ gia tri cua cac d6ng ngo~i
t~ m~nh nhu USD, Euro, Bang Anh. Khong chi co nhu vi'j.y,
nhung bie'n dQng cua gia d§.u mo, gia vang, sl,l' xu~t hi~n cua cac
d~i dich H5N1 va H1N1, ... da anh huO'ng trl,l'C tie'p de'n t~t ca cac
- 65 -
quO'c gia va hOli\-t dQng cua cac doanh nghi~p. Nhung co hQi va
de d9 a dO'i v6'i cac doanh nghi~p xay ra trvc tie'p ho1}c gian tiep
tu nhung bie'n dQng cua moi trtlang toan c§.u cang ngay cang tra
nEm quan tr9ng. Dg quan tri thanh cong doi hoi cac nha quan tri
phai co nang h!c dl}' bao nhung thay d6i cua moi trtlang toan c§.u,
tu do chu dQng dinh htl6'ng ke' hOli\-ch kinh doanh cua doanh
nghi~p mlnh mQt cach linh ho~t nh&m giam thigu cac rui ro va
t~n dvng co hQi. Cac ye'u to' cua mM trtlong toan c§.u rna cac nha
quan tri d.n quan tam la:
_ Cac bie'n dQng v~ kinh te'4, chinh tri va xa hQi t~i cac quo'c
gia, khu vl}'c va tren toan the' gi6'i.
_ Cac rao can v~ thue' quan va van hoa.
_ Sl}' hlnh thanh va ph at trign cua cac khu vl}'c tl}' do thtlong
m~i, chlmg h~n nhtl AFTA5 , NAFTA , ...
6

_ Sl}' t6n t~i, phat trign, co che' v~n hanh va nhung ?mh
8 9
htldng cua cac t6 chuc kinh te' 16'n nhu' WT07, APEC , OPEC ,,,.
_ Cac tac dQng cua nhung dinh che' tai chinh quan tr9ng tren
th e~ gH')'l
. /. n h tl IMF 10 , WB ll , ..
_ Nhung thay d6i trong cac thg che' chinh tri 12 va cac thg che'
kinh te' the' gi6'i 13.

4 Chll ye'u la ghi d~u mo, gia vang va cae ngo~i t<% m~nh, t6c do tang tru'dng kinh te' t~i
cae qu6c gia va kllU vVc, ...
5 Asian Free Trade Agreement
6 North America Free Trade Agreement
7 World Trade Organization
8 Asia Pacific Economic Co-operation
9 Organization of Petroleum Exporting Countries
10 International Monetary Fund
II World Bank
12 Che' do chuyen che', che' dO dan Chll, che'do chinh tri tV do
~hi~p. Nhung cd hQi va
Grvc tie'p hotiic gian tie'p
c&u cang ngay cang tra
loi hoi cac nha quan tri
lla m6i tru'ang toan c&u,
kinh doanh clla doanh
[iam thigu cac rlli ro va
19 toan c&u ma cac nha
i va X8. hQi t::;li cae qu6c
~ khu vvc tv do thu'dng
n hanh va nhung anh
g
T0 7 , APEC 8 , OPEC , ...
.i chinh quan tr<;mg tren
linh tri 12 va eac thg chS'
I, t6c dQ tang tniang kinh te' t<,li
3.2.2. MOl TRU($NG TONG QUAT:
MQt s6 dtiic digm ma eac nha quan tri c&n chu y khi nghien
cuu moi tru'ang nay bao g6m:
• N 6 c6 anh hu'ang lau dai de'n cac doanh nghi~p.
• Cong ty kh6 c6 thg anh hu'ang hotiie kigm soat du'Q'e n6.
• Muc dQ tac dQng va tinh eha't tac dQng ella 10::;li m6i truang
nay khac nhau theo tung nganh, th:%m chi theo tung
doanh nghi~p.
• Sv thay d6i clla m6i tru'ang t6ng quat c6 tac dQng lam
thay d6i cye di~n ella m6i tru'ang nganh va m6i tru'ang nQi
bQ.
• M6i ye'u to' ella m6i truang t6ng quat c6 thg anh huang
de'n t6 chue mQt cach dQc l:%p hotiic trong m6i lien ke't v6'i
cac ye'u to' khac.
3.2.2.1 Moi trztdng kinh tit:
Day la mQt ye'u to' ra't quan tr<;mg thu hut S1,1' quan tam clla
ta't ca eae nha quan trio Sv tac dQng cua cac ye'u to' ella m6i
tru'ang nay c6 tinh cha't trve ti e'p , va nang dQng hdn so v6'i mQt
so' ye'u to' khac ella m6i tru'ang t6ng quat. Nhung di~n bie'n clla
moi tru'ang kinh te' vI m6 bao gia clIng chua d1,1'ng nhung cd hQi
va de dO::;l khac nhau d6i v6'i tung doanh nghi~p trong eae nganh
khac nhau, va c6 anh hu'ang ti~m tang de'n eae chie'n lu'Q'c clla
doanh nghi~p. C6 ra't nhi~u ye'u to' ella moi tru'ang kinh te' vI m6
tuy nhien sau day chi d~ e:%p mQt so' ye'u to' cd ban thu'ang duQ'c
quan tam nha't
Xu hu'6'ng clla t6ng san philm qu6c nQi (Gross Domestie
Product: GDP), va t6ng san philm qu6c dan (Gross National
Product: GNP) so' li~u v~ t6c dQ tang truang ella GDP va GNP
13 Kinh te' chi huy, kinh te' h6n hc;Jp va kinh te'thi tru'ong
m 67 m
hang nam se cho bie't t5c dQ tang truO'ng cua n§n kinh te' va t5c
dQ tang len cua thu nh~p tinh binh quan d:1u nguai qua day cho
phep dlj do an dung IUQ'ng thi truang cua tung nganh va tht ph§.n
cua doanh nghi~p.
LiE sua't va xu huang cua Uii sua't trong n§n kinh te' co anh
huO'ng trljC tie'p de'n chie'n luQ'c kinh doanh cua cac doanh nghi~p
d~c bi~t la d5i vai nhung doanh nghi~p nao ma ngu6n v6n ho~t
dQng chu ye'u la phai yay 0' ngan hang va cac t6 chuc tai chinh
khac. Ch&ng h~n nhu khi lai sua't tang se h~n che' nhu du yay
v6n dg d:1u tu mO' rQng ho~t dQng kinh doanh, va anh huO'ng de'n
mdc lai cua cac doanh nghi~p, ngoai ra khi lai sua't tang cling se
khuye'n khich nguai dan glii ti§n VaG ngan hang nhi~u han do
v~y cling se lam cho nhu c§.u tieu dung giam xu6ng.
Can can m~u dich (can can thanh toan qu6c te') do quan h~
xua't nh~p khliu quye't dinh. Nhung can b~nh trong n~n kinh te'
co thg nay sinh do slj tham thung m<%u dich gay ra va trong
chung mljc nao do lam thay d6i moi truang kinh te' noi chung.
Xu huang cua ty gia (con gQi la h6i sua't: gia elm d6ng ti§n so
vai cac ngo<;ti t~ khac). Vi d1,l nhu ty gia giua d6ng Vi~t nam va
dollar cua My, d6ng yen cua Nh~t, mac cua Ddc. Slj bie'n dQng
cua ty gia lam thay d6i nhung di~u ki~n kinh doanh noi chung,
t<;to ra nhung cd hQi va de do<;t khac nhau d6i vai cac doanh
nghi~p, d~c bi~t no co tac dQng di~u chinh quan h~ xua't nh~p
khliu. Thuang chinh phu sli d1,lng cong C1,l nay dg di~u chinh
quan h~ xua't nh~p khliu theo huang co lQ'i cho n§n kinh te'. Vi
d1,l, khi nang gia tri d6ng ti§n trong nuac len so vai ngo<;ti t~ thi
ta't nhien lam giam kha nang c<;tnh tranh v§ gia cua cae san
phlim trong nuac t<;ti thi truang hai ngo<;ti nhu v<%y se lam cho
doanh nghi~p xua't khliu g~p kho khan, trong khi do cac ho~t
dQng nh~p khliu l<;ti thu~n lQ'i va nguQ'c l~i vai chinh sach h~
tha'p gia tri d6ng ti~n trong nuac se khuye'n khich ho<;tt dQng
xua't khliu va h<;tn che' nh~p khliu.

• S8 -
 ella n~n kinh te' va to'e Xu hu6'ng tang giam ella thu nh~p th\ie te' tinh binh quan delu
delu nguai qua day eho nguai cling la mQt ye'u to' e6 Me dQng tr\ie tie'p de'n quy mo va
,ung nganh va thi pheln Hnh eh:1t ella thi truang trong tUo'ng lai.
Mue dQ l~m phat ella n~n kinh te': I~m phat eao hay th:1p e6
ng n~n kinh te' e6 ?mh Me dt,lng anh hu&ng de'n to'e dQ delu tu van n~n kinh te'o Khi I~m
b. ella cae doanh nghi~p ph at qua eao se t~o ra nhung rlli ro I6'n eho s\i delu tu ella cae
laO rna ngu6n vO'n ho~t doanh nghi~p, sue mua ella xa hQi cling bi giam sut va lam eho
a cae t6 ehue tai ehinh n~n kinh te' bi dinh tr~. Trai I~i vi~e duy tri mQt ty l~ vua phai
e h~n ehe' nhu eelu vay e6 tae dt,lng khuye'n khieh delu tu van n~n kinh te', kich thieh thi
anh, va anh hu&ng de'n truang tang tru&ng.
1i liE su:1t tang cling se H~ thO'ng bigu thue' va mue thue': s\i thay d6i ella h~ thO'ng
:an hang nhi~u ho'n do bigu thue' ho~e mue thue' e6 thg t~o ra nhung Co' hQi ho~e nhung
im xuO'ng. nguy co' dO'i v6'i cae doanh nghi~p vi n6 lam eho mue chi phi ella
in quO'e te') do quan h~ doanh nghi~p bi thay d6i va t:1t nhien se anh hu&ng de'n v:1n d~
)~nh trong n~n kinh te' lai - 16 ella doanh nghi~p.
I dieh gay ra va trong Cae bie'n dQng tren thi truang chung khoan: s\i bie'n dQng ella
.g kinh te' n6i chung. cae chi s6 tren thi truang chung khoan e6 thg Me dQng lam thay
It: gia ella d6ng ti~n so d6i gia tri ella cae e6 phie'u qua d6 lam anh hu&ng chung de'n
giUa d6ng Vi~t nam va n~n kinh te' eCing nhu t~o ra nhung co' hQi ho~e rlli ro dO'i v6'i cae
ella Due. S\i bie'n dQng ho~t dQng tai ehinh ella doanh nghi~p.

kinh doanh n6i chung, 3.2.2.2. Moi trUdng chinh tr; va lutJt phap
b.au dO'i v6'i cae doanh Bao g6m h~ thO'ng cae quan digm, duang 1O'i ehinh saeh ella
nh quan h~ xU:1t nh~p ehinh phll, h~ thO'ng lu~t phap hi~n hanh, cae xu hu6'ng ehinh
et,l nay dg di~u ehinh tri ngo~i giao dO'i v6'i cae nu6'e khae, va nhung di~n bie'n ehinh
lo'i eho n~n kinh te'o Vi tri trong nu6'e, trong khu v\ie va tren toan the' gi6'i. C6 thg hinh
len so v6'i ngo~i t~ thi dung s\i Me dQng ella moi truang ehinh tri va phap lu~t dO'i v6'i
nh v~ gia ella cae san cae doanh nghi~p nhu sau:
f;\i nhu v~y se lam eho Lu~t phap: dua ra nhung quy dinh eho phep ho~e khong eho
trong khi d6 cae ho~t phep, ho~e dua ra nhung rang bUQe doi hoi cae doanh nghi~p
. v6'i ehinh saeh ha.
lai tuan theo. V:1n d~ d~t ra dO'i v6'i cae doanh nghi~p la phai higu
LUye'n khieh ho~t dQng r6 tinh theln ella lu~t phap va eh:1p hanh to't nhung quy dinh ella
phap lu~t.

- 69 -
 Chinh phu: la ca quan giam sat, duy td, thvc hi~n phap lu<%t
va bao v~ lqi ich chung cua quO'c gia. Chlnh phu cling co mQt vai
tro to 16'n trong di~u tie't vI mo n~n kinh te' thong qua cac chlnh
sach kinh te', tai chlnh, ti~n t~, thue' khoa, va cac chuang tdnh
chi tieu cua minh. Trong mO'i quan h~ v6'i cac doanh nghi~p
chinh phu vtta dong vai tro la nguO'i kigm soat, khuye'n khlch,
tai trq, quy dinh, ngan ca'm, h~n che', d6ng thO'i cling dong vai
tro la khach hang quan tr<;mg deli v6'i cac doanh nghi~p (trong
cac chuang tdnh chi tieu cua chinh phu), va sau cling chlnh phu
cling dong vai tro 1a nha cung ca'p cac dich vy cho cac doanh
nghi~p ch£ng h~n nhu: cung ca'p cac thong tin vI mo, va cac dich
vy cong cQng khac v ... v.
Nhu v<%y ye'u to' chinh phu co thg dua ra nhung ca hQi ho~c
la nguy ca deli v6'i cac doanh nghi~p. Bg t<%n dyng duqc ca hQi va
giam thigu nguy ca cac doanh nghi~p phai n&m b<it cho duqc
nhung quan digm, nhung quy dinh, nhung uu tien, nhung
chuang tdnh chi tieu cua chlnh phu va cling phai thie't l~p mQt
quan h~ to't d~p, th<%m chi co thg thvc hi~n Sv v~n dQng hanh
lang khi clin thie't nhktm t~o ra mQt moi truO'ng thu<%n lqi cho
ho~t dQng cua doanh nghi~p.

Cac xu hu6'ng chinh tri va dO'i ngo~i tv no cling chli'a dVng

nhung tin hi~u va mlim mO'ng cho sv thay d6i cua moi truO'ng
kinh doanh trong tuang lai khong xa. Do v<%y cac nha quan tri
cling phai nh~y cam v6'i nhung thay d6i nay.
Nhung bie'n dQng phlic t~p trong moi truO'ng chinh tri va
phap lu<%t se t~o ra nhung rui ro I6'n dO'i v6'i cac doanh nghi~p.
MQt qUelC gia thuO'ng xuyen co sv xung dQt, n9i chie'n xay ra lien
mien, duO'ng Ieli chinh sach khong nha't quan se la m9t tr& ng~i
16'n deli v6'i cac doanh nghi~p.
3.2.2.3. Moi truiJng van hoa xii hili
Bao g6m nhung chuEln mvc, nhung gia tri rna nhung chuEln
mvc va gia tri nay duqc cha'p nh<%n (ton tr9ng) b&i m9t xii h9i
ho~c ill9t n~n van hoa cy thg. Sv thay d6i cua cac ye'u to' van
hoa xii hQi m9t phlin 1a h~ qua cua sv tac d9ng lau dai cua cac

- 70 -

tri, thy'c hi~n phap lu~t
:nh phu cling co rnQt vai
te' thong qua cac chinh
oa, va cac chu'o'ng trinh
v6'i cac doanh nghi~p
~rn soat, khuye'n khich,
6ng thO'i cling dong vai
ac doanh nghi~p (trong
va sau cung chinh phu
I
dtch V1,l cho cac doanh
19 tin vi rno, va cac dtch
'a ra nhung co' hoi . hOck
. van hoa xa hQi chiing hSln nhu':
t~n d1,lng du'qc co' hQi va
)hai nEirn bEit cho du'o'c
, .
nhung u'u tien, nhung
~ling phai thie't l~p rnQt
li~n sy' v~n dQng hanh
)i tru'O'ng thu~n lqi cho
tv no cling chua dy'ng
lay d6i cua rnoi tru'O'ng
o v~y cac nha quan tri
lay.
oi tru'O'ng chinh trt va
, v6'i cac doanh nghi~p.
It, nQi chie'n xay ra lien
luan se la rnQt tra ngSli
ia trt rna nhung chua':n
, tr~mg) bai rnQt xa hQi
d6i cua cac ye'u to' van
~c dQng lau dai cua cac
ye'u to' vi rno khac, do v~y no thu'O'ng xay ra ch~rn han so v6'i cac
ye'u to' khac. MQt so' nhung d~c digrn rna cac nha quan trt cc1n
chu y do la: sv tac dQng cua cac ye'u to' van hoa xa hQi thu'O'ng co
Hnh dai hSln, va tinh te' han so v6'i cac ye'u to' khac, th~rn chi
nhi~u luc kho rna nh~n bie't du'Q'c. M~t khac phSlm vi tac dQng
cua cac ye'u to' van hoa xa hQi thu'O'ng nit rQng, no xac dinh cach
thuc ngu'O'i ta s6ng, lam vi~c, san xudt, va tieu th\! cac san pha':rn
va dtch V\!. Nhu' v~y nhung higu bie't v~ rniftt van hoa xa hQi se
1a nhung co' sa rdt quan tr<;mg cho cac nha quan trt trong qua
trinh quan trt a cac t6 chuc. Cac cong ty hOSlt dQng tren nhi~u
qu6c gia khac nhau co thg bt tac dQng anh hu'ang r5 r~t cua ye'u
to' van hoa xa hQi va bUQc phai thy'c hi~n nhung chie'n lu'qc thich
ung v6'i tung qu6c gia. Cac khia cSlnh hlnh thanh rnoi tru'O'ng
4} Nhung quan ni~rn v~ dSlO duc, thc1rn my, l6i s6ng , xu
hu'6'ng ly'a ch9n ngh~ nghi~p.
4} Nhung phong t\!C, t~p quan, truy~n th6ng.
4} Nhung quan tam va u'u tien cua xa hQi.
4} Trinh dQ nh~n thuc, h9C vdn chung cua xa hQi ...
Tren thvc te' ngoai khai ni~m van hoa xa hQi con t6n tSli khai
ni~rn van hoa cua vung, van hoa lang xa rna chinh nhung phSlrn
tru nay quye't dtnh tht hie'u, phong cach tieu dung a tUng khu
vy'c se khac nhau. Nhu' da phan tich a tren, rnoi tru'O'ng van hoa
xa hQi tren thy'c te' co sy' bie'n dQng, thay d6i do v~y vdn d~ d~t
ra d6i v6'i cac nha quan tri la khong chi nh~n thdy sy' hi~n di~n
cua n~n van hoa xa hQi hi~n tSli rna con phai dV doan nhung
chi~u hu'6'ng bie'n d6i cua no trong tu'o'ng lai qua do chu dQng
hlnh thanh nhung chie'n lu'qc dg don nh~n cac co' hQi va giam
thigu nhung nguy co'.
Xa hQi Vi~t narn hi~n nay da quan tam de'n vdn d~ rnoi
tru'O'ng va suc khoe han, di~u nay cling tSlo ra nhi~u co' hQi cho
cac doanh nghi~p dang hOSlt dQng trong cac nganh lien quan
de'n vdn d~ rnoi tru'O'ng va suc khoe vi d\! nhu': cac t6 chuc y te',
cac clia hang ban trai cay, san phc1rn tu sua, cac trung tam thg
- 71 -
hlnh ... M~t khae ehinh s1/ quan tam nay cling d~t ra nhung yeu
e§.u v~ sinh, an to an va giU gin moi tnicfng kh&t khe han d6i vai
cae san ph<1m cling nhu' khong eha'p nh?n s1/ hi~n di~n eua eae
nha may trong khu dan eu'...
3.2.2.4. M6i truiJng dan s6
Moi tru'O'ng dan so' la mQt ye'u to' ra't quan tr<;mg anh hu'ang
de'n cae ye'u to' khae eua moi tru'O'ng t5ng quat d~e bi~t la ye'u to'
xa hQi va ye'u to' kinh te'. Nhung thay d5i trong moi truO'ng dan
sO' se tae dQng tr1/e tie'p de"n s1/ thay d5i eua moi tru'O'ng kinh te'
va xa hQi va anh huang de"n ehie"n lu'<;>'c kinh doanh ella doanh
nghi~p. NhCi'ng thong tin ella moi tru'O'ng dan sO' cung ea'p nhang
da li~u quan tr<;mg cho cae nha quan tri trong vi~c ho~eh dinh
ehie'n lu'<;>'c san ph<1m, chie"n lu'<;>'c thi tru'O'ng, ehie'n lu'<;>,e tie'p thi,
phan ph6i va quang cao ... Nhang khia e<;lnh e§.n quan tam eua
moi tru'O'ng dan so' bao g6m:
• T5ng dan so' eua xa hQi, ty l~ tang cua dan so'.
• Nhung xu hu'ang trong tu5i tae, giai tinh, dan tQe, ngh~
nghi~p, va phan ph6i thu nh?p.
• Tu5i th9 va ty 1~ sinh t1/ nhien
• Cae xu hu'ang dich chuygn dan so' giUa cae vung ....
3.2.2.5. M6i truiJng t1/ nhien
Bi~u ki~n t1/ nhien bao g6m vi tri dia If, khi h?u, eanh quan
thien nhien, da't dai, song bign, cae ngu6n tai nguyen khoang
san trong long da't, tai nguyen rung bign, s1/ trong s<;leh ella moi
tru'O'ng nu'ac va khong khi, ...
C6 thg n6i cae di~u ki~n tv nhien luon luon la mQt ye'u to'
quan tr9ng trong eUQc s6ng cua con ngu'O'i (d~e bi~t la cae ye'u to'
clla moi tru'O'ng sinh thai), m~t khae n6 cling la mQt ye"u to' d§.u
VaG he"t stle quan tr9ng clla nhi~u nganh kinh te' nhu': nong
nghi~p, eong nghi~p khai khoang, du lich, v?n tai, ... Trong ra't
nhi~u tru'O'ng h<;>,p, ehinh eac di~u' ki~n tv
nhien tra thanh mQt
ye'u to' ra't quan tr9ng dg hlnh thanh l<;>,i the" e~nh tranh eua cae
san ph<1m va dieh Vl). Tuy nhien trong nhung th?p nien g§.n

• 72 -
ling d~t ra nhilng yeu day, nhan lo~i dang chung ki8'n sv xu6ng cgp nghiem tr9ng cua
[ khlit khe han d6i v6'i cac di~u ki~n tv nhien, d~c bi~t la:
l sV hi~n di~n cua cac @ Sv 0 nhi~m moi truc>'ng tv nhien ngay cang tang.
@ Sv c~n ki~t va khan hi8'm cua cac ngu5n tai nguyen va
nang luqng.
luan tr9ng anh huang @ SV mgt can b&ng v~ moi truO'ng sinh thai ...
luat d~c bi~t la y8'u to' Nhung cai gia ma con nguO'i phai tra do sv xu6ng cgp cua moi
trong moi truO'ng dan truO'ng tv nhien la vo cung l6'n kh6 ma tinh h8't duqc. Ngay nay
ua moi truO'ng kinh t8' du lu~n cua cQng d5ng, cling nhu sV len ti8'ng cua cac t5 chuc
[inh doanh cua doanh qu6c t8' v~ bao v~ moi truO'ng dang doi hoi lu~t phap cua cac
an sO' cung cgp nhilng nu6'c phai khlit khe han nh&m tai t~o va duy tri cac di~u ki~n
trong vi~c ho~ch dtnh cua moi truO'ng tv nhien. Trong b6i canh nhu v~y chi8'n luQ'c
19, chi8'n luqc ti8'p thL kinh doanh cua cac doanh nghi~p phai dap ung cac yeu c<lu sau:
.nh c<ln quan tam cua
@ Mt;t la: uu tien phat trign cac ho~t dQng san xugt kinh
doanh hoac . vu. nh&m khai thac t6t cac di@u kien
. dich . va
la dan sO'. lQ'i th8' cua moi truO'ng tv nhien tren co' sa bao dam sV duy
fi tinh, dan tQc, ngh~ tri, tai t~o va lam phong phu them ngu5n tai nguyen
thien nhien.
@ Hai la: phai co y thuc ti8't ki~m va sa dlJng c6 hi~u qua
l'a cac vung .... cac ngu5n tai nguyen thien nhien, d~c bi~t cEin phai
chuygn dEin tu sa dlJng cac ngu5n tai nguyen khong thg
y, khi h~u,
canh quan tai sinh trong tv nhien sang sa dlJng cac v~t li~u nhan
~n tai nguyen khoang t~o.

sV trong s~ch cua moi @ Ba la: d:1y m~nh vi~c nghien cuu phat trign cong ngh~,
san ph:1m g6p phEin bao v~ moi truO'ng, moi sinh, giam
)n luon la mQt y8'u to' thigu t6i da nhung tac dQng gay 0 nhi~m moi truO'ng do
ho~t dQng cua doanh nghi~p gay ra.
(d~c bi~t la cac y8'u to'
:lng la mQt y8'u to' dEiu 3.2.2.6. M6i trudng c6ng ngh?
h kinh t8' nhu: nong Day la mQt trong nhung y8'u to' rgt nang dQng, chua dVng
1, v~n tai, ... Trong rgt nhi@u co' hQi va de do~ d6i v6'i cac doanh nghi~p. Nhilng ap lVc
nhien tr& thanh mQt va de do~ tu moi trub'ng cong ngh~ c6 thg la:
h8' c~nh tranh cua cac
nhung th~p nien g<ln

a 73 •
 III Sy' ra dai Clla cong ngh~ m6'i lam xucit hi~n va tang llu the'
c~nh tranh clla cac san ph&m thay the' de do~ cac san
ph&m truy~n th6ng clla nganh hi~n huu.
III Sy' bung n6 clla cong ngh~ m6'i lam cho cong ngh~ hi~n
huu bi 16i thai va t~o ra ap ly'c doi hoi cac doanh nghi~p
ph:h d6i m6'i cong ngh~ d~ tang kha nang c~nh tranh.
III Sy' ra dai clla cong ngh~ m6'i cang t~o di~u ki~n thu~n lqi
cho nhung nguai xam nh~p m6'i va lam tang them ap h,tc
de d9a cac doanh nghi~p hi~n huu trong nganh.
III Sy' bung n6 clla cong ngh~ m6'i cang lam cho vong dai
cong ngh~ c6 xu hu6'ng rut ng&n l~i di~u nay cang lam
tang them ap ly'c phai rut ng&n thai gian khciu hao nhanh
han so v6'i tru6'c.
Ben c~nh nhung de do~ nay, nhung co' hQi c6 th~ de'n tu moi
truang cong ngh~ d6i v6'i cac doanh nghi~p c6 th~ la:
III Cong ngh~ m6'i c6 th~ t~o di~u ki~n d~ san xucit san ph:1m
re han va chcit luqng cao han, lam cho san ph&m c6 kha
nang c~nh tranh t6t han. Thllang thl cac doanh nghi~p
de'n sau c6 nhi~u uu the' d~ t~n dl,lng dllqc co' hQi nay han
la cac doanh nghi~p hi~n huu trong nganh.
III Sy' ra dai clla cong ngh~ m6'i va kha nang chuygn giao
cong ngh~ m6'i nay van cac nganh khac c6 thg t~o ra
nhung co' hQi rcit quan tr9ng d~ ph at tri~n san xu cit va
hoan thi~n san ph&m CJ cac nganh. Vi dl,l sy' tie'n bQ cua ky
thu~t sieu dtln d§. lam tang them nang ly'c cua nhung san
ph&m di~n b&ng cach lam giam trCJ khang cua dong di~n,
sy' chuy~n giao cua Computer van cac nganh che' t~o may
m6c thie't bi ch:lng h~n nhu nganh che' t~o 0 to, san xu cit
thie't bi di~n gia dl,lng , ...
III Sy' ra' dai clla cong ngh~ m6'i c6 th~ lam cho san ph:1m re
han, chcit ll1qng t6t han, c6 nhi~u tinh nang han va qua d6
c6 th~ t~o ra nhung thi truang m6'i han cho cac san ph:1m
va dich Vl,l Clla doanh nghi~p .

. 74 .
a't hi~n va tang uu the'
y the' de do~ cac san
huu.
n cho cong ngh~ hi~n
hoi cac doanh nghi~p
nang c~nh tranh.
~o di~u ki~n thu~n lQ'i
lam tang them ap ly'c
'ong ngEmh.
.ng lam cho vong dO'i
~i di~u nay cang lam
gian kha'u hao nhanh
hQi co thg de'n tu moi
I co th€K la:
d€K san xua't san phEfm
cho san phEfm co kha
thi cac doanh nghi~p
5" duQ'c Co' hQi nay han
19anh.
ha nang chuygn giao
l khac co thg t~o ra
lat tri€Kn san xua't va
'i dl,l Sy' tie'n bQ cua ky
.ng ly'c cua nhung san
khang cua dong di~n,
.c nganh che' t~o may
:he' t~o 0 to, san xua't
lam cho san phEfm re
n nang han va qua do
lan cho cac san phEfm
Tren day la mQt s6 ph an tich cho tha'y nhung ca hQi va de
do~ co thg de'n tu sy' thay d6i cua moi truO'ng cong ngh~. Ngoai
nhung khia c~nh tren nay, mQt s6 di€Km rna cac nha quan tri c~n
luu y them khi d~ c~p de'n moi tru0ng cong ngh~ la:
@ Ap ly'c tac dQng cua Sy' phat tri€Kn cong ngh~ va mdc chi
tieu cho sy' ph at tri€Kn cong ngh~ khac nhau theo nganh.
Cac nganh truy~n thong, di~n tv, hang khong va duQ'c
phEfm thi hay thay d6i cong ngh~ va do do muc chi tieu
cho sy' phat tri€Kn cong ngh~ thuO'ng cao han so v6'i cong
ngh~ d~t, lam nghi~p va cong nghi~p kim 10~i. D6i v6'i
nhung nha quan tri trong nhung nganh bi anh huang bai
sy' thay d6i ky thu~t nhanh chong thi qua trinh danh gia
nhung v~n hQi va m6i de do~ mang tinh cong ngh~ tra
thanh mQt va'n d~ d~c bi~t quan tr<;mg cua vi~c ki€Km soat
cac ye'u t6 ben ngoai.
@ Trong mQt s6 nganh nha't dinh cua n~n kinh te' co th€K
nh~n duQ'c Sy' khuye'n khich va tai trQ' cua chinh phu cho
vi~c nghien cdu phat tri€Kn (vi dl,l cac nganh duQ'c phEfm,
nong nghi~p, lam nghi~p,,,.) Ne'u cac doanh nghi~p bie't
tranh thu nhung ca hQi tu sy' trq giup nay se g~p duQ'c
nhung thu~n IQ'i trong qua trinh ho~t dQng.
3.2.3. MOl TRu'(JNG NGANH
Day la lo~i moi truO'ng duQ'c hinh thanh tuy thuQc van d~c
di€Km ho~t dQng tung nganh. Moi truO'ng nay co tac dQng anh
huang try'c ti e'p , thuO'ng xuyen va de dQa try'c tie'p sy' thanh b~i
cua doanh nghi~p. Vi v~y, cac nha quan tri rAt quan tam va
thuO'ng danh nhi~u thO'i gian d€K khao sat ky cac ye'u t6 cua moi
truO'ng nay. Moi truO'ng nganh cua doanh nghi~p thuO'ng g6m:
3.2.3.1. Khach hang
La nhung nguO'i tieu thl,l cac san phEfm va dich vy cua doanh
nghi~p. HQ la ye'u t6 quye't dinh d~u ra cua doanh nghi~p.
Khong co khach hang, cac doanh nghi~p se g~p kho khan trong
tieu thl,l cac san phEfm va dich Vl,l cua minh. Mu6n thanh cong
= 75 =
cac doanh nghi~p cc1n phai dEmh thai gian dg khao sat th~t Ity
ye'u to' nay, qua do thie't l~p cac chie'n luQ'c kinh doanh cho phu
hQ'p. Khi d~ c~p de'n ye'u to' nay cac nha qwln tri cc1n lam ro me)t
sO' khia c~nh sau day:
Ell Khach hang ml;lc tieu clla doanh nghi~p la ai? Nhu cc1u va
thi hie'u clla hQ 1a gl? Nhung khuynh hu6'ng trong tuO'ng
lai clla hQ nhu the' nao?
@ Y kie'n cua khach hang d6i v6'i cac san ph.lm & dich VI;l
cua doanh nghi~p ra sao?
@ Muc de) trung thanh clla khach hang d6i v6'i cac san ph.lm
va dich Vl;l clla doanh nghi~p ?
@ Ap h,iC cua khach hang hi~n t~i d6i v6'i doanh nghi~p va
xu hu6'ng s~p t6'i nhu the' nao?
3.2.3.2. Nhung ngztdi eung (tng
La nhung nha cung dip cac ngu5n h,iC nhu: v~t tu, thie't bi,
v6n, nhan lvc ... cho ho~t dQng cua doanh nghi~p, kg ca cac cO'
quan ca'p tren nhu: bQ Chll quan, lien hi~p xi nghi~p ... co quy~n
dua ra cac chinh sach va qui dinh d6i v6'i ho~t dQng doanh
nghi~p.
Nhung nha cung ca'p thuang 1a cung ca'p cac ye'u to' dc1u van
cua qua tdnh ho~t dQng cua doanh nghi~p. 86 luQ'ng, cha't luQ'ng,
gia ca va thai h~n cung ca'p cac ye'u to' nay d~u co anh huang Ian
de'n ke't qua, hi~u qua ho~t dQng cua mQt doanh nghi~p. Bg giam
b6't rui ro tu ye'u to' nay, cac doanh nghi~p phai t~o ra duQ'c m6i
quan h~ g~n bo, tin c~y v6'i nhung nguai cung ling, cac cef quan
ca'p tren. M~tkhac, phai Um ra nhi~u nha cung ling khac nhau
v~ mQt lo~i ngu5n Ivc. Bi~u nay SEl giup cac nha quan trt thvc
hi~n quy~n Iva chQn, va ch6ng l~i suc ep cua cac nha cung ca'p.
Thvc ti~n da chi ra nhi~u doanh nghi~p co duQ'c lQ'i the' c~nh
tranh nha co m6i quan h~ t6t v6'i cac nha cung ca'p.
3.2.3.3. Cae dffi thit e~nh tranh
Trong xu the' hi~n nay, khi kinh te' thi truang phat trign
m~nh, s\l' tie'n bQ cua khoa hQc ky thu~t ngay cang tang thl sV

• 76 •
 dg khao sat th~t ky
: kinh doanh cho phu
in tri. c:1n lam ro mot
. thuc duQ'c sV de d9a cua cac d6i thu c:;tnh tranh va dua ra nhung
i~p la ai? Nhu c:1u va
.h huang trong tUo'ng
san ph~m & dich V\l
d6i vai cac san ph~m
vai doanh nghi~p va
nhu: v~t tu, thie"t bi,
nghi~p, kg ca cac co'
) xi nghi~p ... co quy~n
vai ho:;tt dQng doanh
(p cac ye"u to' d:1u VaG
so' lUQ'ng, cha't lUQ'ng,
d~u co anh huang Ian
)anh nghi~p. :£)g giam
phai t:;to ra duQ'c m6i
~ung ung, cac Co' quan
1 cung ung khac nhau
~ac nha quan tri thvc
:!ua cac nha cung ca'p.
co duQ'c lQ'i the" cSlnh
:ung ca'p.
~hi truang phat trign
19ay cang tang thl sV
c:;tnh tranh giUa cac doanh nghi~p, cac do'n vi ngay cang kh6c
li~t. :£)g t6n t:;ti va ph at trign doi hoi cac doanh nghi~p phai y
chinh sach thich hQ'p nhilm giam duQ'c cac rui ro trong ho:;tt
dQng. Cac nguy Co' c:;tnh tranh tr€m thvc te" co thg chi a thanh 3
d:;tng sau day:
III C:;tnh tranh cua cac doanh nghi~p hi~n huu trong nganh:
la hinh thuc c:;tnh tranh duQ'c cac doanh nghi~p quan tam
nhi~u nha't. Hinh thuc c:;tnh tranh nay xay ra giua cac
doanh nghi~p dang cung ca'p san ph~m ra cung mQt thi
truang. Phuo'ng thuc c:;tnh tranh co thg t6n t:;ti duai nhi§u
hinh thuc chimg h:;tn c:;tnh tranh bilng gia, bilng cha't
luQ'ng cua san ph~m va dich V\l truac va sau ban hang, ..
Muc dQ c:;tnh tranh cung co thg khac nhau tuy theo tung
nganh (tuy thuQc muc dQ ph an tan trong nganh, giai dOSln
phat trign cua nganh, .. )
III Nguy co' xam nh~p mai: Thi ph:1n va muc lai cua cac
doanh nghi~p trong nganh co thg bi chia se vi sV xam
nh~ p cua cac d6i thu maio N guy Co' nay co thg khac nhau
tuy thuQc VaG d~c digm cua tung nganh. MQt cach t6t nha't
dg d6i phD vai nguy Co' nay la lam cho san ph~m re ho'n
va t:;to ra duQ'c sV trung thanh cua khach hang d6i vai
nhan hi~u cua doanh nghi~p.
III Cac san ph~m thay the": trong xu the" hi~n nay, ngoai vi~c
phai d6i d:1u vai cac d6i thu c:;tnh tranh trvc tie"p trong
nganh, cac doanh nghi~p con phai d6i phD vai nhung
doanh nghi~p a ngoai nganh vai cac san ph~m va dich V~I
co kha nang thay the" cac san ph~m va dich V\l cua doanh
nghi~p. Dich V\l v~n chuygn bilng 0 to la san ph~m thay
the" cua v~n chuygn hang khong, duang thuy, duang s:1t.
Sv c:;tnh tranh cua cac san ph~m thay the" dang ngay
cang tang, doanh nghi~p mu6n thanh cong phai khong
ngung nang cao cha't lUQ'ng cua cac san ph~m va dich V\l
Clla mlnh d6ng thai co' g:1ng giam chi phi dg h:;t gia ban.
~ 77 ~
 Dg giEmh du'Q'c th~ng lqi trong c~nh tranh cac nha qUEm tri
ctln ph:E higu va Y thac du'qc nguy co c~nh tranh xay ra tu ba
d~ng d6i thu c~nh tranh tren day va ho~ch dinh mQt chie'n lu'qc
phu hqp dg giam thigu nguy co cua cac d~ng c~nh tranh nay.
Mu6n vf}.y cac nha quan tri c§.n tra 10'i du'qc nhung cau hoi ca
ban sau day:
• Ml,lc tieu, chie'n lu'qc cua d6i thu c~nh tranh la gl?
• Digm m~nh, digm ye'u cua d6i thu c~nh tranh la gl?
• Digm m~nh, digm ye'u cua doanh nghi~p minh la gl?
Dg lam sang to va'n d§ nay, cac nha quan tri cling ctln c§.n
phai danh thO'i gian va cong sac dg nghien cau d6i thu c~nh
tranh. D6 cling la mQt cong vi~c khong don gian. Ngoai ra, khi
danh gia v§ nhung m~t m~nh, ye'u cua doanh nghi~p mInh, cac
nha quan tri ctln c6 mQt cach tie'p cf}.n khoa h9 C dg tranh chu
q uan khi danh gia.
3.2.3.4. Cae nh6m ap 11je xii hi)i
Cac nh6m ap ll}'C xli hQi d6i v6'i doanh nghi~p c6 thg la: cQng
d6ng dan cu' xung quanh khu vtfc doanh nghi~p d6ng, ho~c la du'
luf}.n xa hQi, cac t6 chl:ic cong doan, hi~p hQi nguai tieu dung, cac
t6 chac y t8', bao chi. Ho~t dQng cua doanh nghi~p se g~p nhung
thuf}.n lQ'i, ne'u du'qc cac t6 chac trong cQng d6ng ung hQ. Nguqc
l~i, se g~p nhung kh6 khan, ne'u c6 sl}' ba't binh tU phia cQng
d6ng. Vi dl,l t6 chac y t8' va ngu'O'i tieu dung Canada da bUQc cac
nha san xua't thu6c la phai cong b6 thanh ph§.n rna h9 dli sli
dl,lng dg san xua't kern theo cac g6i thu6c la khi ban, danh sach
nay cho tha'y c6 t6'i 40 thanh phtln ma ngu'O'i ta da sli dl,lng dg
san xua't ra thu6c la, trong d6 c6 ra't nhi§u cha't nguy higm la
tac nhan gay ra b~nh ung thu'.
T6m l~i, ba't ky t6 chac nao thl sl}' ho~t dQng cua n6 it nhi§u
phai chiu tac dQng ella cac nh6m ap ll}'C nha't dinh, cac nha quan
tri ctln phai thu'O'ng xuyen rna rQng stj thong tin v6'i cac nh6m ap
ltfc trong cQng ,d6ng, n~m b~t kip thai nhung y ki8'n, du' lu?n,

. 78 .
 tranh thu sV ung hQ va t~o ra m6i quan h~ ch<rtt che v6'i nhung
nh cac nha quan tr1 nhom nay.
l tranh xay ra tu ba
d1nh mQt chie'n 1u'Q'c 3.2.4. MOl TRUONG NQI BQ
~ng c~nh tranh nay.
Q'c nhung cau hoi ca Bao g6m cac ye'u to' va di@u ki~n ben trong cua doanh nghi~p,
nhu': nhein IVc, kha nang nghien cuu va phat trign, kha nang tai
tranh 1a gl? chinh, ca sCi v~t cheit- trang thie't b1, van hoa cua t6 chuc, .. Moi
tru'ang nQi bQ th~ hi~n nhung digm m~nh, ye'u cua doanh
lh tranh 1a gl?
nghi~p. Nola mQt ye'u to' quan trQng anh huCing de'n vi~c hoan
i~p minh 1a gl?
thanh mvc tieu cua t6 chuc.
uan tr1 cung d.n d.n
Khi ho~ch dinh cac mvc tieu, nheit 1a cac mvc tieu ng~n h~n
en cuu d6i thu c~nh
cac doanh nghi~p phai xueit ph at tu nhung di@u ki~n nQi bQ cua
n gian. N goai ra, khi
mInh, khong nen d@ ra nhung mvc tieu qua ao tu'Cing VUQ't khoi
mh nghi~p mInh, cac
nhung kha nang nQi bQ cua doanh nghi~p. V6'i y nghla do vi~c
loa hQc d~ tranh chu
nh~n thuc dung hoan canh nQi bQ 1a mQt trong nhung ti@n d@
chu ye'u cho qua trinh Iva chQn va xac d1nh mvc tieu, chie'n lu'Q'c
cua doanh nghi~p cung nhu d6i v6'i cac quye't dinh cua nha quan
19hi~p co thg la: cQng trio
hi~p dong, ho<rtc 1a du' 3.2.4.1. Yiu t6 nhan life
Ii ngu'O'i tieu dung, cac
Day la mQt ye'u to' quan trQng, cc1n du'Q'c danh gia mQt cach
nghi~p se g<rtp nhung
khach quan va chinh xac. Khi nghien cuu ye'u to' nay, cac nha
~ d6ng ung hQ. N gu'Q'c
quan tri cc1n lam ra cac khia c~nh sau:
leit binh tu phia cQng
.g Canada dil bUQc cac @I T6ng nhan h/c hi~n co cua doanh nghi~p .
lh phc1n ma hQ dil sa @I Ca ceiu nhan Ivc.
la khi ban, danh sach @I Trinh dQ chuyen mon, tdnh dQ lanh ngh@ cua 1vc 1u'Q'ng
gu'O'i ta dil sa dvng d~ nhan IVc.
@u eheit nguy higm 1a @I Tinh hinh ph an b6 va sa dvng lVe lu'Q'ng nhan lVc.
@I Vein d@ phan ph6i thu nh~p, cac ehinh saeh dQng vien
.t dQng cua no it nhi@u nguO'i lao dQng.
ult d1nh, cac nha qUlin @I Kha nang thu hut nhan IVe eua doanh nghi~p.
19 tin v6'i cac nhom ap @I Mue dQ thuyen chuy~n va bo vi~c .
.hung y kie'n, du' Iu~n,

- 79 •
 3,2.4,2, Khii nang ttH chinh
La mQt ye'u to' d~c bi~t du'Q'c cac nha doanh nghi~p quan tam.
Nhung ye'u kern trong ye'u t6 nay thu'O'ng gay ra nhung kho khan
Ian do'i vai vi~c thvc hi~n m\lc tieu clla cac doanh nghi~p. Cac
nQi dung c§.n xem xet a ye'u to' nay la:
@I Kha nang ngu6n vo'n hi~n co so vai yeu c&u thvc hi~n cae
ke' hOl;lCh, chie'n lu'Q'c clla doanh nghi~p.
@I Kha nang huy dQng cac ngu6n vo'n tu ben ngoai.
@I •Tlnh hlnh phan b6 va sli d\lng cac ngu6n vo'n.
@I Vi~c kigm soat cac chi phi.
@I Dong ti~n (thu va chi)
@I Cac quan h~ tai chinh trong nQi bQ va trong quan h~ vai
cac do'n vi khac.
3,2.4,3, Cd sit v{j,t chdt m trang thitt bt cua doanh
nghifp:
Cac cong tdnh kie'n truc, nha xu'ang, trang thie't bi, hl;l t§.ng
cong ngh~- thong tin, ... la nhung ye'u to' cung nl't quan tn;mg clla
moi tru'O'ng ben trong. Co' sa v~t cha't co dap ling du'Q'c cac nhi~m
V\l, m\lc tieu, ke' hOl;lCh d~t ra clla doanh nghi$p hay khong ? cac
nha quan tri c§.n quan tam va can nh&c ye'u to' nay khi du'a ra
cac quye't dinh trong quan trio Vi d\l mQt tnicing dl;li h9C kho co
thg nang cao cha't lu'Q'ng dao tl;lo va giang dl;ly khi co' sa v~t cha't
clla no qua ye'u kern. Cha't lu'Q'ng clla phong esc cung nhu' h~
tho'ng cong ngh~ thong tin, thu' vi~n qua ngheo nan, khong thg
h6 trQ' cho vi~c ap d\lng cac phu'o'ng phap giang dl;ly mai, hi~n
dl;li la mQt tra ngl;li trong vi~c nang cao cha't lu'Q'ng clla h$ th6ng
dl;li h9C tl;li Vi~t N am.
3,2.4.4, Khii nang nghU}n cuu va ph6t trUln cua doanh
nghifp
Tu'o'ng lai clla mQt doanh nghi~p ph&n nao ph\l thuQc VaG ye'u
to' nay. Nhi~u nha quan tri con cho ding, ye'u to' nay nen du'Q'c
xem la mQt tieu thlic quan tr9ng dg danh gia kha nang, vi the'
cl;lnh tranh clla doanh nghi~p. Trong nhi~u nganh kinh doanh
- 80 -
 F
¥
anh nghi~p quan tam.
ay ra nhung kh6 khan
ac doanh nghi~p. Cac
yeu c~u thy'c hi~n cac
$p.
'j ben ngoai.
gu6n vO'n.
va trong quan h~ v6'i
~hitt bi cua doanh
rang thi8't bi, hC;t t~ng
ng ra't quan tn;mg cua
ip ung duQ'c cac nhi~m
ghi~p hay khong ? cac
y8'u to' nay khi dua ra
truO'ng dC;ti h9C kh6 c6
dC;ty khi c(J sCi v~t cha't
long O'c cung nhu h~
ngheo nan, khong thg
) giang dC;ty m6'i, hi~n
la't lUQ'ng cua h~ thO'ng
r-tat trUln cua doanh
nao phl,l thuQc VaG y8'u
, y8'u to' nay nen dU(JC
. gia kha nang, vi th8'
@u nganh kinh doanh
y8'u to' nay trCi nen quy8't dinh sy' thanh cang cua doanh nghi~p,
vi dl,l nganh san xua't duQ'c philm muc chi tieu cho hoC;tt dQng
nghien cuu & phat trign la ra't l6'n. Kha nang nay duQ'c thg hi~n
chu y8'u qua cac m~t sau:
11& Kha nang phat trign san philm m6'i.
11& Kha nang cai ti8'n ky thu~t.
11& Kha nang ung dl,lng cong ngh~ m6'i.
ug thy'c hi~n duQ'c cac m~t tren, doi hoi cac doanh nghi~p
thuO'ng xuyen phai thu nh~p thong tin v@ thi truO'ng, khach
hang, dg hlnh thanh nen nhung y tuCing v@ san phEi'm m6'i va
phai thuO'ng xuyen c~p nh~t cac thong tin v@ sy' ph at trign cua
khoa h9C va cong ngh~ m6'i.
3.2.4.5. Van h6a cua til chltc
Van h6a cua t6 chuc la nhUng gia tri, ni@m tin, nhung chuEi'n
my'c, nhung quy dinh, nhung nguyen t<ic, nhung khuon m§.u, ..
ma nhung y8'u to' nay c6 tac dl,lng dinh hu6'ng cac k8't qua va
hanh vi cua nguO'i lao dQng trong mQt t6 chuc. V6'i cach higu d6,
van h6a cua t6 chuc thuO'ng duQ'c bigu hi~n qua qua tdnh hoC;tt
dQng cua doanh nghi~p. CI,l thg la:
1. Tinh hQ'p thuc cua hanh vi: nhung ngon ngu, thu~t ngu,
nhung nghi l~ lien quan t6'i sy' tOn kinh va cach cu xli duQ'c
danh gia cao nh~m hu6'ng d§.n hanh vi cua cac thanh vien
trong mQt t6 chuc.
2. Cac chuEi'n my'c: nhung tieu chuEi'n cua hanh vi.
3. Cac gia tri chinh thO'ng: nhung gia tri chu y8'u ma t6 chuc
tan thanh, ung hQ va mong dQ'i nhung nguO'i tham gia chia se
n6.
4. Tri8't ly: nhung ni@m tin cua mQt t6 chuc, nhung y8'u to' nay
hlnh thanh va xac dinh cac gia tri chinh thO'ng cua mQt t6
chuc.
5. Nhung lu~t l~: c6 nhung nguyen t<ic ch~t che lien quan t6'i
vi~c duQ'c cha'p nh~n la thanh vien cua t6 chuc. Nhung nguO'i
 m6'i t6'i lu6n phai hge nhung di~u nay dg du'qe eha'p nh~n 1a
thanh vien dily du eua nhom va eua t6 ehue.
6. Bilu kh6ng khi t6 ehue: t6ng thg nhung cam giae du'qe tSlo ra
tu nhung di~u ki~n lam vi~e, nhung each thue ell' xU' va tu'rJng
tae, va nhung each thue ma cae thanh vien quan h~ v6'i
khaeh hang va nhung ngu'O'i ben ngoai.
Tren day la 6 d(te Hnh thg hi~n van hoa eua t6 ehue. Th
ti€)n eho tha'y co s1/ da d<:tng v~ van hoa eua t6 ehue. Trong quan
trL van hoa t6 ehue la mQt y8'u ttl ben trong ra't quan tr9ng, n6
du'qe thi8't l~p nh&m t<:to ra mQt m6i tru'O'ng thu~n lqi eho vi~c
th1/e hi~n su mSlng, m~e tieu va ehi8'n lu'qe 4ai h<:tn cua doanh
nghi~p. Trong mQt t6 chuc co thg t6n t<:ti van hoa chinh thtlng
va van hoa nhom, hai d<:tng van hoa nay co mtli quan h~ qua 1Sli
va cling tae dQng d8'n slj phat trign eua doanh nghi~p. Van hoa
doanh nghi~p co thg la d<:tng van hoa m<:tnh hay van hoa y8'u
tuy thuQc vao ph<:tm vi va eu'O'ng dQ chia se cae d(te tru'ng trong
van hoa doanh nghi~p. Nhung khao sat trong cae th~p nien giln
day cho tha'y ding philn l6'n eac c6ng ty thanh e6ng d~u a d<:tng
van hoa m<:tnh.

S (Strengths): Cae digm m<:tnh.

W (Weaknesses): Cae digm y8'u.
o (Opportunities): Cae erJ hQi.
T (Threats): Cae nguy erJ,
Day 1a mQt ky thu~t phan tieh thu'cfng sU' dl;lng trong nghien
euu m6i tru'cfng. NQi dung ehinh eua ma tr~n 1a k8't hqp nhung
e(J hQi va de d9a ngoai m6i tru'O'ng v6'i nhung digm mSlnh va
digm y8'u eua doanh nghi~p, tu do xae dinh nhung phu'rJng an co
thg xay ra dg eh9n 11/a mQt phu'rJng an phil hqp. Trong do S va
W du'qe rut ra tu vi~e nghien euu m6i tru'O'ng ben trong eua
doanh nghi~p tren erJ sa so sanh v6'i cae dtli thu e<:tnh tranh. 0
 p
'"
lay dg du'qc cha'p nh~n la
t6 chuc.
ung cam giac du'qc t1;lO ra
cach thuc cu' xii va tu'O'ng
thanh vien quan h~ vai
ai.
n hoa cua t6 chuc. Thl,fc
l cua t6 chuc. Trong quan
trong ra't quan trQng, no
ru'O'ng thwln "
IO'i cho viec
.
Iu'O'c dai han cua doanh
• I • EdGe 1: xac dinh •
t1;li van hoa chinh thO'ng
.y co mO'i quan h~ qua l1;li
t doanh nghi~p. Van hoa
l m1;lnh hay van hoa y8'u
a se cac dl';ic tru'ng trong
, trong cac th~ p nien g:1n
y thanh cong d~u a d1;lng
ng sii dl,1ng trong nghien
:l tr~n la k8't hqp nhung
ri nhung digm m1;lnh va
inh nhung phu'O'ng an co
phu hqp. Trong do S va
Ii tru'cmg ben trong cua
.c dO'i thu c1;lnh tranh. 0
va T du'qc rut ra sau khi phan tich va khao sat moi tnicmg ben
ngo ai a ca ba ca'p dQ moi tru'O'ng toan c:1u, moi tru'O'ng t6ng quat
va rno tru'O'ng nganh. Quy trlnh ph an tlch SWOT va ky thu~t
ella no du'qc thg hi~n a sO' d6 3.3 & 3.4.
Htnh 3.3 Quy trinh phan Uch SWOT
eAe RUde N(HDUNG
La nhung y8'u to' co anh huang ra't
nhung cO' hQi, nguy 16'n d8'n h01;lt dQng cua doanh
co, digrn rn1;lnh, y8'u nghi~p.
co tinh then chO't rna
ta dang hol';ic se dO'i
rnl';it.
11n
• '. 2i; d u'a ra sl,f • C:1n phai sii dl,1ng ml';it rn1;lnh nao dg
nUOl
k8't hqp giUa cac y8'u khai thac to't nha't co hQi co du'qc tv
to' rnQt cach logic. ben ngoai.
-S+0 II) C:1n phai sii dl,1ng ml';it rn1;lnh nao dg
-S +T dO'i pho vai nguy co tu ben ngoai.
-W +0 • C:1n phai sii dl,1ng co hQi nao dg
khl1c phl,1c y8'u kern hi~n nay?
-W+T
• C:1n phai khl1c phl,1c y8'u kern nao
-S+W+O+T
hi~n nay dg t1;lo di~u ki~n khai thac
to't cO' hQi co du'qc tu ben ngoai?
• C:1n khl1c phl,1c y8'u kern nao nh~m
giarn thigu nguy cO' tu ben ngoai?
II) Co thg du'a ra phu'O'ng an nao do
nh~rn k8't hqp giUa 4 y8'u to' nh~m
t1;lO ra sl,f cQng huang trong chi8'n
lu'qc cua doanh nghi~p .
- 83 -
Bdoe 3: Phan nhom (II Tie'n hanh phan nhom cac chie'n
lu9'c du9'c d~ xu<1t trong bu6'c 2 theo
chie'n lu9'c
nhung ti(~u thuc nao do.
Cac chie'n du9'c It,ta ch(;m phai dam
Bdoe 4: Lt,ta ch(,m (II

chie'n lu9'c bao tinh h~ th6ng, co tinh h6 trQ'

cho nhau. Doanh nghi~p co thg theo
du6i chie'n lu9'c WO, WT, ST v6'i m\lc
tieu h6 tr9' cho vi~c khai thac t6t
nh<1t cac chie'n lu9'c SO.

Hl,nh 3.4: Ma trq,n SWOT

M6i trucmg O:Nhunged T: Nhung de do~
Li~t ke nhung de
ben ngoai hQi
Li~t ke nhung co d0 0 chu ye'u
M6i truO'ng
hQi chu ye'u.
Ben trong
PHudNGAN ST
S: Cae di~m m~nh PHUdNGAN
SO sli d\lng digm m~nh
li~t ke nhung digm
m0 nh tieu bigu Sli d\lng cac digm dg tranh cac m6i de
mCC;lnh dg t~n doCC;l
d\lng co hQi
PHUdNGAN PHUdNGANWT
WO T6i thigu hoa nhG'ng
W: Cae di~m ye'u
,.!
-VU9't qua nhung digm ye'u va tranh
li~t ke nhung yeu khoi cac m6i de doCC;l
digm quan tr9ng ye'u digm b~ng
cach t~n d\lng co
hQi.
-Khiic ph\lc ye'u
digm t~n d\lng co
hQi

- 84 -
han nh6m cac chie'n
:u:lt trong bu'6'c 2 theo
1. Vi~c nghien cuu moi tru'cing ben ngoai giup chung ta nh~n
(c nEw d6.
thuc v§ nhung cd hqi va de d<;>a c6 thg g~p phai trong qua
1c h,ta ch<;m phai dam tdnh hoq.t dqng clla mqt doanh nghi~p. Con nghien cuu moi
Gh6ng, c6 tinh h6 trQ' tru'cing nqi bq se giup chung ta nh~n thuc r6 hdn nhung digm
.nh nghi~p c6 thg theo mq.nh, digm ye'u clla doanh nghi~p. B6 la nhung du li~u he't
cWO, WT, ST v6'i myc suc quan tr<;>ng giup chung ta h,ta ch<;>n cac myc tieu, chie'n
ho vi~c khai thac t6t lu'Q'c clla doanh nghi~p.
l lu'Q'c SO.
2. C6 nhi§u cach tie'p c~n moi tru'cing quim tri, nhu' tie'p c~n
theo phq.m vi tac dyng hay theo muc dq phuc tq.p clla moi
tru'O'ng. ThlJc te' hi~n nay cac doanh nghi~p thu'O'ng hay phan
tich moi tru'O'ng theo phq.m vi tac dqng, d6 la moi tru'O'ng to an
T: Nhung de dOlil c[iu, moi tru'O'ng t6ng thg, moi tru'O'ng nganh va moi tru'O'ng
Li~t ke nhung de ben trong.
doq. Chll ye'u 3. Myc tieu chie'n lu'Q'c clla cac doanh nghi~p phiii du'Q'e xay dlJng
tren cd sCi lien ke't du'Q'C nhung di§u ki~n ben trong ella doanh
nghi~p v6'i nhung cd hQi c6 du'Q'e tu moi tru'O'ng ben ngoai. C6
PHUdNGANST
nhu' v~y cac myc tieu va chie'n lu'Q'c clla doanh nghi~p m6'i e6
sil dyng digm mq.nh
kha nang thlJc thi cao.
dg tranh cac m6i de
4. Ky thu:%t phan tich ma tr~n SWOT du'Q'c dung nhu' la k5'
doq.
thu~t phan tich cd ban trong nghien cuu moi tru'O'ng quan trio
Bg sil dyng t6t ky thu~t phan tich nay c[in n:1m vung 4 bu'6'e
PHUdNGANWT cd ban clla qua tdnh phan tich.
T6i thigu hoa nhung
digm ye'u va tranh
kh6i cac m6i de doq.
1. Hay cho bie't vai tro ella vi~c nghien cuu moi tru'O'ng trong
cong Mc quan tri Ci cae t6 chuc.
2. Hay cho bie't moi tru'O'ng clla cae t6 chuc phi lQ'i nhu~n c6 hQi
dll cae ye'u t6 nhu' moi tru'O'ng clla cac t6 ehue lQ'i nhu~n hay
khong? Hay giai thieh.
 3. Theo b~n vi~c qUEm tri trong mQt di§u ki~n moi truO'ng nang
dQng & phac t~p co nhung digm khac bi~t gi so v6'i vi~c qUEm
tri trong di§u ki~n moi truO'ng 6n dinh & do'n giiin?
4. Trong qua trinh hQi nh<%p va rna ctla ra ben ngoai nhu hi~n
nay, theo b~n cac doanh nghi~p Vi~t Nam nu6'c ta dang dang
tru6'c nhung co' hQi va thach thil'c gl? Cac doanh nghi$p
chung ta ph iii lam gi nh~m t<%n dl;mg Co' h9i m6'i va nhung
thach thil'c m6'i nay?
5. Moi truO'ng t6ng quat cua cac doanh nghi~p hi~n nay va s&p
t6'i co nhung chuygn bie'n gi dang luu y?

Ong An dang co y dinh la se d:1u tu kinh doanh quan ca phe

t~i Thanh ph6 H6 Chi Minh, va trong tUo'ng lai se phat trign
thanh mQt chu6i cac quan ca phe. Dg thl/c hi~n y tuang nay ong
An c:1n phiii trii 100i duQ'c 3 diu hoi Mn la: (1) khii nang thanh
cong cua y tuang kinh doanh nay, (2) xac dinh mac dQ c~nh
tranh trong lanh vl/c kinh doanh quan ca phe , va (3) "nen ch9n
dia digm kinh doanh nhu the' nao? d dau?". Kinh nghi~m cua
nhung nguO'i di tru6'c cho r~ng va'n d§ tha (3) co iinh huang ra't
Mn de'n sl/ thanh cong ban d:1u d6i v6'i vi~c kinh doanh, d~c bi$t
la nganh kinh doanh ca phe. Con vi~c phat trign thanh mQt
chu6i cac clia hang ca phe thi phiii can nh&c cau trii 10'i (1) va
(2).
1. Bq,n hay li¢t ke tdt cd cac tieu chudn di lam co SO' cho vi¢c
lz.ta ch9n dia diim, kinh doanh ca phe?
2. Niu bq,n la cd vdn kinh doanh cho 6ng An, bq,n se phdi lam
gi di trd lai vdn d~ 1 va 2 ? hay trinh bay ClJ tld Y kiin cila
bq,n.

• 86 -
 F
ki$n moi tru'c1l1g nang
)i$t gi so v6'i vi$c quan
& dO'n gian?
'a bEm ng011i nhu' hi~n
am nu'6'c ta dang ddng
1? Cac doanh nghi~p
CO' h<)i m6'i va nhung
~hi$p hi~n nay va sclp
I
lh doanh quan ca phe
:O'ng Iai se phat tri§n
hi$n y tu'ang nay ong
(1) kha nang thanh
ic dinh mdc d<) cStnh
)he , va (3) "nen ch9n
I?". Kinh nghi$m clla
, (3) c6 anh hu'ang ra't
• kinh doanh, d~c bi$t
hat tri§n thanh m<)t
lclc diu tra 10'i (1) va
~€ lean ea sa eho vi~e
An, bC;tn sf! phdi lain
bay elf, ad y kiin eila
1. Moi tru'O'ng hoStt d<)ng Clla m<)t t6 chdc Ia
a) ta't ea eae ye"u to' anh hu'ang de"n ke"t qua hOStt d<)ng ella t6
ehdc
b) moi tru'O'ng vi mo
c) moi tru'O'ng nganh
d) cac ye"u to' n~m ben trong va ben ngoai t6 chdc
2. Phan tich moi tru'O'ng hoStt d<)ng cua t6 chdc nh~rn
a) xac dinh cO' h<)i va nguy cO'
b) xac dinh di§m mStnh va di§m ye"u
c) phl,lc Vl,l cho vi$c ra quye"t dinh
d) d§ c6 thong tin
3. Cac bi$n phap ki@m che" lStm phat n@n kinh te" Ia ye"u t6tac
d<)ng eua
a) moi tru'O'ng vi rno
b) moi tru'O'ng nganh
c) moi tru'O'ng ngoai
d) moi tru'O'ng n<)i b<)
4. Ngu'O'i dan ngay cang quan tam hO'n de"n cha't lu'Q'ng cu<)c s6ng
Ia ye"u to' tae d<)ng tu
a) ye"u to' phap lu~t
b) ye"u to' ehinh tri
c) ye"u to' xu h<)i
d) ye"u to' dan so'
5. Ky thu~t phan tich SWOT du'Q'c dung dg
a) xac dinh di§m mStnh-ye"u cua doanh nghi$p
b) xae dinh cO' h<)i-de doSt de"n doanh nghi$p
c) xac dinh cac phu'O'ng an ke"t hQ'p tu ke"t qua phan tich rnoi
tru'O'ng d§ xay dl,ing chie"n lu'Q'c
d) t6ng hQ'p cac thong tin tu phan tich moi tru'cfng
- 81 -
6. Phan tieh d6i thu e~nh tranh la phan tieh ye'u to' eua
a) moi trucmg t6ng quat
b) moi trucmg nganh
c) moi trucmg ben ngoai
d) tlit ea d~u sai
7. V6'i doanh nghi~p, nghien eliu moi truO'ng la eong vi~e phiH
lam eua
a) giam d6e doanh nghi~p
b) tlit ea cae nha quan tri
c) khaeh hang
d) cae nha ehuyen mon
8. Bi~n van eh6 tr6ng "khi nghien cuu moi trztang cdn nhgn
di¢n cac yiu t6 Mc d9ng va ........ czla cac yiu t6 d6 "
a) s1/ nguy higm
b) kha nang xu lit hi~n
c) m6i quan h~
d) mlie dQ anh huang
9. Moi truO'ng ho~t dQng eua rnQt t6 ehlie g6m
a) moi truO'ng vi rno
b) moi truO'ng nganh
e) eae ye'u to' nQi bQ
d) tlit ea eae ye'u to' anh huang de'n ho~t dQng eua t6 ehlie
10. Cae bi~n phap ki~rn ehe' l~rn phat n@n kinh te' la ye'u to' hie
dQng eua
a) moi truO'ng vi rno
b) moi truO'ng nganh
e) moi truO'ng ben ngoai
d) moi truO'ng nQi ,bQ

- 88 -
l tich ye'u to' Clla

iCing la cong vi~c phai

M'(w dich va yeu cdu cua chztdng
Trong qua tdnh di~u hanh ho~t dt)ng clla doanh nghi~p, nha
quan tri phai xli Iy cac tinh hu6ng va ra cac quye't dinh khac
nhau. Ra quye't dinh la m(>t cong vi~c quan tr9ng clla nha quan
tri, vi tinh chinh xac clla cac quye't dinh anh huang tn/c tie'p
de'n sy' t6n t~i va phat triE3n clla t6 chac. Myc dich clla chuO'ng
~{jitrltang cdn nhC),n nay la cung ca'p cho b~n d9C ban cha't clla quye't dinh quan tri va
~ ytu tcf d6 " qui tdnh ra quye't dinh clla nha quan trio Khi nghien cau xong
chuO'ng nay b~n d9C c~n nllm r6 nhung va'n d~ cO' ban sau:
@ Khai ni~m va phan lo~i quye't dinh quan tri
@ Qui tdnh ra quye't dinh quan tri
@ Cac mo hinh ra quye't dinh quan tri
g6m @ HiE3U va v~n dVng du'9'c mt)t sO' cong cy dinh IU9'ng trong ra
quye't dinh
@ Nilm du9'c nhung ye'u to' nh~m nang cao hi~u qua Clla
quye't dinh quan tri

~t dt)ng Clla t6 chac

. kinh te' la ye'u to' tac N

4.1.1. liRAI NI¢M

Nhi~u ngu'Cii da sai l~m khi cho ding Iy'a ch9n phu'O'ng an la
ph~n chinh ye'u ella qua tdnh quye't dinh, thy'c cha't do chi 1a
bu6'c cu6i cung trong qua tdnh ra quye't dinh rna thoi. Co it nha't
b6n va'n d~ dang 1u'u y khi ra quye't dinh. Tru'6'e nha't phai xae
dinh 1a co va'n d~ hay dip may dE3 eM thi~n hoan canh hay
khong. Sau do tim kie'm nhi~u phu'O'ng an (giai phap). Tie'p de'n
la phai lila eh9n mi?t giai phap t6i uu trong cae giai phap tren.
Cu6i eung la thl/e thi giai phap da eh9n.
Qua trinh ra quye't dinh quan tri thg hi~n ea tinh khoa hge
va tinh ngh~ thu~t. Ta co dinh nghla quye't dinh quan tri nhu
sau: «Quyit dinh qudn tri la hanh vi sang tq,o cua nha qudn trt
nhCim dinh ra nhflng duang l{fi va Unh clult hoqi d9ng cua rn9t
d{fi tuqng (trJ chU:c) nhCim gidi quyit nhflng vfin d~ ndy sinh va
da chin nl,u6i, tren ca sa phan Uch cac qui luC),t khach quan dang
vC),n d()ng, chi ph{fi d{fi tuqng va tren khd nang thlJC hi~n cua drfi
tU9ng (to? chU:c}".

4.1.2. cAc Lo.~I QUYET DINH

Co nhi§u each phan lo~i quye't dinh quan tri, no thg hi~n
tlnh da d~ng va phong phu eua cae quye't dinh trong quan tri,
thong thucmg ta hay chi a cae quye't dinh quan tri theo cae tieu
thuc sau
4.1.2.1 Theo tinh ch{[t cua v{[n d~ ra quy~t dinh
" Quyit dinh chiin luqc: la nhung quye't dinh co t<1m quan
tr9ng, xae dinh phuang hu6'ng va duang l6i ho~t di?ng eua
t6 ehue. Thuang do cae nha quan tri eEip eao thve hi~n.
" Quyit dinh chiin thuC),t; la nhung quye't dinh duqe thve
hi~n nhtim giai quye't nhung va'n d§ 16'n bao quat mQt
lanh vl/e ho~t di?ng, thuang do cae nha quan tri ea'p giUa
thl/e hi~n.
@ Quyit dinh tae nghi~p: la nhung quye't dinh giai quye't
nhung vEin d§ mang tlnh ehuyen mon nghi~p vy eua cae
bi? ph~n. Thuang do cae nha qWln tri eEip tha'p thl/e hi~n.
4.1.2.2 Theo thdi gian thl/c hU}n
@ Quyit dinh dai hq,n: la nhung quye't dinh duqe thl/e hi~n
trong khoang thai gian dai, thuang dai han mi?t vang
ho~eh dinh.
@ Quyit dinh trung hq,n: 11\ nhung quye't dinh thl/e hi~n
trong thai gian kha dai, nhung du6'i mQt vang ho~eh dinh

- 90 -
s cac giai phap tren. (II Quy~t ainh ngdn hq.,n: la nhung quye't dinh giai quye't tuc
thi, nhanh chong. ThuCing la nhung quye't dinh mang tinh
. ca tinh khoa hoc
ien . nghi~p VlJ thu§.n tuy.
l't dinh quan tri nhu 4.1.2.3 Thea ph{tm vi thljc hi~n
t(;10 cua nha qudn trt
(II Quy~t ainh toan ClfC: la quye't dinh co t§.m anh hu6'ng de'n
:t hogt al)ng cua ml)t ta't ca cac bi? ph~n trong t6 chuc.
vein a~ ndy sinh va
(II Quy~t ainh bl) phq,n: la nhung quye't dinh chi anh huang
uJi khach quan aang
de'n mQt hay vai bQ ph~n trong t6 chuc.
ng thljc hi~n cua ao'i
4.1.2.4 Thea chitc nang quan trt
(II Quy~t ainh v~ k~ hoq.,ch: lien quan de'n ph<1n tich x<1y dvng
va Iva ch9n phuO'ng an hay ke' hOSlCh hOSlt dQng.
(II Quy~t ainh v~ to? chr1c: lien quan de'n x<1y dvng cO' ca'u t6
Ian tri, no th§ hi~n
chuc hay va'n d~ nh<1n sl,i.
dinh trong quan tri,
Jan trt theo cac tieu \II Quy~t ainh v~ ai~u hanh: lien quan de'n nhung m~nh
l~nh, khen thu6'ng, dQng vien hay nhung cach thuc giai
uye't va'n d~.
quyift dtnh
(II Quy~t dinh v~ kie?m tra: lien quan de'n danh gia ke't qua,
l't dinh co t§.m quan
tim nguyen nh<1n hay bi~n phap di~u chinh hOSlt di?ng.
rig 16i hOSlt dQng cua
lP cao thl,iC hi~n. 4.1.2.5 Thea phztang thitc sa{tn thaa
We't dinh duqc thl,iC (II Cac quy~t ainh duqc lq,p tr'tnh tru6c: dung trong nhung
~ l6'n bao quat mQt tinh hu6ng thu'Cing g~p, th§ l~ va thu tlJC du'qc tri§n khai
la quan tri ca'p giua va ap dlJng thuCing xuyen.
(II Cac quy~t ainh khong lq,p tr'tnh: dung trong nhung tinh
ye't dinh giai quye't hu6ng ba't thuCing, mai me khac h&n nhung di@u thu'cmg
g~p. VI the' khong co nhung phuO'ng phap chu§'n ma nha
1 nghi~p vlJ cua cac
:a'p tha'p thl,iC hi~n. quan tri phai phan doan, dung trl,iC giac, bnh nghi~m d§
nghI ra cach giai quye't phu hqp trong tung hoan dnh
Trong thl,ic te' cac nha quan tri ca'p cao thu'Cing phai d6i
:1inh duqc thl,ic hi~n
pho vdi cac quye't dinh khong l~p trinh, nguqc lSli cae nha quan
dai hO'n mQt vong
tri ca'p tha'p hay lam quye't dinh co l~p trinh.

ye't dinh thl,ic hi~n

i?t vong hOSlCh dinh
Bang 4.1: Ban cluft cua quy~t dtnh

LO~I BAN CHAT QUYET KYTHU~TLAM

DlNH QUYETDlNH

,
Ll%p trinh Ll%p l~i va thu'O'ng Thoi quen, cach di~u
xuyen, mQt thu t1,lC hanh can bim, nhung
nha't dinh du'<?,c ll%p ra, chu'O'ng trinh, cac xU' ly
nhung quye't dinh du li~u tv dQng.
khong du'q'c coi la m6'i.
.,
Khong l<%p M6'i me, khong cau Phan do an, trVc glac,
? A"

ke't qua ba't kinh nghi~m, sang t~w

?
trlnh truc,
,
thu'O'ng, khong co trong Iva ch9n va thvc
phu'O'ng phap r5 rang. hi~n,

4.1.3. cAc CAP LAM QUYET DlNH

Quye't dinh khong ll%p trlnh phan anh nhung tinh hu6ng
phuc t~p, co nhi~u ba't trlic thu'O'ng dung cho cac nha quan tri
ca'p ca~, nhu' cac quye't dinh chie'n lu'<?,c, chinh sach, ke' ho~ch lau
dai va dinh vi cong ty trong moi tru'O'ng. Khi muc dQ chlic chlin
cang Umg thl muc dQ phuc t~p giam, quan tri ca'p trung gian
lam nhung quye't dinh chie'n thul%t, nhung quye't dinh quan tri
lien ke't t5 chuc v6'i moi tru'O'ng nh~m thvc hiEim nhung m1,lc tieu
do quan tri ca'p cao d~ ra. Cu6i cung nhling quye't dinh ll%p trinh
do cac nha quan tri ca'p tha'p lam. Cac quye't dinh di~u h~mh
hang ngay ll%p di ll%p l~i, xay ra trong nhung tinh hu6ng chlic
chlin thu'O'ng do ca'p du'6'i lam.
Muc dQ chia se lam cac quye't dinh giua cac nha qwin tri
ca'p cao va ca'p tha'p ph1,l thuQc van ngfmh kinh doanh, ban cha't
va'n d~ va dlftc bi~t la tinh van hoa cua dan tQc. Tuy nhien ngay
nay moi tru'O'ng ngay cang bie'n dQng, ky thul%t ngay cang thay
d5i nhanh chong thi khuynh hu'6'ng ca nhan lam quye't dinh
cang du'<?,c coi tr9ng, chinh vi the' trinh dQ van hoa, kha nang
- 92 -
 chuyen mon va kinh nghi~m cua nha quan tri ngay cang duqc
chu tr9ng.
KY THU!T LAM
QUYETDlNH 4.1.4. CHUe NANG vA YEU CAU eVA QUYET DJNH
QUANTRJ
11 quen, cach di@u
Ih can ban, nhung 4.1.4.1 Cae ehue nang eua quytt dtnh quan trt
o'ng trinh, cac xU' ly Thong thucfng mQt quye't dinh quan tri d.n phai thg hi~n
.i~u tv dQng. duqc cac chdc nang ca ban sau:
" Chuc nang dtnh huang: khi quye"t dinh xac dinh nhung
phuo'ng hu6'ng va tinh cha't ho~t dQng cho d6i tuqng.
In do an, trvc glac, " Chuc nang baa dam: khi quye't dinh chi ra va bao dam
fl nghi~m, sang t~o nhung di@u ki~n d.n thie't dg d6i tuqng v~n hanh theo
19 Iva ch<;m va thVc nhung phuo'ng hu6'ng da v~ch ra, bao dam tinh kha thi
1, cua quye"t dinh.
" Chuc nang pho'i hqp: Khi quye't dinh phai xac dinh nhung
m6i quan h~, vai tro va vi tri cua cac bQ ph~n tham gia
vaG qua tdnh giai quye't va'n d@.
anh nhung tlnh hu6ng
" "Chuc nang cztang buc: MQt quye't dinh khi ban hanh luon
~ cho cac nha quan tri '.
phai co tinh m~nh l~nh, bElt bUQc cac d6i tuqng phai thi
linh sach, ke' ho~ch lau
hanh; d6ng thO'i no cling phai ban dam tinh dQng vien va
Khi mdc dQ chElc chEln
khuye'n khich d6i tuqng tham gia v6'i mQt tinh th§.n tv giac
lan tri ca'p trung gian
cao nha't.
19 quye't dinh quan tri
rc hi~n nhung mlfc tieu 4.1.4.2 Cae yeu e6u cd ban eua quytt dtnh quan trt
19 quye't dinh l~p tdnh MQt quye't dinh quan tri khi ban hanh phai thoa man mQt
quye't dinh di@u hanh sO' cac yeu c§.u co'ban, nh~m bao dam tinh kha thi va phu hqp
lhung tinh hu6ng chElc v6'i moi truO'ng va v6'i d6i tuqng rna quye't dinh huang tai. Bay Ia
nhung yeu c:lu co' ban doi hoi nha qWln tri khi ban hanh va thvc
giUa cac nha quan tri hi~n cac quye't dinh cua minh phai tuan thu mQt cac d:ly du

. kinh doanh, ban cha't nha't. Cac yeu c:lu nay co t§.m quan tr<;mg khac nhau, va mdc dQ
tn tQc. Tuy nhien ngay tuan thu no cling doi hoi nhung cO' gElng khac nhau cua nha quan
thu~t ngay cang thay trio
nhan lam quye't dinh 1. Can cu khaa hQc: Quye"t dinh quan tri phai tuan thu cac qui
dQ van hoa, kha nang lu~t khach quan dang v~n dQng va chi ph6i d6i tuqng
2. Tinh th6ng nluit: Cae quye't dinh quan tri phai bao dam tinh
th6ng nhit giUa cae bQ ph<%n, cae mye tieu chung va rieng
eua d6i tuqng. Tranh nhung mau thu§.n va tri~t tieu l§.n
nhau trong qua trinh thl,ie hi~n quye't dinh.
3. Tinh tlulrn quy~n: Cae quye't dinh quan tri khi ban hanh
phai d(mg th<'im quy@n eua cae nha quan trio
4. Phdi c6 ata chi r6 rang: Quye't dinh quan tri phai co di<;l ehi
ro rang, qui dinh va rang bUQe ph<;lm vi thl,ie hi~n eho eae
d6i tuqng ey thg.
5. Tinh thai gian: quye't dinh quan tri phai kip tho-i, dung lue eo
tho-i gian va h<;ln mue thl,ie hi~n, bao dam khai thae kip tho-i
nhung co hQi nay sinh trong quan trio
6. Tinh h'tnh thuc: quye't dinh quan tri phai co hlnh thue ro
rang, d@ higu, ehinh xae va don nghla.

4.2,1. MOl TRUONG LAM QUYET D1NH

Trong di@u ki~n ly tu'O'ng thl cac nha quan tri se ra quye't
dinh khi bie't m9i tin tuc va eo du di@u ki~n d.n thie't dg giai
quye't vin d@. Tuy nhien trong thl,ie te' h9 thu'o-ng phai d6i pho
nhung rui ro, va khong chilc chEin, tv do vi~e ra quye't dinh eon
phy thuQc rit Ian vao moi truo-ng lam quye't dinh. Co 3 10<;li moi
truo-ng lam quye't dinh sau:
III M6i tritang chdc chdn (On atnh): Khi cac nha quan tri
bie't ro cac phuong an cung nhu di@u ki~n va h<%u qua eua
hanh dQng. Trong tru'o-ng hqp nay nha quan tri thu'o-ng sa
dyng each thue so sanh dg ch9n ra mQt giai phap eo lqi
nhit trong truo-ng hqp xae dinh
III M6i trltang kh6ng chdc chdn: Phftn Ian cae quye't dinh
trong di@u ki~n hi~n nay la trong tinh tr<;lng khong ehEic
chiln, vua khong bie't he't cac tinh hu6ng va cung khong
luo-ng he't duqc cac h<%u qua. Nhung quye't dinh nay doi hoi
- 94 -
n tri phai bao dam tinh
ll,lC tieu chung va rieng
,hu~n va tri~t tieu l~n
dinh.
luan tri khi ban hanh III
Ian trio
luan tri phai co di~ chi
m vi thljC hi~n cho cac
lai kip thai, dung luc co
dam khai thac kip thai
4.2.2.
~ phai co hinh thuc ra
l. Sd d6 4.1: Qui trinh ra quy~t dinh
Slj thao vat, chip nh~ri rui roo Du6'i moi truang nay nha
quan tri khong co du thong tin va phai dlja tren suy doan,
kinh nghi~m clla minh. N6'u suy doan sai hay khong thich
hQ'p, chl'ic chl'in se d~n t6'i thit b~i.
M6i trltang rcit nw h6 (M6i trltang rui ra): Khi vin d~ dn
giai quye't hay ml,lc tieu khong ra rang, cac duang 16i hanh
dQng khong nh~n ra thie'u thong tin dg dlj doan h~u qua.
NhCi'ng lien h~ mong manh va thay d6i thuang xuyen. Day
la truang hQ'p kho khan nhit trong khi lam quy6't dinh
cua cac nha quan trio Truang hQ'p nay nha quan tri phai
chip nh~n m~o higm.
cAc BUClc RA QUYET DlNH QUAN TRl

1M Nh~n ra va xac djnh tlnh huang

Xay d1}'ng tH~u chu:1n danh gia

na quan tri se ra quye't

ki~n c<1n thie't dg giai
19 thuang phai d6i pho
vi~c ra quye't dinh con
ye't dinh.
. Co 3 loai. moi

Khi cac nha qwin tri

~u ki~n va h~u qua clla
aha quan tri thuang sli
Quye't dfnh
a mQt giai phap co lQ'i

in 16'n cac quye't dinh

tlnh tr~ng khong chl'ic Bu'oc 1: Nh~n ra va xac dinh vin d~ dn quye't dinh. D~u
hu6ng va cling khong tien cac nha quan ly c<1n nh~n thiy cac vin d~ dn phai giai
quy6't dinh nay doi hoi quye't, (j day mQt vin d~ co thg duQ'c dinh nghla 1a slj khac bi~t
- 95 -
giUa tinh trStng mong mu6n va hi~n trStng, nha quan 1y phai do
duQ'C khoang cach nay. Giai quye"t va'n d§ 1a qua trinh nh~n ra
khoang cach va dua ra hanh dQng giai quye"t. Trong buO'c nay
nha quan tri d.n phai nllm vung nhung nQi dung sau:
Truy am v6n d~: Giai quye"t va'n d§ phai bllt d§.u tU vi~c tim
ra va'n d§, 1a di§u c6t tli cua quan tri, vi khong thg slia sai khi
khong bie"t cai sai 1a gi. Xac dinh cM sai va mo ta cai sai chinh
1a cong tac liEm tl,lC tim va xli 1y thong tin, do do phai co mQt h~
th6ng thong tin hi~u qua. Thong tin la nhung tri thuc c§.n thie"t
cho cac nha quan tri giai quye"t cac v:1n d§ va lam cac quye"t
dinh.
Nguyen nluln va tri~u chung cua v6n d~: Day 1a mQt va'n d~
quan tr9ng vi co nhi§u va'n d§ khong xua't hi~n ro rang cho nen
c§.n phai chwln doan va tim cac tri~u chung gi6ng nhu cac bac S1
kham b~nh phai tim ra nguyen nhan gay b~nh.
Quy~t dtnh larn quy~t dtnh: Khong mQt nha quan tri nao
dam mO' UO'C giai quye't duQ'c m9i va'n d§ phat sinh trong t6 chuc,
nha quan tri c§.n phai co nhung muc dQ uu tien nha't dinh khi
c§.n giai quye"t mQt va'n d§ nao do. :og quye"t dinh ding minh
phai lam mQt quye"t dinh nha quan tri phai tra 1b"i 3 cau hoi: (1)
Va'n d§ co d~ d6i pho khong?, (2) Va'n d§ tvno co thg se qua di
hay khong?, va (3) Toi co phai tac dQng de"n no hay khong ? Tu
cac cau tra 1b"i rna nha quan tri quye"t dinh minh nen lam quye't
dinh hay khong.
V 6n d~ khung hodng: La nhung va'n d§ ba't ngb" xay ra d§.n
de"n xao trQn, tai hoSt ne"u khong giai quye"t ngay. Ke' hoStch t6t
co thg giam thigu khung hoang nhu'ng khong mQt ke" hoStch nao
co thg loSti tru he"t cac tinh hu6ng nguy higm. Nha quan tri (j vi
tri cang cao cang phai co kha nang giai quye"t khung hoang t6t
va nhanh chong. Tuc 1a co kha nang xac dinh va'n d§ nhanh
chong va chinh xac tu do co cac quye"t dinh hQ'p lY·
Bude hai: Xac dinh nhung tieu chu§:n cho quye"t dinh. Khi
dB. xac dinh ro hoan canh phai quye"t dinh, nha quan tri c:in
phai tim ra cac tieu chu§:n danh gia quye't dinh, nhung tieu
 p

nha quan ly phai do

1a qua tdnh nh~n ra
lY8't. Trong bu6'c nay
dung sau:
H bllt dEiu til vi$c tim
chong thg slia sai khi
a rna ta cai sai chinh
do do phai co m9t h$
ling tri thilc cEin thi8't
d~ va lam cac quy8't
:~: Day 1a m9t vein d~
hi$n ra rang cho nen
g gi6ng nhu cac bac S1
I$nh.
lOt nha quan tri nao
l~t sinh trong t6 chilc,
iu tien nheit dinh khi
uy8't dinh fling mlnh
li tra lai 3 cau hoi: (1)
tu no co thg se qua di
e'~ no hay khong ? Til
1 mlnh nen lam quye't
l~ beit nga xay ra dlln
e't ngay. K8' hoq.ch t6t
ong m9t k8' hoq.ch nao
,gm. Nha quan tri d vi
luy8't khtmg hoang t6t
. vein d~ nhanh
.c dinh
1 hQ'p lY.
n cho quye't dinh. Khi
inh, nha quan tri cEin
~y8't dinh, nhung tieu
chu:1n nay se la C(J Sd danh gia tinh hi$u qua clla quy8't dinh.
CEin chu y la cac tieu chu:1n Clla quy8't dinh phai bao dam tinh
dinh lUQ'ng, d§ higu, d§ danh gia va thy'c t8'.
Bdde ba: Tim ki8'm cac phu(Jng an clla quy8't dinh, sO' lUQ'ng
cac phu(Jng an tuy thu9c VaG tinh thai gian va tEim quan trQng
ella vein d~ cc1n quy8't dinh. Thong thucfng khi co nhi~u phu(Jng
an thi kha nang chQn Iy'a m9t phu(Jng an t6t la cao nhung lq.i
ma't thai gian va chi phi. Bu6'c nay co thg d§ dang h(Jn n8'u nha
quan tri co kinh nghi$m va am higu d6i tUQ'ng quan 1Y.
Blide b6n: Danh gia cac giai phap, cc1n phai danh gia ta't ca
cac giai phap dua ra, cEin phai co m9t khuon mllu danh gia cling
nhu nhung tieu chu:1n danh gia dung d:ln. Tru6'c h8't c§.n danh
gia giai phap d tinh kha thi, n8'u khong dq.t ta khong xet ti 8'p ,
n8'u dat thi xet ti8'p d8'n tinh phu hQ'p va cu6i cung phai xet d8'n
tinh h~u qua elm m6i giai phap. d bu6'c nay chung ta co thg
quay lq.i bu6'c ba dg xac dinh lq.i cac phu(Jng an cho de'n khi co
duQ'c cac phu(Jng an dq.t tieu chu:1n.
Blide nam: ChQn giai phap t6t nha't, chi co gild phap nao
qua du<?,c bu6'c b6n thi m6'i xet ti8'p, va trong cae giai phap co thg
eha'p nh~n do ta phai chQn giai phap nao co tinh kha thi cao
nha't thich h<?,p nha't va h~u qua it nha't tren quandigm hi$u qua
t6i uu.
Blide sau: quy8't dinh eu6i cung, thy'c cha't la thi hanh giai
phap da chQn. Sy' thanh cong Clla m9t quy8't dinh phl,1 thu9c VaG
kha nang bie'n ke' hoq.ch thanh hanh d9ng. Nha quan Iy phai
bi8't t6 chilc va thuy8't phl,1e. Doi khi sy' tha't bq.i chi d(Jn gian la
khong cho nguai nhan vien tha'y tEim quan trQng clla va'n d~ hay
doi khi nha quan tri khong tranh thu du<?,c sy' ung h9 eua rnQi
nguai.
Trong qua trinh thy'c hi$n quye't dinh cc1n kigrn tra va danh
gia k8't qua. Nha quan tri c§.n phai xac dinh sy' vi$c nao cEin
phai do luang, do d dau va being cach gl? Tilc la phai dam bao
eha't IU<?,ng va hi$u qua cua eang vi$c dang thi hanh. K8't qua sau
do phai du<?,c so sanh v6'i chi tieu dg bi8't bi$n phap m6'i co k8't
- 97 -
qua hay khong. NE{u khong co kE{t qua thl ta phai dung ngay
chinh kE{t qua nay dg xem xet l::;ti toan bQ tiE{n trlnh lam quyet
dinh.

4.2.3. cAe MO HINH RA QUYET DINH

4.2.3.1. Quytt djnh ell, nhan
Thong thu'dng cac nha quan tri phih quyE{t dinh mQt mlnh
v6'i nhung thong tin da co. No cling bao ham y ngma la ngl1ai
lam quyE{t dinh co dil th<lm quy~n va kha nang giai quyE{t nhung
v:1n d~ nay sinh, cac quyE{t dinh ca nhan c~n thiE{t phai dOi hoi
thdi gian va tinh trach nhi~m cao.
4.2.3.2. Quytt djnh eo tham van
Khi nha q uyE{t dinh c~n co them thong tin hay y kiE{n eua
ngu'di khac. Vi~c tham v:1n co thg chinh thuc tri~u t~p mQt cUQc
h<;>p dg m<;>i ngu'di cho y kiE{n - hay khong chinh thuc nhl1 g~p
rieng mQt nhom hay mQt ca nhan. Sau khi tham khao y kie'n
m6'i ra quyE{t dinh cu6i cung. QuyE{t dinh co tham v:1n r:1t c§n
khi giai quyE{t nhung v:1n d~ phuc t::;tP, phi c:1u truc, ho~c nha
quan tri phai d6i pho cung Mc v6'i nhi~u kiE{n thuc rna mlnh
khong higu sau. Tuy v~y, quyE{t dinh co tham v:1n d.n phai Hnh
tao va co gi6'i h::;tn nE{u khong nha quan tri se bi dQng trong vi~e
ra quyE{t dinh.
4.2.3.3. Quytt djnh tij,p thi
Ky thu~t lam quyE{t dinh t~p thg doi hoi nha quan tri tranh
thil du'<;>'c thong tin tu t~p thg, v~n dQng t~p thg tham gia vao
cac quyE{t dinh. Quye't dinh t~p thg vua dam bao mQt quyE{t sang
t::;to vua cai thi~n m6i quan h~ giUa cac c~ nhan. Nha quan tri
c~n phai biE{t khi nao thl nen dung quyE{t di nh t~p thg. Noi
chung t~p thg chi ph at huy tac d\lng trong khau m\lc tieu va cac
giai phap, do t~p thg co nhi~u thong tin, nhi~u thai dQ va nhi~u
cach tiE{p c~n v:1n d~. MQt so' hoan canh sau cling co thg dung·
quyE{t dinh t~p thg la:
III Co dil thdi gian dg sil' d\lng phu'<1ng phap nay .

• 98 •
 thl ta phiH dung ngay
bQ tie'n tdnh lam quye't
~H
li quye't dinh mQt mlnh
.0 ham y nghla la nguai
a nang giiH quye't nhung
In e§.n thie't phiH dbi hoi
long tin hay y kie'n eua
1 thue tri~u t<%p mQt cUQC
ong ehinh thuc nhu glitp
Ll khi tham khao y kie'n
nh c6 tham v~n r~t c~n
, phi e~u truc, holitc nha
li~u kie'n thuc rna mlnh
tham v~n c~n phai tinh
tri se bi dQng trong vi~c
~ihoi nha quan tri tranh
ng t<%p thg tham gia vao
dam bao mQt quye't sang
c c~ nhan. Nha quan tri
quye't dinh t<%p thg. N6i
ong khau my.c tieu va cac
n, nhi~u thai dQ va nhi~u
nh sau cling e6 thg dung
19 phap nay.
• M6i thanh vien tham dl,i e6 du thong tin nhu rnong mu6n.
• Cae thanh vien cam ke't theo du5i rny.e tieu.
• Quye't dinh khong l<%p tdnh tru6'c va e6 nhi~u b~t trllc.
• Mu6n hu~n luy~n e~p du6'i trong vi~e ra quye't dinh.
Cae Me gia Victor Vroom, Philip Yetton va Arthur Jago da
ph at trign rno hlnh ra quye't dinh, trong d6 gam nam phong
cach (rno hlnh) ra quye't dinh
BANG 4.2: cAc PHONG cAcH RA QUYET D1NH
cac phong cach NQi dung
ra quye"t dinh
Mo hlnh 1 Nha quan tri dQe l<%p ra quye't dinh
Mo hlnh 2 Nha quan tri d~ nghi e~p du6'i cung c~p
cae thong tin, sau d6 dQe l<%p dua ra
/
quye't dinh
Mo hlnh 3 Nha quan tri trao d5i rieng Ie v6'i c~p
du6'i e6 lien quan dg Mng nghe y kie'n va
d~ nghi eua hQ, sau d6 ra quye't dinh
Mo hlnh 4 Nha quan tri trao d6i v6'i e~p du6'i dg l~y
Y kie'n & d~ nghi chung eua hQ, sau d6 ra
quye't dinh
Mo hlnh 5 Nha quan tri ban b~e v6'i t~p thg, I~y Y
kie'n & quye't dinh dl,ia tren y kie'n da so'
4.3. cAc CONG Cll HO TRQ VI:¢C RA QUYET D1NH
Nhu e~u lam nhung quye't dinh hQ'p Iy dUQ'e dlly mSlnh nha
nhung cong ey. dinh lUQ'ng va ban dinh lUQ'ng. Ngay nay sl,i phat
trign eua tin hQc va cae eong ey. tinh toan eho phep nha quan tri
e6 thg t<%n dy.ng nhi~u ky thu<%t tinh toan hi~n d~i van trong qua
tdnh ra quye't dinh eua mlnh C6 nhi~u eong ey. dUQ'e sil dy.ng,
tuy theo nhu e§.u va di~u ki~n ta se ehQn cae eong ey. thich hQ'p
nh~t.
- 99 •
4.3.1. cAe eONG ell DlNH LU(jNG

4.3.1.1. Ma trij,n ktt qua kinh doanh

Ma tr~n nay mo ta gia tri co thg co clla nhung phucmg an
b~ng cach tdnh bay nhung h~u qua va nhung xac sua't co th~
xay ra. Xac sua't la nhung bie'n c6 co thg xay ra, duQ'c gan cho
gia tri til 0 (khong co kha nang xay ra) de'n 1 (chiic chiin se xay
ra). Gia tri dV li$u clla mQt ducmg l6i hanh dQng la t6ng s6 gia
tri duQ'c dV li$u cho ducmg 16i do nhan vai xac swlt xay ra cua
tung gia trio Vi dl,1 mQt nha quan tri dv dinh tung ra mQt san
phllm mai, ong ta sv doan xac sua't 0,3 cho vi$c thu v~ 60.000$,
0,4 cho vi$c thu v~ 40.000% va 0,3 cho vi~c 16 20.000$ thi luc do
gia tri dV li~u se la
GTDL = 0.3x60.000+0,4x40.000+0,3x(- 20.000) =28.000$
Nha quan tri se so sanh gia tri dv li~u nay vai cac gia tri dV
li~u clla cac phuong an khac, sau do ch9n phuong an nao co gia
tri dv li~u cao nha't.
Vi dl,1 mQt nha dfiu tu co 100.000$, va ong ta co 3 cong ty dg
ch9n Iva la cac cong ty A, B, C. Dng tin tuO'ng r~ng doanh I9'i se
phl,1 thuQc van s6 ban clla cac cong ty, va ong dv doan vai xac
sua't 0,4 cho vi$c s6 ban cao va 0,6 cho vi~c s6 ban tha'p cho ca 3
cong ty. Sau khi nhC' tham va'n qua mQt trung tam thong tin ong
co ma tr~n sau.
S6 ban cao S6 ban tha'p (xac
(Xac sua't 0.4) sua't 0.6)

Phuong an 1 Cong ty A + 45.000$ - 10.000$

Phuong an 2 Cong ty B + 80.000$ - 25.000$

Phuong an 3 Cong ty C + 30.000$ - 5.000$

- 100 -

tnh
~o cua nhung phuong an
~ nhung xac sua't co thg
hg xay ra, duQ'c gan cho
de'n 1 (ch:lc ch:ln se xay
ulnh dQng la t6ng s6 gia
v6'i xac sua't xay ra cua
lV dinh tung ra mQt san
cho vi~c thu vfJ 60.000$,
vi~c 15 20.000$ thlluc do
Jx( 20.000) =28.000$
a
l~unay v6'i cac gia tri dV
9n phuong an nao co gia
ra ong ta co 3 cong ty dg
l tuang ding doanh lQ'i se
va ong dV doan v6'i xac
\Ti~c s6 ban tha'p cho ca 3
trung tam thong tin ong
86 ban tha'p (xac
4) sua't 0.6)
- 10.000$
- 25.000$
- 5.000$
Luc do ta co:
GTDL ella A:::: 0,4 x (45.000) + 0,6 x (-10.000) :::: 12.000$
GTDL ella B :::: 0,4 x (80.000) + 0,6 x (-25.000) :::: 17.000$
GTDL ella C :::: 0,4 x (30.000) + 0,6 x (-5.000) = 9.000$
Ma tr~n ke't qua kinh doanh cho tha'y dEiu tu van cong ty B la
trign v9ng nha't
4.3.1.2. Cay quyit dtnh
Cay quye't dinh la hlnh ve mQt chu5i cac quye't dinh cEin thie't
cho vi~c xac dinh gia tri dV li~u cua cac dueing 16i hanh dQng.
Trong do ta qui dinh m5i kha nang ma ta ra quye't dinh co thg
Iva ch9n la mQt chie'n luQ'c, con m5i ke't cyc la mQt bie'n c6 va gia
thie't xac sua't dg xay ra cac bie'n c6 bao gib' cling bie't. Hlnh
vuong la cac digm quye't dinh va hlnh tron la kha nang Iva
ch9n. Cay quye't dinh thvc cha't xay dvng tren ky thu~t xac sua't,
hi~n nay duQ'c ung dyng kha rQng rai trong cac lInh vVc quan
trio
Vi dy mQt cong ty cEin phai ch9n giUa hai san phgm A va B,
v6'i lanh vVc ho~t dQng ma cong ty dang kinh doanh, cac nha
nghien cuu cho ding ye'u t6 quan tr9ng trong danh gia phuong
an la doanh 86 ban.
e V6'i san phEi'm A co xac sua't 0.55 cho s6 ban cao vii thu vfJ
30.000.000$, xac sua't 0.45 cho s6 ban tha'p vii thu vfJ
5.000.000$.
e V6'i san phEi'm B co xac sua't 0.65 cho s6 ban cao va thu vfJ
20.000.000$, xac sua't 0.35 cho s6 ban tha'p va thu vfJ
10.000.000$.
8li dyng phuong phap cay quye't dinh, luc do gia tri dV li~u
cua A la 18.750.000$ va cua B la 16.500.000$, dung cay quye't
dinh ta tha'y dEiu tu van A Iii hQ'p If hon.
4.3.2. cAc CONG Cl.} BAN DJNH LU(jNG
4.3.2.1. Ky thuij,t Delphi
- 101 -
 La ky thu~t duQ'c sli d\lng trong cac quye't d~nh t~p th~ no
khong doi hoi sv hi~n di~n cua cac thanh vH~n va khong d6i ml;\t
nhau' d~ tranh nhftng ap Wc lEm nhau. Ky thu~t nay g6m cac bu6'c
sau.
1. Vfin d~ dl;\t ra, cac thanh vien duQ'c yeu c&u cho cac giai phap
thong qua vi~c tra lui mt)t lo:;tt cac cau hoi duQ'c chuiln bi mQt
cach ciln th~n.
2. M6i thanh vien hoan tfit mQt cach dQc l~p bang cau hoi theo
cac quan digm va phuo'ng an cua minh.
3. Nhung ke't qua cua l&n tra lui thli nhfit duQ'c t?P hQ'p l:;ti va in
ra.
4. Danh gia va in ra, m6i thanh vien nh?n mQt bang danh gia
ke't qua.
5. Sau khi xem xet l:;ti ke't qua nhung thanh vien duQ'c yeu c&u
cho cac giai phap. Nhung ke't qua doi hoi giai phap m6'i hay
nhung slia chua cho nhung giai phap ban d&u.
6. Nhl1c l:;ti bu6'c b6n va nam nhi~u hay it tuy theo yeu c&u cho
de'n khi co sv nhfit tri giUa cac thanh vien theo mQt gi6'i h::;m
nhfit d~nh.
4.3.2.2 Ky thu{j,i i{j,p thi danh nghia
La mQt nhom cac nha quan tri co trach nhi~m ra quye't d~nh
h<,>p l:;ti dg tim ra giai phap tren co' sCJ danh gia cac phuo'ng an
cua m6i ca nhan, cac bu6'c sau:
1. Nhung thanh vien h<,>p l:;ti, tru6'c khi thao lu?n m6i nguui tv
ghi nhung y kie'n cua minh.
2. Sau do m6i nguui l&n lUQ't trinh bay nhung y kie'n cua minh,
va cli tie'p t\lc nhu v~y cho t6'i khi khong con Ykie'n ctm ai
nua, tfit ca nhung y kie'n d~u duQ'c ghi l~i d&y duo
3. T~p th~ bay giu m6'i thao lu~n nhung y kie'n cho ro rang va
danh gia cac y kie'n, danh gia chung.
4. M6i thanh vien dQc l~p cho digm nhung y kie'n, quye't dinh
sau cimg la nhung y kie'n duQ'c nhi~u di~m nhfit.

- 102 -
~ quye't dinh t~p thg no
h vH~n va khong d6i ml;it
V thu~t nay g5m cac bu6'c
'eu c:1u cho cac giai phap
lu hoi duQ'c chuEl:n bi mQt
~c l~p bang diu hoi theo
11.
a't duQ'c t~p hQ'p lq.i va in
~h~n mQt bang danh gia
Ghanh vien duQ'c yeu c:1u
Ii hoi giai phap m6'i hay
ban d:1u.
r :it tuy theo yeu c:1u cho
l vien theo mQt gi6'i hq.n
~ia
ich nhi~m ra quye't dinh
danh gia cac phuong an
thao lu~n m8i ngu<1i tt!
nhung y kie'n cua minh,
[hong con y kie'n cua ai
: lq.i d:1y duo
g y kie'n cho ro rang va
lung y ki e'n , quye't dinh
~igm nha't.
~
_ A? ,./' ,. A
4.4.1. NH(fNG PHAM CHAT CA NHAN CAN CHO QUYET
L A"
DiNH Hl¢U QuA . .
Vi~c ra quye't dinh quan tri gAn W~n v6'i trinh dQ va ngh~
thu~t cua nha quan tri, mu6n co mQt quye't dinh hi~u qua nha
quan tri c:1n t6'i 4 phEl:m ch<'lt ca nhan quan tr9ng la: kinh
nghi~m, kha nang xet dmln, oc sang tq.o va kha nang dinh
lUQ'ng.
4.4.1.1. Kinh nghi~m
Kinh nghi~m gift mQt vai tro quan tr9ng trong vi~c quye't
dinh. Khi d6i pho v6'i mQt va'n d~, nha quan tri rut ra tli kho
kinh nghi~m cua minh cac giai phap da thanh cong ciing nhu
cac giai phap tha't bq.i trong qua khu. Trong nhung quye't dinh
theo chuang trinh thi kinh nghi~m to ra co IQ'i the' han him.
Nha quan tri co kinh nghi~m chAng nhung giai quye't cong vi~c
mQt cach d~ dang, nhanh chong rna con co hi~u qua. C:1n v~n
dl;mg kinh nghi~m nhu'ng cung khong duQ'c l~ thuQC qua dang
VaG kinh nghi~m, mu6n v~y phai duc ke't kinh nghi~m tren ca
hai phuong di~n thanh cong va tha't bq.i, tli do Stl' dvng hQ'p ly
kinh nghi~m cua minh VaG tht!c ti~n.
4.4.1.2. Khd nang xet doan
La kha nang danh gia thong tin mQt cach thong minh va
chfnh xac, bao g5m luang tri, st! chin chAn, Iy lu~n va kinh
nghi~m. Thong thu<1ng kha nang xet do an tang len cung v6'i tu5i
tac va kinh nghi~m. Tuy nhH~n co nhung ngu<1i thu them kinh
nghi~m nhu'ng kha nang xet doan thi khong tang len, do v~y
khong thg danh d5ng xet do an v6'i kinh nghi~m duQ'c.
N gU<1i co kha nang xet do an t6t co thg nh~n duQ'c nhung tin
tuc quan tr9ng, dinh IUQ'ng va danh gia chung. Xet doan sang
- 103 -
su6t la vo cling quan tr<.mg cho nhung tniCJ'ng hQ'p co ca'u true
xa'u, VI ngLiCfi lam quye't dinh chi co th§ khimg dinh dLiQ'C ke't qua
b&ng sv xet doan vo so' nhung tLiang tac, ap dl,mg nhung dinh
lLiQ'ng thoa dang cho nhung tieu chu§'n, hi§u r5 nhung ba't trlle,
va co th§ dan gian hoa va'n d§ rna khong bop mea nhung phl1n
chu ye'u hay xa rCfi ban eha't cua no.
NgLiCfi ta cho r&ng kha nang xet do an phat tri§n nhLi sau: Ttl
nhung tri thuc co sa:n trong tay va nhung kinh nghi~m da qua,
ngLiCfi lam quye't dinh t:;1O l~p nhung tin hi~u gam co nhung sl,l'
ki~n, y kie'n va kie'n thl,l'e t6ng quat. Kha nang xet do an c11n
thie't trong cae bLiae cua qua tdnh lam quye't dinh, no eung el1p
cho nha quan trt mQt eai nhin h~ th6ng va bao quat va'n d§.
4.4.1.3. Dc sang t(to
Oe sang t<;to la kha nang ke't hQ'p hay lien ke't nhung y tLi&ng
d§ d<;tt dLiQ'e mQt ke't qua vli'a mai l<;t vli'a huu hi~u. Nhung nha
quan trt dling oe sang t<;to cua minh trong vi~c xac dinh nhung
va'n d§ va cae giai phap, lam eho cac giai phap phong phu va
hinh dung nhung ke't qua cu6i cling.
N gLiCfi co oe sang t<;to co th§ hi§u va danh gia cae va'n d§ mQt
each dl1y du han. H9 con nhin ra dLiQ'C nhung va'n d~ rna ngu'O'i
khac khong tha'y. Tuy nhien, gia trt r5, rang nha't eua OC sang
t<;to la phat hi~n nhung kha nang Iva ch9n. Khi di tIm nhung
kha nang nay, nha quan tri co th§ nhCf van kinh nghi~m, van
kie'n thuc, nhung gi rna ngLiCfi khae da lam trong trLiCfng hQ'p
tLiang tv, ho~c van oc sang t<;to eua minh rna ph at tri§n nhung
kha nang Iva eh9n maio Trong phl1n Ian phl1n Ian nhung trLiO'ng
hQ'p nhLi v~y, nha quan trt chi el1n tai kinh nghi~m, b&i VI hl1u
he't nhung va'n d~ d~u la thong l~, ho~c trLiac day da giai quye't.
Tuy nhien ne'u kinh nghi~m bt h<;tn ehe' hay nhung vl1n d§ co el1u
true xa'u, chung el1n nhung kha nang Iva ch9n sang t<;to.
Ch9n Iva mQt kha nang da r5 rang thl va'n d~ tr& nen dan
gian, nhLing v~ lau dai phl1n Ian nhung va'n d§ rna nha quan trt
g~p d§u co ca'u truc xl1u nen tinh sang t<;to luon cl1n thie't. Ngay
ca khi cac va'n d~ co cl1u truc t6t thl tinh sang t<;to cling khong
m 104 m
tn:(c>'ng hQ'p co cB:u truc
hcing dinh duQ'c ke't qua
c, ap dl;mg nhung dinh
higu ra nhung bB:t trAc,
,g bop mea nhung phEin
phat trign nhu sau: Tv
19 kinh nghi~m da qua,
hi~u g6m co nhung s1/
lla nang xet do an cEin
luye't dinh, no cung cB:p
ra bao quat vB:n d~.
lien ke't nhung y tuang
1 huu hi~u. Nhung nha
19 vi~c xac dinh nhung
iai phap phong phu va
anh gia cac vB:n d~ mQt
lhung vB:n d~ rna nguCii
rang nhB:t clla OC sang
hQn. Khi di tim nhung
vao kinh nghi~m, vao
lam trong truCing hQ'p
1 rna phat trign nhung
phEin 16'n nhung truCing
inh nghi~m, bai vi hEiu
;ru6'c day da giai quye't.
ay nhung vB:n d~ co cB:u
!hQn sang t~o.
;hi vB:n d~ tra nen don
'B:n d~ rna nha quan tri
to luon cEin thie't. Ngay
h sang t~o cung khong
thva vi no cang lam cho cac giai pha p clla ta da d~ng va thich
hQ'p.
4.4.1.4. Khd nang dinh lzt(jng
Day la phlim chB:t cu6i cung cEin thie't cho vi~c quye't dinh co
hi~u qua. Ph lim chB:t nay lien quan de'n kha nang si'i dl;mg
nhung kie'n thuc toan hQc, nhung phuong phap dinh IUQ'ng trong
quan trio Do la nhung ky thu~t giup nha quan tri d~t duQ'C
nhung quye't dinh hi~u qua nhB:t. Nhung ky thu~t tren cung ca'p
nhung phuong phap kha quan dg phan tich va danh gia vB:n dEL
Tuy nhien ke't qua clla nhung ky thu~t do chi la co sa cho vi~c
danh gia va l1/a chQn chung, chung la cong c~ cha tuy~t nhien
khong thg thay the' s1/ xet do an ca nhan clla nha quan tri duQ'C.
4.4.2. NANG CAO HI:¢U QuA VI~C THVC HI:¢N QUYET
DJNH.
T6 chac th1/c hi~n quye't dinh 1a mQt vB:n d~ quan trQng va la
mQt qua trinh kho khan phuc t~p, ne'u quye't dinh ra t6t nhung
vi~c th1/C hi~n quye't dinh kern thi ke't qua cung khong d~t duQ'c.
Trong qua trinh t6 chuc th1/C hi~n quye't dinh ta cEin lam t6t cac
cong vi~c sau.
4.4.2.1. Triln khai quy€t dinh
Bu6'c nay dbi hoi nha quan tri phai trign khai c~ thg ra rang
cac nQi dung clla quye't dinh t6'i cac nhom va ca nhan co trach
nhi~m th1/c thi, bao dam ding cac bQ ph~n lien quan thB:u higu
trach nhi~m va vi tri Clla minh trong ho~t dQng, d6ng thCii phai
dung thCii gian. CEin phai co kigm tra danh gia s1/ am hi§u
nhi~m v~ clla cac bQ ph~n, ne'u co s1/ higu Mm hay chua ra
nhi~m v~ thi nhB:t thie't phai trign khai l~i. Chi khi cac bQ ph~n
am higu nhi~m v~ clla minh thi hQ m6'i co thai dQ dung dAn
trong th1/c thi quye't dinh. Th1/c te' cho thB:y rB:t nhi~u cac quye't
dinh khong th1/C thi co hi~u qua chi vi nhan vien khong duQ'c
trign khai nhi~m v~ dung muc.
- 105 -
 4.4.2.2. Bao dam cae di~u kifn vijt chiit
Trong thvc hi~n quye't dinh luon doi hoi phai co nhung hIe
htqng v~t chl1t du dg trign khai cac giai phap dEi ch(;m. N8'u cae
di~u ki~n Uti lvc v~t lvc khong du hay khong dung thai h~n se
d&n t6'i sV dInh tr~ trong ho~t dt)ng, la nguyen nhan quan tr9ng
dua d8'n sV pha san cua cac quy8't dinh trong thvc thi.
4.4.2.3. Gift vung thong tin phan h6i
Nt)i dung nay co hai digm quan tr<;mg sau: (1) Khi giu vang
thong tin phan h6i nha quan tri co thg ph6i hqp co hi~u qua va
nhip nhang giUa cac bt) ph~n, nhanh chong giai quye't cac td tr~
va cac phat sinh co nguy ca can trd ho~t dt)ng, va (2) nh~n di~n
nhung sai l~ch dg saa chua kip thai.
4.4.2.4. Tdng ktt va danh gia ktt qua
Nhanh chong danh gia cac ke't qua tu vi~c thvc hi~n quye't
dinh dg rut ra cac kinh nghi~m va cac bai h9 C , lam cho cac vong
quye't dinh sau co hi~u qua han. Nt)i dung nay la cdn thie't VI
quye't dinh luon co tinh n~n tang va k8' thua, do ban chl1t eua
quan tri la lien tl,lc.

4.4.3. cAe TR<;j GUlP KHI LAM QUYET D1NH

4.4.3.1. NguiJi phan bif n

Trong qua tdnh lam quye't dinh ta b§.u mt)t ngu'ai lam phan
bi~n nhung' quy8't dinh va cac y ki8'n rna ta dua ra. Cach thuc
nay giup nha quan tri co them y ki8'n va ph at hi~n nhung vl1n
d~ mdi ma khi lam quy8't dinh ta khong ngh! ra, no cung gilim
bot ddu oc be phai va nhung suy ngh! l6i mono
4.4.3.2. Tham vdn da nguyen
Cung tuang tv
nhu phan bi~n nhUng ta sa d\lng nhi~u nh6m
d~i di~n nhi~u quan digm khae nhau dg tham gia ehl1t vEln. Bi~n
phap nay bao dam m9i quan digm d~u du'qc quan tam dung muc,
va n6 lam tang tfnh hi~u qua eua quye't dinh. Tham vl1n da
nguyen eho phep eac nha quan tri tranh thu duqc nhi~u y kie'n,
quan digm d6ng thai qua tham vl1n nha quan tri thu th~p du'qc
- 106 -
rJhdt
l10i phai co nhung Ivc
>hap dft ch<;m. N~u cac
long dung thO'i hlfn se
:uy€m nhan quan tr<;mg
ng thvc thi.
.1'.
n cha'p nh~n nhung y ki~n da chi~u va ca nhung phan bi~n; nhu'ng
sau: (1) Khi giG' vung
rltii hQ'p co hi~u qua va
g giai quy~t cac tri tr~
ci(>ng, va (2) nh~n di~n
?
ua
:t vi~c thvc hi~n quy~t
, h<,>c, lam cho cac vong
rlg nay la cftn thi~t vi
thua, do ban cha't elta
nhi~u thong tin v~ cac phuo'ng an, giup cho vi~c hinh thanh va
Iva ch<,>n quy~t dinh ttii u'u han.
Tham va'n da nguyen cftn co nhung nguyen tiic nha't dinh
nh&m bao dam cac y ki~n tham va'n do mang Hnh xay dl/ng va
d~ dang danh gia khi Iva ch<,>n. Cac nguyen tiic xay dl/ng eM
tham va'n da nguyen cftn huang t6'i ml,lc tieu cua cac quye't dinh;
nha quan tri cftn co tinh d(>c l~p tUo'ng dtii trong quy~t dinh cua
minh.
4.4.3.3. Chdt vdn bi{}n chung
M(>t nhom duQ'c chi dinh dong vai ph an bi~n nhung gia tri,
nhung suy do an ban dftu cua nguO'i lam quy~t dinh. Nhu th~
bu(>c nguO'i ra quy~tdlnh phai xet llfi nhung suy doan va cae
quy~t dinh cua minh d6ng thO'i phai giai quy~t nhung va'n d~ rna
nhom cha't va'n bi~n chung dua ra. Phuo'ng phap nay thuO'ng
giup nay sinh nhilng duO'ng ltii hanh d(>ng ttit han; d6ng thai qua
cha't va'n se lam sang to nhung va'n d~ rna nha quan trl con
dang luang IV hay chua th~t sl/ higu tha'u dao. Di~u do giup nha
quan tri chu d(>ng va quy~t doan han trong cac quy~t dinh cua
minh.

iU m(>t nguO'i lam phan

\ ta dua ra. Cach thlic
Ra quy~t dinh la m(>t cong vi~c dfty kho khan va thach
l ph at hi~n nhung va'n
(II

ngh} ra, no cling ghim
mono
;a si'i dl,lng nhi~u nhom
l1am gia cha't va'n. Bi~n
(II
tjc quan tam dung muc,
~t dinh. Tham va'n da
thu dutjc nhi~u y ki~n,
quan tri thu th~p duQ'c
thlic dtii v6'i nha quan trl, khi moi truO'ng tac d(>ng vao t6
chuc ngay phuc tlfP va thay d6i nhanh, doi hoi nha qwin
tri phai niim vang Iy thuy~t ra quy~t dinh. Qua trinh ra
quy~t dinh quan tri mang tinh khoa h<,>c va tlnh ngh~
thu~t.
Co thg phan IOlfi cac quy~t dinh quan tri theo nhi~u tieu
thuc. Cac quy~t dinh quan tri phai dam bao sau yeu cftu Co'
ban: co can cu khoa h<,>c, tinh thting nha't, tinh thffm
quy~n, co dla chi ro rang, tinh thai gian, tinh hinh thuc.

m 101 -
 @ Nha quan tri phiii tuan thu cac bu'6'c cua qua trinh r~ quy~t
dinh, va co th~ ch<;m l<;>c sil d\ffig cac cong Cl} dinh lu'Q'Ilg v6'i sv
tr<J giup cua may tinh nhu' ma tr~n kinh doanh, cay quy~t
dinh...
@ N&m vung cac ma hlnh (phong cach) ra quye't dinh giup
nha quan tri ch<;>n du'qc cach thuc ra quye't dinh phu hqp
va giai quye't du'qc vin d~.

1. Vai tro cua quye't dinh quan tri?

2. Cac loSti quye't dinh quan trio
3. Cac chuc nang va yeu c§.u d6i v6'i quy~t dinh quan trio
4. TSti sao phiii ph an tich mai tru'cfng lam quye't dinh?
5. Phan tich cac bu'6'c cua qua trinh ra quye't dinh.
6. Cac ma hlnh ra quye't dinh quan trio
7. Khi nao nen ap dl}ng ma hlnh quye't dinh t~p th~? No co
hi$u qua khang?
8. Kinh nghi$m anh hu'O'ng nhu' the' nao d6i v6'i nha quan tri
khi ra quye't dinh?
9. Mu6n nang cao hi$u qua cua lam quye't dinh nha quan tri
phai lam gl?

Cang ty HOANG VO co s6 ban gia Umg lien tl}c trong 3 nam,

nhu'ng mu6n ph at tri~n thl chi co cach thay d5i cach thuc san
xuit. Ky su' tru'O'ng VCi Nam, du'a ra hai phu'<1ng an, (1) Sa d\lng
nhi~u lao d9 n g b~ng cach mu'6'n them lao d9ng va lam ngoai giCi,
(2) Sa d\lng nhi~u may moc thie't bi thang qua tv d9 n g hoa. Pho
giam d6c kinh doanh Mai Kha thl khang tin tu'O'ng VaG dv doan
thu'<1ng V\l cho nam tai. Ong ta cho ding xac suit thu'<1ng V\l tang
1a 0.7 va thu'ang V\l giam 1a 0.3. Dung s6 li$u v~ gia thanh hai
108 a a
ua qua trinh r.;:t quye't
19 c\1 dinh 1U9'Ilg v6'i st,r
inh doanh, cay quye't
) ra quye't dinh giup
quye't dinh phu hQ'p
~nh quan trio
quye't dinh?
e't dinh.
dinh t~p thg? No co
d6i v6'i nha qulm tri
~t dinh nha quan tri
lien t\1C trong 3 nam,
ay d6i cach thuc san
.uong an, (1) Sa d\1ng
9ng va lam ngoai giG',
qua tv dQng hoa. Pho
in tuo-ng vao dt,r doan
c su:ft thuong V\1 tang
li~u v@ gia thanh hai
phuong an ph at trign clla ky su truo-ng va Pho giam (Mc, truo-ng
phong ke' ho~ch Qu6c Ky tinh ra duqc ding khi dung nhi@u lao
dQng thl doanh lQ'i hang nam la 500.000$ ne'u sO' ban tang va
doanh lQ'i la 200.000$ ne'u sO' ban giam. Con dung tt,r dQng hoa
thl doanh lqi se la 485.000$ hang nam ne'u doanh sO' ban tang
va 225.000$ ne'u doanh sO' ban giam. Se co bu6i h<;>p tham ml1u
vao thu ba t6'i dg ch<;>n phuong an san xu:ft.
1. Bc;m quy~t dinh ch9n phztang an new? Tq,i sao?
2. Trinh bay qui tr'inh ra quy~t dinh cua bq,n?
3. Bq,n nh{j,n x{d gi khi c1wn sa dlfng cac cong Clf dinh
lztr;Jng khi ra qlly~t dinh?
I
1. Ra quye't dinh la
a) cong vi~c clla cac nha quan tri c:fp cao
b) It,ra ch<;>n mQt giai phap cho v:fn d@ da xac dinh
c) mQt cong vi~c mang tinh ngh~ thu~t
d) t:ft ca nhung cach higu tren d@u sai
2. Ra quye't dinh la mQt ho~t dQng
a) nhG' vao trt,rc giac
b) mang tinh khoa h<;>c va ngh~ thu~t
c) nhG' vao kinh nghi~m
d) t:ft ca d@u sai
3. Tinh ngh~ thu~t clla quan tri thg hi~n r6 net nh:ft trong qua
trinh ra quye't dinh 0- bu6'c
a) xay dVng tieu chwln danh gia
b) tim kie'm thong tin
c) so sanh cac phuong an
d) t:ft ca d@u sai
4. Ra quye't dinh la mQt cong vi~c
a) clla nha quan tri
- 109 -
 b) mang tinh ngh~ thu~t
c) vila mang tinh khoa h9C va vila mang tinh ngh~ thu~t
d) t~t ca nhung y neu tr€m d~u sai
5. Nha quan tri nen
a) ch9n rno hInh ra quye't dinh da thanh cong trl1ac d6
b) xem xet nhi~u ye'u to' dg Iva ch9n mo hInh ra quye't dinh
phu hQ'p
c) si'1 d\lng mo hInh tham vtln dg ra quye't dinh
d) si'1 d\lng mo hInh "ra quye't dinh t~p thg" VI day la rno
hInh t6t nh~t
6. Ra quye't dinh nh6m
a) luon Iuon mang l~i hi~u qua cao
b) it khi mang l~i hi~u qua cao.
c) mang l~i hi~u qua cao trong nhung di~u ki~n phu hqp
nhtlt dinh.
d) t6n kem thai gian
7. £)g giai quye't dl1Q'c vtln d~, nha qwin tri c§.n
a) chu tr9ng de'n khau ra quye't dinh (*)
b) chu tr9ng de'n khau thvc hi~n quye't dinh (**)
c) chu tr9ng de'n ca (*) va (**)
d) chu tr9ng de'n khau ra quye't dinh nhi~u han
8. Mo hInh ra quye't dinh c6 tham v~n la
a) trao d6i vai ngl1ai khac trl1ac khi ra quye't dinh
b) thu th~p thong tin til ctlp dl1ai trl1ac khi ra quye't di nh
c) dva vao y kie'n sO' dong dg ra quye't dinh
d) dVa tren sV higu bie't ca nhan dg ra quye't dinh
9. Quye't dinh quan tri d~ ra la
a) mong mu6n cua nha quan tri
b) m~nh l~nh cua nha quan tri
c) mong mu6n cua t6 chlic
d) san phgrn d~c bi~t cua lao dQng quan tri
- 110 -
 10. Tinh khoa h9C cua quan tri th~ hi~n r6 net nha't trong qua
~ tinh ngh~ thu~t trlnh ra quye't dinh &bu6'c
a) tIm kie'm cac phuong an
b) xay dvng tieu chuffn danh gia
11 cong tru6'c d6 c) danh gia cac phuong an
:> hinh ra quye't dinh d) ra quye't dinh

re't dinh
th~" VI day 1a mo

li~u ki~n phil hQ'p

c§.n
)
dinh (**)

li~u hon

quye't dinh
khi ra quye't dinh
jinh
quye't dinh

n tri

m 111 m
 HUC NAN

M1Jl c dich va yeu cftu cua chudng

Ho~t dQng qulm tri bao giO' cling bAt d:1u biing cau hoi: Lam
gi va lam nhu the' nao? Di~u do doi hoi cac nha qulm tri phai
nh~n thuc dung v~ su m~ng cua t5 chuc, phan tich va danh gia
Hit ca cac tinh hu6ng co th~ xay ra, dl,l' bao sl,l' bie'n dQng cua moi
truO'ng ho~t dQng; xem xet va danh gia cac ngu6n ll,l'C va can
nhAc cac giai phap co th~ ll,l'a ch<;>n. Va quan tr<;>ng han he't la
phai xac dinh duQ'c mlfc tieu va con duO'ng d~t duqc mlfc tieu do.
Ta't ca cac cong vi~c tren duQ'c th~ hi~n trong mQt chilc nang
quan tr<;>ng cua quan tri, no c:1n thie't cho ta't ca cac cclp quan tri
trong cac t5 chilc, do la chuc nang Ho~ch dinh. MlfC dich cua
chuang nay la:
e Gi6'i thi~u vai tro va y nghHi cua cong tac ho~ch dinh
trong quan tri,
e Cach xac dinh mlfc tieu va cac phuong phap xay dl,l'ng mlfc
tieu,
e Trinh bay cac bu6'c co' ban d~ ho~ch dinh,
e Cac lo~i ho~ch dinh co th~ co trong mQt t5 chuc,
e Cac ky thu~t va cong Clf thuO'ng dung trong ho~ch dinh.

1"
5.1.1. liRA! NI¢M
Hoq,ch dinh la mJ)t qua tr~nh cin dinh nhr1ng mlfc tieu, xdy
dlJng va chQn llJa nhr1ng bi~n phap tfft nhcit d~ thlJc hi~n c6 hi~u
qua nhr1ng mlfc tieu d6. Tclt ca nhung nha quan tri tli ca'p cao
de'n cclp tha'p d~u lam cong vi~c ho~ch dinh. Ho~ch dinh khong
- 113 -
nhang v~ch ra con du'eing dg di t6'i my.c tieu rna con chi ra giai
phap dg giam thigu cac rui ro xay ra trong qua trinh ho~t d(>ng
cua mQt t6 chuc.
, ?
5.1.2. TAC DlJNG CVA HO~CH DJNH

Ho~ch dinh la co' sa cho sy.' ph6i hQ'p h09-t dQng giaa cac ea
nhan va nhom ngu'O'i trong t6 chue. Khi m9i ngu'O'i bie't t6 ehue
dang v~n dQng, va ngu'O'i ta trong dQ'i gi a h9 dg d~t my.c tieu,
thi lam vi~c t~p thg, hQ'p tac va ph6i hQ'p SEl gia tang. NhO' e6 slf
dy.'doan nhang bie'n d6i, rna ho~ch dinh giup ta tranh b6t bat
triic. N 6 cung co thg v~ch ra nhang tac dQng quan tri nh&rn dai
pho v6'i bie'n d6i. Ho~ch dinh doi hoi nha quan tri phai nhin
tru'6'c, lu'O'ng tru'6'c nhang bie'n d6i, xern xet nhang tac dQng eua
bie'n d6i va chuEln bi nhang bi~n phap thich ung hQ'p If nhat.
Ho~ch dinh giup nha quan tri va t6 chuc nhang lQ'i fch chfnh:
III T~o ra tv duy co h~ th6ng dg tien li~u cac tinh huang
quan trio
III Ph6i hQ'p m9i nb ly.'c cua t6 chuc trong qua trinh thy.'c hi~n
my.c tieu.
III T~p trung VaG cac my.c tieu tranh sy.' lang phi.

III T~o sy.' hQ'p tac va ph6i hQ'p giaa cac ca nhan va bQ ph~n
trong t6 chuc.
III Tang dQ linh ho~t va thich nghi v6'i nhang thay d6i cua
moi tru'O'ng ben ngoai.
III Phat trign cac tieu chuEln kigm tra hau hi~u.

5.1.3. cAc LO~I HO~CH DJNH

Co ra't nhi~u lo~i ho~ch dinh trong rnQt t6 chuc, cy. thg lEt:
5.1.3.1 Can cit theo clip d(; va ph(lm vi cua hO(lch dinh
ta co:
Ho~ch djnh chie'n hiQc: Lo~i ho~ch dinh lien quan de'n
vi~c xac dinh my.c tieu t6ng thg, va cac bi~n phap 16'n co' tinh co'
ban dg d~t de'n my.c tieu tren co' sa cac ngu6n ly.'c hi~n co cung
. 114 -
~ tieu rna con chi ra giai
i
i
'ong qua trinh h09-t dC)ng
rp hO<;lt dC)ng giua cac ca
li rne;>i nguO'i bie't t6 chilc
gl a he;> dg d9-t rnl,lc tieu,
fp se gia tang. NhO' co sl,l'
lh giup ta tranh bot ba't
dC)ng quan tri nh&rn d6i
nha quan tri phai nhln
xet nhung tac dC)ng clla
I thich ling hqp Iy nha't.
~ nhung IQ'i ich chinh:
ien li~u cac tlnh hu6ng
rong qua trinh thl,l'c hi~n
sl,l' lang phi.
cac ca nhan va bC) ph~n
v6'i nhung thay d6i clla
1 huu hi~u.
nC)t t6 chilc, Cl,l thg la:
(lm vi eua hO(leh dtnh
~ch dinh lien quan de'n
bi~n phap I6'n co' tinh ca
: ngu6n Il,l'c hi~n co cling
nhu nhung ngu6n ll,l'c co kha nang huy dC)ng duQ'c. L09-i h09- ch
dinh nay thuO'ng g~n v6'i ca'p dC) t6ng thg t6 chilc va rnang tinh
dai h9-n. HO<;lch dinh chie'n luQ'c phai huang de'n vi~c thl,l'c hi$n
sil rn9-ng cua t6 chilc.
Ho~ch dinh chie'n thu~t: L09-i hO<;lch dinh lien quan den
vi$c xac dinh rnl,lc tieu va cac bi~n phap clla cac dan vi ho~c cac
bC) ph~n chilc nang trong rnC)t t6 chlic. L09-i he;>ach dinh nay g~n
v6'i ca'p quan tri trung gian trong cac t6 chilc va thuO'ng co tinh
trung h9-n. H09-ch dinh chie'n thu~t phai dl,l'a tren ca sa clla
h09-ch dinh chie'n luQ'c.
Ho~ch dinh tac nghi~p: L09-i hO<;lch dinh g~n trl,l'c tie'p vai
ca'p tha'p nha't, cac t6, dC)i ho~c cac ca nhan trl,l'c tie'p chiu trach
nhi~rn thl,l'c thi cac nhi~rn Vl,l Cl,l thg. LO<;li h09-ch dinh nay rnang
tinh chi tie't va ng~n h9-n han so v6'i cac 109-i hO<;lch dinh tren.
H09- ch dinh ~ac nghi~p phai dl,l'a tren ca sa clla hO<;lch dinh chie'n
thu~t.
5.1.3.2 Can eit theo mite d¢ sit d"{tng ta eo:
Ho~ch dinh adn Ie: L09-i h09-ch dinh dung cho cac h09- t
dC)ng ho~c cac tlnh hu6ng chi xay ra rn9t Iftn, kh6ng l~p 19- i
trong tuang lai. San phgrn cua h09-ch dinh dan Ie la cac ke
h09- ch dan dl,lng 14. Vi dl,l khi Wal- Mart quye't dinh rna rC)ng h$
14 Single Plans: Cac lo~i ke' ho~ch c1dn d\1ng chi" ye'u la chlTdng trlnh (progam), d\T an
(project) va ngan sach (budget).
ell/king tr/llll bao g6m mQt lo~t kha nhi6u cac hO<;tt c1Qng. M6i chlTdng tr1nh se guy
djnh (1) nh[(ng bltoc hanh c1Qng chinh d6 c1~t de'n n1\lc tieu (2) c1dn vj hay ca nMn chju
trach nhi<%m cho m6i bltoC hanh c1Qng, va (3) thtt t\t va thai gian cua m6i blTOC hanh
c1Qng.
D{t all la nhling phdn nha va tach bi<%t eua mQt ehlidng tdnh. Cae dlf an thltOng c6
plw m vi hyp va eo nhling ehI dfin ql th6 v6 e6ng vi<%e va thai gian va tlll(ong c1lT<;IC giaa
eha tung nglioi e\1 th6 ph\1 trach.
- 115 -
th6ng elia hang eua no t~i Trung Qu6e, nhung nha quan tri cap
eao eua no da thie't l~p mQt ke' ho~eh dan d\lng d~ hu6'ng d~n
tri~n khai dV an nay.
Ho~ch dinh thudng trl1c: Lo~i ho~eh dinh dung eho cae hOSlt
dQng 1f;lp l~i. San phEim eua loSli ho~eh dinh nay 1a cae ke' hOSlch
thuO'ng trve15. Cae ke' ho~eh thuO'ng trve bao g6m cae ehinh
saeh, cae nguyen tiie, cae thu tye hof;le cac quy dinh. Vi dy cac
eong ty thuO'ng xuyen phai tuy~n dyng nhan vien mai da dua ra
mQt quy tdnh (eaethu t\le) nh~m huang d§.n eho vi~e tuy~n
dyng g6m: Thong bao tuy~n dyng, nh~n va so' tuy~n h6 saling
vien, phong va'n, thli vi~e, tuy~n dyng ehinh thue, ... '

Ngall sach ia ban tu'ang trlnh tai nguyen ti€n b~c du'<;1c danh eho nhung ho~t dong Cl,l

th€ trong mot thai gian nha't dtnh. Bay ia nhiXng eong C~l ehu ye'u d€ ki€m tra ho~t
dong eua mot xi nghi~p va cilng ia ph~n quan trQng trong cae ehltclng trlnh va dl,i an.

15 Standing Plans: Cae lo<)i k6 hO\lch thu'ang tr\Ce chi! y6u Iii: chinh sach (policy), (hil tl,lC (procedure) vii guy
djnh (rule).

Chill" stich la nhling hlldng diin t6ng quat ve vi¢e liim quy6t dinh, hlidng dfin tll duy cila nhan vien vao nw c
tieu ella t6 chue. Chinh sach thu'ang do cilp quan tri tOi cao trong xi nghi¢p quy dinh, xuit phat tiY nhu cilu
gia tung hi¢u qUlI ho<)t dOng, philn anh h¢ thOng gia tri cua hq vii ciing c6 thG M giili quye't nhung tranh
chfip, mau thulin e6 thG xily 0 crlp du'di.

TIIlI t(lC, hay Tllll tllc ((iill "(mil (Standard Operating Procedures - SOP) la nhung guy djnh chi ti6t de th\Cc
hi¢n ehinh sach, N6 eung cilp nhling hlidng dan chi ti6t d€ xi\' 1'1 nhung s\C vi¢c thu'ang xiiy ra. Nhling chi dan
chi tie't nhl! the' giup cho nhiin vien bie't each M hanh dong vii bao diim s\i nhilt quan eho mqi ttnh huOng.

QIlY ((iI/II hay qui tde (rules) la nhling xae dinh r~ng nhling vi¢c nao phili lam hay khong (111<;1c Him tmng m(\t
holl11 dnh nhilt dinh. Cac quy dinh khong nhAm lu!dng dfin til' duy hay each thU'c guy6t dinh, 111a chi fin dinh
nhling vi¢c C\I (h0 pluli lam hay kh(lng dl(\JC lum. M~c dtl 111qi (\ chue d~u dn phili co nhling guy dinh M
Hi\ll db dang cho hot!t dOng t~p thG, dn !tiu '1 rhng qmi nhi611 quy dinh c6 thG lam cho nluln vien cUm thflY
ng(il ng~ t, Im1t t\( do, va ngl{\Jc l<)i, n6u c6 nhieu quy dinh khong dli\lc tuan thu trong th\Cc te', ding se 1<)0 I<lm
(n,lng, xem (lHiang til't ca mqi quy djnh (rong t6 cllue .

. 116 •
lhung nha quan tri ca'p
to'n d\lng dg huang d§.n
dinh dung cho cac hO[;1t
~nh nay 1a cac ke' hO[;1ch
'vc bao g6m cac chinh
~ac quy dinh. Vi d\l cac
han vien mai da dua ra
ng d§.n cho vi~c tuygn
. va SO' tuygn h6 sO' ung
[nh thuc""
QC danh cho nhung ho~t dong
ng C1,l chu ye'u d6 ki6m tra ho~t
::mg cac chu'dng trlnh va dlf an,
slich (policy), thii t~IC (procedure) vii 'Illy
hltdng dlin tit duy cua nhiin vien vao ml,lc
xi nghi¢p quy ojnh, xuflt ph,lt tU nhu cfiu
iI cilng co the M giili quye't nhung tranh
- SOP) la nhung quy djnh chi tie't dt! th~(e
ung sl,l' vi¢c thuang xily m, Nhung chi dlin
lilm sl,l' nhiit quan cho n19i nnh huong,
o phili lam hay kh6ng dUQc Him trong mOt
hay cUch tM'c quye't djnh, mil chi fIn (ljnh
chti'c o~u ciln phili co nhung quy (1jnh
djnh co tht! liim eho nluln vien ciim thfi'y
(,Ie tuun thll trong thl,l'c le', ciing se tl,lO HIm
II
Khai ni~m hO[;1Ch dinh nhu da d@ C~p (j tren 1a chuc nang dgu
tien va he't suc quan tn;mg cua qUlin tri lien quan de'n vi~c xac
dinh m\lc tieu va cac bi~n phap nh&m d[;1t de'n cac m\lc tieu cua
t6 chuc. M\lc tieu vua 1a deli tUQ'ng vua 1a ke't qua cua qua tdnh
hO[;1ch dinh. Vi~c xac dinh dung cac m\lc tieu la c6t 16i va la n@n
tang cua qua tdnh hO[;1ch dinh. V~y m\lc tieu la gi? Nhung yeu
cgu d6i vai vi~c thie't l~p cac m\lc tieu nhu the' nao?
5.2.1. KRAI NI~M vE SU Mi:\NG vA Ml,JC TIED:
Su m~ng (Mission): SU m[;1ng la ban tuyen b6 v@ ly do t6n
t[;1i cua t6 chuc, no xac dinh ph[;1m vi va cac hO[;1t dC)ng kinh
doanh cO' ban cua mC)t t6 chuc. SU m[;1ng mo ta cac khat v(;mg,
cac gia tri va nhung ly do hi~n huu cua mC)t t6 chuc. NC)i dung
cua bim su m[;1ng thucmg chi r6 cac khach hang, thi trucmg va
cac huang n6 Ivc mong dqi. MC)t ban su m[;1ng t6t se la n@n tang
C1,l
quan tr9ng cho vi~c thie't l~p cac m\lc tieu va k8' hO[;1ch mC)t cach
co hi~u qua. Chinh vi Ie do truac khi hO[;1ch dinh cac m\lc tieu va
ke' hO[;1ch hO[;1t dC)ng cac nha quan tri phai nh~n thuc dung v@ su
m[;1ng cua t6 chuc.
MlJ.c tien (Goal/objective): Nhung tr[;1ng thai ho~c nhung
cC)t m6c rna t6 chuc mong mu6n d[;1t duQ'c trong mC)t khoang thai
gian nha't dinh. M\lc tieu la phuO'ng ti~n dg thvc hi~n su m[;1ng
cua t6 chuc. Qua thai gian cac m\lc tieu co khuynh huang tinh
tie'n de'n vi~c thvc hi~n su m[;1ng cua t6 chuc. Trong qua tdnh
hO[;1t dC)ng cua t6 chuc co thg co nhi@u lO[;1i m\lc tieu.
5.2.2. cAc LOi:\I Ml,JC TIED:
Tuy theo cach tie'p c~n, m\lc tieu co thg phan thanh nhi~u
M lO[;1i khac nhau, C\l thg la:
- 117 -
 5.2.2.1. Phan IO{ti m1fc lieu theo cap d/):
@l Cac m\lc tieu chie'n hiQ'c (Strategic Goals): la cac
m,:!c tieu co tinh bao quat, g<ln vdi vai ca'p dQ t6ng thg cua
t6 chuc, xac dinh no'i ho~c cac tr~ng thai ma t6 chlic mUon
d~t du<;>,c trong tUo'ng lai. MQt s6 h<;>c gia v~ qwin ly cho
ding cac t6 chuc kinh doanh nen nha'n m~nh cae m,:!c W~U
l<;>,i nhu~n, tuy nhien di~u do khong phai luc nao cling
dung. Peter Drucker d& d~ ngh! cac doanh nghi~p nen
tr<;>ng tam van 8 lo~i m,:!c tieu sau 16:
1. Vi the' thi truang
2. £)6i mdi
3. Nang sua't
4. Cac ngu8n tai nguyen v~t cha't va tai chinh
5. L<;>,i nhu~n
6. 8V phat trign va ke't qua quan ly
7. Thai dQ va ke't qua thvc hi~n cua nguai lao dQng
8. Trach nhi~m cQng d8ng.
T<1m quan tr<;>ng cua m6i m,:!c tieu tren day se tuy thuQc van
tlnh hinh thvc te' cua m6i doanh nghi~p.
G<ln 1i~n vdi cac m,:!c tieu chie'n lu'<;>'c 1a cac ke' ho~ch chie'n
hiQ'c (Strategic Plans). Cae ke' ho~ch chie'n 1u'<;>'c la cac buac
hanh dQng C,:! thg rna thong qua do doanh nghi~p se d~t duqc
cac m,:!c tieu ehie'n lu'<;>'c. Ke' ho~ch chie'n lu<;>,c xac dinh C,:! thg cac
ho~t dQng va ph an b6 cac ngu8n 1vc cEin thie't (Ti~n, nhan It,tc,
cac phuo'ng ti~n, .. ) nh~m dap ling cac m,:!c tieu chie'n lu<;>,c d& d~
ra. Cac ke' ho~eh chie'n lu<;>,c co thg co thai gian tv 2 de'n 5 nam.

16 Ngu6n: Peter F. Drucker, The Practice of Management (New York: Harper &
Brothers, 1954), 65-83; and Peter Doyle, "Setting Business Ojectives and measuring
performance", Journal of General Management 20, no. 2 (Winter 1994), 1-19.
m 118 .
!dp di):
rategic Goals); la cac
, v6'i ca'p di) Mng thg cua
19 thai rna M chac mu6n
h9 c gia v~ quan Ii cho
lha'n mSlnh cae m~c tieu
,ong phiii ldc nao cling
d.c doanh nghi~p nen
L6.
ITa tEti chinh
y m~c tieu t6ng thg clla t6 chaco
a nguai lao di)ng
n day se tuy thui)c VaG
l cac l{e' ho~ch chie'n
chie'n luqc la cac bl16'c
lh nghi~p se dat dl1ac
(qc xac dinh c~ thg c~c
thie't (Ti~n, nhan Ivc,
: tieu chie'n luqc da: d~
gian tlt 2 de'n 5 nam.
nent (New York: Harper &
less Ojectives and measuring
(Winter 1994),1-19.
lVlt,lc dich clla cac k8' hOSlCh chi8'n luqc la lam cho cac m~e tieu
ehi8'n luQ'c trO' thanh hi~n thvc trong khoang thai gian da: xae
dinh. Vi d~ mi)t cong ty mu6n gia tang thi ph§.n clla n6 tlt 15%
len 20% trong khoang thai gian 3 nam t6'i. M~c tieu chi8'n luqc
nay duqc thlje hi~n thong qua cac k8' hOSlCh ehie'n luqe c~ thg
nhu: (1) Phan b6 ngu6n IVe cho vi~e phat trign cac san ph§'m
m6'i co tinh c~nh tranh cao; (2) Roan thi~n phuang phap san
xua't dg d~t dUQ'e san luqng cao han v6'i chi phi tha'p han; (3)
Thljc hi~n mi)t nghien cau dg tim higu thai di) va hanh vi clla
khach hang d6i v6'i cac san ph§'m va dich v~ hi~n t~i.
• Cac m\lc tieu chie'n thu~t (Tactical Goals): Xac dinh
cac ke't qua c§.n dSlt dl1qc tSli cae dan vi va cac bi) ph?n Chll
y8'u trong mi)t t6 chaco Ml,lc tieu chie'n thu?t g&n v6'i quan
tri b?c trung va xac dinh nhung gl ma cac dan vi cd sO'
c§.n phai hoan thanh nh&m hu6'ng d8'n vi~c thljC hi~n cac
G&n li~n v6'i cac m~e tieu chi8'n thu?t la cac ke' ho~ch
chie'n thuijtt (Tactical Plans). Cac ke' ho~eh chie'n thu?t dUQ'e
thi8't l?p dg gidp thvc thi cae ke' hOSleh chi8'n luQ'c quan tr9ng va
hoan ta't mQt ph§.n c~ thg clla chi8'n luqc cong ty.
• Cac m\lc tieu tac nghi~p (Operational Goals): Xae
dinh c~ thg cac k8't qua c§.n dSlt duqc tSli cac bi) ph?n, cae
nh6m va cac ca nhan. Cac m~e tieu tae nghi~p e§.n ti mi,
chinh xac va co kha nang do luang dUQ'e.
G&n v6'i cae m~c tieu tac nghi~p la cae ke' ho~ch tac
nghi~p (Operational Plans). Cac k8' hOSlCh tac nghi~p dUQ'e
thi8't l?p tSli ca'p tha'p clla t6 chue dg chi r5 cac bu6'c hanh di)ng
hu6'ng de'n vi~c thlje hi~n cae m~e tieu tac nghi~p va h6 trQ' cae
k8' ho~eh chi8'n thu?t. K8' ho~ch tae nghi~p la cong e~ clla cae
m 119 m
nha quan tri ca'p tha'p trong vi~c di~u hanh cong vi~c hang
ngay;
H'inh 5.1: Cac crip at) m;l}c tieu va ki hOQ,ch 17

Cae quan tri vien Thong ai~p ra ben

b~e eao, va nhung
ngoai eho cae nha
nglfoi e6t can trong atlu tlf, cae khaeh
toan b(l tel eh((e hang, nha cung cdp,
c(lng a6ng xi'i hQi
Cae quan tri vien
Cae ffive tieu/ ke'
b~e eao (C5p telng
hO<,leh chie'n hf<;le
thS ella tel eh(fe)

Cae quan tri

vien b~e trung Cae ffi\lC tieu/ Ice' hO<,leh
(Cac adn vi ho~e chie'n thu~ t
cac phong ban
ch((e nang) L.-_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~

Cae ffi\lC tieu/ Ice'

hO<,leh tac nghi~p

Ti8'p c~n mt,lc tieu theo ca'p dQ xac dinh r5 vai tro cua m6i
ca'p b~c quan tri trong vi~c ho~ch dinh cac mt,lc tieu ho~t dQng
cua t6 chuc. Mlftt khac cach ti8'p c~n nay cling hiu y cac nha quan
tri trong cac t6 chuc d§ co du'Q'c mQt h~ th6ng mt,lc tieu co hi~u
qua lam n~n tang cho qua trinh quan tri cac t6 chuc, cac nha
quan tri phai ph6i hQ'p d§ ho~ch dinh mt,lc tieu mQt cach d6ng
bQ (j ca ba ca'p dQ tren.
5.2.2.2. Phan lO{ti m"",c tieu theo nl)i dung: MQt cach ti8'p
c~n khac d§ phan lo~i mt,lc tieu 1a din Cll theo nQi dung, ta co
th§ chia mt,lc tieu thanh hai lo~i:

Ngu6n: Richard L. Daft (1998), Management, 4 III, The Dryden Press, page: 215.
- 120 -
 hEmh cang vi~c
~h 17
Thong di~p fa ben
ngaai eha cae nha
dffu t1f, cdc khaeh
hang, nha cung cfip,
eQng d6ng xu hQi
inh r6 vai tro cua m6i
~ac ml)c tieu ho~t dQng
~ung hiu y cac nha q uan
th6ng ml)c tieu c6 hi~u
ri cac t6 chuc, cac nha
1l)C tieu mQt cach d8ng
)i dung: MQt cach tie'p
:u theo nQi dung, ta c6
Dryden Press, page: 215.
hang Ell Cae m~e tieu tid ehinh: la cac ml)c tieu lien quan de'n
ke't qua thvc hi~n v@ m~t tai chinh cua t6 chuc. Vi dl) cac
ml)c tieu tai chinh nhu: ty l~ Umg doanh thu hang nam,
ty l~ gia tang lqi nhu~n sau thue' hang nam, ty l~ gia tang
thu nh~p tren m6i c6 phie'u hEmg nam, ty l~ lqi nhu~n
tren doanh thu, muc hoan v6n va sV gia tang gia tri c6
phie'u, ...
Ell Cae m~e Heu ehie'n hi«;ie: chu tr<;mg de'n vi~c cai thi~n
vi the' c~nh tranh dai h~n cua doanh nghi~p. Vi dl) cac
ml)c tieu chie'n luqc nhu: % thi phgn chie'm llnh t~i thi
truO'ng, d~t duqc muc chi phi Mng thg tha'p han so v6'i d6i
thu c~nh tranh, vuqt qua cac nha c~nh tranh quan trQng
v@ nang sua't, cha't luqng san ph<1m ho~c dich VI) khach
hang, cung cO' dQ ha'p dlin thuong hi~u cua cang ty, ...
Tie'p c~n ml)c tieu theo nQi dung luu y cac nha quan tri dn
giai quye't hai hoa quan h~ giUa hai lo~i ml)c tieu nay. Qua nhlin
m~nh de'n ml)c tieu tai chinh se anh huO'ng de'n vi the' c~nh
tranh lau dai cua doanh nghi~p tren thi truO'ng, va rut cUQc se
de dQa lqi ich tai chinh cua doanh nghi~p trong tuong lai. Nguqc
l~i chu trQng qua muc vi~c xay dVng vi the' c~nh tranh ba't chlip
cac kh6 khan tai chinh hi~n t~i, lam ma't di dQng IVc cua doanh
nghi~p cung se la khang thoa dang.
5.2.2.3. Phan lO{li m"(tc tieu theo ban chdt: Theo Stephen
P. Robbins 18, ml)e tieu c6 thg phan thanh hai lo~i:
Ell Cae m~e Heu tuyen bO' (stated goals): la cac ml)c tieu
rna t6 chuc tuyen b6 mQt cach chinh thuc de'n cac d6i
tuqng huu quan ben trong va ben ngoai t6 chuc 19. Cac
ml)c tieu nay thuO'ng tha'y trong cac ban tuyen b6 v@ tgm
18 Tid lifU dri dc'in, trang 146.
19 Outside & inside stakeholders.
- 121 -
 nhin, sa msmg, cac bao cao hang nam ho~c cac 100i tuyen
b6 lien quan d8'n cQng d6ng ho~c cac nhom lqi ich khac
nhau. Cac ml,lc tieu tuyen b6 co th~ di§n d<;lt khac nhau
tuy theo tung d6i tu'qng huu quan. Vi dl,1 nQi dung ml,lc tieu
tuyen b6 v6'i khach hang co thg khac v6'i cac d6i tac ho~c
cac d6i thu c<;lnh tranh. Tuyen b6 v6'i c6 dong co thg khac
v6'i nhung ngu'O'i lao dQng cua doanh nghi~p. Sl,t khac bi~t
trong cach di§n d<;lt v6'i tung d6i tu'qng la d.n thi8't do m6i
quan tam va lqi ich cua cac d6i tu'qng huu quan khong
gi6ng nhau.
• Cae m~e tH~u th~t (real goals): 1a nhung ml,1c tieu rna
thl,tc sl,t t6 chac do theo du6i. ug bi8't du'Q'c ml,1c tieu th;%t
cua mQt t6 chac chung ta nen quan sat nhung gi rna cac
thanh vien trong t6 chac do dang lam va nhung gi rna t6
chac do th\jc sl,t u'u tien. Trong thl,tc t8' nhi(~u t6 chac co sl,t
khac nhau giUa cac ml,lc tieu th~t va cac ml,1c tieu tuyen
b6, th~m chi co s\j d6i l~p nhau. Vi dl,l ml,lc tieu tuyen b6
tru'6'c cQng d6ng la: "Gop ph<1n bao v~ moi tru'6'ng" trong
khi thl,tc t8' hO<;lt dQng cua h9 dang gay ra sl,t 0 nhi§m moi
tru'O'ng tr<1m tr9ng.
Trong thl,tc ti§n quan tri t<;li cac t6 chac s\j khac nhau giUa
cac ml,lc tieu th~t va cac ml,lc tieu tuyen b6 co thg thu'O'ng xay ra.
MQt sO' tru'O'ng hqp sl,t khac bi~t giUa cac ml,lc tieu nay la hanh
dQng binh thu'O'ng, khong phan anh khia c<;lnh d<;lo dac va uy tin
cua doanh nghi~p, vi dl,1 khi tuyen b6 v~ k8' hO<;lch slip t6'i cua
minh tru'6'c cac d6i thu c<;lnh tranh, doanh nghi~p co thg tuyen
b6 khac v6'i th\jc t8' rna no lam nh§.m danh 1<;lc hu'6'ng cac nha
c<;lnh tranh. Tuy nhien trong cac tru'O'ng hqp khac, vi dl,l ml,1c
tieu tuyen b6 v6'i khach hang, cQng d6ng ho~c nhung ngu'O'i lao
dQng cua doanh nghi~p khac v6'i th\jc t8' xay ra co thg anh
hu'ang d8'n uy tin, trach nhi~m xa hQi va d<;lO dac cua nha quan
trio

Q 122 Q
 ~ ? A

,m ho~c cac l6'i tuyen 5.2.3. TAM QUAN TRQNG CUA MlJC TIEU:
ic nhom 19i fch khac
: di~n d~t khac nhau Vi~c xac l<%p dung dlin h~ th6ng cac ml,lc tieu 1a n@n tang h8't
dl,l nQi dung ml,lc tieu slic quan tn;mg khong rieng gi d6i v6'i chlic nang ho~ch dinh rna
~ v6'i cac d6i tac ho~c d6i v6'i ta't ca cac chlic nang khac con l~i trong ho~t dQng quan
i c6 dong co th§ khac trio Cl,I th§ ml,lc tieu co cac vai tro quan tr9ng sau:
nghi~p. Slj khac bi~t ~ La phuong ti~n d~ dgt din cac szZ mgng: nhu' da trinh bay
19 1a c§.n thi8't do m6i a ph§.n tren, n8'u quan sat qua th6'i gian, ml,lc tieu la slj Cl;!
'gng huu quan khong th§ hoa sli m~ng cua t6 chlic, no dang tinh tie'n d8'n su
m~ng cua t6 chlic.
a nhung ml,lc tieu rna ~ Giup nhq,n dgng cac uu tien: day 1a mQt vai tro h8't suc
~t du'gc ml,lc tieu th<%t quan tr9ng cua ml,lc tieu. VI ngu6n tai nguyen rna m6i t6
sat nhung gi rna cac chlic co du'gc 1a huu h~n, no c§.n du'gc si'i dl,lng mQt cach
m va nhung gi rna t6 hi~u qua. Khi phe duy~t cac k8' ho~ch hanh dQng va phan
if nhi@u t6 chlic co slj b6 cac ngu6n Iljc, cac nha quan tri c§.n phai xem xet va
a cac ml,lc tieu tuyen can nhlic tren co sa cac ml,lc tieu da d@ ra.
dl,l ml,lc tieu tuyen b6 ~ Huang ddn hanh d(Jng: Nh6' xac dinh r6 rang cac ml,lc tieu
v~ moi tru'cfng" trong rna ho~t dQng cua cac bQ ph<%n va cac ca nhan trong mQt
ay ra slj 0 nhi~m moi t6 chlic du'gc glin ke't v6'i nhau va cung hu'6'ng de'n cac ke't
qua quan tr9ng rna t6 chlic do mong mu6n (outcomes).
IC slj khac nhau giua ~ Co sa cha cac quyit dtnh: Nh6' xac dinh r5 cac ml,lc tieu
co th§ thu'6'ng xay ra. rna cac nha quan tri bi8't du'gc nhung gi rna t6 chilc do
nl,lc tieu nay 1a hanh dang co' gl'ing hoan ta't va VI v<%y h9 se co co sa cho cac
~nh d~o dlic va uy tin vi~c du'a ra cac quy8't dinh cua minh mQt cach co hi~u qua,
k8' ho~ch slip t6'i cua giup cho t6 chlic d~t du'gc cac ml,lc tieu dll xac dinh.
, nghi~p co th§ tuyen ~ Tieu chudn cha vi~c thljc hi~n: Ml,Ic tieu dong vai tro la
1h l~c hu'6'ng cac nha tieu chwlnichwln mljc cho vi~c thljC hi~n khi no xac dtnh
hgp khac, vi dl,l ml,lc cl,l th§ nhung k8't qua sau cung rna t6 chlic do mong mu6n
b.o~c nhung ngu'6'i lao
d~t du'gc. d khia c~nh nay ml,lc tieu vua 1a co sa cho vi~c
~ xay ra co th§ anh
l~o dlic cua nha quan

- 123 -
 l~p ke' ho~ch hEmh dC)ng, d6ng thai la C(} sa cho vi~c danh
gia ke't qua thy'c hi~n.
(!j Lam hcip dan cac d6i tztqng hiJu quan ben trong va ben
ngoai td chuc 20 : mC)t ban su m~ng va m\lc tieu cua t6 chac
ne'u du'Q'c xac l~p t6t khong nhung se lam tEmg suc ha'p
d~n, t~o ra mC)t suc dC)ng vien m~nh me d6i v6'i nhung
thanh vien ben trong t6 chuc, rna con t~o ra mC)t sy' tin
c~y, thi~n cam v6'i cac d6i tu'Q'ng huu quan ben ngoai nhu
nha d~u tu', khach hang, cong d6ng dan cu'va chinh quY~n
dia phu'(}ng.

5.2.4. cAc CACH TIEP C~N TRONG VI:¢C THIET L4P

Ml,JC TIEU

Vi~c thie't l~p m\lc tieu co thg thy'c hi~n theo hai cach khac
nhau, thie't l~p m\lc tieu theo kigu truy@n th6ng ho~c thong qua
vi~c si'i d\lng phu'(}ng thuc quan tri theo mt}c tieu (Management
By Ojectives: MBO).
5.2.4.1. Di;it m"(lc tieu theo kie?u truy~n thifng:
Trong cach thuc nay mt}c tieu se du'Q'c hinh thanh tu ca'p cao
nha't r6i di xu6ng tra thanh cac mt}c tieu cua ca'p du'6'i (mt}c tieu
cua cac phong ban, bC) ph~n try'c thuC)c). each tie'p c~n truy~n
th6ng quan ni~m ding chi co ca'p quan tri cao nha't m6'i nhin
du'Q'C "buc tranh 16'n" va do v~y h<;> bie't nhung gi 1a t6t nha't rna
t6 chuc do nen thy'c hi~n. Vi dt} t~i mC)t doanh nghi~p, vi chu
tich se noi v6'i vi pho chu tich pht} trach san xua't mac gia thanh
san phgm rna ong ta mong mu6n d~t du'Q'c trong nam se nhu' the'
nao va noi v6'i vi pho chu tich marketing muc doanh sO' ban
hang c~n d~t du'Q'c ra sao, cac mt}c tieu nay se du'Q'c cac vi pho
chu tich nay trign khai va truy@n d~t de'n ca'p du'6'i tie'p theo, cu

20 Inside stakeholders & outside stakeholders.

- 124 -
 ---:r--
I
. 1a ea sCi eho vi$e danh
'Juan ben trong va ben
va m\le tieu ella t6 ehue
g se lam Umg sue ha'p
~nh me d6i v6'i nhung
con t~o ra mQt sv tin
.uu quan ben ngoai nhu'
: dan eu'va ehinh quy@n
i$n theo hai each khae
1 th6ng ho~e thong qua
m\le tieu (Management
:y~n th6ng:
~ hinh thanh tu ea'p eao
I ella ea'p du'6'i (m\le tieu
'. Caeh tie'p e<%n truy@n
tri eao nha't m6'i nhin
lhung gi la t6t nha't rna
t doanh nghi$p, vi ehll
san xua't mue gia thanh
'e trong nam se nhu' the'
ing muc doanh sO' ban
nay se du'Q'c cac vi ph6
n ca'p du'6'i tie'p theo, cu
nhu' v<%y m\le tieu se tie'p t\lC du'Q'e truy@n d~t de'n ea'p dQ eu6i
eung, nhung ngu'O'i thve hi$n. MQt trong nhung h~n che' ella each
d~t m\le tieu theo kigu truy@n th6ng la vi~c ehuygn d6i cae m\le
tieu chie'n lu'Q'c thanh eac m\lc tieu ella ca nhan, dQi ho~c bQ
ph<%n e6 thg la mQt qua tdnh kh6 khan va tha't b~i. D~e bi$t khi
eac m\lc tieu chie'n 1u'Q'c la qua rQng va kha truu tu'Q'ng thi khi
v<%n d\lng va thg hi$n t~i ea'p tha'p han, cac nha quan tri e6 thg
higu mQt each thien kie'n va l$ch l~e .
5.2.4.2. Quan tri theo mljtc tieu (Management By
Objectives: MBO):
5.2.4.2.1. 81/ hJnh thanh va phat trUn eua MBO:
MQt trong nhung phat trign dang lu'u y nha't trong quan tri
h9C hi~n d~i la ehu'ang tdnh quan tri theo m\lc tieu (MBO:
Management By Objectives). D~c tinh MBO la m6i thanh vien
trong t6 chuc tv nguy$n rang bUQe va tv cam ke't hanh dQng
trong su6t qua tdnh quan tri theo m\lc tieu, til ho~ch dinh de'n
kigm tra. Tac d\lng tich cVc clla MBO la hQ'p nha't cae yeu d.u
ella t6 ehuc, hay n6i khac, hai hoa giUa m\le tieu va t6 ehuc. Tli
khi hinh thanh vao giUa th<%p nien 1950 (cae tac gia tien phong
la Peter F. Drucker va Me Gregor) de'n nay, MBO da d6ng cae
vai tro sau:
• Ban d~u MBO la phu'ang phap danh gia sv hoan thanh
nhi$m V\l.
• Sau d6 MBO la phu'ang ti$n thuc d:1y ea nhan lam vi$e
t6t, hQ'p Me trong lao dQng.
• G~n day MBO la eong C\l xay dVng ke' ho~ch chie'n lu'Q'c.
• Hi~n nay MBO d6ng vai tro ehinh (thay vi ph\l trQ' cho
cae eong vi$c quan tri tru'O'c day) trong tie'n tdnh quan trL
ho~c n6i khac, cae ho~t dQng quan tri d@u g:ln li@n v6'i
MBO nhu' hinh v6'i b6ng.
5.2.4.2.2. Cae yiu t{f eo ban eua MBO
B6n ye'u to' can ban ella MBO hi$n nay 18.
- 125 -
1. 81/ cam ke't clla quan tri viEm cao cip (tnich nhi~m lanh dsto)
v6'i h~ thO'ng MBO. Day la y8'u to' co ban, thie'u no MBO se
khong thi3 trii3n khai duqc.
2. 81/ hqp hic clla cac thanh vien trong t6 chuc di3 xay dl/ng myc
tieu chung.
3. 81/ tl/ nguy~n tl/ giac v6'i tinh th<1n tl/ quan clla cac thanh
vien di3 thi hanh ke' hoStch chung.
4. T6 chuc kii3m soat dinh ky vi~c thl/c hi~n ke' hoStch va thl/c
hi~n cac hanh d('>ng di~u chinh thich hqp.
5.2.4.2.3. Qua tdnh MBO
Qua tdnh MBO co 4 giai doStn: d~t myc tieu, xay dl/ng ke'
hoStch hanh d(,>ng, tl/ kii3m soat va duy~t lSti theo ky hStn. Bit cli
ke't qua (j cip b~c nao Clla qua tdnh d6 cling la do sl/ cO' g8:ng
chung clla ca hai cip tren va cip du6'i.
Bu6'c d<1u tien clla qua tdnh MBO la cac b9 ph~n ca nhan dy'a
tren kha nang va ky v<;mg clla mlnh di3 in dinh cac k8't qua phil
hqp. Cong vi~c nay mang tinh tl/ giac nhung phai can nh&c de'n
dinh hu6'ng phat trii3n va nhung di~u ki~n thl/C hi~n cy thi3.
Xay dl/ng k8' hoStch hanh d('>ng bao g6m nhung hoStt d('>ng dn
thie't di3 dStt ml,lc tieu, thie't l~p nhung lien h~ tr9ng ye'u giUa cac
hoStt d('>ng d6, chi dinh trach nhi~m, u6'c luqng thai gian, va <in
dinh nhung ngu6n ll/C c<1n thie't cho mM hoStt d9ng.
TI/ kii3m soat co nghla la nhung ca thi3 tl/ lam l<iy vi~c theo
d6i m('>t cach co h~ thO'ng va do luang sl/ thl/C hi~n clla chinh
minh.
Ye'u to' cuO'i cilng la xet duy~t dinh ky, danh gia thl/c hi~n va
tie'n hanh si'ia chua, khi c6 sl/ l~ch kh6i myc tieu dil dinh. Xet
duy~t dinh ky duqc thl/c hi~n (j c<ip cao nh<it clla t6 chuc, trong
tuong quan duang 1O'i phat trii3n va di~u ki~n moi truang hoStt
d('>ng. Nhung xet duy~t nay khong phiii di3 tim l6i va chi trich
nhan vien rna c6 hnh xay dl/ng va giup d5' trong tuong lai.

- 126 -
;rach nhi~m lanh dSto) 5.2.4.2 .. 4 Hi~u qua eua MBG
)an, thie'u no MBO se Danh gia hi~u qua cua MBO la m9t cang vi~c phuc tStP. Vi~c
nghien cau v~ xay dyng myc tieu cho bie't MBO hi~u qua nha't
chuc d€£ xay dyng myc khi nhung myc tieu du kho d€£ doi hoi nb h,tc cua ngu'ai thyc
hi~n.

I,i quan cua cac thanh V~ sy tham dy', MBO luan d~ cao ding myc tieu phai du'qc d~
ra v6'i sy tham dy r9ng rai cua t~p th€£. Co 3 ye'u tel hic d9ng de'n
hi~u qua cua qua trinh MBO. Do la van hoa eua t6 chU'c, sy' cam
li~n ke' hoStch va thyc
ke't cua quan ly ca'p cao, va loSti hlnh t6 chuc. Nhung bie'n c6 do
1p·
co th€£ giai thich nhung thanh cang va tha't b~i cua MBO. MBO
trong nhung t6 chac thu9c khu vyc cang c9ng kho thanh cang
nyc tieu, xay dyng ke' han trong nhung doanh nghi~p san xua't vi kho phat tri§n dt1Q'c
Sti theo ky hStn. Ba't cu nhung myc tieu ro rang.
cung la do sy c6 giing

.c b9 ph~n ca nhan dya

1 dtnh cac ke't qua phli

l1ng phai can nhiic de'n

l thyc hi~n cy th€£.

n nhung hoStt d9ng c§.n

1 h~ tr9ng ye'u giUa cac
lu'qng thai gian, va a'n
.o~t d9ng.
l€£ ty lam la'y vi~c theo
iu'. thu'C
. hien
. cua chinh

danh gia thyc hi~n va

myc tieu da dtnh. Xet
nha't cua t6 chac, trong
I ki~n mai tru'ang hoStt

d€£ tim Ibi va chi trich

6' trong tu'ang lai.

- 127 -
Hinh 5.2: Qua trLnh MBG 21

-1
Cac ml,lc tieu IlIiIIIIiIIII. . . Nhung tien de
Clla cd sd
ke' ho()ch

Nhung phllm
vi ke't qua
quan tr9ng

Khuye'n nghi sd
Cac ngu6n it,tc b(l clla cii'p tren Cac ngu6n life
dn e6 ve cae mue tieu dn c6
cho cii'p' du'di

Cilp tren xem SIf xem xet vil

xet slf tie'n danh gill culli
b(l thea tU'ng cung ve slf thlfc
thai ky hi~n nhi~m Vl,l
Dffu van
mdi

Nhung bi~n SIf thlfe hi~n

pha p dieu chinh liIIilllla.J culli cung
va Slf giup da cii'p du'di
eua cKp tren

21 Ngu6n: Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich, Nhilng van d~ cot ye'u quail ly,
NXB Khoa h9C ky thu~t, Ha N9i, 1994.
- 12B -
 5.2.5. cAc YEU CAU DOl vdl VI:¢C THIET I4P MlJC
Nhii'ng ti~n M TIEU
ke' ho<)ch

Dg co duQ'c mQt h~ th6ng m1,lc tii~u hi~u qua, trong qua trinh
thie't l~p m1,lc tieu cac nha quan tri c~n thl,l'C hi~n t6t cac yeu c~u
sau:
~ ph<)m
(t qua
trQng
• Bam, bao tinh ki thua: cac m1,lc tieu tuO'ng lai nen ke' thua
nhung thanh qua, nhung kinh nghi~m, nhung the' m~nh,
nhung ngu6n ll,l'c rna doanh nghi~p t~o ra duQ'c trong qua khu
I t6 chti'e va hi~n t~i.
il h<;Jp
• Giai quyit trft lnrfi quan h~ giua eae mlf,c tieu:
II!C tieu
1. M1,lc tieu tai chinh va m1,lc tieu chie'n luQ'C
fip tren
2. Dai h~n va ng:1n h~n
3. LQ'i nhu~n va phi lQ'i nhu~n
4. On dinh va tang truang, ...
Cae nguiln llfc • Quan tam va giai quyit m9t caeh thoa dang lqi feh giUa eae
dn c6 drfi tUClng huu quan ben trong va ben ngoai doanh nghi~p, C1,l
thg la:
1. Quan h~ lQ'i fch giUa chu SO' huu va nguO'i lao dQng
2. Quan h~ lQ'i fch giUa doanh nghi~p va khach hang, nha
cung ca'p va cac d6i tac
3. Quan h~ giua doanh nghi~p va cang d6ng xa hQi, ...
Sl( xem xet vii • Thiit lq,p trft eae mrfi quan h~ nhan qua (means-end ehain):
d~nh gia cu6i cac m1,lc tieu cua doanh nghi~p nen duQ'c ke't hQ'p thanh mQt
cilng v~ slf thlfc
hic$n nhic$m VI! m~ng hQi nh~p l~n nhau, theo do vi~c hoan thanh m1,lc tieu
cua ca'p dQ, hQ ph~n nay se t~o di~u ki~n cho vi~c thl,l'C hi~n
m1,lc tieu cua ca'p dQ, hQ ph~n kia.
• Bam bao tinh elf, thi va do luang duqe: M1,lc tieu nen Cl,l thg
dg huang d~n hanh dQng, tranh sl,l' higu l~m, m~t khac phai
co kha nang do luO'ng duQ'c. Cac ml,lc tieu mO' h6 va khang co
cang C1,l do luO'ng se khang dinh huang hfmh dQng duQ'c va
,Nh{1ng win di cot ye'u quan if', cung se khang co cO' SO' dg danh gia. Khi thie't l~p cac ml,lc

- 129 -
 tieu cac nha quan tri phai thie't l~p cac cang c~ d~ do luang
vi~c thvc hi~n chung.
• Tq,p trung vetO cac k~t qud quan tr9ng: d~ dam bao tinh nang
dQng, sang t~o va nang cao hi~u qua ella vi~c thvc hi~n, cac
m~c tieu chi nen t~p trung VaG cac khu vvc ke't qua quan
tr<;mg22 (chi nen xac l~p tu 4 de'n 5 chi tieu ke't qua quan
tr(;mg cho m6i bQ ph~n ho~c cang Vi~C23).
• Thach thuc nh11ng khd thi: cac m\lc tieu nen thach thuc, doi
hoi chu th~ thvc hi~n phai n6 lvc m6'i c6 th~ hoan thanh,
song cung khang qua kh6 khie'n cho nguai ta nan long. No
phai n~m trong ph~m vi cac ngu6n lvc ma doanh nghi~p co
th~ huy dQng du<;jc.
• elf, tld v~ thai gian: cac m\lc tieu c.1n xac dinh ra khoang
thai gian bEit d.1u va ke't thuc vi~c thvc hi~n.
• Grin vCii phdn th11ang: hi~u qua cua vi~c thvc hi~n m~c tieu
se tang len khi ke't qua vi~c thvc hi~n n6 co lien quan de' cac
phEin thuang, chiing h~n nhu sV gia tang ti~n luO'ng, cac ca
hQi thang tie'n ho~c cac ph.1n thuang khac.

Trong thvc ti~n quan tri t~i cac t6 chuc xw1t hi~n nhi~u rno
hlnh t6 chuc ho~ch dinh khac nhau, C\l th~

5.3.1. MOHINH TRUYEN THONG (TRADITIONAL TOP·

DOWN PLANNING)

Theo rna hlnh nay thl vi~c ho~ch dinh toan bQ doanh nghi~p
se do cac nha quan tri c:1p cao v6'i sV h6 trq cua mQt bQ ph~n

22 Cac khu v\ic ke't qua quan trQng la nhung khu v\ic ho~c cac khilu cong vic$c c6 anh
huang quan trQng de'n ke't qua sau cling (V~n d\ll1g quy lu~t 80/20 d6 xac dinh).
23 Key Performance Indicators (KPI)or Key Result Indicators (KRI)
. 130 .
 cac cong cl,l d~ do hiO'ng
g: d~
dam bao tinh nang
a ella vi~c tht,ic hi~n, cae
c khu vt,ic k~t qua quan
5 chi tieu k~t qua quan
23
iC ).
tieu nen thach thlic, doi
rn6'i co th~ hOEm thanh,
.0 nguO'i ta nan long. No
Wc rna doanh nghi~p co
c~n xac dinh r6 khoang
It,iC hi~n.
l vi~c tht,ic hi~n rnl,lc tieu
~n no co lien quan de' cae
a tang ti~n luO'ng, cac cO'
5' khac.
chlic xufit hi~n nhi~u rno
th~
f (TRADITIONAL TOP·
inh to an b(> doanh nghi~p
( h6 trq clla rn(>t b(> ph~n
ho~e cae khau eong vi~e e6 anh
quy lu~t 80/20 d6 xcle dinh).
ldieators (KRI)
chuyen nghi~p v~ l~p k~ ho~ch (Phong k~ ho~ch24), b(> ph~n nay
g6rn nhung chuyen gia v~ l~p ke' ho~ch, hQ co trach nhi~rn giup
ban t5ng giarn dO'c l~p ke' ho~ch chi ti~t toan b(> ho~t d(>ng clla
doanh nghi~p. Cac ke' ho~ch sau khi duqc b(> ph~n chuyen trach
l~p ra, duqc ban t5ng giarn dO'c phe duy~t se duqc chuy~n giao va
phan cong xuO'ng cho cac dO'n vi va b(> ph~n trt,ic thu(>c dEK thi
hEmh. Mo hinh nay duqc ling dl,lng kha ph5 bie'n trong nhung
narn 70 clla the' ky 20. Uu di~rn clla rno hinh ho~eh dinh nay la
tinh ehie'n luqe, tinh h~ thO'ng va st,i phO'i hqp giua eac b('> ph~n
va cae dO'n vi trt,ic thu(>e la rfit to't. Tuy nhien nhuQ'e di~m ella no
1a cae ke' ho~eh duQ'c l~p ra co thEK khong sat tht,ie te', mang tinh
quan lieu, khong huy d(>ng dUQ'e tri tu~ va kinh nghi~rn tht,ie ti~n
clla nhung nguO'i lao d(>ng va cae nha quan tri efip thfip, nhung
nguO'i da va dang trai nghi~rn tht,ic ti§n t~i thi truO'ng. Cac
nhuqc di~rn ella rno hinh nay cang tra nen tr~rn trQng hO'n khi
cae ye'u to' eua rnoi truO'ng kinh doanh ella doanh nghi~p thay d5i
nhanh va phlie t~p.
. DAI
5.3.2. MO HINH HIEN . (MORDEN APPROACHES·
DECENTRALIZED PLANNING STAFF)
N gUQ'e v6'i rno hinh truy~n thO'ng (tht,ic chfit 1a ho~eh dinh
theo ki~u t~p trung), rno hlnh hi~n d~i v~ ho~eh dinh se la rno
hlnh phi t~p trung hay con gQi la phan tan. Trong rno hinh nay
cae chuyen vien k~ ho~ch25 se dUQ'e phan eong de'n tung b(> ph~n
va dO'n vi trt,ie thuQc giup eac nha quan tri nQ'i day phat triEKn cae
ke' ho~eh chie'n luQ'c ella chinh b(> ph~n hQ. Mo hinh ho~ch dinh
nay da t~n dl,lng dUQ'e cac uu di~m ella rno hinh truy~n thO'ng
d6ng thO'i kh&c phl,le duQ'c tinh quan lieu, lam eho nhung ehuyen
gia ho~ch dinh di sat hO'n vao tht,ic ti~n eua cac dO'n vi cO' So'.
24 Planning Department
25 Planning Staff
- 131 .
 Trong xu hu6'ng bi~n dQng nhanh va phuc t~p nhu hi~n nay,
rfftnhi~u v:1n d~ va co hQi m6'i nay sinh doi hoi cac nha qWln trt
dua ra nhung giai phap ung ph6 kip thO'i. MQt s5 cong ty thanh
cong nhu Johnson & Johnson da thi~t l;%p h,iC luqng d~c nhi~m
v~ ho~ch di nh (The Planning Task Force), nh6m nay co th€ bao 26
g6m 12 nha quan ly trong cac tuy~n, chuc nang khac nhau ,
cung nhau lam vi~c va c5 g:ing d€ chi ra nhung v:1n d~ va nhung
co hQi C\1 th€ ma J &J dang g~p phai, sau d6 se cung nhau ph at
tri€n k~ ho~ch chi~n luqc d€ giai quy~t chung. Cling thea CEO
Ralph Larson thi vai tro clla cac nha quan tri c:1P cao trong cac
tinh hu5ng nay la c5 g:ing mo ta v:1n d~ ma cong ty dang g~p
phai va khuy~n khich cac thanh viEm trong nh6m d~c nhi~m
thao lu;%n d€ dua ra cac giai phap.
5.3.3. Cae khuynh huong moi
MQt s5 cac cong ty ngay nay dang thtjc hi~n qua trinh ho~ch
dinh theo hu6'ng phi t;%p trung, th;%m chi nhi~u cong ty con huy
dQng nhung nguO'i lao dQng trtjc ti~p t~i cac c:1p dQ khac nhau
clla cong ty tham gia van qua trinh ho~ch dinh. Trong phuong
thuc ho~ch dinh nay, cac nha quan tri b;%c trung va cac nhan
vien chuyen trach v~ k~ ho~ch se d6ng vai tro la cac nhung
nguO'i hu6'ng d§.n va h6 trq cac nha quan tri b;%c thffp nhfft va
nhung nguO'i lao dQng trtjc ti~p27 ph at tri€n cac hi ho~ch nang
dQng dap ung cac nhu c:1u Clla t6 chuc. Thtjc ti~n cho thffy rfft
nhi~u cong ty da c6 duqc r:1t nhi~u y tuang v~ d6i m6'i cac san
phffm, dich V\1 va d6i m6'i cac ho~t dQng Clla h9 mQt cach hi~u
qua han nhO' .vao stj tham gia trong qua trinh ho~ch dinh cua cac
nha quan tri b;%c thffp va nhung nguO'i lao dQng lam vi~c a tuy~n
tru6'c (ti~p xuc trtjc ti~p v6'i khach hang).

26 The interdepartmental task force

27 Line managers & front- line workers
• 132 •
 r
phuc t~p nhu hi~n nay,
Ii
doi hoi cac nha quan trt
rio MQt s6 cong ty thanh
l~p hjc lUQ'ng d<lic nhi~m
e), nhom nay co thg bao
chuc nang khac nhau 26 ,
nhung v:1n d~ va nhung
lU do se cling nhau phat
chung. Cling theo CEO
Ian tri c:1p cao trong cac
l~ ma cong ty dang g<li p
trong nhom d<lic nhi~m
1,l'c hi~n
qua trlnh ho~ch
Li nhi~u cong ty con huy
li cac c:1p dQ khac nhau
~ch dinh. Trong phuang
b~c trung va cac nhan
19 vai tro la cac nhung
in tri b~c th:1p nh:1t va
;rign cac k8' ho~ch nang
ThljC ti~n cho th:1y r:1t
idng v~ d6i mai cac san
19 cua h<;> mQt cach hi~u
Grlnh ho~ch dinh cua cac
LO dQng lam vi~c 0' tuy8'n
5 .. 4 ..
5.4.1. NHUNG YEU TO NGAU NHIEN TRONG HO~CH
D~NH
d nhung c:1p duai phgn Ian la nhung k8' ho~ch chi8'n thu~t.
Cang len ca~, vi~c ho~ch dinh cang co xu huang chi8'n lugc. d
nhung t6 chuc lan, hgu h8't cong vi~c ho~ch dinh cua nhung nha
quan tri c:1p cao d~u thuQc lo~i chi8'n lugc. Tilt nhien trong mQt
t6 chuc kinh doanh nho, nguO'i quan tri kiem sa hU"u chu cgn phai
lam ca hai Io~i ho~ch dinh chi8'n luQ'c va chi8'n thu~t.
5.4.1.1 Chu ky ddi s6ng cua m¢t t6 chuc
Nhung t6 chuc cling phai trai qua mQt chu ky dO'i s6ng, lcin
lUQ't qua cac giai do~n: thanh hinh, phat trign, trudng thanh, va
co thg co suy thoai. Ho~ch dinh khong gi6ng nhau trong cac giai
do~n do.
Htnh 5-3: K~ hoq,ch va chu ky dai so'ng cua ttJ chuc
Thimh hinh PM! trUfn Tnl'o-ng thanh 8uy thoai
Nhfi'ng k({ Nhfi'ng k({ Nhfi'ng k({ Nhfi'ng k({
hO~lCh hO;;JIch ngan hO;;JIch dai hO;;JIch ngan
hU6'ng dan h;;JIn xac dint! h;;JIn xac dinh
~
~ ~"~
------------
Trong giai do~n thanh hinh, nguO'i quan tri phai dlja nhi~u
van nhung k8' ho~ch huang d:1n, vi giai do~n nay cgn h8't suc
Hnh dQng: Ml,lc tieu chi co tinh thli thach, ngu6n IIjC s&n co
khong chllc chlln, khach hang chua b~n ch<lit. Trong nhung di~u
ki~n do, nhung k8' ho~ch huang d:1n se cho ta nhi~u linh dQng.
d giai do~n phat trign nhung k8' ho~ch clin phai xac dinh han vi
ml,lc tieu ra rang han, tai nguyen duQ'c bao dam han, va quan h~
vai khach hang b~n chi:it han. Khuon m:1u do dao nguQ'c l~i
trong phlin di xu6ng cua chu kyo Tu giai do~n trudng thanh sang
suy thoai, nhung k8' ho~ch di tu xac dinh sang huang d:1n, trong
. 133 -
khi nhung mvc tieu duqc xet l~i, nhung ngu6n hlC duqc ca'p phat
l~i, va cftn t6'i nhung stJ di~u chinh khac.
Thai gian cua ho~ch dinh cung phlH lien h~ vai chu ky dai
sO'ng. Ke' ho~ch ng:in h~n cho stJ Hnh dQng to'i da, nen phai duqc
str dvng uu tien trong nhung giai do~n thanh hlnh va suy thoai.
d giai do~n tru&ng thanh, stJ 6n dinh del d~t & muc cao nha't, thl
ke' ho~ch dai h~n se co lqi nha't.
5.4.1.2 Muc dQ bUt trdc cua hoan canh
StJ ba't tr:ic cua hoan canh cang Ian thl cang clin phai dung
nhung ke' ho~ch huang d§.n va ng:in h~n. Ne'u co nhung thay d5i
nhanh chong va quan tr9ng v~ ky thu~t, xa hQi, bnh te', phap
lu~t, va v.v .... thl nhung duang 16i ra't xac dinh, va thie't l~p ti
m! khong nhung khong giup ich cho stJ thtJc hi~n cua t6 chuc,
rna con lam tr& ng~i nua. Khi dQ ba't tr:ic cao, nhung ke' ho~ch
xac dinh phai duqc stra l~i cho phu hqp v6'i bie'n d6i, lam to'n
kern va giam hi~u sua't. StJ thay d6i cang Ian thl ke' hO<:;lch cang
phai bat xac dinh, vi~c quan tri cang linh dQng han. Bi~u do co
nghia la cang clin t6'i nhung ke' ho~ch ng:in h~n.
5.4.1.3 DQ liiu dai cua nhung rang bUQc tUdng lai
MQt ye'u to' ng§.u nhien cuO'i cung lien quan t6'i khung thai
gian cua nhung ke' ho~ch. Nhung ke' ho~ch hi~n thai cang tae
dQng sau vao nhung rang bUQc tuang Iai, thl khung thai gian rna
quan ly phai ho~ch dinh cang phai lau han. Quan ni~m rang
bUQc nay co nghia la nhung ke' ho~ch phai du xa dg co thg co
thg nhln suO't qua nhung rang bUQc co duqc hi~n nay. Ho~eh
dinh cho mQt thai ky qua dai hay qua ng:in d~u kho co hi~u qua.

5.4.2. QuA TRINH cd BAN eVA Ho~eH DJNH

Noi chung, cong tac ho~ch dinh co thg bao g6m cac buac c(J
ban sau day, ap dVng cho m9i ho~t dQng hO<:;lch dinh va cho m9i
ca'p quan trio
Bu{jc 1: Nhij,n thuc dung v~ su mqJ,1~g hoij,c mf!,c dich
cua uJ chuc.

- 134 -
19u6n h,tc duQ'c c:1p ph at
lien h~ v6'i chu ky dO'i
Ig to'i da, nen phai duQ'c
l~mh hinh va suy thocii.
d~t (j milc cao nh:1t, thi
'anh
Ghi cang cgn phai dung
Ne'u co nhung thay d6i
, X8. hQi, kinh te', phap
3.c dinh, va thie't l~p ti
tht,tc hi~n cua t6 chilc,
lc cao, nhung ke' ho~ch
v6'i bie'n d6i, lam to'n
: 16'n thi ke' ho~ch c~mg
b. dQng han. Di~u do co
In h~n.
. bUQc tUdng lai
n quan t6'i khung thO'i
~ch hi~n thO'i cang tac
thi khung thO'i gian rna
han. Quan ni~m rang
ruli du xa dg co thg co
duQ'c hi~n nay. Ho~ch
~n d~u kho co hi~u qua.
.CHDlNH
.g bao g6m cac bu6'c co'
hoach
.. dinh va cho moi.
7:g hoijc m,!c dic h
Tru6'c khi ho~ch dinh cac ml}c tieu va ke' ho~ch hanh dQng
doi hoi nha quan tri phai nh~n thilc dung v~ sil m~ng cua t6
chilc. Cac ml}c tieu va ke' ho~ch duQ'c l~ p ra phai phu hQ'p va
hu6'ng de'n vi~c thvc hi~n sil m~ng cua t6 chilc.
Budc 2: Xac dtnh m,!c lieu:
Ml,lc tieu la n~n tang va la nQi dung quan tr9ng dgu tien cua
qua trinh ho~ch dinh. Cong tac ho~ch dinh bilt dgu v6'i nhung
quye't dinh v~ nhung gi rna t6 chilc ho~c dan vi phai lam va
muO'n d~t de'n. Ne'u khong xac dinh ro rang cac ml}c tieu, t6 chilc
se phan tan tai nguyen tren mQt di~n rQng va khong t~p trung
dg hoan thanh nhung di~u Cl,l thg. Vi v~y, phai xac l~p cac ml}c
tieu uu tien va phai th:1y nhung ml,lc tieu Cl} thg cgn d1?-t duQ'c.
Chi theo cach do, nha quan tri m6'i co th§ phan bO' va sil dl}ng
tai nguyen mQt cach huu hi~u.
Budc 3: Xac dtnh Unh tht hifn t(li cua uJ chuc.
Hi~n nay, t6 chilc hay dan vi con (j cach ml,lc tieu bao xa? Co
nhung tai nguyen nao hi~n co dg co thg Slt dl,lng? Chi co sau khi
ph an tich va higu ro tinh hinh, nha quan tri m6'i co thg ho~ch
dinh nhung bu6'c ke' tie'p dg lam ke' ho~ch. Trong giai d01?-n nay,
vi~c trao d6i thong tin trong nQi bQ t6 chilc cung nhu v6'i ben
ngoai - diftc bi~t la cac du ki~n tai chinh va thO'ng ke - la r:1t cgn
thie't.
Rudc 4: Xac dtnh cac thuij,n l¢ va kh6 khan cua vifc
hoan thanh m,!c lieu.
Nhung ye'u to' nao cua moi truO'ng ben trong va moi truO'ng
ben ngoai co thg giup t6 chilc thanh d1?-t ml}c tieu? Nhung ye'u to'
nao co thg t~o ra v:1n d~? Thong thuO'ng, nhung gi hi~n dang
xay ra thi d@ nh~n th:1y han la tUo'ng lai. Tuy nhien, trong giai
do~n nay, nha quan tri nen cO' gilng dV bao cac tinh huO'ng tUo'ng
lai, cac v:1n d~ se co thg nay sinh, va nhung co' hQi co thg co.
Rudc 5: X6y dljng kt hO(lch, hoijc hf thffng nhung hO(lt
d{)ng dil d(lt m,!c lieu.
. 135 -
 BuO'c nay trong tie'n tdnh cong tac ke' ho~ch la tim ra nhung
giai phap hanh dQng khac nhau dg hoan thanh myc tieu, IUQ'ng
gia cac giai phap hanh dQng khac nhau dg hoan thanh myc tieu,
lUQ'ng gia cac giai phap va chQn giai phap t6t nha't dg thanh d~t
myc tieu da dinh. Bay 1a giai do~n rna nha quan tri phai lam
nhung ke' ho~ch hanh dQng cy thg tren c(J SO' cac quye't dinh
quan tri quye't doan va phu hQ'p.
Rudc 6: Thl/c hifn kt hO{Lch.
BuO'c cu6i cung trong tie'n tdnh ho~ch dinh 1a dua ke' ho~ch
ra thvc hi~n. Nhung nha quan tri lam ke' ho~ch rna khong hanh
dQng, chi lam phi ph~m thl giO'. Cong tac ke' ho~ch khong chl1m
dat khi ke' ho~ch da duQ'c so~n thao va nha't tri. Ke' ho~ch phai
duQ'c thvc hi~n. Trong tie'n tdnh thvc hi~n va duQ'c kigm tra, ke'
ho~ch co thg d.n phai di~u chinh dg tranh thi~t h~i. Lam di lam
l~i ke' ho~ch, doi khi l~i la ye'u to' c(J ban dg d~t de'n thanh qua
cu6i cung.

5.4.3. HO~CH DJNH CHIEN LU(1C

5.4.3.1 HO{Lch dtnh chitn ZU{1c

Ho~ch dinh chie'n luQ'c nhu da noi a
tren lien quan de'n vi~c
xac dinh nhung myc tieu dai hSlll, bao quat toan bQ t6 chlic va
chie'n luQ'c hanh dQng dg thvc hi~n myc tieu, din cli tren hoan
canh cy thg cua doanh nghi~p va sv
Mc dQng cua moi truO'ng.
a
NguO'i ta da d~ xua't la quan tri cac doanh nghi~p Mn co thg
theo mQt trong b6n lo~i chie'n luQ'c: 6n dinh, ph at trign, c&t giam
dg tie't ki~m, hay ph6i hQ'p nhung chie'n luQ'c tren.
Chiin lUCIe On dinh: B~c tinh cua mQt chie'n luQ'c 6n dinh la
khong co bie'n d6i dang kg, chiing h~n nhu tie'p tyc phyc vy
nhung khach hang v§.n co, cung ca'p san ph~m va dich vy v§.n
co, duy td ty sO' tham gia thi tru(>'ng, hay duy td thanh tich v6'i
mac 10'i tinh tren ti~n d§.u tu cua t6 chaco Quan ly se theo du6i
sV 6n dinh khi hQ tha'y thanh tich cua t6 chac la thoa dang, moi
truO'ng co ve khong thay d6i. Nh~n ra duQ'c mQt t6 chac dang
theo du6i mQt chie'n luQ'c 6n dinh khong phai la mQt chuy~n d~,
B 136 B
, ho~ch la tIm ra nhung
l thanh m\lc tieu, IttQ'ng
19 hoan thanh m~c tieu,
p t6t nh<1t dg thanh d~t
nha qu{m tri phai lam
1 ca sa cac quye't dinh
h dinh la dtta ke' ho~ch
) ho~ch rna khong hanh
c ke' ho~ch khong ch<1m
o.h<1t tri. Ke' ho~ch phai
?n va dttQ'c kigm tra, ke'
.h thi~t h~i. Lam di lam
0. dg d~t de'n thanh qua
tren lien quan de'n vi~c
luat toan bQ t6 chuc va
: tieu, din cu tren hoan
.c dQng cua moi trttcing.
.oanh nghi~p 16'n co thg
nh, phat trign, clit giam
lttQ'c tren.
~t chie'n IttQ'c 6n dinh la
1 nhtt tie'p t\lC ph\lc V\l
n ph<1'm va dich V\l v§.n
.y duy tri thanh tich v6'i
te. Quan ly se theo du6i
) chuc la thea dang, moi
dttQ'c mQt t6 chuc dang
. phai la mQt chuy~n d~,
trlt phi nhung ngttai quan tri c<1P tQt dinh ch<1p nh~n di@u do.
D6i v6'i r<1t nhi~u nha quan tri, ph at trign v§.n co suc loi eu6n.
Clit giam dg tie't ki~m chi dttQ'c coi la di~u t~ h~i d.n thie't. Tich
cvc theo du6i sv 6n dinh co thg bi coi la tv man.
Chiin lUfJc Pluit trdn: phat trign co mQt suc cam d6 r<1t 16'n
d6i v6'i nhi~u nha quan trio Cang 16'n cang t6t, cang nhi~u cang
hay. D6i v6'i hQ, phat trign co nghia la tang them muc ho~t dQng
cua t6 chuc, tuc la them thu nh~p, them nhan vien va them
ph:ln tham gia thi trttang. Phat trign co thg thvc hi~n bllng cach
trvc tie'p phat trign thi trttang, lien ke't sat nhl%p v6'i cac t6 ehuc
khac, hay da d~ng hoa ho~t dQng cua minh.
ClLiin lUfJc Cdt gidm eli tiit ki~m: Khi khong con nhung tai
nguyen thien nhien va nhan Ivc re, nhung tin d~ng Hii su<1t
th<1p, va khi co sv c~nh tranh m~nh me cua d6i thu, thl nhi~u
nha quan tri nh~n ra la mlnh c:ln theo du6i chie'n IttQ'c clit giam
dg tie't ki~m, co nghia la giam b6't kich thtt6'c hay tinh da d~ng
cua nhung ho~t dQng cua t6 chuc.
Chiin lUfJc Ph6i hfJp: MQt chie'n IttQ'e ph6i hQ'p co thg la sv
theo du6i hai hay nhi@u chie'n IttQ'c kg tren cling mQt luc, nhttng
thuQc hai bQ ph~n khac nhau eua t6 chuc ho<}c sl't d~ng hai hay
nhi~u chie'n IttQ'c kg tren cling mQt luc. Khong co gl 1~ khi mQt t6
chuc da d~ng hoa theo du6i nhung chie'n IttQ'c khac nhau trong
nhung llnh vvc hay thi trttang khac nhau .
5.4.3.2 Chi€n z.u(jc trong nhiing doanh nghi?p nho
Nhung t6 chuc kinh doanh co qui mo nhc co tttang d6i it san
ph<1'm va dich v~, khong co nhung phong chie'n IttQ'c chinh thuc.
Tuy nhien hQ khong thg be quen dttQ'c ho~t dQng chie'n IttQ'c. Han
nua hQ phai di~u chinh qua trinh va ky thu~t cho hQ'p v6'i t:lm
ca cua hQ. Nhung d<}c digm va phttO'ng phap chu ye'u cua ho~ch
dinh chie'n IttQ'c cho mQt t6 chuc qui mo nhc thi cling gi6ng nhu
cho mQt hang 16'n, la danh gia nhung ttu digm va nhuQ'c digm
cua t6 chuc, va nh~n ra dttQ'c nhung ca hQi va nguy ca de dQa.
T:lm ca cua mQt t6 chuc khong nh<1t thie't la mQt b<1t lQ'i
trong vi~c ho~ch dinh chie'n IttQ'c. It san ph<1'm va dich v~ co
- 137 -
nghla la it phuc t<;lp. d nhung t6 chuc qui mo nho ngu'O'i ta chi
ciin it nhan vien d~ thu th<%p tin. Co nhung cong vi$c hO<;lch
dtnh doi hoi nhi~u bu6i h9P va d nhi~u thang thi chi ciin m9t
bu6i d qui mo nho co th~ thvc hi$n chie'n lu'<?,c cua minh m9t
cach nhanh han va it sai liim han.

5.5.1. MA TRAN BeG (BOSTON CONSULTING GROUP)

Nhom tu' vEtn Boston la mQt cong ty tu' vEtn hang diiu cua My
da phat tri~n mQt ky thu<%t gQi la rna tr<%n cua 8V phat tri~n va
tham gia tht tru'O'ng VaG th<%p nien nhung nam 1970. La mQt rna
tr<%n CEtp 2, vi tri cua m6i hO<;lt dQng kinh doanh du'<;>'c chi ra bdi
SUEtt tang tru'dng va thi phiin cua no. MQt tht tru'O'ng co SUEtt
tang tru'dng tren 10% du'<;>'c coi la cao. Tr~lC hOEmh chi thanh
phiin tham gia thi tru'O'ng tu'ang d6i tuc la phiin thi tru'O'ng cua
dan vi so v6'i d6i thu c<;lnh tranh I6'n nhEtt cua no. Vi d~ mQt dan
vi co phiin tham gia thi tru'O'ng 0,2 tuc la dan vi kinh doanh
chie'n lu'<;>'c nay co doanh so' tham gia thi tnfO'ng chi b~ng 20% so
v6'i d6i thu m<;lnh nhEtt cua no. Ma tr<%n du'<;>'c chia thanh 4 0, m6i
o chi mQt chie'n Iu'<?,c hO<;lt dQng khac nhau cua dan vi.
a dciu hoi (Question marks) chi hO<;lt d9ng kinh doanh cua
dan vi trong thi tru'O'ng co muc tang tru'O'ng cao nhu'ng ban than
no I<;li co thanh phiin tham gia thi tru'cmg thEtp. Cac dan vi n~m
trong 0 nay doi hoi rEtt nhi~u v6n vi ciin phai diiu tu' ph at tri~n
cho phu h<?,p v6'i doi hoi cua sV ph at tri~n.
a ng6i sao (Stars) dan vi n~m trong 0 nay la dan vi d<1n dliu
trong mQt thi tru'O'ng ph at tri~n cao. Cong ty phai dung m9t
lu'<;>,ng ti~n l6'n d~ duy tri va ch6ng l<;li 8V c<;lnh tranh cua cac d6i
thu. Thong thu'O'ng trong 0 nay suc c<;lnh tranh cua cac d6i thu 1ft
m<;lnh me nhEtt. Cac dan vi dung vung trong giai dO<;ln nay se co

m 138 m
 mo nha ngu'ai ta chi trign v<;mg trO' thanh cac dan vi cung clip v6n cho cong ty trong
.ling cong vi$c ho~ch tu'ang 1ai.
lang thi chi c~n mQt D bo ti~n (Cash cow) khi sulit tang tru'O'ng clla thi tru'ang
n 1u'Q'c Clla minh mQt giam xu6ng du'6'i 10% thi cac dan vi 0' 0 star se trO' thanh cac
cash cow ne'u no v§.n con duy tri du'Q'c thanh ph~n tham gia thi
tru'ang ca~. Cac dan vi n~m trong 0 nay san sinh rlit nhi~u ti~n
cho cong ty, no thu'ang du'Q'c coi 1a ngu6n tai trq chinh dg cong
ty d~u tu' van cac 1anh vVc m6'i trong kinh doanh.
D con ch6 (Dogs) cac dan vi 0 nay la cac dan vi co ph~n tham
JLTING GROUP) gia tht tru'ang thlip va 0' trong mQt thi tru'ang co sulit tang
tru'O'ng ye'u. Noi chung cac dan vi nay dang g~p kho khan nhu
v lin hang d~u clla My thua 16 hay lQ'i nhu~n thlip. Cong ty c~n xem xet vi$c co nen duy
l clla sV phat trign va tri nhling kinh doanh nay khong hay c~n phai co ke' ho~ch h6
lam 1970. La mQt ma trQ' thich dang, ne'u khong h~u qua la kho lu'ang.
doanh du'Q'c chi ra bO'i Hinh 5.4: Ma trgn BeG
at thi tru'ang co sulit
Iry.c hoanh chi thanh
t ph~n thi tru'ang clla Phan phan chia thi tntiJng tltdng dffi
ella no. Vi dy. mQt dan
.a dan vi kinh doanh
'u'ang chi b~ng 20% so Sua't tang STARS QUESTION MARKS
"/c chia thanh 4 0, m6i tntang 10%
ella dan vi. cua thi
dQng kinh doanh Clla CASH COW DOGS
g cao nhu'ng ban than
IX
thlip. Cac dan vi n~m
)hai d~u tu' ph at trign
Vi$c phan tich ma tr~n BCG giup ich rlit nhi~u cho cong Mc
nay 1a dan vi d§.n d~u ho~ch dinh clla cong ty. No cho phep cac nha quan trt co cai
ng ty phai dung mQt nhin t6ng thg v~ chi~u hu6'ng chie'n lu'qc clla cac dan vi trong
:~nh tranh clla cac d6i cong ty, giup X13.C dinh my.c tieu ho~t dQng trong tung thai ky
'anh clla cac d6i thll la phu hQ'p v6'i d~c digm ho~t dQng clla tung dan vi. N oi chung co 4
19 giai do~n nay se co xu hu'6'ng chie'n Ivac tu ma tr~n BCG nhu' sau:

- 139 -
1. Xtly difng (Build): la m1,lc tieu nh&m tang ph§.n tham gia thi
tru'O'ng cho cac SBU, no thich hQ'p cho cac dan vi trong 0 da'u
hoi.
2. Duy trt (Hold): la m1,lc tieu nh&m giu gIn va cllng c6 ph§.n thi
tru'O'ng Clla cac SBU, no thich hQ'p cho cac dan vi trong 0 ngoi
sao.
3. Gtlt hai (Harvest): la nhung m1,lc tieu nh&m tang cu'O'ng 1u'Q'ng
ti@n m~t ngiin h~n cua cac SBU ba't cha'p nhung h~u qua lau
dai, thu'O'ng cho cac dan vi trong 0 bo ti@n.
4. Loq.,i b6 (Disvest): la nhung m1,lc tieu nh&m hstn che' hay
thanh ly cac dan v.i ye'u kem hay co nguy co' pha san, thich
hQ'p (j 0 con cho.

5.5.2. NHUNG KHUON MAU eHU KY Di1I SONG

Hang tu' va'n Arthur D.Little Inc da Um ra nhung khuon m§.u

chu ky dO'i s6ng cho vi~c ho~ch dinh chie'n lu'Q'c, co 4 giai do~n
chu ky dO'i s6ng
1. Ph6i thai: (Phat trign cao, tham gia thi tru'O'ng tha'p). Tinh
tr~ng thi tru'O'ng c~nh tranh cao, m6i phgn thi tru'O'ng nho VI
co nhi@u ngu'O'i tham gia.
2. Phat tri~n: (Phat trign cao, tham gia thi tru'O'ng cao). Chi con
l~i mQt s6 san phllm nen ph§.n tham gia thi tru'O'ng tang len,
nganh san xua't co ve 6n dinh. Thi tru'O'ng v§.n tie'p t1,lc co
ti@m nang ph at trign.
3. Truong thanh: (Phat trign tha'p, tham gia thi tru'O'ng cao).
MQt s6 tu'O'ng d6i nho san phllm dQc chie'm thi tru'emg, nhu'ng
sl,l' phat trign clla thi tru'O'ng da suy giam.
4. Suy thoai: (Phat trign thi tru'O'ng tha'p, tham gia thi tru'O'ng
tha'p). Khong con ho~c con ra't it ti~m nang ph at trign, san
phllm ra't it co trign v<;mg phat trign.
Thl,l'c te' nhung khuon m§.u clla chu ky dO'i s6ng san phllm la
mQt cach thg hi~n ma tr~n BeG tren mQt d~ng khac.

m 140 -
,ng ph:1n tham gia thi
~ac do'n vi trong 6 da'u
In va cung c6 ph:1n thi
:ac do'n vi trong 6 ng6i
,hAm Umg cu'O'ng lu'<;>,ng
la'p nhung h~u qua lau
~n.
J nh~m han ch~ hay
19uy co' pha san, thich
D(1ISONG
n ra nhung khu6n m:1u
~n lu'<;>'c, co 4 giai do~n
thi tru'O'ng tha'p). Tinh
?h:1n thi tru'O'ng nh6 vi
hi tru'O'ng cao). Chi con
ria thi tru'O'ng tang len,
;ru'O'ng v:1n ti~p tyc co
m gia thi tru'O'ng cao).
li~m thi tru'O'ng, nhu'ng
,m.
p, tham gia thi tru'O'ng
11 nang phat trign, san
, dO'i s6ng san ph~m 1a
,d~ng khac.
5.5.3. NHUNG CHIEN LU<;jC TONG LO~I
Giao su' M. Porter cua B~i h9C Harvard d~ xua't mQt phu'o'ng
phap co thg thay th~ rna tr~n BCG. Phu'o'ng phap nay co thg
giai thich du'<;>'c nhung k~t qua rna rna tr~n BeG kh6ng lam
du'<;>'c, ch&ng h~n mQt t6 chuc c~nh tranh co ph:1n tham gia thi
tru'O'ng chi 6% rna co muc thu nh~p ra't cao. Ong da chi ra 3 lo~i
chi~n lu'<;>'c t6ng thg co thg ap dyng trong cac t6 chuc
1. Ddn d6u v~ chi phi: Lam ra nhung san phl1m kha chu~n
nhu'ng gia la re nha't trong nhung d6i thu c~nh tranh.
2. Chi~n lztqc vztqt tr{)i: Lam ra nhung san ph11m dQc dao, cha't
lu'<;>,ng cao va mang Hnh d~c thu. No cho phep ban v6'i mQt
gia cao rna ngu'O'i mua v:1n cha'p nh~n.
3. Chi~n lztqc tg,p trung: La t~p trung vao mQt lo~i khach hang
rieng bi$t, thi tru'O'ng d~c thu hay mQt ph:1n rieng bi$t clla
san phl1m rna th6i.
5.5.4. MA TR~N BeG MdI (NEW BCG MATRIX)
Trong nhung nam clla th~p ky 80, do sy' phat trign nhanh
chong cua n~n kinh t~ th~ gi6'i, ngu'O'i ta del cai ti~n rna tr~n
BCG va g9i la rna tr~n BCG m6'i. No du'<;>'c trign khai tli 3 ti~n
d~ (1) c6ng ty phai d~t th&ng l<;>,i trong c~nh tranh thi m6'i co
10'i, (2) dQ 16'n clla th&ng l<;>,i thay d6i theo tling nganh san xua't
vii (3) sy' phat trign clla san xua't lam thay d6i t:1m co va ban
cha't th&ng l<;>,i. Luc nay tryc tung thg hi$n nhung du'O'ng l6i d~t
th&ng l<;>,i va tryc hoanh thg hi$n kich thu'6'c th&ng l<;>,i.
- 141 -
H~nh 5.5: Ma trq.,n New BCG

Kfch thUf6c 'ltha ng I r;1i

Nho Lan
San xua"t
n xu chuyAn mOn
U'O'ng
manh mun hoa
un Nhieu
thang n xua"t
I Q'i hi I

C6 4 10Sli xu hu6'ng chi8'n luQ'c ung v6'i cae 10Sli ngEmh san
xwl't nhu sau
1. Bi l6i: Nhung ngEmh san xua't nay thl khong c6 nhi~u QuO'ng
16i Qg QSlt th&ng IQ'i, va kich thu6'c th&ng lQ'i thl nhC>.
2. Kh6i luc;ng lan: ThuO'ng c6 it duO'ng 16i nhung lSli c6 thg san
xua't kh6i lUQ'ng 16'n, cac cong ty trong truO'ng hQ'p nay c6 thg
thlta huang nhung ti8't ki~m v~ chi phi nhO' san xua't v6'i kh6i
IUQ'ng I6'n.
3. Chuyen rnon h6a: Nhi~u QuO'ng 16i va kich thu6'c th&ng lQ'i
I6'n vi dy cong nghi~p xe hoi, d.n phai ch9n cho duQ'c thi
truO'ng myc tieu va ta'n cong vao d6.
4. Manh 1nun: C6 nhi~u duO'ng l6i nhu'ng th&ng lQ'i lSli nhc> vi dt,t
cong nghi~p tht,l'c phlim. C§.n phai chu tr9ng ph at trign cac
y8'u t6 vUQ't tr(>i, dich vy ...

O!I HOSlCh dinh la qua trinh a'n dinh nhung mt,tc tieu va It,l'a
ch9n each thuc t6t nha't dg hoan thanh myc tieu. N 6 chi
dSlO, lam giam tac Q(>ng cua bi8'n d6i, lam giam lang phi
xu6ng muc tha'p nha't, va d~t nhung myc tieu dg kigm soat

- 142 -

Lon
San xua""t
chuy§n m6n
hoa
San xua""t
kh6i hiQ'ng
Ion
6'i cac lOSli nganh san
khong co nhi~u duO'ng
19 IQ'i thi nho.
'i nhung ISli co th~ san
truO'ng hQ'p nay co th~
nhO' san xua't v6'i kh6i
1. kich thu6'c th<1ng lQ'i
hai chon
. cho duac
.thi
'
th<1ng lQ'i lSli nho vi d\l
u tn;mg phat tri~n cac
nhung m\lc tieu va h!a
thanh m\lc tieu. No chi
d6i, lam giam lang phi
g m\lc tieu d~ ki~m soat 1. Neu khai ni~m va tac dl,lng cua hOSlCh dinh.
2. Trinh bay nQi dung cua cac bu6'c trong qua trinh hOSlch dinh
duQ'c d~ dang. Noi chung nhung t6 chuc sil' d\lng ke' hOSlCh
thJ!c hi~n t6t han nhung t6 chuc khong dung.
• HOSlCh dinh duQ'c ph an ra thanh nhi~u lOSli tuy theo cach
tie'p c:;m, ne'u din cu theo phSlm vi va ca'p dQ, hOSlCh dinh
se bao g6m hOSlCh dinh chie'n luQ'c, hOSlch dinh chie'n thu~t
va hOSlCh dinh tac nghi~p. Con ne'u din cu theo muc dQ stl
d\lng, hOSlch dinh g6m hOSlCh dinh don d\lng va hOSlCh
dinh thuO'ng trJ!c. PhSlm vi va Hnh cha't hOSlCh dinh co sl}'
thay d6i tuy thuQc vao ca'p b~c cua tung nha quan tri
trong t6 chuc, giai dOSln dO'i s6ng mQt t6 chuc, dQ ba't tr<1c
cua hoan canh, va SJ! lau dai cua nhung nhi~m V\l tuang
lai.
• M\lc tieu la n~n tang cua hOSlCh dinh, la nhung ke't qua
rna quan tri trong dQ'i trong tuang lai. T6 chuc co nhi~u
m\lc tieu. M\lc tieu th~t va ml,lc tieu tuyen b6 thLiO'ng khac
nhau. Quan tri bktng m\lc tieu (MBO) cho ta chuang trinh
bao quat d~ chuy~n d6i nhung m\lc tieu xac dinh cho
nhung don vi cua t6 chuc va nhung thanh ph§.n ca th~.
• Tie'n trinh hOSlCh dinh bao g6m 6 bu6'c cCf ban, no ung
d\lng cho m9i lOSli hOSlch dinh va m9i ca'p hOSlCh dinh. (1)
nh~n thuc dung su mSlng ho~c m\lc dich cua t6 chuc, (2)
xac dinh m\lc tieu, (3) xac dinh tlnh the' hi~n tSli cua t6
chuc, (4) xac dinh thu~n lQ'i va kho khan, (5) xay dJ!ng ke'
hOSlch va (6) thJ!c hi~n ke' hOSlCh.
• Quan tri co th~ ch9n mQt trong 4 chie'n luQ'c: 6n dinh,
phat tri~n, c<1t giam d~ tie't ki~m va ph6i hqp. D~ lam cho
cong tac hOSlCh dinh hi~u qua, m9i nha quan tri phai tham
gia vao hOSlt dQng nay, va phai tSlo dLiQ'C mQt moi truO'ng
hOSlCh dinh thich hQ'p.
I
- 143 -
3. Trinh bay cac lo~i myc tieu va t~m quan tr9ng clla myc tieu
trong quan trio
4. Trinh bay cac yeu c~u clla cua vi~c thie't liftp myc tieu.
1
5. Sy' khac bi~t giUa cac lo~i ho~ch dinh chie'n luqc, chie'n thuiftt
va ho~ch dinh tac nghi~p, ho~ch dinh do'n dyng va ho~ch
dinh thucfng try'c.
6. Ma triftn BeG cu va m6'i khac nhau a nhung nQi dung nao?

Ti 2

T~i co' sa may gia cong co nang ly'c san xua't 10.000 san
phErm (ao chemise/thang). Day la m(>t co sa nho, may moc thie't
bi con trong thai gian Slt dyng t6t, tay ngh~ cong nhan trung
blnh. B(> may quan ly g9n nh~ g6m m(>t giam d6c, m(>t pho giam
d6c va m(>t quan ly phan xuang. Tlnh hlnh san xua't clla Co' si1
blnh thuang v6'i nhung hQ'p d6ng may gia cong san phErm truy~n
th6ng (ao chemise) phil hQ'p vai nang ly'c clla co sa. Nhung VaG
d~u nam co m(>t khach hang de'n ky hqp d6ng gia cong 150.000
san phErm ao chemise trong thai gian 4 thang. Pho giam d6c va
Quan d6c ph an xuang cho ding day la thai co' t6t dg Xl nghi~p
trang bi them may moc mi1 r(>ng qui mo clla Xl nghi~p, va d~
nghi Giam d6c nhiftn HD nay d6ng thai tie'n hanh tuygn them
cong nhan va mua them may moc. Nhung Giam d6c l~i cho ding
vi~c mi1 r(>ng qui mo luc nay la chua c~n thie't va khong co hi~u
qua, nhung ong cung ky HD va giai quye't nhu sau: giu l~i m(>t
sO' IUQ'ng gia cong phil hQ'p v6'i nang ly'c clla Xl nghi~p, phc1n con
l~i clla HD giao l~i cho cac co' si1 khac gia cong hl1i1ng m(>t
khoan chenh l~ch. Theo ong bi~n phap nay se giu duQ'c uy tin va
quan h~ lau dai v6'i khach hang.
1. Hay nhq,n dinh hai y kiin tren.
2. Tit tinh hu6ng tren c6 th€ kit luq,n 6ng giam d6c kh6ng
c6 U17n nhzn clLiin luClc kh6ng?
3. Vai mf)t co sa san xuCit nho, thz clLiin luClc new la thich hClP
nhCit?
- 144 -
m tr<;mg eua mve tieu
I
l~p
mve tieu. 1. Ho~ehdinh la
lie'n hl'Q'e, ehie'n thu~t a) xae dinh mve tieu va eae bi~n phap thve hi~n trong m(>t
l ddn dVng va ho~eh khoang thai gian nha't dinh
b) xay dvng eae ke' ho~eh dai h~n
,G'ng n(>i dung nao? e) xay dvng eae ke' ho~eh hang nam
d) xay dvng ke' ho;:;teh ho~t d(>ng eua toan eang ty
2. Ke' ho~eh da dUQ'e duy~t eua m(>t t6 chue eo vai tro
a) dinh hll6'ng eho ta't ea cae ho~t d(>ng eua t6 ehue
san xufft 10.000 san
a nho, may moe thie't
b) lam cd sa
eho sV ph6i hQ'p gilla cae ddn vi, eae b(> ph~n
trong eang ty
gh~ eang nhan trung
e) lam ean eu eho vi~e kigm soat eac ho;:;tt d(>ng eua t6 ehue
im d6e, m(>t pho giam
lh san xwl't eua ed sa d) ta't ea cae vai tro tren
~ang san philm truy~n 3. Bi~n vao eh8 tr6ng "chuc nang hoq,ch dinh nham xac dinh
eua ed sa.
Nhung van mlf,c tieu can dq,t duqc va d~ ra ...... hanh dt)ng di dq,t mlf,c tieu
i6ng gia eang 150.000 trong tung khodng thai gian nhdt dinh"
ang. Pho giam d6e va a) quan digm
ji ed t6t dg xi nghi~p b) chudng trinh
eua xi nghi~p, va d~ e) gi6'i h~n
je'n hanh tuygn them
d) each thuc
Giam d6e l<~li eho ding
4. Bi~n vao eh8 tr6ng"Ke' hoq,ch dan dlf,ng la nhung each thuc
,hie't va khang eo hi~u
G nhu sau: giG' l~i m(>t
hanh dt)ng ........ trong tuang lai"
a xi nghi~p, ph§.n eon a) khang dUQ'e l~p l~i nguyen xi
gia eang huang m(>t b) it phat sinh
'1 se gill dUQ'e uy tin va e) xua't hi~n
d) it xay ra
5. Xay dVng mve tieu theo kigu truy~n th6ng la nhung mvc tieu
~ ong gican d6c khong dUQ'e d~t ra
a) tu tren dinh
~ lli<;lc new la thich 1ulP b) tu tru6'e
e) theo nhu e§.u
- 145 -
 d) tu co sa
6. MBO hi~n nay duqc quan ni~m la
a) phuong phap danh gia ke't qua hOEm thanh nhi~m VI}

b) phuong thuc danh gia ml}c tieu quan tri

c) la phuong thuc quan tri toan di~n
d) cong Cl} xay dl/ng ke' ho:;tch chie'n luqc
7. Qwln tri b~ng ml}c tieu (MBO) giup
a) dQng vien khuye'n khich nhan vien ca'p du6'i t6t han
b) tang tinh chu dQng sang t:;to cua nhan vien ca'p du6'i
c) gop phcln dao t:;to va hua'n luy~n nhan vien ca'p du6'i
d) co ta't ca nhung lqi ich tren
8. Khi thl/c hi~n qUEm tri b&ng ml}c tieu (MBO), nha quan tri
a) ccln kigm tra tie'n trign cong vi~c theo dinh ky
b) khong ccln kigm tra tie'n trign cong vi~c
c) chi kigm tra khi cam tha'y ccln thie't
d) ccln kigm tra dinh ky va kigm tra dQt xua't tie'n trign cong
vi~c
9. Ml}c tieu nao sau day duqc di~n d:;tt t6t nha't
a) tang them 10% v6n dclu tu trong thai gian t6'i
b) b~ng m9i gia phai ky duqc hqp d6ng
c) tang nang sua't lao dQng len 15% vao cu6i quy 2
d) tang chi phi quang cao 10% trong quy 3 nam 2014
10. 81/ khac bi~t can ban nha't giUa ho:;tch dinh chie'n luqc va
ho:;tch dinh tac nghi~p la
a) dQ dai thai gian
b) ph:;tm vi
c) ca'p quan tri tham gia vEtO ho:;tch dinh
d) nQ'i dung

. 146 .
 hlidng
)(~m thanh nhi~m Vl,l
uEm tri
1

lu'qc M~c dich va yeu cfiu mia chudng

Vai chlic nang hOSlCh dinh, nha quan tri VSlch ra ml,lc tieu,
~n ca'p du'O'i t6t han xay dvng chie'n luqc va ke' hOSlCh hanh dQng. Nhu'ng ke' hOSlCh
nhan vien ca'p du'O'i mu6n thanh cong cgn phai co qua trlnh thvc hi~n, chfnh chlic
nhan vien ca'p duai nang tB chlic dam nh~n vai tro bie'n nhung ml,lc tieu va y tu'dng
cua hOSlCh dinh thanh nhung ke't qua Cl,l th~. ThVc te' cho tha'y,
U (MBO), nha qUEm tri ne'u tB chlic khong t6t thi rn9i ke' hOSlCh d~u co thE'K vo nghla. Do
v~y, tB chlic 1a chlic nang quc\n tri d.n thie't cho ta't ca rn9i hOSlt
~ theo dinh ky dQng, ta't ca cac nha quan tri du d ca'p nao cling cgn phai nArn
Ing vi~c
vung nhung nguyen t&c va phuo'ng phap tB chlic. Chuang nay se
lie't trlnh bay nhung va'n d§ co' ban trong tB chlic quan tri, qua
a dQt xua't tie'n tri~n cong chuang nay nguai d9C cgn n&m vung nhung nQi dung co' ban sau
I> Vai tro va vi tri cua chlic nang tB chlic trong quan tri
t6t nhfft I> Hi~u bie't cac nguyen t&c co' ban cua tB chlic
, thai gian tai I> Hi~u va ling dl,lng duqc cac rno hinh co' ca'u tB chlic
l6ng I> Hi~u va n&m vung nhung vffn d~ trong ph an chia quy§n
o vao cu6i quy 2 Ivc va uy quy§n trong hOSlt dQng quan trio
19 quy 3 nam 2014
:l.ch dinh chie'n luO'c
. va
. ' 1

6.1.1. KRAI NI~M

TB chlic 1a rnQt trong nhung chlic nang chung cua quan tri
lien quan de'n cac hOSlt dQng thanh l~p nen cac bQ ph~n trong tB
chlic bao g6m cac khau va cac ca'p, tlic 1a quan h~ hang ngang va
hang d9C d~ dam nh~n nhung hOSlt dQng cgn thi e't , xac l~p cac

- 141 -
m6i quan h~ v@ nhi~m V\), quy@n hc;tn va tnich nhi~m giCi'a cac bQ
ph~n do.
M\lc tieu clla chac nang t6 chac la tc;tO nen mQt moi tru'O'ng
nQi bQ thu~n lQ'i cho m6i ca nhan, m6i bQ ph~n phat huy du'Q'c
nang h,iC va nhi~t tlnh clla minh, dong gop t6t nhit van vi~c
hoan thanh m\lc tieu chung clla t6 chuc. Cong vi~c t6 chac
thu'O'ng du'Q'c xem xet tr€m ba m~t: t6 chac bQ may, t6 chac cang
vi~c va t6 chuc nhan st,t. Ba m~t do lien quan ch~t ehe vdi nhau
va thg hi~n tren hai nhi~m VIJ co ban la thie't ke' bQ may ho~t
dQng va thie't l~p h~ th6ng quy@n It,tc va phan quy~n trong ca
ciu do. Cong vi~c t6 chuc co nhung d~c digm chung la:
OIl K~t hC!P cac n6 llJc cua cac thcmh vien: khi cac ca nhan
cung nhau tham gia va ph6i hQ'p hoc;tt dQng thi nhi@u cang
vi~c phac tc;tp va to Idn co thg du'Q'c hoan thanh. St,t ke't
hQ'p cac n6 It,tc se lam tang len st,t dong gop ,clla m6i ca
nhan. Sac mc;tnh clla mQt t~p thg th6ng nhit bao giO' cung
ldn hon clla mQt ca nhan rieng Ie.
OIl Phan cong lao d9ng: Tren co sa phan chia cong vi~c theo
chuyen mon cho cac thanh vien rna mQt t6 chuc co thg si'1
d\lng ngu6n nhan It,tc clla no mQt cach hi~u quit
OIl H~ th6ng th71 btjc quy~n llJc: Quy~n h,iC la quy@n di~u
khign hoc;tt dQng clla nhung ngu'O'i khac. Ne'u khang co mQt
h~ th6ng tha b~c quy@n It,tc ro rang thi st,t ph6i hQ'p cac c6
gcing clla cac thanh vien se rit kho khan.
Tli nhung d~c digm tren d~ nh~n thiy chac nang t6 chac la
mQt qua trinhbao g6m nhi@u nQi dung co m6i lien h~ ch~t che
va tac dQng len nhau:
OIl Thie't ke', xay dt,tng va hoan thi~n rna hinh t6 chac (co ciu
t6 chac).
® Xay dt,tng cac nguyen tcic va thll t\lC hoc;tt dQng nh&m bao
dam cho co ciu do hoc;tt dQng co hi~l1 qua.
@ Chac nang t6 chuc con bao g6m cac ho~t dQng lien quan
de'n xac dinh quy~n hc;tn trach nhi~m va xay dt,tng m6i

- 148 -
 quan h~ giUa cac don vi cac bQ ph~n nh&m bao dam cho t6
:ach nhi~m giua cac bQ chuc v~n hanh 6 dinh, chinh xac va hi~u qua.
Trong ho~t dQng quan tri v~n d~ t6 chuc dn du'Q'c quan tam
o nen mQt moi tnicmg dung muc. Dick Cakson, mQt nha quan tri n6i tie'ng cua My dB.
IQ ph~n ph at huy dl1Q'c nh~t xet, c6 t6'i 80% nhung khie'm khuye't trong qua tdnh thvc
g6p t6t nh~t van vi~c hi~n mvc tieu la do anh hu'O'ng clla cong tac t6 chuc va thvc te'
Jc. Cong vi~c t6 chuc cung chi ra r&ng chi c6 nhung doanh nghi~p nao lam t6t cong
c bQ may, t6 chuc cong tac t6 chuc thl ho~t dQng san xu~t kinh doanh m6'i thu~n lQ'i va
:}uan ch~t ehe v6'i nhau d~t hi~u qua ca~.
l thie't ke' bQ may ho~t
a phan quy~n trong co 6.1. 2. VAl TRO CVA CHUC NANG TO CHUC
.gm chung la:
Cong vi~c t6 chuc c6 mQt vai tro cvc ky quan tr<;mg trong vi~c
vien: khi cac ca nhan
~~t dQng thl nhi~u cong
thvc hi~n mvc tieu clla mQt t6 chuc, doanh nghi~p. C6 thg n6i
khi cong tac t6 chuc du'Q'c thvc hi~n t6t, khoa h9C thl m9i qua
(Q'c hoan thanh. Sv ke't
~ ? ~. ~ tdnh quan tri se du'Q'c thvc hi~n thanh cong.Vai tro Clla cong tac
V d6ng gop ,cua mOl ca
h6ng nh~t bao giO' cung t6 chuc thg hi~n 0' nhung digm sau:
iii> Chuc nang t6 chuc bao dam cac mvc w~u va ke' ho~ch se
han chia cong vi~c theo du'Q'c trign khai van thvc te'o D6ng thO'i t6 chuc con t~o ra
.a mQt t6 chuc c6 thg siX moi tru'O'ng lam vi~c thich hQ'p cho cac ca nhan va cho ca
t~p thg trong qua tdnh thvc hi~n nhung nhi~m vv va
~h hi~u qua.
chuyen mon cua minh. Chinh t6 chilc t6t t~o ra tinh ky
Jy~n Ivc la quy~n di~u
lu~t va tr~t tv trong ho~t dQng chung clla con ngu'O'i.
khac. Ne'u khong c6 mQt
iii> Khi thie'u mQt co c~u t6 chilc hqp If thl se gay ra nhi~u
19 thl sv ph6i hQ'p cac c6
v~n d~ kh6 khan, phuc t~p cho cong tac quan trio Ne'u co
6 khan.
mQt co c~u t6 chilc hQ'p If thl cong vi~c thvc thi cac nhi~m
,~y chuc nang t6 chuc la
vv quan tri se c6 hi~u qua va til d6 mvc tieu chung cua t6
c6 m6i lien h~ ch~t che
chilc se du'Q'c thvc hi~n.
iii> T6 chilc cong vi~c t6t se c6 tac dQng tich cvc de'n vi~c sl't
. mo hinh t6 chuc (co c~u
dVng cac ngu6n Ivc mQt cach co hi~u qua nh~t. Giam thigu
nhung sai s6t va nhung lang phi trong ho~t dQng quan trio
tv c ho~t dQng nh&m bao
• A ?
l<?Ll qua.
cac ho~t dQng lien quan
nhi~m va x§.y dVng m6i
~ 149 ~
6.1.3. NHUNG VAN DE KHOA HOC TRONG CONG TAc
TO CHUC

Khi thtJc hi~n chU.'c nang t6 chU.'c cac nha qwin tri phai d~(a
vao cac cac va'n d~ mang tinh khoa h9C sau
6.1.3.1 Tilm h{f,n quan tri tJ
Hay con g9i la t:im h<;ln 1d€;m soat, 1a khai ni~m dung d€; chi
s6 lugng be> ph~n hay nhan vien ca'p du6'i rna me>t nha quan tri
co th€; di~u khi~n me>t cach huu hi~u nha't. Khi noi "di~u khi~n
me>t cach huu hi~u nha't" chung ta mu6n noi de'n vi~c 1anh dC;lO, n
giao vi~c, ki€;m tra, hu6'ng d§.n nhan vien du6'i quy~n me>t cach vi
thoa dang, co ke't qua. v~ m~t t6 chU.'c, t:im h<;ln quan tri co lien
quan m~t thie't de'n s6 1ugng cae t§.ng na'c trung gian trong mi)t
xi nghi~p. Be> may t6 chU'c it t:ing na'c trung gian dugc g9i la bi)
may t6 chU.'c tha'p. Be> may co nhi~u t:ing 1a bi) may t6 chU.'c cao.
Chung ta tha'y ding cung v6'i me>t s6 lugng can be> nhan vien
b~mg nhau, ne'u Xl nghi~p ch9n t§.m h<;ln quan tri re>ng (tU.'c la
m6i nha quan tri phai di~u khi€;n me>t s6 dong nguO'i) , xi nghi~p
se co it t:ing na'c trung gian giua giam d6c va cong nhan, va bi)
may t6 chU.'c cua xi nghi~p se co dc;mg tha'p. Ngugc l<;li, ne'u xi
nghi~p ch9n t§.m h<;ln quan tri hC?P (tU'c la, m6i nha quan tri se
chi di~u khi€;n me>t s6 it nguO'i), Xl nghi~p se co nhi~u ca'p trung til
gian, va be> may t6 chU'c cua Xl nghi~p se co dc;mg cao. Thong tr
thuO'ng, nhung be> may t6 chU'c co nhi~u t:ing na'c trung gian se
lam lam ch~m tr~ va l~ch l<;lc stJ thong d<;lt cling nhu tie'n tdnh
giai quye't cong vi~c trong doanh nghi~p.
C:in luu y ding, stJ xac dinh nay khong th€; chu quan. T:im
h<;ln quan tri ri)ng chi phu hgp khi nha quan tri co d§.y du nang
h,rc, khi ca'p du6'i co tdnh de> lam vi~c kha, khi cong vi~c cua ca'p qu
du6'i 6n dinh, co ke' hO<;lch, it thay d6i, va ca'p du6'i da dugc nha di
quan tri ca'p tren uy quy~n hanh de>ng kha nhi~u. Trai l<;li, ne'u n~1
nang ItJc cua nha quan tri co h<;ln che', trinh de> cua ca'p du6'i
cling khong cao, ho~c khi cong vi~c cua ca'p du6'i thuO'ng xuyen
thay d6i, cong vi~c khong co ke' hO<;lch, thi t§.m h<;ln quan tri hC?P hal
1
l<;li thich hgp hon.
- 150 -
TRONG eDNG TAe 6.1.3.2 Quy~n hanh trong quiin trj
Quy~n hanh Ia nang IlfC cho phep chung ta yeu cElu nguai
khac phai hanh di?ng theo chi dSto cua minh. M9i nha quan tri
1
I
nha quan tri phai dlfa d~u phai di~u khi~n nguai khac, cho nen m9i nha quan tri d~u
u phai co quy~n hanh thl m6"i quan tri duQ'C ne'u khong nha quan
tri se ch&m dill vai tro cua minh.
khai ni~m dung d~ chi Co th~ noi ding, quy~n hanh la cong c~ cua nha quan trio
i rna mi?t nha quan tri Muo'n quan tri, phai co quy~n. V&n d~ d:rtt ra la quy~n hanh cua
It. Khi noi "di~u khi~n nha quan tri xu&t phat tli dau, hay noi cach khac, lam sao d~
noi de'n vi~c lanh dSto, nha quan tri co duQ'C quy@n hanh? Trong If thuy8't quan tri h9C,
1 du6"i quy~n mi?t cach v&n d@ ngu6n go'c cua quy~n hanh quan tri aa duQ'c nhi@u tac gia
m hStn quan tri co lien trinh bay. Co nguai cho ding quy@n hanh quan tri xu&t phat tli
~ trung gian trong mi?t chac v~. Ly thuy8't nay dung, nhung chua du, vi khong giai thich
mg gian duQ'c g9i la bi? duQ'c hi~n tUQ'ng co giam do'c ra l~nh rna nhan vien khong thi
la bi? may t6 chac cao. hanh, tac la nhan vien khong thlia nh~n quy~n hanh clla giam
r;mg can bi? nhan vien do'c. T6ng hQ'p cac ly thuy8't v~ ngu6n go'c eua quy@n hanh, co
l quan tri ri?ng (tac la th~ ch&p nh~n ly thuy8't sau day cua Max Weber, nha xa hi?i hge
dong nguai), xi nghi~p nguai Dac - Max Weber cho ding, quy@n hanh clla nha quan tri
}c va cong nhan, va bi? chi dEly du n8'u co du ba y8'u to': sl;t' hQ'p phap khi dam nh~n chuc
h&p. NguQ'c ISti, ne'u Xl v~, c&p du6"i thlia nh~n quy~n hanh d6 la chinh dang va ban
a, m6i nha quan tri se than nha quan tri co kha nang va cac due tinh khie'n c&p du6"i
) se co nhi~u c&p trung tin tuO'ng. N8'u khong co 3 y8'u to' do, quy@n hanh eua nha quan
se co dStng cao. Thong tri se khong vung mStnh, va r&t kho d~ di~u khi~n e&p du6"i.
tElng n&c trung gian se N goai v&n d~ tinh eh&t va ngu6n go'e ella quy@n hanh trong
Stt cling nhu tie'n tdnh quan tri, nen lLiu y d8'n mi?t vEtn d@ khac la sl,l' gi6"i h:im ella quy@n
hanh quan trio Th~t v~y, m~e du m9i nha quan tri d@u phai c6 dEly
ng thg chu quan. TElm du quy~n hanh m6"i quan tri duQ'c, quy~n hanh d6 khong phai la
uan tri co dEly du nang khong gi6"i h:~m. Trong thlfe ti~n hOStt di?ng, quy@n hanh ella nha
l, khi cong vi~c cua c&p quan tri ehiu h~n eh8' bO'i nhi~u y8'u to' nhu lu~t phap va cac qui
1 c&p du6"i da duQ'c nha dinh ella nha nu6"e, dSto dac xa h9i, di@u ki~n sinh hge ella con
ha nhi~u. Trai ISti, ne'u nguai, V.V ...
tdnh di? cua c&p du6"i 6.1.3.3 Phan cdp quan trj
c&p du6"i thuang xuyen Thl;t'e eh&t ella vi~e phan c&p quan tri ehinh la sl;t' phan ehia
.1 tElm hStn quan tri h~p hay llY thae b6"t quy~n hanh ella nha quan tri c&p tren eho cae
- 151 -
 ---.......1
~'f~1
II
nha quan tri ca'p dv6'i. VfJ m~t khoa hQc, nguai ta cling gQi 1::\ '!

phan quyfJn hay phi t~p trung hoa trong quan trio Ml,lc dich cua
vi~c ph an ca'p chu ye'u la dg nhiim t~lO difJu ki~n cho t6 chac dap
ang kip thai, nhanh chong va phil hQ'p v6'i nhung yeu c<1u cua
tinh hinh. Ngoai ra, sy' phan ca'p nhiim giai phong b6't kh6i
IVQ'ng cong vi~c cho nha quan tri ca'p cao, d6ng thai cling t/ilo
difJu ki~n dao t~o cac nha quan tri trung ca'p, chuEln bi thay the
cac nha quan tri ca'p cao khi c<1n thie't.

6.2.1. KRAI NI¢M

CO' ca'u t6 chac quan tri la mi?t chinh thg cac khau, cac bQ
ph~n khac nhau, dVQ'c chuyen mon hoa va co nhung trach
nhi~m, quyfJn h~n nha't dinh, co mO'i lien h~ phl,l thui?c l<1n nhau
va duQ'c bO' tri theo cac ca'p quan tri nhiim thy'C hi~n cac chac
nang quan tri va ml,lc tieu chung cua t6 chilc. CO' ca'u t6 chac
cang hoan thi~n thi cong vi~c quan tri cang co hi~u qua giup cho
doanh nghi~p thy'c hi~n to't ml,lc tieu dfJ ra. N guQ'c ISti, ne'u CO' ca'u
t6 chilc c6ng kfJnh, nhifJu ca'p, khau, thie't ke' cong vi~c khong
tVO'ng ilng, xe'p d~t nhan vien khong phil hQ'p '" se trO' thanh
nhan to' kim ham sy' phat trign cua t6 chac va anh huO'ng trljc
tie'p de'n hi~u qua ho~t di?ng cua t6 chilc. Khi xay dy'ng bi? may
t6 chac cua doanh nghi~p cac nha qwin tri phai dy'a tren nhung
CO' sO' chu ye'u sau:
• Bi? may t6 chac chi co thg duQ'c xay dy'ng khi t6 chac da:
xac c4nh duQ'c ml,lc tieu va chie'n IvQ'c ho~t di?ng.
III Phai dy'a vao qui mo va d~c digm (linh vy'c) hoStt di?ng cua
doanh nghi~p.
• Tinh to an de'n nhung tac di?ng cua moi truang vi mo va vi
mo cua doanh nghi~p.
• Phil hQ'p v6'i cong ngh~ ho~c ky thu~t san xua't ra san
ph<1m hay dich Vl,l chinh cua doanh nghi~p.
~ 152 -
 ~

f
1 .,

GQc, nguO'i ta cling gQi la III Cac ngu6n It,tc clm doanh nghi~p, dl;ic hi~t Ia ngu6n nhtm
19 qulm trio Ml,lc dich cua It,tc (con nguO'i) va tai chinh (chi phi).
di~u ki~n cho t6 chac dap III Tuan thu nghiern tuc ti8'n trinh cua chilc nang t6 chac:
'p v6'i nhung yeu d.u cua phan tich cong vi~c, phan chia cong vi~c me>t cach hQ'p Iy,
liim giai ph6ng h6t khO'i thi8't l~p me>t cO' ch8' phO'i hQ'p ly giua cac he> ph~n khac
cao, d6ng thO'i cling tSlo nhau thanh me>t thg thO'ng nh~t.
19 c~p, chu:1n hi thay the
Ngoai nhung ye'u to'tren, khi xay dt,tng cO' c~u t6 chac c&n dl;ic
hi~t chu y d8'n nhCi'ng y8'u to' anh huang trt,tc te'p d8'n vi~c thi8't
k8' va chQn It,ta cO' c~u t6 chac phu hQ'p. Qua qua trinh nghien cU'u
va danh gia tht,tc t8', nguO'i ta nh~n th~y CO' c~u t6 chac chiu fmh
huang tu nhung y8'u to' chinh sau day:
III Ml!c tieu va chdn luqc pluit triin cua doanh nghi~p: day
Ia y8'u to' anh huang mSlnh me nhung kh6 th~y, chi8'n luQ'c
tnh thg cac khau, cac hQ
phat trign se qui dinh cach thac hOSlt de>ng, do d6 n6 fmh
h6a va c6 nhung tnich huang d8'n cO' ca'u t6 chac, v6'i y nghla la hQ may di§u
en h~ phl,l thuQc l§.n nhau hanh cong vi~c.
lhiim tht,tc hi~n cac chac
III Qui tno hoq,t d9ng cua doanh nghi~p: di~u dfi nh~n th~y la
t6 chaco CO' c~u t6 chac
qui mo khac nhau se d§.n t6'i sO' IUQ'ng cac he> ph~n phan
cang c6 hi~u qua giup cho
h~ va mac de> phac tSlP khac nhau. Do v~y rno hinh t6
; ra. NguQ'c lSli, n8'u cO' c~u
chac cling khac nhau.
;hi8't k8' cong vi~c khong
phu hQ'p ... se tra thanh III Dq,c diim, hoq,t d9ng cua doanh nghi~p: nhu cong ngh~ ky
I chac va anh huang trt,tc thu~t, nganh ngh§, trinh de> phat trign ... se doi hoi nhung

!lc. Khi xay dt,tng he> may cach thac quan ly khac nhau, trinh de> nhan vien khac
1 tri phai dt,ta tren nhung
nhau,
III Nhu cdu nhan lTjC khac nhau, d§.n t6'i cach thac hinh
xay dt,tng khi t6 chac da thanh he> may quan ly phai khac nhau va mang tinh d~c
luQ'c hOSlt de>ng. thu.
l (lInh vt,tc) hOSlt de>ng cua III Moi truang hoq,t d9ng cua doanh nghi~p cling la y8'u to'
anh huang mSlnh, vi t~t ca cac t6 chac luon chiu st,t tac
de>ng tu rnoi truO'ng, mu6n t6n t~i phai c6 kha nang thich
'Ia moi truO'ng vI rno va vi
nghi v6'i nhung hi8'n d6i eua rnoi truO'ng.
III Khd nang v~ ngu6n ll;lc cua doanh nghi~p hao g6m nhan
V thu~t san xu~t ra san
It,tc va v~t It,tc Ia y8'u to' c&n can nhl1c khi xay dt,tng cO' ca'u
lh nghi~p.
t6 chaco M6i cO' ca'u c&n c6 nhung chi phi hOSlt de>ng va
~ 153 -
 nhung con ngu'O'i hO<;1,t dC?ng trong cS:u truc t8 chlic clla no.
Bi~u nay doi hoi khi xay dy'ng cd cS:u t8 chlic phai tinh
toan va ph an tich ky cang cac ye'u to' ngu6n ly'c dg c6 th§
ch(;m Iva chinh xac mo hlnh hO<;1t dC?ng, bao dam hi~u qua
va tie't ki~m.
6.2.2. Cae nguyen tde ed ban eua til ehue quan
1. Nguyen tde gdn viii m-,."e tieu: Bao giO' bC? may clla doanh
nghi~p cling phai phil hqp v6'i m\lc tieu. M\lc tieu la cd sd d§
xay dVng bC? may t8 chlic clla doanh nghi~p, hay "m\lc tieu
nao thi cd cS:u d6".
2. Nguyen tde th5ng nhdt ehi huy: Theo nguyen t~c mlY m6i
thanh vien trong t8 chlic chi nh~n m~nh l~nh va chiu trach
nhi~m bao cao cho nha quan tri trvc tie'p Clla minh. Nguyen
t~c nay bao dam co sV chi huy thong suO't va sy' phO'i hQ'p
nhip nhf:mg giUa cac cS:p va cac bC? ph~ntrong t8 chlic.
3. Nguyen tde hU}u qua kinh tt: BC? may t8 chlic phai xay
dy'ng tren quan digm chi phi dg duy tri va v~n hanh bC? may
phai thS:p nhS:t trong tu'dng quan hO<;1t dC?ng d<;1t ke't qua cao
nhS:t.
4, Nguyen tde can dffi: Can dO'i giUa quy~n hanh va trach
nhi~m, can dO'i v~ cong vi~c giUa cac ddn vi v6'i nhau. SV can
dO'i se t<;10 sV 8n dinh trong doanh nghi~p va phai c6 can d6i
trong mo hinh t8 chlic doanh nghi~p noi chung.
5. Nguyen tde linh ho~t: BC? may quan tri phai linh hO<;1t dg
co thg dO'i ph6 kip thO'i v6'i sy' thay d6i Clla moi tru'O'ng bEm
ngoai va nha quan tri cling phai linh hO<;1t trong hO<;1t dC?ng d§
co nhling quye't dinh dap ling v6'i sV thay d6i Clla t6 chlic.
6. Nguyen tde an toan va tin ei)y: bC? may quan tri phai bao
dam dC? an toan va tin c~y trong hO<;1t dC?ng, c6 kha nang chiu
du'Q'c nhling tac dC?ng ben trong va moi tru'O'ng ben ngoai trong
nhling gi6'i h<;1n nhS:t dinh.

m 154 m
 +
lic t6 chilc cua no.
t6 chilc phai Hnh
:ru6n luc d§ co th§
" .
bao dam hi~u qua
rtC qulin trt
bQ may clla doanh
:l,lC tieu la co sCi d§
i~p, hay "ml,lc tieu
19Uyen tiic nay m6i
. va chiu
lenh . trach
cua mInh. Nguyen
t6t va st,f ph6i h<;ip
ong t6 chilc.
'Y t6 chilc phai xay
3. van
. hanh bo. may
mg dStt ke't qua cao
y@n hanh va trach
vi v6'i nhau. St,f can
p ~a phai co can d6i
ung.
:i phai linh hoStt d§
clla moi truO'ng ben
Gtrong hoStt dQng d§
5i clla t5 chilc.
ay quan tri phai bao
rrg, co kha nang chiu
iO'ng ben ngoai trong
6.2.3. cAc YEU CAU KHI THIET KE CO CAU TO CHUC
Khi xay dt,fng va hoan thi~n co cliu t6 chilc d.n tuan thu
nhung yeu c&u sau
ill Xac dinh so' lU<;ing bQ ph~n phan h~ va clip b~c phai phu
h<;ip v6'i tht,fc te' va nhu c<1u hoStt dQng bao dam kha nang
thich nghi nhanh chong v6'i nhung thay d6i.
«I) Xac dinh r6 rang phStm vi nhi~m vy va quy@n hStn cua cac
bQ ph~n, phan h~. HStn che' de'n muc t6i da nhung ch6ng
cheo trong thong tin va giai quye't cong vi~c.
" M6i mQt bQ ph~n, phan h~ co th§ dam nh~n mQt hay mQt
so' nhi~m Vl,l, nhung khong th§ xay ra truang h<;ip mQt
nhi~m Vl,l do nhi@u bQ ph~n giai quye't.
ill Xac dinh chinh xac cac lu6ng thong tin d9C va ngang
trong t6 chilc, bao dam st,f ph6i h<;ip nhip nhang va can d6i
trong hoStt dQng giua ea bQ ph~n va ph an h~ trong toan bQ
t6 chilc.
,..? A' A' AP A? P
6.2.4. QUAN DIEM THIET KE CO CAU TO CHUC
I-Ii~n nay t6n tSti hai quan di§m thie't ke' co cliu t6 chlic, do la
quan di§m c6 di§n (hay g9i la mo hlnh co gi6'i) va quan di§m
hi~n dSti (mo hlnh huu co). Hai quan di§m nay song song t6n tSti
va ilng dl,lng trong nhung di~u ki~n Cl,l th§ cua tung t6 ehlic (qui
mo,nganh ngh@, co che' kinh te' ). M6i quan di§m d@u co nhung
uu va nhU<;ic di§m nhlit dinh.
«I) Quan di§m c6 di§n nhlin mStnh de'n tinh chinh thlie va h~
th6ng quy~n It,fc phan bi~t r6 rang. Mo hInh nay hu6'ng
vao t~p quy~n va duy td tuye'n lanh dSto theo clip b~c vai
nhung nguyen tiic hoStt dQng dt,fa vao thong tin chinh
thilc.
ill Quan di§m hi~n dSti nhlin mStnh de'n tinh h<;ip tac va giai
quye't theo tlnh hu6ng. Chli tr9ng de'n phan quy~n va phi
t~p trung hoa. Mo hlnh nay co nhung co cliu linh hOStt
- 155 -
 theo dl/ an va co thE3 thay d6i theo nhung bie'n d6i cua moi
tru'cmg ho~.t d{>ng.
Du theo quan diE3m nao, khi phan chia cac b{> ph~n trong e(J
c8:'u t6 chuc ngu'O'i ta thu'O'ng dl/a vao nhung cac phan chia ca ban
sau:
<II Phan chia thea tdm hq.,n qudn trt: Tllm quan tri t6t nhEit
thong thu'O'ng la tu 3 - 10 nhan viEm thuQc dtp. Tuy
nhien, co thE3 t{mg len de'n 12, 15 ngu'O'i ne'u nhan vien
du'6'i quy~n chi lam nhung vi$c dan gian, va giam xu6ng 2,
3 ngu'O'i ne'u nhan vien c8:'p du'6'i phai lam nhung cong vi$c
phuc tStP.
@ Phan chia thea thai gian: Day la mQt hinh thuc phan ehia
bQ ph~n lau dO'i nh8:'t. Hinh thuc nay thu'O'ng ap dl;lng d6i
v6'i cEip thEip nhEit trong t6 chuc, do la vi$c t6 chuc hOC;lt
dQng theo ca, kip. Vi$c phan chia nay phu hqp v6'i cac t6
chuc phai hoStt dQng liEm tl;lc dE3 khai thac cao nhEit cong
su8:'t may moc.
<II Phan chia thea chuc nang: Day la sl/ phan b6 cac b{> ph~n
chuyen man theo chuc nang hoStt dQng. Vi$c phan ehia
nay du'qc ap dl;lng kha rQng rai trong thvc te'o Uu diE3m eua
cach phan chia nay la dam bao thl/C hi$n du'qc cac chue
nang chu ye'u cua t6 chuc va phat huy du'qc kie'n thue
chuyen mono
<II Ph an chia thea lanh thd dta lj: Sl/ phan chia nay can eu
vao sl/ hoStt dQng cua doanh nghi$p tren nhi~u dia ban
khac nhau. Vi$c phan chia nay co u'u diE3m la sa dl;lng du'qc
cac ngu6n nhan ll/C tSti ch8 do do tie't ki$m chi phi va thO'i
gian, hiE3U r6 han v~ thi tru'O'ng khu vl/c va co thE3 phat
huy du'qc cac ky nang chuyen man dE3 giai quye't cac vEin
d~ thl/c te' Ci khu vl/c do.
<II Phan chia thea san phcbn: Day la cach t6 chuc cua mQt
doanh nghi$p san xuEit, kinh doanh nhi~u san ph:1m khac
nhau, do do phai thanh l~p nhi~u bQ ph~n chuyen kinh
doanh theo tung 10Sti san ph:1m.
m 156 m
rreo nhung bie'n d6i clla moi
chia cac bQ ph?n trong Cei
thung cac phan chia Cei ban
tri: T:1m quan tri t6t nhEit
than vien thuQC cEip. Tuy
, 15 nguai ne'u nhan vien
lein gian, va giam xu6ng 2,
phai lam nhung cong vi~c
~ mQt hinh thac phan chia
(c nay thuang ap d~ng d6i
'c, do la viec
. t6 chac hoat
.
.ia nay phu hqp v6'i cac t6
~ khai thac cao nhEit cong
la sy' phan b6 cac bQ ph?n
)Stt dQng. Vi~c phan chia
rong thy'C te'o Uu digm clla
I thy'c hi~n duqc cac chac
ph at huy dUeiC kie'n thac
Sy' phan chi a nay din ca
~hi~p tren nhi~u dia ban
S uu digm la sli d~ng duqc
tie't ki~m chi phi va thai
khu vy'c va co thg phat
on dg giai quye't cac vEin
la cach t6 chac clla mQt
nh nhi~u san phgm khac
~u bQ ph?n chuyen kinh
lID Phan chia thea kluich hang: Can ca vaa cac nhom khach
hang rna phan chia cac bQ ph?n cho phu hqp. Cach t6
chac nay thuang duqc ap d~ng cho cac Cei sCi kinh doanh
cac lInh vvc dich v~.
lID Phan chia thea quy trinh cong ngh~ va thdt bi ky thu¢t:
MQt Xl nghi~p chia vi~c san xuEit clla minh theo qui trinh
cong ngh~ san xuEit.
6.2.5. cAc GIAI DO~N HINH THANH CO CAD TO CHUC
Thong thuang khi thie't ke' Cei cEiu t6 chac chung ta phai thvc
hi~n 3 giai dOStn la: phan tich, thie't ke' va xay dy'ng.
6.2.5.1 Giai do(tn phan tich
Bay la giai dOStn quan tr<;mg quye't dinh de'n chEit luqng clla
cei cEiu t6 chaco Giai dOStn nay t?P trung van phan tich va t6ng
hqp cac m6i lien h~ giUa m~c tieu va mo hinh dap ang. No xac
dinh cac chac nang c:1n thie't, lam ro cac nhi~m v~ va gi6'i hStn
cong vi~c va quy~n hStn clla cae ehac nang do. Ne'u Cei cEiu xay
dVng tren n~n clla eac cei cEiu hOStt dQng co slin thi bu6'c nay SEl
phan tich nhung hStn che' va thie'u sot cua Cei cEiu cli dg d~ ra cae
thac eai tie'n cho phu hqp. Noi chung giai dOStn nay t?P trung
giai quye't cac vEin d~ sau
Mo hinh Cei cEiu t6 chac nao SEl dap ang duqc ml,1c tieu va
chie'n luqc hOStt dQng clla t6 chac ?
Quy~n hStn trach nhi~m va m6i quan h~ giUa cae bQ ph?n va
cac cEip duqc thie't ke' ra sao? H~ th6ng thong tin t6 chac nha
the' nao?
6.2.5.2 Giai dO(tn thi~t kt
Giai dOStn nay la chi tie't hoa cac phan tich va tlnh toan cac
thong so' c:1n thie't eho eac bQ ph?n. B6ng thai giai dOStn nay
cling tie'n hanh xay dy'ng nhung qui che', nhung nguyen t&c hOStt
dQng va thie't l?p nhung qui t&c ang xli cho cac bQ ph~n. Giai
dOStn thie't ke' t~p trung tlnh toan s61uqng cac bQ ph~n va phan
h~, so' luqng cac nhan vien (dinh bien), trinh dQ chuyen mon,
- 157 -
kh6i Iu'qng cong vi~c, xay dt,tng bang phan tlch cong vi~c va cae
bigu m§.u eung ca'p thong tin c§.n thi8't.
6.2.5.3 Giai dOl,Ln xay dl/ng
La giai do~n chinh thuc ban hanh mo hlnh ea ca'u t6 chuc va
b6 nhi~m cae chue vI,! quan IY. Ti8'n hi:mh phan ehia cong vi~c va
giao nhi~m V1,l eho cac ca nhan cac be> ph;%n. Hinh thanh m6i
li~n h~ quy~n h~n trach nhi~m va chinh thile v;%n hanh eang
vi~c.

6.2.6. cAc MO HINH cd CAD TO CHUC cd BAN

6.2.6.1 Cd ctiu tochitc trl/c tuy€n: la mo hinh t6 chilc quan
tri trong do m6i ngu'O'i ca'p du'O'i nh;%n st,t di~u hanh va chiu trach
nhi~m tru'O'e me>t ngu'O'i lanh d~o trt,te ti8'p cua minh. Co' ea'u nay
du'qc xay dt,tng tren nguyen Iy sau
M6i ca'p chi co me>t thu tru'O'ng ca'p tren trt,tc ti8'p.
M6i quan h~ trong ca ca'u t6 chile nay dlfqe thi8't l;%p ehu y8'u
theo chi~u dQc.
Cong vi~c quan tri dlfqe ti8'n hanh theo tuy8'n.
H'tnh 6.1: Ca diu to? clutc trl;tc tuy~n

NhomA

Uu di~m
• Tuan thu nguyen t1ic me>t thu tru'O'ng.
• T~o ra s~i th6ng nha't, t;%p trung cao de>.
• Ch8' de> traeh nhi~m ra rang.
158
o 0
 ~

I
1 tich cong vi~c va cac
hlnh co ca'u t6 chlic va
phan chia cong vi~c va
)h~n. Hlnh thanh m6i
11 thuc v~n hanh cong
:Ic CdBA.N
l mo hinh t6 chuc qUEm
li~u hanh va chiu trach
) cua minh. Co ca'u nay
uc ti§p.
Nlutr;c ddm
OIl Khong chuyen mon h6a. Do d6 doi hoi nha qUEm tri phtli
c6 ki§n thuc toan di~n.
OIl H:;m ch§ vi~c sil" dyng cac chuyen gia c6 trinh de>.
• D€i dlin d§n cach quan ly- gia tru'ang.
Co ca'u nay ra't phu hQ'p v6"i nhung xi nghi~p c6 quy mo nho,
san ph<'im khong phuc t<;lP va san xua't lien tyc.
6.2.6.2 Cd cttu uJ chuc chuc nang: hinh thanh cac bQ ph~n
duQ'c chuyen mon h6a gQi la cac chuc nang (phong ban), cac chuc
nang nay c6 quy~n tac dQng d§n cac bQ ph~n hO<;lt dQng theo
chuc nang chuyen mono Ngu'O'i lanh d<;lo thong qua cac chuc nang
chuyen mon nay d§ di~u hanh hO<;lt dQng cua t6 chuc. Co ca'u nay
duQ'c thvc hi~n tren nguyen lY-
e C6 sV t6n t<;li cac don vi chuc nang.
Khong theo tuy§n.
(I

du'Q'c thi§t l~p chu y§u e Cac don vi chuc nang c6 quy~n chi d<;lo cac don vi try'c
tuy§n, do d6 m6i nguO'i ca'p du6"i c6 th§ co nhi~u ca'p tren
) tuy§n. try'c ti§p cua minh.
Hinh 6.2: Co diu td ChZlC chuc nang

NGliOJ LANH D~O

NhomB ChU'r nil ng 1 Clu,'( nn ng 2

1 B c D

Uu die?,n
19.
e Co ca'u nay sil" dyng duQ'C cua cac chuyen gia gioi.
o dQ.
e Khong doi hoi nguai quan trt phai c6 ki§n thuc toan di~n.
- 159 -
 @ D~ dao t~o va d~ tim nha quan trio
Nhuqc di€m
@ Vi ph~m che' dQ mQt thu tnidng.
@ Che'dQ trach nhi~m khong ro rang.
@ SI,l' ph6i hQ'p giUa lanh d~o va cac phong ban chuc nang va
giUa cac phong ban chuc nang gllip nhi~u kh6 khan.
@ Kh6 xac dinh trach nhi~m va hay d6 trach nhi~m cho
nhau.
Co' ca'u t6 chuc chuc nang thucfng duQ'c si'i d~ng trong nhung
doanh nghi~p bl'it dllu phat trign v~ qui rna, doi hoi tinh chuy€m
man hoa. Tuy nhi€m rna hinh nay ngay nay it duQ'c si'i d~ng do
c6 nhi~u nhuQ'c digm.
6.2.6.3 Ca diu t(/ chuc trzjc tuy~n - chuc nang: Day la kigu co'
ca'u h6n hQ'p cua hai lo~i co' ca'u Trl,l'c tuye'n va co' ca'u chuc nang.
Kigu co' ca'u nay c6 dllic digm co' ban la
@ V§.n t6n t~i cac do'n vi chuc nang nhung chi do'n thulln v~
chuyen man, khong c6 quy~n chi d~o cac do'n vi trl,l'C
tuye'n. Cac do'n vi chuc nang lam nhi~m v~ tham muu giup
vi~c cho nha quan tri ca'p cao.
@ Nhung nguai lanh d~o trl,l'C tuye'n chiu trach nhi~m v~ ke't
qua ho~t dQng va duQ'c toan quy~n quye't dinh trong do'n vi
minh ph~ trach.

- 160 -
 Htnh 6.3: Co diu td chuc trzjc tuy~n chuc nang
I I,
I

NGl101 LANH Di}.O

19 ban chuc nang va

§u kh6 khan. Chile nang 2
Ch(ie nang 1
16 tnich nhi~m cho

a dlfng trong nhung

dbi hoi tinh chuy€m Nh6mA Nb61H B
r it du<;>,c sa dlfng do

ruing: Bay la kigu co'

vA co' ctlu chuc nang.

~ng chi do'n thwln v@ Uu di€m

. ca.c do'n vi. truc
lao . e C6 nhung uu digm cua Co' ctlu trtfc tuye'n va Co' ctlu chuc
m vu tham muu giup nang.
e T~o di@u ki~n cho cac giam d6c tre. Ph::it huy kha nang
1 trach nhi~m v@ ke't nhan stf trong t6 chuc
re't dinh trong do'n vi Nhu(fc di€m
e Nhi@u tranh lu~n xay ra. Do d6 nha quan tri thUCfng
xuy€m phai giai quye't.
e H~n che' sa dlfng kie'n thuc chuyen man.
e V~n c6 xu huang can thi~p cua cac do'n vi chilc nang. Do
v~y d~ xay ra xung dQt dQc giua cac chuc nang va cac bQ
ph~n trtfc tuye'n.
Co' ctlu t6 chuc trtfc tuye'n chilc nang la mQt mo hlnh thuo-ng
du<;>,c sa dlfng trong cac t6 chuc c6 qui mo Mn, tinh chuyen man
h6a cao. Mo hlnh nay cling thuo-ng thtly trong cac lInh vtfc phi
san xutlt.

. 161 -
 6.2.6.4 Cd cdu uJ chitc theo rna tn'J,n:
Bay 1a rno hlnh nit ha'p dc1n hi~n nay. Co' ca'u nay co nhigu
cach g9 i khac nhau, nhu't6 chuc chia theo rna tr~n, hEm co, hay
quan trt theo d~ an, san phEirn.
<II Co' dlu rna tr~n cho phep cling 1uc thy'c hi~n nhi~u dy' an.
<II San xua't nhigu lo~i san phEirn khac nhau.
<II Co' ca'u nay ngu'oi lanh d~o theo tuye"n va theo chuc nang
con du'9'c sy' giup do cua ngu'ai 1anh d~o theo dg an.
<II Trong co' ca'u nay rnM thanh vien cua hi) ph~n try'c tuye'n
v6'i hi) ph~n chuc nang du'9'c glin li~n v6'i vi~c thy'c hi~n
rni)t d~ an tren rni)t khu vy'c nha't dinh.
Htnh 6.4: Ca diu t6 chuc ma trq,n

Ngu'(ji 15nh DQo

C1 C2 C3 C4

UudUm
<II Bay 1a hlnh thuc t6 chuc linh di)ng.
<II It t6n kern, sa d\lng nhan Wc co hi~u qua.
<II Bap ung du'9'c tlnh hlnh san xwit kinh doanh nhigu bie'n
di)ng.
<II Vi~c hlnh thanh va giai thg d~ dang, nhanh chong.
Nhu(/c dUm
<II D~ xay ra tranh cha'p anh hu'O'ng giUa ngu'oi 1anh d~o va
cac hi) ph~n.
<II Co' ca'u nay dOi hoi nha quan tri phai co anh hu'dng 16'n.
- 162 -
'I)n:
lay. CO' ca'u nay co nhi~u
[leo rna tr~n, ban c(j, hay
~ thu'c
.hien
' nhi~u du'. an.
ac nhau.
tuye"n va theo chlic nang
lh dlit0 theo d~ an.
n cua bQ ph~n tn,ic tuye"n
[l li~n vdi vi$c thl,iC hi$n
; dtnh.
C3
ng.
hi$u qua.
a't kinh doanh nhi§u bie'n
lang, nhanh chong.
19 giUa ngu'O'i lanh dlit0 va
phai co anh hu'O'ng ldn.
III Phlitrn vi sa dt,mg con hlitn che" VI dbi hoi rnQt trinh dQ nha't
dtnh.
CO' ca'u t6 chlic rna tr~n thu'O'ng hay th11y trong cac cang ty co
qui rna Ian rnang tinh da nganh hay da qu6c gia. L0liti cO' ca'u
nay hi$n nay dang du'Q'c chu y VI tinh linh h0litt va thich ling
trong rnai tru'O'ng hQi nh~p va Clitnh tranh qu6c te".
6.2.6.5 Cd ciiu uJ chU:c theo d;a ly: la rnQt cO' ca'u t6 chlic
rnang tinh c6 dign nhung lliti co nhung ling dt,mg t6t trong Clitnh
tranh hi$n nay. CO' SO' chu ye"u cua rna hinh nay la phan chia
h0litt dQng theo tung vung dia ly hay khu vl,ic lanh th6 tuy theo
d~c digrn cua vung dia ly hay thwln tuy theo phan chia hanh
chanh. Vi$c phan chia theo dta ly VI:
III Ml,lc dich cua vi$c phan chi a la dg khuye"n khich sl,i tharn
gia cua dia phu'O'ng, khai thac nhung u'u the" trong cac h0litt
dQng 0' dta phu'O'ng.
III Day la phu'O'ng phap kha ph6 bie"n 0' cac doanh nghi$p
v
h0litt dQng tren rnQt phlitrn vi dia ly rQng. La phu'O'ng phap
du'Q'c gQP nhorn va giao cho mQt ngu'O'i quan ly lanh dlit0
khu vl,ic do.
Htnh 6.5: Co diu t6 chuc thea vung dta ly
T6ng gia ill a6c
, 'I Iv
Giam d6c chi Giam dbc chi Gi;)m abc chi
nh~1 nl1 mi~n nhanh mi~n nhanl1 mi~n
Nam Bt\c Trun!!
riudiim
III Giao trach nhi$rn cho ca'p tha'p hO'n.
III Chu y cac tht tru'O'ng va nhung v11n d~ v§ dta phu'O'ng.
C~nh tranh co hi$u qua 0' cac khu vl,ic dia phu'O'ng.
- 163 -
 «I Tang cu'O'ng s1,1' ke't hQ'p theo vung. Xac dinh du'Q'c lQ'i the'
c~nh tranh vung trong chie'n lu'Q'c phat trign.
«I T~n dl,mg du'Q'c tinh hi~u qua cua cae ho~t di)ng tSti d!a
phu'O'ng.
«I Co s1,1' thong tin tr1,1'c tie'p t6t hO'n v6'i nhung dSti di~n cho
lQ'i fch dia phu'O'ng.
Nhur;c di~m
~ C~n nhi~u ngu'O'i co thg Hun cong vi~c t6ng quan IY.
«I Co khuynh hu'6'ng lam cho vi~c duy tri cac dich V1,l trung
tam v~ kinh te' kho khan hO'n va co thg con c~n de'n
nhung dich V1,l nhu' la nhan s1,1' ho~c mua s&rn a c:1p vung.
~ V:1n d~ kigm soat cua c:1p quan Iy cao nh:1t kh6 khan han.
Doi hoi phai c6 rni)t cO' che' kigm soat phac tStP.
6.2.6.6 Cd cdu uJ chuc theo san phtim: lo~i cO' c:1u nay la'y
cO' sa la cac day san phffm hay llnh v1,1'c ho~t dQng dg thanh l~p
cac hi) ph~n ho~t di)ng. Bi) ph~n ph1,l trach san phffm co trach
nhi~m ho~t di)ng tren nhi~u thi tru'O'ng khac nhau v~ san phffm
do.
Htnh 6.6: Co cdu to? chuc thea san phcim

T6ng glum c16c

~
, ~

Day san Day san Day san

p1l5m A plu11ll B plulm C

Uu di~m
«I Phat trign t6t san phffm, co t~rn nhln t6ng quat v~ thi
tru'O'ng cua 1 day san phffrn nh:1t dinh.

- 164 -

. xac dinh du'<;>'c l<;>,i the
)hat trign.
l cae ho:;tt dQng t:;ti dia
vai nhung d:;ti di~n
'i~c t5ng qufm lY.
Jy trl cac dich V\l trung
\Ta co thg con cc1n den
.1 ? ~ ,
c mua sam a cap vung.
cao nhilt kho khan han.
:it philc t:;tp.
1,tlm: lo:;ti ca cilu nay lily
ho:;tt dQng dg thanh l~p
:ach san phffm co trach
khac nhau v~ san phffm
Day san
plldlll C
1 nhin t5ng quat v~ thi
linh.
CII Co kha nang t~p trung ngu6n l1:iC (v6n, ky thu~t) dg c:;tnh
tranh, do v~y d~ t:;to tinh c:;tnh tranh v~chi phi.
CII D~ xac dinh du'<;>'c u'u the c:;tnh tranh
Khuy~t di~m
CII Boi hoi trlnh dQ quan ly khac nhau iJ cac day san phffm,
cho
do v~y chi phi quan ly cao. B6ng thO'i vi~c dao t:;to va phat
trign nhan sl,i trong t5 chilc cung h:;tn che.
CII D~ d§.n tai tinh C\lC bQ giUa cac bQ ph~n, it quan tam de'n
sl,i phat trign toan di~n etla t5 chilc. Kha nang h<;>,p tae
giUa cac bQ ph~n kern.
6.3.1. KHAI NI:¢M
Quy~n IT/c trong ttJ chuc lamilc dQ dQc l~p trong ho~t dQng
danh cho mQt ngu'O'i thong qua vi~c trao cho h9 quy~n ra cae
quyet dinh hay du'a ra cac rn~nh l~nh chi thi.
Phan quy~n la xu hu'ang phan tan cac quy~n ra quye't dinh
trong rnQt ca cilu t5 chilc. No la ca siJ cua vi~c uy quy~n. Trong
tru'O'ng h<;>,p quy~n ll,ic khong du'<;ic giao pho, ngu'O'i ta noi de'n sl,i
t~p quy~n. Co thg co sl,i t~p trung quy~n ll,iC tuy~t d6i van chi
rnQt ngu'O'i. Nhu'ng di~u do l~i co nghla la se khong co rnQt nha
quan tri cilp du'ai nao va vi v~y se khong co ca cilu t5 chilc.
Trong rn6i t5 chilc d~u co rnQt sl,i phan quy~n nao do. Nhu'ng
cung khong thg co sl,i phan quy~n tuy~t d6i, vi ne'u nhung nha
quan tri phai giao pho he't quy~n ll,ie eua minh, cu'ang vi quan tri
eua h9 se milt di, vi tri cua h9 phai bi lo:;ti bo, va nhu' v~y cung
I:;ti khong eo ca cilu t5 chilc. Muc d9 ph an quy~n cang Ian khi:
1. 86 lu'<;>,ng cac quye't dinh du'<;ic d~ ra iJ cac cilp t5 chilc thilp
han cang ngay cang nhi~u.
2. Cac quye't dinh du'<;>'c d~ ra fJ cac cilp thilp trong t5 chilc cang
quan tr9ng. Vi d\l khoan chi tieu v6n rna ngu'O'i quan tri
doanh nghi~p co thg phe duy~t khong cc1n de'n sl,i xet duy~t
. 165 .
 cua clip tren cEmg 16'n, thl muc dQ phan quy~n ngay cEmg
m~nh.
3. Cang c6 nhi~u chuc nang chiu tac dQng bCii cac quye't dinh dUQ'e
ra Ci cac dip thlip han trong t5 ehuc. Chimg h~n, Ci cac cong ty
chi cho phep cac quye't dinh v~ san xulit Ci rieng tUng xi nghi~p
chi nhanh, se c6 s\!' phan quy~n it han so v6'i cac cong ty cho
phep c6 them cac quye't dinh v~ nhan s\!' va tai chinh Ci cac xi
nghi¢p d6.
4. Mt)t nha quan tri cang it phai ki~m tra mt)t quye't dinh cung
v6'i nhung ngl1ai khac. S\!, phan quy~n cEmg 16'n khi khong co
blit ky s\!' ki~m tra nEw phai th\!'c hi¢n, va cang nho khi phiH
thong bao v~ quye't dinh d6 v6'i clip tren sau khi da dl1Q'c ban
ra va cang nho han nila ne'u tru6'c khi ra quye't dinh con phai
tham khao y kie'n clip tren. Cang phai xin y kie'n cua it nguai
dip b~c quan tri cua h9 cang thlip, thi muc dt) phan quy~n
cang 16'n.
Quy~n h~n bao ham trach nhi¢m va s\!' chiu trach nhi~m.
Trach nhi~m 1a nghla Vl,l phai hoan thanh nhilng nhi~m Vl,l dUQ'e
giao. Nhan vien nh~n trach nhi~m v~ cong vi~c ma mlnh dUQ'e
phan congo Con nha quan tri vua chiu trach nhi~m v~ nhi~m Vl,l
ma mlnh dl1Q'c giao ph6 d5ng thai phai chiu trach nhi~m ca v~
nhung hanh dt)ng cua clip dl16'i. Bi~u d6 c6 nghla 1a khi nha
quan tri nh~n trach nhi~m d~ hanh dQng d5ng thai phai chiu
trach nhi~m v~ s\!' thanh b~i do hanh GQng d6 mang l~i.
S\!, chiu trach nhi~m la vi~c nguai nhan vien se nh~n GI1Q'c slj
tl1Cing thl1O'ng hay s\!' khi~n trach do ke't qua hanh dt)ng thlje
hi~n nhi¢m Vl,l mang l~i. Nha quan tri phai thie't l~p nhilng
nguyen tcic chi d~o ma ngl1ai nhan vien phiii tuan theo khi tie'n
hanh cong vi¢c. N gl1ai nhan vien chi chiu trach nhi~m trong
nhilng gi6'i h~n nay. S\!, chiu trach nhi~m la giao di~m giUa
quy~n' h~n va trach nhi~m. Khi khong giao dli trach nhi¢m hay
quy~n h~n, cac nha quan tri se khong doi hoi clip dl16'i hoan
thanh dung muc nhi~m Vl,l. Cling nhl1 v~y, khi khong d~ r6 mue

- 166 -

bCii cac quye't dinh du'<;>,c
l!lng h~n, Ci cac cong ty
Ci riEmg tUng xi nghi~p
so v6'i cac cong ty cho
y' va tai chinh Ci cac xi
a mQt quye't dinh cung
cang 16'n khi khong co
I va cang nho khi phai
in sau khi da du'<;>'c ban
ra quye't dinh con phai
xin y kie'n cua it ngu'ai
11 muc dQ phan quy~n
sy' chiu trach nhi~m.
l nhung nhi~m vy du'<;>'c
ng vi~c rna minh du'<;>'c
ch nhi~m v~ nhi~m vy
hiu trach nhi~m ca v~
i co nghla la khi nha
.g d6ng thai phai chiu
g do mang l~i.
1 vien se nh~n du'<;>'c sy'
G qua hanh dQng thy'C
phai thie't l~p nhung
Ihai tuan theo khi tie'n
1iu trach nhi~m trong
~m la giao digm giUa
:1.O du trach nhi~m hay
doi hoi ca'p du'6'i hoan
" khi khong d~ ro muc
dQ chiu trach nhi~m thi ca'p du'6'i d~ dang bi~n minh cho vi~c
khong hoan thanh nhi~m vy cua minh
? ~
6.3.2. UY QUYEN
6.3.2.1 Khai ni{}m
-oy quy~n la vi~c t~o cho ngu'ai khac quy~n hanh va trach
nhi~m dg thy'c hi~n mQt ho~t dQng nha't dinh. MQt t6 chlic muO'n
d~t du'<;>'c myc tieu c:1n phai co sy' uy quy~n. Chinh vi khong thg
co du'<;>'c nha quan tri nao do trong doanh nghi~p co kha nang ty'
lam du'<;>'c ta't ca m<;>i cong vi~c, vi v~y khi mQt doanh nghi~p
phat trign, va'n d~ uy quy~n phai du'<;>'c thy'c hi~n.
Nhu' chung ta bie't, chi co mQt sO' nhan vien h~n che' rna mQt
nha quan tri co thg giam sat va ra quye't dinh co hi~u qua. MQt
khi vu'<;>,t qua gi6'i h~n nay, quy~n ly'c se phiii du'<;>'c giao pho cho
ca'p du'6'i dg ca'p du'6'i thay the' cac nha quan tri ca'p tren, ra cac
quye't dinh trong ph~m vi linh vy'c trach nhi~m h<;> du'<;>'c giao
pho. -oy quy~n khong nhung bao dam cho IDQt t6 chuc v~n hanh
6n dinh rna no con gop ph:1n dao t~o cac nha quan tri ca'p du'6'i
va nhan vien, thong qua vi~c giao cho h<;> nhung cong vi~c va
nhung trach nhi~m tu'O'ng xung dg h<;> phat huy nang ly'c eua
minh.
6.3.2.2 Qua trinh uy quy~n
1. Xac dinh cac ke't qua mong muO'n.
2. Giao nhi~m vy.
3. Giao quy~n h~n dg hOEm thanh cae nhi~m vy do va yeu c:1u
ngu'ai du'<;>'c uy quy~n phai chiu trach nhi~m hoan thanh nhi~m
vy.
4. Kigm tra theo doi.
Trong thy'c te', khong thg tach rai cae bu'O'c cua qua trinh nay,
VI vi~c mong muO'n mQt ngu'ai hoan thanh nhi~m vy rna khong
giao quy~n thy'c hi~n chung la vo nghla, cling nhu' giao quy~n
rna khong kigm tra ke't qua cu5i cung la gi thi no se bi l<;>,i
dl}Ilg.vi~c uy quy~n co thg rflt cy thg hay t5ng quat, bfulg van ban
- 167 -
 hay bfulg mi~ng. NElu vi~c giao ph6 la khong r5 rang, mi)t ngub'i
hi co th~ khong hi~u hElt blm chgt nhi~m V\l hay cac kElt qua
dgi.
Vi~c uy quy~n b~ng van ban Cl,l thg la d~c bi~t co ich dO'i
ca ngu'o-i quan tri du'gc uy quy~n 111n ngu'b'i uy quy~n. Ngu'O'i
quy~n se d~ dang nh<%n ra nhilng mau thul1n va ch6ng cheo
ca.c cu'o'ng vi khac va cling se thu<%n 19i han trong vi~c chi ra
nhung cong vi~c rna mQt ca'p du'O'i co thg va phai chiu trach
nhi~m.

6.3.2.3 Nhung nguyen tde uy quy~n

Nhung nguyen tcic sau day la nhung hu'O'ng dc1n dbi vO'i vi~c
uy quy~n. Khi chung khong du'Q'c thl,l'c hi~n chu dao, vi~c uy
quy~n co thg se kern hi~u qua, vi~c t5 chllc co thg se th:it b~i, va
co thg dl1n de'n vi~c quan If t6i. Cac nguyen tllc a'y la:
1. Ngu'o-i du'Q'c uy quy~n phai la ngu'O'i ca'p du'O'i trl,l'c tie'p lam
nhung cong vi~c do.
2. Sv uy quy~n khong lam ma't di hay thu nho trach nhi~m cua
ngu'O'i uy quy~n.
3. Quy~n IQ'i, nghla Vl,l cua ngu'O'i uy quy~n va ngu'o-i du'Q'c uy
quy~n phai bao dam va glln bo vO'i nhau.
4. NQi dl,lng, ranh giO'i cua nhi~m Vl,l du'gc uy quy~n phai du'Q'c
xac dinh r5 rang.
5. Uy quy~n phai tvgiac khong du'Q'c ap d~t.
6. Ngu'O'i du'gc uy quy~n phai co d:1y du thong tin tru'O'c khi bcit
tay van vi~c.
7. Luon luon phai co sl,l' kigm tra trong qua tdnh thvc hi~n sV
? ;>;
uy quyen.
6.3.2.4 Nghf thuq,t uy quy~n
V~ phu'o'ng di~n nao do uy quy~n la mQt lo~i ho~t dQng quan
tri co' ban. Tuy nhien hanh dQng nay ngoai vi~c tuan thu nhung
nguyen tllc va nhung qui tdnh nh:it dinh (tllC la khia c~nh khoa
h<;>c) thi no cling thg hi~n tinh ngh~ thu<%t trong quan trio Chi co
nhung nha quan tri nao bie't v<%n dl,lng ngh~ thu<%t uy quy~n m9 t
- 168 -
 r5 dmg, mi)t ngLiO'i quan
1,l hay cac ke't qua mong
cac
v@ m:Itt ngh~ thu~t ma nha quan tri c&n luu y dg cho vi~c uy
quy@n thanh cong la:
d:Itc bi~t co ich d6i vai
to'i uy quy@n. N guO'i uy
lu&n va ch6ng cheo vai
han trong vi~c chi ra
hg va phai chlU trach
~
huang d&n d6i vai vi~c
hi~n chu dao, vi~c uy
(c co thg se thl1t b~i, va
en t&c I1Y la:
~l1p duai trvc tie'p lam
lU nho trach nhi~m cua
.ty@n va nguO'i duQ'c uy
lU.
(Q'c uy quy@n phai duQ'c
i:Itt.
thong tin truac khi b&t
qua tdnh thvc hi~n sv
lQt lo~i ho~t dQng quan
)ai vi~c tU<ln thu nhung
l (Utc la khia c~nh khoa
tril ng(ti d6i vm uy quy~n
.t trong quan trio Chi co
gh~ thu~t uy quy@n mQt
Nhung tr6' ng~i nay phl,l thuQc v@ tam Iy va t6 chuc
'h n h;:
uan n h uyen th'1 mO'!
:>( ,. d ~ t kA't
e qua. C'0 me;>At soA' nang
?
h- ~gQ'l y .1
.
~ Sif h(ip tac: MQt thuQc tinh ca ban cua nhG'ng nguO'i quan
trl khi giao quy@n la sv sErn long t~o cho nhung nguO'i
khac mQt dip dg suy nghI.
~ Sif slin sang chia se: MQt nha quan tri mu6n uy quy@n
mQt cach co ke't qua phai sErn sang giao quy@n ra quye't
dinh cho nguO'i duQ'c uy quy@n.
• Chdp nhitn thdt b(ti cua nguili khac: Bl1t ky ai cling co
thg mc'ic phai sai Mm, mQt cl1p du'ai phai du'Q'c phep mllc
phai sai Mm, va thi~t h~i cua chung phai xet de'n trong
vi~c d&u tu dg ph at trign con nguO'i.
~ Slin sang tin city cdp dum: Lien quan ch:Itt che vai tinh
sErn sang chl1p nh~n cl1p duai co thg mc'ic sai Mm la tinh
sErn sang tin c~y van cl1p duai, vi vi~c uy quy@n chaa dvng
mQt thai dQ tin c~y cua ca hai ben, ma d:Itc bi~t la nha
quan tri cl1p tren phai co long tin la cgp du'ai (nguO'i duQ'c
uy quy@n se lam t6t cong vi~c duQ'c giao) .
• Slin sang litp ra va sit dl:tng Sif kUlm tra rt;ng riii: Do
cl1p tren khong thg giao pho trach nhi~m thvc hi~n, cho
nen he;> khong thg giao pho quy@n Ivc tru phi he;> sErn sang
tim ra cach thuc dg tv dam bao d'mg quy@n IVc dang duQ'c
sl't dl,mg vi cac ml,lc tieu va ke' ho~ch doanh nghi~p hay bQ
ph~n. Vi~c thie't I~p cac ho~t dQng kigm tra co ke't qua la
mQt trong nhung ngh~ thu~t quan tri phuc t~p nhl1t.
Bu'ang nhien vi~c kigm tra khong thg thie't l~p va thVc thi
duQ'c ne'u khong co ml,lc tieu, ke' ho~ch va chinh sach du'Q'C
ap dl,lng lam tieu chuEfn ca ban dg danh gia cac ho~t dQng
cua cl1p duaL
6.3.2.5 Nhilng tril ng(ti va nhilng bi?n phap kh&c phl:t c
SV uy quy@n trong quan tri thuO'ng g:Itp nhung tr6' ng~i.
m 169 m
 • Tam ly 10 sq c<1P dudi khong ho~m thanh nhi~m VI}.
• Tam ly sq c<1P dudi thl,iC hi~n cong vi~c theo cach rIeng
cua h9 ho~c thl,ic hi~n t6t hO'n minh se vuqt minh trong
thang ti8'n.
• Tr& ng~i v~ m~t t6 chuc bao g6m sl,i xac dinh khong r5
rang trach nhi~m va quy~n h~n.
Khc1c phl}c nhung tr& ng~i tren trong uy quy~n biing cac giai
phap sau:
• Phiii trao cho c<1p dudi quy~n tl,i do hanh dQng d§ ho~m
thanh nhi~m VI} duqc giao.
• Thl,iC hi~n sl,i truy~n thong c&i md giUa cac nha quan trt
va c<1p dudL
Tom l~i, phiii uy quy~n mQt cach phu hqp d§ giai phong khoi
cac cong vi~c sl,i Vl,l, t~p trung giai quy8't nhung nhi~m Vl,l quan .
tr9ng hO'n cua t6 chuc giao pho.

• Chuc nang t6 chuc la mQt qua trinh bao g6m nhi~u ho~t
dQng trong do t~p trung vaG 2 lo~i ho~t dQng chinh la x§.y
dl,ing, hoan thi~n cO' c<1u t6 chuc va hinh thanh m6i quan
h~ quy~n h~n trach nhi~m giua cac bQ ph~n trong cO' c11u
t6 chuc. T6 chuc quan tri dln phai chu y 3 v11n d~ mang
tinh khoa h9C la bim h~n quan tri, quy~n ll,iC va phan c11p.
• Co nhi~u lo~i cO' c<1u t6 chuc khac nhau, m6i cO' c<1u co
nhung uu nhuqc di§m rieng va phu hqp trong nhung
truemg hqp nh11t dinh. D§ ch9n ll,ia mQt ca c<1u t6 chuc hqp
1y clln tuan thu cac nguyen tc1c t6 chuc, chu y cac y8'u to'
anh huang va d~c bi~t phai bao dam thl,iC hi~n chinh xac
qui trinh xay dl,ing cO' c<1u t6 chuc.
• Vi~c phan chia quy~n ll,iC trong t6 chuc la mQt nQi dung
quan tr9ng trong t6 chuc quan trt. Linh h6n cua phan chia
quy~n ll,iC la qua trinh uy quy~n, no vua mang tinh khoa

- 170 -
 1,;

I
j,
1h nhi$m VI;!. h9c vua th~ hi$n tinh ngh$ thu~t trong quan trio Do do II
i$c theo cach riEmg c<1n tuan thu tri$t d~ cac nguyen t[ic va qui tdnh uy quy~n 1

se vUQ't mlnh trong nhung d6ng thai c<1n hi~u ra cac ye'u to' tac dQng de'n uy
quy~n nh~m slt dl;!ng hi$u qua cong Cl;! quan tri quan tr9ng
, xac dinh khong ra nay.

quy~n b~ng cac giai

hanh dQng d~ hoan 1. TSli sao noi t6 chilc la ye'u to' quan tr9ng bao dam s1/ thanh
cong trong quan tri ?
iua cac nha quan tri 2. Phan tich cac quan di~m thie't ke' cd CElU t6 chuc, quan
di~m nao thich hQ'p cho cac doanh nghi$p Vi$t Narn?

rp d~ giai phong kh6i 3. Hay lElY cac vi dl;! th1/c te' d~ rno ta cho cac cach phan chia
,hung nhi$m VI;! quan . cac bQ ph~n cua t6 chuc.
4. Danh gia s1/ khac nhau giUa cd CElU t6 chuc theo vung lanh
th6 va theo san ph§'m. Co th~ ke't hQ'p 2 Cd CElU nay lSli v6'i
nhau duQ'c khong?
5. T:;ti sao noi uy quy~n la cong Cl;! quan tri huu hi$u rna nha
l bao g6m nhi~u hOSlt quan tri phiii bie't Slt dl;!ng? TSli sao cac nha quan tri Vi$t
oat dong chinh la xay Narn thuang hay ngSli uy quy~n ?
hinh 'thanh m6i quan
bQ ph~n trong cd CElU
chu y 3 vEln d~ mang
luy~n It,tc va phan CElp. Cong ty VANA la mQt cong ty da nganh, hOSlt dQng tren 3
nhau, m6i cd CElU co lanh v1/c la xay d1/ng dan dl;!ng, san XUElt v~t 1i$u xay d1/ng va
)hu hQ'p trong nhung kinh doanh thu'dng rnSli. Ti~n than la mQt c6ng ty tu' nhan v6'i
mot cd CElU t6 chuc hQ'p qui rno vua, hOSlt dQng chu ye'u trong lanh v1/c xay d1/ng dan
chuc, chu y cac ye'u to' dl;!ng. Ban d<1u c6ng ty du'Q'c t6 chuc theo rno hlnh tr1/C tuy§n,
ill thuc
. hi€m . chinh xac rn9i hOSlt dQng d~u do giarn d6c di~u hanh. Qua tdnh phat tri~n
cua cong ty g[in v6'i sV phat tri~n cua n~n kinh te' Vi$t N am
chuc la mQt nQi dung nhung nam 1990. sau nam 2005 cong ty tr6' thanh mQt c6ng ty
Jinh h6n cua phan chia co qui mo l6'n, ti~rn lvc tai chinh kha mSlnh va b[it d<1u banh
lO vua mang tinh khoa tru6'ng sang cac lInh v1/c nhu' noi 6' tren. M~c du co qui rno 16'n

a 171 -
va hOl';"lt dQng tren nhi~u 1anh v'!c nhung quan digm cua ban
giam d6c 1a vc1n giua quy~n lanh dl';"lo t<%p trung nh&m duy tri s,!
th6ng nh&t trong hanh dQng. Luc nay xu&t hi~n nhi~u bQ ph~n
hOl';"lt dQng, s61u<;mg nhan vien van phong va can bQ quan 1y gia
tang, nhLing mQi hOl';"lt dQng vc1n phai bao cao trvc tie'p cho ban
giam d6c. Ke't qua hOl';"lt dQng nhung nam gftn day vc1n dl';"lt nhl1
mong mu6n, nhung giam d6c nh~n th&y co di§u gi do b&t fln
trong cong ty. Giam d6c phai lam vi~c cang th:ing ho'n, nhi~u
khi khong kigm soat he't v&n d~, nhi~u co' hQi kinh doanh bi b6
qua, di?-c bi~t la ban giam d6c to ra qua tai trong cong vi~c,
nhung bQ ph~n duai quy~n luon co xu huang chb' dQ'i quye't dinh
cua ban giam d6c mai b~t tay th,!c thi. Nhi~u can b9 tre va co
nang Wc cua cong ty co da'u hi~u thO' o' vai cong vi~c va dang tim
kie'm nhung co' hQi mai a no'i khac, da co mQt sO' nhan vien xin
nghi dg lam a no'i khac, mi?-c dli lUo'ng cua cong ty la cao so vai
cac cong ty cling nganh. Giam d6c cho r&ng tinh trSlng nay ne'u
keo dai se anh huang nghiem trQng de'n s,! ph at trign cua cong
ty, tuy nhien ong khong bie't phai b~t dftu tu dau dg kh~c phyc
tinh trl';"lng nay.
1. Nguyen nhan nao ddn cong ty VANA d~n t'tnh trqng d6?
2. Ong giam d6c phai c6 nhi1ng hanh df)ng gt d~ khcic phlj,c
Unh trqng tren ?
3. Hay d~ xur1t nhi1ng bi~n phap can thi~t giup cong ty pluit
tri~n o'n dinh va b~n vi1ng ?

I HI
1. Di~n vEw ch6 tr6ng "tam hqn quan tri la ...... bf) phq,n, ca nhCln
dztai quy~n ma mf)t nha quan tri c6 kha nang di~u hanh hau
hi~u"
a) c&u truc
b) qui mo
c) sO' 1uQ'ng

- 172 -
 quan digm clla ban d) gi6'i h~n
ung nh&m duy tri sv
2. Tcim h~n quan tri re>ng hay h~p phl,l thue>c van
hi~n nhi~u be> ph~n
a can be> quan ly gia a) trinh de> clla nha qUlin tri
ao trvc tie'p cho ban b) trinh de> clla nhan vien
:cin day v&n d~t nhu c) cong vi~c phai thvc hi~n
o di~u gi do ba't 6n d) ta't ca nhung di~u tren
19 th:lng han, nhi~u
3. M6i quan h~ giua tcirn h~n quan tri va s6 na'c trung glan
lQi kinh doanh bi bo trong be> may quan ly la
tai trong cong vi~c, a) ty l~ thu~n
g cha d9'i quye't dinh
b) ty l~ nghich
li~u can be> tre va co
Dng vi~c va dang tIm c) khong co m6i quan h~
le>t s6 nhan vien xin d) ta't ca d~u sai
cong ty la cao so v6'i 4. Xay dVng Co' ca'u t6 chlic la
~ tInh tr~ng nay ne'u a) hinh thanh So' d6 t6 chlic
r phat trign clla cong
b) xac l~p cac m6i quan h~ giua cac bQ ph~n trong So' d6 t6
tli dau dg khiic phl,lc chlic
c) xac l~p cac m6i quan h~ giua cac ca'p qUlin tri trong So' d6
din finh trq,ng d6? t6 chlic
r(jng gt d~ khac phz;,c d) ta't ca nhCi'ng cong vi~c tren
5. Xac l~p Co' ca'u t6 chlic phai din Cll van
iit giup cong ty phat a) chie'n 1u9'c clla cong ty
b) quy mo clla cong ty
c) d~c digm nganh ngh~
d) ta't ca nhCi'ng din Cll tren

: ...... b9 ph¢n, ca nhan 6. Nguyen tiic quan tr9ng nha't trong xay dvng be> may quan ly
clla me>t t6 ChllC 1a
nang di~u hcmh hau
a) chi xay dvng sau khi da xac dinh du9'c rnl;lc tieu va chie'n
lu9'c ho~t de>ng
b) phai dVa van cac ngu6n Ivc clla t6 ChllC
c) phai xua't phat tli quy rno va d~c digm cua llnh vvc ho~t
de>ng

- 173 -
 d) phai nghien cilu moi trucfng
7. Cac doanh nghi~p nen Wa chQn
a) co ca'u t6 chilc theo chilc nang
b) co ca'u t6 chilc theo trtJc tuye'n
c) co ca'u t6 chilc theo trtJc tuye'n - tham muu
d) ta't ca d~u sai
8. Nguyen nhan thuang giiip nha't khie'n nha qUEm tri n.H\JU~
mu6n phan quy~n la do
a) nang ItJc cua ca'p du6'i kem
b) thie'u long tin vao ca'p duai
c) SCf bi ca'p du6'i l&n at
d) sCf ma't thai gian
9. Phan quy~n trong quan tri la chuy~n giao quy~n ItJc tU
tren xu6ng ca'p duai trong nhung
a) giai h<';\n nha't dinh
b) thai gian nha't dinh
c) qui che' nha't dinh
d) ca'u truc nha't dinh
10. Milc de> phan quy~n cang Ian khi
a) ph:1n l6'n cac quye't dinh duCfc d~ ra a ca'p cao
b) ph:1n Ian cac quye't dinh duCfc d~ ra a ca'p co sa
c) cac ca'p quan tri tha'p han duCfc d~ ra nhi~u lo<';\i
dinh
d) ta't ca d~u dung

- 174 -

n rnuu
. nha quan tri khong
giao quy~n hfC tu cllp
l a cllp cao
l a cllp ca sa
d~ ra nhi~u lo~i quy8't
CH
M\le dieh va yeu e~u eua ehudng
Trong qua tdnh quan tri rn9t t6 chuc (doanh nghi~p), nha
quan tri khong chi ho~ch dinh chi8'n luQ'c phat trign t6 chuc va
thi8't k8' m9t ca cllu t6 chuc dg v~n hanh rna quan tn.mg la phai
dua ra nhung Mc d9ng di~u khign dg hu6'ng nhung n6 Ivc clla
con nguO'i van vi~c thvc hi~n cac m1;lc tieu d~ ra v6'i hi~u qua cao
nhllt. M1;lc dich clla chuang nay la gi6'i thi~u v6'i nguO'i d<;>c v~ vai
tro clla chuc nang di~u khign trong quan tri cung nhu nhung n9 i
dung ca ban clla no. Tu vi~c nghien cuu nay nguO'i d<;>c phai higu
duQ'c ca sa dg hlnh thanh nen nhung ly thuy8't v~ di~u khign va
bi8't v~n d1;lng dg giai quy8't nhung tlnh hu6ng quan tri co lien
quan.
Qua chuang nay, nguO'i d<;>c c~n higu ra cac n9i dung ca ban
sau:
It Vai tro clla di~u khign trong quan tri
It Cac ly thuy8't v~ lanh d~o
It Cac ly thuy8't d9ng vien tinh th~n lam vi~c
It Truy~n thong va giai quy8't xung d9t.
7.1.1 KHA.I NI~M CHUC NANG DIEU KHIEN
Chuc nang di~u khi€n trang qudn tri duqc xac dinh la qua trinh
tac dQng d~n con nguai, huang ddn, thuc day h9 san sang, nhi¢t
Unh thlJc hi~n nhung nhi¢m vz;, duqc giao.
- 175 -
NQi dung chuc nang di~u khi~n lien quan de'n cac vgn d~:
• Lanh d~o con nguO'i, hu6'ng h9 van vi$c thvc hi$n t6t m\lc
tieu va nhi$m V\l clla t6 chuc.
• DQng vien con nguO'i trong t6 chuc n6 h,rc lam vi$c.
• Thong tin hi$u qua, t~o thu<%n lqi cho con nguO'i lam vi$c
v6'i t6 chuc.
• Xli ly kip thO'i cac xung dQt xay ra co lien quan de'n t6
chuc.

7.1.2. VAl TRO eVA CHue NANG DlEU KHIEN TRONG

QUANTRl
Con nguO'i 1a nhan to' dong vai tro rgt quan tr9ng trong quan
tri mQt t6 chuc, cac m\lc tieu va nhi$m V\l clla quan tri chi co thg
d~t duqc thong qua con nguO'i. N oi mQt cach dliy dll han, hi$u
qua clla quan tri chi d~t duqc ne'u huy dQng duqc sV n6 1Vc, nhi$t
tlnh va tich ct;lc clla con nguO'i trong qua trinh tht;lc hi$n nhi$m
vu. St;l n6 It;lc gy chi co duqc khi nha quan tri bi8't Hinh d~o nhan
vien va dQng vien h9 dung muc. Ne'u nha quan tri khong quan
tam de'n nhan vien, khong h6 trq h9 trong cong vi$c va dO'i
sO'ng, cling nhu t~o khong t~o di~u ki$n thu<%n lqi cho h9 hoan
thanh nhi$m V\l, di~u nay se dlln de'n st;l thO' 0', kem nhi$t tlnh
v6'i m\lc tieu chung, va ch~c ch~n hi$u qua clla quan tri se khong
thg d~t duqc.
Vi Ie do, di~u khi~n la mQt chuc nang rgt quan tr9ng trong
qUEm tri ma nha quan tri cc1n hi~u va n~m duqc nhung vgn d~ co
ban d~ v<%n d\lng van tht;lc hanh quan trio Co th~ noi trong tgt ca
cac nhi$m V\l Clla quan tri, quan tri con nguO'i la nhi$m V\l trung
tam va quan tr9ng nhgt VI tgt ca cac vgn d~ khac d~u ph\l thuQc
van muc dQ thanh cong clla quan tri con nguO'i.

Co duqc mQt dQi ngli nhan vien thich hQ'p v6'i cong vi$c la ti~n
d~ rgt quan tr9ng d~ tht;lc hi$n m\lc tieu clla t6 chuc. Tuy nhien,
D 176 -
n cac vEtn d~:
~c thu'c hien t6t muc
I . ' •
. lam viec.
1u'c .
) con ngu'ai lam vi~c
co lien quan de'n t6
A>
:U KHIEN TRONG
mn tr9ng trong quan
la quan tri chi co th~
ch d:iy du han, hi~u
du'Q'c st,t n6 1t,tc, nhi~t
inh thu'c . hien. nhiem .
:i bie't lanh d(~l.0 nhan
quan tri khong quan
ng cong vi~c va dai
LU~n lQ'i cho h9 hoan
ha 0', kem nhi~t tlnh
~ua quan tri se khong
rEtt quan tr9ng trong
lu'Q'c nhung vEtn d~ Co'
6 thg n6i trong tEtt ca
iai 1a nhi~m vv trung
~ khac d~u phV thuQc
lai.
v6'i cong vi~c 1a ti~n
la t6 chuc. Tuy nhien,
quan tr9ng han ca la nha quan tri c:in bie't chi huy nhan vien dg
h9 lam vi~c tich cVc, nhi~t tlnh va ho~m thanh t6t nhi~m vv
du'Q'c giao. Mu6n v~y, c:in t~o du'Q'c mQt m6i quan h~ thong su6t
giua nha quan tri v6'i nhan vien d~ nhan vien san sang lam
theo st,t chi huy cua nha quan trio Di~u nay cho thEty rAng, higu
bie't v~ 1anh d~o va cac phong cach 1anh d~o, bie't ap dVng chung
thich hQ'p trong tung hoan canh cv th~ co y nghYa he't suc quan
tr9ng trong cong Mc cua nha quan trio •
" '" A ~ .....
7.2.1. CAC KHAI NI~M VE LANH Dl).O
Co nhi~u cach higu khac nhau v~ Hinh d~o:
• Lanh d~o 1a tlm cach anh hztang de'n ngu'ai khac d~ d~t
dUQ'c cac mvc tieu cua t6 chuc.
• Lanh d~o 1a chi d§:n di~u khign, ra l~nh va di trztac.
• Lanh d~o 1a tac dQng de'n ngu'ai khac, truy~n cam hung,
kho'i d~y long nhi~t huye't cua h9 d6i v6'i cong vi~c, t6
chuc va nhung ngu'ai xung quanh.
Trong cac khai ni~m nay d~u co chung quan di~m cho rAng,
lanh d~o chinh 1a chi huy hay Mc dQng de'n ngu'ai khac d~ d~t
du'Q'c mvc tieu. Mu6n chi huy ngu'ai khac nha quan tri phiii "di
tru'6'c" tuc 1a thtiy trztac du'Q'c vEtn d~ phai giai quye't theo hu'6'ng
nao. D5ng thai mu6n loi cu6n ngu'ai khac tht,tc hi~n nhi~m vv,
trong nhi~u tru'ang hQ'p nha quan tri c:in lam trztac dg noi gu'o'ng
cho ngu'ai khac theo st,t chi huy cua minh. Co thg noi, vai tro cua
ngu'ai quan tri nhu' la mQt ngu'ai lanh d~o khi h9 du'a t6 chuc
tie'n v~ phia tru'6'c va loi cu6n nhung ngu'ai khac di theo minh dg
cung d~t du'Q'c mvc tieu. Di~u nay chi co du'Q'c khi nha quan tri
du nang IVc, ban 1Ynh va ph§:m chEtt t6t d~p khie'n ngu'ai khac
tin tu'O'ng va ung hQ. Do la ngu'ai d:iy nhi~t huye't, hQi du hai chu
tam va taL Nhung ph§:m chEtt va ky nang c:in co 0' h9 co th~ la:
• Long chinh trVc
• NhEtt quan
• Tinh kien dinh
- 177 .
 @ Tinh dang tin c~y
(Ij Quan tam de'n ngu'O'i khac
@ Hu'ang de'n nhung thanh cong mai vai sV sang tSlo va chap
nh~n rui ro
@ Kha nang kho'i d~y sV tv tin
@ Bie't l:lng nghe
@ Bie't tin tu'ang vao ngu'O'i khac
@ Cong bllng trong danh gia con ngu'O'i
Ngu'O'i quan tri dong vai tro dSli di~n cho liinh dSlO ca'p trElU
tru'ac be) ph~n ma minh phI} trach va cung la ngu'O'i dai di~n cho
be) ph~n do tru'ac ca'p tren, h9 cung la ngu'O'i ph6i hqp be) ph~n
minh vai be) ph~n khac trong t6 chilc. Vi v~y h<;> cftn co phong
cach liinh dSlO phil hqp dg xli ly t6t cac m6i quan h~ nay.
Trong qua trinh liinh dSlO nhan vien, m6i nha quan tri se sa
. dl}ng phong cach liinh dSlO rieng.
Phong each Hinh d~o cua nha quan tri dL(qc higu la t~p
hqp cua nhung phuo'ng phap hay cach thilc tac de)ng ma nha
quan tri thu'O'ng sli dl}ng dg chi huy nhan vien thvc hi~n mQt
nhi~m VI} hay cong vi~c nao do.

7,2.2. PIIAN LO~I PHONG eACH LANH D~O

Co nhi~u cach phan 10Sli phong cach lanh dSlO, trong gIaO
trinh nay chung toi d~ c~p de'n me)t sO' cach tie'p c~n co' ban:
7,2,2,1. Philn lo(!i phong eiwh Uinh d(!o theo mite dfJ
tij,p trung quy~n life (quan di~m cua Kurt Lewin)
@ Phong cach lfinh dc;w d{)c doan: duqc d~c trung bai sy' ap
d~t cua nha quan tri d6i vai nhan vien. Cac nhan vien chi
thuftn tuy la nguO'i nh~n va thi hanh m~nh l~nh. Nha
quan tri cung thu'O'ng xuyen kigm tra giam sat ch~t che
ca'p du'ai trong qua trinh thvc hi~n nhi~m VI}. Thong tin
du'qe ngu'O'i liinh dSlO cung ca'p a mile t6i thigu cftn thie't d~
thVc hi~n nhi~m VI}, thong tin me)t chi~u tv tren xu6ng.
Phong cach liinh dSlO de)c doan co thg ap dl}ng trong me)t
. 178 .

6'i v6'i sv sang tStO va chip
guai
Em
. cho lanh dao. cip tren
~Gng la nguai dai di~n cho
t nguai ph6i h9'P b9 ph~n
. Vi v~y h9 c:1n co phong
m6i quan h~ nay.
n, m6i nha quim tri se su
quim tri du9'c hi(~u la t~p
:h thuc tac d9ng ma nha
nhan vien thuc hi~n m9t
ANHDJ).O
ach lanh dSto, trong giao
cach tie'p c~n ca ban:
Uinh d(lo theo mac di)
Kurt Lewin)
du9'c d~c trung bO'i sv ap
.n vien. Cac nhan vien ChI
li hanh m~nh l~nh. Nha
~m tra giam sat ch~t che
lien nhiem vu. Thong tin
m'uc t6i thigu 'c:1n thie't d§
m9t chi@u tv tren xu6ng.
co thg ap dyng trong mQt
sO' truang h9'P d~c bi~t nhu t6 chuc m6'i hinh thanh chua
di VaG 6n dinh n§ ne'p hOStt dQng ho~c mQt t6 chuc dang
trong Hnh trStng tri tr~, thie'u ky lu~t, tv giac dn chin
chinh kip thai hay cong vi~c c:1n phai gi::li quye't mang
tinh ca'p bach ... Nhung nhin chung phong cach Hinh dSto
dQc doan khong phat huy du9'c tinh chu dQng sang tSlo cua
nhan vien.
@iI Phong cach lanh dq,o dan chu: Nha quan tri thuang tham
khao ban bSlC, Mng nghe y kie'n ca'p du6'i truac khi ra
quye't dinh. Trong phong cach nay nguO'i lanh dSto giao bat
quy@n Ivc cho ca'p du6'i va sa dyng thong tin hai chi@u.
Theo quan digm cua Kurt Lewin thi phong cach dan chu
la phong cach t6t nhit, mang ISti hi~u qua cao nhit. BO'i Ie
nguai lanh dSto theo phong cach nay bie't tStO di§u ki~n dg
phat huy tinh chu dQng, sang tSlo cua nhan vien, lam cho
h9 higu bie't va quan tam g:1n b6 han vai cong vi~c. Tuy
nhien phong cach lanh dSto nay khong nen ap dl;mg iJ
nhung nai chua thie't l~p du9'c ky cuang, n@ ne'p, tv giac
ho~c trong truang h9'P cong vi~c mang tinh cha't cip bach
c:1n giai quye't kip thai. Mu6n sa dyng du9'C phong cach
Hinh dSlO dan chu mang ISli hi~u qua, nguai lanh dSlO c:1n
co du ban lYnh dg khong triJ thanh nguai thoa hi~p vo
nguyen t:1c hay "theo duoi" qU:1n chung.
@iI Phong cach tlJ do: Nha quan tri sa dyng rit it quy@n Ivc,
h9 danh cho ca'p duai nhi@u quy@n dg tv giai quye't va'n d§.
Vai tro cua nha quan tri iJ day la giup dO' tStO di@u ki~n
cho ca'p du6'i hoan thanh nhi~m vy thong qua vi~c cung
ca'p thong tin va cac phuang ti~n c:1n thie't khac. Trong
phong cach lanh dSto nay nha quan tri sa dyng thong tin
theo chi§u ngang. Phong cach lanh dSto nay thuang dem
ISli hi~u qua khi trinh dQ cua ca'p duai da: du9'c nang cao va
vi~c thvc hi~n mang tinh dQc l~p doi hoi phai chu dQng va
sang tSlo dg tv giai quye't. N8'u ap dyng phong cach nay
trong hoan canh khi kha nang xa Iy va'n d@ ella ca'p duai
- 179 -
 con hli\n che' se khong mang lli\i hi~u qua, co th~ d~n de'n
td tr~ trong cong vi~c.
7.2.2.2 Phan lO{li phong ciwh lanh d{lo theo mac di)
quan tam d€n cong vi?c va quan tam dtn con ngum (mo
htnh clla Bq,i h9C bang OHIO)
Can cli'vao mli'c de> quan tam cua nha quan tri de'n cong vi~c
(quan tam ,de'n sV phat tri~n t6 chli'c, de'n cong vi~c vi d~ quye't
dinh dc1u tli cong ngh~ mai, cai tie'n qui tdnh san xua't, thay d6i
phuong phap lam vi~c ... ) va mli'c de> quan tam de'n eon ngztai
(quan tam de'n nhu cc1u cua nhan vien, tli\O di~u ki~n thoa man
nhu cc1u cua hQ, cai thi~n bc1u khong khi lam vi~c, cham 10 dO'i
sang nhan vien... ) co th~ chia thanh 4 10li\i phong cach lanh d~o
(theo hlnh ve).
Quan di~m cua cac nha nghien cli'u cua Bli\i hQc OHIO cho
ding phong cach 8 2 la tat nha't, tuy nhien tren thvc te' di~u nay
khong phai luon luon dung trong mQi tlnh hu6ng. Di~u nay cho
tha'y tinh phli'c t~p cua cong vi~c lanh dli\o va no cling th~ hi~n
tinh ngh~ thu~t trong vi~c chQn Iva phong cach lanh dli\o phu
hQ'p vai t~p th~ nhung nhan vien cua nha quan trio
Htnh 7.1: Mo htnh tanh dq,o ella dq,i h9C OHIO
cao

S3 S2
cOllg vi~c: it cong vi~c: llhi€u
COIl ugu'oi: lllli€u con ugu'oi: nhi€u

S4 SI
cong vi~c: it COllg vi~c: nhi€u
con ngltoi: it COIl ngltoi: it

-------------------------------------+
Thhp qmm Him de'n cong vi~c cao
- 180 -
1 qua, co th~ d§.n dE3n 7.2.2.3 S(J dlJ llim the? hi?n phong cach lanh d(to cua
R.Blake va J.Mouton
So' d6 htai v~ phong cach lanh d<;lo dl1Q'c xay dt,tng can cu tren
h d(to theo muc dQ
muc d9 quan tam dE3n san xu{ft (cong vi~c) va muc d9 quan tam
, dtn con ngllili (mo
dE3n con nguai (tl1o'ng dl1o'ng vai hai tieu thuc cua mo hinh tren),
nhung ij day cac muc d9 dl1Q'c phan bi~t chi tiE3t ho'n (9 muc d9
=lUan tri dE3n cong vi~c
cho m6i tieu thuc). Tren So' d6 111ai (xem hinh ve) co 5 phong
cong vi~c vi dl;! qUyE3t
cach d~c trl1ng do la:
inh san xuS:t, thay d6i
\It Phong each 1.1: Nha quan tri th~ hi~n st,t quan tam de'n
n tam dE3n con nguai
cong vi~c va con ngl1Cii ij muc thS:p. H9 chi bo ra nhung n6
~o di~u ki~n thoa man
It,tc t6i thi~u d~ duy tri cong vi~c. each quan tri nay se
lam vi~c, cham 10 dCii
lam cho tinh hinh hO<;lt d9ng cua cong ty ngay cang xS:u di
.i phong cach lanh d:~w
nE3u n9i b9 tri tr~ va cS:p dl1ai thiE3U kha nang lam vi~c d9C
l~p. Trong trl1Cing hQ'p cong vi~c dang tiE3n trign t6t, trinh
:ua B<;li hQc OHIO cho
d9 va nh~n thuc cua cS:p dl1ai da dl1Q'c nang cao, phong
1 tren tht,tc tE3 di~u nay
cach nay th~ hi~n muc d9 uy quy~n cao va t<;lO co' h9i t6i
h hu6ng. Bi~u nay cho
da cho cS:p dl1ai d9C l~p gia qUyE3t cong vi~c.
~o va no cling th~ hi~n
\It Phong each 1.9: Nha quan tri quan tam t6i da dE3n con
mg cach lanh d<;lo phil
ngl1Cii nhl1ng it quan tam dE3n cong vi~c. Phong cach quan
. quan trio
tri nay thl1Cing chu trQng duy tri m6i quan h~ con ngl1Cii va
OHIO lam hai long hQ, doi khi mang tinh xue xoa ki~u gia dinh
nen trong trl1Cing hQ'p khi qua trinh san xuS:t - kinh
doanh chua ph at tri~n t6t, ne'u khong quan tam dung muc
dE3n phat tri~n cong vi~c se khong d<;lt kE3t qua mong
S2 mu6n.
vi~c: nhi€ll \It Phong each 9.1: Nha quan tri quan tam t6i da dE3n cong
gu'Cii: nlli€u vi~c nhung it quan tam dE3n con ngl1Cii. Phong cach quan
tri nay mang tinh dQc doan cao nen no chi thich hQ'p
S1 ,
vi~c:nhiell
trong nhung trl1Cing hQ'p nhS:t dinh.
ngu'oi: it \It Phong each 9.9: Nha quan tri quan tam t6i da dE3n cong
vi~c va dE3n con ngl1Cii. Bay la phong cach quan tri theo
tinh thgn d6ng dQi, trong do nha quan tri huang nhan
vien toan tam toan y vai cong vi~c chung tren co' sij cua
m6i quan h~ ton trQng va tin c~y l§.n nhau .
. vi~c cao
- 181 -
 Phong each 5.5~ Nha quan tri quan tam de'n cang vi~c
Ell

de'n con ngu'O'i i:J muc dq vua phai. Day la phong cach
tri dSlt de'n sy' can d6i giUa muc dq thy'c hi~n cang vi~c
duy tri tinh thgn lam vi~c cua nhan vien i:J muc dq thoa
dang.
Hinh 7.2: M6 hinh lanh aq,o cua R.Blake va J.Mouton

Cao 1 2 3 4 5 6 7 8 9
9 1.9 9.9
QU(lIl 8
t(j III 7
{1C'1l 6
call 5 5.5
Ilgu'(li 4
3
2
1 1.1 9.1
Quail t(jlll {Id!l S(711 XII//t
Tluip l--------------------cI»~ Cao

7.2.3. LljA CHQN PHONG CACH LA.NH D~O

Tu vi~c nghien cuu cac dSlng phong cach lanh d~o ta tha'y
m6i phong cach lanh d~o co nhung d~c tru'ng rieng, co nhung
digm m~nh va nhung h~n che'rieng. Kho co thg tim tha'y ffiqt
phong cach lanh d~o duy nha't dung trong m9i hoan canh, ngay
ca d6i v6'i phong cach lanh dSlO dan chu da du'Q'c ra't nhi§u nha
lanh d~o va nhan vien danh gia cao. Di§u nay cho tha'y nha
quan tri cgn bie't ch(;m Iva dung phong cach lanh d~o d6i v6'i
tung hoan canh hay Hnh hu6ng C\l thg. Vi~c Iva ch9n phong
cach lanh dSlO tuy thuqc VaG 3 ye'u t6 sau:
Ell Tuy thuqc VaG d~c digm cua nha quan tri (trinh dq, nang
ly'c, sy' higu bie't va tfnh cach cua nha quan tr!)

- 182 -
 tam de'n cong vi~c va
ay 1a phong cach quan
tht,ic hi~n cong vi~c va
m vien & mac dQ thoa
ED Tuy thuQc van d~c digm clla nhan vien (trinh dQ, nang It,ic,
st,i higu bie't v~ cong vi~c va phgm cha't clla nhan vien)
ED Tuy thuQc van d~c digm cua cong vi~c phai giai quye't
(tinh ca'p bach, mac dQ phac tSlP, t<lm quan tr9ng clla cong .
vi~c).

la J.Mouton Tht,ic ti~n quan tri da cho tha'y nha lanh dSlO gioi la nguO'i
bie't ke't hQ'p dung d~n cac dsmg phong cach lanh dSlo phil hQ'p
789 v6'i blng hoan canh C1,l thg va bie't thay d6i phong cach lanh dSlO
9.9 quen thuQc khi no khong con phu hQ'p v6'i st,i phat trign clla t6
chac va cac thanh vien. Nha quan. tri se thanh cong ne'u bie't
truy~n cam hung cho nhung nguO'i thua hanh dg h9 n6 It,ic he't
minh tht,ic hi~n nhi~m V1,l duQ'c giao. Nha quan tri thanh cong
chinh la nguO'i co kha nang tSlo nen nhung anh huang sau s~c va
d~c bi~t de'n ca'p du6'i cua minh, di~u nay phl,l thuQc ra't nhi~u
van phgm cha't, kie'n thac va ky nang rna h9 tich luy duQ'c.

9.1
7.3.1. KM! NI®M DQNG VIEN
-------Jft>Jii Cao
Mu6n hoan thanh t6t m1,lc tieu clla t6 chac, nha quan tri ph:H
bie't huy dQng m9i n6 It,ic clla con nguO'i trong t6 chlic do, di~u
nay ph1,l thuQc ra't nhi~u van cong tac dQng vien nhan vien.
!ach lanh dSlO ta tha'y
trung rieng, co nhung DQng vien la tr;w ra slj hang luii nhi~t Unh va trach nhi~n1
6 co thg tim tha'y mQt han trong qua trtnh thljc hi~n cong vi~c cua cac cdp duai, qua
S m9i hoan ca.nh, ngay 0,6 lam cho cong vi~c dU(Jc hoan thanh vai hi~u qua cao.
da duQ'c ra't nhi~u nha Mu6n dQng vien duQ'c nhan vien, nha quan tri phai tSlo ra
i~u nay cho tha'y nha duQ'C dQng co thuc dgy h9 lam vi~c. DQng co thuc d§:y duQ'c hinh
cach 1anh dSlO d6i v6'i thanh tu mQt nhu c<lu nao do rna con nguO'i mu6n duQ'c thoa
Vi~c It,ia ch(;m phong man, va trong qua trinh theo du6i nhu c<lu cua chinh minh, h9
thuO'ng lam vi~c n6 1t,ic han. DQng co thuc dgy 1a mQt ph an ang
Ian tri (trinh dQ, nang n6i tie'p (so d6 du6'i)
la quan trD

- 183 -
Hinh 7.3: Chu6i hanh df)ng tq,o df)ng ca

"
. Nhu cau
Bie"n thrlnh

L a' nguye/\ 11 lllan

1
A

Thoi thuc

Hanh dQng
t)ap lTng

ug d9ng vien du'<jc nhan vien, nha qWln tri ph:H niim vung
va v~n d':lng du'<jc cac ly thuye"t v@ d9ng ca thuc dgy Oy thuye"t v@
d9ng vien) VaG thvc h~mh quan tri
" " ,,' ~ A A

7.3.2. CAC LY THUYET VE DQNG VIEN

7.3.2.1 Thuy€t phtln cdp cae nhu c6u cua A. Maslow

Trong h~ th6ng cac ly thuye"t v@ d9ng vien, thuye't phfm ca'p
cac nhu c~u cua A. Maslow co y nghla nit 16'n va gay du'<jc sv chu
y cua nhi@u nha quan trio Theo A. Maslow, con ngu'O'i lam vi~c
dg thoa man nhung nhu c~u cua chinh hQ. Cac nhu cllu rna con
ngu'O'i theo du5i du'<jc phan thanh 5 lo~i va du'<jc siip xe'p theo thli
b~c til tha'p de"n cao theo sa d6 sau:

- 184 -
 Hinh 7.4: B¢c thang nhu cdu Maslow
Bie"nthanh
La nguyellnhan
Uap (tng
qwln tri phai n&m vung
ca thuc d<1y (ly thuye"t v~
cdu cua A. Maslow
o.g vien, thuye"t phan ca'p
a't l6'n va gay du'Q'c st;l chu
slow, con ngu'O'i lam vi$c
c:1u b~c cao va nhu c:1u b~c tha'p
he,>. Cac nhu c:1u rna con
va du'Q'c s&p xe"p theo thli
TIJ' th hi~ n
Til trong
hQi
An n
inh hOc
@ Nhu cdu sinh h9c: La nhung nhu c:1u ca bEm dg cluy tri
cUQc s()ng cua con ngu'O'i nhu' nhu c:1u an, mi;lc, CJ ...
@ Nhu cdu an tOCtn: La nhung nhu c:1u con ngu'O'i mu()n du'Q'c
an toan v~ Hnh m~ng, v~ cong vi$c, nai CJ, an u()ng...
@ Nhu cdu xCi h9i: La nhu c:1u v~ tlnh yeu, b~n be, d6ng
nghi$p ... du'Q'c xa hQi cha'p nh~n
@ Nhu cdu aztqc ton tr9ng: La nhu c:1u cua con ngu'O'i mu6n
du'Q'c ngu'O'i khac ton tre,>ng. Nhu du nay thg hi$n mong
mu()n cua con ngu'O'i mu()n c6 quy~n It;lc va dia vi ...
@ Nhu tdu tr,t thi hi~n: La nhu c:1u cua con ngu'O'i mong
mu()n du'Q'c kh:ing dinh va hoan thi$n ban than, hu'6'ng
de"n chan, thi$n, my ... cua cUQc s()ng.
Maslow da chia nam lo~i nhu c:1u nay thanh hai nh6m, nhu
@ Nhu cfiu b~c thilp g6m nhu c:1u sinh he,>c va nhu c:1u an
toano Nhu c:1u b~c tha'p la c6 gi6'i h~n va du'Q'c thoa man
chu ye"u tlt ben ngoai (vi$c thoa man thu'O'ng d€\ han).
@ Nhu cfiu b~c cao g6m cac nhu c:1u xa hQi, nhu c:1u ton
tre,>ng va nhu c:1u tt;l thg hi$n. Nhu c:1u nay du'Q'c thoa man
chu ye"u tlt ben trong (vi$c thoa man thu'O'ng kh6 han).
- 185 .
 Quan digm clla Maslow cho ding trlnh ty' thoa man nhu d.u
la di tu tha'p de'n cao. Trtl6'c he't con nguCii mong muO'n duQ'c thoa
man nhu d.u an, m~c, a, an toan ... Bau khi nhung nhu c:iu b~c
tha'p nay duQ'c thoa man thl no se khong con tinh cha't dQng
vien nua, luc do nhu d.u b~c cao se xua't hi~n.
Tu nghien cuu clla Maslow co thg nh~n tha'y:
ED MuO'n dQng vien nhan vien, nha quan tri c:in bie't nhan
vien clla mlnh dang a ca'p dQ nhu c:iu nao va cO' gling dU'a
ra nhung giai phap c:in thie't cho vi~c thoa man nhu c~u
clla h9, tren c(J sa do dam bao cho cac m\1c tieu clla t6
chuc duQ'c thvc hi~n.
ED T<:t i m6i thCii digm, trong con nguCii xua't hi~n mQt nhu
c:iu, chung xua't hi~n theo thu tv trong b~c thang nhu d.u,
tu tha'p de'n cao d:in.
ED Ban cha't lau dai clla qua tdnh dQng vien la c:in chu tr9ng
de'n cac nhu c:iu b~c cao clla con nguCii nhu nhu c:iu xa hQi,
nhu c:iu duQ'c ton tr9ng va nhu c:iu ty' thg hi~n.
7,3,2,2 Thuytt E,R,G (GUw sU: Clayton Alderfer)
Phan tich nhung h<:tn che' v@ tinh thy'c ti~n Clla thuye't phan
ca'p cac nhu c:iu Clla A. Maslow, Clayton Alderfer da tie'n hanh
slip xe'p l<:ti cac lo<:ti nhu c:iu theo ba nhom (l0<:ti):
ED Nhu cc1u t6n tq,i (Existence needs): la nhung doi hoi v~t
cha't to'i c:in thie't cho sy' t6n t<:ti clla con ngu'O'i, g6m cac
nhu c:iu sinh h9C va nhu c:iu an toan (nhu cach phan loSti
clla Maslow).
ED Nhu cc1u quan h~ (Rel~tedness needs): la nhung doi hoi v@
quan h~ tU(Jng Mc qua l<:ti giUa cac ca nhan, g6m cac nhu
c:iu xa hQi va mQt ph:in clla nhu c:iu ty' tr9ng (duQ'c tOn
tr9ng).
ED Nhu cc1u phcd trdn (Growth needs): 1a nhung doi hoi ben
trong m6i con nguCii dg phat trign ca nhan, bao g6m nhu
c:iu ty' thg hi~n va mQt ph:in clla nhu c:iu ty' tr9ng (ty'
tr9ng va ton tr9ng nguCii khac)

- 186 -
./ thoa man nhu c§.u N ghien cuu clla Clayton Alderfer dua ra nh~n dinh tich cl,l'c
ong mu6n duQ'c thoa han so v6'i Maslow, cho ding con nguO'i cling mQt luc co th§ thea
nhung nhu c§.u b~c du6i nhi~u nhu c§.u chu khong phai chi mQt 10Sti nhu c§.u nhu
con tinh cha't dQng Maslow da d~ c~p. Trinh ty' thoa man cac nhu c§.u khong nha't
L thie't di til' tha'p de'n cao theo thu ty' trong b~c thang nhu c§.u
tren. Han the' nua, khi mQt nhu c§.u nao do bi can trd, con nguO'i
n tri c§.n bie't nhan thuO'ng co xu hU6'ng d6n n6 ly'c sang vi~c thoa man nhung nhu
nao va co' giing dua c§.u khac. Vi dy khi nhu c§.u t6n t~i chua duQ'c dap ung, con
~ thoa man nhu c§.u nguO'i se d6n n6 ll,l'c clla minh theo du6i nhu c§.u quan h~ va nhu
~ac myc tieu clla t6 c§.u phat tri§n. Bi§u nay giiii thich hi~n tUQ'ng khi cUQc s6ng kho
khan con nguO'i co xu hu6'ng giin bo v6'i nhau han va h<;> d6n nel
xua't hi~nmQt nhu ly'c d§.u tu cho tuang lai nhi§u han.
~ b~c thang nhu c§.u, 7.3.2.3 Thuytt hai ytu tf{ eua Herzberg
Thuye't dQng vien clla Herzberg duQ'c hinh thanh tren Co' sa
ien la c§.n chu tr<;>ng di§u tra, la'y y kie'n clla cac chuyen gia va nhan vien lam vi~c
nhu nhu c§.u xa hQi, trong mQt so' xi nghi~p v~ cac bi~n phap rna nha quan tri da ap
;h e'" h'A
H;m. dyng. Til' vi~c t~p hQ'p cae y kie'n v~ nhung bi~n phap co tac
~Alderfer) dyng dQng vien va nhung bi~n phap khong co tac dyng dQng
vien nguO'i lao dQng, tac gia dB: phan bi~t hai nhom yeu to':
i~n Clla thuye't phan
nh6m ye'u t6 dQng vien va nh6m ye'u t6 duy tri trong quan
derfer da tie'n hanh
trio Theo Herzberg, c§.n dam bao cac ye'u to' duy tri d§ khong gay
)~i):
ra Sl,l' ba't man, chan nan thO' a d6i v6'i cong vi~c va dam bao cac
1 nhung doi hoi v~t
ye'u to' dQng vien d§ t~o nen sy' thoa man, sl,l' hung pha'n han
con nguO'i, g6m cac
trong qua trinh lam vi~c. N ghien cau clla Herzberg cling chi ra
(nhu cach ph an 10~i
d'mg nha quan tri khong nen xem nhEp vi~c thy'c hi~n cac ye'u to'
nay bai Ie chung co nhung anh hUdng ra't l6'n de'n thai dQ clla
1a nhung doi hoi v§ nguO'i lao dQng khi nha quan tri v~n dyng dung ho:itc sai (xem
nhan, g6m cac nhu bang)
I ty' tr<;>ng (duQ'c ton
Nghien cuu thuye't hai ye'u to' clla Herzberg co th§ rut ra
nhung ke't 1u~n b6 fch d6i v6'i nha quan tri:
a nhung doi hoi ben
nhan, bao g6m nhu
hu c§.u ty' tr<;>ng (ty'

- 181 -
Bang 7.5: Ly thuy~t 2 y~u t6

Cae yiu tfi duy tri
Lien quan d~n quan h~ giila
eel nhan va t{f chucJ b6i canh
lam vi~c hoq,c phq,m vi cong
vi~c
Cae yiu tfi df)ng vU!n
Lien quan d~n tinh ch(£t cong
vi~cJ nt)i dung cong vi~c va
nhilng phdn thuang

• Phuang phap giam sat
• H~ th6ng phan ph6i thu
nh<%p
• Quan h~ vai d6ng nghi~p
• Bi~u ki~n lam vi~e
• Chinh saeh ella eong ty
• Bia vi
• Quan h~ giUa cae ea nhan
• Stl thaeh thue eua eong vi~e
• Cae eCi hQi thang tie'n
• Ynghla ella cae thanh h!u
• Stl nh<%n d<:tng khi eong vi~e
dUQ'e thtle hi~n
• Ynghla ella cae traeh nhi~m

Anh huang cua y~u t6 duy td Anh hu'lmg cUa y~u t6 d(>ng vien

Khidung Khi sai Khidung Khi sai

• Khong • Belt man • Thoa man • Khong thoa

co sl,l' belt man
man
?

• Khong • Anh huang. Hung pheln. Khong co sV

t<:t 0 ra stl tieu eVe trong qua b:1t man (vftn
?
hung (chan nan, trinh lam gia dUQ'e mue
pheln han thO' a... ) vi~e (hang binh thuO'ng)
hai han, co
traeh
nhiem han)

. 188 .
 1. Nhung ye'u to' lam thoa man nguai lao dQng khac v6'i
ittf) d"ng vU~n nhung nhom ye'u to' gay nen sl,l' ba't man cua h<;>. VI v~y
cac nha quan tri khong th§ mong dQ'i co duQ'c sl,l' thoa man
d~n tinh chat cong
cua nguai lao dQng b&ng cach dO'n gian la xoa bo cac
dung cong vi~c va
nguyen nhan gay nen sl,l' ba't man.
n thuang
2. MuO'n thl,l'C sl,l' dQng vien duQ'c nhan vien doi hoi nha quan
tri phai thl,l'C hi~n dung cac ye'u to' duy td d§ khong gay ra
sl,l' ba't man, d6ng thai thl,l'C hi~n dung ye'u to' dQng vien d§
thuc cua cong vi~c
tSlo ra sl,l' thoa man.
Ii thang tie'n
7.3.2.4 Thuytt v~ ban ehtft eua eon ngum eua Me.
~ua cac thanh tlju
Gregor
dsmg khi cong vi~c
Giao su Douglas Mc. Gregor di tli nghien cuu ban cha't cua
: hi~n
con nguai d§ lam cO' sa cho sl,l' dQng vien. Ong gia dinh con nguai
~ua cac trach nhi~m
noi chung thuQc hai nhom ban cha't khac nhau.
(lj) Ban ehtft X: La nguai khong thich lam vi~c, luO'i bie'ng,
thl,l dQng khong mu6n nh~n trach nhi~m va san sang
cha'p nh~n sl,l' chi huy, ki§m soat cua nguai khac ...
clla y~u t6 d{)ng vien
4!1 Ban chtft Y: La nguai ham thlch lam vi~c, san sang nh~n
trach nhi~m, thich nang dQng sang tSlo va bie't tl,l' ki§m
,r Khi sai soat d§ hoan thanh myc tieu ...Tli gia dinh nay, theo ong
nen ap dyng cac bi~n phap dQng vien khac nhau d6i v6'i
.n 4!1 Khong thoa nguai co "ban cha't X" va "ban cha't Y" .
man BO'i v6'i nguO'i mang "ban cha't X" nha quan tri nen nha'n
mSlnh de'n cac bi~n phap kich thich b&ng v~t cha't, ke't hQ'p v6'i
sl,l' don dO'c va ki§m tra thuang xuyen. BO'i v6'i nguai mang "ban
.a'n 4!1 Khong co sl,l' cha't Y" nha quan tri nen ton tr<;>ng y kie'n cua h<;>, khuye'n khich
lUa ba't man (vc1n tlnh chu dQng va sang tSlo trong cong vi~c va tSlo cho h<;> cO' hQi
lm gill duQ'c muc thang tie'n .
.ng blnh thuang) Tuy nhien, thuye't hai ban chat cua Gregor da bi giao su
co William Ouchi phan bac. Ong cho r&ng "ban cha't X" hay "Y" ma
Gregor dii d~ c~p chi nen xem la thai dQ chu khong phai la ban
'n) cha't, ma thai dQ khac nhau cua nguai lao dQng d6i v6'i cong vi~c
la do cach dO'i xli cua nha quan tri ma sinh ra.

- 189 -
 Qua kinh rtghi$m qWin tri ella Nh~t Ban, m9i ngu'Cii lao d9 n g
d~u co th@ lam vi$e nhi$t hnh, hang hai ne'u h9 du'Q'e doanh
nghi$p quan tam de'n cac nhu e:iu va h9 du'Q'e tham gia trao d5i
cae quye't dinh quan tr9ng trong doanh nghi$p.
7.3.2.5 Thuyit mong d¢ cua Victor. H. Vroom
Khi con nguO'i lam vi$c v6'i m9t ni~m tin vao gia tri mye tieu
rna h9 thy'e hi$n va ky V9ng v~ kha nang clla ban than se giup
h9 d[;lt dUQ'e mye tieu do, h9 se pha'n eha'n hcm va ke't qua eang
vi$e thuCing se kha quan han.
N gu'O'i lao d9ng trong m9t t6 ehue thuO'ng ky v9ng vao nhung
va'n d~ sau:
\II BuQ'c lam nhung cang vi$c phu hQ'p vai kha nang clla
mlnh
@ BUQ'e nh~n nhung ph:in thu'<1ng ha'p d<1n sau khi hoan
thanh cang vi$e
@ Nha quan tri thy'e hi$n sy' cam k8't v~ ph:in thu<1ng d6i v6'i
nguO'i lao d9ng
Nghien euu ella V.Vroom eho ding, d@ t[;lo ra du'Q'c d9ng cei
thuc dily con ngliO'i lam vi$e, nha quan tri c:in luu y:
@ Giao eho nguO'i lao d9ng nhung cong vif-c phil hC;p vai kha
nang d@ h9 co ni~m tin se hoan thanh dUQ'e eang vi$e a'y
@ Lam eho h9 quan tam de'n nhung gia tri eua ph§.n thuo'ng
khi thy'e hi$n t6t cang vi$e (pluin thuang lulp ddn )
@ Luan thy'e hi$n st,t cam ke't v~ ph§.n thU<1ng danh eho
nguO'i lao d9ng (lam eho ngu'Cii lao d9ng co long tin VClD slj
cam k~t ella nha quan trD
Co th@ khai quat Iy thuye't nay trong eang thue sau:

DOng cd thuc a~y :;:: Muc say me x Ify vQng a~t []u'Q'C x s~r cam ket

@ Mue say me: gia tri ha'p d<1n eua ph:in thU<1ng d6i v6'i
nguO'i thy'e hi$n nhi~m vu (cang vi~c)

- 190 .
,n, mQi ngu'oi lao dQng
li n8'u hQ du'Q'c doanh
lu'Q'c tham gia trao d6i
li~p.
H.Vroom
In van gia tri myc tieu
clla ban than se giup
1 hO'n va k:8't qua cong
ng ky VQng van nhung
<;>,p vai kha nang clla
11p d§.n sau khi hOEm
T~ ph:in thu'dng d6i vai
g t~o ra du'Q'c dQng cO'
c:in lu'u y:
; vi~c phu h(1p vai kha
l1h du'O'c cong vi~c fiy
la tri clla ph:in thu'dng
uang luip ddn )
rr:in thu'dng danh cho
lQng co long tin vao slj
)ng thlic sau:
at
. (hide
. x Sli. cam kift
ph:in thu'dng d6i vai
:)
\II Ky vQng d~t du'<;>'c: nhi~m vy kha thi doi vai ngu'oi thl/c
hi~n va hQ ky vQng se hOEm thanh du'Q'c
\II Sv cam k8't clla nha quan tri (t6 chlic): ch&c ch&n se trao
ph:in thu'dng cho ngu'oi da hOEm thanh nhi~m vy
Nhu' v~y, n8'u mQt ngu'oi thO' O' vai cong vi~c ho~c khong quan
tam d8'n ph:in thu'dng hay khong co ni~m tin van sl/ cam k8't cua
nha quan tri v~ nhung ph:in thu'dng do thl hQ lEun vi~c rna
khong co dQng CO' thuc dliy, vi th8' k8't qua thl/C hi~n cong vi~c se
thfip.
7.3.2.6 Thuyift v;} 811 cong bdng
N gu'oi lao dQng trong t6 chlic luon mong mu6n du'Q'c d6i xU'
. cong b~ng, hQ co xu hu'ang so sanh nhung dong gop va ph:in
thu'dng nh~n du'Q'c, cling nhu' giUa hQ vai nhung ngu'oi khac. Khi
so sanh co ba tru'ong hQ'p xay ra:
1. N8'u ph:in thu'dng va diH ngQ khong xling dang vai cong SltC
b6 ra, hQ se bfit man va khong lam h8't kha nang ho~c co
nhung phan ling tieu cVc khac
2. N8'u tin la da du'Q'c d6i xU' dung, ph:in thu'dng nh~n du'Q'c
tu'O'ng xling vai cong slic dong gop, hQ se duy td mlic dQ lam
vi~c nhu' tru'ac
3, N8'u nh~n thuc du'Q'c ph:in thu'dng va dai ngQ cao hO'n mong
dQ'i, hQ se lam vi~c tich cVc hO'n dg d~n dap nhu'ng co thg sau
do hQ co xu hu'ang danh gia thfip di va binh thu'ong hoa cac
gia tri ph:in thu'dng nay
Ung dyng thuy8't nay van thl/c t8', nha quan tri c:in lu'u y, khi
phai d6i m~t vai sl/ khong cong b~ng, ban eMu ngu'oi lao dQng co
thg khong hai long nhu'ng v§.n chfip nh~n, chiu dVng, nhu'ng v~
lau dai hQ se phan ling dg tim l~i sl/ cong b~ng cho minh. Do
d~c digm nay nha quan tri phai luon quan tam d8'n nh¢n thuc
Clla ngu'O'i lao dQng v~ sl/ cong b~ng trong t6 chilc, khong dg sl/
ph an ling xay ra mai giai quy8't h~u qwL
- 191 -
7.3.3. UNG Dl,JNG cAe THUYET DONG VIEN vAo THljC
HANH QU.AN TRl

£)§ t~o dQng lvc lam vi~c cho ngudi lao dQng, nha quan tri
c§.n nghien diU cac thuye't dQng vien va ch<;m 19 C d§ v~n d~mg
phu hqp trong tung tlnh hu6ng cv th§. MQt s6 va'n d~ sau day
c§.n duqc luu y:
Ell £)§.u tu nhung di~u ki~n v~t cha't c§.n thie't d§ ngudi lao
dQng c6 th§ lam vi~c voi nang sua't cao (van phong thong
thoang, trang bi du cac phuong ti~n d§ lam vi~c ... )
Ell Xay dvng moi trudng lam vi~c than thi~n, hqp tac, quan
tam, chia se trong cong vi~c va cUQc s6ng, d§ cong ty thvc
sV la ngoi nha thli hai cua ngudi lao dQng
Ell N ghien cliu d§ nh~n bie't cac nhu c§.u cua nhan vien va
quan tam t~o di~u ki~n giup h9 thoa man
Ell T~o sV g:1n b6, yeu thich cong vi~c d ngudi lao dQng thong
qua
~ Phan cong cong vi~c hqp ly, cong bktng
~ Luan chuy§n cong vi~c va mO' rQng cong vi~c
~ Thu vi h6a cong vi~c
Ell £)anh gia kip thdi nhung thanh tich cua nhan vien va
khen thuO'ng hqp ly
Ell T~o co hQi cho ngudi lao dQng duqc tham gia
~ Trao d6i v~ mvc tieu va nhung quye't dinh phat tri§n
t6 chlic
~ Phat tri§n nh6m tv quan, nh6m chcit luqng
Ell Sa dVng cac ky thu~t h5 trq
~ Lich lam vi~c nang dQng
~ Ki nghi chung d§ t~o sV g:1n b6
~ Sinh ho~t t~p th§ nhu van ngh~, th§ thao, cau l~c bQ
sang t~o ...
- 192 .
VIEN vAo THljC
7.4.1 VAl TRO CVA THONG TIN vA cAc HINH TH(fC
THONG TIN
dQng, nha quan tri
.Qn 19C dg v~n dl,mg Bg ra mQt quye't dinh dung, nha quan tri c:ln thu th~p va xU'
Gs6 va'n d§ sau day Iy nhung thong tin c:ln thie't. Mu6n ngu'Cii lao dQng n:1m du'<;>'c
nhung ml,lc tieu phat trign clla t6 chac cling nhu' nhung nhi~m
Vl,l (cong vi~c) ma h9 phai thvc hi~n, nha quan tri c:ln phai
1 thie't dg ngu'Cii lao
truy~n dg,t thong tin cho h9. Bg n:1m du'<;>'c tie'n dQ thvc hi~n
lO (van phong thong
~l' 'A) cong vi~c, nhung kho khan dang can tr& tie'n dQ thlJC hi~n cong
~ am Vl~C ...
vi~c va giai quye't kip thCii, nha quan tri phai thu th~p va ph an
Ghi~n, h<;>,p tac, quan
tich cac thong tin, lcing nghe nhung phdn hdi tu nhan vien, tu
6ng, dg cong ty thvc
ca'p du'O'i len. Bi§u nay cho tha'y thong tin dong vai tro ra't quan
~ng
tr9ng trong quan trio Co thg coi thong tin nhu'la mau trong mQt
u clla nhan vien va co thg s6ng, khong co mau dg nuoi co thg, sv
s6ng se khong con!
Gan Khong co thong tin, ngu'Cii quan tri cling khong thg di§u hanh
19u'Cii lao dQng thong du'<;>'c t6 chaco Nhung ye'u t6 co ban clla mQt qua tr:inh thong tin
bao g6m:
I~ng Sa dd 7.6: Qua trinh truy~n thong
cong vi~c
NgltOi ,. Thong Ii>
Mfl Kellh Gh1i Ngu'oi
girl c1i~p hoa truy~n mff nh~ll
1 clla nhan vien va '"
Il
am gla Nhi~n llloi tnrong
We't dinh ph at trign 111,
.... L.t
"" Plulnhl}i
la't lu'<;>,ng
J
BQ tin c~y cua thong tin phl,l thuQc ra't nhi§u vao vi~c thlJc
hi~n thanh cong m6i ye'u t6 thanh ph:ln neu tren. MQt qua tr:inh
thong tin du'<;>,c coi la thanh cong ne'u ban than thong dit?p dV
thg thao, cau l~c bQ dinh giXi di phong phu v§ nQi dung va du'<;>'c tdnh bay ro rang dg
khong gay tr& ng~i, kho khan cho ngu'Cii nh~n higu dung v§
thong tin. Sv th6ng nha't v§ cac ky hi~u dung dg rna hoa va
- 193 -
 •
gUd rna cung v6'i vi~c ch(;m dung kenh chuygn bE thong tin
cling nhu co them thong tin phan h6i c~n thie't se lam cho hi~u
qua clla qua trinh thong tin tang len. Trong qua trinh thong tin
co thg sli dl,mg nhi~u htnh thuc khac nhau:
@ Lai n6i: La hinh thuc thong dl,mg nha't. Phuong phap nay
chuygn tai thong tin ra't nhanh tu nguai gi'ii de'n nguCii
nh~n va co kha nang phan h6i kip thai. Tuy nhien, dQ tin
c~y clla thong tin se giam sut n8'u thong tin duQ'c chuy~n
qua nhi~u trung gian
@ Chfl vi~t: hinh thuc thong tin nay ra't huu dl,mg khi nguCii
ta mu6n chuygn tai nhung thong tin quan tr<;mg, phuc tSlP
va dbi hoi dQ chinh xac cao. Cac thong tin duQ'c dua VaG
van ban dg chuy~n d8'n noi nh~n co thg tranh duQ'c st,i sai
l~ch va co th~ ki~m soat duQ'C nen tren tht,ic te' duQ'c ap
dl,mg kha nhi~u (ke' hOSlCh san xua't kinh doanh, bao cao
t6ng k8't vi~c tht,ic hi~n k8' hOSlCh)
@ Cit chi thai af)
@ Trung gian ai~n tit: nhu truy~n hinh, n6i rnSlng vi tinh,
fax, ... duQ'c dung dg lam cho qua trinh thong tin hi~u qua
hon
HOSlt dQng thong tin trong t6 chuc bao g6m cac qua trinh:
truy~n d~t, liing nghe va ph an h6L M6i qua trinh nay d.n
duQ'c tht,tc hi~n t6t dg tang hi~u qua clla thong tin.
Aie mo htnh thong tin:
@ Mo hinh thong tin t~p trung: trong mo hinh nay ta't ca
cac thong tin d8'n va di d~u duQ'c gom v~ mQt d~u m6i la
trung tam thong tin
@ Mo hinh thong tin trt,tc ti8'p: trong rno hinh nay thong tin
glii di va nh~n v~ d~u tht,ic hi~n trt,ic tie'p giUa ben gi'ii va
ben nh~n
@ Mo hinh thong tin phan tan: trong rno hinh nay thong tin
duQ'c t~p trung va xli ly theo bing don vi thanh vien

- 194 -
1 chuygn tiH thong tin
.n thi8't se lam cho hi$u
)ng qua trinh thong tin
u:
nha't. Phuang phap nay
;u nguCfi glii d8'n nguCfi
thCfi. Tuy nhien, d9 tin
thong tin du<;>,c chuygn
ra't huu d\lng khi nguCfi
in quan tr(;mg, phuc t~p
thong tin du<;>,c dua van
:0 thg tranh du<;>,c sy' sai
n tren thy'c t8' du<;>,c ap
a't kinh doanh, bao cao
llnh, n6i m~ng vi Hnh,
rlnh thong tin hi$u qua
bao g5m cac qua trinh:
M6i qua trinh nay cc1n
;hong tin.
mg mo hlnh nay ta't ca
gom v~ m9t dc1u m6i la
~ mo hlnh nay thong tin
~ry'c ti8'p giUa ben glii va
g mo hlnh nay thong tin
dan vt thanh vien
III Mo hlnh thong tin k8't h<;>,p: k8't h<;>,p cac kigu mo hlnh
thong tin tren
M6i mo hlnh thong tin d~u co nhung digm m~nh va h~n ch8',
phu h<;>,p v6'i tung di~u ki$n rieng, VI v~y m6i t5 chuc cc1n nghien
cuu, ch9n Iva cho mlnh mo hlnh phil h<;>,p dg mang l~i hi$u qua
cao nha't.
7.4.2 NANG CAO HI¢U QUA. CVA THONG TIN TRONG TO
CHUC
7.4.2.1 Dam bao Sl! can d6i gina thong tin chink thuc
va phi chinh thuc
Trong m9t t5 chuc co ba huang quan tr9ng nha't cua dong
thong tin chinh thuc la: tu tren xu6ng, tu du6'i len va theo chi~u
ngang.
III Thong tin tu tren xu6ng di tu ngudi co vi tri cao han tai
nguCfi co vt tri tha'p han thuCfng (j d~ng nha quan trt giao
nhi$m V\l cho ca'p du6'i, giiH thich v~ nhung m\lc tieu cua
t5 chuc, ph5 bi8'n cac qui dtnh ,..
III Thong tin tu du6'i len la nhung thong tin ph an h5i v~ tinh
hlnh thy'c hi$n nhi$m V\l hay nhung ki8'n nght cua ca'p
du6'i d~ d~t v6'i nha quan trt .. '
III Thong tin theo chi~u ngang la nhung thong tin giua
nhung nguCfi cung ca'p, d5ng sy'. Ta't ca cac huang nay cua
dong thong tin trong t5 chuc d~u phai du<;>,c dam bao dg
cac nhi$m V\l quan trt d~ ra du<;>,c hoan thanh t6t.
Ben c~nh thong tin chinh thuc, thong tin phi chinh thuc
clIng mang l~i l<;>,i ich cho t5 chuc, no cc1n du<;>,c sli d\lng dg b5
sung cho thong tin chinh thuc. Thong thuCfng n8'u thong tin
chinh thuc khong du<;>,c cung ca'p dc1y du, thong tin phi chinh
thuc thuCfng co xu hu6'ng tang len, di~u nay se gay nhi~u kho
khan han cho nha quan trt khi lanh d~o t5 chuc.
- 195 -
 7.4.2.2 Thitt lij.,p cae kenh thong tin ro rang va phu
hiJp
Nha quan tri co thg ch9n h,ta va ke't hqp sa d\lng cac m~ng
thong tin khac nhau trong t5 chilc. Cac m~ng thong tin thong
d\lng la m~ng vong tron, day chuy~n, banh xe, chu Y, h5n hQ'p.
M5i d~ng tren co d~c tru'ng rieng v~ milc dQ t~p trung va phan
tan trong thong tin. M~ng vong co milc dQ phan tan cao, con
m~ng banh xe co milc dQ t~p trung cao nha't khi ta't ca thong tin
phai di qua vi tri trung tam.
Nha quan tri muO'n thong d~t huu hi~u cl1n phai chu y cac
va'n d~ sau:
• Tang sl,l' phan h6i trong thong tin dg nguai nh~n va nguai
gili higu nhau han tranh duqc nhung higu 111m dang tie'c.
• Dung ngon ngu dan gian dg thong tin.
• Thong tin dung luc, kip thai.

Giai quye't cac xung dQt la mQt trong sO' 10 vai tro cua nha
quan tri ma Henry Mintzberg da d~ c~p. Cac xung dQt trong
m9t t5 chilc thuang dH~n ra VI nhi~u ra't nhi~u ly do khac nhau:
ba't d6ng quan digm, khong hoa hqp v~ m\1c tieu, khac bi~t v~
tinh cach ho~c do thong tin khong dl1y du ho~c thong tin bi sai
l~c". Du xung dQt t6n t<;li VI ba't cil ly do gI, no cling gay nhung
anh huang nha't dinh de'n vi~c hoan thanh nhi~m V\l chung, VI
v~y cac xung dQt cl1n phai giai quye't dung Iuc.
Quan digm c5 dH~n cho rAng xung dQt la nhung bigu hi~n
l~ch l<;lc, tieu cl,l'c ben trong t5 chilc, nhung theo quan digm cua
khoa h9C nghien cliu hanh vi thi xung dQt la mQt hi~n tuqng W
nhien, doi khi con co tac d\1ng h5 trq cho vi~c kich thich sang
t~o. Xung dQt co thg t~o ra nhung lqi ich cho t5 chilc ne'u no
duQ'c quan ly mQt cach dung diin. Nhu the' tren quan digm eua
khoa h9C hanh vi, trong mQt t5 chilc luon t6n t<;li hai IO<;li xung
dQt do la: xung dQt chilc nang va xung dQt phi chlic nang.
Q 196 Q

tin ro rang va phil,
HlP sli dl;lng cac m~ng
n~ng thong tin thong
lh xe, chu Y, h6n hQ'p.
dQ t<%p trung va phan
dQ phan tan cao, con
a't khi ta't ca thong tin
~u din phiii chu y cac
~ nguO'i nh<%n va nguO'i
~ hi~u 1frm dang tie'c.
m.
s6 10 vai tro cua nha
p. Cac xung dQt trong
nhi~u ly do khac nhau:
ml;lc tieu, khac bi~t v~
u ho~c thong tin bi sai
gl, no cling gay nhung
nh nhi~m Vl;l chung, VI
r luc.
Qt la nhung bi~u hi~n
ng theo quan di~m cua
~t la mQt hi~n tUQ'ng t1;l'
10 vi~c kich thich sang
.ch cho t6 chuc ne'u no
he' tren quan di~m eua
n tan t~i hai lo~i xung
t, phi ehue nang.
" Xung dt)t chuc nang: La s1;l' d6i dfru giUa cac phia ma s1;l'
d6i dfru nay anh huang tich c1;l'e de'n vi~e th1;l'C hi~n nhi~m
Vl;l (kich thich s1;l' ham hi~u bie't va thi dua v6'i nhau).
" Xung dt)t phi chuc nang: La sV d6i dfru giUa cac phia ma
ke't Cl;lC la se can tra vi~c hoan thanh ml;lc tieu (ch6ng d6i,
pha ho~i l&n nhau). NguO'i ta chu truo'ng giiii quye't kip
thO'i cac xung dQt phi chuc nang va khuye'n khich hinh
thanh cac xung dQt chuc nang khi cfrn thie't d~ t~o nen
cha't "Ilia" trong tinh thfrn lam vi~c cua nhan vien.
Khi muc dQ xung dQt giUa cac nhom, cac thanh vien qua cao
hay qua tha'p d~u gay s1;l' anh huang xa'u de'n nang sua't cua t6
chuc, VI v<%y quan tri xung dQt chinh la vi~c nha quan tri dua ra
nhung can thi~p cfrn thie't d~ lam giam b6't cac xung dQt hay t~o
ra no khi cfrn thie't. Muc dQ xung dQt vU'a du se anh huang tich
cvc de'n nang sua't cua t6 chuc.
D~ giiii quye't cac xung dQt trong mQt t6 chuc, nha quan tri co
th~ sli dl;lng cac chie'n luQ'c khac nhau: t~m thO'i ne tranh d~
xung dQt tie'p tl;lc tan t~i trong di~u ki~n duQ'c ki~m soat, can
thi~p b&ng quy~n 11;l'C hay kien tri giai quye't. ChQn Iva chie'n
luQ'c nao d~ giai quye't mQt xung dQt Cl;l th~ phl;l thuQc ra't nhi~u
vao phong cach xli Iy xung dQt cua ca nhan nguO'i quan tri va
ban cha't cua va'n d~ xung dQt. C6 mQt s6 di~m lu'u y sau day khi
giai quye't xung dQt:
" Phdi lam dtu cdm xuc di l&ng nghe nhau. LAng nghe la
ho~t dQng ra't quan tr<;mg trong qua trinh tim hi~u thong
tin. Ne'u cac ben tham gia xung dQt da khong con ki~m
soat duQ'C cam xuc va da gay ra t6n thuang long t1;l' trQng
cua nhau, nha quan trt c6 th~ dung quy~n l1;l'C d~ cha'm dill
s6'm cUQc " kh§:u chie'n". Tie'p do nen t~o co' hQi cho cac
ben trinh bay quan di~m va nha quan tri cfrn kien nh&n
lAng nghe hQ. Bi~u do se giup nha quan tri hi~u tha'u dao
va'n d~ va co cai nhin khach quan han. Day la di~m bAt
dfru ra't quan trQng trong giiii quye't xung dQt
m 191 m
 '~4j
..<,. ''\,41
11

@ Tim ra nguyen nhan gde r~ eua xung d9t. Bi~u nay c6 thg i

th1/c hi~n duqc b&ng cach lien t\lC dua ra cac cau hoi "t/ili
sao?" cho de'n khi tim ra th1/c s1/ nguyen nhan g6c r§ cua
va'n d~ mau thu§.n
@ Dung tren quan di€m eong vi~e d€ gidi quy~t mau thudn.
Khong nen chi trich ca nhan, to thai dQ thie'u ton tr9ng
rna d.n hu6"ng sV t~p trung VaG thao Iu~n cong vi~c vai
thai dQ thi~n chi.

@ Co ke' ho~ch va t6 chilc ch~t che la di~u ki~n cc1n, mu6n

quan tri hi~u qua thl nha't thie't phai bie't cach lanh dSlo
va dQng vien, do Ia di~u ki~n duo Mu6n co nhan vien gioi
phai bie't cach tuygn' dyng va dao t~o, t~o di~u ki~n cho
nhan vien phat huy nang Wc cua minh.
@ Bg di~u hanh t6 chilc mQt cach hi~u qua nha quan tri dn
bie't Iva ch9n phong cach Ianh d~o phil hQ'p trong tUng
tinh hu6ng cy thg.
@ Nha quan tri phai am higu cac Iy thuye't dQng vien va bie't
cach ap dyng phil hqp v6"i hoan canh C\l thg cua t6 chuc.
@ Nha quan tri cling cc1n higu r5 qua trlnh thong tin va cac
phuong phap giai quye't mau thu§.n, xung dQt trong t6
chilc dg thuc d§:y n6 l1/C cua nhan vien hoan thanh nhi~m
V\l duQ'c giao.

1. Phan t:ich vai tro cua chilc nang di~u khi~n trong qulm tri.
2. Hay phan tich d~c digm cua cac phong cach lanh d~o. C6
mQt phong cach lanh d~o t6t nha't cho m9i tinh hu6ng
khong? Vi sao?
3. Y nghla cua dQng vien trong quan trio

• 198 •
~g d{)t. Di~u nay c6 thg 4. Phan tlch thuye't phan ca'p cac nhu cElu cua Maslow. Nh~n
du'a ra cac diu hoi "t~i xet v~ u'u digm va h~n che' cua thuye't nay.
19uyen nhan go'c r~ cua 5. Trlnh bay thuye't hai nhan to' clla Herzberg.
6. Nt)i dung thuye't hai ban cha't X,Y cua Mc. Gregor. Phe phan
'gidi quy~t mau thudn. cua cac nha quim tri do'i v6'i thuye't nay la gl?
;hai dt) thie'u ton tr<;mg 7. Vai tro clla thong tin trong quan trio Lam gl dg nang cao
hao lu~n cong vi~c v6'i hi~u qua clla thong tin.
8. VI sao xung d9t l?i hlnh thanh trong cac tiS chuc. Milc d9 XWlg d9t
anh hu'ang nhu' the' nao de'n nang SUElt coo tiS chuc?
9. QUID tri xung d9t la gl? VI sao cEln phill qUID tri xung dt)t?

1a di~u ki~n cEln, muo'n

,hai bie't cach lanh d~o TI
Muo'n c6 nhan vien gioi
Anh Tua'n la t6 tru'O'ng t6 co di~n cua nha may giay AB g6m
t~o, t~o di~u ki~n cho
6 cong nhan, chia lam 2 ca trt,tc. Ne'u ho~t dt)ng clla cong ty di~n
dnh.
ra blnh thu'O'ng thi cong vi~c clla t6 co di~n to ra nhan nha,
)U qua nha quan tri cEln nhu'ng ne'u st,t co' xay ra thi ap l1Jc cong vi~c cua t6 ra't n(mg n~,
~o phil hQ'p trong tung
tuy nhien trong mt)t thO'i gian dai ho~t dQng san xua't cua cong
ty 6n dinh va c6 dt) an toan cao, do d6 ban giam do'c khong phe
huye't dt)ng vien va bie't duy~t ke' ho~ch tuygn nhan vien cho bt) ph~n nay. Tht,tc te' v6'i 6
lh Cl,l thg cua t6 chuc. nhan vien thl cong vi~c cGng khong qua kh6 khan v6'i h9 vi ta't
i trlnh thong tin va cac ca cac nhan vien d~u c6 tay ngh~ cao, c6 kinh nghi~m lam vi~c
l~n, xung dt)t trong t6 lau nam. Vai dt)i ngG nhan vien g&n b6 lau nam t6 co di~n da
vien hoan thanh nhi~m t~o ra khong khi lam vi~c than ai, van h6a ung xli hai hoa. Vao
nhung ngay cuo'i nam khi ca cong ty dang dan suc hOEm thanh
ke' ho~ch thi xay ra st,t co' v~ h~ tho'ng. Do st,t co' ch~p di~n rna
mt)t day chuy~n san xua't cua nha may ngung ho~t dt)ng, trong
khi nha may ra't cEln phai hoan ta't mt)t 16 hang ga'p. VI v~y, t6
,~n trong qUID trio co di~n phai lam vi~c suo't dem dg kip tie'n dt) san xua't. Xua't
hi~n nhung 100i phan nan Clla mt)t vai t6 vien cho rAng t6 tru'O'ng
long cach lanh d~o. C6
Tua'n muo'n la'y digm v6'i ban giam do'c nen tru6'c d6 khong d~
~t cho m91 tinh huo'ng
xua't nh~n them ngu'O'i va khi giftp st,t co' thi b&t anh em lam he't
suc minh, cling c6 y kie'n nen mO'i them ben ngoai vao h8 trQ';
anh Tua'n nghe he't nhung th6ng tin d6 nhung v~n im liftng va
~ 199 ~
dQng vien anh em. Nh<'>' nhung n6 h!c cao Clla ca t6 c(1 di~n, d~c
bi~t anh Hung va anh Tie'n rna cong vi~c da hoan thanh t6t Va
t6 duQ'c nha may thuang sO' ti~n 10 tri~u d5ng. Anh Twin dV
dtnh se khen thuang cho nhung n5 h!c Clla anh em trong t6
nhu'ng chua bie't phai lam nhu the' nao.
1. Hay vgn d-q,ng cae thuyit v~ dQng vien d~ neu lnQt phuang
an gqi j giup anh Twin gidi quyit.
2. Theo anh(chi),. anh Twin nen lam nhu thi new d~ thuc . su.
dQng vien duqe nhan vien ella mtnh va lam cho ln9i nguai
hai long?

1. Chuc nang quan trc;mg nhcit Ctla lanh dac;> la

a) v~ch ra cac ml:lc tieu va phu(1ng huang phat tri§n clla mQt
t6 chuc
b) b6 tri ngu5n h!c tht,tc hi~n cac ml:lc tieu clla t6 chuc
c) dQng vien khuye'n khich nhan vien
d) tcit ca cac chuc nang tren
2. Di~n VaG ch6 tr6ng "lanh dq,o la am each ........ din nguai khac
d~ dq,t duqc cae m-q,c tieu ella td chue'
a) ra l~nh
b) gay anh huang
c) bAt bUQc
d) Mc dQng
3. Di~n VaG ch5 tr6ng "dQng vien la tq,a ra s1/.......... han a nhan
vien trang qua trtnh th1/c hi~n nhi~m v-q, ella to' chuc tren ca
sa thad man nhu edu ca nhan"
a) n5 It,tc
b) thich thu
c) vui ve
d) quan tam
Q 200 -
!ua ca t6 co' di~n, d~c
ia hOEm thanh t6t va
d6ng. Anh Twin dV
!ua anh em trong t6
n d~ neu m¢t phuang
~u th~nelO d~ thl,tc 8l,t
va lam cho mc;>i nguai
ila
.g phat tri~n cua mQt
ieu cua t6 chuc
~ ........ d~n nguai khdc
8l,t.......... han a nhan
t cua t6 chllc tren ca
4. Thuye't X cua Douglas McGregor gia dinh con nguai
a) thich th6 lam vi~c
b) ham mu6n lam vi~c
c) khong thich lam vi~c
d) vui ve lam vi~c
5. Cac phong cach Uinh da9 sau day, phong cach nao mang lai
hi~u qua
a) dQc do an
b) dan chu
c) tv do
d) ca ba cau tren d~u sai
6. Con nguai theo thuye't cua Douglas McGregor
a) co ban cha't la luai bie'ng, khong thich lam vi~c(*)
b) co ban cha't sieng nang, thich lam vi~c(**)
c) sieng nang hay luai bie'ng khong phai la ban cha't rna la
thai dQ
d) bao g6m (*) va (**)
7. Nha quan tri nen Iva ch9n
a) phong cach lanh d~o dQc do an
b) phong cach lanh d~o dan chu
c) phong cach lanh d~o tv do
d) tl1t ca nhung lai khuyen tren d~u khong chinh xac
8. BQng vien duQ'c thVc hi~n d~
a) t~o ra sV n6 Ivc han cua nhan vien t~ong cong vi~c
b) thoa man mQt nhu c&u nao do cua nhan vien
c) xac dinh muc luang va thuo-ng hl1p d<1n
d) xay dvng mQt moi truang lam vi~c t6t
9. B~ bi~n phap dQng vien d~t hi~u qua cao, nha lanh d~o c&n
xul1t phat tu
a) y mu6n cua chinh minh
- 201 -
 b) nhu egu ella eilp dudi
e) ti@m ll/e ella eong ty
d) tilt ea nhung ye'u to' tr€m
10. Ly thuye't dQng vien ella Herzberg d@ e?p de'n
a) eae lo::;ti nhu d.u ella eon nguO'i
b) ye'u to' duy trl va ye'u to' dQng vien trong quan tri
e) sl/ mong dqi ella nhan vien
d) tilt ea d@u sai

• 202 •
:~p de'n
HUC N
'ong quan tri

M\le dfeh va yeu eiiu eua ehu'dng

Kigm Boat la ehue nang sau eung trong tie'n trinh quan trio
Kigm soat dl1Q'e xerri nhu Ia mQt qua trinh eung ea'p cae thong
tin phan h6i giup eho vi~e kh~e phl,1e nhung nhl1Q'e digm eua
eong tae quan tri, dam bao t6 ehue d~t dl1Q'c nhung ml,lc tieu da
xac dinh. Kigm soat khong chi dung l~i (j nhung ho~t dQng eta
di~n ra va da ke't thuc, no con la qua trinh kigm soat trl16'e d6i
v6'i nhung sl,l' vi~c s~p xay ra, di~u nay la d~c bi~t quan tr<;mg
d6i v6'i cong tac quan tri trong cac doanh nghi~p ngay nay, no
giup cho cae doanh nghi~p chu dQng d6i pho v6'i nhung nguy ca
s~p t6'i nh&m giam thigu rui ro trong kinh doanh. £)<;>e xong
chuang nay cac b~n se higu r6 mQt sO' nQi dung CCi ban sau Gay:
@ Kigm soat la gl?
@ Cae nguyen t~c xay dl,l'ng ca che' kigm soat.
@ Tie'n trinh kigm soat.
o Cac Io~i hlnh kigm soat.
o Cae ky thu~t kigm soat.

1"

8.1.1. KRAI NI~M

Nhu da d~ c~p (j ph<1n tren kigm soat la mQt trong b6n chuc
nang quan tr<;>ng cua quan tri, la cong vi~e eua ba't ky mQt ea'p

- 203 -
b<%c quan tri nEw ttl vi chu tich hQi dang quan tri, giam d6'c cho
de'n mQt d6'c cong hay mQt t6 truang. Tuy nhien trong tht,tc ti~n,
khai ni~m nay v:1n duQ'c higu theo nhi~u cach khac nhau, c6
quan digm cho ding: "kiim socii la chuc nang sau cung vi vq,y no
chi di~n ra khi cac cong vi~c da kit thuc", hay "kiim soat ld m9 t
hoq,t d9ng chi xufit hi~n trong m9t giai doq,n nhdt dtnh", ... nhung
cach higu nhu v<%y la chua dily du va khong dung vai ban cha't
cua khai ni~m nay. Co thg dua ra khai ni~m sau day v~ kigm
soat: "Kiim soat la qua trtnh do, luang kit qua tlu!c ti va so
sanh vai nhilng tieu chucln nhdm ph at hi~n sZ;: sai l~ch va
nguyen nhan sz;: sai l~ch tren co sa 0,6 dua ra bi~n phap di~u
chinh kip thai nhlim khcic phlJc sZ;: sai l~ch hoqe nguy co sZ;: sai
l~ch, dam bao to? chuc aq,t duC!c nhilng mlJc tieu eila no".
Theo chung toi co 4 digm quan tr(,mg trong khai ni~m kigm soat
rna cac nha quan tri ciln luu y la:
1. Kigm soat la mQt qua trInh.
2. Kigm soat khong chi danh cho nhung ho~t dQng da xay ra va
da ke't thuc rna con la st,t kigm soat d6'i vai nhung ho~t dQng
dang xay ra va s&p xay ra.
3. Kigm soat nh&m phat hi~n st,t sai l~eh va nguy ca sai l~ch.
4. Kigm soat dg tht,tc hi~n cac bi~n phap kh&c pht)c st,t sai l~ch
huang de'n vi~c hoan thanh mt)c tieu da dinh.

8.1.2. cAc NGUYEN TAC xAY DljNG cd CHE KlEM

soAT
Trong tac ph<1m: "Nhung va'n d~ c6't ye'u cua quan If' cac tac
gia Koontz va 6 Donnell da chi ra bay nguyen t&c· dinh huang
cho vi~c xc1y dt,tng cd che' kigm soat trong cae t6 chaco Ct) thg la:
1. Kiim soat phai duC!c thiit ki can cu tren ki hoqch hoq,t d9 ng
cua td chuc va can cu theo cfip bq,c cila d6i tuC!ng auC!c kiim
soat:Vi mt)c tieu chu ye'u eua kigm soat la kigm soat tlnh
hlnh tht,te hi~n ke' ho~ch, do d6 ke' ho~ch tra thanh d6'i tUQ'ng
va cling dang thai la ca SO' cua kigm soat. Kigm· soat phai

m 204 m
an tri, giam d6c cho
hien trong thvc ti~n,
cach khac nhau, co
g sau cung v~ vq,y n6
.ay "kUm so at la m9 t
~ nhfit dtnh", ... nhung
.g dung v6'i ban ch:1t
~m sau day v~ kigm
~t qua thlfC t~ va so
hi~n Slf sai l~ch va
~a ra bi~n phap di~u
, hoQ,c nguy co Slf sai 2. Gong vi~c kiim soat phai dUfJc thi~t k~ thea yeu cdu cua cae
tieu cua n6".
khai niem kigm soat
)~t dQng da xay ra va
v6'i nhi1ng ho~t dQng
a nguy co' sai l~ch. 3. Slf kiim so at phdi dUfJC thlfc hi~n tg,i nhung khtlu tr9ng y~u:
ih:1c phl;lC sV sai l~ch
. dinh.
iG cd cHE KIEM
1 cua quan If' cac tac
suyen t~c' dinh hu6'ng
ac t6 chlic. Ct} thg 1a:
n k~ hOQ,eh hog,t d9 ng
: d6i tUfJng dUfJc kiim
lat la kigm soat tlnh
:h tr& thanh d6i tUQ'ng
soat. Rigm soat phai
duQ'C thie't ke' theo ke' ho~ch ho~t dQng t6 chlic. NQi dung
kigm soat tuy thuQC vao nQi dung cua ke' ho~ch ho~t dQng,
mi;it khac kigm soat c:1n duQ'C thie't ke' din cli theo c:1p b~c
cua d6i tUQ'ng hi kigm soat. Khong thg ap dt}ng vi~c kigm
soat gi6ng nhau cho t:1t ca me;>i c:1p b~c va d6i tUQ'ng khac
nhau. Vi dt} khi kigm soat kha nang quan tri cua mQt ph6
giam d6c chung ta phai di;it ra nhung tieu chwln dg danh gia
khac v6'i nhung tieu chuEfn di;it ra v6'i mQt t6 tru&ng. Kigm
soat cong vi~c cua mQt giao vien khac v6'i kigm soat cong
vi~c cua mQt trl1O'ng khoa.
nha quan trt: Vi~c kigm soat la nh&m lam cho nha quan tri
n:1m b:1t duQ'C nhi1ng v:1n d~ dang xay ra rna he;> quan tam. Vi
v~y, vi~c kigm soat phai xU:1t phat til nhi1ng nhu c:1u rieng
cua m6i nha quan tri dg cung c:1p cho he;> nhi1ng thong tin
phu hQ'p. Vi dl;l: khi nha quan tri dang quan tam de'n vlin d~
tai chinh cua doanh nghi~p thi vi~c kigm soat phai nh&m
ml;lc dich 1a xac dinh cho duQ'c nhG'ng di~n bie'n tEti chinh
hi~n t~i cua doanh nghi~p.
Khi xac dinh ra duQ'c ml;lc dich cua kigm soat, tren thvc te'
cac nha quan tri phai Iva chc;>n va xac dinh ph~m vi c:1n t~p
trung vi~c kigm soat. Ne'u khong xac dinh duQ'c chinh xac
khu vVc tr<;mg digm va kigm soat tren mQt khu vVc qua rQng,
se lam t6n kern thai gian, lang phi v~ v~t chlit rna vi~c kigm
soat khong d~t dl1Q'c hi~u qua cao. Khau trc;>ng ye'u c:1n kigm
soat la nhG'ng khau quye't dinh sV t5n t~i cua t6 chlic, vi dl;l
khau trc;>ng ye'u c:1n duQ'c kigm soat trong nha truang la nhG'ng
ho~t dQng lien quan de'n giang d~y va pht}c Vl;l cho giang d~y.
Do cling co thg 1a sv ye'u kern hay td tr~ dang di~n ra 0' no'i
nao do trong ho~t dQng cua doanh nghi~p doi hoi phai t~p
trung kigm soat tim ra nguyen nhfm d~ giai quye't, vi dl;l doanh
so' ban san phgm cua cong ty t~i thi truang X dang giam sut
lien tt}c...
- 205 -
4. Ki~m so at phai khach quan: Ne'u nhu thvc hi~n vWc kigm
soat v6'i nhung dinh kie'n co siIn se khong cho chung ta duQ'c
nhung nh~n xet va danh gia khach quan, dung muc v§ d6i
tUQ'ng duQ'c kigm soat, ke't qua kigm soat se bi sai l~ch va dl
nhifm anh huang de'n nhung giai phap d§ xu:1t lam tho ta
chuc giflp phai nhung tan th:1t 16'n. Vi v~y, kigm soat c§.n phai
duQ'c thvc hi~n v6'i thai d9 khach quan. Day la m9 t yeu du
r:1t d.n thie't dg dam bao ke't qua va cac ke't lu~n kigm soat
duQ'C chinh xac.
5. H~ th6ng ki~m soat phai phil hqp vai bdu kh6ng khi cua
doanh nghi~p (td chuc): Dg cho vi~c kigm soat co hi~u qua
cao c§.n xay dVng m9t qui trinh va cac nguyen tiic kigm soat
phu hQ'p v6'i net van hoa clla doanh nghi~p. Ne'u doanh
nghi~p co phong cach lanh d~o dan Chll, nhan vien duQ'C d9C
l~p trong cong vi~c, duQ'c phat huy sV sang t~o clla mlnh thl
vi~c kigm soat khong nen di vao qua chi tie't va qua chiflt che.
NguQ'c l~i, ne'u cac nhan vien clip du6'i quen lam vi~c v6'i cac
nha quan tri co phong cach d9C doan, thudng xuyen chi d~o
cy thg, chi tie't va nhan vien clip du6'i co tinh y l~i, khong co
kha nang linh ho~t thl khong thg ap dyng cach tv
kigm soat,
trong do nh:1n m~nh de'n sV tv
giac hay tv
di§u chinh clla
m6i ngudi.
6. Vi~c ki~m soat cdn phai ti~t ki~m va bao aam tinh hi~u qua
kinh t~: Thvc ra vi~c kigm soat la chuc nang d.n thie't trong
quan trio No doi hoi nhung chi phi nhlit dinh trong qua trinh
thvc hi~n. Do v~y, d.n phai tinh toan nh~m thvc hanh tie't
ki~m, giam chi phi nay va khong nen l~m dyng qua nhi~u
tac dyng clla kigm soat. Vi dy: ne'u co che' quan tri doanh
nghi~p duQ'c xay dVng hQ'p ly, ho~t d9 n g xi nghi~p di~n ra
m9 t cach troi chay, it khi bi tryc triflc thl cong vi~c kigm soat
thvc hi~n it han, chi phi cho kigm soat giam xu6ng.
7. Vi~c ki~m so at phai alia a~n hanh af)ng: Vi~c kigm soat du'Q'C
coi la dung d~n, ne'u nhung sai l~ch so v6'i ke' ho~ch du'Q'c
phat hi~n va tie'n hanh di§u chinh tren thvc te'o N guQ'c l~i,

- 206 -
 hi~n vi~c ki~m
Hie
r 'cho chung ta duQ'c
~, dung muc v~ d6i
se bi sai l~ch va dl
d~ x~ilt lam tho t6
kigm soat c§.n phai
Day la mQt yeu c§.u
ke't lu~n ki~m soat
bdu kh6ng khi eua
~m soat c6 hi~u qua
guyen t§.c kigm soat
nghi~p. Ne'u doanh
nhan vien duQ'c dQc
lng tSlo cua minh thi
tie't va qua ch~t che.
luen lam vi~c v6'i cac
huang xuyen chi dSlo
) tinh y lSli, khang co
ng cach tv ki~m soat,
ay tv di~u chinh cua
io aam tinh hi~u qua
nang c§.n thie't trong
; dinh trong qua trinh
nh~m thvc hanh tie't
l lam dung qua nhi~u
rJ ~he' q~an tri doanh
~ng xi nghi~p di~n ra
hi cang vi~c ki~m soat
giam xu6ng.
g: Vi~c kigm soat duQ'C
so v6'i ke' hOSlCh duQ'c
'en thvc te'o N guQ'c lSli,
'I
ne'u nhu vi~c phat hi~n ra sv sai l~ch va nguyen nhan cua su !
sai l~ch rna khang g§.n v6'i qua trinh di~u chinh l~i thi, tren
thvc te' cang vi~c kigm soat coi nhu va nghla vi khang c6 tac
dynrr·
Tren day la mQt so' nguyen t§.c CrJ ban doi hoi cang vi~c kigm
soat trong cac doanh nghi~p phai thvc hi~n. Vi~c nh~n thuc va
v~n dyng dung d:1n cac nguyen t:1c nay se g6p ph~n lam tang
hi~u qua cua kigm soat.
M
Ru'dc 1: xac djnh tieu chuiin ki~m soat
Nhu da d~ c~p trong dinh nghla tren, kigm soat 1a qua trinh
do luang va danh gia ke't qua thvc te' va so sanh v6'i cae tieu
chwin nh~m phat hi~n sai l~ch, vi v~y dg xac l~p ca sa cho qua
trinh kigm soat c§.n phai xac dinh cac tieu chwin kigm soat.
Tieu chu~n kigm soat chinh la cac chu~n mvc, hay la myc tieu,
chi tieu rna chung ta d~t ra cho vi~c thvc hi~n. N6 la nhung ke't
qua rna chung ta mong mu6n d~t duQ'c. Vi dy chi s6 tieu th\1 di~n
nang hotlic nhien li~u cua m9t dQng CrJ nao d6 ho~c la thai gian
dap ung m9t dan hang, ... tuy theo nQi dung va d6i tu'Q'ng kigm
soat rna cac chu~n mvc (cac tieu chu~n kigm soat) c6 th~ du'qc
xac dinh khac nhau. Ne'u nQi dung ki~m soat la vi~c thvc hi~n
ke' ho~ch thi tieu chu~n kigm soat la nhung m\1c tieu, chi tieu,
nhung ti l~, nhung dtlic tinh rna chung ta dtlit ra trong ke' ho~ch.
Tieu chu~n kigm soat c6 thg bigu hi~n du'6'i d~ng dinh tinh hotlic
dinh lu'Q'ng. Tuy nhien thang thu'cmg cac chi tieu dinh lu'Q'ng se
d~ dang cho vi~c kigm soat hrJn. ug co thg gia tang hi~u qua cua
cang tac kigm soat, khi thie't l~p cac tieu chu~n kigm soat c~n
thvc hi~n cac yeu c§.u sau:
• Cac tieu chu~n kigm soat phB.i nha't quan v6'i cac m\1c tieu,
chie'n 1u'Q'c chung cua t6 chuc.
• Cac tieu chu~n kigm soat du'Q'C thg hi~n du'6'i hinh thuc la
cac m\1c tieu cua vi~c thvc hi~n dn cy thg h6a a tung ca'p,
- 207 -
 va do m8i c~p tv dinh ra trEm ca sa tham khEtO m~c tieu d
c~p cao han.
iii Cac tieu chuffn ki~m soat nen thie't ke' giup cho vi~c kigm
soat qua trinh. Mu5n vfJ,y chung d.n thie't lfJ,p du6'i d~ng
cac cac ye'u t5 d:1u vao (Inputs), cac ke't qua d:1U ra
(Outputs) va cac ke't qua sau cung (Outcomes). Chung co
HEm h~ mfJ,t thie't v6'i nhau, phan anh chinh xac ke't qua
thvc hi~n, giup cho vi~c ph at hi~n sai l~ch va hi~u chinh
d~ dang nh~m dam bao h~ th5ng d~t hi~u qua cao.
28

iii Mang tinh ch~t hi~n thvc (kh6ng qua cao cling kh6ng qua
th~p)
iii Phai co sv giai thich v~ sv hQ'p Iy cua cac tieu chuffn d~
ra.
D~
dang cho vi~c do luang.
iii

Bdng 8.1: Vi dl! v~ cae loq.,i hinh kiirn soat va tieu chudn kUnt
Boat
D6i tUQng TH~u chudn ki~m smit
Lo~ihinh
ki~m soat ki~m smlt

Ki~m soat vfJ,t Ty l~ ph:1n tram s6 co

tu khuye't tfJ,t trong gi6'i h~n
cho phep

Ki~m soat Kigm soat IfJ,p Ty su~t IQ'i nhufJ,n, thai

d:1u VaG dv toan v5n gian thu h6i v5n, ty su~t lQ'i
(Inputs) nhufJ,n chie't kh~u.

28, Vi dl,l: d6 ki~m smH hi~u qua dao t~o clla tntong d~i h9 C ta c6 th~ sa d\mg: dffu vao
(cac inputs: di~m chuffn dffu vao clla cac mon thi tuy~n sinh), dffu ra (cac outputs: di~m
thi cac h9 C phffn, di~m thi t6't nghi~p, .. ) va cac ke't qua sau cling (cac outcomes: S\l' hai
long clla cac doanh nghi~p sa dl,lng nhan lVC, .. )
m 208 •
am khao ml;!c tieu (j Rigm soat NhG'ng d~c digm ky thu<%t
nhan h,tc cua eong vi~e, ky nang,
r giup cho vi~c kigm kinh nghi~m, hQc va'n dam
thie't l<%p du6'i d~ng bao ho~m thanh eong vi~e
ac ke't qua dc1U ra
lutcomes). Chung co Ranh vi eua Cae quy trinh thvc hi~n
1 chinh xac ke't qua Rigm soat nguai lao dQng eong vi~c chuffn, cac nguyen
. va hieu
l leeh .28 chinh hi~n hanh tAc, quy dinh, ..
• A ?
ll~U qua cao. (Conversion
V<%n hanh eua Cae chI sO' phan anh tinh
cao cling khong qua Process)
may moe thie't tr~ng v<%n hanh eua may
bi moe (vi dl;! t6c dQ, muc tieu
la cac tieu chuffn d@ hao nhien 1i~u ...

Ke't qua tht,te Nang sua't, san luqng thvc

va tieu chucln kiim Rigm soat hi~n eong vi~c hi~n, ..

dc1u ra eua nguai lao

(Outputs) dQng
,i1n ki~m smit
Tinh hinh tht,tc Muc dQ hoan thanh eac chi
hi~n ke' ho~eh tieu trong ke' ho~ch
Gram sO' co
Tinh hinh dap Chi sO' hai long cua khach
,rong gi6'i h~n
ling khaeh hang
hang
nhu<%n, thai
Ii v6n, ty sua't lqi
Rude 2: Do IU<1ng thanh qua
t kha'u.
NQi dung cua bu6'c nay la can eu vao nhG'ng tieu chuffn dll d@
ra trong bu6'e 1, tie'n hanh do IUCfng ke't qua tht,tc te' nh&m phat
hi~n st,t sai l~ch. Tht,tc te' eho tha'y hi~u qua do luang con tuy
thuQe vao phuong phap do luang va cong Cl;! do luang, nhi@u khi
phai t6n kem ra't nhi@u chi phi va thai gian dg do luang mQt
: ta c6 th8 sli' d\mg: d§u vao ho~t dQng nao do nhung hi~u qua l~i ra't tha'p (dQ tin c<%y khong
), d§u ra (cae outputs: di8m
cao). Vi dl;! mQt nha san xua't mu6n di@u tra thi truCfng dg u6'c
uug (cae outcomes: sl/ hai
luqng kha nang thich ling cua san phffm m6'i nhu the' nao?
a 209 -
TruO'ng hqp nay cho thily phuO'ng phap do luO'ng se quye't dinh
dQ tin c<%y cua vi~e do luang. N goai ra vi~e do luO'ng d6i vai
nhung tieu chu§:n la dinh 1uqng se d~ dang han so v6'i nhung
tieu chwln la dinh tinh hoi[te 1a nhung "tieu ehu§:n mO''', vi dl,l do
luO'ng thi philn cua san ph§:m se d~ han vi~c do luO'ng uy tin cua
nhan hi~u.
Bttoc
, 3: Di~u chinh cae sai Iech.
Ne'u nhu ke't qua thve te' co sai l~eh so v6'i nhung mv e ti{~u
(nhling tieu ehu§:n) da dv kie'n thi, eiln phai phan tieh ra nguyen
nhan dftn de'n Sv sai l~eh va d~ ra cae bi~n phap nh~m khiic
phv c sv sai l~eh do. Sv sai l~ch nay co th~ blit ngu6n til nhi~u ly
do khac nhau nhu: Ibi cua nguO'i v:%n hanh; giam sat t6i; hUi1n
luy~n khong phu hqp; may moc hoi[tc v<%t tu bi hu hong ... Khi
phat hi~n sv sai l~ch, co th~ sli dVng nhi~u bi~n phap d~ khiic
phv c nhu: t6 chuc llili bQ may xi nghi~p, phan cong llili cac bi)
ph<%n, dao tlilo llili nhan vien, tuygn them lao dQng, thay d6i
phong each lanh dlilO va chinh sach dQng vien ho~c co thg hOlil ch
dinh llili mvc tieu ehie'n luqe cua t6 chue.
Tli nhung nQi dung duqc tdnh bay tren day cho tha'y ki~m
soat 1a mQt h~ th6ng phan h6i he't suc quan tr<;mg d6i v6'i cong
tae quan trio Chinh nhO' h~ th6ng phan h6i rna cac nha quan tri
bie't ra duqe hi~n trlilng cua doanh nghi~p, nhung viln d~ rna no
dang gi[tp phai dg ehu dQng thvc hi~n cac bi~n phap di~u chinh
kip thO'i. Ta co thg tom tiit qua tdnh ki~m soat b~ng sa d6 sau

- 210 -
10 luang se quy8't dinh
Sa d6 B.2: Yang phdn h6i eua kiim soa,t
vi~c do luang d6i vai
lang han so vai nhung So sanh voi r
,eu ch,q
A
uan mO'," ,VI'd\l d 0 Phat hi~n cae tieu Do lu'ong Ke't qua
ri~c do luang uy tin cua sai l~eh ehufi'n thl/c te'

"-

so vai nhung m\lc tieu

,
PMn nch Dlia ra Thl/c hi~n
r
u'ii phan tich r5 nguyen nguyen chlTdng trlnh S\T di~u Ke't qua
bi~n phap nhiim kh:ic nMn sai di~u chinh chinh mong mU6n
,g b:it ngu6n ttt nhi~u If l~ch
./
mh; giam sat t6i; hua'n
~t tu bi hu hong ... Khi
li~u bi~n phap dg kh:ic
" phan cong I~i cac b9
em lao d9ng, thay d6i Trong qwin tri, kigm soat la chilc nang cu6i cung trong 4
vien hoac. co thg hoach
. chilc nang, di~u nay lam cho nhi~u ngu'ai ng9 nh:%n kigm soat Ia
ho~t d9ng chi di~n ra khi slf vi~c da k8't thuc. Slf kigm soat nhu
ren day cho tha'y kigm v:%y trong quan tri g9i Ia kigm soat sau khi thlfc hi(:m (kigm soat
:J.uan tr9ng d6i vai cong d<1u ra), Io~i hinh kigm soat nay khong dap ilng duqc d<1y du yeu
16i rna cac nha qwin tri c<1u cong tIlc quan tri (j cac doanh nghi~p, vi Ie do trong quan tri
tP, nhung va'n d~ rna no c<1n thi8't phai thlfC hi~n ba 10~i hinh kigm soat.
lC bi~n phap di~u chinh
m soat biing so' d6 sau 8.3.1 KIEM SOAT LlJC1NG TRlJdc

Bay Ia Io~i hinh kigm soat du'<;>'c thlfC hi~n truac khi ho~t
d9 n g chua xay ra, biing cach tien Ii~u nhung va'n d~ co thg phat
sinh dg tim cach ngan ngtta tru'ac. Kigm soat luang truac cung
co thg du'<;>'c higu la qua trinh kigm soat d<1u Va0 29 , vai nhung n9 i
dung nhu' kigm soat cha't lu'<;>,ng v:%t tu, nhan Ilfc, cong ngh~,

29 Inputs control

- 211 -
thi§t k§ san philm tnfac khi dtfa vao san xuilt ho~c phtf<1ng an
kinh doanh tru'6'c khi thvc hi~n. Ch&ng h~n tru'6'c khi quye't dtnh
1
san xufft san phdm m6'i d~ tung ra tht tru'O'ng, xi nghi~p e~n
nghien cuu tht tru'O'ng d~ xac dtnh kha nang thich ling cua san
phdm, sau d6 ne'u ke't qua cho thffy san phdm m6'i c6 tinh kha
thi m6'i quye't dinh san xufft d~i tra. Tfft ca cac doanh nghi~p
tru'6'c khi du'a ke' ho~ch van thvc hi~n cGng nen ki~m soat l~i ke'
ho~ch xem c6 con phu hqp hay khong? ne'u thffy ke' ho~ch ma
chung ta da l~p ra khong con phu hqp thl phai chu dQng di~u
chinh ngay ttr dftu, tranh d~ tlnh tr~ng du'a mQt ke' ho~ch khong
kha thi van thvc hi~n d~ r6i chu6c Iffy h~u qua. Sv c~n thie't eua
vi~c ki~m soat l~i ke' ho~ch tru'6'c khi thvc hi~n 1a do trong
khoang thO'i gian tu khi xay dVng ke' ho~eh xong de'n khi du'a ke'
ho~ch van thvc hi~n c6 th~ c6 th~ xufft hi~n nhung sV thay d6i
niim ngoai dV kie'n ban dftu.
MI;lC dich cua sV ki€m soat lliang trliac d6i v6'i ke' ho~ch kinh
doanh 1a tranh sai Mm ngay tu d~u. CO' sa cua ki€m soat lliang
trliac 1a dVa van nhung thong tin m6'i nhfft v~ moi tru'O'ng ben
ngoai va moi tru'O'ng nQi bQ eua doanh nghi~p dg d6i chie'u. v6'i
nhung nQi dung cua ke' ho~eh ma ta da l~p ra, e6 con phu h<!p
hay khong; ne'u khong phu hqp thl chu dQng di~u chinh ke'
ho~ch ngay tu dftu. N goM ra, mQt cO' sa khac cho sV kUm soat
lliang trliac 1a dVa van nhung dV bao, dV do an v~ moi tru'O'ng eua
doanh nghi~p trong thO'i gian Mi.
Trong xu hu'6'ng bie'n dQng phuc t~p eua moi tru'O'ng kinh
doanh hi~n nay, lo~i hlnh kigm soat 1u'O'ng tru'6'c cang ngay cflUg
tra nen quan tr<.mg va theo cac nha quan tri day la lo~i hlnh
kigm soat t6n it chi phi nhung hi~u qua l~i rfft ca~. Cang len
effp b~c cao han thl kigm soat Iu'O'ng tru'6'c cang tra nen quan
tr<;mg han.

8.3.2 KrEM SOAT TRONG KHI THQC HI~N

Kigm soat trong khi thvc hi~n la kigm soat b~ng cach thea
d6i trvc tie'p nhung di~n bie'n trong qua trinh tlWc hi~n (trong
~ 212 "'
 khi ho:;tt dQng dang xay ra). Ml:lC dich cua sv kigm soat nay la
xua't ho~c phuang an nh&m kip thb'i thao ga nhung vuang miic, nhung trfJ ng:;ti ho~c
0. truac khi quye't dinh
nhung sai l~ch xay ra trong qua tdnh thVc hi~n dg dam bao cho
~rub'ng, xi nghi~p c<1n doanh nghi~p d:;tt duQ'c nhung ml:lc tieu, nhi~m Vl:l da dV kie'n
lng thich ling cua san trong ke' ho:;tch. Vi~c thub'ng xuyen giam sat, theo d6i, danh gia
)hffm mai co tinh kha va huang d<1n ngub'i lao dQng ngay trong qua trinh thvc hi~n se
, ca cac doanh nghi~p gop ph<1n nang cao hi~u qua clla lo:;ti hinh kigm soat nay.
~ nen kiE~m soat l:;ti ke'
8.3.3. KIEM SOAT SAU KHI THl,fC HI~N
le'U tha'y ke' ho:;tch rna
nl phai chu dQng di~u Rigm soat fJ phia d<1u ra duQ'c thvc hi~n b~ng cach do lub'ng
'a mot
' . ke' hoach. khong ke't qua thVc te'va d6i chie'u vai cac chuffn mVc d~t ra ban d<1u.
.1 qua. Sv c<1n thie't cua Ml:lc dich clla sV kigm soat nay la nh&m danh gia l:;ti toan bQ qua
~huc hien la do trong tdnh thvc hi~n, rut ra nhung bai h9C kinh nghi~m v§ sV thanh
h ~ong 'de'n khi dua ke' cong hay tha't b:;ti trong qua tdnh thvc hi~n thong qua vi~c tIm
.i~n nhung sv thay d6i higu cac nguyen nhan. Bi~u nay ra't c<1n thie't dg cho cang vi~c
quan tri trong tuang lai d:;tt hi~u qua cao han. Tuy nhien nhu da
d6i vai ke' ho:;tch kinh chi ra fJ tren day, kigm soat fJ phia d<1u ra chi co tac dl:lng cho
,fJ cua ki~m soat luang nhung l<1n tie'p theo sau, con ban than ky ke' ho:;tch do thl da
o.a't v~ moi trub'ng ben qua r6i. SV kigm soat nay co y ngh1a gi6ng nhu cac bac s1 giai
ghi~p dg d6i chie'u, vai ph<1u tv thi dg tim kie'm nguyen nhan d<1n de'n cai che't clla cac
l~p ra, co con phu hqp b$nh nhan dg giup cac bac s1 h9C dg chffn do an b~nh dung han.
u dQng di~u chinh ke' Nhu vfJ,y nhuQ'c digm Mn nha't cua lo:;ti hlnh kigm soat nay la dQ
khac cho sv ki~m soM tr~ v~ thb'i gian.
lOan v~ moi trub'ng clla Tom l:;ti, m6i giai do:;tn kigm soat d~u co nhftng vai tro va tac
dl:lng khac nhau. Bg cho cong tac kigm soat d:;tt hi~u qua, sv
) cua moi trub'ng kinh kigm soat c<1n thie't phai thvc hi~n fJ ca 3 giai do:;tn .
.g truac cang ngay cang
in tri day la lo:;ti hlnh
i l:;ti ra't cao. Cang len
uac cang trfJ nen quan

HI~N

;m soat b~ng cach theo

. tdnh tlw~c hi~n (trong - 213 -
 Sa ct6 8.3: Vt tri ki~m soat trong tiin tr'tnh lq,p ki hoq,ch va thljc
hifn ki hoq,ch

L~PKE THl,1C HIj);N KE" KETQUA

HO~CH Ij\ HO~CH D~TDU0C
I
l'

Ki6m smit
lu'ang tru'oc
I
Ki6m sml t trong
khi thl,l'c hi~n
I
Ki6m smit sau
khi thl,l'c hi~n

"
8.4.1. NOA.N QuY i

Ngan quy vua la mQt cong Cl,l l~p ke' ho~ch, d6ng thai vua la
tal
'j
chi
mQt cong Cl,l kigm so~it ra't quan tr~mg ella cac nha quan trio Vi~c
l~p ke' ho~ch ngan quy cho phep cac nha quan ly tha'y m9t cach v4
raj
r6 rang Ia ti~n v6n se dl1Q'c ai chi tieu va chi tieu a dau, va cac
bil'1
ke' ho~ch se bao g6m nhung khoan nao v~ chi phi, v~ ngu6n thu
kQ
ho:lic v~ sO' dan vi dc1u vao va dc1u ra dl16'i d~ng v~t IY. Khi tin
thl
ch:1c v~ di~u nay, ngl1ai quan ly se chuygn giao quy~n h~n mQt dl,l:
cach tlj do han dg lam cho ke' ho~ch d~t hi~u qua trong ph~m vi bQ
co h~n ella ngan q uY. ch
8.4.1.1 Cae d(tng ngan quy co~
• Ngan quy thu va chi. Ngan quy thu: g6m cac khoan thu tu n~
vi~c ban hang ho:lic cung ca'p cac dich Vl,l. Ngan quy chi: Ia!
g6m cac khoan chi cho lao dQng trljC tie'p, v~t li~u, giam thi
sat, thue ml16'n may moc, thie't bi, ... thl
• Ngan quy v~ thai gian, khong gian, v~t li~u va san ph<'fm: cai
co nhi~u ngan quy thg hi~n dl16'i d~ng v~t ly t6t han Ia so khl
v6'i d~ng ti~n t~. M:lic du nhung ngan quy do cling thl1ang sa~
chuygn d6i dl1Q'c sang cac sO' 111Q'ng ti~n t~, song trong d&J
nhi~u tru'ang hQ'p vi~c bigu hi~n dl16'i hinh thuc ti~n t~ co

- 214 -
~p ki hoq,ch va thljc
KILT QUA
.,. D~T DU<jC
tI
I tra cac khoan nq de'n ky h~n phai tra, kha nang d<1u tu
Kigm SOllt sau
khi thl!C hien
:h, d6ng thdi vua Ia
~ nha qUEm trio Vi~c
tn If th11y m<)t cach
a
.i tieu dau, va cac
li phi, v~ ngu6n thu
~ng v~t If. Khi tin
~iao quy~n h~n m<)t
I qua trong ph~m vi
,m cac khoan thu tu
l V1;l. Ngan quy chi:
tie'p, v~t li~u, giam
t li~u va san ph&m:
v~t If t6t han Ia so
quy do cling thudng
;i~n t~, song trong
linh thlic ti~n t~ co
thg khong do IUdng chfnh xac ngu6n h,tc duqc dung va
hi~u qua dich thl,iC eua no.
~ Cac ngan quy bigu hi~n du6'i d~ng v~t If g6m: 86 giG lao
d<)ng trl,ic tie'p, s6 gid may, s6 dan vi v~t li~u, s6 dan vi
di~n tich duqc phan b6, s6 dan vi san ph&m duqe san xu11t
ra.
~ Ngan quy v~ ti~n m~t: s6 thu va chi ti~n m~t, s6 t6n ti~n
m~t. N gan quy nay giup chung ta xae dinh kha nang chi
cua doanh nghi~p. Ngan quy ti~n m~t duqc xac dinh hqp
If trong ho~t d<)ng se giup t6 chlic bao dam sl,i ho~t d<)ng
binh thuO'ng.
8.4.1.2. Ky thui)t li)p ngan quy
M~c du m<)t trong nhung m1;lc dich cua l~p ngan quy 1a nh&m
t~o co' sa cho ph an quy~n m<)t cach tl,i do han, tang quy@n h~n
cho c11p du6'i nhi~u han, song ne'u khong kheo thi di nguQ'c l~i
v6'i m1;lc dich tren. Trong nhi~u trudng hqp do ngan quy duQ'c l~p
ra m<)t cach cling nhAc, qua cv thg va chi tie't lam cho e11p co' sa
bi troi bu<)c trong nhung ti l~ va con s6 c6 dinh, vi v~y lam kho
khan cho ho~t d<)ng cua c11p co' sa va m11t di kha nang linh ho~t,
th~m chi trong nhi@u trudng hqp tra nen kem hi~u qua. L11y vi
d1;l a cac trudng d~i h9C a Vi~t Nam hi~n nay theo quy dinh cua
b<) tai chinh, hang nam ngu6n thu tu dao t~o phai trich ra 40%
cho xay dl,ing Co' ban, di~u nay cho th11y co nhung b11t hQ'p If do
con s6 cling nhAc nay, vi di@u ki~n C1;l thg a tung trudng 1a khac
nhau, co nhung trudng vi Co' sa v~t ch11t con ngheo, thi ty 1~ 40%
la khong du nhung cling co trudng thi con s6 40% co thg la qua
thua, d§.n de'n m<)t nghich If la trong khi thu nh~p tu giang d~y
thi r11t th11p, va nhung khoan d:1u tu khac con thie'u kh6ng duqc
cM thi~n ma vi~c d<1u tu xay dl,ing thi l~i r11t lang phi, VI ne'u
khong sii d1;lng he't quy nay ma b<) da c11p thl phai n<)p l~i ngan
sach va ehAe r&ng nam sau ngan sach se cAt giam, di~u nay da -1
d§.n de'n tlnh tr~ng la c6 tlm ra cach dg chi eho he't s6 quy tren.
- 215 -
 Q

Phai thl1y ding ml;!c dich cua vi~c l~p ke' ho~ch v~ ngan quy la
nhAm quan If co hi~u qua han va sau cung la nhAm thl,iC hi~n
nhung ml;!c tieu ca sCi t6t han. V~y vl1n d~ la lam the' nao vlia
dam bao du'Q'c sl,i ki~m soat cua cl1p tren thong qua ke' ho~ch
ngan quy nhu'ng d6ng thai v§.n tl',lO ra quy~n chu dQng, nang
dQng va sang t~o cho cl1p ca SCI trong qua trinh ho~t dQng d6
chinh la vl1n d~ c6t Wi cho vi~c h,ta ch9n ky thu~t l~p ngan quy.
Trong tac philm "nhi1ng vl1n d~ c6t ye'u cua quan If', Koontz va
ODonnell da gi6'i thi~u 3 ky thu~t l~p ngan quy.
1. Ngan quy bi~n d6i: du'Q'c ap dl,mg chu ye'u cho ngan quy chi
tieu, no du'Q'c thie't ke' co th~ du'Q'c thay d6i khi s6 lu'Q'ng ban
ho~c mQt vai so' do khac cua san lu'Q'ng thay d6i. Ngan quy
bie'n d6i du'Q'c thie't ke' dlJa tren vi~c phan tich cac khoan ml,lc
chi tieu d~ xac dinh xem cac chi phi rieng Ie se bie'n d6i nhu'
the' nao theo kh6i 1u'Q'ng san 1u'Q'ng. Trong cac khoan chi phi,
mQt so' khoan se khong thay d6i theo kh6i Iu'Q'ng , d~c bi~t
trong mQt thai ky du ng&n nhu' mQt thang, sau thang, hay
mQt nam. Vi dl;! chi phi hao mon, thue' tai san va bao hi~m
tai san, chi phi bao du'ang may, chi phi d~ duy tri mQt s6
bien che' t6i thi~u cac vien chuc giam sat va cac vien chuc
then ch6t khac. Nhung chi phi bie'n d6i theo kh6i lu'Q'ng san
1u'Q'ng bao g6m tu nhung lo~i co kha nang bie'n d6i hoan toan,
cho t6'i nhung lo~i co kha nang bie'n d6i doi chut. Nhi~m Vl,l
cua l~p ke' ho~ch ngan quy bie'n d6i la ch9n ra mQt s6 dan vi
do lu'ang d~ phan anh kh6i lu'Q'ng, d~ ki~m soat nhi1ng chung
lo~i chi phi khac nhau, va bAng cac nghiEm cuu th6ng ke d~
xac dinh xem nhung chi phi do se bie'n thien nhu' the' nao
theo kh6i lu'Q'ng san 1u'Q'ng. Can cu van day ngu'ai ta giao cho
m6i phong, ban danh ml;!c chi phi bie'n d6i, cung mQt s6
khoan ti~n nhl1t dinh cho nhung chi phi co' dinh ho~c t~m
thai cua no. Sau do mQt cach dinh ky thu'ang la hang thang
cac tru'Clng ban se nh~n du'Q'c cac con so' dlJ do an kh6i lu'Q'ng
cho mQt tu'ang lai vua phai, rna tu do cac khoan ti~n v~ chi
phi bie'n d6i b6 sung van ngan quy se du'Q'c tinh toano Theo
cach nay, ngan quy ca ban co th~ du'Q'c xay dlJng tru'6'c cho
m 216 •
 .....
lO~ch v~ ngan quy la
.g la nhiim tht,tc hi~n
~ la lam the' nao vila
thong qua ke' ho~ch
.ty~n chu dQng, nang
i trinh ho~t dQng d6
y thu~t l~p ngan quy.
:t quan If', Koontz va
0. quy.
ye'u cho ngan quy chi
d6i khi s6 IUQ'ng ban
g thay d6i. N gan quy
tn tich cac khoan m\lc
Ing 18 se bie'n d6i nhu
ng cac khoan chi phi,
kh6i lUQ'ng, d~c bi~t
hang, sau thang, hay
r tai san va bao higm
)hi dg duy tri mQt s6
sat va cac vien chuc
Ii theo kh6i lUQ'ng san
o.g bie'n d6i hoan toan,
6i doi chut. Nhi~m V\l
ch<;m ra mQt s6 dan vi
igm soat nhung chung
:rhien
:>
cuu th6ng ke dg
e'n thien nhu the' nao
day nguai ta giao cho
lie'n d6i, cling mQt s6
phi c6 dlnh ho~c t1jlm
thuang la hang thang
s6 du. do an kh6i luang
. d6 giup cho cac nha quan tri dua ra nhung nh~n xet:
cac khoan ti~n v~ chi
: duQ'c tinh toano Theo
gc xay dt,tng tru6'c cho
thai gian sau thang ho~c mQt nam, nhung n6 se duQ'c thay
d6i theo nhung bie'n d6i ngAn h~n v~ lUQ'ng ban va san lUQ'ng .
. 2. Ngan quy c(/ SO' - Zero: Day la ky thu~t l~p ngan quy duQ'c
thie't ke' biing cach chi a cac chuang trinh cua ca sa thanh ra
"cac g6i" bao gbm cac m\lc tieu, cac ho~t dQng va cac ngubn
It,tc c&n thie't va sau d6 tie'n hanh tinh toan chi phi cho m6i
g6i nay. Biing cach bAt d&u ngan quy cua m6i g6i til ca sa -
zero, cho nen cac chi phi dUQ"c tinh to an l~i cho m6i thai ky
ngan quy, va nha v~y se tranh duQ'c xu hu6'ng chung trong
vi~c l~p ngan quy la chi chu tr<;mg van nhung thay d6i so v6'i
thai ky tru6'c. N6i chung ky thu~t nay duQ'c ap d\lng cho cac
khu vt,tc ph\l trQ' han la cho cac khu vt,tc san xua't tht,tc st,t. Uu
digm chinh cua ky thu~t nay la a ch6 n6 bUQC cac nha quan
1:9' phai l~p ke' ho~ch cho m6i g6i chuang trinh. Khi cac nha
quan 1:9' lam nhu v~y h<;> xem xet l~i cac chuang trinh d:1 xay
dt,tng va cac chi phi cua chung trong toan bQ, song song v6'i
cac chuang trinh m6'i han va chi phi cua chung.
3. Ngan quy llJa ch9n va ngan quy phl;l: mQt phuang phap khac
, dg thu duQ'c ngan quy bie'n d6i la xay dt,tng cac ngan quy It,ta
ch(;m d6i v6'i cac t1nh hu6ng c6 thg h,ia ch<;>n. Boi khi mQt
cong ty xay dt,tng cac ngan quy d6i v6'i mU'c ho~t dQng ca~,
mQt muc vila, va mQt muc tha'p. Cac ngan quy It,ta ch<;>n la sV
bie'n d~ng cua ngan quy bie'n d6i, (j day cac ngan quy bie'n
d6i rna tht,tc ra n6 c6 thg bie'n thien vo h~n dUQ"c gi6'i h:;m I1jli
trong mQt s6 kha nang Iva ch<;>n.
8.4.2. liY THU~T pHAN TICH THONG liE
Ngoai ky thu~t l~p ngan quy, ky thu~t phan tich th6ng ke
cling c6 vai tro kha quan tr<;>ng trong qua trinh tht,tc hi~n chue
nang kigm soat. Ky thu~t nay duQ'c tht,tc hi~n tren ca sa dt,ta van
cac du li~u qua khU', t6ng hQ'p thanh cac bigu db ho~c db thl qua
€II Xu the' phat trign cua doanh nghi~p trong qua khU', nhung
dt,t bao cho thai gian t(S'i.
- 217 -
 Q

• v~ m6i lien h~ giua cac ye'u to' trong qua trinh phat tri~n.
• DQ sai l~ch so v6'i cac tieu chw1n d~t ra trong ke' ho;;tch, ...
Nhin chung ky thu~t phan tich th6ng ke dvqc sa dl:mg trong
ta't ca cac chtlc nang va IInh vl/c quan tri doanh nghi~p, vi dl;1
trong cong tac nghien CtlU marketing nha sa dl;1ng ky thu~t phan
tich th6ng ke, thong qua vi~c di~u tra mftu v6'i nhung bang cau
hoi dvqc thie't ke' seln dg phong vEin khach hang, cac nha nghien
CtlU co thg dVa ra nhung dl/ do an v~ thi tntO'ng va v~ xu hV6'ng
clla khach hang qua do t;;to ca s& cho cac quye't dinh kinh doanh.

8.4.3. cAc BAo cAo vA PI-IAN TicH CHUYEN MON

Day la cach thtlc kigm soat dvqc thl/C hi~n b~ng cach sil dl;1ng
cac chuyen gia nghien CtlU tung lanh vl/c chuyen sau (chuyen gia
v~ ke' toan ki~m toan, tai chinh, dl/ an, ky thu~t va cong ngh~, .. )
d~ co th~ phat hi~n nhung va'n d~ rna doanh nghi~p dang g~p
phai trong tung IInh vl/c rieng bi~t, tren ca s& do co nhung d~
xua't sat thl/c. Thl/C te' cho tha'y vi~c sil dl;1ng nhung phan tich
chuyen mon dVa l;;ti nhung lqi ich thie't thl/C, VI co nhung lInh
vl/c phtlc t;;tp rna kie'n thuc clla nha quan tri co thg khong bao
quat he't.
A? " "-

8.4.4. KIEM SOAT HANH VI

1. Quan sat ea nhan: Day la ky thu~t kigm soat dvqc thl/c hi~n
b~ng cach theo d5i, quan sat trl/c tie'p ngvai lao dQng trong qua
trinh thl/G hi~n nhi~m VI;1 d~ phat hi~n va di~u chinh kip thai
nhUng sai l~ch, thl/C te' cho tha'y ra't nhi~u thong tin hG'u ich
rna cac nha quan tri thu dvqc thong qua quan sat ca nhan, giup
nang cao hi~u qua cong Mc ki~m soat. Bi~n phap quan sat ca
nhan co tilm quan tr9ng d~c bi~t v6'i nhUng quan tri vien ca'p
tha'p. Tuy nhien bi~n phap nay se ciln so' Ivqng 16'n cac nha
quan trL chi phi quan If cao han, d~c bi~t la khi quy mo t<5 30

chuc tang len va khi rna cong vi~c clla ngvai dv6'i quy~n co tinh 31

phuc t;;tp thi vi~c giam sat trl/c tie'p se kho khan han. 32

. 218 .
 tdnh phat tri~n. 2. Quan tri b~ng m-q.c tieu (MBO): day la ky thu~t ki~m soat
~rong ke' hoc;tch,,,.
.l1qc siX dl,lng trong
anh nghi~p, vi dl,l
l)ng ky thu~t phan
n nhung bang cau
19, cac nha nghien
19 va v~ xu hl16'ng
. dinh kinh doanh.
JYENMON
b&ng cach siX dl,lng
en sau (chuyen gia
tat va cong ngh~,,,) 3. Ki~m smit quan lieu 30 : la ky thu~t ki~m soat dl1qe thl,l'c
1 nghi~p dang g~p
sa do co nhung d~
5 nhung phan tich
:, VI co nhung lrnh
. eo th~ khong bao
soat dl1ae . thl1e .
. hien
l lao dQng trong qua
di~u ehinh kip thCfi
II thong tin hG'u ieh
:l.ll sat ea nhan, giup
~n phap quan sat ea
19 quan tri vien ea'p
; ll1qng l6'n eae nha
~t la khi quy mo t6 30
Ii dl16'i quy~n eo tinh 31
khl':'l.ll han. 32
dl1qe thl,l'e hi~n b&ng vi~e danh gia mue dQ hoan thanh eae
ml,le tieu rna ngl1Cfi lao dQng da earn ke't. Ug thl,l'e hi~n ky
thu~t nay dbi hoi phai soc;tn thao ml,lc tieu a ea'p eong ty, r6i
Cl,l th~ hoa a ca'p cae dan vi trl,l'c thuQc va sau cung la ml,lc
tieu eho tung ca nhan. Vi~c soc;tll'thao ml,le tieu ca nhan co Sl,l'
tl1ang tae cua ca hai, nha quan tri va ngl1Cfi lao dQng. Vi~c
danh gia va thl1ang phc;tt ngl1O'i lao dQng se din ca vao vi~c
hoan thanh cac ml,lc tieu eua h<;>. Trong nhi~u trl1Cfng hqp
quan tri theo ml,lc tieu mang lc;ti nhi~u lqi ich Mn, no giam
bot sl,l' giam sat trl,l'c tie'p eua nha quan trL khuye'n khieh tinh
tl,l' giae, nang dQng va sang tc;to eua ngl1O'i lao dQng trong vi~c
thl,l'C hi~n cong vi~c va hl16'ng de'n hoan thanh ml,lc tieu eua t6
chaco
hi~n thong qua mQt h~ th6ng cae nguyen tiie va cae thu tl,lC
v~n hanh chuEfn (SOPS)31 6 inh h m1ng hanh vi ella eac bQ
ph~n, cae chac nang va eua cac ea nhan. Cac nguyen tiic va
SOPs chi cho ngl1Cfi lao dQng nhung gI h<;> nen lam va nen
tuan theo. Vi dl,l d~ hl16'ng d&n cho nhan vien phl,lc Vl) trong
mQt nha hang l6'n, ngl1Cfi ta dl1a mQt quy trinh chuEfn d~ nghi
nhan vien h<;>c thuQe va tuan theo. Ki~m soat quan lieu eo thg
mang lc;ti hi~u qua d6i v6'i nhung eong vi~e thl1Cfng ngay32, it
thay d6i, song lc;ti tc;tO ra sl,l' kern nang dQng.
Bureaucratic control
SOPs: Standard Operating Procedures
Routine problems
- 219 -
 @ Kigm smlt 1a mi?t chlic nang quan tr9ng cua quan tri, 1a
mi?t h~ th6ng thong tin phfm h6i giup cho vi~c hoan thi~n
cong M.c quan tri trong cac t6 chuc. Qua tdnh kiegm soat
biit dfru bflng vi~c xac dinh ti{~u chu&n kigm soat, ke' d6 la
do luang ke't qua thlJC te' va sau cling 1a tie'n hanh bi~n
phap di~u chinh.
~ C6 3 lo~i hlnh kiegm soat, kiegm soat luang trudc, kigm
smlt hi~n hanh va kiegm soat ke't qua. ThlJC ti~n cho thl1y
m6i lo~i hlnh kiegm soat nay c6 nhung tac dVng khac nhau
d6i vdi quan tri. Trong qua tdnh kiegm soat cac nha quan
tri cfrn tie'n hanh d6ng bi? ca 3 lo~i hlnh nay, tuy nhien
kigm soat luang trudc 1a lo~i hlnh kiegm soat it t6n kern
nhl1t nhUng l~i c6 hi~u qua nhl1t. Trong xu hudng quan tri
kinh doanh ngay nay kiegm soat luang trudc cang ngay
cang trO' nen quan tr9ng.
Beg thlJc hi~n kiegm soat cac nha quan tri c6 theg sli dvng
nhi~u cong cv khac nhau nhu l:%p ngan quy, phantich
th6ng ke, ph an tich chuyen mon va kiegm soat hanh vi,
tuy nhien dmg len ca'p b:%c cao thl ke' ho~ch ngan quy va
phan tich th6ng ke dmg trO' nen quan trQng, nguQ'c l<;li
cang xu6ng tha'p thl vi~c phan tich chuyen mon va quan
sat ca nhan cang trO' nen quan trQng.

1. Hay phan tich vai tro cua chlic nang kiegm soat trong cong
tac quan tri & cac t6 chlic.
2. T~i sao n6i kiegm soat la mi?t h~ th6ng thong tin phlm h6i?
3. Hay tdnh bay cac lo<;li hlnh kiegm soat va tac dVng ella n6 d6i
vdi cong tac quan tri·
4. T~i sao n6i kiegm soat luang trudc la lO<;li hlnh kiegm soat it
t6n kem nha't nhung c6 hi~u qua cao nha't? Hay la'y vi d\l
trong thlJC te' deg minh ho~ lu:%n diegm nay.

m 220 m
 5. Hay phan bi~t sl/ khae nhau gifta cae dip b:%e quan tri trong
,rc.mg eua quan tri, la
vi~e thl/e hi~n ehue nang ki~m soat?
p eho vi~e hoan thi~n
Qua tdnh ki~m soat
:n ki~m soat, ke' do la
ng la tie'n hanh bi~n
Anh (chi) la ngu(ji quan ly mQt etta hang an uO'ng t~i Thanh
,at lucmg trude, ki~m phO' H6 Chi Minh. Trong nhi~u nam etta hang ho~t dQng r~t
a. Thl/e ti~n eho th~y thanh eong va t~o dUQ'e ~n tUQ'ng t6t vdi khaeh hang, dille bi~t la
19 tae dt,mg khae nhau nhung mon an eua etta hang rilt phil hQ'p vdi kh.1u vi eua d~i da
~m soat cae nha quan sO' khaeh hang, mlllt khae gia ea phiii chang phil hQ'p vdi nhung
, hinh nay, tuy nhien ngu(ji co thu nh:%p trung binh, each phy,e vv eua nhan vien la
ki~m soat it t6n kem kha an e~n va Iieh sl/ da t~o ra dUQ'e nhi~u thi~n cam vdi khaeh
)ng xu hUdng quan tri hang, etta hang l~i tc.>a l~e t~i mQt vi tri kha thu:%n lQ'i. Chinh
i(jng trude eang ngay nhung ye'u to' tren da lam eho sO'1uQ'ng khaeh hang de'n val etta
hang ngay eang dong han va doanh thu eung ngay e~mg tang
len, the' nhu'ng trong vai thang trO' l~i day doanh sO' eua etta
an tri co th~ stt dVng
hang b8ng nhien bi svt hAn (giam 30%).
ngan quy, phan tich
a ki~m soat hanh vi, 1. Thea anh (chU, can tqp trung kUm SO(it nhang vein d~
ke' ho~eh ngan quy va naa?
quan trQng, nguQ'e l~i 2. Trang cztang V? la nha qudn ly anh (chU phdi lam gt d~
ehuyen mon va quan khdc phlf,c ttnh trq,ng nay?
~.

ki~m soat trong eang

1. Ki~m tra Ia qua tdnh
thong tin phan h6i? a) ra soat vi~e thl/e hi~n eong vi~e eua e~p duai
va tae dvng eua no d6i b) xae I:%p tieu ehu.1n, do luang ke't qua, phat hi~n sai l~eh va
nguyen nhan d~ dua ra bi~n phap di~u ehinh
lo~i hinh ki~m soat it c) phat hi~n sai sot eua nhan vien va thl/e hi~n bi~n phap
Inhilt? Hay lily vi dv di~u ehinh
ay. d) t6 ehue dinh ky hang thang
2. Nha quan tri chi e~n thve hi~n ki~m tra
a) sau khi hoan thanh ke' ho~eh
Q 221 -
 b) trong khi thvc hi~n ke' ho;;tch
c) tru'6'c khi thvc hi~n ke' ho;;tch
d) khong co cau nao dung
3. Ki(~m tra la chuc nang du'Q'c thvc hi~n
a) dan xen VaG t~t ca cac chuc nang khac cua quan tri
b) sau khi da ho;;tch dinh va t6 chuc cong vi~c
c)khi co v~n d~ b~t thu'(mg
d) d§ danh gia ke't qua
4. M6i quan h~ giUa ho;;tch dinh va ki§m tra
a) ki§m tra giup di~u chinh ke' ho;;tch hQ'p If va kip thai
b) ki§m tra giup ph at hi~n nhung sai l~ch giua thvc hi~n va
ke' ho;;tch
c) ml;lc tieu trong ke'ho;;tch la tieu chudn ki§m tra
d) t~t ca quan ni~m tren d~u dung
5. Trong cong tac ki§m tra nha quan tri nen
a) phan c~p va khuye'n khich sV tv
giac cua m6i bQ ph~n va .
m6i ngu'ai
b) giao hoan toan cho c~p du'6'i tv
ki§m tra
c)tv thvc hi~n trvc tie'p cac cong tac ki§m tra
d) d§ m9i cai tv nhien, khong cc1n ki§m tra
6. Phat bi§u nao sau day khong dung
a) ml;lc tieu d~ ra trong ho;;tch dinh la tieu chudn ki§m tra
b) ki§m tra la mQt h~ th6ng phan h6i
c) ki§m tra la chuc nang dQc l~p v6'i cac chuc nang khac
d) chi c~n ki§m tra trong qua trinh thvc hi~n
7. MQt h~ th6ng ki§m tra t6t phai bao g6m ki§m tra nh~m tien
li~u tru'6'c cac rui ro, do la hlnh thuc Id§m tra
a) do lu'O'ng
b) dV phong
c) chi tie't
d) thu'ang xuyen
R 222 R
 1. Dick CarlSon - QU.A.N TRT HQC HI:¢N B~I - NguO'i dich
Le Blnh Vi~n.
lc cua quan tri
'A
2. Harold Koontz, Cyril 6 Donnell, Heinz Weibrich _
g Vl~C
NB:UNG VAN BE COT YEU QU.A.N LY- NguO'i dich: Va
Thi e'u , NXB Khoa h<;>c va Ky thu~t; Ha n(>i 1992.
3. James A.F.Stoner, Charles Wankel - MANAGEMENT-
3. Prentice Hall Inc 1996.
1P If va kip thai 4. Nguy~n Huu Lam - HANH VI TO CHUC - NXB Giao D':lc
ch giUa thvc hi~n va 1997.
~ ?
5. Nguyen Thi Lien Di~p, Ph~m Van Nam - QUAN TRT HQC
0. kigm tra - NXB Th6ng Ke 1996, 2000, 2004.
6. Nguy~n Thi Lien Di~p, Ph~m Van Nam - CHIEN LUQC
n vA CHINH SACH KINH DOANH- NXB Th6ng ke 1994,
Clla mfii b(> ph~n va . 1997,2006.
~ ?
7. Nguyen Van TrInh, Ph~m Van Nam - QUAN TRT HQC-
tra NXB Lao B(>ng 2003.
gm tra 8. Pham Van Nam - UNG DUNG LY THUYET HE THONG
TRONG QU.A.N TRT - NXB' Th6ng Ke 1994, 1996.
tra ? ~ ~
9. Paul Hersey, Ken Blanc Hard - QUAN LY NGUON NHAN
A

Lt;c- NXB Chinh Tri Qu6c Gia 1995.

Leu chuc1n kigm tra
10. Richard L. Daft- MANAGEMENT - 1996.
11. Robert Kreitner - MANAGEMENT - Fifth Edition.
c chlic nang khac Houghton Mifflin Company, Boston, 1992.
'c hi~n 12 . Stephen Robbins - MANAGEMENT CONCEPTS AND
. kigm tra nh&m tien PRACTICES - Prentice Hall Inc 1996.
~ra
13. Samnel C.Certo -MODERN MANAGEMENT - Prentice
Hall Inc 1998, 2002.
14. Don Hellriegel & John W. Slocum - MANAGEMENT _ 6th
Edition; ADDISON - Wesley Publishing Company 1993,
2005.
- 223 -
IIIGIAO TRINH QUAN TR! HOC
(auan tri Kinh doanll 2)
thiu tnich nhiem xu~n ban:
Giam Mc - TOng bien t~p: Quang Th~ng
Bien tap ntH dung: Minh Nhu
Sua ban in': Bao Bao
Bla: Ph~m Van N~m
In 1,000 ban, khO 16x24cm
tai Cty TNHH MTV in ~In Mai Thinh D(rc
7'1 Kha Van Can, Q,Thu Duc TP, Ho Chi Minh
So' xac nh~n dang ky xu§'t ban: 260-2014/CXB/55-12/PD
Cuc xu§'t ban, In va Phat hanh ky ngay 17 lhang 02 nam 2014
Quyll't dinh xu~n ban so'; 287/QD-PD, ngay 24 thang 07 nam 2014
In xong va nOp luu chieu thang 08 nam 2014
Ma so ISBN: 978-604-925-473-4